Fur: Bible for 1 John, 1 Timothy, 2 Timothy, Hebrews, Luke, Mark, Revelation, Romans

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Mark

Chapter 1

1Jásodʉno'ŋ domo'ŋ juŋo Wʉ́o'ŋ kwě 2innáláŋ ǎlba irméŋ eŋa Aizaya'ŋ domobore– lé, ká áláŋ dúíŋ domoŋdʉŋo dééŋ Ta̱bʉŋ addeŋ áa, ásáŋ dee– sí dééŋ dorá teeya piá. 3Ʉrʉ́ dʉŋo jutádɨó nás Wʉ́o sí dééŋ dorá teeya pii, 'nâŋ Wʉ́o sí koróŋa tááras pii.ꞌ'4Yáaye namá jutá kéŋá na sîŋ kwa –sí Wʉ́o'ŋ domoŋ' íŋ rísíŋ nâŋ kwa sís kɨ́eŋ ka̱tɨ́yeŋ' íŋ rísíŋa dog ná îmeŋa'ŋ jâmꞌiŋ ásáŋ Wʉ́o kɨ́eŋ koróŋa paaso. 5Ba̱rʉ́ŋa'ŋ kwa namá nyéttíŋ dee– lé kélé kwa âl Jʉdɨye'ŋ ere ka̱ɨŋ náŋ dog kélé, Jʉrʉ́salam kwaŋ namá nyéttíŋ korol dee– lé, kélé, nás îmeŋa kâmmíe, Jordoníŋ roó nás kɨ́eŋ ka̱tɨ́yeŋa kɨ́ne nás Wʉ́o paaso 6Yáaye namás kamal' íŋ jɨbbé suúr kééŋéŋ ná darma' ŋ gartom ná nyímaŋa– lé rɨgél' , ná dééŋ jaam bâŋ kâ̱wŋ aam ná na̱sɨ'ŋ da̱y– ii síŋ aam7Yé namá nîŋ Wʉ́o'ŋ risîŋ, nás kwa– sí in belé'ŋ âl dʉó keer kee ná dúí– lé saa soŋŋá appâ ii ná ká kééŋ kwala taga ásíŋ rɨ́góba. 8Ká bɨ́ŋa –sí kí koro– ii alí , maraŋ Yé bɨ́ŋa– sí kí utú na kʉó teyaŋa gísíŋ liiyó.9kíla soga –lé jásodʉŋo namá Názára Ga̱lɨ́lɨ́lɨ'ŋ ere kéŋá ná éla ásáŋ, yáaye– lé îméŋa amí , Jordon níŋ roó . 10ǎlbá koró kʉ́ró namás jawíl– sí ja̱gɨla nás pa̱a̱lɨ́ŋɨ́, yee– sí ná Wʉ́o'ŋ kʉ́o ná dee– lé bʉʉŋélí niná orrá . 11Namás belé jawîl pa̱a̱lɨ́ŋɨ́ ná in belé'ŋ Jɨ́ ása dúíŋ kwě jâŋ aila Ká– sí kilma sɨ́mmô– ii dɨ́ɨ́ŋ írí.12Wʉ́o'ŋ kʉo namás ínáláŋ Yé –sís ka̱rgɨ́ye nás jutá dɨó nyéŋé ; 13Jásodʉŋo namás jutá dɨó soga wayeŋa oŋŋol óŋá nás tanaŋasaŋa'ŋ dɨóyos betel Sitân básáŋ Wʉ́o'ŋ kwě rísíŋ, ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná Wʉ́o'ŋ kwě sogâs óŋá ná buuru na duuru kééŋé,Maraŋ Wʉ́o'ŋ méléga básáŋ Yé– sí dʉwoŋ piá14ǎlba Yáayé –sí Túmná ka̱bɨ́e Wʉ́o'ŋ kwě, namá Ga̱lɨlɨ́ ere éla ná Wʉ́o'ŋ domóŋ risíŋ ná dééŋ jawili'ŋ kurí'ŋ. 15Ná in belé'ŋ tin ǎl paago na Wʉ́o'ŋ kuri ǎl dóŋa paago ba̱ɨŋôs kɨ́eŋ koróŋa lé nia Wʉ́o wa̱rɨ̂g jawí ná dééŋ domoŋ– sí bɨ́ɨ́nɨ16ǎlba êl nás kí Ga̱lɨllɨ́ 'ŋ roo'ŋ a̱rɨ betel namá Samónná dééŋ bára sí ja̱gɨla kɨ́eŋ kʉ́nyaɨra roó kíŋítíya ásáŋ púúná karége, ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ yeeŋ awlaŋa ka̱ɨ́ŋɨ. 17Jásodʉŋo namás yeeŋ in kwǎ ; ka̱rɨ́ ii pʉló nia kwaŋ awlaŋa kwǎ awí . 18Yeeŋ indáláŋ namá kɨ́eŋ kʉ́nyɨ́ra roó kúndiye namá Ye– sí ka̱rɨ́ kʉ́lʉ́l.19ǎlba neníŋ kéŋé namá Jemɨs Zabɨdɨ'ŋ kwě –sí ka̱gɨle ná kí dééŋ bára Jón ná dɨ́eŋ báa Zabɨdɨ ná kɨ́eŋ kʉ́nyɨra péra kawe dɨ́eŋ Pulduŋ dɨó ná kóeli áláŋ roó kíŋíyal . 20Namás in kwǎ ka̱rɨ̂ŋ bʉ́ló, Yeeŋ namá dɨ́eŋ báa– sí púlduŋ 'iŋ dɨó kundiye namá Yé – si ka̱rɨ kʉlʉ́ ná kéŋé21Yeeŋ namá Deem Ka̱pa̱rna̱hôm kééŋé, ǎlba ka̱a̱gʉl namás demꞌiŋ ma̱sɨ́ŋ lé ka̱ndʉl ná dɨó ka̱rɨye , Jásodʉŋo namás jaa nás kwa– sí gʉʉdpáálítiŋi . 22ɨ́de kwa namás káyé nás dééŋ gʉʉdꞌiŋ jawli si pirja kawe , ɨdɨ̂ɨ́ŋ dééŋ gʉʉdꞌíŋ jawli Wʉ́o'ŋ kʉrros dɨó ka̱ɨŋ23Ma̱sɨ́ká̱ŋ– lé namá dʉó kéŋá nás kʉo rúbáŋa kéŋá namás jaa ná ʉrʉ́ laddi . 24Ilá dʉó namás jaa in belé'ŋ kɨ́ŋa– sí jundi– ii Jásodʉŋo NAZARA 'ŋ kwě , Jɨ́ jéla áláŋ kɨ́ŋa jâw. 25Jopódʉŋo namás in kwǎ kǎldirig jâŋ ná ilá suurꞌiŋ dɨó juro kʉo rúbaŋá namá dʉó'ŋ suur kʉrol . 26kʉo rubáŋá namá dʉó'ŋ suur kʉrol kí ʉʉrʉ dʉó namá teeyá eŋa27kwa nyettíŋ namás saa suŋŋá pirje kawe táárí ǎl Jopódʉŋo piá, maraŋ namás kayé ná suurŋa kɨ́léli kí kɨ́eŋ kilma'ŋ dɨo ná in kamíŋa kaa– ii ná iné ɨndelná kí kaa kuríŋi ǎl kʉo rubáŋa in dʉó si ba̱gɨ pie. 28innáláŋ Jásodʉŋo'ŋ táárí namás ba̱rʉ́'ŋ dɨó nyálíŋí namaŋ Ga̱lɨ́lɨ́ 'ŋ deema– lé nyéttíŋ paago.29jásodʉŋo namá kwa saa suŋŋá dawíŋ pia, ǎlba Ma̱sɨk– lé kʉrʉl, yeeŋ namá samonꞌiŋ tíŋ kéŋé. 30Namá kʉ̂mbe ná Samonꞌiŋ mare wajání ná pɨttɨ́ kee ná ʉŋɨ Majira namás Yé – si aaŋé. 31Jásodʉŋo namá éla ná yáa– sí doŋá tɨ̌o na írí ja̱gɨ innáláŋ Yáa– si waja namá suúr kʉro yáa namás jaa nás yeeŋ– sí tááríŋá pii.32Arráŋ ǎlba dʉlé poyyo kwa namás wajána nyettíŋ dee– lé kéle naŋ kwa kilá kele ǎl si Sitana kʉo rúbáŋ ka̱ɨŋ áláŋ– sí Jásodʉŋo dawíŋ pii. 33Kwa nyettíŋ namá kʉrʉl ná ɨ́de dee –lé kelé ila tóŋ ǎl yé kéŋá. 34jásodʉŋo kwa sa soŋŋá dawíŋ pia , kwa ǎl kɨ́eŋ wajaŋa kerker ka̱ɨŋ naŋ– sí Sitana ná kʉo rúbáŋa ka̱ɨŋ . maraŋ yé sitana– sí á jundíba áláŋ rɨ́sɨŋol35Seeráŋ kí subu jásodʉŋo namá jawla asá lóó subu ka̱ɨŋa ná tóŋꞌíŋ paál kuro ná lóó williŋ ila nyáŋá ná óŋo jʉ́ma. 36Samon kí kééŋ bǎrŋa ǎlbas kawel ná kʉ̂mme ná yé ákeba namá kééŋé ǒeli . 37ǎlbas jásodʉŋo kʉ̂mbé namás in aagé, kwa nyettiŋ ǎl gí Jɨ́ sɨ́ kǒeli .38Jásodʉŋo namás in kwǎ ǎl deema kerŋa– lé koo nás ká kwa– sí Wʉ́o'ŋ domoŋ kawli . 39Jásodʉŋo namás kwa –sí domo'ŋ risíŋ kɨ́eŋ ma̱sɨga lé Ga̱LɨLɨ́ dɨó ná kééŋ deem– lé nyéttíŋ40Dʉó dig asá suúr baras kééŋé namá jásodʉŋo éla nás in kwǎ ; abá lóel áíla dawíŋ jaa. 41jopódʉŋo sí namás dééŋ belé áyîŋ eŋa , namá dééŋ óŋa míden pii ná dʉó sí kura nás in kwǎ ǎl wóel áláŋ teeya jeeŋ . 42Innála'ŋ baras dʉó sí namá suúr kuro.43Yé namás sarrtéŋ pia ásáŋ dʉó tog biír ás kuwaba namá addeŋ pia ná nyáŋá. 44Nmás in kwǎ ja̱gɨlɨŋ ǎl joo nás suur dali'ŋ gʉʉdpááliŋá– sí jawli na a̱rɨ̌ jaa ǎl dali kwǎ dɨ́ɨ́ŋ dawa'ŋ ǎl Jɨ́ dawíŋ jéŋá45Maraŋ dʉó ǎlba kuro namá nyáŋá nás kwa– sí baaja risíŋ a̱rɨ̌ ásáŋ Wʉ́o'ŋ kwě yé pá ,jásodʉŋo walá elle lé ki baaja áka̱rɨtɨ́eŋɨba baŋ elle'ŋ paál á̱wɨŋ maraŋ deema kwǎ bâŋ dee– lé kʉndɨlɨŋ ki sabaŋa nyéttíŋ .

Chapter 2

1ǎlba yé ka̱pa̱arnahôm wa̱ɨŋa soga itta'ŋ dɨó, kwa namá kélammíe ǎl yé tóŋ kee. 2kwaŋ dalada namá saa suŋŋ' kɨ́sɨŋaol tóŋ , nás matar piisíŋ eŋa, ná loo ás siba namaŋ órre ka̱a̱gʉl, yé namás kwa –sí domoŋ risíŋo3Kwa dîi namá yé– sí dʉó merso kéle : namá kwa ooŋol ká̱bɨ́ŋɨ ila dʉó– sí . 4ǎlba kʉtɨ́eŋol áláŋ dééŋ da̱kkɨ ka̱a̱gʉl, ɨdɨ̂ɨ̌ŋ kwa saa suŋŋá ka̱ɨŋ , namá ila lóó– sí ka̱wlɨé ǎl Jásodʉŋo kééŋ ka̱rɨ́ŋ kééŋé , ila namás tíír pa̱llɨ́ŋɨ, yeeŋ namá merso– sí kí dééŋ pɨɨtɨ ká̱pʉl kí ila tiir.5Jásodʉŋo namá, dɨ́eŋ seejǎ̱ɨ ja̱gɨ́la namás merso~ sí in kwǎ ." dúíŋ kwě dɨ́eŋ ka̱tɨ́eŋa ǎl gís ka̱a̱sol." 6ɨ́de namá dáálí 'ŋ gʉʉdpáálíŋa ka̱ɨŋ , namás káyé ná kí kɨ́eŋ kilmaŋa kírsíŋa. 7Ná in káméŋa káaŋi na in dʉó kí in dorá rísíŋ? dééŋ in ǎl ká̱pʉ́rɨ́ŋɨ kɨ́ye ná síŋ dʉó sí dééŋ ka̱tɨ́eŋa paaso Wʉ́o'ŋ paál ?"8innálaŋ Yé namás ɨwó kaa– ii ǎl yeeŋ kɨ́eŋ kilmaŋa lé rísíŋi, namás yeeŋ in kwǎ," káaŋi ná kí kilmaŋa'ŋ dɨó birsíŋ ? 9ka̱ŋɨ ná suŋŋá ha̱nɨ ásáŋ mrso in kwǎ ,ǎl gís kɨ́ɨ́ŋ ka̱tɨ́eŋa ka̱a̱so wala ásáŋ in kwǎ ǎl dɨ́ɨ́ŋ pɨ́ɨ́tɨ jabuŋ ná joo?10ásáŋ yeeŋ in kalŋa asá Dʉldɨŋ kwě dog kʉro kee sʉʉrʉ ŋ írí nás ka̱tɨ́eŋa paasi, yé namás merso in kwǎ," 11ǎl gís in kámíŋ ása jwala ná dɨ́ɨ́ŋ pɨtɨ jabu ná dɨ́ɨ́ŋ tóŋ joo. 12Merso innálaŋ namás jwala ná dééŋ pɨtɨ bawa nás jáá ná ɨloŋ kwa nyéttiŋ ta̱bʉ'ŋ, kwa– sí namás ma̱y eŋa , namás kwa nyét pirje kawe, namás Wʉ́o– si bora patta kawe , nás káyé ná in kámíŋ Kɨ́ a̱rɨ in inná in tóóríg ála áka̱gɨlaba.13Yé kí as ker dog roo ka̱rɨ lúwo, kwaŋ namás dog koomíe ye– sí, namás jaa nás páálíti kwa– sí. 14asá beetelíŋi namá Lepi sí ja̱gɨ́la ǎlpán'ŋ kwě ná kee ná dɨ́gɨnɨ́eŋa ǐli kwa lé, namás in kwǎ ," ka̱rɨŋ jʉ́ló yé namás jawla ná tabbeŋ pii .15Jásoddʉŋo namás , Lepinꞌíŋ tóŋ ka̱ɨŋ ná nʉŋ káméŋi kí kwa suŋŋǎ , Dɨgɨnɨ́ekwaŋ ná ka̱tɨ́ekwaŋ kerŋa namaŋ kí Majira kwa kerŋa dog ǎl yé si ka̱rɨ kʉlɨtɨ́e . 16ǎlba dáálíŋ gʉʉdpáálíŋa âl jɨge pá̱rɨ́sɨ́ŋa ná ka̱gɨ́le ná jopodʉŋo kí Dɨ́gɨ́nɨ́ekwaŋ nʉŋ aam, namás kí kéeŋ Majira– sí in aaŋé ," káaŋi ná Yé kí ka̱tɨ́eŋakwaŋ nʉŋ kaam?"17Jásdʉŋo ǎlba dɨ́eŋ belé– sí kelámí namás in kwǎ ," kwa appeŋa âlageba ǎl dawât kóeli, maraŋ ǎl wajána gé dawât kóeli, Ká ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ála kêlba ásáŋ ta̱kɨ́ŋa ta̱rɨ́ áa, maraŋ ka̱tɨ́eŋa kwaŋ sí."18Yáaye'ŋ majira ná pá̱rɨ́sɨ́ŋa namá sîŋ buru ka̱mʉŋéli , kwa dǐi namá dee lé kéle ," Ná in kɨŋol, káaŋi ná Yáaye'ŋ majira ná Pá̱rɨ́sɨ́ŋa'ŋ majira sí buru ka̱mʉŋéli .? 19Jásodʉŋo namás yeeŋ sí in kwǎ," bɨrssɨ́ŋ jaruŋa buru ása ka̱mʉŋéliba ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ná dɨ́ɨ́ŋ jaarus kééŋ ka̱ɨŋ , maraŋ abás kerker ka̱ɨŋ yeeŋ básáŋ buru ká̱mʉ́ŋol .20Maraŋ soog áláŋ paago áláŋ Bɨrsɨŋɨ sí dɨ́e lé kabé ila soga'ŋ dɨó básáŋ buru ka̱mʉ́ŋol . 21Dʉó álákebá ásáŋ jʉrɨ́ dɨwó sí kí jibbé toy loo dog jawí. ná ába loo tog sí nyéwa ila jibbeŋ tiir baŋ ilá suŋŋá appâ eŋa.22Dʉó álakeba nás kíra kɨ́wóŋa sí kí kira toya'ŋ segén lé jíŋíti , ná a ábas jíŋí ilá kira'ŋ seegén baŋ nyéríŋ, namás kira sí nyét bʉ́nnyal, maraŋ kíra kɨ́wóŋ sí bas segén kɨ́wóŋa'ŋ kíŋítíe teyyá ka̱wɨ.23Kí moo'ŋ soog Jásodʉŋo namá êl nás kí pɨɨla dǐi dɨó betel, kééŋ Majira namás kuŋe ná pɨɨla'ŋ ta̱bʉŋa úreli . 24Pa̱rɨ́sɨ́ŋa namás in aage," ǎl jagɨl, kaaŋi ná yeeŋ a̱rɨ ɨt kawe ná daalí á kwaba áláŋ moo'ŋ soog kawa.25Yé namás yeeŋ in kwǎ," Bɨ́ âl ârden báa a̱rt ǎl Dawûd piá ilá tin lé ǎl yé duuru kéŋá, yé kééŋ járúŋa. 26Yé wʉ́o 'ŋ tóŋ ai ka̱rɨ́ ǎl Abiasar pá̱gɨ́ŋ'ŋ appâ, yeeŋ jama amíe ǎl in loŋa âlba délliŋ pa̱gɨ́ amí , in Mûsa'ŋ daalí lé túllé ákéŋába , ná yé amí naŋ dog kééŋ jaruŋa sí íní ?27Jásodʉŋo namás in kwǎ," Moo'ŋ soog sí ǎl dʉldɨ́ŋkwě'ŋ kawe, ná Dʉldɨ́ŋɨkwě sí aibá ǎl Moo'ŋ soog kawe . 28ná ínaŋ Dʉldɨŋɨkwě ǎl Moo'ŋ kuri ii

Chapter 3

1jásodʉŋo kí asi keer Ma̱sɨg lé nyáŋá namá dʉó dig ja̱gɨla nás dóŋá lé baras kéŋá. 2ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ ná soog moo'ŋ soog kéŋá , yé namá kwa lé jâ̱ŋo , jopóddʉŋo'ŋ gáríma ná kʉ̂l ná yé sí dírígiŋ ka̱lwe , abá yé barás dʉŋo sí dawíŋ pii, namá ja̱nɨ suúr ka̱bɨya ǎl yé kí moo'ŋ soog táárí pii.3Jopódʉŋo nás ila dʉó sí in kwǎ ; asá dóŋá lé barás kéŋá ása jawla ná ine jéla ná kwa nyéttíŋ ta̱bʉ'ŋ jarěŋ. 4Yé namás kééŋ gáríma lé jǎ̱ŋo na in ɨŋo; dálí in lá kwǎ áláŋ dʉó kí moo'ŋ soog táárí túllé piá , wala Sitân táárí piá ? ye in soog ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ lia ásáŋ kíe jaiŋ jopó, wala ásáŋ kíe jaiŋ jɨɨŋo ? maraŋ yeeŋ ʉʉ tog bɨr ákawíba dééŋɨŋo lé.5jopódʉŋo namá kééŋ gáríma sí dírígíŋ ja̱gɨla kí gábbin , kɨ́eŋ kilmaŋa'ŋ ka̱kkɨraɨŋꞌíŋ namás ila dʉó in kwǎ ǎl dɨ́ɨ́ŋ dóŋá írí ja̱gɨ ; dʉó namá dóŋá írí já̱gɨ namá innáláŋ dawíŋ eŋa. 6ɨ́de pá̱rɨ́sɨ́ŋa namá kééŋé nás kí Ha̱ɨrodo siŋ kʉro jaiŋkwǎ káítie nás in kárríyie jopódʉŋo sí ai nîŋ kawe .7jásodʉŋo namá kí Majira'ŋ roó kééŋé , Ga̱lɨlɨ́ŋa namá yeeŋ sí ka̱rɨ kʉlʉl , 8kwa ǎlba kila píjéŋa kélammiá ǎl jásodʉŋo píyéŋí namá nyéttíŋ kʉrol, Jʉddéŋa ná jʉruslam kwaŋ namaŋ Idumea kwa ná deema kerŋá kwa ǎl Jordon nîŋ ere na Tyre na Sidonꞌiŋ ere ka̱ɨŋ9maraŋ kw'ŋ sɨŋŋɨ́'ŋ namás kééŋ Majira sí in kwǎ ásáŋ pulduŋ ásílíŋ kawe, ála'ŋ kwa de lé á̱ka̱gɨlba kwaŋ sɨŋŋɨ́ŋ . 10ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ ná yé kwa suŋŋǎ sí dáwíŋ pia ɨ́de wajaŋa bâŋ kwa sí á̱rɨ́téŋe áláŋ kwa Jásodʉŋo lé ka̱gʉl.11innáláŋ kʉo rúbáŋá abá yé ja̱gɨle báŋ dééŋ ta̱bʉ'ŋ poytíéŋi na ʉʉrʉ́ ladda ná in beléŋ, Jɨ́ asá Wʉ́o kwě jâŋ. 12maraŋ jásodʉŋo básíŋ írel áláŋ Sitana dééŋꞌiŋ á rísíŋa13Jopódʉŋo namá pʉgó nyáŋá namás kila majira sí ta̱rɨ́ pii áláŋ dee lé kélla yeeŋ namá dee lé kél . 14Jásodʉŋo namá Majira wa̱ɨ ná a̱w iló áláŋ kieyéŋ táárí kawe na addeŋ pii ná Wʉ́o'ŋ domoŋꞌiŋ kwa sís kirísíŋa . 15Nâŋ kuro íné áláŋ sitan kwaŋ suúrŋa lé kéréŋéli , 16kin namás kɨ́eŋ kona gé asá Yé iní Pataro17Jemɨs Zabadɨŋ kwě ná jôn dééŋ bára asá Yé kona iné Boanergnes asá in mein Da̱ldɨŋ kwě . 18Andaraw, piilib, Barmawás , Masiyo ,na Tomas na Jemɨs ǎLpáŋ kwě Saddaeus na Saimon Zulut. 19Na Jʉ́da Iskoroti ǎl lia yé sí boto dǔu kelo.20Jásodʉŋo kí keer namá tóŋ ka̱rɨ́ innáláŋ kwa namá saa suŋŋá kɨ́sɨŋol ná yeeŋ kʉtɨa̱ŋol áláŋ nʉŋ dog kámmíe . 21ǎlba dééŋ íya kí kééŋ bǎrŋa kelammíe namá kéle áláŋ dééŋ oro kawa ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ ná kwa dǐi in kámíŋa ǎl yé dééŋ Ta̱bʉ dééŋ lóó áíba . 22ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ ná pa̱rɨ́sɨ́ŋ ǎl jʉrʉ́sálam ere ka̱ɨŋ ná kelé ,yeeŋ gé in belé sí kírísiŋa , asá yé Sitana kee ná ǎl kí sitana'ŋ kuri ii ná Yé Kíe sitana kwaŋ suúr reŋél23Jásodʉŋo namás kwa sí ta̱rɨ́ piá nás gʉʉdpáálíti kí mitila nás in beléŋ ai nîŋ Sitan bára si râŋ . 24abá kurǐŋ dééŋ suúr ŋérél ilá kurǐŋ wala aŋ kerba . 25Ná abá toŋ dééŋ suúr ŋérél ila dog wala taga aŋ kerba .26Abá Sitan dééŋ suúr sí ŋérél dog ila Sitaníŋ kuri'ŋ aŋ kerba ná dééŋ kurí'ŋ da̱kkɨ́ pii ásáŋ agíŋi. 27Kí see dʉó ákeba áláŋ dʉó kakkɨré'ŋ tóŋ ka̱rɨ abá main ila dʉó sí á rɨgɨ́ba namá lia ila dʉó'ŋ tóŋꞌiŋ lótó bâw.28Kí see a̱w náis kwǎ ; kwa sí kɨ́eŋ ka̱tɨ́yéŋ nyéttíŋ sîŋ ká̱sɨ́l ikila lótá'ŋ ǎl yeeŋ kawe . 29Maraŋ dʉó bi dʉó ná kʉó teeya'ŋ rísíŋo kí ja̱ndɨtɨŋ , yé sí kééŋ ka̱tɨ́yéŋa maraŋ báŋ kééŋ ka̱tɨ́yéŋa wa̱ɨ́. 30Yé in si ɨ̂dɨ́ɨŋ kwǎ ǎl kwa in kámíŋa asá yé kʉo rúbáŋá kee.31Jásodʉŋo'ŋ íya kí kééŋ bǎrŋa namá ka̱a̱gʉl ná dʉó dig adden kawe, ná kéle nás jásodʉŋo sí in kwǎ ǎl kɨ́ɨ́ŋ 'ya ná kɨ́ɨ́n bǎrŋa paál ka̱ɨŋ náis jɨ́ ta̱rɨ́ kawe 32ɨ́de kwaŋ dalda ǎl ka̱ɨŋɨ nás yé sí kéláméŋi , kwa namás in aagé , ǎl dɨ́ɨ́ŋ íya ná kɨ́ɨ́ŋ bǎrŋa ka̱ɨŋ nái jɨ́ sí kane33Kɨ́yé ná dúíŋ íya ii walá dúíŋ bára ii ? ye namá yeeŋ ɨŋo? 34Yé namá kíla kwa sí dírig'ŋ ja̱gɨla ǎl korol ka̱ɨŋ nás yé sí kélaméŋi , nás in kwǎ Bɨ́ ǎl kúíŋ íyaŋa naŋ kúíŋ bǎrŋa báŋ. 35Dʉó bi dʉó nás Wʉ́o'ŋ belé si kélam ǎlba dúíŋ íya ii naŋ dúíŋ bára naŋ nɨw dee lé

Chapter 4

1Asidig Jopódʉŋo bás kwa sí gʉʉdpáálítiŋi rooꞌŋ a̱rɨ, kwa namá saa sóŋŋá kɨ́sɨ́ŋol ɨ́de, Yé namás jawla nás Pulduŋ ooŋo ná roó'ŋ dʉ́ʉm kera ná kwa na roóŋ a̱rɨ̌ kʉ̂l nás kelamí . 2Yé namás jaa nás kwa sí gʉʉdpáálíti ná aldíŋa pii kí koróta suŋŋǎ na kwa nás kélamé.3kél sí bâm asídíg,rǎ̱ɨdʉŋo bá rǎ̱ɨ nyáŋá áláŋ sí kolá ɨ́rtó dǐi ii. 4Namás jaa nás kééŋ kólá ɨ́rtɨ rǎ̱ɨ dɨó , kolá dǐi namá dǒra'ŋ a̱rɨ́ bʉ́ŋɨŋ namá kíyaŋa bʉ́loŋ ná amí 5kólá kérŋa sí namás nima ɨrtó tarúŋa'ŋ kárálálé , kóla tane maraŋ ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ dɨ́eŋ lóó saa nima kéŋá.6innáláŋ kólá ǎlba tane ná dʉlé tewe namá talɨle dʉléŋ tɨkkɨ́ŋ , ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ ná dɨ́eŋ kɨ́ŋa nié á nyáŋába namá pʉ́lle. 7Kólá kérŋa namá dog kéya'ŋ dɨó bʉ́ŋɨ́e ná rewe indáláŋ namá tʉ́yíe nâŋ ta̱bʉŋa ra̱wɨ̂l , maraŋ kwě á jíŋěba ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ ná dɨ́eŋ lóó kéyé'ŋ lóó kéŋá8Kólá kerŋa namá loo túllé bʉ́ŋɨ́e namá túllê rewe ná tʉ́yíe ná ta̱bʉŋa rá̱wɨ̂l , dǐi ta̱bʉŋa wayeŋa ɨɨs ná dǐi wayeŋa osondig nâŋ wayeŋa wayé jíŋíye ná kila lé suŋŋá. 9Jásodʉŋo namás kwa sí in kwǎ ; dʉó bi dʉó nás kɨ́ló kee bás kélamí ná kin aldíŋ'ŋ arrá râŋ .10Lia jásodʉŋo ǎlba kí kééŋ Majira'ŋ kwa dǐi áyé , Majira namás kayé ná kɨ́leli kila aldíŋa kaas miane. 11Yé namás yeeŋ sí in kwǎ ; Bɨ́ asá saada báaŋ áláŋ Wʉ́o 'ŋ kuri'ŋ lótá'ŋ arrá béréŋél , Maraŋ ká kwa sí ǎl Wʉ́o'ŋ kurí'ŋ paál ka̱ɨŋ yeeŋ sí bas aldíŋ kawa. 12áláŋ Wʉ́o'ŋ domoŋ inálá eŋa ǎl domoŋkwâ aaŋé , a̱rɨ ɨɨ́t ǎl ká â̱w walá ásíŋ kɨ́waba ná ǎl ká amíŋ dog dééŋ arrá aŋka̱rʉlba namaŋ síŋ ka̱ɨ́ŋôl ná de ii lé kélâ nás kɨ́eŋ ka̱tɨ́yéŋa aaso.13Jásodʉŋo namás ,yeeŋ si in kwǎ ; abá bɨ́ kin aldíŋa'ŋ arrá ábéréŋélba? aldíŋa kérŋa'ŋ arrá ai nîŋ barráŋ . 14táárídʉŋo bá Wʉ́o'ŋ belé usuŋo. 15kwa kérŋa bá in kalŋal Wʉ́o'ŋ belé lé inna kólá dǒra'ŋ a̱rɨ.ǎlba wʉ́o'ŋ belé dɨ́e lé bʉŋo nás yeeŋ belé sí kélammíe túllên /sitan namá êl nás wʉ́o'ŋ belé sí kí dééŋ ludúŋó kwaŋ kilmaŋa lé.16kwa kerŋa dog namá in kalŋa inna kólá rógáŋ dɨó namás wʉ́o'ŋ belé sí túlêndíg kélammíe kí kilma'ŋ sɨmmɨ̂ŋ. 17ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ ná yeeŋ wʉ́o'ŋ belé le nyokégé dɨ́eŋ jaiŋ wʉ́o'ŋ belé'ŋ erre saa bʉtde ii ǎlba jɨ́géŋá ná tanasaŋa bʉ́lé wʉ́o'ŋ domoŋ erre yeeŋ bá wʉ́o'ŋ belé sí kundiya2018kólá kerŋa ǎl bʉʉsɨ'ŋ dɨó kʉsɨŋol ,kilá kwa gé asá wʉ́o'ŋ belé sí kɨne . 19maraŋ in jaiŋí 'ŋ jɨ́géŋá ná ka̱wwɨjɨ́ ná lótá kerŋa joiŋí ǎl in dɨne lé ka̱ɨŋ namá dɨó ka̱rɨya ná wʉ́o'ŋ belé dʉó sí suúr á jundíba áláŋ dʉó tʉ́móŋó.20 kwa kerŋa namá in kalŋa inna kólá ǎl lóó túllé le kʉsɨŋol ,yeeŋ wʉ́o'ŋ belé sí kél sí kaamíe nâŋ sí kí kɨ́eŋ kilmaŋa kɨ́nélí, kila kwa in kalŋa inna rɨ̌a̱ ǎl kaaŋ geraŋa ɨɨs ná dǐi geraŋa oosodiíg naman geraŋa wa̱ye namá kila lé súŋŋá21Jopódʉŋo namás in kwǎ; Dʉó la kee nás masarja pʉwél namá pɨttɨŋ ka̱rɨ́'ŋ jawriti ,maraŋ bǎŋ dééŋ lóó lé jaa, ǎl in ála'ŋ masaraja ǎ̱w nás kwa sí lóó teeŋa pii. 22a̱rɨ bi a̱rɨ ǎlbas kʉléli bas tin kee áláŋ looŋola ná ɨɨt ǎl kírsíŋa paál teeya lóŋíti. 23Abá dʉó kee nás kɨ́ló kee bas in belé kélammíe na dééŋ arrá rǎŋ24ǎl âw nás lótáŋ arra tárásíŋ jeréŋól asá , jɨ́ keljám, Yé namás yeeŋ sí in kwǎ." a̱rɨ̌ asá jɨ́ kee kwa sí jerrél kwa , báí síŋ jɨ́ sí kíe karré. 25Maraŋ dʉó bi dʉó nás kée básíŋ kányíya , maraŋ dʉó bi dʉó ná ás keba ilá ittí dog básíŋ kabe.26Yé namás, in kwǎ." loŋpii 'ŋ kuri 'ŋ ǎl in lôŋ inná táárí dʉŋo ǎl asá kééŋ kólá rǎ̱y ɨrto." 27kí luul ná Too âl yé ʉŋɨ wala lɨɨŋɨ kólá bá teneli na tʉɨtɨ́e , maraŋ ás loŋba ai tane wala ai tʉye . 28Bá sʉʉrʉ lé ǎl kólá teníli naŋ tʉtɨ̌ná ta̱bʉŋa réŋéli ná ʉroŋa jɨ́ŋɨ́ti ináláŋ namá kólá ɨŋɨ. 29ǎlba kaaŋ ɨŋɨ, namá la̱ddɨ nás kaaŋa'ŋ teeyáŋa sí kí bʉʉsʉ sí kerker pii.3230Kí así ker namás in kwǎ ." kí kaa gí síŋ arra aá loŋpiin kuríŋ sí "? 31loŋpiin' íŋ kurí 'ŋ bá in loŋ inná bʉro lilîŋ kwě , ɨ̂dɨ́ɨ́ŋ ná bʉro liilîŋ kwě ass suŋŋâ itti ii kólá'ŋ dɨó dɨne'ŋ dɨó nyéttíŋ . 32 Maraŋ abá kʉ́sʉ́ŋol , bʉro liilîŋ kwě sí bá tenal ná saa suŋŋá appâ tʉ́ɨtɨ ná kúrúŋa nyét lé suŋŋá appâ ɨndélíŋ ná kééŋ kělgaŋálé kíyaŋa toŋa pii karába kérŋa dééŋ nimá a̱wɨ́ .33Yé básáŋ kwa sí kí aldíŋa 'ŋ koráta rísíŋ ,loŋpiiní 'ŋ kurí'ŋ inna ǎlba kwa kelaméŋí ná aldíŋa 'ŋ arra keréŋílíŋi . 34maraŋ kééŋ majira si bá síŋ kila aldíŋa'ŋ reŋélí nyétíŋ.35Jásodʉŋo arrá'ŋ namás kééŋ Majira sí in kwǎ," ǎl roo kandi ná ila tʉʉm díg lé koo. 36ɨ́de namá kwa sí kundíe , kééŋ Majira namá Yé innáláŋ kábé namás Púlduŋo kʉ́ŋol na Púlduŋa kerŋa ná yeeŋ sí ka̱rɨ lʉlʉ na kééŋé. 37ɨ́de dǒra ǎl ka̱nɨŋɨ namás kʉ́tʉ́rgʉ appâ jáwla, koronamás jáyé ná puldúŋ sí kóndáŋa ladde, na pulduŋ nás ittí ittí nás kí koró'ŋ piis ʉ́ndélíŋ namás dakkí piá ásáŋ piis eŋa.38Wʉ́o 'ŋ kwě namá pulduŋ' íŋ da̱wɨ lé kéŋá ná ʉ́ŋɨ́ya nás dééŋ ta̱bʉ kí líbde jélilí, Majira namá ka̱kkɨye nás yé'si in aagé. jɨ́ gʉʉdpááli âl gis dáíŋ ʉʉ ʉrrmia ná kóel ái áláŋ gí amí . 39Yé namás jawla, nás kʉtʉrgʉ sí súmbâg piá, ná rooŋ sí in kwǎ." kâl díríŋ jâŋ innálá namá kʉtʉrgʉ sí kí namá jasa, lóó namá wíllígíŋ sai ii.40ɨ́de namás Majira sí in kwǎ ." káaŋi ná loo ka̱lɨbaw, dɨ́eŋ seejǎ̱ɨ aál ka̱rɨ́ . 41Majira sí namá ka̱lɨ́ tɨ̌o, namás káyé ná suurŋa kɨ́lélí , ná in kámíŋa i kɨ́ye ná in kʉ́tʉ́rgʉ́ na roo dog ba̱gɨ pii ?"

Chapter 5

1yeeŋ namá roo'ŋ tʉʉm ker lé kéle ila a̱kʉro ǎl in ka̱rɨŋ Gerasenes. 2ǎlba jopodʉŋo pulbuŋ lé bʉŋo innála dʉó turbaŋa'ŋ dɨó kuro nás kʉo rúbbáŋa kéŋá3Yé dééŋ suur turbaŋa sí íní , ná dʉó kéŋábá áláŋ tagá yé sí tɨ̌e ná rɨgo kí jɨzɨ́ra. 4yé asíŋa suŋŋǎ kɨrsol kí boota ná jɨnzɨ́ra , maraŋ yé kila jɨnzɨra sí bá betel ná kʉrel ná dʉó ákeŋaba áláŋ taga jasí.5Kí luul ná too bá kʉrel ná ʉʉrʉ laddí ná suur sí betel kí kɨ́toŋa sikaŋa. 6ǎlba jopodʉŋo sí ja̱gɨla árra namás dee lé jawíŋa nás kí kʉrŋa oŋo .7Yé namás jaa ná ʉʉrʉ́ laddi, ná in beléŋ Jɨ́ áláŋ kɨ́ŋa kaa jaa jopodʉŋo Wʉ́o'ŋkwě ? 8jopodʉŋo jaa nás in beléŋ kʉro dʉó'ŋ suur kʉo rubbaŋa9yé namá ɨŋo," nás in kwǎ , kɨ́eŋ kona ai sí gé ? yé in jáwí kúíŋ kona ása Legion ɨdɨ̂ɨŋ ná kɨ́ suŋŋá kaaŋ. 10yé namá jásodʉŋo saát piá kí ker dog kí keer saát piá áláŋ deema'ŋ paál á ráŋba .11ɨ́de namá piga'ŋ dʉóŋ appâ kéŋá ná dǎ̱y áméŋí gorra. 12kʉo rúbbaŋa jopodʉŋo sí saat pia áláŋ piga'ŋ dɨó ka̱rɨyé . 13yé nam's tɨna áláŋ yeeŋ, piga'ŋ dɨó ka̱rɨya, kʉo rubbaŋa dʉó 'ŋ suúr kʉrol ná piga'ŋ dɨó ka̱rɨyé . piga namá kí jáárɨ́ bʉ́ŋol ŋǒrra ná roó bʉ́ŋɨ , ná nii ka̱ŋɨ Liríŋa a̱w ǎl roó bʉ́ŋɨ14Wʉoŋa namá elle lé kí já̱á̱rɨ́ kééŋé , nás elle'ŋ kwa sí aaŋé a̱rɨ ɨt asá kɨ́eŋ sí eŋa,kwa nyét kʉrol kéle ɨ́de dɨ́e lé. 15namá jopodʉŋo kéle namá kʉ̂mmíe ná ila ulul kee ná jopodʉŋo ka̱ɨŋ naŋ gal appé ii nás jurɨ́ suúr kee.16kila kwa ǎl ila táárí'ŋ kʉŋɨkwǎ ka̱ɨŋ namás kwa sí ulul' íŋ aldi tarra síŋ kawe, naŋ dog ila piga'ŋ aldi kawe. 17kwa namás kayé ná saat kawe jopodʉŋo áláŋ sí dɨ́eŋ akuro jundi18ǎlbas jásodʉŋo éle ásáŋ pulduŋ ǒŋo , ila dʉó namás boyyé nás in kwǎ jundí ii ná kí jɨ́ arra koo. 19maraŋ jásodʉŋonamás in kwǎ," ǎl dɨ́eŋ tóŋ joo,kɨ́eŋ aala lé nás jáwlí Wʉ́o bora patta ai gîs piá naŋ dog dééŋ túllɨ́ŋ aigîs páálí . 20Dʉó namá dorá tɨ̌o ná nyáŋá nás kwa sí Wʉ́o'ŋ domoŋꞌiŋ rísíŋ ila deem lé ǎl in ka̱rɨŋ Dɨ́kápolas kilá pirjɨŋa'ŋ ǎl jopodʉŋo piá ná pirjeŋa kerŋa dog.21ǎlba jopodʉŋo roo beta ná ila tʉʉm dig lé paago, saa suŋŋá kɨsɨŋol ɨdé tʉʉm . 22ɨdé namá ma̱sɨkɨ́ 'ŋ pa̱gɨ́ ná in ka̱rɨ́ŋ Jairus namá dee lé éle , pa̱gɨ́ ǎlba jopodʉŋo sí ja̱gɨla namá jásodʉŋo sí kí kʉrŋa oŋo. 23Namás jaa ná yé sí saat pii. nás in beléŋ," dúíŋ kwě nɨw kóel ásáŋ wai , kí saat jéle nás bora patta jaa dúíŋ sagal ásáŋ sělla eŋa . 24yé namá kayé kééŋé nás kwaŋ dɨó kandʉl ná kwa kerŋa yeeŋ sí ka̱rɨ kʉlʉl.25ɨ́de namá yaá kéŋá ná síŋ kéwa suúr ásáŋ betéŋbá namás innála ayéŋa wayaŋa a̱w . 26yaá namá saa suŋŋáa wǎjjaŋ aaŋé , ná dawǎt dog biiir á jundíba naŋ sí suŋgaŋa nyét waja'ŋ dǒra wala appé á kéŋaba , ná suur bá daar nyókkó kʉ́ndélíŋ 27Yaá ǎlba in kelámí ǎl Jásodʉŋo ɨŋɨ , namás jaa ná jopodʉŋo 'ŋ ka̱rɨŋ ɨloŋ kwaŋ dɨó , namá dééŋ jʉrɨ úra28ɨdɨ̂ɨŋ ná yé in kwǎ," abá dééŋ jʉrɨ úra áláŋbás appé eŋa . 29ǎlba dééŋ jʉrɨ úra, namás suur tíma ǎl kéwa suúr kere, innála namá appe eŋa30Innála jásodʉŋo namás tima ǎl kʉro dééŋ suúr kʉrʉl, namás ja̱ɨŋo nás kwa sí in kwǎ, kɨ́ŋɨ́ ná dééŋ jʉrɨ́ úra. 31kééŋ majira namás in aaŋé ǎl ja̱gɨ́l kwaŋ sʉŋŋʉ́ŋɨ! . 32maraŋ jopodʉŋo namá lóó díríg ja̱gɨ́la , áláŋ ja̱gɨ́l kɨ́yé ná yé sí úra33Yaá namás loŋás aa ii ása yé sí kéŋá , namá ka̱lɨ́ tǎ̱ɨ , namá éle ná Jásodʉŋo sí kí kʉrŋa oŋo nás ʉʉ'ŋ see kwǎ . 34Jásodʉŋo namás in kwǎ," kwě nɨw dééŋ seejǎ̱ɨ ai sa jópó . joo kí appe , dɨ́ɨ́ŋ seejǎ̱ɨ jópós.35ila tin lé ǎl rísíŋ, namá kwa dǐi kéle nás ma̱sɨ́kɨ́ŋ pa̱gɨ́ sí in kámíŋ." woyo dɨ́ɨ́ŋ kwě nɨw asá wayo Gʉʉdpááli ǎl jundi ná jee.36maraŋ ǎlba jásodʉŋo ila belé kelámi, namás ma̱sɨ́kɨ́'ŋ pa̱gɨ́ sɨ́ in kwǎ," ka̱lɨ́ ai tǎ̱ɨba , seejǎ̱ɨ. 37yé kwa kerŋa sí ás dʉnába áláŋ yeeŋ ka̱rɨya bás delliŋ , Potor sí kí Yagʉb ná Jôn ná dééŋ bará Yagʉ̂b sís tʉna 38.namá pa̱gɨ́'ŋ tóŋ kéle , namá kwa ja̱gɨla ʉrʉ́ saa kaladí , ná saa suŋŋá kaladéŋí39ǎlba tóŋ ka̱rɨ , namás in kwǎ , kaaŋ boomo naŋ mʉnɨ́ŋa bááŋ ? kwě ása á wóyba maraŋ bas dellíŋ ʉŋɨ, 40kwa namás kaajé nás yé kélélí , maraŋ yé namá kwa sí nyéttíŋ paál ráŋa, namá kwě'ŋ báa sí ná dééŋ íya sí ná kééŋ majira ila ǎl yeeŋ ka̱ɨŋ namá kwě lé kééŋé41yé namá kwě sí dóŋá tǎ̱ɨ nás in kwǎ," talidas, koum!" ása in gawídélíŋ kwě nɨw itti, ká in kámíŋ jawlás . 42kwě namás jawla , ɨdɨ̂ɨŋ ná kwě kééŋ ayeŋa wayye a̱w ka̱ɨŋ kwa nmás ma̱y eŋa naŋ pirje eŋa. 43Jásodʉŋo namás kwa sí sarteŋ piá ásáŋ dʉó tog biir sí áska̱ŋolba, namás kwa sí in kwǎ áláŋ kwě sí a̱rɨ́ dig kanníya ná aamíe

Chapter 6

1Yé namá koro ila lóó le namá dééŋ éllé píŋí, na kééŋ majira ná Yee–sí ka̱rɨ kʉ́lʉl. 2Liya kí mooŋáŋ sog namá ma̱sɨ̂g–lé éla namás jáá nás gʉʉdpáálí–tii, na kwa soŋŋâ nás kayé nás dééŋ belé kel kaame, nás tullé eŋa kwa–sí, namás kayé ná in kámiŋa: "In gʉʉd–sí ǎl si éla?" "na in kaa rɨɨŋŋɨ–ii alá Yee–sí kaníe?" "namaŋ dééŋ dóŋa in ʉʉŋa

3"In sǎl Yé–ii kurúŋáŋ jááso dʉŋo'ŋ, Moo'ŋ kwě Ya̱gʉ̂b na ɨ́sɨb na Ya̱ʉ́sa̱ na Sɨmon niŋ bára áibâ? álá kééŋ bârŋa Yeeŋ á gebâ alá kí kɨ́eŋ kaiŋ íné? ná ka̱ɨŋ nás kɨgɨ́tɨ́ya.4îsa lia yeŋa–sí namás in kwǎ:{{ domoŋ dʉŋo á–keba nás dééŋ deěm kɨtɨ́rɨ́ŋɨ́e, kééŋ aala'ŋ dɨó, namaŋ dééŋ élé 5marraŋ Yé a̱rɨ tog dog tullé áŋ piá–ba dog, namás kɨɨne ná koŋa wajána'ŋ írí jáá nás epero 6Namás pirje eŋa asá jɨɨn á–ka̱ɨ̌ŋba, lia namá nyáŋa elleŋa'ŋ á̱rɨ́ŋá–le ná gʉʉdpáálíti.7Lia namás ta̱rɨ́ piá weyye na a̱w–sí namás jáá ná a̱w a̱w–sí á–dden pi–ii, naŋ kʉrɨŋ íní kuo jɨttɨŋa'ŋ írí, 8Namá wa̱ssɨ íní áláŋ a̱rɨ á kabeba dǒra, déllin ba̱rɨ; Zaad a babúŋ–ba namaŋ Santa namaŋ Sôŋgoŋa dɨ́eŋ ga̱rtʉ̂m–lé 9Marraŋ ǎ̱w ná sɨktɨr béérél kí káwlá'ŋ; na jʉrɨŋa a̱w a biŋíba.10Yeeŋa–sí namá in kwǎ: {{ abá toŋ dííg–le ba̱rɨ́, na áis kɨtɨ́rɨ́ŋɨ́eba bá boró ɨ́de. 11Na kwa kɨd náis á kɨɨne–liba wal kel–áis kaameba, ila lóó–sí bá bundí, námá kɨ́eŋ tarŋa'ŋ sʉʉr terter–bâ na bá yé–ii áísáŋ said eeŋ.12Namá kʉrʉl nás káwlítíya áláŋ–si Wʉ́o–sí kɨɨne. 13namá Mesêreŋa soŋŋâ ka̱rʉ̂l suǔr, naŋ–si dog wajána–sí da̱y kulíe naŋ–si koŋa írí kayé.145 ába kuri Hiródos namá kelamí; ná îsa'ŋ kona'ŋ ɨrɨ́ írí koro. kwa dîi namá in aáŋé:" in âl Yáaye–ii jálo–dʉŋo ná alaate koro, namá iláiŋ–ii nás kʉro kee ná uu–ŋa tulléŋa Yee ka̱rɨ lʉwe." 15Kwa kerŋa namá in aáŋé: âl ilíya–ii." Kwa kerŋa naŋ in kowe, "âl domoŋ dʉŋo–ii ayéŋá soŋŋâ."16Marraŋ Hiródos mín ná in kelamí bá in kwǎ: "in âl Yáaye–ii alá ká ta̱bʉ ánda, ǎl yé–ii ná alaate koro." 17Iláiŋ bá yé kééŋá Hiródos ádden piá ná Yáaye–sí kéyé ná túmná ja̱bɨ́e, dééŋ bára Pilúbusꞌiŋ yáa Hiródiya'ŋ uúŋ: iláiŋ ná in kelamí ása yé nyáŋa.18iláiŋ ná Yáaye in beléŋ, dáálí–le tullé ála áiba ásáŋ " dɨ́ɨ́ŋ bára'ŋ yáa'ŋ kwě joo." 19lia HIródos namá kólíŋí áláŋ puu, walá taga á pʉɨba. 20iláiŋ ná Hiródos Yáaye–sí ka̱lɨ pííŋí, na yé loŋ–si ná yé dʉó ta̱gɨ–ii naŋ taraas–ii, namá nîŋ tullên diŋ tɨěl. abá kelamí ná ʉ́dóŋá soŋŋâ piá bá kilmá sɨmmó ɨ́ndélíŋ.21ila sog–lé asá yé Hiródos tɨɨma áláŋ dééŋ da̱a̱rɨŋꞌíŋ sǔbo piá namá na̱mmɨ́e piá ná kwa appáŋa–sí imaŋa namaŋ ka̱lda̱ga'ŋ ta̱bʉŋa–sí alá Galílíyáŋ elleŋa'ŋ ta̱bʉŋa. 22Lia Hiródiya'ŋ kwě na̱w namá ka̱rɨ́ ná kí Hiródos ká̱á̱lʉl namás ɨwo.Yé ába kuri namá ɨŋo kwě–sí a̱rɨ ɨd ná jɨ́ jôil dûi–lé báŋ gín aní jɨ–sí.23Namá da̱ɨ́l tʉ́ʉ́r taan ná in kwǎ"a̱rɨ ɨd ná jɨ́ dúile jôil báíŋ aní anŋ dííŋ Ba̱rʉ'ŋ sabba–ii. 24Yé Namá koro nás dééŋ íya–sí kwǎ:"kaa níŋ oiŋí” namás in kwǎ "âl Yáaye'ŋ jálo dʉŋo'ŋ ta̱bʉ joiŋí" 25.Namá kí kajala ká̱rí ába kuri–lé ná kóíŋí nás in kwǎ"ǎl Yáaye'ŋ ta̱bʉ wêel naa in tabag–lé."26ába kuri–sí namá kilmá sondorog eŋa saa–soŋá. walá dorá á–keba áláŋ íríŋí iláiŋ ná ka̱sɨŋɨ–ii, a̱rɨ áláŋ kwá na'n á–keba. 27lia ába kuri namá kééŋ ka̱lda̱ga–sí alá kééŋ wʉoŋa ka̱ɨ̌ŋ ádden piá nás in kwǎ âl boo náis Yáaye'ŋ ta̱bʉ bêl. Wʉoŋa namá keéŋé túmná nás kéle. 28namás dééŋ ta̱bʉ kándé tumná dɨó nás kéle. ta̱bʉ–sí namás tabagꞌíŋ já nás kwě nɨw–sí íní, na kwě nás dééŋ íya–sí íní. 29lia kééŋ majira namá kelkámmíe, namá kééle ná dééŋ way tóól–sí kábé ná kěeŋe ná kʉrrɨ́ye turbaŋa–lé.30Domoŋ kwǎ namá dorol kɨŋɨ îsa–lé namás aáŋé kila ʉ́dóŋá nyéttin ǎl ɨŋɨ ɨ́de. 31Namás in kwǎ " ǎl bêl dɨ́eŋ dítinꞌíŋ tog tog ila negêb–lé ná ʉmel bawí."ǎl kʉ́ndʉla na ǎl kannía soŋŋâ gé, marraŋ yeeŋ tin ás ka̱ɨŋ–ba áláŋ kámmíya. 32Lia yeeŋ namá keéŋé pʉllʉŋꞌíŋ dɨó, ná negêb–lé kééŋé dítinŋꞌíŋ.33Kwa soŋŋâ namá ka̱gɨle ná ná yeeŋ kanníya namás kɨ́wé. elleŋa'ŋ kwa nyét namá kí kɨ̂eŋ kɨ́sɨ́ŋʉl ɨ́de. 34îsa ɨ́de namá koro ná já̱gɨ́la na kwa in kɨ́sɨ́ŋʉl namás ayíŋ eŋa; abá kúíŋ ʉrɨ́ŋá wʉoŋ ás ka̱ɨŋba báŋ si ʉ́dóŋá soŋŋâ áwli.35Lia tin soŋŋâ nyáŋa, kééŋ majira keěŋé namás in aáŋé "in negêb–lé tin ǎl nyáŋa naa. 36âl jundí ná kɨ́eŋ toŋa kawŋíya elleŋa dakkiŋa–lé, ná kɨa̱l ná na̱mmɨ́eŋa kule ná kámmíya."37Namá in jáwí:"Bɨ́ ǎl na̱mɨ́e baní ná kámmíya" yee–sí namás in kowe "kɨ́ ǎ̱w ná koo nás karaŋa kulu kí minimíniŋa píríŋá a̱w ná kaní ná kámmíya? 38Yé namás in kwǎ "karaŋa niǐn–si baiŋ? boo ná ba̱gɨ́l" Namás kɨ́wé namás in aáŋé "âl oos–gé na púúná a̱w"39Namá in kwǎ áláŋ ǎ̱w ná kwa kí kôma kóóŋol dǎyiŋ írí. 40áláŋ dǔu kóóŋol kí daaraŋa weyyéŋá weyye, na kwa dîi–ii weyyéŋá oos. 41Namá karaŋa na púúná a̱w bawa namá nʉ́ŋɨ́ jaawíl jáwí namás assô piá namá kila karaŋ–sí dʉɨnamá kééŋ majira–sí íní áláŋ kwa–sí kaníya kila púúná a̱w namás kila kwa nyét–sí kaŋgare.42kwa nyét namá píssin kámmíye. 43Lia namá bawa ná dʉɨ namás guppaŋa weyye na a̱w pis piá kí púúnáŋ. 44Na kila kwa ni–ii ka̱ɨ̌ŋ líríŋá oos alá kila karaŋa–sí kámmíe.45ila tin–lé namá kééŋ majira–sís in kwǎ áláŋ pʉllʉŋꞌíŋ dɨó ka̱rɨ́ya, ná kíllâa'ŋ ere kɨyal, a̱dɨd ná kwa nyét perra á kɨŋɨba. 46lia namás ta̱rɨ́piyá yeeŋa–sí namás jáwla ná pʉ́go nyáŋa áláŋ jʉ́ma piá. 47Lia namá dʉlé arra eŋa, na pʉlloŋ ná roóŋ túle kééŋá, na yé ná dítin níŋ kééŋá.48Na yé ná la̱w ná yééŋ kí da̱wloŋ bɨ́ɨ́leŋ kɨ́ndélíŋá,na da̱wlo ná dɨ́eŋ eré saa soŋá ʉ́ndʉl, kí luulꞌíŋ túlé, na yeeŋ ná kôili–ii ásáŋ kí ila kándol. 49marraŋ mîn ná ye–sí ka̱gɨle ná roo'ŋ írí ɨloŋ yeŋa–sí bás káálíŋá tɨe , namás kayé ʉró kalde. 50iláiŋ ná yee–sí ka̱gɨle, yeeŋ naŋ si makkê–lé tɨe ila tin–lé namás in kwǎ: " âl see–bâ̱y ká âl in aŋ, ka̱lɨ áilá á tɨ̂ba."51Namá dɨ́e–lé nyáŋa alá pʉlʉŋ kee, namá da̱wlo–sí jasa ná dirrig ooŋo, namás pírjeŋ káwe. 52taga á síŋ kɨ́wɨ́yaba atti níŋ kɨ́eŋ kilmaŋa sondorog ɨŋɨ–ii.53Asá kándélíŋí kí sʉʉrʉ jana–saaredꞌíŋ dorá kí tʉʉmꞌíŋ a̱rɨ́ŋá. 54Lia ná kʉrʉl pʉllʉ'ŋ dɨó, kwa ila tin–lé namá kɨ́wé, 55Kwa namá nyél di–ii kééŋé ila a̱kʉ́ro–lé, namás kayé nás kɨ́eŋ wajána ká̱bɨya alá in kelkámmíe ǎl yé ɨ́de kee.56ǎlmíŋ ka̱rɨ́e kila elleŋa–lé wala gal deema–lé wala gal tɨgéŋá–le namás ajána–sí kʉlpʉl koraŋa–lé, namá ye–sís dagá káwe áláŋ kɨ́eŋ wajána'ŋ jʉrɨŋa kurá, nás képíríŋol.
Chapter 7

1Pá̱rɨ́sɨ́ŋa kí dalíŋ gʉʉdpáálíŋa dǐi ǎl jurasalam ka̱ɨŋ ná kéle namá jásodʉŋo'ŋ soor dorôl ka̱ɨŋ2yeeŋ namá ka̱gɨ́le ná jopodʉŋo'ŋ Majira dǐi nʉŋ kaame n' kɨ́eŋ koŋa á̱ ká̱lɨba . 3Pa̱rɨsɨŋa ná Yahʉda, yeeŋ a̱rɨ ákámeba abá kɨ́eŋ koŋa á̱ ká̱lɨba ɨdɨ̂ɨŋ ná in kɨ́eŋ wʉóŋa 'ŋ bʉ́lɨŋɨ 'ŋ táárí ii. 4Yahʉda abá wele lé ka̱ɨŋ ná ka̱ɨge , yeeŋ a̱rɨ dog bɨɨr ákameba main ná kɨ́eŋ koŋa á ká̱lɨŋolna , namá gal toŋꞌiŋ lótá teeyáŋ ká̱llɨ́ inná tówŋa koró 'ŋ ná tóŋóláŋá koro'ŋ jabâŋ , ná lótá kerŋa dog5Pá̱rɨ́sɨ́ŋa kí dallíŋ gʉʉdpáálíŋa, namá Jásodʉŋo in kɨ́ŋol jɨ́, aŋŋi ná kɨ́ɨ́ŋ Majira kí dáíŋ bʉllɨ́ŋ' ɨ́ŋ dǒra táárí á kaweb a ná káíŋ wʉ́oŋa'ŋ dorá ii ,maraŋ bá kí koŋá' ŋ rúbáŋa nʉŋa kaame wala gal kí kóŋa aál á ká̱llɨ́ba?"6Maraŋ, Yé bás yeeŋ in kwǎ ." kí see Aizáya 'ŋ domoŋ bat ǎl dɨ́eŋ íŋ kí tʉ́llɨ́ŋ rísíŋo, bɨ́ in jɨ́ttímólkwǎ " inná ǎlba rimmeŋ eŋa kí kɨ́eŋ ʉ́dóŋa gǎs bʉ́jé kawe maraŋ kɨ́eŋ kilmaŋa ǎl dúíŋ arra ge. 7yeeŋ báis kí kɨ́eŋ ʉ́doŋa bʉ́jé hóo kawe, maraŋ namás kɨ́eŋ bʉllɨ́ŋa kwa sí kawliti ǎl dúíŋ dóra ii, ná kwa nás yeeŋ bʉ́je kawe.8Maraŋ bá Wʉ́o'ŋ domoŋ sí bundí, namás dɨldɨ́'ŋkwě'ŋ bʉllɨ́ŋa lé birsiŋo. 9Yé namás dog in kwǎ ." bɨ́ aibá ná Wʉ́o'ŋ domoŋ bʉndɨ nás kɨ́eŋ bʉllɨ́ŋa pʉ́tto báára. 10Ná Músa in kwǎ ." ǎl dɨ́eŋ íya na báa sí ba̱gɨ yáa , na dʉó Báa na íya 'ŋ kí jɨ́ttɨ́ŋ risiŋ kí see álbá wayyo ii.11Maraŋ jɨ́ in kwǎ," abás dʉó dééŋ íya sí wala dééŋ Báa sí nyítí âlba in loŋ inná asá Wʉ́o si bʉjé pii. 12Maraŋ bɨ yeeŋ sí á bʉ́ndiba áláŋ kɨ́eŋ íyaŋa si wala kɨ́eŋ Báa kányíŋ. 13In dorá namás Wʉ́o'ŋ belé si ka̱alda̱bʉ lé bintan laddi kí asi ker, kí kɨ́eŋ bʉllɨ́ŋa dorá ná lótá kerŋa dorá dog .14Namás sí kwaŋ ta̱rɨ́ pii kí así ker nás in kwǎ," kélgísbâm kwa nyéttíŋ ná dúíŋ belé'ŋ na dééŋ arrá barâŋ. 15Namás in kwǎ ." a̱rɨ áiba âl dʉó'ŋ paál kee ná dʉó sí rúbbá pii?." maraŋ a̱rɨ ii ǎl dʉó'ŋ kilma dɨó kúrel ná dʉó si rúbbá pii. 16namás in kwǎ ." Dʉó bi dʉó nás kɨ́ló kee bas kelamí !.17Nii ǎlba Jásodʉŋo kwaŋ dalda sí jundi ná tóŋ nyáŋá, kí Majira nmá kɨŋol Yé sí kila aldíŋa'ŋ. 18Jásodʉŋo namás in kwǎ ." Bɨ́ dog sá bɨ́ɨ́ŋ, Ná lótá'ŋ arrá ábéréŋélba?" bɨ́ sasá baluŋ, lótá paáli'ŋ ágeba âl dʉó sí rúbbá pii. 19ɨdɨ̂ɨŋ ná lótá paálí'ŋ dʉó'ŋ kilma áka̱rɨ́tɨ́eba , maraŋ bas dɨó lé beteli namá bitɨ́l ná kʉrol?" kin terere'ŋ dorá jásodʉŋo namás kwa sí támbíe pii ǎl jáma nyét teyyá ge.20Yé namás in kwǎ," lótá kɨt gé dʉó sí rúbbá pii ǎl dééŋ dɨó kúréli. 21Dʉó'ŋ kilma'ŋ dɨó ǎl ʉʉŋa rúbbáŋa paál kúréli,niná sitan'ŋ ʉʉŋa mûsɨ́nɨŋɨ, ka̱mɨŋ , ná ka̱tɨlɨŋ, 22ájɨlɨŋ , jɨɨtɨ́ŋ pɨ́ɨyéŋa, ŋa̱nyɨjɨtɨ́,ná kilma'ŋ kʉ́rrɨ́ŋ 23Kin sitan'ŋ ʉʉŋa nyét dʉó'ŋ kilmaŋ kúréli, namá kɨ́e gé ná dʉó rúbbá pii."24Yé namá kuro ná deema kerŋa lé nyáŋá, Tyre ná Sidon lé .namá toŋ ka̱rɨ́ ná á kóelba ásáŋ dʉó dééŋ lóó loŋ, maraŋ yé ás jʉlʉŋba . 25ǎlba yáa ila kélamí asá kwě ittî kéŋá, nás kʉo rúbbá kéŋá, namá kéle nás kí kʉ́rŋá oŋo. 26Yáa namá Gɨ́rɨ́ga'ŋ yáa kéŋá, namá sáat pii ásáŋ Yé sí sitana'ŋ kʉo rúbbá dééŋ kwě 'ŋ paál rǎŋ27Yé namás yáa sí in kwǎ ," ǎl dogólá sí jundí ná jama kamíyá, túllé áiba áláŋ dogólá'ŋ nʉŋ jabu ná asáŋa sí janí," 28maraŋ yáa namá in jáwí ," nás in kwǎ , ee dúíŋ Sɨɨd asáŋa dog ǎl sidabbi'ŋ ʉrgʉm dolólá'ŋ nʉŋa aamé.29Yé namás in kwǎ." inálaŋ ǎlbá Jɨ́ jwǎ, ǎl joo kí dɨ́eŋ bâj , aitan' íŋ kʉo namá dééŋ kwě 'ŋ paál kʉrol 30Yáa namá dééŋ tóŋ pííŋi , namá bʉ́ló nás dééŋ pɨ́tɨ kee nás ʉŋɨ ná kʉo rúbbáŋa ná suúr kʉrʉl.31Jásodʉŋo namá Tyreꞌŋ deem sí soór íní ná nyáŋá nás kí Sidon ꞌiŋ dɨó beto ná êl nás kí Ga̱lɨlɨ́'ŋ roo beto na Decaplis' íŋ deem paago. 32ɨ́de kwa namás dʉó kéle ná dʉrʉŋɨ naŋ tamtammí , namá yé sí saát kawe áláŋ dééŋ dóŋa írí jaa nás dʉó ape eŋa .33Jásodʉŋo namá dʉó sí kwaŋ paál ráŋ ditiníŋ, namá kééŋ tóríŋa dʉó'ŋ kɨ́lo jaa, naŋ dog dʉó'ŋ dáálí sí úrá. 34ila namá ta̱bʉ írí ja̱gɨ ná jáwíl sí ja̱gɨ́la, namás in kwǎ." ja̱wlɨŋɨ!" 35innálaŋ dʉó sí kɨló namá pa̱a̱lɨ́, na dáálí naŋ dog tílgéŋ eŋa, namás jáá ná túllêl rísíŋ36Jásodʉŋo namás sarrteŋ piá . ásáŋ dʉó tog bir sí ás laŋba . innála ǎl sí yé beléŋ ásáŋ kwa sí ákamíŋba , kwa gal bá ilá lé suŋŋá paál keréŋéli Wʉ́o'ŋ tááríŋá sí ǎl yé dɨ́eŋ da̱ó píyéŋi. 37kwa sí namás ma̱y eŋa wʉ́o'ŋ piréŋa lé , namás káyé ná in kámíŋa Tʉrʉŋa naŋ belé kélamí , Tamtammá naŋ kírsíŋa

Chapter 8

1Sog dííg–lé, kwa'ŋ dáldá soŋŋâ kééŋá wlá a̱rɨ ás ka̱ɨ́ŋba áláŋ kámíya. îsa namás kééŋ majira–sí ta̱rɨ́piá, namás in kwǎ. 2"Ká ása kin kwa'ŋ dáldé ni náiŋ aiŋ. naŋ si sooga ɨɨs kaiŋ íné kí kɨ́eŋ, walá a̱rɨ ás ka̱ɨŋba áláŋ kámmíya 3Abá bundí ná kɨ́eŋ toŋa burŋa kawŋíe, asá yeeŋ burŋa ka̱mʉ́ŋɨ, ɨdɨ̌ɨŋ ná kwa dííŋa saa soŋá karra kéle." 4Kééŋ majira namá in kowe: "ki–ii náŋ taga kin kwa–sí taga pis piá kí na̱mɨ́e naŋ soŋŋâ ás kaŋba íné negêb–lé?"5Namá ɨŋo:"Karaŋa niǐn–si baiŋ?"namá in aáŋé: "Oson na a̱w." 6Namás kwa–sí in kwǎ áláŋ sʉʉrʉ'ŋ dúu kóóŋol: Namá karaŋa oson na a̱w bawa namás assó piá namá dʉyɨ ná majira–sí íní áláŋ kwa–sí kaníya, namá kwa nyét–sí kaníe.7Naŋ dog–si púúná dokkéŋa ka̱ɨ̌ŋ ittáŋa: Namá dog si assó piyá, namá dog si in kwǎ kin–sí dog si bányi–ii. 8Namá píssin kámmíe, naŋ si sáye ná kééŋ a̱rɨ́ŋáasá sáye geraŋa oson na a̱w pa̱a̱gʉl. 9Na kila álá kámmíe namá líríŋá oŋaal la̱ɨ̌ŋ. lia namá kundíe ná keéŋé 10ila tin–lé namá puuluꞌíŋ dɨó ká̱rɨ́ kí kééŋ majira namá da̱lmʉ̂sꞌíŋ a̱rɨ́ éla.11Pa̱rɨ́sɨ́ŋá namá kʉrʉl nás kuuŋe ná dée–lé kôili jaawíl, iláiŋ ná kóili–iiáláŋ karre. 12kí dééŋ kilmá'ŋ dɨo kí kʉo namá in kwǎ: Kaáŋ kóili naáŋ doǒlá pirjeŋa–sí? áísáŋ belé'ŋ see wa: na'ŋ dogólá–sí pirjiŋa áíláŋ aníba!" 13Lia namá júndí yeŋa–sí, namá pʉllʉꞌíŋ dɨó ka̱rɨ́ asi keer namá kí íllâ'ŋ ere nyáŋá.14Majira–sí lia namás yɨ́e áláŋ karaŋa kabe, liya walá karaŋa ás ka̱ɨ̌ŋba pʉllʉŋꞌíŋ dɨó bás karaŋ tog ka̱ɨ̌ŋ 15Namá in kwǎ âl bâal–lé baa: "ǎl ba̱gɨ́lna ǎl éŋgéreŋ beeŋ Pá̱rá̱sɨ́ŋá'ŋ mʉ́ʉ́rʉ́–lé na Hírdôs sííŋá'ŋ mʉ́ʉ́rʉ́–le.16Namá dírrí gin kʉ́ʉl ná samara kalde, ná suǔrŋáa kámiŋa: "taraŋ karaŋa ás kaŋba. 17îsa namás ɨwo namá in kwǎ: "kaáŋi–ii samaraŋa baldi, bɨ́ naŋ karaŋa ás baŋba? bɨŋa naŋ áis–lóŋítiba, naŋ–si ás baluŋba? kilmaŋa naŋ gî sondorog–gé?18kʉ́ŋɨ́ naŋ–si baiŋ naŋ naŋ á ba̱lʉba? naŋ–si kɨ́ló baŋ naŋ kil–ábamba? naŋ áis lóŋítíyaba? 19Dog naŋ karaŋa oos ʉrɨ kwa líríŋá'ŋ dɨó, karaŋa guppaŋa píssin niǐn ka̱ɨ̌ŋ asá bába? yeeŋa–sí in náaŋ–si kwǎ: "weyye na a̱w."20Alá ká karaŋa ʉrɨ kwa líríŋá oŋaalꞌíŋ dɨó ,karaŋ geraŋa niǐn asá bába pis tɨ́r? namá in aáŋé: "Oson na a̱w" 21Yá namás in kwǎ bɨ́ dééŋ arrá álá á ba̱rɨ́ŋélba taga?"22Alam dʉŋo namá tóŋ éla, na kwa nás kʉʉrʉ–sí kɨllʉl nás îsa–lé kéle ná sâd kawe ásáŋ gʉʉdpáálí. 23îsa namá kʉʉrʉ–sí dóŋá tɨ́o ná írí já̱gɨ, naŋ si a̱rgɨ́ ná elle'ŋ paál rááŋá. liya namás dóŋá kʉ́ŋɨ́ paaso namá in kwǎ ka ja̱lʉ?"24Yé namá lóó já̱gɨ́laa, namá in kwǎ," ká âl dʉó a̱lʉ in ná kurú ná ɨloŋʉ." 25Namá asi keer si dóŋá kʉ́ŋɨ paaso, liya dʉó namá kʉ́ŋɨ́ pa̱a̱lɨ́, lia namá lóó–sí túlléŋ já̱gɨ́la. 26îsa namás in kwǎ ]l tóŋ jawŋí, "marraŋ deém á la á ja̱rɨ́ba"27Lia îsa namá koro kí kééŋ majiraŋ, Gáísar na Pilipusꞌíŋ éllé, dóra namá kééŋ majira–sí ɨŋo: "kwa ay–ii kámiŋa âl ká kii–ii aŋ?" 28Yeeŋ namá in kaíe:"Yáaye jálodʉŋo–ii. na kwa kerŋa: ilíya. na kwa kerŋa âl domoŋ kwǎ'ŋ dɨó díg gi–ii."29Namás in kwǎ:"na bɨ́ ay–ii bámiŋ âl ká ki–ii aŋ?" Potoro namá in jáwí:"âl jɨ́ jaŋ Jááso dʉŋa!" 30îsa namá núrgú íní namás in kwǎ dʉó keer–sí as buwaba dúíŋŋiŋ.31Namás tuuŋa nás gʉʉdpáálíti yeeŋ–sí, Dʉó'ŋ kwǎ–sí báŋ soŋŋâ táltáleŋ káwa, kwa appáŋa naŋ níŋ kaaríŋíyal, Pa̱rɨ́sɨ́ŋá'ŋ ta̱bʉŋa namaŋ kééŋ rim kwǎ, na soga ɨɨsꞌíŋ dɨó námás jáwla. 32Yé belé–sí namá paalaŋ kwǎ. Potoro yee–sí kello á̱rɨ namás tuuŋa ná núrgú íni–ii33îsa namá nʉ́ŋɨ́ jáwí kééŋ majira–lé namá Potoro in kwǎ," karra jawŋí dúíŋ ka̱rɨ́ŋ, Mesêre! Jɨ́ loŋpiǐŋ ʉ́dóŋá–sí dɨ́ɨ́ŋ ta̱bʉ'ŋ á jawrítiba, namá marraŋ kwa'ŋ–sí jawríti," 34Namás kwa–sí ta̱rɨ́ piá na kééŋ majira–sí,namás in kwǎ:"Abá dʉó kóil áláŋ gî kaa ka̱rɨ lʉ́o bá dééŋ suurꞌíŋ oró kóró, námá dééŋ ká̱ldá̱bʉ bawú námá–ii Kaa ka̱rɨ lʉ́o."35Na dʉó abá kóil ásáŋ dééŋ suur jópó báŋ jɨ́o, na dʉó dééŋ suur–sí jɨ́o dúíŋ ʉʉ̌ŋ na Injêlꞌíŋ bá síŋ jópóŋó. 36Kaáŋ–ii ná da̱ldɨ'ŋ kwě sís tullé–ii annaŋ–si da̱ldɨ nyét dóŋa kee, naŋ dééŋ suur–sí jɨ́o. 37Wala gal dʉldɨ'ŋ kwě dééŋ suur–sí ka síŋ jaa ásáŋ jópó.38Abá dʉó dúíŋ belé kel á amíba in tin níŋ dogólá, iláiŋ ná da̱ldɨꞌíŋ kwě ʉ́ndʉl áísáŋ keer abá kí dééŋ Mʉjjé na Meleka tulléŋa kwǎ.

Chapter 9

1îsa namás in kwǎ, káísa kí seéŋ see uúŋ see ámiŋ kwa díŋa ǎl íne ka̱ɨŋ ná kééréli, wayí asáŋ á ka̱wyeba namaŋ níŋ Wʉ́o'ŋ kʉrɨŋ kí kurro ka̱gɨ́lal ná úndul 2îsa ja̱ɨŋos ná ulmel, asá bás soga oson díg kuǔŋɨ, îsa namá Pataro na Yagúba na Yáaye–si bawa ná kieŋ ará pʉ́gó kurra'ŋ írí keéŋe,alá yeeŋ dítiǐn ka̱ɨ̌ŋ. ila lóóle namá yé–ii namás yeeŋ–sí úlmála dɨ́eŋ ta̱bʉ'ŋ. 3kééŋ jʉrɨŋa namá pattá térél ɨŋɨ pʉttɨŋ ila alá dʉó keer taga áŋ piába.4Namás Ilíya kí Mûsa kalŋole, ná ka̱ɨŋ ná kí îsa kírsiŋa. 5Pataro namás îsa–sí in kwǎ,"gʉʉdpaalí âl–bát tullé–ii áláŋ íne kaŋ, âl ǎ̱w nás kɨrbonta ɨɨs kâ, jɨ–sí tog na Mûsa–sí tog na Ilíya–sí tog." 6(Yé ása álóŋába kaa níŋ kwǎɨdɨɨ̌ŋ ná yeŋa–sí ka̱lɨ saasoŋá tɨ́o.)7liya namá kútu lóóŋála nás yeeŋ–sí nima piá, namá urú kútu–lé êl "ná in beléŋ in ása dúíŋ kwě–ii asá ká ye–sí wéel ása dééŋ kelbáam ye–sí." 8Séleemin albá nʉ́ŋɨ́ túga kawíe, namá kummé ná dʉó tog bɨ́kkɨ́r dog á keeba îsa'ŋ paál.9ǎl pʉ́go ka̱ɨ̌ŋ ná kupuŋeli, îsa namás in kwǎ,dʉó tog dog–sí ása ábwaba a̱rɨ ǎl ba̱gɨla, naman síŋ dʉldɨ'ŋ kwě sállá eeŋ. 10ila belé–sí walá dʉó keer–sí ás aáŋé–ba bás yeeŋ ka̱lŋɨ̂ŋɨ–ii marraŋ namás kayé ná suur kɨɨ̌leli–ii ásáŋ sállá eeŋ ka–ii.11Namá kɨ́ŋʉl "kaáŋuǔŋŋ–ii ná Mûsa'ŋ gʉʉdpáálíŋá in kámiŋa áláŋ Ilíya Jááso dʉŋo'ŋ waar êl?" 12îsa ná in jáwí, kí see Ilíya âl waar êl ná kin ótáŋá nyét kɨ́eŋ lóóŋá–le jáwí. Na kaáŋ uúŋŋɨ ná dombore in beláŋ dʉldɨ'ŋ kwě áláŋ soŋá mííneŋ eeŋ naŋ níŋ kawríŋíya? 13Marraŋ áísa in ámiŋ Ilíya ǎl éla mrraŋ yee yeeŋa–sí ása a̱rɨ ɨt káwe ǎl yeeŋ kéeliŋi in nálaŋ ǎl dééŋꞌíŋ rímmeŋ eŋe.14îsa ǎlmíŋ kééŋ majira ɨɨsɨŋ kééŋ majira kerŋa–lé keéŋé, namá ka̱lʉwe nás kwa soŋŋâ túle kayé, na Mûsa'ŋ dáálíŋ gʉʉdpáálíŋa kwǎ ná kíeŋ guldaŋa kawe. 15Liya kwa nyét abá îsa–sí ka̱gɨle namás pirje eŋa nás kí jɨrrɨ dê–lé kwéŋíe álá dóŋá kaníya 16Yé namá ɨŋo,"ka–ii asá bɨ́ kɨ́eŋ gulda baw?"17Dʉó díg kil kwa soŋŋâ'ŋ dɨ́ó namá in jáwí, a̱jɨ́ gʉʉdpáálí áísa dúíŋ kwě éla nás arêd kee ila asá erel ásáŋ risíŋó 18Tin bitin aréd kwě–sí abás taan, âlbás dû já̱bɨ́tɨ namás úúŋ pʉlo korol námás kagi suǔr puttôn jɨ́gé námás puttó eeŋ.Namá kɨ́ɨ́ŋ majira–sí ɨ́ŋó áísáŋ aréd ka̱rʉl namá kʉttɨŋʉl. 19îsa namá in jáwí "Bɨ́ kin kwa ǎl beléŋá see á–béélba, Ká kɨ́bɨŋa niǐn síŋ koóŋ? innáŋ naán níŋ ɨrɨ́mó? Áísa ila kwě bêl."20Namás kwě–sí kééle. Aréd ǎl míŋ îsa–sí já̱gɨ́la, in nálaŋ kwě–sí namás jáá ná aɨrtɨ namaŋ–si dû já̱ppɨ́a nás jáá ná pʉrgʉla pii–ii nás pʉlo úúŋ kurul. 21îsa namá dééŋ bâ–sí ɨŋo,"Yé kí in a̱rɨ suǔr sooga niǐn–si kee?" kwě bâ naá in jáwí,"miǐn asá kwě ittí kéŋá. 22Na kérrég bá ǔtu na koró dɨó jɨ́bɨ́tɨ, ásáŋ agé mrraŋ ábá in lóŋ nás urma jaiŋ áísáŋ a̱rɨ dííg jâ áisabá jányíŋi."23îsa namá in ɨŋo, "'Jɨ́ kaáŋ in jáminŋ, Abá in lóŋ áísáŋ tag jâ'? útóŋá âl nyét há̱ɨna gé dʉó ɨt–lé asá see jâ̱ɨ kee." 24In nálaŋ kwě'ŋ bâ namá ʉrʉ́ taan ná in kwǎ, " Ká âl see éél ! jányígis ná see â̱y–ii údóŋá kila ǎl ká see á–éélba, 25îsa ǎlmíŋ já̱gɨ́la ná kwa soŋŋâ arrá kí ja̱rrɨ kéle, namá arêd–sí úpírí, jɨ́ in arêd tʉʉrʉ ká in gîs ámiŋ dêlé joró ná asi keer péllét á ja̱rɨ́ba."26Lia arêd namá kómóla ná ʉrʉ́ kɨ́rɨ́rɨ lá̱ddɨ́. ná kwě–sí ɨrto ná suǔr koro kwě namá in eŋa ná kʉʉl, ná kwa soŋŋâ'ŋ ere in aáŋé" âl way–ii." 27Marraŋ îsa namá kwě–sí dóŋá tɨ́o ná írí já̱gɨ, kwě namás wá̱rɨg jáwla.28îsa ǎlmáŋ tóŋ dɨó ká̱rɨ́, kééŋ majira namá yee–sí dítin níŋ kɨ́ŋʉl, kaǎŋ ʉʉ̌ŋŋɨ–ii ná kotéíŋ áláŋ kwa–sí arêda suǔr ka̱rɨ́ŋél? 29Yé namá in jáwí, âlbá déllin jʉ̂mmɨ áláŋ arêd in kʉŋo–sí jʉrrʉ́ŋ."30Namás ila lóó–sí kondíe namás kí ja̱lɨ̂llꞌíŋ dɨo kándʉl. îsa walá á kôila–ba ásáŋ dʉó tog dog dééŋ lóó loŋ, 31iláiŋ ná yé kééŋá nás kééŋ majira~sí gʉʉdpáálítíeŋi. Namás yeeŋa–sí in kwǎ, "Dʉldɨ'ŋ kwě âl dúi–ii áláŋ kʉldɨŋa'ŋ dóŋa poǐ, namá kawe, abás soga ɨɨs óóŋá námás sállá eeŋ." 32Marraŋ yeeŋ dééŋ arrá á ka̱rʉ̂lba kaas âre–ii, namá lóó ka̱lɨ káwe áláŋ dééŋꞌíŋ kɨ́ɨ́ŋol.33Ki–ii a̱ppʉ́ŋa'ŋ appâ. ɨdé îsa kí kééŋ majiraŋ namá Kapar Naháám kéle, ila namá tóŋ ka̱rɨ́e îsa namá ɨŋo namás in kwǎ, "kaǎŋ aáŋá alá bɨ́ baáŋá dééŋ ʉʉ̌ŋ galda bawa?" 34Namá dirrig kʉ́ʉ́ŋʉl. ɨdɨɨ̌ŋ yeeŋ dóra ka̱ɨ̌ŋ ná ila uǔŋ galda kawieŋi–ii ki–ii alá bárŋa–lé soŋŋá appá–ii. 35Lia ǎlbá îsa dû ooŋo kí kééŋ kʉréemeŋa weyye na a̱w–sí in kwǎ, áláŋ dééŋ kiǐli dorol kɨŋɨ, namás in kwǎ, "Abá lóó ila kóil áláŋ kwa'ŋ ta̱bʉ–ii bá ǎ̱w ná ka̱rɨ–kʉŋo–ii naŋ níŋ kwa nyéttꞌíŋ koy–ii.36Lia îsa namás kwě ittî–sí dóŋá tɨ́o nás dɨ́eŋ túle nyáŋá namá dééŋ dóŋá kwě'ŋ írí jáá namás kééŋ majira–sí in kwǎ, 37"Na dʉó ɨd nás kin dogólá dokkéŋa dɨó díg–sí kí kúíŋ kona tɨ́ɨ́ré, bá in niás kaa tɨ́ɨ́ré; na dʉó ɨd nái–ii kaa tɨ́ɨ́ré bá dʉó ila–sí tɨ́ɨ́té aíla kaa ádden piá."38Dʉó ɨd ná dáíŋ gáárim áiba, âlbá dáíŋi–ii, Yáaye namás îsa–sí in kwǎ, "Gʉʉdpáálí kɨ́ dʉó ka̱gɨla ná arída ʉrrʉŋ kɨ́ kɨ́ɨ́ŋ kona, namá kaasa ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ná yé káíŋ kwa–lé áiba. 39Marraŋ îsa bás in kwǎ ála á baasiba, dʉó tóg ála á keba áláŋ kúkúíŋ kona a̱rɨ pirje piááláŋ mat dúíŋ írí ʉ́dʉ́ŋá jɨttɨŋa risíŋó.40Dʉó ɨd ná dáíŋ gáárim áiba âlbá dáíŋ–ii. 41Ká áíss kí seěŋ see uǔŋ see ámiŋ dʉó ɨd náis koro kí tógólo tog íní kúíŋ kona'ŋ uǔŋ ɨdɨ̌ŋ âl bɨ́ jááso dʉŋo'ŋ kwa baŋ, kí seéŋ see dééŋ nisil áláŋ á júŋoba.42Ka̱lɨ janí ka̱tɨ́yaŋa'ŋ jâ–lé, îsa namá in kwǎ, " dʉó ɨd ná dogólá dokkéŋa–sí aála kaa see kééli ka̱tɨ́eŋa–lé já̱bɨ́, ála–bá akêri áláŋ dɨ́tó appâ asá ká̱bsʉ́gur kuí–kɨrsel ná roó ka̱bɨ́ya. 43Abá dɨ́ɨ́ŋ dóŋá–ii jʉ́ndɨ áláŋ ka̱ttɨ́yeŋa jâ bá jandi. 44akêr–ii áláŋ jaiŋ–lé kí dóŋá toggin ja̱rɨ́, kɨ́ ɨd ásáŋ koŋa a̱w jaiŋ ná útu jáwi asá á wa̱ytelba45Na abái dɨ́ɨ́g taar jʉ́ʉ́ndɨ áláŋ ka̱ttɨ́eŋa jâ bá jandi. Akêr–ii áláŋ jaiŋ–lé kí taar tog gin ja̱rɨ́, kɨ́ ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ásáŋ taarŋa a̱w jaiŋ ná ǔtu jáwi asá á wa̱ytelba. 4647Na dog abái dɨ́ɨŋ nʉ́ŋɨ́ gi jʉ́ndɨ́ áláŋ ka̱ttɨ́eŋa jâ bá jaráŋ. Akêr–ii áláŋ Wʉ́o'ŋ kuri–lé kí nʉ́ŋɨ́ tog gin ja̱rɨ́, kɨ́ ɨd ásáŋ kʉ́ŋɨ́ a̱w jaiŋ námá útu jáwi asá á wa̱ytelba. 48walá dééŋ díwlíŋ dog á wa̱ytelba.49Dʉó bi dʉó báŋ in lóŋ nii ná goobo ila asá kerra ulíe ná kʉ́yé. 50Kerra tulé–ii marraŋ abá dééŋ ra̱nynyɨŋ jɨ́o, asi keer dééŋ lóo kerra ay–ii níŋ bawí? ǎ̱w ná kerra tullé baŋ dɨ́eŋ tâs–lé, ná suǔr maale ba̱w.

Chapter 10

1jásodʉŋo namá ilá loo í soor íní ná Jʉʉda'ŋ a̱kʉro lé nyáŋá . ila deema ǎl jurdon ꞌiŋ roo ker ka̱ɨŋ , kwa namá dee lé ka̱sɨŋʉl kí asi keer . Yé namás yeeŋ gʉʉd páálí kí así ker inná ása yé âddi páálíti. 2parísíŋa namá kéle áláŋ yé sí arré náin, namá kɨŋol ," tullé lé áláŋ dʉó dééŋ yaá'ŋ kwě sí jundi . 3Yé namá in jawí," Mûsa 'ŋ daalí ai gîs kwǎ?" . 4yeeŋ namá in kawí Mûsa ǎl gîs tɨ́na áláŋ dʉó dééŋ yaá'ŋ kwě sí jundi namá jundi 'ŋ gâr iní ná âddeŋ piá ná jee.'5ǎl kɨ́eŋ kilma'ŋ jɨ́tɨŋɨ'ŋ kéŋá náis yé bɨ́ŋa sí innáláŋ rimmeŋ piá," Jásodʉŋo namás inaŋ kwǎ. 6maraŋ juŋo lé Wʉ́o ǎl dee tog ná yaá dog tewa.7iníŋ ʉʉ'ŋ áláŋ dee dééŋ báa ná dééŋ íya'ŋ toŋ jundi namás kí dééŋ yaákwě kɨrgɨ'nol ná dog ka̱ɨŋ. 8a̱w namá suur tog ká̱ɨŋɨ." innálaŋ yeeŋ na a̱w ágeba maraŋ tog. 9ɨdɨ̌ɨŋ ná a̱rɨ ɨt nás Wʉ́o loo tog rɨso dʉó ákeba ásáŋ kerker piá10ǎlba yeeŋ tóŋ ka̱ɨŋ, kééŋ majira namá yé sí kɨŋol in ʉ́tóŋa'ŋ kí asi ker. 11yé namás yeeŋ in kwǎ," dʉó bi dʉó ná dééŋ yaá'ŋkwě sí jundi nás yaá ker nyáŋa dɨ́eŋ toŋ ila ǎlba ajɨlɨ'ŋ toŋi . 12ná ǎlbas yaákwě dééŋ dʉó sí jundi nás dʉó ker nyáŋá dééŋ lé bá dog ajɨ́lɨ́ŋɨ13kwa namás kɨ́eŋ dogólá dokkeŋa dee lé kéle ásáŋ yé dolólá sí ta̱bʉŋa paaso, maraŋ Majira namás kwa sí áréŋe ásáŋ dogólá sí dee lé á ka̱a̱gulba. 14maraŋ ǎlba jopodʉŋo ila táárí sí ja̱gɨ́la ǎl majira kawe nás bat jɨ̂ttɨ eŋa nás in kwǎ ," ǎl bundi dogólá dokkeŋa dui lé ka̱a̱gʉl , ass bárélba ɨdɨ̂ɨŋ ná Wʉ́o'ŋ kuri'ŋ dogólá dokkeŋi'ŋ kwa ǎl in loŋa inna dogólá dokkeŋa .15kí see'ŋ see ǎl dundi náis kwǎ," dʉó bi dʉó nás Wʉ́o 'ŋ kuriŋ sí in á dɨréba inna kwě itti ila kuriŋ lé áŋka̱rɨ́ba. 16ila namás dogólá sí koó bawe nás bora patta piá naŋ sí ta̱bʉŋa emélmélo17ǎlbas yé jawla ná dorá tɨ̌o, namás dʉó dig kí jarrɨ boyyé nás kí kʉrŋo oŋo ná in ɨŋo," goodpáálí túllé, dʉó aa níŋ piá ásáŋ Wʉ́o'ŋ jaiŋ boyyé ? 18jopodʉŋo namás in kwǎ,' kaaŋi náis gʉʉdpáálí túllé ta̱rɨ jáw?, dʉó á keba ba delliŋ Wʉ́o ii . 19Bɨ́ baluŋ sí kaaliŋta si ; dʉó ajwaba , ajɨ́lɨŋɨ ajaba , dʉó'ŋ a̱rɨ á jabuba , dʉó 'ŋ kí piye á jirsiŋoba ná dɨ́eŋ íya ná dɨ́eŋ baa bɨgɨ jaa20Dʉó namá in jawí ," Gʉʉdpááli ká in lótá sí asá in ɨ́wɨ́ ǎl ká ittí ii aaŋa . 21Jopodʉŋo namá ja̱gɨla naŋ dog yé sí kóŋí nás in kwǎ," a̱rɨ dog nás jɨ́ sí wa̱rɨ̂ , ǎl joo ná kɨ́ɨ́ŋ iótá nyét julu ná kwa ɨt sí jaaní asá wa̱rɨ́ ge , ásáŋ gʉbʉl jaaŋ Wʉ́o 'ŋ kuriŋ lé , namái dog ká ka̱rɨ jʉ́lo. 22dʉó ǎlba jopodʉŋo 'ŋ belé sí jelamí namás bât duro eŋa ,ɨdɨ̂ɨŋ nás lótá saa soŋŋá kéŋá23Jopodʉŋo namá majira sí ja̱gɨla, namás in kwǎ," ai duro ii áláŋ kawáj Wʉ́o'ŋ kuriŋꞌiŋ dɨó ka̱rɨ 24Majira sí namás ila belé ma̱y eŋa, Jásodʉŋo namás kí ass ker in kwǎ." Dogólá" ai tar ii áláŋ dʉó Wʉ́o'ŋ kuri lé ka̱rɨ́ ! . 25ila saa suŋŋá há̱nɨ́ ásáŋ kamal allɨ́mɨ́ŋ tiir lé maraŋ ásáŋdʉó kawáj Wʉ́o 'ŋ kuriŋ lé ka̱rɨ́26yeeŋ sí bat pirje eŋa, namás káye ná sǔrŋa sí kírsíŋa ná kámíŋa ná kɨ́ye síŋ jópóŋo . 27Jopódʉŋo namá yeeŋ ja̱gɨ́lá, nás kwǎ," kí da̱ldɨ́ŋɨ́'ŋ dorá ǎl tarr ii maraŋ kí Wʉ́o 'ŋ dorá ǎl hǎ̱nɨ . 28Patoro namás in kwǎ," jagɨ̂l kɨ́ ǎl lótá nyét kundi nái jɨ́ kʉlo29Jásodʉŋo namás in kwǎ," kí see gîs kammíŋ dʉó á keba ná toŋ jundi wala Bará wala gal Naɨw wala gal íya ná Báa wala dog Ba̱ɨʉ́ dúíŋ ʉʉ'ŋ ná domoŋ tullé'ŋ ʉʉ'ŋ . 3030 asá dílíŋa kee ka̱nɨ ná bǎrŋa ná íyaŋa ná Báaŋa ná dogólá ná tanasaŋa in jaiŋ , ila jaiŋ asá jaiŋ luuj kee . 3131 maraŋ ta̱bʉ kwǎ áláŋ ka̱rɨkwa ka̱ɨŋ ná ka̱rɨ́kwa áláŋ ta̱bʉkwa ka̱ɨŋ32Dǒra ǎl jʉrsalam ka̱wŋitíeŋi , jopodʉŋo namá dɨ́eŋ ta̱bʉŋ ɨlóŋa. majira ná yee ka̱rɨ kʉlɨtɨ́eŋi kí kilmaŋa'ŋ sɨmmɨŋ , ná kila ǎl yeeŋ sí ka̱rɨ kʉlɨtɨ́eŋi namá ka̱lí tɨ̌o. jopodʉŋo namá kééŋ majira sí tuga kelle namás tuŋa nás beléŋ ka̱a̱ŋ ǎl duiti ásáŋ yé eeŋ . 33kélsíbâm kɨ́ jʉrɨsalam kanní Dʉldɨ́ŋkwě sí áláŋba pa̱gɨ́ŋa sí kí daaliŋ gʉʉdpááli sí , yeeŋ namás yé kí wayya kende namá jáárasi kanniyá . 34Jáára namá kaddɨ́ya naŋ nîŋ kʉrgo írí kíŋíya namá kawé ,maraŋ yé soga ɨɨsꞌiŋ daɨó básáŋ jwala35Yagʉ̂b kí Yáyé zabdinꞌiŋ dogólá namá jopodʉŋo lé kéle yeeŋ namás jásoŋo odʉŋo in aage ." Gʉʉdpáálí kɨ́ kóel áláŋ gîs a̱rɨ jaa ǎl kɨ́ koiŋi," 36yé namás in kwǎ," kaa ii ná bɨ́ bóel áláŋ gîs ká áa? 37yeeŋ namás in aagé jɨɨnɨ gɨs kɨ́ɨ́ŋ galaŋa léná dʉó dig dɨ́ɨ́ŋ dóŋá sórú lé oŋo ná dʉó dɨ́ɨ́ŋ goró lé38maraŋ jopodʉŋo namá in jáwí bɨ́ as baluŋba kaa ii ná bɨ́ bóel wala gal dééŋ' íŋ bɨ́llé, bɨ́ ila dogolólé koro taga áŋbaba , ǎl ká aii ába 39yeeŋ namás in kaaŋe áláŋ taga kába , jopodʉŋo namás in kwǎ," togóló ǎl ká kíe koro bɨ́ taga áŋbába wala jabɨŋ asákíe ka̱bɨ́ŋɨ́ bɨ́ taga ásíŋ ba̱bɨ́ŋba . 40maraŋ dʉó ɨt áláŋ dúíŋ súsʉ́ wala dúíŋ góró oŋo ba ila kwa gé asá yeeŋ sí káŋol.41ǎlba kɨ́eŋ jarúŋa wayyé ila belé kelammíe , yeeŋ namá . bat kilmaŋa puyyá ɨŋɨ yagʉ́bíŋ írí kí yayé . 42jásodʉŋo naás yeeŋ nyét ta̱rɨ piá , nás in kwǎ ," Bɨ́ baluŋ sí Jáára kɨ́eŋ kwa sí aisí ka̱rgɨtɨ́e,kɨ́eŋ sagal kuriŋ írí ai sí ka̱rgɨtɨe43maraŋ dʉó bi dʉó abá kóel áláŋ ta̱bʉ eeŋ ba main kɨ́eŋ koyyo ii eeŋ. 44Ná dʉó kóel áláŋ kééŋ bǎrŋa'ŋ sagal eeŋ bá dog kwa nyéttiŋ koyyo ii eeŋ. 45ɨdɨ̂ɨŋ ná dʉldɨ́ŋkwě á êlba ásáŋ kwa yé sí táárí kawa maraŋ ásáŋ yé kwa sí táárí piá ná dééŋ jaiŋ kwa sí íní46álba yeeŋ jarɨgo ka̱a̱gʉl , ná yé jarɨko sí soor iní kééŋ majira kí kwa kerŋa suŋŋá namaŋ Timíyasꞌiŋ kwě , Bartimos, kʉrʉ ála'ŋ dorá ka̱wɨ ná saat pii. 47ǎlba kelámí ǎl Jásodʉŋó nás betel namás jaa ná ʉʉrʉ laddí á jɨ́ Jopodʉŋo Da̱ûd ꞌiŋ kwě aii ás bora patta jaa ká sí. 48kwa kóelli áláŋ kásé ná yé diríg oŋo maraŋ yé bás jaa ná ilá lé suŋŋá ʉʉrʉ laddí in beléŋ Jopodʉŋo Daûd ꞌiŋ kwě bora sí patta jaa ká sí49Jásodʉŋo namá kera ,nás kwa sí in kwǎ." tarɨ́ sí baá , Majira namás ta̱rɨ kawe nás in aaŋé sagal jawlas ǎl gîs yé ta̱rɨ pii . 50Ná dééŋ purgé ímíŋ nás dee lé jawíŋi ná jopodʉŋo paaago .51Jásodʉŋo namá in jáwí ." nás in kwǎ kaa jóel áláŋ gîs aa, kʉrʉ namás in kwǎ dúíŋ sagal ǎl wóel áláŋ loo ka̱gɨ̂l. 52Yé namás in kwǎ ," âl joo, dɨ́eŋ seejǎ̱ɨ aisá jopo . innáláŋ namá loo ja̱gɨla , namá yeeŋ sí ka̱rɨ tâbbeŋ piá ná dorá keyé

Chapter 11

1îsa–sí Jʉrʉsalam–si tullé ká̱pʉl, îsa na kééŋ majira ná Baspana na Baspane ka̱a̱gʉl Za̱ɨtʉ̂n'ŋ pʉ́gó'ŋ kíli, ila dɨo ǎl Jʉrʉsalamꞌíŋ kíli kaaguliŋi–ii, îsa namá majira a̱w–sí ta̱bʉ'ŋ eré áden piá 2Na in si kwǎ "Elle ta̱bʉ kwaŋ–lé boo, na in nâŋ ǎl bá ba̱rɨ́ ásáŋ bá Leelꞌíŋ kwě bʉmmóŋ ná rɨ́gɨ́ŋ nás tóóríg á kʉ̂ʉlba. bás bʉló nás íne béla. 3Na abá gi dʉó ɨŋo, "kaǎŋŋ–ii ná in nálaŋ baw,?' bás in bwa ,âl loŋ pii kóil na assándiŋ áísáŋ ká̱ɨ́ŋa ."'4Majira namá keěŋe ná kʉmmé ná leelꞌíŋ kwě tʉ́sʉ́'ŋ kíli rɨ́sɨ́ŋ aá dorá'ŋ ere pa̱a̱lɨ́'ŋ, ila dɨo alá ka̱ɨ́ŋ ná kʉleliŋi–ii. 5ɨ́de namá kwa dîi ka̱ɨ́ŋ ná kéériliŋ–ii namá kɨ́ŋʉl, "leelꞌíŋ kwě kaǎŋ bʉlel? " 6Namás ila belé aǎŋé asá îsa kwǎ, kwa namá kundíe ná kʉlʉl nás ká̱rgɨ́e.7Nás îsa–lé kéle, namás kɨ́eŋ jʉrɨŋa dí dééŋ raǎl kayé. nás îsa ooŋo. 8Kwa soŋŋâ namá jʉrɨŋa dóra kulpʉl,na kerŋa ná dáári keěŋé ná kurúŋá'ŋ nyúlmá kéle ná dóra kinynyíe. 9Na kwa dîi ná îsa'ŋ ta̱bʉ'ŋ eré kɨloŋe na dîi ná dééŋ ka̱rɨ́ŋ eré kɨloŋe ná ʉrʉ́ kalde, "Hosanna! Bora pattá–ii dʉó ǎl kí Loŋ piíŋ kona éla. 10ásáŋ Wʉ́o bora pattá piyá dáíŋ Wʉ́o Da̱ʉ́dꞌíŋ kʉrɨŋ–sí ǎl ʉ́ndʉl! Hosanna Wʉ́o'ŋ jawilꞌíŋ iríŋ ere!"11lia ǎlbá îsa Jʉrisalam nyáŋá namá ton tiyyé–lé nyáŋa ná túgáŋá–le nyáŋa ná a̱rɨ bi a̱rɨ–sí tullén diŋ já̱gɨ́la. marraŋ ɨdɨɨ̌ŋ ná lóó saa soŋá arra eŋa, 12Namá kí kééŋ kʉrêmaŋa weyye na a̱w Basanas píŋí.13îsa ná Bʉro'ŋ kurú–sí nááleŋ piá, elelꞌíŋ ǎlbá kí kééŋ majira Basanas–sí kundíe, Yee–sí namá duur saa soŋá tɨ́o namá mǐn karra Bʉro'ŋ kurú já̱gɨ́la nás nyúlmá rʉ́ttin kee, namá nyáŋa áláŋ já̱gɨl ása kwǎ kee, marraŋ walá kwě tog dog ás keŋaba iláiŋ ná dɨ́eŋ taa á ǎŋába. 14ɨ́dé îsa namás kurú–sí in kwǎ, "Bittáŋ dʉó tog dog in kurú'ŋ kwǎ ásáŋ á–amíba." Kééŋ majira namá ila belé–sí kelkámmíe ǎl Yé kwǎ.15ǎlbá Jʉrusalâm ka̱a̱gʉl, Jásodʉŋo namá Ma̱sɨ́kɨ lé ka̱rɨ namá bʉ́ló ná kwa ka̱ɨŋ ná Ma̱sɨ́kɨ́'ŋ dɨó kɨ́eŋ beeŋa kawe , namá kilma puiyá eŋa yé sí, nás jaa nás kwa sí kɨ́eŋ sidáb tiibin jíŋíti kwa ila sí asá suŋgoŋa kuldǔuŋélíŋ ná kila ǎl orráŋá kulélíŋi ná lótá kerŋa Ma̱sɨ́kɨ́'ŋ dɨó beeŋa kawéŋí . 16yé namás kwa sí nyéttiŋ íríŋi áláŋ Ma̱sɨkɨ́ lé beeŋa á kawelba.17yé namás kwa sí in kwǎ ," bɨ́ âl ârden báa domobore lé ǎl in rimmeŋ eŋa dúíŋ tŋ sí ǎl in ka̱rɨ́ya kʉ́móŋa'ŋ toŋ kwa nyéttíŋ? maraŋ bɨ́ bá kaamâŋ toŋ báa. 18pá̱gɨ́ŋa'ŋ ta̱bʉŋa ǎlbá ila belé kelámmíe namá dorá kóeliŋí áláŋ kíe káwé. maraŋ ɨdɨ̂ɨŋ kwa gal dééŋ gʉʉd' íŋ jáwlí sí saa suŋŋá kóelíŋi na dog kwa nyét dééŋ gʉʉd lés ma̱y kɨ́ŋɨ. 19ǎlbá dʉ́lé poyy ii yeeŋ namá ila deem sí soor káné kééŋé20namá kɨ̌lŋɨ́e, subûŋ namá kʉ̂mmé ná bʉro'ŋ kurú ilá ná pʉto eŋa mian kééŋ kɨ́ŋálé . 21Potor sí namás lóŋólé ǎl ila kuru ii ǎl jopodʉŋo báas piá22jopodʉŋo in jáwí yeeŋ sí, a̱w nás seejǎ̱ɨ bááŋ Wʉ́o lé. 23Kí see gîs kámíŋ, bás seejɨ̌a̱kwaŋ in pʉ́gó sí in kwǎ ǎl dɨ́eŋ suur jábu ná roó jábɨ́, ná yé dééŋ kilma gîla ás píyába bá síŋ ila eŋa ǎl yé kwǎ.24in gîs kámíŋ, a̱rɨ bi a̱rɨ ná jʉmoŋa lé joiŋi ná see jéyá ǎl dɨ́ɨ́ŋɨ álba dɨ́ɨ́ŋ eŋa. 25main abá yoŋo nás jʉ́mel ǎlbás dʉó bi dʉó sí jáso, ása kíe a̱rɨ taas lé baiŋ , áláŋ gîs Wʉ́o jɨ́ dog kɨ́eŋ nyéttiŋ páso. 26abás jɨ́ kwa– sí ás jásobá Báa ǎl jawli kee jɨ́ –sí dog kɨ́ɨ́ŋ ai sîŋ pásóba27ǎlbá jʉrusalâm ka̱ɨŋɨ́e,Jásodʉŋa namá kéŋá ná Ma̱sɨ́kɨ́ 'ŋ dɨó ɨloŋa pa̱gɨ́ŋa ná daalí 'ŋ gʉʉdpáálíŋa ná wʉóŋa ma̱sɨ́kɨ́'ŋ namá dee–lé kéle. 28yeeŋ namás yé–sí in aaŋé," kí kaa kuríŋi ná jɨ́ kíe in tááríŋa jawe, kɨ́yé –ii nái in kuríŋ íní?"29Jásodʉŋo namás in kwǎ," ǎl bundi–ii nái ká bɨ́ŋa –sí jɨŋo tog biir ɨŋo, buwagîs , namá gîs kwǎ kí kaiŋ kuríŋi ǎl ká kíe in tááríŋa kawe. 30Yááye'ŋ jabɨn Wʉ́o léla kéŋá wala kwa–lé? báwí ká –sí.31Yeeŋ sǔru kírsiŋol, ná in aaŋé , abás in kwǎ ǎl Wʉ́o–lé kéŋá áláŋ báis in kwǎ ná kaaŋ ás bɨ́nába. 32Ná bás in kwǎ ǎl kwa–lé kéŋá, kɨ́ naŋ ka̱lɨkawa báríŋ kwa kaldíya, ɨdɨ̂ɨŋ kwa nyét in see kéli âl Yáaye ǎl domoŋdʉŋo . 33Namá in kawíya, kɨ́ ása káluŋba , Jásodʉŋo dog namás in kwǎ," ká dog áláŋ ais wabá kí kaiŋ kuriŋi ǎl ká kíe kin tááríŋa kawe.

Chapter 12

1ínaba'ŋ dááríŋ mitíl: îsa namás mitíl taan, asi dííg dʉó namá ínaba rogo, namás tirje piá ná tereere mereere kollíŋí, namá dʉ́ló appâ kʉrto alá ínaba dée–lé ká̱wyɨ́lɨ, na dog jaǎno'ŋ dakki tʉmo, namás kááríntá kwǎ'ŋ taŋgît kwǎ kerŋa táŋgíteŋ káwe, Yé namá ma̱sɨŋa'ŋ nyaŋá. 2ǎlbá gedde'ŋ tin paago, namá dééŋ táárí dʉŋo díg–sí ádden piá áláŋ kééŋ dʉléŋá'ŋ lóóle ínaba bǎw. 3Dáárí'ŋ taŋgît kwǎ namá kɨ́rbɨ́e ná ka̱ldɨ́e ná pʉttô ádden káwe.4Dáárí dʉŋo namá táárí dʉŋo keer áddenpiá, dáárí'ŋ taŋgît kwǎ naŋ dog tʉbʉ ka̱ldɨ́e na soŋŋâ ká̱nyʉ́ŋʉl. 5Dáárí dʉŋo naŋ asi keer táátí dʉŋo ádden piá, namá ka̱wŋɨ. namá táárí kwǎ ádden pi–ii táárí dʉŋo bára'ŋ ka̱rɨ'ŋ.yeeŋ namábá kalde na dǐi–sí ná kɨrewe.6Dáárí dʉŋo namás kwě kee tog ila déllin asá yé saa soŋá kǒil. Lia namá dééŋ ila–sí dáárí'ŋ taŋgît kwǎ–le ádden piá, ɨdɨ̌ŋ na yé dééŋ ta̱bʉ'ŋ in jáwrítíeŋi–i áláŋ mati ba̱gɨ káwa. 7Marraŋ yeeŋ namás suúrŋá–sí in aáŋé, soog dííg in ínaba'ŋ dáárí–sí áláŋbá yé tɨ̌ɨ âl kaw náis mɨrod kɨŋa̱ sayí.8In nálaŋ namás dáárí dʉŋo'ŋ kwě–sí kɨ́rbɨ́e nás ka̱wŋɨ, namás dééŋ kʉʉl–sí kábé nás ínaba'ŋ paál kamíŋíe. 9Bɨŋa ay–ii gîs lóŋ dáárí dʉŋo áláŋ kaa piyá? Yé bá'ŋ éla ná kila taŋgît kwǎ–sí puu. Namá ínaba'ŋ dáárí kwa kerŋa–sí íní.10Na bɨ́ ása tullên diŋ kwě'ŋ baluŋ, Wʉ́o'ŋ domboreŋa toya in beléŋá? Dɨ́tó ila alá alá jʉtʉ́mó dʉŋo íríŋí, naa námáŋ yé–ii ná dɨ́tó'ŋ dórgí eŋa 11In a̱rɨ ni–ii ná loŋpii piá na yé kééŋ kʉ́ŋɨ́–les dom lóŋíti. 12Ta̱bʉŋa namás tullên diŋ kɨ́wé âl îsa dɨ́eŋꞌíŋ ŋi–ii ná risíŋ. Namá kôili áláŋ kéya. Marraŋ ɨdɨ̂ɨŋ ná kwa soŋŋâ–sí ka̱lɨ kawiŋ–ii. Namá kundíe ná keěŋé.13Dɨgɨnɨ̂e'ŋ jaa: Namá Páásíŋá na Hiródíŋá dîi îsa–lé ádden káwe áláŋ kí kééŋ ʉʉŋa keěyal, 14Namá dêlé kéle nás in aáŋé, " Gʉʉdpáálí kɨ́ása kalʉŋ jɨ́ âl lême jaŋ, âl kwa nyét–sí arrá ba̱gɨ jaw ná in kerker ás jawba âl yé ani–ii naŋ ʉʉ́ŋ seeŋa jírsiŋ ǎl Wʉ́o kwǎ áláŋ kwa in nálaŋ kawe. áisa juwa ába kuri Gaysâr–sí dɨgɨnɨ́eŋa kawrítisáŋ wala á síŋ kawrítiba" 15îsa namás ɨwo yeeŋ âl kila kwa gé ǎl dû kúndiŋa, Namás in kwǎ, " Kaáŋ uúŋŋi–ii alá bóil áláŋ bʉ́go? áisa dinâr búlŋi .16Namás dinâr kééle namá ɨŋo, "In kiǐŋ–sijaluŋ–ii na kin kiǐŋ–sikona gé dééŋ írí" Namá in kawíe ása ába kuri Gaiysârꞌíŋ ge. 17Namás in kwǎ ába kuri Gaisâsr–sí âl a̱rɨ ɨd baní ǎl dééŋ–ii na Wʉ́o–sí âl a̱rɨ ɨd baní ǎl dééŋ–ii.18Kwa–sí namás îsa'ŋ ʉʉ pirje eŋa: Sadúsa–sí ná sállá jeeŋꞌíŋ kɨ́ɨ́ŋʉl Saduúsaŋa see á kééliba ása kwa sállá kɨndélíŋá abá kʉ́sɨŋɨ, 19Namá dǐi îsa–lé kéle namás in aáŋé Gʉʉdpáálí, Mûsa âl in kwǎ abás dʉó dʉónyâ nyáŋá ná way–ii na dogólá ájúndíba ila bɨrmɨ̂t–sí áláŋ bás dééŋ kóná jee na dogólá aláŋ bás dééŋ bára'ŋ gé ǎl way–ii,'2120âl asi díg kwa suurꞌíŋ bârŋa oson na a̱w ka̱ɨ́ŋ, waar kʉŋo namá dʉónyá nyaŋá namá way–ii na kwě tog dog ás kéŋaba.

