Agarabi Namel: Bible for Matthew

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Matthew

Chapter 1

1Ma doki ana,Tepuron anan pinte keka ina ino,Deviti an'i be'i Abrahami an'i.2Abrahami Aisakin afo'e i, Aisaki Jeikopun afo'e i,Jeikopu Juda ma befa-ava eyan afo'e i.3Juda Peresin ma Sera ma afo'e i.Bekan ano'e Tama i,Peresi Hesronin afo'e i,Hesroni Reminin afo'e i.4Rami Aminadapun afo'e i,Aminadapu Nasonin afo'e i,Nasoni Salomun afo'e i.5Salomu Boasin afo'e i,Rahapi Boasin ano'e i,Boasi Obetin afo'e i,Ruti Obetin an'a i,Obeti Jesin afo'e i.6Jesi Kin Devitin afo'e i,Deviti Solomonin afo'e i,be ano'e pefa Uria mi manta mi.7Solomoni Reoboamin afo'e i,Reoboami Abisan afo'e i,Abisa Asan afo'e i.8Asani Jehosafetin afo'e i,Jehosafeti Joramin afo'e i,Jorami Usian afo'e i.9Usia Jotamin afo'e i,Jotami Ahasin afo'e i,Ahasi Esekaia afo'e i.10Esekaia Manasen afo'e i,Manase Amonin afo'e i,Amoni Josaian afo'e i.11Josaia Jekonian anavasin ban beafa ava eyan mi be'i baren mi,mai damu i Babiloni oman karavusi ugha mi.12I'naimpa ma Babiloni ma karamusi ugha,Jekonia Seltelin afo'eni e mi,Selteli Serubabelin anavasin mi bami.13Serubabeli Abiutin afo'e i,Abiuti Eliakimin afo'e i,Eliakimi Asorin afo'e i.14Asori Sadokin afo'e i,Sadoki Akimin afo'e i,Akimi Eliudtin afo'e i.15Eliudti Eleasan afo'e i,Eleasa Matanin afo'e i,Matani Jekopun afo'e i.16Jekopu Josepin afo'e i,ma ughan Josepi Marian avafu i baremi,Maria Tepuron kaemi,iyen ankan mano ben av'i ma dante ayaine.17Mino Abrahami anan pinte ma Devitin ta ma orighe in maen 14 anan mi baremi.18Tepuro ni ka-in baya ma Maria ma kae-in,ma'a mi ughen.Be ano'e,Maria,Josepin mi barantene tiren tia'an baren,ma'aughan ida ma manten Josepin ontami,Tifaru ano Iyampon Marian ara pin Iyampon badu-antakami.19Marian avafu Josepi,be'i puntakein banta i,be'i ida ayave bantanasi aurah ameno van ughami,ma'aughan be'i aupake Marian ifa'onovan ughami be ma baranovan ugha'ein.20Be'i ma mai ine ine kaiyo ma bariyan bariyan maen,Ayarafenun i ankeron mano kaimpin me dako uwen ma'asen tiamen,Devitin anin,E'i ida va Marian baran nan perano,paravara seyo mai iyampon ma ben arapin ma bain,mai Tifaru beyan mi dan ba.21Be'i maen mana afon iyampon kain tene ben avi Tepuron ne va te,para vara seyo be'i ume nanin banta avirantene.22Mino dan ma dako ein mai ano Tiyarfenuni baiya pema profeti anka ma tian ba ein dako e,beti ma'asen tighane.23Ineno,mana kafe arinta ma ida banta va bagha inain mano e,amu basini e mana afon iyampon ka-intene,beti ma'a mi sen aran tene,Emanuel!mai baiya ahna ma'a mi tighene,Ayarafenu tetin ma bane."24Josepi bagha eimpinte emanten Ayarafenuni ankeron mano ma tein ni en ma'aughane,Marian avi an benasi ughami.25Ma'aughan ida be ma bagha mi mai iyampon afoka emi.Afoka ma uvin ben avi Tepuronen te mi.
Chapter 9

1Tepuro mana bouti fin kumamen ben'i kakan tauni fin orighane2Onano,mana'a banta ghayo matifin mana a-i banta aviren Tepuro va-in erighane.Mai banta ayampafin a-i ba-ine.Tepuro betini mumunan o'en ma'a tighane,iyampon oe amusin na ono,paravara seyo te'i e'i ume aru'antere.3Onano,lo uwaran banta ghayo ano beraran ma'asen tighane,"Ma banta Ayarafenun pirai baya tian mino".4Tepuro betini inin pef'a afova'uren ma'a tighane,"Ireti na-isa ughaya namu inin ar'a pin bariya bafono?5Na'ina sa moekanta is'i ughen nafino baya timpine,'Te'i iretini ume ampen nuno a'a mantave orintefo'?6Ma'aughanti ireti sa ma'ae afova-ono,Banta Anin mano ana ma bararake nanin banta i ume ampin pawa dam bamino." Tepuro emanten ma'asen mai a-i banta tiamikane,"mantave ei mati mare em'a orono.7Mai banta emanten bei mapin orighane.8Mai ma banasi oniakene,beti namu manta ri-iyan Tepuron av'i dani ughane,para varaseyo mai pawa banta fin amiane.9Tepuro ma mai baru me ampiren orian mana banta ontan mino ben av'i Metiu ino.Mai banta takisi baran banta kayo amah bane.Tepuro ma'asen tiamikamino,"ere te'in daghafono,"ma'asin be'i emanten daghaka mino.10Mai damu Tepuro mah pin kumamen nanovan in,mai danmu koghon takisi baran banta kayo va koghon ume nanin banta va Tepuro bei eyo keka ba kumamen naghan ne.11Farisi kayo