¹ Okejetapoaka sabinkayiteri irirakea joesepae imagirontakayeti ochookatake tiikitagantsi kepatsiki, arimaka aparo kakinte iriyenti belensanti jorasati yoanakekea antaniki moaki arikea yaanakero imankigare aisa mabite irijanijiate. ² ora ikantayeti irira kakinte iriyenti Elimereki, irookea imankigare okanta Nojemi. ikantayetayeti irijanitejia iriyenti Mahloni itsipa kelioni, iriatimpa ichookajiabeta efrateoki aisa belenki aisati juraaki. yarejejiapoaka igatsikerentsiki moaki ari ichookajiapoji. ³ arikea elimereki, omankigare Nojemi, imetojake, iroatimpa ochookajiaji otsipaijaari mabite orijanitebio. ⁴ irirakea orijanitebio yaakerokea ipeakaakaro imankigare ora mankigarontsijia chookatatsika moaki; orakea aparo okantayeta iroa orofa, irokea otsipa okantayeti Irote. ochookajiake ariote kigonkero aapojaka 10 ajagantsini. ⁵ arikea, maasano, Mahloni aisa kelioni imetoajianake, arikea iroatimpa Nojemi ochokataji tee aje omankigare, aisa tee anejaeri apite orijanite. ⁶ arikea nojemi onintanaji oanaje Moaki ontentajianajero obatyayero ompianaje ochookatiniyeti joraaki okemayeketari ochokakeyeti moaki ikantaike irira majirontatsika (irioshi)Yamijiajiri irashijia iriatimpa yookajijainiri ikoakojiakaka aisa yookajiniri irishekajiajempaka. ⁷ arikea okejetaka imaika opishonkanajiro ochookantabetakaka otsipatantajiaroka mabite obatyayero, aayetanajiro oanai okoraketaji opijaa iyepatsiteki joraasati. ⁸ Nojemi okantirokea apiteropae obatyayerojia, "poajianaje, pinpiajianaje abiantimpa apaniropae, antaniki otsobironakiteki piniinanikitekipae. iriratari timkamitatsika(irioshi) ineakakempi ikabintsantakeyeti inkabintsajajiakempiji abiatimpajia, abiantimpakea pinkantajiake isookitakakempi ipintsatakakempika metojajiankitsika aisa naatimpa. ⁹ majirontatsika(irioshi) irookakempi kero pimagoreantajempaka apaniropae abiatimpajia antaniki itsobironakiteki itsipa pimankigarejia. arikea iroatimpa onintaborotanajiro, arikea iroatimpa onirojenka okaemanake aisa iraanakakea. ¹⁰ iroatimpa okantirokea:"¡aato! natimpajia nompiaijanae abiatimpaki nontsipajiaempari pigonoropae" ¹¹ kotankitsi Nojemi okanti: " ¡pinpijaijanae, ora norijanitejia!¿kerokampa onkokempaniji pinpiantanajempaka naatimpaki? ¿arimpa chooka norijanite akaniki notsomonteki pashi abiantimpajia, kameetsaniji pimpejaeka koajika pimankigare? ¹² pimpiaijanae, norijanitejia, poanaje kero pikenapojini abiantimpa apaniropae, natimpatari naroyenti kenkebaro kametsaniji inchookataje nomankigare. natimpa nonkankeyeti: Noyijabae nomankigataempa imaika ompitsekayetetanajeyeti aisa noboaje apite norijanite, ¹³ ¿poyijabetempakea abiantimpajia inkimotanaketa? ¿poyijabetempani aato pimankigatakotaja shirabarinija osheki kakinte imaika? ¡aato, orijani! okenkeshireakaakena notsinkaneki; abisakerokea okenkeshireakaakempika abiatimpajia, oratari ibacomaka tinkamitatsika(irioshi) aapojana akaniki okantaitetapojana natimpa" ¹⁴ arikea okajemajianake obatayeropae aisa irajajianaka aisa, orofa arikea okantirokea kametsatake noanae abinatabairokea onintaborotabairo, cotankitsi irote tekea onkejetero mana okishotanakaro iroatimpa, ¹⁵ Nojemi okankero: " pinkemisantenaja iroatimpa pitseentote oanaji ogonorobioki aisa orioshiteki. poanae pintentanajemparo pitseentote" ¹⁶ kotankitsi irote okantirokea: " aatokea pininti nontsipakareanajempi abiatimpa, natimpa nomakero nonintake keroka poanakeni, ari naatimpa noanake, keroka pinchookatapoje, ari natimpa nochookapoje, keroka poshekiapojeyeti kakinte aisa naatimpa noshikiapoje, kerika pirioshitakempa irio nompeake naatimpa norioshite. ¹⁷ keroka pimetojakeyeti aisa naatimpa nometojakekea, ari aisati nonkitatajempa, iriokea majirontatsika ( irioshi) katsimakenane, arisatikea nonkankempi aisa, chookarika osheki antsipereakempaka metojantankitsineka natimpakea aato nojokimpija. ¹⁸ imaikakea osokitabakeroyeti Nojemi: okankeka obatayero okantamaatake onintake oyiatanakero iroatimpa opejanaka tee obetsatajemparoji. ¹⁹ arikea apiteropae oajianake arebaetaka okapiokayeti tsobironaki okanta berenki, arikea arejetapoakayeti antaniki berenki,maasanokea chokajiatsika okapiokayetayeti tsobironakipaje iitinkotinkotimentajiakarokea iroatimpa. orakea mankigarentsijia okantajiake, "¿iro oratika Nojemi? ²⁰ cotankitsi iroatimpa okanke: " aatokea pikantanaja Nojemi. pinkantenaja kepishiro, iriratari anaatamantantatsika iriakea yoakena ipeakaakena kepishiro naatimpa. ²¹ nosotoanake tserakimaja, irirakea majirontatsika (irioshi) ipiakajaana iroakera notsobironakiteki kaarapakoni. ari imaika, "kerokea pikantantakenaka imaika naayenti Nojemi, piisookijiabeka irira majirontatsika ipiatakena santanapankoki; iriyentitari aisa anaatamaatatsika ipishompishotakenaja." ²² arikea ora Nojemi aisa irote, iroyenti moabitakitika , ora obatayero, opijaijanaa antaniki katsikerentsiki moaki. arejetapojaka bereneki iroakerayeti ipariajianakaro yajiakeroyeti ora cebaraitsokipae.

