Hesu tynondeshi vekuare ¹Kova hai tyree arykaivare Hesu ndei ourã vẽkua, hai David hareka Abraham ñymoña hãndiare. Kova hai tyree arykaivare Hesu ndei ourã vẽkua, hai David ²Abraham, Isaac tuu, Isaac,Jacob tuu; Jacob, Juda hareka tyvyre tuu. ³Juda, Fares hareka Sara, ishyre Tamar; Fares, Esron tuu; Esron, Aran tuu;⁴Aran, Aminadab tuu; Aminadab, Naason tuu; Naason, Salmon tuu; ⁵Salmon, Booz tuu, hareka Booz ishy Rahab; Booz, Obed tuu hareka ishy Rut; Obed, Isai tuu. ⁶Isai, mburuvisha David tuu; hareka mburuvisha David, Salomon tuu, ishy Urias hỹrekokue.⁷Salomon, Roboam tuu; Roboam, Abias tuu; Abias, Asa tuu; ⁸Asa, Josafat tuu; Josafat, Joran tuu; Joran, Uzias tuu;⁹Uzias, Jotam tuu; Jotam, Acaz tuu; Acaz, Ezequias tuu. ¹⁰Ezequias, Manasés tuu; Manasés, Amón tuu; Amón, Josias tuu. ¹¹Josias, Jeconias hareka tyvyre tuu, ko Israelitare raha mbyperesoa Babiloniaperã vẽkua.¹²Haivi ou oa Salatiel, Heconiastay hai Zorobabel tuu. ¹³Zorobabel, Abiud tuu; Abiud, Eliaquim tuu; Eliaquim, Hazar tuu. ¹⁴Hazar, Sadoc tuu; Sadoc, Aquim tuu; Aquim, Eliu tuu;¹⁵Eliu, Eleazar tuu; Eleazar, Matan tuu; Matan, Jacob tuu. ¹⁶Jacob, Jose tuu; hareka Jose, Maria ĩme; Maria, Hesu ishy Kristo he'iashua. ¹⁷Kyrã jahesha (14) Abraham ñymoña hãndi vekua retaivive David peve, hareka (14) David vive Israelita rahaha mbyperesoha peve Babiloniape, hareka ĩrũ 14 Israelita rahaharãvã Kristo oa peve.Hesu oarã vẽkua ¹⁸Hesukrito oarã kyrãmba: Ishy Maria heima reko verã Jose, tẽvã ndeitẽ jyrekova Maria purua Espiritu Santo rupii. ¹⁹Jose hai kuimbai heko kaviva, potã mymarãkashurã mbavamba kuavape pota hejareshu.²⁰Jose pya mbijeta'irã, mũndii jypaihupe ijeshakashu pẽnte Tumpa jokueva hãrã heishu: “Jose, David ñymoña hãndia, avy kyje reru verã Maria ndyrekorã, ko sanjay Maria ĩmẽre verã hai Espiritu Santo pyrãtãkueivi puruava. ²¹Hai memby kuimbaipokui haivi rymbyheepo ko sanjay Hesu, kyrãpo he'iashu shara hai mondojepepo hẽnta ĩrũre mbai porãmbaivi.”²²Kova mbai jehu, hekope kavi iko verã Ñanderu Tumpa heiva Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia rupii: ²³Ko kuñatãi ndei kuimbai pokohea memby kuimbaipo. Hãrã hai heerãpo "Emanuel" he'iseva:"Ñanderu Tumpa ẽẽ ñanendie".²⁴Jose sarekorã japo Tumpa jokueva heishuva, hãrã veru hỹrekorãMaria. ²⁵Tẽvã ikoãmba hãndi memby tynondeva oa peve, hãrãmbyhee Hesu.

Kuimbai ãrãndure jyveru pohyshu sanjay ¹Hesu oa tijupami Belen he'iashuva yvy Judeape, mburuvisha vasu Herodes jy'arape. Akuape vãhẽ jyveru Jerusalenpe kuarasy Hesu oa tijupami Belen he'iashuva yvy Judeape, mburuvisha õhẽaivi kuimbai ãrãndure. ²Hãrã pyrãndushu Jerusalenvare: “Mãpera ĩmẽ'ẽ Judiovare juhuvisha vasu oava? Ore heshaha kuarasy õhẽa kyty jasy tata sape'ẽrã, hãrã ouha omomba'eashu.” ³Mburuvisha vasu Herodes kuamarã pya myngyje hareka opaite Jerusalenvare.⁴Hãrã mburuvisha vasu hẽnoka pai juhuvisharehareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare pyrãndushu verãre: Mãpera Kristo oapo? ⁵Haire heishu: Belen Judeape'õ, shara Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia kỹrã mbypara kuatiape: ⁶“Nde Belen, Judeape rẽiva, nimishivẽãmapokui mbavaivi tẽntare mbytepe. Shara ndyhevipo õhẽ mburuvisha vasu, ñyngarekohe verã shyrẽta Israel.”⁷Haipe Herodes ñemiapẽĩ hẽnoka karai ãrãndure. Hãrã pyrãndushu retambaipeitera hesha jasy tata. ⁸Haivi mondo Belenperã, heishureta: “Pekua hãrã pypyrãndu kavihe sanjay; pyvãĩshurã peijy pymbeushekui, aha amombaishu verã jyve.⁹Hẽnduma reta mburuvisha vasu heishuarã karai arãndure jyraha. Hãrã jasy tata heshavare kuarasy õhẽaivi, hỹnonderã ohoshu reta pyta peve sanjay ẽvãpe. ¹⁰Ko kuimbai ãrãndure heshama jasy tatarã, vy'ajyre.¹¹Iche reta oo iperã, hesha sanjay hareka ishy Maria hãndi. Haipe ĩñesu retarã, omombaishu sanjay, haivi mbai hyru pea retarã, mẽẽshu ita vera mashỹãva hareka hepyva, yvyra roky pishe katuva hareka yvyra mirra pishe katuva. ¹²Haivi Ñanderu Tumpa kuaakashu reta jypaihupe, potamba ohojy verãre Herodes ẽvãpe, hãrã pe ỹngavaipi jyrahajy hẽntape.Jose raha sanjay hareka ishy Egiptope ¹³Oho jyma karai ãrãndu retarã, Tumpa jokueva Jose jypaihupe ijeshakashurã hei: “Pũ'ã, narẽ'ãĩte raha sanjay Egipto kyty. Haipe pytakui she ãrỹmarãndu peve, shara Herodes hekakapo'ẽ ko sanjay juka verã.” ¹⁴Jose sarekorã, voka pyhare mbytepe ravĩ raha sanjayhareka ishy Egiptope. ¹⁵Haipe pyta reta Herodes mano peve. Kỹrãjehu iko verã hekope kavi Tumpa hei vekua, Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia rupii, “Egiptoivi ãheno shy Ray.”Herodes jukaka sanjayre ¹⁶Herodes kuama kuimbai ãrãndure mbytavyrã, pya poshyiterã, mondo syndarore juka verã sanjay kuimbaimi nde'iave teri mõkue año mbotyva, Belenpe hareka hyvache õre, kuimbai ãrãndure mbeushua rãĩmi mbai arapera hesha jasy tata.¹⁷Kỹrã jehu, iko verã hekope kavi Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Jeremias mbypara vekua kuatiape: ¹⁸“Tẽnta Ramape ñyhẽndu jaheo vasu; Raquel hãpĩrõtere membyre shara opa manoshi, hãrã katuã pya haikavi ẽjy.Jose, hareka Maria, ohojy Hesu hãndi Nazaretpe ¹⁹Herodes manomarã, Ñanderu jokueva ijeshakashu Jose jypaihupe Egiptoperã heishu: ²⁰Pũã, rahajy nysanjay hareka ishy, ekuajy Israelpe shara ko sanjay pota jukareare manoma. ²¹Jose pũãrã, rahajy sanjay hareka ishy Israelpe.²²Jose kuama Arquelaomburuvisharã ẽjy Judeape tuu Herodes hẽndakueperã, kyjeohojy haipe. Haivi Ñanderu Tumpa mbeushu jypaihupe oho verãGalileape. ²³Vãhẽ jyraha haiperã, oho iko jyre tẽntami Nazarethe'iashuvape. Kỹrã jehu iko verã hekope kavi Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iahei vekua: “Hesu mbyheeapo Nazareno.”

Juan Bautista ñimiñẽẽ ¹añoma hasarã, Juan Bautista ñimiñẽẽ yvy ikoambaipi, Judeape. Heta añoma hasarã, Juan Bautista ñimiñẽẽ yvy ikoambaipi, ²Hai hei: Peijy Ñanderu Tumpa kyty, hareka pyheja mbai porãmba pijapo vekua, shara kõõĩma ẽẽ mburuvisha vasurã ara vateivi ouva. ³Juanre rãnga ĩnjeta aryka'e Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Isaias kuatiape mbypararã vekua: Ñyhẽndu yvy ikoambaipi hynãtu ĩnjetava: “Pymỹhẽvã Ñandeja haperã, pijaposhu pe symyĩ ohova.”⁴Juan mondeva hai kamello haakueivi japoava, ku'a jokuakahai vakapi, tuku hareka ei ñanaipi õvãi hou'i. ⁵Opaĩ Jerusalen, hareka Judeape õre jyraha hai ẽvãpe hẽndu verã ĩñẽẽ, kỹrã jyve Jordan hỹmbeype iare. ⁶Opama ñymbeu reta mbai porãmba japo vekuaivirã, Juan myngaraishu reta yy syryva Jordanpe.⁷Juan heshama Fariseore hareka Saduceore heta ou ẽvãpe myngarai verãrã, heishu reta: Pee mboi rãĩmipia! Mbavara heipe piñemishi verã ñunũpa pohyva mbouhava? ⁸Tijyhesha pyndy rehe peijymava Ñanderu Tumpa kyty. ⁹Avy pimõã Abraham ray peerã mba'ẽã jehupe, she hai pee Ñanderu Tumpa katu japoshi ko ita Abrahamra'yrã.¹⁰Shara jyy ẽma ityha verã yvyra jypyre, opaite yvyra ia porãmbava jasyjahapo momboha verã tatape. ¹¹Ãñetẽ yypẽĩ apyrỹmyngarai pyhejama mbai porãmba pijapo vekuarã. Tẽvã shaykue ouva pynymyngarai pokui Espiritu Santo hareka tatape, hai mbai vasuve shyhevi jypasaĩmba katu ajorashua. ¹²Ûrũpe ipopemare trigo mbova verã, hãrã ỹngaipo ñonoshi ky'akue, ñono kavipo oo ipe trigo rã'ỹkue, tẽvã ky'akue hapypo tata ovembape.¹³Hesu oho Galileaivi ou Juan ẽvãpe yy syryva Jordanpe, haimyngaraishu verã. ¹⁴Juan potã myngaraire Hesu, hãrã heishu:Nde rãngatẽ shymyngarai verã! Hãmera nde rei aĩvãpe? ¹⁵Hesuheishu: Ã'ẽãra kyrãĩpo ryheja, haikavive rãnga jajapo hekope kaviÑanderu Tumpa potava. Hãrã Juan japo Hesu heishuva rãĩmi.¹⁶Hesu ñymyngaraimãrã õhẽ yyvirã jypeashu ara vate'õ, haipe Hesu hesha Ñanderu Tumpa Espiritu, pykasu rãĩmi vejy ĩãrẽ. ¹⁷Hãrã ñyhẽndu vate araivi pẽnte ñẽẽ heiva: “Kova hai Shyray ahaihuva,hai reheĩ avyava.”

Ãña pyarãshu Hesu ¹Espiritu Santo raha Hesu yvy ikoambaipi, haipe Ãña pyarãshu verã. Haivi Espiritu Santo raha Hesu yvy ikoambaipi, haipe Ãña ²Hasa 40 ara mbaimba houva, haivi ñandu ñymbahykue. ³Haipe Ãña ñymbojahe Hesu pyahãshu verãrã heishu: Nde hai Ñanderu Tumpa tayrã, ereshu kova ita tikoshi pãhã. ⁴Tẽvã Hesu heishu: Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ mbyparahavape hei:“Hã'ẽã pãhãrei iko verã kuaretare; ẽẽjyve opaite ñẽẽ õhẽva ÑanderuTumpa juruivi.⁵Haivi Ãña rahashu tẽnta Ñanderu Tumpa ña'ãmpova Jerusalenpe. Haivi hupishu tupao japytere. ⁶Hãrã Ãñã heishu: Nde hai Tumpa Rayrã, epo yvype; shara ñẽẽ mbyparahavape hei: “Ñanderu Tumpa mondopo jokuevare ñyngareko ndyrehe verã. Ndypysypo reta potã ita ndepy ryrokuahẽrã."⁷Hesu heishu: Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe hei jyve: “Avy pyahãshu Ndeja, Tumpa." ⁸Haivi ãña rahashu yvyturusu japytere, haipe mbyheshaka opaite tẽnta yvy ĩãrẽ õre, hareka opa mbaikavikue mashyshyãva ẽpyare; ⁹Hãmã ãña heishu: Opaitevapo ãmẽẽ ndekui kovare, rĩñesu shynonde hareka shemombairã.¹⁰Hesu heijyshu: Ãña, syryshyhevi, Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ mbyparahavape rãnga hei: “ÑanderuTumpa hỹnondepo rĩñesu, hãrã ha'ẽĩpo rẽmombai vasu.” ¹¹Hãrã Ãña syryshi Hesu, haipe Tumpa jokuevare ou ñyngarekohe verãre.Hesu õñepỹrõ mbeu Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kavi ¹²Hesu hẽnduma Juan mbyperesoarã, ohojy Galileape. ¹³Tynonde oho tẽnta Nazaretpe, haivi oho pyta Capernaumpe, pẽnte tẽnta ẽvã yyvasu hỹmbeype, Zabulon hareka Neftali ñymoña hãndi vekuare iko jyreaipi.¹⁴Vokava jehu iko verã hekope kavi Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Isaias jykuatiape mbypararã vekua: ¹⁵“Tẽnta Zabulon, hareka Neftali jy yvype, pytava yyvasu kyty yysyryva Jordan hyvache, tẽnta Galilea haimba Judiovare ikovape. ¹⁶Kuaretare ikova pỹntuape, hesha tivisha sapeva; hẽndyva sapeshu manova rãĩmi ikovare.”¹⁷Haivivãi Hesu õñepỹrõ ñimiñẽẽrã, hei: “Peijy Ñanderu Tumpa kyty, hareka pyheja mbai porãmba pijapo vekua, shara mburuvisha vasurã ara vateivi ouva vãhẽ serima ou."Hesu hẽno ũrũndy pira nohẽ iare ¹⁸Hesu vata oho yyvasu Galilea hỹmbeipirã, hesha Simón, Pedrohe'iashua hareka tyvy Andres. Hai reta rãnga pira nohẽ iare, yype mombo ñynõĩ jypysare. ¹⁹Hesu heishu reta: “Pei shimi'ĩrũ, ajapopopyndyhevi hapisha nohẽ'i verã mbai porãmbaivi.” ²⁰Haipevãĩ opa heja jypysare, hãrã oho hãndi.²¹Hesu oho poshyjyrã heshajy pẽnte ovare Jacobo hareka Juan, Zebedeo tayre. Haire tuu hãndi jakatu ñynõĩ jypysare kanoape. Haipe Hesu hẽnoshu reta. ²²Hãrã haipevãi heja reta kanoa hareka tuu, haivi jyraha hãndi.Hesu mynguera hetavape ²³Hesu oho Galileape, Judiore ñymbatyseape pyrỹmboihe Ñẽẽkaviva mbeu Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ryheva, hareka kuareta ñymbairasy vekuare opa mynguera. ²⁴Hesu kuaaha opa Siriaipi. Hãrã veruashu opaite mãrãrãgãtu ñymbairasy vekuare, mbai poshy ĩmẽreare, kuakuamba'ia hareka vatamba vekuare. Hesu opaite mỹnguerashu reta. ²⁵Heta'ẽ kuaretare Galileaivi, Decapolis,Jerusalen, Judea hareka Jordan juri'õre ohova Hesu haykue.

Yvyturusu õĩvĩ Hesu ñimiñẽẽ ¹Hesu hesha heta kuareta jatyvarã, jupi yvyturusure haipe vapy. Mboireare opa ou hyvache. Hesu hesha heta kuareta jatyvarã, jupi yvyturusure haipe ²Haipe Hesu õñepyrõ mboishu retarã hei: ³Vy apo hesha ijeheva pavete'ia pyape, haire pevãrã rãnga Mburuvisha vasurã ara vateivi ouva. ⁴Vy'apo ã'ẽ vyamba'iare, shara Ñanderu Tumpa mẽẽposhu pyape vya verã.⁵Vy'apo jyrojamba ijehevare, mẽẽã poshu yvy Ñanderu Tumpa mẽẽ verã haire ña ãporã. ⁶Vy'apo Ñanderu Tumpa heivãi pota ikoshua,haipo mẽẽshu reta Tumpa potava. ⁷Vy'apojyre hapisha parekova, Ñanderu Tumpa parekoposhureta. ⁸Vy'apo pyape kyambare, sharahaire heshapo Ñanderu Tumpa.⁹Vy'apo õñehã pirĩmbi iko kaviva,haire he iaposhu: “Ñanderu Tumpa rayva.” ¹⁰Vy'apo hasa asyva, mbai haikaviva japo irã, shara haire ña ãpova Mburuvisha vasurã ara vateivi ouva.¹¹Pyvy'apo he'iha'iperã, pyhasa asyrã, hareka shyree rehe heta he'iape mbai porãmba vekuarã hareka japureiva. ¹²Pyvy'a, hareka pyndy pya hory, shara vate arape ĩmẽ'ẽ mẽ'ẽãpee verã, kỹrãmba hasa asy jyve arykai Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iare tynonde pyndyhevi vekuare.Juky hareka mbai sapeva ¹³Pee rãnga juky rãĩmi kuaretare pevarã yvy ĩãrẽ. Juky hỹmboshy veamarã, mbaivapera mỹmboshyhapojy? Porãveãma; hãmã momboha katuape kuaretare pỹrõ ẽhe verã. ¹⁴Pee rãnga hai mbai sapeva ko yvy ĩãrẽ. Pẽnte tẽnta yvyturusu ĩãrẽ õ katuãpo heshahã.¹⁵Mỹ hẽndyhã lampara ñonõã verã mbai hyrupe, vateñõĩ ñonohã, sapehe verã opaite o ipe õre. ¹⁶Kỹrã jyve pee mbai sapeva rãĩmipo pysape opavare hỹnonde, haire hesha haikaviva pijaporã, õmombai vasupo jyve Ñanderu Tumpa vate'õ.Hesu pyrỹmboihe Moise mbypara vekua ¹⁷Avy pimõã ai ambaiverã Moise mbypara vekua hareka Tumpaĩñẽẽ mbeu'iare pyrỹmboihe vekua; she aiã ambaiverã. Opa kavi ajapo verãi rãnga. ¹⁸Ãñetẽite hai pee, ndeiteri ara hareka yvy hasarã, mba'ẽãpo hekyhashi, pẽnte mbyparava Moise mbypara vekua, opa jehu peve ẽpyare.¹⁹Hãrã ĩmẽ'ẽ mbijicheva Moisembypara vekua hareka mishĩmba japova, kỹrã pyrỹmboi ihea, haipo mishĩveva Mburuvisha vasurã ara vateivi ouvape. Tẽvã Moise mbypara vekua japo kaviva, hareka pyrỹmboihea, haipo vateve ñonohã Mburuvisha vasurã ara vateivi ouvape. ²⁰She hai pee, pyhendu kaviã Fariseore hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare retaivirã, pee katũãpo pichekui Mburuvisha vasurã ara vateivi ouvape.Hesu pyrỹmboihe poshyva ryheva ²¹Pee pyhẽndu pynytynondevare he iambashu aryka'e: “Avy puruka; shara purukava, jahea ñõĩpohe.” ²²She hai pee, ĩmẽ'ẽ hapisha poshyshuarã jahea ñõĩpohe. Ĩmẽ'ẽ heishua hapisha “Mba'ẽã rikua”, rahapo karaire hỹnonde; hareka hapisha heishua “heko porãmba” vokava ohopo shyryry tata vasupe.²³Hãrã ryraha altarpe rỹmẽẽ verãrã, haipe nymanduahe ndapisha pya poshy nderã, ²⁴heja altar hỹnonde rymẽẽ verã, ekua ndapisha'õpe ẽĩjy kavirãni hãndi. Haivi eijy altar õpe mẽẽ rymẽẽshu verã Ñanderu Tumpa.²⁵Ĩmẽ'ẽ pota ndyrahava Juezpe, pehupi vãĩ ẽjy kavi hãndi, mahẽ nymẽẽshukui Juez. Ko Juez nymẽẽshu syndarorã, hai nymbyperesoka pokui. ²⁶Ãñetẽĩnte hai nde, rẽhẽ jyvỹapo haivi, oparỹmbyhepyjy peve Juez ñonondea.Hesu pyrỹmboihe õmenda mỹngyava ²⁷Pee pyhẽndu pynytynondevare he'iambashu reta arykai: “Avyikojy handi ỹngava.” ²⁸Tẽvã she hai pee: “Ĩmẽ'ẽ õmendava mãĩhetauperã potarejya, ikoma i hãndi pyapẽi.”²⁹Ndyresa ndakata kyty õ ndirity mbai porãmbaperã; nohẽ mombo mbyry, haikavivepo mishĩ õñehũndi ndyrete, mahẽ opãi ndyrete mombohakui tata vasuape. ³⁰Ndepo ndakata kyty õ ndirity mbai porãmbaperã; jasyja mombo mbyry, haikavivepo mishĩ õñehũndi ndyrete, mahẽ opãi ndyrete mombohakui Ãña ẽvãpe.Hesu pyrỹmboihe hỹreko poishia ryheva ³¹Pee pyhẽndu pynytynondevare he iambashu aryka'e: “Ĩmẽ'ẽ hỹreko poishiarã, mẽẽ poshu kuatia poishia ryheva.” ³²She katy hai pee: Ĩmẽ'ẽ kuimbai hỹreko poishiarã, ha'ẽã ỹnga mãĩ ijyheshirã, opa myporãshi õmendatẽ vekua; hãrã taupe poiashia rekojya japo jyve mbai porãmba.Hesu pyrỹmboihe ñẽẽ ñamẽẽva ryheva ³³Pee pyhẽndu pynytynondevare he iambashu aryka'e: “Avy pỹrõhe niñẽẽ rỹmẽẽva Ñanderu Tumpa hỹnonde.” ³⁴Tẽvã she hai pee: Avytei mbaimbape pymẽẽ piniñẽẽ. Avy pymẽẽ piniñẽẽvate arare, shara Ñanderu Tumpa vapypya ẽvãpe hai vokava; ³⁵yvypemba pymẽẽ verã, shara kova hai ipy ẽvãpe; avy Jerusalenre pymẽẽ, shara vokava hai mburuvisha vasu Ñanderu Tumpa hẽnta.³⁶Kỹrãijy avy pymẽẽ piniñẽẽ pãnkare, shara pẽnte tãnkahamba katu pimitĩ, hareka pumũhũjya. ³⁷Koñei “Ẽẽ pererã, pijapo; tẽvã “Mba'ety” pererã, avy pijapo, shara kyrãã pijaporã porã vokava.Hesu pyrỹmboi mãrãrapo ñambyhekoviajy japoa ñandyreheva ³⁸Pee pyhẽndu he iambajy aryka'e: “Ĩmẽ'ẽ hapisha hesa mombuarã, mombuhãipo jyveshi; hapisha hãi ityshia, ityhãipo jyveshi.” ³⁹Tẽvã she hai pee: Avy pymbyhekovia jyshu mbai porãmba japo pyndy reheva; ĩmẽ'ẽ ndyrovaipi nũpavarã, mẽẽjyshu ndyrova hyvaisho.⁴⁰Ĩmẽ'ẽ pota Juez hỹnonde ndyrahava nykambisa heky ndyhevi verãrã, mã ẽihe tyraha seve ndysako.⁴¹Ĩmẽ'ẽ rahaka ndea mbyry katu mbai pohyvarã, mbyryve rahashu. ⁴²Ĩmẽ'ẽ mainũnga jurure ndevarã mẽẽshu, mainũnga pota poryndyheviva porykashu, avy haihushi.Pyhaihu pyndy reshatamba iare ⁴³Pee pyhẽndu he iambajy aryka'e: “Ryhaihu poshu ndyraihuvare, hãmã avy haihu ndyreshatamba iare.” ⁴⁴Tẽvã she hai pee: “Pyhaihu pyndy reshatamba iare, pirureĩhe ñymbyvaisho i pyndy rehevare; ⁴⁵kỹrãrãpo iko pyndyhevi Ñanderu Tumpa tay; hai rãnga mohẽ ĩãrã kuarasy heko porãmba hareka heko kavivare. Hai rãnga mbyhaivihe heko kavivare hareka heko porãmbavare.⁴⁶Pee pyhaihupi pyndyraihu ia retairãra, mbaivapepo mbyhekovia jype? Tẽnta Roma pevãrã okorase iaretave kỹrã jyre. ⁴⁷Hãmã pini ĩrũretaĩ pymarãndupirã, mãrãva mbaikavira pijapo? Ñanderu Tumpajyrojamba hea retave rãnga kỹrã japo jyve. ⁴⁸Pee rãnga pyndyrekokavipo, pee Ru vate arapy'õ heko kavia rãĩmi.

Hesu pyrỹmboi mãrãrapo rỹmbory mbai mba'etyrea ¹Avy pijapo mbaikavi kuaretare hỹnonde, pijeshakashu verãretãi. Kỹrã pijaporã pe Ru vate arapy õ, mãĩnunga pẽapo Avy pijapo mbaikavi kuaretare hỹnonde, pijeshakashu myngoviape. ²Hãrã kỹrã rymbory mbai mba'etyrearã, avy mbeu i opa rupii. Japosea rãĩmi pyryresha tamba iare Judiore ñymbaty õpe hareka vataha õ retaipi; haire kỹrã japo ĩnjeta kavihe verãre. She hai pee kỹrã haire ñymyngoviamashu reta, myngoviashu verãre.³Nde rỹmbory mbai, mba'etyrearã, avy mbeushu ndapisharyhaihuveva, ⁴ñemiãpẽipo rijapo. Kỹrãrãpo nde Ru hesha ñemiãpẽĩrijapova, hetavare hỹnondepo mẽẽjy ndekui.Hesu pỹrỹmboi mãrãrapo jairureshu ⁵Hãmã pirurerã, avy pirure pyryresha tamba iare rãĩmi, hairetarãnga haikavishu ñymboyvape jurure Judiore ñymbaty õpe hareka vataha õ retaipi ijeshakashu verã kuaretare. Ãñẽte hai pee, kỹrã haire ñymyngoviamashu reta, myngoviashu verãre. ⁶Nde rirurepotarã iche ndero ipe, mboty nỹrõche, hãmã jurureshu nde Ru nẽirẽivape. Hãrã nde Ru hesha ko nẽi rijapovarã, hetava hỹnondepo mẽẽjy nde mãĩnunga. ⁷Hãmã pirurerã avy pukurei pĩnjeta, Ñanderu Tumpare jyrojamba japosea rãĩmi. Mõate heta ĩnjetarã Ñanderu Tumpa hẽndumashu verãre.⁸Avypo pẽe haire rãĩmi, shara Ñanderu ndei pirurerãvãĩ opa kuaa mbaivara mba'etype. ⁹Tẽvã pee kỹrãpo pirure: Yre Ru vate arapy rĩme rẽĩva, tirojahahe ndy ndyreehaikaviva. ¹⁰Tou ỹreãrẽ Mburuvisha vasurã ara vateivi ouva. Tijapoha nde ripotava ko yvy ĩãrẽ, vate arapeva rãĩmi.¹¹Mẽẽ ore ho ua verã ko ara pevãrã. ¹²Hejareii yryhevi mbai porãmba vekua, ore hejareiishia rãĩmi japo porãmba i yryreheare. ¹³Avy ma'ẽĩhe tyvãhẽ ore iririty verã pỹrỹrãvã, tẽvã jochaĩ yryhevi. Shara nde hai Mburuvisha Vasu, nã'ãpova hai mbaikatu hareka himbipekueopamba verã. Amén.¹⁴Pee pyhejarei shi mbai porãmba japo pyndyrehevarã, pee Ru vate arapy õvã hejareiipo jyve pyndyhevi mbai porãmba pijapo vekua, ¹⁵tẽvã pyhejareĩãshu mbai porãmba japo pyndyrehevarã, kỹrãjyve pee Ru vate arapy õ hejarẽĩapojyve pyndyhevi mbai porãmba pijapo vekua.Hesu pyrỹmboihe karumba ryheva ¹⁶Hãrã pykarumbape pẽĩrã, avy pyvy'ãã vasĩpi pyryresha tamba'iare rãĩmi; kỹrã haire japo kuaretare heshahe verãre karuã ñynõĩrã. Ãñẽte hai pee, myngoviamashu reta, myngoviashu verãre. ¹⁷Nde rykaruama rẽĩrã, jyvahe hareka ijakatu, ¹⁸hãrãpo kuaretare kuãã rykarumbape rẽĩrã. Koñẽĩ nde Ru vate arapy'õ heshapo ñemiãpẽi rijapova: Hãrã myngoviapo nde opavare hỹnonde.Mãĩnũnga hetava vate arapy õ ¹⁹Avy pymbaty mãĩnunga hetava yvy'ĩãrẽ, kupii opa houvaipi, mbaire opa tujavape, hareka mãnãrõ iare icheseaipi opa ñomi verã. ²⁰Pymbatyĩ heta mãĩnunga vate arapy, kupii ẽmbape, mãinũngañymbaimbape, hareka mãnarõ'iare ichembape opa ñomi verã. ²¹Shara mãĩnunga heta ryrevape, haipepo ẽjyve ndypya.Ñandy retepy sapeva ²²Ndyresa rãnga hai ndyretepy sapeva, hãrã ndyresa haikavirã, sape kavipo ndyrete. ²³Tẽvã ndyresa porãrã ndyretepy opapo pỹntu, hãmã ndyretepy sapeva opa pỹntu ndyhevirã, pỹntuĩtevepopy. Pẽnteĩpo jare Ñandi Ija ²⁴Mbavẽãpo ijokuekashu mõkue karai pyrokue ia. Mỹmorãpo pẽnteva, tẽvã ĩrũpo haihuve; ti japove poshu pẽnteva heishua, tẽvã ĩrũpo mymorãã. Hãrã katuãpo Ñanderu Tumpa jairojatẽ hea jahaihujy kyrypoti.Ñanderu Tumpa ñyngarekohe tayre ²⁵Hãrã she hai pee: Avy pejepy'apyhe peu verãre, harekapymonde verãre. Ha'eãra hai mbai vasuveva ñandykove timbiuvihareka ñandyrete mondeavaivi? ²⁶Pymãihe vyrare haire ñimytỹa hai, myno'õavaĩjy hareka mbatyã ñonokavi. Tẽvã Pe Ru vate'õ hareka arapy'õ myngarushu reta, pee rãnga mbai vasuveshi hai reta.²⁷Mbavara ojepy'apyve'irã, mbupuku vepo hykove? ²⁸¿ Marã ĩrãra pejepy'apy pymonde verãre? Pymaihe yvoty ñuhupi õre marãra heñorã vate oho, mba'apomba ñymonde verã. ²⁹She haipe mburuvisha Salomon opaite mbai rekovekua ryheve, mashy ãmba ñymonde yvoty rãĩmi.³⁰Ñanderu Tumpa kyrã mimonde ñana ñuupe puãva, parejyra hapyha tatape, pee katy mẽẽ ñoĩpopepymonde verã, pe tykove jyrojamba! ³¹Hãmeara avy pejepy'apypypyrandu pi pijupe: Mbaivara jaupo? Mbaivara ñambusururutẽpo? Mbaivara ñamõndetẽpo?³²Opaitea kovare ojepy apy Ñanderu Tumpa rojambare, peeny pyreko pẽnte pe Ru vate õ, opa kuava mbaivara piko tẽvẽ. ³³Haikaviveva ränga hai pikuaa Ñanderu Tumpa haiva Mburuvisha Vasu koñeĩ’õ hareka pijaposhu hai jurureva. Tumpa mẽẽpope opaite jy’arape mba’etypeva. ³⁴Avy peje py apy pare verãre, shara pare verã rekojy ynga jepy apy. Opaiteva arare, reko heta jepy apy.

Avy pimbijiche papisha ¹Avy pimbijiche papisha, hãrã Ñanderu Tumpa poshyãpope. ²Pee papisha mbai porãmba pijapohea rãĩmipo; Ñanderu Tumpa japo jyve pyndyrehekui³Mãrã'ĩrãra rỹmãĩ rihe yvyrakui ndyryvy hesape õ, yvyra marẽyvã ndyresape õra ryheshãjy? ⁴Mãrãrapo rereshu ndyryvy: “Taheky ndyhevi yvyra kui ndyresape õ, ndeave ryrekova yvyra marẽyvã ndyresape? ⁵Tykove hapisha tamba iare! Heky rãni yvyra marẽyvã ndyresape õ ryhesha kavi verã,hãrãpo ryhekyshi yvyra kui ndyryvy hesape õ.”⁶Avy pymẽẽshu ñaumba mbai haikaviva, mahẽ jere pykotyrã opa pususukui, avy pymomboshu mãĩnũnga hepyva kushire hỹnonde, mahẽ oparei pyrõhekui.Pirure, pyheka, hareka punũpa õche ⁷Pirure hãrã Ñanderu Tumpa mẽẽpo pee; pyhekava hai heshakapopee; pyhẽno hõchepe, hãrã hai peapopekui. ⁸Jurureva rãngamẽ'ẽaposhu, hekava heshapo; hareka õche nũpava pe'aposhu.⁹Mbara peeva, tay jurureshu pãhãra, mẽẽposhu ita pysẽvẽ? ¹⁰Jurureshu pirarã, mẽẽra poshu mboi?¹¹Pee pyndyreko porãmbava, mbai haikavivãĩ pymẽẽshu pyndy rayre, ñopỹi ĩara hai pe Ru vate arapy õ, mbai haikavivapo mẽẽshu jurureshuare. ¹²Hãrã pota ỹngavare papova rãĩmi, pijapo jyve papishare. Kyrãvape opa iko Moise mbypara vekua hareka Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iare jykuatiape heiva.Ôche mishĩ õ ¹³Piche õche mishĩvaipi pyryrahava Ñanderu Tumpa ẽvãpe. Shara tivisha hai õche hareka pe pyryrahava ãña ẽvãpe, javaiã javata hupi hãrã heta ẽjy icheva voka õcheipi. ¹⁴Tẽvã õche hareka pe ohovatykove kyty mishĩ hai, javai javata hupi. Hãrã mbovyĩ'ẽ heshava kova tykove.Yvyra iareĩ kuaaha mãrãvara ¹⁵Pingareko pindijeheshi Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia rã'ãngarã'iare. Avisha rãĩmi jyveru pẽĩvape, tẽvã pyape avara vasu ñarõ vekua rãĩmi. ¹⁶Hãrã pee japovareĩpo pikuashu retakui: “Po ohã uva ñanaivi, hareka igo kapiãtivi.” ¹⁷Kỹrã opaiteva yvyra haikaviva ia kavi jyve, hãrã yvyra porãmbava ia porã jyve.¹⁸18 Katuãpo yvyra haikaviva ia porã, hãrã yvyra porãmbava katuãpo ia kavi. ¹⁹Hãrã opaiteva yvyra ia porãmbava jasyjaharã, momboha tatape. ²⁰KỹrãpoTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare japova japo vekuarehẽi pee pikua kavi jyve.Opaiñoãpo ichekui Ñanderu Tumpa ẽvãpe ²¹Ha'ẽã opaĩ heisheva: “Sheja, Sheja,” iche verã Mburuvisha vasurã ara vateivi ouva. Koñẽĩ Sheru vate arapy õ heiva japovãĩpo ichekui. ²²Vokava ara vãhẽmarã, hetapo ẽ heisheva: “Sheja, Sheja, ndyreepe ore ñimiñẽ'ẽhate ijyve, ndyreepe ore mohẽhã'i mbai poshyre, ndyreepe ore heta japoha mbaikavi heshaha verã.” ²³Haipepo haishu reta: “Apyrykuãã rãnga. Pekua shyhevi koivi, pee mbai porãmba japo iare!”Mõkue kuimbai hoorã mũpuã vekuare ²⁴Hãrã ĩmẽ'ẽ hẽnduva shiñẽẽ hareka hekope kavi japova. Ova pẽnte kuimbai opa mbaikuaava, hoorã mũpũava ita'ĩãrẽ. ²⁵Haiviou haivirã, ysyry jitivisha, yvytu ñãkua pejurã oho ẽhe oo, tẽvã o ãã, shara ita vasu ĩãrẽ mũpu ãharã.²⁶Hãrã opaite hẽnduva ko shiñẽẽ, tẽvã japoãrã ova tykove mbaimba kuava, mũpuã hoorã yvy kui ĩãrẽ. ²⁷Hãmã ou haivirã, ysyryva jitivisha, yvytu ñãkua pejurã oho ẽhe oo, haipe oarã opa ñymambaishi.²⁸Hesu kova mbai heirã, kuaretare hãĩrã hesha reta pyrỹmboiheva. ²⁹Shara Hesu pyrỹmboihe Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ, mburuvisha rãĩmi ha'ẽãmba Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare.

Hesu mỹnguera pẽnte kuimbai hete kuru porãmbava ¹Hesu vejy jyma yvyturusuivirã, heta kuareta oho haykue. ²Hãrã ou jykoty pẽnte kuimbai hete kuru porãmbava, ĩñesuhỹnonderã, heishu: Karai, pota opa rijohe shyhevirã, johe shyhevi. ³Haipe Hesu pokohẽrã, heishu: Aipota rãnga, ajohepo ndyhevi! Kỹrã heirã, kuimbai hete kuru porãmba vekua opashi ñymbairasykue.⁴Hesu heishu: Avy mbava mbeushukui, ekua ijeshakashu paire, mẽẽkui rymẽẽ verã Ñanderu Tumpape Moise mbypara vekuape heiva rãĩmi mẽ ẽha verã, hãrã paire heshapo reta rykueramava.Hesu myguera pẽnte kuimbai Centurión jokuerea ⁵Hesu iche tẽnta Cafarnaumperã, 100 ẽvã syndarore juhuvisha ñymbojahe, jurureshurã hei: ⁶Karai, kuimbai ajokue'area rãnga shyrẽntape ĩmẽ'ẽ, opa japarã turupape'ẽ ñymbairasyiterã hetajypavete. ⁷Hesu heishu: Ahapo amynguerakui.⁸Tẽvã 100 ẽvã syndarore juhuvisha heishu: Karai, mbavara she, nde riche verã shyrẽntape; ereĩshu kuera verã hãrã ajokue'area kuerapokui. ⁹She ãĩjyve mburuvishare ipope, hãrã ĩmẽ'ẽjyve shepope syndarore, pẽnteva syndaro “ekua haishurã, vokava oho; ỹngava syndaro haishu “ei kope,” hai oupo; Ajokue'areare haishu pijapo, haire japo. ¹⁰Hesu kova haĩrã hẽndurã, oho hãndiare heishu: “Ãñẽte hai pee, Israelvare mbytepe aheshã teri ko kuimbai rãĩmi kỹrã jyrojahea Ñanderu Tumpa.¹¹Hãrã haijy pee, heta ẽ ou verã kuarasy õhẽãivi, hareka kuarasy icheaivi, hãrã vapypo Abraham, Isaac hareka Jacob, karu vasu hãndi verãre Mburuvisha vasurã ara vateivi ouva; ¹²tẽvã tỹnonde Mburuvisha vasurã ara vateivi ouvape ẽẽtẽ verãre haipe, mohẽapo katuape hareka pỹntuape, haipe jaheopo, hareka hãĩre opapo pururu.” ¹³Haivi Hesu heishu Centurión: Ekua nyrentape, ryrojava rãĩmi tiko nde. Hãrã haipe vãĩ ko kuimbai jokueharea kuera.Hesu mynguera Pedro haisho ¹⁴Hesu oho Pedro hẽntape, hãrã haipe hesha Pedro haisho turupape ẽ ñymbairasyrã. ¹⁵Hãrã Hesu pokohe ipore, haipe opashi mbairasykuerã; puãraveĩ ñyngarekohe.Hesu mynguera heta ñymbairasyva ¹⁶Hãrã pỹntumapo ia, Hesu õpe veruha heta mbai poshy ĩmẽreare;hãrã Hesu ĩñẽẽpẽi mohẽ mbai poshyre, hareka opa mynguerañymbairasyva. ¹⁷Kỹrã jehu, hekope kavi iko verãTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Isaias jykuatia ñẽẽ heiva: "Hai opa heky ñandyhevi ñany kangykue, hareka opa raha ñanymbai rasykue."Hesu pota mĩ'ĩrũreshuare ¹⁸Hesu hesha heta kuaretare jatyherã, heishu mboireare mbyhasa verã yy hyvaisho kyty. ¹⁹Hãrã pẽnte Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea ou Hesu ẽvaperã heishu: Pyrỹmboi'ia, she arĩmĩ'ĩrũpo mãĩpi rehovaipi. ²⁰Hesu heishu: Avarare ĩmẽre ikua, hãrã vyrare ĩmẽre haity, tẽvã she Kuareta tay rãĩmi ai vekua ko yvy ĩãrẽ, mba'ety are aputuu verãpe.²¹Hãrã ĩrũ pẽnte hai mboirea heishu: Sheja, ma ẽĩ shyrehe, taha rani tañoty sheru. ²²Tẽvã Hesu heishu: Ei shimĩ'ĩrũ, ma ẽĩhe manova (Ñanderu Tumpa jyrojamba hea) tiñoty hapisha manovare.Hesu jocha yvytu ñakuava ²³Hesu jupi pẽnte kanoaperã, mboireare oho hãndi. ²⁴Hãrã sapy ãĩ ñupũã yvytu ñakuava, hareka yyvasu pũã iperetarã kanoape opa icheshu. Tẽvã Hesu ochemba ẽ. ²⁵Haipe mboireare momba jyreshu Hesu hãrã heishu: Yreja, ỹrỹmondo jepemiteño, opamapo ñaña pyvyĩ!²⁶Hesu heishu reta: Mãrã'ĩrãra kỹrãite pykyje? Piroja ãĩtemba terihe Ñanderu Tumpa? Haipe Hesu puãrã ñyngãtashu yvytu ñakua ouva hareka yy poshyva, hãrã opa kuĩrĩri hareka yy poshyva pyta. ²⁷Mboireare opa kyjerã ĩnjeta ijupi reta: Mãrãvarajy ko kuimbai! Yvytu ñakuava hareka yy poshyva japoshua hai ĩñẽẽ!Mõkue kuimbai Gadarape õ mbai poshy ipope ia ²⁸Hesu vahẽma oho yyvasu hymbeipi, Gadarape õrã, mõkue kuimbai mbai poshy ĩmẽreare õhẽ jyveru tã õvere õviĩrã ñymbojaHesu ẽvãpe, shara poshyite retarã mba'ety hasashi verãre haipi. ²⁹Mbai poshyre hỹnãtu sapuke jyrerã hei: Mbaivara ripota yryhevi Hesu, Ñanderu Tumpa tay? Reira rivare yryrehe ara ndei teri japyva?³⁰Mbyryã haivi heta kushire karu ñynõĩ. ³¹Hãrã mbai poshyre, heishu Hesu: -Yrymohẽrã ma ẽĩhe ticheapy ko kushire. ³²Hesu heishu reta: Pekua pichepy! Mbai poshyre õhẽshi kuimbairã, jyraha ichepy kushire. Haipe kushire ñani jyraharã opa oapy reta yy haipe opa ñapyvyirã mano.³³Kushi ñyngareko ihea retany opa kyjerã, jyrahajy hẽnta kyty, haipe mbeu reta heshava mbaivara jehuhareka mõkue kuimbai mbai poshy ĩmẽre vekuare japoahe. ³⁴Hãrãkuaretare tẽntape õre jyraha Hesu ẽvãperã, jurureshu reta õhẽ verãhaire hẽntaivi.

Hesu mynguera pẽnte kuimbai vatamba vekua ¹Hesu jupi pẽnte kanoaperã yy hyvaisho kyty hasarã, vãhẽ oho tẽnta Cafernaumpe hai iko i vekuape. Hesu jupi pẽnte kanoaperã yy hyvaisho kyty hasarã, vãhẽ oho ²Haipe veruashu huparyheve pẽnte kuimbai vatambava; Hesu heshama ko kuaretare jyrojaherã, heishu kuimbai hasy ia: “-Yrẽĩ shy ray, mbai porãmba rijapo vekua hejaha reima ndyhevi.”³Haipe Moise mbypara vekuapyrỹmboi'iheare hei ijupe reta: "Ko kuimbai rãnga ĩnjeta porãheÑanderu Tumpa." ⁴Hesu kuaa mbaivara hei jyre pyaperã, heishureta: Mãrã'ĩrãra mbai porãmba pyndy pyape pyre? ⁵Mbaivara javaĩã jaishu ko kuimbai: "Mbai porãmba rijapo vekua hejaha reima ndyhevi" Ti jaira poshu: "Pũã, hãrã vata." ⁶Aheshakapo pee, she Kuareta tay rãĩmi ai vekua ko yvy ĩãrẽ, ĩmẽ'are mbaikatu ahejarei pyndyhevi verã mbai porãmba pijapova ko yvy ĩãrẽ. Haipe heishu kuimbai vatamba'ia: “Pũã. Hupi ndurupa, ekuajy nyrẽntape.⁷Haipe kuimbai vatamba ia pũãrã ohojy hẽntape. ⁸Hãrã kuaretare hesha kovarã kyje, hãrã omombaishu Ñanderu Tumpa mẽẽshurã rehe mbaikatu kuaretare.Hesu hẽno Mateo ⁹Hesu oho haivirã hesha pẽnte kuimbai Mateo he'iashua, kyrypoti mbatyhasea Roma pevãrã hyvache vapy õ. Hãrã heishu: “Ei shimĩ'ĩrũ.” Haipe Mateo pũãrã oho hãndi.¹⁰Mateo hẽntape Hesu hareka mboireare karu ñynõĩ verã. Hãrã haipe jyveru jyve karu hãndi verãre, kyrypoti mbatyse iare Roma pevarã, hareka heta mbai porãmba japo iare. ¹¹Fariseore vokava hesharã pyrãndushu Hesu mboireare: Mãrã'ĩrãra pynymboi ia vapy hãndi kyrypoti mbatyse iare, hareka mbai porãmba japo iare karu hãndi?¹²Hesu hẽndu Fariseore heivarã heishu: Mambaimba ia iko tẽvẽãhe pỹrỹpỹhãno iare; koñẽĩ ñymbairasy i vãĩ rãnga. ¹³Pekua pikuaa mbaivara he'ise Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe heirã vẽkua: "She rãnga aipota pypareko papishare mymba jukahavaivi." She aĩã ãhẽno heko kavivape, koñẽĩ heko porãmba iare she ãhẽno opa heja verã mbai porãmba japo vekua.Pyrãnduashu Hesu karuamba ryheva¹⁴Haipe Juan Bautista mboireare ou Hesu ẽvãpe, hãrã pyrãndushu: “Ore hareka Fariseore karumbape ikoha. Mãrã'ĩrãra rỹmboireare japoã hai reta?” ¹⁵Hesu heishu reta: Pimoãrapo õmendaha õpe ĩmẽ õre vy ãã ñynõĩ, temerã ẽ teri hãndi retarã? Tẽvã, vãhẽpokui ara ẽ veama ñynõĩ hãndi verã; haiperãmapokarumbape ñynõĩ.¹⁶Mba'ety mbyvyvyva mondeava pysevẽ py'ahuva mondeava ndeshivare; shara johearã mantapo py'ahuva mondeava ndeshiva, hãrã tivishavepo mỹndoro.¹⁷Hãrã vino py'ahuva mbyhyruhãpo vakapi ndeshivapy; kỹrã japoarã vakapi sororã vino opapo jyvare ijehe; hãrã vino py'ahuva mbyhyruañõĩpo vakapi py'ahuvapy, hãmerãpo mõkuevea kỹy nantuhapy.Jairo tajy hareka taupe Hesu mondeva pokohe vekua ¹⁸Hesu ĩnjeta teri ẽshua kuaretare vãhe ou pẽnte Judiore juhuvisha, ĩñesu hỹnonderã heishu: “Shy rajy rãnga kurite mano, tẽvã reho ndepo rĩñono ĩãrẽrã, hykojypo.” ¹⁹Hãrã Hesu pũãrã oho hipi hareka mboireare hãndi.²⁰Hãrã kuaretare mbytepe ẽ pẽnte taupe hasyva tuvy vasuivi, hareka japoma (12) año, hãrã ñymboja Hesu haykueivi mondeva pokohe verã. ²¹Shara pyapeĩmba hei: "Mondeva rẽĩ apokorã akueramapokui." ²²Hesu jererã, hesha taupe hãrã heishu: -Yrẽi shy rajy, shara riroja rãmẽĩ reho jepe.” Haipevãĩ ko taupe opashi tuvy vasu.²³Vãhẽma Hesu mburuvisha hẽntaperã, hesha ñimimby õre, hareka heta jaheo ñynõĩva. ²⁴Hãrã heishu reta: Opa pẽhẽ koivi! Shara ko kuñatãi ray rãnga manoã, ocheĩ ẽ.” Hãrã haipe kuaretare joje jyre.²⁵Tẽvã opama mohẽhã hetavakatuaperã, Hesu iche kuñatãi ẽvãperã pysy ipope, haipe kuñatãi ray pũã. ²⁶Hãrã opaite vokava tẽntaipi kuaaha ko Hesu japova.Hesu mynguera mõkue heshamba kũvãĩpia ²⁷Hesu õhẽjy haivirã, haykueivi ou mõkue kuareta heshamba kũvãĩpia, sapuke jyveru: Yrypareko mĩnteve David ray! ²⁸Hãrã Hesu ichema o iperã, vãhẽ jyveru mõkue kuareta heshamba kũvãĩpia, haivi Hesu pyrãndushu reta: Pyrojara she apỹrymynguera verã? Haire heishu: Karai, rojaha rãnga.²⁹Hãmã Hesu hesare pokorãheishu: Tiko pee pyrojava rãĩmi. ³⁰Hãrã hesare opa kueraherã hesha kavijy reta. Hesu hei jyvyĩshu reta: Avy mbava pymbeushukui kova ikova. ³¹Tẽvã haire haivi õhẽĩ opa mbeushu kuaretare mbaivara Hesu japohe reta.Hesu, pẽnte ña ẽnguva mbijetajy ³²Haire õhẽjymarã, ĩmẽ'ẽ kuaretare veruva Hesu õpe, pẽnte kuimbai ña ẽnguva mbai poshy ĩmere vekua. ³³Hesu mõhẽshi mbai poshyrã, ña ẽngu ia õñepỹrõ ĩnjeta, hãrã kuaretare haĩrã hesha heijyre: “Mapeã kỹrãva mbai jahesha Israelpe.” ³⁴Tẽvã Fariseorehei: “Ko kuimbai mbai poshy juhuvisha ñymbaikatu rupii rãngamohẽ mbai poshyreHesu pareko opava retape ³⁵Hãrã Hesu vata opaite tẽntamire õĩpi, hareka tẽnta vãsu retaipipyrỹmboihe ñẽẽ kaviva Judiore ñymbaty õpe mbeu Mburuvishavasurã vate araivi ouva ryheva, hareka mynguera ñymbairasyvare.³⁶Hesu heshama kuareta retarã, parekoshu reta, shara haire kangyrã opa ipy reta, avishare ijamba rãĩmi jyre.³⁷Haipe Hesu heishu mboireare: “Ãñẽte ñotyãvare hetate õ, tẽvã mynõ iareta mbovỹĩ jyre. ³⁸Hãrã pirureshu koo ija hareka tymboushu kuaretare mba'apo verãre.

Hesu hekapy (12) mboi vẽrã ¹Hesu hẽno (12) mboireare, mẽẽshu verã mbaikatu, mohẽ verã mbai poshyre, hareka mynguera verãre mbairasy Hesu hẽno (12) mboireare, mẽẽshu verã mbaikatu, mohẽ mãrãrã ngatu vekua.²Kova hai (12) Hesu mboireare hee: Tynonde ẽ Simón mbyheajyva Pedro, hareka tyvy Andres; Santiago, hãndi tyvy Juan, Zebedeo tayre; ³Felipe, Bartolome, Tomas, Mateo kyrypoti mbaty ia Roma pevarã, Jacobo Alfeo tay; hareka Tadeo; ⁴ĩmẽ'ẽjy Simón kananita ryheva, hareka Judas Iscariote, Hesu pysykashu vekua.Hesu mondo mboireare ñimiñẽẽ vẽrã ⁵Hesu mondo kova (12) õre opa mboi kavishu retarã: Avy pekuakui haimba Judiore hẽntaipi, hareka tẽnta Samariaipi. ⁶Pekua pyheka avishare opa kãny vekua rãĩmi, Israelre hẽnta retaipi. ⁷Pekua, hãrã pymbeu: “Mburuvisha vasurã vate araivi ouva vãhẽ serima ou.”⁸Pymynguera ñymbairasyvare, pymyngovejy manovare, pymynguera kuru porãmba iare. Mbai poshyre pymohẽ. Pee rãnga mẽ'ẽha reiipe kova mbaikatu, hãrã piporyrã avy pekora ĩãrẽkui. ⁹Avy pyraha pindi jehe kyrypoti hareka nikere reta: ita vera mashyava, ita vera tĩva hareka kovre. ¹⁰Haereka vosa pehupi pevãrã, pymondevare pimbivohy he verã, hãrã pepy ryheva hãndi. Haereka yvyra pyvata hea. Shara mba'apo ia karu ñõĩpo.¹¹Pyvãhẽ tẽnta, hareka tẽntamire õĩpirã, pyheka haipe kuareta heko kaviva. Hãrã pypyta hẽntape pehẽjy peve haivi. ¹²Hãrã pichema o iperã pymarãndurã pere: “Pyndy pya vapyiño.” ¹³Haipe õ kuaretare pynymyvãhẽ kavirã pyhejashu reta ko ñymymarãndu pya vapy, haire mba'ẽãshurã timejype.¹⁴Hãrã pymyvãhẽseã, harekapyny rendusearã, pẽhẽshi voka oo, hareka tẽntamire õĩvi, hãrãpymytymoshi yvytimbo pepy ryhevare. ¹⁵Ãñete hai pee: Ñunupã arape, haire pevarã teitevepo voka tẽnta Sodoma hareka Gomorra pevekuaivi.¹⁸Hesu mboireare hasa asypo ¹⁶Pikuapo, she apyrỹmondo avisha rãĩmi avara vasure mbytepe. Hãrã piko kuaapo mboi katu ia rãĩmi, hareka pykasu mbai mba japova rãĩmi. ¹⁷Pingareko pijehe, shara kuaretare pynymẽẽpo mburuvishare ipope, punũpa verã Judiore ñymbaty õpe.

Juan Bautista mondo mboireare Hesu ẽvãpe ¹Hesu opama (12) mboireare mboishurã. Ôhẽ haivi pyrỹmboi, hareka ñimiñẽẽ verã tẽnta retaipi. Hesu opama (12) mboireare mboishurã. Ôhẽ haivi ²Akuape Juan Bautista ĩmẽ'ẽ mbyperesoavape hẽndu opa mbai Kristojapova, hãrã mondo mõkue mboireare pyrãndushu verã Hesu: ³Nderamba hai Kristo ou verã, ti ĩmẽra ẽjy ỹngava hãrõha verã?⁴Hesu heishu reta: Pekua pymbeushu Juan pee opaite pyheshava, hareka pyhẽndu pẽivã. ⁵Pymbeushu, heshamba kũvãipia heshajy, vatamba vatajy, kuruva porãmba ia kuerajy, japysambava hẽndujy, mano vekua kuerajymba, hãrã pavetevare Ñanderu Tumpa Ñẽẽ Kaviva mbe uashu reta. ⁶Vy'apo hesha iare mbai hetava she japova hareka shyrejamba ia.⁷Haire oho jymarã, Hesu õñepyrõ kuaretare hỹnonde ĩnjetaheshu Juan, hãrã hei: - Yvy ikoambaipi pehorã, mbaivara pyhesha? Pyheshara kuimbai kangyva haipe, takuara yvytu mbyvava õ rãĩmi? Mba'ety. ⁸Mbaiva pyhesha verãramba peho? Pẽnte kuimbai ñimimonde kavi iapera? Mba'ety. Pee pikua kavi, ñimimonde kavi iare mburuvishavasure hẽntaipi iko.⁹Mbaivara akuarã pyhesha? Pẽnte Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iara? Ãñeteite rãnga Juan ñymbaivateveshi ĩrũre Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iaivi. ¹⁰Juan rehe Ñanderu Tumpa kuatia mbyparavape hei: “She amondo ajokueva nynonderã, myhẽva nde verã ndyraperã.¹¹Añẽteva hai pee, mba'ety kuaretare mbytepe vateveshia JuanBautista. Tẽvã Mburuvisha vasurã vate araivi ouvape kuareta mishiveva, vateveshi Juan. ¹²Juan Bautista ourãvive ã'ẽ peve, hetakuaretare pyrãtakuepe oñehã iche verã Mburuvisha vasurã vate araivi ouva, hãrã pyrãtavevare ñimbi ijahe.¹³Tumpa ĩñẽẽ mbeu’iare hareka Moise mbypara vekua mbeu reta Ñanderu Tumpa ñẽẽ Juan ndei teri ourãvãĩ. ¹⁴Hãrã pota pyroja heiva retarã, Juan rãnga hai Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Elias ou'ẽ verã. ¹⁵Opaite japysa iare, tyhẽndu kavi.¹⁶Mbaiva rehera katu ambivache ã'ẽva kuaretare? Ova sanjayreñimbijaru ñynõĩrã sapuke jyre ijuperã hei: ¹⁷“Mbopua rãnga pee mimby tẽvã pirokỹã; pyrahea pee mbyrahe pavete ohova tẽvã pijahe õã.”¹⁸Hãrã ou Juan mbaimba houva hareka vinoĩmba houva pee pereshu: “Juan mbai poshy ĩmẽrea.” ¹⁹Hãrã she, kuareta tay rãĩmi ouva yvy ĩãrẽ, pere shyrehe: “Akaru hareka hauva vino, akaruiteva hareka akauva, opaite hỹrãkua porãmba'iare hãndi Roma pevarã kyrypoti mbatyse iare shi ĩrũva.” Tẽvã ãrãndu ÑanderuTumpaivi ouva, mbai jajapova rupiipo ijyheshakui.Kuaretare ñẽẽ hẽndumbava ²⁰Haipe Hesu õñepyrõ injeta pohyshu kuaretare ko tẽntape õre. Haipe hetave mbaikavi heshaha verã japova. Shara haipe õre mbai porãmba japo vekua ñatẽy heja reta. Hãrã Hesu heishu reta: ²¹Pavetepokui kuaretare ikova tẽnta Corazinpe! Pevetepokui kuaretare ikova tẽnta Betsaidape! Tẽnta Tiro hareka Sidonpe ajapo mbaikavi heshaha verãrã, ajapo pyny mbyteperã, kurimbate haire oujy verã Ñanderu Tumpa kyty. Hãrã kuaretare mondepo mondeava hũva, hareka ñakare tanimbu ñonorã vapy reta heshahahe verã mbai porãmba japo vekuare opama hejava. ²²Hãrã hai pee, ara ñimbivacheva, pee punũpahã pohyvepokui tẽnta Tiro, hareka Sidonpe vekuaivi.²³Nde tẽnta Cafarnaumpe'õ, rimoãra ndurupiiha jyve vate arapy? Mba'ety, nymombohapokui Ãña ẽvãpe. Shara tẽnta Sodomape kova mbai heshaha verã ajapo ndyrehe, ã'ẽ peve vokava tẽnta ĩmẽitẽ ẽvẽrã. ²⁴Hãrã hai pee, ara ñimbivache vãhẽmarã, pee punũpahã pohyve pokui tẽnta Sodomape vekuaivi.She ãĩvape pei puputuu ²⁵Vokava ara vãhẽrã Hesu hei: “Ãmẽẽ nde shy vy'akue Sheru. Nde hai mburuvisha vasu, yvy ĩãrẽ õ hareka vate arapy õ Ija, rĩñomishi ñy ãrãnduvare hareka mbai kuavare, hãrã rymbykuakashu sanjaymi retape. ²⁶Opaite Sheru, shara kỹrã nde ripota ikorã.” ²⁷Sheru rãnga opa mbai ñono she pope. Mba'ety kuava Ñanderu Tumpa Tay, koñẽĩ Tuu kuashu. Mba'ety kuashuva Tuu, koñẽĩ Tayĩ kuashu. Hãrã she pota ambeuvape ambeupo mbavara Sheru.²⁸Pei she ãĩvape opaite pee pyny kangyva hareka ojepy'apyva, hãrã she apurũmbuputuupo. ²⁹Shi ñẽẽ pyhẽndu kavi, hareka pijapo kavi she haipeva, pikua jyve shyhevi shara she shypya kavi hareka airojãã shijeherã, hãrã she apurũ mbuputuupo. ³⁰Shi ñẽẽ pohyã. Opa ambeu peeva javaiã pijapo verã.

Hesu mboireare mynõ jyre trigo putu'uava arape ¹Voka arape Hesu hasa oho kookueipi putu'uava jy arape. Mboireare opa ñymbahyrã õñepyrõ mynõ reta trigo hãrã Voka arape Hesu hasa oho kookueipi putu'uava jy arape. hou. ²Fariseore hesha vokavarã heishu reta Hesu: Mãĩndaheno, rymboivare japova, japoamba verã putu'uava arape.³Hesu heishu reta: Pimbijeta mba Tumpa ĩñẽẽpe õ mbai vara pẽnte arape japo arykai David hareka ñi'ĩrũre opa ñymbahyrã vẽkua? ⁴Iche tupaope hou pãhã Tumpa pevarã, katumba hai hareka ñi'ĩrũre hauva, pai retãite hou verã vokava pãhã.⁵Ti pimbijetãra Moise heiva rãimi,paire putumba verã putu'uava jy arape tupaope, vokava rekohãshureta mbai porãmba rãimi? ⁶Tẽvã haipe, kope ime ẽ pẽnte mbaivasuveva tupaoivi.⁷Pee pikuã mbaivara he'ise Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ heivape;"She aipota pypareko papisha, mymba pijukate she verã vekuaivi". Vokava pikuarã pereãtẽposhu mbai porãmba japo iare. ⁸She, kuareta tay rãimi ouva yvy ĩare, areko shepope hai verã mbaivara katu japoha putu'uava arape.Hesu mynguera ipo vyrãkuashi vekua ⁹Hesu oho haivirã iche Judiore ñymbaty õpe. ¹⁰Haipe ẽẽ pẽnte kuimbai ipo tiniva; pota ñono vaishu reta Hesurã Fariseorepyrandushu: Katura ñamynguera hasyva putu'uava arape?¹¹Hesu heishu reta: Mbara peeva ĩmere pẽnte avisha, oa pyhevi yvykuape putu'uava jy'araperã, pe hoãrapo pynohejy verã? ¹²Pente kuimbai rãnga mba'eiteveshi pẽnte avisha. Hãmeãra katu jajapo haikaviva ñandapishare putu'uava arape.¹³Haipe Hesu heishu kuimbai:Mysymyi nde po. Hãrã mysymyi iporã kuera. Hyvaisho rãimi. ¹⁴Haivi Fariseore õhẽ oho, haipe õñepyrõ injeta reta marã rapo katu juka Hesupe.Profeta heihe vekua Hesu kuatiape ¹⁵Hesu kuama pota juka jyreshu rã õhẽ haivi, hareka heta ohova haykue. Mỹnguera heta hasy vare, ¹⁶heishu reta potamva mbeuva mbava hỹnonde. ¹⁷Kỹrã rãnga jehu iko verã hekope kavi Tumpa hei vekuaTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia rupii:¹⁸Kova hai ajokueva apyhỹrõ vekua, ko she ahaihu hareka shymby horyva. Añonopohe she Espiritu ĩãrẽ, hai mbo'epo mbaikavikue japo verã tẽntaipi.¹⁹Ñyrãrõapo hareka sapukeãpo, mba´etypo hẽnduva injeta kovare vataha oĩpi. ²⁰Mỹ'õpeãĩpo takuara hareka mboveãpo tata mishihendy õ, opa mbijapoka peve mbaikavikue. ²¹Opa tẽnta vasurehãropohe reta.Hesu he'iahe mbai poshy ĩmerea ²²Haipe rahaha pẽnte kuimbai heshamba kỹvaipiva hareka ña´ẽngua Hesu ẽvape, mbai poshy ipope ĩmerea. Hesu mỹnguerashu hãrã ko kuimbai hesha hareka injetajy. ²³Opavare hesha reta kova ikovarã hei reta: ¿Ha'ẽãra ko David tay?²⁴Fariseore hẽndu kovarã hei: Hai rãnga mõhẽ mbai poshyrejuhuvisha Beelzebu ñymbaikatu rupii. ²⁵Hesu kuaa haire hei ñynoipyaperã heishu reta: Opaite tẽnta vasure ñimbijaova oñehundipo.Ĩmerãẽa tẽnta hareka hẽnta ijupi ñyrãrõrã, oñehundipo jyve.²⁶Kỹrãi jyve aña pũã ijeherã, marãrapo pỹrãta opa arape? ²⁷Pee rãnga pere, shee amõhẽva mbai poshy reta Beelzebu mbaikatupe.Kỹrãrã, mbavara meeshu rỹmboivare mbaikatu mõheshi verã. Pymboivare japova rupii rãnga, heshaha pee pijavyva pinjeta pẽirã she amõhẽva mbai poshyre Beelzebu pyrãtã rupii.²⁸She ãmõhẽ mbai poshyperã Tumpa Espiritu rupii, vokava he'ise Tumpa Mburuvisha vasurã vãhẽma pee. ²⁹Mba'etypo icheva pẽnte kuimbai ñy mbai hetava hẽntape manãrõshu verã, ñapintia hareka ypyjokua rãnirã. Kỹrã japo rãrãpo katu manarõshu. ³⁰She ndie õĩ mbava, õñemoi shy rehe. Mỹnoo mba she ndieva, mỹsarãmbi.³¹Ãẽte hai pee, Tumpa heja reipo opava japo vai vekua rehe harekainjeta porã mba jyreva. Tẽvã Espiritu Santore injeta vaiva, heja reiaposhu. ³²Ñanderu Tumpa heja rei poshu injeta vai shy reheva, kuimbai rãimi aiva yvy ĩare. Ko Espiritu Santore injeta vaiva, heja reiaposhu ko yvy ĩarẽ hareka yvyre ou'ẽ verã.Yvyra iareĩ ijykuaa ³³“Pente yvyra jypy haikavirã, ia kavipo; hãmã põrãrã, ia kaviapo jyve. Yvyra iarei ijykuaa. ³⁴Pee mboi rayre! Mãrãrapo haikaviva pere, pee pyndyreko porãmbava. Ñandypyape jarekova, ñahẽnduka ñandijuruivi. ³⁵Pente pya kaviva mbai haikavivai hei, shara pyape reko mbaikavi. Heko porãmba, mbai porãmbavãi hei, shara mbai porãmba imere pyapy.³⁶She hai pee, Tumpa oujymarã opavare mbeupo kui Ñanderu Tumpape mãrã irãra hei reta ñee porãmba vekua. ³⁷Niñe´ẽ kue’ipo Ñanderu Tumpa pory ndyrejarei verã,hareka nehundi verã.Hesu jurureashu mbai heshaha vẽrã ³⁸Haivi Fariseore hareka Moise mbypara vekua pỹrỹmboi iare hei Hesupe: Pyrỹmboi'ia, potaha rãnga rijapo pẽnte mbai heshaha verã. ³⁹Hesu ny heishu reta: Tykove ñarõ Tumpare jyrojamba iare jurure ñynoi mbai heshaha verã. Heshahãkapo pee mãrãva, mbai hesha verã. Tumpa heshakapo pee Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Jonas rehe japova rãimi. ⁴⁰Jonas ẽvã rãimi mbahapy ara hareka pỹtu pira vasu hyepera, kỹrã jyve she, kuareta tay rãimi ouva yvy ĩarẽ, apytapo mbahapy ara hareka pỹtu yvy py.⁴¹Tumpa oujyrã, opavapo Ninivepe õre piniñono vaikui Tumpa hỹnondepijapo vai vekuare. Haireta rãnga heja porãmba japo vekua Jonasñimiñẽẽe'ishu retarã. She hai pee, kope ime ẽ pẽnte mbai vasuvevaJonasvi.Mburuvisha vasu taupe opaite tẽnta vasug Sevape õ, pũãpo jyvekui Tumpa oujyrã hareka pini ñono vaipo Tumpa hỹnonde porãmba pijapo vekuare. Hai rãnga mbyryivive oho hẽndu verã Salomon ñee kaviva. Hãma she hai pee, pẽnte vateve õ Salomonvi ã´ẽ ĩmẽ kope.Mbai poshy oujy õhẽ vekuaivi ⁴³Pente mbai poshy õhe ĩmerãeaivi, oho iko yvy tiniaipi heka putu'u verãpe. Vãhẽashurã hei: ⁴⁴Ãha jypo shyrẽtape, ãhẽ vekuaivi." Hãma oujyrã, hesha õhẽ vekuaivi pẽnte oo mbaimba ẽpya rãimi opa typeiha hareka mãshyãva. ⁴⁵Haivi, oho hareka veru 7 ĩrũre mbai poshy heko teiteve vare hãrã ichepy reta hareka iko jyre haipe. Kỹrã, kuimbaire hykove pyta vaive õnepỹrõvaivi. Kỹrãpo jehukui opa heko aña vare ã'ẽvare.Hesu ishy hareka tyvyre ⁴⁶Hesu injeta teri ẽ vekua, vãhẽ hai ẽvãpe ishy hareka tyvyre pota injeta hãndirã. Katuapẽ ĩme ñynoi reta: ⁴⁷Pente haipe ĩmẽ'õ heishu Hesu: Ndesy hareka ndyryvyre ĩmẽ ñynoi katuape, pota rijeta hãndirã.⁴⁸Hesu hei: Mbavara shesy hareka shyryvy? ⁴⁹Haipe, pyvẽshu mboirea retarã hei: Kova reta hai shesy hareka shyryvyre. ⁵⁰Ĩmẽ'ẽ japova sheru vate'õ arapy potava, vokava hai shyryvy, shiindy hareka shesy.

Pẽnte ñimity'ia ryheva ¹Voka arape, Hesu õhẽ oovirã oho vapy yyvasu hỹmbeype. ²Hetaite kuaretare Hesu ẽẽ jurirã, jupi vapy kanoape tẽvã kuaretare yy hỹmbeypi pyta.³Haivĩ Hesu mboishu reta heta mbai, pory ñẽẽ ñymyhã'ãnga rupii, heishu reta: “Pẽnte kuimbai mã'ẽtỹ iaõhẽ ñimĩty. ⁴Mã'ẽtyma ohorã, ĩmẽ'e mbai rãỹ oava pehupi, hãrã ou vyrare opa hou. ⁵Ĩmẽ'ẽjy mbai rãỹ oava ita paũpe, yvy kui mba'etyape. Hãrã vokava areã hẽño, shara yvy pyrẽrĩshu. ⁶Kuarasy õhẽma ourã opa hapy hareka opa jipi, shara hapo kypẽã oho.⁷Ĩmẽ'ẽjy mbai rãỹ oava kapiãti paũpe, hãrã hẽñorã ñana vekua opa japyraha. ⁸Tẽvã ĩmẽ mbai rãỹ oava yvy kaviape hãrã ia kavi, ĩmẽ'ẽ iava pẽnte hãỹvi 100, ĩrũ jypyre 60, yngava jypyre 30. ⁹Opaite japysa iare, tyhẽndu kavi.Hesu mãrã'ĩrãra mbeu ñẽẽ ñymyhã'ãnga ¹⁰Haivi, Hesu mboireare ñymbojaherã pỹrãndushu: Mãrã'ĩrãra ko kuaretare rĩnjetashu, ñẽẽ ñymyhã'ãnga rupii? ¹¹Hesu heishu reta: Ñanderu Tumpa rãnga kuaaka pee, mbai ñemĩape õ Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ryheva, tẽvã haire mbamba'ety. ¹²Hãrã rekova heta mbai, mẽva ẽã poshu hetave re verã. Tẽvã mbaimba'ety reva, hekyaveposhikui, mĩshĩ ĩmerevaivi.¹³Hãme rãnga ãĩnjetashu reta ñẽẽ ñymyhã ãnga rupii; shara haire mãĩte õre heshã ñynoĩ, hãrã hẽndutẽ õre kuã reta. ¹⁴Kỹrã ikohe reta Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Isaia heiva rãimĩ: Pee pyhẽndupo tẽvã pikuããpo, pymãĩpo tẽvã pyheshãpo.¹⁵Ko kuaretare pya tanta retarã, haire hesa opa ñymboty potã hesharã. Haire japysa opa ñymbotyshi potã hẽndu hareka pyape kuaa retarã, hãndi ou she ãĩvape ãmynguerashu verãre.¹⁶Pyvy apo pee, shara pyhesha pyndyresa rupii, hareka pyhẽndu papysa rupii. ¹⁷Ãñẽte hai pee, hetaTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare hareka kuareta pya kaviva potatẽ hesha ko pyheshava, tẽvã heshã; haire kyrẽỹte hẽndu ko pyhẽnduva tẽvã hẽnduã.Hesu mbeu kavi ñymyhã'ãnga ñimĩty ia ryheva ¹⁸Â'ẽ pyhẽndupo, mbaivara he'ise ko ñẽẽ ñymy hã'ãnga ñimĩty ia ryheva. ¹⁹Ĩmẽ'ẽ hẽnduva Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ hareka Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ryheva kuãã mbaivara he'ise, ova mbai rãỹ oa vekua pehupi; haivi ou ãña, hekyshi mbai rãỹ pyape õre.²⁰Ko mbai rãỹ oa vekua ita pãũpe, vokava hai Ñanderu Tumpaĩñẽẽ hẽnduva vy'ape rojava. ²¹Kỹrãrã hapo hareka iko pukuãpo. Iko asyma'ẽrã hareka ĩnjeta porãhe reta kova ñeẽ mykangyrã, hẽnduseveã Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ.²²Mbai rãỹ oa vekua kapiãti pãũpe, vokava hai hẽnduva Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ, tẽvã oje py apy mbai yvy ĩãrẽ õvãi mbai potakue mbytavyshu. Kova mbai opa japyraha shara potã ñẽẽ ia kavi pya retaperã. ²³Ĩmẽ'ẽ mbai rãỹ oava yvy kaviape, vokava hai hẽnduva Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ, hareka kuaa kaviva mbaivara he'ise. Vokava ia kavi. Pẽnte hãỹvi 100, ỹngava 60 hareka ĩrũ jya 30.Ñanava trigo mbytepe ²⁴Hesu mbeujyshu reta ỹnga ñẽẽ ñymỹhã'angarã ryheva: Mburuvisha vasurã vate araivi ouva rãnga ova kuimbai mbai rãỹ kaviva ñotyva jy yvype. ²⁵Hãrã pỹnturã iche heshatambarea, haivi mbai rãỹ porãmbava ñoty trigo mbytepe hãrã oho. ²⁶Hãrã trigo õñepỹrõ hẽño, haivi iamarã mbytepe hẽño jyve ñana porãmbava.²⁷Haipe jokuehareare jyraha mbeushu koo ija: Karai, mbai rãỹkavi ndekope rĩñoty vekua rãnga haikavi. Mãivira õhe ñana porãmba vekua, trigo pãũpe? ²⁸Koo ija heishu reta: “Ĩme ãmo shyreshatamba ia vokava japo." Haipe jokueharea pyrãndushu: Ohoarapo po'ashi ñanava.²⁹Hai heishu reta: “Mba'ety, mãheñanava pypoorã pypoo sevekui trigo." ³⁰Haikavi vepo pyma ẽĩ pũã hãndi mỹno õa peve, haipo kui mba'apo ia retape tynonde poo verãñanava hareka ma mbaty verãre hapyha verã, haivipo mbatyhakuitrigo natũã verã.Hesu injetahe mostaza hãỹ ³¹Hesu mbeujyshu ko ñee ñymyhã'ãnga ryheva: “Mburuvisha vasurã vate araivi ouva rãnga ova mostaza hãỹ kuimbai raha ñotỹva koope. ³²Mostaza hãyvi mishiva rãnga mba'ety, tẽvã hẽñomãrã vateve o shi opaite ñotỹavare koope, yvyra vasu rãimi vate oho hãrã vyrare ñymby haity hãkãre.Hesu injetahe pãhã mby ouhapya ryheva ³³Hesu mbeuve jyshu reta ynga ñymyha'angarã hei: “Mburuvisha vasurã vate araivi ouva rãnga ova kova pãhã mby ouapya taupe mbihiava 21 kilo harina opa mby'oupeve.”Mãrã'irãra Hesu pory ñẽẽ ñymỹhã'ãnga ³⁴Opaite kova Hesu mbeu ñee ñymỹ hã ãnga rupii opava retape. Hai mba ẽa heishu reta poryã ñee mỹhã'anga ryhevarã. ³⁵Kỹrãjapo iko verã hekope kaviTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia heishua jehu verã:Aĩnjetaposhu kuaretare ñẽẽ ñymỹhã'ãnga rupii; ambeuposhu mbai ñemiãpe'õ Ñanderu Tumpa japorãvãi ko yvy ĩãrẽ'õre.Hesu mbeu kavive jy ñana porãmbava trigo pãũpe hẽño vekua ³⁶Hesu opa mondojy kuaretare hãrã iche o ipe, hãrã mboireare ñymboja ẽvaperã heishu reta: “Mbeuvejy ore mbaivara he'ise ñẽẽ ñymyhã'ãnga ñana porãmba vekua hẽñova trigo pãũpe.” ³⁷Haipe Hesu heishu: “Mbai rãỹ kavi ñoty ia rãnga hai, Kuareta tay rãĩmi ou vekua ko yvy ĩãrẽ. ³⁸Hãrã kookue hai opaite ko yvy ĩãrẽ õ pyare. Mbai rãỹ kavi hai Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ryhevare rãĩmiva, ñana porãmbava hai Ãña ryhevare rãĩmiva. ³⁹Ñana porãmbava ñotỹ ia rãnga hai Aña. Ara mỹno õha verãpe hai, ko yvy opa verã, mỹnoo ia reta hai Tumpa jokuevare.⁴⁰Ñanava mbatyha hareka hapyava rãimi rãngapo, ko yvy opa verã jy'arape. ⁴¹She, kuareta rãimi aiko vekua yvy ĩãrẽ, amondo pokui ajokue vare. Haire mbatypo hareka hekypo shi opaite tẽnta vasu ryhevare, mbai porãmba japoka iare hareka hapisha ity iare porãmbape. ⁴²Ajokue vare ityposhu reta kui tatape, haipepo jaheorã hãi opa mbupururukui. ⁴³Voka arape heko kavivare himbipe po kuarasy sapeva rãimi Sheru Mburuvisha vasurã vate araivi ouva. Opaite japysa iare, tyhẽndu kavi.Kyrypoti yvypy õ heshamba ⁴⁴Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ova kyrypoti yvypy ñotyãva. Ou pẽnte vãhẽshu kyrypoti yvypy õ hareka haipẽĩ ñomijy. Hãma vy'ape oho opa mẽẽ imerea kyrypotirerã ou ova ko yvy. Ita mashyãva ryheva ⁴⁵Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ova jyve japova rãimi pẽnte mavende ia heka ita mashyãvãh. ⁴⁶Vaheshu pẽnte mashyã vevarã oho opa mee imerearã, hãrã ou ova ko ita mashỹãva.Ñymyhã'ãnga pysa ryheva ⁴⁷Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ova pẽnte pysa yypy ityava, nõhẽva heta pira. ⁴⁸Tyny hẽmarã, pira nõhẽ iare raha y hỹmbeype, haipe vapy heka ẽpy pirare; haikakavivare ñono kanatape hãma poporãmba vekuare momboshi.⁴⁹Kỹrãpo jehukui ko yvy opa verã arape; Tumpa jokueva õhẽpo heky verã heko porãmba heko kavivare mbyteivi, ⁵⁰hareka porãmba vekua itypo tatape. Haipe jaheorã hareka hãĩ mbupu purupo.Hesu injeta mbai pyáhuva hareka tujavare ⁵¹Haipe Hesu pyrãndushu reta: Pikuaara mbaivara he'ise kova. Haire heishu: Kuaha rãnga. ⁵²Haivi Hesu heishu reta: Hãmeara, pẽnte pyrỹmboiva Tumpa heiva rãimi hareka ñymy ãrãndu Mburuvisha vasurã vate araivi ouva, ova o ija nõheva mbai hyruivi py'ahu vare tuja vekuaivi. ⁵³Hesu opa mbeu kova ñee ñymyhã'ãngarã, õhe oho haivi,⁵⁴hãrã vãhẽ oho jypyiterã iko ivekuaipi. Haipe õñepyro pyrỹmboi Judiore ñymbaty õpe hẽndu verã Tumpa ĩñẽẽ. Opaiteva hesharãrã hei: Maivira nohẽ kova mbai kuava? ¿Mbaiva rupiira japo mbaikavi hesha verã? ⁵⁵Kova rãnga hai yvyrare mba'apo ia ray, hareka ishy hai Maria. Tyvyre Jakobo, Jose, Simon hareka Judas, ⁵⁶hindy reta rãnga iko jyre jyve ñany mbytepe. Maivira ko kuimbai nohẽ kova mbaire?⁵⁷Hãmã rojãã reta. Tẽvã Hesu heishu reta: Opa rupii rãnga Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iare injetaha kavihe, tẽvã hẽntape hareka iko iaipi mba'ety injeta kaviheva. ⁵⁸Hãrã Hesu hetã japo haipe mbaikavi hesha verã, haire jyrojã hãrã.