ma mai oniakene,emanten Tepuron ni eyo gheka ma'asen tiamikane,"Na'ivara iretini Anon mano ume nanin banta va takisi baran kayo va dunan niyan nafino?"12Tepuro ma betini mai baya ini'en everen ma'asen tighane,"banta ano ma ida a-i baren beti ida dotan one'iyane,ink'a banta ano ma a-i baren beti dotan one'iyane.13Ireti orive va laini ono na'iesa ma baya ano tighen.Te'i avba sami tiraniane,ofa idae. Para vara seyo te'i ida mumunan nanin banta van erighare,ume gheka iye betini ume van tirun oe tintenafi mai gheka sami erighare.14Mai ayompake Joni ni eyo gheka ano Tepuro vain eman ma'asen tighane,"na'i vara teti ba Farisi kayo va dunan kau'e timuke-iyarafuno,inka ida ma ei eyo gheka ma'a iyare?"15Tepuro betin ma'asen tiamikane,"kanai'ena mana iyen banta ano mareti'in oma pin ban arun dana baranten nafino mareti'in banta ma betin ma bantine?Ma'aughantin mana damu erintene mai mareti banta ma betin me afauren orin damu se,ma'aughantin beti mai damu sa dunan kau'en amukino.16Ida mana banta ano auyen davara'e peyante ona daro kae'iyane,para vara seyo mai davara'e dakaren ona ina moekanta dakantene.17Inka ida manano auyen waini peyante waini aitampin kae'iyane.Ma'aughantin beti ma ma'aintene waini aitan ki'en waini bana vana intene.Ma'aughan beti auyen waini i auyen waini aitan pin dan ayaka ba'e iyan mino.18Tepuro ma mai dana kayo van bayasen ma betin tiamiane,mana hanon banta ano eman benta aron durafukane.Ma'auren Tepuron be'i ma'asen tiamikane,"Te siraun tare ana pukefo ere oman hayan benta kaesin everen be'i emantano.19Ma'asin Tepuro emanten bei eyo gheka ba ben daghafen orighamino.20Maifase mana arinta ba-mino nare orin a-i 12 fi oranaran ma'en ne.Tepuron ayompa eriami paema'a beni ona arukamino.21Na'ivara mai arinta ano everen ma'asen bean tiamikan nafi,"ma'aughanti ma te'i beni ona ma pakante i te'i aknai onte'uno.22Ma'ughan Tepuro dove'en ben oniyan ma'asighane,"arinta iyampon oe,ida va perano paravara seyo e-i mumunan mano e'in aman kanai'ene."Mai damu mai arinta kanai ughamino.23Tepuro ma mai hanon banta i mapin o'ivene,be'i ontamino musiki asin banta kayo va banasi va ano kakan ava sighamino.24Be'i ma'asen tighane,"be'in ade idava nenta oro no ma arara arinta ida puke mifo paran baghemino."beti intiren be'in pirai ughamino.25Mino nanin banta ma barufa orun bane,Tepuro mah pin o'iven mai arara arinta ayan pakan emantaghane.26Mai baya ano mai barura mino aghempa orighane.27Tepuro ma mai baru me ampiren orian kan a-u namughein banta ano daghakane.Mikan mano aren ma'a sighane,"Deivitin agha soe bera-sanan avaba'ono.28Tepuro ma mahpin e'iyane maikan banta va daghakane,Tepuro mikan ma'asen tiamikane,"irekan mumunan e va ten nan irekan ayitemino va teno."Mikan everen ma'asen tighane,"Eyo Kakan oe.29Tepuro ayan mikan aura daren ma'asen,A'esin mai dako'ino irkan mumunan maira daka ompo."30Mikan au opi ughane.Mai ayompake Tepuro mikan ma'asen tiamikane,"Irekan ida va mana banta tiameno mai vane.31Ma'aughan mikan oren oman mairake mino banta tiamikane,para vara seyo mai dana mikampin dako'ughane.32Mikan ma oriane,mana oh pasi'ughein namu a-un aupin bain banta aviren banta ghayo ano Tepuro vain erighane.33Namu a-unam ma oh pasi'ughein banta finte ma oriane,be'i baya tighane,mino banta ano emanten mai van anuduren ma'asighane,"Teti pefa ida onekun mai dana Isareri keka pin dako'ughane."34Ma'aughan Farisi kayo ano tighane,"Namu a-unan kayo i bosi banta ano be'in namu a-unan doin pawa amira kane."35Tepuro mino baru va kakan tauni fin ma orighane.Be'i tighuru baya betini mono kayo fin tighane. Be'i Ayarafenu ni kin domu finte kama baya tian p'aman iyaken be'i mino arare a-i banta aya ughamino.36Be'i ma mino nanin banta oniakene,be'i ar'a kake betin nan arun nan ughane paravara seyo,beti kakanta uman baria moekanta wari'iyane.Beti ida ma dafisin banta bain sipsipi an daghene.37Tepuro bei eyo gheka ma'asen tiamikane,"Dunan purasen bikaghe fo ida mai ma baran koghon doran banta bane.38Ma'aughanti koghonta amuke Kakan tiameno iye dunan afo'e banafi.Be'i ana i koghon doran banta tiantan tin mai dunan baranta orin tene."