¹ imaika omankigare nojemi, elimereki, chooka aparo igonoromaaka, Booshi, iriyenti kakinte aajarantatsika tee ario iraitsitantayeteji. ² Irote, moabitasato, okantirokea ora Nojemi: " imaika pampakijenaja noanake naayetaketeja ora otsagaapae oitsoki antaniki noyiaatakitanakeri aajaaitsokitirokapajejia antaniki katsikerentsiki. naatimpa noyijatanakeri kerikaka nosokitakeri takotakenaka naatimpa nintakenaka" arikea onkantirokea nojemi: "intsia poyeji, orijani" ³ Irote oanake aisa aayetanake oitsokipae pariyiyetanankitsika itakiki irira aajiaitsokitakerokapae oitsoki. arikea okantinkapojiro iroatimpa onakekeyeti igatsikerepae iriyenti ashintakaro Booshi, irirakea iriyenti iyentieyitsorite elimereki. ⁴ irikea, Booshi ikoraketapoji ikenapoji Belenki aisa ikantapojiri aajiitsokiijankitsika: "¡irirakea tinkamitatsika (irioshi)itsipajiakempi!" iriatimpakea ikantajianakeri: "¡irikea majirontatsika impintsatakempi" ⁵ arikea Booshi ikantirikea irashi katsiketimotakerika iria iriyenti sentajiyirika irira katsiketimojiyirika aajiitsokiiyiroka: ¿taa shirabari ashinkaro oratika iroakerari kenkebarotanankitsi?" ⁶ irirakea katsiketimojiyirika amenajiyirika aayiitsokiyiroka ikantirikea: " iroyenti ora begaranankitsika moabitasato otentaaka ora mankigarontsi Nojemi chookatatsika iyepatsiteki irira moabi. ⁷ iroatimpa okankena: intsia noninke nonkankempi pinkoakayena naajiitsokitakero ora oitsokipae ipishonkaitsokitanakeka irira aajitsokikeroka orapae oitsokipae." arikea iroatimpa okoraketake akaniki pitsekayitetiraaki irosati imaika, kotankitsi omagorejakiti kapichaji akaniki tsobironakiki. ⁸ arikea Booshi ikankerokea Irote: " ¿abiantimpa mana pikemisantatigana, nashi orijani? aato poyi otsipaki paayiijitsokitakeyeti otsipaki katsikerentsi, aato pojokirotsi ora nashi nogatsikere naatimpa. irokea pinpeakaakempa imaika akaniki pinchookake pinkatsiketimokena pintsipajiakemparo ora beegaraanankitsika katsiketimoijakenaka. ⁹ pintampatikateroja pisooteki aparo katsikerentsi inajiakeka ikatsiketakeyeti noshirabaritepae poyiatatishitajianakero ora mankigarontsi. ¿natimpa nokantajiakeri notsatakajajiakeri aatonijite yantimpija?pimiretanakeyeti poanake antaniki tsobironakiki chooka ariote obaja pimirakeka yajiakeka noshirabaritepae imirajiakaka iriatimpa. ¹⁰ iroatimpakea osabinkanake kepatsiki inakeyeti Boshi,arikashokoitotanaka oyeronkanakakea isabiki kepatsiki. okantirikea iroatimpa: "kerokampa okotakani pikantantakenaka imaika nosontekiki, kametsaniji abiatimpa pinkempoyijakena kametsani aato ogana naroyenti koraketankitsika otsipaki yinteninintsi?" ¹¹ iriatimpa Booshi ikantirokea: " naatimpa ikamantajiakena kero pikokani abiatimpa piparianakaroyeti imetojakeyeti pimankigare. abia pipishonkanakeri piraapanite aisa piniinanite aisa piyepatsite piboantakaka kametsaniji pinkoraketake poyijatakero pibayite pinkoraketake parejetimoijakempari imaika kakintejia chookajiatsika akaniki teeka pisookitimateriji. ¹² irirakea majirontatsika irio ojokajempine taaka pikatsiketimotakerika, iriakea begarajempirone masano pikatsiketakeka irira Majirontatsika(irioshi) irioshiteni ishiraere, iriotarite imaika abakempi itikakotantakempi ibanti anaatamaatankitsika. ¹³ Irompa iroatimpa okantanake: "intsia pinejante naatimpa kero nokantani naatimpa nokatsiketiyeti noosokitakaakempiroja, nokatsiketimotika,abiatimpa pikaratajana, abiatimpa pibetsatakena okijaanikibaeka, aribeka naatimpa tee nompeabetempa katsiketimoijimpika". ¹⁴ Yapoakayeti kentibari irishekakempayeti Booshi ikantirokea irote: "kaakate akaniki, pishekatempa oratika tashisamarentsi, aisa pintsijanteroja ora tashisamarentsi antaniki viinoatoki.iroatimpa ochokotitapojake kempeji inajiakeyeti aajitsokiajiakeroka, iriatimpa yokakenero tashiitsokiro oitsoki, iroatimpa oshekatakaro irosati arasokanakeyeti anajirokea. ¹⁵ antayeti iroatimpa otishikanaja aayetakeyeti tirigoitsoki, booshi ikantajiakeri