Kangri: Bible for Esther, Ruth

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Ruth

Chapter 1

एलीमेलेक दे टबरा दा मोआब देस्‍सा जो जाणा 1जिन्‍़हा दिन्‍नां च इसराइल देस्‍सा च जज्‍जां दा राज था, तिस्स देस्सा च अकाल पह़ई गिह़़आ, तां एलीमेलक नां दा इक्क माहणु अपणी घरेबाल़ी नाओमी कने दुंह़ईं पुत्तरां जो जिह़नां दे नां महलोन कने किल्‍योन थे सोग्‍गी लिआ, कने मोआब देस्‍सा च रैह़णे तांईं चल्‍ली पिआ 2एह एलीमेलक यहुदा परदेस दे बैतलहम्‍मे दा रैह़णे बाल़ा था। हुण सैह़ मोआब देस्सा च आई करी रैह़णां लग्‍गी पिआ ।3कुच्छ दिनां बाद ऐलीमेकल मरी गिह़आ, नाओमी कने तिस्सा दे दोएओ पुत्तर रह़ई गैह़। 4तां तिह़नां दुह़ईं मुआबिन कुड्डिआं कन्‍ने ब्याह करी लिआ, इक्‍की दा ना ओरपा कने दुईंआ दा नां ‘रूत‘ था तिह़थु सैह दस साल तिकर रैह़ । 5तिह़थु जा़हलु महलोन कने किलयोन भी मरी गैह़ तां नाओमी अपणेआं पुतरां कन्‍ने घरेबाल़े दे बगैर किल्‍ली रह़ई गई

6तां नाओमिऐं मोआब देस्‍सा च सुणेआ कि परमेस्‍रैं इसराइल देस्‍सा च अपणेआं लोकां दी सुध लई है कने तिहनां तांईं भोजन-पाणिएं दा बन्‍दोबस्‍त करी दित्तेआ है। तां सैह़ अपणिआं दुह़ईं नुह़आं सोग्‍गी बेहतलम्‍मे जो बापस आणें तांईं तआर होई गई । 7तिह़नां सैह़ जगह़ छड्डी दित्ती, जिहथु सैह़ रैंहदिआं थिंआं कने यहुदा दे बेहलमम्‍मे जो चल्‍ली पईआं ।8रस्‍ते च नाओमी अपणिआं नुंह़आं जो ग्‍लाणा लग्‍गी, “तुस्सां दोएओ अपणेआं-अपणेआं प्‍योक्‍किआं बापस चलिआं जा। जिह़आं तुस्‍सां मेरेआं पुत्तरां कने मिंज्‍जो ने पिआर रक्खेआ परमात्‍मा तिंह़आं ई तुस्‍सां पर भी अपणी मेहर रक्खे। 9मैं दुआ करदी कि तुस्सां दा घर दोबारा बस्‍सी जाए, कने तुस्सां दा अपणां-अपणां घर बार होए जिहथु तुस्सां सुक्‍खे ने रह़ई सकहण । फिरी नाओमी तिन्‍नां दे गल़े लग्‍गी करी जोरैं जोरैं रोणा लग्‍गी 10तां दोएओ नुंहआं तिस्सा जो ग्‍ल़ाणा लग्गिआं, “ नहिं, नहिं अस्सां तुस्‍सां सोगी तुस्सां देआं लोक्कां बल़ा ई जाणा चांदिआं हन।11ता नाओमिऐं ग्‍ल़ाया, “मेरिओ मुन्‍निओं तुस्सां बापस हट्टी जा, मिंज्‍जो सोगी औणें दा कोई फायदा नी, हुण मेरिआ कोक्खा च कोई बच्‍चे थोड़ी हन जेह़ड़े तुस्सां दे घरेबाल़े बणी सकह़ण। 12तुस्‍सां जो हट्टी जाणा चाईदा, हुण मैं जबरी होई गई इस काबिल़ भी नी रह़ई कि दबारा ब्‍याह करी नैं बच्‍चे पैदा करां 13जिन्‍हां दिह़आं उमीदां च तुस्सां बह़ई रैहण कि सैह बड्डे होई करी तुस्सां दे घरेबाल़े बणन, मुन्‍निओं इह़आं नी होई सकदा। अज्‍ज मेरा दुक्ख तुस्सां देह़आं दुक्खां ते भी जायदा है परमात्‍मां दा हत्‍थ भी मेरे खल़ाफ है।14रूत कने ओरपा भिरी रोणां लग्गिआं, ओरपैं अपणिआं सस्‍सु जो गल़े लगाया कने अपणे प्‍योक्‍किआं बापस चली गई। अपण रूत नाओमिआ जो छड्डी करी नी गई। 15तां नाओमी रुत्ता जो ग्‍लाणा लग्गी, “दिक्ख तेरी जठाणी अपणेआं लोक्‍कां कने देबी-देबतेआं बला बापस चली गई, इस तांईं तु भी तिस्सा दे पचांह चली जाह।”16तां रूत ग्‍लाणा लग्‍गी, “तुस्सां मिंज्‍जो ते एह़ बिणती मत करा कि मैं तुस्सां जो छड्डी करी चली जां, जिह़थु तुस्सां जाह़णां तिह़थु ई मैं भी जाह़णां, जिह़थु तुस्सां रैहगे तिहथु मैं भी रैह़गी, तुस्सां दे लोक्क मेरे लोक्क हुंग्गे, तुस्सां दा परमेसर मेरा भी परमेसर हुंग्गा 17जिह़थु तुस्सां मरगे तिह़थु मैं भी मरगी, जिह़थु तुस्सां जो मिट्टी दित्ती जांह़गी, तिह़थु मिंज्‍जो भी मिट्टी दित्ती जांह़गी, मौत्ता जो छड्डी करी कोई भी चीज़ तुस्सां ते मिंज्‍जो जुदा नी करी सकदी। 18फिरी नाओमिऐं दिक्खेआ कि रूत बापस हटणे जो तिआर नी है तां तिन्‍नैं जादा नी ग्‍ल़ाया।19फिरी सैह़ दोएओ बैहतलम सैहरा च पुज्‍जी गईआं तिह़थु पुज्‍जणे पर सारेआं लोक्कां च हल-चल मच्‍ची गई, तां सारिआं जणास्सां आई करी नाओमिआं जो पुच्‍छणा लग्गिआं, “तू नाओमी ई है ना?“ 20तां तिन्‍नैं ग्‍ल़ाया, “तुस्‍सां मिज्‍जो नाओमी मत गलाह, इसदा मतलब ता ‘सुखी‘ हुंदा है, मैं ता बड़ी दुक्खिआरी है, तुस्सां मिंज्‍जो ‘मारा‘ गलाह परमातम्मे दी मार मिंज्‍जो पर पह़ई है। 21जाह़लु मैं एह़थु ते गई थी तां मेरा हरा-भरा परिबार था, अज्ज परमात्‍मैं मिज्‍जो खाली हथ्थ बापस लयन्‍दा है, परमात्‍मैं मिज्‍जो बडे़आं दुक्‍खा च गुजारेआ है, तां तुस्सां मिज्‍जो नाओमी कयो गलान्‍दिआं हन?”22ईह़आं करी नाओमी कने तिस्सा दी नुंह रूत मोआब देस्‍सा ते बापस आइआं, जाह़लु सैह़ बेहतलम च पुज्‍जिआं ताह़लु कणकां कटणां सुरु होई गईआं थिंआं।
Chapter 2