Juan Bautista jukaharã vẽkua ¹Vokava arape Herodes, mburuvisha 4 tẽntare iãrẽ, hẽndu mbaivara Hesu japo. Vokava arape Herodes, mburuvisha 4 tẽntare iãrẽ, hẽndu ²Hãrã jokuereare heishu: voka kuimbai rãnga Juan Bautista, manovare pãũvi pũãjy vekua, hãrã ĩmẽre mbaikatu, japo verã mbaikavi heshaha verã.³Herodes rãnga pysykashu Juan hãrã mbyperesoka shara Herodes õmendahe Herodia, tyvy Filipo hỹrekõrãrerã. ⁴Hãrã Juan heishu Herodes: - Katuã rãnga Herodiape ndyrekõrãryre. ⁵Herodes pota jukareshu Juan. Tẽvã kuaretare kyjeshi rãmimba japõã, shara haire heihe Juan haiva Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia.⁶Herodes ñy ãño mbotyrã mby'aretemba, hãrã Herodias memby kuña vãhe jyroky verã Herodes hareka opaite haipe õre hỹnonde. Hãrã Herodes pya ohoitehe ko kuiñatãĩ jyrokyva rãimi, ⁷hãrã Herodes ĩñẽẽ mẽẽshu, opa mbai mẽẽshu verã hai jurureshua.⁸Kuiñatãĩ ishy mboihe jurureshu verã Juan ñakankue, verushu verã pẽnte yape. ⁹Vokava mbypy ã mburuvisha vasu Herodepe. Mẽẽ ĩñẽẽ hetavare hỹnonderã katua pyrõhe ĩñẽ'ẽkue, hãrã japo kuiñataijurureshua.¹⁰Haipe karcelpe Juan jasyjahakashi ñãka, ¹¹hãrã veru reta ñakãkue pẽnte yaperã meeshu reta kuiñatai, hai raha meeshu ishy. ¹²Haivi Juan mboireare jyraha hupi Juan hetekuerã raha ñoty reta, hãrã jyraha mbeushu reta Hesu ko ikova.Hesu myngaru 5000 kuimbai ¹³Kuaama Hesu Juan iko hearã oho haivi kanoape hã ẽi yvy ikoa mbaipi. Hãrã kuimbaire kuamarã oho hipi reta yvyipĩ. ¹⁴Hesu vejy kanoaivirã hesha hetava kuimbai retarã parekoshu reta, hãrã mynguera ñymbairasyva haire verushuare.¹⁵Ka aru pyntu mapo ia, Hesu mboireare ou ẽvãperã heishu reta: Ka'arutema rãnga, mba'ety v’ai jy koipi ikova. Mondo ko kuimbaire tẽnta retaipi tova ijupe reta hou verã.¹⁶Hesu heishu reta: Tekotẽvea rãnga oho, pehi pymyngarushu reta. ¹⁷Haire heishu: Mba ẽa rãnga imerekoa kope. Koñei pãndepo pãhã hareka mokue pira. ¹⁸Hesu heishu reta: Perushe kope.¹⁹Opa mby vapyka reta kapi'atarerã, haipe heky pandepo pãhã hareka mõkue pira, mai vaterã jurureshu Tumpa ohovasa verã. Hãrã pyseã pã pãhãrã meeshu mboirea retape, mẽẽ verã opavape. ²⁰Opaiteva hou hareka hỹvãta reta. Hemby vekuaivi mbatyjyrã mynyhẽjy reta (12) kanata. ²¹Haipe karu vareta rãnga (5000) kuimbai retãi, papahã mbateã taupe hareka sanjayre.²⁴Hesu vata y ĩarẽ ²²Haivi Hesu hei mboirea retape jupi verãre kanoape hareka hasashi verãre tynonde yy hyvaisho kyty, vokape hei verã opavape ohojy verã hẽntape. ²³Opajyma mondo reta hẽntaperã, Hesu jupi pẽnte ita vate õre jurure verã hã ẽi õpe. Pyntumarã Hesu ĩmei teri i haipe hã ẽi. Kanoany y mbytei pima oho. Y ñarõvãny hỹnatuñunupa kanoa intire, yvytu hỹvaiti jyraharã.²⁵Kõima ourã Hesu ñymbojahe reta y iarẽi vata ohovape. ²⁶Mboirea retany heshama y iare vata ohorã, kyjeiterã sapuke jyre retarã hei: - Jykuamba'ia rãnga vokava! ²⁷Hesu injetashu retarã hei: - Avy pykyje, she rãnga! Pyndypya vasu!²⁸Haipe Pedro injetashurã hei: Sheja, añete nde hairã, ma'ẽi shyrehe taha yy ĩãrẽ rẽĩvapeve. ²⁹Hesu heishu: Ei. Haipe Pedro vejy kanoaivirã õñepyrõ vata y ĩarẽ, oho verã Hesu ẽvape. ³⁰Ñanduma yvytu ñakua varã kyje hãrã õñepyrõ opa iche ypy. Haipe hỹnatu sapuke: Sheru, shy pyhỹrõ.³¹Haipe Hesu pysyrã heishu: Sa ite mba riroja!. Marã ĩrãra rykyje. ³²Haire jupima kanoaperã yvytu pyta ẽ. ³³Kanoape iare opa hỹnypỹã jatyka Hesu hỹnonderã heishu: Nde rãnga añete Tumpa Ray.Hesu mynguera hasy vare tẽnta Genesaretpe ³⁴Hasa reta yy hyvaisho kytyrã vahẽ jyraha Genesaretpe. ³⁵Haipe õre kuama Hesu hai vãhẽ oho varã opa mbeushu reta juri õvãre. Hãrã verushu reta opa ñymbairasy vekua. ³⁶Hãrã jurure jyvyĩshu reta mondeva hymbeyrei poko verãre, haipe opaitea poko heare, kuera.

Mbai ñanymyngyava ¹Haivi ñymboja Hesu ẽvãpe Fariseo hareka Tumpa heiva pỹrỹ mboi iheare, ouva Jerusalenvi, haire pỹrandushu: Haivi ñymboja Hesu ẽvãpe Fariseo hareka Tumpa heiva ²Mãrã irãra rymboi ryreare japoã hekope arykaivare pyrỹ mboiva rãimi. Jypoiã reta karu verã, japohasea rãimi. ³Hesu heishureta: Mãrã'ĩrãra hekope kaviã pijapo jyve Ñanderu Tumpa heiva,pipykuava rãimi pijapopirã.⁴Ñanderu Tumpa rãnga hei: “Iko kavi hãndi nderu hareka ndesy, shara ĩñẽẽ porãmba ishua tuu hareka ishy, jukahapo." ⁵Peeny perekuei katumbava heiva tuu hareka ishype: “Katuany arỹmbory, shara opaiteva ime areare opama ãmẽe Ñanderu Tumpape." ⁶Ĩmẽ'ẽ kyrã heivarã, katuveama mbory tuu hareka ishy. Kyrã pimbijiche Tumpa heiva pijapo verã pipykuava rãimi.⁷Pyrymbytavyĩ iare! Hei kavi pyndyrehe Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iaIsaias: ⁸Kova kuaretare jurupẽi she mombai jyre, pya retany mbyry ẽ shyhevi. ⁹Hãrã reii shemombai rã'ãnga reta, shara ha'eire hei vekuaĩ pyrỹmboi jyrehe.¹⁰Haivi Hesu hẽnoshu kuaretarehãrã heishu: Pyhẽndu, hareka pikuakavi verã. ¹¹Ha'ẽã rãngakuaretare juruipi icheva myngyashuva, juruivi õhẽvãĩ myngyashu ñẽẽ porãmba rupii.¹²Haipe mboireare ñymbojaherã heishu reta: Rikuara Fariseore pya ohoãhe hẽndu rerevarã. ¹³Hesu heishu reta: Opaite yvyra Sheru ñotỹmba po'oapokui hapoivive. ¹⁴Pyma ẽihe haireta rãnga heshamba kũvãipiare, raharea irũ heshambakũvaipiare. Hãrã pẽnte heshamba kũvãĩpia rahare ĩrũ heshambakũvaipiarã, mokue ryheveãrapo oa yvykuape.¹⁵Haipe Pedro heishu: Mbeu kavivejy ore mbaivara he'ise ko ñee ñymyhã'ãnga. ¹⁶Hesu heishu reta: Peeavera pikuã teri kova? ¹⁷Pikuãra opa mbai icheva ñandijuruipi oho ñandyretepy, haivi õhẽjy ñandyreteivi?¹⁸Ñandijuruivi õhẽva ñandypyaivive, hai voka ñanymyngyava. ¹⁹Ñandypya ñambijeta rupii õhẽ mbai porãmba, ijukava, javasa'ia, heko porãmba, manarõ, japuva, injeta reiva hapishare. ²⁰Kova hai ñany myngyava, tẽvã jaipohemba jakaru verã japohasea rãimi, mbavããpo myngyã.Taupe haimba Judiova jyrojahe Hesu ²¹Hesu ohẽ haivirã oho tẽnta Tiro hareka Sidon kyty. ²²Pẽnte taupe Canaanpe'ia, ñymboja Hesu ẽvãperã sapuke: Sheja, David tay, shyparekomĩteño! Shymemby taupe ĩmẽ'ẽ mbai poshy ipope, hareka mbypaveteitereshu. ²³Tẽvã Hesu mba'ẽã heishu. Haipe mboireare ñymbojaherã heishu: Mondojy shara sapuke ou ñandaykue.²⁴Haipe Hesu hei: Tumpa rãnga shymboushu Judiore avisha rãĩmi kañiva heka verãi. ²⁵Haipe taupe ĩñesu hỹnonderã heishu: Sheja shymborymitẽño. ²⁶Hesu heishu: Porã rãnga jahekyshi sanjay houva ñamẽshu ñaumbare.²⁷Ko taupe heishu: Ãẽteite rereva Sheja. Kyrãtẽvã, ñaumba ho'uĩpojy timbiu ijare ñymesaivi oava. ²⁸Haipe Hesu heishu: Nde hai taupe tivisha rirojava! Tiko nde ripotava rãĩmi. Haipe raveĩ memby taupe kuera.Hesu heta mynguera ñymbairasyva²⁹Hesu õhẽ haivirã hasa Galileape yyvasu hymbeypi. Jupi pẽnte yvy vate õrerã haipe vapy. ³⁰Heta hai ẽvãpe ouva, raha reta japava, heshamba kũvãipia, vevejyĩ vatava, ña'ẽnguva, opa kuruva hareka ñymbairasyva. Ñono reta Hesu hỹnonderã mynguerashu reta. ³¹Opavare hairã hesha marãra ña'enguva injetajy, opa kuruva kuera, japava vatajy kavi hareka heshajymba heshajy kũvaipi, õñepyrõ omombaishu reta Tumpa Israel Ija.Hesu myngaru (4000) kuimbaire ³²Hesu hẽnoshu mboirea retarã heishu: Aparekony ko kuaretare,mbahapy arama japo ẽẽ ai hãndiare, hãrã mba'ety mãĩnunga hou verãre. Potã ñymbahy ryheve amondo jyshu reta hẽntape, mãhe pehupi mamano jyrekui. ³³Hãrã mboireare heishu: Mãĩvirapo ñavãhẽshu mãĩnunga ñamyngarupy verã ko kuaretare, mba'ety rãnga ikova koipi? ³⁴Hesu pyrãndushu reta: Mbovy pãhãra ĩmepyre? Haire heishu: (7) pãhã hareka mbovy pira. ³⁵Haipe Hesu opava retape mbyvapyka yvype,³⁶hãrã 7 pãhã hareka pira, jurure Tumpa ohovasa verã. Haivi pysẽã mẽẽ mboirea retape, haire memẽeshu opavape. ³⁷Opa karuhareka hỹvãnta reta, haivi (7) kanata mãrẽyva mỹñyhejy hemby vekuaivi. ³⁸Haipe karuva reta rãnga (4000) kuimbaire, papahamba ryheve taupe hareka sanjay reta. ³⁹Haipe Hesu opa jy mondo reta hẽntape, jupi kanoa perã oho tẽnta Magadan (Magdala) kyty.

Fariseo hareka Saduseore pota hesha mbai heshahamba ¹Fariseo hareka Saduseore oho Hesu õpe, pyahãshu verã jurureshu reta mbai heshahamba vate araivi ouva. Kỹrãra Fariseo hareka Saduseore oho Hesu õpe, pyahãshu verã hai heshakapo pyrãtãkue. ²Hesu heishu reta: Kuarasy icherã pere: "Ara haikavipo'ẽ shara ara pynta jykuaa".³Parejyrã pere: "Yvytu porãpo ou, shara ara pyntavasĩ hareka opa ñy'ãvãpyntu'ẽ". Pee rãnga pikuaa mbaivara ikopo arare pymãirã. Pyrymbytavyĩ iare, marãira pikuã mbaivara he'ise kova mãinunga jehuva? ⁴Kuaretare heko porãmba iare Tumpare jyrojambava jurure mbai heshahamba. Mẽ'ẽhãposhu mbai heshaha verã, koñeĩ heshahakapo pee Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Jonas ikohea rãimi. Haipe hejashu retarã oho.Fariseore jylevadura ⁵Mboireare vãhe yy yvaisho kytyrã, haipe manduahe reta sarembahe hou verãrẽ. ⁶Hesu heishu reta: Pingareko katu Fariseo hareka Saduseore pyrymbytavyĩ iare jylevaduraivi. ⁷Tẽvã mboireare hei ijupe reta: Voka rãnga hei'i shara jaruã pãhã. ⁸Hesu kuaa mbaivara hei ñynoĩ, hãrã heishu: Marã'irãra pinjetaite mba'ety pyrea pãhã? Piroja ãintembapi shyrehe.⁹Pymandu'ãrahe ambijaorã vẽkua (5) pãhã (5000) kuimbai retape? Mbovy kanata mãrẽyvara pymynyhẽjy hemby vekuaivi? ¹⁰Pymandu'ãrahe voka (7) pãhã ambijaorã vẽkua (4000) kuimbai retape? Mbovy kanatara mãrẽyvara pymynyhẽjy vokavaivi?¹¹Mãrãira pikuakavi raniãaĩnjetamba ãiheva pãhãre? She rãnga hai pee kuri, pingareko verã Fariseo hareka Saduseo reta ilevaduraivi. ¹²Haiperã kuaakavireta Hesu ĩnjetãheshu ñyngareko ijeheshi verãre levadura pãhãryhevaivi, koñẽĩ ĩnjetaheshu Fariseo hareka Saduseore pyrỹmboiva rãĩmi.Pedro hei Hesure Tumpa Tayva ¹³Hesu oho tẽnta Cesarea Filipope, haipe õi terirã mboireare pyrandushu reta: Mbaivara kuaretare hei shyrehe Kuimbai vateivi ouva rãĩmi aiva yvy ĩãrẽ? ¹⁴Haire heishu: Ĩmẽ'ẽ heiva Juan Bautista, ỹnga hei Elias hareka ĩmẽ'ẽjy heiva nde hai Jeremias ti arykaiva Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia. ¹⁵Hesu pyrandushu reta: Peera mbaiva pere, mbavara she? ¹⁶Simon Pedro heishu: Nde hai Kristo, Tumpa tay hykoveva opa ara.¹⁷Hesu heishu: Ryvy'apo nde Simon, Juan tay. Mbava rupiiã rikua kova, Sheru vate'õ kuaaka nde. ¹⁸Hãrã haijyve, nde hai Pedro. Ko ita ĩarẽpo amũpũa shyrehe jyrojavare, hareka mba'ety ñymano jepyãpohe.¹⁹Ãmẽẽpo nde Mburuvisha vasurã vate araivi ouva oo pe'ahapya. Opa rĩñapĩntiva ko yvy ĩãrẽ, ñapĩntihapo jyve vate arapy, hãrã rijorava ko yvy ĩãrẽ, jorahapo jyve vate arapy. ²⁰Hãrã Hesu heishu mboireare avy mbavape mbeu verã haiva Hesu, Kristo he'iashua.Hesu mbeu mano vẽrã ²¹Vokava araivive Hesu mbeushu mboireare hai oho verã Jerusalenpe, hareka haipe mbyhasa asypo kuakuavare, pai ruvishare, hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare ipope. Hesu heishu reta: She amanopokui tẽvã mbahapy arapepo shyrykovejy. ²²Haipe Pedro rahashu Hesu hã'ẽĩ õpe, ñyngãtashurã heishu: Katuã rãngapo, Sheja! Katuã rãngapo kỹrã iko ndyrehe! ²³Hesu jerepyrã heishu Pedro: Syry shyhevi Ãña! Nde pota shocharẽĩ. Ndypya rĩñanduva ha'ẽã Ñanderu Tumpaivi ouva, koñeĩkuaretare ñanduva rãĩmi rĩñandu kova mbai.²⁴Haivi Hesu heishu mboireare: Ĩme'ẽ pota shimi'ĩrũvarã tiñymbysare ijuhuvi, tuhupi jukurusu kupere, hãrã tou shimi'ĩrũ. ²⁵Shara hykove haihuva, ohojepeãpo. Shyreepe manova, iko pukupo ²⁶Mbaivara mẽ'ẽãpojyposhu kuareta ko yvy ĩãrẽ ĩmereva, manoshirã? Mba'etyva! Mbaivara kuareta mẽẽpo kuerajy verã? Mba'etyva.²⁷Shara Kuimbai vateivi ouva, aijypokui Sheru hĩmbipekue ryheve hareka jokuevare hãndi. Haipe Tumpa mẽẽposhu pepentẽi japo vekuare jurureva rãimi. ²⁸Ãñẽtẽinte hai pee kope peĩva, manoãteri pokui, hesha peve ko kuareta tay ouva yvy ĩãrẽ oujy Mburuvisha vasurã.

Hesu hete opa ỹngai oho ¹Haivi (6) arajyape Hesu rahashu Pedro, Santiago hareka tyvy Juan, jupi reta yvyturusu ĩãrẽ. Haivi (6) arajyape Hesu rahashu Pedro, Santiago hareka ²Haipe hynonderãpeteiHesu hete opa ỹngai oho. Hova opa hĩmbipe kuarasy rãimi, harekamondeva tĩi hendyva sapea rãĩmi.³Haipe ijeshaka Moise harekaElias, ĩnjeta ñynõĩ hãndirã. ⁴Haipe Pedro heishu Hesu: "Sheja, haikavi rãnga ore kope ĩmẽha'ẽrã. Ripotarã japohapo mbahapy oo rãĩmi: Pẽntepo na'ãporã, pẽntepo Moise pevãrã hareka ĩrũ Elias pevarã.⁵Pedro ĩnjeta teri'ẽ vẽkua, mundii ãvãpyntu himbipeva opa jasoishu reta. Haipe ãvãpyntuivi ñyhẽndu pẽnte ñẽẽ heiva: Kova hai Shyray ahaihuva, shymbyhoryva, pyhẽndushu. ⁶Mboireare hẽnduma kovarã, ĩñesu reta mboja peve hova yvyre, kyjeite retarã. ⁷Hesu ñymbojahe retarã, pokoherã hei: "Pupũ'ã, avy pykyje". ⁸Hãrã mãijy retarã mbaveã heshajy, koñeĩ hesha Hesu hã'ẽima ẽrã.⁹Vejyjy retarã, Hesu heishu reta: Avy pymbeukui mbavape ko pyheshava, kuimbai ray rãĩmi ou vekua,shumũpũ'ãjy peve manovare mbyteivi. ¹⁰Mboireare pyrãndushu Hesu: Mãrã'irãra Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hei, Elias rãni ou verã?¹¹Hesu heishu reta: Ãñẽte rãnga Elias rãnipo ou, hareka haipo opa mbai ñono kavijy. ¹²Hairã she hai pee, Elias ouma rãnga, tẽvã mba'etyĩ kuaashuva, hãrã japo he reta, pota japo he vãĩ. Kyrãmi jyve she, Kuareta tay rãimi ai vekua ahasa asy po ipope reta. ¹³Haiperã, mboireare kuaa kavi reta, Hesu injetaheshua Juan Bautista.Hesu mynguera pẽnte kunumi ¹⁴Vãhẽ jyraha hetavare õperã, ñymboja Hesu ẽvãpe pẽnte karai, hynypyã jatyka hynonderã heishu: ¹⁵Sheja, parekomitẽ ko shyray, hai rãnga ñymba'asy vãhẽmajyshurã opa mbyryry hareka juru mbytyryju, hetama oa tatape, ãmõpe yypy ityjy. ¹⁶Arumatẽshuje rymboiryreare tẽvã haire katũã mynguera.¹⁷Haipe Hesu hei: Tykove jyrojamba, ñarõvare! Mbaipeverapo ãime ãĩ penendie? Mbaipeverapo aiko pyndyrehe? Perushe kope. ¹⁸Haipe Hesu hynãtu ĩnjetashu mbaiposhyrã, õhẽshi kunumi ray, hãrã haiperaveĩ kuera.¹⁹Haivi mboireare ñymbojahe Hesu hã'ẽĩ õperã, pyrãndushu:Mãrã'ĩrãra katuã mõhẽhashi ore mbaiposhy? ²⁰²¹Hesu heishu reta: Sa'ite pirojarã. Ãñẽte hai pee, pirojakue mbai rãy mishĩva rãĩmirã,pereposhu yvyturusu: "Syry koivi, ãumpe syryjy", japoĩpo jyvepe.Opa mba'e katu pijapo. Tẽvã, mbaimba peuva ryheve pirureshuTumpa, hãmẽrãpo katu pymõhẽ kyrãva mbai poshyre.Hesu hykuãĩ mbeujy mano vẽrã ²²Ikojyre Galileaperã Hesu kyrã ĩnjetashu mboireare: Kuimbai rãimi ouva, shymẽ'ẽãpokui kuaretare ipope. ²³Haire shukapokui, tẽvã mbahapy arape akuerajypokui. Kova hẽndu retarã opa mbypy'ã reta.Kyrypoti mẽ'ẽãva tupao pevãrã ²⁴Hesu hareka mboireare vãhe tẽnta Capernaumperã, kyrypoti mbaty iare tupao pevãrã oho Pedro ẽvãperã pyrãndushu: Pymboi iara mẽẽ jyve kyrypoti tupao pevãrã? ²⁵Pedro heishu: Mẽẽ rãnga. Haivi hai iche oo iperã Hesu rãni ĩnjetashu Pedro hãrã pyrandushu: Simon, mãrãra rere? Mburuvishare mbaty kyrypotirã, mbavarera jopyve ñyñoĩ? Hẽnta rehera ti ynga tẽntarera?²⁶Pedro heishu: Ynga tẽntare. Hesu heishu: Akuarã hẽnta ĩrũre katuã rãngapo mẽẽ. ²⁷Kyrãrã, potamba poshy ñande verã mbava, ekua ity nipinda yyvasupe, tynonde pira rynohẽva jurupy rymãĩrã ryvãĩposhukui nikere ñande pevãrã, raha mẽẽshukui vokava.

Mbavara hai mbaivasuveva ¹Haivi, Hesu mboireare ñymboja ẽvãperã pyrãndushu: Mbavara Mburuvisha vasurã vate araivi ouva haikaviveva? ²Haivi hẽno pẽnte sanjaymi ñono mbyteperã, ³hei: Ãñẽteite hai pee, pyhejã piko vekua rãĩmirã hareka pikoã sanjay rãĩmirã picheãpo Mburuvisha vasurã vate araivi ouvape.⁴Ko sanjay rãimi ñimimishĩva, vokavapo mbai vasuve Mburuvisha vasurã vate araivi ouvape. ⁵Ĩmẽ'ẽ kuareta shyreepe myvãheva ko sanjay rãimi, sheepepo shymyvãhe.Mbai porambape katu ñandirity ryheva ⁶Ĩme'ẽ mbai porãmba japokashua kova sanjay rãĩmi jyrojashyreheva, haikavivepo jajure ñapitĩha pẽnte jytaky vasu mombohayyvasupe.⁷Pirirityva, mbai porãmbape oho porãpo. Shara ẽẽñoĩpo mbai porãmba tẽvã pavetepo ko kuareta mbai porãmba japokava. ⁸Hãrã ndepo hareka ndepy ndyraha po porãmba kytyrã, jasyja hareka mombo mbyry, haikavi vepo riko Tumpa hãndi ndepy hareka ndepo mbape, hãima avypo ny momboha tata vasu ovemba õpe ndepy hareka ndepo mokue ryheve.⁹Hãma ndyresa hai ndyraha i'mbai porãmba kytyrã, heky hareka mombo mbyry; haikavi vepo nde riche tykove opa mbape pẽnte ndyresa ryheve, mãhẽ nymomboha aña ẽvãpe tatavasupe mokue ndyresa ryheve.Pente avisha kañiva ¹⁰Avy pijahe he sanjay rãimi jyroja shy ryheva. Haipe Tumpa jokuevare haire ĩmẽ'ẽ Ñanderu hynonde hareka hesha reta hova. ¹¹She Kuareta tay rãimi aiva ko yvy ĩare, ai anohẽ opavape mbai porãmbape jeky verã.¹²Mãrãra pope? Pente kuareta ĩmere 100 avisharã, kañyshi pẽntevarã, hejarapo 99 õ yvyturusu kyty irũre hãrã oho hekajy pẽnte kañyshia? ¹³Vãhẽ jymashurã, pya horyiteve po voka avishare haipe (99) kañy mbaivi. ¹⁴Kyrã jyve py nde Ru vate arapy õ potã mbava kañy ko sanjay ndeiveva rãimi jyrojMãrã rapo jahejarei mbai porãmba ñanda pishape ¹⁵Ndapisha japo ndyrehe porãmbarã, ĩnjeta hãndi hã'ẽĩvape hãrã mbeu kavishu mbai porãmba japo vekua. Nyrẽndurãpo rẽi kavijy hãndi ndapisha. ¹⁶Hãrã ny rẽndusearã katu rỹ hẽno pẽnte o mokue hẽndu verã, katu mapo “opaite he iava he ia verã mokue ombahapy õ hyvache”, heiva rãimi Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ.¹⁷Hãma potã hẽndushu retarã, mbeu tapaope, hãrã hẽnduseãjy tupaoperãtevãrã, pijaposhu haimba py ndy ryhevava tẽnta Roma pevarã okorã ia rãimi.¹⁸Ãñete vape hai pee, pee piña pintiva ko yvy ĩãrẽ, ñapintia po jyve vate arapy, hareka pee pijora ko yvy ĩãrẽva jorahapo jyve vate arapy. ¹⁹She hai jyve pe, mõkue pẽeva pi ñiñono pẽnte ñeepe ko yvy ĩãrẽ, pee pota pirureva ñymboipe, Sheru arapy õva ẽvãpe mee pope. ²⁰Hãma mõkue o mbahapy ñymbatya shy reepe, haipe she ãĩ hãndi reta.²¹Hãrã Pedro ñymboja Hesu ẽvãpe heishu: She Ja, Mbovy jyrapo ahejarei shi shapishape, porãmba japo vai shy reherã? 7 jy rapo? ²²Hesu heishu: Ha'eande 7 jy peveĩpo, 70 hai 7 jy peve rãnga.Mbai poramba hapishaivi hejasembava ²³Hãrã Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ova jyve huvisha vasu pyrandushu vekua mba'apo õvape japovare. ²⁴Hãma õñepyrõ japo voka verua hỹnonde pẽnte hetaiteve oreveshuape. ²⁵Mba'ety re mai nunga mee verã, ko kuareta hei õvendeha verã jokuea rei re verã hỹreko hareka tay reta hãma opa ĩme rea ryheve, opa mbyhepy verã oreve vekua.²⁶Haivi ko jokuea rea hỹnỹpỹa hỹnonderã jurure asyshurã hei: “Karai, shy'ãrõminte hãrã opapo ãmeejyndekui." ²⁷Hãma ko karai parekoshurã heja rei shi oreveshu vekua hãrã mã'ẽi he oho.²⁸Hãma õhẽ jy oho voka jokuea rea hỹvãinti jy ñi irũ mishi oreveshuape, kũavãshu jaseoipi pirã hãrã puntue mbija japy shirã heishu: “Mẽ'ẽ jy she nde rereve shea." ²⁹Haipe hỹnỹpỹa jatyka hapisha hỹnonde jurure asyshura hei: “Shy ãrõ rãnia ni hãme po opa ãme jy ndee."³⁰Hai katy hãrõseã mbashua hãma mondo mby peresoka opa jy mẽe peveshu oreve he vekua. ³¹Hesha voka ynga jokuearea pya mba rasy reta hãrã oho voka karai õpe opa mbeushu reta ikova.³²Haipema karai hẽnokarã heishu: ”¡Nde jokueava pya tãtava!. She ahejareitẽ ndyhevi kuri nde rereveva, rirurerei sherã. ³³Hãma nde rypareko tẽ jy verã nda pishape, she aryparekova rãimi.³⁴Hãma poshyite i ko karairã raha mby peresoka opa mby hepy jy peve oreveva. ³⁵Hãrã Hesu hei: kỹrã jyve Sheru arapy õ japo po py ndyrehe pepẽtẽi peeva pyheja seã pyndy pya vive papishai virã.

Hesu pyrỹmboihe omẽndava poi ijuhuviva ryheva ¹Haivi Hesu opa hei kova mbairã, õhẽ Galileaivirã vãhẽ oho yvy Judeape, yy syryva Jordan kyty. Haivi Hesu opa hei kova mbairã, õhẽ Galileaivirã vãhẽ oho ²Kuareta hetava oho haykue, hãrã haipe mynguera ñymbairasyvare.³Hãrã Fariseore ñymboja Hesu ẽvape pyahãshu verãrã pyrãndushu: Katura mbaiva reheĩ pẽnte teme poishi hỹreko? ⁴Hesu heishu: Pimbijetãmba Ñanderu Tumpa jykuatiape heiva, Ñanderu Tumpa japo vekua jypyiterã kuimbai hareka taupe?⁵Haivi heijy Ñanderu Tumpa: “Hãrã kuimbai hejapo tuu hareka ishy, hyreko hãndi iko verã, hãrã mõkue õre ñymy pẽnteĩma verã." ⁶Hãrã kỹrã mokue veama jyre, koñẽĩpẽnteĩma, hãrã Tumpa omomẽndavare, kuaretare avy typoi ijuhuvi.⁷Haipe Fariseore pyrandushu: Mbaiva rehera akuarã Moise mẽ'ẽkatỹrekope kuatia õmendava poishia ryheva, hãmã haipe poi ijuhuvi?⁸Hesu heishu reta: Pyndypya tãtaivi Moise mã'ẽĩmbahe pee pypoishi pyndyreko; õñepỹrũape katy kỹrã mba tẽvekua. ⁹Tẽvã she haipee, “Hỹreko poishia mbaimba reherã, haivi õmendajyhe ỹngavatauperã, opa mymgya õmendavare; heja reipo hỹreko, ha'ẽĩ ỹnga kuimbai ñeno hãndirã rehe.”¹⁰Hãrã mboireare heishu Hesu: Kỹrã potarã, vokava kuimbai hareka hỹreko hãndi haikavivepo õmendãreta. ¹¹Hesu heijyshu reta: Ha'ẽã kuaretare katu japova kova, koñẽĩ Ñanderu Tumpa mẽẽshu vãĩpo. ¹²Hãrã heta mbai rehe rãnga kuimbaire hỹrekõa; ĩmẽ'ẽ oarãvãĩ ñymbairã hỹrekomba verã, hãrã ĩmẽ'ẽjy yngava õmendambava shara kuareta ñymbai jeperã, tẽvã ĩmẽ'ẽ õmendambava shara mba'apo Mburuvisha vasurã vate araivi ouva reherã. Hãrã kova pota kuaa kaviva, tikuaa kavi.Hesu ñẽẽ kaviva ñonohe sanjaymire ¹³Hãrã sanjaymire veruhashu Hesu ẽvãpe, ipo ñono ĩãrẽ verãhareka ñymboihe verã; tẽvã mboireare poshy jyreshu veru õ retape. ¹⁴Tẽvã Hesu hei: Pyma ẽĩhe sanjay tou shyvache hareka avypijocha, shara haire rãĩmiva Mburuvisha vasurã vate araivi ouva.¹⁵Hãrã ipo ñono ĩãre sanjaymire, haivi oho.Pẽnte kunumi iko katuva ĩnjeta hãndi Hesu ¹⁶Pẽnte kunumi vãhẽ ou Hesu õpe hãrã pyrãndushu: Pyrỹmboi'ia heko kaviva, mbaiva haikavivara katu ajapo apity verã tykove opambava? ¹⁷Hesu heishu: Mãrã'ĩrãra rereshe heko kaviva? Pẽnteĩ rãnga ẽ heko kaviva, vokava hai Ñanderu Tumpa. Pota riche tykove opambavaperã, japo Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ japoa verã heiva.¹⁸Kunumi heishu: Mãrãvara? Hesu heishu: Avy puruka; avy mbaiõmendavare, avy manarõ, avy ĩnjeta porãhe ndapishare. ¹⁹Japoshunderu hareka ndesy, hãrã haihushu ndapisha rijyhaihuva rãĩmi.²⁰Hãrã kunumi heishu Hesu: Shyndei ai rãvãi rãnga opa ajapo vokava, mbaivara ĩmẽve ẽjy ajapo verã? ²¹Hesu heishu: Pota opa rijapo hekope kavirã, ekua opa evende ĩmẽ ryreare, mẽẽshu pavete'iare hãrã ĩmẽpo ryrekui opa mbai vate arapy, Ñanderu Tumpa ẽvãpe; haivi ei shimi'ĩrũ. ²²Hãrã ko kunumi hẽndu vokovarã vy ã ohojy, shara ikokatu.²³Haipe Hesu heishu mboireare:Ãñete hai pee, javaiposhu hai ikokatuvare iche verã Mburuvishavasurã vate araivi ouva. ²⁴Hãrã haijy pee, javaiãshu kamello hasa verã ju sakuaipi, kuimbai ikokatuvare iche verã Mburuvisha vasurã vate araivi ouvape.²⁵Mboireare hẽndu vokavarã mbyry mãĩ retarã heishu: Mbavara akuarã katu oho jepekui? ²⁶Hesu mãĩhe retarã heishu: Kuaretare katuã japo vokava, tẽvã Ñanderu Tumpa ĩmẽre mbaikatu opa mbai japo verã. ²⁷Haipema Pedro heishu: Ore rãnga opa mbai hejaha nimi ĩrũha verã. Mbarãrapo mbyhekoviaha jy orekui vokava?²⁸Hesu heishu reta: Ãñete haipee, vãhẽma ara opa mbypy'ahuajy verã, hareka she, Kuareta tay rãĩmi ouva yvy iãrẽ, avapypo vapyhapya hĩmbipevape. Hãrã pee shimi'ĩrũ vekua pyvapypo jyve 12 ẽvãpe, mbaikavikue japo verã 12 ñymoñare Israelva retape.²⁹Hãrã opaite hoo heja vekuahareka tyvyre, hĩndyre, tuu, ishy, hỹreko, tayre ti jy yvy, shy rehe, hãrã hetaitevepo mẽ'ẽãjyshukui hareka hipitypo tykove opambava. ³⁰Kyrãpo heta tynonde'õ mbytaykueha, hareka taykue õre mytynõndehapo.

Ñẽẽ ñymyha ãnga mba'apo iare ryheva ¹Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ova koo ija õhẽva kõ'ẽĩ heka mba'aposhu verã ju'uva rẽndape. Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ova koo ija õhẽva kõ'ẽĩ ²Opa ĩnjeta kavi hãndi reta mba'apo verãre, hareka mbyhepyshu verã voka arape mba'apova hepykue, haivi mondoshu reta ju uva rẽndape.³Haivi kõ ẽĩ nũnga õhẽjyrã heshajy iko rei iare plazape. ⁴Hãrã heishu reta: “Pekuã pymba'apo jyveshu uva rẽndape, hekope kavipo ãmbyhepy pekui." Hãrã haire opa jyraha.⁵Koo ija õhẽjy ndoceipi, haivika'arumima ohorã kyrãi japojy. ⁶Haivi ka'aruitemarã hykuãĩ õhẽ ohojy plazape, heshajy haipe mbaimba japo õre, hãrã heishu reta: “Mãrã'ĩrãra pee pikorei mbaimba pijapo pẽĩva?." ⁷Haire heishu:“Mbaveã rãnga yrokue mba'apoha verã." Haipe heishu reta: “Pekuapymba'apoveshu uva rẽndape, hekope kavipo ãmbyhepy pekui."⁸Pyntumarã, koo ija heishu ju uva ñyngareko ẽheã: “Hẽno mba'apo iare mẽẽshu reta japova hepykue. Tynõnde mẽẽshu taykueite ichevare, koñemahea mẽẽshu tynondeite ichevare." ⁹Hãmã jyveru ka'aruiterã ichevare, pẽnte ara mba'apova rãĩmi pepẽntẽi mẽ ẽãshu reta kyrypoti. ¹⁰Haivi vãhẽ jyveru jyve tynondeite ichevare, moãtẽ hetave mẽ ẽãshu hai retarã, tẽvã ĩrũre rãĩmi mẽ ẽã jyveshu reta.¹¹Hãrã mẽ ẽãmashu mba'apoheare hepyrã, õñepyrõ injeta porãã jyreshu koo ija. ¹²Hãrã hei reta: “Taykue icheva reta rãnga sapy'aiteĩ mba'apo, tẽvã rymẽẽshu reta ore rymẽẽva rãĩmi, ore rãnga ko ara pukukue mba'apoava kuarasy hakupe.”¹³Tẽvã koo ija heishu pẽnteva: Shi ĩrũ, ajapoã rãnga ndyrehe porãmbava. Ja ẽãra ijupeje ambyhepy nde verã pẽnte ara repy rymba'apovare? ¹⁴Mẽ ẽãma rãnga nde rijapova hepy, ekuajy nyrẽtape. Potai ãmẽẽ jyveshu taykue icheva ãmẽẽ ndeva rãĩmi.¹⁵Katuãra she sha'ãmpova ajaposhi pota ajapova? Ti shypya kavirãra ndyposhy she? ¹⁶Kyrãpo tynonde õre mbytaykueha, hareka taykue õre mytynõndeapo." Hetavape rãnga hẽno hã, tẽvã mbovyi ẽ pyhyrõã vare.Hesu mbeujy mano vẽrã ¹⁷Hesu oho Jerusalen kytyrã raha 12 mboireare hã'ẽĩ õpe, hãrã heishu reta: ¹⁸Jaha rãnga jai Jerusalen kyty. Haipe, she Kuareta tay rãĩmi ai vekua, ẽpo shymẽẽva pai ruvishare hareka Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ pyrỹmboi'iheare ipope, haire jurureposhukaha verã. ¹⁹Haiviposhymẽ'ẽãkui tẽnta ỹngavare ipope, ñymbyhory shy rehe verã,shu nũpa hareka shymby savavaha verã kurusure. Tẽvã mbahapy arapepo shykove jyrã ãpuãjykui manovare mbyteivi.Santiago hareka Juan ishy jurureva ²⁰Haivi ñymboja Hesu ẽvãpe Zebedeo hỹreko, membyre hãndiSantiago hareka Juan, hãrã ĩñẽẽsu Hesu hỹnonde jurureshu verãpẽnte mbai. ²¹Hesu pyrãndushu: Mbaivara ripota? Hãrã taupe heishu: Ereshu, kova shymemby mõkue'iare tyvapykui rẽivape mburuvisha vasurã, pẽnte ndakata kyty hareka ĩrũ ndasu kyty.²²Tẽvã Hesu heishu reta: Pee pikuã pirureva. Peera pẽĩ pyhasa asy verã, she ahasa asy verã rãĩmi?j Haire hei: Ôĩhã rãnga hasaha verã. ²³Hesu heishu reta: Ãñete rãnga pyhasa asypokui she rãĩmi. Tẽvã pyvapy verã shasu hareka shakata kyty sheeãpo ãmẽẽpe, Sheru po mẽẽ vokava hai mỹhẽvã ẽshua retape. ²⁴Hãrã ĩrũre (10) mboireare hẽndurã, poshy jyreshu Santiago hareka Juan.²⁵Hesu hẽnoshu retarã hei: Pee rãnga pikua mãrãra mburuvishareñimbi ijahe hẽnta õre, hareka mãrãra karaivasure reko asyshu reta. ²⁶Tẽvã pynymbytepe ha'ẽã kyrã verã. Imẽ'ẽ pota vateve ia pynymbyteperã, opava retape jokueha reihapo. ²⁷Hãrã pota tynonde ia pynymbyteperã, opava retape tymbory. ²⁸She, kuareta tay rãĩmi ouva yyy ĩãrẽ, aiã apyrokue verã, shokueha i verã rãnga jyve hareka ãmẽẽ verã shyrykove, ãnohẽ verã hetavape mbai porãmbaivi.Hesu mynguera mõkue heshamba kuvãĩpia ²⁹Hesu hareka mboireare õhẽma tẽnta Jerikoivirã, heta ẽ kuaretare ohova haykue. ³⁰Hãrã haipe ẽ mõkue heshambakuvãĩpiare vapy ñynõĩ pe hỹmbeype. Hẽnduma Hesu hai hasa ohovarã, sapuke jyre: Yryparekomĩ tẽvẽ, David tay! ³¹Heta ẽ poshyshuare pota jasakarã, tẽvã haire hỹnãtuve sapuke jyrerã hei: Yryparekomĩ tẽvẽ, David tay!³²Haipe Hesu oho ñymboyrã,hẽno mõkue heshamba kũvãipiarã heishu: Mbaivara pipota ajapopyndyrehe? ³³Haire heishu: Karai, pota rãnga heshaha jyve kũvãĩpi.³⁴Haipe Hesu parekoiterã pokoheshu hesare, hãrã haipe vãĩheshamba kũvãĩpiare, heshajy.

Hesu iche Jerusalenpe ¹Hesu hareka mboireare hãndi vãhẽ serima jyraha Jerusalenperã, vãhẽ tẽnta Betfage yvy olivo heta õpe. Hesu hareka mboireare hãndi vãhẽ serima jyraha Haivi Hesu mondo mõkue mboireare hỹnonderã. ²Heishu reta: Pekua pyvãhẽ tẽnta ñany nonde õpe, haipepo pyhesha pẽnte mbirika ñapintĩãva memby hãndi. Pijora perushe. ³Ĩmẽ'ẽ potambaperushiarã pereshukui: “Yreja rãnga pota ẽ, areãndapo verukajy ndekui."⁴Kỹrã jehu iko verã hekope kaviTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia hei vekua jykuatiape: ⁵Pereshu Sionpe õre: “Pymãĩhe, kõõ ou punduruvisha vasu mbirikare, jyrojã ijehe."⁶Haivi mboireare oho japo Hesu heishua rãĩmi. ⁷Hãrã rahashu reta Hesu mbirika memby hãndi hareka haire ñonohe reta mondevarã Hesu jupihe. ⁸Hãrã kuaretare mbipyso mondeare haperãpe, ĩmẽ'ẽjy jasyjava yvyra hãkarã ñono rahava pehupi.⁹Hãrã kuaretare tynonde hareka taykue ohovare õñepyrõ sapukerã hei: Tumpa tymaĩ kavihe mburuvisha vasu David Tay! Toñemombai Ñanderu Tumpa heepe ouva! Toñemombai Ñanderu Tumpa! ¹⁰Vãhẽma oho Hesu Jerusalenperã, opaite haipe õre myngyjerã heta ẽ pyrãnduva: Mbavarajy kova? ¹¹Hãrã kuaretare hei: Ko rãnga hai Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Hesu, tẽnta Nazaretvi ouva, Galileape õ.Hesu mõhẽ tupaovi haipe mãvende õre ¹²Haivi Hesu iche tupaope hãrã opa mõhẽ haipe mãvendevahareka mba ova õre. Haipe opa mbijapara mesa kyrypotimbyhepyha ẽvãpe, hareka pykasu mẽẽ õre vapy ñynõĩheare. ¹³Hãrã heishu reta: Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe rãnga hei: “Shero rãnga mbyheeapo, oo jurureha ipe verã”, tẽvã pee pijaposhi manarõ'iare ikua. ¹⁴Hãrã tupaope ñymboja reta Hesu ẽvãpe heshamba kuvãĩpiare hareka japava, hãrã hai opa mynguera.¹⁵Pai ruvishare hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare heshama mbaikavi heshaha verã Hesu japova, hãrã hẽndu mãrãra sanjayre sapuke tupaope: “Ñanderu Tumpa tymãĩ kavihe mburuvisha vasu David tay!”, hãrã poshy jyre. ¹⁶Hãrã hei jyreshu Hesu: Ryhẽnduramãrãra hei jyre? Haipe Hesu heishu reta: Ãhẽndu rãnga ãĩ. Mbairãpimbijeta ãĩteira Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ heiva kova mbai rehe? Kyrãhei: Rymbypyrahe opaite sanjaymire hareka kambu teri iare hekopekavi shemombai verã. ¹⁷Hãrã mã ẽĩhe retarã, õhẽ oho tẽnta Betaniakytyrã, voka pyhare haipe pytaHesu jahehe igo jypy iambava ¹⁸Kõ ẽĩ Hesu oujy tẽnta Jerusalenperã ñandu ñymbahy. ¹⁹Hãrã hesha pẽnte igo jypy pee hỹmbeype õ, ñymbojaherã mba'ẽã heshapy; koñẽĩ hokykue rei. Haipe Hesu heishu igo jypy: - Ynteñomapo ndi iakui! Haipe vãĩ igo jypy opa jipi.²⁰Hãrã mboireare vokava hesharã mbyry mãĩ reta hãrã pyrãndushu Hesu: Mãrãĩra are ãĩte opa jipi igo jypy? ²¹Hesu heishu reta: Ãñete hai pee, piroja pyndypya mõkuemba ryhe verã, ko igo jypyre ajapova rãĩmi pee katupo pijapo jyve, katupo pereshu yvyturusu: “Syry koivi hãrã ekua eapy yyvasu” hãrã kyrãpo iko. ²²Hãrã opava mãĩnunga pee pirureshuva Ñanderu Tumpa rupii, pirojarã pipitypo.Hesu ñymbaikatukue ²³Hãrã Hesu ichejy tupaope, haipe pyrỹmboi teri'õ vãhẽ jyveru hai ẽvãpe pai ruvishare hareka Israelva huvishare, pyrãndu jyreshu: Mbavara heinderã rijapo kova mbai? Mbavara mẽẽ nde ko mbaikatu? ²⁴Hesu heishu reta: Apyrãndupo jyve pee pẽnte mbai, hãrã peresherãpo ambeu jyvepe, mbava ñymbaikatu rupiira ajapo ãĩ kova.²⁵Pereshe: Mbavara mẽẽshu mbaikatu, Juan pyrỹmyngarai verã? Ñanderu Tumpa ti kuaretare? Hãrã haire õñepyrõ ĩnjeta ijupi retarã hei: “Ñanderu Tumpa rãnga mboushu jairã, heipojy ñande: Akuarã mãrã'ĩrara pyrojãmbashu?." ²⁶Hãrã kuaretare jaishurã, opavapo pũã ñandyrehe. Shara haire roja Juan, Ñanderu Tumpa mbouvarã." ²⁷Hãrã haire heishu Hesu: Kuaahãny. Haipe Hesu heishu reta: Akuarã ambe'ũãpo jyve pee, mbava ñymbaikatu rupiira ajapo ãĩ kova.Ñymyhã'ãnga tyray mõkue ia ryheva ²⁸Hesu heishu reta: Mãrãra perereshu kova. Pẽnte Kuimbai ĩmẽre mõkue tayre. Tynondevape hei: “Shy ray, ekua mba'aposhu uvarẽndape." ²⁹Hãrã tay hei: “Shatẽyny aha." Tẽvã kỹma ẽrã pya mbijeta jyrã oho mba'apo. ³⁰Haivi ohojy tay taykuitea ẽvãperã, kỹrãĩ heijyshu oho mba'apo verã. Hãrã heishu tuu: Akuarã, ahapokui, tẽvã ohoã mba'apo.³¹Mbavara mõkue iare japoshu tuu heiva? Hãrã haire heishu: Tay tynondeiteva. Hesu heishu reta:Ãñẽte hai pee, kyrypoti mbaty iare Roma pevarã hareka taupe heko porãmba ichepo Ñanderu Tumpa Mburuvisha vasurãpe, tẽvã pee picheãpo!l ³²Juan Bautista rãnga ou pynymboihe mãrãrapo piko, tẽvã pyrojãshu. Kyrypoti mbaty iare Roma pevarã hareka taupe heko porãmba rojashu reta. Vokava pee pyhesha tẽvã pyhejã pyndyreko porãmba vekua hareka peijyvyã, pyrojashu verã.Mba apo iare heko porãmbare ³³Pyhẽndu jyve ko ñymyhã'ãnga: Pẽnte kuimbai ñotỹka uva jy yvype; opama mangorarã haivi japoka jyshu uva ñamĩã verãpe. Mupũãjy pẽnte o vate õvã, haipe ẽvẽrã mãĩ õ hareka ñyngareko verã jy yvype. Haivi porykashu hepyre ñimĩty iare jy yvyrã, mbyry oho. ³⁴Vãhẽma ara uva ia myno õã verãperã, ko karai mondo jokuereare mba'apo iare ẽvãpe, hai ña ãporã veru verã.³⁵Tẽvã mba'apo iare pysy reta jokueava pẽntevape hãrã nũpa retarãĩrũ juka, yngavape japi itape. ³⁶Tẽvã ko karai hetave mondojyjokuevare, mba'apo iare kỹrãĩ japo jyhe reta ĩrũre japohea rãĩmi. ³⁷Koñemahea tay mondojy shara pyape hei: “Shyray rãnga amondohãrã mba'ẽãpo japohe reta."³⁸Heshama reta yvy ija tayrã, mba'apo iare hei: “Kovape rãnga opapo pytakui opa mbai, jajuka hãrãpo pyta ñandekui ko yvy." ³⁹Haipe pysy reta nohẽ uva rẽndaivirã,juka.⁴⁰Haivi Hesu pyrãndu: Yvy ija oujymarã, mbaivara japo poheretakui mba'apo iare? ⁴¹Hãrã hei reta: Opapo juka parekoãpo ko heko porãmba retape. Haivi mẽ ẽãposhu jy yvy ỹnga mba'apo iare ña ãpõrã.⁴²Haipe Hesu heishu reta: Pee rãnga pikua Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe heirã: Kova ita, oo japo iare mombo vekua, voka ĩãrẽ ã'ẽ mupũ'ãhã. Vokava Ñanderu Tumpa japo hãrã kova mbaikavi heshaha verã.⁴³Hãmẽãra hai pee, Ñanderu Tumpa Mburuvisha vasurã hekypo pyhevi hãrã ỹngavapepo mẽẽ, kuaretare mynõva Mburuvisha vasurã pevarã. ⁴⁴Tẽvã ĩmẽ'ẽ ita oahearã opapo my õpe, ĩmẽ'ẽ oava ita ĩãrẽrã opapo mungui.⁴⁵Pai ruvishare hareka Fariseore hẽndu voka ñẽẽ ñimbivacheva Hesu mbeuva, heshahe reta haire he'iha ẽshua. ⁴⁶Hãrã pota pysyka jyre Hesu. Kuaretare kyje jyreshi rãmeĩ, shara rekoshu reta Tumpa iñẽẽ mbeu'ia rãĩmi.

Ñee ñymy hã anga õmendava ryheva ¹Hesu pyryjy ñee ñymy hã anga injetajy verã opavape. Heishu reta: Hesu pyryjy ñee ñymy hã anga injetajy verã opavape. ²Mburuvisha vasurã vate araivi ouva rãnga ova mburuvisha japova karu vasu tay õmendapo ẽrã. ³Mondojokuereare hẽno verã opaite hai hẽnoka vare. Hai reta ny ñatey ou reta.⁴Hykuaĩ mondojy jokuevare tarã, heishu reta: "Pymbeushu opaite tou reta ãhẽnokavare, opama'ẽẽ hou verãre, pymbeushu reta ajukama shurũmba kyrava".⁵Opaite jurureshu vekuare ou verã ny mba'ẽã kuahase ñynoi. Penteva oho mãihe jy yvy, ĩrũ oho mba ova. ⁶Ĩrũ hembyva reta ny opa oushurã pysy reta mburuvisha vasu jokueva, heta nupã juka peve. ⁷Haipe mburuvisha poshyite irã, mondo ñy syndarore opa juka verã jokueva juka vekuare hareka opa hapyshi verãre hẽntare.⁸Haivi heishu jokue vare: “Opaitema ẽ jykaru vasu shy ray õmenda verã. She airuretẽ shukue ou verã retavara, jave'ãĩ hai reta she ro ou verãre. ⁹Hãrã pekua oparupii pyheshava pereshu ou verã jykaru vasupe. ¹⁰Haipe jokuereare oho opa rupii mbaty hesha vavive, heko kavi hareka porãmba opaite oho, kyrã mynyhẽ reta õ.¹¹Hãrã mburuvisha vasu iche hesha verã ou vare, haipe hesha pẽnte kuimbai mondembava õmendavare ẽvãpe mondeava. ¹²Heishu: “Shi ĩrũ, marãra riche kope rymonde mba õmenda vare ẽvãpe mondeava?." Ko kuimbai ny jasakãi i.¹³Haivi mburuvisha vasu heishu jokuereare: “Pijokuashi ipy harekaipo, pymombo katuape pyntu vape, haipe tija heo hãire tyrorokua ijehe." ¹⁴Hesu poi injeta verã hei: Hetavape rãnga hẽno hã, tẽvã mbovyi ẽ pyhyrõã vare.Tumpa ña ãpoa hareka mburuvisha ña ãpoa ¹⁵Fariseore ĩnjeta ijupi retarã pẽnte ñẽẽpe ñynoĩ pysyka verãre Hesu, hareka heivare ñonovaishu verãre. ¹⁶Fariseore mondo mboireare hareka Herode ẽ hãndiare. Heishu reta: Pyrymboi'ia,kuaa rãnga ãẽteite vai rererã, hareka hekope kavi rymboi Tumpa hape. Kuaa hãijy rymby vapyã ndije he, he ia ndearã hãndi ryma ẽa vãijy he marãvara. ¹⁷Pota kuaaha mbaivara rereshu kova: Haikavira me'ẽhãshu kyrypoti mburuvisha vasu Romape'õ, mba'etyra?¹⁸Hesu kuaa potai kyrã hei jy reshurã, heishu: Pee heko porãmbava, marã ĩrãra pota shiñono vaipi? ¹⁹Shymby hesha kapi, kyrypoti kuei pyme ẽsea.²⁰Hesu mai he rã pyrãndushu reta: Mbaa rã'angara hareka mba heera ẽhe? ²¹Haire heishu: Mburuvisha Romape'õ. Hesu heishu reta: Akuarã, pymẽẽshu mburuvisha vasu, mburuvisha vasu ña'ãpova, Tumpape pymẽẽ, Tumpa ña'ãmpova. ²²Hẽndu voka varã opa kuirirĩ reta. Haipe hejashurã opa jy oho reta.Hesu injeta tykovere ²³Voka arape vãi Saduseore oho reta Hesu ẽvãpe. Saduseore rojamba hai manova kuerajy verã, hãrã heishu reta Hesu: ²⁴Pyrymboi'ia, Moise rãnga heja kuatiape, pẽnte kuimbai manoshi hyreko membymba vekuarã, tyvypo rekojy hyrekokue mimoña verã tichey mano vekua.²⁵Iko rãnga aryka'e 7 kuimbai pẽnte iare. Tynondei teva õmendateã mano, hyreko memby mba vekua, hãrã pytashu tyvy. ²⁶Kyrãi jehu jyveshu monkuehea hareka mba hapy hea, ipity peve kõñẽma hea. ²⁷Haivi kõñeitema hea mano jyvetaupe. ²⁸Hãrã manovare pũã jymarã, mbavara pokui ko taupe, hyrekoite ko 7 iare õmendãa hevekuare mbytepe?²⁹Hesu heishu reta: Tivisha rãnga pijavy. pee pikuã Ñanderu Tumpa ĩñẽẽe ti Tumpa ñymbaikatu. ³⁰Mba'erã manovare pũãjymarã, kuimbai hareka taupe õmendaveãmapo ijehe. Ikoposhi reta, Tumpa jokuereare vate arapy'õre rãimi.³¹Pyrojã manovare pũãjy verãrã, pikuãmba Tumpa heipeva? Hai heimba aryka'e: ³²“She hai Abraham, Isaac hareka Jacob ñu Tumpa." Hai ha'ẽã manovare ñu Tumpa. Ĩmẽi teri'iare ñu Tumpa rãnga hai. ³³Hẽndu vokavarã, opavare hãirã hesha ko mbai Hesu pyrỹmboi hea.Japoa vẽrã tivisha veva ³⁴Fariseore hẽnduma Hesu opa mikuirĩrĩ Saduseo retarã, ñembaty jyraha Hesu ẽvãpe. ³⁵Penteva, Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea ity verã pyrãndushu: ³⁶Pyrymboi'ia, marãvara Tumpa ĩñẽẽhaikaviveva?³⁷Hesu heishu: “Haihu Tumpa ndy pyaivive, ndy kove ryheve hareka opaite mbai kuakue ryheve." ³⁸Kova hai haikavi veva hareka tynonde õ.³⁹Haivi haykue ouva ovajy, kyrã hei: “Haihu ndapisha nde rijy haihuva rãimi." ⁴⁰Kova monkue japoa verãre opa ẽ Moise mbypara vekua hareka Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia pyrỹmboi hevekua.Mbavaivi ñymoña vekuara Hesu ⁴¹Hesu injeta Fariseore jaty õperã. ⁴²Pyrãndushu reta: Mbaivarapere Mesiare? Mbavaivi ñymoña vara hai? heishu reta: David vi ñymoñava rãnga.⁴³Haipe Hesu heishu reta: Marã ĩrãra David Espiritu Santo rupii heishu: “Sheru”? David rãnga heimba: ⁴⁴Ñanderu Tumpape hei Sheru pe: “Vapy sha kata kyry, tã ñono nde py ẽvãpe ndy raihu mba iare."⁴⁵David teiva rãnga heishu. “Sheru”? Hãmerã marã irã David vi ñymoña vapojy? ⁴⁶Haipe mbaveã mbai heijyshu. Haivi vãi mbavea mbaiva pyrandujyshu.

Hesu ñono vaishu Fariseo hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare ¹Haivi Hesu ĩnjetashu kuaretare hareka mboireare hãrã hei: ²Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hareka Fariseore ĩmẽre mbaikatu kuaaka verã Moise mbypara vekua. ³Hãrãpo pyhẽndushu hareka pijaposhu haire heiva; tẽvã avy pijapo haire japova rãĩmi, shara haire heiva japoã.⁴Ñapĩnti mbai pohyva katumba jajepyhea hãrã ñono kuaretare ñyvãpenkare, opa mbai haire ipo pẽnte pẽimba pota pysyvare. ⁵Hãrã haire opa mbai japovare kuaretare hesha verãĩ. Syvare ñono hareka jyvare, vakapi haikaviveva Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ koipĩ; hareka mondevare pukuhe.⁶Hãrã haire pota vapypy vapyhahea mãshyãva ñymyngaruha õpe hareka Judiore ñymbaty õpe, ⁷hareka potãĩ mãrãnduhashu reta karai vasure rãĩmi vataha õĩpi, hãrã kuaretare heihe verã pyrỹmboi'ia.⁸Tẽvã pee avypo kuaretare pynymbyhee pyrỹmboi'ia, shara pee pẽnte jipiva retaĩma hãrã pyrỹmboi'ia rãnga pẽntẽĩ ẽ, vokava hai Kristo. ⁹Hãrã avy pymbyhee peru ko yvy ĩãre, shara pẽntẽĩ ẽ pe Ru vate arapy õ. ¹⁰Avy piñymbyhee mburuvisha, shara koñẽĩ Ñanderu Tumpa hai punduruvisha.¹¹Hãrã vateve ia pynymbytepe jokueha rea rãĩmipo jokueha jyve. ¹²Hãrã pota vateve ĩñonova mba'ẽãpo hai tẽvã õñemomishĩva haipo vateve ñonõhashu.¹³“Pypavete pokui Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hareka Fariseore hapisha tamba iare! Pymboty piva Mburuvisha vasurã vate araivi ouva hõche potãã ỹngavare icherã, hãrã peeave picheãjyve hareka pyma ẽĩahe iche pota ichevare. ¹⁴Hãrã pypavetepokui pyrỹmboi'ia hareka Fariseore hapisha tamba iare! Pyheky piva ĩmẽ manoshiare hoo haivi pymbyhasa verã puku rã ãngaĩ pirure. Hãrã pee pipity pokui ñunũpa pohyveva. ¹⁵Pavete pokui pyrỹmboi'iare hareka Fariseore hapisha tamba iare! Peho opa rupii ko yvy ĩãrẽ hareka yyvasu hỹmbeyipi piminje verã mbavañakape, pehohea hãrã vokava pijapomarã pijaposhi ãña taymõkuejy pyndyheviva.¹⁶Pypavetepo pee pyrỹmboiva heshamba kũvãĩpia! pereva: “Ĩmẽ'ẽ ĩñẽẽ mẽẽva tupao heepe, vokava mba'ẽã hai, hãrã ĩñẽẽ mẽẽva mãĩnunga haikaviva reherã, japopo ĩñẽẽ." ¹⁷Pee mbaimba kuavare hareka heshamba kũvãipiare! Mbaivara haikavive, mãĩnunga mãshyava ti mãĩnunga tupaope mymãshyãva?¹⁸Pee pere jyve: “Ĩmẽ'ẽ ĩñẽẽ mẽẽva altar tupaope õ rehe, vokavamba'ẽãshu; tẽvã ĩñẽẽ mẽẽva Ñanderu Tumpape mẽ'ẽãva altarĩãrẽ õvã reherã, vokava japopo hai ĩñẽẽ." ¹⁹Pee tykove mbaimbakuaava heshamba kũvãĩpiare! Mbavara haikavive: Ofrenda ti altarmbyharuva?²⁰Hãrã ĩñẽẽ mẽẽva altar rehe, mẽ ẽã altar reheĩ, mẽẽ jyve ĩñẽẽ opaite altar ĩãrẽ õ rehe. ²¹Ĩmẽ'ẽ ĩñẽẽ mẽẽva tupao rehe, iñẽẽ ha'ẽã tupaoreĩ ĩñẽẽ mẽẽva, ĩñẽẽ mẽẽ jyve Ñanderu Tumpa haipe õ rehe. ²²Ĩmẽ'ẽ ĩñẽẽ mẽẽva vate arapy õ reheva, ĩñẽẽ mẽẽ jyvehe Ñanderu Tumpa ẽvãpe õ rehe hareka Ñanderu Tumpa haipe vapy õ rehe.²³Pypavete pokui pee pyrỹmboi'ia hareka Fariseore hapisha tamba iare! Pee pymẽẽva diezmo Ñanderu Tumpa pevarã kyrypoti, hãndi menta, anís hareka komino. Haivi pyndysarehe Ñanderu Tumpa hei vekua pyrỹmboi'ia pyndyreko jyvache tẽvẽrã, pypareko tẽvẽrã hareka piroja Ñanderu Tumpare. Kovare rãnite pijapo verã haivi ỹngavare pijapo tẽvẽrã. ²⁴Pee rãnga pyrỹmboiva heshamba kũvãĩpiare, pyndy yyvi pymbova ñatĩ ũ hãrã pymõkue kamello!²⁵Pypavetepo Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hareka Fariseore hapisha tamba iare! Pijoheva timbipory ĩãrẽ tẽvã hapype tynyhẽ opava mãĩnunga piñomi vekua mbai pipota raivirã. ²⁶Pyhẽndu Fariseore heshamba kũãĩpiare: Johe rãni yy ho uapyare hareka yare hapype, hãrã ky ãpo jyve kupere.²⁷Pypavetepo pyrỹmboi'ia hareka Fariseore hapisha tamba iare, pyndy ova tã õvẽ ñonoavape, ĩãrẽĩ mashyãva tẽvã hapype tynyhẽ ẽ tã õve kãvẽkue hareka mãrãrãgãtu kya vekua. ²⁸Kỹrãĩ jyve pee,pynymashyãva rãĩmi heshaha pyrehe katuaivi kuaretare hỹnonde tẽvã pyndypyape tynyhẽ papisha tamba hareka piniñarõkuevi.²⁹Pypavetepo pyrỹmboi'ia hareka Fariseore hapisha tamba iare,pumũpũava ñimiñẽẽ iare ñotỹva hẽnda hareka pymymashyã hekokavi vekuare. ³⁰Tẽvã haivi perepi: “Jaiko teri ñanytynondevarearaperã, ñãĩme mbatẽ hãndi verãre opaiteTumpa ĩñẽẽ mbeu'iarejukaha rãvẽkua." ³¹Hãrã vokavare pee pikua kavi jyve hai Tumpaĩñẽẽ mbeu'iare juka vekuare.³²Pymby opama pijapo kova pyny tynondevare õñepyrũ vekua! ³³Pee mboi rayre! Mãrãrapo peho jepe shikui ñunũpa Ãña ẽvãpe?³⁴Hãmẽãra amondo pokuiTumpaĩñẽẽ mbeu'ia pyrỹmboi'ia mbai kuaava. Tẽvã peepo pijuka harekapuhupi pokui kurusure hai retavape, hãrã ĩrũre punũpa pokui Judioreñymbaty õpe hareka pymoña pokui hẽnta ia retape. ³⁵Kỹrãpo opaoa pyndyrehekui pijapo vekua hareka heko kavivare jukaha vekuare ko yvy ĩãrẽ, Abel heko kavi vekua manovive, Zacarias Berequias tay manopeve, hai vokava pee pijuka vekua tupao altarpe. ³⁶Ãñete hai pee, kova mbai porãmba ryheva pijapo vekua, opa ñõĩpo oa ĩãrẽ ã'ẽva kuaretare yvy ĩãrẽ.Hesu hãpĩrõre Jerusalen ³⁷Jerusalen, Jerusalen, rijukavaTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare hareka pijapiva ikuimbai Ñanderu Tumpa mbouvape! Mbovy jyramba potatẽ ambatyva ndyrayre, uru membyre mbatyva rãĩmi hypepo ipe, tẽvã ripotã! ³⁸Hãrã nderokuemi kỹrã reipo pyta. ³⁹Hãrã hai pee kova shyresha veama pokui vãhẽ peve ara perepi verã: “Toñemombai vasushu ouva Ñanderu Tumpa heepe.”

Hesu mbeu tupao opa mbaia vẽrã ¹Hesu õhẽjy tupaovirã, oho jyma ia, mboireare ou ẽvãpe mãĩ jyrehe oo vate õvã tupao. Hesu õhẽjy tupaovirã, oho jyma ia, mboireare ou ẽvãpe ²Hesu heishu reta: Pyheshara opaiteva kova? Ãñẽtẽĩte hai pee, pytãpo pẽnte ita jyvohy õ.Opaitepo oarã ñymbai.Jehu vẽrã ara opama potarã ³Haivi oho reta yvy olivo heta õpe hãrã Hesu vapy haipe, mboireare ñymboja hai ẽvãpe. Haipe hã ẽi õpe pyrãndushu reta: Pota rãnga kuaahave mãrãra pokui vãhẽma reijy verã arape. Pota kuaahave mbaiperapo jehukui kova mbai. ⁴Hãrã Hesu heishu reta: Pymãĩ kavi pẽĩ, avy pyma ẽihe mbava pynymby tavykui. ⁵Shara hetapo ẽ ou hei pee verã: “She hai Mesia”, hãrã hetapo ẽ mbytavyva.⁶Pyhẽndu pokui iko ñyrãrõ vãsu oparupii, tẽvã avy pykyjekui. Kovambai rãnga iko ñõĩpo, vokava ha'ẽã he'iseva vãhẽmava ara opa verã. ⁷Pẽnte tẽnta vasu pũãpo ỹnga tẽnta vasure, hãrã opavare pũãpo ijehe. Opa rupiipo ẽẽ ñymbahy vasu hareka yvy ryry. ⁸Kova rãnga õñepyrõ hevai.⁹Haivi pypysyapo pyny mbyperesoarã hetapo jyvavarea pyrehe. Pukahapo hareka pyndy reshaha tãpo, shy ryheva peerã. ¹⁰Voka arape, hetapo ẽ jyroja shy rehevare jyroja veama shyrehe verã. Voka vare ijaihu vea mapo reta, õñe hãpo ijity verã mburuvishare ipope. ¹¹Hetapo ẽTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia japu, hãrã heta vapepo mbytavy.¹²Opa rupiipo ẽ mbai porãmba vekua, hãrã mba'ety mapo ijaihuva, ijaihuva rãimi. ¹³Hãrã ñymy hãtajyvyi õ ijeroviape ara opa peve, haipo ohojepe. ¹⁴Kova marãnduMburuvisha vasurã vate araivi ouva ryheva opa rupiipo mbe uha ko yvy jerekue, opa hentã õre hẽndu verã. Haipe rãpo, vãhẽ kui ara opa verã.¹⁵Pyhesha pokui ta anga Tumpa ho ipe,Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Daniel heiva rãimi, myngyava tupao. Hẽnduva ko he'iava, tikua mbaivara he'ise. ¹⁶Vokava pyhesha marã, Judeape iare ãrẽ ãite toho tiñemi ita vate ouvaipi. ¹⁷O ĩãrẽ iva, avy tyvejy nohẽ verã mainunga hoo ivi. ¹⁸Ñuu hupi ia, avy toujy raha verã mondeva.¹⁹Tẽngapo kui taupe purua ia voka arape, hãndi memby kambu iare. Hetapo hasa asy. ²⁰Pirureshu Ñanderu Tumpa avy tikokui kova ro yma ivekua hãndi putu'uava jy arape. ²¹Vokape, hetapo ijyhasa asykui, hasa asy mba teria rãimi ko yvy õñepyrorã vãi. Haereka ko rãmivã jy hasa asy maipi vẽamapo jehu kui. ²²Hãrã Tumpa mykõipiã kova ara, jyroja heare reherã, mba vẽapo oho jepe kui. Hai ña ã poare pyhyrõ vare rehe rãnga mykõipo kui.²³Hãrã voka arape ĩmẽ'ẽ hei peva: “Kõo ẽ Mesia” ti “Vooka i”, avy pyroja. ²⁴Shara hetapo oupe Kristoshee, hei rã ãngava, hareka Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia japu. Hetapo mbaikavi hesha verã japokui, mbytavy verã Tumpare jyrojaretaivive, katurã. ²⁵Ãmbeu ãipe kova, ndei jehurã.²⁶Hãrã,ĩmẽ'ẽ hei peva: “Mesia ĩmẽ'ẽ yvy ikoa mbaipi”, avy pekua. Hei peerã: “Kõo rãnga ñemi i, avy pyroja." ²⁷Verava heshava rãimi kuarasy ichea kytyve, kyrãpokui vãhẽma ara aijy verã She kuimbai rãimi aiko vekua. ²⁸Tã õvẽ ẽvãpe, opa jaty vyrapuare.Ara opamarã jehu vẽrã ²⁹Ara jyhasa asy hasamarã, kuarasy ove pokui, jasy sape veama pokui, jasy tatare opapo oa kui vateivi, hãrã opa mba'e ẽvãre opa ñymbyvava rãimi.³⁰Haipepo, ijy hesha vate arare heshakava Tumpa Ray, kuimbai rãimi ou vekua, oumarã. Haivi kyjerã, opa tẽnta ijare jaheopo shyresha aima ãvãpỹtupyrã, mbaikatu hareka himbipe ryheve. ³¹Ñyhẽndupo mimby hỹnatu ipuva, haivi ãmondopokui ajokuevare mbaty verãre shyryhevare opaite yvy jerekue, ara japyivi opa peve.³²Pymaĩ igo jypyre pikua verã, hãka hoky py'ahuma ẽẽjyrã, pikuakuei ara haku vãhẽmarã. ³³Kyrãpo jyve, pyheshama kova opa ikorã pikuapokui vãhẽ serima, She kuimbai rãimi ai vekua, aijy verãpe.³⁴Ãẽteiteva haipe: Kova mbai opapo jehu kui ndei opa mano ã'ẽ iko ia retarã. ³⁵Ara hareka yvy opapokui, She hai vany ikoñoipo.³⁶Mbai arapera hareka mbai peiteramba'ety kuava.³⁷Noe iko teri yvy ĩãrẽrã arape rãimipo, kyrãpo jehu kui She kuimbai rãimi ai vekua ko yvy ĩãrẽ, ai jymarã. ³⁸Voka arape ndei ãma vãsũrã, opava iko karu, hou y hareka õmenda jyre, Noe iche peve varko vasupe. ³⁹Hãrã ñymoãmba ñynoi vekua, ou ãma vãsurã opaite juka reta. Kyrãipo jyve kui She kuimbai rãimi ai vekua, aimarã.⁴⁰Voka arape, monkue kuimbai ĩmepo ẽ ñuupe, pẽnte po raha shi ĩrũpo hejaha. ⁴¹Mokue taupe mba'apo ñynoi, pẽntepo rahaha shi, ĩrũpo hejaha. ⁴²Pymãi kavi pẽi, shara pukuã mbai pera oupo kui pe Ru.⁴³Pyreko kova pankape: Pente o ija kuaa mbaipera ichepo kui ho ipe manarõ'iarã, hai ochẽapo hareka ma ẽ iapohe ho ipe manarõshu. ⁴⁴Hãmeara, pee pymai kavipo pẽĩ. Pimoã veama pẽirã, She kuimbai rãimi ai vekua ko yvy ĩãrẽ, aipokui.Jokuearea heko kavi hareka heko porãmba ⁴⁵¿Mbavara jokuearea jyroja hea hareka heko kaviva? Hai jokue õ ñono ipope opaite ĩrũ jokuea reare myngaru verãre ikotẽvemañynoirã. ⁴⁶Vya rãngapo jokueareva, ou jokue õrã hesha opa japo hekope kavi japo. ⁴⁷Ãẽtẽiteva haipe, o ija opaiteapo ñono ipope ña ãpo vare.⁴⁸Tẽvã jokuearea heko porãmba varã, mõãte jokue õ kỹy po ohorã, ⁴⁹õñepyrõ jyvavarehe hapishare, hareka õhẽ karu, hou hãndi kau iare. ⁵⁰Haivi jokue õ oujypo, hai ñymoamba hareka hãrõmba ẽvẽkua, ⁵¹jokue õ opapo ñũpa vaipashu reta hareka mombopo heko vaivare hãndi, haipepo jaheo hareka hãi mbupu purupo i.

²Hesu injeta he 10 kuñatãire ¹Hãrã ko Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ovapokui 10 kuñatãi hekyva ñymbai sapekare ñandype hareka oho verã Hãrã ko Mburuvisha vasurã vate araivi ouva ovapokui 10õmenda vape, mi ĩrũ verã temerã. 2 Ko kuñatãi mbytepe 5 mba ẽkuamba ijupeare hãmã 5 ĩrũre kua'ihaivare. ³Ko kuamba ijupeare raha tẽvã ñymbai rendyka, rahã hipi heta ñandy ãmoikui opashirã. ⁴Kua ijupe haiva retany raha ñymbai rendyka hareka ñandy hyru ryheve.⁵Voka temerã ỹrẽ ã vãhẽrã, kuñatãire hypehyrã opa oche. ⁶Pyhare mbyteipi marã, ñyhendu sapy ãĩ pẽnte sapukerã heiva: “Ouma temerã. Pei pymãihe."⁷Haipe, sareko 10 kuñatãi my hendy tivisha verã ñymbai rendykare. ⁸Ko 5 kuamba ijupevare hei 5 kua ihaiva retape: “Pimbijao jyve ore pini ñandy. Yrymbai rendyka rãnga ove serima." ⁹Kua ijupe haivare heishu reta: “Mba'ety, kỹrãrã opaitevapo mbai mbape japytakui. Pekua peva pã ãporã."¹⁰Hãma 5 kuñatãi kuamba ijupevare oho heka ñandy ova verã, vãhẽ ou temerã. Ĩrũ kuñatãire kua ijupe haivare iche hãndi temerã, hãrãhaivi õnche ñymboty. ¹¹Haivi, oujyma reta kuñatãi oho mba ovavahei: “Karai, karai, pea ore õnche." ¹²Tẽvã hai heishu reta: “Ãñetẽitehaipe, she apyrykuãã." ¹³Haivi Hesu hei: “Pysareko katu pee, hareka avy peche. Shara pikuã mbaipera she aipo, kuimbai rãimi aiko vekua."Kyrypoti heja vekua jokuerea reta pevãrã ¹⁴Kova Tumpa irreino vate õ ova pẽnte kuimbai ohopo õ ynga tẽntape, haipe hẽno jokuerea retape mẽshu verã kyrypoti ña ãpovare. ¹⁵Pente vape mee 50 mil, hãrã ĩrũ 20 mil, yngava retape mẽ 10 mil pepentei hipity kavishu verã. Haivi oho mbyry. ¹⁶Ko jokuea rea 50 mil imere vekua, my mba'apoka hareka hetave mimoña kyrypoti opa ovende õ hepykuevi.¹⁷Kyrãi jyve ĩrũ 20 mil imere vekua, heta mimoña jy kyrypoti. ¹⁸Voka 10 mil imere vekuany, oho manaroshu karai jokue reaivirã haivi raha ñoty yvykuape.¹⁹Heta arama hasarã ko karai pyrokue ia oujy, hãrã jurure jyshu jokuerea oreve heshu vekuare. ²⁰Tynonde mba vãhẽ ou 50 mil mẽ'ẽashu vekua haipe mẽẽ jyshu 50 mil ĩãrẽve hãrã hei: “Karai, 50 mil rãnga rỹmee she, hãmã ko ẽ, aru 50 mil ĩãrẽve hipiti sheva." ²¹Karai pyrokue ia heishu: “Haikavite, nde hai jokuea rea heko kaviva hareka pya kaviva; hãmã ndy pya kavi reheĩ mĩshĩpo añonovejyndekui, iche ei javya shendie."²²Haivi ou jokuea rea 20 mil ĩmere vekua hãrã hei: Karai, 20 mil rãnga rỹmẽ she, ko aru jy nde 20 mil ĩãrẽve hipity shea peve." ²³Karai heishu: “Haikavite, nde hai jokuearea pya kaviva hareka jyrojava; hãmã riroja reheĩ añono vepo jy nde kui, iche javya she ndie."²⁴Haivi vãhẽ ou jokuea rea 10 mil mẽ'ẽãshu vekua, hei pyrokue'iape: “Karai, she rãnga aikuaa nde hai kuimbai heko pytãtava, rỹmyño rĩñotymbape hareka rỹmbaty rỹmomõhẽ mbaipi." ²⁵“Hãmẽ rãnga akyje hareka araha añoty yvype ndy kyrypoti, ko aru jy nde na ãpova."²⁶Haipe ko karai hei: “Jokuearea ñarõ, ñatẽyva, rikuamba amỹñova ãĩmitymba aivaipi hareka ambaty ãmomõhẽmbaivi. ²⁷“Kỹrãrã riñonotẽ verã kyrypoti natũhã õpe, me'ẽãjyshe verã aijymarã shyrẽtape."²⁸Hãrã hei haipe'õ retape: “Pyhekyshi ko 10 mil hareka mẽe 50 mil ĩme revape. ²⁹Voka ĩme reva, mee ãve poshu hareka hembypo jyshu; voka mba'etyrea ny, hekyave poshi mishĩ ĩme reaivi. ³⁰Ko jokuearea mã ẽrã mba iany pymõhẽ, mymondo katuape pỹntu vape jaheohareka hãĩ opa puru verãpe."Jehu vẽrã ara vãhẽma tẽnta retaipirã³¹Tapy rãimi ouvekua yvy ĩãrẽ, oujyva araperã mburuvisha rãimi hareka opaite jokue vare hãndi, vapypo ẽ vapyka timimbi vapy. ³²Opaite tẽnta reta mbatyhapo hỹnonde, hãrã hai hykypo ijuhuvi avisha ñyngareko ihea rãimi heky jy avishare kavarare mbyteivi. ³³Ñonopo jy avishare jakata kyty hareka kavarare jasu kyty.³⁴Haipe mburuvisha heipo jakata kyty õpe: “Pei pee Sheru ohovasashu vekua, piche ko Mburuvisha vasurã vate araivi mỹhẽva'ẽ peva Ñanderu Tumpa japorã vãĩ ko arapy jerekueõre. ³⁵She shi mbahyrã pee shy myngaru pi vekua,shu uherã pee shy mbyho uka pivekua ymi; aiko ai mbyryva pe shy myvahẽ vekua pyny rẽntape. ³⁶Shy nani teirã pe shi mimonde pi vekua; shy mbairasyrã pe shiñandu pi vekua, ãime ãĩrã shymbyperesoa vape pe peiva shy rendape."³⁷Haivi po heko kavivare heishu: “Karai, ¿mbaipera ore ndyreshaha nymbahyrã hareka nymyngaruha hãndi ndu uherã nymby uha? ³⁸Ti, ¿mbaipera ore heshaha mbyry tẽvã hareka my vãhẽha ỹrỹ rẽtape hãndi nynani tei reirã, nimi mondeha? ³⁹¿Mbaipera ore ndyreshaha nymbai rasyrã, hareka nymby peresoarã, hãndi ohoha ma ẽã ndyreherã? ⁴⁰Hãmã mburuvisha vasu heiposhu reta: “Ãñetevape haipee, voka pijapo vekua pẽnte kova shy ryvyre mishiveva rehe, Shy rehe opa pijapo jyve."⁴¹Haivi mburuvisha vasu heipo jasu kyty õ retape: “Pysyry shyhevi, pee pime pẽĩva Ñanderu Tumpa ñunũpa ipe; pekua pe tata opamba õpe myhẽvãha Aña hareka jokue reare pevarã. ⁴²Shy mbahyrã pee shy myngaruã pi,shu uherã y py meẽã she; ⁴³mbyryivi airã pee shymyvãhẽãpi pynyrẽtape. Shy naniairã pee shi mimondeãpi; shymbairasyrã hareka shymbyperesoarã, pee shiñanduapi."⁴⁴Haipe haire heiposhu retape: “Karai, ¿mbaipera ore ndy reshaha nimbahyrã, ndu uherã, ti mbyryva nderã, ti nynanirã, nymbai rasyrã, nymby peresoa vape, hãrã nymboryhã mba ikoha." ⁴⁵Mburuvisha ny heiposhu reta: “Ãñeteĩte haipe, voka pijapo mbavekua pẽnte mishĩveva rehe, pijapoã jyve shy rehe." ⁴⁶Hairã kovare oho pokui ñunupa opamba verãpe, hareka heko kaviva retany oho pokui tykove opamba verãpe.