ishirabaritepae, ikankeri: " pojokenero aayetanakerota oitsokipae aisa otsagapae, aato pikantiro aayepoji. ¹⁶ imaika abiatimpajia paayetakeka oitsoki oitsokipae panyeroja pibakoki, pinpishonkanakero isabiji kametsaniji aakero iroatimpa. aato pikatsimatimentiro. ¹⁷ arikea iroatimpa ayetakero masano chookatankitsika katsikerentsiki kigokero ikiayitetanajiyeti kentibari. iroatimpakea oashitanakarokea oratika oitsokipae ayeetakeka, aisa oitsoki aabaetanaka 13 otenakeyeti cebaraitsoki. ¹⁸ iroatimpa otankoreanaja oanai oshekiyiyeti tsobironaki, irompakea obayiote osokikeroyeti iroatimpa amakeka irote, aisa aitsitaro oitsokipae shiokaitsokitankitsika aabakeka oshekagarantakaka ojokinirokea. ¹⁹ oratikakea obayiote okantiro: "¿kero paakitironi oitsokipae imaika?¿kero poakitini pikatsiketakitiyeti? irira shirabari amitakokempika iriatimpa impintsatakoikempari." irompa irote okamantakero obayiote irashi irira shirabari iriotari ashinkaro katsikerentsi antaniki nokatsiketaketiyeti. iroatimpa okanke:"ikantayeti kakinte ashinkaroka katsikerentsi nokatsiketakitiyeti imaika iriyenti Booshi. ²⁰ Nojemi okankero obatayero irote: iriatimpa impintsatakotakempari majirontatsika,iriatimpa tee impishonkero ipintsatakoijakariyeti maasano chookayetatsika aisa metoayetatsika. " nojemi okankero: "irira kakinte ariyenti agonoromaaka,iria iriyenti yojokajitakajika kisho oajiajaineka." ²¹ Irote iroyenti moabisato okanti: " imaika okejetakayeti iriatimpa ikanke: ari pinchookake kempeji keroka ichookajiakeni noshirabaritejia aisa noshirabarotepae okatsikejiakeyeti irosati interonkajianaeroyeti iraajiakeroyeti ora cebara." ²² nojemi okankero ora irote, obatayero:okametsatake orijani, pisotoanake pintsipajianakemparo begaranankitsika mankigarentsi katsikejiankitsika kametsaniji aatoniji ikatsimaitimpi otsipaki katsikerentsi." ²³ arikea iroatimpa ochookataji kempeji inajiakeka katsiketimotakerika irira Booshi kametsaniji ayeetake oitsokipae irosati onteronkanajempayeti yabiijiyekeroyeti cebara aisati yabiyiijakeroyeti tirigoitsoki. iroatimpakea ochookatake obayioteki.

¹ Nojemi, obayiotari, okankero: "Norijanite ¿arimpa natimpa aato nokoyimpi tsobiayiteri kero pimagoreantakempaka, kametsaniji masaano taaka pinpeakaakempa osotoanake onkiijanikitanakempa pashi abiantimpa? ² imaika Booshi, iriyenti shirabari iroatimpa katsiketimoiyirika ari pichookakiti, ¿tempa iri ashi kempejitimokaika? pisokite, imaika iriatimpa inake itasonkajemkiro ora cebaraitsoki antaniki igatsikereki imaika ompitsekanaeyeti. ³ irootakekea , pajakanakempa, pishijinkanakempa, pinkitsatanakempa piitsare kijanikitankitsika poanake antaniki katsikirentsiki. kotankitsi aato pisookitakajari irira shirabari kigonkero interonkanakeyeti irishekakempayeti aisa irimirakeyeti. ⁴ aisa pisokiterija, kero iroanake intineokitanajeyeti, panenamajatero kero inchookakeni iriatimpa intimeokitakeniji kametsaniji koajika poashitanakeri iriatimpaki, pinpashirejapojero ishibonkitiki ari pintineokitake. irompakea iriatimpa itsake kero inkankempini. ⁵ Rute okankero noemi: "Natimpa nompeakaakemparo keroka pinkankenaka". ⁶ arikea iroatimpa oanaka katsikerentsiki, otampatikakero otsatakakeroka aariijaanitaakeka ojokakeneroka. ⁷ irira booshi interonkanakeyeti ishekatakayeti aisa imirakayeti iroakea ishire otinkotinkobaeke, arikea yoanake itineokitanake oteronkapojakayeti oakayeti oitsokipae. amenamajakerija kero itineokitakeni, koajika opitsekanakeyeti oanake iroatimpa keroka itineokitakeni osarapojiro ibatsakaro ishibonkitiki ario otineokitake. ⁸ okejetaka imaika yapoakayeti katsirinkaiteri niankite irira kakinte shirabari arikea ishoshoyitetanake. iriatimpa ipitsokanaka, ¡ineyitaro mankigarentsi norijaka ishibonkitiki! ⁹ iriatimpa ikankero: "¿ta pinakea aviatimpa?" iroatimpa okanke. "naroyenti Rute, katsiketimotimpika. pojokenero pibatsakaro katsiketimotimpika, abiyentitari nojimetsori kempejitankitsika". ¹⁰ Booshi