Chapter 10

1Tepuro beni 12 eyo keka aran erivin mana mana nampa amighane namu aunanta tiyan,beti daghafintin orinovare,everen namu yana ano ma a-i baren eriyain ma namu a-i ba everen man puntaran novare.2Ma maen 12 eyo keka avi ino.Eseke eyo keka avi Pita ino (ena avi maen Saimoni) ena maen.Endru,be afa ava'e Jemsi ino Jebedin anin ban ena Joni ban.3Ena Filipi ban,Batalomi ban,takisi baran banta Metiu ban,Alfiusin anin Jemsi ban,Tadiusi ban.4Jiloti ke banta Saimoni ban Judas Iskarioti Tepuro ma avi'an namuro aiyampin ma kaein banta.5Tepuro beni 12 eyo keka tiantan enafa orighan.Betin ma'asen tiami'en,"Ireti ida va ume nanin banta ma bain barura orono inka ida va Sameria kaiyo i tauni fin orono.6Ireti va Isareri sipsipi kaiyo ma auyokein pin na orono.7Ireti ma orinte,oman ma'an nate,"Inka inaru baru ade erighene.8A-i pin bain na aiyae,pukein aiyanore,kasikasi a-i ma mantein ayofe inka namu aunan ma banta fin bain na daghafo.9Ireti ida va kori,silva moni,iretini pausi fi bare oro.10Ireti ma orinte ida va mana hanbeki fin ona fi sendali fi dafe'en orin noyuntan mina ba iva mare oro,inte'a doran banta ano beni doranta tiyan dunan unafinten nafino.11Kakan tauni fin nafi mana barura ma orinte mana banta va dose kanai'ema iretin avia'aren ma banti beni mapin ova va me ampe oro.12Ireti ma mana namumpin o'inte va ;uman kama damu ino va mai namumpin ma bain kaiyo van te.13Mai namumpin ma bain kaiyo ma ereno ma sinti,a'esin na iretini ara kusin betin pin na ba.Inka ida ma beti aviranti,iretini ara kusin na evere bara.14Inte gheka ano ida iretin aviren orinten nafi;ida baiya ininten nafi;ireti ma mai namun me ampe ma tauni fa orinte va' arantan take do aru'e va oro.15Purase te'i iretin tiame,Ayarafenu ma kotinain damu afoka intene Sodomi ba Gomora tauni fin ma afoka'ein ni intene.16Onano te'i iritin tianteke sipsipi ma afa iyan aubana ma baini ugha ono,ma'aughanti ireti sa osafa'e ma kama inin ma'en ma mana yana bariyain ni sa ono,balusi numa baken ida bigheti eini sa ono.17Ireti banasi vara perano,beti iretin avi'an kaunsoro fin moren betini mono namun kaiyo fin biyotian amintene.18Te'i ano i inaimpa iretin avireke gavana va kin ma aura orive i ireti ano i beti vain ten tivi witnesi mai ume gheka dere fin.19Inte damusa ireti ayampin avi'an kainten nafi,ireti ida va anoma iniya vake inte vaiya tenterafu a'a inte afakesa baiya tenterafu.Para varaseyo,baiya bain mai damu i tiamentere.20Para varaseyo ida ireti baiya sino'na'uno,para varaseyo tifo'eni Kanta a-unan mano oh pasi'inti ida ben avaya tinono.21Afa ava ano i e afa avan avi'an namuro aiyampini esimi arintin purintene,efo'e ano ma'a avu ava baren be anin arintin,be anin mano befo'e ma beno'e ma arintin purintene.22Ma'ama esin mino nanin banta e'in nan peranten,para varaseyo te'in tivi iretin pin ba'uno,ma'aughantin inte banta ano akonaen bare'intenafi,mai ano i ida intan a-unan barantene.23Mai tauni fin na iretin namu intenafi,karan na ena tauni fin na oro,para varaseyo,te'i purase iretin tiame,Banta anin ma erinain damu dako intene ida ireti Isareri tauni fin orighesine.24Mana eyo keka ano ida bei kaka bantava manai ukheimino, ma'a manante bei eyo varan banta i kakan banta bam mino.25Kanai'en be'i eyo keka ano tisan an danten,beni doran boin ma ano kanai'en beni ayafa an danten.Ma'aughantin beti ano ma mah afo'e ma Belsebul ne masen aranti e,mai purasen namu intene,ma'aughantin mai namun ma bain banta ma avi dantene.26Ma'aughanti idava betinan perano,para varaseyo mana yana ma dadaran bain ida aupa bantene,inka na'i dana sa aupa banafi ida aupa bantene.27Na'i baiya kakan inuran inighafono,ireti mai baiya va kaghan damu teno,inka ireti na'i dana sa bempake inighafono,ireti va iren ni mah amon ta tian pa'man ono.28Ida va dan bughafa ma arin banta van perano,iretin ni a-un ma dan bughafa va ma kanai'en ma irafin arin banta vara perano.29Beti ida kan tato nun mana akura tiante iyamino?Ma'aughantin ida mai tato nun kaiyo finte ida para purintene befo'e ma ida afova ughantine.30Ma'aughan iretin afo'e pefa i dankakene mana mana a'nondo ma iretin a'nomin baine.31Irtei ida va perano,para varaseyo ireti kakani ughaono,mai tato nun kayo dere e antare e.32Ma'aughanti iye te'in tian pa'man banasi fin intefono,te'i mai banta va i tian pa'man ontere inarufa ma bain tifo'en pine.33Ma'aughantin iyen banta ano ten tivi banasi fin aupasi intenafino,te'i ma i mai banta aupasi ontere inarufa ma bain tifo'en aurase.34Ireti ida va te'in nan ara kusin baren barara erintene se ineno.Ida ara kusin bare erere,te'i bainatin bare erere.35Te'i ma ereunae iyampon mano befo'en namuroi ino vami erere,inka arinta iyampon mano beno'en namuroi ino vare,inka arinta ano benafu nanin ma namuroi ino vare.36Mana banta i namuro kaiyo e,beyan bema i bamino.37Banta ano ma ida te'in aranen ma benoifo ma moekanta aranantene,ida kanai en tesi eyo kekasi intene,inka iyen banta ano bei afon iyampon ma arinta iyampon ma moekanta araniana ida ten aranan tenafi,be'i ida kanai en tesi eyo kekasi intene.38Iyen banta ano ida bei da unkama'an maren te'in bakurintenafi,be'i ida kanai en tesi eyo kekasi intene.39Iyen banta ano bei laifi kama iyanafino,i'naimpa mai laifi auyorantene.Ma'aughantin te'in pine,iyen banta i laifi eravintenafi mai ano i'naimpa kama laifi barantene.40Iyen banta ano iretin aviranten nafino,be'i te'i mi tivirantene,inka iyen banta ano te'in tiviranten nafino,mai be'i ano te'i ma tisinta ereuna bantan avirantene.41Iyen banta ano eyo keka aviranten nafino,para varaseyo mai be'i eyo keka ino,be'i eyo keka i paraisi barantene.Inka iyen banta ano puntakein banta aviranten nafi,para varaseyo mai be'i puntakein banta ino,mai be'i puntakein banta i paraisi barantene.42Iyen banta ano mana iyon non kapi arara iyampon kaiyo finte aminten nafi,para varaseyo mai iyampon tesi eyo keka i baseyo,purase iretin tiamere,ida mai paraisi auyoran ba'inti baranono.
