Garme: Bible for 1 Bodäruc ngenodong, 1 Dacänallukï, 1 Dämidawuc, 1 Kuruncuc ngenodong, 1 Yuwana ngenodong, 2 Bodäruc ngameeꞌrak, 2 Dimidawuc ngameeꞌak, 2 Däcänalukï ngameeꞌrak, 2 Käruncuc ngameeꞌrak, 2 Yuwana ngameeꞌrak, 3 Yuwana ngamääddäk, Abäraning, Abüdiya, Apäcuc, Diddoc, Gälladïya, Kälucï, Loka, Madda, Moräkuc, Nyaguk, Pällemüng, Pällippi, Rawuz, Rowïya, Rumïya, Thadak the ngäye, Yawüza, Yunäng, Yuwana
Formatted for Translators
©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International
License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal
Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text
is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0
International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord
translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is
available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons
Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the
license.
You are free to:
-
Share — copy and redistribute the material in any medium or
format.
-
Adapt — remix, transform, and build upon the material for any
purpose, even commercially.
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the
license terms.
Under the following conditions:
-
Attribution — You must attribute the work as follows: "Original
work available at https://BibleInEveryLanguage.org." Attribution
statements in derivative works should not in any way suggest that we
endorse you or your use of this work.
-
ShareAlike — If you remix, transform, or build upon the
material, you must distribute your contributions under the same
license as the original.
-
No additional restrictions — You may not apply legal terms or
technological measures that legally restrict others from doing
anything the license permits.
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in
the public domain or where your use is permitted by an applicable
exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the
permissions necessary for your intended use. For example, other rights
such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the
material.
Rawuz
1Nawumï na Rawuz
1Maung merek arade wubï ï mängki me waꞌrädang wewe wegak werabok bäddok, yüthi ya yogak noddok, oꞌrämïna buräk babaräk berek änzï Bedällam Yawüza, ogengdeng adwuk äno bayï bïbung na nyäguräk nyïnyung nyïyaräk nyeꞌrak, ogengdeng donyagok noddok be Muwab äna danängok cïk dang maung motteng. 2Buräk babaräk bogak bïkkak äna Alïyamallïk, obayï bïbung bogak bïkkak äna Nawumï, na änttärängang ne nyäguräk nyïnyung nyïyaräk nyeꞌrak nyogak nyïkkak äna Malong na Kelong. Ogengdeng dogak Apäradiyung änzï Bedällam Yawüza. Ogengdeng donyagok noddok be Muwab na donängode thïk cang maung motteng.3Oꞌrämïna Alïyamallïk obärek be Nawumï bïnyok, Nawumï na büddangkok bälläk ängäng nyäguräk nyïnyung nyïyaräk nyeꞌrak. 4Ogengdeng dïccek wuräk wayï woga Muwabïyïng, oburäk babyï berek bogak bïkkak na Oräpa ga berek ïkka Rawuz. Maung memema ogengdeng donängode thïk cang dobuꞌrok dodekek räbuk gurrung. 5Wurïdena Malong na Kelong dïnttek adwuk deꞌrak ngokgäme,Nawumï na bogak büddangkok bälläk billa nyäguräk nyïnyung nyïyaräk nyeꞌrak na obärek bïbung. Nawumï banyago noddok bïbung6Maung memema Nawumï bogäcigode änzï Muwab äna Gäꞌrok Gänzï gathok dogäto ï wuräk wïwung ängäng dothukïno geng dure ï Yawüza, Nawumï na widde wïwung wïyayï wokuthïttagode äna wagappïyo änzï Muwab onyago noddok bïbung ï Yawüza. 7Ongokpeng na widde wïwung wïyayï weꞌrak donyagok wüddano gayïk gegega ongokpeng bogak onängok cïk nang, ogengdeng dorubok gadäräk ganyago ogapïyo noddok be Yawüza.8Wurïdena Nawumï bomode widde wïwung wïyayï awuk weꞌrak äna,“Ängkonong ogapok ï gumäng ge gäneyïng ngulluk ngulluk” Gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï ogenenong dorïnya gayïka onongdeng dogenek warek wïwong wïnttek na oïngbeng. 9Gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï oppok bädok ïgagenong ngulluk ngulluk anongdeng ïyanynyok dumoko däkäna märïng ï gumäng ge warek werek wïwong wïyathe. Oꞌrämïna Nawumï boracode geng ïthegeng gadäräk. Oꞌrïna ogengdeng dongothodok gättïng ga ogengdeng omoyok äna, 10“Oningdeng dagapïyo ängagang onyago do wuräk wïwang.”11Oꞌrïna Nawumï bomode geng äna,“Gappude nong ïgumäng gïgong nyäguräk nyïnyïng nyïyayï. Onongdeng damüde omakoyïng onayïnï? Roga äna oïngbeng banyago bïyana nyäguräk nyerek nyïyaräk gämmïya, nyenye nyïyamüde odeka warek wïwong ngaa? 12Gappude nong ïgumäng gïgong nyäguräk nyïnyïng nyïyayï, Oïngbeng bodekak gällang gättïng bädïyana bärek berek bïyathe gämme. Narroga äna oïngbeng bonak ï ngäꞌre ngïngïng äna oïngbeng bamüde äppegak ängäng bärek berek nängkora inni neng ayïngbeng ogono nyäguräk nyïyaräk nyeꞌrak. 13Onongdeng dïyamüde rikokeng gagengdeng wüyiga? Onongdeng däkaya damüde ïccïgo ganongdeng orikkokeng ngaa? Onï, nyäguräk nyïnyïng,Rogadïng robung gättïng okko nanagenong, gaka Gäꞌrok Gänzï girämigïnoyïng!”14Maung meng meme mik ogengdeng dongothok gämme gättïng. Wurïdena Oräpa boddïngkede obidde bïbung babayï na bonyagok ogappok daneng, oꞌrïna Rawuz bälläk boracodok na bïdaddok ängagok. 15Nawumï bomode obidde bïbung äna,“Wurrïgude ogallägang obiddebïng boga ogapïyo onyagïno wuräk wïwung na nänzï nïneng. Gappïyunong adwuk deꞌrak.”16Oꞌrïna Rawuz bobärïcenoyok äna,“Oungbeng bädathämïnïng cïk äna oïngbeng bawüdanang däkäna odo gik änanagang.” Gayïk gegega oungbeng bïyanyago nang oïngbïng bïyanyago nang ngok gämme, na gayïk gegega oungbeng bïyanängok cïk nang oïngbeng bïyanängok cïk nang. Wuräk wïwang wïyaga wuräk wïwïng na Gänzï gïgang goga Gänzï gïgïng. 17Gayïk gegega oungbeng bïya ïngok nang, oïngbeng bïya nang nïthikagok nang. Gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï ïya mättïng dättïng ängäng dogidäk na oïng bonäkek na oïng büddanoyang, dïngo dulluk dïya becocïk.” 18Maung memema Nawumï [bännak äna, boꞌrämek mik,] Rawuz [bothiradok, bonareng] äna banyago ängagok ongokpeng bädamodok rerek gämme.19Oꞌrämïna Nawumï na Rawuz donyagok adwuk deꞌrek ogengdeng na dorok ï Bedällam. Maung memema ogendeng dorok ï Bedällam, wuräk awuk änzïk we noddok [wuwïyak no watha, wokäꞌrïkok,wodäregok änzïk] maung memema ogendeng doꞌrämekeng, ogengdeng dumïttïyode äna ngulluk ngulluk äna bäkaga Nawumï bärïyaa?” 20Nawumï bomode geng äna, “Ändädabïttïng äna Nawumï, ïbïttïnong äna Bobung, gaka Gäꞌrok Gänzï genu dobora änzïk adwuk debaꞌrok dobora godekek doga dïdïng dobung. 21Oïngbeng bonyagok änzinyeneng ga oïngbeng bonu waräbü wüyik, oꞌrïna Gäꞌrok Gänzï gogapïceyïng ängäng nyägung nyonduwangak billa waräbü werek. Onongdeng dayïbïttïng äna Nawumï onayïnï? Gäꞌrok Gänzï genu dobora änzïk adwuk debaꞌrok dobora [gïthek gäꞌrängek, gothukok dogidak] nanagïng”22Oꞌrämïna Nawumï bogapïyok änzï Muwab ogeng bidde bïbung babayï Rawuz bega Muabï, ogengdeng na dorok ï Bedällam ga thïk thathok the dogetho [waräbü, mütheräk, yatho, yüya]
2Rawuz bogättok äno Buwaz
1Buräk babaräk berek bogak bïkkak äna Buwaz ongokpeng bogak buräk bimmäng bonu waräbü wüyik, ongokpeng bogak änzï Bedällam. Buwaz bogak gurï ge Alïyamallïk obärek be Nawumï. 2Oꞌrämïna thängki therek Rawuz ongokpeng bega Muwabï bomode Nawumï äna,“Gäyïnïng ga oïngbeng onyago dottäk dothämo mütheräk änzïk memema wogetho wüddanzek näthappu mägeng. Oïngbeng bännanang äna oïngbeng bïyanynyok obärïk bebe bïyana dïthak dïdïng agogegïkïng. Nawumï na bomodok äna ängko dottäk thäguräk thïthïng thabayï.3Ongokpeng bonyagok dottäk, oꞌrämïna borethek othämo mütheräk änzïk meme müddangkok mägeng me wogetho. Oꞌrämïna ongokpeng bïnynyode gatha gïgung ga boga ïttäk ge Buwaz, ongokpeng bebe begak änzï dubäk de Alïyamallïk. 4Wurïdena Buwaz bogädeyode oronang atho änzï Bedällam agodänttek wogetho gagomokeng äna, “Gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï oga ängagenong!” Ogengdeg dobärïcenoyok äna, [a Gäꞌrok Gänzï oga ängagang, oppok bädok ïgagang] ngok. Buwaz bothuwongok boyego bega thobong thega wogetho äna, “Thïre thayïthung theng thäre?”5Buwaz bothuwongok boyego bega thobong thega wogetho äna, “Thïre thayïthung theng thäre?” 6Boyego bega thobong bobärïcenoyok äna,“Ongokpeng boga thïre the Muwabï ththe thegappïyok änzï Muwab ogengdeng äno Nawumï. 7Ongokpeng bomok äna,“Ottok gäyïnïng ga oïngbeng ommakok wogetho ändomägeng na othämo mütheräk änzïk. Ongokpeng barade ongorocïk ïttäk ändomnängorok ongokpeng na bägandumoko ïnaneng ïyunäk.8Wurïdena Buwaz bomode Rawuz äna,“Thäguräk thïthïng thabayï, gäcigudïng. Oungbeng bädanyago dothämo mütheräk änzïk ïttäk gerek, oungbeng bädanyago nanerek änzinyeneng. Yegunong inyeneng äno wuräk wïyayï wega yegïng. 9[Wurrïgude, Wurïde wathäng we] gäbong nana wuräk wïyaräk woga ogetho, makude wuräk wïyayï. Oïngbeng bomode wuräk wïyaräk äna wädarüngkoyang onängïyang rerek. Na maung memema bäthek boraboyang, anyago yikko ngïräk ngengenga wuräk ïttode ï näbe.”10Wurïdena Rawuz bothicode thïk näthappu ängäng gäꞌrok agomok Buwaz äna, oungbeng barenïng gatha änzïk onayïnï? Gayïngbeng ändoga boꞌrak.? 11Buwaz bobärïcenoyok äna oïngbeng bogäcigode rong arwuk rerera oungbeng boyegïnok obidde bang bïbang babayï maung memema obärebang bïnyok, Oungbeng büddanok ogäde na ogäne bïbang na bäddok bïbang ga oungbeng atho donängok äno wuräk wewewa oungbeng bodämak ngore ngorek. 12Gäyïng ga Gänzï ïyagärang änzik. Gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï ge Icärayil ïyappok bädok ïgagang bebeba oungbeng bathok dorïgok ängäng ï morong meng!”13Wurïdena Rawuz bomode Buwaz äna,“Oungbeng boga borïng ängagïng,” Oungbeng bogäyïnoyïng gïrok thägik, narroga oïngbeng bädadenttade ängäng woyego wïwang.14Maung memema thïk the dorägo dure yik thathok Buwaz bomodok äna,“Arek inyeneng arägo dure.” Oꞌrämïna ongokpeng bonängode thïk ängäng wogetho, Buwaz bïthedok mütheräk moguddu mïthakok, Ongokpeng borägok agogirok a gappägo.15Wurïdena maung memema ongokpeng bogüyogok äna bagetho, Buwaz bomode woyego wïwung wïyaräk äna, gäyïnong cok gagogetho mütheräk ändädanängeyok rerek. 16Ongokpeng bomode geng äna wüdanïcïnde nong cok mänttük me mütheräk merek motteng mägeng angokpeng ändothämo änzïk. Ändäda gürre nanagok.17Oꞌrämïna Rawuz bändothämo mütheräk änzï ïttäk agoro yo thibing. Wurïdena ongokpeng büttok mütheräk a ngokpeng ïnynyok cik märarek gurrung. 18Ongokpeng bommok mütheräk ogappïyo onyago ängäng noddok bïbung, ongokpeng bogenek obidde bïbung babayï mütheräk memema ongokpeng bogethok. Ongokpeng bïthedok dure gämme dededa ongokpeng borägok agappoyik.19Obidde bïbung Nawumï bomodok äna,“Oungbeng bogethok mütheräk gïthethung thängki iththi theng? Oungbeng boyegok ïttäk ge bïthung beng? Gäyïng ga Gänzï oppok bädok ï buräk babaräk bïbak dïthak ï gik gïgang. Wurïdena Rawuz bändodäganzïno obidde bïbung äna ongokpeng boyegok ïttäk ge bïthung beng. Ongokpeng bomok äna oïngbeng boyegok ïttäk ge Buwaz. 20Wurïdena Nawumï bomode obidde bïbung Rawuz äna,“Gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï oppok bädok ïga Buwaz. Gäꞌrok Gänzï gïꞌräng gonu dïthak no wuräk wathïk na wïnttek marïyamuk! Wurïdena Nawumï bomodok äna,“Buräk babaräk beng bebe boga gurï gecong ge nana mäddük.21Wurïdena Rawuz Muwabï bomode Nawumï äna“Ongokpeng bomodïng gämme äna“Ïdaddu inyeneng äno woyego wïwïng oyego anongdeng orok gäbong cik agwuk.” 22Nawumï bomode Rawuz obidde bïbung äna,“Thäguräk thïthïng thabayï, rïyagayïnang rorïng äna oungbeng bïyayego äno woyego wïyayï wayego ïttäk ge Buwaz, Gaka roga äna, naa ounbeng bogethok mütheräk ïttäk ge bärïk angokpeng obuꞌrok bïyarägïttang.”23Oꞌrämïna Rawuz bïdaddok oyego äno woyego wïyayï we Buwaz agengdeng orok dogetho yik. Ongokpeng na bonängode äno bidde bïbung Nawumï.
31Thängki therek tha obidde be Rawuz Nawumï bomodok äna,“Thäguräk thïthïng thabayï, rogga äna oïngbeng baganzïndang bärek a oungbeng änana gumäng gïgang. 2Wunzagude Buwaz buräk babaräk bebe bega gurï gecong bebeba anongdeng doyegïnok äno woyego wïyayï. Gäcigude, ongokpeng bïyaga doräcïk thibing iththi theng wütto mütheräk na ogänne. Rawuz bomodok äna oïngbeng bïyanängok rong arwuk rerera oungbeng bomodïng äna oïngbeng banängok.3Beku a oungbeng oroko wugung a oungbeng ïthago nadïya nïnang nerïng gättïng. A oungbeng ändonyago doräcïk, Oꞌrïna oungbeng bäda gättïnok ga ongokpeng änna nanagang oungbeng boga doräcïk, gäyïnok ga gïyandännanang maung memema ongokpeng borägok dure na ikko ngïräk. 4Wurïdok ïrrïng maung memema ongokpeng bonyagok ïnde, a oungbeng onyago ayïthäk donyägäk nyïnyung. Ongokpeng bïya ïrenang äna oungbeng bïyawümenï. 5Rawuz bomodok äna oïngbeng bïyanängok rong arwuk rerera oungbeng bomodïng äna oïngbeng banängok.6Oꞌrämïna ongokpeng bonyagok doräcïk agoyego ngäye änzïk angwuk ngengenga obidde bomodok banängok. 7Maung memema Buwaz borägok dure bogirode na ikko ngïräk. Ongokpeng buwïyak no gatha. Ongokpeng bonyagok na bithäde no nïkïng. Rawuz bathok gäceng agithäk do nyägäk nyïnyung.8Maung memema dorok yoꞌrägik ye nängkora, Buwaz bobärïyagok agodäregok änzïk agïnynyok buräk babayï ga boga ithäk do nyägäk nyïnyung. 9Buwaz na bomodok äna,“Oungbeng obïthung beng?” Ongokpeng bomodok äna oïngbeng boyego bïbang Rawuz. “Dacu ïgadïya ogaꞌräbïng. Gaka oïngbeng bännanang äna oungbeng boga obïnyabïng bïyaga nanagïng.10Buwaz bomodok äna “Gäyïng Gäꞌrok Gänzï oppok bädok ïgagang thäguräk thïthïng thabayï” Dorïnya iddi deng doga düyik gättïng okonang dededa oungbeng bogenek obidde bang babayï. Rogak äna oungbeng bemakode wurïk werek däkäna waꞌrädng wenu waräbü wüyik däkäna wuräk willa waräbü oꞌrïna oungbeng bädamakode. 11Wurïdena ïnaneng oungbeng bädana näthäräk thäguräk thïthïng thabayï. Oïngbeng bïya nängïnoyang rong arwuk rerera oungbeng bonareng, Gaka wuräk awuk änzïk we noddok bïbïng wännanang äna oungbeng boga buräk babayï borïng.12Rogayik ithecak äna oïngbeng boga gurï ge nanamäddük na rogga äna oïngbeng bägaga nanagang, oꞌrïna buräk babaräk berek boga gurï ge nanamäddük gattïng oko nanagïng. 13Aru inyeneng nängkora inni neng, ocongdeng dïyaꞌräme nängorokäme naa ongokpeng bäkänang bïyagäto ïgagagang däkäna bädïyagäto ïgagang. Naa ongokpeng bogätok ïgagang agoga roïng naa ongokpeng bädagätok ïgagang, oïngbeng bappo madak ängäng gärängang ge Gäꞌrok Gänzï ïnaneng äna oïngbeng bïyaga nanagang. Aru inye änängorok.14Oꞌrämïna ongokpengb bithäde do nyägäk nyïnyung, oꞌrïna ongokpeng bogüyogok nängorokäme gäppak ga thïk thïꞌrang thiräng abärïk änana daꞌrämïyok. Gaka Buwaz bogak bädanareng äna buräk babaräk berek bännanang äna ongokpeng barok cang. 15Buwaz bomodok äna, gäru gadïya a oungbeng oppo änzïk näthappu inyeneng, maung memema ongokpeng bogärok gadïya agoppo änzïk. Buwaz na bünïndok mütheräk nang maꞌrong thäguncuk na thulluk (6). Wurïdena ongokpeng bonyagok ogappok noddok bïbung.16Maung memema Rawuz bogappïnok obidde noddok bïbung, Nawumï bomodok äna,“thäguräk thïthïng, rogak cayï?” Rawuz bodäganzïnoyok arwuk rerera Buwaz bonängendok. 17Ongokpeng bomodok gämme äna,“Buwaz bïthedïng mütheräk immi meng maꞌrong thäguncuk na thulluk dagurï äna oïngbeng bathukïnang. Ongokpeng bomodïng äna oungbeng bädagappïyïno obidde bang ängäng nyägung nyonduwangak. 18Wurïdena Nawumï bomodok äna,“Thäguräk thïthïng wumoku, ocongdeng dïyaꞌräme ngänïbeng bïyaga. Buwaz bädïyawumoko thängki iththi theng gabïꞌräng bädathodode rong irri reng.”
4Buwaz Bïbok Rawuz
1Buwaz bonyagok do gayik gegega wuräk apäppïttagok nang orurrumek do gädäk ge tharäk thottäk agonängok cïk dang. Wurïdena gurï gerek ge Alïyamallïk ge nanamäddük gathok, Buräk babaräk bebeba Buwaz bïcareng bathok obaꞌro nang Buwaz nang bodänttedok äna,“Obang, arek anängok cïk inyeneng, oꞌrämïna ongokpeng bathok na bonängode thïk. 2Wurïdena Buwaz bïbïttok mobong me ïtharäk thottäk gurrung agomokeng äna,“Nängude nong cïk inyeneng.” Ogengdeng na donängode thïk.3Wurïdena ongokpeng bomode obang bebeba dogo gurï äna, “Nawumï bogappïyok änzï Muwab, ongokpeng bonareng äna bageyok thappu däbäk the bang becong Alïyamallïk. 4Oïngbeng bodok änzik äna oïngbeng bayïrenang irri reng yokik ge wega inyeneng na yokik ye mobong me wuräk wecong. Naa oungbeng bonareng äna ounbeng bagäro thäjüma änzï thappu a oungbeng änana ogäꞌrïnyoyok ï gurï ge dawuwang, wurïdena roga äna oungbeng bagärok änzik. Naa ounbeng bädanareng äna oungbeng bageyo thappu, a oungbeng ïrenïng, gaka oïngbeng boga buräk bebe bemakodang änzï wuräk we gurï ge dawuwang bega äna bageyo thappu. Naa oungbeng bädanareng äna ounbeng bageyoyok thappu, agoga äna oïngbeng bïyageyoyok.” Gurï ge Nawumï ge nanamäddük gomok äna,“Oïngbeng bïyageyoyok thappu.”5Wurïdena Buwaz bomodok äna,“Roga rorïng, thängki thethetha oungbeng ogeyok Nawumï [gäyäk däkäna gäbong] agoga ngokäme äna oungbeng bogeyok Rawuz thäjüma ongokpeng bega Muwabï me mïnyode bärek, agänanaga äna oungbeng bogäꞌrïnyode gärängang ge buräk bïnyok na waräbü wïwung.” 6Buräk babaräk bega gurï ge nanamäddük bomok äna,“Wurïdena roga äna oïngbeng bädamüde ogeyo thapp. Naa oïngbeng bogeyok thappu agoga äna nyäguräk nyïnyïng nyädïyana thappu. Geyu oungbeng oïngbeng bädanareng äna oïngbeng bageyo.7Wurïdena ongokpeng bïthede Buwaz baberek bagena äna bayïꞌre rong rogayik bädayïꞌre dalluꞌru. Gayïka rogak maung merek arade ï däbuthï de Icärayïl äna, maung memema wuräk wothukok waräbü yokik ge wuräk agogga äna buräk bagäro gothäk änzïk agïthek buräk beerek. Irri reng rogak gumeräk de domätto rong. 8Oꞌrämïna maung memema buräk bega gurï ge nanamäddük bomode Buwaz äna,“Geyu thappu” Ongokpeng bogärok gothäk gïgung.9Wurïdena Buwaz bïrenok mobong na wuräk awuk änzïk werek wegak onängok cïk nang äna,“Onongdeng doga wuräk weꞌrämek thängki iththi äna oïngbeng bogeyode Nawumï thappu na waräbü awuk änzïk wegak we Alïyamallïk na we nyäguräk nyïnyung Kelong na Malong.” 10Oïngbeng ngokgäme bommok thäjüma Rawuz Muwabï bayï be Malong odeke bayïbeng bïbïng, agänanaga äna oïngbeng bogäꞌrïnyode gärängang gathïk ge buräk bïnyok ängäng waräbü wïwung, oꞌrämïna gärängang gïgung gädïyayïnzazïk änzï gurï däkäna änzï wuräk we ïtharäk thottäk thïthung. Onongdeng doga wuräk weꞌrämek thängki iththi theng!”11Wurïdena mobong na wuräk awuk änzïk wega ï gädäk ge tharäk thottäk womok äna,“Oningdeng doga wuräk weꞌrämek. Ottok Gäyïng Gäꞌrok Gänzï oppok bädok ï buräk babayï ippi beng bägatho dawuwang dïdang agogono nyäguräk nyüyik gayïka Rayïll na gayïka Liya, ogengdeng dogäyïnok Icärayil gago boradang. Ottok gäyïng oungbeng ïyaga baꞌrädang be waräbü noddok be Apärada, na ïyaga bännago ï Bedällam. 12Gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï ïya oppok bädok ïgagang ängäng nyäguräk nyüyik nyenyenya Rawuz bïyagonïnang. Gäyïng gurï gïgang ge dawuwang ïyaga gimmäng gayïka gurï ge Paräc, ongokpeng bogonïnok Damara thäguräk thabaräk the Yawüza”Buwaz na Dubäk Dägï.13Oꞌrämïna Buwaz bïkïkkek Rawuz bayï beng. Maung memema ongokpeng bithade ängagok, Gäꞌrok Gänzï na goppode bädok ïgagok na bogonok thäguräk thabaräk. 14Wuräk wïyayï womode Nawumï äna,“Käꞌrïkïng Gäꞌrok Gänzï, gayïka ongokpeng bïthedang bägï babaräk thängki iththi theng äna baga nanagang! Gäyïng ga thäguräk thabaräk ïyaga thännago noddok be Icärayil änzïk aywuk. 15Oꞌräme bayï be thäguräk thïthang borïnyang, a oungbeng oꞌräme gämme ga boga oyegïnong gättïng okko no ngäguräk nyenyägaga thäguncuk na weꞌrak! oꞌräme äna gaka bogonïnoyang bägï bebe piya gättïnang ga oung ïya wuwïya no gatha na gäꞌrïnyoyang ïdädeng dïdang.16Wurïdena Nawumï bommok thäguräk agorabok no guꞌru gïgung ongokpeng na bogäꞌrïnyode thäguräk ïrrïng. 17Wuräk wïyayï wegak cang ängäng gumäng womok äna Näwumï bonu thäguräk thabaräk ïkkïdok äna Wubeyïd. Ongokpeng bogak Obädeng be Yeca obädeng be Dawük.18Oꞌrämï gayïka dubäk de Parïc dobuꞌrok änzïk, Parïc bogonok Acärun, 19Acärun bogonok Raam, Raam bogonok Aminadab, 20Aminadab bogonok Naccuwon Naccuwon bogonok Cällmun, 21Cällmun bogonok Buwaz, Buwaz bogonok Wubeyïd, 22Wubeyïd bogonok Yecï, Yecï bogono Dawüd.
Abüdiya
11Gänzï giꞌrede nodabo denoddok badüm: Rong rathïnok abüdïya; roga na gäꞌrok Gänzï gäꞌrede noddok bädüm:oining dogïcigode änga dobuꞌrïcïk de wagego ïthärra;k thottäk"Gägmo na güyonok nacärrogeng. 2oing bogättïnoyak botteng ïthärak thottäk thewüräk wedäma Gänzï bäcocüllagonäng gätting.3oung beng naw thägigik thoyïk ïtharäk bädaïllagok nowürak wewe wenogumäng nomrorok gagomo cïthigik thïthïung na bïthong bärräbing näthappu? 4ꞌRämina arroga niboga bäduw ïgänzï agäka gäduꞌrek dekena yaune yïthïgocïk ïyoꞌrïgík comoddok gäꞌrok na gängo räbe ängäncägak.5Roga na wuabunye dekkäna wuaräꞌräng wuäthïnoyang nängora aungbeng na bobode yaï! Agädagana dabunyeyok wuaräbüwa? Angäng nabäthok ide nagädagyïk ängäng wüïyenga? 6Yak kaïzu bogäncode nadancäcok dedoyüwo dïdung?77 ogeng dailledang namikoyang nadoraboyang negedïyoang noddok berek Roga domok durre dïdang na dïthedangï oing bodäma rega. 8O'rina Gäꞌrok gamo na roborading nibappꞌriccok dänathik nadäna ängänodok bädum be nothoꞌrong theyiccua? 9Oꞌrïna mobong marräbe manäthärrak nauccïk änga dïyao de nothoꞌrong theïzu agenameccagong cïk aduk pulluk pulluk.1011ithängi themung thägungcük na weꞌräk rogak wuräk wathoro agedanyago äng däppora gebbo inaꞌrong na urräccellïm oingok beng bega bülluk.Roga ängänddobäꞌrago debamäng Nyaupp oung bïyaïnccaccïk dekkena dïꞌräthïk derrebuk rebuk12oꞌrina thängi thethe thabambäng bapode ïdogidak ꞌrämina aung bäda orïgok aungbädappok känäng ïthängi thegiyokccik kaung dawanye ïdong nabaꞌrikkenokkeng ithänki theborok. 13oꞌrina bädathiyo ïncïgadäk kedogidak guwurak wure dekkena oung beng ägame bädaurïgok na oungbeng bädathe ïdobora dethägung thïthäng ïthängi thethe thedogïdak. 14Oung bäda thäro nowuräk we webäꞌriccagok ïccïk dekkena webällek ïccïk oꞌrïna ïthängï thethe thäborok oung bädaiccokkeng.15Oꞌrïna roga na thängï Thegäꞌrok thoga nanamadduk ängäng wuräk ïccïkawuk wedäma Gänzï. Gäme agaka oungbeng boyegok na bägayegïnäng ạ̈ngye ängiängang ängïyaga nogäꞌrok kïgäng. 16Oꞌrämïna roga na agaonodeng dïkkok ängerek ängedung nothoꞌrong roga na wuräk ïccik auk wuïko omung amok dägïkko agega kaïkkadadaga.17agoga na nodorrïgok de nothoꞌrong thecïyon däuwäng deyagüp dägamägago ängandduma dedung dïyamägago. 18oꞌrämïna roga na däuwang deyagüpp dïyagägagok dïnnang agadang de yoücïk ona thoppanäng kadang deyïzu dewücce gägagok dïna nagoꞌro änccïk ïrïng nabüberek dappagonccïk dang deïzu Roga ïnanäng na Gäꞌrok kayïꞌre".19wuräk we nothoꞌrong the dorräme deyïccu wïyamo na dubak de dottïyanäng de bälläzedinin oꞌrïna ïthärak thottäk thedok debräng dïyamo nängame nodok beccamara na ïtharäk thottak bajeld bebanamín dïyamo.2021oꞌrämïna rogä na nyajana nywuräk weccaril wewe weräkode ïderro wïyamo nagäme wewe änganodok beïtharäk thottak thekananing nainya ängo warrakok weurrcellïm ogengddeng dïyamo modok me dorräme.ꞌrämïna wuräk werïgode wïyadunwo no thoꞌrong theyïccu theciyaun nagendeng odekka gäꞌrok gethoppung.
Yunäng
1Yunaang bädamakode Gäꞌrok Gänzï
1Thängki therek tha Gäꞌrok Gänzï gïꞌrekïkek Yunaang thäguräk thabaräk the Amadayï. 2Ongokpeng bomodok äna,“Ängko ï tharäk thottäk thimmäng noddok be Nenuwa, oungbeng ïꞌrekïke wuräk agengdeng obaꞌrikek dogidäk gaka oïngbeng bännanang äna ogengdeng doyegok dogidäk düyik gättïng yokik gïgïng.” 3Oꞌrïna Yunaang bollok onyagago ï Däräccïcc babuthäk äno Gäꞌrok Gänzï. Ongokpeng boräbok onyago do Yapa no gayïk gegega ongokpeng bïnynyode därämbik deno ngïräk danyago ï Däräccïcc ongokpeng bogärok buräk be därämbik natteräk na bonyagok ängageng ollo äno Gäꞌrok Gänzï.Githo gimmäng gogak nongaꞌru4Oꞌrïna Gäꞌrok Gänzï gothukok githo gimmäng gättïng no ngaꞌru, githo godaguyode därämbik deno ngïräk agobuꞌrok ogico därämbik. 5Wuräk wegak ï därämbik wanäthäräk norok nang agengdeng ogäꞌrecïno nänzï nïneng guyï äna narekeng. Ogengdeng dorucode waräbü wïweng wadonak ï ngaꞌru adärämbik deno ngïräk änanadeke daappak. Wurïdena Yunaang bogak boräbok ïtharäk the därämbik deno ngïräk agonyago ïndde yik. 6Bollïke be därämbik bïnynyode Yunaang ïndde agomoyok äna,“Oungbeng bawümenï inyeneng? Güyogu änzïndde oungbeng odänttek Gänzï gïgang! Gänzï gïgang gabuꞌrok gïyagäcigok dodänttek dïdang agorecong.Yunaang borägagägode ï ngaꞌru6Bollïke be därämbik bïnynyode Yunaang ïndde agomoyok äna,“Oungbeng bawümenï inyeneng? Güyogu änzïndde oungbeng odänttek Gänzï gïgang! Gänzï gïgang gabuꞌrok gïyagäcigok dodänttek dïdang agorecong. 7Wurïdena wuräk wegak ï därämbik deno ngïräk wumïttïyode äna,“Arenong ocongdeng [oppe, oppo, orok naꞌrong] acongdeng oꞌräme obïthung beng bebe benu gäꞌrängek no gatha ikki geng gega nanagecong?”Yunaang borägagägode ï ngaꞌru8Wurïdena wuräk wegak ï därämbik deno ngïräk wumïttïyode äna,“Arenong ocongdeng [oppe, oppo, orok naꞌrong] acongdeng oꞌräme obïthung beng bebe benu gäꞌrängek no gatha ikki geng gega nanagecong?” 8Oꞌrämïna ogengdeng domodode Yunaang äna,“Ïrening! Obïthungbeng benu gäꞌrängek ikki geng no gatha gege gega nanagecong?” Oungbeng bawümeni inyeneng? Oungbeng bathok änoddok bayïthung beng? Oungbeng boga äno wuräk wegïyethung?” 9Yunaang bomode geng äna,“Oïngbeng boga Ïbärï. Oïngbeng bathicinok Gäꞌrok cïk, Gänzï ge noꞌrïräk, ongkpeng bebe becode thappu na ngaꞌru. Yunaang borägagägode ï ngaꞌru 10Yunaang bïnenokeng äna ongokpeng bogak bollok äno Gäꞌrok Gänzï. Wuräk wïyaräk wegak ï därämbik deno ngïräk wïbak näthäräk gättïng maung memema ogengdeng dogäcigode irri reng. Ogengdeng dothuwungok Yunaang äna,“Ngänï beng ippi beng begidäk bebeba oungbeng bonängïnde Gänzï gïgang?11Oꞌrämïna ogengdeng dodänttede Gäꞌrok Gänzï ga ogengdeng omo äna,“Oningdeng dadäntteyang Gäꞌrok Gänzï, Oungbeng bädagäyïnoning ga 12oningdeng ïntteno dathïk de buräk ippi beng, oungbeng bädagäyïno ngiccok ngilla rong rerek gaka oungbeng boyegok gayïka oungbeng bonareng.” 13Oꞌrämïna ogengdeng dodänttede Gäꞌrok Gänzï ga ogengdeng omo äna,“Oningdeng dadäntteyang Gäꞌrok Gänzï, Oungbeng bädagäyïnoning ga oningdeng ïntteno dathïk de buräk ippi beng, oungbeng bädagäyïno ngiccok ngilla rong rerek gaka oungbeng boyegok gayïka oungbeng bonareng.”14Oꞌrämïna ogengdeng dodänttede Gäꞌrok Gänzï ga ogengdeng omo äna,“Oningdeng dadäntteyang Gäꞌrok Gänzï, Oungbeng bädagäyïnoning ga oningdeng ïntteno dathïk de buräk ippi beng, oungbeng bädagäyïno ngiccok ngilla rong rerek gaka oungbeng boyegok gayïka oungbeng bonareng.” 15Oꞌrämïna ogengdeng dorabok Yunaang a ogengdeng oroyok ï ngaꞌru, wurïdena ngaꞌru ngothorok ngädadaguyode thïk thäki thäki. 16Wurïdena wuräk wïyaräk wïbak näthäräk gättïng ne Gäꞌrok Gänzï, ogengdeng na doginode Gäꞌrok Gänzï doginagok na ïthenok cïk äna dayegïno Gäꞌrok Gänzï. Oꞌrïna Gäꞌrok Gänzï gokuthïttode bïjabe berek büyik gättïng äna badaꞌrängke Yunaang. Wurïdena Yunaang bogak ï tharäk the bïjabe mängki mäddäk (3) na nängkora näddäk(3).17Oꞌrïna Gäꞌrok Gänzï gokuthïttode bïjabe berek büyik gättïng äna badaꞌrängke Yunaang. Wurïdena Yunaang bogak ï tharäk the bïjabe mängki mäddäk (3) na nängkora näddäk(3).
2Yunaang bodänttede Gänzï
1Maung memema Yunaang bogak ï tharäk the bïjabe, ongokpeng bodänttede Gäꞌrok Gänzï gïgung. 2Ongokpeng bomok äna,“Oïngbeng bogak ï dogidago düyik gättïng ayïngbeng ïbïttok Gäꞌrok Gänzï dogätagoyik, ongokpeng bogäcigodïne. Oïngbeng bogak ï yoꞌrägik ye nämuräk ne wuräk wïnttek. Ayïngbeng ongothoyang a oungbeng ogäcigok ngämek ngïngïng. .3Oungbeng borodïng ï yoꞌrägik ye thägik the ngaꞌru ngicek, no gayïk gegega ngïräk ngogak amïyagoïng na nana gegega ngïräk ngogak orucok montong ängäng githo. 4Wurïdena oïngbeng bonak ï ngäꞌre ngïngïng äna oïngbeng bobuꞌrïgok änzï gik gïgang no gayïk gegega oïngbeng bäda ïthämängkagägo ängagang, oꞌrïna oïngbeng bïꞌräng bïdaddok wurrïgok thïkang thïthang thedung.5Ngïräk nge ngaꞌru ngogak ngongaꞌruweyïng. Ngïräk ngogak ngobidodïng nänze, ayïngbeng ädamüde orucok gaangak. Oïngbeng bogak yothägeng dowayï ï yoꞌrägik ye ngaꞌru. Yatho ye yothägeng ye ngaꞌru yoyuwodïng gäꞌrok gïgïng. 6Oïngbeng bogak bayungkok ï ngaꞌru yothägeng nana rägak re moꞌrong rorethïgok änzïk re thappu, oïngbeng bonak äna oïngbeng buyungkagägode ï käräkong ikki geng ge räbuk räbuk, oꞌrïna Gäꞌrok Gänzï gïgïng gogappïceyïng bathïk änzoꞌrägik ye ngaꞌru.7Maung memema oïngbeng borägocik ängäng doga dathïk dïdïng adwuk, oꞌrïna oïngbeng bändunzagoyang äna Gäꞌrok Gänzï, oïngbeng bodänttedang, oungbeng na bogäcigode dodänttek dïdïng no thïkang thïthang thedung. 8Wuräk werek woga wathicinok nänzï thïk nillayik. Oꞌrïna nänzï neng nene nädïyagäto ïgageng na nädïyarekeng.9Oꞌrïna oïngbeng bïyathängo na okäꞌrïkïnang na ïyaginoyang na ïyayego ngäye ngengenga oïngbeng bïthenok rong cïk. [Dorïgok, Dodaꞌrikigo] datho äno Gäꞌrok Gänzï. 10Wurïdena Gäꞌrok Gänzï gändomok bïjabe äna[düppüde, wütti] Yunaang cïk yogärägang ge ngaꞌru
3Yunaang bothämpïcïkek wuräk we Nenuwa
1Wurïdena Gäꞌrok Gänzï gïꞌrekïkkek Yunaang gämme. 2Ongokpeng bomodok äna,“Ängko ï tharäk thottäk noddok bimmäng be Nenuwa a oungbeng odäganzïno wuräk rïrïng rerera oïngbeng bïthedang.” 3Oꞌrämïna Yunaang bomakode Gäꞌrok Gänzï na bonyagok noddok be Nenuwa.4Yunaang bonyagok ï tharäk thottäk the bäddok be Nenuwa na borethek änzïk ïꞌrekïkke wuräk. Ongokpeng bomode wuräk äna,“Maung memema mängki mïyanyago madeka gurrung bäꞌranto, bäddok be Nenuwa bïyabäꞌricok. Wuräk we noddok be Nenuwa worocik ängäng Gänzï5Wuräk we noddok be Nenuw worocik ängäng rong re Gänzï. Oꞌrïna ogengdeng dodok änzik äna wuräk awuk änzïk waduma dure bulluk bulluk, ga ogengdeng [oꞌräme, ayinzok, amänigok] dogidäk de watha wïweng. Wuräk awuk änzïk bulluk bulluk wittiyatha na wettetteng wïthagok nuwalläk ne radägagägok nadïya neng agengdeng änana ogene äna ogengdeng [dobaꞌrikede, dogappïyok] änzï dogidäk dïdeng.6Maung memema baꞌrädang be Nenuwa bogäcigode irri reng, ongokpeng bogüyogok änzï gäꞌre ge daꞌrädang dïdung agogäro gadïya ge daꞌrädang dïdung, ongokpeng bïthagok yuwalläk ye yadägagägok gadïya geng agonängok cïk ï mäthük. 7Baꞌrädang bomegek rong ändang roga rimmäng angokpeng onyängok ï tharäk thottäk athwuk änzïk the Nenuwa. Oꞌrïnong rong irri reng roga äno baꞌrädang roga rimmäng gättïng ramo äna,“Obärïk däkäna durïk derek[dädarägo, dädanok] baberek. Wuräk awuk änzïk na durïk adwuk änzïk giye narängkak na räcok radumïgo dorägo dure na dikko ngïräk noddok be Nenuwa.8Wuräk awuk änzïk wogga äna wayïthago nuwalläk ne radägagägokok nadïya neng na durïk adwuk änzïk dogga äna dayïthago ngokäme. Rogga äna wuräk awuk änzïk [wadänttek, wangothok] Gänzï bulluk bulluk, na durïk adwuk änzïk [dangothok, dadänttek] Gänzï dulluk dulluk. Wuräk awuk änzïk na durïk adwuk änzïk dogga äna [dabärïyago, dagappïyo] änzï [naddäräk, ngäye ngïngeng ]nïneng ne dogidagäk bulluk bulluk 9Obïthung beng bänna? Gänzï gulluk gabuꞌrok gïya [thorïkeke, daꞌrikek] dothïnyakeng na ïyabärïce ngäꞌre ngïngung cïk acondeng [ädappïya ädappïgo, ädayïntte!].10Gänzï goꞌrämek ngäye ngengenga ogengdeng [donängode, doyegok, ongokpeng boꞌrämek ga ogengdeng [dogappïyok, dobaꞌrikede, dobärïyagok ] änzï dogidäk dïdeng. Oꞌrämïna Gänzï gobärïcek ngäꞌre ngïgung cïk angokpeng ädanängok rerera ongokpeng bïthecïk äna [pappo geng, pappe geng].
4Dïthak de Gänzï dothïnyïkek Yunaang
1Yunaang bogak bädawuwe no gatha gaka Gänzï gorede tharäk thottäk the Nenuw. Ongokpeng bogak bothïnyak. 2Oꞌrämïna ongokpeng bodänttede Gäꞌrok Gänzï äna,“Oïngbeng bogak bädamodang gäppak maung memema oïngbeng bogak noddok bïbïng?. Maung meng meme oïngbeng bogak bännak äna oungbeng bïyadiyenok wuräk dogidäk cïk we ï tharäk thottäk the Nenuwa, oꞌrämïna irri reng rogäyïnoyïng ga oïngbeng odo änzik ïllo onyago ï Däräccïcc, oïngbeng bännanang äna oungbeng boga Gänzï gorïng. Oïngbeng bännanang äna oungbeng bonu dïthak na bädanareng äna oungbeng pappo wuräk. Oïngbeng bännanang äna oungbeng boga borïng, naa wuräk iwwi weng wogappïyok änzï dogidäk dïdeng a oungbeng ïbärïce rong cïk rïrang rerera oungbeng bïthek cïk äna oungbeng babäꞌricokeng cïk.” 3Oꞌrämïna Yunaang bomode Gäꞌrok Gänzï äna oppudïng. Ragayïng rorïng äna bayillathïk okonang äna oïngbeng baga bathïk.4Wurïdena Gäꞌrok Gänzï gomok äna,“Oungbeng bonu äna ragayang rogyik äna oungbeng bathïnya? 5Yunaang bonyagok däbäk änzï tharäk thottäk the Nenuw onyago do gayïk gerek goga yothängki odännok bäddok be Nenuw. Ongokpeng bocode gäthu agonängok cik ga gorikok äna baꞌräme ngänï bïyaga ï Nenuwa. Yunaang bonyagok däbäk änzï tharäk thottäk the Nenuw onyago do gayïk gerek goga yothängki odännok bäddok be Nenuw. Ongokpeng bocode gäthu agonängok cik ga gorikok äna baꞌräme ngänï bïyaga ï Nenuwa.6Yunaang bonyagok däbäk änzï tharäk thottäk the Nenuw onyago do gayïk gerek goga yothängki odännok bäddok be Nenuw. Ongokpeng bocode gäthu agonängok cik ga gorikok äna baꞌräme ngänï bïyaga ï Nenuwa. 6 Wurïdena Gäꞌrok Gänzï gocode bïja agüyiga agïthek Yünaang yunäk, oꞌrämi????? 7Oꞌrïna nängorkäme neerek, Gänzï godinyode gunzäk agorägo bïja, bïja na bïnyok.8Maung memema thängki thommode thothorigok cik noꞌrïräk, Gänzï gopïppek githo güthü änzo thängki gappüꞌrok cïk gättïng. Thängki thogäꞌrek Yunaang gäꞌrok gättïng, wurïdena ongokpeng borägocik agomok Gänzï äna gäyïnïng ga oïngbeng ïnyo. Yunaang bomok äna raga rorïng äna oïngbeng bayillathïk okanang oga bathïk. 9Oꞌrïna Gänzï gomodok äna,“Ngänï beng bebeba oungbeng bonu begayik äna oungbeng bathïnyak bïja gaka bïnyok? Yunaang bomok äna rong rïrïng rogayik äna oïngbeng bathïnya gättïng ayïngbeng arükok nïnyo!”10Gäꞌrok Gänzï gomodok äna,“Oungbeng bädawungek bïja ippi beng. Oungbeng bädamorägek bïja agüyiga. Bïja bobuyok dadung nängkora na bïnyode ï thängki theerek. Oꞌrämïna oungbeng bägona dïthak nang. 11Wurïdena rogga äna oïngbeng bana dïthak no tharäk thottäk thimmämg the bäddok be Nenuwa nana wuräk woga wüyik okono rämmek gurrung gedümmek dulluk na gurrung geꞌrak (120,000) wodäma ngänï beng bega yothägung the nyerü däkäna do thägung the güye na nana durïk doga düyik.
Madda
1Dubäk De Yecuwa Almäcïye Thäguräk The Dawük, thäguräk the Abäraying.
1Thadak the dubäk de Yecuwa Almäcïye, Thäguräk The Dawük, thäguräk the Abäraying. 2Abäraying bogonok Ïcaak, Ïcaak bogonok Nyaguk, Nyaguk bogonok Yawüza na obang ngeng dïyaräk derek.” 3Yawüza bogonok Parïc na Zara änzïga Thamara, Parïc bogonok Azärung, Azärung bogonok [Aram, Ram.}4Aram bogonok Amïnadab, Amïnadab bogonok Naccong, Naccong bogonok Cullomung. 5Cullomung bogonok Buwaz änzïga Riyab, Buwaz bogonok Wubeyïd änzïga Rawuz, Wubeyïd bogonok Yeca. 6Yeca bogonok Dawük baꞌrädang. Dawük bogonok Cällemang änzïga buräk babayï be Wuriya.7Cällemang bogonok Räbaam, Räbaam bogonok Abiya, Abiya bogonok Aca. 8Aca bogonok Yuccapad, Yuccapad bogonok Yuraam, Yuraam bogonok Azzïya.910119Azzïya bogonok Yutham, Yutham bogonok Aaz, Aaz bogonok Izäkïya. 10Izäkïya bogonok Mänaca, Mänaca bogonok Amung, Amung bogonok Yuccïya. 11Yuccïya bogonok Yukunïya na obang ngeng derek dïyaräk maung memema ogengdeng dogak babuthäk däbäk änzï Babïll.12131412Maung memema dogappode ï Babïll Yukunïya bogonok Ccallattayïll, Ccallattayïll bogonok Zäräbabïll.13Zäräbabïll bogonok Abiyawüd, Abiyawük bogonok Allïyagïm, Allïyagïm bogonok Azuwur. 14Azuwur bogonok Caduk, Caduk bogonok Akïyïm, Akïyïm bogonok Alliyod.15161715Alliyod bogonok Alliyazär, Alliyazär bogonok Nyaguk. 16Nyaguk bogonok Yucïk obärek be Moriyong ngenge ngegonok Yecuwa ngengenga ïbïttagägo äna Almäcïye.17Oꞌrämïna mek amwuk omodo änana Abäraying agoro danda Dawük moga gurrung na bäꞌranto, na mek omodo änana Dawük agoro dana wuräk werrakägagägok we Babïll moga gurrung na bäꞌranto, na mek omodo änana wuräk werrakägagägok we Babïll agoro danda Almäcïye moga gurrung na bäꞌranto.1819Dogongko De Yecuwa Almäcïye (Loka 2.1-7)18Wurïdena dogongko de Yecuwa Almäcïye dogak gayïka rong irri reng roga: Maung memema Moriyong bogak borakode thïk ängäng Yucïk, oꞌrïna gäppak ga dïꞌräng dädagättok, ongokpeng bïnynyode gatha gïgung äna bäppegade ängäng Bärruk Bedung. 19Oꞌrämïna obärek bïbung Yucïk bogak buräk babaräk billa ngäruk ngerek, ongokpeng bogak bädanarïng äna bathallïkïyok ängäng wuräk we ïttäk däbäk na bogäyïnde doduꞌrang.2020Oꞌrïna maung memema ongokpeng bogak ayincäcok ï rong reng mik, mällak Gänzï mogädeyode nang ommok nanagok ï dadänzago ïndde agomoyok äna,“Yucïk thäguräk thabaräk the Dawük, oungbeng bädana näthäräk äna oungbeng bammo Moriyong bayï beng gaka ongokpeng bäppegade ängäng Bärruk Bedung. 21Wurïdena ongokpeng bïyagono Thäguräk Thabaräk a oungbeng ïya ïkkeyok äna,“Yecuwa, gaka ongokpeng bïyarek wuräk wïwung änzï dogidäk dïdeng.”222322Oꞌrämïna rong irri reng arwuk rogak äna rathodägagägok gayïka rogak rïꞌrïgagägok ängäng bïꞌre äna, 23Thïre ängkïdïk thïyappegak agïyagono agïyagono Thäguräk Thabaräk anongdeng ïya ïkkïyok äna,“Amänawïll, (rong reng roga äna,“Gänzï goga ängagecong”)242524Wurïdena maung memema Yecuwa Yucïk bogüyogok änzïndde, angokpeng ommo Moriyong gayïka mällak me Gänzï momodok äna bammo bayï bïbung. 25Oꞌrïna ongokpeng bogak bädayithade ängagok maung memema ongokpeng bogak bïꞌräng bädagonok Thäguräk Thabaräk. Yucïk bïkkedok äna Yecuwa.
2123Wännathïk wathok änzo thängki1Mung memema Yecuwa bogak bogongkägagägode ï Bedällam Yawüdiya maung memema Irüdüc bogak baꞌrädang, Wurïdena wännathïk wathothok änzo thängki onyago do Wuräcellïng agengdeng omo äna, 2“Baꞌrägothak begongkok ongokpeng boga gïyethung baꞌrädang be Yawüd?” Gaka oningdeng doꞌrämek guꞌrïräk gïgung änzo thängki oningdeng na dathok dothicindok cïk.” 3Maung memema Irüdüc baꞌrädang bogäcigode irri reng mik, ongokpeng borängok na wuräk awuk änzïk we Wuräcellïng ngokäme.4564Wurïdena maung memema ongokpeng bappïttode näꞌrok ne mobong me medung na wännïne we nädumïk na wuräk awuk nanulluk a ongokpeng othuwungo geng äna,“Amäcïye bïyagongkägok gïyethung?” 5Oꞌrämïna ogengdeng domodok äna“Ï Bedällam Yawüdiya gayïka romegïgagägok ängäng bïꞌre äna,6‘Oꞌrïna thappu the Bedällam Yawüdiya thädaga thotteng änzï waꞌrädang we Yawüza gaka änzïgang thobong therek thïyatho änzïgang agorabo wuräk wïwïng we Icärayil.”’787Wurïdena maung memema Irüdüc bïbïttode wännathïk doduꞌrang a ongokpeng othuwungo geng thïk thethetha guꞌrïräk ïyammok. 8Wurïdena ongokpeng bodinyode geng ï Bedällam gagomokeng äna,“Ängkonong anongdeng oganzok Thäguräk ïrrïng, na maung memema onongdeng dïnynyodok anongdeng ïrenïng ayïngbeng änanna onyago ngokäme dothicindok cïk.”9109Maung memema ogengdeng dogäcigode baꞌrädang ogengdeng na donyagok. Wurïdena ogengdeng doꞌrämek guꞌrïräk geng gege ga ogengdeng dogak doꞌrämede yo thängki na gonyagok nodong dïdeng ga ogengdeng omakok agothoro no gayïk gegega Thäguräk thogak nang. 10Maung memema ogengdeng doꞌrämek guꞌrïräk, agengdeng wuwïya no watha na okäꞌrïko gättïng.111211Wurïdena maung memema ogengdeng donyagok dorok dawuwang dededa Thäguräk thoga dang ängäng Moriyong obäneng, agengdeng othicinoyok cïk. Wurïdena maung memema ongokpeng buwanzede nembeng nïneng agengdeng ïtheyok nyaddümäni nyippokna lubang na mura. 12Wurïdena ogengdeng dogappode noddok bïbeng oko ï gaddäräk gerek gayïka Gänzï gomode geng ï dadänzago äna ändädanyagïno Irüdüc.13141513 Wurïdena maung memema ogengdeng donyagok dorok dang mällak me Gänzï mogaädeyode nang ommok nana Yucïk ïndde ängäng dadänzago gagomo äna,“Güyogu ammo Thäguräk Thetteng na obäneng bïbung anyago ängäng do Mocär, a oungbeng onängok dang ängagok dang, oïngbeng bïyamoyang. Gaka Irüdüc bonareng äna bappok Thäguräk.” 14B Maung memema ongokpeng bogüyogok änzïk agogädeyok nang ommo Thäguräk Thïthung Thetteng na obäneng agengdeng onyago do Mocär. 15Ogengdeng donängode dang, dändatho maung memema Irüdüc bïnyok, agänana othodok dïꞌrïgïgagägo dededa dïꞌrïgïgagägok ängäng Gäꞌrok ge bïꞌre äna,“Oïngbeng bïbïttok Thäguräk Thïng Thabaräk änzï Mocär,”1616Wurïdena maung memema Irüdüc boꞌrämek mik äna ongokpeng bogak bayïllïgagägode ängäng wännathïk, ongokpeng bothïnyak gättïng a ongokpeng onyängok wurïk weꞌrak ï Bedällam dogämo nyäguräk nyïyaräk anywuk nyenye nyegak ï Bedällam na nonayïk anwuk nene nega dang, omodo änno räbuk reꞌrak na nyettetteng omakok thïk thethetha wännathïk wogak wïꞌrede nang.171817Wurïdena dïꞌrïgïgägo dothodägagägode dede degak dïꞌrïgagägok ängäng bïꞌre Arämiya äna, 18Guyï gogäcigagägode äna,“Rama, ngämek na dogere düyik gättïng. Rayïlla bogak ongothok nyäguräk nyïnyung na bädagak bonareng äna obärïk babeyok cïk gaka nyäguräk nyogak nyïnttek.19202119Wurïdena maung memema Irüdüc bogak bïnyok, mälleka me Gänzï mommode nana Yucïk ïndde ï dadänzago ï Mocär agomoyok äna,20“Güyogu ammo Thäguräk Thetteng na obäneng bïbung anongdeng onyago ogappok do thappu the Icärayil, gaka wuräk wenäkek äna wappok Thäguräk Thetteng wïnttek.21Wurïdena ongokpeng bogüyogok agommo Thäguräk Thetteng na obäneng bïbung agengdeng onyago do thappu the Icärayil.222322Oꞌrïna maung memema ongokpeng bogäcigode äna Aräkïyoc bodekak baꞌrädang be Yawüd ogappok ï gayïk ge Irüdüc obädeng bïbung, angokpeng ona näthäräk äna banyago dang. Oꞌrämïna Gänzï gïthedok gäꞌrok ï dadänzago ïndde äna ongokpeng banyago do tharäk thottäk the Jellill. 23Wurïdena ongokpeng bonyagok na bonägode thïk dang ï tharäk thottäk thethetha ïbïttago äna Nacära, adïꞌrïgïgagägo änanna othodägok dede dïꞌrïgagägok ängäng wïꞌre äna,“Ongokpeng bïyabïtto Nacïrïya.
3123Yuwana Mamädang bo kuzïttode Gadäräk.1Ï mängki meng meme Yuwana Bonengke bogak bathok dothämpïcïke wuräk ï guwak ge Yawüdiya. 2Ongokpeng bomode geng äna,“Gappïyunong änzï dogidäk dïdong gaka daꞌrädang de Gänzï doga nana mäddük!” 3Gaka ongokpeng ippi beng boga bïꞌrïgagägode nang ängäng bïꞌre Ccaya äna,“Roꞌre re buräk berek roga [ogäreꞌrek, ogäꞌreco guyï] änzï guwak ramo äna,“Kuthïttïnde nong Gäꞌrok gaddäräk gïgung odeke gothorigok cik.’”4564Wurïdena Yuwana bogak bïthäcagok nadïya ne yüwa ye rabälla na ïthago wurak ïgäng gïgung, ongokpeng borägok gok dure deng dïdung na wagong. 5Wurïdena wuräk awuk änzïk we Wuräcellïng na wuräk awuk änzïk we Yawüdiya na wuräk awuk änzïk wegek odännok tharäk thottäk the Wurädung wonyagïnoyok. 6Wurïdena ogengdeng donengkïgagägok ängagok ï Yuwe ye Wurädung ga ogengdeng ogappïyo änzï dogidäk dïdeng.7897Oꞌrämïna maung memema ongokpeng boꞌrämek wuräk Päräncïyïng na Cedïkïyïng wüyik woga atho do donengkïgo dïdung a ongokpeng omokeng äna,“Nyäguräk nye waneräk obïthung beng bïrenonong äna onongdeng dallo änno dothïnya iddi deng? 8Oꞌrämïna rogga äna onongdeng dagene äna onongdeng dogappïyok änzï dogidäk dïdong. 9Oꞌrïna onongdeng dädana ïngäꞌre ngïngong äna,“Oningdeng donu Dada bibing Abäraying, gaka oïngbeng bamonong äna Gänzï gamüde omok mädok immimeng agodeka nyäguräk nye Abäraying.10111210Oꞌrïna ïnaneng thämege thokuthïttagode thoyuthagode thoga äna thabäꞌrïyo gïja änzï rägak reng, bïja bebe bädaꞌrïya nyäguräk nyerïng boga äna bïyabäꞌrïyago agorägok ï thäꞌrok ï dïk. 11Oïngbeng boga onengkenong ängäng ngïräk äna dagappïyo änzï dogidäk dïdong. Oꞌrïna obärïk bïyatho omakoyïng ängäng mägeng bogak boboräk gättïng oko nanagïng, oïngbeng bädamüde äna oïngbeng bagäroyok doräk änzï wothäk wïwung bïyanengke nong ängäng Bärruk Bedung na ängäng dïk. 12Ongokpeng bonu bodäng ïkung thïthung boga ogäne mütheräk. Ongokpeng bïyappïttok mütheräk mïmung agünok ï thäyïk, oꞌrïna ongokpeng bïyawünok nïkeng ne mütheräk ï thäꞌrok ï dïk dede dädïyaꞌrok cïk ngore ngorek.”131415Yuwana bonengkek Yecuwa13Wurïdena Yecuwa bathok änzï Jellill agonyago do Wurädung banengkïgagägo ängäng Yuwana. 14Oꞌrïna Yuwana bonäkek äna bayangko onengkïyok ga gomo äna,“Oïngbeng bonareng äna oungbeng banengkïng, oꞌrïna oungbeng bathïnïng äna oïngbeng banengkïyang ngee?” 15Oꞌrïna Yecuwa bobärïcek gagomoyok äna,“Gäcigïndïng, gäyïng gagoga ïneneng gayïka roga mik. Gaka irri reng roga mik äna ocïngdeng dathodok rong arwuk rerera Gänzï gonareng.” Oꞌrämïna Yuwana bändogäyïnok.161716Maung memema Yecuwa bonengkïgagägok, Yecuwa bogädeyode nang oduwungo änzï ngïräk. Wurïdena noꞌrïräk nuwanzïgïndok a ongokpeng oꞌräme Bärruk Be Gänzï boga oräbo nanagok gayïka ngammang boga obüro. 17Aräbotteng roꞌre roräbok änzï gänzï ramo äna,“Thäguräk Thabaräk iththi theng thïthïng thethetha oïngbeng borïnyek na wuwïya no gatha ängäng.”
41234Thäjibäk thonäkek Yecuwa1Wurïdena Yecuwa bogak bothäpïcïgïgagägok ängäng Bärruk Bedung onyago do guwak donäkïgagägo ängäng Thäjibäk. 2Maung memema ongokpeng bogak bodumak dure mängki na nängkora gurrung bäꞌranto, ongokpeng bogak ängäng yüthi. 3Wurïdena maung memema thäjibäk thathïnoyok agonäkïyok ängäng domo äna,“Naa oungbeng boga Thäguräk The Gänzï Thabaräk ithecak, a oungbeng obärïcï mädok immi meng agodeka dure deng. 4Oꞌrïna ongokpeng bobärïcek äna,“Romegïgok ï thadak the Gänzï äna,“Bädaga dure dulluk dagäyïno wuräk wonyi ga goga wathïk, oꞌrïna ogengdeng donareng rong re Gänzï arwuk rerera Gänzï gayïꞌre änzï dong dïdung.565Wurïdena thäjibäk thïbok Yecuwa oduwungo ängagok no gäꞌrok ge thïkkang thicek the tharäk thottäk thedung the Wuräcellïng agothoro yang gagomoyok äna, 6“Naa oungbeng boga Thäguräk The Gänzï Thabaräk ithecak, orude gatha gïgang änzinyeneng, gaka romegïgok ï thadak the Gänzï äna,“Gänzï gïyadinyok mälleka mïmung agatho dorïndang nyägung cïk, a oungbeng änanna ädappo nyägäk änzïk nyïnyang ängäng mäddok.7897Yecuwa bomodok ;äna,“Romegïgok ï thadak the Gänzï gämme äna,“Oungbeng bädangke Gäꞌrok Gänzï gïgang.”’ 8Wurïdena thäjibäk thïboyok Yecuwa oduwungo ängagok no gäꞌrok ge thoꞌrong thicek gättïng agogenïyok daꞌrädäng änzïk adwuk de näthappu na dodengka deng. 9Wurïdena Yecuwa bobärïcenok thäjibäk gagomoyok äna,““Oïngbeng bïyatheyang naa oungbeng bodirinoyïng cïk na thicindïng cïk.”101110Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Thäjibäk ängko babuthäk änanagïng! Gaka romegïgok äna oungbeng badirino Gäꞌrok cïk Gänzï gïgang ongokpeng bälläk bebeba oungbeng othinoyok cïk!”’ 11Wurïdena thäjibäk thonyagok ga güddanok, mälleka na mathok agoyegïnok.1213Yecuwa Borethek Ngäye Ngïngung Änzïk Ï Jellill(Moräkuc 1:14-15; Loka 4:14-15)12Maung memema Yecuwa bogäcigode äna Yuwana Bonengke bogak borakok agorägok ï koräkong, ongokpeng bogädeyode nang onyago ï Jellill. 13Ongokpeng bonyagok wüddano Nacära, ongokpeng bonyagok na bonängode thïk ï Käparänawum odännok yuwe ï tharäk thottäk Zabällong na näbaddallï Jellill Zäbällong na napäddallïyam,14151614Arong änanna thodägagägok gayïka rogak rïꞌrïgagägok ängäng bïꞌre Ccaya äna,15“Thappu the Zabällong na thappu the Näpäddallïyam thoga gaddäräk gabaꞌro do yuwe Wurädung na do yuwe ye Jellill nana wuräk woga wädaga Yawüdiying. 16Wuräk wewe wega onängok cïk ï ngärimäk woꞌrämek dobullänga düyik gättïng na wuräk wewe wega ï tharäk thottäk na wega ïyunäk ye dïnyo dobullänga dommïnde geng.”1717Maung meng meme Yecuwa borethek änzïk othämpïcïke gagomo äna,“Gappïyunong änzï dogidäk dïdong gayïka daꞌrädang de Gänzï dorok nana maddük.”181920Yecuwa Bïbïttok Wällore Wïwung We Nodong(Moräkuc 1:16-20, Loka 5:1-11)18Wurïdena Yecuwa bogak othäppïyo odännok yuwe ye Jellill, ongokpeng boꞌrämek wuräk werek wïyaräk weꞌrak ogengdeng dogak bang, Cämaang ongokpeng bebe bayïbïttago äna Bodäruc na Ändarawuc obang bïbung ga ogengdeng doga orucok nomäk nïneng ï yuwe gaka ogengdeng dogak oppe wïjabe. 19Wurïdena ongokpeng bomode geng äna,“Arenong anongdeng omakoïng oïngbeng bïyagäyïnong ga onongdeng orabïnïng wuräk. 20Ogengdeng dogädeyode nang wüddano nomäk nïneng ga ogengdeng omakoyok.212221Oꞌrämïna ongokpeng bonyagok maung motteng agoꞌräme wuräk werek weꞌrak wïyaräk woga bang, Nyaguk na Yuwana nyäguräk nyïyaräk nye Zabädi. Ogengdeng dogak ï därämbik dïdeng deno ngïräk na obädeng bïbeng Zäbädi, ogengdeng dogak okuthïttok nomäk nïneng. Yecuwa na bodänttede geng.22Oꞌrämïna ogengdeng dogädeyode nang wüddano ndärämbik deno ngïräk dïdeng ga ogengdeng omakok Yecuwa.23242523Oꞌrämïna Yecuwa bothäppïyok ï Jellill aywuk änzïk, ongokpeng bogak ännïke no nayïk ne dappïttagok nang ne Yawüd ga ongokpeng othäpïcïke thadak the Gänzï no daꞌrädang de ïgänz, na orägutho mïngo räbäk änzïk arwuk meme megak ï yoꞌrägik ye wuräk. 24Oꞌrämïna rong rïꞌrïgode nana Yecuwa ï Curïya aywuk änzïk, na wuräk wothukïnoyok wuräk wewe wegenyak na wenya mïngo räbäk rüyik na wenu dijega, na wuräk wewe wenak mäjibäk cik na wucak a ongokpeng oräguthogeng. 25Thäntok the wuräk wüyik thomakode Yecuwa änzï Jellill, na änzï maräk mottäk gurrung änzï Wuräcellïng na änzï Yawüdiya na änzï Wurädung.
51234Dothämpïcïke No Thoꞌrong (Loka 6:20-23)1Maung memema Yecuwa boꞌrämek thäntok the wuräk thoga oduwungo no thoꞌrong, Ongokpeng bonängode thïk, maung memema wällore wïwung wathïnoyok agonängok cïk amïyagoyok. 2Wurïdena Yecuwa borethek änzïk ännïke geng äna, 3Dorïnyanang de wuräk willa waräbü ängäng bärruk, gaka daꞌrädäng de ïgänzï doga dïdeng! 4Dorïnyanang de wuräk wega no dïthak gaka Gänzï gïyabore geng dang!56785Dorïnyanang de wuräk wenu dottega, gaka ogengdeng dïya ïnynyok cik näthappu! 6Dorïnyanang de wuräk wega ängäng cüthï na ängäng bäthek bedonareng rong re dothorigoyik, gaka Gänzï gïya girekeng! 7Dorïnyanang de wuräk wenu dïthak no wuräk werek, gaka ogengdeng dïyanago dïthak nang ängäng Gänzï. 8Dorïnyanang de wuräk wenu mägik merïng, gaka ogengdeng dïyaꞌräme na oga ängäng Gänzï.9109Dorïnyanang de wuräk [wacok, wappo] märïng, gaka ogengdeng dïyabïttago äna nyäguräk nye Gänzï! 10Dorïnyanang de wuräk wega onängïgagägok däriꞌri onängïgagïnok rong re dothorigoyik de Gänzï, gaka ogengdeng doga daꞌrädäng de ïgänzï doga dïdeng!111211Dorïnyanang dïdong maung memema wuräk woga orägïttonong na onängenong däriꞌri na maung memema wuräk ärrok dodüworong adwuk änzïk nanagenong, gaka onongdeng doga womakok wïwïng! 12Gäꞌrïkunong na wuwïya no watha, gaka onongdeng donu dïnynyagägok cik ïgänzï, oꞌrämïna ogengdeng dogak donängede wïꞌre däriꞌri wewe wegak nodong dïdong!1314Wuräk Werocik Woga Thïya Na Dobullänga (Moräkuc 9:50; Loka 14:34-35)13“Onongdeng doga thïya the thappu, oꞌrïna naa dothira donyagok änzï thïya angänï beng othothira? Thäyï thädaga thorïng gämme oꞌrïna thoga äna thawungkagok cïk däbäk baꞌräng a wuräk othäppïyo nang. 14Onongdeng doga dobulläge thïk de näthappu änzïk athwuk. Tharäk thottäk thega no thoꞌrong thädayüwo.151615Guꞌrïräk ga bullänge thïk gädayïthïgo yothägeng ye bodäng, oꞌrïna gatharïgo agänana obullängeno wuräk cïk awuk we dawuwang. 16Oꞌrïna gäyïng ga dobullänga thïk dïdong oga mik yokik ye wuräk agengdeng änanna oꞌräme ngäye ngïngong ngerïng agengdeng odengke Ogäde bïbong ïgänzï.1718Almäcïye Bathok Dothok nädumïk 17Onongdeng dädana ï ngäꞌre ngïngong äna oïngbeng bathok dobäꞌricok rong cïk re nädumïk Müza däkäna dännïke de wïꞌre, oꞌrïna oïngbeng bädathok dobäꞌricok cïk oïngbeng bathok dothodok. 18Oꞌrïna gaka oïngbeng bamonong ithecak äna,“Noꞌrïräk na näthappu thïyamecago oꞌrïna Rong re Gänzï rädadägo änang rulluk däkäna thoꞌräbiräk thulluk baꞌräng änno nädumïk agïyathodägok anwuk.192019Oꞌrämïna naa obärïk bogicok gädumïk gulluk getteng änno nädumïk gurrung gagännïke wuräk werek mik agoga äna ongokpeng baga botteng gättïng ï daꞌrädang de Gänzï mik. Oꞌrïna obadï bebe bännïkek wuräk agoga büyik gättïng ï daꞌrädang de Gänzï. 20Gaka oïngbeng bammonong äna Wännïne we nädumïk na Pärïncïyïng wädïyappägok bädok cik na wädïyaꞌräme daꞌrädang de ïgänzï.212221Onongdeng dogak dogäcigode äna wuräk wïyarade wubï wogak womägagägode äna,“Dädappok obadï bebe beppode buräk boga äna ongokpeng [bamättagok ängäng gädumïk, bïyakämago] 22Oꞌrïna oïngbeng bamonong äna,“Obadï bebe bethïnyade obang bïbung baꞌräng boga äna[bamättago ängäng gädumïk, bakäma] na obadï bebe bemode obang bïbung äna oungbeng billa ngäye thïk agoga äna ongokpeng bathukago yokik ge gayïk ge dothunttïyagok nang, na obadï bebe bemode obang bïbung äna oungbeng boga gümang agoga äna ongokpeng bamättago ängäng gädumïk ge dorägok ï gapa ge dïk.242323Oꞌrämïna naa oungbeng bogak obärïk waräbü werek dagurï, ga oungbeng wunzagok äna obambang boga dümi dïdang, 24 wüddanu babü be dagurï yokik ye thïkkkang, ga oungbeng nodong dodinyende obambang bïbang babaräk a oungbeng ändatho ayïthek dagurïdïdang.25Mättunong rïrong gäre gäre ängäng duwïk maung memema onongdeng doga ï gaddäräk däganyago do gayïk ge dakämagok nang, däkäna borabïbïgo bïya ïtheyang wuräk wakämo, na bakämo bïyatheyang nyaräbollïng a oungbeng ïyarägagägok ï koräkong. 26Oïngbeng bamoyang irri reng ithecak äna,“Oungbeng bädïyabaꞌrikigo aro yo thängki thethetha oungbeng bogärok natteräk nenenna oungbeng bomodïng.27Oungbeng bogäcigode rere regak remok äna,‘Oungbeng bädayithak ängäng wuräk ängäng dollämothïk gatha gatha.’ 28Oꞌrïna oïngbeng bamoyang äna obadï bebe burrïgode buräk babayï a ongokpeng onareng agoga äna ongokpeng bithade ängagok dollämothïk gatha gatha ängäng thägik thïthung.29Naa thik thïthang the dothägung the nyerü thagäyïnang ga oungbeng onängok dogidäk, agoga äna oungbeng bawungek thik ï gäꞌrok gïgang. 30Gaka raga rorïng gättïng äna oungbeng bana thik thulluk oko nang äna oungbeng bana gik geꞌrak ga oungbeng onyago ï thäꞌrok ï gappa ge dïk. Naa thägung thïthang the nyerü thabäꞌrïceyang agoga äna oungbeng bamodok abärigok. Gaka raga rorïng gättïng äna oungbeng bana thägüng thulluk oko nang äna oungbeng banyago ï thäꞌrok ängäng nyägung nyïnyang anywuk nyeꞌrak.31Rogak romägok ngokäme äna,‘Obadï bebe benyägode obayï bïbung ängäng dawuwang dïdung, agogga äna ongokpeng bayïtheyok thadak themïgok thagene äna ongokpeng bokok änzï bayï bïbung. 32Oꞌrïna oïngbeng bamonong äna obadï bebe benareng äna benyängok obayï bïbung, oꞌrïna agogaa äna ongokpeng boraboyok ga ongokpeng boga ithak dollämothïk gatha gatha ängäng ängäng buräk babaräk berek. Wurïdena obadï bebe bïkkïkkek buräk babayï beng bebe benyägagägode agogga äna ongokpeng bithade dollämothïk gatha gatha.33Oïngbeng bamonong gämme äna,“Onongdeng dogäcigode äna rogak romägagägok maung merek arade äna,‘Oungbeng bädappo madak ängäng duwïk baꞌräng ängäng Gäꞌrok. 34Oꞌrïna oïngbeng bamonong äna onongdeng dädappo madak ängäng dodägangko ïgänzï gaka noꞌrïräk noga gäꞌre ge daꞌrädang de Gänzï. 35Däkäna odägangko ängäng thappu, gaka thappu thoga gäꞌre ge dïthe nyägäk nang nyïnyung däkäna ängäng Wuräcellïng gaka woga tharäk thottäk thïthung the baꞌrädang bimmäng.36Oungbeng bädappo madak ängäng dodängko gäꞌrok gïgang, gaka oungbeng bädamüde äna oungbeng badeke nägang nïnang nippok däkäna nonyi. Oꞌrïna gäyïng ga rong rïrong oga äna Engee, Engee däkäna Onï, Onï. 37Naa rerek rarïgo nang oko nang irri reng agogga re thäjibäk.38Onongdeng dogäcigode äna rogak romägok äna,‘Obadï buwengede bang thik ï gäꞌrok agogga äna ongokpeng bawengïgok thik ï gäꞌrok ngokäme na obadï bebe beppode bang thänyik änzï dong agogga äna ongokpeng bappïyak thänyik änzï dong gämme ogappecik. 39Oꞌrïna oïngbeng bamonong äna obadï bebe beppok obang yo wenüng aoungbeng obärïcenok yo thäbïk therek ngokäme.40Naa obärïk bonareng äna onongdeng [dayangkïyo, dabecago] agommo gadïya gïgang a oungbeng ogäyinoyok yüllalläk yïyang ngokäme. 41Wurïdena naa obärïk bomodang äna arek anyago yothorïnïng yeciyeng a oungbeng onyago ängagok ïdek gayïkeng gege thik. 42Naa obärïk bothuwungoyang äna oungbeng bagäto ïgagok oungbeng bädabärïceyok thokorok oyangko43Onongdeng dogak dogäcigode gämme äna,‘Rogga äna onongdeng darïnye weräk wega nanamäddük odännoyang ga oungbeng ogidage dümi dïdang.’ 44Oꞌrïna oïngbeng bamonong äna rïnyïnong rümi rïrong na odänttenokeng Gänzï gaka ogengdeng danängenong däriꞌri, 45A onongdeng änannaga nyäguräk nye [Gäde, Dada ]bïbong ongokpeng bebe bega ïganzï. Gaka ongokpeng bammenok wuräk wegidäk na werïng thängki, na oräbeno wuräk gabïk awuk wethorigok cik na wädathorigok cik.46Gaka roga äna, naa onongdeng dorïnyek wuräk wewe werïnyek nong , agogga äna onongdeng dïya ïnynyok cik cayï? Rädaga äna wuräk wewwa wüncinok waꞌrädang natteräk woga oyego ngok mik gämmïyaa? 47Naa onongdeng dayinzok obambang ngeng dïyaräk dälläk, agogga äna onongdeng dïya ïnynyok cik änamayayïʔ Rädga äna wuräk wewewa wüncinok waꞌrädang natteräk wanängok mik ngok gämmïyaa? 48Oꞌrämïna rogga äna onongdeng daga dothorigok cik gayïka [Ogäde, Dada] bïbong be ïgänzï bothorigok cik.
6Dännïke rong re donareng1Gäꞌrïngkude nong, Anongdeng ädayego ngäye ngerïng yokik ge wuräk wurrïgok nong, oꞌrïna na onongdeng doga oyego ngäye ngerïng yokik ge wuräk anongdeng ädayïnyok rong cik änanna gäde bïbong be ïgänzï. 2Maung ma oung beng ïthek buräk berek baberek ongokpeng bonareng oungbeng bäda ïtheyok yokik ge wuräk ga oungbeng ona rong ï tharäk gaka wuräk wa wüyicige watha wïweng yokik ge wuräk nomïkäng me dappïttagok na ïnadäräk. Ogengdeng da nängok mik a wuräk änna dengke geng. Oïngbeng bamonong rong regayik iz̄äcak na ogeng deng dïnyode rong cik rïreng arwuk.343Oꞌrïna maung memema oungbeng ïthek buräk benareng waräbü oungbeng bäda gättïno ga thägung thïthang the dogüye ga gännanang na thägung the nyerü thoga ïthek babü. 4A rong rïräng ännanaga duꞌräng rodämagok nang, ogäde bïbäng ongokpeng bïtheyang rong re duꞌräng ïtheyang rong rerera oungbeng bonareng.567dännïke de rong re dïꞌrekïke Gänzï na do duma (Loka 11: 2-4)5Maung memema onongdeng doga ïꞌrekïke Gänzï onongdeng dädaga gaka wenareng na waꞌrämïgo yokik ge wuräk, ogengdeng derïnyek othoro no thïkkäng yokik ge wuräk na ï naddäräk a wuräk änanna oꞌräme geng. Oïngbeng bamonong ithecak, Naa ogengdeng domok rong rerera ogengdeng donareng. 6Oꞌrïna maung memma onongdeng doga ïꞌrekïke Gänzï athingo dawäng dïdäng ayungkagok däng a oung ïꞌrkïke Ogäde bïbäng bäda ïthängko ängäng giyik, Ga Ogäde bïbang bïthäng rong re yüwok ï thenang rong rerera oungbeng bonareng. 7Maung ma oungbeng boga ïꞌrekïke Gänzï gïgang, Oungbeng bäda ïꞌre rong rüyik rillayik gaka wuräk wedämathïk wädarocik, ogengdeng donu na gänzï ga gäciginokeng rong rïreng rega riyittik89108Onongdeng dädaga gaka ogengdeng, Gänzï ogäde bïbong bänna na ngänï bebeba onongdeng donareng gäppak ga onongdeng dïꞌräng däda thuwungok. 9Oꞌrï gaka nong deng ïꞌrekïke Gänzï ga nong omo na: Dada bibing beyï gänzï gättïng ga gärängang gïgang oduma. 10Gättïng ga daꞌrädäng dïdäng otho näthappu agoga gaka doga ïgänzï.11121311Ändening dure de thängki theng. 12Odudening dogidäk dededa oningdeng donängode gaka dagäciginok obärïngeng ngok gämme dïkendening. 13Oungbeng bäda onäkening ängäng dogidäk, oꞌrïna orïdening änzï dogidäk.141514Gaka naa onongdeng dagäciginok wuräk dogidäk dïdeng dededa gengdeng donängode, A Ogäde bïbong be ïgänzï ïyadonong ngok gämme dogidäk dïdong. 15Oꞌrïna naa onongdeng däda gaciginde wuräk werek dogidäk dïdeng a Ogäde bïbong be ïgänzï ädadonong dogidäk dïdong ngok gämme.161718Dännïke de doduma16Wurïdena maung memema onongdeng dodumak dure, onongdeng dädaga gayïka wuräk wenareng na waꞌrämïgo ängäng wuräk agännanago äna ogengdeng dodumak änno dure. Oïngbeng bamonong na wuräk iwwi wega onängok mik wïnyode rong rïreng ra ogeng deng donareng. 17Oꞌrïna maung memema oungbeng bodumak änno dure, Ayïrako yothk yïyang aroko ngaak cothek ga oungbeng ocok ïgäꞌrok gïgäng. 18A wuräk werek ännadannang äna oungbeng bodumak änno dure. Gäyïng ga Ogäde bïbang bälläk ïya ännanang.19202119Onongdeng dädarïnong watha wïwong wäräbü we näthappu, nana nyoꞌreng na gärru gïyarägo, nana waräꞌrang wïyatho agoppo thüwük nang ogobunye. 20Ärïnde watha wïwong waräbü noꞌrïräk, nana nyoꞌreng na gärru gïyarägo, na nana waräꞌrang wädïyatho agoppo thüwük nang agobunye. Gaka waräbü wïwong woga nana mägik mïmong moga ngokäme.22232422Gik goga guꞌrïräk ge gatha ge buräk bonyi, naa gik gïgang goga gorïng agatha agwuk änzïk oga gobulläng. 23Oꞌrïna naa gik gïgang goga gogidäk agatha gïgang agwuk änzïk oga ïngärimäk. Oꞌrämïna naa dobullänga dede dega ïgagang doga ngärimäk, angärimäk ogayayï mik gättïng! Obärïk billa bayegïno wännïke weꞌrak, gaka rogga äna ongokpeng bagidage obärïk bulluk ga gorïnye obärïk beerek, oungbeng bädamüde oyegïno Gänzï na natteräk.2526Oꞌrämïna oïngbeng bamonong äna, onongdeng dädarängïno dathïk dïdong äna onongdeng dïyarägo ngänï beng däkäna ikko ngänï beng däkäna onongdeng dïya ïthago ngänï beng. Gaka dathïk doga dimmäng gättïng oko no dure na oko no nadïya. 26 Oꞌrämïnong waꞌre we noꞌrïräk. Waꞌräbe wädaya däkäna ogetho däkäna apäppïttok dure, oꞌrïna ogäde bïbong be ïgänzï barägegeng. Onongdeng dädaga dimmäng gättïng oko no waꞌräbïya aa?272829Obïthung beng änanagenong bamüde ore dathïk nang dïdung? Onongdeng donareng ngänï änno nadïya? Oꞌrämï räbäꞌrü rega ïttäk, rabuyo yayï. Rädayago na rädarengkïgok ängäng nadïya. Oꞌrïna oïngbeng bïꞌräng bamonong äna baꞌrädang Cällemang bogak ï daꞌrädang dïdung änzïk adwuk bädayïthagok nadïya gayïka inni neng.303130 Naa Gänzï gagäyïno ga yatho ye ïttäk orok rokoꞌrïyok rerera wüyiga thängki iththi theng na nängorok ga gobärigagägok baꞌräng onondeng denu doroyik dotteng.31 Oꞌrämïna onongdeng däda dämakok cik ga onongdeng omo äna oningdeng dïyarägo ngänï beng däkäna oningdeng dïya ikko ngänï beng? däkäna oningdeng dïya ïthago ngänï beng?32333432Gaka wuräk wewe wäda Yawüd woga oganzok reng irri reng, Ogäde na bïbong bänna ngänï bebeba onongdeng donareng. 33 Oꞌrïna ganzude daꞌrädang dïdung nodong na waräbü iwwi weng awuk wïya ïthïgok nong. Oꞌrämïna onongdeng däda dämakïnok nägorok cik, gaka nängorok nïga ängäng gatha gïgung. Mängki amwuk monu rong cik re thäjibäk
712Domätto Wuräk Werek Ängäng Nädumïk (Loka 6.37-38, 41-42)1Onongdeng [dädamättok, dädakämo, dädadino] wuräk werek ängäng a Gänzï änanna ädamättonong ngokäme.2Gaka Gänzï gïyamättonong omakek rerera onongdeng donängede wuräk werek, ongokpeng bïyanänge nong gayïka onongdeng donängde wuräk werek.3453Oungbeng bawurrïgok guya gegega no thik the bambang berek onayïnï,oꞌrïna oungbeng bädathämäng dereng dede dega no thik thïthang? 4Däkäna oungbeng bamok obambang äna gäyïnïng ga oïngbeng odïnang guya änno thik thïthang ga oungbeng ändona dereng no thik thïthang? 5Bodekïgo bïthämäng cïk! Rogga äna oungbeng bado dereng änno thik thïthang nodong gäppak a oungbeng änanna oꞌrämethïk ïrrïng ängäng gik gïgang a oungbeng ändodïno bambang guya änno thik thïthung!66Onongdeng dädayïthek rawuk waräbü wedung, däkäna onongdeng dädawünok Wegang cïk yokik ye niddärük gaka niddärük nïyanäddok cïk ängäng nyägäk nyïneng a niddärük ïyandatho agothänzok nanagang78910Thuwungo, Ganzude, Oppu Gädäk (Loka 11:913)7Thuwungonong anongdeng ayïyathïgagägok, ganzudenong anongdeng ïya ïnynyok, oppunong gädäk agïya wanzïgïnonong. 8Gaka obadï bathuwungok bïyammo na obadï bebe baganzok bïya ïnynyok na obadï bebe bappo gädäk bïya wanzïgïnagok. 9Däkäna obärïk berek bebe bega ïgagenong bamüde naa thäguräk thïthung thothuwungoyok dure, a ongokpeng ïtheyok bädok gaa? 10Däkäna naa ongokpeng bothuwungok bïjabe rogga ongokpeng bïyamüde ïtheyok bäneräk gaa?111211Wurïdena gayïka onongdeng doga dogidäk, oꞌrïna onongdeng dïꞌräng dänna äna dayïthek nyäguräk nyïnyong waräbü werïng. Raga yayï äna Ogäde bïbong bebe bega ïgänzï bayïthenong waräbü werïng cayï maung memema onongdeng dothuwungoyok! 12Oꞌrämïna maung memema onongdeng donareng äna wuräk wayegïnonong, yegïnong geng ngokäme mik, gaka nädumïk ne wïꞌre nomok.1314Gädäk gïyamük 13Thinyunong oko ï gädäk gïyamük gaka gädäk gïyappe goga gädäk ge ï dïk na goga gaddäräk gakägoyik ïrrïng baꞌräng onyago, wuräk wüyik woga oko ï gädäk geng gege. 14Oꞌrïna gaka gädäk gïyamük goga gadäräk ge borok gättïng goga ge dathïk, wuräk woga okoyik wotteng!15161715Gäꞌrïngkude nong änno wïꞌre willayik ogengdeng datho gayïka rängkak, oꞌrïna ogengdeng änzï watha wïweng doga mïbang. 16Onongdeng dïya ännageng ängäng ngäye ngïngeng. Rogga äna wuräk wathigo nägïnya änno bïja benu räciya däkäna thigo wije ännanga?17Oꞌrämïna rogga äna bïja berïng baꞌrïya nyäguräk nyorïng, oꞌrïna bïja begidäk baꞌrïya nyäguräk nyogidäk.18192018Bïja berïng bädaꞌrïya nyäguräk nyogidäk, na bïja begidäk bädaꞌrïya nyäguräk nyorïng. 19Wurïdena gïja agwuk änzïk gege gädaꞌrïya nyäguräk nyerïng gogga äna kabäꞌrïyagägo agorägagägok ï dïk. 20Oꞌrämïna rogga äna onongdeng dïya ännageng ängäng nyäguräk nyïnyeng.212223Oïngbeng bodämanong Bäꞌrik 21Rädaga äna obadï bebe bayïꞌre äna Gäꞌrok, Gäꞌrok bïyanyago ï daꞌrädang de Gänzï, oꞌrïna obadï bebe bayego ngäye nge Dada bïbïng bega ï gänzï. 22Wuräk wüyik wïyaꞌreyïng ï thängki theng thethe äna,“Gäꞌrok, Gäꞌrok, oningdeng dïꞌrek dïꞌrïgagägo ängäng gärängang gïgang, oingdeng doppuꞌrek mäjibäk änzï wuräk änzï wuräk ängäng gärängang gïgang na ramïk rerek rüyik ängäng gärängang gïgang ngaa? 23Wurïdena oïngbeng bïyamokeng äna,“Oïngbeng bodämanong, ängkonong babuthäk änanagïng, onongdeng dädamakode nädumïk nïnïng, onongdeng doga dogidäk!2425Gumäng Gungkok Nogänzï24Oꞌrämïna obadï bebe begäcigode rong rïrïng irri reng agoyegïke boga gayïka buräk babaräk bännathïk bebe bunok gumäng gïgung nogänzï. 25Wurïdena gabïk koräbek angïge atho änzïrera na ï nuwe na githo agobäꞌricok gumäng cïk. Oꞌrïna gumäng gädabok gaka gogak gungokok no gänzï.262726Oꞌrïna obadï bebe bädagcigok rïrïng agädayegïke boga gayïka buräk babaräk bedämathïk bebe bunok gumäng gïgung no nämuräk namo guwek guwek. 27Wurïdena gabïk koräbek angïge atho änzïrera na ï nuwe na githo agobäꞌricok gumäng cïk. Oꞌrïna gumäng gayïllok gaka gogak gungokode no nämuräk namo guwek guwek.282928Oꞌrämïna maung memema Yecuwa bothodode rong irri reng omo äna wuräk wogak wodäregok änzïk ängäng dännïke dïdung. 29Gaka ongokpeng bogak bännïkekeng gayïka buräk bebe benu daꞌrädang bädaga gayïka wännïne we nädumïk.
8123Yecuwa Boräguthok Buräk Babaräk Benu Nangküwang1Maung memema Yecuwa boräbok änno thoꞌrong, mäntok me wuräk wüyik momakodok. 2Wurïdena buräk babaräk berek bogak bonya nangküwang bathok agodirinok cïk gomo äna,“Gäꞌrok Gänzï, naa oungbeng bonareng äna oungbeng baräguthïng, a oungbeng omüde räguthïng.” 3Wurïdena Yecuwa boppode thägung thïthung agorüngkoyok gagomo äna,“Rägïku.” Ängäng reng rere mik ongokpeng bogädeyode nang odeka borïng.44Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Gäcigude oungbeng bädaïreno obärïk ngeng. Oꞌrïna nyagïng thobong thedung agenïyok gatha gïgang ga oungbeng ïthek dogingkok dededa Müza bomok bïthek cïk.”567Yecuwa Boguräthok Boyego Be Thobong The Nyajana dümmek(Loka 7.1-10)5Maung memema Yecuwa bonyagok ï Kapäränawum, thobong the nyajana dümmek thathïnoyok dïdïddïgoyok gagomo äna, 6“Gäꞌrok, boyego bïbïng boga ithäk cawuwang bonya bodägïkok, ongokpeng bogenyak gättïng.”7Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Oïngbeng banyago yoräguthok.”89108Oꞌrämïna thobong the nyajana dümmek thomok äna,“Gäꞌrok, oïngbeng bädamüdek onyeko äna oungbeng batho dawuwang dïdïng. Oꞌrïna omu rong rulluk änzinyeneng a boyego bïbïng orägïko. 9Gaka oïngbeng boga buräk babaräk boga dowayï de daꞌrädang de thobong thimmäng na oïngbeng bonu nyajana nyoga dowayï dïdïng ngokäme. Oïngbeng bamok ngajana ingngi ngeng äna,“Ängko agonyago na omok ngajana ngerek äna arek agatho, na oïngbeng bamok boyego bïbïng äna yegu ngäye ingngi ngeng agoyego.” 10Maung memema Yecuwa bogäcigode mik, agodärego änzïk, ongokpeng bomode wuräk wewe wegak omakoyok äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Oïngbeng bäda ïnynyode doroyik iddi deng dimmäng Icärayill!11121311Wurïdena oïngbeng bamonong änawuräk werek wïyatho wüyik änzo thängki na ändo thängkiagengdeng onängok cïk nanulluk ängäng Abäraying na Iccak na Nyaguk ï daꞌrädang ïgänzï. 12Oꞌrïna [nyäguräk nyïyaräk, wuräk] we ï daꞌrädang de ïgänzï wïyarägagägok däbäk ï ngärimak. Nana ngämek ngïyaga na dorägo gänyik dïyaga dang.” 13Wurïdena Yecuwa bomode thobong the nyajana dümmek äna,“Ängko, gayïka oungbeng borocik, oꞌrämïna gäyïng ga gogayïnang.” Wurïdena boyego bïbung bogädeyode nang orägïko [ï thïk theng thethe, ängäng reng rere mik.]1415Yecuw Boräguthok Obide Be Bodäruc Babayï(Moräkuc1.29-34; Lo 4.38-41)14Maung memema Yecuwa bonyagok do dawuwang de Bodäruc, ongokpeng boꞌrämek obide be Bodäruc babayï boga ithak bonya boga ogäꞌro. 15Oꞌrämïna ongokpeng borüngkodok adüthü onyago änzïgagok. Ongokpeng bogüyogok änzïk ogorethe änzï oyegïno geng.161716Maung memema thibing thorok cïk, ogengdeng dothukïnoyok wübang wüyik wewewa ongokpeng boppuꞌrek mäjibäk cik ängäng rong rïrung na rägutho wuräk awuk änzïk wewe wegak wenya. 17Rong irri rogak raïregïno ïna rong rerïꞌrïgok ängäng bïꞌre o Caya razok cik, “Ongokpeng bomodecong dügädiyago gagomokcong mïngo.”181920Ogengdeng diya deko Wällore we Yecuwa(Loka 9.57-62)18 ka Yecuwa boꞌrämek ka Wuräk wüyik woga makoyok agomok Wällore wïyong ïna dabaꞌro ono do Yuwe yerek. 19 A bïnïne bo rong rïjïgok cïk azo agomoyok ïna, “ Bïnäne,” Oïng biya makoyong nana oung iyano.” 20 Yecuwa bo gapïttenoyok ïna “ Dälong donu thiyük ga bäꞌrübe bïgänzï ona yuke, oꞌrïna z̄äguräk zo buräk bonyi zila gayïk ka gïthe gäꞌrok nang.”212221 Bälore berek bulluk bomodok ïna, “Baꞌrädang, nodong dore gättïnïng gïng ono yoziko dada.” 22 Yecuwa bomodok ïna “ Makudïng wüddanu gümi.”232425Yecuwa Bogürok no Gizo( Mark 4. 35-41; lok 8.22-25)23 Yecuwa büciyok ï gädüdu no Wällore wïyung. 24 Gizo gazok gäregärek ï Yuwe, ago zaꞌringke gädudu ga Yecuwa boga ïndde. 25 A wällore wïyung wüwettegïyok änzïnde gageng ïꞌrïyok ïna “ Baꞌrädang orïde ning! oning däga zullo ängäng nyïge.262726 Bogappïttenok keng ïna “ Onong dedonu doroyik dotteng ända rängo donïnï?” Bo güyogode gänzï agogüro no gizo agizo othoro. 27 Wuräk awuk wewogak nang wogak wirok änzïk gageng ïꞌre ïna “ Buräk babaräk bangänï ippi? githo mäna na nyïge ngogicigodok.2829Yecuwa Boräguzok Wuräk waräk weꞌrak wonu miläbäk 28 Mama Yecuwa borok ï nodok bo Gadara yo bärägang bo yuwe, ageng ogätto no wuräk waräk werek weꞌrak wonu warruk wo miläbäk wazok änzo nämuräk. Wogak wonak däragïk wa bärrïk bilak bakoyang. 29 Miläbäk mogäꞌrecok guyï änzïgageng gagïꞌrïyok ïna “ Oungbeng bonareng nyänï nananing z̄äguräk zo Gänzï? oung bathok ïna oung barägïkening waz̄a ga thïk ändïꞌräma thädthok ga?”30313230 Nädärruk nerek nogak odänok keng nang nanomäddük wuro. 31 A miläbäk adïdïgok o Yecuwa ïna, “ Na oung bonareng ïna oung badingok ning a oung odingok ning i näddärruk näre.” 32 Bomodegeng ïna, “ Ängkonong.” O geng düziyok ageno inädärruk, a ka düziyok cik ga nädärruk obälle agaꞌräꞌrukok ï yuwe agïnttek dang.333433 Ka buräk bebogak wure nädarruk boꞌrämek mik, agollo onyago ï tharäk thottäk ago dänganzo rong arukra boꞌämek na ra mäjibäk mïꞌrek änzïga buräk. 34 Wuräk awuk änzï z̄aräk cottäk wollok dogatto ïga Yecuwa. Maung memema doꞌrämïyok, ageng adïdïgoyok ïna balïnogeng änoddok bïbeng.
912Yecuwa Boräguthok Gucak1Oꞌrämïna Yecuwa bonyagok ï därämbik deno ngïräk agonyago obaꞌrok Yuwe thïk ogappok do tharäk thottäk thïthung. 2Wurïdena wuräk werek wothukïnoyok gucak goga [no rängkärek] ithäk. Maung memema Yecuwa boꞌrämek doroyik dïdeng, ongokpeng bomode gucak äna,“Thäguräk thïthïng oruyik, dogidäk dïdang dodenyegode thïk.”34563Wurïdena, wännïne werek wogädeyode nang [ïꞌrek änno mägik mïmeng, orägïttok änno mägik mïmeng, ïꞌrek no mägik mïmeng, ïngäꞌre ngïngeng] äna,“Buräk babaräk ippi beng boga othäthungko Gänzï yak mik!” 4Oꞌrïna Yecuwa bännak ngäꞌre ngïngeng agomokeng äna,“Onongdeng donu dogidäk no [mägik mïmong mik, ïngäꞌre ngïngong mik onayïnï?] 5Gaka roga äna rayïthung reng rega ïrrïng ramägo,‘Domo äna dogidäk dïdang dodinyegode thïk däkäna güyogu ammo [Längkärek, rängkärek rïrang anyago?”6Oꞌrïna oïngbeng bonareng äna onongdeng dännanang äna Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thonu daꞌrädang näthappu äna thadinyek dogidäk cïk” wurïdena ongokpeng bomode gucak äna,“Güyogu ammo [längkärek] rïrang a oungbeng onyago dawuwang dïdang.”7897Wurïdena ongokpeng bogüyogok änzïk na bonyagok dawuwang dïdung.8Oꞌrämïna maung memema thäntok the wuräk thoꞌrämek mik, ogengdeng kokäꞌrïkok na odengke Gänzï, ongokpeng bebe bïthede wuräk dobora.9Maung memema Yecuwa bothäppïyok änzang, ongokpeng boꞌrämek buräk babaräk berek boga onängok cïk no gayïk ge düncïnok waꞌrädang natteräk nang bïkka äna Madda. Ongokpeng bomodok äna,“Makudïng.” Oꞌrämïna ongokpeng bogüyogok änzïk na bomakodok.101110Wurïdena maung memema Yecuwa bonängode thïk dawuwang de Madda äna barägo dure, wüncok werek wüyik na wuräk wegidäk wathok ogonängok cïk odännok Yecuwa na wällore wïwung. 11Maung memema Päräncïyïng boꞌrämekeng mik, agengdeng omok wällore we Yecuwa äna,“Bännïke bïbong barägo dure änno wüncok natteräk na wuräk wegidäk onayïnï?”121312Maung memema Yecuwa bogäcigode mik, ongokpeng bomode geng äna,“Wuräk wädanya wädanareng bakïng, oꞌrïna wuräk wulluk wenya wonareng bakïng. 13*Oꞌrïna ängkonong anongdeng amänigok ï rong remegïgok ï thadak the Gänzï anongdeng änna rong reng roga yayï, oïngbeng bonu dïthak de wuräk oïngbeng bädathïnok doginagok durïk, gaka oïngbeng bädathok dïbïtto wuräk werïng oꞌrïna oïngbeng bathok dïbïtto wuräk wegidäk agobaꞌrikek dogidäk.1415Yecuwa Bothuwangagok No Doduma Dure14Wurïdena wällore we Yuwana wathïnok Yecuwa agengdeng othuwungok äna,“Ocongdeng na Päräncïyïng daduma änno dure marïyamuk, oꞌrïna wällore wïwang wädaduma dure onayïnï?” 15Yecuwa bomode geng äna,“Roga äna [dubäk, wuräk wïbïttagode dïkko]de buräk bayïkïke bayï doga äna daduma dure ga burïk baikkïke bayï ändoga angagenga? Oꞌrïna roga äna mängki merek mïyatho maung memema burïk bayïkkïke bayï bïyanyago wüddano geng agengdeng ändoduma dure.1616Obärïk billa [bammo guꞌreng ge gadïya gïyathe agoppo ängäng bang bibe] baradok guꞌreng ge gadïya gïyathe no gadïya gibe] gaka doradok gadïya gïyabäredok gadïya gibe agïba güwük cik.1717Obärïk billa billa bawünok nyäbak nyïthe ï [boyedek, ï thacï, ï gäbe] bibe nyäbak nyïya [bäredok, agïyagäcak] anyäbak wüncacïk agodeka nyogidäk, wuräk wawünok nyäbak nyïyathe ï [woyedek wïyathe, ï näbe nïyathe] agengdeng ogäꞌrïnyok cik.”1819Thäguräk Thabayï Thokocïk Na Gällang Goräkïkok18Maung memema ongokpeng bogak ïꞌrekïke geng mik, thobong therek the Yawüd thathok agothicinoyok cïk ga gomo äna,“Thäguräk thïthïng thabayï thïnyok. Oꞌrïna arek a oungbeng ïthe thägung thïthang nanagok a ongokpeng okothïk.” 19Oꞌrämïna Yecuwa bogüyegeyok änzï dïnyo ongokpeng na bomakodok onyago ängäng wällore wïwung.20212220Wurïdena buräk babayï berek bathok bogak bangicok [nganyagothïk änanagok, ngïnyok nanagok] räbuk gurrung na weꞌrak. Ongokpeng bathok ändothokorok the Yecuwa agorüngkok thäbïk the gadïya gïgung. 21Ongokpeng bomok änno thägik thïthung äna,“Naa oïngbeng borüngkode thäbïk the gadïya gïgung ayïngbeng ïyadeka borïng bäꞌrik.” 22Oꞌrämïna Yecuwa bobärïyagok cïk agoꞌrämïyok agomoyok äna,“Thäguräk thïthïng thabayï oruyik, doroyik dïdang doräguthoyang.” Wurïdena ongokpeng bogädeyode nang odeka borïng ängäng reng rere mik.232423Wurïdena Yecuwa bathok dawuwang de thobong the Yawüd. Maung memema ongokpeng borok dawuwang agoꞌräme [wänyïk wappe näba, wänyïk wangothïce näꞌrüꞌrücu] na wuräk wüyik woga ongotho no gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd. 24Yecuwa bomode geng äna,“Ollunong ändawuwang gaka thäguräk thabayï thädayïnyok, oꞌrïna ongokpeng boga ïndde baꞌräng. Oꞌrïna ogendeng docäcüllok nanagok.252625Oꞌrïna maung memema thäntok the wuräk thonyagok däbäk ändawuwang, ongokpeng bothinyok dawuwang agorabok thägung agogüyegïyok änzïk. 26Wurïdena Rong reng rere rodacagok änzïk ï tharäk thottäk änzïk athwuk.2728Yecuwa Boräguthok Wirämang Weꞌrak Wïyaräk27Maung memema Yecuwa bonyagok änzang, wirämang weꞌrak wïyaräk womakodok ga ogengdeng ogäꞌreco guyï ga gemo äna,“Thäguräk The Dawük Thabaräk ïbawu dïthak diding!” 28Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bathok borok dawuwang, wirämang weꞌrak wïyaräk wathïnoyok. Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dorocik äna oïngbeng bamüde oräguthonong ngaa?” Ogengdeng domodok äna,“Engee Gäꞌrok, oningdeng dorocik.”29303129Wurïdena ongokpeng borüngkode gik gïgeng ga gomo äna,“Oꞌrämïnong cïk, gayïka onongdeng dorocik.” 30Gik gïgeng na gogädeyode nang wunzïgok. Wurïdena Yecuwa bïthede geng gäꞌrok äna,“Onongdeng däda ïreno obärïk ngeng!”31Oꞌrïna maung memema ogengdeng donyagok dorok däbäk agengdeng odaco rong änzïk nanagok ï tharäk thottäk änzïk athwuk.32333432Wurïdena maung memema ogengdeng dogak onyago buräk babaräk berek bogak gübäng bodäma ïꞌre bonak mäjibäk cik, ongokpeng bathïnoyok. 33Wurïdena maung memema mäjibäk mollok änzïgagok angokpeng ïꞌre. Thäntok the wuräk awuk thoräballak änzik, agengdeng omo äna,“Rong irri reng rädagak mik ngore ngorek ï Icäräyill bäꞌrik.” 34Oꞌrïna Päräncïyïng bomok äna,“Ängäng daꞌrädang de mäjibäk ongokpeng bappuꞌre mäjibäk.”3536Woyego Woga Wotteng35Wurïdena Yecuwa bogak othäppïyo ï maräk mottäk na no nayïk nüyik, ongokpeng bogak ännïke wuräk no nayïk ne dappïttagok nang de Yawüd, na ongokpeng bogak odäganzïno wuräk rong re thadak the daꞌrädang de Gänzï. Ongokpeng boräguthok mïngo amwuk änzïk me wuräk wenya. 36Oꞌrïna maung memema ongokpeng boꞌrämek thäntok the wuräk mik, ongokpeng bïbak dïthak dïdeng gaka ogengdeng dodacagok änzïk gayïka [rängkak, räccok] rilla badebük nang.373837Wurïdena Yecuwa bomode wällore wïwung äna,“Wogetho woga wüyik gättïng, oꞌrïna wuräk weyegok woga wotteng. 38Oꞌrämïna oïngbeng badänttenonong Gäꞌrok Gänzï ge wogetho agodinyok woyego wüyik.”
101Wodinyogok Gurrung na Weꞌrak (12)1Maung memema Yecuwa bïbïttok wällore wïwung gurrung na weꞌrak (12) ongokpeng bïthede geng [dobora, daꞌrädang] äna dappuꞌre mäjibäk änzïk wuräk na rägutho mïngo me wuräk awuk änzïk wenya.2342Äntärängang ne [wällore, wodinyagok] gurrung na weꞌrak noga inyeneng, Cämaang ongokpeng bebe bayïbïttago äna Bodäruc, na Andärawuc obang babaräk, na Nyaguk thäguräk thabaräk the Zabädi, na Yuwana obang babaräk, 3Na Pällüpüc, na Bärädillimawuc, na Doma, na Madda büncinok waꞌrädang natteräk. Na Nyaguk thäguräk thabaräk the Alpa na Albawuz ongokpeng benak gärängang ge ïtharäk äna Dädawuc. 4Cämaang Ganawanï na Yawüza Cäkäriyodï ongokpeng bebe birämiginok Yecuwa.5675Wuräk wïyaräk iwwi weng gurrung na weꞌrak wodinyagägode na wodïngkagïgode ängäng Yecuwa äna,“Onongdeng dädanyago oko ï gaddäräk ge wuräk wädaga Yawüdiying, onongdeng dädanyago ï tharäk thottäk the Camärïyïng. 6Oꞌrïna ängkonong do dawuwang noddok be Icäräyill doganzok rängkak ruyadethïk. 7Maung memema onongdeng däganyago do däganzïno wuräk anongdeng omokeng äna,“Daꞌrädang de Gänzï doga nana mäddük.’89108Räguthunong wuräk wenya, räguthunong wuräk wenu nangküwang. Güyecegïnong wuräk wïnttek. Buꞌrïnong mäjibäk änzï wuräk. Onongdeng dommok dagurï baꞌrang ändenong geng dagurï baꞌrang. 9Onongdeng dädammo nyaddümäni nyamägudurrï däkäna nyaddümäni nyippok däkäna ommo gik ge natteräk ne mallong ï mängko mïmong. 10Onongdeng dädamägagägok nembeng maung memema onongdeng däganyago däkäna omägagägok nadïya neꞌrak däkäna wothäk däkäna waꞌräng gaka woyego woga äna warumago nang ängäng dure dïdeng.11121311Oꞌrïna maung memema onongdeng donyagok do tharäk thottäk therek däkäna do nayïk nerek anongdeng oꞌräme dang anongdeng änna buräk bega dang naa ongokpeng boga bonareng borïng anongdeng onängok dang anongdeng ïyandawu ändang. 12Na dawuwang dededa onongdeng dothinyok dang anongdeng odänttek wuräk we dawuwang. 13Naa ogengdeng dogäcigïnde nong anongdeng ïthe märïng dawuwang deng dede. Oꞌrïna naa ogengdeng dädagäciginde nong anongdeng ogappïce märïng mïmong.141514Oꞌrämïna wuräk wewe weyangkang ogäcigok nong na weyangkang ogäcigok rong rïrong a onongdeng othinyo däbäk ändawuwang deng dede däkäna änzï tharäk thottäk theng thethe ga onongdeng oppo ngätturï änno nyägäk nyïnyong. 15Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Ï thängki the [dakämago, the domättago ängäng nädumïk] Gänzï gïyana dïthak no wuräk we Cadum na Amura oko no wuräk we tharäk thottäk theng thethe.16171816Gäcigude nong! Oïngbeng bägadinyonong däbäk gayïka [rängkak, räccok] rega yoꞌrägik ye mïbang. Oꞌrïna rogga äna onongdeng daga dännathïk gayïka waneräk wega yoꞌrägik ye nyamang.17Oꞌrïna gäꞌrïngkude nong ïrrïng änno wuräk gaka ogengdeng dïyarabonong agengdeng ïyammonong änzo gayïk ge domättagok nang ängäng nädumïk na do nayïk ne dappïttagok nang de Yawüd agendeng oppenong dang. 18Onongdeng dïyamäncenong änzokik ye waꞌrädang anongdeng odäganzïno geng Rong Rerïng na ïreno wuräk wädaga Yawüdiying.192019Oꞌrïna maung memema ogengdeng dommonong onyago ängäng do gayïk ge dothunttïyagok nang, onongdeng dädana näthäräk äna onongdeng dïyayïꞌre yayï gaka onongdeng thïk thïyatho anongdeng änna rong rerera onongdeng ïꞌre ängäng. 20Gaka roga äna onongdeng dädïyayïꞌre, oꞌrïna Bärruk Be Gäde Bïbong bïyayïꞌre änzïgagenong.21222321Wuräk wïyarabïppe obang ngeng dïyaräk na dïyayï agengdeng ogämago, na gädeng gïyarabïppe wuräk nyäguräk nyïnyeng agengdeng ogämago, na nyäguräk nyïya irämigino obadeng ngeng na obäneng ngeng agengdeng ogämo geng. 22Onongdeng dïyagidägägo ängäng wuräk awuk na ïyanängïgok däriꞌri onängïgagïnagok gärängang gïgïng. Oꞌrïna obadï bebe bïdaddok ï däriꞌri iddi deng bïya [ïnynyok dokothïk, bïyarïgok]. 23Oꞌrämïna maung memema ogengdeng däganänge däriꞌri änzï tharäk thottäk theng anongdeng onyago do tharäk thottäk therek. Gaka oïngbeng bamonong ithecak äna,“Onongdeng dädïyathodok maräk mottäk amwuk änzïk me Icäräyill gäppak ga Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi Thïꞌräng thädathok.242524Wällore wädaga wimmäng gättïng oko no bännïke bïbeng däkäna boyego bädaga bimmäng oko no thobong thïthung. 25Oꞌrämïna roga äna wällore wadeka gayïka bännïke bïbeng na boyego baga gayïka thobong thïthung. Naa roga äna gäꞌrok gerabok dawuwang gabïttago äna Ballïzäboll, agoga äna wuräk we dawuwang wïyandïbïttago änttärängang nogidäk gättïng okonang!262726Oꞌrïna onongdeng dädana näthäräk nïneng gaka waräbü awuk wewe weyüwok wïyaꞌrämïgagägo, na ngäye ngenge ngeyüwok ngïya ännago nang. 27Oꞌrïna rong rerera oïngbeng bïꞌrekïke nong ngängkora doduꞌrang rogga äna onongdeng dadacïno wuräk änzïk däbäk ï thängki, na rong rerera onongdeng dogäcigode dothäbïk doduꞌrang anongdeng odäganzïno wuräk däbäk awuk.2829303128Onongdeng dädana näthäräk ne wuräk wewe wappok gatha, ogendeng dämüde äna dappok bärruk. Oꞌrïna onawunong näthäräk ne büräk bebe bamüde oppok gatha na bärruk agorok ï gapa ge dïk. 29Gaka rädaga äna oungbeng bogeyok nyacällïdïk nyeꞌrak ängäng gik ge natteräk. Oꞌrïna ngacällïdïk ngerek ngädïyabo agoro näthappu ga ogäde bïbong bodämanang. 30Oꞌrïna narroga äna ngägang ne nonäꞌrok anwuk nodäganzägok. 31Oꞌrïna onongdeng dädana näthäräk, onongedng doga dimmäng gättïng oko no waꞌräbe we nyacällïdïk.3233Almäcïye Bïrïgïgagägok Yokik Ye Wuräk Wonyi32Oꞌrämïna obadï bebe bïreyïng yokik ge wuräk wonyi, ayïngbeng ïyayïrïyok yokik ge Dada bïbïng bebe bega ïgänzï. 33Oꞌrïna obadï bebe benyukok nanagïng äna bodämïng yokik ge wuräk wonyi, ayïngbeng ïyanyukok nanagok äna oïngbeng bodämak yokik ge Dada bïbïng bega ïgänzï.34353634Onongdeng dädana ïngäꞌre ngïngong äna oïngbeng bothukok märïng näthappu. Oꞌrïna oïngbeng bothukok gäricang gicek. 35Oꞌrïna oïngbeng bathok dirämiginonong äna buräk babaräk baga dümi de obädeng bïbung na thäguräk thabayï thadeka dümi de obäneng bïbung na widde wïyayï na wïyaräk wadeka rümi. 36Rümi re wuräk wonyi rïyaga änno wuräk we dawuwang dïdeng.37383937Obadïyeng dede dorïnyek 37Obadïyeng dede dorïnyek obädeng ngeng däkäna obäneng ngeng oko nanagïng agogga äna ogengdeng dädaga wällore wïwïng wamakoyïng, na obadïyeng dede derïnyek nyäguräk nyïnyeng nyïyaräk däkäna nyïyayï gättïng oko nanagïng dädaga wällore wïwïng wamakoyïng. 38Obadïyeng dede dädamok dereng dïdïng agengdeng omakoyïng agogga äna dädamüde dädaga wällore wïwïng. 39Obadïyeng dede derïnyek watha wïweng oko no Gänzï dädïya ïnynyok cik, oꞌrïna obadïyeng dede degidagek watha wïweng ogidageno Gänzï agoga äna ogengdeng dïya ïnynyok cik.404140Obadïyeng dede degäcigode nong doga äna dogäcigodïng, na obadïyeng dede degäcigodïng doga äna obadï bebe bedinyodïng. 41Obadiyeng dede degäcigode rong re bïꞌre ängäng gärängang ge bïꞌre doga äna ogengdeng dïya ïnynyok cik ängäng bïꞌre, obadïyeyïng dede degäcigode rong re buräk [bethorigok cik, bädanu ngäruk ngerek no gatha] agoga äna ogengdeng dïya ïnynyok dothorigoyik ängäng buräk bethorigok cik.4242Oꞌrïna obadïyeng dede [dikkek, dïthede wuräk gaya ge ngïräk] wällore wïwïng iwwi weng wettetteng ngïräk ängäng gaya, ikkeno gärängang gïgïng agoga äna ogengdeng dïya ïnynyok cik.”
11123Yuwana Bonengke Bodinyinde Yecuwa Wodinyagok 1Maung memema Yecuwa bothodode, ongokpeng bïthede wällore wïwung gurrung na weꞌrk, ongokpeng bonyagok änno gayïk gegega ongokpeng bogak nang dännïke ï maräk mottäk me Jellill. 2Maung memema Yuwana Bonengke bogäcigode änzï koräkong no ngäye Almäcïye, ongokpeng bodinyodok wällore weꞌrak wïwung.3Ogengdeng domodok äna,“Oungbeng ippi benga däkäna oningdeng darikok obärïk babïyäk?”4564Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Ängkonong anongdeng ïreno Yuwana rong rerera onongdeng dogäci na rerera onongdeng dïthämäng. 5Wirämang woꞌrämek cïk, wucak wathäppïyo, wuräk wenak nangküwang worägïkok, wüncük wogäci thïk, wuräk wïnttek wogüyocogok, wuräk willa waräbü wothämpïcïkek Robng Rerïng. 6Dorïnyanang de buräk bebe bädanu mägik meꞌrak ïgagïng78.7Maung memema wällore we Yuwana weꞌrak wogak onyago, Yecuwa borethek änzïk ïꞌrekïke wuräk nana Yuwana äna,“Oungbeng bonyago ï guwak doꞌräme ngänï beng?” Gänzuk ga githo goga othaꞌringkïkï yaa? 8Oꞌrïna oungbeng bonyagok däbäk doꞌräme ngänï beng? Buräk bonyi bïthagok gadïya gega [ngaꞌra ngengaa, ngüꞌrallang ngengaa?] Wuräk wewe wayïthago nadïya nega [ngaꞌra ngeng, ngüꞌrallang ngeng] boga ï gumäng ge waꞌrädang.9109Oꞌrïna oungbeng bonyagok däbäk doꞌräme ngänï beng? Oungbeng bonyagok doꞌräme bïꞌrïya? Engee, oïngbeng bamonong ithecak, oꞌrïna onongdeng doꞌrämek rong rüyik oko bïꞌre. 10Gaka Yuwana boga buräk bebeba thadak thomegïgode nang äna,“Oïngbeng bïyadinyok bodinyagok bïbïng no dong dïdong dokuthïttïnoyang gaddäräk gïgang.’111211Oïngbeng bamonong ithecäk äna,“Yuwana Bonengke boga bimmäng gättïng oko no wuräk wewe wegak wegongkok änzï wuräk wïyayï, oꞌrïna obadï bebe bega betteng ï daꞌrädang de ïgänzï boga bimmäng änanagok. 12Wurïdena omodo äna mängki me Yuwana Bonengke aro yogathïk ïneneng daꞌrädang de ïgänzï dothïnyak gättïng =13141513Gaka wïꞌre awuk änzïk na nädumïk ne Müza na Yuwana dïꞌrede no daꞌrädang de ïgänzï. 14Wurïdena naa onongdeng donareng äna daroyik ängäng rong rïreng, Youwana boga Illiya ongokpeng bebe bägatho. 15Gäcigude nong, obadï bebe benu wenüng weꞌrak, agogäcigoyok.161716“Oꞌrïna oïngbeng bamïcïke thek iththi theng ängäng ngänï beng? Ogengdeng doga gayïka nyäguräk nyenye nyega onängok cïk do nayïk ne dogecek waräbü dang ga ogengdeng odänttek ogallägung ngeng äna, 17Oningdeng dothängïnong ängäng nüꞌrüꞌrücü äna onongdeng dawuko oꞌrïna däda wukok, oningdeng dothängïnonong nänge ne no mïngo äna dangotho, oꞌrïna ongongdeng däda ngothok.’181918Gaka maung memema Yuwana Bonengke bogak bathok bädarägo dure na ädayikko anongdeng omo äna ongokpeng bonu thäjibäk cik. 19Wurïdena maung memema Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thogak thathok agorägo dure na ikko awuräk awuk änzïk ïꞌrek nang omo äna,“Oꞌrämïnong, ongokpeng barägothïk gättïng na ikko nyäbak na borïnyek wuräk wegidäk. Oꞌrïna dännathïk dogenïgagägok ängäng nyäguräk nyïnyung.”202122Bäddok Be Bädarok cik20Wurïdena ongokpeng borethek änzïk ïthäcek wuräk gäꞌrok ï maräk mottäk müyik nana ongokpeng bädamüde ocok ramïk gaka wuräk wogak wädagappïyok änzï dogidäk dïdeng. 21Dogidago nang de Karuzïyïng! Dogidago nang de Bedacïda! Gaka naa ramïk rogak rocägode ïgagenong agomüde ocägagägok ï [==] ga onongdeng dägappïyo änzï dogidäk dïdong anongdeng oroko mäthük. 22Oꞌrïna oïngbeng bamonong äna,“Rïyaga rogidäk gättïng oko nang ï Cur na ï Cïda ï thängki the [dakämago, domättok ängäng nädumïk]!232423Oꞌrïna Kapäränawum! Oungbeng bebe [bawüyicige gatha gïgang ïgänzï, bega ïgänzï] oungbeng bïyaräbok cïk arägagägok ï gapa dïk. Gaka ramïk rere regak rcägode ïgagang rogak rocägagode ï Cadum, roga rïꞌräng rïdaddok racägägagok ïnaneng thängki iththi theng. 24Oꞌrïna Oïngbeng bamonong äna,“Thappu the Cadum thabuꞌrok thïyaga thogidäk nang gättïng oko no thängki the [domättago dïdang ängäng nädumïk, dakämago dïdang].”252627Yecuwa Boga Dumoko 25Maung meng meme Yecuwa bobärïcek äna,“Oïngbeng bakäꞌrïkïnang Dada bïbïng Gänzï ge noꞌrïräk na ge näthappu gaka oungbeng boyüwek rong irri reng änno wännathïk na wuräk wänna ga oungbeng ogene nyäguräk nyettetteng.26Engee Dada bïbïng, gaka oungbeng bogäyïnok rong irri reng ga goga gayïka roga yokik gïgang rorïng.27Rong awruk änzïk rïthïgïgagägodïng ängäng Dada bïbïng, oꞌrïna obärïk billa bänna Thäguräk Thabaräk, oꞌrïna Dada bälläk na obärïk billa bänna Dada oꞌrïna Thäguräk Thabaräk thulluk thänna, na obadïyeng dede denareng äna dïyadibago änzik dïyagenïgagägo ängäng Thäguräk Thabaräk.28293028[thïnïnong adwuk, Arenong canzagïng adwuk] dede degenyak na danängakago waräbü wimmäng, oïngbeng bïyawumokïke nong. 29Ïthagunong guꞌrämïk gïgïng anongdeng änna änanagïng gaka oïngbïng bädanu gädengka na bonu dottega no thägik anongdeng ïyayïnynyïnok watha wïwong dumoko. 30Gaka guꞌrämïk gïgïng goga gaappak na waräbü wïwïng woga waappak.”
121Maung memema Yecuwa bonyagok ï Thängki the dumoko thamothäguncuk na meꞌrak oko ïttäk. Wällore wïwung wogak ängäng yüthi gättïng ogengdeng dorethek änzïk othigok mütheräk näꞌrok agengdeng orägo. 2Oꞌrïna maung memema Päräncïyïng boꞌrämek mik agengdeng omok Yecuwa äna,“Oꞌrämï wällore wïwang wayego ngäye ngengenga nädumïk noyangkïkek äna ngaga ï Thängki the dumoko thamothäguncuk na meꞌrak.3Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dädadänek rong rerera Dawük bogak bomok maung memema ongokpeng bogak bothïnyak na wuräk wewe wega wethïnyadok ? 4Ongokpeng bonyagok dawuwang de Gänzï a ongokpeng orägo dure dede degak yokik yïyeng, rere regak gaka ongokpeng bogak orägo ängäng wuräk wewe wegak ängagok, oꞌrïna rogak äna mobong medung mulluk marägo.5Onongdeng dädadänek rong rere rega nädumïk ne Müza rayïꞌrek no thängki thamothäguncuk na meꞌrak no thïkkang äna mobong medung mako ï rong re nädumïk thängki thamothäguncuk, oꞌrïna ogengdeng dïꞌräng dädayïkede? 6Oꞌrïna oïngbeng bamonong äna gayïk ikki geng gädaga gimmäng oko no thïkkang.7Oꞌrïna naa onongdeng dogak dänna ngänï beng bebeba rong irri roga mik, agoga äna oïngbeng bonareng äna dïthak daga nanagïng ädaga ängäng doginagok, a onongdeng ïyadäga dakämagok na dïkede. 8Gaka thäguräk the Buräk bonyi thoga Gäꞌrok ge Thängki the dumoko thamothäguncuk na meꞌrak gämme.”9Wurïdena maung memema ongokpeng bonyagok änzang, ongokpeng bonyagok do gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd. 10Wurïdena buräk berek bogak bodägïkok thägung. Wurïdena ogengdeng dothuwungoyok äna,“Rogayik ithecak äna nädumïk nagäciginocong äna ocongdeng darägutho wuräk wenya ï thängki the dumoko thamothäguncuk na meꞌrak gaa?” Ogengdeng domodok mik agengdeng änanna omättok ängäng rong rerera ongokpeng obärïceno geng.11Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Naa obärïk änanagenong bonu dungkak dulluk naa dabok gagoro ï gappa ï thängki the dumoko thamothäguncuk na meꞌrak (7), roga äna ongokpeng barabo agogüyege yaa? 12Oꞌrämïna raga yayï naa buräk bonyi boga bimmäng gättïng oko no dungkak? Oꞌrämïna gädumïk gagäciginok ngäye ngerïng ï thängki the dumoko thamothäguncuk na meꞌrak (7).”13Wurïdena ongokpeng bomode buräk babräk äna,“Ngaꞌräki thägung thïthang cik.” Ongokpeng na bogangaꞌräkek thägung thïthung cik, thägung na thogappodeyik thodekak thorïng gayïka theerek. 14Wurïdena Päräncïyïng bonyagok dädäk dayinzäcok ï rong na othuce no rong oga dümi dïdung, äna ogengdeng dappoyok cayï.15Wurïdena maung memema Yecuwa bännak no rong irri reng a ongokpeng onyago änzang. 16Wurïdena wuräk womakodok wüyik wenya a ongokpeng orägutho geng adwuk änzïk. Wurïdena ongokpeng bomode geng äna onongdeng dädagäyïnïng ga oïngbeng ännago, 17a rong rere rïꞌrïgïgagägok ängäng bïꞌre Ccaya änanna othodägagok äna,18Oꞌrämïnong, boyego bïbïng bebeba oïngbeng bodok änzik bebeba oïngbeng borïnyek na bebeba buwïyak no gatha ängäng! Oïngbeng bïyatheyok Bärruk Bïbïng a ongokpeng ïyadäganzïno wuräk änzïk wewe wädaga Yawüdiying.19Ongokpeng bädïyagäreꞌrek dädäna ogäꞌreco guyï gättïng däkäna obärïk bädïyagäcigok roꞌre rïrung ï naddäräk. 20Ongokpeng bädïyagico na bädïyana güthük gädïya ïnyocïk a ongokpeng ïyaro yo thïk thethetha ongokpeng bothäppïcïkek ängäng donyakok, 21gärängang gïgung ïga wuräk wewe wädaga Yawüdiying äna wïyana dogappïyo.22Wurïdena obärïk bulluk bathïnok Yecuwa boga gübang bonak mäjibäk cik na boga birämang na boga büncük. Ongokpeng boräguthoyok a ongokpeng ïꞌre na oꞌrämethïk. 23Wurïdena thäntok the wuräk werek wüyik thathok omakoyok agengdeng omoyok äna,“Buräk babaräk ippi beng boga thäguräk the Dawüd gaa??"24Wurïdena maung memema Päräncïyïng bogäcigode damïk iddi deng, ogengdeng domok äna,“Buräk babaräk ippi beng bädamüde äna banyängok oꞌrïna bälläzäboll bälläk baꞌrädang be mäjibäk. 25”Wurïdena Yecuwa bännak ngäꞌre ngïngeng agomokeng äna,“Maung memema daꞌrädang adwuk änzïk domücagok cik agogicago na maräk mottäk amwuk änzïk däkäna dawuwang naa domücagok cik ängäng gatha gïgung agägaga doborok dang gämme.26Naa thäjibäk thoga äna thanyängok thäjibäk agoga äna thäjibäk thoga dümi de thäjibäk ängäng gatha gïgung. Wurïdena raga yayï äna daꞌrädang dïdung daga doborok? 27Naa oïngbeng boga Ballizäboll babuꞌre mäjibäk agoga äna nyäguräk nyïnyong nyabuꞌre mäjibäk ängäng gärängang ge bïthung beng? Oꞌrämïna gaka irri reng roga äna ogengdeng dïyakämonong.28Oꞌrïna naa oïngbeng babuꞌre mäjibäk ängäng Bärruk Be Gänzï, a goga äna daꞌrädang de Gänzï dathok nanagenong. Däkäna raga yayï äna buräk berek batho agonyago dawuwang de buräk babaräk berek beborok agïbo waräbü ändawuwang, oꞌrïna roga äna ongokpeng barabo buräk beborok nodong gäppak agommättok gaa? 29A ongokpeng ändommo waräbü wewewa ongokpeng bonu dawuwang dïdung. 30Oꞌrïna obadï bebe bägaga ängagïng boga dümi dïdïng, na obadï bebe bädagetho na apäppïttok ängagïng ga ongokpeng odaco na opäppïyo änanagïng.31Oꞌrämïna oïngbeng bamonong äna dogidäk adwuk änzï na dorägïtto [dadiyegïnok wuräk cïk, dadinyegïnok wuräk cïk] oꞌrïna dorägïtto na doga dümi äno Bärruk Be Gänzï dädïyadinyegoïnok wuräk cïk. 32Oꞌrïna obadï bebe bïꞌrede no Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi rong rega dümi a ongokpeng odinyegïnok cïk oꞌrïna obadï bemode Bärruk Bedung rong rega dümi agoga äna ongokpeng bädïyadinyegïnok dogidäk cïk dïdung näthappu däkäna maung memema ongokpeng bathok.33Bïja berïng baꞌrïya nyäguräk nyerïng na bïja begidäk baꞌrïya nyäguräk nyogidäk, gaka bïja bannago ängäng nyäguräk nyeng. 34Nyäguräk nye waneräk! Onongdeng damüde ïꞌre rong rerïng änamayayï ga onongdeng ändoga mäjibäk? Gaka rong rong rere ratho änno thägik rayïꞌrïgo änzïdong. 35Buräk bonyi berïng boga änzïdorïnya dïdung de no thägik thïthung a ongokpeng rong rerïng änzïgagok na buräk begidäk bayïꞌre rong regidäk änzïgagok.36Oꞌrïna oïngbeng bamonong äna gaka obadï bebe bayïꞌre rong regidäk, agoga äna ogengdeng dïyadäganzägagïno däkäna ïthïgok ï thängki the dakämago. 37Gaka ängäng rong rïrang rerera oungbeng bayïꞌre rïyaga rong rerera oungbeng ïyakämago ängäng.”38Wurïdena wuräk werek we thänttük the wännïne we Päräncïyïng wobäricek omo äna,“Bännïke, oningdeng donareng äna oningdeng daꞌrämek gumeräk änanagang.” 39Oꞌrämïna Ongokpeng bobärïcek omokeng äna,“Thek ithti theng thega thegidäk na thayithäcattïyok ängäng gatha gatha thagancok äna thayïthïgok gumeräk ge bïꞌre Yunanang. 40Gaka Yunanang bogak ï tharäk the bïjabe mängki mäddäk na nängkora näddäk, oꞌrämïna Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyaga ï thägik the thappu mängki mäddäk na nängkora näddäk näthappu.41Wuräk we Nenuwa wïyagüyogo agothoro ï thängki the dakämago ängäng thek iththi theng gaka ogengdeng dogappïyok änzï dogidäk dïdong na odäganzïno Yunanang äna oꞌrämïnong buräk berek boga bimmäng gättïng oko nana Yunanang ngega inyeng.42Ï thängki the dakämago baꞌrädang babayï Ccäba be dothäbïk the doräme bïyagüyogo änzïk agiräkoyang doräk ï thänttäk thïthang, gaka ongokpeng bonyagok babuthäk änana Cällemang na dännathïk de dännïke dïdung, na oïngbeng bayïrenang nang äna rong rerek roga inyeneng rimmäng gättïng okonang rere re Cällemang.43Maung memema bärruk begidäk bollok änzï buräk babaräk, bollok onyago ï nayïk nene nilla ngïräk nang agoganzok dumoko oꞌrïna bädayïnynyode. 44Wurïdena bomok äna oïngbeng bagapok dawuwang dïdïng nana oïngbeng bathok ängäng. 45Oïngbeng bagapïyo, ayïngbeng ïnynyok yawuwang yoga yonduwungak yobäꞌragok dang na yokuthïttagode ïrrïng. Wurïdena bony46Maung memema Yecuwa bogak bïꞌräng boga ïꞌrekïke thäntük the wuräk wüyik, obang ngeng dïdung dïyaräk na obäneng bïbung bogak othoro däbäk onarïrok äna dayïꞌrekïkïyok. 47Obärïk bomodok äna,“Oꞌrämï ogäne bïbang boga othoro inyeneng na obambang ngeng dïyaräk doga othoro däbäk donareng äna dayïꞌrekïkïyang.48Oꞌrïna Yecuwa bobärïcek omoyok äna obïthung beng bemodok mik äna,“Obïthung beng bega wana bïbïng na obïyeneyïng dega obambïng ngeng dïdïng dïyaräk?” 49Wurïdena ongokpeng bothuwengek thägung thïthung cik a wällore wïwung omo äna,“Oꞌrämïnong inyeneng, wana bïbïng na obambïng ngeng dïdïng dïyaräk! 50Gaka obadï bebe beygok rong re Dada bïbïng bebe bega ïgänzï, ongokpeng bebe boga obambïng bïbïng babaräk na babayï na wana.
13Domïce De Doruco Moye (Moräkuc 4:1-9, Loka 8:4-8)
1Ï thängki theng thethe Yecuwa bonyagok däbäk ändawuwang agonängok cïk odännok Yuwe. Wurïdena thäntok the wuräk wüyik gättïng thappïttagode nanulluk agengdeng onängok cïk amïyagoyok. 2Oꞌrämïna ongokpeng bonyagok ï därämbik deno ngïräk agonängok cïk. Wurïdena thäntok the wuräk athwuk thogak othoro no gäꞌrädäk ge gärägang ge yuwe.33Wurïdena ongokpeng bïꞌrekïkekeng rong rüyik ängäng domïce äna,“Boya berek bogüyogok thängki therek agonyago dottäk duwenge mütheräk.” 4Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bogak [wunge, oruco] moye me mütheräk ïttäk, mütheräk merek mabode no guꞌru ge gaddäräk, wurïdena waꞌräbe wathok agikko änzïk.” Moye merek mabode näthappu thega mädok meng, nana nämuräk nädagak nang nüyik. 5Moye meng meme mogädeyode nang obuyo gäre gäre gaka thappu thädanak nämuräk nang nüyik. 6Oꞌrïna maung memema thängki thommode agogäꞌre mütheräk änzïk gaka rägak reng rädarabok cïk ï nämuräk.7Moye merek mabode ï yoꞌrägik ye räci ï debük, wurïdena moye meng meme mobuyode ï räci, oꞌrïna räci rogäꞌrïnttïnyode. 8Oꞌrïna moye merek mabode ï nämuräk nerïng, moye meng meme müyigak agoꞌrïya nyäguräk dümmek (100), ga merek oꞌrïya gurrung thäguncuk na gurrung gulluk (60), na merek oꞌrïya gurrung gäddäk (30).” 9Oꞌrïna obadï bebe benu wenüng weꞌrak agogäcigok.Rong re domïce (Moräkuc4:10-12; Loka 8:9-10)
10Wurïdena wällore wathïnok Yecuwa agengdeng omoyok äna,“Oungbeng bayïꞌrekïke geng ängäng domïce onayïnï? 11Yecuwa boräbïcek äna,“Gaka roga äna onongdeng dïthïgagägode duꞌrang de daꞌrädang de Gänzï äna onongdeng dänna. Oꞌrïna ogengdeng dädayïthïgagägode. 12Oꞌrïna obadï bebe benu bïyayïthïgok orenang, oꞌrïna obadï bebe bädanu bïyammägagägok ängäng buräk bebe benu bayïthek.13Oꞌrïna gaka irri reng roga ïnaneng, oïngbeng bayïꞌrekïke geng ängäng domïce gaka ogengdeng dïthämäng cïk, oꞌrïna ogengdeng dädayïthämäng ogengdeng dogäci oꞌrïna dädagäcithik na dodämathïk. 14Oꞌrämïna rothodägagägode ïgageng gayïka dïꞌrïgïgagägo de Ccaya dothodode äna,“Onongdeng dogäci oꞌrïna onongdeng dodäma rong reng, onongdeng dawurrïgok cïk oꞌrïna onongdeng dädayïthämäng.15Gaka mägik me wuräk iwwi weng moga woꞌring na wenüng wïweng woga wüncük, ogengdeng damäthikode gik dädanareng äna daꞌrämethïk ängäng gik gïgeng, ogengdeng dagäcigothïk ängäng wenüng wïweng na dänna rong ängäng mägik mïmeng, oꞌrämïna roga äna oïngbeng barägutho geng.16Oꞌrïna dorïnyanang dïdong gaka gik gïgong gïthämäng cïk, na wenüng wïwong wogäcithïk. 17Gaka oïngbeng bamonong ithecak äna,“Wïꞌre wüyik na wuräk wüyik wethorigok cik wonagareng äna weꞌrämek rong rerera onongdeng dïthämäng, oꞌrïna ogengdeng dädamüdek oꞌräme, na ogengdeng donagareng äna degäcigode oꞌrïna ogengdeng dädamüdek ogäcigigok.1819*Domïcïgo De Buräk Beyak mütheräk* (Moräkuc 4:13-20; Loka 8:11-15)18Gäcigude nong rong re domïce de boya.}19Obadïyeng dede degäcigok rong re daꞌrädang de Gänzï ga ogengdeng ädänna doga gayïka moye meme mïyabode no guꞌru ge gaddäräk athäjibäk atho agommokeng rong rerera ogengdeng donak no mägik mïmeng. 20Oꞌrïna moye meme mïyabode [näthappu thega mädok meng, no näthappu thega nänzï neng] moga wuräk wewe wegäcigode rong re Gänzï agengdeng oräbo ängäng [dowuwïya no watha, dokäꞌrïko].202120Oꞌrïna moye meme mïyabode [näthappu thega mädok meng, no näthappu thega nänzï neng] moga wuräk wewe wegäcigode rong re Gänzï agengdeng oräbo ängäng [dowuwïya no watha, dokäꞌrïko]. 21Oꞌrïna gaka rägak reng rogak rädarabok cïk ïrrïng, moye monängodethïk thïk thotteng. Oꞌrïna maung memema ogengdeng dïnynyode dijega däkäna donängïgïnok rong re Gänzï däriꞌri, agengdeng obaꞌrikek rong re Gänzï.222322Moye mïyabode näthappu thenu räci nang thoga buräk bebe begäcigode rong re Gänzï agorabo, oꞌrïna donareng waräbü we thappu na dothiräk waräbü na dokäꞌrïko gatha dogäꞌrïnttïnyode dorïye dïdung de Gänzï. 23Oꞌrïna moye meme mïyabode näthappu therïng moga buräk bebe bagäcigok rong re Gänzï agoroyik ängäng, agoꞌrïya nyäguräk nyüyik, dümmek dulluk(100) na nyerek gurrung thäguncuk na gurrung gulluk (60) nyerek gurrung gäddäk (30).24252624Ongokpeng bomode geng domïce derek gämme damo äna,“Daꞌrädang de Gänzï doga gayïka buräk bebe buweng moye merïng ïttäk gïgung. 25Oꞌrïna maung memema buräk bonyagok ïndde, rümi rïrung rathok agänduwenge[doyeng de mütheräk, naꞌro, nïkkïng] yoꞌrägik ye mütheräk ïttäk ongokpeng na ändonyago.26Oꞌrïna maung memema mütheräk mobuyok agorädda agoꞌrïya nyäguräk, wurïdena [doyeng de mütheräk, naꞌro, nïkkïng] dobuyok ngokäme.272827Oꞌrämïna boyego be thobong thenu gäbong bathok agomoyok äna,“Thobong, oungbeng bädawungek moye merïng ïttäk gïgagang ngaa? [Doyeng de mütheräk iddi deng dathok ängäng gïthung? nana Yecuwa. 28Ongokpeng bomodok äna rümi reyegok ngäye ingngi ngeng.” Wurïdena boyego bomodok äna,“Oungbeng bonarening äna oingdeng danyago doyacïk aa?293029Oꞌrïna ongokpeng bomodok äna,“Onï, gäyïnong gagobuyo nanulluk ängäng mütheräk gaka naa onongdeng dayacïk anongdeng ïyayacïk ängäng mütheräk. 30Gäyïnong gagobuyo nanulluk ängäng mütheräk agïyaro yo thïk the dogetho, na maung memema thïk thathok the dogetho, oïngbeng bïyamok wogetho agappäppïttok [doyeng de mütheräk, naꞌro, nïkkïng] nanulluk mäntük mäntük agengdeng ogäꞌre, oꞌrïna ga ogengdeng appäppïttïdïng mütheräk agengdeng wünïnoyïng ï thäyïk thïthïng.313231MOngokpeng bomode geng domïce derek gämme dabïyäk damo äna,“Daꞌrädang de Gänzï doga gayïka thik the garedeng thethetha buräk bommok aguwenge ïttäk gïgung. 32Thik the garedeng thoga thotteng gättïng oko no gik ge nyäguräk nyo gïja agwuk. Oꞌrïna maung memema thüyigak agodeka bïja büyik gättïng oko no gïja agwuk änzïk. Oꞌrämïna waꞌräbe watho agumoko ï wangaräng weng.3333Ongokpeng bomode geng domïce derek gämme damo äna,“Daꞌrädang de Gänzï doga gayïka mäꞌrägüräk memema buräk babayï [agodäräbok, agayïꞌro] ängäng nyälläk agoꞌrära.”343534Yecuwa bïꞌrekïkek thäntok the wuräk thittik ängäng domïce iddi deng, ongokpeng bädämode geng rong rere rädaga ängäng domïce. 35Ongokpeng bonängode irri reng mik, angokpeng änanna othodok rong rere remägagägok ängäng bïꞌre äna,“Oïngbeng bïyawanzek dong dïdïng ängäng domïcïgägo, oïngbeng bïyagene rong rere [reyüwok, redämagok] ändo maung memema [bonda bobuꞌrok änzïk, bonda borägodethïk, thappu thorethïgok änzïk] be thappu.36373839Domïcïgo De Doyeng De Mütheräk Däganzagïno 36Wurïdena maung memema Yecuwa bonyagok wüddano thänttok the wuräk wittik gagonyago dawuwang. Wällore wathïnoyok agengdeng omoyok äna,“Däganzining domïce de [doyeng de mütheräk, naꞌro, nïkkïng] mega ïttäk.”37Oꞌrämïna ongokpeng bobärïcek agomokeng äna,“Buräk buwengek moye merïng boga Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi. 38Gäyäk goga thappu, moye merïng moga wuräk we daꞌrädang de Gänzï, oꞌrïna doyeng de mütheräk doga wuräk wegidäk. 39Rümi ruwengde yik roga wuräk wegidäk, dogetho doga thïk the diꞌrok cïk de thappu, wogetho woga Mälleka.4041424340Oꞌrämïna [doyengoung, däberük] dappïttagägok agogäꞌrïgo ängäng dïk maung memema thappu thiꞌrodethïk.41Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyadinyok mälleka mïmung, ogengdeng dïyappïttagok wuräk awuk änzïk agengdeng oꞌräme wuräk weyegok ngäye ngegidäk wädamakode daꞌrädang de Gänzï, agengdeng odinyokeng däbäk änzï daꞌrädang.42Agengdeng ïyarokeng ï thäꞌrok ï dïk. Nana dogerre na dorägo gänyik dïyaga. 43Wurïdena wuräk wethorigok cik wïyaga gayïka thängki thabüro ï daꞌrädang de bädeng bïbeng. Obadï bebe benu wenüng weꞌrak äna bagäcigok agogäcigok.44454644Oꞌrämïna gämme daꞌrädang de Gänzï doga gayïka babü benu thägeyak thimmäng boyüwigok ïttäk, a buräk berek atho agïnynyok agändoyüwe. Na gaka ongokpeng bogak bokäꞌrïkïnok gättïng a ongokpeng onyago dogecek waräbü wïwung däbäk awuk angokpeng änanna ogeyo gäbong geng gege.45Däꞌrädang de Gänzï ngokäme doga gayïka bogece baganzok wegang wenu thägeyäk thimmäng. 46Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bïnynyode wegang wenu thägeyäk thimmäng, ongokpeng bonyagok agogecek waräbü däbäk awuk wewewa ongokpeng bonak agänana ogeyo wegang weng wewe.474847Däꞌrädang de Gänzï ngokäme doga gayïka [gomäk, roräk re thärägak, thärägak] thorägode ï ngaꞌru agappïttok räbäk re waräbü awuk änzïk.48Moung memema thäppade agengdeng odok cogärägang agengdeng onängok cïk agengdeng [odibo, othämo ]waräbü änzik werïng ga ogengdeng oppärigok waräbü wegidäk babauthäk.495049Oꞌrämïna gayïka rïyaga mik maung memema thappu thiꞌrode thïk. Mälleka bïtho agoppïyo wuräk wegidäk änno wuuräk wethorigok cik, 50Agorekeng ï thäꞌrok ï dïk nana ogengdeng dïyagerre na orägo gänyik gïgeng.”51Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dännak irri breng arwuk gaa?” Ogengdeng domodok äna Engee, Gäꞌrok.” 52Wurïdena ongokpeng bomode geng äna,“Oꞌrämïnong wännïne we nädumïk na bännïke be daꞌrädang de Gänzï ge noꞌrïräk doga gayïka buräk berek be dawuwang bebe bethukok babü benu thägeyäk thimmäng bïyathe bodekak bibe.” 53Wurïdena maung memema Yecuwa bothodode ïꞌre ängäng domïcïgo iddi deng angokpeng onyago änno gayïk geng gege.54Maung memema Yecuwa bathok noddok bïbung, ongokpeng bännïkekeng no gayik ge dappïttagok nang dïdeng, oꞌrämïna ogengdeng dogak dollïgode rong agengdeng omo äna,“Buräk babaräk ippi beng bothukok dännathïk iddi deng ängäng gïyethung na dobora dededa ongokpeng oyego ängäng?” 55Bädaga thäguräk thabaräk iththi theng the bothiꞌrek wereng cïk gaa? Bädaga obäneng bïbung ippi beng bïkka äna Moriyong ngaa? Na obang ngeng dïdung dïyaräk Nyaguk na Yucï na Cämang na Yawüza aa? 56Bädaga obang ngeng dïdung dïyayï, iddi deng dededa ogengdeng adwuk änzïk dega ängagecong ngaa? Wurïdena buräk babaräk ippi beng bayïnnyok waräbü iwwi weng ängäng gïyethung?57Oꞌrämïna ogengdeng dogak dobäꞌrïcïgode ängäng Yecuwa. Oꞌrïna bomode geng äna,“Bïꞌre berek billa berïnyïgok ängäng wuräk we noddok bïbung na ängäng wuräk we dawuwang dïdung. 58Wurïdena ogengdeng ïnaneng dädagak docode wumeräk werek we damïk derïng düyik gaka ogengdeng dogak dädarocik.
1412Dïnyo De Yuwana Bonengke (Moräkuc 6:14-29; Loka 9:7-9)1Moung meng meme mik Irüdüc baꞌrädang be Jellill bogäcigode rong nana Yecuwa. 2Ongokpeng bomode woyego wïwung äna,“Yuwana Bonengke bogüyogok änzï dïnyo okothïk, oꞌrïna gaka ongokpeng dobora iddi deng doga oyego ïgagok na ocok ramïk.3453Gaka Irüdüc bogak borabok Yuwana agomättok agoroyok ï koräkong. Ongokpeng bonängode mik gaka bogak borïnyek Irüdiya obayï be obang bïbung babaräk Pällüpüc. 4Gaka Yuwana bogak bomodok äna rädagayik omakok nädumïk äna oungbeng [bayïkkïke, bayïbo} Irüdiya. 5Irüdüc bonagareng äna bappoyok, oꞌrïna ongokpeng bogak bonak näthäräk ne thäntok the wuräk, gaka ogengdeng dogak [donayok, dodäganzoyok] äna ongokpeng boga bïꞌre.676Oꞌrïna maung memema duko na dokäꞌrïko de dunzagok dogongko de Irüdüc, thäguräk thabayï the Irüdiya thogak wuko yokik ge wuräk, oꞌrämïna duko deng dede dorïnyade Irüdüc. 7Wurïdena ongokpeng bïthek rong cïk ängäng doppo madäk äna bayïthek thäguräk thabayï babü bebeba bamüde ïbïttoyok!898Oꞌrämïna gayïka obäneng be thäguräk thabayï bomodok äna omudok äna,“Ändïng gäꞌrok ge Yuwana Bonengke no thaꞌrong inyeneng.” 9Oꞌrämïna baꞌrädang bogak bïbak dïthak gättïng, oꞌrïna gaka ongokpeng bogak boppok madak yokik ge wuräk awuk änzïk wewewa ongokpeng bïbïttok, ongokpeng bodinyode bomode wuräk wïwung äna ändenong thäguräk thabayï babü bebeba ongokpeng bïbïttok.10111210Oꞌrämïna ongokpeng bodinyode geng dommïnok gäꞌrok ge Yuwana änzï koräkong. 11Oꞌrämïna gäꞌrok ge Yuwana gogak gothukagägok no thaꞌrong agïthïgagägok thäguräk thabayï ongokpeng na bommïnok obäneng bïbung. 12Wurïdena wällore wommok gümi ge gatha ge Yuwana adengdeng othiko, ogengdeng na donyagok dïrenok Yecuwa.1314Yecuwa Borägek Wuräk Wïyaräk Dure Rämmek Gurrung Thäguncuk (5000)(Moräkuc 6:30-44, Loka 9:10-17; Yuwana 6:1-14)13Maung memema Yecuwa bogäcigode rong reng rere nana Yuwana, ongokpeng bonyagok änzï därämbik deno ngïräk onyago dothäbïk bälläk ï guwak. Oꞌrïna maung meng meme mäntok me wuräk mogäcigode mik, agengdeng omakoyok ängäng nyägäk änzï maräk mottäk. 14Maung memema Yecuwa bonyagok däbäk angokpeng oꞌräme thäntok the wuräk athwuk thoga thüyik, a ongokpeng ïba dïthak dïdeng, a ongokpeng oräguthïno geng mïngo mïmeng.1515Maung memema thibing thorok cïk, wällore wïwung wathïnoyok agengdeng omoyok äna,“Oꞌrï guwak ikki geng goga gayïk ibing z̄eng z̄ez̄e wallore we Yecuwa waz̄ïnoyok ageng omoyok äna z̄ïk z̄onyagok, diwungde wuräk agonyago ïz̄aräk z̄ottäk dogeceno waz̄a wïweng dure.16171816Yecuwa bomode geng äna ändäda gättïno geng ga geng onyago ändenong geng dure ageng orägo. 17Ogeng adwuk domodok äna donu dure z̄äguncuk na wïjabe weꞌräk bäꞌräk. 18Yecuwa bomode geng äna z̄ukïng nong dure inye.19202119Yecuwa bogürok no wuräk agomokeng äna nängude nong no yaz̄o; angokpeng ommo dure änzïk degak z̄äguncuk na wïjabe weꞌräk agomüdok giyik gänzï agoppok bäddok cik ängäng Gänzï, Ongokpeng omücoyik agïz̄ek wallore awallore ïcïno wuräk dure. 20Wuräk awuk worägok dure ageng ogirok agürangko ängageng awallore oz̄ämo dure änzïk ängäng naꞌrägüppa gurrung na weꞌräk. 21Wuräk wïyaräk werägok dure wogak rämmek 5000 ädadäganco wuräk wïyayï na nyäguräk nyettetteng.222324Yecuwa bogak oz̄äppïyo no ngïräk (Moräkuc 6:45-52, Yuwana 6:15-21)22Yecuwa bonyägode wallore ïgädudu ageng onyago nodong de gärägang goyuwe ga ongokpeng obeco wuräk änzïk. 23Maung ma ongokpeng bobecok wuräk änzïk, angokpeng oduwungo noz̄oꞌrong yïꞌrekïke Gänzï ängäng gaz̄a gïgung. maung ma z̄ibing z̄odekak ga ongokpeng boga noz̄oꞌrong bälläk. 24Oꞌrïna gädudu gogak bapuz̄äk äno gärägang go yuwe.25262725Yoꞌrägik yo nängkora gäppak ga z̄ïk z̄ïꞌräng dekak z̄äddäk däkäna z̄äguncuk na wulluk Yecuwa baz̄ïnok wallore wïwung oz̄äppïyo oko no gärägang ge yuwe. 26Maung ma ogeng deng doꞌrämek ga Yecuwa boga oz̄äppïyo no ngïräk ageng ïba näz̄äräk ageng omo äna“pommoyok ageng ogäꞌro guyï. 27Yecuwa bomode geng äna “borawunong dang, oïng beng bega ongong dädana näz̄äräk.28293028Bodäruc bomodok äna ya Gäꞌrok gïgïng na boga äna oung beng agättïnïng ga oïng az̄ïnang oko no ngïräk. 29Yecuwa bomodok äna“ arek ya Bodäruc, Bodäruc boräpok änzï gädudu agokäro ogädeyok nang oz̄äppïyo no ngïräk onyago yanza Yecuwa. 30Oꞌrïna ongokpeng bïbak näz̄äräk maung ma ongokpeng boꞌrämek giz̄o goga güyik agorängo agayüngko ïngïräk agogäꞌro guyï äna orïdïng ya Gäꞌrok gïgïng!”31323331Yecuwa boz̄uweng z̄ägung na gorapok agomoyok äna ya buräk benu doroyik dotteng, Onayïnï oung beng bogappede rong ïz̄aräk. 32Na maung ma ogeng deng doduwungok ïgädudu agiz̄ow oz̄oro. 33Awallore wegak ïgädudu oz̄icinok Yecuwa z̄ïk.343536Yecuwa boräguz̄ok wuräk wüyik wenya (Moräkuc 6:53-56)34Ogeng deng dopaꞌrode yuwe z̄ïk ageng oräpo noddok bïkka äna Jenciriyad. 35Maung ma wuräk wännak äna ongokpeng o Yecuwa ageng odaco rong änzïk noddok a bwuk awuräk oz̄ukïnok wuräk wenya. 36Ageng ïdäddïgoyok äna ba gättïno wuräk wenya ga geng orüngkoyok z̄äpïk z̄o gadïya, wuräk awuk änzïk wegak wenya werüngkodok wodekak worïng.