ikanke: "mashi norijanite,okejekempa ikabintsaakempi majirontatsika. imaika pisokitakajakenaro pipitsatakenaka oteronkanakayeti tee pinkejetero iroakerayeti, tetarite poyijateri itsipa tsirabari begaraanankitsika, irira tee irajarantempa aisa ajarantatsika. ¹¹ Imaikakea, norijanite,¡ato pitsaroyi! natimpa nonkatsikekepiroja taaka opajitapae pinkanke aviatimpa, aritarite maasano kakinte itsajiake abiyente apatirotantatsika mankigarentsia. ¹² imaika notsamake arimaa naroyenti pimankigaritsorite, cotankitsi, chooka pimankigaretsorimaja yabisakenakea natimpa. ¹³ pikankani imaika akaniki pitsekayiteriki, aisa osaitekera, iriatimpaka inkatsikekeroyeti pininkeka abiatimpa ipeakaakaka pimankigaritsorite, okijaniki, pojokenerai impeakakeparo ipeakantari pimankigatsorite. kotankitsi aatorika ipeakaaro, nayentikea peakakemparone notsarokakaritari nomajirote. pintineokite irosa osaitekeraki. ¹⁴ arikea iroatimpa otineokitake ishibonkiyiteke irosa osaitekera. okankitsi otankoreanaja niankiitetiraja. aritari Booshi ikankero "imaika aatota isoojokijitimpi avia mankigarontsi okoraketakiti akaniki katsikerentsiki. ¹⁵ " arikea booshi ikanke: pamakeroja pibashikaka paarikenaroja aarikakeneri, iriatimpakea yaitsitaro yaakekea 6 otsantsatakeka ora cebara inatakaitarokea oroatimpaki. iriatimpakea yoanai oshekitiyeti tsobironaki. ¹⁶ ari okoraketajiyeti Irute obayioteki, iroatimpa okanke: " ¿kero ikokempini, norijanite?" iroompakea Irute okamankerokea maasanopae ikankeroka irira shirabari yamikero iroatimpa. ¹⁷ iroatimpa okanke: "okatika 6 nankitsika cebaraponkakitso iriotake jokabakernaro, iriatimpakea ikantabakena aato poyi kaarabaco pibayioteki. ¹⁸ iroakea Noemi okanke: " arikea pichokotite akaniki imaika, norijanite, kigonkero pintsatakokeroyeti kero onkokempani imaika, iriratari shirabari aato imagoreji kigonkero interokanakero maasano okatika poakitiyeti.

¹ Imaikakea booshi yataitanake sotomorontsi arikea ichookotipoi.irompakea, igonoro kempeitakotakari ibetsatakaka booshi ikempeitakopoari.booshi ikankeri :"notsipabitari, kakate pinchokotipoe akaniki. " irirakea shirabari ikoraketapoi ichokotipoake. ² Irompa booshi yajitsitakea 10 shirabarijia majirontakojiaroka yinteninintsi ikamke:" pinchokotijiapoe akaniki." Ari ichokotijiapoi. ³ Booshi ikankeri igonoro kempeitakotakarika: "Noemi, koraketaatsika iyintenintsiteki moakitika, obegaratakantakero kepatsi irashini ayentieyite Erimereki. ⁴ Naatimpa nokenkeake nonkamankempi nonkankempi: pobegaratero inajiakeyeti chokotijiaintsika akaniki, aisa inakeyeti majirontakojiaroka yinteninintsi . pininkeyeti pobegarakero , pobegaratero. aatoyeti pobegaratiro, intsija pinkantena, nontsatantakempaka naatimpa, tee inchookatenika itsipa begaratakeroneka kempekempineka abiatimpa, naatimpa nonapoi pinakeyeti abiatimpa." irompa itsipa shirabari ikanke:"naatimpa begarakerone." ⁵ Irompakea booshi ikanke: "ariyeti pintsatakero pobegarakero oyepatsite Nojemi ,aisa paakero Rut moabitasato, imankegare ikantayetayeti metojari yashintabetakaka iriatimpa." ⁶ Irompakea irira kempeitakotakarika ikanke:" naatimpa aato nobegaratanonta naatimpa aatoniji nokantaitetiro naatimpa nashintakaka. Abiatimpa payero nashintakempameka pashinkemparo abiatimpa, naatimpa aato nobegaratiro ⁷ Imaika okatika iroyenti yamejiakaka ibaisatiniteni ishiraerebio yashintabetakaka ipabakajiaka yashintakaka. Ashiji nontsatantakempaka masano, apaniro shirabari ishibonkitirejanaka ishibonkitire ipajiakeri kempeitakotakarika; okatika ari ikejejiakero yantajiakeka ishiraerebio. ⁸ arikea kempejitakotirika booshi ikankeri: "pobegaratero pashi abiatimpa."iriatimpakea yaitsita ishibonkitireanari ishibonkitire. ⁹ Irompakea booshi ikankeri majirontakojiaroka aisati kakintejia : " abiatimpabio abiyenti sokitankitsineka imaika natimpa nobegarakerokea maasano yashintabetakaka Erimereki aisati yashintabetakaka Kerioni aisa Maroni maasano okatika naakotakeka