रूत्ता दा बुआजा ने मिलणां 1'बुआज' नां दा इक्‍क माह़णु बैहतलम्‍में च रैह़दां था, सैह़ नाओमिऐं दे घरेबाल़े दा रिस्तेदार था, सैह़ बड़ा अमीर माह़णु था। 2इक्‍क दिन रुत्तैं अपणिआं सस्सु जो ग्‍ल़ाया, “मां मिज्‍जो कुस्सी देह़आ खेत्तां च जाह़णे दिआ, जेह़़डे भी कणकां बड्डा दे हन मैं तिह़नां ते पुच्छी करी खेत्तां च पेह़आं सिल्लेआं जो बिह़णी करी घरेओ लयाह़ई सक्‍कां, तां नानोमिऐं तिस्सा जो ग्‍लाया, जाह़ मेरिऐ मुन्‍निए लह़ई आ।3फिरी रुत खेत्तां च चली गई जिह़थु लोक्‍क कणकां बड्डा दे थे, तिह़नां दे पच्‍चांह-पच्‍चांह कणकां देह़आं सिल्‍लेआं बिह़णना लग्‍गी पह़ई। खरी गल्‍ल तां एह़ थी कि सैह़ उस खेत्तां च बिह़णां दी थी, जेह़डा तिस्सा दे ‘सोअरे‘ दे रिस्‍तेदार 'बुआज्जा' दा था। 4उस्सी बेल्ला बुआज भी तिह़थु आई रिह़आ, तिन्‍नी कणकां बडहणे बालेआं जो ग्‍लाया, “यहोबा परमेसर तुस्सा दे सोग्‍गी रैह़,“ तिहनां भी तिसजो ग्‍लाया, “म्‍हाराज यहोबा तुस्सां जो बरकत दे।”5जाह़लू बुआजैं रूत्ता जो दिक्‍खेआ, “तां तिन्‍नी अपणे ‘मुणस्सिआ‘ ते पुच्‍छेआ एह़ मुन्‍नी कुह़ण है?“ 6तां मुणस्सियैं ग्‍लाया, “म्‍हाराज एह़ मुन्‍नी मुआबण है, जेह़डी अपणिआं सस्‍सु नाओमिआं सोग्‍गी मुआब देस्सा ते बापस आई है। 7इस्‍सैं मिज्‍जो ग्‍लाया कि मेहरबानी करी कि मिज्‍जो थल्लिआं च पिह़आं सिल्‍लेआं जो बिह़णना देह़आ, जेह़डे कणका कठ्ठेरने दे बाद रह़ई जा करदे हन, तां मैं इस्‍सा जो बिह़णने तांईं हां करी दित्ती। एह़ बचारी ब्याह़गा ते ई बिणा अराम कित्ते एह़त्‍थु बिह़णां लग्‍गी है।”8तां बुआज्‍जैं रुत्ता जो ग्‍लाया, “सुण मुन्‍निऐं! तिज्‍जो अनाज्‍जा बिह़णने तांईं कुस्‍सी होरसी देह़आं खेत्तां च जाह़णे दी जरुरत नी है। मेरिआं नोकरांणिआं सोग्‍गी एह़त्‍थु ई रैह़। 9दिक्‍ख एह़ लोक्‍क कणकां बड्डा दे हन, तू एह़त्‍थु मेरिआं नोकराणिआं दे पचाह़-पचाह़ बिह़णदी रिह़आं, मैं इन्‍हां सारेआं जो ग्लाई दित्ता है कि सैह़ तिज्‍जो तंग नी करहण, जाह़लु तिज्‍जो तरयाह़ लग्‍गे तां तू उन्‍हा़ घडेआं ते पाणी पी लिह़आं जिहनां जो एह़ माह़णु भरी कि ल्‍योह़दे हन।10एह़़ सुह़णी करी रूतैं तिस दे सामणे घुटहणे टेक्‍के कने पैरां छुह़ई करी ग्‍लाणा लग्‍गी, “मैं इक्‍क परदेसण ओरत है, तुस्‍सां मिज्‍जो पर इतणी मेहर कित्ती मेरी सुध लह़ई।” 11तां बुआजे तिस्सा जो ग्‍लाया, “जेह़डा कुच्‍छ तैह़ अपणे घरेबाल़े दे मरने दे बाद अपणिआं सस्‍सु कन्‍ने कित्ता, तू अपणेआं मां-बुहडेआं कने जन्‍म-भुम्मि‍आं छड्डी करी एह़त्थु उन्‍हां लोक्‍कां च रैहणा आई है, जिह़नां तू पैहले नी जाहणदी थी। 12यहोबा परमात्‍मां तेरिआ करणिआं दा फल तिज्‍जो दे, इस्‍राएल दा परमात्‍मां जिसदे पखां दे हेठ तू सरण लैह़णे आई है, इसदा पूरा फल तिज्‍जो मिल्ले‍।”13तां रूत्तै तिसजो ग्‍लाया, मेरे मालिक तुस्सां दी दया-दरिस्‍टी मिज्‍जो पर बणी रैह़, मैं तुस्‍सां दिह़आ इक्‍की भी नोकरांणिआ दे बराबर नी है, फिरी भी तुस्‍सां मिज्‍जो अपणी दास्‍सी समझी करी सान्‍ती कने तसल्ली दित्ती है”14ताह़लु खाणे दा टैम होई गिह़आ, तां बुआज्‍जैं तिस्सा जो ग्लाया, “एह़त्थु आई करी कुच्‍छ खाणा खाई लैह़। एह लैह़ रोटी कने सिरक्‍के च डबाई करी खाई लैह़।” तां रुत कटाई करह़णे बाल्लेआ सोग्गी बह़ई गई, बुआज्‍जैं तिस्सा जो बुह़न्‍नेआ अनाज भी खाह़णे जो दित्ता। तिस्सैं रज्‍जी करी खाणा खाह़दा कने कुच्‍छ बच्‍ची भी गिह़आ।15खाणा खाह़णे दे बाद जाह़लु सैह़ भिरी सिल्‍लेआं बिह़णा चल्‍ली तां बुआज्‍जे अपणे नोकरां जो ग्‍लाया, “अगर एह़ पुल्‍लेआं ते भी सिल्‍ले बिहणे तां भी इस्‍सा जो मना नी करना। 16बल्‍कि इस्‍सा तांईं कणकां देह़आं पुल्‍लेआं ते कुच्‍छ-कुच्‍छ सिल्‍ले थल्‍ले सट्टी देह़आ करा जिसते एह़ ज्‍यादा सिल्‍ले कठेहरी सके, इस्‍सा जो झिडकना नी।”17फिरी रुत्तैं संझा तिक्‍कर खेत्तां च अनाज कठ्ठेरेआ, कने तिह़नां सिल्‍लेआं जो मसल्‍ली करी छण्‍डेआ तां करीब बीह़ [20] किल्‍लो कणक निकल़ी। 18फिरी सैह़ तिस्‍सा जो चुक्‍की करी अपणे गरेओ चली आई, तिन्‍नैं अपणिआं सस्‍सु जो कठेहरी कणक देह़ईं दित्ती, कने दपैहरे दा बच्‍चेआ खाणा भी निकाल़ी करी अपणिआं सस्‍सु जो देह़ई दित्ता।19तां तिस्‍सा दिह़ऐं सस्‍सु दिस्सा ते पुच्छेआ, “अज्‍ज तैंह़ एह़ अनाज कुस्‍स देह़आं खेत्तां ते कठेरेआ था? धन्‍या है सैह़ माह़णु जिन्‍नी तेरी सुध लह़ई है।” तां रुत्तैं अपणिआं सस्सु जो दस्‍सेआ कि सैह कुस्स देह़आं खेत्ता च कम्‍म करदी रह़ई कने तिस्स माह़णुआं दा नां ‘बुआज‘ है। 20तां नाओमिऐं अपणिआं नुह़आं नैं ग्‍लाया, “यहोबा तिस्स माह़णुओ जो बरकत दे! जिन्‍नी नां ता जिन्‍देआं ते नां ई मरेआं ते अपणी दया हटाई।” फिरी नाओमिऐं अपणिआं नुह़आं जो ग्‍लाया, “सैह़ माह़णु अस्‍सां दा रिस्‍तेदार है। सैह़ तिह़णा रिस्‍तेदारां च है जिह़नां जो अस्‍सां दिह़आ जमीन्‍नां छडाहणे दा हक्‍क है।”21एह़ सुह़णी करी रुत ग्‍लाणा लग्‍गी, “तिहनां मिज्जो एह़ भी ग्‍लाया कि जाह़लु तिक्‍कर मेरे ‘सेबक‘ कणकां दिह़आ सारिआ कटाइआ नी करी लैह़गे ताह़लु तिक्कर उन्‍हां दे पच्‍चाह-पच्‍चाह अनाज्‍जा कठेरदी रिह़आं।” 22तां नाओमिऐं अपणिआं नुह़आ जो ग्‍लाया, सुण मुन्‍निऐं! एह़ तां बड़ी खरी गल्‍ल है, तू तिस्‍स दिह़आं नोकरांणिआं सोग्‍गी ई जाया कर, सैह़ तिज्‍जो कुस्‍सी होरसी दे खेत्तां च बिह़णदा नी दिक्‍खे।”23इस्स तांईं रुत कणकां दिह़आ कटाईया पुरिआ होणे तिक्‍कर, बुआज्‍जे दिह़आं नोकरांणिआं सोगी-सोगी लग्गी रह़ई। रुत अपणिआं सस्सु सोग्‍गी रैह़दी थी।

Chapter 3

1बिस्बास दुआरा रुत्ता दा छुड़ाया जाणाइक्क दिन रुत्ता दी सस्स तिस्सा जो गलाणा लग्गी, बच्चा सुण! मिंज्जो तेरे भले तांईं इक्क घरेबाल़े दा बन्‍दोबस्‍त करणा पोह़णा जेह़ड़ा तेरी दिक्खभाल करी सके। 2बुआज अस्सां दा बड़ा अच्‍छा रिस्‍तेदार है, जाह़लु तू तिह़दिआं दास्सिआं सोग्गी खेत्तां च कणका दे सिल्ले बिह़णा दी थी, तां सैह़ तिज्जो पर बड़ा मेरबान रिआ था। हुण तू ध्‍यान्‍ने कन्‍ने सुण! अज्‍ज रात्ति तिन्‍नी खेत्तां च कणक गाह़णी है,3तू नोह़ई-धोह़़ई करी छैल़ दे कपड़े पैह़नी करी तिह़त्‍थु चल़ी जाह़। जाह़लु तिक्कर सैह़ खाई-पीह नी लैह़ ताह़लु तिक्क‍र अपणे आप्‍पु जो तिस्स जो मत दसदी 4जाहलु सैह सोई जाह़गा तां तिसदे सोणे दिह़आ जगाह जो ध्‍यान्‍ने कने दिक्‍खी लिह़आं, फिरी चुपचाप तिस्‍देआं पैरां ते ‘चादर’ हटाई करी तिस्स दे बक्‍खैं सोई जाएआं, तिसदे बाद तिन्‍नी अप्‍पू ई दसणा है कि क्‍या करणां है। 5तां रुत्तैं तिस्सां‍ जो ग्‍लाया ठीक है मां! जिह़आं तुस्सां ग्‍लाया मैं तिह़आं ई करगी।6तां रुत खेत्तां जो चल़ी गई कने अपणिआं सस्‍सु दे गल़ाए दे मताबक तिह़आं ई कित्ता। 7जाह़लु बुआज खाणा खाई बैठेआ तां सैह़ बड़ा खुस्स होएआ, थोडिआ देरा बाद सैह़ अनाज्ज़ा दे ढेरा बल़ा जाई करी सोई गिह़आ, तां रुत भी चुपचाप गई कने तिस्स देह़आं पैरां ते चादर हटाई करी तिहथु सोई गई।8अध्‍धिआ रात्ती बुआज़ बिचक्‍की पिह़आ, तां तिन्‍नी उठ्ठी करी दिक्खेआ कि तिस्स देह़आं पैरां बल़ा कोईजणास सुत्ती है। 9तिन्‍नी तिस्सां ते पुच्‍छेआ तु कुण है? तां तिन्‍ने ग्‍लाया, “मालिक! मैं तुस्सां दी दासी रूत है। तुस्सां मिंज्जो‍ उपर अपणी चादर पाई देह़आ, हुण तुस्सां ई अस्‍सां दी मदत करणी है कने अस्‍सां दी जमीन-जायदात बगैहरा छड़ाणी है।“10ता बुआज्‍जैं तिस्सा जो ग्‍लाया, “हे रूत परमात्‍मां तिज्‍जो बड़ी आसीस दे, कयो कि तैह़ अपणिआं सस्सु कन्‍ने पैहले ते भी जादा प्‍यार रक्खेआ, तू ना ता कुस्सी धनी, ना ई कुस्‍सी जबान माह़णुऐं दे पिच्छे लग्‍गी, पर मिज्‍जो ते आस लगाई। 11इस तांईं हे रूत, हुण मत ड़र, जो कुच्छ तू चांह़गी सैह़ ई मैं करगा, कयो कि इस सैह़रे दे सारे लोक्क‍ जाणदे हन कि तू इक्क‍ भलीओरत है।12एह गल्‍ल सच है कि मैं तेरा करीबी रिस्‍तेदार है, पर मिंज्‍जो ते भी करीबी इक्क होर है तेरी मदत करने दा पैहल़ा हक्‍क तिसदा बणदा है। 13तू रात भर एहथु ई रुक्‍की रैह, मैं कल ब्‍यागा ई तेरे बारे च तिस्स कन्‍ने गल्‍ल करदा है, अगर सैह़ तेरी जिम्‍मेदारी लैंह़णे तांईं तिआर है ता ठीक है, अगर नी, तां परमातम्‍मे दी संगद मैं तिज्‍जो कन्‍ने ब्‍याह करगा कने जिबन भर तेरा ख्‍याल रक्खगा। हुण तू अराम्‍में ने सोई जाह़।14तां सैह़ ब्‍याहगा तिक्कर तिस्स देह़आं पैंरां बल़ा सोई रह़ई , इसते पैहल़े कि कोई पच्‍छैहणी लैह़ सैह़ उठ्ठी खडौती, ता बुआज्‍जे तिस्सा जो गल़ाया, कुस्सी जो पता नी लग्‍गे कि तू एहत्‍थु आई थी, 15फिरी तिन्‍नी रुत्ता जो गलाया, जेह़ड़ी चादर तैं ओह़ढ़ी है तिस्सा जो खोल्‍ली करी बछाई दे, तिन्‍नें बछाई दित्ती ता बुआज्जैं बीह़ [20] किल्‍लो कणक चादरा च बन्‍नी करी तिस्सा दे सिरा च रक्खी दित्ती, फिरी सैह़ अपणे घरेओ चल़ी गई।16जाह़लु रूत घरैं पुज्‍जी, तां तिस्सा दिंऐं सस्‍सु तिस्सा ते पुच्‍छेआ, बच्‍चा दस क्‍या बणेआ? तां जेह़ड़ा कुच्‍छ बुआज्‍जैं कित्ता था सैह़ तिन्‍नैं सब-कुच्‍छ सणाई दित्ता। 17तिन्‍नैं एह़ भी ग्‍ल़ाया कि बुआज्‍जैं मिंज्‍जो बीह़ [20] किल्‍लो कणक देह़ई करी ग्‍ल़ाया, मैं नी चांहदां तू अपणिआं सस्‍सु बल्‍ल़ा खाली हथ्थ बापस जाए। 18तां नाओमिऐं रुत्ता जो ग्लाया, “हे मेरे बच्‍ची! तू नी जाणदी है इसदा फल तिज्जो कया मिलणां है, बस हुण तू चुप रैह़ कने इन्‍तज़ार कर, जाह़लु तिक्कर सैह़ इस कम्‍मां जो निपटाई नी लैह़गा, तिसजो चैंन नी ओह़णा है।“