Pai juhuvishare pota juka jyre Hesu¹Hesu opa ĩnjeta kova mbairerã, heishu mboireare: Pee rãnga pikuaa, mõkue ara paskua arete verãpe. Hãrã she Hesu opa ĩnjeta kova mbairerã, heishu mboireare: ²PeeKuareta tay rãĩmi ai vekua yvy ĩãrẽ, shymẽ'ẽãpo shymby savavaha verã kurusure.³Hãrã pai juhuvishare, Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, hareka kuakuavare opa jaty pai vasu Caifas hẽntape. ⁴Hãrã haipe ĩnjeta ñynõĩ mãrãrapo japu rupii Hesu pysy retarã jukaka verã. ⁵Hãrã hei ñynõĩ: Avypo vokava aretepe, mãhekuaretare pũã ñandyrehekui.Pẽnte taupe mbipishe Hesu mbai pisheka kavipy ⁶Hesu ĩmẽ'ẽ Betaniape, Simon he'iashuva kuru porãmba'i vekua hẽntape. ⁷Hãrã vãhẽ ou hai ẽvãpe pẽnte taupe, mbai pisheka kavi hareka hepyva ryheva verurã ñohẽ Hesu ñakare, karu'ẽrã. ⁸Hãrã mboireare vokava hesharã poshy jyrerã hei jyre: Mãrã'ĩrãra jyvare reihe hepy vekua? ⁹Vokava mbai pisheka kavi haikavitẽpo hepyre mẽ'ẽharã, hepykue pavetevare mẽ'ẽhashu.¹⁰Hesu hẽndu vokavarã heishu reta: Mãrã'ĩrãra kyrã pĩnjetahe ko taupe? Kova mbai japo shyreheva rãnga, haikavi. ¹¹Pavetevare ĩmẽ ñõĩpo pynymbyteipi, tẽvã she ha'ẽã ãĩme ñoĩ verã pyndyvache.¹²Kova taupe japova ñohe shyretere mbai pisheka kavi, shiñono kavi shõtỹharã verã. ¹³Ãñete hai pee, mãĩpi mbe'uhavaipi ko ñẽẽ kaviva ryheva yvy ĩãrẽ;mbe'uhapo jyve ko taupe japova, mãndu'ahahe verã.Judas ityshu Hesu ¹⁴Hãrã pẽnteva 12 mboireare, Judas Iscariote he'iashuva, oho pai juhuvishare ẽvãpe, ¹⁵hãrã heishu reta: Mbovyrapo pymẽẽshekui Hesu ãmẽẽperã? Hãrã haire mẽẽshu 30 nikere kyrypoti. ¹⁶Haivi Judas hekama mãrãrapo hareka mbai orapera mẽẽposhu reta Hesu.Hesu mãndu'ahahe vẽrã ¹⁷Tynõnde ara õñepyrõ arete pãhã jylevaduramba ryheva, Hesumboireare ou hai ẽvãperã pyrãndushu: Mãperapo ripota mỹhẽvãha ndekui rykaruvẽrã Pascuape? ¹⁸Hesu heishu reta: Pekua tẽnta kyty pẽnte kuimbai hẽntape hãrã pereshu: Pyrỹmboi'ia he'ika nde; shy ara vãhẽmapo, hãrã nyrẽntape amboi areare hãndi pota amby'arete Pascua. ¹⁹Mboireare opa japo Hesu heiva rãĩmi hãrã myhẽvãshu reta Pascuape ocena verãre.²⁰Haipe pyntumãrã, Hesu vapy mesape 12 mboireare hãndi. ²¹Hãrã ocena ñynõĩrã Hesu heishu reta: Ãñẽte haipee, pẽnte peeva shirity pokui. ²²Hãrã haire mbyvy'ã retarã, õñepyrõ pepẽntẽĩ pyrãndushu: Sheja, sheẽãra pokui?²³Hãrã Hesu heishu reta: Pãhã mãkỹ hareka mbypy'ẽvã peratupy shendie, hai kova shymẽẽvẽrã. ²⁴Kuareta Tay rãĩmi ouva yvy'ĩãrẽ, iko ñõĩpohe Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe heiva rãĩmi, tẽvã pavetepo kuimbai ityshuva! Haikavive mbatẽpo'o'ã hai kova kuimbai. ²⁵Haipe Judas ĩnjeta, piri'ityvẽrã hãrã hei: Pyrỹmboi'ia, sheẽãra pokui? Hesu heishu: nde rãnga.²⁶Karumapo ñynõĩretarã Hesu heky pãhã, haivi ñymboi'ĩãrẽ; pysẽãmarã mẽẽshu mboireare hãrã heishu: Peu, kova hai, shyrete.²⁷Haivi mỹnyhẽjy pẽnte vaso vino, haivi ñymboi ĩãrẽ, mbyhasashu mboireare hãrã hei: Jyvache pimbyupy kova vino. ²⁸Kova hai shuruvy mỹ'ãñeteva pyrỹmby py'ahuva ryheva, ñohẽhava opava pevarãre, mbai porãmba japo vekua hejaha reishivẽrã. ²⁹Hãrã she haijy pee, koivive hau veamapo uva tyy, haujy verã ara peve penendie py'ahuva, Sheru Mburuvisha vasurã.³⁰Opa pyrahe pẽnte mbyraherã, ohojyreta Olivo yvuturusukyty. ³²Hesu mbeu Pedro ñomi vẽrã ³¹Hãrã Hesu heishu reta: Opaite pee shyreja reipokui ko pỹntu. Shara Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe hei: Ajukapo avishare ñyngareko'ihea haivi avisha opapo ñymomohẽ. Hãrã shykove jymarã ahapokui pynonderã Galilea kyty³³Hãrã Pedro heishu: Opavare ndyreja reipo tẽvã shee'aryrejãpokui. ³⁴Hesu heishu: Ãñete hai ndee, ko pỹntu ndei teri uru ñẽẽrã, mbahapyjypo shomikui. ³⁵Pedro heishu: Amanopo jyve nendie, tẽvã ãrĩñomiãpo. Hãrã opaiteva mboireare kỹrã pãvẽi heijyre.Hesu ñymboi Getsemanipe ³⁶Haivi Hesu oho hãndi mboireare Getsemani he'iashuape. Hãrã heishu reta: Kopẽĩ pimekui, ahapo kuty airureshu Ñanderu Tumpa. ³⁷Hãrã raha Pedro hareka mõkue Sebedeo tayre. Haivi õñepyrõ ñãndu'ijehe vyamba ³⁸Hãrã heishu reta: Shy rykovepe ãĩñymbasy, añandu amano verã rãĩmi. Kopẽĩ pime pee hareka avy pechekui.³⁹Hãrã Hesu ohoposhy tynonderã, ĩñesu hova mboja peve yvyre haivi jurureshu Ñanderu Tumpa hei: Sheru Tumpa, katurãpo rỹmbyhasa shyhevi ko ñymbasykue. Tẽvã avy tiko she aipotava, koñẽĩ nde ripota tiko. ⁴⁰Haivi oujy mboireare õpe hesha opa ochereta hãrã heishu Pedro: Katu ãĩteira pysarekotẽ pẽĩveche, pẽnte oraĩ pirure verã? ⁴¹Pysareko rãngapo avy peche hareka pirure, mãhẽ pyarãpe peakui. Aikuaa pynykỹrẽy haikaviva pijapo, tẽvã pyndyro'õĩ rãnga kãngy.⁴²Hãrã hykuãĩ mõkueheare kỹrãĩ oho jururejy: Sheru Tumpa, katũãra rymbyhasa shyhevi ko jepy apy,japo nde ripotava rãĩmi. ⁴³Haivi oujyrã, hykũãi hesha mboireareopa ochejy reta hypehyiterã. ⁴⁴Haipema hejashu reta hãrã ohojy mbahapyhearema jurure verã, hãrã hei vekua rãĩmi heijy.⁴⁵Haivi Hesu oujy mboireare'õperã heishu reta: Ã'ẽ katuĩma peche hareka puputu'u. Vãhẽma ora, Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ mẽ'ẽhã verã mbai porãmba japo'iare ipope. ⁴⁶Pupũã hãrã jaha, shara ouma shymẽẽ verã.Hesu pysyharã vẽkua ⁴⁷Hesu ĩnjeta teri ẽvã, vãhẽ ou Judas 12 mboireare pẽnteva, hãrã heta ou hãndi kuaretare jykyse puku'iare hareka yvyra ryheve. Pai juhuvisha hareka kuakuavare israelpe'õre mondoshuare. ⁴⁸Judas,pyrypysykava mbeushu reta pẽnte hã'ãngavape japo verãrã hei: Hova apytevapo, pypysykui.⁴⁹Hãrã ñymboja Hesu ẽvãperã heishu: Pyrymboi'ia, nypỹntumara! Haipe hovape pyteshu. ⁵⁰Hesu heishu: Shi'ĩrũ, mbaivara reru? Haipe pysyshu reta Hesu hãrã rahambypereso.⁵¹Haipe Hesu ñi'ĩrũ pẽnteva, jykyse puku hekyrã jasyjashi nambi hyvaisho. ⁵²Hesu heishu: Ñonojy ndykyse puku hyrupe. Opaite kyse puku poryva, kyse pukupẽĩpo jukaha.⁵³Rikuãra katuĩ airure jyveshu Sheru, aipotarã hai katupo mbou 12 jokuevare ñyrãrõva Tumpa jokueva retaivi? ⁵⁴Akuarã, mãrãrapo opa iko Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe heiva, kỹrã ñõĩte iko verã?⁵⁵Hãrã Hesu heishu kuaretare: Mãrã'ĩrãra kyse puku hareka yvyraryheve pei shypysy verã, manarõ'ia rãimi. Opa ara rãnga avapypynymbyteipi tupaope apyrỹmboirã, tẽvã mbairãmba shymby peresopiva. ⁵⁶Tẽvã opava kova iko'ẽ hekope, Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iare hei vekua Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe. Haivi mboireare opa hejashu Hesu hã'ẽĩ.Hesu rahaha Caifas hỹnonde ⁵⁷Hãrã Hesu mbyperesovare rahashu pai vasu Caifas hẽntape. Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hareka kuakuavare ñymbatyse'õpe. ⁵⁸Tẽvã Pedro mbyryivi oho haykue pai vasu hoo ipeve, hesha verã mãrãrapo japo reta Hesu.⁵⁹Hãrã pai juhuvishare hareka kuakuavare ñymbatyse'õpe, heka ñynõĩ mãrãrapo ñẽẽ ãñetemba poryhe reta, ñono vaishu verã Hesuhareka jukaka verã. ⁶⁰Tẽvã, mba'ẽã heshahe reta hetate'ẽ japupeou heihevare: ⁶¹Kova kuimbai hei vekua, “Mbahapy arape opapo aity tupao hãrã mbahapy arape amũpũapojy."⁶²Hãrã haipe pai juhuvisha vasu pũãrã heishu Hesu: Mba'ẽã rapo rere? Mbaivara hei ñynõĩ ndyreheva? ⁶³Tẽvã Hesu jasakaĩ'i. Haipe pai juhuvisha hei jyshu: Ñanderu Tumpa hykove'ia heepe mbeu ore, ndera haiKristoÑanderu Tumpa ta'y? ⁶⁴Hãrã Hesu heishu: Kyrã rãnga, nde rereva rãĩmi. Hãrã haijy pee, pyheshapokui Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ vapy, Ñanderu Tumpa ñymbaikatuveva jakata kyty hareka ouma vate araivi avãpyntupy.⁶⁵Haivi pai juhuvisha vasu myndoro mondevarã hei: Ko kuimbai ĩnjeta porãhe Ñanderu Tumpa, mbai rehera jahekapojy mbeu kavi verã? Pee rãnga pyhẽnduma heihe vekua Ñanderu Tumpa. ⁶⁶Mãrãra perejyve? Hãrã haire hei: Ĩmẽre mbai porãmba japo vekua, hãrã manopo.⁶⁷Hãrã myndyvy jyre hovare hareka nũpa, ĩrũ reta katy hovaipi nũpashu. ⁶⁸Hei jyreshu: Nde haiva Kristo? Mbeu, mbavara nunũpa'ẽ!Pedro ñomire kuava Hesu ⁶⁹Haipe Pedro vapy'ẽ katuape, hãrã pẽnte taupe pai juhuvisha jokuerea oho hyvacherã heishu: Nde rãnga rikori jyve hãndi Hesu, Galileava. ⁷⁰Tẽvã Pedro ñomire opavare hyvacherã hei: Aikuããny nde rereva.⁷¹Haivi Pedro ohojy õche kytyrã, taupe jokueharea ĩrũ hesharã heishu haipe'õre; ko kuimbai rãnga iko'i jyve hãndi Hesu Nasareno. ⁷²Pedro ñomijy hãrã ĩñẽẽ mẽẽvape hei: Ñanderu Tumpa heepe hai aikuambava ko kuimbai.⁷³Hãrã haipe'õre ou Pedro hyvacherã heishu: Añetẽĩte, ndehai jyve hai ryhevare, jykuaa ndyrehe niñẽẽ ryheve. ⁷⁴Pedro õñepỹrõ jypejurã hei: Aikuãã rãngashu ko kuimbai. Hãrã haipe uru ñyrãã. ⁷⁵Haipe Pedro mãnduahe Hesu heishu vekua rãĩmi, “Ndei uru ñyrãrã mbahapyjypo shiñomikui." Pedro õhẽ katuaperã jaheote'i, shara mbasyiterã.

Hesu rahaha Pilato ẽvãpe ¹Kõĩmajyrã pai ruvisha hareka karai Israelitavare pẽnteñẽẽpe ñynoĩ jukaka verã Hesupe. Kõĩmajyrã pai ruvisha hareka karai Israelitavare pẽnte ²Haivi ipo pokuaha ryheve rahashu retarã mẽẽ reta Poncio Pilatope, mburuvisha vasu ipope.³Hãmã Judas pyrypysyka vekua, heshama Hesu pysy retarã, mbyvya ãĩterã 30 kavi kyrypoti mẽẽjyshu pai ruvisha hareka karai retape, ⁴hãrã heishu reta: Mbai porãmba rãnga ajapo, ko kuimbai heko kaviva amẽẽ jukaha verã. Tẽvã Haire heishu: Tẽvãra mbaivẽãma hai ore vokava! ¡Ndijeheima'ẽ vokava! ⁵Haipe Judas mombo kyrypoti tupaoperã oho ijuvy.⁶Pai juhuvishare mbatyjykyrypotirã hei: Katua rãnga kova ñañono Ñanderu Tumpape mẽ'ẽãva hyrupe, mbai porãmba mbyhepyapyvarã. ⁷Hãrã pẽnteñẽẽpeĩ ñynoĩ reta ova verã vokava kyrypoti yvy “Ñu tujure mba'apova rend, haipe ñoty verã opaite israelita mbare. ⁸Hãmã voka yvy mbyheeha ã'ẽpeve, “Ñũũ tuvy."⁹Kyrã ikoTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Jeremias hei vekua rãimi: “Heky mba reta voka 30 ia nikere, voka py mby hepy ñono he reta israelita vare, ¹⁰hãrã ova mba py reta voka Ñũ tujure mba'apova, Ñanderu Tumpa hei sheva rãimi."Hesu Pilato hynonde ¹¹Raha reta Hesu mburuvisha vasu ẽvaperã hai pyrandushu: ¿Ndera hai israelita vare ju huvisha? Hesu heishu: Kỹrã rãnga, nde rereva rãimi. ¹²Hãma pai ruvisha hareka karaere ñono vai ñynoishu, tẽvã Hesu mba'ẽãmba hei. ¹³Haivi Pilato heishu: ¿Ryhẽnduãra mbai porãmba hei ñynoi ndyreva reta? ¹⁴Hesuny mba'ẽãmba hei, hãma Pilato hesha rãĩterã kuaa mba hei verã.Hesu ñonõashu hai juka vẽrã ¹⁵Arete marã ko mburuvisha vasu poimba shi kuei mby peresoa rea, haire pota poishia. ¹⁶Ĩme mba ẽ pẽnte hỹrãkua opa rupiiva Barrabas he'iashua;¹⁷haire ñymbaty ñynoirã Pilato pyrandushu reta: ¿Mba vaivira pipota apoishi: Barrabas ti Hesu, Kristohe iashuara? ¹⁸Kuaa ẽ Pilato haire heshatã reheĩ mẽeãshurã. ¹⁹Pilato vapy teri ẽ tribunal perã, hỹreko heishu: “Avy mãi ẽ he, ndeave ko kuimbai heko kaviva, pyhare porã apaihu, hai rehe."²⁰Hãmã pai ruvishare hareka karaire hei jyvyĩ kuimbai retape jurure verã Barrabas ty poiha shi hãma Hesu tijukaha hai verã. ²¹Mburuvisha injeta hareka pyrãndu jyshu reta: Mbavara kova mõkue iaivipipota apoishivi? Haire hei: Barrabas. ²²Pilato pyrãndushu reta: ¿Mbaivara ajapo pohe Hesu, Kristohe iashuva? Opaiteva hei reta:¡Mby savavaka kurusure!.²³Haipe Pilato heishu reta: ¿Mbaivara porãmba hai japo? Hãma haire hỹnãtuve mba sapuke reta: ¡Tymby savavaha kurusure!. ²⁴Pilato hesham mba'ẽãpo japo herã, hareka sapuke vasu ikorã, veruka y hareka jypoi kuimbaire hyvacherã, hei: Shepo ky ãpo ko kuimbai heko kaviva manoivi, pi jyhesha pee.²⁵Hãmã kuimbaire opaite hei reta: ¡Typyta ore hareka yry rayre ĩãrẽ hai ñymanokue!. ²⁶Haipe Pilato poi shi Barrabas vi, haivi nũpãka Hesu perã heja ipope reta mby savava verã kurusure.²⁷Hãma syndarore rahashu Hesu mburuvisha hẽntape hareka mbatykashu ĩrũre ẽ hãndiare. ²⁸Haivi mondeva heky shi retarã my mondeka reta pẽnte mondeava pyntava, ²⁹ñakare ñono pẽnte ju ñopẽãva hareka pẽnte takuara ipo jakata kyty. Hỹnỹpỹã jatyka hỹnonde reta ñymby hory ñynoi he retarã hei: ¡Tiko puku israelita vare ju huvisha!.³⁰Myndyvy he reta hareka ñupa jyre takuara py ñakaipi. ³¹Kyrãhetama ñymby hory he retarã, ñohẽ jy shi reta mondea pyntava, mymondeka jy ha'ẽĩ mondeva, Haivi raha reta Hesu juka verã kurusure.Hesu mano kurusure ³²õhẽ jyjaha retarã, ñyvãiti hãndi reta pẽnte kuimbai Cirenepe'ia Simon he'iashua; mbyrahaka reta Hesu jukurusu. ³³Haivi vãhẽ jyraha pẽnte tẽnta Golgota he'iashua, he'iseva tykãvẽ rẽnda. ³⁴Haipe mby ho uka reta vino irova mbihi'ava Hesupe, tẽvã hããmãrã ho uva.³⁵Mby savavama kurusurerã, syndarore jyvare ñynoi Hesu monde vekua mire, ñimbijao he verã reta. Kyrã ikoTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia hei vekua rãimi jy kuatiape: “Ñimbijao reta amondeva jyvare ñynoi herã." ³⁶Haivi haire vapy haipe ñyngareko ñynoi he verãre Hesu. ³⁷Hãma ñaka ĩãrẽ ñono reta mby parava heiva: “Kova hai Hesu israelita vare ju huvisha."³⁸Mby savavaha hãndi jyve mõkue manarõ'iare, pẽnte jakata kyty hareka ĩrũ jasu kyty. ³⁹Hãmã hasa ohovare injetahe Hesure hareka ñaka mbyvava jyrerã, ⁴⁰hei: Nde rity ndapo rẽĩ tapao hareka rũmũpũã ndapojy mbahapy aravape, ejesalva jyvy. Nde hai Tumpa tayrã vejy voka kurusuivi.⁴¹Kyrã ñymby hory jyve he reta pai ruvisha hãndi ley pyrỹmboi'iheare hareka Fariseore, karaire hãndirã hei jyre ijupe: ⁴²Ynga reta osalva ia, hai ijupeny katua ojesalva. Israelita vare ju huvisha rãnga, tyvejy akuarã voka kurusuivi hãrãpo opa jarojashu.⁴³Jyroja rãnga hai Ñanderu Tumpare, tosalvashu Tumpa ã'ẽ vãĩ,ãñete haihushurã; hai heiva rãimi ñande hai Tumpa Rayva. ⁴⁴Hãmãmãnarõ'iare mbysavava hãndia kurusure jyve, injetavaima jyvehereta.⁴⁵Haivi mundii opa pỹtu yvy jerekue kõĩ mbyteivive ka'arumbahapy ora peve. ⁴⁶Hãma mbahapy oraipi hỹnatu sapukerã hei:Eli, Eli, ¿lama sabactani?, vokava he'ise: Sheru, Sheru, ¿marã irãrasheĩ shy reja? ⁴⁷Haipe ĩme õ reta hẽndumarã hei: Ko kuimbai hẽno'ẽ Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Elias.⁴⁸Pente haivare ñani oho veru pẽnte esponja hareka mãky vinagrepe, pẽnte takuarare ñonorã mby ho uka reta. ⁴⁹Ĩrũ retany hei: Mã ẽĩheno, jaheshara Elias ou osalvashukui. ⁵⁰Hesu ny hỹnatu sapuke jyrã, haivi jeky.⁵¹Haipe sabana vasu pukuva tupaope õ mbyteipitei soro, vateivi hareka yvy kytyve. Yvy opa ryry hareka ita opa jeka. ⁵²Haivi tã õvẽ renda opa jypea hareka heta Hesure jyrojava, manovekua tevã kuerajy. ⁵³Voka vare õhẽjy ñotyhã vekuaivi, haivi iche reta Jerusalenpe, heta ẽ heshashuare.⁵⁴Syndaro ruvisha hareka opaite haipe ẽ hãndiare Hesu ñyngareko ẽheare heshama yvy ryry hareka opaitea mbai ikovarã, kyjeite rã hei: Kova rãnga ãẽteimba Tumpa Ray rã. ⁵⁵Haipe heta ẽjyve taupere mbyryivi mai iare, Hesu mi ĩrũ reare Galileaivivee hareka mboryreare. ⁵⁶Voka vare mbytepe ẽ Maria Magdalena hãndi Maria Santiago hareka Jose ishy, Zebedeo rayre ishy.Hesu ñotyhã ⁵⁷Ka'aruiterã pyntuma ia, vãhẽ ou pẽnte karai mbai hetareva, Jose he'iashua. Tenta Arimatea pe õ, hareka Hesu mboireare jyve. ⁵⁸Hai oho Pilato ẽvãpe jurureshu Hesu hetekue, hãma Pilato me ẽkashu.⁵⁹Jose rahãrã ñomapy pẽnte sãvãna kyambava, ⁶⁰hãma ñono ita jo'oavapy, manova ñotya verãpe ha'ei ña'ãpova, hãirã jo'okava. Mbotyma jo'oava juru pẽnte ita marẽyvã pyrã, ohojy. ⁶¹Maria Magdalena hareka ĩrũ Maria reta ny ĩmerã vapy jyre ita jo'oava hynonde.⁶²Voka ara kuty jyape, putu'uava jy ara marã, pai ruvisha hareka Fariseore oho Pilato ẽvãpe. ⁶³Heishu reta: Ururuvisha, hyry mandua rãnga he tykove japu hei vekua ĩmeteri ĩrã vekua, mbahapy arape kuerajy verã mano vare pãũvi. ⁶⁴Hãrã pota riñono ñyngareko he verã ita jo'oava mba hapy ara peve, mahẽ mboireare ou ñomi rahakui pyhare hetekue, haivi heipo retakui, pũã jymava manoare pãuvi. Kyrã jehurã, ko japova tei tevema po jykui, tynonde ñahendu vekuaivi.⁶⁵Haipe Pilato heishu reta: Ãmẽe po pekui oho ñyngareko verãre ita jo'oavare. Pijapo pee pikuava rãimi. ⁶⁶Haivi oho mboty reta ita jo'oava hõshe hesha verã ĩmẽ'ẽ peavarã. Hãrã haipe heja reta ñyngareko ẽ verã.

Hesu kuerajy ¹Hasama putu'uava jy'ararã, pẽnte ara semana õñepyrõhea kõ ẽi, Maria Magdalena hareka ĩrũ Maria jyraha hesha verãre Hasama putu'uava jy'ararã, pẽnte ara semana õñepyrõhea ita jo'oava Hesu ñotyã vape. ²Hãrã sapy ãi hynatu yvy ryry. Pente Tumpa jokueva vejyrã mbysyryshi ita jo'oava juru jochapya, hãma vapy ẽ ĩarẽ.³Tumpa jokueva ara verava rãimi himbipe hareka mondeva tĩĩ amanda rãimi. ⁴Hãrã hesha syndaro retarã opa ryry kyjeiterã, pyta manova rãimi.⁵Haipe Tumpa jokueva injetashutaupe retarã hai: Avy pykyje. Aikuaa rãnga pyheka pi Hesurã, kurusure jukaha vekua. ⁶Mba'ety kope, kuerajy hai heiva rãimi. Pei pymãihe ñonoa vekuape. ⁷Ãrẽ ãite pekua pymbeushu mboireare, kuera jymava manoare pãuvi hareka ohoma pyy nonderã Galilea kyty, haipepo pyheshashukui. Kova rãnga hai je haipe verã.⁸Haivi taupere ohojy tã õvẽre õĩvi kyje ryheve, ñania vei jyrahambeushu verãre mboireare. ⁹Haipe Hesu õhẽ hỹvãiti retarã heishu: Hãmarate. Haire ñymboja Hesu ẽvape, hỹnypỹã jatyka hỹnonderã kũãva jyre shi ipy, ¹⁰hãrã Hesu heishu reta: Avy pykyje. Pekua py mbeushu shy ruvyre toho Galileape, haipepo shy resha reta kui.Syndarore mbeu vekua ¹¹Taupere jyraha jyrerã, ĩmẽ'ẽ syndarore ñyngareko õre tẽntape ohova hãrã opa mbeushu pai juhuvishare jehuva. ¹²Pai ruvishare oho karai kuakua vare ẽvape, pẽnte ñẽẽpe iñiñono heta mẽẽshu verãre kyrypoti syndarore. ¹³Hãrã heishu reta: Pee perepokui pynturã peche pẽĩrã, ou Hesu mboireare hareka manarõhe reta hetekue.¹⁴Hãrã mburuvisha kova kuarã, orepo mbe uha kavishu hãrã mba'ẽãpo jehupe. ¹⁵Haipe syndarore raha kyrypotirã jyraha japo he'iashuva rãĩmi. Hãrã israelitare ã'ẽ peve kỹrã hei reta.Hesu mondoshu mboireare ¹⁶Hãrã (11) mboireare jyraha Galileape, yvyturusu õpe Hesu heishuvape. ¹⁷Heshama retarã ĩñesu hỹnonde, ĩmẽtẽ õ rojambavare.¹⁸Haipe Hesu ñymbojahe retarã heishu: Opa mẽ ẽã she mbaikatu vate arapy õ hareka yvy ĩãrẽ õre. ¹⁹Pekua opaite tẽntaipi pijaposhi reta shimimbo ẽrã, pymỹngaraishu reta Tuu, Tay hareka Espiritu Santo heepe.²⁰Hãrã pymboishu opaite tijapo retashe hai pee vekua. Pikuaapo she ãĩmẽpo penendie opa arape ko yvy opa peve. Amén.

¹Kristo, Ñanderu Tumpa tay Ñẽẽ kavi õñepyrõhea. ²Heiva rãĩmi, Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iaa Isaias jykuatiape: “Kope ãmondo ajokueva nynonderã, myhẽvã verã ndyraperã; ³ñyhẽndu pẽnte ñẽẽ sapuke'ia yvy ikoambaipi: “Pymyhẽvã Ñanderu Tumpa haperã, pypeashu pe symyĩ ohova.⁴Kỹrã Juan oho ñimiñẽẽ yvy ikoambaipi: Heishu Israel reta oujy verã Ñanderu Tumpape, hareka ñymỹngaraikarã Ñanderu Tumpa hejareiishi verã mbai porãmba japo vekua. ⁵Hãmã opaite Judeavare hareka Jerusalenpe'õre, oho jasakahe verã Juan ĩñẽẽ. Mbeuma reta mbai porãmba japo vekuarã, Juan mỹngaraishu reta yy syryva Jordanpe. ⁶Juan mondeva hai kamello haakuevi, hareka pirekue kuuare jokuajy, hĩmbiu hai tuku, hareka hẽẽvã kaa hupi'õ.⁷Ñimiñẽẽ'ẽrã hei: Shaykue ou pẽnte ñymbaikatuve shyheviva, katumba she airoa ajorashi verã jypasa ĩsha. ⁸She apyrỹ mỹngarai yypẽi; Haipo pyny mỹngaraikui Espiritu Santope.⁹Hãmã voka arape Hesu õhẽ tẽnta Nazaretvi ẽvã yvy Galileape, hãrã Juan mỹngaraishu Jordan yy syryvape. ¹⁰Hãmã õhẽjy yyvirã hesha jypeashu ara vate, hareka vejy ĩãrẽ Espiritu Santo pykasu rãĩmi. ¹¹Hãmã ñyhẽndu ñẽẽ ara vateivi heiva: Nde hai shy Ray ahaihuva, ndee rupii shypya hory.¹²Haivi Espiritu Santo raha Hesu yvy ikoambaipi. ¹³Haipe pyta 40b ara, hãmã voka ara pukukue ãña pya hãshu, hãrã hai iko mymba saitevare mbyteipi, hareka Tumpa jokuevare ou mboryshu.¹⁴Juan Bautista mbyperesohamarã, Hesu oho Galilea kyty mbeu verã Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kaviva. ¹⁵Hesu hei: “Vãhẽma Ñanderu Tumpa jy'ara, ñymỹ kõõ ou, peijy piñymbeu Tumpape hareka pyroja ñẽẽ kavi".¹⁶Hesu oho yvasu hymbeypi Galileaperã, hesha Simon hareka tyvy Andres, ity ñynõĩva jypysare yype; hai reta rãnga pira nohẽ'iare. ¹⁷Hesu heishu reta: Pei shimi'ĩrũ, hãrã ajapopo pyndyhevi kuareta nohẽ'iare mbai porãmbaivi. ¹⁸Haipe vãĩ opa heja jypysa retarã oho hãndi.¹⁹Haivi Hesu oho poshyjyrã heshajy Zebedeo tayre, Jacobo hareka tyvy Juan, ñykanoape ñono kavi ñynõĩ jypysare. ²⁰Haipevãĩ hẽnoshurã, heja reta tuu Zebedeo hareka mboryreare ñykanoape, haivi oho hãndi reta Hesu.²¹Hãmã Hesu hareka mboireare vãhẽ jyraha Capernaunperã, putu'uava jy'arape Hesu iche Judiore ñymbatyseape pyrymboi. ²²Opavare hairã hesha hai pyrỹmboi heva, hai mboishu reta yngare ikotẽvẽmbahea rãĩmi, hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare rãĩmiã pyrỹmboi hai.²³Hãmã ĩmẽ'ẽ Judiore ñymbatyseape'ia pẽnte kuimbai mbai poshy ĩmẽrea sapuke'irã hei: ²⁴Mbaivara ripota yryhevi, Hesu Nasareno? Reira opa irijuka verã? She arykuaa mbavara nde. Nde hai Ñanderu Tumpa mbouva, heko kaviva. ²⁵Hesu ñyngãta espiritu porãmbaperã hei: Jasaka, ẽhẽshi ko kuimbai. ²⁶ãña hỹnatu opa mbyryry kuimbai, hareka sapukerã õhẽshi.²⁷Opaite haipe'õre myngyjerã õñepyrõ pyrãndu ijupe reta: Mbaivarajy kova? Mãrã pyrỹmboi py'ahuva rajy? Ko kuimbai rãnga ñymbaikatu rupii mbai poshy retave japoshu hai heiva! ²⁸Oparupii ravĩ Galilea juri'õvã retaipi Hesu kuaaha.²⁹Õhẽjy Judiore ñymbatyseaivirã Hesu oho Jacobo hãndi Juan, Simon hareka Andres hẽntape. ³⁰Simon hỹreko ishy ĩmẽ'ẽ hupare ñãka hasy ryheve; hãrã mbe'uashu Hesu. ³¹Haivi Hesu ñymbojahe Pedro hỹreko ishyrã, pysy ipope mupũãrã, haipe vãi opashi ãka rasykue, hãmã ñyngarekoma'ẽhe reta.³²Ka'aruite kuarasy ichema'ia, heta veruha ñymbairasy vekua Hesu ẽvãpe, hareka mbai poshy ĩmẽreare; ³³hãrã voka tẽnta ijare opa ñymbaty õchepe. ³⁴Hãmã Hesu mỹnguera mãrãrã gãtu ñymbairasy vekua, hareka mbai poshy ĩmẽreare opa mohẽshi, Hesu mẽ'ẽãshu mbai poshy ĩnjeta verã, shara haire kuaa mbavara hai.³⁵Kõ'eĩ pỹntuteri vekua Hesu õhẽ tẽntaivirã, pũã oho yvy ikoambaipi, haipe jurure Ñanderu Tumpape. ³⁶Simon hareka ñi'ĩrũre hãndi jyraha heka Hesu, ³⁷heshama retarã heishu: Opãĩ ndyreka jyre.³⁸Hesu katy heishu reta: Jaha tẽntamire mbyrymba õipi haipi ambeu verã ñẽẽ kaviva, ha'ẽrã rãnga shymbouha. ³⁹Kỹrã Hesu õhẽ oho Galilea juri'õ retaipi, Judiore ñymbatyseape pyrỹmboihe ñẽẽ kavi, hareka mõhẽ mbai poshyre.⁴⁰Pẽnte kuimbai kuru porãmba'ia ou Hesu ẽvãpe, hỹnypỹã jatykarã heishu: Nde pota shy mỹnguerarã, shy mỹnguerapo. ⁴¹Hesu parekorã, pokoherã heishu: Aipota rãnga, kuera! ⁴² Hãmã haipevãĩ opashi kurukuerã, kuera.⁴³Hesu narẽ ãĩte mondojyrã, hei jyvyĩshu: ⁴⁴mbeukui mbavape; ekuaĩ ijeshakashu pai, hareka mẽẽ rỹmẽẽ verã Moise mbypara vekua heiva rãĩmi, heshaha ndyrehe verã rykueramava.⁴⁵Ko kuimbainy õhẽ ohorã, mbeu raha mbaivara ikohe; hãrã hai rehe Hesu katuvẽã iche ijeshakajy tẽntaipi, yvy ikoambaipi iko. Haipe opaivi ohovare oho hai ẽvãpe.

¹Mbovy arama jyrã Hesu ichejy Capernaumpe. Kuaahama hoo ipe ĩmẽ'ẽrã, ²heta ravĩ kuaretare oujatyhe õche javevẽã peve, haipe Hesu mbeushu reta Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ.³Hãmã ũrũndy kuimbai veru pẽnte vatamba vekua Hesu ẽvãpe. ⁴Hetaite kuareta haipe'õrã katuãmã mỹvãhẽ reta Hesu ẽvãperã, oo ĩãrẽivi hesemombushu reta, haipimbyvejyretakuimbaivatamba vekua hupa ryheve.⁵Hesu hesha marãra haire jyrojahe, hãrã heishu vatambava: Shy ray, mbai porãmba rijapo vekua heja reima ndyhevi. ⁶Haipe vapy ñynoivare Moisembyparavekua pyrỹmboi'iheare pyapẽĩ hei ñynõĩ: ⁷“Mãrã'ĩrãra kova kuimbai kỹrã ijeta? Jahe ranga'i. Mbavarapo hejarei ñande mbai porãmba jajapo vekua? Pẽnteĩ rãnga'ẽ, voka hai Ñanderu Tumpa.⁸Hesu kuaaravĩ mbaivara hei ñynoĩ pyape, hãrã pyrãndushu reta: Mãrã'ĩrãra kỹrã pypya pimbijeta pẽĩ? ⁹Mbaivara javaĩa jaishu ko vatamba vape: “Hejaha reiima ndyhevi mbai porãmba rijapo vekua”, ti jaira poshu: “Pũã hupi ndurupa, ekuajyvy”?¹⁰Pikuaa verã, She Kuareta tay rãimĩ ai vekua, ĩmẽ'are mbaikatu yvy ĩãrẽ ahejareii verã mbai porãmba vekua. Hãmã heishu vatamba vekua: ¹¹She hai nde. “Pũ'ã. Hupi ndurupa, ekuajy nyrẽtape”. ¹²Hãmã haipevãĩ vatamba'ia pũã, hupi huparã õhẽjy oho opavare hỹnonde, hãma opa mbyrymaĩ reta, hareka õmombai vasu Ñanderu Tumpaperã hei jyre: Mãĩpia rãnga kỹrãva mbai jahesha.¹³Hãmã Hesu õhẽ ohojy yvasu hymbey kyty, haipe heta kuaretare ou jatyhe hãrã hai mboishu reta. ¹⁴Hasa oho'irã hesha Levi, Alfeo tay, vapy'ẽ tẽnta Roma pevarã okorase'õpe, haipe Hesu heishu: Ei shimi'ĩrũ. Levi pũãrã oho hãndi.¹⁵Hãmã Hesu vapyma'ẽ mesape Levi hẽntaperã, heta tẽnta jurureva okorase'iare, hareka heko porãmba'ia retaave ou vapy hãndi, hareka mboireareta jyve; shara heta'ẽ hairetava ouva haykue. ¹⁶Hãmã Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hareka fariseore, hesha Hesu karu ñynõĩ hãndi heko porãmba'iare hareka tẽnta jurureva okorase'ia retarã, pyrãndu jyreshu Hesu mboireare: Mãrã'ĩrãra pynymboi'ia, heko porãmba'iare hareka tẽnta jurureva okorase'iare karu hãndi?¹⁷Hesu hẽndu vokavarã heishu reta: Mambaimba'ia ikotẽveãhe pỹrỹ pỹhãno'ia, koñeĩ ñymbairasy'ivaĩ. She aĩã ãhẽno heko kavivape, koñeĩ heko porãmba'ia retaĩ rãnga.¹⁸Juan Bautista mboireare hareka fariseore haipe kavi karuã ñynõĩ reta, hãmã ĩmẽ'ẽ ou pyrãndushua Hesu: Mãrã'ĩrãra Juan hareka fariseo mboireare karuã ñynoĩ hai Ñanderu Tumpa pevarã; hãmã rỹmboiryrea reta katy japoã hai? ¹⁹Hesu heishu reta: Katura karuãkuei õmendavape õre ĩmẽ ñynõĩ hãndi õmendavarã? Voka temẽ ĩmẽ teri'ẽ hãndi retarã katuãpo karuã ñynoĩ.²⁰Tẽvã, vãhẽ pokui ara voka temẽ hekyashi verãre, haiperãpo karuã ñynoĩkui. ²¹Mba'ety mbyvyvy verã mondeava py'ahuva tuja vekuare, voka mondeava pysẽvẽ py'ahuva mãtarã tivishaitevepo tuja vekua myndoro.²²Haereka mba'ety ñonova vino vakapi tuja vekuapy, vino pyahuva myndoroĩ vakapi tuja hãmã opa iñohẽ vino vakapi katy sosoro; vino py'ahuva mbyhyrua ñõĩpo mbai hyru py'ahuvapy.²³Putu'uava arape Hesu hasa oho koo kueipi, hãrã mboireare mynõõ jyraha jyre trigo. ²⁴Hãmã fariseore heishu: Mãĩhe, mãrã'ĩrãra rymboiryreare japo japoamba verã putu'uava arape?²⁵Hãmã Hesu heishu reta: Mapeãmba pimbijeta mbaivara David japo ñymbahy'irã hareka iko'i hãndiare? ²⁶Mãrãra David tupaope iche, pai ruvisha vasu Abiatar jy'arape, hai hou pãhã kapyryva Tumpa pevarã, mbavamba katu houva, pai retaĩ ñõĩte katu hou, hãmã mby ho'uka jyve opaite ẽ hãndiare.²⁷Hesu heijyshu reta: Voka putu'uava ara rãnga japoha kuaretare pevãrã, japohã kuareta ara putu'uava pevãrã. ²⁸Hãrã Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, putu'uava ara juhuvisha jyve.

¹Hesu ichejy Judiore ñymbatyseape, haipe'ẽ pẽnte kuimbai ipo tinĩva. ²Hãmã ñomĩ mãĩ jyrehe, hesha verã mỹnguerarapo putu'uava jy'arape, ĩmẽre verãre mbaivarapo heihe reta.³Haipe Hesu heishu kuimbai ipo tinĩva: Pũã ñymbou mbytepe. ⁴Haipe pyrãndushu ỹngare: Mbaivara katu jajapo putu'uava jy arape, haikavivara ti põrãmbara? Ñapyrỹnguera, ti japurukarapo? Tẽvã haire jasaka peveĩ reta.⁵Haipe Hesu poshy ryheve mãĩ jurirã mbyvy'ãmba, mba'ẽã kuaase retarã, hãmã heishu voka kuimbai: Mỹsymyĩ ndepo. Ko kuimbai ipo mysymyĩrã, kuera. ⁶Haivi fariseore opajy õhẽ oho, jyraha ĩnjeta hãndi Herode ryhevare mãrãrapo Hesujuka reta.⁷Hesu hareka mboireare hãndi jyraha yyvasu hymbey kyty, hãmã kuareta hetava oho haykue Galileaivi. ⁸Kuama reta mbai vasu haikaviva japorã, ou jyve Judeavi, Jerusalenvi, Idumeavi, Jordan kuarasy õhẽaivi, Tiro hareka Sidonvi, hesha verã.⁹Hãrã Hesu mbeushu mboireare myhẽvãshu verãre kanoã, potã kuareta hetava jasoirã. ¹⁰ Shara hetavape mỹnguera, hãrã ñymbairasy vekuare opa jasoi pokohe verãre.¹¹Haipe mbai poshyre heshamashurã, ĩñesu hỹnonderã, sapuke: Nde rãnga hai Ñanderu Tumpa tay. ¹²Hesu ñyngatashu reta potamba mbeu verãre, mbavara hai.¹³Hesu jupi ita vate'õperã, haipe hẽno pota hẽnovare, hãrã haire ou hai ẽvãpe. ¹⁴Hekapy (12) iko'i hãndi verãre, hareka mondo mbeu verã ĩñẽẽ. Kovare mbyhee Apostol. ¹⁵Hãrã mẽẽshu reta mbaikatu mynguera verã ñymbairasyvare hareka mõhẽ verã mbaiposhy. ¹⁶Kova 12 õ reta hai: Simon, mby heeava Pedro;¹⁷Jacobo hareka tyvy Juan Zebedeo tayre, mbyheejy reta Boanergues, he'iseva: Hy'apua ray; ¹⁸ Andres, Felipe, Bartolome, Mateo, Tomas, hareka Alfeo tay, Jacobo, Tadeo, Simon Canaanpe'õ, ¹⁹hareka Juda Iscariote, Hesu pysyka vekua.²⁰ Hãmã Hesu hareka mboireare iche pẽnte oope, haipe heta vekua jatyjyhe, hãrã katũa karushi reta. ²¹ Hesu hẽtãrãre kuaamarã oujy heka reta; shara heimbahe reta , kuakua mba'ia. ²²Moise mbypara vekua pỹrỹmboi'iheare, ouva Jerusalenvi, hei jyvehe reta: “Beelzebu, Ãña juhuvisha rãnga hejashu mõhẽ verã, mbaiposhy kuere.”²³Hesu hẽnorã mbeushu reta pẽnte ñymỹhã'ãnga heiva: Mãrãrapo Ãña mõhẽjy ỹngava Ãña? ²⁴Pẽnte tẽnta ijupii ñymby vaishorã, katuã kỹỹ iko. ²⁵Hãmã pẽnte oope'õre ñymbyvaisho jyre ijeherã, oho porãã ñõĩpo.²⁶Kỹrãijy ãña ñimbijaorã hareka pũã ijupiirã katuã kỹỹ'ẽ, vãhẽ ñõĩpo japyape. ²⁷Mbavẽapo iche kuimbai pỹrãtava hoo'ipe manarõshu verã, ñapĩnti rãniãrã, hãmerãpo kapyry manarõshu.²⁸Ãñetẽĩteva hai pee, Ñanderu Tumpa hejarei ñõĩposhu kuimbaire mbai porãmba japo vekua hareka ñẽẽ hei vekua. ²⁹Tẽvã, Espiritu Santo jaheheva hejaharei'ãiteiposhu; ĩmepohe opa ara pevarã. ³⁰Kỹrã Hesu hei, shara heihe reta Ãña espiritu ĩmerea.³¹Haivi ou Hesu ishy hareka tyvyre, tẽvã katuapeĩ ñynõi, haivĩĩ hẽnõka reta. ³²Hãrã kuareta hetava Hesu vapy'i jurivare heishu: Ndesy hareka ndyryvyre katuape ndyreka jyre.³³Hesu heishu reta: Mbava retara shesy hareka shyryvyre? ³⁴Haivi mãĩhe juri vapy'õva retarã hei: Kõõ'õvã reta rãnga hai shesy hareka shyryvyre. ³⁵Opaite japoshuva Sheru potava, hai reta rãnga, shyryvy, shiĩndy hareka shesy.

¹Hesu hykuãĩ õñepyrõ pỹrỹmboijy yvasu hỹmbeype,haipe kuareta hetava ou hai ẽvãpe, hãrã oho vapy pẽnte kanoãperã, ñymbaty'õre pyta yyvasu hymbeype. ²Haipe heta mboishu reta mbai ñỹmỹhã 'ãnga rupii, hãmã pyrỹmboi'ẽrã hei:³ Pyhẽndu: Pẽnte ñimĩty'ia oho ma'ẽty. ⁴Ma'ẽtyrã ĩmẽ'ẽ oava pe hymbeype, haipe ou vyrare opa hou. ⁵ Ĩmẽ'ẽjy oava ita pãũpe, yvy jihiavaperã areã hẽño, yvy pyrẽrĩ vape.⁶Haivi kuarasy õhẽmarã opa hapy, hapõarã opa jipi. ⁷Ĩmẽ'ẽ oava kapi'ãti pãũpe, voka ñãnavã vatema ohorã opa jasoi.⁸ Hãmã ĩmẽ'ẽjy oava yvy kavivape, haipe heta'ia, ĩmẽ'ẽ iava 30, ĩrũ 60 hareka 100 peve pẽnte jypyivi. ⁹ Haivi Hesu heishu reta: Ĩmẽ'ẽ japysa'iarã, tyhẽndu.¹⁰ Haivi Hesu hã'ẽĩma ñỹnoĩ hãndirã pyrãndushu reta 12 ia mboireare hareka haipe õĩ hãndivare, mbaivara he'ise voka ñẽẽ ñỹmỹhã'ãnga ryheva, ¹¹Hesu heishu reta: Pee rãnga Tumpa pynymby kuaaka mbai kuaahamba irreino ryheva, tẽvã yngavare mbe'uashu reta ñẽẽ ñỹmỹhã'ãnga rupii; ¹² maĩtẽ jyreare heshãã, hẽndu tẽvãre kuãã, potã Ñanderu Tumpa kyty oujyrã hai hejareishi mbai porãmba japo vekuarã.¹³Heijyshu reta: Pikuãra ko ñẽẽ ñỹmyhã'ãnga? Hãmẽra mãrãpo pikuajykui ỹngavare? ¹⁴Ñimity'ia hai Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia. ¹⁵Ĩmẽ'ẽ tĩmĩty oava pee hymbeype: Hẽndu Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ, tẽvã Ãña ou opa hekyjyshi ñotỹhãtẽvã.¹⁶Ĩmẽ'ẽjy timity oava ita pãũpe: Hẽndu Ñanderu Tumpa ĩñẽẽrã areã vy'ape myvãhẽ. ¹⁷Tẽvã hapo pukuãrã kỹỹã'ẽ, hãmã oushu mbai porãmbarã poi jyroja.¹⁸Hãmã ĩmẽ'ẽjy oava kapi'ãti pãũpe, hẽndu Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ; ¹⁹tẽvã ojepy'apy ko yvy ĩãrẽ'õreirã, mbai potakue jytavykashurã, opa ou iãreshi ñẽẽ hẽnduvarã i'ã. ²⁰Katy ĩmẽ'ẽjy yvy kaviape oava: Haire hẽndu Ñanderu Tumpa ĩñẽẽrã pysyrã japova, hãrã ia 30, ĩrũ 60 hareka pẽnteivi 100 kavi ia.²¹Hesu heijyshu reta: Veruhara kuei lampara ñonoã verã mãĩnũnga hyru ipe ti katre ipe? Mba'ety, lampara vateñõĩpo ñonohã sape verã. ²²Mbaety mãĩnũnga ñemiva kuahamba verã; hareka ñomiareva jykuamba verã. ²³Ĩmẽ'ẽ japysavarã, tyhẽndu.²⁴Hãrã heijyshu reta: Pijasaka kavihe ko pyhẽndu pẽĩvare, papisha pijapova rãĩmi katĩĩpo, Ñanderu Tumpa pory jyve pyrehe; hãrã mi ĩrũhãvepojy pekui ko pyhẽnduvaivi. ²⁵Shara ĩmẽmarea me'ẽhãvepo jyshu; tẽvã mba'etyreva, mĩshĩ ĩmẽtereamikue, hekyha jyvapypojyshi.²⁶Hesu heijy: Ñanderu Tumpa rreino rãnga ova pẽnte kuimbai mã'ẽty iva; ²⁷oche hareka sareko, haivi hasa ara hareka pyhare, hãrã ñotyva hẽño, hareka pũãshu, hai kuamba õvã mãrãra'ẽ. ²⁸Yvy rãnga ha'ei myhẽño; mbyhapo, mỹhãka haivi mbypoty, mbi'iarã mỹhãỹjy. ²⁹Haivi javyjemãrã mỹno'õhã, vãhẽma jy'ararã.³⁰Hãmã Hesu heijy: Mbaivarerapo ñamyhã'ãnga Ñanderu Tumpa irreino? Ti mãrãva ñỹmỹhã'ãngarapo ñañonohe? ³¹Ova mostaza hãy mĩshi ñõĩteva, ñotyhãrã mishĩĩ teveva opava mãĩnũnga hãy yvy ĩãrẽ'õvãivi. ³²Hãmã ñotyãrã katy hẽño marẽrẽ'ỹĩteve opa ỹnga yvyraivi, haivi hãkã marẽrẽy, vyra retaave ñymby haitypy haere ñykuarãsyã ipereta.³³Kỹrã Hesu pyrỹmboihe heta mãĩnunga ñymyhã'ãnga rupii Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ, kuaa kavive verãre. ³⁴Ñymyhã'ãngambape Hesu ĩnjetããshu reta; tẽvã mboireare hã'ẽĩ õpẽĩ mbeu kavishu reta.³⁵Vokava arape ka'aru pỹntumãrã, Hesu heishu mboireare: Jahasa yy hyvaisho kyty. ³⁶Haivi opajyma mondo kuareta hetavarã, mboireare rahashu Hesu kanoãpe. Ĩmẽ'ẽjy ỹnga kanoãpe ohovare. ³⁷Hãrã sapy'ãĩ vãhẽ yvytu vasukue, haivi yy iche kanoãperã ajete opa tynyhẽ.³⁸Tẽvã Hesu oche'ẽ kanoã huva kyty. Hãmã mombarã heishu reta: Pyrỹmboi'ia! rikuããrã opamãpo ñañapyvỹĩrã? ³⁹Hesu puãrã ñyngãtashu yvytu hareka yyvasu: Jasaka! Shirĩrĩ'ẽ! Haipema yvytu pyta, yy kuirĩrĩrã ara kavijy.⁴⁰Haipe Hesu heishu mboireare: Mãrã'ĩrãra pykyjepi? Pirojããmba teri shyrehe? ⁴¹Tẽvã mboireare opa kyjerã pyrãndu jyre ijupe: Mbavarajy kova, yvytu hareka yyvasuave japoshu heiva?

¹Vãhẽ jyraha yyvasu hyvaishope, Gadarenore jy'yvype. ²Hesu vejyĩ kanoãivi, areã ou tã'õvẽre õĩvi hỹvãĩtishu pẽnte kuimbai Ãña ichepya,³ñymyhẽnta'i tã'õvẽre ẽvãĩpi, mbavamba jepyheva, ajemãĩ kadenape ñapĩntĩha; ⁴ajemaĩ ipy hareka jyva pokuahashi kadenape, tẽvã opãĩ mỹndoso, mba'ety jepyheva.⁵Hãrã ikoñõĩ'iva, ara hareka pyharekue sapuke'i yvytyrusu pãũpi, tã'õvẽre ẽvãipi, opa ñỹmbyperepy ita pysẽvẽ. ⁶Hãrã mbyryivi Hesu hesharã ñani ou jykoty ou ĩñesu hỹnonde.⁷Hãmã hỹnãtu sapukerã hei: Hesu, Ñanderu Tumpa ara vateveva Tay, mbaivara ĩmẽryre shee? Airureĩnde Ñanderu Tumpa heepe avy rivareite shyrehe verã. ⁸Kỹrã hei, shara Hesu heimbashu: Âña, ẽhẽshi ko kuimbai!⁹Haivi Hesu pyrãndushu: Mãrãra'o ndyree? Hãrã hai hei: Legion he'ia rãnga shee, shara yryreta. ¹⁰ Haipe jurure asyshu Hesu, potamba mõhẽ verãre iko jyreaivi.¹¹Haipe mbyryã karu ñynoĩ kushi heta vekua, yvyturusu hyvache. ¹²Hãmã Ãñare jurure kavishu Hesu: Mã'ẽĩhe tohoa ticheapy kushire. ¹³Opa õhẽ kuimbaivirã, Hesu mã'ẽĩhe jyraha opa ichepy kushire, haipe 2000 kushi ẽvã opa ñyvãhẽrã oho oapy yvasukuerã opa mano.¹⁴Hãma kushi ñyngareko'iheare opa ñyvãhẽ, hãmã jyraha mbeu ikova tẽntape hareka ñu hupi'iare. Hãrã kuaretare jyraha hesha ikova. ¹⁵Hãrã vãhẽma jyveru Hesu ẽvãperã hesha kuimbai Ãña ichepy vekua, ñĩmimonde hareka haikavijyma'ẽrã, vapy'ẽ. Hãrã kyje jyre.¹⁶Hãmã kuaretare heshava Hesu, mbeu mbaivara ikohe kuimbai Ãña ichepy vekua hareka kushire. ¹⁷Haipe kuaretare õñepỹrõ jurure kavishu Hesu oho verã jy'yvy retaivi.¹⁸Hesu jupijy kanoaperã, ko kuimbai Ãña ichepy vekua, jurure kavishu oho hãndi verã. ¹⁹Tẽvã Hesu he'iã, koñẽĩ heishu: Ekua nyrẽntape, mbeushu nyrẽtãrãre, heta mbai Ñanderu Tumpa japo ndyreheva, hareka mãrãra ndypareko. ²⁰Hãrã voka kuimbai oho õñepyrõ mbeu Decapolispe, opa mbai haikaviva Hesu japohe vekua; hẽnduvare opa mbypy'ãã reta.²¹Hãmã Hesu hasajy yy hyvaisho kyty kanoaperã, hãrã Hesu y hymbeype pyta, kuareta hetava jatyjyhe yy hỹmbeype. ²²Haivi Hesu ẽvãpe vãhẽ ou pẽnte mburuvisha Judiore ñymbatyseape'õva, Jairo he'iashua, heshamarã ĩñesu hỹnonde. ²³Jurure jyvyĩshurã hei: Shyrajy mano verãĩma'ẽ, eimĩte ndepo ñono ĩãrẽ hykovejy verã. ²⁴Hãmã Hesu oho hãndi; kuareta hetava oho jyve hipii hareka opa jasoishu reta.²⁵Haipe kuaretare mbytepe ẽẽjy pẽnte taupe 12 añoma pyrarava tuvy vasu, ²⁶hetama iko asy mbai kuavare ipoipi, opama mombohe kyrypoti ĩmẽtere vekua potate kuerarã, tẽvã mbaveã mynguera. ²⁷Ko taupe kuaama Hesu he'iahevarã, kuareta hetavare pãũpe ñymboja haykueivirã pokohe Hesu mõndẽva ĩarẽ õva.²⁸Taupe pyapẽĩ hei: “Mondevãĩte apokohea, akueramapokui. ²⁹Hãrã haipevaĩ pytashi tuvykue, hareka hetepy ñandu kueravañymba'asyivi.³⁰Hesu ñandu õhẽshi mbaikatu; jerepy hetavare mbyteperã pyrãndu: Mbavara pokohe amondeva? ³¹ Mboireare heishu: Ryhesha rãnga mãrãra opa ndasoi kuaretare, haipe jyvỹĩra rỹpyrãndu: Mbavara poko shyrehe? ³²Tẽvã Hesu mãĩ jyvỹĩ hupi kuaretare hesha verã mbavara pokohe.³³Hãmã taupe kyjeitẽrã ryry'i, shara kuaa ijehe mbaivara ikohe, hãrã ou ĩñesu Hesu hỹnonderã opa mbeushu ãñẽteva. ³⁴Hesu heishu: Shyrajy, riroja rãmẽĩ rykuera. Kapyryĩ ekuajy, shara rykueramahe nymbairasykue.³⁵Hesu ĩnjeta teri õvã, vãhẽ ou Judiore ñymbatyseape'õ mburuvisha jokuerea, heishu Jairo: Ndyrajy manoma; mbai verãra rỹmãĩ jyvyĩhe pyrỹmboi'ia?³⁶Tẽvã Hesu jasakããhe haire heiva, hãrã heishu mburuvisha Judiore ñymbatyseape'õ: Avy kyje, jyrojaiño. ³⁷Tẽvã ma'ẽĩa ỹngare mi'ĩrũ, koñei Pedro, Jacobo hareka tyvy Juan. ³⁸Hãmã vãhẽ jyraha Judiore ñymbatyseape'õ mburuvisha hẽntaperã hesha reta opa iko raiva, jaheova hareka sapukeva,³⁹ iche jyraha oo iperã heishu reta: Mbaiva rehera opa pikorai hareka pijaheo? Kova kuñatãĩ ray manoã, ocheĩ rãnga'ẽ. ⁴⁰Haipe kuaretare jojejyre. Tẽvã Hesu opa mõhẽ oo ipe'iare, haivi iche tuu, ishy hareka Hesu mboireare kuñatãĩ ray ẽvãpe.⁴¹Hesu pysy ipoperã heishu: Talita, kum! He'iseva: “kuñatãĩ ray, pũ'ã". ⁴²Kuñatãĩ ray haipevãĩ pũãrã vatajy; doce añomãĩre. Kuaretare opa mbyrymaĩ reta vokava hesharã. ⁴³Tẽvã Hesu heijyvyĩshu reta; potambaa mbavape mbeu verãre, haivi heishu mỹngaru verãre kuñatãĩ ray.

¹Hesu õhẽ haivirã, oho jy'yvy kyty mboireare hãndi. ²Putu'uava jy'aravãhẽrã,õñepyrõpyrỹmboi Judioreñymbatyseape. Kuaretare hẽnduva mbyhaikaviterã hei jyre: Mãĩvira opaite mbai kuaa kova kuimbai? Mãĩvira nõhẽ hai kova mbai kuaakue, hareka mbaikatukue mbaikavi japo heshaha verã? ³Ha'ẽãra yvyrare mba'apo'ia, Maria memby, Jacobo, Jose, Juda hareka Simon ñymoña hãndiare? Ikõãra jyre jyve ñanymbyteipi, hiindyre? Kuããmba reta hei verã rãĩmi.⁴Hãmã Hesu heishu reta: Mba'ety ñĩmiñẽẽ'ia haihuambaipi, jy'yvypẽĩ rãnga haihuhã, hentãrãre hareka hẽntape'õre. ⁵Hãrã katũã japo mbaikavi heshaha verã, mbovyĩ ñymbairasyva mỹnguera, ipo ñono ĩãrẽrã. ⁶Hesu mbypy'ãã, shara haire rojãã reta. Haivi Hesu oho pyrỹmboi tẽnta mbyrymba õĩpi.⁷Hesu hẽno 12 apostol, hareka momokue mondorã; mẽẽshu mbaikatu mohẽshi verã kuareta ãña ichepy vekuare. ⁸reta potamba rahava mãĩnũnga pehupi pevarã: Avy pyraha pãhã, ho'uava hareka kyrypoti. Koñei pyraha pẽnte yvyra pirãtahea. ⁹ymonde pypasa, tẽvã avy pymondea heta pyraha.¹⁰Hesu heijyshu reta: Mãĩpi'õ o'ipe picherã, pypytakui haipe pehojy peve haivi. ¹¹Hãmã ĩmẽ'ẽ potamba pymyvahẽva hẽntape, hareka pynyrẽndusembavarã, pẽhẽ haivi hareka pityshi yvy timbokue pypasa, vokava hai ñymarãndu haire pevarã.¹²Haivi mboireare õhẽ mbeushu kuaretare Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ, heishu ỹteñoma japo verãre mbai porãmbava, hareka Tumpa kyty oujy verãre. ¹³Heta ãña ichepy vekua mõhẽshi reta, hareka mỹnguera ñymbairasyva asaite kytyherã..¹⁴Hesu opa rupi kuaaha, hãrã mburuvisha Herodes kuamajy verã hei: Juan Bautista kuerajymbakue manovare mbyteivi, hãme rãnga ĩmẽre mbaikatu, mbaikavi japorã heshaha verã. ¹⁵Ĩrũre heijy: Elias rãnga. Yngavare heijy: Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iac, tynonde vekuare rãĩmiva rãnga.¹⁶ Tẽvã Herodes kova mbai hẽndurã hei: Juan, she rãnga ñaka ajasyjakashi, tẽvã kuerajymba. ¹⁷Shara Herodes mbyperesokamba Juan hareka ñapitĩka kadenape, tyvy Felipe hỹreko Herodías rehe, shara Herodes rekore.¹⁸Juan heishu Herodes: “Põrãny ndyryvy hỹrekõi ryrekoryre verã." ¹⁹Hai rehe Herodías heshatãã Juan, hãrã pota jukakare, tẽvã katuã; ²⁰Herodes kyje'ishi Juan, shara kuaa kavite hai kuimbai heko kavivarã, ñyngareko kavihe, hẽndu ĩnjeta'ẽrã ajemai kuaa kaviãshi, tẽvã Herodes potañoĩ hẽndushu Juan.²¹Tẽvã Herodias hesha pẽnte ara ou kavishu verã, shara Herodes japo karu vasu ñy'ãño mbotyrã, membeu jyveshu mburuvishare hareka syndarore juhuvishare hareka karai ikokatuva Galileape'õre; ²²karuma ñynoĩrã Herodias memby kuiñatãĩ iche jyroky, hãrã Herodes hareka haipe ẽẽ hãndiare mbyvy'aite reta. Haipe Herodes heishu kuiñatãĩ: Jurure ripotava hãrã she ãmẽẽpondekui.²³Hai hei jyvyĩshu: Rirurevapo amẽẽndekui, ajemaĩpo tẽntare shepope'õ mbyteipi kavi rirureshe. ²⁴Haivi kuñatãĩ õhẽ pyrandushu ishy: Mbaivara airureposhu? Haipe ishy heishu: Jurureshu Juan Bautista ñakãkue. ²⁵Voka kuñatãĩ nãrẽ'ãĩte ichejy mburuvisha vasu ẽvãperã, jurureshurã hei: Aipota ã'ẽvãĩ rymẽẽshe pẽnte yape Juan Bautista ñakãkue.²⁶Vokava mburuvisha vasu mbyvya'ãĩte; tẽvã mẽẽ jepe ĩñẽẽ opavare hỹnonde mẽẽ ñõĩ verã, hãrã katuãma ajerai mẽ'ẽãjy kuñatai jurureshua. ²⁷Hãmã mburuvisha vasu narẽ'ãĩte mondo pẽnte syndaro veru verã Juan ñakãkue. ²⁸Hãmã vokava syndaro oho Juan mbyperesoa ñonoavaperã jasyjashi ñaka, yape ñonorã raha mẽẽshu kuñatãi, hãrã hai mẽẽ jyveshu ishy. ²⁹Juan mboireare kuamarã, ou raha reta hetekue, ñoty verã.³⁰Hãmã apostolre jyveru ñymbatyjy hãndi Hesu, haipe mbeushu reta opaite japovare hareka pyrỹmboihe vekuare. ³¹Hesu heishu reta: Jaha japutuuposhy yvy ikoambaipi. Hesu kỹrãmba hei, shara hetaite kuareta ouva hareka ohova haire ẽvãperã, ẽẽãshu reta karu verãre. ³²Haivi Hesu hareka mboireare jyraha kanoape hã'ẽĩ yvy ikoambaipi³³Tẽvã heta'ẽ kuaretare heshava Hesu ohorã, hãrã kuaa retarã opa ñani jyraha hynonderãpe. ³⁴Hesu vejy kanoaivĩrã, hesha kuareta heta vekuarã, parekotẽ reta, shara avishare ñyngarekoambahea rãĩmi jyrerã, haipe õñepyrõ mboishu reta heta mbai.³⁵ Ka'aruiterã mboireare jyveru Hesu ẽvãperã heishu reta: Ka'aruitema rãnga, mba'etyvãijy koipi ikova. ³⁶ Mondojymĩte kuaretare, tẽnta hareka ñũũhupi tovareta hou verã.³⁷Tẽvã Hesu heishu reta: Pee rãngapo pymẽẽshu hou verãre. Haire heishu: Ohoarapo ovaha pãhã 200 ara mba'apo repykue, opa myngarua verãre? ³⁸Hesu pyrãndushu reta: Mbovy pãhãra ĩmepyre? Pekua pymãĩheno. Kuaama retarã heishu: Pandepo pãhã hareka mõkue pira.³⁹Haivi Hesu heishu ñymambaty vapy verãre kapi'atare, ⁴⁰hãmã vapyma jyraharã ĩmẽ'ẽ 100 jatyva, ĩrũpe ñymbaty jyve 50, kỹrã ñymbaty jyraha. ⁴¹Haivi Hesu heky pandepo'ia pãhã hareka mõkue'ia pira, mãĩ ararerã ñymboi ĩãrẽ, pyseã pãhãrã haivi mẽẽshu mboireare mẽmẽẽ hupi verã kuaretare; kyrãĩ japojy mõkue'õ pira opaiteva pevãrã.⁴²Opaiteva kuaretare karu hareka opa hỹvãta reta. ⁴³Haivi Hesu mboireare 12 kanata mynyhẽjy pãhã hareka pira pysẽvẽ opamba ho'ua vekua. ⁴⁴Hãrã haipe ẽẽ 5000 kuimbai karuvare.⁴⁵Haivi Hesu heikavishu mboireare arẽã jupi verãre kanoape, oho verã yy hyvaisho kyty Betsaidape, tẽvã hai yy hymbeype ĩme mondojyrãni verã kuaretare. ⁴⁶ Hesu opajyma mondorã, oho jupi yvyturusure ñymboishu verã Ñanderu Tumpa. ⁴⁷ Pỹntumapo'irã, kanoa yy mbyteipima ohova, tẽvã Hesu ĩmẽĩteri'i yvyipi.⁴⁸Hesu haivive hesha mboireare mbeveĩ ñymaña jyraha jyrerã, shara yvytu ñakua ou hynonderã. Kõĩma ourã, Hesu vata ou yy ĩãrẽ haire ẽvãpe, hasaĩ ohoshi verã rãĩmi. ⁴⁹Hãrã haire heshama Hesu yy ĩãrẽ vata ourã, moãteshu reta jykuamba'iarã opa hãse reta; ⁵⁰ shara opãĩ hesha reta, hãrã kyjekue japyraha reta. Tẽvã Hesu ĩñẽẽ mondo raveĩshurã hei: Avy pykyje! Pyrẽĩ! She rãnga!⁵¹Hesu jupi hãndi reta kanoaperã yvytu vasukue pytarã, mbyrymaĩ reta vokava hesharã. ⁵²Shara kuãã reta mbaivara he'ise Hesu pãhã mbyhetarã vẽkua, shara mbai rojãã reta.⁵³Hasama reta yyvasu hỹmbey kytyrã vãhẽ jyraha yvy Genesaretpe; ñapĩti heja ñykanoare yy hỹmbeype. ⁵⁴Vejyma reta kanoaivirã, kuaretare areã kuaa reta Hesu, ⁵⁵opaite vata hupi reta vokava tẽnta, opaivi veruashu ñymbairasy vekua, hupa ryheve, kuaama reta Hesu ĩmẽ'ẽ haiperã.⁵⁶Mamaĩpi Hesu ohovape, ñañonoshu tẽntamire, ñũũ hupi hareka tẽnta vasupe, kuaretare raha ñonoshu haperãipi ñymbairasy vekuare, jurureshu reta ñymbairasy vekuare ma'ẽĩhe pokohe verã mondeva hymbeyre; hãrã opaite pokohe vekuare, opa kuerahe mbairasykue.

¹Haipe ñymboja Hesu ẽvãpe Fariseore hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, Jerusalenvi ouva.² Kovare hesha Hesu mboireare ã'ãmo karu ñynoĩ ipo kya ryheverã, jypoimbaa ryheve, ĩnjeta porã jyrehe. ³ Shara Fariseore hareka yngaa Judiore, tynondevare ikova rãĩmi ĩmeĩ japo, karuã reta jypoi kaviãrã. ⁴ Hãmã oujy mãĩnũnga ovaha'õĩvirã ho'uã ovava ndeiteri joherã, heta ĩmẽverejy kỹrãvã haire jypykuava: Yy ho'uapya joheañõĩpopy, opaite timbiporyre, hareka ochehahea.⁵Hãrã Fariseore hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare pyrãndushu Hesu: Mãrã'ĩrãra rỹmboivare japoã tynondevare heiva rãĩmi, jypoimba ryhevẽĩ karu jyre?⁶ Hãmã Hesu heishu reta: Pee hapishatamba'iare! Hei kavi pyndyrehe Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Isaias, jykuatiape heiva rãĩmi: “Kova tẽntape'õ reta rãnga jurupeĩ shemombai jyre, tẽvã pyare mbyry ⁷shyhevi. Hãrã shemombai rã'ãngai jyre, shara kuareta hei vekuaĩ pyrỹmboi jyrehe."⁸." Pee rãnga pijapoã Ñanderu Tumpa heiva, kuareta japo vekuãĩ pijapo. ⁹ Heijyshu reta: Pee pipykuava rãimi pijapopirã, pijapoã Ñanderu Tumpa heiva. ¹⁰ Shara Moise hei: “Hẽndushu nderu hareka ndesy heiva hareka ñyngarekohe reta” tẽvã “ĩmẽ'ẽ tuu hareka ishy jahe'ihearã, jukahapovekui".¹¹Tẽvã pee perekuei: Pẽnte kuimbai heishuva tuu hareka ishy: “Katuãny ãrỹmbory, shara opaiteva ĩme'areare hai Corban (he'iseva: “Tumpa pevãrãi”). ¹²Hãmã kỹrãma heirã, pee pereshukuei katuveamapo mboryshu tuu hareka ishy. ¹³Kyrã pimbijiche Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ, pipykuava rãimi pijapopirã, hãrã heta mãĩnunga kyrãva pijapo.¹⁴Haivi Hesu hykuãĩ hẽnojy kuareta hetavarã heishu: Pijasakashyre opaiteva pikuaa kavi verã: ¹⁵ Mba'ety ho'uavare kuimbai myngyashu verã Tumpa hynonde; pyaivi õhẽva rãnga katu myngyashu Tumpa hynonde. ¹⁶Ĩmẽ'ẽ japysa'iarã, tỹhẽndu.¹⁷ Hesu hejamashu kuaretarã iche pẽnte oo'ipe, haipe mboireare pyrãndushu; mbaivara he'ise vokava ñẽẽ ñymyhã'ãnga? ¹⁸ Hai heishu reta: Peeavera pikuã kova? Pikuããmba kuimbai houva katuã myngyashu? ¹⁹ Shara icheã pyape, hyepẽĩ vãhẽrã haivĩma õhẽjyshi. Kỹrã Hesu heirã he'isema opaite ho'uavare kyamba.²⁰Hãrã heijy: Kuaretare pyaivi õhẽva ñẽẽ porãmba rãnga, myngya. ²¹Ñandypyaivi rãnga õhẽ mbai porãmba vekua, õmendava ỹnga mãĩ'ijyhea, õmendambape jyrekova, purukava, ²²manarõ, mbai pota raiviva, ñarõva, japuva, ñynotimbaa, kateỹva, juruvaiva, jyroja ijeheva, opaisharei'iva, ²³opaite kova mbai porãmba õhẽ ñandypyaivi, hãrã ñanymyngya.²⁴Haivi Hesu oho Tiro hareka Sidon kyty; haipe iche pẽnte oope potã mbava kuaarã, tẽvã katũã ñemĩ; ²⁵ pẽnte taupe memby kuña Ãña ichepya, hẽndu Hesu he'iahevarã, ou ĩñesu hỹnonde. ²⁶Kova taupe hai Griega, tẽnta Sirofeniciaivi ouva. Haipe jurure asyshu Hesu, mohẽshi verã Ãñare memby kuña ĩmerea.²⁷ Tẽvã Hesu heishu: Ma'ẽihe tykarurãni tayre hyvãta peve, porãã jahekyshi tayre houva ñamẽẽshu verã ñaumbare. ²⁸ Hãrã taupe hei: Âñete rãnga, Sheja! Tẽvã ñaumba mesa ipe'iare, hykuaĩ houjy tayre houva ku'ikue mesaivi oava.²⁹Hesu heishu: Âñete rãnga rereva, ekuajyvy. Âñã õhẽmashi nymemby kuña. ³⁰Taupe vãhẽjy oho hẽntaperã, hesha memby kuña ñeno'ẽ hupape. Ôhẽmambashi Ãñakue.³¹Hesu õhẽ Tiroivirã. Hasa oho Sidónpi, vãhẽ yyvasu Galileape, hasa oho pañandepo (10) tẽnta õĩpi, yvy Decapolis he'iashuape. ³²Hãrã verushu reta pẽnte japysamba hareka ña'ẽnguva. Hãmã jurureshu reta ipo ñonohe verãre.³³ Hãmã Hesu hã'ẽĩ ỹngaity rahashi kuimbaire, haipe japysa põĩpyrã, myndyvyjy iporerã pokohe ĩku; ³⁴ haivi Hesu vate mãĩrã hei: “Efata!” (he'iseva: “Jype'a!”) ³⁵Haipe jypeajy japysa, ĩku jerarã ĩnjeta kavijy.³⁶Hãmã Hesu heishu reta avy mbavape mbeu verã, tẽvã kyrãte he'iashuva ñymyrõĩteve opa mbeu reta, ³⁷shara hãĩrãite hesha retarã hei: “Japo kavi rãnga Hesu, japysambava myhendukajy, ña'ẽnguva mbijetakajy."

¹Pẽntearapehykuãĩ heta jatyjykuaretare tẽvã mba'ety hou verãre. HãrãHesu hẽnomboirearetarã heishu: ²Aparekonyteshukuaretare.Mbahapy arama ẽẽ shendieva, mba'etyhouverãre. ³Ñymbahy ryheveamondojy hẽntaperã, ĩmepo'ẽkui pya mamano'ia pehupi; shara ime'ẽ mbyryivi ouvare. ⁴Mboireare heishu: Maĩvirapo ñavãhẽshu ñamyngarupy verãre, mba'ety koipi ikova?⁵ Hesu pyrãndushu reta: Mbovy pãhãra ĩmẽpyre? Haire hei: shiu (7) pãhã. ⁶Hãmã mbyvapyka kuaretare; haivi heky shiu'ia (7) pãhã, ñymboi'ĩarẽ Ñanderu Tumpape, pyseãrã mẽẽshu mboireare memẽẽshu verã opaite kuaretare.⁷Hãrã mbovy ĩmerejy reta pira mishishiva, ñymboijy ĩarẽrã memejyshu reta. ⁸Opaiteva karu hareka hỹvãta reta, haivi pysẽvẽ hemby vekua mynõjy retarã, 7 kanata mynyhẽ jyreta. ⁹Haipe 4000 kuareta rupi ẽẽ karu vẽkuare, haivi Hesu opa mondojy. ¹⁰Hesu jupijy kanoãpe mboireare hãndirã, oho Dalmanuta kyty.¹¹Haipe vãhẽ jyveru Fariseore pyarãshu verãre Hesu, hãrã haire jurure mbai heshaha verã vate araivi ouva. ¹²Hesu poshy ryheve putuhẽ mondorã hei: Marã'irãra kova kuimbaire jurure mbai heshaha verã? Ãñetẽiteva hai, me'ẽhã rãngapope pota pyheshava. ¹³Haipe hejashu reta, hãrã Hesu jupi kanoaperã ohojy yy hyvaisho kyty.¹⁴Haipe mboireare sarembahe reta pãhã hou verãre, hãrã pẽnte pãhãimba ĩmere reta kanoape. ¹⁵Hesu tãnta jurure shureta: Pymãĩ kavi, pingareko pijeheshi Fariseo hareka Herodes harina mby'ouka rãĩmiva.¹⁶Hesu mboireare injeta ñynoi ijupi: Pãhã jaruarãra kyrã hei'i. ¹⁷Hesu kuaarã heishu reta: Marã'irãra kyrã pinjeta pãhã mba'ety pyreva? Pymandu'ãra, ti pikuãra teri? Pyndypya tãtãiteira teri?¹⁸Pyndyresa rãngapi, pyheshãra? Papysa rãngapi, Pyhẽnduãra? Pynymanduãrahe ¹⁹ãmbijaorã vẽkua pandepo pãhã 5000 pevãrã, mbovy kanatara pymynyhẽjy hemby vekua? Haire hei: 12 kanãta.²⁰Hãrã ãmbijaorã vẽkua 7 pãhã 4000 pevãrã, mbovy kanatara pymbatyrã pymynyhẽjy hemby vekua? Haire hei: 7 kanata. ²¹Hesu heishu reta: Pikuãra teri?²²Hesu hareka mboireare vãhẽ jyraha Betsaidape, haipe veruashu pẽnte kuimbai heshamba kũvãĩpia, jurure jyreshu Hesu pokohe verã. ²³Hesu pysyshu ipope heshamba kũvãĩpiarã nohẽ tẽntaivi raha katuape, myndyvy hesarerã ipo ñono ĩãrẽ; haipe pyrãndushu heshara mãĩnunga.²⁴Haipe heshamba kũvãĩpia hei: Ahesha kuaretare, tẽvã yvyra vata'iare rãĩmi ahesha. ²⁵Hesu hykuaĩ ñonojyshu ipo hesare ĩãrẽ, hãrã kuimbai heshajy kavi kũvãĩpi. Haipevãĩ kuerarã, opaĩ hesha kavi ã'ẽ. ²⁶Haivi Hesu mondojy hẽntaperã heishu: Avy ekuajy tẽntape.²⁷Haivi Hesu hareka mboireare oho tẽntamire'õipi Cesarea Filipope'õre. Pehupi Hesu pyrãndushu mboireare: Mãrãra hei shyrehe kuaretare? Mbavara she? ²⁸Haire heishu: Ĩmẽ'ẽ hei ndy reheva Juan Bautista, ĩmẽ'ẽjy heiva Elias, ĩrũre heijy ndyrehe nde haiva Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iad aryka'eite vekua.²⁹Hãrã Hesu pyrãndushu mboireare: Pee jyveno, mãrãra pere jyve shyrehe, mbavara she? Pedro heishu: Nde hai Kristo. ³⁰Hesu tãnta heishu mboireare, kova mbai avy mbeu verãre mbavape.³¹Hesu õñepyrõ mbeushu mboireare hai Kuareta Tay rãĩmi ouva yvy ĩãrẽ hasa asyñoi verã, heshatambaa verã judio juhuvishare, pai ruvishare hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare. Heijyshu reta hai jukaha verã, tẽvã kuerajypo mbahapy arape. ³²Hesu mbeu kavishu reta kova, hãrã Pedro raha yngaity hã'ẽĩrã, poshy ryheve heishu ỹtẽñoma kỹrã ĩnjeta verã.³³Tẽvã Hesu jerepyrã, mãĩ jykoty mboirea retarã ñygãtashu Pedro: Syry shyhevi Ãña! Ñanderu Tumpa heshava rãĩmiã ryhesha nde kova mbai , kuaretare heshava rãĩmi ryhesha nde kova. ³⁴Haipe Hesu hẽno mboireare hareka kuareta retarã hei: Ĩme'ẽ pota shaykue ouvarã, tiñymbysare ijuhuvi, tuhupi jukurusu ñyvãpẽkare, tou shaykue.³⁵Shara hykove haihuva, hekyajyposhikui. Tẽvã hykove mẽẽ shy reheva hareka ñẽẽ kaviva rehe, ojepepo. ³⁶Mbaivara mbijehupo pẽnte kuareta opa ĩmẽreva ko yvy ĩãrẽ'õ, manoshirã. ³⁷Mba'ety mãĩnunga kuareta hykove mbyhepyjypy verã.³⁸Ĩmẽ'ẽ mbava shynotiva hareka shi Ñẽẽ notiva ko kuaretare jyrojambava hareka heko porãmbare hynondeva, she Kuareta Tay rãĩmi aiva ko yvy ĩãrẽ, ãnotipo jyveshu retakui aijyma Sheru himbipepyrã hareka Tumpa jokueva heko kavivare hãndi.

¹ Hesu heijyshureta:Añẽteiteva haipee,ĩmẽ'ẽ kopepẽivã manomba verã, heshã teri Mburuvisha vasurã vate araivi ouva mbaikatu ryheve oujymarã. ² Haiv 6 arama hasajyrã, Hesu koñeĩ raha Pedro, Santiago, hareka Juan, oho hãndi reta yvyturusu vate'õpe; hesapẽĩ Hesu hete opa ỹngai'ẽ. ³ Mondeva himbiperã tĩĩrai, mba'ety mondeava johe'ia yvy ĩãrẽ'õ kyrãite mitĩĩjy verã.⁴Haipe ijeshakashu reta Elias hareka Moise, ĩnjeta ñynõi hãndi Hesu. ⁵Haivi Pedro heishu Hesu: Pyrỹmboi'ia. Haikavi kope ĩmehã'ẽrã! Jajapo mbahapy oo kapii raimĩ, pẽnte na'ãpõrã, ĩrũ Moise ña'ãporã hareka Elias pevarã jyve. ⁶Shara Hesu mboireare kyjekue japyraha retarã, Pedro kuããmba marãra hei'i.⁷Haipe sapy'ãĩ vejy ĩãrẽ ãvãpỹntu, opa jasoi reta. Hãrã ãvãpyntuivi ñyhẽndu ñẽẽ heiva: Kova hai Shyray ahaihuva, pijaposhu heiva. ⁸Haivi sapy'ãi mãĩjy juriretarã, mba'etyjy hesha'ẽ hãndiare, koñẽĩ Hesu hã'ẽĩ i.⁹ Vejyjyma jyveru yvyturusuivirã, Hesu heishu reta avy mbavape mbeu verãre ko heshava, Kuareta Tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ kuerajypeve manovare mbyteivi. ¹⁰ Hãrã nãtu reta vokava ñẽẽ, tẽvã pyrãndujyre ijupe mbaivara he'ise pũãjy manovare mbyteivi.¹¹Pyrãndushu reta Hesu: Marãjyrãra Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare heijyre Elias rãni ou verã? ¹²Hesu heishu reta: Âñete rãnga, Elias rãnipo ou opa mbai ñono kavi verã. Hãmera marã'irã kyrã heijy Ñanderu Tumpa iñẽẽ, Kuareta Ray rãĩmi ouva yvy ĩãrẽ hasa'asy verã hareka mymorãhamba verã? ¹³Tẽvã she hai pee Elias ouma rãnga, pota japohevãĩ japohe reta; Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ heiheva rãimi katĩ iko.¹⁴Haivi oujy reta mboireare'õperã hesha kuareta hetava jere vasĩhe, hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, ijao ñynoĩ hãndi reta. ¹⁵Kuaretare Hesu heshamarã, mbyrymairetarã opa ñani jyraha marãndushu. ¹⁶Hesu pyrãndushu reta: Mbaiva rehera pijaopẽĩ hãndi reta?¹⁷Haipe pẽnte kuimbai hetava mbyteivi heishu: Pyrỹmboi'ia! Kope aru nde shyray, Ãña ichepyrã ma'engureva, ¹⁸hãrã mãĩpi ĩme'õĩpi ityshu yvyperã, juru mbytyryju, hãĩre mbi'ipurã, opa mbi'ipy seve. Hãmã rymboiryreare airurematẽshuje mohẽshi verã, tẽvã haire katuã mohẽ. ¹⁹Hesu heishu reta: Ko kuareta jyrojambare! Mbaipeverapo ãi penendie? Mbaipeverapo aiko pyndyrehe? Perushe kope kunumi ray!²⁰(PAUSA) Haivi verushu reta kunumi ray; tẽvã ãña heshama Hesurã, hỹnatu opa mbyryry kunumi ray, ity yvyperã japajere'i hareka juru opa mbytyryju. ²¹Hesu pyrãndushu kunumi ray tuu: Mbaipevãĩra kova jehushu? Tuu hei: Ndei ryhevevãi rãnga kỹrã'i. ²²Heta rãnga ity tatape hareka yype potaite jukarã; ĩme'ẽ katu rijapohevarã, yrypareko hãrã ỹrỹmbory mitẽ.²³ Hesu heishu: Marã'irãra rere katurã? Katura rirojaĩ. Op mba'e rãnga katu, jyrojava pevarã! ²⁴Haipe kunumi ray tuu sapukerã hei: Airoja rãnga, shymbory tairoja katu!. ²⁵Hama Hesu heshama heta kuaretare jatyherã, hãrã ñygãta, mbai poshyperã hei: Nde, mbai poshy ña'ẽngu hareka japysamba, she hai nde: Êhẽshi, ỹtẽñoma ichepykui.²⁶Haipe mbai poshy sapuke, hỹnãtu opa mbyryry kunumirã õhẽshi; juka ñonorã manova rãĩmi ẽ kunumi, hãrã heta ẽ heiva: Manoma. ²⁷Hesu katy pysyshu ipoperã, mupuã kunumi ray.²⁸Haivi Hesu iche o ipe, hã'ẽĩ õpe mboireare pyrãndushu : Marã ĩrãra mbai poshy katuã mõhẽã shi ore? ²⁹Hesu heishu reta: Kỹrãvã mbai poshy, mbaiva peã katu õhẽ, koñei karumba hareka ñymboipe ñaĩrã.³⁰Ôhẽjy reta haivirã hasa jyraha Galileaipi, tẽvã Hesu potã mbava kua. ³¹Shara mboi ẽ mboireare hãrã heishu: Ko Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, mẽ ẽã pokui kuaretare ipope; haire juka pokui, hãmã jukamarã mbahapy ara pepo kuerajykui. ³²Hairetany kũã mbaivara he'ise voka hai heiva, hãrã kyje pyrãndushu reta.³³Vãhẽ jyraha Capernaumpe, o ipema ñynoirã Hesu pyrãndushu reta: Mbaiva rera pinjeta peiheje pehupi? ³⁴Tẽvã haire jasasakãi jyre, shara pehupi ĩnjeta mba jyveruhe, mbavara haire mbytepe vateve ẽ. ³⁵Hãmã Hesu vapyrã hẽno (12) iare, haipe heishu reta: Ĩmẽ'ẽ pota vateve iarã, ikopo taykue õ rãĩmi, hareka opava retapepo mbory.³⁶Haipe ñono haire mbytepe pẽnte sanjay, hupirã heishu reta: ³⁷Ĩmẽ'ẽ myvãhẽva shyreepe kova sanjay rãĩmi, she rãnga shymy vãhẽ. Shy myvãhẽva ha'ẽã shẽĩ shy myvãhẽva, shymbou vape rãnga myvãhẽ jyve.³⁸Juan heishu: Pyrỹmboi'ia, hesha rãngaje pẽnte kuimbai mohẽva mbai poshy ndyreepe, tẽvã jochaha shije, shara ha'ẽã jaiko jai hãndiarã. ³⁹Tẽvã Hesu hei: Avy pijocha, mba'ety mbai kavi heshaha verä vateivi ouva japova shyreepe, ĩnjeta porãmba ijy shyrehe verã.⁴⁰Ko ñymbyvaisho mba ñandy reheva ẽ ñanendie. ⁴¹Ĩmẽ'ẽ mẽẽpea yyintẽvã, Kristoryheva perã, ãẽtẽĩ teva hai pee hykovia ñõĩ poshu.⁴²Ĩmẽ'ẽ ityva mbai porãmbape pẽnte mishĩ teriva jyroja shyreheva, haikavive rãnga poshu jokuaha ita marẽyva mongu'iapya jajurerã momboha yyvasupe. ⁴³Ndepo ndiritypo mbai porãmba perã, jasyja; haikavi vepo ndepo hyvaishõi riche tykove ãñetevape, mahẽ ndepo mõkue ryheve rehokui Ãña ẽvãpe, tata katumba oveape, ⁴⁴haipe tasore manoã hareka tata ove ãĩtei.⁴⁵Ndepy ndirity mbai porãmba perã, jasyja; haikavi vepo nde py hyvaishõi riche tykove ãñetevape, mahẽ ndepy mõkue ryheve nymomboha kui Ãña ẽvãpe, tata katumba mbovea vape; ⁴⁶haipe tasore manoã hareka tata ove ãĩtei.⁴⁷Ndyresa ndirity mbai porãmba perã, nohẽ ndijuhuvi; haikavi vepo ndyresa hyvaishõi riche Ñanderu Tumpa Êvãpe, mahẽ ndyresa mõkue ryheve nymomboha kui Ãña ẽvãpe, ⁴⁸haipe tasore manoã hareka tata ove ãĩtei.⁴⁹Shara opava reta joheapo tatape. ⁵⁰Haikavi rãnga juky; tẽvã hymboshy veãmarã, mbaivape rapo pymymboshy jykui? Pyreko juky pyndypyape, hareka opavare piko kavi hãndi.

