To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Matthew
11E aloalo era Iesu Keriso kalakala na, ia David nauna, Abraham nauna. 2Abraham wara Isaac amana, Isaac waJacob amana, Judah ma walawala na amariJacob. 3Judah wa Perez e Zerah amariTamar na eva walari. Perez wa Hezron am- ana, Hezron wa Ram amana.4. Amminadab amana Ram, Nahshon a- mana Amminadab, e Salmon amana waraNahshon. 5. Salmon ma Rahab nauri wa Boaz, Boaz ma Ruth na Obed pege vawala,Jesse amana Obed. 6. Jesse nauna David ia vele apua, David magarawana Uriah th-aorana Solomon geva wala.7. Rehoboam amana Solomon, Rehobo-am nauna Abijah, Abijah nauna Asa. 8. Asa nauna Jehoshaphat, Jehoshaphatnauna Joram, Joram wa Uzziah kalakalana.9. Uzziah nauna Jotham, Jotham naunaAhaz, Ahaz nauna Hezekiah. 10. Hezeki-ah nauna Manasseh, Manasseh wa Amonamana, pe Amon nauna Josiah. 11. Josi-ah kalakalana wa Jechoniah ma walawalana maluaneri no Babylon ai pige thao ora-nai.12. Babylon ai gethao mulinai, Jechoni- ah wara Shealtiel amana, Shealtiel kalakal-ana wara Zerubbabel. 13. Zerubbabel wara Abuid amana, Abuid wara Eliakim a-mana, pe Eliakim wara Azor amana. 14. Azor wara Zadok amana, Zadok waAchim amana, pe Achim wa Eliud amana.15. Eliud wa Eleazar amana, Eleazar waMatthan amana, pe Matthan wa Jacob am-ana. 16. Jacob wa Joseph amana. Josephgarawana wa Mary, evavine na Iesu evaw-ala, getharao keriso. 17. Kalakala mapa-rana fourteen Abraham penethao David, wa nana David ri gegapi thaorao Babylon ai kalakalari wa fourteen apuna, wa nanagethao Babylon ai pene veamai Keriso emiwalao kalakalari wara fourteen apuna.18Iesu keriso ewala olemana maparan- a eveaina. Ia inana, Mary wara Josehp na evaolegavua pe pene garawatha, namu ila roai ge mauli kou thaonai, Mary ulinai me-lo apuna wara Vea Palauna iavuna nara e- magaio. 19. Namu Joseph, Mary garaw- ana, ia wa mauli thakwathakwa auna pe evavine pe-ene vamatha ulana na, eauna euamagiao ila auri lualua pothopothoai pige aluvepa.20. Pe ia na egau euamagi rawai, aneruapuna Velegaua thaonana emagai ia gena nivi thaonai, neiwao, "Joseph David nauna,goi po-ono kali Mary ono gapia goi garaw-amu, repana na melo Mary inagenai pemi-a na Vea Palauna iavuna na. 21. Ia melo apuna ene vawala, pe ia tharana pigo vao-a Iesu, ganina ia gena aunilimalima penevavari geria galama thaorai."22. Egau maparari pege wala e rorigavupene gugulu Palau Velegaua na prophetthaorana, eilagiao, 23. "Ono amonagi,vavine apua noai gemao kouagiao namu ia melo apuana ene vawal, pe ila na pigetharana pige gogoa Immanuel"- ethara ganina era, Palau Velegaua ia elethai."24. Joseph mauna elaio pe Palau Veleg- aua gena aneru na niviai evailathao veainaealao, pe Mary evaiao ia garawana. 25. Namu ia evavine ila noai gegenokoupenethao evavine na emelo eva walao. Th-arana gevaoa Iesu.
21Mulinai Iesu ewalao Bethlehem ai Judea ai Herod wa veleapua wa laganinaiemauliwai, ia eripa au wariwari vairi Eastna gekwarao Jerusalem ai negeiwao,2"Ariai eia pewala jews geria Vele? Th-aina viu paga ia East avana na pe thai pag- a veamai iga vanamara e airupu alivenia.3Pe Herod, Judea geria vele eamonagierorirori, ia wa eparuo, e Jerusalem mapa-rana mai ia genai.4. Herod na rupu veleri eve vai koukourie aloalo auri, thaonai ia na erenagi thao, "Ariai Keriso pewala?" 5. Ila na gevaila thao, "Bethlehem ai Judea ai, no eveainage aloa prophet aurana, 6. Namu goi, Bethlehem, Judea alimana-i, ila mavairi thaorai, manoai vevai auri Ju-dea ai, gaurai mui thaomui na vele apunapene veamai ia thau geku Israel aunilima- limari pene iama ri."7. Muliwai nai Herod na pothopotho aigeripao auri erenagiria ari ora auna aunaveaina na viu emagaio. 8. Ia natha eun-agi thao Bethlehem ai, neiwai, "Igo thaoigo veavu namanama na melo valivuna.Wanai muina pigo verawalia, na rori pigo mivaripaku pe thauna maina veaina panaveamai pe pana veairupu alivenia."9. Mulinai ilana King ge amonagi ao, ilamatharapara apua na gethao, pe wa viu geia east ai ethoa kuneo ila vilarai pene veamai ia eveamai pe ememia nako melovalivuna u-unai. 10. Wa orai ila na viu geiao, ila vereleo na geverele kamuvagio.11. Ila gethoa waioao numai pe ila namelo valivuna mainana Mary ila geiathao.Ila geala alio thaonai ge airupu aliveniao.Ila geria rina uvuri geala pathao geve ven-io gold , frankincense, e myrrh. 12. Palau Velegaua na eva ripathao nivithaonai ila pigene lavu ulewai Herod elenai, gaurai ila geria alukapuna gelavu ule venia ma tharapara apuana.13Ila gethoao mulinai, Velegaua gena aneru (angel) apua Joseph gena nivi thao- nai eva ilathao, "Ono lai, emelo valivuna mainana, ono uleagiri igo thao Egypt ai.Wanai pigo alu penethao thau natha pana vailamu, repana Herod na emelo valivunaene avua ene vagi waregara." 14Pe wa- poginai mo Joseph elaio emelo valivuna mainana evairi gethoao Egypt ai. 15Ilawanai gealuwai penethao Herod ewarega.E olema ewalaiwao wa Velegaua natha rathori eilagia peroveta (prophet) auna tha-ona na, "Egypt thaonai thau na pagogoa thau nauku."16Pe Herod, wanai ia na eiathao wara ia geva viviao ethaoneka aurana, pe eparugauavagio. Ia gena veali auri euthao waraBethlehem ai e wakapu maparana thaonaimelo kimukimuri riairi geria rigolo lualua e verivona gevagi waregari, wa orai ia everipao ragau ethaoneka aurana gealathao.17Pe eolema wara ewalao ethori mainaProphet Jeremiah thaona na eilagiao, 18"Karo apuna ge amonagiao Ramah thaonai, ge mainivilowai e geagi gogo wai, Rachel mae agiwai repana nauna mae waregao, pe ia ne ririwao thaona pige vapikapikara, repana ila apua mai manoai au."19Herod ewaregaole, thaonai, Joseph wara Egypt ai pe enivio thaonai aneru naeva ilathao, 20"Ono lai emelo mainana ono vairi igo thoa Israel ai, repana riai na namelo navuana eovoani auna pewarega."21Pe Joseph elaio, emelo mainana evai- rao gethao Israel alimaparanai.22Namu wanai ia eamonagio Archelauswara ia amana Herod kapuna mae gapiaoJudah alimaparanai, Joseph wara maekaliowanai penethao. Namu Palau Velegaua naJoseph thori gauagauana vagi eveniao nivithaonai, pe ia na evairao Galilee thaonai23pe wanai gethao gealuwai wavanuai (city) tharana wara Nazareth. Pe emi auna aunao ragau prophets thaorana geilagiao,ia pige gogoa Nazarene auna apua.
31Wa garo thaorai John ia wara Baptist ethoao ewa pawai (preaching) alimapara leanai Judah ai neiwai, 2Galama thaonana igo veluva, repana kupai maulina era peve avi." 3Pe eau wara eilagiao Isaiahperoveta auna natha, eilaiwa, "E karo apuna egogonia e kapu leanai, 'Velegaua gena veami avana igo ala mavua, gena thoa tharaparana igo ala thakwa thakwara.'"4Wanai John natha rapua eligoao wara camel vuina gauna e kapagaunai wara noleather belt. Gena ganigani wara koloma e kwara punupunu (wild honey). 5Pe Johngethao veniao eaunilimalima maparana wara Jerusalem, Judah maparana, e wakapu makaina geupu makeao Jordan wainai natha gethao. 6Ila mapararia John natha eva rikuthao (baptized) Jordan wainai, galamari geve ilagiwaio.7Namu thaonai ia na uma kamuvagi Pharisees e Sadducees natha ia gethao veniao pene varikuri (baptize), John natha ila evailathao, "Mui wago (ma) kalakalana,riai natha pevailamui pogouleo wa rava eve aminia? 8Pigo vua no vekapawai thaona natha o pakunai. 9Pigono uam-agi e pigo ilaiwa maumui thaomuiai, 'Ia elethai Abraham wara ia amari.' Pe mui ana vailamui wara Palau Velegaua na maina Abraham nauna mapene vamaulirievau thaorana maina.10Giro rauvagi peve olevega gaupu lamuri aravarai. Pe egaupu maparari gevuani ila vuari iatharava wagaupu wa mapararia pige paikali alovai pige gairageria pene galaria. 11Thau na avarikumuinia (baptize) nalu na repana galamamui pige veilagiwai pakurai. Namu eia riai thaumuliku na pene veaimi wara iavuiwavagi nori thau veaiku, e thau maina nori gelegele ia gagenai (kapuna) eligorana gauri pana vuari. Ia na valu mui pene varikumui(baptize) ma Vea Palauna natha e maina maiavuna na. 12Ia gena virigivirigi iav-una maparana wara ia imanai pe numa thaonai vua pene ravu uale nama namara e ia gena ganigani (wheat) pene olevenia numathaonai. Namu ia na wa virigi virigi thaona pe olegerevagiri gauri alovai pene kapuri rageri pe ealova pe ene pue namu pene galamo noai ikana."13Pe Iesu Galilee natha ethao Jordan wainai John natha pene varikua (baptize).14Namu John na eva waiawai Iesu, peeva ilathao, "Thau wara goi na valu ono baptize ku, pe goi poveami thau elekuai?"15Iesu natha evaila lavu uleao, "Ono ala agia evanamo, repana ethakwanai ia natha e vagugulua thakwathakwa maulina maparana." Pe veaina John na eala agiao.16John natha Iesu e baptize o mulinai, Iesu mogo nalu thaona na ealarageo, pe thaonai, kupa thaona (heavens) eve alapaIesu elenai. Iesu na Palau Velegaua iavuna eiathao emirivo no pune manuna (dove) veaina emiala auo ia thanai. 17Thaona na, karo apuna emirivo kapuveana una na neiwao, "Eia era thau nauku maluane na thau geku ulamagi iwavagina. Thau pami verele gauavagi ia elenai."
41Pe wanai Vea Palauna na Iesu evaiaokapuleanai ia devil natha pene wapa ovoa.2Pe Iesu wara garo e pogi mapararia forty (40) veaina ne ganigani pe ethakaole.3Vewapaovo auna ethao Iesu elenai peeva ilathao, "Pene goi wa Palau Velegaua nauna, evau ono vailari ige parawa."4Namu Iesu ethori lavu ule eia eva ilao,"Eve alo ole, 'Aua ia pe ene mauli parawa geregana na, namu thorithori mapararia gethoa raini Palau Velegaua muruna na.'''5Wanai Devil natha Iesu evaia vea kapu kamuna (city) nai pe Iesu eve vairagea wa airupuali numana thainavaginai (tiutiunai) thanai, 6devil na Iesu evailathao, "Penegoi wara Palau Velegaua nauna, ono ruluuale ma-aumu, repana eve alo ole, 'Ia na gena aneru (angels) ene vailaria goi pige nakagaumu,' pe, 'Ila imarana goi pige verogomu, pe goi gagemu po-ono alaravaria vau apuarai.'"7Iesu natha devil eva ilathao, "Maina, eve alo ole, 'Goi na po-ono ala ovoa e Velegoi gemu Palau Velegaua." 8Waveainai, devil na Iesu mae vaiao gethao golo gena thana unai devil natha Iesu evaripao kingdoms (kapuiwavagiria) maparari ealimapara thanai geria nama e maralemari. 9Devil na Iesu mae ala ovo waio pe eva ilathao, Egau maparari thau na anavenimu goi, pene goi ono ala ali thau kapuku elethai e goi na ono airupuali veniku."10Wanai Iesu na devil eva ilathao, "Ono thoa pa ena natha, Satan! Repana ma eve alo ole, 'Goi natha pono airupuali venia e Vele goi gemu Palau Velegaua, thaonai goi na eia mogo geregana mapono alavenia."'11Wanai devil na Iesu ekaliwaniao, pe wathaona na, aneru (angels) gethao Iesu geva avathao geva enamao.12Waorai, wara Iesu eamonagiole John ge rogoao, Iesu elavu uleo ethoao Galilee thaonai. 13Iesu wara Nazareth ai ealu- wai namu ekaliwaniao ethoao Capernaum ai eve aluwai, ekapu wa Galilee rawapara- na laganai e Zebulun e Naphtali alimapara ria thaorai.14E gau ewala guguluo ragau eilagiao Isaiah peroveta (prophet) auna na, 15"Zebulun alimaparana e Naphtali alimaparana, ethao thawapara, waethao Jordan, Galilee ai Gentiles umari!16Wa uma riairi gealuwai muna gaua gaua thaonai ila natha matha kamukamu geiaole, thaonai riairi gealuwai wa kapu thaonai e warega rauvarauvanai maina, umari tharai matha apuna eve rageole."17Waoranai Iesu wa-apa emamathao pe eva ilathao, "Ravarava thaorana igo vealavagi, repana mauli mia vanagivanagikapuna peve avivagi."18Iesu wara gagena na eroa thaowai Galilee onenai, ia natha au lualua eithao, Simon ia matharana apua Peter, e wala walana Andrew, geria magani avu le-ena geoleao rawaparai, repana ila magani avu umari. 19Iesu natha eva ilathao ila auri lualua, "Igo veamai, thau mulikuna, thau na ana olemui maganiavu aumui aunilim- alima elerai." 20Velevagi eila geria le gekaliwaniri pe Iesu mulinai gethoao.21Pe Iesu mae thaowai wanai au lualua mawalawalana eiathao, James e John ilawa Zebedee nauna maluaneri. Ila wara geria maganiavu gaina (boat) thaonai ila amari Zebedee maina aunawara geria le mariri ri gevairawai. Iesu na ila egogothao, 22pe ila velevagi amari Zebedee geria maganiavu gaina thaonai gekaliwaniao ila Iesu mulinai gethoao.23Iesu natha Galilee maparana ethoa makeao, eve varipawai geria ruputhaorai, gospel e ia amana riai ragau thorithori naeilagiawai, uma vi maparana irauirau na e nakula umari aunilimalima thaorai ia na wavivi e nakula auri eva namari. 24Iesu thorina (news) ethoa lovolovo wakapuai Syria alimaparana thaonai, pe wauma na wanai riairi manakulari vi irauirau elerai ge viviwai, riairi palau ravaravari thaorai, e noai gethoawai ipo gemaowai, e mavairia Iesu elenai gethao. Iesu natha geria vi eva namathao. 25Uma kamuvagi ia mulinai gethoao Galilee na, Decapolis, Jerusalem, e Judea, e maina Jordan maparana.
51Waorai Iesu na eiathao aunilimalima vogovagi, ia eve rage golo unai. Wanai ia ealualio, ia gena vevaripa auri (disciples) gethao ia elenai. 2Iesu muruna ekeoao pe eva ripathawai, neiwai, 3Genamani auri wara ila palauri wara gelealeani, pe ila geria kapu wara kupa basileia (kingdom of heaven). 4Genamani auri wara riai geagini, pe ila wara thaori pige pikapika.5Genamani auri wara aoma, pe ila natha alimapara pige vaia.6Genamani auri wara riairi ge thakanie ge maluvuni ila thakwathakwai, pe ila thaori pige vevavonu.7Genamani auri wara ila veva nama iwavagiri, pe ila natha nama pige vaia.8Genamani auri wara ila thaori noai lekalekari, pe ila natha Palau Velegaua pige iara.9Genamani auri wara ila maino geala agiania, pe ila wara pige ilagiri Palau Velegaua nauna.10Genamani auri wara riairi gevarava rana repana gemauli thakwathakwani pakunai, pe ila geria kapu wara kupa basileia.11"Genamani wara goi pene uma na pige ilagi ravaravamu e auniparamu pigevara avara e pige ilagimu gau iathara-avaria goi elemuai goi pige roli wapamu thaupakukuai. 12Pono verele e uamagimu pige nama, repana gaukamuna wara goigavumu pono verawalia kupa thainai. Repana eolema veainai aunilimalima na peroveta auri gevagiri riari gemauli goi vilamuai kunenai.13"Goi wara tamena (salt) ealimapara thaonai. Namu pene tamena wa mamina egavuvaginia, ra mapere vealawai iwa pemapere vetamena wai? Ia wa gena nama gau mapararai pegeika namu ia pene vei-gogothai pe aumilimalima kapurana pigela alialia. 14Goi wara mara (matha) eali-mapara thaonai. City apua golo apua unaipe-ene vepotho.15Pa aunilimalima natha lamepa apua pige kapua pe matha-ana pige olea poro poro avanai, namu lamepa gena miamia kapunai, ia matha-ana pene thoa lovolovouma maparari pene mathari wanuma tha-onai. 16Goi gemu matha pene lala uma vilarai pe eolema veainai pe ila natha goi gegelamu nanamari pige iari pe ila na goi Amamu kupa basileiai pige varagea.17"Pigo-ono uamagi wara thau pave amai era thau natha rova o prophets pana vara-avari. Thau pave amai era thau natha pa-ana vara-avari ila, namu thau natha ilageria ulavunu pana vagugulua. 18Pe auna aunavagi thau natha ava ila muinia rogo kupa e alimapara pige gavuvagi, gauapua ripiripinavagi pa apua kapuna maina ari olemana mape-ene gavuvagi(lewalewa)e rova thaona nara, penerao gau mapararipige vegugulu.19Gaurai riau apua natha e rova kirina pene ala ravatha e rova mapararia thaorai e mapene varipari uma vairi eveaina ila mapige ala ila wa kapikapiai pene vegogo- ria kupa basileia thaonai. Namu riau apuanatha e rova erogorana e eve varipa agira-na e rova ila wara pene gogoria gau unai gena kupa basileia thaonai. 20Pe thau na availamuni goi era pene gemu ala tha- kwathakwavagi gau unai namu ripavanagiauri e Pharisees auri goi verivomuai, goi wara matharapara apua na po-ono thoaoa kupa basileia thaonai.21"Goi oamonagi wara ethori ila geva ilari warigolo kunerai, 'Uma po-ono vagi maeri,' pe, 'Riai na uma apua pene vagia (kill) umana pene warega ia wara veaithori thaonai. 22Namu thau na availamuini uma apua pene walawalana eparuvenianiia wa veaithori meauvagi thaonai; emainapene riau na walawalana pene vailaiwara,'Goi ovaomu (noaiganimu)!' ia wa council natha mapige aithoria; emaina riau pene ilaiwa, 'Goi awa awa (fool)!' ia wara alova meauvagi kapunai ia pene vegalara. avanai.23Gaurai pene goi gemu veveni gaunaove oleani teronai (altar) pe thaonai goi ripamu walawalamu ila thaovivi emiao,24goi gemu veveni gauna terona vila nai pono olea, pe goi pono thao walawala- mu elenai. Goi ma walawalamu ila natha thaovivi pigo vanamara mulinai, goi pono thao teronai goi gemu veveni gauna pono alatha.25Goi riau natha rova auri elethai ene thaoagimu auna pono thori venia pe wathaovivi pigo vanama lelea, ori natha goi veva kota auri elerai pene veuaumu, pe ila na pige olevanagimu ulavunu veima auri elerai, pe muna numana thaonai pige ve- thakwa waioamu. 26Auna auna thau naavailamunia, goi wakapuna po-ono thoathakwarai pene thao goi na moni arikamumaparana veaiveaina ogapiao goi na ponovavoiwaia.27"Goi oamonagi ethori wara geilagia, 'Po-ono maporaga.' 28Namu thau na availamuini maparamui riai natha vavine apua kerunai eaigiugiunia wara pegalama repana uamagi iarava pealara ia thaonai.29Pene goi mamu ripamu gena avana natha eva kepimuni, ia pono touvagi ponogaioara goi elemu natha. Repana goi auni-paramu ianamo pene vivi ia veaina namu nori goi auniparamu guguluna(maparana) pene vegaioa alovai.30Pene goi imamu ripana gena avana natha eva kepimuni, iapono paivagia pe pono gaioara goi elemuna. Repana goi auniparamu ianamo penevivi ia veaina namu nori goi auniparamu guguluna pene vegaioa alovai.31E mae ilaiwao, 'Riau garawana pene giua, e geria vegarawa eauna na pene ala thavara.' 32Namu thau na availamuiniriau garawana pene ruara, pene au apua ila geve ririwa veveni nia e geve wapania, e vavine wara eala ravarava nia. Riau nae vavine pene vegarawara auna wa pene galama.33"Maveaina mai, mui goamonagi wa ethori maeve ilagi wa uma kuineri elerai, 'Pigono ilagavu wapatou, namu gemui ilagavu pigo ala agiria Palau Velegaua thaonai.' 34Namu thau na availamuini, pigono ilagavu, veainamai kupa basileia tharanai mapigo-ono ilagavu, repana wa Palau Velegaua gena rua e alu kapuna; 35emaina ealimapara thanai, repana e ia kapuna erua aliagiani avana; e veaina no Jerusalem ai, repana ekapu (city) era eVelegaua iwavaginavagi gena kapu.36Veainamai goi repamu natha, repana goi natha vui apua po-ono alara uloulo pa ruparupa. 37Namu gemu thorithori wa 'Unamu, unamu,' pa 'Noai, noai.' Gauapua wara ma iakamu ia wa ala ravarava gena avana na peve ami.38"Goi oamonagi ethori wara geilagia, 'Na ma wara na ma, na rua apuna wara na rua apuna.' 39Namu thau na availamui nia, goi na po-ono vavoia wa apuna riai magalamana. Namu, riai na goi vaegamu ripamu avana pe voara, mapono vailatha aulimu gena avana maina mapene voara.40Pene uma apua natha gena ririwana veaithori numanai pigo thao pe goi gemu kota (coat) pene gapia, wa au mapono vai-lara gemu roagi rapuana (cloak) mapene gapia. 41Ma riai natha goi pene pumu (compels) goi maela (mile) apuna pigo th- oara, mapigo thoakou maela lualua. 42Pono veveni riau natha gau apua goi elemuai pene verenagi agia, e uma apua eririwani ene gapitore goi elemu eia wara po-ono ulavu ulea.43"Goi oamonagi ethori wara geilagia, 'Goi natha epimu auna pono ulamagia e ove aliveniani auna pono vekuku venia.'44Namu thau na availamuni, geve kukuvenimuni auri pono ulamagiri e riai nathaeala ravamuni geria pono aoali, 45pe mui wara Ama Ama ia kupa basileiai e mui no ia nauna maparamui. Pe ia natha garomaeva lalani rava auri e nama auri elethai,e kupa euani thakwathakwa e nori thakwa thakwa auri elethai.46No pene goi na waila oulamagirana e waila na goi mage ulamagimuni, goi ranama poro gapia? Pe manori veaina mai e rina gekokoni auri gauana veaina mage alani? 47Pene goi na auavamu mogo o rawalirana, ragau kamunavagi oalani ma-vairi elerai? Pe manori veaina mai gauna ma gealani Gentiles (non Jews) natha?48Gaurai goi pono ala thakwathakwa, no mui Amamui kupa basileiai ia thakwa- thakwa veaina.