Chapter 4

बुआज्‍जै दुआरा रुत्ता दा छड़ाआ जाणा 1इक्‍क दिन बुआज गराऐं दे फाटका बला आई करी बैठ्ठी गिह़आ, [जिह़त्‍थु सारे गराऐं दे फैसले हुन्‍दे थे] कने जिस रिस्‍तेदारा दी चरचा बुआज्‍जै कित्ती थी, सैह़ भी तिह़त्थु सद्दी लिह़आ, तां बुआज्जैं तिसजो ग्लाया मेरे भाह़ऊ एह़त्‍थु मिंज्‍जो बल़ा आई करी बैठ्ठी जाह़, तां सैह़ तिस्स बल़ा आई करी बैठ्ठी गिह़आ। 2बुआज्‍जै अपणे गराऐं देह़आं दस बजुरग माह़णुआं जो भी सदेह़आ कने ग्‍लाया तुस्सां भी एह़त्‍थु आई करी बैठ्ठी जाह़ तां सैह़ भी तिह़त्‍थु आई करी बैठ्ठी गै।3तां बुआज्‍जैं सारेआं दे सामणे उस रिस्‍तेदारे जो ग्‍लाया, “तिज्‍जो ता पता ई है कि नाओमी मोआब देस्सा ते बापस आई गई है, सैह अपणे घरेबाल़े दिह़आ ‘जिम्मिआं‘ दा इक्‍क टुकड़ा बेचणा चांह़दी है। 4इस तांईं मैं सोच्चेआ कि तिज्‍जो दस्सी दिन्दा‍ कि तू उस्सा जिम्मिआं जो इन्हां बजुरगां दे सामणें खरीदी सके, तू अज्ज मिंज्‍जो एह़ दस्‍स कि तैं सैह़ जिम्‍मी खरीदणी कि नीं, कयो कि तिज्जो ते बाद उस्‍सा जिम्‍मिआं खरीदणे दा हक मैं रक्‍खदा, नह़ईं तां एह़ जिम्‍मी मैं खरीदणी।“5बुआज्‍जै तिसजो एह़ भी ग्‍लाया, “जाह़लु तू नाओमिआ दिह़आ जमीनां खरीदगा, तां तिज्‍जो बिधबा रुत्ता दे हथ्‍था ते इस्सा मणसा कन्‍ने खरीदणा पोह़णा कि मरे होए दा नां भी इस्‍सा जमीनां च बणी रैह़।“ 6एह़ सब सुणी करी तिन्‍नी रिस्‍तेदारैं ग्लाया, “मैं इस झंझटा च नी पोहणा चांह़दा, मेरे बच्‍चेआं इस्‍सा जमीनां दा बारस नी बणनां, इस तांईं मैं इस्सा जो नी खरीदी सकदा, तू ई इस्‍सा जमीनां जो खरीदी लैह़।7पराणे जमान्‍ने इस्‍राईल देस्सा च इक्क रुआज था कि जाहलु भी सैह़ कुस्सी जो छडाणा या अदला बदल़ी करने च सहमत हुन्‍दे थे, तां माहणु अपणी जुत्‍ती खोह़ड़ी करी इक्‍की-दुग्गे जो दिंदे थे इसदे बाद ही सैह इस्‍राइल च लेण-देण जो पक्‍का मनदे थे। 8इस तांईं तिन्‍नी रिस्तेदारैं अपणी जुत्ती खोह़ड़ी करी बुआज्जे जो देह़ई दित्ती, कने ग्‍लाया, “तू ई इस्सा जमीनां जो खरीदी लैह़।”9फिरी बुआज्‍जै सारे बुजरगां कने लोक्कां जो ग्लाया, “अज्‍ज तुस्सां सारे ई इस्सां गल्ला दे ग्बाह हन, कि जेह़ड़ा कुच्‍छ भी अलीमेलक, किल्‍योन कने महलोन दा है, अज्ज मैं नाओमिआ ते खरीदी लैह़दा है। 10कने तिस्सा दिह़आ बिधबा नुह़आं ‘रुत्ता‘ जो भी अपणी घरेबाल़ी बणाई लैंन्दा है। तिस्सा ते जेह़ड़ा भी मुन्‍नु जमगा सैह़ सरिआ जायदाता दा बारस हु़ंगा, जिसते दुह़ईं पारिबारां दा ना भी चलदा रैह कन्‍ने ‘बन्‍स‘ भी गांह़ बधदा रैह़, अज्ज तुस्सां सारे ई इन्‍हां गल्लां दे गबाह हन।11तां तिह़ना सारेआं लोक्कां कने बजुरगां तिसजो ग्‍लाया, “अस्‍सां इन्‍हां सारिआं गल्‍लां दे गबाह हन, कने एह़ ओरत जेह़ड़ी तेरे घरैं आई है, परमात्मा इस्सा जो ‘राहेल कने लिआ‘ साई बरकत दे, जिन्‍हां म्हारेआं बजुरगां जो जन्म दितेआ कने इस्‍राईल दे घरान्‍ने दी सुरुआत कित्ती थी। तुस्सा ‘एपराता‘ दे बंन्‍स च बड़ी तरक्की करा कने पुरे बैतलहम च बड़ा नां कमा। 12परमात्मा इस्सा जुआन ओरता ते जेह़ड़ा बच्‍चा तिज्‍जो दिहंगा, तिसते तेरा परिबार यहूदा दे पुत्तर ‘पेरेस‘ कने तामर दे परिबार साई होई जाए।“13बुआज कने रुत्ता दा बन्‍स फिरी बुआज्जै रुत्ता कन्‍ने बयाह करी लिआ कने सैह़ तिसदी घरेबाल़ी बणी गई, जाह़लु सैह़ तिस्सा बल़ा गिह़आ ता परमातम्‍मे दी तिस्‍सा पर बड़ी दया होई कने तिन्‍नैं इक्क जागत जम्मेआं 14बैहतलम्‍मै दिह़आं सारिआं जणास्‍सां नाओमिआ जो ग्‍लाह़णा लग्‍गिआं, परमात्‍मा बड़ा महान है, जिन्‍नी तेरी अणसुणी नी कित्ती कने तिज्‍जो इक्क ‘पौतरुए‘ दी असीस देह़ई दित्ती, इन्‍नी इस्‍राईल देस्सा च बड़ा नां कमाणा है। 15इन्‍नी बडाप्पे च तेरा बड़ा ख्‍याल रक्खणा है, तेरी नूह़ ‘रुत‘ तिज्जो कन्‍ने बड़ा प्‍यार करदी है, सैह़ तिज्‍जो तांईं सत्तां [7] पुतरां ते भी बधी की है।16फिरी नाओमिऐं तिस्स बच्‍चे जो उठाई करी अपणिआं गोदा च लिह़आं कने तिसदा दाईपण करना लग्‍गी पह़ई। एह़ दिक्‍खी करी अक्‍ खे-बक्खे दिह़आं जणास्सां ग्‍लाणां लग्गिआं। 17हुण ता नाओमिआं बल़ा भी इक्क बच्‍चा होई गिह़आ है, तिन्हां तिसदा नां ‘ओबेद‘ रक्खेआ। एह़ ओबेद यिस्से दा बापू कन्‍ने राजा दाउद दा दादू था।18पेरेस्‍से दी बन्‍साबल़ी पेरेस दा पुत्तर हेसोन था, 19हेसोन्‍ने दा पुत्तर राम, 20राम्मा दा पुत्तर अमींनादाब, तिसदा पुत्तर नसोन, तिसदा पुत्तर सलमोन, 21सलमोन्‍ना दा पुत्तर ‘बुआज़‘ तिसदा पुत्तर ‘ओबेद‘ 22ओबेदा दा पुत्तर यीस्से, कने यीस्‍से दा पुत्तर ‘राजा दाऊद‘ था ।

Esther

Chapter 1

बसतिया दा म्हारांणिआं ते हटाया जाणा 1सैयरस नां दा इक्क‍ राजा था, सैह़ अपणे रजबाड़े च इक सो सताई रियासतां दा बड्डा राजा था, अपणे जमाने‍‍ च सैंह भारत ते लई करी इथोपिया नां दे देस्‍सा तिकर राज करदा था। 2उन्‍नां दिनां च जाह़लु सैयरस राजा अपणिआं राजगद्दिआ च था, तिसदी राजधानी सूसन नां दे गढे़ च हुंदी थी।3तिह़थु तिन्‍नी अपणे राजा बनणे दे न्निऐ सालैं, अपणे सारे हाकमां कने मुलाजमां जो इक बड़ी “धाम“ दित्ती, तिसा धाम्‍मां च फारस कने मादी देस्सां‍ दे सेनापति, कने दूरा-दूरा ते सारिआं रयासतां दे बज़ीर, परधान कने हाकम आएओ थे। 4एह धाम इक सो अस्‍सिआं दिनां तिकर चलदी रई। इस दरान सैयरस राजैं मेहमानां जो अपणे भण्‍डारे च कठेरे धन-दोलत, हीरे-जबाहरत, सुन्‍नां-चांदी कने जेहडिआं भी मैहगिआं चिज्जां‍ कठेरिआं थिआं तिहनां जो दसदा रिआ, कि किह़आं सैह़ इतणा महान राजा बणेआ।5इतणे दिन गुजरणे दे बाद राज्‍जैं क्‍या छोट्टे क्‍या बड्डे जेह़ड़े भी सूसन नां दे गढ़े च कठरोएओ थे, तिह़नां सारेआं जो राज-मैह़ले दे अंगणे च सत्तां दिनां तिकर इक होर भोज दित्ता। 6मैह़ले दे अंगणे जो चिट्टे कने नील्‍ले सुत्ती परदेआं कन्‍ने बड़ा भारी सजाया था, कने एह़ परदे बैंगणी रंगां दिआं डोरिआं ने चांदिआं देआं छल्‍लेआं कन्‍ने सगमरमरा देआं खम्‍बेआं ने लगाईआं थिआं, कने तिह़थु दिआं चोकिआं सुन्‍ने-चांदिआं दिआं थिआं। एह चोकिआं लाल, चिट्टे, प्यूल्‍ले कने काल़े सगमरमरा दे बणाए फरसे दे उपर रक्खिआं थिआं।7तिस्सा धाम्‍मां च मेहमानां राज्‍जे दे ग्‍ल़ाह़णें कन्‍ने बड़े प्‍यारा ने सुन्‍ने देआं प्‍यालेआं च खुब ‘सुर-सराब‘ पित्ती, हर प्‍याला लग-लग किस्‍मां दा बणेआ था 8एह़ सुर-सराब पिणे बाल़े दिआ मरजिआ कन्‍ने ई पयाई जांदी थी, कुस्सी जो जबरदस्‍ती नी पिआंदे थे। राज्‍जैं अपणेआं नोकरां जो पैहले ई ग्‍ल़ाआ था कि जेह़ड़ा परोहणां जिह़आं चांहगा, तिसदा आदर-मान तिह़आं ई कित्ता जाए।9दुग्‍गे पास्‍से रांणी बसतिऐं भी सैयरस राजे दे मैह़ला च जणास्सां जो इक्क बड्डी धाम दित्ती। 10धाम्‍मां दे सतमें दिनैं जाह़लु राजा सुर-सराब्‍बा दे नस्‍से च मस्त था, तां तिन्‍नी अपणेआं सेबकां जो, जेह़ड़े तिसदिआ सेबा च हमेस्सा खड़े रैंहदे थे, जिह़नां दे नां महुमान, बिजता, हरबोना, बिगता, अबगता, जेतेर कने करकस थे, तिह़नां जो हुक्म दित्ता। 11कि रांणी बसतिआ जो राजमुकट पनाई करी मिंजो सामणे पेस करा, जिसते दूरा-दूरा देस्सा‍ं ते आएओ सारेआं प्‍रोह़णेआं जो भी रांणिआं दिआ खुबसुरतिआ दा पता लग्गे‍ कि सैह़ कितणी छैल़ है।12सेबकां जाई करी राज्‍जे दा एह़ हुक्‍म रांणिआं जो सुणाया, तां तिन्‍नैं ओणें ते मना करी दित्ता। इसते राजेओ बड़ा भारी गुस्‍सा आया कन्‍ने सैह रांणिआं ते नाराज होई गिआ।13फिरी राज्‍जें ज्‍योत्‍सिआं कने बुद्दीमान माह़णुआं जो सद्दी करी पुच्छेआ, [राजा कनुन, निति-बिधि, न्‍याय कने भेदां दिआं गल्‍लां इन्‍हां सारेआं जानकारां ते पुच्छी करी ई फैसल़ा करदा था] 14राजे बल़ा कुछ खास ज्यो‍त्‍सी कन्‍ने बुद्दीमान माह़णु थे, जिह़नां दे नां करसना,सेतार,अदमाता, तरसीस, मीरेस, मरसना कने ममूकान थे, एह़ फारस कने मादी देस्‍सां दे सत्त बज़ीर थे जिह़नां जो राज्‍जैं बड़ेआं-बड़ेआं ओह़देआं च नियुक्‍त कित्तेआ था, कन्‍ने एह़ राज्‍जे दा मारग-दरसन करदे थे। 15राजैं इन्‍हां ते पुच्छे‍आ, “कि जिंह़आं रांणिऐं मेरेआं हुक्‍मां दा निरादर कित्ता कने हाज़र नी होई, तां कनुन्‍ने दे मताबक तिस्सा जो क्‍या सज़ा देह़णी चाईदी?”16तां ममूकान ना दे बजीरैं राज्‍जे जो ग्‍लाया, “म्‍हाराज रांणी बसतिऐं तुस्सां दा नरादर कित्ता है, ना सिरफ़ तुसां दा बलकि सारेआं देसां ते आए प्‍रोह़णेआं कने रजबाड़े च रेहणे बाल़ेआं लोक्कां दा भी नरादर कित्तेआ है। 17कयो कि रांणिआं दिआ इसा करतुत्ता दी चरचा सारिआं जणास्सां‍ च होणी, तिह़नां जणास्सां अप्‍पू च ग्‍लाणा, सैयरस राजैं रांणी बसतिआ जो हाजर होणे दा हुक्‍म दित्ता, पर सैह हाजर नी होई, इस्सां गल्‍ला ते तिह़णां ज्‍णास्सां अपणेआं मरदां जो भी कुच्‍छ नी समझणा। 18जाह़लु एह़ गल्‍ल फारस कने मादी देआं बजीरां दिआं जणास्सां जो पता लगणी, तां तिह़नां भी ईआं ई करनां, जिसते घरां-घरां च लड़ाई-झगड़े होणे सुरु होई जाह़णे।19इसी ताईं म्‍हाराज अगर तुसां जो कबूल होऐ तां हुक्‍म देआ, कन्‍ने तुसां दा हुक्‍म फारसिआं कने मादिआं देएआं कनुन्‍नां च भी लिक्खेआ जाए कने इस कनुन्‍ने जो कोई भी नी बदल़ी सके, हुक्‍म एह़ होऐ कि रांणी बसती कद्दी भी राजे दे सामणे नी ओऐ, कने तिस्सा दा म्हारांणिआं दा ओह़दा खत्‍म कित्ता जाए कन्‍ने तिस्सा दिआ जगह कुस्सी होरसी जो म्हारांणी बणाया जाए, जेह़ड़ी बसतिआ ते भी बड़ी छैल़ कने खरी होए। 20जाह़लु राजे दा एह़ हुक्‍म सारे रजबाड़े च सुणाया जाह़णां, तां सारिआं जणास्सां अपणेआं-अपणेआं मरदां दा चाए छोट्टा- बड्डा कदेह़आ भी होए, तिहनां दा आदरमान करदिआं रैंह़णा।”21एह सलाह़ राजेओ कने तिसदेआं बजीरां जो बड़ी खरी लग्गी, कने तिह़नां झट ई मन्‍नी लई। 22तां राज्‍जैं अपणे रजबाड़े देआं हर देस्सां च तिह़नां दिआं भास्सां च चिठ्ठिआं भेजिआं, कि सारे मरद अपणेआं-अपणेआं घरां च अपणिआं जणास्सां कने बच्चेआं पर पुरा हुक्‍म चलाहण।