¹Hesu õhẽ Capernaumvirã oho Judea kyty, hareka yvy ẽvã kuarasy õhẽãivi yy syry Jordanpe. Haipe jatyjyhe kuareta heta vekua, hãrã hykuãi mboijyshu reta, kuei japosea rãimi. ²Haipe ñymbojahe Fariseore pya rããshu verãrã pyrãndushu reta, katura pẽnte temẽ poishi hỹreko. ³Hai heishu reta: Marãra hei pee aryka'e Moise? ⁴Haire hei: Moise mbypara vekuape rãnga hei, pẽnte kuimbai katu poishi hỹreko, mẽẽshu kuatia poishia ryheva.⁵Haivi Hesu heishu reta: Pyndypya tãtaivi rãnga, Moise hejamba kova pijapo verã. ⁶Tẽvã jypyivivãimba Ñanderu Tumpa japo “kuimbai hareka taupe."⁷ “Hãmeara kuimbai hejapo tuu hareka ishy, iko hãndi verã hỹreko, ⁸ hãrã mõkue'iare pẽnte kuareta rãĩmimapo iko”; hãrã jyrekovare mõkueveama iko ñynoĩ, koñeĩ pẽnteĩ jyreva rãĩmi. ⁹ Hãrã Ñanderu Tumpa mypẽntevare katuã kuareta mbypoika ijuhuvi.¹⁰ Ĩmema ñynoijy hẽntaperã, Hesu mboireare hykuaĩ pyrãndujyshu reta poi ijuhuvia ryheva. ¹¹Hesu heishu reta: Ĩmẽ'ẽ kuimbai poishia hỹrekorã yngava rekojya, mbai porãmba japohe tynondeite rekotẽ vekua. ¹² Ĩmẽ'ẽ taupe ĩme poishia ỹnga kuimbai rekojya, mbai porãmba japohe tynondeite rekotẽ vẽkua.¹³Haivi Hesu veruhashu sanjayre pokohe verãre; tẽvã mboireare poshy jyreshu veru'õre. ¹⁴Hesu hesha vokavarã poshype heishu reta: Pyma'ẽĩhe sanjayretou shyvache, avy pijocha; shara Ñanderu Tumpa ẽvãpe haire rãimivã pevarã hai.¹⁵Ãñetẽiteva hai pee: Ĩmẽ'ẽ myvãhẽmbava Ñanderu Tumpaivi ouva sanjay rãimiva, icheãpo Ñanderu Tumpa ẽvãpe. ¹⁶Haivi hupi sanjayre, ipo ñono ĩarẽrã heihe reta ñẽẽ kaviva.¹⁷ Hesu oho jyma verã, ñani ou pẽnte kunumi, ĩñesu hỹnonderã pyrãndushu: Pyrỹmboi'ia heko kaviva, mbaivarapo ajapo apity verã tykove opambava? ¹⁸ Hesu heishu: Mãrã'ĩrãra rere she hekokaviva? Mba'ety rãnga hekokaviva, koñẽĩ Ñanderu Tumpa. ¹⁹Rikuama kavi rãnga Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ: “Avy myporã'i jyrekoma vare, avy puruka, avy manarõ, avy ĩnjeta rei ndapishare, avy ndapu; japo nde ru hareka nde sy hei ndeva."²⁰Haivi kunumi hei: Pyrỹmboi'ia, shyndei airã vãĩ rãnga opa ajapo kovare. ²¹Hesu pareko ryheve mãĩhe, hãrã heishu: Pẽnte mbai mba'ety nde rijapo verã: ekua, opa ẽvende ĩmeryreare, hãrã hepykue mẽmẽshu pavete'iare. Hãmerãpo ripity iko katuva ryheva vate arapy; haivi ei shimi'ĩrũ. ²²Vokava kunumi hẽndurã mbypy'ã, hãrã pyamba ryheve ohojy, shara iko katuva.²³Hesu mãĩhe juri õ retarã heishu mboireare: ¡Javai veposhu ikokatu vare iche verã Ñanderu Tumpa ẽvãpe!. ²⁴Mboireare myngyje kova mbai hẽndu retarã; tẽvã Hesu heijyshu reta: Shyrayre, javaive rãngashu hai pẽnte kuareta ikokatuva iche verã Ñanderu Tumpa ẽvãpe!. ²⁵Javaiãve rãngashi hai kamello hasa verã ju sakuaipi, ikokatuvare pevarã, Ñanderu Tumpa ẽvãpe.²⁶Kova mbai mboireare hẽndu retarã kyjeiteve jyreta, haipe pyrãndu ijupe reta: Akuarã mbavatẽpo oho jepekui? ²⁷Hesu mãĩhe retarã hei: Kuaretare pevãrã javaishu hai vokava; tẽvã Ñanderu Tumpa pevãrã javaiã; shara Hai pevãrã mba'ety katumba. ²⁸Haivi Pedro heishu: Ore rãnga opava mba e hejaha, ouha ndipi verã.²⁹Hesu heishu: Ãñetẽĩ teva hai pee, ĩmẽ'ẽ hejava ho, tyvy, hĩndy, tuu, ishy, hỹreko, tayre, jy yvy, shyreheva hareka ñẽẽ kaviva rehe. ³⁰Heja vekua hẽndakuepe, (100) vepo hipityjy ã'ẽ vãĩ ko yvy ĩãrẽ; ĩmẽarapo ho, tyvy, hĩndy, ishy, ta'y, hareka yvy, hasa asy, tẽvã manorã, hipitypo tykove opambava. ³¹Hãrã heta ã'ẽ ñytynonde iare, taykue po ẽjy. Heta taykue iare, ñytynonde pojykui.³²Oho reta Jerusalen kyty, haivi Hesu mboireare tỹnõnde ohoshu retarã, opa mỹngyje, hareka haykue oho vare kyje ryheve jyraha. Hesu hykuãĩ hẽnojy hã'ẽĩ ẽvãpe (12) mboireare, mbeujyshu verãre mbaivarapo ikohe: ³³Jaha rãnga jai Jerusalen kyty, haipe Kuareta Tay rãimi ou vekua ko yvy ĩãrẽ, mẽ ẽãposhukui pai ruvisha, hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, haire jururepo jukaha verã, haivi mẽẽpojyshu reta tẽnta ỹngape'õre. ³⁴Ñymbyhory hareka myndyvypohe, nuparã jukapo reta. Tẽvã mbahapy arapepo pũãjykui manovare pãũvi.³⁵Santiago, hareka Juan, Zebedeo tayre, ñymboja Hesu ẽvãperã heishu reta: Pyrỹmboi'ia, pota rãnga rijapo ore, pẽnte mbai jururehande verã. ³⁶Hesu pyrãndushu reta: Mbaivara pipota ajapo pyrehe? ³⁷Haire hei: Ryvapyma rẽĩ mburuvisha vasu himbipeaperã, mã'ẽĩhe tyvapyhavekui, pẽnte ndakata kyty hareka irũ ndasu kyty.³⁸Hesu heishu reta: Pikuãã rãnga ko pirureva; Peera pẽĩjyve pyhasa asy verã, she ahasa asy verã rãĩmi? Katurapo peuvekui irova she hau verã? ³⁹Haire hei: Ôĩha rãnga hasa verã. Hesu heishu reta: Ãñete rãnga peupokui irova hareka pyhasa asypokui she ahasa verã rãimi. ⁴⁰Tẽvã pyvapy verã shakata hareka shasu kyty sheeãpo ãmẽẽpe, vokava Sheruĩpo mẽẽkui opaite õĩ kavi'õ retape.⁴¹Hãrã ĩrũ 10 ia mboireare hẽndurã, poshy jyreshu Santiago hareka Juan. ⁴²Hesu hẽnoshu retarã hei: Pee rãnga pikuaa kuei mburuvishare, mãrãra hẽnta ĩrũre reko ipope, hãrã haire mbytepe'ẽjy vateve'õre, reko asyshu reta.⁴³ Pynymbytepe kỹrããpo hai: Pota vateve'ia pynymbytepe, tymbory ỹngava. ⁴⁴Ĩmẽ'ẽ pota tynonde'ivarã, opavare tijokue. ⁴⁵She, Kuareta tay rãĩmi ai vekua yvy ĩãrẽ, aiã apyrokue ai verã, koñeĩ jokueha verã rãnga hareka amẽẽ verã shyrykove, hetavape amondo jepe verã mbai porãmbaivi.⁴⁶Haivi vãhẽ jyraha Jerikope. Hesu õhẽjyma oho voka tẽntaivi mboireare hãndi hareka kuareta hetavarã, pẽnte heshamba kũvãipia Bartimeo he'iashua Timeo tay, pe hỹmbeype vapy'i jururete'ẽrã. ⁴⁷Hẽndu Hesu Nasareno hasa ohovarã, õñepyrõ sapukerã hei: ¡Hesu, David Tay, shyparekomitẽvẽ!. ⁴⁸Heta'ẽ poshyshua pota jasaka'ẽrã, tẽvã hai hỹnatuvemba sapukejy: ¡David Tay, shyparekomitẽvẽ!⁴⁹Haipe Hesu oho ñymbourã hei: Pỹhẽno. Hẽno reta heshamba kũvãipiarã heishu: Narẽã pũ'ã, nyrẽno'i. ⁵⁰Haipe heshamba kũvãipia mombo jasoirearã, opo vasu pũãrã ou Hesu ẽvãpe.⁵¹Haipe Hesu pyrãndushu: Mbaivara ripota ajapo ndyrehe? Hãmã heshamba kũvãipia heishu: Pyrỹmboi'ia, pota rãnga aheshajytẽvẽ. ⁵²Hesu heishu: Ekuajyvy, rirojarã rykuerama. Haipevãi heshashamba kũvãipi vekua heshajyrã, oho Hesu haykue

¹Hesu hareka mboireare vãhẽjyraha yvyturusu olivo Betaniape, tẽntami Betfagé hyvache, tẽnta Jerusalenpe. Haipe Hesu mondoshu mõkue mboirearetarã, ²heishu: "Pekua pyvãhẽ tẽnta ñanynonde'õpe, pichemãrã pyheshapokui pẽnte mbirikaray ñapĩtĩãvã, nde'iave teri opohahea; pijora perukui. ³Ĩmẽ'ẽ mbava pyrãndupe mãrã'ĩrãra pijora, pereshukui: “Ñandeja rãnga pota rahahashu, arẽandapo verukajyndekui."⁴Jyraha retarã hesha mbirika ñapitiãvã pe hỹmbeype, hãrã haire jora veru. ⁵Hãmã haipe'iare pyrãndushu: Mbaivẽrãra pijorapeĩ mbirika? ⁶Haire heishu Hesu heishuva rãĩmi; hãrã ma'ẽihe raha reta.⁷ Haivi verushu reta Hesu mbirikami, hãrã monde vekua nono ĩãrẽ retarã, Hesu opohe. ⁸Heta'ẽ mondeva mbipysova oho verãipi, ĩmẽ'ẽjy yvyra hãka jasyjarã hỹnonde ñono rahava pehupi. ⁹Haivi tynonde ohovare hareka haykue ouvare, õñepỹrõ sapuke reta: ¡Hosanna! ¡Haikavite ko ouva Ñanderu Tumpa heepe! ¹⁰¡Ñanderu Tumpa tymaĩ kavihe David rãĩmi mburuvisharã ouva! ¡Tymbyvetehashu Ñanderu Tumpa, vateve'õ!¹¹Hesu iche Jerusalenperã, oho tupaoperã opa mãĩ hupi mãrã'ẽ. Haivi jyraha Betaniape 12 mboireare hãndi, shara ka'arumarã. ¹² Voka arajyape, õhẽma reta Betaniaivirã, Hesu ñandu ñymbahy.¹³Haipe mbyryivi hesha pẽnte igo jypy hoky heta'õ, hãrã oho mãĩhe i'ãra'ẽ. Vãhẽma hyvacherã mba'ẽã heshapy, hokykuerei, shara nde'iave jy'ararã. ¹⁴Haipe Hesu heishu igo jypy: Atẽñoma mbava toukui ndi'ia! Mboireare hẽndu vokava ñẽẽ.¹⁵Hãmã vãhẽ jyraha Jerusalenpe, Hesu iche tupaope, hãrã opa mohẽ tupao hapype mba'ova'õ hareka mbijapara mesa kyrypoti mbyhepy'õ kuaretare pevarã, hareka pykasu õvẽnde'õre vapyhea. ¹⁶Hãrã Hesu hejãã mbava raha timbipory tupao hapype.¹⁷Haivi õñepyrõ mboishu kuaretaretarã hei: Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe hei kavi: “Sheru ho, oo jurureha ipe verã he'ihaposhu opaite tẽntare pevarã”, tẽvã pee pijaposhi manarõ'iare ikua. ¹⁸Hãmã haipe hẽndu vokava pai ruvisha hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'ihea reta hãrã heka mãrãrapo jukashu, haire kyjeshi, hetaitema kuaretare mbyry mãĩhea ñẽẽ kavi pyrỹmboihearã. ¹⁹Ka'arumajyrã õhẽ reta vokava tẽntaivi.²⁰Kõ'ẽĩ hasa jyraha igo ẽvãipirã, hesha reta vokava igo opa tini hapoivive. ²¹Pedro mãnduarã heishu Hesu: Pyrỹmboi'ia mãĩhe, igo jypy rijahehe vekua opamba tini.²²Hãrã Hesu heishu reta: Pirojahe Ñanderu Tumpa. ²³Ãñetẽĩteva hai pee, ĩme'ẽ heishuva ko yvyturusu: “Syry hareka japara yyvasupe”, pya mõkue ryhevembape japo hareka roja katu heiva iko verãrã, iko ñõĩposhu.²⁴Hãrã hai pee: Pirojahe Ñanderu Tumparã, opava mãĩnũnga pirureva pimboipeĩrã, pyroja ĩmẽma pyre verãrã, mẽ'ẽã ñoĩpope. ²⁵Pimboi pẽirã, pyheja reishu ĩmẽ pyre porãmba papisha hãndirã, hãrã Ñanderu vate arapy'õ, hejarei jyve pyhevi verã porãmba pijapo vekua. ²⁶Hãrã pyheja reiãshu papisha japo porãmba vekuarã, Ñanderu vate arapy'õ hejareiãpo jyve pyhevi porãmba pijapo vekua.²⁷Hãmã oujy reta Jerusalenperã, Hesu vata'i tupao hapyperã, ñymboja ẽvãpe pai ruvishare, Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hareka kuakuavare, ²⁸hãrã pyrãndushu : Mãrãva mbaikatupyra rijapo kova? Mbavara mẽẽnde mbaikatu rijapo verã kovare?²⁹ Hesu heishu reta: She apyrãndupo jyve pee pẽnte mbai; pere she, hãrã ambeupo jyvepekui mãrãã rupiira ajapo ãĩ kova. ³⁰ Mbavara mbou Juan pyrỹmỹngarai verã Ñanderu Tumpa ti kuaretara? peresheno.³¹Haire õñepyrõ ĩnjeta ijupirã hei: “Tumpa rãnga mboushu, jairã heipojy ñande: “Hãmera, mãrã'ĩrã pyrojãmbashu?” ³²Ti jairapo kuaretare mbouva rãnga”? Hãmã kyje jyreshi kuaretare moa puãhe retarã, shara opavare roja ãñetẽĩte Juan hai Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iae Tumpa mbouvarã. ³³Hãrã hei reta Hesupe: Kuaahãny. Hãmã Hesu hei jyveshu reta: Ambeu'ãpo jyve pee marãva mbaikatu rupiira ajapo ãi kova mbai.

¹Hesu ĩnjetashu reta ñymyhã'ãnga rupiirã hei: Pẽnte kuimbai ñotỹuvajy'yvype,opamangorarã,haivijapokajyuva ñamihã verãpe. Mũpũãjy pẽnte oo vateva, haivi ñyngareko hareka mãĩ'ẽ verã opava rehe. Haivi poryka hepyre jy'yvy ã'ãmo mba'apo iaretaperã oho mbyry. ²Vãhẽma uva mỹno'õhã verã araperã, mondo pẽnte jokuerea mba'apo õre õpe, raha verã uva ia ña'ãporã. ³Tẽvã haire pysyrã nũpa voka jokuehava, haivi iporãĩ mondojy reta.⁴Haivi ijarã'õ mondojy ỹnga jokuerea, vokavape ñaka jokashi retarã heta heheishu reta. ⁵ Ko karai hykuãĩ ỹngava mondojy, tẽvã vokavape juka reta. Hãrã kyrã hetava mondorã ĩmemba'ẽ nupãhavã, hareka jukahava.⁶ Hãmã koñemahea hembyshu tay haihuva, mondorã hei pyape: “Shyray rãnga, mba'ẽãpo japohe retakui.” ⁷Opaite mba'apo iare hei ijupe reta: “Kova rãnga hai mbai ijarã; pei jajuka, hãrãpo ña'ãpõrãtẽ vẽkua pyta ñandekui."⁸Haivi pysyrã juka reta, hãrã nohẽ mombo reta hetekue uva rẽndaivi. ⁹Haivi Hesu pyrãndu: Mbaivara katu japo uva heta'õ ija? Oupo opa juka mba'apo iare hãrã mẽẽpo ju'uva rẽnda ỹngavae11.32 Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Karai ĩñẽẽpe: "profeta."retape.¹⁰Pimbijetãra Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kavivape heiva: Oo japo iare mombo vekua vokava ita, ã'ẽ ñonoha oo jypy vapyhe verã. ¹¹Ñanderu Tumpa rãnga japo kova, hãrã haikavi ñande kova mbai heshaha verã. ¹²Hãrã oñehã jyre mbyperesoka verã Hesu, shara kuaa reta mbai ñymyha'ãnga mondoha ñynõĩherã. Kyje jyre kuaretare hetavaivirã; ma'ẽĩhe ohojy.¹³Haivi mbouhashu Hesu ẽvãpe Fariseore hareka Herodes ryhevare, ĩnjeta porãrã ñonovaishu verãre. ¹⁴Kovare ohorã heishu: Pyrỹmboi'ia, kuaaha rãnga niñẽẽ añetẽĩtevarã, mbaveã rykyjeshi, rỹma'ẽãhe mãrãva kuaretara, rỹpyrỹmboi ãñẽteĩ jyvehe Ñanderu Tumpa hape: Katura me'ẽhashu kyrypoti mburuvisha vasu Cesar, ti mba'ety? Mẽ'ẽarapokui, ti mba'ety? ¹⁵ Tẽvã Hesu kuaa japurei jyrerã heishu: Mãrã'ĩrãra shypyarãpeĩ? Perushe pẽnte nikere tamãĩhe.¹⁶ Hãrã verushu, Hesu hesharã pyrãndushu reta: Mbava ha'ãnga hareka heera ñonoãhe? Haire heishu: Mburuvisha vasu Cesar. ¹⁷Hesu hei: Mburuvisha Cesar ña'ãpova pymẽẽjyshu mburuvisha Cesar, Ñanderu Tumpa ña'ãpova pymẽẽjyshu Ñanderu Tumpa. Mbyry mãĩ reta kỹrã heishu retarã.¹⁸Hãrã ou Saduseore Hesu ẽvãpe. Haire rojãã manova hykojy verã; hãrã pyrãndushu reta Hesu: ¹⁹Pyrỹmboi'ia, Moise mbypara vekuape rãnga hei: Pẽnte kuimbai manoshi hyrekorã, tẽvã mymembyãrã tyvy õendajyhe tichey hỹrekokue mimoña verã tichey manoshi vekuaivi.²⁰ãmã iko jyre 7 kuimbai pẽnte ovare; tynondeiteva õmendahe, tẽvã manoshirã mymembyã. ²¹Haivima mõkuehea õmendajyhe, tẽvã hykuãĩ manorã mymembyã jyve; mbahapyhea kỹrãmijy. ²²Hãrã kỹrã 7 õre opaĩ õmendatẽhe taupe, tẽvã mbavẽã haire pẽnteva heja hĩjapo. Koñemahea mano jyve vokava taupe. ²³Haivi manovare kuerajymarã: Marãva hỹrekorãĩterapokui, shara 7 õre opa pavẽĩ õmendatẽhẽ vokava taupe?²⁴Hesu heishu reta: Pijavy rãnga, pikũã Ñanderu Tumpa iñẽẽ hareka Ñanderu Tumpa ñymbaikatu. ²⁵ Manovare kuerajyma araperã, kuimbai hareka taupe õmendaveamapokui. Shara ikoposhi Tumpa jokuevare rãĩmi vate arapy.²⁶Manovare kuerajy verãperamba pimbijetã Moise jykuatiape heiva, mãrãra Ñanderu Tumpa ĩnjetashu Moise vycheri hãka hẽndy õĩvirã hei: “She hai Abraham, Isaac hareka Jacob ñu Tumpa." ²⁷Tumpa rãnga ha'ẽã manovare ñu Tumpa, hykove'iare ñu Tumpa rãnga hai. Mããty rãnga pijavypẽĩ.²⁸Heshama Hesu haikavi heishu reta, pẽnte Moise mbypara vekua pyrỹmboi'ihea, hẽndu ijao ñynõirã, ñymbojahe pyrãndushu: Marãvara Ñanderu Tumpa iñẽẽ haikaviveva? ²⁹Hesu heishu: Haikaviveva ñẽẽ rãnga hai kova: “Hẽndu Israel, Ñanderu Tumpa pẽnteĩ rãnga'ẽ. ³⁰Haihu Ñanderu Tumpa ndypyaivive, ndykove ryheve, mbai kuaakue ryheve, hareka opaite nypyrãtakue ryheve. Kova hai Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ haikaviveva. ³¹Haivi mõkuehea kyrã heijy: “Haihu ndapisha nde rijyhaihuva rãimi." Mba'ety haikaviveva kova mokue'õ retaivi.³²Hãmã Moise mbypara vekua pyrỹmboi'ihea heishu: Haikavite, pyrỹmboi'ia, ãẽtẽite ko rereva: Pentẽi'ẽ Ñanderu Tumpa, mba'etyjy yngava ha'ẽĩ ẽẽ. ³³Jahaihu Ñanderu Tumpa ñandypyaivi, opa mbai kuaakue ryheve, ñandyrykove ryheve, ñanypyrãtãkue ryheve hareka jahaihu ñandapisha jaijyhaihuva rãimi, haikavive mymba jajuka hareka jahapy vaivi Ñanderu Tumpa hee. ³⁴Hesu, hẽndu ĩnjeta kavitẽrã, heishu: Mbyryã rẽĩshi Ñanderu Tumpa ẽvãpe. Hãrã mba'ẽã mbava pyrãndujyshu³⁵Hesu pyrỹmboi'ẽ tupaoperã pyrãndu: Mãrã'irãra Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hei reta, Kristo David tayva? ³⁶David teiva rãnga hei Espiritu Santo rupii: Ñanderu Tumpa heishu Sheja: “Vapy shakata kyty, añonopeve ndyreshatamba'iare ndepy ipe." ³⁷David teiva rãnga hẽnoshu “Sheja”, Marãrapo akuarã David tayjy? Heta'ẽ haipe kuareta jatyva, vy'ape hẽndu ñynoĩ Hesu ĩñẽẽ.³⁸Hesu pyrỹmboirã heishu reta: “Pimoãshi Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, haireta rãnga haikavishu iko mondeva pukuherã, pota marãnduha reta vatahava retaipi karai vasure rãimi. ³⁹Haire heka haikavivevape vapy verã Judiore ñymbatyseape, hareka ñymyhẽnda kavi karu vasu ikova retaipi. ⁴⁰ Hãrã puku rã'ãnga ñymboireta,hekyshiverãĩmemanovarehookuemire.Haire hasyitevepo nupãhãkui.⁴¹Pẽnte arape Hesu vapy'ẽ kyrypoti Tumpa pevãrã mbatyha'õ hyvache, mãĩ'ẽhe marãra kuaretare ñono ñynoĩpy kyrypoti; iko katuvare heheta ñonopy. ⁴² Haipe vãhẽ oujyve ĩme manoshi vekua pavete'ia, mõkue nikere sa'i ovale vekuami ñonovepy.⁴³Haipe Hesu hẽno mboirearetarã heishu: Ãẽtẽĩteva hai pee, ko ĩme manoshia pavetetẽ ia kyrypoti hyrupe hetave ñono opava retaivi. ⁴⁴Opava reta rãnga hembyshu vekuaĩ veru mẽẽ, tẽvã ko pavetetẽ ia opa veru mẽẽ ĩmẽrea, karutẽhe verã vekua.

¹Hesu õhẽ tupaoivirã, pẽnte mboirea heishu: Pyrỹmboi'ia, mãĩndavehe ko ita hareka tupao, mãrãra tivisharã mashyã seve! ²Hesu heishu: Ryheshara kova oo vasukuere? Pẽntẽapo ĩmẽkui ita jyvohy'õ, opaitepo mbaihakui.³Hãmã oho reta yvyturusu Olivo heta õpe tupao hyvache, haipe Hesu vapy'ẽrã, Pedro, Jacobo, Juan hareka Andres pyrãndushu reta hã'ẽĩ õpe: ⁴Mbaipeiterapo jehu kova mbai? Mbaiva jyheshava ranirapo ẽẽkui, kova ikomapotarã?⁵ Hesu oñepyrũ heishu reta: Pymãĩ kavi avy mbava pynymbytavykui. ⁶ Hetapo ou shyreepe heiva: “She hai Kristo”, hãmã hetapepo mbytavy.⁷Pyhẽnduma mbe'ua ou ñyrãrovarã, avy pykyje, shara kyrãñoĩpo iko; tẽvã ha'ẽã japyma verã. ⁸Hãmã tẽnta hareka mburuvishare opapo puã ijehe; ikopo opa rupii yvy ryry, õĩpojy ñymbahy hareka jaheo vasu; kova mbai hai jyhasa asy tynonde'õvã.⁹Tẽvã pingareko katu pindijehe. Shara ĩmẽpo'ẽ pyndypysykarã pyndyrahava mburuvishare hỹnonde hareka punũpa verã Judiore ñymbatyseaipi, shyryheva peerã piñyhẽnopo mburuvisha vasu hareka huvishare hỹnonde, shyreepe piñymbeushu verãre. ¹⁰Shara ndei teri ara japyrã, mbe'uañõĩpo ko Ñẽẽ Kaviva opa tẽnta retaipi.¹¹Hãmã pyndyrahama mburuvishare hỹnonderã avy pejepy'apyhe pere verã, hareka avy pypya pimbijetarãni, vokava ñẽẽ me'ẽãpeva pere, shara ha'ẽã pee pĩnjeta verã; Espiritu Santoi rãnga. ¹²Hãmã ĩmepo'ẽ kuimbai mẽẽva tyvy jukaha verã, terure mẽẽpo tayre; hãrã tyrayre ñymbyvaishopohe tuu hãrã jukakapo. ¹³ Hãrã opavare pyndyreshatãpo shyryhevaperã, tẽvã tantangãtu'õ japyapeve, vokavapo oho jepekui.¹⁴Pyheshama ko mbai porãmba'eiteva ẽẽ, ẽmbatẽ verãpe Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Daniel heiva rãĩmirã, (ko mbijetava tikuaa mbaivara he'ise) hãrã Judeape'iare toho tiñemi yvyturusu ẽvãipi; ¹⁵hãmã hoo ĩãre'iva, avy tyvejy nohẽ verã mãĩnũnga hoo ivi; ¹⁶hãrã kaa hupi ohova, avy toujy tyheka mondeva.¹⁷Pavetepo'i taupere purua'iva, hareka pyrỹmykambu teri'ia voka arape! ¹⁸Pirure katushu Ñanderu Tumpa potãã jehupe kova mbai ro'yma irã. ¹⁹Vokava arape ẽpo jyhasa asy tivishava arykaimba heshahava ikorã, Ñanderu Tumpa jypy japorãvãĩ ko yvy, ã'ẽpeve hareka ikovẽãmapo kutyve. ²⁰Ñanderu Tumpa mykõipiã vokava ararã, mba'etypo ohojepeva, hãmã hai pyhỹrõvare rehẽĩ mykõipĩĩpo vokava ara.²¹Ĩmẽ'ẽ heipeva: “Pymãĩ, kope'ẽ Kristo." Ti” ãumpe'ẽ”, avy pyroja. ²²Shara oupo tykove japu, hei ijeheva hai Kristo, hareka Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia japuva, heta mbaipo heshaha verã japo pyrymbytavy verã, katupo hai jyve Ñanderu Tumpa pyhỹrõva. ²³Pingareko katu pẽĩ, ambeuma pee kova mbai ndei teri ikorã.²⁴Vokava arape, jyhasa asy hasamarã, kuarasy opapo overã pỹntukui hareka jasy sapeveãmapokui. ²⁵Jasy tatare opapo oa vate araivi, hãrã mbai arapy'õre mbaikatu opapo õmyĩ. ²⁶Haipe ijyheshapo ko Kuareta rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ oujyma avãpỹntupy, mbaikatukue hareka himbipekue ryheve. ²⁷Hãmã hai mondopo jokuevare mbaty verã hai pyhỹrõvare urũndy yvytu pejuvaivi, yvy japyaivi hareka vate ara japypeve.²⁸Ko igo jypyivi pikuaa ñymyhã'ãnga: Hãkã hovyrã õhemashu hokyrã, pikuaa ara haku vãhẽmapojyrã. ²⁹Kỹrãpo jyve pee pyheshama kova mbai jehurã, pikuaapo Kuareta tay rãĩmi aiko vekua õchepema ãĩrã.³⁰Ãñẽtẽĩte hai pee, opapo iko kova mbai ndeiteri kuaretare ã'ẽvare opaite manorã. ³¹Yvy hareka arapy'õre opapo hasa, tẽvã shiñẽẽ hasããpo hai. ³²Tẽvã vokava ara hareka ora mba'ety kuava, Tumpa jokuevare arapy'iare hareka Ñanderu Tumpa taytẽvã kuãã jyve, koñẽĩ Tuu kuaa.³³Pingarekopẽĩ, avy peche, hareka pirure katu shara pikuãa mbaipera vãhẽpo voka ara. ³⁴Kuareta mbyry ohova rãĩmi; hoo hejashu jokuevare, hãmã mẽẽshu pepẽnteĩ japo verã, hãrã õchepe ñyngareko'õ heishu avy oche verã³⁵Hãrã avy peche, shara pikuaã mbaipera oujypo oo ija, ka'arurã, pyhare mbytepe, uru ñyrãvãpe, kõi ourãra, ti kõ'ẽira. ³⁶Mãhẽ ourã pyndysapyakui pechepẽĩrã. ³⁷Kova haipeva opava retape hai: Avytei peche.

¹Hãrãmõkuearaima'ẽpaskuaverã, arete pãhã jylevaduramba, hãmã pai ruvisha hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare heka marãrapo pysyka Hesu, mbytavy rupii juka verãre; ²hãrã hei reta: Avy jajapo aretepe, mahẽ hẽnta'õre pũã ñandyrehekui.³Hesu ĩme'ẽ Betaniape, Simon, kuru porãmba'i vekua hẽntape, mesapema ñynõĩrã, vãhẽ ou pẽnte taupe veruva mbai hyru tynỹhẽ'õ mbai pisheka kavi hepyva ryheva, nohẽrã ñohẽhe mbai pisheka kavi Hesu ñakãre. ⁴Hãrã haipe õre poshyjyrerã hei reta: Marã'irãra jyvareareihe mbai pisheka kaviva? ⁵Katutẽ õvendea 300 ara mba'apova repykuere, hãmã hepykue me'ẽãtẽshu pavete'iare. Haipe pya ohõãhe retarã poshy jyreshu taupe.⁶Tẽvã Hesu hei: Pyma'ẽĩhe, marãnga pyma'ẽĩãhe? Mbai haikaviva rãnga hai japo shyrehe. ⁷Pavetevare ĩmeñõĩpo pynymbyteipi, hãrã potama haikaviva pijapoherã pijapopohe reta, tẽvã she opa arããpo aiko pynypãũpi. ⁸ Kova taupe hipityshuvaipi japo, shãkare ñohẽ mbai pisheka hareka shyrete, shotyãrã verã. ⁹ Ãñetẽĩte hai pee: Mãĩpi mbe'uhavaipi ko Ñẽẽ kaviva yvy jerekue, mbe'uhapo jyve kova taupe japo shyreheva hareka mãndu'apohe.¹⁰Judas Iscariote, hai jyve 12 Hesu mboireare ryheva, oho pai ruvishare ẽvãpe ñono verã Hesu haire ipope. ¹¹Hãrã hẽndumashu retarã vya jyre, haivi mẽẽshu reta kyrypoti, hãmã Judas heka marãrapo ñono Hesu haire ipope.¹²Ara tynodevape arete pãhã jylevadurambava hou reta, hareka avisha ray jukaha Paskuarã arape, mboireare heishu: Mapera ripota myhẽndahande Paskuape reu verã? ¹³Hesu mondo mõkue mboirea retãrã, heishu: Pekua tẽntape. Haipe pĩvãitipo hãndi pẽnte kuimbai kambushipe yy rahava; pekua hipikui. ¹⁴ Mãĩpi oho ichevape oo ija pereshukui: “Pyrymboi'ia rãnga he'ika: “Mape'õ oo'ipera haupo hãndi amboi areare Pascuape ho'uava?"¹⁵Hãrã hai heshakapope pẽnte oo vasu vate'õ opama ẽvã; haipepo pymyhẽvã ñande. ¹⁶Hãmã mboireare õhẽ jyraha voka tẽntaperã, hesha reta Hesu heishua rãĩmi; hãrã haipe myhẽvã reta Paskuape ho'ua verã.¹⁷Pỹntuma'irã Hesu hareka mboirea, 12 iare oho hãndi haipe. ¹⁸Haipe mesape karuma ñynoirã Hesu heishu reta: Ãñẽtẽĩte hai pee, pẽnte pynymbytepe'õ, akaru ãĩ hãndiva shymẽẽkui. ¹⁹Haire oñepyrũ mbyvy'ã, hãrã pepẽntei pyrãndushu reta: Sherapokui?²⁰Hesu heishu reta: Pẽnte 12 pẽiva, peratupe pãhã ãmaky ãĩ hãndiva. ²¹Ko Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ rãnga ohoñõĩpo kuatia ñẽẽ kaviva heiheva rãĩmi, tẽvã ¡pavetepokui pysykava kova Kuareta tay rãimi ou vekua yvy ĩãrẽ! Haikavivetẽshu verã ko kuimbai o'ãã ko yvy ĩãrẽrã.²²Karuma ñynoirã, Hesu heky pãhã ñymboi ĩãrẽrã, pyseã mẽẽshu retarã hei: Pe'u, kova hai shyrete. ²³Haivi hekyjy vino ho'uapya, ñymbi ĩãrẽrã mẽẽshu mboireare, hãrã opaiteva hou reta. ²⁴Heijyshu reta: Kova hai shuruvy, ñaimby py'ahuva ryheva, ñohẽa verã opava retare. ²⁵ Ãñẽtẽĩte hai pee, hauveamapokui ko uva tyy, haujypeve voka arape vino py'ahuva, Ñanderu Tumpa ẽvãpe.²⁶Hãmã opama pyrahe ñymboiva ryhevarã, õhẽ oho reta yvyturusu Olivo heta'õpe. ²⁷Hesu heishu reta: Ko pỹnturã opaitevapo shynotikui, Ñẽẽ kaviva heiva rãĩmi: “Jukahaposhi avisha ñyngarekoite'ihea, hãrã jy'avishare opapo ñymomohẽshikui.”²⁸Tẽvã, akuerajymarã ahapokui pynynonderã Galileape. ²⁹Hãrã Pedro heishu: Opaĩpo ndyreja retakui, tẽvã she ha'ẽã aryreja verã.³⁰Hesu heishu: Ãñetẽĩte hainde, ã'ẽ ko pỹnturã, ndei uru mõkue ñyrãrã, mbahapy kavipo shyñomikui. ³¹Tẽvã Pedro hei jyvyĩ: Katupo amano jyve nendiekui, mapeãpo ãrĩñomikui. Hãrã kỹrã pãveĩ hei reta ĩrũre.³²Hesu hareka mboireare hãndi vãhẽ jyrahaGetsemani he'iashuape, hãrã Hesu heishu reta:Pyvapykope, ahapo ãĩmboishu Ñanderu Tumpa. ³³ Hãrã raha Pedro, Santiago, hareka Juan. Hesu õñepyrõ mbyrymairã, pya vy'ãã. ³⁴Hesu heishu: Avya ãĩte rãnga amanopotarã; pypyta kope, avy pechekui.³⁵Hesu oho poshy hỹnonde, haipe ĩñesurã syva mboja peve yvyrerã jurureshu Ñanderu Tumpa: katurã mbyhasa shyhevi ko mbai pohyva ahasa verã. ³⁶Ñymboirã hei: Abba, Sheru, nde rãnga opa mbai javaiã rijapo verã; heky shyhevi kova mbai pohy ahasa verã. Tẽvã avy tiko she aipotava, kõñẽi nde ripotava tiko.³⁷Hesu oujy mboireare õperã hesha ocheñynoi reta, hãrã heishu Pedro: Simon, recherarẽĩ? Katu ãĩteira kỹỹ recheãmiterẽĩ? ³⁸Avy peche, pirure katu mahẽ pyndypyarã'ãkui: Peeara pykỹrẽyte mbai haikaviva pijapo, tẽvã pyndyrete kãngy. ³⁹Hesu hykũãĩ oho ñymboijyshu Ñanderu Tumpa, hei vekua rãĩmi katĩ heijy.⁴⁰Oujyrã hesha mboireare ochejy reta, shara hypehyitema retarã, kuãã heishu verãre. ⁴¹Hesu mbahapy oujyvape heishu: Peche, hareka puputupẽĩ kate. Haikavima, vãhẽma Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ mẽ'ẽhã heko porãmba iare ipope. ⁴²Pupũã jaha, shara vãhẽserima ou shymẽẽva.⁴³Hesu ĩnjeta teri'ẽ vẽkua, vãhẽ ou Judas Icariote hai jyve pẽnte 12 mboireare ryheva, kuareta hetava ou hãndi kyse hareka yvyra ipope veru reta. Voka pai ruvisha, Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, hareka kuakuavare jokueva. ⁴⁴Judas pyrypysykava heishu: “Hovape apyteshuvapo hai, pypysykui hareka kapyry pyrahakui." ⁴⁵Hãmã Judas ñymboja Hesu ẽvãperã hei: Pyrỹmboi'ia! Hãrã pyteshu. ⁴⁶Haivi pysy Hesu perã, ñapĩtĩape raha reta.⁴⁷Hãmã pẽnte haipe õ nohẽ jykyserã, poryhe pai ruvisha jokuerearã nambi hyvaisho jasyja shi. ⁴⁸Hãrã Hesu heishu kuaretare: Mãrã'ĩrãra pepope peru kyse hareka yvyra shyraha verã, manarõ'ia rãĩmi? ⁴⁹ Opa ara rãnga ãĩ she pyny pãupe apyrỹmboi tupaope, tẽvã shy pysyãpi. Kova rãnga jehu hekope kavi Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe heiva iko verã. ⁵⁰Hãmã opaite mboireare heja Hesu, hãrã opa ñemi reta.⁵¹Hãmã pẽnte kunumi savana pẽĩ ñymama ia oho haykue, hẽrã syndarore pysy; ⁵²tẽvã kunumi savana tĩvã hejarã, hãrã nanitei ñyvãhẽ.⁵³Hãmã rahashu reta Hesu pai vasure hỹnonde, opaiteva ñymbaty pai ruvishare, kuakua vare hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare. ⁵⁴Hãmã Pedro mbyryĩ oho i Hesu haykue, pai juhuvishare hoo jykora peve vãhẽ. Haipe Pedro vapy hãndi syndarore tata hyvache jypee ñynoi.⁵⁵Hãmã pai juhuvishare, Judiore juhuvisha heka ñynoi mãrãrapo ñono vaishu Hesu, jukaka verã; tẽvã vãhẽãshu reta. ⁵⁶Hãmã hetatẽ mba'ety vekua hei heva, tẽvã ĩñẽẽpe opa jyvavy reta.⁵⁷Hãmã ĩmẽ'ẽ puãrã ñẽẽ mbijapuva Hesu, heiva: ⁵⁸Ore hẽnduha heirã: “She opapo aitykui ko tupao kuimi japo vekua, tẽvã mbahapy arape amupuãpojy ỹngava, ha'ẽã kuimbaire japova.” ⁵⁹Hãmã haipe jyvyĩ pẽnte ñẽẽ peã ñynoi reta.⁶⁰Haipe kuaretare mbytepe pũã paire juhuvisharã pyrãndushu Hesu: Mba'ẽãrapo rere? Ryhẽnduara mbaivara hei ñynõĩ ndyrehe? ⁶¹Hãmã Hesu mba'ẽã hei. Hãmã paire juhuvisha hykuãi pyrãndu jyshu: Ndera hai Kristo, Ñanderu Tumpa heko kaviva Ray? ⁶²Hesu hei: She hai. Pee pyhesha pokui Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, vapyma Ñanderu Tumpa mbaikatu jakata kyty, hareka oujy ara vateivi ãvãpỹntupy.⁶³Hãmã paire juhuvisha mỹndoro mõndevarã hei: Mbai verãra ỹnga jaikotẽvẽpo jyhe mambeu ñande verã? ⁶⁴Pyhẽnduma rãnga ĩnjeta põrãhe Ñanderu Tumpa; Marãra pereshu? Hãmã opaiteva hei hereta: Tymano!. ⁶⁵Hãmã haipe ã ãmokue õñepyrõ myndyvyhe, hesa jokua shirã nũpa retarã hei: Mbeu mbavara nũnũpa!. Hãmã Syndarore nũpa jyre Hesu hovaipi.⁶⁶Hãmã Pedro ẽẽ teri oo jykorapy jiche kytyrã, ou pẽnte taupe pai ruvishare jokuerea, ⁶⁷hãmã hesha Pedro jypee ẽ tata hyvache, ñymbou mãĩ herã heishu: Nde rãnga riko rei jyve hãndi Hesu Nasareno. ⁶⁸Pedro ñomirã hei: Aikuaanyshu, hareka aikuã vãĩjy voka rereva. Hãrã Pedro õhẽ katuape, hãmã haipe uru ñyrã.⁶⁹Hãmã voka taupe heshajy Pedro, hãrã hei haipe õ retape: Kova kuimbai haijyve hai ryheva. ⁷⁰Pedro katy hykũãĩ ñomijy, haivi haipe õre hei jyvyĩshu reta: Ãẽte rãnga ndee jyve hai ryhevare, Galileava nde, hãrã haire rãĩmi rĩnjeta jyve.⁷¹Hãmã Pedro õñepyrõ ĩnjeta porã, hãrã ĩñẽẽ mẽẽ vape hei: Aikuã rãnga voka kuimbai, pee pĩnjetahe sheva. ⁷²Haipe uru mokuehea ñẽẽjy. Hãmã Pedro mãnduahe Hesu heishu vekua: “Ndei teri uru mokue ñẽẽrã, mbahapy jypo nde shiñomi reikui." Pedro mãndua vokava reherã õhẽ katuape, haipe jaheote i.

¹Hãmã kõĩma ou vape, pai ruvishare hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, hãndi kuakuavare ñymbaty ĩnjeta reta, haivi raha reta Hesu pokuaha vape ñono verã Pilato ipope. ²Haipe Pilato pyrãndushu: Ndera hai Judiore juhuvisha vasu? Hesu heishu: Ndema rãnga rere rẽĩ. ³Hãmã pai ruvishare ĩñẽẽ mombo ñynõĩhe Hesu, ñonovaishu verãre:⁴ Hãmã Pilato hykuãĩ pyrãndu jyshu: Mba'ẽã rapo rere? Mãĩhe, heta mbai porãmba he ia ndyrehe. ⁵Tẽvã Hesu mba'ẽã hei; hãmã Pilato kuavẽãma hei verã.⁶ Voka arete Pascua arape Pilato jypykuaa mohẽ ñõĩva pẽnte kuimbai peresoivi, kuaretare jurureva. ⁷ Haipe ĩmẽ'ẽ peresope pẽnte kuimbai Barravas he'iashua, hai hareka ñi'ĩrũre hãndi pẽnte ñyrãrõpe purukarã. ⁸Hãmã ou Judiore hetava jurureshu verã Pilato poishi verã pẽnte kuimbai, kuei japosea rãĩmi.⁹Hãmã Pilato heishu reta: Pipotara apoijyshi pee Judiore juhuvisha vasu? ¹⁰Pilato kuaa jyve pai juhuvishare heshatã rehẽĩ mbyperesoka jyre Hesu. ¹¹Hãmã pai juhuvishare mỹkyrẽy jyvỹĩ kuaretare sapukerã jurure verã Pilatope Barravas poishi verã.¹²Hãmã Pilato pyrãndu jyshu reta: Mbaivara pee pipota akuarã ajapohe, pymbyheva Judiore juhuvisha vasu? ¹³Hai reta sapukerã hei: ¡Mbysavava kurusure!.¹⁴Hãmã Pilato heijyshureta: Mbaivara hai porãmba japo? Hai reta katy hỹnãtuve sapuke reta: ¡Mbysavava kurusure!. ¹⁵Hãmã Pilato pota haikavi ẽẽ hãndi retarã, poishi Barravas; hãrã mẽẽshu syndarore nũpãka verã Hesu, haivi mẽẽ Hesu mbysavava verã kurusure.¹⁶ Hãmã syndarore raha Hesu Pilato juhuvisha vasu ho ipe hee “Pretorio,” hãrã haipe syndarore opa mbatyka. ¹⁷ Hãmã Hesu hetere ñonoha mondeava pỹtãva, hãrã ñonohã ñakare pẽnte korona juuvi ñopeãva. ¹⁸ Hãmã oñepyrũ Hesupe ñymby horyape marãndurã heishu: Ore ỹrỹnỹpỹa jatyka nynõnde! Nde hai Judiore juhuvisha vasu!.¹⁹Hãmã nũpa reta ñakaipi pẽnte yvyrape, hãrã myndyvy hovare, hareka ĩñesu ra ãnga hỹnonde reta. ²⁰Hetama Hesu ñymby horyhe retarã, hekyjy shi reta mondeava pỹntava, hãrã Hesu ha ei mondeva mỹmondekajy reta, hãrã nõhe katuape raha mbysavava verã kurusure. ²¹Pẽnte kuimbai Cirenepe ia Simón heiashua, Alejandro hareka Rufo tuu, ñũũvi oujyva. Hãmã haipi hasarã, miñerã mbyrahaka reta Hesu jukurusu.²²Hãmã rahashu reta Hesu pẽnte henda “Golgotape” he'iashuape, he'iseva: Tãka kãvẽ rẽnda. ²³Hãmã mẽẽshu reta vino irova mbihi ava hou verã, tẽvã Hesu ho uã. ²⁴Hãrã hupishu reta Hesu kurusure, haipe syndarore mbijajao ñynõĩ reta Hesu monde vekua, dadopy jyvarerã ity ñynõĩ yvype hesha verãre mbaivara pepẽntẽipo raha.²⁵Hãmã kõĩ mbyte nũnga vape, hupishu reta kurusure. ²⁶Hãmã pẽnte mbyparava ñonohã kurusu ñakare mbaiva rehera jukaha, heiva: “Judiore juhuvisha vasu." ²⁷Hãrã haipe mbysavava hãndi mõkue manarõ'iare, pẽnte jakata kyty hareka ĩrũ jasu kyty. ²⁸Hãmã kyrã iko voka Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kavivape heiva: “Mbai porãmba japo ia reta mbivacheha."²⁹Hãmã haipi hasava ĩñẽẽ mombohe Hesu, ñãka mbyvava jyrerã hei reta: Mbah!, nde rãnga tupao rityrã, mbahapy arape rũmupuã jyvẽrã nda. ³⁰Rysyry rãngapo rẽĩvavi, vejyshi kurusu.³¹Kỹrã ñymby hory jyve hereta Hesu, pai ruvishare hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare. Hei ijupe reta: Hetape japo kavi tẽvã, ijehema mbai ãĩte japo haikaviva. ³²Hãmã ko Kristo, Judiovare juhuvisha vasu, ã'ẽ tyvejy kurusuivi heshaha verã hãmã rojahapo jyve. Hãmã voka mbysavava hãndiva kurusure poshyre jyveshu.³³Vãhẽma ka'aru nũnga vape, opaite yvy jerekue opa timimbi, ka'aruite mbahapy ora peve. ³⁴Hãmã Hesu hỹnãtu sapukerã hei: Eloi, Eloi, Lama sabactani? vokava he'ise: Sheru Tumpa, Sheru Tumpa, Mãrã'ĩrãra sheĩ shyreja? ³⁵ Hãrã haipe õre hẽndumarã hei jyre: Pyhẽnduno, hẽnoma ẽTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Elia.³⁶Hãmã pẽnte hairetava ñani ou mãky verã esponja vinagrepe, hãmã jokua yvyra takuara japyrerã mby houka, hãrã hei: Pyma ẽĩhe, jahesha nga Elia ou mbyvejyshukui. ³⁷Hãrã Hesu hỹnãtu sapuke jyrã, jeky. ³⁸Haivi tupao vasupy õ savana tivishava mbyteipi soro, vateivi hareka yvykyty.³⁹Hãmã syndaro ruvisha Romano, ñymbou i Hesu hỹnondeva hesha kyrã jekyrã, hei: Añetẽĩte mba kova kuimbai hai Ñanderu Tumpa tay. ⁴⁰Hãmã ĩmẽ'ẽjyve haipe taupere mbyryivĩ maĩ ñynõĩ; haire mbytepe ẽ Maria Magdalena, Maria, Jakobo ndei veva hareka Jose ishy, hãndi Salome. ⁴¹Hãmã kova taupere hai Hesu mi ĩrũ jyreva Galileape irã, ijokueka jyreshu; hãrã heta ẽjy ĩrũ taupere oho hãndi vekua Jerusalenpe.⁴²Hãma ka'aru pỹntuma, ñai kavi verã jy arape, hareka putu'uava jy ara seri vape. ⁴³Hãma ou Jose Arimateape ia, kuimbai heko kaviva, hãrã mburuvishare hãrõ ñynõĩ jyve Ñanderu Tumpa Êvape, hãmã kyjeã icheshu Pilato jurureshu verã Hesu hetekue. ⁴⁴Hãmã Pilato mỹngyje hẽnduma mbe ua Hesu jekyrã, haivi hẽnoka syndaro ruvisha pyrãndushu verã jekymara.⁴⁵Hãmã kua kavi syndaro ruvisha juruivirã, mẽ ẽkashu Hesu hetekue Jose. ⁴⁶Hãmã Jose ovama savana kavivarã, mbyvejy Hesu hetekuerã ñomapy. Haivi raha ñono ita jo oa vekuapy, hãrã ita vasu pẽi mbotyjy ĩãrẽ. ⁴⁷Maria Magdalena, hareka Maria Jose ishy kua reta mapera Hesu hetekue ñonõha.

¹Hasama putu'uhava ararã; Maria Magdalena, Maria Jacobo ishy, hareka Salome, ova reta mbai pisheka raha ñonohe verã Hesu hetekue. ²Tynonde ara semana õñepyruape kõ ẽĩ kuarasy õhẽñõĩte, oho reta Hesu hã õve ñotyãvape.³Taupere hei jyraha ijupe: Mbavãtepo mbysyry ñandekui ita vasu tã õvẽ ẽvãpe õ hõche mbotyha pya? ⁴Tẽvã mãĩ retarã hesha ita vasu mbotyha pya ẽvẽkuape veama ẽ. Kova ita rãnga marẽỹĩteve vekua.⁵Ichema reta voka ita jo'oava hapyperã, hesha reta jakata kyty kunumi mondea tĩva pukuhea vapy ẽ; haipe taupere opa kyje japyraha. ⁶Hai heishu reta: Avy pykyjeite, pee rãnga pyhekapi Hesu Nazareno, kurusure mbysavava vekua. Hai rãnga hykove jyma, mba'etyma kope. Pymãĩ ñonoã vekuape, hendakueima ẽ. ⁷Pekua pymbeushu mboire vekuare hareka jyve Pedro: Hai ohopo pynonderã Galileape; haipepo pyheshajyshukui, hei pee vekua rãĩmi.⁸Hãmã taupere õhẽjy tã õvẽ ẽvãivirã, opa ryry hareka kyje ryheve ñanijy jyraha. Hãrã mba'ẽã mbavape hei, shara kyjeite reta.⁹Hesu hykove jymarã, voka semana õñepỹrõ verãpe kõ ẽĩ, Maria Magdalena rãni ijeshakashu, (7) mbai poshy ĩmẽrerã mohẽshi vekua. ¹⁰Haivi oho mbeushu Hesu mi ĩrũreare, jaheo hareka vyamba õre. ¹¹Hẽndu reta Hesu hykove jya, hareka Maria Magdalena heshajyshua, tẽvã haire rojã.¹² Haivi, Hesu hykuãi ỹngai ijeshaka jyshu mõkue mboireare, jyraha jyre ñu kytyrã. ¹³Haire oho mbeu jyveshu ĩrũre, tẽvã haire rojã reta.¹⁴Haivi koñema heape Hesu ijeshakajy (11) mboireare retape, haire vapy ñynõĩ mesaperã. Ñyngãtashu reta jyrojã, hareka pya rãtaite retarã, shara rojã reta hykove jyrã hesha vare mbeutẽ jyrerã. ¹⁵ Haivi heishu reta: Pekua opa rupii yvy jerekue, hareka pymbeushu opaite kuaretare ko ñẽẽ kaviva. ¹⁶Ĩmẽ'ẽ rojava hareka ñymyngaraika varã ohojepepo, tẽvã rojambava jahea pohe.¹⁷Ko mbaikavi heshaha verã mĩ'ĩrũpo opaite rojavare: Shy reepe mohẽ pokui mbai poshy, ĩnjetapo ñẽẽ py'ahuvape; ¹⁸pysypo reta mboi, hareka houpo mbai purukava tẽvã mba'ẽãpo japohe reta, ipo ñono ĩãrã ñymbairasyvarã, kuerapo.¹⁹Opama ñimiñẽẽshu retarã, Ñanderu Hesu hupihajy vate arapy, hãrã vapy Ñanderu Tumpa jakata kyty. ²⁰Hãrã haire oho mbeu ñẽẽ kaviva opa rupi, Ñanderu Hesu mboryshu reta. Hãmã my ãñete ĩñẽẽre mbaikavi heshaha verã iko vekua rupi. Amẽn.

¹Heta ĩmẽ'ẽ oñehã ia mbypara verã hekope kavi kuatiare, opaite mbai ãñeteva ỹrymbytepe iko vekua, ² ỹrymboiva rãĩmi ÑanderuTumpa ĩñẽ ryheva õñepyrũrãvãĩ hesha vekuare, hareka pyrỹmbory mbe'ua verã ñẽẽ kaviva. ³She rãnga aikohe aikuaa kavi rãni verã õñepỹrũãvive, hãrã haikavishe ambyparande verã kuatiape kova mbai hẽndape kavi, nde Teofilo haihuhava, ⁴rikuaa kavi verã opa mbai ãñeteva nymbo'eaheva rãĩmi.⁵Herodes, Judeape'õ huvisha vasu jy'arape, iko pẽnte pai Zacarias he'iashua Abias ryheva, hãrã hỹreko Elizabet jyve, Aarón ryheva. ⁶ Mõkue ryheve heko kavi Ñanderu Tumpa hỹnonde hãndi japo hekope kavi Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ, harea japoha verã. ⁷ Tẽvã hĩjapoã reta, shara Elizabet membyã, hãndi mõkue ryheve kuakuaitemãrã.⁸Hãmã pẽnte arape mba'apo ẽẽ Zacarias Ñanderu Tumpa hỹnonde tupaope, japo verã vahẽmãrã, ⁹paire japoseva rãĩmi, Zacarias iche tupaope matãtĩ verã mbai pisheka kavikue. ¹⁰Haivi hapyama'ẽ mbai pisheka kavikuerã, kuareta hetava ñymbaty'õ katuape jurure ñynõĩ.¹¹Haivi sapy'ãĩ ijeshakashu Zacarias pẽnte Tumpa jokueva. Ñymboy'ẽ altar jiche kytyrã. ¹² Zacarias heshama voka Tumpa jokuevarã myngyje hareka kũãã mbaivara japopo. ¹³Tẽvã Tumpa jokueva heishu: Zacarias, avy kyje; Ñanderu Tumpa hẽnduma mbai rirureva, hareka ndyreko Elisabet membypokui, hãrã ndyray rymbyheepokui Juan.¹⁴Ndee ryvy'apo, hãrã hetavape mbyvyapo jyve, hai oamarã. ¹⁵ Shara ndyray mbai vasuvepo Ñanderu Tumpa hỹnonde; ho'ũãpo mbai pyrỹmyngauva, hareka ndei teri oarãvãĩpo, tynyhẽ Espiritu Santo.¹⁶Heta Israelpe õre nohẽjypo mbai porãmba vekuaivi Ñanderu Tumpa hape kyty. ¹⁷ Ko Juan vãhẽpo ndeiteri Kristo ourã, Tumpa ĩñẽẽ mbeu’ia Elias espiritu hareka mbaikatu ryheve, mbypya kavi verã tuure, tayre hãndi, hareka mboi verã ñẽẽ hẽndumbare, ñẽẽ hẽndu verã. Kỹrãpo myhẽvã pẽnte tẽnta Ñanderu Tumpa pevãrã.¹⁸ Zacarias pyrãndushu Tumpa jokueva: Mãrãrapo kỹrã jehu? Shara akuakuama, hareka shỹreko kỹrãi jyve. ¹⁹Tumpa jokueva heishu: She hai Gabriel, ãĩme'ãĩva Ñanderu Tumpa hỹnonde; hareka hai shymbou rẽĩvape ambeunde verã kova ñẽẽ haikaviva. ²⁰Hãmã ã'ẽ na'ẽngupo rypyta hareka rĩnjetavẽãmapo ndyray oapeve, vokava jehupo nde ryrojã shiñẽẽrã. Jehu verã jy'arape.²¹ Hãmã kuareta hetava katuape Zacaria hãrõ õre, pỹrãndu ijupe reta mãrã'ĩrãra kỹyĩte'ẽ tupaope. ²²Haivi Zacaria õhẽjymarã, katuã ĩnjetashu reta. Hãrã kuaretare kuaaraveĩ mãĩnũnga heshava. Hãrã Zacaria ipoĩ myhã'ãngate'i mbeushu verãre hai ñã'ẽnguva. ²³Hãmã opa japo tupaope japo verãrã, pai Zacaria ohojy hẽntape.²⁴ Kyrã kova ikovamarã hỹreko Elisabet purua, hãrã 5 jasy õhẽveã hẽntaivi; py'aĩ mbijeta'i: ²⁵ Ñandeja kỹrã japo shyrehe potã mbava jahe shyreherã.²⁶ Hãmã 6 jasyape, Ñanderu Tumpa mondo jokueva Gabriel pẽnte tẽnta Nazaret he'iashuva Galileape'õ. ²⁷ Haipe ẽẽ Maria, pẽnte kuñatãĩ heko kaviva mẽẽ ĩñẽẽ õmendahe verã Jose, David ñymoña hãndiare ryheva. ²⁸ Tumpa jokueva iche Maria ẽvãperã heishu: Arỹmarãndu kavi! Ñanderu Tumpa ẽẽ nendie, mbaikavipy nymytynyhẽva; opaite taupe retaivi. ²⁹ Maria pya myngyje haipe, hãrã pyrãndu mbaivarapo he'iseshu vokava marãndu.³⁰ Tumpa jokueva heishu: Maria avy kyje, Ñanderu Tumpa nymbyhory. ³¹ Ndupuruapo hareka nymemby kuimbaipo hãrã rymbyheepo Hesu. ³² Hai mbaivasupo hareka he'iapohe: Ñanderu Tumpa vateve'õ tay; hãmã Ñanderu Tumpa japoposhi mburuvisha vasu, tỹnondeshivare David rãĩmi. ³³ Hai ñyngarekopohe Jacob hẽntarãva retape opa arape.³⁴ Maria pyrãndushu Tumpa jokueva: Mãrãrapo vokava jehukui, kuimbai shee aikomba teri hãndiva? ³⁵ Tumpa jokueva heishu: Espiritu Santo mbaikatu oupo nẽãrẽ, hãrã Tumpa vateve arapy'õ ñymbaikatu nỹmõãpo ãvãpyntu rãĩmi. Hãrã vokava sanjay ou verã mbyheeapo heko kaviva hareka Ñanderu Tumpa tay.³⁶ Hãmã Elizabet, nyrẽta ĩrũ membypo jyve, kuakuamatẽvã. Vokava taupe he'iaheva memby'ia, japoma 6 jasy puruava. ³⁷ Ñanderu Tumpa pevarã mba'ety maĩnunga javaishu verã. ³⁸38 Haivi Maria hei: She Tumpa jokueva. Tumpa tijapo shyrehe nde rereva rãĩmi. Hãmã haivi Tumpa jokueva ohojy.³⁹ Vokava arape Maria narẽ'ãite oho pẽnte tẽnta Judeape'õ yvyturusu kyty. ⁴⁰ Hãrã vãhẽ Zacarias hẽntaperã marãndushu Elizabet. ⁴¹ Elizabet hẽndu Maria mãrãndurã, ñandu õmyi sanjay hyepe, hãrã Elizabet haipe tynỹhẽ Espiritu Santoivi.⁴² Hãmã hỹnatu ĩnjetarã hei: Ñanderu Tumpa ñẽẽ kavi ñono ndyrehe opaite taupe retaivi, hareka ĩnjeta kavipohe nymemby. ⁴³ Mbavara she, ou vãhẽshe verã Sheja ishy? ⁴⁴ Ahẽnduma shymãrãndurã, shymemby omỹĩ vy'arã shyryepe. ⁴⁵Ryvy'apo nde ryroja vekua, ikopo opa mbai Ñanderu Tumpa heiva.⁴⁶ Maria hei: Shyrykove mbyhoryrã pyraheshu Ñanderu Tumpa; ⁴⁷ hãrã shypya hory shara hai shymondo jepe'ia.⁴⁸ Shara Ñanderu Tumpa mãĩhe, jokuearea pavete'ia, hareka haivi opaite kuaretare heiposhe; nde ĩnjetaha kavi ndyrehe. ⁴⁹ Ñanderu Tumpa ñymbaikatuva kova mbai japo shyreheva. Hee heko kaviteveva.⁵⁰ Ñanderu Tumpa pareko ñõĩpo opa ara hai omombaishuvape. ⁵¹ Hãrã opa mbaikatukue japo, jepyhe opaite jyroja'i ijehevare.⁵² Hãmã ñymbaikatuvare vapyaivi opa mbyvejy haivi vateve ñono pavetevare. ⁵³ Hãrã ñymbahyvape mỹnyhẽ mbaikavikuepy, hãrã iporãĩ mondojy iko katuvare.⁵⁴ Mboryshu jokuevare tẽnta Israelpe'õ, hareka sareãhe parekoshu verã. ⁵⁵ Hai ñẽẽ mẽẽvã rãĩmi Ñanderu tynondeva Abraham hareka ñymoña hãndivare opa arape.⁵⁶ Maria pyta hãndi Elizabet mbahapy jasy, haivi ohojy hẽntape. ⁵⁷ Vãhẽma ara Elizabet memby verã, haivi sanjay kuimbai oa verã. ⁵⁸ Hẽnta ĩrũre hareka hẽntarãre jyraha marãndushu kuama Ñanderu Tumpa pya kavite hãndirã.⁵⁹ Hãrã 8 aravape raha reta vokava sanjay hapia piremi chĩchĩa verã, haivi tuu hee, Zacarias, pota ñono jyrehe. ⁶⁰ Tẽvã ishy hei: Mba'ety, Juan he'iaposhu. ⁶¹ Haire heishu: Mãrã'ĩrãra? Mba'ety rãnga nyretarãre kỹrã he'iashua.⁶² Hãmã myhã'ãngape pyrãndushu reta tuu Zacarias, mãrãra kỹrẽy mbyhee sanjay. ⁶³ Zacarias jurure pẽnte yvyra pysẽvẽ mbypara verã hãrã ñono: "Juan he'iaposhu". Haivi mbyhaikavi jyre.⁶⁴ Haivi Zacarias ĩnjetajy, hãrã õñepyrõ omombai vasushu Ñanderu Tumpa. ⁶⁵ Opaite hẽnta ĩrũre; hareka opa tẽnta Judea yvy turusuipi mbe uha kova mbai jehuvekua. ⁶⁶ Hãmã opaite kuavare kova mbai pya mbĩjetarã pyrãndu ijupe reta: Mbaiva japo i verãte ko sanjay? Ñanderu Tumpa ãẽte vape ñẽẽ kavi hei herã.⁶⁷ Hãmã tuu Zacaria, tynyhẽ Espiritu Santoivi, hãrã ñimiñẽẽ Ñanderu Tumpa ñẽẽ mẽẽshu vekua reherã, hei: ⁶⁸ Toñemombai vasu Ñanderu Tumpa Israel ñu tumpa, shara ou mãĩhe Israelre nohẽ hareka mondojepe verã.⁶⁹ Hãmã mũpũa ñande David ryhevare mbyteivi, pẽnte ñanymondo jepe verã pyrãtava. ⁷⁰ Heiva rãĩmi tynondevareTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia heko kaviva juruivi: ⁷¹ Hãmã ñandy reky verã ñandy reshatamba ia retaivi, hareka opaite ñandy pareko mba ipoivi.⁷² Hãrã pareko verã ñanderu tynonde vare hãndi, hareka saremba he verãre ñẽẽ kavi mẽẽ vekua rehe. ⁷³ Hãmã kova hai ñẽẽ mẽẽ vekua ñanderu Abrahampe: ⁷⁴ Ñandy reky verã ñandy opaite ñandy reshatamba iare ipoivi, hãmã kyje mbape haykue jaha verã. ⁷⁵ Teko kaviape hareka heko kavipe hỹnonde jaiko teri ko ara pukukue.⁷⁶ Hãmã nde, shy ray nymby heeapoTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia ara vateve õ; rehopo Ñanderu Tumpa hỹnonderã, rĩñono kavishu verã haperã: ⁷⁷ Hãmã hẽntape õre rymby kuaaka verã Ñanderu Tumpa pyry mondojepeva, hareka mbai porãmba japo vekua heja reiva.⁷⁸ Ñanderu Tumpa jyhaihupy hareka jypareko kueivi, mẽẽ ñande vate araivi kõĩ ouva rãĩmi. ⁷⁹ Hai sape verã opaite pỹntu porãmbape iare, hareka ikova manovare ĩãpe; hãmã ñany mbyvata verã pya kaviva hapeipi.⁸⁰ Hãmã syry oho i sanjay, hareka ñymy pỹrãta hykovepe; hãrã hai iko yvy ikoa mbaipi, haivi ijeshaka verã ara peve Israel retape.

¹ Vokava arape, õhẽ kuatia ñẽẽ mburuvisha Augusto Cesarvi, iko verã opaite kuaretare oho mbyparaka verã hee kuatiapehareka oa vekuape. ² Vokava tyree mbyparaha verã kuatiape tynondeite japoha Cirenio mburuvisharã teri'ẽ Siriaperã. ³ Haivi opavare ohojy hẽnta retaipi hee ñonoka verãre kuatiape .⁴ Hãrã Jose õhẽ oho Galileaivi, tẽnta Nazaret, Judea kyty, David hẽntape Belen he'iashua, David hai Jose ñymoña hãndiare aryka'e. ⁵ Hãrã oho Belenpe ñonoka verãre hee kuatiape hãndi hỹreko Maria, purua'iva.⁶Hãrã Belenpema ĩmẽ ñynoĩrã, vãhẽmashu Maria memby verãpe. ⁷ Haipe oashu memby kuimbai tynondeva, hareka tarapopy ñoma sanjay, haivi miñenopy pẽnte mymbare karusepya shara mba'etyshu pyta verã retape.⁸ Belen jykoty ĩmẽ ñynoĩ avisha ñyngareko'iheare, ñũũpe humbare maĩ ñynoĩhe pỹntu peve. ⁹ Mundii ijeshakashu pẽnte Tumpa jokueva, haivi Ñanderu Tumpa himbipekue juri sapeshu reta vate araivi, hãrã opa kyje reta.¹⁰ Tẽvã Tumpa jokueva heishu: Avy pykyje; aru pee mãrãndu haikaviva, mbyvya verã kuaretare: ¹¹ Kuri oaje David hẽntape pẽnte pyrymondo jepe'i verã, vokava hai Kristo, Ñandeja. ¹² Kovapo hai pee heshaha verã: pyheshaposhu sanjay ñomahava tarapopy, hareka miñenoha pẽnte mymba karuseapy.¹³ Haipe mundii ijeshaka Tumpa jokueva hareka ĩrũre hetava hãndi vate araivi, Ñanderu Tumpa pyrahe ñynoĩshurã hei: ¹⁴ Toñemombai vasu Ñanderu Tumpa, ẽvã ara vateve'õpe, hareka kuaretare tiko kavi ijupive, Ñanderu Tumpa pya kavi rupii!¹⁵ Hãrã Tumpa jokuevare jyrahajyma vate arapyrã, avisha ñyngareko'iheare hei ijupe: Jaha Belenpe ñamaĩhe ko jehuva, hareka Ñanderu Tumpa ñanymbykuaakava. ¹⁶ Hãrã avisha ñyngareko'iheare narẽ'ãĩte jyraharã hesha reta Maria, Jose hareka sanjaymi ñeno'ẽ mymba karusepyapy.¹⁷Heshamarã, mbeu reta Tumpa jokuevare mbeushuvare ko sanjay, ¹⁸ hãmã opaite hẽnduvare mbyvya avisha ñyngareko'iheare heiva. ¹⁹ Tẽvã Maria nãtuĩre pyape opaite kova mbai hẽndu vekua hãrã pya mbijeta'ihe. ²⁰ Avisha ñyngareko'iheare jyrahajy retarã, pehupi vy'akue ryheve pyraheshu Ñanderu Tumpa, shara he'iashuva rãĩmi opaite hesha hareka hẽnduva ikohe reta.²¹ Hãrã 8 aravape hapia piremi chinchiashi sanjay, haivi mbyheeha Hesu, Tumpa jokueva heishuva rãĩmi Maria, ndeiteri puruarã.²² Hãrã vãhẽma ara haire ñymbyhaikavi verãpe, Moise mbypara vekuape heiva rãĩmi, raha reta vokava sanjay Jerusalenpe ñono hỹnonde verã Ñanderu Tumpa. ²³ Kyrã japohe reta shara Moise mbypara vekuape kyrã heirã: "Opaite sanjay kuimbai tynondeheva, myngaraiha ñoĩpo Ñanderu Tumpa pevarã". ²⁴ Hãrã jyraha mẽẽ jyve mãĩnũnga haikaviva mbijicheava Ñanderupe, Moise mbypara vekuape heiva rãĩmi: Mõkue pukui, ti mõkue pykasu.²⁵ Haipe iko'i Jerusalenpe pẽnte kuimbai heko kaviva Simeón he'iashua. Kuimbai omombai vasuva Ñanderu Tumpa hareka hãrõ ia Israel mohẽã verãpe, hareka Ñanderu Tumpa Espiritu Santo ẽẽ hãndi, ²⁶ Espiritu Santo kuaakashu manomba verã ndeiteri Kristohesharã, Ñanderu Tumpa tay.²⁷ Hãmã Simeón oho tupaope Espiritu Santo kỹrã heishurã; hãrã sanjay Hesu tuu hareka ishy raha sanjay tupaope japokahe verã Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ mbyparava heiva rãĩmi. ²⁸ Simeón hupi sanjay jyvarerã, ĩnjeta kavi Ñanderu Tumpape hei: ²⁹ “Ã'ẽ, Sheru Tumpa, ryma'ẽĩmapo amano pya kavi ryheve, shara rijapoma rereva rãĩmi rijokuevare.³⁰ Aheshama shyresa rupii kuaretare mondojepe verã. ³¹ Hãmã riñono opaite kuaretare hỹnonde. ³² Ñanderu Tumpa hai sapeva haimba kuareta ỹngavare, hareka Israel himbipe pyrãta kavipo opaite tẽnta ỹngavaivi sanjay Hesu oa haipe."³³ Tẽvã Jose hareka Hesu ishy mbyry mãĩ Simeón heiheva rãĩmi voka sanjay rehe. ³⁴ Haivi Simeon ĩnjeta kavihe reta, hãrã heishu Hesu ishy Maria: Hesha, ko sanjayre Iraelpe hetapo'ẽ heshatambava, kovare ohopo ãña ẽvãpe. Hetapo'ẽkui haihushu verã, kovare ohopo Ñanderu Tumpa ẽvãpe. Hetapo'ẽ Hesu hyvaisho, hareka hetapo'ẽ jyve Hesu haihuva. ³⁵ Hãrã kỹrãpo kuaaha pepẽnteĩ pyape ẽvã; hãmã vokapo nde pẽnte kyse puku ndukutu hareka iche ndyreheva rãĩmi.³⁶ Ĩmẽ'ẽ jyve haipe pẽnte taupe Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iarã, Ana he'iashua, Fanuel tajy, Aser ryhevare. Kuakuamava, ndei ryheve jyrekovare hareka siete año ĩmẽ iko hãndi. ³⁷ Hãmã japo 84 ãño ĩmẽ manoshi, hãrã õhẽã tupaovi, ara hareka pỹntupeve ikohe Ñanderu Tumpa, karumba hareka jurure ñõĩva. ³⁸ Hãmã haipe Ana ou jyve hãrã mẽẽshu jyvy'akue Ñanderu Tumpa, õñepyrõ ĩnjetahe vokava sanjay opaite Jerusalenvare hãrõ'õva ñymondo jepeva.³⁹ Hãma opama japo Ñanderu ĩñẽẽpe heivarã jyrahajy Galileape, hẽntare Nazaretpe. ⁴⁰ Hãrã sanjay syry oho hareka pyrãta, mbai kuaave oho sevẽrã, Ñanderu Tumpa mypyrãtãve rahashu.⁴¹ Hãmã japoare oho ñõĩva kada ãño Jerusalenpe pascua jy'areterã. ⁴² Hãmã Hesu 12 año mbotyrã, jyraha reta Jerusalenpe jypykuaa voka aretepe. ⁴³ Tẽvã arete opamarã haire ohojy hẽntape, Hesu pyta hai Jerusalenpe tuu hareka ishy kuaambape. ⁴⁴ Haipe Hesu mõãte oho ñi'ĩrũre mbytepe pytarã, vata reta pẽnte ara pukukue; haivi heka hẽntarãre hareka kuaavare mbyteipirã;⁴⁵ vãhẽãshu retarã, hykũãĩ oho hekajy reta Jerusalenpe. ⁴⁶ Haivi mbahapy aravape vãĩjyshu reta Hesu, tupaope vapy'ẽ Ñanderu Tumpa ĩñẽẽre pyrỹmboi'iare mbytepe, jasaka ñynoĩhe reta hareka pyrãndu ñynoĩshu. ⁴⁷ Hãmã opaite hẽndushua mbyry mãĩhe reta, Hesu ñymbai kuaakue hareka hekope kavi mbeu.⁴⁸ Hãmã japoare heshamarã myngyje reta; haivi ishy Maria hei: Shymemby, mãrã'ĩrãra kỹrã rijapo yryrehe? Nderu hãndi hetama dyrekaha yrypya kotymbaa ryheve. ⁴⁹ Hesu heishu reta: Mãrã'ĩrãra shyrekapi? Pikuaarã pee Sheru ẽvape potañõĩ aĩ verã? ⁵⁰ Tẽvã haire kuãã mondo mbaivara he'ise vokava hei'ẽshuvare.⁵¹ Haivi Hesu oujy hãndi reta Nazaret kyty, hareka japoshu hai ĩnjetarã. Hãmã ishy pyapy opa nãtu kova mbai. ⁵² Hesu syry oho'i mbai kuaakuepy, haivi Ñanderu Tumpa hareka kuaretare pya kavi hãndi reta.

¹ añoape Tiberio Cesar ẽẽ mburuvisha vasu Romaperã, Poncio Pilato teri jyve mburuvisha Judeape, hareka Herodes Galileape, tyvy Felipe Iturea hareka Traconitepe,Lisania jyve mburuvisha Abiliniape. ²Anas harekaCaifás hai jyve paire juhuvisha,ÑanderuTumpaĩnjetashu Juan Zacarias tay yvy ikoambaipi;³ haivi Juan õhẽ oho ysyryva Jordanpe, mbeushu kuaretare oujy verã Ñanderu Tumpa kyty, ñymyngarairã mbai porãmba hejaha rei shi verã;⁴ heiva rãĩmi ñimiñẽẽ ia Isaias jy kuatiapy: Pẽnte ñẽẽ sapukeva yvy ikoambaipi; Pymyhẽvãshu Ñanderu haperã, pijaposhu pee symyiva.⁵ Opaite yvy pykõĩva ty mynyhẽã, opaite yvyturusu hareka ĩtĩti õvã tymy ỹvỹiajy; pee ñapeva tymy symyiajy, hareka jyvache mba timbi vacheajy. ⁶ Hãrã opava kuaretare heshapo vokava, ohoa jepeva ryheva Ñanderu Tumpa mẽẽva.⁷ Kuaretare õhẽma Juan ñymyngaraikashu verãrã, hai heishu reta: Mboi ñymoña hãndiare! Mbavara hei pee piñemishi verã voka ñunũpa vasu kõõma ouva?⁸ Piñymby heko kavi, ti jykuaa pyndyrehe peijyva Ñanderu Tumpa kyty, hareka avy pere pyndy pyape: “Ore hai Abraham rayre”; ãẽtẽĩte hai pee Ñanderu Tumpa katu japoshi kova ita Abraham ta yrãre.⁹ Haereka hasha ẽma, jasyjaha verã yvyrare hapoi vive, opaite yvyra ia porãmba jasyjaharã mombohapo tatape.¹⁰ Haivi kuaretare pyrãndu jyreshu: Mbaivara akuarã japohapo? ¹¹ Hãmã Juan heishu reta: Mondeva mõkue rea tymẽẽ veshu pẽnte mba'etyite rea; hareka kỹrãi tijapo jyve hou verã ĩmẽrea.¹² Oujyve tẽnta Roma pevarã okora iare ñymyngaraika verã, pyrãndushu reta Juan: Pyrỹmboi'ia, orera mbaiva japoapo jyve? ¹³ Hãmã Juan heishu reta: Avy ĩãrẽve pekora, pekora verãivi.¹⁴ Ĩmẽ'ẽ jyve syndarore pyrãndushurã heiva: Ore jyveno, Mbaivara japoapo jyve? Hãrã Juan heishu reta: Avy mbava pyheky reiishi mãĩnũnga, hareka avy pereshu pijapo he verã mbai porãmbava, avy pĩnjetareihe ỹngare, hãrã pyvy ãĩ pijapoa hepy mẽ ẽã peva ryheve.¹⁵ Hãmã kuareta ñymbaty õre, pya mbĩjeta jyre Juan reherã hei: Kova ha'ẽãra Kristo; ¹⁶ Juan katy hei kuareta retape: She rãnga ãẽte apyry myngarai yy peĩ; tẽvã ĩmẽ'ẽ pẽnte ouva shaykue mbaikatuve shy heviva, katumba ajora shia jypasa ĩshãĩ tẽã. Haipo pyny myngaraikui Espiritu Santo hareka takuimbai.¹⁷ Ĩmẽ mare ipope ũrũpe, mypõtĩ verã trigo hãỹ, hekyshi verã kapii, haivi hã ỹkue natupo hyrupe, tẽvã hapypo kapii tata vasu ovemba verãpe.¹⁸ Hãrã kỹrã Juan ĩnjeta hareka mboishu kuaretare, mbeu kavishu Ñẽẽ kaviva. ¹⁹ Juan ĩñẽẽ pohyshu mburuvisha Herodes shara hỹrekorãre Herodias, tyvy Felipe hỹreko, hareka heta mbai porãmba japo vekua rehe; ²⁰ Herodes katy hẽndutẽ verã mĩ'ĩrũvejy kovape mbai porãmba japo vekua: Raha Juan mby peresoka.²¹ Ndeiteri kova ikorã, Juan myngarai heta kuaretare, hãrã myngarai jyve Hesu; hãmã jurure ẽrã, vate arapy jypea, ²² haipe ijyhesha vejy Hesu ĩãrẽ Espiritu Santo pykasu rãĩmi, haivi ĩñyhẽndu vate araivi pẽnte ñẽẽ heiva: Nde hai shy Ray ahaihuva, ndy rehe shy pya hory.²³ Hesu (30) año rupiima rerã õñepyrõ japo Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe heiva. Jose tay mõ ãtẽã rãĩmi, Jose hai Eli tay, ²⁴ Eli hai Matat tay, Matat hai Levi tay, Levi hai Melqui tay, Melqui hai Jana tay, Jose hai Jana tay,²⁵ Matatias hai Jose tay, Matatias hai Amos tay, Amos hai Nahum tay, Nahum hai Esli tay, Esli hai Nagai tay, ²⁶ Nagai hai Maat tay, Matatias hai Maat tay, Matatias hai Semei tay, Jose hai Semei tay, Jose hai Juda tay,²⁷ Juda hai Joana tay, Joana hai Resa tay, Resa hai Zorobabel tay, Zorobabel hai Zalatiel tay, Zalatiel hai Neri tay, ²⁸ Neri hai Melqui tay, Melqui hai Adi tay, Adi hai Cosam tay, Cosam hai Elmodam tay, Elmodam hai Er tay, ²⁹ Er hai Josue tay, Josue hai Eliezer tay, Eliezer hai Jorim tay, Jorim hai Matat tay,³⁰ Matat hai Levi tay, Levi hai Simeon tay, Simeon hai Juda tay, Juda hai Jose tay, Jose hai Jonan tay, Jonan hai Eliaquin tay, ³¹ Eliaquin hai Melea tay, Melea hai Mainan tay, Mainan hai Matata tay, Matata hai Natam tay, ³² Natan hai David tay, David hai Isai tay, Isai hai Obed tay, Obed hai Booz tay, Booz hai Salmon tay, Salmon hai Naason tay,³³ Naason hai Aminadab tay, Aminadab hai Aram tay, Aram hai Esrom tay, Esrom hai Fares tay, Fares hai Juda tay, ³⁴ Juda hai Jacob tay, Jacob hai Isaac tay, Isaac hai Abraham tay, Abraham hai Tare tay, Tare hai Nacor tay, ³⁵ Nacor hai Serug tay, Serug hai Ragau tay, Ragau hai Peleg tay, Peleg hai Heber tay, Heber hai Sala tay,³⁶ Sala hai Cainan tay, Cainan hai Arfaxad tay, Arfaxad hai Sem tay, Sem hai Noe tay, Noe hai Lamec tay, ³⁷ Lamec hai Matusalen tay, Matusalen hai Enoc tay, Enoc hai Jared tay, Jared hai Mahalaleel tay, Mahalaleel hai Cainan tay, ³⁸ Cainan hai Enos tay, Enos hai Set tay, Set hai Adan tay, Adan hai Ñanderu Tumpa tay.