ashimkaro Nojemi. ¹⁰ Orakea Irote moabitasato,imankegare Maroni: naatimpa aisati naakero nompeakakemparo nomankegare, arikea naatimpa nontinaajero ikantayeti shirabari metojari yashintabetakaka ,aatoniji ikantayetayeti ipishonkaitiri inajiakeka iyentieyijia aisa sotomorontsi inakeyeti. abiatimpabio abiyenti sokitankitsineka imaika." ¹¹ Maasano kakintejia najiabetankitsika sotomorontsiki aisati majirontakojiaroka ibetsajiaka: "naatimpabio naroyenti sookijiakempika .irirakea majirontatsika irio betsatakemparone ora mankegarentsi kiaintsika pitsobironakite keekaroka Irakere aisati Irea , apiteropae mankengarentsi opeakakaro itsobironakite ishiraerebio.kametsaniji pinkameetsatakotanake eperataki aisa pinpotekashianakempa Berenki. ¹² orakea pitsobironakite onkejetanakemparo itsobinakite Pareshini, ora tamare boakerika jora, ijeashitanakayeti majirontatsika inchookatakakero ochajanikirite mankegarentsi begaranaintsika." ¹³ Irompa Booshi yakero Irote, ipeakakaro imankegare. Iriatimpa yaanakero itineokitakakaro, irirakea majirontatsika inintakakero ontsarakitake, iroatimpa oboakotake apaniro orijanite. ¹⁴ Orakea mankegarentsijia okantajiakero ora nojemi: " irira majirontatsika inkabintsajaikeri ,tee iroyenpi imaika aato itimi pigonoro kempeitakotakempika, irika pirijanite ikantayetayeti inkemakoikeri masano ishiraereki. ¹⁵ Irikea impeakempa aantatsineka shiretsiki aisa amitaempineka pinkenkebatanaeyeti ,orakea bibatayero, pintsamaatakempika, taa pinejake abiatimpa pintsamaajatakempika abisakerika pirijanite nankitsika 7, poboakeka." ¹⁶ Irompakea nojemi aitsitari chaajanikiri, oakeri otsomipatsaki, irokea sokitajiri iriatimpa. ¹⁷ Orakea kempeitakotakaroka ookakenero aparo ikantayetayeti,okankero: " aparo chajanikiri oboake Nojemi." okantajianake inkankempa Obeti. iriatimpakea iriyenti irapanite Isaai, irikea Isaai irapanite Iravi. ¹⁸ Imaika iroyenti ichoobikijianakeka Fareshi: Fareshi iriyenti irapanite Heserome, ¹⁹ irikea Heserome irapanite Irame, irikea Irame irapanite Abinarabi , ²⁰ Irikea Abinarabi irapanite Naasoni, irikea Naasoni irapanite Salmoni, ²¹ irikea Salmoni irapani Booshi, irikea Booshi irapanite Obeti, ²² irikea Obeti irapanite Isaai, irikea Isaai irapanite Iravi.

¹ Isokitakajaikerika abiashi : irira majirontatsika aapani irioshi ikankeri edonisati, Natimpajia nokemakeriija ibetsabenkaka nomajirote aisa apaniro piakenaka natimpa itigarankaikeri iroanake apaniropaeki okapiochookajitiyeti, inkankerija "pintankorejanake" ¡nontakorejajianake noajiake nashimirinkemparo! ² pisookite, nompeakakempi abiatimpa chajanikiri, aisa impishompishoitakempi ari onkejekempa imaika. ³ Pabentakore pishireki amatabikempi: pichookake intsompoyi kenashibiroriki, okijaari pitsobironakite; kero pikanke pishireki "¿taampa agabeakenane inkatsimakena chookatantaroka akaniki kepatsiki?" ⁴ poabetanakempa jenoki pinkejebetanakempari pakitsa onchookayebekempa pantsimatobekempa pinchookatamtaempaka onabaebetakempa antaniki ichookatiyeti irira shigompiri, ari noyiparijaempi, ikanti nomajirote. ⁵ irirajia aitsitantatsijiatsika inkorakejiakeyeti abiantimpaki, inkorakejiakeyeti abitantajiatsika niankite (¡kero pinkokerini pinteronkatakemparika!)¿iranakerokea aparo yagabeakaka iranakeka irashi iriatimpa? irirakea aayetiroka obapae inkoraketake abiatimpaki ¿arimpa irokanaje oshinapae? ⁶ ¡aritari ikejetakajitakari esao yaitsitakeri aisa yoabetakaka pinabaetankitsika yomanaitakeka ikojaitairi! ⁷ Masanopae pishirabaritepae amibekempika intigarankajiakempi okarayepojika piyepatsite. aisa pishirabaritepae teeka inkatsimatempija koramani mana iramatabikempi, iriatimpajia inkatsimajiakempikea, irirakea shekatakotimpika mana irogatsakempikea inkejetakaakempi abarakatiriyeti arayetatsika. iriatimpakea aato ikenkeshiretajimpi abiantimpa. ⁸ "imaika sabinkayiteri" "ikanke nomajirote" ¿nonteronkakeri maasano kakintejia tsatatsika chookatatsika edonisatiki