Chapter 11

1Tepuro ma bei eyo gheka ma man baya tiami'an intarene,be'i betin ni kakan tauni fin orighane man baya tiamin tase.2Non amin banta Joni karavuse namun pin ban inighane Tepuro ma mana'a danasi iyaine,ma'ain be'i mana'a baya tia'an bei eyo gheka pin erighane.3Ma'a sen tighane,"Mai e'i mai banta ana eriyafono a'a teti ena banta ma erinain na ave onuno?"4Tepuro everen ma'asen tighane,"Ireti evere ore va non amin banta Jonin tiameno na'inasa ireti one ine ughefono."5A-u namughein banta everen onan,arantan namughein banta kayo kamaen orin,deporosi a-i ma bain kayo kamain, akontein kayo kamaen inin,pukein kayo va emantaren mai kama baiya ena kayo tiamikane.6Iyen ankan na ida namu ughe rafuno mai kayo ano va amusin ono.7Mai banta kayo ma orivine,Tepuro banasi tiamikane non amin banta Jonin ni istorie,"Ireti oria na'inasa baru ana onta fono,mana kata uwa ano nompinte doen nafino?8A'augha ireti na'i onan ta origha fono,mana banta kama ona fo ma aui ughein nafino?Banta kaiyo ano ma kama aui ughein mano i kin amah bae iyamino.9Ma'augha e'i nai one fono,mana profeti (kain onan banta) fino?eyo,te'i e'in tiamiare be'i moekanta dan bain profeti ino ena profeti kayo fintese.10Ma be'i pe uwanta'ein mino,'Onano,te'i tesi banta tiantan nan baya baren iretimpin o ani'ughemino,iye iren ni ah avobe impin o ani ughen nafino.'11Te'i purase e'in tiamiare,arinta ano ma iyampon kayo ka-inain aubana kese,ida mana banta ano moekanta kakan ni intene Joni non amin banta an dene.Ma'aughantin banta kayo ma ida avi inaru kin domu fin ma bain kayo ano i moekanta ben ande kakan ni ugha ono.12Joni non amin banta i damu ma e kanai iyane,inaru Kindomu koghon arve asive impin ofekanema'aiyam miyo aruvin banta ano ana i akonaen aruvu'en Ayarafenu ni Kindomu bariyan mino.13Mino profeti va ro kayo ma uwanta'ein Joni ni taimi fimi e kipaghen mino.14Ma'aughanti ma mai baiya barano vare,be'i profet Ilaisa erintemino.15Iye ataren daken nafino,a'esin be'i va inino.16Na'ina dana kayo ma nanin banta fin tigheri onuno?Beti ma'ami ughene iyampon kayo ma magheti barura ma i'u teini iyane,iye kumamen na beraran aren onobe enobe iyan.17na tiyan,'teti ma e-i mana musiki o ma ida danisi inte e.Teti ma arunan ure ifida ma e'i ida dante e.18Mai damu Joni eren be'i ida eman bareti nen waini ida niyaimpin beti ma'asighane,"Be'i namu aunan dan bamino.'19Banta Anin ma erigha'eine,dunan nen non niyan mino,ink'a beti ten,'Onano be'i koghon ta naren tipaki in banta ino,be'i takisi baran banta va ume banta kayo arona ino.'ma'aughan inka kama avu ava i kama inin aupinke ere iyamino."20Ma'aughan Tepuro akona ra banta kaiyo van tighane naumu avu ava ampino vare kakan tauni fin para vara seyo beti ida tirun oe tighane betin i ume vare,be'i ma kakan dana si iyane.21"E'i Korasini tirun oe,e'i Betsaida tirun oe.Ma'aiyan ma kakan dana Taire va Sidoniva ma dako intie,mai ma e'impin dako ugha'ein danase mai beti tirun oe siyan pain ona iren ira kasi perantemino.22Ayarafenun i ko pin Taire va Sidoni va tana'a kama intemino,ink'a ida ireti ba manai intemino.23E'i Kapeniami kayo o e,e'i ma iniyauna beti e'in avi dani intin inarufa o'intenafino?Ida ino,beti e'in danti barara aravinono.Ma'aughama Sodomi ma kakan dana kaiyo ma e'im pin dako ugha eine,mai manai en ban eriyan tare e kanai intemino.24Ma'augha e'inan ma'asere ma Sodomi kaiyo i barafin isi intene Ayarafenu ni kakan ko tin damu se ,inka e'i ida ino.25Mai damu Tepuro ma'asighane."Te'i e'in Tifo'en avi dani iyare,inaru va bara i Kakan ne para vara seyo e'i kama ine ine kaiyo aupasi ugha ono afova banta fine ma'auren man amasi ughane arara kaiyo anden afova ida ba-in banta fine.26Eyo Tifo'e oe main en aura kama ughane.27Mino dana ten Tifo'e anon ten timighene,ma'aughan ida mana banta ano be anin afova ugheneTifo'e ana i ben afova in inka ida mana ano be Afo'en afova ughene,be anin mano ana afova uren iyen na beyanta maki ughanafi be anin mano ani'ene.28Banasi ano ma ati dorari e ma kakan uman bariyauna kaiyo te vain ereno,te'i iretin avikan amentere.29Tesi da unkama'an mare te'in bakurono para varaseyo teyan bararasi ure bempake ba'e iyare,ma'aughanti ireti kanai'e avi baranono.30Para varaseyo e'i kanai'en