Chapter 2

ऐस्तरा दा म्‍हारांणी बणाया जाणा 1कुच्‍छ दिनां बाद सैयरस राज्‍जे दा गुस्‍सा ठण्डा होई गिआ, तां तिन्‍नी रांणी बसतिआ दे बारे‍ च निकल़े हुक्‍मां जो, कने तिसा दिआ करतुत्ता जो, कने बणाऐ कनुन्‍ने दी भी सुध लई, कि सैह़ ठीक ढ़गां कन्‍ने अमल़ होदे भी कि नी ह़न। 2ताह़लु राजे दे खास सेबादार ग्‍ल़ाणा लग्‍गे, “म्‍हाराज़ तुसां जो खुबसुरत ज्‍बान कुड्डिआं तोपणे तांईं सेबकां जो भेजणा चाईदा।3इस कम्‍मां तांईं सारिआं रियासतां च माहणु न्‍युक्‍त कित्ते जाह़ण, तिह़नां जो हुक्‍म दित्ता जाए कि सैह़ राजे ताईं बड्डिआं ‘छैल़‘ ज्‍बान कुड्डिआं तोपण, कने तिह़नां जो सूसन गढ़े दे “रनबास”[राणिआं दा मैहल] च किठ्ठिआं कित्तिआं जाण, कन्‍ने तिह़नां दी देख-भाल़ दा जिम्‍मां “खोज्जे“ सेबक हेगे जो दित्ता जाए, जेह़ड़ा राणिआं दिआं सेबा करने च माहिर है। 4फिरी तिह़नां ज्‍बान छैल़ कुड्डिआं च जेह़ड़ी सारेआं ते खुबसुरत कने तुस्सां जो पसंद आए सैह़ बसतिआ दिआ जगह पर म्‍हारांणी बणाई जाए।“ तिह़नां दा एह़ सुझाब राजेओ बड़ा पसंद आया कन्‍ने तिन्‍नी तिह़आं ई कित्तेआ।5तिह़णां दिन्‍नां च सूसन गढ़े‍‍ च ‘मोदरके‘ नां दा इक्क यहुदी रैंह़दा था, जेह़ड़ा बिन्‍यामीन गोतरा ते [खानदान्‍नें] कीस नां माहणुए दा पड़पोतरु, सिमिएं दा पोतरु कने याइरे दा पुत्तर था 6बड़े साल पैह़लैं बाबेल दा राजा नबूकदनेसर, यहुदा दे राजेओ कन्‍ने तिसदेआं लोक्कां जो यरुसलेम्‍मां ते बन्‍दी बणाई करी लई गिआ था, तिहनां गुलाम्मां‍ च मोदरके भी इक्क गुल़ाम था।7इन्‍नी मोदरकैं अपणे चाचे दिआ कुड्डिआ जो पाल़ेआ था, जिस्सा दा नां ‘ऐस्‍तर‘ था। एह़ ऐस्तर दिक्खणे च बड़ी छैल़, रुपबान कन्‍ने समझदार थी, तिस्सा दे मां-बुहढे मरणें ते बाद मोदरकैं ई तिस्सा जो अपणिआं बिट्टिआ सांईं पाल़ेआ था।8राजे दिआ आगेआ ते बाद सूसन दे गढ़े च बड्डिआ‍ं‍ छैल़-छैलं कुड्डिआ तोपी नै लई अंन्‍दिआं, इन्‍हां कुड्डिआं कने ‘ऐस्तरा‘ जो हेगे खोज्‍जे दिआ निगरानिआं च रक्खी दित्तिआं। 9हेगे दिआ नजरा‍ च ऐस्तर बड़ी छैल़ कने बुद्दीमान थी, तिन्‍नी झट-फट तिस्सां ताईं, तिस्सा दिआ पसन्‍दा मताबक सुध्‍द करणे दा समान कने तिस्सा ताईं खास खाणे दा बन्‍दोबस्‍त कित्ता। तिन्‍नी ऐस्‍तरा तांईं राजे दे मैह़ला ते खास सत्त दासिआं सद्दी करी तिस्सा दिआ सेबा तांईं देई दित्तिआं, कन्‍ने तिस्सा जो ‘रणबास‘ [राणिआं दा मैहल] च रैह़णे तांईं सारेआं ते बद्दिआ जगह दित्ती।10ऐस्तरैं कुस्‍सी जो नी दस्सेआ था कि सैह़ यहुदी है, ना ई अपणेआं रिस्‍तेदारां दे बारे च कयोकि मोदरकैं तिस्सा जो मना कित्तेआ था, कि कुस्‍सी जो कुच्‍छ भी नी दसणा। 11मोदरके हर रोज रणबासा दे अगंणा च टैहल़दा रैंहदा था, जिह़थु सैह कुड्डिआं रैह़दिआं थिआं, जिसते ऐस्तरा दे हाल-चाल्‍ला दा पता लगदा रैह़, कने एह़ भी पता लगदा रैह़ कि तिस्सा कन्‍ने कया होआ करदा है।12राजे बल़ा जाणे ते पैहल़े इन्‍हां जुआन कुड्डिआं दा बाराह मिहन्‍नें तिकर सौंन्‍दरया उपचार होएआ, छ: महिन्‍ने तिकर सुद्दी-करण होन्‍दा रिआ, जिस च तिहनां जो ‘गन्‍धरस‘ दा तेल लगांदे रैह़, कने छ: महिनेआं तिकर ‘सुगन्‍ध-दराब्‍या‘ कने होर भी बड़ा कुछ जेह़ड़ा ओरतां जो सुद्द करणे ताईं हुंदा था,सैह़ सब लगांदे रैह़। 13राजे बल़ा जाणे तांईं इन्‍हां कुड्डिआं ते कुस्‍सी जो सद्देआ जान्‍दा था, तां सैह़ जेह़ड़ा कुछ रनबासे ते राजमैह़ला जो लई जाह़णा चांदिआं थिआं सैह़ नी सकदिआं थिआं।14संझा सैह़ राजे बल़ा जांदिआं थिआं, कने अगले दिन तिह़नां जो, दुईआं ‘रक्खेलां‘ बला भेज्जी दिन्‍दे थे, तिह़थु तिह़नां दी देख-रेख सासगज नां दे खोज्जे दिआ निगरानिआं च हुंदी थी। सैह़ राजे बला दोबारा नी जान्‍दिआं थिआ, अगर राजे दी मरजी हुंदी थी तां सैह़ नां लई करी सद्दी लैंदा था।15जाह़लु ‘ऐस्तरा‘ दी बारी राजे बल़ा जाणे दी आई, [जेहड़ी मोदरके दी भतीजी थी] तां तिन्‍नैं रनबासा ते कुछ भी नी लिआ, सिरफ सैह़ ई लिआ जेहड़ा हेगे खोज्जैं तिस्सा जो दस्सेआ था। जिह़नां भी ‘ऐस्‍तरा‘ जो दिक्खेआ सैह़ बड़े खुस्स होए। १६ [फिरी ऐस्‍तर राजे बल़ा राज मैह़ला‍ च जाई रई] 16सैयरस राजे जो राज करदेआं सत्त साल होई गै थे, सत्तुऐं साले दे अक्‍तूबर महिन्‍नें च ऐस्‍तर राजे बला राजमैह़ला‍ च गई थी।17जाह़लु राजैं ऐस्‍तरा जो दिक्खेआ ता सैह़ तिस्सा पर फिदा होई गिआ, तिन्‍नी सारिआं कुड्डिआं ते ज्‍यादा ऐस्‍तरा जो ई पसन्‍द कित्ता, इस तांईं राजैं तिस्सा दे सिरे पर राजमुकट रक्खी दित्ता कने घोसणा कित्ती कि अज्‍ज़ा ते बाद बसतिआ दिआ जगह पर ‘ऐस्‍तर माहाराणी‘ हुंगी। 18ऐस्‍तरा दा रांणी बणने दिआ खुस्सिआ च राजैं अपणे रजबाड़े च इक बड्डी धाम दित्ती, इस्सा धाम्‍मां जो ‘ऐस्‍तर धाम‘ ग्‍लाया, कने उस दिन सारिआं रियासतां च छुट्टी दित्ती, टैक्‍स माफ़ कित्ते कने हर कुस्‍सी जो तोहफ़े बगैह़रा बन्‍डे गैह़।19इक दिन भिरी इन्हां जुआन कुड्डिआं जो कठ्ठा कित्ता, ताह़लु मोरदके राजमैह़ला दे दरबाजे बल़ा बैठ्ठेआ था। 20ऐस्‍तरैं अपणी जात कने कुल़ कुस्‍सी जो नी दस्‍सेआ था, कयो कि मोदरकैं तिस्सा‍ जो दसणे तांईं मना कित्तेआ था, ऐस्‍तर मोदरके दा गलाह़ ईआं मनदी थी जिह़आं बचपणा च मनदी थी। 21तिह़नां दिनां च मोदरके राजमैह़ला दे दरबाजे बल़ा ई बहईं रैंह़दा था, राजे दे दो दुआरपाल जिहनां दे नां बिगताना कने तेरेस थे एह़ राजे ते रुस्सेओ थे, इन्‍हां सलाह़ बणाई कि अस्सां राजे पर हथ्थ चुक्‍कणां है।22तां एह़ गल्‍ल मोदरकैं सुणी लई, तिन्‍नी झट एह गल्‍ल ऐस्‍तरा जो दस्‍सी दित्ती, तां ऐस्‍तरैं मोदरके दिआ तरफा ते राजे जो साबधान करी दित्ता 23इसदी जांच-पड़ताल होई तां एह़ गल्‍ल सच निकल़ी, फिरी राजैं इन्‍हां दुईं जो फांस्सिया दा हुक्‍म दित्तेआ, एह़ सारिआं गल्‍लां राजे दे सामणे इतिहास दिआ कताब्बा च लिक्खी दित्तिआं।