aisa tsatatsika omparianakemparo itsempiteki esauni? ⁹ irirakea pishirabaritepae abisaemkatatsika mana intsaroabaetanake, pintsaroyeji nokanke aisa irira shirabaripae irajaitanakeri antaniki otsempiki irashi esau impitsarejaikeri. ¹⁰ okejetaka igatsimare piyentieyite ipeakajakaka jacobo. abiatimpa iroyenti obashiventaakempi, abia onteronkakempa ogantagani. ¹¹ apoakayeti sabinkayiteri poashitanakayeti intanampiki, apoakayeti sabinkayiteriki irirakea tee isookijiteri yajianakero maasanopae yashintakaka, aisa ponejapojatsika otsipaki yinteninintsi ikijapoake ashitakomentontsiki, aisa inkantake jame ojoke taa aakerone jerosarenkipanko, abiatimpa pikejeriakari iriatimpa. ¹² Aato pitinkotinkotanake keroka inkankempa piyentijeyite , arika ompeakempa chookatimotakerika, aato pitinkotinkobentiro pisookiriyeti joda impeakempayeti ; aato pishirontimentari irantsipetakempayeti. , ¹³ Aato pikoraketi osotomoroki nashi naatimpa arika onkoraketashitakempiyeti pantsipereakempayeti ; aato pitabatabakobentari pisokikeriyeti irishoshoyitebaikempayeti , aato panti tsovironaki keroka yashintaarantakayeti imaika taneajaero. ¹⁴ Aato parantiki omabitebokitakeyeti kenabokirontsi,aato pabakeri shianantsika aisa yajitakeka aato poipiajiri ¹⁵ Iriratari aapani irioshi aari ichookatake ichookajiyetika masano kakintejia. kero pikokeroni, kerokayeti pikankerini kakinte; ari inkejetakajitaempi abiatimpa. ¹⁶ Piketakayeti imaika pimiraka otsempiki nosotoiyeti naatimpa, ari inkejejiakempa maasano kakintejia irimirajiake aisa ishekajiakempa masano kejetaka tee inchookajite. ¹⁷ Orakea otsempi kantatsika shioni inchookajiake shiajianatsineka inkataikeri tee imkempebaetempa; ari okejetaka itsobironakite jacobo irajajijaero taaka yashintayetakaka iriatimpajia. ¹⁸ Itsobironakite jacobo onkejetakemparo kamorekari ari onkejetakea itsobironakite jose keetaka obogapae aisa itsobironakite esao onkejetakemparo oroayetatsika tomirishipae iroatinpakea ontaanakero onteronkanakero. aato ichookataji apaniro ontaanakempayeti itsobironakite esao, aritakekea nomajirote ikankero. ¹⁹ Irirakea neyesati iraakero otsempi irashi esao irirakea seferasati iyepatsite filisteosati . Irirakea iraakero iyepatsite efrainki aisa iyepatsite samariasati ; irira bejamin iraakero garaakitika. ²⁰ Irirakea ipishonkajibetakaka irirakea igoaretate ishiraerebio ipishonkajibetakaka arikea irapojaaero iyepatsite canaasati jim osamanibetakempa onkejetakemparo sarepetaki. Irira yajitabaika jerosaresati, chokatatsika sefaraki irapoakerokea oshekitiyeti tsobironaki ikantaitika neyekitika. ²¹ Irirakea netsanatakotantajiatsika itonkoajianake otsempiki okanta shionki kameetsaniji impeakempa majirontatsika maasano itomirishiteni esao, irokea antaro oniro imajirontakempaka irashintakemparo majirontatsika.

¹ Imaika iyenketsatsare iria irioshi yojokakeneri Jonashi irijanite amitai,ikanke: ² "pintishikempa poanake antaniki niniveki,inirojeyi yinteninintsi,orake iyempebajere arejetakokena nochookatiyeti naatimpa. " ³ kotankitsi jonashi itishikanaka kameetsaniji irishiapitsatanakeri ichookakeyeti irioshi yoanake ontaniki Tareseki .irokea yoanake antaniki jope ari imontsabakaro kenajarontsi oanankitsine tareceki.arikea yobegarake paperiri aisa itsimataitanakayeti inirojeyi kenajarontsi kameetsaniji iroanake tareceki,osamani yoanakeri ichookakeyeti irioshi. ⁴ kotankitsi irira irioshi yojokakeneri aparo onirojeyi chobiga antaniki inirojaki kentija antaniki onirojaki kentija ari opeanaka tanpishijenkari otsirenkayitetanake aisa chobiga.irompakea kejebetaka inirojeyi kenaajarontsi irotake otsirajanake. ⁵ Irirabio marinero imatinabiojianake yamanajianakeri irioshibijite. irirobio ipichonkabiojianakero yamajiabetakaka iroararo antaniki kentijaki kameetsaniji onchajanikitanaje. kotankitsi jonashi yoanake isaviji ontaniki intsompoyi inirojeyi kenaajarontsi ari yomponaaka itineokimajatanake . ⁶ Arikea iria majirontakotakaroka yoashitanakeri ikankeri."