¹ Hesu tynyhẽ Espiritu Santoivirã oho jy ysyryva Jordanvi, hãmã Espiritu Santo rahashu pẽnte yvy ikoambaipi. ² Haipe pyta ara pukukue, haivi Ãña pya hãshu. Mba'ẽã hou voka arape, haivi ñymbahy.³ Hãmã Ãña heishu: Nde ãñete hai Ñanderu Tumpa tayrã, ereshu ko ita tiko shi pãhã. ⁴ Hesu katy heishu: Ñanderu Tumpa kuatia ñẽẽ kavivapy hei: “Ha'ẽã rãnga pãhã reĩ kuareta iko verã, ikotẽvẽ ñõĩpo jyvehe Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ.”⁵ Haivi Ãña raha jyshu pẽnte yvyturusu ĩãrẽ, hãrã mby heshaka sapy aite opaite tẽnta yvy ĩãrẽ õre. ⁶ Hãrã ãña heishu Hesu: She ãmẽẽpo ndekui ko mbaikatu hareka ko tẽntare. Opa mẽ ẽã she kova, hãrã pota ãmẽẽva pepo ãmẽẽ. ⁷ Nỹnỹpỹã rijatyka shy nonde, hareka she mombairã, opapo na ãporãkui.⁸ Hesu hei jyshu: Syry shy hevi, ãña, shara Ñanderu Tumpa kuatia ñẽẽ kavivape hei: “Ndi Ija Tumpa pepo nỹnỹpỹã rijatyka, hareka haire ñõĩpo rẽĩ."⁹ Haivi Ãña raha jyshu Jerusalenpe, haipe hupishu tupao ĩãrẽ, hãrã heishu: Nde hai Ñanderu Tumpa Tayrã epo yvype; ¹⁰ Ñanderu Tumpa jykuatia ñẽẽ kavivapy rãnga hei: Ñanderu Tumpa heiposhu jokuevare ñyngareko ndy rehe verã. ¹¹ Hãmã heijy: Ipopepo ndurupii reta potãã ndepy ryrokuahe jytakyrã.¹² Hesu katy heishu: Ñanderu Tumpa kuatia ñẽẽ kavivapy hei jyve: “Avy pya hããshu Ndi Ija Ñanderu Tumpa". ¹³ Haivi Ãña vãhẽ veãma mãrãrapo pya hã ãveshu Hesu, hãrã sapy ãĩ oho poshy shi.¹⁴ Hãmã Hesu oujy Galileape tynyhẽ Espiritu Santo, hãrã opa rupii kuaretare kua voka Galilea juri. ¹⁵ Hãrã Hesu Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ pyrỹmboihe Sinagogape õre, haipe opavare omombai vasushu.¹⁶ Haivi Hesu oho Nazaretpe, voka tẽnta hai kuakua vape, hareka jypykuava rãĩmi jyvẽrã, iche Sinagogape putu'uava jy arape, hãrã ñymboy mbĩjeta verã Ñanderu Tumpa kuatia ñẽẽ kaviva. ¹⁷ Hãrã mẽẽshu ñimiñẽẽ iaTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Isaias kuatia ĩñẽẽ, haivi pearã vãhẽshu voka heiva:¹⁸ Ñanderu Tumpa Espiritu ẽ shendie, hai shy pyhỹrõ ambeu verã mbai haikaviva pavete'ia retape; shymbou amynguera verã pya vyamba õ retape, ambeu mõhẽã jyvẽrã peresoivi, hareka heshamba reta heshajy verã; añono hejaha rei verã voka jyvareha iheare; ¹⁹ ambeu verã Ñanderu Tumpa pya kavi ryheva ara.²⁰ Hãmã Hesu mbotyjy voka kuatia ñẽẽ, haivi mẽẽjy Sinagogape ñyngareko õrã Hesu vapyjy; hãrã opaite Sinagogape ẽvã mãĩ jyrehe. ²¹ Hãmã Hesu õñepyrõ ĩnjetarã heishu reta: Ko arape iko kova kuatia ñẽẽ kaviva heiva rãĩmi pynynonde. ²² Haivi opavare ĩnjeta kavihe Hesu, hãrã mbyry mãĩhe reta voka ñẽẽ haikaviva heiva. Hãmã pyrãndu ijupe reta: Ha'ẽãra kova Jose tay?²³ Hesu heishu reta: Ĩmẽrã perepo shee kova ñẽẽ: “Pyrynguera ia, ñymynguera ndi jupe”, hareka perepo she: “Opa hẽnduha rijapo vekua Capernaumpe, vokavapo ko Nazaretpe rijapo jyve." ²⁴ Hesu heijy: Ãñẽte hai pee, mba'etypoTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia haihuhava hẽntaipi.²⁵ Ãñẽte hai pee, heta taupe ĩmẽ mano shia ẽ arykai IsraelpeTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Elia jy arape, haipe mbahapy año pukumi haiviã ĩrã, ñymbahy vasu ẽẽ ko tẽntaperã; ²⁶ tẽvã, taupe ĩmẽ mano shiare Israelpe õre Ñanderu Tumpa mondoã Eliape, pẽnte taupe ĩmẽ mano shia mondoha Sareptape õ, tẽnta Sidon hyvache õvã pẽĩ. ²⁷ Heta ẽjy kuru porãmbava IsraelpeTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Eliseo jy arape; tẽvã mbaveã haire myngueraha, koñẽĩ Naaman Siriape õ myngueraha.²⁸ Kova mbai hẽndu retarã, Sinagogape iare poshy jyre. ²⁹ Hãmã opa puãrã mohẽshu reta Hesu voka tẽntaivi, hãrã rahashu yvyturusu ĩãrẽ tẽtãmire mbyrymba ẽshiape ityshu verã yvype. ³⁰ Hesu katy kuaretare mbyteipi hasarã, oho shi.³¹ Haivi Hesu oho Capernaumpe, tẽnta Galileape õ, hãrã mboishu reta kuaretare putu'uava arape. ³² Hãrã mbyry mãĩ reta hai pyrỹmboiva rãĩmi, ĩñẽẽ ĩmẽre mbaikaturã.³³ Hãmã ĩmẽ'ẽ Sinagogape pẽnte kuimbai mbai poshy ĩmẽrea, hãrã iko haipi hỹnatu sapuke. ³⁴ Mã ẽĩ yry rehe; Mbaivara ĩmẽ ryre yryrehe Hesu Nazareno? Reira opa rivare yryrehe?, she arykua mbavara nde: Nde hai Ñanderu Tumpa mbouva heko haikaviva.³⁵ Hesu katy ñyngãtashu mbai poshyrã hei: ¡Jasaka, hareka ẽhẽ shi ko kuimbai!. Haivi mbai poshy mombo yvype kuimbai kuaretare hỹnonde, hãrã õhẽshi mbaimba japo hea. ³⁶ Opa kyje retarã hei jyre ijupe: Mãrãva ñẽẽrajy kova? ¡Ko kuimbai rãnga mbaikatu hareka pyrãtãkue ryheve ĩnjetashu mbai poshyre, hãrã haire õhẽ!. ³⁷ Hãrã Hesu mbe uha opa rupii voka tẽnta juri õvã retaipi.³⁸ Hãrã Hesu puã õhẽ Sinagogaivi iche Simon ho ipe. Haipe Simon hỹreko ishy ñymbairasy ẽ, hãmã hai rehe Hesu jurure jyreshu. ³⁹ Haivi Hesu jyroa ĩãrẽrã ñyngãtashu mbairasykue, hãrã opashi mbairasykue. Haipema taupe pũãrã ñyngareko hereta.⁴⁰ Kuarasy ichemarã, opaite ĩmẽrea ñymbairasyva mãrãrã gãtuva mbairasykue rahashu reta Hesu; hãrã hai pepentẽĩ ñono ĩãrẽ reta iporã, mỹnguera. ⁴¹ Heta ñymbairasy vekuaivi õhẽ jyve mbai poshyre sapuke jyrerã heiva: Nde hai Ñanderu Tumpa Tay. Hesu katy ñygãtashu mbai poshyre hareka mã ẽĩahe ĩnjeta, shara haire kuaa Kristorã.⁴² Kõĩma ourã Hesu õhe oho tẽntaivi pẽnte yvy ikoamba kyty. Tẽvã kuaretare heka jyrerã, vãhe jyraha hai iko iape. Pota jocha jyre, potã ohojy shi retarã, ⁴³ tẽvã Hesu heishu reta: Pota ñoĩ rãnga tẽnta ỹngare ambeu jyveshu Ñanderu Tumpa ẽvãpe õ ryheva ñẽẽ, shara ha ẽrã shymbouha. ⁴⁴ Kyrã Hesu iko ñimiñẽẽ Galileape õ Sinagoga retaipi.

¹ PẽntejyapeHesuẽẽyyvasuGenesarethymbeype,vãhẽ jyverushu kuareta hetava opa jasoi, pota hẽndu reta Ñanderu Tumpa ĩñẽẽrã. ² Hesu hesha mõkue kanoa mba'ety ẽpya hareka kõõve ẽshia yy hymbeivi, pira nõhẽ iare vejymba shi reta yvype, johe verã jypysare. ³ Hesu jupi pẽnteva kanoape Simon ña ãpoapy, haivi jurureshu mbyry katu ñono verã yy hymbeivi. Haipe Hesu vapy kanoa perã, haivive õñepyrõ ñimiñẽẽshu kuaretare.⁴ Opama ñimiñẽẽrã heishu Simon: Ekua typyve õpe, haipe pymombo pyndy pysare pynohẽ verã pira. ⁵ Simon heishu: Pyrỹmboi'ia, pyhare pukukuepe rãnga mba'apoha iheje, mbaimba nohẽãva; tẽvã nde rererã arahapo amombojy pysa. ⁶ Hãmã ityma pyrã, hetaite pira oapyrã, õñepyrõma soro shi reta jypysa. ⁷ Hãrã hẽno ñi'ĩrũre ẽvã ĩrũ kanoape ou mboryshu verãre. Hãrã jyverurã, mynyhẽ voka mõkue kanoa pira hetava, ajete ñapyvyĩ shi reta ñykanoare.⁸ Simon, hesha vokavarã, ĩñesu Hesu hỹnonderã hei: Syrỹĩ shy hevi, shi Ija, she rãnga hai heko porãmba. ⁹ Shara Simon hareka ñi'ĩrũre myngyje pira heta nõhẽva rehe. ¹⁰ Jacobo hareka Juan Zebedeo tayre, Simon ñi'ĩrũre kyjeĩ jyve. Hesu heishu Simon: Avy kyje; ã'ẽ kuaretare nohẽ i verãpo ndekui. ¹¹ Haivi veru jyma kanoa yy hymbey perã. Opa heja haiperã Hesu haykue jyraha reta.¹² Hesu ĩmẽ teri ẽ pẽnteva tẽntape, sapya vãhẽ ou pẽnte kuimbai kuru porãmbava, hãrã heshama Hesu perã, hỹnỹpỹa jatyka hỹnonde. Hova yvyre ñono peve jurure asyshurã hei: Sheja, ripota shy mynguerarã, shymynguerapo. ¹³ Haipema Hesu poko herã hei: Aipota ãrỹnguera. Rykuerama. Vokava opa heirã kuru porãmbava opa kañy shi.¹⁴ Hãmã Hesu heishu: Avy mbavape mbeu verã vokava. Ekuaĩ ijeshakashu pai, hareka mẽẽ ijoheha kaviva ryheva Moise mbypara vekua, paire hesha verã rykueramava.¹⁵ Hãrã haipe Hesu hỹrãkuave opa rupii. Haivi heta kuareta ñymbaty jasakahe verãre ĩñẽẽ, hareka ñymyngueraka verã mbairasy kueivi. ¹⁶ Hesu katy oho mbava ẽ mbaipirã, haipe jurure.¹⁷ Pẽnte ara jyape Hesu pyrỹmboi ẽvãpe, vapy ñynõĩ haipe Fariseore hareka Moise mbypara vekua pỹrỹmboi iheare ouva opaiteva tẽnta Galilea, Judea hareka Jerusalenvi; hãrã Ñanderu Tumpa mbaikatu ẽẽ Hesure mynguera verã ñymbairasyva.¹⁸ Haivi õhẽ ou kuimbaire veruva tupa ryheve pẽnte kuimbai japava, hãrã potatẽ mĩje jyre o ipe, ñono verãre Hesu hỹnonde. ¹⁹ Tẽvã vãhẽãshu reta mãĩvi rapo mĩje shara kuaretare hetaiterã. Hãrã jupĩ reta o ĩãrẽrã heky reta teha, haivĩma mbyvejy reta ñymbairasyva hupa ryheve haire mbytepe Hesu hỹnonde.²⁰ Hesu heshama haire jyroja herã, hei ñymbairasy vape: Kuimbai, nymbai porãmba vekuare hejaha reima ndyhevi. ²¹ Hãrã Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hareka Fariseore pyapẽĩ hei jyre: “Mbavara jy ko kuimbai hei tamba verã rãĩmi hei? Mbaveã katu hejarei mbai porãmba vare, Ñanderu Tumpa ñõĩtepo.”²² Tẽvã Hesu kua ẽ haire pyape hei õrã heishu reta: Mbaiva rehera kỹrã pypya pimbĩjeta pẽĩ? ²³ Mbaivara javaĩã jaishu ko kuimbai: “Nymbai porãmba vekua hejaha reima ndyhevi”, ti ja ẽĩra poshu: “Pũã, vata”? ²⁴ Aheshakapo pee ko kuimbai rãĩmi ouva yvy ĩãrẽ, ĩmẽre mbaikatu yvy ĩãrẽ, heja reii verã mbai porãmba. Haivi Hesu heishu kuimbai japava: Haipo nde, pũã, hupi ndurupa hãrã ekua ñyrẽtape.²⁵ Haipe vãĩ kuimbai japava pũã hỹnonde reta, hupa hekyrã omombai vasu Ñanderu Tumpa ohojy hẽnta kyty. ²⁶ Opavare hesharã mbyry mãĩ reta, hãrã omombai vasu Ñanderu Tumpape, haivi kyje ryheve hei jyre: Mbai vasuveva jahesha ko arape.²⁷ Kova mbai oparã Hesu õhẽjy, haivi hesha pẽnte kuimbai tẽnta pevarã kyrypoti okora õ, Levi he'iashua, vapy ẽ okorase õpe. Hãrã Hesu heishu: Ei shaykue. ²⁸ Levi pũãrã opava mãĩnũnga hejarã, oho Hesu haykue.²⁹ Haivi Levi japo karu vasu hẽntape Hesu pevãrã, heta ẽjyve tẽnta pevãrã kyrypoti okorase iare, hareka ĩrũre vapy ñynoi hãndi mesape. ³⁰ Tẽvã Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hareka Fariseore ĩñẽẽ mombo jyrehe Hesu mboireare hãrã heishu reta: Mãrã'ĩrãra pee pykaru hareka piñy mbyu hãndi tẽnta pevarã kyrypoti okorase iare, hareka mbai porãmbape iare hãndi? ³¹ Hesu heishu reta: Mambai mba ia ikotevẽãhe, pyrypyhano iare, ñymbairasy ivãĩ. ³² She aiã aheno heko kavivape, heko porãmba ia retapẽĩ, ñymbeujy verãre.³³ Hãmã kuaretare pyrãndushu Hesu: Mãrã'ĩrãra Juan Bautista mboireare hareka Fariseore py yĩ karuã hareka haire jurure, hãrã rỹmboi ryrea retany karu hareka ñymbyu ñõĩ hai reta? ³⁴ Hesu heishu reta: Katurapo pee pymyngaruã hẽno hakavare õmendava ẽ verãpe, tẽmẽrã ĩmẽ teri ñynoi hãndirã? ³⁵ Tẽvã vãhẽ pokui ara tẽmẽrã ẽ veama hãndi verãre, hãmerãpo voka arape karuã ñynoĩkui.³⁶ Hesu hei jyshu reta kova ñymyhã'ãnga: Mba'ety chĩchĩva pẽnte mondeava py'ahuva pỹsẽvẽ mbojahe verã mondeava ndeshiva sorovare. Kỹrã japorã myporãã mondeava py'ahuva; ĩãrẽva mondeava py'ahuva porãã ẽẽjy ndeshi vare.³⁷ Hãrã mba'ety ñonova vino py'ahuva vakapi tujapy kỹrã japorã, vino py'ahuva myndoropo vakapi, haivi jyvare reipo ijehe vino hareka jyve vakapi. ³⁸ Hãrã vino py'ahuva mbyhyrua ñõĩpo vakapi py'ahuvapy, hãrãpo mõkue ryheve kỹỹ poryha. ³⁹ Mba'ety mbava kỹrẽy houva vino ndeshi vekuaivi, pota ñõĩpo houkui py'ahuva, hei ẽrã: ” Ndeshiva kapyryve."

¹ Pẽnte ara putu'uava jy arape Hesu hasa oho koo kueipi, hãrã mboirearemynõ trigo hãỹ, hãmã ipopejasyjarã hou jyre. ² Hãmã Fariseore pyrãndushu: Mãrã'ĩrãra pijapo mba tẽvẽrã pijapo pẽĩ putu'uava jy arape?³ Hãrã Hesu heishu: Pimbi jetãra pee Ñanderu Tumpa kuatia ñẽẽ, mbaivara David hareka ñi'ĩrũre japo arykai opa ñymbahyrã? ⁴ David iche tupaoperã, pysy pãhã kapyryva Ñanderu Tumpape myhẽvãha õrã hou, hãrã mẽẽ jyveshu ẽẽ hãndiare, mbava kuareta mba hou tẽvẽrã, koñeĩ pai retãĩpo hou. ⁵ Hesu heishu: Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, ĩmẽre mbaikatuputu'uava jy arare.⁶ Hãmã ĩrũ ara putu'uava jy arape, Hesu iche Sinagogape pyrỹmboihe Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ. Hãrã haipe ĩmẽ'ẽ pẽnte kuimbai ipo jakata tãta vekua; ⁷ hãrã Fariseore hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare ñemiã pẽĩ mãĩ jyrehe Hesu, hesha verã mynguera rapo putu'uava jy arape, haivi heka verã mãrãrapo ñono vaishukui. ⁸ Hesu opa kuaa haire pyape hei ñynoĩva, hãrã heishu kuimbai ipo tãtavape: Pũã, ñymboy kuaretare mbytepe. Hãrã kuimbai pũã ñymboy.⁹ Haipe Hesu heishu ĩrũre: Apyrãndupo pee pẽnte mbai: Mbaivara katu jajapo putu'uava jy arape: Haikavivara? Ti porãmbava?, Ñapyrỹ mynguera? Ti japuruka? ¹⁰ Hãrã Hesu mãĩhe opaite kuaretare juri õ, hãrã hei kuimbai ipo tãtavape: Ndepo mbipyso. Kuimbai kỹrã japo, haivi kuera ipo. ¹¹ Hãmã haipe poshyiteve jyre, hãrã pyrãndu jyre ijupe mbaivara katu japohe Hesu.¹² Voka arape Hesu oho yvyturusu ĩãrẽ jurure verã, hãrã haipe pỹntu pukukue jurure Ñanderu Tupape. ¹³ Hãmã kõĩ jyrã Hesu hẽno mboireare mbyteivi hai mondo verã, vokavape mbyhee “apostol."¹⁴ Vokava hai: Simon, Hesu mbyhee Pedro, hãrã tyvy Andres, Jacobo, Juan, Felipe, Bartolome, ¹⁵ Mateo, Tomas, Jacobo Afeo tay, Simon mbyheeava “Zelote." ¹⁶ Judas Jacobo tyvy, hareka Judas Iscariote Hesu pysyka vekua.¹⁷ Hesu vejy hãndi yvyturusuivi mboireare, hãrã ñymbaty reta ñũũ kyamba õpe, mboireare hareka kuaretare oho hãndiva, Judea, Jerusalen, Tiro, hareka Sidon hỹmbeyvi, jyveru jasakahe verã Hesu ĩñẽẽ, hareka myngueraha verã mbairasyivi. ¹⁸ Opaite iko asy i vekuare mbai poshy ipope Hesu opa mynguera jyve. ¹⁹ Hãmã opava kuaretare pota poko jyrehe Hesu, shara ĩmẽre mbaikatu mynguera verã opaite ñymbairasyva.²⁰ Hesu mãĩhẽ mboireare, heishu reta: Pyvy apo pee pyndy paveteva, pa ãporã rehe Ñanderu Tumpa Êvãpe. ²¹ Pyvy apo pee ã'ẽ pinimbahyva, pee pynyvãtapo reherã. Pyvy apo pee ã'ẽ pijaheova, pee pupuka verã rehe²² Pyvy apo pee kuaretare pyreshatã, hareka pimi ĩrũ seãrã, ĩñẽẽ poshy peerã hãrã ma ẽrã vea japo pyndy ree mbai porãmbava rãĩmi shyree pyhaihurã rehe. ²³ Pyvy apo, hãrã pyny tynyhẽpo vy akueivi vokava arape, shara hetavepo mẽ ẽhãjy pee vate arapy; kỹrãĩ japo jyve hereta arykaivaTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare.²⁴ ¡Tenga pee piko katuva, ã'ẽ vãĩ pyvya pẽĩva! ²⁵ ¡Tenga pee ã'ẽ pynyvãta pẽĩva, pimbahypo pikui!. ¡Tenga pee ã'ẽ pupuka piva, vãhẽ pokui ara pijaheo verã!.²⁶ Tenga pee opavare ĩnjeta kavi pyndy reherã, kỹrãĩ japo jyvehe tynonde shiareTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia japure.²⁷ She katy hai pee shy rẽndu pẽĩva: Pyhaihushu pyndy raihu mbavare, pijapo kavihe pyndy reshatamba iare, ²⁸ ñẽẽ kaviva pymombohe porãmba ĩnjeta i pyndy reheva, pirurehe ñẽẽ porãmba hei i pyndy reheva.²⁹ Hãmã ĩmẽ'ẽ ndy rova hyvaishoipi nupavarã mẽẽjyshu ndy rova hyvaisho. Ĩmẽ'ẽ rỹmondea ĩãrẽ õ heky ndyhevivarã, mã ẽĩhe tyrahajy ĩrũ rỹmondeva. ³⁰ Ĩmẽ'ẽ jurure ndevarã mẽẽshu; hareka na ãpoa heky rei ndyhevia avy jurure jyshu mẽẽjy nde verã.³¹ Opavare pipota japo pyndy reheva rãĩmi, kỹrã pijapo jyve opava retare. ³² Pee pyhaihupi pyndyraihu ia pẽĩrã, mbaiva haikavivara pijapo? Heko porãmba ia retave rãnga kỹrã japo jyve. ³³ Hãrã haikavi japo pyndy reheva pẽĩ, pijapo kaviherã, mbaiva haikavivara pijapo? Heko porãmba ia retave rãnga kỹrã japo jyve. ³⁴ Hãmã pee mbai pyporykashu, mõã mbai myngoviajy pee varã mẽĩ, mbaiva haikavivara pijapo? Heko porãmba ia retave rãnga mbai poryka jyve hapisha retape hareka hãrõ myngovia jyshu verãre.³⁵ Pee katy pyhaihupo pyndy resha tamba iare, hareka pijapopo haikaviva; pyporyka mbaiva mba pyhãrõ myngoviajy pee verã. Kỹrãrãpo hetave myngovia jy pee kui. Hãrã ikopo pyndy hevi Ñanderu Tumpa vateve arapy õ tay. Hai rãnga pya kavi jyve mbai hesha kuambaa hareka pya ñarõ vare hãndi. ³⁶ Pijyparekopo, Ñanderu Tumpa vate arapy õ pyndy parekova rãĩmi.³⁷ Avy pijapo porãhe papisha, mãhẽ Ñanderu Tumpa porãmba japo jyve pyndy rehekui. Avy pijahehe papisha, mãhẽ Ñanderu Tumpa jahe jyve pyndy rehekui. Pyheja reishi papisha porãmba japo pyndy reheva, hãrã Ñanderu Tumpa heja reipo jyve pyndyhevi mbai porãmba vekua.³⁸ Pymẽẽ, hãrã Ñanderu Tumpa mẽẽpojy pee. Mẽẽpo pee jyvosape hekope kavi, jopya kaviva, makãtãhã kavipya hareka tynyhẽ õ. Pee pymẽẽva rãĩmi papishape, kỹrãipo Ñanderu Tumpa mẽẽ jyvepe.³⁹ Hesu mbeushu reta ko ñẽẽ ñymyhã ãnga: Katurapo pẽnte heshamba kũvãĩpia ñyngarekohe ĩrũ hapisha heshamba kũvãĩpia? O ãrapo mõkue ryheve yvykuape? ⁴⁰ Mba'ety mbo earea vateve ẽshia mboirea, hekope kavi ñymbo ekarã mboirea rãĩmipo jyve.⁴¹ Mãrã'ĩrãra rỹmãĩhe yvyra kui ndy ryvy hesape õ, hãmã rỹmã ẽãhe yvyra mãrẽỹva ẽva ndyresape? ⁴² Mãrãrapo rereshu ndy ryvy: “Shy ryvy, tanohẽ ndy hevi yvyra kui ndy resapy õ”, nde jyve ryhesha mba rẽĩva yvyra mãrẽỹva ndy resapy õ? Tykove hova mõkue ia!, nohẽ rãni yvyra mãrẽỹva ndy resapy õ, haiperã katu ryhesha kavi rynohẽ verã yvyra kui ndy ryvy hesape õ⁴³ Mba'ety yvyra haikaviva ia porãmba, hareka mba'ety yvyra porãmba ia kaviva. ⁴⁴ Opaite yvyra jypy ia reĩ ijy kuaa mãrãvara; ñamyno õã higo yvyra ju hetarea jypyivi, hãmã vycheri jypyivi japo õa uva.⁴⁵ Hãrã kuimbai pya kaviva, mbaikavivãĩ hei, shara haikavivãĩ pyape ẽ; hãrã kuimbai heko porãmba katy, mbai porãmbavãĩ hei, shara porãmbavãĩ pyape ẽ. Hãrã ñandy pyape tynyhẽva ñaĩjeta ñandi juruipi.⁴⁶ Marã ĩrãra shy rẽnopi, “Sheja, Sheja”, tẽvã pijapoã she hai peeva? ⁴⁷ Haipo pee mbavapera ova ouva shy rendape, hẽndu shiñẽẽ, hareka japova haishua: ⁴⁸ Ova pẽnte kuimbai hoorã japo verã, joo rãnishu yvykua hareka kype japo mỹvãhẽshu peve ita, hãrã ñono hoo jypyrã ita ĩãrẽ. Haivi sapy ãĩ ou yy syry vasu pyrãntava hareka ñunũpa he oore, tẽvã katuã õmy hẽndaivi shara haikavite mbyvapyha ita ĩãrẽ.⁴⁹ Hãrã hẽnduva tẽvã japombava she haiva ova kuimbai japo vekua hoorã yvy ĩãrẽĩ, yvykua joombashua; haivi tivishama ou yy syryvarã ñunũpahe oorã mbijapara hareka opa mambai.

¹Hesu opa ñimiñẽẽshukuaretaretarã, oho apernaumpe.²Haipe iko huvisha Romape õ ĩmẽrea pẽnte jokuerea haihuva, hai ñymbairasy hareka mano verãĩma õ. ³ Hãmã hẽndu voka huvisha Hesu he ia hevarã, mondo ẽvãpe kuakuavare Judio ryheva, jurureshu verã ou mynguerã verã jokuerea. ⁴ Haire ñymboja Hesu ẽvãperã jurure jyvỹĩshu retarã hei: Haikavi rãngapo rymbory jyve kova huvisha; ⁵ haihu rãnga ñany rẽta, hareka hai teiva japoka ore Sinagoga.⁶. Hãrã Hesu oho hãndi reta. Tẽvã kõõĩma ẽshi hoorã, mburuvisha mondo ñi'ĩrũre Hesu ẽvãpe he'ikashu: Karai, avy ajeteã tõĩ ndekui, she rãnga shy reko porã riche verã shero ipe; ⁷ hãme rãnga she teivãã ahaje rẽĩvape. Erẽĩshu pẽnte ñẽẽ hãrã ajokue area kuerapo. ⁸ She rãnga ãĩ jyve mburuvisha ipope, hãrã ĩmẽ are jyve syndarore shepope. Haishu pẽnteva oho verãrã, oho; hãmã ĩrũre haishu ou verãrã, ou; ĩmẽ'ẽ ajapokashu verã ajokue arearã, japo.⁹ Hesu hẽndu Centurion ĩñẽẽrã hesha rãĩte, hãmã mãĩhe mĩ'ĩrũrea retarã hei: Ãẽteva hai pee, Israel vare mbytepe aheshã teri kỹrãite jyrojava ko kuimbai rãĩmi. ¹⁰ Oujy mburuvisha hẽntape jokueava retarã, hesha jokuearea ñymbairasyva kuerama.¹¹ Haivi Hesu oho pẽnte tẽnta Nain he'iashua kyty, mĩ ĩrushu mboireare hareka kuaretare hetava. ¹² Vãhẽ serima jyraha tẽnta perã hesha rahaha pẽnte manova ñotỹa verã, ĩme mano shia memby kuimbai koñẽĩ rea. Heta haipe hẽnta ĩrũre mĩ'ĩrũshu ĩme manoshia. ¹³ Hesu hesha taupe ĩme manoshia, parekoiterã heishu: Avy jahe o. ¹⁴ Hesu ñymboja herã pokohe ta õvẽ ẽpya; haipe rahavare pyta. Hesu heishu mano vekua: Kunumi, She hai nde: Pũ ã!. ¹⁵ Haipe kunumi mano vekua pũã vapyrã õñepyrõ ĩnjeta, haivi Hesu mẽẽ jyshu ishy.¹⁶ Heshama reta kovarã, opa kyje reta hãrã omombaishu reta Ñanderu Tumpa, hei jyre: Pẽnte Tumpa ĩñẽẽ mbeu’ia mbaikatuva pũã ñany mbytepe. Heijy reta: Ñanderu Tumpa ou mbory hẽnta ĩrũre. ¹⁷ Hãrã opaite Judea hareka juri õ retaipi kuaaha Hesu japova.¹⁸ Juan hẽndu opaite kova mbai, shara mboireare mbeushu, haivi hẽno mõkue hai mboireare, ¹⁹ mondo Hesu ẽvãpe pyrãndushu verã, haira ãñete Kristoou verã, ti ĩmera ẽjy ỹnga hãrõa verã. ²⁰ Hãmã Juan jokuevare vãhẽ Hesu ẽvãperã heishu: Juan Bautista rãnga ỹrỹmbou pyrãnduha nde verã, haira nde Kristoou verã ti ĩmera ẽjy ỹnga hãrõa verã.²¹ Haipe kavi Hesu mynguera heta ñymbairasy vekua, iko asyva, hãndi mõhẽ mbai poshyre, hareka heta mynguera heshamba kũvãĩpiare. ²² Haivi Hesu heishu reta: Pekua pymbeushu Juan ko pyheshava hareka pyhẽnduva. Pymbeushu marãra hẽshamba kũvãĩpia, heshajy; vatajy mba iare, vatajy; hete kuru porãmba vare, myngueraha; japysamba iare, hẽndujy; mãno vekua, kuerajy; hareka pavete'iare mbe uashu ñẽẽ kaviva. ²³ Vyapo poimba jyroja shy reheva.²⁴ Juan jokuevare opajyma ohorã, Hesu õñepyrõ ĩnjeta Juan rera hei: Mbaiva pyhesha verãra peho yvy ikoambaipi? Takuara yvytu mbyvava õra? ²⁵ Mbaivara akuarã peho pyhesha?, pehora pyhesha pẽnte kuimbai ñimimonde kavi ia? Pee pikuaa, ñimimonde kavi ia hareka vy ape ia, mburuvisha vasu hoo ipi ia hai. ²⁶ Mbaivara akuarã peho pyhesha?, pẽnteTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia ñimiñẽẽ iara? Kỹrã she hai pee, pyhesha pẽnte mbai vasuvevaTumpa ĩñẽẽ mbeu'iaivi.²⁷ Juanre rãnga Ñanderu Tumpa kuatia ñẽẽ kaviva ĩnjetaherã hei: Amondo ajokueva nynonderã, myhẽva verã ndy raperã. ²⁸ She hai pee, mba'ety kuimbaire mbytepe mbai vasuveva Juan Bautistaivi; tẽvã mishiveva Ñanderu Tumpa Êvãpe, mbai vasuvepo shi hai.²⁹ Opaite kuareta hẽnduvare hareka kyrypoti okora iare Roma pevarã ñymyngaraikashu reta Juan, kuaakavi reta Ñanderu Tumpa heko kavivarã. ³⁰ Fariseore hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, ñymyngaraika mbashuare Juan, mba'ẽãshu haire pevarã Ñanderu Tumpa potãtẽ japo heare.³¹ Hesu heijy: Mbaiva rera ambivachepo ko kuaretare ã'ẽ vare? mbaiva pera ova? ³² Oova sanjayre vapy jyvavare õre plazape, sapuke jyreshu ñi'ĩrũ retarã hei: “Mbopuape mimby, tẽvã pirokyã; pyraheape mbyrahe pavete ova, tẽvã pijahe oã."³³ Ou Juan Bautista, houmba pãhã hareka vino; peeny pereshu mbai poshy ĩmẽrea. ³⁴ Haivi aijyve, Kuareta tay rãĩmi akaru hareka hauva vino, hãrã pere she: Akaruiteva hareka aka uiteva, añimĩ ĩrũ aihea heko porãmba hareka kyrypoti okora iare Roma pevarãre hãndi. ³⁵ Tẽvã Ñanderu Tumpa mbai kuaakue ijyheshahe mbai japo kavi vekua rupii.³⁶ Pẽnte Fariseo jurureshu Hesu oho karu verã hẽntape, hãrã oho vapy ẽ mesape karu verã. ³⁷ Haivi pẽnte taupe heko porãmbava voka tẽntape ia,kuama Hesu oho karu Fariseo hẽntaperã, vãhẽ ou pẽnte mbai hyru ryheve tynyhẽ õ mbaipisheka kavi. ³⁸ Jaheo ryheve vãhẽ Hesu ipy ẽvãpe, saypẽĩ johe. Haivi ñakahapy mĩtĩni jyshu, pyterã ñohẽhe ipyre mbai piseka kavi.³⁹ Fariseo jurureshu vekua Hesu oho karu verã heshama vokavarã hei pyape: “Ko kuimbai ãẽte haiTumpa ĩñẽẽ mbeu'iarã, kuaa tẽvẽrã mãrãva taupera poko ẽhe, taupe heko porãmba rãnga hai." ⁴⁰ Haipe Hesu heishu Fariseo: Simon, ĩmẽ are pẽnte mbai hai nde verã. Fariseo hei: Mbeu she, pyrỹmboi'ia.⁴¹ Hesu heijy: Mõkue kuimbai mẽẽjy tẽshu verã kyrypoti porykashuape. Pẽnteva mẽẽjy poshu 500 ara repy, ĩrũ 50 ara repy. ⁴² Katuveãma mẽẽjy retarã, kyrypoti porykava mõkue veape hejarei shi reta. Ã'ẽ mbeu sheno: Mbavara mõkue õ retaivi haihu veposhu? ⁴³ Simon hei: She pevarãra hetave heja reishi vekua. Hesu heishu: Ãẽte rãnga rereva.⁴⁴ Hesu mãĩhe tauperã heishu Simon: Ryheshara ko taupe? Aiche je ndero ipe tẽvã rỹmẽ ẽã sheje yy shepy ajohepy verã; ko taupe ny mbijahu shepy saype, hãrã mĩtĩnijy ñaka haapy. ⁴⁵ Nde shypytẽa je shy mãrãndurã, hainy iche ourãvãĩ poia pyte shepy mõkue ryheve.⁴⁶ Rykytyã je shãkare asaite, hainy ñohẽ mbai pisheka kaviva she pyre. ⁴⁷ Hãme rãnga hai nde, heta mbai porãmba japo vekua hejaha reima shi, shara pyryhaihuite; tẽvã kuareta mĩshĩ hejaha rei shiany, mĩshĩ heshaka jyhaihu.⁴⁸ Haivi Hesu heishu taupe: Mbai porãmba rijapo vekua hejaha reima ndyhevi. ⁴⁹ Hãrã ĩrũre mesape ẽ hãndiare, õñepyrũ hei ijupe: Mbavara jy ko kuimbai mbai porãmba vekuaave heja rei ia? ⁵⁰ Hesu heishu taupe: Rirojarã reho jepema, kapyryĩ ekuajy.

¹ Haivi Hesu õhẽ oho hãndi mboireare heta tẽnta vãsu hareka tẽnta mire õĩpi, ñimiñẽẽ hareka mbeu Ñanderu Tumpa irreino ryheva. ² Kỹrã mĩ'ĩrũ jyve heta taupere mbai poshy mohẽ shi vekuare hareka mynguera vare mbairasyivi. Haire mbytepe ẽ Maria, Magdalena he'iashua, Hesu mohẽ shi vekua mbai poshyre. ³ Oho jyve Juana, Chuza hỹreko, Herodes jy kyrypoti ñyngareko ihea; hareka Susana, hãndi heta ỹngare mboryva ĩmẽreare ryheve.⁴ Heta õhẽva kuaretare tẽnta retaivi hesha verã Hesu, hãrã heta ñymbaty reta. Haipe mbeushu reta ko ñẽẽ ñymyhã ãnga: ⁵ Pẽnte ñymity ia õhẽ ñõty verã mbai rãy. Hãrã ma ẽtymãrã, ĩmẽ'ẽ oava pehupi, opa pyrõãhe, hareka vyrare opa hou. ⁶ Ĩmẽ'ẽjy oava ita paũpe; heñoteã opa jipi yvy ñakyãshurã.⁷ Ĩrũre oajy ju heta õ paũpe, heñotẽa ñanava jyvache hẽñõ hãndiva opa jasoi. ⁸ Tẽvã ĩmẽ'ẽ mbai rãy oava yvy kaviape. Hẽñorã ia peve pẽnte hãỹvi. Hesu opa hei kovarã hynatu heishu reta: Japysa iare, tyhendu.⁹ Hãmã Hesu mboireare pyrãndushu: Mbaivara he'ise vokava ñẽẽ ñymyhã ãnga? ¹⁰ Hesu heishu reta: Pee rãnga Ñanderu Tumpa pymby kuaaka mbai ñemiape õ irreino ryheva; tẽvã ỹngare ãĩjetashu ñẽẽ ñymyhã ãnga rupii, hãrãpo mãĩte ivare pyta hesha mbava rãĩmi, hareka hẽndurã pyta kũaa reta.¹¹ Kova rãnga he'ise ñẽẽ ñymyhã ãnga ñimity ia ryheva: Mbai rãy rãnga hai Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ; ¹² mbai rãy oava pehupi, hai hẽnduva Ñanderu Tumpa Ĩñẽẽ. Tẽvã ou ãña opa hekyjyshi pyaivi ñẽẽ kaviva, potã jyroja hareka oho jeperã. ¹³ Mbai rãy oa vekua ita pãupe rãnga hai Ñanderu Tumpa Ĩñẽẽ hẽndurã, vy ape rojava; tẽvã hapo pukũãrã, sapyãĩtẽĩ jyroja, oumashu mbai porãmbarã, poi jyroja.¹⁴ Mbai rãỹ oava ñana pãupe hai hẽnduva Ñanderu Tumpa Ĩñẽẽ. Tẽvã ohorã mbeve katu kangy, ojepy apyitẽrã, mbai pota kuere, hareka mbai porãmba vãĩ pota japo i, hãrã i ã. ¹⁵ Mbai rãy oava yvy kaviape hai hẽnduva Ñanderu Tumpa Ĩñẽẽ, pya kaviva hãndi hekope kavi nãtu, hareka japova ñẽe hẽndu vekua, hãrã ia kavi hasa asyte ia.¹⁶ Mbaveã myhẽndy mbai sapeka ñono verã mbai hyrupe ti katre ipe; vate rãnga ñono iche ouvare sapehe verã. ¹⁷ Kỹrã jyve mba'ety mbai javai õ heshamba verã, mba'ety mbai ñemiape õ kuaamba verã, hareka õhẽmba verã kõĩvape. ¹⁸ Hãrã pyhẽndu kavi kova: Ko ĩmẽrea me ẽãve poshu hetave re verã, tẽvã mba'ety reva mĩshĩ ĩmẽte rea mikue opapo hekya shi.¹⁹ Haivi ou Hesu ishy hareka tyvyre hai ẽvãpe, tẽvã katuã vahẽ ohoshu reta hetaite kuaretarã. ²⁰ Ĩmẽ'ẽ mbeushua Hesu: Nde sy hareka ndy ryvyre katuape jyre, pota ndyresha reta. ²¹ Hesu heishu reta: Hẽndu hareka japova Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ, hai reta rãnga she sy hareka shy ryvyre.²² Pẽnte arape Hesu jupi kanoape mboireare hãndi, hãrã heishu: Jahasa yyvasu hyvaisho kyty. Haivi oho reta. ²³ Haivi ohoma retarã Hesu oche. Haipe sapy ãĩ vãhẽ yy ĩãrẽ yvytu vasu ñakuarai ouva, õñepyrõ kanoa opa tynyhẽ yykue miñapyvỹĩ verãĩma õ rãĩmi.²⁴ Haivi momba jyre Hesu perã heishu: Pyrỹmboi'ia! Pyrỹmboi'ia! ñañapỹvyĩma rãngapo! Hesu pũãrã ñyngãtashu yvyty vasu hareka yy ñãrõvã, haipe poo ẽrã ara kavijy. ²⁵ Haivi Hesu heishu mboireare: Mbaivara ikoshi pirojakue? Tẽvã haire hairãĩte hesha, hãrã kyje ryheve pyrãndu ijupe reta: Mbavarajy ko kuimbai ĩnjetashu yvytu hareka yyvasurã japoshu heiva?²⁶ Hasype vãhẽ jyraha yvy Gadarape yyvasu hyvaishu kyty, Galilea hyvache. ²⁷ Hesu vejymarã vãhẽ oushu pẽnte kuimbai voka tẽntape õ, kurimba mbai poshy ĩmere vekua. Ñimimonde jymba hareka ikojy mbava hẽntape, tã õvere õĩpĩ i.²⁸ Heshama Hesu perã ĩñesu hỹnonderã sapuke: Hesu, Tumpa vateve õ Ray, mbaivara ĩmẽ are nendie? Airure nde avy jahe shyrehe. ²⁹ Kỹrã hei shara Hesu heishu mbai poshy õhẽshi verã. Hetajy mbai poshy pysy jyshu, hãrã pyta verã pẽnte hendapẽĩ, ñapintiha kadenape ipo hareka ipyre, tẽvã opaĩ myndoso ijuhuvi, hãrã mbai poshy rahashu yvy ikoambaipi.³⁰ Hesu pyrãndushu: Mãrãra hei o ndyree? Hãrã hai hei: Legion he ia rãnga she. Kỹrã hei shara heta jyre mbai poshy ichepy vekua. ³¹ Hãrã ko mbai poshyre jurureshu Hesu, avy mondo verãre yvykua vasu Ãña ẽvãpe.³² Haipe mbyryã karu ñynõĩ kushi hetava yvyturusure, hãrã mbai poshyre jurureshu Hesu ma ẽĩhẽ ichepy verã kushire hetepy. Hãrã Hesu ma ẽĩhẽ reta. ³³ Hãmã mbai poshyre õhẽshi ko kuimbai hãrã opa jyraha ichepy kushire, kushi hetava vekua vateivi opa oapy yyvasu, haipe opa mano.³⁴ Kushi ñyngareko iheare heshama ikovarã, opa myngyje, hãrã oho mbeu reta tẽntaipi hareka ñũũ hupi mbaivara iko. ³⁵ Hãmã kuaretare opa jyraha mãĩhe iko vekua, vãhẽ jyraha Hesu ẽvã perã hesha reta kuimbai mbai poshy õhẽshi vekua, vapy ẽ Hesu hỹnonde, ñimi mondema hareka hai kavi jyma ẽ; hãrã opa kyje reta.³⁶ Haipe hesha vare mbeushu reta, mãrãra myngueraha voka mbai poshy ĩmere vekua. ³⁷ Haipe Gádarape iare jurure jyreshu Hesu oho verã haivi, kyjeite jyrerã. Hesu jupi kanoa perã ohojy.³⁸ Ko kuimbai mbai poshy õhẽshi vekua jurureshu Hesu mi ĩrũ verã, tẽvã Hesu he iãshu oho hãndi verãrã heishu: ³⁹ Ekuajy nyrẽtape, mbeu Ñanderu Tumpa japo ndy reheva. Ko kuimbai ohorã, õñepyrõ mbeu opa rupii Hesu japohe vekua.⁴⁰ Hesu oujyma yyvasu hyvaishoivirã, kuareta hetava horyi jyre, shara opaiteva hãrõ ñynõĩ. ⁴¹ Haivi vãhẽ ou pẽnte kuimbai Jairo he'iashua, Sinagoga pe õ mburuvisha, haipe ĩñesu Hesu hỹnonderã, jurureshu oho verã hẽtape; ⁴² shara ĩmere pẽnte ia tajy, ãñoma rea, mano verãĩma õ. Hesu oho marã, kuareta hetava oho hipi, hãrã opa jopy rahashu reta.⁴³ Haire mbytepe ẽ pẽnte taupe japomava (12) ãño hasyva tuvy vasuivi, opama mẽẽva ĩmerea pajeva retape, tẽvã mbaveã katu mỹnguerashu. ⁴⁴ Ko Taupe ñymbojahe Hesu haykueivirã pokohe mondeva hymbeyre, haipe vãĩ ñandu pytashi tuvykue.⁴⁵ Haipe Hesu pyrãndu: Mbavara poko shy rehe? Mba veãma heishu poko hearã, Pedro hareka ñi'ĩrũre hei: Pyrỹmboi'ia, ko kuareta hetava rãnga opa ndasoi hareka opaivi nymaña ñynõĩ reta, hãrãra rỹpyrãndujy: “Mbavara poko shy rehe? ." ⁴⁶ Hesu hei jyvyĩ: ĩmẽ'ẽ poko shy reheva, aikua ãĩ ĩmẽ amynguerava shy mbaikatupyrã.⁴⁷ Hãmã taupe kuahe ñemĩãrã, ryry ryheve ou ĩñesu Hesu hỹnonde. Haipe mbeu opavare hỹnonde mãrã'ĩrãra pokohe, hareka mãrãra kuera. ⁴⁸ Haipe Hesu heishu: Shy rajy, rirojarã rykuera. Kapyrỹĩ ekuajy.⁴⁹ Hesu ĩnjeta teri õ vãhẽ ou Jairo ẽvãpe pẽnte jokueavarã heishu: Ndy rajy manoma, ỹteño mãĩhe pyrỹmboi'ia. ⁵⁰ Hesu hẽndu vokavarã heishu Jairo: Avy kyje. Jyrojaiño, hãrã ndyrajy oho jepe pokui.⁵¹ Vãhe jyraha Jairo hẽntaperã. Hesu mã ẽĩã he iche hãndi ỹngavare, koñeĩ Pedro, Jacobo, Juan, hãndi kuiñatãĩ ray ishy hareka tuu. ⁵² Opaite jaheo hareka mbasy ñynõĩhe reta kuiñatãĩ ray manorã. Tẽvã Hesu heishu reta: “Avy pijahe o. Ko kuiñatãĩ ray manoã, ochei rãnga ẽ." ⁵³ Haivi joje jyre Hesu, shara kuaa reta manomava.⁵⁴ Hesu pysy ipoperã, hỹnatu ĩnjetashurã hei: “Kuiñatãĩ ray, pũ ã!." ⁵⁵ Haipe hykove jyrã, pũã; hãrã Hesu mẽ ẽkashu hou verã. ⁵⁶ Tuu hareka ishy retany pya myngyje vokava; tẽvã Hesu heishu reta, potamba mbavape mbeuvare ko iko vekua.

¹ Hesu hẽno (12) mboireare, mẽẽshu reta mbaikatu, hareka ñonoshu mõhẽ verãre, mbai poshyre hãndi mynguera verã mbairasy. ² Hãrã mondoshu reta mbeu verã Ñanderu Tumpa irreino ryheva, hareka mynguera verã ñymbairasy vare.³ Hesu heishu reta: Avy pyraha mãĩnũnga pehupi pevarã, yvyra pirãtaka, vosa, pãhã, hareka kyrypoti. Avy mõkue pyraha pymondeva, pẽnteĩpo. ⁴ Mãĩpi õ oope pỹvãhẽrã, pypyta haipe pehojy peve.⁵ Hãmã ĩmẽ'ẽ potamba pymy vãhẽvarã, pẽhẽ voka tẽntaivi hareka pymy tymo shi pepy ryheva yvy timbo, heshahahe verãre hẽnduse mbava Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ. ⁶ Haivi õhẽ retarã jyraha tẽntamire hupi, mbeu Ñẽẽ Haikaviva hareka pyrỹmynguera reta opa rupii.⁷ Mburuvisha Herodes mbe uashu heta mbai Hesu japovarã, kuãã mbaivara vokava, hareka kuãã mbaivarapo japo, shara ĩmẽ'ẽ heiva Juan hykove jya manova pãũvi. ⁸ Ĩrũre heijy Elias ijeshaka jya; ỹngavare heijy pẽnteTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia arykaiva hykove jya. ⁹ Tẽvã Herodes hei: “Shee teiva rãnga ñãka ajasyjaka shi, Juan. Mbavante akuarã kova, heta mbaima ãhẽndu shi”? Hãrã Herodes heka, mãrãrapo hesha Hesu.¹⁰ Hesu mboireare oujymarã, mbeushu reta opa mbai japo vekua. Haivi Hesu rahashu reta hã ẽi õpe, tẽnta Betsaida hyvache. ¹¹ Kuaretare kuaamarã, oho haykue, hãrã Hesu mbyvyarã mbeushu reta Ñanderu Tumpa irreino ryheva, hareka mỹnguera ñymbairasyva.¹² Ka arumarã, ñymboja Hesu ẽvape (12) mboirea retarã heishu: Mondo kova kuaretare tuputuu hareka toho tyheka hou verãre tẽntamire hãndi oore mbyrymba õĩpi, shara mba'ety mãĩnũnga koipi. ¹³ Tẽvã Hesu heishu reta: Pymyngaru pee. Haire hei: Mba'ẽã rãnga ĩmẽ rekoha, koñẽĩ (5) pãhã hareka mõkue pira. Shukui ohohã ovaha opaitea kuaretare pevãrãrã? ¹⁴ Shara (5000) kuimbaire haipe ẽẽ. Tẽvã Hesu heishu mboireare: Pymbeushu timambaty tyvapy reta, pẽntevape (50) kuimbaire ĩrũre (50) jy.¹⁵ Kỹrã japo retarã, opa mbyvapy reta. ¹⁶ Hesu heky (5) ia pãhã hareka mõkue pira. Vate mãĩrã, jurure ĩãrẽ, pysẽãra mbyhasashu mboireare, mẽmẽẽ hupi verã kuaretare. ¹⁷ Opaiteva karu hareka hỹvãta. Haivi (12) kanata mynỹhẽjy reta pysẽve hemby vekua.¹⁸ Pẽnte ara Hesu hã'ẽĩ jurure õpe, mboireare ẽ hãndi, hai pyrãndushu reta: Mbaivara kuaretare hei shy rehe. Mbavara she? ¹⁹ Haire heishu: Ĩmẽ'ẽ hei ndyreheva Juan Bautista; ỹnga hei jy Elia, hãmã ĩrũre heijy ndyreheTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia arykaiva, kuerajy vekua.²⁰ Haipe Hesu pyrãndu jyveshu reta: Pee jyveno, mãrãra peere jyve shyrehe, mbavara she? Pedro heishu: Nde hai KristoÑanderu Tumpa mbouva.²¹ Hesu hei jyvyĩshu reta potamba kova mbavape mbeuvare. ²² Hãrã heishu reta: “Kuareta tay rãĩmi ou vekua ko yvy ĩãrẽ hetapo hasa asykui, hãrã mbijiche poshu karai kuakua vare, hareka pai ruvisha hãndi Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare. Hãmã jukapo retakui, tẽvã mbahapy arapepo hykove jykui.²³ Haivi hei opava retape: Ĩmẽ'ẽ pota ou shaykue vãrã, tiñimbysare ijuhuvi, tuhupi ju kurusu opa ara, hãrã tou shimĩ'ĩrũ. ²⁴ Tẽvã hykove potamba mẽẽva, manopo; ko shy reepe manova katy, o jepepo. ²⁵ Mbaivara mbijehupo kuimbai opa ña ãporã ko yvy ĩãrẽ õ, tẽvã hete hareka hykove manorã?²⁶ Hãmã ĩmẽ'ẽ shy notiva hareka shiñẽẽ noti iarã, shee anotipo jyvekui, Kuareta tay rãĩmĩ ai vekua yvy ĩãrẽ. Aijyma mburuvisha rãĩmi, Sheru ẽvãivi hareka jokuereare heko kaviva hãndi. ²⁷ Ãñẽte vape hai pee, ĩmẽ'ẽ peeva pyny mbytepe, manoã pokui ndei teri hesha Ñanderu Tumpa Êvã.²⁸ Hãmã (8) ara rupiima hasa hei kova mbairã, Hesu jupi yvyturusure jurure verã Ñanderu Tumpape, hãrã mĩ'ĩrũshu Pedro, Jacobo hareka Juan. ²⁹ Haipe jurure Ñanderu Tumpa perã hova oñekambiarã, mondeva tĩi hareka sankã hĩmbipe.³⁰30 Haivi ijeshaka mõkue kuimbai ĩnjeta ñynoĩ Hesu hãndi, vokavare hai Elia hareka Moise; ³¹31 opa hĩmbipe juri retarã, haipe ĩnjeta ñynoi hãndi Hesu iko he verã Jerusalenpe.³² Pedro hareka ñi'ĩrũre hypehyma tẽvãre, ocheã, hãrã hesha Hesu hete hĩmbiperã hareka mõkue kuimbai ẽẽ hãndiva. ³³ Haivi Elia hareka Moise ohojyma Hesu ẽvãĩvirã, Pedro heishu: “Pyrỹmboi'ia, Haikavi rãnga te õĩha kope!. Tijapoha mbahapy oo rãĩmi: Pẽntepo na ãporã, pẽntepo Moise ña ãporã hareka pẽntepo Elia ña ãporã kui." Tẽvã Pedro kuãã vokava hei õ.³⁴ Hãmã kỹrã ĩnjeta teri õ, ou ĩãrẽ pẽnte ãvã pỹntu opa mõã; hãrã myngyje ãvã pỹntu py ñynoirã. ³⁵ Haivi ñyhẽndu Ñanderu Tumpa Ñẽẽ ãvã pỹntuivi, heiva: “Kova hai shy Ray ahaihuva, pyhẽndu kavishu." ³⁶ Haivi Ñanderu Tumpa opa ĩnjetarã hesha Hesu hã'ẽĩma ẽ; haire jasakaĩ, mba'ẽã hei reta mbavape voka heshavare.³⁷ Hãmã ĩrũ ara jyape, vejy jyma yvyturusuivirã, kuareta hetava hỹvãĩtishu Hesu. ³⁸ Hãrã pẽnte kuimbai kuareta hetava mbyteivi hỹnatu ĩñẽẽ mbourã heishu: Pyrỹmboi'ia, airure nde ryhesha verã shy ray, pẽnte koñe areva; ³⁹ mbai poshy ĩmẽreshu ipope, hãrã mby sapuke, hynatu mbyryry hareka juru mbytyryju japo. Reko asyshu hareka poiã shi. ⁴⁰ Hãmã airurema tẽshu rymboivare mohẽ shi verã mbai poshy, tẽvã katũã mohẽ shi.⁴¹ Hesu heishu mboireare: Pee arykaivare rãĩmi hykove mẽẽmbava Ñanderu Tumpape hareka pyndy rykove tãtava jyve!. Mbai peve rapo ãĩme'ãĩ pyny mbytepe? Mbai peve rapo apyrypareko? Eru kope ndy ray. ⁴² Hãmã kunumi ray veruamarã, mbai poshy ityshu yvyre hãrã opa mbyryry. Hesu ñygãtashu mbai poshyrã, mỹnguera kunumi ray, haivi mẽẽjyshu tuu.⁴³ Hãmã kuaretare mby vyarã mbyry mãĩ, hesha Ñanderu Tumpa hai mbaikatuveva. Hãmã opavare hãĩrã hesha Hesu japovarã, Hesu heishu mboireare: ⁴⁴ “Pyhẽndu kavi kova hareka avy pyndysare hekui: “She, Kuareta tay rãĩmi ai vekua yvy ĩãrẽ, shy mẽ ẽha pokui kuaretare ipope." ⁴⁵ Tẽvã Hesu mboireare kũãã mbaivara hei ñynõĩshu reta, shara ñomĩha shi reta potã kuaarã, hãrã kyje pyrãndushu reta Hesu heiva rehe.⁴⁶ Hãrã mboireare õñepyrõ ĩnjeta porããijupireta,mbavara mbytepe mbai vasuvepo. ⁴⁷ Tẽvã Hesu opa kuaa pyape hei ñynoĩva. Haipe pysy pẽnte sanjaymirã jichepe ñono. ⁴⁸ Hãrã Hesu heishu reta: “Shy reepe myvãhẽva ko sanjaymi, shee shy myvãhẽ. Hãrã shee shymy vãhẽva, myvãhẽ jyve Sheru shymbouvape. Hãmã kuareta sanjaymi rãĩmi ikova pyny mbytepe, vokava hai mbai vasuve verã.⁴⁹Hãmã Juan Hesupe hei: Pyrỹmboi'ia, heshaha rãnga pẽnte kuimbai ndy reepe mohẽva mbai poshy. Hãrã ore he iashu: “Avy kỹrã japo”, shara hai ha'ẽã ñandy ryhevarã. ⁵⁰Tẽvã Hesu hei ĩnjeta vape: Avy pijocha; shara kuareta pũãmba ñandy reheva ẽẽ ñanendie.⁵¹Vãhẽ serima ara hupia jyvẽrã vate arapy, Hesu kyjeã oho Jerusalenpe. ⁵²Hãmã mondo jokueva hynonderã, haire oho vãhẽ pẽnte tẽnta Samariape õ, myhẽvãshu verã pyta verãpe; ⁵³tẽvã Samariape õre potãã mỹvãhẽshu, shara kuaa reta Hesu oho i Jerusalen kytyrã.⁵⁴Hãrã mboireare Jacobo hareka Juan hesha vokavarã, heishu reta Hesu: Iri ija, ripotara mbyvejyha vateivi tata, hareka opa tyhapy reta Elia japova vekua rãĩmi? ⁵⁵Hesu ny mãĩ kavi herã, poshy ryheve hei: Pikũãra mãrãva espiritu ryhevara pee. ⁵⁶She, Kuareta tay rãĩmi ai vekua yvy ĩãrẽ, aiã aivare he verã kuaretare, ai apyrỹmõndo jepe verãĩ rãnga. Haivi oho reta ỹnga tẽntape.⁵⁷Hãmã jyrahama retarã, pẽnte kuimbai heishu Hesu: Sheja, pota rãnga ãrĩ mi ĩrũve rehova retaipi. ⁵⁸Hesu heishu: Avarare ĩmere ikua, hareka vyrare ĩmere haity; Kuareta tay rãĩmi ai vekua ko yvy ĩãre, mba'etyre ñãka ñono verãpe.⁵⁹ Ĩrũpe katy Hesu hei: Shimi ĩrũ. Hai hei: Sheja, mã ẽĩ shyre taha rãni tañoty sheru manova hetekue. ⁶⁰Hesu heishu: Mã ẽĩhe manovare tiñoty voka manova; nde katy ekua mbeu ñẽẽ Ñanderu Tumpa irreino ryheva.⁶¹Haipe ĩrũ heishu: Sheja, pota rãnga ãrĩmi ĩrũ, tẽvã mã ẽĩ shyre taha rãni tambeushu shyrẽntape õre. ⁶²Hesu heishu: Pẽnte kuimbai arao pysyva, haykueĩ mãĩ ia, ha'ẽã Ñanderu Tumpa rreino pevarã.

¹Haivi Hesu hẽnovejy (70) jokue verã, hãrã momokueĩ mondo hai hỹnonderã, opaite hai oho verãipi, tẽnta hareka ikoava retaipi. ²Hesu heishu reta: Ãẽte heta ẽ tĩmitykue tãrõmava, tẽvã mba'apo iare mbovyi jyre. Hãrã pirureshu koo Ija, tymbou mba'apo verãre mynõõ verã koo hupi õ.³Pekua, pikuaa kavipo she apyrỹ mondo avisha rãĩmi, avara vasure mbytepe. ⁴Avy pyraha kyrypoti hyru, hareka vosa mãĩnunga ẽpya, hãndi pepy ryheva; hareka avy pimbou pehupi mbavape pymarãndu verã .⁵Pyvãhẽma pẽnte tijupa perã, pere rãni: “Pya kavipe tõĩ reta ko oope õre." ⁶Ĩmẽ'ẽ haipe kuareta pya kavivarã, voka ñymarãndu pya kavi ryheva hai retapo ña ãporã; katy kyrããrã voka ñymãrãndu pya kavi ryheva oujypo pee. ⁷Pypyta voka oope, peu hareka pimbyupy mẽ ẽã peva; mba'apo ia rãnga hipity jyve japova hepykue. Avy pekua ỹnga oo retaipi.⁸Opaite tẽnta pichevaipi hareka pymy vãhẽã kavirã, pypyta hareka peu mẽ ẽã peva. ⁹Pymynguera ĩmẽ'ẽ haipe ñymbairasyarã, hãrã pereshu reta: “Ñanderu Tumpa irreino kõõma ẽ pyndyhevi."¹⁰Tẽvã ĩmẽ'ẽ tẽnta pymyvãhẽ mbavarã, pẽhẽ katuape hãrã pere: ¹¹“Yvy timbo pyny rẽntape õ yrepyre oja vekua, mytỹmohãjy pyndyrehe. Hãrã, pikuapo kova, Ñanderu Tumpa irreino ñymy kõõĩma ẽ pyndy hevi." ¹²Hãmã hai pee: Ñimbivache arape, ko ñunupa voka tẽnta pevarã pohyvepo kuaretare Sodomape ivekua retaivi.¹³Tenga nde, tẽnta Corazin! Tenga nde, tẽnta Betsaida!. Tiro hareka Sidonpe ijijapo mbaikavi heshaha verã pyny pãũpi japoha vekuarã, kuriãpo haire oujy ñymbeu Ñanderu Tumpape, hareka monde tẽvẽrã mondeava hũva, hãndi vapy tẽvẽrã tanimbupy. ¹⁴Hãrã ñimbivache arape, pohyvepo punũpaha kuaretare Tiro hareka Sidonpe õ retaivi. ¹⁵Nde tẽnta Capernaum, rĩmõãra, vate arapy ndurupiiha? Manovare ẽvã pevepo nymby vejyhakui.¹⁶Hãmã pee pyny rẽnduva, shee shy rẽndu; hãrã pini mbijicheva, shee shimbijiche; hareka shimbijicheva, mbijiche jyve shymbouva. s (70) iare oujyrã vẽkua¹⁷Hãmã (70) kuaretare mondoava vy ape vãhẽjy jyverurã hei reta: Yreja, mbai poshy retaave rãnga japo ore ĩrĩ ñẽẽ ndyreepe e'iashua. ¹⁸Hesu heishu reta: She ahesha mãrãra Ãña oa vate araivi, vera vekua rãĩmi. ¹⁹She amẽẽ pee mbaikatu pypyrõ he verã mboi hareka vãkyrãpe vãsure, hareka pijepy he verã mbai poshyre, mbaimba japo pyndyrehe vape. ²⁰Tẽvã avy py vya mbai poshyre japo pee pini ñẽẽrã, pyvy apo jyve pyndyree ñonohãma vate arapy Ñanderu Tumpa ẽvãpe.²¹Haivi Hesu vy a i Espiritu Santo rupiirã, hei: Arẽmombai vasu, Sheru, ara hareka yvy Ija, shara rĩñomi kova mbai ĩñarãndu hareka mbai kuaava retaivi, hãrã rikuaakashu mbaimba kuavare. Shara kỹrã, Sheru; ndee ripota.²²Opa mba e Sheru ñono shepope. Mba'ety kuava mbavara hai Tyray, koñẽĩ Tuu, hareka mba'ety kuava mbavara hai Teru, koñẽĩ Tay, hareka pota kuaakashuare kuaakaposhu Tay.²³Haipe Hesu mãĩhe mboirea retarã heishu hã'ẽĩ õpe: Vy apo kuareta heshava, kova mbai pyhesha pẽĩva. ²⁴Ãẽtẽĩte hai pee, hetaTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia hareka mburuvisha vasure potatẽ hesha kova, pee pyhesha pẽĩva, tẽvã heshãã; potatẽ hẽnduvare ko pee pyhẽndu pẽĩva, tẽvã hẽnduã reta.²⁵Haivi pẽnte Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea ñymbou pyrãndushu Hesu, pya hããshu verã: Pyrỹmboi'ia, mbaivarapo ajapo apity verã tykove opambava? ²⁶Hãmã Hesu heishu: Mbaivara hei Ñanderu Tumpa jykuatiape?, mbaivara akuarã ryheshapy? ²⁷Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea hei: “Haihu Ñanderu Tumpa, ndypya ryheve, ndy rykove hareka opaite nypyrãtãkue ryheve, hãndi nymbai kuaakue ryheve; haihu ndapisha nde rijyhaihuva rãimi." ²⁸Haipe Hesu heishu: Haikavite rere. Kỹrã rijaporã, ryrekopo tykove opambava.²⁹Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea katy pota mby haikavi pyrãnduvarã heishu Hesu: Mbavara shapisha? ³⁰Hesu heishu: Pẽnte kuimbai ohojy Jerusalenvi Jerico kyty, hãmã ohojymarã oa manarõ'iare ipope, opa hekyshi reta mondeva hareka heta nupãrã juka ñono, haipe hejarã oho shi reta.³¹Mundi hasa jyve haipi pẽnte pai, hãmã heshatẽã jereherã hasa oho shi. ³²Haivi pẽnte kuimbai pai mboryrea hasa jyve haipi, heshatẽã hasaĩ oho jyve shi.³³Tẽvã pẽnte kuimbai Samariape õ oho jyve voka pehupi, hãrã heshamarã parekoshu. ³⁴Hãmã ñymbojahe voka kuimbairã, pyhãnopyshu kutua vekuape asaite hãndi vino, hareka opa jokua kavishu. Haivi hupi hymba mbirikami rerã, raha pẽnte mbuhupare hooperã haipe ñyngarekohe. ³⁵Hãmã ĩrũ ara jyape, kuimbai Samariape õ nohẽ kyrypoti mõkue ara repy mẽẽshu oo ijarã, hei: “Ñyngareko he she kui ko kuimbai, hãmã ĩmẽ'ẽ rymẽẽve hearã, aijyrã ambyhepy jypo ndekui."³⁶Mbavara kova mbahapyivi, manarõ'iare ipope oa vekua hapisha? ³⁷Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea hei: Kuimbai parekoshu vekua. Haipe Hesu heishu: Ekua kỹrã japove.³⁸Hãmã Hesu oho mboireare hãndi pehupirã vãhẽ oho pẽnte tẽntape. Haipe taupe Marta he'iashua myvãhẽ hẽntape. ³⁹Marta ĩmẽre pẽnte kypyy Maria he'iashua, ou vapy Hesu hỹnonde hẽndu verã ĩñẽẽ.⁴⁰Marta japo verãĩ ojepyapy ihe, hãrã ñymboja Hesu ẽvãperã, heishu: Sheja, ryheshãra shy kypyy sheĩ shyrejahe ko ajapo ãĩva? Mbeuveshu shy mbory verã. ⁴¹Tẽvã Hesu heishu: Marta, Marta, rĩkangy hareka rejepy apyhe opava mbai rijapo verãre; ⁴²koñẽĩ'ẽ pẽnte mbai haikaviva. Voka Maria pyhỹrõma hãrã mba'ety hekyshi verã.

¹Haivi pẽnte hẽndape Hesu jurure ẽshu Ñanderu Tumpa, opamajururerã,mboireapẽntevaheishu:“Yreja, yrỹmboivehe mãrãrapo jurureha, Juan mboiva rãĩmi mboireare."²Hãmã Hesu heishu reta: Pirurerã pere: “Sheru vate arapy rẽĩva, toñemombai ndy ree. Tou ny rreino. Tijijapo nde ripotava, ko yvy ĩãrẽ vate arapy rãĩmi.³Mẽẽ ore ho ua verã opa ara. ⁴Hejarei yryhevi mbai porãmba japoa vekua, shara ore hejarei jyve shi mbai porãmba japo yryrehe vare. Avy mãẽĩhe tyhã ãhã yrypya, yryreky shi mbai porãmbava."⁵Hesu heijyshu reta: Ñañonoshu peeva, pẽnte ĩmẽre ñi'ĩrũrã rearã, pyhare mbytepe oho hẽnta perã heishu: “Shi ĩrũ, poryka she mbahapy pãhã, ⁶shara pẽnte shi ĩrũ kurite mbyryivi vãhẽ ou shy rẽntape, hãrã mba'ety are maĩ nũnga amẽẽshu verã." ⁷Ñañonoshu ñi'ĩrũ oo ivĩĩ heishu: “Avy ei mãĩ ẽ shyrehe; ñymbotyma rãnga õche, shy rayre ãñenoma ãĩ hãndi turupape; katũãpo ãpũã ãmẽẽ nde mãĩ nunga." ⁸Shee hai pee, ñatẽyte pũã mẽẽshu mãĩnũnga ñi'ĩrũva, tẽvã, potã hykũĩ ou magãturã, pũã ñoĩpo mẽẽshu ñĩ ĩrũ ikotẽvẽ hea.⁹She hai pee: Pirurerã Ñanderu Tumpa, mẽẽpo pee; pyhekarã, pyvãĩposhu; punũpa õcherã, jypeapo pee. ¹⁰Shara jurureva, me ẽã ñoiposhu; hãrã hekava, vãhẽ poshu; õche nũpava, pe aposhu.¹¹Mbavara terure mbytepe, tay jurureshu pãhãrã, mẽẽ poshu ita? Ti jurureshu pirarã, piratẽ verã mẽẽ poshu mboi? ¹²Ti jurure uru hipiarãra, mẽẽ poshu vãkỹrãpe? ¹³Pee pyny ñarõva pikatu pymẽẽ mbai haikaviva pyndy ray reta perã, pynde Ru ara vatepy õ mẽẽpo pee Espiritu Santo pirureshurã?¹⁴Hesu mohẽ shi pẽnte kuimbaivi mbai poshy ma ẽngureshua. Mbai poshy õhẽma shirã, kuimbai ña ẽngu vekua ĩnjetajy, hãrã kuaretare hãĩrãte hesha. ¹⁵Tẽvã ĩmẽ'ẽ heiva: “Beelzebu, vokava Ãña, hai mbai poshy juhuvisha rupii rãnga, ko kuimbai mohẽ mbai poshy.”¹⁶Hãmã ĩrũre pyahããshu verã Hesu, jurureshu mbaikavi heshaha verã ara vateivi ouva. ¹⁷Hesu katy kuaa ẽ haire pyape õrã, heishu reta: Mburuvishare ijupi pũãva, hareka ñyrãrõva opapo ñymbai; pẽnte oope õre ijupi pũãva, opãĩpo ñymbaĩ jyve.¹⁸Kỹrã jyve Ãña ijupĩ pũã ijeherã, mãrãrapo ñymbaikatu ijupĩ? Kỹrã hai pee shara pere shyrehe, Beelzebu mbaikatu rupĩ ãmohẽva mbai poshyre. ¹⁹Hãmã Beelzebu rupii mbai poshyre ãmohẽrã, ¿pyndy ryhevare, mbava ñymbaikatu rupĩĩra mõhẽ mbai poshyre? Vokava rehe pymboi vare japova rupii ijyhesha, pee pijavyva. ²⁰Ñanderu Tumpa mbaikatu rupii rãnga she ãmohẽ mbai poshyre, hãmã vokava he'ise Ñanderu Tumpa irreino vãhẽma pẽĩvape.²¹Hãmã Hesu hei ko ñẽẽ ñymyhã ãnga: “Pẽnte kuimbai imbareteva, vokava hai Ãña, ñymboka ipope ñyngarekohe hoorã, opa hoo ipe õre haikavi ẽ. ²²Hãmã ỹnga kuimbai ou imbareteve shiva, (vokava hai she Hesu) hekyshi ñymboka jyroja ihearã. Hãmã pota japova japohe mbai hekyshi vekuare. ²³Hãmã Hesu hei: “She ndie õĩmba, ñymby vaisho shy rehe; hãrã she ndie mynõõ mbava mbai rãy, opa momohẽ.²⁴Hãmã mbai poshy õhẽ kuimbaivirã, oho iko yvy haivi mbaipi putuu verãipi heka; hãmã heshãrã, hei: “Ahajypo shy rẽntape, ãhẽ vẽkuaivi." ²⁵Hãrã oujymarã hesha ko kuimbai oo typeihava hareka opa ñonoa kavijyva rãĩmi. ²⁶Hãmã oho veru hãndi (7) mbai poshy porãmba aiteve shiva, hãrã iche kuimbai hykovepyrã. Hãrã kuimbai heko porã ãĩtevejy tynonde vekuaivi.²⁷Kovare Hesu ĩnjeta teri ẽ vekua, pẽnte taupe hetavare pãũvi sapukerã hei: ¡Vy apo i tyrye ndyveru vekua ko yvy ĩãrẽ, hareka taupe rỹ kambu rihe vekua!. ²⁸Hesu heishu: ¡Vy apo jyve Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ hẽndu hareka japova!.²⁹Hetavema kuaretare ñymbaty herã, Hesu õñepyrõ hei: Kuaretare ã'ẽvã hai tykove ñarõva, hãrã jurure jyre mbaikavi heshaha verã. Tẽvã mẽ ẽhã poshu mbaikavi heshaha verã;Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Jonas ryheva kuẽĩpo hesha hakashu. ³⁰Jonas rãĩmi mbaikavi heshaha verã tẽnta Ninivepe i vekuare, kỹrãpo Kuareta tay rãĩmi aiva yvy ĩãrẽ, haipo jyve mbaikavi heshaha verã kuareta ã'ẽvãre pevarã.³¹Taupe mburuvisha rovai kyty õ pũãpo ñimbivache arape, kuaretare ã'ẽvãre hãndi hareka jahepohe. Shara ko taupe mburuvisha ou yvy japyvaivi hẽndu verã Salomón ñymbai kuaakue; ã'ẽ kope ĩmẽ'ẽ mbai vasuve shiva Salomón.³²Ninivepe õre pũãpo jyve nimbivacheha arape, kuareta ã'ẽvãre ñono vaiposhu hareka jahepohe. Shara haire opa ñymbeurã oujy reta Ñanderu Tumpa kyty, hẽnduma Jonas mbeu Ñanderu Tumpa ĩñẽẽrã; hãrã ã'ẽ kope ĩmẽ'ẽ mbai vasuve shiva Jonas.³³“Mbaveã myhẽndy mbai sapeka ñono verã ñemi ẽvẽrãpe, ti ñono verã mbai hyru ipe, vate ñõĩpo ñonoha sapeshu verã iche ouvare. ³⁴Ndyrete sapeka rãnga hai ndyresa; hãrã ndy resa haikavirã opaite ndyrete sape jyve; tẽvã ndyresa porãrã ndyrete tĩmimbiape ẽ. ³⁵Tẽvã mãĩ kavi, avy tove sape kavi ẽvã ndy pyape. ³⁶Ndy rete sape kavirã, mba'ety tĩmimbivarã, opa mbai ryhesha kavipo, mbai sapeka sape kaviva rãĩmi."³⁷Hesu poima ñimiñẽẽrã, pẽnte fariseo jurureshu oho karu hãndi verã hẽntape. Hãrã Hesu vãhẽrã, vapy mesape. ³⁸Hãmã fariseo hesha Hesu jypohea karu verãrã, haipe hãĩrã hesha vokava.³⁹Tẽvã Ñandeja Hesu heishu: Pee fariseore yy ho uha pya, hareka yyare ĩãrẽĩ pijohe; pyndy pya katy tynyhẽ manarõse hareka piniñarõ kue. ⁴⁰Tykove mbaimba kuava! Pikuãra ĩãrẽ mbai japova, hapype japo jyvẽrã? ⁴¹Hãmã pymẽẽ mbai pã ãpova mãĩnũnga mba'ety revape, hãrã opa mbai hekovia jypo pee.⁴²Pyndy pavete pokui fariseore!, pymẽẽva Ñanderu Tumpa ña ãpova diezmo, menta, ruda, hareka opaite tĩmĩtykue; hãndi Ñanderu Tumpa ña ãpova mbai haikaviva hareka jyhaihu pimbijiche. Pyhaihupo jyve Ñanderu Tumpa, hareka avy pypoi pymẽẽ diezmo.⁴³Pyndy pavete pokui fariseore!, pota pyvapy sinagogape õ vapyha pya tynonde õ, hareka pota pyny marãnduha mbai vasuva rãĩmi pe vataha õĩpi. ⁴⁴Pyndy pavete pokui Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hareka Fariseore!. Pyndy ova manova ñotyhã vekua rãĩmi heshaha mbava, hãrã kuaretare kuããrã hasa ĩãrẽ.⁴⁵Haipe Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea heishu: Pyrỹmboi'ia, ko rereva rãnga ore yrỹmymãrã jyve. ⁴⁶Hesu katy hei: Pyndy pavetepo jyve kui Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea!. Pee piñonova kuimbaire ĩãrẽ mãĩnũnga pohyva katumba jepyhea, pee katy mãĩnũnga pohyva pipotã pyraha hareka puhupi.⁴⁷Pyndy pavete pokui! Pumu pũãvaTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia ñotyava hẽndarã, pyndy ryhevare arykai vare juka vekua!. ⁴⁸Kỹrã, pee pymyhẽẽ pymbeu arykai vare japo vekua; haire juka vekua, pee pumũ pũã shi manovare ñotyhã verã hẽndarã.⁴⁹Hãrã Ñanderu Tumpa ñymbai kuaakuepy hei: ” She amondo poshuTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare hareka she ajokuevare; haivi pẽntevape jukapo hãrã ĩrũre heshatãpo." ⁵⁰Ñanderu Tumpa jururepo kuaretare ã'ẽvãre, opaiteTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare jukahava huvy ĩñohẽ vẽkua ko yvy japoha rãvãĩ. ⁵¹Hãmã Abel huvykue vivee Zacarias huvykue peve, jukaha vekua altar hareka tupao pãũpe.⁵²¡Pyndy pavete pokui, pee Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea!, peñemombai pihe mbai kuaakue pe aha pya reherã; pee rãni pichembava pyma ẽĩãhe iche, pota ichevare.⁵³Hãmã Hesu hei kova mbai reherã, Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea hareka Fariseore poshyite jyre hãndi, hãrã õñepyrõ opava reii pyrãndushu reta, ⁵⁴ñeñemii jyre, heshamarã ĩñẽẽre ityshu verãre hareka ñono vaishu verã.

¹Haipe kuareta hetava ñymbatyjy, hãrã o oa vasĩ ijehe. Hãmã Hesu õñepyrõ ĩnjetashu mboireare: Pĩngareko pijehe shi fariseore jy levadura, vokava hai hapisha tambavare.²Mba'ety javai õ heshamba verã; ti mba'ety ñemiape õ kuaamba verã. ³Vokavare, opaite pỹntuape pereva, ĩñyhẽndupo arakuepe; opaite pere vekua papysape o ipe, oo ĩãrẽ vivepo sapukeape mbe uha.⁴Pee shi ĩrũre ahaihuva hai pee: Avy pykyje shi tyreteĩ jukava, hãrã katuã mbaive japo pyndyrehe. ⁵Ambeupo pee mbavaivi rapo jakyje: Pykyjeshi katu hekyva pyndy rykove, haivi rekova mbaikatu piririty verã Ãña hẽntape; She hai pee, pykyjeshi voka.⁶Mẽ ẽhãra kuei (5) vyra mõkue kyrypoti sa i vekua mire?, tẽvã Ñanderu Tumpa pẽntẽã sare shi haire mbyteivi. ⁷Hãmã pee, pãnka haave Ñanderu Tumpa pepẽntẽĩ opa papa. Hãrã avy pykyje; shara pee mbai vasuve shi vyra hetava.⁸She hai pee, opaite shy mbeuva kuaretare hỹnonde, ko Kuareta tay rãĩmi ouva yvy ĩãrẽ mbeupo jyvekui Ñanderu Tumpa jokue reare hỹnonde. ⁹Tẽvã shy nõtiva kuaretare hỹnonde, nõtiãpo jyve Ñanderu Tumpa jokue reare hỹnonde. ¹⁰Hãrã ĩmẽ'ẽ ĩnjeta porãmba hea ko Kuareta tay rãĩmi ouva yvy ĩãrẽ Ñanderu Tumpa heja reiposhu; tẽvã ĩnjeta porãmba hea Espiritu Santo, hejaha reĩã poshu porãmba hei vekua.¹¹Pyrahaha Sinagogai pirã, karai vasure hareka mburuvishare hỹnonderã, avy pejepy apy mãrã rapo pi hareka mbaivara perepo; ¹²Vãhẽma pĩnjeta verãrã Espiritu Santopo pyny mboihe kui pere verã.¹³Hetava mbyteivi pẽnte kuimbai heishu Hesu: Pyrỹmboi'ia, mbeushu shichey tymẽẽ she sha ãporã, yreru heja ore vekua. ¹⁴Haipe Hesu heishu: Nde shi ĩrũ, mbavara shi ñono pyny mbytepe Juezrã ti hejaha vekua mbijao i verã? ¹⁵ Heijyshu reta: Pymãĩ hareka pingareko pindijehe shi mbai potakue; shara kuareta hykove ẽẽãhe mbai hetarerã.¹⁶Haivi Hesu mbeu jyshu reta ko ñẽẽ ñymyhã'ãnga: Iko nda aryka'e pẽnte kuimbai iko katuva, jy yvype ñotyva õhẽ kavi hareka heta mỹnõõ shi. ¹⁷Haipe iko katuva pya mbijetarã hei: “Mbaivara ajapopo?." Mba'ety añoty vekua ãnãtu verãpe. ¹⁸Haivi hei: Aikuama ajapo verã: Opapo ambai oo shimĩtyre anatũseape, ajapojy verã tivishave õ haipepo anatukui kova shimĩtyre hareka opaite ĩmẽ areare. ¹⁹Haipepo hai shy rykovepe: Nde shy rykove, heta mbai ĩmẽ ryre nãtũava heta ara pevãrã; putu'u, karu, heu yy, vy a.²⁰Tẽvã Ñanderu Tumpa heishu: Nde tykove mbaimba kuaava!. Ko pyharepo rỹmano; rỹnãtu vare, mbava pevarãra pokui? ²¹Kỹrã rãnga jehushu hai pevarãĩ nãtu i, tẽvã mba'ẽã ĩmẽre Ñanderu Tumpa hỹnonde.²²Haivi Hesu heishu mboireare: Hãrã hai pee: Avy pejepy apyhe pyndy rykove, peu verãre, ti pyndy rete hareka pymonde verãre; ²³pyndy rykove mbai vasuve shi ho uava, hareka pyndy rete mbai vasuve shi pymonde verãivi.²⁴Pymãĩhe yryvu, haire ñotỹa hareka mỹno õã; mba'ety houva nãtu verãpe, tẽvã Ñanderu Tumpa myngarushu. Pee rãnga mbai vasuve shi vyrare!. ²⁵ Mbavara pyny mbytepe oje py apy rupii mbupukua veepo jyshu mĩshĩĩ hykove? ²⁶Hãmã katuã pijapo mbai mishĩĩvãrã, mãrã'ĩrãra peje py apy pihe mbai ỹngavare?²⁷Pymãĩhe mãrãra yvotyre syry, haire mbaiva pẽã mba'apo; hãrã She hai pee Salomón ijevaka ryheva mba ñymondeva haire rãĩmi. ²⁸Hãmã Ñanderu Tumpa kỹrã mimonde yvyra mire ñanaipi õ hãndi ñũũ hupi ã'ẽvãre, haivi kõĩ jyrã opa hapyha, mbovyra Ñanderu Tumpa mimonde, peema katy pinimonde ñõĩpo, kuareta sai jyrojava!.²⁹Hãrã avy piko peje py apyhe peu verã hareka pimbyu verãre. ³⁰Shara kuaretare ã'ẽvare ikohe mbai kyrãva; tẽvã pee ĩmẽ pyre pe Ru vate arapy õ, opa kuava mbaivara piko tẽvẽhe.³¹Hãmã pyheka jyve Ñanderu Tumpa irreino, hãrã opaite kova mbai mẽ ẽãve pope. ³²Avy pykyje, pee shy avishare. Pyny mbovyiterã, pe Ru ara vate õ pota mẽẽ perã, mẽẽpe irreino.³³Pevende opaite ĩmẽ pyreva, hãrã pymẽẽ mãĩnũnga mba'ety reape; kỹrã pijapo vosa ndei tujarã, mbai hetava rreino ara vate õpe, manarõ'ia ichemba verãpe, hareka kupii houmba verãpe. ³⁴Hãmã pyny mbaikavi heta ẽvãpe, haipepo ẽjyve pyndy rykove.³⁵Pyhãrõ kavi pẽĩ hareka pymy hẽndy mbai sapeka. ³⁶Hãmã jokueharea oo ija hãrõ õ rãĩmi ñymendaivi oujy verã, pyryhenorã õche peashu verã vãhẽ oujyrã.³⁷Hãrã jokuearea vy apo oo ija oujy marã, hesha ocheã ẽrã. Ãẽtẽĩte hai pee, oo ija ñono kavipo ẽ hareka mbyvapypo jokuereare mesape, hãrã ñonoposhu hou verãre. ³⁸Ajemãĩpo pyhare mbytepe vãhẽ oujy, hareka kõĩ serima ourã, hãmã hesha ocheã ñynoirã, vy apo jyre jokueha reare.³⁹Hãmã pikua kavi kova: Oo ija kuaa mbaipe rapo ou manarõ'iarã, ochẽãpo ẽ hãrã ma ẽĩãpohe iche ho ipe manarõshu verã. ⁴⁰Pee jyve pyhãrõ kavipo pẽĩ; pimoãmba pẽĩvape She Ñanderu Tumpa tay, aijypokui ko yvy ĩãrẽ.⁴¹Hãrã Pedro pyrãndushu Hesu: Yry Ija, ko ñẽẽ ñymyhã'ãnga ore pevarãĩra rere je, ti opavare pevãrãra? ⁴²Hesu hei: Mbavara jokuea reva jyrojahahe kua kaviva hareka hekope kavi he'iashuva japova, kyrãva oo ija heja poshu hoo ipe ñyngareko verã, hareka myngaru verãre jy arape kavi? ⁴³Vy apo i ko jokuea reva oo ija vãĩjyma ourã, hesha he'iashuva opa kavi kyrã japorã. ⁴⁴Ãñẽtẽite hai pee, opava mãĩnũnga oo ija ĩmẽrẽare opapo ñono ipope.⁴⁵Tẽvã ko jokuea reva pyape hei; oo ija nãrẽã nungapo oujy, õñepyrõ jyvavarehe ĩrũre jokuea vare, kuimbaiva hareka taupeva, hãrã ĩñono karu hareka ñymyngau, ⁴⁶haivi oujypo oo ija pyrokue õ, hãrõhãmba õ arape hareka jy ora mõãmba õpe, mohẽpo hai ẽvãĩvi hãrã mbihiapo jyroja mbare hãndi mẽẽshu verã pohyva ñunũpa.⁴⁷Hãmã ko Jokuea reva kuaa kavi mbaivara oo ija pota, tẽvã õĩkavia hareka japoãshu ĩñẽẽrã, hetapo nupãhã. ⁴⁸Jokuea reva kuambavape mbai porãmba japova nupã verã, saivepo nupãhã. Heta mẽ ẽãshuva, hetapo jururea jyshu hykoja: Hãrã heta jyrojaha heapo hetave jurureashu.⁴⁹Hesu hei: She ai amy hẽndy tata ko yvy ĩãrẽ, potaitia nynga ñyhendyma ẽ she!. ⁵⁰Hãmã ñymyngaraiha vape she añymyngaikapo; ajepy apyte hãrã aipotama vãhẽ vokava ara.⁵¹Pimõãra she aĩrã arupo pyavapy ko yvy ĩãrẽ? Mba'ety! She aru jyve papishare piko porãmba hãndi verã ko yvy ĩãrẽ. ⁵²Hãmã ã'ẽ pẽnte oope (5) iare ijupĩĩpo ñyrãrõ, mbahapy õre pũãpo mõkue iare, hãrã mõkue õre mbahapy ia rehepo. ⁵³Hãmã teru pũãpo tayre, tyray pũãpohe tuu, tesy pũãpo memby kuñare; tymemby kuña pũãpohe ishy; teme ishy pũãpohe memby hỹreko, tỹmemby hỹreko pũãpohe ĩme ishy.⁵⁴Heijyveshu Hesu kuaretare: “Pyhesha ãvã pỹntu pũã kuarasy ichea kytyrã, hãmã pere kuei: “Haivipo”, hãrã haivi. ⁵⁵Hãmã yvytu peju ñanda kataivirã pere kuei: “Hakupo ẽ” Hãrã haku ẽ. ⁵⁶Pee tykove hapisha tamba vare!. Pee pikua kavi arare pymaĩrã mbaivara ikopo. Mãrãĩrapo pee pikũã mbaivara iko verã ara japyape?⁵⁷Mãrã'ĩrãra pyheshã pindi juhuvi mbai haikaviva? ⁵⁸Ĩmẽ'ẽ ndyresha tãmba ia reho hãndi mburuvisha ẽvãperã, ẽñehãã ẽĩkavijy hãndi pehupi vãĩ. Ndei ndyraha Juez hỹnonderã. Hãrã Juez nymẽẽ poshu syndaro, haivi syndaro ndyhapo nymby pereso. ⁵⁹Hãmã she hai ndee rẽhẽ jymba verã haivi. Opa ĩmẽ ryreva rymẽẽ peve."