61Pono ala uamagi goi gemu ala thakwa thakwa olemarai uma vilarai pe ilana pige iamu, pe ori na goi noai voimu Ama Ama gena kupa basileia thaonai. 2Pe pene goi gemu veveni oalarana, goi na po-ono thori lovolovori (pokanapokana) goi gere- gamu vagelegele vevarage umari gealani veaina rupu veanumari thaorai, e tharapa- ra roa laiwalaiwa avarai, pe uma nara pige varageri. Auna auna thau na availamuini, ila rauvagi voiri pege rawaliria.3Namu pene goi ovevenini lealea e uma elethai, imamu aulimu gena avana pe-ene ripa ragau imamu ripamu gena avana na pealatha 4pe wa goi voimu mapene venimu pothopothoai. Pe wa Ama Ama natha peiatha wa veveni pothopotho ai goi wara voimu pene venimu.5"Goi pono aoali thaonai, po ono aoalimauma vairi gewapatouni veairi, repana ila gerua lainia thaonai geaoalini rupu ma-veari thaorai e tharaparai pe pige iari uma natha. Auna auna thauna mui availamuini, ila voiri pege rawaliria. 6Namu mui, pi- go aoali thaonai, pigo thoaoa. Avagama pono kanagavua pe Ama Ama pono aoali venia, ia wara pothopothoai. Pe Ama Ama natha potho pothoai oaoalini pene iamu goi voimu pene vevenimu. 7Goi pono aoali thaonai goina thori po ono ilagiwai ilagiwairi no uma kakamuri gealani veairi, pe ila geuamaginia wara ila peamonagiri repana thorithori wa iavogovagi aoaliai peilagiri.8Gaurai, mui pigono ala waila veairia, repana ia Amari iarau ripana ia gera ririwaragau ia natha evailatha. 9Gaurai ia waeveaina pe aoali: 'Thai Amamai kupai oaluni, tharamu gagapi laimuni repana goi wa veaiwavagi. 10Gemu kupa basileia na pene veami. Gemu ririwa piga alara ealimaparai no kupai veaina.11Garo veairai mauli parawana egaroa ono venimai. 12Gemai rava (gapitore) ono ilagiwairi, thaina uma geria rava paga vanamari. 13Rava thaorai po-ono ala ovomai, namu pono gapi paumai wa galama thaona natha.'14Pene uma goi natha galamari pono vanamari (sori), Amari Palau Velegaua na gemu rava mapene ilagiwairi. 15Namu,pene goi na uma galamari po ono vanam-ari, goi maina gemu rava ia Amari Palau Velegaua na mapene ilagiwairi.16"Goi oganiwakani thaorai, goi vilamu po-ono vaemea amonagi wapatou umariveairi, repana ila vilari wapa umagirai pe uma na pige ripari ila gegani wakani. Thauna availa auna aunamuini, ila voiri pege rawaliri. 17Namu goi, oganiwakani ora nai, goi repamu pono rigara e vilamu mai naluna pono vuligia 18pe thaonai uma vilarai goi pigene ripamu goi wara oganiwakani,namu goi Amamu mo ia noai gaiani; pe Amamu na eiamuni pothopothoai goi wa voimu pene venimu.19"Goi geregamu gemu rina po ono oleveniria ealimaparai, orina magani magani veairana gegani rana emai orina mage aulimilonia, emaina orina lema aur-ana gelemarana. 20Namu, geregamu gemu rina pono gapiria e pono veoleria kupai, wanai goi gemu rina pigene rava e lema auri pigene thoaoa e pigene lemari.21Pe gemu rina ariai, wanai goi kutou-mu maina wanai.22Ma wara aunipara mara ana. Gaurai,pene goi mamu ianama, goi auniparamu maparana wara marana evavonuani. 23Namu pene goi mamu iarava, goi waauniparamu maparana muna nara evavo-nuani. Gaurai, pene goi thaomu ai noai mara namu goi thaomu no munai, emuna ipo ari kamuna! 24Au apuna nara vele lualua pe ene ala veniria, iraunara vele apua ekukuani namu mavele apua eulam-agiani, pe eolema veaina wara eaunara evele apua ealaveniani namu mavele apuaeaunara eruakeruagiani. Palau Velegaua ealimapara rina ana goina po ono vairage koukouri.25Gaurai thauna goi availamuni, goi gemu mauli po ono viviagia, ragau onogani o ragau ono niu; o goi auniparamu,ragau goina ono ligoa. Pe goi gemu mauliekamunia pa ganigani, e goi auniparamurapuari? 26Ono airage gau unai manu poro iarao. Ila (manu) noai geve aoleani, namu ia amari Palau Velegaua (kupai) naeimarana evaganigani rana. Goi okamuni pa ila (manu)?27Mui thaomuiai riau ouamagini goi veaimu noinia imamu lavuorunai pono ovoa goi gemu mauli ari rauna? 28Goiwa ragauna ouamagi iligavini rapuai? Goinara poro uamagiao tiaretiare geria kala avarai, ra mage kala iwania. Ila geregari noai geulavununi, e ila geregari manoai gemakeni geve miani rapuai. 29Gauraithauna goi availamuni, Solomon maina ia gena airupuali mapari thaorai ia eila geve rapuani veaina ne verapuwai.30Pe Palau Velegaua na emu gekalaniavarai rapu ere valigorao, gekalao egaroae rapalua ene rakwaoaria avu thanai, pePalau Velegaua na vagakamuvagi rapua maene valigomui, mui gemui amonagi nokirivagi? 31Gaurai pigono aovoaovo eilaiwa, 'Ragau iana egania?' o 'Ragau ianaeniua?' o 'Ragau (rapua) iana eligoria?'32Pe eaunilimalima (noai geairupualini) egau veari mage avurana, pe mui Amamui kupaunana eripani egau muina goririwar-ana. 33Namu muina Palau Velegaua pigo avukunea e ia gena mauli thakwa thakwanavagi, pe egau maparari pene venimui. 34Gaurai, pigono aovoaovorapalua ragau, repana rapalua gauria ia nara pene ulavunuagiri. Garo apuriapuri thaorai geregari mageria kepikepi (rava).
71"Po ono veairori (vevarava) pe goi maipo ono veairori. 2Pe goi na waveairori poala veairori veaina, goi veairorinai pige veairorimu, e goina meau veairoriai meau poala, meau na maige alara goi elemuai.3Ragau na goi walawalamu manai ripiripi (straw) iana oiani, namu goi manoripa na lao (log) goi mamuai emiao? 4Raveaina goi walawalamu ovailani, 'Thau na goi mamuai na ripiripi ana gapi vagia,' namu goi mamuai na lao emiao? 5Goi wapa (hypocrite) aumu! Mamana goi na lao mamuai pono gapi vagia, pe mulinai goi ponoveia namanama goi nara wa ripiripi goi walawalamu manai pono gapi vagia.6Ragau maveana goi na waga po ono veniria, e maina gemu raloralo (pearls) po ono gairia pae vulovulo vilarai. Irau naragagerana gela kirakirarana, pe mulinai ige velavu ulewai ige ralerale mui.7"Pono verenagi, thaonai wagau pene venimu. Pono avua, thaonai goi na pono rawalia. Pono pitipiti, thaonai goi gemu ava pene alapaua. 8Pene uma mapari riai pene verenagi, pene rawalia; uma ma- pari riai eavuavuni, pene rawalia; thaonai riai pene pitipiti, wa ava pene vealapau.9O pene goi riai, pene goi naumu na pere nogimu parawa apua ono venia, goi na vau poro venia? 10O pene ia na goi magani pere nogimu, goi na wago (ma) poro venia?11Gaurai, pene goi wa rava aumu emai ripamu gau nanamari goi naumu ra pono veni iwari, ma ragau iavogo rogo Palau Velegaua na kupana ene veniri riai rana ge renagiani ia? 12Gaurai, ragau veairigoi na oririwarana uma na pige alari goi elemuai, goi na mapono alari ila elerai, repana e maina rova e peroveta rorina.13"Ono vanagi thoaoa avana kipokipo na nara. Namu thoaoa avana kamuna e iaravavagi wara ia rava tharaparana erao veniani kapuna, pe uma iavogo wanai pigethao. 14Pe thoa vanagi kipokipo naavana wara thoaona iagaua e tharaparanawara mauli kapuna, pe wakapu wara uma nori vogovogona pige rao venia.15"Peroveta wapatou auri po-ono vageri, ila pige veamai mamoe rapuari pige ligo namu ila wolve thaori ravaravariveairi. 16Ila vuarana pono ripari. Aunili-malima na grapes mukolovukolovu o pa gaupu veari thaorana ge tourana? 17Peveainamai, gauupu namana evuani vuana iananama, namu gauupu iarava evuani ia vuana iararaava.18Gau-upu namana apuana vuavua ravaravana pe-ene vavua, emaina gau-upuravaravana na vuavua namana pe-ene vavua. 19Gau-upu mapari noai gevua namania gauri gepaikalirana alovai gegai ragerana. 20Pe waveaina muina pigo ia iliari ila vuarana.21Nori uma màpararana riaina thau pene vailaku, 'Velegaua, Velegaua,' ila pige thoaoa kupa vanuana thaonai, namu thau Amaku kupa vanuanai gena ririwa e alimaparai geala niamo auri pige thoa.22Uma iavogona wagaronai thau ige vailaku,"Velegaua, Velegaua, thaina pe goi tharamu gailagi lovolovowai, goi tharamu- ai avuavu ravaravari gagiurairawai, goi tharamuai thaina ulavunu kakamuri gala- rawai?' 23Pe wanai Thau nara ila pana vailavagiri, 'Thau nara naripamui mui! Igo roapau thau elekunara, mui muna e rava aumui!'24"Gaurai, uma maparari riai rana thau geku rori geamonagiani e geala agiania ila wara iwavagi auna apuna riai nara vauvau thanai o golounai gena numa evaupua. 25Kupa ealara, gapa ekwarao, e thagila egavuo pe numa eluguwai, namu enuma ne lavukaliao, repana enuma golovau unai eva upuao.26Pe uma mapari riaina thau geku rori eamonagiani namu ne mauli agirana iawa eau ravaravana veaina gena numa alimai eva upuao. 27Kupa ealara, gapa ekulu, e thaila ekwarao enuma eluguao, enuma eokalio, kupa, gapa, e thagi gegavuvagio."28Wanai Iesu gena rorirori eilagialuao, uma kamuvagi ge kalileao gena vevaripa ealao thaonai, 29repana Iesu na ila eva riparao wara no ia magena iavu (rova), pe wa nori ila geria aloalo auri veairi.
81Iesu golona emirivo muliwainai, uma kamuvagi kamuvagi nara geroagiuao. 2Igo ia, au apua maleperana eveamaio ia elenai pe euialio Iesu eruao vilanai, nei, "Velegaua, pere goi wara poro ririwa, you nara thau poro ralevaku (vanamaku)."3Iesu imana egagipiao eau auniparanai enapa auo, evailarao, "Thau aririwa nia. Ono veraleva (nama)." Velevagi (noaigago-vana) eau auniparanai lepera vina emiao ipo enamao.4Iesu na eau evailrao, "Ono ia goi nara uma apua po-ono vaila. Ono roa gemu wanai, rupu vevai auna elenai ponorao geregamu na pono vevaripara, pe pono veveni wa Moses na veveni rovana thaona nara, pe ila mapige veva auna auna."5Waoranai Iesu ethoaowai Capernaum thaonai, Roman ami auna (centurion) nara ethaoveniao, enoginogiao Iesu, 6pe neiwao, "Velegaua, thau geku ami auna wara emao gena numai ekaukauo e iavu kamuvagi evuani. 7Pe Iesu na evailao, "Thau pana veamai pe pana vanamara."8Ami auna (centurion) na evaila lavu uleo pe neiwao, "Velegaua, thau wara nori gelegele thau geku numa kinina kapulena na goi pono thoawaioa. Namu ipo rori mopono ilagia thaonai evivi auna pene nama.9Repana thau maina era Roman iavuna thaonai pe ami auri (soldiers) thau iavuku kapulenai. Thau nara eau pana vailara, 'Ono thoa,' thaonai ia eroania, pe mapua pana vailara, 'Ono veamai,' thaonai eau eveamaini, thaonai geku ulavunu auna ma apua, 'Egau ono alara,' thaonai ealarania." 10Iesu na erori eamonagiao thaonai, ekalileao thaonai ia mulinai gethoawai umari evailathao, "Auna auna thauna mui availamuini, Thau nara au apua magena veva auna auna mara rawalia Israel thaonai.11Thau na availamuini, uma iavogo wa pige veamai east na e west na, pe ila pigeveoleau wa Abraham, Isaac, e Jacob rana table unai, kupa vanuanai. 12Namu e melo nau e kapu (kingdom) na wara pige vegaio munakolovu thaonai, wanai wara ige mainivilo e ruari ige galagui agiri." 13Iesu na Roman guard au kamuna evailarao, "Ono roa! Na goi pove vauna auna, pe evevanama pene ulavunu goi gaurai." Pe gena ulavunu auna waoranai mogo gena vivi enamao.14Wanai Iesu ethao Peter na numa thaonai, ia na Peter gena agama vavinena mavina (manakulana) eiathao. 15Iesu na imana enaparao, pe gena vivi enamao. Muliwainai evavine ekululaio Iesu gena ulavunu thaonai ethoa oaole.16Garoeone gena avanai, Iesu elenai uma na riairi avuavu ravaravari geroaoa auni pararai gealuwai umari gevai thaori. Iesu na euma avuavu thaorai gemiawai gauri gena rori na eguirairi e riai umari manakulari maparari ia na evanamari. 17Eolema veaina pemi wala ewara no peroveta Isaiah na, eilagia, "Iesu mauna na ia gera vivi egapirao e ia thaorai vivi ia na eiaulurana (bore) o eriparana."18Wanai Iesu epinai uma kamuvagi eiarao, ia gena rori evenirao ia na ila wanai pene kaliwaniri ia pene vanagirao Galilee rawaparana wava avanai. 19Pe aloalo auna apua eveamai Iesu elenai eilaiwao, "Vevaripa auna (Teacher), thau goi mulimuai ana thoa goi arikapuai ono thao avarai."20Iesu na evailarao eau, "olopu wagari (foxes) ila mauluri, e manu vueuluvu unai (sky) maina mageria nogi, namu ia Amana Nauna kapuapua noaigau ia repana pene olea."21Mau apua wara Iesu gena vevaripa auna na ia evailarao, "Velegaua, poro vage leku thau ana rao kunerogo pe amaku ro waregana ana vekulia."22Namu Iesu na evailarao e au ia gena vevaripa auna, "Ono veamai mulikuai, na warega ono kaliwania geria warega ila na maurana pige kulia."23Wanai Iesu elarageole gai apunai, gena vevaripa (disciples) auri ia mulinai mage thoaoleo gai thaonai. 24Igo iara, wanai ragila genakamuna egavuo mogo rawapara unai, rapoa o vuavua ola rana gai evulewai. Namu Iesu wa emauo. 25Iesu gena vevaripa auri gethao Iesu elenai pe gevaoao elaio, geilaiwao, "Poro vamaulimai, Velegaua; thai wara no iga warega!"26Iesu na evilarao ila, "Ragauna mui pogo kali, gemui veva auna auna kirivagi?" Pe Iesu elaio wa ragila e rawapara unai wa rapoa ma vuavuari ewanerao. Mulinagena avanai ragila rawana erivo rawapara unai rapoa gegavuvagio ava ekaimaaliao.27E au gekalileao pe negeiwao, "E au rau veaina, repana eragila e rawapara ia na pe rori veniria pege vagelea?"28Wanai Iesu evanagio wavanai wa kapuai Gadarenes, au lualua wa avuavu ravaravari gealuoa ila thaorai pe ila nara Iesu gerawaliao. Ila wara warega legarana (thomb) gethoaraiwai e ila wa mauleagiri, gaurai wanana uma noai gevanagiwai.29Geairao, geagio e geilaiwao, "Ragau thaina iga ala goi elemuai, Palau Velegaua Nauna? Goi poveamai enai thai ono umai alovai enegalamai (torment) thaonai veai rori garona vilarai roera?"30Wanai pae ragavogo geganiganiwai, vepana noriraurau ila epirai. 31Wa avu- avu ravaravarana Iesu geala thaowai pe geilaiwawai, "Pene goi nara thai ono giu raimai, thai ono uraimai wanai wa pae thaorai."32Iesu na evailarao ila, "Igo thoa!" Wa avuavu ravaravari geroaraio pe geveroa waioao wa pae raorai; pe thaonai, wa pae umana velevagi geve ravurivo golo unana poaropu na geveo rakwaraio rawaparai pegewaregao nalu raonai.33Wa uma riai rana wa pae geia mara- wai umari geravuroao pe ila gerao kapu apunai (city) pe egau mapari geve ilagi lovolovori, iwavagina rorina wa eau elerai ragau ewalao ila wara thaorai avuavu ravaravari gealuwai. 34Thaonai, e uma ma-parapararia e kapuna (city) gethoaraiole Iesu gemi rawaliao. Wanai ilana geiarao Iesu, ilana genogiao ia na geria kapu pene kaliwania.
91Iesu elarageo gai apunai, gevanagio wava avanai pe Iesu gena alu kapunai eve kwarao. 2Raonai, uma na kaukau auna apuna gerao agiao gepa unai gevamaoao. Eiarao geria amonagi, Iesu na evailarao ekaukau auna, "Nauku, ono nama e verele.Gemu galama (rava) pege veilagiwai."3Raonai, aloalo auri vairi mauri geve vailawai, "Eau era no iwavagina veaina." 4Iesu na eriparao ila uamagiri pe eva ilaiwarao, "Ragauna mui gouamagi veleka velekani thaomuiai? 5Pa ari apuna pika pikanavagi, pe igo ilaiwa, 'Gemui galama wara pege veilagiwai, o igo ilaiwa, 'Rua lai e roa'? 6Namu era mui mapigo ripa era e Amana Nauna magena iavu ealimaparai pene ilagiwairi galama, ... " Iesu na evailao kaukau auna, "Rua lai, ono toulaia gemu gepa, e ono roa gemu numai."7Thaonai e au elaio eroa gena numai. 8Wanai uma kamuvagina geiao egau, ila wa gekalileao pe Palau Velegaua geva namarao, ia na eve veniagiao eiavu veaina uma elerai. 9Pe Iesu roe vanagiwai wa- nana thaonai, ia na eiarao au apuna wara rarana Matthew ealuo tax ekokoawai ava nai (tent). Iesu na eva ilarao ia, "Mulikuai ono veamai," Ia elaio pe mulinai eroao.10Iesu ealualio pene ganigani numai, thaonai, tax gekokowai umari e magalama auri gerao e geganiganikouo Iesu e gena vevaripa auria ila. 11Wanai Pharisees umarana ila geganiganikou geiarao, waila nara gevailari vevaripa auri, "Ragau nara gemi vevaripa auna kamuna na e tax koko e nagalama umari pe ganiganikou agiria?"12Pe Iesu na eamonagiri waila, ia na evailarao, "Aunilimalima riari auniparari mailigari ilana nakula evanamarana auna noai geavuani, namu riairia valu manakula rana. 13Mui wa pogororao pe igoveripa egau ganina ragau: 'Thau wara aririwani venuavi namu nori voiku aririwani.' Repana thau paveami wa nori rakwarakwa umari ana gogori ila igeveilagirai, namu galama umari ularana."14Thaonai John gena uma elenai geve amio pe geilaiwao, "Ragau nara thai e Pharisees umari gaganiwakania mogo, namu goi gemu uma noai geganiwakani?"15Iesu na evailarao, "Vegarawai uma pege rao ila mapegere aluagiagi o venuavi pene vegarawa auna ila elerai roaunawara thaonai? Namu garo wara rogeveamainia evegarawa auna pene gapivagia ila thaor- ana, pe mulinai ila pige ganiwaka.16Au apua na rapua valivuna ia ana pe-ene oleau roagi vanagi rapuana kuine- nai, repana peve uliwai avana na mapene rale, pe wanana ene rale kamukamuvagi.17Maveina uma na mulamula valivuna mageoleni gena porapora kuinenai. Pene ilana geoleani, wa opina ene rale avalua, pe mulamula ene kewa, porapora maenekirakira. Namu, ila na mulamula (wine) ige olea porapora valivunai, pe egau pige mia namanama."18Rogo Iesu nara ila egau roriria eva ilarawai, thaonai, ulavunu auna apuna erao pe Iesu elenai ia repana eve olerivo ao. Eau eilaiwao, "Thau nauku vavinena evanamo pewarega, namu onorao pe goi imamuna auniparana ono venapara pe ene mauli." 19Pe Iesu eroao ia mulinai, e Iesu gena vevaripa auria mage roao.20Maeia, vavine apuna auniparana lalaegapiawai rigolo twelve pe Iesu mulina na evavine erao pe Iesu gena rapua kagenai enapao. 21Namu ia geregana eilaiwao,"Ipo thauna Iesu gena rapua pana napara, thau geku vivi pene vanamara."22Namu Iesu emakeo pe eiao evavine, pe evailarao, "Nauku vavinena (daughter),ono uamagi iliga; gemu veva auna auna na goi peva namamu." Pe evavine eveainai gena vivi enamao waoranai.23Mulinai Iesu erao raki erogowai auna gena numa raonai, ia na turai gelavurawai auri eirao e uma vogovagi galavu iakamu gealawai. 24Iesu eilaiwao, "Igo roapau, repana na iao nori pewarega, namu ia na emauo." Namu ila na Iesu gemamai agiao e gevegalaiga agiawai.25Wanai uma maparari geva roarairao, Iesu eroaoao ovua raonai pe e iao imanai ia na erogorao, pe e iao elaio. 26Egau ewalao rorina umana geilagi lovolovoa wa kapu maparanai.27Wanana Iesu wa kapu na evanagiwai raonai, apuapu auri lualua geroagiuo Iesu mulinai. Ila wa gegogowai e geilaiwawai, "Ono nuavimai thai, David Nauna!"28Wanai Iesu eve roawaioa wa numai, eapuapu auri gerao Iesu elenai. Iesu na ila evailarao, "Mui gove va auna aunani warathau na pana alaripa?"Ila na Iesu gevailao, "Unamu, Velegaua."29Wanai Iesu na eau maria enapari peevailarao, "E vevanama pene ulavunu mui elemuiai gemui veva auna auna mogo veainai, " 30pe eau maria geve keo ole.Wanai Iesu nara ila erovarao pe evailarao,"Igo iara egau pewala wara uma apuana pe-ene ripa." 31Namu eau lualua geroape erori ilana geve ilagi lovolovoa wa kapumakaina thaonai.32Pe eau lualua gegapio wageraowai,raonai, au apuna ia wara neroriwai repana avuavu ravaravana ia thaonai pe eau Iesu elenai gevairaoao. 33Wanai wa avuavu Iesu iavuna nara egiuraiao, eau neroriwai auna erori. Wa uma maparana wara wanaigekalileao pe geilaiwao, "Egau veaina noaigeiaravagi kunenai Israel thaonai!"34Namu wa Pharisees negeiwai, "Na avuavu ravaravari geria velena, ia iavuna nara pegiurairi."35Iesu wa eroa laiwalaiwa kapu (cities) mapararai e vanua mapararai. Ia vanagi vanagi eve varipawai geria rupu thaorai, eve wapawai veavagi rorina kupavanuana pe vivi o nakula uveri irauirau umari geria vivi eva namarawai. 36Wanai Iesu na uma kamuvagi eiarao, ia eve nuaviole ila elerai, repana ila wa thaori gevivio e noai geririwao. Ila wara mamoe veairi noai au vairia.37Iesu na evailarao gena vevaripa auri,"Wavulu wavulu wa iakamu, namu ige avi avi auri viraviravagi. 38Gaurai igo aoali lele aviavi auna kamuna Palau Velegaua elenai, pe wana nara ia na aviavi auri pene uraoria ia gena wavulu wavulu ( aviavi) kapunai."