22ila ʉʉ namás kila bârŋa oos na a̱w–sí nyéttin in nálaŋ eŋa. 23Na abás kwa sállá kɨndeli in dʉó yáa kiǐnníŋi–ii? asá suúrꞌíŋ bârŋa oos na a̱w nyé keéŋé."24îsa namá in jáwí, "Dɨ́eŋ belé kw nyéttin âl korroŋ–ii, bɨ́ ása á baluŋba, Wʉ́o'ŋ domboreŋa toyya kaa gîs pulŋítíya? Na dog ás baluŋba Wʉ́o'ŋ kʉrro'ŋ ere a̱rɨ tóg dog ása á–baluŋba 25Kwa abá sállá kɨŋɨ yáaŋa ása á kanníyába, áláŋbá in kɨŋɨ–ii ni–ii ná melega jaawíl.2627Bɨ́ ása baluŋ âl kwa ka̱ɨ́ŋ nás sállá kɨŋɨ, bɨ́ âl Mûsa'ŋ dombore–lé árdenbâ, ǎl ila bûs síŋ risíŋ asá sʉɨ́ŋá, ila aldí alá in kwǎ, 'Ká âl ila Wʉ́o aŋ alá Birâim na Isâ na Yagûb gîs kʉmé '? Yé waytóólá'ŋ Wʉ́o ála áiba âl sálláŋa'ŋ–ii. Bɨ́ Sa̱dʉ̂sa dɨ́eŋ belé âl nyéttin korroŋ–ii."28Káálíntá'ŋ appâ kuŋo Mûsa'ŋ dáálíŋá'ŋ da̱ó namá dííg éa ila dɨo alá îsa kéŋá ná kí Saadûsa'ŋ galda pa̱eŋi–ii. ǎlbá já̱gɨ́la ná îsa jawí tullê jáwí. Namá ɨŋo káálíntá'ŋ appâ kʉŋo ây–ii kuŋo–ii? 29îsa namá in jáwí, "Káálíntá'ŋ appâ kʉŋo âl in beéŋ Israîl kwǎ, 'Bɨ́ ása bá loŋ pii tog déllin baiŋ. 30Bɨ́ áláŋ yee kí kɨ́eŋ kilmaŋa na kí kɨ́eŋ kʉo na kí kɨ́eŋ ta̱bʉŋa na kí kɨeŋ surŋa soŋŋâ boiŋí.' 31Na dáálí'ŋ appâ a̱w kʉŋo âl in beléŋ, âl jɨɨrán–sí dog in jóil ni–ii ná ǎl dɨ́ɨ́ŋ suur–sí jóil,' Dáálí keer ála á–keba ná kin a̱w~lé soŋá appâ–ii."32Ila dʉó alá Mûsa'ŋ dáálíŋá'ŋ gʉʉdpáálíŋá le–ii namá in jáwí, "Gʉʉdpáálí dɨ́ɨ́ŋ belé âl se–ii! alá jámiŋ Wʉ́o ǎlbá tog bɨ́rr–ii ná keer á keba âl se–ii áláŋ 33Wʉ́o–sí kí kɨ́eŋ kilmaŋa na kʉo na ta̱bʉŋa na kʉrro boiŋí, Na áláŋ dog kwa kerŋa–sí dog in bóil nii ná álá kɨ́eŋ suúrŋâ–sí bóil, kin káálíntá'ŋ gubbuŋa na janíŋá–le karra ǎl soŋá tullé ge kila ǎl kɨ́ kérrég ka̱rɨ́ŋél." 34îsa almíŋ já̱gɨ́la ná ila dʉó'ŋ jawí riyâ kééŋá, namás in kwǎ, "Jɨ́ Wʉ́oŋ kuriŋ–lé karra álá jaŋba."Liya kwa–sí namá kʉrro jʉ́ŋe áláŋ jɨ́ŋoŋa kerŋa kɨ́ɨ́ŋol.35Jááso–dʉŋ na Da̱ûd: ila dɨo ǎl îsa toŋ tiyyâ'ŋ dɨó kééŋ nás kwa–sí risíŋá,namás in kwǎ," Mûsa'ŋ dáálí'ŋ gʉʉdpáálíŋá indálaŋ ay–ii kámiŋa âl Jááso dʉŋo ába kuri Da̱ûdꞌíŋ órréŋ kwa lé–ii ǎl úndul. 36Kʉo tiyyáŋa ása Da̱ʉ̂d–sí ta̱bʉ'ŋ póye, áláŋ in kwǎ," Wʉ́o loŋ pii, ása dúíŋ loŋpii–sí in kwǎ áláŋ dúíŋ soór'ŋ eré jôŋn Nama nîŋ kɨ́ɨ́ŋ gârima–sí kɨ́ɨ́ŋ tarŋa'ŋ dû aa." 37Abá ába kuri Da̱ûd dg Jááso dʉŋo–sí loŋ pii ta̱rɨ́ɨŋ, Jááso dʉŋo dééŋ kwě ay–ii sîŋ–ii kwa soŋŋâ kila ǎl ɨ́de ka̱ɨ́ŋ ná ká̱wɨŋ–ii nás kelkaame, Namá îsa'ŋ írí kilmaŋa bát sɨmmó ɨŋɨ ǎl kee ná risíŋ.38îsa Mûsa'ŋ dáálíŋá'ŋ gʉʉdpáálíŋá–sí lóómeŋ piá: ila dɨo ǎl îsa kéŋá ná risíŋá, ná in, "kwǎ ásáŋ Mûsa'ŋ dáálíŋá'ŋ gʉʉdpáálíŋá–sí dʉoŋ baw, ǎl kôili áláŋ wéeleŋa'ŋ tawraŋa–lé kí jʉrɨŋa kurráŋaŋ kɨloŋe, 39Na áláŋ oroŋa–lé dóŋá kanníyá, Na Yaúda'ŋ daaraŋa–lé âlbá kʉtɨŋ ta̱bʉ kwǎ–sí kóili. 40Na sǔbuŋa'ŋ lóó–le gal bá kʉtɨŋ bárŋa'ŋ túlé kwǎ–sí kôili, na kwa sís jʉ́ma kurráŋa kawe, nás in káwlítíyá âl yeeŋ tagiŋa–gé. namá kɨ́eŋ abarmíta–sí ta̱bʉŋa kaame nás kɨ́eŋ toŋa ká̱bɨya, yeeŋ–sí áláŋ kwa nyét–le soŋá nyálnyíleŋ káwa."41Bɨrmɨttꞌíŋ janí : îsa bá toŋ tiyyá'ŋ dɨó kéŋá ná janíŋá'ŋ sa̱ndʉ̂gꞌíŋ kíli áwɨŋɨ ná la̱ʉ ǎl kwa kɨ́eŋ janíŋá ka̱bɨ́tɨ́eŋ–ii namá já̱gɨ́la ná kwa kawâjja soŋŋâŋ ere sôŋgoŋa soŋŋâ kiŋítíyá. 42Ka̱rɨ'ŋ eré namá birmît pa̱gɨrɨ ela ná minimíniŋa dollê a̱w jíŋí kila ǎl Taarípa'ŋ sabba ɨndeli.43îsa namás kééŋ majira–sí in kwǎ," ásáŋ dorol káwa namás in kwǎ ká áísa kí see'ŋ see uúŋ see ámiŋ in birmît pa̱gɨrɨ âl kwa nyét–le soŋá já̱bɨ́. 44Kwa bi kwa kerŋa bá a̱rɨ ɨd ka̱bɨ́e alá yeeŋ á kôiliba kɨ́eŋ mâla'ŋ dɨó, yé saa soŋá pa̱gɨrɨ–ii marraŋ lótá nyét jáá asá kééŋá na naa walá taarípa tog dog ásaíba áláŋ dééŋ írí amí."
Chapter 13

1ǎlbá Jásodʉŋo ma̱sɨ́kɨ́ –sí soor íní, kééŋ namás in aaŋé." Gʉʉdpááli ja̱gɨ́l kin aa toŋ' íŋ jamailí –ii . 2yé nmá in jawí , in toŋ jâmail–sí ba̱gɨ́la?, dɨ́tóŋ tog biir áŋ sáiba bára 'ŋ írí naŋ áŋpoyába.3ǎlba yé dǔu ooŋo ólípáŋa pʉŋó ǎl toŋteyya'ŋ sabbân ere eŋa, Potoro kí yagʉ̂b namaŋ Andaráu , namá jɨɨŋo dig kɨ́ŋol 4nás in aaŋé júwa gîs in lóótá náinîŋ ɨa̱ŋɨ? ná ká osóma nîŋ lóŋól âl gîs in paálíti ?5Jásodʉŋo namás jaa nás in beléŋ , ǎl pʉttó baríŋ áláŋ dʉó kerŋa jurûb ájábɨ́ba. 6kwa suŋŋǎ niŋ kélel namás in aagé ǎl káŋa yé namá kwa suŋŋǎ sí kɨ́llu ná júrûb ká̱bɨ́ya7Bɨ́ áláŋ deerŋa suŋŋǎ kélbâm ná dere'ŋ kojója maraŋ ila a̱w ná puttó ai tɨ̌yaba; lotá suŋŋǎ níŋ ɨ́ŋɨ , maraŋ ila tin yé aiba. 8Ba̱rʉ́ŋa 'ŋ taas lé níŋ deere pói naŋ niŋ Abʉ́kurí 'ŋ taas lé deere pói naŋ niŋ sʉʉrʉ'ŋ jʉ́rtɨ́ŋol looŋa suŋŋǎ pói naŋ niŋ duuru ba̱rʉ́ŋa suŋŋǎ lé pói ná kin nyét bá tanaŋasaŋa 'ŋ dééŋ juŋo gí9Maraŋ putto baríŋ, yeeŋ bɨ́ŋa sí baísíŋ kɨ́eŋ Sagal lé káríya namái káldɨ́ya. bɨ́ áláŋ Sagala'ŋ ta̱bʉŋ naŋ dog abʉ'ŋ kwa kerŋa asá kí Sagalaŋ kelí dɨ́eŋ ta̱bʉŋ níŋ baríŋ dúíŋ ʉʉŋ ásáŋ dúíŋ domoŋ bírsíŋo. 10maraŋ wʉ́oŋ belétúllé main áláŋ kwa lé nyéttíŋ paago dɨ́neŋ dɨó11abaí ii yeeŋ bɨ́ŋa sí náis dálɨ́ma káríyíe, ískéŋ ábéba kasíŋ buwa, ila tin lé a̱rɨ̌t áláŋ buwa baíŋ kaníya; bɨ́ álábá áláŋ bírsíŋo maraŋ ǎl wʉ́o'ŋ kʉo teeyaŋ gé ǎl ila tin níŋ rísíŋol. 12Dʉo ásáŋ dééŋ Bará sí ásɨ́ áláŋ káwe ná Baá ásáŋ dééŋ kwě dog ásɨ́ áláŋ káwe, na Dogólá dog síŋ kɨ́eŋ Báaŋa sí sîŋ kásɨ́ya áláŋ káwe. 13Bɨ́ŋa kwa nyét gín bas kawe kúíŋ kona'ŋ ʉʉŋ maraŋ bora patta ila dʉo sí ǎl kúíŋ kona'ŋ ʉʉŋ kwa bas kawe na rɨ́mo asáŋ ba kopóŋ14abá a̱rɨ burubá bá̱bɨ́la ná ɨdé kɨ́rel ná in áluba áláŋ ɨdé kɨ́rel bɨ́ ǎl ardden ǎl a̱w ná dééŋ beréŋ) ' jʉdɨ́yé baiŋ bá bákkɨ́e ná pʉ́góŋá lé boo. 15ná abá kɨ́eŋ toŋa'ŋ sibíta lé baaŋ abʉpʉŋoba áláŋ pa̱ɨta barɨ́ áláŋ a̱rɨ dɨg babúŋ . 16na dog ába gal rǎ̱yta abow ŋíba áláŋ kɨ́eŋ jurɨŋa babûŋ17áláŋ tin tekké kʉoŋi nyáŋá kolŋá lé ná nyáŋá asá dogólá borá ka̱ɨŋ. 18wʉ́o sís bʉ̂m áláŋ in ʉʉ ki díli'ŋ duál ákéba. 19Ná in tin naŋ jɨ́tɨ́ kwaŋ ǎl dééŋ dɨó taáb suŋŋǎ kee, mîn ǎl wʉ́o dééŋ dá̱ne sí tewa, na in ʉʉ jɨ̂t bînit tân áŋéba. 20maraŋ abá wʉ́o dééŋ tin sí bʉté ájáwíba, Dʉó áŋkéba ásáŋ jopóŋó, maraŋ in kwaŋ ʉʉŋ ǎl yé jáŋó, namá ye–ii ná yé tin sí bʉdde jawí.21Abás dʉó in kwǎ ǎl jagɨ̌l in ǎl jásodʉŋo gi, gal ǎl jagɨ̌l in ǎl yé–ii saa ájɨ́ba. 22áláŋ jásokwa ná domoŋkwa piyékwa kálŋála ná ósoma na pírjaŋa kawe ásáŋ kwa sí piyé kawe, nás ta̱bʉ kare abás kʉrro ka̱ɨŋ áláŋ wʉ́o'ŋ kwa kila sí ta̱bʉŋa kâmmíe ǎl yé jaŋó. 23maraŋ ǎl puttó baríŋ ǎl ye–ii náis ká bɨ́ŋa in lótá nyét kwa ása kɨŋa ná jɨ́ŋɨ́ba24Kila soga jɨ́tɨŋa'ŋ dɨó, Dʉlé áláŋbá dɨkkó eŋe, ná Dual ásáŋ hěrra ákeba 25Ná úríŋa káwîl áláŋ bʉnnyél, ná kawíli'ŋ kʉrro dog áláŋ ɨrtɨ́ŋolál . 26liya kwa namá Wʉ́o'ŋ kwě sí ka̱gɨ́la ná bʉŋěl kútúŋ dɨó kí kʉrro ná kééŋ galaŋa. 27Ná yé áláŋ kééŋ méléŋa sabbaŋa ooŋol lé áláŋ kééŋ kwa kila sí dorol piá ǎl yé jaŋó dɨné nyét a̱rɨ́ŋálé namaŋ kawílíŋ28ása bʉró'ŋ kurú lé gʉʉd bɨ́wɨ́ abá kééŋ kélgé kálma kɨwoŋa ráwʉ̂l abás bálúŋ ása loo uŋáŋ dakkí piá. 29Ná abá in lotá tuŋé bás bɨ́wɨ́ ása kééŋ tin da̱kkɨ́ piá , ná yé bá oré kee30Ká– ii as kí saa kámíŋ in tin' íŋ porréŋa áláŋ nyét ákusál ba ná mániŋ kin lótá nyét ɨŋɨ. 31maraŋ kawílíŋ kí sʉʉrʉ áláŋ pániŋ ɨŋɨ maraŋ dúíŋ belé áláŋba sai. 32maraŋ ilá tin– sí dʉó ákeba nás loŋ wal mélége káwílíŋ wala kwě bás dǐliŋ Báa loŋ33Bʉŋɨ ná balɨŋ ɨdɨ̂ɨŋ ná dʉó ákebá nás ila tin loŋ. 34In bá lóŋ niná ǎl Kuri dééŋ tóŋ kurel nás dééŋ tóŋ lótá kééŋ koyá sí júndi nás dʉó bi dʉó dééŋ táárí íní ná nʉŋɨ́dʉŋo sí nʉrgʉ́ suŋŋǎ íní áláŋ lɨ́ɨ́ŋɨ35ɨdɨ̂ɨŋ ná bɨ́ ásbaloŋbá tóŋ sɨt naná wá̱ŋɨ́t kí subu naŋ wa̱ŋa, wala kí luul laŋ wǎ̱ŋa, wala kí sure'ŋ ǎl zaŋga kôm. 36Abá yé wǎ̱ŋa ájúndiba áláŋ bʉló ná jɨ́ jáŋ ná jɨŋɨ. 37In ǎl gís bɨ́ŋa ámíŋ bá yá–ii nás kwa sí nyéttiŋ kámíŋ áláŋ ká̱kʉŋɨ́lba

Chapter 14

1Káwe áláŋ îsa–sí kawe: Asábás soga a̱w sáye asá Yahúda dɨ́eŋ írí jándo'ŋ sǔbu na buúsá asá tirmá á ka̱ɨŋba'ŋ sǔbu kawe, pá̱gɨŋa appâŋa na Mûsa'ŋ dáálí'ŋ gʉʉdpáálíŋá ka̱ɨ̌ŋ ná ʉ́cóŋá kí bʉ́dʉ kawe,áláŋ îsa–sí kéya ná kawe. 2âl in ká̱mɨŋɨ kí sǔba'ŋ sog áláŋ á kaweba barán níŋ kwa kalbata káwa.3îsa sís Basana murréŋa kulíe, ǎlbá îsa Basana kéŋá Sɨmonꞌíŋ tóŋ ná nʉŋ aama, asá asi díg kewa kééŋá, ǎlbá yáa kí dóré tárrâ'ŋ éla nás mʉrrɨŋ mʉrrê tág díg kééŋá. Namá pʉyɨ nás îsa–sí ta̱bʉ'ŋ lúí. 4In ʉʉ namá sóólá diɨ̂–sí kilmaŋa puyyá piyá. Nás kayé ná da̱lɨmɨŋ kawe "kaáŋ ʉʉ́ŋŋ–ii nás mʉrrɨŋ–sí hô jɨttɨŋ pii? 5In mʉrrɨŋ–sí áláŋ–sikí dinára ɨɨs–lé soŋá kula, Nâŋ kééŋ Minimíniŋa kwa ka̱d–sí aní âl miieŋa gé.6Namás kayé ná yáa–sí lóómeŋ kawe: Marraŋ îsa namás in kwǎ," ǎl dítin bundí. kaáŋ ʉʉ́ŋŋ–ii nás yáa–sí lóó makké baw? Yé áisa ka–sí ʉʉ tullê dííg piá. 7ásáŋ kérrég kwa ereŋa baŋ dɨ̂eŋ tés–lé, na tin bitin ná bóil básíŋ bányínti, Marraŋ ká kɨ́bɨŋa kérrég íné áláŋ á kaiŋba. 8Yé âl ʉ́dóŋá nyét piá dééŋ eré ǎl yé taga pii–ii, Ná–ii mʉrrɨŋ suǔr jíŋí áíláŋ jʉrrɨ́le aasil piá. 9Ká áísa kí seéŋ see ʉʉ́ŋsee ámiŋ lóóbi lóóle nás dʉldɨ́'ŋ dɨó nás belé tullê–sí kúlŋítíyá, kwa–sí áláŋ bá ta̱bʉ'ŋ ʉ́ndʉl belé tullé ǎl yé piá.10Yeeŋ gal ila dʉó'ŋ yáa ʉʉ–sí námás kwa kerŋa–sí aáŋal: Jûdias Iskirôt, na pá̱gɨŋa appáŋa Jûdiya Iskirôt kurêmeŋa weyye na a̱w–lé kéŋá, namá pá̱gɨŋa appâŋa–lé nyáŋá ásáŋ îsa–sí boot aara'ŋ dû kélló 11Namá in ʉʉ'ŋ írí kilmaŋa sɨmmó ɨŋɨ, Namás in aáŋé áláŋ sôŋgoŋa dîŋa ka níya ɨ́de Jûdis namás já ná koraŋa kôil ásáŋ îsa–sí boot aara'ŋ dû kéló12îsa kí kééŋ majira ka̱ɨ̌ŋ ná írí jándo'ŋ sûba kaweŋ–ii: Boósá asá tirmá á ka̱ɨŋba'ŋ soog díg kʉŋo kéŋa, ná Ya̱ʉ́da írí jándo'ŋ koléŋa káwe daábeŋ káwe, îsa'ŋ majira namá kɨ́ŋʉl, Jɨ́ jóil áláŋ aál koo náis írí jándo'ŋ nʉŋ–sí kêla náis Jɨ–sí aasil kaa?" 13îsa namás kééŋ majira a̱w sís in kwǎ, "Deém boo nás kí ila dʉó báíti ǎl já̱rgɨs koro'ŋ bǎ̱w. ná ka̱rɨ búlo. 14Na abá yé tóŋ ká̱rɨ́ ása bá toŋꞌíŋ sɨd–sí in buwa dáíŋ gʉʉdpaalí, "ǎl kôil ásáŋ loŋ abás rige díg baiŋ áláŋ yé kí kééŋ majiraŋ írí jándo'ŋ sǔbu'ŋ nʉŋ ɨ́de dɨó kámmía?"15Toŋꞌíŋ sɨd áísáŋ rɨge appâ írí kʉŋo–lé keeré ǎl lúúpíŋ ná aasili. Námáis éde nʉŋꞌíŋ oro bâ." 16Kila majira a̱w namá deém kééŋe. Ná kila ótá–sí in nálaŋ kʉmmé ǎlbás îsa kwǎ, namá írí jándo'ŋ sǔbu'ŋ nʉŋ ɨ́de káwe.17ǎlbá lóó arra eŋa, îsa namá kí kééŋ kʉrêmeŋa weye na a̱w kéle ná ka̱a̱gʉ. 18ila dɨo ǎl ka̱ɨ́ŋ ná jámꞌíŋ sidâb–lé ká̱wɨŋɨ, îsa namá in kwǎ, "Ká áisa kí seéŋ see uúŋ see áamiŋ, dɨ́eŋ dɨó díg ǎl kíeŋ kaiŋ ná nʉŋ kaam aísáŋ kaa boot aara'ŋ dû kelló." 19Ila belé namá kééŋ mjira–sí kilmá sondorog piá, namás kayé tog tog nás îsa–sí in kámiŋa Jɨ́ mǎŋ ka–sí âre áis jaŋba?"20Yé namá in jáwí," ǎl kin kwa weyye na a̱wꞌíŋ dɨó dííg gi, ǎl in paŋgá'ŋ dɨó dóŋá já̱bɨ́tɨ ná kíe nʉŋ kaam. 21Dʉldɨ'ŋ kwě áláŋ wayí niná ǎl Wʉ́o'ŋ domboreŋa toya'ŋ dɨó rímmeŋ eŋa, marraŋ ila dʉó ǎl dûyi áísáŋ kaa boot aara'ŋ dû kelló! kasáŋ ra̱ssɨ́e appâ poí kasáŋ uu jɨttɨ díg eeŋ ná marraŋ akér kééŋá ná marraŋ á ka̱a̱rɨŋɨba ."22Loŋpiíŋ luulꞌíŋ na̱mɨ́e, nʉŋꞌíŋ jámꞌíŋ jʉó–le îsa namá buús díig bawa namás bora pattâ piá, liya namá dʉyɨ namá kééŋ majira–sí íní namás in kwǎ," in sí ǎl babúŋ dúíŋ suur–ii 23îsa namás kira kí tógóló írí já̱gɨ nás Wʉ́o–sí bora pattá piá namás kééŋ majira–sí íní yeeŋ namá kwa nyét ká̱bɨ́. 24Liya namá kwǎ kin ǎlsi dúíŋ sarta'ŋ kewa gé ǎl kwa soŋŋâ'ŋ uúŋ bʉ́nyɨ́ŋɨ. 25Ká áísa kí see'ŋ see uu'ŋ see ámiŋ miǐn íne ná ta̱bʉ'ŋ naa kira péllét áláŋ á ababa namaŋ níŋ Wʉ́o'ŋ kuri'ŋ dɨó kira kɨwwóŋa aba."26Namás lá̱ɨ́lá káwe, Liya namá paál kʉrʉl ná za̱ɨtʉ̂na'ŋ pʉ́go keěŋé. 27îsa súrren si piyá ǎl Patoro dúíti áláŋ yee–sí íríŋí, îsa namás kééŋ majira–sí in kwǎ," Kwa nyét áíláŋ bundí kwa nyét áíláŋ bundí niná ǎl Wʉ́o'ŋ domboreŋa toya'ŋ dɨó rímmeŋ eŋa, áláŋ woŋ–sí aldó namá ʉrɨ́ŋá perra ɨŋɨ.'28marraŋ liya abás sállá eŋa, Ja̱lɨ̂l–lé áláŋ dɨ́eŋ ta̱bʉ'ŋ waar aagó," 29Paatoro namá risiŋo," annaŋ gî kwa nyét kundíe ká áíláŋ á undíba."30îsa namá in jáwí, " Ká áísa uǔ'ŋ see ámiŋ kí in luulꞌíŋ túlé ná zoŋga asiŋa a̱w á kómólaba áláŋ asiŋa ɨɨs juwa áísǎ jaluŋba ." 31Paatoro namás kí kurrâ in kwǎ, "annaŋ in lóŋ áláŋ kɨ́gɨ arrá kúsúŋ péllét áláŋ á waaba áisá aluŋba," kerŋa nyét namá inná laŋ aáŋé.32îsa'ŋ jʉ̂m Jasiman dɨó: îsa namá kí kééŋ majira lóó díg lekeéŋé ná Jasiman ka̱rɨ́ya, namá in kwǎ, "ǎl íne bôŋ a̱dɨdɨŋ ǎl ká ʉʉ̂me.l 33îsa namá patoro na Yagúba na Yáaye–sí rááŋa ná kíeŋ arrá keéŋe namás jáá ná ka̱lɨ tɨél ná kʉrro jʉ́ŋɨ́tíyá. 34Namás in kwǎ," áíla kurro júŋe namaŋ gîs lóó in lóŋ áíláŋ kuo korol, íne bôŋ ná kɨ́bɨŋa arrá ka̱a̱lɨ́ŋ." 35Namá ittírig ta̱bʉ'ŋ nyáŋa namás kurgo'ŋ ooŋo ná jʉ́mo,ásáŋ kila mííneŋa'ŋ tin yee túga betó." 36Namá in kwǎ, "Wʉ́o abáis Jɨ–sí a̱rɨ bi a̱rɨ há̱ɨnɨ in tógólo dúi–lé âl jabúŋ a̱rɨ ɨd jâ ǎl Jɨ́ jóil. ná ila áiba ǎl ká óil."37Namá kééŋ majira–lé píŋí namá búlóŋ ná ka̱ɨŋ ná kʉŋɨe, îsa namás Patoro, Sɨmon–sí in kwǎ "Bɨ́ bʉŋɨlá? kí tin tog dog á síŋ ba̱lɨŋolabá? 38âl ba̱lɨ́ŋ na búmelsi áláŋ á gi karreba. kuo kóili áísáŋ nyiíŋíya marraŋ áila suur nyokké–ii. 39îsa namá asi keer píŋí ná inná laŋ jʉ́mo niná ǎl waar jʉ́mo.40Marraŋ ǎlmíŋ kééŋ majira–lé wá̱ɨ́ŋa, namá bʉ́ló ná kʉŋɨe asi keer, déllin iláǐŋ ná kotêiŋa áláŋ kʉ́ŋɨ́ ká̱wlɨ́ya.namás á ka̱lŋɨ́ɨŋɨba kaa síŋ aáŋal. 41ǎlbá îsa asiŋa ɨɨs–lé kééŋ majira–lé píŋí, Namá in kwǎ" Bɨ́ ba̱ɨ́ŋ sa ná umel bawíti na bʉŋɨ? ǎl soŋŋá–ii ! tin paago áláŋ Dʉldɨ'ŋ kwě–sí ka̱ttɨ́eŋa kwǎ'ŋ dóŋa kaye. 42ása bawla ná koo; dʉó áísáŋ boot aara'ŋ dû kélló âl náŋ nas kíe kaŋ."43îsa–sí kéyé: in nálaŋ ásá îsa ká̱ɨ́ŋá ná risíŋá, namá Jʉ́dɨas éla alá kééŋ kʉrêmeŋa weyye na a̱w–lé aáŋa, namás kwa soŋŋâ jólólé nás saara na dʉlgoŋa ka̱ɨŋ, na pá̱gɨŋa appáŋa na Mûsa'ŋ gʉʉdpáálíŋá, na dɨɨnꞌíŋ tɨ́bóŋá ádden káwe. 44ɨ́dé la̱sʉ́ʉs namás yeeŋa–sí ósoma dîi paalí, dʉó abás ká uto ámi âlbá yé–ii, âlbá bá̱yɨ nás íríŋa'ŋ dû baw namaŋ nîŋ baago." 45Namá îsa–lé wá̱rɨg nyaŋa namás ta̱rɨ́piyá "Gʉʉdpáálí," liya namás uto amí. 46Kwa namá îsa–sí kʉmé ná kéyé.47Kila kwa'ŋ dɨó ɨ́de ǎl kéériliŋi díg namá saar rááŋá ná pá̱gɨ'ŋ táárí dʉŋo díg–sí dɨ́ló béta. 48îsa namás in kwǎ, "kayé ná kí saara na dʉlgoŋa béla, áíláŋ Kaa bâ̱yɨ niná ǎl Ká gáárim aŋ. 49Ná kérrég kɨ́bɨŋa'ŋ kaŋ toŋ tiyyá'ŋ dɨó nás kwa–sí gʉʉd ááwlíti, na áibéélba. Marraŋ a̱rɨ ɨd ná Wʉ́o'ŋ domboreŋa toya kwǎ–le kee bá ǎ̱w ná eeŋ." 50Liya kʉrêmeŋa nyét namá kaimíe ná kundíe.51Lúrédʉŋo namás déllin harîrꞌiŋ jʉrɨ suǔr ke, namá îsa–sí díbe póítíeŋi. Kila kwa ǎl kéle áláŋ îsa–sí kěyal, 52Namá kôliŋi áláŋ yee–sí dog kěyal namás jʉrɨ kɨllʉl namá pogo kundíe ná sa̱kkɨ́ya ná dééŋ Harîrrꞌíŋ jʉrɨ júndí.53Ya̱ʉ́da'ŋ sagalꞌíŋ kwa îsa–sí kɨ́ŋʉl îsa–sí namás pá̱gɨ a̱ppʉ̂–lé keéŋe, namá pá̱gɨŋa appáŋa na dɨɨnꞌíŋ tɨ́bóŋá n Mûsa'ŋ dáálí'ŋ gʉʉdpáálíŋá nyéttin kéle. 54Paatoro namá karra ka̱rɨ lʉ́ɨ́tíeŋi–ii, namaŋ pá̱gɨ appâ'ŋ matarꞌíŋ kíli dákkin paago, namá utú'ŋ kiǐli dákkin ooŋo Wʉ́oŋa'ŋ kíli áláŋ tokké eeŋ.55Pá̱gɨŋa appâŋa na Ya̱ʉ́da'ŋ sagalꞌíŋ kwa namá kee káwe, ásáŋ dʉó kʉ́mma ná îsaa–sí ja̱nɨ kuǐ já̱bɨ́ áláŋ kawe marraŋ walá dʉó tog dog ás kumméba. 56kwa soŋŋâ îsa'ŋ írí pɨé káwe marraŋ kɨ́eŋ pɨéŋá ǎl káwe walá arrá ás ɨŋba.57Liya namás kwa dîi wá̱rɨg kawlená dééŋ írí pɨéŋá kawe na in ǎŋé, 58"Kil kámi ná in beléŋá , ꞌaláŋ in tiŋ tiyyâ–sí aw ǎl dʉó piyá, námá sooga ɨɨsꞌíŋ dɨó keer utúmó ǎl dʉó áiba ná tʉʉm." 59Marraŋ in belé–le dog walá kɨ́eŋ beléŋá arrá ás ɨŋba.60Liya pá̱gɨ a̱ppʉ̂ namá dɨ́eŋ ta̱bʉ'ŋ keera ná îsa–sí ɨŋo, "ájannibâ áláŋ jawí kin beléŋá aóla jɨɨ írí ka̱bɨ́tíyá. 61Marraŋ îsa bá dírríígiŋ ooŋon ná ʉʉ á beléŋába. Pá̱gɨ a̱ppʉ̂ namá asi keer ɨŋo Jɨ́ jáásodʉŋo lá jaŋ, Wʉ́o'ŋ kwě asá bora pattá káwe? 62îsa namáin kwǎ, "Ee, âl ká aŋ na bɨ́ áláŋ ba̱gɨ́l Dʉldɨ'ŋ kwě ǎl Wʉ́o appâ'ŋ dóŋá súru'ŋ ere ǎ̱w ná kí jaawila'ŋ kútuŋa'ŋ ʉ́ndʉl.63Pá̱gɨ a̱ppʉ̂ namá kééŋ jʉrɨŋa nyééra asá suúr kééŋá, Namá in kwǎ, "kaáŋ ʉʉ̌ŋɨ–ii ná naa kʉ́ŋɨ́ kwǎ kin–lé soŋŋâ bóil? 64kelbámi ǎl Wʉ́o–sí ŋanyíŋ wala bɨŋa ay–ii gîs lóóŋ namá kwa nyét in ka̱a̱sɨŋɨ âl wáyyiŋŋi–ii . 65Kwa dîi namás kayé ná kʉrgo kiŋítíyá na kʉ́ŋɨ́s kɨrgʉl na kí koŋa'ŋ da̱ldʉ́ma dɨb kanníyá, na in si kámiŋa áisa juwa kii nái taan.66Liya namá wʉoŋa–sí dóŋa kayé ná pulá káwíe: Paatoro in kwǎ îsa–sí ása á loŋba, ila dɨo ǎl Paatoro toŋ duu kwaŋꞌíŋ matʉarꞌíŋ kéŋá ná ǎ̱wɨŋɨ namá Pá̱gɨ a̱ppʉ̂ kʉŋo'ŋ kwě nɨw táárí dʉŋo éla nás dééŋ kíli betel . 67ǎlbá Paatoro–sí já̱gɨ́la ná tukké ɨndel namá tullé dákkin diŋ já̱gɨ́la namás in kwǎ, "Jɨ́ dog âl kí ila îsa Nazarʉat–dʉŋo baáŋá ," 68namá íríŋí namá in kwǎ, "ása á aluŋba." walá dééŋ arrá ála á a̱rɨ́ŋélba jɨ́ kaáŋŋi–ii ná jírsiŋ." namá toŋꞌíŋ tʉ́sʉ́–le nyaŋá namá zoŋga kómóla.69Kwě nɨw táárí dʉŋo namá Patoro–sí asi keer já̱gɨ́la namás kila kwa–sí ǎl ɨ́de kéériliŋi in kwǎ, "In dʉó ǎl îsa'ŋ kwa–léi!" Paatoro namá úríŋí namá in jáwí ká îsa'ŋ kwa–lé áláaŋba. 70ǎlbá ni niin kʉ́ʉl kila kwa ǎl Paatoro'ŋ kíli kéériliŋi namás Paatoro–sí in aáŋé kíǎlbá kíeŋ baŋ jɨ́ âlbá Ja̱lɨ́ɨl dʉŋo jaŋ."71In tin–lé namás jáá ná nááleŋ pi–ii nás Wʉ́o–sí já̱bɨ́tɨ ká walá ila dʉó–sí dog ásaá aluŋba ǎl bɨ́ dééŋꞌíŋ bírsiŋ. 72In dálaŋ zoŋga namá dog asi keer kómóla liya Patoro–sí namá ila belé ta̱bʉ'ŋ éla asá îsa in kwǎ, "a̱dɨd ná zoŋga asiŋa a̱w á kómólaba jɨ́ áláŋ asiŋa ɨɨs in juwa ka–sí áisa á jaluŋba ," Liya Paatoro namás jáá ná koom.

Chapter 15

1Pilát ná îsa–sí jánsá já: Elelꞌíŋ kí subu'ŋ dɨldɨl, pá̱gɨŋa appáŋa na dɨɨnꞌíŋ tɨ́bóŋá na Mûsa'ŋ dáálíŋ gʉʉdpáálíŋá namá Ya̱ʉ́da'ŋ sagalꞌíŋ kwa nyéttin kɨ́sɨ́ŋʉl ná ka̱a̱sɨŋɨ. Namá îs–sí dóllin kɨrsol nás ká̱rgɨ́e nás Pilát–lé keéŋe. 2Pilát namá îsa–sí ɨɨŋo, "Jɨ́ Ya̱ʉ́da'ŋ la ába kuri jaŋ?" îsa namá in jáwí " Ee," 3dɨ́eŋ ába kuri aŋ innálaŋ abá jɨ́ jáámiŋ, pá̱gɨŋa appâŋa namá îsa'ŋ írí dɨlɨ́maŋa soŋŋá káwe.4Pilát namá dog asi keer píŋí ná ɨŋo, "ájanni bâ áláŋ kɨ́eŋ jɨ́ŋoŋa–sí jawí? kil jâ ja̱nɨŋa ay–ii gî írí kiŋítíyá. 5Marraŋ îsa walá á jáwíba, Pilát namás pírjiŋ piyá.6îsa–sí kí waí si kándé: írí jándó'ŋ soga–lé, Pilát ná kééŋá túmná bá ja̱nɨ dʉŋo tog júndíeŋi–ii, ila ǎl kwa soŋŋâ aáŋé áláŋ ka̱rʉ́ʉl, 7ila dɨo namá túmná ja̱nɨ dʉŋo díg kééŋá ná Barabbas ka̱rɨ̂ŋɨ ná kí wéyyé kwǎ'ŋ arrá túmná kayé wayíŋ ja̱nɨ'ŋ ʉʉ́ŋ kila soga–lé asá yeeŋ wéyyé ka̱gɨe. 8Kwa soŋŋâ namá dorol kɨŋɨ namá Pilát–lé keéŋé ná kɨ́ŋʉl áláŋ tumná'ŋ ja̱nɨ dʉŋo dííg a̱ndɨ júndí niná ǎl áddí jʉ́ndɨ.9Pilát namá ɨŋo bɨ́ bóilgíla áláŋYa̱ʉ́da'ŋ ába kuri–sí a̱ŋgɨ undí, 10"Pilát ása lóóŋá pá̱gɨŋa appâŋ îsa–sí ɨ́de ása iláiŋ ʉʉ̌ŋ kéle nás yeeŋ kwas kilmaŋa pukká ka̱ɨŋ. 11Pá̱gɨŋa appâŋa gal namá kila kwa–sí in kʉrro kaníe asáŋ Pilát–sí in ásáŋ áláŋ Barabbas a̱ndɨl júndí ná jee.12Pilát namá asi keer kila kwa soŋŋâ–sí ɨŋo, "Bɨ́ bóil ásáŋ in dʉó–sí kaa â in dʉó ǎl bɨ́ inbaw ǎl Ya̱ʉ́da'ŋ ába kuri–ii?" 13kila kwa soŋŋâ namá asi keer "ʉrʉ́ ka̱ldɨ́e , ása ká̱ldá̱bʉ–lé ja̱wgɨ́!"14Pilât namá in ɨɨŋo, " kaáŋ ʉʉ̌ŋ? yé kaa ja̱nɨ piyá marraŋ ʉrʉ́ ila–lé soŋŋá ka̱ldɨ́e, "ása ká̱ldá̱bʉ–lé ja̱wgɨ́ yaag." 15Pilât namá kôiliŋi áláŋ kila kwa–síkilmaŋa sɨmmó piyá álá kɨ́sɨ́ŋʉl, namá barabbas–sí a̱ndɨ júní ná nyaŋá, namás kééŋ ka̱lda̱ga sís in kwǎ áláŋ îsa–sí kí degêr ka̱ldɨ́ya, nás ká̱ldá̱bʉ–lé ka̱wgɨ́ya.16Ka̱lda̱ga nás îsa–sís baája káwe, (Ka̱lda̱ga namás îsa sís toŋ kuri'ŋ matâr–lé kééle)in namá lóó ila–ii ǎl dɨlmon dêlé kee, namá ka̱lda̱ga nyét kɨ́sɨ́ŋʉl. 17Namás garaŋ bʉ̂bʉ púwa kiŋíe namás ga̱w ta̱bʉ'ŋ kayé ila ǎl yeeŋ kí kurúŋá kíyá kwǎ'ŋ bááráŋá ká̱tɨ́gʉl, namá îsa'ŋ írí karjaja káwe naŋ awsa kiŋíe. 18kasá'ŋ sog soŋŋâ dî joóŋ Ya̱ʉ́da'ŋ ába kuri!"19Liya namás kayé ná kí bɨlɨl ta̱bʉ kalde, ná kʉrgo kiŋíe naŋ dû kí kʉrŋo ká̱wɨ nás kɨ́tɨ́méli ása yee kʉ́meli. 20Asábá ka̱lda̱ga îsa'ŋ írí kɨ́eŋ karjaja kágíe, namás ila garaŋ bʉ̂bʉ púwa suúr ka̱rʉ́l, namá kééŋ jʉrɨŋa ulúga kawíe nás kiŋíe nás ká̱rgɨ́e nás keéŋé ásáŋ ká̱ldá̱bʉ–lé ka̱wgɨ́ya. îsa–sí ká̱ldá̱bʉ–lés ka̱wgɨ́e. 21Namá sɨmon Sâren rǎ̱y kééŋa náas betel. Ka̱lda̱ga namá kɨgɨ́e álá îsa'ŋ ká̱ldá̱bʉ bǎw, sɨmon alá Ali Zandar na rubusꞌíŋ bâ aáŋá.22îsa–sí namá Gulgusa keéŋe (ǎl dééŋ arrá in lóŋ "ǎl dééŋ arrá i lóŋ Gulgula'ŋ lóó"). 23ɨ́de namás kira dî kaníe asá kí dawa úrríŋá ásáŋ wa̱yɨ suúr jɨ́yal marraŋ îsa namá íríŋí áláŋ baa. 24Namás îsa–sí ká̱ldá̱bʉ–lé ka̱wgɨ́e, liya namás kééŋ jʉrɨŋa–sí arrá ka̱bɨ́e, áláŋ ka̱gɨ́lal ki–ii níŋŋi áláŋ kila jʉrɨŋadɨó dííg baw.2528ásá yee ká̱ldá̱bʉ–lé ka̱wgɨ́e. 26kí sobu ááŋá tin tiise'ŋ aáraŋa–lé dééŋ írí namá ósom kéŋá asá in pulŋítíeŋi, kaáŋ ʉʉ̌ŋŋɨ nás yee ɨ́de ka̱wgɨ́e, "ná in árden ɨndel in ǎl Ya̱ʉ́da'ŋ ába kuri–ii." 27namá ja̱nɨŋa kwǎ kwa a̱w ka̱ɨ̌ŋ nás kí kɨ́eŋ arrá ka̱wgɨ́e namá dííg dééŋ dóŋá súru'ŋ ere kéŋa na dííg dééŋ dóŋá goro'ŋ ere.3029Kwa asá kí ila lóó'ŋ dakki kandeliŋi–ii, Namá îsa–sí ká̱nyɨŋɨ. Ná ta̱bʉŋa kɨrtɨŋ na ʉrʉ́ kaldiŋi–ii, "hô baája! ǎl in já̱mɨŋɨ áláŋ toŋ tiyyâ–sí jaw ná asi keer soga ɨɨsꞌíŋ dɨó jʉtʉ́ó, Dɨ́ɨ́ŋ suur si jopó ná ká̱ldá̱bʉ'ŋ írí jʉpʉ́ŋó!"31Pá̱gɨŋa appáŋa namaŋ Mûsa'ŋ gʉʉdpáálíŋá, dog si îsa–sí baája káwe, Suur sís in ká̱mɨŋɨ ása kwa kerŋa–sí jopo , marraŋ dééŋ suur–sí taga ása á jopoba. 32Abá jááso dʉŋo–ii na Israíílíŋá'ŋ ába kuri–ii, kaál ká̱ldá̱bʉ'ŋ írí bʉ́ʉ́ŋó, námá ka̱gɨ́l ná lia see kâ̱y." Kila ja̱nɨŋa kwǎ asá kí îsa arrá ka̱wgɨ́e dog yee ká̱nyɨ́ŋʉl.33îsa'ŋ wayí: kí dʉlé'ŋ sibîr namá lóó dɨkkó eŋa, namaŋ in nálaŋ kééŋá namaŋ tin ɨɨs paago. 34Tin ɨɨsꞌíŋ ááraŋa–lé îsa namá ʉrʉ́–kɨ́rɨ́rɨ taan, Elói–ii, Elói–ii lámma sabassáani?" namá dééŋ arrá in lóóŋ, " dúíŋ Wʉ́o dúíŋ Wʉ́o, kaáŋŋ–ii nái–ii jundí?" 35Kwa ǎl ɨ́de ka̱ɨ́ŋ ná kééreliŋi namá ila belé kil kámmíe ǎl îsa kwǎ, "Namás kayé ná in kámiŋa ǎl ba̱gɨ́l âl ila–ii nás ilíya–sí ta̱rɨ́pi."36Dɨ́eŋ dɨó dííg namá sa̱kkɨya ná nyáŋa ná ispônyji–sí kí kira ranynyâŋa lɨɨma, namá bɨlɨlꞌíŋ írí já ná írí já̱gɨ, ásáŋ îsa–sí íní ná baa. Namá in kwǎ, "a̱á̱ âl kááno ná ka̱gɨ́l abá in lóŋ áláŋ ilíya éla ná dû jópó." 37Liya îsa namá ʉrʉ́ óórriŋ taan, liya namá way. 38Toŋ tiyyâ'ŋ sitâra miín dû–lé írí túlé tʉ́rrɨŋ nyéériŋa ná a̱w ŋááríŋí.39Namá roomâníŋá'ŋ ka̱lda̱ga pírí'ŋ ta̱bʉ díg kééŋá ná îsa'ŋ tʉbʉ'ŋ eré kɨréliŋi, ila ta̱bʉ albá ila dorá já̱gɨ́la ǎl îsa kíe way, "Namá in kwǎ in Dʉó kí see'ŋ see ása Wʉ́o'ŋ kwě dee kéŋá." 40Yáaŋa dîi ná karra ka̱ɨ́ŋ ná ka̱lʉweŋi, ǎl dɨ́eŋ dɨó dííg Moo Majdalâni aáŋá, na keer (Moo Ya̱gʉ́ba ittî kʉŋo na ɨ́sɨba'ŋ íya aáŋá) , na yáa keer namá Solome aáŋá. 41Yáaŋa ǎl Ja̱lɨ́l–lé ka̱ɨ́ŋ dog nîŋ yee ka̱rɨ kʉ́lɨ́tíyá na dog sîŋ kééŋ ájíŋále kányíŋtíyá. Yáaŋa kerŋa soŋŋâ ka̱ɨ́ŋ alá kíeŋ Jursalâm arrá kéle ná dog ɨ́de ka̱ɨ́ŋ.42îsa'ŋ jʉrrɨ́: Kí arra'ŋ addɨ âl Mooŋa'ŋ soog á paagoba, ǎl Ya̱ʉ́da kɨ́eŋ ʉ́dóŋá aasila kawiŋi–ii. 43Dʉó dííg ná ɨ́sɨb Irimáásí–dʉŋo ka̱rɨ̂ŋɨ, ná nii ka̱kkɨ́ré aáŋá ná Pilât–sí îsa'ŋ kʉʉlꞌíŋ ɨŋo, ɨ́sɨb Ya̱ʉ́da'ŋ sokoj sokojꞌíŋ kwa'ŋ dɨó díg kééŋá ánnîŋ saasoŋá ba̱gɨ kawe. Na yédog âlkééŋá ná jaana áláŋ Wʉ́o'ŋ kuriŋ éla. 44Pilât namás pírjeŋ piyá îsa námáŋ âl way; Namás roománíŋáŋ ka̱lda̱ga píríŋ ta̱bʉ–sí dɨó ta̱rɨ́ piyá áláŋ ɨŋó nás kwǎ îsa waar lá way. 45Asábá rooáníŋá'ŋ ka̱lda̱ga pírí'ŋ ta̱bʉ ila belé kwǎ. Pilât namá ɨ́sɨb–sí îsa'ŋ kʉʉl dóŋa jáá. 46ɨ̂sɨb namá kapan jula ná kʉʉl–sí ká̱ldá̱bʉ'ŋ írí baago namá kí kapan nɨo,namá ila gʉbbo'ŋ dɨó jáá ǎl dɨ́tón–lé ka̱rʉ́ʉl, namá dɨ́tó mʉŋgʉlʉg piyá nás turba'ŋ tiǐrriŋ dakki nyáŋa. 47Moo Magdalâni na Moo Ya̱gʉ̂ba na ɨ́sɨbꞌíŋ íya yee ka̱gɨle ǎl–si kolpol .

Chapter 16

1ǎlbás moo'ŋ soog beto Moo makdáláni ná Moo Yagʉ́bi'ŋ íya na salome nás sʉla mʉrela kulé ásáŋ jásodʉŋo'ŋ suur sí kulíya . 2Kí jámáŋa'ŋ soga'ŋ súbu asá loo subu ka̱ɨŋa ǎl kólíŋí'ŋ soga'ŋ diig lé yeeŋ namás kawle ná turbá ka̱nnɨ́ŋɨ.3yeeŋ dǒra ǎl ka̱nnɨ́ŋɨ namá in kámíŋi, ' ii gí síŋ ila dɨ́tóŋ tuga jawí turba'ŋ ʉdo?. 4ǎlba loo írí ka̱gɨlé namá, ka̱gɨlé ná ila dɨtóŋ tuga jáwíŋ, ilá dɨtóŋ namá saa appâ kééŋe5ǎlba gʉbó dɨó ka̱rɨ́yá namá jurɨ́ juŋodʉŋo ka̱gɨlé,ná tuge patta jíbbe jíŋí, ná kí saba surû'ŋ ere a̱w .yeeŋ sí namá ka̱lɨ́ tɨ̌o dʉó nmás in kwǎ,' ka̱lɨ́ ai tɨ̌oba. 6bɨ́ ísa nazarǎtdʉŋo sí bóel asá ká̱ldábʉ lé a̱wgé yé sí asá Wʉ́o sǎlla piá, ǎl ilá loo sí ba̱gɨ́l asá dee–lé kʉlpol. 7maraŋ ǎl boo nás kééŋ Majira sí ná Potoro sí in bwǎ yé Galilɨe dɨ́eŋ ta̱bʉŋ dee–ii hílá áláŋba in ba̱gɨ́l inná ǎlbas yé kwǎ8Nyáŋá ǎlba ka̱kkɨ́e ná turba sí kúndé, yeeŋ sí namá ka̱lɨ́ tɨ̂o naŋ sí ila ʉʉ pirje eŋa.wala dʉó tog biir sí ás ááŋéba ɨdɨ̂ɨŋ ná yeeŋ sí ka̱lɨ́ tɨ̌o9Sarreŋ kí subú ísa namás Moo makdáláné sí lóŋóla ǎl yé, dee–lé Sitana sabé raŋa. 10yé moo namá nyáŋá kila kwa sí kwǎ ǎl ka̱ɨŋ ná komíŋi na mʉnɨŋá ka̱ɨŋ. 11ǎlba in kélámmíe asá ísa sâlla eŋa naŋ Moo ja̱gɨ́la, wala saa ákéyéba12jásodʉŋo namás kééŋ Majira a̱w sí lóŋóla, ila jásodʉŋo naŋ dog kééŋ Majira kerŋa a̱w sí lóŋóla ǎl dɨ́eŋ dǒra ka̱ɨŋ elle lé ka̱nnɨ́ŋɨ. 13yeeŋ namá kûwŋie nás kɨ́eŋ bǎrŋa sí ááŋe maraŋ dog saa ákéyéba yeeŋ sí14asába soga niníŋ kʉ́ŋɨ́ jásodʉŋo namás wa̱yɨ na a̱w sí lóŋóla ila dɨo ǎl ka̱ɨŋɨ ná nʉŋ káméŋí namá úpúrí ɨdɨ̂ɨŋ ná kila kwa sí see kákéyéba ǎl yé sí ka̱gɨ́lé asá yé sâlla eŋa. 15namás in kwǎ ǎl dɨ́ldɨ́ŋ dɨó bɨlŋɨ nás kwa sí nyét belétullé bulŋí . 16Dʉó nái seetɨ̌o ná liiŋo áláŋ bás jopóŋó, maraŋ dʉó bi dʉó nái see ái tɨ̌oba áláŋ bálóméŋ eeŋ17Ná kin ósoma ná pirjéŋa áláŋ kí kíla kwaŋ jɨ́ya ǎl gí seejɨ̌okwa gé ná seejɨ̌okwa kí kona áláŋ kʉo bûrbaŋa kéréŋéli naŋ níŋ kí kálíta kɨ́woŋa kírsíŋol. 18Ná áláŋ kʉ̂mtɨ́ kí koŋá írí ká̱gɨ́yal, ná síír ilá ka̱bɨ́ ǎl kwa sí ɨ́rɨ̂w a̱rɨ tog bɨɨr áláŋkábʉloba, ná ába kɨ́eŋ kóŋá wajanaŋ írí kayé wajana básáŋ appé kɨ́a̱ŋɨ19ǎlbá Loŋpii îsa yeeŋ– sí ínnálaŋ risiŋo ila Loŋpii îsa namá jawíl bawíŋi ná Wʉ́o'ŋ kóŋá surúŋ ere koŋo. 20ilá kééŋ Majira namá ka̱wŋi nás in belétulléŋ kírsíŋa loo bi loo lé ná Loŋpii'ŋ ósoma pirjéŋá ná yeeŋ sí tabbeŋ pii.

Luke

Chapter 1

1Li–ii kwa soŋŋâ kʉrro kané, ná kila aldíŋá rímmeŋ káwe kila ʉ́dóŋá'ŋ ǎl dáíŋ tâs–lé ɨŋɨ, 2Alá îsa'ŋ ŋiŋ risíŋá in ǎila kɨŋa kila kwa kaníe, kwa kɨd alá waar ka̱gɨle namá ila belé'ŋ táárí kwǎ kɨŋɨ. 3Na naa ǎl ká kúdííŋ dorol miǐn waar kin ʉ́dóŋá–sí nyéttin táráásiŋ kwě'ŋ a̱gɨla, ka–sí dog gîs tullélóóŋíti dúíŋ sagal Sopilaas, 4áísáŋ jɨɨ aldí terere rímmeŋâ, áísáŋ jɨɨ in beé see eeŋ aísa jɨɨ káwlíe.5Yáaye jálíŋodʉŋo'ŋ Da̱a̱rɨŋꞌíŋ Súrrin jâ: ába kuri Hiródꞌíŋ tin–lé Ya̱ʉ́da'ŋ pá̱gɨ kéŋá ná in ka̱rɨ̂ŋɨZa̱kkrɨ́ya ná a̱bɨla'ŋ dorá'ŋ kwa–lé aáŋá na dééŋ yáa'ŋ kwě a̱lɨ́zabés a̱rʉ̂nꞌíŋ atineaáŋá. 6Yeeŋkwa a̱w dog Wʉ́o'ŋ ere wá̱rɨga ka̱ɨ̌ŋ, ila namá dééŋ arrá in lóŋ Loŋ piíŋ káálíŋtá na koraŋ nyét–lelôm ás ka̱ɨ́ŋba. 7Marraŋ yeeŋ dogólá ás ka̱ɨŋba ɨdɨɨ̌ŋ ná a̱lɨ́zabés baaru aáŋá, na yeeŋ kwa a̱wdog appâ kɨŋɨ.8Asi díg asá Za̱ka̱rɨ́ya'ŋ kwǎ'ŋ táárí'ŋ della aáŋá, yé Wʉ́o'ŋ ta̱bʉ'ŋ pá̱gɨ aáŋá nás Wʉ́o–sí táárí píéŋí. 9Na yee–sí kí aara'ŋ ja̱bɨ́ ka̱á̱ŋʉl kí kila koraŋa alá pá̱gɨŋa–sí kǎwŋeli, álá Loŋ piíŋ toŋ tiyyâ–lé jee nás sʉ́ʉ́lá̱ sʉ́ʉ́l piyá. 10Na abá sʉ́ʉ́lá̱'ŋ jʉɨ́ŋ tin paago kwa soŋŋâ ǎl paál ka̱ɨ́ŋ ná kʉ́meliŋ–ii.11Za̱ka̱rɨ́ya–sí namá Loŋ piíŋ meleg lóóŋóla ná sʉ́ʉ́lá'ŋ saba gôboŋá'ŋ saba súru'ŋeré kééŋá ná kɨɨréliŋi–ii. 12ǎlbá já̱gɨ́la namás bíí namá ka̱lɨ tɨ́o nás jáá ná kítíŋ. 13Marraŋ melegnamás in kwǎ,"Za̱ka̱ríya ka̱lɨ aítɨ̂ba, Wʉ́o áisa dɨ́ɨ́ŋ jʉ̂m kelamí. Dɨ́ɨ́ŋ dʉó'ŋ yáa Alízabes áláŋ kwǎdee tɨɨ̂ námás kona Yáaye janí.14Na jɨɨ áíláŋ bát kilmá sɨmmó eeŋ, Na áláŋ kwa soŋŋâ–sí dééŋda̱a̱rɨŋꞌíŋ írí kilmaŋa sɨmmó ɨŋɨ. 15ɨdɨ̂ǐŋ ná Loŋpiíŋ kʉ́ŋɨ́–le. áláŋ soŋŋâ appá–ii, Na yé kira walakira ka̱kkɨ́reŋa asá kwa–sí tɨɨlɨ péllét áláŋ á baaba, NA ásáŋ miǐn dééŋ íya'ŋ dɨó kí kuo tiyyâŋapis eeŋ.16Na ásáŋ Israílíŋá'ŋ kwa soŋŋâ–sí Loŋpii dɨ́eŋ Wʉ́o–lé wá̱ɨ́ŋa. 17Yé áláŋ Loŋpiíŋ eré ɨlŋɨ́Elíja'ŋ kʉo na kʉrro'ŋ dɨó, ásáŋ bâŋa–sí kɨ́ kɨ́eŋ dogólá'ŋ suuleŋ piyá na kwa asá ba̱gɨ á ka̱ɨba nákwa wá̱rɨga'ŋ rɨɨŋ íní ná wá̱rɨga kawŋíyal na áláŋ kwa–sí ásíleŋ piyá ná Loŋpii–lé kawŋíyal.18Za̱ka̱rɨ́ya namá meleg–sí ɨŋo, " Na ká inîǐŋ arrá ay–ii níŋ aráŋ? Ná ká̱ dʉóbain eŋa na dúíŋ yáa'ŋkwě naŋ dog yáa toy–ii eŋa. 19Meleg namá in jáwí, " Ká Jɨbrɨ̂l aŋ, ká Wʉ́o'ŋ ta̱bʉ'ŋ éérél. Kaaádden gî káwe áísáŋ jɨɨ írsíŋo na áísáŋ in belé tullê wa. 20Na naa jɨ́ áláŋ dirrig jôŋ ná taga ájírsíŋobaʉ, namaŋ nîŋ ʉʉ eŋ, iláiŋ ná jɨ́ dúíŋ belé see á jeyába ila ǎl dúíti áláŋ dééŋ tin tullê–lé seeeŋ."21ila tin–lé kwa namá Za̱ka̱rɨ́ya–sí kaane, kila kwa–sí namás pirje eŋa Za̱ka̱rɨ́ya toŋ tiyyâ'ŋdɨó innâŋ kurrá kaáŋ ooŋo. 22ǎlbá tawrá koro namá toyŋo ásáŋ kwa–sí risíŋó, yeeŋ namás kɨ́wéyé âl toŋ teyyâ'ŋ dɨó jaluŋa dííg já̱gɨ́la iláiŋ ná yé kééŋá nás kwa–sí kí torí arrítíeŋi marraŋ báská̱ɨ́ŋá ná tóíŋ áláŋ risíŋó. 23ǎlbás dééŋ táárí'ŋ tin agíŋí namás ja̱ɨŋo ná tóŋ píŋí.24Asá bá in tin beto, dééŋ yáa'ŋ kwě Elízabes namás oome eŋa namá kí kôlda oos díítinꞌíŋ ooŋo. Yé yáa namá in kwǎ, 25"in ka–sí áísa Loŋpii piá kila ayéŋá'ŋ dɨó ǎl toy eŋa yé áísa kaa tʉllɨŋ pulŋínamá dúíŋ ôra–sí kwa'ŋ tâs–lé túga jáwí."26îsa'ŋ da̱a̱rɨŋꞌíŋ kwa waar si súrren káwe: Elízabesꞌíŋ kʉʉlɨŋꞌíŋ kôlda oson–dígꞌíŋ dɨó Wʉ́o namás meleg Jɨbrɨ̂l–sí Ga̱lɨ́ɨlꞌíŋ deem Nazaras–lé ádden piá, 27Kwě nɨw selbé–le asá ila dʉó tɨ́o ásáŋ jee alá ɨ́sɨb ka̱rɨ́ya, asá Da̱ʉ̂dꞌíŋ atine aáŋá na ila Selbé'ŋ kona Moos ka̱ɨ́ŋ. 28Meleg namá dêlé nyáŋá nás in kwǎ,"Jaiŋ–lá Jɨ́ ǎl dɨ́ɨ́ŋ tʉllɨŋ saasoŋá eŋa Loŋ pii kíe baŋ. Moo–sí kí kééŋ beléŋá ila namás bát ta̱bʉ urruŋo 29Namás jáá ná ʉrgʉl áláŋ dééŋ arrá rááŋ in kaa dóŋá'ŋ janí–ii.30Marraŋ meleg namás in kwǎ, "Moo ka̱lɨ péllét ái–ii tɨɨ̌ba, iláiŋ nás Wʉ́o–sí dɨ́ɨ́ŋ rɨɨŋ tullé eŋa. 31Jɨ́ ásáŋ dɨo dʉŋo jeeŋ námás kwě dee ja̱a̱rɨ námás kona ' îsa' janí. 32Na yé áláŋ dʉó appâ–ii na áláŋ Wʉ́o appâ kʉŋo'ŋ kwě dee ka̱rɨ́ya. Na Wʉ́o Loŋpii áláŋ yee Wʉ́o Da̱ʉ̂dꞌíŋ kʉtɨ íní. 33Na yé ásáŋ Ya̱gʉ̂bꞌíŋ toŋ bóyé ná dééŋ–i móllóg na dééŋ kʉʉrɨŋ pélét á síŋ a gíŋíba."34Moo namá meleg–sí ɨŋo, "Na in niiniŋ ay–ii níŋ eeŋ alá ká selbé aŋ? 35Meleeg namá in jáwí,"Kʉo tiyyâŋa áláŋ dɨ̂ɨ–lé bʉʉŋol, na Wʉ́o appâ kwaŋꞌíŋ kʉrro áísáŋ nima pɨ́ya̱. Na kwě tiyyâ alájanni áláŋ ja̱a̱rɨ áláŋ Wʉ́o'ŋ kwě dee ka̱rɨ́ya.36Namaŋ Elízabes dɨ́ɨ́ŋ aal ǎl in nâŋ toyy–ii dog ásáŋ kwě kee. Alá yé in kwǎ, âl baaru–ii mááŋ ása kôlda oson dííg kee nás dɨo dʉŋo–ii. 37iláiŋ ná a̱rɨ á keba ása Wʉ́o–sí tárrá–ii. 38Moo namá in jáwí, "Ká Loŋpiíŋ koy–ii aŋ. kalâŋ gîs a̱rɨ ila eeŋ alá jɨ́ juwa." liyáŋ meleg namá júní ná nyáŋa.39Moo Elízabesꞌíŋ nyáŋa ila tin–lé Moo namá ásíleŋ eŋa ná kájíleŋ piá ná Jʉ̂dɨya'ŋ pʉ́gó'ŋ ba̱rʉ'ŋ deém nyáŋa. 40namá Za̱ka̱ríya'ŋ tóŋ ká̱rɨ́ ná Elízabes–sí dóŋá íní Elízabes. 41ǎlbá Moo'ŋ dóŋá'ŋ janí ila kilamí kwě dééŋ dɨó namás ʉ́ʉ́rʉ́óla, Elízabes namás kí kʉo tiyyâŋa pis eŋa.42Namá jɨlɨ́l piyá ná in kwǎ, "âlbá jɨ́ jaŋ yáaŋa'ŋ dɨó náis bora pattá káwe, na bora pattá jâ ila kwě'ŋ–ii asá dɨ́ɨ́ŋ dɨó kee. 43Marraŋ kaáŋ ʉʉ́ŋ ŋɨ náis kaa in ʉʉ tullé eŋ, áláŋ dúíŋ Loŋpiíŋ íya dûy–lé ʉ́ndʉl áíláŋ kaa já̱gɨl? 44Péttin ǎlmíŋ dɨ́ɨ́ŋ dóŋá'ŋ janí dúíŋ dɨ́lo paago, kwě dúíŋ dɨó bá kí kilmá'ŋ sɨmmɨŋ ʉ́ʉ́rʉ́ ŋóla. 45Bora pattâ–ii alá ila belé see jeyá alá Loŋ pii kwǎ, na yee ila belé básíŋ see eeŋ."46Moo'ŋ kona asá yé kíeŋ Wʉ́o–sí mʉjjé pi–ii: Moo namá in kwǎ, "Dúíŋ kuy–ii Loŋ pii–sí ba̱gɨ pi–ii, 47Na kúíŋ kʉo–sí ná kilmaŋa sɨmmó ge Wʉ́o dúíŋ jopó dʉŋo'ŋ ʉʉ̌ŋ.48ɨdɨ̂ɨ́ŋ nás yee–sí koy–ii da̱lʉ̂llꞌíŋ lóóŋéli kwa miǐn attô namaŋ porreŋa nyét báŋ gíŋ borapattá ka̱rɨ́ya. 49iláiŋ nái Wʉ́o appâ gîs kaa a̱rɨ appâ piyá tiyyá bás kééŋ kona gé.50Na dééŋ urma kila kwa–lé péégél ǎl yee ka̱lɨ kaawe, porreŋa bi porreŋa ǎlbá kʉ́ndʉla. 51Yé kí kééŋ kʉrro ʉ́dóŋá appâŋa piyá kí dééŋ durú, yé kila kwa–sí nyét perra piyá asá kí kɨ́eŋ kʉrro doŋgóré kɨ́ndélíŋá.52kʉrɨŋa sís dû wá̱ɨ́ŋŋa kɨ́eŋ kʉttɨŋa–lé, marraŋ namá da̱lʉ́la–sí írí já̱gɨ. 53Yé kwa durŋa sís kíʉ́dóŋá tulléŋa pispiá, namá marraŋ kawâjja–sí pʉttôŋa–sí ádden piá.54Yé dééŋ koy–ii Israîl–sí saas nyiǐŋí ásáŋ á yɨ́alba ásáŋ urma kee 55Namaŋ Biráim–sí kí kééŋ atineŋaŋ namaŋ níŋ kee (in náiŋ asábá yé kééŋ Wʉ́oŋa ta̱bʉŋa kwǎ–sí kwǎ."56Moo kí Elízabes dákkin kôlda ɨɨs–si kʉʉ́ŋɨnamá tóŋ píŋí. 57Yáaye jálo dʉŋo'ŋ da̱a̱rɨŋ: Asábá ila tin dakki piá áláŋ Elízabés kiri, bá kiri namákwě dee ééla. 58Jɨɨrána na aala namá in kel kámmíe ása yee–sí Loŋpii urma appâ paalí, namákíeŋ kilmaŋa sɨmmó arrá tág ɨɨŋɨ.59Soog oson na ɨɨsꞌíŋ–dɨó namá kɨ́sɨ́ŋʉl asáŋ ila kwě–sí kande naŋ kôli ásáŋ kona kí dééŋ bâ Za̱ka̱rɨ́ya'ŋ kaníya. 60Marraŋ dééŋ íya bá jáwla ná in kwǎ, "Lôlo Kééŋ kona ásáŋ Yáaye gé." 61Yeeŋ namás in aáŋé kɨ́ɨ́ŋ ala'ŋ dɨó dʉó ála á keba nás kila kona kee."62Liya namás dééŋ âba–sí kí jiǐma kiimé, ásáŋ in kʉ̌mal kwě–sí kona ay–ii síŋ kaníyal, 63Yénamás in kwǎ ásáŋ loo kéélal, namás in rímmeŋ piyá kééŋ kona ása Yáaye gé. Kwa–sí namáspirje eŋa.64In nálaŋ ʉto namás jáá ná pa̱a̱lɨ́ŋtɨ na dééŋ dáálí nás perra jállíŋ namás tuuŋa nárisíŋ nás Wʉ́o–sí bora pattá pi–ii. 65kééŋ jɨɨrá̱na–sí namá ma̱y eŋa. Pʉ́gó'ŋ ba̱rʉ ǎl Yôda kééŋá. 66Namá kila ʉ́dó nyéttinꞌíŋ risíŋá, kwa nyét ǎl in belé kil kámmíe namás kí kilmaŋa kábé, namáskayé ná in ká miŋa? "bát yíe in kwě dúíti áláŋ kii eeŋ, bá iláiŋ kééŋá ná Loŋpiíŋ dóŋá kí kíe ka̱ɨ́ŋ.67Za̱ka̱rɨ́ya'ŋ kona: Dééŋ bâ Za̱ka̱rɨ́ya namás kí kuo tiyyáŋa pis eŋa, namás Wʉ́o'ŋ belé risiŋonamá in roo, 68"ǎ̱w ná bora pattâ Loŋ piíŋ–ii Isríílꞌíŋ Wʉ́o iláiŋ ná éla ásáŋ kééŋ kwa–sí nyiŋí násjópó.69Yé kɨŋa–sí gis jopó dʉŋo ka̱kkɨ́re ééla dééŋ koy–ii Da̱ûdꞌíŋ tóŋ. 70(In nálaŋ alá Yé kí dééŋdomoŋ kwǎ tiyyâŋa'ŋ dorá tóóríg kwǎ), 71áísáŋ káíŋ gârima–lé na kwa nyét áila kɨŋa̱ kanane–lélópó.72Nás káíŋ Wʉ́oŋa–sí urma paalí náŋ dééŋ sǎrta tiyyâ lóŋíti, 73Sǎrta'ŋ a̱lɨ́pe ila asá dáíŋ Wʉ́oBirâim–sí já̱bɨ́. 74áísáŋ kɨŋo káíŋ kârima'ŋ koŋa–lé jópó,áíláŋ kʉrro íní nás yee táárí kâ na asáŋka̱lɨ kiǐlma á kaŋba, 75Kí tɨyyɨŋ na kí wa̱rɨgɨŋ na dééŋ ta̱bʉ'ŋ eré kí káíŋ sooga nyéttin.76Na jɨ́ dúíŋ kwě, jɨɨ áíláŋ Wʉ́o appâ kʉŋo'ŋ domoŋdʉŋo ka̱rɨ́ya ɨdɨ̂ŋ ná jɨ́ áláŋ Loŋpiíŋ ta̱bʉ'ŋ eré joo nás yee dorá joo ásáŋ kééŋ kwa–sí jopóŋó'ŋ, 77domoŋ jaagó kí ila dorá ásŋ kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋa jááso .78Dáíŋ Wʉ́o'ŋ urma'ŋ ʉʉ́ŋ, bá yé–ii náis dʉlé jaawíl kórél, 79ásáŋ kwa kila–sí erreŋ ǎl lóó dɨkkô–lé ka̱ɨŋ na ǎl wayyiŋ nimá ka̱ɨŋ. áísáŋ ta̱bʉ'ŋ poyí ná–ii dóŋá'ŋ dóra já̱bɨ́."80Kwě namás tʉ́yɨ́ namá kí kʉo ka̱kkɨ́rɨ́ eŋa namá jutá ooŋo namaŋ–si Israílíŋá–sí nyét lóóŋóla.

Chapter 2

1îsa'ŋ da̱a̱rɨŋ: kila sooga–lé, Roománíŋá'ŋ ába kuriŋa'ŋ ta̱bʉ Ga̱ɨsa̱r Agustus bá dáálí rááŋa áláŋba̱rʉŋa'ŋ kwa–sí nyét kɨɨ́lol. 2namá jɨɨ́lo waar kuwaŋ–sí kuuŋe li–ii asá Kiríniyos Sʉ́ʉ́rɨya a̱kʉ́ro'ŋta̱bʉ aáŋá. 3Kwa bi kwa namá nyétkɨ́eŋ elelŋa–lé kawŋíe áLáŋ Kɨ́eŋ kona rimmeŋ káwal.4ɨ́sɨ namás jáwla ná deem Nasaras–lé nyaŋá alá Ga̱lɨ́le kéŋá ná jáápa ná Da̱ʉ̂dꞌíŋ deem Betlahamnyáŋa alá yʉ̂dɨya kéŋá ɨdɨɨ̌ŋ ná yé Da̱ʉ̂dꞌíŋ órré'ŋ kwa–lé aáŋá. 5Namá kí Moo arrá keéŋe, áláŋkɨ́eŋ kona rímmeŋ káwal asá yé tɨ́o ásáŋ jee naŋ asá dakki eŋa áláŋ kiri.6ila dɨo ǎl li–ii ka̱ɨ́ŋ, namá kééŋ soga pʉʉgʉl áláŋ kiri. 7Namá dééŋ kwě ta̱bʉ kwaŋ–sí kiri asá kwě dee kéŋá. Namás kí jʉrɨ nɨo nás tabbâna–lé lupo ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ná yeeŋ sóólá'ŋ tóŋ lóó ás kʉmmé ba.8Wʉoŋa na Melega: ila lóó–le namá nîŋ wʉoŋa ka̱ɨ̌ŋ náŋ paál ka̱ɨŋ ná síŋ ʉrɨ́ŋá'ŋ jaánó della kawe. 9Loŋ piíŋ meleg namás yeeŋ–sí suur palí, na Loŋpiíŋ galaŋa nás yeeŋ–sí erreŋe namá ka̱lɨ soŋŋâ tɨ́o.10Meleg namás in kwǎ, "ka̱lɨ áy–ii tɨɨ̂ba, ká kilmá'ŋ sɨmmɨŋ soŋŋâ'ŋ belé tullés aiŋ, áísáŋ waa ná kwa–lé nyét páágó. 11Bɨŋa–sí attô Jááso dʉŋo gîs ka̱a̱rɨŋ Da̱ʉ̂dꞌíŋ deém! Ná Jáásodʉŋo–ii Loŋpii! 12Na in dɨ́eŋ ósom–ii: Dê–lé kwě síŋ bʉmmóŋ nás kí jʉrɨ nɨɨ̌ŋ nás tabbâna'ŋ írí lúpíŋ."13Séttin namá melega'ŋ dáldá appâ lóóŋála alá jaawíl ka̱ɨŋ nás kí ila meleg lʉddʉŋol nás Wʉ́o–sí mʉjjé pɨe, 14"Ná in beléŋá Galaŋa Wʉ́o lé–ii alá írí sîw kee na a̱a̱pɨŋ sʉʉrʉ'ŋ írí kwa kila–lé asá yee–sí dɨ́eŋ rɨɨŋ tullé–ii."15Liya alá melega wʉoŋa–sí júndíe ná jaawíl píŋíe, wʉoŋa namás kayé ná suúrkírsiŋa ná in kámiŋa, "kaál koo Betlaam ná ka̱gɨ́l ʉʉ ɨd alá eŋa aísa Loŋpii dééŋiŋ risiŋo, namá kíkajala Betlaam keéŋé ná ka̱a̱gʉl." 16Namá Moo–sí na Ɨ́sɨb–sí kʉmmé na kwě dee ittî nástabbâna'ŋ írí kee nás ʉŋɨ .17Ǎlbás ila kwě–sí ka̱gɨle, Namás ila belé–sí ba̱rʉŋa kulíe asá yeeŋa–sí kwě'ŋ aáŋé. 18Na kwa nyét asá ila belé kel kámmíe asá wʉoŋa a̱ǎ̱ŋɨl bás pírjeŋ káwe. 19Marraŋ Moo kila ʉʉŋa–sí nyét bás kí kilmá bawa, namá nîŋ ta̱bʉ'ŋ ʉ́ndʉla. 20Liya wʉoŋa namá kawŋíe nás Wʉ́o–sí mʉjjé kawe, na kééŋ galaŋa'ŋ kírsiŋa, na ʉ́dóŋá alá kel kámmíe na alá ka̱gɨle bá seeŋa ɨŋɨ, in asá yeeŋa–sí kowe.21Îsa sís Wʉ́o sís dóŋa kayé: Soog oson na ɨɨs–lé abá ila tin paago áláŋ yee–sí kande, namás kona Îsa kaníe, kona kila asá yee–sí ila meleg íní miǐn ila âl yee dééŋ íya'ŋ dɨó á kayéba.22Asá bás dɨ́eŋ tin ila agíŋí asá yeeŋ kwa–sí kí Mûsa'ŋ dáálí'ŋ dorá tiyyá kawe, Ɨ́sɨbɨŋ kí Moo namá kábé nás Jʉrsalam keéŋé ásáŋ Loŋpii–sí káwlíya. 23in ná ábá Loŋpiíŋ dáálí–le rímmeŋ eŋa, "alá in beléŋ kwě dee bi kwě dee nás bikir–ii bás Loŋpii–sí kanníya." 24Na ǎ̱w nás deépa ka̱rʉ́ʉl ǎl Loŋpiíŋ dáálíle kee, orráŋá gʉ̌mboŋa'ŋ sogóŋéŋá, wala gal orráŋá Sʉnɨ́ŋá'ŋ pʉdʉ́gá'ŋ sogéŋá.25Íne Jʉrsa̱la̱m namá dʉó kééŋá ná sɨmon ka̱rîŋɨ, ná dʉó wá̱rɨg kééŋá naŋ ta̱gɨ kééŋá. Namá kééŋá nás Israîlíŋá'ŋ jopó jaana, naŋ dog kʉo tiyyáŋa dééŋ írí ka̱ɨ́ŋɨ́. 26Ila belé–sí yee aáŋés kí kʉo tiyyáaŋa'ŋ dorá Yé áláŋ á wayíba namaŋ níŋ Loŋ pii Jááso dʉŋo–sí já̱á̱gɨl.27Namás kʉo a̱rgɨ́e nás toŋ tiyyâŋa'ŋ mátár nyeéŋé. Asá kwě'ŋ wa̱lɨŋa ila kwě Îsa–sí dɨó kéle ásáŋ kɨ́eŋ áádéŋá káwa inná ǎlbá dáálí–le rímmeŋ ɨŋɨ, 28Sɨmon namás kí koo bawa nás Wʉ́o–sí mʉjjé piá nás in kwǎ, 29"Ába kuri Loŋpii iná abá Jɨ́ juwaJɨ́ naa dɨ́ɨ́ŋ koy–sí jundí, ná kí maale sooga kurráŋa úúŋú.30Iláiŋ ná kúíŋ kʉ́ŋɨ́ dɨ́ɨ́ŋ jopó–sí já̱gɨ́le, 31ila jopó asá jɨ́ kwa nyéttǐŋ kʉ́ŋɨ́–le testes jâ. 32Hérra'ŋ tawrá jawí ila alá jâra nyétle péégél áláŋ tʉ́ʉ́beŋ kɨŋɨ na kɨ́ɨ́ŋ galaŋa kɨ́ɨ́ŋ kwa Israílíŋá– le."33Kwě dee'ŋ íya na bâ–sí bát si kila beléŋá ma̱yɨ ɨŋɨ. 34Ǎl sɨmon kwǎ, lia Sɨmon namás yeeŋa–sí bora pattá piyá na dééŋ íya Moo–sís in kwǎ, "in kwě–sí íne Israîl dɨó bás déllin iláiŋ ka̱a̱rɨŋɨ áláŋ dééŋ ʉʉ́ŋ kwa soŋŋâ káwyáal na kwa soŋŋâ nás gal kaáwlal, namá ila ósom eeŋ náŋ kwa kaareli– 35Naŋ áláŋ kilmaŋa soŋŋâ'ŋ bisara'ŋ arrá kóró, na jɨ–sí áíláŋ kilmá soŋŋâ sondorg eeŋ inná aíla saar kilmá bétél."36Ɨ́de Panalꞌíŋ kwě nɨw ǎl Anné ka̱rɨ̂ŋɨ dog domoŋdʉŋo kééŋá. Ǎl aserꞌíŋ óré–le kééŋá. Yé namá marraŋ soŋŋá toy eŋa. Anné kí dééŋ jaré ayéŋá oson na a̱w–si kʉʉ́ŋɨ asá yeeŋ suur keéŋé, 37Liya namá birmît sayí namaŋ kééŋ ayéŋá weyyéŋá oson na ɨɨs na oŋaal pa̱a̱gʉl. Yé toŋ tiyyâ–sí péllét á júndíba, marraŋ bâŋ Wʉ́o–sí ba̱gɨ pii ná sîŋ luul na tóó borrá bʉʉ́ŋél naŋ sîŋ jʉ́ʉ́mel. 38Na kí ila tin yáa namá dɨ́elé êl nás Wʉ́o–sí assó piá naŋ dog kila kwa–sí nyéttin kwě'ŋíŋ–si risiŋo ǎl Jʉrsa̱la̱mꞌíŋ jopó–síkááníŋí.39Liya abá Moo na Ɨ́sɨb kila ʉ́dóŋá nyét kááwe ǎl Loŋpiíŋ dáálí kôyil, Yeeŋ namás ka̱ɨŋʉl Ga̱lɨ́lɨ dɨ́eŋ deem Nasaras–lé kawŋíe. 40Kwě namás tʉ́ɨ́y nás ka̱kkɨ́ré eŋa naŋ si kí rɨɨŋ pis eŋa naŋ Wʉ́o'ŋ tʉllɨŋ dééŋ suúr kééŋá.41Îsa kwě toŋ tiyyâ–lé: Ayé bi ayé dééŋ íya na bâ bâŋ Jʉrsalam írí jándo'ŋ sǔbu'ŋ kanníya. 42Ǎlbá kééŋ ayéŋá weyye na a̱w pa̱a̱gʉl, lia Îsa namá nîŋ kíeŋ sǔbu'ŋ arrá kanníya. 43iláiŋ ná kila kwa'ŋ áádéŋá ka̱ɨ́ŋ. asá bás sǔbu agíŋí asá dééŋ íya kí dééŋ bâ kawle ná tóŋ kawŋítíeŋi ,Îsa kwě namás Jʉrsa̱lam ka̱rɨ'ŋ sayí, ná dééŋ íya na dééŋ bâ ás kalŋaba. 44Yeeŋ kí soog nyét namá kɨleŋe, namás in dɨó ka̱ɨŋ Îsa kwě ǎl dáldá'ŋ dɨó kee, lia namás kawle ná kɨ́eŋ aala na ampâra'ŋ dɨó kóili.45Liya asá á kʉmméba, namás ka̱ɨŋʉl ná Jʉrɨ́sa̱la̱m kawŋé áláŋ yee koiŋíya. 46Liya soog ɨɨsꞌíŋ írí namá keéŋé nás toŋ tiyyáa'ŋ márár kʉmmé, ná kee ná gʉʉdpáálíŋá'ŋ dɨó ǎ̱w, nás kíeŋ beléŋá kel aam, na jɨ́ŋoŋa dî jɨ́ɨ́lel. 47Dʉó bi dʉó bás kelamí bás pirje eŋa in kwě ʉ́dóŋá'ŋ arrá ay–ii rá̱ɨ́ŋél na jɨ́ɨ́ŋoŋa–sí ay–ii jáwíti.48Dééŋ íya na bâ albá ka̱gɨle namás káálíŋá tɨe, dééŋ íya namás in kwǎ, "Dúíŋ kwě ay–ii lóŋ nái kɨŋa in nâŋ júyó? Nái jundí ká na dɨ́ɨ́ŋ bâ in nâŋ kí kurrâ koiŋí. 49Yé namá in jáwí, "Na bɨ́ kaa kaáŋ gibóil? Bɨ́ ás baluŋ bâ ká áláŋ dúíŋ âbba'ŋ tóŋ a̱w? 50Marraŋ yeeŋ ila belé'ŋ arrá á ka̱rʉ́lba asá Îsa yeeŋa–sí beléŋá.51Yé namá yeeŋa–sí ba̱gɨ piá namás kawle ná ta̱bʉ Nasarasꞌíŋ ere kawíe. marraŋ dééŋ íya ʉ́dóŋá–sí kí dééŋ kilmá bawa. 52Îsa namás suúr na rɨɨŋ–lé tʉ́ɨ́, nás Wʉ́o na kwa–sí dééŋ rɨɨŋtullé eŋa.

Chapter 3

1Yáaye jabaŋadʉŋo dorá jáwŋel: Ayé weyye na oos–lé alá Ka̱ɨsar Toborosꞌíŋ kʉrɨŋ–lé kééŋá, na Pantas Pilaat Yʉ̂dɨya'ŋ a̱kʉ́roŋa'ŋ ta̱bʉ kééŋá, na Hirôd álá Galíílꞌíŋ ta̱bʉ kééŋá na dééŋ bára Pilip alá A̱tʉ́rɨya na Tarakunusꞌíŋ ta̱bʉ kééŋá, na Lisinas alá Abilíne'ŋ ta̱bʉ kééŋá, 2Ila tin–lé alá Annas na Ká̱ɨpa pá̱gɨŋa appʉ̂ŋa ka̱ɨ́ŋ Wʉ́o'ŋ belé namá Za̱ka̱rɨ́ya'ŋ kwě Yáaye–lé paago, ila tin–lé ǎl Yáaye jutá kééŋá.3Yé namá ba̱rʉŋa nyét–sí soor kóíŋí ǎl Ʉ́rdʉnꞌíŋ túgáŋá–le ka̱ɨ́ŋ, yé namáskwa–sí tʉ́ʉ́beŋ jeeŋꞌíŋ jaaba'ŋ risíŋ ásáŋ ka̱ttɨ̂eŋa ká̱á̱sʉl.4Inná abá Azâya'ŋ ʉʉŋa'ŋ dombore–lé rimmeŋ eŋa, ǎl domoŋdʉŋo kééŋá ná in beléŋ, "Dʉó díígꞌíŋ arka ná miǐn jutá ʉrʉ́ ladi ná in beléŋ, 'Loŋpii sís dorá baáŋo Yee–sís perdelas wá̱rɨg bawí.5Baayn bi baany ǎ̱w ná ʉ́rrɨ́ŋɨ́, na pʉ́gó bi pʉ́gó na ŋorrá–sí a̱w ná bʉtte kawíya, na koraŋa korroŋa–sí ǎ̱w ná wá̱rɨg kawíyal, na koraŋa kossêŋa–sí ǎ̱w ná bírnyá káwal, 6Na kʉldɨŋa nyét ǎ̱w ná Wʉ́o'ŋ jopó–síka̱gɨ́lal."7Yáaye kila kwa'ŋ dáldá ǎl kʉ́ndʉlɨŋɨ ásáŋ kí koro ka̱bɨŋɨ, namás in kwǎ bɨ́ kin abdargaŋa'ŋ atineŋa ki–ii náis in kwǎ, "Álaáŋ Wʉ́o'ŋ kilmá'ŋ tʉkkɨn–sí baan ǎl ʉ́ndʉl?8Ʉ́dóŋá kila bâ asá in púlŋítíya ǎlbɨ́ kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋa–lé tʉ́ʉ́beŋ beŋa, na as buuŋba ásáŋ suur–sí in buwa, kɨ́ birâim sís kaiŋ âl dáíŋ bâ–ii, íla namá iláiŋ–ii nás ká bɨŋa–sí ámiŋ Wʉ́o abá kôil ásáŋ kin kɨ́tóŋá–le birâim–sí dogólá rááŋ ásáŋ bá rááŋ.9Naa ba̱w námáŋ aasili áláŋ kurúŋá–sí kɨɨ̌ŋá–le beet. Na kurú bi kurú ná kwě tullé ákirelba báŋ kande ná kamíŋíal ná útu ka̱bɨ́yal."10Kwa'ŋ dáldá namá in ɨŋo, na naa kaa níŋ kâ gél?" 11Yáaye namá in jáwí, "dʉó abás jebeŋa a̱w kee bá ǎ̱w ná kí ila dʉó kaŋgare asá pélét á keba, namaŋ ila dʉó asá na̱mɨ́e kee bá ǎ̱w ná in nálaŋ piyá."12Ɨ́de dog dɨgɨnɨ́e kwǎ kéle ásáŋ ka̱bɨŋɨ, namá Yáaye–sí in kɨ́ɨ́ŋʉl, "Gʉʉdpáálí na naa kaa níŋ kâ gél?" 13Namá in jáwí, "Dɨgɨnɨ́en kila–lé soŋá abaráŋba ǎl in lóóŋ áláŋ baráŋ."14Namá dog ka̱lda̱ga̱ díŋa jɨ́ŋɨŋoŋa kéle, Na naa kaa níŋ kâ gél? Yáaye namá in jáwí, "Kwa–lé sôŋgoŋa kí durú abráŋba, na kwa–sí ja̱nɨŋa kí zʉʉr írí abiŋíba. ǎ̱w nái kɨ́eŋ sôŋgoŋa kila tɨɨlɨ aíla kanníya."15Kwa namá ka̱ɨ́ŋ ná kááníŋí, na kɨ́eŋ kilmaŋa–lé in kawrítíeŋ–ii mat áláŋ yé–ii Jááso dʉŋo. 16Yáaye namá in kwǎ, "ká bɨŋa–síkí koro gîs a̱bʉŋ, marraŋ dʉó kee ná dúilé soŋŋâ ka̱kkɨ́ré–ii ná ʉ́ndʉl. Ila dʉó ǎl ʉ́dʉl ká nii á awelba ásáŋ kééŋ perêtta'ŋ boota taga ʉló. Yé bɨŋa–sí kí kʉo tiyyâŋa gí síŋ lɨó ni ná ǎl utú dáwrá–sí tiyyá pii.17Kééŋ kaya dééŋ si dóŋa ka̱ɨŋ asá dééŋ dɨ́ɨ́róŋ kééŋ gomoŋa pááró ná sʉrre'ŋ dɨó jíŋí marraŋyɨo–sí námá kí ila utú sʉʉ asá á wa̱ɨtelba.18Na yáaye kwa–sí kí beléŋá soŋŋâ kʉrro íní naŋ si belé tullê'ŋ gʉʉdpulŋí. 19Marraŋ ǎl Yáaye Hɨrôd A̱kʉ́ro'ŋ ta̱bʉ–síúpúrí, ǎl Hiróda–sí jáwí âl dééŋ bára'ŋ yáa'ŋ kwě kééŋá, namaŋ kil ʉ́dóŋ nyét alá yé piyá 20Hɨrôdꞌíŋ ʉ́dóŋá soŋŋá ɨŋɨ kí inîŋ alá Yáaye–sí tɨ́o ná túmná já̱bɨ́21Îsa'ŋ jaaba na dééŋ dɨrɨ́e: Asábá kwa nyéttiŋ–sí ka̱a̱bɨŋɨ, liya namás Îsa sís ka̱a̱bɨŋɨ, na ila tin–lé alá yé kééŋá ná jʉ́mela namá jaawil pa̱a̱lɨ́ŋɨ́. 22Ná kʉo tiyyâŋa dééŋ írí in bʉʉŋʉl inná orrá, namá jaawíl ʉrʉ́ díg êl ná in belé'ŋ, "Jɨ́ dúíŋ–si kwě dee jaŋ, ǎila Ká wéel Ka–sí dɨ́ɨ́ŋ írí kilmá gi saa soŋŋá sɨmmó–ii."23Naa Îsa'ŋ ayéŋá namá weyyéŋá ɨɨs ka̱ɨ́ŋ, ǎl si dééŋ Wʉ́o'ŋ táárí tuuŋa. Na ila kwě namá yé kééŋá ǎl kwa kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé in kawrítíeŋi–ii, ása Ɨ́sɨb Hali'ŋ kwě–ii, 24Na Hili Mattatꞌíŋ kwě, na Mattat Lebe'ŋ kwě, Lebe Melke'ŋ kwě, na Melke Janne'ŋ kwě, na Jenne Ɨ́sɨbꞌíŋ kwě.25Na Ɨ́sɨb Mattayaasꞌíŋ kwě, na Mattayaas Amosꞌíŋ kwě, na Amos Noomꞌíŋ kwě, na Noom Esel'íŋ kwě, na Esel Nagayꞌíŋ kwě, 26Na Nagay Maasꞌíŋ kwě, na Maas Mattayaasꞌíŋ kwě, Na Mattayaas Saminꞌíŋ kwě, na Samin Josegꞌíŋ kwě, na Joseg Juda'ŋ kwě.27Na Juda Jananꞌíŋ kwě, na Janan Resa'ŋ kwě, na Resa Zurbaabilꞌíŋ kwě, na Zurbaabil Seltelꞌíŋ kwě, na Seltel Nerɨ'ŋ kwě, Nerɨ 28Milki'ŋ kwě, na Melki Adde'ŋ kwě, Adde kusami'ŋ kwě, Elmadamꞌꞌiŋ kwě, Elmadam Erꞌíŋ kwě, 29Na Er Jashuwa'ŋ kwě, na Jashuwa Elezarꞌíŋ kwě, na Elezer Jaramꞌíŋ kwě, na Jaram Mattáꞌiŋ kwě, na Matt lepeŋ kwě.30Na Lepe Sɨmonꞌíŋ kwě, na Sɨmon Juda'ŋ kwě, na Juda Ɨ́sɨbɨ'ŋ kwě, na Ɨ́sɨb Jonamꞌíŋ kwě, na Jonam Elikimꞌíŋ kwě, 31Na Elikim Mele'ŋ kwě, na Mele Manna'ŋ kwě, na Manna Mattasa'ŋ kwě, na Mattasa Nanusanꞌíŋ kwě, na Nanusan Da̱ʉ̂dꞌíŋ kwě, 32na Da̱ʉ̂d Jesse'ŋ kwě, na Jesse Obedꞌíŋ kwě, na Obed Baazꞌíŋ kwě, na Bawaz Salamonꞌíŋ kwě, na Salamon Nosanꞌíŋ kwě.33Na Nosan Amminadabꞌiŋ kwě, na Amminadab, Na Aminadab Adaminꞌiŋ kwě, Adamin Arni 'ŋ kwě, na Arni Hizoronꞌíŋ kwě, na Hizoron Perezꞌíŋ kwě, na Perez Juda'ŋ kwě, 34Na Juda Ya̱gʉ̂bꞌíŋ kwě, na Ya̱gʉ̂b Isâ'ŋ kwě, na Isâ Birâimꞌíŋ kwě, na Birâim Teera'ŋ kwě, na Teera Nahûrꞌíŋ kwě, 35Na Nahûr Sidogꞌíŋ kwě,3636Na Seela kainanꞌíŋ kwǎ, na kainan Arapasadꞌíŋ kwě, Arapasad Seemꞌíŋ kwě, na Seem Nû'ŋ kwě, na Nû Lemagꞌíŋ kwě, 37Na Lemag Matasalꞌíŋ kwě, na Matasal Enogꞌíŋ kwě, na Enog Jeredꞌíŋ kwě, na Jered Malalꞌiŋ kwě, na Malal Kinanꞌíŋ kwě, 38Na Kinan Enosꞌíŋ kwě, na Enos Seesꞌíŋ kwě, na Sees Adamꞌíŋ kwě, na Adam Wʉ́o'ŋ kwě.

Chapter 4

1Mesêre piyá áláŋ Îsa–sí arri–ii: Îsa–sí asá kʉo tiyyêŋa suúr pis ɨŋɨ, namás tuuŋa ná rooɄ́rdʉnꞌíŋ eré wá̱ɨ́ŋɨ́tɨ́eŋɨ yeeŋ namá kʉo tiyyáŋa ka̱ɨ́ŋ nás a̱rgɨ́e ná jutá nyééŋe, 2Ila lóó–le mesêre namá yee–sí kí soga oŋŋaal arra. Kila soga'ŋ dɨó walá a̱rɨ tog dog á amíba, na liya asá kila sooga agíŋíe namás kí duur tɨɨma.3Mesêre namás in kwǎ, "Abás Jɨ́ Wʉ́o'ŋ kwě jaŋ in dɨ́tó sís in juwa áláŋ karaŋ eeŋ." 4Îsa namá in jáwí, "Alá Wʉ́o'ŋ dombore toya'ŋ dɨóin rímmeŋ eŋa, 'Dʉókí karaŋ déllin áiba ná ǎ̱w."5Mesêre namás débbé keré namás selemꞌíŋ dɨó da̱ldɨ'ŋ kʉrɨŋ nyét páálí. 6Mesêre namás in kwǎ, "Ká bá gíŋ jɨɨdɨ́eŋ ába kuri awí naŋ gíŋ kɨ́eŋ sagala nyét dóŋa aa, iláiŋ ná yeeŋ nyét kaa kaníe, na ká báŋ dʉó bi dʉó ɨd–sí aní ǎl ǎl ká wéel. 7Na naa abá gîs kaa kʉrŋo'ŋ jóóŋó, kin ótá báŋ nyét kɨ́ɨ́ŋ ge."8Îsa namá in jáwí, "In rímmeŋ eŋa, ásáŋ Loŋpii dɨ́ɨ́ŋ Wʉ́o–sí kʉrŋo'ŋ jôŋ, na yees táárí jâ."9Mesêre namás Jʉrɨsalam keeré namás toŋ tiyyâ'ŋ írísíbít–le nyáŋa, "Naa abás Wʉ́o'ŋ wě jaŋ, kaǎl íne jápúŋo ná já̱pʉ́ŋo. 10Ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ná in rímmeŋ eŋa, Yé áláŋ dɨ́ɨ́ŋ ʉʉ́ŋ kééŋ melega ádden piá áísáŋ jɨɨ jaane. 11Ná gís kí maale jáánol melega báŋ jɨ–sí kɨ́ kɨ́e koŋa bawe, náŋ dɨ́tó tog taar âŋ gíŋ tʉgóba."12Îsa namá in jáw, "Dombore'ŋ dɨó in kee, Loŋpii dɨ́ɨ́ŋ Wʉ́o–sí a jarriba." 13Ǎlbás mesêre kéŋ jarriŋa nyét agé namá Îsa–sí júndí, namanꞌíŋ paraga dig giǐŋ tin bʉ́ló.14Nazáríŋá Îsa–sí kaaríŋíe: Îsa Galíli wá̱ɨ́ŋa nás kí kʉo tiyyâŋa pis eŋa, na dééŋ ʉʉ iláiŋ ɨrɨ́ ba̱rʉŋa'ŋ túgáŋá–sí nyét mééré. 15Kila kwa asá'ŋ yé Ya̱ʉ́da'ŋ daaraŋa–lé gʉʉdpáálíti, kwa nyét namás yee mʉjjé káwe.16Îsa namás Nazaras nyâŋa, ila lóó ǎl yé dê–lé rʉnyʉŋo, Îsa namá kí Mooaŋa'ln soog Ya̱ʉ̂da'ŋ dáára nyáŋa, aláŋ addí dúíti, namás írí jáwla áláŋ árden piyá 17Namá Isiyá domoŋdʉŋo'ŋ dombore kaníe áláŋ árden piá, in nâŋ ǎlmíŋ paaro namá tébin ila lóó–le pa̱a̱lɨ́ ǎl in rímmeŋ eŋa,18Loŋ piíŋ kʉo dúíŋ írí ka̱ɨŋ iláíŋ náy–ii kaa in jáwí áláŋ–si da̱ɨ́ba–sí belé tullê'ŋ gʉʉd áwlíti. Yé in gî ádden piá áláŋ êl nás túmnáŋá–sí baj úlŋi–ii, na kʉʉrʉŋa–sí ná kʉ́ŋɨ́ á̱wlɨ, na kwa asá kɨgɨ́tíya ná jɨgé–le aráŋ, 19Na áísáŋ ila tin úlŋi–ii asá dê–lé Loŋpii–sí kwa'ŋ rɨɨŋ tullé–ii."20Namá ila dombore–sí nɨo ná ila sábá ta̱bʉ kurrâ kʉŋo–sí jáwí, namá nyáŋa ná dû ooŋo. Kwa nyét kila alá ya̱ʉ̂da'ŋ dáárá ka̱ɨ́ŋ namás gaŋ kɨŋɨ ná yee ka̱lʉwe. 21Namás tuuŋa nás yeeŋa–sí in belé'ŋ, "Attô Wʉ́o'ŋ domboretoy ása a gííŋí aísa dɨ́eŋ ta̱bʉ'ŋ árden â nás kil bámi, 22Yeeŋ namá dééŋiíŋ túllén diŋ kɨ́rsɨ́ŋʉl naŋ–si kila ʉʉŋa tulléŋa–sí pírjen káwe ǎl dééŋ utó kʉrʉl, yeeŋ namá suur–sí in kɨ́ŋʉl, "Yé in bát Ɨ́sɨbꞌíŋ kwě ásibâ?"23Îsa namá in jáwí, "Kí see'ŋ seebɨ́ kaa bágíŋ in mitíl bawí, 'Dawâd dɨ́ɨ́ŋ suur dááweŋ jâ. Na naa íne dɨ́ɨ́ŋ ba̱rɨ jâ a̱rɨ ɨd ǎl kɨ́ kelkámi ná Kapanaam jâ." 24Namás jáá nás in belé'ŋ ká áísa kí see'ŋ see ʉʉ'ŋ see ámiŋ, domoŋdʉŋo á keba nás dééŋ ba̱rʉ́ táráásiŋ kɨtɨ́rɨ́ŋɨ́e.25Na kí see gîs ámiŋ Elíya'ŋ tin–lé íne Israîl dɨó ba̱rmɨ́ta soŋŋâ ka̱ɨ́ŋna in alá ila tin–lé kéŋá asá jaawil kí ayéŋá ɨɨs na dééŋ sabba ʉ́rrɨ́ŋɨ́, naŋ gal ba̱rʉ́dɨó duur jɨttɨ poí. 26Marraŋ Elíja–sí kila ʉ́dóŋá tog dogꞌíŋ áddn á káweba, marraŋ bá ila bɨrmɨ̂tꞌíŋ ádden káwe, ǎl Zarapasꞌíŋ ba̱rʉ Sɨdon–lé kééŋá, 27Na Israîl dog mattâgeŋa soŋŋâ ka̱ɨ́ŋ ila tin–lé ǎl domoŋdoŋo Elísiha kéŋá, marraŋ kila kwa'ŋ dɨó dʉó tog dog tiyyá á eŋaba, bá Sʉ̂rɨya dʉŋo kééŋá alá namaŋ ka̱rɨ̂ŋɨ ná tiyyá eŋa."28Kwa nyét–sí alá ya̱ʉ́da'ŋ dáárá ka̱ɨ́ŋ namá kilmaŋa tokké ɨŋɨ alá in belé–sí kelkámmíe. 29Namás wá̱rɨg kawle namá Îsa–sí deemꞌíŋ paál ka̱rʉ́l nás pʉ́gó'ŋ ǎ̱rɨkeéŋé, ila lóó–le alá dɨ́eŋ deem tʉ́mɨ́ŋá áláŋ ká̱rgɨ́yal ná júrúb ka̱bɨ́yal. 30Marraŋ yé namá wá̱rɨg pɨ́t nyáŋa nás kí kwa'ŋ dáldá'ŋ dɨo beto ná dééŋ dorá díbé tɨ́oná nyáŋá.31Îsa ááred–sí jʉ́ʉ́rro: Îsa namás beto ná Galíilꞌíŋ deem Kapanaam–lé bʉʉŋo, liya kí Mooŋa'ŋ soog namás tuuŋa nás kwa–sí gʉʉdpáálíti. 32Kwa namás dééŋ gʉʉd–sí pírjeŋ káwe, iláiŋ nás dééŋ belé kʉrɨŋ kééŋá.33Ɨ́de ya̱ʉ́da'ŋ dáárá namá dʉó kééŋá nás âridꞌíŋ kʉo kéŋá alá rúbbáŋa ka̱ɨ́ŋ, nâŋ ʉrʉ́ kí kééŋ kuyyǐŋ kʉrro nyét laddi, 34Hái! Îsa Nasaras dʉŋodáilé kaa jôil?wǎldán la jêl áíláŋ kɨŋa perra jâ? ká aluŋ–si jɨ́ kii–ii jaŋ? Jɨ́ Wʉ́o'ŋ kwě tiyyâ kwaŋ jaŋ!"35Îsa namá úpúrí, nás in kwǎ, "Dirrig jôŋ! na dʉó'ŋ dɨó joró,liya ârid namás dʉó–sí taan nás dû já̱bbɨ́ya kwa nyéttiŋꞌíŋ ta̱bʉ'ŋ, namá dʉó'ŋ dɨó koro ná kwa–sí áwreŋ á piyába. 36Kwa–sí nyét namás pirje eŋa namás kayé ná suur–síkɨɨ́leli, yé in kaa ʉʉ–ii? kí kʉrɨŋ namaŋ ârida–sí núrgú íní ná kʉrʉl. 37Dééŋ ɨrɨ́ namá deemꞌíŋ túgáŋá–sí nyéttin mééré.38Îsa kwa soŋŋâ dáweŋ piá: Îsa ya̱ʉ̂da'ŋ daara–sí júndí namá Sɨmonꞌíŋ tóŋ nyáŋa. ila tin–lé ǎl Îsa ɨ́de nyáŋa Sɨmonꞌíŋ maré–sínamá saa soŋŋá ɨɨrʉl, yeeŋ namá Îsa–lé sâd kááwe áláŋ dááweŋ piá. 39Yé Îsa namá yáatoyꞌíŋ kíli keera ɨrola namá júndíe, yáatoy namás wá̱rɨg jáwla, namás jáá nás yeeŋa–sí á jíŋá pii.40âlbá dʉlé kôiliŋi–ii áláŋ poí, kwa namás Îsa–sí kwa kí wajána soŋŋâ kéle. Na yé namá kééŋ koŋa dʉóbi dʉó'ŋ írí jáá namá dááweŋ kɨŋɨ. 41Na ila–lé soŋŋá dog áárida kwa–lé soŋŋâ'ŋ suúrŋá–lé kʉrʉl, kilaârida dog namá nîŋ ʉrʉ́ŋá ladde ná in beléŋá, "Jɨ́ Wʉ́o'ŋ kwě dee jaŋ!" Marraŋ yé bá gúrgúreŋ piá ná ás tɨɨnaba áláŋ risíŋol, ɨdɨ̂ɨ̌ŋ nás yee–sí lʉ́ŋɨŋɨ–ii âl yé Jáásodʉŋo–ii.42Lia namá lóó leela Îsa namá jutá nyáŋa, kwa namá ka̱ɨ́ŋ ná yee kôiliŋi, ǎlbá ila lóó–le ka̱gʉl ǎl yé kééŋá namá kaaríŋíe áláŋ paraga kaníya ná jee. 43Marraŋ Îsa namás in kwǎ, Ká bá síŋ deema kerŋa–sí Wʉ́o'ŋ kʉʉrɨŋꞌíŋ belé tullê áwli, iláiŋ nái–ii kaa déŋꞌíŋ kamíŋíe. 44Îsa namá nyáŋá nâŋ ɨ̂de kee, nás kwa–sí ya̱ʉ̂da'ŋ ba̱rʉ ya̱ʉ̂daŋ daaraŋa–lé gʉʉdpáálíti.