¹Hãrã ĩmẽmba ẽ ou mbeuva Hesupe mãrãra pilato jukaka jyre kuaretare Galileapeiare,hãrãmbihiahuvykuere hũmbare huvykue hãndi, haire juka vekua Ñanderu Tumpa pevarã. ²Hãmã Hesu heishu reta: Pimoãra pee kova ikova rehe haire mbai porã ãĩteve hai hẽntape õ ỹngava retaivi? ³Hai pee mba'etyvarã; hãmã pee pyhejãã mbai porãmbarã, peñehũndi ñõipo jyve.⁴Ti, pimõãra (18) jeky vekua voka Siloepe õ torre oa herã vekuare hareka juka, porã ãĩteveva ỹngare Jerusalenpe õvãivi? ⁵Hai pee mba'etyvarã; hãmã pee pyhejãã mbai porãmbarã, peñehũndi ñõĩpo jyve.⁶Hãmã Hesu mbeu kova ñymyhã'ãnga hei: Pẽnte kuimbai ĩmẽre pẽnte jypy higo ñoty vekua jy yvype. Hãrã oho heka he iarã, mba ea heshapy. ⁷Hãmã heishu ñyngareko iheshua: Mbahapy año hearema ai aheka he ia jypyre, hai tẽvã aheshãã py; jasyja; mba erã pi ẽ reipo ko yvype?⁸Voka ñyngareko ihea katy heishu: “Nde karai, mã ẽi teri he ko añope, tamungui juri hareka tamby kavevoshu yvy. ⁹Katumapo koivi iakui, hãmã i ããjy rãma katu jajasyja.”¹⁰Pẽnte putu'uava jy arape Hesu pyrỹmboi Sinagogape; ¹¹hãmã haipe ẽẽ pẽnte taupe (18) año ñymbairasy vekua, mbai poshy opa mỹvỹrãkuashu. Haereka katumba ñymboy kavi shiva.¹²Hesu hesharã, hẽno hãrã heishu: “Taupe, poima ndyhevi nymbai rasykue.” ¹³Hãmã ipo ñono ĩãrẽ. Haivi voka taupe ñysymyĩjyrã, õñepyrõ omombai vasushu Ñanderu Tumpa. ¹⁴Tẽvã huvisha Sinagogape õ poshy i shara Hesu mỹnguera ñymbairasyva putu'uava jy arape. Haivi heishu kuaretare: ”(6)ara ẽẽ ñamba'apo verã; hãrã voka arapepo pei piñymy ngueraka verã. Tẽvã avypo putu'uava jy arape.”¹⁵Hãmã Hesu ĩñẽẽ mondoshurã hei: “Pee tykove hapisha tamba iare! Peera pijoraã kuei punurũmba buey, ti pini mbirika putu'uava jy arape pyraha pymbyu verã? ¹⁶Hãrã ko Abraham tajy, Ãña pokua ñonoshu vekua (18) año mbairasykue ryheve. Hãmera porã jajora shi ñymbairasykue putu'uava jy arape?”¹⁷Hãmã Hesu hei kova mbairã mãrã reta heshatamba reare; tẽvã kuaretare vy a reta mbai haikaviva Hesu japova.¹⁸Hesu hei jyve: “Mbaivara ova Ñanderu Tumpa irreino, hareka mbaivara ambivache pohe? ¹⁹Ova ko mostaza hãỹ, pẽnte kuimbai ñoty vẽkua jy yvype. Haivi syry oho irã ikoshi yvyra hãkã mãrẽrẽỹva. Haipe vyrare ñymby haity hãkãre.²⁰Hesu hei jyve: “Mbaivarera katu amỹ hã ãngahe Ñanderu Tumpa irreino? ²¹Ova levadura, pẽnte taupe mbihia harina mbahapy vape, haivi opa jy ou kavi peve.²²Hesu hasa oho tẽnta hareka tijupa ẽvã retaipi, pyrỹmboi Jerusalen kyty. ²³Hãmã pẽnteva pyrãndushu: Karai, mbovyra ẽẽ oho jepeva? Hesu heishu: ²⁴Piñyhãã katu piche õche mĩshĩĩ õĩpi. She hai pee hetapo ẽẽ pota icheva, tẽvã katuãpo iche.²⁵Haivi oo ija pũãmarã õche mboty, katuape pee pime pẽĩva, punũpapo voka õche, hãrã perepo: “Karai, pea ore." Hainy hei pope: “Apyrykuãã hareka aikuãã maivi peivara.” ²⁶Haipe peñepỹrõpo pere: “Karuha hareka ñymby uha rãnga i nendie. Haivi ore vataha õĩpi nde rỹpy rỹmboiri.” ²⁷Hai katy heipo pee: “Haima rãnga pee, she aikuambaa mãĩvi peivira pee. Pysyry shy hevi mbai porãmba japo iare!”²⁸Haipe ẽẽpo jaheova, hareka tyrãĩ mbupupuruva pyheshama Abraham, Isaac, hareka Jacob perã, hai vokaTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia arykaivare Ñanderu Tumpa Mbaikatuva Êvãpe, pee katy pimepo katuape. ²⁹Shara ĩmẽpo ẽẽ ouva kuaretare kuarasy õhẽaivi hareka kuarasy icheaivi, yvytu kytyivi hareka rovaivi, vapy karu verã mesape Ñanderu Tumpa Mbaikatuva Êvãpe. ³⁰Hãmã ã'ẽ taykue õvã mỹtynondeha pokui, hareka ã'ẽ tynonde õvã haipe mby taykueha pokui.³¹Voka arape fariseore vãhẽ jyveru Hesu ẽvãperã heishu reta: Ekuajy koivi, shara Herodes pota nduka ẽ. ³²Hesu heishu: Pekua, hãrã pereshu voka avara: “Ã'ẽ ãmõhẽ mbai poshy hareka apyrỹ mỹnguera ko arape, hãmã kõĩ jyape, ĩrũ ara jyapepo ajapo verã opama ajapokui.” ³³Tẽvã, avata teripo ko arape, paree jyrã, hareka ĩrũ ara jyape; katuãpoTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia mbyryĩ mano shi Jerusalen.³⁴Jerusalen, Jerusalen, rijuka riva vokaTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare, hareka jytakype rijapika reiva Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iare mondohatẽ ndeva! Mbovy jyra shy kyrẽỹte ambaty nymembyre, uru memby mbatyva rãĩmi hỹpãpõka ipe, tẽvã ndee ripotãã! ³⁵Kỹrã hejaha pyndero, hã'ẽĩma ẽẽ hãrã hai pee shy resha veama verã, vãhẽ peve voka ara pere verã: “Mbai kaviapy ouva Ñanderu Tumpa heepe.”

¹Pẽnte putu'uava jy arape, Hesu oho fariseore juhuvisha hẽntape karu verã, hãrã haire ñemĩ mãĩ jyrehe. ²Haipe ẽẽ jyve hỹnonde pẽnte kuimbai hete opa ruru vekua. ³Hãrã Hesu pyrãndushu Moise mbypara vekua pyrỹmboi ihea hareka fariseore: Katura ñamỹnguera ñymbairasyva putu'uha arape ti katũãra?⁴Tẽvã haire jasasakãĩ jyre. Haipema Hesu mỹnguera kuimbai hete opa kuru vekuarã, mondojy. ⁵Hãrã Hesu heishu fariseore: Mbavara peeva ñimbirika ti hymba guei yvykuape oa shirã, narẽ ã rapo pynohẽjy putu'uha jy arate õva? ⁶Hãmã haire katuvẽã mbaiva heishu.⁷Hãmã Hesu hesha mãrãra jopea vekuare hekapy vapyha pya tynonde õva voka mesape, hãrã kỹrã ñimiñẽẽshu reta: ⁸Hãmã mbava ndopejy karu vasuva õmendaha õ perã, avy vapy vapyha pya tynonde õ, shara ĩmẽpo ẽjy ỹnga mã ẽã kavivehea ndy hevi jopea vekua; ⁹hãmã ouma ko ndope vekuarã, heipo nde: “Mẽẽshu ryvapy pya”, nymãrã ryhevẽĩpo reho ryvapy vapyha pya japype õ.¹⁰Hãrã ndopeharã, ekua vapy voka vapyha pya japype õ, ndope vekua ourã hei nde verã: “Shi ĩrũ, tynonde ekua vapy”; kyrãrã nymby horyitevepo hỹnonde mesape vapy õre. ¹¹Hãmã ha ẽĩ vateve iñiñono ia, mimishĩã pokui; hãrã oñemo mishĩĩ iapo, vateve ñonoha.¹²Hei jyve kuimbai jopea vekuape: “Rijapo karu vasurã, arape ti pỹnturã, avy jope nĩ ĩrũ retape, ti ndy ryvyre, nyrẽtãrãre, ndero hyvache õre iko katu vare; mãhẽ haire ndope jyvekui.¹³Kỹrãrã, rijapo karu vasurã, jope jyve pavete'iare, jyvamba ia, vatamba iare, hareka heshamba kuvãĩpiare; ¹⁴hãrã ryvya pori, shara haire mba'etyre mbyhekoviajy py nde verãre; tẽvã, hekovia jypo ndekui heko kaviare hykove jya arape mano vekuare mbyteivi.”¹⁵Hẽndu vokavarã, pẽnte mesape vapy õ, heishu Hesu: Vy a rãnga pokui karuva Ñanderu Tumpa irreinope. ¹⁶Hesu heishu: Pẽnte kuimbai japoka karu vasu, haivi mbe ukashu kuareta hetava. ¹⁷Vãhẽma karu verã retaperã, mondo jokuerea hei verã hẽno hãkava retape, “Pei opama ẽ.”¹⁸Tẽvã opavare jyvache õñepyrõ mbai japo reta. Pẽnteva hei: “Ava rãngaje pẽnte yvy, hãrã ahapo ãmãĩhe; ambe uĩ nde mahẽ ajetẽã ẽ ndekui.” ¹⁹Ĩrũ jya katy hei: “Ava rãngaje (5) ijovea guei, hãrã ahapo añapinti; ambe uĩ nde mahẽ ajetẽã ẽ ndekui.” ²⁰Hãmã ĩrũjya hei: “Kuriite rãngate amendaje, hãrã katũãpo aha.”²¹.” Hãmã oujy jokueavarã, opa mbeushu oo ija. Hãrã oo ija poshy irã heishu jokuerea: “Narẽ ãĩte ekua ko tẽnta hupi vataha õĩpi hareka pemire hupi, eru kope pavete'iare, hareka jyvamba, porãmba vatava, hãndi heshamba kũvãĩpiare.” ²²“Haivi jokuearea hei: Karai, japohama nde rereva, tẽvã hẽnda teri ẽ.”²³Hãrã ko Karai heishu jokuerea: “Ekua peere hupi hareka vataha õĩpi, hãrã ryhesha vare mĩñerã tiche tynyhẽ ẽ verã shero. ²⁴Hãrã hai pee mbavẽãpo tynonde mbe uhakashu vekuare, houkui she hau verã.²⁵Kuareta hetava Hesu oho hãndi; jere jykotyrã heishu: ²⁶ĩmẽ'ẽ ou shy kotyva, tẽvã haihuveva tuu, ishy, hỹreko, tayre, tyvyre, hĩndyre hareka hykove, katuãpo ikoshi amboi area. ²⁷Hãmã ju kurusu hupi mbava hareka oumba shaykueva katuãpo ikoshi amboi area.²⁸Mbara peeva pota mupũã pẽnte oo vate õrã, vapy rãniã rapo papa mbovy rapo hipityshu, hareka hesha verã ĩmẽrare kyrypoti opa japoka verã? ²⁹Mãhẽ opama ñono hẽndarã perã, haivi opãã japorã, opavare heshava õñepyrõ ñymby hory herã hei: ³⁰“Ko kuimbai rãnga õñepyrõ mũpũã hoorã, tẽvã katuã opa japo."³¹Ti, mbava tẽnta juhuvisha vasu oho ñyrãrõ verã ỹngava tẽntape õ huvisha hãndirã, vapy rãniã rapo pya mbijeta verã, katurapo (10) mil kuimbai ñyrãrõ hãndi (20) mil hyvaishorã oushu verã? ³² Hãmã jepyãpo herã, mbyry teri ẽshi ỹnga mburuvisharã, mondo poshu hai ẽvãpe jokuerea, jurureshu verã iko kavijy hãndi verãre. ³³Kỹrã, ĩmẽ'ẽ peeva opa kavimba heja opava mãĩ nunga ĩmẽrevarã, katuãpo ikoshi amboi area.³⁴Haikavi rãnga juky; tẽvã hymboshy veamarã, mbaivapy rapo mymboshyajy? ³⁵Põrã yvy pevarã, kỹrãijy yty pevarã; mombohama verãi rãnga. Japysava hẽndurã, tyhẽndu.

¹Ñymboja Hesu ẽvãpe kyrypoti mbaty iare hareka heko porãmba iare hẽndushu verãre. ²Hãrã fariseo hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare ĩnjeta jyreherã hei: Ko kuimbai rãnga heko porãmba ia retaĩ myvãhẽ hareka karu hãndi.³Haipe Hesu ñonoshu reta koo ñẽẽ ñymyhã ãnga: ⁴Mbavara pyny mbytepe ĩmẽre (100) avisharã pẽnte kañy shirã, heja (99) oho heka verã kañyva heshajy peve? ⁵Haivi hesha jymarã vy ape hupi ñyvã penkare;⁶vãhẽ jyma oho hẽnta perã, mbaty ñi'ĩrũre hareka hẽnta juri õvare, hãrã heishu reta: “Py vya minte shendie, ahesha jymarã shy avisha kañy vekua.” ⁷Kỹrã hai pee õĩvee hai vy a ara vatepy pẽnte heko porãmba ia hejamarã, (99) heko kavi ia retaivi iko tẽvẽmba ñymbeu vare.⁸Ti mbavara pẽnte taupe ĩmẽre (10) nikere, kañy shi pẽnterã, my hendyã mbai sapeka, typei kavi hoo ipe, hareka heka kỹrẽy ryheve vãhẽjyshu peve? ⁹ Vãhẽ jymashurã, mbaty ñi'ĩrũre hareka hoo hyvache õ retarã heishu: “Py vy a shendie, ahesha jymãrã nikere kãñy shy hevi vekua.” ¹⁰Kỹrã haipe õĩ vy a vasu Ñanderu Tumpa jokuerevare hỹnonde pẽnte heko porãmba ia hejamarã.¹¹Hesu heijy: Pẽnte kuimbai ĩmẽre mõkue tayre; ¹² haipe ndei veva heishu tuu: “She ru, mẽẽ she, mbai sha ãporã”, hãrã tuu mbijaoshu reta hai rekova.¹³Kỹyma ẽrã tay ndei veva opa mbaty ĩmẽrearã oho mbyry, ỹnga tẽntape; haipe iko hai potava rãĩmi hareka opa jyvare reihe hai rekova. ¹⁴Opama jyvare he rekovarã, ou pẽnte ñymbahy vasu voka tẽntape, haipe õñepyrõ hai hasa asy.¹⁵Haivi oho jurureshu pẽnte karai haipe õpe, vokava mondoshu ñuupe ñyngareko he verã kushire. ¹⁶Pootatẽ ñymy hỹvankuimbai hyvope ia kushire hou õ, tẽvã mba'ety mẽẽshua mãĩnũnga.¹⁷Haipe vapyrã pya mbijetarã hei: “Mbovy jokuearea retara she ru hẽntape hembypashu hou verãre, she kope amano mapo ñymbahyivi! ¹⁸ Ãpũãpo aha she ru ẽvãpe haiposhukui: She ru, porãmba rãnga ajapo Ñanderu Tumpa hỹnonde hareka nynonde; ¹⁹katu veama shy rẽnohã ndy ra yrã; shy ñonoĩ rijokueryrea rãĩmi.”²⁰Hãmã haipe pũã ohojy tuu ẽvãpe. Hãrã mbyry teri ouva hesha tuu rã parekoshu, hãrã ñani oho hỹnonde hỹvãitirã kũãva, marãndurã pytere. ²¹Haipe tay heishu: “She ru porãmba rãnga ajapo Ñanderu Tumpa hỹnonde hareka nynonde; katu veama shy renohã ndy ra yrã.”²²Tuu heishu jokuereare: “Ãrẽ ãĩte pynohe mondeava mashyava, pymy mondeka; piñonohe kuairõ ipore, hareka jypasarã ipire. ²³Peeru jy toro ray kyrava, pijuka, jakaru hareka ja vy a. ²⁴Ko shy ray rãnga manoma vẽkua, ã'ẽ hykove jyma; kañy tẽvẽ kua, tẽvã ñavãhẽ jymashu.” Hãrã õñepyrõ vy a reta.²⁵Vokava ikorã tay tynondeva ĩmẽ'ẽ ñuupe; hãrã vãhẽ jyma ou hẽnta hyvacherã, hẽndu mbi ipuha õ hareka jyroky õre; ²⁶haivi hẽno pẽnte jokuerearã pyrãndu ishu mbai vara vokava. ²⁷Jokuevare heishu: “Ndy ryvy oujyrã rãnga, nde ru jukaka pẽnte toro kyrava mamba ẽã oujyrã.”²⁸Tichey poshyite ĩrã ñatẽy iche. Haipe tuu õhẽ jurureshu ije verã. ²⁹Hai heishu tuu: “Heta añoma ãrỹmbory ajopo ñoinde nde ripotava, tẽvã mapemba rỹme tẽshea pẽnte kavara ray i, avya verã shi ĩrũre hãndi. ³⁰Kova ndy ray opa jyvare rei he vekua ndy kyrypoti taupe heko porãmbare hãndiva, rijukashu toro ray kyrava.”³¹Tuu heishu: “Shy ray”, “nde rãnga rikoñoĩ ri shendie, opaitea she sha ãmpoare hai na ãpova. ³²Ã'ẽ rãnga javyapo hareka ñandy rorypo, ko ndy ryvy rãnga manotẽ vẽkua, hykove jyma; kañytẽ vẽkua, ñavãhẽ jymashu.”

¹Hesu heishu mboireare: Ĩmẽnda ẽ pẽnte karai iko katuva, hareka ĩmẽ rejy pẽnte jokuerea ñyngareko ẽhẽshua hai ña ãpoare. “Mbe uashu porã opa pory mbai hetava ñyngareko ẽhea.” ²Haipe jokue õ hẽnorã heishu: “Mbaivarajy ko ãhẽndu he ia ndy reheva? Opa ñono she kuatiape rijapo vekua, shara katu veamapo riko rĩngarekohe she shã ãpovare.”³. Haivi mbai ñyngareko ihea pyape hei: “Mbaivara ajapopo? Shokue ia rãnga shy mohẽ amba'apoaivi. Shy yvype amba'apo verã ãĩmburuãshu; Ñanderu Tumpa ña ãpova airure aihe verã, ãnotijy. ⁴Aikuama mbaivara po ajapo, ĩmẽ are verã mbava retarapo shymy vãhẽ hẽntape, amba'apo veamarã.”⁵. Hãmã pepẽntẽĩ hẽno jokuerea jipiashuare. Hãrã tynonde õ pyrãndushu: “Mbovy rapo rỹmẽẽ jyshukui mãĩ nunga shokue ia?” ⁶Hãrã hai heishu: ”(100) hyru ñandy rãngapo ãmẽẽ jyshukui.” Hãrã mbai ñyngareko i hea heishu: “Kõ ẽ ndy kuatia, ãrẽã vapy, (50) pevẽĩ ñono.” ⁷Haivi pyrãndushu ĩrũ: “Ndejy veno mbovyrapo rỹmẽẽjy kui?” Hai hei: ”(100) trigo hyru ryheve.” Hãrã heishu: “Kõ ẽ ndy kuatia (80) pevẽĩ ñono.”⁸Pyrokue õ hesha mbai ñyngareko porãmba i hea, ha eve jyve mbai japo verã. Shara ko yvy ĩãrẽ õ japo iare ha evejyve mbai japo verã hapishare pevarã, Ñanderu Tumpa potava japo ia retaivi. ⁹Hãmã she hai pee: Pipory mbai ko yvy ĩãrẽ õ pini ĩrũ heta verã, hareka mbai hetava opamarã, ĩmẽpyre verã pynymy vãhẽva oo opamba verãpe.¹⁰Ko heko kaviva mbai mishĩvãpe, heko kavi jyve mbai hetavape; hãrã mishĩvape heko porãmba, kỹrã jyve mbai hetavape. ¹¹Hãmã mbai hetava ko yvy iãrẽ õ porãmbavapy, pyndy reko porãrã, mbavarapo jyroja pyndy rehe mbai ãẽtẽĩte vape? ¹²Hãrã pyndy reko porã haimba pã ãpoa rerã, mbavara mẽẽpo pee pã ãpovãĩte?¹³Pẽnte jokueharea katuã mõkuere jokue õ, shara heshatãpo pẽnte, ĩrũĩpo haihushu; pẽntẽĩpo japoshu heiva, ĩrũpo hejaĩ. Kỹrã jyve pee katuã pirojahe Ñanderu Tumpa hareka kyrypoti.¹⁴Hãmã fariseore kyrypoti haihu vare, hẽndu ñynõĩ kovarã, ñymby horyhe reta Hesu. ¹⁵Hãrã Hesu heishu reta: “Pee rãnga pei pere pindi jehekuei heko kaviva kuaretare hỹnonde, tẽvã Ñanderu Tumpa kuaa ẽ pyndy pya; hareka kuimbaire mbytepe mbai vasuva rãĩmi rekohava, vokava hai mbai kyava Ñanderu Tumpa hỹnonde.¹⁶Moise mbypara vekua, harekaTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare hei vekua japoa verã vãhẽ Juan ara peve; haivive mbe uhajy Ñanderu Tumpa irreino ryheva ñẽẽ kavi, opaite pota iche pya õñehã mbarete. ¹⁷Vate õ ara hareka yvy katu opa, tẽvã Moise mbypara vekua iko ñõĩpo.¹⁸Ĩmẽ'ẽ pẽnte kuimbai poishia hỹreko õmenda jyhe ỹnga tauperã, opa myporã õmenda tẽvẽkua; hareka taupe poia shia reko jya, opa myporã jyve õmenda tẽvẽ kua.¹⁹Ikonda pẽnte kuimbai iko katuva, mondeava mãshyãva monde ia hareka opa ara japova karu vasu. ²⁰Ikonda jyve pẽnte pavete'ia Lázaro he'iashua, opa kuruva. Ou vapy i yvype iko katuva hõchepe; ²¹ko pavete iva pota vasĩ ñymy hỹvãta tẽpy ho uava ku ikuemi oava iko katuva ñy mesaivi; ñaumba retave ou hereshi kurukue.²²Pẽnte arape mano ko pavete'ia, hãrã Tumpa jokuevare ou rahashu Abraham ẽvãpe. Haivi iko katuva mano jyve, hãrã ñotỹhã. ²³Hãmã Ãñare ẽvãpe iko katuva õĩ asy mãrã, mãĩ vaterã mbyryivi; hesha Abraham. Haereka Lazaro hãndi;²⁴hãrã sapukerã hei: “Sheru Abraham, shy pareko mĩtẽ, mbou Lazaro tymaky ipo ĩtimi yype vỹry ỹsã verã shẽku; porã ãĩte rãnga ãĩ ko tata hẽndype.”²⁵Tẽvã Abraham heishu: “Shy ray, manduahe rĩmẽ teri rirã mbai heta ryrerã vekua, kỹrãite rãnga Lazaro heta hasa asy jyve. Hãrã ã'ẽ hai vy a ẽ kope, nde haitema ryhasa asy rẽĩ jyve. ²⁶Hãmã koivi, ĩmẽ'ẽ ñanymbytepe mbai kype hãndi tivishava; hãrã ĩmẽ'ẽ koivi pota hasava pẽĩvã perã, katuãpo hasa, hãndi vokaivi katu ãĩpo hasa jyve kope.”²⁷Haipe iko katuva hei: “Akuarã sheru Abraham airure nde, rymõndo verã Lazaro sheru hẽntape, ²⁸ĩmẽ are (5) shy ryvyre, tikuaaka veshu reta mahẽ haire oujy vekui ko hasaha asyiteape.”²⁹Tẽvã Abraham heishu: “Haire ĩmẽre Moise mbypara vekua harekaTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare hei vekua; tyhẽndu reta.” ³⁰Iko katu vekuany hei: “Kỹrã tẽvãra sheru Abraham; ĩmẽ'ẽ ohova haire ẽvãpe mano vekua pãũvirã, hejapo retakui mbai porãmba japo vekua.” ³¹Abraham heishu: “Hẽnduseã Moise, harekaTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia retarã, rojã ãĩpo jyve reta ĩmẽẽ tẽ ẽ pũã jyva mano vare pãũvi.”

¹ Hesuheishumboireare:Ĩmẽ'ñõĩpo'ẽmbai porãmba japokashuakuaretare; tẽvã, pavetepokuimbai porãmba japoka'ishua yngavare! ² Haikavivembatẽpo jajure ita ñapĩtiharã mombohaseve yyvasupe, mahẽpẽntevajyrojatẽ'ishyrevare ityjyk uimbai porãmbape.³Pingareko pindijehe. Ndyryvy mbai porãmba japo ndyreherã, ĩnjetaĩshu; tẽvã heko porãmba vekua hejarã, ryhejareipo jyveshu; ⁴ timeĩãrapo pẽnte aravape 7 kavi mbai porãmba japo ndyrehe, hareka 7 kavi ou heinde: “Ajapo veamapo”ryhejareiposhu.”⁵Apostolre heishu Hesu: Mẽẽvejyve ore jyrojakue. ⁶Hesu heishu reta: Ajemaĩpo mostaza hãỹ rãĩmi mishĩĩtẽ jyve pirojakue, katupo pere jyveshu ko yvyra: “Syry koivi, yyvasupe ekua iñotyjy”; hãmã ko yvyra pereshuva japoĩpo jyve.⁷Pynymbytepe mbava ĩmẽre jokuerea mby arao'ia ti humba ñyngareko'iheshua, oujy ñũũvirã, heirashukueĩ: “Ei, vapy karu”. ⁸Mba'ety, koñeĩ heiposhu: “Myhẽvãshe hau verã, hareka ẽĩ kavi rĩngareko shy rehe verã opa akarupeve, Haivi opama kovarã katu nde rykaruve hareka rimbyu jyvekui.”⁹.” Hãmã jokueharea opa japoshu he'ihavarã heirashu, ajetema teño. Mba'ety. ¹⁰ Kỹrãpo jyve pee, opa pijapo Ñanderu Tumpa japoka pee varã, perepo: “Jokueharea mba'erã mba'ia rãnga ore; shara japoa verãĩ japoha.”¹¹Hãmã Hesu oho Jerusalen kytyrã hasa Samaria hareka Galileaipi; ¹²harã ijemã oho pẽnte tẽnta'õmĩ perã ou hỹvãitishu 10 kuimbai kuru põrãmbare, hãrã mbyrykatuĩvĩ ñymboy shi reta; ¹³haivi sapuke jyrerã hei: Hesu, Pyrỹmboi'ia, yrypareko mitẽvei!¹⁴Hesu heshamãrã heishu reta: Pekua pijeshakashu paire. Hivi jyraha retarã opa kuera. ¹⁵Hãrã pẽnte hai retava hesha kueramãrã, oujy sapukekue ryheve omombai Ñanderu Tumpa. ¹⁶Haipe ĩñẽẽsu hova yvyre mbojapeve Hesu hỹnonde, mẽshuvẽrã jyvy'akue harã ko kuimbai hai Samariape õ.¹⁷Haipe Hesu hei: “Ha'ẽã raje 10 iare opa kueravare? 9 ia retara maty ĩmẽ'ẽ? ¹⁸Koñeĩra tẽnta ỹngaivi ouvaĩ oujy omombaishu Ñanderu Tumpa?” ¹⁹Haivi Hesu heishu kuimbai: “Pũ'ã, ekuajy; shara rirojarã rykuera.”²⁰Fariseore pyrãndushu Hesu: Mbaipe rapo vãhẽkui Ñanderu Tumpa vate ẽvape rãĩmi? Hãra heishu reta: Ñanderu Tumpa vate ẽvape rãĩmi vãhemãrã ha'ẽã opavare heshavẽrã. ²¹He ihãpojy: “Kõõ ẽ." Ti “Kuuty ẽ”; shara Ñanderu Tumpa vate ẽvape rãĩmi ĩmẽma'ẽ pyny mbytepe.²²Haivi heishu mboireare: Vãhẽpokui ara pota pẽntejy pyhesha verã Kuareta Tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, tẽvã pyheshãpo. ²³ĩmẽpo'ẽ heipeva: “Kõõ ẽẽ, ti voka'ẽ” tẽvã, avy pekua hipii reta. ²⁴Shara kueipi verã ouva saperã, opa mykoĩ arare, kỹrã katĩĩpo jyve Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, vãhẽma ara oujy verãperã.²⁵Tẽvã, tynondepo heta ahasa asy, hareka ã'ẽva kuaretare shymymorããpo. ²⁶Noé jehushuva arape rãĩmi katĩĩpo, jehujykui Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ oujymarã. ²⁷Kuaretare karu, ñymbyu reta hareka õmendajyre, ara vãhẽpeve Noé iche verã barco vasupe; ama vasu ourã, opavare juka.²⁸Kỹrãmi jehujy Lot arape; karu jyre, ñymbyu reta, mba'ova jyre, mavẽnde, ñimĩty hareka hoorã japo jyre; ²⁹tẽvã Lot õhẽma Sodomaivirã, vate araivi ou ãma tata rãĩmi hareka “azufre” he'iashuva ryheverã, opavare juka.³⁰Kỹrã katĩĩpo jehujykui Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, oujymarã. ³¹Vokava arape, ĩmẽ'ẽ oo iarẽ iarã, ĩmẽre ña'ãpovare oo iperã, avy tyvejy raha verã. Kỹrã jyve ñũũhupi mba'apo ia, avy toujy hẽntape.³²Pynymanduahe Lot hỹrekokue. ³³ Ĩmẽ'ẽ hykove haihuvarã, mondojepeãpo; tẽvã shyreepe manova, hipitypo tykove opambava.³⁴She hai pee voka pyhare aijymarã ĩmẽpo'ẽ mõkue oche'õre turupape: Pẽntevapo rahahashi, ĩrũpo hejahakui. ³⁵Mõkue taupe pẽntevapeĩ mbai japo'õre; pẽntepo rahaha, ĩrũpo hejaha. ³⁶Mõkue kuimbai ĩmẽpo mba'apo'ẽ ñũũpe; pẽntepo rahahashi, ĩrũpo hejaha. ³⁷Mboireare hẽndu kovarã pyrãndushu reta: Yreja, maperapo ikokui vokava? Hesu heishu reta: Mãipi tyretekue, haipepo jatypo vyrare hou verã.

¹ Hesumbeushu reta pẽnte ñẽẽñymyhã'ãngamboishu verãre,ñymboiñõiverã,harekakangymbape. ² Heishu reta: Ĩmemba'ẽjy pẽnte tẽntape mburuvisha pirimbivachese'ia Ñanderu Tumpaivi kyjembava, hareka hapishare mbaimbashuva.³ Ĩmemba'ẽjyve vokava tẽntape pẽnte taupe ĩmẽ manoshi vekua, ohoñoĩva hai ẽvãpe heishu verã: “Hekope kavi ñonojyshe aivavy hãndia shymymorãmba'iare hãndi". ⁴ Heta ara ko mburuvisha pirimbivache'ia ñatẽy japo jurureashua, tẽvã hei pyape: “Ñanderu Tumpaivi akyjeã hareka mba'eãjyshe shapisha heiva, ⁵tẽvã ko taupe ĩmẽ manoshi vekua shymãgãtu'ãĩte, hãrã ahepyposhu, mãhe hykũãi oujykui shymynguerepeve”.⁶ Ñanderu Kristo heivejy: Kỹrã hei ko mburuvisha pirimbivachese'ia poshyva. ⁷ Hãmẽra Ñanderu Tumpa hepyãpojyve jyrojaheare, jurureñoĩ'ishuare ara hareka pyharekue? Kỹỹrapo hãrõshu mbory verã? ⁸ She hai pee; areãpo ou mbivachekashu reta. Tẽvã ko Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, vãhẽma ara oujy verãperã, heshara teripokui ko yvy ĩãrẽ kuareta jyrojava?⁹ Hesu mbeujy ko ñẽẽ ñymyhã'ãnga: Jyroja'i ijeheva pevarã moãtẽ heko kavirã mymorã'i hapishare: ¹⁰ Mõkue kuimbai oho tupaope jurureshu verã Ñanderu Tumpa: Pẽnte hai Fariseo, ĩrũ kyrypoti okora'ia.¹¹Fariseo ñymboy'õpe kỹrã jurure: “Sheru Tumpa, ãmẽẽnde shyrorykue shara ha'ẽãshe kuareta ỹngavare rãĩmiva: Manarõ, heko porã'ã, õmendava mypõrãã'i, hareka ha'ẽãshe kõõ kyrypoti okora'ia rãĩmiva. ¹²She akaruãkuei mõkue ara pẽnte semanape, hareka ãmẽẽ diez'õvaivi pẽnte opaite apityvaivi.¹³Tẽvã kyrypoti okora'ia mbyryĩ ñymboy'i, õĩmbashua vate arare mãĩ verã, koñeĩ pitiape nũpa'irã hei: “Sheru Tumpa, shyparekomĩtẽ, shara she hai heko porãmba”. ¹⁴Hãrã she hai pee ko kyrypoti okora'ia Ñanderu Tumpa hejareiishi mbai porãmba vekua, hãrã ohojy hẽntape. Tẽvã Fariseo kỹrãã hai. Shara ĩmẽ'ẽ ha'eii vateve iñiñono'iarã, mbaimbava rãĩmipo japoha, tẽvã jyrojamba ijeheva, vatevepo ñonõha.¹⁵Haivi veruhashu Hesu sanjaymire ipo ñonohe verã. Hãrã mboireare hesha vokavarã ñỹgãta jyreshu veru'õre. ¹⁶Tẽvã Hesu hẽno sanjay retarã hei: “Pyma'ẽĩhe sanjaymire tou shykoty, avy pijocha, shara haire rãĩmiva ña'ãpova hai Ñanderu Tumpa ẽvãpe. ¹⁷Ãñẽteva hai pee, Ñanderu Tumpa ẽvãpe ko sanjay rãĩmi jyrojambava, iche ãĩteeipo haipe.¹⁸Pẽnte huvishava pyrãndushu: Pyrỹmboi'ia heko kaviva, mbaivarapo ajapo apity verã tykove opambava? ¹⁹Hesu heishu: Mãrã'ĩrãra rereshe heko kaviva? Mba'ety rãnga heko kaviva, koñẽĩ'ẽ Tumpa. ²⁰Nde rikuaama Moise mbypara vekua: “Avy myporãã'i õmendavare, avy puruka, avy mãnãrõ; avy ĩnjeta porãhe ndapishare; japoshu nderu hareka ndesy heiva”. ²¹Vokava kunumi hei: Opaite rãnga kovare ajapo shyndei airãvãĩ.²²Hesu hẽndu vokavarã heishu: Pẽnte mbai, mba'etyteri nde; opa evende ĩmẽryreare haivi hepykue memẽẽshu pavete'iare, hãmerãpo ripitykui rikokatu verãpe vate arapy, haivi ei shimĩ'ĩrũ. ²³Tẽvã ko kunumi kỹrã hẽndurã mbyvy'ãã, shara ikokatuvarã.²⁴Hesu heshama mãrãra mbyvya ãĩtẽrã hei: Javaiveeposhu hai ikokatuvare iche verã Ñanderu Tumpa ẽvãpe. ²⁵Javaĩã hasa verã kamello pẽnte juu sakuaipi, vokava ikokatuva iche verã Ñanderu Tumpa ẽvãpe.²⁶Vokava hẽndushu vekuare, heijyre: Mbavarapo akuarã ohojepekui? ²⁷Hesu heishu reta: Kuaretare javaishuva Ñanderu Tumpa pevarã javaĩãshu hai.²⁸Hãrã Pedro hei: Iri ija, ore rãnga opava mãĩnũnga hejaha, nimĩ'ĩrũhã verã. ²⁹Hesu heishu: Ãñẽtevape hai pee, ĩmẽ'ẽ hejava hoo, ti tuu, tyvyre, hỹreko, hareka tayyre Ñanderu Tumpa ẽvãpe'õ reherã; ³⁰opapo hykojajyshu ĩãrãvee ko yvy ĩãrẽ ĩmẽre vekuaivi, hareka tykove opamba verã.³¹Hesu hẽno hã'ẽĩ 12 mboirea retaperã heishu: Ã'ẽ ñamãĩpo Jerusalen kyty, haipe opapo mbapy kova kuimbai rãĩmĩ ou vekua yvy ĩãrẽ, Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iare mbypara vekuape, ³²ñonoapo voka tẽnta mbyryvare ipope; haivi ñymbyhorypohe reta, heta mbaipo heihe reta hareka myndyvypohe; ³³ñupapo hãrã jukapo reta; tẽvã mbahapy arapepo kuerajy.³⁴Hai reta kuamba mbaivara he'ise kova mbai, shara ñemĩshi reta kova ñẽẽ, hãrã kuãã hei'iashuvare.³⁵Hesu vãhẽserima oho Jericóperã, pẽnte heshamba kũvãĩpia vapy'i pe hỹmbeype jurure'ẽ kyrypoti. ³⁶ Hãmã hẽndu kuareta hetava hasa haipirã, pyrãndu baivara iko. ³⁷Mbeushu reta Hesu Nasareno hasa ohova haipi.³⁸Haipe sapukerã hei: “Hesu, David tay; shyparekomitẽvẽ! ³⁹Hãmã tynonde ohovare ñygãta jyreshu pota jasaka'ẽrã; tẽvã hai hỹnãtũĩteve sapuke: “David tay, shyparekomitẽvẽ!⁴⁰Haipe Hesu ñymboyrã, hei veruashu verã hai ẽvãpe. Hãrã pyrãndushu: ⁴¹Mbaivara ripota ajapo ndyrehe? Haipe heshamba kũvãĩpia hei: Sheja, pota rãnga aheshajy.⁴²Hesu heishu: Hesha, rirojarã rykuerama. ⁴³Haipevãĩ heshajy, hãrã oho hipii Hesu hareka omombai vasushu Ñanderu Tumpa. Hãrã opaite kova heshavare, omombai vasu jyve Ñanderu Tumpa.

¹ Hesu iche Jericóperã hasa oho voka tẽnta mbyteipi, ² haipe ĩmẽ'ẽ pẽnte kuimbai Zaqueo he'iashuva iko katuva, kyrypoti okora'iare juhuvisha,³Zaqueo kyrẽỹ hesha jyve Hesu, kuaa verã mbavara hai, tẽvã katuã hesha puku ãĩte hairã, shara kuareta heta. ⁴Haipe hesha verã ñani oho hỹnonderã, jupi pẽnte yvyrare Hesu hasa verãipi.⁵Hesu vãhẽma haiperã, mãĩ vaterã hesha hãrã heishu: Zaqueo, narẽ'ãĩte vejy, shara ã'ẽ nyrẽtapepo ãĩmẽ ãĩkui. ⁶Zaqueo vejyravĩrã horype myvãhẽshu Hesu. ⁷Vokava kuaretare heshamarã opaiteva ĩnjeta porãã jyrehe Hesu shara hei oho pyta verã kuareta mbai porãmba japo'iva hẽntape.⁸ Haivi Zaqueo ñymboyrã, heishu Hesu: Ã'ẽ kope, Shi ija, ambijaopo mbyteipi kavi ĩmẽ arevare hãrã ãmẽẽposhu pavete'iare, hareka ĩmẽ'ẽ mbava ahekyreishi vekuarã, ũrũndypo ĩãrẽve ãmẽẽjyshukui. ⁹ Hesu heishu: Ko arape vãhẽ kova oope, ohojepeva ryheva; shara ko kuimbai hai jyve Abraham ñymõña hãndia. ¹⁰ Shara ko kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, ou heka hareka mondojepeshu verã Ñanderu Tumpa ñymymbyry'ishiare.¹¹Hãrã kuaretare jasakateri ñynõĩhe kovarã, Hesu mbeushu reta pẽnte ñymyhã'ãnga, shara mbyryvẽãma'ẽshi Jerusalen, hareka haire mõãtẽ haipe vãhẽmã Ñanderu Tumpa ẽvãpe. ¹²Hãmã hei: Ĩmẽmba'ẽ pẽnte kuareta iko katuva ohova mbyry ỹnga tẽnta kyty, mbyheaa verã mburuvisha vasurã, haivi oujy.¹³Hãrã ohoserimarã, hẽno 10 jokuereare haivi pepẽntẽĩ mẽẽshu kyrypoti mymba'apoka verã, hãrã heishu: “Pymymba'apokakui kova kyrypoti aijypeve”. ¹⁴Tẽvã hẽnta ĩrũre heshatãã, hãrã mondo reta hai haykue heihe verãre: “Potahãã ko kuimbai ururuvisharã". ¹⁵Tẽvã ñonohãshu mburuvisha vasurã ẽẽ verãrã, oujy hẽnta kyty. Vãhẽjyma ourã hẽnoka jokuereare kyrypoti mẽẽshu vekuare, kuaa verã pepẽnteĩ mbovyra nõhẽjyshi reta kyrypoti.¹⁶ Tynonde ouva heishu: “Karai, ndykyrypoti nõhẽajyshi 10 ĩãrẽve". ¹⁷Mburuvisha vasu heishu: “Haikavi rãnga, nde hai jokueharea haikaviva, mĩshĩtẽvãre rĩngarekopohekui 10 kavi ẽvã tẽnta".¹⁸Hãrã ou mõkuehevarã, hei: “Karai, ndykyrypoti nohẽãjyshi 5 ĩãrẽve”. ¹⁹Vokavape mburuvisha vasu hei: “Ndepope añonopo jyve 5 kavi tẽnta'õre".²⁰Yngava oujyrã hei: “Karai, kope'ẽ ndykyrypoti. Ãnãtuĩ rãnga are pẽnte mondeava pysevẽpy, ²¹ ãĩmõã ndyhevirã, kuimbai ñymbaikatuva ryhevanderã, rymbatyjyva voka riñonomba tẽvã; hãrã rỹmỹnõjy rĩñotymbatẽ vẽkua.”²²Haipema mburuvisha vasu heishu: “Nde hai jokueharea porãmbava, niñẽ'ẽkue reiirepo arĩmbivache. Rikuamba kaviarambatẽ she hai kuareta ajopyvarã, ambatyjyva añonomba vekua, hareka ãmỹnõjyva añotymba vekuape; ²³mãrã'ĩrãra akuarã ryrahããmba shykyrypoti natũhãseape mymba'apoha verãpe, shyrẽtape aijymarã pevarã?”²⁴Hãrã heishu haipe'õre: “Pypyhỹrõshi vokava kyrypoti, haivi pymẽẽ 10 kavi ĩmẽrevape”. ²⁵Hãrã haire heishu: “Karai, ĩmẽma rãngare 10 kavi”.²⁶Vokava mburuvisha vasu hei: “Shee hai pee, ĩmẽreva ĩãrẽvepo mẽ'ẽhajyshu; tẽvã mba'etyreva, mĩshĩĩ ĩmẽtereva hekyajyposhi. ²⁷Hãmã shyreshatamba'iare, ñatẽỹ mburuvisharãhynondeshiñonovekuare,perukope; pijuka shynonde.”²⁸Hesu opama hei kovarã, õhẽ oho Jerusalen kyty.²⁹Vãhẽserima Betfage hareka Betaniape, yvyturusu, olivo heta'õvã he'iashuva jykoty, mondo mõkue mboireare, ³⁰heishu reta: Pekua voka tẽnta ñandyvache'õvãpe; pyvãhẽmarã pyheshapo pẽnte mbirika ray ñapintihava. Mbavamba teri opoheva, pijora perukui. ³¹Ĩmẽ'ẽ pyrãndupeva mãrã'ĩrãra pijora, pereshukui: “Ñanderu Hesu rãnga pota'ẽ”.³²Oho reta jokuehava, hãrã vãhẽshu reta Hesu heishua rãĩmi. ³³Hãrã jorama ñynõĩ mbirika rayva, ijare pyrãndu jyreshu: Mãrã'ĩrãra pijorapeĩ mbirika ray? ³⁴Haire hei: Ñanderu Hesu rãnga pota'ẽ. ³⁵Haivi raha reta Hesu ẽvãpe; mombohe reta mondehava mbirika rayrã, Hesu mbijupihe reta. ³⁶Hãrã hasama oho'ivaipi, jyvache mbipyso reta mondevare pehupi.³⁷Kõõma oho yvyturusu Olivoperã, opaite hai ryhevare vy'ape sapuke hareka pyraheshu Ñanderu Tumpa, opava mbaikavi heshaha japo'i vekua rehe, ³⁸ hei reta: “Tumpa tymãĩ kavihe mburuvisha vasu. Toñemombai Ñanderu Tumpa heepe! Pyavapy vate arapy hareka himbipekue arare,³⁹hãrã Fariseore, kuareta hetava mbytepe ẽvãre heishu: Pyrỹmboi'ia, jojashu ndyryhevare. ⁴⁰Hesu heishu reta: Haipo pee kovare chĩrĩrĩrã, ita retaavepo sapuke jyve.⁴¹Haivi vãhẽma jyraha Jerusalem hyvacherã, vokava tẽnta hesharã, Hesu hãpĩrõre. ⁴²Hei: “Rikuaa, ko ndy'ararã opaite mãĩnũnga verunde verã pyavapy! Tẽvã ã'ẽ ñemi ndyhevi, hãrã katuã ryhesha.⁴³Vãhẽpondekui ara opaite ndyvaishorã'iare, joo verã yvykua ndijerekue, nymangora hãrã opaivi ndopy verã; ⁴⁴haivi ndirity verã yvyre. Juka verã opaiteva iko'ipyare; hejããpondekui pẽnte ita jyvohy'õva; shara rikuããshu Ñanderu Tumpa outẽ pohy nderã”.⁴⁵Hesu iche tupaoperã, õñepyrõ mõhẽ haipe mavẽnde hareka mba'ova õre, ⁴⁶hãrã heishu reta: Ñanderu Tumpa ĩñẽẽpe hei: “Shero hai oo ñymbo'eha ipe verãĩ”. Tẽvã pee pijaposhi manarõ'iare ikua!⁴⁷Hãmã opa arape Hesu pyrỹmboi tupaope; haivi pai juhuvishare hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, hareka karaire vokava tẽnta, huvishare hekajyre mãrãrapo juka reta. ⁴⁸Tẽvã mỹvãhẽashu reta mbaivara japopohe reta, shara kuaretare potañoĩ hẽndu reta ĩñẽẽ.

¹Pẽnte arape, Hesu mboi'ẽshu kuaretare tupaope hareka mbeu ñẽẽ kaviva ryheva pyrỹmondo jepeva, vãhẽ jyveru pai ruvishare hareka, Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, hãndi karai kuakuamavare. ²Hãrã heishu reta: Mbeu ore mbavara ñononde kova mbai rijapo verã mbaikatu rupii? ti, mbavara mẽẽjynde vokava mbaikatu?³Haipe Hesu heishu reta: She apyrãndupo jyve pee pẽnte mãĩnũnga; pymbeushe, ⁴mboushu Juan pyrỹmyngarai'i verã, Ñanderu Tumpa ti kuaretara?⁵Haire õñepyrõ ĩnjeta ijupi retarã hei: Mãrãrapo jaishu? Ñanderu Tumpa jairã, heipo ñande: “Mãrã'ĩrãra akuarã pyrojambashu?” ⁶Hãrã kuaretare jaijyshurã, ko kuaretare ẽvã rãĩmi opapo pũã ñandyrehekui hãrã itapepo ñanduka retakui; shara opavare roja Juan haiva Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iarã.⁷Hãrã mbe'uĩjyshu reta: kuambavare, mbavara mboushu Juan pyrỹmyngarai verã. ⁸Hesu heishu reta: Akuarã ambe'uãpo jyvepe mãrãva ñymbaikatu rupiira ajapo kova mãĩnũngare.⁹Haivi õñepyrõ ĩnjetaheshu kuaretare kova ñẽẽ ñymyhã'ãnga rupii: Pẽnte kuareta ñoty uva jy'yvype, haivi hepyre porykashu jokuevare. Hãrã heta ara mbyry oho hẽntaivi. ¹⁰Hãrã vãhẽma ara uva ia myno'õhãvaperã, mondo pẽnte jokuereva mba'aposhuvare ẽvãpe, ña'ãpõva uva ia verushu verã; tẽvã haire hetama nũpa vokava jokuehavarã, iporãĩ mõndojy reta.¹¹Haivi koo ijarã'õ mondojy ỹnga jokuereva; tẽvã vokavape heta heheishu reta, haivi heta nũparã iporãĩ mõndojy reta. ¹²Haivi hykuaĩ mondojy mbahapyhea; tẽvã mba'apo õre opa mbypepererã mõhẽjy reta haivi.¹³Kõñẽmahea koo ijarã'õ hei: “Mbaivarapo ajapo? Ãmõndopo shyray ahaihuva; katupo hesha retarã mba'ẽã japohe retakui.” ¹⁴Tẽvã mba'apo iare heshama retarã, heijyre ijupi: “Kova hai koo ijarã; jajukashu, time ñande kova ña'ãpõrãtẽ vẽkua.”¹⁵Hãrã nohẽ reta uvatyivirã, juka reta.” Mbaivarapo akuarã pimõã japohe reta koo ijarã'õva? ¹⁶Ohorapo opa juka mba'apo õretape, hareka mẽẽshu verã jy'yvy ỹngava retape. Haire hẽnduma kovarã heijyre: Avy kỹrãã tiko!¹⁷Tẽvã Hesu mãĩhe retarã hei: Akuarã, mbaivara he'ise Ñanderu Tumpa jykuatia mbyparavape ẽvã? Kỹrã heiva: Ita vasu, oo japose'iare mbijiche vekua ĩãrẽ rãngapo ã'ẽ jypyrã'ẽshu”. ¹⁸Shara ĩmẽrãẽã oava vokava ita ĩãrẽ, opaĩpo jejeka; hareka ĩmẽ'ẽ oahevãrã opa kavipo mungui.¹⁹Hãrãpairuvishare harekaMoise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare haipevãĩ pota pysykajyre Hesu, sharahaire kuaa mondo reta kova ñẽẽ ñymỹhã'ãnga mondo ñynõĩherã; tẽvã kuaretare kyje jyreshirãmẽĩ. ²⁰ Hãrã mondoshu reta kuimbai ñeñemipeĩ mãĩ verã heko kaviva rãĩmi, sapyarei Hesu ityshu verãre heivare, haivi mẽẽ verã mburuvishape.²¹Hãrã kuimbaire ñeñemipeĩ mãĩ'iare pyrãndushu Hesu: Pyrỹmboi'ia, kuaaha rãnga rereva hareka hekope kavi rỹpyrỹmboiva, rỹmãĩmbava mãrãvara hai, koñeĩ rỹpyrỹmboihe Ñanderu Tumpa hape ãñẽteva. ²²Mbeu ore: Haikavira mẽ'ẽhã kyrypoti mburuvisha vasu Romape õvã, ti mba'ety?”²³Hesu kuaaĩ'ẽ potai kỹrã hei ñynoishurã. Hãrã heishu reta: Mãrã'ĩrãra pota shiñonovaipi? ²⁴Shymbyheshakapi nikere. Mbava rã'ãnga hareka mbava heera ẽhẽ? Haire heishu: Mburuvisha vasu Cesar.²⁵Hesu heishu reta: Pymẽẽshu mburuvisha vasu Cesar ña'ãpova; hareka Ñanderu Tumpa pymẽẽshu Tumpa ña'ãpova. ²⁶Hãrã vãhẽãshu reta ñẽẽ ityshu verã kuaretare hỹnonde; koñeĩ mbyhaikavi reta Hesu heivarã, jasakaĩ reta.²⁷Haivi Saduseore jyraha Hesu hesha verã (Saduseore hei: Mba'ety mano vekua mbyteivi kuerajy verã”). Hãrã heishu reta Hesu: ²⁸Pyrỹmboi'ia, Moise rãnga mbypara heja ore kuatiape: Ĩmẽ'ẽ pẽnte kuimbai manorã, hỹreko mymembyã hejarã, tyvỹĩpo õmendajyhe, mimoñashu verã tichey mano vekua.²⁹“Shara ĩmẽmba'ẽ 7 kuimbai pẽnte'iare; tynõndeva õmendarã, tẽvã manomba hĩjapo mbateriva. ³⁰Haivi tyryvy mõkuehea õmenda jyhe taupe'ĩme manoshia, hãrã vokava mano jyve hĩjapomba ryheve. ³¹Haivi mbahapyhea tyryvy kyrãmĩjy; harã 7 õva kuimbaire opa mano hĩjapomba vekuare. ³²Hãrã kõñemahea vokava taupe mano jyve." ³³Hãmã manovare kuerajyva arape, mbava hỹrekorãrapokui ko taupe, shara 7 ia kuimbaire opaĩmba rekotẽ?³⁴Hãrã Hesu heishu reta: Yvy ĩãrẽ kuimbaire hareka taupere õmenda. ³⁵Tẽvã Ñanderu Tumpa kuaapo mbava retarapo mbyhykojykui; kova jehurã mbaveãmapo kuimbai hareka taupe omenda ijehekui ³⁶shara hykove japyvẽãmapo, Tumpa jokuevare rãĩmimapo; hareka Ñanderu Tumpa tay hareka tajy rãĩmimapo, shara opama pũãjy reta.³⁷Moise teiva rãnga kuatia ñẽẽpe ohohe heiva rãĩmi vycheri hãkã hẽndy õĩvi, kuaaka ñande manovare kuerajy verã. Haipe rãnga hei, Ñanderu Tumpa; Abraham, Jacob hareka Isaac ñu Tumpa. ³⁸Ñanderu Tumpa ha'ẽã manova ñu Tumpa, koñeĩ hykove iare ñu Tumpa; hai pevarã opavare hykoveshu verã.³⁹Haipe Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare heishu: Pyrỹmboi'ia, haikavi rereva rãĩmi. ⁴⁰Haipe mãĩnungaveama kyrẽy pyrãndushu reta.⁴¹Hãrã Hesu heishu reta: Mbaiva rupiira he'iahe Kristo, David tayva? ⁴²Ko David tei heiva Salmo kuatia ñẽẽpe: Hei Ñanderu Tumpa, Shejape: “Vapy shakata kyty, ⁴³añonopeve ndyreshatamba'iare ndepy ẽvãpe.” ⁴⁴Marãrapo Kristo David tay, ko David teiva heishu Sheja?⁴⁵Hãmã opava kuaretare hẽndu ñynõĩrã, Hesu heishu mboireare: ⁴⁶Pĩngareko pijeheshi Moise mbypara vekua pyrỹmboi'ihea retaivi, haire pya'ohe mondeva puku ryheve, pota vataha õĩpi marãnduhashu karai vasure rãĩmi; haire heka vapyhapya tynonde'õ sinagogape, hareka karuvasu õĩpi. ⁴⁷Hãmã ĩme manoshi vekua hoore heky jyreshi, hãrã ñemipy verãre puku rã'ãnga ñymboi reta. Kovare hetaveepo nupãhãkui.

¹Hesu tupaope'ẽrã mãĩ'ẽhe iko katuvare ñono ñynõĩ kyrypoti Ñanderu Tumpape mẽ'ẽãva hyrupe. ²Hesha jyve taupe ĩmẽ manoshia pavete'ia veru ñonojyve mõkue nikerekuemi, ³ hãrã Hesu hei: Ãñẽtẽĩteva hai pee, ko taupe ĩme manoshia pavetetẽ'ia, hetavee mẽẽshi hai opava retaivi. ⁴ Shara opaiteva hembyshuvare veru mẽẽñynoi kyrypoti, tẽvã hai pavetete'ia veru opa mẽẽ karutẽhe verã.⁵Hãrã ã'ãmore heihe tupaope'õ ita mashỹãva ryheva, hareka kyrypoti Ñanderu Tumpape mẽ'ẽãva hyru, hãrã Hesu hei: ⁶“Kova mbai pymãĩ pẽĩheva hai pee, vãhẽpokui ara opa ñymbai verãpe, pẽnte ita jyvohy'õmba ñymbou'ẽ verã”.⁷Hãmã pyrãndushu: “Pyrỹmboi'ia, mbaiperapo ikokui kovare? Hãrã mbai heshaha verãrapo'ẽkui kova mãĩnũnga ikoma potãrã?” ⁸Hesu heishu reta: Pymãĩ kavi. Avy piñymbytavyka. Hetapo'ẽ shyreepe ourã heiva: “She hai Kristo, kova hai ara”. Tẽvã avy pekuakui haykue. ⁹Pyhẽnduma ñyrãrõ vasu hỹrãkũã ourã; avy pykyje. Shara kova ikoñõĩpo, vokava he'iseã vãhẽmava ara japyma verãpe.¹⁰Haipe heivejyshu reta: Opapo hẽnta'õre pũã jipive, hareka mburuvishare opapo ñyrãrõ ijupi; ¹¹õĩpo yvyryry vasu, mbairasy hareka ñymbahy opa rupi. Hãrã mbai heshaha verã tivishava jykuaapo vate arare.¹²Tẽvã ndei kova ikorã pypysyapo, hareka pynymoñahãpo, pynymbyperesoa verã hareka pinimĩjeha verã Sinagoga mburuvisha vasure hỹnonde, shyryheva peerã. ¹³Hãrã kyrãpo ĩmẽpyre shyreepe pĩnjetaheshu verã.¹⁴Hãrã avy pejepy'apyhe mãrãrapo pĩnjetarã pijochashi. ¹⁵ Shara sheepo amẽẽpekui ñẽẽ hareka mbaikuaakue, katumba pyndyvaishore jepy pyndyrehe verã.¹⁶ Hãrã peru retaavepo pũã pyndyrehe, pyndyryvyre, pynyrẽtãre hareka pini'ĩrũre: Ĩmẽpo'ẽjy ã'ãmore peeva jukahava. ¹⁷Shimimboiperã opavare pyndyreshatããpo. ¹⁸Tẽvã pẽnteĩmba pãkahaa oa pyhevi verã pãkaivi. ¹⁹Tãtãkatu peĩrã, pipitypo tykove opambava.²⁰Pyhesha Jerusalen opa mangora ñyrãrõse'ia retarã, pikuaapo vãhẽmashu verã ara õñehũndi verãpe. ²¹Haipe Judeape'õre tĩvãhe yvyturusu õĩpi; hãrã Jerusalenpe'õ reta, avy tõhẽ haivi, hãrã ñuuhupi õvare avy toujy vokava tẽntape. ²²Shara jaheha verã jy'arapo, iko verã hekope kavi Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kavivapy heiva rãĩmi. v²³Pavetepo purua'iva hareka sanjay mykãmbuteri'ia vokava arape! Shara ẽẽpo tivishava ñymbasy yvy ĩãrẽ, hareka ñunũpa pohyva kova kuareta retape. ²⁴Ĩmẽ'ẽ mano verã kyse pukuva hãĩmbepe, hãrã ĩrũre rahahapo pokuahavape ỹngavare tẽntaipi, hareka heko porãmbare pỹrõpohe Jerusalen, vãhẽ peveshu jy'ara japyape.²⁵Hãrã ẽẽpokui heshaha verã kuarasyre, jasyre, hareka jasy tatare. Hãndi kyjekue tivishava yvy ĩãrẽ, yyvasu jyhy'apu porãmba ñupũã ouvaivi. ²⁶Kuaretare opapo pyamano kyjekueivi, pya mbijeta ñynõĩ kova mbai yvy ĩãrẽ ou verã. Opaite ara vatepy'õ mbaikatuva opapo õmỹ.²⁷Haipe heshahapo Ñanderu Tumpa tay ou vekua yvy ĩãrẽ, oujyma ãvãpỹturẽrã mbaikatu tivishapy hareka himbipekue ryheve. ²⁸Hãmã kova mbai õñepyrõma ikorã, pimykyrẽỹ, hareka pymãĩkavi, kõõma ou pehojepe verãpe.²⁹Haivi Hesu mbeushu reta kova ñẽẽ ñymyhã'ãnga: Pymãĩhe yvyra igo hareka opaite ỹnga yvyrare. ³⁰Pyheshama yvyra hokyrã pikuaamapo, vãhẽserima jy'ara haku'i verãpe. ³¹Kỹrãipo jyve pee pyhesha kova opa mbai ikorã, pikuaapo Ñanderu Tumpa mburuvisha vasurã vate araivi ouva vãhẽ serimarã.³²Ãñẽtevape hai pee, opañõĩpo iko kova mbai ndeiteri kuareta ã'ẽvare opa manorã. ³³Ara vate'õre hareka yvy opañoĩpo hai, tẽvã shiñẽẽ ẽvãre hasareĩããpo.³⁴Pĩngareko pindijehe, avy piñono pãkape mbai porãmbava hareka kau ryheva, hãndi opava ñandypya ñambijetaheva ko yvy ĩãrẽ'õ. Mahẽ sapy'ãĩ vãhẽ pearẽkui vokava ara pyhãrõmba pẽĩvape, ³⁵shara mbai pyrymbo'apya rãĩmipo oukui vokava ara, opaite kuaretare ĩãrẽ.³⁶Hãrã pẽĩkavipo; pirure opa ara, peojepeshi verã ko mbai iko verã, hareka haikavipẽĩ verã Ñanderu Tumpa tay hỹnonde.³⁷Hesu arapeave pyrỹmboi tupaope; tẽvã pyharekue õhẽ oho yvyturusu Olivos he'iashuape. ³⁸Haipe koko'ẽĩ kuaretare vokava tẽntape'õre jyraha tupaope, hẽndu verãre Hesu ĩñẽẽ.

¹Vãhẽserima arete pãhã jylevaduramba, “pascua” he'iashua, ²hãmã pai ruvisha hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare, heka mãrãrapo juka reta Hesu, shara kyjeshi reta kuaretare.³Haivi Ãña iche Judas Iscariote pyape, hai jyve pẽnteva 12 Hesu mboireare, ⁴hãrã oho ĩnjeta hãndi pai juhuvisha hareka tupao ñyngareko'ẽheare, haivi mãrãrapo mẽẽ Hesu haire ipope.⁵Hãrã haire vy'a jyre, hareka pẽnte ñẽẽpẽĩ ñynõĩ, mẽẽshu verãre kyrypoti; ⁶haipe Judas ĩñẽẽ mẽẽshu reta, hãrã heka mãrãrapo mẽẽ Hesu haire ipope, kuaretare mba'ety ẽrã.⁷Hãmã vãhẽ pãhã jylevaduramba ara mby'areteavaperã, juka verãre pẽnte avisharay Pascua pevarã. ⁸Hesu mondo Pedro hareka Juan, hãrã heishu: Pekua, pymyhẽvã ñande Pascuape avisharay jau verã. ⁹Haire pyrãndushu: Mãperapo ripota myhẽvãhã Pascuape jau verã?¹⁰Hesu heishu reta: Pichema tẽntaperã, pĩvãĩtipo hãndi pẽnte kuimbai yy rahava kambushipy. Pekua hipikui, hẽntape ichejy ohopeve. ¹¹Hãrã pereshukui oo ija: “Pyrỹmboi'ia rãnga pyrãnduka nde: Mapera'ẽ oo pytaha'õpe Pascua hou hãndi verã mboireare?”¹²Hãrã oo ija pynymbyheshakapo pẽnte oo vate'õ tivishava opama ẽvã, haipe jau verã Pascua pymyhẽva ñande. ¹³Haire ohorã, hesha Hesu heiva rãĩmi katĩ. Hãrã haipe mỹhẽvã reta Pascuape mby arete verã.¹⁴Hãmã vãhẽma horarã, Hesu vapy mesape mboireare hãndi; ¹⁵Hesu heishu reta: Kurĩã potatẽ hau penendie kova cena pascua ryheva, ndeiteri ãmanorã. ¹⁶ Shara ambeu kavipe hauvẽãmapo penendiekui kova cena, opa iko peve mburuvisha vasurã vate araivi ouva ẽẽ verãpe.¹⁷ Haipe heky vaso vino ẽpyarã, jurureshu Ñanderu Tumparã heishu mboireare: Kõ'ẽ, peupãvẽĩ; ¹⁸ hãrã haijy pee, hauveamapo ko uva tyy oujypeve mburuvisha vasurã vate araivi ouva.¹⁹ Haivi hekyjy pãhã; jururejyshu Ñanderu Tumpa, pyseã mẽẽshu retarã hei: Kova hai shyrete, mẽ'ẽã pyndyrehe verã. Pynymandua shyrehe verã, pijapo kova. ²⁰ Kỹrã japo jyve opa karurã, heky vaso vino ẽpyarã hei: Ko vino hai shuruvy, ijakuava pyndyrehe verã.²¹Hãrã shymẽẽ verã, kope vapy'ẽjyve shendie mesape. ²²She Kuareta tay rãĩmi ai vekua yvy ĩãrẽ, amanoñõĩpo ñoñoãsheva rãĩmi. Tẽvã shymẽẽ vekua mbai porãmba'aitevevapo jehushukui! ²³ Haipe õñepyrõ pyrãndujyre ijupe, mbavarapokui Hes pysyka verã.²⁴ Hesu mboireare heheimii jyre ijupe, mbavarapo haire mbytepe mbaivasu vekui. ²⁵Hesu heishu reta: Opaite tẽntape'õre juhuvisha haire ipope ĩmẽre, hareka mĩñaka'ẽshuare pota he'iahe mbai haikaviva japo'ia.²⁶Tẽvã pee ha'ẽã kỹrãpi verã; hãrã pota mbai vasuve ikoshia pynymbytepe, mãĩnungamba kuaateriva rãĩmi tiko, hãrã mburuvisha vasu tiko jokuehareva rãĩmi. ²⁷Mbavara hai mbaivasuveva, ko vapy'õ mesape karu verã, ti jokuehareara? ha'ẽãrapo mesape vapy'õ? Hãmã she aiko jyve pynymbytepe jokueharea rãĩmi.²⁸Pee rãnga pikoñoĩtẽ shendie mbai porãmba ahasa ãĩrã. ²⁹Hãrã she ajapopo pyndyhevi mburuvisha vasu, Sheru japo shyheviva rãĩmi, ³⁰she ãĩvape pykarupo hareka pimbyupojyve shymesape. Haivi pyvapypo vapyhapya himbipeva, pimbivachekashu verã 12 kavi'õ tẽnta Israelvare.³¹Haivi Hesu heishu Pedro: Simón, Simón, Ãña jururema pyndyrehe opa pynymomõhẽ verã, trigo mbovaharã mbyvavaha'õ rãĩmi. ³²Tẽvã airureshuje Ñanderu Tumpa, potãã nykangy rirojakueperã. Hãrã opama hasa mbai pohyvarã, mykỹrẽy jyshukui ni'ĩrũre jyroja nõĩ shyrehe verãre.³³Simon heishu: Sheja, ãĩ rãnga shymbyperesoha hareka ãmano nendie verã. ³⁴Hesu heishu: Pedro, haiponde ã'ẽvãĩ ndeiteri uru ñyrãã'ẽrã, mbahapy kavipo shiñomikui, shykuamba.³⁵Haivi Hesu pyrãndushu reta: Apỹrỹmõndo kyrypoti hyru, ho'uava hareka pepy ryhevambaperã. Pymbeushe, mbaivajyra mba'etype? Haire hei: “Mba'ety ”. ³⁶Hesu heishu reta: Ã'ẽ haipojy pee, vosa ĩmẽreva tyraha hareka kyrypoti hyru; kyse pukuva mba'etyrea hepyre tovende mondeva, hãrã tova ijupe pẽnte.³⁷Hai rãnga pee potanõĩ opa iko shyrehe hekope kavi Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kaviva heivape: “Rekoashu heko porãmbava rãĩmi”. Shara opaite he'ia shyrehe vekua, opapo iko. ³⁸Haire hei: Yreja, kõ'ẽ mõkue kyse pukuva. Hai heishu reta: Haikavima, ñaĩnjeta!³⁹Haivi Hesu õhẽ oho yvyturusu Olivo he'iashuape hai ohoñõĩ'õpe, hãrã mboireare oho jyve hipii. ⁴⁰Vãhẽma jyraharã Hesu heishu reta: “Pirure katu, pijepyhe verã mbai porãmba oupeva”.⁴¹Pẽnte ita vasu momboava rãĩmi, Hesu ohoshi mboireare. Haipe ĩñesu ñymboi verã, ⁴²haivi hei: Sheru, nde ripotarã, mbyhasa shyhevi ko vyamba ousheva. Tẽvã avy tiko she aipotava, koñeĩ tiko nde ripotava.⁴³Haipe ijeshakashu pẽnte Tumpa jokueva vate araivi ouva, mỹpyrãntashu verã. ⁴⁴Hãrã Hesu vyamba japyraha'õĩvi, ñymyrõĩteve jurureshu Tuu; haivi tykyshi pirie yvype turuvykue rãĩmi.⁴⁵Pũãjymã jurure õĩvirã, ohojy mboireare ẽvãpe haipe hesha opa oche, vyamba japyraha retarã, ⁴⁶hãrã heishu reta: Mãrã'ĩrãra pechepẽĩ? Pupũã hareka pirure, mahẽ peakui mbai porãmbape.⁴⁷Hesu ĩnjetateri'ẽ vekua, vãhẽ ou kuareta hetava. Haipe pẽnteva 12 Hesu mboireare Judas he'iashua hỹnonde oushu reta; ñymboja Hesu ẽvãperã hovape pyteshu. ⁴⁸Hesu heishu: Judas, pẽnte tyrova pyteavapeĩrã rymẽẽ, Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ?⁴⁹Hesu ẽẽ hãndiare, heshama mbaivara iko'ẽrã pỹrãndu jyreshu: Iri ija, hỹpeñahãrapo reta kyse pukuvapy? ⁵⁰Haipe pẽnte haire retava, pai ruvisha jokuerea jasyjashi nambi hyvaisho, jakata kyty'õ. ⁵¹Hesu hei: Pyma'ẽĩ hese. Haipe pokojyhe jokueharea nambirerã, mỹnguera.⁵²Hesu heishu pai ruvisha hareka tupao ñyngareko'ihea juhuvisha, hãndi karaire; ou hekavare: “Mãrã'ĩrãra kyse puku hareka yvyra ryheve pei shyraha verã, mbai porãmba ajapo aiva rãĩmi? ⁵³Opa ara rãnga tupaope aiko pynymbyteipi, mba'ẽã pijapo shyrehe. Tẽvã kova hai pyndy'ora, hareka ãña ruvisha ñymbaikatu verã jy'ara”.⁵⁴Haivi pysyrã rahashu reta Hesu pai ruvisha hẽntape; Pedro mbyryĩ oho'ijyve haykue. ⁵⁵Haipe kora mbytepe tata jatapy retarã vapy juri reta; Pedro vapy'ẽjyve haire mbytepe.⁵⁶Haipe pẽnte taupe jokueharea hesha Pedro vapy'ẽjyve tata hyvacherã, mãĩkaviherã hei: Koo ia rãnga iko'ijyve hãndije. ⁵⁷Tẽvã Pedro ñomirerã hei: Kuiñatãĩ, aikuãã rãngashu. ⁵⁸Jeiima'ẽrã ỹngava heshajyrã, heishu: Nde rãnga haijyve Hesu ryheva. Pedro hei: Kuimbai, ha'ẽã rãnga.⁵⁹Haivi ĩmẽve'ẽjy ou heishuva: añetẽĩte rãnga voka'ia iko'ijyve hãndi, shara hai jyve Galileape'õ. ⁶⁰ Pedro katy hei: Nde kuimbai, aikuãny she rere rẽĩva. Haipe Pedro ĩnjeta teri õ, uru ñỹrãã.⁶¹Haipe Hesu jererã mãĩhe Pedro. Haivi Pedro manduahe Hesu heishu vekua: “Ko ara ndei teri uru ñyrããrã, mbahapy jypo rerekui shy kuaamba.” ⁶² Hãmã Pedro õhẽ katua perã, hỹnatu jaheo i.⁶³Haipe kuimbaire Hesu ñyngareko ẽ heare, ñymby hory jyrehe hareka nũpa jyre reta; ⁶⁴hesa jokuashi retarã, nũpa jyre hovaipi, hãrã heishu: “Mbeuno, mbavara ndyrovaipi nũpa?” ⁶⁵Haipe heta ñẽẽ porãmba vekua heishu reta.⁶⁶Kõĩma jyrã, ñymbaty reta karai kuakua vare, voka tẽntape õre, pai ruvishare hareka Moise mbypara vekua pyrỹmboi i heare. Haivi raha reta Hesu ñymbatyha õperã, haipe pyrãndushu: ⁶⁷Mbeu oreno, ndera hai Kristo? Hesu heishu reta: Hai rãnga haiperã, she rojã popikui. ⁶⁸Mbai apyrãndu perã, pymbe uãpo she hareka pypoi iãvãĩ pojy shyhevi.⁶⁹Tẽvã, ã'ẽ vãĩpo ko Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ vapykui Ñanderu Tumpa ñymbaikatu veva jakata kyty. ⁷⁰Haivi opaiteva huvishare pyrãndushu: Akuarã ndera hai Ñanderu Tumpa Tay? Hesu heishu reta: Hai rãnga, pee pereva rãĩmi. ⁷¹Haipe haire hei: Mbavara katupo mbeuvejy ñande. Ñande teiva rãnga ñahẽndu ĩñẽẽ.

¹opa pũã ñymbaty õ retarã, raha Hesu Pilato hỹnonde. ²Haipe õñepyrõ ĩnjeta porãhe retarã hei: Ko kuimbai rãnga heshaha myporã'ẽ ñanyrẽta. Hei ñamẽmbashu verã kyrypoti mburuvisha vasu Romape'õ, hareka hei ijehe Kristo, mburuvisha vasu.³Hãrã Pilato pyrãndushu: Ndera hai Judiore juhuvisha vasu? Hesu heishu: Hai rãnga, nde rereva rãĩmi. ⁴Hãrã Pilato heishu pai ruvishare hareka kuaretare: She aheshã ko kuimbai mbai porãmba japova. ⁵Tẽvã haire hei jyvyĩ: Pyrỹmboiva rãĩmi kuaretare opa pũã ijehe, õñepyrõ Galileape hãrã ã'ẽ ko Judeapema jyve.⁶ Pilato hẽndu Galilea heerã pyrãndu, ko kuimbaira hai Galileape'õ. ⁷ He'iamashu haivarã, mondo Hesu Herodes ẽvãpe, shara hai mburuvisha Galileape'õ, ĩmẽ'õvã jyve Jerusalenpe.⁸ Herode vya'i Hesu heshamarã ; shara kuriã pota hesha, hareka heta mbai hẽndu he'iaherã, hãrõ'ẽ hesha verã Hesu japo mbai hesha verãra. ⁹ Heta mbai Herodes pyrãndushu, tẽvã Hesu mba'ẽã heishu. ¹⁰ Ĩmẽ'ẽ jyve haipe pai ruvisha hareka Moises mbypara vekua yrỹmboi'iheare, ĩnjeta jyvỹĩ heare Hesu.¹¹Herode hareka ñysyndarore jahe jyreherã, ñymby hory heape mymondeka reta pẽnte mondeava mashỹã hareka vevera vekua. Haivi Herode hykuãĩ mondojy Hesu, Pilato ẽvãpe. ¹²Voka arape vãĩ Pilato ikojy kavi hãndi Herode; kova ndei teri ikorã ñymy mõrãmba reta.¹³ Haivi Pilato mbatyka pai ruvisha hãndi mburuvishare, hareka kuaretare voka tẽntape õre, ¹⁴ haipe heishu reta: Pee rãnga perusheje ko kuimbai, perehe hẽnta õre myporãmba ia; she apyrãndumashuje pỹnynonde, tẽvã porãmba aheshã heje, pee pereheva rãĩmi.¹⁵ Kỹrãi jyve Herode; hãrã hykuãĩ mboujy ñandy koty. Pyheshama rãnga japoã mbai porãmba, jukaha verã. ¹⁶ Hãrã ãnupãkarã, ãma ẽĩpohe oho jykui. ¹⁷ Pilato mohẽjy ñõĩposhu reta, pẽnte mbyperesoarea voka aretepe.¹⁸Tẽvã opaĩ ñymbaty õre õñepyrõ sapuke jyrerã hei: Juka vokava. Mohẽjy ore Barrabas! ¹⁹Barrabas rãnga mbyperesoa mbai porãmba japo i voka tẽntaperã, hareka purukarã.²⁰Pilato potatẽ Hesu ma ẽĩ jyherã, hykuãĩ ĩnjeta jyshu reta. ²¹Tẽvã haire hỹnatuve sapukerã hei: Mbysavava kurusure! Mbysavava kurusure! ²²Haipe Pilato mbahapy heape pyrãndujy: Mãrã'ĩrãra? Mbaiva porãmbara japo kova? She aheshã japo mbai porãmbava jukaha verã. Ãnupãkaĩpo, haivipo ãma ẽĩhe oho jykui.²³Haire sapuke jyrevape jurure jyvyĩ mbysavava verã kurusure; hỹnatu jyvyĩ sapuke jyre hãndi pai ruvishare, japoashu peve haire potava. ²⁴Haipe Pilato hei japoa verã haire jurureva. ²⁵Hãrã mõhẽã jyshu reta Barrabas, mbai porãmba japo i hareka purukarã mby peresoa vekua, shara haire jurure; haivi mẽẽshu reta Hesu pota japohea, japohe verã.²⁶Hãrã rahama reta Hesu jukaha verã kusurerã, ñyvãĩti hãndi reta pẽnte kuimbai tẽnta Cirenepe õ Simón he'iashua, ñuuvi ou jyva. Hãrã hupishu reta ñyvã penkare kurusu, raha verã Hesu haykue.²⁷Heta kuareta hareka taupere tẽntape õre oho haykue, sapuke, hãpĩrõ reta. ²⁸ Hesu jere mãĩherã heishu: Pee taupe Jerusalenpe pẽĩva, avy shãpĩrõpi; peii piñapĩrõ hareka pyny membyre.²⁹Ou pokui ara kuaretare hei verãpe: “Vy a pokui taupere membymba, hãndi puruamba vare, hareka sanjay mba'etyrea mykambu verã." ³⁰Haipe kuaretare õñepyrõpo heishu yvy turusure: “Pea yryrehe”; hareka yvy ñakãndu vape: “Opa yrasoi, ñemĩã verã” ³¹Yvyra hoky hovy õre kỹrã japo retarãra, marãĩpo jipi vekua mba'ẽãpo japohe reta?³²Raha jyve hãndi mõkue kuimbai puruka vekuare, Hesu juka hãndi verã kurusure.³³Vãhẽma jyraha “Tanka kãvẽ renda” he'iashua perã, mbysavava reta Hesu kurusure, hareka mõkue kuimbai puruka vekuare; pẽnte ñonoha jakata kyty, ĩrũ jasu kyty. ³⁴Hesu mbysavavama kurusu rẽrã hei: Sheru, heja reíshu reta, shara kuã reta japo ñynoĩva. Hãrã syndarore ity reta dado, kuaa verãre mbava rapo raha Hesu monde vekua.³⁵Haipe hẽnta õre mãĩ jyrehe ikova, mburuvisha retave ñymby hory herã, hei: Hetavape mondojepe, ãẽte hai KristoÑanderu Tumpa Rayrã, kyrãĩ tijapo jyve ijehe.³⁶Kỹrã jyve syndarore ñymby hory jyvehe, ñymbojahe retarã mby ho uka jyre vino irova, ³⁷hãrã heishu: Nde hai Judiore juhuvisha vasurã, ndeii ñymondo jepe. ³⁸Hesu ñãka ĩãrẽ ñonoajy japo vekua hee mbyparava Latín hareka Hebreo ĩñẽẽpe heiva: “Kova hai Judiore juhuvisha vasu."³⁹Haipe puruka vekua pẽnteva kurusure mbysavava hãndiva, poshy ryheve heishu: Nde hai Kristorã, ndeii ñymondo jepe hareka ore jyve. ⁴⁰Tẽvã ĩrũ kuimbai ñyngãtashurã hei: Rykyjeãra shi Ñanderu Tumpa, jyvacheĩ porãmbape ñaĩva? ⁴¹Ñande rãnga hekope kavi jahasa asy ñãĩ, shara mbai porãmbava jajapo ñande; tẽvã ko kuimbai japoã hai mbai porãmbava.⁴²Haivi heijy: Hesu, nymanduave shy rehe kui, reijyma nerreino perã. ⁴³Hesu heishu: Ãẽtẽĩteva hai nde, ko arapepo rĩmerẽi shendiekui vate arape Sheru Tumpa ẽvãpe.⁴⁴Haivi voka ara mbyteipi sapy ãĩ opa pyntu yvy ĩãrẽ ka'arurã la (3) peve. ⁴⁵Kuarasy o verã sapeveã hareka tupaope õ sabana tivishava mbyteipitei soro.⁴⁶Haipe Hesu hỹnatu sapukerã hei: “Sheru, ndepope ãñono shy rykove.” Kỹrãma heirã, mano. ⁴⁷Syndarore juhuvisha hesha ikovarã, õmombaishu Ñanderu Tumpa, hãrã hei: “Ãñete ñõĩmba ko kuimbai hai heko kaviva.”⁴⁸Opaite kuaretare ñymbaty vekua hareka hesha vare ko ikova, mbyvya ãĩterã pitiaipi ñupajy jyraha reta. ⁴⁹Hesu ñi'ĩrũre hareka taupere Galileaivive oho hipi vekuare, mbyryivĩ mãĩjy rehe ko ikova.⁵⁰Iko haipe pẽnte kuimbai heko kaviva Jose he'iashua, tẽnta Arimatea Judeape õ, hai jyve Judiore juhuvisha pẽnteva. ⁵¹Ko Jose jyve hãrõ õ Ñanderu Tumpa irreino, hãrã ẽ ẽã paire juhuvisha jatyrã heivape hareka japovape;⁵²hai oho Pilato ẽvãpe hãrã jurureshu Hesu hetekue. ⁵³Mbyvejyma kurusui virã, mamapy pẽnte sabana, haivi raha ñono tã õvẽre ẽvãpe, ita jo'oavape; poryamba teri õpe.⁵⁴Voka ara hai Judiore õĩ kavi õ putu'uava jy ara vãhẽ serimava pevarã. ⁵⁵Taupere mĩ'ĩrũshu vekua Hesu Galileaivive, jyraha mãĩhe tã õvẽ ẽvãpe, hesha verãre mãrãra ñonohãpy Hesu hetekue. ⁵⁶Haire oujyma hẽntaperã myhẽvã mbai pisheka kaviva ñono he verã Hesu hetekue; haivi putu'uava jy arape putuu ñynoĩ reta, Moise mbypara vekua heiva rãĩmi.