15123Däputhï Derïng Na De Didäk (Moräkuc 7:1-130)1Wurïdena wännïne we nädumïk na Pärärïncïyïng berek bebe begak änzï Wuräcellïng, ogengdeng dathïnok Yecuwa agengdeng omoyok äna,2Wällore wïwang wakko thäbïk the däputhï de namaꞌräk gaka ogengdeng darägo ängäng ngäruk dädayïrako onayïnï? 3Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dakko thäbïk the nädumïk gurrung onayïnï?”4564Gaka Gänzï godïngkede äna,“Gäꞌrïnyude ogäde bïbang na ogäne bïbang, oꞌrïna obadï [bethungkok, berägïttok] obädeng bïbung däkäna obäneng bïbung agoga äna [bayïnyo, bagäkok] 5Oꞌrïna onongdeng dännïkek omo äna obadï bebe begätok ïga obädeng bïbung däkäna obäneng bïbung agoga äna bïthede Gänzï. 6Wurïdena ongokpeng bädanareng äna onongdeng dädayegïkek nädumïk ne Gänzï namo äna,“Gäꞌrïnyude ogäde bïbung na ogäne bïbang gaka onongdeng dorïnyek däputhï dïdong.7897Wodekïgo wännathïk! Ccaya bogak bïꞌrede nanagenong rong rogayik maung memema bïꞌrede dïꞌrïgïgagägo nanagenong gagomo äna. 8Wuräk iwwi weng [wogäꞌrïnyodïng, woga odänoyïng]ängäng rong rïreng re[ïdong baꞌräng, wuduk baꞌräng] oꞌrïna ogengdeng mägik mïmeng moga babuthäk änanagïng. 9Oꞌrïna ogengdeng doga ogatto baꞌräng dädaga thicindïng cïk gaka ogengdeng doga ännïke nädumïk ne wuräk wonyi.1011Waräbü Wagico Buräk Bonyi (Moräkuc 7:14-23)10Wurïdena Yecuwa bïbïttok thäntok the wuräk awuk wiyittäk ängäng gatha gïgung agomokeng äna,“Gäcigude nong ïrrïng na anongdeng änna.” 11Rädaga äna babü bebeba oungbeng orägo oke ïdong bagico buräk bonyi, oꞌrïna roga äna rong rere rathinyo änzïdong de buräk bonyi ragico buräk.12131412Wurïdena wällore wïwung wathok agomo äna,“Oungbeng bännanang äna maung memema Pärïncïyïng bogäcigode rong irri reng agengdeng adacago änzïk gaa? 13Oꞌrïna Yecuwa bobärïcek gagomo äna,“Gïja agwuk änzïk gulluk gulluk gegega Dada bïbïng beyï ïgänzï bädawungek gïya mükagägo änzï rägak reng. 14Wüddanunong geng dälläk. Ogengdeng doga mobong mirämade. Naa birämang bathäppïcïke birämang a ogengdeng ïyabok ï gapa adwuk deꞌrak.15161715Wurïdena Bodäruc bobärïcek äna,“Däganzining domïce rong reng irri reng roga yayï”. 16Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dïꞌräng dodämathïk gämmïya yaa? 17Onongdeng dïꞌräng dodäma äna babü bebe bathinyo oko ïdong oräbo ï tharäk agothinyo däbäk änzï gatha gïgïng.18192018Oꞌrïna rong rere rathinyo änzïdong roga änno thägik, ragico buräk bonyi. 19Gaka rong rere rathinyo änno thägik rathinyo ängäng rong regidäk na doppok na dithäcak ängäng wuräk gatha gatha na dobunye na doppo madang baꞌräng na dothungko. 20Rong irri reng ragico buräk bonyi, oꞌrïna dorägo dure ängäng ngäruk dädagico buräk bonyi.212223Doroyik de buräk babayï (Moräkuc 7:24-30)21Wurïdena Yecuwa bonyagok änzang onyago do tharäk thottäk Cur na do tharäk thottäk the Cayada. 22Wurïdena buräk babayï berek boga Känanaanï bathok änzï tharäk thottäk theng thethe agogäꞌreco guyï gagomo äna,“Ïbawu dïthak dïdïng Gäꞌrok, Thäguräk Thabaräk The Dawük! Thäguräk thïthïng thabayï thonu mäjibäk cik. 23Oꞌrïna Yecuwa bäda bärïcek rong rerek bäꞌrik. Oꞌrämïna wällore wïwung wathok agengdeng ïꞌrekïkïyok gagemo äna,“Dinyudenong cok babuthäk, gaka ongokpeng bamakocong ga gäꞌreco guyï!”24252624Oꞌrïna Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Oïngbeng bodinyagïnde dungkak duwulluk duyade thïk the wuräk we Icärayill. 25Wurïdena buräk babayï bathok agothicindok cïk gagomo äna,“Gäꞌrok gïgïng gätu ïgagïng”. 26Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek äna,“Rädaga rorïng äna oungbeng bammo dure de nyäguräk a oungbeng orïnok nyäguräk nye rawuk”.272827Oꞌrämïna buräk babayï bomok äna,“Engee, Gäꞌrok gïgïng rogayik, oꞌrïna narroga äna nyäguräk nye rawuk nyarägo dure dede debäräddakode Näꞌrok nïneng änno worok”. 28Wurïdena Yecuwa bobärïcek gagomoyok äna,“Buräk babayï, doroyik dïdang doga [düyik, dimmäng] gättïng! Gäyïng ga goga gayïka oungbeng bonareng.” Wurïdena thäguräk thïthung thabayï thogädeyode nang [orägïko, oräguthago] ängäng reng rere mik.293031Yecuwa Boräguthok Mäntok Me Wuräk Wüyik29Yecuwa bodäkïyode änzang, onyago do Yuwe ye Jellill, ongokpeng boduwungok no thoꞌrong agonängok cïk cang bälläk do thäbïk. 30Wurïdena mäntok me wuräk wüyik mothukïnoyok maculläk na wucak na wirämang na wüncük na wuräk werek wüyik wenya agengdeng ithek cïk yokik ge Yecuwa ïngkäk nyïnyung, ongokpeng boräguthokeng. 31Wuräk woräballak änzik maung ma ogengdeng doꞌrämek ga wüncük ïꞌre na wucak wodekak worïng na wirämang woꞌrämek cïk agengdeng odengke Gänzï ge Icärayill.32333435Yecuwa borägek wuräk wïyaräk dure rämmek gurrung go bäꞌrantto(Moräkuc 8:1-10)32Yecuwa bïbïttok wällore wïwung angokpeng omokeng äna,“Oïngbeng bïbak dïthak de wuräk iwwi wogak ängäng mängki mäddäk ogengdeng dädarägok baberek, Oïngbeng bädanareng äna oïngbeng banyängokeng ängäng ängäng yüzthi däkäna dappok ï gaddäräk. 33Wälore wïyong wobrïcenoyok ïnaa, “ Oning diya ïnyok dure giyezong ï guwak inye diya onyeko aning iya oräge wuräk awuk iwi wïpade?” 34Yecuwa bothungok keng ïna “Andapok waragik naꞌrägüpa dïnogï?”“Waragik wapagok thängung thäguncuk na weꞌrak, na “wïjabe weꞌrak.”35Maung memema Yecuwa omok wuräk ïna warängok cïk näthapu.3637383936Bodok ragik thängucuk na weꞌrak, na wïjabe weꞌrak aongokpeng odänttek Gänzï ängäng agoppok bädok cik, agothittoyik agïcïno wällore wïwung, agengdeng ïthäcek wuräk. 37Wuräk worägok agogirok, agengdeng ogirok ageyaponang a wällore ongïyok änzïk naꞌrägüpa thänguncuk na weꞌrak 38Wuräk wewe werägok wogak 40,000, na wuräk wayï na nyäguräk nyogak ngäda dänanzägagok.39Maung memema Yecuwa bodingode wuräk, angokpeng onyago ï därämbik deno ngïräk agonyago do tharäk thottäk the Magädan.
16121Wurïdena Päräncïyïng berek na Cedïkïyung yerek yathok donäke Yecuwa, ogengdeng dothuwungoyok äna ongokpeng bagene geng gumeräk ge ïgänzï. 2Oꞌrïna ongokpeng bobärïcenokeng äna,“Maung memema thibing thorok cïk, onongdeng damo äna ocongdeng danyago dïyana thïk thorïng gaka noꞌrïräk noga noꞌre dogatha.343Namo nängorokäme gäppak äna gabïk gïyaräbe thängki iththi theng, gaka noꞌrïräk nonu nädde nang neꞌre na nenyi. Onongdeng damüde ïꞌrek no thïk thïyaga ängäng durrïgok noꞌrïräk, oꞌrïna onongdeng dodäma ïꞌrek no wumeräk weng wewe wage thïk gaa. 4Thek thegidäk na thayithäcak ängäng wuräk gatha gatha thaganzok gumeräk oꞌrïna ogengdeng dädïyagenïgagägo, dïyagenïgagägo gumeräk gulluk ge damïk de bïꞌre Yunaang.” Oꞌrämïna ongokpeng bonyagok ga güddano geng.5678Mäꞌrägüräk me Päräncïyïng na me Cedïkïyung (Moräkuc 8:14-21)5Oꞌrämïna maung memema wällore wïwung wobaꞌrode Yuwe thïk worok do gärägang gerek, ogengdeng dogak duyede thïk ommo dure ängageng. 6Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Gäcigude nong na gꞌrïngkok änno mäꞌrägüräk me Päräncïyïng na me Cedïkïyung”. 7Ogengdeng [dïꞌrïttïyode, dummïttïyode, dodenttïttode nanulluk dälläk] dälläk äna,“Gaka [ocongdeng, oningdeng]dädathukok dure.” 8Oꞌrïna Yecuwa bännanang agomokeng äna,“Onongdeng donu doroyik dotteng, onongdeng donu dawummïttïyok mik onayïnï gaka onongdeng dädathukok dere derek?9109Onongdeng dïꞌräng dodämathïk däkäna dädawuzagode dure thäguncuk derägek wuräk rämmek gurrung thäguncuk, onongdeng dothämagok dure änzïk dïyapäppägok naꞌrägüpa dïnok? 10Onongdeng dädawunzagode dure thäguncuk na weꞌrak dede derägek wuräk wïyaräk rämmek gurrung bäꞌranto waa? Onongdeng dogak dothämok änzïk naꞌrägüpa dïnok ne dure dede dïyapäppägok?111211Onongdeng dodäma yayï äna oïngbeng bädagak ïꞌrekïkede nong no rong re dure? Oꞌrïna gäꞌrïngkude nong änno mäꞌrägüräk me Päräncïyïng na me Cedïkïyung! 12Wurïdena wällore wändänna äna ongokpeng bädagak bïꞌrede no dure dede dawümigo, Oꞌrïna ongokpeng bogak bïꞌrede no dännïke de Päräncïyïng na de Cedïkïyung.13141516Bodäruc Borocik Ängäng Yecuwa (Moräkuc8:27-30,Loka 9: 18-21)13Maung memema Yecuwa bonyagok do tharäk thottäk the Kayïcerïya Pällüppüc, ongokpeng bothuwungok wällore wïwung gagomo äna,“Wuräk wonu ïngäꞌre ngïngeng äna oïngbeng boga obïthung beng Thäguräk The Buräk Bonyi?” 14Oꞌrämïna ogengdeng domodok äna,“Wuräk werek wamo äna oungbeng boga Yuwana Bonengke, ga obärïk ngeng omo äna oungbeng boga Illiya, ga obärïk ngeng omo äna oungbeng boga Arämiya däkäna obärïk bulluk änno wïꞌre. 15Ongokpeng bomode geng äna,“Oꞌrïna onongdeng donu ïngäꞌre ngïngong äna oïngbeng boga obïthung beng?” 16Oꞌrämïna Cämaang Bodäruc bobärïcek äna,“Oungbeng boga Almäcïye Thäguräk Thabaräk Thathïk The Gänzï.”171817Yecuwa bobärïcek gagomoyok äna,“Dorïnyanang dïdäng Cämang thäguräk thabaräk the Yuna, gaka bädaga gatha na ngiccok nge buräk bonyi ngegenïyang irri reng oꞌrïna roga äna Dada bïbïng bega ïgänzï. 18Oïngbeng ngokäme bamoyang äna oungbeng boga ganyänga na bondda ippi noganyänga oïng beng bïya wuno dawang dïdïng nang, na dopora de dïngo däda wengko nang.192019Oïngbeng bïya ïthïyang nyämuda nye daꞌrädang de ïgänzï, na rong rerera onongdeng domättok näthappu rïyamättago ïgänzï na rong rerera onongdeng dädamättok näthappu rädïyamättago ïgänzï.20Yecuwa bomode wallore wïyung äna nanong deng däda ïreno obärïk äna oïngbeng bogak Almäcïye.212223Yecuwa bïꞌrede no dogenya dïdung na nodïngo dïdung (Moräkuc 8:31-31, 9:1; Loka 9:22-27)21Ändo maung memema Yecuwa borethek odäganzïno wällore wïwung äna roggaäna ongokpeng banyago ï Wuräcellïng ayïngbeng onyago yogenyïkïgo ängäng wuräk wega waꞌrädang na namaꞌräk na mobong medung na wännïke we nädumïk. Oïngbeng bïya ïnyo, oꞌrïna ï mängki mäddäk oïngbeng bïyagüyogo änzï dïnyo. 22Bodäruc bïbok Yecuwa ännoꞌrägik ye wällore agonyago ängäng ändothäbïk bälläk dïꞌrekïkeyok dang ga gomoyok äna Gänzï oïngbeng bäda gäcigindang äna rong irri ratho nanagang! 23Yecuwa bo bärïyagok cïk agomok obodäruc äna ängko änanagïng ya thäjibä! oungbeng bobidode thïk ïgaddäräk gïgïng, gaka oungbeng bädanu ïngäꞌre ngïgang no waräbü we Gänzï. oꞌrïna oungbeng bänna no wäräbü we wuräk.24252624Yecuwa bomode wällore wïwung äna obadï benareng äna bamakoyïng angokpeng wuyek gatha gïgung cïk ga ongokpeng ommo dereng dïdung agomakoyïng. 25 Obadï benareng äna barek dathïk dïdung, agoga äna ongokpeng bawuyek gatha gïgung, na obadï bebe buyede gatha gïgung cïk wuyenoyïng cïk agoga äna ongokpeng bïya ïnynyocik. 26Ngänï beng bega berïng bebeba buräk bonyi bïya ïnynyocik gämme, naa ongokpeng borabok thappu änzïk athuwuk ga gäda ïnynyok baberek cik be gatha gïgung? däkäna na buräk bonyi bayïnynyok ngänïyik be gatha gïgung?272827Thäguräk thabaräk The Buräk Bonyï thïyatho ängäng dodengka de bädeng bïbung na mälleka. wuräk awuk änzïk omakek ängäng ngäye ngïngeng bulluk bulluk. 28Oïngbeng bamok nong rong regayik onongdeng dega othoro inyeneng thängki ithitheng äna obärïk ngeng dädïya ïntte ga dïꞌräng dädaꞌrämek Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi ga gatho gayïka baꞌrädang.
1712Dobärïyago De Yecuwa No Thoꞌrong (Moräkuc 9:2-13; Loka 9:28-36)1Maung memema mängki monyagok thäguncuk na thulluk, Yecuwa bommok Bodäruc na Nyaguk na Yuwana obang bïbung, agïbo geng äno thoꞌrong thiyicek nana ogengdeng dogak adwuk dälläk. 2Ongokpeng bobärïyagok yokik gïgeng. Yothek yïyung yogak yodekak [yagäꞌretho, yabüro dippoga] gayïka thängki, na nadïya nïnung nodekak nippok gayïka dobullänga. 3Wurïdena Müza na Illiya dommode nanageng agengdeng ïꞌrekïkïyok.344Wurïdena Bodäruc bomode Yecuwa äna,[“Gäꞌrok, Bännïke] rogayïnocong rorïng gättïng äna ocongdeng doga inyeneng. Gäyïng ga ocongdeng ocok näthu näddäk, gäthu gulluk gïgang na gerek ge Müza na gerek ge Illiya.”56785Maung memema Bodäruc bïꞌräng boga ïꞌre mik, nädde nommode nanageng nabüro agoyuwokeng, aräbotteng roꞌre romok änzï nädde äna,“Oꞌrï thäguräk thabaräk iththi theng thïthïng thethetha oïngbeng borïnyek. Gäcigudenong cok!” 6Wurïdena maung memema wällore wogäcigodek mik, ogengdeng dïbak näthäräk gättïng agengdeng ayïllo näthappu.” 7Oꞌrïna Yecuwa bathok agorüngkokeng agomokeng äna güyogunong onongdeng dädana näthäräk. 8Maung memema ogengdeng doꞌrämek noꞌrïräk agengdeng ädaꞌräme obärïk bulluk.9109Maung memema ogengdeng dogak oräbo änno thoꞌrong, Yecuwa boddïngkede geng omokeng äna onongdeng dädayïreno obärïk ngeng rong rerera onongdeng doꞌrämek, gäyïngkeng ga ogengdeng ïyandänna maung memema Thäguräk The Buräk Bonyi thogüyogok änzï dïnyo.10Wurïdena wällore wïwung wothuwungok Yecuwa äna,“Wännïne we nädumïk womok äna rogga äna Illiya batho nodong onayïnï?”11121311Wurïdena Yecuwa bobärïcek omokeng äna,“Rogayik ithäcak äna, IIliya batho nodong agokuthïttok rong arwuk. 12Oꞌrïna oïngbeng bamonong äna Illiya bogak bathok agengdeng odämak, oꞌrïna ogengdeng nängedok rong arwuk rerera ongengdeng donareng, Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thanängïgok ngokäme mik na ïyagenyak ïngkung nyïnyeng.” 13Wurïdena wällore wändänna äna ongokpeng bïꞌrekïkede geng nana Yuwana Bonengke.141516Yecuwa boräguthok Thäguräk Thenak Mäjibäk Cik (Mädda 17.14 -21; Loka 9.37-43)14Oꞌrïna maung memema ogengdeng dogappode do thäntok the wuräk wüyik, buräk baaräk berek bathïnoyok Yecuwa agodirothïk yokik gïgung. 15“Ongokpeng na bomok äna Gäꞌrok ïbawu dïthak de thäguräk thïthïng thabaräk thogenyak gättïng gaka ongokpeng bayïnttätte, gaka ongokpeng bayïllällo thäki thäki agoro thäꞌrok ï dïk na ï ngïräk. 16Oꞌrämïna oïngbeng bothukïnok wällore wïwang äna daräguthok, oꞌrïna ogengdeng dädamüdek oräguthok.171817Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Onongdeng dïꞌräng dädarocik doga thek thegidäk! Rogga äna oïngbeng banängok cïk ängagenong amodïnok? Rogga äna oïngbeng bannïkenong amodïnok? Thukïnïnong thäguräk thabaräk inyeneng! 18Oꞌrämïna Yecuwa bogürok no mäjibäk, mäjibäk na mollok änzïgagok. Thäguräk thabaräk thogädeyode nang orägïko ängäng reng rere mik.19202119Wurïdena wällore wathïnok Yecuwa do thäbïk doduꞌrang agengdeng omo äna,“Oningdeng dädamüdek obuꞌre mäjibäk änzïgagok onayïnï?” 20Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Gaka onongdeng dädarocik. Oꞌrïna oïngbeng bamonong ithecäk äna,“Naamäna onongdeng denu doroyik dotteng gayïka thik the garedeng ga onongdeng dägamok thoꞌrong iththi theng äna däkïyude änzinyeneng onyago yägäk agodäkïyok onyago, ga baberek bägadamüdïgagägo ängagenong. 21Dubäk de mäjibäk immi meng mällo baꞌräng oꞌrïna mabuꞌrïgo ängäng dodänttek Gänzï na ändoduma dure.”222322Maung memema ogengdeng dathok adwuk nanulluk dorok ï Jellill, ongokpeng bomode geng äna äna,“Thäguräk Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thanyago thayïrimigagïno agïthïgagägok ïngkung nye wuräk. 23Ogengdeng dïyappoyok oꞌrïna ï thängki thamääddäk ongokpeng bïyagüyogo änzï dïnyo. Ogengdeng dogak dothalläk gättïng.”242524Wurïdena maung memema ogengdeng donyagok ï Kapäränawum, wuräk wewe wawüncok natteräk no thïkkang wathïnok Bodäruc agengdeng omoyok äna,“Bännïke bïbong bädarok natteräk no thïkkang ngaa? 25Bodäruc bomok äna,“Engee” Maung memema ongokpeng bathok bonyagok dawuwang, Yecuwa bogädeyode nang omoyok äna,“Cämaang oungbeng bonu yayï äna waꞌrädang we näthappu wawüncagïnok natteräk ängäng gïyethung änno nyäguräk nyïnyeng däkäna änno doꞌrak?262726Bodäruc bomodok äna,“Änno doꞌrak.” Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Rogga äna nyäguräk nye noddok nyädawüncok.27Oꞌrïna rogga äna ocongdeng dädathallïke wuräk iwwi weng. Oꞌrämïna ängkonong do Yuwe anongdeng onyago dikke bïjabe be nodong ängäng thallong ïdong deng onongdeng dïya ïnynyok thik the gatteräk cik thüyik thuwengkok tharägïnagïnoyïng na oungbeng no thïkkang, ommu ayïthendïng geng na oungbeng.
18123Obïthung Beng Bega Bimmäng Ï Daꞌrädang De Gänzï?(Moräkuc 9:33-37; Loka 9:46-48)1Wurïdena maung meng meme wällore wathïnok Yecuwa ogengdeng omoyok äna,“Obïthung beng bega bimmäng ï daꞌrädang de Gänzï?” 2OWurïdena Yecuwa bïbïttïnoyok thäguräk thetteng agonägïkïyok cïk yoꞌrägik yïyeng. 3Wurïdena Yecuwa bomode geng äna oïngbeng bamonong ithecak, naa onongdeng dädaräbede watha wïwong cïk gayïka nyäguräk inynyi nyeng nyettetteng, agoga äna onongdeng [dädïyanyago, dädïyaꞌräme] ï daꞌrädang de Gänzï.4564Oꞌrämïna obadï bebe beräbede gatha thïk gïgung gayïka thäguräk iththi theng thetteng, agoga äna ongokpeng boga bimmäng ï daꞌrädang de Gänzï. 5Obadï bebe begäcigode rong re thäguräk thetteng gayïka iththi theng ängäng gärängang gïgïng agoga äna ongokpeng bogäcigodïng. Donäkïgo ängäng dogidäk (Moräkuc 9:42-48; Loka 17:1-2)6Naa obärïk bulluk bobäꞌrïcendïng doroyik de nyäguräk inyenyeng nyettetteng, agoga äna ongokpeng bamättagïnagägok bädok ï thäntäk thïthung ängäng doräk agorägagägok ï yuwe.787Dogidago nang de thappu gaka dabäꞌrïcek wuräk ängäng waräbü we thappu na baꞌrikek doroyik dïdeng! Oꞌrïna dogidago nang buräk bebe bebäꞌrïcïgode ängäng waräbü we thappu. 8Naa nyägung nyïnyang däkäna nyägäk nyïnyang nyobäꞌrïcendang doroyik dïdang, modude abärigok babuthäk! Gaka raga rorïng äna oungbeng bayïnynyok dokothïk ängäng thägung thulluk däkäna thägäk thulluk okonang äna oungbeng banyago ï thäꞌrok ängäng nyägung nyeꞌrak däkäna ängäng nyägäk nyeꞌrak ï dïk dädïyaꞌrok cïk ngore ngorek.99Wurïddena naa thägäk thïthang thobäꞌräcedang ga oungbeng onängok dogidäk amodok thägäk. Gaka raga rorïng äna oungbeng bayïnynyok dokothïk oko nang äna oungbeng banyago ï thäꞌrok ï dïk dädïyaꞌrok cïk ngore ngorek ängäng nyägäk nyïnyang anywuk nyeꞌrak.101110Oꞌrïna naa thik thïthang thobäꞌrïcedang ga oungbeng onängok dogidäk, a oungbeng omäyuke änzï gäꞌrok. Raga rorïng äna oungbeng banyago ï daꞌrädang de Gänzï ängäng thik thulluk oko nang äna oungbeng banyago ï thäꞌrok ängäng gik agwuk geꞌrak. Domïce de dungkak duyade thïk (Loka 15:3-7)11Gäꞌrïngkude nong onongdeng dädallällägok wuräk wettetteng. Gaka oïngbeng bamonong änamälleka mïmeng me ïgänzï moga wurrïgok yothek ye Dada bïbïng bega ïgänzï marïyamuk.12131412Gaka Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thathok dorek wuräk thädathok dogämo wuräk.13Onongdeng donu yayï ïngäꞌre ngïngong? Naa buräk babaräk bonu rängkak dümmek gaguyak cïk dulluk änang, rädaga äna ongokpeng bawüddano rängkak gurrung thäguncuk bäꞌranto na thäguncuk na bäꞌranto (99) no thoꞌrong ï debük ga gonyago doganzok dungkak duyade thïk gaa? 14Maung memema ongokpeng bïnynyode dungkak, oïngbeng bamonong ithecak ongokpeng bïyakäꞌrïko gättïng oko no rängkak gurrung thäguncuk bäꞌranto na thäguncuk na bäꞌranto (99) rere räda wuyade thïk.151614Rïyaga mik ngokäme äna Ogäde bïbong be ïgänzï bädanareng äna ongokpeng bawuyek obärïk bulluk cïk betteng änanagenong.Dogäcigïnok cïk äno bambangeng dïyayï na dïyaräk(Loka 17:3)15Oꞌrämïna naa obambang berek bïkendangna oungbeng onyagïnok ayïrenok dïkek doduꞌrang. Naa ongokpeng bogäcigindang agoga äna oungbeng bïdaddïdek obambang. 16Oꞌrïna naa ongokpeng boyangkang ogäcigoyang, a oungbeng ommo obärïk bulluk däkäna deꞌrak a onongdeng oga wuräk weꞌrak wegäcigode rong arwuk däkäna wäddäk weꞌrämek.1717Oꞌrïna naa ongokpeng boyangkang ogäcigokeng, a oungbeng ïreno wuräk we Kaniza, naa ongokpeng boyangkang ogäcigokeng, a oungbeng oga ängagok gayïka buräk bedäma Gänzï däkänabädarocik.18192018Oïngbeng bamonong rong regayik anong adwuk äna,“Naa onongdeng domättok näthappu agïyamättago ïgänzï naa onongdeng dädamättok näthappu agädïyamättago ïgänzï. 19Oïngbeng bamonong ithecak äna,“obärïk ngeng deꞌräk domättok rong no babü näz̄appu bageng donareng, agengdeng ïthïgok babü bebeba ogengdeng donareng äna Dada bïbïng be ïthekeng gänzï.” 20 Naa obärïngeng deꞌräk däkäna däddäk dappïttagode ängäng gärängang gïgïng agoga äna oïng beng boga yoꞌrägik yïyeng.”2122Domïce de buräk bega bïthak bäda gäciginok wuräk21Bodäruc bathïnok Yecuwa agothuwungok äna“Gäꞌrok gïgïng, Amodïnok äna bambïng bïkendïng ayïng ogäciginoyok? Oïng bagäcigïndok thäguncuk na meꞌraga?” 22 Yecuwa bomodok äna“ Onï, rädaga na thäguncuk na meꞌrak. Oꞌïna gurrung thäguncuk na weꞌräk na thäguncuk na meꞌrak.23242523 Daꞌrädang de Gänzï doga gayïka baꞌrädang benareng äna bappïttok waräbü agodäganco ängäng woyego wïwung. 24 Maung memema ongokpeng bogak odäganco, ga buräk berek bogak bommok natteräk rämmek gurrung. 25 Buräk bega boyego bädanak natteräk nüyik na ongokpeng begäroyok ängäng waräbü wa bonak no gatha gïgung. Baꞌrädang bogürok nanagok agomoyok äna ongokpeng bageyo obayï na nyäguräk nyïnyung na waräbü awuk änzïk wa ongokpeng bonu agänna gäro waräbü wa ongokpeng bonu no gatha.262726 Buräk bega boyego bathok agäro nonängkuk änzïk nïnung yokik ge baꞌrädang. agïdïddïgoyok äna ïbawu dïthak dïdïng oïngbeng bïyagärang waräbü awuk wewewa oungbeng bonareng änanagïng. 27 Baꞌrädang bïbak dïthak dïdung agobaꞌrike noyok waräbü wïyung agodaꞌrikiyok.282928 Maung memema boyego bonyagok agïnynyok ogallägung berek bebe bemmodok natteräk notteng dümmek dulluk de ngallägerïye agorabok cothänttäk agogäꞌrïnyok gamoyok äna ändïng natteräk nïnïng na oïng bonareng änanagang! 29 Boyego bodirok cïk agoro nonängkuk änzïk nïnung agïdïdïgoyok ga gomoyok äna ïbawu dïthak dïdïng oïng beng bïya gappïcenang.303130Oꞌrïna ongokpeng boyangkang agorapok agoroyok ïkoräkong agäda ïbwu dïthak dïdung bäꞌrik ga gomoyok äna memema oungbeng bogäroyïng ayïng ändodäꞌrikiyang. 31Maung memema woyego weeerek woꞌrämek mik agengdeng ïba dïthak agengdeng onyago dïreno baꞌrädang bïbeng rong arwuk änzïk regak rerera ogengdeng doꞌrämek.323332 Oꞌrïna maung memema baꞌrädang bïbïttok boyego ogomoyok äna oungbeng boga boyego bogidäk gättïng. Oïngbeng bogäcigindang ïbaꞌrikenoyang natteräk anwuk na oungbeng bomodïng, gaka oungbeng bïdïddïgodïng. 33 Rädaga äna oungbeng benak dïthak nana gallägang gaka oïngbeng bonak dïthak nanaganga?343534 Ɓaꞌrädang bothïnyak agonyängïnok wuräk we koräkong wappe wuräk agengdeng oroyok ïkoräkong agoro yo maung memea ongokpeng bogärok baꞌrädang waräbü wewewa ongokpeng bogak bonareng änanagok. 35 Yecuwa bothodode rong gomo äna oꞌrï gayïka Ogäde bïbong be ïgänzï bïyaga ängagenong bulluk bulluk na obärïk bäda gäciginde obang bïbung rong äno thägik thïthung.
1912Yecuwa bïꞌrede no do dinttek wayï (Moräkuc 10:1-12)1Wurïdena maung memema Yecuwa bothodode rong irri reng, ongokpeng bonyagok änzï Jellill onyago do Yawüdiya obaꞌrok yuwe thïk Ye Wurädung. 2Oꞌrämïna thäntok the wuräk werek wüyik thomakodok. Ongokpeng boräguthokeng.343Päräncïyïng berek bathok donäkïyok ängäng dothuwungo äna,“Rogayik ithecak äna nädumïk necong nagäciginok buräk babaräk gagodingok obayï yaa?” 4Yecuwa bobärïcek ga gomo äna,“Onongdeng dädadänek thadak thethe thamo äna Gänzï gogak garade ocok buräk babaräk na babayï yaa?”565Gaka rong irri reng roga mik, rogga äna buräk babaräk bïya wüddano obädeng bïbung na obäneng bïbung ga ogengdeng odeka babulluk äno obayï bïbung. 6Oꞌrämïna ogengdeng dädaga deꞌrak gämme, oꞌrïna dodekak gatha gulluk. [Oꞌrämïna wuräk wewewa Gänzï gappïttode nanulluk buräk berek billa babeco ïgageng, Oꞌrämïna wuräk wewewa Gänzï gomättokeng odeke geng babulluk buräk bonyi berek billa bïyamüco ïgageng].”7897Oꞌrämïna ongokpeng bothuwungokeng äna,“Müza na bändodïngkek nong dodenï äna buräk babaräk bayïthek obayï bïbung thadak de donyängagok?” 8Yecuwa bomode geng äna,“Müza bogäciginde nonong gädumïk ikki geng äna onongdeng danyängok wayï wïwong gaka onongdeng dododegicang. Oꞌrïna änzï dorethe änzïk rädagak mik.9Oꞌrämïna oïngbeng bamonong äna obärïk billa banyängok obayï bïbung baꞌrang naa ongokpeng bïnynyode obärïk gagithang ängäng dollämothïk. [ ====] 9Oꞌrämïna ongokpeng bomok äna,“Obadï bebe [bedingode, bekkokk, ] bayï bïbung ga gïbo bayï berek agoga äna ongokpeng birämiginok bayï na bonängode [dollämothïk, bithade ängäng wuräk wïyayï gatha gatha].10111210Wällore wïwung womodok äna,“Naa roga mik agoga äna buräk babaräk na buräk babayï dädayïcïttïyo.” 11Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Rädaga äna wuräk awuk änzïk wïyamakok rong irri reng oꞌrïna wuuräk wulluk wewe wïthïgagägode ängäng Gänzï. 12Wuräk werek wogongkok dang mik wopidagïnde thïk na wädayïce wayï na warek na bärïngeng dayïbïnok wuräk ngok baꞌräng ga obärïngeng ädayïceno daꞌrädang deyï gänzï, Obaddï be borok dang benareng äna bagäcigok dännïke iddi agogäcigok.131415Yecuwa Boppode Bädok Ï Nyäguräk Nyettetteng(Moräkuc 10:13-16, Loka 18:15-17)13Wurïdena ogengdeng dothukïnoyok nyäguräk nyettetteng äna ongokpeng bayïthe thägung thïthung nanageng ga godänttek Gänzï, oꞌrïna wällore wïwung wogürek no nyäguräk. 14Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Gäyïnong nyäguräk nyäguräk ga ogengdeng athïnïng dädayangkïke geng gayïka ogengdeng doga daꞌrädang de ïgänzï.” 15Yecuwa na bïthek nyägung nyïnyung nanageng, ongokpeng na bändonyago änzang.1617Burïk Benak Daꞌrädang De waräbü (Moräkuc 10:17-31, Loka 18:18-30)16Wurïdena thängki therek tha buräk babaräk berek bathïnok Yecuwa agomoyok äna,“Bännïke berïng, oïngbeng bawümeni ngänï beng berïng ayïngbeng änanna ïnynyok dokothïk dilla diꞌrok cïk?” 17Oꞌrämïna Yecuwa bomodok äna,“Oungbeng bayïbïttïng äna bännïke berïng onayïnï?” Obärïk billa bega berïng oꞌrïna Gänzï gulluk ongokpeng bega berïng. Oꞌrïna äna oungbeng bonareng äna oungbeng baga bathïk agäꞌrïnyok nädumïk gurrung.181918Ongokpeng bomodok äna nädumïk nayïthung neng? Yecuwa bomodok äna,“Oungbeng bädappok. Oungbeng bädayithak ängäng wuräk gatha gatha. Oungbeng bädabunye. Oungbeng bädamo äna oungbeng boꞌrämek ängäng duwïk. 19Gäꞌrïnyude ogäde bïbang na ogäne bïbang, rïnye wuräk[weno thüwük, wega odännoyang] gayïka oungbeng borïnyek gatha gïgang.”20212220Burïk bomodok äna,“Oïngbeng barade änna irri reng arwuk maung memema oïngbeng bogak bïꞌräng botteng. Oꞌrämïna ngänï beng bega bïꞌräng benarïgo?” 21Yecuwa bomodok äna,“Naa oungbeng bonareng äna oungbeng baga bothodägode, ängko agecek waräbü wïwang däbäk awuk a oungbeng ïthek wuräk willa waräbü natteräk neng a oungbeng ändatho amakoyïng!” 22Oꞌrïna maung memema burïk bogäcigode rong irri reng mik, a ongokpeng onyago ängäng dïthäk gaka ongokpeng bogak bonak waräbü wüyik gättïng.232423Oꞌrämïna Yecuwa bomode wällore wïwung äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Roga roborok gättïng äna buräk benu waräbü wüyik bïyanyago ï daꞌrädang de Gänzï. 24Oïngbeng bamonong gämme äna,“Roga ïrrïng äna dabälla dathinyo oko ï thik the ngallübäri okonang äna buräk benu waräbü wüyik banyago ï daꞌrädang de Gänzï.”25262725Wurïdena maung memema wällore wogäcigode mik agengdeng oräballa änzik dättïng agengdeng omo äna,“Obïthung beng na bïyandorïgok? 26Oꞌrïna Yecuwa burrïgode geng mik gomokeng äna,“Rong irri reng rogade wuräk wonyi rädamüdigo oꞌrïna rong arwuk ramüdigo ängäng Gänzï baꞌräng.” 27Oꞌrämïna Bodäruc bobärïcek omo äna,“Oꞌrämï oningdeng düddanok waräbü wiwing awuk ga oningdeng omakoyang. Oningdeng dïya ïnynyok ngänï beng cik?”2828Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna onongdeng dede dega omakoyïng maung memema Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyaga onängok cïk no gäꞌre gecägagode ängäng räci ï daꞌrädang de dodengka dïdung, onongdeng dede demakodïng gurrung na weꞌrak dïyanängok cïk ngokäme no näꞌre ne räci ga onongdeng [akämo, omätto rubäk re, mäꞌrok me] Icäräyill gurrung na weꞌrak.293029Oꞌrïna obadïyeng dede düddanok gumäng gïgeng däkäna düddanok obang ngeng dïyaräk na dïyayï däkäna düddanok obädeng ngeng däkäna obäneng ngeng däkäna wayï wïweng däkäna nyäguräk nyïnyeng däkäna näbong nïneng, wüddanïno gärängang gïgïng agoga äna ogengdeng dïya ïnynyok cik dümmek oppägok cik na ïnynyok dokothïk dädïyaꞌrok cïk ngore ngorek.30Oꞌrïna wuräk wüyik wewe wega nodong [wïyaga mägeng, wïyadinttok] ndinttode wïyaga nodong.
2012Domïce De Woyego Wega Oyego Ï Thäꞌrakak1Daꞌrädang de [Gänzï, ïgänzï] doga gayïka buräk babaräk benu [gumäng, dawuwang]bogüyogok thängki thängki therek nängorokäme gäppak a ongokpeng onyago do thäꞌrak doyegïke wuräk ï thäꞌrakak ängäng thägeyäk. 2Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bïthek rong cïk ängäng woyego äna bagäronong natteräk dinaräk dulluk ï thängki thulluk, ongokpeng na bodinyode geng do thäꞌrakak thïthung.343Wurïdena ongokpeng bogüyogok ga thïk thodekak [thäddäk, thäguncuk na bäꞌranto] na boꞌrämek wuräk werek woga othoro do gayïk ge thägeyäk wädagayego. 4Oꞌrämïna ongokpeng bomode geng äna,“Ängkonong do thäꞌrakak ngokäme, oïngbeng bïyagäronong änzik, oꞌrïna ogengdeng donyagok.5675Oꞌrämïna ogengdeng donyagok ngokäme ga thïk thodekak [thäguncuk na weꞌrak na thäguncuk na bäꞌranto, gurrung na weꞌrak] ongokpeng na bonängode mik. 6Wurïdena maung memema thïk thonyengkok nang thägadeka gurrung na wulluk ongokpeng bonyagok däbäk agengdeng ïnynyok wuräk werek woga othoro do gayïk thägeyäk wädagayego, ongokpeng na bomode geng äna,“Onongdeng dathoro inyeneng thängki änzïk athwuk dädayego onayïnï? 7Ogengdeng domodok äna oningdeng doga othoro inyeneng gaka obärïk billa bayekïkening. Ongokpeng bomode geng gämme äna,“Ängkonong do thäꞌrakak thïthing doyego oïnbeng bïyagäronong änzik.”89108Oꞌrämïna maung memema thibing thorok cïk, buräk benu thäꞌrakak bomode thobong thethetha borapïppek thäꞌrakaka äna,“Ïbïttu woyego a oungbeng ogärogeng geng natteräk änzï ngäye. 9Wurïdena wuräk wïyaräk wewe weyegok mïk gurrung na wulluk wommok dinaräk dulluk dulluk. 10Oꞌrämïna maung memema wuräk we weyegok nodong wonak ï ngäꞌre ngïngeng äna ogengdeng dïyamo nätteräk nüyik. Oꞌrïna ogengdeng ogengdeng domäncek dinaräk dulluk dulluk ngokäme.111211Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dogak omänce natteräk, ogengdeng dïꞌrede no buräk benu gumäng guräk guräk. 12“Ga ogengdeng omo äna wuräk wïyaräk iwwi weng wathok mägeng miming doyego, ogengdeng doyegok thïk thulluk bäꞌrik oungbeng na bodenttïttedok ängagening dede degäꞌrïgok ängäng athwuk änzïk ïtharäk.131413Oꞌrïna ongokpeng bobärïcenok obärïk bulluk änanageng ga gomok äna,“Däbük dïdïng oïngbeng bädarägo dancik. Oungbeng bädamättok rong ängagïng äna oungbeng bayego dinaräk dulluk gaa? 14Ommu natteräk nïnang a oungbeng onyago yawuwang. Oïngbeng bonareng äna bayïthek buräk babaräk ippi beng natteräk bebe bïyathok mägeng odenttak gayïka oïngbeng bïthedang.151615Rädaga äna oïngbeng banängek natteräk nïnïng gayïka oïngbeng bonareng aa? däkäna oungbeng bonu därägüng gayïka oïngbeng boga borïng ängäng wuräk?”16Oꞌrämïna Yecuwa bothodode omo äna,“Wuräk wega mägeng wïyaga nodong, na wuräk we nodong wïyagappok mägeng. Gaka wuräk wïbïttagok wüyik, oꞌrïna wuräk wotteng [wodägagägok, wodibägagägok] änzik.171819Yecuwa bïꞌrede no dïnyo dïdung (Moräkuc 10.32–34; Loka 18.31–34)17Wurïdena maung memema Yecuwa bogak onyago yo Wuräcellïng, ongokpeng bommok wällore wïwung gurrung na weꞌrak agonyago ängageng dothäbïk agomokeng doduꞌrang äna, 18“Gäcigude nong, ocongdeng dägaduwungo yo Wuräcellïng, nana Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyarämiginago agïthïgïgagägok näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk. Ogengdeng [dïyakämok, dïyamättok ängäng gädumïk] ge dïnyo, 19Ogengdeng dïya ïthek wuräk wädaga Yawüdiyïng agengdeng othallïyok na onängeyok däriꞌri na oppeyok no dereng ängäng nallong oꞌrïna ongokpeng bïyagüyogo änzï dïnyo ï thängki thamääddäk okothïk.”2021Donareng Obäneng Be Yuwana Na Be Nyaguk (Mädda 20.20-28)20Wurïdena obäneng be Nyaguk na be Yuwana nyäguräk nyïyaräk nye Zabädi nyathïnok Yecuwa agengdeng odirnok cïk agengdeng ïbïttoyok waräbü werek. 21Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng donareng ngänï beng?” Ongokpeng bomodok äna,“Gäyïng ga nyäguräk nyïnyïng inynyi nyeng anywuk nyeꞌrak onängok cïk ängagang ï daꞌrädang [Gänzï, ïgänzï] obärïk ängäng do thägung the nyerü ga obärïk ängäng do thägung the güye.” 22 “Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dodäma ngänï bebeba onongdeng doga ïꞌrek nanga. Onongdeng damüde ikko ängäng thocok thethetha oïngbeng bïya ikko na donengkïgo dededa oïngbeng bïyanengkïgago ängäng aa? Ogengdeng dobärïcek äna oningdeng damüde.”22232422 “Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dodäma ngänï bebeba onongdeng doga ïꞌrek nanga. Onongdeng damüde ikko ängäng thocok thethetha oïngbeng bïya ikko na donengkïgo dededa oïngbeng bïyanengkïgago ängäng aa? Ogengdeng dobärïcek äna oningdeng damüde.” 23Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dïya ikko änzï thocok thïthïng na dïyanengkïgo ängäng doengkïgagägo dededa oïngbeng bogga äna banengkïgagagägo ängäng, oꞌrïna donängok cïk do thägung thïthïng the nyerü däkäna do thägung thïthïng the güye dädaga dïdïng äna oïngbeng bädamüde ïthek, oꞌrïna gaka doga dokuthïttagägode ängäng Dada bïbïng.” 24Oꞌrämïna maung memema wällore gurrung wogäcigode rong reng rere, ogengdeng dogak doppok därägüng de Nyaguk na de Yuwana.2526272825Oꞌrämïna Yecuwa bïbïttokeng adwuk nanulluk ängäng gatha gïgung agomokeng äna,“Onongdeng dännanang Gäꞌrok gonu daꞌrädang no mobong medung me waꞌrädang we wuräk wadeko äna woga waꞌrädang we wuräk wädaga Yawüdiying, ogengdeng donu dobora düyik oko nanageng na mobong menu daꞌrädang. 26Oꞌrïna irri reng rädaga mik ïgagenong. Oꞌrïna naa obärïk änanagenong bonareng äna baga bimmäng agoga äna ongokpeng bagga boyego bïbong. 27Wurïdena obadï benareng äna baga nodong agoga äna ongokpeng bagga bïthak bïbong. 28Gayïka Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thädathok doyegïnagägo, oꞌrïna ongokpeng bathok doyegïno wuräk na dïthek wuräk wüyik dathïk.”29303129Wurïdena maung memema Yecuwa bogak onyago änzï Jerïko ängäng wällore wïwung, thäntok the wuräk wüyik thogak thomakode geng. 30Wurïdena wirämang wïyaräk weꞌrak wogak onängok cïk no guꞌru ge gaddäräk. Maung memema Yecuwa ogengdeng dogäcigode äna bägatho nang. Ogengdeng dogäꞌrecok guyï gättïng äna,“Gäꞌrok, Thäguräk the Dawük ïbawu dïthak diding.” 31Wurïdena thäntok the wuräk wüyik thogürok nanageng äna dädagäreꞌrek, oꞌrïna ogengdeng dändogäꞌreco guyï dättïng ga ogengdeng omo äna,“Gäꞌrok, Thäguräk the Dawük ïbawu dïthak diding.”32333432Oꞌrämïna Yecuwa bothorok agodättekeng agomokeng äna,“Onongdeng donareng oïngbeng [bawümeno nong ngänï beng, banängenong cayï]?. 33Ogengdeng domodok äna,“Gäꞌrok, oningdeng donareng äna gik giging ga wanzïgok agoꞌräme thïk.” 34Oꞌrämïna Yecuwa bïbak dïthak dïdeng agorüngkok gik gïgeng. Gik gïgeng gogädeyode nang wanzïgok agoꞌrämethïk. Ogengdeng na domakodok.
21123Domïce de düme gäbe de baꞌrädang (Loka 14:15-14)1Wurïdena Yecuwa bobärïcek a ongokpeng ïꞌrekïke geng gämme ängäng domïce damo äna,“2Daꞌrädang de Gänzï doga gayïka baꞌrädang berek bebe bekuthïttagode äna bayïbïno Thäguräk Thïthung thabaräk bayï.” 3Ongokpeng bodinyode woyego wïwung äna wanyago dïreno wuräk wewe webïttagägode dïkko, oꞌrïna ogengdeng dädanareng äna datho no dïkko.454Oꞌrïna gämme ongokpeng bodinyode woyego werek gämme ga gomokeng äna ängkonong dïbïtto wuräk oïngbeng bümek dure de thibing. Oïngbeng bogämok nyayïdo ngïngïng nge ngärade änno giye gïgïng oïngbeng na bokuthïttode waräbü änzïk awuk, a orenong no dïkko. 5Oꞌrïna ogengdeng dädayegok ängäng rong reng rere, obärïk bonyagok dottäk gïgung ga obärïk oyego ngäye nïneng bulluk bulluk.6786Oꞌrïna obärïk ngeng dorabok woyego wïwung agengdeng orägïtto geng na ogämo geng. 7Oꞌrïna maung memema baꞌrädang bogäcigode mik agothïnya agodinyok nyajana nyïyung dogämo wuräk wewe wegämok woyego na ogäꞌre maräk mottäk mïmeng. 8Oꞌrämïna ongokpeng bomode woyego wïwung äna dokuthïttagode na dure de dïkko dïdïng dümigok, oꞌrïna wuräk wïbïttagok wädamüdek wengoko äna watho no dïkko.910119Oꞌrämïna ängkonong do naddäräk anwuk nittiyatha dïbïttok wuräk dure de dïkko. 10Wurïdena woyego wïwung wonyagok do naddäräk na dappïtto wuräk awuk änzïk wewewa ogengdeng dïnynyode wegidäk na werïng, wurïdena wuräk wïbïttagägok wäppade dawuwang. 11Oꞌrïna maung memema Baꞌrädang bathok doꞌräme wuräk wewewa ongokpeng bïbïttok, wurïdena ongokpeng boꞌrämek buräk babaräk berek bädayïthagok nadïya neno dïkko.12131412Oꞌrämïna ongokpeng bomdok äna däbük dïdïng oungbeng bathok inyeneng namayayï ga oungbeng ädandïthago nadïya neno dïkko? Oꞌrïna buräk babaräk bädandomo rong rerek. 13 Oꞌrïna ga baꞌrädäng ändomok wuräk wega woyego äna mättunong cok nyägung na nyägäk anong deng obärigoyok däbäk ingärimäk dägäk nana ngämek ngoga na dorägo gänyik doga.15O''r;ina maung memema gäꞌrok mobong medung na wännïne we nädumïk woꞌrämek[ rong, waräbü] reng rere roga rorïng rerera ongokpeng boyegok, na maung memema ogengdeng dogäcigode nyäguräk ga nyoga [ogäreꞌrek gättïng, ogäꞌreco guyï, ïꞌre gättïng] no thïkkang na omo äna,“Awucana, Awuzana] no Thäguräk Thabaräk The Dawük,” ogengdeng dothïnyak gättïng. 16Ogengdeng domodok äna,“Onongdeng dogäci rong rerea ogengdeng doga ïꞌrïya?” Yecuwa bomode geng äna,“Engee ! Oꞌrïna onongdeng dädadänek änzï wuduk we nyäguräk nyettetteng na wage ngänzik maung memema onongdeng oppek ïndde na okäꞌrïkïno waa?” 17Wurïdena Yecuwa bonyagok Wuddano geng ï tharäk thottäk the [Bedäcïda, Bedäniya, Bedani]18Wurïdena ïnaneng nängorokäme inni neng maung memema ongokpeng bogappode i tharak thottäk, ongokpeng bogak ängäng yüthi gättïng. 19Oꞌrämïna ongokpeng borämek bïja bega bije beng boga odännok gaddäräk, oꞌrïna maung memema ongokpeng bonyagok borok do bïja bega bije, ongokpeng bädayïnynyode waräberek nang oꞌrïna nadda neng nulluk a ongokpeng omo äna,“Gäyïnïng ga oungbeng ädaꞌrïya räbuk räbuk gämme.” Wurïdena bije bogädeyode nang onduwanga.22Wurïdena maung memema wällore woꞌrämek, ogengdeng dodäregok änzïk agengdeng omo äna,“Bije bogädeyode nang onduwanga änamayayï?” 20Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek omokeng äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna, naa onongdeng denu doroyik ga onongdeng dägadaga odämakägok rong cik, onongdeng dägadaga onängok rong rulluk rerera bije ippi beng bonängïgode, oꞌrïna gämme naa onongdeng dammok thoꞌrong iththi theng äna,“Däkïyude änzinyeneng arägagägok ï Yuwe agïyarägagägok cik. 21Maung memema onongdeng doga odänttek Gänzï ängaŋg arwuk rerera onongdeng donareng ängäng doroyik a onongdeng ïyathïgok.”23Wurïdena maung memema Yecuwa bathok do thïkkang, näꞌrok ne mobong me waꞌrädang na namaꞌräk ne wuräk na ongokpeng bogak ännïke geng ga gomokeng äna,“Ängäng daꞌrädang dayïthung deng dededa oungbebeng oyege ängäng irri reng na obïthung beng bïthedang daꞌrädang iddi deng?” 24Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng bonareng äna oïngbeng bathuwungonong ngokäme rong rulluk naa onongdeng dïyernoyïng, ayïngbeng ïyarenonong ngokäme äna ängäng daꞌrädang dayïthung deng dededa oïngbeng boga oyego ängäng.25Donengkïgo de Yuwana dogak dathok ängäng gïyethung? Dathok ännoꞌrïräk däkäna änno wuräk? Oꞌrämïna ogengdeng dumïttïyode äna, naa ocongdeng domok äna ännoꞌrïräk a ongokpeng ïyamo äna onongdeng na dädarocik onayïnï? 26Naa ocongdeng domok äna änno wuräk wonyi, acongdeng ïyana näthäräk ne wuräk gaka wuräk wogak worïnyek Yuwana awuk änzïk äna ongokpeng boga bïꞌre bïbeng. 27Oꞌrämïna ogengdeng dobärïcek omok Yecuwa äna,“Oningdeng dodäma.” Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oꞌrïna roga äna oïngbeng bädayïrenonong ngokäme äna oïngbeng bayego ängäng daꞌrädang dayïthung deng.28Oꞌrïna onongdeng donu yayï ï ngäꞌre ngïngong? Äna buräk babaräk berek bogak bonak nyäguräk nyïyaräk nyeꞌrak, ongokpeng bathïnok thäguräk the nodong agomoyok äna, Thäguräk thabaräk äna,‘Ängko doyego thängki iththi theng ï thäꞌrakak thïthïng.’ 29Oꞌrämïna ongokpeng bomok äna oïngbeng bädanyago, oꞌrïna ongokpeng bothallak a ongokpeng onyago. 30Wurïdena ongokpeng na bathïnok theerek agomoyok ngokäme mik äna ängko, oꞌrïna oïngbeng bädanyago na bädanyagok.31Obïthung beng änanageng iddi deng deꞌrak begak begäcigode rong na beyegok donareng de bädeng bïbung? Ogengdeng domodok äna,“Thäguräk the nodong, gaka Yecuwa bogak bomode geng äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna wuräk wawüncinok waꞌrädang natteräk na wewewa ithäcak ängäng wuräk gatha gatha ogengdeng dïyanyago ï daꞌrädang de Gänzï nodong gaäppak no dong dïdong. 32Gaka Yuwana bogak bathïnonong ängäng gaddäräk gerïng gethorigok cik gegayik oꞌrïna onongdeng dädagak dorocik, oꞌrïna wuräk wawüncinok waꞌrädang natteräk na wewewa ithäcak ängäng wuräk gatha gatha a onongdeng oroyik ängagok. Na maung memema onongdeng doꞌrämekeng onondeng dädayangkang oꞌrïna onongdeng dorocik ängagok.33Gäcigudenong domïcïgo iddi deng derek gämme, Buräk babaräk berek bogak bonak gumäng ongokpeng bebe benak thäꞌrakakbeguräde thïk na runyok nang a ongokpeng wuno mang mücek agïthek woyego wayego ï thäꞌrakak ga ongokpeng onyago 34babuthäk. Maung memema waräbü we ï thäꞌrakak thïk thathok the waräbü wägaꞌrïya, ongokpeng bodinyode woyego wïwung do thäꞌrakak dommo waräbü änzï thäꞌrakak.35Wurïdena [ wamäꞌrakok, woyego] woppek obärïk bulluk, na oppok obärïk bulluk na oroo mädok nana obärïk bulluk, oꞌrämïna ongokpeng gämme bodinyïnde geng woyego werek gämme, oko nang wewewa ongokpeng bodinyode maung me nodong, 36Oꞌrämïna ogengdeng donängode mik gämme. 37Wurïdena dodinttok ongokpeng bodinyinde geng thäguräk thïthung thabaräk thedinttode ga gomo äna ogengdeng ogengdeng dïyana näthäräk ne thäguräk thïthïng thabaräk.38Oꞌrïna maung memema [wamäꞌrakak , woyego] woꞌrämek thäguräk thabaräk agengdeng wumïttïyok bulluk bulluk ängäng watha wïweng äna,“Oꞌrïnong thäguräk thabaräk thethe thïyagappok no thäꞌrakak. Arenong a ocongdeng oppoyok a ocongdeng änanna ïyagappok no thäꞌrakak thïthung. 39Oꞌrämïna ogengdeng dommoyok, agengdeng oppoyok adengdeng oroyok däbäk doꞌrok de thäꞌrakak.40Oꞌrïna maung memema buräk benu thäꞌrakak bathok, ongokpeng bïyanängek wamäꞌrakak cayï?” 41Ogengden domodok äna ongokpeng bïyagämo geng dede dega wamäꞌrakak, oꞌrämïna ongokpeng bïyayïthek obärïk ngeng thäꞌraka a ogengdeng oyegïke ängäng natteräk na ïyatheyok nyäguräk nyo waräbü wewe wega ï thäꞌrakak maung memema woꞌrïyak.42Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dädadänek rong rere rega ï madak gaa? Bädok bebeba wuräk wawuno wogak woyangkang bodekak bädok be gäꞌrok ge bonda. Irri reng rogak gäppak änno doyego de Gäꞌrok Gänzï bogak na bogak bodengka ï gik gïgeng ngaa?43Oꞌrämïna gaka oïngbeng bägamonong äna,“Daꞌrädang de Gänzï dïyammägagägok änanagenong agïthïgok wuräk werek wewe wayego agoꞌrïya nyägurä. 44Na obadï bebe bïyabok agoro noddok beng bebe agobäroca agothittagoyik gäkädäk na naa bädok beng bebe babok gagoro nanagang a oungbeng wüttago yüthük ceng.45Wurïdena maung memema näꞌrok ne waꞌrädang we mobong medung me Päräncïyïng wännak domïcïgo äna dayïꞌrek nanageng. 46Oꞌrïna maung memema dogak donagareng äna darabok agengdeng ïba näthäräk ne wuräk gaka ogengdeng donayok gayïka bïꞌre.
22123Domïce de düme gäbe de baꞌrädang (Loka 14:15-14)1Wurïdena Yecuwa bobärïcek a ongokpeng ïꞌrekïke geng gämme ängäng domïce damo äna,“2Daꞌrädang de Gänzï doga gayïka baꞌrädang berek bebe bekuthïttagode äna bayïbïno Thäguräk Thïthung thabaräk bayï.” 3Ongokpeng bodinyode woyego wïwung äna wanyago dïreno wuräk wewe webïttagägode dïkko, oꞌrïna ogengdeng dädanareng äna datho no dïkko.44Oꞌrïna gämme ongokpeng bodinyode woyego werek gämme ga gomokeng äna ängkonong dïbïtto wuräk oïngbeng bümek dure de thibing. Oïngbeng bogämok nyayïdo ngïngïng nge ngärade änno giye gïgïng oïngbeng na bokuthïttode waräbü änzïk awuk, a orenong no dïkko.5675Oꞌrïna ogengdeng dädayegok ängäng rong reng rere, obärïk bonyagok dottäk gïgung ga obärïk oyego ngäye nïneng bulluk bulluk. 6Oꞌrïna obärïk ngeng dorabok woyego wïwung agengdeng orägïtto geng na ogämo geng. 7Oꞌrïna maung memema baꞌrädang bogäcigode mik agothïnya agodinyok nyajana nyïyung dogämo wuräk wewe wegämok woyego na ogäꞌre maräk mottäk mïmeng.89108Oꞌrämïna ongokpeng bomode woyego wïwung äna dokuthïttagode na dure de dïkko dïdïng dümigok, oꞌrïna wuräk wïbïttagok wädamüdek wengoko äna watho no dïkko. 9Oꞌrämïna ängkonong do naddäräk anwuk nittiyatha dïbïttok wuräk dure de dïkko. 10Wurïdena woyego wïwung wonyagok do naddäräk na dappïtto wuräk awuk änzïk wewewa ogengdeng dïnynyode wegidäk na werïng, wurïdena wuräk wïbïttagägok wäppade dawuwang.111211Oꞌrïna maung memema Baꞌrädang bathok doꞌräme wuräk wewewa ongokpeng bïbïttok, wurïdena ongokpeng boꞌrämek buräk babaräk berek bädayïthagok nadïya neno dïkko. 12Oꞌrämïna ongokpeng bomdok äna däbük dïdïng oungbeng bathok inyeneng namayayï ga oungbeng ädandïthago nadïya neno dïkko? Oꞌrïna buräk babaräk bädandomo rong rerek.131413 Oꞌrïna ga baꞌrädäng ändomok wuräk wega woyego äna mättunong cok nyägung na nyägäk anongdeng obärigoyok däbäk ingärimäk dägäk nana ngämek ngoga na dorägo gänyik doga. 14 Oꞌrïna ga Yecuwa ändothodok rong äna wuräk wïbïttagok wüyik oꞌrïna wuräk woga wotteng wodägok änzik.15161715 Wurïdena Päräncïyïng bonyagok na gïthe rong cïk äna ogengdeng danäke Yecuwa ängäng dothuwungo rong. 16 Ogengdeng donyängïndok wällore werek wïwung na wuräk werek wega ogengdeng äno Irüdic ngeng agengdeng omoyok äna Bännïke, oningdeng dänna äna oungbeng boga buräk bayïꞌre rong regayik re thorigok cik na oungbeng bännïke wuräk rong re gaddäräk ge Gänzï, oungbeng bädayego ängäng rong re bärïk. 17 Ïrening ängäng rïrang, Oungbeng bonu yayï? Rogayik äna oningdeng wunzinok Kayïceräk däkäna onï?181918 Oꞌrïna ga Yecuwa bändänna rong rïreng regidäk rerera dïbode thïk angokpeng omokeng äna onayïnï onongdeng donareng äna danäkïng? 19 Genïngnong natteräk nenena onongdeng dawüncok, Ogengdeng dïthedok gatteräk goga dinaräk.20212220 Angokpeng othuwungo geng äna“ bärruk ippi beng na gärängang ikki geng ge bïthung beng? 21 Ogengdeng domodok äna“Kayïceräk, Yecuwa na bändomokeng äna ändenong Kayïceräk natteräk nïnung ga nongdeng ïthek Gänzï nïnung.” 22 Maung memema ogengdeng dogäcigode mik agengdeng odärego änzïk agengdeng onyago babuthäk ga ogengdeng wüddanok.2324Dogüyege wuräk wïnttek änzï dïnyo (Moräkuc 12:18-27, Loka 20:27-40)23 Ï thängki theng thethe Cedïkïyung yathïnok Yecuwa dothuwungok, ogengdeng dädarocik ängäng dogüyogo deyïnämuräk de Yecuwa. 24 Ogengdeng domodok äna“Bännïke, Müza bomok äna“ na buräk babaräk bïnyok änno bayï ga gädana nyäguräk obang bïbung babaräk bagappok no buräk babayï bega thäyüma agogonïnok nyäguräk cik.2526272825Wuräk werek wïyaräk wogak bang thäguncuk na weꞌräk. obang be nodong bïbok bayï wurïdena ongokpeng bïnyok ga güddano. ongokpeng bogak bädagonok nyäguräk cik, ongokpeng bogak büddanïde obang buräk babayï bïbung. 26 Wurïdena obang beerek bemakode bonängode mik ngokäme, wurïdena obang beerek begak no gubï gäddäk, ogengdeng donängode mik adwuk thäguncuk. 27 Maung memema ogengdeng dïnttek mik änno buräk babayï. 28Oꞌrämïna ïnaneng maung memema dogüyogo dathok, buräk babayï ippi beng bïyaga be bïthung beng änno obang ngeng dïyaräk thäguncuk na weꞌrak? Gaka ogengdeng adwuk dogak dïbok buräk babayï beng bebe.293029 Oꞌrïna Yecuwa bobärïcek na omokeng äna,“Onongdeng dïkede gayïka onongdeng dodäma thadak the Gänzï na dobora de Gänzï. 30 Gaka dogüyogo na ogengdeng dayïcïttïyo. Ogengdeng doga gayïka mälleka me ïgänzï.313233Oꞌrïna maung memema dogüyogo änzï dïnyo, onongdeng däda dänek rong rerera Gänzï gomode nong nodong gäppak. 32Oingbeng boga Gänzï ge Abäraying na Gänzï ge Ïcaak na Gänzï ge Nyaguk. Gänzï gäda Gänzï dïntte, oꞌrïna ongokpeng bomok äna Oïngbeng Gänzï ge dokothïk.34353634Oꞌrïna maung memema Päräncïyïng bogäcigode äna Yecuwa bogak bodïke Cädekïyung gänang änzïk, ogengdeng dappïttagode nanulluk. 35 Obärïk bulluk änanageng bogak bännïne be nädumïk, bothuwungoyok dothuwungo de donäkïyok.36Bännïne gadumïk gayïthung geng gega gimmäng änzï nädumïk.3837Yecuwa bomodok äna,“Rïnyï Gäꞌrok Gänzï gïgang ängäng thägik thïthanng athwuk na ängäng gatha gïgang agwuk na ängäng ngäꞌre ngïngang angwuk. 38 Oꞌrï gädumïk gimmäng ge nodong.394039 Nädumïk neeꞌrak noga nimmäng namo äna,“Rïnyï wuräk wega odännoyang gayïka oungbeng borïnyek gatha gïgang. 40 Nädumïk inni neng neꞌrak namo gayïka wïꞌre.414241 Maung memema Päräncïyïng bogak bïꞌräng boga nanulluk, Yecuwa bothuwungokeng. 42 Ongokpeng bomok äna,“Onogdeng donu ïngäꞌre ngïngong cayï nana Almäcïye? Ongokpeng boga thäguräk the obïthung beng? Ogengdeng domodok äna,“Ongokpeng boga Thäguräk Thabaräk the Dawäk.”434443Yecuwa bomode geng äna,“Dawük bogak bayïbïtto Bärruk äna Bännïke na omo äna,44 Bännïke bomode Bännïke bïbïng äna,“Nängude thïk do thägung thïthïng the nyerü, ayïngbeng ïyadeke rümi rïrang gäꞌre ge nyägäk nyïnyang.454645Naa Dawük bogak bïbïttok Almäcïye äna Bännïke, nyäguräk nyïnyung nyïyaräk nyaga yayï?” 46 Obärïk billak bamüde obärïcenok rong, änno thängki theng thethe obaṛïk billäk bethuwungoyok rong rerek.
231Wurïdena Yecuw bïꞌrekïkek thäntok the wuräk wüyik na wällore wïwung. 2Ongokpeng bomode geng äna,“Wännïne we nädumïk na Päräncïyïng bonängode thïk no gäꞌre ge Müza. 3Oꞌrämïna rong rerera ogengdeng äna onongdeng dagäꞌrïnyok anongdeng oyego ogäꞌrïnyok, oꞌrïna onongdeng däda dädayego omakok ngäye ngïngeng gaka ogengdeng dayïꞌre oꞌrïna ogengdeng dädayego.4Gaka ogengdeng ogengdeng danängakagïke wuräk waräbü wimmäng no gänttäk gïgeng ga ogengdeng ädanareng äna dadäkïcek nawung nïneng ängäng watha wïweng. 5Ogengdeng dayego ngäye ngïngeng angwuk a wuräk änanna oꞌrämegeng na othäppïyo yokik ge wuräk ängäng ängäng düyicige watha wïweng na ängäng nadïye nïneng.6Ogengdeng dorïnyek onängok cïk no nayïk nerïng nega yokik ge wuräk no gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd, 7ga wuräk oppeno geng nyägäk änzïk ï naddäräk na no nayïk ne dogeccïgok nang ga wuräk odänttekeng äna,“Bännïke, Bännïke, däkäna Gäꞌrok, Gäꞌrok.’8Oꞌrïna rogga äna onongdeng däda [dänttekeng, ïbïtto geng] äna,‘ [Bännïke, däkäna Gäꞌrok] gaka onongdeng donu [ Bännïke bïbong, Gäꞌrok gïgong] goga gulluk Yecuwa Almäcïye na onongdeng adwuk doga obang ngeng adwuk dïdung dïyaräk.’ 9Onongdeng däda [ïbïtto däkäna odänttek ] obärïk bïbong näthappu bulluk äna dada gaka onongdeng donu Ogäde bïbong bulluk ongokpeng bebe bega [ ï gänzï, noꞌrïräk]. 10Onongdeng däda [ ïbïtto, odänttek ] äna Gäꞌrok däkäna Bännïke gaka onongdeng donu bännïke bïbong Bulluk Almäcïye.11Oꞌrïna obadï bebe bega [bittik, bimmäng] änzï gagenong agïyaga boyego bïbong. 12Wurïdena obadï bebeba wüyicige gatha gïgung bïyaräbok cïk na obadï bebe [baräbek, battege ]gatha gïgung cïk bïyamüdagok gänzï.13Oꞌrïna dogidagonang dïdong de wännïne we nädumïk na Päräncïyung na wuräk wewe wadekïgo! Gaka onongdeng doga dabiddinok wuräk daꞌrädang de Gänzï thïk de ïgänzï ga onongdeng oga rümi re wuräk yokik ge wuräk ga onongdeng ädanyago ängäng watha wïwong däkäna onongdeng dädagäyïno obärïk ngeng ga ongokpeng onyagoyik. 14Dogidagonang dïdong wännïne we nädumïk na Päräncïyïng na woddekïgo! Gaka onongdeng darägo gumäng ge wuräk wïnttede warek gaka onongdeng daddekïgo äna onongdeng dadänttek Gänzï thïk thücek, oꞌrämïna onongdeng doga dïyakämago ängäng doppïgo dimmäng gättïng. 15Dogidagonang dïdong wännïne we nädumïk na Päräncïyïng na woddekïgo! Gaka onongdeng na woddekïgok gaka onongdeng dathäppïyo näthappu oko no Nuwe onyago obärïyago thïk ogappïyo na maung memema onongdeng dobaꞌrok a onongdeng odekïyok äna ongokpeng bayago ameꞌrak ï [thäꞌrok , ï gappa gicek ge dïk] oko nanagenong.16Dogidagonang dïdong onongdeng dega mobong mirämade dede dayïꞌre äna, ‘Obadï bebe beppok madak ängäng thïkkang, ongokpeng boga äna ongokpeng bädaga ogäꞌrïnyok baberek oꞌrïna badï bebe beppok madak ängäng nyadümäni nyamägudurï nye no thïkkang agogga äna ongokpeng bamakok.’ 17Onongdeng dodämathïk na dirämade yayï mik gättïng! Rayïthung reng rega rimmäng thïkkang däkäna nyadümäni nyamägudurï nyadume thïkkang?18Oꞌrämïna obadï bebe beppok madak ängäng thäꞌrok agoga baꞌrängbädanu rong rerek äna bagäꞌrïnyok. Oꞌrïna obadï bebe beppok madak ängäng dothuko babü be dagurï agogga äna ongokpeng bomättagok ängäng dïthe rong cïk rerera ongokpeng boppok madak ängäng.’ 19Onongdeng dirämade yayï mik gättïng! Rayïthung reng rega rimmäng gättïng thäꞌrok thadume babü be dagurï däkäna dagurï dedung?20Oꞌrämïna obadï bebe beppok madak ängäng ängäng thäꞌrok boga äna ongokpeng boppok madak ängäng thäꞌrok na ängäng awuk wewe wega nang. 21Wurïdena obadï bebe beppok madak ängäng thïkkang boga äna ongokpeng boppok madak ängäng waräbü awuk wewe wega no thïkkang. 22Na obadï bebe beppok madak ängäng [ ïgänzï däkäna ängäng noꞌrïräk ] boga äna ongokpeng boppok madak ängäng daꞌrädang adwuk de Gänzï na ängäng waräbü wewewa ongokpeng boga onängok cïk nang.23Dogidagonang dïdong wännïne we nädumïk na Päräncïyïng na woddekïgo! Gaka onongdeng dayïthe nadda na kämüng ga onongdeng wüddano nädumïk nethorigok cik ithecak na nenu dïthak na doroyik. Irri reng rogak äna onongdeng deyegok ädaga äna onongdeng düddanok. 24Onongdeng doga mobong mirämade magene bik ga onongdeng odaꞌrängke dabälla!25Dogidagonang dïdong wännïne we nädumïk na Päräncïyïng na woddekïgo! Gaka onongdeng doga [doduwïgok, dïthagok, ] ängäng däbäk gayïka gaya na thaꞌrok, oꞌrïna änzï gäräkeng goga gogidäk gonu ngäruk. 26Päräncïyïng onongdeng dirämade yayï mik gättïng duwunong ï garäk ge naya gäppak na maꞌrong a onongdeng ändoduwo ändoꞌrok deng ngokäme.27Dogidagonang dïdong wännïne we nädumïk na Päräncïyïng na woddekïgok! Gaka onongdeng doga gayïka nämuräk nethiꞌrigode ängäng däbäk ïrrïng nedengka ängäng däbäk oꞌrïna änzï tharäk theng nonu mämonyang me wuräk wïnttek na dürok adwuk änzïk dogayik. 28Oꞌrämïna narroga äna onongdeng doga ngok mik gämme ängäng däbäk dïthämago ängäng wuräk äna onongdeng doga wuräk wothorigok cik yokik ge wuräk oꞌrïna änzï gäräk gïgong däkäna änno mägik mïmong onongdeng däppade ängäng doddekïgo na ängäng dogidäk düyik.29Dogidagonang dïdong wännïne we nädumïk na Päräncïyïng na woddekïgo! Gaka onongdeng doga wuno nämuräk ne wïꞌre a onongdeng orengkek wothikaga na wothorigoyik. 30Wurïdena onongdeng dayïꞌre äna oningdeng dogak ï maung me gädeng giging däkäna dägï diding, oningdeng dogak dädagak thäꞌrägik ängäng ngiccok nge wïꞌre. 31Oꞌrämïna onongdeng doga ogene doꞌräme äna onongdeng doga nyäguräk nye wuräk wegämok wïꞌre.32Wurïdena äppïdenong näya ne ogädeyïng. 33Onongdeng doga waneräk na nyäguräk nye nathïngkïꞌräk, Onongdemng dïyallïnok doppïgo gïyethung na dakämago de gappa gicek ge dïk gïyethung?34Oꞌrämïna gaka oïngbeng bïyadinyinonong wïꞌre na wuräk wännathïk na wännïke, onongdeng dïyagämo geng änang, a onongdeng ïyappek obärïk ngeng no wereng ängäng nallong na ïyappe obärïk ngeng no nayïk ne dappïttagok nang dïdong na onongdeng dïyadinttekeng änzï maräk mottäk onyago do maräk mottäk merek gämme. 35Gayïka doppïgo dededa onongdeng doppïgïnok dogämok wuräk willa ngäruk ngerek wega baꞌräng ngiccok ngïgeng ngïyaga ï gänttäk gïgong ngenge ngünzade thïk näthappu omodo änno ngiccok nge Abill ongokpeng begak bethorigok cik agoro do ngiccok nge Zakäriya thäguräk the Barakayï, ongokpeng bebeba onongdeng doppodok yoꞌrägik ye thïkkang na ye thäꞌrok. 36Oïngbeng bamonong ithecak äna, rong irri reng arwuk änzïk rere rïyatho no thek iththi theng.37Wuräcellïng, Wuräcellïng, oungbeng bogämok wïꞌre na borode bädok no wodinyagok wewe wega inyening! Oïngbeng bonäkek amodïnok äna oïngbeng bappïttok [nyäguräk nyïnyang, wuräk wïwang ] gayïka dakkäruk dededa appïttok nyäguräk nyïnyung nanulluk ï morong mïmung, oꞌrïna onongdeng dogak [ dädanareng, doyangkang]. 38Oꞌrämïnog [dawuwang dïdong, bäddok bïbong, tharäk thottäk thïthong,thïkkang thïthong ] thawüddangkïnonong thogicagok! 39Gaka oïngbeng bamonong äna onongdeng dädïyaꞌrämïng gämme thäki thäki a onongdeng ïyaro yo thïk thethetha onongdeng omo äna, ‘Dorïnyanang de obadï bebe bïyatho ängäng Gärängang ge [Gänzï, Bännïke, Gäꞌrok].”’
2412Yecuwa bïꞌrede no do bäꞌricagok de mïkkang (Moräkuc 13:1-2, Loka 21:5-6)1Yecuwa bonyagok däbäk änno thïkkang, wurïdena wällore wïwung wathok dïbïttok ga ogengdeng doga wurrïgok gundong ge thïkkang. 2Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dädayïthämäng waräbü iwwi weng awuk gaa? Ongokpeng bomode geng äna oïngbeng bamonong ithecak äna bädok berek bädïyawüddangko no mädok immi meng mega gundong.”345Rong regidäk na däriꞌri (Moräkuc 13:3-13, Loka 21:7-19)3Maung memema Yecuwa bogak onängok cïk no thoꞌrong the Gäꞌrägüräk, wällore wïwung wathïnoyok doduꞌrang dothäbïk agengdeng omoyok äna,“Ïrening, rong irri reng rïyaga monï? Wumeräk wïwang wïyaga yayï maung memema oungbeng bägatho diꞌrikek thappu thïk? 4Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna gäꞌrïngkude nong a bärïk änanna [ädayïllek, ädawuyenong cïk] nong. 5Gaka wuräk wüyik wïyatho ängäng gärängang gïgïng ga ogengdeng omo äna, “Oïngbeng boga Almäcïye, na ogengdeng dïyayïllek wuräk wüyik.6786Onongdeng dïyagäcigok därro na dïꞌrïgok no därro. Oꞌrïna gäꞌrïngkude nong onongdeng dädabo ändang baꞌräng. Gaka roga äna irri reng ragga arwuk, oꞌrïna diꞌrok cïk dïꞌräng dädathok. 7Gaka wuräk we no mäddok merek wïyagüyoga agengdeng irämigino mäddok merek a ogengdeng ärro änno mäddok merek, na daꞌrädang dïya irämigïnïyo bïyäk bïyäk, na yüthi yïyaga na thappu, na thappu thïyathaꞌringko cïk athwuk. 8Irri reng änzïk arwuk roga dorethïgo änzïk de [dijega gatha.910119Wurïdena ogengdeng dïyanängek nong däriꞌri na ogämonong, na onongdeng dïyagidagägo ängäng mäddok amwuk änzïk ogidagägagïno gärängang gïgïng. 10Wurïdena wuräk wüyik wïyarabïppïttïyo bulluk bulluk na ogengdeng dïya irämigïttagïnïyo bulluk bulluk. 11Wurïdena wïꞌre wenu duwïk wïyatho wüyik agengdeng ayïllek wuräk.12131412Gaka dogidägo düyik dayiddinyek dorïnye Gänzï de wuräk wüyik. 13Oꞌrïna obadï bebe bayïdaddo wumoko agoro yo maung memema thappu thiꞌrode thïk, ongokpeng bïyarïgagägok. 14Oꞌrïna daꞌrädang de Gänzï dïya däganzagïno wuräk änzïk awuk näthappu na mäddok änzïk amwuk mïyaꞌräme. Wurïdena thappu thïyandiꞌrok cïk.15161718Dobäꞌricagok cïk düyik dättïng (Moräkuc 13:14-23, Loka 21:20-24)15Oꞌrämïna maung memema onongdeng doꞌrämek däyägo de dobäꞌricagok cïk de dogidäk dededa bïꞌre Daniyall bïꞌrede nang no gayïk gedung äna [wodänïke, wodänïne] wïya änna rong reng ïrrïng, 16Wurïdena wuräk wega ï Yawüdiya wïyallo oduwungo no moꞌrong.17Oꞌrïna obadï bebe bega no gäꞌrok gomang bädïyaräbo änno gäꞌrok gomang atho dommo waräbü werek wïwung. 18Wurïdena obadï bega dottäk bädïyagappok cawuwang commo nadïya nïnung.1920212219Oꞌrok! Dogidagonang de wuräk wïyayï wäpäppegade na wega owage nyäguräk nyettetteng nyega no ngäcik! 20Gäꞌrïngkude nong odänttek Gänzï adärro dïdong ädïyaga därü däkäna ï thängki thamothäguncuk na meꞌrak. 21Gaka thïk thïyaga thogidäk gättïng thädagak mik ngore ngorek ändo maung memema thappu thorethïgok änzïk agoro yo thänki iththi rädagak mik bäꞌrik. 22Wurïdena naa mängki meng meme mädayiꞌrode thïk gäre gäre a buräk bonyi berek ädïyaga bathïk näthappu. Oꞌrïna wuräk wewewa ongokpeng bodibok änzik wagäyïno mängki ga godeka motteng.23242523Wurïdenong na, naa obärïk ngeng dathok agengdeng omonong äna,“Oꞌrämïnong Almäcïye boga inyeneng! däkäna Almäcïye boga yägäk onongdeng dädaroyik. 24Gaka almäcïye nyerek nyillayik na wïꞌre werek willayik wïyatho agengdeng ocok ramïk rüyik gättïng agengdeng ayïllek ängäng wuräk, narroga äna wuräk wedibagägok änzik ängäng Gänzï ngokäme. 25Gäcigude nong! Oïngbeng bomode nong gäppak no dong ga thïk thïꞌräng thädathok.26272826Oꞌrämïna naa ogengdeng domode nong äna,“Ongokpeng boga ï guwak dägäk! Onongdeng dädanyago dang däkäna äna ongokpeng boyüwok inyeneng, onongdeng däda royik. 27Gaka roga äna dongäꞌretho [dïyatho, dïyaga] änzo thängki onyago do thängki, datho de Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi dïyaga mik ngokäme maung memema thägatho. 28Gaka maung memema no gayïk gegega nümi nïyaga nang, [nallabïꞌroꞌrong, waꞌräbe] wïyappïttagok nang.29Datho De Thäguräk The Buräk Bonyi (Moräkuc 13:24-27, Loka 21:25-28)29Wurïdena maung meng memema mängki me donängïgok monyagok, thängki thïyayüngko ga gunok ädïya bullänge thïk thäki thäki na modok mïyayïllo änzï gänzï na dobora de noꞌrïräk dïya thäꞌringkike thïk.303130Wurïdena wumeräk wïyammok ännoꞌrïräk we Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi. Wurïdena mäntük me wuräk awuk änzïk näthappu wïyaꞌräme Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi ga gatho ängäng nädde ne noꞌrïräk ängäng dobora na ängäng dodengka düyik gättïng. 31Oꞌrämïna ongokpeng bïyadinyok mälleka mïmung ängäng ngämek nge düweꞌräk dagüro gättïng, a wuräk wedibagägok änzik appïttagok no gayïk gulluk ändo mäbïk bäꞌranto ännoꞌrïräk anwuk änzïk.3233Dännïke Ängäng Bije (Moräkuc 13:28-31, Loka 21:29-33)32Oꞌrämïna ännawunong domïcïgo iddi deng änno Bïja ippi beng bega Bije, maung memema nadda neng nodekak namägudurï na bärädako änno bïja anongdeng ännanang äna thäbo thägarothïk thoga nana mäddük. 33Oꞌrämïna maung memema onongdeng doꞌrämek irri reng roga mik ngokgäme, a onongdeng ännanang äna thïk thathok thorok nana mäddük thoga ï gädäk.343534Oïngbeng bamonong ithecak mik äna,“Thek iththi theng thädïyanyago ga irri reng arwuk rïꞌräng rädïyathok. 35Noꞌrïräk na näthappu thïya bäꞌricagägok cïk, oꞌrïna rong rïrïng rädïya bäꞌricagägok cïk.36Büregïnong Gik Marïyamuk (Moräkuc 13:32-37, Loka 17:26-30, 34-36)36Oꞌrïna thängki theng thethe däkäna thïk theng thethe obärïk billa bïya ännanang, narroga äna mälleka me noꞌrïräk mïyadämanang, oꞌrïna Dada bälläk bännanang.37383937Oꞌrämïna datho de Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi dïyaga gayïka rarogak ï mängki me Nuwa. 38Gaka wuräk wawoga orägo dure ikko na ïcïttïyo bulluk bulluk wïyaräk na wïyayï maung memema Nuwa bogak onyago ï därämbik deno ngïräk ï mängki memema ngïge ngogak ngïꞌräng ngädathok näthappu. 39Ogengdeng dogak dodämanang no rong rerek agendengg oro thïk thethetha ngïge ngathodeyik agothüye geng änzïk adwuk. Rong na rïyaga mik maung memema THäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thägatho.40414240 Wuräk wïyaräk weꞌräk wïyaga ïttäk oyego abärïk ïya mängko ga obärïk wüdangko. 41 Wuräk wïyayï weꞌräk wïyaga no thäna ogago abärïk ïya mängko ga obärïk wüdangko. 42 Gäꞌrïngkude nong oga da büregik marïyamuk gaka onong deng do dämanang no thängki thethetha Gäꞌrok gïgong gïyathok cik.43Oꞌrïna ännawunong irri reng äna, naa [ Gäꞌrok, Bännïke] be dawuwang bänna thïk the nängkora the buꞌrang maung memema ongokpeng atho, agoga äna ongokpeng bädanyag ïndde ga ongokpeng othämagok dawuwang agänana ädabunyïgo ängäng buꞌrang. 44Oꞌrämïna roga äna onongdeng dakuthïttagïnok Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi gaka onongdeng dodämanang maung memema ongokpeng bïyathok cik.45Oꞌrämïna obïthung beng bega boyego berocik na bännathïk änno woyego wewew [ Gäꞌrok, Bännathïk] gïgung gïthedok ngäye äna baräge wuräk dure ï thïk thegayik? 46Dorïnyanang de boyego bebe bega oyego mik maung memema [ Gäꞌrok gïgung, Bännïke bïbung] bathok agïnynyoyok ga boga oyego. 47Oïngbeng bamonong ithecak äna [ ongokpeng , Gäꞌrok gïgung, Bännïke bïbung] bïyadekïyok thobong therabok natteräk nŋung anwuk.4849505148 Oꞌrïna naa boyego be thäjibäk bomode ï gatha gïgung äna,“Bännïne bïbïng borabok cïk,49Ongokpeng na borethek änzïk oppe ogallägung woyego gagorägo na ikko änno wuräk wayikko nyäbäk. 50 Wurïdena Bännïke be boyego bïyatho thängki therek thethetha woyego wodämanang na maung memema thïk thathok ga ongokpeng bodämanang. 51 Bännïke bïbung bïthitto ïgagok agïthïyok cïk gayïka gumeräk ge wuräk wadekïgo, no gayïk nana ngämek ngïyaga na dorägo gayinyik dïyaga.
251234Domïcïgo De Nyïre Ängkïdïk Gurrung1Wurïdena daꞌrädang de Gänzï domïcïgagägok ängäng nyïre gurrung nyenye nyegak ängkïdïk nyemmok wuꞌrïräk wïweng agengdeng onyago no dïkko. 2Nyïre thäguncuk nyogak nyännathïk na nyïre thäguncuk nyogak nyodämathïk. 3Nyïre nyedämathïk nyommok wuꞌrïräk wïweng oꞌrïna ogengdeng dädammok ngaak cik. 4Oꞌrïna nyïre nyännathïk nyommok ngaak ngïngeng ï nottok na ï wuꞌrïräk wïweng.565Oꞌrïna maung memema [bïkkïke bayï] [borimok cïk, borabok cïk] maung [muthäk, mücek] amäde [oro, orabo, orakägo] no nyïre ängkïdïk agengdeng onyago ïndde. 6Wurïdena maung memema ogengdeng dorok ï yoꞌrägik ye nängkora a ogengdeng ogäcigok guyï äna bïkkïke bayï bägatho ängkonong däbäk dogätto ïgagok.7897Wurïdena Nyïre anywuk änzïk nyegak ängkïdïk nyogüyok änzïk agengdeng okuthïttok wuꞌrïräk wïweng. 8Wurïdena nyïre nyedämathïk nyomode nyïre nyännathïk äna ändening ngaak ngïngong notteng gaka wuꞌrïräk wiwing wägayïntte änzik.9Oꞌrïna nyïre nyännathïk nyobärïcenokeng äna,“Onï,” Gaka ngaak ngoga ngotteng ngäda wengkoning, oꞌrïna ängkonong do gayïk ge thägeyäk nana wogecce woga we ngaak anongdeng ogecceno watha wïwong.1011121310Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dogak ï gaddäräk onyago dogecce ngaak othuko no dïkko, bïkkïke bayï bathok a nyïre ängkïdïk nyännathïk nyenye nyegak nyekuthïttagode agengdeng onyago no dïkko ängagok dawuwang agengdeng wuyungko gädäk ändawuwang. 11Wurïdena maung memema nyïre ängkïdïk anywuk nyedämathïk nyathok ngokäme agengdeng oppe gädäk ändäbäk ga ogengdeng omo äna,“Bännïke, Bännïke, Gäꞌrok] wancening gädäk.12Oꞌrïna ongokpeng bobärïcek ga gomokeng äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Oïngbeng bodämanong.” 13Gäcigudenong! Büreginong gik marïyamuk gaka onongdeng dodäma thängki däkäna thïk thethetha Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyathok cik.141516Domïcïgo de wïz̄ak wegak wäddäk (Loka 19:11-27)14Gaka daꞌrädang de Gänzï doga gayïka buräk babaräk bäganyago noddok berek babuthäk angokpeng ïbïtto woyego wïwung agüddanïnde geng waräbü wïwung awuk na natteräk nïnung. 15Ongokpeng bïthede obärïk [dobora dïdung, wazanad] thäguncuk, ga ongokpeng ïthek obärïk berek nodong natteräk rämmek thäguncuk ne ngadümäni na buräk bemakode buräk benodong bommok natteräk rämmek reꞌräk na buräk biꞌrode thïk be mägeng bommok natteräk dümmek dulluk de ngädümäni. 16Buräk benodong bemmok natteräk rämmek thäguncuk boyegïkek agïnyok natteräk cik rämmek thäguncuk gämme.171817Na gämme buräk bemakode buräk benodong bemmok natteräk rämmek reꞌräk agoyegïkek agïnyok natteräk cik rämmek reꞌräk gämme. 18Oꞌrïna buräk biꞌrode thïk mägeng bommok natteräk dümmek dulluk agogurïnok gapa agothiko gatteräk dang ge buräk bega gäꞌrok gïgung.19202119Oꞌrïna buräk bega gäꞌrok ge wïz̄ak bonängode z̄ïk maung müyik angokpeng ändogappïyo agodänzïno geng waräbü wa ongokpeng bïcïnokeng. 20 Oꞌrïna buräk bathok benodong bemmok natteräk rämmek thäguncuk agomok äna Gäꞌrok gïgïng oung beng bïthedïng natteräk rämmek thäguncuk oïngbeng na boyegïkek nïnïng oïngbeng binynyode yik rämmek thäguncuk gämme. 21 Buräk bega Gäꞌrok gïgung gomodok äna“ oung boyegok ngäye ngorïng gättïng naga borok cik gättïng boyego bïbïng! oungbeng bogak borabok waräbü wotteng ïrrïng, oïngbeng na bayïtheyang waräbü wïnwïng wüyik a oungbeng orabo arek na cïndeng oga thäꞌrägik ï dukko dïdïng.222322Boyego bathok bemakode buräk benodong bemmok natteräk neꞌräk rämmek agomok Gäꞌrok gïgïng äna oung beng bïthedïng natteräk rämmek reꞌrak, oïngna boyegïkek nï binyode yik reꞌräk rämme gämme. 23Buräk bega Gäꞌrok gïgung bomodok äna“ oung boyegok ngäye ngorïng gättïng naga borok cik gättïng boyego bïbïng! oungbeng bogak borabok waräbü ïrrïng wegak wetteng, oïngbeng bayïtheyang waräbü wïwïng awuk a oungbeng orabo, arek na cïndeng oga thäꞌrägik ï duko dïdïng.!242524 Oꞌrïna thobong the boyego bemmok natteräk dümmek dulluk agogurïnok gapa agothiko cik ga gomok thobong thïthung äna äna,“Oïngbeng bännanang ïrrïng äna, oungbeng boga buräk bogidäk, oungbeng bagetho ga oungbeng ädandoya, a oungbeng bappïttok mütheräk ga oungbeng ädawenge. 25 Oïngbeng bïbak näthäräk nïnang oïngbeng na bogurode gapa oïngbeng bothikok natteräk nïnang oyüwenang dang.26Oꞌrämïna [bännïke, gäꞌrokgïgung ] bïbung bobärïcenok na gomoyok äna,“Boyego begidäk na benu [äntäronyang, näronyang] oungbeng bänna äna oïngbeng bagetho oꞌrïna oïngbeng bädayak na apïttok nanulluk oꞌrïna bädarucok. 27Oꞌrämïna roga äna oungbeng bïthek natteräk nïnïng do [gumäng, thäyïk, gembeng ]ge natteräk na maung memema oïngbeng bathok ayïngbeng ommo ängäng donareng dïdeng.28Oꞌrämïna ommu [ natteräk] nïnung gagïthek obadi berek bemmok natteräk 29gurrung. Gaka obadï bebe benu natteräk nüyik bïyaregïno natteräk nang oꞌrïna obadï bebe bädanu natteräk bïyammängkok waräbü wewewa ongokpeng bonu. 30Ongokpeng bïyarabo boyego bebe barägok wuräk cik agoroyok däbäk ï ngärimäk. Nana dongotho dïyaga na dorägo gänyik.31Wurïdena maung memema Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thathok ï dodengka dïdung na ängäng mälleka mïmung na wurä we Gänzï ängagok, wurïdena ongokpeng bïyanängok cïk no gäꞌre ge daꞌrädang dïdung. 32Wurïdena wuräk awuk änzïk wïyathoro yokik yïyung a ongokpeng odibogeng änzik bulluk bulluk gayïka badebük badibo obäꞌro rängkak rïrung änzï räccok. 33Ongokpeng bïyappïyok rängkak yo thägung the nyerü, oꞌrïna bïyappïyok räccok yo thägung the güye.34Wurïdena baꞌrädang bïyamok wuräk wewe wega do thägung the nyerü thïthung äna, ‘Arenong onongdeng dede derïnang ängäng Odada Bïbïng, a onongdeng ogappok na oga ï daꞌrädang dïdïng dede dekuthïttagïnde nong gäppak ga thappu thïꞌräng thädarethïgok änzïk ängäng bonda beng. 35Gaka oïngbeng bathok ängäng yüthi onongdeng na dorägeyïng. Oïngbeng bogak ängäng bäthek onongdeng na dikkeyïng ngïräk. Oïngbeng bogak boꞌrak oꞌrïna onongdeng doraboyïng na doga ängagïng ïrrïng. Oïngbeng bogak thamärung onongdeng na dïthageyïng. 36Oïngbeng bogak bonya onongdeng na dathok dayinzoyïng. Oïngbeng bogak borakok ïga ï Koräkong a onongdeng atho dayinzoyïng.37Wurïdena wuräk wewe wethorigok cik wïyabäricenok omoyok äna,‘Gäꞌrok Gänzï, oningdeng doꞌrämeyang monï maung memema oungbeng bogak ;ängäng yüthi a oningdeng orägïyang dure däkäna maung memema oungbeng bogak ängäng bäthek a oningdeng ikkiyang ngïräk? 38Oningdeng doꞌrämeyang monï maung memema oungbeng bogak boꞌrak a oningdeng orabang othukang dawuwang diding däkäna oungbeng bogak thamärung monï a oningdeng ïthagïyang nadïya? 39Oingdeng doꞌrämïyang monï maung memema oung beng bogak bonya däkäna maung memema oungbeng bogak ï Koräkong a oningdeng athïnang dayinzoyang? 40Wurïdena baꞌrädang bïyabärïce omokeng äna,‘ Oïngbeng bamonong rong regayik ithecak äna, Onongdeng doyegïnok obambïng ngeng derek düyik dede dega dedinttode, onongdeng doyegïnoyïng.41Wurïdena baꞌrädang Yecuwa bïyamokeng dede dega do thägung the güye äna,‘ Ängkonong änanagïng babuthäk onongdeng dede dïthïgok gäꞌrängek nang ï dïk dede dädïyaꞌrok cïk ngorek ngorekdekuthïttagïnde mäjäbäk na mälleka mïmung. 42Gaka oïngbeng bogak bathok bogak ängäng yüthi anongdeng ädarägïng dure. Oꞌrïna maung memema oïngbeng bogak ängäng bäthek a onongdeng ädayikking ngïräk. 43Na maung memema oïngbeng bogak boꞌrak anongdeng ädaraboying dawuwang dïdong, na maoung memema oïngbeng bogak thamärung a onongdeng ädayïthagïng nadïya na maung memema oïngbeng bogak bonya na bogak ï Koräkong a onongdeng ädatho dayinzoyïng.44Wurïdena ogengdeng dïyabärçe omo äna,‘Gäꞌrok, Bännïke, oningdeng doꞌrämïyang monï maung memema oungbeng bogak ängäng yüthi däkäna ängäng bäthek däkäna boga boꞌrak däkäna boga thamärung däkäna bonya däkäna boga ï Käräkong a oningdeng ädagätto ïgagang? 45Wurïdena ongokpeng bïyabärïceno geng omokeng äna,‘ Oïngbeng bamonong rong regayik ithecak äna,“Onongdeng dädayegïnok wuräk werek wedinttode iwwi weng, onongdeng dädayegïnoyïng. 46Wurïdena ogengdeng iddi deng dïyanyängagok babuthäk ï doppïgok dilla diꞌrok cïk, oꞌrïna wuräk wethorigok cik wïyaga ï dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek.
2612Donäke oppok Yecuwa (Moräkuc 14:1-2, Loka 22:1-2, Yuwana 11:45-53)1Maung memema Yecuwa bothodode dïꞌre rong irri reng arwuk, ongokpeng bomode wällore wïwung äna, 2“Onongdeng dännanang äna mängki milla meꞌrak a thïk atho the Duko na Dokäꞌrïkïno De Dunzäcagok Dorägo Dure De Thälläng Dobaꞌro, Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyarämigigagïno agïthïgagägok na oppïgagägok no dereng ängäng nallong.3453Wurïdena näꞌrok ne waꞌrädang we mobong medung na wännïne we nädumïk na namaꞌräk na wuräk wappïttagode do gumäng ge baꞌrädang be mobong medung Kïyapa.4Wurïdena ogengdeng dïbode rong änzïk äna darabo Yecuwa doduꞌrang agengdeng oppoyok. 5Oꞌrïna ogengdeng domok äna,“Ocongdeng dädaraboyok ï thängki the duko na dokäꞌrïkïno dobaꞌro gaka wuräk wïyaga wüyik agïyarok roꞌre.6789Yecuwa borägok ngaäk noddok be Aniya (Moräkuc 14:3-9, Yuwana 12:1-8)6Maung memema Yecuwa bogak dawuwang de Aniya dawuwang de Cämaang buräk babaräk begak benak nangküwang, 7Buräk babayï berek bogak bonak gottok ge ngaak nge wugung ngonak thägeyäk thüyik gättïng, ongokpeng bünode no gäꞌrok ge Yecuwa. 8Oꞌrïna maung memema wällore wïwung woꞌrämek mik agengdeng othïnya agengdeng omo äna,“Ongokpeng bagicikok ngaak cïk baꞌräng onayïnï? 9Gaka roga äna ongokpeng bemüdek onyago dogecek ngaak däbäk ängäng natteräk nüyik agïthäcek wuräk willa waräbü natteräk neng.”101110Oꞌrïna Yecuwa bogak bännanang agomokeng äna,“Onongdeng [dathämothïk donïnï, dabüre buräk babayï ïthek] onayïnï? Ongokpeng boyegok ngäye ngorïnyadïng. 11Gaka wuräk willa waräbü woga ängagenong marïyamuk, oꞌrïna oïngbeng bädïyaga ängagenong marïyamuk.121312Gaka ongokpeng bünodïng ngaak ingngi ngeng nanagïng no gatha gïgïng, ongokpeng bonängode mik [okuthïttoyïng, odämïrïng] ayïngbeng änanna othikagägo. 13Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Nogayïk gegega thadak the Gänzï thedung thïyadänzagïno wuräk awuk änzïk näthappu rogga äna ogengdeng dayïreno wuräk ngokäme ngäye ngengenga buräk babayï ippi beng bonängïdïng gayïka dunzäcagoyok.141516Yawüza Birämigiok Yecuwa (Moräkuc 14:10-11, Loka 22:3-6)14Wurïdena obärïk bulluk änno wällore gurrung na weꞌrak bïkkak äna Yawüza Cäkärïyodï bonyagïnok näꞌrok ne waꞌrädeng we mobong medung. 15Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng donareng äna dayïtheyïng ngänï beng ayïngbeng änanna orabïppïke nong Yecuwa?” Ogengdeng dodäganzïnoyok natteräk gurrung gäddäk ne nyaddümini nyippok agengdeng ïtheyok. 16Oꞌrämïna ongokpeng bogadeyode ogancok thïk thethetha ongokpeng orabïppe geng Yecuwa.171819Yecuwa borägok dure äno wällore wïwung (Moräkuc 14:12-21, Loka 22:7-13, 21-23 Yuwana 13:21-30)17Wurïdena ï thängki the no dong the duko na dokäꞌrïkïno de dorägo dure de thälläng de dunzagok dobaꞌro, wällore wathïnok Yecuwa agengdeng omoyok äna“ Oungbeng bonareng äna oningdeng dakuthïttïndang gayïk ge dure de dobaꞌro gïyethung?” 18Oꞌrämïna ongokpeng bomode geng äna,“Ängkonong ïtharäk thottäk therek anongdeng omok buräk babaräk be ïtharäk thottäk theng thethe äna,“Bännïke bomok äna thïk thïthïng thorok nana mäddük. Oïngbeng banyago yuko na yokäꞌrïko na yorägo dure de thälläng de dunzagok dobaꞌro ängäng wällore wïwïng yawuwang yïyang. 19Oꞌrämïna wällore wonyagok gayïka Yecuwa bomode geng äna ogengdeng danyago yokuthïttok dure de thänlläng de dunzagok dobaꞌro.20212220Wurïdena maung memema thibing thorok cïk, Yecuwa bonängode thïk ängäng wällore wïwung gurrung na weꞌrak. 21Wurïdena maung memema ogengdeng dogak orägo dure, Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna obärïk bulluk änanagenong bïyarämiginïng agorabïppïkïng wuräk. 22Wurïdena ogengdeng dothallak agengdeng ogädeyok nang ïꞌreyok bulluk bulluk äna,“Gäꞌrok oïngbeng aa?”23242523Yecuwa bobärïcek omokeng äna,“Obadï bebeba oningdeng dorämïcede nyägung ï thaꞌrong the dure nanulluk boga bïyarämiginïng.” 24Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyarakägagägo gayïka roga romegïgagägode nanagok ï thadak thedung the Gänzï, oꞌrïna dogidagonang de buräk babaräk bebe bïyarabïppe Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi. Raga rorïng äna ongokpeng bädagongkok. 25Oꞌrïna Yawüza birämigino bomok äna,“Bännïke oïngbeng aa? Yecuwa bomodok äna,“Oungbeng bomok mik.”26Dorägo Dure De Thibing (Moräkuc 14:22-26, Loka 22:14-20,1Kuruncuc11:23-25)26Wurïdena maung memema ogengdeng dogak äna darägo, Yecuwa bommok dure änzïk a ongokpeng odänttek Gänzï agoppok bädok cik agomücoyik agïthäcek wällore wïwung gagomokeng äna,“Ommunong gatha gïgïng anongdeng orägo.”27282927Ongokpeng bommok thocok änzïk the nyäbak angokpeng odänttek Gänzï agoppok bädok cik angokpeng ïthekeng gagomokeng äna,“Ikkunong onongdeng adwuk änzïk.” 28Gaka ngicok ingngi ngeng ngïngïng ngoga Domätto Rong Rïrïng Rïyathe ngenge ngüngkagägode thïk wüngkagägagïnok [dodinyeng, doduwok] dogidäk cïk de wuräk wüyik. 29Oꞌrïna oïngbeng bamonong äna,“Oïngbeng bädïyayikko änno ngïräk nge nägïnya inni neng änno thängki iththi theng ayïngbeng ïyandikko ngicok ängagenong ï daꞌrädang dïyathe de Dada bïbïng.”303132Yecuwa Bïꞌrede No Donyuko De Bodäruc(Moräkuc14:27-31, Loka 22:31-34, Yuwana 13:36-38)31Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng adwuk dïyallo änanagïng nängkora inni neng wüddanïng bälläk gaka romegïgagägok ï thadak the Gänzï thedung thomok äna,“Oïngbeng bïyappok badebük [a rängkak, a räccok] ïyadacago änzïk. 32Oꞌrïna maung memema oïngbeng bogüyogok änzï nämuräk ne dïnyo okothïk ayïngbeng ïyanyago no dong dïdong ï Jellill.”33343533Bodäruc bobärïcek omo äna,“Narrogak äna wällore awuk wallo änanagang wüddanang, oïngbeng bädïyallo änanagang.” 34Yecuwa bomode Bodäruc äna,“Oïngbeng bamoyang ithecak äna nängkora inni neng gäppak ga dakkodäk dïꞌräng dädagürok oungbeng bïyanyuko nanagïng amäddäk äna oungbeng bodämïng.” 35Oꞌrïna Bodäruc bomodok äna,“Narroga naa oïngbeng bayïnyo ängagang, oïngbeng bädïyanyuko nanagang bäꞌrik!” Wurïdena wällore werek awuk womok mik ngokäme.363738Yecuwa Bodänttede Gänzï ï Jäcämanï (Moräkuc 14: 32-42, Loka 22:36-46)36Wurïdena Yecuwa bonyagok ängäng wällore wïwung do gayïk gïkka äna Jäcämanï, ongokpeng na bomode wällore wïwung äna nängudenong inyeneng oïngbeng banyago yodänttek Gänzï yägäk. 37Ongokpeng bommok Bodäruc na nyäguräk nyïyaräk nyeꞌrak nye Zäbädi, ongokpeng na borethek änzï [ïyäcïgok dïthak, oga no dïthak] gättïng. 38Ongokpeng na bomode geng äna,“Oïngbeng boga no dïthak gättïng narroga äna oïngbeng bägayïnyo. Nängudenong inyeneng ga onongdeng ïdaddo abüregik ängagïng.”39404139Ongokpeng bonyagok odäkïyok maung motteng agothicok cïk ärronängkuk änzïk othicok cïk ängäng yothek yïyung gagomo äna,“Dada Bïbïng narroga äna oungbeng bamüde ommoyïng thocok iththi theng the nyäbak, oꞌrïna gäyïng ga gädaga gayïka oïngbeng bonareng, oꞌrïna gäyïng ga goga gayïka oungbeng bonareng.”40Wurïdena ongokpeng bogappïyok agïnynyok wällore wïwung woga ïndde ithäk, oꞌrämïna ongokpeng bomode Bodäruc äna onongdeng dädamüdek abüregik ängagïng thïk thulluk baꞌräng aa? 41Büreginong gik ga onongdeng odänttek Gänzï gaka onongdeng däganyago [dïyanäkïgo, anongdeng änanna ädanäkïgo], bärruk boborok dang oꞌrïna gatha godïꞌrode dang.42434442Oꞌrämïna Yecuwa bonyagok gämme yodänttek Gänzï agodeke ameeꞌrak ga gomo äna,“Dada Bïbïng, narroga äna thocok iththi theng the dogenya thädamüdek odägoyïng agoga äna oïngbeng bayikko änzik gayïka oungbeng bonareng.” 43Wurïdena maung memema ongokpeng bogappïyok gämme agïnynyokeng ga ogengdeng doga oppo dabek gik gättïng. 44Oꞌrämïna maung motteng gämme Yecuwa bonyagok yodättek Gänzï agodeke amääddäk ga rong reng rere mik gämme.454645Wurïdena ongokpeng bonyagok ogappïyo wällore wïwung agomokeng äna,“Onongdeng dïꞌräng doga ïndde na wumokuwa? Oꞌrämïnong thïk thathok thorok nana mäddük thethetha Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thoga ïthïgagägok wuräk wegidäk. 46Güyogunong änzïndde acongdeng onyago, oꞌrïnong birämigïnïng bïbïng borok nana mäddük.4748Dorako De Yecuwa (Moräkuc14:43-50, Loka 22:47-53,Yuwana 18:3-12)47Oꞌrämïna maung memema Yecuwa bogak ïꞌre mik, Yawüza ongokpeng begak änno wällore gurrung na weꞌrak bathok ängäng thäntok the wuräk wüyik gättïng wonu näricang nicecek na [waꞌräng, mägodok] ängäng näꞌrok ne waꞌrädeng we mobong medung na namaꞌräk ne wuräk. 48[Birämigino, borapïppe] bogenekeng gumeräk gagomokeng äna,“Obadï bebeba oïngbeng bïyaracok na omäthuwok boga ongokpeng benarïgagägo, rabunong cok.”495049Ongokpeng bogädeyode nang onyagïno Yecuwa agayinzoyok na mäthuwok ga gomoyok äna,“[Gäꞌrok gïgïng, Rabbi!]. 50Oꞌrïna Yecuwa bomodok äna,“Däbük dïdïng, oungbeng bathok inyeneng dümenï? Wurïdena ogengdeng dathok ängäng dobora agengdeng orabo Yecuwa.5152535451Wurïdena buräk babaräk berek bogak änno Yecuwa bomäyukek gäricang gicek änzï gathuk a oungbeng oppo genüng ge boyego be baꞌrädang be thong agomodok. 52Oꞌrïna Yecuwa bomodok äna,“Gappïde gäricang gicek ï gathuk. Gaka wuräk awuk änzïk wewe wagämo wuräk ängäng näricang nicecek wïyayïntte ängäng näricang. 53Onongdeng donu ïngäꞌre ngïngong äna oïngbeng bädamüde odänttek Dada Bïbïng ïnaneng agodinyïnoyïng thäntok thüyik the nyajana nye mälleka müyik okono wällore gurrung na weꞌrak aa? 54Oꞌrïna rathodägagok cayï remegïgagok ï thadak the Gänzï thedung äna,“Rogga äna rathodägagok mik?”555655Ï thïk theng thethe Yecuwa bomode thäntok the wuräk wittik äna onongdeng dathïnoyïng ängäng näricang nicecek na ängäng waꞌräng gayïka buꞌräng? Oïngbeng bogak onängok cïk ängenong marïyamuk, na ännïke no thïkkang anongdeng ädamüde orabïng. 56Oꞌrïna irri reng arwuk rogak mik, agänana othodok rong remïgagägode ï thadak the wïꞌre.” Wurïdena wällore awuk änzïk wollok änanagok wüddano.5758Yecuwa Bogak Yokik Ye Yawüdiying(Moräkuc14:53-65, Loka 22:54-55, 63-71, Yuwana18:13-14, 19-24)57Wurïdena wuräk wewe werabok Yecuwa wonyagok ängagok do thobong thedung the thïkka äna Kïyapa nana dappïttagok de wännïke we nädumïk na namaꞌräk noga appïttagok. 58Oꞌrïna Bodäruc bomakodok ängäng babuthäk agoro dawuwang de baꞌrädang agothinyo dang agonängok cïk ängäng woyego ga gorrikkok ngänï beng bebe bïyagayïno Yecuwa.59606159Näꞌrok ne waꞌrädang we mobong medung na namaꞌräk na wuräk awuk änzïk wegak no gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd, ogengdeng dogak woganzok dïkek derek nana Yecuwa na rong rerek rillayik agengdeng oppoyok. 60Oꞌrïna ogengdeng däda ïnynyode rerek bäꞌrik. Narrogak äna woꞌräme ängäng duwïk wüyik wathok dïꞌrek nanagok ängäng duwïk. Oꞌrïna woꞌräme ängäng duwïk weꞌrak wobaꞌrok nang. 61Agengdeng omo äna,“Ongokpeng bomok äna oingbeng bamüde obäꞌricok thïkkang cïk the Gänzï ayïngbeng ïyawuno mängki mäddäk.62636462Oꞌrämïna gäꞌrok ge thobong thedung the waꞌrädang gogüyok änzïk agomoyok äna,“Oungbeng bädarenang bäꞌrik aa? Irri reng rogayik rerera wuräk iwwi weng weꞌrak ïꞌrïyaa?63Oꞌrïna Yecuwa bïdaddok oppok gänang. Oꞌrämïna baꞌrädang be thobong thedung bobärïcek omoyok äna,“Oppu madak ängäng gärängang ge Gänzï gathïk äna,“Oungbeng boga Almäcïye Thäguräk Thabaräk The Gänzï?” 64Yecuwa bomodok äna,“Oungbeng bomok mik, oꞌrïna oïngbeng bamonong äna,“Änno thängki iththi theng onongdeng dïyaꞌräme Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thoga onängok cïk yo thägung the nyerü the Gänzï genu dobora ga gatho ängäng nädde.656665Wurïdena gäꞌrok ge mobong medung me waꞌrädang goppäredode nadïya nïnung ga gomo äna,“Ocongdeng dädanareng woꞌräme ängäng duwïk gämme? onongdeng dogäcigode ga [gorägïtto, gothungko] Gänzï. 66Onongdeng donu ïngäꞌre ngïngong cayï? Ogengdeng domok äna ongokpeng boga äna,“pagäkok, bayïnyo)676867OWurïdena ogengdeng do düppode Yecuwa nguwuk cothek ga obärïk ngeng oppïyok ängäng nattaräk. 68Ogengdeng dumodok äna ïrening dïꞌrïgïgo Almäcïye obïthung beng beppoyang?6970Bodäruc Bonyuknang Äna bodäma Yecuwa(Moräkuc 14:66-72, Loka 22:56-62, Yuwana 18:15-18,25-27)69Oꞌrïna Bodäruc bogak onängok cïk däbäk ïgarräng. Wurïdena boyego babayï bathïnoyok agomoyok äna,“Oungbeng bogak ngokäme äno Yecuwa nge Jellill. 70Oꞌrïna ongokpeng bonyukoknang yokik ge wuräk awuk wewe wegak nang ga gomo äna,“Oïngbeng bodäma ngänï beng bebeba onongdeng ïꞌrek nang.717271Wurïdena maung memema ongokpeng bothinyok onyago däbäk, boyego berek babayï boꞌrämïyok agomok wuräk wewe wega nang äna,“Buräk babaräk ippi beng bogak änno Yecuwa nge Nacära. 72Oꞌrïna Bodäruc bändoppo madäk onyukoknang ga gomo äna,“Oïngbeng bodäma buräk babaräk ippi beng!”73747573Maung motteng ga wuräk wewe wegak [onängok cïk nang, othoroyok nang] womode Bodäruc äna,“Ithecak oungbeng boga änanageng ngokäme gaka roꞌre rïrang roga gayïka roꞌre rïreng. 74Wurïdena Bodäruc bändorethe änzïk oppo madäk ga gomo äna,“Oïngbeng bodäma buräk babaräk ippi beng gäyïng ga Gänzï oppïng äna ïngbeng.75Oꞌrämïna Bodäruc bunzagode rong rerera Yecuwa bogak bomodok gäppak ga dakodak dïꞌräng dädagürok oungbeng bïyanyuko nanagïng amääddäk äna oungbeng bodämïng, oꞌrämïna ongokpeng bothinyok na bongothok ngämek ngobung gättïng.
2712Yawüza Barükode Ängäng Gatha Gïgung (Moräkuc 15:1, Loka 23:1-2; Yuwana 18:28-32)1Nängorokäme gäppak änzïndde näꞌrok ne waꞌrädang we mobong medung na namaꞌräk, ogengdeng dïbode rong cïk nanulluk adwuk äna dappok Yecuwa.2Oꞌrämïna maung memema ogengdeng domättok rong rïreng agengdeng ommïno baꞌrädang Bälladec Albondi Yecuwa.345Dïnyo De Yawüza (Amall 1:18-19)3Wurïdena maung memema Yawüza boꞌrämek mik, ongokpeng bebe berapïppek wuräk Yecuwa äna ongokpeng borapïppek wuräk Yecuwa baꞌräng, angokpeng othalla agogappïceno näꞌrok ne waꞌrädang we mobong medung na namaꞌräk gik ge natteräk ne nyaddümäni nyippok gurrung gäddäk(30), ga ongokpeng omo äna, 4“Oïngbeng bïkede äna oïngbeng borabïppek wuräk buräk bega baꞌräng agengdeng oppok.” Ogengdeng domodok äna oningdeng dädanu rerek? [Oꞌrämï irri reng roga rïrang!” ngayoungbeng!”] 5Wurïdena Yawüza bobärigode gik ge natteräk cïk ne nyaddümäni nyippok gurrung gäddäk (30) no thïkkang ga ongokpeng obaꞌro onyago darükikek thänttäk thïthung.6786Oꞌrïna näꞌrok ne waꞌrädang we mobong medung na namaꞌräk nommok gik ge natteräk ne nyaddümäni nyippok gurrung gäddäk (30) agengdeng omo äna,“Rogga äna ocongdeng dädarok natteräk inni neng ï gembeng no thïkkang gaka natteräk inni neng noga thägeyäk the ngiccok.” 7Oꞌrämïna ogengdeng dumïttïyode nanulluk äna ocongdeng dageyo thappu ängäng natteräk neng, acongdeng othikok wuräk nang wega doꞌrak. 8Oꞌrïna ogengdeng dïkkede gäyäkeng gege äna gäbong ge ngiccok.9109Wurïdena irri reng rogak thothodode dïꞌrïgïgagägo dededa bïꞌre Arämiyang bogak bïꞌrede nang äna,“Ogengdeng dommok gik ge natteräk ne nyaddümäni nyippok gurrung gäddäk (30) änno thägeyäk thïthung thethetha wuräk we Icärayill wogak wïthek cïk. 10Ogengdeng na dïthedok natteräk änzik ne gäbong gaka Gäꞌrok gomodïng.11121314Yecuwa Boga Yokik Ge Bälladec (Moräkuc15:2-5, Loka 23:3-5,Yuwana18:33-38)11Oꞌrämïna Yecuwa bothorok yokik ye baꞌrädang. Wurïdena bälladec bothuwungoyok äna,“Oungbeng boga ithecak Baꞌrädang be Yawüd gaa?” Oꞌrämïna Yecuwa bomok äna,“Oungbeng bomok mik.” 12Oꞌrïna maung meng memema näꞌrok ne waꞌrädang we mobong medung wïꞌrede nana Yecuwa rong rüyik ängäng duwïk, Yecuwa bädabärïcenokeng rerek bäꞌrik.13Wurïdena Bälladec bomodok gämme äna,“Oungbeng bädagäci dïꞌïgagägok dededa ogengdeng doga ïꞌrek nanagang ängäng duwïk gaa?” 14Oꞌrïna Yecuwa bädabärïcek rong rerek bäꞌrik, oꞌrämïna Bälladec bogak bollïgode rong rong gättïng.1516Yecuwa Bomättagägagägok Ängäng Dïnyo (Moräkuc 15:6-15, Loka 23:13-25,Yuwana 18:39-19:16) 15Oꞌrïna baꞌrädang bokak baddaꞌrikeno wuräk bakäräkong bulluk bebeba ogengdeng donareng ï thängki the duko na the dokäꞌrïkïno de dunzäcagok de dobaꞌro omakok däputhï dïdeng, 16Ï maung meng meme, ogengdeng dogak donak bakäräkong berek bïkkak äna Baräbac,17181917Oꞌrämïna maung memema thäntok the wuräk thappïttagode nanulluk a Bälladec omokeng äna,“Onongdeng donareng obïthung beng äna oïngbeng badaꞌrikenonong obïthung beng? Baräbac däkäna Yecuwa ngengenga bïttagägo äna Almäcïye?” 18Gaka ongokpeng bogak bännanang äna ogengdeng [dododegicang, doppok därägüng baꞌrang]agengdeng orabo Yecuwa baꞌräng billa rerek. 19Wurïdena ongokpeng bogak onängok cïk on gäꞌre ge daꞌrädang, obayï bïbung bodinyïndok rong gagomoyok äna,“Oungbeng bädanängek buräk bebe bädanu ngäruk ngerek gaka oïngbeng badädänzagoyok na bädanyagok ïndde thängki iththi theng bäꞌrik.”20212220Oꞌrïna näꞌrok ne waꞌrädang we mobong medung na namaꞌräk närrode thäntok the wuräk cik äna gäreꞌrïdenong omo äna baꞌrikening Baräbac ga oungbeng oppok Yecuwa. 22Wurïdena Bälladec bobärïcenokeng omokeng äna,“Obïthung beng änanageng deꞌrak bebeba onongdeng donarïrïng äna oïngbeng badaꞌrikenonong?” Oꞌrämïna ogengdeng domok äna,“Baräbac.”232423Bälladec bomode geng äna,“Onongdeng na donarïrïng äna oïngbeng banängek nonog Yecuwa ngengenga ïbïttagägo Almäcïye yayï?” Ogengdeng adwuk domodok äna,“Oppïdenong cok no dereng ängäng nallong.”252624Wurïdena maung memema Bälladec boꞌrämek mik äna ongokpeng bädamüdek ïnynyok babarek begidäk nana Yecuwa, oꞌrïna wuräk wogak ogärꞌrek gättïng, ongokpeng bommok ngïräk änzïk agïrako nyägung yokik ge thäntok the wuräk wittik agomokeng äna,“[Oïngbeng bädanu nyägung ï ngicok nge buräk babaräk ippi beng, boga babuthäk änno ngicok nge buräk ippi beng.] bädawümek babarek begidäk.”25Oꞌrämïna wuräk awuk änzïk wobärïcek na omo äna,“Ngicok ngïngung ngoga no näꞌrok nining na no nyäguräk nyinying.” 26Wurïdena ongokpeng bodaꞌrikenokeng Baräbac, oꞌrïna ogengdeng dommok Yecuwa agengdeng oppïyok agengdeng ändïbok onyago doppeyok no dereng ängäng nallong.272829Nyajana Nyonängede Yecuwa Ngadäna (Moräkuc15:16-20,Yuwana 19:2-3) 27Wurïdena nyajana nye baꞌrädang nyommok Yecuwa onyago ängäng do gumäng ge daꞌrädang, wurïdena thäntok the nyajana nyüyik nyappïttagode nanagok dang. 28Wurïdena ogengdeng dogärode Yecuwa nadïya nïnung ga ogengdeng ïthagïyok [ngaragïk, gadïya] ge daꞌrädang geꞌre. 29Wurïdena ogengdeng docode gabi ge räci agengdeng ïthagïyok ï gäꞌrok gïgung, agengdeng ïtheyok bäꞌräng be daꞌrädang ïkung thïthung the nyerü. Oꞌrämïna ogengdeng dodekïgok odirinok cïk yokik gïgung ga ogengdeng othalleyok odengkïyok äna,“Baꞌrädang bibing be räbuk räbuk be Yawüd.”303130Wurïdena ogengdeng dodüppodok nguwuk cothek yïyung na ommoyok bäꞌrang änzïkung agengdeng oppïyok ängäng ï gäꞌrok. 31Wurïdena maung memema ogengdeng dothalledok, ogengdeng dogärodok nadïya ne daꞌrädang ga ogengdeng ïthagïyok nadïya nïnung agengdeng ïbok onyago ängäng yoppeyok no dereng ängäng nallong.323334Yecuwa Boga No Dereng (Moräkuc 15:21-32, Loka 23:26-43, Yuwana 19:17-27)32Wurïdena maung memema ogengdeng dogak onyago, ogengdeng dïnynyode buräk babaräk berek bogak bïkka äna,“Cämaang Gäruwanï”Ogengdeng na donängakagïkïyok dereng ängäng büräng. 33Wurïdena maung memema ogengdeng dorok do gayïk gege gayïbïttago äna,“Gollogoza, rong reng roga äna Gänttïräk ge gäꞌrok.” 34Ogengdeng dïthedok nyäbak nyeꞌräräk nyäragok ängäng [gäll, marra] äna bayikko. Oꞌrïna maung memema ongokpeng bännode, ongokpeng bädayikkok.35363735Wurïdena maung memema ogengdeng doppedok no dereng ängäng nallong agengdeng oppäredïnoyok nadïya nïnung [othittoyik, omücoyik] agengdeng oppek naꞌrong nang, a rong änanna othodägagägok dïꞌrïgïgagägo dededa bïꞌre bogak bïꞌrede nang äna,“Ogengdeng dïccok nadïya nïnïng bulluk bulluk ängäng doppek naꞌrong nang agengdeng oꞌräme obadï bebe bïyabode yik. 36Oäꞌrmïna ogengdeng dändonängok cïk cang ga ogengdeng wurrïgoyok cang no dereng.38394038Wurïdena ogengdeng doppedok no dereng ängäng nallong, ogengdeng änno waräꞌrang weꞌrak obärïk bogak dothägung the nyerü ga obärïk oga dothägung thegüye. 39Oꞌrämïna wuräk wewe wethäppïyok ogätte nang wogabäꞌricek näꞌrok nïneng ga ogengdeng [orägïtto, othäthungko]Yecuwa na omo äna, 40Oungbeng bebe babäꞌricok thïkkang cïk a oungbeng wuno thïkkang ogappek cik mängki mäddäk, räbu änno dereng a oungbeng orek gatha gïgang naa oungbeng boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï.414241Wurïdena näꞌrok ne waꞌrädang we mobong medung na wännïke we nädumïk na namaꞌräk dorägïttoyok ngokäme ga ogengdeng omo äna, 42Naa ongokpeng boga baꞌrädang be Icärayill gäyïng ga ongokpeng oräbo änno dereng aningdeng änanna oroyik ängagok.434443Ongokpeng borocik ängäng Gänzï, gäyïng Gänzï geng gegega ongokpeng borocik ängäng oräbïyok. Gaka ongokpeng bomok äna,“Oïngbeng boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï.” 44Wurïdena narrogak äna waräꞌräng awuk weꞌrak wewe weppïgode no dereng ängagok worägïttoyok mik ga ogengdeng ïꞌre gayïka wuräk ngokäme.454647Yecuwa Bïnyode No Dereng (Moräkuc 15:33-41, loka 23:44-49,Yuwana 19:28-30)45Maung memema thïk thogak thodeka thäguncuk na thulluk (6) ngärimagk ngogak ngoyuwode thappu änzïk athwuk agoro thïk thäguncuk na bäꞌranto. 46Maung memema thïk thodekak thäguncuk na bäꞌranto, Yecuwa bogäꞌrok guyï gättïng äna,“Ïllï Ïllï, Lema Ccabakdänï” (Rong reng roga äna Gänzï gïgïng Gänzï gïgïng, oungbeng büddanoyïng onayïnï? 47Oꞌrämïna maung memema wuräk werek wewe wegak othoro nang wogäcigode ga gomo mik, agengdeng ona ïngäꞌre ngïngeng äna ongokpeng badänttek Illiya.48495048Ngajana ngerek änanageng ngogädeyode nang ollo agodong bäꞌräng bemättagode mäthäk nang agoke ï nyäbak nyeꞌräräk agïthek Yecuwa äna bayikko.49Oꞌrïna obärïk ngeng dändomo äna,“Gäyïnong cok bälläk acongdeng oꞌräme äna Illiya batho doreyok. 50Yecuwa bogäꞌrok guyï gättïng gämme agarükok.51525351Wurïdena gadïya getharïk no yaräk yokik ye thïkkang gobärecade änzokik oräboyik näthappu agodeka neꞌrak. Thappu thogak thothaꞌringkok na [mädok, nänzang nogäꞌrallagok cik] ogänza. 52Nämuräk nuwanzïgode awuräk we Gänzï wedung wïnttek ogüyocogo änzï nämuräk okothïk. 53Ogengdeng dothänzinyok änzï nämuräk otho däbäk maung memema Yecuwa bogüyogok änzï nämuräk, a gengdeng onyago do tharäk thottäk thedung, agengdeng ommïnok wuräk wüyik agengdeng oꞌrämïgagägo ängäng wuräk wüyik.54555654Oꞌrämïna maung memema thobong the nyajana dümmek na wothämagok wewe wegak othämagok Yecuwa, ogengdeng doꞌrämek ga thappu thoga othäꞌringko agengdeng ïba näthäräk na omo äna,“Buräk babaräk ippi beng bogak Thäguräk Thabaräk The Gänzï ithecak. 55Wuräk wïyayï wüyik wewe [weyegïnok, gätok ïga] Yecuwa womakodok änzï Jellill agengdeng atho agengdeng othoro babuthäk ga ogengdeng wurrïgoyok.” 56Wuräk wïyayï weng wewe wogak Moriyong Mäjidälliya na Moriyong obäneng be Ngaguk na Yucï [obäneng be nyäguräk nye Zäbadi, Obäge be nyäguräk nye Zäbadi].5758Yecuwa Bothikagode Ï Yucïk(Moräkuc 15:42-47, Loka 23:50-56,Yuwana19:38-42)57Maung memema thibing thorok cïk, buräk babaräk berek bonu waräbü bathok änzï Rama, ongokpeng bogak bïkkak äna Yucïk, ongokpeng ngokäme bogak bodekak änno wällore we Yecuwa. 58Buräk babaräk ippi beng bonyagïnok Bälladec agïbïttoyok güme ge gatha ge Yecuwa. Oꞌrämïna Bälladec bomode nyajana äna ändenong Yucïk gümi ge gatha ge Yecuwa.59606159Oꞌrämïna Yucïk bommok güme ge gatha ge Yecuwa agodämecok ï gadïya ge nümi. 60Angokpeng othikoyok ï nämuräk nïnung nïyathe nene negak ï ganzäng ge gurakägode, ongokpeng na bodonyängode gathang ge bädok thüwük the nämuräk obiddok, ongokpeng na bonyagok. 61Moriyong Mäjidälliya bogak äno Moriyong ngerek onängok cïk wurrïgok do nämuräk.626364Bälladec Bïthek Wothämagok Nämuräk62Ï thängki theerek thamothäguncuk na meꞌrak, thethe themakode thängki the dokuthïttagok de dappïttagok de näꞌrok ne waꞌrädang we mobong medung na Päräncïyïng agengdeng onyagïno Bälladec ga ogengdeng omo äna. 63“Bännïke, onongdeng duwanzagode maung memema buwïk ippi beng bogak bathïk, ongokpeng bogak bomok äna,“Oïngbeng bïyagüyogo änzï nämuräk maung memema mängki modekak määddäk. 64Oꞌrämïna ongokpeng bïthede wothämagok wïwung gäꞌrok äna dathämagok nämuräk ïrrïng a wällore wïwung änanna ädïyatho nängkora agengdeng obunye gümi ge gatha ge Yecuwa, ga ogengdeng omo ongokpeng bogüyogok änzï dïnyo. Oꞌrämïna duwïk iddi deng dïyaga dogidäk gättïng okonang de no dong.656665Bälladec bomode geng äna,“Ommunong nyajana agengdeng othämagok nämuräk gayïka onongdeng dännanang. 66Oꞌrämïna ogengdeng donyagok agengdeng odok gumeräk no nämuräk agengdeng ändonängok cïk othämagok nämuräk.
2812Yecuwa Bogüyogok Änzï Dïnyo (Moräkuc16:1-10,Loka24:1-12,Yuwana20:1-10)1Maung memema Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak The Dumoko thonyagok, Nängorokäme gäppak maung memema thängki the nodong thathulluk thodeka, Moriyong Mäjidälliya na Moriyong ngerek donyagok do nämuräk doꞌräme nämuräk. 2Wurïdena maung motteng thappu thothaꞌringkok gättïng gaka mällak me Gäꞌrok Gänzï moräbok änzï gänzï agodinyo bädok änno thüwük the nämuräk agonängok cïk nang.343Mällak mogak [mippok, mabüro] gayïka [dongäꞌretho,] de Gänzï na nadïya nïnung nogak nippok gayïka modok me gabïk. 4Wuräk wegak othämagok nämuräk wodäregok änzïk agayïllok näthappu gayïka wuräk wïnttek.5675Wurïdena mällak mobärïcek ga gomok wuräk wïyayï äna,“Onongdeng dädana näthäräk oïngbeng bännanang äna onongdeng daganzok gatha ge Yecuwa nge pïgagägode no dereng ängäng nallong. 6Ongokpeng bädaga inyeneng, gaka ongokpeng bogüyogok änzï nämuräk gayïka ongokpeng bogak bomok. Arenong anongdeng oꞌräme gayïk gegega ongokpeng bogak bithigagägode nang. 7Ängkonong gäre gäre anongdeng ïrenong wällore wïwung äna ongokpeng bogüyogok änzï nämuräk ne dïnyo na bäganyago no dong dïdong ï Jellill, onongdeng dïyaꞌrämeyok cang. Gayïka oïngbeng bomode nong.8Oꞌrämïna wuräk wïyayï wonyagok gäre gäre änzo nämuräk ga ogengdeng donu näthäräk na käꞌrïko gättïng, ga ogengdeng obäꞌrellegok ängäng mïnyaga dïreno wällore wïwung. 9Wurïdena maung memema ogengdeng dogak obäꞌrellegok onyago yïreno wällore wïwung, Yecuwa bogädeyode nang ommok nanageng agomokeng äna,“Käꞌrïkïnong” Ogengdeng dathok agengdeng oracoyok nyägak näthappu na ogengdeng dothicinodok cïk. 10Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dädana näthäräk, ängkonong anongdeng ïrenong obambïng ngeng dïyaräk agengdeng onyago ï Jellill, ogengdeng dïyaꞌrämeyïng cang.Wothämagok Nämuräk Wothukok Rong 11Oꞌrämïna maung memema wuräk wïyayï wogak ï gaddïräk onyago, wuräk werek wathämagok nämuräk wathok ï ïtharäk thottäk dïreno näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang rong arwuk änzïk rere regak. 12Maung memema näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na namaꞌräk nïthek rong cïk nanulluk, agengdeng ïthek nyajana natteräk nyüyik gättïng. 13Ga ogengdeng omo äna,“Omudenong geng äna wällore wïwung wathok nängkora agengdeng obunye gümi ge gatha gïgung ga oningdeng doga ïndde.14Oꞌrämïna maung memema thobong the baꞌrädang thogäcigode rong irri reng, oningdeng dïyadïddïgoyok a ongokpeng ädïya nängenong rong rerek regidäk. 15Oꞌrämïna nyajana nyethämagode nämuräk nyommok natteräk a ogengdeng onängok gayïka domode geng äna danängok agengdeng odaco rong änzïk ï Yawüd agoro yo thängki iththi theng.Yecuwa bomïnde wallore wïyung (Moräkuc16:14-18, Loka 24:36-49, Yuwana 20:19-23, Amall 1:6-8) 16Wurïdena wällore gurrung na wulluk wonyagok babuthäk ï Jellill do thoꞌrong thethetha Yecuwa bogak bomode geng äna danyago yang. 17Oꞌrïna maung memema ogengdeng doꞌrämeyok, agengdeng othicindok cïk, oꞌrïna obärïk ngeng dodämakode yik.18Oꞌrïna Yecuwa bodäkïyode yanzageng agomokeng äna,“Oïngbeng bïthïgagägode daꞌrädang adwuk änzïk noꞌrïräk na näthappu”. 19Oꞌrämïna ängkonong anongdeng ännïke wuräk änzïk awuk odeke wällore weng ga onongdeng onengke geng ängäng gärängang ge [Dada, Bädeng] na ge Thäguräk Thabaräk na ge Bärruk Bedung.2020Ga onongdeng ännïke geng äna dagäꞌrïnyok rong änzïk arwuk rerera oïngbeng bodïngkede nong. Oïngbeng boga ängagenong marïyamuk, ïyaro yo thängki the diꞌrok cïk.
Moräkuc
1Dïꞌrekïke De Yuwana Bonengke
1Dorethïgo änzïk de Thadak The Rong Rerïng re Yecuwa Almäcïye, Thäguräk Thabaräk The Gänzï. 2Gayïka romegïgagägok ängäng wïꞌre äna,“Oïngbeng badinyok mällak bodinyagok bïbïng nodong dïdang, ongokpeng bebe bïyakuthïttïnoyang gaddäräk nodong dïdang. 3“Roꞌre re obärïk roga ogäreꞌrek änzï guwak ramo äna,‘Kuthïttïndenong Gäꞌrok Gänzï gaddäräk gothorigok cik.’”4Oꞌrämïna Yuwana bogak bathok donengke wuräk ï guwak na othämpïcïke wuräk donengkïgo de doppïyo änzï dogidäk gaka dadinyek dogidäk cïk. 5Wurïdena wuräk awuk änzïk we noddok be Yawüdiya na we ï tharäk thottäk the Wuräcellïng wonyagïnoyok däbäk dogäcigoyok, ogengdeng na adwuk donengkïgagägok ängäng Yuwana ï Yuwe ye Wurädüng, ogengdeng dïrek dogappïyo änzï dogidäk dïdeng. 6Wurïdena Yuwana bogak bïthäcagok nadïya ne yüwa ye rabälla na ïthäcago gurak ïgäng gïgung, wurïdena ongokpeng borägok gok na wagong we ï guwak.7Wurïdena ongokpeng bothämïpïcïkek wuräk ga gomokeng äna,“Obärïk bïyatho omakoyïng mägeng mïmïng boga bimmäng gättïng oko nanagïng, oïngbeng bädamüde wengeko äna oïngbeng bathicok cïk ïgäroyok doräk änzï wothäk wïwung. 8Oïngbeng banengkenong ängäng ngïräk, oꞌrïna Ongokpeng bïyanengkenong ängäng Bärruk Bedung.”Donengkïgagägo na donäkïgagägo de Yecuwa 9Maung meng meme Yecuwa bogak bathok änzï Nacïra ï tharäk thottäk the Jellil, Ongokpeng bogak bonengkïgagägok ängäng Yuwana ï Wurädung. 10Wurïdena aräbotteng maung memema Yecuwa bägaduwungo änzï ngïräk, Ongokpeng boꞌrämek ïgänzï guwanzïgode ga Bärruk Bedung boga oräbo nanagok boga gayïka ngammäng. 11Wurïdena roꞌre romok änzï gänzï äna,“Oungbeng boga Thäguräk Thïthïng thabaräk thethetha Oïngbeng borïnyek na buwïyak no gatha ängäng.”12Wurïdena maung meng meme Bärruk Bedung bogädeyode nang ïbok onyago ängäng ï guwak. 13Wurïdena Ongokpeng bonängode thïk ï guwak nana bonäkïgagok ängäng thäjibäk mängki gurrung bäꞌranto (40), Ongokpeng bogak äno durïk de ï guwak. Wurïdena mälleka mathok dogäto ïgagok oyegïnok.14Wurïdena maung memema Yuwana boga borakägagägok agorägagägok ï koräkong, Yecuwa bogak bathok do tharäk thottäk the Jellil dothämpïcïke wuräk rong rerïng re daꞌrädang de Gänzï, 15Wurïdena ongokpeng bomode geng äna,“Thïk thothodägode, na daꞌrädang de Gänzï dathok dorok nana mäddük. Gappïyunong änzï dogidäk dïdong, a onongdeng oroyik ängäng Rong Re Rerïng.”Yecuwa Bïbïttok Wällore Wïwung We Nodong (Madda 4:12-22; Loka 4:14-15; 5: 1-11)16Wurïdena maung memema Yecuwa bothäppïyok oko dogärägäng ge Ngaꞌru nge Jellil, Ongokpeng boꞌrämek wuräk wïyaräk weꞌrak, Cämang na obang bïbung babaräk Andärawuc, ogengdeng dogak oppe wïjabe ängäng nomäk nïneng. 17Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Arenong omakoyïng, a Oïngbeng ïyadekenong wuräk worrabo wuräk.” 18Ängäng reng rere mik, ogengdeng dogädeyodenang wüddano nomäk nïneng ga ogengdeng omakok Yecuwa.19Maung memema Ongokpeng bogak bothäppïyok odäkïyok änzang maung motteng , Ongokpeng boꞌrämek Nyaguk thäguräk thabaräk the Zabädi na obang bïbung babaräk Yuwana, ongokpeng bebe begak ï moräkäk gämme okuthïttok nomäk nïneng. 20Wurïdena Yecuwa bogädeyodenang odänttekeng, wurïdena ogengdeng düddanok obädeng bïbeng Zabädi ï moräkäk äno thäntok the woyego ga ogengdeng omakok Yecuwa.Yecuwa Bobuꞌrek Bärruk begidäk ( Loka 4:31-37) 21Wurïdena ogengdeng donyagok do tharäk thottäk the ï Kapäränawum, wurïdena maung meng meme thängki thamothäguncuk na meꞌrak thathok the dumoko, ongokpeng bonyagok do gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd a Ongokpeng orethe änzïk ännïke wuräk. 22Wurïdena ogengdeng dogak dodäregok änzïk ängäng dännïke dïdung, gaka Ongokpeng bännïkekeng gayïka Ongokpeng benu daꞌrädang, ädaga gayïka wännïne we nädumïk.23Wurïdena buräk babaräk berek bogak no gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd bonak mäyibäk cik. Ongokpeng bogäreꞌrede gättïng ga gomo äna, 24“Oungbeng bonareng ngänïbeng änanagening, Yecuwa nge Nacära? “Oungbeng bathok dobäꞌriconing cïk gaa? Oïngbeng bännang äna Oungbeng boga obïthung beng, Oungbeng boga Gänzï Gedung Bälläk!” 25Oꞌrïna Yecuwa bogürok nanagok ga gomo äna,“Odu gänang änzïk allo änzï buräk babaräk ippi beng!” 26Wurïdena maung memema mäyibäk middikok ï buräk babaräk, a gogäꞌreco guyï gättïng ga gollo änzïgagok onyago däbäk.27Wurïdena wuräk awuk änzïk wogak wodäregok änzïk gättïng a ogengdeng, oꞌrämïna ogengdeng dothuwugïttïyok bulluk bulluk äna,“Ngänïbeng ippi beng bega mik? Dännïke dayïnïdeng iddi deng dïyathe? Gaka ängäng daꞌrädang narroga äna Ongokpeng bagüro no mäyibäk agollo änzï buräk babaräk omakok rong rïrung.” 28Wurïdena rong re Yecuwa rogädeyodenang odacago änzïk gäre gäre no nayïk anwuk änzïk ne Jellil.Yecuwa Boräguthok wuräk wüyik (Madda 8:14-17, Loka 4:38-41)29Wurïdena maung memema ogengdeng donyagok ändo gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd, ogengdeng donyagok dawuwang de Cämang na de Andärawuc äno Nyaguk na Yuwana. 30Oꞌrïna ogengdeng dogädeyodenang ïrenok nana obidde be Cämaang babayï, ongokpeng bogak bonya düthü na bithigagägode. 31Oꞌrämïna Yecuwa bonyagïnoyok, ongokpeng boraboyok thängung agogüyegïyok. Düthü donyagok änzïgagok. Wurïdena ongokpeng boyegïnokeng.32Wurïdena maung memema thängki thonyagok thaꞌrukode ga thibing thorok cïk, wuräk wothukïnok Yecuwa wuräk wüyik wenya na wenu mäyibäk cik. 33Wuräk awuk änzïk we ï tharäk thottäk wogak wappïttagode nanulluk no thüwük. 34Wurïdena Yecuwa boräguthok wuräk wüyik wenyak mïngo räbäk bïyäk bïyäk na obuꞌre mäyibäk müyik änzï wuräk, Ongokpeng bädagäyïnok mäyibäk gagïꞌre rong rerek, gaka mäyibäk mogak männayok.Yecuwa Bothämpïcïkek Ï Jellil (Loka 4:42-44)35Nängorokäme gäppak änzïnde, maung memema thappu thïꞌräng thoga thiräng thäda bulängak, Yecuwa bogüyogok agonyago dothäbïk bälläk ï tharäk thottäk dodänttek Gänzï dang. 36Wurïdena Cämaang na obärïk ngeng dede degak ängagok doganzodok. 37Wurïdena maung memema ogengdeng dïnynyodok, ogengdeng domodok äna,“Wuräk awuk änzïk woga oganzoyang.”38Oꞌrïna Ongokpeng bomde geng äna,“ Arenzong odäkïyok do tharäk thottäk therek thega nana mäddük, a Oïngbeng änanna othämpïcïke wuräk dang gämme, gaka Oïngbeng bathïnok irri reng inyeneng.” 39Wurïdena Ongokpeng bothäpïyok ï tharäk thottäk athwuk änzïk the Jellil ga gothämpïcïke wuräk rong re Gänzï do nayïk anwuk ne dappïttagok nang de Yawüd ga gobuꞌre mäyibäk änzï wuräk.Yecuwa Boräguthok Buräk Benak Nangküwang40Oꞌrämïna buräk babaräk berek bathïnok Yecuwa bonu nangküwang, a ongokpeng odirinok cïk agïdïddïgoyok äna,“Naa oungbeng bamüde onareng äna Oungbeng baräguthïng.” 41Wurïdena Yecuwa bïbak dïthak dïdung, agïthe thägung thïthung nanagok agorüngkoyok agomayok äna,“Oïngbeng bonareng, rägïku!” 42Wurïdena maung memema Ongokpeng bogak ïꞌre mik, nangküwang nogädeyodenang ïnzacïk änzïgagok,43Wurïdena Yecuwa bodinyodok ga gïtheyok gäꞌrok äna, 44“Gäcigude, oungbeng bädayïreno obärïk ngeng, oꞌrïna ängko agene thobong thedung gatha gïgang agoꞌrämïyang äna oungbeng borägïkok, a ongokpeng änanna oginoyang dogingkok de gädumïk ge Müza dede dagene wuräk awuk änzïk äna oungbeng borägïkok.”45Oꞌrïna buräk babaräk bonyagok agogädeyonang odaco rong änzïk rerïng no nayïk anwuk änzïk, a Yecuwa änanna ädamüde onyago ï tharäk thottäk ga bayïthängko ängäng wuräk, oꞌrïna Ongokpeng bogak dothäbïk bälläk no gayïk gilla wuräk nang, wurïdena wuräk wathïnoyok ändo mäbïk amwuk.
2Yecuwa Boräguthok Buräk Baguccak
1Wurïdena maung mema Ongokpeng bonyagok ï Kapäränawum bonängode thïk mängki motteng gämme, wuräk wogäcigode äna Ongokpeng bathok boga dawuwang. 2Oꞌrämïna wuräk wogädeyodenang appïttagok nanulluk wüyik agäppak dawuwang agayïk illa gege gammo wuräk narroga äna änno thüwük däbäk. Yecuwa bogak othämpïcïke geng rong re Gänzï.3Wurïdena wuräk wïyaräk werek bäꞌranto wothukïnok Yecuwa gucak. 4Wurïdena ogengdeng dädamüdek odännok Yecuwa gaka wuräk wüyik, ogengdeng doduwungok no gäꞌrok ge mang. Oꞌrämïna ogengdeng doppok thüwük no gäꞌrok ge mang wurek nana Yecuwa bogak, a ogengdeng oräbe gucak okeyik oräbe nana Yecuwa dawuwang.5Maung memema Yecuwa boꞌrämek doroyik dïdeng, a ongokpeng omok gucak äna,“Thäguräk thïthïng thabaräk dogidäk dïdang dodinyegägode thïk.” 6Oꞌrämïna wännïne werek we nädumïk wogak onängok cïk nang na wonak ngäꞌre no mägik mïmeng äna, 7“Buräk babaräk ippi beng bathäthungko thïk dambärek cak mik? Obïthung beng bamüde odinyek dogidäk, oꞌrïna Gänzï Ongokpeng bälläk bamüde?”8Oꞌrïna maung memema Yecuwa bogädeyodenang änna ängäng bärruk äna ngänïbeng bebeba ogengdeng donu ï ngäꞌre ngïngeng ängäng watha wïweng, a Ongokpeng omokeng äna,“Onongdeng donu rong ï ngäꞌre ngïngong mik onayïnï? 9Rayïthung reng rega ïrrïng ramägok gucak ikki geng äna, ‘Dogidäk dïdang dodinyegode thïk,’ däkäna omo äna,‘Güyogu a oungbeng ommo längkärek rïrang änzïk anyago?10Oꞌrïna a onongdeng ännanang äna Thäguräk Thabaräk The buräk Bonyi thonu daꞌrädang näthappu äna thadinyek dogidäk cïk. Ongokpeng bomode gucak äna, 11Oïngbeng bamoyang äna, güyogu a oungbeng ommo längkärek rïrang a oungbeng onyago dawuwang dïdang!” 12Ongokpeng bogädeyodenang ogüyogo änzïk agommo längkärek änzïk rïrung agonyago däbäk yokik ge wuräk awuk änzïk, oꞌrämïna ogengdeng adwuk dogak dodäregok änzïk a ogengdeng odengke Gänzï ga ogengdeng omo äna,“Oningdeng dädaꞌrämek rong irri reng mik ngorek ngorek!”Yecuwa Bïbïttok Lawï (Madda 9.9-13; Loka 5.27-32) 13Wurïdena Ongokpeng bogappïyok onyago do dogärägang ge ngaꞌru do Jellil. Thäntok the wuräk thüyik thathïnoyok, a Ongokpeng ännïke geng rong re Gänzï. 14Oꞌrämïna maung memema Ongokpeng bogak othäppïyo oko nang, Ongokpeng boꞌrämek Lawï thäguräk thabaräk the Alpawuc ga thoga onängok cïk odännok gayïk ge düncinok waꞌrädang natteräk. Yecuwa bomodok äna,“Lawï makudïng” Oꞌrämïna Lawï bogüyogok änzïk agomakoyok.15Wurïdena maung memema Yecuwa bogak orägo dure dawuwang de Lawï äno wuräk wewe wawüncok waꞌrädang natteräk na wuräk wegidäk na wällore wïwung, gaka wuräk werek wüyik womakodok. 16Wurïdena maung memema wännïne we nädumïk na Päräncïyïng doꞌrämek ga Yecuwa boga orägo dure äno wuräk wawüncinok waꞌrädang natteräk na wuräk wegidäk, a ogengdeng omok wällore wïwung äna,“Ongokpeng barägo dure äno wuräk wawüncinok waꞌrädang natteräk na wuräk wegidäk yayï mik?”17Wurïdena maung memema Yecuwa bogäcigode irri reng mik agomokeng äna,“Wuräk werïng wädanya wädanareng bakïng, oꞌrïna wuräk wulluk wenya wenareng bakïng. Oïngbeng bädathok dïbïtto wuräk wethorigok cik willa ngäruk ngerek oꞌrïna Oïngbeng bathïnok wuräk wegidäk äna wagappïyo änzï dogidäk.”Yecuwa Bothuwungagägïnok Doduma Dure 18Thängki therek tha wällore we Yuwana Bonengke na Päräncïyïng wogak wodumak dure. Wurïdena wuräk werek wathok a ogengdeng othuwungo Yecuwa äna,“Wällore we Yuwana Bonengke na we Päräncïyïng waduma dure, oꞌrïna wällore wïwang wädaduma dure onayïnï?” 19Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Rogga äna räbük re bïkkïke bayï ramüde oduma dure ga bïkkïke bayï ändoga ängageng aa? Oꞌrïna roga äna gayïka ogengdeng doga äno bïkkïke, ogengdeng dädamüde oduma änno dure.20Oꞌrïna mängki merek mïyatho maung memema bïkkïke bayï bïyammägago änanageng, a ogengdeng ändoduma dure. 21Obärïk billa bammo guꞌreng ge gadïya gïyathe agorädok no gadïya gibe, gaka gadïya gïyathe gïyayïdaddo ga gibe ïyabärecak agogärra.22Obärïk billa bïyammo nyäbak nyïyathe agünok ï boyedek bibe gaka nyäbak nyïyabäredok boyedek agogüꞌräca, a nyäbak nyïyathe na boyedek bïyathe ïyagicago. Oꞌrïna nyäbak nyïyathe nyogga äna nyawüngkagägagok ï boyedek bïyathe”23Wurïdena Yecuwa bogak othäppïyo ïttäk ï Thängki Thamothäguncuk na Meꞌrak, wurïdena maung memema ogengdeng dogak onyago, Wällore wïwung worethek änzïk obäroncok mütheräk näꞌrok ga ogengdeng orägo. 24Oꞌrämïna Päräncïyïng bomode Yecuwa äna,“ Gäcigude, ogengdeng dayego mik ï thängki thamothäguncuk na meꞌrak onayïnï thethetha nädumïk nädagäciginok buräk?”25Oꞌrïna Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng dädadänek rong rerera Dawük boyegok maung memema ongokpeng bogak ängäng yüthi na bonareng barägo baberek gaa? Ongokpeng na wuräk wewe wegak ängagok. 26Ongokpeng bonyagok dawuwang de Gänzï yayï ï mängki me Abiyathar gäꞌrok ge mobong medung agorägo dure dede dädaräkago ängäng wuräk baꞌrang mobong mulluk marägo omakok nädumïk nïnïng, oꞌrina ongokpeng borägok a ongokpeng ändïthek wuräk wewe wegak ängagok?”27Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak (7) thogak thocägagïnde buräk bonyi, oꞌrïna rädaga äna buräk bonyi bocägagïnde Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak (7). 28Oꞌrämïna Thäguräk Thabaräk The buräk bonyi thoga Gäꞌrok ge thängki thamothäguncuk na meꞌrak.”