101Iesu na egogorao gena vevaripa auri twelve mapararia pe ila evenirao iavu wa avuavu ravaravari, pige giurairi, pe uma pige vanamari vivi irauirauri maparari e nakula uveri irauirauri maparari.2Waorai Iesu gena vevaripa auri wara rarari era. Mamana, Simon (eia mararana apua egogoao Peter), pe Andrew wara eia wala avana; James wa Zebedee nauna, pe John wa eia wala avana; 3Philip, e Bartholomew; Thomas, e Matthew wa tax koko auna; James wa Alphaeus nauna, e Thaddaeus; 4Simon wa zealot, e Judas Iscariot, ia na Iesu pene lewawaia.5Eila auri twelve Iesu na eurairao. Ia na rova evenirao pe evailarao, "Mui pigono rao ari kapuai Gentiles (nori Jews) gealuni, pe mapigono roaoa ari kapu (town) ai wa Samaritans gealuni kapurai. 6Namu pigorao wara mamoe gelewalewa numari wa Israel mo raonai; 7pe mui goraoni raonai, pigo varipari e pigo ilaiwa, 'Kupa vanuana gena veamai peve avivagi.'8Pigo vanamari nakula umari, pigo vamauli wairi warega umari, aunipararai opirai viviria (lepers) pigo ralevari, avuavuravaravari uma thaorai pigo giurairi. Eiavumui na pogo rawalia noai voina, eulavunu pigo alara noai voimui. 9Gemui pora porai gold, silver, o copper apua pigono toua. 10Gemui kou (bag) pigono touri e wariwari (journey) thaonai, rapua mapua, gagemuai pono ligoa apua po-ono toua, o pene vavamu auna apua mapo-ono vaia, orinara voina maeve avuani ganigani ai.11Ari kapu (city) o vanua raorai go roa oani, pigo verenagi riau maganina auna pigo rawalia, pe elenai pigo alu penerao mui wakapu pigo kaliwania. 12Goroa oani numari raorai, pigo vanamari. 13Pene wanuma ia maiaiana, mui gemi maino pigo vawalara numai. Namu pene wanuma nori veaina, gemi maino pigo vailavu ulea elemuiai.14Pene wa uma riairana noai gevaioa muinia o noai geamonagi rana mui gemi rori, wanai mui na wa numa pa wa kapu pigo kaliwania, kapumui kakavuri (alima) pigo alavagiri. 15Auna auna thau na mui availamuini, veairori (judgement) garonai ekapu (city) rava iakamuvagi pene kwara no Sodom e Gomorrah geria kapuai wa rava ekwara veaina namu erava wara ravavagi.16"Igo iara, thau na auraimuio mamoe veairi olopu wagari (wolves) thaorai, pe pigo veole no ma (serpents) e pune manu veaina ne galamania. 17Pigo veiama aunilimalima elerai! Ila na pige gapimui veiama auri (councils) elerai pige veole mui, pe ila na pige whip mui geria airupu numarai. 18Wanai mui pige vevarua alimui governors e kings vilarai repana thau pakukuai, e wa vailia pemagai ila elerai e mulimuli umari elerai.19Wanai ilana mui pige vevarua alimui,pigono kali o avoavo mui na ragau igo ila- gia, pe ragau igo ilagia wara ene venimui waoranai. 20Pe wa nori maumui igo rori, namu e wara mui Amamui Iavuna na ene rori mui raomuiai.21Maluane apuana warega ene vawala walawalana maluane na elenai, e ama mai apua na nauna elenai. Melo maina igelai ama e ina ige varao viviri thaorana warega ige rawalia. 22Mui wara ige kukumui uma mapara rana repana thau raraku pakunai. Pene riai ene ruakikilagi penerao ikanai, eia wara pene vamaulia. 23Pene ila na pige vagimui e kapuai, pigo ulerai ma kapuarai, repana auna auna thau na mui availamuini, mui wara go-oro roa vanagi kune Israel vanuri raorana namu Amana Nauna rogo ere veamaio.24"Ia (disciple) apua na pe-ene iwa ia gena vevaripa auna (teacher), e vealaveni auna na maina pe-ene iwa ia eiamarania aunakamuna (master). 25Eveaina wara kapunai pe ia (disciple) olemana wara ia evaripani auna (teacher) veaina pere mia, e vealaveni auna e veiama auna veaina maina. Pene ila na enuma auna kamu na gegogoao Beelzebul, rava arikamu euma rararia ila na gegogorana e enuma auria!26Gaurai pigono kali ila elerai, repana gauapua poroporoai nori pe-ene vemagai,e noai gauapua emalani wa pige-ene ripa.27Ragau rau nara availamuinia muna raonai, pana ilagia garo malaganiraonai, ragau mui na pigo amonagia egamui na, pige verorirairia numakiniri urana.28Pigono ule ila riairana auniparamui pigevagi waregari, namu ila na goi kuto- umu pigene vagi waregara. Namu, venua rage penerao wara ia mogo elenai riai nara aunipara e kutou pene vagala rageria alova vanuanai. 29Wa nori veaina mai manu lualua gevoiagiri penepene kirikiri nara? Raonai apuna ila raorai pene eoali alimai pe mui Amamui mape-ene ripara. 30Namu veaine wara repamui ai vui maparari mae eorurao. 31Po-ono kali.Goi wara iakamuvagi nori na manu vogo-vagi veairi.32Gaurai umamakairi riairi pige rorirai kune thau elekuai namu nori aunilimalimaelerai, thau maina mapana rorirai Amaku vilanai Ia wa kupa vanuanai. 33Namu riai na rau pene lewaku uma vilarai, rau na maina mapana ilagirairi rau noriripaku ila rau Amaku kupa vanuanai vilanai.34"Pono uamagi wara thau nara maino amirivo agiao e alimaparai. Thau nori av-eamio no maino amigapimaiao, namu pau (sword) apuna. 35Namu thau aveamio no melo na amana pene vevagi venia, e ina nauna vavinena na pene vevagi venia, e agama vavine (daugther-in-law) na gena agama vavinena (mother-in-law) na pene vevagivenia. 36E au apua pige veali venia auri wara gena numa aurana.37E riai gena ulamagi amana e inana elerai ekamuni namu nori rau elekuai ia wara noai ganina rau elekuai; e riai gena ulamagi ekamuni nauna maluanena e vavinena elerai namu nori rau elekuai ia wara noai ganina rau elekuai. 38E riai gena satauro (cross) ne toulaiani e ia ne roani rau mulikuai ia wara noai ganina rau elekuai. 39E riai geregana emaulinia ia wara pene rapu. Namu riai mo gena mauli eoleani rau pakukuai ia mauli pene vaia.40E riai na goi evaioamuni ia nara rau mae vaioakuni, pe riai na rau evaioakuni ia na maina evaioani eia riai na rau emi urivokuo. 41E riai na peroveta auna evaioani repana ia wara peroveta auna ia voina pene rawalia wara peroveta auna voina, pe riai na rakwarakwa auna evaioa- ni repana ia wara rakwarakwa auna gaurai ia voina pene rawalia rakwarakwa auna voina.42Riau veaina nara emelo kimukimuri apua elenai ipo nalu milu eveniani eniuani repana ia wara vevaripa auna (disciple), auna auna rau na mui availamuini, ia wara lewana olema ariveaina ia voina wa pene rawalia."
111Wanana pene veamai Iesu nara rova rori ria evaila alurao gena vevaripa auri (disciples) twelve erai, Iesu nara wakapu ekaliwaniao ia eroao pene vevaripa e pene wapa ila geria vanua o taoni (cities) raoai. 2Waorai wara John wa veligo (prison) numa raonai ia eamonagio wa Iesu gena ulavunu roriria, pe ia gena unagi rorina vevaripa auri (disciples) elerai euagiao 3pe eveaina evailarao Iesu, "Pe goi wa au apuna riai pene vemai, o thai na ma au apua piga avua?"4Iesu na ila erori evailarao, "Igo rao pe pigo vevailara ragau muina pogo iara e muina pogo amonagia. 5Apuapu umari wara geveiani, kaukau umari geroani, vivi opirai (lepers) gemiani umari opiri vivi ria pege nama, noai geamonagiwai umari wageamonaginia, ge warega umari wara pege mauliwai, e vea roriria (gospel) wara geve ilagi lovolovoni lealea umari elerai.6Blessed era eau ia riai na vara-avani rau nara."7Eau wage raowai raraparana raonai, Iesu na wa uma kamuvagi erori venirao emamarao rorina wa John, "Ragau na mui pogorao wa kapu (desert) ai pe mui nara ragau pogoiara - mu (reed) geupuo ragila na pelavu laiwa laiwari? 8Namu mui pogorao ragau pogoiara - au apuna rapua magiviri peligoria? Veaiveaina, euma riairi e rapua magiviri veairi geligorana ila wara veleiwavagiri geria numai gealunia.9Namu mui pogorao wanai ragau pogo iara - peroveta (prophet) apua? Unamu, rau na mui availamuini, pe ia iakamuvagi nori peroveta auna veaina. 10E ia wara mae vealo ole, "Igo iara, Rau geku veunagi auna ana ukunea goi vilamuai, ia nara goi gemu rarapara ene ala mavu kunea goi vilamuai.'11Rau na availamuini auna auna, melo raorai vavine na pige vawalaria ila apuana John the Baptist pene vele vanagia (iwara).Namu eia wara nori iakamuvagi auna na kupa vanuanai ia wara iakamuvagi eia.12Wa garo raorai John the Baptist pene veamai evanamona, e kupa vanuana evivi nia rava maulina, e maluane ravarava rana gevainia karoverave raorana.13Pe peroveta (prophets) auri makairi e rova auri ila gemi peroveta mainia pene veamai John; 14e pene mui goririwani wa igo gapi ragea, ia e Elijah ia wara pene veamai. 15Ia riai maegana pene amon-agi, pigo vailara pene amonagi.16Pa ragauai rau na para vagelegelea e ulu (generation)? E wara melo kimukimurigeulaulani ganigani gevoiagini avanai, ge aluni pe geve gogo veveni nia ila mauria17pe negeini, "Rai na turai paga lavua goi ulamuna, raonai goi no-o pala. Rai wa paga veuga e mainivilo, raonai goi no agi.'18Raonai John peve ami parawa negani pa mulamula (wine) neniu, pe ila negeinia, 'la avuavu apuna ia raonai.' 19E Amana Nauna eveami eganigani e eniuniu pe ila negeiwai, 'Igo iara, ia wara augaua auna e niuniu auna auna, ia auavana (friend) wara moni koko e ravarava (mulimuli) auri!' Namu ripa (wisdom) wa ealarana ia raona na."20Pe Iesu na raovivi mamana ulavunu wara wa kapu (cities) ia maiavuna na eva ravarao, repana ila geria alarava na noai geaiwai o vekapawai (repent) noai gealari.21"Igo agi mui, Chorazin! Igo agi mui, Bethsaida! Ere eulavunu maiavuna nara evawalari Tyre e Sidon ai waveaina gewala goi raomu na, ila wara vekapawai rauvagi gere alarao geria rapua kuineri (sackcloth e ashes) geligorawai raorai. 22Namu ila Tyre e Sidon umari geria roaoa veairori o virigivirigi garonai mapene nuaviri namu nori mui.23Mui, Capernaum, pe mui gouamagini mui pene verage agimui kupa vanuanai? Noaia, mui wara pene vairaomui Hades ai.Pa pene Sodom raonai rava kamukamu ewala waveaina mui elemuiai mae wala, eveaina roere miaole pene veamai egaroa.24Namu rau na availamuini roao iana pene vapikapikara Sodom alimaparana umari elerai wa virigivirigi garonai namu nori mui."25Waoranai Iesu neiwao, "Rau na agapi ragemuni goi, Amaku, Velegaua kupa unai e alimaparai, repana goi na no vaemeria egau wa raoneka e uamagi ulu auri elerai, pe goi na ovaemeri egau melo kimukimuri elerai. 26Unamu, Amaku, repana ewara iaia namana goi vilamuai. 27Gau makai ria wara veraramani rau gekuai eoleao rau Amaku nara; pe au apua noriripana eia wa Nauna (Son) namu Amaku mo ripana, pe au apua noriripana Amaku namu Nauna mo ripana e riai Nauna na eririwania aunaevaripani ia.28Ono veamai elekuai, maparamui riairi go ulavununi e wara maruna meauna go vuani, e rau na mui pikapika ana venimui.29Ono toua rau na kwalaki (yoke) goi na e ono ripa elekuna, repana rau aoma auku e verivovagi rau kutouku, pe mui wa pikapika (rest) pigo rawalia palaumui ula rana. 30Pe rau na kwalaki wa pikapika-na e geku maruna wara malamalagana."
121Waoranai Iesu eroa vanagi uilakapu urana garomaveanai (Sabbath day). Gena vevaripa auri erakari pe egealaiwao koni vuaria e gauvua gewamari pe geganiri. 2Namu waveaina Pharisees na geiarao,ila nara gevailarao Iesu, "Ono iara, gemu vevaripa aurana eveaina pegeala wara rova kamuvagi egaromaveanai pewala."3Namu Iesu na evailari ila, "Mui na noai go-orua David nara ragau ealara ia eraka raonai, e wanai riairi auria wara ia epinai? 4Ia eve roaoa Palau Velegaua gena numa raonai e parawa (bread) emia vegao gauna ia na egania, eia wa marova ia na pene gania e maina marovana wa ila na pige gania e parawa, namu e parawa wara rupu auri (priests) kakamuri geria.5Mui na noai go-oru rawalia rova geve alo wara veagaronai rupu auri kakamuri airupuali numanai ila noai geveani namu ila wara noai galamari? 6Namu rau na availamuini wa ia iakamuvagi nori e rupu numa na era enai.7Ere mui na goro riparao egau ganina, 'Rau aririwani venuavi namu nori vivi,' muina nori goro vara avarao noai galamana. 8Repana ia Amana Nauna ia Velegaua e ia gena Veagarona (Sabbath)."9Pe Iesu eroao wananara eve roa oao geria airupuali numana raonai. 10Iesu eairaole, wanai au apuna imana mavi eiao.Pharisees na gerenagiao Iesu, negeiwao, "E marovana evivi goina pono vanamara egaro maveanai?" pe wa ila na Iesu pige airoria erova raonai ia wa pene galama.11Iesu na ila evailarao, "Pere au apuna mui raomuiai aunanara, pe gena mamoe apunamo, pe emamoe lega iaropuai pere ouale garomaveana (Sabbath) garonai, mapegere touragea lega raona nara? 12Pa arigau apuna iakamuvagi, pe, eau o pa emamoe! Gaurai rovai gau nanamari pealari garomaveanai."13Pe Iesu na evailarao eau imanai wavi emia auna, "Ono ole rakwaraia imamu." Iaimana eole rakwaraiao enamao, maimana apua namana veaina. 14Namu wanana e Pharisees geroaraio pe ila na Iesu pige airoria. Ila wara rarapara geavuawai Iesu ariveaina pige uaua pene waregai.15Raonai Iesu wa olema eriparao, ia wananara eroarai. Uma iavogo geroao ia mulinai, pe geria vi evanamarao makairi.16Ia na rova evenirao ia rorina pigene vaemea mavairi elerai, 17pe e mapene wala auna auna, ragau eve ilagio Isaiah ia peroveta auna raona nara, eilaiwania,18"Ono iara, geku vealaveni auna rau na agapiao; geku veulamagi apuna, ia rao- nai rau palauku evereleo. Rau Palauku ana oleau ia ranai, raonai ia na rova pene ilagi lovolovoa riai mulimuliai (Gentiles) gemaulini umarielerai.19Ia pe-ene walowalo emaina pe-ene agi gogo; mai au apua na mapene amonagia wa raraparai.20Ia na nori pene ala oruri pige rava; ia na nori pene ala puea ari mu kovuna, penerao ia na pene kuneagi rova pene vemia iwavagi, 21pe ia raranai e muli- muli auri (Gentiles) nama mapige rawali ripara."22Pe au apuna wara ia apuapu e ne amonagiwai ne roriwai, avuavu iarava ia raonai, gerao agiao Iesu elenai. Iesu nara eva namarao eau erorio e eve iao. 23Wa uma maparana wara geavoavo e negeiwao, "Pe eau e wara David Nauna?"24Namu wa Pharisees geamonagio Iesu nara vivi evanamarao, ila geilaiwao, "E au na eavuavu nori ia na egiu rakwarai- rana namu na Beelzebul na, ia wa avuavu makairi geria aukamunavagi."25Namu Iesu na eriparao geria uamagi pe ila evailarao, "Evanua (kingdom) makai- ria mavari pige veware ila wara pene vara avaria, pe ekapu (city) o numa makairi pege veware mavari ila pigene rua.26Pene Satan na pene giuraia Satan, ia wa peve ware ia mauna. Raveaina wara ia gena vanua (kingdom) pene rua? 27Pe pene rau na avuavu pana giu rakwarai ria eia Beelzebul raona na, pe riai na naumui maluane rana pige giurai ria? Pe eve aina pakunai ila wara muigemi veva kota auri.28Namu pene rau na pana giurai ria e avuavu e Palau Velegaua iavuna raona na, pe Palau Velegaua gena vanua (kingdom) peve amai mui raomuiai. 29Raveaina au apua pene roawaioa au iligailiga gena numai pe gena kou pene lemari pene e au iligailiga ne walowaloa kunea? Raonai ia na gena kou numa raonai pene lemari.30E apuna riai rau elekuai noaiau wara rau eveali venikuni, e au apuna riai na rau ne koukou agikunia ia pene lewalewa.31Gaurai rau availamuini, rava, galama e Palau Velegaua geva ravani umari wara aunilimalima na pige vanamari, namu riaunara Vea Palauna (Spirit) pene vealivenia umari geria galama pe-ene vanamaria. 32Ari au veaina na vevarava rirori apua pene ilagiria Amana Nauna elenai, ila wa geria galamari pene ilagiwairi. Namu riai na pene ilagi rakwaoara Vea Palauna, ia wara galamana pe-ene ilagiwairi, e alima-parai, emaina kupa basileia vanuana rogopene veamai.33Pono alara gaupu ia nama e vuana ia nama, pono alara gaupu ia rava e vuana iarava, repana gaupu wara vuana nara eva maga-aiani. 34Mui kalakalamui wara ma o wago (vipers), pene mui wa ravarava aumui, raveaina mui na pigo rori ria gau nanamari? Pe raona na gau mapararia ia kutounai ia muruna erorinia. 35E au ia-nama pe rina nanamari ia kutouna na eva walarana ragau ianama, pe ravarava auna ia ravarava gauria ia kutounai gemiao ia raona na geroarai wara ragau ia ravarava.36Rau arorini elemuiai wara veairori garonai aunilimalima pige veilagirai mauli rai rori makairi noai gani rori gerori ria ila na pige veilagi. 37Pe gemu rori veainaigoi pene veairorimu, e gemu rori veainai goi pene umu vivi kapunai.38Wanai aloalo auri vairia e Pharisees nara Iesu geva ilalavu uleao pe negeiwao, "Vevaripa auna (Teacher), rai gaririwani igaiara vailia (sign) apua goi elemunara."39Namu Iesu erori lavu uleo pe ila eva-ilarao, "Rava auna e maporaga o vewapa lema kalakalana eririwani vailia apuara.Namu nori vailia apua pene veniria ila namu ra vailia ewala Jonah peroveta auna elenai. 40Pe wa Jonah garo oioi e pogi oioi magani inagena raonai emia, pe wa Amana Nauna (Iesu) garo oioi e pogi oioi emao agiao alimaparai mulinai emauliwai.41E Nineveh auri ige verurage veairori avanai (judgment) wa ulu aunilimalimari maina pene uri rava kapuai. Repana ila geve roriraio geria galama na Jonah ewa-apawai (preaching) raonai, pe igo iara, au apuna e iwavagina iakamuni nori Jonah veaina ia auna era enai.42E Queen wara South na pene rua lai wa veairori kapuna na wa ulu auria ila pene airori ria pene ole ria rava kapunai. E vavine kamunavagi e peve ami kapuna wara alimapara ikaikana na ia na Solomon gena raoneka ene amonagiri, pe igo iara, eia wara iakamuvagi nori Solomon veainaia auna era ekapuai.43Wanai avuavu apuna ravaravana eroa rakwarai au apuna raona na, pe ia evanagirao ava noai naluri kapurana, pe pikapika avari eavuwai, namu ne rawalia.44Pe neinia, 'Rau ana lavu ulewai geku numai pave amai avana na.' Pami lavu ule,ia peripa wara numa raona peve raleva e raona peve oleveni. 45Pe ia perao peve vairi avuavu aula oioi e apuna pe ila wara ravaravari gauri, pe ila pege roaoa igealu wa numai. Pe e olema ikanavagi wara eaupemi ravaravavagi nori waia reparepa veaina. E wara no waveaina maina e wara ravarava ulu na."46Wanai Iesu nara uma kamuvagi roe rori venirawai, raonai, Iesu inana e walaw-ala geruao gaukerunai, geria ririwa Iesu pige rori venia. 47Uma apuna na Iesu evailarao, "Ono airao, goi inamu e goi auavamu geruao gaukerunai, geririwani ige rori venimu."48Namu Iesu na peva ilalavu ulea wa au na ia warori peva ilara auna, "Riai rau inaku e riairi rau walawalaku?" 49Pe ia imana eruirao rao ia gena vevaripa auri elerai pe neiwao, "Igo iara, enai era rau inaku e rau walawalaku maluaneri! 50Pe riai na rau Amaku kupa vanuanai ealuni namu gena ririwa ealarana enai, wa au wa rau walawalaku maluanena, vavine,e rau inaku."