Chapter 3

हामाना दा यहुदिआं दे ख़लाफ चाल चलणा 1इन्‍हां गल्‍लां दे बाद सैयरस राजैं हमदाता दे पुतर हामाने जो राजमैह़ला च इक्क उच्‍चा ओहदा देई करी समानित कित्ता, तिसजो सारेआं मुलाज्‍मां हकिमां कने नौकरां-चाकरां दे उपर बड्डा अफसर बणाया। 2राजैं हुक्म दित्तेआ कि सारे नोकर-चाकर हामाने जो झुक्की करी मथ्‍था टेक्कण, इस तांईं हर कोई तिसदे गांह ईआं ई करदा था, पर ‘मोदरके‘ ना ता तिसदे सामणे झुकदा था नां ई मथ्‍था टेकदा था3जाह़लु राजे देआं नोकरां दिक्खेआ कि मोदरके हामाने दे सामणे नी झुकदा, ता तिह़नां तिसते पुच्छेआ तू राजे दे हुक्‍मां जो कयो नी मनदा? 4सैह़ हर रोज तिसते पुच्छदे रैंहदे थे, पर सै़ह तिह़नां जो कोई ज्‍बाब नी दिंन्‍दा था। इक दिन तिह़नां तिसदी चुगली हामान्‍ने ने करी दित्ती कने ग्लाया, “मोदरके ना दा इक्क यहुदी है सैह़ तुस्सां जो ओंन्देआं-जांन्देआं झुक्की ने मथ्था नी टेकदा है।“5जाह़लु हमान्‍ने खुद दक्खेआ कि मोदरके नां ई तिसदे सामणे झुक्केआ नां ई तिसजो मथ्‍था टेक्केआ, तां हामान बड्डे गुस्‍से‍ च आई गिआ। 6पर तिंन्‍नी तिस पर हथ्‍थ उठाणा अपणी सान दे खल़ाफ समझेआ, तिसजो नोकरां दस्सेआ था कि एह यहुदी जाति दा है, तां तिंन्‍नी सारेआं यहुदिआं जो जेह़ड़े राजे दे रजबाड़े च लग-लग रियासतां च रैंहदे थे तिह़नां सारेआं जो मारणे तांईं इक्‍क स्‍कीम बणाई।7[सैयरस राजे जो राज करदेआं बारा साल होई गैह़ थे] हमानें इस्सा सकीम्‍मां जो सफल बणाणे तांईं, कि कुण मिहन्‍नां कने कुण दिन सई रैंह़गा, इस तांईं तिन्‍नी हर मिहन्‍नें कने हर दिनां दे नाएं च परचिआं पाईआं, तां परची ‘बारम्‍में मिहन्‍ने दे तेरम्‍में दिनां‘ दे नाएं च निकल़ी।8फिरी हमान राजे बल़ा गिआ कने बड़काह़णे लग्गेआ, “म्‍हाराज़ तुस्सां दे रजबाडे च रैह़णे बाल़ेआं लोक्कां‍ दे बिच इक्क जाति दे लोक्क ऐसे हन, जिह़नां दे नियम-कनुन बाकि लोक्कां ते बिलकुल लग ई हन, कने एह़ लोक्क तुस्सां देआं हुक्‍मां जो भी नी मनदे, कुह़त्‍की ईंआं नी होऐ कि एह़ गांह चल्ली करी अस्‍सां तांईं मुसीबत बणी जाह़ण। इस तांईं तिह़नां दा जिन्‍दा रैह़णां ठीक नी है। 9अगर तुस्सां जो कबूल; होए, तां इन्‍हां जो मारणे दा हुक्‍म दिआ, तां जे एह़ सारे मारे जाह़ण, अगर तुस्सां हुक्‍म दिन्‍दे हन, तां इसदे बदले मैं तुस्‍सां जो दस हजार किल्लो चांदी खजान्‍ने च दिह़गा।”10तां राजैं हामाना दी गल्‍ल मन्‍नी लई कने अपणी छाप बाल़ी गुठ्ठी उतारी करी तिस्जो देह़ई दित्ती, जिसते सैह़ राजे देआं हुक्‍मां पर गुठ्ठिआ दी मुहर लगाई सके, 11राजैं हमान्‍ने जो एह़ भी ग्‍ल़ाया, “सैह़ चांदी तिज्‍जो ई रह़ईं, कने तिस्सा जातिया दे लोक्क भी, तू जिह़आं‍ चांह़दा तिह़आं ई तिह़नां ने कर।“12फिरी राजे देआं हुक्‍मां जो लिखणे बाल़े लेखक सद्दे गैह़ उस दिन हमान्‍ने दे ग्‍लाये मताबक राजे देआं सारेआं बड्डेआं अफसरां जो, परधान्‍नां जो कने हर देस्सां‍ देआं हाकमां जो चिठ्ठिआं लिखिआं, एह़ चिठ्ठिआं हर रियासतां दिआं हर भास्‍सा च राजा सैयरस दे नां च लिक्‍खिआं गईआं, कने तिहनां पर राजे दिआ गुठ्ठिआ दी मुहर लगाई दित्ती। 13कने पुरे रजबाड़े च ड़ाक्‍किआं देआं हथ्‍थां चिठ्ठिआं भेज़ी दित्तिआं। इन्‍हां चिठ्ठिआं च एह़ लिक्खे‍आ था कि इक्‍की दिनां च यनि ‘बारम्‍में मिहन्‍नें दे तेरम्‍में दिनैं‘, क्‍या बुड्डे क्‍या जुआन क्या‍ ओरतां क्या‍ बच्‍चे इस दिन सारे ई मारे जाह़ण, कने तिह़नां दी सारी धन-दोल़त भी लुट्टी जाए।14इन्‍हां हुक्‍मां दिआं नकलां सारिआं रियासतां च खुल्लिआं ई भेज्जी दित्तिआं, कि सारेआं देस्‍सां दे लोक्क उस दिनां तांईं तिआर होई जाह़ण। 15एह़ हुक्‍म सूसन गढ़े‍ ते दित्तेआ गिआ, कने ड़ाक्‍किये ताह़लु ई चिठ्ठिआं लई करी निकल़ी गैह़। फिरी राजा कने हामान दोएओ ‘सुर-सराब‘ पिणा बह़ई गैह़, पर पूरे रजबाड़े देआं लोक्का‍ं च ड़र फैल़ी गिआ।

Chapter 4

ऐस्तरा दुआरा यहुदिआं दी मदत करनां 1जाह़लु मोदरके जो इन्‍हां चिठ्ठिआं दे बारे च पता लग्गेआ, तां सैह़ बड़ा भारी दुक्खी होएआ कने तिन्‍नी अपणे मैंहगे कपड़े फाड़ी लैह़, बोरी [टाट] पाई लई कने सिरा च धूड़ पाई करी सारे सैहरा च जाई करी रोन्‍दा-पटोन्‍दा कने दुख मनांदा रिआ। 2जाह़लु सैह़ राजे दे मैह़ला बल़ा जाई रिआ तां तिसजो अन्‍दर नी जाणा दित्ता, कयोकि बोरी या टाट पैहन्‍ने कुस्‍सी भी माहणुए जो अन्‍दर जाणा मना था। 3जाह़लु रजबाड़े देआं पुरेआं सैहरां च राजे दिआं चिठ्ठिआं यहुदिआं जो पढ़ी करी सुणाइआं, तां सैह़ भी बडे़ भारी रोणां-पटोह़णां लग्‍गे, परमात्‍मा दे गांह “बरत“ करणां लग्‍गे कईआं तां बोरिआं दे कपड़े पाई लैह़ कने कई तां धूड़ी देआं ढ़ेरां च ई पई करी रोंदे रैह।4ऐस्‍तर रांणिआं दिआं सेल्लिआं कने सेबकां तिस्सा जो जाई करी सारिआं गल्‍लां दस्‍सिआं कि रजबाड़े च क्या हालात बणेओं हन, तां सैह़ भी बड़ी भारी दुक्खी होई, फिरी तिन्‍नैं मोदरके तांईं इक्क नोकरा दे हथ्‍थैं बद्दिआ कपड़े भेजे कने ग्लाया, बोरिआं पैहनणां बंद करी दिआ कने इन्‍हां बद्दिआ कपड़ेआं जो पाई लिआ, पर मोदरकैं ऐस्‍तरा दे कपड़े नीं लैह़। 5फिरी ऐस्‍तरैं अपणेआं नोकरां ते इक्की जो सद्दी करी जिसदा नां हाताक था, तिसजो हुक्‍म दित्ता कि मोदरके बल़ा जाई करी पता करे कि क्‍या परेसानी है, इसदी बज़ह क्‍या है, एह़ सारा कुच्‍छ पुच्‍छी करी मिज्‍जो झट दस्‍स।6एह हुक्‍म पाई करी हाताक राजमैह़ला दे सामणे बाल़े चोक्‍का च गिआ जिह़थु मोदरके बैठ्ठेआ था। 7तां मोदरकैं तिसज़ो सारा कुछ दस्सेआ कि मेरे उपर क्‍या-क्‍या बित्ता करदा है, कने एह भी दस्सेआ कि हामान्‍ने यहुदिआं जो मारणें तांईं तिसदे बदलैं खजान्‍ने च दस हजार किलो चांदी जमां करणें दा बादा राजे कन्‍ने कित्तेआ है। 8फिरी मोदरकैं जेह़ड़ा हुक्‍म निकल़ेआ था तिसदी इक्क नकल भी हाताक्‍के दे हथ्‍थैं भेजी, कने ग्‍लाया इस्सा नकला ऐस्‍तरा जो देई दिआं, कन्‍ने सारेआं हालातां तिस्सा जो दस्‍सी देआं, तिस्सा जो एह़ भी ग्‍लाई देंआं कि हुण तू राजे बला जाई करी अपणेआं लोक्कां जो बचाणे तांईं राजे ते गिड़गिड़ाई करी मिन्‍तां कर।9फिरी हाताक्‍कैं ऐस्‍तरा बल़ा आई करी मोदरके दिआं सारिआं गल्‍लां तिस्सा जो सणाई दित्तिआं। 10इसते बाद ऐस्‍तरैं हाताक्‍के जो बापस मोदरके बल़ा जाणे दा हुक्‍म दित्ता, तू जाई करी तिस्स जो एह़ गल्‍ल दस्स कि, 11राजे देआं सारेआं हाकमां, नोकरां-चाकरां कने सारेआं देस्‍सां देआं लोक्कां जो पता है, चाए मरद होए चाए जणास, सैह़ राजे दिआ मरजिआ बगैर राजमैहल़ा दे अन्‍दर नी जाई सकदे हन, जेह़ड़ा भी इस हुक्‍मां दा नरादर करदा, तिसजो जान्‍नी ते मारी दिन्‍दे हन, सैह़ ई माहणु बचदा है जिसदे पास्‍से राजा अपणी ‘सुन्‍ने दी तलबार‘ गांह करे, मिंजो भी इक्क मिहन्‍ने ते राजैं अप्‍पु बल़ा नी सद्देआ है। 12तां हाताक मोदरके बल़ा बापस गिआ कने ऐस्तरे दिआ सारिआं गल्‍लां तिस्स जो सणाई दितिआं13इसदे बाद मोदरक्‍कैं ऐस्तरा जो गलाई घल्लेआ, “तू एह़ मत सोचदी कि मैह़ले च रैंह़णे दिआ बजह़ ते तेरी जान बची जाह़णीं है, कने सारेआं यहुदिआं दे बिच तैंहई जिंदिआं रह़ई जाह़णा है। 14अगर इस बेल्‍ले तू चुप रैंहगी कने इन्‍हां जो बचाणें तांईं कुछ नी करगी, तां कुस्‍सी नां कुस्‍सी होरसी तरिक्के कन्‍ने यहुदिआं तां बची जाह़णां है, पर तेरे खानदान्‍नां दा नां मिटी जाह़ंणा है, क्या पता इसा दुक्खा दिआ घड़िआ तांईं ई तिज्‍जो एह़ ‘राजपाठ‘ मिल्लेआ होए? कि तेरे बोल़णे ते ई सारी यहुदी ‘कोम्‍म’ बची जाए।”15फिरी ऐस्‍तरैं मोदरके जो गलाई घल्लेआ, 16“तू जाई करी सुसन सैह़रे च सारेआं यहुदिआं जो कठ्ठा कर, कने तिह़नां जो मेरे तांईं “बरत“ रक्खणे जो बोल। सैह़ “तिन्‍न” दिनां तिकर नां तां दिनैं नां तां राती कुछ खाह़ण-पीह़ण। कने मैं भी ईआं ई अपणिआं सेल्‍लिआं सोगी बरत रखगी। उसदे बाद मैं राजे देआं हुक्‍मां बगैर तिस्स बल़ा जाह़गी, मिंज्‍जो पता है एह कनुनां दे ख़लाफ है, ईह़आं करणें ते राजा मिंज्जो मारी भी सकदे हन, पर मैं मरी भी गई तां भी कोई गल्‍ल नी।” 17इसते बाद मोदरके राजमैह़ला दे दरबाजे बल़ा ते उठ्ठी करी चला गिआ, कने जिह़आं ऐस्‍तरैं गलाई भेज्जे‍आ था तिंह़आं ई सब कुछ कित्ता।