3Yecuwa Boräguthok Buräk Babaräk Bedägïkok (Madda12.9-14; Loka 6.6-11)
1Wurïdena Yecuwa bogappïyok onyago do gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd gämme, buräk babaräk berek bogak dang bodägïkok thägung. 2Oꞌrämïna ogengdeng durrïgodok ïrrïng änana mäddük äna daꞌrämïyok äna ongokpeng bïyamüde orägutho buräk babaräk ï Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak (7), a ogengdeng änanna ärrok dodüworong nanagok.3Wurïdena Yecuwa bomode buräk babaräk bedägïkok thägung äna,“Arek odäkïyok cokik inyeneng!” 4Wurïdena Yecuwa bothuwungok wuräk äna,“Nädumïk necong nagäciginocong äna ocongdeng dawümenï ï Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak (7)? Namo äna ocongdeng dagäto ï wuräk däkäna oppe? Dorek dathïk de obärïk ngeng däkäna dobäꞌricok cïk? Oꞌrïna ogengdeng dädamok rerek.5Wurïdena Yecuwa bothïnyak a ongokpeng omagïyo geng, oꞌrïna maung meng meme ongokpeng ïba dïthak dïdeng, gaka ogengdeng dogak dododegicang, a ongokpeng omok buräk babaräk äna,“Thorigi thägung cik. Ongokpeng bothuwungek thägung thïthung cik agodeka thorïng. 6Oꞌrämïna Päräncïyïng bonyagok änno gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd a ogengdeng ogätto äno wuräk wega Irüdiciying, a ogengdeng ï thethïk äna dappok Yecuwa.Thäntok The Wuräk Wüyik Thomakode Yecuwa7Oꞌrïna Yecuwa na wällore wïwung donyagok do ngaꞌru nge Jellil. Wurïdena thäntok the wuräk wüyik thomakodok. Ogengdeng dogak dathok änzï Jellil na änzï Yawüdiya na änzï, 8Wuräcellïng na änzï Adumayï na atho änzo thängki yothäbïk the ngaꞌru nge Wurädung, na obärïk ngeng dede dïyathok änno mäddok mega amïyagok Cuwur na Cayïda, maung memema thäntok the wuräk thüyik thogäcigode rong rüyik rerera ongokpeng bogak oyego, a ogengdeng athïnok.9Oꞌrämïna Yecuwa bomode wällore wïwung äna dakuthïttïnoyok moräkäk a ongokpeng onyagoyik a wuräk änanna ädanädoyok cïk. 10Ongokpeng boräguthok wuräk wüyik, oꞌrämïna wuräk wenya awuk wïdaddok othäncok nanagok a ogengdeng änanna orüngkoyok.11Wurïdena maung memema mäyibäk moꞌrämeyok, ogengdeng dayïllode yokik gïgung a ogengdeng ogäꞌreco guyï gättïng omo äna,“Oungbeng boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï!” 12Oꞌrïna Yecuwa bïthede mäyibäk gäꞌrok äna ogengdeng dädayïreno obärïk äna ongokpeng obïthung beng.Yecuwa Bodok Wodinyagok Änzik Gurrung Na Weꞌrak 13Wurïdena Yecuwa boduwungok no thoꞌrong agïbïtto wuräk änzik wewewa ongokpeng bonareng. Ogengdeng na donyagïnoyok. 14Wurïdena Ongokpeng bodibokeng änzik gurrung na weꞌrak (12) agïkkekeng äna,“Wodinyagok, ongokpeng bomok äna oïngbeng bodibonong änzik a onongdeng oga ängagïng. Oïngbeng bïyadinyonong ngokäme a onongdeng onyago dothämpïcïke wuräk.” 15Onongdeng dïyana daꞌrädang äna darägutho mïngo na buꞌre mäyibäk änzï wuräk. 16Cämang ongokpeng bebeba Yecuwa bïkkedok äna Bodäruc,17Nyaguk thäguräk thabaräk the Zäbädi na Yuwana obang be Nyaguk (Yecuwa bïkkede geng närängang äna Bunaräjic, rong reng roga äna nyäguräk nye Thaꞌrang)”; 18Andärawuc na Pällüpüc na Bärädillimauc na Madda na Doma na Nyaguk thäguräk the Alläpawuc na Dädawuc na Cämang Garuwanï, 19Na Yawüza Cäkärïyodï, ngenge ngirämiginok Yecuwa thïk.Yecuwa Bärragägagode Dodüworong Nang Ängäng Wuräk Na Ängäng Wännïne We Nädumï20Wurïdena thäntok the wuräk wüyik thappïttagode nanulluk gämme a ogengdeng änanna ädamüde äna barägo dure. 21Oꞌrïna maung memema wuräk wïwung we dawuwang wogicigode rong irri reng mik, ogengdeng donyagok däbäk dorabok, gaka ogengdeng domok äna ongokpeng boga gübang 22Wurïdena wännïne we nädumïk wewe weräbok änzï Wuräcellïng womok äna,“Ongokpeng bonu ballïzäboll cik, Ongokpeng boga baꞌrädang be mäyibäk na bapuꞌre mäyibäk änzï wuräk.”23Oꞌrämïna Yecuwa bïbïttokeng agomokeng ängäng domïcïgo äna,“Thäyibäk thamüde obuꞌre thäyibäk cayï? 24Naa daꞌrädang domocagok cik oga dümi de gatha gïgung, agoga äna daꞌrädang deng dede dädamüde othoro thïk ïrrïng oga doborok. 25Wurïdena naa wuräk we dawuwang womücagok cik oga dümi agoga äna wädamüde oga woborok.26Oꞌrämïna naa thäjibäk thoga dümi ängäng gatha gïgung ga gomücagoyik, agoga äna thädïyamüde othorothïk ïrrïng, oꞌrïna thïyabäꞌricagok agabo. 27Obärïk billa bamüde onyago dawuwang de buräk berek beborok agomurädoyok waräbü wïwung, naa ongokpeng bädaraboyok nodong gäppak agomättok a ongokpeng ändomurädoyok waräbü wïwung ändawuwang.28Oïngbeng bamonong ithecak äna, “Dogidäk adwuk änzïk dadinyegïnagok nyäguräk nye wuräk wonyi thïk, narroga äna ogengdeng dïꞌrek dambärek orägïtto thïk, 29Oꞌrïna obadï bebe bethungkok Bärruk Bedung agoga äna ongokpeng bädïyadinyegïnagok dogidäk cïk.” 30Gaka ogengdeng domok äna,“Ongokpeng bonu mäyibäk cik.”31Wurïdena obäneng be Yecuwa na obang ngeng dïyaräk dathok a ogengdeng othoro däbäk, ogengdeng dodinyindok dong dïbïttok äna batho däbäk. 32Wurïdena thäntok the wuräk thüyik thogak onängok cïk amïyagok Yecuwa. Ogengdeng dathïnoyok a ogengdeng omoyok äna,“Ogäne na obambang ngeng donarïrang däbäk.”33Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Obïthung beng bega wana bïbïng? Obïyeneyïng deng dega obambïng ngeng dïdïng dïyaräk?” 34Wurïdena Ongokpeng boꞌrämek wuräk wewe wegak onängok cïk amïyagoyok agomokeng äna,“Oꞌrämï, Wana bïbïng boga inyeneng na obambïng ngeng dïyaräk! 35Gaka obadï bebe bayego donareng de Gänzï boga wana na obambïng ngeng na dïyaräk na dïyayï.”
4Domïcïgo De Doruco Moye
1Yecuwa borethek änzïk ännïke wuräk gämme odännok gärägang ge nga'ru nge Jellil. Thäntok the wuräk wüyik gättïng thathok dogäcigoyok. Ogengdeng dogak onängok cïk amïyagoyok. Wurïdena ongokpeng bonyagok ï moräkäk agonängok cïk. Moräkäk mogak no ngïräk, wurïdena thäntok the wuräk awuk thogak othoro no gäꞌrädäk ge gärägang ge ngaꞌru. 2Wurïdena ongokpeng bännïkekeng rong rüyik ängäng domïce dïdung äna,3“Gäcigudenong! Buräk babaräk bebe bonyagok dottäk duwenge mütheräk.” 4Wurïdena maung memema ongokpeng bogak wunge mütheräk ïttäk, mütheräk merek mabodok agoro ï gaddäräk, wurïdena waꞌräbe wathok agikko änzïk.” 5Moye merek mabode näthappu thega mädok meng, nana nämuräk nogak nang notteng. Moye meng meme mogädeyode nang obuyo agüyiga gäre gäre gaka nämuräk nädagak nang nüyik.6Wurïdena maung memema thängki thommode agogäꞌre mütheräk änzïk gaka rägak reng rogak rädarabok cïk ï nämuräk. 7Moye merek mabode ï yoꞌrägik ye räci, wurïdena moye meng meme mobuyok agüyiga oꞌrïna räci rogäꞌrïnttïnyode, oꞌrämïna mütheräk meng meme mädaꞌrïyak.8Oꞌrïna moye merek mabode näthappu therïng, moye meng meme müyigak agoꞌrïya gurrung gäddäk (30), ga merek oꞌrïya gurrung thäguncuk na gurrung gulluk (60), na merek oꞌrïya dümmek dulluk (100).” 9Wurïdena Yecuwa bothodode omokeng äna,“Gäcigudenong, obadï bebe benu wenüng äna wagäcigok, agogäcigok!”10Oꞌrïna maung memema Yecuwa bogak bälläk, wuräk werek na wällore gurrung na weꞌrak wonängode thïk amïyagoyok a ogengdeng othuwungok äna badäganzïno geng rong re domïcïgo. 11Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dïthïgagägode duꞌrang de daꞌrädang de Gänzï. Oꞌrïna wuräk wewe wega däbäk wagäcigok rong arwuk ängäng domïcïgo, 12a ogengdeng änanna wurrïgok cïk na wurrïgok, oꞌrïna ogengdeng dädayïthämäng cïk, ogengdeng dagäcigok dogäcigagägok wurïdena ogengdeng dodäma dogäcigok, oꞌrïna naa ogengdeng donängode mik, a ogengdeng ïyagappïno Gänzï agodiyende geng dogidäk cïk dïdeng.”’13Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Naa onongdeng dodäma domïcïgo iddi deng ngaa? Onongdeng na dïya ändänna domïcïgo derek änamayayï? 14Boya mütheräk boga oya rong re Gänzï. 15Wuräk werek woga gayïka moye meme mïyabok agoro thäbïk the gaddïräk, nana rong re Gänzï rogak royagok nang. Maung motteng memema ogengdeng dagäcigok rong re Gänzï, wurïdena thäjibäk thogädeyok nang atho agawürokeng rong re Gänzï rere reyagak no mägik mïmeng.”16Wuräk werek woga gayïka moye meme mïyabode näthappu thenu mädok nang. Oꞌrïna maung motteng memema ogengdeng dogäcigode rong re Gänzï a ogengdeng orabo ängäng dokäꞌrïko. 17Oꞌrïna ogengdeng dädanak rägak rïreng rorabocïk ïrrïng a ogengdeng ädanängok cïk thäki thäki. Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dïnynyode dijega däkäna donängïgok däriꞌri ïnynyïnde rong re Gänzï, a ogengdeng ogädeyok nang obäꞌrïcïgok ängäng rong re Gänzï.”18Wuräk werek woga gayïka moye meme mïyabode ï räci, ogengdeng dogäcigode rong re Gänzï, 19wurïdena dokäꞌrïntïnyagok na donareng de gatha na dorïnye daꞌrädang de waräbü we näthappu na däꞌrärräk de räbäk re waräbü awuk änzïk dogäꞌrïnttïnyode rong re Gänzï rerera ongokpeng bogäcigode agädaꞌrïya nyäguräk.” 20Oꞌrïna wuräk werek woga gayïka moye meme muwïngïgok näthappu therïng. Ogengdeng dogäcigode rong re Gänzï a ogengdeng oroyik ängäng, ageꞌrïya nyäguräk nyerek gurrung gäddäk (30) na nyerek gurrung thäguncuk na gurrung gulluk (60) na nyerek dümmek (100).Guꞌrïräk Gatharïgo21Wurïdena Yecuwa bomde geng gämme äna,“Roga äna guꞌrïräk gayïthïgo yothägeng ye boddäng däkäna yothägeng ye längkärek gaa? Rädaga äna guꞌrïräk gatharïgo no bärengkik gaa? 22Gaka roga äna baberek billa bädayüwo bädïyathämago däkäna rong baberek bebe beyüwigok duꞌrang bädaꞌrämïgo. 23Wurïdena obadï bebe benu wenüng äna bagäcigok, agogäcigok.24Wurïdena ongokpeng bomode geng äna,“Oꞌrämïnong boddäng bebeba onongdeng ogäneno wuräk ängäng bïyaga boddäng bebeba onongdeng ogänegïnago ängäng orïgonang, onongdeng dede degäci. 25Gaka obadï bebe benu bïya ïthïgagok, oꞌrïna obadï bebe billa bïyammägok.”26Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Daꞌrädang de Gänzï doga gayïka naa buräk babaräk berek bogak borucok moye näthappu. 27Wurïdena ongokpeng bogak bayithäk nängkora na ï thängki ga moye obuyo agüyiga, oꞌrïna ongokpeng ängäng gatha gïgung bodämak gayïka mobuyok. 28Gaka thappu thabuyo mütheräk nang dadung. Mütheräk mabuyok nodong gäppak agoppo änzik othuko naba agorädda agändoꞌrïya mütheräk. 29Oꞌrïna maung memema mütheräk moꞌrïyak, ongokpeng bagädeyok nang odinyok wogetho, gaka wogetho wathok.”30Wurïdena Ongokpeng bomok äna,“Ocongdeng dadenttïttek daꞌrädang de Gänzï ängäng ngänïbeng? Däkäna omïcïke ängäng bäruk bayïnïbeng? 31Doga gayïka thik the garedeng maung memema guwïngïgok näthappu goga gotteng oko no gik ge waräbü awuk änzïk wega näthappu, 32Oꞌrïna maung memema guwïngïgok agobuyo agodeka bïja beng büyik oko no gïja gerek, wurïdena waꞌräbe watho agocok nune nïneng ï yunäk ye wangaräk weng.”33Wurïdena ängäng domïcïgo düyik Obngokpeng bännïkekeng a ogengdeng omüde ogäcigok. 34Oꞌrïna Ongokpeng bädayïꞌrekïkekeng ädamïce ängäng domïcïgo. Wurïdena maung memema ogengdeng doga dälläk, Ongokpeng badäganzïno wällore wïwung rong arwuk änzïk.35Ongokpeng bomode geng ï thängki theng thethe, maung memema thibing thodekak Ongokpeng bomode geng äna,“Gäyïng ga ocongdeng obaꞌro onyago dothäbïk theerek. 36Oꞌrämïna ïnaneng maung memema ogengdeng donyagok düddanok thäntok the wuräk thüyik, ogengdeng dïboyok bälläk onyago ängagok ï moräkäk gayïka Ongokpeng bogak. Wurïdena moräkäk merek mettetteng mogak ängagpok gämme. 37Wurïdena githo gerek gathok gimmäng gättïng na mäntok me ngïräk mogak morucok ï moräkäk agobuꞌrok äppäk moräkäk.38Oꞌrïna Yecuwa bogak ïndde mimmäng gättïng ï dothägeng de moräkäk. Wurïdena ogengdeng dogüyegeyok änzïndde a ogengdeng omoyok äna,“Bännïke, Oungbeng bodämanang äna ocongdeng dägayïnttïya aa?” 39Wurïdena Ongokpeng bogüyok änzïndde na bogürok no githo na omok ngaꞌru äna,“Odu gänang änzïk. Githo na gothorok ädathaꞌringkike cïk, gänang godägok änzïk äna wïräk.40Wurïdena Yecuwa bomode wällore wïwung äna,“Onongdeng donu näthäräk mik gättïng onayïnï? Onongdeng dïꞌräng dädarocik gaa?” 41Oꞌrïna ogengdeng dogak donak näthäräk gättïng a ogengdeng wumïttïyok bulluk bulluk äna,“Obïthung beng ippi bengbebe bamüde ogüro no githo na ngaꞌru, narroga githo na ngaꞌru ngagäcigoyok omokok!”
5Yecuwa Bobuꞌrek Mäyibäk Änzï Buräk Babaräk
1Wurïdena Yecuwa na wällore wïwung dobaꞌrode ngaꞌru thïk ye Jaräcïng onyago do gärägang gerek ï Jellil. 2Wurïdena maung motteng memema Yecuwa boräbok änzï moräkäk, Ongokpeng bogädeyodenang ogätto äno buräk babaräk berek bathok änzo nämuräk, buräk babaräk ippi beng bogak bonak mäyibäk cik,3Ongokpeng bogak barärek no nämuräk ne wuräk wïnttek. Obärïk billak bamüde äna bamättok ängäng würenya. 4Gaka Ongokpeng bogak bomämättagägagok nyägäk na nyägung nyïnyung ängäng wurenya, oꞌrïna ongokpeng bothäthigok würenya thäki thäki na obäronco mallong änno nyägak nyïyung. Ongokpeng bogak boborok gättïng, gaka obärïk billak bamüde othorïkïyok.5Wurïdena Ongokpeng bothäppïyok marïyamuk nängkora na ithängki no moꞌrong na yoꞌrägik ye nämuräk ga ongokpeng ogäꞌrecok guyï na omeme gatha gïgung ängäng mäbok. 6Maung memema ongokpeng boꞌrämede Yecuwa babuthäk, ongokpeng bollode yanzagok agothicindok cïk.7Wurïdena ongokpeng bogäꞌrok guyï gättïng agomo äna,“Yecuwa, Thäguräk Thabaräk The Gänzï Gimmäng Gättïng! Oungbeng bonareng ngänïbeng änanagïng? Oïngbeng bappo madak ängäng Gänzï, oïngbeng bayïdïddïgoyang oungbeng bädagenyïkïng.” 8Gaka Ongokpeng bomodok äna,“ Thäyibäk ollu änzï buräk babaräk ippi beng!”9Wurïdena Yecuwa bothuwungoyok äna,“Oungbeng bïkka yayï?” Wurïdena ongokpeng bobärïcek äna,“Oïngbeng bïkka äna‘Liyon, gaka oningdeng doga düyik.” 10Ongokpeng gämme bïdaddok ïdïddïgok Yecuwa äna bädanyängok mäyibäk däbäk änzï tharäk thottäk.11Wurïdena ïnaneng thäntok the Niddärük nerek thogak wuro odännok debük thäbïk the thoꞌrong. 12Oꞌrämïna mäyibäk amwuk änzïk mïdïddïgode Yecuwa omo äna,“Dinyudening ï niddärük inni neng, a oningdeng ollok cik.” 13Wurïdena Yecuwa bogäyïnokeng ga ogengdeng ollo änzï burak babaräk onyago ï thäntok the niddärük. Niddärük anwuk nabuꞌrok nogak rämmek gurrung geꞌrak(2000), niddärük nollok oräbo do gadändäng agaꞌräꞌrukok ï ngaꞌru.14Oꞌrämïna warebük wewe wegak wure niddärük wollok agodaco rong änzïk re Yecuwa ï tharäk thottäk änzïk athwuk noddok. Wurïdena wuräk wogäcigode agonyago doꞌräme ngänïbeng bebe begak. 15Wurïdena maung memema ogengdeng dathok dorok danda Yecuwa, a ogengdeng ïnynyok buräk babaräk bebe benak mäyibäk cik ga ongokpeng bogak onängok cïk borïng ga bïthagok nadïya nïnung. Ogengdeng na adwuk dïbak näthäräk.16Ogengdeng dede deꞌrämek dïrenok wuräk rong rere regayïnok buräk babaräk begak gübäng benak mäyibäk cik na no niddärük. 17Wurïdena ogengdeng dorethek änzïk ïdïddïgok Yecuwa äna banyago änzï tharäk thottäk thïtheng.18Wurïdena maung memema Yecuwa boduwungok ï moräkäk, buräk babaräk bebe benak mäyibäk cik bïdïddïgodok äna banyago ängagok!” 19Oꞌrämïna Yecuwa bädagäyïnoyok ga ogengdeng onyago adwuk, oꞌrïna bomodok äna . “Ängko ogappïno wuräk we dawuwang dïdang ayïreno geng äna Gäꞌrok Gänzï goyegok nanagang cayï na gonak dïthak nanagang cayï.” 20Oꞌrämïna buräk babaräk beng bebe bonyagok othäppïyo ï maräk mottäk gurrung (10) ga godänzïno wuräk rong rerera Yecuwa bonängïndok. Wurïdena wuräk awuk wewe wegäcigode wogak wodäregok änzïk.Yecuwa Boräguthok Thïre Thïnyok Na Gällang Genya21Wurïdena maung memema Yecuwa bonyagok obaꞌrok ngaꞌru thïk gämme ängäng moräkäk ogappok do thäbïk the gärägang gerek. Thäntok the wuräk wüyik thappïttagode nanagok amïyagoyok do gärägang ge ngaꞌru. 22Wurïdena buräk babaräk berek bogak thobong the gayïk ge dappïttagok nang de Yawük bogak bïkkak äna Yarïyoc, maung memema ongokpeng boꞌrämek Yecuwa a ongokpeng ärro gatha änzïk ïngkäk nyïnyung. 23Wurïdena ongokpeng bïdïddïgode Yecuwa gättïng ga gomo äna,“Thäguräk thäguräk thïthïng thabayï thetteng thonya gättïng. Ottok arek aräguthok ängäng nyägung nyïnyang a ongokpeng änanna ïyaga bathïk.” 24Oꞌrämïna Yecuwa bonyagok ängagok ga thäntok the wuräk wüyik omakoyok na ogäꞌrïnttïnyoyok.25Wurïdena ïnaneng buräk babayï berek bogak bangiccok ngïnnyok nanagok räbuk gurrung na weꞌrak(12), 26Ongokpeng bogak bogenyak gättïng na gicikok natteräk no wakïng wüyik. Oꞌrïna ongokpeng bïdaddok ïyïcïgok gättïng ändokonang. 27Wurïdena maung memema ongokpeng bogäcigode rong nana Yecuwa, ongokpeng bomakode Yecuwa oko ï wuräk ändo mägeng agorüngkok gadïya gïgung.28Gaka ongokpeng bomode ï ngäꞌre ngïngung äna,“Naa oïngbeng borüngkode gadïya gïgung, agoga oïngbeng bïyaräguthago.” 29Ngiccok ngogädeyode nang othoräkok änzïgagok a ongokpeng ïnynyok äna bodekak borïng.30Wurïdena Yecuwa bogädeyode nang ännanang äna dobora donyagok änzïgagok, oꞌrämïna ongokpeng bobärïyagok cïk yoꞌrägik ye wuräk agothuwungo äna,“Obïthung beng berüngkode gadïya gïgïng?” 31Oꞌrïna wällore wïwung woräbïcek omoyok äna,“Oungbeng bïthämäng thäntok the wuräk thüyik thoga odinttittiyok nanagang ga oungbeng othuwungo äna obïthung beng berüngkodïng aa?”’ 32Wurïdena Yecuwa bomagïyok agoꞌräme obïthung beng bebe berüngkodok.33Oꞌrïna buräk babayï bännanang äna ngänïbeng begayïnoyok agïba näthäräk na orrängo gättïng a ongokpeng ärro nängkuk änzïk yokik gïgung agïrenong rong arwuk änzïk rere regayik. 34Yecuwa bomodok äna,“Thäguräk thïthïng thabayï, doroyik dïdang doräguthoyang. Ängko ängäng märïng, räguthagu adeka borïng borägïkok.”35Maung memema Ongokpeng bogak ïꞌre irri reng mik, wuräk werek wathok änzawuwang ye Yarïyoc thobong the gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd agomoyok äna,“Thäguräk thïthang thabayï thïnyok.” Oungbeng bagenyïke bännïke ï gatha bodenï.”36Oꞌrïna maung memema Yecuwa bogäcigode rong rerera ogengdeng dogak ïꞌre, Ongokpeng bomode thobong the gayïk ge dappïttagok nang äna,“Oruyik, oungbeng bädana näthäräk baꞌräng.” 37Wurïdena Yecuwa bädagäyïnok obärïk ga gomakoyok, oꞌrïna bogäyïnok Bodäruc bälläk na Nyaguk na obang bïbung babaräk Yuwana ga ogengdeng omakoyok. 38Wurïdena maung memema ogengdeng dathok dorok dawuwang de Yarïyoc thobong the gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd, Yecuwa boꞌrämek diddiko de wuräk wewe wangotho na wagerre ogäꞌreco guyï gättïng.39Maung memema Ongokpeng bothinyok dawuwang, a Ongokpeng omokeng äna,“Onongdeng dayiddiko ogerre na ongotho donayïnï? Thäguräk thäda ïnyok, oꞌrïna ongokpeng boga ïndde baꞌräng.” 40Wurïdena ogengdeng docäcüllok nanagok. Oꞌrïna maung memema Ongokpeng bodinyode geng däbäk adwuk, Ongokpeng bommok obädeng be thäguräk thabayï na obäneng na wällore wäddäk a ogengdeng onyago do bangka nana thäguräk thogak thithagägode.41Wurïdena Ongokpeng boraboyok thängung thïthung agomoyok äna,“Dallïtha, gümï, ‘Rong reng roga äna,‘Thäguräk thabayï thetteng, Oïngbeng bamoyang äna güyogu änzïk!” 42Ängäng reng rere mik thäguräk thogädeyodenang ogüyogo agothäppïyo, gaka thäguräk thabayï thonak räbuk gurrung na weꞌrak(12). Wurïdena ogengdeng doräballak änzik gättïng bäꞌrik. 43Oꞌrïna Yecuwa bodïngkede geng ïthekeng gäꞌrok äna onongdeng dädayïreno obärïk ngeng, Yecuwa bomode geng äna ändenong cok waräberek agorägo.
6Bïꞌre Bädagäcigagïnde Thïk
1Wurïdena Yecuwa bogappïyok änzang onyago do tharäk thottäk noddok bïbung, wurïdena wällore wïwung womakodok dang. 2Wurïdena maung memema Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak The Dumoko Thathok (7), Yecuwa borethek änzïk ännïke wuräk no gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd. Wuräk wogak cang wüyik maung memema ogengdeng dogäcigodok, ogengdeng adwuk dogak dodäregok änzïk a ogengdeng omo äna,“Buräk babaräk ippi beng bothukok irri reng ängkïyethung?” Dännathïk dayïnï deng iddi deng dïthïgagägode buräk babaräk ippi beng? Ongokpeng bocode damïk derïng iddi deng cayï? 3Bädaga bothiꞌrek nädäk cïk, Thäguräk thabaräk iththi theng the Moriyong, na obang bïbung babaräk Nyaguk na Yucï na Yawüza na Cämaang ngaa? Bädaga obang ngeng dïdung dïyayï iddi deng dega inyeneng ngaa?” Oꞌrämïna ogengdeng doyangkang Yecuwa.4Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Wïꞌre wagäciginagok cïk no nayïk anwuk, oꞌrïna wädagäciginagok cïk ängäng gurï gïgung na wuräk we dawuwang dïdung ï tharäk thottäk dawuwang dïdung.” 5Oꞌrämïna Ongokpeng bädamüdek ocok damïk derïng ï tharäk thottäk thïthung, oꞌrïna ongokpeng boräguthok wuräk wotteng wewe wenya agodeke geng dorïng. 6Wurïdena Ongokpeng bogak boräballak änzik, gaka wuräk wogak wädarocik. Wurïdena Yecuwa bonyagok no nayïk nerek do thäbïk dännïke wuräk dang.Yecuwa Bodinyode Wällore Gurrung Na weꞌrak(Madda 10:5-15; Loka 9:1-6)
7Wurïdena Ongokpeng bïbïttode wällore nanulluk gurrung na weꞌrak (12) agorethe änzïk odinttekeng deꞌrak deꞌrak, ga Ongokpeng ïthekeng daꞌrädang de dobora no mäyibäk amwuk. 8Ongokpeng bodïngkede geng äna,“ Ändädammo waräbü werek onyago ängäng ï naddïräk nïnong, oꞌrïna waꞌräng wulluk, ändädammo nembeng däkäna dure däkäna natteräk ï mängko mïmong. 9Oꞌrïna ïthagunong wothäk, wurïdena ändädammo nadïya neꞌrak orenang.”10Ongokpeng bomode geng gämme äna,“Gayïk gegega wuräk wogäyïnonong ga onongdeng onängok cïk dang däkäna dawuwang, ïdaddunong onängok cïk dawuwang deng dede a onongdeng ïyandonyago änno gayïkkeng gege. 11Wurïdena wuräk wewe wädagäyïnonong däkäna wädagäciginde nong äna danängok cïk, ängkonong wüddano gayïkkeng gege ga onongdeng oppo ngätturï änno nyägäk nyïnyong. Gaka ngätturï ngïyagayïnogeng dümi dïdeng thängki therek!” Oïngbeng bamonong ithecak äna, rïyaga roborok gättïng näthappu gayïka Cadum na Amura ï thängki the dakämago okonang regak ï tharäk thottäk theng thethe!”12Oꞌrämïna ogengdeng donyagok däbäk dothämpïcïke wuräk rong re Gänzï äna ogengdeng dagappïyo änzï naddäräk ne dogidäk dïdeng. 13Wurïdena ogengdeng dobuꞌrek mäyibäk müyik änzï wuräk na odabo wuräk wüyik wenya ängäng ngaak na dorägïkok.Dïnyo De Yuwana Bonengke14Oꞌrïna maung memema Baꞌrädang Rüdüc bogäcigode irri reng arwuk, gaka Yecuwa bogak bännagägagok ängäng wuräk wüyik a ongokpeng omo äna,“Yuwana bonengke bogüyogok änzï nämuräk okothïk gämme! Oꞌrämïna dobora iddi deng dayeygo änzïgok ocok ramïk rerïng.” 15Obärïk ngeng domok äna,“Ongokpeng boga Illiya.” Ga obärïk ngeng omo äna Ongokpeng boga Bïꞌre gayïka wïꞌre wïyarade wubï.”16Oꞌrïna maung memema Rüdüc bogäcigode mik, ongokpeng bomok äna,“Ongokpeng ippi beng boga Yuwana Bonengke bebeba Oïngbeng bomododok gäꞌrok gïgung, ongokpeng bogüyogok okothïk änzï dïnyo gämme!” 17Gaka Rüdüc bogak bodinyode nyajana ängäng gatha gïgung agonyago dorabo Yuwana a ogengdeng omättok ageroyok ï koräkong. Rüdüc bonängode irri reng mik gaka ongokpeng bogak bïbok Irüdiya obayï be obang bïbung babaräk Pälläpüc.18Gaka Yuwana Bonengke bogak bomode Rüdüc äna gädumïk gerek gilla gemok äna oungbeng bayïbo bayï be bambang.” 19Oꞌrämïna Irüdiya bothïnyade Yuwana agirämiginok äna bappoyok oꞌrïna bädamüdek oppoyok gaka Irüdüc bogak, 20Rüdüc bogak bonak näthäräk ne Yuwana gaka ongokpeng bogak bännanang äna Yuwana boga borïng billa ngäruk ngerek na boga bodung, oꞌrämïna ongokpeng bogäꞌrïnyodok. Maung memema Rüdüc bogäcigode Yuwana, ongokpeng bokäꞌrïkok gättïng na ïdaddo onareng äna bakäcigoyok.21Diꞌrok cïk Irüdiya bïnynyode thïk thïthung. Ï dunzagak de thängki the dogongko de Rüdüc, maung memema ongokpeng bïbïttode waꞌrädang wimmäng na mobong me nyajana na näꞌrok ne mobong merabok wuräk we Jellil bïbïttïnokeng duko na dokäꞌrïko. 22O'rämïna maung memema thäguräk thabayï the Irüdiya thathgak dawuwang aguko a näba ne duko dïdung orïnyayok na wuräk wewe wegak nang. Oꞌrämïna baꞌrädang bomode thäguräk thabayï äna,“Thuwungïng babü bebeba oungbeng bonareng dagurï? Oungbeng bonareng ngänïbeng dagurï? Oïngbeng bïyatheyang.23Ongokpeng boppok madak äna,“Narroga äna ongokpeng bïbïttodïng daꞌrädang oïngbeng bayïtheyok bäꞌrädäk beng.” 24Oꞌrämïna thäguräk thabayï thonyagok däbäk dothuwungo obäneng äna,“Oïngbeng babïttok baꞌrädang ngänï beng? Obäneng bomodok äna,“Gäꞌrok ge Yuwana Bonengke.” 25Thäguräk thabyï thogädeyode nang ogappïyo gäre gäre agomok baꞌrädang äna,“Oïngbeng bonareng äna oungbeng bathukïnïng gäꞌrok ge Yuwana Bonenke no thaꞌrong inyeneng ïnaneng.”26Baꞌrädang bogak bothalla gättïng, gaka ongokpeng bogak boppok madak yokik ye wuräk awuk änzïk wewewa ongokpeng bogak bïbïttok. 27Oꞌrämïna baꞌrädang bogädeyode nang odinyok nyajana dommo gäꞌrok ge Yuwana Bonengke änzï koräkong. 28Wurïdena ongokpeng bothukïnok thäguräk thabayï gäꞌrok ge Yuwana no thaꞌrong, Ongokpeng na bïthede thäguräk thabayï, wurïdena thäguräk thabayï thändïthek obäneng bïbung. 29Maung memema wällore we Yuwana wogäcigode mik, ogengdeng dathok dommo gümi ge gatha gïgung a ogengdeng onyago ängäng yo nämuräk yothiko.Yecuwa Borägek Wuräk Dure Rämmek Gurrung Thäguncuk (5000) 30Wodinyagok wappïttagode nanulluk a ogengdeng onängok cïk amïyagok Yecuwa ga ogengdeng ïrenok ngäye angwuk ngengenga doyegok na ngengenga dännïkek. 31Wurïdena gaka wuräk wüyik wogak watho na onyago, a Yecuwa na Wällore wïwung ädana thïk thethetha ogengdeng orägo dure. Oꞌrämïna ongokpeng bomode geng äna,“Arenong a ocongdeng onyago dothäbïk dälläk ängäng watha wecong a ocongdeng wumoko dang maung motteng.” 32Oꞌrämïna ogengdeng donyagok do thäbïk dälläk ängäng moräkäk.33Oꞌrïna thäntok the wuräk thüyik thathok onyago, a ogengdeng ännago ängäng wuräk wüyik. Ogengdeng dobällek ängäng mïnyaga änzï maräk mottäk amwuk. Ogengdeng dorok cang nodong dïdeng ga dïꞌräng, a ogengdeng appïttagok nanagok. 34Wurïdena maung memema Yecuwa bobaꞌrok änzï moräkäk agoꞌräme wuräk wüyik agïba dïthak dïdeng, gaka ogengdeng dogak gayïka rängkak rilla badebük nang. Oꞌrämïna Ongokpeng borethek änzïk ännïke geng rong no waräbü wüyik gättïng.35Maung memema thibing thorok cïk, wällore wïwung wathïnoyok agomoyok äna,“Gayïk ikki geng goga ï guwak dothäbïk, thïk thonyagok. 36Dingude geng a ogengdeng onyago do nonayïk nega odännok bäddok na nonayïk nettetteng dogecce dure gaka ogengdeng dilla baberek bebeba ogengdeng orägo.”37Oꞌrïna Ongokpeng bobärïcenokeng omokeng äna,“ändenongkeng waräberek a ogengdeng orägo.” Wurïdena ogengdeng domodok äna,“Oningdeng danyago dogeyo dure ängäng gik ge natteräk dinaräk rämmek reꞌrak (200) a oningdeng ïthekeng a ogengdeng oräguwaa?” 38Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng donu ragik dïnok? ängko doꞌräme.” Wurïdena maung memema ogengdeng dïnynyode a ogengdeng omo äna,“Thäguncuk (5) na wïjabe weꞌrak (2).”39wurïdena Yecuwa bomode geng äna nängïkïde nong wuräk cïk no yatho yïyïk mäntük mäntük. 40Oꞌrämïna ogengdeng donängode thïk no duberäk dümmek (100) dümmek (100) na gurrung thäguncuk (50) gurrung thäguncuk (50). 41Wurïdena maung memema Ongokpeng bommok ragik änzïk thäguncuk (5) na wïjabe weꞌrak (2) agomüdok gänzï noꞌrïräk, a Ongokpeng oppok bädok cik a Ongokpeng omüco ï ragik agïthek wällore wïwung äna dayïcïno wuräk, wurïdena Ongokpeng bommok wïjabe weꞌrak agïcïnogeng adwuk änzïk gämme.42Oꞌrämïna ogengdeng adwuk dorägok a ogengdeng ogirok. 43Wurïdena wällore wothämok dure änzïk dïyappäpagok ängäng nyacägädayï nyäpäppade gurrung na weꞌrak (12) na wïjabe wïyapäppägok gämme. 44Wurïdena wuräk wewe werägok dure na wïjabe wogak rämmek gurrung thäguncuk (500) wïyaräk.Yecuwa Bothäppïyok No Ngïrräk 45Wurïdena Ongokpeng bogädeyode nang othinye wällore wïwung ï moräkäk a ogengdeng ogädeyonang onyago do gärägang gäppak nodong dïdung na do Bedacäyida ga Ongokpeng ïthe wuräk awuk änzïk gaddïräk. 46Wurïdena maung memema Ongokpeng bïthekeng gaddïräk, Ongokpeng bändoduwungo no thoꞌrong yo dänttek Gänzï. 47wurïdena maung memema thibing thorok cïk, moräkäk mogak yoꞌrägik ye ngaꞌru. Wurïdena Ongokpeng bogak no gärägang bälläk.48wurïdena Ongokpeng boꞌrämek wällore. Ogengdeng dogak ollïke moräkäk ga githo oppogeng otha'ringkike thïk gättïng. Wurïdena thïk thogak bäꞌranto nängkora maung memema Ongokpeng bathïnokeng, ogengdeng doꞌrämeyok ga gothäpïyo no ngaꞌru oko nanageng. 49Wurïdena maung memema ogengdeng doꞌrämeyok ga Ongokpeng othäppïyo no ngaꞌru, ogengdeng donak ï ngäꞌre ngïngeng äna Ongokpeng bogak tharägüntong, a ogengdeng ogäꞌreco guyï. 50Gaka wuräk wogak woꞌrämekyok a ogerngdeng odärego änzïk. Oꞌrïna Ongokpeng bogädeyodenang omokeng äna,“Borawunong dang, Oïngbeng boga Oïngbeng. Onongdeng dädana näthäräk.”51Wurïdena Ongokpeng bonyagïnokeng ï moräkäk, wurïdena githo godok gänang änzïk. Wurïdena ogengdeng dogak dollïgode rong gättïng ängäng rerera Ongokpeng bonängode. 52Gaka ogendeng dogak dädannak änno damïk derïng de doräge wuräk dure rämmek gurrung thäguncuk (500). Gaka mägik mïmeng mogak mododegicang.Yecuwa Boräguthok Wuräk wenya Ï Nacära (Madda 14.34-36) 53Wurïdena maung memema ogengdeng dobaꞌrode Ngaꞌru thïk dorok do gäꞌrägang ge thappu the Jänciriyad no gayïk gegega ogengdeng domättode moräkäk nang. 54Wurïdena maung memema ogengdeng dogädeyode nang oräbo änzï moräkäk, wuräk wännayok, 55Wuräk wogädeyode nang ollo onyago do mäbïk mega odännok thäräk thottäk thittik theng thethe, wurïdena ogengdeng dogädeyode nang onyago donängakago wuräk wenya ängäng längkärek othukïnok no nayïk nenena ogengdeng dogäcigode äna Ongokpeng bogak nang.56Wurïdena no gayïk gegega Ongokpeng bothinyok dang, no nayïk nettetteng däkäna ï maräk mottäk däkäna noddok, ogengdeng dathukïnok wenya a ogengdeng ïthenok no nayïk ne dogeccek waräbü nang, wurïdena ogengdeng dïdïddïgodok äna dadäntägo mädïk me gadïya gïgung, wurïdena obadï bebe bedäntägok bogak boräguthagägok.
7Waräbü werïng Na Wädarïng
1Wurïdena Päräncïyïng berek na wännïne we nädumïk wathïnok Yecuwa nanulluk änzï Wuräcellïng.2Wurïdena maung memema ogengdeng doꞌrämek wällore werek we yecuwa ga woga orägo dure ängäng nyägung nyïnyeng nyädayïrakägok gayïka Päräncïyïng bonareng äna wuräk wayïrako. 3Gaka Päräncïyïng na Yawüdiying aywuk yädarägo dure ängäng ngäruk rogga äna ogengdeng dayïrako omakok däputhï de dägï dïdeng. 4Maung memema ogengdeng dathok ändo gayïk ge dogeccek waräbü nang, ogengdeng dädarägo dure babäꞌräng ängäng ngäruk, rogga äna ogengdeng dayïrako nodong gäppak. Wurïdena ogengdeng donu nädumïk nüyik ne däputhï de dägï dïdeng, ogengdeng dogga äna daduwo naya däkäna näꞌräcok na näbe na maꞌrong na längkärek.5Wurïdena Päräncïyïng na wännïne we nädumïk wothuwungok Yecuwa äna,“Wällore wïwang wädathäppïyo omakok däputhï de dägï na ogengdeng darägo dure ängäng ngäruk onayïnï?”6Oꞌrämïna Ongokpeng bobärïcek omokeng äna,“Rorïng ithecak, bïꞌre Ccaya bïꞌrede nanagenong dïꞌrïgïgago onongdeng dadekïgo gayïka romegïgagägok äna,“Wuräk iwwi weng wadengkïng ängäng wuduk wïweng babäꞌräng, oꞌrïna mägik mïmeng moga babuthäk änanagïng. 7Wurïdena ogengdeng dathicindïng cïk babäꞌräng, oꞌrïna ogendeng dïꞌräng doga ommakok dännïke de nädumïk ne däputhï de buräk bonyi.’8Gaka onongdeng düddanok nädumïk ne Gänzï thäbïk ga onongdeng ommakok däputhï de wuräk wonyi, doduwo nottok na naya na rong rerek rüyik rerera onongdeng dayego.” 9Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Rong arwuk rorïng, onongdeng doyangkang nädumïk ne Gänzï, a onongdeng änanna ogäꞌrïnyok däputhï dïdong. 10Gaka nädumïk ne Müza nomok äna,“Gäꞌrïnyude Ogäde bïbang na Ogäne bïbang, obadï bebe bathungko obädeng bïbung däkäna obäneng bïbung ängäng gäꞌrängek agoga äna ongokpeng bayïnyo.’11Oꞌrïna onongdeng dännïkek omo äna,‘Naa buräk bonyi bomode obädeng bïbung däkäna obäneng bïbung äna,“Guräbang däkäna dagurï dededa ongokpeng bayïnynyok cik änanagïng. 12Wurïdena roga äna onongdeng dädagäyïnok ga ongokpeng oyegïno obädeng bïbung däkäna obäneng bïbung ngäye ngerek gämme, 13Onongdeng dobaꞌrikede rong re Gänzï obaꞌrikenok däputhï dededa onongdeng dommode dägï dïdong. Wurïdena onongdeng dayego rong rerek rüyik gayïka rong reng rerera onongdeng dayego mik.”14Wurïdena maung memema Yecuwa bïbïttok thäntok the wuräk awuk änzïk ängäng gatha gïgung agomokeng äna,“Gäcigudïnong, onongdeng adwuk bulluk bulluk a onongdeng ännathïk, 15Baberek billa batho ändäbäk agothinyo buräk bonyi agomüde odekïyok bogidäk, oꞌrïna rong rere ratho änno thägik the buräk bonyi radeke buräk bonyi bogidäk. 16Naa obärïk bonu wenüng wagäcigok, agogäcigok!”17Moung memema Ongokpeng bonyagok dawuwang wüddano thäntok the wuräk däbäk, wällore wïwung wothuwungoyok äna däganzïning domïcïgo iddi deng. 18Oꞌrämïna Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng dïꞌräng dodämathïk gaa? Onongdeng dodäma äna babarek billa batho ändäbäk agonyago ï buräk agomüde odeke buräk bonyi bogidäk, 19Gaka bädanyago no thägik thïthung oꞌrïna banyago ï tharäk thïthang agïyathinyo däbäk.” (Yecuwa bomok äna dure adwuk änzïk doga äna daräkagägago.)”20Wurïdena Ongokpeng bomok äna,“Rong rere rathinyo änzï buräk bonyi radeke buräk bonyi bogidäk. 21Gaka änno mägik me wuräk wonyi dogidäk datho änang, dithäcak ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha na dogämo wuräk, 22Dobunye duꞌrang na doꞌrïya na dithäcak ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha na doyego ngäye änzïk angwuk ngegidäk, na gik gegidäk na dothäthungko thïk dambärek na düyicige watha na dodämathïk. 23Dogidago iddi deng adwuk datho änzï buräk bonyi agüre buräk bonyi duttak dulla.”Doroyik De Buräk Babayï24Wurïdena Ongokpeng bonyagok ändo tharäk thottäk therek thegak odännok gayïk gegega ongokpeng bonyagok nang onyago do Cur na Cayïda. Ongokpeng bonyagok dawuwang agädanareng äna obärïk bannanang äna ongokpeng boga dang. Oꞌrïna Ongokpeng bädamüdek oyüwo. 25Gaka buräk babayï berek bonak thäguräk thabayï thonu mäyibäk cik, Ongokpeng bogäcigode nanagok, wurïdena ongokpeng bathok agogädeyonang odirino Yecuwa thïk ïngkäk nyïnyung. 26Buräk babayï beng bebe bogak Yünanï, ongokpeng bogak bogongkode ï tharäk thottäk the Pänïkïya änzï Curïya, oꞌrämïna ongokpeng bothuwungoyok äna babuꞌre mäjibäk änzï thäguräk thïthung thabayï.27Oꞌrïna Yecuwa bomodok äna,“Gäyïng ga nyäguräk orägo dure nodong gäppok. gaka rädaga rorïng äna oungbeng bammo dure de nyäguräk arïnok rawuk agorägo.” 28Wurïdena buräk babayï bobärïcek omo äna,“Engee, Gäꞌrok Gänzï gïgïng rogayik ithecak, narroga mik, oꞌrïmï nyäguräk nyo rawuk nyoga yothägeng ye borokk orägo dure de bärädakode nyäguräk.”29Oꞌrämïna Ongokpeng bomodok äna,“Gaka irri reng roga mik, ängko ogappok cawuwang mäjibäk mollok änzï thäguräk thïthang thabayï.” 30Wurïdena maung memema ongokpeng bogappode yawuwang yïyung agïnynyok thäguräk thïthung thabayï thoga ithäk no thäthang, ga mäjibäk mollok änzïgagok bäꞌrik.31Wurïdena Yecuwa gämme bonyagok änzï tharäk thottäk theng thethe onyago do tharäk thottäk the Cur na Cäyïda onyago obaꞌro do ngaꞌru nge Jellil ï yoꞌrägik ye wathäng we maräk mottäk gurrung (10). 32Wurïdena ogengdeng dothukïnoyok büncük berek na ongokpeng bogak bodäme ïꞌre, wurïdena ogengdeng dïdïddïgodok äna bayïthe thägung thïthung nanagok.33Wurïdena Ongokpeng bommoyok änzï thäntok the wuräk awuk agonyo do thäbïk ängagok, wurïdena Ongokpeng bïthenoyok nawung ï wenüng wïwung, wurïdena Ongokpeng borüngkode duränge de büncük agodeka dorïng. 34Wurïdena Ongokpeng burrïgode ïgänzï, agomoyok äna,“Epatha, rong reng roga äna wanzïgude.” 35Ängäng reng rere mik, wenüng wïwung wogädeyodenang wanzïgok aduränge dïdung odaꞌrikigago agïꞌre ïrrïng.36Wurïdena Ongokpeng bodïngkede geng äna ogengdeng dädayïreno obärïk. Oꞌrïna maung memema Ongokpeng odïngkekeng thäki thäki, ogengdeng dadäganzïno wuräk rong odaco änzïk gättïng. 37Wurïdena ogengdeng adwuk dollïgode rong gättïng, a ogengdeng omo äna,“Ongokpeng boyegok ngäye änzïk angwuk ïrrïng. Ongokpeng boräguthok büncük agogäcigok cïk ga bäꞌrängeräk ïꞌre ïrrïng.
8Yecuwa Borägek Wuräk Dure (4000)
1Ï mängki meng meme, thäntok the wuräk werek thogak thathok thüyik, wurïdena ogengdeng dogak dädarägok baberek, Yecuwa bïbïttok wällore wïwung agomokeng äna, 2“Oïngbeng bïbak dïthak de thäntok the wuräk iwwi weng, gaka ogengdeng dïdaddok ängagïng ïnaneng mängki mäddäk, oꞌrïna ogengdeng dädanu baberek bebeba ogengdeng orägo. 3“Wurïdena naa oïngbeng bodinyode geng cawuwang babäꞌräng ädaräge geng dure, gaka obärïk ngeng dathok gaddäräk guthäk.” 4Wurïdena wällore wïwung wobärïcenoyok äna,“Dure dayïnynyagok gïyethung düyik inyeneng ï guwak damüde onyekïke wuräk iwwi weng awuk?”5Yecuwa bothuwungkeng äna,“Onongdeng donu ragik dïnok?” Ogengdeng domok äna,“ Thäguncuk na weꞌrak (7).” 6Oꞌrämïna Yecuwa bomode thäntok the wuräk awuk änzïk äna,“Nängudenong cïk näthappu. Wurïdena Ongokpeng bommok ragik änzïk thäguncuk na weꞌrak (7) a Ongokpeng odänttek Gänzï ïtheyok dowïya no gatha agothitto ï ï ragik a Ongokpeng ïthek wällore wïwung a ogengdeng ïcïno thäntok the wuräk.7Ogengdeng ngokäme donak wïjabe wotteng. Yecuwa bodänttede Gänzï agoppok bädok cik, Ongokpeng bomode wällore äna ïcïnong thäntok the wuräk gämme. 8Oꞌrämïna wuräk worägok a ogengdeng ogirok, wurïdena wällore wapäppïttode dure änzïk dethittagok cik na dïyapäppägok de bärädakok ängäng nyacägädayï ngäppek ngäppek thäguncuk na weꞌrak (7). 9Wurïdena wuräk wewe wegak werägok wogak rämmek gurrung bäꞌranto (4000), wurïdena Yecuwa bändodinyokeng maung memema dorägok dure, 10Wurïdena Ongokpeng bogädeyode nang onyago ï moräkäk ängäng wällore wïwung a ogengdeng onyago do tharäk thottäk the Dollämanotha.11Wurïdena Päräncïyïng berek bathok agorethe änzïk othuwungok Yecuwa ngadäna. Ogengdeng donäkïyok na thuwungok wumeräk we damïk ännoꞌrïräk änzï ïgänzï. 12Oꞌrïna Yecuwa bogüwok gänang gättïng ängäng bärruk bïbung agomo äna,“Thek iththi theng thathuwungo wumeräk we damïk derïng onayïnï? Oïngbeng bamonong ithecak äna, gumeräk gerek gilla gïyathïgagägok thek iththi theng!” 13Wurïdena Ongokpeng büddanokeng ga gonyago ï moräkäk agorethe änzïk obaꞌrok onyago do gärägang gerek.14Wurïdena wällore wogak wuyede thïk othuko dure ängageng, oꞌrïna ogengdeng dogak dothukok dure dotteng ï moräkäk. 15Wurïdena Yecuwa bïthede geng gäꞌrok ga gomo äna,“Gäꞌrïngkude nong änno mäꞌrägüräk me Päräncïyïng na mäꞌrägüräk me me Rüdüc.”16Wurïdena ogengdeng dumïttïyode ängäng watha wïweng bulluk bulluk äna gaka ocongdeng dilla ragik.” 17Oꞌrïna Yecuwa bogak bännanang agomkeng äna,“Onongdeng dawumïttïyok mik gaka onongdeng dure onayïnï? Oꞌrämïna Ongokpeng bothuwungokeng äna,“Onongdeng dodämathïk gaa? Mägik mïmong mïꞌräng mododegicang aa?18Onongdeng donu gik, onongdeng dädayïthämäng cïk gaa? Wurïdena onongdeng donu wenüng, onongdeng doga wüncük gaa? Onongdeng dodäma wunzagok gaa? 19Maung memema Oïngbeng bothittinok wuräk ragik thäguncuk na wuräk rämmek gurrung thäguncuk (5000), onongdeng dogak dapäppïttode dure änzïk dïyapäppägok ängäng nyacägadayï nyäppade dïnok?” Ogengdeng domodok äna gurrung na weꞌrak (12).”20Wurïdena gämme maung memema Oïngbeng bomücok ï ragik thäguncuk na weꞌrak (7) omücïno wuräk rämmek gurrung bäꞌranto (4000), onongdeng dogak dothämok dure änzïk dïyapäppägok ängäng nyacägädayï ngäppek ngäppek dïnok?” Ogengdeng domodok äna thäguncuk na weꞌrak (7).” 21Oꞌrämïna Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng na dädodämathïk änamayï?”Yecuwa Boräguthok Birämang Babaräk22Wurïdena Ongokpeng bonyagok do Bedäcayïda, wurïdena ogengdeng dothukïnoyok birämang berek babaräk a ogengdeng ï dïddïgoyok äna barüngkoyok oräguthok. 23Oꞌrämïna Yecuwa borabok birämang thägung theng a Ongokpeng othäppïcïkïyok onyago ängagok däbäk ï tharäk thottäk. Ongokpeng bodüppode nguwuk näthappu agodo nyathok änzïk agïthe ï gik gïgung a Ongokpeng ïthe nyägung nyïnyung nanagok, wurïdena Ongokpeng bothuwungoyok äna,“Oungbeng bïthämäng baberek gaa?”24Wurïdena birämang boꞌrämek cïk agomo äna,“Oïngbeng bïthämäng wuräk wathäppïyo gayïka gïja.” 25Wurïdena Yecuwa bïthek nyägung nyïnyung no gik gïgung gämme agogäyïnok ga ongokpeng wurrïgok cïk noꞌrïräk. Wurïdena ongokpeng buwanzede gik agurrïgok wuräk awuk änzïk ïrrïng. 26Wurïdena Ongokpeng bändodinyoyok dawuwang dïdung ga gomoyok äna,“Oungbeng bädanyago ï tharäk thottäk däkäna oungbeng bädayïreno obärïk ï tharäk thottäk.”Bodäruc Bïrek Äna Yecuwa Boga Almäcïye (Madda 16.13-20; Loka 9.18-21) 27Wurïdena Yecuwa na wällore wïwung donyagok babuthäk do tharäk thottäk the Kayïcerïya Pällipïc, wurïdena ï gaddïräk maung memema Ongokpeng bothuwungok wällore wïwung ga gomo äna,“Wuräk wamo yayï nanagïng äna Oïngbeng boga obïthung beng?” 28Oꞌrämïna ogendeng dobärïcenoyok äna wuräk werek wamo äna Oungbeng boga,“Yuwana Bonengke, oꞌrïna obärïk ngeng damo äna Oungbeng boga Illiya ga obärïk ngeng omo äna Oungbeng boga obärïk bulluk änno wïꞌre.”29Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Oꞌrïna onongdeng donu ï ngäꞌre ngïngong äna Oïngbeng boga obïthung beng?” Wurïdena Bodäruc boräbïcek agomoyok äna,“Oungbeng boga Almäcïye.” 30Wurïdena Ongokpeng bogürok nanageng ïthekeng gäꞌrok äna,“Onongdeng däda ïreno obärïk ngeng derek nanagok.”Yecuwa Bïꞌrede No Dïnyo Dïdung (Madda 16: 21;Loka 9.22-27)31Wurïdena Ongokpeng borethek änzïk ännïke wällore wïwung äna Thäguräk The Buräk Bonyï thogga äna thagenya ängäng rong rüyik, thïyayangkägagägo ängäng namaꞌräk na ängäng näꞌrok ne mobong medung na ängäng wännïne we nädumïk na ïyappägagägok, oꞌrïna maung memema mängki monyagok modekak mäddäk Ongokpeng bïyagüyogo okothïk gämme. 32Ongokpeng bogak ïꞌre rong irri reng yokik ge wuräk awuk babäꞌräng ängäng dodurathïk. Wurïdena Bodäruc bommoyok onyago ängagok dothäbïk agogädeyok nang ogüro nanagok.33Oꞌrïna maung memema Yecuwa bobärïyagok cïk agurrïgok wällore wïwung, wurïdena Ongokpeng bogürok nana Bodäruc agomoyok äna,“Thäjibäk, ängko änanagïng!” Gaka oungbeng bädayego ängäng Gänzï orïna oungbeng bayego ängäng rong re wuräk.” 34Wurïdena maung memema Ongokpeng bïbïttok wuräk ängäng gatha gïgung na wällore wïwung ngokäme agomokeng äna,“ Obadï bebe benarang äna bamakoyïng, agoga äna ongokpeng banyuko no gatha gïgung ga gomüdo dereng änzïk dïdung agomakoyïng.35Gaka obadï benarang äna barek gatha gïgung agoga äna ongokpeng bawuyek gatha gïgung cïk na obadï bebe buyede gatha gïgung cïk wuyenok gärängang ge thadak thïthïng agoga äna ongokpeng bïyarek dathïk dïdung. 36Gaka roga äna ngänïbeng bebeba buräk bonyi bïya ïnynyocik naa ongokpeng bïnynyode daꞌrädang cik adwuk änzïk de näthappu, ga ongokpeng wuyek dathïk cïk dïdung? 37Däkäna ngänïbeng bebeba buräk bonyi bïyamüde odaꞌrikigago odämïttago ängäng gatha gïgung.38Gaka obadï bebe benu näthäräk ne dothalla de Rong Rïrïng ï thek iththi theng thenu dollämothïk de dithäcak ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha na thenu dogidäk, Thäguräk The Buräk Bonyi thïyathallïke geng ngokäme maung memema ongokpeng bägatho ï dodengka De Bädeng Bïbung ängäng mälleka na ängäng wuduma we Gänzï.”
91Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Obärïk ngeng doga inyeneng dädïya ïntte gadïꞌräng dädaꞌrämek daꞌrädang de Gänzï gagatho ängäng dobora.” Dobärïcïgago (Madda 17:1-13; Loka 9:28-36)2Oꞌrämïna maung memema mängki monyagok thäguncuk na thulluk (6), Yecuwa bommok wällore wïwung wäddäk, Bodäruc na Nyaguk na Yuwana agïbo geng äno thoꞌrong thiyicek, nana ogengdeng dogak adwuk dälläk. Ongokpeng bobärïyagok cang yokik yïyeng. 3Nadïya nïnung nodekak nagäꞌretho dippoga obüro gayïka modok mippok gättïng oko no baberek bebeba buräk bonyi bädamüde ocok mik näthappu.4Wurïdena Illiya na Müza dommode nanageng, a ogengdeng ïꞌrekïke Yecuwa. 5Wurïdena Bodäruc bobärïcek agomok Yecuwa äna,“Bännïke, rogadecong rorïng gättïng äna ocongdeng doga inyeneng, gäyïng ga ocongdeng ocok näthu näddäk, gäthu gulluk gïgang na gerek ge Müza na gerek ge Illiya.” 6Gaka Bodäruc bodämak ngänïbeng bebeba ongokpeng bogak ïꞌrek nang.7Wurïdena nädde nommode nanageng agoyuwokeng na roꞌre rathok änzï nädde ramo äna,“Oꞌrï Thäguräk Thïthïng iththi theng Thabaräk thethetha Oïngbeng borïnyek. Gäcigudenong cok!” 8Aräbotteng, maung memema ogengdeng doꞌrämek cïk odännokeng, a ogengdeng oꞌräme Yecuwa bälläk bïꞌräng boga ängageng.9Wurïdena maung memema ogengdeng doräbok änno thoꞌrong, Yecuwa bodïngkede geng äna onongdeng dädayïreno obärïk rong rerera onongdeng doꞌrämek, gäyïngkeng ga ogengdeng ïyandänna maung memema Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi Thogüyogok änzï dïnyo. 10Oꞌrämïna ogengdeng dorabode rong reng rere no mägik mïmeng, orïna ogengdeng dorethek änzïk othunttïttïyo bulluk bulluk äna,“Rong irri reng roga yayï mik äna ogüyogo änzï dïnyo?”11Wurïdena ogengdeng dothuwungok Yecuwa äna,“Wännïne we nädumïk womok äna rogga äna Illiya batho nodong gäppok onayïnï?” 12Wurïdena Yecuwa bobärïcek omokeng äna,“Rogayik ithecak äna, IIliya batho nodong gäppok agokuthïttok rong arwuk. Wurïdena romegïgok ï madak me Gänzï äna, Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thogga äna thagenyïkïgagägo gättïng na ogidagägago onayïnï? 13Oꞌrïna Oïngbeng bamonong äna Illiya bogak bathok ngokgäme a ogengdeng onängeyok rong rerera ogengdeng donareng, gayïka romegïgode nanagok ï madak me Gänzï”Yecuwa Boräguthok Thäguräk Thenak Mäyibäk Cik (Madda 17.14 -21; Loka 9.37-43) 14Wurïdena maung memema Yecuwa bathok borok nana wällore wogak, Ongokpeng boꞌrämek thäntok the wuräk wüyik thogak amïyagok wällore na wännïne we nädumïk wogak othämothïk othunttïttïyo nanageng. 15Wurïdena maung memema ogengdeng doꞌrämeyok, wuräk awuk wogädeyode nang odärego änzïk gättïng a ogengdeng ollok cancagok a ogengdeng ayinzoyok. 16Wurïdena Yecuwa bothuwungok wällore äna,“Onongdeng dayïꞌre yayï äno geng?”17Wurïdena buräk berek änzï thäntok the wuräk wüyik bobärïcek äna,“Bännïke, oïngbeng bothukïnoyang thäguräk thïthïng thabaräk thonya, gaka ongokpeng bonya mäyibäk ongokpeng na bädamüde ïꞌre. 18Wurïdena maung memema ongokpeng borakägok nang agobok näthappu agoppo yokdong ga giddiko na ogäꞌreco dong ängäng gänyik gïgung. Oïngbeng bothuwungok wällore wïwang äna dabuꞌre mäyibäk änzïgagok, oꞌrïna ogengdeng dädamüdek obuꞌre. 19Yecuwa bobärïcenokeng agomo äna,“Onongdeng thek iththi theng thïꞌräng thädarocik, rogga äna Oïngbeng banängok cïk ängagenong amodïnok? Rogga äna Oïngbeng banyuko ägagenong amodïnok? Thukïnïnong thäguräk thabaräk inyeneng.”20Oꞌrämïna ogengdeng dothukïnoyok thäguräk thabaräk, maung memema mäyibäk moꞌrämek Yecuwa, mogädeyode nang orok thäguräk thabaräk näthappu agiddiko gagoppo yoddong. 21Yecuwa bothuwungok obädeng be thäguräk thabaräk äna,“Ongokpeng barade onyaa mik aa? Obädeng bothäguräk bobärïcek äna barade ändodäguräk dïdung.” 22Mäjibäk monäkek thäki thäki äna mappoyok ängäng dorrucoyok ï dïk na ï ngïräk. Oꞌrïna naa oungbeng bonareng bamüde wüme rong rerek nanagok, ïbawu dïthak diding agäto ïgagening.23Yecuwa bomok äna,“Engee, naa oungbeng bamüde oroyik ängäng gatha gïgang gayïka rong arwuk ramüdigagägo ängäng buräk berocik.” 24Bädeng be thäguräk thabaräk bogädeyode nang [ogäꞌro, ogero ]guyï gättïng ängäng ngämek äna oïngbeng borocik Gäꞌrok gïgïng, gätu ïgagïng ängäng thäguräk thïthïng thädarocik!” 25Maung memema Yecuwa boꞌrämek thäntok the wuräk wüyik thogak ollok dandagok nanulluk, ongokpeng bomode mäjibäk mega wüncük medäma ïꞌre äna ollu änzïgagok oungbeng bädagappok ïgagok gämme!”26Wurïdena mäjibäk middikok gättïng agollo änzïgagok. Thäguräk thithade gayïka thïnyok. Oꞌrämïna wuräk wüyik woꞌrämek agengdeng ona ongokpeng bïnyok!” 27Oꞌrïna Yecuwa boraboyok thägung agogüyegïyok änzïk, ongokpeng bogüyogok.28Maung memema ongokpeng bathok borok dawuwang, wällore wïwung wothuwungoyok doduꞌrang äna,“Oningdeng dädamüdek wobuꞌre mäjibäk onayïnï?” 29Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Dubäk de majibäk immi meng mädallo baꞌrang, oꞌrïna mabuꞌrïgo ängäng dodänttek Gänzï na ängäng doduma dure”Yecuwa Bïꞌrede No Dïnyo Dïdung (Madda 17.22-23; Loka 9.43-45) 30Wurïdena Yecuwa na wällore wïwung donyagok änno gayïk gegega ogengdeng dogak nang, ogengdeng dothäppïyok oko do Jellil. Yecuwa bädanagareng äna obärïk banna gayïk gegega ongokpeng boga nang. 31Gaka Ongokpeng bogak bännïkek wällore wïwung na omokeng äna,“Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyarako agïthïgok wuräk wega rümi ïngkung. Ogengdeng dïyappoyok. Wurïdena maung memema Ongokpeng boppägagode, Ongokpeng bïyagüyogo änzï dïnyo okothïk maung memema mängki modekak mäddäk.” 32Oꞌrïna ogengdeng dogak dodämak dännïke dededa Ongokpeng bännïkek, a ogengdeng ïba näthäräk äna dathuwungok.Obïthung Beng Bega Bimmäng? (Maddda 18.1-5; Loka 9.46-48)33Wurïdena Ongokpeng bathok do Kapäränawum. Wurïdena maung memema Ongokpeng bogak dauwang Ongokpeng bothuwungok wällore wïwung äna,“Onongdeng dogak ïꞌrekïkïttïyok no ngänïbeng ï gaddïräk?” 34Oꞌrïna ogengdeng dädamüdek obärïcenok, gaka ogengdeng dogak ï gaddäräk, ogengdeng dogak wumïttïyok dälläk äna obïthung beng begak bimmäng. 35Wurïdena Yecuwa bonängodethïk agïbïttok wällore wïwung gurrung na weꞌrak (12) agomokeng äna,“Naa obärïk bonareng äna baga nodong, agoga äna ongokpeng bogga mägeng mïmeng adwuk ängäng doräbek gatha gïgung cïk na oga boyego be wuräk awuk.”36Wurïdena Ongokpeng bommok thäguräk thetteng agothorïkek yoꞌrägik yïyeng. Wurïdena Ongokpeng bïthek thägung thïthung nanagok agomokeng äna, 37Obadï bebe berabok ängäng gärängang gïgïng gayïka thäguräk thulluk änno nyäguräk nyettetteng inynyi nyeng, agoga äna ongokpeng boraboyïng, wurïdena obadï bebe beraboyïng ogäcigok rong rïrïng, ongokpeng bäraboyïng bälläk, oꞌrïna ongokpeng borabok buräk bebe bedinyodïng.”Obadï Bebe Bega Dümi Decong Bädaga Becong (Loka 9.49-50)38Wurïdena Yuwana bobärïcek omoyok äna,“Bännïke, oningdeng doꞌrämek buräk babaräk berek bädaga becong ga Ongokpeng obuꞌre mäjibäk änzï buräk babräk ängäng gärängang gïgang, oꞌrïna oningdeng doyangkïkïyok äna thoru, gaka ongokpeng bädagak änzï thäntük thecong. 39Oꞌrïna Yecuwa bomok äna,“Onongdeng dädayangkïkïyok, gaka obärïk billa bacok damïk derïng ängäng gärängang gïgïng boga bamüde odeka dümi dïdïng gäre gäre.40Gaka obadï bebe bädaga dümi decong boga ändothäbïk thecong. 41Gaka obadï bebe bikkenong ngïräk ängäng gaya ängäng gärängang gïgïng, gaka onongdeng doga de Almäcïye, Oïngbeng bamonong ithecak äna dïnynyocik dïdung dädïyawuyacïk.42Oꞌrïna obadï bebe bebäꞌrïcede obärïk bulluk änzï wuräk iwwi weng werocik wettetteng, agoga rorïng äna ongokpeng bamättagïnagägok bädok ï thäntäk thïthung ängäng doräk agorägagägok ï ngaꞌru. 43Naa thägung thïthang thobäꞌrïcedang ga oungbeng onängok dogidäk, agoga äna oungbeng bamodok, gaka raga rorïng gättïng äna oungbeng bayïnynyok dokothïk ängäng thägung thulluk oko nang äna ounbeng banyago ï thäꞌrok ï gappa ge dïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek ängäng nyägung anywuk nyeꞌrak. 44No gayïk, nana näncäk nädïya ïnttek nang, na no gayïk gegega dïk dädïya ïnyok cïk.45Wurïddena naa thägäk thïthang thobäꞌräcedang ga oungbeng onängok dogidäk amodok thägäk. Gaka raga rorïng äna oungbeng bayïnynyok dokothïk baguccak oko nang äna oungbeng banyago ï thäꞌrok ï gappa ge dïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek ängäng nyägäk nyïnyang anywuk nyeꞌrak. 46No gayïk, nana näncäk nädïya ïnttek nang, na no gayïk gegega dïk dädïya ïnyok cïk.’47Wurïdena naa thik thïthang thobäꞌrïcedang ga oungbeng onängok dogidäk, a oungbeng omäyuke änzï gäꞌrok. Raga rorïng gättïng äna oungbeng banyago ï daꞌrädang de Gänzï boga thaculläk ängäng thik thulluk oko nang äna oungbeng banyago ï thäꞌrok ï gappa ge dïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek ängäng gik agwuk geꞌrak. 48No gayïk, nana näncäk nädïya ïnttek nang, na no gayïk gegega dïk dädïya ïnyok cïk.’49“Gaka wuräk awuk wïyadeka thïya ängäng dïk, na dogingkagägok aduk änzïk dambünagägago ängäng thïya. 50Thïya therïng. Oꞌrïna naa dothira donyagok änzik, a oungbeng ogappek dothirayik gämme änamayayï? Onawunong dothira de däbük de thïya ängäng watha wïwong, ga onongdeng onängok cïk no märïng thäꞌrägik bulluk bulluk.” 10Yecuwa Bannïke No Donyängok Bayï Däkäna Bärek (Madda 19.1 -12; Loka 16.18)
1Wurïdena Yecuwa bogüyogok änzang agonyago do tharäk thottäk the Yawüza obaꞌrok Yuwe thïk ye Wurädung. Oꞌrämïna thäntok the wuräk thathok thüyik gämme, Ongokpeng bännïkekeng gämme gayïka däputhï dïdung. 2Wurïdena Päräncïyïng berek bathok a ogengdeng onäkïyok ängäng dothuwungo äna,“Rogayik ithecak äna nädumïk necong nagäciginok buräk babaräk ga gonyängok obayï yaa?” 3Wurïdena Yecuwa bobärïcek omokeng ängäng dothuwungo geng äna,“Müza bodïngkedenong ängäng nädumïk nayïthung neng?” 4Ogengdeng domok äna,“Müza bogäciginde buräk babaräk äna bamege thadak agonyängok buräk babayï.”5Wurïdena Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Müza bogäcigindenong gädumïk ikki geng gaka onongdeng dododegicang änno mägik mïmong. 6Oꞌrïna änzï dorethe änzïk maung memema Gänzï gocode thappu, Gänzï gocode buräk babaräk na babayï.7Gaka irri reng roga mik, rogga äna buräk babaräk bïya wüddano obädeng bïbung na obäneng bïbung ga ogengdeng odeka babulluk äno obayï bïbung, 8Wurïdena ogengdeng adwuk deꞌrak dodekak gatha gulluk. Oꞌrämïna ogengdeng dädaga deꞌrak gämme, oꞌrïna dodekak babulluk ängäng gatha. 9Oꞌrämïna wuräk wewewa Gänzï gomättokeng odeke geng babulluk buräk bonyi berek billa bïyabäꞌrillo geng omüco ïgageng.”10Maung memema ogengdeng dogak dawuwang dälläk, wällore wïwung wothuwungoyok gämme no rong reng rere. 11Oꞌrämïna ongokpeng bomode geng äna,“Obadï bebe benyängode obayï bïbung ga gïbo bayï berek ïkkïke agoga äna ongokpeng boga dümi de obayï na bonängode dollämothïk de dithak ängäng wuräk wïyayï gatha gatha. 12Wurïdena naa buräk babayï bonyängode obärek bïbung ga gïbo bärek berek ïkkïkïyok, agoga äna ongokpeng boga dümi de obärek bïbung na bonängode dollämothïk de dithak ängäng wuräk wïyaräk gatha gatha.Nyäguräk Nyettetteng Na Yecuwa13Wurïdena wuräk wothukïnok Yecuwa nyäguräk nyettetteng äna Ongokpeng bappok bädok ïgageng. Oꞌrïna wällore wogürok no wuräk wethukokeng. 14Oꞌrïna maung memema Yecuwa boꞌrämek mik, a Ongokpeng othïnya gättïng agomokeng äna,“Gäyïnong nyäguräk ga ogengdeng athïnïng, onongdeng dädayangkïke geng gaka daꞌrädang de Gänzï doga mik.15Oïngbeng bamonong ithecak äna obodï bebe bädarabok daꞌrädang de Gänzï gayïka thäguräk thetteng agogga äna ongokpeng bädïyanyagoyik,.” 16Wurïdena Ongokpeng bappïttode nyäguräk nyettetteng ïthe guꞌru gïgung, a ongokpeng ïthe nyägung nyïnyung nanageng, agoppok bädok ïgageng.Baꞌrädang Be Waräbü na Daꞌrädang De Gänzï 17Wurïdena maung memema Ongokpeng borethek änzïk boga ï gaddäräk onyago, buräk berek bathok ängäng mïnyaga agodirothïk yokik gïgung, agothuwungok äna,“Bännïke berïng, oïngbeng bawümenï ayïngbeng änanna ïnynyok dokothïk de räbuk räbük dilla diꞌrocïk?” 18Oꞌrämïna Yecuwa bomodok äna,“Oungbeng bayïbïttïng äna bännïke berïng onayïnï?” Obärïk billa bega berïng, oꞌrïna Gänzï Ongokpeng bälläk bega berïng. 19Oungbeng bänna nädumïk namo äna,“Oungbeng bädayithak ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha, oungbeng bädappok, oungbeng bädabunye, oungbeng bädappo madak ängäng duwïk, oungbeng bädayïllek, gäꞌrïnyude ogäde bïbang na ogäne bïbang.”’20“Wurïdena buräk babaräk bobärïcek agomoyok äna,“Bännïke, oïngbeng barade änna nädumïk inni neng wubï maung memema oïngbeng bogak thäguräk thotteng.” 21Wurïdena Yecuwa burrïgodok därräk agorïnyok agomoyok äna,“Oungbeng bïꞌräng bonareng babü bulluk. Ängko a oungbeng ogeccek waräbü wïwang däbäk awuk ayïthek wuräk willa waräbü natteräk neng, a oungbeng änanna ïyana dïnynyocik dïdang ïgänzï. A oungbeng ändatho ammo dereng dïdang amakoyïng.” 22Oꞌrïna maung memema ongokpeng bogäcigode irri reng mik, a ongokpeng ogappïyo ga bothïnyak gättïng gaka ongokpeng bogak bonak waräbü wüyik gättïng.23Wurïdena Yecuwa bomagïyok agurrïgok wällore wïwung agomokeng äna,“Roga roborok gättïng cayï äna wuräk wenu daꞌrädang de waräbü wüyik wabäꞌrïcïgok äna wïyanyago ï daꞌrädang de Gänzï!” 24Wurïdena wällore wogak woräballak änzik ängäng rong rïrung. Oꞌrïna Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Nyäguräk nyïnyïng, oꞌrämïnong gaka roborade wuräk wenu daꞌrädang de waräbü wüyik cayï äna wanyago ï daꞌrädang de Gänzï! 25Rogade dabälla ïrrïng äna dathinyo oko ï thik the ngallübäri oko no buräk benu waräbü wüyik äna banyago ï daꞌrädang de Gänzï.”26Wurïdena wällore wollïgode rong agoräballak änzik gättïng, a ogengdeng wumïttïyok bulluk bulluk äna,“Obïthung beng na bïyandorïgok?” 27Oꞌrïna Yecuwa burrïgode geng därräk agomokeng äna,“Rogade buräk bonyi roborok gättïng, oꞌrïna rädagade Gänzï roborok, rong arwuk änzïk rogade Gänzï ïrrïng babäꞌräng.” 28Wurïdena Bodäruc bogüyogok änzïk agomo äna,“Oningdeng düddanok waräbü awuk ga oningdeng omakoyang.”29Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek agomo äna,“Oïngbeng bamonong rong regayik ithecak äna, buräk berek billa büddanok gumäng gïgung däkäna obang ngeng dïdung dïyaräk na dïyayï däkäna obädeng bïbung däkäna obäneng bïbung däkäna obayï bïbung däkäna nyäguräk nyïnyung däkäna näbong nïnung ga gomakïnoyïng Thadak The Rong Rerïng, 30Agoga äna ongokpeng bïya ïnynyocik dümmek oppocik na oko no gumäng na oko nana obang ngeng dïyaräk na dïyayï na oko nana obäneng ngeng na oko no nyäguräk na oko no näbong na oko no donängïgok däriꞌri, oꞌrïna bïya ïnynyok dokothïk dilla diꞌrocïk ngorek ngorek. 31Oꞌrïna wuräk wüyik wega nodong wïyaga mägeng na wuräk wüyik wega mägeng wïyaga nodong.32Oꞌrämïna ogengdeng dogak ï gaddäräk oduwungo yo Wuräcellïng. Wurïdena Yecuwa bogak onyago oko nodong de wällore wïwung, wällore wogak wollïgode rong na woräballak änzik, wurïdena ogengdeng dogak domakodok ängäng näthäräk. Wurïdena Ongokpeng bommok wällore wïwung gurrung na weꞌrak (12) gämme agïbogeng ängäng do thäbïk agorethe änzïk ïꞌrekïkekeng dang no rong rere rïyagayïnok. 33Oꞌrämïna Ongokpeng bomode geng äna,“Gäcigudenong, ocongdeng däganyago do Wuräcellïng nana Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïya ïthïgïgagägok näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk. Ogengdeng dïyakämok ängäng dïnyo a ogengdeng ändïthek wuräk wädaga Yawüdiyïng, 34Wurïdena ogengdeng dïyathallïyok na oddüppoyok nguwuk, na oppïyok na oppoyok, oꞌrïna Ongokpeng bïyanängok cïk mängki mäddäk a Ongokpeng ändokothïk ogüyogo änzï dïnyo.”Donareng De Nyaguk Na Yuwana (Madda20.20-28)35Wurïdena Nyaguk na Yuwana nyäguräk nyïyaräk nye Zabädi nyathïnok Yecuwa a ogengdeng omoyok äna,“Bännïke, oningdeng donareng äna oungbeng banängïnoning rong rerera oningdeng dïbïttodang.” 36Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Ngänïbeng bebeba onongdeng donareng äna Oïngbeng bawümenonong?” 37Ogengdeng domodok äna,“Gäyïning ga oningdeng onängok cïk ängagang ï dodengka dïdang, obärïk ändo thägung the nyerü ga obärïk ändo thägung the güye.”38“Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dodäma ngänïbeng bebeba onongdeng dathuwungo. Onongdeng damüde ikko ängäng thoccok the dogenya thethetha Oïngbeng bïya ikko ängäng aa? Na Onongdeng damüde onengkïgagägo ängäng donengkïgago dede degga äna Oïngbeng banengkïgagägo ängäng aa?” 39Ogengdeng domodok ana,“Oningdeng damüde.” Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dïya ikko ängäng thoccok thethetha Oïngbeng bogga äna bayikko ängäng, na donengkïgagägo dede degga äna Oïngbeng banengkïgago ängäng onongdeng dïyanengkïgagägo ängäng aa?” 40Oꞌrïna donängok cïk do thägung thïthïng the nyerü na do thägung thïthïng the güye dädaga äna Oïngbeng bädamüde odok änzik äna obïthung beng bïyanängok cïk. Gänzï Ongokpeng bïyayïthek wuräk wewewa Ongokpeng bokuthïttïnde.”41Wurïdena maung memema wällore werek gurrung (10) wogäcigode rong reng rere, a ogengdeng orethe änzïk othïnyak Nyaguk na Yuwana. 42Oꞌrïna Yecuwa bïbïttokeng adwuk nanulluk ängäng gatha gïgung agomokeng äna,“Onongdeng dännanang äna wuräk wewe wadäganzo watha wïweng äna doga waꞌrädang we wuräk wädaga Yawüdiying, ogengdeng donu dobora düyik oko nanageng na danängkeng däriꞌri ängäng daꞌrädang dïdeng.43Oꞌrïna irri reng rädaga ïgagenong mik gayïka ogengdeng, oꞌrïna obadï bebe benareng äna baga bimmäng änzïgagenong, agoga äna ongokpeng baga boyego be wuräk. 44Wurïdena obadï bebe benareng äna baga nodong dïdong agoga äna baga bïthak be wuräk awuk änzïk. 45Gaka Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi ngokäme thädathok doyegägïnago, oꞌrïna Ongokpeng bathok doyegïno wuräk na ïthek wuräk wüyik dathïk.”Yecuwa Bogäguthok Birämang (Madda 20.29-34; Loka18.35-43) 46Wurïdena ogengdeng donyagok do Jerïko. Maung memema Yecuwa bonyagok ogappïyo änzï Jerïko äno wällore wïwung na thäntok the wuräk werek wüyik, birämang Barädimawuc, thäguräk thabaräk the Dimawuc thogak onängok cïk odännok guꞌru ge gaddäräk ga ongokpeng omorägo. 47Wurïdena maung memema ongokpeng bogäcigode äna Yecuwa nge Nacärï a ongokpeng orethe änzïk ogäꞌreco guyï äna,“Yecuwa! Thäguräk thabaräk the Dawük! Onawu dïthak dïdïng!” 48Wuräk wogürok nanagok äna odu gänang änzïk, oꞌrïna ongokpeng bändogäꞌreco guyï gättïng thäki thäki äna,“Thäguräk thabaräk the Dawük, onawu dïthak dïdïng!”49Oꞌrämïna Yecuwa bothorok agomokeng äna ïbïttunong cok, wurïdena ogengdeng dïbïttok birämang, ga ogengdeng omoyok äna,“Borawu dang, güyogo änzïk athoro.” Ongokpeng boga ïbïttang.” 50wurïdena ongokpeng bobärigode gadïya gïgung thäbïk, a ongokpeng onyagïno Yecuwa.51Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Oungbeng bonareng äna oïngbeng bawümenang ngänïbeng?” Birämang bomodok äna,“Bännïke, oïngbeng bonareng äna,“Oïngbeng baꞌrämethïk.” 52Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Ängko, doroyik dïdang doräguthoyang.” Ängäng reng rere mik, ongokpeng bogädeyode nang oꞌrämethïk agomakok Yecuwa ï gaddäräk.
11Yecuwa Bathok Do Wuräcellïng Gayïka Baꞌrädang
1Wurïdena maung memema ogengdeng dorurrumede do Wuräcellïng, odännok tharäk thottäk the Dawuwang de Bedabaji na Bedanïya onyago do thoꞌrong the Gäꞌrägüräk, Yecuwa bodinyode wällore wïwung weꞌrak weꞌrak nodong dïdung. 2Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Ängkonong do thäbïk do gayïk gega nodong dïdong, maung memema onongdeng dorurrumede dang, onongdeng dïya ïnynyok ngäguräk ngo ngäꞌringka ngomättagode dang ngengenga obärïk bädaduwungok nang. Gärunong a onongdeng othuko inyeneng. 3Wurïdena naa obärïk bothuwungonong äna,“Onongdeng danängok mik onayïnï? Anongdeng omoyok äna,“Bännïke bonareng. Oꞌrämïna ongokpeng bïyagädeyodenang odinyonong ängäng gäre gäre.”4Oꞌrämïna ogengdeng donyagok na dïnynyode ngäguräk ngo ngäꞌringka ngomättagägode ï gaddäräk no thüwük däbäk, wurïdena ogengdeng dogärok ngäꞌringka. 5Wurïdena wuräk werek wogak othoro nang na wothuwungkeng äna,“Onongdeng dawümenï? Onongdeng dädagäro ngäꞌringka.” 6Wurïdena ogengdeng domode geng gayïka Yecuwa bogak bodïngkede geng, wurïdena wuräk wogäyïnokeng ga ogengdeng onyago.7Wurïdena ogengdeng dothukïnok Yecuwa ngo ngäꞌringka a ogengdeng oppïnok nadïya änzïk nïneng no ngäꞌringka a Ongokpeng onängok cïk nang. 8Wurïdena wuräk wüyik woppok nadïya änzïk nïneng ï gaddäräk ga obärïk ngeng oppo nadda no gïja a ogengdeng oppo änzïk. 9Wurïdena wuräk wewe wegak nodong na wewe wegak omakoyok ändo mägeng wokäꞌrïkïnok Gänzï ga ogengdeng ogäꞌreco guyï na omo äna,“Wucana! Dorïnyanang de buräk bebe bïyathok ängäng gärängang ge Gäꞌrok Gänzï!’ 10Dorïnyanang de daꞌrädang de Dada becong Dawük dede datho ängäng gärängang ge Gäꞌrok Gänzï! Dokäꞌrïkïno Gänzï noꞌrïräk!”11Wurïdena Yecuwa bonyagok do Wuräcellïng no thïkkang. Oꞌrämïna maung memema Yecuwa burrïgode waräbü awuk änzïk wegak odännoyok, maung meng meme thibing thogak thorok cïk, Ongokpeng bonyagok do Bedanïya ängäng wällore wïwung gurrung na weꞌrak (12). Yecuwa Bogicok Bije Na Buꞌre Wuräk Änno Thïkkang (Madda 21:18-19)12Wurïdena ï thängki theerek, maung memema ogengdeng dogak onyago ogappïyo änzï Bedanïya, Yecuwa bogak änzüthi.13Wurïdena Ongokpeng boꞌrämede bïja bega bije nana buthäk bonu nadda nang, oꞌrämïna Ongokpeng bonyagok doꞌräme naa Ongokpeng bamüde ïnynyok wije nang. Oꞌrïna maung memema Ongokpeng borok do bije, Ongokpeng bïnynyode nadda nulluk bäꞌrik, gaka thïk thädagak thethetha wije oꞌrïyayayïno. 14Wurïdena Yecuwa bomode bije äna,“Obärïk billa bïyarägo wije änanageng gämme bäꞌrik bäꞌrik!” Wällore wïwung wogäcigodok gagïꞌre.Yecuwa Bonyagok No Thïkang (Madad 21.12-17; Loka 19.45-45; Yuwana 2.13-22)15Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dorok ï Wuräcellïng. Yecuwa bonyagok do thïkkang na borethek änzïk obuꞌre wuräk wewe wegak ogeccïttïyok waräbü othuko däkäna ogeccek däbäk no thïkkang, Ongokpeng bokäꞌräbiyende geng worokk cïk we natteräk na näꞌre ne wuräk wagecce nyammäng. 16Wurïdena Ongokpeng bädamüde ogäyïno obärïk ga gommo waräbü änno thïkkang.17Wurïdena Ongokpeng bännïkek wuräk ga gomokeng äna,“Onongdeng dodämanang romegïgagägok ï thadak the Gänzï äna dawuwang dïdïng doga dawuwang de dodänttek Gänzï dang de wuräk we noddok änzïk amwuk gaa? Oꞌrïna onongdeng dobärïcek odeke gayïk ge waräꞌrang!” 18Wurïdena wännïne we nädumïk na näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädane mogäcigode mik a ogengdeng wumïttïyok äna ocongdeng dappoyok änamayayï gaka ogengdeng donak näthäräk nïnung, gaka wuräk awuk änzïk wogak woräbabagägode ängäng dännïke dïdung adwuk. 19Wurïdena maung memema thibing thorok cïk, Yecuwa na wällore wïwung donyagok däbäk änzï tharäk thottäk.20Wurïdena nängorokäme gäppak neerek maung memema ogengdeng dogak othäppïyo omakok gaddäräk onyago babuthäk, ogengdeng doꞌrämek bïja bega bije bonduwangak abwuk na bïnyok änzï rägak. 21Wurïdena Bodäruc bunzagode agomok Yecuwa äna,“Bännïke, bije bebeba Oungbeng bogicok ïthe gäꞌrängek nang bïnyok.”22Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Orunonong cik ängäng Gänzï. 23Gaka Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Obadï bebe bemode thoꞌrong iththi theng äna,‘Güyogo änzïk arok gatha gïgang ï ngaꞌru, ga ongokpeng ädadämakok cik änno thägik thïthung, oꞌrïna ga goruyik ängäng rerera ongokpeng bamo rïyaga, ongokpeng bïyana arwuk änzïk rerera bamo.24Oꞌrämïna Oïngbeng bamonong äna,“Babü bebeba onongdeng dïbïttok maung mmema onongdeng dadänttek Gänzï, orunong cik äna onongdeng dïya ïthïgagägok, a onongdeng ïyana babü beng bebe. 25“Wurïdena maung memema onongdeng doga othoro odänttek Gänzï, naa onongdeng dogak donak obärïk bothïnyade obärïk berek, dinyendok cïk a Ogäde bïbong be ïgänzï ïyabuꞌrok agodinyendenong dogidäk cïk ngokäme. Daꞌrädang De Yecuwa Dothunttïttïyagok (Madda 21.23-27; Loka 20.1-8)26Oꞌrïna naa onongdeng däda dinyende obärïk ngeng dogidäk cïk. A Ogäde bïbong be ïgänzï ädïyadendenong dogidäk cïk dïdong ngokäme.”27Wurïdena ogengdeng dathok gämme do Wuräcellïng. Na maung memema Yecuwa bogak othäppïyo onyago do thïkkang, gäꞌrok ge mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk na namaꞌräk nathïnoyok. 28wurïdena ogengdeng domodok äna,“Oungbeng bayego irri reng ängäng daꞌrädang de obïthung beng? Obïthung beng bïthedang daꞌrädang iddi deng?”29Oꞌrïna Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Oïngbeng bathuwungonong ngokäme dothunttïyo dulluk, a onongdeng obärïcenïng, a Oïngbeng ïyandïrenonong äna ängäng daꞌrädang de bïthung beng dededa Oïngbeng boga oyego ängäng irri reng, 30Donengkïgo de Yuwana dogak änzï ïgänzï däkäna änno wuräk wonyi? Bärïcenïnong.”31Wurïdena ogendeng dumïttïyode bulluk bulluk ängäng watha wïweng äna,“Naa ocongdeng domok äna,‘ Änzï ïgänzï, a Ongokpeng ïyamocong äna,‘Onongdeng na dädarocik ängagok onayïnï?’ 32Oꞌrïna naa ocongdeng domok äna änno buräk bonyi.’” Gaka ogengdeng dogak donak näthäräk ne wuräk, na Yuwana bogak bogade wuräk awuk änzïk boga bïꞌre ithecak. 33Oꞌrämïna ogengdeng dobärïcek a ogengdeng omoyok äna,“Oningdeng dodämanang nana dathok ängäng.”Wurïdena Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Oïngbeng na bädamonong äna Oïngbeng bayego ängäng daꞌrädang de bïthung beng iddi deng.”
12Domïce De Woyego Ï Thäꞌrakak
1Wurïdena Yecuwa borethek änzïk agännïke geng ängäng domïcïgo äna,”Buräk babaräk berek bogak boyak thäꞌrakak, ongokpeng borunyode nang amïyagok, ongokpeng bogurode thïk ocäcok rera na maꞌreräk ï thäꞌrakak agodeyo narak agïthek woyego ga ongokpeng onyago noddok berek babuthäk. 2Maung memema därrü dorocïk äna bagetho waräbü wewewa ogengdeng doyak, ongokpeng bodinyode boyego berek bïbung äna banyago dommo nyäguräk nye waräbü wewe weyagägagägok ï thäꞌraka. 3Oꞌrïna woyego woraboyok a ogengdeng oppeyok, a ogengdeng odinyoyok baꞌräng ängäng nyägung nyeduwangak.4Wurïdena ongokpeng gämme bodinyode boyegok berek gämme, ogengdeng dorode mädok nang, a ogengdeng odäguwok ï gäꞌrok ängäng waräbijek, a ogengdeng odinyoyok babuthäk ga ogengdeng othallïyok gättïng. 5Wurïdena ongokpeng bodinyode boyego berek gämme, ogengdeng na doppodok. Ongokpeng bodinyode woyego werek wüyik a ogengdeng oppe obärïk ngeng na ogämo obärïk ngeng.6Oꞌrämïna ongokpeng bädanu buräk berek gämme bebeba ongokpong odinyok, ongokpeng bodinyode thäguräk thïthung thuwulluk thethetha borïnyek gättïng do woyego do thäꞌrakak, ongokpeng bomok äna oïngbeng bännanang äna ogengdeng dïyana näthäräk ne thäguräk thïthïng thabaräk. 7Oꞌrïna woyego wumïttïyode ogengdeng dälläk äna,“Oꞌrïnong thäguräk iththi theng thabaräk thïyagappok no waräbü we bädeng, arenong a ocongdeng oppoyok a ocongdeng änanna ommo thäꞌrakak ogappok nang.”8Oꞌrämïna ogengdeng doraboyok a ogengdeng oppoyok a ogengdeng orok doꞌrok de thäꞌrakak. 9Wurïdena roga äna buräk benu thäꞌrakak bawümenï? Rogga äna buräk benu thäꞌrak batho agobäꞌricokeng cïk ogämogeng adwuk agändïthek woyego werek thäꞌrakak gämme.10Onongdeng dädadänek Thadak iththi theng äna,“Bädok bebeba wunago ängäng boyangkägagok ängäng wuno bodekak gäꞌrok ge bädok be bonda bimmäng. 11Gäꞌrok Gänzï Ongokpeng beyegok irri reng, oꞌrïna rogadecong roborok ï gik gecong!’” 12Wurïdena mobong medung me Yawüd monäkek äna marabo Yecuwa gaka ogengdeng dännak äna Ongokpeng bännïkek domïcïgo iddi deng doga dümi dïdeng. Oꞌrïna ogengdeng donak näthäräk ne thäntok the wuräk, a ogengdeng ogäyïnok ga gonyago babuthäk.Dïthek Kayïcer Natteräk Ne Düncagok (Madda 22.15-22; Loka 20.20-26) 13Wurïdena ogengdeng dodinyode wuräk werek we Päräncïyïng na Irüdäciying a ogengdeng wureyok ängäng rong rerera ongokpeng ïꞌre a ogengdeng änanna orabo rong rïwung änanagok. 14Wurïdena maung memema ogengdeng dathak a ogengdeng othuwungok äna,“Bännïke, oningdeng dännanang äna oungbeng bayïꞌre rong rogayik na Oungbeng bädayego ängäng rong rerera wuräk werek wonu ï ngäꞌre ngïngeng. Oungbeng bädanu näthärek ne wuräk werek, oꞌrïna Oungbeng bannïke wuräk rong re Gänzï regayik. Ïrening, rogayik omakok nädumïk äna oningdeng dawüncinok Kayïcer natteräk däkäna onï yaa?” 15Rogga äna oningdeng dïyawüncok däkäna rogga äna oningdeng dädawüncok?” Oꞌrïna Yecuwa bännak ngäꞌre ngïngeng agomokeng äna,“Onongdeng danäkïng onayïnï? Ändïnong thik the gatteräk ge ngadümänï ngippok gega dinaräk a Oïngbeng oꞌräme.16Oꞌrämïna ogengdeng dothukïnoyok. Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Bäruk be obïthung beng ippi beng na gärängang ikki geng? Ogengdeng domodok äna Kayïcer.” 17Wurïdena Yecuwa bobärïcek omokeng äna,“Ändenong Kayïcer waräbü we Käyïcer ga onongdeng ïthek Gänzï waräbü Gänzï. Ogengdeng dogak doräballak änzik gättïng ängäng rong rerera Yecuwa bomode geng.Dothuwungo De Dogüyogo Änzï Dïnyo (Madda 22.23-33; Loka 20.27-40)18Wurïdena thäntük the wuräk werek wega Cädïkïyung wathok, ogengdeng dede dädarocik äna wuräk wïyagüyogo änzï dïnyo okothïk. Ogengdeng dathïnok Yecuwa a ogengdeng omoyok äna, 19“Bännïke, Müza bomegenoning äna,“Naa bang be buräk babaräk berek bïnyok gagüddano obayï bïbung bädanu nyäguräk cik agoga äna obang bïbung bammo obayï agogonïnok cik.20Wurïdena buräk babaräk berek bonak obang ngeng dïyaräk thäguncuk na weꞌrak (7). Obang babädeng bïkïkkek bayï agïnyo änang billa thäguräk cik. 21Wurïdena obang berek bemakodok bïbok buräk babayï beng bebe ogappok nang, ongokpeng bïnyok änang bädanu thäguräk cik gämme na obang bemakode bamääddäk bïnyok ngokäme mik. 22Oꞌrämïna obang ngeng dïyaräk thäguncuk na weꞌrak (7) dokkappode nang oꞌrïna ogengdeng dïnttek adwuk gämme dädagonok ï buräk babayï. 23Oꞌrämïna ;i thängki the dogüyogo naa ogengdeng dogüyogok okothïk dede dïnttek adwuk, agoga obayï be obïthung beng änanageng? Gaka buräk babayï bogak bayï bïbeng adwuk thäguncuk na weꞌrak (7).”24Yecuwa bobärïcek omokeng äna,“Onongdeng dädaga mïyïgo mik gaa? Gaka onongdeng dodäma Madak me Gänzï däkäna dobora de Gänzï yaa? 25Gaka maung memema ogengdeng dogüyogok okothïk änzï dïnyo, ogengdeng dädïya ïcïttïyo däkäna dädïyaga dayïce wayï na warek, oꞌrïna ogengdeng dïyaga gayïka mälleka meyï gänzï.26Oꞌrïna wuräk wïnttek wïyagüyogo, onongdeng dädadänek thadak the Müza thethe thayïꞌrek no debük de gäꞌrok gaa? Domegïgago derek domok äna,‘Gänzï gomode Müza äna,“Oïngbeng boga Gänzï ge Abäraying na Gänzï ge Ïcaak na Gänzï ge Nyaguk.’ 27Ongokpeng bädaga Gänzï gïnyok, oꞌrïna Ongokpeng boga Gänzï gathïk. Oꞌrïna onongdeng dawuyek wuräk cïk gättïng.”Nädumïk Nimmäng (Madda 22.34-40; Loka 10.25-28)28Wurïdena bännïne berek bathok bulluk agogäcigokeng ga ogengdeng ïꞌrïttïyok mik nanulluk. Ongokpeng boꞌrämek Yecuwa bogak boräbïcenok Cädïkïyung rong rorïng, oꞌrämïna ongokpeng bathïnoyok ängäng dothuwungo agomoyok äna,“Gädumïk gayïthung geng gega nodong gimmäng gättïng okonang nerek anwuk?” 29Yecuwa bobärïcenoyok äna,“Gädumïk ge nodong de nädumïk anwuk gamo äna,‘Icärayil gäcigudenong Gäꞌrok Gänzï gecong goga gulluk. 30Wurïdena rogga äna oungbeng barïnye Gänzï gïgang ängäng thägik thïthang athwuk ängäng gatha gïgang agwuk na ängäng ngäꞌre ngïngang angwuk na ängäng dobora dïdang adwuk.’ Oꞌrï gädumïk ikki geng ge nodong.’ 31Wurïdena gädumïk geerek gemakode ge nodong goga gayïka ge nodong gamo äna,“Rogga äna oungbeng barïnye wuräk werek gayïka oungbeng borïnyek gatha gïgang.’ Nädumïk nerek nilla nega nimmäng okonang inni neng neꞌrak.”32Oꞌrämïna bännïne be nädumïk bomodok äna,“Bännïke, Oungbeng bomok rorïng! Oungbeng bomok rong rothorigok cik rogayïk, gaka Oungbeng bomok äna Gänzï goga gulluk, Gänzï gerek gilla gämme Ongokpeng bälläk. 33Wurïdena rogga äna oungbeng barïnye Gänzï gïgang ängäng thägik thïthang athwuk ängäng gatha gïgang agwuk na ängäng ngäꞌre ngïngang angwuk na ängäng dobora dïdang adwuk na rïnye wuräk werek gayïka oungbeng borïnyek gatha gïgang, irri reng roga rimmäng gättïng oko no dogäꞌre dogingkagok adwuk dayïthïgok na ngera nge dogingkagok. 34Oꞌrämïna maung memema Yecuwa boꞌrämeyok ga ongokpeng bobärïcenoyok ängäng dännathïk, a ongokpeng omoyok äna,“Oungbeng bädaga babuthäk änno daꞌrädang de Gänzï.” Oꞌrïna ängäng reng rere mik obärïk bäda thuwungoyok rerek gämme.Almäcïye Na Dawük (Madda 22.41-45; Loka 20.41-44)35Wurïdena Yecuwa bobärïcek omo maung memema Ongokpeng bogak ännïke wuräk no thïkkang äna,“Wännïne wamüde omo yayï äna Almäcïye boga Thäguräk Thabaräk the Dawük? 36Gaka Dawük bomok ängäng gatha gïgung äna ängäng Bärruk Bedung, “Gäꞌrok Gänzï gomode Gäꞌrok Gänzï gïgïng äna,“Nängude Thïk Do Thägung Thïthïng The Nyerü, a Oïngbeng ïyaro yo thïk thethetha Oïngbeng omok rümi rïrang äna ramakok nyägäk nyïnyang.”’ 37Oꞌrämïna Dawük ängäng gatha gïgung bayïbïtto äna,‘Gäꞌrok Gänzï.’ Oꞌrämïna roga yayï äna Almacïye boga Thäguräk Thïthung Thabaräk?” Wurïdena wuräk wüyik wogak wogäcigode Yecuwa ängäng dokäꞌrïko.38Wurïdena Ongokpeng bomode geng ängäng dännïke dïdung äna,“Gäꞌrïngkudenong änno wännïne we nädumïk, ogengdeng dede derïnyek othäppïyo amïyagothïk yoꞌrägik ye wuräk ga ogengdeng odok nadïya thïk nïneng ne nicecek na orïnye maung memema wuräk othicinokeng cïk do nayïk ne dogeccek waräbü dang, 39Ogengdeng dorïnyek onängok cïk yokik ge wuräk no gayïk ge dappïttagok nang de Yawük na no nayïk nerïng no Duko na Dokäꞌrïko, 40Ogengdeng doga wuräk wewe warägo gumäng ge mäjüma na odekïgo äna ogengdeng dadänttek Gänzï thäki thäki. Oꞌrïna doppïgo dïdeng dïyaga dimmäng gättïng bäꞌrik.”Thäjüma Thorode Natteräk Nüyik (Loka 21.1-4)41Wurïdena maung memema Yecuwa bogak onängok cïk odännok gembeng ge natteräk ge no thïkkang ga gurrïgok wuräk wewe warucok natteräk. Oꞌrïna wuräk wewe wenu daꞌrädang de waräbü wüyik worucode natteräk nüyik ï genmbeng ge natteräk. 42Wurïdena thäjüma therek thogak thilla waräbü thorode gik ge natteräk geꞌrak ge nyaddümäni ï gembeng.43Oꞌrämïna Yecuwa bïbïttok wällore wïwung ängäng gatha gïgung agomokeng äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Thäjüma ithtthi theng thilla waräbü thorode natteräk nüyik okonang anwuk nenena wuräk worude ï gembeng ge natteräk, 44Gaka ogengdeng adwuk dorucode ga ogengdeng appo nerek nïneng, oꞌrïna thäjüma iththi theng thorode anwuk nïnung nenena ongokpeng boga orägo änang.
13Dobäꞌricagocïk De Thïkkang Na Wumeräk We Thïk The Diꞌrok Cïk (Madda 14:1-2, Loka 21:5-6)
1Wurïdena maung memema Yecuwa bonyagok däbäk änno thïkkang, bällore berek bulluk bomodok äna,“Bännïke! Orämï mädok immi meng mungkagägagok ängäng modengka cayï”. 2Yecuwa bobärïcek äna,“Oungbeng bïthämäng gumäng ikki geng gittiyatha? Bädok berek bädïyapägo no gundong inyeneng no bang bäꞌrik.3Wurïdena Maung memema Yecuwa bogak onängok cïk no thoꞌrong the Gäꞌrägüräk wurrïgok do thïkkang, wurïdena Bodäruc na Nyaguk na Yuwana na Andärawuc dothuwungok Yecuwa do duꞌrang äna, 4“Ïrening, rong irri reng rïyaga monï? Wumeräk weng wïyaga yayï maung memema irri reng arwuk rïyathodägagok?”5Wurïdena Yecuwa bobärïcenokeng na orethe omo äna,“Gäꞌrïngkudenong ïrrïng, a obärïk änanna ädawuyenong cïk. 6Gaka wuräk wüyik wïyatho agïꞌre odekïgo ängäng gärängang gïgïng äna,“Oïngbeng boga Almäcïye! Ogengdeng dïyawuyek wuräk cïk wüyik.7Oꞌrïna maung memema onongdeng dogäcigode därro na rong rayïꞌrïgok no därro, onongdeng dädana näthäräk gaka rong irri reng rogga äna raga, oꞌrïna dïꞌrok cïk dïꞌräng dädathok. 8Gaka daꞌrädang dïyagüyegïttïyok dulluk dulluk agirämiginïyo thïk agärro, na thappu athwuk änzïk thïyamo gäjang gäjang na yüthi yïyaga näthappu na dorrängo. Oꞌrïna irri reng roga dorethïgo änzïk de doga no dïthak.9“Oꞌrïna gäꞌrïngkïndenong no watha wïwong, gaka onongdeng dïyarakägago na ïya ïbagägo ändo nayïk ne dappïttagok nang de nädumïk. Onongdeng dïyappïgok do gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd a onongdeng ïyathoro yokik ye mobong na ye waꞌrädang othorïno dïreno dïdïng gaka onongdeng dogenekeng rong nanagïng. 10Oꞌrïna gäppak ga diꞌrok cïk dïꞌräng dädathok de Thadak The Rong Rerïng, rogga äna onongdeng dadäganzïno wuräk änzïk awuk.11Oꞌrïna maung memema ogengdeng dorabonong a ogengdeng ïbonong ändo nädumïk, onongdeng dädarängïno thïk gäppak äna onongdeng danyago dayïꞌre yayï, wurïdena ïꞌrï rong rere rïthïgagodenong yokik gïgong, gaka rädaga äna onongdeng dega ïꞌre, oꞌrïna Bärruk Bedung bega ïꞌrenonong. 12Wuräk wïyarapïppe obang ngeng dïdeng wuräk werek a ogengdeng ogämo geng, na gädeng gïyarämigino nyäguräk nyïnyeng cïk mik, nyäguräk nyïyarämigino obädeng ngeng cïk na obäneng ngeng cïk a ogengdeng ogämo geng. 13Wurïdena onongdeng dïyagidagägo ängäng awuk änzïk gaka onongdeng domakode gärängang gïgïng. Oꞌrïna obadïyeng dede dïdaddok ï doroyik dïyarïgok maung memema thappu thiꞌrode thïk.Dobäꞌricagok Cïk Dittik (Madda 24:15-28, Loka 21:20-24)14Oꞌrämïna maung memema onongdeng doꞌrämek dïyägo de dobäꞌricagok cïk dededa bïꞌre Daniyall bïꞌrede nang doga näthappu, agoga äna bodäne bädanna, wurïdena wuräk wewe wega ï Yawüdiya wogga äna wallo onyago no moꞌrong. 15Obadï bebe bega no gäꞌrok ge mang mïmung bädaräbo änang däkäna othinyo dawuwang dommo waräbü werek wïwung. 16Wurïdena obadï bebe bega dottäk bädanyago ogappok mägeng dommo nadïya nïnung.17Oꞌrïna dogidago nang de wuräk wïyayï wewe wäpäppegade na wewe wega owage waꞌrägothak ï mängki meng meme! 18Wurïdena dänttïdenong Gänzï a därro iddi deng ädïyaga ï thïk the därü. 19Gaka mängki meng meme dogidago dïyaga dogidäk gättïng, gayïka dädagak ngorek ngorek mik ändo maung memema Gänzï gogethek ocok thappu änzïk agoro yo thïk iththi theng däkäna dädïyaga mik. 20Wurïdena naa Gänzï gädadode mängki meng meme thïk motteng, agoga äna buräk berek bädïyarïgok okothïk näthappu. Oꞌrïna gaka Gänzï godibok wuräk änzïk, ongokpeng badok mängki thïk.21Wurïdena naa obärïk bomodang äna,‘Oꞌrämï Almäcïye boga inyeneng, däkäna oꞌrämï Almäcïye boga yägäk onongdeng dädaroyik. 22Gaka almäcïye ngerek ngillayik na wïꞌre werek willayik wïyatho a ogendeng ogene wumeräk we ramïk na rong rerek rabaꞌrok ngäꞌre nge buräk bonyi a ogengdeng änanna wuyek wuräk cïk narroga äna wuräk wedibagok änzik ängäng Gänzï ngokäme, naa ogengdeng damüde. 23Oꞌrïna, gäꞌrïngkudenong a onongdeng wurrïgok cïk ïrrïng, gayïka Oïngbeng bodïngkedenong gäppak nodong de rong arwuk ga thïk thïꞌräng thädathok.Datho De Almacïye Thäguräk The Buräk Bonyi (Madda 24:29-31; Loka 21:25-28)24Oꞌrïna ï mängki meng meme me dogidago, thängki thïyayüngko na gunak gädïya bulängethïk gämme, 25Wuꞌrïräk we noꞌrïräk wïyayïllo na dobora de noꞌrïräk dïyaga gajang gäjang. 26Wurïdena ogengdeng dïyandoꞌräme Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi ga gatho ängäng nädde na ängäng dobora na ängäng dodengka. 27Wurïdena Ongokpeng bïyadinyok mälleka mïmung agatho dappïttok wuräk wedibagok änzik nanulluk ändo mäbïk bäꞌranto me thappu änzïk athwuk na noꞌrïräk ïgänzï.Dänna Änno Bije (Madda 24:32-35; Loka 21:29-33) 28Wurïdena ännawu änno domïcïgo de bije ippi beng, maung memema wangaräk weng wïnnyok wonu nadda nang na maung memema nadda noga wünza nang a onongdeng ännanang äna thäbo thägarothïk. 29Oꞌrämïna maung memema onongdeng doꞌrämek rong irri reng mik gämme ga rägatho, a onongdeng ännanang äna thïk thorurrumede nang thägatho.30Oïngbeng bamonong ithecak äna wunzagudenong rong irri reng äna rïyaga ga thek the wuräk iwwi weng wïꞌrang wäda ïnttek awuk. 31Noꞌrïräk ïgänzï na näthappu nïyaꞌrok cïk omecago, oꞌrïna rong rïrïng rädïyaꞌrok cïk. Obärïk Bädanna Thängki Na Thïk (Madda24:36-44) 32“Oꞌrïna obärïk billa bänna thängki theng thethe däkäna thïk theng thethe narroga äna mälleka noꞌrïnäk ïgänzï, däkäna Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi, oꞌrïna Obädeng bälläk bännanang.33Kuthïttagudenong ïrrïng, a onongdeng wurrïgok cïk ängäng gik nadda nang na dänttek Gänzï, gaka onongdeng dodäma no thïk thethetha Ongokpeng bïyathok cik. 34Roga gayïka buräk bebe banyago noddok berek babuthäk ga güddanïnok wuräk wayego dawuwang dïdung na ïthek woyego wïwung ngäye bulluk bulluk na daꞌrädang, oꞌrämïna Ongokpeng bodïngkede buräk bega othämagok gädäk äna bathämagokeng.35Oꞌrämïna wurrïgudenong cïk ïrrïng ängäng gik nadda nang marïyamuk, gaka onongdeng dodämanang maung memema gäꞌrok ge dawuwang gïyatho ogappïyo monï thibing däkäna yoꞌrägik ye nängkora däkäna maung memema dakkodak ogüro däkäna maung memema nängorokäme nodekak. 36Gaka ongokpeng babuꞌrok bagädeyodenang atho agïnynyonong doga ïndde. 37Wurïdena rong rerera Oïngbeng bamonong, Oïngbeng bamok wuräk änzïk awuk bulluk bulluk äna,“Gäꞌrïnyagudenong a onongdeng wurrïgudenong cïk ängäng gik naddanang marïyamuk.’
14Doppägagägok De Yecuwa
1Maung memema mängki mogak monyagok meꞌrak, ga thïk atho the Duko na Dokäꞌrïkïno De Dunzäcagok Dorägo Dure De Thälläng. Wurïdena näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk wogak oganzok thïk thethetha ogengdeng orabok Yecuwa yik doduꞌrang a ogengdeng oppoyok cik. 2Oꞌrïna ogengdeng domok äna,“Ocongdeng dädaraboyok ï duko na dokäꞌrïko gaka wuräk wüyik wïyaga na wïyagäreꞌrek.”Yecuwa Bodakägode Ï Bedanïnya (Madda 26.6-13; Yuwana 21.1-8)3Wurïdena maung memema Ongokpeng bogak dawuwang de Aniya dawuwang de Cämang buräk babaräk bebe begak begenyak ängäng mïngo me nangküwang. Ongokpeng bogak onängok cïk odännok borokk. Maung memema Yecuwa bogak orägo dure, buräk babayï berek bathok ängäng gottok ge ngaak nge wugung ngenu thägeyäk thimmäng gättïng. Wurïdena ongokpeng buwanzede agünok no gäꞌrok ge Yecuwa. 4Oꞌrïna wuräk werek wewe wegak nang wothïnyak a ogengdeng wumïttïyok ängäng watha wïweng bulluk bulluk äna,“Buräk babayï bogicikode ngaak nge wugung cïk onayïnï? 5Gaka rogak äna ongokpeng bemüdek ogeccek ngaak däbäk ängäng natteräk nüyik okonang dinaräk rämmek räddäk (300) agïthek wuräk willa waräbü natteräk neng.” Wurïdena ogengdeng dogak dorägïttoyok othalleyok gättïng.6Oꞌrïna Yecuwa bomok äna,“Gäyïnong cok dadung bälläk. Onongdeng dabürïyok ïthek bodenï? Ongokpeng bonängïndïng ngäye ngorïng. 7Gaka wuräk willa waräbü woga ängagenong marïyamuk, oꞌrïna maung memema onongdeng donareng äna damüde oyegïno geng ngäye ngerïng dagurï a onongdeng oyegïno geng. Oꞌrïna oïngbeng bädaga ängagenong marïyamuk. 8Ongokpeng bomüdek oyego nanagïng, ongokpeng bünode ngaak nanagïng agokuthïttoyïng odämïrïng nodong gäppak ga thïk thïꞌräng the do thikkagägo thädathok. 9Wurïdena Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Näthappu änzïk athwuk thethetha onongdeng dathämpïceke Rong Rerïng irri reng nang, wunzagudenong ngäye ingngi ngeng ngengenga buräk babayï ippi beng boyegok ngokäme gayïka dunzäcagoyok.”Yawüza Bïthek Rong Cïk Äna Bageyo Yecuwa (Madda 26.14-6; Loka 22.2-6)10Wurïdena Yawüza ngegak änzï Ïcäkärïyodï, ongokpeng bogak bällore bulluk änno wällore gurrung na weꞌrak (12), ongokpeng bonyagïnok näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang yorabïppe geng Yecuwa. 11Wurïdena maung memema ogengdeng dogäcigodok, ogengdeng dogak dokäꞌrïkok a ogengdeng omoyok äna dayïthenok rong cïk äna dayïtheyok gik ge natteräk ne nyadümäni nyippok. Oꞌrämïna ongokpeng boganzode thïk äna barabïppe geng Yecuwa yayï.Yecuwa Borägok Dure De Thibing Thiꞌrode Thïk Ängäng Wällore Wïwung (Madda 26:17-25; Loka 22.7-14; 21-23; Yuwana 13.21-30)12Wurïdena ï Thängki The Nodong maung memema Thïk The Duko na Dokäꞌrïkïno De Dunzäcagok Dorägo Dure De Thälläng, maung memema ogengdeng dogak dagämok rellong, wällore wïwung womodok äna,“Oungbeng bonareng äna oningdeng danyago yümenang dure gïyethung a oungbeng änanna orägo?” 13Wurïdena Ongokpeng bodinyode wällore wïwung weꞌrak (2) agomokeng äna,“Ängkonong ï tharäk thottäk, onongdeng dïya ïnynyok buräk babaräk berek boga onängakago dayang de ngïräk, a onongdeng omakkoyok. 14Oꞌrämïna no gayïk gegega ongokpeng banyago dang, omudenong buräk bega gäꞌrok ge dawuwang äna,“Bännïke bomok äna,“Mang mayïthung meng memema Oïngbeng bïyarägok dure dang ängäng wällore wïwung?”’15Wurïdena ongokpeng bïyagenenong mang mittik mega yokik, mokuthïttagïndecong cang.” 16Oꞌrämïna wällore wïwung wonyagok däbäk ï tharäk thottäk, ogengdeng na dïnynyode mik bäꞌrik gayïka Ongokpeng bogak bomde geng. Oꞌrämïna ogengdeng dümek dure de thälläng.17Wurïdena manung memema thibing thorok cïk, Yecuwa bathok ängäng wällore wïwung gurrung na weꞌrak (12). 18Wurïdena maung memema ogengdeng donängode thïk dägarägo dure, Yecuwa bomok äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna,‘Obärïk bulluk änanagenong boga orägo dure ängagïng ïnyeneng bïyarabïppïng rümi.” 19Wurïdena ogengdeng dorethek änzïk ïba dïthak na wumïttïyok bulluk bulluk äna,“Bäkaga oïngbeng ngaa?”20Ongokpeng bobärïcek omokeng äna,“Obärïk bulluk änno wällore gurrung na weꞌrak(12), ongokpeng bebeba oningdeng dïyarämïcek nyägung ï thaꞌrong. 21Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi Thïyanyago gayïka romegïgagode nanagok, oꞌrïna dogidagonang de buräk bebe bïyarapïppe wuräk wegidäk Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi. Raga rorïng äna buräk babaräk beng bebe bädamüdek ogongko!”Dure De Gäꞌrok Gänzï (Madda 26.26-30; Loka 22.14-20; 1Kuruncuc 11.23-25)22Wurïdena maung memema ogengdeng dogak orägo dure, Yecuwa bommok dagik änzïk agodänttek Gänzï agoppok bädok cik agomücoyik agïthekeng ga gomokeng äna,“Ommunong a onongdeng orägo gatha gïgïng ikki geng.” 23Wurïdena Ongokpeng bommok thoccok änzïk agodänttek Gänzï agoppok bädok cik agïthekeng ogengdeng na adwuk dikkok änzik. 24Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oꞌrïnong ngiccok ngïngïng nge Domätto Rong Rïyathe ngüngkagïnde wuräk cïk wüyik näthappu.” 25Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Oïngbeng bädïya ikko nyäbak inynyi nyeng nye nägïnya gämme, a oïngbeng ïyaro yo thängki thethetha Oïngbeng ikkok nyäbak cik nyïyathe ï daꞌrädang de Gänzï.”26Wurïdena maung memema ogengdeng dothängok nänge, ogengdeng donyagok do thoꞌrong the gäꞌrägüräk. Yecuwa Dïꞌrede No Donyukonang De Bodäruc (Madda 26.31-35; Loka 22.31-34 Yuwana 13:36-38) 27Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dïyallo änanagïng adwuk wüddanïng bälläk nängkora inni neng, gaka romegïgode nanagïng äna,“Oïngbeng bïyappo Badebük a rängkak ïyadacago änzïk.”28Oꞌrïna maung memema Oïngbeng bogüyogok änzï dïnyo okothïk, Oïngbeng bïyanyago do Jellil nodong dïdong.” 29Wurïdena Bodäruc bomodok äna,“Oïngbeng bädïyallo änanagang bäꞌrik, narroga äna wällore wallo änanagang awuk, oïngbeng bädïyallo bäꞌrik.”30Oꞌrämïna Yecuwa bomode Bodäruc äna,“Oïngbeng bamoyang ithecak äna gäppak ga dakkodak dïꞌräng dädagürok nängkora inni neng, oungbeng bïyanyuko nanagïng amäddäk äna oungbeng bodämïng.” 31Oꞌrïna Bodäruc bïꞌrek ängäng dodurathïk gättïng ga gomo äna,“Oïngbeng bädïya wüddang bäꞌrik, narroga äna dïnyo oïngbeng bïya ïnyo ängagang! Wurïdena wällore werek awuk womok ngokäme mik”Yecuwa Bodänttede Gänzï Ï Jäcämanï (Madda 26.31-35; Loka 22.31-34 Yuwana 13:36-38)32Wurïdena ogengdeng donyagok do gayïk gïkka äna Jäcämanï agomok wällore wïwung äna,“Nängudenong cïk inyeneng oïngbeng banyago yodänttek Gänzï.” 33Wurïdena Ongokpeng bommok Bodäruc na Nyaguk na Yuwana onyago ängagok, wurïdena ogengdeng dorethek änzïk ïba dïthak gättïng.” 34Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Oïngbeng boga no dïthak gättïng narroga äna dïnyo. Nängudenong cïk inyeneng abüre gik ändädanyago ïndde”35Wurïdena Ongokpeng bonyagok odäkïyok nana buthäk maung motteng, a Ongokpeng ärro nängkuk änzïk näthappu agodänttek Gänzï äna,“Naa Gänzï gadoyok thïk theng thethe. 36Oꞌrämïna Ongokpeng bomok äna,“Abba, Bädeng, rong arwuk änzïk ramüdigo ängagang. Odudïng thoccok iththi theng, oꞌrïna gäyïng ga gädaga gayïka oïngbeng bonareng gäyïng ga goga gayïka Oungbeng bonareng.”37Wurïdena maung memema Ongokpeng bathok agïnynyokeng ga doga ïndde, a Ongokpeng omok Bodäruc äna,“Cämang, oungbeng boga ïndde yaa? Oungbeng bädamüdek abüre gik maung motteng thïk thulluk babäꞌräng aa?” 38Wurïdena ongokpeng bomode geng äna,“Büregïnonong gik na odänttek Gänzï gaka onongdeng danyago danäkïgagägo. Oꞌrïna bärruk boborok dang, oꞌrïna gatha godïꞌrode dang.” 39Ongokpeng bogädeyodenang onyago gämme babuthäk yo dänttek Gänzï na bïꞌrek rong reng rere gämme.40Wurïdena maung memema Ongokpeng bogappïyok gämme, Ongokpeng bïnynyode geng ga doga ïndde mimmäng gättïng a ogengdeng ädamüde oꞌräme thïk gaka gik gïgeng gogak gimmäng ga mäde morabok gättïng, ogengdeng na odäma obärïcenok. 41Wurïdena maung memema Ongokpeng bogappïyok bathok gämme agodeke amääddäk, Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng dïꞌräng doga ïndde wumoko waa? Bäꞌriyawunong! Thïk thathok thethetha Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thayirämiginagok cik agorapïppïgo ängäng wuräk wegidäk. 42Güyogunong änzïk, a ocongdeng onyago. Oꞌrämïnong birämigino bïbïng boga nana maddük.Dorakägago De Yecuwa 43Wurïdena maung memema Ongokpeng bogak ïꞌrekïke geng mik, Yawüza bällore bulluk änno wällore gurrung na weꞌrak (12) bogädeyodenang ommok ängäng thäntok tthüyik ängäng näricang nicecek na ängäng waꞌräng na näꞌrok ne mobong me waꞌrädang na wännïne we nädumïk na namaꞌräk. 44Wurïdena Yawüza bogak bogenekeng gumeräk äna,“Obadï bebeba oïngbeng bomäthuwok boga Ongokpeng bebe benarïgo, rabunong cok a onongdeng ïbok onyago ängäng na othämagoyok.” 45Wurïdena maung motteng memema Yawüza bathok borok nang, ongokpeng bonyagok danda Yecuwa agomoyok äna,“Bännïke, Bännïke! Agomäthuwok.” 46Oꞌrämïna ogengdeng dorabok Yecuwa a ogengdeng ïbok onyago ängäng.47Wurïdena obärïk bulluk änno wällore bebe begak othoro odännok bomäyukek gäricang gïgung gicek änzï gathuk agoppo genüng ge boyego be thobong thedung thimmäng änno gäꞌrok agomodok. 48Wurïdena Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Onongdeng dathok ängäng näricang nicecek na ängäng waꞌräng dorabïng aa? 49Oïngbeng bogak ängagenong marïyamuk no thïkkang ännïke wuräk, oꞌrïna onongdeng dädamüdek äna darabïng. Oꞌrïna Madak me Gänzï mogga äna mathodägagägok.” 50Wurïdena wällore wïwung awuk wollok onyago ga ogengdeng wüddanok bälläk.51Wurïdena burïk berek bomakkodok ändo thägeng, ongokpeng bogak bädayïthagok gadïya gerek no gatha, ongokpeng bogak bogaꞌräbiyagok ï thäntäk thïthung agoyuwok gatha gega thamärung. Wurïdena wuräk wïyaräk weꞌrak wonäkek äna warabok,, 52Wurïdena ongokpeng bollok thamärung ga güddanïnokeng gadïya ga gollo.Yecuwa Bothukagägagok Yokik Ge Waꞌrädang (Madda 26.57-68; Loka 22.54-55,63-71 Yuwana 18.13-14, 19-24) 53Wurïdena Yecuwa bommängkagägagok onyago ängäng dawuwang de gäꞌrok ge thobong thedung the waꞌrädang na dappïttagode nanulluk äno namaꞌräk na wännïne we nädumïk. 54Oꞌrïna Bodäruc bomakkodok ändo thägeng doduꞌrang ängäng babuthäk atho do garrang ge gäꞌrok ge thobong thedung the waꞌrädang. Oꞌrämïna ongokpeng bonängode thïk däbäk äno wuräk wathämagok ga ogengdeng ïco dïk.55Wurïdena näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang mappïttagode nanulluk a ogengdeng othuwungo thadak thega dümi de Yecuwa äna bayïnyo, oꞌrïna däda ïnynyode rong rerek regidäk nanagok. 56Gaka wuräk wüyik wogak womok äna woꞌrämeyok ängäng duwïk, oꞌrïna rong rïreng rädagak romättïyok nanulluk.57Wurïdena wuräk werek wogüyogok änzïk a ogengdeng ïꞌrek duwïk nanagok babäꞌräng ga ogengdeng omo äna, 58“Oningdeng dogäcigodok ga gomo äna,“Oïngbeng bïyabäꞌricok thïkkang cïk iththi theng thungkagägok ängäng nyägung, wurïdena Oïngbeng bïyawuno thïkkang therek mänki mäddäk thädawungkagok ängäng nyägung.’” 59Oꞌrïna naa irri reng roga mik, rong re doꞌrämïgago dïdeng rädagak romättagok nanulluk.60Wurïdena gäꞌrok ge mobong medung me waꞌrädang gogüyogok änzïk agothoro yoꞌrägik yïyeng agothuwungo Yecuwa äna,“Oungbeng bädabärïce rong rerek gaa? Oꞌrämï irri reng gayïka wuräk iwwi weng wayïꞌrek nanagang duwïk?” 61Oꞌrïna Yecuwa bodok gänang änzïk na bädabärïcek rerek bäꞌrik. Thobong thedung thimmäng the waꞌrädang thothuwungoyok gämme omo äna,“Oungbeng boga Almäcïye, Thäguräk Thabaräk The Gänzï Theppägode Bädok cik gaa?” 62Yecuwa bomok äna,“Oïngbeng Boga, onongdeng diyaꞌräme Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thoga onängok cïk do thägung the nyerü the Dobora na thoga atho ängäng nädde ännoꞌrïräk!”63Wurïdena thobong thedung thimmäng the waꞌrädang thobäredode nadïya nïnung agomo äna,“Ocongdeng dädanareng woꞌrämïgo werek gämme? 64Onongdeng dogäcigode dothungko! Onongdeng donu yayï ï ngäꞌre ngïngong?” Oꞌrämïna ogengdeng domok adwuk äna Ongokpeng bogga äna bakämago ängäng dïnyo. 65Wurïdena wuräk werek worethek änzïk oddüppoyok nguwuk ga ogengdeng ocuwoyok cothek na oppïyok ga ogengdeng wumoyok äna,“Obïthung beng beppoyang!” Ïꞌrï dïꞌrïgïgago, wurïdena wuräk wathämagok wïboyok a ogengdeng oppïyok ängäng nattaräk.Bodäruc Bodämak Yecuwa (Madda 26.69-75 Loka 22.56-62 Yuwana 18.15-18, 25-27)66Wurïdena Bodäruc bogak dogarrang ge maung meng meme, obärïk bulluk änno woyego wïyayï we thobong thedung thimmäng the waꞌrädang bathok. 67Wurïdena maung memema ongokpeng boꞌrämek Bodäruc boga ïco dïk agomoyok äna,“Oungbeng ngokäme bogak äno Yecuwa nge Nacära!” 68Oꞌrïna ongokpeng bonyukok nang ga gomo äna,“Oïngbeng bodämak däkäna oïngbeng bodäma rong rerera oungbeng boga ïꞌrek nang.” Oꞌrïna ongkpeng bobaꞌrok onyago däbäk adakkodak ogädeyok nang ogüro.69Wurïdena boyego babayï boꞌrämeyok gämme, a ongokpeng orethe änzïk omok wuräk wewe wegak othoro nang äna,“Oꞌrämïnong buräk babaräk ippi beng boga änanageng.” 70Oꞌrïna Bodäruc bonyukok nang gämme. Wurïdena maung motteng ga wuräk werek wewe wegak othoro nang omoyok äna,“Oungbeng boga ithecak änanageng gaka roꞌre rïrang ragene äna oungbeng boga änzï Jellil.”71Wurïdena Bodäruc borethek änzïk oppo madak ïthe gäꞌrängek no gatha gïgung ga goma äna,“Oïngbeng bodäma buräk babaräk ippi beng bebeba onongdeng doga ïꞌrek nang!” 72Oꞌrämïna dakkodak dogürok agodeke ameeꞌrak. Wurïdena Bodäruc bunzagode rong rerera Yecuwa bogak bomodok äna,“Gäppak ga dakkodak dïꞌräng dädagürok agodeke ameeꞌrak oungbeng bïyanyuko nanagïng amääddäk äna oungbeng bodämïng.” Wurïdena maung memema ongokpeng bunzagode mik, a ongokpeng ongotho gättïng.
15Yecuwa Bothukagïnok Bäladïc
1Nängorokäme gäppak änzïndde näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na namaꞌräk na wännïne we nädumïk wogädeyodenang appïttagok nanulluk awuk a ogengdeng ïthe rong cïk äna darabo Yecuwa na ogäꞌrïnyoyok rïreng a ogengdeng ommïno Bäladïc. 2Wurïdena bäladïc bothuwungoyok äna,“Oungbeng boga Baꞌrädang be Yawüd gaa?” Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek na omoyok äna,“Oungbeng bomok mik.” 3Wurïdena näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang wïꞌrede nana Yecuwa rong rüyik ängäng duwïk, oꞌrïna Ongokpeng bädabärïcek rerek bäꞌrik.4Wurïdena Bäladïc bothuwungoyok gämme äna,“Oungbeng bädabärïce rong rerek gaa? Gäcigude dïꞌrïgagagok nanagang dïdeng adwuk dega ängäng duwïk!” 5Oꞌrïna Yecuwa bädabärïcek omo rong rerek gämme bäꞌrik, oꞌrämïna Bäladïc bogak bollïgode rong.6Wurïdena ï duko na ï dokäꞌrïkïno de dunzäcagok de dobaꞌro omakok däputhï, Bäladïc bokkak badädaꞌrikeno geng bakäräkong bulluk, bebeba ogengdeng donareng. 7Wurïdena maung meng meme, obärïk bogak bïkkak äna Baräbac Ongokpeng bogak bomättagode ï koräkong ängäng würenya änno gallägung ngeng dïdung derek degak waräꞌrang, ogengdeng dogak dogämok wuräk. 8Wurïdena thäntok the wuräk thorethek änzïk ogäreꞌrek gättïng othuwungok äna baꞌrikening Baräbac gayïka oungbeng odaꞌrikenoning räbuk räbuk.9Oꞌrïna Bäladïc bobärïcenokeng äna,“Onongdeng donarïrïng äna oïngbeng badaꞌrike nonong Baꞌrädang be Yawüd gaa?” 10Gaka Ongokpeng bogak bännanang ïrrïng äna näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang mogak morabok Yecuwa a ogengdeng ïthek Bäladïc gaka ogengdeng dogak doppok därägüng nanagok. 11Oꞌrïna näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang närrode thäntok the wuräk cik äna omunong äna baꞌrikening Baräbac.12Oꞌrämïna Bäladïc bobärïcek agomokeng gämme äna,“Onongdeng donarïrïng äna oïngbeng banängek nonong baꞌrädang be Yawüd cayï?” 13Oꞌrämïna ogengdeng dogäreꞌrede ogäꞌreco guyï gättïng gämme äna,“Oppïdenong cok no dereng ängäng nallong!”14Wurïdena Bäladïc bomode geng äna,“Ongokpeng bümek ngänïbeng begidäk? Oꞌrïna Ogengdeng dändogäꞌreco guyï gättïng ogäreꞌrek äna,“Oppïdenong cok no dereng ängäng nallong!” 15Oꞌrämïna Bäladïc bogak bonareng äna bawuwïyïke thäntok the wuräk no watha, ongokpeng bodaꞌrikenokeng Baräbac ga ongokpeng ïthekeng Yecuwa a ogengdeng oppïyok na oppeyok no dereng ängäng nallong.Nyajana Nyothallede Yecuwa 16Wurïdena nyajana nyïbok Yecuwa ändo gayïk ge nädumïk nana thobong thimmäng thoga na nyajana nyappïttagode nanulluk dang nyüyik. 17Wurïdena ogengdeng dïthagek Yecuwa gadïya ge daꞌrädang na gabibi ge gecägode änno räci, 18Wurïdena ogengdeng dorethek änzïk oppenok nyägäk änzïk ga ogengdeng ïꞌreyok äna,“Baꞌrädang be Yawüd.”19Wurïdena ogengdeng doppeyok gäꞌrok ängäng bäꞌräng na düppoyok nguwuk na odirinok cïk ängäng nängkuk nïneng äna ogengdeng doga othicindok cïk. 20Wurïdena maung memema ogengdeng dothodode donäkïgo ängäng dothallek dïdeng, ogengdeng dogärodok gadïya ge daꞌrädang a ogengdeng ï thagïyok gadïya gïgung, a ogengdeng onyago ängagok doppoyok no dereng no dereng ängäng nallong. Yecuwa Boppïgode No Dereng Ängäng Nallong21Wurïdena ogengdeng dogättok äno buräk babaräk berek bathok ändottäk bogak bïkkak äna Cämang ngegak änzï tharäk thottäk the Garuwanï obädeng be Cäkändär na Ropïce, ongokpeng bogätok ïgagok ängäng donängakago dereng dïdung.22Wurïdena ogengdeng dommok Yecuwa onyago ängäng do gayïk gïkka äna Gollogotha,“Rong reng roga äna gänttïräk ge gäꞌrok.” 23Wurïdena ogengdeng dïthedok nyäbak nyäragok ängäng mara äna dayikkiyok, oꞌrïna Ongokpeng boyangkang ikko. 24Wurïdena maung memema doppedok no dereng ängäng nallong, ogengdeng dïcok nadïya nïnung, na oppek naꞌrong nang a obärïk änanna abocik gïgung gulluk gulluk agommo.25Wurïdena thïk thogak thäddäk (3) maung memema ogengdeng doppedek no dereng ängäng nallong. 26Wurïdena Rong rïꞌrïgagode nanagok ängäng duwïk rogak romegïgode no gathang getharïgok no dereng ramo äna,“BAꞌRÄDANG BE YAWÜD.” 27Ogengdeng dogak doppede Yecuwa no dereng ängäng nallong na waräꞌrang werek weꞌrak ngokäme, obärïk bulluk bogak do thägung the nyerü thïthung ga obärïk oga do thägung therek the güye. 28Oꞌrämïna Thadak thogak thothodägagägode thethe thamo äna,“Ongokpeng bodäganzägok ängäng wuräk wegidäk”.29Wurïdena wuräk wewe wethäppïyok oko nanagok wogapäꞌricek näꞌrok nïneng ga gothäthungko Yecuwa omo äna,“Oungbeng banyago babäꞌricok thïkkang cïk a oungbeng wuno mängki mäddäk, 30Orïde gatha gïgang aräbo änno dereng!”31Näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk wothallede Yecuwa ga ogengdeng wumïttïyok bulluk bulluk äna,“Ongokpeng borede wuräk werek oꞌrïna Ongokpeng bädamüdek orek gatha gïgung!” 32Gäyïng ga ocongdeng oꞌräme Almäcïye, Baꞌrädang be Icärayil, räbu änno dereng ïnaneng a oningdeng änanna oꞌrämïyang na oroyik ängagang.” Narroga äna waräꞌrang wewe wegak weppïgode no dereng ängagok worägïttoyok.Dïnyo De Yecuwa33Wurïdena maung memema thibing thorok cïk ga thïk thogak thodekak thamothäguncuk na thulluk (6), ngärimak ngogak ngorok cïk agoyuwok thappu änzïk athwuk agoro yothïk thamothäguncuk na bäꞌranto (9). 34Wurïdena Maung memema thïk thodekak thamothäguncuk na bäꞌranto (9) Yecuwa bogäꞌrok guyï gättïng ga gomo äna,“Ïllowï, Ïllowï, Lima Ccabagädäni? (Rong reng roga äna,“GÄNZÏ GÏGÏNG, GÄNZÏ GÏGÏNG, Oungbeng büddanoyïng onayïnï?)” 35Wurïdena maung memema wuräk werek wewe wegak othoro nang wogäcigode mik, a ogengdeng omo äna oꞌrämïnong,“Ongokpeng boga ïbïtto Illiya!”36Wurïdena obärïk bollok onyago yommo mäthäk me zäpony mogak momättagode no bäꞌräng agoke ï nyäbak nyeꞌräräk agikkiyok ga gomo äna gäyïnong cok ga ocongdeng oꞌräme äna Illiya bïyatho agoräbïyok änno dereng!” 37Wurïdena Yecuwa bogäꞌrok guyï gättïng agarükok agïnyo. 38Wurïdena yarak ye thïkkang yongäꞌrallagok cik omücagoyik yeꞌrak änno moꞌra oräboyik.39Oꞌrämïna maung memema thobong the nyajana dümmek thegak othoro thoꞌrämek mik äna Ongokpeng bogäꞌrok guyï, ongokpeng bomok äna,“Ithecak Buräk Babaräk ippi beng bogak Thäguräk Thäbaräk The Gänzï!” 40Wuräk wïyayï werek wogak ngokäme wurrïgoyok änana babuthäk, ogengdeng dogak Moriyong Mäjädälliya na Moriyong obäneng be Nyaguk betteng na be Yucï na be Callüma, 41Ogengdeng dede degak demakodok ngokäme, maung memema Yecuwa bogak ï Jellil, na wuräk wïyayï werek wüyik wewe weduwungok ängagok yo Wuräcellïng.Dothikago De Yecuwa42Wurïdena ïnaneng maung memema thibing thorok cïk, gaka thïk thogak the dokuthïttagok de Thängki The Thamothäguncuk Na Meꞌrak The Dumoko thïꞌräng thädathok, 43Yucïk ngenge ngegak änzï Rama ngathok, ongokpeng bogak thobong thännago änzï dubäk de wuräk we daꞌrädang ongokpeng bebe begak orrikok daꞌrädang de Gänzï ängäng gatha gïgung, ongokpeng bonyagok dïbïttok Bäladïc gümi ge gatha ge Yecuwa. 44Oꞌrïna Bäladïc bogak bollïgode rong äna ongokpeng bïnyok gäre gäre mik, oꞌrämïna thobong the nyajana dümmek thïbïttok nyajana agothuwungo geng äna,“Ongokpeng barade ïnyo waa?”45Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bännak änno thobong the nyajana dümmek äna Yecuwa bïnyok, a ongokpeng ïthek Yucïk gümi. 46Wurïdena ongokpeng bogeyok gadïya ge nümi, a ongokpeng odämecoyok ï gadïya ge nümi, a ongokpeng othikoyok ï nämuräk nene negak ganzang geng, ongokpeng bodinyode gathang ge bädok no thüwük the nämuräk obiddok ängäng. 47Wurïdena Moriyong Mäjidilliya na Moriyong obäneng be Yucï dogak wurrïgok no gayïk gegega ongokpeng bothikagode nang.
16Yecuwa Bogüyogok Änzï Dïnyo
1Maung memema Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko thonyagok, Moriyong Majädilliya na Moriyong obäneng be Nyaguk na Callüma dogeyok wugung othuko a ogengdeng änanna oro gümi ge gatha ge Yecuwa. 2Nängorokäme gäppak änzïnde ï thängki the nodong the mängki mamothäguncuk na meꞌrak (7), maung memema gäräng gägammok, ogengdeng donyagok do nämuräk.3Wurïdena ogengdeng dumïttïyode bulluk bulluk äna,“Obïthung beng badinyïnocong bädok änno thüwük the nämuräk?” 4Oꞌrïna maung memema ogengdeng doꞌrämek bädok bodinyagagägok änno nämuräk, gaka bädok bogak büyik gättïng.5Oꞌrämïna ogengdeng dothinyok ï nämuräk ï ganzang, ogengdeng doꞌrämek burïk boga onängok cïk ändo thägung the nyerü bïthagok gadïya gippok gabüro, a ogengdeng ollo mägik änzik. 6Oꞌrïna ongokpeng bomode geng äna,“Ändädana näthäräk. Onongdeng doga oganzok Yecuwa nge Nacärï, Ongokpeng bebe beppïgagägode no derng ängäng nallong. Ongokpeng bogüyogok! Ongokpeng bädaga inyeneng. Oꞌrämïnong gayïk ikki geng nana ogengdeng dogak dithedok. 7Oꞌrïna ängkonong dïreno wällore wïwung awuk na Bodäruc ngokäme äna ‘Ongokpeng bäganyago do Jellil nodong dïdong, onongdeng dïyaꞌrämïyok dang gayïka Ongokpeng bomodenong.’”8Oꞌrämïna ogengdeng dobäꞌrellegode änzo nämuräk gäre gäre ängäng dorrängo na ängäng näthäräk. Ogengdeng dädamode obärïk ngeng rerek bäꞌrik, gaka ogengdeng dogak donak näthäräk.9Wurïdena maung memema Yecuwa bogüyogok nängorokäme gäppak ï thängki the nodong the mängki mamothäguncuk na meꞌrak (7), Ongokpeng bommïnde Moriyong Mäjädilliya nodong, ongokpeng bebeba Yecuwa bobuꞌrek mäjibäk änzik thäguncuk na weꞌrak. 10Ongokpeng bonyagok agïreno wuräk wewewa ogengdeng dogak nanulluk. Maung memema ogengdeng dogak no dïthak na ongotho. 11Wurïdena maung memema ogengdeng dogäcigode mik äna Yecuwa boga bathïk, na ongokpeng boꞌrämeyok, ogengdeng dogak dädarocik ängagok.12Maung meng meme mik, Yecuwa bommïnde geng deꞌrak (2) dubäk dabïyäk maung memema ogengdeng dogak ï gaddäräk onyago noddok bïbeng. 13Ogengdeng dogappïyok onyago a ogengdeng ïnerno wuräk werek, oꞌrïna ogengdeng dädarocik ängageng adwuk deꞌrak (2).14Aräbotteng, Yecuwa bommïnde wällore wïwung gurrung na wulluk (11) maung memema dogak onängok cïk no borokk ga gerägo dure, Ongokpeng bogürok nanageng gaka ogengdeng dogak dädarocik na dodogicang deno mägik mïmeng gaka ogengdeng dogak dädarocik ängäng wuräk wewe weꞌrämek äna ongokpeng bogüyogok änzï dïnyo. 15Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Ängkonong do thappu athwuk änzïk a onongdeng othämpïcïke wuräk änzïk awuk rong re Thadak Therïng. 16Obadï bebe berocik agonengkïgo borïgode, oꞌrïna obadï bebe bädarocik bïyappïgagägo.17Wurïdena wumeräk iwwi weng we damïk derïng wïyamakok wuräk werocik ängäng daꞌrädang dïdïng, ogengdeng dïyabuꞌre mäjibäk änzï wuräk ängäng gärängang gïgïng, na ogengdeng dïyaꞌ ïre ängäng ruränge rïyathe dubäk derek, 18Ogengdeng dïyarabo waneräk ängäng nyägung nyïnyeng däkäna naa ogengdeng dayikko ngäthïk nge waneräk a ogengdeng ädïya ïntte, ogengdeng dïyarägutho wuräk ängäng nyägung nyïnyeng, a wuräk ïyarägïko odeka worïng.”19Oꞌrämïna maung memema Yecuwa bïꞌrekïkekeng, Ongokpeng bogak bommängkagägok oduwungago ängän ïgänzï, na bonängode thïk do thägung the nyerü the Gänzï. 20Wurïdena Wällore wonyagok na wännïkek wuräk no nayïk anwuk änzïk, wurïdena Gäꞌrok Gänzï gogak goyegok ängageng agogene dännïke dïdeng äna dogayik ithecak ängäng wumeräk we ramïk rerïng recägagägode ängageng. Agogayik.