131Wa garonai Iesu eroaraio wa numa nape eve aluali rawapara omaragenai. 2Uma ipo kamuvagi wanai Iesu gealu gegelagiao, pe Iesu gai apunai eve rageo eve alualio raonai uma maparana geruao oneai.3Pe Iesu na ila gau iavogo e parables ai eva ilaveniria. Iesu neiwao, "Eveaina, uila kapu ealawai auna apua eroa gauvuari pene varori. 4Pe evarorawai raonai, wa gauvua vairi rarapara laganai geo vuari, manu (birds) na geganiri. 5Ma gauvua vairi geo alima iana rainai namu vauvau mo vavarivonai. Velevagi egauvua geauaurepana alima nori ropuropu. 6Pe garo elalao, lauri geirauo (scorched) repana ila noai lamuri, pe ge auauo o walolo.7Ma gauvua vairi mu rao rai geo uale. Wa gauvua wa mu na ekala gavuri pe ge warega. 8Ma gauvua vairi geo uale alima namanai pe gekala rage ila gevua, vairi vuari inavuna (hundred), vairi sixty, e vairi gevua thirty. 9Riai ia maegana, ia egana na pene amonagi."10Vevaripa auri gerao pe Iesu geva ilarao, "Ragauna goi na e uma ovaila ranaparables ai?"11Iesu erori lavu uleo pe ila eva ilarao,"Mui wara eveni iwavagimuio pe goripani ragau vevuniri gauri kupa vanuanai, namu ila wara ne venirao. 12Pene riai waripa elenai ia wara vogonavagi mapene venia, pe ia wara gau ipo iavogovagi elenai. Namu riairi elerai noai gau, emaina ragau elerai gemiao wagau mapene gapivagiri ila elerana.13Eveaina gaurai rau na ila arori veni rana parable ai: Lewana ila geveiani namu,ila noai geve iani; Pe lewana ila geamona- gini namu, ila pigene amonagi, pa pige ripa. 14Isaiah gena rorigavu (prophecy)eguguluo ila elerai, pe ragau eilaiwani,'Rogo amonagini mui warapigo amonagi, namu mui na ra olema veaina pigono ripa; rogo veiani mui wara pigo veia, namu muina ra olema veaina pigo iarae pigo ripari.15Pe eaunilimalima kutouri wara pegerava (dull), e ila nara pege gauvagi amonagi ai, e ila wa ma ria pege kouria, pe ila pigene veia ma rana, o pige amonagi ega rana, o pige ripa ila kutou rana, pe ila no pegere velavu ulewai, pe rau na mapara mivanamari.'16Namu nama umari wara ila ma ri, pe ila geve iani; e ila ega ri, pe ila ge amonagi nia. 17Auna auna rau na ava ilamuini wara peroveta (prophets) e rakwa rakwa auri geve aolea pige iari ragau wara mui na goia rana pe ila na noai geiari. Ila geve aolea pige amonagiri ragau wara mui na goamonagi rana pe ila na noai geamonagi ria.18Ono amonagia e parable e iula kapu auna gena gauvua evarori. 19Pene riau apuna na eamonagia nia kupa vanuana rorina namu ganina ne ripani, e avuavu ravaravana enerao pe ene vegapi vagi ria ragau evarorao ia kutounai. E gauvua erararapara epinai geo uale vuari.20Wa gauvua alima mavauna kapunaigekala veaina wa eau na erori amonagianipe velevagi ia raonai eroaoani ma verele na mai, 21namu ia noai lamuna (root) ia raonai pe wave aina emia ni gagova ian-a (gelena). Kepi e rava ekwarani oranai re-pana e rori pakunai, ia velevagi eulepauni.22Wa gauvua gekala mu kolukolu rao-rai, eau wara e rori eamonagiani, namu ia alimapara umagi veninai e ia evuleani rina uamagi rana ia ragila (breathe) ekounia e rori na, pe ia wara noai vuana. 23Pe wa gauvua gekala alima namanai, veaina wa eau na rori eamonagia nia e mae ripani. Ia evuani e ganigani eva walani, pe vaga ana vuana inavuna (hundred), ma vaga sixty, ema vaga thirty nara pe vuari gevogovagi wa gauvua nori vogo gevarori raorana."24Iesu na eva ilarao ma parable apua, Ia neiwao, "Kupa vanuana wara no au veaina ia gauvua nanamari gena iulakapuai evaroria. 25Namu uma gemau raonai, ia ge-kukuwai auri gerao pe mu ma irauna gevevaroa gena gauvua evarori uilanai mulinai geroa. 26Wa uilai gauvua gekala pe ge ganiganio, raonai wa mu ravaravari magekala.27Alima gana gena ulavunu auri gerao ia geva ilarao, "Kamuna, goi na pe gauvua nanamari ovarori euilai? E raveaina evana-mona e mu iarava ekalao?"28Ia nara ila eva ilarao, 'Vekuku aurana pege alara.' "E ulavunu au rana ia geva ilarao, "Pe goi na oririwani igarao umaria iga vekere rakwarairia?'29"E alima gana neiwao, 'Noai. Repana orina goi na mu olau rawai avanai, goi na lamuri olaga rana. 30Wave aina wara ipo ige kala koukou penerao iula ganiganina pene veavirage. Aviavi garonai rau na aviavi auri pana vailari, "Mamanai mu igo lagari e igo walokouria e pige vekapurage, namu na ganigani pigo olekoukou ria rau na ganigani aole rana numa na raonai.""31Raonai Iesu na ma parable apua ila maevaila veniri. Ia neiwao, "Kupa vanuanawara no eia mustard vua na veaina pe au apuna na etoua eve varoa gena iulai. 32E gauvua wara ia vua kirinavagi wa vuari maparari raorai. Namu wae kalao raonai ia mogo ekala kamuvagio waiulai. Eia eve gau-upuni, manu gelovo raonia pe manu egau-upu ragarai geria nogi geole rana."33Iesu nara mae vailarao ma parable apua. "Kupa vanuana e mulamula (yeast) veaina pe vavine apuna nara etouani pe eole koukouani (mixed) parawa peri oioi ila ekiroani penerao wa parawa pemanea emaulinia."34Egau maparari Iesu na eilagiri uma evailarao wara parable rorirai; pe ia nara rori apua neilagiao ilaelerai noai parable na apuara. 35Eia wara veaina emiao pe ragau eve ilagio prophet raona nara no pene veamai auna auna , wanai ia neiwao, "Rau muruku ana alapaua parables na. Rau na gau ana ilagiri wagau wara geole vamalaria e alimapara emama raonai."36Wanai Iesu na wa uma ekaliwanirao pe eve roao numa raonai. Gene vevaripa auri geve ami ia elenai pe negeiwao, "Onorori magaia rai nara iga ripara na parablewa mu iulai ganina." 37Iesu na evaila lavu ulerao e neiwao,"Ia riai na evaroani gauvua nama ia wara Palau Velegaua Nauna. 38E iula kapu wara alimapara; pe gauvua namana, eila wara basileia nauria (sons). E mu wara e avuavu ravarava nauna (sons), 39pe e vekuku auna na evaroria ia wara avuavu ravaravana. E wavuluwavulu era emauli ikaikana, pe aviavi umari wara aneru.40Gaurai, e mu geve varou koukou raoe geva galarage rao alovai, eve aina pene vewala mauli pene veika veairori garonai. 41Palau Velegaua Nauna nara aneru (angels) pene uria, alimapara raonai gau maparari galama geva walarao e riai kepio rava gauri gealarao.42Ila na mapararia ige rakwarageri alova kamukamu ene gala iavuna raonai, wanai ila ige agi e rua ri ige vegalapai. 43Raonai rakwarakwauma ria ige lala no garo vewana veaina ila Amari gena kupa vanuanai. Ia riai wara maegana, ia pigo vailara pene amonagi.44Kupa vanuana (Basileia) veaina wara rina iwavagiri geole oa rana vevunu kapu rai. Au apuna na erawaliri poroporoai eve vamalari. Ia maverelena eroani, ragau ia elenai gemiao maparari evoiagi rana, pe wa kapu ia na evoiani. 45Maveaina mai,kupa vanuana wara e au veaina ia magenarina eroa laiwalaiwani ralo (pearl) eavuni.46Wanai eau nara ralo voina iakamu eve rawaliao, eau eroa gena gau mapararievoiagiri pe eau na wa ralo eve voia.47Maveaina, kupa vanuana wara no le (net) veaina geole ualea rawaparai, pe e le raonai magani uveri irauirau geve oa ole. 48Le wa magani na geoa vonuao, wa magani avu au rana e le ge gapirage ao gerao oneai. Wanai ge alu alio ge virigirao pe magani nanamari geole oaria magani ole gauri raorai, namu noai ganiri gauria ge rakwa uale ria avapai.49E olema raraparana eveaina mauli pene veika garonai. Aneru pige veamai pe pige virigiria rava uma ria pige olepauri nama uma raorana. 50Aneru nara pigerakwa rageria alova pene gala iavuna rao nai, wanai ila pige agi vanagi vanagi e rua ria pige vegalaki.51Mui na pogo ripa ria egau mapara ria?" Vevaripa aurana Iesu ge rori lavu ule veniao, "Unamu." 52Wanai Iesu na evailarao ila, "Gaurai aloalo auri makairi riai emi vevaripa auna e kupa vanuanai ia wara eau apuna veaina ia numa ganana, ia na eolerai rana ragau kuineri e valivuri gena rina eole rana ava-na nara." 53Pe olema no eveaina wanai Iesu na parables eilagi alurao mulinai, ia eroao wa kapu ekaliwaniao.54Pe Iesu eve roa oao ia gena vanuai pe eva riparawai aunilimalima geria rupu raorai. Ia gena rori raorana wa uma gekali leawai pe negeiwai, "Ari na eau gena ripa egapi rana pe eve va-ava (miracles) eala rana? 55E ia pe nori wa carpenter auna nauna? E ia pe nori inana rarana Mary? Wa nori ia walavana auri James, Joseph, Judas, e Simon? 56Wa nori walawala vavineri makairi ia elerai? Ariai ia na egapiria egau maparari?"57Ila wara eva mararao ia na. Namu Iesu na eva ilarao, "Peroveta apuna ia noai iavuna namu ia gena vanua avanai valu e gena family valu raonai." 58Ia na miracles iavogo ne alari wanai repana ila noai geria veva auna auna.
141Wa ulu raonai, Herod ia Rome auna parana (King) eamonagio Iesu rori na. 2Ia gena ulavunu auri evailarao, "Eia e John ia Baptist; ia wara emauli waio warega na. Gaurai e iavu na ulavunu e alarana ia rao nai."3Pe Herod nara John eve gapia, erovao, pe geve oleorao muna numanai (prison) repana Herodias gena ririwai, ia wala ava- na Philip garawana. 4Repana John na ia evailara, "Na ia na rova iakamu repana goi na povaia evavine goi garawamu." 5Herod na wara rauvagi John ere vagi warega, namu ia wa uma kalirana ekalio, repana ila na John ge uamagia wai wara ia peroveta auna apua.6Namu Herod ewala garona egapiao (birthday) gena velewa gealarao, wanai Herodias nauna iaona epalarai ivuaparai pe Herod evereleo. 7Herod e alaiwao,e ilagavu rova raonai (oath) eroriao pe e iao wara Salome ragau pene ririwara ia napene venia.8E pala aluo eiao inana na evailarao pe gena ririwa rorina evailarao, "Ono veniku enai, peri raonai, John the Baptist repana aririwani." 9King wara eparu gauavagiowa ririwa eiao na evailarao, namu repana ia rovaraonai eilagavuo e repana ia gena uma gerao gena velewa ganigani na pige gania wapoginai, ia na rova evailarao pe wave aina pene wala.10Herod gena au eurao pe John repana geve pai vagia muna numai. 11Pa John repana rivu o kwau ai geurao pe wa iao gevenia etouao inana elenai. 12Wanai gena vevaripa auri gerao, John repana getouao, pe geve kulia. E gau mulinai, ila ge-rao pe Iesu erori geve vaila veniao.13Waoranai Iesu eamonagio John rori- na, ia wakapu ekaliwaniao gaiai (boat) ai erageo pe gerao wa kapu (island) iarau ai. Wanai aunilimalima vogovagi ge amonagi Iesu eroa, ila gagerana mage roaole Iesu mulinai wa kapu (cities) vai nara. 14Wanai Iesu eve kwara ila vilari gena avanai pe eairao wa uma vogovagi auria wara. Ia raona evivio enuavirao wa uma pe geria vi evanamaria.15
16Namu Iesu na evailarao, "Ila wara nori geria ririwa pige roa pau. Mui nara gauvairi igo veniri pige ganiria."17Ila na Iesu gevailarao, "Ia elerai wara parawa (bread) five e magani lualua."18Iesu neiwao, "Igo migapi mairi rau elekuai."19Wanai Iesu nara wa uma maparana evailarao pe gealualio mu ranai. Ia na wa parawa five e wa magani lualua etourao. E ai laio kupai, parawa e magani eva nama rao mulinai eao oruria pe gena vevaripa auri eveniria, pe ila nara uma maparana geware veniria. 20Ila maparia gegani namanamao e nuari gevonuo. Wanai ila na ganigani ovaovari (ripiripi) geole kou-ria twelve baskets gevonuo. 21Ila wa geganigani maluaneri mapararia wara no imaima ma ragana (five thousand), ila epirai vavine e melo kimukimuri (children).22Geala leleo, Iesu na vevaripa auri eurao gai (boat) apunai gerageo pe ila wa gevanagi kuneo wa avanai, raonai Iesu na wa uma mapararia eupaurao. 23Wa ila geropauo mulinai, Iesu geregana everagegolo unai wanai ia eve aoali. Garo eve rivoe ava emunarao, ia geregana wanai ealuo.24Namu wa boat eravu pana rauvagiai, pe boat wara rapoa na eva wara lailaiwa wai e ragila gauavagi egavuo ila nara geva vilarao.25Pogi vaivai nai ila boat ai raonai Iesuna eve rawalirao, ia rawapara unai gagenana eroa. 26Wanai vevaripa aurana Iesu geiao rawapara unai eroao, ila wara gekaligauavagio pe negeiwao, "E wara avuavu apuna," pe geagi gogowai makaliri. 27Namu Iesu na erori venirao vagana vagi pe neiwao, "Pigo uamagivele! E wara Rau! Pigono ule (kali)."28Peter na Iesu evailarao, "Velegaua, pene na goi, ono gogoku pe ana rawai elemuai nalu unai gegaku na ana roa." 29Iesu neiwao, "Ono veamai." Pe Peter boat unana elaualeo pe eroao gagena nara rawapara unai. 30Namu Peter na ragi eiao avanai, ia eve kalio. Pe ia nalu raonai enunu wai, ia eagi makalao pe neiwao, "Velegaua, ono vamauliku!"31Iesu velevagi imana eu raoao, Petererogoao, pe evailarao Peter, "Goi gemu amonagi o vevauna auna kirivagi, ragaunagoi po avoavo?"32Wanai wara Iesu e Peter gelarageo boat unai, ragi rawana erivo.33Wanai vevaripa auri wa boat raonai Iesu geairupuali veniao e geva namarao pe negeiwao, "Auna auna goi wara Palau Velegaua Nauna."34Wanana ila gevanagirao, ila gerao Gennesaret kapunai. 35Pe wa vanua maluane rana Iesu geiailiao, ila na rorirorigeu lovolovoao wa kapu makaina e maina vanua vairi, pe vivi o nakula umari mapar-ana gevairaori. 36Ila nara Iesu genogi veaole veniawai wara ila nara Iesu gena rapua ipo ige napara, pe iavogona genapaila geria vivi eva namarao.151Wanai Pharisees vairia e aloalo auria Jerusalem na gerao Iesu elenai. Ila na Iesu gevailarao, 2"Ragau na gemu vevaripa aurana uma kuineri geria rova ila na pege ala ravara? Repana ila imari noai gevuligiripege ganigani raonai." 3Iesu na evaila lavu ulerao pe neiwao, "Pe wa ragau nara mui na Palau Velegaua gena rova kamuna(commandment) go ala ravarana mui nara uma kuineri geria rova pakunai?4Pe Palau Velegaua neiwao, "Pono ve-gapirage amamu e inamu elerai,' pe 'Ia na amana e inana pene ilagi ravaravari ia wapene warega.' 5Namu goi noinia, 'Riai nara amana e inana pene vailari, "Ra veva ava veairi mui nara pigo rawaliri rau eleku nara na evanamona Palau Velegaua nara narina apuna peveniku," 6pe na ia nara pe-ene veaolea amana ene vanamara. 'E olema goi na poalara era noai ganinavagi Palau Velegaua gena roriai namu na mui na kalakala gena gegela o rova pakunai.7Wapa au mui! Isaiah na eilagi kuneao mui gemi olema wanai ia eilaiwao, 8'E aunilmalima na rau geva namaku nia ila mururi pipigarana mogo, namu ilakutouri wara vepari rauvagiai rau elekuna.9Ila nara rau geairupuali venikuni wa nori rakwanai repana ila geve varipani waila geria veva auna auna rovari kapulerai aunilimalima gena iavuai.'"10Wanana Iesu nara aunilimalima raga vogo egogorao ia elenai pe evailarao ila,"Igo amonagi e igo ripa (uamagi ulu).11Noai gau apua eroaoani uma poka rana eva miloa (galama) nia. Namu, ragau eroaraini uma poka rana, wanana uma ge galamani."12Pe vevaripa auri gerao Iesu gevailao,"Goi mao ripao e Pharisees auri geparuoila ge amonagio goi na e rorirori?"13Iesu nara evaila lavu ulerao, "Gaupu maparari raorai rau Amaku veaiwavagina na ari gaupu nevaroa wara pene velagalai.14Pige ala geregari, ila wara apuapuai geve vaini. Pene apuapu auna na ma apu- apu apua eva iania, ila auri lualua wa pige ouale lega raonai."15Peter ealaiwa Iesu evailarao, "Rai wa poro varipa mai e parable."16Iesu neiwao, "Goi wara maina manoripania? 17Goi na no iania ragau poka raonai eroaoani eve rivoni inage raonai pe eve roaraini ageai eve miania?18Namu ragau eroaraini muru (poka) na wara kutou na. Wa gau veairana uma eva galamarana. 19Repana uma kutou rana gau eva walarana wa milo uamagiri, vevagi warega, maporaga, vevakwai gauri, lema, wapa roria, e veva rava. 20E gau veairana uma eva galamarana. Namu auaimana ne vuligiri ipo peganigani eia waraegau na ne vagalamara."21Pe Iesu na wa kapu ekaliwaniao erao ma kapu (cities) lualua wa Tyre e Sidon ai.22Raonai, Canaanite vavine apuna eveamio wa kapu na. E vavine egogo neiwao,"Rau poro nuaviku, David Nauna! Nauku iaona wara pagi avuavuri iarava raonai ge aluni."23Namu Iesu rorirori apua ne ilagiao evavine elenai. Gena vevaripa auri geraogeve noginogiao, negeiwao, "Ono upaua, repana ia egogo (makala) venirana."24Namu Iesu na ila evailarao, "Rau wanori eukuo ari uma apuna namu mamoeapua elewalewao Israel numana raonana."25Namu evavine erao pe eveuialio Iesu gagena repanai, neiwao, "Velegaua, porovavaku."26Iesu na evaila lavu uleao, "Wa ia ravamelo kirikiri gena parawa (bread) pono ra- kwa raoa waga kimukimu elerai."27Evavine neiwao, "Unamu, Velegaua,namu waga kimukimurana mai ganiganiripiripiri geo ualeni vele umari geria table urana gauri mage ganirana."28Pe Iesu na evailarao eia. "Vavine, ia kamu gemu amonagi; na ia nara ene wala goi elemuai gemu veaolea poala veaina."Nauna iaona gena vi enamao waoranai.29Iesu na wakapu ekaliwaniao ia erao Galilee rawaparana epinai. Wanana ia everageo goloai eve alualio. 30Uma raga vogo gerao ia elenai. Eila nara vivi umari gerao agiri kaukau, mapupu, noai geamo-nagiwaie e noai geroriwai,geroa evowai, euma iavogo ma nakulari. Gevairaori Iesugagena epinai geve oleri wanai Iesu na ila maparari geria vivi raveairi eva namarao.31Pe uma maparana gekalileao ila nara wa vevanama ewalao geiao, vivi umari wage amonagio, ge rorio, ge roao, geve iao.Ila makai rana Israel geria Palau Velegauageva vanamarao e geva rageao.32Iesu na gena vevaripa auri egogo rao elenai evailarao, "Rau ave nuavini uma iavogo garo oioi irau pege alu rau elekuaipe ragau waua pige gania noai gau. Rau naririwani pana uroari noai geganigani raonai, ila orina geoalini raraparana pige roa raonai."33Vevaripa aurana Iesu gevailarao, "Ariai raina parawa (bread) geleara iga vetouriekapu leanai (deserted) pe uma makaina pige gani namanama?" 34Iesu na erenagirao ila, "Parawa naravira gauriana?" Ila negeiwao, "Aula oioi apuna, e maganikimukimu gelenamo."35Pe Iesu na evailarao uma maparanage alualio alimai.36Iesu na wa parawa seven e magani viravira etourao pe eaoalio evanamarao,mulinai parawae magani eaoru kimukimuria vevaripa auri eveni. Ila nara gewareria uma elerai. 37Wa uma makaina geganinamanamao ila nuari gevonuo. Mulinai ila na wa ovari geganiwaniri gekokori basketseven geva vonurao. 38Wanai maluanemaparana eganiganio wara ragana vaivai, ila raorai vavine e melo mage ganio. 39Wanana Iesu na uma mapararana eulovolovori mulinai ia boat ai erageo peMagadan kapunai erao.