Chapter 5

ऐस्तरा दी दाबत 1तिन्‍नां दिनां बाद एस्तरैं अपणे म्‍हारांणिआं बाल़े कपड़े पैह़न्‍ने कने सैह़ राज्जे दे घरा दे अन्‍दर दरबाज्जे च जाई खड्डोत्ती, तिस्स टैम्‍मैं राजा मैह़ला दे अन्‍दर सिहासनां च बैठ्ठेआ था। 2जाह़लु राज्जैं ऐस्‍तर रांणिआं जो दरबाज्‍जे बल़ा खड़ोत्‍या दिक्खेआ ता सैह़ बड़ा खुस होएआ।कने तिस्‍सा दे स्‍बागत तांईं सुन्‍ने दी तलबार तिस्सा दे पास्‍से गांह़ कित्ती तां ऐस्‍तरैं जाई करी इक्‍की पास्‍से ते तलबारा जो छुहई लिआ कने राज्‍जे दे नेड़े जाई रह़ई।3तां राज्जैं तिस्सा ते पुच्छेआ, “ हे ऐस्‍तर रांणी बोल तिज्‍जो क्‍या चाईदा, तू क्या मंगणां चांह़दी, अज्ज मंग, तिज्‍जो अध्धा राज-पाठ तिक्कर भी देह़ई दिह़गां।” 4तां ऐस्‍तर ग्लाणा लग्‍गी, “म्‍हाराज अगर तुस्सां मिंज्जों ते इतणे ई खुस हन, तां क्या तुस्सां कने हामान उस ‘भोज‍‘ च आई सकदे हन जेह़ड़ा मैं तुस्सां तांईं खास बणाया ह।“5तां राज्जैं अपणे सेबकां जो हुक्‍म दित्ता, जा कने हामान्‍नें जो झट सद्दी करी लई औह़आ, जिसते अस्सां रांणिआं दिआ दाबता च सामल होई सकण, फिरी राजा कने हामान ऐस्‍तरा दिआ दाबता च पुज्जी गैह़। 6जाह़लु दाबता च राजा खा-पी करदा था, तां राज्जैं ऐस्‍तरा ते भिरी पुच्‍छेआ, “हे रांणी तेरी बिणती क्‍या है? सैह पुरी कित्ती जांह़गी, अज्ज मंग, अगर तू अध्‍धा राज-पाठ भी मंगगी तां सैह़ भी मैं तिज्‍जो देह़ई दिह़गा।”7ऐस्‍तरैं ज्‍बाब दित्ता, “म्‍हाराज मेरी बिणती कने मांग एह़ है, 8अगर तुस्सां मिंज्‍जो ते इतणे ई खुस हन, तां क्‍या तुस्‍सां कने हामान कल भिरी मेरे बणाए भोज‍ च सामल़ होई सकदे हन? ताह़लु मैं तुस्सां देह़आं सारेआं ई स्‍बाल़ां दा ज्‍बाब देह़ई दिह़गी।“9भोज खाणे दे बाद जाह़लु हामान बाहर आया तां सैह बड़ा खुस्स था। पर जाह़लु तिह़नी मोदरके नां दे यहुदिओ जो मैह़ला दे दरबाज़े बल़ा बैठ्ठेआ दिक्खेआ, जेह़ड़ा तिसदे सामणे ना ता झुकदा था ना ई मथ्‍था टेकदा था, एह दिक्‍खी करी तिस्‍जो बड़ा गुस्‍सा आया 10ताह़लु तां सैह़ चुपचाप तिह़थु ते अपणे घरेओ चल़ा गिआ, पर घरा जाई करी अपणे दोस्‍तां कने घरेबाल़िआ जरेसा जो सद्दी करी गल़ाणा लग्गेआ। 11दिक्खा मैं किंह़आं इतणी सारी धन-दोल़त, बाल-बच्चे, कने पूरे रजबाडे च इतणा बड़ा ओह़दा हासल कित्तेआ है, राजैं मिज्जो मुलाज्‍मां हकिम्मां, नोकरां-चाकरां मन्‍तरिआं दे उपर म्हा मन्‍तरी बणाया है।12हामान्‍ने एह़ भी गल़ाया, अज्‍ज दी गल्ल़ है ऐस्‍तर रांणिऐं मिंज्जो कने राजे जो ई इक्क खास भोज़ तांईं सद्देआ था। बड़ी गल्‍ल़ ता एह़ है कि कल भिरी अस्सां जो इक्क होर भोज तांईं सद्देआ है। 13पर एह़ सारिआं गल्लां मिंज्जो तांईं कोई मायने नी रक्ख दिह़आं, जाह़लु भी मैं उस यहुदी मोदरके जो मैंह़ला दे दरबाज्ज़े बल्ला बैठ्ठेआ दिक्‍खदा, तां मिंज्‍जो सब कुच्‍छ बेकार लगदा, कने बड़ा गुस्‍सा ओह़न्‍दा है।14तां तिस्स दी घरेबाल़ी कने दोस्‍त तिसजो गलाणा लग्‍गे, “पन्‍ज़ाह हथ उच्‍चा फांसिऐ दा इक्क खम्‍बा बणाह़ कन्‍ने ब्‍याह़गा ई राजे ते तिस्‍स यहुदिओ जो फांसी देह़णे दा हुक्म लेह़ई करी तिसजो फांसिए च लटकाई दे। उसदे बाद खुस्स होई नैं तिस्‍स भोज़ च जाएआं। एह़ गल्ल सुणी करी हामान बड़ा खुस्स होएआ कने तिन्‍नी फांसिए दा इक खम्‍बा बणाई लिआ।”

Chapter 6

राजे दुआरा मोदरके दा आदर-मान 1तिस्सा रात्ती राजा सोई नी सक्केआ, तां तिह़नी सेबकां जो सद्दी करी ग्‍ल़ाया, “इतिहास दी ‘कताब्ब’ लाई जाए, कने मिज्‍जो पढ़ी करी सुणाई जाए।” तां सेबकां लयन्‍दी कने उच्चिआ अबाज्जा च पढ़ी करी सुणाई 2तिस्स च खास्स गल्‍ल़ एह़ लिक्खी मिल्‍ली कि जाह़लु तिस्देआं दुआरपाल्लां जिह़नां दे नां बिगताना कने तेरेस थे, इन्‍हां दुंह़ईं राज्‍जे जो मारने दी स्कीम बणाई थी। पर मोदरके जो इस्सा‍ गल्‍ला दा पता लग्गी‍ गिआ था, तां तिन्‍नी एह़ गल्‍ल राज्‍जे तिक्कर पजाह़ई थी। 3तां राज्‍जैं पुच्छेआ, “इसदे बदलैं मोदरके दा क्‍या ‘आदर-मान‘ कित्तेआ था?” ता सेबकां ग्‍ल़ाया, “म्‍हाराज कुच्‍छ भी नी” तिस तांईं कुच्‍छ भी नी कित्तेआ था।4राज्‍जैं पुछेआ, “अंगणा च कुह़ण है?” हामान राज्‍जे ते मोदरके जो फांस्सिआ पर लटकाणे दा हुक्‍क लैंह़णे तांईं मैह़ला च आया था। 5राज्‍जे देह़आं सेबकां ग्‍लाया, “म्‍हाराज अंगणा च हामान है राज्‍जैं हुक्‍म दित्ता तिसजो अन्‍दर सद्दा।” 6तां हामान अन्‍दर आई गिआ, राज्‍जैं तिसते पुच्छेआ, “जिसदा मैं ‘आदर-मान‘ करनां चाऊ, तिस्स तांईं मिंज्‍जो क्या करनां चाईदा?” तां हामान्‍ने सोच्चेआ राजा मिंज्‍जो ते जाह़दा कुस्स दा ‘आदर-मान‘ करी सकदा?7हामामैं राज्‍जेओ ग्‍ल़ाया, “म्‍हाराज जिस दा तुस्सां आदर-मान करनां चांह़दे हन। 8तिस्स तांईं राजे दे कपड़े मंगाए जाह़ण, जिन्हां जो तुस्सां पैल्ले‍ पैह़न्‍या होए, इक्क घोड़ा भी मंगाया जाए, जिस च तुस्सां स्‍बारी करदे होण, कन्‍नें इक्क राज-मुकट भी तिसदे सिरे पर रखणें तांईं मंगाया जाए। 9फिरी एह़ कपड़े घोड़ा कने राज मुकट राजा अपणे कुस्सी बड्डे सेबका बल़ा दे, कने सैह़ एह़ ‘साही‘ कपड़े, राज-मुकट उस माहणुए जो पनाह़ए, जिस दा राजा आदर-मान करनां चांह़दा है। कने उस माह़णुए जो घोड़े पर बठ्ठाई करी सैह़रे दिह़आं सड़कां च घमाऐ, कने जोरैं-जोरैं परचार करे, कि जिस पर राजा खुस्स हुंदा है तिस दा ‘सम्‍मान‘ ईंआं ई हुंदा है।10तां राज्‍जैं हामान्‍ने जो ग्‍लाया, “झट कर अपणे ग्‍लाऐ दे मताबक, एह़ ‘साही‘ कपड़े, राज-मुकट कने उस घोड़े जो लह़ई जाह़, कने मैह़ला दे दरबाजे पर मोदरके ना दा यहुदी बैठदा है, तिस्स जो जाई करी पनाह़ कने जेह़ड़ा तैंह़ ग्‍लाया तिस च कोई भी कमी नां रैह़।” 11तां हमान्‍ने सैह़ कपड़े कने राज-मुकट मोदरके जो पनाह़ये कने घोड़े पर बठ्ठाई करी सारे सैह़रां च घमांहया कने जोरैं-जोरैं एह़ परचार कित्ता कि जिस पर राजा खुस्स हुंदा है तिसदा ‘सम्‍मान‘ ईंआं ई हुंदा है।12एह़ सब होणे दे बाद मोदरके बापस राज-मैह़ला च आई गिआ, पर हामान बड़ा नरास होई करी अपणे घरेओ चला गिआ, तिन्‍नी अपणां मुंह़ ढ़क्‍की लिया। कने बड़ा भारी दुक्खी होएआ। 13जेह़ड़ा कुछ होएआ था, सैह़ तिन्‍नी अपणिआं जणास्सा कन्‍ने बुद्दी मान दोस्‍तां जो दस्‍सेआ। ता तिसदी जणास जरेस ग्‍लाहणां लग्गी, “मोदरके जिस्‍जो तु नीच्चा दस्सणा चांह़दा, अगर सैह़ यहुदी है, तां तु उसते कद्दी भी नी जित्ती सकदा, तेरी हार तिसदे निस्‍चत है।“ 14सैह़ एह़ गल्‍लां करा ई दे थे, कि राज्‍जे दे सेबक आई करी हमान्‍ने जो एस्‍तेरा दे भोज तांईं लई गैह़, जेह़ड़ा तिन्‍नैं राज्‍जे तांईं तिआर कित्तेआ था।