Loka
1Dorethe Rong Änzïk
1Buräk bimmäng Thiyapilloc, Wuräk wüyik wogak womegek rong arwuk änzïk rethodägagägode regak ï gagening. 2Gayïka ogengdeng dïthedening ogengdeng dede degak deꞌrämek nodong diding ändo maung me dorethïgo änzïk na degak woyego we rong re Gänzï. 3Oïngbeng bomakode änzïk ïrrïng maung memema rong robuꞌrok änzïk, ayïngbeng änanna omege nang rong änzïk no dubenya buräk bimmäng Thiyapälloc. 4A oungbeng änna äna oïngbeng bännak rong arwuk änzï k regak regayik.Dïreno dogongko de Yuwana Bonengke5Ï mängki maung memema Rüdüc bogak baꞌrändang be gayïk Yawüdiya, thobong thedung the Gänzï therek thogak thïkkak äna Zäkäriya, ongokpeng bogak bïkkak äna Zäkäriya, na obayï bïbung Nicabak bogak änzï gädük ge Abiya. Obayï bïbung Nicabak bogak änzï dubäk de Arung. 6Ogengdeng dogak dothorigok cik na dilläk ngäruk ngerek yokik ge Gänzï, ogengdeng dogak domakode nädumïk na rong re Gäꞌrok Gänzï. 7Oꞌrïna ogengdeng dogak dädanak thäguräk gaka Nicabak bogak bogäꞌrïyak. Ogengdeng adwuk deꞌrak dogak dodekak daddeng gättïng maung meng meme.8Thängki therek maung memema Zäkäriya bogak oyego ngäye ngïngung no thïkkang gayïka thobong thodung the Gänzï yokik ge Gänzï, 9Omakok däputhï de thobong thodung Gänzï, Zäkäriya bodägagok änzik ängäng gadda äna ongokpeng banyago yogäꞌre räma no thïkkang The Gäꞌrok Gänzï. 10Wurïdena thäntok the thogak odänttek Gänzï maung memema thïk thathok thegayik the dogäꞌrek räma no thïkkang,11Wurïdena mällak me Gäꞌrok Gänzï mommode nanagok, agothoroyok ändo thägung the nyerü no thäꞌrok no thïkkang. 12Wurïdena maung memema Zäkäriya boꞌrämek mällak, ongokpeng bogak bïbak näthäräk gättïng. 13Oꞌrïna mällak momodok äna,“Zäkäriya, oungbeng bädana näthäräk! Gaka dodänttek Gänzï dïdang dogäcigagägode, na obayïbang bïbang Nicabak bïyagonïnang thäguräk thabaräk, wurïdena oungbeng bïya ïkkïyok äna Yuwana.14Oungbeng bïyakäꞌrïkïnok ängäng dowïya no gatha na wuräk wüyik wïyakäꞌrïkïno dogongko dïdung. 15Gaka ongokpeng bïyaga bimmäng gättïng yokik ge Gäꞌrok Gänzï, rogga äna ongokpeng bädïya ikko nyäbak däkäna mäꞌrägüräk merek, ongokpeng bïya äppak ängäng Bärruk Bedung änzï tharäk the bäneng bïbung.16Ongokpeng bïyagappïce wuräk wüyik we Icärayil ogappek do Gäꞌrok Gänzï gïgeng. 17Ongokpeng bïyakïnogeng nodong ängäng bärruk Illiya na ängäng dobora dïdung, ongokpeng bïyagäyïno wuräk wüyik we Icärayil ga ogengdeng ogappïyo änzï dogidäk dïdeng a ogengdeng othicinok Gäꞌrok cïk Gänzï gïgeng.”18Oꞌrämïna Zäkäriya momode mällak äna,“Oïngbeng bïya änna irri reng änamayayï? Gaka oïngbeng bodekak gamaꞌräk gättïng, na obayïbïng bïbïng bodekak gällang gättïng?” 19Wurïdena mällak mobärïcek agomoyok äna,“Oïngbeng Jäbärayil meme mega othoro yokik ge Gänzï, oïngbeng bodinyagode äna oïngbeng bayïꞌrekïkïyang na thukïnang dokäꞌrïko iddi deng.” 20Oꞌrïna oungbeng bïyado gänang änzïk na bädïyamüde ïꞌre ayaro yo thängki thethetha rong irri reng rïyaga, gaka oungbeng bädarocik ängäng rong rïrïng rere rïyaga maung memema thïk thïthung thathok.21Wurïdena wuräk wogak däbäk orrikok Zäkäriya, ogengdeng dogak dollok mägik änzik äna Zäkäriya borabok cïk thäki thäki no thïkkang bonïnï. 22Oꞌrïna maung memema ongokpeng bathok däbäk, ongokpeng bädamüde ïꞌrekïke geng, wurïdena ogengdeng dännak äna ongokpeng boꞌrämek doꞌrämïgïgago no thïkkang. Gaka ongokpeng bïꞌrekïkekeng ängäng nyägung, oꞌrïna ongokpeng bïdaddok odo gänang änzïk. 23Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bothodode mängki me ngäye ngïngung, ongokpeng bogappode yawuwang yïyung.24Wurïdena maung motteng maung meng, obayï bïbung Nicabak bäppegade. Ongokpeng boyüwek gatha gïgung dawuwang wunak thäguncuk, ga ongokpeng omo äna, 25“Diꞌrok cïk, Gäꞌrok Gänzï gogätok ïgagïng ängäng irri reng ï mängki memema Ongokpeng boꞌrämeyïng ängäng dothalla dede dega yoꞌrägik ye wuräk.”Dïreno De Dogongko De Yecuwa 26Wurïdena maung memema bäppegade bodekek wunak thäguncuk na wulluk, Gänzï godinyode mällak Jäbärayil änzï tharäk thottäk the Jellil thïkka äna Nacïra, 27odinyinok thïre ängkïdïk therabägagägode thïk ängäng buräk babaräk bega ändawuwang de Dawük. Buräbaräk bïkka äna Yucïk. Thïre thegak ängkïdïk thïkka äna Moriyong. 28Wurïdena mällak mathïnoyok agomoyok äna,“Käꞌrïku, oungbeng bebe bäppade ängäng dagurïnang, Gäꞌrok Gänzï goga ängagang, oungbeng boppägagode bädok cik änzï wuräk wïyayï awuk!” 29Oꞌrïna maung memema ongokpeng boꞌrämek mällak, ongokpeng bogak bodäregok änzïk gättïng ängäng rong re mällak, wurïdena ongokpeng bomode ï gatha gïgung äna dayinzagok iddi deng doga yak mik?”30Wurïdena mällak momodok äna,“Moriyong, oungbeng bädana näthäräk gayïka oungbeng bïnynyode dagurïnang änno Gänzï. 31Wurïdena Oungbeng bïyappegak agono Thäguräk Thabaräk a oungbeng ïya ïkkïyok äna Yecuwa. 32Ongokpeng bïyaga bimmäng gättïng, na Thäguräk Thabaräk the Gäꞌrok Gänzï Gimmäng ge baꞌrok dobora adwuk änzïk gïya ïtheyok gäꞌre ge bädeng bïbung Dawük. 33Wurïdena Ongokpeng bïyarabo dawuwang de Nyaguk räbuk räbuk, na daꞌrädang dïdung dädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek.34Wurïdena moriyong bomode mällak äna,“Irri reng rïyaga yayï mik, oïngbeng boga ängkïdïk bodäma buräk babaräk no gik?” 35Wurïdena mällak mobärïcek agomoyok äna,“Bärruk Bedung bïyaräbo ïgagang, na dobora de Gänzï dimmäng de baꞌrok dobora adwuk änzïk dïyaräbo ïgagang, oꞌrämïna gämme, Boduma buwulluk bebe bïyagongko änzïgagang bïya ïbïttago äna Thäguräk Thabaräk Gänzï.36Oꞌrämï, Gurï gïgang Nicabak bäppegade ngokäme ängäng thäguräk thabaräk ga ongokpeng ändoga gällang, wurïdena ongokpeng bäppegade bonu wunak thäguncuk na wulluk (6), ongokpeng bebe begak bïbïttagok äna bogäꞌrïya. 37Gaka baberek billa bädamüdigagägo ängäng Gänzï. 38Wurïdena Moriyong bomok äna,“Oꞌrämï, Oïngbeng boga boyego be Gäꞌrok Gänzï. Gäyïng ga gogayïnïng gayïka oungbeng bomok, wurïdena mällak monyagok änanagok.Moriyong Boyagok Dayinzok Nicabak39Wurïdena maung meng meme Moriyong bokuthïttagode äna bonyagok gäre gäre do moꞌrong the tharäk thottäk the Yawüdiya. 40Wurïdena Ongokpeng bonyagok dawuwang de Zäkäriya dayinzok Nicabak. 41Wurïdena maung memema Nicabak bigäcigode roꞌre re dayinzagok de Moriyong, baꞌrägothak borïyagok ï tharäk the bäneng bïbung, Nicabak na bäppade ängäng Bärruk Bedung.42Wurïdena Nicabak bogäꞌrok guyï gättïng ga gomo äna,“Oungbeng borïnang änzï wuräk wïyayï awuk änzïk, na dorïnyanang de baꞌrägothak babaräk bega ï tharäk thïthang! 43Oꞌrïna Nicabak bomok äna,“Irri reng rogadïng yayï mik äna obäneng be Gäꞌrok Gänzï gïgïng gathïnoyïng? 44Gaka maung memema oïngbeng bogäcigode roꞌre re dayinzagok dïdang, a baꞌrägothak ogädïyonang orïyagok thïk ï tharäk thïthïng ängäng dokäꞌrïko! 45Dorïnyanang de buräk babayï, ongokpeng bebe berocik ängäng rong re Gäꞌrok Gänzï gaka romägagodok.”Nänge Ne Dodengke De Moriyong 46Wurïdena Moriyong bomok äna,“Thägik thïthïng thadengke Gäꞌrok Gänzï. 47Na Bärruk bïbïng bakäꞌrïkïno Gänzï borïgok bïbïng.48Gaka ongokpeng boꞌrämek dottega de boyego bïbung, omodo änno thängki iththi theng, mek amwuk mïyabïttïng äna borïnyanang. 49Gaka Gänzï gimmäng ge baꞌrok dobora adwuk änzïk gonängïdïng ngäye ngimmäng na gärängang gïgung goga godung.50Wurïdena dïthak dïdung doga no thek the mek amwuk änzïk menu näthäräk nïnung na mega mïꞌräng mädagongkok. 51Ongokpeng bogenek dobora ängäng thägung thïthung, Ongokpeng bodacok ï wuräk wewewa wüyicige watha wïweng agobäꞌricinokeng ngäꞌre ngïngeng cïk änno mägik mïmeng.52Ongokpeng boräbede wuräk cïk wimmäng änno näꞌre nïneng ne daꞌrädang, ga gomüdo wuräk änzïk wenu dottega wädawüyicige watha wïweng. 53Ongokpeng bogirede wuräk dure wega ängäng yüthi na ängäng waräbü werïng, wurïdena ongokpeng bodinyode wuräk wenu waräbü ängäng nyägung nyonduwangak babäꞌräng.54Gäꞌrok Gänzï gogätok ï woyego wïwung we ï Icärayil ängäng dunzagok de dïthak dïdung. 55Gayïka Ongokpeng bomode gädeng gecong. Abäraying na dägï dïdung dettetteng dädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek.”Dogongko De Yuwana Bonengke56Wurïdena Moriyong bonängode thïk do Nicabak ngeng wunak wäddäk, a ongokpeng ändogappok dawuwang dïdung. 57Maung memema thïk thathïnok Nicabak borurumede nang äna bagono baꞌrägothak. Ongokpeng na bogonok thäguräk thabaräk. 58Maung memema wuräk weno thüwük wogäcigode, na gurï gïgung gogäcigode äna Gäꞌrok Gänzï gogenek dïthak dïdung dimmäng, a ogengdeng okäꞌrïko ängagok.59Oꞌrämïna maung memema thäguräk thonängode thïk thodekek mängki thäguncuk na mäddäk, ogengdeng dathok äna danyago domodoyok na ïkkeyok gärängang äna Zäkäriya omakok gayïka obädeng bïbung bogak bïkkak. 60Oꞌrïna obäneng bïbung bomok äna,“Onï! Ongokpeng bayïkka äna Yuwana.” 61Oꞌrïna ogengdeng domodok äna,“Obärïk billa bega änzï gurï gïgang bïkka ängäng gärängang ikki geng.”62Oꞌrämïna ogengdeng dodïnok obädeng bïbung gumeräk äna ongokpeng bonareng äna bayïkkek thäguräk cayï. 63Wurïdena ongokpeng bïbïttode geng gathang äna bamegek nang, ongokpeng na bomegede gärängang nang omo äna,“Yuwana” Wurïdena ogengdeng adwuk änzïk dogak dodäregok änzïk.”64Wurïdena ängäng reng rere mik, dong dïdung dogädeyodenang wunzïgok, wurïdena duränge dïdung dodaꞌrikigagok a ongokpeng ïꞌre na okäꞌrïkïno Gänzï. 65Wurïdena wuräk awuk änzïk weno thüwük wanäthäräk norok nang. A ogengdeng ïꞌrek no rong reng rere odaco änzïk ängäng moꞌrong amwuk änzïk me noddok be Yawüdiya. 66Wurïdena wuräk awuk änzïk wewe wegäcigode rong rere wogäꞌrinyode no mägik mïmeng ga ogengdeng ïꞌre äna,“Thäguräk iththi theng thäkïyaga ngänïbeng?” Gayïka thägung the Gäꞌrok Gänzï thogak ängagok.Nänge Ne Zäkäriya67Wurïdena obädeng bïbung Zäkäriya bogak bäppade ängäng Bärruk Bedung agïꞌre dïꞌrïgïgagägo ga gomo äna, 68“Dorïnyanang de Gäꞌrok Gänzï ge Icärayil, gaka Ongokpeng bathok dayinzok na dogäto ï wuräk wïwung na dodaꞌrikegeng.69Ongokpeng bothukïnocong düweꞌräk de borek bïbung änzï dubäk de boyego bïbung Dawük. 70Gayïka ongokpeng bogak bïꞌrek ängäng dong de wïꞌre wïwung wedung maung memema thappu thogak thorethïgok änzïk. 71Ocongdeng dïyarïgagägok änzï rümi recong na änzï ängkung nye wuräk awuk wewe wegidagecong.72Ongokpeng bïyanängok irri reng a ongokpeng änanna ogene dïthak de dägï decong na wunzagok domätto rong rïrung redung, 73Wurïdena doppo madak memema ongokpeng bogak boppok ängäng bädeng becong Abäraying. 74Ongokpeng boppok madak agänana ogenecong äna ocongdeng dodaꞌrikigok änzïkung nye rümi recong, ocongdeng na dïyayegïnok ängäng dilla näthäräk. 75Ängäng doduma dïdung na ï dothorigoyik dïdung yokik gïgung ï mängki amwuk me dathïk decong.76Wurïdena thäguräk thïthïng, oungbeng bïya ïbïttago äna bïꞌre bimmäng gättïng gaka oungbeng bïyanyago nodong de Gäꞌrok Gänzï dokuthïttïnoyok gaddäräk gïgung, 77Na dïthek wuräk wïwung dännathïk de dorïgagägok ängäng Dodinyegïnokeng dogidäk cïk dïdeng,78Ängäng irri reng, gaka Gänzï gecong gonu dïthak , ongokpeng na bammek thängki ännoꞌrïräk agänana ogäto ïgagecong. 79Wurïdena babulängeno wuräk cïk wega ï ngärimäk na wuräk wega ï yunäk ye wuräk wïnttek. Ongokpeng bïyanängok mik a ongokpeng änanna ogäꞌrïnyok nyägäk nyecong ï gaddäräk ge märïng.80Oꞌrämïna thäguräk thabaräk thogak wüyiga na oboro dang ängäng bärruk, ongokpeng na bogak bonängode ï guwak agoro yo thängki thïthung thethetha ongokpeng bommïnde wuräk we Icärayil cik.
2Dogongko De Yecuwa
1Ï mängki meng meme, maung memema Aguccducc Kayïcer bodok rong änzik äna bamege odäganzo wuräk änzïk awuk we näthappu the Rumïya. 2Domege wuräk änzïk iddi deng dogak nodong maung memema Kïrïnïyoc bogak thobong therabok bäddok be Curïya. 3Oꞌrämïna wuräk awuk änzïk wonyakok ï maräk mottäk mïmeng bulluk bulluk domege närängang nïneng.4Wurïdena Yucïk bonyagok änzï tharäk thottäk the Nacära onyago do gayïk ge Jellil ï Yawüdiya do tharäk thottäk the Dawük thayïbïttago äna Bedällam, gaka ongokpeng bogak ängäng dawuwang na änzï dubäk de Dawük. 5Ongokpeng bonyagok dang domege närängang nïneng äno Moriyong obayï bïbung, ongokpeng bebe begak berakägode thïk ängagok, Moriyong bogak bäppegade.6Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dogak dang, Moriyong borakägok nang äna bagono baꞌrägothak. 7Wurïdena ongokpeng bogonok Guku Thäguräk Thabaräk The nodong, Ongokpeng bogaꞌräbeyok gadïya gicek agitheyok no äntäre ï garäng, gaka ogengdeng dogak dilla läpeppe wewewa ogengdeng onängok cik.8Wurïdena warebük werek wogak do debük othämagok durïk dïdeng nängkora. 9Oꞌrämïna mällak me Gäꞌrok Gänzï mommode nanageng, agothoro yokik gïgeng, wurïdena dodengka de Gäꞌrok Gänzï dobulängek cïk nanageng, ogengdeng na dïbak näthäräk gättïng.10Wurïdena mällak momode geng äna,“Ändana näthäräk. Gaka oïngbeng bothukïnonong rong rerïng rerera gäyïno wuräk awuk änzïk ga guwïya no watha gättïng. 11Gaka Borek bogongkïnonong thängki iththi theng ï tharäk thottäk the Dawük, Ongokpeng boga Almäcïye Gäꞌrok Gänzï. 12Wurïdena oïngbeng bayïthenong gumeräk ikki geng äna, onongdeng dïya ïnynyok baꞌrägothak bogaꞌräbigagägok gadïya boga ithäk no äntäre ï garäng.”13Aräbotteng ga thäntok thüyik the nyajana nye mällak nyommode ännoꞌrïräk ga ogengdeng okäꞌrïkïno Gänzï na omo äna, 14“Dodengke Gänzï ännoꞌrïräk dimmäng gättïng na märïng moga näthappu ängäng wuräk wewewa wuwïya no watha ängagok.15Oꞌrämïna maung memema mällak monyagok änanageng ogappok ïgänzï, warebük wumïttïyode bulluk bulluk äna,“Arenzong ï Bedällam doꞌräme ngänïbeng bebeba Gäꞌrok Gänzï gïrenocong.” 16Oꞌrämïna ogengdeng donyagok gäre gäre na dïnynyode Yucïk na Moriyong na doꞌrämek baꞌrägothak boga ithäk no äntäre ï garäng.17Wurïdena maung memema ogengdeng doꞌrämeyok, a ogengdeng änna reng rerera domägagägode no baꞌrägothak.” 18Wurïdena wuräk awuk änzïk wegäcigode mik, a ogengdeng odäregok änzïk ängäng rong rerera domägagägode ängäng warebük. 19Oꞌrïna Moriyong bogäꞌrïnyode rong reng rere änzïk arwuk no thägik thïthung rerera ongokpeng bogäcigode na bïdaddok ängäng amämigok cik. 20Wurïdena warebük wogappïyok ga ogengdeng odengke Gänzï na okäꞌrïkïno ängäng reng rere arwuk änzïk rerera ogengdeng doꞌrämek na rerera dogäcigode gayïka ogengdeng domägagägode.Domokok De Yecuwa Na Domägago Änno Thkïng21Wurïdena maung memema mängki mothodägode modekak thäguncuk na wäddäk (8) äna baꞌrägothak bamokok na ïkkïgok gärängang, ongokpeng bïkkïgode äna Yecuwa gayïka mällak ongokpeng bogak bïkkïgode ängäng mällak gäppak ga ongokpeng bïꞌräng bädaga ï tharäk the bäneng bïbung Moriyong.22Wurïdena maung memema mängki mothodägode me doduwago dïdeng omakok däputhï na nädumïk ne dodïngkïgok de Müza, Yucïk na Moriyong dommok baꞌrägothak oduwungo ängagok yo Wuräcellïng yïthek Gäꞌrok Gänzï. 23Gayïka romegïgagägok ï nädumïk ne Gäꞌrok Gänzï äna,“Nyäguräk nyïyaräk anywuk änzïk nye nyegongkok nodong nyïyabïttago äna doduma de Gäꞌrok Gänzï.” 24Wurïdena ogengdeng dïyaginok nyammang räppe däkäna däkäna moꞌräbobok meꞌrak omakok gayïka rogak romägagägok ï nädumïk ne Gäꞌrok Gänzï.25Wurïdena buräk babaräk berek bogak ï Wuräcellïng bïkkak äna Cämang. Ongokpeng bogak bothorigok cik billa ngäruk ngerek, ongokpeng bogak orrikok dumok de Icärayil, na Bärruk Bedung bogak ängagok. 26Wurïdena Bärruk Bedung bogeneyok äna ongokpeng bïyaꞌräme Almäcïye nge Gäꞌrok maung ongokpeng bïꞌräng boga bathïk.27Bommängkok ängäng Bärruk Bedung na Ccïmong bonyagok no mïkkang. Maung memema obädang na bäneng dothukok baꞌrägothak Yecuwa äna dayegïnok donareng de dodïngkïgok ändopora, 28Ccïmong bommok baꞌrägothak noguꞌru gïgung agokäꞌrïkïno Gänzï: 29“Ïnaneng Gäꞌrok oungbeng bogäꞌrïnyode rong rerera oungbeng bïthek cïk na gätïno boyego bïbang ïngo ängäng märïng.30Gaka gik gïgïng goꞌrämek dorïgok dïdang, 31dededa oungbeng bokuthïttode yokik ge wuräk awuk änzïk. 32Ongokpeng boga bobulänge thïk bodogene doꞌrak na dodengke wuräk wïwang we Icäräyil.”33Obädang bo baꞌrägothak na bäneng beng dogak doräballak änzik ängäng reng ra Ccïmong bogak bïꞌrede nang. 34Ccïmong boppode bädok ï gageng agomok Moriyong obäneng bïbung äna, “Baꞌrägothak ippi bodägok änzik ängäng Gänzï äna bapïpe wuräk wüyik na güyege wuräk wüyik we Icäräyil. Ongokpeng bïyaga gumeräk gegega wuräk wüyik woyangkang, 35(na gäricang gicek gïya wunge bärruk bogatha gïgang ngok) agäna ogene damiligok de mägik müyik.”36Bïꞌre babayï berek ngok bogak bïkkak äna Anna thäguräk thabayï the Panawïl änno dubäk de Accïr. Ongokpeng bogak gällang gättïng na ongokpeng bogak bonängode thïk no bärek bïbung räbuk thäguncuk na reꞌrak änno dïkko dïdung. 37Na ongokpeng bogak thäyüma angokpeng ogodeke räbuk gurrung thäguncuk na gurrung gäddäk na bäꞌranto. Ongokpeng bäda wüdanok mïkkang oꞌrïna ongokpeng bothicinde Gänzï thïk ängäng doduma dure na dodänttek nängkora na ï thängki. 38Maung meme ongokpeng bathok agokäꞌrïkïno Gänzï na ïꞌrek no baꞌrägoz̄ak ängäng wuräk änzïk awuk wegak orikok dogärago de Wuräcellïng.Dogapok Ï Nacära39Maung memema Yucïk na Moriyong dothodode reng rere arwuk änzïk regak renarigo ängäng äna rathodogok ängäng dodïngkïgok ändopora de Gäꞌrok, ogengdeng dogapode ï tharäk thottäk thïtheng the Nacära ï gayïk güyik ge Jellil. 40Thäguräk Yecuwa thüyigak na deka thoporok dang, ongokpeng bogak bäppade ängäng dännathïk gättïng na dorïnyanang de Gänzï dogak nanagok.41Obädeng bïbung na obäneng bïbung dogak donyakok do Wuräcellïng räbuk arwuk änzïk maung memema thïk thathok the Dunzäcagok Duko na Dokäꞌrïko De Dobaꞌro. 42Wurïdena maung memema Yecuwa bonängode thïk bodekek räbuk gurrung na weꞌrak (12), ogengdeng doduwungok onyago yo Wuräcellïng omakok däputhï dïdeng de Duko Na Dokäꞌrïko. 43Maung memema ogengdeng dothodode mängki me dunzäcagok doga ogappok dawuwang, Thäguräk Thabaräk Yecuwa thïdaddok mägeng ï Wuräcellïng. Wurïdena Yucïk na obäneng bïbung Moriyong dogak dodämak nang mik. 44Oꞌrïna ogengdeng donak ïngäꞌre ngïngeng äna Ongokpeng boga ängäng thäntok, ogengdeng diꞌricede thïk thängki änzïk athwuk ï tharäk oganzoyok no gurï gïgeng na no räbük rïreng.45Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dogak däda ïnynyodok, ogengdeng dogappode do Wuräcellïng dogancoyok. 46Wurïdena maung memema ogengdeng dodekek mängki mäddäk oganzoyok, ogengdeng dïnynyodok onängok cïk no thïkkang yoꞌrägik ye wännïne we nädumïk ga Ongokpeng boga okäcigokeng na na othuwungo geng dothuwunttïyo. 47Wurïdena wuräk awuk änzïk wogäcigode a ogengdeng oräballa änzik ängäng dännathïk dïdung na dïreno de dothuwungo dïdung na dobärïce dïdung.48Oꞌrämïna maung memema ogengdeng doꞌrämeyok, a ogengdeng [oräballa, ollo mägik] änzik, wurïdena obäneng bïbung bomodok äna, “Thäguräk, Oungbeng bonängedening mik onayïnï? Oꞌrämï, ogäde bïbang na oïngbeng diꞌricede thïk oganzoyang gättïng!” 49Yecuwa na bomode geng äna,“Onongdeng daganzoyïng bodenï? Onongdeng dodämanang äna oïngbeng bägagga onängok cïk dawuwang Dada aa?” 50Oꞌrïna ogengdeng dodämak rerera ongokpeng bogak bïꞌrekïkekeng.51Wurïdena Ongokpeng boräbok ängageng onyago do Nacära, Ongokpeng bogak bogäciginde geng cïk na omakokeng. Oꞌrïna obäneng bïbung bogak bogäꞌrïnyode rong arwuk irri reng no thägik thïthung. 52Wurïdena Yecuwa bogak wüyiga ängäng dännathïk na gäꞌräng na dorïnyanang yokik ge Gänzï na yokik ge wuräk.
3Dïreno De Yuwana Bonengke
1Wurïdena ï räbuk gurrung na thäguncuk (15) ï daꞌrädang de Kayïcer Dïbarïyoc maung memema ongokpeng bogak borabok daꞌrädang, Bäladec Albondi bogak thobong the gayïk güyik ge Yawüdiya ga Rüdüz oga baꞌrädang be maräk mottäk bäꞌranto me Jellil ga obang bïbung babaräk Pällüpüc oga baꞌrädang be maräk mottäk bäꞌranto Ïdurïya na Därakunïdïc ga Licaniyoc oga baꞌrädang be maräk mottäk bäꞌranto me Albälliya, 2Wurïdena maung memema Ananc na Kïyapa dogak mobong medung mimmäng me Gänzï. Maung meng meme rong re Gänzï rogak rathïnok Yuwana thäguräk thabaräk the Zäkäriya ï guwak.3Wurïdena Yuwana bogak bothäppïyok do maräk mottäk amwuk megak odännok Wurädung, ongokpeng bothämpïcïkek wuräk rong re Gänzï äna gappïyunong änzï dogidäk dïdong ga onongdeng onengkïgo gaka Gänzï gïyadiyendenong dogidäk cïk,4Gayïka romegïgok ï thadak the Bïꞌre Ccaya äna,“Obärïk bagäreꞌrek änzï guwak,‘Kuthïttïndenong Gäꞌrok Gänzï gaddäräk gïgung gethorigok cik.5Rämpa änzïk arwuk rïya äppak na moꞌrong änzïk amwuk mïyaräbok cïk agobeyagok cïk na nyoꞌrong nyettetteng nyïyaräbok cïk agïyabeyagok cïk ängäng thappu, wurïdena naddäräk ne bänocïk nïyathorigoyik, na naddäräk nenu bäꞌroddok nang nïyadeka nobeyagode thïk, 6Wurïdena wuräk wonyi awuk änzïk we näthappu wïyaꞌräme dorïgok de Gänzï.”’7Wurïdena Yuwana bomode thäntok the wuräk wüyik wewe wïyathïnoyok äna wanengkïgo ängagok. Oꞌrïna ongokpeng bomode geng äna “Nyäguräk nye waneräk, obïthung beng bïrenonong äna onongdeng dallo änno dothïnya de Gänzï dïyatho?8Oꞌrämïna yegunong ngäye ngenge ngagene äna onongdeng dogappïyok änzï dogidäk dïdong. Wurïdena onongdeng dädarethe änzïk omo ängäng watha wïwong äna oningdeng donu Abäraying boga Dada bibing. Gaka Oïngbeng bamonong äna,“Gänzï gamüde ocïnok Abäraying nyäguräk änno mädok immi meng.9Wurïdena ïnaneng thämege thorïgode thoga äna thabäꞌrïyo gïja änzï rägak. Oꞌrämïna gïja änzïk agwuk gege gädaꞌrïya nyäguräk nyerïng gogga äna gabäꞌrïyago agorägagägok ï dïk.”10Oꞌrämïna wuräk wothuwungok Yuwana omoyok äna,“Rogga äna oningdeng dawümenï?” 11Wurïdena Ongokpeng bobärïcek agomokeng äna,“Rogga äna obadï bebe benu nadïya neꞌrak agogga äna ongokpeng bayïthek obadï bebe billa gulluk, na obadï bebe benu dure agogga äna ongokpeng banängok mik gämme.12Wurïdena wuräk wewe wawüncïnok waꞌrädang natteräk wathïnoyok äna danengkïgo, ogengdeng na domodok äna,“Bännïke, rogga äna oningdeng dawümenï?” 13Oꞌrämïna Ongokpeng bomode geng äna,“Rogga äna onongdeng dädawüncok natteräk nüyik okonang nenena nïthïgok cïk äna dawüncok.”14Wurïdena nyajana nyerek nyothuwungoyok äna,“Rogga äna oningdeng dawümenï?” Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng dädammok wuräk natteräk büräng däkäna onongdeng däda ïꞌrek no wuräk ängäng duwïk. Bäꞌriyawunong, ängäng nenena onongdeng dïthïgagägode.”15Oꞌrämïna maung memema wuräk wogak orrikok na ogengdeng adwuk dïꞌrede nana Yuwana änno mägik mïmeng äna bäkaga Almäcïye däkäna onïyaa, 16Wurïdena Yuwana bobärïcek agomok wuräk awuk äna,“Oïngbeng banengkenong ängäng ngïräk, oꞌrïna obärïk bïyatho bonu dobora düyik dimmäng gättïng oko nanagïng, oïngbeng bädamüde onyeko äna oïngbeng bagäroyok doräk änzï wothäk wïwung. Ongokpeng bïyanengkenong ängäng Bärruk Bedung na ängäng dïk.17Ongokpeng bonu thäraꞌra ïkung thïthung thoga aboje nïkïng änno mütheräk na bäꞌra gayïk gayegägok nang na apäppïttok mütheräk agünok ï thäyïk thïthung, oꞌrïna Ongokpeng bïyagäꞌre yong ye mütheräk ängäng dïk dädïya ïnyo ngorek ngorek.”18Yuwana bïꞌrekïkek wuräk ängäng rong rüyik ga gïthekeng gäꞌrok äna dagappïyo änzï dogidäk dïdeng na othämpïcïke geng rong rerïng. 19Oꞌrïna maung memema Yuwana bïthede Rüdüc gäꞌrok baꞌrädang begak berabok gayïk güyik, gaka ongokpeng bïbok Rüdiya obayï be bang bïbung babaräk Pällüpüc, na ngäye ngegidäk änzïk angwuk ngengenga ongokpeng boyegok. 20Wurïdena Rüdüc borek dogidago nang gämme äna ongokpeng borabok Yuwana agoroyok ï koräkong.Yecuwa Bonengkïgagägok Ängäng Yuwana21Wurïdena maung memema wuräk awuk wonengkïgagägok, Yecuwa bathok donengkïgo ngokäme. Wurïdena maung memema Ongokpeng bogak odänttek Gänzï, noꞌrïräk ïgänzï nowanzïgok. 22Wurïdena Bärruk Bedung boräbok nanagok bonu gatha gayïka ngamäng. Wurïdena roꞌre rathok oräbo ännoꞌrïräk ïgänzï ramo äna,“Oungbeng boga Thäguräk Thabaräk Thïthïng thethetha Oïngbeng borïnyek na thethetha Oïngbeng buwïyak ängäng no gatha.”Dägï De Yecuwa23Wurïdena maung memema Yecuwa bogak borethek ngäye ngïngung änzïk, Ongokpeng bogak bonak räbuk gurrung gäddäk (30). Ongokpeng bogak bännagägagok äna Ongokpeng boga thäguräk thabaräk the Yucïk nye Alayï, 24Thäguräk thabaräk the Mädäthad, thäguräk thabaräk the Lawï, thäguräk thabaräk the Mallakayï, thäguräk thabaräk the Yana, thäguräk thabaräk the Yucïk,25Thäguräk thabaräk the Mädathaya, thäguräk thabaräk the Amoc, thäguräk thabaräk the Nawum, thäguräk thabaräk the Acallï, thäguräk thabaräk the Najayï, 26Thäguräk thabaräk the Math, thäguräk thabaräk the Mädathaya, thäguräk thabaräk the Ccamayï, thäguräk thabaräk the Yucïk, thäguräk thabaräk the Yawüca,27Thäguräk thabaräk the Yuwana, thäguräk thabaräk the Rïca, thäguräk thabaräk the Zuräbabïll, thäguräk thabaräk the Ccaddayïll, thäguräk thabaräk the Nïrï, 28Thäguräk thabaräk the Mällakayï, thäguräk thabaräk the Adayï, thäguräk thabaräk the Kucäm, thäguräk thabaräk the Almuwadam, thäguräk thabaräk the Ayïr, 29Thäguräk thabaräk the Yucï, thäguräk thabaräk the Alïyazär, thäguräk thabaräk the Yurïyïm, thäguräk thabaräk the Mädäthad, thäguräk thabaräk the Lawï,30Thäguräk thabaräk the Ccämowong, thäguräk thabaräk the Yawüza, thäguräk thabaräk the Yucïk, thäguräk thabaräk the Yunang, thäguräk thabaräk the Alïgïm, 31Thäguräk thabaräk the Mallïya, thäguräk thabaräk the Mïnaang, thäguräk thabaräk the Mädatha, thäguräk thabaräk the Nathang, thäguräk thabaräk the Dawük, 32Thäguräk thabaräk the Yeca, thäguräk thabaräk the Obeyïd, thäguräk thabaräk the Buwaz, thäguräk thabaräk the Cällämowong, thäguräk thabaräk the Naccong,33Thäguräk thabaräk the Amïnadab, thäguräk thabaräk the Araam, thäguräk thabaräk the Acärung, thäguräk thabaräk the Paräc, thäguräk thabaräk the Yawüza, 34Thäguräk thabaräk the Nyaguk, thäguräk thabaräk the Ïcaak, thäguräk thabaräk the Abäraying, thäguräk thabaräk the Dara, thäguräk thäguräk the Nawur, 35Thäguräk thabaräk the Curaj, thäguräk thabaräk the Rawu, thäguräk thabaräk the Pällaj, thäguräk thabaräk the Abïr, thäguräk thabaräk the Ccalla,36Thäguräk thabaräk the Gïyïnan, thäguräk thabaräk the Aräpäkäccada, thäguräk thabaräk the Cam, thäguräk thabaräk the Nuwa, thäguräk thabaräk the Lamak, 37Thäguräk thabaräk the Muddäwaccalle, thäguräk thabaräk the Agänok, thäguräk thabaräk the Yared, thäguräk thabaräk the Mällällïl, thäguräk thabaräk the Gïyïnan, 38Thäguräk thabaräk the Anocc, thäguräk thabaräk the Cceyed, thäguräk thabaräk the Adäng, Thäguräk Thabaräk The Gänzï.
4Thäjibäk Thonäkek Yecuwa(Madda 4:1-11; Moräkuc 1:12-13)
1Wurïdena Yecuwa bogak bogappïyok änzï Wurädung ga ongokpeng bäppade ängäng Bärruk Bedung, ongokpeng bogak bothäppïcïgagägok ängäng Bärruk onyago do guwak. 2Ongokpeng bogak bonäkïgagägok ängäng thäjibäk mängki gurrung bäꞌranto. Ongokpeng bogak bädarägok baberek ï mängki meng meme, yüthi yoraboyok maung memema ongokpeng bothodode donäkïgago.3Thäjibäk na thomodok äna,“Naa oungbeng boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï, omude bädok ippi beng äna dekawu dure.” 4Oꞌrïna Yecuwa boräbïcenoyok äna,“Romegïgok ï thadak the Gänzï äna,‘Buräk bonyi bädaga bathïk ängäng dure dulluk.’ Oꞌrïna rogga äna baga ängäng rong re Gänzï.”5Wurïdena thäjibäk thïboyok oduwungo ängagok no thoꞌrong thicek agogenïyok daꞌrädang adwuk änzïk de näthappu gäregäre maung meng meme, 6Wurïdena thäjibäk thomodok äna,“Oïngbeng bïya ïtheyang daꞌrädang adwuk änzïk na dodengka deng, gaka daꞌrädang deng dogak dïthïgagägodïng, wurïdena oïngbeng bayïthek buräk bebeba oïngbeng bonareng. 7Oꞌrämïna naa oungbeng bothicindïng cïk yokik gïgïng, a waräbü awuk änzïk iwwi weng ïyaga wïwang.8Wurïdena Yecuwa bobärïcenoyok äna,“Romegïgok ï thadak the Gänzï äna,‘Oungbeng bathicinok Gäꞌrok cïk Gänzï gïgang guwulluk ga oungbeng oyegïnok ongokpeng bälläk.’”9Wurïdena thäjibäk thïboyok onyago ängagok do Wuräcellïng, a ogengdeng othoro nomoꞌra thïkkang, athäjibäk omoyok äna,“Naa Oungbeng boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï, a oungbeng abïppe gatha gïgang änzinyeneng. 10Gaka romegïgok ï thadak thedung the Gänzï äna,‘Ongokpeng bïyamok mälleka mïmung a ogengdeng ïya rabang.’” 11Thadak thedung the Gänzï thomok gämme äna,“Ogengdeng dïyarabang ängäng nyägung nyïnyeng, a oungbeng änanna ädïyappo nyägäk änzïk nyïnyang ängäng mädok.’”12Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek omoyok äna,“Romegïgok ï thadak thedung the Gänzï äna,‘Oungbeng bädanäke Gäꞌrok Gänzï gïgang.’” 13Maung memema thäjibäk thothodode donäkïgo änzïk adwuk nana Yecuwa, thäjibäk thonyagok änanagok maung motteng.Yecuwa Boyangkägagägok Ängäng Wuräk We Nacära 14Wurïdena Yecuwa bonyagok ogappok do Jellil ängäng dobora de Bärruk Bodung, wurïdena rong rïꞌrïgode nanagok odacago änzïk ängäng maräk mottäk änzïk amwuk megak amïyagok bäddok beng bebe. 15Wurïdena Ongokpeng bännïnïkek no nayïk ne dappïttagok nang dïdeng de Yawüd, wuräk awuk änzïk wogak wodengkeyok.16Oꞌrämïna Yecuwa bonyagok do Nacära, do gayïk gegega Ongokpeng bogak büyigadedang. Ongokpeng bothäppïyok onyago do gayïk ge dapïttagok nang de Yawüd omakok däputhï dïdeng ï Thängki Thamothäguncuk na weꞌrak (7), wurïdena Ongokpeng bogüyogok änzik äna badäne thadak thedung the Gänzï. 17Ongokpeng bïthïgagägode thadak the bïꞌre Ccaya. Wurïdena maung memema ongokpeng buwanzede thadak, Ongokpeng bïnynyode gayïk gege gemegïgagägode nang äna,18“Bärruk Be Gäꞌrok Gänzï boga nanagïng, gaka Ongokpeng bodaboyïng äna Oïngbeng bathämpïcïke wuräk willa waräbü rong rerïng. Ongokpeng bodinyodïng äna Oïngbeng barägutho wuräk wellok mägik änzik na badaꞌrike wuräk änzï koräkong, na obuꞌrïceno wirämang gik cïk na [ogäro, odaꞌrike] wuräk wewe wega ï däriꞌri. 19Oïngbeng bathok dïre thïk thegayik the duwuk de Gäꞌrok Gänzï thathok maung memema Ongokpeng bïyarek wuräk wïwung.”20Wurïdena Ongokpeng bogaꞌrumode thadak the Gänzï, Ongokpeng na bogappïcek ïthek boyego berek ga ongokpeng onängok cïk. Wurïdena wuräk awuk änzïk wegak onängok cïk do gayïk ge dapïttagok nang de Yawüd worabedok gik därräk. 21Wurïdena Ongokpeng borethek änzïk omokeng äna,“Rong re thadak thedung the Gänzï rothodägode thängki iththi theng yokik gïgong gayïka onongdeng dogäcigode.” 22Oꞌrämïna wuräk awuk änzïk wewe wegak nang woꞌrämeyok a ogengdeng a rong rïrung re dagurïnang oräbobokeng rere regak ïꞌrïgok änzï dong dïdung. Wurïdena ogengdeng dumïttïyode äna,“Thäguräk thabaräk iththi theng thädaga the Yucïk gaa?”23Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng dïyamoyïng domïcïgago iddi deng äna,“Bakïng, rägutho gatha gïgang! Oningdeng dogäcigode rerera Oungbeng boyegok ï Kapäränawum, Yegu ngokäme inyeneng ï tharäk thottäk noddok bïbang.’” 24Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Oïngbeng bamonong ithecak äna bïꞌre berek billa bagäcigagok ï tharäk thottäk thïthung.25Oꞌrïna Oïngbeng bamonong ithecak äna, mäjüma müyik mogak noddok be Icärayil ï mängki me bïꞌre Illiya, maung memema gabïk gothorok gädaräbek ännoꞌrïräk agodeke räbuk räddäk na wunak thäguncuk na wulluk, wurïdena yüthi yogak gättïng näthappu athwuk änzïk, 26Oꞌrïna Illiya bogak bïꞌräng bädadinyagïnde thäjüma therek thulluk änno mäjüma merek megak Icärayil, oꞌrïna bodinyagïnde thäjüma thabayï thethe thega ï tharäk thottäk the Cäräpa Cïda. 27Wurïdena wuräk wogak wüyik ï Icärayil wonak nangküwang ï maung memema bïꞌre Allecca bogak, wurïdena obärïk bädaräguthagok änanageng bulluk, Namäng bälläk ongokpeng begak ännoddok be Curïyanï.28Oꞌrämïna wuräk awuk änzïk wewe wegak do gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd wothïnyak gättïng maung memema ogengdeng dogäcigode irri reng mik, 29Oꞌrämïna ogengdeng dogüyogok änzïk a ogengdeng odintiyok onyago ängagok däbäk änzï tharäk thottäk, no gayïk gegega tharäk thottäk thïtheng thogak thungkagägode nang äna daroyok apïppïyok änno gädändäng ge thoꞌrong. 30Wurïdena Ongokpeng bothäppïyok onyago obaꞌro oko ï yoꞌrägik ye wuräk a ogomakok gaddäräk gïgung.Yecuwa Bobuꞌrek Mäjibäk Änzï Buräk Babaräk (Moräkuc 1:21-28)31Wurïdena Yecuwa boräbok do tharäk thottäk the Kapäränawum, tharäk thottäk the Jellil, wurïdena Ongokpeng bogak ännïke geng ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak The Dumoko. 32Oꞌrämïna ogengdeng dollok mägik änzik ängäng dännïke dïdung, gaka rong rïrung rogak ängäng daꞌrädang.33Buräk babaräk berek bogak do gayïk ge dapïttagok nang de Yawüd bonak mäjibäk cik. Ongokpeng bogak bokäꞌrecok guyï gättïng ga gomo äna, 34“Onye Yecuwa nge Nacära! Oungbeng bonareng ngänï beng änanagening? Oungbeng bathok dogämoning ngaa? Oïngbeng bänna äna Oungbeng boga obïthung beng, Oungbeng boga Boduma Buwulluk Be Gänzï!”35Wurïdena Yecuwa bogürok nanagok ga gomo äna,“Odu gänang änzïk! Gathinyo däbäk änzïgagok!” Wurïdena maung memema thäjibäk thapïppïyok yokik gïgeng ga gollo änzïgagok a gäda Däguwok. 36Wurïdena ogengdeng adwuk dangärontong ngorok nanageng, a ogengdeng wumïttïyok bulluk bulluk äna,“Rong rayïnï reng irri reng! Gaka Ongokpeng bayïꞌre ängäng daꞌrädang na ängäng dobora na omok mäjibäk äna ollunong änzïgagok a ogengdeng ollo änzïgagok!” 37Rong rïꞌrïgagägode nanagok odacago änzïk no nayïk a nwuk änzïk negak ï tharäk thottäk theng thethe.Yecuwa Boräguthok Wuräk Wüyik Wenya38Wurïdena ïnaneng maung memema Ongokpeng bogüyogok änzï gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd a ogonyago dawuwang de Cämang. Oꞌrïna obide babayï be Cämang bogak bagäꞌro gättïng. Ogengdeng domodok äna bagäto ïgagok. 39Oꞌrïna Ongokpeng bogak othoro odännoyok, Ongokpeng bogürok no düthü, wurïdena düthü düthü dollok änzïgagok. Wurïdena obide babayï be Cämang bogädeyode nang ogüyogo agoyegïnogeng.40Maung memema thängki thogak oko nodok thägayüngko, wuräk awuk änzïk wewe wegak wenya mïngo räbäk rüyik wogak wothukagägagïnok Yecuwa, a Yecuwa ïthe nyägung nanageng bulluk bulluk agorägutho geng adwuk änzïk. 41Wurïdena mäjibäk mogak mollok änzï wuräk wüyik wenya, agogäꞌreco guyï ga gïꞌre äna,“Oungbeng boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï!” Oꞌrïna Yecuwa bogürok nanageng agädagäyïno geng gagïꞌre, gaka ogengdeng dogak dännak äna Ongokpeng bogak Almäcïye.Yecuwa Bännïkek Nayïk Ne Dappïttagok Nang De Yawüd 42Wurïdena ïnaneng maung memema thängki thommode, Ongokpeng bothappïyok onyago do gïja. Thäntok the wuräk wüyik thogak oganzoyok, maung memema ogengdeng dïnynyodok, ogengdeng dogak dothiradok gättïng a ogengdeng ijega ängagok äna Ongokpeng bädanyago babuthäk änanageng. 43Oꞌrïna Ongokpeng bomode geng äna,“Roggayïnoyïng äna Oïngbeng bathämpïcïke Rong Rerïng re daꞌrädang de Gänzï ï maräk mottäk merek ngokäme, gaka Oïngbeng bodinyagïnde irri reng.” 44Wurïdena Ongokpeng bogak othämpïcïke do nayïk ne dappïttagok nang de Yawüd ï Yawüdiya.
5Yecuwa Bïbïttok Wällore Wïwung We Nodong
1Oꞌrämïna thängki therek thethetha Yecuwa bogak bothorok odännok gärägang ge gäꞌrüwang güyik ge Jänciriyad, thäntok the wuräk wüyik thogak thäppïttagode nanagok na okäꞌrïnyoyok äna dagäcigok rong re Gänzï. 2Ongokpeng boꞌrämek moräkäk meꞌrak moga othoro odännok gärägang ge gäꞌrüwang güyik, ga wuräk wappe wïjabe woduwongok änzï ngïräk woga oduwo nomäk nïneng. 3Wurïdena ongokpeng boduwongok ï moräkäk mulluk megak me Cämang agothuwungok äna badäkïyok aräbotteng änno gärägang. Wurïdena bonängode thïk agorethe änzïk ännïke wuräk änzï moräkäk.4Maung memema ongokpeng bothorok bädaga ïꞌrekïke wuräk gämme, Ongokpeng bomode Cämang äna, “Däkïyude ï yoꞌrägik ye ngïräk a oungbeng orok nomäk nïnong ï ngïräk a onongdeng oppe wïjabe.” 5Oꞌrïna Cämang bobärïcek omoyok äna,“Bännïke oningdeng dogenyak oppok diꞌräng nängkora änzïk anwuk ï tharäk, oningdeng na dädarabok berek. Oꞌrïna gayïka oungbeng bomok mik, oïngbeng barok nomäk ï ngïräk.” 6Wurïdena maung memema ogengdeng dorode nomäk ï ngïräk, a ogengdeng ikkike wïjabe wüyik, oꞌrämïna nomäk nïneng nodekak nimmäng agorethe änzïk ayüngko na othitta. 7Oꞌrämïna ogengdeng dïbïttok ogallägung ngeng derek degak änzï moräkäk merek äna datho dogäto ïgageng. Wurïdena ogengdeng dathok dïbode wïjabe ï moräkäk amwuk meꞌrak, moräkäk na mobuꞌrok ayüngko ï ngïräk.8Maung memema Cämang Bodäruc boꞌrämek reng rere mik, a ongokpeng odirothïk ängäng nängkuk nïnung agomo äna,“Bännïke bïbïng, ängko babuthäk änanagïng gaka oïngbeng boga buräk babaräk bogidäk gättïng.” 9Gaka ongokpeng na ogallägung ngeng adwuk degak dollok mägik änzik ängäng wïjabe wewewa ogengdeng dikkikek wüyik. 10Wurïdena Nyaguk na Yuwana nyäguräk nyïyaräk nye Zäbädi nyogak gämme, ogengdeng dede degak thäꞌrägik änno Cämang doräballak änzik. Wurïdena Yecuwa bomode Cämang äna,“Oungbeng bädana näthäräk! Änno thängki iththi theng ïnaneng, oungbeng bïyarabo wuräk. 11Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dodode moräkäk mïmeng amwuk meꞌrak no gärägang ge gäꞌrüwang güyik, ogengdeng düddanok waräbü awuk ga ogengdeng omakok Yecuwa.Yecuwa Boräguthok Buräk Babaräk Benu Nangküwang12Wurïdena maung memema Yecuwa bogak ï tharäk thottäk therek, buräk babaräk berek bathïnoyok bogak bonak nangküwang no gatha agwuk. Maung memema ongokpeng boꞌrämek Yecuwa, a ongokpeng agothicok cïk näthappu ängäng yothek yïyung agïdïddïgoyok ga gomo äna,“Gäꞌrok Gänzï, naa oungbeng bonareng äna oungbeng bamüde oräguthïng a oungbeng orägathïng.” 13Wurïdena Ongokpeng boppode thägung agrüngkoyok, ongokpeng bomodok äna,“Oïngbeng bonareng baräguthago, räguthagu, nangküwang na nogädeyode nang onyago änanagok.14Oꞌrämïna Yecuwa bodïngkedok äna,“Oungbeng bäda ïreno obärïk. Oꞌrïna ängko do thobong thodung the Gänzï agenïyok gatha gïgang äna oungbeng boräguthagok gayïka Müza bogak bodïngkede geng.”15Oꞌrämïna maung memema rong reng rere rïꞌrïgode nanagok rodacagok änzïk gättïng. Thäntok the wuräk wüyik thathok dogäcigok rong rïrung, na ogengdeng dogak doräguthagägok ängagok änno mïngo mïmeng. 16Oꞌrämïna Yecuwa Ongokpeng ängäng gatha bogak banyako do thäbïk babuthäk bälläk do gïja dodänttek Gänzï dang.Yecuwa Boräguthok Buräk Babaräk Begak Gucak17Wurïdena ïnaneng thängki therek tha Yecuwa bogak ännïke wuräk, maung memema Ongokpeng bogak ännïke, Pärïncïyïng berek na wännïne we nädumïk wogak onängok cïk ängäng wuräk wewe wïyathok änzï maräk mottäk me Jellil na me Yawüdiya na me Wuräcellïng. Wurïdena dobora de Gäꞌrok Gänzï dogak doräguthokeng.18Wurïdena wuräk werek wïyaräk wogak wothukok buräk babaräk berek no thäthang baguccak, ogengdeng dede dogak donareng äna dathinyo ängagok a ogengdeng ïthïyok yokik ge Yecuwa. 19Wurïdena maung memema ogengdeng dädamüdek ïnynyok gayïk gegega ogengdeng okoyik onyago ängagok dawuwang, gaka thäntok the wuräk thogak thüyik, ogengdeng doduwungok ängagok no gäꞌrok ge mang a ogengdeng oräbïyok ängäng thäthang yoꞌrägik ye wuräk othukok yokik ye Yecuwa.20Maung memema Yecuwa boꞌrämek doroyik dïdeng, a Ongokpeng omoyok äna,“Buräk babaräk dogidäk dïdang dodiyegïndagägode thïk.” 21Wurïdena wännïne we nädumïk na Pärïnyïcïng borethek änzïk ïbok rong cïk ga ogengdeng omo äna,“Obïthung beng ippi beng bayïꞌre dambärek othäthungko thïk mik? Ongokpeng bamüde odinyek dogidäk cïk, oꞌrïna Gänzï Ongokpeng bälläk?”22Oꞌrïna maung memema Yecuwa bännak ngäꞌre ngïngeng, a Ongokpeng omokeng äna,“Onongdeng dadämakok cik änno mägik mïmong mik onayïnï? 23Rayïthung reng raga ïrrïng äna ramägo,‘Oungbeng bodiyegïndagägode dogidäk cïk dïdang däkäna omo äna,‘Güyogu änzïk a oungbeng onyago?’ 24Oꞌrïna rogga äna onongdeng dannanang äna,“Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thonu daꞌrädang näthappu thadinyek dogidäk cïk.” Yecuwa bomode guccak äna,“Oïngbeng bamoyang äna güyogu änzïk a oungbeng ammo thäthang thïthang a oungbeng nyago yawuwang yïyang.”25Wurïdena ängäng reng rere mik ongokpeng bogädeyode nang ogüyok änzïk yokik gïgeng agommo thäthang thïthang thïthung thethetha ongokpeng bogak bithigagägode nang, a ongokpeng onyago dawuwang dïdung ga godengke Gänzï. 26Wurïdena wuräk awuk änzïk wollïgode rong a ogengdeng odengke Gänzï, na ogengdeng dogak dïbak ängäng näthäräk gättïng na omo äna,“Oningdeng doꞌrämek damïk derïng thängki iththi theng!”Yecuwa Bïbïttok Lawï27Maung motteng memema irri reng ronyagok, Yecuwa bonyagok däbäk agoꞌräme buräk babaräk bawüncïnok waꞌrädang natteräk, ongokpeng bogak bïkkak äna Lawï, ongokpeng bogak onängok cïk no gayïk ge düncok natteräk nang. Yecuwa bomodok äna,“Makudïng.” 28Oꞌrämïna ongokpeng bogüyogok änzïk a güddano waräbü awuk änzïk ga gomakok Yecuwa.29Wurïdena Lawï bümenok Yecuwa dure düyik de duko na dokäꞌrïko dawuwang dïdung. Oꞌrämïna wuräk wogak wathok wüyik wewewa wüncinok waꞌrädang natteräk na wuräk werek na obärïk ngeng dogak dathok a ogengdeng onängok cïk na orägo dure nanulluk. 30Oꞌrämïna wännïne we nädumïk na Pärïncïyïng bogak othämothïk ïꞌre guräk guräk no wällore we Yecuwa äna,“Onongdeng darägo dure na ikko änno wuräk wewe wawüncinok waꞌrädang natteräk na wuräk wegidäk onayïnï?” 31Wurïdena Yecuwa bobärïcek omokeng äna,“Wuräk wädanya wädanareng bakïng, oꞌrïna wuräk wenya wuwulluk wonareng bakïng. 32Oïngbeng bädathok dïbïtto wuräk wethorigok cik, oꞌrïna Oïngbeng bathok dïbïtto wuräk wegidäk äna wagappïyo änzï naddäräk ne dogidäk dïdeng.”Dothuwungo Yecuwa No Doduma Änno Dure33Wurïdena ogengdeng domode Yecuwa äna,“Wällore we Yuwana woduma änno dure na wadänttek Gänzï thäki thäki gayïka Pärïncïyïng onayïnï? Oꞌrïna wällore wïwang warägo dure na ikko.” 34Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna, “Onongdeng damüde odumïke ogallägung ngeng de bïkkïke bayï änno dure maung memema bïkkïke bayï boga ängageng aa? 35Oꞌrïna mängki merek mïyatho maung memema bïkkïke bayï bïyammägagägo änzoꞌrägik yïyeng a ogengdeng ändoduma änno dure ï mängki meng meme.”36Wurïdena Yecuwa bomode geng domïcïgo iddi deng gämme äna,“Obärïk billa beradok gadïya gïyathe agoppo ängäng gadïya gibe. Gaka naa ongokpeng boradok oppo ängäng gadïya gïyathe agogga äna gadïya gïyathe gädïyadenttak ängäng gadïya gibe.37Obärïk billa bawünok nyäbak nyïyathe ï boyedek bibe a nyäbak nyïyathe änanna ädïyabäredok boyedek a gogüꞌräca, a nyäbak ïyadäbok cïk wünzacïk. 38Oꞌrïna nyäbak nyïyathe nyogga äna nyawünagok ï boyedek bïyathe agogäꞌrïnyagok cik. 39Obärïk billa bayikko nyäbak nyibe maung meng meme a ongokpeng onareng nyäbak nyïyathe, gaka ongokpeng bïyamo äna nyibe nyobung.’”
6Gäꞌrok Ge Thängki The Thamothäguncuk Na Weꞌrak
1Thängki Therek Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko thameeꞌrak thethe themakode thängki the nodong, Yecuwa bothäppïyok ïttäk ge mütheräk. Wurïdena wällore wïwung wobäroncode mütheräk näꞌrok ängäng nyägung nyïnyeng a ogengdeng orägo. 2Wurïdena Pärïncïyïng berek bomode geng äna,“Onongdeng danängok mik onayïnï ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko?”3Oꞌrïna Yecuwa bobärïcenokeng agomokeng äna,“Onongdeng dädadänek rong irri reng rerera Dawük boyegok maung memema ongokpeng bogak ängäng yüthi na wuräk wewe wegak ängagok aa? 4Ongokpeng bothinyok dawuwang de Gänzï yayï agodo dure dayïthïgagägok agorägo, na ïthek wuräk ngokäme dure deng dede dädaräkagägago ängäng wuräk baꞌräng, oꞌrïna mobong medung Gänzï mulluk marägo?” 5Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi Thoga Gäꞌrok Ge Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko.”Yecuwa Boräguthok Buräk Babaräk Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak The Dumoko (Madda 12:9-14, Moräkuc 3:1-6)6Wurïdena ï Thängki Therek Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko gämme, thethetha Yecuwa bonyagok do gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd a Ongokpeng ännïke wuräk rong re Gänzï. Wurïdena buräk babaräk berek bogak cang bogak bodägïkok thägung the nyerü. 7Oꞌrämïna wännïne we nädumïk na Pärïncïyïng dogak wureyok ängäng gik äna daꞌrämïyok naa Ongokpeng bïyanängok dïkek de doräguthok Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko a ogengdeng änanna omüde ïnynyok rong rerek nanagok a ogengdeng iräkoyok doräk ï thäntäk thïthung ängäng rong reng rere. 8Oꞌrïna Yecuwa bännak ngäꞌre ngïngeng, agomok buräk babaräk bebe bedägïkok äna,“Güyogu änzïk a oungbeng othoro yokik ge wuräk inyeneng.” Wurïdena ongokpeng bogüyogok änzïk na bothorok.9Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng bathuwungonong babü bulluk äna,“Nädumïk nagäciginocong Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak The Dumoko äna ocongdeng dayego ngäye ngerïng cik däkäna oyego ngäye ngegidäk cik gaa? Orek dathïk cik de buräk bonyi däkäna oppok buräk cik gaa? 10Wurïdena maung memema Ongokpeng burrïgode geng adwuk degak amïyagoyok, a Ongokpeng omok buräk babaräk äna,“Ngaꞌräkï thägung cik thïthang.” Wurïdena buräk babaräk bonängode mik, ongokpeng bongaꞌräkek thägung cik thïthung na thogappodeyik gayïka thägung thïthung therek. 11Oꞌrïna Pärïncïyïng na wännïne we nädumïk wogak wothïnyak gättïng, a ogengdeng wumïttïyok bulluk bulluk ängäng watha wïweng äna,“Ocongdeng danängek Yecuwa yayï?12Wurïdena ï mängki meng meme Ongokpeng boduwungok no thoꞌrong yodänttek Gänzï yang nängkora anwuk änzïk ï tharäk. 13Wurïdena maung memema thängki thommode Ongokpeng bïbïttok wällore wïwung ängäng gatha gïgung, Ongokpeng bodibokeng änzik gurrung na weꞌrak (12), agïkkekeng äna wodinyagok.14Cämang ongokpeng bebeba Ongokpeng bïkkedok äna Bodäruc na Andärawuc obang bïbung babaräk, na Nyaguk, na Yuwana, na Pällüpüc na Bärädällimawuc. 15Na Madda na Doma thäguräk thabaräk the Alppa na Cämang ongokpeng bebe bïbïttagok äna Bärägüng be bäddok. 16Yawüza thäguräk thabaräk the Nyaguk, na Yawüca ngegak änzï Cäkärïyodï ongokpeng gämme bodekak birämigino borapïppe.Yecuwa Bännïkek Na Orägutho Wuräk17Wurïdena maung memema Yecuwa boräbok ängageng änno thoꞌrong agothoro ï thägeng the thoꞌrong ängäng thäntok the wuräk wüyik wewe wemakodok änzï Yawüdiya na änzï Wuräcellïng na änzï tharäk thottäk thegak odännok gärägang ge Cura na Cayïda, ogengdeng dede dïyathok dogäcigoyok rong rïrung doräguthagok änno mïngo mïmeng. 18Wurïdena wuräk wewe wenängïgode däriꞌri ängäng mäyibäk wogak woräguthagägagok. 19Wurïdena thäntok the wuräk thüyik thathok doganzok äna darüngkoyok, gaka dobora dogak donyako änzïgagok a gorägutho geng adwuk.Duwïya No Gatha Na Dogidago no gatha (Madda 5.1–12)20Wurïdena Ongokpeng bomüdode gik gänzï wurrïgok wällore wïwung agomo äna,“Dorïnyanang dïdong onongdeng dilla waräbü gaka daꞌrädang de Gänzï doga dïdong. 21Dorïnyanang dïdong onongdeng dega ängäng yüthi ïnaneng gaka onongdeng dïyagirok. Dorïnyanang dïdong onongdeng dega ongotho ïnaneng gaka onongdeng dïyacäcüllo.22Dorïnyanang dïdong maung memema onongdeng dogidagïgagok ängäng wuräk na orägïttonong na oyangkonong gayïka onongdeng dega wuräk wegidäk, gaka irri reng rïyagayïno Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi. 23Käꞌrïkunong ga onongdeng wuwïya no watha ï thängki theng thethe, gaka onongdeng donu dïnynyok cik dimmäng ïgänzï. Gaka dägï dïdeng dogak donängede wïꞌre maung merek arade wubï.24“Oꞌrïna dogidagonang dïdong onongdeng dede denu waräbü wüyik ïnaneng gaka onongdeng düwaꞌrok donareng de watha wïwong de näthappu. 25Dogidagonang dïdong onongdeng dede degirode ïnaneng, gaka onongdeng dïyaga no yüthi. Dogidagonang dïdong onongdeng dede dega ocäcüllo ïnaneng, gaka onongdeng dïyaga no dïthak na no ngämek.26Dogidagonang dïdong maung memema wuräk awuk änzïk ïꞌrek nanagenong ïrrïng, gaka dägï dïdeng dogak dïꞌrede nang mik ängäng wïꞌre willayik wenu duwïk maung merek arade wubï.”Rïnyïnong Rümi Rïrong (Madda 5:38-48 na 7:12)27“Oꞌrïna Oïngbeng bamonong äna obadïyeng dede degäcigode: Rïnyïnong rümi rïrong, yegïnong wuräk wewe wegidagenong ngäye ngorïng. 28Oppudenong bädok ï wuräk wayïthe gäꞌrängek nanagenong ogiconong, dänttendenog wuräk Gänzï wewe wanängenong däriꞌri.29Obadï bebe beppoyang do wenüng ängäng gattaräk a oungbeng ogäyïnok ga goppang do wenüng werek gämme. Wurïdena obadï bebe bemmodang gadïya agoga äna oungbeng bayïtheyok ngarabäda ngïngang gämme, oungbeng bädayangkïkïyok. 30Ände buräk bebe bethuwungoyang baberek. Wurïdena maung memema obärïk bommodang baberek, oungbeng bädathuwungok äna bagappïcenang.31Wurïdena yegïnong wuräk werek gayïka onongdeng donareng äna ogengdeng dayegïnonong. 32“Oꞌrïna naa onongdeng dorïnyek wuräk wuwulluk wewe werïnyenong, agoga äna onongdeng dïyappägagägok bädok cik änamayayï? Gaka wuräk wegidäk worïnyek wuräk wewe werïnyekeng ngokäme. 33Wurïdena naa onongdeng dayegïno obärïk ngeng dälläk dede dayegïnonong ngäye ngerïng, agoga äna onongdeng dïya ïnynyocik änamayayï? Gaka wuräk wegidäk wayego ngokäme mik. 34Wurïdena naa onongdeng dïthek wuräk natteräk wewewa onongdeng donareng äna dïyagappenonong cik, agoga äna onongdeng dïyandïnynyok cik cayï? Gaka rogga äna wuräk wegidäk wayïthek wuräk wegidäk wewewa ogengdeng donareng dayïthek gayïka ogengdeng dïyagappenokeng cik gämme.35Oꞌrïna rïnyïnong rümi rïrong, na yegïnogeng ngäye ngerïng, na ändenongkeng waräbü wewewa ogengdeng donareng, oꞌrïna onongdeng dädarrikok äna ogengdeng dagappenonong cik. A onongdeng änanna ïya ïnynyok dimmänayik düyik na oga nyäguräk nye Gänzï ge gimmäng gättïng. Gaka Ongokpeng boga borïng ängäng wuräk wewe wädanareng äna wadengkïgagägo ängäng wuräk werïng na wegidäk. 36Oꞌrämïna ogawunong wuräk wenu mägik me dogäto menu dïthak no wuräk gayïka Ogäde bïbong bonu thägik the dogäto na dïthak de wuräk.’”Dakämo Wuräk Werek (Madda 7: 1-5)37Onongdeng dädakämo wuräk werek a onongdeng änanna ädïyakämago. Onongdeng dädagene dïkek de wuräk werek, a dïkek dïdong änanna ädïyagenïgo. Diyendenong wuräk werek cïk, a Ongokpeng änanna ïyadiyenonong cïk.38Ändenong wuräk werek, a onongdeng ïyayïthïgagägok onyekïke ängäng boddäng berïng bebeba bega äna banyemägok cïk na aboje ängäng. Gaka bodäng bebeba onongdeng dagänek nang bïyaga bodäng bebeba onongdeng dïya ïnynyok cik.39Wurïdena Yecuwa bomode geng ängäng domïcïgo iddi iddi deng äna,“Birämang bamüde othäppïce birämang aa? Rädaga äna ogengdeng dädïyabo adwuk deꞌrak a ogengdeng oro ï gappa aa? 40Bällore bädaga bimmäng gättïng oko no bännïke bïbung, oꞌrïna obadï bebe bethorigok cik ïrrïng boga gayïka bännïke bïbung.41Oungbeng bïthämände obambang bïbang berocik guyï no thik thïthung onayïnï ga oungbeng ädayïthäma dereng dega no thik thïthang? 42Däkäna oungbeng bamüde omok obambang bïbang berocik äna, ‘Bambïng, gäyïnïng ga oïngbeng odïnang guya gege gega no thik thïthang,’ ga oungbeng ängäng gatha gïgang bädayïthämände dereng dega no thik thïthang? Bodekïgo! Odu dereng änno thik thïthang nodong gäppak a oungbeng oꞌrämethïk ïrrïng a oungbeng änanna ändodïno obambang guya änno thik thïthung!”Bïja Na Mäntok Meng Mïmung (Madda 7:17-20, 12:34-35)43“Gaka bïja berïng bädamüde oꞌrïya nyäguräk nyogidäk däkäna bïja begidäk bädamüde oꞌrïya nyäguräk nyorïng. 44Gaka gïja agwuk änzïk gulluk gulluk gannago ängäng nyäguräk nyeng nyïnyung. Gaka wuräk wädathigo wije änno bïja be bee benu räci nang däkäna boꞌra däkäna othigo nägïnya änzï debük.45Buräk berïng bathuko rong rerïng änno thägik thïthung therïng, na buräk begidäk bathuko rong regidäk änno thägik thïthung thegidäk. Gaka rong ratho änno thägik radong dïdung dayïꞌre.”46Oꞌrïna onongdeng dayïbïbïttïng thäki thäki bodenï äna,“Bännïke, Bännïke, ga onongdeng ädandoyego ngäye ngengenga Oïngbeng bomodenong äna onongdeng dayego? Wuno Wännathïk Na Wuno Wedämathïk. 47Obadï bebe bathïnïng agogäcigok rong rïrïng agoyegïke, agoga äna Oïngbeng bïyagenenong äna ongokpeng bamïcïgo ängäng ngänïbeng, 48Ongokpeng boga gayïka buräk bebe bunok mang, ongokpeng bogurode thïk ïrrïng oräbo yothägeng ye thappu agorok bonda thïk ängäng mädok. Wurïdena maung memema ngïge ngathok änzï yuwe agodinte mang, oꞌrïna ngädamüdek othäꞌringkike mang gaka mogak mungkagägagok ïrrïng.49Oꞌrïna obadï bebe bagäcigok rong rïrïng ga godo änadära ädayegïke agoga äna bamïcïgo ängäng buräk bebe bunok mang näthappu baꞌräng bädarode bonda thïk, wurïdena maung motteng maung memema ngïge ngathok änzï yuwe agodinyo mang agapïppe gaka mogak milla bonda berägode thïk ïrrïng.”
71Wurïdena maung memema Ongokpeng bothodode ïꞌre rong arwuk änzïk rerera wuräk wogäcigode, Ongokpeng bonyagok ï Kapäränawum.2Thobong the nyajana dümmek thonak boyego berek bebeba ongokpeng borïnyek gättïng, buräk babaräk bogak bonya gättïng a gobuꞌrok ïnyo. 3Oꞌrämïna maung memema thobong thogäcigode nana Yecuwa, ongokpeng bodinyode namaꞌräk ne Yawüdiying dïdïddïgoyok äna batho agorägutho boyego bïbung. 4Maung memema ogengdeng dathïnok Yecuwa, ogengdeng dïdïddïgodok ängäng dothirayok na omo äna,“Buräk babaräk ippi beng bonyekok äna oungbeng bagäto ïgagok.” 5“Gaka ongokpeng borïnyek wuräk wecong na ongokpeng bunïnocong gayïk ge dappïttagok nang de Yawük.”6Wurïdena Yecuwa bonyagok ängageng. Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bädagak babuthäk ändawuwang de thobong nyajana dümmek, thobong thodinyode räbük rïrung domoyok äna,“Gäꞌrok, oungbengbädagenyïke gatha gïgang, gaka oïngbeng bädanyekok äna oungbeng batho dawuwang ï rämï rïrïng. 7Oꞌrämïna Oïngbeng bädamüdek äna oïngbeng bamänigok cik ängäng gatha gïgïng äna oïngbeng bathïnang. Oꞌrïna omu rong a boyego bïbïng oräguthago. 8Gaka oïngbeng ngokäme boga buräk bonu daꞌrädang no nyajana nyoga ïkung thïthïng. Oïngbeng bamok ngerek äna,“Ängko!” A ongokpeng onyago. Oïngbeng bamok ngajana ngerek äna,“Arek!” A ongokpeng atho. Wurïdena oïngbeng bamok boyego bïbïng äna,“Nägude ïna, A ongokpeng onängok mik!”9Maung memema Yecuwa bogäcigode irri reng mik, a Ongokpeng agorïnyayok gättïng, wurïdena Ongokpeng bobärïyagok cïk agomok thäntok the wuräk wüyik äna,“Oïngbeng bamonong äna, oïngbeng bäda ïnynyode doroyik derek düyik gayïka iddi deng ï Icärayil.” 10Wurïdena wuräk wïyaräk wewe wedinyagode wonyagok ogappok dawuwang, a ogengdeng ïnynyok boyego begak benya bodekak borïng.Yecuwa Bogüyegek Thäguräk Thabaräk The Thäjüma änzï dïnyo11Wurïdena ï thängki theerek omakok thängki theng thethe, Yecuwa bonyagok ï tharäk thottäk thabïttago äna Nayïng, wurïdena wällore wïwung wüyik na thäntok the wuräk thomakodok onyago ängagok. 12Oꞌrämïna maung memema Ongokpeng bogak borurumede ï gädäk ge tharäk thottäk, Ongokpeng bogättok ängäng wuräk woga onängakago gümi onyago ängäng däbäk, gümi gogak thäguräk thabaräk thuwulluk the bäneng, bäneng be gümi bogak thäjüma na wuräk wüyik änzï tharäk thottäk wogak ängagok. 13Maung memema Gäꞌrok Gänzï goꞌrämeyok a Ongokpeng ïba dïthak dïdung agomoyok äna,“Oungbeng bädangotho.” 14Wurïdena Yecuwa bonyagok a Ongokpeng orüngkok thäthang the gümi, a wuräk wewe wegak onängakago gümi othoro. Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Ngädüma, oïngbeng bamoyang äna güyogu!” 15Oꞌrämïna gümi gogüyogok änzïk agonängok cïk agorethe änzïk ïꞌre. Ongokpeng bïthïgïgagägode obäneng bïbung.16Wurïdena wuräk awuk änzïk wïbak näthäräk, a ogengdeng odengke Gänzï na omo äna,“Bïꞌre bimmäng bommode yoꞌrägik yecong, “Gänzï na gathok dayinzok wuräk wïwung.” 17Wurïdena rong irri reng rodacagok änzïk nanagok ï Yawüdiya aywuk änzïk na no nayïk anwuk änzïk nega odännok tharäk thottäk theng thethe.Yecuwa Na Yuwana Bonengke (Madda 11:2-19)18Wurïdena wällore we Yuwana wïrenoyok rong reng änzïk arwuk re Yecuwa. 19Oꞌrämïna Yuwana bïbïttok wällore weꞌrak änanageng, agodinyokeng danda Yecuwa ga gomokeng äna omudenong cok äna,“Oungbeng boga buräk bebeba wuräk orrikok batho däkäna oningdeng darrikok obärïk berek gaa?” 20Maung memema wuräk wïyaräk weꞌrak wathïnok Yecuwa, a ogengdeng othuwungo äna,“Yuwana Bonengke bodinyodening nanagang dothuwungang äna,‘Oungbeng boga buräk bebeba wuräk orrikok batho däkäna oningdeng darrikok obärïk berek gaa?”21Maung meng meme mik, Yecuwa boräguthok mïngo me wuräk müyik na orägutho wärruk we wegidäk na Ongokpeng bobuꞌrïcenok wirämang gik cïk wüyik. 22Yecuwa boräbïcek agomokeng äna,“Gappïyunong a onongdeng ïreno Yuwana bonengke rong rerera onongdeng doꞌrämek na rerera onongdeng dogäcigode äna, wirämang wobuꞌrïcek gik na wïthämäng cïk, wucak wodekak wathäppïyo, na wuräk wenak nangküwang wodekak woräguthagok, na wüncuk wodekak wogäci thïk, na nümi nogüyogok änzï dïnyo, na wuräk willa waräbü wodekak wathämpïcïke wuräk rong rerïng. 23Dorïnyanang de buräk bebe bega bädawuyede doroyik dïdung cïk.”24Maung memema wodinyagok we Yuwana bonengke wogappïyok onyago, Yecuwa borethek änzïk ïꞌrekïke thäntok thüyük the wuräk rong nana Yuwana bonengke äna,“Onongdeng donareng äna daꞌräme ngänïbeng ï guwak? Yatho däkäna gänzuk gegega thaꞌringkikigo ängäng githo waa? 25Oꞌrïna onongdeng donyagok däbäk doꞌräme ngänïbeng? Buräk berek bïthagok gadïya goga ngüꞌrallang ngeng aa? Oꞌrämï wuräk wewe wïthagok nadïya nenu thägeyäk thimmäng gättïng na wega onängok cïk ï gumäng ge daꞌrädang! 26Wurïdena onongdeng donyagok däbäk doꞌräme ngänïbeng? Onongdeng donyagok doꞌräme bïꞌre yaa? Engee, oïngbeng bamonong äna, ongokpeng boga bimmäng oko no bïꞌre.27Yuwana bonengke boga buräk bebeba thadak the Gänzï thïꞌrede nang äna,‘Gänzï gomok äna, oïngbeng bïyadinyok bodinyagok bïbïng nodong dïdang, ongokpeng bebe bïyakuthïttïnoyang gaddäräk gïgang nodong dïdang.’ 28Gaka oïngbeng bamonong äna, obadïyeng dede degongkägagok änzï wuräk wïyayï dädaga dimmäng gättïng oko nana Yuwana bonengke, oꞌrïna obadï bebe bega betteng ï daꞌrädang de Gänzï boga bimmäng oko nana Yuwana bonengke.”29Wurïdena maung memema wuräk awuk änzïk na wuräk wogäcigode rong rerera Yecuwa bomok, narroga äna wuräk wewewa wüncinok waꞌrädang natteräk wodekak wothorigok cik, a ogengdeng onengkïgagägo ängäng Yuwana Bonengke. 30Oꞌrïna Pärïncïyïng na wännïne we nädumïk woyangkang donareng de Gänzï ängäng watha wïweng, wurïdena ogengdeng doyangkang onengkïgagägo ängäng Yuwana Bonengke.31Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Oïngbeng bamïce thek the wuräk iwwi weng ängäng ngänïbeng? 32Ogengdeng doga gayïka nyäguräk nyettetteng nyega onängok cïk do gayïk ge dogeccek waräbü nang ga ogengdeng odänttïttïyok bulluk bulluk ängäng watha wïwung na wumïttïyok äna,“Oningdeng dongothïcenonong nüꞌrüꞌrücü äna onongdeng dawuko, oꞌrïna onongdeng dädawukok. Oningdeng dothängïnonong nänge neno dïthak äna onongdeng dangotho, oꞌrïna onongdeng dädangothok.33Gaka Yuwana Bonengke bogak bathok, ongokpeng bogak bädarrägok dure däkäna bädayikko nyäbak, a onongdeng omoyok äna ongokpeng bogak bonak mäjibäk cik.” 34Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thathok agorägo na ikko, a onongdeng omo äna,‘Oꞌrämïnong buräk bonyi ippi beng bonu thagäꞌro thüyik buwïyek dure na Ongokpeng buwïyek dikko nyäbak gättïng. Ongokpeng borïnyek wuräk wegidäk na boga däbük änno wuräk wewe wawüncok waꞌrädang natteräk na wuräk wegidäk.’ 35Oꞌrïna dännathïk de Gänzï dothorigoyik cik ängäng wuräk awuk änzïk.Yecuwa Bodakagägok Ängäng Buräk Babayï Begidäk36Wurïdena Pärïcïyïng berek bulluk bïbïttode Yecuwa dawuwang dïdung dorägo dure ängagok. Wurïdena Ongokpeng bonyagok dawuwang de Pärïncï, a Ongokpeng onängok cïk no borok be dure äna darägo dure. 37Wurïdena buräk babayï berek bogak änzï tharäk thottäk theng thethe, ongokpeng bogak bogidäk, maung memema ongokpeng bogak bännannang äna Yecuwa boga orägo dure dawuwang de Pärïncï, buräk babayï bothukok ngaak ängäng gottok. 38Wurïdena ongokpeng bothorok agonängok cïk do nyägak nyïnyung, ongokpeng bobärïcedok thokorok agorethe änzïk ongotho, ongokpeng borethek änzïk oduwenok nattaräk ne nyägäk nyïnyung ängäng ngämek ngïngung, ongokpeng bogak bokäkagodok ängäng nägäng nïnung neno gäꞌrok na ongokpeng bogak bomäthucuwok nattaräk ne nyägäk nyïnyung ga ongokpeng orok ngaak nge wugung.39Oꞌrämïna maung memema pärïncï bebe bïbïttoyok boꞌrämek irri reng mik, ongokpeng bïꞌrede ï gatha gïgung ga gomo äna,“Buräk babaräk ippi beng, naa ongokpeng boga bïꞌre, ga ongokpeng bäganna äna buräk babayï ippi beng berüngkodok boga bogidäk.” 40Wurïdena Yecuwa bobärïcek omoyok äna,“Cämang, Oïngbeng bonareng äna Oïngbeng bamoyang rong rerek.” Oꞌrämïna ongokpeng bomodok äna,“Bännïke, omudïng.”41Wuräk werek wïyaräk weꞌrak wommode buräk babaräk berek natteräk, obärïk bomodok dinaräk rämmek thäguncuk (500) ga obärïk berek omoyok dinaräk gurrung thäguncuk (50). 42Wurïdena maung memema ogengdeng dädanak baberek bebeba ogengdeng ogappenoyok cik, ongokpeng bobaꞌrikendegeng adwuk deꞌrak. Oꞌrämïna ongokpeng borïnyek obïthung beng gättïng?” 43Oꞌrämïna Cämang bobärïcek agomoyok äna,“Oïngbeng bonu äna obadï bebe benak natteräk no gatha gïgung nittik, Yecuwa bomodok äna rong rïräng rogayik.44Wurïdena Yecuwa bomagïyok danda buräk babayï, agomok Cämang äna,“Oungbeng bïthämäng buräk babayï ippi beng ngaa? Oïngbeng bathok dawuwang dïdang a oungbeng ädayïtheyïng ngïräk ngotteng ayïngbeng ïrako oduwo ängäng nyägäk nyïnyïng, oꞌrïna ongokpeng boduwok nattaräk ne nyägäk nyïnyïng ängäng ngämek ngïngung na okäkagägok ngämek änno nyägäk nyïnyïng ängäng nägäng nïnung. 45Oungbeng bädaracodïng ïrrïng ängäng domäthucuwago, oꞌrïna buräk babayï ippi beng bädathorok änno domäthucuwo nattaräk ne nyägäk nyïnyïng ändo maung memema oïngbeng bathok dawuwang dïdung.46Oungbeng bädadaboyïng orïng ngaak nge mäꞌrägüräk gäꞌrok gïgïng, oꞌrïna buräk babayï ippi beng boroyïng ngaak nge wugung nattaräk ne nyägäk nyïnyïng. 47Oꞌrämïna, Oïngbeng bamoyang äna,“Dogidäk dïdung dede dega düyik dodinyagägode thïk gaka ongokpeng bogenek dorïnya düyik gättïng. Oꞌrïna obadï bebe bodinyegïndagägode thïk dotteng bogenek dorïnya dotteng.”48Wurïdena Yecuwa bomode buräk babay äna,“Dogidäk dïdang [dodinyegägode thïk.” 49Wurïdena wuräk wewe wegak onängok cïk ängagok no borok be dure worethek änzïk ïꞌrek ï watha wïweng äna,“Obïthung beng ippi beng bamüde odinyek dogidäk cïk?” 50Wurïdena Yecuwa bomode buräk babayï äna,“Ängko ängäng märïng, doroyik dïdang doredang!” 8Domïcïgo ängäng woya (Madda 13.1–9 Moräkuc 4.1–9)
1Maung motteng monyagok memema Yecuwa bothäppïyok onyago do maräk mottäk merek na no nayïk nerek, Ongokpeng bogak othämpïcïke wuräk rong rerïng re daꞌrädang de Gänzï. Wällore wïwung gurrung na weꞌrak wonyagok ängagok. 2Wurïdena wuräk wïyayï werek wewe weräguthagok änzï mäyibäk na wenyak, Moriyong ongokpeng begak bïbïttagok äna Mäjidälliya, ongokpeng bebeba mäyibäk mollok änzik thäguncuk na weꞌrak, 3Wurïdena Yuna obayï be Kuwazï buräk begak thobung the Rüdüc na Cuzana na wuräk werek wüyik wïyayï wewe wegak wegätok ïga Yecuwa na wällore wïwung ängäng natteräk nïneng.Domïcïgo De Boya4Wurïdena maung memema thäntok the wuräk thüyik thappïttagode nanulluk, ogengdeng dogak dathïnok Yecuwa änzï maräk mottäk amwuk, Ongokpeng bïꞌrekïkeng ängäng domïcïgago iddi deng äna, 5Buräk babaräk berek bogak bogüyogok thängki therek agonyago dottäk duwenge mütheräk mïmung. Wurïdena maung memema ongokpeng bogak wunge mütheräk, gik ge mütheräk merek mabodok agoro thäbïk the gaddäräk, a gothäppïyago nang, wurïdena waꞌräbe we noꞌrïräk wathok agikko änzïk. 6Mütheräk merek mabode näthappu thega nänzï neng wurïdena maung memema thobuyok a goꞌro änzïk, gaka thappu thogak thilla nämuräk nang.7Mütheräk merek mabok agoro yoꞌrägik ye räci, mütheräk meng meng meme mobuyok nanulluk ängäng räci, a ogäꞌrïnttïnyok ängäng räci agädaꞌrïya. 8Oꞌrïna Mütheräk merek mabode näthappu therïng, wurïdena mobuyok a güyiga agoꞌrïya nyäguräk nyüyik dümmek oppocik dümmek, maung memema Yecuwa bothodode domïcïgo iddi deng Ongokpeng bodänttede wällore wïwung agomokeng äna obadï benu wenüng weꞌrak a gogäcigok, dogäcigagok!”Gäꞌrok Ge Rong Re Domïce (Madda13.10–17; Moräku4.10-12)9Wurïdena wällore wïwung wothuwungoyok äna,“Domïcïgo iddi deng doga ngänïbeng mik. 10Wurïdena Ongokpeng bomok äna,“Dännathïk de rong re duꞌräng de daꞌrädang de Gänzï dogak dïthïgagägodenong äna onongdeng danna rong re duꞌräng daꞌrädang de Gänzï, oꞌrïna obärïk ngeng dïꞌrïkïgagägok ängäng domïcïgago iddi deng narroga äna ogengdeng daꞌrämethïk, oꞌrïna ogengdeng dädayïthämäng cïk na ogäcigok oꞌrïna ogengdeng dodäma.Domïcïgo ängäng gäbong (Madda 13.18-23; Moräkuc 4.13-20) 11Oꞌrï gayïka rong re domïcïgo iddi deng doga, thoye iththi theng thoga rong re Gänzï. 12Moye meme mïyabok agoro ï gaddïräk moga gayïka wuräk wegäcigode rong re Gänzï, wurïdena maung memema thäjibäk thathok agayidokeng änno mägik mïmeng a ogengdeng änanna ädïyaroyik na orïgok. 13Oꞌrïna Moye meme mïyabok agoro no näthappu thega nänzï neng moga gayïka wuräk wewe wegäcigode rong re Gänzï a ogengdeng orabo ängäng dokäꞌrïko, wurïdena rägak rïreng rädarabok cïk ïrrïng, ogengdeng dorocik maung motteng, wurïdena maung memema thïk thathok the donäkïgo a ogengdeng abo ogappok mägeng.14Wurïdena moye me mütheräk meme mïyabode yoꞌrägik ye räci moga gayïka wuräk wewe wegäcigode rong re Gänzï, wurïdena maung memema ogengdeng donyagok däbäk a ogengdeng othirak ogäꞌrïnttïnyagok ängäng daꞌrädang de näthappu na ängäng donareng de gatha a ogengdeng ädaꞌrïya nyäguräk. 15Oꞌrïna moye me mütheräk meme mïyabode näthappu therïng moga gayïka wuräk wegäcigode rong re Gänzï na ogengdeng ogäꞌrïnyok no mägik mïmeng ïrrïng, na goꞌrïya nyäguräk nyorïng ängäng donyuko ï rong re Gänzï.Domïcïgo Ängäng Guꞌrïräk (Märäkuc 4: 21, Madda 5: 15) 16“Obärïk billa bulluk bebe babürike guꞌrïräk agoyuwok ängäng gaꞌrong däkäna a gïthe ï maddaräk me thäthang. Oꞌrïna ongokpeng bathare no bärengkik a wuräk änanna oꞌräme thïk maung memema ogengdeng dägathinyo dawuwang. 17Gaka baberek billa bädïyayüwo bädïyaꞌrämïgo däkäna beyüwok bädïyayïthämago. 18Gäꞌrïngkudenong, onongdeng dagäcigok cayï! Gaka obadï benu waräbü wüyik, bïyayïthek na obadï bebe billa bïyamängkagägok waräberek wewewa ongokpeng bonu wotteng.Obäneng be Yecuwa na obang (Madda 12:46-50 Moräkuc3:31-35)19Wurïdena obäneng be Yecuwa na obang ngeng dïyaräk dathïnok Yecuwa äna dayinzoyok, oꞌrïna ogengdeng dogak dädamüdek onyago nana mäddük odännoyok gaka thäntok the wuräk thogak thüyik. 20Wurïdena obärïk bïrenok Yecuwa bebe bemodok äna, ogäne bïbang na obambang ngeng doga othoro däbäk donareng äna daꞌrämïyang.” 21Oꞌrïna Yecuwa bobärïcek omokeng äna,“Wana bïbïng na bambïng ngeng dïdïng dïyaräk doga wuräk wewe wagäcigok rong re Gänzï a ogengdeng oyegïke.”Yecuwa Bothorïkede Githo (Madda 8:23-27 Moräkuc 4:35-41) 22Thängki therek thethetha Yecuwa bonyagok ï moräkäk ängäng wällore wïwung a gomokeng äna,“Gäyïng ga ocongdeng obaꞌro onyago do thäbïk the gärägang gerek ge gaꞌrüwang güyik.” Wurïdena ogengdeng dorethek änzïk onyago. 23Oꞌrïna maung memema ogengdeng dogak dägabaꞌro, mäde morok nana Yecuw a Ongokpeng onyago ïndde. Wurïdena maung motteng githo gathok gimmäng gättïng no ngïräk a goppokeng ngïräk nanageng, na ogengdeng dogakdodaguyagode gättïng.24Wurïdena wällore wonyagïnok Yecuwa a ogengdeng ogüyogïyok änzïndde na omoyok äna,“Bännïke, Bännïke, ocongdeng däga ïntte!” Oꞌrämïna Yecuwa bogüyogok a gogüro no githo, githo na gothorok änno ngïräk. 25Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Doroyik dïdong doga gïyethung?” Wurïdena ogengdeng dïbak näthäräk na ollïgok rong a ogengdeng wumïttïyok bulluk bulluk äna,“Obïthung beng ippi beng bamüde oga mik? Gaka Ongokpeng bogürok, githo na gogäcigodok omakoyok.”Dobuꞌrïgo Mäjibäk Änzik26Wurïdena Yecuwa na wällore wïwung dobaꞌrok onyago noddok do tharäk thottäk the Jadäriying däkäna Jaräcing thethe thega wurrïgok do Jellil. 27Wurïdena maung memema Yecuwa bodäkïyode onyago do gayïk gerek, Ongokpeng bogättok äno buräk babaräk berek bogak änzï tharäk thottäk theng thethe bonak mäyibäk cik maung muthäk. Wurïdena ongokpeng bogak bäda ïthagok nadïya no gatha däkäna ongokpeng bokak bädarek cawuwang, oꞌrïna ongokpeng bonängode thïk yo nämuräk.28Maung memema ongokpeng boꞌrämek Yecuwa, a ongokpeng ogäꞌro guyï gättïng agärrïnok nängkuk änzïk yokik gïgung agomo gättïng äna,“Yecuwa, Thäguräk Thabaräk The Gänzï Gimmäng gättïng? Oungbeng bonareng ngänïbeng änanagïng? Oïngbeng bayïdïddïgoyang äna,“Oungbeng bädanängeyïng däriꞌri!” 29Gaka Yecuwa bogürok no mäyibäk äna mallo änzï buräk babaräk. Gaka wuräk wonänäkek omättok thäki thäki ängäng würenya nyägung nyïnyung na nyägäk nyïnyung na othämagoyok ï koräkong, oꞌrïna ongokpeng bokak bothigok würenya na othappïcïkïgo ängäng mäyibäk onyako ï gwuak.30Yecuwa bothuwungoyok äna,“Oungbeng bïkka yayï?” “Ongokpeng bomok äna,“Oïngbeng bïkka äna,“Müyik,” Gaka mäyibik müyik mogak monyagok ïgagok. 31Wurïdena mäyibäk mogak mïdïddïgode Yecuwa äna,“Oungbeng bäda nyängoning ï gappa ï dïk düthü gättïng.32Wurïdena ïnaneng thäntük the niddärük nerek thogak thüyik wuro no thoꞌrong. Oꞌrämïna ogengdeng dïdïddïgodok äna gäyïning ga oningdeng othinyo ï thäntük the niddärük. Wurïdena Ongokpeng bogäciginde mäyibäk a gollok ï niddärük. 33Mäyibäk na mollok änzï buräk babaräk onyago ï niddärük, Wurïdena thäntük the niddärük thollok oräbo änno thoꞌrong onyago do gaꞌrüwang güyik agïnttek ï ngïräk aꞌrukok.34Oꞌrïna maung memema wuräk wewe wawure niddärük woꞌrämek ngänïbeng bebe begak mik, a ogengdeng ollo onyago ï tharäk thottäk noddok dïreno wuräk. 35Wurïdena wuräk wonyagok däbäk doꞌräme ngänïbeng begak. Ogengdeng dathïnok Yecuwa, a ogengdeng ïnynyok ga buräk babaräk bebeba mäyibäk mollok änzik boga onängok cïk do nyägäk nye Yecuwa ga bïthagok nadïya na bonu ngäꞌre ngorïng, oꞌrämïna ogengdeng na dïbak näthäräk.36Ogengdeng ngokäme dogak wuräk weꞌrämek na dïrenok wuräk äna buräk babaräk bogak boräguthagok cayï. 37Wurïdena thäntok the wuräk wüyik awuk änzïk wewe wegak ï tharäk thottäk the Jaräciying thomodok äna banyago änanageng wüddano geng, gaka ogengdeng dogak donak näthäräk gättïng. Oꞌrämïna ogengdeng donyagok ï moräkäk na dogappïyok.38Wurïdena buräk babaräk bebeba mäjibäk mollok änzik bïdïddïgode Yecuwa äna ongokpeng banyagok ängagok. Oꞌrïna Yecuwa bomodok äna ängko, 39Gappude yawuwang na ïreno wuräk ngänïbeng bebeba Gänzï goyegïnoyang bimmäng?” Wurïdena ongokpeng bonyagok a ongokpeng ïreno tharäk thottäk änzïk athwuk ngänïbeng bimmäng bebeba Yecuwa boyegok nanagang bimmäng.42Thäguräk Thabayï Thenyak (Madda 9:18-26, Moräkuc 5:21-43) 40Oꞌrämïna maung memema Yecuwa bogappïyok, thäntük the wuräk wüyik thogättok ïgagok, gaka ogengdeng adwuk dogak orrikoyok. 41Buräk babaräk berek bogak babïttago äna Yarïyoc, ongokpeng bathok do gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd, ongokpeng bogak thobong the gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd. Ongokpeng bathok aga agärro nängkuk änzïk ïngkäk nye Yecuwa, agïdïddïgoyok äna Ongokpeng batho dawuwang dïdung. v 42 Gaka ongokpeng bogak bonak thäguräk thabayï thïthung thuwulluk, thäguräk thabayï thonak räbuk gurrung na weꞌrak (12) na thogak thägayïnyo. Oꞌrïna maung memema Yecuwa bogak onyago ï gaddäräk gïgung, thäntok the wuräk wüyik thogak thogäꞌrïnttïnyodok ändo mäbïk amwuk.Buräk Babayï Bangiccok Ngoyagok Änzik43Buräk babayï berek bogak cang bangiccok ngïnynyok nang räbuk gurrung na weꞌrak(12). Ongokpeng bogak bogicikode natteräk nïnung ï wakïng änzïk awuk, oꞌrïna obärïk billak beräguthoyok. 44Ongokpeng bongallïkode thïk gäceng ändo thokorok thïthung agorüngkok thäbïk the gadïya ge Yecuwa. Ngiccok na ngogädeyode nang othoro änzïgagok.45Wurïdena Yecuwa bothuwungok äna,“Obïthung beng berüngkodïng?” Maung memema ogengdeng adwuk donyukok nang, Bodäruc na wuräk awuk änzïk wewe wegak ängagok womok äna,“Bännïke, wuräk woga wüyik othäncok nanagang na ogáꞌrïnttïnyïttïyok.”Oungbeng na bandomo äna obïthung beng berüngkodïng cayï mik?’” 46Oꞌrïna Yecuwa bomok äna,“Obärïk borüngkodïng, gaka Oïngbeng bännanang äna dobora donyagok änzïgagïng.”47Wurïdena maung memema buräk babayï boꞌrämek äna ongokpeng bädagak boyüwok, ongokpeng bathok ängäng näthäräk orrängo änzïk, agothicindok cïk yokik gïgung a gïrenok rong rerera ongokpeng borüngkïndok yokik ge wuräk awuk änzïk na ongokpeng boräguthagok cayï? 48Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Oruyik, thäguräk thïthïng thabayï, doroyik dïdang doräguthoyang, ängko ängäng märïng.49Wurïdena maung memema Yecuwa bogak bïꞌräng bägayïꞌre mik, obärïk bathok änzawuwang ye thobong the no thïkkang agomoyok äna, “Thäguräk thïthang thabayï thïnyok. Oungbeng bädabüre bännïke ïthek. 50Oꞌrïna maung memema Yecuwa bogäcigode mik, Ongokpeng bomodok äna,“Yarïyoc, oungbeng bädana näthäräk oruyik, thäguräk thïyadeka thorïng.”51Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bathok borok dawuwang, Ongokpeng bädagäyïnok obärïk ga gothinyo dawuwang, Ongokpeng bogäyïnok Bodäruc bälläk na Nyaguk na Yuwana na bädeng be thïre na bäneng be thïre. 52Wuräk awuk änzïk wogak wongothok na ïcïgok dïthak. Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Ändäda ongotho. Thïre thädayïnyok. Ongokpeng boga ïndde.” 53Wurïdena ogengdeng docäcücüllok nana Yecuwa gaka ogengdeng dännanang äna thäguräk thabayï thogak thïnyok.54Oꞌrïna Yecuwa bodinyode geng däbäk adwuk, Ongokpeng boraboyok ängäng thägung thïthung agodänttïyok äna,“Thïre!” Güyogu änzïk.” 55Wurïdena bärruk bogappode ï thïre agogädeyonang okothïk a gogüyogo änzïk, Yecuwa na bomode geng äna ändenong cok dure gorägo. 56Wurïdena obädeng be thäguräk thabayï na obäneng be thäguräk thabayï dollok mägik änzik, oꞌrïna Ongokpeng bodïngkede geng äna ändäda ïreno obärïk ngeng ngänïbeng bebeba onongdeng doꞌrämek.
9Yecuwa Bodinyode Wällore Gurrung Na Weꞌrak
1Wurïdena maung memema Yecuwa bïbïttok wällore wïwung gurrung na weꞌrak (12) nanulluk agïthekeng dobora na daꞌrädang no räbäk re mäjibäk amwuk änzïk äna dabuꞌre änzï wuräk na orägutho mïngo me wuräk. 2Ongokpeng bodinyode geng äna danyago dothämpïcïke wuräk rong re daꞌrädang de Gänzï na dorägutho wuräk wenya.3Wurïdena ongokpeng bomode geng äna, Onongdeng dädammo baberek ängagenong maung memema onongdeng däganyago, onongdeng dädammo bäꞌräng däkäna gembeng däkäna dure däkäna ngadümäni ngathägudurï däkäna natteräk däkäna onongdeng dädammo nadïya neꞌrak ne'rak. 4Wurïdena dawuwang dededa onongdeng dothinyok dang, nängudenong dang a onongdeng ïyandonyago ändang.5Wurïdena no nayïk nenena wuräk werek wädagäyïnonong ga onongdeng othinyo onyago dang a onongdeng onängok cïk dang, wüddanunong tharäk thottäk theng thethe ga onongdeng oppo ngätturï änno nyägäk nyïnyong gayïka onongdeng dägayïthekeng gäꞌrok. 6Oꞌrämïna wällore wonyagok ï maräk mottäk amwuk änzïk a ogengdeng othämpïcïkeno wuräk rong rerïng na orägutho wuräk wenya no nayïk anwuk änzïk.Dodärego Änzïk De Rüdüz (Madda14:1- 12; 6.14-14)7Maung memema Rüdüz baꞌrädang bogäcigode rong awruk rere regak reyegägok. Ongokpeng bodäregok änzïk gaka wuräk werek wogak wayïꞌre äna Yuwana bogüyogok änzï dïnyo bokocïk. 8Obärïk ngeng dïꞌrek äna Illiya bommode ga obärïk ngeng omo na wïꞌre wïyarade wogüyogok änzï nämuräk. 9Oꞌrïna Rüdüz bomok äna,“Oïngbeng bomodode Yuwana gäꞌrok. Wurïdena obïthung beng na ippi beng bebe bagïꞌre mik?” Ongokpeng bonagareng äna baꞌrämïyok.Yecuwa Borägek Wuräk Dure Rämmek Gurrung Thäguncuk(5000) (Madda 14: 13-21Markoc 6. 30-44; Yuwana 6.1-14) 10Wurïdena maung memema wodinyagok wogappïyok a ogengdeng ïreno Yecuwa rong arwuk änzïk rerera a ogengdeng doyegok. Wurïdena Yecuwa bodïbokeng änzik bulluk bulluk a ogengdeng a onyago ängagok do thäbïk ï guwak ge tharäk thottäk the thethetha ïbïttago äna Bedäcayïda. 11Oꞌrïna maung memema thäntok the wuräk thittik thännanang mik a ogengdeng omakoyok, wurïdena Yecuwa borabokeng agïꞌrekïke geng no daꞌrädang de Gänzï, na orägutho wuräk wenya wenareng äna räguthago.12Wurïdena maung memema thängki thorethek änzïk thägappo dumbo änzïk. Wällore gurrung na weꞌrak (12) wathok a ogengdeng omoyok äna,“Daꞌriki thäntok the wuräk a ogengdeng onyago ï tharäk thottäk thega odännocong noddok inyeneng doganzok dure gaka ocongdeng doga ï guwak ïnyeneng babäꞌräng. 13Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Ändenokeng waräberek a ogengdeng orägo.” Oꞌrämïna wällore womodok äna,“Oningdeng dädanu waräberek wüyik, ragik roga thäguncuk (5) na wïjabe weꞌrak (2) bäꞌrik, oꞌrïna rogga äna oningdeng danyago dogeyo dure a oningdeng othukïno wuräk iwwi weng awuk.” 14Gaka wuräk wïyaräk wogak wobuꞌrok wogak rämmek gurrung thäguncuk (5,000). Wurïdena Yecuwa bomode wällore wïwung äna nängïkïdenong wuräk cïk mäꞌrok gurrung thäguncuk (50)na gurrung thäguncuk (50).15Wurïdena wällore woyegok mik gayïka Yecuwa bomode geng äna danängok ogengdeng na donängïkede wuräk cïk awuk. 16Wurïdena Yecuwa bommok ragik thäguncuk (5) na wïjabe weꞌrak (2) a gomüdok gäꞌrok änzïk agurrïgok noꞌrïräk ïgänzï a godänttek Gänzï a gomucoyik agïthek wällore wïwung a ogengdeng ïcïno thäntok the wuräk. 17Oꞌrämïna ogengdeng adwuk dorägok a ogengdeng ogïrok, a wällore apäppïttik dure änzïk dïyapäppägok dethittagok cik ängäng nyacägädayï gurrung na weꞌrak (12).Bodäruc Bïꞌrede Nana Yecuwa (Madda 16. 13-19; Moräkuc 8. 27-29) 18Wurïdena thängki therek thethetha Yecuwa bogak odänttek Gänzï do thäbïk bälläk ängäng wällore wïwung, Ongokpeng bothuwungokeng äna,“Wuräk wamo äna,“Oïngbeng boga obïthung beng?” 19Oꞌrämïna ogendeng dobärïcek omoyok äna,“Obärïk ngeng damo äna oungbeng boga Yuwana Bonengke, oꞌrïna obärïk ngeng damo äna Oungbeng boga IIliya, ga obärïk ngeng omo äna oungbeng boga änno wïꞌre werek we maung merek wïyarade wubï wokocïk.20Oꞌrina Yecuwa bothuwungokeng omokeng äna,“Onongdeng damo äna,“Oïngbeng boga obïthung beng? Bodäruc bobärïcek omoyok äna Oungbeng boga Almäcïye Gänzï.” 21Wurïdena Yecuwa bogürok nanageng agodïngkekeng omokeng äna onongdeng däda ïreno obärïk. Yecuwa Bïꞌrede No Dïnyo Na Dogüyogo Dïdung (Madda 16.26-28; Moräkuc 8.30-9.1)
22Wurïdena Yecuwa bomode geng adwuk äna Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thogga äna thagenya orägïkïgago gatha gättïng na oyangkägago ängäng namaꞌräk na ängäng näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk, na Ongokpeng bïyappägagägok oꞌrïna Ongokpeng bïyagüyogo änzï dïnyo ï thängki thamäddäk.23Wurïdena Ongokpeng bomode geng adwuk äna,“Naa obärïk bulluk bonareng äna bamakoyïng agogga äna ongokpeng banyuko no gatha gïgung ga ongokpeng onängago dereng dïdung agomakoyïng marïyamuk. 24Gaka roga äna obadï bebe benareng äna barek dathïk dïdung cïk agogga äna ongokpeng bawuyenoyïng gatha gïgung cïk a ongokpeng änanna ïyayïnynyok dorïgok dïdung. 25Gaka roga äna ngänïbeng bebeba buräk bonyi bayïnynyok cik berïng naa ongokpeng bïnynyodeyik waräbü awuk änzïk we näthappu ga ongokpeng ädarek dathïk dïdung cïk?26Gaka naa obärïk bathallayïnoyïng na othallayïno rong rïrïng, agoga äna Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyathallïkïyok maung memema Ongokpeng bathok ängäng dodengka dïdung de daꞌrädang de Obädeng Bïbung na de mälleka na de woduma we Gänzï. 27Oꞌrïna oïngbeng bamonong ithecak äna obärïk ngeng doga inyeneng dädïyaꞌräme dïnyo no gik gäppak ga dädaꞌrämek daꞌrädang de Gänzï.Dobärïcïgïgago (Madda 17:1–-8 Moräkuc 9: 2–8)28Maung memema Yecuwa bonängode thïk bodekek mängki thäguncuk na mäddäk änno rong reng rere, Ongokpeng bommok Bodäruc na Yuwana na Nyaguk a ogengdeng oduwungo no thoꞌrong yo dänttek Gänzï. 29Wurïdena maung memema Ongokpeng bogak odänttek Gänzï, yothek yïyung yobärïyagok agodeka yabüro na nadïya nïnung nodekak nippok ngïꞌrïk na nangäꞌretho.30Wurïdena aräbotteng wuräk werek wïyaräk weꞌrak wommode nanagok, wuräk weng wewe wogak Müza na Illiya degak ïꞌrekïkïyok, 31Ogengdeng dede dommode ängäng dodengka de noꞌrïräk dïꞌrekïkek Yecuwa no dïnyo dïdung dede duwengkok nang dïyathodägok ï Wuräcellïng.32Oꞌrïna Bodäruc na wuräk wewe wegak ängagok, ogengdeng dogak ïndde mimmäng gättïng, ogengdeng dogüyogok änzïndde a ogengdeng oꞌräme dodengka de Yecuwa na wuräk wïyaräk weꞌrak woga othoro ängagok. 33Wurïdena maung memema reng rere rogak mik, Bodäruc bomode Yecuwa äna,“Bännïke, roga rorïng gättïng äna ocongdeng doga inyeneng, gäyïng ga ocongdeng ocok näthu näddäk, gäthu gulluk gïgang, na gerek ge Müza, na gerek ge Illiya, Ongokpeng bogak bodämak ngänïbeng bebeba ongokpeng boga ïꞌrek nang.34Wurïdena maung mamema Ongokpeng bogak ïꞌre irri reng mik, nädde nogädeyode nang ommok nanageng agoyuwokeng, wurïdena ogengdeng dïbak natteräk ollo mägik änzik maung memema ogengdeng donyagok ï nädde. 35Wurïdena roꞌre romok änzï nädde äna,“Oꞌrämïnong Thäguräk Thïthïng Thabaräk Thethetha Oïngbeng borïnyek. Gäcigudenong cok!” Yecuwa Boräguthok Thäguräk Thabaräk Thenak Mäyibäk Cik (Madda 17: 14-18, Märokuc 9: 14-27)36Maung memema roꞌre rodok gänang änzïk, Yecuwa bïnynyode gatha gïgung ga Ongokpeng boga bälläk. Oꞌrïna ogengdeng doppode gänang, ogengdeng dädayïrenok obärïk rong rerek rerera ogengdeng doꞌrämek mängki meng meme.37Wurïdena ï thängki theerek maung memema ogengdeng doräbok änno thoꞌrong, thäntok the wuräk thüyik thogättok ïgagok. 38Aräbotteng buräk babaräk berek bogäꞌrok guyï gättïng änzï thäntük the wuräk ga gomo äna,“Bännïke, oïngbeng bayïdïddïgoyang äna oungbeng baꞌräme thäguräk thïthïng thabaräk, gaka ongokpeng boga thäguräk thïthïng thuwulluk. 39Wurïdena mäyibäk marärrabok a ongokpeng ogäꞌreco guyï gättïng na orrucoyok na obäꞌrinttinyagïkïyok ärro nyägäk näthappu. 40Oꞌrämïna oïngbeng bïdïddïgode wällore wïwang äna dabuꞌre mäyibäk änzïgagok, oꞌrïna ogengdeng dädamüdek obuꞌre.41Wurïdena Yecuwa bobärïcenokeng ga gomo äna,“Onye thek the nyäguräk inynyi nyeng nyädarocik nyebänocïk, Oïngbeng bïyaga ängagenong amodïnok na ogäꞌro ï gatha ängagenong? Wurïdena Ongokpeng bomode buräk babaräk äna,“Thukuk thäguräk thïthang thabaräk inyeneng. 42Wurïdena maung memema thäguräk thabaräk thogak thïꞌräng thägatho, thäjibäk thorodok näthappu agothäncïcïyok. Wurïdena Yecuwa bogürok no thäyibäk, thäguräk na thoräguthagägok, Ongokpeng na bïthede obädeng bïbung ogappïcenok.43Wurïdena wuräk awuk änzïk wollïgode rong ängäng dimmäna de Gänzï. Oꞌrïna wuräk awuk änzïk wogak woräbabagägode ängäng ngäye a ngwuk änzïk ngengenga Yecuwa bogak boyegok, Ongokpeng na bomode wällore wïwung äna, 44Ïthïnong rong irri reng ï wenüng wïwong, gaka Thäguräk The Buräk Bonyi Thabaräk thuwengkok nang thägayïthïgagok ïngkung nye wuräk wega dümi.” 45Oꞌrïna ogengdeng dodämak rong irri reng, rogak royüwigok änanageng a ogengdeng änanna ogäꞌrïnyok, na ogengdeng dogak donak näthäräk äna dothuwungok no rong irri reng rayïꞌrïgo.Obïthung Beng Bega Bimmäng Gättïng 46Wurïdena ogengdeng dummïttïyode ï ngäꞌre ngïngeng dälläk äna obïthung beng bega bimmäng ïgagegeng? 47Wurïdena Yecuwa bännak rong rerera ogengdeng donak no mägik mïmeng, Ongokpeng bommok thäguräk thetteng änzïk thabaräk agothorïkïyok cïk odännoyok, 48Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Obadï bebe berabok thäguräk iththi theng thetteng ängäng gärängang gïgïng Boraboyïng, na obadï bebe Beraboyïng Borabok obadï bebe Bedinyodïng. Gaka Ongokpeng bebe bega betteng änzïgagenong adwuk bïyaga bimmäng gättïng.”49Oꞌrämïna ïnaneng Yuwana bobärïcek äna,“Bännïke, oningdeng doꞌrämek obärïk ga ongokpeng oppuꞌre mäyibäk ängäng gärängang gïgang, oningdeng na doyangkïkïyok gaka ongokpeng bädaga änanagecong.” Obadï Bebe Bädaga Dümi Decong Boga Ängagecong 50Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Onongdeng dädayangkïkïyok gaka obadï bebe bädaga dümi decong boga ängagecong.”51Wurïdena ïnaneng maung memema thïk thathïnoyok äna baduwungo ïgänzï, Ongokpeng burrïgode thïk därräk do Wuräcellïng.” 52Wurïdena Ongokpeng bodinyode wodinyagok nodong dïdung. Wurïdena maung memema ogengdeng donyagok mik do tharäk thottäk therek the Camärïyïng dokuthïttïnoyok cïk. 53Oꞌrïna ogengdeng dädaraboyok, gaka Ongokpeng bogak bobärïyagode wurrïgok do Wuräcellïng ängäng tharäk thïthung.54Wurïdena maung memema wällore wïwung, Nyaguk na Yuwana doꞌrämek irri reng mik, ogengdeng domok äna,“Gäꞌrok Gänzï, Oungbeng bonareng äna oningdeng dadänttek dïkk änzï gänzï agoräbo agogäꞌre geng gayïka Illiya bogak bonängode yaa?” 55O'rïna Yecuwa bobärïyagok cïk agogüro nanageng ga gomo äna,“Onongdeng dodäma bärruk bebeba onongdeng doga änang aa?. 56Gaka Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thädathok dobäꞌricok wuräk cïk, oꞌrïna Ongokpeng bathok dorekeng.” Wurïdena Yecuwa na wällore donyagok do gayïk gerek gämme.Domakok Yecuwa Däkäna Domakok Thappu(Madda 8:19-22)57Oꞌrämïna ïnaneng maung memema ogengdeng dogak onyago oko ï gaddäräk gïgeng, obärïk bomodok äna, Gäꞌrok Gänzï, oïngbeng bïyamakoyang onyago no gayïk gegega Oungbeng bïyanyago nang.” 58Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Mällong monu güwük na waꞌräbe wonu nune, oꞌrïna Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thädanu gayïk gegega Ongokpeng odingbagok cïk nang ängäng gäꞌrok gïgung.”59Wurïdena Yecuwa bomode ogallägung beerek äna,“Makudïng, oꞌrïna ongokpeng bomok äna, Gäꞌrok Gänz,ï gäcigïndïng ga oïngbeng onyago dothiko Dada nodong gäppak.” 60Yecuwa bomodok äna,“Gäyïng ga wuräk wïnttek othiko wuräk wïweng wïnttek ängäng watha wïweng, oꞌrïna ängko dothämppïcïke wuräk daꞌrädang de Gänzï.”61Oꞌrïna obadï beerek bomok gämme äna,“Gäꞌrok Gänzï, oïngbeng bïyamakoyang, oꞌrïna gäyïnïng ga oïngbeng onyago nodong gäppak dodïngkek wuräk wega dawuwang dïdïng.” 62Oꞌrïna Yecuwa bomodok äna,“Obärïk billa barabo goꞌra ängäng thägung thïthung agoya ängäng ga gurrïgok mägeng äna barikok obärïk, agoga äna ongokpeng baga borïng ï daꞌrädang de Gänzï.”
10Yecuwa Bodinyode Wodinyagok Gurrung Thäguncuk Na Gurrung Geꞌrak Na Weꞌrak (72)
1Wurïdena maung memema irri reng arwuk ronyagok, Gäꞌrok Gänzï godibok wodinyagok änzik gurrung thäguncuk na gurrung geꞌrak na weꞌrak(72) werek gämme agodinyokeng deꞌrak deꞌrak nodong dïdung do tharäk thottäk na do nayïk nenena Ongokpeng bonagareng äna banyago dang. 2Wurïdena Yecuwa bomodegeng äna,“Wogetho woga wüyik oꞌrïna woyego woga wotteng. Oꞌrämïna dänttïdenong Gäꞌrok Gänzï agodinyok woyego dottäk dogetho.3Ängkonong, Oïngbeng badinyonong däbäk gayïka moꞌräräk me rängkak mega yoꞌrägik ye mïbang. 4Onongdeng dädammo gembeng ge natteräk däkäna gembeng däkäna wothäk, onongdeng dädarabo obärïk ïkung ayinzoyo ï gaddäräk.5Oꞌrïna dawuwang dededa onongdeng donyagok dang a onongdeng a onongdeng odänttekeng ayinzokeng nodong gäppak äna märïng moga dawuwang iddi deng. 6Wurïdena naa obärïk boga dawuwang deng dede berïnyek märïng, a onongdeng ogäyïnoyok märïng mïmong ga goga nanagok, oꞌrïna naa obärïk billa dang a märïng mïmong ïyagappïyïnonong. 7Wurïdena ï daddunong dawuwang deng dede a onongdeng orägo dure na ikko waräbü wewewa ogengdeng dïthedenong, gaka buräk bayego bogga äna bammo änzï ngäye nge dogenya ngengenga ongokpeng boyegïnok. Onongdeng dädadäkïyok othäppïyo no güwük ge gumäng ge wuräk werek.8Wurïdena tharäk thottäk thethetha onongdeng donyagok dang ga ogengdeng orabonong ïrrïng, agoga äna onongdeng dorägo dure dang dededa ogengdeng dïthedenong. 9Räguthunong wuräk wewe wenya wega dawuwang deng dede ga onongdeng omokeng äna daꞌrädang de Gänzï dägatho dorok nana mäddük doga odännok nong.10Oꞌrina tharäk thottäk thethetha onongdeng donyagok dang ga ogengdeng ädarabonong ïrrïng gäto ïgagenong a onongdeng onyago ï naddäräk neng a onongdeng omokeng äna, 11Narroga äna ngätturï nge ï tharäk thottäk thïthong ngenge ngega no nyägäk nyinying, a onongdeng oppo änno nyägäk nyïnyong. Oꞌrïna ännawunong nang äna, daꞌrädang de ï Gänzï dathok doga nana mäddük. 12Oꞌrïna Oïngbeng bamonong äna thängki theng thethe thïyaga thogidäk gättïng oko no thängki the tharäk thottäk the Cadung.13“Dogidagonang dïdong dïyaga yayï wuräk we Kurïzïyïng! Dogidagonong dïdong wuräk we Bedacïda! Gaka naa damïk derïng dede deyegägok ïgagenong ï Dabädda maung merek wubï maung memema wuräk wogak ogengdeng dïyarade ogappïyo änzï naddäräk nïneng ne dogidäk maung merek arade wubï na oga onängok cïk ängäng nadïya nïthagägagok no watha na oroko mäthük. 14Oꞌrina Gänzï gïyagene dïthak düyik gättïng ï thängki the dakämago de Cura na Bedacïda oko no dokämago de Cadung. 15Wurïdena Oungbeng Kapäränawum! Oungbeng bonareng äna oungbeng bamüdok gatha gïgang ïgänzï yaa? Oꞌrïna Oungbeng bïyaräbïgok cïk arägagägok ï gappa ge dïk ï thäꞌrok.16“Yecuwa bomode wällore wïwung äna,“Obadï bebe bagäcigok rong rïrong bagäcigoyïng, na obadï bebe beyangkanong bayangkanïng na obadï bebe beyangkanïng bayangko Buräk bebe bedinyodïng.”Dogappïyo De Wodinyagok17Wurïdena wodinyagok gurrung thäguncuk na gurrung geꞌrak na weꞌrak (72)] dogapïyok ängäng dokäꞌrïko ga ogengdeng ïꞌre äna,“Gäꞌrok Gänzï, narroga äna mäjibäk mogak monak näthäräk nining ängäng gärängang gïgang. 18Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng boꞌrämek thäjibäk thabok ännoꞌrïräk änzï gänzï gayïka dongäꞌretho. 19Gäcigudenong! Wurïdena Oïngbeng bayïthenong daꞌrädang äna onongdeng danäddok waneräk cïk na ninyo, na dobora adwuk änzïk de rümi na baberek billa bïyadäguwonong. 20Oꞌrïna onongdeng dädakäꞌrïkïno irri reng äna mäyibäk monak näthäräk nïnong, oꞌrïna käꞌrïkunong gaka närängang nïnong nomegïgagägode ïgänzï ï daꞌrädang de Gänzï”Yecuwa Bogenek Wuräk Wedämathïk Duꞌrang Dïdung Deyüwok ( Madda 11: 25–27; 13. 16–170)21Ïmaung meng meme Yecuwa bogak bäppade ängäng Bärruk Bedung, Ongokpeng bomok äna,“Dada Gäꞌrok Gänzï, Oungbeng benu ïganzï noꞌrïräk na näthappu, Oïngbeng badengkïyang, gaka Oungbeng boyüwek irri reng änno wuräk wännathïk na wuräk wänna ga Oungbeng ogene waꞌrägothak. Engee, Dada narroga gaka Oungbeng bowïyak no gatha ängäng dogene iddi deng derïng dega yokik gïgang.22Ongokpeng bomagïyok do wällore wïwung agomo äna,“Waräbü awuk änzïk wïthïgagägodïng änana Dada bïbïng. Wurïdena obärïk billa bänna obïthung beng bega Thäguräk Thabaräk, oꞌrïna Odada bälläk, obïthung beng bega Dada, oꞌrïna Thäguräk Thabaräk thulluk, wurïdena obadï bebe benareng äna Thäguräk Thabaräk thïyagenïgago ängagok."23Wurïdena Yecuwa bobärïyagode do wällore agomokeng do thäbïk äna,“Dorïnyanang de gik gege geꞌrämek waräbü wewewa onongdeng dïthämäng. 24Gaka Oïngbeng bamonong äna,“Wïꞌre wüyik na waꞌrädang wüyik wonagareng äna waꞌräme waräbü wewewa onongdeng dïthämäng oꞌrïna ogengdeng dädamüdek oꞌräme, na ogengdeng donagareng äna degäcigok rong rerera onongdeng dogäci oꞌrïna ogengdeng dädagäcigode.”Domïcïgo De Camärïya Yerïng 25Wurïdena bännïne berek be nädumïk bogüyok änzïk äna banäkïyok ga gomo äna,“Bännïke, oïngbeng bawümeni ayïngbeng änanna ïyayïnynyok dokothïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek?” 26Yecuwa bomodok äna,“Ngänïbeng bemïgagägode ï thadak the nädumïk? Oungbeng badäne yayï?” 27Oꞌrämïna ongokpeng bobärïcenok Yecuwa äna,“Roga äna oungbeng barïnye Gäꞌrok Gänzï gïgang ängäng thägik thïthang athwuk na ängäng gatha gïgang agwuk na ängäng dobora dïdang adwuk na ängäng ngäꞌre ngïngang angwuk, na orïnye wuräk werek wega nana mäddük gayïka oungbeng borïnyek gatha gïgang.”’ 28Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Oungbeng bobärïcek rogayik; nängude irri reng mik, a oungbeng änanna ïyayïnynyok dokothïk.”Obïthung Beng Bebe Bega Nana Mäddük Odännoyïng?29Oꞌrïna bännïne bonagareng äna bagäro thäntäk thïthung, a ongokpeng othuwungo Yecuwa äna,"Obïthung beng bebe bega nana mäddük odännoyïng?” 30Wurïdena Yecuwa bobärïcek agomo äna,“Buräk babräk berek bogak boräbok änzï Wuräcellïng onyago do Jerïko, wurïdena ongokpeng babode ïngkung nye waräꞌrang, ogengdeng dorümok nanagok a ogengdeng oppïyok na oppäredïndok nadïya a ogengdeng wüddanok ga ongokpeng bobuꞌrok ïnyo.31Wurïdena thobong thedung therek thoräbok oko ï gaddäräk geng gege. Wurïdena maung memema ongokpeng boꞌrämek buräk beppïgagägok na bemuräddagagägode, ongokpeng bobaꞌrok oko thäbïk the gaddäräk. 32Wurïdena buräk babaräk berek gämme bogak änzï Lawï, maung memema ongokpeng bathok borok no gayïkeng gege agoꞌrämïyok, wurïdena ongokpeng bokok thäbïk the gaddäräk.33Oꞌrïna Camärïya yerek yathok onyago nana buthäk, ongokpeng bathok oko no gayïk gegega ongokpeng bogak nang. Wurïdena maung memema ongokpeng boꞌrämeyok, a ongokpeng ïba dïthak dïdung. 34Oꞌrämïna ongokpeng bonyagok doꞌrämïyok agomättïndok nadïya no waräbijek wïwung na wünïnoyok ngaak na nyäbäk ï waräbijek wïwung. Wurïdena ongokpeng bommoyok no ngäꞌringka ngïngung agonyago ängagok do mang me dumokoyik agothämagoyok dang. 35Ï thängki theerek maung memema ongokpeng bäganyago, ongokpeng bodok gik ge natteräk ne nyadümäni nyippok nye dinaräk deꞌrak agïthekeng, ogengdeng dede denu mang me dumokoyik ga gomoyok äna,‘Gäꞌrïnyudok ïrrïng na waräbü wewewa oungbeng bogicikode nanagok oïngbeng bïyagäräng maung memema oïngbeng bonyagok dogappïyok.36Oꞌrämïna Yecuwa bothodode rong omo äna,“Oungbeng bonu yayï änno thägik thïthang äna, obïthung beng begade buräk babaräk gayïka buräk be nana mäddük beppïgagägok na bemuräddagägagode ängäng waräꞌräng änno wuräk wïyaräk iwwi weng wäddäk?” 37Wurïdena bännïne be nädumïk bobärïcek äna,“Obadï bebe begenek dïthak na oga borïng ängagok.” Wurïdena Yecuwa bobärïcenoyok äna,“Ängko, a oungbeng onängok mik ngokäme.”Yecuwa Bonyagok Dayinzok Maräca Na Moriyong38Wurïdena maung memema ogengdeng dogak othäppïyo onyago babuthäk, Yecuwa na wällore wïwung donyagok do tharäk thottäk therek nana buräk babayï berek bogak dang bïkkak äna Maräca, buräk babayï beng bebe bogäyïnok Yecuwa ga gothinyo dawuwang dïdung. 39Wurïdena Ongokpeng bonak obang bïbung babayï bïkkak äna Moriyong, ongokpeng bebe begak benängode thïk gämme no nyägäk nye Yecuwa ga ongokpeng okäcigok rong rïrung.40Oꞌrïna Maräca bogak oyego ngäye ngüyik gättïng dawuwang, ongokpeng bathok agomok Yecuwa äna,“Gäꞌrok Gänzï, Oungbeng bädanu rong rerek äna obambïng babayï büddanoyïng äna oïngbeng bayego ngäye änzïk angwuk bälläk gaa? Oꞌrämïna, omudok agatho dogäto ïgagïng.” 41Wurïdena Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Maräca, Maräca, oungbeng bädarre gatha änzïk gïgang orängïno rong rüyik. 42Oꞌrina babü boga bulluk bonarïgago, Moriyong bodok rong änzik regayik rerïng rere rädïyamägagoyok.
11Yecuwa Bännïkek No Dodänttek Gänzï
1Wurïdena thängki therek Yecuwa bogak odänttek Gänzï no gayïk gerek maung memema Ongokpeng bothodode dodänttek Gänzï, bällore bulluk änno wällore wïwung bomodok äna,“Gäꞌrok, ännïkening odänttek Gänzï, gayïka Yuwana bännïkek wällore wïwung.”2Oꞌrämïna Ongokpeng bomode geng äna,“Maung memema onongdeng dägadänttek Gänzï a onongdeng omo äna,“Dada bibing ïgänzï, gäyïng ga gärängang gïgang oga godung, gäyïng ga daꞌrädang dïdang oräbo näthappu gayïka doga ïgänzï.3Ottok ändening dure de thängki iththi theng dededa oningdeng donareng marïyamuk. 4Wurïdena ottok diyendening dogidäk cik dededa oningdeng donängode gayïka oningdeng dadiyenok obärïngeng cïk ngokäme denängïndening dogidäk. Oungbeng bädagäyïnoning ï donäkïgo, oꞌrïna orïdening änzï dogidäk.”5Wurïdena Ongokpeng bomodegeng äna,“Obïthung beng änanagenong benu däbük dïdung dededa ongokpeng banyagïnok yoꞌrägik ye nängkora agomoyok äna,‘Däbük dïdïng, ändïng ragik räddäk. 6Gaka däbük dïdïng dathïnoyïng änana buthäk, oïngbeng na bädanu baberek bebeba oïngbeng bayïtheyok agorägo. 7Wurïdena ongokpeng bïyabärïce omo ändawuwang äna,‘Oungbeng bädabürïng ïthek, oïngbeng buyungkok gäddäk ïnaneng, nyäguräk nyïnyïng nyoga ängagïng no thäthang, oïngbeng na bädamüde ogüyogo a oïngbeng ïtheyang. 8“Oïngbeng bamonong äna, narroga äna ongokpeng bädamüde ogüyogo na gïyetheyok ga gändoga äna ongokpeng boga däbük dïdung, gaka ongokpeng boga däbük dïdung ongokpeng bïyagüyogo agïtheyok dure düyik wungekïke gayïka ongokpeng bonareng.9Oꞌrämïna Oïngbeng bamonong äna,“Thuwungonong, a onongdeng ïya ïthïgagägok. Ïbïttunong, a onongdeng ïya ïnynyok, oppunong gädäk, a gädäk ïyawanzïgïnonong. 10Gaka obadï bebe bathuwungo bïyayïthïgagägok, na obadï bebe bayïbïtto bïya ïnynyok, na obadï bebe bappo gädäk bïyawanzïgagïnok.11Wurïdena obïthung beng änanagenong bebe bega bädeng be thäguräk thabaräk, naa thäguräk thïthung thabaräk thothuwungoyok dure agïtheyok bädok? Däkäna naa thäguräk thïthung thothuwungoyok bïjabe a ongokpeng ïtheyok bäneräk odämïttago ängäng bïjabe yaa? 12Däkäna naa ongokpeng bothuwungok thïng, ongokpeng ïya ïtheyok ginyo waa? 13Wurïdena naa onongdeng doga dogidäk, oꞌrïna onongdeng dännanang äna onongdeng dayïthek nyäguräk nyïnyong waräbü werïng, rïyaga rimmäng gättïng cayï äna Ogäde bïbong be ïgänzï bayïthek wuräk wewe wethuwungoyok Bärruk Bedung!”Yecuwa Na Baꞌrädang Be Mäjibäk Ballizäboll14Wurïdena Ongokpeng bogak bobuꞌrek mäyibäk änzï buräk, oꞌrïna thäyibäk thogak büncük. Oꞌrämïna maung memema thäjibäk thollok änzï buräk babaräk begak büncük a büncük ogädeyonang ïꞌre, wurïdena thäntok the wuräk wüyik thollïgode rong a rong reng oräbobokeng. 15Oꞌrïna thäntük the wuräk werek thomok äna,“Ongokpeng bobuꞌrek mäjibäk ängäng baꞌrädang be mäjibäk, thobong the mäjibäk Ballizäboll.”16Obärïk ngeng dïbïttodok gumeräk ännoꞌrïräk ïgänzï äna danäkeyok ängäng. 17Oꞌrïna Ongokpeng bännak ngäꞌre ngïngeng agomokeng äna,“Naa daꞌrädang adwuk änzïk dothittagok cik ängäng gatha gïgung agoga äna dobäꞌricagode thïk, na naa gumäng agwuk änzïk gomücagok cik ängäng gatha gïgung agoga äna gumäng gabok na gobäꞌricagode thïk.18Oꞌrïna naa thäjibäk thoga dümi ängäng gatha gïgung, agoga äna daꞌrädang dïdung dïyaga doborok cayï naa daꞌrädang dïdung domücagok cik? Gaka onongdeng damo äna Oïngbeng bobuꞌrek mäjibäk ängäng daꞌrädang de Ballizäboll. 19Wurïdena naa Oïngbeng bogak bappuꞌre mäjibäk ängäng daꞌrädang de Ballizäboll, agoga äna nyäguräk nyïnyong nyappuꞌre mäjibäk änzï wuräk ängäng dobora de obïthung beng? Oꞌrämïna roga äna ogengdeng dïyakämagonong. 20Oꞌrïna naa Oïngbeng bappuꞌre mäjibäk änzï wuräk ängäng thawung the Gänzï, agoga äna daꞌrädang de Gänzï datho oräbo nanagenong.21Wurïdena maung memema buräk beborok bokuthïttagode ängäng rïïk rïrung agothuko nyajana agothämagok gumäng gïgung agwuk änzïk ïrrïng na oga no märïng ängäng waräbü wïwung awuk. 22Oꞌrïna maung memema buräk babaräk berek bathok bega beborok gättïng oko nanagok agonyakoyok agommoyok waräbü wïwung awuk änzïk wewewa ongokpeng bïꞌrekode dang opporak cik agïcïno wuräk werek. 23Obadï bebe bädaga ängagïng boga dümi dïdïng, obadï bebe bädaga apäppïttïnoyïng wuräk nanulluk ängagïng ongokpeng babeco wuräk änzïk änanagïng.24“Maung memema thäjibäk thollok änzï buräk babaräk, agonyago babuthäk no nayïk nene nilla ngïräk nang doganzok dumoko nana ongokpeng bäda ïnynyode baberek nang agomo äna,“Oïngbeng bïyagappok dawuwang dïdïng no gayïk gegega oïngbeng bathok ändang. 25Wurïdena maung memema thäjibäk thonyagok dogappïyo, ongokpeng bïya ïnynyok gayïk goppäꞌragok gorengkïgagode gobeyagodethïk. 26Wurïdena thäjibäk thanyago dommo mäjibäk thäguncuk na weꞌrak (7) moga mogidäk gättïng oko nanagok a ogengdeng othinyo dawuwang a ogengdeng onängok cïk dang a ongokpeng odeka bogidäk gättïng okonang maung me nodong.”27Wurïdena maung memema Yecuwa bogak ïꞌre irri reng mik, buräk babayï berek bogäꞌrok güyï gättïng änzoꞌrägik ye thäntok the wuräk wüyik agomoyok äna,“Dorïnyanang de tharäk na de mägona na de gänzik ge ogäne bebe begonoyang na wagïyang omorägïyang!” 28Oꞌrïna Yecuwa bomok äna,“Dorïnyanang de wuräk wewe wagäcigok rong re Gänzï a ogengdeng ogäꞌrïnyok!”Dïbïtto Gumeräk Ge Damïk Derïng De Yünang(Madda 12: 38–42, Moräkuc 8: 12) 29Wurïdena maung meng meme thäntok the wuräk wüyik thogak thorethek änzïk ïꞌre äna,“Thek iththi theng thoga thogidäk. Ogengdeng daganzok wumeräk we damïk derïng, oꞌrïna gumeräk gerek gädïya ïthïgagägokeng, oꞌrïna gumeräk gulluk ge bïꞌre Yünang. 30Gaka Maung memema Yünang bodekak gumeräk ge damïk derïng de wuräk we noddok be Nenuwa, oꞌrämïna gämme Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyagayïno thek iththi theng mik.31Baꞌrädang babayï be gayïk ge doräme bïyagüyogo änzïk ï thängki the dakämago ängäng thek the wuräk wïyaräk iwwi weng agakämogeng gaka baꞌrädang babayï bathok ändowücong we thappu dogäcigok dännathïk de baꞌrädang Cïllïmang, wurïdena Ongokpeng boga bimmäng gättïng okonang dededa Cïllïmang bonak inyeneng.32Wuräk wïyaräk we Nenuwa wïyagüyogo änzïk ï thängki the dakämago ängäng thek iththi theng, na ogengdeng dïyakämago gaka ogengdeng dogappïyok änzï dogidäk dïdeng ängäng dodänttïgagägok de Yünang dede degak dimmäng gättïng okonang dega inyeneng.33Obärïk billa babüre guꞌrïräk agoyüwe do thäbïk däkäna agoyuwok ängäng boddäng. Oꞌrïna roga äna ongokpeng bathare no bärängkik no gayïk gïthämängkagagägo agobulängeno wuräk cïk maung memema ogengdeng dägathinyo dawuwang. 34Dobulängethïk de gatha doga gik. Oꞌrämïna maung memema gik gïgang goga gorïng, agoga äna gatha gïgang agwuk änzïk goga ï dobulänga, oꞌrïna maung memema gik gïgang goga gogidäk agoga äna gatha gïgang agwuk änzïk goga ï ngärimäk. 35Oꞌrämïna gäꞌrïngkudenong no dobulänga dede dega ïgagenong agänana ädaga ï dirämang. 36Wurïdena naa gatha gïgang agwuk goga ï dobulänga gädanu ngärimäk thäbïk theng agoga gayïka maung memema guꞌrïräk ga büro obulängethïk .Yecuwa Bogürok No Pärïncïyïng Na Wännïne We Nädumïk (Madda 23:1-36, Moräkuc 12:38-40, Loka 20:45-47)37Wurïdena maung memema Yecuwa bogak ïꞌre mik Pärïncï berek bïbïttodok dure dawuwang dïdung. Ongokpeng bonyagok dang na bonängode thïk. 38Wurïdena maung memema Pärïncïyïng boꞌrämeyok na bännanang äna Yecuwa borägok dure nodong bädayïrakok, a rong reng ogakeng mäyïgo.39Wurïdena Gäꞌrok Gänzï gomodok äna,“Pärïncïyïng, onongdeng doga ïnaneng gayïka moccok na maꞌrong meduwïgagägok ändoꞌrok, oꞌrïna mägik mïmong moga mogidäk, monu ngärung nang ängäng rong regidäk. 40Wübang onongdeng dodämathïk! Rädaga äna Gänzï Ongokpeng bebe becode thoccok ängäng däbäk na änzï tharäk gämmïyaa? 41Oꞌrïna ändenong wuräk wewe willa waräbü ängäng moccok mïmong na ängäng maꞌrong mïmong, na waräbü awuk änzïk wegayik wïyaga woduwïgïnonong.42Oꞌrïna dogidagonang dïdong onongdeng dede dega Pärïncïyïng! Gaka onongdeng dayïthek Gänzï änno gurrung ge waräbü wewewa onongdeng donu wewewa onongdeng doyak awuk änzïk oꞌrïna onongdeng dodok dothorigoyik ängäng ändära na dorïnya de Gänzï. Rogak äna onongdeng dayegïke arwuk änzïk ädawuddano rerek.43Dogidagonang dïdong onongdeng dede dega Pärïncïyïng! Gaka onongdeng dorïnyek onängok cïk no nayïk nerïng ne dappïttagok nang de Yawüd nodong yokik ge wuräk na orïnye maung memema wuräk oppenonong nyägäk änzïk no nayïk ne dogeccïgok nang. 44Dogidagonang dïdong onongdeng dede dega wännïne we nädumïk na Pärïncïyïng na wodekïgo! Gaka onongdeng doga gayïka nämuräk ne wuräk wïnttek nenena wuräk othäppïyo nang nädayïthämängkago nedämagägago nang ängäng wuräk.”45Wurïdena obärïk bulluk änno wännïne we nädumïk bobärïcek agomoyok äna,“Bännïke, maung memema Oungbeng bomok irring mik, oungbeng bothungkoning.” 46Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Dogidagonang dïdong onongdeng dede dega wännïne we nädumïk gaka onongdeng danängakagïke wuräk ngäye ngimmäng no mokorok mïmeng, oꞌrïna onongdeng dädamüde äna darüngkok baberek ängäng watha wïwong däkäna ängäng nyägung nyïnyong äna dagäto ïgageng.47Dogidagonang dïdong, gaka onongdeng dunode no nämuräk ne wïꞌre, wewewa obägïbang ngeng dogak dogämokeng. 48Oꞌrämïna onongdeng dogenek ithecak ngäye ngengenga ogädeyïng doyegok, gaka ogengdeng dogämok wïꞌre, wurïdena onongdeng dunode no nämuräk nïneng.49Oꞌrämïna dännathïk de Gänzï gämme domok äna,‘Oïngbeng bïyadinyïnokeng wïꞌre na wodinyagok, oꞌrïna obärïk ngeng dotteng dïyagämago ga obärïk ngeng ïyanängïgagok däriꞌri,’ 50Wurïdena Ongokpeng bathok dïbïttok thek iththi theng ngiccok nge wïꞌre awuk änzïk ngenge ngegak ngüncade thïk maung merek wubï maung memema bonda be thappu borethïgok änzïk. 51Omodo änno ngiccok nge Abill agoro do ngiccok nge Zakariya ngengenga ongokpeng bebe begak bïnyode no yoꞌrägik ye mäꞌrok na ye thïkkang dawuwang. Engee, Oïngbeng bamonong äna wuräk we thek iththi theng wïyappïgagïno geng adwuk.52Wurïdena dogidagonang dïdong onongdeng dede dega wännïne we nädumïk gaka onongdeng dommok nyämuda nye dänna nye duwanze gädäk ge gumäng onongdeng na dädathinyok dawuwang ängäng watha wïwong na onongdeng doyangkïkek wuräk othinyo dang.”53Oꞌrämïna maung memema Ongokpeng bomode geng irri reng mik, wännïne we nädumïk na Pärïncïyïng dorethek änzïk othämïno Yecuwa thïk ngadäna na othuwungok dothunttïyago düyik no waräbü wüyik agänana ïkek. 54Ogengdeng dogak ongallïlle Yecuwa gik na onareng äna Ongokpeng bayïkek a ogengdeng änanna orabok ängäng dïkek änzï dong dïdung.
12Dogürïyonang Na Doborïttïyo Dang
1Wurïdena maung meng meme, thäntok the wuräk werek wüyik rämmek gurrung ge gurrung thappïttagode nulluk, a ogengdeng oppïtto ängäng rong bulluk bulluk, Yecuwa borethek änzïk omok wällore wïwung nodong äna,“Gäꞌrïngkudenong no watha wïwong änno mäꞌrägüräk me Pärïncïyïng, ogengdeng dede dega wodekïgo.2Gaka roga äna baberek billa beyuwagägagode bädïyaꞌrämïgagägo däkäna beyüwok bädïyannago nang. 3Oꞌrämïna rong arwuk änzïk rerera onongdeng dïꞌrede nang ï ngärimäk rïyagäcigagägok ï dobulänga ïthängki, na rong rerera onongdeng dumïttïyode ï wenüng bïyabïya ï gumäng rïyagäcigagägok nompïya gumäng.4Oꞌrïna räbük rïrïng, Oïngbeng bamonong äna, onongdeng dädana näthäräk no wuräk wewe wappok gatha, na maung memema ogengdeng doppode gatha, ogengdeng dädamüde onängok rerek gämme. 5Oꞌrïna Oïngbeng bïyagenonong äna onongdeng dana näthäräk nana obïthung beng, onawunong näthäräk nana obadï bebe bappok gatha na maung memema boppode gatha, Ongokpeng bonu daꞌrädang äna babärigok gatha na bärruk ï gappa ge dïk ï thäꞌrok.6Rädaga äna nyacällïdïk däkäna nyïꞌrïng thäguncuk nyogecïgode däbäk ängäng gik ge natteräk neꞌrak? Oꞌrïna ngerek ngulluk ngädawuyïgode thïk yokik ge Gänzï. 7Oꞌrïna nägäng nïnong neno näꞌrok nodäganzägagok anwuk. Oꞌrämïna onongdeng dädana näthäräk. Onongdeng doga dimmäng gättïng oko no nyacällïdïk däkäna nyïꞌrïng.8Wurïdena Oïngbeng bamonong ngokäme äna, obadï bebe berocik ängagïng yokik ge wuräk näthappu, a goga äna Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi Thïyanna nanagok yokik ge mälleka me Gänzï. 9Oꞌrïna obadï bebe benyukok nanagïng yokik ge wuräk äna ongokpeng bodämïng, agoga äna ongokpeng bïyanyukago nang yokik ge mälleka me Gänzï. 10“Wurïdena obadï bebe bayïꞌre rong rega dümi de Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi bïyadinyegïnagok dogidäk cïk ängäng Gänzï, oꞌrïna obadï bebe bega dümi barägïtto Bärruk Bedung bädïyadinyegïnagok dogidäk cïk.11Wurïdena maung memema ogengdeng dothukonong do gayïk ge dappïttagok nang de Yawük na yokik ye waꞌrädang na ye mobong, onongdeng dädarängo äna onongdeng dïyabärïce yayï däkäna onongdeng dïyamo yayï. 12Gaka Bärruk Bedung bïya ännïkenong äna onongdeng damo yayï maung memema thïk thathok.”Domïcïgo Ängäng Baꞌrädang Bedämathïk13Wurïdena obärïk bulluk änno thäntok the wuräk wüyik bobärïcek agomoyok äna,“Bännïke, omude obambïng babaräk a gomücinïng ï thäꞌrägik the waräbü wïwïng we Dada wewewa ongokpeng bïnyok nang.” 14Wurïdena Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Buräk babaräk, obïthung beng bïthedïng daꞌrädang äna Oïngbeng bakämo däkäna äna oïngbeng bamücïnonong ï waräbü?” 15Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Wurrïgudenong cïk ïrrïng ga onongdeng ogäꞌrïngkok änno doꞌrïya gaka dathïk de buräk bonyi dädadenttade ängäng dona waräbü wewewa obärïk bonu wüyik.”16Wurïdena Ongokpeng bïꞌrekïkekeng ängäng domïcïgo iddi deng äna,“Buräk babaräk berek bogak baꞌrädang be waräbü wüyik ongokpeng bonak thappu thorïng thagono mütheräk müyik. 17Wurïdena ongokpeng bomode ï gatha gïgung äna,‘Oïngbeng bawumenï? Gayïka oïngbeng bädanu gäyïk ge gumäng gegega oïngbeng ärrok mütheräk dang?’ 18Oꞌrämïna ongokpeng bomok äna,‘Oïngbeng bïyanängok irri reng, Oïngbeng bïyabäꞌricok gäyïk cïk gïgïng a oïngbeng ïyawuno gäyïk gittiyatha, wurïdena oïngbeng bïyarrok mütheräk dang mïmïng amwuk na daꞌrädang dïdïng de waräbü adwuk. 19Wurïdena oïngbeng bïyamok gatha gïgïng äna,“Gatha, oungbeng bonu daꞌrädang de waräbü werïng awuk änzïk wüyik wobeyagïndang cïk, nängude thïk ga oungbeng orägo na ikko na wuwaꞌro räbuk räbuk ängäng gatha gïgang.20Oꞌrïna Gänzï gomodok äna,“Buräk bedämathïk! Nängkora inni neng oungbeng bïya ïnyo, wurïdena waräbü wewewa oungbeng bonu wïyaga we wuräk wabïyäk? 21“Oꞌrämïna roga mik, äna obadï bebe barrïnok gatha gïgung dure bädaga ärrïnok daꞌrädang de Gänzï.”Orüyik Ängäng Gänzï (Madda 6: 25–34)22Wurïdena Yecuwa bomode wällore wïwung äna,“Oꞌrämïna gaka irri reng roga mik, Oïngbeng bamonong äna onongdeng dädarängïno dathïk dïdong äna onongdeng dïyarägo ngänïbeng däkäna äna onongdeng dïyayïthago ngänïbeng no watha wïwong. 23Dathïk doga dimmäng oko no dure na gatha goga gimmäng oko no nadïya.24Oꞌrämïnong riyaꞌrok rillaya mütheräk däkäna rilla ogetho mütheräk däkäna rilla ärrok dure ï gäyïk gïgeng, oꞌrïna Gänzï garägegeng. Onongdeng doga dimmäng cayï gättïng oko no waꞌräbe? 25Obïthung beng bega änanagenong barängïno dathïk dïdung bamüde thïk nang däkäna thängki nang thïthung the dathïk dïdung? 26Wurïdena naa onongdeng dädamüde orenang rerek rotteng, onongdeng na dandorägïno rerek gämme onayïnï?27Oꞌrämïnong rokoꞌrïyok re yatho rawüyiga yayï, rilla oyego ogenya däkäna ïthage watha wïweng nadïya. Oꞌrïna Oïngbeng bamonong äna Cïlïmang ï daꞌrädang dïdung adwuk bädayïthagok gadïya gulluk änang godengka gayïka dokkoꞌrïyok dulluk änno rokkoꞌrïyok irri reng. 28Wurïdena naa Gänzï garengkek yatho nadïya neng thängki iththi theng ïttäk na nängorok ga Ongokpeng orok ï thäꞌrok agogäꞌre. Raga rimmäng gättïng cayï äna Ongokpeng bïya ïthegenong nadïya onongdeng dede denu doroyik dotteng?29Wurïdena onongdeng dädaganzok waräbü wewewa onongdeng dïyarägo däkäna onongdeng wewewa dïya ikko, onongdeng dädarängo. 30Gaka wuräk we näthappu änzïk awuk waganzok waräbü iwwi weng, wurïdena Ogäde bïbong be ïgänzï bännanang äna onongdeng donareng waräbü iwwi weng.31Oꞌrïna ïbïttunong oganzok daꞌrädang de Gänzï, a irri reng arwuk änzïk ïyarïgïnonong nang. 32“Onongdeng dädana näthäräk rängkak rettetteng, gaka Ogäde bïbong be noꞌrïräk ïgänzï bänna ngänïbeng bebeba Ongokpeng bïya ïthenong ï daꞌrädang de Gänzï.33Geccïdenong waräbü wïwong däbäk wewewa onongdeng donu a onongdeng ïthek wuräk willa waräbü natteräk neng. Ärrïndenong watha wïwong natteräk ï nembeng nenena nyoꞌreng nyädïyarago däkäna ädïyathuwak, ärrudenong ïgänzï no gayïk gegega buꞌrang bädïyabunye däkäna nyoꞌreng nyïyadägico. 34Gaka gayïk nana waräbü wïwong wimmäng woga nang, mägik mïmong mïyaga nang ngokäme.35“Ogawunong dïthagok wurak ï nïgäng nïnong ïrrïng a onongdeng oga dokuthïttode ängäng wuꞌrïräk wïwong wabüro. 36Wurïdena ogawunong ängäng watha wïwong doga gayïka wuräk wewe wega onängok cïk orrikok gäꞌrok gïgeng maung memema ongokpeng bïyatho ogappïyo änno dïkko, maung memema ongokpeng bathok agoppo gädäk, ogengdeng dabuꞌrok dïyagädeyok nang wanzenok.37Dorïnyanang de woyego wewe wega obüregik maung memema gäꞌrok gïgeng gathok agïnynyokeng gadoga onängok cïk abüregik orrikok. Oïngbeng bamonong ithecak äna, ongokpeng bïyakuthïttagok agïthago nadïya nïnung na omokeng äna nängudenong cïk agogäto ïgageng ängäng dure. 38Wurïdena naa ongokpeng bathok ï thïk therek thameeꞌrak däkäna naa ongokpeng bathok ï thïk thamääddäk agïnynyokeng mik, oꞌrämïna dorïnyanang de woyego weng wewe.39Oꞌrïna ännawunong nang irri reng äna, naa gäꞌrok ge dawuwang gännak thïk thethetha buꞌrang bïyathok cik dobunye agoga äna ongokpeng bädagäyïno buꞌrang ga gogico dawuwang agobunye. 40Oꞌrämïna ogawunong dokuthïttagode ngokäme, gaka onongdeng dodäma thïk ththetha Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyathok cik.41Wurïdena Bodäruc bomodok äna, “Gäꞌrok, Oungbeng bayïꞌrekïkening ängäng domïcïgo iddi deng dälläk däkäna Oungbeng bayïꞌrekïke wuräk awuk ängäng aa?” 42Wurïdena Gäꞌrok Gänzï gomok äna,“Obïthung beng na bega bethorigok cik berocik na bännathïk bebe bekuthïttagode äna bayego ngäye nge gäꞌrok gïgung bïyadekïyok thobong the dawuwang dïdung na ïthekeng dure ï thïk thegayik the doräkok dureyik ? 43Dorïnyanang de boyego berïnang maung memema gäꞌrok gïgung gïyatho agïnynyok ga ongokpeng boga oyego. 44Oïngbeng bamonong ithecak äna, ongokpeng bïyadekïyok thobong the waräbü wïwung awuk änzïk wewewa ongokpeng bonu.45Oꞌrïna naa boyego beng bebe bomode no thägik thïthung äna Gäꞌrok gïgïng gïyarabothïk gädatho gäre gäre ogappïyo a ongokpeng orethe oppe woyego wïyaräk na wïyayï agorägo dure na ikko nyäbäk na bïnyagothïk, 46Gäꞌrok ge boyego gïyatho thängki therek maung memema ongokpeng bädïyaganzoyok orrikoyok na maung memema thïk thathok thethetha gathok cik ga boyego bodämanang, ongokpeng bïyamüco ïgagok waꞌräddäk weng weꞌrak ängäng wuräk wewe wädarocik.47Wurïdena boyego bebe bänna donareng de gäꞌrok gïgung ga ongokpeng ädakuthïttagok däkäna ädayego donareng dededa gäꞌrok gïgung gonareng agoga äna ongokpeng bïyappïgo rängko rüyik gättïng. 48Oꞌrïna boyego bedäma ngänïbeng bebeba buräk bega gäꞌrok gïgung bonareng ga gïkek rerek rere rega äna ongokpeng bappïgïno, agoga äna ongokpeng bappïgo rängko rotteng ängäng büwa. Oꞌrïna gaka obadï bebe bïthïgode ngäye ngüyik bïyabïttagok ngäye ngüyik na obadïyeng dede dïthïgagägode ngäye ngüyik dïyabïttagok rong rüyik.Yecuwa Na Thappu (Madda10:34–36)49“Oïngbeng bathok dogäꞌre thappu ängäng dïk, Oïngbeng bonareng äna thappu thagäꞌro ïrrïng! 50Oꞌrïna Oïngbeng bonu donengkïgo ïkung äna Oïngbeng bïꞌräng bagenyïkïgo agänana othodägagägok gaa?51Onongdeng donu äna Oïngbeng bathok dïthek thappu märïng aa? Oïngbeng bamonong äna, onï, oꞌrïna Oïngbeng bathok domüco ï thappu. 52Gaka änno thängki iththi theng ïnaneng wuräk waga dawuwang dulluk thäguncuk wïyamocagoyik, wuräk wäddäk waga rümi re wuräk weꞌrak, na wuräk weꞌrak woga rümi re wuräk wäddäk. 53Bädeng bïyamocagoyik änno thäguräk thïthung thabaräk oga rümi, na thäguräk thabaräk thïyaga dümi änno obädeng bïbung, bäneng bïyaga dümi änno thäguräk thïthung thabayï, na thäguräk thabayï thïyaga dümi änno bidde bïbung babayï, na bäneng bïyaga dümi änno thäguräk the obidde thabayï, na thäguräk the obidde babayï thïyaga dümi änno obidde babayï.”Wumeräk Wagene Thïk (Madda 16:2–3)54Wurïdena Yecuwa bomode thäntok the wuräk wüyik gämme äna,“Maung memema onongdeng doꞌrämek ga nädde noga ommok ändo thängki a onongdeng ogädeyok nang omo äna gabïk gïyaräbe, wurïdena gabïk garäbe. 55Na maung memema onongdeng doꞌrämek githo ga goppok ändoräme, a onongdeng omo äna thïk thïyaga thüthü, wurïdena thïk thadeka thüthü ithecak. 56Wurïdena wodekïgo, onongdeng dänna äna dagene yothek ye thappu na ye ïgänzï. Oꞌrïna onongdeng dodäma ogene thïk iththi theng änamayayï?57Onongdeng dodäma akämo watha wïwong ängäng dothorigoyik onayïnï? 58Maung memema oungbeng bäganyago äno dümi dïdang do thobong thakämo ängäng nädumïk doga ï gaddïräk däganyago do gayïk ge dakämagok nang, naa bayïbang büräng ändo thobong thakämo, agoga äna thobong thakämo thïyadaꞌrikenang ngajana agoroyang ï koräkong. 59Oïngbeng bamoyang äna oungbeng bädïyadaꞌrikigo änzägäk, oungbeng bïyandodaꞌrikigo maung memema oungbeng bogärok natteräk.