161Pharisees e Sadducees auri gerao pe Iesu pige alaovoa pe geva ilarao ila penevaripari gau apua vueuluvu ai. 2NamuIesu na evaila lavu ulerao, "Pene elaviani oepogiani, mui nogoini , 'Elagani e iapemia nama (veaina), repana vueuluvu pe lala lala.'3Pene e pogipogi, mui nogoni, Elaganiwa nori nama, repana vueuluvu wa pe lalalala e pe rauva gavua.' Mui nara ripamui pigo ilagia vueuluvu pemia veaina, namu mui na pigono ilagiripa wagau gani ragaue ari orai. 4E rava e maporaga ulu uma rana vailia apua pige ripara geririwania, namu wa vailia apua veaina pene venirianamu Jonah namo vailia." Wanai Iesu naraekaliwaniria eroa mava apuarai.5Wanai vevaripa auri geve kwara wa avanai, ila geve valavu lewalewa parawa noai getouri. 6Iesu na evailarao, "Pigovenakagau e pigo iara parawai geoleani na yeast Pharisees e Sadducees geria." 7Vevaripa auri ge rorirori wai ila mauriraorai pe negeiwao, "E wara ia parawa noai gatou gaurai."8Iesu na eriparao ila pe neiwao, "Mui gemi vaigaua nori kamu, ragau na mui wa gove varagani maumui raomuiai pe nogoi nia e wara parawa noai gotou gaurai?9Mui roai go ripa pa noai go valavuaniparawa imaima wa uma ragana imaima, pe wa ganigani ovari go kokori basket vira go vavonuri? 10Pa wa parawa aula oioi apuna e uma ragana vaivai, pe basket viragotou ria?11E raveaina mui noai go uamagi ripa ni o valavu iliani e rau na nori na parawa rori na ailagiani? Pigo venakagau e pigo iara na yeast nara Pharisees e Sadduceesgeria." 12Wanai ila nara geve riparao Iesu na ila evailarawai wa nori wa yeast parawai rorina, namu pige ia iliaria waila Pharisees e Sadducees geria vevaripa.13Wana nara Iesu erao wa kapuai ia wa Caesarea Philippi epinai, Iesu nara gena vevaripa auri erenagirao, neiwao, "Eia riai uma geve renagini Palau Velegaua Naunaera?"14Ila negeiwao, "Vairi negeiwao John iaBaptist; vairi, Elijah; ma vairana, Jeremiah, pa peroveta apua."15Iesu na evailari, "Namu mui nara raugouamagikuni rau wa riai?"16Simon Peter na ia evailarao neiwao, "Goi wara Keriso (Christ), Palau Velegaua mauli mia vanagi vanagi Nauna."17Iesu na evailarao ia pe neiwao, "Vevanama wara goi elemuai, Simon Bar Jonah,repana aunipara e lala nara goi noai geva ripamu rau riai, namu Palau Velegaua ia wara kupa vanuanai. 18Rau na maina availamuni goi wara Peter, evau unai rau na pana varua rau geku rupu. Hades gena vanagi (gate) wara pene alavanagi ripara.19Rau na ana venimui wa kupa vauana taviri (keys) na. Ragau veairi goi na pono bind ri ealimaparai wara pige bound kupa vanuanai, e ragau veairi goi na pono looseri ealimaparai wara pono loosed ri kupai."20Pe Iesu na vevaripa auri rova eveni rao wara ila na uma apuavagi pigene vaila venia wara ia wa Keriso (Jesus Christ).21Pe wanana Iesu na gena vevaripa auri evaila mamarao wara ia pene rao Jerusalem ai, gau iavogo raorai iavu ikamupene vuara uma kuineri e rupu veleria e aloalo auri imari raorai, pige vagi warega, namu garo oioi mulinai pene laiwai pene mauliwai.22Pe Peter na erogo aviao e rori paru veniao Iesu, neiwao, "Na ia enai eneika,Velegaua, naveaina pe-ene walaripa goi elemuai." 23Namu Iesu emake pe Peterevailarao, "Rau kerukuai onoveami, Satan!Goi wa kepi oalani auna apua rau elekuai,repana goi noai gemu venuarage ragau wa Palau Velegaua raonai, namu aunilima-lima geria gau valu goi ove gapiragenia."24Pe Iesu nara evailarao ila (disciples),"Pene mui apua oririwania rau mulikuai ono, ia ene veoleali mauna, ene tou laia gena satauro (cross), rau ene roagiuku.25Pe riau oririwani gemu mauli ono vaia goi na pono lose ia, pene riau gena mauli eolealini rau pakukuai ia na pene vaia o rawalia mauli. 26Pe wa ra nama eau na pene rawalia pene ia na alimaparamakaina penevaia namu gena mauli penerauara? Ragau au apuana pene veveniagiagena mauli pene voiwaia?27Palau Velegaua Nauna pene veamaiAmana gena nama raonana e gena anerumaina. Pe Amana na uma apuriapuri enevavoiri geria ala gelegelenai. 28Auna auna rau na mui availamuni, enai wara mui vaimui goruao enai ia wara warega mamina pe-ene rawalia pene rao ila nara pige iara Amana Nauna pene veamai genakupa vanuana (basileia) nara."
171Garo aula oioi gevanaio Iesu na evai-rao wara Peter, James, e John ia wala ava-na, pe ila eve vai rageria golo apuna unai. 2Iesu iaia na wara eirauo ila vilari gena ava avanai. Ia vilana eve wawai wara garoveaina, e gena rapua iaiana eirauole eoni wai mara ana no light veaina.3Ila geairao, wanai Moses e Elijah ge roriroriwai Iesu ila. 4Peter na Iesu eva- ilarao, Velegaua, e wara ia nama rai maina aumai era enai. Pene goi oririwani, rau na rauvarauva oioi ana alaria-apua goi gemu, e apua Moses gena, e apua Elijah gena."5Ia roe roriroriwai raonai, ila na geiao,rakaraka uloulona apuna na ila wa ekana gavurao, ila na geiarao, wanai wara karo apuna wa rakaraka raona na egogoraio, pe neiwao, "Eia era rau Nauku ulamagina,ia raonai rau averele iwavagio. Mui na ia pigo amonagi venia."6Pe vevaripa auri oioi geamonagiao wa karo, pe vilari geole alirao e gekali ravao.7Raonai Iesu erao eve napa aunagiraope neiwao, "Igo lai e pigono kali." 8Pe ila geai laio namu uma apua noai geiarao namu Iesu mo geregana auna wara.9Ila wa golo na rogeve rivowai raonai,Iesu erovarao ila, neiwao, "Eia e mavanagi(vision) au apua pigo-ono vaila venia vagi pene rao Amana Nauna rogo pene laiwai warega na."10Gena vevaripa aurana Iesu gerenagi-ao, "Namu ragauna aloalo aurana geilagia wara Elijah pene veamai reparepa (kune)?"11Iesu na evailao pe neiwao, "Elijah napene veamai pe gau makairi pene olelavuuleria. 12Namu mui availamuini, Elijahrauvagi eve ami, namu ila na noai geiailia.Namu gaurai, ila na ragauveairi ipo gealarawai ia elenai. Veaina mai, Amana Nauna maina vivi iavunakamu pene vua ila imari raorana." 13Muliwainai, vevaripa auri geumagi iliao wara Iesu na ila evailarawai wa John ia Baptist rorina.14Wanai ila gerao uma iavogo raorai, pe au apuna erao Iesu elenai, eve uiali, peneiwao, 15"Velegaua, poro nuavia rau nauku maluane na, repana ia nuana raona o kutouna mavina pe vivi iakamu evuni. Pevaga iavogo eoau alovaranai e naluraonai.16Rau na pavairao gemu vevaripa auri elerai, namu ila na noai geva namara gena vi."17Iesu na evailarao pe neiwao, "Noaigove va auna auna nia e kepikamuvagi uluna, gagova ari rauna rau na palu agi mui?Gagova ari rauna rau na ipo alavenimuini?"Igo mivai maia rau elekuai enai." 18Iesu na ewaneao wa avuavu, pe emiroaraio wa melo raona na, pe e melo genavi enamao ipo wao ranai.19Pe Vevaripa auri gerao Iesu elenai ila geregari raonai pe neiwao, "Wa raveaina rai na wa avuavu noai gagiu raiao?"20Iesu na evailarao ila, "Repana gemuiamonagi iana mo o nori kamukamu. Pe auna auna rauna availamuini, pene goi gemu veauna auna ikirikiri e egau lau era kamuna, goi na ono vailara e golo, 'Enanaono rao wanai,' pe ia ene rao wanai, pe wagau apua nori iagaua goi elemuai." 2122Ila roge aluo Galilee ai raonai, Iesu na gena vevaripa auri evailarao, "E Amana Nauna wara pige ua aua uma imari raorai,23pe ila na ia pige vagi waregara, pe iagaro oioi nai pene laiwai." Vevaripa auri wara ge paru gauavagio.24Wanai ila rao Capernaum ai, wau nage kokoawai wa two-drachma tax gerao Peter elenai pe negeiwao, "Gemi venakau mae vavoini e two-drachma tax na?"25Peter neiwao, " Unamu."Wanana Peter eve roa waioa numa raonai,Iesu na Peter erori veni kuneao e neiwao,Goi na ouamagiani raveaina, Simon? Riairielerana e alimapara velerana gau vairi e tax ila na gekokorana? Wa ila nauri pa mavairi elerana?"26"Ma vairi elerana," Peter erori lavu uleo."Pe melo wara pigene vavoi," Iesu neiwao.27Namu wa ganina wara ia na pigana olewaioari tax gekokoni auri galama rao nai, rawaparai pige rao, kau pige gairi, pe magani pene mirage reparepa wara pige kere ragea. Wanana goi na magani poka na pono ala paua, goi na pono rawalia wa moni (shekel) apuna. Pono toua e tax ge- kokoani auri elerai pono veveniri goi e rau gavurai."
181Wa oranaimo vevaripa auri gerao Iesuelenai pe geve renagiao, "Riai wa veletapu tapu o vele iwavagina kupa vanuanai?"2Iesu na melo kirikiri apuna egogoao, ava aluao ila raorai, 3pe neiwao, "Auna auna rau na availamuini, pere mui pigoromelo kirikiri wai, mui wara noai avoavo mui kupa vanuanai pigo veroa waioa.4Gaurai, ri au mauna eaomani e melokirikiri veaina ia wa iwavagina vagi kupa vanuanai. 5Ri au na e melo kirikiri evaioani eveaina rau rarakuai ia na rau wara pe vaioaku. 6Namu ri au na kepi raonaie melo kirikiri rau eva auna aunakuni eva galamani, ia wa nama vagi vau meaumeauapuna ia gaigonai pige wau vanagia, ia wa pige gai ualea pene verivo rawapara kapinaivagi.7Maini vilo o vivi (woe) wa ealimapara raonai repana kepi na erogo gaugauani! Pe egau veari wa pige veami, namu vivi wara eau raonana wa ila pige veami! 8Namu imamu na pa gagemu na goi eva galamamuni, pono voro vagia e ponogaioara. Pe e wa ia nama (better) goi noai imamu pa noai gagemu poro veroa waioa mauli kaunai namu nori goi pige verakwa ragemu alova egala vanagi vanagi nia kapunai ma imamu e ma gagemu.9Pene goi mamu apua na evai leamu nia o galama nia, pono gapi vagia e pono rakwa oara. Pe e wa ia nama (better) goi pono veroaoa mauli kapunai mamu apuna mo namu nori goi pige verakwa ragemu alova egala vanagi vanagini raonai mamu lualua gegarao.10Ono ia wara emelo kimukimuri ipo apunavagi ila raorai po-ono vara avara. Narau na availamuini wara ila geria aneru na geia vanagi vanagiani rau Amaku vilana kupa vanuanai. 1112Goi na ouamagiani raveaina? Pere au apuara gena mamoe inavuna apuna, pere mamoe apuna pere lewalewa, pe ia nara pere kaliwaniria wa mamoe ninety nine (99) wa golo rageai namu ia pere roa wa mamoe apuna pelewalewa pere veavua? 13Pe eau na pere verawalia, auna aunarau na availamuini, eau everelenia eapunape rawalia pakunai namu nori wa mamoeninety nine noai gelewalewa. 14E waraveaina mai, Palau Velegaua kupa vanuanaine ririwania ila kimukimuri pige lewalewa.15"Pene wala avamu maluane na pevagalamamu, pono rao e pono vailara genakepi, goi e ia geregamui raonai. Pene ia napene amonagimu, goi na ia povuini waia. 16Namu pene ia na pene amonagimu,uma apuna o lualua pono vaiauri ia elenaipe wa muruna rarori pige veilagi ila lualuao oioi na pige riparia.17Pene ia neririwani pene amonagiri ila, ragau pewala rupu pigo vailara. Pene ia mape-ene ririwa rupu pene amonagia,pigo kaliwania ia pigo ilagia wa mulimuliauna o tax koko auna.18Auna auna rau na availamuini, ragau veairi oro gaugaurana ealimaparai mape-ne vegapi gaugauri kupa vanuanai, pene ragau ole alirana ealimaparai mapene ve-ole aliria kupa vanuanai. 19Ma vailawa- imuinia, pene aumui lualua gemi ririwa pige apuna ealimaparai ragau muina gove renagi agi rana, gemi ririwa pene vealaria rau Amaku nara ia kupa vanuanai. 20Pe ariai aumui lualua pa oioi pige vekoukou rau rarakuai, wanai rau wara aukuwara ila raorai (aravarai)."21Pe Peter erao Iesu elenai eve vailao, "Velegaua, ari vogona wara wala-avaku na pere galama venikuni pe rau nara ia gena kepi para auamagi lewalewari? Vaga aulaoioi apuna (seven times)?"22Iesu na evailarao Peter, "Rau na goi na vailamu seven times, namu pene raoseventy times seven.23Gaurai kupa maveana (vanuana) mai-na maeveaina wa king apuna eririwa gena ulavunu auri geria moni (accounts) pene vavoiri. 24Ia gena uma roe vavoirawai ronai, gena ulavunu auna apua gevairaoa king elenai repana eau gena gapitore king elenai ten thousand talents. 25Namu ia noai gena moni gapitore pene vavoia, pe king na evaila ia pene voiagia, garawana e nauna e geria gau makairi pene voiagiria, wa moni na gapitore pene vavoia.26Pe eau eve lulurivo king gagena epi- nai euialio, pe neiwao, 'Master (Kamuna), poro nuaviku, pe geku gapitore maparanaana vavoia.' 27Pe king na gena ulavunuauna, wae alaiwao eiao king na enuaviao,king na eva namarao evailarao gapitore pe-ene vavoiri evalavu lewalewarao.28Namu eau eroa ila geulavunu kouwaiauna eve rawaliao, eau ia elenai inavuna apuna denarii egapitorea. Ia na eau erogokikilagiao, gaigonai erogo, neiwao, "Ono vavoiku goi gemu gapitore." 29Namu eau eve uirivo ia vilanai pe enoginogiao, neiwao, "Poro nuaviku, namu gemu moni nara ana vavoi wairia."30Pe wa first auna neririwa. Namu, ia na egapiao tipura numanai eve rakwa oawa tipurai pene alu penerao ia gena moniari kamuna gelegelenai pene veroarai.31Wa ulavunu aurana waveaina ewalao geiarao, ila geparu gauavagio. Ila gerao pe geria aukamuna geve vaila venia ragauewala.32"Pe wa servant gena aukamuna naraegogoao evailarao, 'Goi servant ravaravaapumu, rau na goi gemu gapitore arikamuna avalavu lewalewa repana onoginogiku.33Raveaina goi maoro venuavio goi ila goulavunu kounia auna elenai, veaina rau avenuavio goi elemuai?'34Gena aukamuna wara eparuo pe ia eole vanagiao aunipara iavu geva vuaranaavanai pene vivi penerao moni egapitore arikamuna avanai pene veika. 35Pe waveainamai rau Amaku veaiwavagina na goiwaveaina iavu mapene vevavuamu pene goi na vekapawai po-ono alara walawala-mu elenai makutoumu nara."
191Eve amaio wara no Iesu na erorirori eilagi alurao, ia na Galilee ekaliwaniao pe erao Judea kapuna raonai e wara Jordan Waina (River) vilana gena avanai. 2Umakamuvagi na geroagiua, pe ia na geria vivievanamarao wanai.3Pharisees gerao Iesu elenai, ia gealaovoao, geva ilarao, "Ei wara marovana au apua garawana pene ruara (divorce) wa ari kepiai?"4Iesu na evailarao pe neiwao, "Mui na noai gorua wara ia na riairi ealaria ila wa mamanai ealari ila maluane e vavine?5Ia na riairi ealari ila maevailarao, 'Pee vegarawa pakunai emelo na ia amana einana ekaliwanirana pe garawana evaiaviania, ila auri lualua ge koukounia aunipara apunai mogo.' 6Pe ila wara nori lualua,namu aunipara apunai mo. Gaurai ragauPalau Velegaua na eole koukouria, riuma apuana mape-ene ala lovolovoa."7Ila na gevailarao Iesu, "Wa ragau naraMoses na evailamai divorce pepana pana venia pe e vavine pana ulavu ulea ealuwaikapunai?"8Iesu na evailarao, "Pe mui wara raom- ui iagagaua, Moses neiwao wa veaina mui garawamui pigo ruari, namu mamanai wanori naveaina. 9Rau na availamuini, riaina pene rua garawana, emaporagani, pe ia maeve garawa waini, kepiai peroaoa; pe wa au na divorce vavine apua pene gara-wara ila kepiraonai (commits adultery)."10Vevaripa aurana geva ilarao Iesu, "Pene wave aina eau garawana ila, e wara nori nama pige vegarawa."11Namu Iesu na evailarao, "Nori uma makairana pige gapirage evevaripa, namuriairiamo geria uamagi veaina ge gapiragenia. 12Pe uma vairi inarana geva walarinoai geria gau (eunuchs), e vairi (eunuchs) ila wara (eunuchs) namu ila aunilimalima na gealari, pe ma vairi eunuchs ai maurigeve oleo eunuchs pe ila na uamagi wara kupa vanuanai pigo veroaoa ulana nara.Eia riai peririwa evevaripa pene rawalia, pe ia na pene rawalia eroriwa."13Wanai melo kimukimuri gevairaori Iesu elenai pe imana pene oleri aunipara- rai e pene aoali, namu vevaripa aurana geulavu ulerawai. 14Namu Iesu neiwao, "Ige roaoa na melo kimukimuri, e pigono kouri ila namu pige veamai rau elekuai, repana kupa vanuana wara eila kimukimu veairi geria kapu." 15Iesu imana eoleriemelo aunipararai, pe ia eroapauo wana nara.16Raonai, au apuna erao Iesu elenai peneiwao, "Teacher, ragau namana apua rau na pana alara pe rau mauli vanagi vanagi pana vaia?"17Iesu na evailarao, "Ragau na goi na rau orenagiku wara ragau wa ianama? Gau apuna mo wa nama, namu pene goi oririwani pono roaoa mauli raonai, ponorogoa rovana wara, the commandments."18Eau nara evailarao Iesu, "Wa ari rova o commandments?"Iesu neiwao, "Po-ono murder, po-ono ma-poraga pa vewapa lema, po-ono wapa, po-ono vevaraga wapatou, 19pono vegapirage amamu e inamu elerai, e epimu auripono ulamagiri goi maumu ove ulamaginiveaina."20E malaga valivuna na evailarao Iesu, "Nagau maparari rau na ala agirana. Na ragau mo rau na rora alara?"21Iesu na evailarao eau, "Pene goi waoririwani ono iwavagi, ono roa, gemu gau makairi ono vevoiagiri, pe lealea auri onoveniria, pe goi na rina pono vevairi kupavanuanai; pe ono veamai, rau muliku na."22Namu eau valivuna eamonagio wa rori Iesu na eilagirao, ia eroa pauo veugana evonuo, repana ia gena rina kamuvagi.23Iesu na gena vevaripa auri evailarao,"Auna auna rau na availamuini, eia wara iagaua e rina auna kupa veana vanuanaipene veroaoa. 24Mana ilagiwaia elemuiai, eia wara pikapikanavagi camel wa pene vanagi nira uluna nara namu nori erina auna pene roaoa Palau Velegaua gena veakapunai (kingdom)."25Wanai vevaripa aurana geamonagiawarori, ila wara gekalilea ravao pe negei- wao, "Pe riai pere veva mauli (saved)?"26Iesu na ila eiarao pe neiwao, "Pene aunilimalima eia wara noaivagi, namu eia pene wa Palau Velegaua elenai gau makairia wara pikapikaria nori gauagaua."27Pe Peter na evailara Iesu pe neiwao,"Ono iara, rai na paga kaliwani gau makai- ria pe mulimuai paga roa. Ragau wara rai nara iga vaia?"28Iesu na evailarao, "Auna auna rau na availamuini, e ulu valivuna raonai wanai wara Amana Nauna gena glorious throne ai pene alu au, mui riairi rau mulikuai gofollow nia mui maina wa twelve thrones ai pigo alu au, Israel tribes kapanana lualua pigo airori ria.29Uma mapararia riai gena numa wara ekaliwaniao, wala walana maluaneri, gana vavineria, amana, inana, melokimukimuri,o alima wara rau raraku pakunai ila pige rawali eno hundred times as much pe ila wara mauli vanagivanagi pige vaia. 30Namu iavogo wara riai wa pige reparepa wara pige kapikapi, pe wa kapi auri pige vereparepa.