Chapter 5

1Majira waar kwǎ'ŋ ta̱rɨ́ jâ: Soog díg ǎl Îsa kééŋá ná Janaseretꞌíŋ pâjꞌíŋ ǎ̱rɨ kɨréliŋ–ii, na kwa'ŋdáldá nás yee dóróóliŋ piá nás kɨgɨ́tɨ́eŋi–ii ásáŋ Wʉ́o'ŋ belé kel kámmíya. 2Ɨ́da namá pâjꞌíŋ túga pʉllʉŋa a̱w já̱gɨ́la marraŋ pʉllʉŋa kwǎá ka̱ɨ́ŋba. iláiŋ ná keéŋé áláŋ kɨ́eŋ kʉnyɨra kálol. 3Yé namás kila pʉlloŋa a̱wꞌíŋ dɨó díg–sí ooŋo, ila pʉllʉŋ asá yé ooŋo namá Sɨmonꞌíŋ pʉllʉŋ kééŋá, namá Sɨmon–sí ɨŋo ásáŋ tʉʉmꞌíŋ karra keeré. namá pʉllʉŋꞌíŋ írí dû ooŋo nás kwa'ŋ kwa–sí gʉʉdpáálíti.4Asá bás dééŋ belé agé namás Sɨmon–sí in kwǎ, "Pʉlloŋ sís bá̱rgɨ nás koro korrâŋa–lé bááre, námá kɨ́eŋ kʉnyɨra koró biŋí námá púúná bâ̱y–ii. 5Sɨmon namá in jáwí, "Dúíŋ sagal, kɨ́ koóŋá nás púúná karigel, marraŋ púúná tog dog á kiyába, marraŋ naa iláiŋ náis Jɨ́ in jwa áláŋ kʉnyɨra koró kiŋí áláŋ bá kiŋí gél. 6Ǎlbá in nâŋ kááwe namá púúná'ŋ púúná kéyé namaŋ kɨ́eŋ kʉnyɨra kôili áláŋ nyéériŋal. 7Namás kɨ́eŋ ampára kerŋa–sí alá pʉllʉŋ keerꞌíŋ írí ka̱ɨ́ŋ arka káwe, áláŋ kélal nás ká nyíŋíyal, kɨ́eŋ ampára namá kéle nás pʉllʉŋa a̱w dog–sí kí púúná pis tɨ́rrɨŋ káwe namaŋ kôili ásáŋ ǐmiŋa'ŋ ammíya.8Ǎlbá Sɨmon Patoro–sí já̱gɨ́la ǎl eŋa, bás Îsa–sí kí kʉrŋo ooŋo namás in kwǎ, "Dúíŋ túga karra jawŋí Loŋ pii ká dʉó ka̱ttɨ́yaŋadʉŋo aŋ. 9Ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ná yé namaŋ kééŋ ampára nyét–si kila púúná'ŋ jâ̱y–ii sís pírjeŋ káwe. 10Namaŋ–si Zebedꞌíŋ dogóláYa̱gʉ̂bbiŋ kí Yáaye alá Sɨmonꞌíŋ ampára ka̱ɨ́ŋ. Lia Îsa namás Sɨmon–sí in kwǎ, "Ka̱lɨ agítîba, naa miín íne ná ta̱bʉ'ŋ báŋ kwa–sí jéél." 11Liya namá kɨ́eŋ pʉlloŋa koro'ŋ paál kɨllʉl nás tʉʉmꞌíŋ dakki kelé namá kɨ́eŋ ótá kundíe ná Îsa–sí ka̱rɨ kʉ́le.12Îsa mattâge–sí dááweŋ piá: Ila tin–lé ǎl Îsa deem dííg–le kééŋá, bás dʉó dee–lé tána ná mattâge kééŋá, dʉó–sí abá Îsa nʉ́ŋɨ poyǐ, "Namá kʉrgoŋ poyǐ ná Îsa–lé sâd piá, abá jôil áláŋ gi tiyyá jâ kaíla jâ, " 13Îsa namá dóŋá írí já̱gɨ namá il dʉó–sí kurá namás in kwǎ, "Ee, wél áláŋ gi tiyyá â namá in kwǎ tiyyá jeeŋ. "In nálaŋ kewa namá dʉó'ŋ suúr kʉrʉl.14Lia Îsa namá namá sá̱wgeŋ piá namás in kwǎ, "Kabara a jâ ba, marraŋ joo nás dɨ́ɨ́ŋ suur pá̱gɨ–sí jáwli, na kila gôboŋa jaráŋ áis Mûsa kwǎáláŋkíe tiyyá jeeŋ, ásáŋ kwa–sí nʉ́ŋɨ́ dʉŋo jeeŋ.15Marraŋ dééŋ ɨrɨ́ dog bá lóó saa soŋŋá mééré namá kwa'ŋ kwa kéle ásáŋ dééŋ belé kil kammíya na áláŋ dog kɨ́eŋ wjaŋa–lé dááweŋ kɨŋɨ. 16Marraŋ Îsa bâŋ kérrégbi kérrég jutá dûy–ii ná jʉ́mel.17Îsa robog dááweŋ piá: Soog dííg–le alá Îsa kééŋá ná sîŋ kwa–sí gʉʉdpáálítieŋ–ii Parasîsŋa na Mûsa'ŋ dáálí'ŋ gʉʉdpáálíŋá ǎlmǐŋ Galíle na Yʉ̂dɨya'ŋ eleŋa bi elleŋa–lé ka̱ɨ́ŋ na alá Jʉrʉsalam ka̱ɨ́ŋ ná kéle namá ɨ́de kʉ́ʉl. Ɨ́de Loŋ piíŋ kʉrro namá kí Îsa ka̱ɨ́ŋ ná kí kɨ́e wajána dááweŋ pii.18Namás kwa dî katan ná robog–sí bɨrsꞌíŋ írí ká̱bɨya ná kôili ásáŋ tóŋ dɨó káaríya ná Îsa'ŋ ta̱bʉ'ŋ eré kaaye. 19Asábá dorá á kʉmméba áláŋ si ká̱ndʉl kwa'ŋ sʉŋŋɨŋꞌíŋ ʉʉ́ŋ, namá toŋꞌíŋ írí kaápé ná tiǐr ka̱rʉ́l ná kíe robog–sí kí dééŋ ba̱rsɨŋ kwa'ŋ tulle Îsa'ŋ ta̱bʉ'ŋ eré dû ká̱pʉl.20Ǎlbás Îsa dɨ́eŋ see jâ̱y já̱gɨ́la namás in kwǎ, "Dúíŋ jalpâg kɨ́ɨ́ŋ ka̱ttɨ́eŋa áísa ká̱á̱sʉl. 21Naa parasêŋa namás kayé ná suur–sí in kámiŋa, "Yé in kii–ii namaŋ ǎ̱w ná Wʉ́o–sí ŋanyíŋ, dʉó nás kaw–sí kɨ́eŋ ka̱tɨ̂eŋa paasi á keba, marraŋ bá Wʉ́o–ii déllin nás kwa~sí kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋa paasi?"22Îsa namás ɨwo a̱rɨ ɨd ǎl kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé kééŋá, namás in kwǎ, "Kɨ́eŋ kilmaŋa–lé ʉ́dóŋá kin nii–ii niŋ kaáŋ bawríti? 23Ǎ̱y–ii soŋŋá háini, áláŋ in jwa kɨ́ɨ́ŋ ka̱ttɨ́eŋa áisa ká̱á̱sʉl, wala gal áláŋ in jwaása jawala ná jɨ́lŋɨ'? 24Marraŋ in lóóŋ ásáŋ in baluŋ Dʉldɨ'ŋ kwě dog sʉʉrʉ'ŋ írí dog ása kʉrro kee ásáŋ kwa–sí kɨ́eŋ ka̱ttɨ̂eŋa jínyíti,"–Yé namás robog–sí in kwǎ, in gîs ámiŋ ásawá̱rɨg jawla, ná dɨ́ɨ́ŋ bɨrsɨ jabúŋ ná tóŋ joo.25Inná laŋ namás kila kwa'ŋ ta̱bʉ'ŋ wá̱rɨgjáwla namá dééŋ bɨrsɨ ila dorool piá asá írí ʉŋɨya, ná bawa ná tóŋ nyáŋa nás Wʉ́o–sí mʉjjé pii. 26Kwa–sí namás nyét ma̱yɨ–ii eŋa, namás Wʉ́o–sí mʉjjé káwe. Namás ka̱lɨ taan namás in aáŋé, "Ottô bát pirjeŋa ka̱gɨla."27Lobe'ŋ ta̱rɨ́ jâ: Lia Îsa namá tawrá koro namá dɨgɨnɨ́edʉŋo–si já̱gɨ́la ǎl in ka̱rɨ́ya Lebe ná kee ná dééŋ dɨgɨnɨ́e'ŋ kʉ́rnʉ́g ǎ̱w. Îsa namás in kwǎ, "jêl ná koo." 28Lebe namás jáwla ná kééŋé ótá nyét júndí namá yee díbe poí ná keéŋé.29Lia Lebe namás Îsa–sí dééŋ tóŋ sǔbu appâ piá. namá dɨgɨnɨ́e kwǎ soŋŋâ kéle namaŋ kwa kerŋa ná kɨ́eŋ na̱mɨ́e káwe. 30Marraŋ Parasîŋa na Mûsa'ŋ dáálí'ŋ gʉʉdpáálíŋá alá dɨ́eŋ dorá'ŋ kwa–lé ge namás kayé ná Îsa'ŋ majira–lé da̱lɨmɨŋ kawe nás in kámiŋa, " kí dɨgɨnɨ́e kwǎ'ŋ na ka̱ttɨ́eŋa kwǎ'ŋ nʉŋ lóó tog kaáŋ baam na ba̱bʉŋ? 31Îsa bamá in jáwí,kwa aapeŋa á geba ǎl dawád–sí kôili. Marraŋ ǎl wajána gé ná dawâd–sí kôili. 32Ká ɨdɨ̂ɨ̌ŋ á élaba ásáŋ kwa wá̱rɨga–sí ta̱rɨ́ â marraŋ ǎl ka̱ttɨ́eŋakwǎ'ŋ ʉʉ́ŋ éla áláŋ tʉ́ʉ́beŋ kɨŋɨ."33Îsa–sí borrá'ŋ kɨ́ɨ́ŋʉl: Yeeŋ namás Îsa–sí in aáŋé, "Yáaye'ŋ majira básíŋ borrá ka̱mʉ́ŋéli naŋdog nîŋ dawa kelleeli na parásíŋá dog nîŋ inná laŋ kawe. Marraŋ kɨ́ɨ́ŋ majira bá kaame naka̱bɨye." 34Îsa namá in jáwí, "Bɨ́ dʉó bɨrsɨla'ŋ sóólá–sí taga bɨgé láŋ ásáŋ borrá ka̱mʉ́ŋal ila tin–lé ǎl yé kɨ́eŋ ka̱ɨŋ. 35Marraŋ soog kee náŋ bɨrsɨŋ–sí dɨ́e–lé kabe lia kila sooga–lé yeeŋ bá síŋ borrá ka̱mʉ́ŋal."36Naŋ si kí mitíl in írsíŋó, "Dʉó ála á keba ná jʉrɨ dɨwwo'ŋ a̱rɨ́ bétél namá jee nás jʉrɨ toy–sí rôkka já̱bɨ́. Na abá dʉó innálaŋ piyá jʉrɨ dɨwwô–sí báŋ nyeriŋól júndí, na ila rôkka dɨwwô kí jurɨ toy áŋ jɨyaba.37Na dʉó á keba ná kira kɨwwôŋa–sí kira'ŋ jerbeŋa toya–lé jíŋíti, na abá jíŋí kira kɨwwóŋa báŋ júndíyl ná jerbeŋa nyólgiŋal, na kirabásíŋ bʉ́nyâl na jerbeŋa námá jttɨ ɨŋɨ. 38Marraŋ mááŋ báŋ kira kɨwwôŋa–sí jerbeŋa kɨwwôŋa'ŋ dɨó jíŋí, 39Nadʉó á keba ná kira toya bâ ná júndí ná kira kɨwwôŋa írí jíŋí ɨdɨ̂ɨ̌ŋ na ila dʉó in belé'ŋ kira toya kwǎs soŋŋá tullé ge."

Chapter 6

1Mooŋa'ŋ soogꞌíŋ Loŋpii: Kí soog díg Îsa bá kééŋá ná kaaŋꞌíŋ rǎ̱ytá'ŋ dɨó dúítíeŋ–ii, kééŋ majira namás kayé ná kaaŋꞌíŋ ta̱bʉŋa kureli, namás kila kaaŋꞌíŋ ta̱bʉŋa–sí táwáŋá–le kawse nás kééŋ rusa kaame. 2Parasîŋa dî namá in kɨ́ɨ́ŋʉl, "A̱rɨ ɨd kaáŋ baw asá á kɨɨnelba áláŋ kí mooŋa'ŋ soog baw?"3Îsa namá in jáwí, "Bɨ́ bála ila ʉʉ–sí árden á bâba alá Da̱ʉ̂d piyá ila tin–lé ǎl yé na kééŋ rapaga duur ka̱ɨ́ŋ. 4Yé Wʉ́o'ŋ tóŋ ká̱rɨ́ namá karaŋa tiyyáŋa baw ná amí, naŋ dî bawa ná kééŋ rapaga–sí íní ná kámmíe, na kila karaŋa–sí bás Mûsa'ŋ dáálí'ŋ pá̱gɨŋa–sí kɨɨneli áláŋ kaame." 5Lia Îsa namás kila parasîŋa–sí namás in kwǎ, "Dʉldɨ'ŋ kwě ǎl mooŋa'ŋ soogꞌíŋ Loŋpi–ii."6Kí mooŋa'ŋ soog keer namás dog ya̱ʉ̂da'ŋ dáárá nyáŋa nás kwa–sí gʉʉdpáálíti. Ɨ́de namá ila dʉó kééŋá ǎl ila dóŋá súru kʉŋo pʉllo. 7Parasîŋa na dáálí'ŋ gʉʉdpáálíŋá namá mʉ́ʉ́rʉ́ díg kôili ásáŋ Îsa–sí kulíya, namá ka̱ɨ́ŋ nás nʉ́ŋɨ́ keneliŋi–ii, ǎ̱yɨ́ kí mooŋa'ŋ soog dʉó–sí dááweŋ láŋ piá. 8Marraŋ Îsabás ɨwo a̱rɨ ɨd ǎl yeeŋ kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé kawrítíeŋinamás dʉó–sí alá dóŋá pʉllo in kwǎ. "Jawlas ná kwa nyéttin ta̱bʉ'ŋ eré jaari." Yé gal namás jáwla ná nyáŋa ná dii keera.9Lia Îsa namás yeeŋa–sí in kwǎ, "Ká bɨŋa gî ɨɨ̌lel Mûsa'ŋ dáálí ǎ̱y–ii kʉŋo sís tɨɨnel kí mooŋa'ŋ soog áláŋ ʉʉ tullê jâ, wala áláŋ ʉʉ jɨttɨ jâ, ásáŋ dʉó'ŋ kuy–ii joppó, wala áláŋ jaw. 10Yé namá yeeŋa–sítúllén já̱gɨ́la, namás ila dʉó–sí in kwǎ, "Dɨ́ɨ́ŋ dóŋá tílgeŋ jâ ila dʉó namá innálaŋ piyá, lia dééŋ dóŋá namá dééŋ lóó–le táráásiŋ píŋí. 11Lia yeeŋa–sí namá kilmaŋa puyyá ɨŋɨ, namá kayé ná suur–sí in kámiŋa, "Îsa–sí kaa síŋ kâ.12Îsa kʉrémeŋa weyye na a̱w jááŋó: Kila sooga–lé Îsa namá pʉ́go nyáŋa áláŋ jʉ̂m. Namás kí luul nyét óóŋá nás Wʉ́o–sí jʉ́ma. 13Ǎlbá dʉlé koro namá kééŋ majira–sí ta̱rɨ́ piá namá dééŋ dɨó weyye na a̱w jááŋó ná kʉrémeŋa jáwí.14Kin kwa namá aniŋ ka̱ɨ́ŋ Sɨmon (asá dog kona Patoro íní) na dééŋ bára Andoro namaŋ kin kwa kerŋa Ya̱gʉ́ba, Yáaye, Pilip, Barasolomi, 15Masiyo, Tôm, na Ya̱gʉ́ba Alipesꞌíŋ kwě, na Sɨmon alá yʉ̂dɨya'ŋ daara'ŋ kwa'ŋ magaga–lé kéŋá ǎl in ka̱rɨ̂ŋɨ Zelût. 16Na Ya̱gʉ̂ba'ŋ kwě Yudes, na Yudes Iskiriyût, alá lia ka̱rɨŋa bootódʉŋo eŋa.17Bora pattá'ŋ jâ na miineŋa: Îsa namá kíeŋ arrá débbé ka̱ɨ́ŋ ná kʉpʉŋʉlná arrá tawrá kááréa kééŋ majira'ŋ dáldá ná kíeŋ ka̱ɨ́ŋ na kwa'ŋ kwa alá Yʉ̂dɨya'ŋ daaraŋa nyét–le na Jʉrɨsalam ka̱ɨ́ŋ na Tira na Sidon alá juó ka̱ɨ́ŋ. 18Namá kéle ásáŋ dééŋ belé kel kámmíya na áláŋ kɨ́eŋ wajaŋa–lé dááweŋ kɨŋɨ na kila alá ârid bɨ́ɨ́leŋ pɨ́eŋɨ namá dááweŋ kɨŋɨ. 19Na kwa nyét bá kôili áláŋ yee kúral, ɨdɨ̂ŋ ná dê–lé kʉrro kúréliŋi–ii ná yeeŋ–sí nyét dááweŋ pieŋi–ii.20Îsa namá nʉ́ŋɨ́ írí jáwí namá kééŋ majira–sí já̱gɨ́la namás in kwǎ, "Bora pattá dɨ́eŋ–ii alá pa̱gɨrɨŋa baŋ, ɨdɨ̂ŋ ná Wʉ́oŋ kʉrɨŋ dɨ́eŋ–ii. 21Bora pattá dɨ́eŋ–iialá ássâ durŋa baŋ, ɨdɨ̂ŋ ná lia básíŋ pis beeŋ. Bora pattá dɨ́eŋ–ii alá ássâ baiŋ ná boom, ɨdɨ̂ŋ ná bɨ́ lia básíŋ bálla.22Bora pattá dɨ́eŋ–ii áila kwa kanane, na ǎl gís túgga kéndéli, na kányiŋa gî na kɨ́eŋ kona–sí in kaareeli ása jɨttɨ gé, Dʉldɨ'ŋ kwě'ŋ ʉʉ́ŋ. 23Kí ila soog bá kilmaŋa attá bâ̱y na kí kilmaŋa sɨmmó báálo, iláiŋ ná a̱rɨ appâ bá kɨ́eŋ dʉléŋá ge áíláŋ jawíl kawíya, ɨdɨ̂ɨŋ ná ila dorá–ii aláŋ kɨ́eŋ Wʉ́o'ŋ domoŋkwǎ–sí innálaŋ kééli.24Marraŋ miine dɨ́elé níŋ jee ǎl kawája baŋ, ɨdɨ̂ɨ̌ŋ nás bɨ́ a̱rɨ ɨd bummó áila kilmaŋa lúllá pii–ii. 25Miine dɨ́e–lé níŋ jee ǎlsi assá pis tɨ́rrɨŋ baŋ. ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ná jaató báŋ durŋa baŋ. Miine dɨ́e–lé níŋ jee ǎl ássâ baiŋ nás béllél, ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ná bɨ́ básíŋ mʉʉnɨŋ baiŋ, naŋ níŋ bomola.26Mʉʉnɨŋ dɨ́e–lé níŋ jee kwa nyét ǎl kwa dɨ́eŋꞌíŋ kí tʉllɨŋ kírsiŋa, ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ná kɨ́eŋ Wʉ́oŋa domoŋ kwǎ pɨé káwe kwa–sí innálaŋ kééli.27Gârima'ŋ joiŋí : Marraŋ ká naa bɨŋa–sí gis in ámiŋ ǎl baiŋ náis kaa kel baam, kɨ́eŋ gârima–sí boiŋí na kila kwa sís údóŋá tulléŋa bâ aíla bɨŋa kaareli. 28Na kila kwa sís bora pattá bâ áila bɨŋa nááleŋ kawe, na kila sís bʉ̂m aíla bɨŋa kányiŋa.29Abá gi dʉó pula dííg–lé taan, bá dog ila keer kʉŋo–sí janí. na abá dʉó dɨ́ɨ́ŋ mulpa bawa as jaaríŋíba áláŋ dɨ́ɨ́ŋ jebbe bǎw. 30Na abá dʉó dɨ́ɨ́ŋ a̱rɨ kóíŋí as jaaríŋíba na abá dʉó dɨ́ɨ́ŋ a̱rɨ ɨd bawa ǎl dɨ́ɨ́ŋɨ–ii ka̱rɨ'ŋ ajawláŋaba.31Kwa–sí in bâ̱y–ii niná ǎl bɨ́ bóil áíláŋ bɨŋa kíyal. 32Na abá kila kwa–sí in bóil áláŋ gî bɨŋa kôilakaa síŋ tʉllɨŋ boomé, ɨdɨ̂ɨ̌ŋ ná ka̱ttɨ́eŋa kwǎ kila kwǎ–sí dog kôili ǎl yeeŋa–sí kôili. 33Na abá bɨ́ kila kwa kɨd–sí ʉ́dóŋá tulléŋa baw ǎl ʉ́tóŋá tulléŋa ge kaa síŋ tʉllɨŋ boomé? ila–sí ná dog ka̱ttɨ́eŋa kwǎ dog kawe. 34Na abá kila kwa dɨ́e–lé kɨwo kéé ǎlsi baluŋ áláŋ gi kawíya kaa síŋ tʉllɨŋ boomé, na ka̱tɨ́eŋa kwǎ dog si ka̱tɨ́eŋa kwǎ–sí kɨwo kanníya, na kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé in kawrítíya áláŋ sírrííjiŋ kawíya.35Marraŋ ǎ̱yɨ́ ǎ̱w ná kɨ́eŋ gáárima–sí in bóil, marraŋ ʉ́tóŋá tulléŋas baw. Na kɨwo baní na kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé in abaaba áláŋ gi kawíya, Liya dɨ́eŋ aílakawítíyá báŋ saa appâ–ii, na laa bɨ́ báŋ–si appâdʉŋo'ŋ dogólá baŋ, iláiŋ ná yé a̱dʉ kí jʉrɨŋa na jɨttɨŋa–sí tʉllɨŋ paalíti. 36Urma kwǎ beeŋ inná ǎlbá dɨ́eŋ bâ urma dʉŋo–ii.37Kwa kerŋa'ŋ jandi: Kwa–sí as béndélba, áísáŋ bɨŋa áis kandeba, kwa–sí ja̱nɨ írí aba̱bɨ́tiba áíláŋ bɨŋa ái ka̱bɨ́yalba. Kwa–sí áápeŋ bâ áíláŋ bɨŋa áápeŋ káwa.38kwa–sí baní áíláŋ kaníya. Tullé barri na dûs bɨgé ná lóó tog–si bʉ́sko ásáŋ teljek–pɨ́yal namaŋ nîŋ kɨwɨlta'ŋ írí bʉ́nynyáal, iláiŋ ná jarri ila ásá kwa–sí bɨ́ kíe bérrél báŋ gí síŋ bɨŋa kí kíe karre.39Îsa namás dog yeeŋa–sí in mitíl taan namás in kwǎ, "kʉrʉ dééŋ bára kʉrʉ–sí taga kellel–lá? Yeeŋ kwa a̱w dog dʉ́lo áŋ káwyâbâ? 40Na majir á keba ná dééŋ gʉʉdpáálí'ŋ íríeré–ii, marraŋ majir ɨd asá gʉʉd tullê ɨwɨ́ báŋ ɨd eeŋ niná dééŋ gʉʉdpáálí–sí.41Na kaáŋ ʉʉ́ŋ–ii ná dɨ́ɨ́ŋ bára'ŋ nʉ́ŋɨ wasag ja̱lʉ na dɨ́ɨ́ŋ nʉ́ŋɨ balda'ŋ appâ–sí á ja̱lʉba? 42Dɨ́ɨ́ŋ bára–sí taga ay–iisíŋ jwa, 'Bára ǎ̱yɨ́ jaaríŋ náis wasag nʉ́ŋɨ aráŋ, na jɨ́ dog jotóíŋ áláŋ dɨ́ɨ́ŋ nʉ́ŋɨ dá̱á̱rɨ́ tog ja̱gɨ́l? Jɨ́ dû júndúŋodʉŋo ǎ̱yɨ́ min dɨ́ɨ́ŋ nʉ́ŋɨ sá̱á̱rɨ́ jaráŋ, áláŋ liya lóó taraas ja̱gɨ́l, nás lia dɨ́ɨ́ŋ bára–sí dééŋ nʉ́ŋɨ wasag jaráŋ,43Kurú–sí kí kééŋ si kwǎ kalŋa: Kurú tullê á keba ná kwǎ jɨttɨŋa kirel, walagal kurú jɨttɨ á keba ná kwǎ tulléŋa kirel. 44Kurú bi kurú–síkwa bás kí kééŋ kwǎ kalŋa. kwa aldaŋa'ŋ kwǎ–sí buuru–lé ás kúndaba, walá ínaba'ŋ kwǎ–sí sa̱yɨ́ŋá–le ás kǔndaba.45Dʉó tullé ótá tulléŋa rá̱ɨ́ŋél ǎldééŋ kilmá'ŋ gʉ́bʉ́l jáá, na dʉó jɨtɨ ótá jɨttɨŋa rá̱ɨ́ŋél ǎl dééŋ kilmá'ŋ gʉ́bʉ́l jáá, ila asá dééŋ kilmá sálgeŋ pii bá yé–ii ná dééŋ uto kíe risíŋ.46Jʉtʉ́mó kwǎ riyyáŋa na ulla: Ka–sí Loŋpii, Loŋpii, kaáŋ gi ba̱rɨ̂ŋ, 'ná a̱rɨ ɨd á bawba ǎl ká ámiŋ ? 47Ká áwligísíŋ ila dʉ́ó ay–ii lóŋ ǎl dúi–lé ʉ́ndʉl nás kúíŋ ʉʉŋ kel aam nas kíeŋas táárí pii–ii, 48Yé bá in lóŋ ná ila dʉó ǎl toŋ tʉʉm, yé dʉó ila–ii ǎl taaru–lé dʉ́ló kurrâ kʉrto ná dêlé toŋꞌíŋ edeba já̱bɨ́. Namá koro'ŋ koléŋa éle ná toŋ–sí tʉʉrʉl, marraŋ toŋ–sí á ɨrtʉlba, iláiŋ ná taraas kʉtʉmʉl.49Marraŋ dʉó asá dúíŋ belé kelaam na kíes tááríás piiba, bá in lóŋ niná ǎ dʉó toŋ sʉʉrʉ hô'ŋírí tʉʉm nás edebe á keba. Na abá roo'ŋ koléŋa éle nátʉʉrʉl báŋ jáwyíya jɨttɨ'ŋ jɨttɨ kʉŋo póyyâ.

Chapter 7

1Ásabá Îsa dééŋ gʉʉd agé ása kwa ka̱ɨŋ nás kélámíŋ namá ka̱pá̱rnahôm ka̱rɨ́.2ɨ́de ka̱ldá̱ga̱ piiríŋ ta̱bʉ'ŋ koi–ii ilá yé saa suŋŋǎ kóelíŋi namá wajân kéŋa ná kóelíŋi áláŋ wa̱ ii. 3Ka̱lda̱ga piríŋ ta̱bʉ namá ya̱hʉda̱'ŋ sabáŋa ta̱bʉŋa kúrraŋa sí adden piá ásáŋ ísa in ááŋál áláŋ êl nás dééŋ koi—sí dawéŋ piá. 4Ǎlba kilá sabáŋa ta̱bʉŋa kúráŋa Ísa lé ka̱a̱gʉl namás in ááŋe in Dʉó kí saa ǎl dɨ́eŋ janyíŋidʉoŋi ásáŋjanyíŋi, 5Ɨdɨ̂ɨŋ ná yé dáíŋ Ba̱rʉ́'ŋ kwa sí saa kóel naŋ dog gís Kɨ́ŋa dééŋ daara'ŋ loo tʉ́mó.6Jásodʉŋo innálaŋ namás ka̱ndʉl ná kíe kééŋe, Yé áára ákéŋába ǎl ka̱lda̱ga piríŋ ta̱bʉ kééŋ jalpágá sí adden piá ásáŋ in ááŋól, sagal dɨ́rró áis eebá ɨdɨ̂ɨŋ ná ká nii áŋba áláŋ gís jɨ́ɨ́ dúíŋ dɨrpo'ŋ ka̱rɨŋ jɨ́ taga ɨtɨ́ré 7Namá ɨdɨ̂ɨŋ ná dúíŋ suur nii appá áyélba áláŋ dɨe–lé oo, marâŋ ʉʉ juwá nás dúíŋ koi sí péréŋól. 8ká dʉó ɨt aŋ ná kuri'ŋ soór naŋ sí ka̱lda̱ga dúíŋ soór aŋ abás in dʉó sí in kwǎ ǎl jêl yé bá ʉndʉl ná bás in dʉó in kwǎ ǎl joo yé bá dui–ii ná bás in sí in kwǎ ǎl in ají jaa bá pii.9Ǎlbá Ísa in belé sí kélámíe namás in dʉó'ŋ belés mâ̱y eŋa, namá kila kwa lé ta̱bʉ jáwí ǎl yé sí ka̱rɨ kʉlé, namás in kwǎ,' in gîs kámíŋ yee ká namáŋ seejɨ̌a̱ appâ in ná ín Ísrazɨel dɨó álákʉ̂mbóba. 10kilá kwa sí âl adden kawe namá maŋ kʉ̂mbé nás koi ákér éŋa.11ǎlbá nii kʉl Îsa namá ila deem–lé nyaŋá ǎl in ka̱rɨ́ŋɨ Nian, ná kwaŋ dalda ná kééŋ arra kééŋé. 12ǎlbá Není'ŋ tʉ́sʉ tana namás kí kwaŋ káítíe nás kwě'ŋ ma̱yɨt paál kérélíŋi ná kwě bas dééŋ Íya–lé tog kéŋá ná dééŋ Íya gal namá bɨrmɨ̂t kéŋá namá Deem' íŋ kwa namá suŋŋǎ kʉrol ná Ye ka̱rɨ kʉlɨtɨ̌ŋi. 13Ǎlbá Loŋpii ila Yáa–sí ja̱gɨla namá kilma'ŋ rasin dóŋa kuro namás in kwǎ á jómba. 14Îsa namá nyáŋa ná kapan–sí kura kwa ǎl sí kwě'ŋ ma̱yyɨt ka̱bɨŋɨ namá kare, Îsa namá in kwǎ juredʉŋo in gís kámíŋ ása jawla. 15Ma̱yyɨ̂t namás wa̱rɨ̂g jawla ná risiŋ, Îsa namá bawa nás dééŋ Íya–sí dóŋa jaa16Yeeŋ kwa nyét namás ká̱ltan, Namás Wʉ́o–sí mʉŋje kawe kwa nsmá in ááŋe dééŋ tasa–lé ása domoŋdʉŋo appâ tana Wʉ́o êl ásáŋ kééŋ kwa–sí nyiŋi. 17Îsa'ŋ kɨrɨ namá Yɨdɨya ná Ba̱rʉ́ŋa ǎl Yɨdɨya a̱rɨ̂ ka̱ɨŋ sí mere .18Yáayé'ŋ Majira namás ila ʉ́tóŋa nyéttiŋ áágé. 19Yáaye namás kééŋ Majira a̱w–sí ta̱rɨ́ piá áláŋ adden ná Loŋpii–sí kɨŋol, Jɨ́ la jaŋ ǎl inloŋ áláŋ jêl wala Dʉó ker áláŋ kánó?. 20albá kwa Îsa–lé ka̱a̱gʉl ná kɨŋʉl.Yáaye jabadʉŋo gí adden piá áláŋ gí kɨŋo ǎl gí Wʉ́o adden piá ná jêl wala dʉó ker kee áláŋ kanó? '21Ná ila tin–lé tag Îsa kwa suŋŋá–sí dawaŋ piá, kwa asá kɨreli kwa asá áreta ka̱ɨŋ ná dog kwa suŋŋá kʉ́ŋi pa̱lɨ ǎl kʉrʉ́ŋa ka̱ɨŋ. 22Îsa namá kila kwa–sí dɨ́eŋ jɨ́ŋo jawí âl adden kawe,boo nás Yáaye–sí ʉdóŋa ɨt bwǎ ǎl Bɨ́ kélbámí, kʉrʉŋa–sí kʉ́ŋɨ pa̱lɨ́ŋɨ ná Marsoŋa na kɨlɨŋɨyé ná kwa asá kewa ka̱ɨŋ ná dawaŋ ka̱ɨŋɨ ná tʉrʉŋa ná belé–le kélkámíe, ná ma̱yta nás sǎlla kɨŋɨ ná belétullé nás pa̱gɨrɨŋa–sí kawliye. 23Bora patta ila dʉó gí áisa gîla ápiiba."24Ǎlbá Yáaye'ŋ domoŋkwa kawŋiye, Ǐsa namás tuuŋa nás kwa–sí Yáayeŋ risiŋ, jutá bɨ́yo áláŋ aa ba̱gɨl ? áláŋ bɨlɨ́l ba̱gɨl asá dawlo koilos pii?. 25Ná ába iláŋ áiba kaaŋ ja̱gɨ́l bɨyo? Dʉó la kéŋá ná jɨbbeŋa tulléŋa jiŋi? ai–ii lela kwa kiláŋ âl jɨbbéŋa ná kí ótóŋa táraŋa bʉʉ kawe ála toŋ kuri–lé ka̱ŋɨ. 26Ná Bɨ́ kaa kéŋá ná dééŋ' íŋ puro áláŋ ba̱gɨl? Domoŋdʉŋo la kéŋá? ee Yé namaŋ domoŋdʉŋo–lé suŋŋá–ii27In Dʉoŋ ai–ii ála déé' íŋ Wʉ́o'ŋ Domoboreŋa toya'ŋ dɨó in rimmeŋ eŋa ká áláŋ dúíŋ domoŋdʉŋo dɨ́eŋ ta̱bʉŋ adden aa áláŋ gîs Jɨ́ɨ́ dɨ́eŋ dorá jaŋó. 28Ká áláŋ gîs in kwǎ kwa iláŋ dɨó ǎl Nyáŋa ka̱rɨŋɨ Dʉó ákeba ná Yáaye–lé suŋŋá appâ kéŋá maraŋ dʉó kwaŋ ǐtti–ii ná Wʉ́o'ŋ kurí–lé kee ba Yáaye–lé appâ–ii.29kwa nyéttiŋ namá dɨgɨnɨ́ekwa ǎlbá ila belé kélkâmmíe bás kɨwe Wʉ́o'ŋ dorá ǎl see–ii, ɨdɨ̂ɨŋ ná yeeŋ–sí Yáaye baá . 30Maraŋ parisiŋa ná Mûsa'ŋ gʉʉdpáálíŋa gé nás kɨ́eŋ sǔrŋa–sí Wʉ́o'ŋ táárí kaweriŋí, ɨdɨ̂ɨŋ ná yeeŋ–si Yáaye ásbaába,31Îsa namás in nyiŋi naná kin kwaŋ dɨrɨye kí kaa síŋ arra áa? 32Yeeŋ bá in káŋlá inná dogólá dokkéŋa ála wělle'ŋ lóo ka̱wɨya nás suur–sí ta̱rɨ kawe, náis niné kʉwo naŋ báwriŋi áláŋ balo naŋ gís kona kí kolé aa naŋ ábomolaba,33iláŋ ná Yáaye jalodʉŋo êl ná Garaŋa á kámba wala koro ákámba namás in bámíŋ asá árɨ̂t kee. 34Namá dʉldɨŋkwě ěl ná Garaŋa kám naŋ koro aam naŋ dog in bámíŋ iné ǎl dʉó kee ná úróli naŋ kira aam ná dɨgɨníe kwaŋ jurru–ii . 35Maraŋ rɨɨŋ–sí in sí kábɨyɨ́e ǎl tullé–ii in kila kwaŋ jainŋ' íŋ dorá ǎl yé–sí ka̱rɨŋ kʉlɨtíe."36Naa namá pa̱rɨsɨdʉŋo ná Îsa–sí imaŋa áláŋ kɨyal ná kíe nʉŋ arra kâmmíe,namá pa̱rɨsɨ'ŋtóŋ ná sedba'ŋ kǐli oŋo. 37Ila deem–lé namá Yáa kéŋá naŋ ka̱tɨ̌ŋa pii ǎlbá in kélámíe ǎl Îsa pa̱rɨsɨ'ŋtóŋ kee ná Nʉŋ kaam, namás mʉreŋa taraŋa kí dorde tullé bawa nás kéle. 38Ná Îsa'ŋ soor kééŋ tǎrŋa'ŋ tuga kera ná kóm ,Namás tuga ná Îsa'ŋ tǎrŋa–sí kí kééŋ kola lɨɨmel liya namá piŋi ná ila kola–sí kí dééŋ nyɨwɨŋ pááso namás tǎrŋa–sí ʉdo kámmie namás Mʉrrɨŋa lu–ii.39Ǎlbá ila Pa̱rɨsɨ Yé–si imaŋa ila ʉʉ–sí ja̱gɨla kí kilma'ŋ dɨyo in kwǎ ába domoŋdʉŋo básáŋ loŋ in ii ǎl Yé–si urel ná ǎl kaa Yáa–ii ná ǎl Yáa ila–ii ǎl ka̱tɨ̌ŋa pii. 40Îsa namás in kwǎ Ká wóel áláŋ gís a̱rɨ̌ kwǎ Simoŋ,' Simoŋ namá in jawí.' jwǎ gîs Gʉʉdpááli!"41Îsa namás in kwǎ,' ǎl kwa aw ka̱ɨŋ nás dʉó dig–lé suŋgoŋaj ja̱ydʉŋo–lé soŋgoŋa nii kéyé namás dig dɨnara nii tɨ̌yo piriŋa oso ná ker wa̱yyeŋa oso . 42Kila aw dog wala soŋgoŋa á ka̱ɨ́ŋba áláŋ kawíya, Na Yé namás kila kwa aw sís kila soŋgoŋa jundi, ná kâ̱y diigi naŋ ye bará–le suŋŋá kóiŋi?" 43Yé simon namá in jawí," ba gîs in loŋ ǎl ila dʉó–ii asá soŋgoŋa suŋŋá kundíyé," Îsa namá in jawí Jɨ́ bat–sí taras janda."44Liiya Îsa namás Yáa'ŋ eré já̱ɨŋo nás in kwǎ," Jɨ́ in Yáa–sí ja̱lʉla Ká kan dɨ́eŋ toŋ êl ná koro dog ágís ájaníba ásáŋ tǎrŋa álu, maraŋ Yé kúíŋ tǎrŋa kí kééŋ kola wesé piá ná kí dééŋ' íŋ nyɨwɨ̂ŋ paso. 45Wala jɨ́ kilaŋa ágís jámíba, maraŋ Yé main la tin–lé ǎl ká tóŋ ka̱rɨ yé bas kúíŋ tǎrŋa ʉdo aam.46Jɨ́ dúíŋ ta̱bʉ dǎ̱y ájuliba maraŋ Yé kúíŋ tǎrŋa gîs mʉrreŋa gîs lʉyŋɨ 47Naa ná Ká in gîs kámíŋ in Yáa'ŋ jaiŋi suŋŋá in gîs páálíti kééŋ ka̱tɨ̌ŋa suŋŋá kila asá ka̱sʉl, Maraŋ dʉó asá jaiŋi itti kee kééŋ ka̱tɨ̌ŋa bás itti ká̱sʉl."48Liiya Îsa namás Yáa–sí in kwǎ," kɨ́ɨ́ŋ ka̱tɨ̌ŋa ká̱sʉ̂lŋɨ 49Liiya sola kerŋa káyé ná dɨ́eŋ tasa–lé in risiŋa in kii Dʉó–ii namaŋ–sí kwa–sí ká̱tɨ̌ŋa pasí. 50liya Îsa namás Yáa in kwǎ,' dɨ́ɨ́ŋ seejɨ̌a nás Jɨ́ɨ jopó kí appe joo.

Chapter 8

1Liya Îsa namás ná Deem bi Deem–lé Elle bi elle–lé kɨloŋ nás kwa–sí Wʉ́o'ŋ kuri'ŋ belétullépáálíti ná Kʉréméŋa wa̱y na aw dog kééŋe ka̱ɨŋ . 2Ná Nyáŋa wajaŋa–lé daweŋ kɨŋɨ, in MooMagdʉla asá a̱rɨ́ta sabe ka̱rrʉl. 3Ná Jona kʉsáŋ Yáaŋkwě Kʉsa ǎl Hɨrotti'ŋ tóŋꞌiŋ oro pii náSɨwsan ná Nyáŋa kerŋa, kin Nyáŋa namás kura kaldʉ̌l nás rogá pʉgó kawé nás Yeeŋ–sí kanyiŋi4Ila tin–lé ǎl kwaŋ dalda suŋŋá eŋa, ná Îsa–lé kí deem deema kʉndʉlaYé namás mitil ěl nástaan; 5" Ǎlbá Jusuŋódʉŋo kuro ásáŋ kola ráaŋ ǎlbá Yé nás kolá kɨrtɨ kolá dǐi namá dǒra bʉnyɨ́e ná ká̱tɨnɨ́ye na ardaŋ kiyaŋa namá birnyiŋ kâmmíe. 6kolá dǐi namá loo kɨ́toŋa–lé bʉnyyé ǎlbá tane namá ta̱la̱le ɨdɨ̂ɨŋ loo ɨlol áskéŋaba7Kola kerŋa namá keya'ŋ dɨó bʉnyyé ná ɨdé tʉyé nás keyá loo makké pii . 8Maraŋ kola kerŋa ná sʉʉrʉ kamʉlʉ'ŋ írí bʉnyyɨ́e nás jawlé ná kɨrɨŋɨ asíŋa pirilé suŋŋá ǎl kʉsʉŋʉl ǎl Yé in mitil taan nás kí ʉrʉ́ in kwǎ," Dʉó asá kɨlo kee ásáŋ kélámíe ba a̱w nás kélámíe .9Kééŋ Majira namá kɨŋʉl in mitili'ŋ arra kaa–ii loŋ . 10Îsa namá in jawí," Wʉ́o'ŋbʉtʉ'ŋ boot ai la Bɨ́ŋa kannía, Maraŋ kwa kerŋa–sí Ká asába kí mitil kámíŋ aldi naa ná looka̱lwɨ́e ná áka̱lwɨ́eba ná kélámie ná dééŋ arra á kerŋilba.11In mitili'ŋ dééŋ arra inloŋ kola ila ǎl Wʉ́o'ŋ belé–ii. 12Kola ǎl dǒra a̱rɨ̌ bʉnyye bá kila kwa gé ǎl belé kélámie namá Arɨt êl ná ila belé kɨ́ɨ́ŋ kilma–lé râŋ ná baw áláŋ jɨɨ see ákeba nás kopóŋól. 13Ná kila ǎl Kɨ́doŋa'ŋ írí bʉnyɨ́e namá gal kila kwa gé asá belé–si kí kilmaŋa'ŋ sɨmmɨ̂ŋ kɨ́dɨrɨ́tɨ̌e abá kélámmíe, maraŋ yeeŋ kɨ́ɨ́ŋa áskâ̱yŋɨba, yeeŋ bá kí tin ittírig see kéli, maraŋ jarríŋ tin–lé bá kawítíe14Ná kila ǎl kéye'ŋ dɨó bʉnnyě bá kila kwa gé asá belé kélámmie, Maraŋ abás kawle ná kééŋe, dɨ́eŋ jaiŋi'ŋ ʉdóŋá ná ká̱wɨ́jɨ̂ŋ ná kilma'ŋ suŋŋá puttó tá̱ɨl wala ila belé ta̱bʉŋa á tʉselba. 15Maraŋ kola ǎl sʉʉrʉ́ ka̱mʉlɨ́ŋ írí bʉnnyě bá kila kwa gé asá belé–si kí kilmaŋa'ŋ patta ná teeyé ka̱ɨŋ ná belé–sis kélámie ná kilmá góbʉl kawe rítǎy namás kané tɨɨ–ii ná kiri.16Dʉó ákeba nás Másárája pʉwól namás korâŋ dɨó wala pɨttɨ'ŋ ʉrʉ́gʉ̂m jʉʉ́l, Maraŋ mááŋ sí mardabiŋ írí jawriti, ásáŋ kila kwa–sí loo erriŋel alá kʉndʉla ná ka̱rɨ́tɨ́e. 17Iláŋ ná a̱rɨ ákeba nás kʉleli ná ás pʉlɨtɨ́ba wala a̱rɨ á keba âl bʉtʉŋɨ ná tawrá á kúrélba. 18Naa ná ii naŋ eŋa, in–sí kilma tara–síŋ ba̱y–ii ná baa nás kélbâm. Dʉó asá a̱rɨ kee básáŋ kanyiyâl, Ná Dʉó ila mááŋ asá Yé dééŋ ta̱bʉ'ŋ jawriti ása kee, básáŋ kábe19Naa Îsa'ŋ Bǎrŋa ná dééŋ Íya namá kéle áláŋ Îsa–sí ka̱gɨ́la, Maraŋ Yeeŋ kʉtɨ́ŋol áláŋ dee–lé kaagól, ilaŋ ná kwaŋ dalda suŋŋá kéŋá. 20Namá dʉó dig nyaŋá nás Îsa in kwǎ," Ǎl dɨ́ɨ́ŋ Íya ná kɨ́ɨ́ŋ Bǎrŋa paál kerelí nái Jɨ́–si kane ai laŋ ka̱gɨ́la," 21Yé namáin jawí." dúíŋ ná kúíŋ bǎrŋa kwa kɨt ge asá Wʉ́o'ŋ belé–le kélkáme ná kíe–si táárí kawe."22Sog dig Îsa namás kééŋ Majira–sí in kwǎ," kasá kawla in hiila pa̱jân' íŋ jʉwo koo innálaŋ namás kawle nás puldûŋ kʉ̂l namás kawle ná kanníya. 23Ǎlbá ka̱ɨŋɨ ná ka̱nɨŋɨ Îsa namá ka̱rɨ́ ná uŋo, namá Wîs êl ná pa̱ja–lé ka̱rɨ́ nás puldûŋ' íŋ dɨó koro jíŋi, ná kóel ásáŋ puldûŋ–sí mʉ̂gʉl piá kwa–sí namás masibo poy.24Majira namá kééŋe nás Yee ka̱gɨye nás in ááŋe, " Sagal! Sagal! Kɨ́ tara kanní áláŋ kʉ̂nɨŋɨ, Îsa namás kwala ná dawlo koro'ŋ zola–si gugureŋ piá Wîs namá lula eŋa loo namá dirig saa–ii . 25Îsa namá kééŋ Majira–sí ɨŋo, dɨ́eŋ seejǎ̱ɨ ǎ̱ɨ sabba ka̱rɨ?" Namá bat sǔr–sí kí ka̱lɨŋ ná pirjiŋ ɨŋol," Yé in–ii ná koro na dawlo yé–sí ba̱gɨ pii?"26Îsa kí kééŋ Majira'ŋ namá pají kɨlɨ ná Gerasiŋa'ŋ Ba̱rʉ́ kééŋe, Geresa namá pají'ŋ a̱rɨkee abá Galɨlɨ'ŋ ere jaŋ. 27Ǎlbá Îsa puldûŋ' íŋ dɨyó pʉŋo ná tará dǔu jaa bás kí A̱rɨtdʉŋo kíátíe ála Deem' íŋ kwa–lé kéŋá, suŋŋâs ooŋo ná jʉrɨ á jíŋítíeŋiba wala tóŋ áŋ ǎ̱wba namá níŋ turbaŋa–lé ʉŋɨ.28Ǎlbá Îsa–sí ja̱gɨ́la namá ʉrʉ tan ná kééŋ kʉrŋa–lé poya ná ʉrʉ kɨ́rɨ́rɨ́g tan nás in kwǎ," ÎsaWʉ́o appâ'ŋkwě dee ká ká̱jɨ aa sa kaaŋ ká saat gí aw bɨ́laŋ ágíjaba. 29Ila–ii ná Îsa á̱rɨ́t–sí nʉrgʉ íní áláŋ dʉó'ŋ suúr kuro, ila dʉó–si arɨt síŋ suŋŋá laddi nás ja̱bɨtɨ namá níŋ kí nyiriŋa dóŋa ná tará kɨrgeli maraŋ nyiriŋa–sí namá níŋ dʉsal ná A̱rɨt básáŋ júta tɨye dee–ii.30Îsa namá in ɨŋo," Jɨ́ɨ́ ai gí ka̱rɨya? namá in jawí dʉno'ŋ ka̱rɨ," ila–ii nás Arɨta suŋŋá kéŋá. 31A̱rɨta namá Îsa–lé aiŋa suŋŋá saat pii áláŋ Îsa á jundiba áláŋ jurûb jɨya.32Namá ka̱dʉrʉ́ga'ŋ dʉo'ŋ appâ kééŋe Ŋǒra'ŋ noda'ŋ na̱mɨ̌ piyéŋi, A̱rɨta namá kee–lé saat pia áláŋ kila Ka̱dʉrʉ́ga–lé nyiŋi Yé namás tɨna . 33liya A̱rɨta ǎlbá dʉó–sí jundi namás Ka̱dʉrʉ́ga–lé jawíŋi, ila Ka̱dʉrʉ́ga'ŋ dʉo'ŋ namás paja–lé jawíŋi namá Roo mʉnɨŋɨ.34Ǎlbá Woʉŋa ila ʉʉ–sí ka̱gɨ́le namás Elleŋa–lé Deema–lé kawíŋi nás kwa–sí ááŋe,". 35kwa namá kʉrʉ̂l kééŋe áláŋ ka̱gɨla kaa–ii ná eŋa, Ǎlbá yeeŋ Îsa–lé ka̱a̱gʉl namá kʉ̂mbe ná ila dʉó asá Arɨta kʉre ná kee ná Îsa'ŋ kǐli aw ná máaná ná jurɨŋa jiŋi ná dééŋ ta̱bʉ ná dééŋ loo–ii, Yeeŋ namá ka̱lɨ́ tǎ̱ɨ.36Kila kwa ǎl ka̱gɨ́le namás bǎrŋa–sí ááŋe A̱raɨtdʉŋo ai–ii dawíŋ eŋa. 37Lia Garasiŋa ná kwa ǎl Garasí'ŋ tuga ka̱ɨŋ , Namás Îsa in kowe áláŋ jee ná Jɨ́ŋa–sí jundi ,ilaŋ ná Yeeŋ–sí kí ka̱lɨ pis ka̱ɨŋɨ lia Îsa namá pulluŋ japa ná kééŋe.38Dʉó asá A̱rɨta kʉre namá saat piá áláŋ kí Îsa arra kɨ́ya, Maraŋ jopódʉŋo namás in kwǎ ǎl tóŋ joo nás kɨ́ɨ́ŋ aala–sí kɨt juwa ǎl gís Wʉ́o piá. 39lia Dʉó namá Deem' íŋ piŋi nás kwa nyét Îsa'ŋ isiŋo,Îsa yé–sí kaas piá.40Ǎlbá Îsa wa̱yŋa kwaŋ dalda namá tɨre, ɨdɨ̂ɨŋ nás Yeeŋ kalŋɨŋɨ ǎl Yé wa̱yŋɨtɨ. 41Naa namá Dʉó kéŋá ná Ya̱rʉs ka̱rɨ́ŋɨ ná Ya̱hʉda̱'ŋ daara'ŋ ta̱bʉ́ kéŋá namá êl Jáásodʉŋo'ŋ tǎrŋa–lé poyya ná saat piá áláŋ bá kíe kééŋ toŋ kɨ́ya. 42Ilaŋ ná kwě nɨw tog bɨr ila ǎl kééŋ dakkí Ayeŋa awka̱ɨŋ kóel ásáŋ waí–ii,Ǎlbá Îsa dǒra kééŋe ná kʉndɨlɨŋ kwaŋ dalda namás dǒra kunyíunyi ka̱ɨŋ43Kila kwaŋ dalda'ŋ dɨó namá Yáa kéŋá nás kí ayeŋa aw kewa jiŋiti ná dawat tog dog ákéŋába áláŋ dawíŋ piá. 44Namá kí Îsa'ŋ soor êl ná dééŋ Garabubu'ŋ a̱rɨ̌ tǎ̱ɨ innálaŋ kééŋ kewa'ŋ jiŋiŋa namás kere,45Îsa namá kɨŋo," kii nai Ká kura ǎlbá kwa nyét kawreŋe Potoro namás Îsa–sí in kwǎ Sagal in kwa kunyinyis ka̱ɨŋ nás dɨ́e–lé kurgíŋa," 46Maraŋ Îsa namá in kwǎ aila Dʉó dig kura, ilaŋ nás ɨwa ǎl gí kʉro suúr kʉrʉl.47Yáa ǎlbás ɨwo ila ʉʉ–lé taga ásáŋ á kuroba,Namá êl ná írí'ŋ kitiŋ ná îsa'ŋ tǎrŋa–lé kʉ̂bɨŋ poy in ʉʉ namá kwa nyéttiŋ ta̱bʉŋ kéŋá namás Îsa kwǎ kaaŋ ʉʉ'ŋ ná Yé, Yé–si kura ná ai–ii wara dawíŋ eŋa. 48lia Îsa namás Yáa–sí in kwǎ dúíŋ kwě nɨw dɨ́ɨ́ŋ seejǎ̱ɨ nái Jɨ́ dawíŋ piá kí appe joo.49Asá Îsa ka̱ɨŋ ná risiŋa, namá Dʉó main Ya̱rʉsꞌiŋ tóŋ jɨlelé ná êl, Ya̱rʉs ǎl Ya̱hʉda̱'ŋ daara'ŋ ta̱bʉ kéŋá," nás in kwǎ dɨ́ɨ́ŋ kwě nɨw asá wai–ii ,Gʉʉdpááli–sí diga á janiba . 50Maraŋ Îsa ǎlbá ila belé–sí kélámí namás Ya̱rʉs–sí in kwǎ ka̱lɨ ái tɨ̌ba bá dîliŋ seejǎ̱ɨ dɨ́ɨ́ŋ kwě áláŋ sí appe eŋa51Ǎlbá Îsa Ya̱rʉs' íŋ tóŋ paago,Yé wala dʉó ker–sí as tɨnaba áláŋ tóŋ ka̱rɨ́ bás dîlliŋ Yáaye ná Yagʉba ná Potoro–sí ná kwě'ŋ Âba ná dééŋ Íya–sí ka̱ɨŋ nás tɨna áláŋ ka̱rɨya. 52Ila tin–lé ása kwa ka̱ɨŋ nás kwě–si komeŋi, nás in kwǎ," kola bundi ɨdɨ̂ɨŋ ná Yé ás waíba, Bás dîlliŋ ʉŋɨ. 53Yeeŋ mááŋ namás káyé nás Îsa bejeŋ kawe nás kélele ɨdɨ̂ɨŋ kalŋa kwě asá wai–ii54Maraŋ namás dóŋa tǎ̱ɨ nás in kwǎ dúíŋ ása jawla. 55Kwě'ŋ kʉo namá pentiŋ mááŋ wa̱ɨ gé Kwě nás wa̱rɨ̂g jawla. Ila Îsa namás Íya in kwǎ ǎl a̱rɨ dɨ́ŋ baní ná kámí. 56kwě'ŋ Âba ná Íya–sí namás kâ̱ltan Îsa namá Yeeŋ–si sa̱w géŋ piá nás in kwǎ Dʉó tog bɨr–sí ásáŋ ááŋalba.

Chapter 9

1Ǎlbá Îsa kʉréméŋa wayyeŋa aw loo tog ɨso, Namá kʉro ná Kuriŋ iní áláŋ kíeŋa A̱rɨ̂t kurre náWajana dawíŋ kawe. 2Namá âdden piá áláŋ kaɨ́ya nás kwa–sí Wʉ́o'ŋ gʉʉd kawliya ná wajana dawíŋ kawe.3Îsa namás kʉréméŋa–sí in kwǎ," dɨ́eŋ a̱rɨ tog dog ábabuŋba wala Ba̱rɨ wala Mellé ná Garaŋa ná Soŋgoŋa ná Jurŋa kerŋa ábábúŋba . 4Toŋ ɨt ná ba̱rɨ́ ba ɨde boŋ namaŋ sog ɨt ǎl bóel áláŋ boo5Ná bá kwa ágís kɨtɨ́rɨ́yeba bá turîl kɨ́eŋ tǎrŋa–lé pelpel báa áláŋ gîs dɨ́eŋ toŋ ' íŋ turîl áis diŋiba ásáŋ osôm kee ná dɨ́eŋ ere tullé aiba. 6Innálaŋ Yeeŋ uŋe ná Elle bi Elle–lé kɨloŋi nás Kwa Wʉ́o' ŋ belé kawlítíe ná looŋa nyét–lé kwa dawíŋ kawe.7Hɨrôd ála Galɨlɨŋ A̱kʉro'ŋ ta̱bʉ kaŋa namá ila ʉ́dóŋa nyét kélámí áláŋ ka̱ɨŋ ná duitíya, Hɨrôd–sí namás ta̱bʉ urrúŋoilaŋ ná kwa dǐi in kámíŋ asá Yáaye jalodʉŋo sala eŋa. 8Ná kerŋa gal ná in kámíŋ ǎl Alɨ́ja Domoŋdʉŋo–ii alá tóóríg kéŋá ná loŋola ná dǐi ná in kámíŋ alá in kila Domoŋkwaŋ dɨ́o dig nás jawla. 9Maraŋ Hɨrôd namá in kwǎ Yáaye–sí Ká ta̱bʉ anda in naa gal kii ǎl Ká dééŋ in ʉ́dóŋa kélaam Yé–sí nás bat jawle áláŋ Îsa–sí ja̱gɨl10Ǎlbá Kʉréméŋa ka̱ɨŋi, Namás Îsa–sí kila ʉ́dóŋa nyét ááŋe ǎl Yeeŋ kawe, Lia Îsa namás dillíŋ kééŋ Kʉréméŋa–sí ka̱rgɨ ná kieŋa Deem Beseda kééŋe . 11Maraŋ kwa namás kɨ́we loo ɨt ǎl Îsa duitiŋi namá ka̱rɨ kʉlé. Îsa namás Yeeŋ–sí tɨre nás Wʉ́o'ŋ belé risiŋo ná dééŋ Kuríŋ' íŋ ná Wajana–sí dawíŋ piá12Ǎlbá Dulé dúŋa Kʉréméŋa wayyeŋa aw namá kéle, Nás Îsa–sí in ááŋe in kwa–sí adden jaa ná Elleŋa da̱kkɨ–lé kɨya nás sǔrŋa–sí a̱rɨ dig kule ná kâmmíe ná loo oyŋiya uŋol ɨdɨ̂ɨŋ Kɨ́ saa karra ka̱ɨŋ. 13Maraŋ Yé namás Yeeŋ–sí in kwǎ," Bɨ́ a̱rɨ dɨg baní ná kâmmíe, Kʉréméŋa namá in kawí Kɨ́ bás Garaŋa ooso ná Puuna aw kaaŋ dillíŋ, abá íríŋi namá koo nás in kwa–sí Nʉŋ kulu. 14(Ila loo–lé kwa namá da̱kkɨ Liriŋa ooso ka̱ɨŋ) Îsa namá kééŋ Majira–sí in kwǎ," in kwa–sís buwa ná Daaraŋa, Daaraŋa'ŋ ôl ná daara tog ásáŋ da̱kkɨ kwa wayyeŋa ooso kee,"15Majira namá innalaŋ kawe," namá kwa nyét dǔu kʉlʉ. 16Îsa namá Garaŋa ooso ná Puuna âw–sí baw ná loo jawîl ja̱gɨla namás assô assô piá ná du–ii ná dokke dokke piá namás Kééŋ Majira–sí ŋarra Majira namá kééŋe nás kwaŋ tule kayé. 17kwa nyét pistɨriŋ kâmmíe ila Majira namá kila Nʉŋa'ŋ a̱rɨŋa asá saje kí Gereŋa ǎw pistɨrɨŋ dorol kawe18Asidig Îsa bá loo dig kéŋá ná ditini'ŋ jʉméla ná kééŋ Majira dog kéyé ka̱ɨŋ ǎlbás dééŋ jʉ̂m agé namá kééŋ Majira–sí ɨŋo nás in kwǎ." Kwa bat ai–ii ǎl Ká kii aŋ?," 19Yeeŋ namá in kawí," Kwa dǐi ǎl in kámíŋ Yáaye Jabadʉŋo jaŋ, ná Kwa kerŋa gal in kámíŋ Ilíya jaŋ, ná dǐi gal ǎl kila Domoŋkwaŋ dɨó digjaŋ alá tóóríg kʉsɨŋɨ nás jawla20Yé namás Yeeŋ in kwǎ," Maraŋ Bɨ́ ái bámíŋ ǎl Ká kii aŋ?" Potoro namá in jawí," Jɨ́ ǎl Jásodʉŋo jaŋ Wʉ́o'ŋ kwě. 21Maraŋ Îsa namás sarttiŋ piá ásáŋ Dʉó bir sí ás áloŋba. 22Îsa namás Majira–sí in kwǎ," a̱ldɨ'ŋkwě ásáŋ dita'ŋ tasa kí munân beto ná Sabaŋa ta̱bʉ kuruŋa–lé ná Pa̱gɨŋa Mûsa'ŋ daliŋ Gʉʉdpáálíŋa áláŋ Yee áriŋiya ná lia yeeŋ baŋ kawe namás dééŋ wai'ŋ sog ɨɨs kwaŋ–lé salla gé nás jawla23Lia Îsa namás Yeeŋ–sí kwa nyét in kwǎ," Ába Dʉó kóel áláŋ dúíŋ ka̱rɨ̂ŋ ɨlŋɨ, bá dééŋ suur bás piá ná dééŋ ka̱lda̱bʉ bâw nái–ii kereŋ ka̱rɨ luwo. 24Ɨdɨ̂ɨŋ ná Dʉó ǎl kóel ásáŋ dééŋ suur jopó mááŋ bá jɨtɨ, Maraŋ Dʉó bi Dʉó ná dééŋ suur jɨ́tɨ dúiŋ ʉʉ'ŋ básáŋ jopó. 25Kaa lé tullé–ii ásáŋ Dʉó da̱ldɨŋ nyét dóŋá kee ná dééŋ suur jɨyo wala gal paso?.26Ába Dʉó kee ná Dúíŋ ʉʉ'ŋ wala gal Kúíŋ ʉ́dóŋa'ŋ ʉʉ'ŋ–sí ta̱bʉs tuti, Da̱ldɨŋkwě–sí dog básáŋ dééŋ ʉʉŋ ta̱bʉ tuti ná ába kééŋ galaŋa'ŋ wala Âbba'ŋ galaŋa'ŋ wala Melega'ŋ teeyeŋa dɨó éla . 27Ná Ká ai–ii saa ki see'ŋ see kámíŋ kwa dǐi dɨ́eŋ ǎl in baaŋ ná berel kwa dǐi wai–sí naŋ ásáŋ kaweyebaná Wʉ́o'ŋ Kuriŋ–sí áka̱gɨ́leba28Ása bá da̱kkiŋ soga tammain bitûl ǎl Îsa in belé–sí kwǎ , Yé namás Potoro ná Yáaye ná Yagʉba–sí ka̱rgɨ ná Pʉ́go kééŋe ásáŋ jʉ̂m . 29Innálaŋ ǎlba kééŋe nás jʉmóla dééŋ wajɨ̂ŋ jaluŋ namás kere jɨŋo namaŋ kééŋ jʉrɨŋa dog namás nii patta ná teeyá jɨŋol inná kuy' íŋ julmola30Kwa aw Mûsa'ŋ kí Ilija namás Îsa–sí galaŋatulléŋa kalŋolé nás Îsa kirsiŋo . 31Ná kí Îsa, Îsa'ŋ wai'ŋ kirsiŋol ila Yé kíe Jʉrsalam dui–ii ásáŋ ta̱bʉ jʉ̂m32Ila dɨó Potoro kí kééŋ Âmparaŋa namá ka̱rɨ ná kuŋol,Maraŋ lia [lbá Yeeŋ soga ta̱bʉŋ kurol namá Îsa'ŋ galaŋa–sí ka̱gɨlé ná kila kwa âw ǎl kéye kereli. 33Ásba kila âw kawla áláŋ kɨya ná Îsa–sí kundi, Potoro namás in kwǎ," Sagal in bât tullé–ii áláŋ iné kaaŋ, kâ̱y kɨrbónt–sí ɨɨs kʉrtó Jɨ́ tog ná Mûsa–sí tog ná Iliy–sí tog ( maraŋ Yé ás loŋba a̱rɨ ǎl yé beléŋa.)34Ila Tin–lé Yé kéŋá ná risiŋo namá kútu loŋla ná Nɨgɨ̂l bâw nás Yeeŋ–sí Nima piá Yeeŋ–sí namá kɨlɨ suúr bʉŋɨ. 35Namá kútu'ŋ ʉrʉ êl in beléŋ in dúíŋ kwě–sí ǎl Ká áŋo Yé–sís kélbâm. 36Ǎlbá ila ʉrʉ kera namá kʉ̂mbe ná Îsa ditini, Majira namá ila belé–sí kilmaŋa kábe wala Dʉ́o tog bir–sí ás aŋeba.37Eleliŋ ǎlbá Yeeŋ pʉgo kʉpʉŋol namás kwa suŋŋá' ŋ dalda tani ná dee–lé kéle. 38Kwaŋ dɨó dig sédig namás ta̱rɨ piá Gʉʉdpááli Ká Jɨɨ gɨ̂ saat kaw áláŋ dúíŋ kwě de ja̱gɨ́l ilaŋ ná dúíŋ kwě bás dilliŋ Yé–ii . 39Ja̱gɨ́l Á̱rɨ̂t kwě–sí b's láddi namás ʉrʉ kɨrɨrɨ̂ŋ ereŋel , namás dǔu jabɨtɨ nás pʉrgʉl pii namaŋ síŋ ʉdo pʉlo pii namá âwreŋ pii ná pellet ájʉndiba. 40Ká kɨ́eŋ Mjira–lé saat áa áláŋ gís in A̱rɨ̂t kʉra, Maraŋ Yeeŋ kʉtɨŋol."41Îsa namá in jawí, Hai in porreŋa serétkwa ása seejɨ̌a̱ ábaba, Bɨ́ bóel ásáŋ kɨ́ŋɨ nini kóŋ nái ɨrmel,? Namás ila Dʉ́o–sí in dɨ́eŋ kwě–sís ine jêl . 42Ná ila tin–lé al kwě ʉndɨlɨŋɨ A̱rɨ̂t bas báwá nás loo dǔu tan ná pʉrgʉla piá, Maraŋ Îsa namá A̱rɨ̂t–sí úpúrí lia namás kwě–sí dawín piá, namás dééŋ Báa–sí jawí.43Yeeŋ namás kwa nyét Wʉ́o'ŋ á̱ppɨŋ–sí pirjeŋ kawe,ila tin–lé ǎl ka̱ɨŋ nás kila ʉdóŋa–sí kaweŋi ǎl Îsa piá Îsa namáskééŋ Maira–sí in kwǎ,". 44In ʉʉ sís tulléŋ–sí kélebam, Dɨldɨŋkwě–sí kiniya ásáŋ bot arra'ŋ dǔu kɨ́llɨl namá kwaŋ dóŋá káyé.. 45Maraŋ Yeeŋ ila beléŋ arrá áka̱rʉlba, ila beléŋ arrá dɨ́eŋ ere jɨlɨŋás ilaŋ ná dééŋ arrá áka̱rʉlba, namá loo ka̱lɨ kawéŋi áláŋ Îsa–sí dééŋ arrá'ŋ ɨŋol.46Naa Majira–sí namás dɨ́eŋ tasa–lé galda poy kiniŋi naŋ kwaŋ bain appâ–ii . 47Îsa namás kɨ́eŋ kilmaŋa'ŋ arra kɨwo namás kwě itti bawa nás dɨ́eŋ taga jaa. 48Namás Yeeŋ–sí in kwǎ," Dʉó bi Dʉó nás in kwě itti sí kí kúíŋ kona dɨrɨŋtɨ báis Ká dɨrɨŋtɨ , Ná Dʉó nás ká dɨrɨŋtɨ bás ila Dʉó–sí dɨrɨŋtɨ áila Ká adden piá, ɨdɨ̂ɨŋ ná ittikwaŋ mááŋ baŋ Yé kwaŋ appâ eeŋ49Yáaye namá in kwǎ," Sagal, Kɨ́ Dʉó kʉmbo ná A̱rɨ̂ta kí kɨ́ɨ́ŋ kona kʉrrʉŋ namá in kwǎ áláŋ kási ilaŋ ná Yeeŋ ákaŋba, 50Maraŋ Îsa gal namás in kwǎ," Yé ábásiba ɨdɨ̂ɨŋ ná ába Dʉó dɨ́ɨ́ŋ garimiŋ áiba bá kíyeŋ baŋ.51Asá tin dakki piá áláŋ Îsa–sí jawîl kɨya, Îsa namás ʉɨ–ii áláŋ bá Jʉrʉsalam jee. 52Naa namá Domoŋkwa ta̱bʉŋ adden piá áláŋ ná Samariŋa'ŋ elle kééŋe ásáŋ loo ásilíŋ kawa. 53Maraŋ Samariŋa namá kâriŋie ásáŋ kɨdɨrɨyeŋol ilaŋ ná Îsa Jʉrʉsalam duitiŋi.54Ǎlbá Yagʉ́bá ná Yáaye alá Majira ka̱ɨŋ in ʉʉ sí ka̱gɨle, Ná Loŋpii–sí in kɨŋʉl, Loŋpii Jɨ́ jóel gila ásáŋ utú main jawíl ta̱rɨ kaa ná êl ná in kwa–sí ámí. 55Maraŋ Îsa namás ja̱iŋo ná ittiŋ gurgureŋ piá Yeeŋ–sí . 56Namás ka̱ndʉl ná Elle kerlé kééŋe57Ila tin–lé alá Îsa kí kééŋ Majira'ŋ dǒra ka̱ɨŋ, bás Dʉó dig in kwǎ Ká Jɨŋɨ ka̱rɨ ʉlo loo ɨt lé ná jani. 58Îsa namá in jawí," Bôrnyoŋa kʉloŋas ka̱ɨŋ ná kiyaŋa jawíl–sí ka̱ɨŋ, Maraŋ Da̱ldɨŋkwě loo ás kéba áláŋ dééŋ ta̱bʉ lupo."59Naŋ Dʉó keer–sí in kwǎ," ka̱rɨ́ jɨ́lo Dʉó namá in jawí Loŋpii ka̱y main jundígi ná dúíŋ kʉrro. 60Maraŋ Yé namá in kwǎ," ǎl judi ná maita kɨ́eŋ Maita kʉrrtʉl , Maraŋ Jɨ́ joo nás kwa–síWʉ́o'ŋ kuriŋ risiŋo.61Dʉó keer dog namás in kwǎ," Ká áláŋ dí ka̱rɨ́ ʉlo, Loŋpii, Maraŋ main ǎl jariŋ ná oo nás dúíŋ toŋ' íŋ kwa–sí dóŋá oló . 62Îsa namá injawí Dʉó ákebá ná dééŋ dóŋa Murattíŋ írí jawriti ná Nʉŋɨ soor jawiti ná Wʉ́o'ŋ táárí–lé domi.

Chapter 10

1Lia Loŋpii namá Majira wa̱yyéŋa sabe jaŋo, namá dééŋ ta̱bʉŋ adden piá, Deem bi Deem ǎl Yé kóeliŋi áláŋ jee . 2Namás yeeŋ in kwǎ," Taa suŋŋá–ii maraŋ táárí kwǎ itage, kâ̱y–ii Taa'ŋ loŋpii–sí bɨŋo áláŋ táárí kwa–sí dééŋ Taa'ŋ râ̱y adden piá.3Boo ná baáli baa, Ká in gí adden kawa inná kʉnɨŋa Toroŋa'ŋ dɨó. 4Ná alá gal banní Jusulan wala gal Mellé wala perêt ás babʉ̂ba dǒra tin kwaŋ janilé adden ábaba5Abá tóŋ dig–lé ba̱rɨ main bá toŋ' íŋ kwa–sí dóŋa baní nás in buwa aw ná in toŋ–lé appeŋ kee. 6Abá ilaŋ ná Dʉó kee nás bora kilmá kee Wʉ́o'ŋ appíŋ baŋ dééŋ írí bʉŋɨ, ná ábabʉ̂boŋba Wʉ́o'ŋ appíŋ dééŋ írí aŋ bʉŋɨba. 7Bá ila toŋ–lé boŋ ná bá a̱rɨ kɨ̂t bâm ná babá âl gí Yeeŋ kaní,ɨdɨ̂ɨŋ ná táárídʉŋo inloŋ áláŋ kééŋ dʉléŋá bʉ̌w, tóŋa'ŋ tasa–lé abɨlŋɨba.8Abá Deem dig–lé ba̱rɨ́ ná gis kɨ́tɨ́reŋi a̱rɨ̂t náis dɨ́eŋ ta̱bʉŋ káyé bá bâm. 9kwa kɨ̂t ná waján gé bá dawíŋ baa ná in sí buwa Wʉ́o'ŋ kuriŋ ǎl dɨ́eŋ dakki kela.10Maraŋ abá Deem dig–lé ba̱rɨ ná ágis kɨtɨreŋiba, Bá Deem' íŋ oroŋa–lé boo ná in bámíŋ. 11Namaŋ dɨ́eŋ Deem' íŋ turîl ǎl gis kɨ́ŋa tǎrŋa–lé tɨ̌yo áláŋba petpet kaa náis Bɨ́ŋa tɨŋɨ, Maraŋ aw nás in bɨw Wʉ́o'ŋ Kuriŋ ǎl dakki kéla, 12Ná ká kámíŋ gîs ila Jansîŋ sog–lé mááŋ níŋ Sodoma'ŋ rɨ́mo suŋŋá hɨnɨ main kí in Deem' íŋ rɨ́mo13Mine kásáŋ Kurazini'ŋkwa–sí eeŋ ná mine kasâŋ Besédakkwa–sí eeŋ ɨdɨ̂ɨŋ naŋ in pirjeŋa dɨ́eŋ taas–lé Tira ná Sidon ka̱ɨŋɨ, kwa baŋ main toorig tubeŋ ka̱ɨŋɨ naŋ jurɨŋa nyérta kiŋi. 14Maraŋ mááŋ in Tira kí Sidon suŋŋá rɨmol ila Jansîŋ sog–sí main kɨ Bɨ́. 15Ná Bɨ́ ka̱pa̱nɨŋa aslaŋ kí írí ka̱gɨ́l áláŋ gís jawîl kɨ́yál? Lolo Bɨ́ŋa–sí dǔu'ŋ dǔu gí síŋ kɨ́ya.16Dʉó kɨ̂t ǎl gís bɨ́ŋa kélkám, Báis Ká sí kélám, Ná kɨ̂t ná gi Bɨ́ŋa urel bá gi Ká urel, ná kɨ̂t ná Ká sí irel, bá Dʉó kɨ̂t sí irel ǎl gi Ká sí adden piá,"17Ǎlbás kila wa̱yyeŋa sabe kí kilma'ŋ sɨmmɨ̂ŋ ka̱yŋol ná ka̱ɨŋe ná in ááŋe," Loŋpii kɨ́ŋa–sí namaŋ gí A̱rɨta dɨ́ɨ́ŋ kona'ŋ ba̱gɨ pii . 18Îsa namás in kwǎ Ká A̱rɨt appâ ka̱gɨl ná míŋ jawǐl in polé niná kuŋi 'ŋ julmola. 19Ká Bɨŋa kuriŋ gí kaní ásáŋ Garima'ŋ kʉro sí nyét kʉro'ŋ baw, niná áláŋ kʉmɨ́ ná Nyéŋá–sí barnyiŋ, ná a̱rɨ ágíŋ bʉlɨtɨba . 20Naa ná mááŋ kilmaŋa sɨmmó ágí ɨŋɨba ilaŋ ǎl gi A̱rɨda ba̱gɨ piá, maraŋ baw nii kilmaŋa sɨmmó ɨŋɨ áláŋ kɨ́eŋ kona jaiŋi'ŋ domobore–lé kawal21Ila tin–lé Îsa namás kí kʉo teeyaŋa'ŋ dóra kí kilma'ŋ sɨmmɨ̂ŋ piis eŋa, namá in kwǎ," Ká assó gís kamíŋ Âbba alá jawîl ná sʉʉrʉ'ŋ Loŋpii jaŋ, ɨdɨ̂ɨŋ ná Jɨ́ kin lótá kwa riyaŋa ná gʉʉdkwa–sí jʉla namás kwa da̱lʉla–sí jawli niná kin dogólá dokkeŋa, Ee Âbba in ʉʉ ilaŋ eŋa náis Jɨɨ tulléŋ22Dúíŋ Âbba lótá nyét Kaa dóŋá jaa, Dʉó ákeba nás loŋ Kwě dee kii–ii bás Âbba diliŋ loŋ, Ná Dʉó á keba nás loŋ Âbba kii–ii bá diliŋ Kwě–ii nás loŋ, Ila kwa dog sí kaloŋ ǎl kwědee jaŋo ásáŋ Âbba–sí kaloŋa."23Ila namás kééŋ Majira–lé ja̱ɨŋo nás kí bʉtʉ in kwǎ," kwa kila sí ǎw nás bora patta eeŋ ǎl lóóta kila ka̱lwɨ́e ǎl Bɨ́ ba̱lɨ. 24Ilaŋ ŋi nás ká in naŋ ámíŋ ná Domoŋkwa suŋŋá ná Abukuriŋa kóeliŋi áláŋóta kin–sí ka̱gɨ́l ǎl Bɨ́ ba̱lɨ, maraŋ á ka̱gɨ́leba naŋ dog kóeliŋi áláŋ lóta kɨ̂t kékámmíe maraŋ kélámmíeba."25Asidíg Mûsa'ŋ gʉʉdpááli dig namás jwala áláŋ Îsa–sí arri namá in ɨŋo, Gʉʉdpááli kaa nîŋ aa áláŋ jaiŋ lʉŋɨ wariseŋ eeŋ?" 26Îsa namá in ɨŋo dalilé aa–ii remmeŋ eŋa? Ná jɨ́ dééŋ arrá ai–ii jereŋel?. 27Ila dʉó namá in jawí, áláŋ Loŋpii dɨ́ɨ́ŋ Wʉ́o–sí ba̱gɨ jaa, kí dɨ́ɨ́ŋ kilmá nyét ná kí dɨ́ɨ́ŋ kuy nyét ná kɨ́ɨ́ŋ kʉro nyét ná kí dɨ́ɨ́ŋ ta̱bʉ nyét joyŋi, Ná dɨ́ɨ́ŋ jɨ́rîŋ–sí in joŋi ǎl Jɨ́ dɨ́ɨ́ŋ suur–sí jóel. 28Îsa namá in jawí bat taras jaw bá innálaŋ jaw ǎl dalí beléŋ namás jaiŋ lʉjɨŋ jaŋ29Maraŋ Mûsa'ŋ dali'ŋ gʉʉdpáálí bá kóeli ásáŋ dééŋ suúr in raŋ,Ǎlbá yé–ii Îsa–sí ná jɨ́lel kii ná dúíŋ jɨrani?. 30Jawíla Îsa namás in kwǎ," bá Dʉó kéŋá ná Jʉrasalam jawla ná Jariko duyéŋi namáGammáyé'ŋ dóŋa poy, Gammáyéŋa namás kééŋ jʉrɨŋa kɨ́rɨye ná kaladdíe ná Yeeŋ ná ka̱kkɨ́e nákééŋe ná Yé–sí ná kundíe nás kira kí kariŋa ɨ́tɨ31Ɨdé sememeŋ namás pa̱gɨ tan ná Jʉrasalam kíila dóra duyaŋi, ǎlbá ila Dʉó–si ja̱gɨla namá kí dóra ker taga panyo. 32Naŋ dog Leba dʉŋo digkéla kí ila dóra naŋ dog taga panyo ná nyaŋá33Maraŋ Samáradʉŋo ǎlbá êl ná kí ila dóra kɨloŋa ǎlbá ila dʉó–sí ja̱gɨ́la namás dééŋ ʉʉ áyiŋ eŋa. 34Samáradʉŋo namá nyáŋa nás kééŋ kiyaŋa kí kira ná da̱y liyo namás rɨgo lia Samaradʉŋo namá bawa ná dééŋ leeli'ŋ írí jaa nás Sola'ŋ tóŋ kerenamá dééŋ oro piá. 35Elelí'ŋ namá dɨnara aw raŋa namá ila sola'ŋ toŋ' íŋ sɨt sí iní, namás in kwǎka̱y in dʉó–sí ja̱lʉya namaŋ lia ába ká â̱yŋa nama gí soŋgoŋa ila kaní asá írí nyíye36Kin ɨɨs' íŋ dɨó a̱y dig nás jɨ́ in loŋ ǎl ila dʉó'ŋ jɨrani ǎl Gammayeŋa kaladdie?. 37Mûsa'ŋ dali'ŋ gʉʉdpáaáli namá in jawí ǎl ila dʉó–ii asá dééŋ ʉʉ kaiŋ kéŋá,Yé Îsa namá in jawí ǎl joo ná in jaa ǎl in Dʉó piá38Îsa kí kééŋ Majira'ŋ bá dóra ka̱ɨŋ kɨloŋi namá toŋ dig–lé paago, ǎl dee–lé Yáa kéŋá ná Marsa ka̱rɨ ila Yáa namás Îsa dééŋ tóŋ dɨre . 39Namás ditan kéŋá Moo ka̱rɨŋ, Moo namá êl ná Loŋpii'ŋ tǎrŋa kîlioŋo ná kee nás Îsa'ŋ beléŋa kéláma ǎl risiŋ40Maraŋ Marsa–sí namás kí ájíŋa tɨ̌e, ná kéŋá nás kwa–sí lótáŋa ásilaŋ pii. namá Îsa êl ná in ɨŋo Loŋpii, Jɨ́ bása ája̱ymelba ǎl ká dúíŋ ditan ditinjundi? ná táárí ditin âw ka̱y jawlas nás janyiŋi , 41Loŋpii namá in jawí." Marsa Jɨ́ aŋ ʉdóŋa suŋŋǎnaŋ gí kilmá sondorôg ʉndeliŋ , 42Maraŋ tog deliŋ dɨ́ɨ́ŋ jaiŋ–lé ná dɨɨ–lé tullé–ii , Moo a̱rɨt jaŋo ǎltullé–ii ná a̱rɨ dee–lé taga aŋ kabeba.

Chapter 11

1Sog dig Îsa bá kéŋá ná loo dig–lé jʉmala ǎlbás kééŋ jʉ́ma áge, kééŋ Majira'ŋ dɨó dig namá in kwǎ," Loŋpii ka̱y–ii jawli gîs ai síŋ kʉmel diliŋ inná ása Yáaye kééŋ Majira–sí pááli,"2Îsa namás in kwǎ," abá bóeli ásáŋ bʉ̂m bá in buwa Báa kaláŋ kɨ́ɨ́ŋ kona teyéŋa–sí ba̱gɨ kawe aw ná dɨ́ɨ́ŋ kuriŋ éla.3A̱ɨ–ii aw nai kereŋ Nʉŋ jani áláŋ taga pisiŋ kaam. 4Ná kééŋ ka̱tɨ́eŋa–lé appeŋ jaw, ilaŋ ná Jɨ́ dog Dʉó bi Dʉó–sí appeŋ kawe,ǎl gis kɨŋa jɨtɨ pii ná jarríŋ ereŋ jano.5Ila Yé namás yeeŋ in kwǎ," ka̱y bá in ba̱gɨ́l ye abá loŋ sí dɨ́eŋ dɨó dʉó jaru kee ná dee–lé kí luliŋ tulé du–ii nás in beléŋ jaru ka̱y kasá dɨɨ–lé garaŋa ɨɨs dǐi ja̱y. 6Na asá ilaŋ kele ɨdɨ̂ɨŋ dúíŋ jaru dig sabariŋ kéŋá ná êl, ná á̱rɨ ás aŋba áláŋ kani ná kamí. 7Namá Dʉó kéŋá ná dɨó ka̱wɨŋɨ namá in jawí," bɨ́laŋ ágíwaba tʉsʉ mááŋ ása kʉrrɨ́ ná kí dogóláŋ mááŋ pɨtɨ kápa, ná kuŋɨ taga ásáŋ kawlaba áláŋ gí a̱rɨ dɨŋ aní . 8In gîs kámíŋ ába yé ás jawlaba áláŋ yee íni bá in loŋ ásáŋ jawla ná kɨ̂t íní ǎl yé kóel ɨdɨ̂ɨŋ ná dééŋ jaru–ii ná yé kee ná togke saw ɨŋel áláŋ kanía.9Naa namáis in kámíŋ ee bá bɨŋo ná ma–ii kannía bôy–ii gí básáŋ bʉ̂bó namá tʉsʉ baldo bá gí síŋ ka̱wlɨ́ya. 10ɨdɨ̂ɨŋ ná Dʉó bi Dʉó ná kɨ́lele ná níŋ kannía ná Dʉó kɨ̂t ná wóel básáŋ–síŋ bʉlo ná Dʉó ná tʉsʉ kaladdi básáŋ kawlɨya.11Bɨ́ kaa Âbbaŋa baŋ, kilala baŋ abá gí dɨ́ɨ́ŋ kwě puú'ŋ ɨŋo Jɨ́ mááŋ namá Núum janí. 12Abá gí dɨró'ŋ ɨŋo Jɨ́ mááŋ namá Nyééŋ janí gol. 13Ná aláŋ jɨtɨŋa baŋ Bɨ́ bás baloŋ áláŋ lóta tulléŋa kɨ́ɨ́ŋ dogólá–sí ai–ii nîŋ banní, Ná mááŋ Âbbá ǎl jawîl kee ai saa suŋŋá tullé–ii áláŋ kʉo teyaŋa kila kwa–si kíní ǎl Yé–sí seekéli?"14Sog dig Îsa namá kéŋá ná Dʉó ila–sí A̱rɨ̂t jʉrra ǎl bʉkʉ̂m kéŋá, ǎlbá ila Dʉó–sí aA̱rɨ̂t suúr kuro, namás dʉó jaa ná risiŋ kwa namás bat pirjen kawe. 15Maraŋ kwa dǐi in ááge Yé ǎl a̱rɨt kí balazabun A̱rɨta'ŋ Âbó'ŋ dóra kʉrʉ̂ŋ."16Kwa kerŋa dog namá arre ná jawilîŋ ósomꞌiŋ kɨŋol. 17Maraŋ Yé Îsa namá dɨ́eŋ arra raŋa namá in kwǎ," Kʉrɨŋ bi Kʉra̱ŋ ná dééŋ suúr ŋáríŋ násuur–sí dɨkkó bá dééŋ suúr poiti ná Toŋ bi Toŋ ná dééŋ suúr ŋáríti bá dééŋ suúr poiti.18Ná lia A̱rɨ́t appâ dog abá suúr ŋáríŋ bá poiti ná suúr–sí dɨkkó ka̱wɨ dééŋ Kʉrɨŋ nái niŋ keer? Ká in sí ilaŋ kámíŋ ná Bɨ́ in bámíŋ ǎl Ká A̱rɨ̂ta kí Balazabʉn' íŋ dóra kʉrroŋ . 19Ná abá Ká a̱rɨta–sí kí Balazabʉn' íŋ dóra kʉrroŋ, Ná Bɨ́ kɨ́eŋ jɨlokwaŋ kí kîŋ dóra–ii ná yeeŋ A̱rɨta kʉrro? Naa na baŋ kɨ́eŋ jandi kwǎ ge. 20abá ká A̱rɨta kí Wʉ́o'ŋ kʉro'ŋ dóra kʉrroŋ, Wʉ́o'ŋ Kʉra̱ŋ bá dɨɨ–lé éla21Abá Dʉó ka̱kkɨer Dereg tullêŋ jɨŋɨ nás dééŋ tóŋ jaan kééŋ lóta baŋ gʉbʉl ka̱ɨŋ. 22Maraŋ abá Dʉó kéla nás dee–lé kʉrro suŋŋá kee básáŋ Dereg rɨye, ǎl ila dʉó see tɨ̌el ǎl Ye jaan namá jɨreŋa–si ŋara. 23Dʉó ná kíe ákkaŋba bá Dui–ii Garimi, Ná Dʉó kɨ̂t nás Wʉ́o–sí dorol ápiá ba bás perra pii.24Abá Á̱rɨ̂t Dʉó'ŋ dɨó kuro bá kí nigeba'ŋ dɨó tɨrɨrɨ pii ná ʉ̂mmel kóel ná ágîs bʉlɨtɨba lia namá kin kwǎ áláŋila tóŋ–lé awgí ǎl undi. 25Abá wa̱yŋa ná ila tóŋ–lé paago namá bʉ́ló ná ila tóŋ–sí birnyîŋ ká̱ŋʉl. 26Lia ǎl piŋiti namás Á̱rɨta kerŋa sabe jolo ná dee–lé suŋŋá jɨ̂ttɨ gé lia Yé namá jee ná ila lóó–lé óŋo, ná ila toŋ' íŋ ʉʉ mááŋ ila wara–lé suŋŋǎ tara–ii."27Lia dɨó Îsa bá kéŋá ná kin ʉ́dóŋa beléŋ ǎl Yáa–ii dig kwaŋ dɨó arra piá ná in beléŋa Wʉ́o sîŋ ila Yáa–sí koro yawyaw piá ǎl Jɨ́ kírí naŋ gí runyo. 28Îsa namás in kwǎ," gal aw náis kila kwa–sí suŋŋá eŋa ǎl Wʉ́o'ŋ belé–si kélkámie ná ba̱gɨ kawe29Asá kwaŋ dalda nyiŋi nás únyúnyi kɨŋɨ, Îsa namás jaa ná in beléŋ kin porreŋa jɨtɨ ge, namá ka̱ɨŋ ná osóm kóeliŋi, Maraŋ Jôna'ŋ osómꞌiŋ paál, osóm keer ákebá áláŋ kannía. 30Ilaŋ ná Jôna Ninaye–lé osóm kéŋá, Ná Dɨldɨ'ŋkwě dog baŋ kin Porreŋa–lé osóm–ii.31Yáakʉra̱ŋ ǎl Sɨddɨ'ŋ ere kéŋá, ná kéla Jansa'ŋ sog–lé básáŋ kí kin porreŋa 'ŋ arra kawla ná kin porreŋa–sí ja̱nɨ írí já̱bɨ ,ɨdɨ̂ɨŋ yé main karra kéŋá ná éla aláŋ Silimân' íŋ rɨɨŋ kélámíe.32Ba̱gɨl ná iní ála Dʉó kee ná Silimân–lé appâ–ii, jânsá'ŋ sog–lé Ninaye ásáŋ kí kin porreŋa arra wa̱rɨ̂g kawla ná kin porreŋa–sí ja̱nɨ írí ka̱bɨya,ilaŋ ná yeeŋ Yôna'ŋ gʉʉdata–lé tubeŋ kɨŋɨ, ba̱gɨl naa iní alá Dʉó kee ná Yôna–lé soŋŋá appâ–ii.33Dʉó á keba nás Masaraja pʉwol namá loo kɨ̂t–lé jaa alá loŋitiba wala gal namás kí Kora jʉ̂m, mámaŋ bá dééŋ Mardabin írí jawriti ásáŋ kila kwa–sí loo ereŋel ǎl kʉndʉla áláŋ ka̱rɨ́ya. 34Dɨɨ́ŋ Nʉŋɨ dɨ́ɨ́ŋ suur' íŋ hêrra, ila tin–lé dɨ́ɨ́ŋ Nʉŋɨ teeye–ii dɨ́ɨ́ŋ suur nyét bás kí hêrra pisi, Maraŋ ila tin–lé ǎl kɨ́ɨ́ŋ kʉŋɨ nyókége dɨ́ɨ́ŋ suur bás lʉmʉsɨ. 35Bale jaa áláŋ hêrra ása dɨ́ɨ́ŋ dɨó kéŋá ás waiba. 36Naa naa ábas dɨ́ɨ́ŋ suur hêrra pisiŋ kee nás dɨkkɨŋ á keba básáŋ kí dééŋ hêrra nyéttiŋ erriŋ inala Masaraja kee nás Jɨ́ ereŋel37Ǎlbás Yé belé age, parisí dig namá Yé–si na̱mɨŋ ímaŋa namá nyáŋa ná sidabin dakki oŋo áláŋ kíe na̱mɨ́ kawe. 38Maraŋ pa̱rɨsɨ–sí namás pirje eŋa ǎl Îsa main koŋa á liyoba.39Lia Loŋpii namá in kwǎ," Naná Bɨ pa̱rɨsɨŋa kasa ná páŋgá–sí bá dééŋ sor báli ná dééŋ dɨyo ábaliba, Maraŋ namás dɨó'ŋ bʉndɨ , maraŋ namás dɨó'ŋ kilmaŋa kurru ná jɨtɨbaŋ. 40Bɨ́ bat kin lulla dʉó ǎl sor–sí taan dɨó–sí á tewaba. 41Maraŋ pa̱gɨrɨŋa kɨ̂t baní ǎl paŋgá–lé kee ná Bɨ́ŋa–sí ná máis ʉ́dóŋa nyét teeya ɨŋɨ.42Mine a̱w ná dɨ́e–lé Bɨ́ pa̱rɨsɨŋa bɨ́ Wʉ́o–sís kɨ́eŋ Naneŋa ná Mʉrɨŋa ná kɨ́eŋ pɨla kerŋa nyét ǎl kɨ́eŋ káríta–lé béréŋel baríŋi áláŋ Wʉ́o–sí ban' áláŋ wa̱y–ii jeŋ dɨó tog bannie ,ná Wʉ́o'ŋ joiŋí sís nʉŋɨ bapa maraŋ bá inloŋa áláŋ Wʉ́o joiŋ ná arra jaá–sí báa ná wa̱yye'ŋ dɨó tog' íŋ jani sí aŋ bundiba.43Mine aw ná dɨ́e–lé jee Bɨ́ pa̱rɨsɨŋa ɨdɨ̂ɨŋ ná Ya̱hʉda'ŋ daara–lé kʉdɨŋa bǎrŋa'ŋ tulléŋa–sí í bóel ná doŋa'ŋ janí Wělieŋa'ŋ looŋa–lé bóel . 44Mine aw dɨ́e–lé jee ɨdɨ̂ɨŋ bɨ́ in baluŋ inná Turbaŋa ása sɨgela aka̱ɨŋbaná kwa dééŋ írí kɨloge ás kalŋaba ása dɨó maŋ ka̱y."45Mûsa'ŋ gʉʉdpáálíŋ dɨó díg namá in jawí," Gʉʉdpáálí kí dɨ́ɨ́ŋ belé in jirsiŋ tara iila dog Kɨŋa janiŋ. 46Îsa namá in jawí, Ná bɨ́ ǎl Mûsa'ŋ gʉʉdpáálíŋa mine aw ná dɨ́e–lé jee ɨdɨ̂ɨŋ bɨ́ kwa–sí kóta dɨ́roŋa betebel ná kí tabaŋ ka̱bɨya ná Bɨ ná ittiriŋ dog á bányitiba.47Mine aw ná dɨ́e–lé jee ɨdɨ̂ɨŋ ná Bɨs Domoŋkwa–sí turba burrtu, ná ba kɨ́eŋ Báaŋa war kwaŋ gé ná Yeeŋ–sí ka̱wŋɨ . 48Innaŋ namás kɨ́eŋ Báaŋa warkwa–sí nʉŋɨ bɨndel ná kɨ́eŋ tááríŋǎ–sis bɨnel Yeeŋ domoŋkwa–sí ka̱wŋɨ ná bɨ nás Yeeŋ–sí Turbaŋa bʉtʉ́m.49Inniŋ ná Wʉ́o kí dééŋ rɨɨŋ namá in kwǎ,"ná Ká ásáŋ yeeŋ–si Domoŋkwa ná Kʉréméŋa adden áa dǐi–sí ná mineŋ kawa ná kerŋa–sí ná ka̱we . 50Náná namá ilaŋ gé ná domoŋkwaŋ kewa alá ka̱wɨŋ main juŋ–lé bás in tini'ŋ porreŋa'ŋ táala–lé tǎ̱ɨl . 51In ná namás main Ebeli'ŋ kewa–lé dɨɨlɨ namá níŋ Zaka̱rɨ'ŋ tin–lé jaago ǎl Gʉbboŋa'ŋ tóŋ' íŋ tasa–lé kí Toŋteyeŋa'ŋ –lé ka̱wŋɨ Eee ná Bɨ́–sí bais in kámíŋ in ʉ́dóŋa'ŋ táala–lé bás in porreŋa–lé tǎ̱ɨl.52Mine aw ná dɨ́e–lé Mûsa'ŋ dali'ŋ gʉʉdpáálíŋa ɨdɨ̂ɨŋ nás bɨ́ jɨwɨ–sɨ gansraba ná bɨ́ kí kɨ́eŋ sǔrŋa dog ába̱rɨba nás kila kwa–si bariŋi áláŋ ka̱rɨya."53Lia Îsa namá kurro ná nyaŋá, main ila tin–lé Pa̱rɨsɨŋa ná Mûsa'ŋ dali'ŋ gʉʉdpáálíŋa namás kayé ná yé–sí tekké sa̱w kawyél . 54Ná jɨŋoŋa suŋŋá kannía ná wóel áláŋ ɨŋo dg–lé poyya.

Chapter 12

1Lia tin–lé ǎl kwa kí liriŋa kɨ́sɨŋol ná suur–sí ka̱dɨne, Îsa namás tuŋa nás kééŋ Majira–sí risiŋ nás in beléŋ Pa̱rɨsɨŋa'ŋ sí tirma nʉŋɨ benel ná dééŋ arra beeŋ, Yeeŋ kila gé ǎl dǔu kunduŋa.2Na ná A̱rɨ̂ nás jʉlɨŋ básáŋ kʉ̂mǒ naná a̱rɨ ná Bɨ́ kí lulu bawe kwa básáŋ kí too kʉ̂mbǒ. 3ná a̱rɨ lia asá pa̱y ila asá tejiŋ ʉrɨŋ dʉó–sí sodoba kwa baŋ kí ósa'ŋ írí áŋol.45ká bɨŋa–sí náis kámíŋ kúíŋ jaruŋa, kilakwa–sí ka̱lɨ ábaba ila dîlliŋ sǔrŋa–lé kɨ́rɨwe', maraŋ gal ila a̱rɨ lé suŋŋá jɨ̂ttɨ á kaweba. Maraŋ Ká ná kawli gi sîŋ kɨ yé ǎl in loŋ áláŋ ka̱lɨ báa, Wʉ́o–sí ka̱lɨ báa ilaŋ Yés kʉro kee áláŋ gi útu ja̱bɨ lia ǎl busa ,ee in gîs kamíŋ áláŋ Yee ka̱lɨ báa.6Zidíŋa oos kí ridɨneŋa aw á julitieba? Maraŋ Zidí tog dog á keba ná Wʉ́o dééŋ loo ásloŋba. 7Namaŋ kɨ́eŋ ta̱bʉŋ nyɨwɨ̂l nyét jɨlɨŋ, Ná ka̱lɨ ágitiba ɨdɨ̂ɨŋ Bɨ́ yee kila Zidiŋa–lé suŋŋá tarra baŋ.8Ná Ká in gîs kámíŋ kila kwa ǎl gîs ka kwaŋ ta̱bʉŋ kɨne, Dɨldɨ'ŋkwě baŋ síŋ yeeŋ Wʉ́o'ŋ Melega'ŋ ta̱bʉŋ ta̱ɨn 9Maraŋ kila kwa aila Ká–sí kwaŋ ta̱bʉŋ kawreli Dɨldɨ'ŋkwě dog baŋ Yeeŋ–sí Wʉ́o'ŋ ta̱bʉŋ íríŋi. 10Dʉó bi Dʉó ná Dɨldɨ'ŋkwě'ŋ ʉʉ kí jɨttɨŋ beléŋ básáŋ ka̱sɨl, maraŋ kwa kɨ̂t âl kʉo teeyaŋa'ŋ kí jɨttɨŋ kámíŋ Yeeŋ–sí taga ásáŋ ka̱sʉlba.11Ná abá Yeeŋ Bɨ́ŋa–sí Ya̱hʉda'ŋ daara–lé ná A̱kʉro'ŋ toŋ Kurikwa–lé kʉndʉla áláŋ gí janɨ íríka̱bɨya pellet iskeŋ á beba kɨ́eŋ sǔrŋa–sí ai–ii síŋ bari wala kaa nîŋ buwa. 12ilaŋ ná kʉo teeyaŋa bágísîŋ páálíya ila tin–lé ai–ii nîŋ buwa.13Namás kwaŋ dɨó Îsa– sí in kwǎ," Gʉʉdpááli dúíŋ bará juwa ná dáíŋ mɨrêt kaŋgar aisa dáíuŋ báa jundi . 14Îsa namá in jawí," Dúíŋ mâpar kii nái Ká dɨ́eŋ jansadʉŋo wala gal jangardʉŋo jawí. 15Liaŋ kwa–sí in kwǎ ʉ́dóŋas nʉŋɨ benel ná kɨ́eŋ sǔrŋa–sí zalbana nyéttiŋ karra bawi ɨdɨ̂ɨŋ ná Dʉó'ŋ jaiŋ kí ʉ́dóŋa kila ás tɨ̌elba asá Yé kee a̱rɨ tog dog aiba áláŋ yé nini ka̱waji16Lia lii Îsa namás in mitil tan tóóríg bá ka̱wâj kéŋá, Nás rǎ̱yta kéŋá ná kééŋ pɨla suŋŋá tullé kíréli. 17Namás jaa nás dééŋ suur–sí in beléŋ Ká ná ai niŋ kaa ná loo áskaŋba áláŋ kúíŋ lótá in nyét dee–lé aa. 18Namás dééŋ suur–sí in kwǎ," Ná ká in káa yee–ii áláŋ kúíŋ sʉrreŋa karo ná appá aa áláŋ dee–lé kúíŋ Gomoŋa nyét ná lóta kerŋa dee–íŋi. 19Lia namás dúíŋ suur–sí in kwǎ Ká dʉó saada tullé Jɨ́ nás lótá tulléŋa nyét ayeŋa suŋŋǎ kila ǎl Jɨ́ jóel ka̱y–ii jaiŋ sikâl ájaŋba nás ki dɨ́ɨ́ŋ suúr seert jaa."20Maraŋ Wʉ́o namás in kwǎ," Hai Jɨ́ in ulul Etteŋ lulé áláŋ dɨ́ɨ́ŋ kuy–ii kéyal ná kii ná duiti áláŋ kila lótá kila warɨs piá. 21Îsa namás in aage naa namá ye–ii nás kwa kɨ̂t sí ɨndel ǎl kɨ́eŋ sǔrŋa–sí ka̱wɨjɨŋ gʉbʉlʉŋ kawe ritie maraŋ yeeŋ Wʉ́o'ŋ nʉŋɨ ka̱waja ágeba."22Lia Îsa namás kééŋ Majira–sí in kwǎ,"Naa Ká Bɨŋa–sí in kámíŋ jaiŋ' íŋ iskala ábâmbakaa níŋ bâm wala gal suurꞌiŋ iskala bâmba kaa niŋ bíŋí. 23Ilaŋ ná jaiŋ–ii nʉŋ–lé suŋŋǎ tullé ná suur gal jíŋilé suŋŋá tullé.24Kʉroŋa–sí ba̱gɨl wala kola as reŋeliba wala taaŋa dorol ápiiba wala kʉlʉm ná sʉrre áska̱ɨŋba,Maraŋ ba Wʉ́o–ii ná in ní ná kámí ná Bɨ́ ná kiyaŋa–lé suŋŋá jo–ii baŋ. 25kɨ́eŋ iskeŋa nyét dɨ́eŋ jaiŋ–sí selem tog nyiya saŋ. 26Abá mááŋ botiŋ áláŋ ila a̱rɨ ittiŋ–sí báa kaaŋ ʉʉŋɨ ná ótá kerŋa iskeŋ bʉndel?27Kila dâ̱yŋa úta'ŋ–sí ba̱gɨl asá dorrŋa ka̱ɨŋ ai–ii tɨtɨe yeeŋ táárí ápiába wala jɨbeŋa ápiyeba,maraŋ Ká kí see kámíŋ Ába Silíman kí dééŋ Kawaja ila mááŋ tóóríg jurɨ tullé niná kin da̱yŋa júta'ŋ ájiŋiba. 28Ná abá Wʉ́o dâ̱ɨŋa júta'ŋ–sí ínnaŋ jâmmil kila ǎl ottó inne ka̱ɨŋ sarre'ŋ ná útu ka̱ɨŋYé mááŋ Bɨ́ŋa–sí jɨbbeŋa kin–lé suŋŋá jâmmáil ági siŋ jiŋiba, Bɨ́ hia in kwa asá seejɨ̌a̱ itti baŋ!29Jâm wala gal jaba–lé kɨ́eŋ kilmaŋa ai–ii sakkɨ́ba dɨ́eŋ iskalabâbba. 30Ilaŋ ná in Da̱ldɨ'ŋ jarra–sí in ótá suŋŋá putto tɨ́yal, Dɨ́ɨ́ŋ Âbba loŋ–sí ása in lótá–lé balbaŋ.31Maraŋ Wʉ́o'ŋ kuriŋ bóel namás kila ótá nyiŋi Bɨ́ŋa–sí. 32Dúíŋ dʉoŋ itta'ŋ ka̱lɨ ái tɨ̌baɨdɨ̂ɨŋ dɨ́eŋ Âbba–sí kilma sɨmmôŋ áláŋ kuriŋ jawîl iní.33Kɨ́eŋ ótá nyét juluŋ báwí ná kééŋ suŋgoŋa pa̱gɨrɨŋa–sí baní, kɨ́eŋ sûrŋa–sí suŋgoŋa kí jusulná írí baa ná dɨ́eŋ kawaja–sí jáwíl írí gʉbʉl baa in loo–lé ásáŋ á kʉnseba wala káám aŋ paagoba wala rúl aŋ kéba áláŋ jɨttɨ piá . 34Ɨdɨ̂ɨŋ ná dɨ́eŋ kilma baŋ loo kɨ̂t kee ǎl dɨ́eŋ gʉbʉl kee.35Tááríg ásilaŋ beeŋ ná jurŋa nyimaŋa–lé bɨrɨsoná kɨ́eŋ Masaraja ná liiŋa. 36Niná koya kila ǎl dɨ́eŋ Sɨa̱t ila–sí kane ǎl birsiŋ subu'ŋ nyáŋa áláŋ ka̱ɨŋa, Ná Yé êl ná tʉsʉ tan Yeeŋ básáŋ tʉsʉ waar ka̱wlɨya.37Ila tin–lé kila koya–lé bora patta iniŋi ǎl Sagal wa̱ɨtɨ áláŋ bʉlo ná asila ge,Ná Ká kí see see gîs ámíŋ Yé baŋ dééŋ tááríg jurɨ nyiŋi naŋ sîŋ yeeŋ–sí in kwǎ áláŋ sidab–lé oŋol naŋ sîŋ yeeŋ–sí na̱mɨe ŋar. 38Ee ila tin~lé kila koya–lé bora patta niŋi ná dɨ́eŋ Sagal wa̱ɨŋɨt áláŋ bʉlo ná ka̱lɨŋa ná asila ge áláŋ dog ki luli'ŋ tǔlle wala gal kí mɨrɨ̂t êl.39Ná Bɨ́ ǎ̱w nás in baluŋ, abás toŋ' íŋ sɨɨt in loŋ naní ná káám ʉndʉl Yé kaam–sí aŋ jundi áláŋ dééŋ toŋ' íŋ ka̱rɨ. 40Na ná Bɨ́ dɨe–lé dog ǎ̱w ná asíl baaŋ ilaŋ ná Dɨldɨ'ŋkwě baŋ ila tin–lé êl asá Bɨ́ sureŋ ábawba".41Potoro namá in kwǎ," Loŋpii in mitil bal bás dee–lé dílliŋ laddiŋ wala kwa kerŋa–lé dog sí laddiŋ? 42Loŋpii namá in jawí," lia kii níŋ naŋ oro jaa seejǎ̱ɨ dʉŋo–ii alá riya ná dʉó inniŋ bá ai–ii áláŋ Sagal kééŋ lótá wʉó jaa ná áláŋ koya sí na̱mɨ́e dɨ́eŋ tin–lé íni 43Ila tin–lé koye–lé bora patta nii gí ná dééŋ Sagal tóŋ wa̱ɨŋa ná bʉló ná Yé ila táárí–sí pii. 44Ná Ká ai as kíseeŋ see kámíŋ baŋila orojaa dʉŋo–sí baw ná kééŋ ótá nyéttiŋ wʉó jaa.45Maraŋ ábas koi–ii dééŋ suur–sí in beléŋ dúíŋ Sagal ǎl duiti áláŋ tará tunɨ piá áláŋ wa̱ɨŋa ila namás tuun koya Nyaŋá ná Keya–sí laddi ná nʉŋ kaam ná kira bâ̱y nás tɨ́lɨ. 46Ko–ii ilala'ŋ Sagal baŋ tin–lé êl ná Yé as janába naŋ kí tin ila êl ná Yé áloŋba ná Sagal namá Yé–sí suŋŋá bɨle'n piá ná ki kila kwaŋ jaa ǎl seejǎ̱ɨ kwa á geba.47Ila ko–ii ása dééŋ Sagala'ŋ ʉʉ loóm ná ásilaŋ áɨndelba wala gal a̱rɨ kɨ̂t ápiiba ǎl dééŋ Sagal kóel baŋ kí gabain naŋ gʉ̂bbin laddiya. 48Maraŋ ko–ii ása dééŋ Sagal a̱rɨ á loŋba ǎl Yé kóel ǎl a̱rɨ̌ pii áláŋ bɨleŋ kawe Yé–sí baŋ itti kaldiya dʉó kɨt–sí ná ótaŋa suŋŋǎ kanía dee–lé baŋ suŋŋǎ koŋiya ná dʉó kɨt ná óta suŋŋá kaye dee–le baŋ koŋiya dog.49Ká kí ilaŋ kela ásáŋ utú Sʉʉrʉ–lé éla nái wóeliŋi básáŋ tɨ̌o 50Babar–sí jaba aŋ ná kʉndʉl a̱dɨd áláŋ yé êl nás ágiŋi!51Bɨ́ kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé in b ǎl bawríti Ká sʉʉrʉ–lé êl áláŋ gís appɨ̂ŋ êl,Hai lila Ká in kámíŋ appɨŋ a–iiba maraŋ jaŋgari. 52Na main íne toŋ ása kwa ooso kee baŋ kaŋgariŋiál nás suur dɨkko ka̱wɨ ná ɨɨs aw' íŋ garima gé ná a̱w ná ɨɨs' íŋ garima gé. 53Yeeŋ áláŋ naŋ Âbbaŋa kɨ̌eŋ dogólá 'ŋ garima gé ná Dogólá kɨ́eŋ Báaŋa 'ŋ garíma gé ná Íyaŋa dogólá 'ŋ Ka̱nɨŋ ná dogólá ka̱nɨ kɨ́eŋ garíma gé ná Mareŋa kɨeŋ dogóláŋ garíma gé ná Ka̱nɨ kɨ́eŋ Mareŋa'ŋ garíma ge."54Îsa dog namás kwa–sí in kwǎ," ába kutuŋa ba̱gɨl ná kí dʉ́gʉ'ŋ ere kurel Bɨ́ wa̱rɨ̂gbɨt bá in buwa kuy–ii ǎl duiti áláŋ riŋo namá riŋo , 55Ná gal sɨɨd tiŋ kawlo ba̱gɨl ná sɨ́ɨl–ii ná namá in buwa ǎlduiti áláŋ loo tekke piá namá loo tekke piá. 56Ná bɨ́ dǔu júnduŋkwa ába sʉʉrʉ ná jawîl sí ba̱gɨl bás taga kwa–sí loo'ŋ arra beriŋel ailoŋ ná botoiŋ áláŋ kwa–sí lóta ilaŋ bawliti ǎl saa ka̱ɨŋ ná ʉndeli?57Bɨ́ kaaŋ botoiŋ ásáŋ kɨ́eŋ sǔrŋa–sí lótá tulléŋa arra? 58ába kí dɨ́ɨ́ŋ da̱lɨmedʉŋo jansa bannimain ná jansa ábɨyoba bá ʉʉ ɨt jaa ná suŋŋá junyo nás ila jaliŋó–sí arraba ná áilaŋ á babaYé bá gi síŋ ka̱rgɨ náis jansadʉŋo–lé jee , Jansadʉŋo namái Sʉken–lé dóŋa jaa Sʉken namái tumná jabɨ . 59Ná in gís kámíŋ baŋ ɨdé jǎ̱w namá níŋ kila jaroro jaa ǎl ɨdé jalo."