ma bararen dana i te'i e'in amiyare. EVANGELICAL LUTHERAN CHURCH OF PAPUA NEW GUINEA KAINANTU SIOS DISTRICT, ONA SEKET ESE PARISH YUTH KANSOL No,2 PROGRAM 1.sing along ......................................Youth2.tok well come ...............................Congregation/YUTH office 3.Lituzy..............................................Parish office Koria4.worship song................................Yuth5.1st prayer ...................................Division 1/Bans(YUTH President)6.tok bilip(part 2)............................olgeta7.sermon ..........................................Pastor Usuru 8.last prayer......................................Division 2 mating 9.Lord's prayer..................................olgeta10.blessing........................................koria11.YUTH No.2 COUNCIL OFFICIAL OPENING .............kosi Ampis.12.introduction 13.2minutes break ******************************END********************************
Chapter 15

1Mana'a Farisi banta kaiyo va Ro uwaran banta kaiyo Jerusalemi ke erighane Tepuro ma baiya tintone.Beti ma'a sighane,2" Na'i vara e-i eyo keka ano ida tetisi tumpuna i Ro aranausi iyan nafino?Beti ida aiyan aniyan nafino dunan nan damu se."3Tepuro everen betin ma'asen tiamikane,"Na'i vara ireti Ayarafenun ni Ro iyiya ya e-i tumpuna avu ava bakuriya fono?4Ayarafenun ni Ro ano ma'asighene,'Ireti eno'e ma efo'e ma aranausi ono.'Inka moekanta ma'asighene,'Banta ano ma beno'e ma befo'e namu baiya sintene,be'i va purino.'5Ma'augha ireti te,'Banta ano ma beno'e afo'e ma ma'asinene,"Na'i dana sa iretin ameno tigha rafu mai te'i Ayarafenun ofa ma ameini ere."'6Ma'a banta ida va befo'en aranausi ino,bei tumpuna i ro ana ma daghafintene,be'i Ayarafenun ni baiya aman para dana an diyane.7Ireti kampuntin banta kaiyo ono.Aisaiya ni baiya kamaen purasen dako ughene,be'i ma mai porofeti baiya iretimpin teine.8Ma keka ofo an i mono te'in ta tiyan mifo,betin ara nenta i bane.9Beti paran kampun tiyane ten ta ma mono tine,para varaseyo banta ano beyan uwa'en kaein Ro ma'en aman maifo banta anasi aviren oriyan ten ta mono tin andiyane.10Tepuro beyanta mai nanin banta aran be vainta erin ma'asen betin tiamikane,"Ma baiya ini'e kamae barano.11Banta ano ma na'an ma ofen o'iyain dana kaiyo e,ida aman banta paini e iyan mino.Ma'aughan banta ano ma ben ofente tian barufa karudiyain dana ano i banta paini e iyamino."12Ma'auran eyo keka ano ma'asen Tepuron tiamikane,"E'i afova'eya ma'ase mai baiya tigha fono Farisi kaiyo ma ara uman den e'in nan aran kagha'eine?13Tepuro everen ma'asen betin i baya ra ma'asighane,"Mino da ma Tifo'e inarufa bain mano ma ida dokeine,beti mino bara pakaghein ma i dointene.14A'esin mai Farisi kaiyo a-u mukino.Ma'aughantin mana a-u namghein banta ano ma ena a-u namughein banta aviren ma orintene,mikam mano i eraven masipin adintene."15Pita mai baiya ini'en Tepuron ma'asen tiamikane,"kana tetin kamae tisiminte fono mai kanina baiya i ana e,'banta ano ma ofen na'an araviyain mano ma banta ida paini iyane ma siyauna e."'16Ma'aughan Tepuro tiaken,"Ma'augha ireti dere mai kanina baiya ida afova ughe fono?17Ireti sa ma'ae afova ono,na'i danas sa ofen o'e iyanafino,mai ara pin aravuben pipiya ma orein ni e iyamino.18Namu baiya ma ofen te eriyaine mai punta'en banta ara pinte i ere iyane.Mai ma'a baiya kaiyo ano i aman banta paini e iyane.19Ara ano ma'a avu ava i dako'e iyamino,namu inin baran,banta arintin purin avu ava,mareti nanin ma namu pasini'i ma,ena koghona namu avu ava ba,umoyan avu ava ba,kot timpin kampun avu ava baiya ti ma,namu baiya fo ena namuin avu ava ba.20Mai dana kaiyo ano i banta aman paini e iyane.Ma'aughantin ida ma haiyan anaren dunan nan avu ava ano i,ida aman banta paini e iyane."21Mairake Tepuro me mai baru ampiren orighamino kakan tuani kani distariki fine Saia ba Sidoni ba se.22Mai barurake Kenani kaiyo finte mana arinta ano eren eman Tepuron akona ra aren ma'a sighane,"Kakan oe Devitin agha' ten nan avaba si'ono,namu aunan mano tesi arinta iyampon a-i amiyane."23 Ma'aughan Tepuro mana baiya ida everen tigha mino.Bei eyo keka ano ma'asen Tepuron tiamika mino,"ma arinta ano para kakanta ovarian tetin daghfen eriyan mino,kana e'i mai arinta tesin teti me ampiren nenta orinten nafino.24Tepuro everen ma'asen betin tiyamikane,"Isareri kaiyo everen avirano van Tiyarafenu tisinta erighere.Beti sipsipi ma auyorein ni ughare." 