201Pe e kupa vanuana veaina wara alimagana auna apuna ia eroao pogipogi gena avanai gena ulavunu auri pene karoria pe gena iulai (vineyard) pige veulavunu.2Wanai eau na wa ulavunu auri pene vavoiri denarius apuana no garo apuna ge ririwao, ia nara eurao gena vineyard ai.3Eau (alimagana) eroao gena ulavunu auri ene iari hour oioi mulinai pe ila vairiaeve rawaliri ipo geruao market kapunai. 4Pe evailarao, "Mui maina, igorao iulai, pe pigo ulavunu veainai pana vavoimui.' Pe waila geroa iulai pige ulavunu.5Eau maeraowaio wara hour aula oioi mulinai pe maeve iarao hour nine mulinai,maveainamo. 6Mae raowaio wara hour kapanana e apuna mulinai eau na ila vairi eve rawalirao wanai ipo geruao nori iulai.Eau na evailarao, "Ragauna mui enai ipo gorua laiwalaiwani egaro maparana?'7"Ila eau gevailarao, 'Repana goi na nohire mai.' "Eau na evailarao, 'Mui maina igorao iula ranai,'8Garoeona gena avanai, eau e vineyard alimagana gena manager evailarao, 'Onogogori ulavunu auri pe pege ulavunu voiri ono vavoiri.' 9"Wanai wa ulavunu auri riairi eleventh hour na geve ulavunu auri,ila denarius apuri gerawalio (wages). 10Pe geve ulavunu kune auri gerao, ilageria uamagi raonai ila voiri wara iakamu,namu ila wara denarius apuna na maeva voirao.11Pe ila geulavunu voiri gegapirao, ilana ealimagana auna geilagiawai ge vivio.12Ila negeiwao, 'Eila kapiri pege ulavu-nu hour apunamo, namu ia e ila pevavoiriwaveainamo, ia na eulavunu meau e garo iavu kamuvagi pagavuara.'13"Namu eau (landowner) na evailaraoila pe neiwao, "Auavaku (friend), rau gau apua ravana na alara mui elemuiai. Mui erau garorirorikou one denarius na pana vavoimui noai goririwa? 14"Gemui gau igo touria igo roapa. Rau na paririwa mui maparamui pogo ulavunu pana vavoimui wara one denarius.15Pa rau geku kou o gau maparia gekuririwai pa-ana alari? Pe mui wara go vivinirepana rau wa uma ava avarana?' 16Pewa kapi auna kune, kune auna kapi."17Iesu eve roarage wai Jerusalem ai raonai, ia na maevairao e vevaripa auriatwelve, geraowai raonai Iesu na evailarao,18Igo ia, ia gaverageni Jerusalem ai, pe Amana Nauna wa ige uvanagia rupu veleri(chief priests) e aloalo auri elerai. Ila nara pige roliwapa aua (wapatou) pene warega19pe ila na mapige veveniagia mulimuliumari elerai wanai pige vegalaiga agia, e auniparana pige whip a, e pige vagia pene warega. Namu garo oioi nai ia pene laiwaipene mauliwai."20Pe Zebedee nauna inari erao Iesu elenai wanai evavine nauna (sons) maevairao. Evavine euialio Iesu vilanai pe gau apuna erenagiao Iesu elenai. 21Iesu naerenagiao, "Ragau oririwani goi nara?"Evavine nara Iesu evailarao, "Ono ilagavu ria rau nauku (sons) pige alu, apua no goiimamu ripana avanai e ma apua wara goiimamu aulina gena avanai, gemu basileia(kupa vanuana) raonai."22Namu Iesu na evailarao pe neiwao,"Goi noriripamu ragau goi na orenaginia.Pa goi veaimu e cup pono niuagia eia wa rau na noevanamo ana niuagia?"Ila na gevailarao ia, "Rai na veaimai."23Iesu na evailarao, "Rau na cup mui na auna auna igo niu agia. Namu aluali e rau imaku ripaku gena avanai e rau imakuauliku gena avanai wara nori rau na panavenimui, namu ila na uma riairi ealamavurao rau Amaku na." 24Wanai vevaripaauri kapanana nara warori geamonagiao,ila wara geparu ravao wa vevaripa auri lualua (two brothers) elerai.25Namu Iesu na ila egogorao epinai peneiwao, "Mui ripamui wa mulimuli umarigeria rova aurana eava gevaiani, pe geriauma iwavagi rana rova ma iavuna geulav- unuagiani uma raorai. 26Namu e wara nori eveaina mui raomuiai. Pe wa, riau eraeririwani pene vele, au iwavagina mui rao-muiai goi wa pono servant, 27pe riau eririwani pene kune mui raomuiai goi wa pono servant, 28pe eveaina wa AmanaNauna emirivo wa uma nori ia gena ige ulavunu, namu ia uma geria ene ulavunu,pe ia gena mauli eve veniagiao vivikamu-vagi evuao uma pakurai."29Ila wageve rivowai Jericho ai raonaiuma kamuvagina geroagiuao. 30Wanaiapuapu auri lualua rarapara epinai gealu.Wanana ila geamonagio wa Iesu evanagi-wai, ila gegogo makalao, "Velegaua, DavidNauna, poro nuavimai rai." 31Wa umakamuvagina gewane ravarao waila lualua,gevailarawai pigene galavu, namu ila warageagi gogowai pe agi galavuna ekamuo, "Velegaua, David Nauna, poro nuavimai rai."32Wanai Iesu erualio pe ila auri lualuaegogorao pe neiwao, "Mui gemi ririwa wa ragau rau na ana alara?"33Ila na gevailarao Iesu, "Velegaua, raimamai wara pegere vealapa (open)." 34Wanana Iesu, kutouna ila na geala venuaviao, ila maria enaparao. Velevagi ilamaria geve alapao e geve iaole pe Iesu mulinai geroao.
211Iesu e gena vevaripa auri Jerusalem ai geve roa avio wanai gerao Bethphage ai, e Mount Olives ai, wanana Iesu na vevaripa auri lualua eurao, 2evailarao, "Igo raoevanua ia vilarai wanai, pe mui na velevagi donkey apuna ge waloao pigo verawalia wanai, e colt apuna epinai. Walori mui na pigo luvari pe pigo vevaimairi rau elekuai.3Pene uma apuana rori apua mui pene vailamui, mui pigo ilaiwa, 'E Velegaua narapeririwari eila,' pe wa aunara velevagi eneuagiri mui elemuiai."4Evanamo era pekwara ragau eilagaia peroveta aunana wa pene wala. Ia neiwao,5"Pono vailara Zion nauna vavinena, 'Ono ia, gemu King eveamini elemuai, Aoma e donkey unai perage-colt unai,donkey e valivuna rigolo apuna regapia.'"6Pe vevaripa auri gerao wanai ragauIesu na ila evailari veaina ulavununa ila na gealarao. 7Ila na gevairaori donkey ecolt pe cloaks geole vanagirao urana, pe Iesu ealuauo donkey unai. 8Uma kamu-vagi geria cloaks mage ravarao raraparai,mauma vairana gaupu lauri gepairi pe wararaparai gerakwa gogorao.9Pe wa uma kamuvagi geroa kune Iesu vilana gena avanai pe uma kamuvagi ma-geroa ia mulinai gegogowai, "Hosanna wara eraoni David Nauna! Veva namana umana wara riai eraoni wara Velegaua raranai! Hosanna ia wa rainavaginai!"10Wanai Iesu everoa oaole Jerusalem ai, city makaina wara uma geavoavo pe geve renagiwai, "Eia e riai?"11Wa uma makaina negeiwai, "Eia eraIesu ia peroveta auna ia peve Nazareth na Galilee raonai."12Pe Iesu everoao rupu veana numa- nai. Ia na erakwa lovolovo rao ragau gevoiagirawai e tables e moni e pune manuri o ragau makairi gevoivoi agirawai wa rupu raonai. 13Iesu na evailarao, "Eia wara evealo, 'Rau geku numa pigo gogoa ia wa airupu numana,' namu mui nara voivoi gauri pogo gapiwaiori enai."14Pe ma apuapu e noai geroawai auriageveroao rupu raonai Iesu epinai, pe ia na geria vivi evanamari.15Namu wanai rupu veleri e aloalo au- rana geiarao wa rupu raonai voivoi gauri erakwa lovolovori e vivi auri evanamari, pe ila geamonagio wa melo kimukimuri ge gogowai rupu raonai negeiwai, "Hosannaera David Nauna," pe wanana eila ge parugauavagio.16Eila nara Iesu gevailarao, "Goi na poamonagiri ragau negeinia?"Iesu na ila evailarao, "Unamu! Namu mui na noai go oruao, 'Melo kimukimu pokariraorana e eruru melori valivurana eaoali pege alamavua'?" 17Wanai Iesu nara ekaliwanirao pe ia erao Bethany ai pe wa kapuai evemau.18Wa pogipogi nai Iesu elavu ule wa city erao veniawai raonai, ia erakaraole.19Iesu na gaupu apuna eiarao rara-para epinai, erao veniao pe egaupu noai vuana namu launa gemiao. Ia na evailaraegaupu, "Noai vuamu apua e mapo-ono vuawai," pe velevagi wagaupu emalaio.20Wanai vevaripa aurana geiarao, ila geavoavo pe negeiwao, "Wa raveaina e figgaupuna velevagi pemalai (withered)?"21Iesu na ila evailarao, "Auna auna rauna mui availamuini, pene goi wa magemu veva auna auna e no aovoaovoni, goina mapono ala agia egaupuai mogo, namu goi nara maina egolo pono vailara, "Ono vegapiaoi e ono vegaiualemu rawapara raonai,' pe eia wara veaina penewala. 22Ragau veaina goi na pono renagia aoaliai, oveva auna aunani, goi wara pene venimu."23Pe Iesu eroaoa rupu raonai, wa rupuveleri e au kuineri wa uma raorai gerao Iesu ewapawai raonai ila na gerenagiao, "Na riai iavunai goi na nagau oalarana, ena iavu riai na evenimuo?"24Iesu na ila evailarao pe neiwao, "Rau na maina verenagi apuna mana venimui.Pene mui na igo vailaku, rau na ana vaila mui riai iavunai rau na egau alarana.25Pe baptism of John - ari nara eveami?Wa kupa una na pa aunilimalima na?"Ila gerori iliawai mauri raorai, negeiwai, "Pene ia eilaiwa, 'Na kupa una na,' ia naraia enevailari, 'Wa ragau na mui noai govaauna aunara ia?' 26Namu ia eilaiwa, 'Naaunilimalima na,' ia gera kalikamuna waraeaunilimalima, repana ila makairana geiaJohn wara no prophet apua." 27Pe ila na Iesu gevailara pe negeiwao, "Rai waranori ripamai."Iesu na maina ila evailarao, "Maveainamaiana vailamui wa riai iavunai rau na egaualarana.28Namu ragau mui govalavuni raonai?Au apuna nauna lualua. Ia erao nauna kui-nena evailara, 'Nauku (Son), egaroa ono veulavunu uilakapu (vineyard) ai.'29"Nauna na amana evailarao, 'Rau naririwani,' namu mulinai eve uamagiwaio pe eroa uilai.30"Pe eau erao nauna muliaina evevai-lara rorimo. Nauna na evailarao, 'Rau anarao, amaku,' namu emelo muliai neroao.31Ari melo apuna na amana gena rorievageleao?" "Ila negeiwao, "Nauna reparepana (first)."Iesu na evailarao ila, "Auna auna rau nara mui availamuini, e tax koko e maporaga umari ige veroaoa kune Palau Velegaua gena kingdom raonai mulinai mui pigo ve- roaoa. 32Repana John eveami elemuaiwa rarapara rakwanaivagi (righteousness),namu mui na noai gova auna auna. Namutax koko e maporaga umarana geva aunaauna. Namu mui, mui na maina goiara eia,mui noai goaiwai gemi ravaraorana e noaigova auna auna John.33"Igo amonagia parable ma apua. Waau apuna ia alimagana. Ia na vine avarorigena iulai, mu nara iula veoari evaro kanakana, winepress legana eavia, numa kirina watchtower evaupua, pe walima e rent agi rao vine varo umari elerai. Pe eau eroa maalimapara (country) apuarai. 34Pe ora ekwarao vine pige wavulua (harvest) , eauna ulavunu auri vairi eurao vine gevaroria auri elerai vine pige tou.35x35 Namu vine varo aurana ealimaganagena ulavunu auna apua gevagiao, apuagevagiao ewarega, e apua vauna gevaua mavea inamai. 36Mulinai, eau na ulavu-nu auri eurao, ia gevogo, namu vine varo aurana veainamo mageve alarao.37Wa mulinai, eau wa nauna maluane na euao wa vine varo auri elerai, neiwao,'Ila na pige gapiragea rau nauku.'38"Namu wanai vine varo aurana geiaeau nauna, ila geroriwai mauri raorai, 'Eiaera eava ganana nauna. Igo veamai, ia naevagi waregara pe eava pevaia.' 39Pe eia gerogoao, gegai vanagiao wa vineyardnara pe gevagi waregarao.40Evanamo pene e vineyard ganana no eneveamai, ragau eneala e vine varo auri elerai?"41Ila na gevailarao ia, "Eau na ila enedestroy ria wa ala verakwao auri vivikamuraonai pene oleria, pe gena vineyard wara ene rent agia vine varo auri valivuri elerai, euma na eau gena vine (share) pige venia vine pige wamaria o wavulua (harvest) avanai."42Iesu nara evailarao ila, "Mui na noai goruao e scriptures raorai, 'Wa vau numa ala aurana noai geririwao namu geoleao wara cornerstone. Eia wara Velegaua elena nara, pe eia eravegalana raganama ia marai'?43Gaurai availamuini, Palau Velegauagena kingdom wa pene tou vagia elemuinara wanana ia na mapene veveniagia ma alimapara (nation) apuarai wanai iaraonanara gauvua pige roarai. 44Ra au veaina pene oali evau unai ia wara pene eominamina. Namu ra au ia riai unai pene oau ia wara pene eokirakirara."45Wanai e rupu veleri e Pharisees na geamonagiao e parables, ila geuamagi ripao ia na ila rori ria eilagirawai. 46Rarapara geavuwai Iesu raveaina ila na pige rogoa, ila wara gekalio uma warakamuvagi wanai, repana wa uma ia wara geumagiao ia wa prophet apuana veaina.
221Iesu na mae rori venirao ila parables ai, neiwao, 2E kupa veana (kingdom) iawa no king apuna vegarawa ulavunu eala- mavuao nauna maluanena gena. 3Eauna gena ulavunu auri eurao uma ige gogo ria invite auri pige rao vegarawa avanai, namu invited auri ila noai gerao.4King na gena ulavunu auri mavairi maeurao, neiwao, "Pigo vailari riairi a invitedrao, "Igo ia, rau nara pala mavua e lavilavi ganiganina(dinner). Rau na cattle pavagia,gau mapararia rauvagi pala mavuri. Mui igo veamai e vegarawa ganigani (feast) na pakunai.'"5Namu ila noai gevevagele pe roa pauo,apua eroao gena farm ai, ma apua eroaogena business ai. 6Ma vairana wa king gena ulavunu auri gegapirao, geva mararavarao, pe magevagi waregari. 7King wara eparuo, pe gena soldiers eurao pe gerao waila geve vagi waregari e wa city mage vagalaragea.8Pe king gena ulavunu auri evailarao, wedding na peve alamavu (ready), namuwa ila paga invite ri wara noai ganiri.9Gaurai igorao rarapa roa vanagi kapu rai uma maparana igo vekarori igeveamaie vegarawa (wedding) ganigani nai pigo rawaliri pigo karori.' 10Pe ulavunu aurigeroao raraparai pe uma kamuvagi geve rawaliri geve koukouo king gena wanai, uma ravaravari e uma nanamari. Pe wavavegarawa numa na wa geva vonuravarao ila (guests) na.11Namu wanana king erao pene iari ila (guests), ia eai laiwalaiwao au apuna eiaoeau wedding rapuari ne ligo. 12Pe king na evailarao eau, 'Friend, goi wa raveaina poveamai enai wedding rapuari no ligo?'Namu eau wara rori apua neilagiao.13Wanana e king na gena ulavunu auri evailarao, 'Eau imana e gagena igo walokouria, pe igo verakwa munai (darkness),ari kapuai wanai ge aginia e ruari gegala veki avanai.' 14Pe uma wa iavogo geg-ogorana, namu gelena mo geve virigini."15Wanana Pharisees gerao pe raraparageavuwai ila na pige gapi Iesu geregana gena rori olemarai. 16Wanana ila nara Iesu gena vevaripa auri geurao ia elenai, geroa koukouo Herodians ila. Ila na gevailarao Iesu, "Teacher, rai ripamai goi wararakwarakwa aumu, pe goi Palau Velegaua gena rarapara rakwanai vevaripa oalania.Goi noririwani au apua gena uamagi, e goiiaiamu na eva emeani goi na nogapi rage rana uma geria ririwa. 17Pe goi na ono vailamai, goi na uamagi raveaina? Eia eramarovana taxes piga vavoi Caesar elenai opa noai?"18Namu Iesu na eriparao geria moira kapuri pe neiwao, "Ragau na mui nara rau goalaovokuni, mui wapatou aumui?19Igo varipaku ari coin wa tax gauna."Wanana ila na denarius apuna geva riparaIesu.20Iesu na evailarao, "Riai rauparaupa- na e rarana era?" 21Ila na gevailarao Iesu, "Caesar's."Pe Iesu na evailarao, "Pe igo venia Caesar arigau wara Caesar gena gau, pe arigau wara Palau Velegaua gena gau wara Palau Velegaua gena. 22Wanai ila warori gea-monagiao, ila repari gewarawara rao. Wanai ila na ia gekaliwaniao pe ila geroa pauo.23Wa garo anai Sadducees auri vairi, ila negeini nanai noai laiwai (resurrection),gerao Iesu elenai. Ila na gerenagiao, 24negeiwao, "Teacher, Moses neiwao, 'Peneau apua ewaregani, noai nauri, ia wala av-ana (brother) na wa vavine (brother's wife) pene garawara pe nauri pige vawalari wagena brother pakunai.'25Wanai wara maluane mawalawalariwa aula oioi e apuna (seven brothers). Kui-nena eve garawa namu ewarega. Ila noainauri, pe ia garawana ekaliwania walawalaelerai. 26Second brother na egarawarawaveaina maewala, pe third brother wara maveaina maewala, penerao last (seventh)brother veainamo maewala. 27Ila muli-rai, evavine maewaregao. 28Pe egaropene kwara resurrection, evavine garawa-na ari apuna wa ila seven brothers raorai?Repana ila mapararana evavine apunavagigegarawara."29Namu Iesu na evaila lavu uleri ila pe neiwao, "Mui wara goleani repana mui nanori ripamui e scriptures e Palau Velegauaiavuna (power). 30Pe e resurrection raonai uma wa nori pige vegarawa o pa wara pige veilagi vegarawai. Namu, ila wara noaneru (angle) veairi kupa vanuanai.31Namu resurrection olemana raveai- na warega umari elerai, mui na roai goruaragau wara evailamui Palau Velegaua na,neiwao, 32"Rau era God of Abraham, eGod of Isaac, e God of Jacob?' God (Palau Velegaua) wara nori warega umari geria Palau Velegaua namu mauli umari geria."33Wanai uma vogovagi na geamonagia wa rori, ila wa gekalileao ia gena vevariparaonai.34Namu wa Pharisees auri geamonagiIesu na Sadducees erori aomarao, ila olea-ri lualua geve koukouo. 35Ila apua waripana gauavagi rova, eia na Iesu verenagiapuna erenagiao, ealaovoao Iesu - 36"Teacher, ari commandment rova naekamuvagini rova raorai?"37Iesu na evailarao ia, "Pono ulamagiaVelegaua gemu Pala Velegaua ma kutou-mu guguluna nara, ma palaumu gugulunanara e ma raomu guguluna nara.' 38Eiawa rova kamuvagi e commandment reparepana (first).39Pe second commandment waeveaina-- 'Pono ulamagia epiepimu auna goi gere gamu oulamagimuni veaina,' 40Unai ecommandments lualua geve miauo rova maparana raonai e e prophets."41Waorai wa Pharisees roge roa aviaviwai (koukou), Iesu na verenagi apuna evailrao.42Iesu neiwao, "Mui na raveaina goua magiani e Keriso? Riai nauna eia Keriso?" Ila na gevailarao Iesu, "Na David Nauna."43Iesu na evailrao ila, "Wa mara veainaDavid ia Palauna (Spirit) na egogoani ia waVelegaua, neini,44E Velegaua neini rau geku Velegaua,"Ono alu rau imaku ripana gena avanai, penerao rau na pana gapiri gemu enemies goi gagemu repanai pige uiali'"?45Pene David no wanana pene gogo Keriso 'Velegaua,' wa raveaina ia David nauna?" 46Noai au apua wara ia pene vaila rori apua, pe maluane apuana maina mapigene renagiwaia ma verenagi apuawagaronai pene rao.