Chapter 13

1tʉ́ʉ́beŋ jeeŋ wala gal si jagíŋi, na nmá kwa dî kaiŋ nas íssa sí killa jalɨ́líŋa'ŋ si aaŋé alá tilâg pui, ila tin lé ǎl yeen kaiŋ nás wúo sís guboŋa 2karɨ́ŋéli.2íssa namá yeeŋ sí in jáwí. ɨdɨ́eŋ na killa jalɨ́líŋa kí ila dora kʉ́sɨŋɨ bɨ́ insá dió baŋ ása in pulŋíti, ál yeen killa jalɨ́liŋa nyétin barŋa kwǎkatɨ́ŋa soŋás kaiŋ. 3lóó lo dʉ́t na ká in gís amiŋ abá tʉ́ʉ́beŋ á bɨndelba, bɨ́ dog básin nyét inbágíŋi niná asá yeeŋ kagíŋi.4Na killa kwa waye na tamaníŋ ará ay lóŋ ǎ silam kaiŋ ná durdur írí poi ná pui, bɨ́ insá dió bain asá in pulŋíti âl yeeŋ killa jurus lááŋ kwaǎ le katɨ́ŋa kwa 5kain lóó lo dʉt, na ká in gís amiŋ abá tabʉ́ŋ á bɨndelba bɨ́ dog bá síŋ nyét in bágíŋi niná al si yeeŋ kágíŋe.6Lia íssa namás in mitíl taaŋ, bá duó kééŋa' nas inabáŋ dáári buroŋ kurú kuwa butó namá búlo nás kuwa tog dog ás keeba 7Lia namás dééŋ tááríŋá duŋo sí in kuwa, naa ayéŋa ɨɨs si aago ná ʉ́ndʉl maraŋ ás umbítiba. jandi ná jabiya kaáŋ uúŋi náŋ in kurú suuru sí hô jɨti pii?"8Ila táári duŋo namá in jáwí sagal a̱ɨ maiŋ kí ayé díg jundí na kari bɨɨs iŋí ná amul eeŋ. 9abá ɨ́ɨ́ŋel kiri bá tullé ii, na abá á kiriba lia namá andi.10Kí mooŋáŋ soog díg íssa bá kééŋá nás kuwa sí yahʉʉdáŋ daara díg le gʉʉd palítîŋi, 11ɨ́de namá yáa kééŋá kuu wajáŋ píye ná dongóré eŋa kí ayéŋa wayee na tammaŋ ila yaáŋ raal namá úríŋí áláŋ pélét warrig píŋí.12Issa ǎlbá yáa sí já̱gɨ́la namás ta̱bʉ́ŋ erré ta̱rɨ́ piá, namás in kuwǎ yáa jɨ́ naa dɨ́ɨ́ŋ waja lé âl dáweŋ jeŋa. 13lia íssa namá kééŋ koŋa yáŋ írí ja, inálaŋ ila yáa namá warrig téríŋ keera namás wúoŋ uu galaŋa eeŋa. 14killa yahʉd'ŋ daaráŋ tabu sí nama kilmá tokké eeŋa âl ísaa yáa sí kí mooŋáŋ soog dáweŋ piá, namás kuwa sí in kuwǎ tááríŋ soga osandíg si bain, aw na kí kila soga bʉ́ndul ná dáweŋ baw marraŋ kí mooŋaŋ soog a bʉ́ndul ba".15Loŋpii íssa namás in kuwǎ bɨ́ kin dúo júndúŋo kuwǎ bɨ́ kéérég kí mooŋáŋ sog duó bi duó tabána lé á dútibá nás dééŋ nuuŋ wala gal dééŋ leel pulel nás keríti nás koro íní. 16Na yáabirámiŋ si atini alá árid appâ kí ayéna waye na tamaŋ tɨo, in álóŋbâ áláŋ kí mooŋaŋ sog púlʉ́ŋó?"17ǎlbá íssa in belé kuwǎ kééŋ gárima sí namás tabuŋa tʉ́ye, marraŋ kuwa nyét sí namá kilmaŋa sɨmmó ɨŋɨ killa údóŋá pirgeŋ'ŋ írí ǎl íssa kééŋá ná pia.18lia íssa namá in ɨŋo wúoŋ kuriŋ ay lóŋ, na wúoŋ kuriŋ sí kí kaa síŋ ara â? 19wúoŋ kuriŋ bá in lóŋ niná asá mustsrad dóláŋ sí eŋa ila al duo bawa ná nyáŋa ná dáári rugo, ila dóláŋ namá tʉ́ɨ ná kurú appâ eŋa kíŋa al jawíl ja̱ila namá éle ná kargáŋ toŋa píye."20íssa namá ase keer in ɨŋo na ká wúoŋ kuri sí kí ka síŋ ara â? 21wúoŋ kuri bá lóŋ niná arɨ asá tirmá sí eŋa kila ǎl yáa bawa áláŋ wuo mida ɨɨsíŋ dɨó jíŋí nás puo."22lia íssa namá nyaŋá nás elleŋa na demŋaŋ dɨo betel nás kuwa sí gʉʉd páálíti innáláŋ ǎl yé ɨloŋa jursalam dúítî. 23duó díg namá in ɨŋo loŋpiibâlbá kuwa itâ ge ná kanía asáŋ kopoŋol, yé íssa namá in jáwí 24búskʉ́ŋo ásáŋ kí tʉ́sʉ́ makê bando, ká ingís waa âl kuwa soŋŋâ kain ná kóli áláŋ ka̱rɨa maraŋkotóíŋá.25Abá toŋíŋ sɨɨd jáwla nás tʉ́sʉ́ ʉ́rɨ́ báŋ páál bái ná urú baldi ná sáát baw ná in bamíŋ sagal kaisa kɨŋa tʉ́sʉ́ bawli, marraŋ yé baŋ in jáwí ká bɨŋa ágís aloŋba bɨ́ áal baaŋá ná béla. 26lia bɨ́ namá in buwa âl sǎl kɨ́ kaaŋ ǎl kɨ́gɨŋ nʉŋ na koro lóó kámi naŋ jɨ́dog káin elléŋ'ŋ koroŋa lé kuwasís gʉʉd jawli 27Marraŋ yé námai in jáwi ká bɨŋa ais aloŋba bɨ́ aál bǎŋa ná bel a̱ɨ dúi le kara bawŋí bɨ́ kuwa nyét jɨtɨŋa baŋ!'28ɨ́de kola níŋ kaiŋ náŋ níŋ karma'ŋ jasɨ kee ila tin lé ǎl biraim na issâ na yagûb na domoŋ kuwa nyétin sí bagɨla ná wuoŋ kuri lé kain, na bɨŋa sí gal nái páál kamíŋi. 29kuwa dî míŋ níŋ sǎba na dʉgʉ́ na rɨ̂ na sa̱ɨɨd níŋ kélal na wuoŋ kurɨ lé dáárá kóŋ nánawɨ́ye káwal 30kí si killa kuwa ǎl kuwaŋ ka̱rɨ́ŋ ka̱ɨŋ námá tabu kuwǎ kɨŋɨ na kuwa ǎl tabu kuwǎ kain námá ka̱rɨ kuwǎ kɨŋɨ.31Ila tin lé ǎl pa̱rɨ́sɨ́ŋa dǐ kéle nás in koye, jɨ́ asa jawlá ná lóó keer joo âl hiród kóel áláŋ jɨɨ puu 32íssa namá in jáw;i boo nas ila bórnyo sí in buwa ká atô na saare ani áláŋ árita urúŋ na kuwa si dáweŋ â na sog ɨɨs kuŋ ká básíŋ dúíŋ táárí age 33Na ká aw ná kí in doora ani ká dúíŋ ma̱ssɨ atô na saare namaŋ elel soríŋ aŋ asiba ɨdɨ́ŋ na kí see alum ná domoŋ duoŋo ákeba áláŋ jursalamíŋ páál wa̱ɨ.34Jursalam, jursalam, jɨ́ ná domoŋ kuwǎ sí jɨrɨw na kuwa kella ǎl gis adeŋ kawe ná kí kɨ́tóŋá jɨrɨw asiŋa níníŋi ná ká weel áláŋ dogóá dorol â niná dóga kééŋ kuwâ kamsaŋ urgʉ́m júmel, marraŋ bɨ́ á boŋíba íne. 35Jagɨl dɨ́ɨ́ŋ toŋ jɨɨ algis kundíye kabá dog dulʉ́ kééŋá ka bɨŋa kí see gís amɨŋ ka sí assi keer agíŋ bagɨlba namaŋ níŋ bɨ́ in buwa assô na borra pattâ ii ila duo le píŋiti ǎl kí loŋpiîŋ kona ʉ́ndul.

Chapter 14

1Kí mooŋ'ŋ sog díg íssa namá pa̱rɨ́sɨ́ŋ'ŋ ta̱bu dígin tóŋ nyáŋa áláŋ nʉŋ kámíal kwa namás kayénás íssa sí nʉ́ŋí keneli 2namá duó díg dééŋ tabʉ́ŋ eré kééŋa nás tarŋa kurunta leye, 3íssa namá pa̱rɨ́sɨ́ŋá na músaŋ dalíŋa gʉʉd páálíŋa sí ɨŋo dáálí le tullê lai áláŋ kí mooŋ'ŋ sog dáweŋ kawe,wala tullê áiba?4Killa kuwa nyét namá dʉm kʉ́ʉ́l. íssa namá ila duó sí tɨǒ ná dáwen piá ná nyŋá?" 5íssa namá killa kuwa sí in ɨŋo abás dɨ́en dió duo kwě kee wala gal nuuŋ ná kí mooŋ'ŋ sog róó poí bát kí kajal áŋ jee bâ ná rááŋ 6walá belé as kuméba álaŋ ǎŋal.7ísa namá já̱gɨ́la nás sóólá lóóŋá bárŋ'ŋ tulléŋa kééli namás yeeŋ sí in mitíl taaŋ 8Abái duo bɨrsɨlɨŋ sǔbu lé imaŋa lóó tullê lé ajóóŋba, mat níŋ duó díg sí kameŋi náŋ dɨ́le soŋá sagal li 9Abá ináŋ eŋa jɨtɨ́ré duŋo báŋ él náis in kuwǎ in duo sí dɨ́ɨ́ŋ kutɨ janí namáis tabu tʉ́ɨ namá joo ná lóó jʉ́rus díg le jóŋ.10Marraŋ abái kamaŋe bá lóó abrŋaŋ kussê díg le jôŋ eláin abá dɨ́ɨ́ŋ jɨtɨ́ré duoŋo él bagísíŋ jɨ in kuwǎ japǎg kǎl itírig lóó barŋ'ŋ tulle les jawnyíŋí lia jɨ sí námáis sóólá nyétin daar lé bagɨ kulŋíel 11ɨdɨ́ɨ́ŋ ná abá duó dééŋ suur sí appá pii baŋ dalʉ̂l kawal na abá duo dééŋ suur sí dalʉ̌l pii báŋ appá káwal".12lia íssa namás dééŋ jɨtɨ́ré duoŋ sís in kwǎ abá kuwa sí kí dáaŋ wala gal kí ar'ŋ namɨ́ŋ jamaŋakɨ́eŋ anpára wala kɨ́eŋ bârŋa wala gal aala kawája sí a jamaŋba na abá inálaŋ jaá yeeŋ dog bágín kameŋe námái dɨ́ɨ́ŋ kawíya.13Marraŋ abá jɨ́ namɨ́eŋ sǔbu jaw kuwa ǎl jɨ́ jemeŋel bá aw ná pa̱ga̱rɨŋa na martala na mersoŋa na kuruŋa gé na 14lia jɨ́ bas assô jomíti yeeŋ kí see kɨ́ɨ́ŋ kɨyo ágíŋ kawǐyaba jɨɨ kɨ́ɨ́ŋ kɨyo báíŋ jató kawíya asá kuwa warɨga sálákéŋítá15ǎlbá killa kuw'ŋ dɨo dig ela belé sí kelamí alá sidâbiŋ túga ka̱ɨŋ ná káwɨŋi namás íssa sa sí in kwǎ assô duó ɨt dɨ́ŋi áláŋ wuóŋ kʉrɨ le namɨ́ya amí 16íssa namás in kwǎ duó díg namɨ́ya appûŋ sǔbu piá na kwa soŋŋâ emeŋa 17Ila sǔbuŋ tin lé namá dééŋ ko ii sí adeŋ piá áláŋ kila kwa sí ta̱rɨ́ piá ǎl kameŋe nás in kwǎ bél ótóŋá nyét asila gé;18Yeeŋ nyét namás kawé ná gabalaŋa kǒeli duó waar kuoŋ namá in kwǎ ká naa daki rǎy ula namá weel ááŋ oo ná agɨl a̱ɨ̂ kí gabalai yâ 19Duó keer namá in kwǎ ká waar'îŋ'ŋ kuoŋ kansára oos ula ináŋ namá dǒra aŋ ná ani ás'ŋ járíbeŋ â a̱ɨ kí gabalai jundígǐ ná oo yâ 20Keer in kwǎ na dakki yǎŋ kwě si yɨ́o ká taga aŋ élba.21Ela koy namá waɨ́ŋa nás dééŋ sagal sí kwǎ lia toŋiŋ sɨɨd sí namá kilmá tokkê eŋa namás dééŋ koy sí in kwǎ a̱ɨ war war kájíleŋ já ná oroŋa lé joo nás pa̱ga̱rɨŋa na martála na kʉrʉŋa na mersoŋa sís jel 22Koy namá in kwǎ sagal a̱rɨ ela ǎl gi dééŋíŋ jɨ́ŋó kǎ marr'ŋ lóó díg si ká̱ɨŋ ná palaŋi.23Yé sagal namás dééŋ koy sí in kwǎ ba̱ruŋaŋ koroŋa appála na bayála lé joo nás kuwa sís kí durú jél nas dúíŋ toŋ pis eeŋ 24Ká gís amiŋ kila kwaŋ dɨo ǎl kamaŋe duó á keba áláŋ in sǔbuŋ na̱mɨ́ye iwe".25Temeŋ áláŋ kí ii majir jaŋ kwa soŋŋǎ ka̱ɨŋ ná kí íssaŋ ka̱nɨ́ŋi íssa namá dɨ lés ja̱ŋo nás in kwǎ 26abá duó kee ná dúlé úndul ná dééŋ aba na íya na yá'ŋ kwě na kééŋ dogólá na kééŋ barŋa na kééŋ ka̱nɨ namaŋ dééŋ suur sí dog dúílé soŋŋá á kó'ŋíba ka sí bát ka̱rɨ agí lúúba 27áláŋ dúíŋ majir eeŋ duó bi duó abá dééŋ ka̱ldá̱bu á bawaba álaŋ gí ka ka̱rɨ lúo majir taga an eeŋ ba.28Aɨ abá dɨ́eŋ dɨo duo kwa áláŋdurdʉr tʉ́mó maiŋ yé bá laŋ dû aŋ ooŋba nas jʉtʉ́moŋ óta já̱bɨ́ dɨ́eŋ temeŋ nini asaŋ ela durdʉriŋjutʉ́mo agíya 29Naa abálaŋ innaŋ laŋ á piába taga durdʉriŋ jutʉ́mó agíya asá dééŋ díbé jabɨ́ naduo bi duo abá já̱gɨ́la bá síŋ yee bǎja piá 30ná in beleŋ in jalpâk asá durduríŋ díbé já̱bɨ́ namátoiŋo asaŋ agé.31Aɨ dog bagɨ́l abá á̱bu díg kóel áláŋ kí á̱bu keer kérol yé dû aŋ ooŋbá ná já̱gɨl kí kaldaga líríŋá waye taga pia laŋ áláŋ kalɨ íní abá ela á̱bu díg kí líríŋá wayéŋá aw úndul 32Naa abá yé taga ta̱bu ásíŋ keerba báŋ kééŋ mirsala saba keer lé ádeŋ piá nás kééŋ káitiá asá yé kara ka̱ɨŋ nás tánaba námá ɨŋo ná dóŋá káwal. 33Naa námá iná laŋ tag ii dɨ́eŋ da̱ó duo bi duo ná kééŋ údóŋá nyét údóŋá á jundiba ka sí tag ka̱rɨ á gíŋ lúba.34Kera tulleê marraŋ abá dééŋ ranyiŋ jɨ́o dééŋ ranyiŋ asi keer ai níŋ kawial lia 35Ela kera wala suru lé tullê aiba walá bɨɨs lé tullê iba marraŋ báŋ délliŋ kamíŋal duo ɨt nas kɨ́llo kee nás kel aam bá aw nás kel amí.

Chapter 15

1Ela tin lé naa dɨgɨnɨ̂ kwǎ na na katɨ́ŋa kwǎ namá kéle nás íssa sí túlle kayé asaŋ dééŋ belé kelkámíyâ 2Marraŋ pá̱rɨ́sɨ́ŋá na musa'ŋ dáálí gʉʉd páálíŋá namás kayé ná naŋ naŋa kawe ná in ká̱mɨŋa in duó kayé nás ka̱tɨ̂ŋa kwa sí tɨ́ɨ́rɨŋtɨ naŋ keeŋ nʉŋ kaame."3lii lia íssa namá yeeŋ sí in mitíl si taŋ 4Aɨ́ bá in buwa ása dɨ́eŋ dɨo díg urɨ́ŋá píri kee namá killa urɨ́ŋa'ŋ dɨo díg jʉ́ŋa , yé killa urɨ́ŋa tiise na tiise síŋ aŋ júndíbá ná jee ná ela urɨ́ tog sí kóŋí ǎl jʉ́ŋa namaŋ síŋ búló 5Na lia abás ela urɨ́ sis bʉ́lóŋ bǎw ná katab jawríti námas beto ná tóŋ jee.6lia yé bá kééŋ jaruŋa na kééŋ jɨrána sí ta̱rɨ́ŋ námas in kwǎ kɨ́ giŋ gî kilmaŋa arra sɨmó ɨŋɨ nás ká dúíŋ urɨ́ ila umboŋ ǎl júŋa 7Aaa ká bɨŋa in gís amiŋ doorá iniliŋ bá yé ii naíŋ bɨŋa jaató jawíl kilmaŋa sɨmmó ɨŋɨ ila ka̱tɨ́ŋa duŋo togíŋ úúŋ ǎl túúbeŋ eŋa míŋ kí killa kerŋa wayyéŋá tiise na tiseŋ uuŋ ǎl kwǎ wa̱rrɨga gé ná á kóeliba álaŋ túúbeŋ kɨŋɨ.8Wala gal kɨ́eŋ tabuŋa lé in baa ása yáa pudaŋa ridína wayye kee namá ridíŋ tog jɨ́o yé bá saŋ másáraja utú á jaba nas jaa ná toŋ parel álaŋ ila ridína tog sí kí raa kóŋí nás buló 9Na lia abas ila ridína tog sí búló yé kééŋ jaruŋa na jɨrána sí ta̱rɨ́ pii nás in beleŋ a̱ɨ kal bel nai kilmá bawí ká taraŋ dúíŋ ridiŋ ila ǎl júŋa ása umoŋ 10Kí doora in ká in gís amiŋ híllâ wuoŋ melegaŋ dair lé kilmaŋ sɨmɨŋ kee ela ka̱tɨ́ŋa duŋo déliŋíŋ uuŋ alá túúbeŋ eŋa.11Issa namás dééŋ belé tabú'ŋ nyâŋa ná in beléŋ bá duó kééŋá nás dogólá keya aw keŋá 12Kwě itî kua'n namás dééŋ ába sí in kwǎ báa ka sí dúíŋ gi sabaŋ mɨrot janí dɨ́eŋ ába namás kééŋ dogóla aw dog sí mɨrot ŋara.13Walá soŋŋâ ás kʉ́ŋiba ela kwě itî kwaŋ kééŋ ótá asá kééŋá nyét namá rimmo jawla ná baru keer lé nyaŋá ílâ namá jain taraɨ́l díg kéŋá sélémiŋ mááŋ keeŋ ótáŋá sí namá walaw walaw piá nás agé 14abas keeŋ ótóŋá nyétin si agé namá barú dɨo duur ká̱rɨ́ naa ye sí namas lóó makê lé tɨe.15Naa yé namá nyáŋa nas deeŋ suur ila baru duŋo díg sís tangítiŋ piá ila duó namá dééŋ rǎ̱y ádeŋ piá áláŋ boldoŋa sí nʉŋ íni, 16Namás in eŋa áláŋ dééŋ dɨo sí kí killa kwa piis piá ǎl killa boldóŋá ka̱ɨ́ŋ ná ameŋi marraŋ dog duó á kééŋába áláŋ a̱rɨ díg íní ná amí.17ǎlbá dééŋ ta̱bu dééŋ loo wa̱ɨŋa namá in kwǎ dúíŋ ábaŋ tangɨ́t nííŋ gee ná nʉŋ pis kamme namaŋ si sǎ̱tɨ na ka sí íne nái duur pii 18a̱ɨ awalá síŋ ná dúíŋ ába lé awŋí nás in waa abá killa ka̱tɨ́ŋa al â jawil na jɨ sí ii nais â . 19Ká naa ɨt á aŋba áláŋ gi dɨ́ɨ́ŋ kwě ka̱rɨa ka sí naa in gî jǎ̱y niná ǎl kɨ́ɨ́ŋ tangɨ́d kwá sí jéél".20Namás jawla ná dééŋ ába lé píŋí naa ila tin lé asá ka̱ɨŋ ná as jɨ́gɨ́ŋíba, dééŋ ába namá já̱gɨ́la namás dééŋ kweŋ uu ayíŋ eŋa namás dééŋ kwě lé jáwíŋí nás bawa piá na kelleŋas amí 21Dééŋ kwě namás ye sí in kwǎ ába ká killa ka̱tɨ́ŋa al â jawil na jɨ sí nas â. naa ká ɨt á aŋba álaŋ gi dɨ́ɨ́ŋ kwě ka̱rɨ́a.22Dééŋ ába namás táárí kwǎ sí in kwǎ a̱ɨ war war si juri tullê kwaŋ si bell nás biŋí na dééŋ torí le tarne baa na peréta nás jaa 23Naa nuní boorô daabeŋ báa a̱ɨ nás itíŋ sǔbu na nyorre káa 24ɨdɨ́ɨ́ŋ ná dúíŋ kwě way si naŋ si jawla naŋ si júŋa naŋ si búlɨ́ŋí inálaŋ yeeŋ namás kayé ná nyorre kawe.25Duó bain níŋ kwě appâ kwaŋ namás rǎ̱y ká̱ɨŋá abá él ná toníŋ dakki pago namá toŋbolíŋ kola kel amí 26ɨ́dé namá koy díg sí tarɨ́á ná in ɨŋo ka ii ná eŋa 27Ela koy namá in jáwí dɨ́ɨ́ŋ bára ii ná él dɨ́ɨ́ŋ aba namá nuŋí boorô díg daabeŋ piá eláíŋ ná yé kíappe wa̱ɨŋa.28Ela kwě appá kwaŋ sí namá kilmá tokké eŋa namá úríŋí áláŋ tóŋ ká̱rɨ́ , dééŋ ába namá nyǎŋa nás dagá dagá piá áláŋ tóŋ ká̱rɨ́ 29yé namá dééŋ ába si jáwí ine ja̱gɨ́l kí kin ayéŋá ká bá aiŋ ná dɨ́ɨ́ŋ koy aŋ na tóóríg dɨ́ɨ́ŋ belé á awríŋíba walá tóóríg dog in as járiba asáŋ máaŋ keě díg dog dabeŋ jáa ná kí kúíŋ jaruŋa sǔbu káa. 30Marraŋ naa ǎl dɨ́ɨ́ŋ kwě nyǎŋa ná kɨ́ɨ́ŋ máála kí ajálaŋa a̱la a̱la piá ná tóŋ wa̱ɨŋa namás ye sí nuŋí booró dabeŋ jáa.31Dééŋ ába namás in kwǎ dúíŋ kwě jɨ́ ná kééríg kɨ́ gi lóó tog kaŋ na a̱rɨ nás ká aŋ ka bá dɨ́ɨ́ŋ ii 32Maraŋ jɨ́ kal aw ná gí kilmaŋa sɨmó eŋɨ ná sǔbu káa eláiŋ ná dɨ́ɨ́ŋ bára way naŋ si asi keer jawla ná júŋa naŋ si búlɨ́ŋɨ́.

Chapter 16

1Issa namás kééŋ majira sí in kwǎ tóóríg bá duó kawâj kééŋá nás in aaŋé âl dééŋ oro jáa duŋokééŋ ótáŋá wa̱la wa̱la pii. 2Yé namás ta̱rɨ́ piyá namá ɨŋo in ka ii ǎl ká dɨ́ɨ́ŋíŋ kel aam tááríŋ jɨlóŋgár janí na naa ká á welba álaŋ jɨ́ in tááríŋ oro jáa.3Ela oro jáa duŋo namás dééŋ suur sí in kwǎna naa ká ka níŋ â ná dúíŋ sagal kóel ála'ŋ dúíŋ táárí lé kara jáwí, ká walá nii kakɨ́ré á aŋba álaŋ turíŋ táárí â naŋ gís tabu túíti áláŋ duó lé sáát â. 4Ká aluŋ si ka níŋ â abá gi íne dúíŋ táárí le karʉ̂l áisaŋ kwa kɨ́eŋ toŋa lé kɨtɨ́rɨ́ŋial.5Namás jawla ná dééŋ sagalín kɨyo kwǎ sí ta̱rɨ́ piá, namá maiŋ waar kuŋo sí ɨŋo jɨ́ dúíŋ sagalíŋ ka̱yo niin se jeyá ?. 6ása zatʉ́naŋ da̱ɨ píríŋá tamaŋ eyá, ela oro jáa duŋo namás in kwǎ kɨ́ɨ́ŋ kɨyóŋ gâr jabu'ŋ ná waar dû jóŋ nás piríŋá oos ja̱ɨŋó.. 7Namá awkwaŋ sí ɨ;mo jɨ́ nin si jeyá? yé namá in jáwí ása gomoŋa góldo pǐri eyá' oro jáa duŋo namás inkwǎ kɨ́ɨ́ŋ kɨyóŋ gaár jabuŋ nás wayyéŋá tammaŋ ja̱ɨŋó;8Sagal namá ela oro jáa koroŋ sí kééŋ tolomaŋ adi awsa jíŋí ɨdɨ́ɨ́ŋ ná in daldɨŋíŋ kwa soŋŋá tolomáŋa gé míŋ kí hérraŋ kwa. 9Naa ká in gís amiŋ in daldɨŋíŋ máala asá táárí bá ásaŋ killa kwa sí bányíŋi ǎl jányíŋi kóeli áláŋ kíyeŋ jarauŋa beŋ in namá elaiŋ ii ná abá ela kawaja júŋo bɨŋa sí bágísíŋ toŋ luuj lé kɨtɨ́rɨ́ŋial .10Na duó bi duó abá a̱rɨ itî lé amaŋ nii báŋ a̱rɨ appâ dog amaŋ nii, na duó bi duó abá a̱rɨ itî lé koroŋ ii a̱rɨ appâ lé dog báŋ koroŋ ii. 11Na abá íne daldɨeŋ kawajɨŋ lé amaŋ á baŋ ba kawɨjɨŋ see lé kɨě áíláŋ see tɨ́ ii. 12Na abá bɨ́ duó keeríŋ ótá lé amana á baaŋba kɨ yé álaŋ kɨ́eŋ ótá íní?13Koy á keba ásaŋ taga sagala aw sí tááí piá, abá aw gé baŋ tog sí irel na ila keer sí ná kóel, wala gal baŋ tog sí írí já̱gɨ́ti na ila keer sí nás duus pii. bɨ́ wʉ́o sí kí sóŋgoŋaŋ ba̱gɨ arra taga áŋ bába".14parisíŋa killa ǎl soŋgoŋa si kóeli namá in belé sí nyétin kel kámê lia namá kayé nás íssa sí bǎja kawe. 15íssa yé namás yeeŋ sí in kwǎ bɨ́ killa kwa baaŋ asá kɨ́eŋ sǔrŋá kwaŋ kʉ́ŋí le beréŋel marraŋ wʉ́o ás kilmaŋaŋ arra loom.a̱rɨ ela ǎl kwa írí kawrítiá báis dééŋ rɨɨŋ jɨt ɨɨ.16Músaŋ dáálí na domoŋ kwaŋ domoŋa waar sí ɨwɨ́ŋê namaŋ yáye paago. míŋ ila tin lé kwa básíŋ kwa sí wʉ́oŋ kʉrɨŋɨ́ŋ belé tullê ŋíŋ kírsiŋa namaŋ níŋ duó bi duó délé suur sí já̱gá̱ti. 17Ela soŋŋá waar ii álaŋ jawil na suuru warɨ ɨŋɨ míŋ kí ála'ŋ dáálíŋ trim tog warɨ eeŋ.18Duó bi duó ná yáaŋ kwě sí júndi ná dúíti nás yáaŋ kwě keer dúíti ela bá a̱jɨlɨŋ ii ná pii na duó asá ela yáa sí dúíti alá kundê bá a̱jɨlɨŋ ii ná pii.19Bá duó kawâj kééŋá naŋ haríríŋ grambúboŋa tulléŋa tááráŋa jíti namá níŋ kééríg baj le kee ná namɨ́yeŋ subuŋa appa'ŋa pii. 20Dééŋ toŋíŋ tʉ̌sʉ namaníŋ paga̱rɨ díg aw ná in lazaros ka̱rɨ́ŋi , lazorosnamás kíyáŋá suur keŋá. 21yé namá níŋ jaaŋ álaŋ ila kawájíŋ sidab lé a̱rɨ díg pólé ná amí ásaŋanamá ʉ́nduliŋi ná síŋ lazoros sí kééŋ kiyáŋá lemeli.22Ila paga̱rɨ namá way meliga namá éle ná bawe nás biramíŋ kilǐ keerî. ela kawâj namá dog way namá kurɨ̂ . 23ǎlbá way ináŋ ná kʉ́ŋɨ́ palɨ́ namá búló ná pay'ŋ barú kee ná míneŋ ɨndel, ǎlbá nʉ́ŋɨ j'wí namá law ná lazoros sí biráimíŋ kilî kee.24Namás jáa nás biraim sí ta̱rɨ́ pii, báa biráim kal gís dúíŋ uu itíŋ ayíŋ eeŋ ǎ̱ɨ kal lazoros sí adeŋ jáa ná dééŋ torí koró já̱bɨ́ náis dúíŋ dáálí lɨɨm ɨdɨ́ɨ́ŋ ná ká in utúŋ dɨo soŋŋá bɨ́leŋ álíŋ.25Marraŋ biráim namá in jáwí, aw ná gi ila uu tabuŋ wa̱ŋíti al jɨ́ sálâ jaŋá ótá tulléŋa níŋ jumbɨ́ti, na lazoros násiŋ otálá jɨtɨla bʉ́lɨ́ti. naa gal kabá yé ii ná baj lé kee na jɨ́ ná kí way míneŋ jɨndel 26Kin sí nyét jundí dáíŋ tás lé kí dɨ́eŋ ga̱rʉ́l tírim appûn diŋ kayé abá duó kee ná kóel álaŋ indereŋ jee taga aŋ jee ba na endereŋ duó á keeba ála'ŋ íneŋ dááleéla.27Jɨ gî sáát aw ká dúíŋ báa biráim lazaros sí dúíŋ báaŋ tóŋ ádeŋ jáa. 28lii ká bârŋa oos aŋ ká nás sawgeŋ piá álaŋ yeeŋ dog in bɨ́ɨ́leŋ jeŋíŋ lóó a kélalba.29Biráim namaá in jáwí kaŋ si músa na domoŋ kwa sí nyét kaɨŋ a̱w nás dɨ́eŋ domoŋ kel kámiá. 30Yé namá in kwǎ lóó lo báa biráim marraŋ abá duó díg kuula dɨ́ɨ́lé píŋí baŋ túúbeŋ kɨŋɨ. 31Biráim namá in jáwí abá domoŋ kwǎ sí kel as kameba yeeŋ taga see aŋ kiyeba aníŋ si kuula lé dóó díg sáálá eŋa."

Chapter 17

1Issa namás kééŋ majira sí in kwǎ jɨ́ŋoŋa ála'ŋ kwa keeŋ ka̱tɨ́ŋa káwal kí se ii álaŋ élal 2Marraŋ mina aw nás duó ɨt sí pǒi al kí dééŋ dorá éla ila níŋ tullê ii ásaŋ ye sí dida kuí kɨrgul ná roó kamíŋial míŋ kí eláin áláŋ júndí na kin dokkéŋaŋ dɨo díg ka̱tɨ́ŋa piá.3Kɨ́eŋ surŋâ sí bagɨl abá dɨ́ɨ́ŋ bára ka̱tɨ́ŋa pii bá gurgúreŋ jáa na abŋ túúbeŋ eŋa bás kúŋí jááso 4Abá yé kí sog tog dɨ́ɨ́ŋ írí ka̱tɨ́ŋa asiŋa sabe piá na asiŋa sabe waɨ́ŋíti náis in beleŋ ká âl túúbeŋ eŋa bás kʉ́ŋɨ́ jááso!"5Kurémaŋas loŋ pii sís in aŋé dáíŋ gís see jǎ̱ ii jányi ' 6Yé namá in jáwí abás bɨ́ see jǎ̱ɨ nii baŋ niná mustard'ŋ dólóŋ bás in zulu sí in buwa jangílíŋó ná joo ná joo ná rǒ dɨo jurgúŋó na yé bágíŋ ba̱gɨ piá.7Aɨ bá inbuwa ása dɨ́eŋ dɨo díg koy kee nás murát pii wala gal nás kééŋ urɨ́ŋá jaaŋ ǎ̱ɨ ila duó dééŋ koy sí anaŋ ra̱y wa̱ɨŋa in saŋ kwǎ ínes jando ná joo ná nʉŋ jǎm? 8Yé tullé áibâ ála'ŋ in kwǎ âl gís dúíŋ na̱mɨe assíleŋ jáa dɨ́ɨ́ŋ jibe nimaŋa lé jirgó ná gís ájíŋá jáa ila tin lé ǎl ká aŋ ná nʉŋ aam na koro abuŋ lia jɨ́ mat níŋ jâm naŋ níŋ koro jaaba?9Yé ela koy sí assô kwǎ eláin ná a̱rɨ ɨt éla asá ye sí ááŋe álaŋ piá naa in? 10Namá dog dɨ́ɨ́ lé píŋíti abá bɨ́ ú'dŋá nyét inálaŋ baw aísa aaŋé álaŋ báa bá in buwa kɨ́ koya nyokóla kaaŋ . kɨ́ bá dééliŋ dáíŋ táárí ila sí kaw al in lóŋ álaŋ káa."11íssa asá jawla ná jurasalam dútíŋi namás kí samara na ga̱lɨliŋ kinaŋ táás lé beto 12ǎlbá yé elle díg lé ka̱rɨ́tɨ́ŋinamás kí kwaŋ wayyeŋ káítê nás kewa kaiŋ kella kwa namá itíŋ káré 13namás ye sí arka káwe sagal íssa kál gís dáíŋ uu in ayíŋ eeŋ."14íssa al yeeŋ sí já̱gɨ́la namás in kwǎ boo nás kɨ́eŋ si sǔrŋá pa̱gɨŋa sí bawli yeeŋ inálaŋ abá keeŋé kɨ́eŋ sǔrŋá namá tia ɨŋɨ. 15Dɨ́eŋ dɨó díg ǎlbá já̱gɨ́la ná dééŋ suur tiyá eŋa bás ja̱ɨŋo ná wa̱ɨŋa ná wʉ́o sí kí urú galaŋa pálí. 16Namá él ná íssaŋ tarŋaŋ dakki kurgoŋ pǒí nás assô kwǎ namá samara duŋo áŋá.17íssa namá ɨŋo kwa waye nyét tiyá á beŋbá? na killa kwa kerŋa tiise aál ka̱ɨŋ ? 18killa kwaŋ dɨó bálbá déliŋ in jáarduŋo wa̱ɨ́ŋa ásaŋ wʉ́o sí galaŋa páálí? 19íssa namás in kwǎ ása jawla ná joo dɨ́ɨ́ŋ see jǎ̱ɨ náis jɨɨ akeer piyá."20Assi díg pa̱rɨsɨ́ŋá namá íssa sí kɨ́ŋol nás in ááŋé wʉ́oŋ kʉrɨŋ náán ʉ́ndul ? yé namá in j'wí wʉ́oŋ kʉrɨŋ in á ʉ́ndul ba niná ála'ŋ bɨ́ kí kɨ́eŋ kʉ́ŋɨ́ŋ zariga tólódiŋ ba̱gɨ́l. 21Na wala kwa in aŋ aáŋal ba ǎl ini ii walá âl híllâ ii ɨdɨ́ɨ́ŋ ná wʉ́oŋ kʉrɨŋ dɨ́eŋ dɨó kee".22lia íssa namás kééŋ majira sí in kwǎ ila tin ʉ́ndul álaŋ boŋí alaŋ dʉldɨ́ŋ kweŋ sog díg ba̱gɨl marraŋ bɨ́ ila sog sí taga áŋ ba̱gɨ́lba 23Kwa bɨŋa in gí síŋ áaŋal ba̱gɨl yé âl hillâ ii yé âl ini ii péllét a boba álaŋ ye sí ka̱rɨ búlo. 24in kaaŋ uuŋ ii eláiŋ ná daldɨ́ŋ kwě dééŋ sog lé in lóŋ iná da̱ɨl al ulmel nás dééŋ júlmúla saaba díg lé jawlíti nás saaba keer agiŋel.25Marraŋ yé maiŋ báŋ soŋŋâ bɨ́leŋ eeŋ ná in tiníŋ poreŋa báŋ ye sí karíŋál. 26in ǎlbá naáŋ tin lé eŋa na lia dʉldɨ́ŋ kweŋ tin lé baŋ dog inálaŋ eeŋ' 27Kwa báŋ ka̱ɨŋ ná nʉŋ kame na koro kame na yáaŋas kaníya na kereli namaŋ ela sog paago ǎl noah oulúgín dɨó ká̱rɨ. lia namá koroŋ kʉtʉrógó él ná yeeŋ sí nyét paaso.28Naa a̱rɨ yé ii dog asá lúútíŋ soga lé eŋa kwa báŋ ka̱ɨŋ náŋ nʉŋ kame na koro kame na ja̱bɨ́ jaraŋ kawe na kusoŋeli na toŋa kutume. 29Marraŋ sog éla ǎl lúút sodóma sí júndí mín jawíl utú na dǔru riŋo namá yeeŋ sí paso.30Naa in sog báŋ inálaŋ eeŋ ela sog lé ǎl dʉldɨ́ŋ kwě ʉ́ndul áláŋ lóŋóla. 31Duó ǎl dééŋ toŋíŋ síbí lé kee dû aŋ búúŋóba áláŋ jee ná kééŋ ótá baw al dééŋ pa̱ɨ́ duu kwaŋ lé ka̱ɨŋ namá inálaŋ ii duó al rǎ̱y kee tóŋ aŋ wa̱ɨŋaba álaŋ a̱rɨ baw.32a̱ɨ aw náis lúútiŋ yáaŋ kweŋ lóŋítíyá. 33Duó bi duó nás dééŋ ku ii jómbórel dog baŋ dóŋá kúrú duó al dééŋ ku ii básíŋ kúrú.34Na ká kí see ii gís á̱mɨŋ ila luul lé báŋkwa aw pɨ́tɨ́ tog lé koŋal namá duó dígi sí kabe na keer sí ná kundíyal, 35Yáaŋa a̱w báŋ ka̱ɨŋ nákaaŋ arrá kawne náma' tog sí kabe na tog sí ná kundíyal. 36..37Yeeŋ námá in ká̱ŋol ǎl lii loŋpii íssa namá in jáwí lóó ɨt ná kuul kee kuloŋa kaldɨ́ŋa baŋ déé lé ɨsɨŋul".

Chapter 18

1Yé namá yɨeŋ sís kí mittíl risiŋŋo áláŋ si kéréŋ kʉmeli kʉro áláŋ ájʉ́ŋal ba. 2In beléŋ elieŋa lé âljariŋ kee kila–lé âl loŋpii–sí ka̱ lɨ ákaweba na âl kwaŋ belé sís ás kɨnneliba.3Na ila ellé namá yîa armala kéŋŋá ,yé namá lóŋŋá díŋŋáŋ dêlé ʉndʉ́l,jullóŋî áláŋ sis see aŋ kúiŋ îworaŋáŋ erre 4Ɨdɨ́ŋ ná sogga soŋŋâ lé ákôliŋiba áláŋ júlló ,maraŋ soga díŋa–lé namás dééŋ suur sís in si kwǎ, 'ká âl bá in ámiŋ loŋpii–sí ka̱ lɨ álá awuba na god dʉó sí ka̱ lɨ álá awuba 5Ɨdɨ́ŋ áiy saa in armala ka sí ʉʉ jɨttɨ piyá' ká áláŋ ye–sí uló áláŋ si see sís bʉ́lóŋ, ɨ́dɨ́ŋ áláŋ ka–sí âiy ʉ́ndɨba áláŋ déŋ mɨsɨ́ŋ iskál aŋ kéréŋ."6Dé logpii namás in kuwáꞌ' kellas bâm ila sí alá jɨ́leba aiy beléŋ . 7Yé logpii kila sí see ásíŋ êlbâ âl sii yee luul na tó kollas komme walla? 8Ká ámiŋ gîs bɨŋa–sí yɨeŋ–sí see síŋ éle waarꞌꞌ ɨdɨ́ŋi abá dʉldɨ’ŋ kwě êl, áŋ bʉ́lóŋ bâ see jâ̱̱ y–ii sʉʉrʉ́’ŋ írí.9Na kin seeŋa kila kwa sís belé’ŋ âl kɨ́eŋ súrŋá sís in kéli âl yɨeŋ gé ná see gé ná kuwa kerŋá kírsiŋa 10Kwa a̱ w namá írí kéŋŋé ma̱ sɨ́,ŋ lé áláŋ kʉ́mal, dʉó tog namá pɨrɨ́síŋále kéŋŋá na keer namá gal dɨgɨnnîga dʉŋŋo kéŋŋá.11ɨ́dé pɨrɨ́s dʉŋŋo namá kerrra náótáŋá déŋ suríŋ sís jʉ́ma,'loŋpii,ká assô gîs ámiŋ ɨdɨ́ŋ ná ká in á aluŋba ni ná kuwa kerŋa jɨttɨŋa ,nakuwa âl see jaɨ̱̂ y kowá á geba wallagal nii ná in dɨgɨnî dʉŋŋo 12Ká ása buur a̱ mʉ́ŋél kollíŋî dɨwóasiŋa a̱ w.naŋ dog bá awíti kila,ŋ dɨó âl sii bʉmbɨ́tɨ.'13Maraŋ dɨgɨnîŋa dʉŋŋo,bá karra kerra,namaŋpéllét kééŋ kʉ́ŋŋí írí ájá̱giba jawilî,maraŋ namás ku írís tan,ná in belé,ŋ logpii,tʉllɨŋ si jaŋ dúiŋ erre, katɨ́ey ŋa ii 14Ká in gîs ámiŋ ,in duó âl dééŋ tóg píŋŋí jáwúli sii niná kuwa keer,ŋâ,ɨdɨ̱̂ dʉó biydʉóabá dééŋ suuri sí írí já̱gɨ́ti bâŋ dû píŋŋí, maraŋ abá dééŋ suuri sí dû jáwí bâŋ írí píŋŋí."15Kwa namás dêlé kɨ́eŋ karrába kélle áláŋ sii see palí,álbá kééŋ majira ka̱ gɨle,namás úrí. 16Maraŋ íssa namás yɨeŋ sís ta̱ rɨ́piyá,nás in belé,ŋ bundí dogólá dogkéŋa ná kêlla dúiyi lé,as bauríŋí baa.ɨdɨ́ŋ loŋpii kurri bá dɨ́eŋi,na bá kuwa kilalaŋî ii 17Kí see ká waa gîs ,dʉó ɨt alá loŋpii kurri ábʉ́lóŋ baa bá ni lóŋ ni ná dogólá dogkéŋa asá kawríŋê áláŋ ka̱ rɨ́yal."18Kuri dʉŋo díŋ namá in ɨŋŋo ,ná in belé,ŋ,ꞌꞌnás in belé,ŋ gʉʉdpállí kaiyi tullê áláŋ ká â ásáŋ jaiŋ tullô lês aŋ?v 19íssa namás yee sís in kuwá ,ꞌꞌ káŋŋi náiy ka tullé ja̱ rɨ́,ŋ? dʉó ákeba âl tullê,bá loŋpii péllét ná tullê . 20Jɨ́ jaluŋ sii see sí naa âl in belé,ŋ zinna ajâba,naa ajɨrɨwba,ka̱mmɨŋ jawba,pɨyéŋŋá ajuba,joyŋí dɨ́iŋ báa sís naa dɨ́iŋ íya sís.ꞌꞌ 21kuri dʉoŋo namá in jáwí,ꞌꞌkin ótáŋâ sí ká âl ba̱ gɨ â mîn ila tin lé asá ká ittí a̱ ŋŋá."22álbá íssa ila kella amí,namás in si kuwá ye sí,ꞌ'a̱ rɨ tog eɨt asá jɨ́ wa̱ rɨ jaŋ .jɨ́ áláŋ kɨ́ɨ́ŋ ótóŋá nyétiŋ jullu namá kééŋ kamala kuwa kɨtsí janní asá ka̱ iŋi baa in dálaŋ básíŋ see jaŋ loŋpii,ŋ kurilé namá jêl náiy ka tábeŋ jâ 23Yé kuri duŋŋo âlbá ila belé sí kella amí namá dééŋ kilmá sondorog eŋŋa ɨdɨ́ŋ ná yé kawáji.24ɨ́dé íssa namá la̱ w ná ye sí kilmá sondorog eŋŋa,in kuwá âl saa suŋŋá tárây áláŋ kawáj logpii,ŋ kuri lé ká̱rɨ́ 25Âl maraŋ ila suŋŋá warri áláŋ kamal íbereŋ tǐr lé ká̱rɨ́,kɨ́tɨŋ áláŋ kawaj logpii,ŋ kuri lé ká̱rɨ́."26Kila âl kella káméŋí,namá in âŋŋé na kiníŋi áláŋ see lé kee?ꞌꞌ 27íssa namá in jáwí,ꞌꞌótáŋá kɨt asá dʉldɨ́ŋ kwé sís tárráe ,loŋpii sí bás hô kâ̱̱ ynɨ."28Pɨ́tar in kuwá,tullêyi ,kɨ́ káiŋ karába nyéét kundí namá ii jɨ sí ka̱ rrɨ kʉ́lló 29íssa namás yɨeŋ sís kí assi keer si in kuwá,ꞌꞌkí see ,ká in ámiŋ dʉó ákeba âl dééŋ tog júndí,na yáaŋ kwé ,walla gal bárŋa,na aruŋa,walla dogólá,logpii,iŋ kuriŋ 30Ila ɨttɨ áláŋ soŋŋâ ábʉ́lóŋ baa in sʉʉrʉ lé na sʉʉrʉ âl ʉ́ndʉl,jaiŋ bajíŋ."31Âlbá yé kuwa wɨyye na a̱ w ɨsso dééŋ suur sí ,namás yɨeŋ sís in kuwá,ba̱ gɨ́l,kɨ́ âl jʉrrɨ́salam , na ótáŋá kila âl rímmeŋ ɨŋŋɨ kí na̱ bɨŋaŋ dʉldɨ́ŋ kwê áláŋ ɨŋŋɨ 32Na ye sí dog síŋ kéllal jentáiy lé,na suŋŋâ síŋ kɨgíyal,naŋ síŋ saa suŋŋá jɨttɨ káwal ,naŋ níŋ kʉrgo írí kiŋŋîl 33Liya âl kɨ́eŋ kʉrgo írí kiŋŋî na kɨ̱̂ eŋ ótáŋá jɨtɨŋa káwe dééŋ írí námá kawe,soga ɨɨs síŋ dɨó námás jáwúla."34Yɨeŋ a̱ rrɨ togtog gî arrá ákarʉ́lba kin ótáŋálé,nain belé kɨ́eŋ kilmáŋ dɨós jʉllɨ́ŋí,na yɨeŋa a̱ rɨ togtog,íŋ ará áka̱ rʉ́lba âl si áŋŋé.35In dálaŋ eŋŋa,ni ná asá bá Îsa jéroko sis kuwá ,dʉó díŋ âl kʉrrʉ kéŋŋá ná dorâ,ŋ á̱rɨ a̱ wɨ́ŋí ná sáát pɨyeŋŋí 36namá kella am ná kuwa ka̱ ɨŋ ná kɨloŋŋe,namá in ɨŋŋo kaa eŋŋa? 37Yɨeŋ namá in âŋŋé âl íssa názeres kí in dorá élla.38ɨ́dé ila dʉó kʉrʉ namá urú laddi,ná in belé,ŋ,íssa, dawʉ́tíŋ kwě,ka sí gî jagɨ́l aiy aluŋ, 39Dʉó ila âl ta̱ bʉ,ŋ ɨ́lléŋí ila kʉrʉ́,ŋ ʉrrʉ́ sogŋás eŋŋa namás in belé,ŋ kâl ʉdo jʉ̱̂ m,yé sí asá in kámiŋa áláŋ ʉdo jʉ̱̂ m namá urrú ilâlé suŋŋá aldiy."40Îsa namás írí jáwúná in kuwa âl bundí nás kéll ila dʉó sí dúi lé 41Kayi ná juwêl áláŋ gîs â jɨ sɨ́?namás in sii kuwá logpii áyla teyá jâ."42íssa jabúŋ in si kuwá yɨeŋ sí,dɨ́ɨ́ŋsee jayî teyá gî piyá, 43In dálaŋ namá tiyá eŋŋa namá yee ka̱ rɨy lʉ́o, namás Loŋpii sís assôassô piyá,kuwa nyéét,keŋŋé ná ka̱ gɨle ila sí,namá logpii sís assós áŋŋé.

Chapter 19

1Îsa ká̱rɨ́ nás betto kí jéríkôŋ 2ábɨ́ âl dʉó kee ná in ka̱ rɨ́yá zakáya yé âl dɨgɨnɨ̱̂ e kwá’ŋ ta̱ bʉ keŋŋá ná sa kawáji.3Yé namá kóel áláŋ jágɨl yé íssa ki yé,maraŋ á já̱gɨ́la ba kuwa soŋŋâ dɨwó,ɨda̱ ,ŋ ná yé saa titî kí suur. 4Yé namá ta̱ bʉ́,ŋ sa̱ ŋkɨ́yá ná kurû,ŋ írí yaŋŋá áláŋ yee já̱gɨl,ɨdɨ́ŋ âl íssa kí ila dorrá ʉ́ndʉl.5álbá íssa élla ila lólé paggo,namá ló írí jágíla namá bʉ́lóŋ ná zakâya kurû írí kee yé namá kí kajala bʉŋŋo,tetê áláŋ dɨ́ɨ́ŋ tóŋ ôŋ 6Yé namá dééŋ belé kella amí namá dʉ́ʉ bʉŋŋo nás tɨ́rré kí kilmâŋ sɨmmiŋ 7Âlbá kuwa nyéét ka̱ gɨle,namás káyé ná kírsiŋa ,namá in kámiŋa ,na yé kâŋ nyaŋá áláŋ ka̱ tɨ̱̂ ŋa dʉo sí já̱gɨl8Zakáya jáwúlas nás logpii sís i n sii kuwá'ja̱ gɨ́l logpii,kúíŋ ótáŋá diŋŋa âl kuwa sí anní âl pugurána gé ,naa bá ká bʉoŋ a̱ rɨ ábba bâŋ déŋlé soŋŋá anní ,ilâŋ asiŋŋa oŋŋal 9Îsa namás ye sís in kwǎ,tetê logpii bajiŋ áláŋ dɨ́ɨŋ tóŋ êl,ɨdɨ́ŋ ná yé dog biramíŋ dogolá êlyi 10Ɨdíŋ ná dʉldɨ́ŋ kwé élla áláŋ kóíŋí na áláŋ teyá piyá kila âl kʉ́ŋŋe."11Âlbá yɨeŋ ka̱ yâ̱̱ ŋ nás kila beléŋâ sís kellas kamméŋí,yé indálaŋ namás a̱ rŋɨ́ nás risíŋ kí mitílá, ɨdɨ́ŋ ná yé jʉrasalamíŋ kílli kéŋŋá,yɨeŋ namá in ka̱ lŋɨ̱̂ ŋɨ́ ogpii kuri áláŋ lóŋŋóla indálaŋ 12Yé namá in kuwá âl dʉó díŋ kéŋŋá nás jáwúla namá díŋ lee nyaŋá karra áláŋ ábba kuri kawíyal námá wɨ́ŋŋa.13Yé kééŋ majira wa̱ yye sís namá kamala ínní nás in kuwa âl boo nás tárrí bâ nama níŋ ká ɨ́yiŋŋa 14Maraŋ kééŋ kuwa ye sí á kolliŋí ba na bá dééŋ jɨttɨŋî kɨ́rsɨŋɨ́,na bá in ka̱ ɨrsɨŋŋɨ́ in dʉó,ŋ kʉrɨŋ dáíŋ írí áláŋ ájee ba 15lbá yé nyáŋŋá ná wá̱ɨ́ŋa kí assi keer, namá dééŋ kuriŋ tɨ́oy,namás kééŋ majira sís ta̱ rɨ́ piyá kila âl yé kamala ínní,álaŋ já̱gɨl kí kila kamala kas táárí káwe.16Dʉó waar kuwa namás in kuá kuri ,kɨ́ɨ́ŋ kamalawa̱ yye kila ayíla ka janní ,ása kíye táárís â kilaŋ írí kí assi keer namá kamala kerŋa wa̱ yye araŋŋá 17Yé namás in kuwá ,bát tárrí saa tullé jâ,tárrí dʉoŋo tullê jaŋ,jɨ́ âl ittîŋ wʉoŋ saa tullé jaŋ ,áláŋ elleŋa wa̱ yyéŋ wʉoŋ jaŋ.'18Majir asiŋa a̱ w kʉŋŋo,namá in kuwá,kuri kɨ́ɨ́ŋkamala âl ni pâ̱̱ ye os, 19Kuri dʉoŋo namás in kuwá jɨ́ ása tin jaŋ elleŋa ossíŋ írí.20Díŋ namá êl ná in kuwá,kuri kila kamala áiy laa jɨ́ ka janní âl kin gé ná túlê diŋ ka̱ yiŋ jʉrɨ́ŋ dɨó 21Ɨdɨ́ŋ ká áíy la jɨ ka̱ llɨ áa,ká in sí bá ɨdɨ́ŋ áa ná jɨ́ saa jɨtɨ jaŋ,jɨ́ âl a̱ rɨ ɨt ábʉŋ ná jɨ́ dééŋ dɨó ájaŋba,na âl arɨ ɨt jábʉŋ ná jɨ́ ájâba.'22Kuri namás in kuwá ,kí dɨ́ɨ ́ŋ tárrí âl jɨ́ áa ká áláŋ gî kééye jaɨ sí kêye ɨ́llo,jɨ́ âl a̱ bɨt kusê jaŋ.jɨ́ jaluŋ si ká âl dʉó jttɨ aŋ,ká âl a̱ rɨ ɨt ábʉŋ ná ká áa ba,na âl ɨt sí ábʉŋ ná ká á áyóba 23na káŋi ná jɨ́ kúíŋ kamala sí kʉ́lʉm lé ájǎba,bá ká aɨ́y áláŋ abúŋ kí kilmâ sɨmmɨŋ?'24ɨ́dé kuri namás kila sís in kuwá âl dééŋ killi kaɨŋ ,ba búŋ dé lee kila kamala,námá wa̱ yye bawí 25Kila namás in áŋŋé ye sí kuri yé ása kamala wa̱ yye kee.'26In gîs ámiŋ bɨŋŋa sí,dʉó bii dʉó asá jeriŋ si kee áláŋ bá soŋŋâ kannîl,maraŋ dʉó asá áa kee ba,na ittî asá kee dog baŋ bawíŋí 27Maraŋ kúíŋ gárima,alá ákeliba áláŋ ká dɨ́eŋ írí a̱ rɨ bʉmbóŋ,ínnés bélla dúíŋ ta̱ bʉ́ŋ ná bawu."28Ǎlbá yé kuwá killa ótáŋá sí,yé in dálaŋ namá yaŋŋá jʉrɨ́salam.29Yé indálaŋ namá éla amaŋ killi paŋgo,ŋorrá âl in ka̱ rɨ́yá olɨve yé namá kééŋ majira a̱ wta̱ bʉ́ŋ áddeŋ piyá 30Namás in beléŋ âl ila elle keer lé bow ,âlbá bɨ́ in náŋ ba̱ rɨ́ tii éllé,bɨ́ báŋ leel bʉmbóŋ asá ákʉ̱̂ l ba. Bellíŋólé nás bêl dúiy léé. 31Bá gî bʉó gî ɨŋŋo ,káŋŋi ná bɨrgel ?,bás in buwa âl kuri kél.ꞌꞌ32Kwa kila âl ádeeŋ káwe ásáŋ leel sís kélal namá keŋŋé ná leel sí bá ila lólle kʉmmé asá bá íssa a kwá 33Âlbá yeeŋ leel sí kɨrʉl namá dééŋ sɨɨt êl nás in beléŋ ,káŋŋi ná leel bɨrɨgel ?ꞌꞌ 34Yeeŋ namás in áŋŋé, âl kuri kêl.ꞌꞌ 35Yeeŋ namás kélle íssa lé, ɨ́dé yeeŋ namás leel sís kʉ́rgoŋa ŋas kayé namás íssa as írí oŋŋo. 36Âlbá yé júítie ŋí ɨ́dé kwa namás kurúŋâ lúlmáŋá kiŋŋí têŋŋí dórraírí.37ɨ́dé na asá ye sís assó kawéŋí ila lóle âl pʉ́ŋŋó olɨpe ǒlipes bíŋ,killi kéŋŋá,kwâ gosso âl ɨ́de keŋŋá na ké majira namá kilaŋa saa sɨmmó ɨŋŋɨ,naŋ si logpii sís assô káwŋí kí ʉrʉ́ ,ɨdɨ́ŋ ná yeeŋ kagɨle kaiy âl logpii piyá 38In áŋŋé bajiŋ âl ila kuri lê âl kí loŋpii kona êl,dóŋŋâ janní jawél írí na dééŋ bajiŋ bajaŋ írí."39Pɨrɨ́sɨ́ŋá dî kwaŋ dɨó namás ye in iŋŋé,ꞌꞌ gʉʉdpállí, sámbáŋ sii jâ kɨ́ majira sí.ꞌꞌ 40íssa namá in jáwí,ká waa gîs,abá yeeŋ diriŋ kôl,kɨ́tóŋ ŋá dog áláŋ bá kómmólal."41âl íssa elle sí awsa jíŋtîy ŋí,namá kolla kʉ́ŋŋɨ kʉrʉl, 42Namás in kwá , abá jɨ́ jaŋ pélét ná jalúíti in soŋ lé,a̱ dɨ jɨ́, ótá kila áíy saa jɨ sí dóŋŋá ʉ́ndʉ́llá, maraŋ yeeŋ in tin lé suur si jʉlle dɨ́llé.43Âl sog kee ná ʉ́ndʉl ɨ́dɨ́ŋ írí náŋ kɨ́ŋ gárima karába soŋŋâ káwal ɨdɨ́ŋ írí na sabbáŋ 44Yɨeŋ áíyí áláŋ dû ka̱ bɨ́yal jɨ́ na kɨ́ŋ dogólá.yɨeŋ dɨ́tó tog sí áláŋ á kindíya ba báráŋ írí ɨdɨ́ŋ ná ás jalŋá ba náni áláŋ gî logpii júlló."45íssa namá jʉ́míŋ lóle ká̱rɨ́,ná jullu kwâ sí jʉ́rro 46loŋpii jʉ́míŋ lólle,lii âl íssa jʉ́maŋ ló lee ká̱rɨ́ namás já ná kwa ʉrrʉŋ ,nás in beléŋ âl waar rímeŋ káwe dúiŋ tog âlbá jʉ́míŋ togŋi ,maraŋ bɨ́ namá kamáŋ ló bâ."47Îsa namá sîŋ kwa gʉʉd palítiy kérréŋ jʉ́maŋ ló lee, tɨsoŋáŋ ta̱ bʉŋa na rim kwá kwaŋáŋ riyáŋŋa áláŋ ye–sí kawe 48Namá maraŋ dorrá ás kʉmbé ba áláŋ káwal,ɨdɨ́ŋ ná kwa nyét kaɨ́ŋ ná sîŋ ye sís kella kammeŋi.

Chapter 20

1Îsa áŋ kʉrɨŋ lii asá yé kwa sí gʉʉd pálíteŋŋi na risíŋás loŋpii jɨ́ŋŋô lóo,bás tɨsoŋáŋ ta̱ bʉŋa na dállíkuá kwáŋ appála nás ta̱ bʉ́ŋ kárré, 2Nás in kámiŋa juwajís kí áɨy kʉrɨŋŋi âl kin ʉŋŋa sí jâ na kɨyéáiy kin kʉrɨŋ inní."3Îsa namá jáwí nás in kwá 4'Ká dog ílláŋ bɨŋ ŋa sí ɨ́ŋŋo áiy bawí yohâná jállo jawíl laa kéŋŋá walla kwâ ta̱ bʉ́ŋ?ꞌꞌ5Namá suur,ŋá kɨ́ŋŋʉl ná in áŋŋé abá in kwa âl jawíli bá gí síŋ in kuá na káŋ see ábeyába , 6Na bá kɨ́ in kua âl kwâ'n ta̱ bʉ́ŋi kwa nyét bá gíŋ kí kɨ́tóŋá márrá kiŋŋíl ,ɨdɨ́ŋ nás in pʉttó gee yohana na̱ bɨ́ŋ domoŋ kéŋŋá."7Yɨeŋ namá in áŋŋé ása ákalŋa ba ye sí 8Îsa namás yeeŋ sís in kwǎ, ká á gísáŋ áwaba kí áɨŋɨ kʉrɨŋɨ ǎl kin ótáŋá aw."9Taŋŋít kwáŋ mitíl,íssa namás tuŋŋa nás in mitíl sís aldís piyyi,nás in beléŋ ,tórríŋ bá dʉó keŋŋá dárí ruggo ínnabáŋ,namá ba̱ rʉ keer lé nyáŋá nás saa soŋŋá óŋŋá 10Âl bá lóó taa paggo namá kwé díg sí adeŋ piyá taŋŋít kwá léé,mat áláŋ ínabíŋ dárîŋ kurúŋ kwé díg kanníyal,maraŋ taŋŋít kwá namá ka̱ ldɨ́e,namá kí hoŋŋa putóŋa ádeŋ káwe.11Dáríŋ sɨɨt namá koiy keer ádeŋ piyá naŋ dog kalda̱ ɨye ná áiy peŋ káwe,naŋ dog kí hoŋŋa putóŋa ádeŋ káwe 12Namá asiŋa ɨɨs lé keer ádeŋ piyá,namá dog ka̱ ldɨ́ye ná áwúreŋ káwe namá paál kammíŋê.13Lia inbáŋ dárí,ŋ sɨɨt namá in kwá,na ká kaa níŋ áa?na ká bá síŋ dúiŋ kwé kilmâŋ sís ádeŋ áa maat níŋ yee ba̱ gɨ káwal, 14Taŋŋít kwá albá kwé sí ka̱ gɨle, namá dɨ́eŋ tâs lé in kɨrsɨ́ŋ ŋʉl, ná in ka̱ sɨŋɨ dɨ́eŋ tâs lé,ná in áŋŋé in naa námáŋ mɨret dʉoŋi in sí kaw áiy sii kɨŋŋa mɨret saa yí.15Taŋŋít kwá namá ila kwé sí dárí,ŋ pǎl kamîŋe ná wayi, na naa ínbáŋ dárí,ŋ sɨɨt aiy níŋ piya 16Yé báŋ êl ná kila taŋŋ,íŋ kwá sí puu námás kwa kerŋa sí táŋŋíteŋ piyá,kwa albá in belé sí kella kámǐy ,in ʉʉ kaláŋ á eŋba!"17Îsa namá nʉ́ŋŋɨ́ dɨ́eŋ erre jáwí namá in kwá,na in a̱ rɨ́ŋ arrá aiy lóŋ âl in domboréŋ dɨwó rímmeŋ eŋŋa,ila dɨ́t ó âl jʉtʉ́mó kwá kawríŋê námáŋ namá yé tog îŋ dóórŋîŋ dɨ́tó eŋŋa 18Na duó biy duó abá ila dɨ́tó lee púíyâ báŋ tog tog giŋ perra eeŋ,na dʉó ila âl ila dɨ́tó írí puiy báŋ paísŋŋó."19In dálaŋ músáŋ dálîŋ gʉʉdpalíŋá na pá̱ŋa appáŋa namá kôlliŋ áláŋ ye sí ja̱ ɨy kuŋŋo apâ kéyal,yɨeŋ namás in kɨ́wé yé ila mitíl sí âl dɨ́ey ŋî ŋi ná ri'siŋ namá kwa sí ka̱ lɨ kaweŋi 20Namá kaɨ́ŋ ná sîŋ ísaa a̱ nadɨŋ kawe,namá a̱ ndɨŋ kwá kamíŋê ásáŋ in ká̱tɨ́mólal âl yɨeŋ kwa tulléŋa gé,namá kéliŋi ásáŋ íssa sís kariŋge abá belé díŋ kwá,námá kʉrro káwal ná akʉ́roŋ ta̱ bʉ sí dóŋŋa kaye.21Kila a̱ ndɨŋ kwá namá íssa sí kɨ́ŋʉl gʉʉdpálí kɨ́ kalum sii jɨ́ taaras jíír siŋ naŋ si a̱ rɨ jáwúlíti âl see,maraŋ jɨ́ kwa sí kerker ás jawba bás kwa sí loŋpii dorá arrá jáwlí tii 22Jé bat tullé layi ásáŋ ába kuri káyísar sí dɨgɨnî si kawíti?"23Îsa namás dɨ́eŋ jʉ́lleŋ sís ɨwa,namás in kwá yɨeŋ sí, 24ꞌAɨ́y dɨnár díg gîs báwli namás in kwá in kíŋ sii jaluŋi na kíŋ kona kíŋ sii gé ,namá in kawíya ába kuri kaɨysa ríŋ sii gé."25íssa namás yɨeŋ sís in kwá,ába kuri kaɨysár sí a̱ rɨ ɨt baní âl ába kuri kaɨysáriŋi ,na loŋpii sí a̱ rɨ ɨt baní âl loŋpii gi, 26Yɨeŋ namá kʉtɨŋʉl áláŋ karige íssa sí kwaŋ ta̱ bʉ́ŋ,namá íssa,ŋ jawí sí píjeŋ si káwe,ɨ́dé yɨeŋ namá dirriŋ kʉ́l.27Sallá jeŋ na jʉ̱̂ se,iláŋ ná sadosa see ákéliba âl wayí le sállá jeŋ kee, 28Díiy namá Îsa–lé kélle ,ná sállá jeŋŋî kɨ́ŋʉl. gʉʉdálí músa kɨŋa sí in gîs rímeŋ piyá, abá dʉoŋ bára waiy nás kége dogólás ka̱ ɨŋ ŋi ba, dʉó áláŋ déŋ báraŋ bimît sí jáwí nás dogólás kirri .29Na inne namá kwa keya sabe suuríŋ sorŋa kɨ̌ŋ,namá appâ kwaŋ si yáaŋ kwés jaŋŋá namá waiy ná kwé ájúndí ba 30Namá déŋ soor jáwí namá wayi ná kwé ájúndí ba 31namá ilâŋ soor jáwí naŋ dog wayi ná kwé ájúndí ba 32Ki ila dorá namá kwa sabe kʉ́sɨŋi ná kwé ákundîye baa , 33Liaa namá yía dog wayi,na sálá jeŋíŋ soŋ lé yíe in yíaŋ kwé kínîŋ yíaŋ kwéyi ɨdɨ́ŋ nás kwa sabes kéŋŋé."34íssa namá in juwá,ꞌꞌ ínne da̱ dɨŋ kwá ása yíaŋas kan nîya na yía ŋa sí ná jaréŋa kaníya , 35Maraŋ kila kwa âl jaiŋ lʉttíŋ lé asá sálá kɨndeli yíaŋa ás kaníya ba wallá yíaŋa sí jarréŋa á kanníyá ba 36Iláŋ ná yɨeŋ sa sii keer âŋ kúsal ba iŋ gé ni ná melega na yɨeŋ kʉ́oŋ si dogálá ge ɨdɨ́ŋ nás yɨeŋ sállá kɨŋŋɨ.37Ɨdɨ́ŋ nás yɨeŋ wayi lesálá kɨŋŋɨ,maraŋ bá mûsáŋ bʉ̱̂ síŋ aldí lé jawŋí,mûsa og si pállíti âl wayí le sálá jeeŋ kee,ɨdɨ́ŋ nás yé longp sís in ta̱ rrá̱ birâmíŋ wʉ́o na isáŋ gî wʉ́o na yagâ bíŋ wʉ́o 38Yé kʉláŋ wʉ́o áiy ba maraŋ bá sáláŋ wʉ́o ii,ɨdɨ́ŋ ná yɨeŋ nyét sáláŋa gé."39Mûsáŋ dálíŋ gʉʉdpálíŋá dî namá in kowe bát tullé juwa gʉʉdpálí 40Lia dʉó tog tog ákéŋá ba áláŋ íssa–sí ɨŋŋó jɨ́ŋŋa kerŋa.41Jáso dʉŋo kíŋ si atinne ii ,liya lii íssa namás yɨeŋ sís in kwá ,na kwa lii in dálaŋ aiy kámiŋa ása jáso dʉoŋ dawʉt tíŋ atinne ii 42ꞌába Dawút kí déŋ dorol konáŋ dombore lé in beléŋ wʉ́o longpii dúíŋ longpii sís in kwá âl dúíŋ dóŋá súruŋ erre jôŋ' 43Namaŋ níŋ ká kɨ́ɨŋ gárimma sí kɨ́ɨ́ŋtarŋáŋ dû aa 44Ba kuri dawʉ́t kí dééŋ dorol ye sí longpii ta̱ rrɨ́ŋ jáso dʉŋo dééŋ atinne aiy níŋŋi?"45Tin ila lé asá kwa nyéét ka̱ yɨŋ ása kella kámeŋí,íssa namás kééŋ majira sí in kwá,mûsáŋ gʉʉdpálí ŋâ lé bâlba 46Yɨeŋ kóyéli áláŋ kɨ́eŋ garam bʉ́bʉŋa kuráŋ kiŋ ŋítá kɨlloŋe,na kéli áláŋ wélle lé kɨloŋ ŋe ná kwa yɨeŋ ŋa sí dóŋá kanníyá ,naŋ kéli ásáŋ yawʉ́daŋ daraŋa lé kʉtɨŋa appâŋa kéli 47Naŋ súbuŋa lé lóŋá tulléŋas kéli na yɨeŋ kí pɨyé jʉ́mma kuráŋa kʉ́mmeli naŋ si bɨrmíta sí kɨ́eŋ toŋas kí dudúrs kɨrɨ́íyá kwa kininiŋ sí soŋŋá níŋ bɨ́leŋ káwal."

Chapter 21

1Bɨrmɨ́t pa̱ gɨrɨ́ŋ putura,íssa bá ta̱ bʉ írí já̱ŋi namá la̱ w ná kawája kɨ́eŋ putura tog tiyâŋ janíŋ sa̱ ndʉ́ŋdɨó kiŋŋí tíyá 2Naŋ bɨrmɨ́t pa̱ girɨ díŋ jágɨ́la ná rɨdɨ́n na dogkéŋa a̱ w jaru 3Yé namá in kwá ká kí seeŋ see áíy saa belé,ŋ see ámiŋ in bɨrmɨ́t pa̱ gɨrɨ âl kwa jéttiŋ lé soŋŋá jáá 44Ɨdɨŋ kwa kerŋa nyéét bá kɨ́eŋ ótá kɨt kayé âl yeeŋ á kuwéliŋí ba,maraŋ in bɨrɨmɨ́t kí dééŋ pa̱ gɨrɨŋ ila a̱ rɨ ɨt asá kéŋŋá áláŋ délle am bá nyéét já."5íssáŋ majira namá kaɨŋ ná tog teyâŋ kɨ́rsiŋí ná in kámiŋa aiy si dom jamál lóŋŋíti kí kéŋ kɨ́tóŋâ na kila dola asá wʉ́o sí putura karʉ́l 6Maraŋ íssa namás in kwá,kin nyéétiŋ sí âl bɨ́ ínne ba̱ lʉ sog kee náŋ êlná dɨ́tó toŋ toŋ bárráŋ írí áŋ kee ba."7Tana sâŋa na nyál nyíleŋ jâ,yɨeŋ namá in áŋŋé, gʉʉdpálí na ʉ́dóŋá nǎn síŋ tánnal?na dɨ́eŋ ósom kaa níŋ ŋii abás daŋki piyá áláŋ élal 8íss namás in kwá âl ba̱ lɨ́ŋ áláŋ júlleŋ áiy káwal ba.iláŋ náŋ kwa soŋŋâ kélal náŋ kí kúíŋ kona kírsíŋol náŋ kowe âl ká yé aŋ,ása sog daŋki piyá,maraŋ pékét ka̱ rɨ adʉ́lo ba 9Abá dérŋá maŋgaŋ gáŋ ka̱ lɨ aŋ gê tɨ̱̂ ba,ɨdɨ́ŋ ná kin ʉ́dóŋá báŋ ɨŋŋɨ na ila in á lóŋba âl sog ka̱ rɨ kwaŋ ŋii."10Ila namá yé yɨeŋ sís in kwá,ba̱ rʉ bá síŋ kí bára kór ɨŋŋɨ ,na kʉrɨŋ básíŋ kí bárra kór ɨŋŋɨŋ, 11Na sʉʉrʉ́ŋ jɨrtɨ́ŋ ŋólla soŋŋâ níŋ kaɨŋ na lóŋŋá soŋŋâ lé níŋ duúrŋá níŋ ka̱ ɨŋ na wajaŋa níŋ ka̱ ɨŋ.12Na ka̱ rɨ́ŋ ótáŋá níŋ ɨŋŋɨ naŋ níŋ jawíl ósomma appâŋa élla,maraŋ main ná kin ʉ́dóŋá nyéét ɨŋŋi ba kwa bá gíŋ jaɨy kuri kéyal naŋ gíŋ bɨ́leŋ káwal,yɨeŋ bɨŋŋa sí yawʉ́dáŋ daraŋa lé gí síŋ káríyal naŋ gîŋ túm náŋŋá kiŋîl,na kúíŋ konáŋ ,na kíŋ konáŋ ʉʉŋ nyéét gí síŋ á̱bʉŋa na akʉ́roŋâ tabʉ ŋáŋ ta̱ bʉ,ŋ káríyal 13Na in dɨ́eŋ áyí sáŋ ka sí kí seŋ see kʉ́ŋŋɨ́ kwá beŋ.14Na mín naa pʉttós bʉ́iyi áláŋ is kálla ábaŋba áláŋ sii kɨ́eŋ suur sís bérél, 15Iláŋ náiŋ ká gíŋ simela na beléŋá kila naní,ná kɨ́eŋ gárima taga ta̱ bʉ á síŋ kare ba walá na̱ rʉjiŋ áŋ káwa ba.16Bɨŋa kɨ́eŋ bâŋa na íyaŋa na bârŋa na alla na jaruŋa mámáŋ bá gí síŋ bot aráŋ dúu kellol na yeeŋ bá síŋ dɨ́eŋ dɨó kwa díi sís ka̱ sʉ́ŋ káwal ná kawe 17Kwa nyéét bá gíŋ duíŋ ʉʉŋ kawríŋîl 18maraŋ dɨ́eŋ tabʉ́ŋ nyɨ́lɨ́wʉ́ tog tog á kee ba áláŋ jʉ́ŋŋo 19Na bɨ́ kí arbáŋ jaríŋ bá síŋ jaiŋ lʉʉt baiŋ.20Issa jʉrʉsalmíŋ jásóŋ si súreŋ sii piyá ,na bá ba̱ gɨla nás ka̱ lda̱ ga jʉrʉsalm sís súreŋ si káwe ,bɨ́ bá síŋ baluŋ dééŋ jurrúŋó âl sii daŋki piyá 21Lia yáŋ kwa kila a̱ wʉ́ ná pʉ́góŋá lee káŋkɨ́yal na a̱ wʉ́ kwa kila âl děm ka̱ ɨŋ ná pál kʉrʉl,na kwa kila âl ma̱ dɨla lé kaɨŋ děm akɨyal ba 22Ɨdɨ́ŋ ná in ila minén tinni áláŋ kila ʉ́dóŋá nyéét ɨŋŋɨ âl waar wʉ́o domboreŋa toyáŋ dɨyó rímmeŋ ɨŋŋɨ.23Ila tin nyâŋa kólŋâ sí na asá dogólá borrá kaɨŋ aiy síŋ tárrá eŋŋí ɨdá̱ŋ ná kwa sí sʉʉrʉ́ŋ írí gʉrro bát níŋ jʉ́ŋŋal naa wʉ́o sí kwáŋ írí bát níŋ kilmá saa puiyá eŋ 24Yeeŋ sí kí saara níŋ kawe dîsí ná síŋ ba̱ rʉŋáŋ tum naŋa lé ká̱rgɨ́yal na jʉrʉsalam sí jârra bá síŋ ká̱rgɨ́yal na man síŋ jârraŋ tin agíŋŋí.25Dʉldɨ’ŋ kwě’ŋ jél,dʉlé na dúúl ,na úríŋá lé níŋ óssom lóŋóla,kwa sí sʉʉrʉ́ŋ írí roŋ gomáŋ ja̱ ɨŋ gôŋ na zolláŋ japaláŋ ʉ́ŋ kallɨ na amí níŋ tɨ́yi 26Kwa sí tanna sâŋa amí síŋ níníyal amí kila ʉ́dóŋaŋ síŋ tɨ́ɨ y âl dá̱ldɨ́ŋ ʉ́ndʉla áláŋ ɨŋŋɨ, ɨdɨ́ŋ ná jawilíŋ da̱ ldɨŋa báŋ ɨ́rtɨ́ŋóla.27Ila tin lé yɨeŋ dʉdɨ́ŋ kwé sí níŋ kagɨ́lal ná kíkútûŋ dɨo ʉ́ndʉl nás kʉrro na galáŋ galas kee 28Abas kin ʉ́doŋá díbés tuŋŋe bás wa̱ rɨ́ŋ bawula náta̱ bʉŋa írí ba̱ gɨ iláŋ nás dɨ́eŋ jabʉ́ŋos daŋki piyá."29Bʉróŋ kurúŋ gʉʉd,íss namás yɨeŋ sís in mitíl tan ayɨ́ kǎl bát in zízíŋ kurú sí agɨ́l na kurúŋá kerŋa sí agɨ́l 30Ila tin lé asá yeeŋ porgeli bɨ́ dítin básíŋbaluŋ ása urri daŋkipá 31Nana bá síŋ in bɨw wʉ́oŋ kʉrɨŋ ása daŋki piyá.32Ká bɨŋa kí seŋ see gîs ámiŋ kin poreŋa kí seŋ see ásíŋ kágíŋ ŋíaya ba namaŋ níŋ kin ʉ́dóŋá jaliŋol 33Jawil na sʉʉrʉ báŋ perra ɨŋŋɨ maraŋ kúíŋ beleŋá kin perra âŋ ɨŋiba.34Issa sáŋ jélíŋ ásíleŋ beŋ,kí nadar biŋ na abundí ba áíŋ sáŋ súbuŋa na kooróŋ jám na jaiŋ íŋ kojoja kʉróŋ piya wala gal ila soŋ báíŋ kony jol bʉ́ló ni ná dʉ́ló bʉ̱̂ s síŋ dɨwó 35Ilayiŋ ná yé kwa nyéétiŋ síŋ írí bettó âl sʉʉrʉ́ŋ írí kaɨŋ.36Kéréŋ awʉ́ nás nadar baŋ,na dog si bʉ́m ásáŋ kʉrro kɨt baiŋ áláŋ koraŋa maŋkéŋâ tâsa lé boró âl dúya áláŋ ɨŋŋi, na áláŋ dog in baiŋ áláŋ dʉlɨ́ŋ kwéŋ tabʉ́ŋ baríŋ."37Kereŋ íssa báŋ kee ná síŋ kwa sí tog tiyâ lé gʉʉd palíti,na luul bi luul báŋ dúíti náŋ bórra ʉŋŋɨ âl zatʉ́níŋ pʉ́gó ka̱ rɨ́ya 38Kwa nyéét gal namá níŋ kí mɨrɨt kʉ́ndʉla tog teyâ lé áláŋ si dééŋ belé kela kámíyál.

Chapter 22

1Issa sís boot aráŋ dúu kɨlʉl in tin námá ila dɨwo kéŋá,asá bússá asá tirmá ka̱ ɨŋ bás súbu daŋkiipiyá,âl írí jándoŋ súbu ka̱ rɨ́yá 2Na pá̱gɨŋa na músa,ŋ dálíŋ gʉʉdpálíŋá namá dorá ɨt kuwélini áláŋkéye íssa sí kawe,maraŋ bá kwa sí kalɨ káwéŋí.3Sitan appâ namá yúdis síŋ dɨó ká̱rɨ́ âl dog sikɨrot ka̱ rɨ́ya âl yé dog majira wɨye na a̱ w lé kéŋá 4Yúdis namá págɨŋa appáŋa na tog teyáŋa tɨ́bóŋá lé nyaŋá asá tog teyâ sís kánéŋí yé íssa sí boot arráŋ dúu aiy síŋ kéló.5Yeeŋ sí namá kilma saa sɨmmó ɨŋŋɨ namá in kowe áláŋ yee sôŋgoŋa kaníyal 6Yúdis namás tɨna na namás jana áláŋ dorá gíŋ bʉ́lló ná yé yeeŋ dóŋa jaa ,ila tin lé âl kwáŋ dáldá ákeba.7lulíŋ na̱mɨ́ye ka̱ rɨ kuaŋ na namá bóssá asá tirmá kaɨŋ abás súbúŋ soŋ pago áláŋ írí jángóŋ dolé sí dépa ka̱ rʉ́l 8íssa namá pature na yáye sí ádeŋ piyá nás ni kwá âl boo nás kɨŋa írí jándóŋ sogíŋ súbúŋ namá̱ye ásíleŋ báa áláŋ kám 9Yɨeŋ namás íssa sís in kɨ́ŋʉl áli ná jolwél áláŋ gîs ásíleŋ káa?"10Issa namá ni jáwí .albá bɨ́ nináŋ děm ba̱ rɨ́ti bá síŋ dʉó báyí tii ná koróŋ segén ba̱ wʉ́ bá ye ka̱ rɨ bʉ́lo namaŋ tog ila lé âl yé kárɨ́ tii 11Námás toŋ íŋ sɨɨt sís in buwa âl gʉʉdpálí gî jɨ jɨ́lel soláŋ rɨge ǎl kee áláŋ ká kí kúíŋ majiraŋ délé írí jándóŋ tiníŋ lulíŋ na̱mɨ́ye káa yé bá gí síŋ bɨŋa rɨge appâ palí âl túllén din Lúpíŋ, námás ɨ́dé ásíleŋ báa na̱mɨ́ye12Yeeŋ namá kéŋé kila ótáŋá sí bá in dálaŋ kʉmbé asá íssa kuwá 13Yɨeŋ namá írí jándoŋ tiníŋ na̱mɨ́ye sí ɨ́dé ásíleŋ káwe.14Asá bá tin tána íssa kí kééŋ kʉrémiŋa namás sidáb lés daŋki kɨŋ gɨ́e 15íssa namáskʉrémaŋa sís in kwá ká bát saa soŋá oyiŋí áláŋ kɨ́ bɨŋaŋ in írí jándóŋ namɨ́ye sí kɨ́baŋ arrá kám asáká aɨŋ ná bɨ́lleŋ áŋba, 16Iláŋi nás ká kí seŋ see ámiŋ ká asiker in na̱mɨ́ŋê sí áŋ âba namaŋ níŋ jopúŋó wʉ́oŋ kʉrɨŋ lé kí jeŋ eeŋ."17Issa namás kira kí tógóló nás assó piyá, abás yé assó piyá,namás yɨeŋa sís ínní nás in kwá âl sii baŋ gar dɨ́eŋ tás lés 18Iláŋi nás ká kí seŋ see ámiŋ ká asiker inbáŋ kwáŋ koor áláŋ ababa nama níŋ wʉ́oŋ kʉrɨŋ págó."19Issa namá karaŋ bawa namás assó piyá,namá dʉɨy nás kʉrémeŋa sís in kwá,in âl dúíŋ suri ná dɨ́eŋíŋ aráŋá in dálaŋ bawu áláŋ gîs dúiŋ lóŋí tíya 20Namá dog kiráŋ kása bawa namá in kwá in kása âl kúíŋ kewáŋ sarta dɨóŋ -ii.21Namarŋ dʉó âl dúíy tii áísáŋ ka boot aráŋ dúu kéló dééŋ dóŋá dog kí dúíŋ in páŋgâ dɨó kaɨŋ 22Dʉldɨ́ŋ kwé báŋ in kayí niná albá waar áŋŋé,namarŋ dʉó asá ye sí bot aráŋ dúu lele kaláŋ míneŋ eeŋ 23Kʉrémiŋa namás kayé ná dɨ́éŋ tás lé súŋá in kɨ́ŋŋeli kinníŋi áláŋ in ʉʉ sí piyá.24Naŋ si dog dɨ́éŋ táslés galdas puyí kiníŋi áláŋdɨ́eŋ bárŋáŋ a̱ pʉ́yi 25Issa namás yɨeŋ sís in kwá járáŋ ábʉŋa gé nás járáŋ írí kʉro kaɨŋ,ná kʉro kwádɨ́eŋ dɨó kélla áláŋ kwa kaɨŋ áláŋ yeeŋa sí ába kuriŋa ka̱ rɨ́yá.26Naŋ doŋ si dɨ́eŋ tâs lé galda puyí kiníŋi náŋ bárŋâ a̱ pʉ́yɨ,íssa namás yɨeŋ sís in kwá járáŋ ábʉŋa gé nás jâráŋ írí kʉrro kaiŋ ná kʉro kwá dɨ́eŋ dɨó kuwéla áláŋ kwa yɨeŋ sí kwa tulléŋa ka̱ rɨ́yamararŋ bɨ́ indálaŋ abeŋba awʉ́ ná dɨ́éŋ dɨó dʉó bárŋáŋ a̱ ppâ̱̱ in si lóŋŋíti inná bárŋáŋ titíy lóŋŋíti dʉó âl dɨ́éŋ ta̱ bʉ-ii námáin lóŋ inná dɨ́eŋ tárí dʉŋo 27Na áɨy dʉó-ii ná a̱ ppâ̱̱ ila dʉó layi âl sidáp lé kee ná a̱ ppâ̱̱ -ii wala ila dʉó âl kee ná tárí pii,maraŋ ká dɨ́eŋ tâs lé inaŋ ni ná tárí dʉŋo.28Bɨ́ kila kwa baŋ áisa ka sí bárra kila tin lé âl ká jansa lé aŋŋá 29Na ká bɨŋŋa gî kʉrɨŋ dóŋa awíti ni áila ka dúíŋ báa kʉrɨŋ dóŋa já 30Iláŋ áláŋ bɨ́ dúíŋ kʉrɨ́ŋ sidap lé bâm na baba na kʉtɨŋáŋ írí bóŋ ná isráíŋ órré ŋá waɨye na a̱ w sí dóŋa baɨyi.31Issa namá in kwá simon simon,árit appâ ilayi ná kôl aíy láŋ jɨ in úíló inná gommoŋa 32Maraŋ ɨmon ká gîs ʉ́mo áláŋ dɨ́ŋ see jáɨy ápúyâ ba na abá jɨ́ dúi lé a̱ ɨ́ŋa bás kɨ́ɨ́ŋ bárŋa sí kʉrro jáyíŋi."33Maraŋ yé namá in jáwí lonŋpii ká âl asil aŋ áláŋ kɨ́gɨ koo túmná na áláŋ kúsúŋ , 34Yé Îsa namá in kwá ká áiy saa kí seŋ see gîs ámiŋ pottor ettê áláŋ ná zoŋga ákómóla ba na dʉlé ákuroba jɨ́ bá gîŋ ka sí kasiŋa ɨɨs jawríŋí náŋ in juwa ka sí áiy saa ájulba 35íssa namá yɨeŋ sí in ɨŋŋo,ila dɨwo áila áddeŋ áa ná jusulán walá mélle walá perréta ásbaŋába".35Maraŋ na bás jusulána na mélleŋa na perétas baiŋ bá babúŋ na abá saar ásbaŋba bá garmbʉ́bʉ tog julúŋ bawí ná saar tog bulu 36Ká kí seŋ see áiy saa dúíŋ ámiŋ áíy síŋ bá eeŋ âl wʉ́oŋ dombore ŋa toyáŋ dɨó in rímeŋ eŋŋa na ye sí kí kwa jɨtɨŋ níŋ kase na a̱ rɨ âl dúíŋ rímeŋ eŋŋa báŋ see eeŋ.37Kʉrémeŋa namás in áŋŋé lonŋpii âl ja̱ gɨ́l ínné âl saara a̱ w ka̱ ɨŋ yé namás in kwá âl suŋŋá ge 38íssa za̱ tʉ́níŋ pʉ́gó lés jʉ́mma ,íssa namá za̱ tʉ́níŋ pʉ́go lé in nyaŋá ni âl júyíti kééŋ kʉrémiŋa namá ka̱ rɨ kʉ́lol."39Abá ka̱ gʉl namás kʉrémiŋa sís in kwá âl sii bʉ̱̂ m áláŋ jariŋ lé ábáwiba 40Îsa namá itíŋ dɨ́eŋ kara nyaŋá ná kí kʉʉrŋa oŋŋo nás jʉ́mel."41Ná in kwá báa abá jɨ́ jowel in kásá sí áláŋ dúiŋ lee jápo maraŋ in álóŋba âl ká arel a̱ wʉ́ ná a̱ rɨ ɨt eeŋ âl jɨ́ jówél 42Namás meleŋ jawíl lóŋŋóla nás kʉro nyí."43Asá yee sís lóó maŋkés eŋŋa âl yé suur sí jʉ́ma lé jɨ́gé na indálaŋ dééŋ sulum bá sʉʉŋ írí teb teb biŋ tíŋá niná kewáŋ 44Albás yé kééŋ jʉ̱̂ ma lés jáwú la namá kééŋ kʉrémeŋa lé píŋín namá bʉ́lóŋ yeeŋa sí kilmaŋa sondorŋ ɨŋŋɨ ná ka̱ rɨ́ye ná kʉŋʉl.45Namá yɨeŋa sí in ɨŋŋo káŋ bʉŋɨ?bawalas nás bʉ̱̂ m áláŋ jarriŋ lé ábáwiba 46Îsa sí kéyé ,ila tin lé âl yé kéŋá ná risíŋá namá kwáŋ dáldá êl na ila dʉó âl yʉdis ka̱ rɨ́ŋi namás kwa sís ta̱ bʉ́ŋ puyí âl íssáŋ majira lé kéŋá ,yʉdes namá íssa êl áláŋ sii kilaŋa namí."47Namá in ɨŋŋo yʉdɨs dʉldɨ́ŋ kwé sí sáŋ kí kilaŋâ jám boot aráŋ dúu jellel 48Albás íssa sáŋ majira ila a̱ rɨ sís kɨ́wé âl kêl áláŋ eeŋ,yeeŋ namá in ǎŋŋé, lonŋpii a̱ w nás kí saaras kɨ́reŋ si keeŋ?"49Kila kwáŋ dɨó díŋ namá saar ráŋá ná pá̱gɨ appâŋ koyi díŋ sí dɨ́ló súúrú kaŋ bétta 50íssa namás in kwá âl soŋâ keer asi jányi ba,namá ila dʉóŋ dɨló sí kurá namá dáweŋ eŋŋa. 51Ila Issa namás pá̱gɨŋâ a̱ ppâ̱̱ ,na tog tiyáŋ wʉŋâ tɨ́bóŋá,na sábáŋá ta̱ bʉŋa kuráŋa kuwé âl dúíŋ jáyɨŋ kéle,ábás in kuwá bɨ́ ká ba̱ rɨŋa lá írí a̱ gɨ́tɨ ná bɨ́ kí saaraŋ na dʉlgʉŋa innáŋ bélla.52Ká kabá yéi aŋ âl kɨ́ bɨŋa kaŋ kéré,ŋ tog teyáŋ mátár kaŋ naŋ tóríŋ âi beyá ba 53Maraŋ na in dɨ́eŋ tinni,áíláŋ dɨŋkɨŋîŋ kʉro dóŋá tɨye,patoro íssa sí íríŋí indálaŋ albá kábé namás kárgɨ̱̂ ŋi nás pa̱ gɨappâ si tóŋ keŋé,patoro namá ka̱ rɨ kara lʉ́o."54Asá bá yeeŋ pá̱gɨ appâ tóŋ sii utó kʉwe ná tárrá siŋ kʉ̱̂ l yé patoro namá dog êl ná kégeŋ kʉ́l 55Kwé nɨw koyi díŋ namá potoro sí utúŋ hérra lé jágɨ́la namá yee pʉ́tóniŋ já̱gɨ́la ná in kuwá dʉó dog kéye ka̱ ɨ́ŋ.56Yé namá íríŋí namá in kuwá yé in yía ká in dʉó sí âl si alum 57Albá nini kʉ́ʉl namá dʉó keer jágɨ́la namá in kuwá kâŋ kéyeŋ baŋ ,potoro namá i jáwí áiy dʉó ká kéye ákaŋba 58Albá tin kʉ́l namá gal si dʉó keer jɨ́ɨ́ gé ná in kuwá kí see in dog kíí geŋ gé iláŋ ná ga̱ lɨ́lɨ́ŋ léi.59Paturo namá in jáwí yé dʉe ,ká ása áluŋba kaiy âl jɨ́ dééŋ ŋî jírsiŋ ,âl yé kéŋá ná risiŋá namá zoŋga kómóla 60Ila lonŋpii namás ja̱ iŋo ná potoro sí pʉ́tôn niŋ já̱á̱ gɨ́ laa ila potoro sí namás lóŋŋóle lonŋpii,ŋ belé asá in kuwá etê min âl si zoŋga kꞌɨŋ ná ákómmóla ba bá gíŋ ka sí kaa siŋ ɨɨs jawríŋí.61Dɨiy patoro namá pâl kuro ná ni kómóla yê 63Wʉŋa íssa sís waa káwe ,kwa kila asá íssa–sí kanéŋí namás kuŋe nás ye sís waa kawe naŋ kalde 62Yɨeŋ namás ye kʉ́ŋɨ́ kɨrsʉl ná in kɨ̌leli juwa gîs kii nâyi tan.63Nama ye–sí ŋayiŋa soŋâ kányíŋʉl íss sís pilotíŋ ta̱ bʉ́ŋ káríe 64Albá lóó lee la ,âl yawʉ́dáŋ sagalíŋ kwa appâŋa págɨŋa appâŋa na músaŋ dálíŋ gʉʉd pálíŋá lóó toŋ dorol kɨŋŋɨ 65Namás íssa sís kwaŋ ta̱ bʉ́ŋ kéle namás in âŋŋé abá jɨ́ jáso dʉŋo jaŋ báís juwa,íssa namá in jáwí abás waa bɨ́ see áŋ baɨy baa.66Albá lóó lee la ,âl yawʉ́dáŋ sagalíŋ kwa appâŋa págɨŋa appâŋa na músaŋ dálíŋ gʉʉd pálíŋálóó toŋ dorol kɨŋŋɨ 67Namás íssa sís kwaŋ ta̱ bʉ́ŋ kéle namás in âŋŋé abá jɨ́ jáso dʉŋo jaŋ báísjuwa,íssa namá in jáwí abás waa bɨ́ see áŋ baɨy baa 68Na abá gi ká bɨŋa ɨ́ŋŋó áíŋ bawí baa.69Maraŋ mín naa namaŋ ta̱ bʉ́ŋ dʉlɨ́ŋ kwé báŋ wʉ́o kʉro soŋâŋ dóŋá súrûŋ erre ôŋ 70Yɨeŋ namá nyéét kɨ́ŋʉl na yé jɨ́ wʉ́oŋ saa kwé jaŋ ,íss namá in jáwí dɨ́eŋ belé âl bámiŋ âl see-ii ee ká aŋ 71Ila yɨeŋ namá in áŋŋé na káŋŋi ʉʉŋi ná kúŋɨ́ kuwá kerŋa kuél a̱ dɨ́ŋ nás kɨ́ dééŋ ʉdó kellas kámi."

Chapter 23

1Liya ila dáldá nyéét namás jáwúla nás íssa sís pelet lés kerré 2Yeeŋ namás uŋŋe ná yee dáneŋkawe,ná in kámiŋa kɨ́ in dʉó sí kʉmbóŋ ná yé -ii nâs kɨŋa dáíŋ ba̱ rʉ jɨttɨ pii,yé kwa sís erel áláŋ si ka̱ yɨsar sí dɨgɨnîŋas kaye,naŋ in beléŋ âl yé jásso dʉŋo-ii ábba kuri."3liya pelet namá íssa in ɨŋŋo jɨ́ yawʉ́dáŋ la ábba kuri jaŋ?íssa namá in jáwí ee bát báá bá in dálaŋi albá jɨ́ juwa 4Liya pelet namá pa̱ gɨŋa appâŋ na kwáŋ dáldá sí ila ʉʉ tawrá jáwí in dʉóŋ delé a̱ rɨ jɨttɨ ás ʉmbóm ba 5Maraŋ yeeŋ namá ta̱ bʉŋa pʉttó káwe ná in kámiŋa ,yé yʉ́dɨya dɨwó nyéétiŋ si kwa sí kí géŋ gʉʉd si ta̱ bʉŋa urrel, yé míŋ si gallɨ́l tuŋŋa namaŋ ínné êl.6Liya pelet albá ila ʉʉ sí kella amí namá in ɨŋŋo in dʉó ga̱ lɨ́lâŋ lé layi 7Asá bá yé in ɨwo âl íssa yé hirótíŋ a̱ kʉ́rô kwa êli namá hirót lé adeŋ piyá,hirót ila tin lé yé dog jʉrsam kéŋá.8Albá hirót íssa–sí jágɨ́la ye sí namá kilmá saa soŋŋá sɨmmó eŋŋa iláŋ nás yé saa soŋŋás óŋŋá ná kêliŋí áláŋ ye sí jágɨl yé dog kôliŋí áláŋ íss saa sí jágil ná óttaŋá pirjeŋa piyá 9yé íssa–sí jɨ́ɨ́ ŋoŋa ínní íssa namá arɨ ájáwí ba 10Págɨŋa appâŋa na músŋ dalíŋ kwa dog ɨ́ddé ka̱ ɨŋ kéréliŋí,ná ja̱ nɨŋa írí za̱ dɨ̱̂ e kiŋŋítíeŋí.11Liya yé na kéŋ ka̱ lda̱ ga namás bája naŋ ábíleŋ káwe liya namás garm bʉ́bʉ tullês kiŋŋî namás pilet lé kawŋíe 12Ila soŋ bá yé kéŋá âl hirot na pilet suuríŋ jaruŋa kɨŋɨ,iláŋ ná yeeŋ waar suuríŋ gárima kaɨ́ŋ.13Palat namá apa̱ gɨŋa appâ sábáŋá ta̱ bʉŋa kurráŋa kuwá na kwa soŋŋâ 14Namás in kuwá,bɨ́ in dʉó sí dúí lé dɨɨ́ŋ si bêl âl yé kee nás kwa sí ta̱ bʉŋas urel áláŋ si wɨyyé ka̱ gɨ́yal.15Maraŋ ká ǎl ye sí dɨ́éŋ ta̱ bʉ́ŋ árra bá ʉmbóŋ ja̱ nni tog dog ás kee ba16Walá hirót ,dog déllé ja̱ nnɨ tog dog ás bʉ́ló ba namá ɨdɨ́ŋi nás dáyí lee lés wa̱ yŋa ,na naa a̱ rrɨ ákeba ná yé piyá áláŋ déŋî kawev 16Na námá indálaŋ eŋŋa báŋ a̱ ldɨ́ námá undí ná jee 17írí jándóŋ súbu bii súbu lé a̱ kʉ́róŋ ta̱ bʉ bás yee sí dʉó toŋ a̱ lgi jʉ́ndî,yeeŋ namás kwa nyéét si ʉrʉ́s kayé.18Ná in ká miŋa,íssasí jaw ná maraŋ barabat sí judí 19Ná jee barabat dʉó kéŋá ná túmná ka̱ bɨ́ye ɨdɨ́ŋ ná kwa sí pʉyʉ naŋ si dém wa̱ yyés já̱gɨ.20Pilat namá asi keer âl nás yeeŋ sís in kuwá áláŋ íssa sí kundíya 21Yeeŋ namá ʉrʉ́ kaldéŋí ná in kámiŋa kʉldá̱bʉ lés jaldó ká̱dá̱bʉ lés jaldó 22Pilet namá kí asi keer píŋí nás in kúwá káŋŋi naa kaa ja̱ nɨ piyá, ká dée lé a̱ rɨ péllét ása áʉmbó baa áláŋ déíŋ kawe, naa bá innâŋ eŋŋa ká báŋ déliŋ a̱ ldɨ́ námá undí ná jee."23Maraŋ kí urúŋ daŋ namá ta̱ bʉŋa káwe ásáŋbá ká̱ldá̱ bʉʉ lés ka̱ w gɨ̱̂ ya namáŋ mámáŋ kós si kélle, 24Pelet namás tɨna áláŋ sii a̱ rɨ ɨt piyá âl yɨeŋ kéwli 25Yé namá ila dʉó sí a̱ lgɨ júndí âl túmná ka̱ bɨ́e âl kwa sí pʉyi naŋ si dém a̱ lŋi êl .maraŋ yé namás íssa saa sís yɨeŋ sí júndí nás ká̱ldá̱ bʉʉ lés ka̱ ldʉl.26In nálaŋ asá íss ká̱rgɨ́ tíeŋi namá sɨmonsaríre sís kábé âl dééŋ éllé kéŋá ná deém ká̱rɨ́ tíeŋi namá ye sí ká̱ldá̱bʉ katabe ná Îsa–sí ka̱ rɨ lʉ́tíŋi.27Kwáŋ dáldá ila báldáŋ dɨó namá yíaŋa ka̱ ɨ́ŋ ná kóméŋí naŋ mʉnɨŋ kaweŋi 28íssa namás ja̱ iŋo jʉra̱ silimíŋ yâŋa dúiŋ ʉʉ́ŋ abomba,ása kɨ́eŋ súrŋá na kɨ́eŋ dogólá sís bomal.29Iláŋ ná kila ótáŋá jɨtɨŋa júítíyá áyí sáŋ bɨŋa sí ɨŋŋɨ ɨdɨ́ŋ soŋ ila âl ʉ́ndʉl kwa áláŋ in ǎŋŋal bora patá âl kila yáŋa lé píŋíti âl baruŋa gé na dogóláŋ toŋlé âl tóríŋ á baweba na ka̱ nsʉ kila âl tóríŋ bara ás ínníe ba 30Ila tin lé kwa bá síŋ pʉ́ŋá sí in ǎŋŋal âl dáíŋ írí báwi na ŋoráŋá sí básíŋ in ǎŋŋal áyí saa bʉ́m 31Iláŋ mámáŋ ayí saa ka sí kawe alá dʉldɨ pattâ aŋ niná in kurú kɨrô kí seŋ see áísáŋ bá ila lé soŋákáwal?"32Dii dog kwa kerŋa a̱ w ka̱ yɨ́ŋ ja̱ nniyána,nás ká̱rgɨ̱̂ ŋi áláŋ kí íssa saŋ arrá kawe.33Ila lóó asá Îsa sís keŋé áláŋ déle kawe ila lóó asá íssa[jesus sí keŋé namá in ká̱rɨ́ŋi golgól,ꞌꞌlii namás kí ja̱ nníóna ará ká̱dá̱bʉ lés ka̱ ldʉl namás tíŋ sí déŋ dóŋá súrulé ka̱ ldʉl naa díŋ sí dóŋá goróŋ erre 34Îsa namás in kwá báa yeeŋ sí ápeŋ jáa iláŋ ná yɨeŋ ás kalŋa kayi ná kawe,ka̱ lda̱ ga namá dɨ́eŋ tâs léé s kurúŋás ka̱ bɨ́ye.35Kwa namá káré ná ka̱ wle na sábáŋá ta̱ bʉŋa kuráŋa kuwá nás ye sís báŋ kawe yɨeŋ namá in kee ,yé námáŋ si kwa sí jopol kasá dééŋ sur sí jópó abá yé mámáŋ wʉ́óŋ jáso dʉŋo -ii ,na ilayi âl jáŋó."36Na ka̱ lda̱ ga namás bájas káwe namá kélle nás Îsa–sí kira rayáŋa kaníye 37Namás in kowe abá yawʉ́dáŋ ába kuri jaŋ bás dɨ́ɨ ́ŋ suur jopó 38Namás dééŋ iríŋ ere gara ka̱ ldʉl ná in rímeŋ káwe in yawʉ́dáŋ ába kuri-ii."39Kila ja̱ nnóŋ díg asá ká̱ldá̱bʉ lés ka̱ ldʉl namás já ná íssa sí ŋayíŋ jɨ́ bat kál jáso dʉoŋ jaŋ ?kál dɨ́ɨ́ŋ suur na kɨŋa sís jopó 40Ila ja̱ nnɨ́n keer namá ye sí gúrgúreŋ piyá jɨ́ bát kál wʉ́o sí ka̱ lɨ jaw,náyi jɨ dog kí wáyí in kádé niná yee sí 41Kɨ́ káíŋ ʉ́dóŋâ náyi in náŋ kawe maraŋ in dʉó ja̱ nnɨ áskeba."42Ilya ila dʉó namá in kwá abá dɨ́ɨ́ŋ kʉrɨŋ lé jago bás dúíŋ lóŋólal 43íssa namá in jáwí ká kí see gîs ámiŋ jɨ sí ,ottô báŋ kɨ́ gɨ kolnyáŋ dɨó kaŋ."44Îsáŋ wayíkí dʉléŋ sibír namá lóó dɨkó eŋŋa namá indálaŋ kéŋá namaŋ tin ɨɨs pago 45Iláŋ nás dʉlé jʉ́míŋí.indálaŋ sitára namá túllé tʉ́riŋ karriŋo.46Îsa namá kí kʉro in kwá báa,ká kúíŋ kʉo jɨ gî anni álbá íssa in dálaŋ kwá namá waiy 47Ka̱ lda̱ ŋ píríŋ ta̱ bʉ âlbá a̱ rɨ já̱jɨ́la âl eŋŋa namás wʉ́o sís assó piyá namá in kwá kí seŋ see in dʉó wá̱rɨŋ kéŋá."48Kila kwa âl déíŋ kéle ná kɨ́sɨ́ŋʉl namá a̱ rɨ ɨt ka̱ gɨle âl eŋŋa yɨeŋ namá kwa nyéét ógoŋa ka̱ ldʉl ná kéŋé 49Maraŋ kila kwa nyéét asá ye ka̱ lŋaɨ́ŋɨ naŋ kila yáŋa âl kéyeŋ galɨ́l arrá kéle namá kara káré ná kila ʉ́dóŋá sí ka̱ wle âl ɨndeli.50Îsáŋ jʉrɨ́,ínné namá dʉó díŋ kéŋá ná in ka̱ rɨ́ŋi ɨ́sip ka̱ rɨ́ŋi yé dog yawʉ́dáŋ sagalíŋ kwa lé kéŋá ye' dog dʉó tulê kéŋá naŋ dog wá̱rɨŋ kéŋá 51Yé yawʉ́dáŋ kwáŋ jasi na tárrí sí úríŋí na yé aramat is kéŋá âl jʉ́dáŋ dem áŋŋá naŋ wʉóŋ kʉra̱ ŋ sí janna.52Yé ɨ́sip namá pelet nyáŋá nás in kwá áláŋ íssáŋ kʉʉl kaníyal 53ɨ́sɨp namá íssáŋ kʉʉl bawa nás kí harílíŋ kapan nɨwo nás yeŋá ná ila turba lé jáá âl tarru lé kayé alá délé tóríŋ délé dʉóŋ kʉl ás kʉlpʉlba54Na in soŋ namá ásíleŋ jâŋ soŋ kéŋá,asá moŋáŋ soŋ si daŋki piyá 55Kila yáŋa ǎl galɨ́le káɨŋ ná kí íssa ará kélle namá kí ɨsip biŋ kéŋé ila turbalé ǎl yé íssa sí luppu 5656Ilya kila yáŋa namá tóŋ kaŋíy nás mʉrɨŋa na sʉ́lás ásíleŋ káwe,maraŋ yeeŋ namá éllé ka̱mʉ́ŋi iláŋ ná moŋáŋ soŋ kéŋá naŋ yeeŋ bálísí ba̱ gɨ káwé ŋí.