Chapter 7

हामाने दा फांस्‍सिआ पर चढ़ाया जाहणा 1फिरी राजा कने हामान रांणी एस्‍तेरा दे भोज च आई रैह़ 2खाणा खांन्‍दे बेल्ल़ा राज्‍जैं भिरी पुछेआ, “हे रांणी एस्‍तेर तेरी क्या मांग है? सैंह़ पूरी कित्ती जांहगी। तू क्या मंगणां चांह़दी अज्‍ज मंग,अगर तू अध्‍धा राज-पाठ भी मंगगी तां सैह़ भी तिज्‍जो देह़ई दिंहगा।”3तां एस्तेर रांणिऐं ज्‍बाब दित्ता, “म्हाराज अगर तुस्सां मिंज्‍जो ते इतणे ई खुस्स हन, कने राजा जो कबूल होए, तां मेरी बिणती एह़ है कि मिंज्‍जो कन्‍ने मेरेआं लोक्कां जो बचाई लिआ। 4मैं कने मेरिआ जाति दे लोक्क बेच्‍ची दित्ते हन, अस्‍सां सारे मारे जाह़णे बाल़े हन।अगर अस्सां नोकर-चाकर बणाईं करी बेच्चे हुंदे तां मैं चुप रैंहदी, कने तुस्सां जो परेसान नी करदी। 5तां राज्‍जैं एस्‍तेर राणिएं ते पुच्छेआ, “सैह़ माह़णु कुण है? कुह़थु है, इतणी हिम्‍मत कुस्स दी होई?”6तां एस्‍तरैं राज्‍जे जो ग्‍लाया, “म्‍हाराज सैह दुस्‍ट माह़णु एह़ हामान ई है, “एह़ सुणी करी हामान राजा-रांणिऐं दे सामणे ड़रा दे मारे कम्‍बी पिआ। 7कने राजा बडे गुस्‍से च आई गिआ, कने भोज जो छड्डी करी मैह़ला दे बाहर बगीच्‍चे च चला गिआ कि इसजो क्या सजा दित्ती जाए। हामान्‍ने दिक्खेआ कि राज्‍जैं मिंज्‍जो हुण नी छड्डणां है, तां सैह़ एस्‍तेरा देआं पैरां च पई करी अपणेआं पराह़णा बचाणे दी भिक्ख मंगणां लग्गेआ।8ताहलु ई राजा बगीच्‍चे ते बापस भोज बालि़आ जगाह च आई गिआ, तां तिन्‍नी दिक्खेआ कि जिस्सा चोकिआ च एस्तेर बैठ्ठिओ है, हामान रांणिऐं दे सामणे थल्‍ले झुक्‍केआ था। तां राज्‍जैं ग्‍लाया, “तू मेरे सामणें ई रांणिऐं कन्‍ने जबरदस्‍ती करा दा है?“ राज्‍जैं हाल्‍ली एह़ ग्‍लाया ई था कि सेबकां आई करी हामान्‍ने जो कैद करी लिआ कने तिसदा मुंह कपड़े कन्‍ने ढक्‍की पाया।9राज्‍जे दिआ सेबा च हर बक्‍त हाज़र रैह़णें बाल़े खोजेआं ते इक जिसदा नां ‘हरबोना‘ था, तिन्‍नी राज्‍जे जो ग्‍लाया, “म्‍हाराज हामान्‍ने पन्‍ज़ाह हथ उच्‍चा फांसिऐ दा इक्क खंम्बा मोदरके तांईं बणाया है, जिन्‍नी इक बरी तुस्‍सां दी रक्‍सा भी कित्ती थी।“ राज्‍जैं ग्‍लाया, “हमानेओ उसी पर लटकाई दिआ।” 10तां तिह़नां हामान्‍ने जो उसी फांसिए दे खंम्‍बे पर लटकाई दित्ता जेह़ड़ा तिन्‍नी मोदरके तांईं बणाया था। इसते बाद ई राज्‍जे दा गुस्‍सा सान्‍त होएआ।

Chapter 8

ऐस्‍तरा दुआरा यहुदियां दा बचाया जाणा 1उस दिन्‍नां ते बाद सैयरस राजैं हामानें दी सारी धन-दोलत घर-बार रांणी ऐस्‍तरा जो देह़ई दित्ती, जाह़लु मोदरके राजे दे सामणे आया, तां ऐस्‍तरैं राजे जो दस्सेआ कि सैह़ तिस्सा दा भाऊ,मां-बाप सब कुच्छ है। 2राजैं ताह़लु ई मुहरे बाल़ी गुठ्ठी जेह़ड़ी हमाने ते बापस लई थी, सैह़ मोदरके जो देई दित्ती। कने ऐस्‍तरैं भी मोदरके जो हामाने दिआ सारिआ सम्‍पत्तिआ पर ‘हक-बारस‘ बणाई दित्ता।3ऐस्‍तर राजे बल़ा भिरी गई, कने तिस्स देह़आं पैरां च पई करी रोई-रोई ने मिन्‍तां करनां लग्गी, कि म्‍हाराज तिस्स हुक्‍मां जो रद्द करी दिह़आ जेह़ड़ा हमाने यहुदिआं जो मारने ताईं निकाल़ेआ है। 4तां राजैं अपणी सुन्‍ने दी तलबार तिस्सा ते पास्‍से गांह कित्ती।5तां ऐस्‍तरैं उठ्ठी करी तिस्सा तलबारा जो छुत्तेआ कने राजे दे सामणे खड़ोई करी गलाणां लगी, “म्‍हाराज अगर तुस्सां दी दया-दरिस्‍टी मिंज्‍जो पर होए, तां जेह़ड़ा हुक्‍म हामानैं निकाल़ेआ है, तिस्स जो रद्द करी कि इक्‍क नयां कनुन्‍न बणाई दिआ, कि तुस्सां दे राजबाड़े दिआं सारिआं रियासतां‍‍ च कुस्सी भी यहुदिआं जो नी मारेआ जाए। 6मैं अपणिआं बरादरिआ पर पोह़णे बाल़िआ इस्‍सा मसीबता जो किह़आं सह़न करगी?, मैं अपणेआ लोक्‍कां जो मरदेआं नी दिक्‍खी सकदी।”7तां राजैं ऐस्‍तर राणियों कने यहुदी मोदरके जो गलाया, “मैं ऐस्‍तरा जो हामान्‍ने दा घर-बार पैहलैं ई देह़ई चुक्‍केआ, कने तिस्स जो फांसिआ पर लटकाई करी मारी दित्तेआ है, कयो कि सैह़ यहुदिआं दा बैरी था। 8हुण तुस्‍सां अपणिआं समझा दे मताबक राजे दिआ तरफा ते यहुदिआं जो चिठ्ठिआं लिक्खा, कने मेरिआ मुरा बाल़िआ गुठ्ठिआ दी छाप लगाह़, कयो कि जेहड़ी भी चिठ्ठी राजे दे नांए ते लक्‍खोन्‍दी है, तिस्सा पर गुठ्ठिआ दी मुर लग्‍गी होए तां तिस्स हुक्मां जो कोई भी नी बदल़ी सकदा।”9उस्‍सी बेल्‍ला राजे दे लेखक सद्दे, कने मोदरकैं तिह़नां जो हुक्‍म दित्ता कि यहुदिआं जो बचाणे तांईं इक्‍क नोंए आदेस दिआं चिठ्ठिआं लिक्खा। एह चिठ्ठिआं भारत ते लई करी इथोपिआ तिक़र इक्‍क सो सत्ताई रियासतां देआं बड्डेआं-बड्डेआं अफसरां जो लिक्खिआं गईआं, कने हरेक रियासतां दिआं अपणिआं-अपणिआं भास्‍सां च कन्‍ने यहुदिआं जो तिह़नां दिआं भास्‍सां च लिक्खिआं गईआं।10मोदरकैं एह़ चिठ्ठिआं सैयरस राजे दे नांए ते लक्खाइआं, कने तिह़नां पर राजै दिआ गुठ्ठिआ दी मुर लगाई करी, राजे देआं तेज़ दोड़णे बाल़ेआं घोड़ेआं-खच्‍चरां च डाक्‍किआं दे हथ्‍थां भेज्जी दित्तिआं 11राजैं इन्‍हां चिठ्ठिआं च यहुदिआं जो हुक्‍म दित्तेआ था कि सैह़ किठ्ठे-मिठ्ठे होई करी अपणेआं पराहणां बचाणे तांईं तयार होई जाह़ण, कन्‍ने कुस्‍सी भी माहणुआं कने लुट-घसीट करी कि तिह़नां दिआं धन-दोलता जो लुट्टी सकदे हन। 12एह़ हुक्‍म इक्‍की दिन्‍नें सारिआं जगांह अमल होए, यानि कि “बारम्‍में मिहन्‍नें दे तेरम्‍में दिन्‍नें।“13इस हुक्‍में दिह़आं नकलां सारिआं रियासतां च सारे देस्‍सां देह़आं लोक्‍कां जो खुल्‍लिआं भेज्जिआं, जिसते यहुदी अपणे दुस्‍मणां कन्‍ने बदला लैणें तांईं तयार होई जाह़ण। 14तां सारे डाक्‍किये राजे देआं तेज दोड़णे बाल़ेआं घोड़ेआं च बैठ्ठी करी झट निकल़ी गैह़, एह़ हुक्मनामां सुसन राजगढ़े ते निकल़ेआ था।15फिरी मोदरकैं निल्‍ले कने चिट्टे रंगा दे ‘साही‘ कपड़े पैहनें, राजैं तिसजो सुन्‍नें दा इक्‍क बड्डा मुकट पनाई दित्ता, कने बैंगणी रंगा दा चोल़ा पाई करी जाह़लु सैह़ राजे दे सामणे ते बार आया, तां सुसन गढ़े दे लोक्‍क खुस्सिआ दे मारे चिल्‍लाणे लग्गे, कने बड़े खुस्स होए। 16हुण सुसन दे यहुदी डरणे दी बजाय खुस्स थे कने दुग्‍गेआं लोक्‍कां तिह़नां जो बड़ियां बधाइआं दित्तिआं 17जाह़लु नौआं हुक्म हर रियासतां च, कने परान्‍तां‍ च पुज्‍जी गिआ, तां सारे यहुदी बड़े खुस्स होऐ कने तिह़नां ‘धाम‘ रिन्‍नी करी खाहदी, कन्‍ने बडिआं खुस्‍सिआं मनाइआं, तिह़थु दे मत्ते सारे माह़णु यहुदी बणनां लग्गी पैह़, कने लोक्‍कां देआं मनां च यहुदिआं दा डर बहई गिआ।