231Pe Iesu na uma iavogo erori venirao e gena vevaripa auri mai. 2Ia neiwao, "Ealoalo auri e Pharisees pige aluau Mosesgena aluau avanai. 3Gaurai ragauveairiila na pige vailamui (command) egau igoala, pigo alaria wagau e pigo iaria wagauolemaria. Namu pigo-ono ala ovoovoria ila gealani veaina, na ila gerorinia namu ila na noai gealarana wagau.4Unamu, ila maruna meauri gevuaranpe wa iagaua gevuarana, pe raonai uma ralorai geuaurana. Namu ila mauri wara imari ririkevuri pige-ene alalaiwalaiwariawameau igevuaria. 5Ila na ra ulavunu pigealari wara pigeiari umanara. Pe ila nageroagirana rapuari iararava e ila na ge ligorana rapuari (garments) kwaluri warageva kamurana.6Ila wa gevereleni chief ge aluali kapurivelewa gealarana raora e chief gena aluali (seats) airupuali numari raorai, 7e pigevanama iwavagiri marketplaces ai, e ila wa pige gogoria wara 'Rabbi' aunilimalima na.8Namu mui pige-ene gogomui 'Rabbi,'pe mui gemui teacher apunamo, pe mui maparamui wara mawalawalamui. 9Peau apua ealimaparai pigono gogoa waraamamui, pe mui wara apunamo amamui,pe ia wara kupa veanai. 10Pe manoia mui mapige gogomui 'teacher,' pe mui wagemui teacher apunamo, ia wa Keriso.11Namu ia riai wa iwavagina mui raom-uiai goi wa pono ve servant. 12Riau ve- aina eve ole rainai geregana ia wara pene aoma, pe riai eaomani geregana ia wara pene veraina.13Namu marao ravamui, aloalo aumuie Pharisees, mauli wapatou aumui! Mui nakupa veaana roaoa avagamana go kouaniaunilimmalima elerai. Pe goi wara po-onoroaoa kupa veaanai geregamu, e goi nara maina uma geria roaoa wanai mapo-onoalaripara. 14. 15Marao ravamui, rova goriparao umamui e Pharisees, wapatou aumui! Pe goi ovanagini rawaparana e ali-maparana pe pono convert ri apunaimo,pe wanana ia pemi apunamo, goi na olelualuani wa no naumu (son) veaina ia ma- galamana wa goi veaimu.16"Marao ravamui, mui mapupu aumuigovevaini, goi riau noini, "Riau wa erorinia ilagavuni rupu raranai, ia wa noai ganina. Namu riau erori ilagavuni wa rupu ia gold,ia wa ravaraonai geregana peve oleoa.'17Mui mapupu noriripamu aumu! Ari apuna ekamuni, e gold o pa e rupu nara ealani wa gold maveana?18Pe, "Riau veaina eilagavuni terona (altar), raranai wa noaiganina. Namu riauveaina eilagavuni wagau (gift) ia mauna raranai, ia wara peve oleoa wa ilagavu raonai.' 19Mapupu aunilimalima mui!Ari apuna ekamuni, wa gift pa wa terona na ealani wa gift maveana?20Gaurai, ia eilagavuni wa terona ranaiwa terona eilagavuni mauna e gaumapariranai. 21Wa au eilagavuni wa terona unai wa eilagavuni wa ia raranai e wa au na emauli agiani ia raonai. 22Pe wa au eilagavuni kupa veana raranai wa ilagavuwara Palau Velegaua gena aluau avana peia riai pene aluau ranai.23"Marao ravamui, rova govevaripa agiani aumui e Pharisees, wapa aumui! Pe mui na tithe (one tenth) pigo venia Palau Velegaua pigo ulavunu garivumui pigeo raorana (mint, dill e cumin), namu mui na noai goalari rova, venuavi e auna auna. Mui na ulavunu goro ala aluao pe ulavunu ovana go-oro kaliwania. 24Mui mamui pupu govevaini, nakama pe raiuale gemu drink ai pogapi vagia namu camel apuna ponokoa (swallow) goi na.25"Marao ravamui, rova aumui e Phar-isees, wapa aumui! Pe mui na cup e plate govuligirana keruria, namu raori wa pegevonu ragau noai go uamagi rana galama raorana e augauamui raorana. 26Muimamuipupu Pharisee! Pono raleva kunea wa cup raona e wa plate raona, pe raonaigau keruna maina wara mapene veraleva.27"Marao ravamui, rova aumui e Phari-sees, wapa aumui! Gaurai mui wa warega iouri veairi, keruri iaiari maralemari, namu raorai wa warega auri iligarana gavavonurao e marikinagiri maparari. 28Eveaina maina, mui maina iaiamui wa rakwarakwauma elerai, namu auniparamui raori wapa kamuvagi e rova noaigauvagi.29"Marao ravamui, rova aumui e Phari-sees, wapa aumui! Pe mui nara prophets geria iou (tomb) goalarana maralemaria no rakwarakwa auri. 30Mui nogoinia, 'ere ia garamauli wagaro raorai ia amarigemauliwai, ia wara ila veairi ga-ara alaniaprophets gevagi waregarawai.' 31Pe gaurai mui maumui pogo veilagirai mui wara prophets gevagi waregarawai umarikalakalaria.32Mui maina amamui na ragau gealarimaigo alari. 33Mui wa ma (snakes), ma nauria, mui ra igo ule gegelagiwa veairori garonai hell ai ene olemui?34Pe gaurai, igo iara, rau na auvenimuinia prophets e wise auri e rova gevevaripaagini auri. Vairia igo vagi waregari e igo aurageria, e vairi igo wari (whip) ria rupu raorana e vairia pigo giuria e city na pigogiuria wa city ai. 35Ganina wara e umanoai galamari pege vagi waregari ealima- parai goi na iavuna pono vuara, wa rakwa rakwa auna Abel gena warega na, waregaauna Zechariah ia Barachiah nauna, ia muinara go vagi waregara wa rupu e teronaivuapararai. 36Auna auna rau na availamuini, e uma gevagiri gewarega pe iavuna pige vuara wara e ulu valivunara.37"Jerusalem, Jerusalem, mui riairana govagi waregari prophets e vau nara go vau rawai riai ri eurao elemuiai! Vaga virarau imaku nara ana vaikoukou mui, veainakokoroku vavine vavenai nauna kimukimueala nakanakara, namu mui na noai goriri-wakuni! 38Igo iara, gemui rupu ige kali-wania pe ene ovao. 39Pe rau na availa-muini, Mui na evanamona rau pigono iakupenerao mui pigo ilaiwa, 'Palau Velegaua poro vanamamai Velegaua raranai.'"
241Iesu eroaraio temple raonana pe wae raowai gena ririwai. Gena vevaripa auranagerao venia rupu numari geai venirawai ia gena rori pige ripa. 2Pe Iesu na ila eva- ilarao, "Mui na noai goiarana egau makairia? Auna auna rau na availamuini, vau apua vagi pe-ene mia au ma vau apuarai namaparari na ige vegaiuale."3Iesu roealu Olives golona unai raonai,vevaripa auri gerao ia elenai geregaria penegeiwao, "Poro vailamaio ari oma egau pige wala? Ragau uveri veari pige wala pe ealimaparai egau maparari pige ika?"4Iesu na evailarao ila, "Pigo veiama orina uma apuana evaileamuini. 5Repanauma iavogo pige veamai rau rarakuai. Ila igerori, 'Rau era Keriso,' pe ila uma ige vai-leari.6Mui na igo amonagiri veali galavuri peveali ma kapuvairai igo amonagiri. Pe muiwa pigono aovoaovo, pe eolema veairi wa pige wala; namu wa nori alimapara ikana.7Alimapara mavari ige veali, e kingdomna wa kingdom ene vevagi venia. Pe roge pige kwara e anokepo pige wala kapu irauirauai. 8Namu egau makairi pige wala wa ipo vivi mamana melo ewalani veaina.9Pe mui wa igegapi mui e ige veveniagimui e ige vagiwarega mui. Uma mapararana ige kukumui rau raraku pakunai.10Pe uma iavogo geria veva auna aunapigeika wanana pe ila pige velewawai e ila pige vekuku mauria. 11Uma iavogo wa pige peroveta wapatou e uma iavogo pige vaileari.12Repana alaravarava pige vogovogo,uma vairi geria ulamagi mauliri ige rava.13Namu ia riai erua kikilagini peneraoikanai ia mauliai pene vaioa. 14E rori namana wa kupana emirivo pe pige ilagi lovolovoa alimapara makaina raonai eiawara pige vauna aunara uma mapara rana e nations raorai. Pe wana nara ealimaparapene ika.15"Gaurai, pe goi na pono iara maulipene rava e vivi pene kamuvagi, eolema wa eilagia prophet Daniel na, ia wara penerua vea kapunai" (oruoru auna pene ripa),16"pe wa uma riairi Judea na pige ule pe golo urai pige verage, 17pe riau ianuma kininai pe-ene verivo gena rina veai-ria pene touri, 18pe wa riai ia iula kapuai pe-ene rao gena roagi vanagi rapuana (cloak) pene vetoua.19Pe wa vivi arikamu pene mia vavinema nauna kimukimuri e vavine ma nauri rururi wagaro pige kwara! 20Pigo aoaliPalau Velegaua elenai mui pigono ule miluraonai o Sabbath apua garonai! 21Pe ewara rava kamukamuvagi pene wala, eia veaina marewala alimapara mamana na pene veami evanamo, noai, o mape-ene walawai. 22Namu Palau Velegaua na egagova (garo) pere ere ole upa rao neni,uma apuavagi ere maulio. Namu ipo na gena uma evirigirao ularana e garo waraeva uparao (garo wara nori vogovogo).23Namu pene uma apuana goi pene vailamu, 'Poro iarao, enai eia era Keriso!' pa, 'Wanai wa ia Keriso!' mui nara pigono vauna aunara. 24Pe wapa umari pige veilagi Keriso e prophets pe ila nara gau kakamuri vailiari e veva namari pige alari,pe uma pige vaileari, no veainamai, ia na evirigiri umari. 25Igo iara, rau na ava-ila kunemui e ora (time).26Gaurai, pene ila na goi pige vailamu, 'Ono ia, ia wara olopu leanai (wilderness),' po-ono rao wa olopuleanai. Pa, 'Ono ia, iawa gaurao nai ovuai,' po-ono vauna auna.27Pe wa mara wana eve amini east nape marana wana waeraoni west ai, pe waAmana Nauna eveaina mapene veamai.28Ari kapuai animal apua waregana gauna wara, wanai manu (kao) maina pige vekoukou.29"Namu nori raurau mulinai wa olema (tribulation) wagaro raorai e garo (sun) wapene muna gavua, vue marana mape-ene lala, viu maparari wara pige ouale kupa una nara, wa iavu maparari kupa veanaraonai pene lugulugu ria.30Pe vailia pene wala Amana Nauna ia wara pene eorai vueilivu na, pe tribes ma-kairi ealimaparai pige agi (mourn). Ila narapige iara Amana Nauna rakaraka rarana e vueilivu na ma iavuna e ma venua ragena kamu. 31Ia na pene uria gena aneru wa geria triumpet pige iviliri galavuri olari, peaneru na pige vevaikoukouri ia gena umawa vane four na, vueilivu waikana peneraowaikana.32"Ripamui ragau ewala wa fig gaupu nai. Pe gagova nori rau raonai egaupu ragana ewaregao e launa gemalaio, goi wa pono ripa gau laona peveavi. 33Peveaina maina, wanai goi na pono iari gaumakairi, goi mai pono ripa wara ia peve avi, enai era gate ai.34Auna auna rau na availamuini, e ulupe-ene gavuvagi penerao egau maparariapige wala. 35Kupa veana e ealimaparapige gavuvagi, namu geku rori wara pige-ene gavuvagi.36Namu euamagi era wa garo e oranauma apua noriripana, e manoriripari kupa aneruria, pa ia Nauna, namu Amana mogogeregana ripana.37Pe eia raoa Noah emauliwai kunenai,pe waveaina maina ia Nauna pene veamai.38Pe wa garo raorai rogo gapa pene kwara ila wara ge ganiganiwai e ge niuniu-wai e maluane vavine geve garawai, pene rao wa garo wara Noah eroaoa ark raonai,39pe ila gau apua noai geripa pene raokupa e gapa ekwaro pe ila makairi egalu maerao e gewarega - eveaina maina uma makairi noriripari Iesu pene veamai.40Wanai au lualua iula kapuai - apuna pene vaia, e apua pene kaliwania. 41Pevavine lualua wa gauvua geulavunu agirawai mill ai - apuna pene vaia, pe apuapene kaliwania. 42Gaurai pigo veiama,repana goi norirpamu ari garo goi gemuVelegaua (Lord) pene veamai.43Namu ono ripa eia, pe pene e numaau kamuna pere ripa wa ari orai pogirao-nai e lema auna pene veamai, pe veainai ia pene veiama gena numai pe eau pe-ene mivaroaoa e gena numa pe-ene perepaua.44Gaurai goi mai pono alamavu, pe waAmana Nauna pene veamai orana goi na po-ono ripa wa orai pene kwara.45"Pe riai wara amonagi iwavagi e ua-magi nama servant na ia gena master na eoleao numa raonai veainai ila geria gani gani pene veniri orari veairai? 46Vevanama ia wara servant riai gena master na pene rawalia wa ulavunu ealaniwaora ia pene veami. 47Auna auna rau na availamuini wara e master na eoleania ia na pene iamari egau makairi rau geku.48Namu pene ala ravarava servant eila-iwani ia kutounai, 'Rau na master wara no pewaipo, 49pe gena uamagi reparepa na wara pene win ria ia auava servants ria,pe eganiganio e eniuniuo wa niuniu auri,50pe wa servant gena master pene ve-amai wa garo servant na ne uamagi pene rao pe waora wa ia noriripana. 51Ia wagena master na pene voro mitimitia pe ia pene olea kapu apuarai wapatou umaria ila, pe wanai wara noai mainivilo e ruari pigene vagalavuria.
251"Pe e kupa veana wara no wa virgins aula imaima riairi geria lamps getouri pe gerao wa bridegroom pige rawalia. 2Ilaimaima noai gealamavuo namu ila imaima mo gealamavuo. 3Pe wa virgin imaimanoai gealamavu ila geria lamps getourao, namu oil noai getouo. 4Pe wa virgins imaima gealamavu iaori geria lamps e oil containers raorai getouraori.5Eoranai wa vegarawa (bridegroom) kapunai ila rogeve ralowai avanai, ila mari geai maumauwai avanai ila gemauvagio.6Namu wa pogiola raonai agi apuna galavuna erageo, 'Ono iara wa, vegawara auna! Igo roarai e igo verawalia.'7Pe wa virgins maparari gelaio gerialamps marari geva eirao. 8Wa imaima noai gealamavu virgins rana wa alamau virgins auri imaima gevailarao, 'Gemui oil iara pogoro venimai repana gemai lampsmarari gegavuvagini.' 9Namu alamavuvirgins rana wa ila genogio gevailarao, 'Pee oil nori kamu mui na e rai na lamps pigegala, namu igorao oil gevoiagirana avaraiigo vevoi gemui lamps oil ria.'10Ila wagerao oil ige voi raonai, penevegarawa auna ekwara, pe riai gealamavuumari ia ila geroao wa vegarawa velewana(feast) nai, pe wanai avagama gekoua.11Mulinai wa foolish virgins magerao wa vegarawa avanai pe geilaiwao, 'Master,master, poro alapaua rai ulamaina.'12"Namu ia na evailarao ila, 'Auna aunarau na availamuini, rau noriripaku mui.'13Gaurai pigo veiama, repana mui noriripamui wa garo e orana ia pene veamai.14"Pe eia wa maveaina wanai au apunapene roa ma country apuarai. Ia na egogorao gena servants pe gena rina evenirao.15Pe servant apua eveniao talents ima ima, e ma apua eveniao talents lualua, pe ma apua eveniao talent apuna. E servantse talents evenirao wara ila geria ripa eiraoveainai, pe e au eroao gena journey ai.16Pe riai talents imaima egapiria eroa lele pe eulavunu agia raonana ma talentsimaima mae rawalirao.17Ma veaina riai talents lualua egapirieroa eve ulavunu agirao ma talents lualuaerawalirao. 18Namu riai talent apuna egapia eroa, lega eve avia alimai, pe genamaster gena moni ekuligavua.19Gagova gelena mulinai e servants geria master eve lavu ulewai e gena monigevavoirao ila nara. 20E talents imaima egapiri servant erao pe ma talents imaimamae touaurao. Ia neiwao, 'Master, goi naoveniku talents imaima. Ono iari, rau nara talents imaima pave vakamuri ma talentsimaima era.'21"Gena master na evailarao, 'Po ulav- unu namavagi, nama e vaigaua servant na! Goi magemu vaigaua gau vairi raorai.Rau na aolemuni veiamai gau iavogo rao-rai. Ono roawaioa maverelemu master raonai.'22"Wa servant talents lualua egapiri mae rao pe neiwao, 'Master, talents lualuaoveniku. Ono iara, goi nara talents lualua era ma talents lualua mapa oleauri nara.'23"Gena master evailarao ia, 'Po ulav-unu namavagi, nama e vaigaua servant na! Goi gemu vaigaua kamuvagi gau vairiraorai. Rau na ana olemu veiamai gau iavogo raorai. Ono roa waioa maverelemugemu master raonai.'24"Pe wa servant riai nara talent apunaegapia erao eilaiwao, 'Master, rau ripa goiwa rakwarakwa aumu. Goi oaviavini ariai goi no varovaro avarai, e goi na owavulurana ariai goi no virigivirigi avarai. 25Rau wara aule, pe rau aroa pe gemu talent apuna oveniku avekulia alimai. Onoiara, goi na moni era ganana wara goi.'26"Namu ia gena master na evailarao ia, 'Goi rava e lepei servant na, goi ripamuwara Rau aviavini ariai Rau na varovaro e na aviavini ariai Rau na virigivirigi avarai.27Gaurai goi na rau na moni oro veniri bankers elerai, pe rau ara velavu ulewaioRau na wara ara rawali waiao geku moni magena interest.28Gaurai ono tou paua na talent na ia elena nara pe ono vevenia wa servant riai elenai talents kapanana emiao. 29Pe wa uma apuara riai magena gau, vogonamapene venia - maina kamunavagi. Namupene au a riai elenai noai gau apuavagi,emaina ragau nori ia gena gau wara penetouvagiri. 30Ono rakwa oa noai ganina-vagi servant na muna raonai, ari kapuai ge agini e ruari geve galavekini avanai.'31"Wanana Amana Nauna pene veamaimaveana e aneru maparari Iesu ila, pe ia pene aluali wa gena veaiwavagi throne naunai. 32Ia vilanai pigo vekoko nations maparari, pe ia nara wareware pene alara aunilimalima rao rana apuna pene vaia wama apua noaia, wa shepherd na wa sheep apuna pene vaipaua wa goats raorana.33Ia na pene oleri wara sheep ia imana ripana avanai, namu wa goats wara aulinagena avanai.34Pe e King na pene vailari mui riairi rau imaku ripaku gena avanai, 'Veamai, mui riairi peva namamui rau Amakuna, igo vaia e kingdom eve alamavuo ulamuina wa mamanai eveala e alimapara. 35Pe Rau erakaku pe mui na ganigani goveniku; Rau emaluvuku pe mui na nalugoveniku; Rau wara aupolu namu mui na govaioaku; 36Rau wa mamikoroku pe mui na gova rapuaku; Rau wara enakulaku pe mui na goia maku; Rau wara tipurai pe mui na gove iaku rau.'37"Pe e rakwarakwa umari ige answer pe igeilaiwa, 'Velegaua, ariai raina gaiamugoi erakamu pe rai na gaupumu goi? Pa emaluvumu pe nalu gave nimu? 38Ariaiwa gaiamu goi wa aupolu pe gavaioamu?Pa mamikoromu pe gava rapuamu? 39Ariai wa gaiamu goi enakulamu o goitipura raonai pe garao goi elemuai?'40"Pe e King na pene answer mui pene vaila mui, 'Auna auna Rau na availamuinia,ragau mui na goalara eia apuna ulanana e ila brothers e rau geku, mui na goala wararau ulakuna.'41Pe ia na enevailari wa uma wara ia imana aulina gena avanai, 'Roapau rau elekuna, mui eilagavumui, igorao walovaegala vanagivanagini raonai eve alamavuomui wa devil e gena aneru, 42repana Rau wara erakaku, namu mui na ganigani noai goveniku; Rau wa emaluvuku, namu mui na noai goveniku nalu; 43Rau waraaupolu, pe noai govaioaku; mamikoroku,pe noai gova rapuakurau; enakulaku e rau tipurai, namu mui na noai goia maku rau.'44"Pe ila maina ige answer e igeilaiwa,'Velegaua, ariai wa rai na gaiamu goi era-kamu, pa emaluvumu, pa goi aupolu, pa mamikoromu, pa enakulamu, pa tipurai,pe noai gava gelemu goi?'45Pe ia na ene answer ri pe enevailari,'Auna auna Rau na availamuini, ragau mui na noai goalara eia apuna ulanana ila rao-rai, mui na noai goalara rau ulakuna.'46Ila pige veroaoa iavukamuvagi pigevevuara alova egalani kapunai, namu wa rakwarakwa umari pige veroaoa maulimia vanagivanagi kapunai."