Chapter 24

1Îsa’ŋ sallâ jeŋî soŋ kólíŋ waar waŋ lé kí subúŋ súŋ kila yáŋa kila âl si kɨ́eŋ mʉrɨŋa asá ásíleŋ káwená túrbá kéŋé 2Namá kʉmé ila dɨ́tó asá kíye tueba sís kʉmé namá kʉmé nás mʉŋ gʉlʉŋ eŋŋa 3Maraŋ abá dɨó ka̱ rɨ́y lonŋpii íssáŋ kʉʉl sí walá ákʉm bé ba4Ila tin lé asá yeeŋ sís kálítá ,namá kwa a̱ wpétiŋ si katane nás jʉrɨŋa nis teyás ka̱ ɨŋɨ inná kuyiŋî júlmóla ná kéle dɨ́eŋ túga káré 5Yáŋa sí namáka̱ lɨ tɨ́o namá dúu sʉŋŋʉ́m káyíŋi maraŋ kila kwa namá in kɨ́ŋʉl káŋi ná sálláŋa sí wayi tóláŋ dɨóbówêl?66Îsa ínné áke ba yé láwla si,yéé káyí saa lóŋal ayi gîs kwá âl ké yéŋ ga̱ lɨ́l báŋá 7Ná gîs inkuwá dʉldɨ́ŋ kwé sí áláŋ bá kwa ka̱ tɨ́ŋa kwá sí dóŋa kaye námás ká̱ldá̱ bʉlés ka̱ ldʉl kí soŋ ga ɨɨsɨdó námás jáwla."8Ilya yɨeŋ sí namá ila belé ta̱ bʉ́ŋ lóŋóla 9Ilya albá yɨeŋ túrbá ka̱ yɨ́ŋ a ká̱yɨŋe namá kila ʉ́dóŋá nyéét kʉrémiŋa sí na kwa kerŋa sís kwá 10Na kila yáŋa namá aniŋ káɨ́ŋ moo mɨjdɨla dʉŋo,na moo yagʉ́bíŋ íya,na yáŋa kila âl keyeŋ ará kéle nás in ʉʉ kʉré miŋa sís kʉwe11Maraŋ kila kʉrémiŋa yáŋa sí see ákéyé ba ɨdɨ́ŋ nás kila yáŋáŋ belés in lóŋí tíeŋí âl bá ɨrɨ hóyi 12Maraŋa paturo sí namás ayi dadí díŋ sii eŋŋa namás wá̱rɨŋ jáwúla ná túrbá saŋ kɨ́yá,albá yé ináŋ tibiŋ eŋa namá já̱gɨ́la harílíŋ jʉrrɨ sí kí déŋ suur in dálaŋ puturo namá dééŋ tóŋ yaŋá nás pírjeŋ pii kayi ná eŋa13Imesíŋ dórra na ila soŋ lé dog namá dɨ́eŋ dó kwa a̱ w ka̱ ɨ́ŋ ná imes éllá ka̱ nɨ́ŋɨ́,ila elle imes ná kí jʉrʉsalam mella ossan díŋ sii tâs lés ka̱ ɨŋ 14Na yɨeŋ namá kayɨ́ŋ ná dɨ́eŋ tâs lé kɨ́rsaɨŋɨ́ âlɨŋŋɨ.15Indálaŋ âl yɨeŋ ka̱ ɨ́ŋ ná kíssɨŋɨ naŋ gore káwéŋí,ísa namá êl ná kéyeŋ ará kɨloŋe 16Maraŋ yeeŋ sí namá a̱ rɨ kee ná júndí ba áláŋ yee kɨwe.17Yé namás in ɨŋo bɨ́ káŋi ná baŋ ná gore baw âl bɨloŋ? yɨeŋ namá séŋ giŋ káré ná wa̱ jɨŋa kɨrsʉl 18Kila kwáŋ dɨó díŋ ná in ka̱ rɨ́ŋi kilpas namá in ɨŋo jɨ́jʉrɨsalam bál dɨwô jaŋ nás kin ʉ́dóŋâ sí ás jaluŋ ba ǎl kin soga lé ɨŋɨ?"19Yé namá in ɨŋo ,na ka gé âl ɨŋɨ?yɨeŋ namá in kwíye,áŋ ʉ́dóŋá kila âl si íssa alnazeris sís ɨŋɨ ,yé domoŋ dʉŋo kéŋá kí dééŋ belé na kí dééŋ tárí ka̱ kɨ́re âl wʉóŋ na kwa nyéétéŋ ta̱ bʉ́ŋ píyéŋí 20Pá̱gɨŋa appâŋa na káíŋ sábáŋá ta̱ bʉŋa kuráŋa kwá âl si ye sí kí wayí si kándé naŋ si ká̱ldá̱bʉ lés ka̱ ldʉl.21Maraŋ kɨ́ bás inka̱ yɨ geliŋi âl yé kéŋá áláŋ si isirálíŋâ sí jópó,na ɨrɨ keer ákeba in ottô kééŋ sogáŋ ɨɨs lé-ii ǎl kin ʉ́dóŋá ɨŋŋɨ.22Na kila lé soŋá káíŋ aboŋa díi namás kundíye ásáŋ yɨeŋa sí pírjeŋ káa,natôŋ soŋ lé namá túrú bákéŋé 23Maraŋ dééŋ wayitól ás kʉmdém ba,yɨeŋ namá kéle nás in áŋŋé âl si yɨeŋa sí melega lóŋílein áŋé âl yé sálái 24Namá káíŋ ampára dííŋa ádéŋ kâ ná túru keŋé namá indálaŋ kʉmbé ǎlbás yáŋas áŋé namá in áŋé maraŋ ye á ka̱ gla baa."25Yé namás in kuwá yé bɨ́ dɨ́eŋ kaa ʉlɨŋɨ na kɨ́eŋ kilmaŋa aiy nyoŋ kégé gâl ásáŋ see já̱yi baŋ kila beléŋá lé âl kwa wee 26In ákéŋá bá jáso dʉŋo áláŋ kila ʉdóŋá lé míneŋ eeŋ áláŋ kééŋ galaŋâ da̱ ó ká̱rɨ́? 27Míŋ si músáŋ domboreŋa lé tuŋa namaŋ nyáŋa ná domoŋ kwáŋ domboreŋa lé nyéét pago namás kila ʉ́dóŋâ ará ráŋá âl wʉ́oŋ domboreŋa toya lé ka̱ ɨŋ.28Asá bá ila elle lés daŋki káwe âl yɨeŋ délle ka̱ nɨ́ŋɨ, ísa namá in piyá ǎl yé dɨ́elé kara píŋíti 29Maraŋ yɨeŋ namás kí díŋ ragasa karíŋíe âl kɨ́ gɨŋ kǒŋ ɨdɨ́ŋ ná lóó nyǎŋa áláŋ dʉlé puyí y' namás ké geŋ ká̱ndʉl ná kéŋé áláŋ kóŋal.30Ila tin lé âl yé kí kila kwa ka̱ ɨ́ŋ ná dárá ká̱wɨŋɨ áláŋ nʉʉŋ kámíyal ,yé namá karaŋ bawa nás asó piyá, namás dʉyɨ ná yeeŋa sí ínní 31Indálaŋ kɨ́yeŋ kʉ́ŋɨ́ namá pa̱ lɨ́ŋê namá kɨ́wé yé gal namás kʉŋɨ ʉ́ŋa 32Namá suur sí in kɨ́ŋʉl kilmaŋa aiy gî sɨmó ɨŋŋɨ ila tin lé ǎl gís yé dóra risiŋo nás wʉ́oŋ dombore toyáŋ ará ráŋá?"33In nálaŋ pétiŋ albás kawle namá jʉrʉsalam kawŋî ɨdé namá ísáŋ kʉrémiŋa wɨye na a̱ w na kwa kerŋa âl lóó tog kéréliŋí , 34Ná in kámiŋa in ʉʉ taraŋ see lonŋpii taraŋ láwla si nás sɨmon sís lóŋóla 35Ila kila kwa ɨw namás ɨrɨ ɨt sii áŋé âl yɨeŋ dóra ka̱ gɨle na yɨeŋ Îsa sí aiy kɨ́wé âl si karaŋ dʉɨy.36Îsa kééŋ majira sís lóŋóla ,ila tin lé âl yɨeŋ ka̱ ɨ́ŋ ná kírsiŋi ʉ́dóŋá kísiŋi ísa namá êl ná dɨ́eŋ túle kera namás in kuwá a̱ wʉ́ ná a̱ pɨŋ kégeŋ baŋ 37Maraŋ yɨeŋ sí namás ammí tá̱wo nás in dɨ́ó ka̱ ɨŋ âl allater.38Îsa namás in kuwá ,káŋ ʉʉŋi nás mamí tɨyél?káŋ ʉʉŋi ná sélá dʉo sís gílas bawu? 39Kúíŋ koŋa na tarŋa ba̱ gɨ́l ká aŋ. Bómmóla mólo gî alater karu na nɨ́nó ás kee ba áíla bɨ́ ka ba̱ lʉŋꞌꞌ 40Ǎlbá yé dééŋ belé in sí kuwá namás kééŋ koŋa na tarŋaspalí.41maraŋ asá yɨeŋ ká̱yɨ́ŋɨ́ ná bát see ákéliŋí baa iláŋ ná yɨeŋ sí kilmaŋá sɨmmɨŋ á jʉ́ndítɨ̱̂ ŋíba, Îsa namá ɨŋo bɨ́ ínné a̱ rɨ jámíŋ bayiŋ sá? 42Yɨeŋ namá púún jʉ́tóŋ a̱ rɨ́ kaníe 43Yé namá tɨ́o ná dɨ́éŋ a̱ bʉ́ŋ amí.44Isa namás in kuwá,bá yéé kéŋá áyí saa ká bɨŋa sí waa asá kɨ́ bɨŋa ká̱yɨ́ŋá .ɨrɨ bii a̱ rɨ báawʉ́ ná in eeŋ niná albá dúíŋ músáŋ dombore lé na domboreŋa kerŋa lé rímeŋ ɨŋŋɨ."45Ilya ísa namá kɨ́éŋ ta̱ bʉŋa pa̱ lɨ́,áláŋ wʉ́oŋ domboreŋa toyáŋ ará ka̱ rʉ́l 46Yé namá yɨeŋ sí in kuwá in a̱ rɨ ɨttɨ âl wʉ́oŋ domboreŋa toyáŋ dɨó rímeŋ eŋŋa jáso dʉŋo áláŋ bɨ́leŋ eeŋ námás soŋ ɨɨs síŋ dɨó sállá eeŋ 47na tʉ́beŋ jeeŋ na ka̱ tɨ́e ŋáŋ jásso kwa sí míŋ jʉrʉselam kí kééŋ kona káwú líyal.48Bɨ́ kin ʉ́dóŋâ kʉ́ŋɨ́ kuwá baŋ 49Na ká anni áyí sáŋ kila ótáŋá ádeŋ áa âl dúíŋ báa jassa maraŋ bá dám bôŋ namaŋ gí síŋ írí kʉro ádeŋ káwal."50Isa sís jawíl káríye albás yé yeeŋ sís basanáŋ dáŋki pago.yé bá kééŋ koŋa írí jági namás bora patá piyá 51In nálaŋ albás yé bora patás pa̱ yéŋí ,in dálaŋ namá kabé nás jawíl káríye.52liya majira namá ye sí ba̱ gɨ káwe namás ka̱ yɨ ŋuul ná kí kilmaŋâ sɨmɨŋ jʉrʉsilem kwuŋê. 53Yɨeŋ namá níŋ toŋ teyâ lé ka̱ ɨŋ nás wʉ́o sí asó kaweŋi.

Romans

Chapter 1

1Ká Pául, alá Jááso–dʉŋ Ya̱sʉ́a'ŋ táárídʉŋo aŋ, ta̱rɨ́ gis káwe áláŋ kʉrême eeŋ ásáŋ kwa–sí Wʉ́o'ŋ írsíŋo, in Wʉ́o'ŋ belétullê–ii. 2Asá miǐn tóóríg kwǎ–sí kí dééŋ domoŋ kwǎ'ŋ drá kwǎ, in abá Wʉ́o'ŋ doboreŋa tuyyáŋa'ŋ dɨó rímmeŋ eŋa, 3Na belé tullê dééŋ kwě dígꞌíŋ–ii alá dʉó eŋa asá Da̱ʉ̂dꞌíŋ atine aáŋá.4Marraŋ kʉo tiyyáŋa aísa in jɨ́gɨ́e dáíŋ Loŋpii Ya̱sʉ́a ása Wʉ́o'ŋ kwě dee kí kʉrro soŋŋâ–ii dééŋ sállá jeeŋꞌíŋ ʉʉ́ŋ. 5Kí dééŋ dorá na dééŋ ʉʉ́ŋ námás tʉllɨŋ na kʉrɨmɨŋ komé ásáŋ kwa–sí jâra'ŋ dɨó nyét ta̱rɨ́ kâ ná ba̱gɨ–lé kélal alá see–lé ʉ́dʉl. 6Na bɨ́ dog ála kila kwa–lé baŋ asá ta̱rɨ́ káwe áláŋ Ya̱sʉ́a jáásodʉŋo'ŋ ge.7Na ká in domoŋ áísa bɨŋa–sí rímmeŋ aw alá Rom baiŋ aíla Wʉ́o kôil nâ–ii ta̱rɨ́a áláŋ ta̱gɨŋa beeŋ: kaláŋ tʉllɨŋ na a̱pɨŋ dɨ́e–lé jɨa̱l alá Wʉ́o dáíŋ bâ na Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo–lé ʉ́ndʉl.8Pául–sís jáwle áláŋ Room jee: Main ká dúíŋ Wʉ́o–sís assó assó ámiŋ kí Ya̱sʉ́a'ŋ dorá, kwa nyét ɨdɨ̂ɨŋ ná kwa da̱lɨŋꞌíŋ dɨó lóó bi lóó–le bá dɨ́eŋ see jâ̱yꞌíŋ kírsiŋa. 9Wá̱o asá ká kú dúíŋ kilmá nyét táárí aw nás kwa–sí dééŋ kwě dee'ŋ belé tullê úlŋíti, Yé dúíŋ nʉ́ŋɨ́ dʉŋo–ii. 10Ká ay–ii gîs teb teba kúíŋ jʉ́ma–lé ká kérrég–si ʉ̌mel áláŋ Wʉ́o dééŋ âre tullê–lé mat naa ka̱rɨ́ŋ eré gí síŋ ʉ́dóŋas kullé piá áláŋ dɨ́eŋ ja̱gɨlꞌíŋ oo.11Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná ká saa soŋŋá wéel áíláŋ bɨŋa–sí a̱gɨ́l áísáŋ mat bɨŋa koo'ŋ dola dî aŋgar nái–ii ka̱kkɨ́ré pɨ́a̱l. 12Dúíŋ belé'ŋ arrá in lóóŋ áláŋ mat kɨŋa kí dʉó bi dʉó see jâ̱yꞌíŋ dorá kʉrro eriŋol, bɨ́ kú dúíŋ see jâ̱y na ká kɨ́ dɨ́eŋ see jâ̱y.13Kúíŋ bârŋa ká á wéelba áláŋ gi undí ná bɨ́ in ʉʉ–sí ás baluŋba na ká kérrég bás in âre aŋ áláŋ dɨ́elé oo marraŋ Wʉ́o namáis órílíŋí namaŋ naa, ká wéel áláŋ dɨ́eŋ dɨó jáásodʉŋo–sí ka̱rɨ jʉ́lo kwǎ dîi ʉmmóŋ. 14nás kôs éla inná asá jâra kerŋa'ŋ dɨó ʉmmó'ŋ deem kwǎ na juta kwǎa̱w dog–si dúíŋ taála–lé kééli na kwa alá riyáŋa gé na alá ula gé. 15Namá iláiŋi náis ka–sí surma–ii, áísáŋ bɨŋa belé tullê áwli ǎl Room baiŋ.16Kwa wá̱rɨga báŋ kí see jâ̱yiŋ dorá ka̱ɨŋ, ka–síbelé tullê'ŋ ʉʉ ta̱bʉ áis tʉ́ɨ́tɨba, ɨdɨ̂ɨŋ ná yé Wʉ́o'ŋ kʉrro–ii asá dʉó bi dʉó–sí jopó ʉ́ndʉl alá see tɨél main námás Ya̱ʉ́da kopoŋol la námás lia gal Jâra kopoŋl. 17Ɨdɨ̂ɨŋ ná belé tullê–lé lóóŋóla Wʉ́o kwa–sí ay–ii wá̱rɨg jáwíti kí see jâ̱yꞌíŋ dorá miín juuŋ–lé namaŋ dééŋ jágíŋi–lé, in ná alá Wʉ́o'ŋ domboreŋa toyya–lé rímmeŋ eŋa, "dʉó–sí alá Wʉ́o wá̱rɨg jáwí báŋ kí see jâ̱yꞌíŋ dorá kee."18Wʉ́o'ŋ gabbîn kwa korroŋa'ŋ írí: kwa'ŋ tááríŋá jɨttɨŋa na ʉ́dóŋá korroŋa'ŋ gîrꞌíŋ Wʉ́o'ŋ gabbîn miín jaawíl lóóŋóla, na kí kɨ́eŋ ʉ́dóŋá korroŋ ʉʉ́'ŋ see sís kawríŋíe ásáŋ ɨwɨ́ŋɨ́. 19Wʉ́o yeeŋa–sí mííneŋ piá ɨdɨ̂ɨŋ ná a̱rɨ ásáŋ Wʉ́o'ŋ eré ɨwɨ́ŋɨ́ yeeŋa–sí dééŋ–si arrá táráásiŋ kórél. iláiŋ ná Wʉ́o yeeŋa–sí dééŋ–si arrá táráásiŋ rááŋá.20Miín ila dɨo alá da̱ldɨŋ–sí kewe, Wʉ́o'ŋ sebaŋa alá álóŋítíaba kila alá kééŋ kʉrro na lʉʉta na ʉʉŋɨ'ŋ géása táráásiŋ pulŋíe, na dog Wʉ́o'ŋ sebaŋa alá á lóŋítíaba dééŋ arrá kila lótáŋále kórél alá Yé tewa. Na naa kin kwa péllét gabala ás ka̱ɨŋba. 21Nás dog ʉ́o–sí kalŋa walá dog mʉjjé ás kaweba ála wʉ́o–ii walá assó assó ás kámiŋaba. mǎŋ kɨ́eŋ járriŋa alá ʉ́dóŋá jʉ́rʉsa ɨŋɨ na kɨ́eŋ kilmaŋa asá ja̱ɨm á ka̱ɨŋba kila, tóíŋá áláŋ dééŋ arrá rá̱ʉl.22Yeeŋ kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé in kawrítíya ála riyáge, marraŋ ála ulla kallíŋá. 23Mááŋ áláŋ Wʉ́o galaŋân na alá á wa̱ytelba–sí ba̱gɨ káwa yeeŋ namá jaluŋa kila–sí ba̱gɨ káwe asá in lóŋítíya niná dʉldɨ'ŋ kwě alá wa̱ytel, walagal inná kíyaŋa, walagal inná karába, karába–kosood kwǎ.24Na naa Wʉ́o kila kwa–lé ka̱rɨŋa kellonamá júndí áláŋ kɨ́eŋ kilmaŋa'ŋ ŋa̱a̱nyɨŋa jɨttɨŋa–sí ka̱a̱rɨ kʉ́lal ásáŋ kɨ́eŋ suúrŋá–sí dɨ́eŋ tâs–lé ôraŋa káwal. 25Yeeŋ ʉʉ́'ŋ see alá Wʉ́o'ŋꞌíŋ risíŋ–le ka̱rɨŋa kɨllʉl, namá a̱rɨ ɨd–sí see kééli alá pɨyé–ii, namá jetéríŋá–sí ba̱gɨ kawe, áláŋ jetéré dʉŋo–sí ba̱gɨ káwa, alá in lóŋ ásáŋ mʉjjé kawe namaŋ níŋ kee. Ee yáa.26Na in nîŋ ʉʉʉ́'ŋ Wʉ́o namá jʉ́ndɨ áláŋ kɨ́eŋ ôraŋa'ŋ surma ka̱rɨ kʉ́lɨ́ tɨ́ya, namaŋ kɨ́eŋ yáaŋa jâ–sí ila ǎl dééŋ lóó–ii kí ilas ka̱ɨŋʉl alá dééŋ lóo áiba. 27Na kí in dorá kwa keya namá yáaŋa'ŋ jâ ser–sí kundíe ná kawŋíe nás suúrŋâ–sí kʉŋɨ. Kwa keya suúr ôraŋa kawe namá iláiŋ–ii ná suur kɨ́eŋ koroŋa'ŋ ʉʉ́ŋ nyálnyíleŋ kʉ́ndʉla.28Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná kila kwa kaareli áláŋ Wʉ́o'ŋ jɨ́wɨ see kʉŋo–sí kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé kaye yé namá yeeŋa soor íní namá júndí ásáŋ ta̱bʉŋa urruŋol, ná ʉ́dóŋá kila kawe ná jâ'ŋ á geba.29Namás kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé kí ótáŋá jɨttɨŋa'ŋ nyét pis kɨŋɨ, inná ótáŋá korroŋa na jɨttɨŋa na kilmá'ŋ kʉrrɨŋ na jananꞌíŋ ja̱ɨmola. Na yeeŋ kwa nyét namás kí kilmáꞌŋ pʉkkɨŋ na wayí na kóórŋá na júleŋ jâ, na jarbasa pis kɨŋɨ. 30Naŋ–si kwa–sí kéndéli na suúr ʉ́dóŋá kerŋa kírsiŋa na Wʉ́o–sí kí seéŋ see kanane na suúr tartasa na kalbata kawe na kandakána gé na doŋ górés kɨndeli naŋ koraŋa soŋŋâ kôili álá ʉ́dóŋá jɨttɨŋa kawe naŋ kɨ́eŋ wa̱lɨŋa–sí ba̱gɨ á kaweba. 31Na yeeŋ gal ulla gé na kɨ́eŋ beléŋá'ŋ wʉoŋa á–geba.32Na kwa kerŋa'ŋ ere awaí wal gal urma ás ka̱ɨŋba yeeŋ kalŋas Wʉ́o'ŋ dáálí âl in belé'ŋ kwa ǎl kí in dorá ka̱ɨŋ âl wǎyyiŋ gé, yeeŋ délliŋ á ká̱wɨba ná kin ʉ́dóŋá jɨttɨŋa kawe marraŋ dog ása kwa kerŋa–sí kɨɨneli ǎl ʉ́dóŋá jɨttɨŋa kawe.

Chapter 2

1Wʉ́o'ŋ jandi wá̱rɨg kʉŋo jɨ́ asá dʉó keer–sí jéndéél gabala ás jaiŋba ǎl ʉ́dóŋá jɨttɨŋa jaw, asá dʉó keer–sí jéndél bá dɨ́ɨ́ŋ suur–sí ja̱nɨ írí ja̱bɨ́tɨ. Iláiŋ ná jɨ́ asana dʉŋo dog ʉ́tóŋá killaiŋ jaw. 2Na kɨ́ kaluŋsi Wʉ́o'ŋ jansa âl see–ii abá yé kwa–sí kɨ́eŋ korroŋa'ŋ ʉʉ́'ŋ jansá jáwríyi.3Yé dʉwe, jɨ́ kila kwa–sís jéndél álá ʉ́dóŋá korroŋa kawe, marraŋ jɨ́ dog ʉ́dóŋá korroŋa jaw. Jɨ́ dɨ́ɨ́ŋ la ta̱bʉ'ŋ in jawríti áláŋ Wʉ́o'ŋ jansa–sí jaanyó? 4Wala jɨ́ mat–si Wʉ́o'ŋ awaí appâlla na jɨrɨ́mó na mááleŋ jeeŋ–sí nʉ́ŋɨ́ jeépel, jɨ́ kí see jaluŋsi Wʉ́o ása awaí kee, iláiŋ ná yé kôil áísáŋ jɨɨ ta̱bʉ'ŋ póíti áláŋ tʉ́ʉ́beŋ jeeŋ?5Marraŋ dɨ́ɨ́ŋ ta̱bʉ'ŋ pʉttɨŋ na dɨ́ɨ́ŋ kilmá asá tʉ́ʉ́beŋ jeeŋ á keba'ŋ ʉʉ'ŋ jɨ́ in nâŋ ása dɨ́ɨ́ŋ suur–sí kí ila sog jáíseŋ jeeŋ soŋŋâ gʉ́bʉ́l jawríti, abá Wʉ́o'ŋ kilmá'ŋ tʉkkɨŋ na jansa wá̱rɨg kʉŋo lóóŋóla. 6Wʉ́o dʉó bi dʉó–sí níŋ kʉrro téssiŋ jáwí in nálaŋ abá yé piá: 7Kwa dîi kérrég bá ʉ́dóŋá tulléŋa kawe ásáŋ Wʉ́o'ŋ galaŋ na ba̱gɨ na jaiŋ lʉʉj kʉ̌mma.8Na yeeŋ–sí Wʉ́o jaiŋ lʉʉj níŋ íní, marraŋ kila alá zalbána gé na ʉʉ'ŋ see–sí ba̱gɨ á kaweba, na ʉ́dóŋá jɨttɨŋa kawe. 9Wʉ́o yeeŋa–sí bás síŋ gabbîn na jáíseŋ palí na íllâ kila kwa nyét–le alá ʉ́dóŋá jɨttɨŋa kawe áláŋ miine na ta̱rrɨŋ kee, main námá Ya̱ʉ́da'ŋ–ii lia námá jâra'ŋ–ii.10Marraŋ Wʉ́o bá kwa nyét–sí galaŋa, na ba̱gɨ, na dóŋá íní alá ʉ́tóŋá tulléŋa kawe, main námá Ya̱ʉ́da'ŋ–ii lia námá jâra'ŋ–ii. 11Ɨdɨ̂ɨŋ ná híllâ Wʉ́o kerger jâ ás keba. 12kila kwa asá Mûsa'ŋ dáálí ás ka̱ɨŋba abá ka̱ttɨ́eŋa káwe báŋ pááneŋ kɨŋɨ marraŋ dáálí dɨ́eŋ írí á póítiba, na kwa asá dáálí ka̱ɨŋ abá ka̱tɨ́eŋa kawe bá síŋ beet inná laŋ alá dáálí beléŋ.13Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná kila kwa alá délliŋ dáálí–sí kelkaame na Wʉ́o'ŋ nʉ́ŋɨ́le wá̱rɨga ás kalŋítíyaba marraŋ kila kwa alá dáálí–sí ka̱rɨ kʉle báŋ wá̱rɨga ka̱rʉ́ʉl. 14Jâra dáálí ás ka̱ɨŋba abás kɨ́eŋ kilmaŋa in aáŋé áláŋ a̱rɨ ɨd–sí ba̱gɨ káwal alá dáálí beléŋ íne yeeŋ bá kɨ́eŋ suúrŋá'ŋ dáálí ge alaŋ dog dáálí ás ka̱ɨŋba.15Kɨ́eŋ tááríŋá a̱rɨ ɨd–si páálítía ǎl dáálí beléŋ ná kɨ́eŋ kilmaŋa–lé rímmeŋ eŋa. Na kɨ́eŋ kilmaŋa in jɨ́bɨ́tía ila a̱rɨ âl see–ii, iláiŋ ná kɨ́eŋ járriŋ lóóŋá dííŋas–lé in páálítía yeeŋ âl ʉ́dóŋá jɨttɨŋa káwe Na lóóŋá dííŋa–lé kɨ́eŋ in paalítía ʉ́tóŋá tulléŋa kawe 16Na naa ká gʉʉd bás inná laŋ áwlíti alá belé tullê beléŋ, in bá gal ila a̱rɨ–ii âl dúíti áláŋ kí ila sog eeŋ, âl Wʉ́o kí Jáásodʉŋo Ya̱sʉ́a'ŋ dorá dúíti ásáŋ kʉldɨŋa'ŋ jarri–sí beet.17Ya̱ʉ́do na Mûsa'ŋ dáálí: Na abá dɨ́ɨ́ŋ suur–sí Ya̱ʉʉ̂dɨ ja̱rɨ̂ŋ na Mûsa'ŋ dáálíes jɨgɨ́ŋtɨ na dɨ́ɨ́ŋ jɨrgɨ́ŋóles doŋgóré jɨndel ása kí Wʉ́o bɨrgɨ́ŋ, 18Na abás jaluŋ a̱rɨ ɨd alá Wʉ́o kôil áláŋ jɨ́ jâ na abás dáálí–le jɨ́wɨ áláŋ a̱rɨ ɨd jaáwŋel alá wá̱rɨg–ii; 19Na abá–ii jɨɨ ta̱bʉ pisi kɨ́ dɨ́ɨ́ŋ dorol kʉrŋo'ŋ a̱gɨ̂d jaŋ na âl kila kwa'ŋ hěrra jaŋ ǎl lóó dɨkkô–lé ka̱ɨŋ, 20Na ála kwa ulla'ŋ dóra ja̱bɨ́ dʉŋo jaŋ ,na ála élléŋá'ŋ gʉʉdpáálí jaŋ, ɨdɨ̂ɨ́ŋ ása dáálí–sí jaluŋ namá dɨ́ɨ́ŋ ta̱bʉ'ŋ in jawríti ása a̱rɨ bia̱rɨ jaluŋ na ása ʉʉ́ŋ see nyét jaluŋ.21Na Jɨ́ ása kwa kerŋa–sí gʉʉd júlŋíti, jɨ́ dɨ́ɨ́ŋ suur–sí ás júlŋíti bâ? na jɨ́ asá ka̱a̱mɨŋꞌíŋ jɨttɨ'ŋ gʉʉd júlŋíti, jɨ́ ka̱a̱mɨŋ á jawbâ? 22Jɨ́ alá in jámiŋ kwa a̱jɨlɨŋ áláŋ á kaweba, Jɨ́ a̱jɨlɨŋ á jaw bâ? Na jɨ́ alá kʉnʉ́sa–sí janan, na jɨ́ kʉnʉ́sa'ŋ lóóŋále karába jʉ́llélla?23Na jɨ́ asá doŋgóré jɨndel ása Wʉ́o'ŋ dáálí jaŋ, marraŋ jɨ́ Wʉ́o–sís ta̱bʉ'ŋ tʉ́ɨ́ jʉ́ndʉl? asá dééŋ dáálí'ŋ ʉʉ kí dʉʉs jaw? 24Inná alá Wʉ́o'ŋ domboreŋa toyya'ŋ dɨó rímmeŋ eŋa Ya̱ʉ́da'ŋ kɨ́eŋ ʉ́tóŋá'ŋ ʉʉ́ŋ Wʉ́o'ŋ kona–sí Jâra'ŋ ʉʉ́ŋ ʉ́tóŋá jɨttɨŋa írí bʉ́ŋíe.25Abá dáálí–sí ba̱gɨ jaw dɨ́ɨ́ŋ jedde bái rááyeŋ pii, marraŋ abá dáálí–sí ba̱gɨ á jawba bá in jɨndel áila tóóríg á kándéba. 26Abá Jâr dʉŋo dáálí–sí ba̱gɨ pii yee–sí bát in áŋ kaye bâ in âl kándé. 27Dʉó alá jebérig–ii na bát álá dáálí–sí ba̱gɨ pii báíŋ jɨɨ ja̱nɨ írí já̱bɨ́ annaŋ–si dáálí jaiŋ annaŋ gî kándé naŋ gal dáálí–sí ba̱gɨ á jawba. Dʉó alá Ya̱ʉ̂dɨ paál kí see Ya̱ʉ̂dɨ áiba? Na jebéregꞌíŋ jedde kí see jedde áiba!28Marraŋ mááŋ Ya̱ʉ̂dɨ see kʉŋo ila dʉó–ii alá kí kilmá Ya̱ʉ̂dɨ, Na jedde see kwaŋ kí kilmá–ii kí kʉo tiyyáŋa. 29Ná kí dáálí ila áiba alá rímmeŋ eŋa! dʉó inniniŋ kwa–lé áiba ná da̱wwá̱ bʉ́lɨ́tɨ marraŋ Wʉ́o–lé–ii ná da̱wwá̱ bʉ́lɨ́tɨ.

Chapter 3

1Wʉ́o'ŋ wa̱rɨggɨŋ: Na naa Ya̱ʉ́da kas raaye ka̱ɨŋ? walga jedde dɨ́e–lé kí kaa raaye–ii? 2Kí see'ŋ see âl raayeŋa soŋŋâ ka̱ɨŋ, main kin nîŋ paál Ya̱ʉ̂da–sí Wʉ́o'ŋ beléŋá nyét dóŋa kayé.3Na ay–ii níŋ lóŋ abás dîi see jâ̱ɨ ás ka̱ɨŋba? Dɨ́eŋ see jâ̱y wa̱rɨŋ Wʉ́o'ŋ see jâ̱–sí báláŋ paasó? 4Áilelelá Wʉ́o kérrég báŋ see annaŋ dog kʉldɨŋa nyét pɨé kwǎ ge, niná ǎl Wʉ́o'ŋ domboreŋa toyya'ŋ dɨó rímmeŋ eŋa, "Abás dɨ́ɨ́ŋ suur–sí jéérél bá síŋ in jááwlíti âl a̱rɨ tullê jâ, bá síŋ kérrég kila kwa'ŋ írí kôs jʉ́ndʉl aíla jɨɨ dánneŋ kawe.5Marraŋ abás dáíŋ kʉrrɨŋ Wʉ́o'ŋ wa̱rɨgɨŋ páálíti ay–ii níŋ kwa? kɨ́ taga in láŋ kwa âl Wʉ́o korroŋ–ii ǎl dééŋ gabbîn dáíŋ íríjá̱bɨ́ti? (Na naa ká âl kí dʉldɨ'ŋ kwě ta̱bʉ'ŋ koro–ii ná írsiŋ.) 6Áilelelá abá ila ʉʉ innálaŋ–ii Wʉ́o da̱ldɨ'ŋ–sí ay–ii níŋ jánsá jaa?7Dʉó díg mat níŋ galda piá ná in kwǎ abá dúíŋ pɨé Wʉ́o'ŋ ʉʉ'ŋ see sís ka̱kkɨ́ré pii na bát–si kéé galaŋa sís nyiǐnti ka–sí kaá ʉʉ́ŋ–ii nás ka̱ɨ́ŋá nái ja̱nɨ írí ka̱bɨ́tíya ála ká ka̱ttɨ́eŋa dʉŋo aŋ? 8Ná bɨ́ dog mat níŋ in bwa, "Ǎl a̱rɨ jɨttɨ kâ liya'ŋ mat níŋ a̱rɨ tullê eeŋ"? Kwa dîi alá dáíŋ kí jɨttɨŋ kírsiŋa ná in kámiŋa âl kɨ́ in nálaŋ kaw, yeeŋ– Wʉ́o ja̱nɨ írí já̱bɨ́ inná laŋ ǎl in lóóŋ áláŋ ja̱nɨ írí ka̱bɨ́ya.9Dʉó wá̱rɨg á keba innîíŋ arrá kaa–ii na innîiŋ arrá in lá lóóŋ âl kɨ́ Ya̱ʉ̂da Jâra–lé soŋŋá tullé kaŋ lôlo see áiba kɨ́ naa in–si káwli Ya̱ʉ̂da na Jâra ka̱ttɨ́eŋa'ŋ korgôsꞌíŋ dû ay–ii tog gé.10In ǎlbá Wʉ́o'ŋ domboreŋa'ŋ toyya'ŋ dɨó rímmeŋ eŋa dʉó ákeba ála Wʉ́o'ŋ kʉ́ŋɨ wá̱rɨg–ii walá dʉó tog bɨ́r á keba.11Dʉó á keba ná dééŋ arrá rá̱ɨ́ŋél kaa–ii ná see–ii. 12Walá dʉó ákeba ná Wʉ́o–sí ʉrgʉl. Kwa nyét Wʉ́o–sí soor kaníe nás arrá sambany kɨŋɨ ná dʉó ǎl a̱rɨ wá̱rɨg pii á keba, walá dʉó tog bɨ́r á keba.13"Kɨ́eŋ beléŋá bá in maŋáge–yê. kí kɨ́eŋ káálíŋtá pɨé kawe na beléŋá puyyáŋa alá kɨ́eŋ ʉtoŋa–lé ka̱rɨ́ŋéli bá in lóŋ niná nʉ́ʉ́miŋ duílá." 14Na kɨ́eŋ ʉtoŋa bás kí naála na kí kilmá'ŋ pʉyyɨŋ pis ɨŋɨ."15Kɨ́eŋ tarŋa díg kullé ge asá kewa ɨrte maŋ. 16Na yeeŋ lóó bi lóóle ná keéŋé bá jáásíŋo na ragas kʉndɨ́ya. 17Yeeŋ dóŋá'ŋ dorá–sí ás kalŋba." 18Kɨ́eŋ kilmaŋa–lé Wʉ́o'ŋ ka̱lɨ jâ–sí ás ka̱ɨŋ ba."19Kɨ́ kalusi a̱rɨ bi a̱rɨ alá dáálí–le rímmeŋ eŋa, bás kila kwa–sí risíŋ alá yee ka̱rɨ kʉle. Na áláŋ ʉto bi ʉto dirrig oóŋ, ásáŋ da̱ldɨŋ nyét–sí Wʉ́o'ŋ jánsá kélal. 20Iláiŋ ná dʉó á keba ná Wʉ́o'ŋ kʉ́nɨ wá̱rɨg–ii ná ʉ́tóŋá kila pii alá dáálí beléŋ. A̱rɨ ǎl dáálí beléŋ bá ila–ii áísáŋ in páálí âl kɨ́ ka̱ttɨ́eŋa kâ.21Wʉ́o'ŋ wa̱rɨgɨŋ kí see jâ̱ɨ'ŋ dorá: Marraŋ naa Wʉ́o'ŋ dorá alá kwa–sí wá̱rɨga pii lóóŋóla. Dáálí dorá ɨd áiba alá kwa–sí jʉ́ndɨ ná wá̱rɨga kɨndeli na kí dorá keer Mûsa'ŋ dáálíŋ domboreŋa, 22Na domoŋ kwǎ'ŋ domboreŋa in beléŋá Wʉ́o'ŋ dorá âl see–ii Wʉ́o kwa–sí jʉ́ndɨ ná kwa–sí kí Ya̱sʉ́a jáásodʉŋo'ŋ dorá wá̱rɨga kɨ́ndélíŋá. Na in ʉʉ kwa nyét–le âl see–ii alá jáásodʉŋo–sí see kééli ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná kwa nyét bá tog gé.23Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná kwa nyét ka̱ttɨ́eŋa káwe ná taga a̱rɨ ɨd á síŋ kʉ́mma ásáŋ galaŋa koomíal kila alá Wʉ́o ínni. 24Marraŋ Wʉ́o'ŋ tʉllɨŋ janí'ŋ hóo ʉʉ́ŋ kwa nyét–sí wá̱rɨga káwe kí jopó'ŋ dorá ila alá Ya̱sʉ́a–lé–ii.25Wʉ́o jáásodʉŋo–sí dééŋ wayí–le in tawrá jáwí in ná gôbbo. áláŋ liya'ŋ dorá ila–ii asá kwa–sí kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋa kawse kɨ́ dɨ́eŋ see jâ̱yɨ ila asá dê–lé ka̱ɨŋ Wʉ́o in ʉʉ–sí ɨdɨ̂ɨŋ piá asá in páálí Yé ǎl wá̱rɨg–ii. 26Tóórí âl rimela na kwa'ŋ ka̱ttɨ́eŋ–sí síŋ nʉ́ŋɨ́ jéépel na naa in tin–lé yé kɨ́ kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋa–sí pʉttó tɨěl ásáŋ dɨ́eŋ wa̱rɨgɨŋ páálí na kí in dorá Wʉ́o ása in pulŋíti Yé kí dééŋ dorol Yé âl wá̱rɨgɨ ná dʉó bi dʉó–sí jʉ́ndɨ ná Ya̱sʉ́a–sí see tɨél áláŋ wá̱rɨgeeŋ.27Na naa kaa–ii ásáŋ déŋꞌíŋ doŋgóré kɨndel? A̱rɨ á keba. Na in kaáŋ ʉʉ́ŋɨ? Yé bâl ɨdɨ̂ŋ ʉʉ́ŋɨ ǎl kɨ́ dáálí–sí ba̱gɨ kaw lóo. 28Marraŋ ɨdɨ̂ɨŋɨ ǎl kɨ́ Jáásodʉŋo–sí see kéél, ɨdɨ̂ɨŋ nás kɨ́ in kágíti dʉó–sí ǎl Wʉ́o'ŋ kʉ́ŋɨ wá̱rɨg ka̱rɨ́ŋéliǎlbá délliŋ kí see jâ̱ɨ–ii ná kí ila a̱rɨ'ŋ jâ áiba alá dáálí beléŋ .29Yé Wʉ́o bál bá délliŋ Ya̱ʉ́da'ŋ wʉ́o–ii? Yé dog Jâra'ŋ Wʉ́o bála áiba? Ee, Yé dogJâra'ŋ Wʉ́o–ii. 30Na naa Wʉ́o bá délliŋ tog–ii, ki–ii ná Ya̱ʉ́da–sí dɨ́eŋ see jâɨ'ŋ ʉʉ́'ŋ wá̱rɨga rááŋ, na dog ná Jâra–sí dɨ́eŋ see jâ̱ɨ'ŋ ʉʉ́'ŋ wá̱rɨga rááŋ.31Na naa dáálí–sí láŋ kí see jâ̱ɨ túga kawí? Áila lá kɨ́ mááŋ–si dáálí–sí kɨbɨ́ti.

Chapter 4

1Birâim kí see jâ̱ɨ–si koro na naa kɨ́ Ya̱ʉ́da dáíŋ bâ Birâimꞌíŋ írí ay–ii níŋ kwa? 2Yé in ʉʉ–lé kas ɨwo abá in lóóŋá ála Birâim kééŋ tááríŋáꞌŋ ʉʉ́'ŋ kʉ́ŋɨ wá̱rɨg kééŋá, bá síŋ a̱rɨ kééŋ ná síŋ dééŋ ʉʉ́'ŋ doŋgóré ɨ́ndélíŋí, marraŋ yé dog a̱rɨ tog dog ás kééŋa ba ásáŋ dééŋ ʉʉ́'ŋ Wʉ́o'ŋ ta̱bʉ'ŋ doŋgóré eeŋ. 3Wʉ́o'ŋ domboreŋa toya in beléŋá? "Birâim Wʉ́o–sí see tɨ́o, na dééŋ see jâ̱ɨ'ŋ ʉʉ́'ŋ Wʉ́o namá yé–ii ná dʉó wá̱rɨg rááŋá."4Sôŋgoŋa asá táárí kwǎ–sí kawrítía dʉléŋá ge, marraŋ dʉléŋá dolla á geba, dʉléŋá a̱rɨ ɨddɨ–ii asá kí táárí komítíya. 5Marraŋ abá dʉó kééŋ tááríŋá–le pʉttó ásiba, ná Wʉ́o–sí see tɨél alá jɨttɨ–sí wá̱rɨg jáwíti dééŋ see jâ̱ɨ Wʉ́o'ŋ kʉ́ŋɨ bá wá̱rɨg kórél.6Inná abá Da̱ʉ̂d dʉó bora pattâ'ŋ risíŋ, dʉó alá wʉ́o wá̱rɨ rááŋá ná kila tááríŋá'ŋ ʉʉ́'ŋ áiba alá yé pii. 7Wʉ́o ása kwa kɨd–sí bora pattá pii asá kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋa ká̱á̱sʉl, alá kɨ́eŋ tááríŋa jɨttɨŋa wa̱rɨ ɨŋɨ. 8Loŋ dʉó ɨd–sís bora pattá pii asá kééŋ ka̱ttɨ́eŋa ká̱á̱sʉl.9In bora pattá jâ bâlbá déliŋ kwa kɨdɨ̂ŋ–ii alá kándé, wala dog kwa kɨdɨ̂ŋ–ii alá á kándéba? Kɨ́ in ká̱mɨŋɨ wʉ́o Birâim–sí âl déé see jâ̱ɨ'ŋ ʉʉ́'ŋ–ii ná wá̱rɨg rááŋá." 10Marraŋ in ʉʉ naán kééŋá ná eŋa? iláiŋ lá waar kééŋá alá Birâim–sí á kándéba,wala liya–ii alá yee–sí kándé, jandi'ŋ waar kééŋá!11Birâim asá tɨɨna ná kándé dééŋ jedde ósom kéŋa ásáŋ in pulŋí ála dééŋ see jâ̱ɨ'ŋ ʉʉ́'ŋ kééŋá ná Wʉ́o yee wá̱rɨg rááŋá waar ná yee–sí dog á kándéba. 12Na in ʉʉ namá yé–ii ná Birâim–sí jíndí áláŋ kwa nyéttiŋ bâ–ii alá Wʉ́o–sí see kéyéna alá wá̱rɨga rááŋá annaŋ dog á kándéba na Birâim dog kila kwa'ŋ báa–ii alá kándé ná délliŋ ila áiba alá yeeŋ–sí kándé marraŋ dog alá Wʉ́o–sí see kééli niná ila see jâ̱ɨ–ii asá dáíŋ Wʉ́o Birâim kééŋá ila dɨo alá á kándéba, Wʉ́o'ŋ jasi–sí kí see jâ̱ɨ'ŋ si dorá koomítía.13Wʉ́o birâim na kééŋ atineŋa sís in kwǎ álá da̱ldɨ'ŋ nyét íní, Wʉ́o in ʉʉ–sí in nîŋ á piyába álá Brâim dáálí–sí ba̱gɨ piá marraŋ ɨdɨ̂ɨŋɨ ná yé Wʉ́o–sí see tɨ́o Wʉ́o namá yee wá̱rɨg rááŋá. 14Abá níŋ Wʉ́o'ŋ jasin kwa kɨd–sí kaníe alá dáálí–sí see jâ̱ɨ bâŋ a̱rɨ hô kééŋá na jasi bâŋ a̱rɨ jʉ́rʉs kééŋá. 15Ɨdɨ̂ɨŋ ná dáálí bás Wʉ́o'ŋ gabbîn ʉ́ndʉl, marraŋ lóó ɨd ná dáálí á keba ka̱ttɨ̂eŋa dog á ka̱ɨŋba.16Na naa Wʉ́o dééŋ jasi–sí ǎl jáá kí Birâimꞌíŋ–si see jâ̱y tɨ́o, áláŋ ila jasi kee Birâimꞌíŋ atineŋa nyét–le in ná Wʉ́o'ŋ dol hô, ná délliŋ kila kwa–lé áiba alá dáálí–sí ba̱gɨ kawe, marraŋ kila kwa–lé dog ǎl yee see kééli inná alá Birâim tɨ̌o. iláiŋ ná Birâim dáíŋ báa–ii kwa nyét. 17Niná alá rímmeŋ eŋa ká jɨɨ áila bá̱rʉ́ŋa'ŋ soŋŋâ'ŋ báa awí. Birâim Wʉ́o'ŋ nʉ́ŋɨ dáíŋ báa–ii, Wʉ́o alá Birâim see tɨ̌o, Wʉ́o alá waytólá jaiŋ ínni ná yé dʉó ɨdtɨ álá a̱rɨ a̱rɨ ɨd–lé teer alá á keba.18Na já̱ɨ́go á kééŋá ba álá Birâim dogólá kiri, marraŋ Birâim Wʉ́o–sí see tɨ́o nâŋ kee ná sɨgel ná bá̱rʉ́ŋá soŋŋâ'ŋ báa eŋa, inná laŋ asábá aáŋé "kɨ́ɨ́ŋ atineŋa áláŋ bá in soŋŋá gé inná úríŋá." 19Yé kééŋ ayéŋá dákkin (píri péégiliŋi), marraŋ dééŋ see jâ̱y nyokké á eŋaba abá yee–sí dééŋ suurꞌíŋ lóóŋóle laa ǎl miíŋ wá̱ytélíŋí na iláiŋ ná Sarra da̱a̱rɨŋ–lé keer.20Yee–sí péllét Wʉ́o'ŋ see jâ̱y–lé kʉrro á jʉ́ŋeba, walá Wʉ́o'ŋ jasi–sí gíla ás piába. námmá bás dééŋsee jâ̱y–sí kʉrro nyiíŋíe namás Wʉ́o–sí mʉjjé piá. 21Ná asi tóg dééŋ arrá in rááŋa Wʉ́o ása kʉrro kee áláŋ a̱rɨ ɨd piá alá kowǎ. 22Namá ɨdɨ̂ɨŋɨ ná Wʉ́o Birâim–sí kí see jâ̱yꞌíŋ dorá wá̱rɨg rááŋá."23Kila ʉʉŋa asá in paalítía alá yee–sí kíe wá̱rɨg rááŋá Birâim–sí dítinꞌíŋ á kééŋaba nás rímmeŋ káwe. 24Marraŋ dog gîs kɨŋa rímmeŋ káwe alá in lóŋ áláŋ gi wá̱rɨga ka̱rʉ̂l alá Wʉ́o–sí see kéél asá Ya̱sʉ́a dáíŋ Loŋpii–sí sállá piá. 25Na káíŋ ka̱ttɨ́eŋa'ŋ ʉʉ́'ŋ yee–sí namá tawrá ka̱rʉ̂l áláŋ wǎy námás sállá káwal áíláŋ kɨŋa Wʉ́o'ŋ kʉ́ŋɨ wá̱rɨga jáwí.

Chapter 5

1Wʉ́o lé wárɨŋ keŋa naa áíla ké Wʉ́oŋ dorá karʉ̈l nás kí wʉ́oŋ tulés kaŋ kí loŋpii Yasʉ́wa jáso dʉóŋ dorá. 2Jáso dʉoŋ kɨŋa sí gîs élla see lé ni âl kɨ́ déle kaŋ na kɨŋa sí wʉ́óŋ gî Galaŋâ ʉ̂ŋ kilmaŋ gî sɨmóge.3Kí indálaŋ ái baa pélét,Maraŋ kɨ́ dog gî kilamaŋa sɨmágé dáíŋ jɨgélé , Ɨdɨ́ŋ bás jɨgɨ́ŋí básíŋ bajiŋ . 4Jɨrmá dog bás Jeriŋ Tullês ʉ́ndʉl na Tʉlɨŋ namá gal si Jeriŋ tulês ʉ́ndʉl, 5Na jeriŋ tulê kara ápíŋíti ba ɨdɨ́ŋ ná Loŋpíŋ joiŋí délle kee kí kʉwo tiyáŋâ dorá ,Áíla yé íní kɨŋa sí.6Na ila Tin lé asá kɨ́ kʉrro ákaŋá baa áláŋ si kányíŋi.Maraŋ Jáso dʉŋo kɨŋa gîs wayi âl kɨ́ jʉkoŋa káŋá Yé bátáŋ ila Tin lé wayi âl bá wʉ́o jáŋó 7Bá lóŋá díŋâ ŋii ná dʉó bá kila ótáŋâ wa̱ytel âl Dálí kwê mat níŋ Dʉó áláŋ dʉótíŋ wayí âl si yé déŋî ayíŋ kee.8Maraŋ dʉó áísa dééŋ wayí palí âl si káíŋá ná kaa tɨ́eŋa káwéŋí na Jáso dʉŋo âl dáŋî ʉʉŋ wayi ii 9Naa kééŋ kewáŋ ʉʉŋ namá gî kɨŋa sí wárɨga ka̱rʉ́l,Maraŋ ia lé soŋá ákeba áláŋ si kí dééŋ dorá wʉóŋ Gabín lés kopóŋó.10Annaŋ dog wʉóŋ gárima káŋá kégeŋ súleŋ si keŋa kí dééŋ kwéŋ wayíŋ dorá na kégeŋ súleŋ si keŋa kí sééŋ see na kí dééŋ Jaŋî dorá síŋ kopóŋó, 11Déliŋ ila áíba maraŋ gî wʉóŋ írí kilma gî sɨmmó gé kí dáíŋ Loŋpii Yasʉ̂ Jáso dʉŋô dorá ,Asá kɨ́ na kí dééŋ dorás sulus kommé.12Adam na Jáso Dʉŋo nana âlbá katɨ́ŋa kí dʉó tog gî dorá Dɨnelé ká̱rɨ́e.Na wayí ná Da̱dɨŋî dɨó kí ka̱tɨ́eŋâ dorá éla ni dálaŋ wayí namá kwâŋ dɨó perraŋa ɨdɨ́ŋ ná kwa nyét katɨ́eŋa káwe. 13Mayin âl Músáŋ Dálísí ákaníba wayí bá kéŋá maraŋ abá dálí ákeba katɨ́eŋa ás bɨ́ŋí baa inná âl dorá ii .14Maraŋ dog Adamíŋ Tin lé namaŋ Músáŋ Tin lé Wayí Kʉldɨŋa nyétiŋ lé dog kéŋá namaŋ dog kila kwa sí dog kila ka̱tɨ́eŋa tɨe âl yeeŋ ka̱tɨ́eŋa ákáwe baa Adam ila Dʉóŋ Jaluŋ kéŋá âl in láŋá áláŋ êl. 15Maraŋ Wʉóŋ jopóŋa in ná álóŋba hóo inná Adamíŋ jɨtɨŋa ɨdɨ́ŋ abá níŋ kwa soŋâ dʉó tog adamíŋ ʉʉŋ kʉ́sɨŋɨ Wʉ́oŋ tʉlɨ́ŋ naa dool níníŋi ila âl kí dʉó tog Yasʉ́a jáso dʉŋô dorá éla.16Na asi keer dog wʉóŋ dool inná lóŋ ba in ná dʉó tog gî katíŋâ jáa.Ila dʉó tog gî jɨtɨŋ jɨtɨŋa na nyál nyíleŋ si élle Maraŋ Wʉóŋ dool katɨ́eŋa kwáŋ jɨtɨŋâ Jʉrʉ́ŋ si élle ná wʉóŋ kʉ́ŋi wárɨga jáwí . 17Ɨdɨ́ŋ abá Dʉó togíŋ Jɨtɨŋáŋ ʉʉŋi wayí bá kwa sí kí ila dʉó tog gî dorá tɨo na námáŋ ila lé soŋá arrá kúrél kwa asá wʉóŋ warɨŋî na dorolíŋ dool kʉmbɨ́téa báŋ kɨ́eŋ jaiŋâ orro kí kʉro káwal kí dʉó to gî dorá Yásʉ̂ jáso dʉóŋo.18Na âl Jɨtɨŋ tog kwa nyétiŋ sí Jɨtɨŋ írí jábɨ́ti,kí ila dorá dog wárɨŋ tog bá kwa sí jʉ́ndɨ áláŋ wárɨŋ kawŋîa 19Ɨdɨ́ŋ albá dʉó tog gî bagɨ́ŋ wa̱rɨŋî ʉʉŋ kwa nyét sí katɨ́eŋa surú kiŋíe,Kí ila dorá dog dʉó tog gî bagɨ́ŋ ʉʉŋ kwa nyét sí báŋ dorá kawíya,Na Dálísí in kawé áláŋ si mat si ila jɨtɨŋ si nyíŋí Maraŋ asá bá katɨ́eŋa nyíŋe namá námáŋ si wʉ́oŋ tulɨŋ si ila lés so;bá nyíŋí.20Dálísí ɨdɨ́ŋ si kéle áláŋ si nyí, âl si ka̱tɨ́eŋa nyíŋítá Wʉóŋ tulɨŋ namás dog ila lés soŋá nyíŋí , 21Na in dálaŋ âl ka̱tɨ́eŋa kwa sí kí wayíŋ dorá tɨlɨ indálaŋ dog wʉ́o bá kwa sí kí Jaiŋî dorá Tɨyél kí Yasʉ̂ jaso dʉŋô dorá.

Chapter 6

1Katɨ́eŋa lé wayitól jaŋ maraŋ Jáso dʉŋo lé sállâ na na kaníŋ kwa gél báláŋ katɨ́eŋa kwa mat síŋ tʉlɨŋ nyíŋí , 2Áile lá ná kí katɨ́eŋa kúsá na báláŋ bá dêlé kaiŋ 3Wala bása ábaluŋ ba kɨ́ kwa nyét áisa Jáso dʉŋo Yasʉ̂ lé ka̱nɨŋɨ kɨ́ dog kí dáíŋ jabá;b dorá ása dééŋ wáyí lés sadɨ́gas kaiŋ .4Áyí saa ka̱bɨŋɨ bá gî kí Jáso dʉoŋ wáyí le arrá kʉrɨ́e,In náŋ asá dáíŋ wʉ́o sís sálá káwe kí dééŋ báa appâ dorá kɨ́ dog bá síŋ jaiŋ dɨwôs kaiŋ kí ila dorá 5Iláŋ bás kɨ́ dééŋ wayí lés ká̱nyʉ́ŋɨ kɨ́ dog básíŋ kányʉ́ŋɨ dééŋ Jaiŋ Sállá jeeŋ lé6Na kɨ́ kaluŋ si dorá âl kége káŋá âl ka̱wŋi ila Tin tág le ásá Jáso dʉŋo sís Ká̱ldá̱ bʉlés ka̱wgɨ́e áláŋ káíŋ Ka̱tɨ́eŋa kila asá káŋá namás ká̱ldá̱ bʉlés kawgɨ́e ,Ɨdɨ́ŋ áláŋ kɨ́ kí soga ta̱bʉ kwá ka̱tɨ́eŋâ koya ákaŋ baa . 7Ɨdɨ́ŋ ná dʉó bi dʉó ná wayi bá Ka̱tɨ́eŋa lé baiŋ ka̱rʉ́l.8Naa abá kí Jáso dʉŋo arrá kúsá bá awʉ́ ná in see káɨ âl dog kɨ́ kége Jaiŋ lé arrá kaiŋ 9Ɨdɨ́ŋ nás in kaluŋ abás Jáso dʉŋos sálás eŋŋa áláŋ áwí baa kí asi keer âl yé wayíŋ kʉróŋ tálla lés ástɨel baa.10Wáyí âl yé wayi maraŋ katɨ́eŋa sís kí asi tog si wayi na Jaiŋ ila âl yé kee bá déliŋ Wʉ́oŋ ii. 11Ináŋ dog kɨ́ŋ súrŋá lé dog in baa ka̱tɨ́eŋa lé búsá maraŋ jaiŋ lé baŋ kí Yasʉ̂ jáso dʉŋô dorá.12Na naa abundí baa áláŋ Ka̱tɨ́eŋ kɨ́eŋ surŋá wayitóŋâ írí jorre píyâl námá kɨ́eŋ ŋanyiŋa jɨtɨŋa sí bagɨ bâ 13Na kɨ́eŋ súrŋâ a̱rɨ́ŋá sí ka̱tɨ́eŋa sí ka̱rɨ́ŋ as bawí baa kila asá kegeŋ kʉrɨŋ si baw kɨ́eŋ súrŋá sí pâl si bawí niná kila kwa asá wayí les pâl karʉ́l nás Jain lés kélle na dog kɨ́eŋ súráŋ arrɨ́ŋá wʉ́o sís páál inná kila ótáŋá kila asás kégeŋ kutɨŋ si baw 14Na ka̱tɨ́eŋa kɨ́eŋ sagala áŋge baa ɨdɨ́ŋ bɨ́ dálíŋ dúu ábaŋbaa.15Wa̱rɨŋ na ka̱tɨ́eŋ tuya,Na naa kayi áláŋ kɨ́ kâ Ka̱tɨ́e náŋ kâ ɨdɨ́ŋ ná kɨ́ dálíŋ dû ákaŋba maraŋ áláŋ Wʉ́oŋ Tʉlɨŋî dûkaŋ . 16Îlelá Bɨ́ bát ásbaluŋ bâ abá kɨ́eŋ súrŋá sí dû bawí inná koya bagɨ kwá bɨ́ ála ila dʉóŋ koya bɨndel âl ba̱gɨ baw wala gal ka̱tɨ́eŋâ koya bɨndél âl si wáyí si ʉ́ndʉ́lá,Wala gal Ba̱gɨ́ŋ koya bɨndel ila ála bɨŋ jʉ́ndi ná wʉ́o lé wá̱rɨga bɨndel.17Awʉ́ ná assó Wʉ́o lé píŋá anaŋ tóríŋ dog wayíŋ koya báŋá,Na ʉ̂ŋ seeŋa sí bagɨ bâ asá Gʉʉdíŋ dɨós bʉ́lɨ́ŋtíyá 18Bɨŋa sí ka̱tɨ́eŋâ lé gî baaj kundíe maraŋ namá Jaiŋ tulêŋ saníŋ Koya baŋ.19ká âl gîs írsiŋ âl kí kééréŋ gî mitílá ná gîs írsiŋ dɨ́eŋ arrá jaráŋ gî Jʉkɨŋ ʉʉŋ niná alá bɨ́ tóríŋ kɨ́eŋ súrŋâ a̱rrɨ́ŋá sí soró bawí niná Mʉsɨníŋ Koya na Táríŋá jɨtɨŋ ásá kéréŋ si nyíŋítía na kí in dorá ásáŋ kɨ́eŋ súrŋâ a̱rrɨ́ŋá sí niná Wa̱rɨgɨŋ iláŋ koya áísa tɨyɨŋ lés júíti. 20Ila Tin lé alá ka̱tɨ́eŋâ Koya báŋá Warɨgɨŋî Tálla lé ás béliŋí baa. 21Na ila Tin lé kila ʉ́dóŋá lee kas nisil si bomé âl déŋî gîs Ta̱bʉŋa Tʉ́tíya,Kila ʉ́dóŋá bá gîs Wayí lés Júítía.22Na ná gî bɨŋa sí gî Katɨ́eŋa lé gî baij kundíe na Wʉó lé gî koya kundíe, Ila insil asá bʉmbɨ́tɨ Tɨyiŋ lé gîs júíti yé bá Jaiŋ luji. 23Ɨdɨ́ŋ katɨ́eŋ Dʉléŋá bá wayi ii ,Mara;b Wʉ́oŋ dool áila hô íni bá Jaiŋ lʉʉji ila áíla kí jáso dʉo Yasʉ̂ dorá gî kaní âl dáíŋ loŋpii.

Chapter 7

1Dálíŋ jundí kuíŋ bárŋa bɨ́ ásbaluŋ bâ dálí âl bá kwa sí Tín lé rɨgel asá bɨ́ dálí les baiŋ ,ká kila kwa sís írsiŋ asá dálí sís kalŋa.2In ná Yáa asá kéŋé kí dálíŋ dorás dééŋ si jaré lés rɨ́ŋgɨ̂ asá káɨ́ŋ ná sálá ii 3Na bás dééŋ jarés káɨ́ŋ ná sálá ii, na yé kí dʉó keer kʉŋʉl kwa báŋ Ajâla ka̱rɨ́yá na maraŋ bá dééŋ Dʉó Wayi Yé ila yía bá ila dálíŋ pǎl kee,Na yé ajála áŋ ka̱rɨ́a baa abá kí dʉó keer kaiŋ.4Na dog innáli kúíŋ bárŋa bɨ́ dog si Dálí sís Búsá kí Yasʉ̂ jáso dʉŋô dorá.Na bɨ́ kééŋ kwa baŋ Ye sí asá sálá káwe ásáŋ kɨ́ mat wʉ́o sí Tárí kâ 5Ila dɨo asá kɨ́ Dʉldɨ́ŋ kwê si ka̱tɨ́eŋâ Tálalés kéliŋi Ga̱jɨŋa jɨtɨŋa asá kí dálíŋ dorás jáúle káíŋ súrŋâ a̱rrɨ́ŋâ dɨó tárí pɨ́yéŋí ásáŋ ʉ́dóŋá kɨt âl kɨ́ kwa áláŋ si Wáyí éla.6Maraŋ na kɨ́ Dálíŋ Tála lé ás kélba.Iláŋ nás kɨ́ Dálí sís kúsá aíla Tóríŋ kɨŋa rɨgela.Kɨ́ na Wʉ́o sí kí ila Dálíŋ dorá Tárí ás kwa ba âl toyi keŋa,Maraŋ kí Kʉo teyáŋâ Da̱wôŋ si Dorás tárís kwa.7Dálí na Ka̱tɨ́eŋa na aiy níŋ kwa ,Dálí ka̱tɨ́eŋa lá ii kái lelelá ná ká kí seeŋ see ás ɨ́woba na ka̱tɨ́eŋa ka gé bás dééliŋ kí Dálíŋ si Belés ɨwa ɨdɨ́ŋ ná kí sééŋ see ɨ́wo ba bá inlóŋ áláŋ gî ɨrrɨ ɨtíŋ ŋaitɨ̂ bá Dálí ákwá ba Kilmá kurá ágî eŋba 8Maraŋ Ka̱tɨ́eŋ kí Dálíŋ darás pargas bʉ́lé ásáŋ Dúíŋ dɨó ŋanyiŋas jɨtɨŋas bʉ́lílyâ abá Dálí ákee ba Ka̱tɨ́eŋa kʉro ásíŋ aŋŋi ii baa.9Asi díŋ sálâ aŋŋá âl Dálí wa̱rɨŋá na maraŋ bá Dálíŋ koraŋa élle Ka̱tɨ́eŋa namás sálá ɨŋɨ ká namá úsá 10Ká ʉmóŋ si kila koraŋa âl in láŋa ásíŋ Jaiŋ élle námáŋ namás Wayí élle .11Ɨdɨ́ŋ nás ka̱tɨ́eŋas paragas bʉ́lé kí dálíŋ koraŋ namâ ii Ta̱bʉ ammíe ná gî pʉyiŋi. 12Na namá Dálí ii ná Tiyái na koraŋ ná Tiyá na wá̱rɨŋ gé naŋ tuléŋe13Koraŋa Tulléŋa ka gí sa wayí ʉ́ndʉla háilelá ,Maraŋ Ka̱tɨ́eŋa ka sí Wayí gîs élle kí A̱rɨ ɨt tíŋ dorá âl Tulê ii áláŋ ilyáŋ ka̱tɨ́eŋâ siba see lóŋóla na kí koraŋa kerŋâ iri dog si palítía Ka̱tɨ́eŋa âl kila lé soŋá kila ka̱tɨ́eŋ gé 14Kɨ́ ása kaluŋ Dálí âl kʉwóŋ ii maraŋ ká Dʉdíŋ kwé Sɨ́ɨr aaŋ namás ka̱tɨ́eŋa sís in gîs kule niná Koyi.15Na ká dééŋ arrá á arɨ́ŋél ba kaa ii ná ká awu ɨdɨ́ŋ ná ká a̱rrɨ ɨt á awu ba ni ná inlóŋ áláŋ ká áa. 16Maraŋ namá ká a̱rɨ ɨt awu álá ká annan na abá ká a̱rɨ ɨt awu âl ká ananan áláŋ áa indálaŋ bá inlóŋ âl ká Dálí sí oyiŋí.17Na kí see ká ila dʉó á aŋba alá in a̱rɨ sí pii 18Maraŋ Katɨ́eŋa kila gé âl dúíŋ dɨó kaiŋi ápɨe ká asá aluŋ a̱rɨ ákeba ná dúíŋ dɨó kee ná tulé ii maraŋ bá dúíŋ kilmáŋ teleŋ lé kee.19Iláíŋ ná ká wéél áláŋ A̱rɨ ɨt aw âl wa̱rɨ́ŋ gi,Maraŋ Kʉro kɨt ás aŋba áláŋ áa . 20Ɨdɨ́ŋ ná ká a̱rɨ tulê ɨt á awu baa áláŋ eeŋ ,Maraŋ namá kéréŋ kila awu âl inlóŋ áláŋ á âba 21Naa abá ká a̱rɨ ɨt awu alá ká áwel ba áláŋ bá inlóŋ.22Naa in dorá sí namá ʉmbóŋ ná dúíŋ dɨó tárí pɨye. 23Abá wêl áláŋ A̱rɨ tulê áa A̱rɨ Jɨtɨ bá kége kaŋ Ɨdɨ́ŋ ná dúíŋ kilmá sí bá Wʉ́óŋ Dálíŋ írí KIlmá sɨmmó ii Maraŋ dorá keer kee ná dúíŋ suríŋ A̱rɨ́ŋá Tárí pii nás deer si jágɨ́ti.24Yé namá ii jʉ́ndɨ ná ká ila dorá jɨtɨ́ŋ upá delem ɨndel 25Álá dúíŋ suríŋ a̱rɨ́ŋâ ɨdó kee kaa dʉó aaŋ ná ináŋ ragasán aaŋ ,Kii yéé áísáŋ ka sí in suur ráŋ ká Wʉó sís assó assós ámiŋ áísa kí dáíŋ Loŋpii Yasʉ̂ŋ dorás jopo na in dúíŋ jaiŋi ká wʉ́o sís kí dúíŋ dorás tárís aw.Maraŋ kí dúíŋ kilmáŋ teleŋ namás ka̱tɨ́eŋa sís tárís aw.

Chapter 8

1Jaiŋ kí kʉo teyáŋâ dorá,Na namaŋ kila kwa alá Jáso dʉŋo Yasʉ̂ kwa lé kɨŋɨ Jandi írí ás ka̱ŋɨ baa . 2Ɨdɨ́ŋ ná kʉŋô jaiŋâ dorá jɨ sí gî jáso dʉŋo Yasʉ̂ lé gî míŋ ka̱tɨ́eŋâ na wayíŋ dorá lé baij júndí3Dálí nyokéŋa iláŋ ná dálí sí Dʉldɨ́ŋ kwê kilmáŋ Teleŋ nyoké piyá Maraŋ Wʉ́o a̱rɨ ɨt piyá âl Dʉldɨ́ŋ kwé toiŋo áláŋ piyá ,Yé dééŋ kwé dee sí Sʉʉrʉ lé kí ila suur ádeŋ piyá ni âl bás Kʉldɨŋas kaɨŋi nás kéges ka̱tɨ́eŋas kawe. 4Naa kí ila táríŋ jáa Wʉ́o namá Dʉldɨ́ŋ kwê Jaiŋ bawa áláŋ Ka̱tɨ́eŋa sí Ja̱nɨ írí já̱bɨ́ Wʉ́o in ʉʉ sí ásáŋ Belé wárɨŋ alá Dálí kwê áláŋ si pieŋ alá kí kilmâŋ maraŋ alá kí wʉóŋ dorá kaiŋ 5Na iláŋ kwa alá kɨ́eŋ kilmaŋâ leleg sí kʉndíyá maraŋ kila alá kuo teyáŋa lé kaiŋ bá kundía ná kuo teyáŋa rɨgeli.6Maraŋ kila âl kí Kʉo Teyáŋâ Dorá bá kɨ́eŋ Tabʉŋa sí kʉndɨ́a ná ná kɨ́eŋ kilmáŋ Teleŋ rɨgel. 7Maraŋ kila alá kí kuo Teyáŋâ Dorá ka̱iŋi bá kɨ́eŋ Ta̱bʉŋa sí kʉndɨ́a ná kí kʉo Teyáŋâ dorá rɨgeli. 8Abá Ta̱bʉŋa sí bʉndɨ ná kí kʉo teyáŋâ dorá ra̱geli bás jaiŋ tulê ʉndʉl.9Innáŋ kwa namá wʉ́oŋ gárima kɨŋɨ âl kilamaŋâ Teleŋ rɨgo ɨdɨ́ŋ ná wʉ́oŋ Dálí sí Bagɨ ákáwe ba na kí sééŋ see áŋkáwa ba na kila kwa alá Kilmaŋâ Teleg rɨgo Wʉ́o sí taga kilmaŋa sɨmó áŋ káwa baa. 10Bábará abá wʉ́oŋ kʉo kí sééŋ see bɨŋa sí kilmaŋâ Teleŋ ái ba nái rɨgo maraŋ kʉo Teyáŋa gé.11Na Dʉó bi Dʉó Jáso Dʉóŋ Kʉo dɨó ás keba yéé dééŋâ baa Maraŋ abá Jáso Dʉŋo dɨ́eŋ dɨó kee kʉo dɨ́e lé bá Jaiŋ gé ɨdɨ́ŋ ná bɨŋa sí Jáso dʉoŋ ná ii Wʉ́oŋ Ta̱bʉ́ŋ wárɨŋ jáwí na naŋ dog kɨ́eŋ súúrŋá júítá álá; Ka̱tɨ́eŋâ ʉʉŋ wáyal.Abás Wʉ́oŋ kʉo asá Jáso Dʉŋo sís Sallá pɨe dɨ́eŋ dɨó kaɨŋ asá wayi tálás sís sálá piyá bɨŋa sí dog bágísíŋ sálá piyá12Na naa kúíŋ bárŋa kɨ́ Tálas kaiŋ maraŋ ila kilmaŋâ Telegî ái baa 13Na kɨ́ ákwê baa áláŋ kí ila dorá kaiŋ âl káíŋ kilmaŋâ Teleŋ kéli ,Ɨdɨ́ŋ ná bá kí kilmaŋâ telegî dorá baŋ báŋ búsúŋ .14Maraŋ abá kí kɨ́eŋ súrŋá kʉo Teyáŋâ dorá baiŋ 15báŋ kége kɨ́eŋ Surŋâ Táríŋá Jɨtɨŋa sí bɨrɨw Kwa kila asá Wʉ́oŋ kʉo teyáŋas Ta̱bʉ́ŋ si púítía bás Wʉ́oŋ Dogólás gee ɨdɨ́ŋ kila Kʉo áila bɨŋa sí gî walá koya ágî pɨye baa námáŋ áila bá wʉ́oŋ dogálá pɨe Wʉ́o Ábba.16Wʉ́oŋ Kʉos kí káŋ kʉos nyíŋítâ áláŋ gî in pálía kɨ́ ása Wʉ́oŋ Dogólás kaŋ . 17Na naa bás kí see Wʉ́oŋ si Dogólás kaŋ bá dééŋ Mɨrot kwá kaŋ ná kí Jáso Dʉŋo Ará kééŋ Mʉrot kwá kaŋ abá kí seeŋ see kégeŋ ará míneŋ kɨndel mat ásá; kégeŋ si Galaŋas sadɨ́ŋ si kaŋ .18Káíŋ soga Ta̱bʉ kwâ galaŋa iláŋ ná káíŋ mineŋa âl kɨ́ míneŋ kɨndel kí kila Galaŋa arrá jâ ás kɨŋi ba alá ʉ́ndʉla . 19Na Jetéréŋá bá kɨŋ ná Wʉ́o sí Mastʉ̂re janne ásáŋ kééŋ Dogólá see sééŋ sís palí.20Wʉ́oŋ Jetéréŋá sí Ja̱nɨ írí ka̱bɨ́e áláŋ Ótáŋá jʉ́rʉsa ɨŋŋɨ ná kí Jetéríŋá nyétíŋ kilmaŋâ Táya lé ákéŋá baa, 21Maraŋ Wʉ́o indáŋ kóíŋí áláŋ in dálaŋ eeŋ Maraŋ bá jɨ́go kéŋá kila Jetéríŋâ sí dog Baij kundía dɨ́eŋ kʉyɨŋ maŋó lee . Námás Wʉ́oŋ Dogólá lé Galaŋâ baij lés ka̱nyo. 22Iláŋ nás kɨ́ alá jetéríŋá nyétiŋ si arrá in tɨéliŋí .23Na jetéŋá nyétíŋ áge baa asá télíŋá alá dáílí wʉ́oŋ dol waar kʉŋo ii ila dɨo alá kaŋ ná kan áláŋgî wʉ́o kééŋ Dogólá piyá ná káíŋ súrŋâ baij ool. 24Ɨdɨ́ŋ ná bá in Jáyɨ́go kéŋá asá kopoŋo na abá a̱rɨ ka̱gɨla asá kɨ́ dééŋ ʉʉŋ kɨygel liya ila Jɨ́go kí sééŋ see ái baa. 25Na naa ki asá a̱rɨ ɨtíŋ si Ja̱yɨgel alá Jágɨ́la na maraŋ abás kɨyɨgel alá kʉlʉba bá ʉʉ ná kí Jɨrmó kaan26In dálaŋ dog kʉo teyáŋa dog bá ʉ́ndʉ́lá áí sáŋ nyíŋâ ila Tin lé âl kɨ́ nyoké kaŋ.Iláŋ nás kɨ́ ás kaluŋ ba aiy lóŋ áláŋ Jʉma ai kʉm ,Maraŋ Kʉo Teyáŋa áí saa kɨŋa sí kí Jétélíŋa gîs Jʉ́mela kí ila Dorá alá Dʉldɨ́ŋ kwê ʉʉŋa taga dééŋ arrá ákísíŋ râ̱lba. 27Na Wʉ́o alá káíŋ Kilmaŋâ dɨo laʉ ɨdɨ́ŋ nás wʉ́oŋ kʉteyáŋ kwa sís jʉ́mela na ila bá yée ii álá Wʉ́o kêl.28Na kɨ́ kaluŋ si Wʉ́o âl bá ótáŋá sí nyétiŋ Lótog jáwúríti kila kwâ ʉʉŋ âl yee sí kóyéli. 29Kwa kila namáŋ Jáŋó Wʉ́o in si árri áláŋ in kɨŋi in ná kwé Dee áláŋ dééŋ kwé Dee Báŋa soŋâ dɨó kwáŋ Ta̱bʉ kawaŋi 30Na kila asá yé in si arrí áláŋ in kɨŋɨ in ná dééŋ kwé dee námá yɨeŋa ka̱rɨ́ya na kila alá yé ta̱rɨ́ya námá yé kégiŋa wá̱rɨŋ jáwí na kila alá yé wá̱rɨŋa jáwí námás kééŋ Galaŋa lés nyawʉ.31Wʉ́oŋ Joyiŋí na kila Ótáŋá nyétíŋ ai níŋ kwa abá Wʉ́os kégeŋ si Sabatog si kaaŋ Kɨyé ásáŋ kɨŋa sís Ta̱bʉ́ŋ keer 32Wʉ́o dééŋ kwé Dee sí dog ás úríŋí ba na maraŋ namás ii kɨŋa sí kwa nyétiŋ Júndí.33Yé kɨŋa gî Dééŋ Kwé Dee íní na Yé máŋ dog Ótá hô áíní baa kɨyé áláŋ kila kwa âl Wʉ́o jáŋó áláŋ Dalɨ́meŋa írí jíŋí, 34Na kɨ́yé áláŋ Yɨeŋa sí Ja̱nɨŋa írí jíŋí Jáso dʉŋa ila YASɄ̂ alá wayi na ila lé soŋá yeeŋ sálás káwe ná Wʉ́oŋ Dóŋá Súru lé kee ná ʉʉ ná gîs kɨŋa Duwa kelle.35Na kayi áísáŋ kɨŋa sí kí Jáso Dʉŋô Joiŋí kerker piyá,Tansâ wala gal Mine wala Rasɨ́e Wala gal Duur Wala gal Irre wala gal A̱rɨ́e wala gal Sarta taga kerker piyá gí sáŋ , 36In ná albá Wʉ́oŋ Doborŋa lé Rímeŋ eŋŋa Ɨdɨ́ŋ ʉʉŋ kéréŋ Wáyíŋ Kʉ́ŋɨ́le kaŋ .37Maraŋ Kɨ́ kin ʉ́dóŋá lé kɨ́ Kôs síŋ komomol síŋ kaŋ ,Ɨdɨ́ŋ nás ká dééŋ si arrá Tárásiŋ si aluŋ A̱rɨ ála ákeba áí sáŋ kí dééŋ joiŋís kerker piyá. 38Walá dog Wayí kerker áí síŋ piyá ba Walá Dog Jaiŋ Taga kerker áísíŋ piyá ba Walá dog Melega taga kerker áí síŋ pɨ́yal ba wala ába kuri dog walá kʉro dog kerker ápiyá ba. 39Walá Ótá kila âl kí soga Ta̱bʉ kwá ʉ́ndʉla Walá kʉrɨŋ kerker áŋîs piyá ba walá kʉlgɨtɨŋ kerker áŋísíŋ piyá ba Walá Jetéréŋa dog Yasʉ̂ Joiŋí lé kerker ágî síŋ piyá ba.

Chapter 9

1Wʉ́o na kééŋ kwa ká ʉʉ́'ŋ see á miŋ ná ká jáásodʉŋo'ŋ aŋ, na ká pɨé á awba na dúíŋ kilmá'ŋ tɨyyɨŋ–sís kʉos tiyyáŋas ta̱bʉ'ŋ póítíya na in dog gîs in paalíti ká pɨé ála á awba. 2Kaa kilmá–ii soŋŋâ sondorog–ii na kilmá'ŋ wa̱y ná aí–ii jʉ́ndɨba kúíŋ bârŋa'ŋ ʉʉ́'ŋ alá dúíŋ nɨ́nó na kewa'ŋ ʉʉ́'ŋ ge.3Dɨ́eŋ ʉʉ́'ŋ ká kúdúíŋ dorol dog wéeliŋ–ii áláŋ Wʉ́o'ŋ naála–lé aáŋá, ásáŋ kí jáásodʉŋo kerel keŋa. 4Israílíŋá Wʉ́o'ŋ kwa gé. Yé yeeŋa–sí kééŋ dogólá piá nás kééŋ galaŋa paalí, Yé kíeŋas saárta kámmíe ná dééŋ dáálí yeeŋa–sí íní, na yeeŋ ba̱gɨ see'ŋ seé'ŋ si ka̱ɨŋ na yeeŋ Wʉ́o'ŋ–si jasiŋa koomíe. 5Yeeŋ Híbróóŋá kiláiŋ–si atineŋa gé alá dɨ́eŋ ɨrɨ́ kóómóla na jáásodʉŋo alá kí dʉldɨ'ŋ kwě'ŋ jaluŋ êl dɨ́eŋ órré'ŋ kwa–lé–ii. Ka sá'ŋ dog Wʉ́o alá jetéríŋá nyét dééŋ dû ka̱ɨŋ kérrék bi kérrék yee mʉjjé kaw. Ee, yáa.6Ká in á ámiŋba Wʉ́o'ŋ jasiŋ ása paariŋo ɨdɨ̂ɨŋ ná kwa nyét á geba nás Israílíŋ atineŋa gé ná Israílíŋá seé'ŋ seé'ŋ geila alá Wʉ́o'ŋ kwa gé . 7Walá Birâimꞌíŋ dogólá nyét á geba ná kééŋ atineŋa seé'ŋ see'ŋ ge kila alá Wʉ́o'ŋ kwa gé. Marraŋ, "Wʉ́os Birâim–sís in jasa kɨ́ dɨ́ɨ́ŋ kwǎ Isâ'ŋ dorá níŋ atineŋa jʉmmó aísa ká waa áíláŋ aní."8In belé'ŋ arrá in lóóŋ, dogílá–sí alá kí da̱a̱rɨŋ hô keerili Wʉ́o'ŋ dogólá ás geba. Marraŋ dogóla kila asá kí Wʉ́o'ŋ jasi'ŋ dorá keerili–ii yeeŋ–sí atineŋa see'ŋ kwǎ ka̱rɨ́ŋéli. 9Ɨdɨ̂ɨŋ ná Wʉ́o'ŋ jasi bá kí kin ʉʉŋa eŋa: "Kí ila tin tág áláŋ bá á̱ɨ́ŋa, na Sarra ásáŋ bá kwě dee kee."10Na in yé áiba délliŋ marraŋ Rɨbêka–sís dog a̱rɨ rɨŋ eŋa ná kí dáíŋ Wʉ́o Isâ dogólá ka̱a̱rɨŋɨ. 11Marraŋ áláŋ ila kwě dee togꞌíŋ jaáŋo nyéttin kí Wʉ́o'ŋ ǎre eeŋ, Wʉ́o namás Rɨbêka–sí in kwǎ, "Ásáŋ dʉó appâ kwě ittî–sí táárí piá." 12Yé in belé–sí miǐn waar kwǎ ná yeeŋa–sí dog á ka̱a̱rɨŋɨba" main ná yeeŋ a̱rɨ tóg dog tullê wala gal jɨttɨ á káweba,Na naa Wʉ́o'ŋ jaáŋo namás kí dééŋ âre tɨɨlɨ, ná kila lótá tog dog–lé áiba alá yeeŋ káwe. 13Ni ná alá Wʉ́o'ŋ domboreŋa toyya'ŋ dɨó rímmeŋ eŋa, ka–sí Ya̱gʉ̂bꞌíŋ gis rɨɨŋ tullé–ii, marraŋ Ɨsa̱wꞌíŋ rɨɨŋ tullé áisiba."14Na kɨ́ in nîŋ ay–ii níŋ kwa? Wʉ́o–lá darma sabba tog appá bétél? áilelá. 15Ɨdɨ̂ɨŋ ná yé Mʉ̂sa–sí in–si kwǎ, "Ká ásáŋ ila dʉó'ŋ írí urma aŋ, asá ká wêl ásáŋ urma aŋ na áísáŋ ila dʉó'ŋ ʉʉ ayíŋ–ii alá ká wêl áísáŋ ayíŋ–ii." 16Na naa Wʉ́o dʉó–sí jáwŋellá wal á jáwŋel ba, in kí dʉldɨ'ŋ kwě'ŋ surma ás tɨélba, walá kí dʉldɨ'ŋ kwě'ŋ tááríŋá soŋŋâ ás tɨɨlɨba, marraŋ bás délliŋ kí Wʉ́o'ŋ urma tɨél.17Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná Wʉ́os Ma̱sɨrꞌíŋ ába kuri Poórá–sí in kwǎ, "Ká jɨɨ ába kuri ɨdɨ̂ɨ́ŋ awí, ásáŋ kɨ́ dɨ́ɨ́ŋ dorá kwa–sí kúíŋ kʉrro áwli–ii, na áláŋ lóóbi lóó–le da̱ldɨ'ŋ dɨó dúíŋ ɨrɨ́ kómóla." 18Na naa Wʉ́o ɨdꞌíŋ–si írí urma kee ǎl yé kôil ásáŋ urma kee, na dʉó ɨd–sí ta̱bʉ pʉttó pii alá yé kôil áláŋ piá.19Ná Jɨ́ ká gí sîŋ in jwǎ, " Kaaŋi ná yé ka̱ɨŋ–sí ná poiti? Ɨdɨ̂ɨŋ ná yé tóóríg dééŋ áréꞌŋ arra á rááŋaba?. 20Ná kí see ila dʉó, Yé kɨ́e áláŋ Wʉ́o–sí in jawí ǎl Yé–ii ǎl jɨ́ tewa , áláŋ injwǎ ná Yé–si kii ná tewa, ná kaŋi nái Ká–sí jewa. 21Kí see aiiba ǎl ǎl tow–sí kí daalú kewe ná ása dog tow–sí tááríŋa suŋŋá káwe, nás tááríŋa kee.22Kii abás Wʉ́o jáŋo ásáŋ kíe dééŋ gabbin pááli ná yé bás kí sabbur suŋŋá kí korôta suŋŋá kíe dééŋ gabbin pááli alá Yés asíliŋpiá . 23Kii Yé in sí piá áláŋ dééŋ galaꞌŋ ká̱wɨ́jɨŋ pááli kí dééŋ urmaꞌŋ dorá, asá yé kí soga suŋŋá wala gal main waar ásílíŋ piá kééŋ gala soga tabʉ kwǎ–lé. 24Namaŋ Kɨ́ aisá Yé ta̱rɨ́ piá ála dog Ya̱hʉda á kaaba maraŋ ála Jara kaaŋ.25Niná ǎlbá Yé kwǎ, Hʉsayaꞌŋ domobore–lé, Ká ásáŋ kúíŋ ta̱rɨ́ aa alá kúíŋ kwa á ka̱ɨŋba ná ásáŋ in kwǎ dúíŋ kondo tog bɨr alá dúíŋ kondo á kéŋába . 26Ná in áláŋ lóó bí lóó –lé eeŋ ǎlbá yeeŋ ááŋe asá in ááŋe bá kúíŋ kwa á baŋba, Yeeŋ–sí básíŋ Wʉ́oꞌŋ sálláꞌŋ dogólá ta̱rɨ́ káwe .27Aizáya komola Izárálíŋaꞌŋ ʉʉŋ: ja̱gɨl Izáralíŋaꞌŋ dogólá ná in suŋŋá gé niná ŋanyí róoꞌŋ a̱rɨ́ básíŋ dellíŋ kila kópóŋol asá káye. 28Ɨdɨ̂ɨŋ ná Wʉ́o baŋ gabbin asá sʉʉrʉꞌŋ beta básíŋ saa suŋá kí kájála beto ná ka̱rá̱g jawŋí as keba. 29Bá ye–ii alá Aizáya kwǎ, tóóríg, abás Wʉ́o Loŋpii dellíŋ tuga á bétíba baŋ in kééŋ niná Saadóma ná Gamoraꞌŋ Atinéŋa.30Ná Kɨ́ naa ai níŋ kwǎ? Jara alá tóóríg teyyá á ka̱ɨŋba dog áláŋ teyyá kɨŋɨ nás tɨyyɨ́ŋ koomíya . 31Maraŋ Izarali alá kí dááliꞌŋ dorá teeyá yé tʉjjɨ́ŋ–lé péllet á paagoba.32Kaaŋ aiiba? Ɨdɨ̂ɨŋ ná tɨyyɨ́ŋ–sí seejɨ̌a̱ á kéyéba maraŋ kí táárí . namá ɨdɨ̂ɨŋ ná á paagolba . 33Niná ǎlbá rimmeŋ kéŋá , "Ja̱gɨ́l, Ká namá yeŋas ela dɨ́tóŋ aá ila áláŋ tʉgó ná káwyâl, marraŋ dʉó ɨd ná yee–sí see tɨél kʉrro áŋ jʉ́ŋalba."

Chapter 10

1Kúíŋ bârŋa a̱rɨ ǎl dúíŋ kilmá kôil ná ǎ Wʉ́o–lé dawa ellel álaŋsi Israílíŋá–sí eeŋ bá ila–ii ásáŋ mat yeeŋ kopoŋol. 2Iláiŋ ná ká yeeŋa–sí taga nʉ́ŋɨ́ dʉŋo eeŋ, asá yeeŋ kí see'ŋ see Wʉ́o'ŋ írí kilmaŋa ka̱ɨŋ, marraŋ ila ʉʉ kí ʉʉ see kwaŋ ás tɨɨlɨba. 3Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná yeeŋ kʉtʉɨŋol alá ila wa̱rɨgꞌíŋ arrá karûl alá Wʉ́o–lé ʉ́ndʉl, marraŋ namá ʉʉ ɨd káwe áláŋ dɨ́eŋ wa̱rɨgɨŋ dítinꞌíŋ káwal na walá kɨ́eŋ suúrŋá Wʉ́o'ŋ wa̱rɨggɨŋ–sí á kanníaba.4Ɨdɨ̂ɨŋ ná Jáásodʉŋo dáálí–sí jasa ásáŋ dʉó bi dʉó wa̱rɨgɨŋ kee alá yee–sísee tɨél. 5Jopóŋó'ŋ domoŋ: Iláiŋ ná Mûsa ila wa̱rɨgꞌíŋ rímmmeŋ pii asá kí dáálí tɨɨlɨ ná in beléŋ, "Dʉó alá dáálí'ŋ koraŋa–sí ba̱gɨ pii dɨ́eŋ ʉʉ́ŋ báŋ sállâ–ii."6Marraŋ a̱rɨ ɨdtɨalá Wʉ́o'ŋ domboreŋa toya wa̱rɨgꞌíŋ kí see jâ̱yꞌíŋ dorá beléŋá jɨ́ dɨ́ɨ́ŋ suur–sí áláŋ á jɨ́ŋoba, 'kɨyé áláŋ jaawíl jee ?' (In namá dééŋ arrá in lóóŋ ásáŋ Jáásodʉŋo–sí sʉʉrʉ́ êl); 7Walá dog in á jɨ́ŋoba, ki–ii yé áláŋ paya'ŋ ba̱rʉ́ jee?"' (In namá dééŋ arrá in lóóŋ ki–ii álá paya'ŋ brʉ́ jee ná jáásodʉŋo–sí kʉʉla'ŋ dɨó bǎw nás írí êl ).8A̱rɨ alá yé beléŋ inni? "Wʉ́o'ŋ domoŋ dɨ́ɨ́ kili kee yé dɨ́ɨ́ŋ ʉtó na dɨ́ɨ́ kiǐlma kee." Na ila see jâ̱yꞌíŋ domoŋ–ii, ila asá kɨ́ káwlíti. 9Abás jɨ́ kɨ́ dɨ́ɨ́ŋ ʉto in jɨɨnel âl Ya̱sʉ̂ya Loŋpii na kɨ́ dɨ́ɨ́ŋ kilmá in see jéél na kɨ́ dɨ́ɨ́ŋ kilamá in see jéél ása Wʉ́o yee kʉʉla'ŋ dɨó sállá piá, jɨ́ bá síŋ jopóŋó. 10Ɨdɨ̂ɨŋ bá kí kilmá–ii alá dʉó see tɨěl na yee–sí báŋ wá̱rɨg ka̱rʉ̂l, na dʉó bá kí ʉto–ii nás tɨɨnel na yé bá síŋ jópóŋó.11Wʉ́o'ŋ domboreŋa toya in beléŋá, "Dʉó bi dʉó abá yee see tɨěl kʉrro áŋ jʉ́ŋalba. " 12Na in belé alá dʉó bi dʉó dɨó kee ɨdɨ̌ɨŋ ná Ya̱ʉ́da'ŋ tâs kí Jâra'ŋ kergel jâ á keba. Wʉ́o bá Loŋpii tog ila–ii alá kwa nyéttiŋ–ii, Na yé kwa nyétti–sís bora pattá soŋŋâ pii alá dê–lé dawa kellel–ii. 13Niná alá Wʉ́o'ŋ domboreŋa toya in beléŋá dʉó bi dʉó ná Wʉ́o–lé janyíŋi'ŋ dawa kellel ásáŋ bá jópóŋó.14Marraŋ yeeŋ dê–lé dawa taga ay–ii níŋ kellol ásáŋ nyiíŋí abá yeeŋ see á kééliba? Na yeeŋ ay–ii níŋ see kéyal ábá Wʉ́o'ŋ belé–sí kel á kámmíeba? Na yeeŋ ay–ii níŋ kel kámmía abás Wʉ́o'ŋ belé tawrá ás ka̱rʉ̂lba? 15Na Wʉ́o'ŋ belé ay–ii níŋ tawrá kóró abá domoŋkwǎ–sí áddeŋ á káweba? Niná abá Wʉ́o'ŋ domboreŋa toya–lé rímmeŋ eŋa, "Domoŋkwǎ'ŋ á̱tɨ́nɨ́eŋa ay–ii tullé na bírnyáge gâl kila asá belé tullê–sí káwlítía!"16Marraŋ kwa nyét á gebanás belé tullê–síkɨɨne. Isiah in beléŋ, "Loŋpii ki yé ná dáíŋ Wʉ́o'ŋ belé–sí see tɨěl. Na naa see jâ̱y kí Wʉ́o'ŋ belé'ŋ kel jâm ʉ́ndʉl?" 17Na Wʉ́o'ŋ belé ná kí Jáás'ŋ domoŋꞌíŋ jáwli'ŋ dorá ʉ́ndʉl.18Marraŋ ká namá in ɨ́ŋó, "Bátla see–ii yeeŋ ála Wʉ́o'ŋ belé ila–sí kel á kámmíeba? Bát bá kí see–ii kel á kámmíeba niná alá Wʉ́o'ŋ domboreŋa toya beléŋá dɨ́eŋ ʉrʉ́ da̱ldɨŋ nyét–le paago kɨ́eŋ beléŋá sʉʉrʉ'ŋ árát pa̱a̱gʉl."19Namá asi keer in ɨŋo, "Israílíŋá bála dééŋ arrá á ka̱rʉ̂lba?" Ee, yeeŋ deeŋ arrá ka̱rʉ̂l Mûsa kí dééŋ dorol dʉó waar kʉŋo–ii nakí Wʉ́o'ŋ dáálí risíŋ ná in belé'ŋ ká kila kwa–sí níŋ undí alá bá̱rʉ́ŋá á geba. Á íláŋ bɨŋa–sí kilmaŋa pukká â, na kí bá̱rʉ́ŋá'ŋ ʉllɨŋꞌíŋ dorá á ílá'ŋ bɨŋa–sí kilmaŋa tokké â."20Isaiah bá kí Wʉ́o'ŋ dáálí wá̱rɨg téréb in beléŋ, "Ka–sí kila kwa gîs kʉmé asá dúíŋ joiŋí'ŋ ás kawleba. na kás kila kwa–sís alŋiŋola alá dúiŋiŋ á kɨ̌leliba." 21Marraŋ Israílíŋá'ŋ eré namá in belé'ŋ, "Ká kí sog nyét bá kúíŋ koŋa írí a̱gɨ ná kôl á sáŋ kíeŋ súúleŋ keeŋ kila kwa aíla kaa ba̱gɨ á káweba na aísa kaa konsa kééréli."

Chapter 11

1Wʉ́os Isirálíŋá sís uramas palí,Ila námá ii in ɨ́ŋo Wʉ́o bála kééŋ kwa sí errel,Áí lelelá ká ináŋ dog kí dúiŋ doral dog Isirálíŋá dʉŋo aaŋ Birámíŋ Atine Bajamɨ́níŋ Órréŋ kwa lé aaŋ . 2Wʉ́o kééŋ kwa sí áá errel ba kila sí âl yé míŋ waar jáŋó,Bɨ́ ás baluŋ bâ âl Wʉ́oŋ Domboreŋa Toya beléŋá ila saŋgal lé âl Elíja Wʉ́o lé Dalɨ́me piyá Isirálíŋâ írí , 3Loŋpii yeeŋ kɨ́ɨ́ŋ domoŋ kwá sí ka̱wŋɨ naŋ kɨ́ɨ́ŋ Goboŋâ lóŋá sí pera káwe bá ká Dʉó tog aaŋ nás áiy na dog kuwéli áíláŋ kawe.4Wʉ́o yee kaa jawí jáwí ká dúíŋ suur sís kwa Líríŋás Sabes írís aá alá Wʉ́o Pɨyé dʉoŋ sí ba̱gɨ á kawe baa âl Baal ka̱rɨ́ya. 5Bá ila Dorá Tog bɨ́rri na kila kwâŋ dɨó alá Wʉ́o jáŋó bá kwa etáŋa gé kila âl Wʉ́o jáŋó nás káye.6Na bás Dééŋ Jáŋos kí dééŋ si Tʉlɨŋ si tɨyél na kila ʉ́dóŋá lé áíy ba âl yeeŋ káwe ,Ɨdɨ́ŋ abás Wʉ́oŋ jaŋos kilas ʉ́dóŋá lés alá yeeŋ káwe liya dééŋ Tʉlɨŋ tʉlɨŋ see kʉoŋ áiy baa. 7Na na kaiy Isirálíŋá A̱rɨt ás kʉmbéŋ baa alá yeeŋ kwé liŋí marŋ bá kwa Etáŋa díŋa kaɨ́ŋ âl Wʉ́o jáŋó nás kʉmé kwa kerŋa namá kawríŋê áláŋ Wʉ́oŋ belé sí kela kámíyal. 8Niná albá Wʉ́oŋ Domboriŋa Toya lé Rímeŋ eŋŋa Wʉ́o Kɨ́eŋ Ta̱bʉŋa na Kilmaŋa lé ulla piyá ná kɨ́eŋ Kʉ́ŋɨ́ lóó á lawe baa na Kɨ́eŋ Kɨ́ló ʉʉ kela á ame baa namaŋ Ettê dog bás in dálaŋ si kaɨ́ŋá.9Na Dawʉ́t namá in beléŋ Dɨ́eŋ Súbu saláŋ Kʉyɨr na Zargan eeŋ ná Tɨ́ɨ na kasáŋ Dɨ́tóŋ eeŋ ná Tʉgó ná káwúyíl 10Kaláŋ Kʉ́ŋɨ́ dɨkó ɨŋŋɨ ná Lóó âŋ ka̱gɨ́la baa ,Na kaláŋ kéréŋ kí Táríŋá Tokéŋa Raal Doŋgóré kéli.11Jârra kopoŋol síŋ liya námá in ɨ́ŋŋo Isirálíŋá sí alá tʉgʉl Dééŋ lá jásíŋo lé káyíe,Ái lelelá Ɨdɨ́ŋ ná Ʉ́dóŋá Jɨtɨŋa káwe Jopóŋó Járraŋa lés Tánnáŋa áláŋ dɨ́eŋ erre Kilmaŋa puká piyá . 12Abás kɨ́eŋ ka̱tɨ́ŋa Da̱ldɨŋ sís Borras patás soŋâs élle na bás Dɨ́eŋ Jopóŋós Járra sís Bora patás élle na yeeŋ Dorra patá nín síŋ kéla ila Tin lé abá Isɨrálíŋá dɨó kaɨŋi.13Ká na Jârra bɨŋa sí gîs írsiŋ Ɨdɨ́ŋ ná ká Jârráŋ Kʉréme aaŋ, Ká dúíŋ Wʉ́oŋ si Táríŋ írí Doŋgórés ɨndélíŋ . 14Na in si a̱igel áláŋ Dúíŋ Órréŋ kwa sí undí áláŋ si mat taga kilmâŋ pʉkɨŋ eeŋ áláŋ mat sii díŋas sís oppó.15Ɨdɨ́ŋ abá níŋ Yeeŋa sí Wʉ́o úríŋí Kʉldɨŋ nyét Da̱ldɨ́ŋ dɨó básíŋ nyét kí Wʉ́oŋ síŋ Súúleŋ kɨŋɨ na liya ai níŋ eeŋ abás Wʉ́o yee sís Tɨnna Ila bá tágiŋ in lóŋ in âl Wayi tólá Jaiŋ lé káɨ́ŋe. 16Abás da̱rɨ́s dɨwô díi sís teyá káwe kí ila dorá indálaŋ ila Da̱rɨ́ bá síŋ ny;et Teyá eeŋ na abás Wʉ́o sís Tawrá kawíe indálaŋ ila Da̱rɨ́ bá síŋ nyét teyá eeŋ17Abá Dáríŋ Zatʉ́níŋ Kelgaŋa díŋa dʉ́yɨ́ŋɨ ná bʉ́yɨ́e, Jɨ́ bá in jaluŋ niná Zatʉ́níŋ Hamílíŋ Delgáŋ ,Asá kéle nás Zatʉ́n Dáríŋ lés Tómeŋ si káwe ná kí kelga keerŋa Arrá Dɨ́ŋ lé Nímeŋ ɨndel 18Kelgeŋa Duiŋólá sí Doŋgóré asi jɨndel baa.Na abás Doŋdórés Jɨndel bá awʉ́ nás in jaluŋ asá Dɨ́ɨ́ŋ sís jányíti,Maraŋ ála Dɨɨ́ŋɨ nás Jɨ nyíti.19Maraŋ Jɨ́ áláŋ bá in juwa kelgaŋa ɨdɨ́ŋ dʉyɨ́ŋɨ áláŋ si ká Túmeŋ si eeŋ . 20In Belé see ii,Yeeŋ iláŋ dʉyíŋɨ ná bʉ́yɨ́ŋɨ asá see jáyɨ ás ka̱ɨŋɨ baa maraŋ Dɨ́ɨ́ŋ ná see jéél Dogóré asi jeŋba maraŋ awʉ́ ná gî Ka̱lɨtɨ̂. 21Wʉ́o Yawʉ́da sí ísteŋ ás piyá baa Ɨdɨ́ŋ ná yeeŋ kelgaŋa Sɨ́rge na walá dog Jɨ sí ísteŋ áí síŋ piyá baa22Awʉ́ ná awáyîŋ ʉʉ lé na Wʉ́oŋ A̱sɨŋ lé bâl jawríti Yé kila kwâŋ erre asân ni âl káyɨ́ŋɨ maraŋ ásáŋ dɨ́ɨ́ŋ ʉʉ awáyí eeŋ abás Jɨ́ jayɨ́ŋ ná jɨ́ dééŋ awálé Jáwʉ́ maraŋ abá dééŋ awáyí lé á jáwʉ́ baa bá gî kure.23Na abá Yeeŋ dɨ́éŋ see jáyɨŋ wa̱rɨŋ lés ás kʉ́yɨ́tɨ́ yâba bá síŋ dɨ́éŋ lóó Toyi lé Tómeŋ káwa lóó alá yeeŋ déle kaɨ́ŋí Ɨdɨ́ŋ ná síŋ Wʉ́o bá sí asi keer Taga Tómeŋ piyá . 24Ɨdɨ́ŋ ná abá gî Jɨ Zatʉ́níŋ Kurú Hamíl lé gî kándé na kéle ná gî Zatʉ́níŋ kurú lés Tómeŋ káwe na ʉʉ ila laiŋ Jaiŋ lé ákee baa na yeeŋ alá sɨ́rá ge ai náŋ asila gé na ai níŋ si Tómeŋ si ɨŋŋɨ alá dɨ́éŋ Dárí Zatʉ̂níŋ kurú ii asá Tómeŋ si aɨndel.25wʉ́oŋ urma kwa nyétíŋ írí ,Kúíŋ Bárŋa íne bʉ́tʉ́ŋ ʉʉŋ see kee ná ká weel ásáŋ baluŋ ɨdɨ́ŋ ná ila ʉʉ áá gî júndí baa ásáŋ bári bɨ́ ai saa riyá baŋ ,Na ila Isirálíŋ Ta̱bʉ́ŋ pʉtɨŋɨ an ila indálaŋ dééŋ lóo âŋ awʉ́ baa maraŋ báŋ déliŋ kee nama níŋ Járráŋ tin págó.26Na in bá yéi áláŋ si Isirálíŋá kéges kopoŋol,In ná alá Wʉ́oŋ Domboreŋa Toy ii lé Rímeŋ eŋa ,Jopó dʉŋo áláŋ Zoon kóró ná élla ná Yagʉ́bíŋ Atine ŋâ Ta̱gɨŋî wa̱rɨŋ nyét túga jáwí. 27Na ká kégeŋ síŋ Dúíŋ Sárta in sís kám,Abás ká kɨ́eŋ si Katɨ́ŋas ásó.28Ɨdɨ́ŋ ná Isirálíŋá Wʉ́oŋ belé tulê sí kawríŋî namá Wʉ́oŋ Gárima kɨŋɨ.Dɨ́eŋ ʉʉŋ bɨ́ Jârra ásáŋ lóó baŋ . 29Maraŋ Wʉ́oŋ Jáŋô ʉʉŋ yeeŋ sí kɨ́eŋ jáŋô ʉʉŋ Wʉ́o soŋá kóŋí.30Ɨdɨ́ŋ ná Wʉ́o kééŋ Dola kwa sí ájáwúlíŋ tiba na dog kila kwa sí á errel baa âl yé jáŋó,In ná asá bɨ́ Wʉ́o sí ba̱gɨ ábâ baa maraŋ na asá bɨ́ Wʉ́oŋ si urmas bomé. 31Indálaŋ dog Isirálíŋá Wʉ́o sí ba̱gɨ ákáwe baa na kíla Dorá tág bá yéi nás Wʉ́o sís urmas palí . 32Ɨdɨ́ŋ ná kwa nyét Wʉ́o sí bagɨ ákáwe ba na namá iláŋ ii ná yé yeeŋ sí in tɨyél inná Túmnáŋá.maraŋ yé nyétiŋ in sí ɨdɨ́ŋ piyá.33Wʉ́oŋ Bʉjé Wʉ́oŋ Ka̱wa̱jiŋ aiy appâ ii na dééŋ Rɨɨŋ an Jɨ́wɨŋ aiy kʉlgʉ́té gee,Kɨyé ásáŋ Taga kééŋ Járiŋâ arrá ráŋ kɨ yé áísáŋ kɨŋa kééŋ atɨ́níeŋâ arrá ráŋ , 34Kɨ yé asá Wʉ́oŋ Ta̱bʉ́ŋ adis looŋ, Kɨ yé áláŋ taga yee ʉʉŋ see ínní.35Kɨ yé áláŋ Taga ye sí a̱rrɨ ínní áláŋ naa yé jáwí . 36Ɨdɨ́ŋ ná bá Ótá bá kí dééŋ Dorá ɨŋŋɨ.Ótá nyét bá kí dééŋ Dorá kaɨŋ naŋ dééŋ kaɨŋɨ awʉ́ ná Galaŋ Wʉ́oŋ gee nama níŋ kaɨŋɨ Eyâ.

Chapter 12

1Ná naa Kúíŋ bǎrŋa ká kí Wʉ́oꞌŋ urumaꞌŋ dorá–ii, kɨ́eŋ sǔrŋa Wʉ́o–sí baní niná gobbó sállá ná teyyá–ii alá Wʉ́o–sí kilma sɨmmó pii in ba̱gɨ see kwaŋi áláŋ tawar bawí . 2Kɨ́eŋ sǔrŋa–sí ás bɨŋoba áláŋ in beŋ niná in da̱ldɨŋɨ kwa,Maraŋ ǎ̱w náis Wʉ́o kɨ́eŋ kilmaŋa jɨŋo ná kɨ́eŋ ta̱bʉŋ jɨŋo ás tog, ila áláŋ bá taga barri bɨges Wʉ́oꞌŋ ari kaa–ii iláŋ arraꞌŋ tʉllɨ́ŋ kilmaꞌŋ sɨmmɨ̂ŋ ná arrí kololí3Ná kí Wʉ́o;ŋ tʉllɨ́ŋ dorá ila ká iní ká dʉó bi dʉó–sí in kámiŋ áláŋ dɨɨ́ŋ suurꞌiŋ ʉʉ ila suŋŋáírí á jawrítíba ái lá Wʉ́o iní ála in loŋ áláŋ jawríti ná áláŋ dɨ́ɨ́ŋ suurꞌiŋ ʉʉ–lé dʉó ádi jaaŋ ná áláŋ suur–sí seejɨ̌a̱ꞌŋ temin írí jawríti ai lá Wʉ́o iní .4Niná asá kɨ́ kwa nyét sǔrŋa kaaŋ ná kí arɨ́ŋa suŋŋá kewe ná in a̱rɨ́ŋa nyét tááriŋa kerker–sí ka̱ɨŋ ná píe. 5In deloŋ dog barbar kɨ́ kwa suŋŋá kaaŋ maraŋ Jáásodʉŋo bá kwa nyét suur tog kaaŋ ná dʉó bi dʉó bá ila suurꞌiŋ a̱rɨ–ii .6Ná kɨ́ kwa nyét–sí dola kerker kaaŋ ai lá kí tʉllɨ̂ŋ dorá kaní ná ǎ̱w nás táárí áa, Naa á bái Wʉ́o kʉro iní sʉrreŋ kí seejɨ̌a̱ suŋŋá jirsiŋo in dála ai lá Wʉ́o iní. 7Ná bás dɨ́eŋ dolol kwa–sí táárí pii bás táárí jaa , Ná dɨ́eŋ kilaŋi ásáŋ kwa–sí gʉʉd jawlíti bás gʉʉd tullé jawlíti. 8Ná dɨ́eŋ dolol ila–ii ásáŋ kuro jaŋíti bás kí see janyíŋi , Ná bá dɨ́ɨ́ŋ ila–ii áláŋ kwa–sí janní bá kí kilmaꞌŋ pattɨŋ janí, Ná bá Wʉ́o–ii ta̱bʉŋ jawíꞌŋ kʉro iní ila táála–sí bá puttó jɨ̌a̱, Ná bá–ii dôl in lá kaní ásáŋ kwa–sí urmɨŋ jawíti bás kí urma jawlí.9Joiŋi inloŋ áláŋ suur bási. a̱rɨ ɨt–sí bawríŋi alá jɨttɨ́ ná a̱rɨ–sí puttóŋ baiŋ alá tullé–ii. 10Bɨ́ Jáásodʉŋoꞌŋ ka̱rɨjʉlokwa sǔrŋa–sí in boiŋi niná bǎrŋa ná sǔrŋa–sí ba̱gɨ ila–lé suŋŋá baní ǎl bɨ bóel áláŋ Bɨŋa kaní11táárí suŋŋá báa ásɨda á beŋba, Loŋpii–sís táárí kí zɨndɨ́eba ná kí kíeŋ kilmaŋas nyét báa. 12Bʉndí nái dɨ́eŋ jǎ̱go kereg kí kilmaꞌŋ sɨmmɨ̂ŋ tɨ̌a̱yel ná ǎ̱w kɨ́eŋ dɨróŋa–lé bɨrmel ná ǎ̱w nás kí tina nyét bʉ̌ʉmel. 13Ǎ̱w nás kɨ́eŋ lotá kí kɨ́eŋ bǎrŋa ná Jáásodʉŋoꞌŋ ka̱rɨjʉlokwa gé sarɨ́geŋ bʉ́ndel yeeŋ–sís kɨ́eŋ toŋa bɨtɨrɨŋɨt ába dorá kwǎ gé.14Wʉ́o–sí bɨɨlel ásáŋ kila kwa–sí bora patta piá ái la Bɨŋa–sí teltilíŋ káwe, Ee Ye–sí bɨlel ásáŋ yeeŋ–sí bora patta piá ná yeeŋ–sí náleŋ abáwba. 15Ná nái kí kila kwaŋ gí kilmaŋa sɨmmó ge, Ná dog kí kila kwaŋ bomola ǎl koome. 16Â̱w ná kwaŋ nyét tullé baŋ ná doggore as bʉndel maraŋ sí kí kila kwaŋ bɨrsɨ̂g alá dǔu ge. Ná kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé in á bâwritiba âl kwa–lé suŋŋá riya baaŋ.17Jɨ̂ttɨ–sí kí jɨ̂ttɨ á bawítiba. Báa–lé bá a̱rɨ ála baw áláŋ dʉó bi dʉó in lɨw ǎl tullé–ii . 18A̱rɨ ɨt–sí báa ǎl taga ɨndel , ná ǎ̱w nás kí kwa nyéttiŋ tullé baaŋ.19Ná kipéŋa suur á bá̱bʉŋba kondoŋa, Maraŋ kila Wʉ́o–sís bundí. Ɨdɨ̂ɨŋ in rimmeŋ eŋa," Kipéŋa ǎl kúíŋ ge , áláŋ Ká ábʉ Loŋpii in nálaŋ kwǎ". 20Maraŋ ába dɨ́ɨ́ŋ gárím durí bá a̱rɨ dig janí ná amí ná abá gal burí bás koro janí ná baa ná abá in–sí jaa baŋ yé utúꞌŋ kasa ta̱bʉŋ juilel. 21Bundí ba áláŋ jɨttɨ ka̱lɨ iní maraŋ jɨttɨ–sí kí tullé ka̱lɨ baní.