¿ taa pantake tineokitanatsinpi? ¡ pintishikanakempa ! ¡ pamaneri abia pirioshite ! arikea irira pirioshite impintsatakotajai aisa aatoniji ametojayi " ⁷ Masanobio ibetsatavakajianaka ikankeri irira itsipa :kakate,jame anpichonkayitake, antsatantakemparika kameetsaniji keri kejetakantakeroka okatika teka onkameetsateji okatika koraketankitsika." Ari ikejetakero ipichonkayikero ari otampatikatanakeri Jonashi ⁸ Irompa iriatimpabio ibetsajiakari irira Jonashi,"intsija pobetsatena, taa kejetakakaro okatika kantaitero taa okejetantakaka. ¿taa opaji pigatsikere aisa kero pichookatini? ¿ kero piyintenite aisa kero pichookatantakaka?" ⁹ Jonashi ikankeri," naroyenti ebereo; aisa nomatinkamitakokari, irira irioshi chookatatsika kisaajaponkayiteriki, peakakaro ora kentija iasa kepatsi kishoyitetakitsika" ¹⁰ Irompa irirabio shirabaribio arimpa imatinamajatanakea aisa ikantabiotiri irira Jonashi," ¿ tampa ipeakajimokari ? irirabio shirabaribio itsajiake irira ishiapitsatakari ichokashirenkeyeti ishire aapani iroshi,iria jonashi ikankeri . ¹¹ irompa ikankeri Jonashi ," kero nonkojiakempini kaametsanijia kentija onpeanajempa natimpabioki? kotankitsi ora kentija arimpa otanpishimaatanake . ¹² Jonashi ikankeri ," pantsomajena pinpishonkajatena oraniki kentijaki .irompakea ora kentija onpeanaempa pashibio, oratika notsake naatimpa irotake okoraketantakaka onirojeyi chobiga abiatimpabioki." ¹³ Kotakintsi irirabio jibatankitsika ibatakibekaro tampishi kameetsaniji impianaje kepatsiki, kotankitsi tee irimateroji oratikatari kentija arimpa otanpishienkamajatanake iriatimpabioki. ¹⁴ irompa yamanakeri irioshi ikankeri," nonkankepi irishi, aato aatobio, pipishonkana nometoajiake aato pininti naakokero ora imetojakeyeti abiyentitari irioshi, pantake pininkeka abiatimpa ." ¹⁵ Irikea yatsomaajiakeri Jonashi ari ipishonkajatakeri kentijaki ari okejetanaja opeanaja. ¹⁶ Irompakea, irirabio shirabaribio ipintsakojinakari otseki irioshi, iriatimpabio yokajiakeneri itsijajiakeneri irioshi aari ipeakajiaka yogaenokabakotimentajiakari. ¹⁷ imaika irioshi yaake aparo iririjeyi kiterinkeri kameetsaniji irinakeri Jonashi irira jonashi ichookake antaniki iseitoki iririjeyi kiterinkeri oberaka 3 sabinkariteri aisa 3 pitsekayiteri.

¹ Irokea ,Jonashi yamanakeri majirontatsika ,irioshite ,itsarakiki antari igotse. ² Irija ikanke :namananakeri aapani irioshi nashi naatimpa nashinonkakayeti iriatimpa yakakena ; antaniki itsarakiki antari igotse nokajemanake paabajena ! abiatimpa pikemakena nokaemanakeyeti ³ Pipishonkakena jim otsitenitakeyeti ,otsinkanejijaki antaroja kentijapae , orakea tampishiayetakitsika aanakena; maasano oborepae aisati oshoyirikatakeyeti omojirejatakeyeti ananakena naatimpaki ⁴ .Naatimpa nokanken: nochookatake tee nonkepejitajero pisonteki ; arikea nonpiashitajero nosokitajero pitsobironakite karika kempebaetatsi ⁵ irokea kanabaja ashitakokena nonakeyeti naatimpa okarabaetanakena notsanoki ;ora tsompokiatankitsika otikanakena ;orake tsoroayetatsika kentija arikea anakena apijirikanakena noshokoitoki . ⁶ Noyirinkanajemparo otonkoakayeti ; ora kepatsi chookatankitsika kantaiteropae tomirishipae irokea abitakokena aatoni nosotajaji ogantaga .¡ abiatimpakea pinoshikajana isabijaki ,majirontatsika ,nomajirote irioshi ! ⁷ antaniki nogamashonkareki ari opeapaka tee ontampishiatae ,naatimpa nokaemanakeri nokenkejaneki majirontatsika ;irompake namanakempiyeti arejetakokenpi abiatimpaki , pitsobironakiteki teeka onkepebaetempa . ⁸ Irirajia kemisantajiakerika irioshibiitatsika teekaka inkametsa pishonkakeroka pikatajiakerika iriatimpabio. ⁹ kotankitsi naatimpa ,naatimpa nontaashikempi abiatimpa aisati pijenka kabintsantatsika ; naatimpa nontsatakero nokantajiakeka . ¡ orakea aagantsi osotoapoje majirontatsika ! ¹⁰ Irompakea , majirontatsika ikankeri igotse ari ikamarankakokeri Jonashi ontaniki kepatsiki oroaro.