Chapter 9

पुरिम नांए दे त्‍याहरा दा मनाया जाणा 1जाह़लु बारम्‍में मिहन्‍नें दा तेरम्‍मां दिन होएआ, उस दिन राजे दे दित्ते हुक्‍म पूरे होणे थे, तां यहुदिआं दे दुसमण तिहनां जो मारणे तांईं पुरिआ तयारिआ‍ च बैठ्ठेओ थे, पर दुग्‍गे पास्‍से यहुदी भी अपणेआं दुसमणां कन्‍ने मकाबला करणे तांईं इक दम तयार थे 2फिरी सारे यहुदी अपणेआं-अपणेआं सैंरां च कठरोई गैह़, तिह़नां अप्‍पु च सलाह बणाई कि जेह़ड़ा भी तिह़नां पर हमला करगा, तिसजो जिन्‍दा नी छड़णां है, पर कोई भी यहुदिआं दा सामणा नी करी सक्‍केआ, तिह़नां दा ड़र लोक्‍कां देआं मनां च दुरा-दुरा तिकर फैल्‍ली गिआ था।3हरेक रियासतां च राजे देह़आं अफसरां भी यहुदिआं दी ई मदत कित्ती, कयो कि सैह़ मोदरके कन्‍ने तिसदे ओह़दे ते डरदे थे, जेह़ड़ा राजैं तिसजो दित्तेआ था। 4मोदरके राज-मैह़ला च सारेआं ते बड्डा अफसर बणेआ था, तिसदा नां सारिआं रियासतां च चल़दा था, हर कोई तिसते ड़रदा था। 5इस्‍सी तांईं यहुदिआं अपणेआं दुस्‍मणां पर तलबारां कन्‍ने हमला करी कि तिह़नां जो मारी दित्ता, यहुदी अपणेआं दुसमणां ते जितदे गैह़6उस दिन यहुदिआं सुसन गढ़े च ई पन्‍ज़ सो म्‍हाणुआं जो मारेआ था। 7जिह़नां च हमानें दे दस पुत्तर भी थे, जिह़नां दे नां परसदाता, दतपोन, असपाता, 8पोराता,अदल्‍या, अमीदाता, 9परमसता, अरीसै, अरीदै कने बैजाता। 10यहुदिआं इन्‍हां जो मारेआ पर इन्‍हां दी धन-दोलत नी लुट्टी11उस दिन संझाह़ दे टैम्‍मां सुसन गढ़े च मारेआं लोक्‍कां दी गिणती राजेओ सणाई गई। 12तां राजैं ऐस्‍तर रांणिओं गलाया, “अज्‍ज यहुदिआं सुसन गढ़े च ई पन्‍ज सो म्‍हाणुआं कने हामाने देआं दस्‍सां पुत्तरा जो मारेआ है, बाकि रजबाड़े दिआं रियासतां च पता नी क्‍या-क्‍या कित्तेआ हुंगा? हुण इसते ज्‍यादा तेरी क्‍या बिणती है? सैह़ भी पुरी कित्ती जांहगी, तू होर क्‍या मंगदी? सैह़ भी तिज्‍जो दित्तेआ जांहगा।”13तां एस्‍तरैं गलाया, “म्‍हाराज अगर तुस्‍सां मिज्‍जो ते इतणे ई खुस्स हन, तां सुसन गढ़े देआं यहुदिआं जो कल भिरी ईंआं ई करणे दा हुक्‍म दित्ता जाए, कने हामानें देआं पुत्तरां जो फांस्सियां पर चढाया जाए।” 14तां राजैं अपणेआं सेबकां जो हुक्‍म दित्ता यहुदिआं जो कल भिरी अपणेआं दुसमणां जो मारणा दित्ता जाए, कने हामाने देआ पुत्तरां देआं सरीरां जो फांस्‍सिआ पर चढ़ाई दिह़आ।15अगले दिन्‍नें भिरी यहुदी सुसन च कठ्ठे होए, कने तिह़नां तिन्‍न सो म्हाणुआं जो मारेआ, पर तिह़नां दिह़आं धन-दोल़तां जो नी लुट्टेआ। 16पुरे रजबाड़े दिआं रियासतां च भी यहुदी अपणिआं जान्‍नी बचाणे तांईं अपणेआं दुस्‍मणां कन्‍ने लड़ा करदे थे, उस दिन यहुदिआं पचहत्तर हजार माहणुआं जो मारी करी अपणेआं दुस्‍मणां ते छटकारा पाया, पर तिह़नां दी धन-दोल़तां जो हथ्‍थ भी नी लगाया।17एह़ सब कुच्छ ‘बारम्‍में मिहन्‍नें दे तेरम्‍में दिन्‍नें‘ जो होएया था, कने ‘चोदम्‍में‘ दिन्‍नें यहुदिआं अपणेआं दुसमणां ते छटकारा पाई नैं इक्‍क बड्डी धाम बणाई करी खाह़दी कने तिस्स दिन्‍नें जो खुस्सिआ दा दिन करी कि मनाया। 18पर सुसन गढ़ा दे यहुदी तेरम्‍में कने चोदम्‍में दिन्‍नें भी अपणेआं दुस्‍मनां कन्‍ने लड़दे रैह़, तिह़नां पन्‍दरम्‍में दिन्‍नैं धाम बणाई करी खाह़दी कने तिस्स दिन्‍नां जो खुस्सिया दा दिन करी मनाया। 19इस्‍सी बजाह़ ते क्‍या गराऐं दे क्‍या सैहरां दे सारे ई यहुदी हर साल बारम्‍में मिहन्‍नें दे चोदम्‍में दिन्‍नें जो त्‍योहार करी कि मनांदे, कने इक्‍की-दुग्‍गे जो रोट्टिआं बगैरा बण्‍डदे कने भेंट्टां दिन्‍दे हन।20मोदरकैं एह़ सारिआं गल्‍लां लिक्‍खी लईआं थिआं। इसते बाद तिन्‍नी पूरे रजबाड़े च रैहणे बाल़े यहुदिआं जो चिठ्ठिआं लिक्‍खी करी भेज्जिआं। 21कने तिह़नां जो हर साल बारम्‍में मिहन्‍नें दे “चोदम्‍में कने पन्‍दरम्‍में“ दिन्‍नां जो मनाह़णे तांईं गलाया, 22एह़ सैह़ दिन है, जिस दिन तुस्‍सां सारे ई अपणेआं दुसमणा ते जित्तेओ हन, कने तुस्‍सां दा दुक्‍ख खुस्सिआं च बदल़ी गिआ है, मोदरकैं एह़ भी लिक्खेआ, कि इस दिन्‍नां जो तुस्‍सां इक्‍क त्‍योहारे सांईं मनाया करा, कने खाणें-पिणे दा समान इक्‍की-दुग्‍गेआं च बण्‍डेया करा कने गरीबां जो दान-दछणां देई करी खुस्‍सिआं मनाया करा।23तां सारे यहुदी मोदरके दिआं गल्‍लां ते सहमत होई गै, तिह़नां तिह़आं ई कित्तेआ जिह़आं मोदरकैं तिह़नां जो लिक्खेआ था। 24सैह़ याद रखगे कि, किह़आं हामान यहुदिआं दा दुसमण बणेआं, कने तिह़नां जो मारणे तांईं इक्‍क साजस रच्‍ची थी, कने तिह़नां दा बिनास करणे तांईं‍ चिठ्ठिआं पाइआं थिआं। 25पर जाह़लु सैयरस राजे जो दुस्‍ट हमान्‍ने दिआ चाल्‍ला दा पता चलेआ, तां राजैं तिसजो कने तिसदेआं पुतरां जो भी फांसिऐ पर लटकाई दित्तेआ था।26हामान्‍नें दिआं परचिआं पाह़णां, कने जेह़ड़ा कुच्‍छ यहुदिआं दिक्‍खेआं कने तिह़नां पर गुजरेआ था, तिस्स दिआ बजह़ ते उन्‍हां दिन्‍नां दा नां ‘पूर‘ ते ‘पुरीम‘ रक्‍खी दित्ता। 27इसते बाद यहुदिआं कने जेह़ड़े यहुदी बणेह़ओ थे तिह़नां सारेआं कसम खाह़दी, कि सैह़ मोदरके दे गल़ाऐ मताबक हर साल दो दिन इस ‘त्योहारे‘ जो मणाह़गे। 28कने ओह़णे बाल़िआं पिढ़िआं देआं हर परिबारां च, हर सैहरां च कने हर गरांऐं च एह़ दिन याद करीकि मनाए जांह़गे। कने ‘पूरीम‘ नां दा दिन यहुदिआं च कद्दी भी नी मिटगा, कने इसदा समरण ओह़णें बाल़िआं पिढ़िआं च कद्दी भी खत्‍म नी हुंगां।29फिरी रांणी ऐस्‍तरैं भी ‘पूरीम‘ त्‍योहारे दे बारे च यहुदिओं जो चिठ्ठी लिक्‍खी, तिन्‍नैं अपणे रांणी होणे दा हक्‍क इस्‍तेमाल कित्ता कने एह दस्‍सेआं कि जेह़ड़ा कुछ मोदरकैं पैह़लै तुस्‍सां जो लिक्‍खेआ है सैह़ सब कुछ सच है, मैं इस पर अपणी मुहर लगांदी है।30मोदरकैं इसदिआं नकल़ां सैयरस राजे दे रजबाड़े दिह़आं इक्‍क सो सत्ताई रियासतां च, सारेआं यहुदिआं जो इस्‍सा उमीद्दा कन्‍ने भेज्‍जिआं, 31कि सैह़ ‘पूरीम‘ देह़आं दिन्‍नां जो रांणी ऐस्‍तर देआं हुक्‍मां मताबक जिह़आं दस्सेआ है तिह़आं ई करी नैं मनंदे रैह़ण। 32रांणी ऐस्‍तरा दे हुक्‍म कने नियम जिस च समझाया था, किह़आं ‘पूरीम‘ दे त्‍योहारे जो मनाह़णा चाईदा, सैह़ सारा कुच्छ राजे दे इतिहास दिआ कत्ताब्‍बा च भी लिक्‍खेआ गिआ है।

Chapter 10

मोदरके दी महानता 1सैयरस राजैं अपणे देस्‍सा च कने समुन्‍दरां देह़आं आस-पास रैह़णे बाल़ेआं लोक्‍कां जो इक्क‍ ई टैक्‍स लगाया था। 2सैयरस राजे दी परसिद्दी तिसदी ताकत कने तिसदे कित्ते बड्डे-बड्डे कम्‍मां दी चरचा मादी कने फारसी राजेआं दिआं इतिहास दिआं कताब्‍बा च भी लिक्‍खिआं ह़न।3सैयरस राजे दे बाद यहुदी मोदरके पूरे रजबाड़े च दुग्‍गे नम्‍बरा पर था, सैह़ यहुदिआं दिआं नजरां‍ च बड़ा बड्डा माह़णु था, तिसजो सैह़ बड़ा भारी मनदे थे कयोकि सैह़ हमेस्‍सा ई अपणेआं लोक्‍कां दिआं भल़ाईआं दे बारे च सोचदा कने सुख-सान्ती दिआं गल्‍लां-बातां करदा रैह़दा था।