Chapter 13

1Dʉó bi dʉó ǎ̱w ná Ba̱rʉ́ꞌŋ kuro kwa–sí ba̱gɨ pii, ɨdɨ̌ɨŋ kuro kwa kerŋa á ka̱ɨŋba ǎl Wʉ́o jaa, ná kila alá ka̱ɨŋ bá kila gé ǎl Wʉ́o jaa . 2Na naa Dʉó abá kin kuro dʉoŋ–sí írel ǎl Wʉ́o jaa na in kwa básíŋ sǔrŋa jansá kélal .3Ɨdɨ̌ɨŋ ná kuro kwa–sí innálaŋba áláŋ kila kwa ka̱lɨ kawe ǎl ʉ́tóŋa tulléŋá káwe, Maraŋ in loŋ áláŋ kila kwa ka̱lɨ káwe ǎl ʉ́tóŋá jɨ́ɨtɨŋa káwe. jɨ́ jóela áláŋ ka̱lɨ ájwaba alá kuro dʉoŋ–ii ? bá a̱rɨ̌t jaa alá tullé–ii ná Yé bísíŋ mujé piá. 4ɨdɨ̌ɨŋ ná kuro dʉoŋ Wʉ́oꞌŋ táárí dʉoŋi áláŋ gîs ʉ́tóŋa tulléŋá piá. Maraŋ abá ʉ́tóŋa jɨ́ɨtɨŋa jaa bá yee ka̱lɨ yá ɨdɨ̌ɨŋ kuro ila áláŋ gí taltíliŋ seeŋa gé. Yé Wʉ́oꞌŋ táárí dʉoŋi ná ila dʉó–sí tatílíŋ pii ásáŋ in páálí Wʉ́o kilma ai–ii tokké ila kwaŋ írí ǎl ʉ́tóŋa jɨ̂tɨŋá káwe. 5Ná ʉʉꞌŋ ǎ̱w Wʉ́o–sí ba̱gɨ jaa iláŋ áláŋ gé Wʉ́oꞌŋ kilmaꞌŋ tɨkkɨŋ á bʉlóba.6Namá iláiŋ ʉʉꞌŋ ná Bɨ́ tɨgɨnɨeŋa baw rítí. Ná kuro kwa Wʉ́o–sí táárí káwe ná dɨ́eŋ áláŋ in a̱rɨꞌŋ oro káwé. 7kila kɨ́wó–sí nyét baa asá béyá ná kɨ́eŋ dɨgɨnɨeŋa–sí nyét baa. Ná óttáꞌŋ dɨgɨnɨeŋa–sí nyét baa ǎl in loŋ áláŋ baa kila kwa–sí ba̱gɨ baa ǎl in loŋ áláŋ baa ná kila kwa–sí ba̱gɨ bawlí ǎl in loŋ ásáŋ bawlí .8Kwa–lé kɨwó ás bélba Maraŋ sǔrŋa boiŋi. Ɨdɨ̌ɨŋ ná dʉó ǎl kwa–sí kóel bá ʉ́tóŋa nyét ila–sí ba̱gɨ piá ǎl dáálí kóel. 9Ná dáálí in beléŋ ájɨ́lɨŋ á jaaba ná Dʉó á jawba ka̱mɨ́ŋ á jaaba, Kilmá kurá ái eŋba na dorá keer kee ná kawe bá dɨ́ɨ́ŋ da̱kkɨ́–sí in jóiŋi niná dɨ́ɨ́ŋ suur–sí. 10Joiŋi dɨ́ɨ́ŋ da̱kkɨ́–sí a̱rɨ́ asá piiba ɨdɨ̂ɨŋ ná joiŋi dáálíŋ ta̱bʉŋ jʉ̂ʉmɨ.11Ná áláŋ in sí baw ɨdɨ̂ɨŋ ná bɨ́ ása baloŋ tin ǎl paaago ásáŋ sógá bá̱lɨ́ŋóla ɨdɨ̂ɨŋ ná sog ǎl paago ásáŋ kɨ́ kópóŋo da̱kkɨ–sí piá, nás ila–lé suŋŋá da̱kkɨ ála Kɨ́ dábʉ see kéyé. 12Ná luul ka̱kkɨ–sí piá ásáŋ agéŋí ná too da̱kkɨ–sí piá, Naa ʉʉŋ áa áláŋ lóó dɨkkó tááríŋa–lé kárá kawŋí ná lóó teyyáꞌŋ ba̱rɨŋa kabuŋ .13Â̱w ná ʉ́tóŋá–sí terere káa niná kwa ǎl lóó tog ka̱ɨŋ, Ná na̱mɨ́eŋaꞌŋ subuŋa ná koroꞌŋ jâm suŋŋá ila–sí kundíŋ ná mʉsɨnɨ́ŋ ná pajara–sí kundí ná gulda ná kilmaꞌŋ kukkɨ́ŋ–sí kundí . 14Maraŋ Loŋpii Jáásodʉŋoꞌŋ kíŋí.ná ta̱bʉŋ in á bawrítiba suurꞌíŋ kilmaŋaꞌŋ teleŋ–sí aisíŋ piis baa.

Chapter 14

1Ila Dʉó–sí bɨtɨ́re ǎl seejɨ̌a̱–lé nyóŋké–ii, Ná kɨ́eŋ beléŋa suur á íríŋíyalba . 2Dʉó díg gíŋ seejɨ̌a̱ jundí na a̱rɨ bi a̱rɨ aam, Maraŋ dʉó keer ǎl dééŋ seejɨ̌a̱ nyóŋke–ii bá dellíŋ daiŋa aam.3Dʉó ǎl a̱rɨ bi a̱rɨ amm nʉŋɨ as jábba ná dʉó ǎl a̱rɨ bi a̱rɨ–sí á amba dog nʉŋɨ as jábba. Na dʉó ǎl a̱rɨ bi a̱rɨ–sí aam ila dʉó as betba ǎl a̱rɨ bi a̱rɨ–sí á âmba ɨdɨ̂ɨŋ nás yé–si Wʉ́o dɨna. 4Jɨ́ kii jaŋ namaŋ–sí dʉó keerꞌíŋ tááríŋá dʉoŋ–sí jandel, dééŋ sɨɨtɨ ásáŋ arrí ila táárídʉoŋ a̱rɨ tullé–ii ná pii wala jɨɨtɨ? Ná Loŋpiiꞌŋ táárídʉoŋ bâŋ táárí tullé piá ilâiŋ nás Loŋpii ye–sí nyítti áláŋ táárí tullé piá.5Dʉó díg sog dig–sí bára–lé suŋŋá tagɨ̂t dɨyal ná Dʉó keer ná sog bi sog arrá dɨyal, Dʉó bi dʉó bá ǎ̱w nás dééŋ ta̱bʉꞌŋ jurú tarasíŋ jɨgé. 6Dʉó ila ǎl soog dig–sí suŋŋá ta̱gɨ̂t dɨyal Jɨ́ bá Loŋpiiꞌŋ dɨyal, Ná ila dʉó ǎl na̱mɨ́e bá dog Loŋpiiꞌŋ ʉʉꞌŋ aam iliâŋ nás yé Wʉ́o–sí assó beléŋ. Ná ila Dʉó ǎl na̱mɨ́eꞌŋ jisira pii bá Loŋpiiꞌŋ ʉʉꞌŋ pii, Ná Yé dog–sí Wʉ́o–sí assó beléŋ.7Iláŋ ná Dʉó á keba ná dééŋ suurꞌíŋ ʉʉꞌŋ kee wala dʉó ákeba ǎl dééŋ suurꞌ íŋ wa̱itél . 8Abá kaŋi ila bás Loŋpii–sí nás kaŋi ná abá kusa bás Loŋpii–sí nás kusa . 9Namá in loŋ abá sálláŋa wala kusa bás Loŋpiiꞌŋ kaaŋ inní Jáásodʉoŋ naŋ–sí sálla eŋa áláŋ sálláŋa ná waitolaŋ Loŋpii arra.10Naná Jɨ́ ǎl dellíŋ da̱ɨŋa jaam kaaŋi nás dɨ́eŋ bára–sí jandel? ɨdɨ̂ɨŋ kwa nyét Wʉ́oꞌŋ kʉtɨ́ŋ jansá kerel . 11Ɨdɨ̂ɨŋ ná Wʉ́oꞌŋ in rimmeŋ eŋa , "Loŋpii in beléŋ ká kí seeꞌŋ see inná ǎl ká sallá kaaŋ dʉó bi dʉó bá gísíŋ kí kurŋá ta̱bʉŋ ooŋ ná dʉó bi dʉó bâŋ see tɨ̌ɨ ǎl ká Loŋpii kaaŋ.12Ila dáíŋ dɨó dʉó bi dʉó básáŋ Wʉ́o kilalótáꞌŋ aldí piá ǎl yé dééŋ jaiŋ–lé piá. 13Ná â̱w nás sǔrŋá–sí ás jandelba, Maraŋ bá ǎ̱w ná a̱rɨ tog bir as káríbá áláŋ á undíba ná Jáásodʉoŋiꞌŋ ka̱rɨ́ jʉlódʉoŋ keer–sí á kundíba áláŋ ka̱tɨ́eŋa piá14Ká káloŋ–sí naŋ–si Loŋpii Jáásodʉŋo–lé in ká̱bɨ́tɨ a̱rɨ ála á keba ná kí dééŋ dorol rúbba–ii maraŋ bá dʉó dig a̱rɨ dig–sí in tɨ̌yal ǎl rubba dee–lé bá rubba–ii . 15Bá dɨ́eŋ bára–sí ila a̱rɨ ǎl jɨ́ jaam ye–sí kilmá sondorôŋ piá lia ǎl a̱rɨ ǎl jɨ́ jaw joiŋi–lé ála aiiba . ila na̱mɨe ǎl jɨ́ á junbíba áláŋ ila dʉó–sí jɨttɨ piá ǎl Jáásodʉŋo–lé kee. ná Jáásodʉŋo dééŋ ʉʉŋ waí16Á jundíba a̱rɨ alá Jɨ́ dɨ́ɨ́ŋ ta̱bʉꞌŋ jawríti ásáŋ kona jɨttɨŋ kannía. 17Ɨdɨ̂ɨŋ ná Wʉ́oꞌŋ kuriŋ jâm ná jabaŋ aiiba, maraŋ ʉ́tóŋa kiláŋ alá ta̱gɨ́ gé niná wa̱rɨ̂g ná áápeŋ ná kilmáꞌŋ sɨmmɨ́ŋ alá kʉo teyyáŋa iníya .18Iliáŋ abás dʉó Jáásodʉŋo kí in dorá táárí pii bá Wʉ́o–sí kilma sɨmmó pii naŋ–sí kwa yé–si kɨ́néli. 19Ná â̱w ná kí kuro a̱rɨ ɨt–sí áa aisa Wʉ́o–lé péégel ná kása dáíŋ dɨó dʉó bi dʉó nyittí nás dééŋ seejɨ̌a̱ kakkɨré pii.20Na̱mɨeꞌŋ ʉʉŋ Wʉ́oꞌŋ táárí–si jɨttɨ á jaaba.Lótá nyét teyyé gé maraŋ koroŋi áláŋ dɨ́eŋ na̱mɨe ʉʉ'ŋ dʉó–sí jundí ná ka̱tɨeŋa–lé poy. 21A̱rɨ tullé áláŋ jaa bá ila–ii áláŋ Mɨmon ná koróꞌŋ jáam–lé tuga jawŋi, wala a̱rɨꞌŋ keerꞌ íŋ jalé ǎl seejɨ̌a̱ dʉŋo keer–sí jundí áláŋ ka̱tɨ́eŋa–lé poy .22Naná puttâ–ii jɨ̌a̱ a̱rɨ bi a̱rɨ ǎl jɨ́ seejel dɨ́ɨ́ŋ tasa kí Wʉ́oꞌŋ. Dʉó asá bora patta káwe dʉó ɨt asá in á tímelba ǎl janɨyáni alá ila ɨrɨ pii alá yé seetɨ̌yal alá see. 23Maraŋ ábas dʉó a̱rɨ gíla pii alá yé aam Wʉ́o baŋ yé ja̱nɨ írí jábɨ ila a̱rɨꞌŋ ǎl yé aam ɨdɨ̂ɨŋ ná dééŋ táárí kí seejɨ̌a̱ ás tɨyelba ná a̱rɨ bi a̱rɨ nás kí seejɨ̌a̱ á tɨyélba bá ka̱tɨ́eŋa–lé

Chapter 15

1Kɨ́ ila seejɨ̌a̱–lé ka̱kkɨ́re kaaŋ in loŋ áláŋ ila kwa–sí ála seejɨ̌a̱–lé nyóŋke gé áláŋ sí kányíŋti ná kɨ́eŋ nyʉ́kɨ́ŋá–sí kɨrrmel ná áláŋ dellíŋ áiiba áláŋ káíŋ kilmaŋa–sí áiiba. 2Namaŋ ǎ̱w ná kwa nyét káíŋ ámpára seejɨ̌a̱kwa–sí kilmaŋa sɨmmó káa ná dɨ́e–lé tullé–ii áláŋ yeeŋ–sí seejɨ̌a̱–lé ka̱kkɨ́re piá3Ɨdɨ̂ɨŋ ná Jáásodʉŋo dog dééŋ suur–sí kilma sɨmmó á piába, Namaŋ innálŋ Domoboreŋa toya–lé in rimmeŋ ɨŋɨ, ŋanyíŋa ai lá jɨɨ ká̱nyɨ́ŋol bá dúíŋ irí poya. 4Ɨdɨ̂ɨŋ ná a̱rɨ bi a̱rɨ alá Wʉ́oꞌŋ Toya–lé rimmeŋ bá in rimmeŋ ássíŋ yeeŋ gʉʉd pááli ná jɨrrmoŋ dorá ná kí kuro'ŋ janyíŋi ilâiŋ dorá Wʉ́oꞌŋ domoboreŋa toyya iní ai lá ja̱ɨgo iní.5Kaí aláŋ Wʉ́o in jɨrrmo ná kuroꞌŋ janyi áláŋ suur asi tôg baiŋ in dalá ála Jáásodʉŋoꞌŋ mitili–sí ka̱rɨ́ bʉlʉ́ . 6Ná ásáŋ Bɨ́ kí kilma ná ʉto tog dáíŋ Loŋpii Jáásodʉŋoꞌŋ Wʉ́o–sí muje baa . 7Jáásodʉŋo Yahʉ́da ná Járaꞌŋ ja̱ɨgo, Ná na sǔrŋas bɨtɨrɨŋtɨ niná aisába Bɨŋa–sí Jáásodʉŋo dɨre ásáŋ Wʉ́o–sí galaŋa béla .8Ɨdɨ̂ɨŋ nás ká Bɨŋa–sí in kámiŋ Jáásodʉŋo kwaŋ táárí dʉŋo ǎl kande ásáŋ in pááli Wʉ́o ǎl seejɨ̌a̱–ii ásáŋ bá in jabɨ jasíŋa ǎl alá kɨ́eŋ Wʉoŋa–sí kanniyeǎl seeŋa ge . 9Na ásáŋ mat Jara Wʉ́o–si dééŋ urmaŋ ʉʉꞌŋ mujé káwe, Niná alá Wʉoꞌŋ toyya–lé rimmeŋ eŋa ká aisíŋ muje kaa jaraꞌŋ dɨó ká aisíŋ la̱lɨlaŋa nás kɨ́ɨ́ŋkona–sí mujé áa .10Na dog in beléŋ Bɨ́ jara kí Wʉ́oꞌŋ kwaŋ kilmaŋa gí arra sɨmmó ɨŋɨ. 11Ná dog in beléŋ bɨ́ jara nyét Loŋpii–sís mujé báa ná lɨlaŋa gîs báa áilaŋ kilmaŋa arra sɨmmó ɨŋɨ.12Ná dog Izaiya in beléŋ Jesaꞌŋ atine áláŋ loŋóla ná Yé áláŋ ná jaraꞌŋ Kuri eeŋ, ná Jara áláŋ dɨ́eŋ ja̱gó dééŋ írí aye.13Aii síŋ Wʉ́o asá ja̱gó dee–lé tǎ̱yal bɨŋa–sí kí kilmaꞌŋ sɨmmɨŋ suŋŋá ná áápeŋ piis piá dɨ́eŋ seejǎ̱ɨ ʉʉꞌŋ asá dee–lé baiŋ ná ásáŋ kí kʉo Teyyáŋa kuro Ja̱go síríjiŋ beeŋ14Kúíŋ bǎrŋa! "Ká kí dúíŋ dorol suur–sis dɨeŋ ere in ɨ̂ge Kɨ́eŋ korola asá kí tulléŋa piis beŋa kɨ́wɨ́–sí nyét báiŋ Bɨ́ kuro ɨt sí baiŋ ásáŋ sǔrŋa–sí gʉʉd bawlí.15Maraŋ Ká in domoŋ–lé ila a̱rɨꞌŋ ʉʉŋ suŋŋá wa̱rɨ̂g eŋa ai álaŋ bɨ́ŋa ʉ́gó,Ká ila tʉllɨ́ŋ ʉʉꞌŋ eŋa ná wa̱rɨ̂g tereb eŋa ila ká Wʉ́o íní . 16Alá Jáásodʉŋo táárídʉŋo jawe áláŋ Jara dʉŋo táárí aa Ká táárí in kaw in pǎ̱gɨ asá kwa–sí belé tullé risiŋ ila alá Wʉ́o–lé áláŋ mat Jara ila gobbo asá Wʉ́o tɨnel ila asá kʉo Teyyá ɨrel.17Naná Jáásodʉŋo–lé síbbe aiŋi ásáŋ dúíŋ Wʉ́oꞌŋ táárí–lé doŋgóré ɨndélíŋ. 18Ká á níba áláŋ a̱rɨ tog dog irsiŋo iláiŋ paál ǎl dúíŋ Jáásodʉŋo kí dúíŋ dorá piá ila alá jundí áláŋ Jara ná Wʉ́o–sí ba̱gɨ káwe. 19Jáásodʉŋo in ʉʉ kí beléŋa ná tááríŋa ná kí ósoma kuroꞌŋ ná ʉ́tóŋa pirjeŋa ná Wʉ́oꞌŋ kʉoꞌŋ dorá piá. Main Jʉrʉsalm namaŋ in joo ná ila ruôŋ jaago Ká Jáásodʉŋoꞌŋ belé tullé–lé tawar tárásíŋ–sí aa20Namá yé–ii ná ká dúíŋ ǎréle in áa ásáŋ kwa–sí belé tullé kawli lóó ɨt asá kwa Jáásodʉŋo ás ka̱lɨŋba áláŋ dʉó keerꞌ íŋ ebédeꞌŋ írí á kʉtʉ́móba. 21Maraŋ niná ǎl Wʉ́oꞌŋ domoboreŋa toya–lé rimmeŋ eŋa kwa ása dééŋꞌ íŋ á aaŋeba áláŋ ka̱gɨ́la na kwa alá kelámmíeba áláŋ dééŋ arra kʉrʉl.22Namá iníŋi ná asíŋa suŋŋá otóyŋo áláŋ dɨ́e–lé êl. 23Maraŋ naa asá Ká in Á̱kʉroŋa kúíŋ tááríŋa ila nyéttiŋ ágé ná main kí Ayéŋa suŋŋá wóeli áláŋ dɨ́e–lé oo.24Ká in sí áríti áláŋ innaŋ asá kí dɨ́eŋ A̱kʉroꞌŋ dɨó andel áláŋ Sipanía oo Ká in si a̱ɨgel áláŋ gí bɨŋa a̱gɨl ná aisíŋ Bɨ́ bányíŋi ná kila oo iláiŋ aisíŋ dɨ́eŋ rápɨŋɨ kí tin ittírig kilma sɨmmó piá. 25Maraŋ ká ná Jʉrʉsalm aní ásáŋ Wʉ́oꞌŋ kwa alá hila ka̱ɨŋ janyíŋi él.26Ɨdɨ̂ɨŋ ná Ma̱sɨg kwa alá Masadónia ná Akáya ka̱ɨŋ bat–sí surrmá–ii áláŋ kwa pugurana Wʉ́oꞌŋ kwaŋ dɨó–sí kányíŋa ǎl Jʉrʉsalm ka̱ɨŋ Yeeŋ–sí kilma sɨmmó kéŋá áláŋ ila ʉʉ–sí káwe . 27Ná kí see'ŋ see ila dɨ́eŋ táala á ásáŋ kwa–sí kányíŋial, iláiŋ abá Jara kéle kíeŋ Wʉ́oꞌŋ kʉoꞌŋ bora patta–sí arra sarɨga ge, Ná bá in loŋ dog ásáŋ Wʉ́oꞌŋ kwa–sí kí lótá kányíŋíal28Abás in táárí–sí áge ná kwa–sí in suŋgóŋa nyét dóŋa aá ila asá yeeŋ–sí ka̱rʉl, alá dorá ná Sipániya ánní áláŋ dɨ́e–lé ányó nái ka̱gɨl . 29Ná abá dɨ́e–lé yɨyo baŋ Jáásodʉŋoꞌŋ bora patta komolmol kʉ̂mbo .30Bârŋa ká ɨgɨ́tɨ́ŋɨ kí dáíŋ Loŋpii Jáásodʉŋoꞌŋ dorá ná joniŋi dorá iláiŋ ai lá kʉo Teyyaŋa innía ásáŋ dui–lé ba̱nyɨŋɨ dáíŋ Loŋpii–sí kʉ̌ʉm ná Ká–si gîs bʉ̌ʉm . 31Bʉ̌ʉm gís áláŋ gí Jʉdɨyaꞌŋ seejɨ̌a̱ wa̱rɨ̂g kwa–lé eréŋa á bʉ́lalba ásáŋ Wʉ́oꞌŋ kwa ila alá Jʉrʉsalm ka̱ɨŋ dúíŋ Wʉ́oꞌŋ táárí–si kɨ́nal . 32Ná áláŋ Ká mat kí Wʉ́oꞌŋ áre dɨ́e–lé kí kilmaꞌŋ sɨmmɨ̂ŋ oo nái kí Bɨŋa á̱á̱pɨŋ kuro arra ereŋol.33Aláŋ á̱á̱pɨŋɨ Wʉ́o kíe kwa nyét baŋ. Eeyá

Chapter 16

1Ká, bɨŋa dáíŋ Nɨw pobeꞌŋ alá Kansʉrɨya Ma̱sɨg–lé Sanʉnduri. 2Ká ɨlégí áláŋ sí Loŋpii bɨtɨ́ré niná ǎl ba̱gɨŋ Wʉ́oꞌŋ kwa–lé ná banyí gís janyi ɨt ǎl yé dee–lé koiŋi, ɨdɨ̂ɨŋ ná Yé kwa suŋŋá–lé janyíŋi namaŋ dúi–lé .3Peresel–sí na Awela–sis doŋá baní kúíŋ âmpara táárikwa asá Jáásodʉŋo–sí táárí káwe. 4Yeeŋ kɨ́eŋ kuíŋa waí–les kásáreŋés dúíŋ ʉʉꞌŋ Ká aŋ nás yeeŋ–sí assó assó kámiŋ, maraŋ Jaraꞌŋ Ma̱sɨg nyéttiŋ yeeŋ–sís assó assó kámiŋa . 5Peresla ná Akoloꞌŋ tóŋ gîs kila Ma̱sɨ̂gꞌ íŋ kwa–sís doŋá baní ná dúíŋ kondo Epántós–sís dóŋa baní ǎl Asíyaꞌŋ kwaŋ dɨó nyét Jáásodʉŋo wara seetɨ̌o.6Moo–sí gîs doŋá baní aisá Bɨŋa–sí táárí tokké la piá. 7Kúíŋ alá Andoroníkás ná Jʉníyas–sí gîs doŋá baní alá kíe arra Tumná káŋa. Ná kʉréemaŋaꞌŋ tasa–lé kwa nyét –sí kalŋa, Ná yeeŋ Jáásodʉŋoꞌŋ ka̱rɨjʉlokwǎ dúíŋ waar a̱ɨŋ. 8Âmpiliyat–sís doŋá baní Dʉó ǎl ye–sí Loŋpii–lé wóel.9Urbana–sí doŋá dáíŋ âmpara táárídʉŋo Jáásodʉŋo–é, ná dog Sɨtakos–sís doŋá baní. 10Appílos–sís doŋá baní Dʉó ǎl dééŋ jonŋi dééŋ arra kuro Jáásodʉŋo–lé. Kila kwa–sí gîs doŋá baní alá Irsobulusꞌíŋ toŋ ka̱ɨŋ. 11Dúíŋ aála Hɨradus–sí gîs baní ná Jáásodʉŋoꞌŋ ka̱rɨjʉlokwa–sí ǎl Nirkosꞌíŋ toŋꞌiŋ kwa gé Loŋpii–lé.12Tirpolana ná Tirplas–sí doŋá baní kwa asá Loŋpii–sí táárí tokké káwe ná dog gîs Pirisis kondo–sís doŋá baní Dʉó asá Loŋpii–sí táárí tokké saw piá. 13Robos–sís doŋá baní dʉó ǎl Loŋpii jáŋó áláŋ dellíŋ dééŋi ná dáíŋ Íya–sís doŋá baní, dééŋ Íya ká dog ais in kera niná dúíŋ Íya. 14Asínatakas ná Pilegon ná Harminos ná Patarobas ná Hermas doŋá baní ná Jáásodʉŋoꞌŋ ka̱rɨjʉlokwa ǎl kíeŋ ka̱ɨŋ.15Pílólogas ná Julías ná Nirsas ná Dééŋ Nɨw–sís ná Olympas–sís doŋá na baní ná Wʉ́oꞌŋ kwa nyét ǎl kíeŋ arra ka̱ɨŋ. 16Sǔrŋa–sí kí kilmaꞌŋ Tʉyyɨꞌŋ doŋá baní Jáásodʉŋoꞌŋ Ma̱sɨ̂g kwa nyét bɨŋa doŋá kanía .1718Ká bɨŋa gí ɨgɨ́tɨ kúíŋ bǎrŋan ásáŋ kila kwa–sí nɨŋɨ benel alá kwa–sí ʉndɨ ná kaŋgáríŋa, ná kwa–sí kʉganá seejǎ̱ɨ–lé kúreli námái Bɨŋa–sí kʉndíe nás kila ǎ̱wsa–sí konsa berel ása bɨwɨ. dɨ́e–le ka̱rɨ́ŋa belo. 18 Ɨdɨ̂ɨŋ ná kwa kila tááríŋa kinníŋ káwe dééŋ Loŋpii–sí táárí ás káweba . Maraŋ bá kɨ́eŋ kɨdoŋaꞌŋ oro káwe ná kí jirsiŋo sɨmmó kwa pattaŋa–sí ta̱bʉŋa kámíe.19Dʉó bi dʉó dɨ́eŋ ba̱gɨ́ŋ kelámí ná Ká bat gí dɨ́eŋ írí kilma saa sɨmmô, Maraŋ ká bɨŋa gí wóel áláŋ a̱rɨ tullé ere riya beeŋ ná ɨttɨŋ kʉdɨŋa pattaŋa beeŋ . 20Ná áápiŋ Wʉ́o baŋkɨ́eŋ dǔu árit appâ koní ná dáíŋ Loŋpii Jáásodʉŋoꞌŋ tʉllɨ́ŋ ná kíeŋ báŋi21Ná Timos dúíŋ ǎmpara dog gí bɨŋa doŋá inní , Kúíŋ ála Josos ná Lokás ná Sosopara dog gí Bɨŋa doŋá kannía. 22Ká Tertos asá Pául–sí domoŋ rim–lé káw riti Loŋpii–lé gí doŋá kanní .23Dúíŋ jɨtɨredʉŋo Gayas dʉó alá Ma̱sɨ̂g kwa nyét dééŋ toŋ kɨ́sɨŋa dog gí doŋá íní. 24Ná Erestas dʉó deemꞌ íŋ gʉbʉl tɨ̌a̱yel ná Jartas dog gí doŋá kaniya.25Yé taga gí jundí ná dɨ́eŋ seejɨ̌a̱–lé puttó berel kí kila belé tulléꞌŋ dorá ǎl ká Jáásodʉŋoꞌŋ írsiŋ ná kí tawar jawíŋ dorá asá waar kí ayeŋa suŋŋá jʉlɨŋa . 26Ná babára nás ila bʉtʉ see kwaŋ–sí tawar káwíye kí domoŋkwaŋ rimmeŋ dorá ná kí Wʉ́o lʉʉtꞌiŋ nurguꞌŋ dorá kundíe ná Ba̱rʉ́ŋa nyét kɨwɨ áláŋ kwa nyét see kiel ná ba̱gɨ káwa.27Â̱w ila Wʉ́o dellíŋ ǎl dééŋ díttin riya–ii galaŋa kí Jáásodʉŋoꞌŋ dorá kééŋ gé namaŋ nîŋ kee Eeye

1 Timothy

Chapter 1

12Ká Pául alá Jáásodʉŋo Ísaꞌŋ kʉréme aŋ kí Wʉ́o dáíŋJopódʉŋoꞌŋ núrgúꞌŋ dorá na kí Jáásodʉŋo Ísaꞌŋ núgúꞌŋ dorá alá dáíŋ já̱ɨ́go–ii, in domoŋ. 2 Jɨ́ sí–ii Timos dúíŋ Kwě seedʉŋo seejǎ̱ɨ–lé náis rimmeŋ aw. Kaílâŋ tʉllɨŋ na ʉrmɨŋ na a̱a̱pɨŋ kanía alá Wʉ́o Báa na Jáásodʉŋo Ísa dáíŋ Loŋpii–lé ʉ́ndʉla.3Ká kʉrro gí aní áláŋ Ipisa já̱w iladɨo alá Ká Masidónia annɨ́eŋi, áláŋ kwa dǐi–sí ka̱lɨ janí kwa–ssí seejâ̱ɨŋa korroŋa ás kúlŋítíaba. 4Na áláŋ yeeŋa ka̱lɨ janí ná tin kila aldíŋa asá seeŋa á geba na kɨ́eŋ wʉ́oŋaꞌŋ konaꞌŋ tʉrʉrʉŋa–lé addeŋ á kaweba . kila asá guldaŋa jʉ́rʉsa já̱gɨ́tɨ́a kí ɨt áláŋ wʉ́oꞌŋ jopóꞌŋ járri–lé tin áddeŋ kawe alá kí seejǎ̱ɨꞌŋ dorá ɨ́ndélíŋ.5Ná in ka̱lɨjaníꞌŋ aji bá ilâíŋ–ii ásáŋ kwa joiŋí ka̱ɨŋ, joiŋí ǎl kilmá ser na kilmáꞌŋ tɨyyɨŋ tullê na seejǎ̱ɨ ser–lé ʉ́ndʉl. 6Kwa dǐi kin gʉʉda–lé ka̱rɨŋa kɨllʉl ná ta̱bʉŋa beléŋá jʉ́rʉsaꞌŋ eré kawíe . 7Yeeŋ kǒeli áláŋ Mûsaꞌŋ dáálíꞌŋ gʉʉdpáálíŋá ge, maraŋ ás kalŋaba kaáŋ–ii ná kírsiŋa wala gal kaa ʉ́ióŋá ge ǎl yeeŋ dééŋꞌíŋ kí kilmáꞌŋ palaŋ kírsiŋa. 8Kɨ́ in–sí kaluŋ Dáálí âl tullé–ii abás dʉó yee táárí tullé pii .9Na kɨ́ illa Dáálí–sí kaluŋ–si, ye–sí kwa wǎ̱rɨgaꞌŋ ʉʉ́ŋ á–iiba ná kayé, maraŋ Dáálí–sí kwa kila–sís káyé ǎl yee ba̱gɨ á kaweba inná : konsajaarîŋkwǎ na wʉ́owa̱rɨkwǎ namaŋ ka̱tíeŋakwǎ na kwa ǎl–si kilmaŋa teyyáŋa á ka̱ɨŋba namaŋ asá seejǎ̱ɨ á ka̱ɨŋba, na kwa kila ǎl kɨ́eŋ âbbaŋa wala gal Íyaŋa–sí kɨrrɨwe namaŋ asá kwa ǎl kuíŋájǎ̱ɨkwǎ ge, 10na a̱jlɨkwǎ–sí namaŋ suuríŋjuŋúkwǎ , na kwa ǎl koyaꞌŋ ja̱bɨ́jarâŋkwǎ ge na pɨékwǎ na zʉʉrkwǎ namaŋ a̱rɨ bi a̱rɨ asá kí seejǎ̱ɨ tullê waddaŋa gé. 11Illa seejǎ̱ɨ tullê asá kí in Belétullê áámíŋá aíla kaa Wʉ́o galaŋâŋ íní Wʉ́o ǎl mʉjjéꞌŋ–ii.12Jáásodʉŋo Îsa dáíŋ Loŋpii–sís assó assó ámiŋ, aíla kaa kʉrro íní, Ilâíŋ nái Yé kaa seejǎ̱ɨdʉŋo jasa, namái jááŋó ásáŋ dééŋ táárí áa. 13Wʉ́o in ʉʉ–sí piá ná Ká dog waar alá Jáásodʉŋoꞌŋ ka̱rɨjʉ́lodʉŋo á eŋaba ŋanyiŋdʉŋo na táltíleŋjáadʉŋo na kalbatdʉŋo aáŋá . Maraŋ yé kaa ʉrmɨŋ gîs paalí ɨdɨ̂ɨŋ ná ká táárí kí ɨllɨŋ na seeja̱ɨŋwa̱rɨŋ awa . 14Kaa dáíŋ Loŋpiiꞌŋ tʉllɨŋ suŋŋâ gí írí bʉ́ŋí, kí seejǎ̱ɨŋ na joiŋíꞌŋ dora kila ǎl Jáásodʉŋo Ísa–lé ka̱ɨŋ.15In belé seekʉŋo–ii naŋ nyéttiŋ jɨɨnꞌŋ–ii illa alá Jáásodʉŋo Ísa da̱ldɨŋ –lé éla ásáŋ ka̱tɨ́eŋakwǎ–sí jópó. Ká namá jɨttɨŋaꞌŋ jɨttɨ aŋ. 16Maraŋ inꞌíŋ ]ʉ́ŋ kéŋá náis kaa urma káwlíe, áísáŋ kaa alá ka̱tɨ́eŋakwǎꞌŋ jɨttɨŋaꞌŋ jɨttɨ aáŋa, Jáásodʉŋo Ísa jɨrmó komolmol paalí ásáŋ kila kwa–sí mitíl eeŋ alá kannía áláŋ see kěya na jaiŋ lʉʉt–sí kooomía . 17Na in Abakuri lʉʉt alá páásíŋba, na alá á lóŋítíba, bá délliŋ Wʉ́o–ii ǎw ná ba̱gɨ na galaŋa kééŋ ge namaŋ n'ŋ ka̱ɨŋ báŋ ka̱ɨŋ Ee yáa.18Timos, dúíŋ kwě, Ká in ǎwsa gí anní asá kí in dʉmʉŋɨŋ áámíŋ ǎl dɨ́ɨ́ŋꞌíŋ míŋ tóóríg aáŋé, na naa alá kin domoŋa ka̱rɨ jʉlʉ gʉʉdpáálíŋá pɨékwǎ–sí níŋ kí kilmáꞌŋ pʉttɨŋ jééro. 19Na áláŋ in ʉʉ–sí jáa, jǒel ásáŋ seejǎ̱ɨꞌŋ na kilmáꞌŋ tɨyyɨŋ tullê–lé pʉ́ttôn jʉ́ɨ, alá kwa dǐi kawríŋíe namá dɨ́eŋ seejǎ̱ɨꞌŋ jáásíŋo–lé mííneŋ kɨŋɨ . 20Kila kwaꞌŋ dɨ́o Himinus na A̱lɨzandar gé ǎl ká Jáíseŋ áa ná Sitan–sí dóŋa aá, na ásáŋ in paali áláŋ Wʉ́oꞌŋ ŋanyiŋ–sí kase.

Chapter 2

1Ká kʉrro gi anni ótá nyéttiŋꞌíŋ waar áláŋ dawaŋa jelló na jʉ̌mas jʉ̌ʉm na kwa–sís jʉ̌ʉm na kwa nyét–sís assó assó jáa. 2namaŋ á̱bʉŋo na kwa kila nyét ǎl kuriŋa gé áláŋ jaiŋ aape na lúllâ kaiŋ nás Wʉ́oꞌŋ ere ta̱gɨŋ suŋŋâ na ba̱gɨ káwli na áláŋ kwaꞌŋ ta̱bʉ́ŋ ʉ́tóŋá–sí kí anal tullê kaw. 3Na jʉ̌ʉm ininiŋ bat tullé–ii, naŋ dá'ŋ Wʉ́o ǎl dáíŋ Jopódʉŋo ii–sí kilma sɨmmó pii 4. Wʉ́o kwa nyét–sí kóel ásáŋ kopoŋol na ʉʉsees kalŋa .5Illâíŋ ná Wʉ́o bá délliŋ tog bɨr–ii na táasja̱rɨ́dʉŋo bá délliŋ tog bɨ́r–ii Wʉ́oꞌŋ táas kí kwaꞌŋ, na illa bá Jáásodʉŋo Ísa–ii alá dʉldɨ eŋa . 6Yé dééŋ suur–sí kwa nyét–sís jopóꞌŋ temen jáá, alá illa tin tágꞌíŋ nʉ́ŋɨ́dʉŋo–ii ásáŋ in paalí Wʉ́o ála kóel ásáŋ dʉ́o bi dʉ́o jópóŋó. 7Naa illaꞌŋ ʉʉ́ŋ ká–sí namái ta̱mbɨ́edʉŋo na kʉréeme kawíe, na áláŋ seeǎ̱ɨ na ʉʉsee–lé jáaraꞌŋ gʉʉcpáálí eeŋ. na in aísa ámiŋ ʉʉ́see–ii na pɨé á iiba náis aw.8Naa Ká Wǒel kwakeya tin bi tin na lóó bi lóó ná seejǎ̱ɨkwǎ dorol kɨŋɨ áláŋ kʉ̌meli. Ná kin áláŋ kwakeya kila gé alá jaiŋ illa ka̱ɨŋ asá Wʉ́o tɨɨnel, na abá koŋa írí ka̱gɨe áláŋ kʉ̌mal, ásáŋ kilmáꞌŋ tʉkkɨŋ kɨ́eŋ kilmaŋa–lé á ka̱ɨŋba wala gal ásáŋ kí kwa kerŋaŋ darma koró á ka̱ɨŋba. 9Ká dog wǒel áláŋ yáaŋa ba̱gɨꞌŋ jʉrɨŋa kiŋítía, kila ǎl jammáila na taraas gé, ná in á loŋba ásáŋ síbíŋá–sí kénykényá kawrítía, wala gal siirꞌíŋ dagága na sa̱mɨt hǒrraꞌŋ dagága kiŋítía wala gal jʉrɨŋa táráŋa kíŋítía. 10Maraŋ in loŋ áláŋ tááríŋá tulléŋá kawe, ila ʉʉ yáaŋa–lé taraas–ii alá in kámiŋa âl Wʉ́o–sí ba̱gɨ kawe.11Yáa ǎw nás ʉ́tóŋá–sí kí maale na kí kilmáꞌŋ táaye nyét ɨwɨ kila kwaꞌŋ eré asá seejǎ̱ɨkwǎ–sí gʉʉd kúlŋíe . 12Ká ás ɨɨnelba ásáŋ yáa dʉódee–sí gʉʉdpáálíti wala gal ásáŋ dʉódee–sí kʉrroꞌŋ pii, yé áláŋ délliŋ dirrig ǎw .13Illâíŋ ná main Adam–sí kewe namá lia Âwa–sí kewe. 14Na Adam–sí ta̱bʉ á kámmíeba, maraŋ yáa–sí ta̱bʉ kámmíe ná ka̱tɨ́eŋa–lé poí, namá ka̱tɨ́eŋadʉŋo eŋa . 15Maraŋ yáaŋa ásáŋ iladɨo kopoŋol alá dogólá keereli,abás seejǎ̱ɨ na joiŋí na tɨyyyɨŋ–lé kʉ́ɨ́tɨ́a, kí suuríŋorojááꞌŋ dorá.

Chapter 3

1In belé seekʉŋo–ii : abá dʉó kee ná kóel áláŋ ma̱sɨ̂gkwǎꞌŋ wʉoŋ–ii ye–sí bás táárí tullê surma–ii . 2Na mɨsɨ̂gkwǎꞌŋ wʉoŋ bá ǎw ná dʉó lóowa̱rɨ–ii, naŋ yáa togꞌíŋ jaré–ii, naŋ , naŋ níŋ kí rɨɨŋ kee, na suuríŋorojáadʉŋo–ii naŋ níŋ kwa ba̱gɨ kawe, naŋ niŋ jɨt'0rédʉŋo–ii, naŋ síŋ taga kwa gʉʉd páálíti, . 3naŋ níŋ kírádʉŋo á iiba, naŋ níŋ durúdʉŋo á–iiba maraŋ náŋ bʉgʉl–ii, naŋ níŋ guldadʉŋo á–iiba, náŋ gal dʉó ɨt á–iiba ǎl sôŋgoŋa suŋá kóel .4Dʉó ininiŋ ǎw ná dééŋ toŋꞌíŋ kwaꞌŋ oro táráásiŋ pii na kééŋ dogólá–sí illa rʉnyó ná yee ba̱gɨ kawe . 5( Abá dʉó á loŋba dééŋ toŋꞌíŋ kwaꞌŋ oro ay níŋ piá, yé Wʉ́oꞌŋ ma̱ɨ̂gkwǎꞌŋ oro taga ay níŋ piá ?)6Yé ǎw ná in á lóŋba inná dʉó alá Loŋpii–lé naa dakki éla, ɨdɨ̂ɨ[n ná yé mat síŋ saa suŋá doŋgóré eeŋ námás i kande inná janɨ́on inná asá Ányádɨɨáŋta̱bʉ–sí kándé . 7Ǎw ná dʉó illa–ii alá kwa ma̱sɨ̂gakwǎꞌŋ paál dog ba̱gɨ kawe, áláŋ suur–sí óoraŋa–lé á já̱bɨ́ba námá suur–sí Ányádɨɨŋáta̱bʉꞌŋ záragán já̱bɨ́.8Indáláŋ dog, ma̱sɨ̂gkwǎꞌŋ sanandura áláŋ kila kwa gé alá kwa yeeŋa ba̱gɨ kawe, naŋ sarbâjeŋa ágeba, na áláŋ kɨ́eŋ sǔrŋá kiraꞌŋ jaba suŋŋâ–sí á kanníaba, na ásáŋ ba̱gɨwa̱rɨꞌŋ ótáŋáꞌŋ jʉmmó–le ás ka̱ɨgeliba . 9Na yeeŋ ǎ̱w ná dáíŋ seejǎ̱ɨꞌŋ ʉʉ́ŋsee alá tawrá kawíe–sí kí killmáꞌŋ tɨyyɨŋ teyyâ pʉttó kééli . 10Yeeŋ–sí maindîŋ báŋ karre, abá kʉmmé nás lóom á ka̱ɨŋba námá indiŋ kundía ná ma̱sɨ̂gkwǎꞌŋ sanandura kɨŋɨ.11Na indálaŋ dog, ma̱sɨ̂gkwǎꞌŋ sananduraꞌŋ yáaŋa ba̱gɨꞌŋ gé náŋ yáaŋa kila á geba alá kwa–sí kéndéli, na áláŋ kí rɨɨŋ ka̱ɨŋ na áláŋ a̱rɨ–lé alá kawe seejǎ̱ɨkwǎ ge. 12Ma̱sɨ̂gkwǎꞌŋ sananduran áláŋ yáakwě tog bɨrꞌíŋ jare–ii naŋ níŋ kééŋ dogólá ná dééŋ toŋíŋkwa–sí táráásiŋ tɨél. 13Ilâíŋ ná kila ma̱sɨ̂gkwǎꞌŋ sanandura ǎl táárí taraas kawe bás suur–sí lóó tullê kʉmmɨ́tɨ́a naŋ dog–si dɨ́eŋ seejǎ̱ɨ–lé Jáásodʉŋo Ísa–lé pʉttójeeŋ appâ kʉmmɨ́tɨ́a.14Ká a̱ɨgel–si áláŋ naa dakki êl nái jɨ–sí a̱gɨ́l, maraŋ áísa jɨ–sí kin ǎ̱wsaŋa rímmeŋ aw, 15Liáŋ abá ká dɨ́rró áa, in domoŋ áíláŋ júndí nás jɨ́wɨ́ kwa ay lóŋ ásáŋ sǔrŋá–le amal ay ka̱ɨŋ Wʉ́oꞌŋ toŋíŋkwaꞌŋ dɨó ǎl Wʉ́o sállâꞌŋ ma̱sɨ̂gkwǎ ge, ǎl seeꞌŋ ebebe–ii naŋ dééŋ tɨ́bó–ii.16Dʉó á keba áláŋ in úríŋí ta̱hɨŋꞌíŋ bʉ̌tʉ âl appá–ii Jáásodʉŋo kwa–sís kí suur lóŋóla, na yé–sí Kʉo Teyyáŋa gé ná wǎ̱rɨg rá̱ʉl, na ye–sí melega já̱gɨ́le, naŋ bá̱rʉ́ŋáꞌŋ dɨó dééŋꞌíŋ ta̱mbɨ́e káwe ,naŋ da̱ldɨŋꞌíŋ dɨó ye–sí see kéyé, namás ɨ́rɨ́ galaŋaꞌŋ dɨó kááríe.

Chapter 4

1Kʉo Teyyáŋa térriŋ in beléŋá soga ka̱rɨkwǎ–le kwa dǐi áláŋ seejǎ̱ɨ–lé ka̱rɨŋa kellol, námá kɨ́eŋ sǔrŋá–sí kabe ná Kʉo jɨttɨŋa–sí alá kwa–sí júúleŋ pɨe na ányádɨɨŋaꞌŋ gʉʉd–sí kannía . 2Gʉʉda kininiŋ kí júúlejáaꞌŋ pɨ́ekwǎꞌŋ dorá ʉ́ndʉla . Dɨ́eŋ kilmáꞌŋ tɨyyɨŋ in wia inná alá kí dáwrá tokkê kʉ́yé .3Yeeŋ kwa–sís kaareli ás'ŋ yáaŋa kannía naŋ dog kwa–sí nʉŋ dǐi–lé keseli alá Wʉ́o tééré áláŋ kila kwa alá see kééli na asá ʉʉ́ŋsee kalŋa kí assójáa kaame . 4Ilâíŋ ná a̱rɨ bi a̱rɨ–sí ná Wʉ́o tééré bá tullé–ii náŋ a̱rɨ á keba áláŋ kaareli abás kwa kí assójáa kɨtɨ́rɨ́ŋtɨ́a, 5Ɨdɨ̂ɨŋ ná yé kí Wʉ́oꞌŋ belé na assójáaꞌŋ jʉ̌ʉm teyyá eŋa.6Abás jɨ́ bârŋa–sí kin ótá jiímel, jɨ́ báŋ Jáásodʉŋo Ísaꞌŋ táárídʉŋo tullê jaŋ, inná ǎl kí seejǎ̱ɨꞌŋ belé na kí gʉʉd tullê jʉrnyɨ́ŋ, illa ǎl jɨ́ ka̱rɨ jʉ́lo . 7Ná áldíŋá jʉ́rʉsa na aldíŋá hǒoŋa–lé ka̱rɨŋa jelló, bá mááŋ ǎ̱w ná dɨ́ɨ́ŋ suur–sí ta̱gɨŋ–lé jɨgé. 8Illâíŋ ná suurꞌíŋ jʉ́skʉ́ŋó nisil–sí ittî kee, maraŋ ta̱gɨŋ ótá nyét–lés nisil kee. Yé kí nisila gís jesel in jaiŋ–lé na illa jaiŋ ǎl ʉ́ndʉl.9In belé ǎl ká ássândiŋ waa seekʉŋo–ii naŋ nyéttiŋ jɨɨnꞌíŋ–ii . 10Kí see inꞌíŋ ʉʉꞌŋ–ii ná Kɨ́ tokké sá̱w táárí kaw na kaŋ ná tokké sá̱w kúnyiŋ, illǎíŋ ná ká dáíŋ já̱ɨ́go nyét Wʉ́o sállâ–lé kaá ǎl kwa nyétꞌŋ jopódʉŋo–ii na galla kila kwaꞌŋ ǎl ye–sí see kééli.11Seejǎ̱ɨkwǎ–sí kin ǎ̱wsaŋas jáwli aísa jɨɨ rimmeŋ áa, na núrgú janni áláŋ indála kawe . 12A jundíba áísáŋ kwa nʉ́ŋɨ keépeli, ilâíŋ âl Jɨ́ kwě ittî jaŋ, maraŋ seejǎ̱ɨkwǎ–sís kí dɨ́ɨ́ŋ belé na amal na joiŋí na seejǎ̱ɨ na sɨrrɨŋ mitíl jeeŋ. 13Namaŋ níŋ ká á̱ɨ́ŋa dɨ́ɨ́ŋ tin na kʉrro Wʉ́oꞌŋ domboreŋa Toyyaꞌŋ a̱rdɨŋ–si janí, ná Wʉ́oꞌŋ belé–sís kwa–sí dééŋ arrá jeréŋél, na kwa–sís gʉʉd jáwliti .14Kʉoꞌŋ dol–sí nʉ́ŋɨ́ as jǎaba illa alá dɨ́ɨ́–le kee aíla jɨɨ kaníe tin–lé alá domoŋkwǎ kɨ́rsɨ́ŋʉl na ma̱sɨ̂gkwǎꞌŋ ta̱bʉŋ kɨ́eŋ koŋa dɨ́ɨ́ŋ írí kayé. 15Kin ʉ́tóŋá–sís táárí táráásiŋ jáa, dɨ́ɨ́ŋ suur nyét kin ʉ́tóŋá–sí janí, illâíŋ áláŋ dʉó bi dʉó dɨ́ɨ́ŋ jʉtʉ́móŋó já̱gɨ́l. 16Dɨ́ɨ́ŋ jaiŋꞌíŋ dorá–lé na dɨ́ɨ́ŋ gʉʉd–lé báal jaa. Bá â̱w ná kin ʉ́tóŋá–sí jaw, illâíŋ ná abá kin ʉ́tóŋá–sí jaw, jɨ́ bá síŋ dɨ́ɨ́ŋ suur–sí jopó na kila kwa ǎl dɨ́ɨ́ŋ belé kelkaame.

Chapter 5

1Dʉóbain–sí kí kʉrro a jupúríba, maraŋ bá kʉrro janí ála yé dɨ́ɨ́ŋ báa–ii. Na dogólá keya dollê–sí in jǎ̱ɨ inná kɨ́ɨ́ŋ bârŋa, 2na yáaŋa toya–sí gal in jǎ̱ɨ inná kɨ́ɨ́ŋ íyaŋa, na dogólá ka̱nɨ dollê–sí kí sɨrrɨŋ asitóg in jǎ̱ɨ inná kɨ́ɨ́ŋ ka̱nɨ.3Na bɨrmɨ́ta–sí ba̱gɨ jáa na jányíŋi kila alá kí seéŋsee jányíŋi kǒeli. 4Maraŋ abás bɨrmɨ̂t dogólá wala gal atineŋa kee, yeeŋ maindîŋ bá ǎ̱w nás kɨ́wɨ́al áláŋ dɨ́eŋ seejǎ̱ɨ–sí táárí–lé kaye na dɨ́eŋ toŋíŋkwaꞌŋ oro kawe ná kí in dorá áláŋ kɨ́eŋ wa̱lɨŋa na toya–sí kɨ́eŋ kʉrro kawía. Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná in yé–ii ǎl Wʉ́o–sí kilmá sɨmmó pii.5Ná bɨrmɨ̂t ǎl kí seéŋsee jányíŋi kóel na ǎl nyét dítǐn saí bá dééŋ já̱ɨ́go Wʉ́o–le jáwrítí, na kééŋ dawaŋa na jʉ̌ma–lés kí luul na tóó ʉɨ́tɨ. 6Maraŋ bɨrmɨ̂t ná délliŋ dééŋ ta̱bʉ́ŋ in jáwríti áláŋ dééŋ suur–sí kilmá sɨmmó piá bá waitól–ii namaŋ iladɨo alá sállâ–ii.7Kwa–sí kin ǎ̱wsaŋas jwa, áláŋ illa kɨŋɨ nás lóom á ka̱ɨŋba . 8Na abá dʉó kee nás kééŋ aala–sí tááríŋá ás piiba, na galla kila ǎl kééŋ aala dakkiŋa gé, yé bá seejǎ̱ɨ sí–ii ná irel naŋ mááŋ illa dʉó–le suŋá jɨttɨ–ii ǎl seejǎ̱ɨ ás keba.9Bɨrmɨ̂t–sí áláŋ kila bɨrmɨ̂taꞌŋ táara–lé kaye alá jányíŋi kǒeli na illa eeŋ ásáŋ kí ótʉ́ŋá kányíŋíal, bá in lóŋ kééŋ áyéŋá áláŋ weyyéŋá osondíigꞌíŋ dǔu á geba, na alá bá délliŋ jaré togꞌíŋ Yáaŋkwě kéŋá . 10na kwas túllên kalaŋ kééŋ tááríŋá tulléŋáꞌŋ ere ǎl piá alá dogólá rʉnyo na kwa–sís tɨ́ɨré na Wʉ́oꞌŋ kwa–sí tarŋa lɨo na tansâŋakwǎ–sís nyiíŋi na uur tááríŋá tulléŋaꞌŋ órréŋá nyét–sí ínni.11Na inná bɨrmɨ̂ta dokkéŋa–sí táara–lé a jaaba. Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná dɨ́eŋ sa̱a̱yɨŋ suŋŋâ illa bará níŋ júndí ná Jáásodʉŋo–lé karra kawŋíal námá koiŋíal ásáŋ kɨal. 12 Indálaŋ námás sǔrŋa–sí jansa–lé kááríal, ɨdɨ̂ɨ́ŋ nás dɨ́eŋ jaasi waarkʉŋo–sí ka̱a̱rʉl.13Illaꞌŋ paál, yeeŋ jʉkkɨŋ–si kɨ́wɨ́e, ná toŋaꞌŋ táasa–lé kɨloŋe. Yeeŋ délliŋ jʉkkoŋa á geba, maraŋ dog kwaꞌŋ giba kawe nás sǔrŋá–si kí kwa kerŋaꞌŋ jaiŋꞌíŋ ʉ́tóŋá dóŋa suŋá kawe.Namá ʉ́tóŋá kila kámiŋa alá in á lóŋba áláŋ kámiŋa.14Na naa ká wǒel bɨrmɨ́ta dokkéŋa–sí ásáŋ kɨal ná dogólá kaare na kɨ́eŋ toŋaꞌŋ oro káwa ásáŋ gáarim dorá á bʉ́lóba ná belé jɨttɨ rɨsíŋó . 15Illâíŋ ná bɨrmɨ́ta dokkéŋa dǐi námáŋ dǒra kʉrʉl ná Sitan–sí ka̱rɨ kʉ́lʉl' 16Na abá yáa kee alá seejǎ̱ɨdʉŋo–ii nás aala kee alá bɨrmɨ́ta gé, illa yáa bá ǎ̱w nás kila bɨrmɨ́ta–sí nyíŋi áláŋ ma̱sɨ̂gkwǎ–sí kíeŋa–sí á itabba ásáŋ ma̱sɨ̂gkwǎ taga kila bɨrmɨ́ta–sí kányíŋíal alá jányíŋi kóeli.17Na ma̱sɨ̂gkwǎꞌŋ ta̱bʉŋa asá ma̱sɨ̂gkwwǎ–sí tullé ta̱bʉ́ŋ káwítía, áláŋ ǎ̱w ná ba̱gɨjáaꞌŋ ge na ǎ̱w nás dʉ́léŋá tullé keréŋéli. Na galla kila kwa alá táárí tokké sá̱w kawe áláŋ Belétullê–sí tawrá kawía nás ǎ̱wsas káwlítía. 18Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná Wʉ́oꞌŋ Domboreŋa Toy in beléŋá, "Jɨ́ nuuŋ–sí ga̱mbʉt ʉtó as jaaba alá dɨɨroŋꞌíŋ írí ɨloŋ áláŋ kaaŋ lá̱ddɨ́," na Táárídʉŋo in lóŋ áláŋ kééŋ ddʉléŋá bǎ̱w."19Illa da̱lɨ́me as jɨɨba alá ma̱sɨ̂gkwǎꞌŋ ta̱bʉ–sí írí ka̱bɨ́tɨ́aba, bás délliŋ illa da̱lɨ́me–sí jɨɨn asá kʉ́ŋɨ́kwǎ kwa a̱w wala gal ɨɨs kee. 20Na kwa kila–sí ǎl kɨtɨ́eŋa kawe bá ǎ̱w ná kwa nyétꞌiŋ ta̱bʉ́ŋ gúrgúreŋ káwa, na in bá illâíŋ–ii áláŋ kwa kerŋa–sí ka̱lɨ tɨ̌ɨ.21Ká jɨ–sí Wʉ́o na Jáásodʉŋo Ísa na melega kila ǎl ka̱á̱ŋʉlꞌíŋ dair–lé gi núrgú anni áláŋ kin ǎ̱wsaŋa jǎ̱ɨ. Kwa nnyét–sí kí dóŋá tog jǎ̱ɨ na kerker ás jáaba. 22Na kájíleŋ a jeeŋba áláŋ kɨ́ɨ́ŋ koŋa dʉóꞌŋ írí jaa ná Loŋpii–sí janí áláŋ ma̱sɨ̂gkwǎꞌŋ ta̱bʉ eeŋ, na kí kwaŋ kɨ́eŋ ka̱tɨ́eŋa sá̱dɨ́geŋ as beeŋba. Dɨ́ɨ́ŋ suur–sí ser jǎ̱ɨ'23Koro délliŋ á ja̱bʉŋba, maraŋ koro itâ dǐŋa jaam áísáŋ ddɨo nʉŋꞌíŋ jáwni–lé nyiítía, illâíŋ náis jɨ–sí saa ɨreli. 24Kwa dǐŋaꞌŋ ka̱tɨ́eŋa téyyân lóŋítía ná yeeŋ–sí míŋ ássâ ja̱nɨ́onaa keréŋéli ná jansaꞌŋ tin ás táanaba. Maraŋ kwa kerŋaꞌŋ ka̱tɨ́eŋa bá lia lóŋítía . 25Na kí illa dorá tág tááríŋá tulléŋa dog bát táárásiŋ lóŋítía, namaŋ kila ǎl kɨt gé alá tullé á lóŋítíaba, á síŋ jʉ́ʉ́lɨ́aba.

Chapter 6

1Na kwa kila ǎl koya gé, ǎ̱w nás in kalŋa kɨ́eŋ sagala âl ba̱gɨjáa nyétꞌíŋ ge, áláŋ dʉó á keba ná Wʉ́oꞌŋ konaꞌŋ na dáíŋ gʉʉdꞌíŋ írí kí jɨttɨŋ rísiŋ . 2Kwa kɨt asá sagala kila ka̱ɨŋ ǎl Jáásodʉŋoꞌŋ ka̱rɨjʉ́lokwǎ ge kɨ́eŋ sagala–sí ba̱gɨ ittí a kaweba illâíŋ ná yeeŋ bǎrŋa gé. Mááŋ bá in lóŋ ásáŋ yeeŋ–sí táárí tullé káwa,ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná kwa kɨt asá dɨ́eŋ táárí illa–lé bora kaame bá dog seejǎ̱ɨkwǎ ge, naŋ kondóŋá ge . Kwa–sí kin ǎ̱wsaŋaꞌŋ gʉʉd–si jáwlíti na dɨ́e kʉrro suŋŋâ janni.3Abá dʉó kee nás seejǎ̱ɨŋa korroŋa páálíti, na yé dáíŋ Loŋpii Ísa Jáásodʉŋoꞌŋ seejǎ̱ɨŋa tulléŋa na gʉʉdꞌíŋ jáwli asá kí ta̱gɨŋ áámíŋá–sí ás tɨɨnelba, 4yé bá dʉó illa–ii asá dʉŋʉrɨŋ suúr suŋá eŋa ná a̱rɨ togꞌíŋ arrá á rééŋélba. Dééŋ kilmá bá rúbbâ–ii ná kóel áláŋ najʉrʉjɨŋ na guldaŋa pii. Na in namá yé–ii nás kilmáꞌŋ pʉkkɨŋ na kórŋá na ŋanyiŋa na gǐlaŋa jɨttɨŋa ʉ́ndʉl, 5na guldaŋa alá á kɨɨréliba alá kila kwa–lé ʉ́ndʉla na asá ta̱bʉŋa jɨttɨŋa ka̱ɨŋ na ʉʉ́ŋsee–sí kɨe. yeeŋ kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé in kawrítía ta̱gɨŋ âl dorá tullê–ii ásáŋ kíe nisil joomíti.6Kí see ta̱gɨŋ asá kí giina la̱ddɨŋʉl nisil appâ–ii. 7Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná kɨ́ da̱ldɨŋ–lé a̱rɨ tog dog ás kélaba, walá taga déé–le a̱rɨ tóg dog áŋ kabúŋba . 8Naa abás na̱mɨ́e na jʉrɨŋa kaiŋ, kɨ́ kila ótá–sí ásáŋ bá kí giina kɨbɨ́tɨ.9Maraŋ kwa ǎl kǒel áláŋ kawája kɨŋɨ bá jʉ́go–lé na zárgán káwítía na ŋa̱a̱nyɨŋa jɨttɨŋ na ʉllɨŋ suŋŋâ–lé káwítía kila asá kwa–sí pááneŋjeeŋ na jáásíŋo asitóg–le dúítía. 10Illâíŋ ná soŋgoŋaꞌŋ joiŋi táásíŋá jɨttɨŋaꞌŋ órreŋá nyétꞌíŋ dɨɨ́ŋ–ii kwa dǐi ka̱ɨŋ na sôŋgoŋaꞌŋ suŋá kallíŋá, ná seejǎ̱ɨ–lé karra kawŋíe ná sǔrŋa–sí kilmaŋa kí pendeŋa suŋŋâ ká̱wyé.'11Maraŋ yédʉé, jɨ́ ǎl Wʉ́oꞌŋ jaŋ, kila ʉ́tóŋá nyét–le ka̱rɨŋa jelló, ná kin dǐŋa–sí ka̱rɨ jʉ́lo, wa̱rɨgɨŋ na ta̱gɨŋ na seejǎ̱ɨ na joiŋi na jɨrmó na bʉgʉlɨŋ. 12Seejǎ̱ɨꞌŋ deer tullêkwaŋ jééro. jaiŋ lʉʉt–sí pʉ́ttôn jǎ̱ɨ. jɨɨ ka̱á̱ŋʉl gí ásáŋ jaiŋ lʉʉt illa tin–lé alá kʉ́ŋɨ́kwǎ suŋŋâꞌŋ ta̱bʉ́ŋ dɨ́ɨ́ŋ seejǎ̱ɨ tawrá jawí.13Na ká jɨɨ gi wásseŋ aw Wʉ́oꞌŋ dair–lé ǎl ótá nyét–sí jaiŋ ínni, na Jáásodʉŋo Ísaꞌŋ dair–lé ǎl Pontas Pilatꞌíŋ ta̱bʉ́ŋ dééŋ seejǎ̱ɨ tawrá jáwi, 14áláŋ in dáálí–si ba̱gɨ jáa ná síŋ korroŋ wala gal jáwyía á jiaba namaŋ níŋ illa soog páágó ǎl dáíŋ Loŋpii Ísa Jáásodʉŋo lóŋíti .15Na dééŋ jalŋiŋo–sí ásáŋ illa tin tág–le Wʉ́o éla. Na yé mʉjjé jáaꞌŋ–ii na kuri bá délliŋ yé–ii naŋ ábakuri–ii naŋ sagalaꞌŋ Loŋpii–ii. 16Dʉó bá délliŋ yé–ii ná á wa̱ɨtelba na yé lóóteyyâ–lé kee illa alá dʉó tóg dog taga dééŋ dakki á síŋ jɨ́gɨ́ŋɨ́ba. Dʉldɨ á keba ná tóóríg yee já̱gɨ́la wala gal áláŋ taga já̱gɨl. Na ǎ̱w ba̱gɨ na kʉrro lʉʉta ná kééŋ ge Ee yáa.17Kila kwa–sí wásseŋ jáa ǎl in da̱ldɨŋ–lé kwaája gé áláŋ kandaga kundía na áláŋ dɨ́eŋ já̱ɨ́go ka̱wajɨŋ–lé á kawrítíaba, illa asá péllét jaluŋ á keba, maraŋ ásáŋ Wʉ́o–lé koŋa kuúgeli ǎl a̱rɨ bi a̱rɨ–sí suŋŋâ ínni áíláŋ kilmaŋa sɨmmó ɨŋɨ. 18Na dog wásseŋ jáa ná ʉ́yóŋá tulléŋa suŋŋǎ káwa ná kítááríŋá tulléŋa kawája kɨŋɨ, na áláŋ janíkwǎ ge na kí kilmá kǒeli áláŋ kí kwaŋ ótáŋá keŋgereli. 19Naa kí in dorá yeeŋ ásáŋ kɨ́eŋ sǔrŋa–sí máala gʉ́bʉ́l kaye, áláŋ soga ta̱bʉkwǎꞌŋ ebede ka̱kkɨ́re–ii .Na liáŋ áláŋ illa jaiŋ–sí pʉ́ttôn kěyal alá seekʉŋo–ii20Hái Timos illa a̱rɨ–sís jáano aíla dóŋa kayé. Beléŋá jʉ́rʉ́sa na ʉllɨŋꞌíŋ gorreŋaꞌŋ oró juró,kila ǎl kwa kí dorá korroŋ gʉʉd ka̱rɨ́a. 21Kwa dǐi namás illa gʉʉd–sí kɨɨne, indálaŋ namá seejǎ̱ɨ–lé kʉrʉl ná kʉ́ŋe.Â̱w tʉllɨŋ ná kíeŋ baŋ Ee yáa.

2 Timothy

Chapter 1

1Ká Pául, Jáásodʉŋo Ísaꞌŋ kʉréeme kí Wʉ́oꞌŋ áare eŋa, aíla áddeŋ piá áláŋ illa jaiŋ–sí tawra awí ǎl ka̱sɨŋɨ asá kééŋ ka̱rɨŋa Jáásodʉŋo Ísa–lé tɨɨlɨ. 2Ká namás in domoŋ Timos dúíŋ kwě kondó–si rimmeŋ aw. Kaílâŋ Wʉ́o Báa na dáíŋ Loŋpii Jáásodʉŋo Ísa tʉllɨ'n na ʉrmɨŋ na a̱a̱pɨŋ kanía.3Ká Wʉ́o–sís assó assó ámiŋ, illa ǎl ká kí kilmáꞌŋ tɨyyɨŋ ba̱gɨ aw inná ǎl kúíŋ wʉ́oŋa ba̱gɨ káwe, ká Wʉ́o–sís kúíŋ jʉ̌ʉma–lé tettebe assó assó ámiŋ kí luul na tóó abá gís dɨ́eŋꞌíŋ lóŋóle . 4Abá gís kɨ́ɨ́ŋ kolaꞌŋ líŋóle, ká bá kí zɨndɨ́e wóeláíláŋ a̱gɨ́l, ásáŋ mat ká kí kilmáꞌŋ sɨmmɨŋ pis eeŋ. 5Na ka–sí báís dɨ́ɨ́ŋ seejǎ̱ɨ suurbáásꞌíŋ lóŋítía, illa ǎl waar dɨ́ɨ́ŋ abo Lois na dɨ́ɨ́ŋ Íya Ʉnɨke–lé kéŋá, na ká in–sí ɨbɨ́ŋtɨ illa seejǎ̱ɨ âl dog dɨ́ɨ́–lé kee.6Na inꞌíŋ ʉʉꞌŋ ká jɨɨ gî nʉgʉsʉg aw ásáŋ Wʉ́oꞌŋ dol–sí así keer jʉo illa alá dɨ́ɨ́ŋ dɨó kee, illa ǎl kí kúíŋ koŋaꞌŋ julpóꞌŋ dorá dɨ́ɨ́ŋ dɨó kee. 7Ilâíŋ nái Wʉ́o kɨŋa ka̱lɨꞌŋ kʉo ái íniba, maraŋ namái kʉoꞌŋ kʉrro na joiŋí na suuríŋorojáa.íní.8Na naa péllét ta̱bʉ á gis tʉ́ɨ́ba ásáŋ kwa–sí dáíŋ Loŋpiiꞌŋ nʉ́ŋídʉŋo jeeŋ, na walá dúíŋ ʉʉ́ŋ ta̱bʉ áis tʉ́ɨ́ba ǎl Jáásodʉŋoꞌŋ ʉʉ́ŋ túmá aiŋ. Maraŋ–si kí Wʉ́oꞌŋ kʉrro Belétullêꞌŋ ʉʉ́ŋ dúí–le miine–lé jaldíŋó. 9Wʉ́o jopo gîs namái kí ta̱rɨ́ teyyâ ta̱rɨ́a áláŋ kééŋ kwa keeŋ, in á lóŋba âl illa a̱rɨꞌŋ ʉʉ́ŋ–ii ǎl kɨ́ káa marraŋ dééŋ aji na tʉllɨŋꞌíŋ ʉʉ́ŋ–ii .Na in tʉllɨŋ kɨŋa bá gi Jáásodʉŋo Ísa–lé kaníe main asá tin á tuŋba. 10Maraŋ naa in tʉllɨŋ kí dáíŋ Jopóedʉŋo Jáásodʉŋo Ísaꞌŋ Jaloŋla waardʉŋoꞌŋ dorá lóŋóla, ǎl wǎy–sí paaso nás jaiŋ na wǎyíŋwa̱rɨŋ éla ásáŋ kí Belétullêꞌŋ dorá nyéttiŋ ɨwɨ́ŋɨ́ . 11Ná Belétullêꞌŋ ʉʉ́ŋ, kaa ta̱mɨ́edʉŋo na kʉréeme na gʉʉdpáálí gi kawía.12Belétullêꞌŋ ʉʉ́ŋ–ii na ká naa aiŋ ná mííneŋ ɨndel. Maraŋ dog dééŋ ʉʉ́ŋ ta̱bʉ áis tʉ́ɨ́tɨba, ɨdɨ̂ɨ́ŋ nás ká aluŋ kii sí–ii ná see éél, na ká in–si ɨbɨ́ŋtɨ yé ása illa a̱rɨ–sí taga jaan aíla kaa íní namaŋ níŋ Jansáŋsoog páágó. 13Na Jɨ́ illa gʉʉdd tullê–sí ǎl dúí–lé keljámi pʉ́ttôn jǎ̱ɨ. Na ǎw ná dɨ́ɨ́–le mitíl–ii áláŋ ka̱rɨ jʉlʉ na ǎw ná innálaŋ kí sejǎ̱ɨ na joiŋí jaw ǎl Jáásodʉŋo Ísa–lé ka̱ɨŋ . 14Na ila kosmon tullê–sis jaáno aíla jɨɨ kí Kʉo Teyyáŋaꞌŋ dorá kaníe ila alá dáíŋ dɨó kee.15Jɨ́ jaluŋ–sí Âsiaꞌŋ a̱kʉ́ro–lé kaa kwa nyét gi da̱ldɨ́le kundíe. Pigilasiŋ kí Harmoganas dog gí da̱ldɨ́le kundíe . 16Kasâŋ Loŋpii Onesparasꞌíŋ toŋíŋkwa–sí uram paali, ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná yé kaa gîŋ kérrég jʉ́ndɨ nái kʉrro ééríŋá na walá dúíŋ tumnaꞌŋ jaiŋꞌíŋ ʉʉ ta̱bʉ á sîŋ tʉ́ɨ́tɨ́eŋiba. 17Maraŋ albá Room innâŋ paago, bái kóíŋí kóíŋí namaŋ gîs bʉ́ló. 18Kalâŋ Loŋpii mʉ̂nne íní ásáŋ Jansáŋsoogꞌíŋ írí Loŋpii–lé urma bʉ́ló! Na jɨ́ túllêndiŋ–si jaluŋ yé kaa Ipisa kí koraŋa suŋŋâ ay gîs nyíiŋí.

Chapter 2

1Naa jɨ́ dúíŋ kwě, ǎw nái kʉrro kí illa tʉllɨŋꞌiŋ dorá ééríŋólal alá Jáásodʉŋo Ísa–lé kee. 2Kila gʉʉda alá jɨ́ dúí–le Kʉ́ŋɨ́kwě suŋŋâꞌŋ ta̱bʉ́ŋ keljámi, kila kwa amana–sí dóŋa jaa alá kwa kɨt gé ásáŋ yeeŋ dog taga kwa kerŋa–sí káwlía.3Dúí–les miine–lé jaldíŋó inná Jáásodʉŋo Ísaꞌŋ ka̱lda̱g tullê. 4Dʉó ǎl táárí in pii inná ka̱ldɨg, kérrégꞌíŋ jaiŋꞌíŋ ʉ́tóŋá–lé ás nɨɨ́ŋba, maraŋ ʉʉ ɨt pii áláŋ dééŋ ôrnaŋ illa–sí kilmá sɨmmó piá asá yee ka̱lda̱ŋɨ–lé keere. 5Innála dog abás dʉó díg tarrîg in pii inná jʉ́skʉ́ŋodʉŋ, yé kóosjêldʉŋoꞌŋ sáas ás bóítiba, namaŋ síŋ kí kila koraŋa tarrîg piá asá kwa kawe.6Ra̱ydʉŋo ǎl gaddâm–ii yé bá ǎ̱w ná kééŋ taáŋá kwaꞌŋ waar rééŋél . 7Kin ʉ́tóŋá–sí ta̱bʉ́ŋ túllêŋdiŋ jaa aísa ámiŋ, ilâíŋ ná Loŋpii bá gí síŋ jɨɨ kin ʉ́tóŋá nyétꞌíŋ arrájarâŋ paalí.8Ǎ̱w náis in lóŋítía Ísa Jáásodʉŋo–sí ása waitólá–lé sállá káwe, na yé Dǎ̱ʉdꞌíŋ atineŋa–lé kéŋá.In bá yé–ii asá ká dúíŋ Belétullêꞌŋ dɨó gʉʉd áwli. 9Belétullêꞌŋ ʉʉ́ŋ–ii ná ká mííneŋ allíŋ namaŋ gís lóó ɨt–lé péégél nái kí nyirríŋá kɨrgeli inná ja̱nɨ́on. Maraŋ Wʉ́oꞌŋ belé á rɨgɨŋelba . 10Na naa ká kila kwaꞌŋ ʉʉ́ŋ ǎl Wʉ́o jááŋó ʉ́tóŋá nyét ɨrmel ásáŋ mat yeeŋ dog jópóŋó koomíe ila ǎl Jáásodʉŋo Ísa–lé kee nás galaŋa lʉʉt ʉ́ndʉl.11In belé seekʉŋo–ii " Abá kɨ́ kí Jáásodʉŋo arrá kúsá , kɨ́ dog báŋ kíeŋ arrá kaiŋ. 12Na abá kɨrmel, kɨ́ dog báŋ kíeŋ arrá toŋkuri kǎ̱ɨ. Na abá kɨ́ yee kaaríŋí yé dog bá gíŋ kɨŋa úríŋí. 13Annaŋ dog kí seejǎ̱ɨkwǎ ká̱ɨ́ŋ, ilâíŋ ná yé dééŋ suur taga áŋ úríŋíba.14Kaw–sí nái kin ʉ́tóŋáꞌŋ nʉgʉsʉg jaw aísa ká waa. Na Wʉ́oꞌŋ ta̱bʉ́ŋ–si sáwgeŋ jaw áláŋ beléŋaꞌŋ ʉʉ́ŋ guldaŋa–lé á ka̱rɨ́aba ila ʉʉ nisil ás keba, nas bás kila kwa–sí jáásíŋo ʉ́ndʉl asá kelkaame . 15Kɨ́ɨ́ŋ tulléŋaꞌŋ tullê jáa áláŋ dɨ́ɨ́ŋ suur asá ʉʉ́ŋseeꞌŋ belé–sí kwa–sí dééŋ arrá tárásiŋ réégél.16Beléŋá jʉ́rʉsa na ʉllɨŋꞌíŋ gorreŋaꞌŋ oró juró. Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná kwa ǎl dɨ́e–le ka̱rɨ́tɨ́a báŋ daar Wʉ́o–lé karra kawŋía. 17Kɨ́eŋ gorreŋa báŋ in nyáálíŋíal inná dáípuyyâ. Na kila kwaꞌŋ dɨó Himinusiŋ kí Peietas gé . 18ǎl ʉʉ́ŋsee–sí soor kaníe . Yeeŋ namá in kámíŋa sállájeeŋ âl êl nás beto, innála namá kwa dǐiꞌŋ seejǎ̱ɨ jɨttɨ kawe.19Maraŋ Wʉ́oꞌŋ sɨyyɨŋ kérrég bá in ka̱kkɨ́ré kɨɨrél inná dórgíꞌŋ dɨ́tó, ná dée–lé rim kí jégérgéro kérgérgérol, " Loŋpii kila kwa–sí loŋ–si ǎl kééŋ ge" na Dʉ́o bi dʉó nás Loŋpiiꞌŋ kona–sí tɨɨnel báŋ korroŋaꞌŋ jáa–lé túga píŋí. 20Toŋ appâ–lé maúna ǎl ka̱ɨŋ délliŋ siir na poddaꞌŋ á geba, maraŋ kurúŋá na daaluꞌŋ dog ka̱ɨŋ . dǐi namá ba̱gɨꞌŋ ájíŋaꞌŋ gé na dǐi gal na ajíŋá hǒoŋaꞌŋ ge. 21Na naa abá dʉó díg dééŋ suur–sí tááríŋa hǒoŋa–lé teyyá pii, yé báŋ mǎun ɨt eeŋ ásáŋ kíe ba̱gɨ́ꞌŋ ájíŋa káwa, na ǎl teyyá kawe ná dééŋ Sagal–lé tullé–ii na asá ájíŋá tulléŋáꞌŋ órréŋá nyétꞌíŋ jáa–lé ásíleŋ káwe.22Júréŋáꞌŋ surmaŋa jɨttɨŋa–lé día jʉɨ, namá wa̱rɨgɨŋ na seejǎ̱ɨna joiŋí na dóŋá–síjʉrrʉ̂ŋ, kí kila kwaŋ arrá alá kɨ́eŋ kilmaŋa sera Loŋpii–sí ba̱gɨ kawe na kʉ̌melis. 23Ʉllɨŋꞌíŋ na ɨllɨŋꞌíŋ guldaŋaꞌŋ oró juró, ɨdɨ̂ɨ́ŋ nás jɨ́ jaluŋ yeeŋ ása guldaŋa ja̱gɨ́tɨ́a.24Na Loŋpiiꞌŋ koy in á lóŋba áláŋ guldân–ii, maraŋ bá ǎ̱w nás dʉó bi dʉó–le áwáy kee naŋ síŋ taga kwa gʉʉd páálíti naŋ níŋ jɨrmódʉŋo suŋŋâ–ii . 25Na ǎ̱w ná dʉó bʉgʉl–ii iladɨo asá kwa kɨt–sí kɨ́eŋ korroŋa jáwŋel asá ʉʉ́ŋsee–sí konsa kééréli, mat níŋ Wʉ́o paraga íní ná tʉ́ʉ́beŋ kɨŋɨ nás ʉʉ́ŋsee kɨwe, 26Lia námá kɨ́eŋ ja̱ɨma w[rɨga–lé ká̱ɨ́ŋal ná Ányádɨɨŋáta̱bʉꞌŋ zárgán kurol. Ányádɨɨŋáŋta̱bʉ ǎl yeeŋ–sí tɨ̌o ná júndí ná dééŋ áare–sí kawe.

Chapter 3

1Jɨ́ ǎ̱w nás in jɨw, soga ka̱rɨkwǎ–le áláŋ tina táráŋa élal nás tanasâŋ píssiŋ ka̱ɨŋ . 2Kwa báŋ délliŋ kɨ́eŋ sǔrŋa kǒeli naŋ níŋ sôŋgoŋaꞌŋ joiŋíkwǎ kɨŋɨ naŋ síŋ doŋgóré kɨndeli naŋ níŋ kandagána gé naŋ níŋ ŋannyiŋkwǎ kɨŋɨ naŋ níŋ wa̱lɨŋa–lé ba̱gɨ kɨ̌a naŋ níŋ ɨdʉgíjʉrʉnya kɨŋɨ naŋ síŋ seejǎ̱ɨ á ka̱ɨŋba , 3naŋ síŋ joiŋí á ka̱ɨŋba naŋ níŋ suur–sí áápeŋ á kaweba náŋ níŋ suur kéndéli. Naŋ síŋ suuríŋorojáa á ka̱ɨŋba . naŋ níŋ a̱a̱sɨŋa gé naŋ níŋ a̱rɨ alá tullé–ii á kǒeliba. 4naŋ níŋ ka̱rɨbootókwǎ gé naŋ níŋ kwa tʉ́ʉseŋa ka̱ɨŋ naŋ níŋ kɨ́eŋ sǔrŋa–Sí saa suŋá írí kawrítía naŋ níŋ kilmaꞌŋ sɨmmɨŋ–sí Wʉ́o–lé suŋá kǒela.5namás paalꞌíŋ ere ta̱gɨŋa kalŋítía maraŋ námá ta̱gɨŋꞌíŋ kʉrro–sí kaareli Kwa kinniŋ–lé éŋgéreŋ jeeŋ. 6Dɨ́eŋ dɨó dǐi kwaꞌŋ toŋa selem selemiŋ kannía ná yáaŋa kilmaŋa nyokkéŋa–sí ta̱bʉŋa kaame kila alá kí kɨtɨ́eŋa kattábíŋá naŋ–si ŋa̱a̱nyɨŋa jɨttɨŋaꞌŋ orréŋá nyét a̱rgɨ́tɨ́a . 7na kinniŋ yáaŋa kérrég gʉʉd kawe maraŋ péllét kotóíŋá áláŋ ʉʉ́ŋseeꞌŋ arrá keréŋéli.8Inná asá bá Janesiŋ kí Jamberes Mûsa–sí konsá kááré, na kin kwa dog–sí ʉʉ́ŋsee–sí konsa kééréli. Na yeeŋ kila kwa gé ǎl kotóíŋá ásáŋ ʉ́tóŋá tullé kárrítía na dɨ́eŋ seejǎ̱ɨ tóíŋ ásáŋ kí jarri arrá ɨŋɨ. 9Maraŋ dog ta̱bʉ́ŋ ninnálaŋ áŋ kɨa̱ŋba ilâíŋ nás dɨ́eŋ ʉllɨŋ–sí dʉó bi dʉó loŋ inná asá bá kila kwa a̱w Janes na Jamberes–sí eŋa.10Maraŋ jɨ́ dúíŋ gʉʉd na dúíŋ jaiŋꞌíŋ dorá na dúíŋ aji jaiŋ–lé na dúíŋ seejǎ̱ na úíŋ mááleŋjeeŋ na dúíŋ joiŋí na dúíŋ jɨrmó . 11Na kúíŋ táltꞌileŋjeeŋ na kúíŋ mííneŋa kila aísa kaa intaki na Ikinum na Listara ɨŋɨ–sí kí seéŋja̱ɨŋ ka̱rɨjʉ́ló. ká kin táltíleŋjeeŋa–sí a̱rmo na Loŋpii gí dɨ́e–lé nyét rááŋa . 12Na kí belêŋsee kwa nyét ǎl kǒeli áláŋ Jáásodʉŋo Ísa–lé ta̱gɨŋꞌíŋ jaiŋ ka̱ɨŋ, báŋ tátíleŋ kɨŋɨ. 13Maraŋ kwa náŋ yeeŋ–sí júúleŋ káwa.14Maraŋ ǎ̱w ná kí ʉʉ́ŋsee jaiŋ illa asá jɨ́wɨ́ na pʉ́ttôndiŋ see jéyá, ilâíŋ nás jɨ́ jaluŋ kila ʉ́tóŋá–sí kii lé–ii nás jɨ́wɨ. 15Míŋ asá ittí ja̱ɨ́ŋá Rim Teyyáŋaꞌŋ arrá jeréŋéliŋi aíla taga rɨɨŋ ínnía illa aísa kí seejǎ̱ɨꞌŋ dorá jopóŋó–le dúíti seejǎ̱ɨ illa alá Jáásodʉŋo Ísa–lé kee.16Wʉ́oꞌŋ Domboreŋa Toya nyét–sí Wʉ́o upura áláŋ gʉʉdꞌíŋ jáwli na ka̱lɨ́ŋjaní na Jaáŋo na wa̱rɨgɨŋꞌíŋ júlŋiꞌŋ nisila gé, 17áláŋ Wʉ́oꞌŋ dʉó mat asitóg pááríŋó na dóldóleŋ eeŋ áláŋ táárí bi táárí tullê–sí piá.

Chapter 4

1Wʉ́o na Jáásodʉŋo Ísaꞌŋ dair–lé Ísa ǎl dúíti áláŋ sálláŋa na waitíló–sí jánsá jaa, na kí dééŋ jalŋola na kʉrɨŋ, ká kí kurrâ gî ɨgɨ́tɨ , 2áláŋ asil já̱w áláŋ tin dom–ii wala dom á–iiba, dorá korroŋ na seejǎ̱ɨŋa korroŋa–sí jupúrí na jaáŋos. Maraŋ kwa–sí kʉrro janí iladɨo asá yeeŋa–sí kí jɨrmó suŋŋâ gʉʉd jáwlíti.3Tin níŋ êl alá kwa seejǎ̱ɨ tullê–sí kel á kaameba. Maraŋ mááŋ námá kɨ́eŋ ŋa̱a̱nyɨŋa jɨttɨŋa–sí ka̱rɨ kʉ́lal námás dɨ́eŋ táas–lé gʉʉdpáálíŋá kélal .Na kin gʉʉdpáálíŋá báŋ a̱rɨ ɨt aáŋal alá kɨ́eŋ kɨ́ló nyɨɨŋólá kóeli áláŋ kelammía . 4Yeeŋ kɨ́eŋ kɨ́ló ʉʉ́ŋsee–lé níŋ karraa kawía námá aldíŋá jʉ́rʉsa–sí ka̱rɨ kʉ́lal. 5Maraŋ jɨ́ ǎw tina nyét–lé ná dɨ́ɨ́ŋ suurꞌíŋ oro jaw na miine jɨrmó na jáwlidʉŋoꞌŋ táárí jáa na kɨ́ɨ́ŋ tááríŋá nyét–si jáge alá Wʉ́oꞌŋ táárídʉŋo jaŋ.6Illâíŋ ná dúíŋ jaiŋ–sí in kinynye inná jabaꞌŋ gôbbo, na dúíŋ wǎyꞌíŋ tin dakkis piá áláŋ êl . 7Ká deer tullêkwaŋ ééró na ká addíꞌŋ addi á̱kkɨ́a na seejǎ̱ɨ–sí pʉ́ttôndiŋ eyá. 8Na míŋ íne ta̱bʉ́ŋ ka–sí wa̱rɨgɨŋꞌíŋ sáas gís gʉ́bʉ́l kayé. Ká illa soog, Loŋpii ǎl Jansadʉŋo wǎ̱rɨg–ii kaa gíŋ yee dʉléŋá íní, na délliŋ ka–sí á–iiba, maraŋ namaŋ kila kwa nyét–sí ǎl kǒela áláŋ yee ka̱gɨ́la ná lóŋóla.9Kɨ́ɨ́ŋ tulléŋaꞌŋ tullê jáa áláŋ dúi–lé waar waar jéla. 10Dimas ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná yé in da̱ldɨŋꞌíŋ ótáŋá saa suŋá kóel namaŋ gí kaa báás piá ná Tisilónika nyaŋá. Keresen Galasa nyaŋá na Táítas ná Dalmata nyaŋá .11Bá délliŋ Lʉg–ii ná kíe kaŋ. Ǎ̱y Maag–sí joiŋí nás jéla, ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná dúíŋ wʉ́óŋtáárí–le dúí–le jányíŋi–ii 12Ká Tukas–sí Ipisa áddeŋ áa. 13Ná abá jʉ́ndʉl bás illa dilliꞌŋ garambʉ̂bʉ. asá ká Karpos undí ǎl Tɨrʉs kee na kúíŋ domboreŋa jolólé na galla kila murula.14Illa mɨɨr A̱lɨzandar kaa gîs ʉ́tóŋá jɨttɨŋa saa suŋá piá . Loŋpii a̱rɨ ɨtꞌíŋ níŋ dáŋgá bǎw ǎl yé piá . 15Jɨ́ dog dɨ́ɨ́ŋ sábbá ǎ̱w ná dééŋ ʉʉ–lé báal jaa, ɨdɨ̂ɨ́ŋ yé káíŋ domoŋa–sí saa suŋá kí zɨndɨ́e konsa keera. 16Dúíŋ suurꞌíŋ jaari waarkʉŋo–lé dʉó tog dog á élaba áísáŋ nyiíŋí, maraŋ dʉó bi dʉó bái da̱ldɨ́le júndí. KALâŋ KIN Ka̱tɨ́eŋa–lé yeeŋa–sí írí ka̱bɨ́a̱lba.17Maraŋ Loŋpii dúíŋ–si sábba keera namái kʉrro íní áláŋ kí dúíŋ dúíŋ dorá domoŋ nyégérég tawrá jáwíŋí na áláŋ jáara nyét kelkámmía . Na Ká mʉʉrʉ́ꞌŋ–si úúŋ opoŋo. 18Loŋpii kaa gí síŋ gɨ́ɨ́rejeeŋa jɨttɨŋa nyét–le jopó náis dééŋ jaawilꞌíŋ kʉrɨŋ–lé túllêndiŋ jee .Ǎ̱w na galaŋa Loŋpiiꞌŋ ge namaŋ níŋ ka̱ɨŋ báŋ ka̱ɨŋ. Ee yáa.19Peresila na Akuila namaŋ Onesparsꞌíŋ toŋíŋkwa–sís dúíŋ dóŋá jaagó. 20Irastas Korinis ooŋo na Toropimas–sí Miletas undí ná wajân kéŋá . 21Kɨ́ɨ́ŋ tulléŋaꞌŋ tullê jáa áláŋ íne diliꞌŋ sogaꞌŋ waar jaagó. Ebulus gî jɨɨ dóŋá ínni namaŋ Pʉdɨnɨsiŋ kí Linos na Kaladía namaŋ Jáásodʉŋoꞌŋ ka̱rɨjʉ́lókwǎ nyét gî bát dóŋá kannía . 22Kalâŋ Loŋpii kí kɨ́ɨ́ŋ kʉoŋ–ii. Na tʉllɨŋ ná kíeŋ kwa nyét baŋ Een yáa.

Hebrews

Chapter 1

1Tóóríg Loŋpii bás káíŋ wʉ́oŋa domoŋkwě–sí risiŋo, kí koraŋ soŋŋâ kergel, 2Marraŋ soogꞌíŋ ka̱rɨ kwaŋ–lé, kɨŋa–sí gis risíŋ kí dééŋ kwě'ŋ dorá, alá júndí áláŋ kééŋ mɨroda nyét ge, alá yeeŋ–sí jííma áláŋ kééŋ táárí kwǎ ge. 3Yé–ii ná dééŋ mʉjjé úlmóla kí Loŋpií'ŋ galaŋa, miín dééŋ jaiŋ juuŋ–lé. Yé dog ótáŋá–sí nyéttiŋ lóótog jáákí dééŋ belé na kʉrro. Lia alá yé ka̱tɨɨɨ́eŋ–sí paaso, yé dóŋá súru'ŋ eré ooŋa Sagala'ŋ Sagal írí.4Na yé jáánó naŋ melega–lé soŋŋá tullé–ii kí jarri alá eŋa naŋ kééŋ kona–lé alá ka̱ɨŋ. 5Iláiŋ ná ta̱gɨ ás bʉ́lɨ́ŋɨ́ba melega–lé: "Éla dúíŋ kwě, in soog–lé alá ka̱a̱rɨŋɨ" Namaŋ : "Na ká áláŋ dééŋ Báa eeŋ, na yé náis kwě eeŋ"?6Nadog miín ná bikir dʉldɨŋ–lé ká̱rɨ́ bá in kwǎ: Loŋpií'ŋ melega bás kí kʉrŋo ʉʉŋʉl". 7Na melega'ŋ namá in kwǎ: Ála melega pɨe kí da̱wloŋ, naŋ níŋ dééŋ utú'ŋ ulma gé".8Marraŋ kwě'ŋb eré yé in kwǎ, "Dɨ́ɨ́ŋ kʉrɨŋ, Wʉ́o, in miǐn tóórígiŋ–ii. Dééŋ kuriŋ jansa'ŋ soog–lé. 9Jɨ́ tiyyâ–sí joiŋí, naŋ jɨttɨ–sí jaaríŋí, iláiŋ ʉʉ́ŋ iláiŋ náis Wʉ́o kí da̱y paaso naŋ kilmá'ŋ sɨmmɨŋ sa̱rɨ́g ila."10Na "Jɨ́ Loŋpii ná ebede jâ sʉʉrʉ–sí, namaŋ jaawila–sí kí kɨ́ɨ́ŋ koŋa. 11Ótáŋá nyét níŋ paasiŋol , marraŋ jɨ́ básíŋ ja̱ɨ́ŋ. báŋ nyét in nyɨ́ɨ́rɨŋal inná jʉrɨ'ŋ nyarta. 12Jɨ́ báŋ in jɨ́o inná tʉ̂rgɨ, na bá síŋ in ja̱ɨŋol inná jʉrɨ nyarta'ŋ dokké dokkéŋá. Marraŋ jɨ́ bá'ŋ innâŋ jaŋ, na kɨ́ɨŋ ayéŋá á síŋ agíŋíaba."13Marraŋ kǎ̱ɨ melega gé álá Loŋpii in kwǎ tin bi tin–lé, "Áláŋ dééŋ dóŋá súru kóol namaŋ níŋ yé kééŋ káárima–sí kééŋ kʉrŋo'ŋ dǔ jaa"? 14Melega nyét á geba álás táárí pɨe kí kʉo, kila alá yé áddeŋ piá ásáŋ kila kwa–sí jáánol asá kʉpʉŋol.

Chapter 2

1In lóŋ áláŋ soŋŋâs nʉ́ŋɨ́ kenel iláiŋ ǎl kelkámi áláŋ á kaalba.2Inná belé ǎl melega risíŋá innálaŋ–ii tág, na dʉó ɨd–sí ná kojoja bʉ́lé bâŋ kééŋ dʉléŋá tulléŋa bʉ́lóŋ. 3Na ay–ii síŋ kopóŋá kɨ́ annaŋ–si dáíŋ jopóŋó–sí kí balbasa kâ in jarri–lé? 4Bá yé–ii ná Loŋpii dééŋꞌíŋ risiŋo, kojoja na pirjeŋa, namaŋ dola'ŋ jaŋgar na kʉo tiyyáŋ kí dééŋ âre alá yé kôil. Jáásodʉŋo'ŋ suuriŋ.5Na melega kʉrgoŋ á síŋ ooŋolba da̱ldɨ–sí alás dɨ́eŋ sábbá kéérili alá kɨ́ dɨ̂eŋꞌíŋ kírsiŋ. 6Marraŋ dííg já̱gɨ́la dééŋ lóóle namá in kwǎ, "Dʉldɨꞌŋ kwě kaa–iinamaŋ níŋ dééŋꞌíŋ gis lóŋítía? Wala gal Dʉldɨ'ŋkwě, alá dééŋꞌíŋ pʉttó béérél?7Da̱ldɨ'ŋ kwě–sí soŋŋá dǔ bawíti miǐn kí melega–sí; Nás jɨ́ yee–sí taaj jawríti kí galaŋa na mʉjjé. 8Jɨ́ kɨ́ɨ́ŋ ʉ́tóŋá–sí nyétiŋ kééŋ tarŋa'ŋ dǔ jaa". Na abá tááyeŋ jeŋa nyéttiŋ jeŋa ye–sí a̱rɨ áŋ júndíba asá yee tááyeŋ á ɨ́ndélíŋba. Na kɨ́ a̱rɨ á ka̱lʉlba naa nyét ása yee tááyeŋ kɨ́ndélíŋ.9Marraŋ kɨ́ ye–sí ka̱lʉ alá melega dêle ittís lóŋítía, Ya̱sʉ́a, ka̱lʉl ye–sí Ába kuri na galaŋa na tʉllɨŋ, iláiŋ ná wǎyꞌíŋ jɨgéŋá bʉ́ló, áláŋ kí Wʉ́o'ŋ mʉjjé kwa nyéttꞌíŋ. 10Ná bá yé–ii délliŋ Loŋpií'ŋ iláiŋ ná bá yé–ii nyét na kí dééŋ dorá, ásáŋ dogólá éla dééŋ kʉrɨŋ–lé. Bá dééŋꞌíŋ–iidéliŋ áláŋ edebe já̱bbɨ́a jopóŋó'ŋ bás kí dééŋ jáíseŋ jeeŋꞌíŋ dorá agíŋíti délliŋ.11Ta̱gɨ na ta̱gɨŋa yeeŋ bá tog bɨ́r ge, na iláiŋ ʉʉ́'ŋ dʉó á keba áláŋ in kwǎ bârŋa ála á geba, 12In kwǎ, "Ásá áwli kí kúíŋ bârŋa'ŋ kona, ma̱sɨ̂gꞌíŋ dɨó naŋ síŋ mʉjjé áa.13Asi keer: Ká dúíŋ taála nyét dê–lé a̱bɨ́". Ká namaŋ kúíŋ dogólá aíla Lonpii íní. 14Ásáŋ sa̱rɨ̂g kaŋ kúkúíŋ dogólá'ŋ nɨ́nó–le namaŋ kewa–lé namaŋ yé dog, ásáŋ wǎy–le jɨ́bé iláiŋ alá yé wǎy'ŋ sagal, á̱ŋɨ́dɨ, 15Na kwa kɨdꞌíŋ alá wǎy–sí ka̱lɨ kawe–kwa nyét dɨ́eŋ jaiŋ–lé alá dumná ka̱ɨŋ.16Kí see melega áŋ tɨ̌ɨba, bâŋ Birâimꞌiŋ atine tɨ̂ɨ. 17Na bás in lóŋíti inná kééŋ bârŋa dééŋ jaluŋ–lé nyét, asáŋ ayíŋ–ii, Na ta̱gɨŋa'ŋ ta̱bʉ gʉbʉl–ii wʉ́o–lé iláiŋ ná yé kééŋ kʉldɨŋa ka̱ttɨ́eŋas paasó. 18Iláiŋ ná kee ná errel taga naŋ jarriŋa–sí jímel.

Chapter 3

1Kúíŋ bârŋa ta̱gɨŋa, bɨ́ bwas jaawilꞌíŋ ta̱rɨ́'ŋ jâ–sí. Ya̱sʉ́wa'ŋ gis lóóŋólal, ná domoŋdʉŋo–ii naŋ pá̱gɨ appâ–ii dáíŋ durummiŋ–lé. 2Yé kí see agul–si kee Wʉ́o–lé, alá ye–sí jííma, délliŋ inná alá dog Mûsa–sí jííma naŋ dog Wʉ́o'ŋ toŋ–lé aman kééŋá ótáŋá–le. 3Ya̱sʉ́a Mûsa–lé soŋŋá a̱ppʉ́ kééŋá, iláiŋ dééŋ toŋ ilá–ii–lé soŋŋá tʉmoinná dééŋ suurꞌíŋ–le. 4Toŋ bi toŋ bá kí dʉó dííg tʉmʉŋo, marraŋ dʉó ɨt ná ótáŋá nyét–sí tʉmo bá Loŋpii.5Inná Mûsa yé amal dʉŋo–ii Wʉ́o'ŋ toŋꞌíŋ táárídʉŋo, yé said–ii ótíŋá–le kila alá kɨ́ kanni álaŋ kírsíŋ tóóríg. 6Marraŋ Jáásodʉŋo yé amal–ii nyét iláiŋ ná yé Wʉ́o'ŋ–si kwě–ii asá dééŋ Báa'ŋ toŋꞌíŋ ʉ́tóŋá kergel piá, na kɨ́ kééŋ toŋa kaŋ abá kôil ásáŋ ka̱rtɨ́nɨ́ŋí dêlé namaŋ nîŋ kaiŋ. Sá̱wgeŋ jeeŋ amalꞌíŋ wa̱rɨŋ–lé Kilmaŋa jɨttɨ aî ɨŋɨba .7Innálaŋ, bá kʉo teyyáŋa gé ná aáŋé: "Nettê, abá dééŋ belé kel jámi 8kilmaŋ sondorog áaŋgíŋ ɨŋɨba aláŋ á jáwyâba attô jarri'ŋ negêb–lé.9Kɨ́eŋ gî báaŋa kárré, kárré gi naŋ kúíŋ tááríŋá ka̱gɨle kí ayéŋá weyyéŋa oŋaal. 10Iláiŋ–ii ná kilmá sondorogeŋa kila tawraŋa'ŋ ʉʉ́'ŋ. Ká waa, "Yeeŋ bá déliŋ kɨ́eŋ kilmaŋa'ŋ ila kʉle, marraŋ ás kalŋaba ǎ̱yɨ ná tullé–ii. 11Namaŋ álpeŋ áa: áláŋ dúíŋ baj–lé á ka̱rɨ́yalba".12Kúíŋ bârŋa ba̱gɨ́, ásáŋ dɨ́eŋ dɨó dʉó kilmá dɨkkó á keba ásáŋ see jâ̱ɨ á keba ná Loŋpii sállâ–sí soor íní. 13Bá marraŋ suúrŋâ–sí awsa banni kérrég, alá namaŋ tin kee ná ʉ́ndʉl, áláŋ dɨ́eŋ dɨó dʉó tog dog–sí kilmá á jaalba ná ka̱ttɨ́eŋa–lé poí.14Iláiŋ ná naa sa̱rɨ́ga keŋa Jáásodʉŋo–lé, abá suur–sí keyá kí see pʉ́ttôn namaŋ dééŋ árád, 15Namá in kowe, "Nettê âl belé kelámi, kɨ́eŋ kilmaŋa–sí dɨkkó a bâ̱ɨba áláŋ dúrúm báwe".16Kiiŋ gé ná kelkámmé naŋ dúrúm káwyíe? Kila kwa á ka̱ɨ́ŋ bâ alá Pʉ̂lꞌíŋ ba̱rʉ́ kʉrʉl kí Mûsa'ŋ dorá? 17Na kiiŋ ka̱ɨ́ŋ alá kí ayéŋá weyye kilmaŋa sondorg ka̱ɨ́ŋ? Yeeŋ á ka̱ɨ́ŋ bâ alá ka̱ttɨ́eŋa káwe , Yeeŋ alá kí dǔ kʉ́ndʉ́ŋʉl namá dúrúm káwye? 18Na kii–ii ná álpeŋ piyá: "Áláŋ bajꞌíŋ lóo á ka̱rɨ́yalba", Abá tʉ́ʉ́beŋ á kɨŋɨba? 19Namá ka̱gɨla ná yeeŋ taga áŋ ka̱rɨ́yal ba iláiŋ ná yeeŋ see jâ̱ɨ–sí ás ka̱ɨŋ ba.

Chapter 4

1Lia, miín ila dɨo ila jasi bás ká̱ɨ́ŋ ná kee, ǎ̱w ná ka̱lɨ kaw, áláŋ dʉó á keba ná jáwyâ bʉtte–sí já̱gɨl. 2Bá ilâiŋ–ii nás kɨ́ belé tullê–sí kúlŋíti inná alá lóŋ yeeŋa–sí.3Ilá ná kɨ́ seejâ̱ykwǎ kaŋ náŋ ʉmel kawí, inná ǎl kowe: "Inná ǎl álpeŋ káwe : Baj–lé áŋ ka̱rɨ́yaba" Iláiŋ ná tááríŋá miín waar–si agíŋíe da̱ldɨ'ŋ ebede–lé. 4Kí ila dorá bá yé–ii risiŋo tááríkwǎ'ŋ soogꞌíŋ: "Iláiŋ ná Loŋpii dog ʉmel jáwí sooga oson na a̱wꞌíŋ írí asá dééŋ táárí a gé." 5Kí in dorá bá dog risiŋo, "Dúíŋ a̱mel–lé péllét áŋ ja̱rɨ́ba."6Iláiŋ, díŋas ka̱ɨ́ŋá náŋ ʉmel–lé ka̱rɨ́yal, na kwa alá waar –si koye áláŋ magaga káwal yeeŋ áŋ ka̱rɨ́yalba, 7Da̱ʉ̂d dog kwǎ ila sogꞌíŋ: "In soog" tóóríg bá eeŋ, inná alá yé kwǎ: "In soog" Abá dééŋ ʉrʉ́ kelbámi, kilmaŋ sondorog ǎy–iiɨŋɨba".8Annaŋ Já̱sá̱wa dog ʉmel íní yeeŋ–sí, na Loŋpii asi keer á risiŋoba sog keerꞌíŋ. 9Lia namás Wʉ́o'ŋ kwa–sí ʉmel saí. 10Na kwa alá Loŋpií'ŋ ʉmel–lé ka̱rɨ́e bá kɨ́eŋ tááríŋá'ŋ kéŋá dog, inná Loŋpii kééŋ tááríŋá–le. 11Ǎ̱w ná soŋŋá kúnyúŋo áláŋ ila ʉmel–lé ka̱rɨ́, ásáŋ dʉó tog dog ila a̱llɨ̂mꞌíŋ tiǐr–le á saíba dééŋ nʉ́ŋɨ.12Iláiŋ ná Loŋpií'ŋ ʉʉ sállâ–ii naŋ táárí pii naŋ dog saar–lé soŋŋá sikká–ii, na alá mʉnɨ́ŋɨ́ kééŋ tiǐrŋá–le kʉo na rû namaŋ kééŋ a̱rɨ́ŋá , na asá dééŋ ta̱bʉ'ŋ júírú–sí lóŋítía kilmá–le dééŋ taarꞌíŋ ere. 13A̱rɨ á keba sállâ dééŋ ta̱bʉ'ŋ ná lóŋíti, ótáŋá nyét déé'ŋ eré pogoŋa gé naŋ lóŋítía kila alá kí kíe ka̱ɨŋ kowe. Jáásodʉŋo yé–ii ná Ta̱bʉ–ii kwa teyyála'ŋ iláiŋ ná yé ta̱gɨ–ii.14Na abás ta̱bʉ ka̱kkɨ́re inniniŋ kaŋ alá jawilꞌíŋ írí éla, Wʉ́o'ŋ Jáásod]ŋo–ii ǎ̱w ná tullé kâ̱ɨ. 15Ta̱gɨŋa'ŋ ta̱bʉ ka̱kkɨ́re ás kaŋba áláŋ taga dáíŋ nyʉkkɨŋ já̱gɨl, ʉ́tóŋá nyét–le kárré inná kɨŋa–sí, naŋ ka̱ttɨ́eŋa ás keba. 16Áláŋ dééŋ kʉtɨŋ ta̱bʉ'ŋ kôŋ, ásáŋ ayíŋ komé, naŋ síŋ kʉmmóŋ dééŋ bajjiŋ dáíŋ jányíŋi–lé kí dééŋ tin.

Chapter 5

1Sábá ta̱bʉ kurrâ kʉŋo bá kwa'ŋ dɨó kaáwŋeli–ii, iláiŋ kiímeli áláŋ táárí piá kwa kerŋa'ŋ taála–lé Loŋpií'ŋ ótáŋá–le, Ásáŋ gôbboŋa ka̱rɨ́ŋéli kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋa'ŋ ʉʉ́ŋ, 2Taga kôili ásáŋ kí ʉllɨŋ na jʉ́ŋo káwal, iláiŋ nás yé kí nyʉkkɨŋ–si dorool eŋa. 3Na ila nyʉkkɨŋ dog ǎ̱w nás kwa–sí kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋ ta̱bʉ'ŋ dúy–ii iláiŋ dog–si dééŋ suur–sí pii.4Dʉó á keba nás in ájí–sí dééŋ suurꞌíŋ pii, bá marraŋ Wʉ́o–ii nás ta̱rɨ́ piá, inná A̱rʉ̂n dog. 5Namaŋ Jáásodʉŋo dog dééŋ suur–sí dʉó appâ á piyába dog, marraŋ dʉó asá yee–sí in kwǎ, "Jɨ́ ás dúíŋ kwě jaŋ nettê".6Inná ǎl dog kámiŋa ló'ŋá kerŋa–lé, "Jɨ́ Ába kuri jaŋ namaŋ níŋ jaŋ áŋ jaŋ na dééŋ kʉrɨŋ bá'ŋ tullê–ii".7Dééŋ suur kí soga nyét, báŋ soŋŋâ ʉrʉ́ lá̱ddɨ́ naŋ níŋ kómóla naŋ níŋ kí kʉrŋo oóŋ naŋ taga á síŋ jópóba suur–sí wǎy–le, naŋ–si eŋa dééŋ jâ ila, 8Iláiŋ ná yé kwě–ii ásáŋ ɨwɨ́ da̱lʉlɨŋ–sí jɨgé.9Agíŋísi naa alá kwa nyét–si tááyeŋ kɨŋɨ, jopóŋó'ŋ ʉʉ́ŋ asá tuuŋa, 10Loŋpii–lé éla alá ta̱gɨŋa'ŋ ta̱bʉ–ii naŋ–si kʉrɨŋ kee. Ka̱rɨ'ŋ jawŋí'ŋ sá̱wgeŋ jâ 11Alá soŋŋâ'ŋ ere dáíŋ belé soŋŋâ–ii, asá taga jápírtígo á keba jírsíŋo'ŋ eré, áláŋ taga keljâm.12Na kí in dorá bɨ́ báŋ taga gʉʉdpáálíŋá beeŋ, bɨ́ ba̱ɨ́ŋ–si ná dʉó bôil áláŋ gîs gʉʉd páálí Wʉ́o'ŋ belé'ŋ korgi juuŋa, Namá iláiŋ–ii nás bora bôil, ná na̱mɨ́e ka̱kkɨ́re kʉŋo áiba. 13Na dʉó ɨd ná bora ba̱yɨ yé a̱rɨ ás loŋba belé tullé'ŋ ere iláiŋ ná yé kwě ittî–ii, 14Na na̱mɨ́e ka̱kkɨ́re bá délliŋ kwa appâŋa'ŋ–ii, iláiŋ ná yé betos kilaliŋ–lé nás yé jɨttɨ na tullê–sís jáwŋel.