261Wanana pene veami era Iesu na rorimaparari evaripa rao, ia na ila (disciples) evailarao, 2"Mui ripamui garo lualua mulirai ganikou (passover) eve amini, pee Amana Nauna ige veveniagia pige vagiwarega (crucified)."3Pe rupu veleri kakamuri (chief priests)e au kuineri uma raorai wa ige vekoukouwa rupu velena gena palace ai, eia raranawa Caiaphas. 4Ila geve koukou pe Iesu poroporoai pige rogoa pe pige vagia pene warega. 5Pe ila wara negeiwai, "Nori e festival raonai, pe e uma na ravakamuvagipigene vawalara mauri raorai."6Eora Iesu wa Bethany ai raonai ia waSimon elepera auna gena numa, 7peIesu wa pene aluali gauna eoleawai table epinai raonai, vavine apuna erao Iesu ele-nai eia na veiaulu jar moenama riga voinaiakamu etoua, pe evavine na Iesu aunipa- rana erigao. 8Namu waolema geiao Iesu gena disciples na, ila geparuo pe geil- aiwa, "Egau ganina ragau e noai ganina? 9E riga era ere vevoiagio moni kamuna nara pe ere vewareo lealea auri elerai."10Namu Iesu, eriparao ila, evailarao ila,"E ragau na mui na gova ravani evavine?Pe eia na peala agia e ianamavagi rau ele-kuai. 11Mui na evanagivanagi igo alu e lealea auria, namu mui na wara vanagiva- nagi pigo-ono aluagiku rau.12Pe wa eia na eriga pegapia perigaku rau auniparaku, evavine na perigaku wa rau pige oleku lega raonai (burial). 13Auna auna Rau na availamuini, ariai e rori namana (good news) pene veilagi lovo lovo ealimapara makaina raonai, ragau evavinena pe alara wara mapige ilagia eiavalavurao agina ulanana."14Pe disciple apuna, ia rarana wa Judas Iscariot, erao chief priests elerai, 15peeilaiwa, "Wa ragau mui goririwani igo ven-iku rau na ia pana venimui?" Ila na geolerao thirty pieces silver ia gena. 16Wan-ana Judas na rarapara apuna euamagiao Iesu pene lewara ila pene veniria.17Wanai wa garo mamana parawa noaimulamula na e disciples gerao Iesu elenaipe negeiwao, "Ariai goi na oririwani iana peala mavua wa goi ulamuna ia nara pe gania e Passover meal?"18Iesu neiwao, "Igo rao city raonai peeau elenai igo rao pigo vailara, 'E Teacherpeilaiwa, "Rau geku ora era pekwara. Rauna Passover ene vegapi goi na numai rauna vevaripa auria ila.'"" 19E disciples nagealarao Iesu gena rori gelegelenai, pe ilana geala mavuao Passover ganiganina.20E lavilaviao, Iesu magena disciples gealualio passover pige gania. 21Ila geganiganiwai raonai, ia neiwao, "Auna aunaRau na availamuini era mui apuana ponolewaku rau."22Ila wara gevenuavi gauavagi, pe ila apuri apuri rana gerenagiwai, "Ripamu veraleva nori Rau, Velegaua?"23Ia evailarao, "E ia riai imana pene ole ualea rau ila e rivu raonai eia nara rau pene lewaku. 24E Amana Nauna pene roa, e wara eve alo ole ia rorina. Namu vivikamu eia elenai eau wara Amana Nauna pene lewara! Pe ere nama vagio wara eau mae erewalao ealimaparai."25Judas, ia nara pene lewa ia neiwao, "Pe e Rau, Rabbi?"Iesu na evailarao ia, "Goi nara poilagiageregamuna."26Ila roge ganiganiwai, Iesu na etouaoparawa, eva namarao, e aorurao iari iari. Ia na evenirao gena disciples pe neiwao,"Igo tou, igo gani. Eia era rau auniparaku."27Iesu na cup etouao e eva namarao, evenirao ila pe evailarao, "Igo niua, mapa-ra muina. 28Eia era rau lalaku eia wara ilagavu (covenant) e rova nara evuligirana uma vogo geve vekapawaini (forgiveness)geria galama raorana. 29Namu Rau naavailamuini, Rau na mapa-ana niu waia e gauvua (fruit) naluna, penerao wa garo anai rau na valivuna pana niua mui ila rauAmaku gena kingdom ai."30Wanai ila na gemariao hymn apuna,ila geve rageo Mount of Olives ai. 31Pe Iesu na evailarao ila, "Maparamuiigo ule lewalewa epogi repana rau ulaku- na, pe e wara eve alo ole, Rau na pana waria e shephed pe e sheep umana pige kulu lewalewa.'32Namu muliwainai Rau pana laiwai warega na, Rau pana roa kune mui vilam-ui na Galilee raonai."33Namu Peter na Iesu evailarao, "Rave-aina pene ila makairi pige ule lewalewa goi pakumuai, rau na goi wara pa-ana ule kaliwanimu,"34Iesu na evailarao, "Auna auna rau nagoi availamuni, e poginai, rogo kokorokupene kwagi goi na rau pono wapa agiku vaga oioi."35Peter na evailarao Iesu, "Raveaina pene rau pana warega goi ila, rau na goi36Pe Iesu e ila geroao Gethsemane aiwanai gena disciples evailarao, "Igo alu enai raonai rau ana rao wanai pe anaveao-ali." 37Iesu na Peter e Zebedee naunalualua evairao pe wanai ia wara raonanavenuavi kamuvagi emiragewai e eviviwai.38Pe ia na evailarao ila, "Rau palaukuwa pe veagiveagi, no warega veaina. Igoalu enai pe igo iamaku rau."39Ia eroao vepana iana, eala ali alimai vilana eolealia pe eaoalio. Ia neiwao, "Rau Amaku, pene e veaina, e cup ono ole vana- gia rau epikuna. Neni, nori geku ririwai, namu goi gemu ririwai." 40Ia elavu ulewaio gena disciples eve rawalirao ila waragemau, pe ia na evailara Peter, "Wa ragauna, mui pigono veiama rau ila no one hour veaina? 41Igo veiama e pigo aoali pe mui pigo-ono roaoa vealaovo raonai. E pa-lau wara eririwani, but aunipara wara noaiiligana."42Iesu mae lavu ulewaio vaga lualuana wanai eve aoalio. Ia neiwao, "Rau Amaku, pene eia pe-ene wala namu pene rau nara pana niua, gemu ririwa wara ene wala."43Ia mae veamio raonai ila emi rawalirigemau, pe ila maria wa mauna elovarao. 44Pe mae kaliwaniwairao, ia mae lavu ulewaio vagaoioi na, evailarao rorina mo.45Pe Iesu eve amio gena vevaripa aurielerai pe evailarao ila, "Mui wa rogomauope gemui pikapika gogapiania? Igo iara, ora pekwara, pe Amana Nauna ige lewaraenerao galama auri imarai. 46Lai, eraoia. Igo iara, e apuna riai na ene lewa waikurau era pekwara."47Iesu roe roriroriwai raonai, Judas, iawa twelve disciples apua, erao. Wa uma ragavogo ia ila gerao pe uma wara chief priests e eiders geria aunilimalima. Ila wama pauri (swords) e clubs. 48Wanai eau riaina Iesu pene lewara vailiana pene ala,eilaiwao, "Wa apuna rau nara pana pona- nara (kiss) ia wara auna. Pigo gapia ia."49Velevagi ia erao Iesu elenai neiwao,"Raveaina (Greetings), Rabbi!" pe eponanarao Iesu. 50Iesu na evailao ia, "Friend, ono alara ragau na goi pove ami ono ala." Pe ila gerao, imarana gerogoao Iesu, pe gevairoao.51Olema waemia iwa, ila apua ia waraIesu epinai pe imana eurao, wa ila apua gena sword egapiao, pe sword evawariraohigh priest gena servant apua, pe eganaepaivagi. 52Pe Iesu nara evailarao ia, "Ono ole lavu ulea emiani avanai, pe umariairi geria sword pige vepaiagiri ila pigevevivi e sword raonana. 53Mui na go uamagiani wara rau na pa-ana gogo rau Amaku, pe iana pene uveniku mao vana twelve legions of angels? 54Namu rave-aina e scriptures pige vegugulu, pe eia erapewala?"55Waoranai Iesu na wa uma maparanaevailarao, "Wa mui pogo veamai magemui swords e clubs igo gapiku pe rau wa lemaauna? Garo mapararai rau wa avevaripani temple ai, pe mui na noai gogapiku rau.56Namu egau gewalani wa geve alo olee prophets pige wala gugulu." Wanai gena disciples mapararana Iesu ge kaliwania pege ule lewalewa.57Wa ila na gegapiao Iesu gevairaoaoCaiaphas ia high priest elenai, wakapuai rova ge kuneagiawai auri e wa elders gevekoukou. 58Namu Peter wa ila muliraiegapigapio penerao courtyard ai ewa highpriest gena wanai. Peter everoaoa pe eal-ualio guards epirai ia na pene ripa.59Wanai chief priests e council gugulu-na wara rarapara geavuwai no wapa rorirana ige roliwapa aua Iesu elenai pe ila na uamagi wara ia pene warega. 60Ila naIesu gena kepi geavu avarao, maina wapawitnesses iavogo geve amaio. Namu muli-na gena avanai au lualua geve kwara ole 61pe negeiwao, "E au eilaiwa, 'Rau namaina pana ala lovolovoa e temple PalauVelegaua gena e pana vaupu waia no garooioi raonai.'"62E high priest erua aoio pe erenagiao Iesu, "Pa goi magemu rori? Ragau era ila nara geilagiani goi elemuai?" 63Namu Iesu wa noai karo apuavagi. E high priestna evailarao Iesu, "Rau na a command goiemaulini Palau Velegaua ana, ono vaila mai wara goi wa e Keriso, Palau VelegauaNauna." 64Iesu erori lavu ule ia elenai, "Goi napoilagia naia geregamu na. Namu rau naana vailamu goi, eora penerao goi na onoiara e Amana Nauna ealuo era imana ripa-na maiavuna, pe eve amaini e rakaraka urana e heaven na."65Pe high priest na gena rapua eralea pe neiwao, "Ia pe rori verakwaoa! Ragau na ia rogo mae avu witnesses? Igo ia, eva-namo mui na pogo amonagia ia peve vara ava. 66Ragau mui go uamagini?"Ila gerori lavu uleo pe negeiwao, "Ia e gaupealari voina warega."67Pe ila na geatiurua Iesu vilana e gewariawai e ge paitiwai imarana, 68peevailarawai, "Prophesy rai elemaiai, goiKeriso. E riai na pe wari vanagimu goi?"69Waorai Peter mai mae alu courtyard,pe servant iaona erao ia epinai pe neiwao,"Goi maina wara Iesu ila Galilee ai."70Namu ia ewapao ila maparari vilarai,neiwao, "Rau noriripaku ragau mui na goi-lagiania."71Wanai Peter wa eroaraio gateway ai, servant iaona mapuana eiarao ia pe evailarao wauma wanai, "E au maina aunawara Iesu auni Nazareth ila."72Ia wa mae wapawaio pe oath raonai,"Rau noriripaku na au!"73Gagova iana mulinai uma vairi wanaigerua gerao Peter elenai pe gevailarao ia,"Unamu goi era maina ila apuara, repanagoi gemu rorirori olemanai goi oemenia."74Pe ia mae rori ravaravao e swear, "Rau noriripaku na au," pe nori raurau kokoroku apuna ekwagio.75Peter eve uamagi lavu uleo wa rori ia Iesu na evailara, "Rogo kokoroku pene pai (kwagi) goi nara rau vaga oioi pono wapa agiku." Pe ia eve roarai gaukerunai pe agi-na eravao.
271Wa pogipoginai, chief priests makairiae aukuineri uma raorai ge rori kouo Iesupige uaua pene warega. 2Ila na ge ala- mavuao, ge roa agia pe geve uauao Pilate (governor) elenai.3Pe wanai Judas, riai nara ia elewara ia,eiarao Iesu ge vagiao, ia eve nuavio e eraowa thirty silver pieces eve veni lavu uleraochief priests e uma kuineri elerai, 4pe neiwao, "Rau pagalama wara palewara eianoai kepinavagi lalana." Namu ila na geva ilara, "Wa ragau ganina rai elemaiai? Onoiamu na geregamu." 5Pe Judas na egaiualeri silver pieces temple raonai, pe eroa,pe mauna eve aurage.6Wa chief priests nara ge tourao silver pieces pe negeiwao, "Eia e noai rova na esilver pige veoleoa treasury raonai repanaeia e lala voina." 7Ila na gerori iliarao egau, pe ila na moni na gevoiao wa potter field na raonai e strangers waregari pigeoleria wanai. 8Pe egau pakunai wa fieldwara rarana gevaoa ole, "E Field of Blood"pene veamai eora (day).9Pe ragau eilagia prophet Jeremiah nawara eguguluo, eilaiwa, "Ila na ge gapiria thirty silver pieces, wa Iesu voina geoleaowara Israel nauna rana, 10pe ila nara geve veniagia wa potter's field raonai, eVelegaua na eva ripakuo veaina."11Wanai Iesu erua governor Pilate vila-ni, pe governor na erenagiao ia, "Goi eraJews geria King?"Iesu neiwao, "Goi na poilagia."12Namu ia wa ge gerenagiao wa chief priests e elders nara, ia rori apua neilagia.13Pe pilate na evailarao ia, "Goi no am-onagi e charges maparari pege ilagiria goi elemu?" 14Namu ia rori apuavagi maneilagiao, wananara e governor wara eparugauavagio.15Pe wanai wa velewa (festival) raonai rova apuna governor magena iavu tipuraauna apua pene uraia namu uma na pigeririwa auna. 16Waorai wara au apunamae tipura wai ia wa uma evagi warega rawai ia rarana Barabbas.17Pe wanai ila geve koukouo, Pilate na erenagirao ila, "Riai mui na rau goririwak-unia ana uraia mui na ririwai? Barabbas, o Iesu ia gegogoani Keriso?" 18Ia eripaoila na geve veniagia Iesu ia elenai repana paru e vekuku raorai.19Pilate roe aluo veairori chair na unairaonai, ia garawana na rorirori euraoao iaelenai pe neiwao, "Gau apua po-ono alarana ia noai galamanavagi auna. Na rau erapavivi gauavagi egaroa repana rau na niviapuna palara wa na ia nivina."20Waorai e chief priests e elders nara geva ila alialirao wa uma iavogo na Pilate pige vailara wa Barabbas pene urakwaraia (free) namu Iesu pige vagi warega. 21Egovernor na erenagirao ila, "Ari apuna eilalualua raorai mui nara rau go ririwakunia apuna ana uraia (free) mui na ririwa?"Ila negeiwao, "Barabbas."22Pilate na evailarao ila, "Ragau anaala agia Iesu ia gegogoani Keriso?"Uma makaina gegogo, "Igo satauroa ia."23Pe Pilate neiwao, "Ragauna, ra kepi ealaro eia na?"Namu ila geagigogowai, "Igo satauroa ia."24Pe wanana Pilate na eiao wara ia gauwaua pe-ene alara, namu rava wara ikamu ewalawai, ia nalu egapiao, imana evuligiaila vilarai, pe neiwao, "Rau noai geku gauwaua e au lalana. Mui na pogo iara pene veamai era."27Pe wa governor gena soldiers nara gevaiao Iesu wa government numana rao-nai pe wa soldiers maparana gevekoukouwanai. 28Ila na Iesu rapuana geraleraope rapu lalana gevaroagi vanagiao. 29Ila na vekalavekala muna gealao pe ia repanai geoleao, pe staff (lao) geoleao imana ripana gena avanai. Ila geuialio iavilanai pe geve galaiga agiwai, "Hail, King of the Jews!"30Ila na geatiuruawai, pe staff getouaorepana magere waria magewari waiawai.31Wanana ila na geve galaiga agiawai,ila na robe getouvagia pe ia mauna genarapua geva ligoao, pe gevai roarao pige satauroa Iesu.32Ila wage roaraiwai raonai, ila nara au apuna geiao ia rarana Simon ia wa Syrene auna, eia geva ilarao geroakouo pe ia na Iesu mapene vavara satauro (cross) pene vuara. 33Ila geve kwarao wa kapuai iararana Golgotha, waia ganina "Repa iligariKapuna" (The Place of Skull)." 34Ila na wine ge mix a gevenia ene niua Iesu nara.Namu Iesu na emamia, ia na ne niua.35Ila na ge satauroao Iesu mulinai, ilana ge warerao gena rapua pe ge kati wai,36pe ila gealuali pe ge iamarawai auni-parana. 37Iesu repana unai ila na pili apuna ge lavu auao, mage aloao eveaina,"Eia e Iesu, ia Jews geria King."38Lema auri lualua mage satauro rao Iesu ila, apua ripana avanai e apua aulina avanai. 39Uma riairi geva nagiwai wa gegogo rage veniawai, repari gewarawararawai, 40pe negeiwai, "Goi wa riai nara ono alalovolovoa temple e pono varua laia garo oioi mulinai, ono vevamauli maumu!Pene goi wara Palau Velegaua Nauna, onomirivo na satauro una nara!"41Mavea inamai wa chief priests nara mage vegalaiga agiwai ia, wa ila maina erova vevaripa auri e elders, pe negeiwai,42"Ia na eva mauli wairi uma, namu iamauna ne va mauliwaiani geregana. Ia eraKing of Israel. Ari mauna pere mirivo crossnara, pe wa ia na pe vauna aunara ia.43Ia na e trust ni Palau Velegaua, pePalau Velegaua na ene vamaulia ia, pereAmana pene ririwa ene vavara ia. Pe ia mae ilaiwa, 'Rau Palau Velegaua Nauna.'"44Mavea ina maina wa lema auri riairimage sataurori ia ila na Iesu mage varava wai.45Waora wa hour aula oioi nai muna na egapi gavua alimapara makaina pene rao ninth hour ai. 46Waora ninth hour ai, Iesu eagi gogo galavuna ragakamu pe neiwao, "Eli, Eli, Lama sabachthani?" gani wara, "Geku Palau Velegaua, geku Palau Velegaua, ragauna goi na pokaliwaniku rau?"47E uma vairi gerua wanai geamonagi, ila negeiwai, "Eia na Elijah egogoani."48Velevagi ila apuna erao pe sponge apuna evegapia, wine ai eaoao, kwaki kag-enai eoleao, eurageao Iesu murunai peneniua. 49Wa uma mavairia negei, "Onokaliwania naia. Ia na eiara mapene veamaiElijah pe mapene meva maulia ia." 50Pe Iesu mae agi gogo waio galavunaragakamu pe ia palauna egavuvagio.51Waoranai, wa curtain egigo temple ai wara unana pene verivo kagenai eraleowau lualuaai, e alimapara eala laiwalaiwa,e wa vau geropao geavaluao. 52Pe wa tombs geve alapao, pe wa aunipara ma veari umari ge mauvagi wara gelaio.53Ila geria tombs na geroarai e laiwai (resurrection) mulinai, geroawaio vea citynai, pe geve vaeme uma vogo raorai.54Waorai wanai wara army aukamuna (centurion) e uma riairi geiarawai Iesu ilana geripao anokepa e ragau gewalao, ilageve kaliravao pe negeiwao, "Auna auna ewara Palau Velegaua Nauna." 55Vavine iavogo riairana geroagiua Iesu wa Galileena ge ala veniawai wa wanana geairaowaivepa iana nara. 56Ila raorai wara Mary Magdalene, Mary wa James e Joseph inari,e Zebedee nauna maluaneri inari.57Waora wa elavilaviao, wanai wa rina auna Arimathea erao, rarana Joseph, ia waIesu gena disciple apua. 58Ia na eveiaoPilate pe evenogiao Iesu auniparana. PePilate na order ealarao Iesu auniparana pige venia Joseph.59Joseph na etouao auniparana, euvunamanamarao rapua valivurana, 60peegapiao eve oleao ia gena tomb valivunaiepaiao vau raonai. Pe ia na eva koigavuaovau kamuna apuna nara tomb vilana muli-nai ia eroao. 61Mary Magdalene e maMary apua gealuo tomb waepi avanai.62Ma garo apuara, e wa preparation garona evanagio mulinai, wa chief priestse Pharisees geve koukouo Pilate maina.63Ila geilaiwao, "Sir, rai gaumagiraoniawara ewapa auna maulina raonai, ia eilai- iwa, 'Garo oioi pige vanagi mulinai rau wapana laiwai.' 64Gaurai rova era tomb wara pige guard namanamara e garo oioiraorai, irauna gena disciples pige rao e ia pige lemara pe pige vailaria aunilimalima,'Ia pe laiwai warega nara,' pe eolema kapina wara ene ravaravavagi nori reparepa na veaina."65Pilate na evailarao ila, "Igo vairaoria guard. Igo rao pe veima igo vagauara."66Pe ila gerao pe tomb geve kouao vau na gekouao mage seal ao pe guard geve iamawai garo pogi.
281Sabbath orana evanagio, e pogipogirapa eluvawai garo mamana week raonai,Mary Magdalene e ma Mary apua gerao tomb pige iara. 2Raonai, wa anokepa iakamu ewala, pe aneru apuna Velegaua na emiurivo kupa unana, erao pe wa vau tomb gekoua eva koi paua, unai ia ealuo.3Ia iaiana wara lightning, e gena rapua wara uloulonavagi no snow veaina. 4Wa guards auri ge nukewai e ge kaliope geve miao no warega auri veairi.5Wa aneru nara evailarao e vavine peneiwao, "Pigono kali, na rau ripaku mui na goavuani Iesu, ia wara ge vagia ewarega.6Ia noai au enai, namu ia pe laiwai, wa eilagia veaina. Veamai igo iara ekapu enaiVelegaua geo lea. 7Roalele pe igo veva-ilari disciples, 'Iesu pelaiwai warega nara. Igo ia, ia peroakune pe mui ia mulina nara igo rao Galilee ai. Wanai mui na igo veiaraIesu.' Igo iara, rau na pavailamui."8E vavine velevagi ge kaliwania tomb ma kalirana e verele na gevonuo, pe ge ravuo disciples pige vailaria. 9Waorai,Iesu na erawalirao pe neiwao, "Greetings!"E vavine gerao, ge napa auo gagenai pe geva namarao Iesu. 10Pe Iesu na evail-arao ila, "Pigono ule. Igo roa igo vevailari rau walawalaku (brothers) ige rao Galilee ai. Wanai ila na pige veiaku rau."11E vavine wage raowai raonai, guardvairia mage rao city ai pe geve vailaria wa chief priests gau maparari wanai gewalao.12Wanana priests geve rawalio eldersria pe geve rori iliarao Iesu rorina, ila na moni iakamu geve venirao wa soldiers13pe gevailarao ila, "Pigo vailari mavai- ria, 'Iesu' gena disciples pege rao pogi pepege lemara ia auniparana rai paga maugauavagi raonai.'14Pene e rori everipani governor nara,rai nara piga vaila veralevara pe mui kepiraonai pigono roaoa." 15Pe wa soldiersna gegapia moni pe gealao e rori geilagiaveaina. E rori geilagi lovolovoa Jews mauriraorai pe veaina e rori Jews na roge roriania egaro.16Namu e eleven disciples wara geroa Galilee ai, gerao wagolo wa Iesu na evaila-ria kapunai. 17Wanai ila na geiara Iesu,ila na geairupuali veniao ia, namu vairi geaovoaovo.18Iesu erao ila elerai pe erori venirao pe neiwao, "E iavu maparana era evenikuorau kupa unai e alimaparai. 19Igo roagaurai pe igo vevaripari mapige disciples ealimapara makaina. Pigo baptize ria ila Amaku raranai, Nauna raranai, e Vea Pala- una raranai.20Pigo variparia pige mauli agiri gaumapararia wa rau na a commanded mui.Igo iara, rau wa muiria ora mapararai, pene rao ealimapara ikanai."