25 Ma'a ughan mai arinta ano Tepuron aufa eman aron durafuriyan ma'a tighane,"Kakan oe,te'in tiya ono." 26 Tepuro everen ma'asen be'in nan tighane,"Ida kama ughaseiyo iyampon kaiyo i bareti ma tato iyan ma amin ne."27 Mai arinta ano ma'a tighane,"Kana ino Kakan oe,mai pura ifo,tato iyan kaiyo ano va'i befo'e ni teibori rake ma antan dunan eraviyain ne'iyamino." 28Mai arinta van Tepuro everen ma'asen tighane,"Arinta oe,purase e'i akona mumunan mi daka ono,ma'a ughantin eni iyampon everen kanai intemino."Ese' mai damu i namu a-unan mano mai nanin agha me ampiren orivin everen mai iyampon kama ugha mino.29Tepuro mai baru me ampiren Galili non ade origha ne.Ade mana tato anuyompin be'i uman kumanten bamino.30Maira kakan nanin banta be vain erighan ne.Beti banta anasi arantan ma namughein kaiyo va a-u namughein ma oh pasi ughein ma au namughein ma koghona ena ai bain kaiyo va aviren erigha mino.Beti aviren mai kaiyo Tepuro vainta erin aya ugha mino.31Mai damu banta anasi ano onama oh pasi ughein mano ma baiya sin,inka au namughein banta kaiyo ma aufa kamain,inka arantan namughein banta kaiyo ma kamaen orin,inka a-u namughein kaiyo ma everen kamaen oniyan maen ne.Beti maen Isareri kaiyo i Tiyarafenun avi dani ughamino.32Tepuro bei eyo keka aran erin ma'a tighane,"Te'i ma nanin banta vami purase tirun nan iyare,para varaseyi beti ida dunan nam ma tarifara damu te'i ma bain ne.Dunan ma ida niyain nan te'i ida tiyantan orintemino,inka ma'aiyan arafanan aiyanafa beti eraven ankaminae."33Bei eiyo keka Tepuron ma'asen tiamikane,"Ma'afase ida ma banta ade bapase,teti ida kanai'e mai nanin banta ma amin dunan dosente uno.34Tepuro sen na'ima'a bareti sa banafino tin,bei eyo keka ano sen,"Seveni bareti va mana'a noyana va ino."35Tepuro mai nanin banta van barara kumaninovan inaukane.36Mai seveni bareti va mana'a noyana va ma'en Tepuro vain tusu tigha ne,ma'auren mai bareti ki'aren bei eyo keka amighane.Ma'auran bei eyo keka ano bantanasi amighane.37Mino nanin banta ano naran purasen amu kuntamino.Mai ayompake antan antan dunan kaiyo everen ai'an seveni basketi bikagha mino.38Mai dunan ma nein banta i nampa maen 4-tauseni ifo ida anasi va iyampon ma dankakene.39Tepuro ma tiantan banasi bei barufa orivin,mairake botifin kumamen mesan ufa orighane Magadani kaiyo i distriki fine.
Chapter 16

1 Farisi Sadusi ankan mano Tepuro eman aghen oka ugha mi,beti eman mana ani dana ani inti ayonta onano ba ina ughami. 2everen ma'asen tiamiaken a'antemi,inupasi ma iyanti ma ayompin ma narare iyakamae,ireti ma'ami te'iyao,kama damu i inuran dako'intene.3Inka akurasi ma ughan,ireti ma'ami te'iya ono 'a' dan tene,para vara seiyo ayompin narere si ein mano konan barara makaka ein ma ano eh.Ireti aiyompin oniyake afova' inuran inte'a damu sa dako inten nafi,para vara tare ma dako iyain dana i oman tape tiyara mema ma erinain baiya man dako ama'o.4Namu avu ava i puntakein avu ava ma bariyain nanin banta,mana'a ani' dana ani intin onano vami dosiyan,Fo maen ida ani dana dako intin onan tene,Jona ni ani dana anan dako intin onan tene.Tepuro betin me ampiren oren.5Bei eyo keka ma ena ufa *mmaen, A'hu'e ida bareti bara ori gha. 6Tepuro beti tiya mia dafikeva ono ma'a iya Sadyusi Farisi Anna ni pame kakani'i isi bara nae. 7Eyo keka betin aubante beti yan everen ma'a tigha mi, Ida ma bareti ma bare ere unavami be'i ma tighe. 8Ma'a ughan Tepuro pe betini baiya afova ure ma'a se, ireti tato mumunan desim ba mi. Na'i bara iretiya everen ma'a tighe fono, Tepuro ma baiya ma te'i Ida ma bareti bare erigha ena varafui no.9Ida ireti afova iyaono te'i ma da manapa bareti ma da manapa tauseni nani banta ma ame una'e, ma'a ugha na'i ma'a doki ana antan dune moenafi. 