Chapter 6

1Iláiŋ ǎ̱w nás Jáásodʉŋo'ŋ domoŋ–sí miín waar kuuŋ, áláŋ ta̱bʉ'ŋ koo. In álóŋba áláŋ ebede'ŋ írí kuŋú nás kɨ́tɨ́móla táárí way–tólle na seejâ̱y Loŋpii–lé, 2Waalagal gʉʉdꞌíŋ ebede–lé jaba'ŋ–le, juŋú koŋa–lé, na wǎytólꞌíŋ jawla na jansa jégérég. 3Na in–sí bâŋ kí Wʉ́o'ŋ kʉrro kâ. 4Kila kwa alá asi tog kulmeli yeŋa–sí tárrá á siba, kwa asá jaawilꞌíŋ dola kiwe, asá kí kʉo tiyyáŋa sá̱rɨ́geŋ kɨndeli, 5Na kwa asá Wʉ́o'ŋ belé'ŋ tʉllɨŋ kiwe namaŋ dééŋ kʉrɨŋ alá ʉ́ndʉl, 6Marraŋ dʉó alá poyya tárrá áiba asáŋ asi keer ba̱gɨ ná tʉ́ʉ́beŋ eeŋ. Ɨdɨ̂ɨ̌ŋ nás Wʉ́o'ŋkwě–sí ká̱ldá̱bʉ–lé ka̱ldʉl dɨ́eŋ ʉʉ́ŋ, ásáŋ yee ôra á bêlba.7Inná alá kuy sʉʉr–lé asi tóg riíŋ, iláiŋ áláŋ kurúŋá kire alá tááríkwǎ ge kila da̱mɨŋ kwǎ–le, na ila sʉʉrʉ asá Wʉ́o bora pattá piá bóyé. 8Marraŋ abá díyáŋ jɨttɨ koro, yee bâŋ kaaríŋíya naŋ níŋ naála–lé síŋ dakki–ii, álá dééŋ árád kí jʉɨ–si agínti.9Marraŋ kɨ́ kúíŋ bârŋa dɨ́eŋ eré asá káya, kila ʉ́tóŋá tulléŋa–lé, asá kí jopóŋó tɨél, namá iláiŋ kírsiŋ. 10Iláiŋ ná Loŋpii darma sa̱rgɨ á bétélba namaŋ síŋ dɨ́eŋ táárí'ŋ ʉʉ yɨ́al namaŋ dɨ́eŋ tâb na joiŋí alá balŋola kí kééŋ kona'ŋ, bɨ́ ta̱gɨŋa táárís bâ yee.11Dáíŋ sʉrmɨŋ soŋŋâ dɨ́eŋ dɨó dʉó bi dʉó ǎ̱w ná kilmá'ŋ pa̱ttɨŋ piyá na amalꞌíŋ árát, 12Áláŋ ka̱rɨ'ŋ jʉ́rmokwǎ á baŋba marraŋ áláŋ jalŋolakwǎ baŋ kí see ásáŋ dééŋ jasi boomé. Loŋpii'ŋ jasi see–ii.13Wʉ́o'ŋ jasi ila alá waa kí Birâim ka̱sɨŋɨ, ilái–lé soŋŋá tullé á keba a̱lpɨŋ, ǎl kí dééŋ suur álpeŋ piyá, 14In kwǎ, "Áísáŋ soŋŋâ bora pattá â ilái–lé soŋŋâ". 15Kí in dorá Birâim dog–si jasi ila dééŋ waar jáánó.16Inná kwa kila alá kí kwa'ŋ kona da̱ɨ́l tʉ́r kalde, lia ka̱rɨ'ŋ eré námá a̱lɨ́pe jʉ́rʉs pii. 17Abá Loŋpii in kôel ásáŋ soŋŋâ'ŋ ere dééŋ mɨrod–sís já̱ɨ́ŋó, bá síŋ keer kí a̱lɨ́e. 18Annaŋ kí koraŋa a̱w gé alá wa̱rɨ ge, In á lóŋba áláŋ taga Wʉ́o pɨé piá kinꞌíŋ, in lóŋ ásáŋ amal ka̱kkɨ́re kaiŋ, kɨ́ kila kaŋ asá kopoŋo ǎ̱w ná pʉttó kâ̱ɨ dééŋ seejâ̱ɨ–sí.19Ila alá dáíŋ–ii bâŋ kee délliŋ dáilé, bâŋ ba̱rɨ́ dáári jaáno'ŋ lóo, 20Iláiŋ ná Ya̱sʉ́wa yé dog ká̱rɨ́ waar dáíŋꞌíŋ, baáno dééŋ kʉrɨŋ tullé–ii, Ába kuriŋa'ŋ kuri bâŋ kee namaŋ níŋ kee.

Chapter 7

1Ába kuri in tullê, bá Sumâin–ii, Loŋpií'ŋ pǎ̱gɨ iri kwaŋ, asá Birâim tɨ́ɨ́ré ná jaana kééŋ kuriŋa'ŋ dɨ' ásáŋ bora pattá piá. 2Asá Birâim miǐn waar ŋaara ótáŋá nyét–le ǎl ka̱ɨ́ŋ "Kuri teyyâ" na asi keer "kuri tullê" Ǎ̱yɨ–ii "Kuri dóŋádʉŋo" 3Walá Âbba ás keba, naŋ Íya ás keba, naŋ Atine ás keba. Sooga dog–si juuŋ ka̱ɨŋ naŋ–si jágíŋi kee áláŋ Wʉ́o'ŋ kwě'ŋ jaluŋ–ii, áláŋ kee kʉrɨŋ namaŋ níŋ kee.4ja̱gɨ́l in dʉó ay–ii appá–ii ilá alá Birâim íní alá káíŋ ábaŋa'ŋ bâ–ii, sooga weyye ta̱bʉ'ŋ mêlleŋa'ŋ! 5Na ila asá lááwéŋá'ŋ kwě–ii, alá pá̱gɨŋa ká̱bɨŋa, ásáŋ domoŋ eeŋ kwa kɨd alá dáálí–le ka̱ɨŋ, kin kila asá Birâim'ŋ órré ge. 6Marraŋ dʉó ɨd ná Birâimꞌíŋ órré'ŋ kwa–lé–ii, namás bora pattá piyá ila tin–lé.7Kí tullɨŋ nyét ǎ̱w ná ittî appâ–sí ba̱gɨ pii, 8kwa ka̱ɨŋ ná kʉ́ndʉla áláŋ dʉléŋá kabe, marraŋ yé bâŋ kee sállâ. 9Áláŋ taga ʉʉ waa: Marraŋ Lááwídʉŋo dog Birâimꞌíŋ órré'ŋ kwa–lé–ii. 10Iláiŋ ná dééŋ bâ'ŋ kóó iláiŋ ná tullé–ii, Wʉ́o Ya̱sʉ́wa kuri–ii naŋ tullé–ii. Pa̱gɨŋ na Lááwé ná kuri tullê–ii11Abá pá̱gɨŋa lááwéŋá'ŋ órréŋá–le–ii, kwa dɨ́eŋ dáálí–le kʉmmé, na in kaáŋ–ii, namaŋ níí'ŋ–si pá̱gɨ keer jáwla kuriŋ–lé? Marraŋ a̱rʉ̂nꞌíŋ lóó'ŋ á áŋéba. 12Iláiŋ ná pá̱gɨŋa ka̱ɨŋeli, na kí seé'ŋ see ǎ̱w nás dáálí'ŋ–ii dog.13Alá dɨ́eŋꞌíŋ kɨ́rsɨ́ŋʉl, asá sa̱rɨ́ga ka̱ɨ́ŋ kí órré keerꞌíŋ kwa yeeŋ–sítaga ás lóŋítiba áláŋ gôbboŋa'ŋ lóóle oóŋ. 14Na kí see iláiŋ ná dog Loŋpii Ya̱ʉ́za'ŋ órré–le koro, ila alá Mûsa kí dééŋ dorol á risiŋoba dééŋꞌíŋ pǎ̱gɨŋa'ŋ eré.15Iláiŋ paál a̱rɨ keer in–lé soŋŋá paalaŋ alá in lóóŋóla inná kuri'ŋ jaluŋ tullê bâŋ pǎ̱gɨ keer kóró, 16In á eŋaba alá dáálí kwǎsuurꞌíŋ domoŋ bá in lóŋ suurꞌíŋ kʉrro pááneŋ á ɨndeliba. 17Iláiŋ náis jɨ́bɨ́tíya: "Pǎ̱gɨ bâŋ kee dééŋ kʉrɨŋ na tullɨŋ–lé".18Ǎ̱w ná pâris kɨŋɨ ila domoŋ waar kʉŋo'ŋ dɨ́eŋ nyʉkkɨŋꞌíŋ na a̱rɨ hô'ŋ, 19Na daalí a̱rɨ ás agéba, marraŋ ǎ̱w nás amal–lé ká̱rɨ́ ilái–ii lé soŋŋá tullé–ii ásáŋ Wʉ́o–lé dakki kɨɨ́ŋɨ́.20Na kʉrro jaŋgarás ka̱ɨŋba, 21Na a̱rɨ alá á ŋááríŋba bá pa̱gɨ ɨndel, na ila alá ŋeeriŋel bá ila–ii alá dééŋꞌíŋ kɨ́rsɨ́ŋʉl; Loŋpii in kwǎ áláŋ nídímeŋ eeŋ, na jɨ́ pá̱gɨ jaŋ bâŋ jaŋ na kuri tullê".22Na kila kʉrro'ŋ, iláiŋ Ya̱sʉ́wa yé ge ásáb jáá tin tullê–lé. 23Kila alá pá̱gɨŋa kɨŋɨ soŋŋâ gé alá kundíe áláŋ kúsal na káya, 24Na ila áláŋ sayí dééŋ árád, dééŋ pa̱gɨŋ pááneŋ áŋ eeŋba.25Na dʉót ná toyŋo ásáŋ jópóŋó taga yé dog ásá Loŋpii–lé áddeŋ káwal, abá yé sállâ–ii yee–sí bá síŋ épéró. 26iláiŋ ná yé taga níŋ pá̱gɨŋa'ŋ ta̱bʉ eeŋ, naŋ níŋ tiyyá–ii naŋ níŋ taraas–ii, nás kergel eŋa kí ka̱ttɨ́eŋaŋ naŋ Wʉ́o'ŋkwa–lé eŋa.27Yé pélét á kôelba, ila alá pá̱gɨŋa appâŋa kôeli, áláŋ kerreg jáwríti gôbboŋa, waar kʉŋo kééŋ ka̱ttɨ́ŋa'ŋ, na kerŋa kwa kerŋa'ŋ ka̱ttɨ́eŋa'ŋ. Yé asi tóg nyét ínni alá dééŋ suurꞌíŋ jáwríti. 28Dáálí'ŋ eré pǎ̱gɨ appâ dʉó ilaiŋ alá soŋŋâ nyokké–ii. Marraŋ ʉʉ–lé ila–ii alá dáálí'ŋ ka̱rɨ'ŋ ʉ́ndʉl, marraŋ kwě–sí alá ka̱á̱ŋʉl, bá yé ná tuulé–ii namaŋ níŋ kee.

Chapter 8

1Naa dáíŋ belé'ŋ kormi in lóŋ, pǎ̱gɨ appâs kaiŋ alá dóŋá súru'ŋ ere ǎ̱w kʉrɨ'ŋ–lé jaawíla'ŋ írí. 2Ta̱gɨŋa'ŋ táárí dʉŋo jâ̱ɨ tullê kʉŋo asá Wʉ́o dʉldɨ áiba.3Ta̱bʉŋa ta̱gɨŋa nyét bá síŋ kaáwlal ná gôboŋa karúl. Na báŋ kawe dog a̱rɨ toy–ii. 4Abá níŋ sʉʉrʉ'ŋ írí kééŋa ila dɨo alá ta̱gɨ kééŋá, ta̱gɨŋa ka̱ɨŋ ná gôbboŋa áddeŋ kawe kí dáálí'ŋ dorá. 5Alá in lóŋá inná jaawila'ŋ nima'ŋ jaluŋ, Mûsa–lé bʉʉŋo, iláiŋ áláŋ dééŋ toŋ piá. Naŋ iláiŋ kwǎ: "Ja̱gɨ́l áláŋ a̱rɨ bi a̱rɨ jâ inná mitíl aísa jɨɨ lóŋóla íllâ pʉ́go".6Innálaŋ eŋa dééŋ táárí–le soŋŋá tullé na dééŋ tâsdʉŋo–lé jaiŋ tullê–lé, asá kí jasi tullê tɨél. 7Annaŋ sîŋ miín waar da̱lɨ́me á kéŋába alá lóó keér koiŋíe.8Asá in koye ála tullê–ii: "Opó soga kerŋa'ŋ, Loŋpp beléŋ, agíŋísi Israílꞌiŋ tóŋ na Ya̱ʉ́za tóŋ jasi dɨwwô. 9Ná ila jasi áiba á ká kɨ́kɨ́eŋ ábaŋaŋ sís â ila soog alá kúkúíŋ koŋa iyá alá pʉ̂lꞌíŋ ba̱rʉ́'ŋ sʉʉrʉ–lés opo, dúíŋꞌíŋ ás yɨéliba tin ila–lé, naŋ gí undí, Loŋpii ná belé'ŋ.10In bá yé–ii jasi alá Israílíŋá'ŋ toŋꞌíŋ kwa–sís asa kí kin soga, Wʉ́o in belé'ŋ: Kɨ́eŋ kɨ́ló–le káálíntá jáá, naŋ rímmeŋ â kɨ́eŋ kilnaŋa–lé, ká naŋ níŋ dɨ́eŋ Loŋpii eeŋ, na yeeŋ naŋ níŋ kúíŋ kwa gé.11Naŋ níŋ suur in kiyál inná kínna suurꞌíŋ soor, dʉó bi dʉó dééŋ bára–sí námás in kwǎ: Loŋpii–sís aluŋ iláiŋ ná kwa nyét gí síŋ kɨɨne dokkéŋa namaŋ appála. 12Iláiŋ nás ká urma aiŋ kɨ́eŋ koroŋa'ŋ alá kawe, namaŋ kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋa'ŋ na á gis lóŋítíya asi keer."13Alá in jasi–sís ta̱rɨ́a in kwǎ, "Dɨwwô" Miín waar namaŋ jasa innálaŋ bá yé kééŋá dakki toyya naa dakki bâ jʉ́ŋal.

Chapter 9

1Jasi waar kʉŋo na dog–si koraŋa kéŋá táárí'ŋ namaŋ da̱ldɨ'ŋ toŋ teyyâ–lé. 2Iláiŋ ná dééŋ nisil waar kwaŋ ila–ii alá waar kowe: "Jʉrʉsalam" alá délé másárája kéŋá na na̱mɨ́e namaŋ karaŋa kanníyá.3Ila sitâra'ŋ soór alá dééŋꞌíŋ aáŋé, "Toŋ teyyê'ŋ teyyê", 4Dêlé mugbar kéŋá silinysilínyiŋ, jasi'ŋ pɨ́tɨ́ kéŋá alá kí silinysilíny–si ka̱rtɨnʉl, asá ila na̱mɨ́e'ŋ silinysilíny móon nɨɨ́ŋá, na Mûsa'ŋ ba̱rɨ alás kí jasi'ŋ loo kergel ɨŋɨ. 5Ila koroba'ŋ írí mujjé ila asá nɨɨŋo naŋ–si jʉ́mɨ́ŋá. Kin ótáŋa naa káiŋ á geba iláiŋ áláŋ dééŋꞌíŋ táráásiŋ kírsíŋo.6Ila namá iláiŋ eŋa, áláŋ pá̱gɨŋa toŋ ila–lé ka̱rɨ́tíya tin bi tin, alá táárí kawe. 7Na ila dííg délliŋ bá pá̱gɨŋa'ŋ ta̱bʉ–ii ayé tog–lé, walá kewa á síŋ keba ásáŋ dééŋ suur–sís jaa namaŋ kwa–sí.8Kʉo tiyyáŋa gé nás jɨ́bɨ́tíya kí tɨyyɨŋꞌíŋ dorá péllét áŋ lóóŋólaba lia, abá pa̱ɨ waar kawaŋ–lé ooŋo, 9Alá jaluŋ tin naa'ŋ–ii lé–ii, alá dêlé gôbboŋa ka̱rɨ́ŋéli, alá kɨ́eŋ kilmaŋa'ŋ jɨbé–le áiba áláŋ risíŋó táárí'ŋ eré, 10Na yé kila tááríŋá na̱mɨ́e'ŋ na jaba'ŋ na jálo'ŋ namaŋ ótáŋá kerŋa niná suúrŋá'ŋ jálo délliŋ, jaáŋo'ŋ tin–lé. Jáásodʉŋo yé–ii, tâs dʉŋo jasi dɨwwô'ŋ.11Na jáásodʉŋo, Yé éla áláŋ pá̱gɨŋa'ŋ ta̱bʉ–ii namaŋ ʉ́tóŋá kerŋa'ŋ, toŋ tullê agíŋís, kí koŋa á káweba, dʉó á keba nás dééŋiŋ loŋ. 12Kí ká̱ɨ́tá'ŋ kewa walagal kuu'ŋ áiba, marraŋ bá kí kééŋ kewa–ii, bá kasi tog ká̱rɨ́ toŋ tiyyâ'ŋ dɨó, namá joppó lʉʉd bʉ́lóŋ.13Abá níŋ kí kuu'ŋ kewa walagal ká̱ɨ́tá'ŋ kéŋá namaŋ kuu'ŋ dɨɨ ná síŋ kɨrtʉl, naŋ síŋ ba̱gɨ kawe suúŋâ. 14Na baŋ Jáásodʉŋo–lé ay–ii níŋ lóŋ, alá kí dééŋ suur waar kʉŋo rááŋa Wʉ́o–sí walá dog ôra tog dog ás kééŋába aláŋ paasó kɨ́eŋ kilmaŋa–sí kí kɨ́eŋ tááríŋá jɨttɨ la alá Loŋpii sállâ–sís táárí kawe! 15Na iláiŋ ʉʉ'ŋ yé namá jasi dɨwwô'ŋ tâs dʉŋo–ii, ásá ta̱rɨ́ pii abá wǎyiŋ joppó paago alá miín waar kééŋá jasi waar kʉŋo–lé, báŋ bʉmmóŋ aíla bɨŋa kaníe dɨ́eŋ mɨrod lʉʉd kwaŋ.16Iláiŋ ná domoŋ kee, nás jɨ́gɨ́tɨ wǎy–sí. 17Na domoŋ a̱w kʉŋo wǎyyiŋ, asá kʉrro á keba péllét kí ila domoŋꞌíŋ dorá sállâ.18Na waar kʉ̂ŋo dog áŋ eeŋba dítinꞌíŋ bá kí kewa'ŋ dorá–ii, 19Iláiŋ ná Mûsa kí dééŋ dorool kwa–sí kwǎ kí dáálí'ŋ dorá, na yé namás kewa bawa kuu'ŋ na ká̱ɨ́tá'ŋ, na koro, na nuuŋ pukkâ, naŋ hissop, namás ɨrto arrá namá dééŋ dítinꞌiŋ ʉrʉ́ taan namaŋ kwa nyéttiŋ. 20Ila namá in kwǎ, "In ǎl yé–ii jasi dɨwwâ'ŋ kewa aísa Loŋpii kwǎ bɨŋa–sí."21Kí in dorá tág, yé bás kewa ɨrto toŋ tiyyâ'ŋ korgi–lé nyéttiŋ táárí'ŋ lóo'ŋ dɨó. 22Kí dálí'ŋ dorá, dákkin ótáŋá nyét bá tiyyá ɨŋɨ kí kewa. walá kí kewa'ŋ jinyaa á kéŋába ɨ́de ka̱ttɨ́eŋa'ŋ jááso á keba. Jáásodʉŋo yé–ii deépa komolmol.23Iláiŋ ná tullé kéŋa áláŋ ótáŋá ka̱ŋgʉle áláŋ jaawil tiyyá eeŋ kí baíma'ŋ kewa.Dʉó bi dʉó, jaawilꞌíŋ ótáŋá bá kééŋ ge délliŋ bá ǎw ná teyyá ɨ- kí gôbboŋa tulláŋa'ŋ jaráŋ. 24See jâ̱ɨkwǎ yeeŋ kila lóóŋá tiyyáŋa–lé á ka̱rɨ́tíyaba alá kí koŋa káwe, ǎ̱yɨ alá kí see ká̱ŋgʉ́lʉl délliŋ. alá délliŋ dítinꞌíŋ ka̱rɨ́tíya jaawíl áláŋ Loŋpii'ŋ ta̱bʉ'ŋ kalŋola kí kíeŋ.25Yé dítinꞌíŋ áŋ jeeba abás in aáŋé áláŋ dééŋ suur–iigôbbo rááŋ asiŋa soŋŋâ, inná laŋ alá pá̱gɨ appâ pii, dʉó ɨd ná ná toŋ tiyy–lé ká̱rɨ́ ayé bi ayé kí kewaŋ namaŋ asi keer. 26Innálaŋ bá síŋ naála bóyé, iláiŋ ná yé soŋŋâ kelamí asi tog da̱lɨ'ŋ ebede asi tog. Marraŋ naa lóóŋóla soga'ŋ ka̱rɨkwǎ kí ka̱ttɨ́eŋa'ŋ dorá naŋ yé dééŋ suur gôbbo rááŋa.27Inná alá dʉó lóóŋóla áláŋ wǎy asitog, lia námá jansa éla, 28Lia dog, Jáásodʉŋo dog námá asi tog lóóŋóla ná ka̱ttɨ́eŋa–sí baw, marraŋ jopóŋó bá kwa kɨdꞌíŋ–ii alá yee–sí kaane.

Chapter 10

1Na dáálí'ŋ eré bás ótáŋá tʉllɨŋ paalítía alá ʉ́ndʉla, ná kí dorá see kʉŋo áiba bá dɨ́eŋ eré–iidélliŋ. Kwa kɨd alá Wʉ́o–sí kaareli yeeŋ pélét áŋ káwalba kɨ́ kɨ́eŋ gôbboŋa innálaŋ alá tittibi ka̱rɨ́ŋéli ayé bi ayé. 2Na dog, in álóŋba áláŋ gôbboŋa ba̱rɨ́ŋél kí baíma'ŋ daábeŋ jâ? Kí Wʉ́o'ŋ ba̱gɨ'ŋ jâ yeeŋ teyyá kɨŋɨ asi tog na yeŋ bittân a̱rɨ á síŋ ka̱ɨŋba ka̱ttɨ́eŋa'ŋ ere. 3Marraŋ kí ila gôbboŋa'ŋ jarâŋ bá síŋ ká̱ɨ́ŋ nás lóŋíti ayé bi ayé. 4Tárrá áiba kuu na léwá'ŋ kewa–lé áláŋ ka̱ttɨ́eŋ paasol.5Abá Jáásodʉŋo éla da̱ldɨ–lé, báŋ in kwǎ, "Suurꞌíŋ jarâŋ na gôbboŋa'ŋ jarâŋ tullé á laáiba naa dêlé, marraŋ dɨ́ɨ́ŋ suur naa dúilés ka̱á̱ŋʉl; 6Gôbboŋa jʉyɨ́ŋ na gôbboŋa ka̱ttɨ́eŋa'ŋ jɨ́ kilmá sɨmmó áŋ jâba. 7Iláiŋ ná ká in waa, "Ja̱gɨ́l iláiŋ ná ká dúíŋiŋ rímmeŋ káwe, kí ila dorá áláŋ Loŋpii'ŋ âre jâ."8Waar kwaŋ–lé in kwǎ, namaŋ kila gôbboŋa, namaŋ dʉléŋá namaŋ dʉléŋá alá kʉ́yé, aíla jɨɨ kilmá sɨmmó pii dɨ́eŋꞌíŋ. "Kilagôbboŋa kila gé asá dʉléŋá ka̱rʉ́ʉl kí dáálíŋ dorá. 9Na dog in kwǎ, "Ja̱gɨ́l ká âl dɨ́ɨ́ŋ âre aw."main waar paál bǎw déeelé kí ebede'ŋ dorá jasiŋi a̱w kwaŋ–lé 10Marraŋ ǎ̱w nás kee túllén diŋ kí gôbboŋa'ŋ dorá Jáásodʉŋo'ŋ suur in kwa nyéttiŋ.11Sog bi sog pá̱gɨ bi pá̱gɨ tááríŋ lóo kɨɨrél, ná gôbboŋa innálaŋ rá̱ɨ́ŋél asiŋa soŋŋâ kila asá ka̱ttɨ́eŋ–sí ás paasiliba. 12Marraŋ Jáásodʉŋo bá asi tog bɨ́r jáá namá ka̱ttɨ́eŋa–sí paaso, yé Wʉ́o'ŋ dóŋá súru'ŋ ere ooŋo 13Yé kee ná jaan namaŋ ní kééŋ gáárima níŋ kéé kʉrŋo'ŋ dû kóóŋol. 14Kí gôbbo'ŋ jarâŋ asi tog na yé kí see–ii namaŋ níŋ kee ɨdɨ aláŋ lóŋ.15Kɨŋa–sí kʉo teyyáŋa dog gîs páálítía. dííg–le in kwǎ, 16"In âl yé jasi alá ká kí kíeŋ kasa kila soga–lé, Loŋpiiná kwǎ in belé–sí. Ká dúíŋ níŋ murul aa kɨ́eŋ kilmaŋa–lé, na rímmeŋ níŋ â kɨ́eŋ júúrúŋá–le.17Lia namás nyií, "Kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋ namaŋ kɨ́eŋ káálíntá–sí taga áísáŋ á lóóŋálalba." 18Na naa íne jááso kee, na dog kewa'ŋ jinyaaŋa dog ka̱ɨŋba ka̱tɨ́eŋa'ŋ ʉʉ́'ŋ. Jɨgé Jáásodʉŋo'ŋ jawríŋí.19Iláiŋ ʉʉ́ŋ kúíŋ, bârŋa, kɨ́ kí see kaluŋ–si áláŋ tagalóó teyyâ–lé ka̱rɨ́ kí Jáásodʉŋo'ŋ kewa. 20Kí in naa dorá dɨwwô–ii alá dáíŋ ʉʉ'ŋ eŋa kí dééŋ dorá, iláiŋ kí dééŋ suur. 21iláiŋ ʉʉ'ŋ nás kɨ́ pá̱gɨ appâ kaiŋ Loŋpii'ŋ tóŋ. 22Ǎ̱w ná kilmáŋ see–lé kaiŋ kí see'ŋsee, ǎ̱w ná káíŋ kilmaŋa–sí pattâ kâ̱yɨ a̱rɨ jɨttɨ ʉʉ́ŋ káíŋ suúrŋâ'ŋ jálo kí koro nyokkéŋa.23ǎ̱w nás amal–lé pʉttó kʉ̂yɨ dáíŋ jɨɨn–lé, iláiŋ náis yé jasa kí see. 24Ǎw ná tullé lóóŋólal suúrŋá'ŋ na kí joiŋí na á jíŋá tulléŋa, 25Káíŋ jôŋa–sí a kʉndɨba kwa soŋŋâ'ŋ, marraŋ ǎ̱w nás suur ká̱lpʉ́nti, soŋŋâ'ŋ ere kí ila kʉrro alá kérrég lóŋíti.26Kí jɨttɨ'ŋ jaáŋo iláiŋ paál namá bawa ila jaluŋ see–sí, Áláŋ saí kewa'ŋ jinya ka̱ttɨ́eŋa'ŋ. 27Ǎl kilmaŋa'ŋ–sí ka̱lɨtɨ́o ka̱ttɨ́eŋa'ŋ, utú á keba nás soŋŋâ pʉ́ɨ́ŋ áláŋ amí.28Abá dʉó Mûsa'ŋ dáálí–sí ba̱gɨ á piyába bá síŋ nʉ́ŋɨ́kwǎ a̱w kélal walagal ɨɨs námá wǎy. 29Na jɨgé soŋŋâ ila asá Wʉ́o'ŋkwěs beto, ila jasi'íŋ ʉʉ́ŋ alá jɨttɨŋkwǎ koiŋíe, namá eŋa kí kʉo tulléŋa?30Kɨ́ kaluŋ–si alá koye, "eeŋ síŋ dééŋ jɨttɨŋ na ká bá síŋ â Loŋpii beléŋ" asi keer "Loŋpii kééŋ kwa–síjánsá níŋ jaa". 31Loŋpii'ŋ jansa'ŋ soog ka̱lɨ'ŋ–ii dééŋ dóŋa sállâ!32Na ila soga'ŋ gis lóŋítíya ǎl ka̱ɨ́ŋ ná ba̱gɨla naŋ baánó jɨgé soŋŋâ–sí 33Lóóŋá díŋa'ŋ balŋíti naŋ perjeŋa na jɨgéŋá, na lóóŋá díŋa'ŋ ná sa̱rɨ̂g baŋ ná innálaŋ baw. 34Abá ka̱tɨ́ŋá ba̱gɨla dog, na abás bɨɨn áláŋ kɨ́eŋ sôŋgoŋa baní kí kilmá'ŋ sɨmmɨŋ, ná kɨ́eŋ suúrŋâ in ba̱lʉ a̱rɨ ála á keba in lé soŋŋâ in jaawil ótáŋá asá saye.35Kɨ́eŋ kilmaŋa–sí a baaba soŋŋâ níŋ bʉmmmó'ŋ, 36Iláiŋ ʉʉ́ŋ boiŋí níŋ jaáno–sí, annaŋ Loŋpii'ŋ âre bâ baŋ bʉmóŋ jasi–sí, 37Iláiŋ ná naa dakki " Bâ níŋ éla ná tga áŋ jasiba.38Marraŋ dʉó teyyâ kí see'ŋ jâ̱ɨ bá síŋ sállá eeŋ, na abá ka̱rɨŋa kello dééŋ suur–sí tullé á síŋ eeŋba". 39Marraŋ kɨ́ taga ka̱rɨŋa áŋ kellóba jásíŋo'ŋ, marraŋ bá kí see'ŋ jâ̱ɨ áláŋ suur–sí taga see jâ̱ɨ.

Chapter 11

1Na seejâ̱ɨ jaluŋ–ii alá a̱rɨ ɨd–lé píŋíti alá á lóŋítiba. 2Inná alá kwa toyyakwǎ ka̱gɨle. 3Kí seejâ̱ɨ básíŋ kɨw ásá dá̱ldɨ́ŋá kalŋa naŋ–si Wʉ́o'ŋ belé–sí ba̱gɨ kawe, iláiŋ ná dog á lóŋítiba naŋ paalaŋ–ii. Seejâ̱ɨ yé–ii taraasꞌíŋ ebede.4Kí see'ŋ jâ̱ɨ Hábel Loŋpii–sís kewa jínynyâ Gaîn–lé soŋŋá. Lóóŋála ála taraasi, alá Wʉ́o já̱gɨ́la kééŋ gôbboŋa'ŋ jarâŋ, na alá way lia risiŋo.5Kí see'ŋ jâ̱ɨ Aknôk–síkábé ná wǎy á já̱gɨ́laba, naŋ á keba iláiŋ ná Loŋpii bawa, iláiŋ kábé nás Loŋpii tɨɨna. 6Na abás see–síá jaiŋba Wʉ́o–síkilmá sɨmmó áŋ jâba. Iláiŋ ná dʉó alá Wʉ́o–lé ʉ́ndʉl báŋ síŋ in tɨɨn ála Wʉ́o kee, námás kwa kɨd–síbora pattâ piá asá yee ta̱rɨ́ kawe.7Kí see'ŋ jâ̱ɨ Nôho ótáŋá kɨd–si ɨŋɨ ná yé ka̱lɨ piá naŋ á já̱gɨ́lsba, ná pʉllʉŋ piá ásáŋ dééŋ toŋꞌíŋkwa–sí jópó, iláiŋ da̱ldɨ–sí namá jánsá kayé, namá eŋa innáŋ kí tɨyyɨŋ na see'ŋ jâ̱ɨ. Birâimꞌíŋ seejâ̱ɨ na káíŋ wʉ́oŋa.8Kí see Birâim–sí dog ta̱rɨ́ káwe áláŋ ila lóóle kóró alá kééŋ koya kɨ́eŋ mɨroda ká̱bɨa, namá koro ná ás loŋba ta̱bʉ aál níŋ jáwí. 9Kí see'ŋjâ̱ɨ jasi'ŋ lóó dog á ɨwoba, namá a̱mdɨŋ dɨ́ŋiŋ dɨó kʉ́ʉl kí Isâ na Ya̱gʉ̂b kíeŋ–si mɨrod arrá eŋa jasi'ŋ lóó kɨ́eŋ kʉ́ŋɨ. 10Na yeeŋ deem díg sís kááníŋí alás ebede kééŋá, alá káwe naŋ–si bora pattâ káwe.11Kí see'ŋjâ̱ɨ Sarraya dog kʉrro bʉ́lóŋ ásáŋ dog órré piá, kí ayéŋá soŋŋâ namá kiri, alá Wʉ́o jasa bá see eŋa. 12Iláiŋ namá tog kiri, iláiŋ naŋ way, inná úríŋá jaawíl kɨ́ dɨ́eŋ sʉŋŋɨŋ, naŋ bʉro alá roo'ŋ á̱rɨ kee alá á wá̱ɨ́ŋɨ́tiba.13Seejâ̱ɨ–lé kila kwa nyétkʉ́sɨŋɨ, na yeeŋ tin ásíŋ kʉ́malba, na yeeŋ miín karra kí nʉ́ŋɨ́'ŋ zarrag karra ka̱gɨle namá see kéyé naŋ–si kawle, naŋ–si kɨ́wé yeeŋ ála in kalŋa inná sóólá in sʉʉrʉ–lé. 14Na kwa kɨd ná innâŋ aáŋé túllen áláŋ kɨ́eŋ ba̱rʉŋa kôeli.15Abá ba̱rʉ'ŋ gîs lóŋítía ila alá nyaŋá asá tin jaiŋ na áláŋ jawŋí. 16Marraŋ in bá sʉʉrʉ'ŋ joiŋí–ii, alá jaawilíŋ–ii ila. iláiŋ ná Wʉ́o á kôelba ásáŋ yeeŋ–sí ta̱rɨ́ piá iláiŋ nás yeeŋa–sídeem jááŋó.17Kí seejâ̱ɨ'ŋ Birâim Isâ–sí gôbbo rááŋá yee–sínaŋ kárré. Naŋ waar jááŋó ná tin á paagoba, ila. 18Asá aáŋé yee: " Ásá Isâ yee órré eeŋ". 19AB"A J"A̱G"ƗLA Wʉ́o tga wǎy–le bá síŋ já̱gɨ way tólá'ŋ túle, kila alá dɨ́ele gé báŋ bǎw inná yeeŋ.20Kí seejâ̱ɨ'ŋ dorá Isâ Ya̱gʉ̂b na Isaw–sís bora pattá piá kí ila dorá tɨɨnas. 21Kí ila dorá Ya̱gʉ̂b kwa nyét–sís assó piá alá wá̱ɨ́télíŋ namaŋ Ɨ́sɨb–sí, naŋ kʉrgo'ŋ ooŋo dééŋ ba̱rɨ'ŋ ta̱bʉ'ŋ. 22Kí seejâ̱ɨ'ŋ ere Ɨsɨb dééŋ wǎy'ŋ si súrreŋ piá asá Israílíŋáŋ'ŋ dogílá–sí kʉrro íní kɨ́eŋ kaaru'ŋ. Mûsa'ŋ seejâ̱ɨ na báaŋa.23Kí seejâ̱ɨ'ŋ dorá Mûsa, ǎl ka̱a̱rɨŋɨ, kʉʉles dééŋ bâ'ŋ ʉʉ'ŋ kí kôlda ɨɨs, iláiŋ nás kwě dee tullê já̱gɨ́la, innálaŋ namá kuri íní. 24Kí seejâ̱ɨ'ŋ dorá Mûsa alá yé appâ eŋa íríŋí áláŋ píró'ŋkwě ka̱rɨ́ya. 25Ilái–lé soŋŋá áláŋ baj–ii kí ɨdɨ̂ŋ áláŋ baj ka̱ttɨ́eŋa–lé kee. 26Iláiŋ já̱gɨ́la alá Jáásodʉŋo–lé ôra–ii alá pʉ̂líŋ ba̱rʉ'ŋ ótáŋále soŋŋá tullé–ii, iláiŋ ná yé kí nʉ́ŋɨ́'ŋ zarrag tullê já̱gɨ́la.27Kí seejâ̱ɨ'ŋ dorá pʉ̂líŋ ba̱rʉ–sí júndí ná lóó ka̱lɨ á piyába ába kuri'ŋ kilmá'ŋ sondorogꞌíŋ ʉʉ'ŋ, iláiŋ ná saa soŋŋá zimbitîr keera, inná alá la̱w na á la̱w ba. 28Kí seejâ̱ɨ'ŋ dorá írí jándo'ŋ kewa'ŋ luu piá nás óréŋá–le paaso kí loo ná píró'ŋ ta̱bʉ'ŋ koro–sí paaso. Seejâ̱ɨ na pirjeŋa.29Kí seejâ̱ɨ'ŋ dorá roo pukkâ–sí kándé naŋ pʉttó eŋa, kwǎ namaŋ pʉ̂lɨ́ŋ ba̱rʉ'ŋ kwa–sí mʉnɨ́. 30Kí seejâ̱ɨ'ŋ dorá Aríya'ŋ ergela–sí jínynyâ ila dɨo asá yeeŋ sog oson na a̱w kʉʉ́ŋɨ dêlé. 31Iláiŋ ʉʉ́ŋ Rihâb ajâla yé á paasiŋoba kí ba̱rɨ, iláiŋ ná aáŋé ála andaŋa gé kí aape. Seejâ̱ɨ na jɨgé káíŋ wʉ́oŋa'ŋ.32Na naa kaa níŋ waa? Náis tin wa̱rɨ ɨndelíŋ aísa waa Jodonꞌíŋ na Baarágꞌíŋ, na Samsunꞌíŋ, na Yaptâ, na Da̱ʉ̂dꞌíŋ, na Samwiílꞌiŋ, na domoŋkwǎ, 33Kí seejâ̱ɨ'ŋ koraŋa kuriŋa soŋŋâ perra ɨŋɨ, taraas káwe, naŋ tin kʉmmé, mʉʉrʉ́'ŋ–si ʉtoŋa kʉ́mé, 34Utús ka̱wŋɨ naŋ–si kʉpʉŋʉl saar–lé, nyʉkkɨŋ–lé ka̱kkɨ́ré kɨŋɨ, naŋ deer–lé ka̱kkɨ́rɨ́ kɨŋɨ, naŋ kɨ́eŋ gârima–sí ka̱lɨ kaníe.35Kɨ́eŋ yáaŋa na ótáŋá kábé asá kawlítíeŋ–ii, na kerŋa ná gal kaaríŋíe ásáŋ kopoŋol marraŋ kʉ́sɨŋɨ. 36Na kerŋa gal nás kɨ́eŋ peréda karma'ŋ dʉ́sɨŋɨ, naŋ kila alá kɨrgɨ́ŋ tíeŋi dog. 37Ka̱wŋɨ naŋ kamíŋíe, kí saar ka̱wŋɨ, kí liyá'ŋ karamas ka̱ndɨrʉl, naŋ soŋŋâ bɨ́ɨ́leŋ káwe yeeŋa–sí, 38Yeeŋ–sí in dʉldɨ tullé ásiŋiba. Bɨ́ɨ́leŋ kɨŋɨ ŋorráŋá–le na pʉ́góŋá–le namaŋ baanya–lé.39Na in nyét bá jasi–ii seejâ̱ɨ'ŋ, wasá tin áŋ kʉʉ́malba, 40Abá–ii kɨŋa Loŋpii á já̱gɨ́lba náis in ʉʉ in–lé soŋŋâ tullé piá, áŋ eeŋba dééŋ paál.

Chapter 12

1Namaŋ kɨŋa–sí abá jaawil kaiŋ náis nima pii dáíŋ tâs–lé taga, námá kaa kin ʉ́tóŋá–sí nyét, na ka̱ttɨ́eŋ alá dakki ka̱ɨŋ ná dárrá á geba, naŋ níŋ kí maale na ʉʉ tullé–ii, 2Ka̱lʉl seejâ̱ɨ'ŋ ta̱bʉ–sí na asá agé bá Jáásodʉŋo–ii, alá kin ʉʉŋa tullên diŋ ta̱bʉ'ŋ jáá, na alá ká̱ldá̱bʉ–sí taga bawa kí tʉllɨŋ, naŋ Wʉ́o'ŋ kʉtɨ'ŋ dóŋá súru'ŋ ere ooŋo. 3Ba̱gɨ́l kwa kɨd alá kɨrɨmʉl áláŋ ka̱ttɨ́eŋa–sí ka̱lɨ kanía kɨ́eŋ suúrŋá'ŋ áláŋ suur–sí ás bɨgé ba.4Naa taga kʉrro'ŋ ásíŋ bâba, namaŋ kí kwatulléŋa'ŋ kewa ka̱ttɨ́eŋa'ŋ ʉʉ'ŋ. 5Namaŋ gís yɨ́e ila gʉʉd tullé aísa waa: "dúíŋ kwě, Loŋpii'ŋ a̱dʉ́o–sí ajaaríŋíba, na son dorog a jeeŋa abái ká̱nyɨ́ŋʉl. 6Dʉót ná Loŋpii–síkôel bá dééŋ a̱dʉ́o kelaam, kwě ɨd ná kóíŋí námá ka̱ldɨ́yal".7Na abá taga bɨrɨmel Wʉ́o'ŋ a̱dʉ́o–sí yé báiŋ in piá inná ké'ŋ dogólá. Kwě bi kwě dééŋ bâ bá ka̱lɨ ínni? 8Na abá ka̱lɨ'ŋ janí á kéŋaba kwa nyét bá síŋ kééŋ dogólá ka̱ɨ́ŋ naŋ níŋ kíeŋ ka̱ɨ́ŋ, na bɨ́ naŋ in bámiŋ kééŋ dogílá ás ábaŋba.9Na asá bâŋa kí káíŋ kɨdoŋa kaáŋá kaŋ dog da̱lʉ́la kaáŋá, kaŋ ní dog ba̱gɨ kaw, kɨ́ɨ́ŋ wʉ́oŋa–sípɨé as jawba bâŋ eré kʉo dog lia bás sállá keeŋ? 10Tóóríg kɨŋa dog gî ka̱lɨ kaníe namaŋ niná kin keŋa, na naa tullé–ii dâilé, ásáŋ taga tʉllɨŋ sa̱rɨ̂g kaŋ. 11Marraŋ a̱dʉ́wo naáŋ in á lóŋítiba ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná kolda'ŋ–ii ná sʉgʉ́mmiŋ áiba. Na tʉllɨŋ bá dʉót–sí kanníá aláŋ a̱dʉ́o bʉ́lóŋ ná kwǎ kee naŋ–si dóŋá kee.12Iláiŋ koŋ pʉttóla–sí bʉrrʉ̂ŋ na kʉrŋo korgómeŋa–sí bá̱wlɨ, 13Kɨ́eŋ tarŋa oggóleŋa–sí bamíŋi, iláiŋ áláŋ merso–sí kilmá sondorog á eeŋba áláŋ kí baj épéríŋólal Loŋpii'ŋ jaaríŋí'ŋ sá̱wgeŋ jâ.14Dóŋá–sí bɨrɨ́mó kí kwa nyét, na dééŋ tɨyyɨŋ dʉó á keba áláŋ yee–sí taga já̱gɨl. 15Tárá'siŋ ba̱lʉ áláŋ dʉó tog dog–sí kʉrro á bɨoba Loŋii'ŋ joiŋí–le ásá duílá ba̱gɨ alákwa nyét karíŋíe. 16Áláŋ dʉó tog dog ajâla áiba naŋ in á lóŋba in Ɨsa̱w, alá dɨ́eŋ na̱mɨ́e'ŋ ʉʉ'ŋ dʉó bi dʉó bi kir bi bikir jula. 17Na ásáŋ baluŋ na bɨ́ dog, namá kóíŋí áláŋ já̱gɨl ila bora pattâ jâ'ŋ jaaríŋí, na abá tʉ́ʉ́beŋ jeeŋ–sí lóó á baníba, alá kí kééŋ kʉ́ŋɨ́ kóíŋ.18Áláŋ á bélaba ila pʉ́gó alá lóŋíti ná sʉɨŋel, ná kurrá–ii naŋ dɨkkó–ii. 19Na kééŋ kʉtʉ́gʉ́réŋá ila asá aáŋé: Jʉ̂m 20"Na ila pʉ́gó–le, márrá jiŋí naŋ níŋ jaíŋi". 21Na ila ja̱gɨl alá kullé–ii namaŋ mûsa in kwǎ: "Ká ítíŋ na ka̱lɨ gî ɨtél".22Na alá Siyonꞌíŋ pʉ́gó–le jéla, na Wʉ́o'ŋ deeŋ sállâ–lé, Jʉrɨsalam jaawí, na melega'ŋ dáldé, 23Na ma̱sɨ̂g nâŋ jaawíl bawíŋí, na Loŋpii náŋ kwa nyét–sí jánsá jaa, na kʉo tiyyáŋa náŋ ool, 24Na tin dɨwwô'ŋ tâsdʉŋo, jáásodʉŋo, na kééŋ kewa jinya Abelíŋ–lé soŋŋá rɨsɨŋʉl.25Ba̱gɨ́ ásáŋ tog dog–sí á bundíba áláŋ risíŋó. Iláiŋ ná á síŋ kʉpʉŋʉlba yeeŋ ná yeeŋ kel ás kámíeba sʉʉrʉ́, na waar–lé á síŋ kopoŋol ba ka̱rɨ'ŋ jawŋíkwǎila alá jaawíl kee! 26Ila alá dééŋ arka'ŋ ɨrɨ́írí koro ila, na naa jasa ná in kwǎ: "Na asi keer sʉʉrʉ ɨrtɨŋo namaŋ jaawil".27Namá in kowe; "Ási keer" In lóŋ ásáŋ ótáŋá ja̱ɨŋol kila alá káwe, áláŋ ka̱ɨŋ, áláŋ kila ka̱ɨŋ asá pa̱a̱nyʉ́ntɨ́yaba. 28Na kɨ́ kɨɨnel–si kuriŋ–sí alá ás ja̱ɨŋelba asá assô kaw naŋ–si Loŋpii–sí táárí kaw kí dééŋ tâye na kí kʉrro. 29Iláiŋ "Ná dáíŋ Loŋpii utú nyétti".

Chapter 13

1Ásáŋ joiŋí bârŋa'ŋ suúr jɨ́gɨ́ŋɨ́. 2Aís yɨ́a̱lba jâra'ŋ jányi, ilaiŋ nás yeeŋ jányi ka̱ɨŋ kí kwaŋ nama melega na yeeŋ ás loŋaba.3Nyokkéŋa'ŋ gis lóóŋólal iláiŋ ná yeeŋ nyokké ge kí kíeŋ, jʉrrʉ́'ŋ kwǎ inná alá bɨ́ suur tog baŋ. 4Áláŋ jʉ̂se tuuê–ii dʉó bi dʉó, ásáŋ jɨttɨ áiba. na ôra áiba na áláŋ ajálaŋa á geba áláŋ Loŋpii jánsá jaa.5Áláŋ lia Sôŋgoŋa'ŋ joiŋíkwǎ á baŋba délliŋ. ǎ̱w nás kila–lé pʉttó baŋ asá biŋ, iláiŋ ná in kwǎ: "Áláŋ ây–ii undíba na áláŋ dɨ́eŋ oro aw", 6Namaŋ níŋ in see kǎ̱y: Wʉ́o kí kíeŋ kaŋ ka̱lɨ áíŋ tɨ̂ba. a̱rɨ ɨd aísa dʉldɨ'ŋkwě pii?".7Lóóŋólal gí si kɨ́eŋ kʉrro janí kwǎ'ŋꞌíŋ iláiŋ náis Wʉ́o'ŋ belé káwlíe. ta̱bʉ'ŋ ba̱gɨ́l dɨ́eŋ see'ŋ alá bírsíŋó. 8Jáásodʉŋo yé–ii jááso naa namaŋ níŋ kee.9Kí ila gʉʉd pirje aís ká̱rgɨ́alba, iláiŋ áísáŋ á tɨɨ̌ŋɨ́ba kilmaŋa–le kí tulliŋ, ná kí na̱mɨ́e áiba tullé áiba ila alá kaníe. 10juzursi kaiŋ kʉrro ás ka̱ɨŋ ba kwa kɨd alá dêlé táárí kawe naŋ dêlé kaame. 11Kila baíma alá dêlé ká̱rɨ́tíyá ásáŋ kɨ́eŋ kewa ka̱ttɨ́eŋa káásol "Toŋ teyyâ–lé" kí pǎ̱gɨ'ŋ dóŋá alá kɨ́eŋ suurŋa sʉél paálíŋ ere.12Namaŋ Jáásodʉŋo dog, asá kwa–sí jopo kí kééŋ kewaŋ, óré'ŋ paál há̱ɨ́neŋ káwe. 13iláiŋ naa koró níŋ dêlé ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná ôra–ii. 14iláiŋ nás deem kaŋ íné nás ká̱ɨ́ŋ, Na dog soŋŋâ kôel.15Áláŋ–si Loŋpii–lé dêlé dakki kɨɨ́ŋti tin bi tinkí káíŋ lá̱ɨ́láŋá'ŋ, ǎ̱y kurú'ŋ kalma gé ná kergel–ii kí bârŋaŋ. 16Na aís yɨ́a̱ba táárí tullê na jaŋgar–sí, inná kin gôboŋa bá Wʉ́o–lé ge. 17Kɨ́eŋ kʉrro janíkwǎ–sí ba̱gɨ bâ na ba̱gɨs báwli, iláiŋ ná yeeŋ á kʉŋeba áisáŋ kʉ́lʉma kaye, iláiŋ–ii ná kí kilmá'ŋ sɨmmɨŋ kawe, ná kí zambâr áiba, ná iláiŋ dɨ́elé tullé áiba.18Kɨŋa–sí gis bʉ̂m, ná iláiŋ–ii nás kilmaŋa tullé baŋ, ǎ̱w ná nás kilmaŋa pattá kaiŋ ótáŋá–le nyét. 19Marraŋ boiŋí soŋŋâ áláŋ bâ inná laŋ áísáŋ bɨŋa kí kajala á awíba Jʉ̂ma.20Iláiŋ ná dóŋá kee ilá dʉó–le asá way toólá'ŋ dɨó jáwla, wʉoŋ tullê–ii, dáíŋ Loŋpii Jáásodʉŋo, kééŋ kewa jasi árád–ii. 21Náŋ gí síŋ tááríŋá nyét agé áláŋ bâ dééŋ âre, áláŋ dɨ́eŋ eré eeŋ Jáásodʉŋo'ŋ ta̱bʉ'ŋ asá mʉjjé jâ kee namaŋ níŋ kee báŋ ee. Ee yáa. Dóŋá'ŋ janí ka̱rɨkwaŋ.22Kúíŋ bârŋa ká dɨ́elé in ôil áláŋ bɨrɨ́mó in gʉʉd–sí, iláiŋ ná kin ʉʉŋa ittâ kin aísa rímmeŋ â bɨŋa–sí. 23Baluŋ–si ála dáíŋ bára Timos–sí undí, alá kí kíe gé bâŋ a̱gɨ́l, alá waar ká̱ɨ́ŋɨ́tía.24Kɨ́eŋ kʉrro janíkwǎ–sí dóŋá baí namaŋ ta̱gɨŋa–sí nyéttiŋ. Dóŋá baní kwa kila alá Antâkɨya ka̱ɨŋ. 25Bora pattâ kwa nyét–lé. Ee yáa. Na híbróŋá–le dog, Antâkɨya rímmeŋ â, kí Timosꞌíŋ dóŋá.

1 John

Chapter 1

1Ʉʉ'ŋ jaiŋ 1Ila ǎl miǐn tóóríg kééŋá, alá kelkámi, alá kí káíŋ kʉ́ŋɨ́ka̱gɨla, alá ka̱gɨla, kí kúíŋ koŋa úra, kí saba keer kí ʉʉ'ŋ jaiŋ. 2Na naa jaiŋ lóóŋóla, naŋ ka̱gɨla kí káíŋ kʉ́ŋɨ́ na áísáŋ kwa jaiŋ jʉjꞌíŋ alá miín waar Báa–lé kééŋá na aísa kɨŋa lóóŋála.3Alá ka̱gɨla na alá kelkámi báísíŋ kwa dééŋiŋ, áláŋ dog dɨ́eŋ sa̱rɨ̂g kwa nyét, na dáíŋ sa̱rɨgɨŋ kwa nyét bâŋ dáíŋ Bâ na dééŋ kwě'ŋ–ii Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo'ŋ–ii. 4Namáis iláiŋ rímmeŋ aw áláŋ dɨ́eŋ joiŋí nyétti. Wʉ́o kí seba seny–ii.5Na in belé bá yé–ii alá dêlé kelkámi, námáis kwa bɨŋa–sí: Na Loŋpii bá senyny–ii na dêlé lóó'ŋ dɨkkɨŋ á keba bittâtan. 6Namá in kwa: Ása kí kíeŋa sa̱rɨ̂ga kaŋ namá lóó dɨkkô–lé kaáŋá, namá nîŋ pɨé kwa naŋ–si ka̱ɨ́ŋá náŋ see kawa. 7Marraŋ abá lóó teyyâ–lé kɨ́lŋɨ inná alá Yé seny–ii, na ǎw nás suúr tullé kaŋ, kí Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo'ŋ kewa aíla kí kíe tiyyá pii káíŋ ka̱ttɨ́eŋa–lé.8Abá in kwa: Ka̱ttɨ́eŋa ása á kaŋba bás káíŋ suúrŋá pɨé kaw na belé'ŋ see dáíŋ dɨó á keba. 9Na abás kɨɨna ála ka̱ttɨ́eŋa kâ na yé naŋ tullê–ii naŋ taraasi , báísíŋ paasó káíŋ ka̱ttɨ́eŋa–sí, naŋ gíŋ lɨó káíŋ jɨttɨŋa'ŋ eré. 10Na abá in kwa: Kɨ́ jɨttɨŋa ála á kawba bás yee–sí pɨé kaw, na kééŋ ʉʉŋa dáilé á ka̱ɨŋba.

Chapter 2

1Kúíŋ dogólá, in–sí gîs rímmeŋ aw áláŋ jɨttɨ á báaba. Na abáis doʉ́ dɨ́ɨ́ŋ írí jɨttɨ piá bá kí dáíŋ kʉndɨ, Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo teyyá. 2Na bá yé–ii dolé'ŋkwě alá káíŋ ka̱ttɨ́eŋa'ŋ ʉʉ́'ŋ way, ná káíŋꞌíŋ áiba délliŋ, namá marraŋ da̱ldɨŋꞌíŋ–ii nyét asi keer. 3Innâŋ naa namás kɨ́wo kɨ́: Abá kééŋ domoŋa–sí keyá.4Abá dʉó in kwǎ: "Ála ɨwo" yé kééŋ domoŋa–sí á ta̱bʉ'ŋ á jáwrítiba, yé bá pɨé dʉŋo–ii dêlé see á keba. 5Na abá kééŋ ʉʉŋa–sí tɨ́o, kí see yé bá Wʉ́o'ŋ joiŋí'ŋ risiŋo. Na iláiŋ kɨ́ bá síŋ kaluŋ ála dêlé kaŋ. 6Na abá in kwǎ: Ála dêlé kee délliŋ na abá inná laŋ nyaŋá yé dog báŋ innâŋ kee asi keer.7Kúíŋ bârŋa, ká bɨŋa–sí domoŋ dɨwwó áddeŋ áis awba, bá domoŋ toyye ila alá waar dɨ́elé kééŋá, na in domoŋ toy kʉŋo bá yé–ii alá miín waar kelbámi. 8Na dog domoŋ dɨwwô aísa rímmeŋ aw bɨŋa–sí yé kí see–ii dii namaŋ dɨ́elé: Dɨkkɨŋ naa haddu–ii, na seny kí see–ii naa.9Na abá dʉó in kwǎ: Ála seny–lé kee na yé báŋ dééŋ bára–sí jɨ́o, na yé naa bá lóó dɨkkô–lé kee. 10Na abá dééŋ bára–sí kôil báŋ seny–lé kee na dêlé jɨttɨŋ á keba. 11Na abá dééŋ bára–sí erel bâŋ lóó dɨkkô–lé kee, na báŋ lóó dɨkkô–lé ɨloŋ, na ásíŋ loŋba aál dûi, iláiŋ ná dɨkkɨŋ yee–sí kʉ́ŋɨ́ dááleŋ piá.12Kúíŋ bârŋa ká bɨŋa–sí gis rímmeŋ aw, iláiŋ ná bɨŋa–sí gis ká̱á̱sʉl kɨ́eŋ ka̱ttɨ́eŋ kééŋ kona'ŋ ʉʉ́'ŋ. 13Kúíŋ ábaŋa bɨŋa–sí gis rímmeŋ aw, iláiŋ ná bɨ́ miín–si waar bɨ́wo. Sa̱bɨyána bɨŋa–sí gis rímmeŋ aw, iláiŋ jɨttɨ–sí ka̱lɨ baní. Kúíŋ dogólá bɨŋa–sí gis rímmeŋ aw, iláiŋ nás Báa–sí bɨ́wo. 14Bɨŋa–sí gis rímmeŋ aw kúíŋ ábaŋa, iláiŋ nás bɨ́ miín waar bɨ́wo. Bɨŋa gîs rímmeŋ aw sa̱bɨŋa, iláiŋ ná bɨ́ ka̱kkɨ́ré baŋ, iláiŋ ná Wʉ́o'ŋ ʉʉ dɨ́e–lé kee, na dog–si jɨttɨ–sís bɨ́o. Da̱ldɨ–sí aboiŋí ba.15Da̱ldɨ–sí aboiŋíba kí kééŋ ótáŋá'ŋ nyét. Na dʉó abá da̱ldɨ–sí kóíŋí yé Bâ'ŋ joiŋí–sí ás keba. 16Ótá nyét alá da̱ldɨ'ŋ dɨó ka̱ɨŋ: Suurꞌíŋ joiŋí ge, na Kʉ́ŋɨ́'ŋ joiŋí, na na̱mɨ́eŋ'ŋ joiŋí, ila Bâ–lé áiba marraŋ bá da̱ldɨ–lé–ii. 17Na da̱ldɨ bá kééŋ sʉrmɨŋ–ii, na dʉó abá Wʉ́o'ŋ âre pii báŋ jaiŋ lʉʉj kee. Sá̱wgeŋ jeeŋ Jááso'ŋ gârimꞌíŋ eré.18Kúíŋ dogólá, tin ka̱rɨ kwaŋ–ii. In abá kel bámi Jááso'ŋ gârim ʉ́ndʉl, ɨŋɨ naa jááso'ŋ gârima soŋŋâ. Miín íné naa tin ka̱rɨ kwa ála éla. 19Dáilé kʉrʉl, marraŋ kí kíeŋ áŋ kaŋba. Marraŋ dáíŋ dɨó ka̱ɨŋ nás kʉʉlɨ́ŋá. marraŋ abá paál kʉrʉl, bás in káwlítía kí kíeŋ ála ákaŋba.20Marraŋ bɨ́ kí kʉos pis beŋa tog, na bɨ́ kwa nyét baluŋ–si. 21Ká bɨŋ–sí rímmeŋ á gis awba ása bɨ́ á baluŋba see–sí, marraŋ bɨ́ baluŋ–si, na pɨé nyét see áiba.22Ki–ii ná pɨé dʉŋo–ii, marraŋ ílle ná Ya̱sʉ́a–sí íríŋí ála Jáásodʉŋo–ii? na in bá yé–ii jááso'ŋ gârim, alá bâ na kwě–sí erel. 23Na dʉó ɨt ná kwě–sí erel bá dog bâ–sí erel, na abás kwě–sí loŋ bás bâ kee kí see.24Marraŋ bɨ́ alá miín waar kel bámi bá ǎw ná dɨ́elé saí, na abás dɨ́elé tɨɨ́ŋɨ́ alá kelbámi waar, bá síŋ Bâ na kwě–lé ba̱rtɨ́nɨ́ŋɨ́. 25Na in bá yé saárta alá gis miín waar jaiŋ lʉʉjꞌíŋ–ii. 26In–sí iláiŋ gîs rímmeŋ káwe áláŋ pɨé ágis káwalba.27Marraŋ bɨ́ naa báásó ila–sí alá bába na asá tɨɨ́ŋɨ́ dɨ́e–lé, a̱rɨ á keba na áísáŋ káwlíyal bɨŋa, marraŋ bá ila áísáŋ ááso kɨ́eŋ kʉ́ŋɨ a̱rɨ bi a̱rɨ, na bá yé–ii see ná pɨé áiba. ila asá bá bɨ́wɨ dêle pʉttó baaríŋ. Loŋpiíŋ dogólá 28Na naa kúíŋ dogólá, tullés ba̱rtɨ́nɨ́ŋɨ́ dêlé, annaŋ–si koro ásáŋ dêlé amala kaŋ, walá ta̱bʉŋa áísíŋ tʉ́yalba dééŋ jêl–lé. 29Abás bɨ́ ǎlbá yé–ii délliŋ alá taraas–ii. bá yé–ii nyéttiŋ alá eŋa kí dééŋ da̱a̱rɨŋꞌíŋ traas.

Chapter 3

1Kúiŋ kondóŋá ba̱gɨ́l joiŋí aíla dáíŋ Bâ íní álaŋ–si Loŋpií'ŋ dogólá keeŋ! iláiŋ ásáŋ da̱ldɨ áloŋba, iláiŋ ásáŋ yé áloŋba. 2Kúíŋ bârŋa, miín íne kɨ́ Loŋpií'ŋ–si dogólá kaŋ, na ááŋ lóŋólaba namaŋ nîŋ in ná laŋ keeŋ. Marraŋ ásáŋ kaluŋ abá lóóŋóla báŋ in keeŋ inná yé, iláiŋ ná kɨ́ báŋ in ka̱gɨ́l inná yé. 3Na in nyét asá kaiŋ bá ila amal–ii asá dêlé kaiŋ, aláŋ in lóóŋóla inná alá yé tiyyâ–ii.4Dʉó ɨd ná ka̱ttɨ́eŋa pii bá kil–lé soŋŋá pii asi keer. Na ka̱ttɨ́eŋa'ŋ sʉŋŋɨŋ bá yé–ii. 5Na ásáŋ balʉŋ paalaŋ–si jundí áláŋ gîs káásol káíŋ ka̱ttɨ́eŋa–sí, na yé ka̱ttɨ́eŋa ás ka̱ɨŋba. 6Na dʉó ɨd ná déelé kee ka̱ttɨ́eŋa áŋ piyába. Na dʉó ɨd ná ka̱ttɨ́eŋa pii yee–sí áŋ já̱gɨlba walá yé yee–sí áŋ ɨwba.7Kúíŋ dogólá, dʉó júúleŋ aí piyába: Na dʉó ɨd ná taraasi pii yé báŋ taarsi, inná alá ká dog taraas aŋ. 8Na dʉó ɨd ná ka̱ttɨ́eŋa pii yé bá á̱nyɨ́dɨ–ii,iláiŋ ná á̱nyɨ́dɨ mǐn waar nîŋ ka̱ttɨ́eŋa pii. Iláiŋ nás Loŋpií'ŋ kwě lóóŋóla áláŋ á̱nyɨdɨ'ŋ ótóŋá–sí núrgú íní.9Dʉó ɨd ná Loŋpii–lé ka̱a̱rɨŋ–ii yé péllét ka̱ttɨ́eŋ á piba, iláiŋ ná dééŋ ra̱y–lés tɨɨ́ŋɨ́, iláiŋ ʉʉ́'ŋ–ii ná yee Loŋpii–lé ka̱rɨŋɨ ná taga a̱rɨ jɨttɨ áŋ piába. 10Loŋpií'ŋ dogólá in abalŋolaba inná á̱nyɨ́dɨ'ŋ dogólá: Na dʉó ɨt ná taraas áiba yé Loŋpii–lé á keba. Na dʉó ɨd ná dééŋ bára–sí á kôilba. Suúrŋá boiŋí asi keer.11Na in belé bá yé–ii alá miǐn waar kel kámi: Áláŋ suuri boiŋí asi keer. 12Ná in á lóŋba inná Gayîn alá dééŋ jɨttɨŋꞌíŋ ná dééŋ bá–sí daábeŋ piá? Iláiŋ kééŋ ʉ́tóŋá soŋŋá jɨttɨŋa ka̱ɨ́ŋ, na dééŋ bára'ŋ ná saasoŋá ʉ́tóŋ taraas ka̱ɨ́ŋ.13Kúíŋ bârŋa pirje aís eeŋba áíláŋ da̱ldɨ íríŋí. 14Kɨ́ kaluŋ–si ása wayí–les sállá keŋa ná jaiŋ–lé ká̱ɨ́ŋa, iláiŋ ná kɨ́ bârŋa–sí kôil. Na dʉó ɨd ná dééŋ bára–sí á kôilba báŋ waí–le saí. 15Na dʉó ɨd ná dééŋ bára–sí á kôilaba bá dééŋ suurꞌíŋ gatɨ́l–ii. Na bɨ́ balʉŋ–si dʉó ɨd ná dééŋ suuri pʉyɨ yé jaiŋ jʉʉj–lé áŋ keba ásáŋ dêle tɨɨ́ŋɨ́.16Innâŋ naa kɨ́ joiŋís kɨ́wɨ: iláiŋ ná dáíŋ ʉʉ́ŋ káwe, Na kɨ́ ǎ̱w ná káíŋ bârŋa–sí káíŋ suúrŋá'ŋ lóo kaa. 17Na abás dʉo da̱ldɨ'ŋ na̱mɨ́e kee, na abá dééŋ bára–sí já̱gɨ́la ná a̱rɨ ás keba, na dééŋ–si ʉʉ ayíŋ ás eŋaba, innálaŋ Wʉ́o'ŋ joiŋí dêlé ay–ii kee? 18Kúíŋ dogólá, joiŋí kí belé walagal kí káálíntá áŋ kôilba, marraŋ ǎ̱w ná kí táárí–ii na kí see.19Iláiŋ ásáŋ kaluŋ ála kɨ́ see kaŋ na káíŋ kilmaŋa áláŋ tullé ge déŋ eré. 20Abá káíŋ kilmaŋa–sí á ka̱wɨba Wʉ́o–lé iláiŋ ná yé káíŋ kilmaŋa–lé soŋŋá tullé–ii, naŋ–si ʉ́dóŋá nyét loŋ. 21Kúíŋ kondóŋá, káíŋ kilmaŋa lóómeŋ agî pɨalba, ǎ̱w nás Loŋpp–lé amal kaiŋ. 22Na abá kɨ́ŋó yé báŋ gî íní, iláiŋ ná kɨ́ kééŋ domoŋa–sí kéél, naŋ kééŋ ʉ́dóŋa kila–sí kaw asá yee–sí tullé ge dééŋ ta̱bʉ'ŋ.23Na bá yé–ii domoŋ: áláŋ see kâ̱yɨ dééŋ kwě'ŋ kona–sí Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo, na áláŋ suúrŋá koiŋí inná aláyé gi domoŋ íní. 24Na dʉó abá dééŋ domoŋ–sí tɨ́o yé báŋ dêlé kee. Na innâŋ kɨ́ bá síŋ kaluŋ yé âl dáíŋ dɨó kee. Kí kééŋ kʉo'ŋ dorá aíla íní.

Chapter 4

1Kʉoŋa–sí barri 1Kúíŋ kondóŋá, kʉo nyét see a bâ̱ɨba, marraŋ kʉo–sí barri: A̱ɨ̌ Wʉ́o–lé la gé? Iláiŋ ná domoŋakwǎ pɨékwǎ alá da̱ldɨ'ŋ dɨó kʉrʉl soŋŋâ gé. 2Iláiŋ ásáŋ baluŋ Loŋpiíŋ kʉo–sí: Kʉo nyét ba̱gɨ pɨe Ya̱sɨ́a Jáásodʉŋo–sí iláiŋ ná yé kí suur éla, naŋ yé Wʉ́o–lé éla. 3Kʉo kɨt ná Ya̱sʉ́a–sí ba̱gɨ á pɨeba bá suúr éle, na Wʉ́o–lé á geba. Na kila kʉo alá Jááso'ŋ gârim–ii ila alá kelbámi alá ʉ́ndʉl, Na naa yé da̱ldɨ–lé kee.4Kúíŋ dogólá bɨ́ Wʉ́o–lé baiŋ, bɨ́ tagas ba̱ɨŋos naa a̱rɨ alá dɨ́elé kee ila–lé soŋŋá appá–ii alá da̱ldɨ–lé kee. 5Yeeŋ da̱ldɨ'ŋ ge, iláiŋ ná da̱ldɨ'ŋ kírsiŋa, na da̱ldɨ namás yeeŋa–sí kelaam. 6Kɨ́ Wʉ́o–lé kaŋ, Dʉó abás Wʉ́o–sí loŋ báísíŋ kelamí, na dʉó abás Wʉ́o–sí ás loŋba kɨŋa–sí kel áísíŋ amíba taga. Iláiŋ á sáŋ kaluŋ kʉo seeŋa–sí kí kʉo júúleŋ jâ'ŋ. Loŋpii tullé–ii.7Kúíŋ bârŋa, suúrŋâ boiŋí, iláiŋ joiŋí bá yé–ii Wʉ́o, na dʉó ɨd nás joiŋí kee yé bá Wʉ́o–lé ka̱a̱rɨŋɨ naŋ–si Wʉ́o–sí loŋ. 8Na bá á kôilba Wʉ́o–sí ásloŋba, iláiŋ ná Loŋpii joiŋí–ii.9Iláiŋ nás Wʉ́o'ŋ joiŋí dáíŋ írí lóóŋóla: Iláiŋ ná Loŋpii dééŋ kwě tog délliŋ áddeŋ piá da̱ldɨ'ŋ dɨó áláŋ kɨ́ kíes sállá keeŋ. 10Innîŋ namá yé–ii dééŋ joiŋí: Innálaŋ áiba alá kɨ́ Wʉ́o–sí koiŋí, bá marrábaraŋ yé–ii nái kɨŋa–sí kóíŋí, namá dééŋ kwě áddeŋ piá ná gôbbo rááŋá káíŋ ka̱ttɨ́eŋa'ŋ ʉʉ́ŋ.11Kóíŋ kondóŋá, abái Loŋpii kɨŋa–sí innálaŋ kóíŋí, bá in lóŋ áláŋ dog kɨ́ suúrŋâ inná laŋ koiŋí. 12Loŋpii dʉó tog dog á já̱gɨ́laba tullê. abá kɨ́ suúrŋâ–sí koiŋí, na Wʉ́o báŋ kíeŋ kaŋ, na dééŋ joiŋí agíŋísi dáilé. 13Innálaŋ bá síŋ kaluŋ ála kɨ́ dêlé kaŋ na yé ná dailé kee: Aíla kɨŋa kééŋ kʉo íní. 14Na kɨ́ ná ka̱gɨla naŋ see keyé ála Bâ dééŋ kwě da̱ldɨ'ŋ–lé áddeŋ piá.15Na dʉó abás tɨɨn ála Ya̱sʉ́a Loŋpií'ŋ kwě–ii, báŋ Wʉ́o–lé kee na Wʉ́o báŋ dêlé kee. 16Na kɨ́ namás kɨ́wo naŋ see keyá dééŋ joiŋí–sí alá dáilé kee, na abás dééŋ joiŋíles pʉttó kaiŋ, báŋ Wʉ́o–lé kaŋ na yé náŋ dáilé kee.17Iláiŋ ná yé dáíŋ joiŋí'ŋ risiŋo: Ásáŋ amal kaŋ ila jansa'ŋ soogꞌíŋ soog–lé, iláiŋ ná in lóóŋ da̱ldɨ'ŋ dɨó, na kɨ́ dog báŋ innálaŋ kaŋ. 18Ka̱lɨ á keba joiŋí–le, báŋ joi;ŋí nyétti na ka̱lɨ–sí ná karra kabúŋ ná paál kaa iláiŋ ná ka̱lɨ jɨgés kee. Marraŋ dʉó ná kaalu–ii joiŋí'ŋ taga áŋ risíŋóba taga.19Kɨ́ iláiŋ nîŋ koiŋí ná yé kɨŋa waar kóíŋí. 20Na abá dʉó in kwǎ: "ká ála Loŋpii–sí ôil" naŋ dééŋ bára–sí erel, bá pɨé dʉŋo–ii. Abá dʉó dééŋ bára–sí á kôilba alá la̱w, Wʉ́o–sí taga ay–ii níŋ kóíŋí alá á la̱wba? 21Na kɨ́ dééŋ domoŋ in sís kaiŋ: abá Loŋpii–sí jôil bá in lóŋ áláŋ dog dɨ́ɨ́ŋ bára–sí joiŋí.

Chapter 5

1Da̱ldɨ sís kʉrro'ŋ piá 1Dʉó ɨd ná in see tɨ́oála Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo–ii bá Wʉ́–lé ka̱a̱rɨŋɨ. Na dʉó ɨd ná da̱a̱rɨŋ dʉŋo–sí kóíŋí bá ila–sí kóíŋí alá ka̱a̱rɨŋɨ dog. 2Iláiŋ ásáŋ kaluŋ ála kɨ́ Wʉ́o'ŋ dogolá–sí kôil: Abá Loŋpii–sí koiŋí na kééŋ domoŋa–sí kâ̱yɨ–ii. 3Na in bá yé–ii Loŋpií'ŋ joiŋí: Álá Loŋpií'ŋ domoŋa–sí kéél. na kééŋ domoŋa dɨ́rró á geba.4Na dʉót ná Loŋpii–lé ka̱a̱rɨŋ bá da̱ldɨ–sí ka̱lɨ íní. Na in bá yé alá da̱ldɨ–sí ka̱lɨ íní: In bá yé–ii see'ŋ jâ̱yɨ. 5Dʉó ná da̱ldɨ–sí ka̱lɨ íní, bá ila–ii alá Ya̱sʉ́a–sí see tɨ́o naŋ–si Wʉ́oꞌŋ kwě–ii? Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo'ŋ see jâ̱yɨ.6In bá yé–ii alá kí koro na kewa éla, Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo. Ná kí koro áiba délliŋ marraŋ bá kí koro na kewa. Na kééŋ kʉo–gé délliŋ asá jɨ́bɨ́tíya, iláiŋ ná kʉo bá kééŋ gé see. 7Marraŋ a̱rɨ asá jɨ́bɨ́tíya jaawíl bá ɨɨs gé: Bâ, na Ʉʉ, na Kʉo. Na kin ɨɨs bá tog gé. 8Na alás sʉʉrʉ–lé jɨ́bɨ́tíya yeeŋ bá ɨss gé: Kʉo, na Koro, na kewa. Na kin ɨɨs bá tog gé.9Abá sîŋ kwa'ŋ beléŋá sís kɨbɨ́tíeŋ–ii, marraŋ Loŋpií'ŋ jɨbɨ́ bá yé ekêrri, in Loŋpií'ŋ jɨ́bɨ́ bá yé–ii nás dééŋ kwě sís jɨ́bɨ́. 10Abás Wʉ́o'ŋ kwě–sí see jeyá bás dɨ́ɨ́ŋ suurꞌíŋ jɨbé jaiŋ. Na abá Wʉ́o–sí see á jiyába, bá pɨé dʉŋo jaŋ, iláiŋ ná jɨ́ see á jiyába Wʉ́o'ŋ jɨbé asá dééŋ kwě'ŋ jɨ́bé.11Na in bá yé–ii jɨbé: Iláiŋ ná Loŋpii nái jaiŋ lʉʉj íní, na jaiŋ in bá dééŋ kwě–le kee. 12Na abás kwě jaiŋ bás bás jaiŋ jaiŋ, na abás kwě á jaiŋ ba jaiŋ ás jaiŋ ba. Nʉ́ŋɨ́'ŋ írí jándo ka̱rɨ kʉŋo.13In bɨŋa–sí gis rímmeŋ â, bɨ́ ǎl Loŋpií'ŋ kwě'ŋ kona–sí see béél, ásáŋ baluŋ ás jaiŋ lʉj baiŋ, iláiŋ ná Wʉ́o'ŋ kwě'ŋ kona–sí see beyá. 14Na in bá yé–ii amal asá kɨ́ dêlé kain: Na abá a̱rɨ koiŋí kí dééŋ âre yé bá gí síŋ tɨɨn kɨŋa–sí. 15Na abás kɨ́ in kaluŋ abá a̱rɨ koiŋí naŋ gîs kelaam, naŋ–si kaluŋ ótáŋá alá koiŋí ála dêlé ka̱ɨŋ.16Abá dʉó dééŋ bára–sí já̱gɨ́la ná a̱rɨ jɨttɨ pii ka̱ttɨ́eŋa kila wǎyyiŋ á geba, bá kóíŋí, ná jaiŋ íní áláŋ wǎyí–le á poíba. Ka̱ttɨ́eŋa–lé wǎyí kee. Iláiŋ áiba délliŋ aísa in ámiŋ áláŋ dêlé joiŋí. 17A̱rɨ jɨttɨ bá ka̱ttɨ́eŋa gé, ka̱ttɨ́eŋa bá yé–ii wǎyí.18Jaluŋ–si dʉó ɨd ná Loŋpii–lé ka̱a̱rɨŋɨ a̱rɨ jɨttɨ á piiba, na abá Wʉ́o–lé ka̱a̱rɨŋɨ bá dééŋ suur–sí jaan, na a̱rɨ jɨttɨ á kurélba yee–sí. 19Kɨ́ kaluŋ–si ála Loŋpii–lé kaiŋ, na da̱ldɨ nyét naŋ á̱nyɨ́dɨ'ŋ dóŋa kee.20Naŋ–si ka̱luŋ Wʉ́o'ŋ kwě ála éla kʉ́ŋɨ́ íní ásáŋ see–sí kaluŋ. Kɨ́ see–lé kaŋ naŋ dééŋ kwě Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo–lé kaŋ. In namá yé Loŋpii see kʉŋo naŋ jaiŋ lʉʉj kʉŋo–ii. 21Bɨ́ kin dogólá, kɨ́eŋ suúrŋâ baáno kʉnʉ́sa–lé. Ee, yáa.

Revelation

Chapter 1

Já̱wlɨ 1In ila tawrájawí–ii ǎl Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo–lé ʉ́ndʉl ǎl Wʉ́o íní ásáŋ kééŋ tááríkwǎ–sí ʉ́tóŋá kɨt paalí ǎl naa dúítía áláŋ ɨŋɨ. Jáásodʉŋo kila ʉ́tóŋá–sí júní nás kí ila dorá ɨwɨ́ŋɨ́e alá dééŋ meleg dééŋ táárídʉŋo Yáaye–lé áddeŋ piá. 2Yáaye lia namás ʉ́tóŋá nyétꞌíŋ jɨ́bé ǎl yé já̱gɨ́la asá kí Wʉ́o'ŋ belé na kí Ya̱sʉ́adʉŋo'ŋ jɨbé tɨɨlɨ. 3Borapattá ila dʉó'ŋ–ii asá kin domoŋkwǎ'ŋ domoŋa kwa–sí kí dair árdeŋ piá pii. Borapattá kila kwa'ŋ–ii alá a̱rɨ ɨt ǎl dɨ́eŋ dɨó rímmeŋ eŋa–sí kelkaame na ba̱gɨ kawe, ilâíŋ ná tin áláŋ kin ʉ́tóŋá ɨŋɨ dakkis piá.Ma̱sɨ́gkwǎ saabe'ŋ dóŋâŋjaní 4In dombore Yáaye–lé ʉ́ndʉl ná ma̱sɨ́gakwǎ saabe–lé dúi alá a̱kʉro–lé ka̱ɨŋ: Ǎw nái bɨŋa tʉllɨŋ na a̱a̱pɨŋ kanía ǎl ila Dʉó–lé ʉ́ndʉl alá dééŋ kʉttɨ'ŋ ta̱bʉ́ŋ ka̱ɨŋ, 5na alá Ya̱sʉ́a Jáásodʉŋo–lé ʉ́ndʉla alá nʉ́ŋɨ́dʉŋo seekʉŋo–ii, alá dʉó waarkʉŋo–ii asá wǎy–le sállá káwe na alá sʉʉrʉ'ŋ ábakuriŋa'ŋ kuri–ii. Ǎw galaŋa na kʉrro ná kééŋ ge aíla kɨŋa kóel na aíla kɨŋa kí kééŋ kewa káíŋ ka̱tɨ́eŋa–lé a̱lgɨ júndí. 6Na aíla kɨ́ŋa júndí áláŋ kʉrɨŋ keeŋ na áláŋ pǎ̱gɨŋa keeŋ nás dééŋ Wʉ́o Báa–sí táarí káa. Ǎw galaŋa na kʉrro ná kééŋ ge namaŋ níŋ ka̱ɨŋ báŋ ka̱ɨŋ. Ee yáa.7Ba̱gɨ́l,yé kí kútuŋaŋ ʉ́ndʉl, na nʉ́ŋɨ́ bi nʉ́ŋɨ́ níŋ já̱gɨl, namaŋ kila alá yee ká̱wyé, na órréŋá nyét ǎl sʉʉrʉ'ŋ írí ka̱ɨŋ dééŋ ʉʉ́ŋ níŋ komólal. Ee, bát see–i na kí seéŋsee níŋ eeŋ. Ee yáa. 8Wʉ́o Loŋpii in beléŋ, "Ká Alapa na Omega aŋ. Yé ka̱kkɨ́rekʉŋo, alá kee na alá kérrég kéŋá na asá ká̱ɨ́ŋ alá êl."Dʉldɨ́ŋkwě'ŋ jalŋiŋola 9Ká Yáaye, dɨ́eŋ bára, ɨdɨ̂ɨ́ŋ alá Ya̱sʉ́–sí arrá ka̱rɨ kʉlʉ, mííneŋjeeŋ–lé na kʉrɨŋ–lé na jɨrɨ́mó'ŋ jɨrɨ́mó–le dɨ́eŋ ampâr dóŋâŋja̱bɨ́dʉŋo aŋ. Ká domnya díg–le aáŋá alá Patmos ka̱rɨ̂ŋɨ, Wʉ́o'ŋ belé'ŋ ʉʉ́ŋ na Ya̱sʉ́a'ŋ jɨbé'ŋíŋ. 10Loŋpii'ŋ Soog–lé ká namá Kʉo Teyyáŋa'ŋ dɨó aáŋá, namá dúíŋ soór ʉrʉ́ sîw kelámi inná ambayá. 11na in beléŋá, "Dombore–lé ʉ́tóŋá kɨt rímmeŋ jáa alá ja̱lʉ nás ma̱sɨ̂gkwǎ saabe–sí áddeŋ jáa, Ipisa na Simirna na Pergamum na Suatira na Sardis na Piladelpia na Lodika."12Namás a̱ɨŋo áláŋ a̱gɨ́l kiíŋ arka kéŋá náis kaa risíŋá, asá bá a̱ɨŋo, namá siirꞌíŋ másárája'ŋ mardába saabe a̱gɨla. 13Híllâ namá dʉó díg kéŋá ná in lóŋá inná Dʉldɨ́ŋkwě ná másárája'ŋ mardába'ŋ túle kɨɨréliŋi, ná garambʉ̂bʉ kurrâ jíŋí ná kééŋ tarŋa–lé péégéliŋi nás siirꞌíŋ ka̱rtʉ̂m wa̱ssê kéŋá ná dééŋ ógo–lé rɨ́gɨ́ŋá.14Nyɨ́lɨ́w dééŋ ta̱bʉ́ŋ pattâ kéŋá, inná ʉrɨ̂ŋnyɨ́lɨ́w pattâ, inná urány. Kééŋ kʉ́ŋɨ́ bá in lʉ́ŋɨŋɨ inná utú ǎl lííŋ. 15Na kééŋ tarŋa bá in ulmeliŋi inná nihâs asá utûŋebede–lé kɨɨrʉl, na dééŋ arka bá in lóŋá inná koro suŋŋâ'ŋ kola. 16Na dééŋ dóŋá súru–lé ná in ulmeliŋi inná dʉlé kí dʉlé'ŋ sibîr.17Ǎlbá yee a̱gɨla, namá kééŋ tarŋa–lé kʉrboŋ áwi inná dʉó waitól. Lia yé namái dééŋ dóŋá súru írí jáá ná in kwǎ, "Ka̱lɨ ái tɨ̌ɨba, ká Waarkʉŋo na Ka̱rɨkʉŋo aŋ. 18Ká Sállâkʉŋo aŋ! Ká úsá na naa Ká sállâ aŋ namaŋ níŋ aiŋ báŋ aiŋ! Na ká Wǎy na Utú'ŋ–si gonyâyéŋkwě aiŋ.19Na naa kila ʉ́tóŋá rímmeŋ jáa alá jɨ́ ja̱gɨla, kila ʉ́tóŋá alá naa jállíŋá na kila ʉ́tóŋá áláŋ ta̱bʉ́ŋ eré jalliŋol. 20Na kila úríŋá saabe'ŋ bʉ̌tʉ alá jɨ́ dúíŋ dóŋá súru–lé ja̱gɨla na siirꞌíŋ másárája'ŋ mardába saabe'ŋ bʉ̌tʉ kin gé, úríŋá saabe namá ma̱sɨ́gakwǎ saabe'ŋ melega gé, na másáraja'ŋ mardába saabe namá ma̱sɨ́gakwǎ saabe gé.

Chapter 2

Domoŋasá Ipisa'ŋ ma̱sɨ̂gkwǎ–sí áddeŋ káwe 1Ma̱sɨ̂gkwǎ ǎl Ipisa deém ka̱ɨŋꞌíŋ–sí melega–sí rímmeŋ jáa: 'Dʉó alá úríŋá saabe dééŋ dóŋá súru–lé bǎw ná siirꞌíŋ másárája'ŋ mardába saabe'ŋ táas–lé ɨloŋ ná kin ʉʉŋa beléŋ. 2Ká kɨ́eŋ tááríŋá na dɨ́eŋ táárí tokkê na dɨ́eŋ jɨrɨ́mó'ŋ jɨrɨ́mó–sís aluŋ. Ká aluŋ–si bɨ́ jɨttɨŋakwǎ–sí taga áláŋ á bɨrɨ́móba, na bɨ́ kila kwǎ–sí bárra asá in kɨ́tɨ́méli âl kʉréemeŋa gé maraŋ yeeŋ kʉréemeŋa á geba, namás bʉmmó yeeŋ âl pɨékwǎ ge.3Bɨ́ jɨrɨ́mós baiŋ na kúíŋ kona'ŋ ʉʉ́ŋ tááríŋá tokkéŋa–sí bɨrɨmo ná á bʉmmoba. 4Marraŋ ká in–sís dɨ́eŋ konsa aiŋ, alá bɨ́ ila joiŋí–sí bundí asá waar baáŋá. 5Na naa, bɨŋa ǎw nái ta̱bʉŋ wá̱ɨ́ŋɨ́tɨ illa joiŋí –le ay karra bawŋí asá waar baáŋá. Tʉ́ʉ́beŋ beeŋ na ʉ́tóŋá kɨt báa ǎl waar báa. Abá tʉ́ʉ́beŋ á bɨndelba, ká báŋ dɨ́e–lé êl ná dɨ́eŋ másárája'ŋ mardâb–sí dééŋ lóó–le túga awí. Ila namá dééŋ arrá in lóŋ, ká áláŋ kɨ́eŋ ma̱sɨ̂gkwǎ–sí túga awí.6Marraŋ a̱rɨ tog asá bɨ́ baiŋ bá ni–ii, bɨ́ âl Nikola'ŋ ka̱rɨjʉ́lokwǎ'ŋ tááríŋá–sí banan, kila ǎl ká dog anan. 7Dʉó ɨt nás kɨ́ló kee, ǎw nás a̱rɨ ɨt kelamí asá Kʉo ma̱sɨ̂gkwǎ–sí beléŋá. Dʉó ɨt nás kóos ʉ́ndʉl, ká bá síŋ yee–sí ɨɨn ná jaiŋꞌíŋ kurú'ŋ kwǎ amí, ǎl Wʉ́o'ŋ rúmány kee.'Domoŋ aá Simirna'ŋ ma̱sɨ̂gkwǎ–sí áddeŋ káwe 8Ma̱sɨ̂gkwǎ ǎl Simirana deém ka̱ɨŋꞌíŋ–si meleg–sí rímmeŋ jáa: Ílla dʉó ǎl Waarkʉŋo na ka̱rɨkʉŋo–ii, alá wai nás sállá eŋa kin ʉʉŋa beléŋ. 9Ká dɨ́eŋ miine na pa̱gɨrɨŋ–sís aluŋ, marraŋ bɨ́ jaawíl kawája baŋ! Ká kila ʉ́tóŋá jɨttɨŋa–sís aluŋ ǎl kila kwa dɨ́eŋ konsa aáŋé ǎl in kámiŋa âl Ya̱ʉ́da gé marraŋ walá Ya̱ʉ́da á geba. Marraŋ yeeŋ illa daara'ŋ kwa gé ǎl Sitanꞌíŋ ge.10Ka̱lɨ ái tɨ̌ɨba áláŋ naa dakki mííneŋ beeŋ. Ba̱gɨ́l Ányádɨɨŋáŋta̱bʉ naa dakki áláŋ kwa dǐi–sí túmná jíŋí, áíláŋ mat karre na áláŋ kí soga weyye mííneŋ beeŋ. Ǎ̱w ná Seejǎ̱ɨkwǎ baŋ annaŋ in lóŋ náis wǎy–lé keeríti, na ká áíláŋ jaiŋ lʉʉt aní ǎl kóosjêldʉŋo'ŋ sáas–ii. 11Dʉó ɨt nás kɨ́ló kee, ǎ̱w nás a̱rɨ ɨt kelamí asá kʉo ma̱sɨ́gakwǎ–sí beléŋá. Dʉó ɨt nás kóos ʉ́ndʉl wǎy a̱wkʉŋo áwereŋ áŋpiába.'Domooŋ asá Pergamumꞌíŋ ma̱sɨ̂gkwǎ–sí áddeŋ káwe 12Ma̱sɨ̂gkwǎ ǎl Pergamum deém ka̱ɨŋ–si meleg–sís rímmeŋ jáa: Ila dʉó asá saar sabbaŋa a̱w sikkáŋa kee kin ʉʉŋa beléŋ. 13Ká ása aluŋ bɨ́ aál baiŋ, lóó alá Sitanꞌíŋ kʉttɨ kee. Marraŋ kúíŋ kona–sí pʉttó béél, na bɨ́ dɨ́eŋ seejǎ̱ɨ–sí dúíŋ eré á bawríŋíba namaŋ dúíŋ nʉ́ŋɨ́dʉŋo seejǎ̱ɨdʉŋo Antipas'íŋ sog–lé, alá dɨ́eŋ táas–lé ka̱wŋɨ, ɨlla lóó–lé alá Sitan kee.14Marraŋ ká ása dɨ́eŋ konsa ótá ittâ aiŋ. Bɨ́ íllâ kwa dǐis baiŋ alá Balamꞌíŋ gʉʉd–sí ka̱rɨ kʉle, asá Balag –sí gʉʉd páálí áláŋ Izraílíŋá–sí ʉgó ná ka̱tɨ́eŋa káwa, namá illa na̱mɨ́e káwe asá kʉnʉ́so–sí gôbbo ka̱rʉ́l na a̱jɨlɨŋ káwe. 15Kí illa dorá tág, dɨ́eŋ dɨó kwa dǐi ka̱ɨŋ ná Nikola'ŋ ka̱rɨjʉ́lokwǎ'ŋ gʉʉd–sí ka̱rɨ kʉle.16Na naa tʉ́ʉ́beŋ beeŋ na abá á bɨndelba, ká áláŋ naa dakki dɨ́e–lé êl ná dɨ́eŋ konsa kí dúíŋ ʉto'ŋ saar ééro. 17Dʉó ɨd nás kɨ́ló kee, ǎ̱w nás a̱rɨ ɨt kelamí ása Kʉo ma̱sɨgakwǎ–sí beléŋá. Dʉó asá kóos ʉ́ndʉl ká báŋ manna dǐi aní asá jʉ́ʉ́lɨ́ŋ. Na ká illa dʉó–sí dog níŋ dɨ́tó pattâ aní, kí kona kɨwwóŋa ŋ ná dééŋ írí rímmeŋ ɨŋɨ, kila asá dʉó tog dog á keba nás loŋ bás délliŋ illa dʉó loŋ asá yeeŋ–sí bóóyé.Domoŋ asá Suatira'ŋ ma̱sɨ̂gkwǎ–sí áddeŋ káwe 18Ma̱sɨ̂gakwǎ ǎl Suartira deém ka̱ɨŋꞌíŋ–si meleg–sí rímmeŋ jáa: 'Wʉ́o'ŋ Kwědee ǎl kééŋ kʉ́ŋɨ́ in lóŋa inná utú ǎl lííŋ na kééŋ tarŋa ná in ulmeli inná nihâs asá utûŋebede–lé kɨɨrʉl kin ʉʉŋa beléŋ. 19Ká ása kɨ́eŋ tááríŋá na dɨ́eŋ joiŋí na seejǎɨ na ájíŋá na jɨrmó'ŋ jɨrmó alaŋ. Ká ása aluŋ bɨ́ naa âl táárí suŋŋâ baw illa–lé suŋŋá ǎl waar báa.20Marraŋ ká in–sís dɨ́eŋ konsa aiŋ, alá bɨ́ illa yáa Jezebel–sí bɨrmel, alá dééŋ suur–sí domoŋdʉŋo ta̱rɨ̂ŋ namás kúíŋ tááríkwǎ–sí gʉʉd paalíti na dǒra rééŋél áláŋ a̱jɨlɨŋ kawe na áláŋ ila na̱mɨ́e kawe asá kʉnʉ́sa–sí gôbbo ka̱rʉ̂l. 21Ká yee paraga aní áláŋ tʉ́ʉ́beŋ eeŋ, maraŋ á kóilba áláŋ dééŋ a̱jɨlɨŋ–lé tʉ́ʉ́beŋ eeŋ.22Ká yee–sí wajáŋpɨ́tɨ níŋ amíŋi, na ká kila kwa–sí kojoja suŋŋâ–lé níŋ amíŋi alá kíeŋ mʉʉsɨnɨŋ kawe, namaŋ níŋ yeeŋ kééŋ koraŋa jɨttɨŋa–lé tʉ́ʉ́beŋ kɨŋɨ. 23Na ká áláŋ kééŋ dogólá–sí aldó ná aw. Kila namá kééŋ ka̱rɨjʉ́lokwǎ ge. Lia ma̱sɨ̂gkwǎ nyét ásáŋ bá kalŋa ká âl illa dʉó aŋ alá kilmaŋa na júúrúŋá–sí kʉlgʉ́té ʉrgʉl, na ká áláŋ bɨ́ dɨ́eŋ dɨó dʉó bi dʉó–sí kééŋ tááríŋá'ŋ temen kééŋ dʉléŋá aní.24Marraŋ dɨ́eŋ dɨó kwa dǐi alá Suatira ka̱ɨŋ alá in gʉʉd–sí ka̱rɨ á kʉ́leba, na asá illa a̱rɨ–sí á kɨ́wɨ́tɨ́aba alá Sitana'ŋ bʉ̌tʉ kʉlgʉ́te ka̱rɨa, ká bɨŋa–sí in gís ámiŋ, áíláŋdɨ́rrô keer tog dog írí á a̱gɨ́ba. 25Bá délliŋ a̱rɨ ɨt–sí pʉ́ttôn bǎ̱ɨ asá baiŋ namaŋ níŋ ká á̱ɨ́ŋa.26Dʉó ɨt nás kóos ʉ́ndʉl na dúíŋ áare–sí pii namaŋ jágíŋi–lé, ká ye–sí báŋ bá̱rʉ́ŋá'ŋ taál aní, 27na yé áláŋ yeeŋa–sí kí dáwrá'ŋ táatá̱sʉ tɨ̌ɨ, na yé áláŋ yeeŋa–sí dokké dókkên piá inná daalú'ŋ belgáŋá, 28délliŋ inná asá ká dúíŋ Báa–lé taála oomé áláŋ bá̱rʉ́ŋá–sí ǎ̱ɨ. Na ká yee áláŋ úrí súurꞌíŋ aní. 29Dʉó ɨt nás kɨ́ló kee, ǎ̱w nás a̱rɨ ɨt kelamí asá Kʉo ma̱sɨ̂gkwǎ–sí beléŋá.'

Chapter 3

1Ma̱sɨ̂gkwǎ ǎl Saridis deém ka̱ɨŋꞌíŋ–si meleg–sí rímmeŋ jáa: 'Jlla dʉó asá Wʉ́o'ŋ kʉo saabe na úríŋá saabe kee kin ʉʉŋa beléŋ. Ká ása kɨ́eŋ tááríŋá aluŋ. Bɨ́ kí kona sálláŋa baiŋ, marraŋ bɨ́ waitólá baŋ. 2Ba̱lɨŋolas, nás a̱rɨ ɨt asá saí na a̱rɨ ɨt asá dakki piá áláŋ waí–sís ka̱kkɨ́ré báa, ilâíŋ ná ká ʉmmó ná kɨ́eŋ tááríŋá dúíŋ Wʉ́o'ŋ kʉ́ŋɨ ás agíŋíebba.3Na naa a̱rɨ ɨt gí ta̱bʉ́ŋ ʉ́ndʉl asá boomé na asá kelbámi. ba̱gɨ báa na tʉ́ʉ́beŋ beeŋ. Abá ás ba̱lɨŋolaba, ká báŋ in êl inná kaam, na bɨ́ ásáŋ á baluŋba ká â̱y tin lé–ii áláŋ dɨ́eŋ konda êl. 4Marraŋ dog bɨ́ báis ba̱ɨ́ŋ nás Saris dɨó kwa ittâ baiŋ alá kéŋ jʉrɨŋa rúbbá á káweba. Ká áláŋ kíeŋ ka̱lɨŋa na áláŋ jʉrɨŋa pattáŋa kiŋíal, ilâíŋ ná yeeŋ kééŋ temena gé.5Illa dʉó asá kóos ʉ́ndʉl–sí jʉrɨŋa pattáŋa in síŋ kiŋíal inná yeeŋ. Na ká kí seéŋsee kééŋ kona–sí jaiŋꞌíŋ dombore–lé áŋ áásoba mááŋ áláŋ kééŋ kona–sí dúíŋ Báa'ŋ ta̱bʉ́ŋ na kééŋ melega'ŋ ta̱bʉ́ŋ tawrá awí. 6Dʉó ɨt nás kɨ́ló kee, ǎ̱w nás a̱rɨ ɨtkelamí asá Kʉo ma̱sɨ́gakwǎ–sí beléŋá .'Domoŋ asá Piladelpian'ŋ ma̱sɨ̂gkwǎ–sí áddeŋ káwe 7Ma̱sɨ̂gkwǎ ǎl Piladelpia deém ka̱ɨŋꞌiŋ meleg–sí rímmeŋ jáa: Kiŋ illa dʉó Teyyâkwaŋ na Seekʉŋo'ŋ ʉʉŋa gé asá pa̱a̱lɨ́tɨ ná dʉó á keba ásáŋ taga ʉ́rrɨ́, na asá ʉ́rrɨ́tɨ ná dʉó á keba ásáŋ taga pa̱a̱lɨ́ kin ʉʉŋa beléŋ. 8Ká ása kɨ́eŋ tááríŋá aluŋ. Ká dɨ́eŋ ta̱bʉ́ŋ gis tʉ́sʉ́ palaŋ undí illa alá dʉó á keba ásáŋ taga ʉ́rrɨ́. Ká aluŋ–si bɨ́ ása kʉrro ɨttá baiŋ marraŋ, dog bá dúíŋ ʉʉ–sí ba̱gɨ báa na kúíŋ kona–sí á baaríŋíba.9Ká kila kwa'ŋ níŋ oro áa ǎl Sitanꞌíŋ daara'ŋ kwa gé. Yeeŋ ǎl in kámiŋa âl Ya̱ʉ́da gé na Ya̱ʉ́da á geba, marraŋ namá pɨé kawe. Yeeŋ–sí níŋ undí ná kélal náis bɨŋa–sí kɨ́eŋ tarŋa'ŋ ta̱bʉ́ŋ ta̱bʉŋa sʉ́ʉ́ ka̱bɨ́al, na yeeŋ bá síŋ kɨwe ká ká áíla bɨŋa wǒel. 10Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná bɨ́ dúíŋ ʉʉ–sí ba̱gɨ báa ǎl jɨrmó'ŋ jɨrmó'ŋꞌíŋ risíŋ. Ká dog gíŋ bɨŋa jarri'ŋ tin–lé aáno illa alá da̱ldɨŋ nyét–le ʉ́ndʉl áláŋ kwa nyét–sí arri ǎl sʉʉrʉ́ ka̱ɨŋ. 11Ká naa dakki ʉ́ndʉl. A̱rɨ ɨt–sí pʉttó bǎ̱ɨ asá baiŋ, áísáŋ dʉó tog dog dɨ́eŋ sáas á rɨ́éba.12Dʉó asá kóos ʉ́ndʉl–sí báŋ dúíŋ Wʉ́o'ŋ toŋteyyâ'ŋ na tobá áa. Na yé dʉ́t dééŋ paál áŋ kúróba. Ká báŋ dééŋ írí dúíŋ Wʉ́o'ŋ kona na dúíŋ Wʉ́o'ŋ deemꞌíŋ kona rímmeŋ áa, deem dɨwwô ǎl Jurusalam ka̱rɨ́a, ǎl jaawíl dúíŋ Wʉ́o'ŋ –lé kee ná dǔu bʉʉŋel. Na dog níŋ dééŋ–le kúíŋ kona kɨwwóŋa tágá rimmeŋ áaa. 13Dʉó ɨt nás kɨ́ló kee, ǎ̱w nás a̱rɨ ɨt kelamí asá kʉo ma̱sɨ́akwǎ–sí beléŋá."Domoŋ asá Lodika'ŋ ma̱sɨ̂gkwǎ–sí áddeŋ káwe 14Ma̱sɨ̂gkwǎ ǎl Lidika deém ka̱ɨŋꞌíŋ–si meleg–sí rímmeŋ jáa: Ila dʉó ǎl Eeyáa ka̱rɨ́a na ǎl seejǎ̱ɨdʉŋona nʉ́ŋɨ́dʉŋo seekʉŋo na Wʉ́o'ŋ jetéréŋá'ŋ ka̱rɨ–ii, kin ʉʉŋa beléŋ. 15Ká ása kɨ́eŋ tááríŋá aluŋ. Bɨ́ walá lúllá á baŋba walá tokké á baŋba. Ká wǒeliŋi álâŋ bɨ́ lúllá wala gal tokké baáŋá! 16Naa ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná bokké á baŋ, ná lúllá á baŋba wala tokké á baŋba, áíláŋ dúíŋ ʉtó aráŋ.17Bɨ́ in bámiŋ "Kɨ́ kawaja kaŋ na ása ka̱wa̱jɨŋ suŋŋâ koomé ná a̱rɨ tóg dog á kǒelba." Marraŋ ás bɨ́wélba âl taltála na ragasána na pa̱ga̱rɨŋa na ka̱ra̱ŋa na pogoŋa baŋ. 18Ká ʉʉ́ŋsee gís ámiŋ áláŋ dúi–lé siir balu asá kí utú kɨɨrʉl. áláŋ mat kawája beeŋ. Dúi–lé jʉrɨŋa pattáŋa bulu áláŋ taga biŋí áláŋ dɨ́eŋ pʉgɨŋ óorakwaŋ paál á jáwíŋíba. Dúi–le kʉ́ŋɨ́'ŋ dawa bulu áláŋ kɨ́eŋ kʉ́ŋí–le biŋí na taga lóó ba̱gɨ́l.19Ká kila kwa nyét–sí álá wǒel, upúríti na dǒra awíti. Naa kíkurrâ boiŋí na tʉ́ʉ́beŋ beeŋ. 20Ká tʉ́sʉ́–le éérél ná tʉ́sʉ́ aldi. Abá dʉó díg dúíŋ arka kelamí nás tʉ́sʉ́ pa̱a̱lɨ́, ká báŋ dée–lé oo náa kíe na̱mɨ́e káa na yé báŋ dúi–lé êl ná kíe na̱mɨ́e káa.21Dʉó asá kóos ʉ́ndʉl–sí, ká bá síŋ ɨɨn ná kíe dúíŋ kʉttɨ'ŋ írí kôŋ, inná asá bá ká kóos éla ná kí dúíŋ Báa dééŋ kʉttɨ'ŋ írí kóóŋó. 22Dʉó ɨt nás kɨ́ló kee, ǎ̱w nás a̱rɨ ɨt kelamí asá Kʉo ma̱sɨ́gkwǎ–sí beléŋá."

Chapter 4

1Lia asá kin ʉ́tóŋá bɨtʉl, namá nʉ́ŋɨ́ awí namá jaawíl tʉ́sʉ́ palaŋ a̱gɨla! Na ʉrʉ́ sîw inná ambayá, ǎl waar kelámi náis kaa risíŋá, ná in beléŋá, "Íne írí jêl náis a̱rɨ ɨt áwli ǎl in lóŋ áláŋ eeŋ lia alá kin ʉ́tóŋá ɨŋɨ." 2Iddálaŋ ká namá Kʉo Teyyáŋa'ŋ dɨó aáŋá. Híllâ jaawíl, namá kʉttɨ kayé, namá dʉó díg kéŋá ná illa kʉttɨ'ŋ írí ǎ̱wɨŋɨ. 3Na dʉó ǎl híllâ ǎ̱wɨŋɨ namás jaluŋa julmiŋol kéŋá inná kɨ́tóŋá jaluŋakwǎ tárráŋ, inná rées na ga̱ldɨ́. Na bɨdɨgɨ̂r ná in ulmeliŋi inná dɨ́tó silinysilíny kɨrró nás kʉttɨ–sí dorol piá.4Illa kʉttɨá̱rɨ́ŋá–le namá kʉttɨŋa kerŋa weyyéŋá a̱w na oŋŋal ka̱ɨ́ŋ, na sábáŋáta̱bʉŋakurráŋakwǎ weyyéŋá a̱w na oŋŋal ná ka̱ɨ́ŋ ná kila kʉrttɨŋa'ŋ írí ká̱wɨŋɨ. Na yeeŋ–sí namás jʉrɨŋa pattáŋa kiŋíe na siirꞌíŋ–si taaja ta̱bʉ́ŋ ka̱ɨ́ŋ. 5Na illa kʉttɨ–lé ná kuyíŋjúlmólaŋa kúréliŋi na wiísꞌíŋ kola rimitîti na da̱ɨ́lꞌíŋ kola rimitîti. kʉttɨ'ŋ ta̱bʉ́ŋ namá sʉ́llama saabe ka̱ɨ́ŋ ná lííŋiŋŋi. Kin namá Wʉ́o'ŋ kʉo saabe gé.6Na dog híllâ illa kʉttɨ'ŋ ta̱bʉ́ŋ a̱rɨ díg kéŋá ná in jóŋá inná mandara'ŋ roo, ná in kéŋá inná teltel. Na illa kʉttɨ'ŋ lóóŋ túle na illa kʉttɨ'ŋ á̱rɨ́ŋŋá–le namá karába sálláŋa oŋŋal ka̱ɨ́ŋ ná kɨ́eŋ sǔrŋá nás kʉ́ŋɨ́ píssiŋ ka̱ɨ́ŋ.7Karâb sállâ déégkʉŋo namá in lóŋá inná mʉʉrʉ́, na karâb sállâ a̱wkʉŋo namá in lóŋá inná nuŋí, na karâb sállâ ɨɨskʉŋo namás wa̱jɨ in kéŋá inná dʉldɨ'ŋ kwě'ŋ wa̱jɨ, na karâb sállâ oŋŋalkʉŋo namá in lóŋá inná dʉʉl ná arda píéŋí. 8Na kila karába sálláŋa oŋŋalꞌíŋ dɨó karâb bi karâ namás pělega osondííg kéŋá na kɨ́eŋ sǔrŋá na pělega'ŋ dǔu namás kʉ́ŋɨ́ píssiŋ ka̱ɨ́ŋ. Na kí luul na tóó péllét á kɨɨréliba bá in beléŋá, "Teyyâ, teyyâ, teyyâ bá Wʉ́o Loŋpii ka̱kkɨ́rekʉŋo–ii, alá kérrég kéŋá na alá kee na asá ká̱ɨ́ŋ áláŋ êl !"9Na tin bi tin asá kila karába sálláŋa ye–sí galaŋa páálítía na ba̱gɨ pɨe na assós beléŋá illa dʉó–sí alá kʉttɨ'ŋ írí kee ná ǎ̱w, illa dʉó alá namaŋ níŋ kee báŋ kee. 10Na kila sábáŋáta̱bʉŋakurráŋakwǎ weyyéŋá a̱w na oŋŋal dééŋ ta̱bʉ́ŋ kʉrboŋ ká̱wɨ kee. Yeeŋ ɨ́eŋ taaja illa kʉttɨ'ŋ ta̱bʉ́ŋ kawrítía ná in kámiŋa, 11"Jɨ́ in lóŋ, dáíŋ Loŋpii na Wʉ́o ásáŋ galaŋa na ba̱gɨ na kʉrro joomé, ilâiŋ ná jɨ́ ótáŋá nyét jetéré, na dɨ́ɨ́ŋ áare'ŋ ʉʉ́ŋ yeeŋ namá ka̱ɨ́ŋ na yeeŋ tééríŋíe."

Chapter 5

Murul na Wʉ́o'ŋ Dolêŋkwě 1Lia namá murul a̱gɨla illa dʉó'ŋ dóŋá súru–lé alá kʉttɨ'ŋ írí ǎ̱wɨŋɨ. Illa murulꞌíŋ sabbaŋa a̱w dog–lé namá rima ka̱ɨ́ŋ, illa murul–sí namás kí ósoma saabe ósom ka̱ldʉl. 2Ká namá meleg ka̱kkɨ́re a̱gɨla ná kí ʉrʉ́ sîw belé tawrá jáwíti, "Kɨé ná nii–ii ásáŋ in murul–sí pa̱a̱lɨ́ na kééŋ ósoma duu?"3Jaawíl wala gal sʉʉrʉ'ŋ írí wala gal sʉʉrʉ'ŋ dɨó dʉó tog dog á kéŋába ásáŋ taga illa murul–sí pa̱a̱lɨ́ ná dééŋ dɨo já̱gɨl. 4Naa ká namás aá ná kí kurrâ oom ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná dʉó ás bʉ́lɨ́ŋɨ́ba ǎl nii–ii ásáŋ illa murul–sí pa̱a̱lɨ́ wala gal áláŋ dééŋ dɨo já̱gɨl. 5Lia sábáŋáta̱bʉŋakurráŋakwǎ'ŋ dɨó díg namáis in kwǎ, "A joomba! Yʉda'ŋ órre illa Mʉʉrʉ́–sí ja̱gɨ́l, Dǎ̱ʉdꞌíŋ Dɨɨrɨ́e–ii nás kóos éla. Na yé kʉrros kee ásáŋ illa murul na kééŋ ósoma saabe–sí pa̱a̱lɨ́."6Ká Dolêŋkwěs a̱gɨla ná illa kʉttɨ'ŋlóó'ŋ túle kɨɨrél, na karába sálláŋa oŋŋal na sábáŋáta̱bʉŋakurráŋakwǎ nás dorol káwe. Illa Dolêŋkwě namás in lóŋítíeŋi inná asá ka̱wŋɨ. illa Dolêŋkwě namás kolpa saabe na kʉ́ŋɨ́ saabe kéŋá, ǎl Wʉ́o'ŋ kʉo saabe gé ǎl sʉʉrʉ nyét–le áddeŋ káwe. 7Namá nyaŋá ná illa murul–sí illa dʉó'ŋ dóŋá súru–lé bawa ǎl kʉttɨ'ŋ írí ǎ̱wɨŋɨ.8Indálaŋ lia ǎlbá murul bawa, kila karába sálláŋa oŋŋal na sábáŋáta̱bʉŋakurráŋakwǎ weyyéŋá a̱w na oŋŋal namá Dolêŋkwǎ'ŋ ta̱bʉ́ŋ kí kʉrŋa kʉ́ʉl. Na dɨ́eŋ dɨó dʉó bi dʉós goŋgoŋjárrá kéŋá. Na siirꞌíŋ mubbara koŋa–lé kééliŋi nás sʉ́ʉ́lá dɨó píssiŋ ka̱ɨ́ŋ. Kila sʉ́ʉ́lá aláWʉ́o'ŋ kwǎ'ŋ jʉ̌ma gé.9Namás kona kɨwwóŋa káwe alá in beléŋá, "Jɨ́ nii jaago áláŋ illa murul jabúŋ nás kééŋ ósoma já̱wlɨ, ilâiŋ nái jɨ–sí daabeŋ káwe, na kɨ́ɨ́ŋ kewa nás Wʉ́o–sí órré bi órré na belé bi belé–le na kwa'ŋ daara bi daara–lé na ba̱rʉ bi ba̱rʉ–lé kwa'ŋ dulum jáyé. 10Na jɨ́ yeeŋ–sí jundí ná Wʉ́o'ŋ kʉrɨŋꞌíŋ kwa na pǎ̱gɨŋa kɨŋɨ na yeeŋ áláŋ sʉʉrʉ'ŋ írí kuriŋ gé."11Lia namá nʉ́ŋɨ́ awí, namá melega suŋŋâ'ŋ arka kelámi nás dɨ́eŋ diigiŋ jɨɨ́lo á kéŋába, líriŋa'ŋ líríŋá na dɨ́eŋ diigiŋ nás jɨɨ́loá kéŋába, míriŋa'ŋ míriŋa nás kʉttɨ na karába sálláŋa na sábáŋáta̱bʉŋakurráŋakwǎ–sí téréremerere pɨ̌e. 12Na kí ʉrʉ́ síw in beléŋá, "adaolêŋkwě asá daábeŋ káwe nii–ii, ásáŋ kʉrro na ka̱wa̱jɨŋ na rɨɨŋ na ka̱kkɨrɨŋ na ba̱gɨ na galaŋa na mʉjjé bóóyé!"13Lia namá karâb bi karâb–sí jaawíl na sʉʉrʉ'ŋ írí na sʉʉrʉ'ŋ dɨó na koró kelámi na kila karába nyét ǎl dɨ́eŋ dɨó ka̱ɨŋ ná in beléŋá, "Ǎ̱w mʉjjé na ba̱gɨ na galaŋa na ka̱kkɨrɨŋ ná illa dʉóǎl kʉttɨ'ŋ írí kee na illa Dolêŋkwě'ŋ gé namaŋ níŋ ka̱ɨŋ báŋ ka̱ɨŋ!" 14Kila karába sálláŋa oŋŋal namá in aáŋé, "Ee yáa!" sábáŋáta̱bʉŋakuráŋakwǎ namá kí kʉrŋa kʉ́ʉl ná ba̱gɨ káwe.