¹Semana õñepyrõãpe, kõẽĩ, taupere oujy reta tãõvẽ ñonõã vape, veru mbai pisheka kavikue; myhẽvã vẽkuare; mĩ'ĩrũshu reta ỹngava taupere. ²Vãhẽ jyraharã hesha reta mbysyrya mamba shi ita jo'oava juru mbotya pya; ³iche reta ita jo'oavapy manõã ñonõã vape, tẽvã heshã reta Hesu hetekue.⁴ Hãrã opa kyje retarã kuaã mbaivara japopo reta, haipe ñymboja he reta monkue kunumi mondea opa himbipeva; ⁵kyjeite retarã opa yvy kyty mãĩ reta, tẽrã ko kunumire heishu: Mãrã'ĩrãra pyhekapi mano vare pãũpi ĩmeĩ ia?⁶Mba'ety kope hykove jyma. Pymandua he hai hei perã vẽkua, Galileape teri irã; ⁷heirã: Ko Kuimbai rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, mẽ ẽã ñõĩpo kuimbai heko porãmba iare ipope, mbysavava verã kurusure hareka hykove jypo mbahapy arape.⁸Haipe haire manduahe Hesu hei vekua, ⁹oho jyma reta tã õvere õĩ virã, mbeushu reta (11) mboire vekuare hareka opavare. ¹⁰Maria Magdalena, Juana, Maria Jacobo ishy hareka taupere oho hãndivare mbeushu reta kova mboire vekuare.¹¹Tẽvã timimboire pevarã hãĩmba kuaamba iare heivarã, rojããmbashu reta. ¹²Hãmemba Pedro õhẽrã ñani oho, tã õvẽ ñonõã vape, mãĩ i hapyperã hesha sabana kuerei ẽẽ hãrã ohojy hẽntape mbypy ã ko jehuva.¹³Voka arape monkue mboireare oho pẽnte tẽnta Emaus he'iashuape, pytava (11) kilometro Jerusalenvi. ¹⁴ Ĩnjeta jyraha he opaite iko vekuare;¹⁵kỹrã ĩnjeta hareka pyrãndu jyraha ijupevape, Hesu teiva ñymbojahe retarã oho hãndi reta. ¹⁶Hesha tẽvãre kuãã mba reta mbavara hai.¹⁷Hesu pyrãndushu reta: Mbai vara pĩnjeta peho piheje pehupi? Mãrã'ĩrãra py vy ãpi? ¹⁸Pẽnte hairetava heishu: Opava rãnga kuaa Jurusalenpe iko vekua. Nehĩ ra haipe rẽivã rikuaã ko mbai jehurãva haipe?¹⁹Hesu heishu reta: Mbaivara iko? Haire heishu: Hesu Nazareno ryheva, hai rãnga ñimiñẽẽ i vekua, mbaikatuva japovape hareka ĩñẽẽpe Ñanderu Tumpa hãndi opaiteva hẽnta õre hỹnonde; ²⁰mãrãra pai ruvishare hareka ururuvishare mẽẽ reta jukaha verã, hãndi mbysavava verã kurusure.²¹Ore rãnga hãrõã shi hai verã tẽnta Israelpe pyhỹrõ verã; ĩãrẽve ã'ẽ mbahapy aramajy kova mbai jehuva.²²Ĩmẽ'ẽ taupere yry ryheva tẽvãre opa yryngyje, kõ ẽĩ mba jyraha reta tã õvere ẽvãperã, ²³hãrã heshãma reta Hesu hete kuerã, heijy jyveru reta heshavare Tumpa jokueva, heishuare Hesu hykove jymava. ²⁴ Haipema ĩmẽ'ẽ ĩrĩ ĩrũva oho vekua tã õvẽre ẽvãpe, haipe hesha taupere heiva rãĩmingãtĩ; tẽvã heshã Hesu.²⁵Haipe Hesu heishu reta: ¡Pee tykove mbaimba kuaaseva, py pya tantaĩteimba pyroja verãTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare hei vekua!. ²⁶Katuarã mbapo Kristokỹrã rãni hasa haivi iche verã hĩmbipeape Tuu ẽvãpe? ²⁷ Ôñepyrõ Moisevi harekaTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare hei vekuaivi, haivi kuaakashu reta opaite kova mbai Ñanderu Tumpa kuatia ñẽẽ kavivape he ia he vekua.²⁸Hãrã vãhẽ oho tẽnta haire jyrahava perã, Hesu japo mbyryve oho verã rãĩmi. ²⁹Haireta jocha jyreshurã hei jyvyĩshu: Pytave kope, ka'aruitema rãnga hareka kuarasy ichema. Haipe Hesu iche o ipe pyta hãndi verãre.³⁰Vapyma ñynõĩ hãndi mesaperã, heky pãhã, ñymboi ĩãrẽrã pysẽã mẽẽshu reta. ³¹Haipe kuaa jyshu hãrã mbyry mãĩ reta, tẽvã hai mãĩ ñynõĩ heapẽĩ opa kañy. ³²Hãrã hei ijupe reta: Ña ñanduãrãje ñandy pyape hendyvasĩvã ñanditiape hai ĩnjeta ou ñande pehupirã hareka kuaaka ñande Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ?³³Haipe vãĩmba pũã retarã oho jy Jerusalen kyty, haipe hesha (11) timimboire ñymbaty õre, hareka ñĩ ĩrũre, ³⁴hãrã haire hei: Ãñẽte ñoĩ rãnga hykove jymba Ñanderu Kristo, hãrã Simón hesha mba. ³⁵ Hãrã haire mbeu mbaivara jehushu reta pee hupi, hãndi mãrãra haire kuaajyshu reta Hesu pysẽã pãhãrã,³⁶Haire ĩnjeta ñynõĩ kova mbairerã, Hesu ñymboyshu reta mbyteperã hei: Pypya kavitẽño. ³⁷ Haire opa kyje mõã hesha reta tykove kuerã.³⁸Hesu heishu reta: Mãrã'ĩrãra opa pykyje? Mãrã'ĩrãra kỹrã py pyape pyroja nũngã? ³⁹Pymãĩ she po hareka she pyre, she ñõĩ rãnga. Pypoko shy rehe hãrã shy resha piko, espiritu rãnga ho oã hareka kãvẽã py heshava rãĩmi she arekova. ⁴⁰Voka opa heirã, mby heshaka reta ipo hareka ipy.⁴¹Tẽvã rojanũnga mba reta, vy aite hareka hesha rãĩte retarã; Hesu heishu reta: Ĩmẽra pyree kope jau verã? ⁴²Haipe haire mẽẽshu pira mykã ẽãvã pysevẽ hareka hẽẽvã, ⁴³ hãmã hekyrã hou hỹnonde reta.⁴⁴Haivi heijyshu reta: Kova rãnga haikue haipee vekua, ãĩ mẽ teri ãĩ pynypãũ perã, shara iko ñõĩpo hekope kavi Moise mbypara vekua hei shy rehevape hãndiTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare jy kuatiape hareka Salmore.⁴⁵Hãmã kuaakashu reta Ñanderu Tumpa jykuatiape heiva, ⁴⁶heishu reta: Kỹrã rãnga hei Kristomano hareka hyko verã pũã jyvẽrã mano vare pãũvi mbahapy arape; ⁴⁷hareka tymbe uha hee opa tẽnta retaipi, oujy verãre Tumpa kyty hai hejarei shi verã mbai porãmba japo vekuare hãrã peñepỹrõ Jerusalenvi.⁴⁸ Pee pyheshava kova pymbeupo jyve. ⁴⁹ Hãrã She amboupo pẽãrẽ kui Sheru heiva mẽẽpe verã; pee pypytãi kui ko tẽnta Jerusalenpe ou peve pẽãrẽ mbaikatu ouva ara vateivi.⁵⁰Haivi Hesu rahashu reta Batania hyvache, hupi iporã ohovasashu retaã. ⁵¹Ohovasa teri ẽshuare syry shi retarã rahaha ara vatepy.⁵²Haire omombai vasushurã, vy ape ohojy Jerusalenpe, ⁵³hãrã haire tupaopẽĩ jyre pyrahe hareka omombai verã Ñanderu Tumpape. Amen.

¹Ndeiteri opa mbai ẽẽrãvãĩ, ẽẽmãĩ arykai vokava Ñẽẽ; hãrã Ñẽẽ ẽẽ hãndi Ñanderu Tumpa, hãrã vokava Ñẽẽ hai Tumpa. ²Ñanderu Tumpa opa mbai japo'ẽrã, haipe ẽẽjyve hãndi vokava Ñẽẽ. ³Vokava Ñẽẽ rupii opava mãĩnunga japoha, hãrã mba'ety ã'ẽ ẽẽvare haimbape japohava.⁴Hai ẽẽhe tykove, hãrã vokava tykove hai kuaretare sapeheva. ⁵Hãrã voka hendyva sape timimbivape, hãrã timimbiva katuã mbovejy.⁶Ĩmẽmba'ẽ arykai pẽnte kuimbai Juan he'iashua, Ñanderu Tumpa mbouva. ⁷Hãrã vokava ou kuaa kaviveva, mbeushu verã kuaretare kova mbai sapeva ryheva, hareka opavare jyroja verã hai rupii. ⁸Juan ha'ẽãmba mbai sapeva; koñeĩ mbeu kavive verã ko sapeva ryheva.⁹Hãrã ko sapeva ãñetẽĩteva, hai sapehe verã kuaretare; vãhẽ serima ou ko yvy ĩãrẽ.¹⁰Vokava Ñẽẽ rãnga ẽẽ ñõĩmba yvy ĩãrẽ, ajemaĩ Ñanderu Tumpa japotẽ vẽkua ko yvy vokava Ñẽẽ rupii, tẽvã kuaretare kuããshu. ¹¹Hẽntapetei ou, tẽvã hẽnta ĩrũre myvãhẽãshu.¹²Tẽvã opaite myvãhẽshuva hareka jyrojahevare; ikoshi reta Tumpa tay. ¹³Ha'eã kuareta tayre rãĩmiva, hareka kuareta potava rupii oava; Ñanderu Tumpa tay reta rãnga hai.¹⁴Hãmã vokava Ñẽẽ iko kuimbai rãĩmi ñanymbytepe, jyhaihu hareka ãñeteva tyñyhẽ. Ore heshaha himbipekue, Ñanderu Tumpa tay pẽnteĩ'ia himbipekue. ¹⁵Juan ĩnjetaherã hei: “Kova hai she ãĩnjeta aihe vekua. She hai pee shaykue ouva mbai vasuve shyheviva, shara ẽẽmaĩmba hai arykai ndei aarã ”¹⁶Hai tynyhẽ jyhaihukue, hãrã opaite hipityka ñande mbaikavikue. ¹⁷Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ mẽ'ẽha Moise mbypara vekua rupii, tẽvã jyhaihu hareka mbai ãñẽteva vãhẽ ou Hesukrito rupii. ¹⁸Mba'ety Ñanderu Tumpa heshava; Tay pẽnteĩ ia, ẽẽvã Tuu hãndi, mbeu ñande mãrãvara hai Ñanderu Tumpa.¹⁹Judiore juhuvisha Jerusalenpe'õre mondo pai hareka Levitare Juan ẽvãpe, pyrãndushu verãre haira mbava jyve. ²⁰Haipe Juan heishu reta: She ha'ẽã Kristo! ²¹Haipe hykũãĩ pyrãndujyshu reta: Mbavara nde? Ndera hai Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Elias? Juan hei: Ha'ẽã rãnga. Haipe pyrãndu jyshu reta: Akuarã, ndera hai Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia hãrõha'õva? Hãrã Juan hei: Mba'ety.²²Haipema heijyshu reta: Akuarã, mbaveitera nde? Mbe'uhashu verã jyve yrỹmbouvare. Mbeu ore mbavaitera nde? ²³Juan heijyshu reta: She rãnga hai sapuke'ia yvy ikoambaipi: “Pymyhẽvãshu pe symyĩva Ñanderu Tumpa pevarã”, Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Isaias heiva rãĩmi.²⁴Juan oho ĩnjeta hãndi vekuare hai Fariseore jokueva. ²⁵Haipe Fariseore jokueva pyrãndujyshu: Akuarã, mãrã'ĩrãra rypyrỹmyngarai ha'ẽã nde Kristo, ti Elias, ti Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iarã?²⁶Juan heishu reta: Yypeĩ, she apyrỹmyngarai; tẽvã pynymbytepe ĩmẽ'ẽ pẽnte pikuambava. ²⁷Vokavahaishaykueouverã, mbaivasuveshyheviva. Hãrã ẽẽãshe jypasa ĩshãĩ ajorashu verã. ²⁸Opaite kova mbai iko tẽntaBetaniape, ysyryvaJordanhyvaishokyty, Juanpyrỹmyngarai'i vekuape.²⁹Pareemajyrã, Juan hesha Hesu vãhẽ ou hai ẽvãperã hei: Pymãĩhe kova hai Ñanderu Tumpa avisha, hekyshi verã kuaretare mbai porãmba vekua! ³⁰Kovare rãnga ãĩnjetarã hai aryka'e: “Shaykue ou pẽnte kuimbai mbaivasuve shyheviva, ẽẽmaĩmba hai arykai ndei aarã.” ³¹She aikua kaviã jyve mbavara, tẽvã she ai apyrỹmyngarai yype Judiore kuaa verã, mbavara hai.³²Juan hei jyve: She rãnga ahesha pykasu rãĩmi vate araivi Espiritu Santo vejyherã. ³³She aikuã teri jyve mbavara hai; tẽvã shymbou vekua apyrỹmyngarai verã yype, heishe: “Ryheshama pẽnte kuimbai vejyhe Espiritu Santorã, vokava hai pyrỹmyngaraiva Espiritu Santopy”. ³⁴She aheshama, hãrã aikuaa kavima hãrã ambeujyve hai ñõĩva Ñanderu Tumpa tay.³⁵Pareemajyrã, Juan ẽjy hãndi mõkue mboireare. ³⁶Juan hesha Hesu hasa oho haipirã, hei: “Pymãĩhe, vokava hai Ñanderu Tumpa jy'avisha!”³⁷Hãrã Juan mboireare mokue'ia hẽnduma voka Juan heirã, jyraha hipii reta Hesu. ³⁸Haipe Hesu mãĩ haykuerã hesha ou hipiaretarã pyrãndushu: Mbaivara pyhekapi? Haire hei: Rabi, he'iseva Pyrymboi'ia, mapera rikori? ³⁹Hesu heishu reta: Pei pymaĩhe. Jyraha hãndi retarã hesha mapera iko'i, haipe pyta jyve hãndi reta voka arape; shara ka'arumarã.⁴⁰Mokue'iare pẽnteva hẽndushu vekua Juan hareka ohova Hesu haykue, hai Andres, Simon Pedro ñymoña hãndia. ⁴¹Tynonde Andres japova hai oho hekaticheySimón; hãrãheishu: VãhẽãrãngashujeMesías! He'iseva Kristo. ⁴²Haivi Andres raha Simon Hesu ẽvãpe. Hesu maĩherã heishu: Nde hai Simón, Jonas tay, tẽvã ã'ẽ nymbyheapo Pedro! He'iseva ita.⁴³Pareemajyrã, Hesu kyrẽy oho Galilea kyty. Haipe hesha Felipe hãrã heishu: Ei shĩmi ĩrũ. ⁴⁴Felipe hai Betsaidape'õ, Pedro hareka Andres iko'iape. ⁴⁵Haivi Felipe oho heka Natanael, heshamarã heishu: Vãhẽha rãngashu kuimbai, Moise hareka Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iare mbypararã ĩnjeta'ihe vekua Ñanderu Tumpa jykuatiape. Vokava hai Hesu, José tay Nazaretpe'õ⁴⁶Natanael hei: Katura Nazaretvi õhẽ mbai haikaviva? Felipe heishu: Ei mãĩhese. ⁴⁷Hesu hesha Natanael vãhẽ ourã hei: Kõõ ou pẽnte Judio ãñetẽĩteva, japumbava. ⁴⁸Natanael pyrãndushu Hesu: Mãrãĩra shykuaa? Hesu heishu: Felipe ndei nyrẽnorãvãĩ rãnga aryreshaje, yvyra igo ipe ryvapyrirã.⁴⁹Natanael heishu: Pyrỹmboi'ia, nde rãnga hai Ñanderu Tumpa tay; nde hai Israel Juhuvisha vasu. ⁵⁰Hesu heishu: Aryreshaje igo ipe ryvapyrirã hainderãmeĩra, shyroja? Ryheshave rãnga teripo mbai vasuve kova mbaivi. ⁵¹Hesu heivejyshu reta: Ãñẽtẽĩte hai pee, pyheshapokui ara vate'õ jypearã hareka Tumpa jokuevare jupi hareka vejy ñynoĩ ĩãrẽ ko Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ.

¹Mbahapy arajyape iko õmendava Canápe tẽnta Galileape'õ. Hãrã Hesu ishy haipe ĩmẽ'ẽ jyve. ²Hesu hareka mboireare hãndi mbe'uhajyveshuretaohoverãre³Hãrãvinomba'etymashuretarã, Hesu ishy hei: Opamashi reta vino! ⁴Hesu heishu ishy: Taupe, mãrã'ĩrãra kỹrã rereshe? Nde'iave rãnga teri vãhẽ shy ora. ⁵Hãrã ishy heishu haipe jokueha'õre: Pijaposhukui opaite Hesu heipeva.⁶Haipe ẽẽ 6 kambushi yy hyru, Judiore ijoheserã poryvare, haire ohohea japoseva rãĩmi. Pepẽntẽĩ javeva yy 50 hareka 60 litro rupii. ⁷Hesu heishu jokueha'õre: “Pymynyhẽ yy kova kambushire” Haivi mytynyhẽ ñono reta. ⁸Hesu heishu reta: “Ã'ẽ pynohẽ mĩshĩ hãrã pyrahashu karu vasu ñyngareko'ihea.” Hãrã kỹrã japo reta.⁹Haipe karu vasu ñyngareko'ihea hããre vino yy japoashiva,kuamba ryheve mãĩvira nohẽhã kova vino, jokueha'õ retaĩ kuaa, shara haire nohẽ yy hyruivi. Hãrã karu vasu ñyngareko'ihea hẽno tẽmerã. ¹⁰Hãrã heishu: “Opava reta rãnga ñono voka vino kapyryva karu vasu õñepyrõ mãrã, haivi hẽnohãka vare hetama hourã piñokui vino porãmbava. Tẽvã rỹnatumba vino kapyryva ã'ẽ peve.¹¹Kova mbaikavi heshaha verã, Hesu japo vekua Caná yvy Galileape hai tỹnondeite japova. Kỹrã hai heshaka ñymbaikatukue hãrã mboirearejyrojahe.¹²Haivi Hesu oho tẽnta Cafernaumpe, mĩ'ĩrũshu ishy, tyvyre hareka mboireare; haipe mbovy ara pyta reta.¹³Vãhẽ serima Pascua Judiore jy'areterã, Hesu oho tẽnta Jerusalenpe. ¹⁴Haipe tupaope hesha õvende'õre vaca, avisha hareka pykasu. Tẽvã ĩrũre vapy ñynõĩ mesape, ova ñynõĩshi kuaretare kyrypoti ỹnga tẽntaivi veruvare.¹⁵Hesu hesha vokavarã, heky pẽnte tukumbu, hãrã opa mõhẽ reta tupaovi hũmba ryheve avisha hareka vaka. Mbijapara kyrypoti tẽnta yngaivi veruava ova'õre ñymesarã, opa ityshi jykyrypotire yvype. ¹⁶Pykasu õvende'õre heishu: “Kovare pynohẽ koivi! Avy pijaposhi Sheru hoo mba ovaha'ẽ ipea!”¹⁷Haipe mboireare manduahe Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kuatiape heiva: “Ndero ahaihuitẽrã shy poshykue tata rãĩmi vejy shyrehe”. ¹⁸Haipe Judiore pyrãndushu: Mãrãva mbaikavi heshaha verãrapo ryheshaka ore, kuaaha verã ẽẽ ndeva kova rijapo verã? ¹⁹Hesu heishu reta: Opa pymambai ko tupao, mbahapy arape ãmupũã py'ahupojykui.²⁰Haipe Judiore heishu: 46 año pukukue rãnga japoha kova tupao mũpu'ãhã verã; hãmera nde mbahapy arapẽĩpo rũmu'pũãjykui? ²¹Tẽvã Hesu ĩnjetahea hai, ha'ei hete. ²²Hãrã Hesu kykovejyma manoare mbyteivirã, mboireare manduahe ko hei vekuare, hãrã roja reta Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kuatiape'õ hareka Hesu heishu vekuare.²³Hesu ĩmẽ'ẽ Jerusalenpe Pascua areteperã, heta'ẽ jyrojahea shara hesha reta mbaikavi heshaha verã hai japova. ²⁴Tẽvã Hesu rojãã reta, shara hai opa pyrykuaa. ²⁵Ikotẽvẽã mbe'uashu verã mãrãvã kuaretara, shara hai opa kuaa kuaretare pyape'õ.

¹Ĩmẽnda'ẽ pẽnte kuimbai Fariseore mbytepe Nicodemo he'iashua, Judiore juhuvisha pẽnteva. ²Pẽnte pyhare oho Hesu ẽvãperã heishu: Pyrỹmboi'ia, kuaaha rãnga Ñanderu Tumpa teiva nymbou ỹrymboi verãrã, shara mba'ety katu japova ko mbaikavi heshaha verã nde rijapova Ñanderu Tumpa ẽã hãndirã.³Hãmã Hesu heishu: Ãẽteĩteva hai nde, oa py'ahujymba, katuãpo hesha Ñanderu Tumpa ẽvãpe. ⁴Nicodemo pyrãndushu: Mãrãrapo pẽnte kuimbai kuakuamava oa py'ahujy? Icherapojy ishy hyepe oa py'ahujy verã?⁵Hesu heishu: Ãẽtẽĩteva hai nde, oa py'ahujymba yy hareka Espiritu rupii, katuãpo iche Ñanderu Tumpa ẽvãpe. ⁶Opaite oava teru kuaretaivi, kuareta jyve; hãrã oava Espirituivi, espiritu jyve.⁷Avy kyje kyrã hai nderã: “Rea py'ahujy ñoĩpo” ⁸Yvytu rãnga peju pota pejua kyty; rỹhẽndu mbyhy'apurã, tẽvã rikuãã mãĩvira ou hareka mãtyra oho. Kỹrã jyve opaite Espirituivi oa py'ahujyare.⁹Haipe Nicodemo hykuãĩ pyrãndujyshu Hesu: Mãrãrapo ikojy vokava? ¹⁰Hesu heishu: Nde rãnga hai pyrỹmboi'ia kuaa katuva Israelpe, hãmẽra mãrã rikuããpo kova mbai? ¹¹Ãẽte rãnga hai nde ore mbe'uha kuaahava, hareka kuaahaka pee ore hashahava; tẽvã pee pyrojãã mbe'uhapea.¹²Ko yvy ĩãrẽ'õ ryheva ãĩnjetaherã shyrojãpirã, hãmẽra mãrãpo pyrojajy ãĩnjetahe mbai ara vate'õ ryhevarã? ¹³Mba'ety jupiva vate arapy, haivi vejy vekuãĩ rãnga; Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, ha'ẽĩ rãnga katu jupijy.¹⁴Hãmã Moise mũpũãva rãĩmi mboi hã'ãnga yvy ikoambaipi, kỹrãpo mũpũ'ãhã jyve ko Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ, ¹⁵hãrã opaite jyrojaheare hipitypo tykove opambava.¹⁶Ñanderu Tumpa haihuite kuareta retarã, mẽẽ Tay pẽnte'ia, potãã jyrojahea manorã, koñẽĩ ĩmẽre verã tykove opambava. ¹⁷Ñanderu Tumpa rãnga mbouã Tay yvy ĩãrẽ jyvarehe verã kuaretare, hai rupii ohojepe verãĩ rãnga . ¹⁸Ñanderu Tumpa tay jyrojahea, jyvarehãpohe; tẽvã jyrojambahea jyvareapohe, shara rojãã Ñanderu Tumpa Tay pẽnteĩ'ia.¹⁹Jyrojambare jyvareamahe, sapeva yvy ĩãrẽ outẽã, tẽvã pyntuvãĩ haire pya ohovehe sapevatẽ verã, shara mbai porãmba japo jyre. ²⁰Opaite mbai porãmba japo'iare, mymorãã kõĩvãpe'õ, hareka ñymbojãã kõĩvãpe shara potãã heshaha mbai porãmba japo'irã. ²¹Tẽvã mbai ãñẽteva japo'iare ñymboja hai kõĩvãpe, heshaha verã Ñanderu Tumpa ẽẽ hãndiva opaite mbai japovape.²²Haivi Hesu oho hãndi mboireare yvy Judea kyty, haipe pyta reta mbovy ara, myngarai kuaretare. ²³Juan pyrỹmyngarai'ẽjyve Enónpe, Salim hyvache, shara yy heta'ẽ haipe. Kuaretare vãhẽ haipe ñymỹngaraika. ²⁴Kova mbai iko ndeiteri Juan raha mbyperesoarã.²⁵Haipe Juan mboireare õñepyrõ hehei jyre ijupe hãndi pẽnte Judiova, ijoheva ryheva rehe. ²⁶Haivi haire oho heishu Juan: Pyrỹmboi'ia, kueve yy syryva Jordan hyvache rikori hãndi vekua, hareka rĩnjeta kavirihea, ã'ẽ pyrỹmyngaraima'i jyve hareka opavare ou hai ẽvãpe.²⁷Haipe Juan heishu reta: Mba'ety ĩmerẽ verã mãĩnunga Ñanderu Tumpa mẽ'ẽãshurã. ²⁸Pee teiva rãnga shyrẽndu hairã vẽkua: She ha'ẽã Kristo, hỹnonderã mbouhavãĩ rãnga.²⁹Ômendava ikovape tyrekorã ĩmẽrea hai temerã; hareka temerã ñi'ĩru haipe'ẽ hẽndu ĩnjeta'ẽrã mbyvy'aite. Kỹrãĩ jyve she avy'aite ãĩ jyve. ³⁰Hai rãnga vatevepo oho'i ñymbaikatukue ryheve, tẽvã she avejyvepo aha ai.³¹Ko vate araivi ou vekua rãnga, opavare ĩãrẽ'ẽ. Kuaretare yvy ĩãrẽ'õ, yvy ĩãrẽ'õvãĩ ĩnjetahe; tẽvã vate araivi ou vekua opavare ĩãrẽ'ẽ. ³²Hai mbeu hesha hareka hẽndu vekua; tẽvã mba'ety rojava. ³³Tẽvã ĩmẽ'ẽ rojavarã, my'ãñete Ñanderu Tumpa heiva,³⁴hãrã Ñanderu Tumpa mbou vekua ĩnjetahe Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ, shara Ñanderu Tumpa mẽẽshu Espiritu Santo. ³⁵Ñanderu Tumpa rãnga haihu Tay, hãrã opa mba'e ñono ipope. ³⁶Hãrã Tayre jyrojava ĩmẽmare tykove opambava; tẽvã Tay rojambava, hipityãpo vokava tykove, koñẽĩpo hipity ñunũpa pohyva Ñanderu Tumpaivi ouva.

¹Fariseore hẽndu Hesu mbyhetave mboireare hareka Juan Bautistaivi hetave pyrỹmyngarai. ²Hesu mbatẽ pyrỹmyngaraiva, kõñeĩ mboireare japo. ³Hesu kuaama vokarã, õhẽ Judeaivi oho jyvẽrã Galileape.⁴Hãmã ohojyrã hasañõĩpo Samariaipi. ⁵Hãrã ohomarã vãhẽ oho tẽnta Sicar he'iashuape Samariape'õ, yvy Jacob hejashu vekua tay José hyvache.⁶Haipe'ẽ pozo Jacob ña'ãpo vẽkua; Hesu kangyiterã, vapy pozo hyvache, ndoce serimarã. ⁷Haipe vãhẽ ou pẽnte taupe Samariape'õ nohẽ verã yy pozoivi, Hesu heishu: Tauve ndy yy. ⁸Hesu mboireare oho tẽntape ova verãre hou verã.⁹Haipe taupe Samariape'õ heishu Hesu: Mãrã'ĩrãra nde Judiova rirureshe yy, she Samariape'ãĩvã? (Shara Samariape'õre ĩnjetãmba hãndi Judiovare). ¹⁰Haivi Hesu heishu: Rikuaa Ñanderu Tumpa mẽẽvarã, hareka mbavara jurure'i nde yy, riruretẽshe verã ãmẽẽ nde verã yy mẽẽvã tykove opambava.¹¹Taupe heishu Hesu: Karai, mba'ety rãngaryre rynõhẽpy verã ko yy, hareka kypevãĩ'ẽjy pozo, mãrãrapo rỹmẽẽshekui vokava yy? ¹²Yreru Jacob rãnga heja'ore ko pozo, haiteiva hou hãndi tayre hareka hũmbare. Ndera mbai vasuveshi hai?¹³Hesu heishu: Opaiteva houva ko yy, hykuãĩpo ju'uhejykui; ¹⁴tẽvã she ãmẽẽva yy houva, ju'uhe veamapokui. Ko yy she ãmẽẽvã houva, ikoposhikui yy õhẽ'õ rãĩmi pyape, mẽẽshu verã tykove opambava.¹⁵Haipe taupe heishu: Karai, mẽẽveshe vokava yy shu'uheveama verãve, mãhẽ aijykui ko pozope ãnohẽ verã yy. ¹⁶Hesu heishu: Ekua mbeushu neme, hãrãpo reii hãndikui kope.¹⁷Taupe heishu Hesu: Shemẽã rãngashe. Haipe Hesu heishu: Haikavi rãnga rere mba'ety ryreva neme; ¹⁸shara pandepotẽ ryre neme, hãrã ã'ẽ ryrekoryrea ha'ẽ'ãĩjy nemeĩte; ãẽteva rãnga rere.¹⁹Vokava taupe hẽndurã heishu Hesu: Karai, ahesha rãnga nde haiva Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia. ²⁰Ore yrỹtynondeva Samaritanokue reta rãnga õmombaivasu Ñanderu Tumpa ko yvyturusu ẽvãpe, tẽvã pee Judiore pere Jerusalenpe õmomba'eashu verã.²¹Hesu heishu: Nde taupe, shyroja, vãhẽpokui ara peii veama verã ko yvyturusure pemombai vasu verã Ñanderu Tumpa hareka peho verã Jerusalenpe. ²²Pee samaritano reta rãnga pemombaishu pikuambava; tẽvã ore Judiova õmombaeashu kuaahava; shara Judio retaivipo ou pyrỹmondo jepeva.Fariseore ĩnjeta hãndi heshamba i kũvãĩpi vekua13 Haivi raha reta arykai heshamba kũvãĩpi vekua Fariseoreẽvãpe. 14 Putu uava jy arape Hesu japo voka tuju, hãrã myngueraheshamba kũvãĩpia. 15 Hai rehe Fariseore pyrãndu jyshu vokakuimbai heshamba kũvãĩpi vekua: Mãrãra ryheshajy? Hai heishureta: Hesu ñono tuju shy resare, haivi aivaherã; ã'ẽ aheshajykũvãĩpi. ²⁵Haivi taupe heishu Hesu: She aikuaajyve ou verã Mesia, Kristo he'iashua; hai oumarã opa mbaipo mbeu kavi orekui. ²⁶Hesu heishu: Hai rãnga she Kristo, rĩnjetarẽĩ hãndiva.²⁷Haipe vãhẽjy ou mboirea retarã hãirã hesha taupe ĩnjeta'i hãndirã. Tẽvã mbavẽã pyrãndushu mbaivara pota, ti mbaivarera ĩnjeta'i hãndi.²⁸Haivi taupe heja ñykambushirã, oho tẽntape heishu kuaretare: ²⁹Pei pymãĩhe pẽnte kuimbai opaite kuaava ajapo vekuare. Ha'ẽãra kova Kristo? ³⁰Hãrã kuaretare õhẽ tẽntaivirã, oho Hesu ẽvãpe.³¹Haipe mboireare hei jyvyĩshu reta: Pyrỹmboi'ia, karumitẽvẽ mĩshĩ. ³²Tẽvã Hesu heishu reta: Ĩmẽ rãnga are hau verã, pee pikuambava. ³³Haivi mboireare õñepyrõ pyrãndu jyre ijupe: Veruharambashuje hou verã?³⁴Hesu heishu reta: Shĩmbiu hai ajapo shymbou vekua potava, hareka opa kavi ajaposhu verã hai heiva. ³⁵Pee rãnga pere: “Hẽmby teri'ẽ ũrũndy jasy myno'õhã verã ñotỹava'ia”. Tẽvã she hai pee: Pymãĩhe ñõtyãvare opama javyje, myno'õhã verãima'ẽ. ³⁶Hãrã ñotyãvã'ia mynõvã mẽ'ẽhãshu japova hepykue. Ko ñotyãva'ia myno'õhãvã rãnga hai tykove opambava pevarã, kỹrã vyapãvẽĩ verã ñimĩtyva hareka ñotỹava'ia mynovã.³⁷Ãñẽte rãnga ko ñẽẽ heiva: “Pẽnteĩ'ẽ ñimĩtyva, hãrã i'akue ỹngavare mynõjy”. ³⁸She apyrỹ mondo pymynõ verã peemba piñotỹa; ỹngava reta rãnga mba'apohe hãrã haire ñotỹ vekua pymynõ'õĩma.³⁹Heta kuaretare Samariape'õ jyrojahe Hesu taupe heiva rupii: “Opaiteva rãnga mbeu sheje ajapo vekuare.” ⁴⁰Hãrã Samaritanore vãhẽ jyraha Hesu ẽvãperã jurureshu reta pyta verã haipe; hãrã hai pyta mõkue ara,⁴¹hãma hetave'ẽ jyrojaheare shara hai retateima hẽndu Hesu ĩñẽẽ. ⁴²Hãrã heishu reta taupe: Ã'ẽ haiveama nde rerevãĩ rojahava. Shara oreteima hẽnduha hai heiva, hareka kuahama ãñẽteĩteva hai Kristo; kuaretare mondojepe verã.⁴³Mõkue arama hasarã, Hesu õhẽ Samariaivi ohojy verã Galileape. ⁴⁴Shara Hesu teiva heiva, Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia mymorãhã hẽntape. ⁴⁵Vãhẽma jyraha Galileaperã haipe'õre horype myvãhẽ, shara haire oho jyve Pascua areterã Jerusalenpe; hareka hesha reta opa mbai Hesu japo vekua aretepe.⁴⁶Haivi Hesu oujy Caná Galileape, yy, vino japoshi vekuape. Haipe ĩmẽ'ẽ jyve pẽnte mburuvisha, tay ñymbairasyva tẽnta Capernaumpe. ⁴⁷Mburuvisha kuaama Hesu oho Judeaivi, hareka Galileape ĩmema'ẽjyrã, oho hai ẽvãpe jurureshu vãhẽ verã hẽntape, hareka mỹnguerashu verã tay, mano verãima'õ.⁴⁸Haivi Hesu heishu: Pee pyheshãã mbaikavi heshaha verã pyrỹmyngyjevarã, pyrojãpo. ⁴⁹Tẽvã mburuvisha hei jyvyĩshu: Karai, ãrẽ'ãĩte'ei ndei shyray manorã. ⁵⁰Haipe Hesu heishu: Ekuajy nyrẽntape, ndyray manoãpo. Ko kuimbai roja Hesu heishuarã ohojy.⁵¹Hãrã vãhẽjyma oho hẽntaperã, jokuereare õhẽ hỹvãitirã heishu: “Manoã ndy ray, kuerajyma.” ⁵²Haipe pyrãndushu reta mbai oraipira tay õñepyrõ haikavijy'ẽ, haire heishu: Kã'ãme ka'arumimarã opashi ñãka hasykue.⁵³Haipe sanjay tuu manduahe vokape kavi Hesu heishua: “Ndy ray manoãpo”. Hãrã hai hareka hoope'õre, opaiteva roja reta Hesu. ⁵⁴Kova hai mõkuehea mbaikavi heshaha verã Hesu japo vekua, oujy Judeaivi Galileaperã.

¹Judiore jy'arete ñynoĩvape. Kova mbai ikovaivi mbovy aramajyrã Hesu oho Jerusalenpe ²Haipe Jerusalenpe ĩmẽ'ẽ avisharehõche he'iashua hyvache pẽnte yy hẽnda Betsaida he'iashuahebreo ĩñẽẽpe, ĩmẽreva pandepo hõche. ³Haipe'ẽ heta ñymbairasyvekuare; heshamba kũvaĩpiare, japava hareka vatamba vekua,hãrõtẽ'õre yy õmyĩrã verã. ⁴Haipe sapypy'ãĩ vejy pẽnte ÑanderuTumpa jokueva my'õmy verã yy, hãrã yy my'õmyãrã tynondevejypya, kuerahe mbairasykue.⁵Hãmã haire mbytepe ĩmẽ'ẽ pẽnte kuimbai 38 ãñoma ñymbairasy vekua. ⁶Hesu hesha ñeno'ẽ haiperã, hareka kuaama kuriã kỹrã'iarã, pyrãndushu: Ripotara rykuera?⁷Hãrã kuimbai ñymbairasy'ia heishu: Karai, mba'ety rãnga mbavashymbyvejypy verã yy õmyĩmãrã; hãrã potatẽ avejypya, ỹngavañymy tỹnondejy shyhevi. ⁸Hesu heishu: Pũ'ã, hupi ndurupa,ekuajyvy!⁹Haipevãĩ voka kuimbai kuera, hupi huparã vatajy. Tẽvãputu'uava jy'ara ẽrã,¹⁰Judiore juhuvisha heishu voka kuimbai kuerava: Putu'uava jy'ara rãnga'ẽ, ẽẽãnde ryraha verã ndurupa.¹¹Tẽvã hai heishu reta: Shy mynguerava rãnga heisheje: “Hupindurupa, ekuajyvy.”¹²Haipe haire pyrãndushu: Mbavara hei ndeje: “Hupi ndurupa, ekuajyvy?” ¹³Tẽvã kuimbai kuãã mbavara mynguera, shara kuareta hetava haipe'ẽrã haire mbyteipi Hesuõhẽjy oho.¹⁴Haivi Hesu heshajy kuimbai tupaoperã heishu: Ã'ẽ rykuerama. Mãĩ kavi, ãteñoma japokui mbai porãmbava, mãhẽ jehu ndekui mbai porãmba ãĩteveva. ¹⁵Ko kuimbai oho Judiore juhuvisha ẽvãpe, haipe mbeushu reta Hesu mynguerashua.¹⁶Hãrã Judiore hekajyre Hesu pota jukarã, shara kova mbai japo putu'uava jy'arape. ¹⁷Tẽvã Hesu heishu reta: Sheru rãnga mba'apoñõĩ hai ã'ẽpeve, hãrã she amba'apoñõĩ jyve. ¹⁸Kova ñẽẽ rehe Judiore potaiteve jukajyre Hesu, shara japo pẽnte mbai japohamba verã putu'uava jy'arape, ĩãrẽvẽ ñimbivache'i hãndi Ñanderu Tumpa,hareka hei Ñanderu Tumpa haiva Tuu.¹⁹Haivi Hesu heishu reta: Ãñetevape hai pee, Ñanderu Tumpa Tay katuã japo mãĩnũnga ijuhuvireii; Tuu hesha japovãĩ japo jyve. Opamãĩnũnga Tuu japova, Tay japo jyve. ²⁰Shara Tuu haihushu Tay,hãrã opa mba'e heshakashu hai japova; hãmã heshakave teriposhumãĩnũnga tivishaveva, pynymyngyje verã.²¹Tuu mũpũãjyva rãĩmimano vekuare hareka mẽẽjyshu tykove, kỹrãĩ jyve Tay mẽẽ jyveshutykove hai pota mẽẽshuare. ²²Hãrã Tuu jahẽãpohe kuaretare,koñeĩ mẽẽshu Tay mbaikatu jahe pyryrehe verã, ²³kuaretareõmombai vasushu verã Tay, Tuu õmombai vasuva rãĩmi. Tayõmombai vasumba, õmomba'ẽã Tuu hai mbou vekua.²⁴Ãñetẽĩte hai pee, hẽnduva she haiva hareka jyrojahea shymbou vekua, ĩmẽmare tykove opamba. Jahehãpohe shara hasama ñymanoivi, tykove opamba kyty.²⁵Ãñetẽĩte hai pee vãhẽma ara, ã'ẽvãĩ, manovare hẽndu verã Ñanderu Tumpa Tay ĩñẽẽ hareka hẽndushua kuerajypokui.²⁶Shara Tuu ijuhuvi hykoveva rãĩmi, kỹrã jyve Tay, Tuu mẽẽshu ijuhuvi hykove verã. ²⁷Hãrã Ñanderu Tumpa mẽẽshu mbaikatu jahe pyryrehe verã, hai Kuareta tay rãĩmi ou yvy ĩãrẽrã.²⁸Avy pyndypya myngyjekui kova haiperã: Vãhẽpokui ara manovareñotyãvape, hẽndu verã jyve shiñẽẽ ²⁹hareka õhẽjypokui ñotỹã vekuaivi. Haivi heko kavivare kuerajypokui opa ara pevarã; tẽvã mbai porãmba japo'i vekuare kuerajypo vekui jaheahe verã.³⁰She, shijuhuvii katuã mbai ajapo. She ajahe pyryrehe ÑanderuTumpa heisheva rãĩmi, hareka hekope kavipo ãĩnjeta pyndyrehe,ajapoã she aipotava; koñei Sheru shymbou vekua potavãĩ ajapo.³¹Shei ãĩnjeta kavi ai shijeherã, kova shiñẽẽ hai vekua mba'ẽãpo,³²tẽvã ĩmẽ'ẽ ỹnga ĩnjeta kavi shyreheva, hãrã she aikuaa ãñẽtevahai hei shyreheva.³³Juan Bautista pypyrãndukashurã vẽkua, hai ãñẽteva mbeupe. ³⁴Tẽvã she aipotãã kuareta ĩnjeta kavi shyrehe; hãrã Juan ãĩnjetaherã ãmbe'ui pee pyrojarã peojepe verã. ³⁵Juan rãnga hai mbai hẽndyva hareka sapeva, hãrã pee potate pyvyapy hẽndyva himbipekuepy, sapy'aiteĩ kỹỹmbape.³⁶Tẽvã Juan hei vekuaivi ĩmẽ'are ĩnjeta kavive shyreheva. Hãmã mãĩnũnga ajapova, hai Sheru japokasheva, vokava heshaka kavi ãñẽte Sheru shymbouva. ³⁷Sheru shymbou vekua ĩnjeta kavi jyve shyrehe, ajemãĩ pee pyhẽnduãã hai ĩnjetarã hareka pyheshããshu. ³⁸Hai ĩñẽẽ icheã pyndypyape; shara pyrojã Tuu mbou vekua.³⁹Pee rãnga piñymbo'eka kavihe Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kuatiape'õ, shara pimoãtẽ pyheshapy tykove opambava; ajemãĩ Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kuatiape ĩnjetatẽ shyreheva, ⁴⁰tẽvã peeiã she ãĩvape ĩmẽ'pyre verã tykove opambava.⁴¹She aipotãã kuaretare ĩnjeta kavi shyrehe. ⁴²Tẽvã she opa apyrykuaa, hareka aikuaa pyhaihumbashua Ñanderu Tumpa.⁴³She rãnga ai Sheru heepe, tẽvã pee shymyvãhẽãpi; hãrã ĩmẽ'ẽouva ha'ei heeperã, katupo pymyvãhẽshu haikui. ⁴⁴Mãrãrapo piroja shyrehe, pota kuareta retaĩ ĩnjeta kavi pyndyreherã hareka pirojããhe Tumpa pẽnteĩ'õ?⁴⁵Avy pimõã porãã ãpirĩñonokui Sheru hỹnonde. Porãmba piniñono verã rãnga hai Moise, pee pirojapihevekua. ⁴⁶Hãmã pee piroja Moise mbypara vekuarã, pirojatẽ jyveshyrehe verã, shara shyrehe Moise mbypara kuatiape. ⁴⁷Tẽvãpyrojãã Moise mbypara vekuarã, hãmera mãrãpo pyroja she haipeeva?

¹Haivi Hesu oho Galileape'õ yyvasu hyvaisho kyty, mbyheeavajy ²Heta kuareta oho haykue, shara hesha reta mbaikaviheshaha verã japova mỹnguera'i ñymbairasy vekua retarã. ³Hesu jupi yvyturusure, haipe vapy mboireare hãndi.⁴Vãhẽ serima Pascua verãpe, Judiore jy'arete. ⁵Hesu mãĩ'irã hesha heta ou hipiare kuaretare, hãrã pyrãndushu Felipe: Mãĩvira jaruposhu ko kuaretare hou verã? ⁶Hesu kỹrã hei kuaa verã mãrãrapo hei Felipe, shara Hesu kuaa kavi mbaivarapo japo.⁷Felipe heishu Hesu: 200 denario repy pãhã pepẽntẽĩ hou verãre, pysesevẽĩmba jave'ẽ ñande verã rãnga. ⁸Hãrã Andres, Simon Pedro tyvy, mboirea jyve heishu Hesu: ⁹Kope ẽẽ pẽnte sanjaymi ĩmẽrea pandepo avatikui pãhã japohashia hareka mõkue pira; tẽvã jave'ãĩpojy ñandekui opa ñamemẽẽshu verã.¹⁰Haipe Hesu hei: Pereshu kuaretare tyvapy. Kapi'ata kavi'ẽ haipe, hãrã opa vapy reta 5000 rupi kuimbaire. ¹¹Hesu pãhã hekyrã ñymboi ĩãrẽ, mẽẽshu mboirea retarã mẽmẽshu kuaretare vapy'ovare. Kỹrãi japojy pira, mẽmẽshu haire pota houva rãĩmi. ¹²Opama hỹvãta retarã Hesu heishu mboireare: Pymbatyjy hẽmby vekua, mãhẽ opa reii mombohakui.¹³Haire mbatyjyrã 12 kanata kavi mỹnyhẽjy pãhã hareka pira hẽmby vekua. ¹⁴Kuaretare heshama Hesu mbaikavi heshaha verã japorã, hei reta: Ãñẽteñoĩ rãnga kova hai Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia ou verã ko yvy ĩãrẽ. ¹⁵Tẽvã Hesu kuaa haire pota mburuvisha vasurã raha ñono jyrerã, oho jupijy yvyturusure hã'ĩ ẽẽ verãipi.¹⁶Pỹntuma'irã Hesu mboireare hasa jyraha yyvasuhupi. ¹⁷Haivijupi reta pẽnte kanoãpe hasa verã yy hyvaisho kyty, vãhẽ verãre Capernaumpe. Pỹntuma vẽkua, Hesu oujyvyã teri haire ẽvãpe. ¹⁸Haipe mundii yvytukue ñakua ourã, yykue mũpũã veru.¹⁹Mboireare jyrahama 5 kilometroipirã, hesha reta Hesu vata ou yy ĩãrẽ kanoã jykotyrã, opa kyje reta. ²⁰Tẽvã Hesu heishu reta: Avy pykyje, She rãnga! ²¹Haipe haire potate jupishu reta kanoãpe, tẽvã vãhẽ jepe jyrahashi.²²Pareejyrã, kuaretare yyvasu hyvaisho kyty ĩmẽĩ'iare. Kuaajyreta Hesu mboireare ohojyvyã hãndi retarã hareka kanoã koñeĩ'õ jyrahajypyrã. ²³Tẽvã ĩmẽ'ẽjy ỹngava kanoãre vãhẽ ouva tẽnta Tiberiaivi, pãhã hou jyre vekua hyvache hareka Hesu jurure ĩãrẽrã.²⁴Hãrã kuaretare heshama Hesu hareka mboireare mba'ety haiperã, jupi reta vokava kanoãpe jyraha hekashu verã Capernaumpe. Hesu hai pãhã tykove mẽẽva ²⁵Vãhẽma jyraha yyvasu hyvaishoperã hesha reta Hesu, hãrã pyrãndushu reta: Pyrỹmboi'ia, mbaipera rỹvãhẽrei kope?²⁶Hesu heishu reta: Ãñẽtẽĩteva hai pee, shyrekapi shara opa pynyvãta apyrỹ myngarurã, ha'ẽã pikuamã mbaivara he'ise voka mbaikavi heshaha verã ajapo vekuarã. ²⁷Avy ho'uava opa verã reheĩ pymba'apo, pymba'apojyvehe ho'uava opamba verãrẽ, hareka mẽẽpevã tykove opambava. Vokava hai ho'uava She Kuareta Tay rãĩmi ai vekua yvy ĩãrẽ ãmẽẽpe verã, shara Ñanderu Tumpa, Sheru, kyrã ñonoshe.²⁸Haipe kuaretare heishu Hesu: Ñanderu Tumpa potava japoha verã. Mbaivara katu japoha? ²⁹Hesu heishu reta: Kova rãnga hai Ñanderu Tumpa potava, pirojahe verã hai mbou vekua.³⁰Haipe pỹrandushu reta: Mbaivara ryheshakapo'ore mbaikavi heshaha verã , heshaharã rojaha verã? Mbaivara rijapo? ³¹Yrỹtỹnondevare heshamba aryka'e mbaikavi heshaha verã hou jyre mana yvy ikoambaipirã. Ñanderu Tumpa jykuatiape heiva rãĩmi: “Ñanderu Tumpa mẽẽshu pãhã vate araivi ouva hou verãre”.³²Hesu heishu reta: Ãñetevape haijy pee, ha'ẽã rãnga Moise mẽẽpeva pãhã vate araivi ouva. Sheru teiva rãnga mẽẽ pee pãhã ãñeteva vate arapy'õ! ³³Pãhã mẽẽvã tykove rãnga hai Ñanderu Tumpa mbouva vate araivi kuaretare pevarã. ³⁴Haipe heijyshu reta: Karai, mẽẽ ñoĩve'ore vokava pãhã.³⁵Hesu heishu reta: She hai pãhã mẽẽvã tykove. Shyrendape ouva ñymbahyveama pokui; hareka jyroja shyreheva ju'uhe veamapokui mbairã. ³⁶Tẽvã she hai peeva rãĩmi, piroja shyrehe ajemãĩ shyreshatẽ pẽĩva. ³⁷Opaite Sheru hẽno vẽkua, oupokui she ãĩvape; hãrã ãĩvape ouva, ãmohẽãposhu reta.³⁸She ai vate araivi ajapo verã shymbou vekua potava, ha'ẽã she aipotavãĩ ajapo verã. ³⁹Hãrã Sheru shymbou vekua potava hai kova: ãmykañymba verã hai mẽẽsheva, koñeĩ amynguerajy verã ara japyape. ⁴⁰Sheru potava rãngajy kova, opaite mãĩ jykotyva Tay, hareka jyrojahea hipity verã tykove opambava; hãrã she ãmyngykovejy poshu ara japyape.⁴¹Kova mbai rehe Judiore õñepyrõ ĩnjeta porãhe Hesu. Shara hei: “She hai pãhã vate araivi ou vekua”. ⁴²Hãrã hei reta: Kova kuimbai Hesu, ha'ẽãra Jose tay? Ñande rãnga jaikua tuu hareka ishy! Mãrã'ĩrãra hei vate araivi ouva?⁴³Haipe Hesu heishu reta: Avy pĩnjeta porãreii. ⁴⁴Mba'ety rãnga katu ouva shyrendape veruãshu Sheru shymbou vekuarã; hãrã she amynguerajypokui ara japyape. ⁴⁵Tumpa ĩñẽẽ mbeu'iare tynondeva mbypara vekuape kỹrãmãĩ hei: “Ñanderu Tumpa opaitepo mboishu reta.” Hãrã opavare hẽnduva hareka kuaa kavishia Sheru ĩñẽẽ, oupo shyrendape.⁴⁶Mba'ety heshava ÑanderuTumpa; Ñanderu Tumpaivi ouvañõĩte koñẽĩ heshashu. ⁴⁷Ãñete haipee, jyroja shyreheva ĩmamare tykove opamba verã.⁴⁸She hai pãhã pyrỹmyngoveva. ⁴⁹Pynytynondevare houmbajyre mana yvy ikoambaipi, tẽvã opa mano reta.⁵⁰Kova pãhã ouva vate araivi, hãrã houvare manovẽãma. ⁵¹She rãnga hai pãhã pyrỹmbyhykoveva ouva vate araivi; houva pãhã manovẽãmapo. Ko pãhã she ãmẽẽ verã hai shyrete; she ãmẽẽpo opava rehe ko yvy ĩãrẽ.⁵²Haipe Judiore ha'eire ĩnjeta pohyjyre ijupirã hei: “Mãrãrapo ko kuimbai ho'uka ñande ha'ei hetekueĩ?” ⁵³Hesu heishu reta: Ãñete hai pee, pee pe'ũã Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ hareka pumbusururuã huvyrã, katuãpo ĩmẽpyre tykove opamba verã.⁵⁴Hãrã shyroo houva harekambusururuva shuruvy, ĩmẽmare tykove opamba verã; hãrã sheamynguerajypokui ara japyape. ⁵⁵Shyroo hai timbiu ãñeteva, hãrãshuruvy hai mbusururua verã ãñeteva. ⁵⁶Shyroo houva, harekambusururuvashu ruvy ẽẽ shendie, hãrã she ãĩ jyve hãndi.⁵⁷Hãrã Sheru shymbou vekua ĩmẽre tykove, hai rupii she aiko; kỹrãĩ jyve shyroo houva hykovepojyve she rupii. ⁵⁸Aĩnjeta rãnga aĩhe ko pãhã ou vekua vate araivi. Ko pãhã ha'ẽã mana pynytynondevare houjyre vekua rãĩmiva, haivi opa mano reta. Ko pãhã houva hykovejapyvẽãmapo. ⁵⁹Hesu pyrỹmboihe kova mbai kuaretare jatyva Sinagoga Capernaumpe.⁶⁰Hesu mboireare heta hẽndu pyrỹmboihevarã hei reta: Ko ñẽẽrymbeuva rãnga pohyite. Mbavarapo katu japo? ⁶¹Hesu kuaa haireĩnjeta jyrehe ñẽẽ hei vekuarã, pyrãndushu reta: Ajetẽãra'ẽ pee koñẽẽ haiva?⁶²Mbaivangamba ikotẽpo pyhesha ko Kuimbai rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ jupijyma vate arapy hai ẽvãperã? ⁶³Hãrã ko Espiritu hai mẽẽva tykove; tyretekuerei mba'ẽã hai. Hãrã she aĩnjetahepeva hai ãñeteva Espiritu Santo ryheva mẽẽva tykove.⁶⁴Tẽvã, ĩmẽteri'ẽ pynymbytepe pevare rojambava. Shara Hesu opamãĩ hynonde kuambavara rojãã, hareka mbavara ityposhu. ⁶⁵Hesu hei: Hãme rãnga hai pee, katũã kuaretare ou shyrendape, Sheru veruãshurã.⁶⁶Haivive kuaretare Hesu mĩ'ĩrũreare opa hejashu, hãrã opa ñatẽy oho hipi reta. ⁶⁷Haipe Hesu pyrãndushu 12 mboireare: Pẽẽra patẽyma peho jyve shipi? ⁶⁸Hãrã Simón Pedro heishu Hesu: Yreja, mbavara ohoapojy hipi akuarã? Ñiñẽẽ rãnga hai pyrỹ myngoveva opa ara pevarã. ⁶⁹Ore rãnga rojaha, hareka kuaaha nde hai Kristo, Ñanderu Tumpa hykoveva Tay.⁷⁰Hesu heishu: Sheeãngambaapyrypyhyrõ pee doce pẽiva? Kyrã tẽvã pynymbytepe'ẽ pẽnte mbaiposhy ĩmerea. ⁷¹Hesu heihe voka Judas, Simón Iscariote tay.Shara Judas hai Hesu ityshu verã. Haitẽ jyve Hesu 12 mboirearepẽnteva.

¹Judeape, shara Judiore heka ñynõĩshu pota juka retarã. Mbai aramajyrã, Hesu vata'i tẽnta Galileaipi, hãrã ñatẽỹ oho ²Tẽvã, vahẽserima Judiore mby'arete verã “oo rãĩmire” he'iashua,³Hesu tyvyre heishu: Avy pyta kope; ekua tẽnta Judeape. Ndyryhevare hesha verã jyve nde rijapova. ⁴Shara pota kuaahava japoãpo ñemiãpe mãĩnũnga. Hãrã ko mãĩnũnga rijapova, japo opavarehynõnde.⁵Vokava hei reta shara jyrojããhe reta Hesu. ⁶Hesu heishu: Shy'ara ndeiteri vãhẽ, tẽvã pee pevarã ara haikavipe. ⁷Kuaretare katũãpo pyndyreshatãã; tẽvã she shymỹmõrããpo, shara mbai porãmba japo vekuare aheshakashu.⁸Pekua pee voka Judiore ñymby arete'õpe; she ahããteripo, shara ndei vãhẽ shy'ara. ⁹Haivi opa heishu kovarã, Galileape pyta.Hesu oho oo rãĩmire mby areteha'õpe. ¹⁰Tyvyre opama ohorã, Hesu oho jyve mby areteha'õpe; ñemiapẽĩ ohova rãĩmi. ¹¹Haipe Judiore heka jyrerã hei: Mãĩpiante ĩmẽ'ẽ vokava kuimbai?¹²Hãmã kuaretare mbytepe heta'ẽ ĩnjetahevare. Ĩmẽ'ẽ heiva: “Kuimbai heko kaviva rãnga”, tẽvã ĩrũre hei: “Voka kuimbai rãnga kuaretare mbytavy'ia.” ¹³Tẽvã mba'etymba ĩnjetaiteva, shara Judiore juhuvisha kyjeshi retarã.¹⁴Hãrã arete mbytema ohorã Hesu tupaope icherã, õñepyrõ pyrỹmboi. ¹⁵Haipe Judiore mbyhaikavi jyrerã hei: “Mãrãira ko kuimbai Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ opaite kuaa, ñymboimbate'ia?” ¹⁶Hesu heishu reta: Kova ñẽẽ apyrỹmboihea ha'ẽã sha'ãmpova. Ñanderu Tumpashymbouva ña'ãmpovãĩ rãnga.¹⁷Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ pota japova, kuaapo she apyrỹmboiheva haira Ñanderu Tumpa potava rãĩmi, tishijuhuvĩra aĩnjeta. ¹⁸Hãrã ijuhuvĩ pyrỹmboiva, kuaretare omombaivasushu verãi japo; tẽvã Ñanderu Tumpa mboushuva õñehããomombai vasu verã, vokava ãñete hei hareka japũã.¹⁹Moise mẽ'ẽãra pee Ñanderu Tumpa kuatia ĩñẽẽ? Tẽvã pee pijapoãvokava ñẽẽ. Mbaiva rehera potashukapi? ²⁰Kuaretare heishu: Mbaiposhy rãnga nymbykuakuã'i: Mbavara hei pota ndukava?²¹Hesu heishu reta: Putu'uava jy'arape, mbai ajapo vekua reheĩrãnga, pymỹngyje. ²²Moise rãnga hejamba pee pyndyray hapiamichĩchĩshi verã putu'uava jy'arape. (haimbate Moise mbypara vekua,koñẽĩ tynondeva reta).²³Tẽvã, hekope kavi pijapo verã Moise mbypara vekua, sanjay kuimbaimire hapia pichĩchĩã putu'uava jy araperã, hãmẽra mãrã irãra pyndy pya poshy shendie, pẽntekuimbai ñymbairasyva ãmynguera putu'uava jy araperã? ²⁴Hãmã pota pijaherã hekope kavipo pijapo, avypo pee pimoãva rãĩmi pijaporei.²⁵Haipe ĩmẽ'ẽ Jerusalenvare, pyrãndu mba jyre: Ha'ẽãra kokuimbai, heka jyreare juka verã? ²⁶Hãmã kuty ĩnjeta ẽ opavarehyvache hãrã mba'ety mbava heishua. Ĩmẽra ẽ ñandu huvisharerojava ko kuimbai ãñete haiva Kristo? ²⁷Tẽvã, ñande jaikuaaouvaivi; hãrã ko Kristo ou verã jy arape katy, mba'etypo kua verãmãĩvirapo ou.²⁸Voka hẽndurã, Hesu pyrỹmboi ẽ tupao perã, hỹnãtu hei: ¡Akuarã, shykuamba hareka mãĩvira ai! Tẽvã, she shi juhuviã ai; Ñanderu Tumpa rãnga shymbou, hãrã hai pikuãshu. ²⁹She katy aikuashu shara hai ẽvãivi airã, hareka Ñanderu Tumpa shymbourã.³⁰Haivi pota mby pereso jyre reta; tẽvã, mba'ety pysyva shara ndeiteri vãhẽ jy ararã. ³¹Heta kuaretare jyrojaherã, hei jyre: Kristo oujymarã, mbaikavi heshaha verã hetave rapo japokui ko kuimbai japovaivi? Fariseore mondo syndaro pysy vẽrã Hesu ³²Fariseore hẽndu kuaretare hei heva Hesu; hareka pai ruvishare hãndi mondo tupaope õ syndarore raha mby pereso verãre Hesu.³³Haipe Hesu hei: mbovy araĩmapo ãĩme'ãĩ pyvache, hãrãpo aha jykui Ñanderu Tumpa shymbou vekua õpe. ³⁴Hãrã pee shyrekapo pikui, tẽvã shy resha veama pokui, shara katũãpo peho, she ãĩme'ãĩverãpe.³⁵Fariseore pyrãndu ijupe reta: Mãtyrapo ohojy ko kuimbai, katumba ñavãĩshu verãpe? Oho rapo Judiore opa ñymõmõhẽva Greciape iare mbytepe, mboishu verãre Griego retape? ³⁶Mbaivara he'ise ko hei ñandeva: “Pee shyrekapo pikui, tẽvã shy resha veama pokui; shara katũãpo peho she ãĩme'ãĩ verãpe?Ysyrype õ yy kaviva. ³⁷Arete vasu ara koñemava hai mbyharuava. Hãrã Hesu ñymboy hỹnatu ĩnjetarã hei: Ĩmẽ'ẽ ju uhevarã tou shyrẽndape, hãrã tiñimbyu. ³⁸Jyroja shy reheva, Ñanderu Tumpa jykuatiape heiva rãĩmi: “Pyape ẽpo yy õhẽ õmi rãĩmi tykove opambava.”³⁹Kỹrã hei Hesu: Jyroja heare mẽ ẽãshu verã Espiritu Santo; tẽvã Espiritu Santo nde iave teri ou, shara Hesu nde iave teri ohojy vate arape.Pẽnte ñẽẽpeã ñynõĩ kuaretare Hesu rehe. ⁴⁰Ĩmẽ'ẽ kuaretare mbytepe hẽndu vokavarã hei vekua: Hai ñõĩãmoTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia ko kuimbai, ñande ñahãrõ ñaĩva. ⁴¹Ĩrũrehei: Kova hai Kristo. -Yngavare heijy: Mãrãrapo Galileape ia hai Kristo? ⁴²Ñanderu Tumpa jykuatiape rãnga hei: Voka Kristo mburuvisha David ñymoña hãndiapo; hareka Belenpe õ, David hẽntape õ.⁴³Kỹrã kuaretare ĩnjeta jyrehe Hesu. ⁴⁴Ĩmẽ'ẽ pota raha mbypereso kava; tẽvã, mbavẽã japohe mãĩnũnga.Mburuvishare rojã Hesu ⁴⁵Hãmã syndarore tupaope õ oujy fariseo hareka pai ruvishare ẽvãperã, haire pyrãndushu: Mãrã'ĩrãra peruambaje? ⁴⁶Haipe syndarore hei: ¡Mba'ety ĩnjetava ko kuimbai rãĩmi!⁴⁷Haivi fariseore heishu: Peeavera piñy mby tavyka jyve? ⁴⁸Ĩmẽra ẽ huvishare, ti fariseore jyroja heare? ⁴⁹Kova tykove mbaimba kuavare Moise mbypara vekua kuamba retaĩ rãnga jyrojahe, voka Ñanderu Tumpa jahepo hekui.⁵⁰Nicodemo hai jyve fariseore pẽnteva, oho vekua Hesu ẽvãpe pẽnte pyharepe, heishu reta: ⁵¹Ñandy kuatiape rãnga hei: “Katuã jajahehe pẽnte kuimbai, ñahẽndu mba terishuva jaikua verã mbaivara japo.” ⁵²Haipe heishu reta Nicodemo: Ndera Galileape õ jyve? Mãĩ kavipy Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ kuatiape õ. Hãrã rikuapoTumpa ĩñẽẽ mbeu'ia ouã Galileaivi.⁵³Hãrã pepẽnteĩ ohojy hẽntaipi.

Taupe ỹnga mãĩ ijyhea ¹Haivi Hesu ohojy yvyturusu Olivope. ²Kõ ẽĩ voka arape Hesu mboishu reta. ³Haipe Moise mbypara vekua pyrỹmboi'iheare hareka fariseore rahashu reta pẽnte taupe, ỹngava mãĩ ijehe shi ĩmerã heshahava. Veru ñono reta hetava mbytepe.⁴heishu reta Hesu: Pyrỹmboi'ia, ko taupe rãnga heshahaje ỹnga mãĩ ijy heshi ĩmẽrã. ⁵Moise mbypara vekuape rãnga hei kỹrãvã taupe, ita poryhahe verã mano peve. Ndera marã rere jyve? ⁶Haire kỹrã pyrãndushu reta ñonovaishu verãre hareka reko verãre mbaivarapo heihe reta. Tẽvã Hesu jyroarã õñepyrõ yvyre mbypara.⁷Haivi hykũãi pyrãndujyshu reta, ñãka mu pũãrã heishu reta: Ĩmẽ'ẽ pyny mbytepe mbai porãmba japombavarã, hai rãni tỹnonde tijapi itape. ⁸Haipe jyroa jyrã õñepyrõ mbyparajy yvype.⁹Hẽnduma reta kovarã, pepẽntei õñepyrõ ohojy, tỹnonde kuakuai teve vare opajy oho. Hesu hã'ẽĩ ĩme hãndi haipe taupe. ¹⁰Ñãka mu pũãrãpyrãndushu: Matyra opa oho reta? Mba'etymara pota ndukava? ¹¹Taupe heishu: Karai, mba'ety. Haipe Hesu heishu: She jyve aipotã rỹmano. Ekuajyvy ãtẽñoma japokui mbai porãmbava.Hesu hai mbai sapeka ko yvy ĩãrẽ. ¹²Hesu ĩnjeta jyshu kuareta retarã, hei: She hai mbai sapeka ko yvy ĩãrẽ, ĩmẽ'ẽ shimi'ĩrũvarã rekopo mbai sapeka mẽẽvã tykove, hãrã iko veamapo pyntuape. ¹³Fariseore heishu: Nde rãnga ndeei rĩnjetari ndijehe, hãrã porã voka rereva.¹⁴Hesu heishu reta: Sheeitẽ aĩnjeta shi jehevara, ãẽte vaĩ hai. She rãnga aikuaa mãĩvira ai hareka matyra aha. Tẽvã pee pikuãã. ¹⁵Pee pijahepihe papisha, kuaretare japosea rãĩmi. Sheny mbavareã kỹrã ajapo. ¹⁶Hãrã ajaporã, hekope kavi ajapo, shara sheiã ajapo. Êjyve shendie Sheru shymbou vekua.¹⁷Pyndy kuatiape rãnga hei: “Ĩmẽ'ẽ mõkue mbai heshava pẽntevãĩ mbeuvarã, jaroja ñõĩpo.” ¹⁸Hãme rãnga shei hai mbai heshava, hãrã Sheru shymbou vekua jyve mbai heshava.¹⁹Pyrãndushu reta: Maperã ĩmẽ'ẽ nderu? Hesu heishu reta: Pee shy kuããpi, hãrã pikuãã Sheru. Shykuapirã pikua tẽvẽrã jyve Sheru. ²⁰Kỹrã Hesu ĩnjeta pyrỹmboi ẽ tupaoperã, Ñanderu Tumpape mẽẽãva kyrypoti hyru hyvache. Tẽvã mbavẽã raha mbypereso, sharavãhẽã teri jy ara.Pee pehoãpo she aha vẽrãpe. ²¹Hesu heijyshu reta: She rãnga ahapo, hãrã shyrekapo pikui. Tẽvã pymano pokui mbai porãmba pijapo vekuapy; pee pehoãpo, she aha verãpe. ²²Judiore heishu: Ha eirapo ijukakui kova, hãmeãra hei ohovape katumba jaha verã?²³ Hesu heishu reta: Pee rãngahai ko yvy ĩãrẽ õ, sheny hai vate arapy õ. Pee hai kuareta yvy ĩarẽ õ, she ha'ẽã kuaretare yvy ĩãrẽ õ ryheva. ²⁴Hãme rãnga hai peje pymanopo mbai porãmba pijapo vekuapy. Shy rojãpi “She hai, hai varã”, pymano ñõĩpo mbai porãmba pijapo vekuapy.²⁵Haipe pyrãndushu reta: Mbavara nde? Hesu heishu reta: Tynonde rãnga haipeje. ²⁶Heta mba e rãnga ĩmẽ are hai pyndy rehe verã, hareka ahesha pyndy rehe heta mba e porã pini ñonorã, shymbou vekuany ãẽtevãĩ hei, hãrã she ambeushu kuaretare, hai ĩñẽẽ ãhendu shi vekua. ²⁷Tẽvã haire kuããmba Hesu ĩnjetaheshu Tuu rerã.²⁸Hãrã heishu reta: She, Kuareta tay rãĩmi ai vekua ko yvy ĩãrẽ shiñono mapi vate kurusu rerã, pikuaa pokui “She hai, hai varã,” hareka she ajapoã mãĩnũnga shijuhuvi; kõñeĩ ambeu Sheru shymboi he vekua. ²⁹Ko shymbou vekua ĩmẽ'ẽ shendie; Sheru shyrejã shẽĩ, shara ajapo ñoĩshu hai potava. ³⁰Hãrã Hesu kỹrã ĩnjetarã, heta ẽ jyrojahea.³¹Hesu heishu Judio jyroja heare: Pee pijapo katu shiñẽẽrã, ãẽteĩtepo haipekui shy ryhevare. ³²Pikuaa pokui Ñanderu Tumpa ãẽteĩtevape. Hãrã Ñanderu Tumpa ãẽteĩteva opapo pindijora teko jokueharei reaivi pyndy rekova ipope. ³³Haire heishu: Ore rãnga hai Abraham tayre, mapeã mbava yrokuerei ikuei. Mãrã'ĩrãra rere ore irijora verã?³⁴Hesu heishu reta: Ãñẽte hai pee, opaite mbai porãmba japo iare, mbai porãmbava ipope iko. ³⁵Pẽnte jokueharea rãnga pytã mano peve jokuerea hẽntape. Tẽvã oo ija tay pyta ñõĩpo haipe mano peve. ³⁶Hãme rãnga, Tay pindi jora mbaiporãmba vekuaivirã, ãẽteitepo pyny pyrãntakui.³⁷She rãnga aikuaa Abraham tay peerã; tẽvã pee potashukapi shara pyrojã shiñẽẽ. ³⁸She ambeu pee opa mbai Sheru shymby heshaka vekua; kỹrãĩ jyve pee pijapove peeru hei peeva.³⁹Haire heishu Hesu: ¡Abraham rãnga hai yreru! Hesu heishu reta: Ãñẽte hai pee Abraham tay retarã, hai japova rãĩmi rãnga mba tẽpo pijapo jyve. ⁴⁰Kỹrã tẽvã peepotashukapi, ambeupe ñẽẽ ãñeteva Sheru heishe vekuarã. ¡TẽvãAbraham mapeã mba kỹrã japo aryka'e! ⁴¹Pee pijapo jyve peerujapova rãĩmi. Haire heishu Hesu: Ore ha'ẽã ỹngava tay, pẽntei rãnga ẽ yreru, hai Ñanderu Tumpa.⁴²Hesu heishu reta: ÑanderuTumpa ãñẽte hai peerurã, shy raihutẽ pi verã rãnga; shara ÑanderuTumpaivi ai, hãrã kope ãime ãĩ. Aĩã shi juhuvi, Ñanderu Tumpa rãngashymbou. ⁴³Mãrã'ĩrãra pikuãã she hai peeva? Shara potã pyhẽndushiñẽẽ. ⁴⁴Peeru rãnga hai ãña, hai ryheva retape hareka potaĩ pijapopishu hai potava; ãña õñepyrõai vive rãnga hai puruka ia. Hai japu, hãrã he iavãĩjy ãñeteva. Hai ĩnjetarã japu, japu verãĩ kuaa, shara hai apu tuu, hãrã mbytavy jyve kuaretare.⁴⁵Hãrã she hai pee ãñẽteva, tẽvã shy rojãpi. ⁴⁶Mbavara pynymbytepe heshakapo, she mbai porãmba ĩmẽ areva? Hãmera ãñẽteva hai peerã, mãrã'ĩrãra pee shy rojãpi? ⁴⁷Ñanderu Tumpa ryhevare hẽndu kavi Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ; hãrã ha'ẽã Ñanderu Tumpa ryheva peerã, hairehe shyrẽnduseãpi.Kristo ĩmẽ mãĩ arykai Abraham ndei teri ẽrã. ⁴⁸Haipe Judiore heishu Hesu: Ãñẽte rãnga ĩmẽ rekoha he iandyrehe verã: Nde hai Samariape õ, hareka mbai poshy ĩmẽryrea. ⁴⁹Hesu heishu reta: Mba'ety rãnga are mbai poshy. She rãnga ãmombai Sheru, tẽvã pee she momba eãpi.⁵⁰She aipotã mbava she mombai. Ñanderu Tumpa hekava shi ñono kavi verã, hãrã hai ĩmẽ'ẽ shendie. ⁵¹She ãñẽteva hai pee: Ko japova shiñẽẽ, mano veãmapo.⁵²Judiore heishu: Ã'ẽ kuaa kavima nde mbai poshy ĩmẽryrerã. Abraham, harekaTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare opama rãnga mano, hãmera ndee rere ore: “Shi ñẽẽ japova, mano veamapo.” ⁵³Ndera mbaikatuve shi yreru Abraham? harekaTumpa ĩñẽẽ mbeu'iare haire opama mano vekua. Mbavara nde? Rere verã nymbaikatuveva? Kỹrãã!⁵⁴Hesu heishu reta: She shijupiãñemombairã, vokava mba erã veapo. Tẽvã Sheru shymbou vekuashe mombaiva, hai pereshuva Ñanderu Tumpa teiva. ⁵⁵Tẽvã pee pikuããshu. She katy aikuaashu; hãrã she hai aikuambashuarã,shapupo jyve pee rãĩmi. She aikuaashu, hãrã hai heiva ajaposhu.⁵⁶Pyny tỹnondeva Abraham, vy a arykai heshapo ẽ she aimarã. Hãrãheshamarã hai vy aite i.⁵⁷Haivi Judiore heishu Hesu: Nde iave (50) año ryre Hãmera rere ore yreru Abraham ryheshava? ⁵⁸Hesu heishu reta: Ãñẽte hai pee, she ĩmẽ mãĩ aiko arykai ndei teri Abraham ikorã. ⁵⁹Hãrã haire ita heky japishu verã Hesu; tẽvã ñemirã õhẽ tupaovirã kuaretare mbyteipi hasa oho.

Hesu mỹnguera pẽnte kuimbai oarãvãĩ heshamba kũvãipia. ¹heshamba kũvãĩpia. Hesu hasa oho tẽntaipirã, hesha pẽnte kuimbai oarãvãĩ ²Mboireare pyrãndushu Hesu: Pyrỹmboi'ia, mãrã'ĩrãra ko kuimbai oarãvãĩ heshãã kũvãĩpi? Tuure mbai porãmba japo jyrerãra, ti ha ei mbai porãmba japo irãra?³Hesu heishu reta: Hã ẽã hai hareka tuure mbai porãmba japo jyrerã; ko kuimbai kỹrã oava rupii Ñanderu Tumpa heshakapo mbaikavi heshaha verã ñymbaikatukuepe. ⁴Kõĩ terirã ajapo ñõĩpo shymbou vekua potava; shara vãhẽpo pỹntu verãpe, hãrã mbavẽã mapo mba'apo. ⁵Ãime teri ãĩ ko yvy ĩãrẽrã, she hai sapeva kuaretare pevãrã.⁶Hesu opa hei kovarã myndyvy yvype, japo tuju hỹndajype, haivi heshamba kũvãĩpia hesare ñonoshu. ⁷Haipe heishu: Ekua jyvaheshiyy noovã Siloepe (he'iseva: “Jokuehava”). Heshamba kũvãĩpia oho jyvahe, hãrã oujyrã heshajy kũvãĩpi.⁸Hãrã hẽnta juri õre, hareka heshã teri jyrã, hesha vekuare hei jyre ijupi: Hã ẽãra ko kuimbai vapy ĩrã haipi hasavare jururetẽ ishu vekua kyrypoti? ⁹Hãmã ĩmẽ'ẽ heiva: Hai rãnga. Ĩrũre hei jyve: Ha'ẽã rãnga, ova vekuai rãnga. Kuimbai heshamba i kũvãĩpi vekua hei: Hai rãnga she.¹⁰Haipe pyrãndu jyreshu voka kuimbai heshamba kũvãĩpi vekua:Mãrãira ã'ẽ ryheshajy kũvãĩpi? ¹¹Voka kuimbai heishu: Ko kuimbaiHesu he'iashua rãnga japo tujurã ñono shy resare. Hãrã heishe: “Ekua yy noovã Siloepe jyvahe.” Aha aivaherã haipe ravĩ aheshajy kũvãĩpi. ¹²Haivi pyrãndu jyreshu: Mapera ĩmẽ'ẽ voka kuimbai? Hãmã heshamba i kũvãĩpi vekua heishu reta: Aikuãã rãnga.Fariseore ĩnjeta hãndi heshamba i kũvãĩpi vekua. ¹³Haivi raha reta arykai heshamba kũvãĩpi vekua Fariseore ẽvãpe. ¹⁴Putu uava jy arape Hesu japo voka tuju, hãrã mynguera heshamba kũvãĩpia. ¹⁵Hai rehe Fariseore pyrãndu jyshu voka kuimbai heshamba kũvãĩpi vekua: Mãrãra ryheshajy? Hai heishureta: Hesu ñono tuju shy resare, haivi aivaherã; ã'ẽ aheshajy kũvãĩpi.¹⁶Haipe ĩmẽ'ẽ Fariseore heiva: Ko kuimbai kỹrã japo vekua ouã Ñanderu Tumpaivi, shara mbyharuã putu'uava jy ara. Tẽvã ĩrũre hei jyve: Mãrãrapo japo kova mbaikavi heshaha verã, hai mbai porãmba japo iarã? Hairehe pẽnte ñẽẽpẽã ñynõĩrã opa jyvavy reta. ¹⁷Hãrã pyrãndu jyshu reta heshamba kũvãĩpi vekua: Hãmera nde mbaiva rere jyvehe kuimbai nymby heshakajy vekua? Hai hei: She haihe,Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Ñanderu Tumpa mbouva. ¹⁸Tẽvã Judiore rojã jyre kuimbai heshamba kũvãĩpia hareka ã'ẽ kueramava. Koñema hea hẽnoka reta myngueraha vekua tuu hareka ishy.¹⁹Hãrã pyrãndushu reta: Haira kova kuimbai pyndijapo, pee pereheva oa rãvãĩ heshamba kũvãĩpia? Mãrãira ã'ẽ heshajy? ²⁰Ko kuimbai tuu hareka ishy hei: Kuaaha rãnga hai ĩrĩjaporã; hareka oarãvãĩ heshã kũvãĩpi. ²¹Tẽvã, kuahã mãrãra ã'ẽ heshajy. Haereka mbavara mynguera. Pypyrãndushupe; hai rãnga sanjay veama hareka katuma ĩnjeta ijehe.²²Ko kuimbai tuu kỹrã hei kyje irã,shara Judiore iñiñono mãĩmba pẽnte ñẽẽpe, mohẽ verã Sinagogaivi ĩmẽ'ẽ heiva Hesu haiva Kristo. ²³Vokava rehe kuimbai tuu hareka ishy hei: “Pypyrãndushupe, sanjayvẽãma rãnga.”²⁴Haivi hẽnojy reta kuimbai heshamba kũvãĩpi vekuarã, heishu: Ñanderu Tumpa hỹnonde mbeu ãñẽteva; ore kuaaha voka kuimbai hai heko porãmbavarã. ²⁵Tẽvã hai heishu reta: She aikuãã voka kuimbai haira heko porãmba ia ti ha'ẽãra. Pẽnte mba ẽĩ koñei she aikuaa: She aheshã kũvãĩpi tẽvã ã'ẽ ahesha jyma.²⁶Hãmã hykũãĩ pyrãndu jyshu reta: Mbaivara japo ndyrehe? Mãrãra mynguera ndyresa? ²⁷Ko kuimbai heshamba kũvãĩpi vekua heishu reta: Hetama rãnga ãmbeu peje tẽvã shy rojãpi; Mbai verãra pipota hykuãĩ ãmbeujy pee? Potarã iko jyve pyhevi hai mboire verã? ²⁸Haipe poshyjyrerã heishu: Nde rãnga pokui voka kuimbai mboire verã, Moise mboire vekua rãnga ore. ²⁹Ore kuaaha Moise Ñanderu Tumpa ĩnjetashurã; tẽvã voka kuimbai kuaahã mãĩvira ou.³⁰Haipe ko kuimbai heishu reta: Mãrãpijy akorã! Pee pikũã mãĩvira ou, tẽvã she shy mynguera. ³¹Jaikuaa rãnga Ñanderu Tumpa hẽnduãshu mbai porãmba japo iaretarã; koñẽĩ hẽndushu jyrojahea, hareka ĩñẽẽ japoshuva.³²Mãpeã rãnga hẽnduha mbava mynguera, pẽnte kuimbai oarãvãĩ heshamba kũvãĩpiva. ³³Ko kuimbai ouã Ñanderu Tumpaivirã, mba'ẽã rãngapo japo. ³⁴Haipe haire heishu: Nde rearãvãĩ nytynyhẽ vẽkua mbai porãmbava. Potarã rei ỹrỹmboi rẽĩ? Hãrã mõhẽshu reta Sinagogaivi.Heshambare kũvãĩpi hykovepe.³⁵Hesu kuaama ko kuimbai heshamba i kũvãĩpia vekua mõhẽãSinagogaivirã; hesharã heishu: Rirojarahe Ñanderu Tumpa tay? ³⁶Ko kuimbai heishu Hesu: Karai, mbeushe mbavara hai, airojaheverã. ³⁷Hesu heishu: Ryheshama rãngashuje. She rãnga hai, rĩnjeta rẽĩ hãndiva. ³⁸Haipe ko kuimbai hỹnypyã jatyka Hesu hỹnonderã heishu: Airoja ndyrehe, Shi ija.³⁹Haivi Hesu heishu: She ai, ko yvy ĩãrẽ kuaretare hesha ijehe verã mbai porãmba japo vekua; heshamba i kũvãipiare hesha jy verã, hareka hesha iare hesha veama verã kũvãĩpi. ⁴⁰Fariseore haipe ẽ hãndivare, hẽndurã pyrãndushu Hesu: Orera ha ẽĩ jyve heshamba kũvãĩpia? ⁴¹Hesu heishu reta: Pee hai jyve heshamba kũvãĩpiarã, mba'etytẽ pyre verã mbai porãmba vekua. Tẽvã pere pyheshapiarã, oapo pẽãrẽ mbai porãmba pijapo vekua.