13Dogappïyo Änzï Dogidäk
1Wurïdena maung meng meme, thäntok the wuräk werek thogak cang thïrenok Yecuwa no Jelliliying yeyeya Bälladec bogämok maung memema ogengdeng dogak dorettagok ängäng ngiccok nge doginagkagok dïdeng. 2Wurïdena Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Onongdeng donu ïngäꞌre ngïngong äna wuräk iwwi weng wega Jellillying wogak wonängode dogidäk düyik gättïng okono Jellilliying yerek aywuk, gaka ogengdeng dogak dogenyak gättïng aa? 3Oïngbeng bamonong äna,“Onï, oꞌrïna naa onongdeng dädagappïyok änzï naddäräk ne dogidäk dïdong agogga äna onongdeng dïyayïntte mik gämme adwuk.”4Däkäna onongdeng donu yayï no wuräk wewe wegak gurrung na thäguncuk na wäddäk(18), ogengdeng dededa degämagok maung memema mang micek mabok agogämokeng ï Cälluwam, onongdeng donu ï ngäꞌre ïngäꞌre ngïngong äna ogengdeng donängode dogidäk düyik gättïng oko no wuräk awuk änzïk werek wewe wega ï Wuräcellïng aa? 5Oïngbeng bamonong äna,“Onï! Oꞌrïna naa onongdeng dädagappïyok änzï dogidäk dïdong agoga äna onongdeng dïya ïntte mik gämme adwuk.”6Wurïdena Ongokpeng gämme bïꞌrede no domïcïgo iddi deng äna,“Buräk babaräk berek bogak bowengek bïja bega bije ï thäꞌrakak thïthung, wurïdena ongokpeng bathok äna bathigo wije änang, oꞌrïna ongokpeng bädayïnynyode wije nang. 7Wurïdena ongokpeng bomode boyego bathämagok thäꞌrakak thïthung äna,‘Räbuk räddäk ronyagok, oïngbeng bathok doganzok wije no bïja ippi beng, oꞌrïna oïngbeng bädayïnynyode nang, bäꞌrïyu, oïngbeng bagäyïnok bïja ippi beng ga gommo gayïk ï thäꞌrak godenï babäꞌräng?8Oꞌrïna ongokpeng bobärïcek agomoyok äna,“Gäꞌrok gïgïng, gäyïng duwuk iddi deng dulluk gämme oïngbeng bïyagurïnok cïk amïyagok na wunok muwe yik. 9Wurïdena naa bije boꞌrïyak ngorok agogga rorïng! Naa bije bädaꞌrïyak agogga äna Oungbeng bamüde obäꞌrïyo.Yecuwa Boräguthok Buräk Babayï Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko10Wurïdena thängki therek tha Yecuwa bogak ännïke wuräk do gayïk gerek ge dappïttagok nang de Yawüd Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko. 11Wurïdena buräk babayï berek bogak bonak mäjibäk cik räbuk gurrung na thäguncuk na wäddäk(18). Ongokpeng bogak bathäppïyok othicok cïk cuyuk, ongokpeng bogak bädamüdek othoro othorigoyik bäꞌrik.12Oꞌrïna maung memema Yecuwa borꞌämeyok mik, a Ongokpeng odäntteyok agomoyok äna,“Buräk babayï, oungbeng boräguthagägok änzï mïngo mïmang.” 13Wurïdena maung memema Yecuwa bïthek nyägung nyïnyung nanagok, a ongokpeng ogädeyok nang othorigoyik agodengke Gänzï. 14Oꞌrïna thobong the no gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd thothïnyade Yecuwa agobärïcenok ängäng ängäng dothïnya gaka Yecuwa boräguthok buräk babaräk Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko, ongokpeng bomode thäntok the wuräk wüyik äna,“Mängki moga thäguncuk na thulluk (6) memema ocongdeng oyego cik. Oꞌrämïna arek na räguthagägok cik ï mängki meng meme, oꞌrïna rädaga äna Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7).”15Wurïdena Gäꞌrok Gänzï goräbïcenoyk agomoyok äna,“Oungbeng bodekïgo!, Onongdeng Rädaga äna obärïk bulluk änanagenong bagäro ngayïdo ngïngung däkäna ngäꞌringka ngïngung agonyago dikke ngïräk Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko aa?” 16Oꞌrämïna buräk babayï ippi beng boga änno dubäk de Abäraying bebeba thäjibäk thomättoyok räbuk gurrung na thäguncuk na wäddäk (18), rädaga äna ongokpeng baräguthagok Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko aa?”17Wurïdena maung memema Yecuwa bomok irri reng mik, wuräk awuk änzïk wewe wegak rümi rïrung wothallak gättïng, oꞌrïna thäntok the wuräk wüyik thogak thokäꞌrïkïnok dodengka de ngäye angwuk änzïk ngenge ngeyegägagok ängagok.Domïcïgo Ängäng Thik The Garedeng Na Thäꞌrägüräk (Madda 13:31-32, Moräkuc 4: 30-32) 18Wurïdena Yecuwa bothuwungok äna,“Daꞌrädang de Gänzï doga yayï? Doga gayïka ngänïbeng? 19Daꞌrädang de Gänzï doga gayïka buräk babaräk bemmok thik the garedeng a guwenge ï thäꞌrakak thïthung, wurïdena maung memema thüyigak thïthung agodeka bïja büyik, a waꞌräbe atho aguno nune nïneng ï wangaräk weng.”20Wurïdena Ongokpeng bomok gämme äna,“Oïngbeng bamïcïke daꞌrädang de Gänzï ängäng ngänïbeng? 21Daꞌrädang de Gänzï doga gayïka buräk babayï bemmok mäꞌrägüräk agoduräbok ayïꞌro ängäng nyälläk agodäkek mängki mäddäk (3) agoꞌrära.Gäddäk Gïyamük (Madda 7: 13-14, 21-23)22Wurïdena Yecuwa bothäppïyok oko ï maräk mottäk müyik na no nayïk nittiyatha ga gännïke wuräk, Ongokpeng bogak bothäppïyok onyago nana buthäk ï Wuräcellïng. 23Wurïdena obärïk bulluk bomodok äna,“Gäꞌrok Gänzï, roga äna wuräk woga wotteng wïyarïgok gaa?” Ongokpeng bomode geng äna, 24“Gäꞌrïngkudenong a onongdeng othinyo oko ï gädäk gïyamük, gaka Oïngbeng bamonong äna wuräk wüyik wïyaganzok äna wathinyo oꞌrïna ongdeng dädïyamüde.25Maung memema Gäꞌrok ge dawuwang gogüyok änzïk aguyungko gädäk, a onongdeng orethe änzïk othoro däbäk ga onongdeng oppe gädäk na omo äna,“Gäꞌrok, Gäꞌrok, wanzening gädäk, wurïdena Ongokpeng bïyabärïce omonong äna,‘Oïngbeng bodämanong, onongdeng doga ängäng gïthung? 26Wurïdena onongdeng dïyarethe änzïk omo äna,‘Oningdeng dorägok dure na ikko ängagang yokik yïyang, Oungbeng bännïkek ï naddïräk nining. 27Oꞌrïna Ongokpeng bïyamonong äna,‘Oïngbeng bodämanong, onongdeng doga ängäng gïyethung! Ängkonong babuthäk änanagïng onongdeng adwuk dega wuräk wädathorigok cik.28Onongdeng dïyangotho na orägo gänyik, maung memema onongdeng dïyaꞌräme Abäraying na Ïcaak na Nyaguk na wïꞌre awuk änzïk ï daꞌrädang de Gänzï maung memema onongdeng donyängagägode däbäk ändawuwang. 29Wurïdena wuräk wïyatho änzo thängki na ändo thängki na änzuwak änzothägung thegüye na ändoräme ändothägung thenyerü a ogengdeng ïyanängok cïk ï daꞌrädang de Gänzï. 30Wurïdena wuräk we mägeng wïyaga nodong na wuräk we nodong wïyaga mägeng.”Yecuwa Borïnyek Wuräcellïng (Madda 23; 37-39)31Wurïdena ï thängki theng thethe pärïncïyïng berek bogak bathïnok Yecuwa a ogengdeng omoyok äna,“Rogga äna Oungbeng bathinyo däbäk anyago änzinyeneng gaka Rüdüz bonareng äna bappoyong.” 32Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Ängkonong a onongdeng omok thällong thäre äna,“Oïngbeng boga oppuꞌre mäjibäk änzï wuräk na orägutho wuräk wenya thängki iththi theng na nängorok, wurïdena ï thängki thamäddäk Oïngbeng bïyathodok ngäye ngïngïng a ngwuk.’ 33Oꞌrïna rogga äna Oïngbeng bïꞌräng bayego thängki iththi theng na nängorok na ï thängki thïyatho omakok, gaka rädaga äna bïꞌre berek billa bappägagok däbäk babuthäk änzï wuräcellïng.34Wuräk we Wuräcellïng, wuräk weWuräcellïng, onongdeng dede dagämo wïꞌre na orok mädok no wuräk wedinyagïndenong! Oïngbeng bonäkek amodïnok äna Oïngbeng bappïttok nyäguräk nyïnyong gayïka dakäruk dappïttok nyäguräk nyïnyung ï morong. Oꞌrïna onongdeng dogak dädanareng! 35Oꞌrämïnong! Gumäng gïgong gayïka kobäꞌricagode thïk! Oïngbeng bamonong ithecak äna onongdeng dädïyaꞌrämïng gämme a onongdeng ïyaro yo thïk ththetha onongdeng dïyayïꞌrek cik äna,‘Dorïnyanang de obadï bebe bägatho ängäng gärrängang ge Gäꞌrok Gänzï.
14Yecuwa Boräguthok Buräk Babaräk Benya
1Thängki therek tha Yecuwa bonyagok dawuwang de näꞌrok ne mobong me Pärïncïyïng äna barägo dure Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) The Dumoko, ogengdeng duredok ïrrïng äna daꞌräme naa ongokpeng bayïkek. 2Wurïdena buräk babaräk berek bogak ??[guyong, gucak, bondak nyägäk na nyägung], ?? ongokpeng bogak bathïnok Yecuwa. 3Wurïdena Yecuwa bobärïcek agïꞌrekïke wännïne we nädumïk na pärïncïyïng äna,“Roga äna nädumïk nagäciginoncong äna ocongdeng daräguthok cik Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak The Dumoko waa?”4Oꞌrïna ogengdeng dodok gänang änzïk. Wurïdena Yecuwa boräguthoyok agogäyïnok ga ongokpeng onyago. 5Wurïdena Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Obïthung beng änanagenong benu ngäꞌringka däkäna ngayïdo ngabo agoro ï Yok a ongokpeng ädagädeyonang odo änzik gayïka ngabode Ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak The Dumoko?” 6Wurïdena ogengdeng dädamüdek obärïceno Yecuwa rong irri reng.7Oꞌrämïna maung memema Yecuwa boꞌrämek wuräk wewe wïbïttagok agomokeng domïcïgo iddi deng äna ogengdeng dodo nayïk änzik nerïng cayï, 8“Maung memema obärïk bïbïttodenong dure no dokäꞌrïko de dïkko, onongdeng däda nanängok cïk no nayïk nerïng, gayïka obärïk bïyatho boga bimmäng gättïng oko nanagang bïbïttagok ängäng wuräk wewe wenu dïkko. 9Wurïdena maung memema ongokpeng bebe bïbottoyang bïyatho a gomoyang äna,“Güyogu änzïk allïno buräk ippi beng äna änno gayïk ikki geng. Wurïdena oungbeng bïyarethe änzïk othalla.10Oꞌrïna maung memema onongdeng dïbïttagok, ängkonong a onongdeng onängok cïk no nayïk ne mägeng me wuräk odinttok, na maung memema buräk bïbïttoyang bathok a gomoyang äna,“Däbük dïdïng güyogu änzïk. Wurïdena oungbeng bïyandona dodengka yokik ge wuräk wewe wega onängok cïk ängagang nanulluk no borokk. 11Gaka buräk bebe bawüyicige gatha gïgung bïyaräbok cïk, na buräk bebe beräbede gatha gïgung cïk bïyadeka bimmäng.”12Wurïdena Ongokpeng bomode buräk bebe bïbïttoyok gämme äna,“Maung memema oungbeng bayïthek wuräk dure de ïdïꞌrïk de thängki däkäna dure de thibing, oungbeng bäda ïbïtto räbük rïrang däkäna obang ngeng dïyaräk na dïyayï däkäna gurï gïgang däkäna wuräk wenu waräbü wüyik wega odännoyang no thüwük, gaka ogengdeng dïya ïbïttang ogappecik thängki therek gämme.13Oꞌrïna maung memema onongdeng dümek dudï de dure deno duko na dokäꞌrïko, ïbïttunong wuräk willa waräbü na wucak na wuräk wedägïkok na wirämang. Domïcïgo De Duko Dimmäng14wurïdena onongdeng dïyappägok bädok cik, gaka ogengdeng dädïyamüde ogappenoyang cik, gaka oungbeng bïyagäragägo ängäng Gänzï maung memema wuräk wethorigok cik wogüyogok änzï dïnyo.Domïcïgo De Dure Dümigok Düyik ( Madda 22:1-10)15Wurïdena maung memema obärïk bogäcigode mik bebe begak onängok cïk no borokk ängagok agomoyok äna,“Dorïnyanang buräk bebe benängode thïk no borokk gagorägo dure ï daꞌrädang de Gänzï.” 16Wurïdena ongokpeng bomodok äna,“Buräk babaräk berek bogak bümek dure de thibing düyik, agïbïtto wuräk wüyik, 17Wurïdena maung memema thïk thathok the dorägok dure yik de thibing, ongokpeng bodinyode boyego bïbung äna ängko dïbïttok wuräk dure, omude geng äna,“Arenong dudï de dure adwuk änzïk dokuthïttagode.18Oꞌrïna ogengdeng adwuk dorethek änzïk [ïꞌre rong rulluk. Obadï benodong bomodok äna,“Oïngbeng bogeyok gäbong ïꞌräde, na rogga äna oïngbeng banyago doꞌräme. Wurïdena oïngbeng bamoyang äna gäcigïndïng ga oïngbeng onyago dottäk doꞌräme. 19Obadï beerek bomodok äna,“Oïngbeng bogeyok räppe re woꞌra thäguncuk (5) we nyayïdo, oïngbeng na bäganyago dottäk donäke oyegïke. Oïngbeng na bathuwungang äna gäcigïndïng ga oïngbeng onyago.’ 20Wurïdena obadï beerek bomodok äna,“Oïngbeng bïkkïkek bayï ïꞌräde, oꞌrämïna oïngbeng bädamüde äna oïngbeng batho.21Oꞌrämïna boyego bogappïyok agïreno thobong thïthung rong irri reng. Wurïdena thobong the dawuwang thothïnyak agomok boyego bïbung äna,“Ängko ïnaddïräk däbäk ï rapäꞌrung re tharäk thottkäk gäre gäre doganzok wuräk dang na dïbïtto geng gathuko wuräk willa waräbü na wucak na wirämang. 22Wurïdena boyego bomodok äna,“Thobong gäꞌrok gïgïng, oïngbeng boyegok gayïka oungbeng bomodïng, oꞌrïna nayïk nïꞌräng noga gämme.23Wurïdena thobong thomode boyego bïbung äna,“Ängko ïnaddäräk nittiyatha ne tharäk thottäk doganzok wuräk dang na dapäppïttok wuräk ändang a ogengdeng äppak dawuwang dïdïng. 24Gaka Oïngbeng bamonong äna,“Änno thängki iththi theng wuräk wewe wïbïttagägok wädïyannok dure dïdïng de thibing.Dogenya De Wällore (Madda 10: 37–38) 25Wurïdena maung memema thäntok the wuräk wüyik thothäppïyok omakok Yecuwa. Ongokpeng bobärïyagok cïk agomokeng äna, 26“Naa obärïk berek bebe bïyathok omakoyïng ga ongokpeng ädagidage obädeng bïbung däkäna obäneng bïbung däkäna obayï bïbung na nyäguräk nyïnyung na obang ngeng dïdung dïyaräk na dïyayï narroga gatha gïgung gämme, agogga äna ongokpeng bädïyamüde oga bällore bïbïng. 27Wurïdena obadï bebe bädammok dereng dïdung agatho omakoyïng agoga äna ongokpeng bädamüde oga bällore bïbïng.28Gaka obïthung beng änagenong bebe benareng äna bawuno mang miyicek, agädanängïnocïk nodong gäppak agodäganzo natteräk nïnung agoꞌräme äna natteräk noga nüyik nawengkïke othodok duwuno aa? 29Gaka rogga äna, ongokpeng babuꞌrok agorok bonda thïk ga gädamüde othodok duwuno, a wuräk awuk änzïk ïyaꞌräme a ogengdeng ocäcüllo nanagok. 30“Ogengdeng dïyamo äna,“Buräk babaräk ippi beng borode bonda thïk, ongokpeng borethek änzïk äna bawuno, oꞌrïna bädamüdek äna bathodok ngäye.31Däkäna naa baꞌrädang berek bogüyogok änzïk bonu nyajana rämmek gurrung gegurrung gulluk (10,000) äna banyago därro änno baꞌrädang berek benu nyajana rämmek gurrung gegurrung gäꞌrak (20,000), rädaga äna ongokpeng banängok cïk nodong gäppak agayinzäcok cik agoꞌräme äna, naa ongokpeng bamüde ärro baꞌrädang berek gaa? 32Däkäna naa ongokpeng bädadenttïttode agogga äna ongokpeng badinyok Bodinyagok bedägagok änzik agonyago dogätto änno baꞌrädang berek ga gothuwungo äna dappo märïng ga ogengdeng ïdaddo oga babuthäk. 33Oꞌrämïna gayïka rogak mik gämme, Yecuwa bothodode äna obadï bebe bädawüddanok natteräk nïnung anwuk na waräbü wïwung awuk agogga äna ongokpeng bädamüde oga bällore bïbïng.Domïcïgo De Thäya ( Madda 5: 13, Moräkuc 9:50) 34Thäya thoga thorïng, oꞌrïna naa dothira donyagok änzik agoga äna dothira damüde ogappok cik cayï? 35Naa thäya theng thethe thüngkagägode thïk näthappu a gädaga thorïng ängäng gamuräk muwe meng gaka dothira donyagok änzik, oꞌrïna obadï bebe benu wenüng weꞌrak we dogogäcigok agogäcigok.
15Domïcïgo De Dungkak Duyade Thïk ( Madda18: 12-14)
1Wurïdena thängk therek maung memema wuräk wewewa wüncïnok waꞌrädang natteräk na wuräk wegidäk wappïttagode nanulluk a ogengdeng onängok cïk odännok Yecuwa na ogäcigoyok. 2Oꞌrina Pärïncïyïng na wännïke we nädumïk wogak othämothïk ïꞌre äna,“Buräk babaräk ippi beng bogäyïnok wuräk wegidäk ga ogengdeng orägo dure nanaulluk."3Oꞌrämïna Ongokpeng bïꞌrekïkekeng ängäng domïcïgo iddi deng äna, 4Gäyïng ga goga äna obärïk bulluk änanagenong bonu rängkak dümmek, naa ongokpeng billikek dungkak dulluk änno rängkak, rädaga äna ongokpeng bawüddano rängkak gurrung thäguncuk na gurrung bäꞌranto na thäguncuk na bäꞌranto(99) ï guwak babäꞌräng ga ongokpeng onyago doganzok dungkak dede duyade thïk agïnynyok gaa? 5Na maung memema ongokpeng bïnynyode a ongokpeng onängago dungkak no thäntäk thïthung ga gokäꞌrïko.6Wurïdena maung memema ongokpeng bathok borok cawuwang, ongokpeng bayïbïtto räbük rïrung na wuräk weno thüwük nanulluk agomokeng äna käꞌrïkunong nanulluk ängagïng gaka oïngbeng bïnynyode dungkak dïdïng dede duyadethïk! 7Oïngbeng bamonong mik gämme äna dokäꞌrïko dïyaga düyik gättïng ï gänzï ängäng buräk bïkede bulluk bebe begappïyok änzï gaddäräk ge dogidäk oko no wuräk wethorigok cik gurrung thäguncuk na gurrung bäꞌranto na thäguncuk na bäꞌranto (99) wewe wethorigok cik wädanareng äna wagappïyo änzï dogidäk dïdeng.Domïcïgo De Thik The Gatteräk Guyadethïk8“Däkäna buräk babayï berek bonak gik ge natteräk ne nyadümäni nyippok gurrung, naa ongokpeng buyede thik the gatteräk cïk ge ngadümäni ngippok ngulluk, rädaga äna ongokpeng babulängethïk ängäng guꞌrïräk a ongokpeng obäꞌrathïk dawuwang gäceng gäceng ga ongokpeng oganzok cïk gäceng gäceng a ongokpeng ïnynyok gaa? 9Wurïdena maung memema ongokpeng bïnynyode, ongokpeng bayïbïtto räbük rïrung nanulluk na wuräk weno thüwük agomokeng äna, käꞌrïkunong ängagïng gaka oïngbeng bïnynyode gatteräk gegega oïngbeng buyadethïk. 10Oïngbeng bamonong mik gämme äna, dokäꞌrïko dïyaga düyik yokik ye mälleka me Gänzï ängäng buräk bulluk bebe begappïyok änzï gaddäräk ge dogidäk”Domïcïgo De Thäguräk Thabaräk Thuyade Thïk11Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Buräk babaräk berek bogak bonak nyäguräk nyïyaräk nyeꞌrak. 12Wurïdena thäguräk thabaräk thetteng thomode obädeng bïbung äna,“Dada ändïng wäräbü wïwïng we thäꞌrägik thïthïng, ongokpeng na bïcïnokeng waräbü wïwung.13Wurïdena maung motteng thäguräk thabaräk thetteng thappïttode waräbü wïwung änzïk awuk nanulluk agonyago babuthäk noddok berek, wurïdena maung memema ongokpeng borok cang bonängode thïk, ongokpeng bogicikode nätteräk nïnung cïk ängäng dayatho. 14Oꞌrïna maung memema ongokpeng bomecok waräbü änzïk awuk wewewa bonak, yüthi yogak gättïng noddok beng bebe abwuk änzï. Wurïdena ongokpeng borethek änzïk onareng dure.15Wurïdena ongokpeng bonyagïnok buräk babaräk berek be noddok beng bebe äna bawurenok niddärük. 16Wurïdena ongokpeng bonagareng äna barägo näꞌräbu agäppek tharäk thïthung nenena niddärük narägo, oꞌrïna obärïk bädayïthedok baberek.17Oꞌrïna maung memema ongokpeng bamänigode ï gatha gïgung a ongokpeng omo äna,“Dada bïbïng bonu woyego dïnok wewe warägo dure agapäppoyik ga oïngbeng ïnyok inyeneng ängäng yüthi babäꞌräng. 18Oïngbeng bagüyogo änzïk ayïngbeng onyagïno Dada bïbïng ïmoyok äna,“Dada bïbïng oïngbeng bïkede yokik ge Gänzï na yokik gïgang, 19Wurïdena Oïngbeng bädamüde onyeko äna oïngbeng bayïbïttago äna thäguräk thïthang thabaräk. Gäyïng ga oïngbeng oga gayïka obärïk bulluk änno woyego wïwang.”’20Oꞌrämïna ongokpeng bogädeyodenang ogüyogo änzïk agonyagïno obädeng bïbung. Oꞌrïna maung memema ongokpeng bogak bïꞌräng boga babuthäk ï gaddäräk onyagïno obädeng bïbung, obädeng bïbung boꞌrämeyok agïba dïthak dïdung agollok dandagok agoracoyok ï thäntäk thïthung na mäthucuwok. 21Wurïdena thäguräk thïthung thabaräk thomodok äna,“Dada bïbïng, oïngbeng bïkede yokik ge Gänzï na yokik gïgang, oïngbeng bädanyeko äna oïngbeng bayïbïttago äna thäguräk thïthang thabaräk.’22Oꞌrïna obädeng bïbung bomode woyego wïwung äna,“Thukunong nadïya nerïng gättïng a onongdeng ïthagïyok gadïya na thällïyang no gawung gïgung na wothäk ïngkäk nyïnyung. 23Wurïdena ängkonong dommo ngayïdo ngengärade a onongdeng oppok a ocongdeng orägo ga ocongdeng wuko na okäꞌrïko. 24Gaka thäguräk thïthïng thabaräk thogak thïnyok, oꞌrïna thokocïk, ongokpeng bogak buyadethïk, oꞌrïna ongokpeng bïnynyagode.’ Wurïdena ogengdeng dorethek änzïk wuko na okäꞌrïko.25Wurïdena thäguräk thabaräk thabädeng thogak dottäk. Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bathok ändottäk borurumede yawuwang, ongokpeng bogäcigode nänge na näba mälleng na duko na dokäꞌrïko. 26Oꞌrämïna ongokpeng bïbïttok boyego berek bulluk änno woyego, a ongokpeng othuwungok äna,“Ngänïbeng bega yawuwang? 27Wurïdena ongokpeng bomodok äna obambang bïbang babaräk bathok. Ogäde na bïbang boppïndok ngayïdo ngengärade, gaka ongokpeng bathok boga bathïk.’28Oꞌrïna ongokpeng bothïnyak gättïng a goyangko onyago dawuwang. Oꞌrämïna obädeng bïbung bathok däbäk agïdïddïgoyok. 29Oꞌrämïna ongokpeng bobärïcek agomok obädeng bïbung äna,“Oꞌrämï! Oïngbeng boyegïnoyang räbuk rüyik irri reng arwuk, oïngbeng bädakok thäbïk the dodïngkegok de rong rïrang thängki therek, oꞌrïna oungbeng bädayïthedïng ngümik ngerek ayïngbeng änanna wuko na okäꞌrïko ängäng räbük rïrïng. 30Oꞌrïna maung memema thäguräk thabaräk thïthang iththi theng thethe thegicikindang waräbü wïwang cïk awuk ï wucung, wurïdena maung memema ongokpeng bogappïyok bathok cawuwang, oungbeng na boppïndok ngayïdo ngengärade.’31“Wurïdena ongokpeng bomodok äna,‘Thäguräk thïthïng thabaräk, oungbeng boga ängagïng marïyamuk, na waräbü awuk änzïk wewewa oïngbeng bonu woga wïwang. 32Oꞌrïna rogga äna ocongdeng dawuko na okäꞌrïko, gaka obambang bïbang babaräk bogak bïnyok, oꞌrïna ongokpeng boga bathïk ïnaneng, ongokpeng bogak buyadethïk, oꞌrïna ïnaneng ongokpeng bïnynyagägagode.
16Domïcïgo Ängäng Buräk Bega Begidäk
1Yecuwa bomode wällore wïwung gämme äna,“Buräk babaräk berek bogak bonak waräbü wüyik, ongokpeng bonak boyego boga thobong the waräbü wïwung. Buräk babaräk beng bebe benak waräbü wüyik bomode thobong the waräbü wïwung äna buräk babaräk ippi beng bogicikïndok natteräk cïk nïnung.” 2Oꞌrämïna ongokpeng bïbïttoyok a gomoyok äna,“Ngänïbeng bebeba oïngbeng bagäcigode nanagang begidäk mik? Ändïng waräbü wïwïng awuk änzïk wewewa oïngbeng bïthedang gaka oungbeng bädamüdek oga thobong thorïng.3“Wurïdena thobong thomode ï gatha gïgung äna,“Oïngbeng bäkanängok cayï? Gaka thobong gäꞌrok gïgïng gägamoyïng ngäye ngïngïng nge doga thobong the waräbü wïwung. Oïngbeng bädamüde äna oïngbeng baya däkäna gurocïk na oïngbeng bomathallak bädamüde ïdïddïgoyok äna bayïtheyïng natteräk. 4Oïngbeng bänna äna oïngbeng bïyawümenï? Wurïdena maung memema oïngbeng bommägagäode ngäye nge doga thobong, wuräk wïyagäyïnïng ga oïngbeng onängok cïk ängagïng ï gumäng gïgeng.5“Oꞌrämïna ongokpeng bïbïttok wuräk änzïk awuk bulluk bulluk wewe wenu natteräk no watha wïweng, ongokpeng bomode obadï be nodong äna oungbeng bommode thobong thïthïng natteräk dïnok?’ 6wurïdena ongokpeng bomodok äna,“Nottok ne ngaak nge mäꞌrägüräk dümmek dulluk (100). Oꞌrämïna ongokpeng bomodok äna,“Ommu gïddab ikki geng a oungbeng nängok cïk gäre gäre amegek nang gurrung thäguncuk (50).” 7Wurïdena ongokpeng bomode buräk beerek gämme äna,“Oungbeng bommodok dïnok?’ Ongokpeng bomodok äna oïngbeng bomodok mütheräk märarek dümmek dulluk. Oꞌrämïna ongokpeng bomodok äna,“Ommu gïdda gïgang a nängok cïk amegek nang gurrung thäguncuk na gurrung gäddäk (80).”8Oꞌrämïna thobong thega gäꞌrok thomode thobong thethe thega gäꞌrok gegidäk äna, gaka oungbeng bakämok wuräk iwwi weng we näthappu iththi theng ängäng ngäye ngogidäk oko no wuräk wega änzï dobulänga de guꞌrïräk änzï thek thïtheng. 9“Wurïdena oïngbeng bamonong äna oppunong däbük dïdong ängäng watha wïwong ängäng natteräk ne näthappu ne waräbü wädathorigok cik narroga äna maung memema onongdeng dïnttek, a onongdeng ïyagäyïnago ga onongdeng oga ï gumäng gilla dꞌrok cïk ngorek ngorek.10Obadï bebe bethorigok cik ängäng doroyik dotteng boga bothorigok cik ängäng doroyik düyik gämme, na obadï bebe bädathorigok cïk ängäng doroyik dotteng bädathorigok cik ängäng doroyik düyik. 11Oꞌrämïna naa onongdeng dädathorigok cik ängäng dorabo waräbü we näthappu ängäng nyägung nyïngong, agoga äna onongdeng dïyamüde ännago yayï äna onongdeng dothorigok cik ithecak? 12Wurïdena naa onongdeng dädathorigok cik ängäng waräbü we buräk berek bulluk, agoga äna obïthung beng bïyayïthenong waräbü wega wïwong?13Boyego berek billa bïyamüde oyegïno mobong meꞌrak gaka roga äna ongokpeng bagidage thobong thulluk ga gorïnye thobong theerek, däkäna äna ongokpeng bagäciginok thobong thulluk cïk ga ongokpeng ädagäciginok thobong theerek cïk. Roga äna onongdeng dädamüde oyegïno Gänzï na natteräk.”14Wurïdena maung memema Pärïncïyïng bebe begak berïnyek natteräk bogäcigode mik gämme, ogengdeng dogak dothallede Yecuwa ngadäna. 15Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng doga wuräk wewe wadekïgo Wothorigok cik worïng yokik ge wuräk, oꞌrïna Gänzï gänna mägik mïmong. Gaka waräbü wewe wenu thägeyäk thimmäng wadengkïgago ängäng yokik ge wuräk wädaga wimmäng yokik ge Gänzï.16“Nädumïk ne Müza nogak na madak me wïꞌre mogak agoro yo maung memema Yuwana Bonengke bogak. Wurïdena maung meng meme daꞌrädang Gänzï dogak dothämpïcïgagägok, wurïdena wuräk awuk änzïk wogak woyegok ngäye ngïngeng ngengenga ogengdeng donareng äna dayego a ogengdeng änanna ïnynyok dokothïk. 17Wurïdena noꞌrïräk ïgänzï na näthappu thabäꞌricagok cïk gäre gäre okonang äna thoꞌräbiräk thulluk thabäꞌricagok cïk änno nädumïk.18“Oꞌrämïna obadï bebe benyängode obayï bïbung ga ongokpeng ïbo buräk babayï berek gämme agoga äna ongokpeng bithade ängäng dollämothïk gatha gatha babäꞌräng, wurïdena obadï bebe bïbok buräk babayï benyängagägode bekägagok änzï buräk babaräk agoga äna ongokpeng bïkede bithagägode ängäng dollämothïk gatha gatha gämme.Domïcïgo Ängäng Baꞌrädang Be Waräbü Na Lïyazär 19Buräk babaräk berek bogak baꞌrädang be waräbü wüyik, ongokpeng bogak bayïthäcago nadïya nenu thägeyäk thimmäng, ongokpeng bogak bathäppïyo ängäng natteräk nüyik na wüwaꞌro ängäng dudï derïng marïyamuk. 20Oꞌrïna buräk babaräk berek bogak bïkkak äna Lïyazär, ongokpeng bogak billak waräbü ongokpeng bokak bïthäcïgagägok cïk ï gädäk ge buräk begak baꞌrädang be waräbü wüyik, ongokpeng bogak bonak waräbijek. 21Ongokpeng bogak bonagareng äna barägo dure dure dede debärädakode thïk de baꞌrädang be waräbü wüyik änno borokk. Wurïdena rawuk rogak rathäcok agongatho ï waräbijek wïwung.22Oꞌrämïna bïthak beng bebe begak bamorägo bïnyok mällaka na mommoyok agithiyok ï guꞌru ge Abäraying. Wurïdena buräk babaräk bega baꞌrädang be waräbü wüyik bïnyok gämme agothikagägo. 23Wurïdena buräk begak baꞌrädang de waräbü wüyik bogak ï gappa ge dïk güthü gättïng, ongokpeng bomüdode gik gänzï agoꞌräme Abäraying boga babuthäk ga Lïyazär boga ï guꞌru gïgung.24Wurïdena ongokpeng bodänttedok gättïng äna,“Dada bïbïng Abäraying ïbawu dïthäk dïdïng, dinyude Lïyazär agodabe gawung gïgung ï ngïräk agatho diddinyek duränge dïdïng, gaka oïngbeng boga ï menyik me dïk ï däriꞌri ï thäꞌrok.25Oꞌrïna Abäraying bomok äna,“Thäguräk thïthïng, wunzagude maung memema oungbeng bogak ï dathïk dïdang, oungbeng bogak büwaꞌrok waräbü werïng näthappu ga Lïyazär oga ï doga dogidago, oꞌrïna ïnaneng ongokpeng boga wüwaꞌro dudï derïng ängäng gatha gïgung inyeneng ga oungbeng oga ï däriꞌri näthappu. 26Oꞌrïna irri reng arwuk rega yoꞌrägik yiying na yïyong yoga yücek gättïng, oꞌrämïna narroga äna obärïk ngeng änzinyening donareng äna dabaꞌro änzinyeneng onyago dang agoga äna ogengdeng dädamüde onyago dang däkäna obadïyeng dede dega dang dädamüde atho inyeneng.27Wurïdena ongokpeng bomok äna,“Dada Abäraying, oïngbeng bayïdïddïgoyang, nyängude Lïyazär dawuwang de dada bïbïng. 28Gaka oïngbeng bonu obambïng ngeng dïyaräk thäguncuk, gäyïnok ga ongokpeng onyago dïrenogeng, a ogengdeng änanna ädïyatho gämme inyeneng no gayïk ikki geng ge dïk düthü ï däriꞌri.29Wurïdena Abäraying bomodok äna,“Ogengdeng donu nädumïk ne Müza na madak me wïꞌre. Gäyïng ga ogengdeng ogäcigokeng. 30Wurïdena ongokpeng bomok äna,‘Onï, dada Abäraying. Oꞌrïna naa obärïk bogüyogok bulluk änzï änzï dïnyo agonyago dïreno geng, a ogengdeng ïyagappïyo änzï naddïräk ne dogidäk dïdeng. 31Oꞌrïna ongokpeng bomodok äna,“Naa ogengdeng dogak dädagäcigode Müza na wïꞌre, agoga äna ogengdeng dädïyaroyik ogäcigok obärïk narroga äna obärïk bagüyogok änzï änzï dïnyo.
17Doroyik Na Ngäye (Madda 18:6-7, 21-22, Moräkuc 9:42)
1Wurïdena Yecuwa bomode wällore wïwung äna,“Waräbü wewe wabäꞌrïcek wuräk wägatho, Oꞌrïna roga äna dogidagonang de buräk bebeba ogengdeng datho ängäng! 2Wurïdena ragayïnok rorïng äna,“Naa ongokpeng bamättok bädok ï thäntäk thïthung a ongokpeng orägagägok ï ngaꞌru, okonang äna ongokpeng babäꞌrïcek obärïk bulluk ippi beng bebe bedïꞌrode dang bega betteng ängäng doroyik.3Gäꞌrïngkudenong no watha wïwong ïrrïng. Naa bambang bïbang bïkendang, gürü nanagok, naa ongokpeng bogappïyok änzï dogidäk dïdung, agoga äna oungbeng badinyedok cïk dïdung. 4Wurïdena naa ongokpeng bïkendang a mothäguncuk na weꞌrak (7) ï thängki thulluk, ga ongokpeng ogappïnang a mothäguncuk na weꞌrak ï thängki (7) theng thethe agomoyang äna oïngbeng bogappïyok änzï dogidäk dïdïng, agoga äna oungbeng badinyendok dogidäk cïk.”5Wurïdena wodinyagagok womode Gäꞌrok äna,“Orening doroyik diding nang.” 6Oꞌrämïna Ongokpeng bomode geng äna,“Naa onongdeng donu doroyik dotteng gayïka thik the garedeng agoga äna onongdeng damüde omok bïja be bije ippi beng äna müddü gatha gïgang änzïrägak adäkïyok athikagok ï ngaꞌru agïyagäcigonong omakok rong rïrong.Dottega Ï Ngäye7Wurïdena Yecuwa bomok gämme äna gäyïng ga goga äna obärïk bulluk änanagenong bonu boyego bomädok däkäna bawure rängkak, maung memema ongokpeng bathok ändottäk atho yawuwang, rädaga äna oungbeng bagädeyok nang omoyok äna arek gäre gäre a nängok cïk arägo dure na ikko aa? 8Oꞌrïna roga äna oungbeng bamoyok äna ocïndïng dure de thibing, a oungbeng ändïthago nadïya ne ngäye ngïngang a oungbeng oyegïnïng ayïngbeng änanna orägo dure na ikko, a oungbeng ïyandorägo dure na ikko aa?9Ongokpeng bogak bädawïyayïnok boyego no gatha, gaka ongokpeng bädamakode ngäye ngengenga ongokpeng bomägode äna bayego, Oïngbeng bonu onï. 10Oꞌrämïna mik gämme, maung memema onongdeng donängode arwuk änzïk rerera oïngbeng bomodenong, omunong äna onongdeng doga woyego wogidäk. Gaka oningdeng doyegok ngäye ngenge ngegak äna onongdeng dayego.Doräguthok Wuräk (10)Weya Nangküwang11Maung memema Yecuwa bogak ï gaddäräk gïgung onyago ï Wuräcellïng, Ongokpeng bonyagok do wathäng oko yoꞌrägik ye Camäriya na ye Jellil. 12Wurïdena maung memema Ongokpeng bogak onyago ï tharäk thottäk therek a Ongokpeng ogätto äno wuräk wïyaräk werek gurrung (10) wogak wonya nangküwang. Ogengdeng dogak dothorok babuthäk. 13Wurïdena ogengdeng dogäꞌrok guyï gättïng odänttek äna,“Yecuwa, Bännïke, ïbawu dïthak diding!”14Oꞌrämïna maung memema ongokpeng boꞌrämekeng, Ongokpeng bomode geng äna,“Ängkonong a onongdeng ogene mobong medung me Gänzï watha wïwong.” Wurïdena maung memema ogengdeng dogak ï gaddäräk onyago, ogengdeng dogak doduwïgagägok. 15Wurïdena maung memema obärïk bulluk änanageng boꞌrämek äna ongokpeng boräguthagok, a ongokpeng ogappïyo agodengke Gänzï ängäng guyï gättïng, 16Wurïdena obärïk beerek babode ïngkäk nye Yecuwa ängäng gatha gïgung a ongokpeng owïyanok no gatha. Wurïdena ongokpeng bogak Camärïya.17Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek agomo äna,“Onongdeng adwuk dädagak gurrung (10) dede deräguthagok gaa? Oꞌrïna obärïk ngeng doga gïyethung thäguncuk na bäꞌranto? 18Obärïk ngeng derek dädagappïyok dïthek Gänzï dodengka, oꞌrïna boꞌrak ippi beng bälläk?” 19Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Güyogu änzïk a oungbeng onyago, doroyik dïdang doräguthoyang.”Datho De Daꞌrädang De Gänzï (Madda 24:23-28, 37-41) 20Wurïdena maung memema Pärïncïyïng berek bothuwungok Yecuwa äna,“Daꞌrädang de Gänzï dïyatho monï? Ongokpeng bobärïcenokeng äna,“Daꞌrädang de Gänzï dädïyatho ängäng doꞌrämïgago. 21Däkäna ogengdeng dädïyamo äna oꞌrämïnong inyeneng doga inyeneng!’ däkäna oꞌrämïnong dägäk! Gaka daꞌrädang de Gänzï doga ïgagenong.22Wurïdena Yecuwa bomode wällore wïwung äna,“Mängki mïyatho maung memema onongdeng dïyathiräk onareng äna onongdeng daꞌräme thängki thulluk änno mängki me Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi, oꞌrïna onongdeng dädïyaꞌrame. 23Wurïdena ogengdeng dïyamonong äna,“Oꞌrämïnong Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thoga inyeneng!’ däkäna oꞌrämïnong Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thoga yägäk!’ Onongdeng dädanyago däkäna onongdeng dädamakokeng. 24Gaka maung memema dongäꞌretho dangäꞌretho ändo thäbïk the yothägeng ye gänzï obullänge thïk onyago do thäbïk therek mik, oꞌrämïna Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyatho ï thängki thïthung gämme.25Oꞌrïna nodong gäppak Ongokpeng bogga äna bïyagenyayïkago na gatto gättïng ängäng na oyangkägago ängäng naddïräk nüyik ängäng thek iththi theng. 26Wurïdena rogak gayïka rogak ï mängki me Nuwa, oꞌrämïna rïyaga gämme mik ï mängki me Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi. 27Ogengdeng dogak dorägok dure na dikkok na dïcïttïyok ïkkïkïttïyo bulluk bulluk a ogengdeng oro yo thängki thethetha Nuwa bonyagok ï moräkäk ga ngïge atho agogämogeng adwuk änzïk.28Rïyaga gämme mik gayïka rogak ï mängki me Lod, Ogengdeng dogak darägo na ikko, ogengdeng dogak dageccek wäräbü däbäk na ogecce waräbü othuko yawuwang, ogengdeng dogak dawunge, na ogengdeng dogak dawunce gumäng gïgeng. 29Oꞌrïna thängki thethetha Lod bogak bonyagok däbäk änzï Cadum, dïk doräbok ännoꞌrïräk änzï ïgänzï na gurruba agogäꞌre wuräk änzïk awuk.30Oꞌrämïna rïyaga mik gämme maung memema Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thommode. 31“Ï thängki theng thethe, obadï bebe bega no gäꞌrok ge mang mïmung ga ongokpeng ona waräbü dawuwang dïdung, agogga äna ongokpeng bädïyaräbo agonyago dawuwang dommo waräbü wïwung ändang. Wurïdena mik gämme obabï bebe bega dottäk bädagappok mägeng.32Wunzagudenong obayï be Lod. 33Obadï bebe benareng äna barek dathïk dïdung agogga äna ongokpeng bïyawuyek cïk, na obadï bebe benarang äna bawuyek dathïk cïk dïdung agogga äna bïyarek dathïk dïdung.34Oïngbeng bamonong äna nängkora neng nene, wuräk wïyaräk werek wïyaga no thäthang weꞌrak a obärïk ïyammägago bulluk ga obärïk ïyawüddangko. 35Wuräk wïyayï weꞌrak wïyaga dothäna ogago nanulluk, obärïk bïyammägago bulluk ga obärïk ïyawüddangko. 36Wuräk wïyaräk weꞌrak wïyaga dottäk, obärïk bïyammägago bulluk ga obärïk ïyawüddangko.37Wurïdena wällore wïwung wobärïcek agomoyok äna,“Gäꞌrok Gänzï gïyethung mik? Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“No gayïk gegega gümi ge gatha goga nang, nallabïꞌroꞌrong nïyappïttagok nang.
18Buräk Babayï Bïnyode Bärek Na Buräk Bakämo
1Wurïdena Yecuwa bïꞌrekïkek wällore wïwung ängäng domïcïgo äna wuräk wïyaräk werek wokak odänttek Gänzï marïyamuk, ogengdeng dogak dädagenyak omättak cik änno dodänttek änno mägik mïmeng omo äna, 2Ï tharäk thottäk therek, bakämo berek bogak bädanak näthäräk ne Gänzï däkäna bädanak näthäräk ne buräk bonyï.3Wurïdena buräk babayï berek bogak thäjüma ï tharäk thottäk theng thethe, ongokpeng bokäkak bathäcïnok buräk bakämo agïdïddïgoyok ga gomoyok äna“Ändïng dodenttak de dümi dïdïng.’ 4Wurïdena aräbotteng, ongokpeng bomode ï gatha gïgung äna, oꞌrïna narroga äna oïngbeng bädanu näthäräk ne Gänzï däkäna ne bädanu näthäräk ne buräk bonyï berek, 5Gaka thäjüma iththi thïꞌräng thobüreyïng ïthek marïyamuk oïngbeng bïyaꞌräme äna ongokpeng bayïnynyok dodenttak, a ongokpeng änanna ädabürïng ïthek marïyamuk ängäng dathäcïnïng”’.6Wurïdena Gäꞌrok Gänzï gomok äna,“Gäcigude gayïka thobong thakämo thädathorigok cik thomok. 7Wurïdena Gänzï gäkanang gïyakämo wuräk wïwung wewewa Ongokpeng bedibok änzik wewe wangothoyok ï thängki na nängkora, wurïdena Ongokpeng bädïyagirak nanageng? 8Oïngbeng bamonong äna Ongokpeng bïyagädeyok nang ono dïthak dïdeng gäre gäre, oꞌrämïna maung memema Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thathok näthappu, roga äna Ongokpeng bïya ïnynyok wuräk werek werocik ithecak?Domïcïgo De Pärïncï Na Buräk bawüncok Waꞌrädang Natteräk 9Wurïdena Yecuwa bïꞌrede no domïcïgo iddi deng gämme äna wuräk wewe werocik ängäng watha wïweng äna ogengdeng dothorigok cik oko no wuräk werek änzïk awuk. 10Wuräk werek wïyaräk weꞌrak wogak wonyagok oduwungo yo thïkkang yo dänttek Gänzï, obärïk bulluk bogak pärïncï ga obärïk oga buräk bawüncinok waꞌrädang natteräk.11Pärïncï bothorok agodänttek Gänzï ängäng gatha gïgung ga gomo äna,‘Gänzï, oïngbeng bawuwïyanang no gatha äna oïngbeng bädaga gayïka wuräk wïyaräk werek wewe wenu doꞌrïya däkäna wegidäk na wuräk wewe wayithäcak ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha däkäna wuräk wewewa wüncinok waꞌrädang natteräk. 12Oïngbeng baduma änno dure ameeꞌrak ï mängki mamothäguncuk na meꞌrak, oïngbeng bayïthek Gänzï waräbü awuk änzïk wewewa oïngbeng bïnynyodeyik.’13“Wurïdena buräk bebe bawüncinok waꞌrädang natteräk bothorok babuthäk ängäng näthäräk gättïng a ongokpeng ädamüddok ädaꞌräme noꞌrïräk ïgänzï, oꞌrïna ongokpeng bothicode thïk agoppo thämmï thïthung ga gomo äna,‘Gänzï, ïbawu dïthak dïdïng oïngbeng boga bogidäk gättïng!’ 14Oïngbeng bomonong äna,“Buräk babaräk ippi beng bawüncinok waꞌrädang nätteräk bogak bothorigok cik yokik ge Gänzï maung memema Ongokpeng bonyagok dawuwang dïdung. Gaka wuräk awuk änzïk wewewa wüyicige watha wïweng wïyaräbok cïk, na wuräk wewe weräbede watha wïweng cïk ädawüyiciga wïyamüdago änzïk odeka wimmäng.Nyäguräk Nyettetteng Na Yecuwa 15Wurïdena wuräk wothukïnoyok nyäguräk nyettetteng gämme äna Ongokpeng bappok bädok ïgageng. Maung memema wällore woꞌrämek mik a ogengdeng ogüro no ngäguräk. 16Oꞌrïna Yecuwa bïbïttok nyäguräk agomokeng äna,“Gäyïnong nyäguräk nyettetteng ga ogengdeng athïnïng, onongdeng dädayangkïke geng gaka daꞌrädang de Gänzï doga mik. 17Oïngbeng bamonong ithecak äna, obadï bädarabok daꞌrädang de Gänzï gayïka thäguräk thetteng agogga äna ongokpeng bädïyanyago ï daꞌrädang de Gänzï.”Buräk Babaräk Benak Waräbü Wüyik(Mada 19:16-30; Moräkuc 10.17-31)18Wurïdena thobong therek thothuwungok Yecuwa omoyok äna,“Bännïke berïng, oïngbeng bawümenï a oïngbeng änanna ïya ïnynyok dokothïk de dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek?” 19Oꞌrämïna Yecuwa bomodok äna,“Oungbeng bayïbïttïng äna bännïke berïng onayïnï? Obärïk billa bega berïng, oꞌrïna Gänzï Gulluk Ongokpeng bega berïng. 20Oungbeng bänna nädumïk gurrung (10) nene namo äna,“Oungbeng bädayithäk ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha. Oungbeng bädappok. Oungbeng bädabunye. Oungbeng bädayïꞌre ängäng duwïk. Gäꞌrïnyude ogäde bïbang na ogäne bïbang orumo nanageng.”’ 21Wurïdena ongokpeng bomok äna,“Oïngbeng bogäꞌrïnyode rong irri reng arwuk änzïk ändo maung merek memema oïngbeng bogak botteng.”22Oꞌrämïna maung memema Yecuwa bogäcigode rong irri reng mik, a Ongokpeng omoyok äna,“Oungbeng bïꞌräng bonu rong rerek rïꞌräng rogga äna oungbeng banängok. Geccïde waräbü däbäk wïwang awuk änzïk wewewa oungbeng bonu ïcïno wuräk wewe willa waräbü natteräk neng, a oungbeng änanna ïyayïnynyocik ïgänzï a oungbeng ändatho a oungbeng ändomakoyïng.” 23Wurïdena maung memema ongokpeng bogäcigode irri reng mik agothïnya ïba dïthak gättïng gaka ongokpeng bogak bonak waräbü wüyik gättïng.”24Wurïdena maung memema Yecuwa boꞌrämek ga ongokpeng bothïnyak agomoyok äna,“Daꞌrädang de waräbü dïyabäꞌrïcek wuräk cayï wenu waräbü wüyik gättïng äna ogengdeng dïyanyago ï daꞌrädang de Gänzï! 25Gaka roga ïrrïng äna dabälla damüde othinyo oko ï thüwük the ngallübäri okonang äna buräk benu waräbü wüyik babäꞌrïcïgok äna banyago ï daꞌrädang de Gänzï.”26Wurïdena wuräk wewe wegäcigok mik womok äna,“Obïthung beng na bïyamüde orïgok?” 27Oꞌrïna Yecuwa bomodok äna,“Rong rere rädamüdigo ängäng wuräk wonyi ramüdigago ängäng Gänzï.”28Wurïdena Bodäruc bomodok äna,“Oꞌrämï, oningdeng düddanok waräbü awuk änzïk wiwing ga oningdeng omakoyang” 29Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Ithecak,’ Oïngbeng bamonong ithecak äna,“Obärïk billa büddanok gumäng gïgung däkäna obädeng bïbung däkäna obäneng bïbung däkäna obang ngeng dïyaräk na dïyayï dïdung däkäna obayï bïbung däkäna nyäguräk nyïnyung, wüddanïno daꞌrädang de Gänzï, 30Obïthung beng bädïya ïnynyocik thäki thäki ï räbuk irri reng na ï duwuk iddi dïyatho de dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek.31Wurïdena Yecuwa bommok wällore wïwung gurrung na weꞌrak (12) agonyago ängäng do thäbïk agomokeng äna,“Ocongdeng doga oduwungo ï Wuräcellïng, wurïdena rong arwuk änzïk awuk rïyathodägok rerera wïꞌre womegede no Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi. 32Gaka Ongokpeng bïya ïthïgagägok wuräk wädaga Yawüdiying, a ogengdeng ïyathalleyok na orägïttok na ïyaddüppoyok nguwuk. 33Ogengdeng dïyappïyok a ogengdeng oppoyok, oꞌrïna ï mängki mäddäk Ongokpeng bïyagüyogo.34Oꞌrïna wällore we Yecuwa wogak wodämak, rong reng rere rayïꞌrïgo rogak royüwok änanageng. Wurïdena ogengdeng dodämok ngänïbeng bebeba Ongokpeng bogak ïꞌrek nang.Birämang Bobuꞌrïcek Gik35Wurïdena maung memema Yecuwa bathok borurumede do Jerïko Ongokpeng boräguthok buräk babaräk bebe begak birämade, ongokpeng bogak onängok cïk ï gaddäräk ga gomorägo. 36Wurïdena maung memema ongokpeng bogäcigode thäntok the wuräk wüyik ga ogengdeng ogäreꞌrek okonang onyago, ongokpeng bothuwungok äna ngänïbeng bägaga? 37Oꞌrämïna ogengdeng domodok äna,“Yecuwa nge Nacära ngoga oko inyeneng.”38Wurïdena ongokpeng bodänttedok gättïng äna,“Yecuwa Thäguräk Thabaräk The Dawük, ïbawu dïthak dïdïng!” 39Wurïdena wuräk wewe wegak nodong dïdung wogürok nanagok a ogengdeng omoyok äna odu gänang änzïk. Oꞌrïna ongokpeng bändogäreꞌrek gättïng thäki thäki ga gomo äna,“Thäguräk Thabaräk The Dawük, ïbawu dïthak dïdïng!”40Oꞌrämïna Yecuwa bïdaddok othoro agomokeng äna dathuwkïnok buräk babaräk bega birämang. Maung memema bathok borok nana mäddük a Yecuwa othuwungok äna, 41“Oungbeng bonareng äna Oïngbeng banängeyang cayï?” Ongokpeng bomok äna,“Gäꞌrok Gänzï, oïngbeng bonareng äna oïngbeng baꞌrämethïk.42Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Oꞌrämïthïk, doroyik dïdang doräguthoyang.” 43Wurïdena ongokpeng bogädeyode nang omüde oꞌrämethïk a ongokpeng omakoyok ga godengke Gänzï. Wurïdena maung memema wuräk awuk änzïk woꞌrämek mik a ogengdeng odengke Gänzï änzïk.
19Zäka Büncinok Waꞌrädang Natteräk Na Yecuwa
1Wurïdena maung memema Yecuwa bogak bothäppïyok onyago do tharäk thottäk the Jerïko. 2Wurïdena buräk babaräk berek bogak bïkkak äna Zäka, ongokpeng bogak baꞌrädang be mobong mawüncinok waꞌrädang natteräk, ongokpeng bogak bonak waräbü wüyik.3Wurïdena ongokpeng bogak bonareng äna baꞌräme äna Yecuwa boga obïthung beng, oꞌrïna ongokpeng bogak bädamüdek oꞌräme gathak thäntok the wuräk thogak thüyik na gaka ongokpeng bogak bomäddük gättïng. 4Oꞌrämïna ongokpeng bändollo onyago nodong de wuräk a ongokpeng oduwungo no bïja bïkka äna bije agänana oꞌräme Yecuwa.5Wurïdena maung memema Yecuwa bathok borok do gayïkeng gege, Ongokpeng bomagïyok no bije a Ongokpeng oꞌrämïyok, wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Zäka, räbu näthappu gäre gäre änno bïja, gaka rogga äna Oïngbeng baga dawuwang dïdang thängki iththi theng.” 6Oꞌrämïna ongokpeng bogädeyode nang oräbo änno bïja gäre gäre agogätto ïgagok ängäng dokäꞌrïko. 7Oꞌrïna maung memema wuräk awuk änzïk woꞌrämeyok, ogendeng dïꞌrede ï watha wïweng guräk guräk bulluk bulluk ga ogengdeng omo äna,“Ongokpeng bonyagok dawuwang de buräk babaräk bebe begidäk.”’8Wurïdena Zäka bogüyogok änzïk agothoro, ongokpeng bomok äna,“Oꞌrämïnong, “Gäꞌrok Gänzï, oïngbeng bayïthek wuräk willa waräbü wäꞌräddäk weng änno waräbü wïwïng, wurïdena naa oïngbeng bogak bommode obärïk bulluk baberek ängäng duwïk, agogga äna oïngbeng bïya ïtheyok ogappïcenok amobäꞌranto. 9Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Dorïgok dathok dawuwang iddi deng thängki iththi theng, gaka ongokpeng boga thäguräk thabaräk the Abäraying. 10Gaka Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thathok doganzok wuräk wewe wuyadethïk a gorekeng.Domïcïgo Ängäng Gik Ge Natteräk Ne Nyaddümäni (Madda 25:14-30)11Wurïdena maung memema ogengdeng dogak ikko rong irri reng Yecuwa bïꞌrekïkekeng domïcïgo derek gämme, gaka Ongokpeng bogak borurrumede do Wuräcellïng na gaka ogengdeng donak ïngäꞌre ngïngeng äna daꞌrädang de Gänzï dïyagädeyok nang ommok. 12Oꞌrämïna Ongokpeng bomok äna,“Buräk babaräk berek bogak bimmäng gättïng, ongokpeng bonyagok noddok berek babuthäk äna banyago dïthek gatha gïgung daꞌrädang a ongokpeng ändogappïyo.13Oꞌrämïna ongokpeng bïbïttok woyego wïwung gurrung (10) agïthekeng gik ge natteräk ne nyadümäni nyippok ga ongokpeng omokeng äna,“Yegïkïnong oïngbeng banyago bïyatho. 14Oꞌrïna Wuräk we ï tharäk thottäk theng thethe wogak wogidageyok, ogengdeng dodinyode thobong therek omakoyok äna ängko domo äna, “Oningdeng dädanareng buräk babaräk ippi beng äna baga baꞌrädang bibing.’ 15“Wurïdena maung memema ongokpeng bonyagok dogappïyo ga ongokpeng bommok daꞌrädang, ongokpeng bïbïttok woyego wïwung wewewa ongokpeng bogak bïthede geng gik ge natteräk ne nyaddümäni nyippok äna baꞌrämegeng bulluk bulluk gayïka doyegïkek na gayïka dïnynyodeyik cayï.16Wurïdena boyego bebe bïyathok nodong bomok äna,“Thobong, oïngbeng boyegïkek gik ge natteräk ne nyaddümäni nyippok gurrung (10), oïngbeng na bïnynyodeyik gurrung (10) gämme orenang nenena oungbeng bogak bïthedïng.’ 17Wurïdena ongokpeng bomodok äna, boyego berïng, oungbeng boyegok ngäye ngorïng, gaka oungbeng bothorigok cik ängäng waräbü wetteng. Rabu maräk mottäk gurrung (10).’18Wurïdena boyego beerek bameꞌrak bathok agomo äna,“Thobong, oïngbeng boyegïkek gik ge natteräk ne nyaddümäni nyippok gurrung (10), oïngbeng na bïnynyodeyik thäguncuk (5) gämme orenang nenena oungbeng bogak bïthedïng. 19Wurïdena ongokpeng bomodok mik gämme äna,“Oungbeng boyegok ngäye ngorïng, oïngbeng bayïthïyang cïk baꞌrädang be maräk mottäk thäguncuk.’20“Wurïdena boyego beerek bamäddäk bathok agomo äna,“Thobong, oꞌrämï gik ge gatteräk ge ngaddümäni nyippok ngoga inyeneng, nenena oungbeng bogak bïthedïng, oïngbeng na boyüwek odäkek ï thäntilläk. 21Gaka oïngbeng bogak bonak näthäräk nïnang, gaka oungbeng boga buräk babaräk bonu rong rüthü gättïng. Oungbeng bamäncek wuräk waräbü wädaga wïwang, na oungbeng bagetho waräbü wewewa oungbeng bäda bädayak.’22Wurïdena thobong thïthung thomodok äna,“Oïngbeng bïyakämang ängäng duränge dïdang, oungbeng boga boyego bogidäk. Oungbeng bännanang äna oïngbeng boga buräk bonu rong rüthü na oïngbeng bamäncek wuräk waräbü wädaga wïwïng, oïngbeng bagetho waräbü wewewa oïngbeng bäda bädayak. 23Oꞌrämïna oungbeng bädammok natteräk nïnïng a oungbeng ïthe no gayïk garragok natteräk nang onayïnï? Na maung memema oïngbeng bonyagok dogappïyok ayïngbeng änanna ommo ängäng donareng dïdïng.’24“Wurïdena ongokpeng bomode wuräk wewe wegak othoro nang odännoyok äna,“Ommudenong cok natteräk nenena ongokpeng bonu, a onongdeng ïthek buräk bebe benak natteräk gurrung (10). 25Oꞌrïna ogengdeng domodok äna,‘Thobong, ongokpeng bonu natteräk gurrung (10).’26‘Gaka Oïngbeng bamonong äna,“Obadï bebe benu waräbü wüyik ongokpeng bïya ïthïgagägok gämme, na obadï bebe billa waräbü wotteng bïyamägagägok 27Oꞌrïna rümi rïrïng rere rädanarïrïng äna Oïngbeng baga baꞌrädang bïbeng, thukunong geng a onongdeng ogämokeng inyeneng yokik gïgïng.28Maung memema Yecuwa bomok irri reng mik, Ongokpeng bïyïgode onyago oduwungo ï Wuräcellïng.Yecuwa Bonyagok Ï Wuräcellïng Gayïka Baꞌrädang(Madda 21:1-11 Moräkuc 11.1-11 Yuwana 12.12-19) 29Wurïdena maung memema Ongokpeng borurrumede dawuwang de Paji na dawuwang de Aniya do thoꞌrong thabïttago äna gäꞌrägüräk, Ongokpeng bodinyode wällore wïwung weꞌrak nodong dïdung ga gomokeng äna, 30Ängkonong ï tharäk thottäk thethe thega obärïyagonong yokik gïgong, wurïdena maung memema onongdeng däganyago dorurrumede dang, onongdeng dïya ïnynyok ngäguräk ngo ngäꞌringka ngomättagägagok ngengenga obärïk bädanängode nang bäꞌrik. Gärunong a onongdeng othuko inyeneng. 31Wurïdena naa obärïk bulluk bothuwungonong äna,‘Onongdeng dagäro ngäguräk ngo ngäꞌringka ngodenï? A onongdeng omoyok äna Gäꞌrok Gänzï gonareng.”32Omïꞌräna maung memema wuräk wewe wedinyagägagode wonyagok a ogengdeng ïnynyok mik gayïka Ongokpeng bomode geng. 33Oꞌrïna maung memema ogengdeng dogak ogäro ngäguräk ngo ngäꞌringka, buräk benu ngäꞌringka bomode geng äna,“Onongdeng dagäro ngäꞌrïngka ngodenï?” 34Wurïdena ogengdeng domodok äna,“Gäꞌrok Gänzï gonareng.” 35Wurïdena ogengdeng dothukïnok Yecuwa, oꞌrämïna ogengdeng doppok nadïya änzïk nïneng no ngäꞌringka a ogengdeng oduwenge Yecuwa nang. 36Oꞌrämïna maung memema Ongokpeng bogak othäppïyo onyago, wuräk wüyik woppïnoyok nadïya änzïk nïneng ï gaddäräk.37Wurïdena maung memema Ongokpeng borurrumede do gaddäräk garäbo do thoꞌrong the Gäꞌrägüräk, thäntok the wällore athwuk änzïk thorethek änzïk okäꞌrïkïno Gänzï ängäng na odengke Gänzï ängäng guyï gättïng gaka ogengdeng doꞌrämek damïk derïng dededa Gänzï gocode, 38Ogengdeng dïꞌrek äna,“Gäyïng ga Gänzï oppok bädok ï baꞌrädang becong bebe bägatho ängäng Gärängang Ge Gäꞌrok Gänzï!’ “Märïng noꞌrïräk ïgänzï na dodengke Gänzï gimmäng noꞌrïräk!”39Oꞌrämïna thäntok the pärïncïyïng thodänttede Yecuwa äna,“Bännïke, gürü no wällore wïwang a ogengdeng odo gänang änzïk.” 40Oꞌrïna Ongokpeng bobärïcek agomokeng äna,“Oïngbeng bamonong äna,“Naa ogengdeng dodok gänang änzïk, agogga äna mädok mïyagädeyok nang ogäreꞌrek oko änzïroꞌre ängäng watha wïweng.”41Wurïdena maung memema Yecuwa bathok borurrumede do Wuräcellïng, Ongokpeng boꞌrämek tharäk thottäk agurrïgok a Ongokpeng ongothok, 42Ongokpeng bomok äna,“Naa oungbeng bälläk bännak thängki iththi theng, narroga äna irri reng rathukïnang märïng, oꞌrïna ïnaneng royüwïgok änzï gik gïgang.43Gaka mängki meng meme mïyatho maung memema rümi rïrong rïyarunyagok nanagenong amïyagonong ändo mäbïk amwuk. 44Wurïdena rümi rïrang rïyabäꞌricoyang cïk bäꞌrik, ogengdeng dädïya wüddano bädok bulluk no gundong, gaka oungbeng bodäma thïk thethetha Ongokpeng bïyatho dayinzoyang cik.”Yecuwa Bogak No Thïkkang (Madda 21:12-17, Moräkuc 11:15-19, Yuwana 2:13-22) 45Wurïdena Yecuwa bonyagok do thïkkang agorethe änzïk odintteno wuräk waräbü wewe wegak ogecïttïyok waräbü no thïkkang othuko na ogecek däbäk, 46Ongokpeng bomode geng äna,“Romegïgok ï thadak thedung the Gänzï äna,“Dawuwang dïdïng doga dawuwang de dodänttek Gänzï dang. Oꞌrïna onongdeng dodekek gayïk ge waräꞌrang.47Wurïdena Yecuwa bonyakok dännïke wuräk no thïkkang marïyamuk. Oꞌrïna näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk na mobong me wuräk monagareng äna mappok Yecuwa. 48Wurïdena ogengdeng dädamüdek onängeyok rerek gaka wuräk awuk änzïk wogak onängok cïk ga ogengdeng okäcigoyok ïrrïng.
20Daꞌrädang De Yecuwa Dothuwungagägagok(Madda 21:23-27; Moräkuc 11:27-33)
1Wurïdena thängki therek maung memema Yecuwa bogak ännïke wuräk no thïkkang na othämpïcïke wuräk rong rerïng, oꞌrämïna näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk na namaꞌräk, 2Wurïdena ogengdeng dathok a ogengdeng omoyok äna,“Ïrening, Oungbeng bayego rong irri reng ängäng daꞌrädang de obïthung beng?” Däkäna Obïthung beng bïthedang daꞌrädang iddi deng?”3Oꞌrïna Yecuwa bobärïcek agomokeng gämme äna,“Oïngbeng bathuwungonong dothunttïyo dulluk gämme, a onongdeng obärïcenïng. 4Donengke de Yuwana Bonengke dogak dathok ängäng gïyethung? Dogak dathok ännoꞌrïräk ïgänzï däkäna änno buräk bonyi?”5Wurïdena ogengdeng dorethek änzïk wumïttïyok bulluk bulluk ängäng watha wïweng äna,“Ocongdeng dabärïcenok cayï? Naa ocongdeng domodok äna änzï gänzï, agoga äna Ongokpeng bïyamocong äna,“Onongdeng na dädarocik ängagok onayïnï?” 6Oꞌrïna naa,‘Ocongdeng domok äna dogak änno buräk bonyi, a wuräk awuk änzïk iwwi weng ïyarok mädok nanagecong, gaka ogengdeng dorocik ängäng Yuwana äna Ongokpeng boga bïꞌre.7Oꞌrämïna ogengdeng dobärïcek äna,“Oningdeng dodämanang nana dathok ängäng.Domïcïgo De Wuräk Wayego ï Thäꞌrakak (Madda 21:33-46, Moräkuc 12:1-12)8Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng na bädayïrenonong äna ängäng daꞌrädang de obïthung beng dededa Oïngbeng boga oyego ängäng rong irri reng.9Wurïdena Ongokpeng borethek änzïk ännïke wuräk domïcïgo iddi deng äna,“Buräk babaräk berek bogak boyak thäꞌrakak, wurïdena ongokpeng bïthede woyego werek ga ongokpeng onyago babuthäk ännoddok maung muthäk. 10Wurïdena maung memema thïk thathok the dapäppïttok waräbü, ongokpeng bodinyode boyego berek do woyego ï thäꞌrakak äna ängko dommo waräbü we thäꞌrägik thïthïng wegethagägok. Oꞌrïna woyego we ï thäꞌrakak woppeyok a ogengdeng odinyoyok babäꞌräng ängäng nyägung nyoduwangak.11Oꞌrämïna ongokpeng bodinyode boyegok beerek gämme bameꞌrak, ogengdeng doppeyok gämme na othalleyok a ogengdeng odinyoyok babäꞌräng ängäng nyägung nyoduwangak. 12Wurïdena ongokpeng bodinyode boyego beerek gämme bamäddäk, ogengdeng na doppeyok gämme ängäng nädüdüräk a ogengdeng oroyok doꞌrok de thäꞌrakak.13Wurïdena buräk benu thäꞌrakak bomok äna,“Oïngbeng bawümenï? Oïngbeng badinyok thäguräk thïthïng thethetha oïngbeng borïnyek. Ogengdeng dïyana näthäräk nïnung, maung memema ogengdeng doꞌrämeyok, 14Oꞌrïna maung memema woyego woꞌrämeyok a ogengdeng wumïttïyok bulluk bulluk äna,“Oꞌrämïnong, thäguräk thethe thïyagappok no waräbü maung memema obädeng billa gäꞌrok cïk ngorek ngorek, arenong a ocongdeng oppoyok, a waräbü iwwi weng ïyaga wecong.15Oꞌrämïna ogengdeng donyagok änzï thäꞌrakak a ogengdeng onyago doppoyok däbäk. Oꞌrämïna buräk babaräk bebe benu thäꞌrak bïyanängek woyego yayï? 16Ongokpeng bïyatho agogämo woyego wayego ï thäꞌrakak, a ongokpeng ïthek wuräk wabïyäk thäꞌrakak.” Wurïdena maung memema ogengdeng dogäcigode mik, a ogengdeng omo äna,“Onï, rädagayik ithecak”17Wurïdena Yecuwa burrïgode geng agomokeng äna,“Ngänïbeng ippi beng bemegïgagägode ï thadak bamo äna,“Bädok bebeba wuräk wawuno ängäng woyangkang bodekak bimmäng bonarïgago äna badeka gäꞌrok ge bonda?” 18Obadï bebe bïyabok agoro nodok beng bebe bïyagädïndïnyago nyälläk nyeng. Oꞌrïna obadï bebeba bädok beng bebe borok nanagok, a ongokpeng ïyawüttago yüthük ceng.Düncïnok Kayïcer Natteräk (Madda 22.15-22 Moräkuc12.13-17)19Wurïdena näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk wonäkek äna warabo Yecuwa ï thïk theng thethe, oꞌrïna ogengdeng donak näthäräk ne wuräk, gaka ogengdeng dogak dännanang äna domïcïgago iddi deng dogak dümi dïdeng gayïka dïꞌrede nanageng. 20Oꞌrämïna ogengdeng duredok ïrrïng, a ogengdeng odinyok wuꞌrïcï äna wadekïgo woga wuräk wethorigok cik, a ogengdeng änanna orabok ängäng rong rerek a ogengdeng änanna ommïno daꞌrädang de baꞌrädang.21Wurïdena ogengdeng dothuwungoyok omo äna,“Bännïke, oningdeng dänna äna Oungbeng bayïꞌre rong rothorigok cik na ännïke dännïke degayik. Oningdeng dännanang äna oungbeng bado wuräk ändära na bädayego ängäng wuräk, oꞌrïna Oungbeng bannïke rong rong rethorigok cik regayik re gaddäräk ge Gänzï. 22Ïrening, rogga äna nädumïk necong nagäciginocong äna ocongdeng dawüncïnok Kayïcer natteräk däkäna onï yaa?”23Oꞌrïna Yecuwa bännak ngäꞌre ngïngeng agomokeng äna,“Onongdeng danäkïng onayïnï? 24Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Genïnong thik the gatteräk ge dinaräk, bärrukk ippi beng na gärängang ikki geng ge obïthung beng?”Ogengdeng dobärïcek a ogengdeng omo äna,“Kayïcer.”25Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Ändenong Kayïcer waräbü we Kayïcer, ga onongdeng ïthek Gänzï waräbü we Gänzï.” 26Oꞌrïna ogengdeng dädamüdek orabok ängäng rong rïrung yokik ye wuräk. Wurïdena rong reng rere roräpoppode wuräk ängäng dobärïce deng dede a ogengdeng ollïgok rong a ogengdeng odo gänang änzïk.”Dogüyogo änzï Dïnyo Na Dïkko (Madda 22:23-33, Moräkuc 12:18-27) 27Wurïdena wuräk werek we Cedïkïyung, ogengdeng dede denyukok nang äna dogüyogo änzï dïnyo dilla, ogengdeng dathïnok Yecuwa a ogengdeng omoyok äna, 28“Bännïke, Müza bomegenoning nädumïk namo äna,“Naa obang be buräk babaräk berek bïnyok ga güddano obayï bïbung billa nyäguräk cik, agogga äna obang be obärek bïbung bagappok nanagok a ongokpeng ogonïno obang bïbung nyäguräk.29Oꞌrämïna thängki therek obärïk bogak bonak obang ngeng dïyaräk thäguncuk na weꞌrak (7). Obang be nodong bïkkïkek buräk babayï, a ongokpeng ïnyo ga ongokpeng bïꞌräng bädagonok nyäguräk cik. 30Wurïdena obang beerek bameꞌrak bogappode no buräk babayï beng bebe gämme. Ongokpeng na bïnyok gämme bädagonok cik. 31Wurïdena obang beerek bamääddäk bogappode no buräk babayï beng bebe gämme, ongokpeng bïnyok gämme gayïka obang ngeng adwuk thäguncuk na weꞌrak (7) dogak dïnttek dädagonok nyäguräk cik. 33Wurïdena diꞌrok cïk, buräk babayï bïnyok ngokäme. 32Oꞌrämïna, ï thängki the dogüyogo, buräk babayï beng bebe bïyaga obayï be obïthung beng änanageng adwuk thäguncuk na weꞌrak (7)?”34Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Thek the nyäguräk inynyi nyeng nyïyayïcïttïyo na ïkkïkkïttïyo. 35Oꞌrïna wuräk wewe wedäganzägagok wegüyogok änzï dïnyo wädïyayïcïttïyo däkäna dïkkïkkïttïyo. 36Ogengdeng dädïyamüde ïntte gayïka ogengdeng doga gayïka mälleka. Ogengdeng doga nyäguräk nye Gänzï, gaka ogengdeng dogüyogok änzï dïnyo.37Oꞌrïna narroga äna Müza bïꞌrede nang gämme ängäng gatha gïgung maung memema bïja bogak ogäꞌro ï debük äna wuräk wïnttek wïyagüyogo agokothïk, maung memema ongokpeng bodänttede Gäꞌrok Gänzï äna,‘Gänzï ge Abäraying na Gänzï ge Icaak na Gänzï ge Nyaguk.’ 38Gaka Ongokpeng bädaga Gänzï ge dïnyo, oꞌrïna Ongokpeng boga Gänzï ge dathïk, gaka Ongokpeng bonu dathïk adwuk änzïk doga ïgagok.”39Wurïdena wännïne werek we nädumïk wobärïcek omo äna,“Bännïke, Oungbeng bobärïcek ïrrïng” 40Oꞌrïna gaka maung monyagok memema ogengdeng dogak äna dathuwungok dothunttïttïyo derek.Dothuwungo De Almäcïye (Madda 22:41-46, Moräkuc 12:35-35)41Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Ogengdeng damüde omo äna Almäcïye boga Thäguräk Thabaräk The Dawük änamayayï? 42Dawük bamo ängäng gatha gïgung ï thadak the thälleng äna,“Gäꞌrok Gänzï gomode Gäꞌrok gïgïng äna,“Nängudethïk inyeneng do thägung thïthïng the nyerü, 43A Oïngbeng ïyaro yo maung memema rümi rïräng rodekak gäꞌre ge nyägäk nyïnyang. 44Oꞌrämïna Dawük bïbïttoyok äna,“Gäꞌrok.’ Änamayayïna ga Ongokpeng ändoga Thäguräk Thabaräk Thïthung?”Dïthïgagägok Gäꞌrok No Wännïne We Nädumïk (Madda 23:1-36, Moräkuc 12:38-40,Loka 11:37-54)45Wurïdena maung memema wuräk awuk änzïk wogäcigode mik, Ongokpeng bomode wällore wïwung äna, 46“Gäꞌrïngkudenong änno wännïne we nädumïk ogengdeng dede derïnyek othäppïyo yoꞌrägik ye wuräk ängäng nadïya nicecek ga ogengdeng orïnye maung memema wuräk ogüyocogïno geng do nayïk ne dogeccïgok nang na no nayïk ne dapïttagok nang na orïnye onängok cïk yokik ge wuräk no duko na no dokäꞌrïko. 47Ogengdeng dede darägo änzï gumäng ge mäjüma wuräk wïyayï wïnttede warek, ga ogengdeng odekïgo ogene wuräk dodänttek Gänzï thäki thäki! Dakämago dïdïng dïyaga dogidäk gättïng okonang.
21Dïthek De Buräk Babayï Bega Thäjüma
1Wurïdena maung memema Yecuwa bomagïyok agurrïgok wuräk wïyaräk wenu waräbü wüyik woga orrucok natteräk nïneng ï gembeng no thïkkang, 2Wurïdena Ongokpeng boꞌrämek thäjüma therek gämme thilla waräbü ga thoga orok gik ge natteräk neꞌrak. 3Oꞌrämïna Yecuwa bomok äna,“Oïngbeng bamonong rong regayik ithecak äna thäjüma iththi theng thilla natteräk thorode natteräk nüyik gättïng okonang ne wuräk awuk änzïk. 4Gaka wuräk awuk änzïk iwwi weng worode natteräk nïneng ne dagurï de Gänzï nenena donu nüyik, oꞌrïna thäjüma iththi theng thorode natteräk nïnung nenena ongokpeng bonu anwuk dawuwang dïdung.Yecuwa Bïꞌrede No Dobäꞌricok Cïk De Thïkkang (Madda 24.1-2; Moräkuc 13.1-20)5Wurïdena maung memema wällore werek wïwung wogak ïꞌrede no thïkkang äna,“Oꞌrämï gayïka thïkkang thunkok ängäng mädok thodengka yayï, wurïdena wuräk wogak orrucok natteräk dagurï ïthek Gänzï. 6“Oꞌrämï waräbü awuk änzïk iwwi weng wewewa onongdeng dïthämäng ïnyeneng, mängki mïyatho maung memema bädok berek bädïyawüddangko no mädok amuk änzïk mega no gundong, gundong gïyabäꞌricagok cïk.”7Oꞌrämïna ogengdeng dothuwungoyok äna,“Bännïke,”Monï meng mik maung memema rong irri reng rïyaga? Numeräk nayïnïng neng nene nïyaga maung memema irri reng rïyatho?” 8Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Gäꞌrïngkude nong ïrrïng, a onongdeng änanna ädawuyïgagok cïk. Gaka wuräk wïyatho wüyik agïꞌre ängäng gärängang gïgïng ga ogengdeng omo äna,“Oïngbeng boga Ongokpeng, na thïk thorok nana mäddük. Onongdeng däda makokeng ängäng dogäcigokeng. 9Oꞌrïna maung memema onongdeng dogäcigode därro na doppïtto, onongdeng dädana näthäräk. Gaka rong reng rere rogga äna ratho nodong gäppak. Oꞌrïna irri rädïyatho rayiꞌrok cïk ï gaddäräk gäre gäre.10Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Wuräk we noddok wïyaga rümi änno mäddok merek, na daꞌrädang de no mäddok dïyappïtto änno daꞌrädang de no mäddok merek dulluk dulluk. 11Thappu thïya thäꞌringko änzïk gättïng, na yüthi yïyaga no mäddok änzïk amwuk na mïngo megidäk na wumeräk werek wüyik wayïbïke wuräk näthäräk gättïng ännoꞌrïräk.12Oꞌrïna gäppak ga irri reng arwuk rïꞌräng rädathok, ogengdeng dïyarabonong a ogengdeng onängenong däriꞌri na omäncenong änzokik ye mobong me no nayïk ne dappïttagok nang de Yawüd na orruconong ï koräkong na omäncenong änzokik ye waꞌrädang ne ye mobong gaka irri reng arwuk rogayïnok gärängang gïgïng. 13Oꞌrïna rïyabärïyagothïk gayïka dogene doꞌräme dïdïng.14Oꞌrämïna onongdeng dädana äna onongdeng dayïceno watha wïwong cayï. 15Gaka Oïngbeng bïyayïthenong dong dulluk na dännathïk dede dädümede onyakok rümi rïrong.16Onongdeng dïyarakägago ängäng gädeng gïgong na ängäng obambang ngeng dïyaräk na dïyayï na ängäng gurï gïgong na ängäng rümi rïrong, ogengdeng dïyagämo obärïk ngeng änanagenong. 17Wurïdena wuräk awuk wïyagidagenong ogidagenonong Gärängang gïgïng. 18Oꞌrïna gugäng gerek gädïyawuyïgok cïk gulluk änno näꞌrok nïnong. 19Gäꞌrïnyudenong watha wïwong ängäng donyuko ï rong.Yecuwa Bïꞌrede No Dobäꞌricagok Cïk De Wuräcellïng ( Madda 24:15-31, Moräkuc 13:14-27)
20“Oꞌrïna maung memema onongdeng doꞌrämek Wuräcellïng wamïyagägode ängäng nyajana, a onongdeng ännanang äna dobäꞌricagok cïk dägatho doga nana mädük. 21Wurïdena gäyïng ga wuräk wewe wega ï Yawüdiya ïyallo onyago no moꞌrong na wuräk wewe wega yoꞌrägik ceng ï tharäk thottäk theng thethe wïyadacago änzïk ännoddok beng bebe. 22Gaka mängki meng meme mogga äna mathodägagok arwuk änzïk rere remegïgagägok ï thadak.23Oꞌrïna dogidagonang gättïng de wuräk wïyayï wewe wenu gäräk wäpäpegade na wewe wega owage waꞌrägothok wettetteng ï mängki meng meme gaka donängïgok däriꞌri dïyaga dimmäng gättïng näthappu na dothïnya de Gänzï dïyaräbo no wuräk iwwi weng. 24Wurïdena wuräk wüyik wïyagämago ängäng nättricäng nicecek ga wuräk werek ïyarakägago agorucagok ïkoräkong noddok änzïk amuk, wurïdena Wuräcellïng wïyanäddagok cïk ängäng wuräk wädaga Yawüdiying agoro yo mïk memema wuräk wädaga Yawüdiying wïyathodägok cik.25“Wurïdena wumeräk werek wïyaga no thängki na no gunak na no wuꞌrïräk na näthappu na wuräk änzïk awuk wïyana näthäräk gättïng ne ngämek nge ngaꞌru na ngïräk ngïyarrucok monttong müttiyatha. 26Wurïdena näthäräk nïyarabo wuräk gättïng na rong rerera ogengdeng donu ï ngäꞌre ngïngeng rerera ogengdeng doga orrikok rïyatho näthappu, gaka dobora de noꞌrïräk ïgänzï dïyathäꞌringkike thïk.27Wurïdena ogengdeng dïyaꞌräme Thäguräk Thabaräk The buräk Bonyi ga goräbo atho ängäng nädde na ängäng dobora na ängäng dodengka dïdung dimmäng. 28Wurïdena maung memema rong reng irri rägabuꞌro änzïk, a ononogdeng ogüyogo änzïk a ononongdeng omüdo näꞌrok nïnong änzïk gaka dorïgok dïdong dorok nana mäddük.Domïcïgo Ängäng Bije (Madda 24:32-35, Moräkuc 13:28-31)29Wurïdena Yecuwa bïꞌrekïkekeng ängäng domïcïgo äna,“Wurrïgudenong bïja be bije na gïja änzïk agwuk. 30Maung memema onongdeng doꞌrämek ga nadda neng norethek änzïk nägayïnnyo a onongdeng ännanang ängäng watha wïwong äna,“Thäbo thorok nana mäddük thägadeka. 31Oꞌrämïna roga mik gämme äna maung memema onongdeng doꞌrämek irri reng mik rägatho, a onongdeng ännanang äna daꞌrädang de Gänzï dorok nana mäddük.32Oïngbeng bamonong irri reng ithecak äna thek iththi theng athwuk thädïyanyago narroga äna irri reng arwuk rïꞌräng rädathok. 33Noꞌrïräk ïgänzï na näthppu thïyabäꞌricagok cïk, oꞌrïna rong rïrïng rädïyabäꞌricagok cïk änang rulluk bäꞌrik.34“Oꞌrïna gäꞌrïngkudenong na rumo no watha wïwong ïrrïng, a onongdeng änanna ädabok ï nyäbäk ängäng mägik mïmong amwuk a onongdeng abïnyagothïk ängäng dikko nyäbäk na orängïno dathïk de gatha a onongdeng änanna ädabäꞌragok orimagok ängäng thängki theng theng. 35Gaka thängki theng thethe thïyatho no wuräk awuk änzïk wega näthappu gayïka (büꞌrük däkäna dorok).36Oꞌrämïna büregïnong gik arok ängäng mädde, marïyamuk na odänttek Gänzï marïyamuk a onongdeng änanna ïyamüde odägänzago ängäng domäräkok de dobaꞌro änzï rong arwuk änzïk reborok rïyatho däkäna rere rïyaga na onongdeng dïyathoro yokik ye Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi.37Wurïdena Yecuwa bogak bännïnïkek wuräk ï thängki no thïkkang, oꞌrïna Ongokpeng bonyakok nängkora darre no thoꞌrong thethe thayïbïttago äna gäꞌrägüräk. 38Wurïdena nängorrokäme gäppak wuräk wathäcïnoyok no thïkkang dokäcigoyok.
22Yawüza Bïthek Rong Cïk Äna Bogeyo Yecuwa (Madda 26:1-5; Moräkuc14.1-2; Yuwana11.45-53)
1Wurïdena thïk thogak thorok nana mäddük the dunzagok duko na dokäꞌrïko de dure dethälläng dilla mäꞌrägüräk cik. 2Wurïdena näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk woganzodethïk äna ogengdeng dappok Yecuwa yayï gaka ogengdeng dogak donak näthäräk ne wuräk.3Wurïdena thäjibäk thonyagok ïga Yawüza ongokpeng bebe bayïbïttago äna Cäkärïyodï gaka ongokpeng bogak änzï Cäkärïyodï, ongokpeng bogak änno wällore gurrung na weꞌrak (12). 4Oꞌrämïna Yawüza bonyagok dïꞌrekïke näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na mobong me nyajana nyeno thïkkang äna ongokpeng bamüde orapïppe geng Yecuwa yayï?5Wurïdena ogengdeng dogak dokäꞌrïkok na omätto rong ïthethïk äna dagärok ängäng gik ge natteräk ne nyaddümäni nyippok. 6Oꞌrämïna ongokpeng bogak bïthek rong cïk ängageng äna baganzok thïk therïng a gorapïppegeng Yecuwa gäppak ga thäntok the wuräk thodämanang.Dorägo Dure De Thibing Thiꞌrode Thïk (Madda 26:17-25Moräkuc 14.12-21 Yuwana13.21-30)7Wurïdena thängki thathok the dunzagok dorägo dure dethälläng dilla mäꞌrägüräk cik, maung memema rogga äna ogengdeng dagämok durïk cik. 8Wurïdena ongokpeng bodinyode Yuwana na Bodäruc ga gomokeng äna,“Ängkonong a onongdeng okuthïttok dure dethälläng dilla mäꞌrägüräk cik a ocongdeng änanna orägo.” 9Oꞌrämïna ogengdeng domodok äna,“Oungbeng bonareng äna oningdeng dakuthïttok dure gïyethung?10Wurïdena Yecuwa bobärïcekeng äna,“Gäꞌrïngkdenong, maung memema onongdeng donyagok dorok noddok ï tharäk thottäk, buräk babaräk berek bïyagätto ïgageng bonu ngïräk ängäng gottok däkäna bonu ngïräk ängäng gäꞌräcok. makudenong cok onyago dawuwang dededa ongokpeng bonyagok othinyo dang. 11Wurïdena onongdeng dïyamok gäꞌrok ge buräk be dawuwang äna,“Bännïke bamoyang äna,“Dawuwang doga gïyethung dededa bïyarägok dure dang dethälläng dilla mäꞌrägüräk änno wällore wïwïng?12Wurïdena ongokpeng bïyagenonong dawuwang doppägok waräbü änzïk dang dokuthïttagode thïk ïrrïng.” 13Oꞌrämïna ogengdeng donyagok a ogengdeng ïnynyok gayïka Ongokpeng bogak bomode geng äna dakuthïttok dure dethälläng dilla mäꞌrägüräk cik.14Wurïdena maung memema thïk thathok, Yecuwa bonängode thïk änno wedinyagok wïwung gurrung na weꞌrak (12). 15Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Oïngbeng bonagareng gättïng äna Oïngbeng barägo dure dethälläng iddi deng dilla mäꞌrägüräk cik gäppak ga Oïngbeng bïꞌräng bädagenyak. 16Gaka Oïngbeng bamonong äna,“Oïngbeng bädïyarägo änno dure iddi deng gämme, a Oïngbeng ïyaro yo maung memema irri reng rïyathodägagok ï daꞌrädang de Gänzï.”17Wurïdena Yecuwa bommok thoccok a Ongokpeng odänttek Gänzï ga gomo äna,“Ommunong a onongdeng ïcco. 18Gaka Oïngbeng bamonong äna,“Änno thängki iththi theng Oïngbeng bädïya ikko ngïräk nge nägïnya inni neng a thïk the daꞌrädang de Gänzï ïyatho.”19Ongokpeng bommok dure änzïk a Ongokpeng odänttek Gänzï, agomücoyik agïthek wällore ga gomokeng äna,“Oꞌrämïnong gatha gïgïng ikki geng gege gïthïgïgagägodenong, nängudenong irri reng mik ï dunzagok dïdïng. 20Wurïdena Ongokpeng bommok thoccok änzïk gämme mik maung memema dorägok dure de thibing a Ongokpeng omokeng äna,“Thoccok iththi theng thoga Domätto dïyathe ï ngiccok ngïngïng ngenge ngüncayïndenong cïk.21Oꞌrïna gäꞌrïngkudenong ïrrïng, obadï bebe bïyayirämiginïng cïk boga ängagïng no thaꞌrong inyeneng no borok be dure. 22Wurïdena Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thoga gayïka Gänzï godok änzik, oꞌrïna dogidagonang de buräk bebe bayïrämiginok. 23Wurïdena ogengdeng dorethek änzïk othuwungïttïyo bulluk bulluk ängäng watha wïweng äna,“Obïthung beng bïyayego irri reng mik?”24Oꞌrämïna ïnaneng ogengdeng dogak ogäreꞌrek wumïttïyok bulluk bulluk äna,“Obïthung beng änanageng bega bimmäng gättïng?” 25Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Waꞌrädang we wuräk wädaga Yawüdiying wonu daꞌrädang no wuräk wïwung wabïttago äna woyego we wünzok werïng.26Oꞌrïna gäyïng gagädaga ï yoꞌrägik yïyong mik, obadï bimmäng änzïgagenong bagga gayïka betteng gättïng änzïgagenong, na thobong thagga gayïka boyego. 27Gaka obïthung beng bega bimmäng? Obadï bebe bega onängok cïk no borok be dure däkäna obadï bebe bayegïno wuräk? Rädaga äna obadï bebe bega onängok cïk no borok be dure yaa? Oꞌrïna Oïngbeng boga yoꞌrägik yïyong gayïka bayego.28“Oꞌrïna onongdeng doga wuräk wewe wethorodïng ï donäkïgagägo dïdïng. 29Oïngbeng bayïthenong daꞌrädang de Gänzï gayïka Dada Bïbïng bïthedïng, 30Onongdeng darägo na ikko no borok Bïbïng ï daꞌrädang de Gänzï na onängok cïk no gäꞌre ge daꞌrädang de dakämo rubäk re Icärayil gurrung na weꞌrak (12).”Yecuwa Bïꞌrede No Donyuko De Bodäruc(Madda 26.31-35 Moräkuc14:27-31Yuwana 13:36-38)31Gäꞌrok Gänzï gomok äna,“Cämang, Cämang! Gäcigude, thäjibäk thonarenong äna thanäkenong onongdeng adwuk gayïka boya bappïyo mütheräk merïng änno mütheräk megidäk. 32Oꞌrïna Oïngbeng bodänttendang Gänzï, a doroyik dïdäng änanna ädamättak cik. Maung memema oungbeng bogappïnoyïng, borï obambang ngeng dang.”33Bodäruc bobärïcek äna,“Gäꞌrok Gänzï, oïngbeng bokuthïttagode äna oïngbeng banyago ï koräkong ängagang, narroga äna oïngbeng bayïnyo ängagang.” 34Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Bodäruc, Oïngbeng bamoyang äna dakodak dädïyagüro thängki iththi theng gäppak ga oungbeng bïꞌräng bädanyukok nanagïng amäddäk äna oungbeng bodämïng.35Wurïdena Yecuwa bomode wällore wïwung äna,“Maung memema Oïngbeng bodinyodenong dädanak gembeng ge natteräk däkäna boyedek däkäna wothäk, onongdeng dogak donareng waräberek gaa?” 36Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Oꞌrïna ïnaneng, obadï benu gembeng ge natteräk däkäna boyedek gäyïnok ga ongokpeng ommo, obadï billa gäricang gicek agogga äna ongokpeng bageyok gadïya gïgung däbäk agogeyo gäricang gicek othuko.37Gaka Oïngbeng bamonong äna, rong rere remegïgagok ï thadak thedung the Gänzï äna,‘Ongokpeng bogak thäꞌrägik ängäng waräꞌrang. Gaka rogga äna rathodägagok gämme ïgagïng, gaka rere regak remegïgagode nanagïng rathodägagok odeka rogayik.” 38Oꞌrämïna wällore womok äna,“Gäꞌrok, näricang nicecek noga inyeneng neꞌrak.” Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Bäꞌriyawunong.”Yecuwa Bodänttede Gänzï No Thoꞌrong The Gäꞌrägüräk (Madda 26:36-46, Moräkuc 14:32-42)39Yecuwa bodäkïyode änzï tharäk thottäk theng thethe onyago no thoꞌrong the gäꞌrägüräk gayïka Ongokpeng banyagako marïyamuk, wurïdena wällore wïwung womakodok. 40Wurïdena maung memema bonyagok änanageng, borok no gayïk geng gege, Yecuwa bomode geng äna,“Dänttïdenong Gänzï a onongdeng änanna ädanäkïgago.41Wurïdena Ongokpeng bodäkïyode änanageng onyago doꞌrok de bädok a godirothïk agodänttek Gänzï gagomo äna. 42Dada Bïbïng, naa Oungbeng bonareng äna Oungbeng badoyïng thoccok iththi theng the dogenya babuthäk änanagïng. Oꞌrïna gäyïng ga gädaga ängäng donareng dïdïng, oꞌrïna änagäng donareng dïdang.43Wurïdena mällak me Gänzï mommode änzï gänzï atho nanagok doborïyok dang. 44Yecuwa bogak ï dogenya düthü gättïng narrogak äna Ongokpeng bodänttede Gänzï arüthü oräbo änanagok gayïka ngiccok ngadäbok cïk näthappu.45Maung memema Ongokpeng bothodode dodänttek Gänzï dïdung, Ongokpeng bogappïyïnok wällore wïwung, agïnynyokeng ga ogengdeng doga ïndde gättïng ängäng dïthak. 46Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng donyagok ïndde mimmäng gättïng onayïnï? Güyogunong änzïk a onongdeng odänttek Gänzï gaka onongdeng dïyanäkïgo.”Dorako De Yecuwa (Madda 26:4-56; Moräkuc 14:43-50; Yuwan 18:3-11)47Wurïdena maung memema Yecuwa bogak bïꞌräng boga ïꞌre mik, Yawüza ngegak änno wällore gurrung weꞌrak (12) ngogädeyode nang ommok ängäng thäntük the wuräk wüyik, ongokpeng bodäkïyode yokik ye Yecuwa äna bamäthuwok. 48Oꞌrïna Yecuwa bomodok äna,“Yawüza, oungbeng barapïppe wuräk Thäguräk The Buräk Bonyi ängäng domäthuwaa?”49Maung memema wällore woꞌrämek reng rere mik, a ogengdeng omo äna,“Roga äna ocongdeng dappïtto ängäng näricang nicecek gaa” 50Obärïk bulluk änanageng bogak boyego be thobong thedung the waꞌrädang we mobong boppodok genüng änno gäꞌrok ge do thägung thenyerü. 51Oꞌrïna Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Bäꞌriyawunong!” Ongokpeng borüngkode genüng ge buräk beng bebe agoräguthago.52Wurïdena Yecuwa bomode näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na nyajana nyeno thïkkang na namaꞌräk nene nïyathïnoyok äna,“Onongdeng dathïnoyïng däbäk ängäng näricang nicecek na ängäng waꞌräng gayïka Oïngbeng bega buꞌrang aa? 53Maung memema Oïngbeng bogak ängagenong no thïkkang mängki amuk, Onongdeng dädamüde onäke äna darüngkoyïng ängäng nyägung nyïnyong. Oꞌrïna thïk iththi theng thathok the dobora de ngärimäk.Bodäruc Bonyukok Nana Yecuwa (Madda 26:69-75 Moräkuc 14:66-72 Yuwana18:12-27)54Ogengdeng doraboyok a ogengdeng ommok ändawuwang de baꞌrädang be thobong thedung the waꞌrädang. Oꞌrïna Bodäruc bogak bomakodok ängäng babuthäk. 55Wurïdena maung memema ogengdeng dogak donängodethïk aruntagok dïk nanulluk, Bodäruc bathok agonängok cïk yoꞌrägik yïyeng.56Wurïdena thïre therek thogak boyego thoꞌrämeyok ga ongokpeng boga onängok cïk odännok dïk gagïco dïk, agurrïgoyok därärräk agomo äna,“Buräk babaräk ippi beng bogak ängagok gämme.” 57Oꞌrïna Bodäruc bonyukok nang ga gomo äna,“Buräk babayï, oïngbeng bodämak.” 58Wurïdena maung motteng obärïk berek boꞌrämeyok agomo äna,“Oungbeng boga änanageng ngokäme!” Oꞌrïna Bodäruc bomok äna,“Buräk babaräk, bädaga oïngbeng.”59Wurïdena aräbotteng, maung memema thïk thonyagok thulluk, buräk babaräk berek bomok äna,“Ithecak buräk babaräk ippi beng bogak ängageng ngokäme, gaka ongokpeng boga änzï Jellil.” 60Oꞌrïna Bodäruc bomok äna,“Buräk babaräk, oïngbeng bodäma rerera oungbeng boga ïꞌre!” Ängäng reng rere mik maung memema ongokpeng boga ïꞌre mik dakodak dogädeyode nang ogüro.61Wurïdena Gäꞌrok Gänzï gomagïyok agoꞌräme Bodäruc. Bodäruc bunzagode rong rerera Gäꞌrok Gänzï gogak gomodok äna,“Gäppak ga dakodak dïꞌräng dädagürok oungbeng bïyanyuko nanagïng amäddäk. Äna oungbeng bodämïng. 62Oꞌrämïna Bodäruc bonyagodk däbäk dongotho ngämek ngobung gättïng.Wuräk Wethämagode Yecuwa Wothalledok (Madda 26:59-66 Moräkuc14:55-68 Yuwana18:19-24)63Wuräk wewe wethämagode Yecuwa wonängedok ngadäna na oppïyok. 64Wurïdena ogengdeng domättïndok gadïya yothek, a ogengdeng oppïyok na othänthuwungok äna,“Ïꞌrï dïꞌrïgïgago! Obïthung beng beppoyang?” 65Ogengdeng dorägïttoyok näthungka nerek nüyik gämme na othämothïk nanagok thäki thäki rong rüyik.Yecuwa Bothukagägok Yokik Ge Bälladec Na Rüdüc (Madda26:59-66; Moräkuc14:55-64 Yuwana18:19-24)66Maung memema nängorrokäme nodekak namaꞌräk ne wuräk nappïttagode nanulluk änno mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädumïk a ogengdeng oduwungo ängagok do gayïk gïgeng ge dappïttagok nang de Yawüd. 67Wurïdena ogengdeng domok äna,“Ïrening, naa oungbeng boga Almäcïye.” Oꞌrïna Ongokpeng bomode geng äna,“Naa Oïngbeng bomodenong mik, agoga äna onongdeng dädïyaroyik ängagïng. 68Wurïdena naa Oïngbeng bothuwungonong agoga äna onongdeng dädïyabärïcenïng däkäna onongdeng dädïyaroyik.69Oꞌrïna ïnaneng änno thängki iththi theng Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyanängok cïk do thägung the nyerü the dobora de Gänzï.” 70Wurïdena ogengdeng adwuk änzïk domodok äna,“Oungbeng boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï yaa? Oꞌrämïna Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng domok rong rogayik äna Oïngbeng boga.” 71Oꞌrämïna ogengdeng domok äna,“Ocongdeng donareng äna ocongdeng daꞌräme ngänïbeng? Gaka ocongdeng dogäcigode rong änzï dong dïdung.
23Yecuwa Bothukagïnagok Bälladec (Madda 27:11-14,Moräkuc 15:1-5, Yuwana 18:28-38)
1Wurïdena thäntok the wuräk thüyik thogüyogok agommïno Bälladec Yecuwa. 2Wurïdena ogengdeng dorethek änzïk omoyok äna,“Oningdeng dïnynyodok ga Ongokpeng boga ärrok wuräk cik ogico äna onongdeng dädawüncinok Kayïcer natteräk, Ongokpeng bayïꞌre ängäng gatha gïgung äna Ongokpeng boga Almäcïye baꞌrädang.”3Wurïdena Bälladec bothuwungoyok äna,“Oungbeng boga Baꞌrädang be Yawüd ithecak aa?” Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Oungbeng bomok mik.” 4Oꞌrämïna Bälladec bomode näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na thäntok the wuräk äna,“Oïngbeng bädayïnynyode baberek begidäk no buräk babaräk ippi beng bebeba ongokpeng bïkede.” 5Oꞌrïna ogengdeng dogak dändogäreꞌrek gättïng okonang ga ogengdeng omo äna,“Ongokpeng bännïkek wuräk ï Yawüdiya änzïk aywuk ängäng dännïke iddi deng, Ongokpeng borethek änzïk änzï Jellil na bathok borok no gayïk ikki geng.”6Oꞌrämïna maung memema Bälladec bogäcigode mik, a ongokpeng wunzagok tharäk thottäk the Jellil, a ongokpeng othuwungo äna buräk babaräk ippi beng boga Jälliligaa? 7Maung memema Bälladec bännak äna Ongokpeng boga änzï gayïk ge daꞌrädang de Rüdüc, ongokpeng bodinyïnde Rüdüc Yecuwa, ongokpeng bebe begak baꞌrädang gämme ï Wuräcellïng maung meng meme.8Maung memema Rüdüc boꞌrämek Yecuwa, ongokpeng bogak bokäꞌrïkok gättïng gaka ongokpeng bogak barade onareng äna baꞌräme Yecuwa, ongokpeng bogäcigode rong rüyik nanagok na ongokpeng bonagareng äna baꞌräme Yecuwa gagocok damïk derïng. 9Wurïdena Rüdüc bothuwungok Yecuwa rong rüyik thäki thäki, oꞌrïna Yecuwa bädabärïcek rong rerek bäꞌrik. 10Wurïdena näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na wännïne we nädümïk wogüyogok änzïk agothoro a ogengdeng iräkoyok rong ängäng duwïk babäꞌräng.11Wurïdena Rüdüc na nyajana nyïnyung donängde Yecuwa ngadäna na othalleyok na ïthagïyok gadïya ge daꞌrädang a ogengdeng odinyinok Bälladec. 12Thängki theng thethe Rüdüc na Bälladec doppok däbük maung meng meme gaka ogengdeng dogak dïꞌräng dädappok däbük, ogengdeng dogak rümi.Yecuwa Bakämagok Ängäng Dïnyo13Wurïdena maung memema Bälladec bïbïttok näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang nanulluk na mobong mimmäng na wuräk, 14Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng dothukïnoyïng buräk babaräk ippi beng ga onongdeng omo äna ongokpeng bawuyek wuräk cïk. Wurïdena oïngbeng bocäcagoyok amänigoyok ïrrïng yokik gïgong, oꞌrïna oïngbeng bäda ïnynyode baberek no buräk babaräk ippi beng begidäk bebeba onongdeng dayikeyok nanagïng.15Däkäna Rüdiüc ngokäme bäda ïnynyode baberek begidäk nanagok, gaka ongokpeng bodinyodok ogappïceno Bälladec na nyajana nyïnyung gaka ongokpeng bädanängode baberek begidäk bebeba ongokpeng bayïnyïno. 16Oꞌrämïna, Oïngbeng bïyappïyok a oïngbeng odaꞌrikiyok.” 17Gaka rogak rimmäng gättïng Bälladec bokkäkak badaꞌrike no geng buräk bulluk änzï koräkong ï mängki me duko na dokäꞌrïko.18Wurïdena ogengdeng adwuk dogäreꞌrede gättïng nanulluk ga ogengdeng äna,“Ommunong buräk babaräk ippi beng ga oungbeng odaꞌrikenoning Bäräbac!” 19Baräbac bogak borägagägode ï koräkong gaka wuräk wogak wogäreꞌrede ï tharäk thottäk äna ongokpeng boppode buräk berek.20Oꞌrämïna Bälladec bogak bonagareng äna badaꞌrike Yecuwa, oꞌrämïna ongokpeng bïbïttok wuräk gämme. 21Oꞌrïna ogengdeng dïdaddok ogäreꞌrek gättïng ga ogengdeng omo äna,“Oppïdenong cok no dereng ängäng nallong! Oppïdenong cok no dereng ängäng nallong!” 22Wurïdena ongokpeng bomode geng gämme agodeke amäddäk äna,“Onayïnï? Buräk babaräk ippi beng bonängode dogidäk dayïnï deng? Gaka oïngbeng bäda ïnynyode baberek begidäk bebeba ongokpeng bayïnyïno. Oïngbeng bïyappïyok ayïngbeng odaꞌrikiyok.”23Oꞌrïna ogengdeng dïdaddok ogäreꞌrek gättïng gättïng äna,“Yecuwa bogga äna Ongokpeng bappïgok nodereng ängäng nallong. Ogengdeng dogäreꞌrede gättïng no näꞌrok ne mobong me waꞌrädang we mobong medung a ogengdeng ogäciginokeng. 24Oꞌrämïna Bälladec bakämok Yecuwa ängäng dïnyo gayïka ogengdeng donareng. 25Wurïdena ongokpeng bodaꞌrikenokeng buräk babaräk bebe begak berägode ï koräkong gaka ongokpeng bogak boppode buräk ga ongokpeng akämo Yecuwa gaka ogengdeng donareng.Yecuwa Boga Nodereng26Wurïdena maung memema ogengdeng dogak onyago ängagok, ogengdeng dorabok buräk babaräk bogak bïkkak äna Cämang ngegak änzï tharäk thottäk the Garuwanï, ongokpeng bogak atho ändottäk a ogengdeng onängakagïkïyok dereng ga gomakok Yecuwa.27Wurïdena thäntok the wuräk thüyik thomakodok na wuräk wïyayï gämme wewe wengothok na wïyïcïgode dïthak. 28Oꞌrïna Yecuwa bomagïyok dandageng agomokeng äna,“Nyïre nye Wuräcellïng, onongdeng däda ngothoyïng, oꞌrïna ngothudenong watha wïwong na nyäguräk nyïnyong.29Gaka mängki mïyatho maung memema ogengdeng dïyamo äna, dorïnyanang de wuräk wïyayï wewe wegäꞌrïyak mägona wädagonok na wädawage nyäguräk!’ 30Wurïdena ogengdeng dïyarethe änzïk omok moꞌrong äna,“Abu aro nanagening ayuwoning!”’ 31Gaka naa ogengdeng dayego irri reng mik maung memema bïja bïꞌräng boga bathïk bïyïk, ngänïbeng bïyandoga maung memema bïja bonduwangak bïnyok?32Wuräk werek wïyaräk weꞌrak wogak waräꞌrang gämme, ogengdeng dogak dothukagägok nanulluk ängagok äna dagämokeng nanulluk.33Maung memema ogengdeng dathok dorok no gayïk gïkka äna,“Nänttïräk ne näꞌrok, a ogengdeng oppeyok nodereng ängäng nallallong cang bälläk ängäng waräꞌräng, obärïk bulluk bogak do thägung the nyerü ga obärïk oga do thägung thegüye. 34Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Dada bïbïng, dinyendegeng dogidäk cïk, gaka ogengdeng dodäma ngäye ngengenga ogengdeng doga oyego.” wurïdena ogengdeng dopäredode nadïya nïnung a ogengdeng ïco ängäng doppek naꞌrong nang.35Wurïdena wuräk wogak cang othoro wurrïgok na waꞌrädang ngokäme wogak ängageng, ogengdeng dothalledok na ocäcüllo nanagok allällägoyok ga ogengdeng ïꞌreyok äna,“Ongokpeng borede wuräk werek, oꞌrïna gäyïnok ga Ongokpeng orek gatha gïgung naa Ongokpeng boga Almäcïye ngedägagok änzik Gänzï.”36Nyajana nyothalledok ngokäme, ogengdeng doduwungok cikiyok gambira gäragok ängäng nyäbak, 37Wurïdena ogengdeng domodok äna,“Orïde gatha gïgang, naa Oungbeng boga baꞌrädang be Yawüd.” 38Wurïdena rogak romegïgode no gäꞌrok ge gathang yokik gïgung ängäng moꞌräbiräk me Yünanïyïng na me (Laddiniying, Rumanïya ) na Abäraniying äna,“OꞌRÄMÏNONG BaꞌRÄDANG IPPI BOGA BE YaAWÜD.”39Wurïdena obärïk berek bulluk änno waräꞌrang wewe wegak wetharïgok nodereng borägïttok Yecuwa ga gomo äna,“Naa Oungbeng boga Almäcïye, orïde gatha gïgang na orening ngokäme.” 40Oꞌrïna buꞌrang beerek bogürok nanagok obärïcenok äna,“Oungbeng bädanu näthäräk ne Gänzï yaa? Gaka oungbeng bakämagok odenttak ängagok. 41Oꞌrämïna dakämago decïk dothorigok cik dogayik gaka ocïndeng doyegok ngäye ngogidäk, oꞌrïna Ongokpeng bädanängode baberek begidäk.”42Wurïdena Ongokpeng bomode Yecuwa äna, Gäꞌrok Gänzï, wunzagudïng maung memema Oungbeng bathok ï daꞌrädang dïdäng.” 43Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Oïngbeng bamoyang rong rethorigok cik ithecak äna,“Thängki iththi theng, oungbeng bïyaga ängagïng ï Pärädoc.”Dïnyo De Yecuwa (Madda 27:45-56 Moräkuc 15.33-30)44Wurïdena maung meng meme, thïk thogak thodekak thäguncuk na wulluk(6), wurïdena ngärimäk ngogak ngorocïk agoyuwok thappu änzïk athwuk agoro yo thïk thäguncuk na bäꞌranto (9). 45Wurïdena thängki thogak thayüngkok aꞌrukok ïgänzï. Gadïya gïyape geno yarak ye thïkkang gogak gongäꞌrallagok cik oräboyik ogodeka neꞌrak.46Wurïdena Yecuwa bogäꞌrok guyï gättïng agomo äna,“Dada bïbïng, Oïngbeng bayïtheyang bärruk bïbïng ïkung thïthäng.”‘ Maung memema Ongokpeng bomok irri reng mik, a Ongokpeng arükok. 47Wurïdena maung memema thobong the nyajana dümmek (100) thoꞌrämek rere regak mik, a ongokpeng odengke Gänzï ga gomo äna,“Ithecak buräk babaräk ippi beng bogak bothorigok cik.”48Wurïdena thäntok the wuräk athwuk änzïk thethe thegak thïyappïttagode nanulluk thoꞌrämek irri reng mik rere regak a ogengdeng oppe mämï mïmeng ga ogengdeng onyago. 49Oꞌrïna wuräk awuk änzïk wewe wegak wännagok na wuräk wïyayï gämme wewe wemakkodok änzï Jellil, wathok agothoro babuthäk a ogengdeng wurrïgok irri reng.51Dothikago De Yecuwa (Madda 27:57-61 Moräkuc 15:42-47 Yuwana 19:38-42)50Wurïdena buräk babaräk berek bogak bïkkak äna Yucïk, ongokpeng bogak änno mobong me Yawüdiya, ongokpeng bogak buräk babaräk bothorigok cik. Ongokpeng bogak boyangkang ngäye nge mobong me Yawüd.Ongokpeng bogak änzï tharäk thottäk the Yawüdiya Rama. Ongokpeng bogak barrikok daꞌrädang de Gänzï.52Buräk babaräk ippi beng bogak bonyagïnok Bälladec dïbïttoyok gümi ge gatha ge Yecuwa. 53Wurïdena ongokpeng boräbek gümi ge gatha ge Yecuwa änno dereng, agodämecoyok ï gadïya ge gümi agonyago dothikoyok do nämuräk negak ganzang geng geguragodeyik gegega obärïk bädathikagode yik ngorek ngorek.54Thängki theng thethe thogak the dokuthïttagok na Thängki The Thamothäguncuk Na We'rak (7) The Dumoko thogak thorok nana mäddük. 55Wurïdena wuräk wïyayï wemakkode Yecuwa änzï Jellil wonyagok äno Yucïk, ogengdeng doꞌrämek ï ganzang ï nämuräk nana gümi gogak gothikagode yik. 56Wurïdena ogengdeng dogappode ï gumäng a ogengdeng okuthïttok wugung warägägo ängäng gümi na ngaak. Ogengdeng dumokok ï Thängki Thamothäguncuk Na weꞌrak (7) The dumoko omakok däputhï de nädumïk nïneng.
24Dogüyogo De Yecuwa
1Nängorrokäme gäppak no biräng biräng ï Thängki The Nodong The Mängki Mamothäguncuk Na Weꞌrak (7) wuräk wïyayï wommok wugung onyago ängäng änzo nämuräk nega ganzang geng. 2Oꞌrïna ogengdeng dïnynyode bädok be gäꞌrinde bonyängagode thäbïk änno thüwük the nämuräk nega ganzang geng. 3Wurïdena maung memema ogengdeng dogak dothinyok dang, ogengdeng däda ïnynyode gümi ge gatha ge Gäꞌrok Yecuwa.4Wurïdena maung memema wuräk wïyayï wollïgode rong woräballak änzik gättïng ängäng irri reng, wuräk werek wïyaräk weꞌrak wogädeyode nang ommok nanageng agothoro odännokeng wonu nadïya no watha nabüro ngellängelläk. 5Wurïdena maung memema wuräk wïyayï wïbak näthäräk gättïng, a ogengdeng othicek näꞌrok cïk nïneng näthappu, wuräk wïyaräk womode geng äna,“Onongdeng daganzok Badathïk yoꞌrägik ye wuräk wïnttek onayïnï?6Ongokpeng bädaga inyeneng, oꞌrïna Ongokpeng bogüyogok änzï dïnyo! wunzagudenong gayïka Ongokpeng bogak bïꞌrekïkenong maung memema Ongokpeng bogak bïꞌräng boga ängagenong ï tharäk thottäk the Jellil äna, 7“Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thogga äna thayïthïgagägok ïngkung nye wuräk wegidäk a goppïgok nodereng ängäng nallong, wurïdena thïyagüyogo ï thängki thamäddäk gämme änzï dïnyo.”8Wurïdena ogengdeng dändunzagok rong rïrung. 9Wurïdena maung memema ogengdeng dogappïyok änzo nämuräk a ogengdeng ïreno wällore gurrung na wulluk (11) arwuk änzïk rere regak na ïreno obärïk ngeng derek gämme. 10Wurïdena wuräk wïyayï wogak Moriyong mäjädilliya na Yuna na Moriyong obäneng be Nyaguk na wuräk wïyayï werek wegak ängageng, ogengdeng dïrenok wodinyagok rong irri reng.11Wurïdena ogengdeng dogak dädarocik ängäng rong rerera wuräk wïyayï womode geng, gaka rong rïreng rogade geng ngayïnzämik babäꞌräng, ogengdeng dogak dodämakodeyik. 12Oꞌrïna Bodäruc bogüyogok änzïk agollo onyago do nämuräk, maung memema ongokpeng borok dang a ongokpeng agodirothïk othicok cïk agamänigok dang agoꞌräme nadïya noga babäꞌräng nilla baberek cik a ongokpeng ollïgok rong na oräballa änzik ängäng gatha gïgung ängäng rong reng rere regak.Ï Gaddäräk Onyago Do Amuc (Moräkuc 16:12-13)13Oꞌrämïna thängki theng thethe, wällore weꞌrak we Yecuwa wogak onyago babuthäk do tharäk thottäk thethe thayïbïttagago äna Amuc, tharäk thottäk theng thethe thogak roräk thäguncuk na weꞌrek (7) änzï Wuräcellïng. 14Wurïdena ogengdeng dogak ïꞌrekïkïttïyo bulluk bulluk no rong arwuk änzïk rere regak.15Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dogak ïꞌrek nang mik na odämakïttoyok ängäng rong reng rere mik bulluk bulluk, Yecuwa bommode nanageng odännokeng ängäng gatha gïgung, a Ongokpeng othäppïyo onyago ängageng. 16Oꞌrïna gik gogak gengdeng dogak doꞌrämeyok, oꞌrïna ogengdeng dogak [dodämayok, dodämakodok].17Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Ngänïbeng bebeba onongdeng ïꞌrek nang mik dälläk babäꞌräng ga onongdeng othäppïyo odok watha thïk ängäng dïthak?” 18Wurïdena obärïk bulluk bogak änanageng bogak bïkkak äna Kïllopac bobärïcek agomoyok äna,“Oungbeng bälläk bathok dayinzok wuräk ï Wuräcellïng aa? Oungbeng bodämanang rere regak inyeneng ï mängki immi meng aa?”19Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Ngänïbeng begak?” Ogengdeng dobärïcek omoyok äna,“Yecuwa nge Nacära.” Ongokpeng bebe begak bïꞌre na begak bïthïgagägode dobora düyik ängäng Gänzï gogäyïnoyok ga Ongokpeng ännïke wuräk änzïk ängäng dobora yokik ge Gänzï na yokik ge wuräk awuk, 20Näꞌrok ne mobong medung na mobong mecong mïyarapïppïkïyok waꞌrädang we Rumanï yayï äna Ongokpeng bappïgagok nodereng ängäng nallong agïnyo.21Oꞌrïna oningdeng donagareng äna Ongokpeng boga obadï bebe banyago agodaꞌrike wuräk we Icärayil. Wurïdena rong irri reng arwuk roga ronu mängki mäddäk ändo maung memema regak.22Oꞌrïna wuräk werek wïyayï wogak änanagening wollïkening mägik änzik. Ogengdeng donyagok do nämuräk nängorrokäme inni neng gäppak. 23Oꞌrïna maung memema ogengdeng däda ïnynyode gümi, ogengdeng dathok a ogengdeng omoning äna ogengdeng dogak doꞌrämek bärruk be Mälleka meme memode geng äna,“Ongokpeng boga bathïk. 24Wurïdena thäntük the wuräk werek wiwing wega ängagening wonyagok do nämuräk a ogengdeng ïnynyok gayïka wuräk wïyayï wogak womodening, oꞌrïna ogengdeng däꞌräme Yecuwa.”25Wurïdena Yecuwa bomde geng äna,“Onongdeng dodämathïk cayï mik, na mägik mïmong mädaroyik gäre gäre ängäng arwuk rerera wïꞌre wïꞌrede nang onayïnï? 26Rädagak rimmäng äna Almäcïye bogga äna bagenya ängäng donängïgok däriꞌri iddi deng ga Ongokpeng onyago ï dodengka dïdung aa?” 27Wurïdena Ongokpeng borethek änzïk änana Müza na änno wïꞌre awuk änzïk, Ongokpeng bïꞌrekïkekeng arwuk änzïk rere remegïgagägode ï madak medung me Gänzï meme mïꞌrïgode no gatha gïgung.28Wurïdena maung memema ogengdeng dothäppïyok dorurrumede do gayïk danda ogengdeng donareng äna danyago dang, Yecuwa bonängode ogene gayïka Ongokpeng banyago nana buthäk. 29Oꞌrïna ogengdeng dogak dothiradok gättïng na ogappïycïyok äna,“Ïdaddu ängagening inyeneng gaka thibing thägadeka, thängki thogak thobuꞌrok thägayüngko, Ongokpeng na bonyagok agonängok dang ängageng.30Wurïdena maung memema Ongokpeng bonängode thïk no borok be dure ängageng, Ongokpeng bodok dure änzïk agoppok bädok cik agomücoyik a Ongokpeng ïthekeng. 31Wurïdena gik gïgeng gändoꞌräme thïk a ogengdeng ändänna Yecuwa, wurïdena Ongokpeng bïnzadethïk änzï gik gïgeng. 32Oꞌrämïna ogengdeng dumïttïyode bulluk bulluk äna,“Mägik mecïk mädadämakodyik maung memema Ongokpeng bogak ïꞌrekïkecïk ï gaddäräk na wanzenocïk madak medung me Gänzï yaa?33Oꞌrämïna ogengdeng dogädeyode nang ogüyogo änzïk a ogengdeng onyago ogappïyo ï Wuräcellïng, wurïdena ogengdeng dïnynyode wällore gurrung na wulluk (11) na ogallägung ngeng derek dede degak dïyappïttagode nanaulluk ängageng 34Domok äna,“Gäꞌrok Gänzï gogüyok ithecak na gommïnde Cämang!” 35Wurïdena wällore weꞌrak wïrenokeng rong rere regak, maung memema ogengdeng dogak ï gaddäräk, wurïdena Yecuwa bännagok cayï ängageng maung memema Ongokpeng bomücinokeng ï dure.Yecuwa Bommïnde Wällore WïwungMadda 28:16-20; Moräkuc16:14-18; Yuwana 20:19-23; Ngäye 1:6-8)36Wurïdena maung memema ogengdeng dogak dïꞌräng doga ïꞌre rong rere mik, Yecuwa bogüyogok änzïk ängäng gatha gïgung a Ongokpeng othoro yoꞌrägik yïyeng a gomokeng äna,“Gäyïng ga märïng oga ängagenong.” 37Ogengdeng dogak dïbak näthäräk gättïng äna ogengdeng doꞌrämek bärruk.38Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng darängo donïnï? Onongdeng donu mägik meꞌrak meꞌrak onayïnï? 39Oꞌrämïnong nyägung nyïnyïng na nyägäk nyïnyïng, Oïngbeng boga ängäng gatha gïgïng! Dänttägïnong däkäna rüngkudïnong a onongdeng oꞌrämïng gaka bärruk bädanu gatha na mämonyang gayïka onongdeng dïthämïng.” 40Maung memema Ongokpeng bomok irri reng mik, Ongokpeng bogenekeng nyägung nyïnyung na nyägäk nyïnyung.41Oꞌrïna maung memema ogengdeng dogak dïꞌräng dädarocik gaka ogengdeng dogak okäꞌrïko na wuwïya no watha gättïng ängäng reng rere mik, Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng donu dure derek inyeneng aa?” 42Oꞌrämïna ogengdeng dïthedok bäꞌräddäk be bïjabe bïthakok däkäna bïthabägagägok na thïdäng the wagong. 43Wurïdena Ongokpeng bommode geng agorägo yokik gïgeng.44Wurïdena Yecuwa bomde geng äna,“Oꞌrämïnong rong irri reng rerera Oïngbeng bogak barade ïꞌrekïkenong maung memema Oïngbeng bogak bïꞌräng boga ängagenong äna,“Rong arwuk änzïk irri reng rogga äna rathodägagägok rere regak remegïgagägode ï nädumïk ne Müza na remegïgagägok ängäng wïꞌre na ï thadak the thälläng.”45Wurïdena maung memema Ongokpeng buwanzede geng ngäꞌre ngïngeng, a ogengdeng änanna änna madak medung me Gänzï. 46Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oꞌrämïnong irri reng regak remegïgagägok äna,“Rogga rimmäng gättïng äna Almäcïye bagenya gättïng ogatto na bogga äna bïyagüyogo änzï dïnyo ï thängki thamäddäk, 47Wurïdena Gärängang gïgung goga äna gadäganzïno wuräk dogappïyo änzï naddäräk ne dogidäk na dodinyenok wuräk awuk änzïk dogidäk orethe änzï Wuräcellïng.48Wurïdena onongdeng doga wuräk weꞌrämek rong irri reng. 49Oꞌrämïna Oïngbeng bïyadinyïnonong thïk the Dïthïgïno Rong Cïk Re Dada Bïbïng. Oꞌrïna rogga äna onongdeng danängok cïk orrikok ï tharäk thottäk the Wuräcellïng a onongdeng ïyaro maung memema onongdeng dïya äppak ängäng dobora de Bärruk Bedung Be Gänzï.”Doduwungo Ïgänzï De Yecuwa50Wurïdena Yecuwa bïbokeng onyago ängageng däbäk babuthäk änzï tharäk thottäk the Aniya agomüdok nyägung nyïnyung gänzï agoppok bädok ïgageng. 51Wurïdena maung memema Ongokpeng bogak oppok bädok ïgageng, Ongokpeng bommägagägok änanageng oduwungo ïgänzï.Yecuwa Boduwungok Noꞌrïräk (Moräkuc 16:19-20; Ngäye 1:9-11)52Wurïdena ogengdeng dothicindok cïk a ogengdeng onyago ogappok Wuräcellïng ängäng dokäꞌrïko na ängäng dowïya no watha dimmäng gättïng. 53Wurïdena ogengdeng donängode thïk no thïkkang marïyamuk ga ogengdeng okäꞌrïkïno Gänzï.
Yuwana
1Rong Rodekak Gatha
1Ï dorethe änzïk Rong rogak, Rong rogak ängäng Gänzï, Rong rogak Gänzï. 2Ongokpeng bogak ändodorethïgo änzïk ängäng Gänzï. 3Rong änzïk arwuk rogak rädaga naa ongokpeng bädagayik.4Ïgagok dathïk dogak, dathïk dogak dobulänga de wuräk. 5Wurïdena guꞌrïräk gogak obulänge thïk ï ngärimäk, ngärimäk na ngogak ngädamüdek allägok guꞌrïräk.6Buräk berek bogak bodinyagägode änno Gänzï bïkkak äna Yuwana. 7Ongokpeng bogak bathïnok dogene, ongokpeng bogenek wuräk no dobulänga A ogengdeng änanna oroyik ängagok. 8Ongokpeng bädagak guꞌrïräk ängäng gatha gïgung, oꞌrïna ongokpeng bogak äna bagenegeng no dobulänga.9Guꞌrïräk gege gegayik ithecak gogak gabulänge no wuräk awuk änzïk wewe wïyathok näthappu.10Ongokpeng bogak näthappu änzïk athwuk, thappu änzïk athwuk thogak thocägagägode ängagok, oꞌrïna thappu thogak thodämayok. 11Ongokpeng bogak bathïnok wuräk wïwung näthappu, oꞌrïna wuräk wïwung wogak woyangakayok.12Oꞌrïna wuräk awuk änzïk wewe werocik ängagok, ongokpeng bïthede geng daꞌrädang äna ogengdeng daga nyäguräk nye Gänzï na obadïyeng dede derocik ängäng garängang gïgung. 13Wuräk wewe wädagongkok änzï ngiccok däkäna wädagongkok änzï donareng dïdung de gatha däkäna änzï donareng dïdung de buräk bonyi, oꞌrïna änno Gänzï.14Rong rodekak gatha ge buräk bonyi agoga ï ïgagecong, ocongdeng na doꞌrämek dodengka dïdung, na dodengka dededa ongokpeng bogak bäppade ängäng maung memema bathok ängäng Thäguräk Thabaräk Thïthung Thuwulluk The Bädeng thäppade ängäng dagurïnang na ängäng dogayik ithecak. 15Yuwana bïꞌrede nanagok ga gomo äna,“Oꞌrï Ongokpeng ippi beng bebeba oïngbeng bïꞌrede nanagok äna,“Ongokpeng bïyatho mägeng mïmïng omakoyïng Ongokpeng boga bimmäng oko nanagïng gaka Ongokpeng bogak nodong dïdïng gäppak.16Ängäng dothodägagägok dïdung, ocongdeng adwuk änzïk dïthïgïgagägode dagurïnang odämicago nompïya ne dagurïnang dïdung. 17Gaka nädumïk nene negak nïthïgagägode ängäng Müza, oꞌrïna dagurïnang na dogoyik de ithecak dede dïyathok ängäng Yecuwa Almäcïye. 18Obärïk billa beꞌrämek Gänzï, thäguräk thulluk thega ï guꞌru ge Bädeng Ongokpeng bega dïreno.Doꞌräme De Yuwana Bonengke(Madda 3:1-12, Moräkuc 1:2-8; Loka 3:15-17) 19Maung memema Yuwana boꞌrämek mik a ongokpeng odinyok Yawaüd änzï Wuräcellïng na mobong medung megak lawïng äna dathuwungo äna,“Oungbeng boga obïthung beng?” 20Ongokpeng bïrek rong wurïdena bädanyukok nang, ongokpeng bomok äna,“Oïngbeng bädaga Almäcïye. 21Wurïdena ogengdeng dothuwungoyok äna,“Wurïdena Obïna beng? Oungbeng boga Illiya aa?“ Ongokpeng na bomok äna, onï, bädaga oïngbeng Illiya.” Oungbeng boga bïꞌrïya aa?” Ongokpeng na bobärïcek äna,“Onï.”22Wurïdena ogengdeng domodok äna ïrening oungbeng boga obïthung a oningdeng änanna onyago a oningdeng obärïceno wuräk wewe wedinyodening? Oungbeng bayïbïtto gatha gïgäng cayï?” 23Yuwana bomok äna gaka romegïgagäok ï thadak the Iccaya äna,“Oïngbeng boga roꞌre rayïꞌrïgo änzï guwak:“ Oïngbeng boga ocïnok Gäꞌrok Gänzï gaddäräk ge thorigok cik.24Wurïdena wuräk wewe wedinyagode wogak pärïncïyïng. 25Oꞌrämïna ogengdeng dothuwungoyok äna,“Oungbeng na bandonengke wuräk onayïnï äna oungbeng bädaga Almäcïye däkäna Illiya däkäna bïꞌre?”26Yuwana bobärïcek omokeng äna,“Oïngbeng banengke ängäng ngïräk, oꞌrïna obärïk boga othoro yoꞌrägik yïyong banongdeng dodäma. 27Ongokpeng bïyatho mägeng mïmïng omakoyïng, ongokpeng bebeba oïngbeng bädamüde äna oïngbeng bagäroyok dorok änzï wothäk nyïnyung.” 28Rong irri reng arwuk rogak royegägok noddok be Aniya odännok yuwe wurädung no gayïk gegega Yuwana bogak onengkek wuräk nang.Yecuwa Boga Dellong de Gänzï29Ï thängki therek Yuwana boꞌrämek ga Yecuwa boga atho dadändagok a ogengdeng omo äna,“ Dellong de Gänzï, Ongokpeng badok wuräk dodidäk. 30Oꞌrämï ongokpeng ippi beng bebeba Yuwana bïꞌredenang äna buräk babaräk berek bïyatho omakoyïng ongokpeng bega bimmäng änanagïng gaka ongokpeng bogak nodong dïdïng. 31Oꞌrïna oïngbeng bogak bodämak nang, oꞌrina Ongokpeng bïyammïnde Icärayil gaka oïngbeng bathok donengke ängäng ngïräk.32Wurïdena Yuwana bogak boꞌrämek na omo äna,“Oïngbeng boꞌrämek Bärruk ga boga oräbo änzï gänzï bommok ngamäng agorothïk nanagok. 33Oꞌrïna oïngbeng bogak bodämak buräk bebe bedinyodïng äna oïngbeng banengke ängäng ngïräk, wurïdena ongokpeng bomodïng äna,“Oungbeng bïyaꞌräme Bärruk ga goräbo agothorothïk nanagok, ongokpeng bebe banengke ängäng Bärruk Bedung.’ Wällore We Yuwana Womakode Yecuwa34Wurïdena Oïngbeng boꞌrämek na bogenïgïgagok äna ongokpeng ippi beng boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï.”35Wurïdena ï thängki therek gämme Yuwana bogak bothorok ängäng wällore wïwung weꞌrak.” 36Ongokpeng burrïgode Yecuwa ga ongokpeng othäppïyo onyago, wurïdena ongokpeng bomok äna oꞌrämïnong Dellong de Gänzï!”37Oꞌrämïna maung memema wällore weꞌrak wogäcigodok ga ongokpeng boga ïꞌre, ogengdeng na domakode Yecuwa. 38Wurïdena Yecuwa bomagïyok agoꞌräme geng ga ogengdeng doga omakoyok agomokeng äna,“Onongdeng donareng ngänï beng?” Ogengdeng na domodok äna,“Rabbï, (rong reng roga äna, Bännïke, oungbeng boga gïyethung ängäng gumäng? 39Ongokpeng bomode geng äna,“Arenong a onongdeng oꞌräme.” Wurïdena ogengdeng doꞌrämek nana Ongokpeng bogak ängäng gumäng gïgung, wurïdena änno thängki theng thethe thïk thabuꞌrok thogak gurrung.40Wuräk wegak weꞌrak wewe wegäcigode ga Yuwana ïꞌre wogak Andärawuc na obang be Cämang Bodäruc, wurïdena ogengdeng domakodok. 41Ongokpeng bïnynyode obang bïbung Cämang nodong gäppak, onokpeng na bomodok äna,“Oningdeng dïnynyode( Almacaya, ongokpeng bebeba rong reng roga äna Almäcïye.”) 42Oꞌrämïna ogengdeng dothukïnok Yecuwa. Wurïdena maung memema ongokpeng boꞌrämïyok agomoyok äna,“Oungbeng boga Cämang thäguräk thabaräk the Yuna. Oꞌrïna oungbeng bïya ïbïttago äna Cïpa rong reng roga äna bädok däkäna (Bodäruc).Yecuwa Bïbïttok Pällüpüc Na Näcänayïll 43Ï thängki theerek omakok thängki thethetha Yecuwa bonagareng äna banyago ï Jellil, wurïdena Ongokpeng bïnynyode Pällüpüc na bomodok äna,“Makudïng.” 44Wurïdena Pällüpüc bogak ändo Bedäceyida, tharäk thottäk the Andärawuc na Bodäruc. 45Pällüpüc bïnynyode Näcänayïll agomoyok äna,“Oningdeng dïnynyode buräk bebeba Müza bomegede nang ï nädumïk na wïꞌre womegede nang äna,“Yecuwa nge Nacära Thäguräk Thabaräk The Yucïk.46Wurïdena Näcänayïll bomodok äna,“Ngänï beng bamüde otho änzï Nacära berïng? Pällüpüc na bomodok äna,“Arek na oungbeng oꞌräme.” 47Maung memema Yecuwa boꞌrämek Näcänayïll ga boga atho yancagok agomoyok äna,“Oꞌrïnong Icärayil yega Ithecak, yeye yädakok thäbïk bäꞌrik!” 48Näcänayïll bomodok äna,“Oungbeng bännadïng gïyethung? Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Oïngbeng boꞌrämedang ï bïja bega bije gäppak Pällüpü bïꞌräng bäda bïttoyang.”49OꞌrämïnaNäcänayïll bobärïcek agomoyok äna,“Rabbï, Oungbeng boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï! Baꞌrädäng be Icärayil!” 50Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Oungbeng borocik gaa? Gaka Oïngbeng bomodang äna oïngbeng boꞌrämedang ï bïja bega bije’ Oungbeng borocik gaa? Oungbeng bïyaꞌräme rerek roga rimmäng gättïng.” 51Wurïdena Ongokpeng bomodok äna,“ Oïngbeng bamonong ithecak äna, änno thängki iththi theng onongdeng dïyaꞌräme noꞌrïräk nowanzïgode na mälleka me Gänzï moga oduwungo na oräbo änno Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi.”
2Yecuwa Bobärïcek Ngïräk Odeke Nyäbak Nyeng
1Ï mängki määddäk dïkko derek dogak ï tharäk thottäk the Kana Jellil, obäneng be Yecuwa bogak cang. 2Wurïdena Yecuwa bïbïttode wällore wïwung dïkko deng dede.3Wurïdena maung memema nyäbak nyomecagok, obäneng be Yecuwa bomodok äna,“Ogengdeng domättade nyäbak.” 4Yecuwa bomode obäneng bïbung äna,“Buräk babayï oungbeng bonareng ngänï beng änanagïng? Thïk thïthïng thïꞌräng thädathok.” 5Obäneng be Yecuwa bomode woyego äna,“Rong arwuk änzïk rerera ongokpeng bomode nong äna nängude nong, a onongdeng onängok.”6Wurïdena ïnaneng, rayang rogak rïbagägode thïk thäguncuk na thulluk omakok gayïka dodägagägok bïja be däputhï de Yawüd, ängäng irri reng roga äna dayang dulluk dittik änzoꞌrägik ye gurrung geꞌrak däkäna näꞌräcok gurrung gäddäk. 7Yecuwa bomode geng äna,“Ïttudenong ngïräk ï rayang” Ogengdeng na däpäppde ängäng nompïya. 8Wurïdena ongokpeng bomode geng äna,“Ïttudenong ngïräk änzï rayang ïnaneng, a onongdeng ikke thobong the duko na dokäꞌrïko.” Ogengdeng na dïthedok.9Oꞌrämïna maung memema thobong the duko na dokäꞌrïko thänode ngïräk ngenge ngedekak nyäbak, ongokpeng bodämanang nana nyäbak nyathok ängäng(oꞌrïna woyego wewe wïttode ngïräk wännanang) thobong thïbïttok bayïkkïke bayï. 10Wurïdena ongokpeng bomodok äna,“Roga äna woyego wayïthek wuräk wïbïttagok nyäbak nyebung nodong gäppak a ogengdeng ikko wuräk, wurïdena maung memema onongdeng dikkok nyäbak doga abïnyagothïk. Oꞌrïna onongdeng dodäkede nyäbak nyerïng dawuwang ïnaneng!”11Oꞌrï dorethïgo änzïk de wumeräk wewewa Yecuwa bocode ï tharäk thottäk the Kana Jellill, ongokpeng bogenek dodengke dïdung, oꞌrämïna wällore wïwïng worocik ängagok.12Maung memema irri reng ronyagok, Ongokpeng boräbok ï Kapäranawum, Ongokpeng na obäneng bïbung na obangeng dïdung dïyaräk na wällore wïwung dädanängode thïk cang mängki mottteng.Yecuwa bopuꞌrek wogecce änno thïkkang 13Thängki the dunzäcagok the duko na dokäꞌrïko de Yawüd thogak thorurrumede nang thorok nana mäddük, wurïdena Yecuwa boduwungok ï Wuräcellïng. 14Wurïdena Ongokpeng bïnynyode wuräk no thïkkang wogak ogecce giye na räcok na nyamang na odämïtto natteräk.15Oꞌrämïna maung memema Ongokpeng boppok püwa agoppe wuräk awuk änzïk änno thïkkang na puꞌre räcok na giye na wünzenok wuräk natteräk cïk na kaꞌräbek worokk cïk. 16Ongokpeng bomode bogecce be nyamang äna,“Ommu waräbü iwwi weng änzinyeneng anyago ängäng babuthäk! Onongdeng dädadeke dawuwang de Dada dawuwang gayïk ge dogeccïgok nang.17Wurïdena wällore wïwung wunzagode äna rogak romegïgagägok äna,“Därägüng de dawuwang dïdang dorägoyïng.” 18Oꞌrämïna Yawüdiying yobärïcek na omoyok äna,“Oungbeng bagenening gumeräk gayïnïgeng gege gïyagenening maung memema oungbeng bïyanängok irri reng?” 19Yecuwa bobärïcek na omokeng äna,“Oïngbeng bïyabäꞌricok thïkkang cïk ayïngbeng ïyawuno mängki mäddäk.”20Wurïdena Yawüdiying yomok äna,“Thïkkang iththi theng thogak thuwunagägagok räbuk gurrung bäꞌranto na thäguncuk na thulluk(46), wurïdena oungbeng bomok äna oungbeng bïyawuno mängki mäddäk gee?” 21Oꞌrïna Ongokpeng bogak bayïꞌrek no thïkkang gatha gïgung. 22Oꞌrämïna maung memema Ongokpeng bogüyogok änzï dïnyo, wällore wïwung wunzagode äna Ongokpeng bogak bomode geng äna orunonk cik ängäng thadak iththi theng na ängäng rong irri reng rerera Yecuwa bomok.23Wurïdena maung memema Ongokpeng bogak ï Wuräcellïng no duko na dokäꞌrïko de dunzäcagok de dobaꞌrok, wuräk wüyik worocik ängäng gärängang gïgung maung memema ogengdeng doꞌrämek wumeräk we damïk derïng wewewa ongokpeng bocode. 24Oꞌrïna Yecuwa bogak bädarocik ängageng gaka Ongokpeng bogak bännakeng adwuk änzïk ïrrïng. 25Wurïdena gaka ongokpeng bogak bädanareng obärïk beꞌrämek buräk gaka ongokpeng bogak bännak rong rere regak ï buräk bonyi.
3Yecuwa Na Nägädimoc
1Buräk babaräk berek bogak pärïncïyï ongokpeng bebe begak bïkkäk äna Nägädimoc, ongokpng bogak baꞌrädang be Yawüd. 2Ongokpeng bathïnok Yecuwa nängkora agomoyok äna,“Bännïke, oningdeng dännanang äna oungbeng bathok änno Gänzï gaka obärïk billa bamüde ocok wumeräk iwwi weng wewewa oungbeng bocode naa Gänzï gädaga ängagok.3Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Oïngbeng bamoyäng ithecak, ithecak äna, obärïk billa bïyadaꞌräme daꞌrädang de Gänzï naa ongokpeng bädagongkok ameeꞌrak. 4Nägädimoc bomode Yecuwa äna,“Buräk bonyi bagongko gämme änamayayï ongokpeng bedekak gamaꞌräk? Roga äna ongokpeng bagappok ï tharäk the obäneng bïbung agogongko gämme yaa?5Yecuwa bobärïcek äna,“Oïngbeng bamoyang ithecak äna,“Obärïk billa bïyanyago ï daꞌrädäng de Gänzï naa ongokpeng bädagongkok änno ngïräk na änno Bärruk Bedung agädamüde onyago ï daꞌrädang de Gänzï. 6Dogongkago änno gatha doga dogongko de gatha na dogongko de Bärruk doga Bärruk.7Oungbeng bädaräballa änzik ängäng rong rïrïng rerera oïngbeng bomodang, ‘Rogga äna oungbeng bagongko ännoꞌrïräk.’ 8Githo gappo änno gayïk gegega gonareng äna kabuꞌro änang, ocongdeng dagäcigok ngämek ngeng, oꞌrina ocongdeng dodämanang nana gatho ängäng däkäna nana ganyago, oꞌrämïna rogga äna wuräk awuk änzïk wagongko änno Bärruk mik.”9Nägädimocc bobärïcek agomo äna,“Irri reng ramüde oga yayï mik? 10Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Oungbeng boga bännïke be Icärayil, oꞌrïna oungbeng bïꞌräng bodäma rong irri reng ngaa? 11Ithecak ithecak, maung memema oningdeng dayïꞌre rong rerera oningdeng dänna na rerera oningdeng doꞌrämek, oꞌrïna onongdeng dädaroyik ängäng rong rerera oningdeng doꞌrämek.12Naa Oïngbeng bomodenong rong re näthappu a onongdeng ädaroyik ängagïng, wurïdena onongdeng dïyaroyik änamayayï naa Oïngbeng badäganzïnonong rong re ïgänzï? 13Obärïk billa begak beduwungok ïgänzï, oꞌrïna Ongkpeng bälläk bebe beräbok änzï gänzï, Thäguräk Thabaräk Buräk Bonyi Ongokpeng bega ïgänzï.14Wurïdena gayïka Müza bomüdode bäneräk gänzï ï guwak, oꞌrämïna rogga äna Thäguräk ThabaräkThe Buräk Bonyi thïyamüdägagok gänzï mik. 15A wuräk awuk änzïk werocik änanna ädïya ïntte oꞌrïna obadï bebe berocik bïya ïnynyok dokothïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek.16Gaka Gänzï gorïnyek thappu änzïk athwuk, Ongokpeng bodinyode ThäguräkThïthung Thabaräk Thuwulluk na obadï bebe berocik ängagok agädayïnyo, oꞌrïna bïyana dokothïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek. 17Gänzï gäda nyängode Thäguräk Thïthung na thatho do bäꞌricok thappu thïk, Oꞌrïna ongokpeng batho dorek thappu. 18Wuräk werocik ängäng Thäguräk Thabaräk The Gänzï wäda mättago, Oꞌrïna wuräk wädarocik ängäng Thäguräk Thabaräk Gänzï agengdeng omättago gaka ongokpeng bädarocik ängäng Thäguräk Thabaräk The Gänzï Thuwulluk.19Oꞌrïna gaka domätto doga, guꞌrïräk gathok näthappu a wuräk oyangko ga wuräk orïnye ngärimak oko no guꞌrïräk gaka ogengdeng dogak damakok rong regidäk. 20wuräk awuk änzïk werïnyek oyego ngäye nge thäjibäk woyangkäng guꞌrïräk , na ongokpeng bädïyatho ï dobulänge thïk angäye ngïgung nge ngärimäk ännada oꞌrämïgo. 21Oꞌrïna wuräk wayego ï rong regayik a wuräk änanna oꞌräme ngäye ngeng nge Gänzï.Yecuwa na Yuwana Almämädäng22Yecuwa bathok na wällore wïwung noddok be Yawüdiya a ongokpeng onengke. 23Yuwana bogak banengke gämme no gayïk gïkka äna Nüwüng odännok gayïk gïkka na Caläm na gaka wuräk wogak nang wüyik. Wuräk wogak wüyik worïnyek na wanengkïgo. 24 Rong irri reng rogak gäppak ga Yuwana bïꞌräng bädarakok agïthïgo ï käräkong. 24Wällore we Yuwana womode obärïk bulluk be Yawüd rong re doga dippok rädanu ngärruk.25Wällore we Yuwana womode obärïk bulluk be Yawüd rong re doga dippok rädanu ngärruk. 26Ogengdeng dathïnok Yuwana a ogengdeng omoyok äna Bännïke berïng oungbeng buwuncagode buräk babaräk begak änno noddok be wurädung bebebea oungbeng bïꞌrede nang? Ongokpeng boga onengkïgo inyeneng na wuräk awuk änzïk woga onyagïnok.odänoyok27Yuwana bomode geng äna,“Obärïk billa bulluk benu rong änzïk arwuk Gänzï gulluk Ongokpeng bayïtheyeng noꞌrïräk. 28Onongdeng ängäng watha wïwong dogäcigode na oïngbeng bädaga Almäcïye oꞌrïna oïngbeng boga bodinyagok bïbung bega nodong dïdung.29Obadï benu buräk babayï bïkkok benu bärïng babayï ga ongokpeng oga bärïng babaräk oꞌrïna ogallägung boga othoro. 30Ongokpeng boga äna barenang, oꞌrïna rogga äna oïngbeng baräbek cïk31Obadï bebe bïyathok änoꞌrïräk boga bimmäng gättïng okonang nana obadïyeng dede dega änäthappu. Obadï bebe bega änäthappu ongokpeng boga bathok näthappu bayïꞌrek näthappu. Oꞌrïna obadï bebe bïyathok änoꞌrïräk boga bimmäng gättïng okonang nana obadïyeg dega näthappu. 32Oꞌrïna ongokpeng bädaꞌrämek na bädagäcigode rerera ongokpeng bogenek rerera obärïk bulluk bädagenïgagägok. 33Obadï bebe berocik ängäng dogenïgagägo dïdung borocik äna Gänzï gonu rong rogayik ithecak.34Gaka obadï bebe Gänzï godinyode bꞌrede no rong re Gänzï ängäng Gänzï. Gaka rädaga äna Gänzï gayïthek Bärruk odenttïttok ängäng thärarek. 35Bädeng barïnye Thäguräk Thabaräk, Bädeng borïnyek Thäguräk Thabaräk na bïthedok waräbü awuk ïkung thïthung. 36Obadï bebe berocik ängäng Thäguräk Thabaräk bonu dokothïk dilla diꞌrok cïk, oꞌrïna obadï bebe bädarocik ängäng Thäguräk Thabaräk bädïyaꞌräme dothïnya de Gänzï gaka Gänzï goga ïgagok.