10Inka da' manapa afapa ken unmade bareti ba ka'mi ka'mi tauseni banta, inka na'i ma'a doki ireti antan duna uferenafi.11Na'i sa ugha ireti ida afova iyafono te'i bareti saratiya ra'ano. Oniake dafia akona ano Sadyusi Farisi ankani pame kakani i'isi bare. 12Ma'a ugha mae bei Eyo keka kamae baiya ma bariake mae mei ra'i afova ugha mi ma'ae (yis) pame kakani in dana ma bareti pin ma kain dana sara tino ten afova ugha mino, Ma'a ughanti betiva dafian akona ino Sadyusi farisisi ankani afova ami baiya rase.13Mai damu ma Tepuro ma ade barura ma sisiria ba Filipai ade baru kayo fima erian, bei eyo keka ina iyaken ma'a tighami, Banta nasi ma banta ani ma oniya, beti ma ini yain iyenet tiyanafi. 14Eyo keka ano tiyan, mana kayo tiyan non ami banta Joni ino tiyan, mana'a ano tiyan Elaisa ino tiyan inka ena kaiyo tiya Jeremaia fi mana'a (parofeti) anka mino tiyan mino. 15Tepuro beti ma'a se tigha mi, ma'a ugha ireti iyene te tenan iniya fo. 16Ma'a ugha Saimon Pita ben avaya ra everen ma'a sen tigha mi, e'i aviran banta, Ayarafenun ani aun pa'van pa oria ban banta ani mono.17Tepuro everen ben ma tirein ta ma'a tigha mi, sain moni donan ani, e'i va amusin na ono, para vara seo banta ano va ma baiya e'i tiyami va tiya baono. Ten tifo'e ma inarufin bain mano mai yana ma dako uhan ei'i pin dene. 18Ma'a ugha tei ena mi ma'a sere e'i Pita, tei mei on daro i tesi mono namun uwarantere. Purin akona ano ida kanai'e mahan barara si intene.19Te'i inarufinte Kindomu ra ma ba-in ki amen tere. Ma'a ughanti ma inte a yanasa ma barafin damuante fo, Ayarafenun va i inaru damu anten, inte a yana sa ma barara utufintenu, Ayarafenu deren inarufin utufintene. 20Tepuro bei eyo keka tiamiake ma'a sentiamia be'i mae Jerusalemi orontere tigha mi, ma'a ughanti be'iva ko non uma bara a'no banta ayanta ba kakan afova bain banta kaiyo va inka do kaiyo tisa kaiyo va, ano be'i arinti purintene, be'i kanu manu damu ma orianti everen aun baren eh mantante.21Ma'a ugha mai damu Tepuro arai en beni eyo keka ma'a sentiamia be'i mae Jerusalemi orentere tigha mi' ma'a ughanti be'iva ko non uma bara a'no banta ayanta ba kakan afova bain banta kayo va inka do kayoi tisa kaiyo va, ano bei arinti purintene, be'i kanu manu damu ma orianti everenaun baren e mantante. 22Pita avi'an aghepa daren akona baiya foke be'in asiaken ten, baiyan a'esina nentasi e'in pin ino, Kakan. baiyan idava everen e'in pin erino" 23Fo Tepuro do be,en Pita nan tiaken, Toyampa en tavono, Satan. E'i va mae te'in pin erin danaka iyanka ono, ida e'i Ayarafenun i'na dana ka ini kae iya ono, para vara se banta i'na dana ka ano ini kae iya ono."24Tepuro bei eyo kekara tiyaken, iye te'in daghafintenafi, mino dana sa me apiren na bei maripo maren te'in daghafino. 25Iyen bei aunan (laip) (sevi) oh no va intenafi, auyorapim mana bante, inka iye bei aunan (laip) tesi dorampi na auyoran tenafi everen aunan (laip) baren ten. 26Inte'a kama dana sa erintenafi mana no ma bei akona na ma, ma barara ma karu daren ida bei laipi banama inite.27Ayarafenu Anin befo eni kama avu ava pi bei ankero kaiyo va erinte. Eriyaken maen, mino kaiyo inte'a danaka sa kama iya intenafi, maira i sia kama dana amitene. 28Pura van enan tiya, mana'a ano ma mara mata gheuna ida puri auna'i ba Ayarafenu Anin ma bei Kingdomu fi ma erinain onanono.
Chapter 17

1Afapake mana'u ughadan damu entafubi, Tepuro Pita aviren, Jemisi ma Joni Jemisi ankan ava'e, beti ankan mana dan uro bain anuyonta odikamino. 2Tepuro be au bukafa aman henara suron ukan mino. Ben aufenke maen mi ha'u ano ma panu sein an davin, bei honara ke Khakha mano panu seini ukamino.3Ma'anuka maemi Mosesi ma Ilaisa ma afoka uwe mi Tepuro ma Baiya sika mino. 4Pita mai ona aren mi Tepuro ma'asen tiyamen, Kakan noe mai kama uron uken mino teti ankan ma mara barunae mantukantima eima anu nuesi maei te'i kanu mana'u iyon baran namu uwarantere, mana eina'i, mana Mosesi mi, mana Ilaisa mi.5Pita baiya siyan maen, mana khonan mano moekanta eren me beti anka dararen, mai khona aupinke mano ova, ano tiyan ma tesikaino tei maen moekhanta benanmi tinunu iyare, para vara seo be'i maen mi tenti tinunu daghfe iyane. Ma antu khanti mae va tireti anka beni baiya ana va ineno. 6Bei eyo keka mai baiya ma iniyan maen beti anka purasen khakhan perari uren beti au'na dan barara suran heraven. 7Ma'an tuka Tepuro eman avian mantaren beti hanka hamen, ireti ankan iva perano. 8Ma'an tuka maen beti ankan aiyompi onen heuken mifo ida mana banta one mifo, Tepuro beya ana baren mino.