¹ Ora iyenketsatsare majirontatsika okoraketashikeri Jonashi aparo mabitetapoatsikaaisa ,okanke: ² " pinkatianake,poanake niniveki, ora inirojeyi yinteninintsi , aisa pobetsatempa ora nokantakempika koramani pinkantajiakerika nokantakempika pinkamanjieri ." ³ Arikea Jonashi ikatianaka yoanake ninibeki ikemisantakeri ikankerika majirontatsika, ora ninibe iroyenti onirojenka yinteninintsi ,okanta oyeyeti 3 sabinkayiteri anijitanakeyeti ⁴ Jonashi ari iparianakaro ora yinteninintsi aisa irompa aparo sabinkayiteri iria ibatsata irijenka ikanke :" anakempayeti 40 sabinkayiteri Ninibe ompeakempa." ⁵ Irira chookajiatsika ninibeki ikemisantajiakeri aapani irioshi yantajianake ichookotitashianaka. maasano iriatimpabio ipatsakanakaro jirikikiporokiro, iparianakari kenkebari bio aisa chaajanikiribio . ⁶ Irimpakea betsatsarentsi aretakotakari anantatsika majirontakotaroka Ninibe . Irira ikatianaka imajirontamentoki , ikitsaareanaka iyitsagare ,ichokotitanake samanpopaneki . ⁷ Iria yokajiakeneri ibetsajiakari ikantajiakeri ; " chookajiaintsika Niniveki , ora ikantakeka batsatsarentsi majirontatsika irisati kameetsari , tee irininteroji shirabari aisa kanaayetatsika , yotsekiakeyeti aisa yoantaitakarika , ikantakotaka .iriatimpabio aato ishekataa aisa aato imiraa kanabaja. ⁸ kotankitsi pinkatajiyeri shirabari aisati kanaayetatsika inkitsaatanakempa jirikikiporokiro aisa iramaneri iririjenka irira irioshi .inkantajiyeri maasano inpiashijiajeri irobashiantanajero karika kameetsatatsi aisa yantayishijiakeka kobaeyisherentsi chookatankitsika ibakoki ⁹ ¿Tee antsate irira iroshi arika iroyipiakero aisa iroashitaemparo inintabekaka aisa inpishokaje igatsimare ikatsimaamakeyeti aatoniji ."imetojiyi." ¹⁰ irioshi isookitakokeri iriatimpabio ipeakaka isabakoreanajiro maasano ora kobaeyisherentsi . arikea irioshi ikantashitatiakaro inintabekaka ora inkatsimatakerime iria ikanke. iriatimpabio,kotankitsi tee iranteroji

¹ Kotankitsi tee irinintero Jonashi mana ikatsimatanaka otseki. ² Irompakea Jonashi yamanakeri majirontatsika ikanke, " oo, majirontatsika, " ¿ tempa iro okatika nokankeka nochookabetakayeti noyepatsiteki ? irotake nokejetantakaro noantanakempameka Tarsisaki - notsataketari abiyenti irioshi takotantatsika, kabitsaantantatsika, takotantatsika,irooni oni pigatsimaka, antaro oniro pipintsatantayeti aisa pinkoraketashitajero aato pojokiniri irantsipetakempameka. ³ Irotake, imaika nomajirote nonkankempi pinpetsero notsinkame,naatimpa okameetsatimokena nometojakeyeti naatimpa tee nonitae nochookataje." ⁴ Majirontatsika ikanke,"¿ okameetsatake pikejetenakayeti pikatsimatanakayeti?" ⁵ irompakea Jonashi isotoanake yinteninintsi ari ichokotipoi isotoiyeti katsirinkaiteri yinteninintsiki. Arikea ipeakaka inchookotitantakempaka arikea ichokotitake isabiiki inakeyeti iriatimpa, otsimankakayeti kametsaniji isokitabakero kero onkokempani yinteninintsi. ⁶ Irirakea majirontatsika irioshi ipeakaka aparo ichato tsoroatsatatsika ikankero ontsoroanake inakeyeti Jonashi kameetsani ontikakokeri iyinaki aisa kametsatajeroneka ishimanpoankakayeti. Jonashi ishinebaika isookitakeroyeti tsoroatsatatsika. ⁷ Kotankitsi irioshi yoake aparo tsiiro osabinkayitetanaiyti otsipa sabinkayiteri .irirake tsiiro itsekatakaro tsoroatsaro arikea ometoanake. ⁸ Arikea isotoapoiyeti katsinkaiteri otsipa sabinkayiteri, Aapani Iriotsi itigarankake aparo chobiga katsirinkari okenapoji isotoiyeti katsirinkaiteri. Aisati ,katsirinkaiteri ikatsirinkayinatakakeri Jonashi iyinaki. itejanake tim imetojakiti," okameetsatimokena naatimpa nometojake anaakero nonchookatakeyeti." ⁹ Irirakea Aapani irioshi ikankeri jonashi:" kameetsatake pikatsimatakayeti ometojanakeyeti tsoroatsaro?" yobetsatanaka jonashi: okameetsatake nonkatsimatakempayeti irosati nometojanaeyeti." ¹⁰ Irikea majirontatsika ikanke," abiatinpa iroyenti pikatsimatakotaka tsoroatsaro , teekaka pibityanke aisati teekaka pintsoroakaero. otsoroake pitsekariki aisati ometojanai pitsekariki. ¹¹ Antayeti naatimpaki ,¿ aatonpa nopintsatakotaro Ninivekitika,antaro yinteninintsi, chookajiaintsika 120 mil kakintejia iriatimpajia aato itsajiabakero kametsari aisati teeka onkameetsate. aisati yoshekiakeyeti kaapironkarini?"