41Oꞌrämïna, maung memema Gäꞌrok Gänzï gogak gännanang äna Päräncïyïng bogäcigode äna Yecuwa bathäppïyo ga gonengke wuräk odeke wällore weng wüyik oko nana Yuwana. 2(Narroga äna Yecuwa bogak bädanengkek ängäng gatha gïgung, oꞌrïna wällore wïwung wenengkek wuräk) 3Ongokpeng bonyagok änzï Yawüdiya ogappok do tharäk thottäk the Jellil. Oꞌrïna Ongokpeng bogak bonareng äna banyago oko ï Camärïya.4Oꞌrïna ongokpeng bogak bonagareng äna banyago oko ï Camärïya. 5Oꞌrämïna ongokpeng bathok ï tharäk thottäk the Camärïya thethetha thïttago äna Cukar, thogak odännok thappu thethetha Nyaguk bïthede thäguräk thïthung thabaräk Yucïk.6Yok ye Nyagunk yogak cang. Wurïdena Yecuwa bogak bogenyak ängäng dothäppïyo dededa ongokpeng bathok ängäng babuthäk agonängok cïk odännok yok, wurïdena thïk thogak thabuꞌrok thogak ï dïꞌrïk de thängki däkäna thäguncuk na thulluk (6). 7Oꞌrämïna buräk babayï berek bogak Camärïya, ongokpeng bathok do yok dïttok ngïräk. Yecuwa bomodok äna,“Ändïng ngïräk nikko.” 8Gaka Wällore wïwung wogak wonyagok ï tharäk thottäk dogeyo dure a ogengdeng othuko.9Wurïdena buräk babayï bega Camärïya bomode Yecuwa äna,“Oungbeng bayïbïttoyïng ngïräk änamayï oungbeng bega Yawüdi ga oïngbeng oga Camärïya?” Gaka Yawüdiying yogak yäda ikkittok ngïräk änno Camärïyïng. 10Wurïdena Yecuwa bobärïcek omoyok äna,“Naa oungbeng bogak bännak dagurï de Gänzï, na obadï bebe bemodang äna,‘Ändïng ngïräk nikko, ga oungbeng begak bïbïttodok, a ongokpeng ïthïyang ngïräk nge dokothïk.”11Buräk babayï bomodok äna,“Bännïke, oungbeng bädanu babü berek bebeba oungbeng wüppo ängäng ngïräk gayïka yok yoga yuthäk. Wurïdena oungbeng bonu ngïräk gïyethung nge dathïk? 12Oungbeng boga bimmäng oko nana dada bibing Nyaguk, ongokpeng bebe bïthedening yok yeyeya oningdeng doga ikko ngïräk änzik änzïgagok, gayïka nyäguräk nyïnyung na durïk gaa?13Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Obadï bebe bikkok ngïräk ingngi ngeng a bäthek ïyarabok gämme. 14Oꞌrïna obadï bebe bayikko änno ngïräk ngengengega oïngbeng bïyathekeng a bäthek ädïyarabo geng ngorek ngorek gämme. Gaka ngïräk ngengenga oïngbeng bayïthek ngoga thollang the mollang me ngïräk nge dathïk ngilla diꞌrok cïk ngorek ngorek.15Buräk babayï bomodok äna,“Bännïke, ändïng ngïräk ingngi ngeng, a bäthek änanna ädïyarabïng gämme däkäna a oïngbeng änanna ädakappok ogappok do yok dïttok ngïräk.” 16Yecuwa bomodok äna,“Ängko dïbïtto obärebang bïbang agatho inyeneng.”17Buräk babayï bobärïcenoyok äna,“Oïngbeng bädanu bärek.” Yecwua bomodok äna oungbeng bomok rong rorïng gättïng äna oungbeng bädanu bärek. 18Gaka oungbeng bogak bonak warek thäguncuk, wurïdena buräk babaräk bebe bega ängagang ïnaneng bädaga bärek bïbang. Oungbeng bomok rong rogayik ithecak.19Buräk babayï bomodok äna,“Bännïke, oïngbeng bïthämang äna oungbeng boga bïꞌre. 20Dadayïng dogak dothicinde Gänzï thïk ï thoꞌrong iththi theng, oꞌrïna onongdeng Yawüdiying damo äna ï Wuräcellïng woga gayïk nana wuräk othicinok Gänzï thïk nang.”21Yecuwa bomodok äna,“Buräk babayï, oruyik ängagïng äna thïk thïyatho thetehetha onongdeng dädïyathicinok Gänzï thïk ï thoꞌrong iththi theng däkäna dädïyathicinok Gänzï thïk ï Wuräcellïng. 22Onongdeng Camärïyïng dodäma ithecak obadï bebeba onongdeng othicinok cïk, oꞌrïna oningdeng Yawüdiying dänna obadï bebeba oningdeng othicinok cïk, gaka dorïgok dogak änzï Yawüd.23Oꞌrïna thïk thägatho ïnaneng, maung memema dothicinde Gänzï thïk degayik de wuräk wathicinok Dada thïk ängäng Bärruk na ängäng dothorïgoyik. Gaka dada baganzok wuräk wewe wathicinoyok cïk. 24Gänzï goga Bärruk. Wurïdena wuräk wewe wathicindok cïk wogga äna wathicindok cïk ängäng Bärruk na ängäng dothicok cïk de dogayik ithecak.”25Buräk babayï bomodok äna,“Oïngbeng bänna äna Almaccaya bïyatho (Ongokpeng bebe bïkka äna Almäcïye bïyatho) Maung memema ongokpeng bägatho, ongokpeng bïya ïrenocong rong änzïk arwuk.” 26Yecuwa bomodok äna,“Oïngbeng bebe bega ïꞌrekïkïyang boga oïngbeng ongokpeng.”27Wuïdena ängäng reng rere mik wällore wïwung wathok, ogengdeng dogak dollïgode rong, gaka ongokpeng boga ïꞌre änno buräk babayï, oꞌrïna obärïk bädamodok rerek bäꞌrik äna,“Oungbeng bonareng ngänïbeng änno buräk babayï ippi beng däkäna oungbeng bayïꞌrekïke buräk babayï ippi beng onayïnï?28Wurïdena buräk babayï büddanok gäbe no yok ga gollo onyago ï tharäk thottäk a ongokpeng ïreno wuräk äna, 29Arenong a onongdeng oꞌräme buräk babaräk ippi beng bomodïng rong arwuk rerera oïngbeng bogak boyegok. Gaka ongokpeng babuꞌrok agoga Almäcïye?” 30Wurïdena ogengdeng donyagok änzï tharäk thottäk onyago doꞌrämïyok.31Wurïdena maung meng meme, wällore wïwung wothuwungoyok äna,“Bännïke, rägu dure.” 32Oꞌrïna ongokpeng bomode geng äna,“Oïngbeng bonu dure dededa onongdeng dodäma.” 33Oꞌrämïna wällore wumïttïttïyode bulluk bulluk äna,“Obärïk bäkanang bothukïnoyok dure dagorägu waa?”34Yecuwa bomode geng äna,“Dure dïdïng doga donängok de donareng dïdung dededa buräk bebe bedinyodïng äna oïngbeng bathodok ngäye ngïngung. 35Onongdeng dädaga omo äna,“Wunak wïꞌräng bäꞌranto we thïk the dogetho waa? Gayïka oïngbeng bamonong äna,“Oꞌrämïnong näbong noꞌrïyak nonareng äna nagethägago! 36Obadï bebe bagetho bïyammo änzik na ïyapäppïttok mütheräk änzïk me dathïk dede dädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek, oꞌrämïna obadï bebe buwengek gäbong bïyakäꞌrïko nanulluk ängäng wogetho.37Gaka rong rogayik rerera ramo äna,“Obärïk bulluk baya ga obadï berek ogetho. 38Oïngbeng bodinyodenong äna onongdeng danyago dogetho mütheräk memema onongdeng dädagenyak ängäng doya deng. Obärïk ngeng dogenyak oya mütheräk, oꞌrïna onongdeng donyagok ï dogenya dïdeng.39Oꞌrämïna Camärïyïng yerek yogak yüyik änzï tharäk thottäk theng thethe yorocik ängagok gaka rong rerera buräk babayïk begenek äna,“Ongokpeng bïrenoyïng rong arwuk rerera oïngbeng bogak bonängode.” 40Oꞌrämïna maung memema Camärïyïng yathok dothuwungok äna ïdaddu onängok cïk inyeneng ängageng, Ongokpeng na bonängode thïk ängageng mängki meꞌrak.41Wuräk worocik wüyik gättïng orïno doroyik de buräk babyï ippi beng bebe berocik. 42Ogengdeng domode buräk babayï äna,“Oningdeng dädarocik ängäng rong rïrang rerera oungbeng bomok äna,“Gaka oningdeng dogäcigode ängäng watha wiwing na dänna irri reng ïrrïng äna ongokpeng boga Almäcïye ithecak Borek be thappu.”43Wurïdena maung memema ongokpeng bonängode thïk dang mängki meꞌrak, a ongokpeng onyago ängäng dang onyago do tharäk thottäk the Jellil. 44Gaka Yecuwa bïꞌrek ängäng gatha gïgung äna bïꞌre berek billa bebeba wuräk worïnyek noddok bïbung. 45”Oꞌrämïna maung memma ongokpeng bathok ï tharäk thottäk the Jellil, wuräk we Jellil wogätok ïgagok ängäng dorabok ïrrïng, ogengdeng doꞌrämek arwuk rere regak reyegägok ï Wuräcellïng na no duko na dokäꞌrïko gaka ogengdeng dogak cang ngokäme na donyagok no duko na dokäꞌrïko.46Oꞌrämïna Yecuwa bathok gämme do tharäk thottäk the Kana Jellil nana Ongokpeng bobärïcek ngïräk odeke nyäbak ngeng. Boyego berek be baꞌrädang bonak thäguräk thïthung thabaräk thogak thonya ï Kapäränawum. 47Maung memema ongokpeng bogäcigode äna Yecuwa bathok änzï Yawüdiya boga ï Jellil, ongokpeng bonyagïnok Yecuwa agothuwungok äna baräbo dorenoyok thäguräk thïthung thabaräk, gaka thogak thägarükok ïnyo.48Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Onongdeng dädaroyik naa onongdeng dïyaꞌrämek wumeräk na damïk derïng.” 49Boyego be baꞌrädang bomodok äna,“Bännïke, räbu gäppak ga thäguräk thïthïng thabaräk thïꞌräng thädayïnyok!” 50Yecuwa bomodok äna,“Ängko, thäguräk thïthang thabaräk thoga thathïk.” Oꞌrämïna boyego borocik ängäng rong rerera Yecuwa bomodok, wurïdena ongokpeng bonyagok.51Wurïdena maung memema ongokpeng bogak onyago oräbo dawuwang dïdung ï Kapäränawum, ongokpeng bogättok äna woyego wïwung a ogengdeng omoyok äna äna,“Thäguräk thabaräk thïthang thoga thathïk!” 52Wurïdena ongokpeng bothuwungkeng äna ongokpeng borethek änzïk odeka borïng monï. Ogengdeng domodok äna düthü däkäna dogäꞌro donyagok änzïgagok macing gathïk thodekak thäguncuk na weꞌrak (7).53Oꞌrämïna obädeng be thäguräk bännak äna ï thïk theng thethetha maung memema Yecuwa bogak bomodok äna,“Thäguräk thabaräk thïthang thoga thathïk.“ Oꞌrämïna ongokpeng borocik ängäng gatha gïgung na wuräk awuk änzïk we dawuwang worocik. 54Irri reng gämme rogak gumeräk gameeꞌrak ge damïk derïng dededa Yecuwa bogak bocode maung memema ongokpeng bathok änzï Yawüdiya onyago do Jellil.
5Doräguthagok Do Gaꞌrüwang
1Maung memema irri reng rogak ronyagok, duko na dokäꞌrïko de Yawüd derek dogak ï Wuräcellïng. 2Wurïdena ïnaneng ï Wuräcellïng nana Gädäk Ge Dungkak De Gaꞌrüwang gogak gegega ïbïttago ängäng gäräme ge Abäraniying äna Bedacïda, gonak wurru thäguncuk (5). 3No gayïk ikki geng thäntok the wuräk wüyik wenya na wirämade na wega wucak däkäna we dägïkok wogak withigagägode näthappu yang orikok dodäkïyok de ngïräk. 4Gaka mällak mogak monak thïk thethetha agathäcok cik agodäkïcek ngïräk. Obadï bebe beräbok ï ngïräk maung memema mällak modäkïcede ngïräk agoräguthago.5Buräk babaräk berek bogak cang bogak bonya räbuk gurrung gäddäk na thäguncuk na wäddäk (38). 6Maung memema Yecuwa boꞌrämeyok ga ongokpeng bithigagägode yang, ongokpeng bogak bännayok äna ongokpeng bogak bonängode thïk cang maung muthäk, ongokpeng bomodok äna,“Oungbeng bonareng äna oungbeng badeka borïng ngaa?”7Buräk babaräk benya bobärïcek omoyok äna,“Bännïke oïngbeng bädanu buräk berek baräbïng ï gaꞌrüwang maung memema ngïräk ngägadäkïyok. 8Oꞌrïna maung memema oïngbeng bägadäkïyok oräbo no thäku therek a obärïk oräbo gäppak nodong dïdïng.”Yecuwa bomodok äna,“Güyogu änzïk a oungbeng ommo längkärek rïrang änzïk anyago.”9Ängäng reng rere mik buräk babaräk bogädeyode nang ommo längkärek änzïk agonyago. Thängki theng thethe thogak Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak The Dumoko (7).10Oꞌrämïna Yawüdiying yomode buräk bebe beräguthagägok äna,“Thängki Thoga Thamothäguncuk Na Meꞌrak The Dumoko (7), Rädagayik omakok gädumïk äna oungbeng badeka borïng ammo längkärek rïrang anyago. 11Ongokpeng bobärïcenokeng äna,“Buräk bebe beräguthoyïng bomodïng äna,“Ommu längkärek rïrang a oungbeng onyago.”12Wurïdena ogengdeng dothuwungoyok äna,“Buräk babaräk bayïthung beng bebe bemodang äna ommu längkärek rïrang a oungbeng onyago?” 13Oꞌrïna buräk bebe berägïkok bodämak Yecuwa äna ongokpeng boga obïthung beng, gaka thäntok the wuräk thogak thüyik gättïng no gayïkeng gege.14Oꞌrämïna maung motteng, Yecuwa bïnynyodok no thïkkang agomoyok äna,“Oꞌrämï oungbeng bodekak borïng borägïkok! Oungbeng bädanängok dogidäk derek gämme, a baberek begidäk änanna ädatho nanagang gämme.” 15Buräk babaräk beng bebe bonyagok agïreno Yawüdiying äna Ongokpeng Yecuwa bebe beräguthoyok.16Gaka irri reng rogak mik, Yawüdiying yonängode Yecuwa däriꞌri, wurïdena ogengdeng dogak donareng äna dappoyok, gaka Ongokpeng bogak boräguthok buräk beng bebe ï Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak The Dumoko (7). 17Oꞌrïna Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Dada Bïbïng bïꞌräng boga oyego ïnaneng, wurïdena Oïngbeng boga oyego.” 18Oꞌrämïna gaka irri reng roga mik, Yawüdiying yonagareng äna yappok Yecuwa gaka Ongokpeng bädaga äna bïkede ï Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak, oꞌrïna Ongokpeng gämme bomok äna Ongokpeng Gänzï goga Obädeng Bïbung, odenttïttok gatha gïgung ängäng Gänzï.19Wurïdena Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Ithecak, Ithecak, Oïngbeng bamonong äna,Thäguräk Thabaräk thädamüde oyego ngäye ngerek ängäng gatha gïgung babäꞌräng, oꞌrïna rogga äna ngäye ngengenga Ongokpeng bïthämäng Obädeng bïbung ga goyego, gaka Thäguräk Thabaräk ngokäme thayego mik. 20Gaka Bädeng be Thäguräk borïnyek Thäguräk thabaräk na bagenïyok ngäye angwuk änzïk ngimmäng ngengenga Ongokpeng bayego okonang ingngi ngeng a onongdeng änanna ïyagallïgok rong.21Gaka maung memema Bädeng bïyagüyege wuräk wïnttek odeke geng dathïk, wurïdena Thäguräk Thabaräk ngokäme thake wuräk cïk wewewa Ongokpeng bonareng äna bakethïk. 22Gaka Bädeng Be Thäguräk Thabaräk bädakämo wuräk, oꞌrïna Ongokpeng bïthede Thäguräk Thïthung Thabaräk daꞌrädang adwuk änzïk de dakämo. 23A wuräk awuk änzïk änanna odengke Thäguräk Thabaräk Thïthung gayïka ogengdeng dadengke Obädeng bïbung. Obadï bebe bädadengke Thäguräk Thabaräk bädadengke Obädeng bebe bedinyodok.24Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna, obadï bebe begäcigode rong rïrïng na berocik ängäng buräk bebe bedinyodïng bonu dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek na bädïyakämago, oꞌrïna ongokpeng bonu dathïk.25Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna, thïk thägatho ïnaneng maung memema dïnyo dïyagäcigok roꞌre re Thäguräk Thabaräk The Gänzï, na wuräk wewe wegäcigode wïyakothïk.26Gaka Dada bonu dathïk ängäng gatha gïgung, oꞌrämïna Ongokpeng ngokäme bïthede Thäguräk Thïthung Thabaräk änanna oga ängäng gatha gïgung, 27Wurïdena Dada bïthede Thäguräk Thïthung Thabaräk daꞌrädang äna Ongokpeng bakämo gaka Ongokpeng boga Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi.28Onongdeng däda därego änzïk ängäng irri reng, gaka thïk thïyatho a wuräk awuk änzïk bulluk bulluk wewe wega ï nämuräk wïnttek wïyagäcigok roꞌre rïrung. 29A wuräk awuk änzïk wewe wegak weyegok ngäye ngethorigok cik ïyagüyogo okothïk änzï nämuräk na wuräk wewe weyegok ngäye ngegidäk wïyakämago ï thängki the dogüyogo.30Oïngbeng bädamüde äna Oïngbeng banängok rong rerek ängäng gatha gïgïng babäꞌräng. Gayïka oïngbeng bagäcigok äna oïngbeng bakämo, dakämo dïdïng doga dothorigoyik, gaka oïngbeng bädaganzok ängäng donareng de gatha gïgïng oꞌrïna ängäng donareng de Dada Ongokpeng bebe bedinyoding. 31“Naa Oïngbeng bagene doꞌrämïgo ängäng gatha gïgïng agoga äna doꞌrämïgodïdïng dädathorigok cik dädagayik ithecak. 32Buräk berek boga Ongokpeng bebe bänna dogene doꞌrämïgo dïdïng dededa Ongokpeng bogenenoyïng äna doꞌrämïgo dïdïng dothorigok cik.33Onongdeng dodinyïndïng Yuwana, ongokpeng na bogenek doꞌrämïgo degayik ithecak. 34Oꞌrïna Oïngbeng bïꞌräng bädanareng äna Oïngbeng barabo dogene doꞌrämïgo änno buräk bonyi, oꞌrïna Oïngbeng bamo irri reng a onongdeng änanna orïgagägok. 35Yuwana Bonengke bogak guꞌrïräk gabüro na gabulänge thïk, oꞌrïna onongdeng dogak donareng thïk thotteng äna onongdeng dakäꞌrïkok ï dobulänga dïdung.36Oꞌrïna Oïngbeng bonu dogene doꞌrämïgo doga dimmäng okonang de Yuwana, gaka ngäye ngengenga Dada bogak bïthedïng äna Oïngbeng bathodok ngäye änzïk a ngwuk ngengenga gene doꞌrämïgo de ngäy ngengenga Oïngbeng bayego, ngagene doꞌrämïgo dïdïng dededa Dada bodinyindïng. 37Wurïdena Dada ängäng gatha gïgung Ongokpeng bedinyodïng bogenek doꞌrämïgo dïdïng. Onongdeng dädagäcigode roꞌre rïrung däkäna dädaꞌrämeyok ngorek ngorek bäꞌrik. 38Oꞌrïna onongdeng dädanu rong rïrung ïgagenong gaka onongdeng dädarocik ängäng buräk bebeba Ongokpeng bodinyode.39Ganzudenong madak me Gänzï gaka onongdeng donu ï ngäꞌre ngïngong äna onongdeng donu doga dathïk dilla diꞌrok cïk, oꞌrïna madak me Gänzï immi meng magene doꞌrämïgo dïdïng. 40Oꞌrïna onongdeng dädanareng äna onongdeng dathïnïng a onongdeng änanna oga dathïk.41“Oïngbeng bädanareng dodengkïgo änno wuräk wonyi. 42Oꞌrïna Oïngbeng bännanang äna onongdeng dädanu dorïnya de Gänzï ï watha wïwong.43Oïngbeng bathok ängäng Gärängang Ge Dada Bïbïng, wurïdena onongdeng dädaraboyïng däkäna dädarocik Ängagïng. Oꞌrïna naa obärïk berek babïyäk bathok ängäng gärängang gïgung a onongdeng orabok. 44Onongdeng damüde oroyik ängagïng änamayayï ga onongdeng ändorïnye dadengkïttïyo bulluk bulluk? Wurïdena onongdeng dädanareng dodengka dede datho änno Gänzï Ongokpeng bälläk.45Onongdeng dädana ïngäꞌre ngïngong äna Oïngbeng bïyadäganzïno Dada. Obadï bebe bïyayïrenong cokik ge Dada boga Müza, ongokpeng bebeba onongdeng dogak dorocik ängagok. 46Gaka naa onongdeng degak dorocik ängäng Müza, agoga äna onongdeng derocik ängagïng gaka ongokpeng bogak bomegede rong Nanagïng. 47Oꞌrïna naa onongdeng dädarocik ängäng domegïgo dïdung agoga äna onongdeng dïyaroyik ängagïng änamayayï?”
6Yecuwa Borägek Wuräk Dure Rämmek Gurrung Thäguncuk (5000) (Madda 14.13-21; Moräkuc 6.30-44; Loka 9: 10-17)
1Maung monyagok memema Yecuwa bogak othäppïyo oko do thoräk thottäk noddok be nga'ru nge Jellil däkäna nga'ru nge Daburïya. 2Wurïdena thäntok the wuräk thüyik thomakkodok gaka ogengdeng doꞌrämek wumeräk we damïk derïng wewewa Yecuwa bocode ängäng dorägutho wuräk wenya agodeka worïng. 3Wurïdena Yecuwa boduwungok no thoꞌrong agonängok cang ängäng wällore wïwung.4Wurïdena maung meng meme thïk the duko na dokäꞌrïko de dunzagok de däputhï de Yawüd thogak thorok nana mäddük. 5Wurïdena Yecuwa bomüdode gäꞌrok gänzï agoꞌräme thäntok the wuräk thoga thüyik gättïng thägatho yancagok, a Ongokpeng omok Pällüpüc äna,“Ocongdeng dayïnynyok dure gïyethung a ocongdeng oräge wuräk iwwi weng wittik?” 6Oꞌrïna Ongokpeng bomok irri reng mik onäke gaka Ongokpeng bogak bännak bälläk äna Ongokpeng banyago bawümenï.7Pällüpüc bobärïcek omoyok äna,“Dure de natteräk dinaräk rämmek reꞌrak dädanyekogeng narroga äna ogengdeng adwuk änzïk bulluk bulluk damänce dotteng dotteng.” 8Obärïk bulluk änno wällore wïwung, ongokpeng bebe bogak Andärawuc obang be Cämang Bodäruc bomodok äna, 9Ngadüma ngerek ngoga inyeneng ngonu ragik thäguncuk (5) na wïjabe weꞌrk (2).”10Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Mudenong wuräk agonängok cïk.” Wurïdena yatho yogak yüyik näthappu theng thethe. Oꞌrämïna wuräk wïyaräk wonängode thïk, ogengdeng dogak dodäganzagok rämmek gurrung thäguncuk (5000). 11Wurïdena Yecuwa bommok ragik änzïk agoppok bädok cik ängäng Gänzï a Ongokpeng ïthek wällore a ogengdeng ïcïno wuräk änzïk awuk wegak onängok cïk. Ongokpeng bgämme bommok wïjabe änzïk weꞌrak agïcïnogeng onyekïke gayïka donareng. 12Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dorägok dogirode, Ogokpeng bomode wällore wïwung äna,“Thämunong dure änzïk dïyapäppägok agänana ädagicago.”13Oꞌrämïna ogengdeng dothämok dure änzïk dïyapäppägok änno waꞌräddäk we dure de yüya thäguncuk (5) dededa wuräk worägok änang ängäng nyacägädayï gurrung na weꞌrak dïyapäppägok (12). 14Wurïdena maung memema wuräk woꞌrämek gumeräk ge damïk derïng dededa Yecuwa bocode, ogengdeng domok äna,“Ongokpeng ithecak boga bïꞌre bägatho näthappu änzïk athwuk!” 15Oꞌrämïna maung memema Yecuwa bännanang äna ogengdeng dokuthïttagode dägatho dorabok a ogengdeng odekïyok baꞌrädang ängäng büräng, a Ongokpeng onyago ogappok do thoꞌrong gämme agonängok dang bälläk.Yecuwa Bogak Othäppïyo No ngïräk (Madda 14.22-33; Moräkuc 6.45-52)16Wurïdena maung memema thibing thorok cïk, wällore we Yecuwa woräbok do ngaꞌru nge Jellil, 17Ogengdeng do doduwungok ï moräkäk a ogengdeng ogappïyo oko do Kapäranawum. Wurïdena ngärimäk ngogak ngorocïk ga Yecuwa bogak bïꞌräng bädathïnokeng. 18Wurïdena githo goppok gättïng agothäꞌringkike ngïräk ï ngaꞌru.19Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dobaꞌrok dïddede thappu thïk roräk gurrung geꞌrak (25) däkäna gurrung gäddäk (30), ogengdeng doꞌrämek Yecuwa ga boga othäppïyo no ngaꞌru no ngïräk atho odännok moräkäk, wurïdena ogengdeng dogak donak näthäräk. 20Oꞌrïna Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng, onongdeng dädana näthäräk.” 21Wurïdena ogengdeng donagareng äna dagäyïnok ga Ongokpeng oduwungo ï moräkäk, Wurïdena moräkäk mogädeyode nang orothïk näthappu no gayïk gegega ogengdeng donareng äna danyago nang.22Ï thängki theerek omakok nängorok neerek maung memema thäntok the wuräk thogak othoro odännok gärägang ge ngaꞌru geerek a ogengdeng oꞌräme äna moräkäk merek mogak millak cang, oꞌrïna moräkäk mogak mulluk memema wällore wogak cik, oꞌrïna Yecuwa bogak bädanyagok cik ängäng wällore wïwung, oꞌrïna wällore wïwung wonyagok babuthäk dälläk, 23Oꞌrämïna moräkäk merek mogak mathok änzï Dabïrïya odännok no gayïk gegega ogengdeng dogak dorägode dure nang a ogengdeng ïthek Gänzï dowïya no gatha.24Oꞌrämïna maung memema thäntok the wuräk thoꞌrämek äna Yecuwa bädagak cägäk däkäna wällore wïwung, a ogengdeng onyago ï moräkäk gämme a ogengdeng onyago ï Käpäränawum doganzok Yecuwa. 25Wurïdena maung memema ogengdeng dïnynyodok do gärägang geerek ge ngaꞌru, ogengdeng domodok äna,“Rabbi, rong roga äna, Bännïke, Oungbeng bathok inyeneng monï?”26Yecuwa bobärïcenokeng äna Oïngbeng bamonong,“Ithecak, Ithecak äna,“Onongdeng doga oganzoyïng, oꞌrïna rädaga äna gaka onongdeng doꞌrämek wumeräk we damïk derïng, oꞌrïna gaka onongdeng dorägok dure na dogirode. 27Onongdeng dädayegïno dure derimok cik dïyagicago, oꞌrïna yegïnong dure dïyaga marïyamuk denu dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek dededa Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thïyayïthenong, gaka Dada Gänzï bïthenok Thäguräk Thabaräk Cïk The Buräk Bonyi gumeräk ge dogäciginok donängok cïk dïdung nanagok.28Wurïdena ogengdeng domodok äna,“Rogga äna oningdeng dïyawümenï, a oningdeng änanna oyego ngäye nge Gänzï?” 29Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Oꞌrämïnong ngäye ingngi ngeng ngoga nge Gänzï, orunong cik ängagok Ongokpeng bebe bedinyodok.”30Oꞌrämïna ogengdeng domodok äna,“Gumeräk de damïk derïng gayïnï geng gegega Oungbeng bïyacok, gegega oningdeng dïyaꞌräme a oningdeng änanna oroyik ängagang? Oungbeng bïyayego ngäye ngayïnï ngeng? 31Dadayïng diding dorägok Maana ïguwak gayïka romegïgagägok ï thadak äna,“Ongokpeng bïthede geng dure änzï gänzï äna darägo.”’32Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Ithecak, Ithecak, Oïngbeng bamonong äna,“Müza bogak bädayïthedenong dure änzï gänzï, oꞌrïna Dada bïbïng Ongokpeng bïthedenong dure degayik ithecak änzï gänzï.” 33Gaka dure de Gänzï dede deräbok atho ännoꞌrïräk änzï gänzï agïthek thappu änzïk athwuk dathïk.” 34Wurïdena ogengdeng domodok äna,“Bännïke, ändening dure iddi deng marïyamuk.”35Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng boga dure de dathïk. Obadï bebe bïyathïnoyïng bädïyaga ängäng yüthi na obadï bebe berocik ängagïng bädïyaga ängäng bäthek ngorek ngorek bäꞌrik. 36Oꞌrïna oïngbeng bomodenong äna onongdeng doꞌrämeyïng orïna onongdeng dïꞌräng dädarocik ängagïng. 37Wuräk awuk änzïk wewewa Dada bïbïng bïthedïng wïyathïnïng, wurïdena Oïngbeng bädïyanyängokeng däbäk babäꞌräng.38Gaka Oïngbeng bädaräbok änzï gänzï äna Oïngbeng bayego ängäng rïrïng babäꞌräng, oꞌrïna ängäng donareng de Buräk bebe bedinyodïng. 39Oꞌrämïnongirri reng roga donareng de Dada Ongokpeng bedinyodïng äna arwuk änzïk rerera bïthedïng roga äna Oïngbeng bädïyawuyek obärïk bulluk cïk änang, oꞌrïna Oïngbeng bïyagüyege geng änzïk adwuk ï thängki the dodinttok. 40Wurïdena irri reng roga donareng dïdung Ongokpeng bebe bedinyodïng äna obadï bebe beꞌrämek Thäguräk Thabaräk agoroyik ängagok a Ongokpeng ïyana dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek, Oïngbeng bïyagüyegïyok änzïk ï thängki the dodinttok.”41Wurïdena Yawüdiying yogak yïꞌrede nanagok guräk guräk gaka Ongokpeng bomok äna,“Oïngbeng boga dure dede dïyathok oräbo änzï gänzï.” 42Wurïdena ogengdeng domok äna,“Ongokpeng bädaga Yecuwa thäguräk thabaräk the Yucïk, thethetha ocongdeng dänna ängäng obädeng bïbung na obäneng bïbung aa?” Wurïdena Ongokpeng bamo yayï mik äna Ongokpeng bathok oräbo änzï gänzï?”43Oꞌrämïna Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Thorunong, onongdeng dädayïꞌre guräk guräk wumïttïyok bulluk bulluk ängäng watha wïwong. 44Obärïk billa bamüde athïnïng naa Dada bädadäkïcedok dandagïng Ongokpeng bebe bedinyodïng a Oïngbeng ïyagüyegïyok ï thängki the dodinttok. 45Romegïgagägok ängäng wïꞌre äna,“Wuräk awuk änzïk wïya ännayïkïgagägo ängäng Gänzï. Oꞌrämïna obadï bebe begäcigode na bännak änana Dada ongokpeng bathïnïng.46Obärïk billa beꞌrämek Dada, oꞌrïna Oïngbeng bälläk, obadï bebe bïyathok änno Gänzï. Ongokpeng boꞌrämek Dada. 47Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna,“Obadï bebe berocik ängagïng ongokpeng bonu dathïk dilla diꞌrok cik ngorek ngorek.48Oïngbeng boga dure de dathïk. 49Ogädeyïng dïdong dogak dorägok maana ïguwak, ogengdeng na dïnttek.50Oꞌrämïnong dure iddi deng dïyathok oräbo änzï gänzï a buräk bonyi änanna omüde orägo änang a ongokpeng änanna ädayïnyo. 51Oïngbeng boga dure dathïk dede deräbok änzï gänzï. Naa obärïk bulluk borägok änno dure iddi deng, a ongokpeng ïyaga bathïk räbuk räbuk. Wurïdena dure dededa Oïngbeng bïya ïthek doga gatha gïgïng, gegega Oïngbeng bïya ïthenok dathïk de thappu athwuk änzïk.”52Oꞌrämïna Yawüdiying yothïnyayïttode bulluk bulluk ängäng watha wïweng a ogengdeng orethe änzïk wumïttïyok bulluk bulluk äna,“Buräk babaräk ippi beng bamüde ïthecong gatha gïgung agoräkagägo yayï mik?” 53Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna, naa onongdeng dädarägok gatha ge Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi na ikko ngiccok ngïngung, agoga äna onongdeng dädanu dathïk ï watha wïwong.54Oꞌrämïna obadï bebe barägo gatha gïgïng na ikko ngiccok ngïngïng bonu dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek, wurïdena oïngbeng bïyagüyegïyok okïyok cïk gämme ï thängki the dodinttok. 55Gaka gatha gïgïng goga doräkagägo degayik ithecak, na ngiccok ngïngïng ngoga dikkagägo degayik ithecak. 56Obadï bebe barägo gatha gïgïng na ikko ngiccok ngïngïng boga ïgagïng na Oïngbeng baga ïgagok.57Gayïka Dada bïbïng bathïk bodinyodïng, Oïngbeng boga bathïk ängäng Dada, oꞌrämïna obadï bebe berägok gatha gïgïng ongokpeng bïyaga bathïk ängagïng. 58Oꞌrämïnong dure iddi deng dede dïyathok oräbo änzï gänzï, rädaga gayïka ogädeyïng dïdong dogak dorägok maana a ogengdeng ïntte. Obadï bebe berägok dure iddi deng agoga äna ongokpeng bïyaga bathïk räbuk räbuk.” 59Ongokpeng bogak bomok rong irri reng maung memema ongokpeng bogak ännïke wuräk no gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd ï Kapäränawum.60Oꞌrämïna maung memema wällore wïwung wüyik wogäcigode rong rere remägagok mik, ogengdeng domok äna,“Rong irri reng roga roborok gättïng, obïthung beng na bamüde äna bagäcigok agänna?” 61Wurïdena maung memema Yecuwa bännak ängäng gatha gïgung äna wällore wïwung woga ïꞌre guräk guräk ängäng irri reng, Ongokpeng bomode geng äna,“Irri reng rabäꞌrïcenong aa?62Wurïdena ngänïbeng bïyaga maung memema onongdeng doꞌrämek Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi ga thoga oduwungo onyago nana Ongokpeng bogak bathok änang nodong? 63Bärruk boga Ongokpeng bebe bayïthek dathïk. Oꞌrïna gatha gädanu baberek bimmäng. Rong rerera Oïngbeng boga ïꞌrekïkenong ängäng roga bärruk na dathïk.64Oꞌrïna obärïk ngeng doga änanagenong dädarocik.” Gaka Yecuwa bogak bännak ändo maung medorethïgo änzïk äna obïyeneyïng deng dädarocik na obïthung beng bebe bïyarämigïnok agorapïppïyok dümi. 65Oꞌrämïna Ongokpeng bomok äna Oïngbeng bomodenong äna obärïk billa bïyamüde äna bathïnïng naa ongokpeng bännagägok ängang Dada bïbïng.”66Gaka irri reng rogak mik, wällore wïwung werek wüyik wogappode mägeng babuthäk änanagok, ogengdeng dogak dädappïyok a ogengdeng oyego ängagok thäki thäki. 67Wurïdena Yecuwa bomode wällore wïwung gurrung na weꞌrak (12) äna,“Onongdeng donareng ngokäme äna ändanyago babuthäk gaa?” 68Oꞌrämïna Cämang Bodäruc bobärïcek agomoyok äna,“Gäꞌrok Gänzï, oningdeng dawüddang inyeneng ga oningdeng onyagïno obïthung beng? Oungbeng benu rong re dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek. 69Wurïdena oningdeng ngokäme dorocik na dännayang äna Oungbeng boga Almäcïye Thäguräk Thabaräk The Gänzï gathïk.70Wurïdena Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Oïngbeng bädadibonong änzik gurrung na weꞌrak gaa? Oꞌrïna obärïk bulluk boga thäjibäk änanagenong.” 71Ongokpeng bïꞌrede nana Yawüza ngega änzï Cäkärïyodï, thäguräk thabaräk the Cämang, gaka ongokpeng bebe bogak bïyarapïppïyok dümi, ongokpeng bogak bällore bulluk änno wällore gurrung na weꞌrak (12).
71Maung memema Yecuwa bogak othäppïyo ï tharäk thottäk the Jellil, Ongokpeng bogak bädanareng äna banyago noddok be Yawüd agonängok cang gaka Yawüdiying yogak yonareng äna yappoyok. 2Wurïdena ïnaneng thïk the duko na dokäꞌrïko de däputhï de Yawüd dogak dorok nana mäddük.3Oꞌrämïna obang ngeng dïyaräk domodok äna däkïyude änzinyeneng anyago ï Yawüdiya, a wällore wïwang gämme änanna oꞌräme ngäye ngïngang ngengenga oungbeng boga oyego. 4Gaka obärïk billa benareng äna bayego doduꞌrang ga gändoga äna ongokpeng bonareng äna bayego yokik ge wuräk. Naa oungbeng bonareng äna oungbeng bayego ngäye ingngi ngeng agoga äna oungbeng begene thappu änzïk athwuk gatha gïgang.”5Gaka narroga äna obang ngeng dïdung dïyaräk dogak dädarocik ängagok. 6Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Thïk thïthïng thïꞌräng thädathok thegayik, oꞌrïna mïk mïmong mokuthïttagode moga ïrrïng marïyamuk. 7Wuräk we näthappu änzïk athwuk wädamüde äna wagidagenong, Oꞌrïna ogengdeng dagidagïng. Gaka Oïngbeng bogenek äna ngäye ngïngeng ngogidäk.8Ängkonong oduwungo no Duko na dokäꞌrïko de däputhï. Oïngbeng bïꞌräng bädanyago yang gaka thïk thïthïng thïꞌräng thädathodägode.” 9Maung memema Ongokpeng bomode geng rong irri reng mik, Ongokpeng bïdaddok ï tharäk thottäk the Jellil.10Oꞌrïna maung memema obang ngeng dïdung dïyaräk donyagok no Duko na dokäꞌrïko de däputhï nodong dïdungï, wurïdena Ongokpeng gämme bonyagok no Duko na dokäꞌrïko de däputhï, Ongokpeng bogak bädanyagok oko yokik ge wuräk babäꞌräng, oꞌrïna bonyagok duꞌrang duꞌrang. 11Wurïdena Yawüdiying yogak oganzoyok no Duko na dokäꞌrïko de däputhï, wurïdena ogengdeng dogak domok äna,“Ongokpeng boga gïyethung?"12Wurïdena thäntok the wuräk wüyik thogak ogäreꞌrek bulluk bulluk, obärïk ngeng domok äna,“Ongokpeng boga buräk borïng.” Oꞌrïna obärïk ngeng domok äna,“Onï, Ongokpeng bawuyek wuräk cïk.” 13Oꞌrämïna obärïk billak bebe bïꞌrede nanagok yokik gïgung gaka ogengdeng dogak donak näthäräk ne Yawüdiying14Wurïdena maung memema Duko na dokäꞌrïko de däputhï dogak dobuꞌrok omecago, Yecuwa bonyagok do thïkkang agännïke. 15Wurïdena Yawüdiying yollïgode rong a ogengdeng omo äna,“Buräk babaräk ippi beng bännak thadak cayï? Ongokpeng bädannayïkïgagäok?” 16Yecuwa bobärïcekeng agomokeng äna,“Dännïke dïdïng dädaga dïdïng, oꞌrïna doga de Obadï bebe bedinyodïng.17Naa obärïk änanagenong bonareng äna bayego ängäng rerera Gänzï gonareng, agoga äna bïyanna äna dännïke dïdïng doga änno Gänzï däkäna doga änanagïng babäꞌräng. 18Buräk bebe bayïꞌre ängäng gatha gïgung babäꞌräng boga oganzok dodengka de gatha gïgung babäꞌräng, oꞌrïna Obädï bebe baganzok dodengka de Obadï bebe bedinyodïng boga bothorigok cik, wuïdena dädathorigoyik derek dilla ïgagok, Ongokpeng bothorigok cik.19Müza bädayïthedenong nädumïk gaa? Oꞌrïna obärïk billa änanagenong bulluk begäꞌrïnyode no nädumïk. Onongdeng daganzoyïng äna dappoyïng bodenï? 20Wuräk wobärïcek agomoyok äna mäjibäk moga ïgagang. Obïthung beng baganzoyang äna bappoyang?”21Oꞌrämïna Yecuwa bobäreck agomokeng äna,“Oïngbeng boyegok ngäye ngulluk, oꞌrïna onongdeng adwuk dollïgode ängäng rong. 22Oꞌrämïna Müza bïthedenong dothigagägok (oꞌrïna dädagak änana Müza dogak änno dägï), wurïdena Ï Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak (7) The Dumoko onongdeng dathigok wuräk cik.23Naa buräk bonyi bonareng äna bamokok ï Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak (7) The Dumoko, a nädumïk ne Müza änanna ädagicago, onongdeng dothïnyadïng gaka Oïngbeng boräguthok buräk babaräk ippi beng ïrrïng bäꞌrik ï Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak The Dumoko aa? 24Onongdeng dädakämo wuräk ängäng durrïgok guräk ge doꞌrok, oꞌrïna akämunong wuräk ängäng dothorigoyik.25Wurïdena obärïk ngeng dogak änzï Wuräcellïng domok äna,“Bädaga Ongokpeng ippi beng bebeba ogengdeng daganzoyok äna dappoyok gaa? 26Oꞌrämïnong! Ongokpeng boga ïꞌre ängäng dodurathïk babäꞌräng ga ogengdeng ädamoyok rong rerek bäꞌrik! Rädaga äna waꞌrädang wänna ïrrïng äna Ongokpeng ippi beng boga Almäcïye ithecak aa? 27Oꞌrämïna, ocongdeng dännanang nana buräk babaräk ippi beng boga ängäng gïyethung, oꞌrïna maung memema Almäcïye bathok, obärïk billak bännak äna Ongokpeng boga ängäng gïyethung?"28Wurïdena Yecuwa bomok gättïng maung memema bogak ännïke no thïkkang äna,“ Onongdeng adwuk dännïng, na onongdeng adwuk dänna no gayïk gegega oïngbeng bathok änang, Oïngbeng bädathok dadïng ängäng gatha gïgïng, oꞌrïna obadï bebe bedinyodïng bothorigok cik ithecak, wurïdena Ongokpeng bebeba onongdeng dodäma. 29Oꞌrïna Oïngbeng bännak, gaka Oïngbeng boga änanagok, Ongokpeng bodinyodïng.”30Oꞌrämïna ogengdeng doganzodok äna darabok, oꞌrïna obärïk bulluk billak bemüdek oppok thägung nanagok gaka thïk thïthung thogak thïꞌräng thädathok. 31Wurïdena wuräk wüyik worocik ängagok a ogengdeng omo äna,“Maung memema Almäcïye bathok Ongokpeng bïyacok wumeräk we damïk derïng düyik okonang irri reng rerera buräk babaräk ippi beng boyegok aa?” 32Päräncïyïng bogäcigode geng ga ogengdeng ïꞌrek nana Yecuwa bïyabïya ängäng rong irri reng, wurïdena Päräncïyïng na näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang modinyode mobong me woyego äna darabo Yecuwa.33Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng bïꞌräng bïyaga ängagenong maung motteng, a Oïngbeng ïyandonyagïno obadï bebe bedinyodïng. 34Onongdeng dïyaganzoyïng wurïdena onongdeng dädïya ïnynyoyïng, oꞌrïna onongdeng dädïyamüde athïnïng.”35Wurïdena Yawüdiying yumïttïyode bulluk bulluk ängäng watha wïweng äna,“Buräk babaräk ippi beng bonu äna banyago gïyethung a ocongdeng ädïya ïnynyoyok? Ongokpeng bäkanareng äna banyago ï thäntok the Yünanïyïng a ongokpeng ännïke Yünanïyïng aa? 36Rong irri reng roga ngänïbeng mik rerera ongokpeng bomok äna, onongdeng dïyaganzoyïng, oꞌrïna onongdeng dädïya ïnynyoyïng, wurïdena no gayïk gegega oïngbeng boga nang, onongdeng dädamüde äna damokoyïng atho nang?”37Oꞌrämïna ï thängki thedinttode the thängki thimmäng the Duko na dokäꞌrïko de däputhï, Yecuwa bothorok agomo gättïng äna,“Naa obärïk boga ängäng bäthek, gäyïnonong cok ga ongokpeng athïnïng agikko. 38Obadï bebe berocik ängagïng gayïka thadak the Gänzï thamok äna änno thägik thïthung ngïräk nge dathïk ngïyathüyo änzï tharäk thïthung.”39Oꞌrïna ongokpeng bogak bïꞌrede no Bärruk bebeba wuräk wewe werocik ängagok äna ogengdeng dïyarabo gaka Bärruk Bedung bogak bïꞌräng bädayïthïgagägode, gaka Yecuwa bogak bïꞌräng bädadengkïgagägok.40Oꞌrämïna maung memema thäntok the wuräk wüyik thogäcigode rong irri reng mik, ogengdeng domok äna,“Ongokpeng boga bïꞌre ithecak.” 41Obärïk ngeng domok äna,“Ongokpeng boga Almäcïye.” Ga obärïk ngeng omo äna,“Almäcïye bïyatho änzï Jellil gaa?” 42Thadak thädamok äna Almäcïye bïyatho änzï dubäk de Dawük na änzï Bedällam ï tharäk thottäk thethetha Dawük bogak nang aa?43Oꞌrämïna thäntok the wuräk thogak thomücagok cik gaka Ongokpeng bïꞌrek irri reng. 44Wurïdena obärïk ngeng änanageng donagareng äna darabok, oꞌrïna obärïk bädappode nyägung nanagok.45Wurïdena mobong me woyego mathïnok näꞌrok ne mobong medung na Päräncïyïng, ogengdeng dede demode geng äna,“Onongdeng dädathukoyok onayïnï?” 46mobong me woyego mobärïcek äna,“Buräk bonyi berek bädayïꞌrek gayïka buräk babaräk ippi beng!.47Wurïdena Päräncïyïng bobärïcenokeng äna,“Onongdeng dayïllïgode ngokäme yaa? 48Onongdeng dänna waꞌrädang werek däkäna Pärïncïyïng berek berocik ängagok gaa? 49Oꞌrïna thäntok ithithi theng thodäma nädumïk ogengdeng dïthïgagägok gäꞌrängek nang.”50Wurïdena Nägädimoc (ongokpeng bogak änno päräncïyïng, ongokpeng bebe begak bïyathïnok Yecuwa nängkora) agomokeng äna, 51Nädumïk necong nakämo buräk bonyi gäppak ga ongokpeng bïꞌräng bädagäcigagägode änang na änna änanagok ngänïbeng bebeba ongokpeng bonängode yaa?” 52Ogengdeng dobärïcek agemoyok äna,“Oungbeng boga ngokäme änzï Jellil gaa? Ganzude mdadak ïrrïng a oungbeng oꞌräme gaka bïꞌre bogak billa bïyathok änzï Jellil.”53Wurïdena wuräk wonyakok ï gumäng gïgeng bulluk bulluk.
8Buräk Babayï Bithade Ängäng Buräk Babaräk
1Oꞌrïna Yecuwa bonyagok no thoꞌrong the Gäꞌrägüräk. 2Wurïdena maung memema nängorrokäme nodekak, Yecuwa bonyagok gämme no thïkkäng wurïdena wuräk awuk änzïk wathïnoyok Ongokpeng na bonängodethïk a Ongokpeng gännïke geng. 3Wurïdena wännïne we nädumïk na pärïncïyïng dothukok buräk babayï berek borakok ängäng buräk babaräk bithäde ängagok dollämothïk bädaga obärek. Wurïdena ogengdeng dïtheyok coꞌrägik.4Wurïdena ogengdeng domodok äna,“Bännïke, buräk babayï ippi beng borakägok ängäng dithak ängäng buräk babaräk dollämothïk gatha gatha. 5Ï nädumïk ne Müza bodïngkedening ängäng äna rogga äna buräk babayï ippi beng barägok mädok nang agïnyo. Oꞌrïna Oungbeng bamo yayï nang?” 6Ogengdeng domodok irri reng onäkïyok a ogengdeng änanna yiräkoyok dorok ï thäntäk. Oꞌrïna Yecuwa bothicode thïk näthappu agomegek rong näthappu ängäng gawung gïgung gayïka Ongokpeng bädagäcigode rong.7Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dogak dïdaddok othuwungok cuyuk, a Ongokpeng omüdok gäꞌrok gänzï a Ongokpeng omokeng äna,“ Obïthung beng änanagenong bädanängode dogidäk agodo bäddok cïk nodong gäppak agärro ängäng buräk babayï ippi beng?” 8Wurïdena Yecuwa bothicode thïk näthappu gämme agomegek nang.9Wurïdena wuräk wewe wegäcigode rong reng mik, ngäꞌre ngïngeng ngamüthicedeng watha wothïk a ogengdeng opunyo nyulluk nyulluk omodo änno namaꞌräk narroga äna nyäguräk nyettetteng ngokäme. wurïdena Yecuwa büddangkok bälläk na buräk bayï, wurïdena buräk babayï bothorok coꞌrägik . 10Maung memema Yecuwa bomüdode gäꞌrok gänzï a Ongokpeng ädaꞌräme obärïk, oꞌrïna Ongokpeng boꞌrämek buräk babayï bulluk, Ongokpeng bomodok äna,“Buräk babayï, wuräk woga gïyethung wewe wethokoyang inyeneng? Obärïk billa bakämang aa?” 11Buräk babayï bomodok äna,“Gäꞌrok, obärïk billa bulluk bakämïng, Yecuwa bomodok äna,“Oïngbeng bädakämang, ängko, oungbeng bädanu dogidäk derek gämme.12Wurïdena Yecuwa bïꞌrekïkekeng gämme omokeng äna,“Oïngbeng boga guꞌrïräk gabulänge thappu athwuk änzïk. Obädï bebe bemakodïng bädïyathäppïyo ï ngärimäk, oꞌrïna ongokpeng bonu guꞌrïräk ge bulängethïk de dathïk. 13Oꞌrämïna Pärïncïyïng bomodok äna,“Oungbeng boga bogenek doꞌrämïgo de gatha gïgang. Oꞌrïna doꞌrämïgo dïdang dillayik.”14Yecuwa bobärïcek agomokeng äna,“Narroga äna Oïngbeng bagene doꞌrämïgo de gatha gïgïng, agoga äna doꞌrämïgo dïdïng dothorigok cik dogayik ithecak, gaka Oïngbeng bänna nana Oïngbeng bathok änang na nana Oïngbeng banyago, oꞌrïna onongdeng dodäma nana Oïngbeng bathok änang na nana oïngbeng banyago. 15Onongdeng dakämo wuräk omakok guräk ge gatha ge doꞌrok, oꞌrïna Oïngbeng bädakämo obärïk. 16Wurïdena naa Oïngbeng bakämo, agoga äna dakämogo dïdïng dothorigok cik dogayik ithecak gaka Oïngbeng bädaga bälläk, oꞌrïna Oïngbeng boga ängäng Dada Bïbïng bedinyodïng.17Wurïdena romegïgok gämme ï nädumïk nïnong äna woꞌrämïgo waga wuräk wïyaräk weꞌrak weꞌrämek wothorigok cik. 18Oïngbeng boga Buräk bebe bagene doꞌrämïgo de gatha gïgïng na Dada Bïbïng bebe bedinyodïng bagene doꞌrämïgo dïdïng.19Wurïdena ogendeng domodok äna,“Ogäde bïbang boga gïyethung?” Yecuwa bobärïcek äna,“Onongdeng dodämïng na dodäma Dada bïbïng. Naa onongdeng dännïng agoga äna onongdeng dänna Dada bïbïng ngokäme. 20Ongokpeng bomok rong irri reng maung memema Ongokpeng bogak odännok gembeng ge natteräk no thïkkang. Wurïdena obärïk bädamüdek orabok gaka thïk thïthung thogak thïꞌräng thädathok.21Wurïdena Yecuwa bomode gämme äna,“Oïngbeng banyago babuthäk, wurïdena onongdeng dïyaganzoyïng na dïya ïntte ängäng dogidäk dïdong. Wurïdena no gayïk gegega Oïngbeng bïnyago nang onongdeng dädamüde äna atho nang. 22Oꞌrämïna Yawüdiying yomok äna,“Ongokeng bïyappok gatha gïgung aa?” Gaka Ongokpeng bomok äna,“No gayïk gegega Oïngbeng bïyanyago nang, onongdeng dädamüde äna datho nang?23Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Onongdeng doga ändowayï, oꞌrïna Oïngbeng boga ännoꞌrïräk. Onongdeng doga änäthappu iththi theng, oꞌrïna Oïngbeng bädaga änäthappu iththi theng. 24Oꞌrämïna, Oïngbeng bamonong äna,“Onongdeng dïya ïntte ängäng dogidäk dïdong, gaka naa onongdeng dädarocik äna,“Oïngbeng Boga, agogga äna onongdeng dïya ïntte ängäng dogidäk.”25Wurïdena ogengdeng domodok äna,“Oungbeng boga obïthung beng?” Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng barade omonong ändo maung me dorethïgo änzïk. 26Oïngbeng bonu rong rüyik äna Oïngbeng bamonong na akämonong ängäng, oꞌrïna Obadï bebe bedinyodïng Ongokpeng bothorigok cik, wurïdena Oïngbeng bayïꞌrekïke wuräk we näthappu rong rerera Oïngbeng bogäcigode änanagok.” 27Ogengdeng dogak dodämak äna Ongokpeng bayïꞌrekïke geng nana Dada.28Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Maung memema onongdeng domüdok Thäguräk Thabaräk änzïk]The Buräk Bonyi, a onongdeng ïyandänna äna,“Oïngbeng Boga Ongokpeng, na Oïngbeng bädayego rong rerek ängäng gatha gïgïng, oꞌrïna gayïka Dada bïbïng bännïkeyïng äna,“Oïngbeng bayïꞌre rong irri reng. 29Wurïdena Obadï bebe bedinyodïng Boga ängagïng. Dada bïbïng bädawüddanoyïng bälläk babäꞌräng, gaka Oïngbeng bacego marïyamuk ngäye ngengenga wuyïkïyok no gatha.” 30Wurïdena maung memema Ongokpeng boga ïꞌre irri reng mik, wuräk wüyik worocik ängagok.31Oꞌrämïna Yecuwa bomode Yawüdiying yeye yerocik ängagok äna, naa onongdeng dorocik ängäng rong rong rïrïng agoga äna onongdeng doga wällore wïwïng ithecak. 32Wurïdena naa onongdeng dorocik ängäng dothorigoyik dïdïng degayik ithecak na dothorigoyik dïyadaꞌrikenong.” 33Ogengdeng dobärïcenoyok äna oningdeng doga dubäk de Abäraying oningdeng dädagak wïithak we we obärïk. Onongdeng damo yayï mik äna,“ Onongdeng dïyabäꞌrikigago?”34Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna, obadï bebe banängok dogidäk boga bïthak be dogidäk. 35Wurïdena bïthak bädïyaga dawuwang räbuk räbuk, oꞌrïna thäguräk thabaräk thïyaga onängok cïk dawuwang ängäng wuräk we dawuwang räbuk räbuk. 36Oꞌrämïna, naa Thäguräk Thabaräk Thodaꞌrikenong, agoga äna onongdeng dïyaga dodaꞌrikigok ithecak.37“Oïngbeng bännanang äna onongdeng doga dubäk de Abäraying, oꞌrïna onongdeng daganzoyïng äna onongdeng dappoyïng, gaka rong rïrïng rilla gayïk no mägik mïmong. 38Oïngbeng bayïꞌre nong rong rerera Oïngbeng boꞌrämede ïga Dada Bïbïng, wurïdena onongdeng dayego ngäye ngengenga onongdeng doꞌrämede ïga ogäde bïbong.39Ogengdeng dobärïcek agemoyok äna,“ Abäraying boga Dada bibing.” Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Naa onongdeng degak nyäguräk nye Abäraying ithecak, ga onongdeng dägamüde oyego ngäye nge Abäraying ngengenga ongokpeng bogak boyegok. 40Oꞌrïna onongdeng doga oganzoyïng ïnaneng äna onongdeng dappoyïng, ga Oïngbeng ändoga buräk bonyi bebe bïrenonong rong rethorigok cik regayik ithecak rerera Oïngbeng bogäcigode änno Gänzï. Abäraying bädayegok ngäye ingngi ngeng. 41Onongdeng doyegok ngäye nge ogäde bïbong.” Wurïdena ogengdeng domodok äna,“Oningdeng dogak dädagongkok änzï wucung wayithäcagok ängäng wuräk gatha gatha babäꞌräng. Oningdeng donu Dada bibing bulluk, Ongokpeng boga Gänzï.42Oꞌrämïna, Yecuwa bomode geng äna,“Naa Gänzï gegak Ogäde bïbong ga onongdeng derïnyeyïng gaka Oïngbeng bathïnonong nodong gäppak änno Gänzï. Gaka Oïngbeng bädathok ängäng rïrïng babäꞌräng, oꞌrïna Oïngbeng bathok änno Gänzï Ongokpeng bebe bedinyodïng. 43Onongdeng dodäma änna rong rïrïng onayïnï? Gaka onongdeng dodäma ogäcigok rong rïrïng. 44Onongdeng donu ogäde bïbong boga thäjibäk, wurïdena onongdeng donareng äna dayego ngäye nge ogäde bïbong. Ongokpeng barade okämo wuräk ändo maung me dorethïgo änzïk dïdung. Ongokpeng bädathorigok cik thängki therek bäꞌrik, gaka dothorigoyik dilla ïgagok. Maung memema ongokpeng bayïꞌre ängäng duwïk, ongokpeng boga ïꞌre änzï doga dïdung de duwïk gaka ongokpeng boga thollang the duwïk.45Oꞌrïna gaka Oïngbeng boga ïꞌre rong rothorigok cik rogayik ithecak, onongdeng dädarocik ängagïng. 46Obïthung beng änanagenong bagenïng dogidäk dïdïng? Wurïdena naa Oïngbeng bamonong rong rethorigok cik regayik ithecak, agoga onongdeng dädarocik onayïnï ängagïng? 47Obadï bebe bega änno Gänzï bagäcigok rong re Gänzï. Oꞌrämïna onongdeng dädagäcigode gaka onongdeng dädaga änno Gänzï.”48Wurïdena Yawüdiying yobärïcek agomo äna,“Oningdeng dädamodang äna rorïng ithecak äna Oungbeng boga Camärïyï na bonu mäjibäk cik gaa?” 49Yecuwa bobärïcek äna,“Oïngbeng bädanu mäjibäk cik oꞌrïna Oïngbeng bagäcigok na bamakokDada Bïbïng, wurïdena onongdeng dädagäcigoyïng na omamok rong rïrïng.50Wurïdena Oïngbeng bädaga oganzïnok dodengka de gatha gïgïng babäꞌräng, oꞌrïna Obärïk boga bulluk bebe baganzok na bïyakämo. 51Oïngbeng bamonong Ithecak, ithecak äna,“Naa obärïk änanagenong bogäꞌrïnyode rong rïrïng, agoga äna ongokpeng bädïyaꞌräme dïnyo no gik ngorek ngorek.”52Wurïdena Yawüdiying yomodok äna,“Oningdeng dännang ïnaneng äna Oungbeng bonu mäjibäk cik! Abäraying bïnyok na wïꞌre wïnttek, oꞌrïna Oungbeng bamo äna, ‘Naa obärïk bogäꞌrïnyode Rong Rïrïng agoga äna ongokpeng bädïyaꞌräme dïnyo ängäng gik gïgung ngorek ngorek.’ 53Oungbeng boga bimmäng gättïng oko nana dada bibing Abäraying ongokpeng bebe bïnyok aa? Wurïdena wïꞌre wïnttek. Oungbeng bonu ï ngäꞌre ngïngang äna oungbeng boga obïthung beng?54Yecuwa bobäricek äna,“Naa Oïngbeng badengke gatha Gïgïng, agoga äna Dodengke Dïdïng dillayik. Odada Bïbïng Ongokpeng badengkïng, Ongokpeng bebeba onongdeng doma äna Ongokpeng boga Gänzï gïgong. 55Oꞌrïna onongdeng dïꞌräng dädannayok bäꞌrik. Oꞌrïna Oïngbeng bännak ïrrïng. Wurïdena naa Oïngbeng bamonong äna Oïngbeng bodämak, agoga äna Oïngbeng bonu duwïk gayïka onongdeng, oꞌrïna Oïngbeng bännak ïrrïng na bagäꞌrïnyok Rong Rïrung. 56Ogäde bïbong Abäraying bogak bokäꞌrïkok äna baꞌräme Thängki The Datho Dïdïng, oꞌrämïna Ongokpeng boꞌrämek a gokäꞌrïko.”57Wurïdena Yawüdiying yomodok äna,“ Oungbeng bïꞌräng bädanu räbuk rämmek gurrung thäguncuk (50), ga Oungbeng omo äna Oungbeng boꞌrämek Abäraying aa?” 58Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna, gäppak ga Abäraying bïꞌräng, OÏNGBENG Bogak OÏNGBENG.” 59Wurïdena ogengdeng dothämok mädok änzïk äna ogengdeng darok nanagok, oꞌrïna Yecuwa boyüwok änzïk a Ongokpeng onyago änno thïkkang, oko yoꞌrägik yïyeng.
91Wurïdena maung memema Yecuwa bogak othäppïyo oko ï gaddäräk, ongokpeng boꞌrämek buräk babaräk birämade ändo maung memema ongokpeng bogongkok. 2Wällore wïwung wothuwungoyok äna,“ Bännïke, obïthung beng bïkede, ongokpeng däkäna obädengeng de gättïnoyok ga ongokpeng ogongko birämade?3Yecuwa bobärïcek äna,“Bädaga äna buräk babaräk ippi beng bïkede däkäna obädeng bïbung na obäneng bïbung, oꞌrïna roga äna dirämak dïdung dagene dobora de Gänzï ïgagok. 4Rogga äna oïngbeng bayego ngäye nge obadï bebe bedinyodïng ï thängki. Wurïdena nängkora nägadeka maung memema obärïk billa bamüde äna bayego. 5Gayïka oïngbeng boga näthappu, oïngbeng boga guꞌrïräk ge thappu.6Maung memema Yecuwa bomok mik, Ongokpeng bodüppode nguwuk cïk näthappu agappïttok ngathok änzïk agodok ï gik gïgïng girämade. 7Wurïdena Ongokpeng bomodok äna ängko yïrako yothek yïyang ï gäꞌrüwang ge Cällüwam (rong reng irri roga äna dodinyagok). Oꞌrämïna buräk babaräk ongokpeng bonyagok dïrako babauthäk agogappïyo ga ongokpeng bïthämäng cïk.8Oꞌrämïna wuräk we no thüwük na wuräk wewe weꞌrämek gäppak äna ongokpeng bogak birämang, ogengdeng domok äna,“Bädaga buräk babaräk ippi beng begak onängok cïk äna omärägo aa?” 9Obärïk ngeng domok äna,“Ongokpeng boga,” Oꞌrïna obärïk ngeng domok äna,“Onï, bädaga ongokpeng, ongokpeng bomoyok baꞌräng, oꞌrïna ongokpeng bomok ängäng gatha gïgung äna,“Oïngbeng boga buräk begak birämade”10Oꞌrämïna ogengdeng domodok äna,“Gik gïgang gogak guwanzïgode yäyï?” 11Ongokpeng bobärïcek agomo äna,“Buräk babaräk bïkka äna Yecuwa ongokpeng bocode ngäthok agodoyïng ï gik gïgïng agomoyïng äna ängko yïrakok ï gäꞌrüwäng ge Cälläwam. Oꞌrämïna oïngbeng bonyagok dïrako oïngbeng na boꞌrämek cïk.” 12Wurïdena ogengdeng domodok äna,“Ongokpeng boga gïyethung?” Ongokpeng bomode geng äna oïngbeng bodäma nana ongokpeng boga.”Päräncïyïng boganzode na barabok cäyï 13Wurïdena ogengdeng dothukïnok Päräncïyïng buräk babaräk bebe begak birämang. 14Wurïdena ïnaneng thängki theng thethe thogak Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak maung memema Yecuwa bocïndok ngäthok no gik a Ongokpeng wuwanzenoyok gik gïgung. 15Wurïdena Päräncïyïng bothuwungoyok gämme äna, “Ongokpeng boꞌrämek cïk cayï?” Ongokpeng bomode geng äna,“Ongokpeng bocode ngathok no gik gïgïng oïngbeng na bïrakok, oïngbeng na boꞌrämek cïk.”16Oꞌrämïna thäntok the Päräncïyïng berek thomok äna,“Buräk babaräk ippi beng bädaga änno Gänzï, gaka Ongokpeng bädaga ogäꞌrïnyok Thängki Thamothäguncuk Na Meꞌrak The Dumoko.” Oꞌrïna obärïk ngeng domok äna,“Buräk begidäk bamüde ocok wumeräk we damïk derïng änamayayï?” Wurïdena ogengdeng dogak domücagok ik ängäng watha wïweng. 17Ogengdeng domode birämang gämme äna,“Oungbeng bamo yayï nanagok gaka Ongokpeng buwanzendang gik gïgang?” Oꞌrämïna Ongokpeng bomok äna,“Ongokpeng boga bïꞌre.” 18Oꞌrïna Yawüdiying yogak yädarocik äna birämang bogak birämade na boꞌrämek cïk, wurïdena ogengdeng dïbïttok obädeng bïbung na obäneng bïbung.19Wurïdena ogengdeng dothuwungok omokeng äna,“Thäguräk thabaräk iththi theng thïthong thethetha onongdeng damo äna thogak thogongkok thirämade? Ongokpeng boꞌrämek cïk cayï?” 20Obädeng bïbung na obäneng bïbung domok äna,“Oningdeng dänna äna thäguräk thabaräk iththi theng thogak thogongkok thirämade. 21Oꞌrïna oningdeng dodäma äna ongokpeng boꞌrämek cïk cayï, däkäna obïthung beng bewanzendok gik gïgung. Thuwungonong cok ängäng gatha gïgung, ongokpeng boga babädeng a ongokpeng ïꞌre ängänggatha gïgung.”22Obädeng bïbung na obäneng bïbung domok irri reng mik gaka ogengdeng dogak donak näthäräk ne Yawüdiying, na gaka Yawüdiying yogak yïthek domätto rong cïk äna, naa obärïk borocik äna ongokpeng boga Almäcïye, a ongokpeng ïyanyängagok änno gayïk ge dappïtttagok nang de Yawüd. 23Oꞌrämïna obädeng bïbung na obäneng bïbung domok äna,“Thuwungunong cok ängäng gatha gïgung ongokpeng boga büyik.24Oꞌrämïna ogengdeng dïbïttok birämang gämme amyeeꞌrak a ogengdeng omoyok äna,“Oppu madak ängäng Gänzï. Oningdeng dännanang äna buräk babaräk ippi beng boga bogidäk.” 25Oꞌrämïna buräk babaräk birämade bobärïcek agomo äna,“Oïngbeng bodäma äna ongokpeng boga bogidäk däkäna bädaga bogidäk. Oꞌrïna oïngbeng bänna rong rulluk äna oïngbeng bogak birämade oꞌrïna ïnaneng oïngbeng boꞌrämek cïk.26Wurïdena ogengdeng domodok gämme äna,“ Ongokpeng bonängedang cayï? Ongokpeng buwanzendang gik gïgang cäyï?” 27Buräk babaräk birämade bomode geng äna,“Oïngbeng barade omonong, oꞌrïna onongdeng dädanaereng äna onongdeng dagäcigok. Onongdeng donareng äna dagäcigok gämme onayïnï? Onongdeng donareng äna onongdeng dadeka wällore wïwung ngaa?”28Wurïdena ogengdeng dorägïttoyok na omoyok äna,“Oungbeng boga bällore bïbung, oꞌrïna onongdeng doga wällore we Müza. 29Oningdeng dännanang äna Müza boga bïꞌrïgago be Gänzï, oꞌrïna oningdeng dodäma buräk babaräk ippi beng boga ängäng gïyethung.”30Buräk babaräk birämade bobärïcek agomokeng äna,“Rong irri reng roga roborok gättïng cayï mik äna onongdeng dodäma nana buräk babaräk ippi beng bathok ängäng gïyethung, oꞌrïna ongokpeng buwanzendïng gik gïgïng! 31Wurïdena oningdeng dännanang äna Gänzï gädagäciginok wuräk wegidäk rong, oꞌrïna naa obärïk boga bothicinok Gänzï thïk na boyego donareng dïdung, ongokpeng bogäci rong rïrung.32Ändo maung merek arade wubï maung memema thappu thorethïgok änzïk obärïk billa begäcigode äna birämang berek bogongkok agobuꞌrïcïgïnago gik. 33Naa buräk babaräk ippi beng bädaga änno Gänzï ga ongokpeng bädamüdek oyego ngäye ngerek.” 34Ogengdeng dobärïcek omoyok äna,“Oungbeng bogak bogongkok ändang ängäng dogidäk, oungbeng bonareng äna bannïkening ngaa?” Wurïdena ogengdeng donyängodok däbäk änno gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd.35Oꞌrämïna Yecuwa bogäcigode äna ogengdeng donyängodok däbäk änno gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd. Wurïdena maung memema Ongokpeng bïnynyde buräk babaräk a Ongokpeng omoyok äna,“Oungbeng borocik ängäng Thäguräk The Gänzï Thabaräk gaa?” 36Wurïdena Ongokpeng bobärïcek agomo äna,“Ongokpeng boga obïthung beng, Gäꞌrok Gänzï, a oïngbeng oroyik ängagok?” 37Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Oungbeng boꞌrämïyok, Ongokpeng bebe bega ïꞌrekïyang boga.” 38Wurïdena ongokpeng bomodok äna,“Gäꞌrok Gänzï, Oïngbeng borocik, ongokpeng na bothicindok cïk.39Wurïdena Yecuwa bomok äna,“Oïngbeng bathok näthappu iththi theng dakämo wuräka narroga äna wuräk wewe wädayïthämang cïk änanna omüde oꞌrämethïk, na irämek wuräk wewe wïthämang cïk.” 40Wurïdena maung memema Päräncïyïng berek bebe begak ängagok bogäcigode rong irri reng mik, a ogengdeng omoyok äna,“Oningdeng doga wirämang ngok gaa?” 41Yecuwa bomode geng äna,“Naa onongdeng degak dirämade agoga äna onongdeng dägadana dogidäk, oꞌrïna ïnaneng onongdeng damo äna,‘Oningdeng dïthämäng cïk.’ Oꞌrämïna dogidäk dïdong dïꞌräng dappägok doga. 10Badebük Bure Berïng Na Rängkak Rïrung
1Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna,“Obadï bebe bädathïnyok oko ï gädäk ikki geng onyago ï gädük ge rängkak, oꞌrïna ga ongokpeng onyago oko ï gädäk gerek, agoga äna boga buꞌrang babunye na bamuräddok wuräk waräbu. 2Oꞌrïna obadï bebe bathïnyo oko ï thüwük the gädäk boga bädebük bure be rängkak.3Maung memema buräk bathämagok gädäk buwanzendok gädäk, rängkak ragäcigok roꞌre rïrung, wurïdena ongokpeng bayïbïbïtto rängkak rïrung ï närängang agothinyo däbäk. 4Wurïdena maung memema ongokpeng bothukok rängkak rïrung däbäk, a ongokpeng onyago oko nodong de rängkak rïrung a rängkak omakoyok gaka rängkak ränna roꞌre rïrung.5Rängkak rädamakok buräk babïyäk, oꞌrïna rabälleno buräk beng bebe, gaka rängkak rodäma roꞌre re buräk babïyäk.” 6Yecuwa boyegïkek domïcïgo iddi deng, agomokeng äna,“Oꞌrïna onongdeng dogak dodämak rong reng rerera ongokpeng bogak ïꞌrekïke geng ängäng.7Wurïdena Yecuwa bomode geng gämme äna,“Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna,“Oïngbeng boga gädäk ge rängkak. 8Wuräk awuk wewe wïyathok nodong dïdïng gäppak ogengdeng doga waräꞌrang wabunye na womuräddok wuräk waräbü, oꞌrïna rängkak rädagäcigokeng.9Oïngbeng boga gädäk. Naa obärïk bathïnoyïng oko ïgagïng agoga äna ongokpeng bïya ïnynyogk dorïgok na bïyathinyo okoyik atho dawuwang na othinyo däbäk a ongokpeng ïya ïnynyok debük derïng. 10Buꞌrang bädatho baꞌräng, oꞌrïna batho dobunye na doppok na dobäꞌricok cïk. Oꞌrïna Oïngbeng bathok äna oïngbeng bayïthenong dathïk a ogengdeng änanna oga dorïng gättïng.11Oïngbeng boga badebük bure berïng. Badebük berïng bayïthek rängkak dathïk dïdung. 12Oꞌrïna obadï bebe bethukagägok äna bawure ga ongokpeng bebe bädaga badebük, ongokpeng bebe bädanu rängkak rïrung, ongokpeng bawurrïgok thïbang thoga atho dandagok, a ongokpeng ollo ga güddano rängkak a thïbang orabo rängkak na odaco rängkak änzïk. 13Badebük bebe bethukagägok ballo gaka ongokpeng bado rängkak ängäng ändära.14Oïngbeng boga badebük berïng. Oïngbeng bänna rängkak rïrïng, na rängkak rïrïng rännïng. 15Gayïka Dada bïbïng bännïng, na oïngbeng bänna Dada bïbïng, oïngbeng bayïnyïno rängkak rïrïng. 16Oïngbeng bonu rängkak rerek rädaga änzïdük ï gïgïng, rogga äna oïngbeng bathoku geng gämme a ogengdeng ogäcigok roꞌre rïrïng a ogengdeng änanna oga no thäntok thulluk äno badebük bulluk.17O'rämïna Dada bïbïng borïnyeyïng, gaka oïngbeng bayïthek dathïk dïdïng a oïngbeng änanna ïnynyok gämme. 18Obärïk billa bïyammoyïng, oꞌrïna oïngbeng bayïthek dathïk dïdïng dadïng. Oïngbeng bonu daꞌrädang äna oïngbeng bayïthek na bonu daꞌrädang äna oïngbeng bammo gämme ogappïce. Oïngbeng bommok gädumïk ikki geng änana Dada Bïbïng.”19Oꞌrämïna thäntok the wuräk we Yawüd thogak thomocagok cik gämme gaka rong irri reng romägok. 20Wurïdena obärïk ngeng düyik änanageng domok äna,“Ongokpeng bonu mäjibäk cik na boga gübäng. Onongdeng dägäcigoyok cïk onayïnï? 21Obärïk ngeng deerek domok äna,“Rong irri reng rädaga äna ongokpeng bonu mäjibäk cik. Gaka thäjibäk thädamüde wanzenok birämang gik?"22Wurïdena thïk thogak the duko na dokäꞌrïko de dodabo de dodägok bïja ï Wuräcellïng. Thïk thogak därü. 23Wurïdena Yecuwa bogak othäppïyo no thïkkang do thüwük the Cällemang. 24Wurïdena Yawüdiying yogak amïyagoyok ga ogengdeng ïꞌreyok äna,“Oungbeng bïyagäyïnoning ga oningdeng odämakoyang baꞌräng amodïnok?" Naa oungbeng boga Almäcïye a oungbeng ïrenoning ändodurathïk yokik ge wuräk baꞌräng.”25Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Oïngbeng bomodenong, oꞌrïna onongdeng dädarocik ängäng ngäye ngengenga oïngbeng boga oyego ängäng gärängang ge Dada Bïbïng ngagene doꞌrämïgo dïdïng. 26Oꞌrïna onongdeng dädarocik, gaka onongdeng dädaga rängkak rïrïng, gayïka oïngbeng bomodenong äna,27Rängkak rïrïng ragäcigok roꞌre rïrïng, oïngbeng bännageng, na ogengdeng damakoyïng. 28Oïngbeng bayïthekeng dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek, wurïdena ogengdeng dädïya ïntte, obärïk billa bïyawüroyïng änzïkung thïthïng.29Dada bïbïng, Ongokpeng bebe bïthedïngkeng, boga bimmäng gättïng okonang, obärïk billa bamüde äna bawüroyïngkeng änzïkung the Dada Bïbïng. 30Oïngbeng na Dada Bïbïng doga babulluk. 31Wurïdena Yawüdiying yothämok mädok änzïk gämme äna darok mädok nanagok.32Yecuwa bobärïcek omokeng äna,“Oïngbeng bogenenong ngäye ngüyik ngerïng änana Dada Bïbïng. Onongdeng donareng äna darok mädok nanagïng orïnoyïng ngäye ngayïthung ngeng?” 33Yawüdiying yobärïcenoyok äna,“Oningdeng dädarïnoyang mädok nanagang orïnok ngäye ngerïng, oꞌrïna gaka oungbeng borägïttok Gänzï, gaka oungbeng boga buräk bonyi badekïgo Gänzï.”34Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Rädamegïgok ï nädumïk nïnong äna,“Oïngbeng bomok äna,“Onongdeng doga nänzï’"? 35Naa Ongokpeng bïttokeng äna nänzï, ogengdeng dededa rong re Gänzï rathïnokeng ängäng (wurïdena rong re thadak the Gänzï rädagagicago), 36Obadï bebeba Dada bodok änzik agodinyoyok näthappu, a onongdeng orägïttok, gaka Oïngbeng bomodenong äna,“Oïngbeng boga Thäguräk Thabaräk the Gänzï?37Naa Oïngbeng bädayego ngäye nge Dada Bïbïng, agoga onongdeng dädaroyik ängagïng. 38Oꞌrïna naa oïngbeng boga oyego, orunong cik ängäng ngäye narroga äna onongdeng dädarocik ängagïng, a onongdeng änanna änna Dada Bïbïng na oroyik äna Dada Bïbïng boga ïgagïng na Oïngbeng boga ïgagok.” 39Oꞌrämïna ogengdeng donäkek äna darabo Yecuwa gämme, oꞌrïna Ongokpeng bollode geng änzïkung nyïnyeng.40Ongokpeng bonyagok babuthäk gämme obaꞌro do Wurädung do gayïk gegega Yuwana bonengkede dang nodong gäppak, ongokpeng bonängode dang. 41Wurïdena wuräk wüyik wathïnoyok a ogengdeng omoyok äna,“Yuwana bädacode gumeräk gulluk ge damïk derïng, oꞌrïna irri reng arwuk rerera Yuwana bogak bïꞌrede no buräk babaräk ippi beng rogayik ithecak. 42Wurïdena wuräk wüyik worocik ängagok dang.
11Dïnyo De Lazär
1Buräk babaräk berek bogak bïkkak äna Lïyazär, ongokpeng bogak bonya, ongokpeng bogak ändo gayïk ge Aniya ängäng gumäng, ändo tharäk thottäk nana Moriyong bogak na obang bïbung babayï Maräca. 2Moriyong buräk babayï bebe begak berok nyägäk nye Gäꞌrok Yecuwa ngaak ängäng nängäng nïnung, Moriyong ongokpeng bebeba Lïyazär bogak obang bïbung babaräk, ongokpeng bogak bonya.3Oꞌrämïna Moriyong na Maräca obang ngeng dïyayï dodinyïndok obärïk agonyago dïbïtto Gäꞌrok Yecuwa a ogengdeng omoyok äna,“ Gäꞌrok Yecuwa, däbük dïdang dededa Oungbeng borïnyek Lïyazär donya. 4Maung memema Yecuwa bogäcigode mik, Ongokpeng bomok äna,“Mïngo immi meng mädaga diꞌrok cïk de dïnyo de Lïyazär, oꞌrïna mogayïnok dodengka de Gänzï, a Thäguräk Thabaräk The Gänzï änanna odengkïgago ängagok.”5Wurïdena Yecuwa bogak borïnyek Maräca na Moriyong na obang bïbung babaräk Lïyazär. 6Oꞌrämïna maung memema Yecuwa bogäcigode äna Lïyazär bogak bonya, Ongokpeng bogak bonängode thïk dang mängki meꞌrak. 7Wurïdena maung monyagok memema irri reng rogak, Ongokpeng bomode wällore wïwung äna,“Arenong a ocongdeng onyago ogappok do Yawüdiya gämme.”8Wällore womodok äna,“Bännïke, Yawüdiying yogak yonagareng äna yarode mädok nanagok mängineng, wurïdena Oungbeng bonareng gämme äna Oungbeng bagappok cang aa?” 9Wurïdena Yecuwa bobärïcek äna,“Thïk thädaga gurrung na weꞌrak aa? Naa obärïk bogak othäppïyo ïthängki, ongokpeng bädabäꞌrïcïgok gaka ongokpeng bïthämäng cïk ängäng guꞌrïräk ikki ikki geng ge näthappu.10Oꞌrïna naa obärïk bogak bathäppïyo nängkora agobäꞌrïcïgok omüko no bädok gaka dobulänga de guꞌrïräk dilla ïgagok.” 11Maung memema Ongokpeng bomok irri reng mik, Yecuwa bomode geng äna,“Däbük decong Lïyazär donyagok ïndde, Oꞌrïna oïngbeng banyago do güyegïyok änzïndde.12Wurïdena wällore womode Yecuwa äna,“Bännïke, naa ongokpeng bogak ïndde agoga äna ongokpeng bïyaräguthagägo odeka borïng.” 13Wurïdena Yecuwa bogak bïꞌrede no dïnyo de äna Lïyazär oꞌrïna ogengdeng donak äna Lïyazär boga ïndde babäꞌräng. 14Wurïdena Yecuwa bomode geng äna Lïyazär bïnyok.15Wurïdena Oïngbeng bakäꞌrïkïnonong äna Oïngbeng bädagak cang a onongdeng änanna oroyik. Oꞌrïna gäyïng ga ocongdeng onyagïnok.” 16Wurïdena Doma ongokpeng bebe bïbïttagok äna räppe, ongokpeng bomode wällore wïwung äna,“Gäyïng ga ocongdeng gämme onyagïnok a ocongdeng änanna ïnttek nanaulluk ängagok!”Yecuwa Boga Dogüyogo Na Dokothïk 17Oꞌrämïna maung memema Yecuwa bathok borok cang agïnynyok ga Lïyazär bothikagägok bonu mängki bäꞌranto ï nämuräk. 18Wurïdena tharäk thottäk the Aniya thogak nana mäddük odännok Wuräcellïng onyekïke roräk reꞌrak. 19Wurïdena Yawüdiying yüyik cïyayï yogak yappïttagode nana Maräca na Moriyong, ogengdeng dogak obore geng deng ängäng obang bïbeng babaräk bïnyok. 20Wurïdena maung memema Maräca bogäcigode äna Yecuwa bägatho a ongokpeng onyago däbäk dogäto ïgagok ga güddano Moriyong dawuwäng.21Wurïdena Maräca bomode Yecuwa äna“ Gäꞌrok Gänzï, naa Oungbeng begak inyeneng ga obambïng bïbïng babaräk bädayïnyok. 22Oꞌrïna narroga äna ïnaneng oïngbeng bännanang äna, babü bebeba oungbeng bïbïttok änno Gänzï, Gänzï gïyayïtheyang.” 23Yecuwa bomodok äna“ Obambang bïyagüyogo okothïk gämme.24Maräca bomodok äna,“Oïngbeng bännanang äna ongokpeng bïyagüyogo okothïk gämme ï thängki thedinttode the dogüyogo. 25Yecuwa bomodok äna,“Oïngbeng boga dogüyogo na dathïk. Obadï bebe berocik ängagïng na maung memema ongokpeng bïnyok ongokpeng bïyana dathïk. 26Wurïdena obadï bebe bathïk ïgagïng na berocik ängagïng ongokpeng bädïyayïnyo. Oungbeng borocik ängäng irri reng aa?”27Ongokpeng bomodok äna,“Engee, Gäꞌrok Gänzï, oïngbeng borocik äna Oungbeng boga Almäcïye Thäguräk Thabaräk The Gänzï Ongokpeng bebe bägatho näthappu.” 28Wurïdena maung memema Maräca bomok irri reng mik, ongokpeng bogädeyodenang onyago babuthäk dothäbïk agïbïtto Moriyong obang bïbung babayï gäceng doduꞌrang agomoyok äna,“Bännïke bathok na boga ïbïtttang.” 29Maung motteng memema ongokpeng bogäcigode irri reng mik, ongokpeng bogädeyodenang ogüyogo änzïk gäre gäre agobäꞌrellegok onyagïnok.30Wurïdena Yecuwa bogak bïꞌräng bädathok do tharäk thottäk, oꞌrïna Ongokpeng bogak do gayïk nana Maräca bogättok ängagok dang. 31Wurïdena Yawüdiying yeye yegak ängagok dawuwang deng dede yoborïyok dang, maung memema ogengdeng doꞌrämek Moriyong bogüyogok änzïk gäre gäre agonyago däbäk, ogengdeng domakodok a ogengdeng omoyok äna,“Ongokpeng banyago do nämuräk dongotho dang.” 32Wurïdena maung memema Moriyong bonyagok borok do nämuräk nana Yecuwa bogak, ongokpeng boꞌrämeyok agothicinoyok cïk do nyägäk nyïnyung ga ongokpeng omoyok äna,“Gäꞌrok naa Oungbeng begak inyeneng ga obambïng babaräk bädayïnyok.”33Oꞌrämïna maung memema Yecuwa boꞌrämeyok ga ongokpeng boga ongotho na Yawüdiying yeye yïyathok ängagok yoga ongotho ängagok, Ongokpeng bobürigok ïthek ängäng bärruk na Ongokpeng bamüthicigode gatha gothïk gättïng. 34Wurïdena Ongokpeng bomok äna,“Onongdeng dothikodok gïyethung?” Ogengdeng domodok äna,“Gäꞌrok Gänzï, arek na Oungbeng oꞌräme.” 35Yecuwa bongothok.36Wurïdena Yawüdiying yomok äna,“Oꞌrämï gayïka Ongokpeng borïnyeyok!” 37Oꞌrämïna obärïk ngeng änanageng domok äna,“Bädaga Buräk babaräk ippi beng bebe bemüdek obuꞌrïceno birämang babaräk gik cïk gaa? Ongokpeng bädamüde ogäyïnok ga ongokpeng ädayïnyo aa?’Yecuwa Bogüyegek Alïyazär Okïyok Cïk38Wurïdena Yecuwa bamüthicigode gatha gothïk ängäng gatha gïgung, a Ongokeng onyago yo nämuräk. Nämuräk nogak gayïk gege gïthïgok bädok nang. 39Yecuwa bomok äna,“Müdunong bädok änzïk änno nämuräk.” Maräca obang be gümi bomodok äna,“Gäꞌrok Gänzï, dürok dïyarok gänang, ongokpeng bothikagok bonu mängki bäꞌranto.” 40Yecuwa bomodok äna,“Oïngbeng bädamodang äna,“Naa oungbeng borocik a oungbeng ïyaꞌräme dodengka de Gänzï yaa?”41Wurïdena ogengdeng dodok bädok änno thüwük the gayïk nana gümi gogak githigagägode. wurïdena Yecuwa burrïgode ïgänzï a Ongokpeng omo äna,“Dada Oïngbeng bawïyanang no gatha gayïka Oungbeng bogäcigodïng. 42Wurïdena Oïngbeng bännanang äna Oungbeng bagäcigoyïng marïyamuk, oꞌrïna gaka wuräk iwwi weng wega othoro inyeneng ängagïng, Oïngbeng bamoyang irri reng äna gäyïng ga ogengdeng oroyik äna,“Oungbeng bodinyodïng.”43Wurïdena maung memema Ongokpeng bomok rong irri reng mik, Ongokpeng bogäꞌrok guyï gättïng äna,“Lïyazär, arek däbäk!” 44Wurïdena gümi gege gegak gïnyok gathok däbäk ga ongokpeng bodämecagode nyägung nyïnyung na nyägäk nyïnyung nyomättagok ängäng gadïya ge nümi, ga ongokpeng bomänttagïnde thäntilläk cothek. Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Gärunong cok a onongdeng ogäyïnok ga ongokpeng onyago.”45Wurïdena Yawüdiying yüyik yeye yïyathïnok Moriyong yoꞌrämek ngäye ngengenga Yecuwa boyegok a ogengdeng oroyik ängagok. 46Oꞌrïna obärïk ngeng änanageng donyagïnok Päräncïyïng a ogengdeng ïreno geng ngäye ngengenga Yecuwa boyegok.47Wurïdena näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na Päräncïyïng dappïttagode a ogengdeng onängok cïk nanulluk a ogengdeng omo äna,“Ocongdeng dawümenï? Gaka buräk babaräk ippi beng boga ocok wumeräk wüyik we ramïk rerïng. 48Naa ocongdeng dogäyïnoyok mik babäꞌräng bälläk, a wuräk awuk änzïk ïyaroyik ängagok, a nyajana nye Rumanïyïng ïyatho agobäꞌricok thïkkäng cïk thecong na wuräk wecong.49Oꞌrämïna obärïk bulluk änanageng, ongokpeng bebe begak Kïyapa, ongokpeng bogak gäꞌrok ge mobong medung me waꞌrädang ï duwuk deng dede, ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng dodämathïk dodäma baberek bäꞌrik. 50Onongdeng dodämathïk änzï ngäꞌre, ragayïnocong rorïng äna obärïk bulluk bayïnyïno wuräk okonang äna wuräk wayïntte awuk änzïk ängäng bäddok beng aa?51Ongokpeng bädamok irri reng ängäng daꞌrädang de gatha gïgung babäꞌräng, oꞌrïna ängäng baꞌrädang berek bogak bogak gäꞌrok ge mobong medung me waꞌrädang we duwuk deng dede, ongokpeng bïꞌrek dïꞌrïgïgago äna Yecuwa bïyamüde ïnyïno wuräk awuk änzïk ängäng bäddok beng, 52Oꞌrämïna rädaga äna Yecuwa bayïnyïno Yawüdiying yulluk, oꞌrïna Ongokpeng bayïnyïno nyäguräk nye Gänzï nyedacagok änzïk gämme äna nyappïttok no nanulluk. 53Wurïdena änno thängki theng thethe, ogengdeng dayinzäcodeyik äna dappoyok cayï.54Oꞌrämïna Yecuwa bädathäpïyok gämme thäki thäki yoꞌrägik ye Yawüdiying ga gurrïgagägok ängäng wuräk, oꞌrïna ongokpeng bonyagok odäkïyok änzang onyago noddok berek bogak odännok guwak onyago do tharäk thottäk thayïbïttago äna Apärayïm a Ongokpeng onängok cang ängäng wällore wïwung. 55Wurïdena thïk the duko na dokäꞌrïkïno dobaꞌro de däputhï de Yawüd thogak thorok nana mäddük. Wurïdena wuräk wüyik wonyagok änzang onyago do Wuräcellïng ga thïk thïꞌräng thädathok the duko na dokäꞌrïkïno dobaꞌro de däputhï de Yawüd äna ogengdeng daduwo watha wïweng.56Wurïdena ogengdeng dogak oganzok Yecuwa ga ogengdeng wumïttïyok bulluk bulluk ängäng watha wïweng maung memema ogengdeng dogak othoro no thïkkang, onongdeng donu ïngäꞌre ngïngong cayï? Onongdeng donu äna Ongokpeng bädathuwa?” 57Wurïdena näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na Päräncïyïng dodïngkede ängäng nädumïk äna, naa obärïk bänna no gayïk gegega Ongokpeng boga nang, agogga äna ongokpeng bayïre a ogengdeng änanna orabok.
12Yecuwa Bodakok Ngaak (Madda 26:6-13, Moräkuc 14:3-9)
1Wurïdena mängki thäguncuk na thulluk gäppak ga thïk thïꞌräng thädathok the duko na dokäꞌrïkïno däputhï de dobaꞌro de Yawü, Yecuwa bonyagok dawuwang de Aniya no gayïk gegega gümi ge Lïyazär gogak nang ongokpeng bebeba Yecuwa bogüyegeyok änzï dïnyo. 2Ogengdeng dümenoyok dure de thibing, wurïdena Maräca borägek wuräk dure, ga Lïyazär bogak ängäng wuräk wegak onängok cïk no borokk äno Yecuwa. 3Wurïdena Moriyong bommok ngaak nge wugung ngenu thägeyäk thüyik ängäng gottok agoro Yecuwa nyägäk nyeng ängäng nägäng nïnung. Wurïdena dawuwang dogak däppade ängäng dogaco de wugung.4Oꞌrïna obärïk bulluk änno wällore wïwung, Ongokpeng bogak Yawüza ngegak änzï Cäkärïyodï thäguräk thabaräk the Camäng ongokpeng bebe bïyarapïppe Yecuwa rümi bomok äna, 5Ongokpeng bädageyode ngaak ingngi ngeng nge wugung däbäk ängäng natteräk dinaräk rämmek räddäk agïcïno wuräk willa willa waräbü onayïnï?” 6Ongokpeng bädamok mik äna bonu dïthak de wuräk willa waräbü oꞌrïna gaka ongokpeng bogak buꞌrang be wuräk borabok natteräk ne düncok nerucagode ï gembeng.7Oꞌrïna Yecuwa bomok äna gäyïnong cok! ongokpeng bogäꞌrïnyïndïng irri reng ogäꞌrïnyïnok thängki the dothikago dïdïng. 8Gaka wuräk willa waräbü woga ängagenong marïyamuk, oꞌrïna oïngbeng bädaga ängagenong marïyamuk.”9Oꞌrämïna wuräk wüyik we Yawüdiying wännanang äna Yecuwa bogak bathok cang, oꞌrïna ogengdeng dogak dädathïnok Yecuwa bälläk, oꞌrïna ogengdeng donareng äna daꞌräme Lïyazär ngokäme ongokpeng bebe begak begüyegïgagok änzï dïnyo. 10Oꞌrïna gäꞌrok ge mobong medung me waꞌrädang mïthek cïk äna mappok Lïyazär ngokäme, 11Gaka wuräk wüyik we Yawüdiying wogak wädarocik ängäng dännïke de mobong medung me waꞌrädang, ogengdeng dorocik ängäng Yecuwa.12Ï thängki theerek thäntük the wuräk wüyik thogak thathok no duko na dokäꞌrïkïno de däputhï de dunzagok dobaꞌro de Yawüd, maung memema ogengdeng dogäcigode äna Yecuwa bogak bathok do Wuräcellïng. 13Ogengdeng doppok naꞌra ne gïja ge gärarek na näꞌräddi a ogengdeng onyago dogätto ïgagok, ogengdeng dothängok gättïng omo äna,“Awucana! Dorïnyanang de buräk bebe bïyathok ängäng gärängang ge Gäꞌrok Gänzï!’ Baꞌrädang be Icärayil!”14Wurïdena maung memema Yecuwa bïnynyode ngäꞌringka ngïyappocik a Ongokpeng oduwungo nang agonängok cïk nang gayïka rogak romegïgagägok ängäng wïꞌre. 15Thäguräk thïthïng thabayï the Cïyong oungbeng bädana näthäräk, baꞌrädang bïbang bägatho a Ongokpeng onängok cïk no ngäꞌringka ngïyappocik.”16Wurïdena wällore wïwung wodämak rong irri reng nodong gäppak, oꞌrïna maung memema Yecuwa bogak bodengkïgagägok, ogengdeng dändunzagok rong reng irri reng rere regak remïgïgagägode nanagok ängäng wïꞌre, wurïdena ogengdeng dändoyegïnok irri reng.17Oꞌrämïna wuräk wewe wegak ängagok maung memema Ongokpeng bodänttede Lïyazär änzï nämuräk nïnung, Ongokpeng bogüyegïyok änzï dïnyo. 18Gaka irri reng rogak mik, wuräk ngokäme wogättok ängagok, gaka ogengdeng dogäcigode äna Ongokpeng bocode gumeräk ge damïk derïng. 19Oꞌrämïna Pärïncïyïng bïꞌrekïkïttïyok bulluk bulluk ängäng watha wïweng äna,“Oꞌrämïnong, onongdeng dädathodode rerek bäꞌrik. Oꞌrämïnong thappu athwuk änzïk thoga ommakoyok!”20Wurïdena wuräk werek wogak Yünanïyïng, ogengdeng dogak wuräk wewe weduwungok äna wanyago yothicinok Gänzï thïk ï duko na dokäꞌrïkïno de däputhï de dunzagok dobaꞌro de Yawüd. 21Wurïdena ogengdeng dathïnok Pällüpüc ongokpeng bebe begak änzï Bedäcïda änzï Jellil, wurïdena ogengdeng dothuwungoyok omoyok äna,“Bännïke, oningdeng donareng äna oningdeng daꞌräme Yecuwa.” 22Oꞌrämïna Pällüpüc bathok domok Andärawuc, Andärawuc na Pällüpüc dogappïyok a ogengdeng ïreno Yecuwa.23Oꞌrïna Yecuwa bobärïcenokeng omokeng äna,“Thïk thathïnok Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi äna thadengkïgagägo. 24Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna,“Naa thik the thütheräk thädabok agorothïk näthappu agïnyo agoga äna thayïdaddo thulluk babäꞌräng thïꞌrïng theng, oꞌrïna naa thïnyok agïyaꞌrïya nyäguräk nyüyik.25Obadï bebe berïnyek dathïk dïdung agoga äna ongokpeng bïyawuyek cïk, wurïdena obadï bebe begidagek dathïk dïdung näthappu iththi theng agoga äna ongokpeng bïyagäꞌrïnyok dathïk dïdung de räbuk räbük dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek. 26Naa obärïk boga oyegïnïng, agoga äna ongokpeng bamakoyïng, na no gayïk gegega oïngbeng bïyaga nang, boyego bïbïng bïyaga nang ngokäme. Naa obärïk bayegïnïng, agoga äna Dada bïbïng bïyadengkïyok.27Gaka gatha gïgïng goga ï dokatto de düthü gättïng ïnaneng, Oïngbeng bamo yayï? Oïngbeng bädamüde odänttek Gänzï äna,‘Dada bïbïng, orïdïng änzï thïk iththi theng? Oꞌrïna gaka rong irri reng roga mik, Oïngbeng bathok borok ï thïk iththi theng. 28Dada bïbïng, gäyïng ga gärängang gïgang odengkïgagägo.” Wurïdena Gänzï gïꞌrek ännoꞌrïräk ïgänzï äna,“Oïngbeng bodengkak ängäng ngäye ngïngïng na Oïngbeng bïyadengka ängäng ngäye gämme.” 29Oꞌrämïna wuräk wewe wegak othoro yang wogäcigode roꞌre re Gänzï, oꞌrïna obärïk ngeng dumïttïyode äna,“Thaꞌrang thoppägok cik. Ga obärïk ngeng derek omo äna,“Mällak mïꞌrekïkïyok.”30Wurïdena Yecuwa bobärïcek agomo äna,“Roꞌre irri reng rädathïnoyïng gaka Oïngbeng, oꞌrïna rathïnonong onongdeng. 31Wurïdena ïnaneng thïk thathok the dakämo thappu änzïk athwuk iththi theng, oꞌrïna ïnaneng baꞌrädang be thappu änzïk athwuk iththi theng badinyok thäjibäk däbäk.32Wurïdena maung memema Oïngbeng bomüdagok änzïk änäthappu, Oïngbeng bïyadok wuräk awuk änzïk no gatha gïgïng. 33Ongokpeng bomok rong irri reng roga gumeräk gege gagene äna Ongokpeng banyago bayïnyo.34Oꞌrämïna wuräk awuk änzïk wobärïcek omoyok äna,“Oningdeng dogäcigode änzï nädumïk äna Almäcïye bïyanängok cïk räbuk räbuk billa diꞌrok cïk ngorek ngorek. Wurïdena Oungbeng bamo yayï äna Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thogga äna thamüdago änzïk? Obïthung beng bebe bega Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi?” 35Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Guꞌrïräk ge dobulänga gïꞌräng goga ängagenong maung motteng. Thäppïyunong ï dobulänga gayïka ngärimäk ngïyarothïk nanagenong. Wurïdena obadï bebe bathäpïyo ï ngärimäk bodäma nana ongokpeng boga onyago. 36Orunoncik ängäng guꞌrïräk ge dobulänga, maung memema onongdeng dïꞌräng donu dobulänga, a onongdeng änanna ïyadeka nyäguräk nye dobulänga. Yecuwa bïꞌrek rong irri reng mik, a Ongokpeng ogädeyok nang ïnzacïk änanageng.Yawüdiying Yoyangkang Oroyik Ängäng Yecuwa37Oꞌrïna narroga äna Ongokpeng bogak bocode wumeräk wüyik we ramïk rerïng yokik gïgeng, oꞌrïna ogengdeng dogak dädarocik ängagok, 38A rong re bïꞌre Ccaya änanna omüde othodägagok rerera ongokpeng bïꞌrek äna,“Gäꞌrok Gänzï, Oungbeng bebe berocik ängäng rong riring rerera oningdeng dïrenokeng? Na ogengdeng dededa dobora de Gäꞌrok Gänzï dogenïgokeng?”39Oꞌrämïna ogengdeng dädamüdek oroyik, gaka bïꞌre Ccaya bomok gämme äna, 40“Gänzï Ongokpeng birämede gik gïgeng na aꞌritho mägik mïmeng, a ogengdeng änanna omüde oꞌrämethïk ängäng gik gïgeng na ännathïk ängäng mägik mïmeng a ogengdeng ogapïyo änzï dogidäk dïdeng, a Oïngbeng änanna oräguthogeng.”41Ccaya bogak bïꞌrede no rong irri reng maung memema ongokpeng boꞌrämek dodengka de Yecuwa a ongokpeng ïꞌrek nanagok. 42Oꞌrïna narrogak äna irri reng rogak mik, waꞌrädang wüyik we Yawüdiying worocik ängäng Yecuwa, oꞌrïna gaka ogengdeng donak näthäräk ne Päräncïyïng, ogengdeng dädayïrek doroyik dïdeng yokik ge wuräk gaka ogengdeng donak näthäräk äna Pärïncïyïng bïyayangkïke geng äna dathinyo no gayïk ge dappïttagok nang de Yawüdiying. 43Gaka ogengdeng dorïnyek äna wuräk wadengke geng gättïng oko no dodengka de Gänzï.44Wurïdena Yecuwa bomok gättïng äna,“Obadï bebe berocik ängagïng bädarocik ängagïng oꞌrïna borocik ängäng Obadï bebe bedinyodïng. 45Wurïdena obadï bebe Baꞌrämeyïng boga äna ongokpeng boꞌrämek obadï bebe bedinyodïng.46Oïngbeng bathok boga gayïka guꞌrïräk gabulänge thïk näthappu, narroga äna obadï bebe berocik ängagïng bädïyanängok cïk ï ngärimäk. 47Wurïdena naa obärïk bogäcigode Rong rïrïng ga ongokpeng ädaroyik ängäng agoga äna Oïngbeng bädïyakämok gaka Oïngbeng bädathok äna Oïngbeng bakämo wuräk we näthappu oꞌrïna Oïngbeng bathok dorek wuräk we näthappu.48Obadï bebe beyangkanïng na beyangkang orabo rong rïrïng, ongokpeng bonu obadï bebe bïyakämok ängäng rong rerera Oïngbeng bïꞌrek ängäng rïyakämok ï thängki the dodinttok. 49Gaka Oïngbeng bädaga ïꞌre ängäng rong re daꞌrädang de gatha gïgïng, oꞌrïna Dada bïbïng Ongokpeng bedinyodïng, Ongokpeng bebe bedïngkedïng ängäng gädumïk äna, oïngbeng bamo yayï na oïngbeng bayïꞌre yayï? 50Wurïdena Oïngbeng bännanang äna nädumïk nïnung noga dathïk dilla diꞌrok cik ngorek ngorek. Oꞌrämïna Oïngbeng bayïꞌre gayïka Dada bïbïng bomodïng äna Oïngbeng bayïꞌre.
13Yecuwa Boduwok Nyägäk Nye Wällore Wïwung
1Wurïdena ïnaneng gäppak ga thïk thïꞌräng the Duko na Dokäꞌrïko de Dunzagok dobaꞌro, maung memema Yecuwa bännanang äna thïk thïthung thathok äna banyago änäthappu iththi theng onyagïno Dada, Ongokpeng bebe berïnyek wïwung wewe wega näthappu änzïk athwuk, Ongokpeng borïnyekeng ängäng dorïnya dïdung dädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek. 2Wurïdena Yecuwa na wällore wïwung dogak orägo dure de thibing. Oꞌrïna thäjibäk thogak thonyagok ïga Yawüza ngega änzï Cäkärïyodï thäguräk thabaräk the Cämang, ongokpeng begak benareng äna bayirämigino Yecuwa thïk.3Yecuwa bännanang äna Dada bogak bïthedok daꞌrädang adwuk änzïk ïkung thïthung na ongokpeng bogak bathok änno Gänzï na banyago ogappïyïno Gänzï, 4Ongokpeng bogüyogok änno dure de thibing a ongokpeng ogäro nadïya nïnung. Wurïdena ongokpeng bommok gadïya gakäkagägok ängäng ngïräk änno gatha a ongokpeng oppok no gatha gïgung. 5Wurïdena ongokpeng bünode ngïräk ï gättaru agorethe änzïk oduweno wällore wïwung nyägäk na ongokpeng bokäkagode geng ngïräk ängäng gadïya gakäkagägok ängäng ngïräk änno gatha.6Wurïdena Ongokpeng bathïnok Cämang Bodäruc. Wurïdena Bodäruc bomodok äna,“Gäꞌrok Gänzï, Oungbeng baduwo nyägäk nyïnyïng aa?” 7Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Ngäye ngengenga Oïngbeng boga oyego ïnaneng oungbeng bodäma, oꞌrïna oungbeng bïyandänna irri reng gäceng.” 8Bodäruc bomodok äna,“Oungbeng bädaduwenïng nyägäk nyïnyïng bäꞌrik!” Yecuwa bobärïcenoyok äna,“Naa Oïngbeng bädaduwok nyägäk nyïnyang, agoga äna oungbeng bädaga thäꞌrägik ängagïng.” 9Cämang Bodäruc bomodok äna,“Gäꞌrok Gänzï, oungbeng bädaduwïng nyägäk nyïnyïng nyulluk, oꞌrïna nyägung nyïnyïng na gäꞌrok gïgïng gämme!”10Yecuwa bomodok äna,“Obadï bebe bebekok bonareng äna baduwegïno nyägäk nyïnyung nyulluk, oꞌrïna ongokpeng boduwïgok abwuk änzïk bäꞌrik ithecak, wurïdena onongdeng doduwïgok, oꞌrïna bädaga äna onongdeng adwuk.” 11Gaka Yecuwa bogak bännak obadï bebe bïya irämiginok a orapïppïyok dümi, oꞌrämïna Ongokpeng bomok äna,“Onongdeng adwuk dädaduwïgok.”12Oꞌrämïna maung memema Yecuwa bogak boduwenokeng nyägäk nyïnyeng agogäro nadïya nïnung agonängk cïk näthappu gämme, Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng dänna ngänïbeng bebeba Oïngbeng boyegïnonong aa? 13Onongdeng dayïbïttïng äna bännïke na ‘Gäꞌrok Gänzï, na onongdeng doga ïꞌre ïrrïng, gaka Oïngbeng boga mik. 14Wurïdena, naa Oïngbeng boga Gäꞌrok Gänzï na Bännïke beduwenonong nyägäk nyïnyong, agoga äna onongdeng daduwenïttïyo nyägäk nyïnyong bulluk bulluk. 15Gaka oïngbeng bogenenong domïcïgo iddi deng äna onongdeng daduwenïttïyo nyägäk nyïnyong ngokäme bulluk bulluk.16Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna, boyego bädaga bimmäng oko no thobong thïthung, däkäna bodinyagok boga bimmäng oko no bodinyagok bïbung bedinyodok. 17Naa onongdeng dänna irri reng, agoga äna onongdeng donu dorïnyanang naa onongdeng doyego mik. 18Oïngbeng bädaga ïꞌre nanagenong adwuk. Oïngbeng bänna wuräk wewewa Oïngbeng bodibok änzik, oꞌrïna irri reng roga mika a thadak the Gänzï änanna othodägagok äna,“Obadï bebe barägo dure thäꞌrägik ängagïng orämïceyok nyägung ï thaꞌrok bïyarämiginïng.19Oïngbeng bamonong irri reng ïnaneng äna gäppak ga irri reng rïꞌräng rädathok a onongdeng oroyik äna Oïngbeng Boga Ongokpeng. 20Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna obadï bebe berabo buräk bebeba oïngbeng bodinyode, agoga äna ongokpeng boraboyïng gämme, na obadï bebe beraboyïng borabok buräk bebe bedinyodïng.”21Maung memema Yecuwa bomok rong irri reng, Ongokpeng bogak bogattok gättïng ängäng bärruk, Ongokpeng bogenek agomo äna,“Ithecak, Ithecak, Oïngbeng bamonong äna obärïk bulluk änanagenong bïya irämiginïng agorabpïppïng rümi” 22Wurïdena wällore wurïgïttïyode Bulluk bulluk na ollïgok rong ängäng rerera Ongokpeng boga ïꞌre.23Wurïdena bällore bulluk änno wällore wïwung, bebeba Yecuwa borïnyek gättïng bogak odimbagok Yecuwa ändothabik. 24Oꞌrämïna Bodäruc Cämang bunzagedok äna bathuwungok äna,“Ongokpeng bogak ïꞌrek nana obïthung beng.” 25Wurïdena Ongokpeng bebe bogak begak ithak ï guꞌru ge, ongokpeng bomodok äna,“Gäꞌrok Gänzï, ongokpeng obïthung beng?”26Wurïdena Yecuwa boräbïcek äna,“Ongokpeng bebeba oïngbeng bïyamäthe dure a oïngbeng ïtheyok dotteng. Wurïdena maung memema Ongokpeng bomäthedok dagik a Ongokpeng ïthek Yawüza ngegak änzï Cäkärïyodï thäguräk thabaräk the Cämang. 27Wurïdena maung memema Yawüza bommok dagik thäjibäk thonyagok ïgagok. Wurïdena Yecuwa bomodok äna,“Ngäye ngengenga oungbeng boga oyego, yegu gäre gäre.”28Oꞌrïna obärïk billak no borokk bebe bännak äna Ongokpeng bomodok irri reng mik onayïnï. 29Gaka obärïk ngeng dogak donak ïngäꞌre äna Yawüza bonak gembeng ge natteräk, Yecuwa bomodok äna,“Geyu waräbü wäre wewe wenarïgïno Duko na Dokäꞌrïko däkäna äna ongokpeng bayïthek wuräk willa waräbü. 30Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bomäthek dure a ongokpeng ogädeyok nang onyago ga nängkora norok cïk.31Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bonyagok däbäk, Yecuwa bomok äna,“Thäguräk Thabaräk The Buräk Bonyi thodengkïgagok na Gänzï godengkïgagok ïgagok. 32Naa Gänzï godengkïgagok ïgagok, agoga äna Gänzï gïyadengkïyok ngokäme ängäng gatha gïgung na ogädeyonang odengkïyok gäre gäre. 33Nyäguräk nyïnyïng nyettetteng Oïngbeng bädïyaga änagenong thäki thäki. Onongdeng dïyagänzoyïng gayïka Oïngbeng bomode Yawüd äna,“Gayïk gegega Oïngbeng bïyanyago nang onondeng dädïyamüde athonang, oꞌrämïna Oïngbeng bamonong irri reng ïnaneng.34Oïngbeng bayïthenong nädumïk nïyathe äna,“Rïnyïttïyunong bulluk bulluk gayïka Oïngbeng borïnyenong ngokäme, roga äna onongdeng dorïnyïttïyo bulluk bulluk. 35Ängäng irri reng arwuk änzïk onongdeng dïya ännago äna onongdeng doga wällore wïwïng, naa onongdeng dorïnyïttïyok bulluk bulluk.”36Cämang Bodäruc bomodok äna,“Bännïke oungbeng banyago gïyethung? Yecuwa bobärïcenoyok äna,“Gayïk gegega oïngbeng onyago nang. Oungbeng bädïyamüde onyago nanag omakoyïng ïnaneng, oꞌrïna oungbeng bïyamakoyïng maung motteng.” 37Bodäruc bomodok äna,“Bännïke, oïngbeng bädamüde omakoyang onayïnï ïnaneng? Oïngbeng bokuthïttagode äna oïngbeng bayïnyïnang.” 38Yecuwa bobärïcenoyok äna,“Oungbeng bïyamüde äna oungbeng bayïnyïnïng aa? Oïngbeng bamoyang ithecak, ithecak, äna,“Dakodak dädïyagüro gäppak ga oungbeng bïꞌräng bädanyukok nanagïng amäddäk äna oungbeng bodämïng.”
14Yecuwa Bumokïkek Wällore Wïwung
1Onongdeng dädallo mägik änzik, orunong cik ängäng Gänzï, orunong cik ängagïng ngokäme. 2Yawuwang ye Dada Bïbïng yonu gumäng güyik, naa rädaga mik, ga oïngbeng bädamodenong äna Oïngbeng banyago yo kuthïttïnonong gayïk. 3Wurïdena naa oïngbeng bonyagok cokuthïttïnde nong gayïk, a oïngbeng ïyatho gämme dïbonong, a onongdeng oga ängagïng no gayïk gegega oïngbeng boga nang, onongdeng dïyaganang ngokäme.4Wurïdena no gayïk gegega oïngbeng bïyanyago nang, onongdeng dännanang na onongdeng dänna gaddäräk.” 5Doma bomodok äna,“Bännïke, oningdeng dodäma nana oungbeng banyago, oningeng damüde änna gaddäräk cayï?” 6Yecuwa bomodok äna,“Oïngbeng boga gaddäräk na dothorigoyik ithecak na dathïk. Obärïk billa bathïno Dada naa ongokpeng bädathïnoyïng. 7Naa onongdeng dännayïng agoga äna onongdeng dännak Dada Bïbïng ngokäme, wurïdena ïnaneng onongdeng dännayok na doꞌrämeyok.8Pällüpüc bomodok äna,“Bännïke, genïning Dada, a oningdeng ädanareng baberek gämme. 9Yecuwa bomodok äna,“Pällüpüc, Oïngbeng bogak ängagenong maung muthäk Pällüpüc, oꞌrïna oungbeng bïꞌräng bodämïng ngaa? Obadï bebe beꞌrämeyïng boꞌrämek Dada, oꞌrämïna oungbeng bamo yayï mik äna genïning Dada?10Oungbeng bädarocik äna Oïngbeng boga ïga Dada na Dada boga ïgagïng ngaa? Rong rerera oïngbeng bïꞌrekïkïyang ängäng, rädaga ängäng daꞌrädang dïdïng, oꞌrïna roga änana Dada bebe bega ïgagïng ongokpeng bayego ngäye ingngi ngeng änzïgagïng. 11Orunong cik äna oïngbeng boga ïga Dada na Dada boga ïgagïng, däkäna orunong cik ängagïng, orïno ngäye yik.12Oïngbeng bamonong, ithecak, ithecak äna, obadï bebe berocik ängagïng, na ängäng ngäye ngengenga oïngbeng boga oyego agoga äna ongokpeng bïyayego ngokäme ngimmäng oko nanagïng ängäng ngäye ingngi ngeng gaka oïngbeng bäganyagïno Dada Bïbïng. 13Wurïdena babü bebeba onongdeng dathuwungo ängäng gärängang gïgïng, oïngbeng bïyayego, a Dada änanna ïyadengkïgagägo ängäng Thäguräk Thabaräk. 14Naa onongdeng dothuwungok babü berek ängäng gärängang gïgïng, agoga äna oïngbeng bïya ïthenong.15“Naa onongdeng dorïnyeyïng, agoga äna onongdeng dagäꞌrïnyok nädumïk nïnïng. 16Oïngbeng bïyadänttek Dada bïbïng, a ongokpeng ïyathenong dogätagoyik derek, dede dïyaga ängagenong räbuk räbuk. 17Bärruk begayik ithecak bebeba thappu thoyangkang orabo, gaka ogengdeng dädayïthämäng cok däkäna dodämak, gaka ongokpeng boga ängagenong na ïyaga ïgagenong.18Oïngbeng bädïya wüddanonong baꞌräng gayïka nyäguräk nyïnttede gädeng na gäneng nyilla buräk nang, oïngbeng bïyagappïyïnonong. 19Maung motteng thappu thädïyaꞌrämïng gämme, oꞌrïna onongdeng dïyaꞌrämïng. Gaka oïngbeng boga bathïk, onongdeng dïyaga dathïk ngokäme. 20Ï thängki theng theng thethe, onongdeng dïya änna äna oïngbeng boga ïga Dada Bïbïng, na onongdeng doga ïgagïng, na oïngbeng boga ïgagenong.21Obadï bebe benu nädumïk ga gogäꞌrïnyok agoga äna borïnyeyïng na obadï bebe berïnyeyïng borïnyek Dada Bïbïng na oïngbeng borïnyeyok na oïngbeng bogeneyok gatha gïgung.” 22Yawüza (ngädaga änzï Cäkärïyodï) ngomodok äna,“Bännïke, oungbeng bïyagenening gatha gïgang cayï dälläk ga oungbeng ädagene wuräk we näthappu gatha gïgang?”23Yecuwa bobärïcek agomoyok äna,“Naa obärïk bulluk borïnyeyïng agoga äna ongokpeng bïyagäꞌrïnyok rong rïrïng, na Dada Bïbïng bïyarïnyïyok, na oningdeng dïyathïnok a oningdeng . oga thäꞌrägik dawuwang dïdung. 24Obadï bebe bädarïnyeyïng, ongokpeng bädagäꞌrïnyok rong rïrïng. Wurïdena rong rerera onongdeng dogäci rädaga rïrïng, oꞌrïna re Dada bebe bedinyodïng.25Ängäng irri reng oïngbeng bïꞌrekïkenong maung memema oïngbeng bogak ängagenong. 26Oꞌrïna bogätagoyik, Bärruk Bedung bebeba Dada bïyadinyok ängäng Gärängang gïgïng, Ongokpeng bïya ännïkenong rong arwuk änzïk na ïyawunzagïkenong arwuk rerera oïngbeng bomodenong. 27Oïngbeng bawüddanonong ängäng märïng. Oïngbeng bädayïthenong märïng gayïka thappu thayïthenong, oꞌrïna onongdeng dädallo mägik änzik na dädana näthäräk.28Onongdeng dogäcigode gayïka oïngbeng bomodenong äna oïngbeng banyago babuthäk na oïngbeng bïyanyago yogappïyïnonong. Naa onongdeng dorïnyeyïng, agoga äna onongdeng dakäꞌrïkïnïng gaka oïngbeng bomodenong äna oïngbeng banyagïno Dada, gaka Dada Bïbïng boga bimmäng änanagïng. 29Wurïdena ïnaneng oïngbeng bogak bomodenong rong irri reng gäppak ga rïꞌräng rädathok a onongdeng änanna oroyik.30Oïngbeng bädïya ïꞌre ängagenong gämme rong rüyik, gaka baꞌrädang berabok thappu iththi theng bägatho, oꞌrïna ongokpeng bädanu dobora derek nanagïng. 31Oꞌrïna rogga äna thappu thännanang äna oïngbeng borïnyek Dada Bïbïng na gayïka Dada Bïbïng bodïngkedïng ängäng nädumïk äna oïngbeng bayegïke. Oꞌrämïna güyogucong änzïnyeneng a ocongdeng onyago.
15Yecuwa Boga Bïja Be Bägïnya Bethorigok Cik Ithecak
1Oïngbeng boga bïja be bägïnya begayik ithecak, Dada boga bayego be ï thä'rakak. 2Oïngbeng babäꞌrïyo wangaräk we bïja bädaꞌrïya nyäguräk nyerïng änanagïng, oꞌrïna wangaräk waꞌrïya nyäguräk oïngbeng bagapïttok ïrrïng agänana oꞌrïya nyäguräk nyüyik.3Onongdeng doga wuräk woduwïgok ïnaneng ängäng rong rerera oïngbeng bïꞌrekïkenong. 4Ïdaddunong ïgagïng ïrrïng a oïngbeng oga ïgagenong. Gayïka gangaräk ge bïja gädaꞌrïya nyäguräk ongokpeng bälläk ängäng gatha gïgung babäꞌräng naa bädaracägode ängäng bägïnya ïrrïng, onongdeng ngokäme doga mik naa onongdeng dädaracodïng ïrrïng.5Oïngbeng boga bägïnya ga nongdeng oga wangaräk. Obadï bebe bïdaddok ïgagïng a oïngbeng ïdaddo ïgagok, ongokpeng bïyaꞌrïya nyäguräk nyüyik, gaka naa onongdeng dädaga ïgagïng, onongdeng ädamüde wüme baberek. 6Naa obärïk bäda ïdaddok ïgagïng, agoga äna ongokpeng babärigagagok däbäk gayka gangaräk ge bïja agonduwa a ongokpeng appïttok nanulluk agoräk ï dïk thäꞌrok agogäꞌrïgo. 7Naa onongdeng dïdaddok ïgagïng, ga rong rïrïng ïdaddo ïgagenong ïrrïng, a onongdeng ïyathuwungo babü bebeba onongdeng donareng, a onongdeng ïthïgagägok.8Ängäng irri reng Dada bïbïng badengka ängäng nyäguräk nyïnyong nyüyik a onongdeng oga wällore wïwïng. 9Gayïka Dada bïbïng borïnyeyïng, Oïngbeng borïnyenong ngokäme mik, ïdaddunong ï dorïnya dïdïng.10Naa onongdeng dogäꞌrïnyode nädumïk nïnïng, agoga äna onongdeng dïdaddok doga ï dorïnya dïdïng gayïka oïngbeng bogäꞌrïnyode nädumïk ne Dada bïng na oïngbeng bïdaddok ï dorïnya dïdung. 11Oïngbeng bïꞌrekïkenong rong irri reng a dokäꞌrïko dïdïng änanna ïdaddo ïgagenong ga dokäꞌrïko dïdong othodägagägok.12Nädumïk inni neng nïnïng nogga äna onongdeng darïnyïttïyo änzïk adwuk bulluk bulluk gayïka oïngbeng borïnyenong. 13Obärïk billa benu dorïnya dimmäng gättïng okonang iddi deng äna ongokpeng bayïthenok räbük rïrung dathïk dïdung.14Onongdeng doga räbük rïrïng naa onongdeng donängode rong rerera oïngbeng bodïngkedenong ängäng. 15Roga äna maung memema oïngbeng bonyagok dogappïyo, agoga äna oïngbeng bädayïbïttonong äna wïthak gämme änno thängki iththi gaka rännago äna bïthäk bodäma ngäye ngengenga thobong thïthung thoga oyego. Oꞌrïna oïngbeng babïttonong äna räbük gaka oïngbeng bïrenonong rong änzïk arwuk rerera oïngbeng bogäcigode änana Dada bïbïng.16Rädaga äna onongdeng dedoyïng änzik, oꞌrïna oïngbeng bodibonong änzik odibinonong rong änzïk äna onongdeng danyago a onongdeng oꞌrïya nyäguräk nyüyik nyïyadaꞌrok cïk ngorek ngorek, a nyäguräk nyïnyong änanna ïdaddo oꞌrïya nyäguräk, oꞌrämïna babü bebeba onongdeng dïbïttode Dada bïbïng ängäng gärängang gïgïng, a ongokpeng ïthenong.. 17Oïngbeng badïngkenong ängäng gädumïk ikkik geng äna rïnyïttïyunong thäꞌrägik bulluk bulluk.Thappu Thogidagek Wällore We Yecuwa 18Naa thappu thogak thogidagenong a onongdeng ännanang äna thogidageyïng nodong dïdong gäppak ga onongdeng dïꞌräng. 19Naa onongdeng dogak änno wuräk we näthappu ga thappu thäga rïnyenong gaka onongdeng doga wuräk wïwung. Oꞌrïna gaka onongdeng dädaga de thappu, oꞌrïna oïngbeng bodibonong änzï wuräk we näthappu, oꞌrämïna thappu thogidagenong.20Wunzagudenong rong rerera oïngbeng bomodenong äna,‘Bïthak bädaga bimmäng oko no thobong thïthung, naa ogengdeng donängedïng däriꞌri, agoga äna ogengdeng dïyanängenong däriꞌri. Naa ogengdeng dogäꞌrïnyode rong rïrïng agoga äna ogengdeng dïyagäꞌrïnyok rong rïrong. 21Oꞌrïna rong irri reng arwuk rerera ogengdeng dïyanängenong, ogengdeng dänängenonong gärängang gïgïng, gaka ogengdeng dodäma obadï bebe bedinyodïng. 22Wurïdena naa oïngbeng bädathok dïꞌrekïke geng agoga äna ogengdeng dädana dogidäk, oꞌrïna ïnaneng ogengdeng dädanu dïkïcek derek de dogidäk dïdeng.23Obadï bebe begidageyïng, agoga äna ongokpeng bogidagek Dada bïbïng ngokäme. 24Naa oïngbeng bädayegok cokik gïgeng ngäye ngengenga obärïk bädayegok änzïgageng bulluk, agoga äna ogengdeng dädamüdek onängok dogidäk, oꞌrïna ïnaneng ogengdeng daꞌrämek na ogengdeng dogidagening adwuk deꞌrak oïngbeng na Dada bïbïng. 25Oꞌrïna irri reng roga mik a rong änanna othodägok rere remegïgagägok ï nädumïk nïneng äna,‘Ogengdeng dogidageyïng babäꞌräng oïngbeng bädabäꞌrïcede geng ängäng rerek.26Oꞌrïna maung memema bogätoyik bathok bebeba oïngbeng bïyadinyïnonong änana Dada bïbïng boga Bärruk bethorigok cik begayik ithecak, bebe bïyathok änana Dada, ongokpeng bïyagene doꞌrämïgo dïdïng. 27Wurïdena onongdeng dïyagene doꞌrämïgo ngokäme, gaka onongdeng doga ängagïng ändo maung me dorethïgo änzïk.
161Oïngbeng bogak bïꞌrekïkedenong no rong irri reng, a onongdeng änanna ädabäꞌrïcïgagok. 2Ogengdeng dïyadinttenong däbäk änno nayïk ne dappïttagok nang de Yawük, oꞌrïna thïk thägatho ithecak maung memema obärïk ngeng dïyagämonong ga ogengdeng ona ïngäꞌre ngïngeng äna ogengdeng doga oyegïno Gänzï.3Wurïdena ogengdeng dïyanängenong irri reng arwuk gaka ogengdeng dodäma Dada däkäna dodämïng. 4Oꞌrïna oïngbeng bomodenong irri reng äna maung memema thïk thathok, onongdeng dïyawunzagoyïng äna oïngbeng bogak bomodenong. Wurïdena oïngbeng bädïyamonong irri reng, gaka oïngbeng bogak ängagenong ändo maung me dorethïgo änzïk.5Oꞌrïna ïnaneng oïngbeng banyagïno Obadï bebe Bedinyodïng, wurïdena obärïk änanagenong bädathuwugïng äna,“Oungbeng banyago gïyethung?” 6Oꞌrïna gaka Oïngbeng bomodenong rong irri reng, onongdeng adwuk dïbak dïthak gättïng no mägik mïmong. 7Oꞌrïna Oïngbeng bamonong rong rethorigok cik regayik ithecak äna ragayïnonong rorïng gättïng äna Oïngbeng banyago babuthäk, gaka naa Oïngbeng bädanyagok babuthäk, a Bogätagoyik ädïyathïnonong, oꞌrïna naa Oïngbeng bonyagok, a Oïngbeng ïyadinyïndenong cok.8Wurïdena maung memema Ongokpeng bägatho mik, Ongokpeng bïyagene wuräk we näthappu no dogidäk na no dothorigoyik na no dakämago, 9Oꞌrïna ogengdeng donängode dogidäk, gaka ogengdeng dädarocik ängagïng. 10Ogengdeng dädathorigok cik ängäng dothorigoyik, gaka Oïngbeng banyagïno Dada bïbïng, wurïdena onongdeng dädïyaꞌrämïng gämme. 11Oꞌrïna ogengdeng doga mäyïgo ängäng dakämago, gaka baꞌrädang be wuräk we näthappu iththi theng boga akämo thappu.12Oïngbeng bïꞌräng bonu rong rüyik rerera oïngbeng bonareng äna oïngbeng bamonong gämme, oꞌrïna onongdeng dädamüde äna onongdeng danängok ïnaneng. 13Oꞌrämïna maung memema Ongokpeng bathok, Bärruk bethorigok cik ithecak bïyagenenong rong arwuk änzïk regayik ithecak, gaka Ongokpeng bädïyaꞌrekïkenong ängäng daꞌrädang de gatha gïgung, oꞌrämïna Ongokpeng bïyayïꞌrekïkenong rong rerera ongokpeng bogäcigode, ongokpeng bayïrenonong rong rere rïyatho. 14Ongokpeng bïyadengkïng, gaka Ongokpeng bïyagäcigok änanagïng a Ongokpeng ïrenonong.15Waräbü awuk änzïk wewe wega we Dada woga wïwïng. Oꞌrämïna Oïngbeng bomok äna Ongokpeng bïyammo rong rïrïng, a ongokpeng ïrenonong. 16Moung motteng onongdeng dädïyaꞌrämïng gämme thäki thäki ga oïngbeng bäganyagïno Dada bïbïng.17Wurïdena wällore werek wïwung wumïttïyode bulluk bulluk ängäng watha wïweng äna,“Ngänïbeng beng ippi beng bebeba Ongokpeng bomodecong mik äna maung motteng onongdeng dädïyaꞌrämïng gämme na maung mottong onongdeng dïyaꞌrämïng, gaka oïngbeng banyagïno Dada?” 18Oꞌrämïna ogengdeng dumïttïyode bulluk bulluk äna,“Ngänïbeng beng ippi mik bebeba Ongokpeng bomok äna maung mottong onongdeng dïyaꞌrämïng? Ocongdeng dodäma ngänïbeng beng bebeba Ongokpeng boga ïꞌrenang.”19Wurïdena Yecuwa bogak bännak äna ogengdeng donareng äna dathuwungok, wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng dawumïttïyok bulluk bulluk ängäng watha wïwong gaka Oïngbeng bomok äna,“Maung motteng onongdeng dädïyaꞌrämïng na maung motteng onongdeng dïyaꞌrämïng gämme yaa? 20Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna onongdeng dïyangotho na onongdeng dïyaga no dïthak gättïng, oꞌrïna wuräk we thappu wïyakäꞌrïko. Onongdeng dïyaga no dïthak, oꞌrïna dïthak dïdong dïyabärïyago ogodeka dokäꞌrïko. 21Maung memema buräk babayï bägagono, ongokpeng baga no dïthak gättïng gaka thïk thïthung thathok thethetha ongokpeng bagogonok cik, oꞌrïna maung motteng maung memema ongokpeng bogonok thäguräk, ongokpeng bädawunzagok dijega de dorägo gänyik gämme thäki thäki, ongokpeng bakäꞌrïko gaka ongokpeng bogonok buräk bonyi othuko näthappu.22Oꞌrämïna onongdeng doga no dïthak ïnaneng, oꞌrïna Oïngbeng bïyaꞌrämenong gämme ga mägik mïmong mïyakäꞌrïko, wurïdena obärïk bädïyammonong dokäꞌrïko dïdong. 23Wurïdena ï thängki theng thethe onongdeng dädïyathuwïng rong rerek. Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna babü bebeba onongdeng dïbïttode Dada bïbïng ängäng gärängang gïgïng Ongokpeng bïyathenong. 24Wurïdena ïnaneng onongdeng dädabïttok babü berek ängäng gärängang gïgïng. Ïbïttunong a onongdeng ïya ïthïgagägok, a dokäꞌrïko dïdong änanna oga dothodägode.25Oïngbeng bïꞌrekïkenong ängäng domïcïgo iddi deng, oꞌrïna thïk thägatho maung memema Oïngbeng bädïyaꞌrekïkenong ängäng domïcïgo gämme, oꞌrïna oïngbeng bïya ïrenonong nana Dada bïbïng ängäng dïthämago.26Ï thängki theng thethe onongdeng dïyabïtto ängäng gärängang gïgïng, oïngbeng bädamonong äna Oïngbeng bïyadänttenonong Gänzï Dada Bïbïng, 27Gaka Dada borïnyenong ängäng gatha gïgung, gaka onongdeng dorïnyeyïng na dorocik ängagïng äna Oïngbeng bathok änno Gänzï. 28Oïngbeng bathok änana Dada Bïbïng, oïngbeng bathok näthappu. Oïngbeng bïyawüddano thappu gämme ga Oïngbeng onyagïno Dada Bïbïng.29Wällore wïwung womodok äna,“Oꞌrämïnong ïnaneng onongdeng doga ïꞌre ängäng doꞌrämïgo dädaga ïꞌre ängäng domïcïgo dulluk! 30Gaka oningdeng dännanang ïnaneng irri reng arwuk äna oungbeng bädanareng äna obärïk bathuwang rong rerek. Gayïka ängäng irri reng oningdeng dorocik äna oungbeng bathok änno Gänzï.” 31Yecuwa bobärïcenokeng äna,“Onongdeng dorocik ïnaneng aa?32Oꞌrämïnong, thïk thägatho ithecak ïnaneng maung memema onongdeng dïyadacago änzïk bulluk bulluk ga onongdeng wüddanïng bälläk. Wurïdena Oïngbeng bädaga bälläk gaka Dada Bïbïng boga Ängagïng. 33Oïngbeng bogak bomodenong rong irri reng äna maung memema onongdeng doga ïgagïng, agoga äna onongdeng doga no märïng. Onongdeng dïyanängïgok däriꞌri näthappu, oꞌrïna orunong cik äna,“Oïngbeng bonyakode thappu.”
17Yecuwa Bodänttende Wällore Wïwung Gänzï
1Maung memema Yecuwa bïꞌrek rong irri reng, ongokpeng burrïgode ïgänzï agomo äna,“Dada bïbïng thïk thathok thethetha Thäguräk Thïthang Thabaräk odengkïgagok cik, Thäguräk Thabaräk Thïthang thadengkïyang ngokäme. 2Gayïka Oungbeng bïthedok daꞌrädang adwuk änzïk no buräk bonyi äna, ongokpeng babuꞌrok bïya ïthek wuräk wüyik dathïk dilla diꞌrok cïk gayïka oungbeng bïthedok.3Wurïdena dathïk iddi deng de räbuk räbuk, dededa ogengdeng doga äna dannang äna oungbeng boga Gänzï gulluk na ännang äna Oungbeng boga Gänzï gegayik ithecak Yecuwa Almäcïye bälläk bebeba oungbeng bodinyode. 4Oïngbeng bodengkeyang näthappu na thodok ngäye änzïk ngengenga oungbeng bïthedïng. 5Wurïdena dengkïng Dada bïbïng ïnaneng ängäng dodengka dïdang dededa degak dïdïng dededa oungbeng bonak gäppak ga thappu thïꞌräng thädagak.6Oïngbeng bogenek wuräk gärängang gïgang obadïyeng dededa oungbeng bïthedïng änzï wuräk we näthappu. Ogengdeng dogak wuräk wïwang wewewa oungbeng bïthedïng, ogengdeng dogäꞌrïnyode rong rïrang. 7Ogengdeng dänna äna rong arwuk änzïk rerera oungbeng bïthedïng rathok änanagang. 8Gaka oïngbeng bïthedegeng rong rerera oungbeng bomodïng, ogengdeng na dorabok na dännak ithecak äna oïngbeng bathok änzïgagang, ogengdeng dorocik äna oungbeng bodinyodïng.9Oïngbeng badänttenokeng Gänzï. Oꞌrïna oïngbeng bädadänttende thappu Gänzï, oꞌrïna oïngbeng badänttende wuräk wewewa oungbeng bïthedïng gaka ogengdeng doga dïdang. 10Waräbü awuk änzïk wïwïng woga wïwang na waräbü wïwang woga wïwïng, wurïdena oïngbeng badengkïgo ängäng. 11Wurïdena ïnaneng Oïngbeng bädaga näthappu thäki thäki, Oꞌrïna ogengdeng dïꞌräng doga näthappu, wurïdena oïngbeng bägathïnang. Dada Bedung, gäꞌrïnyude geng ängäng gärängang gïgang, ogengdeng dededa oungbeng bïthedïng äna ogengdeng daga babulluk gayïka oungbeng na oïngbeng doga babulluk.12Maung memema oïngbeng bogak näthappu ängageng, oïngbeng bogak bogäꞌrïnyode geng ängäng gärängang gïgang. Ogengdeng dededa oungbeng bïthedïng oïngbeng bogak bogäꞌrïnyode geng, oꞌrïna obärïk bulluk bädawuyade thïk änanageng, oꞌrïna buräk bulluk bebe benareng äna bawuyak cïk agänana othodok remïgagägok ï thadak the Gänzï. 13Oꞌrïna oïngbeng bägathïnang ïnaneng, ayïngbeng ïꞌre rong irri reng näthappu, a dokäꞌrïko änanna othodägagägok ïgageng. 14Oïngbeng bïthede geng rong rïrang, oꞌrïna thappu thogidagekeng gaka ogengdeng dädaga de thappu, gayïka oïngbeng bädaga be thappu.15Oïngbeng bädaga odäntteyang äna oungbeng bammogeng änzï thappu, oꞌrïna rogga äna oungbeng bagäꞌrïnyokeng änzï dogidago. 16Ogengdeng dädaga de näthappu gaka oïngbeng bädaga be näthappu. 17Dumïgeng ï dothorïgoyik dïdang degayik ithecak gayïka rong rïrang rothorïgok cik.18Gayïka oungbeng badinyodïng näthappu, oïngbeng badinyokeng näthappu ngokäme. 19Gaka ogengdeng donareng doduma oïngbeng badume geng ängäng gatha gïgïng, a ogengdeng änanna oga dodumïgok ängäng dothorigoyik degayik ithecak.20Oïngbeng bäda dänttenokeng Gänzï dälläk, oꞌrïna oïngbeng badänttek Gänzï ngokäme odänttenok obadïyeng dede derocik ängäng rong rïreng äna, 21Oïngbeng badänttenokeng adwuk äna daga thäꞌrägik thulluk gayïka ounbeng Dada boga ïgagïng na oïngbeng boga ïgagang äna ogengdeng adwuk daga babulluk ïgagecïk, a wuräk we näthappu athwuk änzïk oroyik ängagang äna oungbeng bodinyodïng.22Wurïdena oïngbeng bïthede geng dodengka dededa oungbeng bïthedïng a ogengdeng änanna oga babulluk gayïka ocïngdeng doga babulluk. 23Oïngbeng boga ïgageng na oungbeng boga ïgagïng a ogengdeng änanna oga dothorigok cik ï thäꞌrägik nanulluk, a thappu ännanang äna oungbeng bodinyodïng na oungbeng borïnyekeng gayïka oungbeng borïyeyïng.24Dada bïbïng, oïngbeng bonareng wuräk wewewa oungbeng bïthedïng äna waga ängagïng no gayïk gegega oïngbeng bogo onängok cïk nang a ogengdeng änanna oꞌräme dodengka dïdïng dededa oungbeng bïthedïng, gaka oungbeng borïnyeyïng gäppak ga bonda be thappu bïꞌräng bädabuꞌrok änzïk.25Dada bïbïng bethorigok cik! Thappu thodämang, oꞌrïna oïngbeng bännayang, wurïdena irri reng rännagonang äna oungbeng bodinyodïng. 26Wurïdena oïngbeng bïrenokeng gärängang gïgang, na oïngbeng bïyayïrenogeng, a dorïnya ïyaga ïgageng dededa oungbeng borïnyeyïng ängäng, na oïngbeng bïyaga ïgageng ängäng.
18Dorako De Yecuwa
(Madda 26:47-56, Moräkuc14:43-50, Loka 22:47-53)
1Maung memema Yecuwa bothodode ïꞌre rong irri reng, Ongokpeng bonyagok äno wällore wïwung obaꞌrok yuwe thïk yïkka äna Kadärwung. thäꞌrakak therek thogak no gayïkeng cang a Yecuwa na wällore wïwung onyago yik. 2Wurïdena Yawüza ongkopeng bebe berapïppek Yecuwa rümi, bogak bännak no gayïkeng gege nana Yecuwa bogak bonängode thïk nang thäki thäki ängäng wällore wïwung. 3Wurïdena Yawüza bathok ängäng nyajana na waꞌrädang näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na Päräncïyïng bathok cang ängäng wuꞌrïräk na rïk.4Oꞌrämïna Yecuwa bogak bännak rong änzïk arwuk ranyago ragayïnok agodäkïyok agomokeng äna, onongdeng donareng obïthung beng? 5Ogengdeng dobärïcenoyok äna,“Yecuwa nye Nacära, Yecuwa na bomok äna,“Oïngbeng Ongokpeng.” Yawüza borapïppe boga othoro ängageng”.6Wurïdena maung memema Yecuwa bomode geng äna,“Oïngbeng boga Ongokpeng.” A ogengdeng ogappok mägeng a ogengdeng ayïllok näthappu. 7Wurïdena Ongokpeng bothuwungokeng gämme äna,“Onongdeng daganzok obïthung beng? Ogengdeng dodomok äna,“Yecuwa nye Nacära”.8Wurïdena Yecuwa bobärïcek äna“ Oïngbeng bomodenong äna oïngbeng boga Ongokpeng.” Oꞌrämïna naa onongdeng dogak daganzoyïng, a onongdeng ogäyïno wuräk iwwi weng ga ogengdeng onyago.” 9A rong änanna othodägagägok rerera ongokpeng bomok äna,"Wuräk wewewa oungbeng bïthedïng oïngbeng bädïyawuyek cïk änang bulluk.”10Wurïdena Cämang Bodäruc bonak gäricang gicek, ongokpeng bomäyukek änzï gathuk agoppo bïthak be thobong the baꞌrädang genüng geng ge yo thägung the nyerü. Bïthak beng bebe bogak bïkkak äna Molläkuc. 11Oꞌrämïna Yecuwa bomode Bodäruc äna gappïde gäricang ï gathuk. Oïngbeng bädïya ikko änzï thoccok thethetha Dada bïbïng bïthedïng ngaa?Yecuwa Boga Yokik Ye Ananïya Na Kïyapa(Madda 26:57-58, Moräkuc14:53-54, Loka22:54)
12Wurïdena thäntok the nyajana na thobong na waꞌrädang werek we no thïkkang we Yawüd worabok Yecuwa a ogengdeng omättok. 13Wurïdena ogengdeng dommïnok Ananïya nodong gäppäk gaka ongokpeng bogak obide babaräk be Kïyapa gäꞌrok ge mobong medung ï duwuk deng dede. 14Wurïdena Kïyapa ongokpeng bemode waꞌrädang we Yawüd äna,“Raga rorïng äna buräk babaräk berek bulluk bayïnyïno wuräk.Bodäruc Bonyukok Nana Yecuwa(Madda 26:69-70 Moräkuc14:66-68, Loka 22:55-57)
15Wurïdena Cämang Bodäruc na bällore berek bogak omakok Yecuwa. Bällore beng bebe bogak bännago ängäng thobong thedung the waꞌrädang, ongokpeng bothinyok onyago do gayïk ge dakämagok nang de thobong thedung the waꞌrädang. 16Orïna Bodäruc bogak othoro ï gädäk däbäk. Wurïdena bällore berek bogak bännagok ängäng thobong thedung the waꞌrädang agïꞌrekïke buräk babayï bathämagok gädäk agothuko Bodäruc dawuwang.17Wurïdena boyego babayï begak othoro ï gädäk bomode Bodäruc äna,“Bädaga oungbeng ippi beng ngokäme bega änno wällore we buräk ippi beng ngaa?” Bodäruc bomok äna bädaga oïngbeng.” 18Wurïdena wïthak werek na woyego, ogengdeng dede degak othoro ïcco dïk, gaka ngäyongka ngogak gättïng, Bodäruc bothorode geng ïcco dïk.Mobong Medung Me Waꞌrädang Mothuwungoyok (Madda 26:59-66, Moräkuc 14:55, Loka 22:66-71) 19Wurïdena gäꞌrok ge mobong medung me waꞌrädang mothuwungok Yecuwa no wällore wïwung na no dännayïke dïdung. 20Yecuwa bobärïcenoyok äna,“Oïngbeng bïꞌrekïkek wuräk we näthappu ängäng dïthämago ängäng wuräk. Oïngbeng bännïkek wuräk marïyamuk no nayïk ne dappïttagok nang de Yawüd na no thïkkang na no nayïk nenena ogengdeng dapäppïttagode nang maïyamuk. Wurïdena dothäbïk oïngbeng bädamok rerek. 21Onongdeng dathuwungïng onayïnï? Thuwungonong obadïyeng dede degäcigode rong rerera oïngbeng bomode geng. Ogongdeng dänna ïrrïng ngänïbeng bebeba oïngbeng bomok.22Wurïdena maung memema Yecuwa bomok irri reng mik, thobong therek änno wuräk wegak othämagok Yecuwa thoppoyok ängäng gattaräk agomoyok äna,“Oungbeng babärïceno gäꞌrok ge thobong thedung the waꞌrädang yak mik?” 23Yecuwa bobärïcenoyok äna,“Naa oïngbeng bogak bïꞌrek rong rerek rogidäk a oungbeng ogenïng nang, oꞌrïna naa oïngbeng bogak bïꞌrek rong rogayik ithecak, a oungbeng ïrenïng, oungbeng boppoyïng bodenï?” 24Wurïdena Ananc bodinyodok danda Kïyapa gäꞌrok ge mobong medung me waꞌrädang ga ongokpeng bomättagok.25Wurïdena Cämang Bodäruc bogak othoro yang ïcco dïk. Oꞌrämïna ogengdeng domodok äna,“ Bädaga oungbeng ngokäme bebe begak äno wällore wïwung ngaa? Ongokpeng bonyukok nang agomo äna,“Bädaga oïngbeng!” 26Boyego berek begak thobong thedung the waꞌrädang, ongokpeng bebe begak änno dubäk de buräk bebeba Bodäruc bogak boppok genüng geng bomok äna,“Oïngbeng bädaꞌrämedang do thäꞌrakak ängageng aa?” 27Wurïdena Bodäruc bonyukok nang gämme, a dakodak ogädeyonang ogüro.Yecuwa Boga Yokik Ge Bäladec(Madda27:1-2,11-14, Moräkuc15:1-5, Loka23:1-5)
28Wurïdena nyajana nyothukok Yecuwa ändanda Kïyapa onyago ängäng do gumäng ge waꞌrädang. Thïk thogak nängorrokäme gäppak änzïnde. Ogengdeng dädathinyok do gayïk ge daꞌrädanga, a ogengdeng änanna ädagicago ängäng düra dulla na orägo dure de thälläng de dobaꞌro. 29Wurïdena Bäladec bonyagïnokeng däbäk agomokeng äna,“Onongdeng dorabok buräk babaräk ippi beng ängäng ngänïbeng? 30Ogengdeng dobärïcek na omoyok äna,“Naa ongokpeng bädanängode dogidäk derek ga oningdeng dädathukïnoyang cok inyeneng.”31Wurïdena Bäladec bomode geng äna,“Ommunong cok ängäng watha wïwong a onongdeng akämok ängäng nädumïk nïnong omakok däputhï dïdong.” Oꞌrämïna Yawüdiying yomodok äna,“Nädumïk nädagäciginoning äna oningdeng dakämo buräk berek ängäng dïnyo.” 32Ogengdeng domok rong irri reng a ogengdeng änanna othodok rerera Yecuwa bogak bïꞌrede no dïnyo dïdung äna Ongokpeng banyago bayïnyo.33Wurïdena Bäladec bonyagok do gumäng ge waꞌrädang gämme dïbïtto Yecuwa agomoyok äna,“Oungbeng boga baꞌrädang be Yawüd gaa?” 34Yecuwa bobärïcenoyok äna,“Oungbeng boga ïꞌre ängäng gatha gïgang däkäna obärïk ngeng domodang rong irri reng nanagïng?” 35Bäladec bobärïcek äna“Oungbeng bonu äna oïngbeng boga Yawüdi yaa? Wuräk wïwang na näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang mothukoyang dandagïng, Oungbeng bümek ngänïbeng?36Yecuwa bobärïcek äna,“Daꞌrädang dïdïng dädaga de näthappu iththi theng. Wurïdena naa daꞌrädang dïdïng dega änäthappu iththi theng ga woyego wïwïng wägappïtto orumïnoyïng cïk ayïngbeng änanna ädarabägago ängäng darädäng de Yawüd. Oꞌrïna daꞌrädang dïdïng dädaga änzinyeneng.” 37Oꞌrämïna Bäladec bomodok äna,“Oungbeng boga baꞌrädang aa? Yecuwa bobärïcek äna,“Oungbeng bomok rogayik ithecak äna oïngbeng boga baꞌrädang. Gaka Oïngbeng bogak bogongkïnok irri reng, na gaka Oïngbeng bathïnok irri reng näthappu äna dïꞌrek no rong rethorigok cik regayik ithecak. Obadï bebe bega änno dothorigoyik bagäcigok roꞌre rïrïng.”38Bäladec bomodok äna,“Ngänïbeng begayik bethorigok cik?” Wurïdena maung memema ongokpeng bomok irri reng mik, ongokpeng bonyagïnok Yawüdiying däbäk gämme agomokeng äna,“Oïngbeng bädayïnynyode rong rerek nanagok regidäk. 39Oꞌrïna gayïka onongdeng dajodenang äna oïngbeng badäꞌrikenonong buräk babaräk bulluk bega ï koräkong ï duko na dokäꞌrïko de däputhï de dunzagok dobaꞌro. Onongdeng donareng äna oïngbeng badäꞌrikenonong baꞌrädang be Yawüd gaa?” 40Wurïdena ogengdeng adwuk dogäreꞌrede gättïng gämme omo äna,“Oningdeng dädanareng äna oungbeng badäꞌrike buräk babaräk ippi beng, oꞌrïna oningdeng donareng äna oungbeng badäꞌrikenoning Baräbac. Bäräbac bogak buꞌräng.”