Chapter 25

1Inaru kindomi ma'ami ughene,dampara teni nanin mano ma damu maren mareti in banta vain oreini ughene.2Betin pinte paipi nanin mano ida kama inima ban inka paipi nanin mano kama inima barene.3Paipi nanin ma ida kama inin bain kaiyo betisi damu ana baren orighane,ida beti mana'a oili va baren orighane.4 Ena paipi nanin ma kama inin bain kaiyo ano mana'a oili potore va betisi damu va baren orighane.5ma'aughan mareti'in banta ma ida ainen erine,mai nanin kaiyo aunan arin baghane.6Inuran auban mana ova ano ma'asighane,onano mareti ono masigha-ein banta eriyane!orive asake u'ma ono.7Mai dampara nanin ma'a ano anudiyan mantaven betini damu avobe ughane.8Ida ma kama inin bain nanin kaiyo ano kama inin bain nanin kaiyo tiayamikane,mana'a oili tetin timeno,para varaseyo tetisi damu inka dusimono van iyare.9Ma'aughan kama inin ma bain nanin kaiyo ano everen betin tiyamikane,tare ida koghon oili dakere tetin ma irema ma kanai ine,ma'aughanti ireti orive va iretini oili biyani ono.10Beti ma oili baranta origheinte e,mareti ono ma sighein banta erighane.Deri ma ugha-ein nanin kaiyo ano bema mareti dunan nampin orighne,orivin ona munkene.11I'naimpake maima'a paipi dampara nanin mano eman ma'asighane,kakan oe tetisi ona divono.12Everen betin tiyamikane,purase iretin tiyamere,ida iretin afova ughere.13Ma'aughanti va kamae dafiseno,ida ireti afova ughaono damu ba auwa vase.14Mai ma'ami ughene,mana banta ano ena kantari fa orono van iyan.Bei doran boin kaiyo araren bei kama dana amighane.15Mana banta paipi silva unan moni amighane,ena kan silva unan moni amighane,ena mana silva unan moni amighane.Mana mana ano bei doran ta i tiyan mantane,ma'auren nenta barufa orighane.16Banta ano ma paipi silva unan moni ma barein mano oman bisinisi uren everen paipi silva unan moni mantane.17Manai avu ava ka tiyan,banta ano ma kan silva unan moni ma barein mano oman bisinisi uren everen kan silva unan moni mantane.18Inka banta ano ma mana silva unan moni ma barein mano oman barafin u'en aupa kaukane.19Mana'a aiya damu orivine,aiyafa ano eman bei doran boin kaiyo fin seki ughane beti ma dan bain silva moni ripoti vare.20Banta ano ma paipi silva unan moni ma mantaein mano ena paipi silva unan moni ba erighane.Be'i ma'asighane,"ayafa oe, e'i ma paipi silva unan moni ma timighaeunae.Onano te'i ena paipi silva unan moni wini'e ere'uno".21Aiyafa ano ben tiamikane,"purase kamae ono,e'i tesi kama doran boim mono.E'i kama dafisiri tato dana euna maen e'in da koghon dana dafisinono.Erive tema amusin ono."22Kan silva unan moni ma mantaein mano eriven tighane,"aiyafa oe,e'i ma kan silva unan moni ma timighaeuna e.Onano,te'i ena kan silva unan moni wini'e ere'uno.23Bei aiyafa ano be'in tiyamikane,"purase kamae ono,e'i tesi kama doran boin mono,e'i kama dafisiri tato dana ka euna e'in da koghon danaka dafisinono.Erive tema amusin ono."24Mana silva unan moni ma manta'ein mano eman ma'asighane,ayafa oe te'i ma'amise afova ughare e'i akona banta ono.Ida ma e'i dokeuna dunan manafini e iyaono inka ida ma ayun karudagha'euna e'i dare'iya ono.25Te'i namu perari ure ei silva moni unan barafin dekun bane.Onano masina ei moni ino.26Bei ayafa ano everen tighane,tesi avesara doran boimi ba ida kama dorari e ono,e'i te'in afova ughaono,te'i ida ma doka'euna danan manafini e,inka ida ma ayun karudagha euna dunan darin inta uno.27Ma'aughanti tesi moni sa beinki fima doriyain kaiyo ameno,ma'augha'esi ma evere te'i erente eman tesi moni mare wini moni ba barano.28Ma'aughanti mai mana silva moni unan ma beina bain ma'e teni silva moni unan ma dakein inta ameno.29Iyen banta ano koghon dakenafino mai mana'ava amentere.Ma'aughanti iyen banta ano mana'a dana dakefono mai dafian koghon dana ma dakein inta amintene.30Mai avesara doran boin karudesin na autifa dunteimpin orumban ifidiyan na bano.31Banta Anin ma bei panu akona va bei mino ankero ma'ma erinain damuse,bei akona kaghan kin sia ra ma kumamene.32Be'i ma ma barara erintene mana mana banta daimintene,sipsipi ra ma dafisin banta ano ma sipsipi va meme ba ma daimeini intene.33Be'i sipsipi aiyan amapa den inka memen aiyan kurompa den intene.34Mai ayompake Kin mano aiyan ampa ma bain kaiyo tiamintene,ereno Tifo'e iretin avaba ughene,be'i bei Kindomu deri ughene iretinina e ma bara i arai'intase.35Te'i ma tirafanan eke ireti dunan timiya ono,te'i ma nonan tiri ireti non timiya ono,te'i enafa banta bake tivire mapin oriya ono.36Te'i ida ona deken ba ireti ona timiya ono,te'in ti'iya ireti dafisiya ono,te'i karavusi fin bake ireti esonta ono.37Puntakein nanin banta ano everen ma'asen tiamintene,Kakan oe ite damu e'i arafanan iyasi o'e sa dunan amighe rafuno?inka amen darai ira non amigherafu?38Inte damusa e'in oneke enafa banta vasi ra avire mapin origha rafu?Inka ida ei ona bara amigherafu?39Inka inte damusa e'i ausiki namum ba inka karavusefin basira onterafu?40Everen Kin mano ma'asen tiamintene,"purase iretin tiamentere,na'i danasa te'in tifativanta iyafono mai te'in mi ma'aiya ono.41I'naimpake be'i ma'asen aiyan kurompa ma bain kaiyo tiamintene,ireti te'in tura tifo ono,ireti ida dusimin ira daghampin orinono.Tatam ma bei ankeron kaiyo ina ma uwama'einmpine.42Na'ivara te'i ma tirafan bake ida dunan timigha fono,nonan tiriya ida non timigha fono.43Te'i enafa banta umpo na'ivara ida tiviresi mapin origharafuno,ida ona danan ba ida ona timighafono,ti'iya bake ompo ida eman dafika fono.44I'naimpake beti everen ma'asintene,Kakan oe inte damu sa e'i arafanan iyasi onterafuno,inka nonan iyasi,inka ona ida dakesi,inka enafake basi,inka ai'iyasi,inka karavusefin basi ida onterafuno?45I'naimpake everen betini baiya ma'asen tiyamintene,"purase iretin tiyamentere,avi ivan kaiyofin ma ida mai danasi eunae mai te'in mi ida ma'aeono.46Mai ireti ida dusimin irafin oresin maen inka puntakein keka para a-un baren oriyan ban barufa orintemino."