Chapter 6

Dolêŋkwě osoma osondííŋ waarkwǎ–sís pa̱a̱lɨ́ 1Ká pʉ́ttôn a̱gɨla iladɨo asá Dolêŋkwě ósoma saabe'ŋ waarkʉŋo–sí pa̱a̱lɨ́, na kelámi ná kila karába sálláŋa oŋŋalꞌíŋ dɨó díg kí ʉrʉ́ inná kuyíŋkola in beléŋá," Jéla" 2Naa ká namá nʉ́ŋɨ́ awí, namá múrtá pattâ kéŋá.Na dééŋ bôrna namás nabbâl kéŋá, namá sáas kaníe.Namás múrtá–sí in a̱rgɨ́ inná jɨɨrédʉŋo ásáŋ děrŋá suŋŋá–lé kóos êl na ásáŋ kóos bóóyé.3Asábá ósoma saabe'ŋ a̱wkʉŋo–sí pá̱á̱lɨ́, namá karâb sállâ a̱wkʉŋo–sí kelami ná in beléŋá, jéla!" 4Namá múrtá keer kuro ná pukkâ kéŋá namaŋ ulmela. Na dééŋ bôrna–sí kɨɨnes áláŋ Sʉʉrʉ'ŋ írí dóŋá–sí bǎw, áláŋ kwa sǔrŋá kawe. Yé–sí namá saar appâ kaníe.5Asábá ósoma saabe'ŋ ɨɨskʉŋo–sí pa̱a̱lɨ́,namá karâb sállâ ɨɨskʉŋo–sí pa̱a̱lɨ́ kelámi ná in beléŋá, Jéla!" namá nʉ́ŋɨ́ awí, namá múrtá dɨkkô kéŋá! Dééŋ bôrna namás dóŋá delladéllá kee. 6Namá arka díg kelámi nás in píŋítíeŋí inná ǎl kila karába sálláŋa oŋŋalꞌíŋ túle kuro ná in beléŋá, Gomnoŋa'ŋ kɨlʉgirâmꞌíŋ sabba kí dinâr tog–ii na saɨro'ŋ kɨlʉgɨrâm na dééŋ sabba kí dinâr tog–ii, na da̱y na ínaba'ŋ kira–sí jɨttɨ as jáaba!"7Asabá ósoma saabe'ŋ oŋŋakʉŋo–sí pa̱a̱lɨ́, namá karâb sállâ oŋŋalkʉŋo–sí kelámi ná in beléŋá,Jéla!" 8Namá nʉ́ŋɨ́ awí, namá múrtá urbe kéŋá! Dééŋ bôrna'ŋ kona namás wây ka̱ɨŋ na Utú ná ye–sí dakki ka̱rɨ lʉeŋi.Na yeeŋa–sí namá sʉʉrʉ'ŋ kwa'ŋ sáárꞌíŋ taála kaníe,áláŋ kwa–sí kí saar na kí duur na kí moŋgol na kí sʉʉrʉ'ŋ karába a̱a̱sɨŋa kawe.9Asábá ósoma saabe'ŋ ooskʉŋo–sí pa̱a̱lɨ́,namá gôbboŋa'ŋ lóó'ŋ ebede–lé kila kwa'ŋ kuíŋá a̱gɨla alá Wʉ́o'ŋ belé'ŋ ʉʉ́ŋ illa asá kɨbɨ́e. 10Yeeŋ namás ye–sí arka káwe,"Á̱jɨ́ Ábakuri Loŋpii, teyyâ na seekʉŋo, niín síŋ óóŋ main áláŋ jɨ́ kwa–sí jánsá jaa na kila kwa–lé dáŋgá jabúŋ alá sʉʉrʉ'ŋ írí ka̱ɨŋ aíla kɨŋa–sí ka̱wŋɨ?" 11Namá dɨ́eŋ dɨó dʉó bi dʉó–sí garambʉ̂bʉ pattâ kaníe namás in aáŋé áláŋ ʉmel ittírǐg jáwí, namaŋ níŋ kɨ́eŋ ampára tááríkwǎ na kɨ́eŋ bârŋa'ŋ diigiŋ tímmeŋ eeŋ. Kin ampára tááríkwǎ na kɨ́eŋ bârŋa'ŋ diigiŋ tímmeŋeeŋ.Kin ampára tááríkwǎ na bǎrŋa–sí ka̱nnɨ̂ŋɨ áláŋ in kawe inná alá yeeŋ –sí ka̱wŋɨ.12Asábá ósoma saabe'ŋ osondíígkʉŋo–sí pa̱a̱lɨ́, namá nʉ́ŋɨ́ awí namá a̱gɨla ná sʉʉrʉ́ŋjɨ́rtɨ́ŋóla ka̱kkɨ́re kéŋá.Dʉlé namá in dɨkkó na kussé eŋa inná delêlꞌíŋ jʉrɨ, dúal nyét gal namá in pukká eŋa inná kewa. 13Na úríŋá jaawíl ná sʉʉrʉ'ŋ írí pólólíŋíe inná bʉʉro ǎl kééŋ kwǎ kɨrróŋa jíŋíti iladɨo abá kí da̱wlo ka̱kkɨ́re ɨ́rtɨ́ŋóla. 14Jaawil namá ŋááríŋí namá in nɨɨŋɨŋo inná murul, na pʉ́góŋá na domnyaŋa nyét–sí nás kɨ́eŋ lóóŋá–le ka̱wnyɨ́ŋɨ́e.15Liáŋ sʉʉrʉ'ŋ ábakuriŋa na ta̱bʉŋa na ka̱lda̱ga'ŋ ta̱bʉŋa na kawája na kʉrrokwǎ na koy bi koy na dʉó baj bi baj namás kɨ́eŋ sǔrŋá ka̱rgʉla–lé na pʉ́ŋóŋá'ŋ taaruŋa'ŋ túle kʉʉle. 16Namás pʉ́ŋóŋá na taaruŋa–sí ta̱rɨ́ kaweŋi," Dáíŋ írí báwyâ náis illa dʉó'ŋ kʉ́ŋɨ alá kʉttɨ'ŋ írí ǎ̱w na Dolêŋkwě'ŋkilmá'ŋ tʉkkɨŋ–lé bʉʉl. 17Ilâíŋ ná dɨ́eŋ kilmá'ŋ soog appâ paago.Kɨ́e ásáŋ taga illa kilmá'ŋ tʉkkɨŋ–si konsa keer?"

Chapter 7

1Kwa 144,000ꞌíŋ ósomꞌíŋ jaldóLia ǎl kin ʉ́tóŋá ɨŋɨ,namá melega a̱gɨla ná sʉʉrʉ'ŋ korgi oŋŋal–lé kɨɨréli, nás sʉʉrʉ'ŋ ka̱wloŋa oŋŋal–sí ja̱ɨteli,áláŋ da̱wlo á keba ná sʉʉrʉ'ŋ írí wala gal roo'ŋ írí wala gal kurú tog dogꞌíŋ ere sa̱kkɨa. 2Lia namá meleg keer a̱gɨla ná illa lóó–le kúréliŋi ǎl dʉlé kúrél ná Wʉ́o sállâ'ŋ ósom–sí tɨɨ́lɨŋɨ. Yé namás kila melega oŋŋal–sí kí ʉrʉ́ arka piá, kila melega ǎl Wʉ́o sállâ'ŋ ósom–sí tɨɨ́lɨŋɨ. Yé namás kila melega oŋŋal–sí kí ʉrʉ́ arka piá, kila melega ǎl Wʉ́o kila kʉrro íní áláŋ sʉʉrʉ na roo–sí jɨttɨ pɨ̌a. 3Na illa meleg namá in beléŋá,"Sʉʉrʉ na roo na kurúŋá–sí jɨttɨ a jáaba, namaŋ síŋ kɨ́ dáíŋ Wʉ́o'ŋ tááríkwǎ–sí kɨ́eŋ a̱rɨ́ŋá–le ósom kaldó."4Ká namá in kelámi kila kwa'ŋ diigiŋ asá ósom ka̱ldʉl âl líriŋa píri na weyyéŋá oŋŋal na oŋŋal na (144,00) kéŋá.Kin namá kila kwa nyét ka̱ɨ́ŋ asá Izraílíŋá'ŋ órréŋá–le ósom ka̱ldʉl: 5Yʉda'ŋ órré namá kwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨŋ(12,000) asá ósom ka̱ldʉl, Rubenꞌíŋ órre namá kwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨŋ (12,000) asá ósom ka̱ldʉl,Gadꞌíŋ órre namákwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨŋ(12,000) asá ósom ka̱ldʉl, 6Aserꞌíŋ órre namá kwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨŋ(12,000) asá ósom ka̱ldʉl, Naptali'ŋ órre namá kwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨŋ(12,000) asá ósom ka̱ldʉl, Manase'ŋ órre namá kwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨ́ŋʉ(12,00) asá ósom ka̱ldʉl,7Simionꞌíŋ órre namá kwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨŋ(12,000) asá ósom ka̱ldʉl, Lebi'ŋ órre namá kwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨŋ(12,000) asá ósom ka̱ldʉl, Isakarꞌíŋ órre namá kwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨŋ(12,00) asá ósom ka̱ldʉl, 8Zebulunꞌíŋ órre namá kwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨŋ(12,000) asá ósom ka̱ldʉl, Ɨ́sɨbꞌíŋ órre kwa líriŋa na weyye an a̱w ka̱ɨŋ(12,000) asá ósom ka̱ldʉl, Banjamînꞌíŋ órre namá kwa líriŋa weyye na a̱w ka̱ɨŋ(12,000) asá ósom ka̱ldʉl.9Kwa'ŋ dáldá suŋŋâ nás garambʉ̂ŋa pattáŋa kiŋíeLia ǎl kin ʉ́tóŋá ɨŋɨ, namá nʉ́ŋɨ́ awí ná kwa'ŋ dáldá suŋŋâ kee illa alá dʉó tog dog taga áŋ jɨ́ɨ́loba. Kin kwa'ŋ dáldá suŋŋâ bá̱rʉ́ŋá nyét na órréŋá nyét na kwa nyét na beléŋá nyét–le kéŋá ná illa kʉttɨ'ŋ ta̱bʉ́ŋ na illa Dolêŋkwě'ŋ ta̱bʉ́ŋ kɨɨréliŋi. Yeeŋ garanbʉ̂bʉŋa pattáŋa kiŋíe na pugûrꞌíŋ–si kalma kɨ́eŋ koŋa–lé ka̱ɨŋ. 10Na ʉrʉ́ kaldeŋi: Jopóŋó dáíŋ Wʉ́o'ŋ–ii alá illa kʉttɨ'ŋ írí a̱w, na Dolêŋkwě'ŋ–ii!"11Na melega nyét namá kʉttɨ na sábáŋáta̱bʉŋakwǎ na karába sálláŋa oŋŋalꞌíŋ a̱rɨŋá–le kɨɨréliŋi. Namá kʉttɨ'ŋ ta̱bʉ́ŋ kí kʉrŋa ʉʉl na ta̱bʉŋa sʉ́ʉ́ jábá̱e ná Wʉ́o–sí ba̱gɨ pɨ̌e, 12Ná in aáŋé,"Ee yáa! Mʉjjé na galaŋa na rɨɨŋ na assójáa na ba̱gɨ na kʉrro na ka̱kkɨrɨŋ dáíŋ Wʉ́o'ŋ ge namaŋ níŋ ka̱ɨŋ báŋ ka̱ɨŋ! Ee yáa."13Lia sábáŋáta̱bʉŋakwǎ'ŋ dɨó dig namái kaa ɨɨŋo,"kin kiiŋ gé ná garambʉ̂bʉŋa pattáŋa kiŋíe, na ây sabba kéle?" 14Namá i waa," Dúíŋ sagal–ii, jɨ́ ása jaluŋ." Namáis in kwǎ,"kin gé asá kojoja suŋŋâ írí bɨtʉl. Yeeŋ kɨ́eŋ garambʉ̂bʉŋa kálʉl ná kí Dolêŋkwě'ŋ kewa teyyá káwe.15Naa namá ilâíŋ–ii ná Wʉ́o'ŋ kʉttɨ'ŋ ta̱bʉ́ŋ ka̱ɨŋ, nás yee kí luul na tóó dééŋ Toŋteyyâ'ŋ dɨó táárí na ba̱gɨ kawe, na illa dʉó alá kʉttɨŋ írí kee ásáŋ yeeŋa–sí nima piá. 16Yeeŋa–sí péllét duur na buur áŋ tɨeba. Na dʉ́lé áŋ sʉʉba, walá tʉkkɨŋ tokkê péllét yeeŋa–sí áŋ sʉʉba. 17Ɨdɨ̂ɨŋ ná Dolêŋkwě alá kʉttɨ'ŋ lóó'ŋ túle kee ásáŋ yeeŋa–sí dʉoŋ piá, na yé ásáŋ ta̱bʉ́ŋ poí nás jaiŋꞌíŋ koro'ŋ pojora–lé jee, na Wʉ́o ásáŋ kɨ́eŋ kʉ́ŋɨ mírmira–sí paasó."

Chapter 8

Dolêŋkwě ósoma saabe'ŋ saabekʉŋo–sís pa̱a̱lɨ́ 1Asábá Dolêŋkwě ósoma saabe'ŋ saabkʉŋo–sí pa̱a̱lɨ́,ɨ́de jaawíl namá gʉ̌b kí tinꞌíŋ sabba kéŋá. 2Lia namá kila melega saabe–sí a̱gɨla alá ka̱ɨŋ ná Wʉ́o'ŋ ta̱bʉ́ŋ kɨɨréliŋi namá ambayáŋá saabe kaníe.3Meleg keer ǎl siirꞌíŋ mubbar tɨɨ́lɨŋɨ namá êl ná gôbboa'ŋ lóó–le keera. Yé–sí namá sʉ́ʉ́lá suŋŋâ kaníe áláŋ kí ta̱gɨŋa nyétꞌíŋ jʉ̌maŋ arrá siirꞌíŋ gôbboŋa'ŋ lóó'ŋ írí illa kʉttɨ'ŋ ta̱bʉ́ŋ gôbboŋa rááŋ. 4Sʉ́ʉ́lá'ŋ sʉ́ʉ́l, kí ta̱gɨŋa'ŋ jʉ̌ma arrá namá melegꞌíŋ dóŋa Wʉ́o'ŋ ta̱bʉ́ŋ nyěŋe. 5Lia meleg namá mubbar bawa nás kí gôbboŋa'ŋ lóó'ŋ utú pis piá, namás sʉʉrʉ́ ímíŋi. Ɨ́de namá kuyíŋkola rimitîti na wiísꞌíŋ kola rimitîti na kuyíŋjúlmólaŋa na sʉʉrʉ́ŋjɨ́rtɨ́ŋóla ka̱ɨ́ŋ.6Na kila melega saabe asá ambayáŋá saabe ka̱ɨŋ namá ásíleŋ ɨŋɨ áláŋ pʉe. 7Meleg díígkʉŋo namá dééŋ ambayá pʉo, namá urány na utú kʉrʉl nás kí kewa úrríŋiŋi. Kin–sí namá sʉʉrʉ́ kamíŋíe.Sʉʉrʉ'ŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog namá sʉɨ́ŋá. Na kurúŋá'ŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog namá sʉɨ́ŋá. Na daíŋá kɨ́rróŋa namá nyét sʉɨ́ŋɨ.8Meleg a̱wkʉŋo namá dééŋ ambayá pʉo, namá a̱rɨ díg inná pʉ́gó appâ ná sʉɨŋeliŋi roó kamíŋíe, roo'ŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog namá kewa eŋa. 9Roó karába sálláŋa'ŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog namá wa̱ɨ́ŋɨ, na pulluŋa'ŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog namá asitóg paasiŋo.10Meleg ɨɨskʉŋo namá dééŋ ambayá pʉo,namá úrí appâ jaawíl pólólé, ná in lííŋ inná sʉ́llam, namá rooŋa'ŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog na koróŋkʉ́ɨ́'ŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ togꞌíŋ írí póyyâ. 11Na illa úrí'ŋ kona Absinsos~si gé alá dééŋ arrá pʉyyɨ́'ŋ–ii. Koro'ŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog namás puyyá eŋa, namá kwa suŋŋâ kʉ́sɨŋɨ alá kila koro ká̱bɨ́, ɨdɨ̂ɨŋ nás puyyá ɨŋɨ,12Meleg oŋŋalkʉŋo namá dééŋ ambayá pʉo, dʉlé'ŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog na dúalꞌíŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog na úríŋá'ŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog namá la̱ddɨŋʉl, lia dɨ́eŋ hěrra á kéŋába, indálaŋ dog luulꞌíŋ sáárá ɨɨsꞌíŋ tog–lé walá hêrra á kéŋbába,13Lia namá nʉ́ŋɨ́ awí namá kelámí ná dʉʉl kí ʉrʉ́ belé tawrá jáwíti iladɨo ǎl írí arda pia,"Ra̱sɨ́e kasâŋ yeeŋa poí! Ra̱sɨ́e kasâŋ yeeŋa poí! Ra̱sɨ́e kasâŋ yeeŋa poí, kila kwa alá sʉʉrʉ'ŋ írí ka̱ɨŋ, a̱rɨ illa'ŋ ʉʉ́ŋ ǎl dúi áláŋ eeŋ abá meleg ka̱rɨkwǎ ɨɨs kɨ́eŋ ambayáŋá pʉe!"

Chapter 9

1Meleg ooskʉŋo namá dééŋ ambayá pʉo, namá úrí a̱gɨla ná jaawíl kéŋá ná sʉʉrʉ'ŋ írí pólólé.Illa úrí–sí namá gonyâyéŋkwě kaníe ásáŋ dʉ́ló sîwꞌíŋ ʉto pa̱a̱lɨ́ asá dʉ́rʉ́m dúi. 2Illa úrí namás illa dʉrʉmꞌíŋ dʉ́ló sîwꞌíŋ ʉto pa̱a̱lɨ́, illa dʉ́ló sîwꞌíŋ ʉto–lé namá sʉ́ʉ́l inná utûŋebede appâ'ŋ sʉ́ʉ́l kuro. Dʉlé na da̱wlo namá kí illa dʉló sîwꞌíŋ ʉto'ŋ sʉ́ʉ́l dɨkkó ɨŋɨ.3Lia illa sʉ́ʉ́l–le namá ka̱ʉŋ kurol ná sʉʉrʉ'ŋ írí éle. Kila ka̱ʉŋ–sí namá kʉrro kaníe inná sʉʉrʉ'ŋ nyééŋá'ŋ kʉrro. 4Kila ka̱ʉŋ–sí namás in aáŋé áláŋ sʉʉrʉ'ŋ dǎy wala gal tánaŋa kɨrróŋa wala gal kurúŋá –í jɨttɨ á pɨ̌alba,maraŋ áláŋ bá délliŋ kila kwa–sí áwreŋ pɨ̌al asá Wʉ́o'ŋ ósom a̱rɨ́ŋá–le á pɨ̌alba, maraŋ áláŋ bá délliŋ kila kwa–sí áwreŋ pɨ̌al asá Wʉ́o'ŋ ósom a̱rɨ́ŋá–le á ka̱ɨŋba.5Yeeŋ–sí ás kɨɨneba áláŋ kwa–sí puye, maraŋ áláŋ kwa–sí kí kôlda oos jággá jaye. Na dɨ́eŋ jagga bá in lóŋá inná nyééŋꞌíŋ jagga iladɨo abá dʉó–sí ʉʉro. 6Kila soga–lé kwa báŋ wǎy–sí kí kʉ́ŋɨ́ kǒeli maraŋ á síŋ kʉ̌mmalba. Yeeŋ–sí bá síŋ ta̱a̱rɨŋɨ áláŋ kúsal, maraŋ wěy báŋ dɨ́e–lé bíí.7Ka̱ʉŋꞌíŋ jalŋola in lʉ́ŋɨŋɨ inná murtaŋa asá deerꞌíŋ ásíleŋ káwe. Kɨ́eŋ ta̱bʉŋa–lé a̱rɨ díg–si kiŋíe ná in lóŋá inná siirꞌíŋ taaj, na kɨ́eŋ wa̱jɨŋa ná in lʉ́ŋɨŋɨ inná dʉldɨ'ŋ kwě'ŋ wa̱jɨ. 8Na dɨ́eŋ nyɨ́lɨ́w ná in lóŋá inná yáaŋa'ŋ nyɨ́lɨ́w, na kɨ́eŋ kagi ná in lʉ́ŋɨŋɨ inná mʉʉrʉ́'ŋ kagi. 9Namás ógǒŋderega ka̱ɨŋ ná in lʉ́ŋɨŋɨ inná dáwrá'ŋ ógǒŋdereg na kɨ́eŋ pělega'ŋ kola ná in lʉ́ŋɨŋɨ inná murtaŋa suŋŋâ'ŋ kola na kârroŋa asá deerꞌíŋ na dɨó jáwíŋtía.10Namás ka̱wɨ́ntá na berega ka̱ɨ́ŋ ná in lʉ́ŋɨŋɨ inná nyééŋá'ŋ na kɨ́eŋ ka̱wɨ́ntá–le nás krro nii ka̱ɨ́ŋ áláŋ kwa–sí kí kôlda oos jággá jaye. 11Na yeeŋ ábadon–si gé, na kí Yunáníŋá'ŋ belé Apollon–si gé alá dééŋ arrá Jɨttɨjáadʉŋo–ii. 12Ra̱sɨ́e díígkʉŋo ása beto, ra̱sɨ́eŋa a̱w ása ká̱ɨ́ŋá áláŋ élal lia abás kin ʉ́tóŋá bɨtʉl.13Lia meleg osondíígkʉŋo namá dééŋ ambayá pʉo, namá Wʉ́o'ŋ ta̱bʉ́ŋ illa siirꞌíŋ gôbboŋa'ŋ lóó–le kila kolpa oŋŋal–lé arka kelámi. 14Illa arka namás meleg osondíígkʉŋo asá ambayá kéŋá–sí bás in tin na soog na dúal na ayé appâ Iporata–lé rɨ́gɨ́ŋá." 15Kila melega oŋŋal–sí bás in tin na soog na dúal na ayé tá̱gꞌíŋ ásíleŋ káwe. Naa yeeŋ–sí namá kʉlʉl áláŋ kʉldɨŋa'ŋ saárá ɨɨsꞌíŋ tog–sí puye.16Na ka̱lda̱ga'ŋ diigiŋ asá murtaŋa ká̱wɨŋɨ míriŋa píriŋa a̱w kéŋá. Na ká dɨ́eŋ diigiŋ–sí kelámi. 17Kila murtaŋa na bôrnaŋa ǎl dúíŋ jalŋiŋola–lé a̱gɨla, innâŋ lʉ́ŋɨŋɨ: Kila bôrnaŋa ógǒŋderega kiŋíe ná kɨ́eŋ jaluŋa pukká inná utú na ʉyo na daáru'ŋ jaluŋ ka̱ɨ́ŋ.18Kí kin jʉ́ʉ́rá ɨɨsꞌíŋ dorá,utú na sʉ́ʉ́l na daáru, ǎl kin murtaŋa'ŋ ʉtoŋa–lé kúréliŋi namá kʉldɨŋa sáárá ɨɨsꞌíŋ tog kʉ́sɨŋɨ. 19Kila murtaŋa'ŋ kʉrro bá kɨ́eŋ ʉtoŋa na ka̱wɨ́ntá–le ka̱ɨŋ.Kɨ́eŋ ka̱wɨ́ntá bá in lʉ́ŋɨŋɨ inná wágasa. Kila ka̱wɨ́ntá namás ta̱bʉŋa kila ka̱ɨ́ŋ áláŋ kwa–sí taga áwreŋ pɨ̌al.20Kʉldɨŋa'ŋ agába, alá kí kin jʉ́ʉ́rá á kʉ́sɨŋɨba, ka̱ɨ́ŋɨŋɨs ná kɨ́eŋ koŋa'ŋ tááríŋá–le tʉ́ʉ́beŋ á kɨŋɨba, walá ányádɨɨŋa'ŋ ba̱gɨjáa walá kʉnʉ́so'ŋ ba̱gɨjáa–lé á kááréba kila alá kí siir na poddo na nihâs na dɨ́tó na kurú kewe. Kin kʉnʉ́so walá taga lóó á la̱weba walá ʉʉ kel á aameba walá á ɨloŋeba. 21Yeeŋ kɨ́eŋ waíŋá na sanyíta na a̱jɨlɨŋ na ka̱mɨŋa–lé tʉ́ʉ́beŋ á kɨŋɨba.

Chapter 10

1Lia namá meleg ka̱kkɨ́re keer a̱gɨla ná jaawíl bʉʉŋeliŋi, ná kí kútu nɨɨŋo na bɨdɨgɨ̂r dééŋ ta̱bʉ́ŋ, na dééŋ wa̱jɨ ná in líŋá inná dʉlé, na kééŋ tarŋa ná in lʉ́ŋɨŋɨ inná utú'ŋ tobáŋá. 2Na yé dééŋ dóŋas murul ittî kéŋá nás pa̱a̱lɨ́ŋá. Na dééŋ taar súru–sí ná roo'ŋ írí jáá na dééŋ goro–sí ná sʉʉrʉ'ŋ írí jáá,3Namá kí ʉrʉ́ ʉrʉ́ sîw taan inná mʉʉrʉ́'ŋ gɨɨr. ǎlbá yé ʉrʉ́ taan, da̱ɨ́lá saabe namá kí kɨ́eŋ kola rɨsɨŋʉl. 4Na ǎlbá da̱ɨ́lá saabe rɨsɨŋʉl, ká namá wǒeliŋi álâŋ rímmeŋ áa, maraŋ namá jaawíl arka kelámi ná beléŋá," Ʉ́tóŋá alá kila da̱ɨ́lá saabe aáŋé–sí ósom–si jaldó, na rímmeŋ a jáaba.5Na illa melega alá ká a̱gɨla ná roo'ŋ írí na sʉʉrʉ'ŋ írí kɨɨréliŋi namá dééŋ dóŋá súru–sí jaawíl írí já̱gɨ. 6Meleŋ namá kíe álpeŋ piá ǎl namaŋ níŋ kee báŋ kee, dʉó alá jaawíl–si tewa na ótáŋá nyét alá dééŋ dɨó ka̱ɨŋ, na yé namá in kwǎ," Ɨ́de taartʉʉnɨ́ áŋ keba, 7maraŋ kila soga–lé abá meleg saabekʉŋo kóel áláŋ dééŋ ambayǎ–sí tawrá jáwí."8Lia illa arka alá jaawíl kelámi namáis ka–sí asi keer risiŋo ná in beléŋá,"Joo ná illa murul asá pa̱a̱lɨ́ŋ illa melegꞌíŋ dóŋa jabúŋ alá roo'ŋ írí na sʉʉrʉ'ŋ írí kɨɨrél." 9Naa ká namá meleg–lé ɨ́o namá ɨ́ɨ́ŋó áíláŋ illa murul ittî íní.Námáis in kwǎ,"Jabúŋ ná jâm. Yé dɨ́ɨ́ŋ dɨó báŋ puyyá eeŋ, maraŋ dɨ́ɨ́ŋ ʉ́tó báŋ in líkká eeŋ inná naasu'ŋ da̱y."10Ká namá illa murul ittî–sí melegꞌiŋ dóŋa ába ná ámi. Yé dúíŋ ʉtó namá in líkká eŋa inná naasu'ŋ da̱y, albá ámi, yé dúíŋ dɨó namá puyyá eŋa. 11Namáis in aáŋé," Jɨ́ bá síŋ asi keer kwa na bá̱rʉ́ŋá na beléŋá na ábakuriŋa suŋŋâꞌíŋ súrreŋ jáa

Chapter 11

1Kʉ́ŋɨ́kwǎ a̱wLia namái jarri'ŋ kurú kaníe ná in lóŋá inná ba̱rɨ, namáis in aáŋé,"Wǎ̱rɨg–si jawla ná Wʉ́o'ŋ Toŋteyyâ na gôbboŋa'ŋ lóó jarri na kila kwa ǎl ɨ́de kʉ̌meli–sí jɨɨ́lo. 2Maraŋ Toŋteyyâ'ŋ matarpaalkwaŋ–sí paál –si jándi a jarriba, illâíŋ ná ye–sí kila wʉ́owa̱rɨkwǎ–sí kaníe. Yeeŋ báŋ illa deem teyyâ–sí kí kólda weyyéŋá oŋŋal na a̱w ká̱rmínyol.3Na ká áláŋ kúíŋ kʉ́ŋɨ́kwǎ a̱w–sí taála aní, na yeeŋ bá síŋ kí soga líri na píriŋa a̱w na weyyéŋá osondííg(1,260) súrreŋ káwa, namás delêlꞌíŋ jʉrɨŋa kiníe." 4Na kila kʉ́ŋɨ́kwǎ a̱w in kalŋa inná za̱ɨtʉ̂nꞌíŋ kurúŋá a̱w na másárája'ŋ maradába a̱w kila alá sʉʉrʉ'ŋ Loŋpii'ŋ ta̱bʉ́ŋ kééréli. 5Na abá dʉó ʉʉ ɨt pii áláŋ yeeŋa–sí áwreŋ piá, bá utú kɨ́eŋ ʉtoŋa–lé kúrél ná kɨ́eŋ gáarima–sí aam, Na abá dʉó ʉʉ ɨt pii áláŋ yeeŋa–sí áwreŋ piá, báŋ kí in dorá kawe.6Yeeŋ kʉros kaɨŋ ásáŋ jaawil–sí kʉrrɨ́tɨ́a, áláŋ kuy á riíŋba illa tin–lé asá yeeŋ súrreŋ kawe. Yeeŋ koroŋa'ŋ írís kʉrro ka̱ɨŋ ásáŋ koroŋa–sí kewa ka̱ɨŋeli na áláŋ sʉʉrʉ–sí jʉ́ʉ́r bi jʉ́ʉ́rꞌíŋ órré kaldol,kérrég bi kérrég asá yeeŋa–sí surma–ii. 7Na bás yeeŋa dɨ́eŋ jɨbé kágíe, illa karâb a̱a̱sɨ alá dʉ́rʉ́m kúrél bá síŋ dɨ́eŋ írí deer já̱gɨ námás kʉrróŋ piá ná puu.8Na kɨ́eŋ kʉʉla báŋ deem appâ'ŋ oró ʉŋɨe kila alá kí jǐim Sodom na Ma̱sɨr ka̱rɨ́a, lóó asá dɨ́eŋ Loŋpii–sí ká̱ldá̱bʉ–lé ka̱ldʉl. 9Na kí soga ɨɨs na soogꞌíŋ sabba kin daaraŋa'ŋ da̱ó dɨ̌i, kwa na órréŋá na beléŋá na bɨ́rʉ́ŋá báŋ kɨ́eŋ kʉʉla–sí ka̱lʉe na bá síŋ kaaríŋía áláŋ túrbá kaye.10Na sʉʉrʉ'ŋ kwa–sí báŋ dɨ́eŋ wǎyꞌíŋ írí kilmaŋa sɨmmó ɨŋɨ, ná sǔbu káwal nás sǔrŋá–sí dola áddeŋ káwal.Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná kin domoŋkwǎ a̱w sʉʉrʉ'ŋ kwa–sís miine suŋŋâ kéle. 11Maraŋ lia asá soga ɨɨs na soogꞌíŋ sabba bɨtʉl namá jaiŋꞌíŋ kʉo alá Wʉ́o–lé ʉ́ndʉla kila kʉ́ŋɨ́kwǎ a̱wꞌíŋ kʉʉla–lé ká̱rɨ́e, namá kí kɨ́eŋ tarŋa wǎ̱rɨg kááré, kila kwa ǎl yeeŋ–sí ka̱gɨle–sí namá Ka̱lɨ suŋŋâ tɨ̌o. 12Yeeŋ namá jaawíl keéŋé, na kɨ́eŋ gáarima ná yeeŋ–sí ka̱lʉeŋi.13Na ila tin–lé namá sʉʉrʉ́ŋjɨrtɨ́ŋóla ka̱kkɨ́re kéŋá, namá illa deemꞌíŋ sáárá weyye'ŋ tog rúriŋa. Illa sʉʉrʉ́ŋjɨ́rtɨ́ŋóla–lé namá kwa líriŋa saabe(7,000) kʉ́sɨŋɨ. Na kila kwa'ŋ agába–sí namá ka̱lɨ tɨ̌o namás jaawiꞌíŋ Wʉ́o–sí galaŋa káwlíe. 14Ra̱sɨ́e a̱wkʉŋo betos, ra̱sɨ́e ɨɨskʉŋo naa dakki ʉ́ndʉl.15Meleg ambayá saabekʉŋo–sí pʉoLia meleg saabekʉŋo namá dééŋ ambayá pʉo, namá jaawíl ʉrʉ́ŋá sîwŋa ka̱ɨ́ŋ ná in beléŋiŋi," Da̱ldɨŋꞌíŋ kʉrɨŋ dáíŋ Loŋpii na dééŋ jáásodʉŋo'ŋ kʉrɨŋ eŋa, na yé namaŋ níŋ kee báŋ kee ná tɨél."16Na sábáŋáta̱bʉŋakurráŋakwǎ weyyéŋá a̱w na oŋŋal ǎl wʉ́o'ŋ ta̱bʉ́ŋ kɨ́eŋ kʉttɨŋa'ŋ írí kayé namá ka̱pʉŋʉl ná kɨ́eŋ ta̱bʉŋa sʉ́ʉ́ ka̱bɨ́e ná Wʉ́o–sí ba̱gɨ káwe, 17ná in ká̱mɨŋɨ," Kɨ́ jɨ–sí gis assó kámiŋ, Wʉ́o Loŋpii Ka̱kkɨ́rekʉŋo. Dʉó alá kee na alá kérrég kéŋá, ilâíŋ nás jɨ́ kɨ́ɨ́ŋ kʉrro suŋŋâ jáwil na juŋas ná jéél.18Bá̱rʉ́ŋá–sí kilmaŋa tokké ɨŋɨ, maraŋ dɨ́ɨ́ŋ kilmá'ŋ tʉkkɨŋ dog–si tána, na tin áláŋ kɨ́ɨ́ŋ tááríkwǎ domoŋkwǎ na ta̱gɨŋa na kila kwa ǎl kɨ́ɨ́ŋ kona ba̱gɨ́ka̱lɨ kawe, míŋ dokkéŋa namaŋ appáŋa–sí dʉléŋá. Na tin áláŋ kila kwa–sí káásol ǎl sʉʉrʉ–sí ká̱á̱sʉl dog–si tána."19Lia Wʉ́o'ŋ Toŋteyyâ jaawíl namás pa̱a̱lɨ́ŋɨ́, namá dééŋ saárta'ŋ sa̱ndʉ̂g dééŋ Toŋteyyâ'ŋ dɨó lóŋála. Ɨ́de namá kuyíŋjúlmólaŋa na wiísꞌíŋ kola rimitîti na da̱ɨ́lꞌíŋ kola rimitîti na sʉʉrʉ́ŋjɨ́ŋóla na urány suŋŋâ ka̱ɨ́ŋ.

Chapter 12

Yáa na málál 1Namá ósom appâ jaawíl lóŋóla: yáa–sí nás dʉlé kiŋíe na dʉ́al kééŋ tarŋa'ŋ ʉrgʉ́m, na dééŋ ta̱bʉ́ŋ namá úríŋá weyye na a̱wꞌíŋ taaj kéŋá. 2Na yé kóól kéŋá ná kí da̱a̱rɨŋꞌíŋ wa̱y ʉrʉ́ ladda na miine–lé kéŋá áláŋ dééŋ kwě–sí kɨrɨ.3Namá ósam keer jaawíl lóŋóla: málál pukkâ appâ, ta̱bʉŋ saabe na kolpa weyye, na kééŋ ta̱bʉŋa–lé ná taaja ka̱ɨ́ŋ. 4Málálꞌíŋ da̱wɨ namá úríŋá'ŋ sáárá ɨɨꞌíŋ tog–sí kʉ́ʉ́ŋo ná jaawíl rááŋa ná kíeŋa sʉʉrʉ–sí tewa. málál namá illa yáa'ŋ ta̱bʉ́ŋ keera asá dakki piá áláŋ dééŋ kwě kɨrɨ, ásáŋ dééŋ kwě amí iladɨo abás ka̱a̱rɨŋɨ.5Namá kwědee kɨrɨ, dʉó alá dúi áláŋ bá̱rʉ́ŋá nyét–sí kí dáwrá'ŋ táatá̱sʉ tǐɨ, maraŋ dééŋ kwědee–sí namás kábé nás Wʉ́o na dééŋ kʉttɨ–lé keéŋé. 6Yáa namá bíí ná jutá nyǎŋa, híllâ asá Wʉ́o yee lóó ásileŋ piá, illa lóó–le áláŋ kí soga líri na píriŋa a̱w na weyyéŋá osondííg(1,260) dééŋ oro káwal.7Jaawíl–si deer jáwla Naa namás jaawíl deer jáwla. Makial na dééŋ melega namá illa málál–sí kɨ́ɨ́rʉl. Illa málál na kééŋ melega namá yeeŋ–sí ɨ́ɨ́rʉl. 8Maraŋ málál–sí namá ka̱lɨ kaníe, naa ɨ́de jaawíl walá lóó á kéŋába áláŋ déé–le ool. 9Illa málál appâ–sí, illa namá tóórígꞌíŋ nʉ́ʉ́m–ii ǎl Ányádɨɨŋáŋta̱bʉ wala gal Sitan ka̱rɨa, da̱ldɨŋ nyétꞌíŋ júúleŋjáadʉŋo, namá kí kééŋ melegaŋ sʉʉrʉ́ kamíŋíe.10Namá jaawíl ʉrʉ́ sîw kelámi ná in beláŋá," Naa jopóŋó na kʉrro na dáíŋ Wʉ́o'ŋ kʉrɨŋ na dééŋ Jáásodʉŋo'ŋ taála éle. Ilâíŋ ná káíŋ bârŋa'ŋ Da̱lɨ́medʉŋo–sí dǔu kamíŋíe, ǎl kí luul na tóó dáíŋ Wʉ́o'ŋ ta̱bʉ́ŋ káíŋ bârŋa'ŋ írí da̱lɨ́me pii.11Na kí dolêŋkwě'ŋ kewa na kí dɨ́eŋ jɨbé'ŋ ʉʉ, káíŋ bârŋa namás málálꞌíŋ írí kóos kéle. Ilâíŋ ná yeeŋ kɨ́eŋ kuíŋá–sí saa suŋá á kǒeliŋiba annaŋ dog in líŋá ása wǎy–le keerítíeŋi. 12Na naa, jaawila na bɨ́ ǎl dɨ́eŋ dɨó baiŋ kilmaŋa gî sɨmmó ɨŋɨ! Maraŋ ra̱sɨ́e kaísâŋ bɨŋa poí, sʉʉrʉ na roo, ilâíŋ ná Ányádɨɨŋáta̱bʉ dɨ́e–lé bʉʉŋo! Ye–sí kí kilmá'ŋ tʉkkɨŋ suŋŋâs pis káwe, ɨdɨ̂ɨ́ŋ nás yé loŋ ye–sí ása tin ittî saí!"13Ǎlbás málál ɨwo ǎl sʉʉrʉ́ kamíŋíe, namá illa yáa ǎl kwědee kɨrɨ–sí táltíleŋ piá. 14Maraŋ yáa–sí namá dʉʉl appâ'ŋ pělega a̱w kaníe áláŋ kíeŋ arda piá ná nʉ́ʉ́m–sí jaal ná jutá jee, illa lóó–le áláŋ kí ayé na ayéŋá a̱w na ayé'ŋ sabba dééŋ oro káwal.15Nʉ́ʉ́m namá yáa'ŋ ka̱rɨ́ŋ kí ʉto koro in ímíŋi inná roo, áláŋ yee kí kʉtʉrgʉ́ bǎw. 16Maraŋ sʉʉrʉ namás yáa–sí nyiíŋi. Sʉʉrʉ namá dééŋ ʉto pa̱a̱lɨ́ namá kila koro–sí báa alá málál kí ʉto ímíŋi. 17Lia málál–sí namá illa yáa'ŋ írí kilmá tokké eŋa, namá nyaŋá ásáŋ kééŋ dogólá'ŋ agába'ŋ írí deer já̱gɨ, kila kwa ǎl Wʉ́o'ŋ káálíntá–sí ba̱gɨ káwe na ǎl dɨ́eŋ jɨbé Ísa'ŋꞌíŋ–si pʉttó kéyé. 18Málál namá roóŋsalga–lé ŋáányꞌíŋ írí keera.

Chapter 13

Karâb a̱a̱sɨ díígkʉŋo 1Namá karâb a̱a̱sɨ a̱gɨla ná roó kúréliŋi, kí kolpa weyye na ta̱bʉŋa saabe, na taaja wyye kééŋ kolpa'ŋ írí na ta̱bʉ bi ta̱bʉ nás jányíŋo'ŋ kona kéŋá. 2Na illa karâb a̱a̱sɨ ǎl ká a̱gɨla in lóŋá inná jáárá, na kééŋ taraŋa ná in lʉ́ŋɨŋɨ inná bóóbô'ŋ, na dééŋ ʉto ná in lóŋá inná mʉʉrʉ́'ŋ. Málál namá illa karâb a̱a̱sɨ–sí kééŋ kʉrro na dééŋ kʉttɨ na jâ̱ɨ'ŋ taála suŋŋâ íní.3Illa karâb a̱a̱sɨ'ŋ ta̱bʉŋa'ŋ dɨó díg báŋ in jwa ása wǎyꞌíŋ díá kéŋá, maraŋ dééŋ wǎyꞌíŋ díá júndí, sʉʉrʉ nyét–sí namás ma̱y eŋa namá illa karâb a̱a̱sɨ–sí ka̱rɨ kʉ́le. 4Yeeŋ namá illa málál–sí ba̱gɨ káwe, illâíŋ ná yé illa karâb a̱a̱sɨ–sí jǎ̱ɨ'ŋ taála íní. Na yeeŋ dog illa karâb a̱a̱sɨ–sí ba̱gɨ káwe ná in ká̱mɨŋɨ́," Kɨé ná in lóŋ inná in karâb a̱a̱sɨ? Na kɨé ásáŋ taga dééŋ konsa deer já̱gɨ?"5Illa karâb a̱a̱sɨ–sí ʉto illa kaníe áláŋ dʉŋgʉrɨŋꞌíŋ ʉʉŋa kwǎ na ŋanyiŋa ŋanyíŋó, namás kɨɨne ásáŋ dééŋ taála kí kôlda weyyéŋá oŋŋal na a̱w táárí piá. 6Namá dééŋ ʉto pa̱a̱lɨ́ áláŋ Wʉ́o–sí ŋanyiŋa ŋanyíŋó, áláŋ kééŋ kona na dééŋ jaiŋꞌíŋ lóó a̱w dog–sí ŋanyíŋó,in lóó namá kila kwa gé ǎl jaawíl ka̱ɨŋ.7Namás kɨɨne ásáŋ ta̱gɨŋa'ŋ konsa deer já̱gɨ na áláŋ yeeŋ–sí ka̱lɨ íní. Namá órré na kwa bi kwa na belé bi belé na ba̱rʉ bi ba̱rʉ'ŋ írí taála kaníe. 8Kwa ǎl nyét ǎl sʉʉrʉ'ŋ írí ka̱ɨŋ áláŋ yee ba̱gɨ káwa. Kin namá kila kwa gé ǎl kɨ́eŋ kona jaiŋꞌíŋ dombore–lé rímmeŋ á ɨŋɨba waar ǎl da̱ldɨŋ–sí á keweba. Illa jaiŋ'ŋ dombore Dolêŋkwě'ŋ–ii ǎl daábeŋ káwe.9Dʉó ɨt nás kɨ́ló kee, bá ǎ̱w nás kelamí! 10Dʉó ɨt ná in lóŋ áláŋ ʉpʉ́dellem–ii, báŋ ʉpʉ́dellem–ii. Dʉó ɨt–sí ná in lóŋ áláŋ kí saar kawe, báŋ kí saar kawe, In lóó–le ta̱gɨŋa ǎ̱w nás jɨrmó na seejǎ̱ɨ ka̱ɨ.Karâ̱ a̱a̱sɨ a̱wkʉŋo 11Lia namá karâb a̱a̱sɨ keer a̱gɨla ná sʉʉrʉ'ŋ dɨó kúrél nás kolpa a̱w in kéŋá inná dolêŋkwě na in risíŋá inná málál. 12Yé namá karâb a̱a̱sɨ díígkʉŋo'ŋ taálaŋa nyét–sí dééŋ della'ŋ táárí piá, namá sʉʉrʉ na kééŋ jôŋkwǎ–sí júndí.13In karâb a̱a̱sɨ a̱wkʉŋo namá ósoma pirjeŋa piá, namaŋ júndí ná utú jaawíl bʉʉŋo ná sʉʉrʉ́ kwa'ŋ ta̱bʉ́ŋ êl. 14Namá sʉʉrʉ'ŋ jôŋkwǎ–sí kí ósoma pirjeŋa júúleŋ piá kila asá kɨɨne áláŋ karâb a̱a̱sɨ dííŋkʉŋo'ŋ dair–lé piá. Namá núrgú íní áláŋ illa karâb a̱a̱sɨ'ŋ jaluŋ káwa illa alá kí saar áwreŋ káwe na ká̱ɨ́ŋ–si ná kee.15Karâb a̱a̱sɨ a̱wkʉŋo–sí namás kɨɨne áláŋ karâb a̱a̱sɨ díígkʉŋo'ŋ jaluŋ–sí kʉo jíŋí, áláŋ jaluŋ risíŋó na áláŋ júndí ná kila kwa nyét kúsal alá kawríŋíe áláŋ illa jaluŋ–sí ba̱gɨ káwal. 16Na dog kwa nyét–sí jɨ́gé, dokkéŋa na appáŋa na kawája na pa̱ga̱rɨŋa na baja na koya áláŋ kona súruŋa wala gal a̱rɨ́ŋá–le ósom kaníe. 17Na dʉó á keba áláŋ a̱rɨ julu wala gal áláŋ julu'ŋ jáwí abá illa ósom ás keba, kila asá karâb a̱a̱sɨ'ŋ kona gé wala gal diigiŋ alá kééŋ kona'ŋ lóó kɨɨréliŋi.18In lóó rɨɨŋ kóel: ǎ̱w dʉó asá arrájarâŋ kee náis illakarâb a̱a̱sɨ'ŋ diigiŋꞌíŋ arrá rááŋ, ilâíŋ ná yé dʉó'ŋ diigiŋ–ii na dééŋ diigiŋ píriŋa osondííg na weyyéŋá osondííg na osondííŋ(666)–ii

Chapter 14

1Lia namá nʉ́ŋɨ́ awí, Dolêŋkwě ná Zionꞌíŋ Pʉ́gó'ŋ írí keera, kí kwa líriŋa píri na weyyéŋá oŋŋal na oŋŋaliŋ (144,000) asá kééŋ kona na dééŋ Báa'ŋ kona ka̱ɨ́ŋ ná kɨ́eŋ a̱rɨ́ŋá–le rímmeŋ káwe. 2Namá jaawíl arka kelámi inná koroŋa suŋŋâ'ŋ kola na inná da̱ɨ́lꞌíŋ kola keréŋéli.3Yeeŋ kʉttɨ na sálláŋa oŋŋal na sábáŋáta̱bʉŋakurráŋakwǎ'ŋ ta̱bʉ́ŋ ka̱ɨ́ŋ nás kona kɨwwóŋá kaweŋi. Dʉó á kéŋába ásáŋ kila kona tagaa ɨw bá délliŋ kila kwa líriŋa píri na weyyéŋá oŋŋal na oŋŋal(144,000) ka̱ɨ́ŋ nás kalŋɨ̂ŋɨ asá sʉʉrʉ́ kʉpʉŋʉl. 4Kin kila kwa gé alá kɨ́eŋ sǔrŋá kí yáaŋa rúbbá á káweba ilâíŋ ná yeeŋ sóbéŋá ge. Yeeŋ Dolêŋkwě–sí tawrá in kawíe inná kurúŋá'ŋ kwǎ waarkwǎ. 5Kɨ́eŋ ʉtoŋa–lé pɨé ás bʉ́lɨ́ŋɨ́ba. Yeeŋ lóomwa̱rɨkwǎ ge.6Ila namá meleg keer a̱gɨla ná írí arda pia, ná Belétullê Lʉʉt kéŋá ásáŋ kila kwa ǎl sʉʉrʉ'ŋ írí ka̱ɨŋ na ba̱rʉ na órré bi órré na belé na kwa bi kwa–sí tawrá jáwí. 7Namá kí ʉrʉ́ in kwǎ," Wʉ́o–sí ba̱gɨ́ŋka̱lɨ báa na galaŋas báwli, illâíŋ ná dééŋ jansa'ŋ tin êl. Na yee ba̱gɨ báa ǎl jaawil na sʉʉrʉ na roo na koróŋkʉ́ŋɨ́–sí tewa."8Meleg keer, a̱wkʉŋo namá ka̱rɨ lʉ́o ná in beléŋá," Póyyâ! Babilon appá–ii ná póyyâ! Yé ǎl bá̱rʉ́ŋá nyét–sí júndí áláŋ dééŋ a̱jɨlɨŋꞌíŋ surma'ŋ kira ka̱bɨ."9Meleg keer, ɨɨskʉŋo namá yeeŋ–sí ka̱rɨ lʉ́o, ná kí ʉrʉ́ in beléŋá," Abá dʉó illa karâb a̱a̱sɨ na dééŋ jaluŋ–sí ba̱gɨ pii na dééŋ a̱rɨ́–le wala gal dééŋ dóŋá–le ósom kannía, 10báŋ dog Wʉ́o'ŋ kilmá'ŋ kira baa, kila kira ka̱kkɨ́reŋa alá Wʉ́o'ŋ kilmá'ŋ tʉkkɨŋꞌíŋ tógóló'ŋ dɨó kiŋíe. Na ye–sí áláŋ melega teyyáŋa na Dolêŋkwě'ŋ ta̱bʉ́ŋ kí utú na daáru jággá kaye.11Na dɨ́eŋ jagga'ŋ sʉ́ʉ́l báŋ kúrél ná namaŋ níŋ kee báŋ kee. Ɨ́de kí luul na tóó ʉmel áŋ keba kila kwa–lé ǎl illa karâb a̱a̱sɨ na dééŋ jaluŋ–sí ba̱gɨ kawe wala gal dʉó ɨt–lé alá illa karâb a̱a̱sɨ'ŋ kona'ŋ ósom kaníe." 12Na in lóó–le, ta̱gɨŋa'ŋ jɨrmó ǎl Wʉ́o'ŋ káálíntá–sí ba̱gɨ kawe na dɨ́eŋ seejǎ̱ɨ asá Ísa–lé ka̱ɨŋ–sí pʉttó kééli, joiŋ'ŋ–ii13Namá jaawíl arka kelámi ná in beléŋá," In–sí rímmeŋ jáa: Naa míŋ íne–lé ta̱bʉ́ŋ borapattájáa kila kwa'ŋ–ii ǎl Loŋpii–lé kí seejǎ̱ɨ kʉ́sɨŋɨ." Kʉo in beléŋá." Yeeŋ áláŋ kɨ́eŋ tááríŋá–le ʉmel kawía, ilǎíŋ ná kɨ́eŋ tááríŋá kíeŋ arrá kannía."14Sʉʉrʉ'ŋ taaNamá nʉ́ŋɨ́ awí, ɨ́de namá kútu pattâ a̱gɨla na dʉó alá kútu'ŋ írí ǎ̱wɨŋɨ namá in lóŋá inná Dʉldɨ́ŋkwě, kí siirꞌíŋ taajiŋ ta̱bʉ́ŋ, na kí sikkâŋ dóŋa. 15Namá meleg keer Toŋteyyâ'ŋ dɨó kuro, nás yee kí ʉrʉ́ sîw ta̱rɨ́ pieŋi, illa dʉó–sí ǎl kútu'ŋ írí ǎ̱wɨŋɨ," Dɨ́ɨ́ŋ keébu wɨswɨs jáa, ná taa dorol jáa, ilâíŋ ná tin áláŋ taa dorol jáa tánas, ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná sʉʉrʉ'ŋ taa nyét kuro." 16Na dʉó ǎl kútu'ŋ írí ǎ̱wɨŋɨ namá dééŋ keébu sʉʉrʉ nyétꞌíŋ írí wɨswɨs piá, sʉʉrʉ'ŋ taa namá dorol eŋa.17Lia namá meleg keer jaawíl Toŋteyyâ'ŋ dɨó kuro, yé dog–si keébu sikkâ kéŋá. 18Lia meleg keer asá utú'ŋ írí taála kéŋá, namá gôbboŋa'ŋ lóó'ŋ dɨó kuro, namás illa dʉó asá keébu sikkâ kéŋá–sí kí ʉrʉ́ sîw ta̱rɨ́ piá," Dɨ́ɨ́ŋ keébu wɨswɨs jáa ná sʉʉrʉ'ŋ ínaba'ŋ dáári ínaba'ŋ ga̱ndʉla dorol jáa, ilâíŋ ná kééŋ ínaba asitóg ɨŋɨ."19Naa meleg namá dééŋ keébu sʉʉrʉ nyétꞌíŋ írí wɨswɨs piá namá sʉʉrʉ'ŋ ínaba'ŋ dáári ínaba dorol piá, namá Wʉó'ŋ kilmá'ŋ tʉkkɨŋꞌíŋ kiráŋjɨ́to'ŋ dʉ́ló appâ'ŋ dɨó ímíŋi. 20Namá deemꞌíŋ paál kiráŋjɨ́o'ŋ dʉ́lo ká̱rmɨ́nyʉl, kewa namá kɨráŋjɨ́to'ŋ dʉ́lo kʉrʉl ná sa̱kkɨe ná nii kurrá ka̱ɨ́ŋ inná áláŋ múrtá'ŋ karga–lé paagol na dɨ́eŋ jʉ́rtʉ́tʉ́ ná kɨlʉmítira píriŋa ɨɨs(300)–ii péégéliŋi.

Chapter 15

1Meleg saabe kí jʉ́ʉ́rá saabeLia namá jaawíl ósom keer appâ na pirje a̱gɨla: Meleg saabe kí jʉ́ʉ́rá ka̱rɨkwǎ saabe, ɨdɨ̂ɨ́ŋ nás Wʉó'ŋ kilmá'ŋ tʉkkɨŋ kíeŋ agíŋí.2Lia gal namá a̱rɨ díg a̱gɨla in lóŋá inná mandara'ŋ roo nás kí utú ʉrrʉŋʉl , namaŋ kila kwa asá karâb a̱a̱sɨ na dééŋ jaluŋ na kééŋ kona'ŋ diigiŋ–lé kóos kéle, ná mandara'ŋ roo'ŋ túga kééréliŋi kí goŋgoŋjárráŋá kɨ́eŋ koŋa–lé kila alá Wʉó íní.3Yeeŋ Mûsa Wʉ́o'ŋ táárídʉŋo'ŋ–si Dolêŋkwě'ŋ kona káwe," Appáŋa na pirjeŋa kɨ́ɨ́ŋ tááríŋá ge, Á̱jɨ́ Wʉ́o Loŋpii ka̱kkɨ́ekʉŋo! ɨ 14:15 Sʉʉrʉ'ŋ taa nyét kuro: In belékí báráŋsoor in–si páálíti tin âl taraas kéŋá áláŋ Wʉ́o sʉʉrʉ'ŋ kwa'ŋ taandorol piá. j 14:20 kɨlʉmítira píriŋa ɨɨs (300): Yunáníŋá'ŋ rim–lé," istadiaŋa líri na píriŋa osondííg(1,600) ge," istadia tog dákkin mitira píri na weyyáŋá tamman na oos(185) péégél. Kɨlʉmítira píriŋa ɨɨs(300) dákkin istadiaŋa líri na píriŋa osondííg(1,600) péégéli. Arrájáaŋa na seeŋa kɨ́ɨ́ŋ koraŋa gé, Á̱jɨ́ bárʉ́ŋá'ŋ Ábakuri! 4Á̱jɨ́ Loŋpii kɨé ná gíŋ ba̱gɨ́ŋka̱lɨ ná piába? Ilâíŋ ná jɨ́ dítǐn níŋ kélal nai dɨ́ɨ́ŋ ta̱bʉ́ŋ ba̱gɨ káwa, ilâíŋ ná kɨ́ɨ́ŋ tááríŋá wǎ̱rɨga tawrá jáwíŋíe."5Lia asá kin ʉ́tóŋá bɨtʉl, namá jaawíl Toŋteyyâ a̱gɨla alá Jɨbé'ŋ Dɨddɨ̂d–ii nás pa̱a̱lɨ́ŋɨ́. Jɨbé'ŋ Dɨddɨ̂b namá nʉgʉsʉg–ii ála Wʉ́o kíeŋ kaŋ. 6Meleg saabe asá kila jʉ́ʉ́rá saabe ka̱ɨ́ŋ namá Toŋteyyâ'ŋ dɨó kʉrʉl, nás harîrꞌíŋ jʉrɨŋa teyyáŋa julmuŋólá kiŋíe, kí siirꞌíŋ ka̱rtʉ́ma kɨ́eŋ kuraŋa–lé.7Kila karâba sálláŋa oŋŋalꞌíŋ dɨó díg namá kila melega saae–sí siirꞌíŋ maúna íní asá Wʉ́o'ŋ kilmá'ŋ tʉkkɨŋ dɨó píssiŋ ka̱ɨ́ŋ, Wʉ́o alá namaŋ níŋ kee báŋ kee. 8Toŋteyy]s namás kí illa sʉ́ʉ́l pis eŋa alá Wʉ́o'ŋ galaŋa na kééŋ kʉrro–lé kúréliŋi, na dʉó tog dog á kéŋába áláŋ taga Toŋteyyâ–lé ká̱rɨ́ namaŋ saabe'ŋ jʉ́ʉ́rá saabe agíŋíe.

Chapter 16

1Wʉ́o'ŋ kilmá'ŋ tʉkkɨŋ maúna saabeLiá namá Toŋteyyâ–lé ʉrʉ́ sîw kelámi nás meleg saabe–sí in beléŋá, Boo ná Wʉ́o'ŋ kilmá'ŋ tʉkkɨŋꞌíŋ maúna saabe–sí sʉʉrʉ'ŋ írí buló."2Indálaŋ meleg díígkʉŋo namá nyaŋá ná dééŋ mǎun sʉʉrʉ'ŋ írí julo, namá kíáŋá jɨttɨŋa wa̱ɨŋólá kila kwa–sí kʉrʉl asá karâb a̱a̱sɨ'ŋ ósom ka̱ɨ́ŋ na dééŋ jaluŋ–sí ba̱gɨ kaweŋi.3Lia namá meleg a̱wkʉŋo dééŋ mǎun–sí roó dɨó julo, roo namá in eŋa inná dʉó waitólꞌíŋ kewa. A̱rɨ bi a̱rɨ sállâ ná roó kéŋá bá wai.4Lia meleg ɨɨskʉŋo namá dééŋ mǎun rooŋa na koróŋkʉ́ŋɨ́–le julo, namá kewa ɨŋɨ. 5Lia namá kelámi illa meleg ǎl koro'ŋ taáladʉŋo kéŋá ná in beléŋá," Jɨ́ wǎ̱rɨg jaŋ, Á̱jɨ́ Teyyâkwaŋ, Dʉó alá kee na alá kérrég kéŋá, ilâíŋ ná jɨ́ jandiŋa–lé wâ̱rɨg jaŋ. 6Ilâíŋ ná yeeŋ ta̱gɨŋa na domoŋkwǎ–sí ka̱wŋɨ, naa jɨ́ gal namás yeeŋ–sí kewa naní áláŋ ka̱bɨ. In namá a̱rɨ ɨt–ii ǎl in lóŋ áláŋ yeeŋ kʉ̌ma!" 7Namá gôbboŋa'ŋ lóó–le arka díg kelámi ná in beléŋá, " Ee, Wʉ́o Loŋpii Ka̱kkɨ́rekʉŋo, kɨ́ɨ́ŋ jandiŋa seeŋa na wǎ̱rɨga gé!"8Lia meleg oŋŋalkʉŋo namá dééŋ mǎun dʉlé'ŋ írí julo, dʉlé–sí namás kɨɨne áláŋ kwa–sí kí tʉkkɨŋ tokkê sʉʉ. 9Innâŋ kwa namá kí tʉkkɨŋ tokkê kʉ́ɨ́ŋɨ́e, kwa namá Wʉ́o'ŋ kona–sí nááleŋ káwe, Wʉ́o asá kin jʉ́ʉ́rá'ŋ írí kʉrro kee. Yeeŋ tʉ́ʉ́beŋ á kɨŋɨba na Wʉ́o–sí galaŋa ás káwlíaba.10Lia meleg ooskʉŋo namá dééŋ mǎun illa karâb a̱a̱sɨ'ŋ írí julo, illa karâb a̱a̱sɨ'ŋ kʉrɨŋ–lé namá lóó dɨkkó eŋa. Kwa namá dɨ́eŋ wa̱yꞌíŋ ʉʉ́ŋ kɨ́eŋ káálíntá kasse. 11Yeeŋ namá kɨ́eŋ wa̱ɨŋa na kíáŋá'ŋ ʉʉ́ŋ jaawílꞌíŋ Wʉ́o–sí nááleŋ káwe. Yeeŋ kɨ́eŋ tááríŋáꞌŋ ʉʉ́ŋ tʉ́ʉ́beŋ á kɨŋɨba.12Meleg osondíógkʉŋo namá dééŋ mǎun Iporata Roo appâ'ŋ írí julo, kééŋ koro namá bɨɨ́ŋɨ́e, ásáŋ ábakuriŋa–sí dorá ásíleŋ piá ǎl saába'ŋ ere kʉ́ndʉla. 13Lia namá kʉo rúbbáŋa ɨɨs a̱gɨla ná in lʉ́ŋɨŋɨ inná goroŋa ná málál na karâb a̱a̱sɨ na domoŋdʉŋo pɨédʉŋo'ŋ úúŋ kúréliŋi. 14Ilâíŋ ná yeeŋ ányádɨɨ'ŋ kʉo gé alá ósoma pirjeŋa pɨe. Kin kʉo ɨɨs namá da̱ldɨŋꞌíŋ ábakuriŋa nyét–le dúítía, áláŋ Wʉ́o Kakkɨ́rekʉŋo'ŋ soog appâ'ŋ deerꞌíŋ dorol pɨ̌al.15Séttiŋ Ísa namá risiŋo ná in kwǎ," Ba̱gɨ́l, ká konyjol níŋ êl inná kaam! Borapattá illa dʉó'ŋ–ii alá lá̱ɨ́ŋ, nás kééŋ jʉrɨŋa jaan, áláŋ paál pogo á ɨlŋɨ́ba na ásáŋ kí ta̱bʉ́ŋ tʉ́ɨ́ paál á ísáríŋíba!" 16Lia kila ányádɨɨ'ŋ kʉo ɨɨs namá ábakuriŋa–sí illa lóó–le dorol pɨ̌e ǎl kí Hɨ́bróŋá'ŋ belé Armageddon ka̱rɨ́a.17Meleg saabekʉŋo namá dééŋ mǎun da̱wlo–lé julo, namá Toŋteyyâ'ŋ dɨó kʉttɨ–lé ʉrʉ́ sîw kuro ná in beléŋá," Eŋa!" 18Lia ɨ́de namá kuyíŋjúlmólaŋa na wiísꞌíŋ kola rimitîti na kuyíŋkola rimitîti na sʉʉrʉ́ŋjɨ́rtɨ́ŋóla arnân ka̱ɨ́ŋ, na sʉʉrúŋjɨ́rtɨ́ŋóla ininiŋ tóóríg á ɨ́rtɨ́ŋólaba míŋ alá dʉldɨ'ŋ kwě sʉʉrʉ'ŋ írí ooŋo. Illa sʉʉrʉ́ŋjɨ́rtɨ́ŋóla saa suŋá kéŋá. 19Illa deem appâ namá a̱rɨ́ŋá ɨɨs ŋááríŋí, na ba̱rʉŋa'ŋ deema ná rúúriŋi. Wʉ́o–sí namá Babilonꞌíŋ deem appâ'ŋ ka̱tɨ́eŋa ta̱bʉ́ŋ wá̱ɨ́ŋe namá yee illa tógóló íní asá kí dééŋ kilmá'ŋ suŋŋâ'ŋ kira pis káwe.20Domnyaŋa nyét namá wa̱rɨ ɨŋɨ, na pʉ́góŋá nyét ná ka̱ɨ́ŋba. 21Na urányá appáŋa, ná urány bi urányꞌíŋ dɨrrɨŋ kɨlʉgiráma weyyéŋá oŋŋal káŋá, ná jaawíl kwa'ŋ írí pólólíŋíe. Kwa namá Wʉ́o–sí urányꞌíŋ ʉʉ́ŋ nááleŋ káwe, ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná in jʉ́ʉ́r saa suŋá kéŋá

Chapter 17

1Ajáala appâ na karâb a̱a̱sɨLia kila melega saabe asá maúna saabe ka̱ɨ́ŋꞌíŋ dɨó díg namá êl náis in kwǎ," Jêl, náis ajáala appâ'ŋ jansa áwli alá koroŋa suŋŋâ'ŋ írí ǎ̱w. 2Sʉʉrʉ'ŋ ábakuriŋa kíeŋ a̱jɨlɨŋ káwe, sʉʉrʉ'ŋ jôŋkwǎ–sí namás kira tɨe alá dééŋ a̱jɨlɨŋꞌíŋ amalíŋwa̱rɨŋꞌíŋ kira ká̱bɨ́."3Ká namá Kʉo Teyyáŋa'ŋ dɨó aáŋá meleg namái bawa náis jutá nyaŋá. Ɨ́de namá yáa a̱gɨla ná karâb a̱a̱sɨ pukkâ írí ǎ̱wɨŋɨ. Illa karâb a̱a̱sɨ namás jányíŋo'ŋ kona suúr píssiŋ kéŋá, nás ta̱bʉŋa saabe na kolpa weyye kéŋá. 4Illa yáa–sí namás jʉrɨ púa na pukkâ kiŋíe, nás kí siir na kɨ́tóŋá tárráŋa na sa̱mɨta bírnyá káwe. Namás dóŋa siirꞌíŋ tógóló kéŋá nás kí dééŋ a̱jɨlɨŋꞌíŋ ótá anyágá na rúbbáŋa pi's káwe. 5Kona asá bʉ̌tʉ'ŋ ka̱ɨ́ŋ–sí namá dééŋ a̱rɨ́–le rímmeŋ káwe.6Namá illa yáa–sí a̱gɨla asá Wʉ́o'ŋ kwa na kila kwa'ŋ kewa kira tɨe asá Ísa'ŋ jɨbé–sí kɨbɨ́e. Ǎlbá ká a̱gɨla, namás saa suŋá pirje eŋa. 7Maraŋ meleg namás in kwǎ," Kaáŋ–ii nás pírjeŋ jaw? Ká áísáŋ illa yáa na illa karâb a̱a̱sɨ'ŋ bʉ̌tʉ'ŋ arrá aráŋ asá yé ǎ̱w, illa karâb asá ta̱bʉŋa saabe na kolpa weyye kee.8Illa karâb a̱a̱sɨ, illa ǎl jɨ́ ja̱gɨla, tóóríg kéŋá na naa á keba, maraŋ áláŋ dʉ́rʉ́m kúró ná dééŋ jáásíŋo'ŋ jee. Na sʉʉrʉ'ŋ jôŋkwǎ alá kɨ́eŋ kona jaiŋꞌíŋ dombore–lé rímmeŋ á káweba míŋ da̱ldɨŋꞌíŋ jetéré–lé ásáŋ suŋŋâ pírjeŋ káwa abá karâb a̱a̱sɨ–sí ka̱gɨ́la, ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná tóóríg kéŋá na naa á keba, maraŋ áláŋ êl.9In lóó–le ta̱bʉ asá rɨɨŋ kee joiŋí'ŋ–ii, na ta̱bʉŋa saabe pʉ́góŋá saabe gé alá illa yáa dɨ́eŋ írí ǎ̱w. Kin ta̱bʉŋa saabe dog ábakuriŋa gé. 10Kila ábakuriŋa saabe'ŋ dɨó oos kágíŋíes, na tog nás ká̱ɨ́ŋ ná lóó tɨél. Keer nás ká̱ɨ́ŋ ná á éleba na abá éla, báŋ délliŋ kí tin ittírǐg lóó tɨ̌ɨ.11Illa karâb a̱a̱sɨ, alá tóóríg kéŋá na naa á keba, yé namá ábakuri tammankʉŋo–ii. Na yé kila ábakuriŋa weyye gé asá kʉrɨŋ á koomíeba, maraŋ ásáŋ kí tin tog jǎ̱ɨ'ŋ taála koomía indálaŋ inná ábakuriŋa kí illa karâb a̱a̱sɨŋ arrá.12Na kila kolpa weyye ǎl jɨ́ ja̱gɨla ábakuriŋa weyye gé asá kʉrɨŋ á koomíeba, maraŋ ásáŋ kí tin tog jǎ̱ɨ'ŋ taála koomía indálaŋ inná ábakuriŋa kí illa karâb a̱a̱sɨŋ arrá. 13Na yeeŋ aji tog–si ka̱ɨŋ na kɨ́eŋ kʉrro na taála illa karâb a̱a̱sɨ–si dóŋa kawrítía. 14Na yeeŋ ásáŋ Dolêŋkwě'ŋ konsa deer ka̱gɨ́a, na Dolêŋkwǎ ásáŋ dɨ́eŋ írí kóos éla, ilâíŋ ná yé sagala'ŋ Sagal na ábakuriŋa'ŋ Ábakuri–ii, na kila kwa ǎl kí Dolêŋkwěŋ arrá kɨloŋe, kila kwa gé asá ta̱rɨ́ káwe na alá seejǎ̱ɨkwǎ ge."15Meleg namáis kaa in kwǎ," Kila koroŋa asá jɨ́ ja̱gɨla, illa lóó–le alá ajáala ǎ̱wɨŋɨ, kwa na kwa'ŋ dáldá suŋŋâ na bá̱rʉ́ŋá na beléŋá ge.16Na kila kolpa weyye na illa karâb a̱a̱sɨ alá jɨ́ ja̱gɨla áláŋ–sí ná̱á̱nɨ́al. Yeeŋ áláŋ ye–sí pʉttô júndíal ná pogo saí ná dééŋ nɨ́nó ammíal ná kí utú nyóm sʉe. 17Ilâíŋ ná Wʉ́o kin ábakuriŋa'ŋ kilmaŋa–lé áare jáá ásáŋ dééŋ áare–sí ta̱bʉ́ŋ kááría kí illa dorá áláŋ táárí arrá káwel na áláŋ illa karâb a̱a̱sɨ–si dɨ́eŋ kʉrɨŋ'ŋ taála kaníal, namaŋ níŋ Wʉ́o'ŋ ʉʉŋa tímmeŋ ɨŋɨ.18Na illa yáa alá jɨ́ ja̱gɨla deem appá–ii illa alá sʉʉrʉ'ŋ ábakuriŋa'ŋ–sí tɨél."

Chapter 18

1Lia asá kin ʉ́tóŋá bɨtʉl namá meleg keer a̱gɨla ná jaawíl bʉʉŋeliŋi. Yé namás taála suŋŋâ kéŋá na kééŋ galaŋa ná sʉʉrʉ nyét–sí teyyá térél pɨ̌e. 2Namá kí ʉrʉ́ sîw ʉrʉ́ taan," póyyâ! Babilon appâ–ii ná póyyâ! Yé ányádɨɨŋa'ŋ jôŋꞌíŋ eŋa, kʉo rúbbáŋa bi rúbbáŋa'ŋ ba̱rʉ eŋa, día rúbbâ bi rúbbâ'ŋ ba̱rʉ eŋa. Karâb a̱a̱sɨ rúbbâ bi rúbbâ na anyág bi anyágꞌíŋ ba̱rʉ eŋa. 3Ilâíŋ ná bá̱rʉ́ŋá nyét dééŋ a̱jɨlɨŋꞌíŋ surma'ŋ kɨra kɨ́bɨ́, na sʉʉrʉ'ŋ ábakuriŋa kíeŋ a̱jɨlɨŋ káwe, na sʉʉrʉ'ŋ ja̱bɨ́ŋjarâŋkwǎ kí dééŋ jaiŋ mʉ̂nne'ŋ kʉrro kawája kɨŋɨ.4Namá jaawíl arka keer kelámi ná in beléŋá, Kúíŋ kwa, dée–lé karra bawŋí, ásáŋ kééŋ ka̱tɨ́eŋa–lé sá̱dɨ́geŋ á beeŋba, 5Ilâíŋ ná kééŋ ka̱tɨ́eŋa rímíŋá ná jaawíl péégéli, na Wʉ́o–sí namá kééŋ ja̱nɨŋa ta̱bʉ́ŋ wá̱ɨ́ŋe. 6Ye–sí dog bá indálaŋ tág bǎ̱ɨ inná ǎl yé kwa kerŋa–sí tɨ̌o, na kila tá̱á̱ríŋá ǎl yé piá dɨ́eŋ rʉ́bʉs bawí, kí dééŋ tógóló, ye–sís kira kilailiŋ asiŋa a̱w burró.7Inná asábá yé dééŋ suur–sí galaŋa suŋŋâ paalí na mʉnnɨŋ suŋŋâ–lé kéŋá, ye–sí jagga na mʉnnɨŋꞌíŋ jarri illa tág baní. Ilâíŋ ná yé kí dééŋ kilmá'ŋ dɨo in kwǎ,' ká kʉttɨ'ŋ írí bá in á̱w inná yáakuri. Ká bɨrmɨ̂t á aŋba, ká mʉʉnɨŋ dʉ́t áŋ áaba.' 8In sibbe'ŋ ʉʉ́ŋ, kééŋ jʉ́ʉ́rá báŋ soog togꞌíŋ dɨó éla: wǎy na mʉʉnɨŋ na duur. Na ye–sí kí utú níŋ kʉye, ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná Wʉ́o Loŋpii alá ye–sí jánsá jáwríti, ka̱kkɨ́re–ii."9Na sʉʉrʉ'ŋ ábakuriŋa alá kíeŋ a̱jɨlɨŋ káwe na kíeŋ kí mʉnnɨŋ kóo, báŋ dééŋꞌíŋ komólal na mʉʉnɨŋ káwal iladɨo abá dééŋ jʉyꞌíŋ sʉ́ʉ́l ka̱gɨle. 10Na yeeŋ báŋ dééŋ jagga'ŋ ka̱lɨ'ŋ karra kaare, ná in aáŋal," Ra̱sɨ́e kaísâŋ jɨ–sí poí! Ra̱sɨ́e kaísâŋ jɨ–sí poí! Á̱jɨ́ deem a̱ppʉ̂! Á̱jɨ́ Babilon deem appâ! Ilâíŋ ná tin togꞌíŋ dɨó dɨ́ɨ́ŋ jáíseŋjeeŋ éla."11Na sʉʉrʉ'ŋ ja̱bɨ́jarâŋkwǎ bá síŋ ye–sí komálal na mʉʉnɨŋ káwe, ilâíŋ ná naa dʉó á keba ása kɨ́eŋ julúŋátá julel inná: 12siir na podda na kɨ́tóŋá tárráŋa na sa̱mɨta na harîr dʉrtê na jʉrɨŋa púaŋa na sórmolꞌíŋ jʉrɨŋa na jʉrɨŋa pukkáŋa na kurúŋá mʉrréŋa'ŋ órréŋá nyét na ótáŋá'ŋ órréŋá nyét ǎl kí áŋgírꞌíŋ kagi káwe, na kurú tárrâ'ŋ ótáŋá'ŋ órréŋá nyét na nihâs na dáwrá na kɨ́tóŋá pusula'ŋ átáŋá 13na gîrpaŋa na mʉrréŋa na sʉ́ʉ́lá na ra̱a̱rʉ́ŋá na sumbúga mʉrréŋa na kira na za̱tʉ̂nꞌíŋ da̱y na wʉ̌o dʉrtê na gomoŋa na kuu na ʉrɨ́ŋá na murtaŋa na kârroŋa na kʉldɨŋa–sí ná koya kuleliŋi.14Na yeeŋ báŋ in aáŋal," Á̱jɨ́ Babilon illa kurú'ŋ kwě asá dɨ́ɨ́ŋ kuy–sí ta̱a̱rɨŋɨ, dɨ́e–lé wa̱rɨ ɨŋɨ, ná asi keer á síŋ bʉ́lɨ́ŋɨ́aba!"15Na kila ja̱bɨ́jarâŋkwǎ ǎl kin ótáŋá–sí kuleliŋi, alá kí dééŋ dorá kawája kɨŋɨ, báŋ dééŋ jagga'ŋ ka̱lɨ'ŋ karra kaare. Na yeeŋ áláŋ komólal na mʉʉnɨŋ káwal. 16Na kila" Ra̱sɨ́e kaísâŋ jɨ–sí poí! Ra̱sɨ́e kaísâŋ jɨ–sí poí! Á̱jɨ́ deem a̱ppʉ̂! Jɨ́ hatîr dʉrtê jiŋí, na jʉrɨŋa púaŋa na kukkáŋa jiŋí, asá kí siir na kɨ́tóŋá tárráŋa na sa̱mɨta bírnyá káwe! 17Tin togꞌíŋ dɨó in ka̱wa̱jɨŋ niinâŋ namá wa̱rɨ eŋa." Pulluŋꞌíŋ já̱rgɨkwǎ nyét, na kwa nyét ǎl kí pulluŋ ka̱nnɨ̂ŋɨ na pulluŋkwǎ nyét na kilakwa nyét alá dɨ́eŋ na̱mɨ́e roo'ŋ írí kawe, báŋ dog karra kaare.18Iladɨo alá yeeŋ illa utú'ŋ sʉ́ʉ́l ka̱lʉe ǎl ye–sí nyóm sʉél, namá in káiŋa," Tóóríg deem in–lé suŋá appâ kéŋá la?" 19Yeeŋ áláŋ sǔrŋá ta̱bʉŋa–lé sʉʉrʉ kiŋía na kí kola na mʉʉnɨŋ ʉrʉ́ ka̱ldɨ́a, ná in aáŋal: Ra̱sɨ́e kaísâŋ jɨ–sí poí! Á̱jɨ́ deem a̱ppʉ̂! Deem asá dée–lé kwa nyé roó pulluŋa ka̱ɨ́ŋ na kí dééŋ ka̱wa̱jɨŋꞌíŋ doá kawája kɨŋɨ! Tin togꞌíŋ dɨó yé namá paasiŋo. 20Á̱jɨ́ jaawil, dééŋ gi írí kilmá sɨmmó eeŋ! Bɨ́ ta̱gɨŋa na kʉréemeŋa na domoŋkwǎ, dééŋ gi írí kilmaŋa sɨmmó ɨŋɨ! Ilâíŋ ná Wʉ́o ye–sí kila ʉ́tóŋá'ŋ ʉʉ́ŋ aísa bɨŋa–sí piá ja̱nɨ írí já̱bɨ́!"21Lia meleg appâ namá dɨ́tó írí já̱gɨ inná dɨda appâ namá roó ímíŋi, ná in beléŋá," Kí in arnana tág Babilon deem appâ–sí báŋ dǔu innâŋ kamíŋíal, náŋ asi keer á ka̱gɨ́lalba. 22Na dɨ́ɨ́ŋ dɨó goŋgoŋjárrákwǎ na gaŋgaŋkwǎ, naniiníekwǎ na ambayákwǎ'ŋ kola–sí asi keer kel á síŋ kámmíaba. Jápírtígo'ŋ jápírtígodʉŋo dɨ́ɨ́ŋ dɨó asi keer á síŋ bʉ́lɨ́ŋɨ́ba.23Na másárája'ŋ hěrra dɨ́ɨ́ŋ dɨó asi keer á síŋ erriŋba. Dʉóbɨrsɨl na bɨrsɨlꞌíŋ arka dɨ́ɨ́ŋ dɨó asi keer kel áŋ amíŋíba. Ilâíŋ ná kɨ́ɨ́ŋ ja̱bɨ́jarâkwǎ sʉʉrʉ'ŋ írí bârŋa'ŋ kʉrrokwǎ ka̱ɨ́ŋ, na bá̱rʉ́ŋá nyét kí kɨ́ɨ́ŋ sanyíta'ŋ dorá júúleŋ kɨŋɨ. 24In deem–lé, domoŋkwǎ na Wʉ́o'ŋ kwa teyyáŋa'ŋ kewas bʉ́lɨ́ŋɨ́e, na kila kwa nyétꞌíŋ–si kewa bʉ́lɨ́ŋɨ́e ǎl sʉʉrʉ'ŋ írí ka̱wŋɨ."

Chapter 19

1Lia asá kin ʉ́tóŋá bɨtʉl, bá jaawíl a̱rɨ díg kelámi nás kóómʉitíeŋi inná kwa'ŋ dáldá suŋŋâ'ŋ arka ná ʉrʉ́ láddéŋí ná in beléŋá,"Halalúya! Jopóŋó na galaŋa na kʉrro dáíŋ Wʉ́o'ŋ ge. 2Kééŋ jandiŋa seeŋa na wǎ̱rɨga gé; ilâíŋ n's yé ajáala appâ–sí já̱bɨ́, alá sʉʉrʉ–sí kí kééŋ mʉʉsɨnɨŋa jɨttɨ piá. Na Wʉ́o dééŋ írí kééŋ tááríkwǎ'ŋ kewa'ŋ dáŋgá bawa."3Namá asi keer ʉrʉ́ ka̱ldʉl," Halalúya! Dééŋ jʉyꞌíŋ sʉ́ʉ́l báŋ írí kúrél ná namaŋ níŋ kee báŋ kee." 4Sábáŋáta̱bʉŋakuráŋakwǎ weyyéŋá a̱w na oŋŋal na karába sálláŋa oŋŋal namá kʉrboŋ ká̱wyɨ̂ŋɨ ná Wʉ́o–sí ba̱gɨ káwe alá kʉttɨ'ŋ írí ǎ̱wɨŋɨ, ná in ká̱mɨŋɨ,Ee yáa. Halalúya!"5Namá kʉttɨ~lé arka kuro ná in beléŋá," Dáíŋ Wʉ́o–sís mʉjjé báa, bɨ́ kwa nyét kééŋ tááríkwǎ, bɨ́ alá yee ba̱gɨ́ŋka̱lɨ baw, míŋ dokkéŋa namaŋ appáŋa."6Lia namá a̱rɨ díg kelámi nás in kóómítíeŋi inná kwa'ŋ dáldá suŋŋâ'ŋ kola na inná kuyíŋkola rimitîti ná ʉrʉ́ kaldeŋi ná in ká̱mɨŋɨ,"Halalúya! Ilâíŋ ná Dolêŋkwě'ŋ bɨrsɨlɨŋꞌíŋ tin paago, na dééŋ suur–sís ásíleŋ piá.7Ǎ̱w nái kilmaŋa sɨmmó ɨŋɨ na kilmaŋa pattá kǎ̱ɨ,, na ye–sís galaŋa káwli! Ilâíŋ ná Dolêŋkwě'ŋ bɨrsɨlɨŋꞌíŋ tin paago, na dééŋ bɨrsɨl dééŋ suu–sís ásíleŋ piá. 8Namá harîr pattâ dʉrtê na teyyâ kaníe áláŋ jíŋí. Ilâíŋ ná harîr dʉrtê Wʉ́o'ŋ kwa teyyáŋa'ŋ tááríŋá wǎ̱rɨga'ŋ lóó kɨɨrél."9Meleg namáis kaa in kwǎ," In belé–sí rímmeŋ jáa: Borapattá kila kwa'ŋ–ii alá Dolêŋkwě'ŋ bɨrsɨlɨŋꞌíŋ sǔbu'ŋ kamaŋe." Naŋ gís in kwǎ," Kin Wʉ́o'ŋ ʉʉŋa seeŋa gé." 10Lia ká namá kééŋ tarŋa–lé kí kʉrŋa óóŋó áláŋ yee ba̱gɨ áa, maraŋ yé namáis kaa in kwǎ," Illa ʉʉ–sí á jáaba! Ká ampâr táárídʉŋo aŋ inná jɨ́ na kɨ́ɨ́ŋ bârŋa alá seejǎ̱ɨkwǎ ge ásáŋ Ísa'ŋ kɨbɨ́a. Bá délliŋ Wʉ́o–sí ba̱gɨ jáa. Domoŋkwǎ'ŋ domoŋꞌíŋ aji b' illa–ii ásáŋ Ísa'ŋ jɨ́bé.11Lia namá jaawíl–sí a̱gɨla nás pa̱a̱lɨ́ŋɨ́. Namá múrtá pattâ lóŋóla! Na dééŋ bôrna–sí Seejâ̱ɨdʉŋo na seekʉŋo ka̱rɨ́a. Na yé kí wa̱rɨgɨŋ–si bétél naŋ–si kí wa̱rɨgɨŋ deer já̱gɨ́tɨ. 12Kééŋ kʉ́ŋɨ́ in lóŋá inná utú'ŋ ulma, na dééŋ tɨbʉ́ŋ taaja suŋŋâs kee. Na konas kee ná dééŋ suúr rímmeŋ ɨŋɨ ná dʉó á keba ása loŋ bá délliŋ yé–ii nás loŋ. 13Na ye–sí garambʉ̂bʉ díg–si kiŋíe asá kí kewa ká̱bɨ́.Na kééŋ kona ása "Wʉ́o'ŋ Belé" ge.14Na jaawílꞌíŋ ka̱lda̱ga nás murtaŋa ká̱wɨŋɨ nás harîr dʉrtê'ŋ jʉrɨŋa pattáŋa na teyyáŋa kiŋíe ná ye–sí ka̱rɨ kʉleŋi. 15Dééŋ úúŋ namá saar sikkâ díg kúréliŋi áláŋ kíe bá̱rʉ́ŋá–sí kʉ̌ʉŋ. Na yé yeeŋ–sí kí dáwrá'ŋ táatá̱sʉ níŋ tɨ̌ɨ. Na yé áláŋ illa kiráŋjɨ́to'ŋ dʉ́lo–sí armínyó asá Wʉ́o Ka̱kkɨ́rekʉŋo'ŋ kilmá'ŋ tkkɨŋ suŋŋâ kee. 16Dééŋ garambʉ̂bʉ na dɨwɨl–lé kin kona rímmeŋ káwe.17Lia namá meleg a̱gɨla ná dʉ̌le kɨɨréliŋi.Yé namás kíaŋa nyét ǎl írí arda pɨe kí ʉrʉ́ arka piá, nás in kwǎ,"Béla, ná Wʉ́o'ŋ luulínamɨ́e appâ'ŋ dorol beeŋ. 18Béla ná ábakuriŋa na ka̱lda̱ga'ŋ ǒrnaŋa na kwa ka̱kkɨ́reŋa na murtaŋa na bôrnaŋa na kʉldɨŋa nyétꞌíŋ, míŋ baja na koya na dokkéŋa na appáŋa'ŋ nɨ́nó bâm."19Naa namá illa karâb a̱a̱sɨ na sʉʉrʉ'ŋ ábakuriŋa na kɨ́eŋ ka̱lda̱ga–sí a̱gɨla ná dorol kɨŋɨ ásáŋ bôrna alá múrtá'ŋ írí kéŋá na kééŋ ka̱lda̱ga'ŋ konsa deer ka̱gɨ́a. 20Maraŋ karâb a̱a̱sɨ–sí kéyé. Na illa domoŋdʉŋo pɨédʉŋokí kin ósoma pirjeŋa namá kila kwa–sí júúleŋ pɨeŋi asá karâb a̱a̱sɨ'ŋ ósom ka̱ɨ́ŋ na dééŋ jaluŋ–sí ba̱gɨ kaweŋi. Na illa karâb a̱a̱sɨ na illa domoŋdʉŋo pɨédʉŋo–sí namá a̱w dog utú'ŋ bǎw sálláŋa kamíŋíe illa alá kí daáru lííŋ.21Na kerŋa gal namá kí illa saar kʉ́sɨŋɨ alá bôrna'ŋ úúŋ kúréliŋi alá múrtá'ŋ írí kéŋá, kíaŋa nyét–sí namá kí kɨ́eŋ nɨ́nóŋá kɨdoŋa pis ɨŋɨ.

Chapter 20

1Lia namá melege a̱gɨla ná jaawíl bʉʉŋeliŋi. Ná yé dʉrʉmꞌíŋ gonyâyéŋkwě dóŋa tɨɨ́lɨŋɨ. Naŋ dog nyirríŋ appâ dóŋa tɨɨ́lɨŋɨ. 2Namá illa málál–sí dá̱bbɨ́ŋ tɨ̌o illa alá tóórígꞌíŋ nʉ́ʉ́m–ii alá Ányádɨɨŋáta̱bʉ wala gal Sitan–ii ná kí ayéŋá líri rɨgo. 3Namá dʉ́rʉ́m ímíŋi na pá̱á̱gɨ́s nás ɨwo, áláŋ naa bá̱rʉ́ŋá–sí júúleŋ taga á piába namaŋ síŋ ayéŋá líri agíŋíal. Lia báŋ kí tin ittî baj kundía .4Lia namá kʉttɨŋa a̱gɨla. Kila kwa alá taála kaníe ásáŋ kwa–sí kande namá kʉttɨŋaꞌŋ írí kayé. Naŋ dog kila kwaꞌŋ kuíŋá a̱gɨla alá dɨ́eŋ jɨbé Ísaꞌŋ ꞌíŋ ʉʉ́ŋ na Wʉ́oꞌŋ beléꞌŋ ʉʉ́ŋ ta̱bʉŋa kándé. Ná yeeŋ karâb a̱a̱sɨ wala gal dééŋ jaluŋ–sí ba̱gɨ á káweba walá kɨ́eŋ a̱rɨ́ŋá–le wala gal kɨ́eŋ koŋa–lé dééŋ ósom á kaníeba. Namás sállá kɨŋɨ ná kí Jáásodʉŋoŋ ayéŋa líri kuriŋa ka̱ɨ́ŋ .5Kwa waitólá kerŋa sállá ás kɨŋɨba namaŋ–si ayéŋá líti agíŋíe. In namá sállájeeŋ díígkʉŋo–ii. 6Ná dʉó asá sállájeeŋ díígkʉŋo–lé sá̱dɨ́eŋ eŋa bá borapattádʉŋona teyyâ–ii ! Wǎy a̱wkʉŋo kwa kininiŋꞌíŋ írí kʉrro ás keba, maraŋ yeeŋ áláŋ Wʉ́o na jáásodʉŋoꞌŋ pǎ̱gɨŋa kɨŋɨ, na yeeŋ áláŋ kíeŋ kí ayéŋá líri kuriŋa gé.7Iladɨo abás ayéŋá líri agíŋíe, Sitan–sí dééŋ túmná báŋ karûl. 8Ná báŋ kúró ná bá̱rʉ́ŋá–sí júúleŋ piá alá kí jǐim júuj na Majúuj ka̱rɨ́a kila alá sʉʉrʉꞌŋ korgi oŋŋal–lé ka̱ɨŋ. Na yé áláŋ yeeŋa–sí geerꞌíŋ ɨsó. Na dɨ́eŋ diigiŋ nii–ii inná rooꞌŋ ŋáány.9Yeeŋ sʉʉrʉ nyétꞌíŋ írí perra kɨŋɨ nsmás Wʉ́oꞌŋ kwaꞌŋ ka̱lda̱gaꞌŋ kóyó na illa deem térérémerere káwe ǎl Wʉ́o kóel. Maraŋ namá utú jaawíl bʉʉŋo ná kila kwa–sí amí asá kóyó na deem–sí térérémerere káwe . 10Lia illa Ányádɨɨŋáta̱bʉ, alá yeeŋ–sí júúleŋ piá, namá utúꞌŋ bǎw kamíŋíe alá kí daáru lííŋ, illa lóó–le alá karâb a̱a̱sɨ na domoŋdʉŋo pɨédʉŋo–sí kamíŋíe. Yeeŋ–sí kí luul na tóó níŋ jággá kaye ná namaŋ níŋ ka̱ɨŋ báŋ ka̱ɨŋ.11Lia namá kʉttɨ pattâ appâ a̱gɨla na dʉó ǎl dééŋ írí kayé. Sʉʉrʉ na jaawíl namá dééŋ wajɨ–lé bíe, maraŋ wasá lóó á bʉ́léba áláŋ déé–le jɨa̱ . 12Lia namá kwa waitólá appáŋa na dokkéŋa a̱gɨla ná kʉttɨꞌŋ ta̱bʉ́ŋ kééréliŋi. Namá domboreŋa pa̱a̱lɨ́ŋɨ́e. Lia namá dombore keer pa̱a̱lɨ́ŋɨ́, illa alá jaiŋꞌíŋ dombore–ii. Namá kwa waitólá–sí kí kila ʉ́tóŋá jánsá kayé alá kila domboreŋaꞌŋ dɨó rímmeŋ ɨŋɨ, kí kila ʉ́tóŋáꞌŋ dorá alá yeeŋ káwe.13Roo namás kila kwa waitólá–sí éla alá dééŋ dɨó ka̱ɨ́ŋ. Wǎy na Utú namás kila kwa–sí waitólá–sí éla alá dɨ́eŋ dɨó ka̱ɨ́ŋ. Dʉó bi dʉó–sí bá jánsá kayé, kí kila ʉ́tóŋáꞌŋ dorá ǎl yé pía. 14Lia Wǎy na Utú–sí namá utúꞌŋ bǎw kamíŋíe. Utúꞌŋ baw namá wǎy a̱wkʉŋo–ii . 15Dʉó ɨt nás kééŋ kona jaiŋꞌíŋ domboreꞌŋ dɨó á bʉ́lɨ́ŋɨ́eba, bá utúꞌŋ bǎw kamíŋíe.

Chapter 21

1Lia namá jaawil dɨwwô na sʉʉrʉ dɨwwô a̱gɨla, illâíŋ ná jaawil waarkʉŋo na sʉʉrʉ waarkʉŋo wa̱rɨ ɨŋɨ, na roo naa á keba. 2Namá deem teyyâ Jurusalam dɨwwô–sí a̱gɨla, na jaawíl Wʉ́o–lé kéŋá ná bʉʉŋeliŋi, nás in ásíleŋ káwe inná bɨrsɨl asá dééŋ jaré–si doldólé káwe.3Namá kʉttɨ–lé ʉrʉ́ sîw kelámi ná in beléŋá, " Ba̱gɨ́l! Wʉ́oꞌŋ jaiŋꞌíŋ lóó naa kawꞌŋ dɨó kee. Yé áláŋ kíeŋ kóol. Na yeeŋ áláŋ kééŋ kwa kɨŋɨ, na Wʉ́o kí dééŋ dorol áláŋ kíeŋ gé ná dɨ́eŋ Wʉ́o eeŋ . 4Na yé ásáŋ kɨ́eŋ kʉ́ŋɨ mírmira bi mírmira–sí paasó. Na naa híllâ wǎy na mʉʉnɨŋ na kola na wa̱y áŋ ka̱ɨŋba, illâíŋ ná ótáꞌŋ táara toykʉŋo paasiŋo".5Lia illa dʉó ǎl kʉttɨꞌŋ írí kayé namá in kwǎ, " Ba̱gɨ́l ká ótáŋá nyét–sí kɨwwóŋa awíti." Naŋ dog in kwǎ, "in ʉʉ–sí rímmeŋ jáa, ilâíŋ ná kin ʉʉŋa seeŋakwǎ na seeŋa gé. " 6Namáis kaa in kwǎ, " Ótáŋá nyét ɨŋɨ ! Ká Alapa na Omega aŋ na juuŋ na Jágíŋi aŋ. Dʉó ɨt ná buur–ii bá síŋ jaiŋꞌíŋ koroꞌŋ pojor–lé koro hǒo aní.7Dʉó asá kóos ʉ́ndʉl báŋ kin ótáŋá mɨrot piá. Na Ká áláŋ dééŋ Wʉ́o eeŋ na yé ná dúíŋ kwědee eeŋ. 8Maraŋ kaaluŋa na seejǎ̱ɨwa̱rɨkwǎ na kwa anyágá na kuíŋájǎ̱ɨkwǎ na ajɨlɨŋkwǎ na sanyítakwǎ na kʉnʉ́soꞌŋ ba̱gɨjáakwǎ na pɨékwǎꞌŋ mɨrot báŋ utúꞌŋ baw–ii illa alá kí utú daáru lííŋ. In utúꞌŋ baw namá wǎy awkʉŋo–ii".9Lia melega saabeꞌŋ dɨó díg asá maúna saabe kéŋá asá jʉ́ʉ́rá ka̱rɨkwǎ saabe dɨó píssiŋ ka̱ɨ́ŋ namá êl náis risiŋo, ná in beléŋá, "jéla náis bɨrsɨl áwli, Dolêŋkwěꞌŋ yáakwě." 10Namáis kí Kʉo Teyyáŋaꞌŋ dɨo pʉ́gó appâ kurrâꞌŋ írí nyaŋá náis Jurusalam, Deem Teyyâ–sí paalí ná Jaawíl Wʉ́o–lé kéŋá ná bʉʉŋeliŋi.11Illa deem namá kí Wʉóꞌŋ galaga úlmélíŋí. Na dééŋ júlmóla ná in lóŋá inná dagâg tárra na inná rées naŋ in ser kéŋá inná teltel. 12Na tirja appâ kurrâs kéŋá kí tʉ́sʉ́ŋá weyye an awiŋ na melega weyye na a̱w ná tʉ́sʉ́ŋáꞌŋ wʉoŋa ka̱ɨ́ŋ. Izrǎilꞌíŋ órréŋá weyye na a̱wꞌíŋ kona ná tʉ́sʉ́ŋá–le rimmeŋ káwe. 13sabba bi sabba–lé tʉ́sʉ́ŋá ɨɨs ka̱ɨ́ŋ, ɨɨs sabbaꞌŋ ere na ɨɨs sǎ̱ɨdꞌíŋ ere na ɨɨs rɨ́ɨꞌŋ ere na ɨɨs dʉgʉ́ꞌŋ ere.14Na deemꞌíŋ tirja ebedeŋa weyye na a̱w–sí kéŋá ná dɨ́eŋ írí Dolêŋkwěꞌŋ kʉréemeŋa weyye na a̱wꞌiŋ kona ka̱ɨ́ŋ . 15Illa meleg aísa kaa risiŋo jarriꞌŋ ba̱rɨs kéŋá alá siir–lé káwe áláŋ deem na kééŋ tʉ́sʉ́ŋá na tirjaŋa–sí arri.16Deem–sí in kʉtʉmʉl inná ká̱rá̱ma̱tâg na dééŋ muut na wa̱ssɨŋ bá arrá téssiŋ gé. Meleg namá illa deem–sí kí jarriꞌŋ ba̱rɨ arra, namá bʉ́ló ná muut kɨlʉmítira líriŋa a̱w na píríŋa a̱w na weyyéŋá a̱w (2,220) –ii Dééŋ muut na wa̱ssɨŋ na kʉrrɨŋírí bá arra téssiŋ gé. 17Na dog dééŋ tirja arrq ná duráŋá píri na weyyéŋá oŋŋal (144) kéŋá kí dʉldɨꞌŋ kwěꞌŋ jarri;ŋ dorá asá meleg táárí pieŋi .18Na tirja–sí kí rées kʉtʉmʉl deem–sí gal kí siir ser kʉtʉmʉl na siir ná in ser kéŋá inná mandara . 19Deemꞌíŋ tirjaꞌŋ ebedeŋa–sí namás kí kɨ́tóŋá tárráŋáꞌŋ órréŋá nyét bírnyá káwe. Dííkʉŋo namá rées kéŋá na a̱wkʉŋo namá dɨ́tó silinysiliny ʉyo kéŋá na ɨɨskʉŋo namá dɨ́tó dɨɨdɨɨ kéŋá na oŋŋaalkʉŋo namá dɨ́tó silinysilíny kɨrrô kéŋá . 20na ooskʉŋo namá dɨ́tó silinyslíny uyú kéŋá na osondíígkʉŋo namá ga̱ldɨ́ kéŋá na seebekʉŋo namá dɨ́tó silinysilíny úlá kéŋá na tammankʉŋo namá dɨ́tó silinysilíny kɨrrókɨrró kéŋá na tiisekʉŋo namá dɨ́tó silinysilíny soónâŋkoro kéŋá na weyyékʉŋo namá dɨ́tó silinysilíny kɨrrókɨrró pattápattá kéŋá na weyye na díígkʉŋo namá dɨ́tó silinysiíny núnyánúnyá kéŋá na weyye na a̱wkʉŋo namá dɨ́tó silinysilíny da̱lɨ́m kéŋá .21Na tʉ́sʉ́ŋá weyye na a̱w namá sa̱mmɨta weyye na a̱w ka̱ɨ́ŋ ná tʉ́sʉ́ bi tʉ́sʉ́–sí kí sa̱mɨt tog káwe. Na deemꞌíŋ oro–sí namá kí siir ser káwe ná in ser kéŋá inná mandara. 22Na ká íne deém Toŋteyyâa á a̱gɨ́laba, ilâíŋ ná Wʉ́o Loŋpii Ka̱kkɨ́rekʉŋo na Dolêŋkwě dééŋ Toŋteyyâ gé .23Illa deem dʉlé wala gal dúal–sí á kóelba ásáŋ ye–sí lóóerriŋe, ilâíŋ nás Wʉ́oꞌŋ galaga ye–sí erriŋeli na Dolêŋkwěná dééŋ másárája–ii . 24Na bá̱rʉ́ŋá áláŋ deemꞌíŋ hěrra–lé kɨ́lŋɨ́a na sʉʉrʉꞌŋ ábakúriŋa ásáŋ kɨ́eŋ galaga dée–lé kélal . 25Illa deemꞌíŋ tʉ́sʉ́ŋá ásáŋ kí soog nyét pa̱a̱lɨ́ŋá ná péllét ásáŋ á ʉ́rrɨ́ŋɨ́alba, ɨdɨ̂ɨ́ŋ ná híllâ luul áŋ keba.26Kwa ásáŋ dée–lé bá̱rʉ́ŋáꞌŋ galaga na ba̱gɨ kélal. 27Maraŋ a̱rɨ rúbbá á keba áláŋ dée–lé ká̱rɨ́ wala dʉó á keba alá a̱rɨ nayág pii wala gal pɨé pii áláŋ dée–lé ká̱rɨ́. Bá délliŋ kila kwa gé áláŋ ka̱rɨ́a alá kɨ́eŋ kona Dolêŋkwěꞌŋ jaiŋꞌíŋ dombore–lé rímmeŋ ɨŋɨ.

Chapter 22

1Lia meleg jaiŋꞌŋ koroꞌŋ roo gís paalí. Na kééŋ koro nás ser na teyyá in gé inná teltel, ná Wʉ́oꞌŋ kʉttɨ na Dolêŋkwěꞌŋ kʉttɨ–lé eeríŋá. 2Illa roo namá kí deemꞌíŋ oroꞌŋn túlé ja̱ɨ́l. Na illa rooꞌŋ sbba bi sabba–lé ná jaiŋꞌíŋ kurú kee. Na illa jaiŋꞌíŋ kurú kwǎꞌŋ órréŋá weyye na a̱w–si kee ná dúal bi dúal kɨrel. Na illa jaiŋꞌíŋ kurúꞌŋ nyúlúmá–sí kíes bá̱rʉ́ŋá–sí dááweŋ kawe.3Na naa ɨ́de naála áŋ keba. Maraŋ Wʉ́oꞌŋ kʉttɨ na Dolêŋkwǎꞌŋ kʉttɨ áláŋ deém ka̱ɨŋ na kééŋ tááríkwǎ áláŋ yee ba̱gɨ. káwa. 4Yeeŋ Wʉ́oꞌŋ wa̱jɨ níŋ ka̱gɨ́lal, na kééŋ kona–sí áláŋ kɨ́eŋ a̱rɨ́ŋá–lé rímmeŋ káwa. 5Na naa híllâ luul áŋ keba. na yeeŋ másárájáꞌŋ hěrra wala gal dʉleꞌŋ hěrra áŋ kǒeliba, ilâíŋ ná Wʉ́o Loŋpii yeeŋa–sí síŋ erriŋ. Na yeeŋ áláŋ ábakuriŋa gé namaŋ níŋ ka̱ɨŋ.6Lia meleg namáis kaa in kwǎ, " Kin beléŋá seeakwǎ na seeŋa gé. Na Wʉ́o Loŋpii ǎl domoŋkwǎ–sí upurel, dééŋ meleg áddeŋ piá ásáŋ kééŋ tááríkwǎ–sí a̱rɨ ɨt paalí ǎl dúíti áláŋ naa dakki eeŋ. 7Loŋpii namá in kwǎ, " Ba̱gɨ́l, ká naa dakki ʉ́ndʉl. Borapattá ila dʉóꞌŋ–ii ǎl in domboreꞌŋ dɨó domoŋkwǎꞌŋ domoŋ–sí ba̱gɨ pii."8Ká Yáaye dʉó ɨt aŋ ǎl kin ʉ́tóŋá–sí kelámi na a̱gɨla. Na ǎlbá kelámi na a̱gɨla, namá illa melegꞌíŋ tarŋa–lé kí kʉrŋa óóŋó áláŋ yee ba̱gɨ áa aísa kaa kila ʉ́tóŋá–sí paalítíŋi . 9Maraŋ yé namáis kaa in kwǎ," Illa ʉʉ–sí á jáaba! Ká dog bá ampâr táárídʉŋo in aŋ inná jɨ́ na kɨ́ɨ́ŋ bârŋa domoŋkwǎ, namaŋ kila kwa nyét alá in domboreꞌŋ domoŋ–sí ba̱gɨ káwe. Bá délliŋ Wʉ́o–sí ba̱gɨ jáa.10Namáis kaa in kwǎ, " In domboreꞌŋ dɨó domoŋkwǎꞌŋ domoŋa–si miliny as jáaba, illâíŋ nás tin dakki piá áláŋ kin ʉ́tóŋá nyét ɨŋɨ. 11Jɨttɨŋjáadʉŋo ǎ̱w ná ʉ́tóŋá jɨttɨŋa piá na dʉó ta̱bʉ rúbbá ǎ̱w na ta̱bʉ rúbba ǎ̱w na dʉó wǎ̱rɨg ǎ̱w na ʉ́tóŋá wǎ̱rɨga piá na dʉó teyyâ ǎ̱w ná teyyâ ǎ̱w."12Ísa namá in kwǎ, " Ba̱gɨ́l ká naa dakki ʉ́ndʉl, na ká kí kúíŋ dʉléŋá, na jáíseŋjáaŋ aŋ, na dʉó bi dʉó–sí báŋ kí illa a̱rɨꞌŋ dorá awí alá yé piá. 13Ká Alapa na Omega aŋ na waarkʉŋo na ka̱rɨkʉŋo aŋ na Juuŋ na jágíŋi aŋ .14Borapattá kila kwaꞌŋ–ii alá kɨ́eŋ garambʉ̂bʉŋa kale, ásáŋ mat aar ka̱ɨŋ ásáŋ jaiŋꞌíŋ kurúꞌŋ kwǎ kámmíal na áláŋ mat deém kí tʉ́sʉ́ŋá ka̱rɨ́a. 15Ásaŋa na sanyítakwǎ na ajɨlɨŋkwǎ na kʉnsʉ́oꞌŋ ba̱gɨjáakwǎ namaŋ dʉó bi dʉó alá kóel áláŋ pɨéŋá na ʉ́tóŋá sa̱rgɨŋa pii, illa deemꞌíŋ paál ka̱ɨŋ.16Ká Ísa, dúíŋ meleg ádeŋ áa áísáŋ bɨŋa ma̱sɨ́gkwǎꞌŋ ʉ́tóŋá kinꞌiŋꞌíŋ, jɨ́be. Ká Dǎ̱ʉdꞌíŋ dɨɨre–lé aŋ naŋ–sí dééŋ Atine aŋ naŋ Úrí Súurꞌíŋ teyyâ aŋ,"17Kʉo Teyyáŋa na bɨrsɨl in kámiŋa, "Jêl." Na ǎ̱w illa dʉó asá kelaam na in kwǎ, "Jêl." Ná ǎ̱w illa dʉó alá buur–ii ná êl. Na ǎ̱w illa dʉó asá jaiŋꞌíŋ koro kóel nás hǒo bǎw.18Ká dʉó bi dʉó–sís sá̱wgeŋ aw asá in dombore–lé domoŋkwǎꞌŋ domoŋa–sí kelaam: Abás dʉó díg in dombore–lé a̱rɨ nyií, Wʉ́o bá síŋ illa dʉó–sí kila jʉ́ʉ́rá nyií asá in domboreꞌŋ dɨó káwlíe. 19Na abá dʉó díg in dombore–lé domoŋkwǎꞌŋ domoŋa–sí paaso, Wʉ́o báŋ illa dʉó nisil ɨt bǎw asá dʉó jaiŋꞌíŋ kurú na deem teyyâ–lé kee, kila asá in domboreꞌŋ dɨó káwlíe.20Yé asá kin ʉ́tóŋá–sí jɨ́bɨ́tɨ in beléŋ, " Kí seéŋsee, ká naa dakki ʉ́ndʉl" ,Ee yáa, Loŋpii Ísa jéla!. 21Ǎ̱w ná Loŋoii Ísaꞌŋ tʉllɨŋ kí Wʉ́oꞌŋ kwa nyéttiŋ–ii Eeyáa.