19Yecuwa Bïthïgïnok Rong Cïk Re Dïnyok No Dereng
1O'rämïna Bäladïc bomode nyajana nyïnyung äna oppïnong Yecuwa. 2Nyajana nyïthagek Yecuwa gabibi ge daꞌrädang ge räci ï gäꞌrok na nadïya ne daꞌrädang. 3Wurïdena ogengdeng doppenoyok nyägäk änzïk ayinzoyok wumoyok äna,“Baꞌrädang be Yawüd, oungbeng boga yayï!” Wurïdena ogengdeng doppeyok ängäng nattaräk.4Wurïdena Bäladïc bogappode däbäk gämme agomokeng äna oïngbeng bathukïnonong cok däbäk inyeneng a onongdeng änanna ännanang äna oïngbeng bädayïnynyode rerek ïgagok regidäk. 5Wurïdena Yecuwa bothinyok däbäk ga bïthagok gabibi ge daꞌrädang ge räci na nadïya no gatha ne daꞌrädang. Wurïdena Bäladec bomode geng äna,“Oꞌrämïnong cok buräk babaräk boga inyeneng!” 6Oꞌrämïna maung memema näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang na näꞌrok ne woyego wathämagok thïkkang woꞌrämeyok a ogengdeng ogäreꞌrek gättïng omo äna,“Oppïdenong cok no dereng ängäng nallong, oppïdenong cok no dereng ängäng nallong!” Bäladec bomode geng äna,“Ommunong cok a onongdeng oppeyok no dereng ängäng nallong gaka oïngbeng bädayïnynyode rerek ïgagok regidäk rerera bïkede.7Wuräk we Yawüd wobärïcenoyok äna, “Oningdeng donu nädumïk namo äna,“Ongokpeng bayïnyo omako nädumïk nining, gaka ongokpeng bodekek gatha gïgung äna ongokpeng boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï.” 8Oꞌrämïna maung memema Bäladec bogäcigode rong rerera ogengdeng domok, a ongokpeng ïba näthäräk gättïng, 9Wurïdena ongokpeng bogappode do gumäng ge waꞌrädang agomok Yecuwa äna,“Oungbeng boga ängkïyethung?” Oꞌrïna Yecuwa bädabärïcenoyok rerek bäꞌrik.10Wurïdena Bäladec bomodok äna,“Oungbeng bädayïꞌrekïkïng aa? Oungbeng bodämanang äna oïngbeng bonu daꞌrädang äna bappeyeng nodereng ängäng nallong däkäna oïngbeng badäꞌrikiyang aa?” 11Yecuwa bobärïcek äna,“Oungbeng bädanu daꞌrädang derek nanagïng bäꞌrik, naa oungbeng bädayïthïgode änno Gänzï. Oꞌrïna dogidäk de buräk babaräk bebe berapïppeyïng dümi doga düyik okonang dïdang.”12Wurïdena maung meng meme, Bäladec bonäkek oganzok cïk äna badäꞌrikiyok, oꞌrïna Yawüdiying yogäreꞌrede gättïng omo äna,“Naa oungbeng bodäꞌrikek buräk babaräk ippi beng agoga äna oungbeng bädaga däbük de Kayïcer. Obadï bebe badekïgo ïꞌre äna ongokpeng boga baꞌrädang boga dümi de Kayïcer.” 13Oꞌrämïna maung memema Bäladec bogäcigode rong irri reng mik, a ongokpeng ommo Yecuwa onyago ängäng däbäk agonängok cïk no gäꞌre ge daꞌrädang gege gayïbïttago äna Bädok bega Bullak däkäna Jabatha ängäng gäräme ge Abäraniying.14Wurïdena maung meng meme mogak gäppak ga Thängki the dokuthïttagok thoga orikagägok, maung memema thïk thabuꞌrok thogak thäguncuk na wulluk (6). Ongokpeng bomode Yawüdiying äna,“Oꞌrïnong baꞌrädang bïbong!” 15Oꞌrïna wuräk wogäreꞌrede gättïng äna,“Ängkonong ängagok babuthäk! ängkonong ängagok babuthäk!” Bäladec bomode geng äna,“ Rogga äna oïngbeng bïyappek baꞌrädang bïbong no dereng aa? Näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang mobärïcek äna,“Oningdeng dilla baꞌrädang berek Kayïcer bälläk!” 16Wurïdena Bäladec bïthedegeng äna dappeyok no dereng ängäng nallong. Oꞌrämïna ogengdeng dommok Yecuwa a ogengdeng onyago ängagok babuthäk.Yecuwa Boga No dereng (Madda27:32-44Moräkuc15:21-32 Loka23:26-43)17Wurïdena ongokpeng bonyagok ga Ongokpeng ommo dereng dïdung ängäng gatha gïgung onyago ängäng do gayïk gege gayïbïttago äna gänttïräk ge gäꞌrok gege gayïbïttago äna Jülläjüca ängäng gäräme ge Abäraniying. 18Nana ogengdeng doppedok no dereng cang ängäng nallong äno wuräk werek wïyaräk weꞌräk obärïk bogak ändo thägung the nyerü ga obärïk oga ändo thägung thegüye ga Yecuwa oga yoꞌrägik yïyeng.19Wurïdena Bäladec bomegede rong no gathang the dereng agothare no dereng. Rong reng rere remïgagok ramo äna“ YECUWA NGE NACÄRA BAꞌRÄDANG BE YAWÜD.” 20Wurïdena Yawüdiying yüyik Yodänek rong remegïgode no gathang agotharïgo no dereng, gaka gayïkeng gegega Yecuwa bogak boppïgode nang ängäng nallong gogak nana mäddük odännok tharäk thottäk. Wurïdena rong rogak romegïgagägode nang ängäng gäräme ge Abäraniying na ge Yünanïyïng na ge Laddiniying.21Oꞌrämïna näꞌrok ne mobong medung me waꞌrädang we Yawüd womode Bäladec äna ,“Oungbeng bädamege äna Baꞌrädang be Yawüd, oꞌrïna megï äna ongokpeng bomok äna,“Oïngbeng boga Baꞌrädang be Yawüd.” 22Bäladec bobärïcek äna rong rerera Oïngbeng bomegek, Oïngbeng bomegek.23Wurïdena nyajana maung memema ogengdeng doppede Yecuwa no dereng ängäng nallong, ogengdeng dommok nadïya nïnung a ogengdeng othittoyik waꞌräddäk weng bäꞌranto a ogengdeng ïco ngulluk ngulluk. Ogengdeng dommok gadïya ge Yecuwa ge no gatha a ogengdeng ïco gämme. Wurïdena gadïya geng gege ge no gatha gogak gädaradägok agwuk änompïya 24Oꞌrämïna nyajana nyummïttïyode ngulluk ngulluk ängäng watha wïweng äna,“Ocongdeng dädabäredok, oꞌrïna oppïcong naꞌrong a ocongdeng oꞌräme obïthung beng bïyabodeyik, a thadak änanna othodägagägok thethe thamo äna,“Ogengdeng dothittok ï nadïya nïnïng ängäng watha wïweng, wurïdena gaka ogengdeng dïyappek naꞌrong no nadïya nïnïng.” Oꞌrämïna nyajana nyonängode irri reng mik.25Wurïdena obäneng be Yecuwa na obang be obäneng bïbung babayï na Moriyong obayï be Källuba na Moriyong Majädilliya dogak othoro odännok dereng dededa Yecuwa bogak boppïgode nang ängäng nallong. 26Oꞌrämïna maung memema Yecuwa boꞌrämek obäneng bïbung na bällore bebeba Ongokpeng bogak borïnyek boga othoro odännok, Ongokpeng bomode obäneng äna,“ Buräk babayï, oꞌrämï thäguräk thïthang thabaräk!” 27Wurïdena Ongokpeng bomode bällore äna,“ Oꞌrämï ogäne bïbang.” Änno thïk theng thethe bällore bommoyok a ogengdeng onyago, ogengdeng oga dawuwang dïdung.Dïnyo De Yecuwa(Madda27:45-56Moräkuc15:33-41Loka23:44-49)
28Wurïdena maung memema irri reng ronyagok, Yecuwa bännak äna rong arwuk rothodägode a thadak änanna othodok rong remok äna,“Oïngbeng boga ängäng bäthek!” 29Wurïdena gottok gerek gogak gonak gambira ge nyäbak cik nyäppade, a ogengdeng odo Ïcäbonya agekke ï gambira ge nyäbak a ogengdeng ïthek Yecuwa ï dong dïdung äna bayikko. 30Oꞌrämïna maung memema Yecuwa bommok gambira ge nyäbak agomo äna,“Rothodägagägode änzïk arwuk.” A ongokpeng othicek gäꞌrok cïk gïgung, agarükikek bärruk bïbung.31Oꞌrämïna mobong me daꞌrädang de Yawüd mothuwungok Bäladec äna babäronco nyägäk nye nye wuräk weppïgode nodereng ängäng nallong na oräbe geng änno wereng a nümi änanna ädayïdaddo no wereng ï Thängki Thamothäguncuk Na Weꞌrak (7) gaka thängki theng thethe thogak thimmäng gättïng thedokuthïttagok cik. 32Wurïdena nyajana nyathok agobäronco nyägäk nye buräk be nodong na nye buräk beerek bebe begak beppïgode no dereng ängäng nallong. 33Oꞌrïna maung memema ogengdeng dathok danda Yecuwa a ogengdeng ïnynyoyok ga ongokpeng bïnyok, ogengdeng dädabäroncok nyägäk nyïnyung.34Oꞌrïna obärïk bulluk änno nyajana buwengek Yecuwa ängäng gadduk i wünyek, a ngiccok na ngïräk ogädeyok nang wuppo änzïgagok. 35Wurïdena obadï bebe beꞌrämek, boga boꞌrämïgo bethorigok cik, doꞌrämïgo dïdung dogayik ithecak, ongokpeng bänna äna ongokpeng bayïꞌre rong rethorigok cik gaka bïꞌrek rong regayik a onongdeng änanna oroyik .36Gaka irri reng rogak mik agänana othodok thadak thamo äna,“Thämonyang thïthung thulluk thädathocägagägoyik änno mämonyang.” 37Wurïdena thadak therek gämme thamo äna,“Wuräk wïyawurrïgok obadï bebeba ogengdeng duwengek.Dothikagägo De Yecuwa (Madda 27:57 38Wurïdena maung meng meme, Yucïk ngerek ngegak änzï tharäk thottäk the (Arämathaya däkäna Rama) ongokpeng begak bällore be Yecuwa doduꞌrang, gaka ongokpeng bogak bonak näthäräk ne Yawüdiying, ongokpeng bothuwungok Bäladec no gümi ge gatha ge Yecuwa äna bagäyïnok ga gommo gümi. Oꞌrämïna Bäladec bogäcigindok, Yucïk na bathok agommo gümi ge gatha ge Yecuwa agonyago ängäng. 39Wurïdena Nägädimoc ongokpeng bebe begak bïyathïnok Yecuwa nodong gäppak nängkora, ongokpeng ngokäme bothukok ngaak nge dodamïrago ängäng ngärragok ängäng wugung na rägak rüttagok rakuthïttagok odämïro ängäng gümi, rabuꞌrok rogak dümmek dulluk. (100)40Oꞌrämïna ogengdeng dommok gümi ge gatha ge Yecuwa a ogengdeng oppok nadïya nang ne nümi na ogengdeng dorok gümi ngaak omakek däputhï de Yawüd de dothiko nümi. 41Wurïdena ïnaneng no gayïk nana ongokpeng bogak boppïgode no dereng ängäng nallong, thäꞌrakak thogak cang, wurïdena ï thäꞌrakak nämuräk nerek nogak cik nïyathe nana obärïk bogak bädathikagode yik biꞌräk bäꞌrik. 42Oꞌrämïna ogengdeng dothikode Yecuwa yang, gaka thängki thogak the dokuthïttagok de Yawüdiying na gaka nämuräk nogak nana mäddük.
20Dogüyogo De Yecuwa
(Madda 28:1-10, Moräkuc16:1-8, Loka24:1-12)
1Nängorräkäme gäppak ï thängki the nodong, ï Mängki Mamothäguncuk na Meꞌrak (7) Moriyong Majädilliya bonyagok do nämuräk ga thappu thïꞌräng thoga biräng biräng, ongokpeng bïnynyode ga bädok bodinyagägagok änno nämuräk. 2Wurïdena ongokpeng bogappïyok ändo nämuräk obäꞌrellegok ängäng mïnyaga onyagïno Cämang Bodäruc na bällore berek bebeba Yecuwa berïnyek, ongokpeng bomode geng äna,“Ogengdeng dommok Bännïke änzï nämuräk oïngbeng na bodäma nana ogengdeng dïtheyok.3Oꞌrämïna Bodäruc na bällore berek donyagok däbäk do nämuräk. 4Oꞌrämïna ogengdeng adwuk deꞌrak dogak obäꞌrellegok ängäng mïnyaga, wurïdena bällore berek bollok ängäng mïnyaga gättïng agïddek Bodäruc cïk agoro do nämuräk gäppak nodong de Bodäruc. 5Wurïdena ongokpeng bothicode thïk agoꞌräme gadïya ge nümi, oꞌrïna ongokpeng bädathinyok cik.6Wurïdena Cämang Bodäruc bothok omakoyok ändothägeng thïthung onyago agoräbo ï nämuräk a ongokpeng oꞌräme nadïya negak no gümi noga näthappu. 7Wurïdena thänttilläk thegak themättagok amïyagok gäꞌrok ge Yecuwa thogak no gayïk dadung do thäbïk thädaga no gadïya ge gümi..8Wurïdena bällore berek bebe bellok agoro do nämuräk nodong gäppäk, ongokpeng bothinyok cik agoꞌrämeyik agoroyik. 9Gaka wällore wogak wïꞌräng wodäma thadak äna ongokpeng bïyagüyogo änzï dïnyo. 10Wurïdena wällore wogappode ï gumäng gïgeng gämme.Yecuwa Bommïnde Moriyong Majädilliya(Madda 28:9-10, Moräkuc 16:9-11)
11Moriyong bogak othoro othicok cïk no nämuräk ängäng dïthak ga gonotho. 12Wurïdena ongokpeng boꞌrämek mälleka meꞌrak moga mïthagok nadïya nippok ga moga onängok cïk, merek mogak onängok cïk yo gäꞌrok ge gümi gatha ge Yecuwa ga merek oga onängok cïk do nyägäk nye gümi ge gatha ge Yecuwa nana gogak githigode. 13Wurïdena ogengdeng domodok äna,“Buräk babayï oungbeng bangotho bonïnï?” ongokpeng bomode geng äna,“Gaka ogengdeng dommok Bännïke bïbïng, oïngbeng na bodäma nana dïtheyok.14Wurïdena maung memema ongokpeng bomok irri reng mik, ongokpeng bobärïyagok cïk agoꞌräme Yecuwa ga boga othoro, wurïdena ongokpeng bodämak äna ongokpeng boga Yecuwa. 15Yecuwa bomodok äna,“Buräk babayï oungbeng bangotho bonïnï? Oungbeng baganzok obïthung beng?” Ongokpeng bonak ïngäꞌre ngïngung äna ongokpeng boga boyego be thäꞌrakak agomoyok äna,“Bännïke, naa oungbeng bommoyok ayïrenïng nang nana oungbeng bïtheyok, a oïngbeng onyago yommok.16Yecuwa bomodok äna,“Moriyong!” Ongokpeng bobärïyagok cïk agomoyok ängäng gäräme ge Arämïya äna,“Rabbunï (rong reng roga äna Bännïke) 17Yecuwa bomodok äna,“Oungbeng bädarüngkoyïng, gaka oïngbeng bïꞌräng bädanyagïnok Dada bïbïng, oꞌrïna ängko amok obambïng ngeng dïyaräk äna oïngbeng banyagïno Dada bïbïng na Bïbong na Gänzï gïgïng na Gänzï gïgong.”’ 18Moriyong Majädilliya bathok agïreno wällore äna ongokpeng boꞌrämek Bännïke, wurïdena ongokpeng bïꞌrekïkïyok irri reng mik.19Wurïdena maung memema thibing thorok cïk, ï thängki theng thethe, thängki thogak the nodong de mängki thäguncuk na weꞌrak (7), maung memema nädäk nogak nuyungkagägok no gayïk nana wällore wogak wappïttagode nanulluk appïttagïnok näthäräk ne Yawüd, Yecuwa bathok agothoro yoꞌrägik yïyeng agomokeng äna,“Gäyïng ga märïng oga ängagenong” 20Maung memema Ongokpeng bomode geng irri reng mik, ongokpeng bogenekeng nyägung nyïnyung na mäbïk me gatha gïgung, Wurïdena wällore wogak wokäꞌrïkok gättïng maung memema ogengdeng doꞌrämek Bännïke.21Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng gämme äna,“Gäyïng ga märïng oga ängagenong! Gayïka Dada bodinyodïng, oïngbeng ngokäme badinyonong.” 22Wurïdena maung memema ongokpeng bomok irri reng mik, ongokpeng bogüwok gänang agomokeng äna,“Rabunong Bärruk Bedung.” 23Naa onongdeng dodinyende wuräk werek dogidäk cïk, agoga äna ogengdeng dodinyegïndagägode thïk, naa onongdeng dädadinyede geng cïk, agoga äna dogidäk dïdeng dädadinyegägagode thïk.Yecuwa Bommïnde Doma24Wurïdena ïnaneng, Doma ongokpeng bebe bïbïttagok äna räppe, ongokpeng bogak änno wällore gurrung na weꞌrak (12), ongokpeng bädagak ängageng maung memema Yecuwa bogak bathïnokeng. 25Oꞌrämïna wällore werek womodok äna,“Oningdeng doꞌrämek Bännïke.” Oꞌrämïna ongokpeng bomode geng äna,“Naa oïngbeng bädaꞌrämek na rüngkok naꞌrïng ängäng thägung thïthïng ï güwük ge nallong na no wünyek, ayïngbeng ädïyaroyik bäꞌrik. bäꞌrik.”26Wurïdena maung memema mängki monyagok modekak thäguncuk na wäddäk (8), wällore wïwung wogak gämme dawuwang na Doma bogak ängageng. Wurïdena Yecuwa bathok ga nädäk nogak nuyungkagägok agothoro yoꞌrägik yïyeng agomo äna,“Gäyïng ga märïng oga ängagenong.” 27Wurïdena ongokpeng bomode Doma äna,“Oppude gawung gïgang inyeneng, a oungbeng oꞌrämïng nyägung nyïnyïng. Thukuk thägung thïthang inyeneng, a oungbeng odäntägïng ï wünyek. Oungbeng bädaga bädarocik, oꞌrïna oruyik.28Wurïdena Doma bobärïcek agomoyok äna,“Bännïke bïbïng na Gänzï gïgïng!” 29Yecuwa bomodok äna,“Doma, gaka oungbeng boꞌrämeyïng, oungbeng na borocik. Dorïnyanang de wuräk wewe werocik wädaꞌrämeyïng.30Wurïdena Yecuwa bocode wumeräk we damïk derïng wüyik ithecak yokik ge wällore wïwung, wewe wädamegïgagode ï thadak iththi theng, 31Oꞌrïna irri reng rogak romegïgagägok a onongdeng änanna oroyik äna Yecuwa Ongokpeng boga Almäcïye Thäguräk Thabaräk The Gänzï, a onongdeng änanna oga dothodägode ängäng doroyik na ona dathïk ängäng gärängang gïgung.
21Yecuwa Bommïnde Wällore Thäguncuk Na Weꞌrak
1Maung memema irri reng ronyagok, Yecuwa bogenek wällore gatha gïgung gämme do ngaꞌru nge Daburïya, ängäng irri reng ongokpeng bommïnde wällore wïwung. 2Cämang Bodäruc na Doma ongokpeng bebe bayïbïttago äna Räppe, na Näcänayïll ongokpeng begak änzï Kana Jellil na nyäguräk nye Zäbadi nyeꞌrak ngegak nanulluk ängäng wällore wïwung. 3Wurïdena Cämang Bodäruc bomode geng äna,“Oïngbeng bäganyago doppe wïjabe.” Ogengdeng domodok äna,“ Oningdeng danyago ängagang ngokäme.” Ogengdeng donyagok däbäk, a ogengdeng ogädeyok nang onyago ï moräkäk. Wurïdena nängkora neng nene ogengdeng dädappek wïjabe bäꞌrik bäꞌrik.4Oꞌrïna ïnaneng maung memema nängoräkäme nodekak, Yecuwa bothorok no gärägang, oꞌrïna wällore wogak wodämak äna ongokpeng bogak Yecuwa. 5Wurïdena Yecuwa bomode geng äna,“Nyadüma onongdeng doppek wïjabe yaa? Ogengdeng dobärïcenoyok äna onï.” 6Wurïdena Ongokpeng bomode geng äna,“Orudenong nomäk nïnong ï ngïräk odännok moräkäk ändo thägung the nyerü, a onongdeng ïya ïnynyok wïjabe.” Oꞌrämïna ogengdeng dorode nomäk na dikkikek wïjabe wüyik, a ogengdeng ädamüde äna dado wïjabe gaka wïjabe wogak wüyik na wimmäng gättïng.7Oꞌrämïna bällore bebeba Yecuwa borïnyek gättïng bomode Bodäruc äna,“Ongokpeng Bännïke!” Oꞌrämïna maung memema Cämang Bodäruc bogäcigode reng rere mik äna ongokpeng bogak Bännïke, ongokpeng bïthagok nadïya nïnung a ongokpeng orok gatha gïgung ï ngaꞌru. (gaka ongokpeng bogak bogärok nadïya nïnung maung memema bogak oyego). 8Oꞌrïna wällore weerek wathok ängäng moräkäk merek motteng (gaka ogengdeng dädagak babuthäk änno gärägang ge ngaꞌru, oꞌrïna gärägang gabuꞌrok gogak wungekïke rägüküba reꞌrak), ogengdeng na dodäduyode nomäk ängäng wïjabe. 9Wurïdena maung motteng maung memema ogengdeng doduwungok no gärägang ge ngaꞌru, ogengdeng doꞌrämede thenyik the dïk cang, ga wïjabe woga no dïk na dure.10Yecuwa bomde geng äna,“Thukunong wïjabe wotteng wewewa onongdeng doppek.” 11Cämang Bodäruc boduwungok agodo wïjabe wewewa ongokpeng boppek ängäng nomäk wittiyatha dümmek na gurrung thäguncuk na wäddäk (153) wurïdena narrogak äna wïjabe wogak wüyik gomäk gädanyüngkok.12Yecuwa bomode geng äna,“Arenong a ocongdeng orägo dure de nängorokäme.” Wurïdena wällore werek wädathuwungoyok äna,“Oungbeng obïthung beng?” Ogengdeng dännanang äna ongokpeng boga Bännïke. 13Wurïdena Yecuwa bathok agommo dure änzïk agïthekeng na wïjabe ngokäme mik. 14Wurïdena irri reng rodekak amääddäk maung memema Yecuwa bogenek wällore wïwung gatha gïgung, maung memema Ongokpeng bogüyogok änzï dïnyo.15Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dorägok dure de nängorokäme, Yecuwa bomodok äna Bodäruc Cämang, “Cämang thäguräk thabaräk the Yuna, oungbeng borïyeyïng gättïng oko wuräk iwwi weng ngaa?” Ongokpeng bomodok äna,“Engee, Bännïke, Oungbeng bänna äna oïngbeng borïnyeyang, “Ongokpeng bomodok äna wurï rängkak rïrïng.” 16Ongokpeng bomodok gämme ameeꞌrak äna,“Cämang thäguräk thabaräk the Yuna, oungbeng borïyeyïng aa? Ongokpeng bomodok äna,“Engee, Bännïke, Oungbeng bänna äna oïngbeng borïnyeyang.” Ongokpeng bomodok äna wurï rängkak rïrïng.”17Ongokpeng bomodok gämme amääddäk äna,“Cämang thäguräk thabaräk the Yuna, oungbeng borïyeyïng aa? Bodäruc bothallak gaka Yecuwa bomodok amääddäk äna,“ Oungbeng borïyeyïng aa?” Wurïdena ongokpeng bomodok äna,“Bännïke, oungbeng bänna arwuk änzïk äna oïngbeng borïnyeyang.”Wurïdena Yecuwa bomodok äna wurï rängkak rïrïng. 18Oïngbeng bamonong ithecak, ithecak äna,“Maung memema onongdeng dogak danyäguräk, onongdeng dokkak dayïthago nadïya dadenong a onongdeng onyago no nayïk nenena onongdeng donareng äna danyago nang, oꞌrïna maung memema oungbeng büyigak, oungbeng bïyathuwenge nyägung nyïnyang, a obärïk ïya ïthagïyang nadïya agonängagang agommang ändo gayïk gegega oungbeng bädanareng äna oungbeng banyago nang.19Ongokpeng bïꞌrek irri reng mik ängäng dogene gumeräk äna Bodäruc bïyayïnyo yayï a Gänzï änanna ïyadengkïgagägo ängäng dïnyo dïdung. Wurïdena maung memema ongokpeng bïꞌredok irri reng mik, ongokpeng bomodok äna,“Makudïng.”20Wurïdena Bodäruc bomagïyok agoꞌräme bällore bebeba Yecuwa bogak borïnyek gättïng ga boga omakoyok ngokäme, ongokpeng bebe begak guꞌru gïgung maung memema ogengdeng dogak orägo dure de thibing, a ongokpeng omo äna,“Bännïke, obïthung beng bïyarämiginang agorabïppïyang dümi? 21Oꞌrämïna maung memema Bodäruc boꞌrämeyok mik, a ongokpeng omok Yecuwa äna,“Bännïke, buräk babaräik ippi beng na boga yak?”22Yecuwa bomode Bodäruc äna,“Naa oïngbeng bonareng äna ongokpeng bayïdaddo bathïk agïyaro yothïk maung memema oïngbeng bïyatho, oungbeng bonareng ngänïbeng? Makudïng. 23Wurïdena rong irri reng rodacagok änzïk yoꞌrägik ye bang ngeng dïyaräk na dïyayï äna bällore ippi beng bädïyamüde ïnyo. Oꞌrïna Yecuwa bïdaddok bïꞌräng bädamodok äna ongokpeng bïyayïnyo, orïna,“Naa oïngbeng bonareng äna ongokpeng bayïdaddo bathïk agïyaro yothïk maung memema oïngbeng bïyatho, oungbeng bonareng ngänïbeng?”24Oꞌrämï bällore ippi beng ongokpeng bebe bagene rong irri reng äna ongokpeng bebe bemegek rong irri reng. Ocongdeng dännanang äna dogene doꞌrämïgo dïdung dogayik ithecak. 25Wurïdena rong rerek roga rüyik gämme rerera Yecuwa boyegok nang, naa romegïgagägok yüthük ceng ïrrïng ändang arwuk rulluk rulluk, agoga äna thappu athwuk änzïk thädawengko äna thamüde ona madak immi meng memegïgok.
Thadak the ngäye
11Yecuwa bommägagägok änzï ïgänzï 2Gäppak ga oungpeng bïꞌräng bädammängkagägok änzï gänzï, ongokpeng bodïngkede wuräk ängäng dobora de Bärruk Bedung.Ongokpeng bodibok [ wällore, wodinyagok] änzik wïwung. 3Gaka maung memema dogenya dïdung donyagok ongokpeng bogenekeng gatha gïgung na ogenegeng rong rüyik äna ongokpeng bogak bathïk, ongokpeng bogak bommïnde geng ï maung memema mängki monyagok modekak gurrung bäꞌranto, a ongokpeng ïꞌrekïkekeng no daꞌrädang de Gänzï.4Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bogak ängageng no gayïk ge dapïttagok nang, ongokpeng bodïngkek geng äna,“Ändäda onyago änzï Wuräcellïng, riküdenong thïk dïthe rong cïk re änana Dada, rerera onongdeng dogäcigode änanagïng. 5Gaka Yuwana bonengkek ängäng ngïräk ,oꞌrïna onongdeng dïyanengkïgagägo ängäng Bärruk Bedong.” Mängki mädappägok müyik ïnaneng änno thängki iththi theng.6Oꞌrämïna, maung memema ogengdeng dogak dappïttagode nanulluk, ogengdeng dothuwungoyok äna,“Bännïke, Gäꞌrok] Oungbeng bïyathuko daꞌrädang änzï Icäräyill gaa?” 7Oꞌrämïna Yecuwa bomode geng äna,“Räda äna onongdeng danna [mïk, maung na mïk mememma Dada bïthek cïk äna bïyathok cik ängäng daꞌrädang dïdung. 8Oꞌrïna onongdeng dïya ïthïgagägok dobora maung memema Bärruk Bedung [boräbok ïgagenong, bathok nanagenong], onongdeng dïyaga woꞌräme wïwïng ï Wuräcellïng na ï Yawüdiya aywuk änzïk na ï Camära na thappu änzïk athwuk.”9Wurïdena maung memema ongokpeng bïꞌrek irri reng mik, ga ogengdeng doga wurrïgoyok ga nädde noga ommok aꞌrukok ängagok ïgänzï änanageng. 10Wurïdena maung memema ogendeng dogak okeïttïyo [ïgänzï, noꞌrïräk], ängäng reng rere mik ogokpeng bogak oduwungo ïgänzï, a wuräk wïyaräk werek weꞌrak wogak othoroyok wogak wïthagok nadïya nippok. 11Wuräk weng wewe womok gämme äna,“ Wuräk wïyaräk we Jellill, Onongdeng dawurrïgok ngänï [ ïgänzï, noꞌrïräk]? Ongokpeng boga Yecuwa ngenge ngegak ngemägagägode nong oduwungo ïgänzï, ongokpeng bïyatho gayïka onongdeng doꞌrämeyok ga goduwungo ïgänzï Mathïya Bodägok äncik ïna bagapok ïgayïk go Yawüza(Md 27.3 -10)12Wurïdena ogengdeng dogapïyok onyago ï Wuräcellïng änno thoꞌrong thethe thegak thayïbïttago äna thoꞌrong the gäꞌrügüräk, thoꞌrong theng thethe thogak odännok Wuräcellïng thethe thegak maung memema wuräk wathäpïyo onyago däng ï Thängki The Dumoko Thamothäguncuk na 13Meꞌrak. Maung memema ogengdeng doduwungok ogapïyo do gayïk gegega ogengdeng dogak dang ängäng gumäng gïgeng äno Bodäruc na Nyaguk na Yuwana na Andärawuc na Pällüpüc na Doma na Bärädällämawuc na Mada na Nyaguk thäguräk thabaräk the Allpa na Cämang ongokpeng bebe benu därägüng na Yawüza thäguräk thabaräk the Nyaguk. 14Ogengdeng iddi deng adwuk dogak dokäkak nanulluk marïyamuk ängäng ngäꞌre ngulluk ï dodänttek Gänzï na ängäng dïbïtto de wuräk wïyayï Moriyong obäneng be Yecuwa na obang ngeng derek dïyaräk.15Wurïdena ï mängki meng meme, Bodäruc bogüyok änzoꞌrägik ye wällore na närängang ne wuräk nogak nüyik nabuꞌrok agoga dümmek na gurrung geꞌrak(120) a ongokpeng omo gättïng 16äna,“Wuräk wïyaräk na bambïng ngeng dïyaräk, irri reng roga äna thadak the Gänzï thathodägagägok ängäng rerera Bärruk Bedung bogak bïꞌräk gäppak ängäng dong de Dawük nana Yawüza äna ongokpeng bebe bedak thobong the wuräk wewe werabok Yecuwa.17Gaka Yawüza ongokpeng bogak bodäganzägagok ängagecong na bogak bonak thäꞌrägik ängagecong ï ngäye ingngi ngeng.” 18Wurïdena ïnaneng Yawüza bommok natteräk ne ngäye nge gäpong ikki geng gedoräkocik ongokpeng na babok agogäꞌrallagoyik agogüꞌräca gäꞌrok änzoꞌrägik. 19Wurïdena gayïkeng gege gogak godekak gännago ängäng wuräk awuk änzïk we Wuräcellïng, narroga äna gogak gïkkïgode äna Agäll Dima ängäng gäräme gïgeng rong reng roga äna (Gäpong Ge Ngiccok).20Gaka rogak romegïgok äna ï thadak the nänge äna,“Gäyïng ga Dawuwang dïdung ogicago a obärïk ädïyaga dang ängäng gumäng äna bana ngäye ngerek dang gämme.21Oꞌrämïna irri reng re wuräk wïyaräk iwi weng wega ängagecong marïyamuk äna Gäꞌrok Yecuwa bogak ängagecong däbäk na dawuwang. 22Ändo moung me donengkïgo de Yuwana Bonengke agengdeng oro yo thängki iththi theng thethe maung memema Yecuwa bogak bommägagode geng oduwungo ïgänzï, ongokpeng bogak obärïk bulluk begak beꞌrämek dogüyogo dïdung ängagecong.” 23Wurïdena ogengdeng dodok wuräk wïyaräk änzik weꞌrak Yucïk ongokpeng bebe begak bïkkïgode gärängang ge ïtharäk äna Baräcaba Yucduc na Mädiyac. Ïrening obaddï ba oung bodok äncïk äncïga ogeng iddi deꞌrak.24Ogengdeng na dodänttede Gänzï ga ogengdeng omo äna,“Gäꞌrok Gänzï oungbeng bänna mägik me wuräk awuk änzïk oungbeng bïthämäng wuräk iwi weng weꞌrak oungbeng bedibokeng änzï wuräk. 25Agengdeng oga thäꞌrägik the ngäye ingngi ngeng na ommo rong re wodinyagok ngengenga Yawüza bollok änang ga gonyago no gayïk gïgung. 26Wurïdena ogengdeng dorodeng naꞌrong nïneng na nabode nana Mädiyac, ongokpeng na bodäganzägagok ängäng wällore gurrung na wulluk.
21Daz̄o doburuk bo Gänzï 2Wurïdena aräbotteng roꞌre rommode ännoꞌrïräk gayïka githo gathaꞌringkike thïk agäppak dawuwang änzïk adwuk no gayïk gegega dogak onängok cïk nang. 3Wurïdena [ ruränge, wuꞌrïräk, thoppa ]re dïk rerek rommode nanageng gayïka dïk agoro no näꞌrok nïneng bulluk bulluk. 4Wurïdena ogengdeng dogak däppade awuk änzïk ängäng Bärruk Bedung agengdeng orethe änzïk ïꞌre ängäng ruränge re gäꞌräme gabïyäk gayïka Bärruk bïthede geng äna dayïꞌre ängäng mik.5Wurïdena wuräk wïyaräk werek wega Yawüdiying wogak ï Wuräcellïng ängäng gumäng. 6Oꞌrämïna maung memema roꞌre irri reng rogak rommode mik, wuräk awuk änzïk wogak wappïttagode nanulluk agengdeng ollïgok rong gaka obärïk bogak bagäcigok rong rayïꞌrïgo ängäng gäräme gïgung. 7Wurïdena ogengdeng dogak [dollïgode, dodäregok änzïk, doräballak änzik] rong bulluk bulluk na wumïttïyok äna bulluk bulluk äna,“Onongdeng dïthämäng wuräk iwi weng wädäga ïꞌre gäräme ge Jellilling aa?”8Ocongdeng dogäci na dänna gäräme ikki geng änamayayï gegega ocongdng dogongkok ängäng? 9Pärädiyung na Madiyung na Elamïyung na wuräk awuk änzïk wega ängäng gumäng yoꞌrägik ye nuwe neꞌrak na Yawüdiya na Kabädükiya Bindic na Acïya. 10Na Perojiya na Bampilliya na Mäcär na mäbïk me Libiya meme mega odännok Geruwang na [Rumanïyïng, Rumyïng] ogengdeng adwuk deꞌrak dega Yawüd na wuräk werek wïyathok omükok dang. 11Kärädïyung na Mudu memem mayïꞌre gäräme giging na oyegong ängäng rong rimäng re Gänzï.12Oꞌrämïna obärïk ngeng dogak[ othallekeng, allällägokeng] ga ogengdeng ïꞌre äna,“Ogengdeng [dikkok nyäbak, dabïnyagothïk].” 13Oꞌrämïna wuräk awuk änzïk wogak [ wollïgode rong, wodäregok änzïk, woräballak änzik] na wumïttïyok bulluk bulluk äna,“Ngänï beng beng mik bïyaga?”14Oꞌrïna Bodäruc bogüyok änzoꞌrägik ye wällore gurruk na wulluk agomo gättïng äna,“Wuräk wïyaräk we Yawüd na wuräk wega ï Wuräcellïng ängäng gumäng gäyïng ga onongdeng ogäcigok rong irri reng agoga ï näꞌrok nïnong na orunong cik ängäng rong rïrïng. 15Gaka wuräk iwi weng wädaga abïnyago thïk gayïka onongdeng donu ï ngäꞌre ngïngong, gaka thïk thoga thäddäk ï dïꞌrïk de thängki.16Oꞌrïna irri reng rogak rïꞌrïgïgagägok ängäng bïꞌre Yuwïl äna, 17‘Gänzï gomok äna mängki mïyatho de dinttode, Oïngbeng bïwünok Bärruk Bïbïng no wuräk wonyi awuk änzïk a nyäguräk nyïnyong nyïyaräk na nyïyayï ïya ïꞌre dïꞌrïgïgagägo na wurïk wïwong wïyaꞌräme wäruk na dadänzago na namaꞌräk nïnong nïyadänzago.18Wurïdena woyego wïwïng wïyaräk awuk änzïk ngokäme, Oïngbeng biyawünok Bärruk bïbïng no wuräk ï mängki meng meme a ogengdeng ïya ïꞌre dïꞌrïgïgagägo. 19Oïngbeng biyacok dogene wumeräk we damïk derïng Noꞌrïräk na näthappu, ngiccok ngïyaga ännoꞌrïräk na dïk na na dütha na güthük.20Thängki thiyabärïgago agodeka ngärimäk ga gunak odeka ngiccok irri reng rïyaga gäppäk ga thängki thïꞌräng thimmäng the Gäꞌrok Gänzï thädathok. 21Wurïdena wuräk awuk änzïk wayïbïtto gärängang ge Gäꞌrok Gänzï wïyarïgok.’22“Wuräk wïyaräk we Icärayill, gäcigüdenong rong irri reng äna,“Yecuwa nge Nacära ongokpeng bogak buräk bonyi bebe begenïgonong ägäng Gänzï na ängäng ngramïk rerïng na ängäng dobora na ängäng wumeräk wewewa Gänzï goyegok ängäng yoꞌrägik yïyong gayïka onongdeng dännanang gämme. 23Buräk babaräk ippi beng bogak bïthïgagägode nong ängäng [dïthe rong cïk, donareng] de Gänzï na ängäng dännathïk de dïdung, oꞌrïna onongdeng ängäng dodämathïk de wuräk wonyi, onongdeng doppedok nodereng ängäng nallong a ongokpeng ïnyo. 24Oꞌrïna Gänzï gogüyegeyok änzï dijega de dïnyo, gaka dïnyo dogak dädamüdek oga nanagok thäki thäki.25Oꞌrämïna Dawük bogak bïꞌrede nanagok äna,“Gaka oïngbeng bogak boꞌräntämek Gäꞌrok Gänzï yokik gïgïng marïyamuk, oïngbeng na boga yo thägung thïthïng the nyerü na oïngbeng bädarängïno babü berek. 26Oꞌrämïna ïnaneng thägik thïthïng na [ duränge, dong] dakäꞌrïkïnok. Narroga äna gatha gïgïng gïyaga ï dumoko de doappïyo dïdung.27Gaka oungbeng bädawüddanok gatha gïgïng ï gappa giyecek ge dïk na oungbeng bädagäyïnok doduma dïdang gagoꞌräme donyäreca. 28Oungbeng bännïkeyïng naddäräk ne dathïk, oungbeng bïyagäyïnïng ga oïngbeng ïyaga bakäꞌrïko na wuwïya no gathäng ängäng doga dïdang[ doꞌräme yothek yïyang].’29BWuräk wïyaräk na bambïng ngeng dïyaräk, [gäyïnïnong, gäcigïndïnong] ga oïngbeng ïꞌrekïkenong ängäng dodurathïk äna [ baꞌrädang, thobong] baꞌrädang be gädeng Dawük bogak bïnyok agothikagägo, wurïdena nämuräk nïnung noga inyeneng ängagening na norok yo thängki iththi theng. 30Oꞌrämïna naa bïꞌre berek boga bännanang äna Gänzï gogak goppïnoyok madak äna ongokpeng bïyagono thäguräk änzï ngiccok ngïgung ängäng gatha, ongokpeng bïyathuko Almäcïye agonängok cïk no gäꞌre gïgung ge daꞌrädang. 31Dawük bogak boꞌrämek ngäye ngengenga Gänzï ganyago gïyayego thängki there, dogüyogo de [Almacaya, Almacïye] maung memema ongokpeng bomok äna,“Oïngbeng bädawüddanok thappu the dïnyo, gatha gïgung gädanyärecada ï nämuräk.32Oꞌrämïna Gänzï gogüyegek Yecuwa änzï dïnyo, oningdeng adwuk doꞌrämek rong reng rere regak. 33Oꞌrämïna ongokpeng bogüyogok änzï dïnyo na bonyagok yo thägung the the nyerü the Gänzï yommo thïk the Bärruk Bedung änana Dada Gänzï, ongokpeng bünode thïk bebeba onongdeng dïthämäng ïnaneneng na dogäci.34Dawük bäda dungok ï Gänzï oꞌrïna ongok bomok mik,“ Gäꞌrok gomode gäꞌrok gïgïng:“Rängudezï do thägung thenyiro. 35Oïngbeng biyado muddu mïmang ayïng ongäkrïkegeng nang ängäng nyägäk nïnyïnyang.”’ 36Gättïng ga wuräk awuk we Cärayil iya ïnanang ïrrïng ïnaa Gänzï ikki go gättïnok Yecuwa inynyi ängäng onungbeng dorägïkek gatha aduk no Gäꞌrok na Almacïye.”37Mauma wuräk wo gicigode mik, ageng aduk irro mägik änzïk gagemok o Bodäroz na wodingagok ïnaa, “ Bampïngeng ocong damenï” 38Bodäroz bomodegeng ïnaa “ Baꞌrikedenong ga nong olengkïgo onong aduk, ängäng gärängang go Yecuwa Alämacïye ängäng dodiyek cïk dodügädiyago. 39A nong ïnniya orabo waräbü wodagurï wo Bärruk bo Gänzï. Rong rodorikiyok ro Gänzï ro mägodenong na nyäguräk nyïnyong, na obärïk ngeng deda babuzäk deda Gäꞌrok gecong Gänzï gobïttok.”40Bodäroz bogüyegok ago agomok keng ïnaa, “ Orïdenong watha wïyong äncï dogicago do rong rügädak.” Ogeng dorok ï rong reng rere, wo lengkïgok, wogak 3,000 ogeng dorïgok no mäꞌrok äncozängki iththi theng. Dopïttagok do Wuräk we Rokcik. 41Ogeng do dïdadok ga geng okicigok rong ro wodingagok na dopïttagok, do dozitto i waragik na dïꞌrekïke. 42Rong rogak royegägok roborok ängäng dobora do Gänzï ängäng wodingagok, ogeng aduk dogak dïpade ängäng bärruk.43Wuräk we rokcik awuk wogak nogayïk kuluk ängäng rong rulluk. 44Wogak wogecek waräbü wïyeng ageng ïbïnok wuräk wewogak wïthak. 45Dogak dakätto mängki amuk ï garrang gonomïkang. Docittok i waragik ï gumäng gïgong agageng orägo aduk äng duwïya no watha na mägik merïng.46Okäꞌrïkïng Gänzï, ga onongdeng wuwïya no watha ängäng wuräk awuk. 47Gänzï gogak goruccek keng nang nguluk nguluk wuräk webaꞌrikigok.
31Wurïdena Bodäruc na Yuwana donyagok nanulluk yo dänttek Gänzï no thïkkang maung memema thïk thathok thäguncuk na bäꞌranto(9). 2Buräk babaräk berek bogak cang boga guccak ändo maung memema ongokpeng bogongkok änzï tharäk the bäneng bïbung. Ogengdeng dokäkak dïthäceyok yo gädäk ge thïkkang marïyamuk gege gïkka äna gädäk gedengka. Ongokpeng bogak bamorägok wuräk wewe wanyago no thïkkang. 3Maung memema ongokpeng borꞌramek Bodäruc na Yewana ga ogengdeng doga onyago no thïkkang, ongokpeng bothuwungokeng äna dayïthïyok natteräk.4Wurïdena Bodäruc na Yuwana durrïgodok därräk, agengdeng omoyok äna wurrrïgudening. 5Oꞌrämïna ongokpeng bogak orïkok äna dayïtheyok waräbü werek. Wurïdena Bodäruc bomok äna,"Oingbeng bädanu nyaddümäni nyippok na nyaddümäni nyamägudurï. 6Oꞌrïna Oïngbeng bayïtheyang ängäng gärängang ge Yecuwa Almäcïye nacärï güyogu a oungbeng onyago.7Wurïdena ongokpeng boraboyok ängäng thägung the nyerü na boyüyegeyok änzïk, wurïdena ongokpeng bogädeyode nang omüde obaradang agothoro no nyägäk nyïnyung. 8Oꞌrämïna ongokpeng bothorok a onongokpeng onyago no thïkkang ängageng ga ongokpeng okäꞌrïkïno Gänzï.9Wurïdena wuräk awuk änzïk woꞌrämeyok ga ongokpeng othäpïyo na okäꞌrïkïno Gänzï. 10Wurïdena ogengdeng dännak äna ongokpeng bebe begak onängok cïk ï gädäk ge dengka ge no thïkkang, ogengdeng dogak däppade ängäng dowïya no watha na odärego änzïk ängäng rere regak.11Maung memema buräk babaräk bega guccak bogak oraccok bodäruc na Yuwana, wuräk awuk änzïk wollode dandageng nanulluk do gayïk gege gïkka äna Rüwak Cällemäng ga ogengdeng (dollïgode rong ). 12Oꞌrämïna maung memema Bodäruc boꞌrämek irri reng mik, ongokpeng bomode wuräk äna,”Wuräk wïyaräk we Icäräyill, onongdeng dollïgode rong( donïnï, onayïnï? Däkäna onongdeng dawurrïgoning gayïka onongdeng de dega oyego ängäng dobora diding däkäna onongdeng doborak dang ängäng wumeräk we Gänzï onïngdeng na dogäyïnok buräk babaräk ippi beng ga ongokpeng othäpïyo aa?13Gänzï ge Abärayïng na ge Icaak na ge Nyaguk na Gänzï ge Dadayïng decong gogak godengkïgagok ängäng boyego bïbung Yecuwa. Ongkpeng bebeba onongdeng [dïthede, dorabïppek] na bebeba onongdeng donyukok nang yokik ge Bälladec, maung memema ongokpeng bakämoyok äna babaꞌrïkiyok agonyago. 14Oꞌrïna onongdeng donyukok nangok äna ongokpeng Bedung bälläk bega bethorigok cïk ga onongdeng ïdïddïgoyok äna badaꞌrikenong buräk babaräk bebe begämok wuräk.15Onongdeng doppode (baꞌrädang, thobong) be dathïk bebeba Gänzï gogüyegek änzï dïnyo, oꞌrïna oningdeng doga woꞌräme wewe weꞌrämek. 16Wurïdena ängäng doroyik ängäng gärängang gïgung ge Yecuwa Almäcïye, buräk babaräk ippi beng bebeba onongdeng dïthämäng na bebeba onongdeng dännanang ängäng doroyik dede datho änzï gagok yokik ge wuräk awuk.17Bambïng ngeng dïyaräk, oïngbeng bännanang äna onongdeng doyegok ängäng dodämathïk, gayïka waꞌrädang wïwong wogak woyegok mik gämme. 18Oꞌrïna rong reng rerera Gänzï gogak gïꞌrede nang ängäng dong dïdung de wïꞌre wïwung äna Almäcïye bïyagenya, ongokpeng bothode irri reng mik ïneneng.19Oꞌrämïna rogaa äna onongdeng dagappïyo änzï dogidäk dïdong a onongdeng obärïgogo änzï gaddäräk ge dogidäk dïdong änanna oduwïgok cik maung memema ongokpeng boꞌrämek ängäng gik ge Gäꞌrok Gänzï yokik yïyung. 20Wurïdena Yecuwa (Almäcïye ,almaccaye) ongokpeng bebe bega bedägogägonïnong änzïk ängäng Yecuca.21Ongokpeng boga äna bayïdaddo onängok ïgänzï agïyaro yo thïk thethetha, maung memema (rong , wärabü) awuk änzïk wïyadeka (wathe,wïyathe) gayïka Gänzï (gïrek,gomok) ängäng wïꞌre wïwung wedung arade wubï. 22Gayïka Müza bogak bomode (gädeng gecong, Dadayïng decong) rong ithecak äna,“Gäꞌrok Gänzï, gïgong (gïyathuko, gïyagüyege) bïꞌre berek gayïka oïngbeng änzïga bambang ngeng dïdong dïyaräk . 23Rogga äna onongdeng dagäcigok rong arwuk änzïk rerera ongokpeng bomode nong.24Engee, wïꞌre awuk änzïk omodo änana Cumïlläk na werek wemakodok gayïka dogak düyik ogengdeng dïꞌrek adwuk, ogengdeng gämme dïꞌrede no datho de mängki meng meme. 25Onongdeng doga ngäkuräk nyïyaräk nye wïꞌre na ngäguräk nyïyaräk nye domätto rong reng rere, Gänzï (gocode gïthek cïk) ängäng gädang gecong, ga gomok Abärayïng äna, “ängäng dagi dïdung, wuräk awuk we näthappu wïyappägagok bädok cik ängageng. 26Maung memema Gänzï gogak gogüyegek boyego bïbung Yecuwa nodong gäppak, a ongokpeng änanna odinyoyok dändagang äna baboppok bädok ïgagang ängäng
41Oꞌrïmïna maung memema ogengdeng dogak ïꞌrekïke wuräk mik mobong medung me waꞌrädang na thobong the no thïkkang na Cedïkïyung (dathïnokeng ,dathok nanageng) 2Ogengdeng dogak dobürigok ïthek ängäng dännïke dededa ogengdeng dogak ännïke wuräk ängäng na (thämpïcïke, däganzïno) wuräk äna Yecuwa bogak bogüyogok änzï dïnyo. Wurïdena ogengdeng dïthek nyägung nanageng na ïthegeng no gayïk ge dogäꞌrïnyagok dang agengdeng oro yo thängki therek thibing. 3Oꞌrämïna wuräk wüyik wewe wegäcigode rong worocik agodeka wüyik oronang rämmek regurrung thäguncuk (5,000). 4Wurïdena ï thängki therek gämme a Waꞌrädang na namaꞌräk na wännïke we nädumïk wogättok ï wuräcellïng.5Wurïdena ï thängki theerek gämme maung memema waꞌrädang na namaꞌräk na wännïne we nädumïk wogättok ï wuräcellïng äno. 6Baꞌrädang be mobong medung Ananïya na kïyapa na Yuwana na Alicäkandär na wuräk awuk änzïk wewe wegak änno dubäk de waꞌrädan we mobong medung wega ï 7wurácellïng. Wurïdena maung memema ogengdeng dothok wodinyak Bodäruc na Yuwana yokik yïyeng ogengdeng dothuwungkeng äna,ꞌꞌ onongdeng doyegok ngäye ïngngi ngeng yak mik, onongdeng doyegok ngäye ïngngi ängäng dobora de obïthung beng ?”8Wurïdena a Bodäruc bogädeyode nang äppak ängäng bärruk bedung, agomokeng äna,“ Waꞌrädang we wuräk we namaꞌräk ne Icärayil. 9Na ocongdeng dagancok thängki therïng äna ocongdeng dakämo däkäna oräguthok guccak cik ikki geng gabaräk äna ongokpeng bogak boräguthagok cayï?. 10Gäyïng ga irri reng ännago ängageng onongdeng adawuk na ängäng wuräk awuk wega Icärayill äna Yecuwa Almäcïye Nacärï ongokpeng bebeba onongdeng doppede nodereng ängäng nallong ongokpeng bebeba Gänzï gogüyegeyok änzï dïnyo ängagok buräk babaräk ippi beng boga othoro inyeneng yokik gïgong.11Oꞌrïnong bädok ippi beng bebe bogak beyangkügagägok ängagenong doga wuräk wawung ängäng bodekak thobong the gäꞌrok ge bonda. 12Dorigok dayïnynyagok ängagok ongokpeng bälläk gaka garangang gerek gilla obärïk billa bayïnynyagok näthappu anzïk athwuk bebeba Gänzï gïthedok äna barecong.13Oꞌrämïna maung memema ogengdeng doꞌrämek na dännak äna Bodäruc na Yuwana dogak ïꞌre ängäng doburathïk gayïka rong rerek rilla, ogengdeng dogak dalligode rong, agengdeng änna äna wuräk wïyaräk iwi weng wädaga baꞌräng dälläk a wuräk wïyaräk iwi weng wogak änno yecuwa. 14Oꞌrïna ogengdeng dogak dädamüdek omo rong rerek no buräk babaräk ippi beng beräguthogok bega othoro yokik gïgeng.15Oꞌrïna maung memema ogengdeng dädamüdek omokeng rong rerek, ogengdeng domode geng äna ängkonong däbäk änno gayïk ge dappïttagok nang 16,Oꞌrïna ogengdeng dumïttïyode bulluk bulluk ängäng watha wïweng äna, “Ocongdeng dawümenï ? ocongdeng danängek wuräk iwi weng cayï? Gaka wuräk Awuk änzïk wewe wega ï wuräcellïng ängäng gumäng wännanang äna ogengdeng docode wumeräk we damïk derïng ,ona rogga äna ocongdeng dädamüde onyuko nang. 17Oꞌrïna gaka rogga äno ogengdeng dathorïkek agengdeng änanna ädadaco rong änzïk, gäyïng ga ocongdeng ïbïkegeng näthäräk a obärïk änanna ädayïꞌre ängäng gärängang ikki geng ge buräk babaräk ippi beng. 18Oꞌrämïna ogengdeng dïbïttokeng agengdeng odïngkeng äna onongdeng dädayïcereng gärängang ge Yecuwa gämme na ändäda ännïke gärängang ge yecuwa19Oꞌrïna bodäruc na Yuwana dobärïcek na omokeng äna,“Naa rogga ithecak yokik ge Gänzï äna oningdeng dädagäcigok rong rïrong oko no rong re Gänzï yegunong rong rerera onongdeng donareng. 20Gaka oningdeng dädamüde ädayïꞌre rong rerera oningdeng doꞌrämek na rong rerera oningdeng dogäcigode.21Oꞌrämïna maung memema oningdeng dïbïppïkekeng näthäräk ängäng dïꞌre ängäng bürang na ängäng doburathïk ogengdeng dobaꞌrikekeng ga ogengdeng onyago gaka ogengdeng däda ïnynyode rong rerera nanageng oppenogeng. 22Ogengdeng dodengkakeke Gänzï g̣aka ongokpeng bogak ängäng. Gaka buräk babaräk bebe beräguthagok ängäng dämmïk derïng bonak räbuk okonang gurung go bäꞌrantto(40).23Maung memema ogengdeng dobaꞌrikigagägok, Bodäruc na Yuwana dogapïnok wuräk wïweng agengdeng odänganzïno gäꞌrok mobong me medung na nama'räk domode geng äna, 24maung memema ogengdeng dogäcigode mik, ogengdeng [dogäreꞌrede gättïng, dogäꞌrecok guyï] gättïng nanulluk omok Gänzï äna,“Gäꞌrok Gänzï äna oungbeng bocode noꞌrïräk na näthappu na Yuwe na waräbü wegayik. 25Oungbeng bïꞌrek ängäng Bärruk bedung ängäng dong de boyego bïbang na dada becong Dawük, thappu the wuräk wädaga Yawüd thoga othaꞌringko onïyïnï?26Oungbeng bomok äna,“Waꞌrädang we näthappu wokuthïttode watha wïweng nanulluk na mobong äna daga rümi re Gäꞌrok Gänzï na dümi de Almäcïye ngïngung.27Ithecak Irüdüc na Bälladec Albondi nanulluk ängäng wuräk wädaga Yawüdiying na wuräk we Icärayill ogengdeng adwuk nanulluk ï tharäk thottäk iththi theng dogak rümi re boyego bedung Yecuwa, ongokpeng bebeba onongdeng doabok. 28Ogengdeng dappïttagode nanulluk adwuk änzïk äna dayego ngäye ngïngong ïngkung nyïnyong na rong rerera onongdeng dïthecïk na dodok änzik äna rïyaga.29Wurïdena ïnaneng Gäꞌrok, wurïgude donängïgok däriꞌri dïdeng iddi deng dede dega yokik gïgang ga ounbeng ogäyïno bïthak bïbang ga gïꞌre rong rïrang arwuk ithecak. 30[Thäwungï, ngaꞌräkï, oppude ] thägung cik thïthang a oungbeng orägutho na ocok wumeräk we damïk derïng na ngäye ngimmäng oyegägo ängäng gärängang ge boyego bïbang bedung Yecuwa.” 31Wurïdena maung memema ogengdeng dodänttede Gänzï no gayïk gegega dappïttagode nang nanulluk adwuk gogak gothaꞌringkok. Ogengdeng awuk dogak däppade ängäng Bärruk Bedung agengdeng ïꞌre ängäng rong re Gänzï ängäng dobora.32hänttük the wuräk wüyik werocik wogak nanulluk ängäng mägik mulluk na ängäng ngäꞌre ngullu. Obärïk bogak bädamok rong rerek äna bonu waräbü werek wïwung bälläk gayïka natteräk nïnung, oꞌrïna ogengdeng donak waräbu awuk änzïk nanulluk thäꞌrägik. 33Wodinyagok wogak wonak dobora dimmäng gätting agengdeng odäganzïno na ogene doꞌräme de dogüyogo de Gäꞌrok Gänzï Yecuwa na dagurïnang düyik dimmäng gättïng dogak ängageng adwuk.34Wurïdena gayïka obärïk bädagak [ïgageng cang, ïyoꞌrägik yïyeng cang ] gaka ogengdeng adwuk dogak wuräk wewe wenak näpong däkäna gumäng, 35ogengdeng dogeccede däbäk ängäng thägeyak agengdeng othuko natteräk neng nenena ogengdeng dogeccek ängäng, a ogengdeng ïthe natteräk neng ingkäk nye wodinyagok agengdeng ïcïnogeng gayïka ogengdeng donareng.36Yuzïk ngenge ngegak ngïkkïgagägode ängäng wodinyagok gämme äna Bäränaba (ngengenga rong reng rabärïcïgïgagägo äna Thäguräk Thabaräk the the[ dobore wuräk dang, the dodäganzïno, dothäpïcïke] wurädang). Ongokpeng bogak änzï Lawï bäddok bebeba bïkka äna Gobäruc. 37Ongokpeng bogak bonak gäpong agogeyok däbäk agothuko natteräk neng nene agïthe yokik ye wodinyagok.
51Oꞌrïna buräk babaräk berek bogak bïkkak äna Ananïya, na obayï bïbung Capïra, ogengdeng dogecek waräbü wïweng. 2Wurïdena ongokpeng na obayï bïbung dodäkede natteräk neng nerek ne watha wïweng ga ogengdeng ïthek wodinyagok bäꞌrädäk beng, obayï bïbung bogak bännanang ïrrïng.3Oꞌrïna Bodäruc bomode Ananïya äna,“Thäjibäk thonyagok ïgagang änayïnï äna oungbeng bïllak Bärruk Bedung? Oungbeng na büddanok thäbïk the natteräk nerek cawuwang nenena oungbeng bogeyode gäyäk däbäk. 4Maung memema oungbeng bogak bïꞌräng bädageyok gäyäk gogak gïgang na maung memema oungbeng bogeyode däbäk natteräk nogak nïnang, wurïdena oungbeng bodok änzik äna oungbeng banängok mik onayïnï? Oungbeng bädayïllede wuräk, oungbeng bayïlled Gänzï. 5Maung memema Ananïya bogäcigode rong irri reng mik, ongokpeng bogädeyode nang abo agïnyo. Wurïdena wuräk awuk änzïk wewe wegäcigode wïbak näthäräk nimmäng gättïng. 6Wurïdena wurïk werek wogak nang ogengdeng doyuwodok agengdeng ommo agengdeng onyago yothiko.7Wurïdena maung memema thïk thonyagok thogak thäddäk maung memema obayï bïbung bathok borok nang, ongokpeng bogak bodämanang no rong rere regak. 8Wurïdena Bodäruc bomodok äna,“Ïrenïng onongdeng dogeyok gäyäk gonu thägeyäk dïnok? Wurïdena Ongokpeng bomok äna,“ Engee oningdeng dogeyok thägeyäk thüyik.9Wurïdena Bodäruc bomodok äna,“Onongdeng domättok rong onayïnï äna onongdeng danäke Bärruk be Gäꞌrok Gänzï? Oꞌrämï nyägäk nye wuräk wenyagok cothiko obärek bang nyoga no thüwük ï gädäk, ogengdeng dïyammang onyago yothikang.” 10Wurïdena ongokpeng bogädeyode nang abok ïngkäk nyïnyung agïnyo. Wurïk wathok agengdeng ïnnyoyok ga ongokpeng bïnyok, agengdeng ommok onyago ängäng yothikok odännok obärïk bïbung. 11Oꞌrämïna näthäräk norok no wuräk awuk änzïk we Kaninza wewe wegäcigode rong reng rere.12Wurïdena wumeräk na damïk derïng dogak ïngkuung nye wodinyagok na ï yoꞌrägik ye wuräk. Wurïdena wuräk awuk änzïk wogak ängäng ngäꞌre ngulluk ï [ thïkkang, Ruwak] the Cällemang. Oꞌrïna obärïk ngeng dogak donak dädadurok cïk äna daga ängageng. 13Oꞌrämïna wuräk wogak odengke geng gättïng.14Wurïdena thäntük the wuräk wüyik werocik thogak oronang marïyamuk wïyaräk na wïyayï, 15Oꞌrämïna narrogak äna wuräk wothukok wuräk wenya ï nadädäräk agengdeng ithäcekeng no mäthang näthappu däbäk agengdeng änanna ïyaga maung memema Bodäruc bathok okonang ayunäk yïyung änanna abok nanageng dotteng. 16Wurïdena thäntok the wuräk wüyik thathok nanulluk änzï maräk mottäk mega amïyagok Wuräcellïng ängäng wuräk wenya na wuräk wewe wegenyak ängäng wärruk we mäjibäk, agengdeng oräguthagägo adwuk.17Oꞌrïna gäꞌrok ge thobong thedung gogüyogok änzïk na wuräk awuk wewe wegak ängagok( ogengdeng dede dogak Cedïkïyung) ogengdeng dede dïbak därägüng, 18wurïdena ogengdeng dothuwengede wodinyagok nyägung nyïnyeng agengdeng orokeng ï Koräkong.19Orïna Mällak me Gäꞌrok Gänzï mathok nängkora aguwanzenokeng gädäk ge Koräkong agothukogeng däbäk na omokeng äna, 20“Ängkonong anongdeng othoro no thïkkang anongdeng omok wuräk awuk änzïk rong irri reng re dathïk.” Oꞌrïna maung memema ogengdeng dogäcigode mik agengdeng onyago no thïkkkang nängorokäme gäppak agengdeng ogädeyok nang ännïke wuräk. 21Wurïdena gäꞌrok ge thobong thedung na wuräk wewe wegak ängagok wïbïttok namaꞌräk na nyäguräk nyettetteng nye Icärayill agorabo geng agïbokeng ï Koräkong äna danyago dïbo wodinyagok.22Oꞌrïna maung memema woyego wonyagok worok dang ogengdeng dädayïnnyode geng ï Koräkong, wurïdena ogengdeng dogapïyok agengdeng ïrenok äna, 23Oningdeng dïnynyode Koräkong guyungkagode ängäng wothämagok woga othok ängäng däbäk odännok güwük ge nädäk, oꞌrïna maung memema onongdeng duwanzede onongdeng dädayïnnyode geng ï Koräkong bäꞌrik.24Maung memema Gäꞌrok ge mobong medung ge no thïkkang gogäcigode mik na mobong medung mogäcigode irri reng mik agengdeng ïba näthäräk gättïng ändo thäbïk thïtheng agengdeng omo äna rong irri reng roga yayï mik? 25Wurïdena obärïk bathok agomokeeng äna,“Wuräk wïyaräk wewewa onongdeng dïbode geng ï Koräkong woga othoro no thïkkang ännïke wuräk!”26Wurïdena gäꞌrok ge mobong medung gonyagok äna thobong agengdeng onyago yïbogeng ogapïce geng, oꞌrïna ogengdeng dothukokeng ädanängkeng däriꞌri na büräng, gaka ogengdeng dogak donak näthäräk ne wuräk äna wïyarok mädok nanageng. 27Wurïdena maung memema ogengdeng dothukokeng do gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd. Gäꞌrok ge mobong medung gothuwungokeng äna, 28“Oningdeng dodïngkede nong äna onongdeng däda ännïke gärängang ikki geng ngaa? Onongdeng däppede dännïke dïdong ï Wuräcellïng awuk änzïk, onongdeng donareng äna oningdeng dana ngiccok ï gänttäk giging nge buräk babaräk ippi beng.29Oꞌrïna Bodäruc na wodinyagok domok äna,“Roggayïnoning äna oningdeng dädagäcigok buräk bonyi oko no Gänzï. 30Gänzï ge Dadayïng diding gogüyogok Yecuwa änzï dïnyo ngengenga onongdeng doppede no dereng de bïja ängäng nallong. 31Gänzï gïtheyok do thägung the nyerü thïthung baꞌrädang äna barek, na ïthek dogapïce Icärayill änzï dogidäk dïdeng na dinyenokeng dogidäk cïk. 32Oningdeng doga wuräk weꞌrämek rong irri reng arwuk na Bärruk Bedung ngokäme bebeba Gänzï gïthede wuräk wewe wemakode rong rïrung.33Maung memema ogengdeng dogäcigode rong irri reng, ogengdeng dogak wumïttïyok bulluk bulluk äna gämocong geng. 34Oꞌrïna Pärïncï berek bogak bïkkak äna Gamällayïll, ongokpeng bogak bännïne be nädumïk, ongokpeng bebe begak berïnyïgok ängäng wuräk awuk änzïk, ongokpeng bogüyogok änzïk agothoro no gayïk ge dappïttagok nang de Yawük agomo äna ommunong wuräk wïyaräk iwwi weng agonängok däbäk maung motteng.35Ongokpeng bomode geng äna,“Wuräk wïyaräk we Icärayill, gäꞌrïngkude nong ängäng watha wïwong, änno wuräk iwwi weng ängäng irri reng rerera onongdeng donareng äna onongdeng danängok. 36Gaka maung motteng monyagok memema Thodawuc bogüyogok änzïk agomo ängang gatha gïgung odekïgo äna ongokpeng boga ängäng wuräk wïyaräk iwwi weng wegak rämmek regurrung bäꞌranto. Ongokpeng begämok wuräk wewe wemakodok ga ongokpeng ädandogana baberek. 37Maung memema irri reng ronyagok buräk babaräk bebe begak bïkkak äna Yawüza nge Jellill ngogüyogok ï mängki me medomegek wuräk wecong cik agodaco ï wuräk änzïk ga wuräk omakoyok. Ongokpeng ngokäme bïnyok na wuräk awuk änzïk wewe wegak ängagok woyangkang rong reng rere.38Wurïdena ïnaneng oïngbeng bamonong äna, gäꞌrïngkude nong änno wuräk iwwi weng anongdeng ogäyïno geng baꞌrang, gaka naa dïthe rong cïk iddi deng däkäna ngäye nge wuräk wïyaräk iwwi weng ngoga änno wuräk agengdeng ïyayangkägo ängäng wuräk. 39Oꞌrïna naa ngoga änno Gänzï, agogga äna onongdeng dädamüde othorïkek, gaka onongdeng dïya ïnynyok wuräk wewe wappïttïke Gänzï ngokäme.40Wurïdena ogengdeng domättok rong nanulluk ängagok. 41Wurïdena maung memema ogengdeng dïbïttok wodinyagok agengdeng oppe geng na odïngkekeng äna,“Onongdeng dädayïcareng gärängang ge Yecuwa, wurïdena ogengdeng dobaꞌrikekeng agengdeng onyago. 42Oꞌrämïna ogengdeng donyagok änzokik yïyeng ye gayïk ge dappïttagok nang de Yawük gaka ogengdeng dogak dodäganzägagok ängäng dogenya na ängäng dothallek gärängang gïgung.
61wurïdena ï mängki meng meme maung memema wällore woronang odeka wüyik, obärïk ngeng dïꞌrede guräk no Yünanïyïng na Ibäraniying na mäjüma mïmeng ,ogengdeng dogak däda ïthäthigode dure marïyamuk Dodo wuräk änzik z̄äguncuk na meꞌräk2Wurïdena wällore awuk wegak gurrung na weꞌräk wïbïttok thäntük the wuräk wüyik agengdeng omokeng äna Räddeggadeng (rorïng onïngdeng däda thiradenong) äna oningdeng dawüddano rong re Gänzï ga oningdeng oräge wuräk dure. 3Bambïng ngeng dïyaräk Oꞌrämïnong wuräk wïyaräk thäguncuk na weꞌrak anongdeng odogeng änzïgageng ,ogengdeng dede derïnyigok ängäng wuräk na däppade ängäng bärruk bedung na dännathik acongdeng odekegeng de ngäye ingngi ngeng. 4Oꞌrïna oningdeng dogga odänttek Gänzï marïyamuk na ogga dännïke rong re Gänzï..5Wurïdena irri reng rogak rorïng gättïng yokik ge thäntok the wuräk wüyik ogengdeng dodok Icädippance änzïk ongokpeng bogak bäppade ängäng bärruk bedung na ängäng doroyik na Pällapüc na Bäräkoroc na Nikanor na Dimong na Bäriminac na Nigällawac na Dakilla änzï Anttakïya. 6Ogengdeng dede dedägok änzïk yokik ge wodinyagok agengdeng ïthe nyägung nyïnyeng nanageng agengdeng odänttenokeng Gänzï.7Wurïdena rong re Gänzï rogak rüyiga na odacago änzïk na thänttuk the wällore wogak oronang ï wuräcellïng marïyamuk na wuräk wüyik gättïng änzï mobong medung womakode doroyik Dorako de Ïccdïpanuc8Oꞌrïna Ïcädäpanuc ,bogak bäppade ängäng doroyik na ängäng dobora ongokpeng boyegok ocok wumeräk wüyik we damïk derïng. Yoꞌrägik ye 9wuräk. Wurïdena thänttok the wuräk werek wewe wega änno gayïk ge dappïttagok änang thïkkak äna Libäraddiniying na Alguranïyïng na Aläcäkandäriying na änzï obärïk ngeng dogak änzï Källïkïya na änzï acïya , ogengdeng dogak othämïno Icädïpanuc cïk.10Wurïdena ogengdeng dädamüde onängeyok rerek ängäng dännathïk na ängäng Bärruk bebe begak bayïꞌre änzï 11gagok. Wurïdena Ogengdeng doyüwek wuräk wïyaräk werek wewe wemok äna (oningdeng dogäcigode ga ongokpeng Orägïtto rong re müza re Gänzï.12Wurïdena ogengdeng dithdikokek wuräk na namäräk na wännïne we nädumïk , Oꞌrämïna ogengdeng doraboyok agengdeng ommok änzï gayïk ge dappïttagok nang de yawüd. 13Ogendeng ngokäme dothukok wuräk weꞌrämek ängäng duwïk wewe wïꞌrek äna ,(Buräk babaräk ippi beng bïꞌrek orägïtto doduma na nädumïk, 14Gaka oningdeng dogäcigodok ,ga gomo äna (Yecuwa nge Nacïrï ngïya bäꞌricok gayïk cïk na ïyabarïce däputhï dededa ocongdeng domok änana Müza. 15Wurïdena wuräk awuk änzïk wewe wegak onängok cïk ge dappïttagok nang de yawüd wurrïgodok arong reng ädathïnogeng cik ,ogengdeng doꞌrämïyok cothek agoga gayïka yothek ye mällak.
71Gäꞌrok ge thobong thedung thomok äna,“Rong irri reng rogayik ithecak gaa?“ 2Icädipanuc bomok äna,“Bambïng ngeng dïyaräk na dadayïng, gäcigudïnong, Gänzï genu dodengka gommïnde dada becong Abäraying maung memema ongokpeng bogak ï yoꞌrägik ye nuwe neꞌrak gäppak ga bïꞌräng bädanyagok do Aran. 3Ongokpeng bomodok äna,‘Wüddanu thappu thïthang na gurï gïgang ga oungbeng onyago do thappu thethetha oïngbeng bïyagenïyang nang.’4Wurïdena ongokpeng büddanok thappu the Kallädaniying ga ongokpeng onyago agonängok ï Aran, wurïdena maung memema obädeng bïbung bïnyok, Gänzï gothukoyok do thappu nana ongokpeng boga ïnaneng ängäng gumäng. 5Wurïdena ongokpeng bädagappede obärïk no thappu theng thethe, oꞌrïna narroga äna obärïk bädanädok no gayïk geng gege ängäng thägäk. Oꞌrïna ongokpeng Bïthenok Dïthïgïno Rong Cïk narroga äna Abäraying bogak bïꞌräng billak thäguräk, ongokpeng bïyatheyok thappu gayika gayïk gïgungna dubäk didung.6Gänzï gogak gïꞌrekïkïyok gayïka rong irri reng äna,“Dubäk räbäk däkäna dägï dettentteng dïdung dïyaga näthappu theng thethe gayïka doꞌrak, wurïdena ogengdeng dïyathukago gayïka wïthak na onängïgok däriꞌri räbuk rämmek bäꞌranto. 7Oꞌrïna oïngbeng bïyakämo wuräk we noddok bebeba ogengdeng dogak oyegïno äna,“Gänzï gomok na maung memema ogengdeng dïyatho däbäk dothicinoyïng cïk no gayïk ikki geng. 8Wurïdena Gänzï gïthede Abäraying domätto rong re dothikok, oꞌrämïna Abäraying bogonok Ïcaak a ongokpeng omodoyok maung memema bogongkok bonu mängki thäguncuk na mäddäk, Ïcaak bogonok Nyaguk na Nyaguk bogonok nyäguräk nyïyaräk gurrung na weꞌrak.9Gaka thobong thogak thonak därägüng de Yucïk, ogengdeng dogeyodok däbäk ï Mocär, oꞌrïna Gänzï gogak ängagok. Gänzï gogak goredok änzï däriꞌri dededa ongokpeng bogak cik. 10Ongokpeng bïthede Yucïk dïthak na dännathïk yokik ye Pärawong, bäꞌrädang be Mocär, ongokpeng bebe bedoyok änzik äna thobong thimmäng the Mocär na orabo dawuwang änzïk adwuk dïdung.11Wurïdena yüthi na dogidago dogak dathok no Mocär änzïk amwuk na ï Känaang, gädeng gogak gädaïnynyode dure. 12Oꞌrïna maung memema Nyaguk bogäcigode äna dure doga ï Mocär, ongokpeng bodinyode dadayïng nodong agengdeng onyago i Mocär. 13Maung memema ogengdeng donyagok donyago dameeꞌrak, Yucïk bogak bännak obang ngeng dïdung dïyaräk, gurï ge Yucïk gogak gännagok ängäng Pärawong.14Yucïk bodinyode obang ngeng dïdung dïyaräk äna danyago dïbïtto obädeng bïbung Nyaguk agatho do Mocär, na atho ängäng dubäk dïdung adwuk gurrung thäguncuk na gurrung geꞌrak na thäguncuk. 15Oꞌrämïna Nyaguk boräbok do Mocär ongokpeng na bïnyode dang na dadayïng diding dïnttede dang ngokäme. 16Ogengdeng dommokeng onyago ängageng ï Ccekïyïm agengdeng othikokeng dang ï nämuräk nenena Abäraying bogak bogeyode nyäguräk nye Amur ï Ccekïyïm ängäng nyadümäni nyippok.17Maung memema thïk Thedïthïgïno Rong Cïk thorurumde nang, Dïthe Rong Cïk rerera Gänzïk gogak gïthenok Abäraying cïk äna wuräk wïyadeka wüyik ï Mocär, 18wuräk wïyathuko baꞌrädang berek ï Mocär, baꞌrädang berek bebe bedäma Yucïk. 19Ongokpeng bayïllede wuräk wecong na ogengdeng dommok gädeng gecong agengdeng onängekeng däriꞌri na ogeco nyäguräk nyecong agengdeng änanna ädaga dathïk.20Maung meng meme Müza bogak bogongkok, ongokpeng bogak bodengka yokik ge Gänzï na obädeng bïbung na obäneng dogak dorumok nanagok ïrrïng wunak wäddäk dawuwang de bädeng bïbung. 21Oꞌrïna maung memema ongokpeng bogak bïthïgok däbäk, thäguräk thabayï the Pärawung thommoyok agomorägïyok gayïka thäguräk thabaräk thïthung.22Müza bogak bïnak cïk no duꞌrïccï aduk dedogak ï Mozär agoga bïnak ïꞌre. 23Maum ma Müza bodekek räbuk gurrung go bäꞌrantto, aguncagok ïnaa bano yayincok dubäk dïdung Cärayil. 24Boꞌrämek obärrïk ulluk änanageng ga Mocärïng orängek däräꞌri, ago ändo gapek cik oppok Mozärïng. 25Müza bïꞌrek ïnaa wuräk wïyung wiya ïnanang ïnaa bathok dorek keng oꞌrïna gageng ändodäma rong reng.26Nängorok nerek gämme gago ꞌräme Cärayilïng zerek zeꞌrak ga güttiyo oꞌrïna gago näkke ïnaa barek keng, “Bomodegeng bambïngeng gicudïng nong onayïnï ganong deng wüttïyo ganong ändoga Cärayil zeng zuluk?” 27Oꞌrïna ga badï bebalägode obang berek ogädïyonang odingo o Müza gagomoyok ïnaa obïbeng bïjïyong zïk ïnaa oung barek ning? 28Oung bonareng ïnaa oung biya poyïng aka oung bopode Mocärï maccinga?29Maung memema botodode räbuk gurrung go bäꞌrantto, ga Nyajana ngo Gänzï wummïnok zokkak the dïk thagüro änzï bïya ïguwang no thoꞌrong ï Ccïna. 30Müza bogicigode mik gagollo agono ï Middiyan.31Maung memema boꞌrämek mik, gagirro thägik änzik. gago näkke odäkïyagok dang ïnaa baꞌräme, gagogiccigok roꞌre ro Gänzï: 32Oïngbeng Gänzï ge dägï dïdang, Gänzï ga Bäraying na gï Icaak na ge Nyaguk.’ Müza bodekok birimang agodäma orugok cïk.33A Gänzï omoyok, ‘ Gärru wozäk wïyang; gayïk ga oung boga zoro nang goga godung. 34Oïng bogicigode dorägïkïgo waz̄a do wuräk wïyïng ï Mozär. Oïng bogäcigode ngämek ngïngeng, Oïng na boräbok dobaꞌrike geng. Arek ïna, a yïng odingo yong ï Mozär.’35Müza ongok bogak bïyangkägang ängäng wuräk wo Cärayil. boz̄ungok keng ‘Ongok bodekek nong waꞌrädang onong na doga mätto ning nga? Gänzï godingodok ïnaa bazo dobaꞌrike wuräk ängäng dogättagoyik do nyazana ngo Gänzï gekazok dumïnok änzï bïya bagäꞌro. 36Müza bo baꞌrikek wuräk änzï Mozär, ga gumïmek damïk, na rong rimäng ï Mozär na ï yuwe joꞌre na maung gurrung go bäꞌrantto ï guwak. 37Müza ongok bomode wuräk wo Cärayil ïnaa, ‘Gänzï giya dinginonong bïꞌre, aka bodingo dïng, ongokpeng biyaga äno buräk bïbong.38Ongkpeng bogak ï guwak no wuräk wo Icärayill, ongokpeng bogag aduk no dägï decong, na no Ngajana nge Gänzï ngengïꞌrekïkkïyok no thoꞌrong ï Cïna, ongok borabok rong razïk agozukïno cong. Oꞌrïna ga dadayïng ändïyangkok dodingodok cäbïk geng onareng ïnaa dagapok mägeng ï Mozär. 39Domode Arong, ‘Ccinde ning gänzï gerek agoꞌräme ning. 40Oning dodäma ngänï boganok o baddï ïppi o Müza nge ngo z̄ukok cong änzï Mozär.41Maung meng meme mama ogeng docäcode näzï no nyalädo. Na gendeng dogak dakäꞌrede räma nang gageng o kincagok nang äng waräbü wïyeng wa donak. 42Gänzï gogak go dünok änana geng gagogättïno geng gageng othicinok modok cïk mï gänzï, aka rogak romegïgok ï thadak the wïꞌre: “onong ändoz̄ukïnïng räma na babü bo ngïra räbuk gurung go bäꞌrantto, mama onong dogak ï guwak onong wuräk wo Cärayil wo dauwang do Gänzï?43Gäzo gogak go Molecc na z̄odok zo gänzï gïgong Repan, nänzï nanong docäcode ano cicinok cïk, ïnana oïng biya dingok nong babuzäk ï Babälong.44Dägï decong docode gäz̄u ï guwak. Do code aka Gänzï gomode Müza ïnaa bacok aka ongok bogak bomodok mama boꞌrämek. 45I maung meng meme dägï decong dogak domode gädang gïgeng gäz̄u ga dogak donyägagok mama donok aduk no Jeccow gagemo thappu zo bädok ba Gänzï gogak gïjedegeng. Cadorängo deyik agero yo thängkitho Dawük. 46Ongokpeng bogak ba Gänzï gorïnyek gagoz̄ongok ïnaa ba ïjok gayïk go rängok cïk nang go Gänzï go Nyagok.47Oꞌrïna Cälïmang bundunïnok. 48“Oꞌrïna Gänzï geküyik gada orängok cïk dauwang dedunagok äng nyägung nyo buräk bonyi aka bïꞌre 49bïꞌrek. “‘Ï gänzï goga gayïk go gäꞌrok gïgïng ga näz̄appu oga gayïk go nyägäk nyïnyïng dauwang dangänï da nondeng diya wunïnïng? gayïk gazung gïgïng ga yïng iya omukoyik? 50Bädaga oïngpeng bocode waräbü äncïk auk iwiya?’51Oꞌrïnong aka onong doga dalämozïk!”Eztäpanuz bomodegeng. “Oꞌrämïnong ga mägik mïmong moga aka wuräk wewo däma Gänzï ga wenung wïyong woga wänttük wäda gäcik rong ro Gänzï! onong doga aka dägï dïdong onong mängki amuk dabäleno Bärruk Bodung! 52Onongdeng dikanak wïꞌre werek wa gädeng däda rägïkïgeng watha? ogeng dogämok wodingagok wo Gänzï wewogak wa ïꞌre maung merek no daz̄o do boyego bozerigok cik. 53Onong na ïna dodäma wuk da nong ganong opoyok. Onong ändoga dorobok rong ro Gänzï, rerazok äng nyazana nyo Gänzï oꞌrïnong na ga nong na dïyangkang!”54Dorägagok Mädok nana Eztäpanuz Mauma dogicigode mik, ageng othïnya gättïng gageng ogäꞌrecok nyägung no ginyik. 55Oꞌrïna ga Eztäpanuz, ïppak äng Bärruk Bodung, agomagïyo ï gänzï agoꞌräme daꞌrädang do Gänzï, ga yecuwa bägazoro ändoz̄ägung zo nyiro zo Gänzï. Bomode geng “Oꞌrämï nong” 56oïngpeng boꞌrämek ga gänzï guwancïgode ga z̄äguräk zo buräk bonyi gacoga ozoro do z̄ägung zo nyirü zo Gänzï!”57Ängäng rerere ageng obidok wenung wïyeng gagegättïno ogäcigok gageng ollo dandawuk, 58Dawürodok däbäk agengdeng orork mädok nanauk acawük orok gadïya nonyägäk nyo burïk berek bicak ïnaa Cawul.59Mauma dägarok mädok nanauk, a go dänttek Gänzï “BaꞌrädangYecuwa omu bärruk bïbïng.” Podirok cïk agogäꞌro gullï gättïng, 60“Gänzï oung bäda gättïno ga dügädiyago iddi oga nanageng.” ka bomok mik gagogädïyonang ïngo.
81Cawoll bogak bogäcigindagïnde äna bappoyok. Omodo änno thängki theng thethe Kaniza gogak gonängïgagägode däriꞌri dimäng gättïng ï Wuräcellïng, wurïdena ogengdeng adwuk dogak dodacagok änzïk ï maräk mottäk me Yawüdiya na Camära na, oꞌrïna wodinyagok wulluk wïdaddok. 2Wurïdena wuräk werek wommok Icädipanuc agengdeng onyago yothikok ga ogengdeng [ïyïcïgok, oga no] dïthak gättïng. 3Oꞌrïna Cawoll bogak borethek änzïk onängek Kaniza däriꞌri na opäꞌricok cïk. Ongokpeng bogak bothäpïyok ï gumäng gulluk gulluk ga ongokpeng orabo wuräk wïyaräk na wïyayï agorucokeng ï koräkong. Püläpüz ï Camariya4Oꞌrämïna wuräk wewewa wedacagägagok änzïk ga ogengdeng othämpïcïke rong re Gänzï no nayïk anwuk änzïk. 5Wurïdena Pällüpüc bonyagok ï tharäk thottäk the Camära yo thämpïcïke wuräk rong nana Alämäcïye.6Wurïdena maung memema thäntük the wuräk thogak thogäcigode rong nana Pällüpüc na doꞌrämek wumeräk äna ongokpeng bocode damïk derïng, ogengdeng adwuk dogak dorabode wenüng cïk wïweng ïrrïng ängäng rong rerera ongokpeng bogak bomok äna. 7Waka wuräk wogak wüyik wewe wenu mäjibäk cik, ogengdeng dogak dogäꞌrecok guyï gimmäng gättïng na wuräk werek wogak wothukagägagok wüyik wogak wuccak na wedägïkok wogak woräguthagägok. 8Wurïdena dowïya no gatha dogak dimäng gättïng ï tharäk thottäk theng thethe.9Oꞌrïna buräk babaräk berek bogak bïkkak äna Cïmong ï tharäk thottäk theng thethe, ongokpeng bogak oyego nätäräguk ï tharäk thottäk theng thethe na ogäyïno ga wuräk awuk änzïk olïgok rong we Camärïya. Ongokpeng bogak büyicigek gatha gïgung ga gïꞌre äna ongokpeng boga buräk bega bimmäng gättïng. 10Wuräk awuk änzïk wogak omakoyok wettetteng na wittiyatha ga ogengdeng ïꞌre äna oꞌrïnong dobora de [ gimmäng, dimäng].” 11Wurïdena ogengdeng dogak omakoyok maung muthäk gaka ongokpeng bollïkede geng rong re nätäräguk.12Oꞌrïna maung memema ogengdeng dorocik ängäng Pällüpüc, maung memema ongokpeng bogak othämpïce rong re ängäng rong rere rayïꞌrek no daꞌrädang de Gänzï ängäng gärängang ge Yecuwa Almäcïye a wuräk onengkïgagägo wïyaräk na wïyayï. 13Wurïdena Cïmong borocik ängäng gatha gïgung ngokäme. Wurïdena maung memema ongokpeng bonengkïgagägok a ongokpeng ollïgiok rong maung memema ongokpeng boꞌrämek wumeräk wimmäng we damïk derïng.14Wurïdena maung memema wodinyagok wegak ï Wuräcellïng wogäcigode wuräk we Camärïya worocik ängäng rong re Gänzï agengdeng odinyinokeng Bodäruc na Yuwana. 15Maung memema ogengdeng dathok agengdeng odänttenok wuräk Gänzï wewe werocik wïyathe agengdeng änanna ona Bärruk Bedung. 16Gaka Bärruk Bedung bogak bïꞌräng bädaräbok ïgageng bulluk bulluk, ogengdeng dogak donengkïgagägok ängäng gärängang ge Gäꞌrok Yecuwa. 17Wurïdena ogengdeng dïthek nyägung nanangeng [agengdeng orabo Bärruk Bedung, a Bärruk Bedung oräbo ïgageng.]18Wurïdena maung memema Cïmong boꞌrämek ogengdeng dïthek nyägung no wodinyagok agengdeng ïa Bärruk Bedung ïthïgokeng, 19a ongokpeng ïthekeng natteräk ga gomokeng äna, “Ändïnong dobora ängäng daꞌrädang iddi deng ngok, ayïngbeng änanna ïthek maung memema oïngbeng bïthek nyägung nana obärïk a Bärruk Bedung oräbo ïgagok.20Oꞌrïna Bodäruc bobärïcenoyok äna,“Gäyïng ga oungbeng ïnyo ängäng natteräk nïnang gaka oungbeng bonu ï ngäꞌre ngïngang äna dagurï de Gänzï dagecïgo ängäng natteräk! 21Oungbeng bädanu thäꞌrägik therek na bädadägok änzik ängäng rong irri reng na gaka thägik thïthang thädathorigok cik ängäng 22Gänzï. Gappïyo änzï dogidäk dïdang a oungbeng ïbïttok Gänzï äna ongokpeng badinyendang dogidäk cïk dïdang gaka ngäꞌre ngïngang na thägik thïthang thoga thogidäk. 23Oïng boꞌrämek ga nong do gäꞌrïnttïnya gägode na dïpade ängäng dügädiyago.24Cäman boläbïttïnok keng, “Dänttendenïnong Gänzï a rong rerek ära onong dïꞌrek ogättïno iyaga nanayïng.25Mauma dothodode othämpïcïke rong re Gänzï, a Bodäruc ngeng no Yuwana ogapok i Wuräcellïng, ageng othämpïcïke thadak i no mädok amuk i Camariya.26Bälbüz na Cubïya Nyajana nge Gänzï nge mode Bälbüz, “Kuzïttagude ga oung ono dogadäräk doräme gekano i Wuräcellïng na i Gaza.” Agüyiyogo ga borok ï gadäräk, gage gätto no dämoꞌre do Cubïya ongok boga buräk büyik no näꞌrok no wuräk ï Cubïya. 27buräk beng bebe bogak bonok ï Wuräcellïng do thicinok Gänzï zïk. 28Ï dogapïyo dïdung ogapok Cawang, agoräbo no ngäꞌringka ngïngung agothäpe thadak the Cayïya ngengogak bïꞌre.29Bärruk Bodung bomode Bälbüz ïnaa, “Ängko do ngäꞌringka ngäre aoumg o rängok cïk odänok.” A 30Bälbüz ollo agono do ngäꞌringka agïnyok ka buräk ga boga ozämbe thaddak zo Cayïya bïꞌre Bälbüz bozungok 31“Oung bïnna rong ära oung boga ozämpïya?”32Dämoꞌre dogak o thämpe thadak co dung: 33Ongokpeng bogak bottegag, aganung oga oyangkanok. Obïbeng biya ïꞌreno dägï dïdung? aka doga dïdung domägok änäz̄appu.”34Dämuꞌre do z̄ungok o Bäläbüz, “Ottok ïrenïng, obïbeng boga bïꞌre ba ïꞌre rong irri? no gatha gïgung däkäna nana bärrïk?” Mik a 35Bäläbüz ogädïyonang, ozämpenok thaddïk the thadak agïrenok rong rorïng nana Yecuwa.36maung memema donyagok dorok ï gaddäräk, ageng ïjok ngïrr a dämoꞌre omo, “ ngïrr ngoga inye ngänïna bädandogättïng gïng olengkïgo?” 37Bäläbüz na bobodok na oungbeng borok cik äno thägik thïthang agoga boläbïttïnoyok gagomo: Oïngbeng borok cik ïnaa Yecuwa boga thäguräk the Gänzï. Agothorïke ngäꞌringka. 38Ageng aduk no Bäläbüz oräbu ï ngïrr a Bäläbüz olengkïyok.39Dodungokänzï ngïrr , a Bärruk bo Gänzï omo Bäläbüz ono ängäng babuthäk, adämoꞌre daꞌrämïyok gäme agogapok ï gaddäräk ïyok änduwïya no gatha. 40Bäläbüz bïnyode gatha gïgung ga boga ï Azoduz; ga bäga ïnïnïke rong ro Gänzï ïyok ono ï Kacäriya.
91Thängki therek tha Caul bogak bïꞌräng orrucok gangak go dïngo nana wällore wo Gänzï. bonyagïno bädang pimäng. 2A gothungok thadak thecanonya gïno wuräk ï Domacika, na bïnyode obärïk ngeng ïgaddäräk doga do Gänzï, agïnna ïbok keng ï gäräkong, wuräk waräk na wayï, gagogapïtte geng i Wuräcellïng.3bonyekonang baro odänok Domacika ga dobulänge thïk agädïyonang ongätho yok. 4Babok agoro näthappu, agogäcigok ga roꞌre räga moyok “Caul Caul, onayïnï ga oung opoyïng,”5Caul boläbïttïnoyok “oungbeng obïbeng Gänzï?” Boläbïttïnok 6“Oïngbeng o Gänzï geka oung bäga opok,” “Güyogu a oung ono ï zaräk cottäk a oung iyandïna rong roga.” 7Wuräk wegak no Caul wodämak aka ga geng ïꞌre; dogicigode roꞌre oꞌrïna dodäk nana razo ängäng.8Caul bügiyogok änäthappu, ka puwancede gigik gagäda ꞌräme bärrïk. Dongägagok ïbok do Domacika. Mängki mäddäk ga bogak birimade, agäda rägo dure na ikko waräberek. Ï Domacika Bällore berek bogak dang bicak ïnaa, Ananïyaz. 9Gänzï gopïttoyok äng rong rabonu yokik, “ Ananïyaz!” boläbïttïnoyok “Owoye Gänzï”10Ï Domacika Bällore berek bogak dang bicak ïnaa, Ananïyaz Gänzï gomodok, “Ängko dauwang do Judaz omakok gadäräk 11ozerigoyik, na oung borok cang a oung oz̄ungo nana buräk babaräk berek bathok änzï Taräcïc bica ïnaa Caul, ongokpeng boga dänttek. 12Ï mäde mïmung, ongokpeng boꞌrämek buräk berek bicak ïnaa Ananïyaz bazok agïje z̄ägung nanauk agumek kik.”13“Gänzï,” Ananïya bogapïttenoyok“Oïngbeng bogicigode rong rüyik nana buräk ippi na naꞌrïng na bïcede wuräk worïng i Wuräcellïng. 14Ongokpeg na bathok inye ängäng rong ra boz̄ukok nana baꞌrädang ïnaa na bïnyode wuräk inye wayïꞌre äng gärängang gïgang ago rabo. 15Oꞌrïna Gänzï gomode Ananïya , “Ängko! buräk ippi boga babü bïbïng bodibagok yokik ga wuräk wo gärräk na go waꞌrädang na yo wuräk wo Cärayil. 16Oïng biya genïyok aka kapiya orägïkïgïno gärängang gïgïng gaz̄a.”17Ananïya bonok agüthiyo dauwang. Agopok thägung nana Caul, gagomo, 18“Bambïng o Caul, Baꞌrädang o Yecuwa nge ngumïndong ïgadäräk mama oung bogak azo inye bodingodïng nanaung ïnaa oung ba wumek kik a oung ourïgok cïk gäme ga oung ïnna ïppak äng Bärruk Bodung.” 19Maung meng meme mik, a naꞌong nerek nomok no wuzabe oräbo äno gik go Caul, ago wurïgok cïk gäme. büwegïyok ago lengkïgo, 19 Ka borägok dure dotteng gago boradang. Caul ï Damäcika na Wuräcälïng20Caul borängode maung müyik ï Damäcika. 21“Bädaga ongokpeng bäre bepokämok woräk ï Wuräcelïng na wogak ïꞌre äng gärängang buräk beng ippi bica ïnaa Yecuwa? na gäme ongokpeng bädaga bathok inye ïnaa na bïngode obärïk baïꞌre äng gärängang go yecuwa agoräbo ago mïno baꞌrädang nga?” 22Caul boga wüyiga äng dobora gättïng agändïreno Liyawüd ïrrïng we wogak ï Damaka nana Yecuwa baga Alämacïya.23Maung memema mängki modekok müyik a Liyaüd opïttagok nanuluk ageng ïccezïk ïnaa dapok o Caul, 24Oꞌrïna ga Caul ogädïyonang ïnanang dogak dathämagok nädäk no tharäk thottäk i thängki na nängkora ïnaa dappok Caul. 25Oꞌrïna ga wällore wïyong obunyïyok nängkora agekïyok ithiyuk ïgundong.26Oꞌrïna ga Bärnaba omok agothukïno wodingagok. Agodänganzïno geng aka Caul boꞌrämek Gänzï a Gänzï geng gege ïꞌrekïkïyok, 27na gäme mama bogak i Damacika ännïnïke wuräk äng gärängang go Yecuwa.28Mik a Caul orängok cïk ängogeng gago z̄äppïyo nayïk änzïk anuk gago zämpïttïke äng dodurazïk äng gärängang go Gänzï. 29Ongokpeng bïꞌrek ängäng roꞌre ro Yunanïng na ro Liyaüd oꞌrïna dogak dïꞌräng donareng ïnaa daboyok ïluk. 30maung memema Wodingagok wo gäcigode mik, agemo Caul ändo Kacäriya ageng odingoyok ï Däräcïz.31Bodäruc Dauwang do Käränoliyoz 32Oꞌrïna ga Bodäruc ügiyogïyok gänzï. bomodok “Güyogude gänzï,” Oïngpeng boga buräk beng ippi buluk.”33Bodäruc dïꞌrek no Käränoliyoz, a Bodäruc wüthiyo dauwang agïnyok ga wuräk woppïttagode. Agomok keng: “ 34Onongdeng dïnanang ïrrïng ïnaa rädagayik ïnaa ocongdeng Liyaüd dada thägïyago ocong wuräk werek wogäräk däkäna ogätto änäng ogeng. 35Na mama ändodingodïng, a yïng azo gïng illa oko ïroꞌre. Oïng ba z̄ungo nong, Ändo bïttoyïng bodenï?”36Oꞌrïna ga Bodäroz ügiyogïyok gänzï. bomodok “Güyogude gänzï,” Oïngpeng boga buräk beng ippi buluk.”Bodäroz dïꞌrek no Käränoliyoz, a Bodäroz üthiyo dauwang agïnyok ga wuräk woppïttagode. 37Agomok keng: “ Onongdeng dïnanang ïrrïng ïnaa rädagayik ïnaa ocongdeng Liyaüd dada thägïyago ocong co wuräk werek wogäräk däkäna ogätto änäng ogeng.38Na mama ändodingodïng, a yïng azo gïng illa oko ïroꞌre. Oïng ba thungo nong, Ändo bïttoyïng bodenï?” Käränoliyoz bogapïttenoyok: 39“ Mängki bäꞌrantto oïng bogak dauwang dïdïng odänttek aka ïzïk iththi, ïzïk thädäk thängki zozibing aburäk äng gadïya gangälezo ozoro yokik kïkïng gäregäre.40Gagomo, ‘Käränoliyoz, Gänzï gogicigode dodänttek dïdang gago wuncäcagok waräbü wa oungbeng bïcäcede wïthak. 41Dingude obärrïk ï Joppa dobïtto obärïk dang bica ïnaa Cäman Bodäroz. Ongok boga baze dauwang do Cäman ngo wurak ngengogak odänok yuwe. 42Ongokpeng bomodening ïnaa oning da ozämpïttïke wuräk ga ning ïnnïke ïnaa ongokpeng boga bälläk ba Gänzï godok änzik ïnaa ba mätto wazïk na wïnttek. 43Wïꞌre awuk wïꞌrek ïrrïng nanauk ïnaa obaddï borok cik ängäng ongokpeng biya ïnyok dodiyegok cïk dodügädiyago äng gärängang gïgung.”
101Buräk babaräk berek bogak ï Kayicerïga bïkkak äna Kiräniloc ongokpeng bogak thobong the nyajana dümmek änzï thäntük the nyajana nye ïddalïya. 2Ongokpeng bogak bothorigok cik na bogak bonu näthäräk neGänzï na wuräk awuk änzï we dawuwang dïdung wonak näthäräk ne Gänzï ngok. Ongokpeng bogak boring ängäng wuräk wüyïk na ongokpeng bogak badänttek Gänzï marïyamuk.3Wurïdena maung memema thïk thogak thäguncuk na bäꞌranto, ongokpeng bogak boꞌrämek bärruk ï thängki änanna mällak me Gänzï ga moga athïnok ga gomoyok äna (kiräniloc!” 4Wurïdena maung memema ongokpeng bännayok ,ongokpeng bogak bonak näthäräk , aoungokpeng omo äna (Gäꞌrok Gänzï ngänï beng mik ? Oꞌrämïna ongokpeng bomodok äna dodänttek Gänzï dïdang na dothorigoyik dïdang doduwungok noꞌrïräk oduwungïno dunzäcagok yokik ge Gänzï. 5Wurïdena ïnaneng ongokpeng bodinyode wuräk wïyaräk [japa Yoba] na gaka ongokpeng bodinyinde cämang ongokpeng bebe begak bïkkak äna Bodäruc. 6Ongokpeng bogak bonyagok do Cämang ngeng,ongokpeng bebe benak gümang odännok Yuwe. Ongokpeng bïya ïrenang äna ngänï beng begga äna oungbeng bayego?”7Oꞌrämïna maung memema mällak meme megak mïꞌekïkek Kiräniloc monyagok, Kiräniloc bodäntte woyego weꞌrak wïwung na nyajana nyeꞌrak nyenye nyegak nye thorigok cik änzoꞌrägik ye ogengdeng dede degak orikkoyok marïyamuk. 8Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bogak (birenokeng, bodäganzïnokeng) rong arwuk irri reng ongokpeng bodinyode geng Yaba Jopa).9Mäde mo Bodäroz 10thulluk. Wurïdena wuräk wathok wüyik ga woga ängäng yothi wonareng äna warägo dure. Oꞌrïna maung memema ogengdeng dogak dokuthïttagode,ongokpeng bogak bogädeyode na [ abo agoro,abok agiddikok äna bayïnyo. 11Ongokpeng boꞌrämek noꞌrïräk nuwanzïgode ababerek atho oräbo nanagok bimmäng boga gayïka [thadak,gadïya ] therägagägode näthappu do mäbïk bäꞌranto me wücong we thappu. 12[ thadak the gadïya ] geng gege gogak gonak räbäk re durïk adwuk bäꞌranto na de näthappu na de ïguwak na durïk dawuro näthappu na waꞌräbe wayirro noꞌrïräk.13Wurïdena ogokpeng bogäcigode roꞌre ga godäntteyok (Bodäruc,güyogu agämo durï adwuk aoungbeng orägo. 14Oꞌrïna Bodäruc bomok äna (gäꞌrok Gänzï)onï rädaga mik! Gaka oïngbeng bädarägok [ durïk derek ,baberek ] begidäk bädaräko däkäna bega bädaduwïgok.” 15Wurïdena roꞌre rodänttedok na ïꞌrekïkïyok gämme ameeꞌrak äna [babü bebeba Gänzï goduwok äna baräko rogga äna oungbeng bädadume bädayangko.” 16Irreng rogak amäädäk. Wurïdena gadïya geng gege gogädeyode nang omängko oduwungo ogappïyo ïgänzï gämme.17Wurïdena maung memema Bodäruc bogak bodäregok, bollïgode rong) ängäng gatha gïgung ängäng rerera ongokpeng boräme ängäng [ gatha gïgung ,ängäng gik gïgung] Oꞌrämïna wuräk wïyaräk werek wogak wodinyagode ängäng änana Kiräniloc ,ogengdeng dogak dothuwungok no gumäng ge cämang,wurïdena ogengdeng dogak othoro igädäk. 18Ogengdeng dodänttede na othuwungo äna bäkaga cämang ngenge ngïkka gärängang ge ïtharäk äna Bodäruc gaa?19Maung memema Bodäruc bogak ïꞌre mik ,bäruk bomodok äna (Oꞌrämï wuräk wïyaräk wäddäk wagancoyang. 20Oꞌrïna güyugu, oungbeng oräbo anyago ängageng oungbeng bädana näthäräk ne baberek gaka Oïngbeng bodinyode geng.” 21Wurïdena Bodäruc boräbok do wuräk wïyaräk “ weng wewe wedinyagode ängäng kiränillioc a ongokpeng omo äna,Oïngbeng boga bäruk bebeba onongdeng dogo oganzok. Ngänï beng bega bebeba onongdeng oganïnoyïng?.”22Wurïdena ogengdeng domok äna, (kiräniloc thobeng the nyajana dümmek thomok äna ongokpeng bonareng buräk babaräk bebe bethorigok cik na benu näthäräk ne Gänzï na bega berïng billa ngäruk ngerek nang ï yoꞌrägik ye wuräk awuk änzïk ye Yawüd, ongokpeng bomäyode rong ängäng mällak medung äna barabonong daww wang dïdung ga oningdeng ogäcigok rong rïrung. 23Wurïdena ongokeng bogäyïnokeng ga ogengdeng othoinyo dawwwang dïdung ẉurïdena ï thängki therek Bodäruc bonyagok däbäk ängageng na obang ngeng dïyaräk derek dogak dathok änzï [Jopa ,Yoba ] donyagok ängagok.24Bodäroz Dauwang do Käränoliyoz 24 Wurïdena ï thängki theerek omakok thängki theng thethe, ogengdeng donyagok ï Kayicerïya. Oꞌrïna Kiränilloc bogak Orikkokeng, wurïdena ongokpeng bogak bïbïttokeng nanulluk adwuk ängäng gurï gïgung na räbäk rïrung re nanamäddük.25Maung Bodäruc borok cang, a Käränoliyoz ogätto ängo ongok agabo agoro no ngägäk 26nyïnyung. Oꞌrïna ga Bodäruc wügiyogïyok gänzï. bomodok “Güyogude gänzï,” Oïngbeng boga buräk beng ippi buluk.”27Bodäruc dïꞌrek no Käränoliyoz, a Bodäroz wüthiyo dauwang agïnyok ga wuräk woppïttagode. Agomok geng: “ Onongdeng dïnanang ïrrïng ïnaa rädagayik ïnaa ocongdeng Liyaüd dada zägïyago ocong co wuräk werek wogäräk däkäna ogätto änäng ogeng. 28Bodäroz dïꞌrek no Käränoliyoz, a Bodäroz wüthiyo dauwang agïnyok ga wuräk woppïttagode. Agomok keng: “ Onongdeng dïnanang ïrrïng ïnaa rädagayik ïnaa ocongdeng Liyaüd dada zägïyago ocong co wuräk werek wogäräk däkäna ogätto änäng ogeng. 29Na mama ändodingodïng, a yïng azo gïng illa oko ïroꞌre. Oïngbeng ba thungo nong, Ändo bïttoyïng bodenï?”30Käränoliyoz bogapïttenoyok: “ Mängki bäꞌrantto oïng bogak dauwang dïdïng odänttek aka ïzïk iththi, ïzïk thädäk thängki thothibing aburäk äng gadïya gangälezo othoro yokik kïkïng gäregäre. 31Gagomo, ‘Käränoliyoz, Gänzï gogicigode dodänttek dïdang gago wuncäcagok waräbü wa oung bïcäcede wïthak. Dingude obärrïk ï Joppa dobïtto obärïk dang bica ïnaa Cäman o Bodäroz. 32Ongok boga baze dauwang do Cäman ngo wurak ngengogak odänok yuwe.’ 33Oïngbeng na bodingode geng gäregäre, naroga rorïng ïnaa oung borok inye. Ïnana ocongdeng na aduk doga yokik go Gänzï da gicigok rong aruk ära Gänzï gomodong ïnaa oung bayïꞌrekïke ning.”34Mik a Bodäroz o moyok: “Oïng ïna bïnanang ïnaa rogayik Gänzï ga yego nana cong adwuk odenttïttïgok. 35Obadïyeng dadirinok cïk gageng oyego ngäye ngorïng nyadok, rädanu rerek na doga äncï räbäk bäläkbäläk.36Oung bïnna rong ära ongokpeng bodingïnde wuräk we Cärayil, ra ïꞌrek no rong raze ro Gänzï nana dorïnya ïga Yecuwa Alämacïya ongokpeng boga Baꞌrädang bo rong aruk. 37Oungbeng bïnna rong rogak ï liywüd, oreze äncï Jelil ga dolengkïgo dïꞌräng da Yuwana bogak bothämpïtekek nang. 38Namayaï ga Gänzï godabok Yecuwa ngo Nacära ängäng Bärruk Bodong na ändobora, na namayaï ga ngokpeng bojäjegok ngïye ngorïng na ïccïcek wuräk awuk wewogak womättagok ängäng dobora do thiläbäk, aka Gänzï gogak ängäng ongok.39Ocong dïnna ro rong aruk ra boyegok nodok bo Yawudiya na Wuräcellïng. Dopodok ageng ozarïyok nodereng, 40Oꞌrïna ga Gänzï ügiyogok äncï dïngo mängki mäddäk ago gättïnok gago ꞌrämïgo. 41Ongopeng bogak bäda ꞌrämïgok ängäng wuräk awuk, oꞌrïna boꞌrämïgok äng wïnanang wa Gänzï go dibok wadogak orägo na ikko mama bügiyogok änzï dïngo.42Ongokpeng bomodening ïnaa oning da ozämpïttïke wuräk ga ning ïnnïke ïnaa ongokpeng boga bälläk ba Gänzï godok änzik ïnaa ba mätto wazïk na wïnttek. 43Wïꞌre awuk wïꞌrek ïrrïng nanauk ïnaa obaddï borok cik ängäng ongokpeng biya ïnyok dodiyegok cïk dodügädiyago äng gärängang gïgung.”44Mama Bodäroz bogak bïꞌräng bäga ïꞌre rong reng irri, a Bärruk Bodung oräbo nana wuräk wewo giccigode rong. 45Liyaüd wewazok änzï Joppa no Bodäroz ngeng, wogak wirok änzïk mama Gänzï goräbek Bärruk Bodung ïga wuräk wo gärrä.46Ka bogicigode geng ga däga ïꞌre äng Bärruk Bodung äng ruränge bäläbäläk gageng wukïno Gänzï a Bodäroz omo. 47“Obärrïk bika gättïno wuräk iwwi ogättïno olengkïgo äng ngïräga? Ogeng dorabok Bärruk Bodung mama ocong dogak odänttek. 48Mik ago gomok keng ïnaa dazo ageng olengkïgo äng gärängang go Yecuwa Alämacïya. Do mode Bodäroz ïnaa barängok cïk äng ogeng mängki motteng.
111Bodäroz Bïrek Ngïye Ngïngung Wodingagok na babang abuk i Liyawüdiya dogicigade ïnaa Wuräk wo gäräk worabok rong ro Gänzï. 2Na mama Bodäroz bonok ï Wuräcellïng, a Wuräk wogak wozikode ozalïyok. 3Gageng omoyok, “ Oung büziyok dauwang do wuräk wozikode anong orägo dure änogeng.”4Bodäroz borezek änzïk agïreno geng rong aruk rerogak: “Mama oïng bogak odänttek noddok bo Jopa, ïng oꞌräme ï mäde. 5Oïng boꞌrämek waräberek womok naꞌruzur nuyik ga näga räbo änzï gänzï ga nonu äng mäbïk amuk bäꞌrantto, oräbo nana oïng bogak. 6Oïng borugode yik ïrrïng ïng oꞌräme durïk do yauwang na doda gïya na durïk dïngïr na waꞌräbe wïgänzï.7A ïng ogiccigok roꞌre rägamoyïng, ‘ Bodäroz güyogu aoung o gämo aoung orägo.’ 8“Oïng bogappïttek, ‘ Rïzaräk onïï, Bäꞌrädang! Baberek billa banya gïnïng ïdong bügäda.’ 9Roꞌre rïꞌre gäme änzï gänzï gäme ameꞌrak, 10‘Oung bäda bïtto waräberek ïnaa wügädak wa Gänzï gocode worïng.’ Romodïng amädäk, ago dägo ogapok ïgänzï gäme.11“Ängä rerere mik, a wuräk wäddäk änzï Kacärïya orägok nang dauwang da ïng bogak dang. Bärruk bomodïng ïnaa oïng bada ïyangko ïnaa oning dano no ogeng. 12obambïngeng iddi zägungzuluk na bulluk donok ängoyïng a ning wüz̄iyo dauwang do Käränoliyoz. 13Ongokpeng bïrenoning aka ongok boꞌrämek ngazana ngo Gänzï gago zoro dauwang dïdung, gagomoyok “ Dingude obärrïngeng i Joppa dopïtto Cäman ngengica ïnaa Bodäroz. 14Ongokpeng biya dänganzïnong rong ra oung na wuräk wodauwang dïdang awuk wiya baꞌrikigo ängäng.’15Mama oïng bügiyogok ïnaa ïmbaïꞌre, Bärruk Bodung oräbo ïgageng aka boräbok ïganing maung monodong. 16A yïng wuncagok gaka Gänzï gomodïng: ‘ Yuwana bolengkek äng ngïrr oꞌrïna oung biya lengke äng Bärruk Bodung.’17Rogayik ïrrïng ïnaa Gänzï gïjede wuräk wo gäräk dorïnyanang aka bijede ning mama oning dorok i Baꞌrädang Yecuwa Alämacïya; Oïng na obï biya zorïke Gänzï!” 18Maung memema dogicigode mik, ageng ozorïke dozalïttïyok gageng wukïno Gänzï, gagemäna, “ Gänzï gäme gogättïnok ga wuräk wo gäräk ïba dodiyegok cïk ï doga dïdeng.” Dauwang Do Gänzï ï Ndekiya19Obärïk ngeng äno wuräk werok cik wewogak wodecagok äng dorägïkïgo watha mama Icädäpanuc bogak bobägode mama Ponika, Cayïproz, na Ändekiya wïrrenok Liyawüd rong ro Gänzï. 20Oꞌrïna ga wuräk werok cik änzï Cayïbäroz na Cayïriyane, wonok ï Andiocz ageng othämïcïke wuräk we gäräk rong ro Gänzï na gäme rong raze nana Baꞌrädang Yecuwa. 21Thängung the Bäꞌrädang the dobora thogak ängogeng,ga wuräk wüyik wogak wogapïnok Baꞌrädang.22Rong reng irri rorok dauwang do Gänzï i Wuräcellïng, ageng odingok o Bäränaba ï Andiocz. Kaborok cang gagoꞌräme aka Gänzï go pode bädong ïga wuräk, 23ongok buwïyak no gatha gago boregeng dang ïnaa daga doborok dang gage oga dotherigok cik äng Baꞌrädang äng mägik mïmeng. 24Bäränaba bogak buräk borïng, äng dïpak äng Bärruk Bodung na doroyik, wuräk wüyik wazïnok Baꞌrädang.25Bäränaba bonok ï Däraciz doꞌräme Caul, 26Maung memema pïnyodok, agothukok ï Andiocz ageng räbuk reꞌrak ogätto no wuräk wo dauwang do Gänzï ageng ïnïnïke geng wuräk wüyik. Rogak ï Andoniocz nana wuräk werok cik wodekok Mäceyin nodong.27Maung meng meme a Wïꞌre werek azo äncï Wuräcellïng ono i Andiocz. 28Obärïk änanageng bogak bicak Agabuz, bügiyogok ago zorok gaïꞌre äng Bärruk no Yüzi yiyazo näz̄appu änzïk azuk.29Wällore wodüra kok äng waräbü wado nak ageng ïb ïnok bang be pogak i liywüdiya. 30Ogendeng doyegok mik ageng odinginok wuräk wagädang wodauwang do Gänzï natter äng Bäränaba ngeng no Caul
121Dorägïkïgo düyik gättïng 2BWurïdena ongokpeng boppode Nyaguk obang be Yuwana ängäng gäricang gicek.3Wurïdena gaka ongokpeng boꞌrämek äna rong reng rere rawïyïke Yawüdiying no watha, ongokpeng bïyïgode onyago agorabo Bodäruc ngok gämme. Wurïdena irri reng rogak maung me mängki me Duko Na Dokäꞌrïko De Dunzäcagode Dure De Thällang. 4Oꞌrämïna maung memema ongokpeng boraboyok, ongokpeng bïtheyok ï Koräkong ga godaꞌrikeno geng nyajana bäꞌranto bäꞌranto äna nyathämagoyok, Irüdüc bogak bonareng äna ongokpeng bïyabaꞌrikeno wuräk Bodäruc maung memema Thängki The Duko Na Dokäꞌrïko De Dunzäcagode Dure De Thällang thonyagok.5Bodäruc bogak othämagägok ï Koräkong, oꞌrïna Kaniza goak gïꞌräng gïdaddok odänttenoyok ängäng [ ruränge rïreng, roꞌre rïreng, gäräme gïgeng] bulluk bulluk. 6Wurïdena maung meng memema Irüduc bogak bonareng äna bayïthek wuräk Bodäruc nängkora neng nene, oꞌrïna Bodäruc boga ïndde na bomättagok ängäng würenya weꞌrek boga othämagägok ängäng nyajana nyeꞌrak yo thüwük the Gädäk ge Käräkong.7Wurïdena ïnaneng mällak me Gäꞌrok Gänzïmogak othoroyok, wurïdena dobullänge thïk dogak[ obullänge thïk obüro] ï Koräkong,wurïdena ongokpeng boppok Bodäruc thäbïk the gatha agogüyegïyok na omoyok äna,“Güyogu gäre gäre!” Wurïdena würenya wobäꞌrillagok änno nyägung nyïnyung. 8Wurïdena mällak momodok äna,“Kuthïttagude a oungbeng [mätto gurak, ïthago guräk] na wothäk wïwang.” Oꞌrämïna Bodäruc bonängode mik. Wurïdena ongokpeng bomodok äna ïthagu nadïya amokoyïng.”9Oꞌrämïna Bodäruc bogak bodämanang äna mällak moga ollïkïyok änzï ithecak, oꞌrïna ongokpeng bogak bïꞌräng barikkok bäruk. 10Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dogak othäppïyo onyago oko no bothämagok be nodong na bameeꞌrak, ogengdeng dathok yo gädäk ge mallong gege gayïbogeng änzï tharäk thottäk guwanzïgïnde geng dadung, agengdeng okoyik obaꞌro onyago däbäk oräbo do gaddäräk, wurïdena mällak mogädeyode nang änzacïk änanagok.11Wurïdena Bodäruc [bomode, bayïnzode] ï gatha gïgung äna,“Oïngbeng bännanang äna Gäꞌrok Gänzï godinyode mällak mïmung agatho dorïyïng ithecak änzïkung the Irüduüc na änzï dorikok de Yawüd dededa ogengdeng donak äna dïyaga.” 12Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bathok onyago ga ongokpeng bonu ï ngäꞌre ngïngung ongokpeng banyago do Moriyong obäneng be Yuwana ongokpeng bebe bïkka gärängang gë ïtharäk äna Moräkuc nana wuräk wogok wappïttagode nang wüyik ga ogengdeng odänttek Gänzï.13Maung memema Bodäruc boppok gädäk ge gädäk ge däbäk, a boyego berek atho ändawuwang babayï bïkka äna Rawuda [doꞌräme, dogäcigok]. 14Maung memema ongokpeng bännak roꞌre re Bodäruc a ongokpeng ädawunze gädäk gaka ongokpeng bogak okäꞌrïko gättïng, oꞌrïna ongokpeng bollok onyago yïreno na yïbïtto wuräk wega dawuwang äna Bodäruc boga othoro ï gädäk däbäk. Oꞌrïna ogengdeng domodok äna,“Oungbeng badänzagok ängäng gatha gïgang.” 15Oꞌrïna ongokpeng bïdaddok ïꞌrekeng äna ongokpeng boga ï gädäk däbäk. Ogengdeng domodok äna mällak mïmung.”16Oꞌrämïna Bodäruc bïdaddok oppe gädäk, wurïdena maung memema ogengdeng duwanzek gädäk, ogengdeng doꞌrämïyok agengdeng[ odäergo änzïk, ollïyok rong]. Oꞌrïna Bodäruc bodäganzïnokeng na ogenegeng nyägung nyïyung gayïka Gäꞌrok Gänzï gothukoyok änzï Koräkong. 17Ongokpeng bomode geng äna,“Ängkonong a onongdeng ïreno Nyaguk rong irri reng na obang ngeng dïdung dïyaräk.” Wurïdena ongokpeng bonyagok büddanokeng ga ongokpeng onyago no gayïk gerek.18Wurïdena maung memema thängki thommode, nyajana nyïbak näthäräk no rong reng rere, a ogengdeng omo äna ngänïbeng begayïnok Bodäruc? Oꞌrïna maung memema Irüdüc bogak oganzok Bodäruc a ongokpeng ädayïnynyoyok, ongokpeng ongokpeng bothuwungok wothämagok a ongokpeng odinyokeng äna ogengdeng dagämago. 19Wurïdena ongokpeng bonyagok oräbo ï Yawüdiya do Kayïcerïya a ongokpeng onängok dang.20Wurïdena Irüdüc bogak bothïnyade wuräk gättïng we Acurïyïng na Cïdong, oꞌrïna ogengdeng donyagïnoyok ängäng rong na ängäng ngäꞌre ngulluk, maung memema ogengdeng donyagïnok Balladicdoc thobong thega baꞌrädang bemakode baꞌrädang bittik äna ongokpeng bagätto ïgageng, ogengdeng dïthedok rong rerera ogengdeng dothïnyayïnok äna gaka märïng me bäddok bïbeng mommode waꞌrädang werek dure. 21Oꞌrämïna maung memema Irüdüc bïthagok nadïya ne daꞌrädang ï thängki thethetha ongokpeng bonängode thïk no gäꞌre ge däꞌrädang dïdung a ongokpeng ïꞌrekïke geng.22Wurïdena wuräk wïdaddok ogäreꞌrek gättïng ga ogengdeng omo äna,“Roꞌre irri reng re gänzï rädaga re buräk bonyi!” 23Wurïdena mällak me Gäꞌrok Gänzï mogädeyode nang oppok gaka ongokpeng bogak bädadengkek Gänzï na ongokpeng bogak oräkago ängäng nänzäk ongokpeng na bïnyok.24Oꞌrïna rong re Gänzï rogak rüyigak oronang odeka thänttük thüyik. 25Oꞌrämïna maung memema Bäränaba na Cawoll dogak dothodode ngäye ngïngeng a ogengdeng onyago ogappïyo ï Wuräcellïng ga ogengdeng ommo Yuwana ongokpeng bebe bïkka gärängang ge ïtharäk äna Moräkuc.
131Ï dauwang do Gänzï ï Andiyoz wïꞌre na wïnäne: Bäränaba, Cïmon, ngengicak bongi, Lüciyoz ngo Ceriyan, Manayin ( Buräk babaräk bebogak bazok ängäng baꞌrädang Rüdüz na Caul. 2Mama ogeng dogak ozicinok Gänzï zïk na oduma, a Bärruk Bodung omok keng, “ 3Gättïng nong o Bäränaba yïng no Caul, ageng oyego ngïye nga oïng bobïttïnok keng.” Mama dodänttede ga geng o dumïgo, ageng ïje nägung nanageng ändodingok keng. I Cayipäroz4Ogeng dodingagode ängäng Bärruk Bodung, Bäränaba na Caul donyagok i Celiyocia ageng ogonyago i Capäroz. 5Mama dorok ï Calamiz ogeng dothämpïcïke Liyaüd rong ro Gänzï nomoyok. Yuwana bogak ängäng ogeng aka bogättago.6A geng othäppïyo no mädok amuk ageng oro Papoz nana dogättok no bamïk berek bica ïnaa Bara-Yecuz, Liyaüd wewïꞌrek ïnaa Bïꞌre bonu duwïk. Ongok bogak galägung go baꞌrädang bo zage, Cerigioz Pauluz, ongok bogak buräk bïnazïk, 7Baꞌrädang obïtto Bäränaba no Caul yokik gïgung agïnna gicigok roꞌre ro Gänzï. 8Oꞌrïna gageng ogärïttagägo äng bamïk Elïmaz ( gärängang gogak äng roꞌre ro Yünanin) ongok ponäkek ïnaa pa buꞌre bäꞌrädang äncï doroyik.9Gämme Caul ongok o Bolïz, pïppade äng Bärruk Bodung, borukode danda Elïmaz. Agomoyok, “ Oung thäguräk the thiläbäk! oungpeng boga thudu zo rong rorïng. 10Oung boga bïpade äng rong aruk roduwïk, a oung marïyamuk banänäke ïnaa baläbïtto rong ro Gänzï odeke roduwïk!11Ïnana thägung the Gänzï läbïyagode babuthäk änanaung ïnana oung na biya odeko birimang badiya oꞌräme thïk.” Äng rerere mik a Alimaz irimak naꞌrong nerek nirimede gik kïgung agonäke ïnaa baꞌräme o bärrïk bamüdoyok gänzï äng thägung . 12Ka Prokoncol boꞌrämek rong rogak, ago royik, aka bodäregok änzïk ï dïnïne nana Baꞌrädang.13Ï Pizidiyan Andioz 14Dogono änzï Perga ageng oro ï Andooz ï Pïzïdiya, ï yo mäcobïk ageng ono no thoyok agerängok cïk. 15Ka dodänek änzï thadak the Müza, na äncä dïnïne do wïnäne, a waꞌrädang wo no thoyok odinginok keng rong ramo ïnaa “Bambïngeng daräk na dayï, oning donareng ïnaa onong da ïꞌrekïke wuräk rong rodoborïyodang na nong donu:16Bolïz bogüyode gänzï, aguzek keng gaung gagomok ken:“Bambïngeng Cärayilïn na wuräk awuk wewoga inye ozicinok Gänzï: gäcigudïnong! 17Gänzï go Cärayilin na go dibok dägï decong agodeke geng dwüyik ï maung ma dogak doꞌrak orängok cïk ï Mozär. 18Gänzï gozokok keng äncï Mozär äng dobora düyik gättïng, Borabïke keng zïk räbuk gurrung go gurrung go bäꞌrantto ïguwak.19Ongokpeng bonya kende geng wuräk mädok thägungzuluk na weꞌrak ï kanan gagïjekeng thappu the waza wïyeng. Dorängo dezïk räbuk (450) 20Maum memeng meme mik, a Gänzï ändo thukïno geng womättago änco maung mo bïꞌre Camuel.21dogak obïtto baꞌrädang, a Gänzï o zukïno geng o Caul thäguräk zo Kicc änzï dubäk do Bänïmin ago rabogeng räbuk gurrung go gurrung go bäꞌrantto Mama bodok o Caul änzïk agoz̄ukïno geng baꞌrädang Dawüd. 22A Gänzï omok keng ‘ Oïng bïnyode ga Dawük z̄äguräk zo Jece ongko boga buräk borïng ba yïng borïnyek ongok biya oyego ngïye änzïk anguk nya oïngbeng bonareng ïnaa ongok biya oyego ngïye nga bonuwareng ïnaa bayego.23Mama Yecuwa bïꞌräng bäda rezek nyïye ngï ngung, a Yuwana oz̄ämpïttïke wuräk wo Cärayil ïnaa ogeng dabaꞌrikek dügädiyago dïdeng gageng olengkïgo. 24Omuna ka Yuwana bomattok nyïye ngïngung, agomok wuräk, ‘ Ändonu ïnaa oïng obïbeng? Oïng bädaga ba nong dorrikode. 25Oꞌrïnong na gäcigudeno ongokpeng büyik biyazo oïng badiyaga borïng ïnaa oïng bazicocïk ïng ogärïnok doräk änzï goz̄äk.26Bambïngeng do Cärayil dägï da Bärayïng, na do wuräk wogäräk wewoga inye ozicinok Gänzï zïk: 27roganok cong ïnaa rong rodokozïk rodingagïnde cong! Wuräk wewoga ï na wa'rädang wïyeng wodämak ïnaa boga Dobaꞌrikigo, ageng odäma ogäcigok roꞌre ro wïꞌre radogak ozämpe Yomäcobïk.28Kadogak dodämak ïnna rong ra geng opoyok ängäng, ageng othungo Bäladäz ïnaa papoyok. 29Kadoyegok ngïye anguk nga thaddak thïꞌrede nang nana ongok, ageng oräbïyok äno dereng geng ono ängäng zonämur.30Oꞌrïna ga Gänzï wügiyogok äncï dïngo, na mängki müyik angok wumïnok obaddïyeng dedogak oz̄äppïyo ono änzï Jelil ono ï Wuräcellïng. 31Ogendeng na ïnana doga cawük nyïyong na yo wuräk auk wo Cärayil.32Onindeng da ïrenonong rong raze: Ra Gänzï gïreno o dadayïng. Bozodïnde cong, na nyäguräk nyïnyeng, wügiyege Yecuwa änzï dïngo aka romegïgok ïzaddak zozeꞌrak zo mäzämurr“ 33Oung boga thäguräk zïzïng; z̄ängki icci oïng bodekok o gäde bïbang Rong reng irri ra Gänzï gomodok mama büwegïyok änzï dïngo, oung badiya onyäreccak 34ïnämurr:“ Oïng biya ïjong doddinya dorïng da ïmbeng bogak bomode Dawüd.35Bomodok nogayïk kerek gämme‘ Oung badiya gättïno bïthak bïbang borïng gago nyäreccak ï nämur. 36Mama Dawük boyegïnok Gänzï gaboga ïdurïk dïdung, ka pïngok gagothikago äng dägï dïdung agumi onyäreccak ï nämurr. 37Oꞌrïna ongok ba Gänzï güwegek änzï dïngo bäda ꞌrämek donyärecca.38“Naroga ïnaa bampïngeng, oïng bonareng ïnaa ïmbayïre nonong ïnaa ïga Yecuwa dodiyego cïk dodügädiyago dozämpïttïke nonong. 39Ïgagauk obadï borok ïgagauk agoga bobaꞌrikigok änzï rong aruk rerogak ro Müza ra bärrïk bodäma obaꞌrikigo änzik.40Gäꞌrïnyagude nong na rong aruk ra wïꞌre womok ogättïna iya ga nananong: 41‘Oꞌrïnong onong nyäguräk nyo wanïr! ända wuwangko ganong orägok mädok nang dïngo! Rong ra oïng oyego ïna, Ranong dadaroyik ängäng Ändadaroyik ïlluk na bärrïk baläbïttïnonong!’”42Mama Bolïz ngeng no Bäränaba dazok änoz̄oyok, awuräk obïttogeng ïnaa diya gapïyo gämme Yomäcobïk yejiyazo ageng ïnna ïrrenogeng rong reng irri gämme. 43Wurïdena mamung memema Wuräk wogapïyok äno z̄appu, awuräk wüyik gättïng liyaüd na wuräk wo gäräk na wewo läbïyagode do Jädizäm wo makode Bolïz ngeng no Bäränaba. Wodingagok wogak wïꞌrekïkek keng gättïng äng rong rodoborïttïyo dang ïnaa dayïdaddo doborok dang ïdagurï do Gänzï.44Kadorok Yo yomäcobïk yerek, a wuräk auk änzï zaräk cottäk azo yogiccigok rong ro Gänzï. 45Maung memema Liyaüd woꞌrämek ga wuräk wüyik omakok keng, ageng odok kikcang; ageng opäꞌricok rong zïk äng nyaranga ra Bolïz bogak ïꞌre.46A Bolïc ngeng no Bärnaba ïꞌrekïke geng gättïng: “Rogak ïnaa rong or Gänzï rayïre gïnonong nodong. Oꞌrïnong na kanong dïyangkang ogicigok ganong ïyangko orabo ganong ogättïno watha wïyong worïng äng dokozïk dodubäkdubäk, oning na däga wüdanonong ganing onyagïno wuräk wïttäk. 47Rong irri ra Gänzï gomodening: Oïng bocodenong dobulänge zïk do wuräk wïttäk, A thappu athwuk ïnniya obaꞌrikigo.’”48wuräk wïttäk wogäcigode mik, ageng wuwïya no watha gättïng gageng wukïno rong ro Gänzï; ga bärrïk ngeng dedo dagak dorok ï dokozïk dodäbuk dubäk, ogädïyonang oroyik. 49Rong ro Gänzï rogak rodecägagode änzïk no mädok änzïk amuk.50Oꞌrïna ga wräk wilak näthäräk no Gänzï wo Liyaüd na wuräk wayï okïno wuräk waräk nodong wï tharäkcottäk. 51Ageng ogädïyonang othïnyak Bolïz ngeng no Bäränaba ageng obuꞌre geng änzï tharäk thottäk. 52Ageng oppo ngudurang no nyägäk nyïnyeng gageng wüdano geng gageno ï Ikonïyom Wodingagok wogak wuwïyak nowaz̄a gageng ïppak ängäng Bärruk Bodung.
141Ï Ikoniyom Bolïz ngeng no Bäränaba dogak donok no z̄oyok zo Liyaüd. Dïꞌrekïkek Liyaüd na wuräk wo gäräk ïnaa ogendeng doroyik. 2Oꞌrïna ga Liyaüd wewïyangkang oroyik, oz̄ïnya ageng oläbïtto wuräk wo gäräk ageng ïnna ïyangko Yecuwa.3Bolïz ngeng no Bäränaba dorängodezïk cang maung müz̄ek gageng ïꞌre gättïng nana Baꞌrädang, bepo gättïnok keng gageng oyego gageng wumämek damïk na ngïye ngüyik gättïng. 4Wuräk awuk we z̄aräkcottäk wogak wocitagok cik obärrïk ngeng dogak no Liyaüd ngeng ga bärrïk ngeng oga no wuräk wo gäräk ngeng.5Obärrïk ngeng do wuräk wo gäräk ogeng aduk no waꞌrädang wïyeng ïnaa darabo age rok mädok nanageng. 6Maung memema wodingagok wogäcigode mik gageng olo onyago ï zaräk cottäk zo Leyizdära na Derbe ï Likonia bädokb rängägode nang. 7Dogak oz̄ämpïtte rong ro Gänzï yang. Ï Leyizdära na Derbe8Ï Leyizdära buräk berek bogak cang baguccak bodäma thäpïyo ändodogongko dïdung. 9Borängode zïk cang ga oung okicigok aka Bolïz bogak ïꞌre. Bolïz bowurïgodok ga bonu doroyik ïnaa parägucco. 10Bomodok äng roꞌre rüyik “Güyogude gänzï äng nyägäk nyïnyang!” Äng rereng rere mik, aburäk ïrrok gänzï agogädïyonang oz̄äpïyo.11maung memema wuräk woꞌrämek ngïye nga Bolïz boga oyego, ageng ogädïyonang oko ïroꞌre äng roꞌre ro Likaniyan, “gänzï godekok buräk bonyi agoräbïno cong!” 12Ogendeng dicede Bäränaba ïnaa zeuz, ga gicek Bolïz Erämaz aka ongok bogak baꞌrädang bayïꞌre. 13Dada podung bo zeuz. Ongok bonak dawang do Gänzï däbäk änzï zaräk cottäk boz̄ukok ngalädo na räkoꞌrïyok ïgädäk gadäbäk go zaräk cottäk ïnaa baginzagok.14Bäränaba no Bolïz dogäcigode mik, ageng opäredok nadïya äno waz̄a wïyeng ageng ollo yoꞌrägik yo wuräk gageng ogäꞌreco nulï, 15“Onayïnï ganong oyego mik? onindeng doga wuräk woji aka onondeng onindeng doga inye daïrenonong anoung ïnna ogapïyo änzï rong aruk rügädiyak ganong ogapïno Gänzï gekocode noꞌrïräk na näz̄appu na nuwe na waräbü änzik auk. 16Maum merek ongok bogak bogättïnok wuräk gagono nonayïk nïneng.17Oꞌrïna ga ongok ändogene rong rogayik äng ngïye ngïngung ngorïng nga bogak oyego: 18Ongokpeng boz̄ukïnonong gabïk na müzer ïthïk zorïng; bïjedenong dure onong na doweno watha.” Äng rong reng mik, a Wodingagok o z̄orïke wuräk ogättïno ogincagïnok keng gämme.19Liyaüd werek waz̄ok änzï Andioz änzï Pizidiya na änzï Ikoniyom; domok wuräk wüyik ändoz̄äbïk zïzeng, ageng orre Bolïz gageng odudok z̄ïk gagïꞌre ïnaa ongokpeng bïngok. 20Oꞌrïna ga wuräk werok cik wongïyagode nanauk, angok ogüyogo agogapok ïzaräk cottäk. na nängorok äncïnade nerek ageng aduk no Bäränaba ono ï Derebe.21Dogapïyok änzï Andïoz änzï Caria 22Ageng ogapok ï Liztera, ono do Ikonïyom, na do Pecädiya. Doborek wällore dang gagemok keng ïnaa doboradang ï doroyik. “Ocondeng dägako ï donäkïgo düyik gättïng acong ändïna üz̄iyo no mïkang mo Gänzï,” domodegeng.23Bolïz no Bäränaba dodok gädang äncï dauwang do Gänzï, äng dodänttek na doduma, agoz̄uko geng yanca Gänzï, 24ka dorok cik ängäng. Maung dogak noddok bo Picädiya, ageng ono ï Pamrliya. 25Maung memema docämpïtïkek rong ro Gänzï no bo Peräga, ageng ono noddok bo Addaliya. 26Äncï Addaliya ageng ogapok ï Andoniyoz, nana dogak dorok cik ïdagurrï do Gänzï äng ngïye nga doyegok27Mama dorok ccang, ageng appïttok wuräk wodauwang do Gänzï ageng ïrr eno geng rong aruk ra Gänzï goyegok ïga geng na aka kowanzede gädäk godoroyik do wuräk wogäräk. 28Ageng orängok cïk cang maung müzek aduk no wällore.
151Wuräk waräk werek waz̄ok änzï Andiyoz ageng ogädïyonang ïnnïnïke wuräk werok cik, “ Onondeng dadiya obaꞌrikigo nanong däda zikode aka ganung go Müza gomok.” 2Bolïz no Bäränaba do muräcïttïyod rong no gendeng, agemäna Bolïz ngeng no Bäränaba na obärrïk ngeng äncï Andocïyoz dano ï dagapok Wuräcellïng do ꞌräme wodingagok na gädang äng rong rogak.3Wuräk wo dauwang do Gänzï wodingode geng, ka dägano okok ï poniciya na Camäriya,dïrenok keng aka wuräk wo gäräk wogapïnok Gänzï; rong raze rerere ro thukok duwïya no waza ï wuräk worok cik. 4Mama dathok dorok ï Wuräcellïng, ageng ogättagoyik ängäng wuräk wo dauwang do Gänzï an wodingagok na gädang dodänanzïnok keng ngïye änzïk anguk nga Gänzï goyegïnok ïgageng.5Wuräk werok cik wewogak änana doppïttagok do Pärïncïyïng wogiyogok gänzï ageng omo, “ Wuräk wo gäräk wäga ozikok ageng ändo gäꞌrïnyok ganung go Müza. 6A wodingagok na gädang gorängodezïk ageng amäligok ï rong reng rere.7dorängode thïk thïk thuzäk ga Bodäruc wogiyogok gänzï agomok keng ïnaa: Bambïngeng, rarogak maung merekïnaa onong wuräk wogäräk diya gäccigok äno duränge dïdïng rong ro thadak ganong iya oroyik. 8Gänzï gekïna no mägik nguluk nguluk gorabok keng agïjek keng Bärruk Bodung, aka bïjede cong. 9Ongok bäda nak dopäpïyago ïga cong na ïgageng; ongok boddiyede geng dügädiyago dïdeng thïk aka ogeng dorok cik.10Ïnana onayïnï ganong onäkke Gänzï orikikiyok dogenya ïzänttäk do wällore da dägï decong na waz̄a wecong wädagak wogak mik. 11Onï! ocong dorok cik na dobaꞌrikigok äng dagurï do Baꞌrädang Yecuwa, aka ogeng doga.”12Wuräk auk wogak wodok wodok gänang änzïk mama dogak okicigok rong ra Bolïz ngeng no Bäränaba dogak ïꞌre nana damïk dadogak na rong rimäng ra Gänzï goyegok ïga woräk wogäräk ängäng ogeng.13Mama dopok änang, a Nyagok wügiyogok gänzï agomo ïnaa: “Gäcändïnong bambïngeng daräk na dayï! 14Cäman bïrek aka Gänzï nodong gogäꞌrïnyode wuräk auk wogaräk gago deke wuräk wüyik aka wïyung.15Rong ro wïꞌre rogak cik aka thadak thïꞌrek: “Äng reng irri Gänzï gomok, oïng bagapïyo a ïng wunu gäthu gekapok go Dawük a ïng othore thïk. 16Mämanyang mo buräk bonyi miya ꞌräme Gänzï ga 17wuräk wogäräk we womok gärängang gïgïng, 18Gänzï giyamok nang obï poyegok ngïye ingi ändomaung merek.19Nyagok bïyode agomäna “Rong irri rïrïng” Ocong däda genyïke wuräk wogäräk wewo gapïnok Gänzï. 20Roga ïnaa ocong damegïke no geng dadarägo dure dedo gicagok äng nänzï, na änzï dalung na äno gäbäk go durïk dedonu gabäꞌrodor gadäpïyode na ngicok. 21Müza bogak othämpïtteke gago omegïke ändo maung merek no thoyok i yo mäcobïk rong rïrung rogak rothäpïcïkïgok ï maräk mottäk amuk. Thaddak co wapïttagok onyagïno Wuräk wogäräk werok cik.22A wodingagok na gädang, ogeng aduk no wouräk wodauwang do Gänzï, dunncagode ïnaa da dipo wuräk waräk werek änzï mäꞌrok ageng odingok keng ï Andoniyoz no Bolïz na Bäränaba. 23dodibok wuräk waräk weꞌrak o Judaz ngengicak (Barcabbaz) na Cïlaz ogendeng dorïnyagïgok äng wuräk werokcik. Dodingode thadak ängo geng:24Oning dogäcigode ïnaa obärïk ngeng änananing düdanok ning gageng da ïrenoning dozïnyïkek nong äng rong ra dïꞌrek. 25Oning na dodok änzik ïnaa oning dado obärïk ngeng aning odingok äng ogalägïng ngeng Bäränaba no Bolïz. 26Wuräk wogenyïkek waz̄a wïyeng ogenyïkeno gärängang Baꞌrädang Yecuwa Alämacïya27Ïnana oning däga dinginonong Judaz no Cïlaz dïrenoong rong ra ning domegïkek. Bärruk Bodung na ning domok ïnaa oning dada onyägagïkenong rong rerek ogättïno reroganonong: 28Ändäda rägo dure dedünagïnde rawuk nänzï, ändäda ikko ngicok; ändäda rägo durïk dedonu nabäꞌrodor nadäpïyode ganonong othorïkek watha wïyong no dalong. 29Onong diya yego ïrrïng na nong dogäꞌrïnyagode äno rong aruk.30Wodingagok wodingagode ageno ï Andiyoz, 31nana mäꞌrok mo wuräk werok cik ageng ïjek keng thadak Wuräk wodänek ageng wuwïya no watha ängäng doborïttïyodang äng rong. 32Judaz ngeng no Cïlaz ogeng dogak wïꞌre dïꞌrekïkek bangeng rong roduwïyakïkïyo nowaza na rodoborïttïyodang.33Maung memema dorängode yäng maung müyik, abang ngeng odingok keng äng dodinya ageng ogapok danda badïyeng dogak dodingode geng. 34Oꞌrïna ga Bolïz ngeng no Bäränaba wüdangko ï 35Andiyoz, ogeng aduk no obärïk ngeng gageng oz̄ämpïtte rong ro Gänzï.36Dädamätto rong ïga Bolï ngeng no Bäränaba 37Bäränaba bogak bonareng ïnaa bamakïgok oYuwana na Mark ängo geng. 38Oꞌrïna ga Bolïz dandonareng ïnaa dayïbok, aka ongok bädagak ängogeng mama dorethek ngïye ngïngeng, oꞌrïna bogak budanok keng gagogapïyo änzï Pamiliya gagäda ïyok ängo geng ïngïye. Dorok äng rong mik ageng omücagoyik. A Bäränabo omo Mark ageng ono i Cayproz. Oꞌrïna ga Omo Cïlaageng ono: ga Markagengonoï Cayproz39Dorok äng rong mik ageng omücagoyik. A Bäränabo omo Mark ageng ono i Cayproz. 40Oꞌrïna ga Omo Cïlaageng ono: ga Markagengonoï Cayproz. 41Donok oko ï Ciriya na Ciliciya, obore dauwang do Gänzï dang.
161Bolïz bothäpïyok ono ï Derïbe na gäme ï Leztra, nana Bälore Dimädawoz bogak. 2o bänang bogak Liyaüd ga bädang oga Yunanïn. Wuräk werok cik ï Leztra na Ïconïyom dïꞌrede nana Dimädawoz rong rorïng. 3Bolïz bonagarïng ïnaa barakïgoyok ageng ono dothäpïyo, ongokpeng bomododok aka Liyaüd wewogak noddok bebe, ogengdeng aduk dïnanang ïnaa obädang boga Yunanïn.4Mama dogak othäpïyo äno mädok, ageng odingok rong nana wodingagok na gädang ïnaa dagäꞌrïnya gok. 5Dauwang do Gänzï dodekok doporok dang ïdoroyik ageng üwiga oronang.6Mäde mo Bolïz nana Buräk babaräk bo Macedüniya 7Mama dorok no guwazäng go Mayiciya, ageng onäke ïnaa dako noddo bo Bïthanïya, oꞌrïna ga Bärruk boYecuwa dagättïno geng. 8Do baꞌrok oko ï Mayiciya ageng ono ï Toraz9Nängkora aboliz adänzago ga nana Buräk babaräk bo Macedüniya ga boga ozoro gagopoyok garang, “ Arek ï Macedüniya a ong omuweke ning. 10Maung meng meme mik mama Bolïz badänzagok aning okuz̄ïttagok ono ï Macedüniya, aka oning donak ïnaa Gänzï go dänttede ning ïnaa ning dano do z̄ämpïttïke rong raze äng wuräk dang.11Doläbïyago Do Ledin ï Pilipi 12Na äncang oning doräbok dozage i Pilipi, zaräk cottäk zo zonodong zo Macedüniya cogak gäme zo Roman. Oning do rängodezïk maung müyik 13gättïng. I yomäcobïk onindeng dobaꞌrok do cuwe nana oning dïnyode gayïk go dodänttek. Oning dorängode thïk aning ïꞌrekïkï wuräk wayï wewo pïttagode yang.14Obadï buräk babayï berek bicak ïnaa Lediya ändo theyadira, ongok bogak barado nadïya. Ongokpeng bogak buräk babayï bacicinok Gänzï thïk, a Gänzï guwancendok ngäꞌre ago gäcigok rong ra Bolïz bäga ïꞌre. 15Maung memema ongokpeng na wuräk wïyong wodawang wo lengkïgok, ago bïto ning, agomo ning “ Nanong dorok cik ïnaa oïng borok cik ï Gänzï,” “ Arenong na anong orängok cïk dauwang dïng.” borabening gaz̄a.16Thängki therek mama oning düwiyogok ïnaa ndano do gayïk go dodänttek, aning ïnyok ngere ngerek ngonak bärruk bo ziläbäk cik bebogättïnok gagodäma no nängorok nïnung. 17Agïbïnok bamïk natter agïnna ïꞌre. Ngere ngeng ingi ngomakode Bolïz na obärïk ngeng änana ning gago gäꞌreco gullï, “ Buräk babaräk ippi boga bïthak bo Gänzï güyik, geko genonong gadär godokozïk. 18Ongokpeng boyegok mik maung müyik. A Bolïz ozïnya agoläbïyago agomok bärruk, “ Äng gärängang go Yecuwa Almäcïye oïng bagüro nanaung ïnaa oung babaꞌro änzï gauk!” Ängäng rerere mik a bärruk üdanok.19wuräk wenak nyïre woꞌrämek ga rong rila ra geng ïnyok ängäng natter rila gäme, ageng ïbo Bolïz ngeng no Cïlla do waꞌrädang no gayïk godapïttagok. 20Do thukok keng do waꞌrädang wo Ruma ga gemo, “Wuräk waräk iwi woga Liyaüd na wathok wonareng wo bäꞌricode cong tharäk thottäk cïk. 21Ogendeng doga ïnïnïke duma dedo ïyangkägang äng ganuk gecong ocondeng doga Rumanïn dadaro ï rong irri acong oyego gïke.22Gäräk go pïttagode ageng irigo Bolïz ngeng no Cïlla.A waꞌrädang opäredïnok keng nadïya gagemo ïnaa ogeng dappïgo. 23Maung memema domättagok, gageng orägok ïgäräkong, a bïgäräkong o yungkok keng ïrrïng. 24Maung memema bïgäräkong bogicigode rong ro baꞌrädang, gago räbegeng ï gäräkong gïgape ago mätto keng nyägäk no zakäꞌrüdük.25Ï yoꞌrägik yo nängkora ga Bolïz ngeng no Cïlla ogäyogo ageng othängïno Gänzï, a womättago wïgäräkong okicigok keng. 26Gäregäre mik a thappu o gäꞌrelagoyik ago thaꞌringke womättago wïgäräkong, a würenya ozitta nogeng.27A bïgäräkong ogiyogo ago ꞌräme ga gädäk gïgäräkong guwancïgode, agïꞌre ïnaa womättago wïgäräkong wollok; agomäläke ccek agomäna papok gatha gïgung. 28Bolïz o gäꞌroyok kulï,“ Oning doga inye aduk oung bäda pok gatha gïgang!”29A bïgäräkong ogok guꞌrïräk, agodäregok do nyägäk nyo Bolïz ngeng no Cïllaz. 30Pobaꞌrek keng agothungo geng, gagomok keng “ Baꞌrädang oïng barängok cayï ïng ïnna baꞌrikigo?”Dogapïtenoyok, 31“Oru ïga Baꞌrädang Yecuwa a oung ïnna obaꞌrikigo äno dauwang dïdang.”32A geng othämpïcïkïyok rong re Gänzï ageng aduk no wuräk we dawuwng. 33Nängkora neng nene a bïgäräkong ïbo geng agodoweno geng waräbijek; ängäng rere mik angok no dauwang dïdung oroyik ageng olengkïgo. 34Bïgäräkong bïbok Bolïz ngeng no Cïlla dauwang dïdung ago thukïno geng dure. Ongokpeng na wuräk wïyong we dauwang wïpade äng dorïnya, aka geng dorok ï Gänzï.35Wurïdena ïnaneneng nängorok äncïnde nodekak, ga baꞌrädang bo Roma odingok waꞌädang wo nyaräbulïng äng rong, “Baꞌriki wuräk wewe ageng ono.” 36Bïgäräkong bomode Bolïz, “Baꞌrädang bodingode rong ïnaa oung äno Cïlla dabaꞌrikigo. ïnana wüdanunong ganong ono äng dorïnya.”37Oꞌrïna ga Bolïz waꞌrädang wo nyaräbulïng, “ Onongbeng dopek ning baꞌräng yokik go wuräk ganing ändoga Rumanïn, gageng odintek ning ïgäräkong. Ïnana ogeng na dändonareng ïnaa da baꞌrike ning nga? 38Onï! gättïnna gageng atho äng watha wïyeng ageng obaꞌrike ning. Bïgäräkong bomok rong rere agono yïreno waꞌrädang we Ruma; kadogäcigode ïnaa Bolïz ngeng no Cïlla dogak Rumanïn, ageng ogädïyonang orängo. 39Ageng onyagïno geng ageng odïnogeng dïthak; ageng obaꞌrike geng gagemok keng ïnaa da üdano tharäkcottäk.40Mama Bolïz ngeng no Cïlla dobaꞌrikigok äncï gäräkong, ageng ono dawuwang do Lidiya. Ageng ogätto no wuräk werok cik ageng ïꞌrekïke geng rong rodoborïttïyodang ageng ono.
171Bolïz ngeng no Cïlla dothäpïyok agebaꞌro oko ï Ampipoliz na Apolloniya ageng atho ï Dacälänoki, nana thoyokthogak. 2maung memema dogak dajodenang ageng a Bolïz onyago no thoyok. mama bogak cang amädäk ageng aduk ïꞌre ro thadak.3Boläbïttïnok keng gagïnïke geng ïnaa Almäcïye borägïkïgok gatha ago giyogo änzï dïngo. “ Yecuwa ngeng ingi nga oïng boga othämpïttïkenong ängäng ongokpeng boga Alämacïye,” 4Obärïk ngeng dogak dorok cik agemakok Bolïz ngeng no Cïlla; wuräk wayï wewogak wütteza na mäꞌrok müyik mo Yünanïng memo gak ozicinok Gänzï thïk.5Oꞌrïna obärïk ngeng do yawüd donak ngadäna; ogeng dogak doläbïyagägode äng wuräk wädarïng dogayïk gothäger, donak bürang gageng omurädok ï zaräkcottäk. 6ogengdeng dollok ageno dirigo dauwang do Jacon dogancok Bolïz ngeng no Cïlla ïnaa dayïbo geng do wuräk. 7Maung memema däda ïnyode geng ga geng ogädïyonang ageng odintte Jacon aduk no bärïk nge derok cik do waꞌrädang age orre geng, “ Wuräk iwi woyegok ngïye ngügädang nayïk änzïk anuk! ïnana na dathok ïzaräkcottäk thecong inye.8Jacon bïbok keng dauwang dïdung. ogendeng dede aduk dobäꞌricode ganung zïk go Rumanïn, domok ïnaa baꞌrädang berek biyatho bïkka ïnaa Yecuwa.” Kadogäcigode rong reng mik awaꞌrädang orrucok keng ï ngak nyuzzu. 9Agendeng omok o Jacon na obärïk ngeng ïnaa da däbe natter gagebaꞌrikigo ka dadäbek gage baꞌrikegeng. Ï Beriya10Kanängkora nodekak ga wuräk werok cik odingok o Bolïz no Cïllla do Beriya. Mama dorok dang gageng o ono no thoyok. 11Wuräk wewe wogak wïnak cïk oko nana wuräk wo Dacälonoki. Dogäcigode rong äng donareng nomägik mänki amuk ogeng dogak dazämpe thadak ageng ïnna ïnna na rong ro Bolïz rogayik. 12Ogeng düyik dogak dorok cik; na wuräk wayï wüyik wo Yünanïn na wuräk waräk gäme worok cik.13Mama Liyaüd wo gäcigode änzï Dacälinoki ïnaa Bolïz boga ozämpïte rong rong re Gänzï ï Bera ageng azo yang yogäcigok ageng wuwïya no watha gage oboregeng dang. 14Moung motteng a wuräk werok cik odingok Bolïz dozage; gageng ogättïno o Cïlla na Dimädawuz ï Beriya. 15Buräk bebogak bomok o Bolïz dogak donok aduk ogapïyo ï Beriya äng rong änana Bolïz ïnaa Cïllaz na Dimidawuz dangïyagok ängo ongok gäregäre aka roga. Ï Athenïz16Mama Bolïz bogak ï Athenz orikok Cïllaz na Dimädauz, bogak bothïnyak mama bïnyode näzï na wuräk wogak othicinok cïk. 17A ngokpeng orängok cïk nothoyok no Liyaüd na wuräk wogäräk wewogak oz̄icinok Gänzï thïk, aka wuräk wiccük mängki amuk aka yang.18Mäꞌrok mo Epikuren na wïnäne wo wïnazïk wogärïttïyok no ngok. Obärïk ngeng doz̄ungoyok “ Rong rangänï irri ra oung bäga ïꞌre?” rong irri roga aka näzï nodoꞌrak.” Ogeng domok mik lana Bolïz bogak ba zämpïtte rong raze ro Gänzï nana Yecuwa na düwiyogo.19Ogeng dïbok yok ageng othukok ïdapïttagok do Areopaguz, nogayïk nana domodok, “ Oning donareng dayïnna dïnnazïk iddi da oung boga ïꞌre ängäng. 20Oïng bothukok dïnazïk dathe ï wenung wiwing, oning donareng ïnaa ändayïna gaka kadoga. 21Wuräk we tharäk thottäk awuk wo Athen na doꞌrak dedogak orängok cïk cang wogak orängok cïk gage kicigok rong ribe.22Bolïz bogiyade gänzï ïdappïttagok do Areopagoz agomo: “Wuräk waräk wo Az̄enz! “Oïng boꞌrämek nong nonayïk anuk ganong doga wuräk wo waduma. 23Aka oïng bogak amiligok oläbagïyagok ïrrïng ï zaräkcottäk gïng ogancok nayïk nanong o zicinok Gänzï zïk nang, oïng na bïjode: No GÄNZÏ KILAYIK. Ïnana waräbü wa ändacicinok cïk wädayïnago oïng na bäga oz̄äpïtte nong ängäng.24Gänzï kocode thappu na waräbü auk woga nang ongok Gänzï kocode noꞌrïräk na näz̄appu ongokpeng bada rängok cïk ï dauwang dunagok äng nyägung. 25Ongokpeng bädaga barängok cïk nogayïk gekocägode äng nyägung nyo buräk, bonyi bädanareng baberek, aka ongok bïjede buräk bonyi doga dïdung gagorok kangak äng rong änzïk aruk.26Äno buräk babaräg buluk, ongok bocode wuräk änzïk auk, ageng ïnna oga näz̄appu; agogättïno geng gage ïjenogeng gayïk cïk ka geng orängok nang. 27Gänzï gorängode mik aburäk bonyi ïnna oganzoyok, ageng ïnna ogancoyok ägeng ïnna ïnyoyok, ongok bädagak babuz̄äk änana cong.28Aka rogak ïnaa ïgauk ocong daga daz̄ïk.’ aka obärïk ngeng domok ocong deng doga dägï dïdung.’ 29Na roga ïnaa ocong doga dägï do Gänzï, gättïcong na ga cong ottïno omo ïnaa gaz̄a gïgung goga aka aka bärruk bo ngadümäni däkäna bädok, bocägode äng dïnna zïk do buräk bonyi.30Maung merek arade Gänzï gurïgode doko ïrong, oꞌrïna ïnaa ongokpeng bïjedecong gäꞌrok ïnaa ocong dabaꞌrikek. Ongok bïjek thängki thïk za piya omätto thappu änzïk azuk ändo cärettok cïk oꞌrïna buräk bonyi babodibok. 31Oꞌrïna ongok peng bïnïkek buräk bonyi ïnaa ongok büwegek büwegïyok änzï dïngo.”32Mama dogäcigode ga Bolïz bäga ïꞌre no düwogo änzï dïngo, abärïngeng ongämoko ängäng baꞌräng oꞌrïna gabärïk ngeng omo “ Onindeng donareng ända gicigok rong irri gäme. 33Ängäng rerere, a Bolïz wü da no geng . 34Mik abärïk ngeng dodekok wodingagok wo bolïz gageng oroyik. Ïgageng dogak do Dionycioz, na bärïkngeng do Arïyopagüz na buräk babayï bica ïnaa Damarïz na bärïk ngeng düyik.