Ñẽẽ ñymyhã'ãnga avisha ñyngareko ihea ryheva. ¹Haivi Hesu hei: Ãñetẽĩte hai pee: Ichemba avishare jykora hõcheipi, ỹngaipi icheva, voka hai manarõ'ia. Haivi Hesu hei: Ãñetẽĩte hai pee: Ichemba avishare jykora ²Hãrã õncheipi icheva katy voka hai ãñẽtẽĩte avishare ñyngarekova.³Hãmã õnche ñyngarekova peashu iche verã avisha ñyngarekova, haivi hai hẽno pepẽnteĩ heepe, hãrã avishare kuajyveshu reta ĩñẽẽ. Hãmã hai nohẽ koraivi. ⁴Hãmã nohẽma katuape jy avisha retarã, hỹnonderã ohoshu, hãrã avishare oho haykue shara kuaa reta ĩñẽẽ.⁵Tẽvã kuambare haykue ohoãpo, opãĩpo ñyvãhẽ shi reta, shara kuãã shi ĩñẽẽ. ⁶Kỹrã Hesu ĩnjetashu reta ko ñẽẽ ñymyhã'ãnga rupii, tẽvã haire kuãã mbaivara he'ise.Hesu hai avishare ñyngarekova pya kaviva. ⁷Haipe Hesu hykuãĩ hei jyshu reta: Ãñẽtevape haijy pee: Shehai õnche avishare iche õĩpi. ⁸Opaite ñỹtynonde shyhevi vekuarehaireta rãnga mãnarõ, hareka heko porãmba iare; hãme rãnga avishare ñẽẽ hẽnduãshu reta.⁹She hai õche; she rupii icheva, oho jepepo. Hãrã hãĩpo ko avishare rãĩmi, iche hareka õhẽ koraivirã houverã vãhẽshua. ¹⁰Mãnãrõ ia koñeĩ ou mãnãrõ verã, puruka, hareka pyrỹmambai verã; tẽvã she ai avishare amyngove verã, harekaãmẽ verã tykove opambava.¹¹hai avishare ñyngarekova pya kaviva. Hãrã ko avishare ñyngarekova pya kaviva mẽẽpo hykove jy avishare. ¹²Hãrã hepy mẽ ẽãshurã rehẽĩ mba'apova, tẽvã heshama ou avara vasurã, hejarã ñyvãhẽ shi, shara ha'ẽã hai avishareñyngarekova, hareka humbare. Haipe avara vasu opa mõmõhe vokaavishare. ¹³Hãrã ko kuimbai ñyvãhẽ shara kyrypoti rehẽĩ mba'apo.Hãrã mba'ẽãshu hai voka avishare.¹⁴She hai avishare ñyngarekova pya kaviva. ¹⁵Sheru shykuaa kavi, hãrã she aikuaa kavi jyveshu Sheru. Kỹrãĩ aikuaa kavi jyve shy avishare; hãrã haire shykua kavi jyve. She ãmẽẽpo shy rykove shy avishare. ¹⁶Ĩmẽĩ are jyve ỹnga avishare haimba kova korape õre, vokavare opapo aru jyvekui. Hãrã haire japo verã jyve shiñẽẽ. Hãrã ĩmẽpo ẽ pẽnte jaty vasu vapẽĩ, hareka koñẽĩ pẽnte avishare ñyngarekova.¹⁷Sheru rãnga shy raihu: Shara amẽẽ shy rykove, haivi apysy jy verã. ¹⁸Mba'ety heky shy heviva shy rykove. Sheii ãmẽẽ jyvẽrã. Shara shijuhuvi ãmẽẽ hareka apysyjy verã. Kỹrã heishe Sheru ajapo verã.¹⁹Judiore hẽndu vokavãrã pẽnte ñẽẽva pẽã ñynõĩ jyreta. ²⁰Heta ẽ haire heiva: Mãrã'ĩrãra pyhẽndushu? Ko mbai poshy ĩmẽrea, hareka kuakuamba ia. ²¹Tẽvã ĩrũ reta hei: Mba'ety mbai poshy ĩmẽrea kỹrã ĩnjetava. Mbai poshy ĩmẽrea mynguerãpo pẽnte heshamba kũvãĩpia.Judiore mbijiche Hesu. ²²Ro y irã Hesu oho Jerusalenpe, iko arete ñymymandua tupao mẽ ẽãjy py ahurã ryheva Ñanderu Tumpape. ²³Hesu vata i tupao juri, õche Salomon he'iashua õĩpi. ²⁴Haivi Judiore opa jerehe Hesu, hãrã pyrãndushu reta: Mbai peve rapo kỹrã yryre kuaa kavimba mbavara nde? Nde hai Kristorã mbeu kavi ore.²⁵Hesu heishu reta: Ãmbeuma rãnga pee, tẽvã shy rojãpi. Opa mbaikavi heshaha verã she ajapo Sheru ñymbaikatu rupii, hãrã vokava rupii shy kuaaha mbavara she. ²⁶Tẽvã pee pyrojãã, shara ha'ẽã pee shy avishare ryhevarã, je hai peeva rãĩmi.²⁷Shy avishare kuaa shiñẽẽ, hãrã she aikuaashu retarã, haire ou shaykue. ²⁸She ãmẽẽshu reta tykove opamba verã; hareka mbairãmba õñehũndi verã, hãrã mbavẽãpo heky shepoivi.²⁹Sheru ñymbaikatuveva, mẽẽ she vokava. Hãrã mba'ety ỹngare hekyshi verã ipoivi. ³⁰She hareka Teru, yrỹ pẽnteĩ. ³¹Haipe Judiore heky ita japishu verãre Hesu.³²Tẽvã Hesu heishu reta: Heta mbaikavi ajapo pyny nonde Sheru ñymbaikatu rupii. Mãrãvãĩte rehera pota itapeshukapi? ³³Judiore heishu: Ndukahãpo itape mbaikavi rijapo vekua rehe, rĩnjeta porã reheĩ rãnga Ñanderu Tumpare. Kuimba'ẽĩ rãnga nde, tẽvã rijijapori Ñanderu Tumpa rãĩmi.³⁴Haipe Hesu heishu reta: Pyndy kuatiape ẽ Ñanderu Tumpa heirã vekua: Pee rãnga Ñanderu Tumpare! ³⁵Jaikuaa Ñanderu Tumpa kuatia ĩñẽẽpy heiva, katumba mbairã ñambijicheva; Ñanderu Tumpa rãnga mbyhee tumpare, opaite ĩñẽẽ roja vekuare. ³⁶Ñanderu Tumpa shy pyhỹrõ hãrã shymbou yvy ĩãrẽ: Mãrã'ĩrãra akuarã pere, she ãĩjeta porãmba hea Ñanderu Tumpare, she haije “She haiva Ñanderu Tumpa Tay rehera.”³⁷Hãmã Sheru mbai japova ajapoãrã, avy shyrojapi. ³⁸Tẽvã ajapo shy rojambatẽ piva, pyroja mbaikavi ajapova. Pikuaa kavi verã Sheru ĩmẽ'ẽ she ndie, hãrã she ãĩmẽ ãĩ hãndi. ³⁹Hykuãĩ pota raha mbypereso jyre, tẽvã Hesu õhẽshi reta haire pãũvi.⁴⁰Haivi Hesu ohojy yy syryva Jordan hyvaisho kyty, Juan Bautista pỹrỹ mỹngarai vekuape. Hãrã haipe pyta. ⁴¹Heta kuaretare oho hai ẽvãpe, hãrã hei jyre: Juan mbaikavi heshaha verã japombatẽ haiva, tẽvã ãñẽte heihe vekua ko kuimbai. ⁴²Hãrã kuaretare heta ẽ jyrojahe vekua Hesu.

Lazaro manorã vẽkua. ¹Ĩmẽnda'ẽ pẽnte kuimbai Betaniape'õ ñymbairasyva Lazaro he'iashua, hĩndyre Maria hareka Marta hẽntape. Ĩmẽnda'ẽ pẽnte kuimbai Betaniape'õ ñymbairasyva Lazaro ²Voka Maria, Lazaro hĩndy, haimba mbai pisheka ñõhẽ vẽkua Hesu ipyre, hareka ñãka haapy johejy vekua.³Haipe hĩndy mõkue'iare he'ikashu reta Hesu: Yreja, ni'ĩrũ ryhaihuva rãnga ñymbairasy'ẽ. ⁴Hesu vokava hẽndurã hei: Ko mbairasy ha'ẽã rãnga opa verã ñymãnope; Ñanderu Tumpa pyrãtãkue heshaka verãĩ rãnga, ko Lazaro ñymbairasykue rupii Ñanderu Tumpa heshakapokui tay mbai vasuveva.⁵Hesu haihu Marta, Maria hareka Lazaro. ⁶Hesu hẽndutẽ Lazaro ñymbairasyva, pyta veejy mõkue ara hai ẽvãpe. ⁷Mbahapy arajyape Hesu heishu mboireare: Jahajy Judeape.⁸Haipe mboireare heishu: Pyrỹmboi'ia, ka'ãmẽĩ rãnga haipe'õ Judiore ndyreka jyre pota itape ndukarã, hãmera potama rehojy hai kyty? ⁹Hesu heishu reta: Pẽnte ara rãnga ĩmẽre 12 ora. Kuareta arape vatava rãnga vapiã, shara kuarasy sapeshu.¹⁰Tẽvã pỹntuaipi vatava vapipo, shara mba'ety sapeva. ¹¹Haivi Hesu heishu reta: Ñani'ĩrũ Lazaro rãnga ochema'ẽ, tẽvã ahapo ãmomba.¹²Haipe mboireare heishu: Yreja, Lazaro ochẽĩ'ẽrãmẽãra he'ise kuera verã. ¹³Hesu rãnga he'ise Lazaromanomava, tẽvã mboireare kuãã reta mõãtẽ ochẽĩ'ẽshurã. ¹⁴HaiviHesu mbeu kavishu reta: Lazaro rãnga manoma.¹⁵She avya'ãĩ, ãimeã haiperã, shara haikavive pee pevarã, piroja shyrehe verã. Tẽvã jaha ñamaĩhẽ. ¹⁶Haipe Tomas, mbyheavajy “Mõkuepya” heishu hapishare: “Jahave ñamano hãndi verã ko pyrỹmboi'ia”.Hesu hai tykove. ¹⁷Hesu vãhẽ tẽnta Betaniaperã, mbe'uashu ũrũndy arama hasava Lazaro ñõtỹava. ¹⁸Betania mbyryã'ẽshi Jerusalen, mbahapy kilometroipi, ¹⁹heta Judiore oho Marta hareka Maria hẽntape, jaheo hãndi verãre jykyvy manoshirã. ²⁰Marta hẽnduma Hesu vãhẽ ourã, õhẽ hỹvãĩtishu, tẽvã Maria hoo'ipẽĩ ĩmẽhai.²¹Haipe Marta heishu Hesu: Yreja, kope rĩmẽrẽirã, shy kyvy manomba tẽvẽrã. ²²Tẽvã Ñanderu Tumpa mẽẽñoĩpo ndekui rirureshuva, vokava she aikuaa kavi. ²³Hesu heishu: Ndykyvy hekove jypokui.²⁴Marta heishu Hesu: She rãnga aikuaa, manovare kuerajy verã, tẽvãvokava ikopokui ara japyape. ²⁵Haipe Hesu heishu Marta: She haimanovare mynguerajy'ia, hareka tykove mẽẽva . Shyrehe jyrojava, ajemãĩpo mano kuerajyñoĩpo. ²⁶Hãrã opaite hykove teri'iare jyrojashyreheva, opa ara pevarãpo mano. Ndera ryroja kova mbai?²⁷Marta heishu Hesu: Kỹrãĩte, Sheja. Aroja nde haiva Kristo, Ñanderu Tumpa Tay ou verã aryyka'e ko yvy ĩãrẽ. Hesu jaheo Lazaro ñotyhã vẽkuape hynonde ²⁸Haivi Hesu kova mbai opa heirã, Marta oho hẽno kypy Maria, ñemiãpẽĩ heishu: Pyrỹmboi'ia vãhẽma ou kope, hai nyrẽnokaje. ²⁹Maria hẽndu vokavarã pũã oho Hesu ẽvãpe.³⁰Hesu icheãmba teri Betaniape, ĩmẽimba teri'ẽ Marta hỹvaĩtishu vekuape. ³¹Judiore haipe'ẽ hãndiare hẽntape, heshama Maria õhẽ ohorã opa jyraha jyve hipi, mõãtẽ tã'õvẽ ẽvãpe oho jaheorã. ³²Maria vãhẽma oho Hesu ẽvãperã, ĩñesu hỹnonderã heishu: Yreja, kope rĩmerẽĩrã shykyvy Lazaro mano mbatẽ verã.³³Hesu hesha Maria hareka Judiore ou hãndiare jaheo jyrerã, paveteshu hãrã mbyvy'ã jyve. ³⁴Hãrã Hesu pyrãndushu reta: Mãpera piñoty? Haire hei: Yreja, ei mãĩhe. ³⁵Haipe Hesu jaheo.³⁶Hãrã Judiore hei: Pyheshara marãra haihumbashu. ³⁷Tẽvã ĩmẽ'ẽ heiva: Hai rãnga mynguera'i heshamba kũvãĩpiare, mba'ẽãngamba katu japo Lazaro manomba verã?Lazaro kuerajy. ³⁸Hesu jaheo ryheve ñymboja ita jo'oa vekuape, Lazaro hetekue ẽvãpe, vokava hõche ita vasukuepy mbotyha. ³⁹Hesu hei: Pymbysyryshi mbotyhapya! Marta, Lazaro hĩndy heishu Hesu: Yreja, ĩnẽma rãnga ãmo'ẽ shara ũrũndy arama hasa manova. ⁴⁰Hesu heishu: She rãnga haindeje'i, ryrojarã ryhesha verã Ñanderu Tumpa pyrãtãkue!⁴¹Hãrã mbysyry reta ita vasukue mbotyhapya. Hesu vate mãĩrã hei: Sheru, avy'aite ãĩ shara nde shyrẽndu. ⁴²She aikuaashyrẽnduñõĩrã, tẽvã kova kuaretare rehe kyrã hainde, roja verãre nde hai shymbouvarã.⁴³Opama kyrã heirã hỹnatu sapuke: Lazaro, ẽhẽ katuape! ⁴⁴Hãrã Lazaro õhẽ ita jo'oha vekuaivi, ipo hareka ipy mamahãpya ryheve, hãndi hova mbaso'iapya savana tĩĩ vẽkua. Hesu heishu reta: Opa pijorashi mamahãpy vekua, pymã'ẽĩhe tohojy.Ñemiãpeĩ ñẽẽ ñonoãhe Hesu pysyha vẽrã. ⁴⁵Heta Judiovare ou mi'ĩrũ vẽkuare Maria heshama Hesujapovarã, jyroja jyehe reta. ⁴⁶Tẽvã a'ãmore jyraha Fariseore ẽvãpe, mbeushu reta Hesu japo vekua.⁴⁷Haipe Fariseo hareka pai ruvishare ñymbaty hãndi mburuvisha retarã hei: Mbaivara jajapopo? Ko kuimbai rãnga heta mbaikavi heshaha verã japo. ⁴⁸Ñama'ẽĩhe kyrãĩ'ẽ kovarã, opavapo jyrojahekui, hareka mburuvisha Romape'õre oupo mambaikui ñande tupao hareka ñanyrẽta.⁴⁹Tẽvã Caifas he'iashua, pai ruvisharã'õ vokava añope heishu reta: Pee rãnga mba'ẽã pikuaa? ⁵⁰Pyheshããra, haikavivepopekui pẽnte kuimbai mano opava reherã, mãhẽ opaite tẽntape'iare jyvareahekui.⁵¹Caifas ijuhuvireĩã hei Ñanderu Tumpa mbykuaaka shara hai pai ruvisha vokava añope, hei Hesu manohe verã tẽnta Judiovare. ⁵²Hesu manorã ha'ẽã Judiova retaĩ mondojepe verã, ẽẽjyve opaite Ñanderu Tumpa jyrojaheare mbatyrã pẽnte ñẽẽpe ñono verã. ⁵³Hãrã voka araivive, Judio juhuvishare pẽnte ñẽẽpẽĩ ñynoĩ juka verã Hesu.⁵⁴Hãrã Hesu vata veamã Judiorembyteipi, koñẽĩ õhẽ Judeaivi hareka oho yvy ikoambaipi hyvache, tẽnta Efrain he'iashuape, haipe pyta hãndi mboireare. ⁵⁵Vãhẽserima arete Pascua verãpe Judiore jy'arete, hãrã kuaretare heta ohova Jerusalenpe ñymyhẽvã areterã.⁵⁶Hãrã hekajyre Hesu, tupaopeĩmẽma ñynoĩrã pyrãndu jyre ijupe: Mãrãra pere, Hesu ourapovekuiareterã? ⁵⁷Fariseore hareka pai ruvishare heishu kuaretare: Ĩmẽ'ẽHesu heshavarã, tymbeu orekui pysyha verã.

Pẽnte taupe ñõhẽhe Hesu mbai pisheka kavi. ¹Hãrã 6 aravape ndeiteri vãhẽ arete Pascua, Hesu oho Betaniape Lazaro hẽntape. Hãrã Lazaro Hesu mynguerajy Hãrã 6 aravape ndeiteri vãhẽ arete Pascua, Hesu oho manovare pãũvi. ²Haipe pynturã japo reta karuvasu Hesu heepe. Marta ñono'ẽ mẽsape hou verãre; haipe Lazaro vapy jyve karu hãndi verã Hesu. ³Maria veru mbai pisheka kavi nardoivi japohava, hareka hepyva, Hesu ipyre kyty. Maria opa kytyherã ñãkahaapymitĩnijy. Haipe oo ipe opa vyhasa mbai pishekakue.⁴Hãrã Judas Iscariote, Hesu mboireareva jyve, hareka pysyka'ẽshu verã hei: ⁵Haikavitẽ verã ko mbai pisheka õvẽndeha 300 ara repykuerã; haivi pavete'iare mẽ'ẽhashu verã! ⁶Tẽvã Judas japureii'i pota manduaheva pavete'iare, shara mãnarõserãmẽi. Shara hai kyrypoti mbatyhava hyru ñyngareko'ihearã, opaĩ ñomi ñonohapyva.⁷Haipe Hesu heishu Judas: Avy kyrã ereshu ko taupe! Shara hai kytyma shyrehe mbai pisheka kavi ara amanoma verãpe. ⁸Kuaretapavetevare opa ara pikoñõĩpo hãndi, tẽvã she opa arããpo aiko pynypãũpe.Ñemiãpeĩ ñẽẽ ñonoãhe Lazaro jukaha vẽrã. ⁹Heta'ẽ Judiore kuava Hesu Betaniape'ẽrã, jyraha haipe hesha verãre Hesu hareka jyve Lazaro, Hesu mynguerajy manovare pãũvi. ¹⁰Haipe pai juhuvishare pẽnte ñẽẽpẽĩ ñynõĩ juka verã jyve Lazaro. ¹¹Shara hai rupii heta Judiovare ohovẽãma haykue, shara Hesu haykue opa jyraha mbaikavi japo'irã.Hesu iche Jerusalenpe. ¹²Pareejyrã, kuaretare jyraha tẽnta Jerusalenpe arete Pascua pevarãpe, haipe kuaa reta Hesu Jerusalen kyty oho'ijyverã. ¹³Hãrã jasyja reta karãnday hoky jyraha hỹvãĩti verã Hesu hareka sapuke jyrerã hei: Yrỹmondojepeve, Ûrũtumpa! Tyma'ẽã kavihe Ñanderu Tumpa heepe ouva! Tyma'ẽã kavihe Israel juhuvisha vasu!¹⁴Hesu hesha pẽnte mbirikarã jupihe, Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ mbyparahavape heiva rãĩmi: ¹⁵Avy pykyje tẽnta Sionpe'õre! Pymãĩhe ouma punduruvisha vasu! Mbirikamire ou”.¹⁶Jypyiterã Hesu mboireare kũãã reta mbaivara he'ise kova jehu'õ. Tẽvã Hesu manorã hareka kuerajymarã, manduahe reta opaite kova mbai ikova Ñanderu Tumpa ĩñẽẽ mbyparahava heiva rãĩmi ikohe Hesu.¹⁷Opaite kuaretare Hesu ẽẽ hãndi vekuare, Lazaro hẽno harekamynguerajyrã manovare pãũvi, haire opa mbeu heshava. ¹⁸Hãrãkuaretare õhẽ hỹvãĩtishu reta Hesu, shara haire kuaa mbaikavi heshaha verã japo'irã. ¹⁹Tẽvã Fariseore hei jyre ijupe: Pyheshara mba'ẽãny amopo katu jajapo. Pymãĩhe, mãrãra opa jyraha hipii reta!Tẽnta Greciape'õre heka jyre Hesu. ²⁰Jerusalenpe ohova kuaretare omombai verã Ñanderu TumpaPascua jy areterã, haire pãũpi jyre jyve Greciava. ²¹Kovare ñymbojahe Felipe, hai jyve tẽnta Betsaidava, Galileape'õ, jurureshu reta: Pota rãnga heshahave Hesu. ²²Felipe oho mbeushu Andres, hãrã mõkuevea jyraha mbeushu Hesu.²³Hesu heishu reta: Vãhema ara kuaretare kuaa verã mbavara hai Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvyĩãrẽ. ²⁴Ãñete hai pee, trigo hãỹ o'ã yvyperã hareka jaiãrã hẽñoãkyrãĩ pyta, tẽvã mbai rãỹ ñotyhãrã hareka jairã hẽñorã hetapo'ia.²⁵Hãrã ĩmẽ'ẽ kuaretare hykoveĩ haihuvevarã, hipityãpo tykoveopambava tẽvã hykove haihumba hipitypokui tykove opambava. ²⁶Hãrã ĩmẽ'ẽ pota ou shaykuevarã, tijapo she haiva. Mãĩpi she ãĩme'ãĩvãpe, haipepo ĩme'ẽjyve shyryhevare, hãrã Sheru omombaivasuposhukui.Hesu mbeu mano vẽrã. ²⁷Ã'ẽ ajepy'apy ãĩ. Mbaivarapo haivejykui? hairapo: “Sheru mbyhasa shyhevi ko vyamba vekua?” Ha'ẽrãveara she ai ajapo verã Sheru potava. ²⁸Koñeĩpo haishu: “Sheru, heshakashu kuaretare nymbaikatukue”. Haipe ñyhẽndu ñẽẽ vate araivi heiva: Aheshakama rãnga shymbaikatukue, tẽvã hykuaĩpo aheshakajy. ²⁹Haipi'iare hẽnduva heireta hy'apuva rãnga, tẽvã ĩmẽ'ẽjy heiva: Tumpa jokueva rãnga ĩnjetashu Hesu.³⁰Hesu heishu reta: Ha'ẽã kova ñẽẽ she pevarã ĩñendukava, koñẽi pee pevarã. ³¹Ã'ẽ kuaretare yvy ĩãrẽ'õ jaheapohekui, Ãña ruvisha ko yvy ĩãrẽ'õ mohẽãpokui katuape.³²Tẽvã kurusure shurupihamarã, opajypo aru shijupekui jyroja shyrehe verã. ³³Kỹrã Hesu mbeu kavishu reta marãrapo mano kurusure.³⁴Hãrã kuaretare heishu: Ore rãnga hẽnduha Ñanderu Tumpa jykuatiape hei Kristo hykove japymba verã. Mãrã'ĩrãra rere Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ hupiha verã kurusure? Akuarã mbavara Kuareta tay rãĩmi ou vekua yvy ĩãrẽ? ³⁵Hesu heishu reta: She aiko teripo asape pynymbytepe, tẽvã kỹỹvẽãmapo. Pyvata pyreko teri kova sape'õrã, mãhẽ pyndysapyakui timimbiva; shara timimbivape ikovare kũãã mãĩpirapo oho. ³⁶Ĩmẽteri ẽẽ pynymbytepe sape'õrã pirojahese, hai ryhevare iko pyndyhevi verã. Hesu opa kyrã heirã, haire mbyteivi ñemirã ohoshi reta.Judiore jyrojããhe Hesu. ³⁷Hesu heta mbaikavi heshaha verã japo Judiore hỹnonde, haire heshatẽvã jyrojãhe. ³⁸Kỹrã jehu iko verã Tumpa ĩñẽẽ mbeu'ia Isaias mbypara vekuape: Sheja, mbavara roja ñambeuva? Mbavaperaryheshaka nymbaikatukue?³⁹Hãrã kuaretare katuã roja, shara Isaias kyrã mbyparajy verã. ⁴⁰Ñanderu Tumpa opa mỹhãvẽshihesare hareka pya mytãtashi reta. Mahẽ hesha retakui hareka kuaareta pyaperã, jyroja shyreherã oujy retakui shykoty, amỹngueraverãre.⁴¹Isaias kỹrã mbypara shara hesha Hesu himbipekue, hãrã kyrã ĩnjetahe. ⁴²Kỹrãtẽvã, heta Judio jyroja jyvehe Hesu, hareka huvishavare, tẽvã mbe'uãrãmeĩ opavare hỹnonde shara Fariseo retaivi kyje jyre, potãã mõhẽshu reta Sinagogaivirã. ⁴³Haire japoveshu kuaretare heivarã, japoã reta mbaikavi Ñanderu Tumpaivi ouva.Hesu ou mondojepe kuaretare. ⁴⁴Hesu hỹnãtu ĩnjetarã hei: Shyrehe jyrojava, jyroja jyvehe Sheru. Hai rãnga shymbou vekua. ⁴⁵Hãrã shyreshava, hesha jyve shymbou vekua.⁴⁶She hai sapeva ko yvy ĩãrẽ, hãrã opaite shyrehe jyrojava ikovẽãmapo timimbivape. ⁴⁷Ĩmẽ'ẽ shiñẽẽ hẽndutẽvã japombavarã, sheeãpo ajahehekui. Shara she aĩã ko yvy ĩãrẽ ajahehe verã kuaretare, koñẽĩ she ai amondo jepeshu verãre.⁴⁸Hãrã ĩmẽ'ẽ shiñẽẽ mbijicheva hareka japombavarã, ĩmẽmare jahehe verã. She hai vekuapo jahehekui ara japyape vãhẽmarã. ⁴⁹She shijuhuvĩi rẽĩã ãĩnjeta, Sheru shymbou vekua rãnga mbeushe mbaivarapo apyrymboihe. ⁵⁰She aikuaa Sheru ĩñẽẽ potava hai tykove opamba pevarã. Hãrã opaite she haiva, Sheru heisheva rãĩmi ambeupe.

Hesu johe mboireare ipy. ¹Arete Pascua serima'ẽvã, Hesu kuaa vãhẽma jy'ara ko yvy ĩãre, haivi ohojy verã vate arapy Tuu ẽvãpe. Hesu Arete Pascua serima'ẽvã, Hesu kuaa vãhẽma jy'ara ko haihuñõĩtẽvã, hai mĩ'ĩrũre vekua ko yvy ĩãrẽ, hãrã heshakashu reta hai heko jyhaihuva ryheva. ²Haipe Hesu mboireare hãndi karuñynoĩvape, Ãña espiritukue Juda Iscariote pyapemare, Simon Iscariote tay, ityshu verã Hesu.³Hesu kuaa Ñanderu Tumpamboushuva hareka hai ohojy verã Tuu ẽvãpe, shara opa mbai Tuu ñono ipope. ⁴Hãrã karuma ñynoĩrã Hesu pũã mesaivi, jasoiva hekyrã, ijokuapy toalla. ⁵Haivi ratonape yy ñonorã õñepyrõ johe mboireare ipy, hãrã toalla ijokua'ipya mitinijypy.⁶Simon Pedro ipy joheamapo'ẽrã hei: Sheja, haira rijoheposhe, shepy? ⁷Hesu heishu Pedro: Ã'ẽ rikũããteri ajapova ãĩva tẽvã ndei rikuaa kavi. ⁸Pedro hei: Añonoã rãngaponde rijoheshe verã shepy! Hesu heishu: Ajohẽãnderã, haivẽãmapo ndekui shyryheva. ⁹Simon Pedro heishu: Sheja, akuarã avy shepyĩ joheshe, johe jyveshe shepo hareka shãka.¹⁰Tẽvã Hesu heishu: Hairãã opa jahuva koñeĩpo ipyĩ johe, shara hai kyaveama'ẽ. Hãrã pee pyndykyaveama, tẽvã ha'ẽã opaĩ kyamba'õ. ¹¹Hesu kyrã hei: “ha'ẽã opaĩ kyamba'õ”, shara kuaa'ẽ mbavarapo pysykakui.¹²Hesu opama mboireare ipy joheshurã mondejy mondeva ĩãrẽ'õ, haivi vapyjy mesaperã, heishu reta: Pikuaara mbaiverãra kyrã ajapo pyndyrehe? ¹³Pee rãnga shymbyheepi “Pyrỹmboi'ia hareka Sheja”, haikavi rãnga kyrã pererã, shara haishe. ¹⁴Hãrã she, Pyrỹmboi'ia, hareka Pindi Ija pepy ajoherã. Kỹrãpo pijohe jyve pijupe pepy. ¹⁵She aheshaka pee ajapova, kỹrã pijapo verã jyve.¹⁶Ãñẽte hai pee katũã jokuehareva vateve'ẽshi jokuerea, hareka katũã mondohava vateve ẽshi mondokava. ¹⁷Pikuaa kavi kovarã, hareka pijaporã pyvy'apokui. ¹⁸Ha'ẽã she ãĩnjeta ãĩ pyndyreheva; shara she aikuaa mbava retara apyhỹrõ. Tẽvã iko ñõĩpo Ñanderu Tumpa jykuatiapeheiva: “Karu'ẽ shendieva, ñymbyvaisho shyrehe”.¹⁹Ã'ẽvãĩ hai pee ndeiteri ikorã, ikomarã pyroja verã Sheñoĩva. ²⁰Ãñẽte hai pee, ãmondova mỹvãhẽ kaviva, Shymỹvãhẽ jyve; hãrã Shymỹvãhẽva, mỹvãhẽ jyve shymbou vekua.Hesu mbeu Judas pysyka vẽrã. ²¹Kova opama heirã, Hesu pyape ñandu vyambavarã hei: Ãñetehai pee, pẽnte pynymbyte'õpo shypysykakui. ²²Haipe mboireareopa mãĩ ijehe, shara kuãã reta mbavara Hesu hei'ẽhe.²³Pẽnte mboirea Hesu haihuveva, vapy'ẽ jichere karu ñynõĩrã, ²⁴hãrã Simon Pedro mỹhã'ãnga'ẽshu, pyrãndushu verã Hesu mbavara hei'ẽshu. ²⁵Hãrã ko mboirea ñymbojaveherã pyrãndushu Hesu: Yreja, mbavarapokui?²⁶Hesu heishu: Ãmãkypo kova pãhã pysẽvẽ, hãrã ãmẽẽshua haipokui vokava. Haivi mãky pãhã pysẽvẽrã mẽẽshu Judas Iscariote, Simon tay. ²⁷Hãrã Judas pãhã pysevẽ hekymarã, Ãña iche pyape. Haipe Hesu heishu: Ârẽ'ãĩte japo rijapo verã.²⁸Tẽvã haipe karu'ẽ hãndivare, mba'ety kuaava mãrã'ĩrãra kỹrãheishu. ²⁹Judas rãnga kyrypoti hyru ñyngareko'ihearã, ĩmẽ'ẽ mõãteHesu heishu oho ova verã mba'etyshuare Pascua pevarã, ti mẽẽshu verã mãĩnunga pavete'iare. ³⁰Hãrã Judas pãhã pysevẽ opama hourã, õhẽ oho. Pyntumãĩmba.Ñẽẽ py'ahuva japoa vẽrã. ³¹Judas ohomãrã Hesu hei: Ã'ẽ she, Kuareta tay rãĩmi ai vekua ko yvy ĩãrẽ aheshakapo shymbaikatukue, hareka she rupii Ñanderu Tumpa heshakapo ñymbaikatukue. ³²Hãrã she aheshaka Ñanderu Tumpa ñymbaikatukuerã, Ñanderu Tumpa ñonopo jyve shyrehe mbaikatukue, hareka areãpo kỹrã japokui. ³³Shyrayre, kỹvẽãmapo ãĩme'ãĩ pynymbytepe, shyrekapopikui, hãrã Judiore haishua rãĩmi ã'ẽ haijyve pee: Katũãpo peho, she aha verãpe.³⁴Aheja pee kova ñẽẽ py'ahuva japoha verã: Pijyhaihu. She apyryhaihuva rãĩmipo pijyhaihu jyve. ³⁵Pijyhaihurã, opaite kuaretare heshapo pyndyrehe, pee haiva shyryhevare.Hesu hei Pedro ñomishu vẽrã. ³⁶Simón Pedro pyrãndushu Hesu: Sheja, mãtyrapo reho? Hesu heishu: She aha verãpe, katũãpo ã'ẽ shimi'ĩrũ; tẽvã ha'ereipo rei shĩmi'ĩrũkui. ³⁷Haipe Pedro heishu: Sheja, mãrã'ĩrãra katũãpo ã'ẽ ãrĩmi'ĩrũ? She ãĩjyve ãmano ndyrehe verã. ³⁸Hesu heishu: Ãñetera rere rymano shyrehe verã? Ãñetẽĩte hainde, ndeiteri uru ñẽẽrã,mbahapyjypo rerekui shykuambava.

Hesu rupii katu ñavãhẽ Tuu ẽvãpe. ¹Avy pyvy'ããpi, pirojahe Ñanderu Tumpa hareka piroja jyve shyrehe. Avy pyvy'ããpi, pirojahe Ñanderu Tumpa hareka piroja ²Sheru hẽntape heta'ẽ pynyrẽndarã; kỹrããrã,ãmbe'ũãpo pee, hãrã ahapo ãmyhẽvã pee pẽĩ verãpe. ³Haiviahajymarã, opa kavima ãmyhẽvã pẽi verãperãpo aijy apyryrahakui,jaiko pãvẽĩ verã she aikovape.⁴Pee rãnga pikuaa matyrapo ahahareka pikuaajy vokava pe, peho verãpe. ⁵Tomas heishu Hesu:Yreja, kuahãã rãnga matyrapo reho. Mãrãrapo kuaaha vokavape? ⁶Hesu heishu: She hai vokava pee, añeteva hareka tykove. She rupii katu vãhẽhã Sheru ẽvãpe. ⁷Shykuaapirã, pikuaapo jyveshu Sheru, hãrã ã'ẽvãĩ pikuamashu, shara pyheshapẽishu.⁸Haipe Felipe heishu: Yreja, ma'ẽĩhe tyheshahave Ñanderu, kyrãĩterã haikavimapo orekui. ⁹Hesu heishu: Felipe, kuriãã rãnga aiko ai penendie, hãmerã nde'iave shykuaa? Shyreshava, heshamajyve Sheru. Mãrã'ĩrãra rereshe apyrymbyheshaka verã Sheru?¹⁰Ryrojããra Sheru hãndi pẽntevãĩ orerãme? Kova haipeva ha'ẽãshijuhuvii haiva, koñeĩ ajapo Sheru pota ajaposhuva. Hãrã She rupii hai japo pota japova. ¹¹Shyrojapi Sheru hãndi pẽntevãĩ orevarã, hãrã pyrojãã she haivarã, ajapo vekuãĩ pyroja.¹²Ãñete hai pee, jyroja shyreheva japopo jyvekui opa mãĩnũnga she ajapova, hareka hetaitevepo mãĩnũnga japokui, shara ahajypo Sheru ẽvãpe. ¹³Hãrã opaite mãĩnunga shyreepe pirureva ãmẽẽpope; She rupii rojaha verã Sheru. ¹⁴She amẽẽñoĩpope mãĩnunga shyreepe pirureva.Hesu mbeu mbouñoĩ vẽrã Espiritu Santo. ¹⁵Shyraihupirã pijapopo she haipeva. ¹⁶Hãrã airureposhukui Sheru mboupe verã, pynymbory verã vokava hai Espiritu Santo opa ara pinimi'ĩrũ verã. ¹⁷Vokava Espiritu Santo haipo pynymboihekui mbai ãñẽteva, hãrã Ñanderu Tumpa jyrojambahea katuãpo ẽẽ hãndi, shara haire heshãã hareka kuãã. Tẽvã pee pikuashu shara hai ikoma penendie, hareka ikopokui pyndypyape.¹⁸Ha'ẽã apyryrejaite verã, aijypo aiko penendiekui. ¹⁹Kõõima'ẽ,kuaretare shyreshaveama verãpe, tẽvã pee shyreshajypokui, shara amanoãpokui hãrã pee pymano'ãĩpo jyvekui. ²⁰Voka arape pikuaapokui Sheru hãndi pẽntevãĩ orevarã, hãrã she ãĩjyve pyndyrehe hareka she ãĩpo jyve pyndypyape.²¹Hãrã shiñẽẽ hẽnduva hareka japova, vokava hai ãñete shyraihuva, shyraihuva Ñanderu Tumpa haihupo jyveshu, hãrã she ahaihupo jyve, hãmã aheshakaposhu marãvara she. ²²Haipe Judas heishu Hesu; (ha'ẽã Iscariote): Yreja, mãrã'ĩrãra oreĩpo rijeshaka'ore, hãmẽra kuaretare rijeshakããpo jyveshu?²³Hesu heishu: Shy raihuva japo she haiva, hãrã Sheru haihu poshu vokava, Sheru hareka She ouhapo ikoha hãndi. ²⁴Tẽvã shy raihumba, japoã she haiva. Hãrã pee pyhẽndu pẽĩva ko ñẽẽ ha ẽa shiñẽẽ, Sheru shymbou vekua ĩñẽẽ rãnga.²⁵Opaite kova mbai ambeu ãĩ pee, ãĩmẽ teri ãĩ penendierã. ²⁶Tẽvã Espiritu Santo Sheru shyreepe mbou verã hai pynymbory verã,pynymbo'epo hareka pynymymanduakahe verã opa mãĩnunga hai pee vekua. ²⁷Ahajyma, ahejape pyavapy. Ãmẽẽ pee shypyavapy, ãmẽ'ẽãpe kuaretare mẽẽva rãĩmi. Avy pyvy'ããpẽĩ hareka avy pykyje.²⁸Pee rãnga shyrẽnduma, kuri haije ahajyrã hareka aijy aiko penendie verã. Pee añete shyraihurã pyvy'aĩpo, shara pikuama ahajypo Sheru ẽvãperã mbai vasuve shyheviva. ²⁹Ãmbeu pee kova mbai ndeiteri jehurã, hãmerãpo pyrojakui ikomãrã. ³⁰Hetaveamapo ãĩnjeta pee, shara vãhẽma ou Ãña ko yvy ĩãrẽ'õ ruvisha. Hai mbaivapẽã jepy shyrehe. ³¹Tẽvã kỹrãpo kuaretare kuaa jyve sheahaihushuva Sheru, hareka ajaposhu hai heisheva. Pupũa, jahakoivi.

¹Hesu hai uva jypy ãñeteva.¹Hesu heijyshu mboireare: She hai uva jypy ãñeteva, hãrã Sheru hai ñyngareko'ihea. ²Hãmã pẽnte shyrãnkarã'õ i'aarã, jasyjapo; tẽvã ia kavirã hãkamire jasysyjashi, hetaveia verã.³Pee rãnga pykyavẽãma, ko ñẽẽ ãĩnjetahepeva rupii. ⁴Tãnta katu pẽĩ shyrehe, hãrã she kyrãmipo ãĩjyve pyndyrehe. Shara uva hãkakuerei katuãpo ia jypyre ẽãrã; kỹrã jyve pee peĩã shyreherã katuãpo pindi'ia jyve.⁵She hai uva jypy, hãrã pee hai shyrãkarã'õ. Hãrã ẽẽ shyreheva she ãijyveherã, hetapo ia; shara sheembape mba'ẽãpo pijapo. ⁶Hãrã ẽmba shyreheva, mombohapo hãka jipiva rãimi, mbatyharã momboha verã tatape. ⁷Pẽĩ katu jyve shyreherã, hareka shiñẽẽ pijapoñõĩrã, me'ẽãpo jyvepe pirure.⁸Sheru vate arapy'õ penmombaipo jyve, pee pindi'ia hetarã. Hãrã kỹrãvape ikopo pyndyhevi shyryheva ãñẽteva. ⁹Sheru shyraihuva rãĩmi; apyryhaihu jyve, hãrã shyraihuñoĩpopi.¹⁰Opaite she haiva pijaporã, apyryhaihuñoĩpo, kyrã jyveshe Sheru heiva opa ajaposhurã hai shyraihu. ¹¹Kỹrã she ãĩnjeta pee, She rãĩmi pyvya verã.¹²Kova hai pijapo verã: She apyryhaihuva rãĩmipo, pijyhaihujyve. ¹³Jyhaihu tivishaveva ĩmẽrea rãnga hai, mẽẽva hykove ñi'ĩrũ retare.¹⁴Pee rãnga hai shi'ĩrũre, pijapo she hai peevarã. ¹⁵Sheapyrymbyhee veamapo “jokuehareare”, shara jokueharea kuãã hai jukue'õ japova. She “shi'ĩrũrã” apyryre, shara opa ambeupe Sheru heishe vekuare.¹⁶Peeã shypyhỹrõpi, sheii rãnga apyrypyhỹrõ. She apyrỹmondo heta mbai pijapo verã hareka opareiimba ryheva. Kỹrãrã Sheru mẽẽpo pee opa mba'e shyreepe pirureshua. ¹⁷Kova hai pijapo verã, hykũãĩ haijy pee: Pijyjaihu.Ñanderu Tumpa jyrojambahea pyndyreshatããpo. ¹⁸Kuaretare pyndyreshatãrã, pynymanduapohe sherãni shyreshatãã retarã. ¹⁹Pee hai jyve haire rãĩmi iarã, kuaretare jyrojambare pyndyraihupo jyve, haire jyhaihuva rãĩmi. Pee rãngapikoveama yvy ĩãrẽ õre jyrojambare ikova rãĩmi, shara she apyrỹnõhẽ haire pãũvi hãrã kuaretare pyndyreshatãã, shara pikoveama haire ikova rãĩmi.²⁰Pynymandua katuhe she hai pee vekua: “Mba'ety jokueharea vateve'ẽshia jokue'õ”. Hãrã kuaretare shyreshatãrã, pyndyreshatããñoĩpo jyve. Hãrã she haiva haire japorã, pee pereshuva japoñoĩpo jyve. ²¹Opaite kova mbai piroja shyreherã kỹrãñoĩpo japo pyndyre reta, shara kuãã reta shymbou vekua. ²²Hãmã haire aĩã ãĩnjetashu retarã, mba'etytẽre verã mbai porãmbava. Tẽvã ã'ẽ katuveama heky ijuhuvi reta mbai porãmba vekua.²³Hãrã shyreshatamba'iare, Sheruave heshatãã jyve. ²⁴She aĩã ajapo mbaikavi heshaha verã haire mbytepe mbavamba katu japovarã; mba'etytẽre verãre mbai porãmba vekua. Hãrã haire ajemãĩ heshatẽ reta kova mbai, tẽvã shyreshatãã jyre hareka jyve Sheru. ²⁵Tẽvã kỹrã jehu shara ikoñoĩpo Ñanderu Tumpa jykuatiape heiva haire ĩmẽreva: “Mbaimbape shyreshatãã jyre”.²⁶Tẽvã oupokui Sheru õĩvi pynymbory verã, vokava hai Espiritu Santo ãñẽteva ryheva, hãrã hai ĩnjeta kavipo shyrehekui. ²⁷Hãrã peepĩnjeta kavipo jyve shyrehekui, shara õñepyrõãivive shimi'ĩrũpi.

¹She hai pee kova mbai potã piroja kue pypoi shirã. ²Pymohẽã pokui Sinagogaivi, hareka vãhẽpo ara mbava pindi juka verã, mõate kyrã haikaviva japo Ñanderu Tumpa pevarã.³Haire kyrãpo japo kova mbai, shara kũã reta Sheru hareka jyveshe. 4 She hai pee kova mbai iko verãre, pyny mandua he verã sheambeuma pee vekua.Ko Espiritu Santo japova. Ha'ẽã ngamba pee aryka'eite kova mbai, she aime teri pendierã. ⁵Tẽvã ã'ẽ ahajypo shymbou vekua ẽvãpe, hareka mba'ety pẽẽva pyrãndu sheva matyrãpo aha. ⁶Pynymby vy'ã rãnga jyve kova mbai, shee ambeuva rehe. ⁷Tẽvã, ambeupo pee ko añeteva: Kaivivepo pee she aharã. She ahãrã katuapo ou pee pyny Mbory verã, She aharã ambou pokui pee Espitu Santo.⁸Espiritu Santo ourã heshakapo kuareta retape mbahapy mbai; pẽntembai, haire heko porãmba varã, hareka monkue mbai, heko kavikapyryva; hãrã mbahapy mbai, mbavara Ñanderu Tumpa jahepohe reta. ⁹Heshakaposhu reta heko porãmba, shara jyrojã shy rehe;¹⁰heshakaposhu reta mbaivara hai tykove kaviva kya mbava hape,she ahava rehe Sheru hẽtape, hãrã pee shy resha veapo; ¹¹hairãheshakaposhu reta Ñanderu Tumpa ñimbivache, shara jaheama heva Ãña huvisha ko yvy ĩãrẽ.¹²She areko teri heta mãĩ nungahai pee verã, tẽvã, ã'ẽ kuatũã teripo pikua mbaivara he'ise. ¹³KoEspiritu Santo ourã katy, hai kuaaka po pee opa añeteva; ĩnjetãã po rehe yjyhevi rei, heipo jyve opaite hai hẽnduva hareka kuaaka po pee mãĩ nunga iko verã. ¹⁴Haipo shee, she mombai vasu verã, shara pysypo voka mãĩ nunga sha ãpova, amẽẽshu verã hareka haipe kuaaka pee verã.¹⁵Opava voka Sheru ĩmereva sha ãpova jyve; hãrã hai pee voka Espiritu pysy verã sha ãpo vaivi hareka pyny mby kuaaka verã jyve pee. Mbai ñymbasy hekoviapojy vy'ape. ¹⁶Kõõĩmapo, pee shy resha veapi verã, tẽvã kutymi jyapepo shyresha pi jykui. Shara she ahajypo Sheru ẽvãpe.¹⁷Haipe Hesu mboireare pyrãndu ijupe: ¿Mbaivara he'ise vokava? Hei rãnga ñande kõĩmapo jahesha veamashu verã, tẽvã kutymi jyape jahesha jyvẽrã. Shara hainda ohojypo Tuu ẽvãpe. ¹⁸¿Mbaivara he'ise “kõ õĩmapo”? Jaikũãã ny mbaiva rehera kyrã ĩnjeta.¹⁹Hesu kuaa haire pota pyrãndu jyreshuvarã, heishu reta: She rãnga hai peeje kuri, kõ õĩmapo jyresha vea piiva. Tẽvã kutymi jyapepo shy reshapi jy. ¿Haira vokava py pyrãndu pi pijupe? ²⁰Ãñete rãnga hai pee,pijaheopo hareka pyvy ãpo pii, kuareta retany vy apo jyre. Peepyvya mba tẽvara, pyvya mba vekua hykojapy verã hai vya. ²¹Pentetaupe memby potarã heta mby hasa asy, shara vãhẽma ara hasyshuverã. Tẽvã sanjay oa marã, mandua mba jy heva hasykue. Shara vy aite i veru pẽnte sanjay yvy ĩãrẽrã.²²Kyrãĩ jyvepe ã'ẽ pyvya mba pẽĩva, tẽvã ai jyma apyry hesharã pyndy pya vy akueivi tynyhẽ pokui, pẽnte vya mbava mba katu heky pyndy heviva. ²³Voka arapembai veamapo pypy randu she kui, añeitevape hai pee pirure po Sherupe, hãrã mee po pee opava mãĩ nunga pirureshuva shy reepe. ²⁴Ã'ẽ peve mba'ẽã teri pirure shy reepe; pirure hama meẽã pope pyny tynyhẽ verã vy a.Kristo ipope ẽẽ kova yvy. ²⁵Ñẽẽ ñymyhã ãngape rãnga ãĩnjeta hai pee ã'ẽ peve. Vãhẽ pokui ara ãñimi ñẽẽ veama pe verã ñẽẽ ñymyhã ãnga, ambeu kavi pe verãĩ rãnga Sheru ryheva.²⁶Voka arape pee pirure poshukui shy reepe; hãrã she ã'ẽã airure verã pyryrehe Sherupe, ²⁷shara Sheru teiva pyndyraihu. Hai pyndyraihu pee shyraihu pirã hareka pyroja she aiva Ñanderu Tumpaivi. ²⁸She ahẽ Sheru ẽvãĩvi hareka ai ko yvy ĩãrẽ, hãrã aheja pojy ko yvy haere ahajypo Sheru ẽvãpe.²⁹Haima mboireare heishu: Ã'ẽ rãnga rĩnjeta kavi rẽĩ, ñẽẽ ñymyhã ãnga mbape, hãrã kuaa kavima. ³⁰Ã'ẽ heshahama opa mbai rikuava,hareka katumba mbava mbai pyrãndu ndeva. Hãrã rojaha reivaÑanderu Tumpaivi. ³¹Hesu heishu reta: Pyrojamara akuarã ã'ẽ?³²v

Kova Hesu opa heishu mboirea retarã, mãĩ vate ararerã. ¹Kova Hesu opa heishu mboirea retarã, mãĩ vate ararerã hei: Sheru, vãhẽma ara ryheshakashu verã kuaretare she Kova Hesu opa heishu mboirea retarã, mãĩ vate ararerã hai mbai vasuve hareka mbaikatukue ĩmẽrea. Hãrã she aheshakapo jyveshu reta nde hai mbai vasuva hareka mbaikatukue ĩmẽryrea. ²Nde rãnga opa riñono kuaretare ndy Ray ipope, mẽẽshu verã tykove opambava opaite jyrojaheare, hareka rymẽẽshu vekuare.³Kova rãnga hai tykove opambava; roja verãre nde haiva koñẽĩ õ Ñanderu Tumpa ãñẽteva hareka jyve Kristo, nde rymbou vekua. ⁴She rãnga ãmbyheshaka kuaretare nde hai mbai vasuva hareka mbaikatukue ĩmẽrea, ko yvy ĩãrẽ shara opa ajapo nde rereva. ⁵Ã'ẽ, Sheru, mẽẽjy she nde rẽĩvape hareka mbaikatu ĩmẽ are vekua ndeiteri ko yvy ẽrã.⁶Opaite nde rỹmẽẽ she vekua kuaretare mbyteivi aikuaakashu reta mbavara nde. Na ãpova retãĩ rãnga rỹmẽẽshe, hãrã haire japo ni ñẽẽ. ⁷Ã'ẽ haire kuaa opaite nde rỹmẽẽshe vekua, hai na ãpoarã. ⁸She ambeushu reta ni ñẽẽ rikuaaka she vekua, hãrã haire roja. Kuaama reta ãñẽtẽĩte she aiva nde rẽĩvaivi,hareka roja reta nde shymbouva.⁹She airurehe nde jyroja ndy reheva rỹmẽẽ she vekuare, airureãhe nde kuaretare jyrojamba ndy rehevare, nde rỹmẽẽ sheva reta reheĩ airure, shara hai na ãpovare. ¹⁰Opaite sha ãpova hai jyve na ãpova, hareka na ãpova sha ãpova jyve; haireta rupii heshaha she veteve ãĩvã. ¹¹She rãnga ãĩme veamapo ãĩ ko yvy ĩãrẽ; tẽvã haire ĩmẽ teripo ẽ ko yvy ĩãrẽ, hãrã she ahapo nde rẽivape. Sheru heko kaviva, ñyngarekohe reta nymbaikatukuepy nde rỹmẽẽshe vekua, tijyhaihu reta ñande rãĩmi.¹²She ãĩme'ãĩ hãndi reta ko yvy ĩãrẽrã, ãĩngarekohe ndy reepe nde rỹmẽẽ she vekuare, hareka ãmboryshu reta. Hãrã mba'etyhairetava kañy shyheviva, koñẽĩ pẽnte kañy, hekope kavi iko verãÑanderu Tumpa ĩñẽẽpe heiva. ¹³Ahamapo nde rẽĩvape, hãrã ambeukova mbai ko yvy ĩãrẽivi ndei ãhẽrã, haire vy a verã jyve she avyava rãĩmi. ¹⁴She rãnga ambeushu reta ni ñẽẽ, hãrã kuareta jyrojamba ndyrehevare heshatã reta. Shara haire ha'ẽã hai ko yvy ĩãrẽ õre, she rãĩmi ha'ẽã jyve kuaretare ryheva.¹⁵Airureã nde ryheky verãre ko yvy ĩãrẽivi, ñyngarekõĩhe shi reta mbai porãmbava. ¹⁶She ha'ẽã ko yvy ĩãrẽ õ, hãrã haire ha e ãĩ jyve yvy ĩãrẽ õ. ¹⁷Mby heko kavishu reta na ãpõrã; ni ñẽẽ ãñẽteva rupii.¹⁸Nde shymbouva rãĩmi kuaretare mbytepe, kỹrã she amondo jyveshu reta kuaretare mbytepe. ¹⁹Haireta reheĩ rãnga ãñymby heko kavi, haire ñymby heko kavi verã jyve ni ñẽẽ ãñẽtevapy.²⁰Ha'ẽã kova retareĩ airure ndeva, airure jyvehe nde mbairã jyroja shy rehe verãre, hẽnduma haire mbeuvarã. ²¹Airure he nde haire pẽnte pyapẽĩ ñynõĩ verã; tiñymy pẽnteĩ ñanendie reta, Sheru shyrehe nde rẽivã rãĩmi, hareka ndyrehe ãĩmeva rãĩmi. Kỹrã tõĩ reta pẽnte pyape, hãrãpo kuaretare roja nde shymbouva.²²She ãmombaishu reta, nde she mombaiva rãĩmi, ñymy pẽnteĩ verãre ñande rãĩmi; nde hareka she. ²³She ãĩhe reta, hãrã nde rẽi jyve shyrehe, kỹrã haire ñymy pẽnteĩ ijupii verãre, kỹrãrãpo kuaretare hesha hareka kuaa nde shymbouva, hãndi nde ryhaihushuare, shyraihuva rãĩmi.²⁴Sheru, nde rãnga rỹmẽẽshe, hãrã aipota haire ẽ jyve she ãĩ verãpe, hesha verãre nde she mombai vasuva nde iave teri ko yvy ẽrãvãĩ.²⁵Sheru heko kaviva, kuaretareta rãnga ndykuãã; tẽvã she arykuaa, hãrã kovare ã'ẽ kuaamande shymbouva. ²⁶She aikuaakashu reta mbavara nde, hareka aikuaakave teri poshu reta, ẽpy verãre jyhaihu; ñande jaijyhaihuva rãĩmi

Hesu raha mbyperesoha. ¹Hesu opama ñymboirã, mboireare hãndi oho Cedron yy syryva hyvaisho kyty, haipe ẽ pẽnte ñana õmi, hãrã haipe Hesu opama ñymboirã, mboireare hãndi oho Cedron yy iche reta. ²Judas, pysyka ẽshu verã kuaa jyve vokava ñana õmi, Hesu mboireare hãndi ohose õpe. ³Haipe Judas vãhẽ oho hãndi syndarore ñyrãrõse ia hareka tupaope ñyngareko õ, pai juhuvishare hareka fariseore mondova. Raha ijehe reta kyse pukuva hareka tata yvyrare myhẽndyava.⁴Hesu opama kuaa mbaivara ikopoherã, õhẽ hỹnonderã pyrãndushu: Mbavara pyhekapi? ⁵Haire heishu: Hesu Nazarenova. Hesu heishu reta: She hai. Judas, Hesu pysykava haipe ĩmẽ'ẽ jyve hãndi reta.⁶Hesu “She hai”, heimarã, opa haykue syryrã, hareka kupe rovahe retarã oa yvyre. ⁷Hesu hykuaĩ pyrãndu jyshu reta: Mbavara pyhekapi? Hãrã haire heishu: Hesu Nazarenova.⁸Hãrã Hesu heijyshu reta: She ãmbeuma rãnga pee, she hai. Sheshyrekapirã, pymaẽĩhe shyryhevare tohojy. ⁹Vokava ikoma Hesu hei vekua: “Sheru mẽẽshe vekuare, pẽnteãpo kãñyshi.”¹⁰Haipema Simon Pedro kyse puku ĩmẽreva, nohẽrã jasyjashi Malco nambi jakata kyty õ, pai ruvisha jokuerea. ¹¹Hesu heishu Pedro: Ñonojy ndykyse puku hyrupe. Ryrojãra ãẽteite ãĩme'ãĩ ahasa asy verã Sheru heisheva rãĩmi?Hesu rahaha pai juhuvishare hỹnonde. ¹²Haivi syndarore juhuvisha hãndi, hareka syndaro tupao ñyngareko iheare pysy reta Hesu, hãrã pokuashu reta. ¹³Haivi raha reta Hesu Anas hẽntape, shara Caifas hai hyvaja, haimba pai juhuvishare vokava ãñope. ¹⁴Ko Caifas rãnga heimbashu Judiojuhuvisha retape, haikavivepo pẽnteĩ kuimbai mano opava rehe.Pedro hei kuambava Hesu. ¹⁵Simón Pedro, hareka ĩrũ mbo eha reare hãndi oho Hesu haykue. Vokava mbo eharea ĩrũ kuamba jyve reta pai ruvisha vasu, hãrã iche hãndi Hesu pai ruvisha vasu ho ipe. ¹⁶Tẽvã Pedro õchepeĩ ĩmẽ hai katuape. Haipe mbo eharea kuaava jyve pai ruvisha vasu, hãrã ĩnjeta hãndi taupe õchepe ñyngareko õrã mĩnje Pedro.¹⁷Haivi taupe õchepe ñyngareko õvã pyrãndushu Pedro: Nde ha'ẽãra jyve ko kuimbai mboireare pẽnteva? Hãrã Pedro heishu: Mba'ety. ¹⁸Vokava arape ro y ẽrã, jokueareare hareka syndarore tata jakuimbaimba reta, ñymbouva pẽĩ jype e ñynõĩ verã. Hãrã Pedro ñymboja jyve ñymbou õre ẽvãperã jypee hãndi reta.Pai ruvisha vasu pyrãndushu Hesu. ¹⁹Haipe pai ruvisha vasu õñepyrõ pyrãndushu Hesu mbavara rymboi ryreare, hareka mbaivara rỹpyrỹmboihe. ²⁰Hesu heishu:She rãnga ãĩjeta kuaretare hỹnonde; Sinagoga hareka tupaopi apyrỹmboi, opaite Judiore ñymbatyaipi. Hãrã ha'ẽã rãngatẽ mãĩnunga ñemiape. ²¹Mãrã'ĩrãra rỹpyrãndu she? Pyrãndu jyveshu opaite shiñẽẽ hẽndu vekuare, hãrã tymbeu jyve nde she amboihe vekuare. Haire kuaa kavi she hai vekua.²²Hesu kỹrã heirã, pẽnte syndaro tupaope õ haipe ia, nũpa Hesu hovaipirã heishu: Kỹrãra jaijetashu pai ruvisha vasu? ²³Haipema Hesu hei: Ĩmẽ porãmbape haivarã, mbeu she. Hãrã haikaviva hairãra, mãrã ĩrãshu nũpa? ²⁴Haivi Anas mondoshu Hesu pokuaha ryheve pai ruvisha vasu Caifas ẽvãpe.Pedro hykuãĩ heijy kuambava Hesu. ²⁵Haipe Pedro ñymbou jypee ẽ tata hyvacherã, heishu reta: Ha'ẽãra nde ko kuimbai mboireare pẽnteva? Pedro ñõmĩrã hei: Mba'ety. ²⁶Haivi pai ruvisha jokuerea pẽnteva, Pedro nambi jasyja shi vekua hẽntarã, heishu: Aryreshã ngamba jyve hãndi Hesu ñana õpe. ²⁷Hãrã Pedro hykuaĩ heijy kuambava Hesu. Haipema pẽnte uru ñyrãã.Hesu Pilato hỹnonde. ²⁸Haivi pai juhuvishare raha Hesu Caifas hẽntaivi mburuvisha vasu Romape õ Pilato hỹnonde. Kõĩ serima ouva, hãrã Judiore icheã ko mburuvisha Pilato hẽntape, shara ñatẽy ñymyngya reta oho heare heiva rãĩmi, hareka haimba Judiova ohoãpo ỹngava oope; kỹrã japorã katuãpo hou reta karu Pascua ryheva. ²⁹Hãrã Pilato õhẽ katuape ĩnjeta hãndi verãrã, heishu reta: Mbaiva ñẽẽ porãmbara ĩmẽ pyrehe kova kuimbai? ³⁰Judio reta heishu: Ko kuimbai ha'ẽã mbai porãmba japo iarã, veruambate verã nynonde.³¹Haipe Pilato heishu reta: Pyraha pee, hareka pijapohe pyndykuatiape mbyparahava heiva rãĩmi. Haipe Judiore heishu: Tẽvã ore Judiore katũã mbavape jukaha. ³²Kỹrã iko Hesu hei vekua mãrãrapo hai manokui.³³Pilato ichejy hoo iperã, hẽnoshu Hesu, hãrã pyrãndushu: Haira nde Judiore juhuvisha vasu? ³⁴Hesu pyrãndu jyveshu: Ndera ndijuhuvi rere she, ti ỹngavare kỹrã hei nde rãmẽĩra rere jyve shyrehe? ³⁵Pilato heishu Hesu: Shera hai Judio. Nyrẽnta ĩrũre, hareka pai ruvisha reta rãnga, niñono she pope. Mbaivara rijapo?³⁶Haipe Hesu heishu Pilato: She ha'ẽã ko yvy ĩãrẽ õ mburuvishare rãĩmiva. She mburuvisha pee rãĩmi jyvẽrã, shyryhevare ñyrãrõte verã potã shymẽ ẽhã Judiore juhuvishaipoperã. She Reino ha'ẽã ko yvy ĩãrẽ õ. ³⁷Hãrã Pilato heishu Hesu: Akuarã haira ndee mburuvisha vasu? Hesu heishu: Hai rãnga nde rereva rãĩmi. She ai aa vekua ko yvy ĩãrẽ ambeu verã ãñẽteva. Opaite mbai ãñẽteva japo ia, hẽndu she ambeuva.³⁸Pilato pyrãndushu Hesu: Mbaivara vokava ãñẽtea? Jururehahe juka vẽrã Hesu. Vokava pyrãndurã Pilato õhẽjy Judiore ẽvãperã heishu reta: Aheshã rãngahe ko kuimbai mbai porãmba japova. ³⁹Pee rãnga pipykuaa pẽnte kuimbai mbyperesoava apoishirã ko Pascua aretepe; pipotara apoishi ko Judiore juhuvisha vasu? ⁴⁰Haipekuaretare hỹnatu sapukerã hei: Vokava avy poishi hai! Haikavivepokui rypoishirã Barrabas! Barrabas haimba mbai porãmba japo ia.

¹Pilato heimarã raha ñupãkashu Hesu. ²Haivi syndarore ñope japo pẽnte korona juuvi hãrã ñonohe Hesu ñakare, ³Haivi õñepyrõ hovaipi nũpashu retarã hei: Tiko puku Judiore juhuvisha vasu!⁴Pilato hykuãĩ õhẽjyrã heishu reta: Pymãĩhe, ko kuimbai aru katuape pyhesha verã, she aheshãhe mãĩnunga porãmba japova. ⁵Hãrã Hesu nõhẽha katuaperã, ñakare ĩmẽre juu ñopẽha vekua, hareka mondeava pytããveva kupere. Haipe Pilato hei: Koo ẽ kuimbai pynynonde! ⁶Pai ruvishare hareka syndarore tupao ñyngareko ihea, Hesu heshama retarã õñepyrũ sapuke reta: Mbysavava kurusure! Mbysavava kurusure! Pilato heishu reta: Pyraha hãrã pymbysavava pee. She aheshãhe mãĩnunga porãmbajapova.⁷Judiore heishu: Ore rãnga ĩmẽ rekoha yrykuatiape mbyparahava, hãrã haipy heiva mano ñoĩ verã, shara hei ijehe Ñanderu Tumpa Tay. ⁸Pilato hẽndu kovarã, kyjeiteve ijy. ⁹Hãrã Pilato ichejy oo iperã pyrãndushu Hesu: Mãĩvi reivara nde? Tẽvã Hesu mba'ẽã hei.¹⁰Hãrã Pilato heishu Hesu: Mba'ẽãrapo rereshe? Rikuããra ĩmẽ areva mbaikatu, arỹmbysavavaka verã kurusure, hareka ãmã ẽĩjy ndyrehe verã? ¹¹Hesu heishu: Mba'etyte ryre shy rehe verã mbaikatu Ñanderu Tumpa niñonoã Mburuvisha vasurã; hãrã shy mẽẽ vekua ndepope tivishaiteve ĩmẽre hai ijehe mbai porãmba.¹²Haipema Pilato heka mãrãrapo mã ẽĩjyhe Hesu; tẽvã Judiore sapuke jyrerã hei: Rỹmã ẽĩjyherã, nde haivẽãmapo mburuvisha vasure ñi'ĩrũ! Ĩmẽ'ẽ hei ijehe mburuvisha vasuva, voka Romape õ mburuvisha vasu hyvaishoma! ¹³Hãrã Pilato vokava hẽndurã, nohẽkajy Hesu katuape. Hãrã pirĩmbivache õ vapyseape vapy, hebreope mbyheeava Gabata, he'iseva itaivi japoava.¹⁴Ara mbyte nũngama ẽ, Pascua jy ara verãpe. Pilato heishu Judiore: Kope ẽ pyndyruvisha vasu! ¹⁵Tẽvã haire sapuke jyre: Tymano! Tymano! Mbysavava kurusure! Pilato heishu reta: Mãrãrapo ambysavavapyndy ruvisha vasu kurusure? Pai ruvishare heishu: Pentẽĩ rãnga ẽururuvisha, mburuvisha vasu Romape õ. ¹⁶Haipema, Pilato mẽẽshu reta Hesu, mbysavavaha verã kurusure.Hesu mbysavavaha kurusure. ¹⁷Hesu õhẽ jukurusu ryhe verã oho “tãkã kãvẽ rẽnda” he'iashua kyty, hebreore ĩñẽẽpe he'iseva Gólgota. ¹⁸Haipe mbysavavashu reta kurusure, hãndi mõkue kuimbai, pẽnte jasu kyty ĩrũ jakata kyty, hãrã Hesu mbytepe.¹⁹Haivi Pilato ñonoka kurusu ĩãrẽpẽnte ñẽẽ heiva: “Hesu Nazareno, Judiore juhuvisha vasu.” ²⁰HetaJudiovare mbijetava voka ñẽẽ, shara Hesu mbukurusuha vape mbyrya ẽshi tẽnta, hãrã ñẽẽ ñonoha hebreo, Griego hareka latinpe.²¹Hãrã pai ruvishare heishu Pilato: Avy ñono: “Judiore juhuvishavasu”; haikavivepo rymbyparahe, hai hei ijeheva rãĩmi Judiore juhuvishava. ²²Tẽvã Pilato heishu reta: Ko ambyparava rãĩmi, kỹrãmãĩ ẽ.²³Hãrã syndarore hupima Hesu kurusurerã, heky reta monde vekuarã mbijao ũrũndy kavi pepentẽĩ pevãrã. Hesu monde vekua ha'ẽãmba mbyvyvyava, shara pẽnte pukupẽĩ japyva. ²⁴Hãrã syndarore hei ijupe reta: Avy ñamyndoro, haikavivepo ñamomboĩhe dado mbavarapo ou kavishurã pytashukui. Kỹrã iko voka Ñanderu Tumpa jykuatiape heiva: “Amonde vekua ñimbijao hereta, ajasoiva mombohe reta dado." Kỹrã katĩ japo reta syndarore.²⁵Hesu jykurusu ẽvã hyvache ẽ ishy Maria, hãndi kypyy Maria, Cleofas hỹreko hareka Maria Magdalena. ²⁶Hesu heshama ishy, ñymboy ẽ jypype hãndi mboirea hai haihuva, hãrã heishu ishy: She sy, ko ẽ nymemby. ²⁷Haivi heishu mboirea: Voka ẽ nde sy. Haivima Hesu mboirea rahashu Maria, hai hẽntape.Hesu mano. ²⁸Kova mbairã, Hesu kuama opa mãĩnũnga vãhẽma japype. Haereka iko verã Ñanderu Tumpa jykuatia ĩñẽẽpe heivarã, hei: Shu uhe. ²⁹Haipe ẽ pẽnte taropy tynyhẽ õ vino irova, mãkypy pẽnteesponjarã, ñapĩti yvyra japyre hãrã Hesu jurure mboja. ³⁰Hesu houvino irovarã, hei: Kope vẽĩma Sheru heisheva ajapo. Haivi ñakã mombo yvy kytyrã, mano.Pẽnte syndaro kutushu Hesu. ³¹Akuape Pascua ara serimarã, Judiore potãmba tyretekue pytashikurusure putu'uava jy arape, arete Pascua vasupo ẽrã. Hãrãjurureshu reta Pilato my õpekashi verã kurusure savava õre tyma,haivi mbyvejyha verã. ³²Hãrã jyraha syndarore, my õpe verã mõkue õre tyma Hesu jichere mbysavavaha vekua. ³³Tẽvã ñymboja Hesu ẽvãperã hesha reta manomarã, hãrã hai reheĩ my õpeãshi tyma.³⁴Hãrã syndaro pẽnteva kutu Hesu hetekue jichepe, haivi õhẽshi tuvy hareka yy. ³⁵She Juan, kova aheshava ãmbeu pee hareka shapuã; hareka aikuaa mbai ãñẽteva heirã, pee jyve pyroja verã.³⁶Kova mbai jehu iko verã Ñanderu Tumpa kuatia ĩñẽẽpe heiva: “My õpehãmba shi verã pẽnte kãvẽ.” ³⁷Ĩmẽ'ẽjy Ñanderu Tumpa kuatiaĩñẽẽ ĩrũpe heiva: “Heshapo reta kutuha vekuape.”Hesu ñotyha. ³⁸Kova mbairã, Jose Arimatea pe õ tẽnta, jurureshu Pilato mbyvejy verã kurusuivi Hesu hetekue. Hesu mboirea ñemiapeĩ iko i jyve haykue, shara kyjete i Judio retaivirã, Pilato mẽẽmashurã, Joseoho raha Hesu hetekue. ³⁹Nicodemo jyve, oho ĩnjeta hãndi vekua Hesu pẽnte pyntũpe, vãhẽ oho jyve mbai pisheka kavi ryheve, mirrahareka aloe mbihi ava (30) kilo rupii.⁴⁰Hãrã Jose, hareka NicodemoHesu hetekue kytyhe mbai pisheka kavi, haivi ñomapy reta savanatĩĩva mbipishea kaviva, Judiore japoseva rãĩmi manova ñotyhaverãpe. ⁴¹Hesu kurusure mbysavavaha vekuape hyvache ẽ yvoty hetava, hãrã haipe ẽ pẽnte ita jo'oava py ahu õ, manova ñotyhambaterivape. ⁴²Haipe ñono reta Hesu hetekue, shara mbyryã ẽ itajo'oavarã, hareka vãhẽ serima putu'uava jy ara.

Hesu kuerajy. ¹Putu uava jy ara hasamarã, Domingo kõ ẽĩ pỹntu teriva, Maria Magdalena oho tã õvẽ õpe Hesu ñonoãvape; hãrã Putu uava jy ara hasamarã, Domingo kõ ẽĩ pỹntu teriva, hesha ita jo'oava juru mbotyha pya mba'etyma. ²Haipema taupe ñani oho Simón Pedro ẽvãpe, hareka Hesu mboirea haihuva õpe. Hãrã taupe heishu reta: Hesu hetekue nohẽã ngamba rahahaita jo'oavaivi, hareka jaikuã mãĩpiramba ñonoha.³Haipe Pedro hareka ĩrũ Hesu mboireare hãndi jyraha tã õvẽ ẽvãpe. ⁴Mõkue õre jyvacheĩ ñani jyraha; tẽvã ĩrũ ñakuaveshi Pedro, hãrã tỹnonde vãhẽshi. ⁵Jyroa mãĩrã hesha savana ñomahapy vekua haipe ẽ, tẽvã icheã hapype.⁶Haivi vãhẽ oho Simón Pedro haykueĩ, hãrã iche ita jo'oava hapype, hãrã Pedro heshãĩ jyve savana ñomahapy vekua haipe ẽrã. ⁷Pedro heshajy Hesu ñakãre ñomahapy vekua mba'ety hãndi jokuaha pyare, tẽvã mbapu aha kavirãmba ỹngaity ñonohajy.⁸Haivi iche jyve Hesu mboirea ĩrũ. Tỹnondeite vãhẽ vekua tã õvẽ ẽvãpe, haipe hesha kavite iko vekuarã, rojama. ⁹Kova mbai ndei ikorã, haire kuaa kaviamba Ñanderu Tumpa kuatia ĩñẽẽpe heiva, Hesu kuerajy verã manovare mbyteivi. ¹⁰Haipema mõkue õ Hesu mboireare jyverujy hẽntape.Hesu ijeshakashu Maria Magdalena. ¹¹Maria Magdalena katuapẽĩ pyta hairã, ita jo'oava hyvache jaheo i, hãrã jaheo ryheve jyroa mãĩ ita jo'oava vekua hapype. ¹²Hãrã hesha mõkue Tumpa jokueva mondeva tĩĩ kaviva, vapy ñynõĩ Hesu hete ñonõha vekuaperã; pẽnte ñaka kyty hareka ĩrũ tyma kyty. ¹³Hãrã Tumpa jokuevare pyrãndushu taupe: Taupe, mãrã'ĩrãra rijaheo rei? Taupe heishu: Sheja rãnga rahaha, hãrã aikũã mãĩpira ñonoha.¹⁴Opaĩ kỹrã heirã, mãĩ haykue hãrã haipe hesha Hesu, tẽvã kuãmba haiva Hesu. ¹⁵Haipe Hesu pyrãndushu: Taupe, mãrã'ĩrãrarijaheo rei? Mbavara ryheka? Maria mõãte kuimbai yvoty ñyngarekoihearã, heishu: Karai, nde ryraharã mbeu she mãĩpira ryheja, hãrãahajypo aru.¹⁶Haivi Hesu heishu: Maria! Maria jerepyrã Hebreo iñẽẽpe heishu: Raboni! (He iseva “Pyrymboi'ia”). ¹⁷Hesu heishu: Avy poko shyrehe, shara nde iave ajupijy Sheru ẽvãpe. Tẽvã ekua hareka mbeushu shyryvyre, ajupijy verã Sheru ẽvãpe, haijyve pynde Ru. Vokava haishu Tumpa hareka jyve punu Tumpa. ¹⁸Hãrã Maria Magdalena oho mbeushu reta Hesu mboireare, hareka hai heshava Hesu, opaite Hesu heishu vekua rãĩmi mbeu.Hesu ijeshakashu mboireare. ¹⁹Vokava Domingo arape pỹnturã, Hesu mboireare ñymbaty reta. Haipe õche mboty reta shara kyje jyreshi Judio juhuvishare. Haivi Hesu vãhẽ haire mbyteperã, mãrãndurã hei: Pyndy pya kaviteño! ²⁰Haipe mbyheshaka reta ipo hareka jiche kutuavape. Hãrã mboireare heshajyma Ñanderu Hesukritorã vy aite jyre.²¹Haivi Hesu heishu reta: Pyndy pya kaviteño! Sheru shy mondova rãĩmi, she apyrymondo jyve. ²²Haipe Hesu mboireare peju ĩãrẽrã, heishu: Ãmẽẽ pee Espiritu Santo. ²³Hãrã pee papisha pyhejarei shi mbai porãmba japo vekuarã, Ñanderu Tumpa hejareipo jyve pyndyhevi. Tẽvã pee pyheja reĩãrã, Ñanderu Tumpa heja reĩãpo jyve pyndyhevi.²⁴Tomas hai (12) Hesu mboireare, hareka mbyheeava “mõkuepya,” õĩãmba hãndi reta, Hesu ourã. ²⁵Haivi mbo eareaĩrũre heishu Tomas: Ore heshahaje Ñanderu Kristo! Tẽvã Tomas hei: She aheshã koravo kuarekue ipore, hãndi aminjeã shepo koravo kuarekueperã, hareka aminjeã shepo jiche kutuhavekuaperã, she arojãpo.²⁶Hãrã (8) ara jyape, Hesu mboireare hykuãĩ ñymbaty py aujy pẽnte oope, haipe Tomas ñynõĩma jyve hãndi reta. Ôche opate mbotya kaviva, Hesu vãhẽ ou haire mbyteperã, mãrãndushurã hei: Pyndy pya kaviteño! ²⁷Hesu heishu Tomas: Minje ndepo inti kope koravo kuarekuepe, hãrã mãĩ shepore, hareka minje ndepo shiche kutuha vekuape. -Yteñomapo mbai ryrojã, ryrojaĩpo jyve!²⁸Haipe Tomas hei: She Ija, harekashu Tumpa! ²⁹Hesu heishu: Tomas, ã'ẽ ryrojama shara shyreshama? Vy apo opaite jyroja vekuare, shyreshambatẽãre.Ko kuatia mbai vẽrãra mbyparaha. ³⁰Hesu japomba heta mbaikavi heshaha verã mboireare hỹnonde,ñonõãmba vekua ko kuatia ñẽẽpe. ³¹Tẽvã kovare ñonoha pee pyrojaverã Hesu haiva Kristo, Ñanderu Tumpa tay, pee pirojaherã ĩmẽ pyreverã tykove opambava hai heepe.

Hesu ijeshakashu (7) mboireare. ¹Kova mbai jyrã, Hesu hykuãĩ ijeshakashu mboireare yyvasu Tiberia hymbeype. Kỹrã japo: Kova mbai jyrã, Hesu hykuãĩ ijeshakashu mboireare yyvasu ²Opãĩ ñynõĩ pẽnteape Simón Pedro, Tomas mõkue pya heia, mbyheeava, Natanael tẽnta Cana Galileape õ, Santiago hareka Juan Zebedeo tayre, ĩrũ mõkue Hesu mboireare hãndi. ³Simón Pedro heishu reta: Ahapo aipiraka. Haire heishu: Ore ohoapo jyve ndipi. Jyraha retarã jupi pẽnte kanoãpe; hãrã voka pyhare mba'ẽã nõhẽ reta.⁴Kõĩma ourã, Hesu vãhẽ yyvasu hymbeype, tẽvã mboireare kuããshu haiva. ⁵Hesu pyrãndushu reta: Shi ĩrũre, pynohẽrate pira? Haire heishu: Mba'ety. ⁶Haivi Hesu heishu reta: Pymombo pyndy pysa kanoã jakata kyty, hãrãpo pynõhekui. Hãrã kỹrã mombopy reta jypysarã katuã nõhẽjy yyvi, shara hetaite pira oapyrã.⁷Haipe Hesu mboirea haihuvaheishu Pedro: Ñanderu Kristo rãnga! Simon Pedro hẽndu hai Ñanderu Hesukritorã, mondejy mondeva ĩãrẽ õrã, opopy yy. ⁸Ĩrũ mbo eharea retany vãhẽ jyraha kanoã ryheve yyvasu hymbeype mbyryã ẽ, hãrã mbytyryry veru reta pysa tynyhẽ õ pira yyvasu hymbey peve. ⁹Hãrã vejy kanoãĩvirã hesha reta tata hẽndy õ, hareka pira ĩãrẽ ñonõha hãndi pãhã.¹⁰Haivi Hesu heishu reta: Peru kope pira, kuri pynõhẽva. ¹¹Simon Pedro jupi kanoãperã mbytyryry raha pysa tynyhe õ pira marẽrẽyvã yy hymbey peve, hãrã (153) pira ẽẽpy pysa tẽvã osoã.¹²Haivi Hesu heishu reta: Peiperãmbosa. Tẽvã mbavã mboireare pyrãndushu mbavara hai, shara kuaa haiva Ñanderu Kristo. ¹³Haivi Hesu ñymbojarã pãhã heky hãndi pirarã, mẽẽshu reta. ¹⁴Kova hai mbahapyhea Hesu ijeshaka jyshu mboireare, kuerajy manovare mbyteivirã.Hesu ĩnjeta hãndi Pedro. ¹⁵Opa karu retarã, Hesu pyrãndushu Simon Pedro: Simon, Jonas tay, shyraihuvera kovaivi? Simon Pedro heishu: Aryraihu rãnga Sheja, nde rikuaa kavi aryraihuva, Hesu heishu: Akuarã myngarukui shy avishare. ¹⁶Hesu hykuãĩ pyrãndu jyshu: Simón Jonas tay, ndera shyraihu? Pedro heishu: Aryraihu rãnga Sheja, nde rikuaa kavi aryraihuva. Hesu heishu: Ñyngarekohekui shy avishare.¹⁷Haipe mbahapyhea Hesu pyrãndu jyshu: Simon, Jonas tay, ndera shyraihu? Pedro mbyvy ã, mbahapy heama pyrãndu ishurã. Hãrã hei: Sheja nde rãnga opa mba e rikuaa. Rikuaa kavi she aryraihuva. Haivi Hesu heishu: Myngarukui shy avishare. ¹⁸Ãñẽtevape hai nde, arykai nũkunumi terirã, rẽĩ kavirã pota rehova kyty reho, rykuakuamarã rỹmy symyĩpo ndijyva, hãrã ỹngavapo ndukuaipi jokuarã ndyraha natẽỹ rehoa kyty.¹⁹Kỹrã Hesu mbykuaaka, Pedromarãrapo mano, hareka omombai vasuposhu Ñanderu Tumpa. HaiviHesu heishu: Ei shimĩ'ĩrũ!Hesu mboirea haihuveva. ²⁰Pedro jerepyrã hesha oho jyre haykue mbo earea Hesu haihuveva, karu ñynõĩrã vapy i hyvacheva hareka pyrãndu ishu vekua: “Yreja, mbavara yrỹmbyteivi ndy pysyka pokui? ²¹Pedro heshamarã, pyrãndushu Hesu: Sheja. Kovapera mbaiva ikopohe?²²Hesu heishu: She aipotarã hai hykove terikui she aijy peve. Mbaivara nde vokava? Nde, ei shimi'ĩrũ. ²³Hãrã mbe uha opaiteHesu jyrojaheare mbytepe, vokava mboirea manomba hai verã. Tẽvã Hesu he iambashu manomba hai verã, kỹrã reĩ heishu: “Aipotarã hykove teripokui she aijy peve. Mbaivara nde vokava?”²⁴Hesu mboirea haihuva ĩnjeta ẽhe kova mbai, hai mbyparava kokuatia. Hãrã jaikuaa opaiteva heiva ãñẽte. ²⁵Heta ẽjy ỹngava mbaihaikaviva Hesu japo vekua mbyparaha mbava kuatiape. She pevarã ko yvy ĩãrẽ javeãmbapo kuatia mbyparaha verã. Kopeveima. Amén.