181Ängäng mik a Bolïz wüdano Athenoz gagono ï Korïnth. 2Yang bogak bogättok no Liyaüdi wicana Aguwïla, dubäk do Pontuz, ogeng dogak dathok änzï Daliya äno bayï bïbung Prïcïlla, aka Kladiuz bogak bomode Liyaüd awuk ïnaa daüdano Roma. Bolïz bogak bonok doꞌräme geng. 3Büdangkok gagoyego nogeng ngeng, bonänäkek ocok näthu gaka ogendeng.4Ongokpeng bogak bonänäkek nothoyok thängki zoyo Mäcobïk ïnaa bapïttok Yünanïn nanuluk aduk no Liyaüd 5ngeng. Mama Cïllaz no Dimädauz dogapïyok änzï Macedoniya, Bolïz bomodegeng ïnaa dathämpïtteke no Liyaüd ïrrïng ïnaa Yecuwa boga Bodakok. 6Oꞌrïna dokok ïroꞌre rïrung gageng ïꞌre rong rügädak nanauk agopo yüthük no nadïya nïnung gagomok keng“ Ngicok ngïngong ngiya gapok no näꞌrok nïnong! oïng bomattok ngïnye ngïngïng. Äno thängki iththi oïng bäga nyagïno wuräk wo gäräk.7Bolï büdanok keng gagono dauwang do buräk bogaräk berek bica Didoz Juztuz, nge ngogak thicinok Gänzï; dauwang dïdung dogak odänok thoyok. 8Wurïdena Kärïcäpoz baꞌrädang bono thoyok, borok ï Gänzï aduk no wuräk wodauwang wïyong; obärïk ngeng ngok dogak dogäcigode rong ro Gänzï ageng oroyik age olengkïgo.9Nängkoro nerek gäme ga Bolïz adäncago ga Gänzï gomodok, “Oung bädano näthäräk. 10Oïng boga ängo oung obärïk billa biya ïjong gaꞌrïng, oïng bonu wuräk wüyik gättïng ï tharäkcottäk inye. 11Bolïz borängodethïk ängogeng dubäk dulluk na bäꞌrädäk gagïnïnïkegeng rong ro Gänzï.12Maung memema Galïyo bodeko baꞌrädang bo Roma na bo Acayïya, a Liyaüd opïttagok ageng orabo Bolïz gïjïyok ï gäräkong. 13Buräk ippi “ Barok wuräk cik ïnaa waz̄icinok Gänzï zïk äng gadär gekïyangkang ganung!”14Maung memema bolïz bonäkek na baïꞌre, a Galïyo omok Liyaüd “Na rong irri rïkode jecak, a ïng oga bawumoko gïng ogäcigok nong. 15Oꞌrï nong na rong irri roga rïrong ro ganung gïgong ra ïng badiya omonong rerek nang onondeng dakuthïttok äng watha wïyong.16Maung memema bomodegeng mik gago baꞌrikegeng änzï käräkong. 17Ageng aläbïyagok danda Cothïthene baꞌrädang bo no thoyok ageng opïyok yokik ko wuräk. Oꞌrïna rogak rädagäꞌrok o Galïyo rotteng.18Bolïz borängode thïk no werok cik ï Korinth mängki müyik,agogüdano geng gagono ï Prizcilla na Akuwila. Mama ongok pïꞌräng bädanok äncï Cenccereyae bädazigode nägäng aka ongokpeng bogak bopok madak. 19Dorok ï Epezuz, yang nana Bolïz büdanok o Pärïcïlla no Akïlla. Bonok nothoyok agïꞌrekïke Liyaüd.20Wuräk wogak womodok ïnaa darängok cïk cang maung müyik oꞌrïna gagändïyangko. 21Mama bägano, agomok keng, “ Na Gänzï gomok, a ïng iya ogapïnonong.” mik agono änzï Epezuz.22Maung memema borok ï Kacäriya, agono ï Wuräccïlïm kaborok cang gago däntek dauwang do Gänzï gagono ï Anthïyoz. 23Kaborängode yang maung motteng, agogono oko noddok bo Galadiya na Paregiya, agobore werok cik awuk.24Maung motteng ga Liyaüd werek wica Apolloz änzï dubäk do Aläcäkenderiya. Ongok bogak buräk bïnazïk ängäng roꞌre rï thadak. 25Ongokpeng bogak bozerigok cik ïgadäräk go Gänzï ongok bïꞌrek äng dobora gagïnïnïke nana Yecuwa ïrrïng, gagändoga ändodäma dïnathïk dolengke do Yuwana. 26Ongokpeng borezek ïꞌre äng dobora nothoyok. Bärïcïla na Akïla dogäcigodok mik, gageng ïbok äncauwang ageng oläbïttïnok rong ro gadäräk go Gänzï ïrreng27Maung motteng ga Liyaüd werek wica Apolloz änzï dubäk do Aläcäkenderiya. Ongok bogak buräk bïnazïk ängäng roꞌre rï thadak. Ongokpeng bogak bozerigok cik ïgadäräk go Gänzï ongok bïꞌrek äng dobora gagïnïnïke nana Yecuwa ïrrïng, gagändoga ändodäma dïnathïk dolengke do Yuwana. 28Ongokpeng borezek ïꞌre äng dobora no thoyok. Bärïcïla na Akïla dogäcigodok mik, gageng ïbok äncauwang ageng oläbïttïnok rong ro gadäräk go Gänzï ïrreng
191Mama Apolloz bogak ï Korïnz, a Bolïz othäpïyo oko yoꞌrägik yo mädok agoro ï Epezuz. A gothungo geng, “Onong dorabok Bärruk Bodung mama onong dorok cik ga?” 2Doläbïttïnoyok, “Onï oning däda gicigode rong rerek nana Bärruk Bodung.”3Bolïz bothungok keng, “ Dolengkïgo dangänï danong dolengkïgok?” Doläbïttï noyok Yuwana mamädang” 4Bolïz bomok,“Yuwana Mamädang bolengkek dolengke do dobaꞌrikek dodügädiyak; ongok bomode Cärayil ïnaa darikok obadï biyatho muꞌre mïmung ongokpeng bebe Yecuwa.”5Madogäcidode mik, ageng olengkïgo äng gärängang go Baꞌrädang Yecuwa. 6Bolï bïjek thägung nana geng a Bärruk Bodung oräbo ïgageng; ageng ïꞌre äng ruränge bäläbäläk gageng othämpïce rong Gänzï. 7Maung meng meme wuräk waräk wogak gurrung na weꞌrak.8Bolïz bodungok no thoyok agïꞌre kïke geng gättïng wunak wädäk, ännïke geng no daꞌrädang dïgänzï. 9Obärïk ngeng dogak dïyangkang oroyik, gageng ogärïtto rong ro Gänzï yokik go wuräk awuk. Mik a bolïz üdano geng gagono. 10Gagïbo werok cik ängo ongok agïnïnïke geng dauwang do Tyrannuz. Bïnïkek keng räbuk reꞌrak, a wuräk auk wewogak noddok ba Cïya, ogeng aduk Liyaüd na wuräk wogäräk ogäcigok rong ro Gänzï.11Gänzï gumämede damïk oko nang do Bolïz. 12A cänttiläk na gadïya gekorüngkodok ga dogak damïno buräk bolanga ageng orüngkïkek agodeka borïng ga waruk wügädak obäle äncï gageng.13Liyaüd werek wewo buꞌrek miläbäk änzï wuräk obïtto gärängang go Gänzï ïga wadogak oguräzo. Dogak domok“ Äng gärängang ge Gänzï ga Bolïz bo z̄ämpïteke ängäng oïng bagüro nana nong baꞌrunong däbäk.” 14Bang bebogak thäguncoluk na weꞌrak nyäguräk nyo Cepa baꞌrädang bo Liyaüd bogak bayego mik.15Thängki therek bärruk bo thiläbäk omokeng, Oïngbeng bänna Yecuwa na Bolïz; onong na dändoga obïyenendeng. 16Buräk benak bärruk bo thäjibäk cik birigok keng agüttogeng dïngo ogeng dobälek ändauwang deng dede ogapok nonayïk nïneng äng waräbijek na nadïya nopärecade. 17Liyaüd ayok na wuräk wogäräk na wuräk wa Epezuz wogicigode rong reng mik; ogeng aduk dogak dïbak näthäräk, gagärängang go Gänzï orïnyegïgo yokik gorong aruk.18Werok cik awuk wathok, ageng obaꞌrikek dügädiyago dïdeng dadorängode. Wamïk awuk wewogak woradok madak wothokok madak mïmeng ageng ogäꞌre yokik go wuräk awuk. 19Ageng odälanzo nïdda no madak mïmeng ageng ïnyok cik gamonu (50,000) celäpa. 20Maung meng meme mik, ï rong rere a dobora do Gänzï odecagok nayïk änzïk anuk gagayiga goborok dang.21Wurïdena ïnaneng rong irri reng roga mik, a Bolïz odok rong nogïk ago thäppïyo ono Macedoniya na Acïya gagono ï Wuräcellïng. “Mama oïng borok cang,” “ Oïng bayincode Ruma ngok.” 22Ongok bodingode bomekïyo, Dimädawüz na Erazädoz, do Macedoniya, mama borängode thïk nodok bo Acïya maung müthek23Maung meng meme dozaꞌringko dogak ï Epezuz lana rong ro Gänzï rogak. 24Bonäbe berek bicak Dimidiriyoz ongkok bocäcode gïyï go cälïba gekogak nomïkang nonänzï Arädimaz thäger thïthung bogak bayïnze natter yik. 25Bobïttok keng aduk wuräk auk wozäger wayego agomok keng: “ Wuräk waräk ïnaunung nang ocondeng doga doga rägo äno zäger icci.26Ïnana onong dïna na ändo gicigode äng waza wïyong rong ra obang bïbong o Bolïz bayego. Bomok gänzï gekocägode äng ngägung ngo buräk bonyi gäda ga gänzï ïrrïng, ongokpeng bodungok cokik aka bogak borikek wuräk cik wüyik, inye ï Epezuz na naddok bo Acïya. 27Rong rogak roborok, thäger thecong iththi thiya thuko gärängang gügädiyak, oꞌrïna ga mïkang meng meme miya thokïno cong natteräk nüyik na waräbü wa cong diya thicinok cïk noddok becong ippi na Acïya na thappu änzïk athwuk.28Mama dogäcigode mik, ageng ozïnya gageng oko ïroꞌre: “Arädïmaz boga büyik ï Epezuz. 29Tharäk cottäk azuk zogak zozaꞌringkok änzïk wuräk wogak wo wïyangkang na Ariztarkïyoz, wuräk wo zorïnok Bolïz änzï Macedoniya, wazok ängo ongpeng agero ï Däreda.30Bolïz äng gatha gïgung bogak bonareng ïnaa bano gagüdano wuräk. Oꞌrïna werok cik woga wädanarïrung ïnaa ba wüdano geng. 31Gämme waꞌrädang werek wo noddok wewogak ogalägung ngeng, wodingïndok rong gageng adïdïgoyok ïnaa bäda nyago ï Däreda. 32Dopïttagok dogak donak roꞌre rüyik gättïng: obärïk ngeng dogak dokok ïroꞌre, no rong rogak ga bärïk ngeng oko ïroꞌre baꞌräng lana obärïk ngeng dogak dodämak rong ra doppïttagïnde.33Obärïk ngeng do Liyaüd wogak wodok Aläcäkendär änzik ïnaa ongkpeng bogak gäꞌrok, lana Liyaüd wogak wodok änzik ïnaa ongok baga yokik. Aläcäkendär bogak bothek thägung agomok wuräk ïnaa wapok känang, ongok bogak borede wuräk. 34Oꞌrïna ga ka geng dïnak ïnaa ongokpeng, agendeng oko ïroꞌre gättïng thïk theꞌrak ogeng adwuk: Arädïkoz ngo Epezuz ongokpeng boga büyik!”35Mik a waꞌrädang wobäddok ogeng ändodïke wuräk gänang änzïk gagemok keng: Wuräk waräk wo Epezuz wodäma nang ïnaa thappu änzïk athwuk thodämanang ïnaa tharäk cottäk icci zo Epezuz zoga mïkang mappe mo Ardemaiz yunäk yïyung yabok äncï gänzï ya? 36Oꞌrïnon na obärïk billa biya onguko no rong irri na roga ïnaa, onong dappok känang ganong ogättïno ïꞌre rong rerek gämme. 37Onong na dothokok wuräk warak iwiw inye gageng dando rängok rong rerek nana mïkang däkäna ïꞌre rong rügädiyak no daꞌrädang decong.38Ïnana na Dämidiriyoz na wuräk wällore wïyung donu rong rerek roga dadanda obärïk ngeng. 39gättïnong na ceriya zoga nano mäddük acong iya ono dang docok ceriya. 40Na rong rerek roga ra nong donu, anong iya gättïno ga cong iyaꞌrek ï doppïttagok decong
201Mama Uproar bongekode zïk, a Bolïz obïtto wällore auk äng ago boregeng dang gagomok keng ocong diyagätto gäme. 2Püdanok keng gagono ï Macedoniya. Ongok bonok noddok beng bebe ago bore würäk dang äng rong rüyik. A gaz̄o ï Ceni. 3Ongok borängode zïk wunak wäddäk Liyaüd wogak ïbïdok rong zïk mama boga bokuz̄ïttagode ïnaa bano ï Cyriya, buncagode ïnaa bano ogapok oko ï Macedonia4Dogak omakïyok no Copater z̄äguräk zo Paroz änzï Berea, na Ariztarkoz na Cecunduz änzï Dacälonoki, na Gayoz änzï Berea, na Dimädawuz ngok gämme na Dakïcuz na Tropayimoz äno ddok ba Cïya. 5Oꞌrïna ogeng donok nodong diding nadoga rikok ning ï Drowaz 6Oning düwiyogok aänzï Pilipi ga layik wo ngïzaw woga, oning dïnyode geng ganing dodekek maung bäꞌrantto ï Drowaz, yang nana oning dorängode zïk maung z̄ägungz̄ulluk na meꞌrak7Ï yomäcobïk, zibing oning dopïttagode no dorägo dure a Bolïz ïꞌrekïke wuräk a goro yonängkor, ongok bogak bawüwiyogo nängorok nerek. 8Wuccak wogak wüyik yokik nana oning dogak dogättok nang.9Nyurïk nyerek nyicak Euteccoz ongogak baꞌrukode ïnde mama Bolïz bogak ïꞌre mama boga ïyok ono ïndde ï zuppak, angokpeng abo änzï dabïk dädäk agoro näz̄appu ago mägo änzïk ga pïngok. 10Bolïz boräbok agoroko gaz̄a gïgung nana ngurïk. “ Ändäda rängo ongopeng bïꞌräng boga bazïk!,”11Agogapok cokik agorägo dure agogïꞌre agoro yo nängorok nerek a z̄ängki omok. 12Wuräk womok nyurïk ogapok ängäng zauwang äng do ddinya düyik.13Oning dokok nodong ängäng Copïna ïyok ono ï Azzoz, nana oning donok dïbo Bolïz. Ongokpeng bogak bomode ning ïnaa ändarŋgok mik aka bogak bonok cang äng ngägäk. 14Mama bogätok ängo ning ï Azzoz, aning onyägagok a ning ono do Mitelene.15Oning düwogok äncang aniro ï Ccioz nängorok nerek. Nängorok nerek gäme aning az̄o ï Zamoz, na nägorok nerek gämme ga ning oro ï Miletoz 16Bolïz bogak bonareng ïnaa ba cüko oko ï Epezuz, ogättïno orumo zïk noddok bo Acïya, ongokpeng bogak orängo ïnaa bano agoro ï Wuräcellïng ga z̄ängki zïꞌräng zädaz̄ok zo Bäruuk Bodong.17Änzï Miletoz, Bolïz bodingagägode ï Epezuz doꞌräme gädang dauwang do Gänzï 18Mama dorok dang, agomok keng, “Onong dïnak aka oïng bogak ängonong maung monodong mama oïng baz̄ok inye ï Acïya. 19Oïng bogak oyegïno Gänzï äng ngämek gättïng, kïmbogak ba nänïkïgok äng Liyaüd. 20Onong dïnanang ïrrïng ïnaa oïng bäda rakägïnde nong waräberek wïng omuweke nong ängäng mama oïng boga ozämpïtïke na ïnnïnïke yokik go wuräk. 21Oïng bomode Liyaüd na wuräk wo gäräk ïnaa wa gapïno Gänzï äng dobaꞌrikek gageng ona doroyik ïga Baꞌrädang Yecuwa.22oïng ïna bägano ï Wuräcellïng aka Bärruk Bodung bomodïng oꞌrïnong na oïng bodäma rong riyaganïng yang. 23Oïng bïnanang ïluk Bärruk Bodung bacäkoyïng nonayïk nïng ozäppïyo nang ïnaa wuräk wï käräkong na wewa yego ngïye ngügädak waga rikoyïng. 24Oꞌrïna oïng bamiligode doga da ïng bamiligodek ïnyok dädarïng; oïng bonareng ba zodok dïyok äng ngïye na ngïye ngïng nga Gänzï gïjedïng ïnaa oïng bayego ïnaa oïng baïnïke rong raze no dagurï do Gänzï.25Ïnana ïna oïng bïnna nang obärïk billa ba ïng bozämpïttïkek daꞌrädang do Gänzï biyaꞌrämeyïng gäme. 26Ïna oïng bayïrenonong z̄ängki icci ïnaa oïng boga baꞌräng äno ngicok ngo wuräk waräk auk. 27Oïng bädapok rerek dang no dïrenonong rong ro Gänzï.28Rumunong no waz̄a wïyong na no rängkak ra Gänzï gïjek nong nang ïnaa onong daꞌräme. Rabogïyok ängäng ngicok ngïngung. 29Oïng bïnna nang na ïng bodanok a mïbang iyazo agobäꞌricok cïk. 30Z̄ängki zerek ziyazo za bärïk ngeng änananong diya diya üwiyogo änzïganong ageng.31Ïnana gärïnyagude nong! Wuncagude nong ga ïng bogak ïꞌrekïkenong äng ngämek nängkora na i z̄ängki äng ngämek. 32“Öïng boga orumenong no Gänzï na no rong ro dagurï dïdung, rera ïjek nong dorïnya da Gänzï gonayïnok wuräk wïyong.33Oïng beng bäda rareng waräberek cälïbar däkäna nyadumäni doz̄ago. 34Onong waz̄a wïyong ändïnanang ïnaa oïng boyegok änyägung inyi nyïnyïng ïnna oz̄uko waräbü auk wa oïng bonareng na wuräk wïng wonarrïng 35Ngïye anguk nga oïng oyego, äng gïye angok ngobork ocong donareng ïnaa ocong dawumeke wuräk wawïzak, Wunzagude rong ra Yecuwa bomok äng gaz̄a gïgung bomok: ‘ Roga rorïng mama oung ïjek okonang mama oung bamo.’”36bomok mik agozico cïk, ageng odiro zïk nogeng gageng odänttek. 37Ogeng adukdo ngozokmama dogak oracoyok gageng omäzäcuwok. 38Ogeng dogak dogüdiyak no waz̄a aka bogak bomode geng ogeng dadiya oꞌrämïyok. Agendeng odungo no ngokpeng Copïna.
211Mama oning doläbïyagode waz̄a wiwing babuzäk änanageng, onindeng do räbok do cuwe aning ocüko ändang ono do Koz nängorok nerek ga ning aning oräbo do Raodez na änzang aning oräbo do Patara. 2Yang onindeng dïnyode Copïna ga cägono ï Poeniciya, aning adungo yik aning o ccüko ono ängäng.3Oning daz̄ok no gayïk ga ning doꞌrämede Cayïbroz nanag a ning occüko ono doräme do dere yang nana Copïna zorok gago räbe waräbü zïk nang. 4Yang nana onindeng dïnyode werok cik werek aning orängok nogeng ï zäbo yulluk. Ängäng dobora do Bärruk Bodung ageng omok o Bolïz ïnaa badano ï Wuräcellïng.5Oꞌrïna ga zïk zonyagïnok ning, aning ono ga ning wudano geng. Wällore awuk na wayï wïyeng na nyäguräk nyïnyeng dazok cozorinoning ga ning dorok ïgadär ganing odiro nungkäk ga ning odättek. 6Mama ändïꞌräng däda becagok, a ning ogo cüko ono gageng dälläk o gappïyo.7Oning dïꞌrïgode ono oko Dayïra a ning ozoro ï Ptolemaïz, nana oning dorabïttïyo ïnzung äno bangeng ganing orängok cïk oning nogeng z̄ängki zulluk. 8Oning düwiyogok nängorok nerek aning ono aning oro ï Kacäriya. Nana ning dogak dauwang do Päläpüz ngengogak bozämpe, ongok bogak änzïga wuräk waräk wogak z̄ägungzuluk na weꞌrak wagak wodibagok ïnaa wawumekïyo ï Wuräcellïng. 9Ongok bonak nyïre bäꞌranto ngäda ïccek warek ngogak nya ïꞌrïꞌre.10Mama ndogak cang maung müyik, mama bïꞌre o Agabuz baz̄ok änzï Jüdiya. 11Azining inye, ageng ogärok Bolïz gurak ageng omättok äng nyägung nyïnyung na nyägäk ageng omoyok “ Bärruk Bodung bomok”12ning dogäcigode mik ga ning wuräk adïdïgok o Bolïz ïnaa bada ïyok ono ï Wuräcellïng. 13A Bolïz oläbïtto, “ Onayïnï ganong ongozo ga nong omodoyïng zägik? Oïng bokuzïttagoade ïnaa oïng bada mättago ï Wuräcellïng ïluk oïng biya ïngo cang ïngïno Baꞌrädang Yecuwa.” 14Ocong dadiya orïkïyok ïrong, gättïng ga cong omo ïnaa, “ Gättïng ga Baꞌrädang iya ozodok.”15Ängäng reng irri, kuzïttagude cong acong ono ï Wuräcellïng. 16Obärïk ngeng äno wällore wogak wïbok ning ageng ocuko ning dauwang do Mnason, nana oning doga diya rängok. Ongok bogak buräk babaräk änzï Cyproz na obärïk bogak äno wällore.17Mama oning dorok ï Wuräcellïng a bambïngeng ogätto ïganing ïrrïng. 18Nängorok nerek Bolïc ngeng änana ning donok doꞌräme o Nyagok, gädang aguk na koga. 19A go rabo geng ïccung gagïreno geng aka Gänzï goyegok ïga wuräk wo gäräk ïngïye ngïngung mama bogak oyego.20dogäcigode mik, ageng wukïno Gänzï. Gagemok o Bolïz : “ Dïzängï bambïngeng wuräk wo Liyaüd worok cik dïnogï dorok ogeng na dobaꞌrikede duma. 21Ogeng dogäcigode ïnaa onong dïnïnïkek Liyaud auk wewo ga yoꞌrägik yo wuräk wogäräk ïnaa da wüdano ganung go Müza gage gättïno ozigok nyäguräk nyïnyeng na wüdano duma dïdeng.22Na dogicigode ïnaa onong dazok a cong iyamenï? 23Oning donareng irri ïnaa onong diyarängok. Wuräk waräk werek bäꞌrantto woga inye wobok madak. 24Rabunong wuräk waräk iwwi anong ozigok keng ga nong occïnok keng laik wo dozikok ga nong iya ogäro natter neng ageng ïnna ona näꞌrok nogekok.Abärïk ngeng ïnna ogättïno iya mäna rong irri roga duwïk ganong iyaga doga dorïng donu dottega na dogäꞌrïnyok do ganung.25Oning ka wuräk wogäräk worok cik, oning domegïkenok keng z̄addak za mok keng ïnaa däda rägo dure dedo cägïnde näzï, na ngicok, na durïk dedonu nabäꞌrodor nadäbode na no doguntto.” 26Nängorok nerek gäme a Bolïz omo wuräk waräk agono ängäng no layik wodozikok. Ago dungo nomïkang agere zïk za layik wiya ozoro cik gage reno geng doginzagok do gendeng aduk.27Mama maung z̄ägungzuluk monyekok nang mazo, a bärïk ngeng do Liyaud änoddok bo Acïya oꞌrämek Bolïz no mïkang. Ageng wuwaro änzïk gageng opuꞌrïyok. 28Dokok ï roꞌre “Wuräk waräk wo Cärayil, gätto ïga ning! buräk beng ippi be pïnïnïkek wuräk wuräk nayïk änzïk anuk ogärïtto wuräk wecong na ganung gecong na gayïk. Na gäme ongokpeng boz̄ukok Yünanin no mïkang na yo bäꞌricode duma zïk aduk. 29Ogeng dïꞌrek mik aka doꞌrämek Tropimaz änzï Epäcoz no Bolïz ï zaräk cottäk, ageng ïꞌre ïnaa Bolïz bomok äno zoyok.30Zaräk cottäk änzïk azuk zogak zollok änzo mäbïk amük. Obuꞌre Bolïz, dodinttïyok äno z̄oyok ängäng rere mik näddäk nogak noyungkägägode. 31Ka donänäkek ïnaa dapoyok, ka rong razok äno baꞌrädang bo Ruma bomok bädok änzïk abuk bo Wuräcellïng bogicagok.32Ängäng rerere mik a baꞌrädang omok waꞌrädang na nyazana nyïnyung agoräbe geng do wuräk. Ka wuräk woꞌrämek äng nyazana nyïnyung ageng oz̄oro ogättïno oppe Bolïz. 33Baꞌrädang bazok agorabok agomok keng omättok äng würenya. A goz̄ungok ongok obïbeng na rong ra borängode.34Wuräk werek wo änzï dapïttagok wogak wokok ïroꞌre äng rong ra dïnna ga bärïk ngeng oka bäꞌräng baꞌrädang bodämak ogäcïgok aka dogak oko ï roꞌre, agomok nyazana nyïnyung o Bolïz bamägo ändoddük go nyazana. 35Ka Bolïz bonyekok nang bäga omägo, a roꞌre ro wuräk odungo ïgänzï ongok bamägago äng nyazana. 36Wuräk wogak nang omakoyok wogak wïꞌräng oko ïroꞌre “ O pudenong cok!”37Mama nyazana nyunyekok nang ïnaa darabo Bolïz ono ängäng do gäräkong, ageng oz̄ungo baꞌrädang, “Oning daz̄ungong rong rerek gï? Oung bayïꞌre Yunanïya? Baꞌrädang bogapïttenok keng. 38Ong boga Mozärï memo gak no wuräk 4000 oko ängäng ï guwak ga?”39Bolïz bogappïttenoyok “Oïng boga Liyaudänzï änzïzaräk cottäkzecogabaꞌräng. gättïnïng gïng ïꞌrekïke wuräk. 40Bogicigode rong ro baꞌrädang, a Bolïz ozoro yokik go wuräk agopïkek keng gänang änzïk ka wopode gänang, gagomok keng äng roꞌre ro Aramïk.
221Bambïngeng na dadayïng gicigudïng nong ï doddürako dïdïng.” 2Ka dogäcigodok ga boga ïꞌrekïke geng äng roꞌre ro Aramïk ageng ogädïyonang oppok gänang3Oïng bogongkok ï Darzuz änzï Ciliya, oꞌrïna oïng ba igade inye ï Wuräcclïng aga bällore bo Jamilil. Oïng bïnïnak ï zärrü zo ganung go dadayïng do maum merek ga Gänzï gïjedegeng na dorok co z̄ängki icci. 4Oïng borägïkek wuräk wo Gänzï waz̄a ga yïng ïcce keng ï gäräkong. 5Bädang bodung büyik na wopïttagok awuk wokok nang ïnaa oïng boga ïꞌre rong roga yik oïng borabok rong änana geng ro megïgok äng obang becong ngeng ï Damäcika, oïng nna bäga no yorabogeng ïng oz̄uko geng inye ï Wuräcellïng ïng ïbok keng ï gäräkong a yïng orägïkegeng waz̄a.6Mama oïng bogak bogano kïmbonyekok nang baro ï Damäcika, ga donyälezo ogäꞌreyïng igik. 7Oïng babok ïng oro näz̄appu a roꞌre rerek omoyïng Caul Caul onayïnï ga oung orägïkeng gaz̄a. 8Oïng boz̄ungok ïnaa “Oung obïbeng Baꞌrädang?” “ Oïng o Yecuwa ngo Nacära nga oung boga orägïke gaz̄a”9Ogalägïng ngeng dogak doꞌrämek dobulänga oꞌrïna ogeng dodämak roꞌre nana rägaz̄o ängäng ïꞌrekïkeyeng. 10Oïng boz̄ungok “Bamenï Baꞌrädanang?’Baꞌrädang bomodok “‘Güyogu änzïk,’ a oung ono do Dämäcika na oung borok dang a oung ïya ïregïno rong ra Gänzï gonareng änana oung ïnaa oung biya orängok 11Oïng bodekok brimang a galägïng ngeng o ngägagoyïng ïboyïng do Damacika.12“Buräk biccak ïnaa Ananïyaz baz̄ok doꞌrämeng. Ongok bogak bodung bagäꞌrïnyok ganung ongok bogak borïnyägagok ängäng wuräk wo Liyaüd. 13Bozordïng gago moyïng, ‘Ïnaa ‘ Bambïng Cauel, oꞌrämï zïk! Ängäng rerere mik a yïng oꞌräme zïk a yïng orämïyok.14“Ongok bomok: Gänzï go dadayïng go dibok nong anong ïnna iya ïnna rong rïrong ga nong iya oꞌräme dorïnya dïdung ga nong iya ogicigok rong änzï dong dïdung. 15Onong diya oga caük yïyong äng wuräk auk äng rong ra onong dogicigode 16Ïnana ïna onong darikok ngänï? wüyogu nong anong olengkïgo ga onong oduwago dügädiyago, ga no bïtto gärängang gïgung17oïng borok ï Wuräcellïng a yïng odänttek no mïkang, yïng ogädïyo nang adäncagok, 18Yïng oꞌräme ga Gänzï gako modïng. ‘ Wudanu Wuräcellïng gäregäre ogendeng dadiya ogicigok rong rïrïng ra oung biya ïreno geng.’19Oïng bogapïttenoyok, “‘Baꞌrädang,’ ogendeng dïnna ïrrïng ïnaa oïng bokak no z̄oyok yïng omätto geng na ppe geng ogeng dogak dorok ccik ï gaung. 20Na mama ngicok ngo bïz̄ak bïbang Esdäbanuz bïngok, oïng bogak maung meng meme a yïng oga omo nadïya nïnung nodïngo ga oko näng ïnaa ongok ba ïngo. 21“Mik a Baꞌrädang omoyïng, ‘ Ängko Oïng biya odingong babuz̄äk do wuräk wo gäräk.’”22Wuräk wogak wogicigode Bolïz a gomok keng. Ogeng dumede roꞌre gänzï ageng okko ïroꞌre. “Rabunong zok! anong opoyok! ongok bädaga ïnaa boga baz̄ïk!” 23Mama ogeng dogak oko ïroꞌre gageng opäredok nadïya gageng obuꞌre ngätturï ï gänzï, 24Baꞌrädang bomode wuräk wïyong ïnaa wamo bolïz ändo dük go nyazana. Gagomok keng ïnaa dappïyok gättïng angok ïnnaa ïnaa Liyaüd wappeyïng mik onayïnï mik?25domättoyok ïnaa dappïyok, a Bolïz omok buräk bo baꞌrädang bebogak cang oz̄oro, “ Rikagayik ïnaa oung ba pape buräk bo z̄aräk cottäk bo Liyaüd bebäda rängode rong rerek ga?” 26rerek ga 26Wurïdena maung memema thobong thogäcigode rong reng rere mik, ongokpeng bonyagok agïreno gäꞌrok ge mobong, Ongokpeng bomodok äna,“Buräk babaräk ippi beng boga änzï Rumane, roga äna oungbeng bädamoning äna oningdeng dappïyok.”27Baꞌrädang bonyagïnok o Bolïc ago moyok, “ Ïrenïng oung boga buräk bo Ruma? Bolïc bogapïttenoyok eyeyee” 28Baꞌrädang na bomodok, “ Oïng biya gäro wuräk wïwïng natterr nuyik gättïng.” “Bolïc bogapïttenoyok” oꞌrïna oïng bogak burük bo z̄aräk cottäk 29Wuräk wogak nang wewo nakkareng ïnaawaz̄ungo Bolïz doz̄ungo wo ngallokongako30Nängorok nerek gämme ga baꞌrädang oganzok rong ärra Liyaüd worrode rong nana; ka pïnyode rong rillayik, gago gäro Bolïz na nängorok nerek ga ngok obïtto waꞌrädang. Agoz̄uko Bolïc agoz̄orïkïyok yokkik gïgeng.
231Bolïc borugode ya waꞌrädang agomok keng “Bambïngeng, Oïng rong rïrïng rogayik ïrrïng ra oïng bogak oyegïno Gänzï ändarade yïng orro änco z̄ängki icci.” 2Bädang büyik Ananïyaz bomode wuräk auk wewogak oz̄oro nang odänok o Bolïc agomok keng ïnaa dapïyok ïdong dïdung. 3Bolïc bomodok, “ Gänzï giya opoyong, oung boga yok yipok yodukok! oung bomok ïnaa oung bamättoyïng aka ganung, oꞌrïna oung billa omättoyïng wurek aka ga roga na oung bomok bomättagok.4Wuräk wewogak nang odänok Bolïc womodok oung bonarrïng ïnaa oung baz̄ïnyïke bädang büyik bo Gänzï ya? 5Bolïc bogapïttenoyok, “ Bambïngeng, oïng bodämak nang ïnaa ongokpeng boga bädang büyik; ro megïgok: oung bäda ïꞌrek gädang küttez̄a rong rügädak.’”6Ka Bolïc boꞌrämek ga bärïk ngeng änana geng doga Cadäkïng ga bärrïk ngeng oga Pärïncïyïng, bobïttok waꞌrädang, agomok keng “ Bambïngeng Cärayilïne! oïng boga Pärïncï z̄äguräk zo Pärïncïyïng oïng boga ïdonïkïgo aka oïng bïnanang ïnaa numi niya wüwettego ï dokoz̄ïk.” 7Ka bomok mik, a Cadäkïng na Pärïncïyïng ogädïyo nang oko ïroꞌre, gageng oz̄ittagoyik mäꞌrok. 8(Cadäkïng zomok ïnaa wuräk wadiya wüwottogo änzï dïngo na gäme ngazana nyo Gänzï nyilla nyenyi yaga no dïngo oꞌrïna Pärïncïyïng oryik äng aruk räddäk,)9Roꞌre rogak rüyik gättïng nombela a warädo werek wo ganung wewogak Pärïncïyïng wügiyogo gänzï ageng omuräcïttïyok rong gättïng. “Oning däda ïnyode rong rerek nana buräk ippi. “ Bärruk Bodung däkäna ngazana ngo Gänzï ngabuꞌrok ngïꞌrekïkïyok ga?” 10Dogärïttïyo dïdeng dodekok dügädak gättïng bꞌrärr a baꞌrädang ïba näz̄äräk Bolïz boga bazittagoyï yuz̄uk yeng ngäng ogeng. Po mode nyazana ïnaa nyamok babuz̄äk änana geng ïbok ändogädük go nyazana.11Nängkora nerek gäme a Abaꞌrädang oz̄orok o Bolïz agomoyok, “ Oung bäda ïba näz̄ärräk borau dang ! oung bïnïnïkek ïrrïng nanayïng mama oung bogak ï Wuräcellïng a oung gämme iya orängok mik ï Ruma.12Nängorok änzïnde nerek a Liyaüd oppïttok waz̄a wïyeng äng dopo madak ïnaa ddiya änddik ngïräk na doppode Bolïc. 13Ogeng dedok gak dïꞌrek mik dogak 40 aduk.14Ogeng donyagïnok waꞌrädang wo gädang kodung gädang ageng omo, “ Ocong dapo madak mo Cälïmang ïnaa ocong dada rägo dure na cong dopode Bolïc acong ändo rägo. 15Ïnana mik, onong na ngazana dingudenong baꞌrädang bo Ruma rong agobaꞌrikenonong o Bolïc, ddeka wunong ïnaa onong donarreng da ïnna rong rüyik änanauk. Oꞌrïna ocong diya o ppoyok kabïꞌräng bädarok inye.16Oꞌrïna ka olïyung babaräk bo Bolïc bogäcigode mik gago llo dïrreno Bolïc 17Mik a Bolïc obïtto obärrïk äno nyazana nyo baꞌrädang agomoyok, “Ommu nyurïk ingi amïno baꞌrädang; ongok bonu rong rerek ra bonarreng ïnaa bamo yok,18Ngazana ngonyagïnok baꞌrädang. agomoyok ïnaa "Bolïc ngï käräkong ngodingodïng nana ngurïk ingi ïnaa oïng bazukïnong cok ongokpeng bonu rong rerek rabonareng bamoyong.” 19Baꞌrädang borabok nyurïk ngeng ngenge z̄ägung gagodoyok z̄äbïk agoz̄ungok, “ Oung bonareng ïnaa oung bamuyïng zayï?”20Bomodok: “ Waꞌrädang wo Liyaüd womättok rong na däga z̄ungong ïnaa oung biyabaꞌrike Bolïc a oung oz̄ukok nängorrok ga oung dekïgo ïnaa oung bonarreng bagiccigok rong änanauk ïrrïng. 21Oung bäda baꞌrikeno geng wuräk were woga 40 worängodezïk wonarreng wapoyok. Ogeng dopok madak ïnaa dada rägo däkäna ikko ddiya ändorägo na ikko na dopode Bolïc. Ogeng dokuz̄ïttagode ïna, doga rikok rong änanaung.”22Baꞌrädang bo lïkek ngurrïk gagomoyok, “Oung bäda ïrreno bärrïk ïnaa oung baz̄ok dïrenïng.” 23Mik agobïtto nyazana nyeꞌrak agomok keng oꞌrämïnong nyazana rämmek reꞌräk na rauk romudu 70 na 70 wuräk wowadduk ageng ono ï kacärïya zïk z̄ägungzulluk na bäꞌrantto nängkora inni. 24Gäꞌrïnyude nong Bolïc anong ïnna ïbok ïrrïng agïnna onya gïno baꞌrädang Pïlekäz.25Bomegïkek z̄adak aka ïna: 26Klaudiuz Leciyaz, Onyagïno bimäng, baꞌrädang Pïlekäz: Dorïnya. 27Buräk ippi bobuꞌrïgok ängäng liyaüd ageng ïꞌre ïnaa dapoyok, oꞌrïna ga yïng ändonäke ïnaa oïng ba kïyok ccïk, oïng bändïnyok ïnaa ongokpeng boga buräk bo z̄aräk cottäk bo Ruma.28Oïng bonarreng ïnaa oïng ba ïnna ïnaa ogendeng darrok rong nanauk onayïnï, oïng boz̄ukok dowe do waꞌrädang. 29Oïng bïnyode ïnaa ongok bäda yegok nyïye ngerek nga ngok ïngïno däkäna ïjïgo ï käräkong; dodüworong iddi doga baꞌräng wurek aka ganung gïgeng goga. 30Ka yïng bogäcigode rong irri mik, ga doga orrok rong nanauk baꞌräng, oïng na boga dingïnonong cok. Oïng bonarreng onong da mok wuräk worode rong nanauk ageng oz̄ukïno nong rong ärra geng dorrode nanauk.31Mik nyazana, nyomok rong rïreng, omunong o Bolïc nängkora anong ïbok ïrrïng ogendeng dïpok o Bolïz nängkora gäcceng onong ngäng ï Andipatriz. 32Nängorrok nerek kämme, ogeng nyazana nyenyogak änyägäk nyogapïyok gageng ogättïno nye nyogak ängäng rauk ro uddu gageng ïbok. 33Mama dïboyok änzï kacäriya, ageng odinginok baꞌrädang z̄addak ageng ïjïyok o Bolïc ïccong.34Baꞌrädang bodänek z̄addak agoz̄ungok gayïk ga baz̄ok. Na bïnyode ïnaa ongok boga änzï Ciliya. 35Bomok, “Oïng biya gäcigoyong ka doduworong dïdang doroïng inye.” ago omo ïnaa Bolïc ba yüwagägok nang no gayïk go Erüdüz.
241Wurïdena maung memema mängki monyagok modekak thäguncuk, Ananïya thobong thedung na namaꞌräk nerek [bakämo, bagädumïk, bogädumïk] berek bogak bïkka äna Däräddulluc. Ongokpeng bogenek rong regak dümi de Bollïc. 2Wurïdena maung memema ongokpeng bïbïttagok ängäng Däräddulluc äna bagene rong rïrung yokik ge Pïllegäc omo äna,“Oningdeng dogak donängode thïk maung müyik donu märïng mïnang dobärïce düyik noddok becong, 3oningdeng dawïyaïnang no gatha ängäng rong arwuk rerera oungbeng boga oyego, thobong Pïllegäc.4Oꞌrïna oïngbeng bädanareng äna oïngbeng bamoyang thïk thüyik däkäna onoyang rong rüyik, oꞌrämïna oïngbeng badïddïgoyang äna oungbeng baga borïng ängagïng na ogäciginoyïng dodäganzo rong rerera oïngbeng bonu rotteng. 5Gaka oningdeng dïnynyode buräk babaräk ippi beng ga gärrok wuräcik ängäng rong regidäk ï yoꞌrägik ye wuräk we Yawüd aywuk änzïk na ongokpeng boga thobong the thäntok the wuräk we Nacïrïyïng. 6Wurïdena ongokpeng bonäkek äna [ bawüre thïkkang, bagico thïkkang] gämme, oningdeng doraboyok oningdeng na donarenng äna ocongdeng dakämok omakok nädumïk necong.7Oꞌrïna maung memema thobong baꞌrädang Lïyacïc thathok ängäng dawung gättïng agommoning änzïngkung nyinying. 8Wurïdena wuräk wewe wethukoyok yokik ge dakämago womok äna oningdeng dathukïnang a oungbeng oꞌrämïyok na ayinzäcok ï rong rirung arwuk irri reng ängäng gatha gïgang. 9Wurïdena ongokpeng bogäciginde Yawïk gämme agomokeng äna,“Naa rong irri reng roga mik.”10Oꞌrïna maung memema [ thobong, baꞌrädang] thomode Bollïc äna bayïꞌre, wurïdena Bollïc bomok äna,“Oïngbeng bännanang äna oungbeng bogak borabok bäddok ippi beng räbuk rüyik , oꞌrämïna oïngbeng bowe no gatha gaka oingbeng boga othoro yokik yïyang orumïnok gatha gïging cïk. 11Gaka oungbeng bamüde baganzok rong nanagïng ängïng gatha gïgang a oungbeng änanna [ïnynyok, änna ]äna mängki mädanyagok müyik oko nang gurrung na weꞌrak (12) maung memema oïngbeng bonyagok ï Wuräcellïng do dothicinok Gänzï thïk dang. 12Wurïdena maung memema [ogengdeng, Yawüdiying ]yäda ïnynyodïng no thïkkang ga oïngbeng ïꞌrekïke obärïk bulluk no thïkkang däkäna ärrok thäntük the wuräk cik ängäng rong regidäk no gayïk ge dappïttagok nang de Yawüd däkäna no gayïk gerek ï tharäk thottäk. 13Ogengdeng gäyïng ga ogengdeng ïrenang [ domättoyïng rong,diräkoyïng rong, ogenïyang rong regidäk ] rerera ogengdeng dogayïnoyïng dümi.14Oꞌrïna oïngbeng bïrenoyang irri reng äna oïngbeng bomokode gaddäräk gegega ogengdeng ïbïtto äna( thobong the thäntük the Nacärïyïng) , oꞌrïna oïngbeng bothicinde Gänzï thïk ge Dadayïng dägi [decong, dïdïng] omakok ängäng doroyik ängäng rong arwuk rere remegïgoge ï nädumïk na ï wïꞌre. 15Oïngbeng bonu dogapïyo dopäpporak ï Gänzï dededa ogengdeng doga orikkok ängäng watha wïweng gämme äna dogüyogo dïyaga änzï dïnyo de wuräk werïng wethorigok cik na de wuräk wegidäk wädathorigok cik. 16Wurïdena ïnaneng oïngbeng [ bakuthïttagok, banänäke] gatha gïgïng ïrrïng ayïngbïng änanna ona ngäꞌre ngerïng yokik ge Gänzï na yokik ge wuräk wonyi.17Wurïdena ïnaneng oïngbeng bogak babuthäk räbuk rüyik änzï Wuräcellïng badäthukïnok wuräk wïwïng dagurï gaka ogengdeng dilla waräbü werek wewewa ogengdeng ïthek gayïka dogingkagok. 18Wurïdena oïngbeng bonängode irri reng mik, Yawüdiying yerek yogak änzï Acïya yïnynyodïng ga oïngbeng boga odok thïk bïyja bädäga ängäng thättük the wuräk wüyik däkäna ängäng wuräk. 19Ogengdeng iddi deng dogak degak denängode thïk ängäng yokik gïgong naa ogengdeng degak denak rong rerek rega dümi dïdïng.20Däkäna ga ogengdeng demok äna gäyïng obadïyeng dede dega inyeneng ängäng watha wïweng omo äna damücagoyik naa ogengdeng dïnynyode rong rerek nanagïng regidäk maung memema oïngbeng bogak yokik no gayïk ge dappïttagok nang, 21Oꞌrïna irri reng rulluk rerera oïngbeng bogäꞌrok guyï gättïng maung memema bogak othoro yoꞌrägik yïyeng omo äna,“Gaka oïngbeng bogüyogïnok dïnyo änzï nämuräk äna oïngbeng bakämogo ängagenong thängki iththi theng.”22Oꞌrïna maung memema Pällegäc bogäcigode rong irri reng na bännak rong rüyik ïrrïng, ongokpeng bomok äna maung memema thobong Lïyacïc thoräbok,“Oïngbeng bïyado rong rïrong änzik änanagok. 23Oꞌrïna ongokpeng bomode thobong the nyaja dümmek äna gäꞌrïnyudenong Bollïc inyeneng na onongdeng ogäyïnok ga ongokpeng othäppïyo rïrïng na omoyok äna oungbeng bädayangkïke obärïk änno räbük rïrung äna dathukïnok dure däkäna dayizoyok.24Wurïdena mängki motteng monyagok, Pällegäc bathok äno bayï bïbung Däräcïlla ongokpeng bebe begak Yawüd, ongokpeng bomodok äna gaka oungbeng bodinyinde Bollïc, oïngbeng na bogäcigode doriyik de Almäcïye änanagok. 25Oꞌrämïna ïnaneng gaka maung memema oungbeng bogak ängagok na bännak dothorigoyik dïdong, Pällegäc bïbak näthäräk agomo äna,“Ängko ïnaneng babuthäk. Oꞌrïna maung memema thïk thathok, oïngbeng bïyadinyinoyang.26Maung meng meme mik ongokpeng bonak dogappïyo äna Bollïc bïyatheyok natteräk, oꞌrämïna ongokpeng bodinyodok gaka ongokpeng bogak bïꞌrekïkïyok. 27Oꞌrïna maung memema räbuk reꞌrak ronyagok, Pällïkoc Boräkïyoc bodekak thobong omakok Pïllegäc, oꞌrïna Pïllegäc bonagareng äna bayïthïyo Yawüdiying gaddäräk, a ongokpeng onyago ga güddano Bollïce.
251Wurïdena ïnaneng maung memema Päcädoc bathok änzï tharäk thottäk bodekek mängki mäddäk ï Kayïcerïya do wuräcellïng. 2Gäꞌrok ge mobong me waꞌrädang na Yawüdiying yothukok Bollïc ängäng rümi rïreng, ogengdeng dothuwungok Päcädoc. 3Ogengdeng dothuwungoyok äna dakuthïttagok agengdeng ïbok änzï Wuräcellïng agengdeng änanna oyüwinoyok ï gaddäräk agengdeng oppoyok.4Oꞌrïna Päcädoc bomok äna Bollïc bogga äna bägäꞌrinyagok ï Kayïcerïya no ongokpeng buwengkok nang bäganyago. 5Oꞌrämïna obadïyeyïng dede damüde omo äna buräk babaräk ippi beng bonu rong rere regidäk agengdeng oräbo ängaening. Naa rong rerek roga regidäk no buräk babaräk ippi beng anongdeng omoyok.6Wurïdena maung memema ongokpeng bonyagok änanageng bodekek mängki thäguncuk na mäddäk (8) däkäna gurrung (10), ongokpeng boräbok do Kayïerïya, na ïnthängki theerek ongokpeng bomode geng äna dathukïnok Bollïc maung memema ongokpeng bogak onängok cïk ï daꞌrädang dïdung. 7Maung memema ongokpeng bathok borok nang, Yawüdiying yerek yogak yathok änzï Wuräcellïng yoga othorokeng, ogengdeng dothukok wuräk wüyik wegak ängagok oꞌrïna ogengdeng dädamüdek äna dagene rong rïreng. 8Oꞌrämïna ongokpeng bobärïcenok gatha gïgung äna ongokpeng bädaga dümi de gädumïk ge Yawüd däkäna dümi de thïkkang däkäna dümi de Kayïceräk.”9Oꞌrïna Päcädoc bonagareng äna badïngkek Yawüdiying, oꞌrämïna ongokpeng bobärïcenok Bollïc omoyok äna,“Oungbeng bonareng äna baduwungo yo Wuräcellïng yakämagïno irri reng ängagïnga? 10Oꞌrämïna Bollïc bomodok äna,“Oïngbeng boga othoro yokik ge ge Kayïceräk nana oïngbeng bogga äna oïngbeng bakämagok nang. Oïngbeng bädayïkende Yawüdiying gayïka oungbeng bännanang ngokäme.11Gaka naa oïngbeng bogak bïkkede däkäna naa oïngbeng bogak bonängode rong rerek regidäk agogga äna oïngbeng bappägagägok ängäng dïnyo, oꞌrïna naa oïngbeng bädanu baberek bebeba wurak wewe wethukoyïng yokik ye daꞌrädang agogga äna oïngbeng bädayïthïgagägokeng odaꞌrikigo. Oïngbeng badäkïcek rong rïrïng danda Kayïcerïya.” 12Wurïdena Päcädoc bïꞌrekïkek wuräk wega no gayïk ge dappïttagok nang, ongokpeng bomode geng äna,“Onongdeng dodäkïcede rong irri reng danda Kayïceräk. Nyagïnong Kayïceräk.13Maung memema mängki monyagok motteng baꞌrädang Agäribac na Bäronïkï donyagok do Kayïcerïya dayinzok Päcädoc. 14Maung memema ogengdeng donyagok dorok dang donängode mängki müyik, Päcädoc bogenek rong re Bollïc yokik ye baꞌrädang, buräk babaräk berek büddanok bakäräkong ängäng Pïllegäc. 15Ogengdeng bogenek näꞌrok ne mobong me waꞌrädäng na namaꞌräk ne Yawüd maung memema oïngbeng bogak ï Wuräcellïng bothuwungokeng äna dakämïnïng dümi dïdung. 16Ongokpeng bomode geng äna rädaga däputhï de Romanïyïng äna dadaꞌrike buräk babaräk berek gäppak ga ogengdeng dïꞌräng dädathukok buräk bebe bethukoyok yokik ge daꞌrädang a wuräk änanna ogäreꞌrek dümi dïdung.17Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dathok dappïttagode nanulluk, ogengdeng dogak dädarabok cïk maung motteng, ï thängki theerek oïngbeng bïyanängok cïk no gäꞌre ge daꞌrädang ayïngbeng omo ro ng a buräk babaräk ippi beng ïyathukago. 18Wurïdena maung memema wuräk wewe wethukoyok yokik ge wogüyogok agothoro , ogengdeng dädathukok rong rerek rerera domättoyok ängäng regayik rulluk rega dümi dededa ogengdeng donak. 19Oꞌrïna ogengdeng donak dothuwungo dega dümi dïdung no doroyik dïdeng de däputhï äna obärïk bogak bïkkak äna Yecuwa, ongokpeng bogak bïnyok oꞌrïna Bollïc bogak ïꞌre äna ongokpeng boga bathïk. 20Naa roga äna gaka oïngbeng boga bothuwungagok dothuwunttïyago äna ongokpeng bogak bonareng äna banyago do Wuräcellïng dakämagïnok rong irri reng dang ngaa?21Oꞌrïna maung memema Bollïc bommode agodäkïcek rong rïrung agänana oꞌrämïgoyik na ogänzagok cikängäng daꞌrädang de Agucädoc, ongokpeng bomok äna oïngbeng bomok äna ongokpeng bagäꞌrïnyagok agoro yo thïk thethetha oïngbeng odinyinok Kayïceräk. 22Wurïdena Agäribac bomode Päcädoc äna,“Oïngbeng bonareng äna oïngbeng bagäcigok buräk babaräk ippi beng ängäng gatha gïgïng.” “Oꞌrämïna ongokpeng bomok äna,“Nängorok,” Onongdeng dïyagäcigoyok.23Oꞌrämïna ï thängki theerek, maung memema Agärïbac bathok na Bäronïkï no duko na dokäꞌrïko dimmäng dededa wuräk onyagïno no gayïk ge dappïttagok nang dogäcigok ängäng nyajana ängäng wuräk wïyaräk we ï tharäk thottäk. 24Maung memema baꞌrädang Päcädoc bïꞌrek ängäng daꞌrädang äna, Bollïc bathukagïno geng. Wurïdena Päcädoc bomok äna,“Baꞌrädang Agäribac na wuräk wïyaräk wega ängagecong inyeneng awuk änzïk, onongdeng dïthämäng buräk babaräk ippi beng bebeba wuräk awuk änzïk we Yawüd na we Wuräcellïng na wur;äk wega inyeneng wagäꞌrek guyï nang na ogäreꞌrek nang äna,“Ongokpeng boga äna Bädanängok cïk thäki thäki.”25Oꞌrïna maung memema oïngbeng bïnynyodeäna ongokpeng bädanängode baberek begidäk bebeba ongokpeng ïnyïno, ongokpeng bodäkïce rong rïrung nana Agucäduc oïngbeng na bïthek cïk na odo änzikäna oïngbeng badinyindang cok. 26Oïngbeng bädanu baberek ï ngäꞌre ngïngïng äna oïngbeng bädayïnnyode rong rerek nanagok regayik äna bomegegenok gäꞌrok gïgïng. 27Oꞌrämïna onïngbeng bodinyïndenong cok yokik gïgang baꞌrädang Agäribac a oungbeng änanna oganzok rong nanagok gaka oïngbeng bädanu rong rerek rerera oïngbeng omegek nanagok rega dümi deng.”
261Ägrippa bomode Boliz ïna"Onik da ttinok aoung iꞌre orumïnok gaza gigang zik"Oboliz na bongꞌräkek zägung zizong zik ago rumïnok gaza gigong zik. 2Baꞌrädang Ägrippa,oing borinak ka oing oz̄oro yokïk gigang z̄änki ici ga oing orumïnok gaza giging zik änno doduwärong aduk da Ywaüd yorode nanaing. 3Oung boga bina rong ro yawud aruk ïrring ïnna diyangiyo ängrong dideng.Oing badädigoyong inna oung bagäcigoing gäcenk.4Alyawud ayuk ïnna ka oing boga maung oing boga zäguräk,ännodong kim boga onddok bibing, gämme ï Wuräcellïng. 5Ogeng dinaing ädo maung merek änna donaring ïna damo rerek a geng omo,ka rong rogak rijigok cik roborok ro doroyik diding,oing boga ka Pärïncï.6Ina oing boga oz̄or inne aka oing bonou diz̄ak dorong ra Gänzï gogak komode dïggï decong. 7Reng ïrri ra mäddok miming gurrung änna meꞌrak monu diz̄ak deng inna daꞌräme ka geng doga oyegino Gänzï gitting nagura änna ï z̄änki.Onge baꞌrädang,reng ïrri rodinok ga Ayawud orrok rong nanaing 8Onaini ga ongok dede da inne ogangok roborok angdoroyik ina Gänzï gawedege wuräk windek?9Oꞌrina oingbeng, boga bonak ina oing bayego nye anuk ngagättino ga gäranag go Yecuwa ädaono yokik. 9 O''rina oing, boga bi''rek ina 10Oꞌri iri ra oing boyego ï Wuräclim. Waꞌrädang wodung wogäcigidik a oing ibok woduma wuik ï korkong,a mung meme ma ogeng däga gämago,a oingbang onareng mik. 11Maung mowik oing boga baono no z̄oyok anno z̄oyok a oing oppegeng,a oing ogättino geng gättion doroyik dideng. Oing borngede geng däräꞌri a oing omakokkeng on mäddok ma ogeng do bäledeyang a oing ogämogeng.12Oing bonok Dimack a oing bonu daꞌrädang äng z̄aung änno waꞌrädang wodung. 13Z̄ankï zerek ï gadäräk ï yoꞌrägik yozänki,obaꞌrädang, ka oing boga ï gadäräk,oing boꞌrämek guꞌrriäk gerek äncik igänzï,gaguro okko no z̄ankï,ännci ïgänzï oguro nanoing änna on wuräk windogak. 14Onik aduk dabode ono z̄appu,a oing ogäcigo roꞌre ga gomoing ga Ibäranik,Caul Caul,oung babinik ngni? ragayong roborok ina oung bayangoing.15Ängmik oing boz̄ungok,oung obi,Gänzï? "oing o Yecuwa bebeba oung okämo,Gänzï gomodok. 16Ina ouwgu a oung z̄oro no nyägkäk nyinya.Oing bomindok ina oing battinok ga oung oga aka biz̄ak änna ga buräk boꞌrämek mek äng gik gigung änna reriꞌrang ra oing ija geneyok. 17Oing bija oriyong änno wuräk wiyang änna no doꞌrak.Oing badingoyong nana geng. 18Oung ina ïna ownceno geng gik ga oung ogabitegeng änci nagrimak ogabekeng ï dobälang zick,änna änci dobora do ziläbak ono do Gänzï,ageng ina inyok dodiyek do dogudägo zik a geng nyiok gaik änno waduma ängdoroyik ï gagaing.19Ängmik,baꞌrädang Arippa,oing bädaga biyangkan rong ärrazok änci ïgänzï. 20Ondok dore,ogeng dededoga ï Dimack,änna ogeng di Wuräcilling änna Yawudiya Ayuk,änna doꞌrak aduk angok,oing baiꞌre ina ogeng äda obaꞌrikek dogudägok ga ogeng ogabuk dogänzï ageng ogenito dobaꞌrikek diding äng nyenigeng. 21Rerere rogätino Yawud gagoraboing ï dawung domättägo ageng omana dappoing.22Oꞌrina z̄änkizeng zeze Gänzï goga ännaing,reng iri rotinik ga oing ozoro inne ga oing omo rong rotteng änna rimang omitte. Oing baomo rong ra wiꞌre änna Muca dogadomo ina rijaga. 23Ina Amäcïye bija rängigi daräꞌri,a oung ija uwoga nodok änno dingok,a gireno wuräk wiyung dobulänya zick änna doꞌrak.24Maung ma o Boliz boga orumino gaza giung zick,Picto bolode ï rong angok omoyok ina,"oung bodeko guwang, Bolïz," dinazik didang dotinok a oung doko guwang." 25O Bolïz bomodegeng,"oing bädaga guwang,o baꞌradang o Pictoc,"o Boliz bolabtinok." Rerere ra oing bagaomo rogaijk ijecak ago roga. 26Baꞌrädang bina no rong iri aruk,oing boga iꞌrekikiyo riring baꞌräng.Oing boga binanak änna babuerek bolodung,rong irri aruk radayegago duꞌräng ï zäneng zo gudong.27Obaꞌrädang Arippa,oung borok ï wiꞌrea? Oing bina oung borocik. 28Ängmik Arippa bomode Boliz,"oung bonu ina maung motting imi oung ottinik a oing bodeka mäciyea?" 29O Bolizna boläbitinoyok ina,maung motting däkana mowik,oing baiꞌrekike Gänzï a gädaga oung bällk gagoga wuräk wik awuk okäcigoing z̄änkï ici ageng odeka aka oing boga,ädaga illuk ï wurenya."30Baꞌrädang buwogok änna angok borabok z̄appu o Barnikia änna ogeng dede dadoga orängocik aduk. 31Ogeng diz̄ok däbak , maung ogeng doga iꞌre ageng omon,buräk ippi bada rangode rong rogädak ra gingino däkna orakino. 32Arippa bomode Pictto ina,"ongok ippi biyo baꞌrikigo mogak ina ongok bäda mino Caicar rong.
271Wurïdena maung memema ogengdeng dïthek cïk äna danyago obaꞌrok Yuwe thïk ye Ïdallïya, ogengdeng dodaꞌrikek Bollïc na wakäräkong werek werakok ommïno thobong the nyajana dümmek thethe thïkka änaYullïyoc Agucäduc. 2Oꞌrämïna oningdeng doduwungok ï därämbik deno ngïräk de Adaramïdïnïya, oningdeng na donyagok obaꞌrok Yuwe thïk oko no gayïk gege gega ï Acïya. Arädärakuc buräk babaräk bebe begak änzï Magädoniya me Däcänallukï bogak ängagening. Ongokpeng3Mänkï meꞌrak ka oning orok yang a Julos iba diak do Bolïz a ongok ottinok a gonyagino räbbuk rirong änna dinang daijok waräbu wa ongok bonareng. 4Äncï oing gappode ï nagiräk gämme ono danana Cepruc ka gizo oga origok yanncanik. 5Maung ma onik dobaꞌrode yeluzik dobäragang go Cilicia änna Pampylia,onik ozoro ï Mira ï lycia. 6Ozäräppandi Julioc bingode gädudu gerek ï Cäkenderiya gano Italiya a gengdeng odungoïk.7Onik donok maung motting gäceng änna ängdäräꞌri anik ändoro ï Kändic.Gizo gadattinonik ganik orobo ï,aoink ono okko dogäragk go Krit,okko do Salmoni. 8Oink donok okko dogäragang ängdäräꞌri azo dogaik gerek gica ina "Gärägang äkoring" odänok bäddok bicaina Lacia.9Z̄ik zonok änna nana nik zuwik,donona do dekadeni doborok ka doduma do düre dodiyek cik donok Boliz na bogurok nanageng. 1010"Onongok diding,oing biz̄äng ina ocong doga dogudäk agüdudu ogagila ozoca,ro borok illok äng warok we cong" 11Oꞌrina zärabandi borok ï rong ro buräk bo güdudu änna wuräk wayegoik aongok gädaro ï rong ro Boliz.12dogäräng gädaga iring zik zoduru,ageng oꞌräme ina dano innak,gageng onna ina daro ï Pinkic.Gärägang giki ogak ï onzage Kärid origok Dorämedodozil änna Yuwakyodozil.Giz̄o Gonttong. 13Maung ma däragong do giz̄o go doräme dorez̄ek abuꞌrokcik,ageng iꞌre ina dinjode ngani badoga donareng,ängmik ogeng dogärok doräk ageng ono okk dogragang go do Gärik.14Maung motting ga,giz̄o az̄o gege kica ina,"yowak yoyobärek," 15Güdudu goga ogorak änggiz̄o agodäma ono ängiz̄o,ängmik onik agono dadunk. 16Ka onigk donok okko do gärang goz̄age z̄erek z̄otteng z̄ica ina Kauda,onik dogado dadatino ga güdudu origok.17Ogeng dodoke güdudu yogärang ageng omätto ängdorak amälagek. Ogeng doga dodengcik ina güdudu gabuꞌrok na arabo ï gamur go yogäräng go Libiya,ängmik ogeng doräbek dorak äna ageng ina gättino güdudu agono dadung. 18Mänki meꞌrak agizo godeka guwi gitting,ageng orucok waräbu wimämang ï yelu.19Ka nongorok nerek naz̄ok ageng orucok waräbuwere wo güdudu ï yelu 20Maung ma z̄änkï änna moddok mädamode monu mänkï moyik gagiz̄o ittato z̄aꞌrikeni,anik iꞌre ina onik dadaorigok.21Ka wuräk wonok maung moik gageng ädaoro düre,aBoliz owogok gänzï angok omokeng ina,"gicigodinok onok diyogiciginding zik acong đaz̄o inci Krik,ocong diyo zorikek dogodago iddi änna dobäꞌricagocik 22Oꞌrina oing monok,gäꞌrinyagodenok,obärik bila bijawacik ännana cong,oꞌrina güdudu gunulk gabäꞌricagok cik.23Gaka nängkorak nenyagok mällak me Gänzï gegega oïngbeng boga thicinok cïk mathïnoyïng. 24Agomo äna,“Oungbeng bädana näthäräk, Bolïc roga äna oungbeng bathoro yokik ge baꞌrädang 25Wurïdena dorïnya de Gänzï doga nanagang na wuräk awuk wewewa onongdeng doga obaꞌro nanulluk. 26Oꞌrämïna borawu dang, gaka wuräk wïyaräk wewe werocik ängäng Gänzï gayïka oïngbeng bomodang. Oꞌrïna ocongdeng dïyallïke moräkäk a ocongdeng onyago dogärägang gerek.27Oꞌrämïna maung memema nängkora norocïk nodekek mängki gurrung na bäꞌranto, oningdeng dogak othäppïyo othüyigo no Yuwe Adäriyaïyoꞌrägik ye nängkora ga ogengdeng doga dorurrumede daräbo näthappu. Ogengdeng dogak dïnynyode yoꞌrägik ye ngïräk yogak yücek. 28Maung memema ogengdeng donyagok odäkïyok maung motteng gämme, ogengdeng dïnynyode yoꞌrägik ye ngïräk yoga gurrung na thäguncuk. 29Wurïdena ogengdeng dïbak näthäräk äna dïyabo agengdeng omo äna roga äna ocongdeng dallo oko näthappu noddok bäꞌranto ogengdeng dagok odänttek Gänzï äna dathïppïyo ï thängki.30Wurïdena maung memema ogengdeng dogak oganzok cïk äna dallo änzï därämbik deno ngïräk, ogengdeng doräbok ï Yuwe, a ogengdeng onareng äna damätto guꞌrämïk gegega thorïkek därämbik deno ngïräk. 31Bollïc bomode thobong the nyajana dümmek äna,“Naa wuräk iwwi weng wädamägode äna wanängok cïk ï därämbik, agoga äna onongdeng dädamüde äna onongdeng dabaꞌro onyago na orïgok. 32Wurïdena nyajana nyomodok roräk re guꞌrämïk agengdeng ogäyïno gagoro thïk.33Wurïdena maung memema thängki thogak thägammok, Bollïc bogak obore wuräk dang awuk äna ogengdeng darägo dure. 34Ongokpeng bomode geng äna,“Thängki iththi theng thoga thängki the amogurrung na bäꞌranto thethetha onongdeng dogak dothämagägode dädarägok dure derek bäꞌrik. 35Oꞌrämïna oïngbeng bamonong äna onongdeng darägo dure gaka daga dorïng ängäng dathïk de watha wïwong gaka gägäng gerek gädabo änno näꞌrok nïnong. Wurïdena maung memema ongokpeng bïꞌrek rong irri reng mik, ongokpeng bommok dure agodänttek Gänzï a ongokpeng omocoyik agïcïnogeng agengdeng orethe änzïk orägo.36Wurïdena ogengdeng adwuk dogak doborak dang gämme agengdeng ommo dure gämme. 37Oningdeng dogak adwuk rämmek reꞌrak na gurrung thäguncuk na weꞌrak na thäguncuk na wulluk (276) ï därämbik deno ngïräk. 38Maung memema dorägok dure dogirode, ogengdeng dorucode mütheräk ï ngïräk änzï därämbik odeke daappak.39Maung memema thängki thommode, ogengdeng dogak dodämakode thappu thïk, oꞌrïna ogengdeng doꞌrämek do gärägang ge Yuwe nana ogengdeng dogak dodinyok dlaämbik deno ngïräk naa ogengdeg dogak damüde. 40Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dothorïkde guꞌrämïk ge därämbik ga ogengdeng wüddano, ogengdeng domättok agengdeng bonyago ga ogengdeng wüddano, wurïdena githo gathok agonyägok yo gärägang. 41Oꞌrïna dorok cïk no gayïk gege gega yoꞌrägik ye Nuwe neꞌrak agorothïk näthappu yang agädadäkïyok, oꞌrïna dogak dogäragok ängäng dorucok monttong me ngïräk.4242Wurïdena nyajana nyoꞌrämek agengdeng ona äna dappok bakäräkong bulluk änanageng bebe berakok a wakäräkong wewe wïyappägok änanna ädallo oppo bättättäk obunyo ogappïyo. 43Oꞌrïna thobong the nyajana dümmek thonagareng äna ongokpeng barek Bollïc, oꞌrämïna ongokpeng bothorïkede rong rerera ogengdeng dïthek cïk ga ongokpeng omok wuräk weerek äna wayirro oräbo näthappu gäppak nodong. 44Wurïdena wuräk weerek wïyaräk worabïyok omakok mäꞌrondong me därämbik deno ngïräk. A ogengdeng bollo adwuk ageräbo näthappu.
281Wurïdena maung memema ogengdeng dobunyok dollok, wurïdena ogengdeng dïnnyode ga doga ï thage theng thethe thabïttago äna Mallda. 2Wurïdena we noddok beng bebe wogak worïng gaka dorïya dïdeng dädaganzägago gaka ogengdeng dommok dïk dorabokeng adwuk gaka gabïk gogak goräbek na ngäyongkak ngok.3Oꞌrämïna maung memema Bollïc bogak bodok wereng agore no dïk ïthäꞌrok adüthü atho änno dïk agengdeng ïcco dïk, na onduwenge nyägung nyïnyeng. 4Oꞌrämïna maung memema wuräk we noddok woꞌräme( marägünttong, waräbü wewe wecägode ängäng nyägung ga ogengdeng woga wumïttïyok äna roga buräk bonyi ippi beng boga boppode buräk berek, ongokpeng bädaga baꞌranng na bädaga bonu dodänttak na bollok oko ï Yuwe, ongokpeng bïꞌräng bädammägagägok änzo dodenttak, ocongdeng dädagäyïnok ga gonängok cïk.”5Oꞌrïna Bollïce,( borabok babü beng bebe ïkung no dïk änno bäneräk agädanängïyok baberek begidäk. Oꞌrämïna ogengdeng orrikok äna ongokpeng(swell) däkäna bïyabo agïnyo. 6Oꞌrïna maung memema[ doganzode, durrïgodok] dorïkkodok thäki thäki agengdeng ïnynyoyok äna bädanängedok rerek regidäk agengdeng obärïce ngäꞌre ngïngeng cïk agengdeng omo äna,“Ongokpeng boga gänzï”7Wurïdena tharäk thottäk theng thethe ïthage thong therek thogak thïkkak äna Babïlloc ongokpeng boraboning dawuwang dïdung mängki mäddäk. 8Wurïdena obädeng Babïlloc bogak bonya na boga no ändde bonu[ düthü, bagäꞌro] gättïng[dysentery] Bollïc bonyok doꞌrämïyok, ongokpeng [bïthek, boppode] nyägung nanagok a ongokpeng odänttendok Gänzï äna baräguthagägo. 9Oꞌrämïna maung memema irri reng rogak royegägok, wuräk werek wewe wegak ï thage theng thethe wonyak ngo gämme wathok ängäng mïnyo mïmeng agengdeng oräguthagägo. 10Ogengdeng dede dogak ängagïng ïrrïng ängäng naddäräk anwuk na maung memema oingdeng donyagok änno gayïk geng gege. Ogengdeng dïthening waräbü wewe wenarïgo.11Maung memema oningdeng dodekek wunak wäddäk, oningdeng donyagok obaꞌrok Yuwe thïk onyago do Ïcäkandariya ängäng därämbik deno ngïräk, wumeräk we räppe rerek reꞌrak rogak bang bïyaräk dede degak ï thage theng thethe. 12Wurïdena oningdeng doräbok do tharäk thottäk the Cayïroc a oningdeng onängok dang mängki mäddäk.13Wurïdena änno gayïk geng gege änadang oingdeng dothäppïyok amïyagok thappu theng thethe, a oningdeng oro yo Regïyung. 14Maung memema oningdeng dodekek thängki thulluk, githo goppok ändoräme aningdeng ändatho Bodullï i thängki theerek. Nana oningdeng dïnynyode obang ngeng dïyaräk dede dïbïttoning agengdeng onängok ängagening mängki thäguncuk na meꞌrak. Oꞌrämïna oningdeng dändonyago ï Rumïya. 15Wurïdena obng bocong ngeng dïyaräk na dïyayï dogäcigode mik äna oningdeng doga ï gaddäräk dägatho änana buthäk dogätto ïgagening Abïyoc na Pärong na (Inna, TRANS ] mängki mäddäk maung memema Bollïc boꞌrämekeng a ongokpe ng ïthek Gänzï dowïya no gatha na dobora dang.16Maung memema oningdeng dorok ï Rumïya thobong the nyajana dümmek thommok wakäräkong werakok agommïno [ thobong, gäꞌrok ge thobong the thobong] Oꞌrïna Bollïc bothämagägode ängäng bälläk ängäng nyajana. 17Wurïdena maung memema mängki modekak mäddäk Bollïc bïbïttode mobong me Yawüd nanulluk, a ongokpeng omokeng äna,“Wuräk wïyaräk na obambïng dïyaräk] roga gaka oïngbeng bänängode baberek bega dümi de wuräk wecong dänäna däputhï de gädeng gecong de dadayïng decong] oꞌrïna oïngbeng bïꞌräng bobaꞌrikigok gayïka bakäräkong berakok änzï Wuräcellïng änzï ängkung nye Rumanïyïng. 18Oꞌrämïna maung memema ogengdeng doꞌrämeyïng äna ayizok ïgagïng na onareng äna dadaꞌring gayïka rong rerek rillak nanagïng regidäk äna oïngbeng bappägok ängäng dïnyo.19Oꞌrïna maung memema Yawüdiying yïꞌrede nanagïng, ayïngbeng odäkïcek rong rïng danda Kayïceräk äna oïngbeng bädanängode baberek bega dümi de bäddok bïbïng. 20Oꞌrämïna gaka rong irri reng roga mik oïngbeng na bïbïttonong äna oïngbeng bagenenong na [ ïꞌrekïkenong, ïrenonong] gaka doppïyo de Icäryill Oïngbeng bomättagok ängäng würenya iwwi weng.”21Wurïdena ogengdeng domodok äna oingdeng dädanareng thadak therek themegïgagägode nanagang änzï Yawüdiya däkäna obärïk bulluk änana obambang ngeng derek dïyaräk dïyathok äna dayïrenoning däkäna ïꞌrekïkening nanagang ängäng rong rerek regidäk. 22Oꞌrïna oningdeng donareng äna oningdeng dagäcigok änanagang äna oungbeng bïthämäng cayï däkäna oungbeng bonu yayï ï ngäꞌre ngïngang. Oningdeng donareng äna rïꞌrïgagägode nanagang no nayïk anwuk änzïk”23Oꞌrämïna maung memema ogengdeng dïthenoyok thängki thïk, wuräk wathïnoyok wüyik dawuwang a ongokpeng odäganzïno geng na ogene geng no daꞌrädang de Gänzï änzï nädumïk ne Müza na wïꞌre na ängäng rong re Yecuwa änzï nängorokäme 24Wurïdena obärïk ngeng dorocik ängäng rong reng rere ga obärïk ngeng ädaroyik ängäng rong reng rere.25Ogengdeng dogak dädanak rong nanulluk ängäng watha wïweng agengdeng orethe änzïk donyagok omakok Bollïc, oꞌrämïna maung memema Bollïc bomok rong irri reng äna,“Roga rorïng äna Bärruk Bedung bïꞌrek rong rogayik ängäng [dägï dïdong, gädeng gïgong] maung memema ongokpeng bomode bïꞌre Ïccaya äna, 26[“Ängkonong, Nyagïnong] wuräk iwwi weng a onongdeng omokeng äna gäcigude nong, onongdeng dïyagäcigok oꞌrïna onongdeng dïyadäma na onongdeng dïyawurrïgok oꞌrïna onongdeng dädïyathämathïk.27Gaka migik me wuräk iwwi weng moga müyigade ï [ dübang, dücük]. Wenüng wïweng woga wimmäng wädagaçithik na gik gïgeng godode gik cang gamäthikagägode. Na gaka ogengdeng dädamüdek wurrïgok cïk ängäng gik gïgengna ogengdeng dagga äna danna ängäng mägik mïmeng ga ogengdeng ogappïyïno borägutho bïbeng ga oïngbeng änanna orägutho geng.28Oꞌrämïna, onongdeng dogga äna onongdeng danna änadorïgok iddi deng de Gänzï dogak dodinyagïnde wuräk wädaga Yawüdiying, wurïdena ogengdeng dïyagäcigok. 29Maung memema ongokpeng bomok rong irri reng mik, a Yawüdiying odacago änzïk onyago ga ogengdeng wumïttïyok bulluk bulluk ängäng wathïweng bägung bugung. .30Gaka Bollïc bogak bonängode thïk dang ï gumäng gïgung ängang natteräk räbuk reꞌrak na orabo wuräk awuk änzïk wewe wïyathok doꞌrämïyok na dayinzoyok. 31Ongokpeng [bothämpïcïkekeng, bodäganzïnokeng] no re daꞌrädang de Gänzï na ännïke geng rong rere re Gäꞌrok Gänzï Yecuwa Almäcïye ängäng dodurathïk adwuk na ädana näthäräk.
Rumïya
1thaddak the Romiya
1Änna Bolic bïthak be Yecuwa lmäcïye, Gänzï bo bïttago nna baga bodingago bibung,bedägo anzik nna othämpïcïk rong rïrong rerïng. 2ongokpeng bebe thïk genong rong cïk maung merek äng ro wïꞌre wïyung ï maddäk medung . 3 Roganok thäguräk thithong yecuwa almäcïye gäꞌrok gecong ongokpeng bebe begongok anzik thoye dawud (ï dägï de dawud) äng gatha.4Äng bärruäk bodung (berängok,borumok) nna boga thäguräk the Gänzï äng dobora dïdung de bärruk bïbong bïdung da büwogok äng änzik diyo, Gänzï o Yecuwa Almacïye. 5Äng ängok ocongdeng dïnyode dägurï na wodinyagok wedomako doroyik do wuräk we mäddok amuk do gärängang gïgung. 6äng ängok ongdeng gämme dobïttago genong Yecuwa Almacïye.7waräk awuk wäga ï roma ängäng dorïnya de Gänzï , webïttago na wäga woduma : a dägurï ogayinong na märïng no Gänzi dada becong na gäꞌrok yecuwa almäcïye.8Nodong gappak oïngbeng bïthak Gänzi do wïya no gatha ängäng yecuwa almacïye bebong adwuk,na doroyik dedong diꞌrekïkegok no thappu athuk anzik. 9 Gayika Gänzï goka boꞌre bebeng ga oïngbeng yegino äng bärruäk bibing ï thaddak the thäguräk thithong tha baräk, bina inna oing bancäcago nong ï dottanettek dideng mariyamok. 10 Ï dottanette diding mariyamok,oingbeng baꞌrekike Gänzï na oingbeng bamude yïngok gaddäräk gayika Gänzi gareng oingbeng athïno nong.11Gayika oingbeng bonareng na baꞌrïme nong, oingbeng na mude ïthek nong dägurï derek de barruk a ongdeng na mude oborigo deng. 12Roga na ongbeng baborigo deng, äng ngagengong, äng doroyik thaꞌrägik ongdeng na oingbeng.13Oꞌrina oingbeng ïnnang bäda nareng na ongdeng dadema thïk, bambengbang oingbeng märyamuk bonäkke na oingbeng bathïno nong ,(oꞌrina oïngbeng bäda müdek atho )roga na oingbeng bamüdek ona 14(ngäkurak nyo bïya ,ngäye ngarïng )ï gagenong gayika oingbeng bonak ï ga wuräk werek gämme.(alyawüd 15yerek gämme).16gayika oingbeng bäda thallak äng thaddak almäcïye, oꞌrina roga dobora de Gänzi na wuräk awuk anzik bulluk bulluk worïgok wïwï werocik,yawüdiying na yunanying. gayika roga thaddak na dothorigoyik do Gänzï dogenego no doroyik do doroyik: 17gayika ro megïgok na,ꞌꞌ wuräk werocik weya ga wathïk äng doroyik.ꞌꞌ18gayika dozthinya do Gänzï degenego anzik ï gänzï do (waräk awuk wïgidäk,wuräk awuk wega rümï re Gänzi) ,na (waräk wïwï wäda makode Gänzi, wuräk wïwï wäda owïwï wa thorigo cïk) ogengdeng ïddï dapidok nadäräk negayik ï dogidäk deng. 19 gaka ngänï ba müde ännago bo Gänzi, bo genego ï geng, gayika Gänzi gokak go gene geng.20gayika do maung merek maung ma Gänzï gocode thappu, Gänzï gogene waräbu awuk wïwï wäda oꞌrämïkok wogak wännago äng waräbü wïwï wegakak wecägode na rogakak na dobora dïdeng da räbük räbük na doga Gänzï didung,agendeng na oga dada onu dogidäk derek. 21 gaka na rogaka na ogengdeng dänna Gänzi,ogendeng dïlla dodengka gayika Gänzi,degana ogendeng duwuweya no watha, oꞌrina ogendeng dodegak dogidäk ï ngäꞌre ngängeng na mägik mïmeng megidäk modegak (monyi, mogidak).22ogengdeng dadekïgo na doga wännathïk,oꞌrina ogendeng doga degaka wuräk wedämathïk. 23Ogengdeng doräbïcïk dodengka de Gänzi dedung, do waräbu werek wagendeng docägode omïce äng buräk bonyi, waꞌräbe na durïk dede denu ngakäk baꞌranto na waräbu wawuro no thappu.24mik Gänzï go gättïno geng ngok äng näruk ngedogidak diding, dollämothïk on mägïk na othallak no watha wïweng ogengdeng bulluk bulluk. 25Ogengdeng debärïcïk rong ro Gänzï rägayik äng düwik,a gengdeng othicinok na oyegino waräbü wocägode (okonong, ottino) bocok,ongokpeng boga bäppode bädok cïk räbuk räbuk. Agogayik(amin).26gaka irri reng irri mik,Gänzï ogättino geng äng (gogidak )ongär, wuräk wïyï wïwung ngok wobärïcïkok gayika Gänzi gokak gocode geng do ngäye ngerek ngädaga nge Gänzi. 27 Wuräk waräk ngok wottinok dithak äng buräk babayï a geng ithak ogengdeng dälläk deyaräk oyego ngäye nge dothalla,na ogendeng omo dogidak no watha wïwung dagengdeng deya omattago äng.28na roga na gengdeng dïyageng omakok Gänzi ï dännïke dïdeng ,Gänzï,gayïno geng a gengdeng oyego ngäye wuyïk oyego ngäye ogang.29Ogengdeng däppade äng ngäye ngagidäk,dethak äng wuräk, dogidak dwuk,dodabïllak wärabu,ngärrngä, dodäbilla, dogamo dayatho dogämiyo dothitagoyik änyaranga änna dodüworong. 30Ogengdeng dathocik äng dodüwrong,doga doꞌrak do Gänzï,da thongkiyo donu gädengka ogengdeng oganco nädäräk äng dogidak agengdeng ädagicgino obädang thik. 31Ogengdeng dïlla dïnthik änna do romo on nye änna dïthak.32wuräk wïwï wänna dakämago de Gänzi dothorigo cïk,na wuräk wïwï wa yego mïk woga na ogendeng da ïntte, ra daga na ruwulluk oyego mik oꞌrina gämme ngok ogene wuräk wïwï yego.
2Dommätto de Gänzï
1Äng mik, oungbeng doyego ngäye ngogidäk gätteng, buräk bonyi ,ongdeng doga wuräk wïwï wakämo,gaka oberek bebe ba oungbeng akämo oberek oungbeng bakämo gatha gïgeng; gayika oung bebe bakämo boga yego ngäye rong reng rere mik ngok. 2Oꞌrina ocongdeng dänna na dakämo de Gänzï doga gayika rong regayik romok, na wuräk wïwï wayego ngäye wärabu weng ïwwï woga rümï re Gänzi.3Oꞌrïna ongdeng buräk bonyi donu ï ngäꞌre na ongdeng dakämo wuräk wïwï wayego ngäye ngäidak ga oungdeng doyego mik gayika ogendeng, donu na oungdeng deya (buny,ollo) no dakämo de Gänzi 4aa? Ongdeng (dagäꞌrïgo, duwïya nowatha)äng wärabu thappu werïng,nätteräk nïnong,dorikïgo gatha, ga ongdeng odäma na dorïnya de Gänzi däppïce nong oungdeng obaꞌrikik dogidäk aa?5Oꞌrina gayika magik mïmong moborok, na äng magik mïmong milla dothalla nang, ongdeng doga rarrok watha wïwung dothïya de Gänzi ï thïk tha dothiya de Gänzi na dogene de Gänzi maung memema ongokpeng bogakämo wuräk wethorigo cïk. 6 Gänzï geya ïthek bärik gayika ngäye ngeng nga ongokpeng boyego. 7Dathïk deräbuk räbuk doga yenong wuräk wïwï widding magik, wayego ngäye ngerïng oganzok dadenkga , na dona näthäräk ne Gänzi, na dathïk räbuk räbuk.8Oꞌrina wuräk wïwï warïnya watha wïwung ga ogengdeng damako rong regayik oꞌrina ga ogendeng omakok rong reda thorigo cïk ,dogidak na dothinya de Gänzi. 9 Denyïkïgago na dorägïkïgo watha, dogayino wuräk wenyi awuk anzik wïwï wayego dogidak no alyawüd gäppak na yunaning.10Oꞌrina dodengka na dodenya na marïng oga ïnong wuräk awuk anzik bulluk bulluk wïwï wayego ngäye ngerïng no alyawüd gäppak na yunaning ngok ämme. 11Gayika Gänzï gäda akämo äng rabäk biyak biyak ongokpeng bakämo wuräk no gayik gulluk. 12Gayika roga na wuräk wuyik wengode dogidak damakok nädumïk , woga na ogengdeng dada akämago äng nädümïk oꞌrina wuräk wïwï wengode dogidak ï nädümïk weya akämago äng nädumïk.13Gaka redaga na wuräk wïwï wagäcigo nädümïk woga wothorigo cïk yokik ge Gänzi , Oꞌrina wuräk wïwï wayegege nädümïk weyaga wothorigo cïk äng Gänzi. 14Yawüdiying bäꞌrik yedanak nädumïk dodaguräk deng, Oꞌrina ogengdeng doyego ngänï bega ï nädümïk narogak na ogengdeng dädanak nädümïk ,ogengdeng dogak nädumïk newatha wïwung.15wuräk wïwï wagene ngäye nge nädumïk nomegïgode no magik mïmeng, magik ma woꞌre na gene watha wïwung na ngaꞌre ngengeng ngäye ngerïng degana ngäye ngegidäk . 16Thängki maung memema Gänzi goka akämo doduꞌrang de buräk bonyi gayika thadak yecuwa almäcïye thomok.17Oungdeng doga bïttago na yawüd,oungdeng omako nädumïk ga ongdeng ona (wärabu wïwung awuk ,doroyik dïdong) ï Gänzi. 18 A ongdeng anna na (rong rïring,dathik dïdong) aga ongdeng änna wärabu wïwï wega ring gätteng ,wännägo no nädumïk. 19 Äna ongdeng änna no watha wïwung na ongdeng doga ïbägo do därimang a dobülla do wuräk wïwï wega ngärimäk. 20 ongbeng boga ïreno nong wännïke wïllayik we waꞌräthothak ,wanu dännïke na rong regayik ï nädumïk.21Oꞌrina wuräk wïwï wännïke obärik ngeng ,ago ongdeng dännïke watha wïwung ? gongdeng dathämpïcïke do buräk bonyi na däda bunye oga ogendeng do bunye? 22 Ongdeng dïdï damo ithacäk wuräk ga, aga ongdeng dïthacäk äng wuräk ? ogengdeng ïddï da (abhor) nänzi nïllayik ,aga ongdeng do bunye thïkkang ?.23Ongdeng dïdï düyicige watha wïwung äng nädumïk aga ongdeng dändo makok Gänzi gayika gommok, dogico nädumïk. 24Gaka gärängang ge Gänzi goka rägittago yoꞌrikik alyawüdïyïng gaka ogengdeng gayika romegïgago.25Na ongdeng domakode nädumïk a dothigok dïdong ogayik,oꞌrina na ongdeng dogicok (nädumïk, ogoka gayika ongdeng dada thigode. 26 Na roga na buräk babaräk bebe bäda amokode bäꞌrïnyo dothoriyik da nädumïk a dada amoko dïdong ïya däganägo na bomokode aa? 27ongdeng donu nädumïk no megïgo na domokok oꞌrina wuräk wïwï wäda thikode ï watha wïwung , orꞌrina ogengdeng domokede gädumïk rïya gene na ongdeng doga bogidäk.28ongdeng dädaga yawüd yegayik ,na ongdeng doga yawüd agega äng watha wïwung wuwulluk, a domoko degayik dädaga no watha wadäbäk wuwulluk. 29Oꞌrina yawüdi yegayik yuwulluk,yoga Yawüdi no thägik na domokok doga nono thägik ï bärruk dädaga no gädumïk gemegïgo,dogäꞌrïkïko dïdong dädaga no buräk bonyi Oꞌrina no Gänzi.
31Nyäni ba alyawüdïyïng yonu bärïng ,degana ngänï ba ongdeng dïnyode yïk ï domokok?. 2Engee yawüdïyïng yïnyode yïk wärabu awuk gätteng ,bäbü boga bimäng bulluk nang:, Gänzi gännak äng gatha gegong dännïke da alyawüdïyïng.3roga na wuräk werek wogaka wadarocik äng Gänzi?, oꞌrina rong reng ïrrï reya othorïke Gänzi no dïtha rong cïk dïdong aa? 4Onï ! na roga na buräk bonyi bonu duwïk ,Gänzi märïyamuk gayego ngänï be ongokpeng bommok ,gayika romegïgago ï thadak na,oungpeng beya müde oga bothorigo cïk ïrong rïreng,wuräk wäda oroyik oꞌrina waya oroyik maung memema ongokpeng bonäkke."5Oꞌrina na ocongdeng (doyego, dïkede ,mäyïgo) ngäye ngerek ngegidak ngagene ïrïng bäꞌrik na ocongdeng dikede , ga Gänzi oyego ngäye ngegayik a congdeng omo na Gänzi goyego mäyïgo aa? 6Maung memema ongokpeng beya oppo cong aa?, oungbeng bïꞌre gayika oungbeng boga buräk bonyi.7Naroga na dogayik de Gänzi dodegak adwuk äng dille ,äng düwïk dïdong ï dodengka dïdong , onayïnï a ongbeng ngok ïꞌräma yakämo go na ongbeng boga buräk begidak. 8Onayïnï gacong däda omoꞌꞌgätteng a ocongdeng oyego ngäye ngegidak , a ngäye ngerïng müde yatho aa?,gayika ocongdeng doga (wännïke willayik , weꞌre rong rillayik) gaka( obärik nang,wuräk werek ) womok na, ongdeng deya akämo äng rong ra ongdeng ïꞌre.9würïdena roga ngänï? Ocongdeng doga dorïng ogana genga? Onï bäꞌrik ,ocongdeng dogak doꞌrämïk alyawüdïyïng na yunanïng na ogengdeng adwuk doga ï dogidak.10gayika romegïgago"obärik billa bethorigo cïk, degana bulluk bäꞌrang.11Obärik billa nana genong bebe bänna thïk,obärik billa bamakode Gänzïdegana ba onazagok Gänzi. 12Ongdeng adwuk dogappïyo , ongdeng adwuk dodekak wuräk wegidak obärik billa nana genong beyego ngäye ngarïng.13Ruwäyong rïreng namüräk ne wanzïgode äng ruränge rïreng ogengdeng dïꞌre düwïk da illede, ngäthïk nge wäneräk ngega no wuduk wïwung" 14 Wüduk wiweng wäppade äng (dogico , däꞌrangek na dobunya.15Ngakäk ngengong nyoga gäregare do dünok ngiccok cik degana ogendeng doga märïyamuk doguthidagode na dappok obärik, 16No nayik anuk na ogengdeng doga nang dathuko denyïkïgago na dobäꞌrico 17cïk.dobäꞌicagok cïk. Ogengdeng dodäma ängok cïk ï märïng. 18"Ongdeng dada onu näthäräk na Gänzi yokik gigeng."19Inang congdeng na dänna rong arwuk ra nädumïk nomok,nomok na,wuräk awuk wïwï wega ï nädumïk na wuräk awuk wamüde othoriyego degana othuko thappu anzik awuk ï akämo de Gänzi. 20Gaka obärik billa beya müde oga bothorigo cïk äng Gänzi äng domako nädumïk nagene cong dogidak decong dulluk.21Oꞌrina inang dothorigo de Gänzï doga babuthak no nädumïk negenegok, nana nꞌarämego äng nädumïk na wïꞌe. 22 thorocigoyik de Gänzi äng doroyik ïga yecuwa almäcïye do wuräk awuk na do wuräk wewe werocik gayika Gänzi gadanu dodïbo anzik.23wuräk awuk woyego dogidak na wädaga worïng na waga ïthäꞌrägik ï dodengka de Gänzi. 24Oꞌrina ogengdeng doga do thorigo cïk äng Gänzï ïnang äng dägurï dïdong, ogengdeng doga dothorigo cïk äng Gänzi gayika ogengdeng dobäꞌrikïko anzik dogidak äng yecuwa almäcïye.25Angokpeng bebe ba Gänzï godingode a ongokpeng atho düno ngiccok cïk ngengong ngarïng no därang ogana odocong dogidak ,äng dona doroyik ï gagok. Gänzi goyego mïk a ongokpeng na gene na boga bothorigo cïk ,gaka mïk ïnang äng (dorïnya dïdong,dothorigo dïdong)Gänzi go goko no dogidak doga deyego maung merek. 26Angokpeng bonangode mïk ogana gene dothorigo ï thïk the ïnang ṇa ongokpeng boga bothorigo cïk na ongokpeng bebe beya ga bothorigo cïk äng wuräk wewe nanu doroyik ï yecuwa.27Wuräk woga gäye wewe üyicige watha wïwung? Ronyuko nong aa? Äng nädumïk ngän? Äng ngäye onï oꞌrina äng nädumïk na doroyik. 28Ocongdeng doga othodok na buräk bonyi boga thothorigo cïk äng Gänzi äng doroyik bathuthak no ngäye nganädumïk.29Degana ongokpeng boga Gänzi ge alyawüdïyïng gulluk aa? Ongokpeng bäda ga Gänzï ge wuräk awuk aa? Engenge ongokpeng boga Gänzï ge wuräk awuk ngok. 30Gayika Gänzï goka gulluk obïthung beya akämo wuräk we thikode äng doroyik na wäda thikode äng doroyik?31Oꞌrina nong na ïnang ocongdeng da üddano nädumïk ga ocongdeng omako doroyik aa? Onï bäꞌrik ,doroyik (gaying no ) da gätteno congdeng oga gayika gädumïk gomok degana orabo nädumïk ïreng bäꞌrik.
4Doroik do Äbräaim
1wurïdena ngänï na beng becongdeng omo abäraying dad becong bo gakak bïnyagode äng gatha ? 2Naroga na Äbäraying boga bothorigo cïk äng ngäye ongokpeng bäda onu bäbu berek ba ongokpeng üyiciye äng gatha gïgung Oꞌrina radaga yokik ge Gänzï. 3Ngäye ba thadak thomokʔ"Abäraying (borocik äng Gänzï,borocïk ï Gänzï )a Gänzi odaganzok na boga bothorigo cik.4Oꞌrina ïnang danda ngok obadïng dïdï da yego ngäye (wages) (ayuräk ) wäda daganzok gayika dagurï oꞌrina gayika (debts) däyin. 5O''rina danda ngok obadïng obadï )bäda yego ngäye ngärïng nga wuyïke Gänzi no gatha ,oꞌrina ongokpeng borocik äng ngok obädï bebe bega akämo wuräk wagidak ,a doroyik dïdong ya daganzok na ongokpeng boga bothorigo cïk.6Gayika dawük ngok (bogene )doppokagego bädok cïk do buräk bonyi , da Gänzi geya daganzino geng na doga dothorigo cïk bäbüth no ngäye. 7Doppokogo bädok cïk dogayino wuräk wïwï wa dogidak dïdeng do diyegagode thïk a dogidak dïdeng oyuwago. 8Doppokago bädok cïk dogayino buräk bebe ba gäꞌrok Gänzi gädaya daganzo dogidak dïdong.9Doppokago bädok cïk ïddï deng dathino dogayino wuräk wathigode wulluk aa? Degana dogaythigode wulluk ngok aa? Ocongdeng domo na doroyik dogaka dodaganzogino obäraying na boga bothorigo cïk. 10 Dodagan(yayi, cayik )oga ongokpeng doga bomokode degana bädamokode aa? Bädaga maung memema ngokpeng bomokode Oꞌrina maung memema ongokpeng bïꞌräng.11ongokpeng ommo gomäꞌräk ga domokode na dodabo (seal) dothorigo ï doroyik da ongokpeng bonak ,maung memema ongokpeng bïꞌräng bäda mokode na ongokpeng bamude oga badang be wuräk awuk wïwï rocik na roga na ongdeng dada othigode a dothorigaggoyik ya omüde odaganzo geng 12ngok. Na badang bedomokok do wuräk wïwï wäda ga wuwulluk wathigode ,Oꞌrina obädïng dïdï dega ï gätteräk ge doroyik gage ga dada becong abäraying bonak maung memema bïꞌräng bäda omokode.13gayika dethe rong cïk na ongokpeng beya müde oga badang be nathappu ,bädagak danda abäraying degana (do ngakuräk ,buräng dogi )dïdong ,äng nädumïk Oꞌrina äng dothorigoyik ï doroyik. 14 Na roga na obäddïng dïdï doga no nädumïk doga dagadang ,gadang näꞌrok (heirs) a doryik ya ïllayik othoro na dithe rong cïk ya illayik. 15 Gaka nädumïk na othuko dothina de Gänzi oꞌrina no gayik ga nädumïk nilla ,a bäbu berek illa bäda omokok no nädumïk.16gayika na doroyik damüde oga gayika dagurï Gänzi doga na doga a dithe rong cïk da Gänzi gethik cïk omüde ogayik ithecak do ngakuräk awuk nge abäraying. Dägayino wuräk wuwulluk wega ï nädumïk omakode nädumïk Oꞌrina ngok do wuräk wïwï wanu doroyik de abäring bebe bega badang be wuräk awuk. 17Gayika romegïgago (ongokpeng bodägiyang badang be mädok muyik) yokik ge Gänzi abäraying borocik äng Gänzi ,Gänzi gege ga güyecage, ga ïthïk ) wuräk wïnttek odaga geng dathïk,na obïtto wärabu wïllak gayika wega.18Abäraying borocik na ona (dogapppiyo,doriko) naroga na rong rerek rillak ra ongokpeng oriko ꞌ a angokpeng odaga badang be mädok muyik , gayika Gänzi gïreno yong ,na ongbeng oungbeng beya ana dagi duyik gättteng. 19 Abäraying bäda gaka bodïꞌro dïdeng ï doroyik dïdong ongokpeng bäda yego äng gatha gïgong bäꞌrik gayika boga gamäꞌräk gätteng babuꞌro boga ïnyo nana ga na ongokpeng bonak rubäk rerong rabuꞌro oro dümmek na cara ngok gämme bodagak gällang gätteng bäda gonok,magona mïmong mïttek bäꞌrik.20Ongokpeng bäda ona rong rerek ï tharak thïthong ï dïthe rong cïk da Gänzi ongokpeng bäda othorike doroyik dïdong ï Gänzi oꞌrina ongokpeng boga boboradeng ï doroyik ïtjak Gänzi dodengka. 21Abäraying (bananang ,borocik ïrïng )itheca na Gänzï yamüde oyego ngänï ba ongokpeng bïthak cïk (dithe rong cïk dïdong). 22Oꞌri yak gayika a ongokpeng boga (bodaganzo,boga (bodaco anzik boragok )na ongokpeng boga bothorigo cïk yokik ge Gänzi.23Oꞌrina räda megïgago danda Abäraying ballak na ongokpeng boga bothorigo cïk Oꞌrina ocongdeng ngok , roga na riya daganzigino ocongdeng ngok dede derocik äng Gänzi ,ongokpeng bebe be güyege yecuwa gäꞌrok gecong anzik dïnyo. 24 Ongokpeng bebe barägo ongokeng ïnyo no däräng ïnyo dogidak decong 25,Oꞌrina ongokpeng bo güyego anzik dïnyo gaka doroigo decong degana a congdeng na ga dothorigo cïk äng Gänz.
5Dothorigo äng Gänzi :
1Ocongdeng doga dothorigo cïk äng Gänzï gaka doroyik decong ï Gänzi, ocongdeng na donu märïng äng Gänzi gayika ocongdeng dorocik äng yecuwa almäcïye gäꞌrok gecong. 2Äng yecuwa ongokpeng bethuko cong äng doroyik ï dagurï de Gänzi ,nana ocongdeng doga ngok ïnang na gäꞌrïkino Gänzi na doriko da ocongdeng donu na ï dodengka dacongdeng dogayik thäꞌrägik no Gänzi.3Oꞌrina,radaga ïreng rulluk ,Oꞌrina dodengke Gänzi ngok ï denya gatha gayika denya dathuko doriko ï Gänzi. 4 Na dorikko ïddï dagene cong na ocongdeng doga doborok na dogene ïddï dïthak dorikko. 5 Ïnag doriko däda thïnyege cong gakan dorïnya de Gänzi doga no mägik me cong äng barruk bedung bïthïgode cong.6Gayika maung memema ocongdeng dogak diꞌrämak däda onu dobora ocongdeng doga rümï re Gänzi Oꞌrina Almäcïye bathok ï thïk ring dïnyo cong. 7wuräk werek weya ïntte ogana orek dathïk da bärik ngok naroga na buräk boga boring obärik bamüde ïya ïnyo buräk berïng.8Oꞌerina Ganzï gogenak cong dorïnya didong maung memema ocongdeng dïꞌräng doga ï dogidak (wogidak) Almäcïye bïnyo cong. 9 Ocongdeng na dogaka dothorigo cïk no Gänzi äng ngïccok almäcïye nga bo ginagode cong congdeng na dïya orekok no dothinya de Gänzi dïyatho äng yecuwa almäcïye.10Maung merek ocongdeng dogak rümï re Gänzi Oꞌrina ocongdeng (doppo märïng,doga däbük)no Gänzi äng dïnyo de thaguräk thïthong Almäcïye ocongdeng dando (ona märïng oko nang,däbük oko nang oppo märïng oko nang) ocongdeng na deya müde orek äng dathïk dïdong. 11Daga äre rulluk ,Oꞌrina ocongdeng ngok doga gäꞌrïko ï Gänzi äng yecwa almäcïye gäꞌrok nga ocongdeng donu ïnang (doppo märïng ,däbük )äng nga ngokpeng.12Dogidak dathok na thappu gaka ngänï ba buräk babaräk bulluk,boyego,na äng dogidak, dïnyo dathok nathappu,naroga na wuräk Awuk wïntte, gaka wuräk Awuk woyego dogidak. 13 Dogidak dogak nathappu gäppak no nädumïk na müza Oꞌrina Gänzi ga dada daganzo wuräk dogidak dïdeng gaka nädumïk nïllak (gaka nädumïk, nerek na däda othok ).14Oꞌrina omodo no thïk (maung) Adang do thïk the Müza , dïnyo dogak no wuräk awuk anzik wanyi, naroga na wuräk werek wewe wäda yego dogidak de Ädang boyego, Oꞌrina däda mako nädumïk na Gänzi dïntte ngok Adang bogak gumäräk almäcïye na boga beya otho. 15O''rina (bäbü dagurï,dagurï)bäda ga gayika dogidak,naroga na dogidak de buräk bulluk a wuräk wuyik ïntte ,dagurï de Gänzï doga duyik oko nang na dithak dagurï äng dagurï deburäk babaräk bulluk yecuwa almäcïye dïthïgode wuräk wuyik oko nang.16O''rina dagurï ïddï deng dädaga gayika dagurï dede dïyathok no buräk bebe bangode(beyego) dogidak gaka akämo dathok no buräk bebe beyego dogidak,Oꞌrina dagurï de Gänzï dïyathok no dogidak duyik dägino cong na dothorigo äng Gänzi. 17Naroga na buräk bulluk boyego dogidak , a dïnyo atho no wuräk awuk, gaka buräk bulluk boyego dogidak,Oꞌrina roga rorïng,gätteng do wuräk werek we räbok dagurïde Gänzi dïttik ,na (dithak bäbü daguri(gifts) do dothorigoyik dïya (oga,räbo)ï dathïk äng yecuwa almäcïye.18Gayika dogidak de buräk bulluk Ädang dothukok (dïnyo ,dakämo,de dïnyo )no wuräk awuk nathappu, mik ngok buräk babaräk bulluk bethorigo cïk(yecuwa almäcïye) bothokino wuräk dothorigoyik awuk na thappu äng dïthek geng dathik degayik. 19Gayika buräk bulluk bäda mokode Gänzi a wuräk wuyik odaga wogidak mik ngok buräk bulluk be makode Gänzi ba gättino wuräk wuyik ïya deka wothorigo cïk äng Gänzi.20nädumïk nathok na thappu a wuräkwuyik na müde oyego dogidak gayika Ädang, oꞌrina nana dogidak doga deka duyikoko nang (dagurï,orïnyanang) ngok de Gänzi daga deka duyik oko nang ngok. 21Gaka dogidak (dothakino,dorode) cong dïnyo, ï dinyo) mik ngok dagurï,dorïnyanang)de Gänzi müde (gaying, gïtteno) ocong ga ocongdeng oga dothorigo cïk na othukino cong dathik deräbuk räbuk äng yecuwa almäcïye gäꞌrok gecong.
61Ocongdeng damo yayi ïnang? Ocengdeng dayidado ïyïyo ï dogidak a daguri do Gänzï anäna yega ïthïgageno cong aa? A Gänzi ïya ïthak ceng dagurï duyik oko nang aa? 2Onï bäꞌrik , dogidak de cong dibe diꞌrode thïk ,ocengdeng damüde ïyïgo doga dadogidak cayi? 3Ongdeng dodäma na obärik ngang nana gecong duyik donengkegadode ï dïnyo dïdong aa?4Ocongdeng na dothigago ängagok äng donengkego ï dïnyo dïdong na gayika almäcïye bogak bogüyegïgago anzik dïnyo äng dobora derïng de Gänzi dad ocongdeng na ngok ndeya ona dathïk deyathe ïga almäcïye. 5Naroga na ocongdeng dogak ï thäꞌrägik ï dïnyo de yecuwa ngok a ocongdeng ngok ïyaga ï thäꞌrägik ngago äng dogüyegïgo änzik dïnyo gayika ongokpeng bongode.6Änna ocongdeng irïng : na (watha wecong, dathïk decong ,gatha cong,)dibe dogak (doppïdenong doppïgagode) cok no derang äng nallong a gatha gecong gagidak omüde (ïnyo, däna daboro nana cong)a congdeng doga wïthak wedogidak gämme thäkithäki. 7Gayika ongokpeng bebe bïnyo bogak(bobäꞌrikigo änzik dogidak.8Ïnang na ocongdeng (dïnttek ,dïnyo ,)äng almäcïye a congdeng oroyik na ocengdeng ngok deya oga äng ngagok. 9 Änna oungong nang na gayika almäcïye bogak bogüyegïgago änzik dïnyo ongokpeng bäda yïnyo gämme ,gayika dïnyo däda ona dobora nana gokgämme thäkithäki.10Gayika dïnyo dede da ongokpeng bïnyo a ongokpeng bïnyino dogidak de wuräk awuk athulluk, Oꞌrina dathïk dede do ongokpeng boga ongokpeng boga ï dathïk de Gänzi. 11 Mik ngok ongdeng dadangzo watha wïwong na dïnttenong dogidak , Oꞌrina doga da thïk ï Gänzi gäꞌrok yecuwa almäcïye.12O''rina däda (gätten ,gayïng )dogidak gagoga anan genong gago räbo nong ,watha wïweng )ï dathïk dïdong gadoga nathappu , ongbeng na daya omoko ï danarïgo dïdong. 13Ongdeng däda omo mäbïk wo watha merek ongdeng oyegege ï dogidak , Oꞌrina omo nong watha wïwong a nïthek Gänzi gayika wuräk wïntte na( oga wathïk ïnang ,na woko thïk ïnang) ïthede nong watha wïwong Gänzi ogana oyegogego ï ngäye ngarïng (ngengengong ngarïng). 14Degana ïthede nong watha wïwong do Gänzi gothorigo cïk. Gayika dogidak däda yega(gäꞌrok gïgong ,nana genong rabo nang) gaka ongdeng bäda ga ï nädumïk gerek ongdeng doga dathïk ï dagurï de Gänzi.15O''rina ocongdeng dumänï ? ocongdeng dayego dogidak gaka ocongdeng doga ï dagurï de Gänzi degana gaka ocongdeng dïlla nädumïk nerek? Onï bäꞌrik: 16ïthecak ongdeng danna nang na ongdeng doga wïtha we wärabü wa ongdeng dïthede watha wïwong,ongdeng doga wïtha wärabü wa ongdeng do makode naroga na dogidak dïbang änzik dïnyo,degana domako de Gänzi dïbang do dothorigoyik de Gänzi.17O''rina uwuïyino Gänzi no gatha ,gayika ongdeng dogak wïthak wedogidak ,oꞌrina ongdeng domokode (dännïke, dothämpïcïke,)dede da ongdeng (dannak ,dännïkigo ,domagode) no mägik mïmong. 18 Ongdeng do bäꞌrikigago zanzik dogidak, ïnang na ongdeng doga wïtha werong rethorigo cïk,(rong re Gänzi).19Oungbeng bäꞌrekïke nong (ï rong reburäk bonyi,äng dottega de buräk bonyi)gaka ongdeng doga dodïꞌrode deng (äng , ï) watha wïwong ,; gayika ongdeng (dethede ,dodagak mäbïk mowatha )wïwong wïtha wedogidak a gogana wuräk wedado ï dogidak O''rina ïnang (ïthede ,gätteng ,gaying)nong watha wïwong gago degak wïthak warong rethorigo cïk re doduma de Gänzi. 20Maung memema ongdeng dogak wïtha wadogidak oungdeng dogak (dobäꞌrikiko,babuthäk) no dothorigoyik de 21Gänzï. Ngänï ba ongdeng (dïnyodeyik)ïnang ï ngäye nga ongdeng doga yegonge dothalla? Gayika diꞌro cïk de ngäye ngeng ïngï goga dïnyo.22O''rina ïnang ,ongdeng dobäꞌrikigo anzik dogidak na doga wïtha we Gänzi ,ongdeng deya ïnyocik ï doduma dïdong iꞌro cik äng dathïk da räbuk 23räbuk. Gayika dappiya dadogidak doga dïnyo ,Oꞌrina dagurï de Gänzi doga na dona dathïk räbuk räbuk ï yecuwa almäcïye gäꞌrok gecong.
71Obambangeng dïyaräk na dïyayï ongdeng dana gayika nädumïk na müza no mok, ïthecak oungdeng danna na akämo wuräk wollok maung memema ogengdeng doga doga dathïk.2Buräk babayï bebe banu bärek bomättago äng nädumïk na bärek bebong gayika ongokpeng bïꞌräng bathïk. Oꞌrina na bärek dïnyo,ongokpeng bäda omättago na nädumïk na bärek bïbeng. 3O''rina na bärek bïꞌräng bathïk, ga ongokpeng (debo ,dïkkïke )buräk babaräk berek,a ongokpeng obïttago na (bïccacäk wuräk gatha gatha ,bogidak) Oꞌrina na obärek bïnyo,a ongokpeng däda omättago äng nädumïk, ongokpeng bäda oga (bïccacäk wuräk gatha gatha ,bogidak) gayika (bebo, bïkkïke )buräk babaräk berek.4Obambangeng naroga na gatha gïgong gibe dïnyo ongdeng na dobä'rikikigo na nädumïk äng gatha ge almäcïye. Ongdeng na ïnang do degak buräk babïyak,ongdeng dodegak de yecuwa nganga ngagüyegïgago anzik dïnyo,a ocongdeng na oyegeno Gänzi ngäye ngerïng. 5gaka maung memema ocongdeng dogak ï dogidak de watha,nädumïk no(gayïng nocong, gätteno cong) ga ocongdeng oyego dogidak ạ ngäye ngeng ngenge ngagidak (orabo,omätto) watha wecong, ngäye ngeng ingi ngulluk nge thukino cong dïnyo debärruk.6O''rina ïnang ocongdeng dobäꞌrikigo no nädumïk gaka ocongdeng dïntte äng ngänï ba congdeng dogak dorabo a ocongdeng na yegeno Gänzi (ï,äng) barruk bïyathe ,a ädaga äng nädumïk nibe nge megïgago.7Ocengdeng na damo yayi ïnang? ''nädumïk noga dogidak ?ꞌꞌ ïthecak onï! Oꞌrina bäna radagak nädumïk ongbeng bedämak dogidak. Bäna gädumïk gäda omok naꞌꞌ bäda debillak buräk we bamgbangeng berek ꞌꞌ oungbeng bedämak debillak. 8O''rina dogidak dïnynyode gaddäräk äng nädumïk, ago (yego ïthe) ïgageng ngäꞌre awuk ngagidak na oung (badäbillak. Bawïye). Oꞌrina na nädumïk na illa a dogidak ïnyo.9Ongbeng bädagak äng nä, Oꞌrina maung ma (dodïngäk nädumïk gurrung)na athuk,dogidak do degak dathïk ga oungbeng ïnyo. 10Ga nädumïk gurrung negak na nathuko dathïk,oungbeng bïnyode nathuko dïnyo.11Gayika dogidak dïnyode gaddäräk äng nädumïk gurrung, nayïlle deng , na äng dogidak doppodeng. 12Nädumïk na noga nodung, na nädumïk gurrung noga nodung, na nothorigo cïk na noga norïng.13O''rina bäbü bathuke neng dïnyo boga boring aa?ïthecak onï!. Oꞌrina dogidak dongode mik, äng doyegege ngänï bega berïng,dogidak do thuke oung dïnyo,ire reng ragene yayï gagika dogidak doga ïthecak dogidäk gätteng. Damüde oyegege nädumïk gurrung ngerïng othuko ngäye nga gene na dogidak doga dogayik ïthecak dogidäk oko nang. 14 Ocongdeng dänna na nädumïk noga bärruk ,O''rina oungbeng gatha gïgeng gogeyode ï dogidak.15Gayika ngänï ba oungbeng oyego, oungbeng bodäma. Oungbeng bäda yego ngänï berïng ba oungbeng banareng na bayego, a oungbeng bayego ngänï ba oungbeng bogidage. 16 Naroga na oungbeng bayego ngänï ba oungbeng bogidage,oungbeng (bamo , baroyik )na nädumïk noga norïng.17O''rina redaga ïnang na oungbeng bebe beyego , Oꞌrina dogidak dega ïga geng deyego. 18Gayika oungbeng bänna na ïga geng, (ï gatha gegeng) bäberek bïlla bega ïga geng berïng, dänareng dulluk dega ïga geng. (Oꞌrina maung ma oungbeng Onäkke ngäye ngerïng oungbeng bäda ïnynyo,Oꞌrina yayï ga oungbeng oyego ngänï berïng,oungbeng bäda ïnynyo.)19oungbeng bädayego ngäye ngerïng nga ounbeng bänareng na bayego, oungbeng bayego ngäye ngegidak nga oungbeng bäda nareng na bayego. 20Na oungbeng boyego ngänï ba oungbeng bäda nareng na bayego, oga na bäda oungbeng bä'rik beyego, dogidak dega ïga geng deyego. 21Oungbeng bïnynyo ï nädumïk na thäjibäk thoga ängäng ngageng marïyamuk maung memema oungbeng banareng na beyego ngäye ngerïng thäjibäk thoga.22Oungbeng buwuwe nogatha äng nädumïk na Gänzi gayika noga ï ngä're ngengeng. 23O''rina oungbeng bathämäng nädumïk nerek ï gatha geng na rümï nädumïk na ga ï ngäꞌre ngengeng na (thuko) gatha gegeng orägo ï nädumïk nedogidak naga ï gatha gegeng.24Oungbeng buräk bogidak! Obïthong ba bäꞌrikeng änzik gatha ïggï ga dïnyo? 25 Oungbeng ï ngäꞌre nïnong na Gänzï ga omüde obäꞌrikeng äng yecuwa almäcïye gäꞌrok gecong! Äng ngäꞌre ngengeng oïnbeng bayegegeno nädumïk na Gänzi,Oꞌrina äng gatha oïngbeng oyegeno nädumïk na dogidak.
81ïnang daämago däda gäyïno wuräk wewe wega ïga almäcïye yecuwa ,wewe wega yego äng bäarruk ädaga äng watha. 2Gaka gädumïk ga bärruk bethathïk ïga yecuwa almäcïye bo bäꞌrike oung no nädumïk na dogidak na no nadïnyo.3Nädumïk näda ana dobora dogo yego äng gaka no nodïꞌrogode dang äng dogidak dewatha we cong Oꞌrina Gänzi goyego ngäye nga gädumïk gada yego ongokpeng bothinyode thäguräk thïthong thulluk nathappu Omïce äng watha wecong wegidak , ïthegïnago dogidak ongokpeng boyego dogidak ï gatha gïgong. 4 A rong re nädumïk no othodägo ïga ge cong na ocongdeng doga dothorigo cïk äng ngäye bärruk (ädäda ,dädaga) äng ngäye nge watha wecong. 5 O'rina wuräk wewe wega ï dogidak ngäꞌre ngengeng märïyamuk ngoga yego ngänï banarïgo äng watha Oꞌrina wuräk wewe wega ï bärruk wa yego ngäye nga bärruk banareng.6wärabü wanarïgo wegatha woga wïntte or wärabü we bärruk wega wathïk. 7 Gaka wuräk wamako ngäye nge watha wïweng woga rïmï reGänzi; g̣ayika ongdeng dingkang omako nädumïk na Gänzi. Däda omüde omako bäꞌrik. 8 wuräk wewe wamako ngäye ngewatha wïweng wegidak wäda uwïyayike Gänzi no gatha bäꞌrik.9O'rina ongdeng däda ga ï ngäye nge watha ,ongdeng doga ï ngäye nge bärruk na rogayik agoka na bärruk be Gänzï boga ïga genong, Oꞌrina obärik nana genong bädanu bärruk be almäcïye agoka na ongokpeng bädaga bïbong. 10O'rina almäcïye bäda ïga genong ,a gatha oga gïnyo. g̣aka dogidak Oꞌrina bärruk boga bathïk gaka dothorigagoyik.11O'rina bärruk be Gänzi; ongokpeng bebe begüyegak yecuwa almäcïye anzik dïnyo boga ïga geng ,A Gänzï ngok ongokpeng bebe beyüyege yecuwa anzik dïnyo ,ya ya ïthek watha wïwong ngok dathïk äng bärruk bebong bebe bega ïga genong.12Obambangeng ,dïyaräk na dïyayï congdeng däda omako ngäye nge watha wecong wagidak ocongdeng däda gayika ngänï bo watha wecong wïgidak wanareng na waga. 13Gaka na ongdeng doga amako ngäye nge watha wïwong ï dathïk dïdong , a ongdeng ïya ïntte ; Oꞌrina nadaga dathïk äng bärruk, A ongdeng ïya omüde ona dobora no ngäye nge watha wïwong wegidak, a ongdeng ïya ga dathïk.14Wuräk wewe wega thäpicigo äng bärruk be Gänzï woga ïthecak ngäkuräk nge Gänzi nge gayik. 15Gaka bärruk ba ongdeng (donu ,rabo,omo)bädaga bärruk ba degecong wïthak degana ona näthäräk ,Oꞌina ongdeng (dorabo,donu ,domok) bärruk be (gäyïno ,gättïno) cong ga cong oga ngäkuräk ne Gänzï ,na äng dobora dïdong ocongdeng dangotho ga cong omo na: ya ꞌꞌabba ꞌꞌ dada.16Bärruk äng gatha gïgong bagene doꞌräme äng bärruk becongdeng donu ocongdeng doga ngäkuräk nga Gänzï. 17Na na ocongdeng doga ngäkuräk nga Gänzi, ocongdeng dïya ïnynyo doppädokbädok cïk be Gänzi gonayino wuräk wïwong ọngokpeng beya ;thak cong wärabü awuk wa onokpeng bethede Almäcïye naroga na ocongdeng da Orägïkïgo watha äng Almäcïye a congdeng na yamüde ngok odadengka äng ngagok adwuk (gä'rïko äng ngagok adwuk).18Oungbeng bäda daganzo dorägïkïgo gatha ïddï deng da ocongdeng doga ïyak ïnang (däda,onuyik) gayika dodangka dïya (gäyïno,gene)cong doga dïmmäng adwuk oko nang dorägïkïgo gatha 19ïddï. Gayika wärabü anzik awuk wecägode woga rikko Gänzi ängdowïya no gatha ,monï mama ongokpeng bïya gene wuräk wewe wega ngäkuräk ngengong na wäda oga ngäkuräk ngengong.20Gayika docägok adwuk (gayika wärabü wecogode awuk,womode) na waga bä'rang ,wäda oga mïk äng watha wïweng 21Oꞌrina Gänzi ganareng na daga mik,(Oꞌrina ge Gänzi gomo na daga mik),ï dorïkko de Gänzi. Gayika wärabü wecägode watha wïwong ngok woga (bäꞌrikigo,no doga,wïthak ï dogidak) do dodengka dado bäꞌrike ngäkuräk nge Gänzi. 22Gaka ocongdeng dänna na wärabü awuk anzik wecägode woga rikko cïk , äng dijega gayika buräk babayï bega gono,agoro yothïk ïnang.23O'rina radaga wärabü wulluk wecägode wa rikko cïk ,ocongdeng ngok dede danu bärruk gayika boga dagurï de Gänzï de nododong dethegode cong ,ngok da rikko cïk äng dijega, ï watha wecong gayika ocongdeng boga rikko Gänzi na badege cong ngäkuräk ngengong na na obäꞌrike watha wecong awuk . 24Gaka roga na äng dorikke ocongdeng dorekode , Oꞌrina na ocongdeng da o'räme ngänï ba congdeng orikko,agoka na rada gayik ïthecak dorïkko ,gaka wuräk wäda rikko ngänï be ongdeng (donu ,dïthämäng). 25O'rina na ocongdeng da orikke ngänï ba acongdeng däda ïthämäng ,a goka na ocongdeng da rikko äng dowïya nogatha na diddinya no mägik.26Bärruk mik ngok (bagätto,otto) ï dodïꞌräk de cong. Gayika ocongdeng do däma ngänï ba ocongdeng dänttïnok Gänzi gayika ocongdeng donu ï ngäꞌre nga cong. O'rina bärruk äng gatha gïgong bäꞌrekike nocong Gänzi bärruk ba dïdïge nocong Gänzï ärekike yong äng rong radïthak. 27O'rina ïnang ongokpeng bebe baganzo mägik bänna ngäni ba ngäꞌre nga bärruk ngoga ,gaka bärruk ba omïce cong äng woduma gayika Gänzï gonu.28Ocongdeng dänna (ï ngäye awuk , ï wärabü awuk) na Gänzï aga yegeno wuräk wewe warïnyok ngäye ngarïng ,wuräk wewe wa ongokpeng bobïtto na wayego gayika rong rïrong 29romok. Gänzi gänna geng gäppak ga ongokpeng bäda ocode thappu, ongokpeng bodo änzik na daga gayika thäguräk thïthong thabaräk yecuwa ongokpeng na oga bogongko bebeng be nodong do wuräk wuyik. 30Gänzï gïthok no geng cïk na däga gayika thäguräk . ongokpeng bodo geng anzik a godega geng do thorigo cïk äng angagok na doga ï dodengka no yecuwa.31Ocongdeng na damok (rong ,wärabu) wïweng ïwwï yayʔ na Gänzi goka gecong obïna beya doga rümï recong? 32 ongokpeng bebe bäda dïnyode thäguräk thïthong bäꞌṛang nathappu,oꞌrina bodïnyode ogatho do bäꞌrike cong adwuk, ïnang äng yecuwa ,? Gänzi ïthecak ga müde ïthak cong wärubü awuk aa?.33Obï thong beya (iräko,yïge) wuräk Gänzi wedägo anzik? Gänzi äng gatha gïgong ga gäyïno geng ga ocongdeng oga dothorigo cïk. 34Obï thong bebe beya akämo? Alämcïye ongokpeng bebe bïnyo,o'rina bäda ïnyo bäꞌang ,onokpeng ngok bogüyogok ï dïnyo, ongokpeng bebe bega yothägung the ngeru the Gänzï , ongokpeng bebe ngok ba ïꞌre nocong ïnang no Gänzi.35Obï thong beya opïyo cong no dorïnya de almäcïye? Denya degana dijega ,degana dorägïkïgo gatha,degana üthi degana dïlla amärung degana dorägïkïgo gatha dïnyo , degana dïnyo äng gäricang 36? Gayika romegïgo na: mangki awuk ongdeng doga ï ogämagïno nong ,ongdeng doga odaganzo gayika rängkak raga ogämago.37O'rina ï denya ïddï adwuk, oïngdeng doga othodok rong re thaddak äng dobora de Gänzi ngokpeng bebe berïnyacong. 38Oïngbeng banna bäꞌrik na bäbü beek bïlla ba opïyong na dorïnya de Gänzi na roga na dïnyo degana dathïk degana mallak ,degana mobong merek me ïganzi degana dobora degana wärabü wega ïnang degana weya atho. 39degana thappu thega yokik degana dowayï ,degana wärabu werek wecägode weya müde opïyo no dorïnya de Gänzi dede dega ï yecuwa almäcïye gä'rok gecong.
91Oïngbeng ba amonong regayik ï almäcïye,oïngbeng billa ïꞌre duwïk,thägik thetheng thoga boꞌräme be bärruk bedung. 2Oïngbeng bonu dïthak no thägik thetheng dïmmäng na dijega gätteng däda müde othoro.3Oïngbeng babonak na oïngbeng gatha gïgeng begäto bambangeng dïyar na dïyayï na wuräk we nodok bïbeng,naroga na bagïcco gatha gïgeng no almäcïye äng gatha. 4Ogengdeng dede dega ïcäräyilïng ,wuräk wedodägo anzik,dodengka doga dïdeng,na domätto rong, dïthak nädumïk, ngäye nge Gänzi na dïthe rong cïk doga ïnong. 5Ongdeng dega gädeng ,almäcïye bathok nana geng äng gatha,ongokpeng bebe bega no näꞌrok na wärabü awuk,doppok bädok cïk de Gänzi de däbuk däbuk amin.6O’’rina rädaga na rong re Gänzi räda (aga,opo,rogo)no mägik mïmeng gayika ogengdeng adwuk dädaga icarailïng yega ï icarail. 7degana rädaga na ongdeng adwuk doga no ngäkuräk nge Äbärayïng ïthecak gayika rogak romagok na,dägi de Äbärayïng dïthecak dïyatho anzïk ïga icaak.8Ongdeng dede dega ngäkuräk nge watha däda ga ngäkuräk nga Gänzi, Oꞌrina ngäkuräk nga dïthïgïno rong cïk ngoga daganzo gayika ngäkuräk nga gayik gaka Gänzi goka gïthe rong cïk äng Äbärayïng. 9Oꞌre yak gayika Gänzi gomo ï dïthe rong cïk deng ïddï na ï thïk ïccï oingbeng beya atho cara ona thäguräk thäbaräk.10Oꞌrina rädaga ïrrï reng arwuk rollok ,räbaka ngok beya ana ngäkuräk nyärak ogengdeng deya ona badang bulluk. Ongokpeng boga dada becong icaak. 11Oꞌrina gappak ga ngäkuräk ngeꞌreng ngäda gongkok ,Gänzi gomode räbaka na;“ thäguräk thebadang theya yegeno thäkuräk thetteng,”ïrrï rogak gappak ga ngäkuräk ngäda yego bäberek begidak degana berïng,Gänzi gomo mïk gappak ga ngäkuräk ngäda gongkok a thäguräk tha ongokpeng banareng na bado änzïk gayika Gänzi gonu, ongokpeng bodägo gaka ongokpeng bogak bebe ba Gänzi go bïttok rädaga na gaka ngäguräk ngoyego bäberek. 12Rogak romägode naꞌꞌ thäguräk thabadang theya yegeno thäguräk thetteng”. 13Gayika romegïgo na;“ oingbeng borïnyok ngaguk, Oꞌrina oingbeng bogidage izu.”14Ocongdeng na dämo yayï ïnang? Na Gänzi gäda thorigo cïk aa? Onï bäꞌik. 15Ongokpeng bomode muza na, “ oingbeng beya ana dïthak no buräk bega na banagego dïthak nang na (compassion)no buräk bega na banagego (compassion)nang. 16rong arwuk rädaga gayika buräk bonyi banareng degana boyego, Oꞌrina Gänzi gulluk ga gene dïthak no wuräk gayika banareng.17Gayika thadak thomode pärawung, gayika ïrrï reng roga, oingbeng bo degaying bäꞌradang oïngneng na gene dobora dïdeng ïga gang. A gärängang gïgeng yeya müde ïreno wuräk awuk anzik nathappu. 18Oꞌämïna onokpeng bonu dïthak no wuräk wa ongokpeng banareng na ondungïke mägik wuräk wa onokpeng banareng.19Ongdeng na deya omo onïng na roga mik, “Gänzi gänna ngäye nga bärik cayi? do wuräk wewe wangkang ngäye nga Gänzi?” 20Oꞌrina oingbeng buräk bonyi, oingbeng boga obï thong beng ba obärïceno Gänzi? Wärabü awuk wecägode oungbeng bämoyok na onïng thong becode?,“ oingbeng bäda omo na bocodeng mik onïnï?.” 21Ongdeng dodäma na buräk baräk bacok näbe bonu dobora na bacok näbe neꞌrak gerek gocägode dang ga ngäye nga nerek ga gerek ocägo ga dure na ga ngïräk?22Gana roga na ? Gänzi,ganareng na bagene dothïya dïdong na ogetteno dobora ïdong ga gännago,onokpeng boga bonyükok äng dijega dothïya degüthïttagode na dabäꞌicok wuräk cïk wegidak. 23Na ongokpeng no ogene dodengka dïdong dïmmäng, do wuräk wewe wedägo anzik, da ongokpeng barade ïtheno wuräk cïk. 24Ocongdeng doga wuräk we bïttago ngok bäda yawüdïyïng yulluk, Oꞌrina wuräk awuk anzik.25Gayika bomo ï thadak the wucca na: “oïngbeng beya bïtto geng na wuräk wïwïng,wäda gaka wuräk wïwïng,oingbeng bäda orïnya geng oꞌrina beya orïnya geng. 26Na ï nayïk anwuk nene na ogendeng dogak domode na, ꞌongdeng däda wuräk wïwïng.ꞌyang ogengdeng dïya bïttago nan ngäkuräk nge Gänzi gathïk.27Ccaya bo ngothino wuräk we icarail: “naroga na dodaganzo de ngäkuräk nge icarail ngaga gayika namuräk ngaꞌru ngüyik, wuräk wotteng weya orekok änzïk gageng. 28Gayika Gänzi gïya thodok ngäye ngengong gäregäre ï dothorigoyik gaka onokpeng beya akämo thappu athuk. 29Na gayika iccaya bogak bomok nadung gäppak, “Na Gänzi ganu dobora adwuk anzik gäda düye cong odege ngäkuräk ngïngung ,a congdeng de dagaka gayika codüm na gämora”.30Ocongdeng na da omo yayï? Na wuräk wewe wädaga yawüdïyïng wäda omakode dothorigoyik ,(dorok, dogappode) ï dothorigoyik,naroga na wuräk wethorigo cïk ï doroyik dïdeng. 31Oꞌrina icarailïng yeye yäda amokode nädumïk na dothorigoyik yäda (gappiyok ago omako nädumïk na thorigo cïk.32Onayïnï? Gaka ogengdeng däda ganzode äng doroyik, ogengdeng dogak bäꞌräng äng ngäye na nädumïk. Gayika Ogengdeng dothäpïyo nomädok wayïllïgetto. 33Gayika romegïgo: “oingbeng bithe bädok bathäpiyo nang nathappu the dodung na mädok me nädumïk obädï berocik äng ngagok, a ongokpeng dïya thallïgok.
101Bambangeng dïyar na dïyayï dowïye dethägik thetheng na dodantte dïdeng da oingbeng ïꞌrekïke Gänzi äng na wuräk awuk we icarail omüde orekok. 2Gayika oingbeng boꞌräme geng, ogengdeng ïthecak donäkke gätteng nada omako Gänzi , ongdeng dodäma gaddäräk gayik (gathorigo cïk). 3Gayika ogengdeng dodäma dothorigoyik de Gänzi a gengdeng omakok dothorigoyik de watha wïwung,ogengdeng däda ithede watha wïwung dothorigoyik de Gänzi.4Gayika roga na almäcïye boga dïꞌro cïk de nädumïk,obädï bebe berocik äng almäcïye oga ga bothorigo cïk. 5g̣ayika muza bomegïge na baga bothorigo cïk äng domako nädumïk , “buräk bebe bemakode nädumïk nang nene beya gaka bathïk äng ngageng.6Oꞌrina oꞌre yak gayika thadak thomo no dothorigoyik de doroyik: “oingbeng bädamok no thägik thetheng na,obï thong bïya dom duwongo ïganzi?”” 7(rong reng roga na “oïng thong bïya duwongo ïganzi yïbo almäcïye ago thuko nathappu?””.8O'rina thadak thomo cayï? rong re Gänzi roga nana mädük,odänok nong ,na roga ï dong dïdong ,na roga no mägik mïmong ,rega rong redothorigoyik ra oingbeng doga othämpïcïke äng. 9na oungbeng biräk (confess)äng dong dïdang na yecuwa boga gäꞌrok, na oungbeng oroyik äng thägik thitheng na Gänzi ogaka go güyegeyog änzik dïnyo. oungbeng ïya orek. 10Gayika ngok buräk berocik äng thägik thulluk ï dothorigoyik. na ire äng dong dïdang agoka na bïya orek.11Gayika thadak thomo na: obädï bebe berocik (äng,ï) ïgagok äng ngagok ogädïya thalla. Roga ïnong wuräk awuk. gayika Gänzi gilla opïyo yawüdïying no yunananing,gaka boga Gänzi gäꞌrok gulluk ge wuräk awuk. 12Ongokpeng bebe bïthed wuräk wärabü na oppo bädok iga wuräk wa bïtto gärängang gïgong. 13Gayika roga na “obädï bebe ba bïtto gärängang ge gäꞌrok beya orek.14Oꞌrina yayï ga ongdeng obïtto gärängang ga ogendeng däda orocik äng? Na yayï ga ongdeng oroyik äng Gänzi ga ogendeng däda ogacicode? Na ogendeng däda othämpïcïkegagino?. 15Na yayï ga ogengdeng othämpïcïke na däda dinyagode? Gayika romegïgo na: “roga rorïng yayï maung ma ocongdeng doꞌräme wuräk wewe wa othämpïcïke rong reyathe, re märïng rere re thuko rong re dowïya nogatha na wärabü werïng.16Oꞌrina ogengdeng däda makode rong (reyathe, thadak) g̣ayika iccaya bomok na: “gärok Obï thong beng be rocik äng rong riring?” 17Wurïdena doroyik datho äng dogäcigo na däda gäcigo äng (rong,thadak) (the re)Gänzi.18Oꞌrina oingbeng bamo na,ogengdeng däda ogäcigode aa? Engenge ogengdeng dogäcigode: “gayika thadak thomok na, roꞌre rirang ronyago no nathappu anzik athwuk na rong rirang reꞌrode thïk na thappu athwuk.19Oꞌrina Oingbeng bamo na: icarailïng yodäma ngok aa? Müza bogak bïꞌre nodang gappak na: “oingbeng beya oppïgeyang därägüng no mädok meme mäda oga mädok megayik, oingbeng beya athïnyayegang äng mädok mäda oga mïmäng.20Oꞌrina iccaya bomo gätteng äng dodüra thïk na, “oingbeng bïnyagode äng wuräk wewe wäda ganzo deng,Oingbeng bo (genegok,boꞌräme gagok) äng (wuräk, obädïng) dede däda thuwung nanageng. 21Oꞌrina ongokpeng gämme bomode icarailïng na: “oingbeng mangki amwuk anzik bathungï thagung thetheng dogappïce wuräk wäda makode Gänzi na wuräk wega rümï re Gänzi Oꞌrina ogendeng däda gäci thïk.. 111Oingbeng bothuwung na: Gänzi na gigang gangkang wuräk wïwong aa? Onï radagayik bäꞌrik!. Gayika oingbeng ngok boga icäräiling dagi de Äbäraying, no dubäk de banjamang. 2Gänzi gäda yangkang wuräk wïwong wewe wa ongokpeng bogak bodok gang anzik gappak ga ogengdeng däda gongo. Ongdeng dodäma ngänï gyika thadak thiꞌrede nana illiya, na illiya bo dïdïgode Gänzi do wuräk we cäräil omo na. 3“gäꞌrok,ogengdeng do gämo wïꞌre wïweng, ogengdeng do bäꞌricode thäꞌrok cïk,oingbeng na bälläk (büyegonang,büddangko), ogengdeng na doga ganzo(na dappïng ,dathïk dïdeng)4Oꞌrina ngänï ba Gänzi go obärïce no illaya? “ Oingbeng bogäꞌrïnyede gatha geng wuräk wayäräk rämmek gurrung thäguncuk na rämmek gurrung geꞌrak wewe wäda thicingde baal cïk.” 5Roga mik ï thïk the ïnang. Gänzi godibok wuräk anzik wotteng äng dagurï dïdong.6Dodibo dïdong doga no dagurï dïdong,däda no ngänï ba wuräk weyego, na roga na dodibo de Gänzi doga no ngänï ba wuräk weyago, a goga na dagurï dïdong däda müde oga dagurï degayik. 7Ngänï na badoga? Icäräiling yäda ïnynyode ngänï ba ogengdeng doganzode, Oꞌrina wuräk wotteng bäꞌrang wïnynyode. Ga werek awuk wogak (warimang, wüncük). 8Gayika romegïgo: “Gänzi gïthede geng bärruk babarimang,,gik gïgeng gäda müde oꞌräme thïk ,na wenüng wïweng wäda müde gäcigo, a goro yo thangka the ïnang.”9Dawuk bomok gämme na: “gäyïng ga wuräk weng wewe orakägo agengdeng orocägok ï dure dïdeng,gäyïng ga ogengdeng ayïllo,gäyïng ga ogengdeng ya oppïya. 10Gäyïng gik gïgeng yärimäk, agengdeng na däda ꞌräme thïk, na ocico cïk äng (mägeng, mägorok ) marïyamuk.11Oꞌrimina oingbeng bothuwung na: maung ma ogengdeng dabo,dabo deng dede dobäꞌricode geng cïk aa? Onï bäꞌrik , Oꞌrina dogidak dïdeng do thukino wuräk wäda ga yawüdïying (dobäꞌrikigo,dorïgagägo), a yawüdïying na oppo därägüng dïdeng. 12Na (dogidak,dabo) dïdeng dothuko doppok bädok cïk dïring nathappu,na (failure,dottega ï bärruk) dothuk doppokok bädok cïk dïring do wuräk wäda yawüdïying. Oꞌrämina ïthecak thappu anzik awuk thïya ïnynyo doppokok bädok cïk duwik maung yawüdïying awuk yodekak wuräk we Gänzi.13Oingbeng baꞌrekïke ïnang ongdeng däda yawüdïying, gayika oingbeng boga bodinyago do wuräk wäda yawüdïying,gayika oingbeng bamüde oyego ngäye ngengeng ïreng gayika bamüde. 14oingbeng bonu na bappïga wuräk wïwïng därägüng a oingbeng na omüde ogätto ïga geng derek a gengdeng na orekok.15Na roga na dangkägo dïdeng äng Gäzi do thuko doppo märïng no thappu, reya ga yayï na alyawüdïying yogappïno Gänzi?, Riya ga gayika dothuko wuräk ï dathïk anzik dïnyo. 16Na (thäguräk ,thäguräk tho bïja )the nodong thoga thodung, agoka na gatha geng agwuk a ga ngok godung; na na rägak reng roga dodung, wangaräk wïwing oga wodung ngok.17Na roga na gangaräk go bäꞌrügüräk bowengego gothocak ogabo ,a gangaräk ga bäꞌrügüräk be buyok dädung ommägo a go däbïcïgok nang. Ongdeng wuräk wäda yawüdïying wega gayika bïja be bäꞌrügüräk be buyok dädung, ongdeng na ïnang doga ï thäꞌrägik the bärruk beborok be dathïk be yawüdïying. 18Wurïdena ,ongdeng däda müde wüyicige watha wïwong na doga dorïng oko wangaräk we bïja wayïllok. Ongdeng da üyicige watha wïwong cayï? Ongdeng dega gangaräk bäꞌräng, ongdeng dilla ogäto ï rägak, rägak rega ogäto ïga genong.19Ongdeng deya omo ïnang na, “wangaräk wothocäk a oingbeng na omüde oga ï gayïk gïgong. Domo rogayik. 20Gaka (däda oroyik, dilla doroyik) dïdeng, ogengdeng doga dothocäk age ayïllo. Ga ongdeng othoro äng doroyik. Däda wüyicige watha Oꞌrina nanu nong nätheräk. 21Gayika na Gänzi gäda bäꞌricode wangaräk we bïja be buyo deng, a ongokpeng illa ya omüde obäꞌrico nong cïk.22Ongdeng na ïnang dïthämäng dorïnya de Gänzi na (dogidäk ,doppïya) de Gänzi: ongokpeng bogene doppïyan no wuräk wewe wegidäk na dorïnya do wuräk wewe weyego ngäye ngerïng. Na ongdeng da ïyïgo ï dorïnya deng ago rorïng Oꞌrina na ongdeng do bäꞌrikede ngäye ngengeng ago ga na ongdeng dïya oppiya ngok gayika gangaräk ge bïja gaya abo.23Oꞌre na gämme na ongdeng dïyode ï däda oroyik deng agengdeng da oroyik äng Gänzi, a Gänzi ya oppo geng Gämme, gaka Gänzi ga müde okapek geng deng gämme. 24Na ongbeng bomodode no bïja bebäꞌrägüräk be buyok dädung, aga go däbïcïgo no bïja be bäꞌrägüräk bowengego, ogo ga rüyik cayï do wuräk wewe wega nangaräk ne buyok dang, yaga odäbïcïgok no bïja bäꞌrägüräk bïbeng?25Obambengang dïyaräk na dïyayï,oingbeng benareng ga ongdeng änna rong ragayik doduꞌrang,rong ragayik ïrrï ra gäyïng nong ga ongdeng änna ngänï ba ongdeng dodäma gayika däda wärabü awuk. Dogayik deng ïddi doga na thäbïk therek the icäräil thoga thondung gäꞌrok, Oꞌrina ro ogengdeng dïya gäbïyo maung memema ma wuräk wewe wädaga yawüdïyïng obärïcïgo wuyïk, wathuk woga omako Gänzi.26Wuräk we icäräil awuk weya Orek gayika romegïgo na: “bobäꞌrike bïya atho no the nathappu the dung,ongokpeng bïya gäbïce wuräk wegidak (omodo,änno,)nana nyaguk. 27Gayika oingbeng bomätto rong äng ngageng, maung memema oingbeng (badode, bommode) gang dogidak dïdeng”.28Yawüdïyïng yangkang orabo rong rerïng,ogengdeng na doga rümï re Gänzi, ïrrï reng roga,agäna ogäto ïga wuräk wäda yawüdïyïng. Oꞌrina ogengdeng bïꞌräng doga wuräk we Gänzi (wedok,wedibägo anzik,Gänzi go rïnya geng,gaka dïthe rong cïk da ongokpeng bogak bonak äng dägi dïdeng.(ancestor). 29Gayika dagurï de Gänzi na do danïtte de Gänzi do däda yamüde obärïcïgo.30gayika oungbeng thangka therek na bogak bodäda omakode Gänzi, oungbeng bïꞌräng ïnang bïnynyode (mercy) gaka ogengdeng doga däda omakode Gänzi. 31Gayika roga ïnang yawüdïyïng yäda ga omakode Gänzi,gaka Gänzi go genek wuräk wäda yawüd (dïthäk,mercy) ,ogengdeng ngok danareng (dïthak, mercy) deng dede. 32Gayika Gänzi go degak wuräk awuk wäda omakode waräkong, a ongokpeng na ya omüde nona (dïthak,mercy) nana geng adwuk.33Engenge,Gänzi ganu wärabü wüyittik ga gïmäng,dännathïk na dännïke dïdeng däda iꞌro cïk! Oberek billa bïya dakämo degana dïthethïk dïdeng gayika doga , oberek billa bänna naddäräk ninong.“ 34obï thong bänna ngäꞌre nga Gänzi? Degana obï thong ba omüde ogene Gänzi rong regayik na rillayik?”35“Degana obï thong bïthe Gänzi wärabü werek, Gänzi na gïya agappenoyo cïk gäro?. 36Wärabü awuk wogak wocägode äng ngagok,na wärabü awuk wegak äng ngagok, na awuk wega wïwong, danda Gänzi gäyïng ga dodengka oga räbuk räbuk Amin.
121Obambengang dïyaräk na dïyayï oingbeng ba dïddïgo nong na, ängäng (dïthak mercies) de Gänzi dadonu, ïthede nong watha wïwong dogingkago dathïk na doduma dede duwïyayike Gänzi no gatha, yego nong ngäye gayika oungbeng bomode nong ngega dothico cïk de Gänzi de gayik. 2Ongdeng däda bärïce watha wïwong a ongdeng ogaka gayika wuräk ïwwï we nathappu, gäyïng Ga Gänzi obärïce mägik mïmong äng äng ngäꞌre nyathe, a ongdeng na ogene ngänï bärïng na ba wuwïyayege Gänzi no gatha bäꞌrik irïng.3gayika Oingbeng bäꞌrikïke nong äng dugurï dïtheke deng do wuräk awuk anzik bulluk bulluk wega yoꞌrägik yeyong ïnang; ongdeng däda amäniginong watha wïweng, oko nang , gayika ongokpeng banareng na amänigo cïk, Oꞌrina amänïgo irïng äng doroyik de Gänzi gïthede wuräk anzik awuk bulluk bulluk gayika Gänzi ganareng.4Gayika ocongdeng donu mäbïk mowatha müyik, no gatha gulluk, Oꞌrina mäbik mowatha meng ïmmï mäda anu ngäye ngulluk ma yego bïyäk bïyäk. 5Wurïdena ocongdeng doga duyik Oꞌrina acong deng doga gatha gulluk ï almäcïye ,Obärïk boga thäbïk the bambang berek ,gayika mäbïk bïyäk bïyäk no gatha gulluk.6Oꞌrina ocongdeng donu ngäye bïyäk bïyäk nga Gänzi gïthe cong gayika dagurï dede da ongokpeng bïthede cong,(yegege cong,gäyïng ga ocongdeng oyegogege): na roga na dïꞌregigo ,A congdeng oyegege äng doroyik dede da ocongdeng donu. 7Degana na roga ngäye nge Gänzi nge ocongdeng donu yegege cong ï dïreno wuräk ngäye ngäye nge Gänzi, Obädï bega bännïke gäyïng ga onokpeng oyegege ï dännïke wuräk. Obädï bebe benu dagurï de dobarok wuräk deng gäyïng ga ongokpeng oyegege. Obädï benu dagurï de dogätto ïga wuräk gäyïng ga ongokpeng ogätto ïga wuräk irïng. 8Obädï bebe benu dagurï dedoga thobong, gäyïng ga ongokpeng orabo wuräk irïng na oyego gätteng. Obädï bebe benu dïthak de wuräk no thägik thethong, gäyïng ga onokpeng ona dïthak no wuräk äng dowïya no gatha.9gäyiïng ga dorïnya däga äng donäkkego bäꞌrang,gidagino ngäye nga (thäijab, gidak) (rabo,makode )nong ngänï berïng. 10Orïnyïttïyo adwuk gayika ongdeng dega bambang bulluk onawu thägik nana wuräk oko no gatha gïgeng.11Gayika aonokpeng boga oyegeno Gäꞌrok,yego irïng oungbeng bäda ona (näddaronyang, lazy) ï bärruk yegeno Gänzi. 12Gäꞌrïko ï dorikko, ngukunong ï denyïkigo, (ïyïgode ,ïdadu) othoro äng dodänttek dïdeng mangki amwuk. 13Oga wong ï thäꞌrägik no wodüma we Gänzi,wanareng dogättägoyik, ganzode nong wuräk wïwï wanareng dogättägoyik a ongdeng othuko geng ï gumang gïgong.14Oppode nong bäda ïga wuräk wewe wa orakägino watha , Oppode nong bädok ïga geng. Däda (yegeno geng ngäye ngegidak, gico geng).15. 15gäꞌrïko nong no wuräk wewe wagäꞌriko, aga nong no dïthak no wuräk wewe wega no dïthak. 16Othämagiyode nong adwuk,däda ügicige (watha wewong,ngäꞌre ngengong ), Oꞌrina oga wunong wuräk wanu dottega, ongdeng däda oga dänna ï ngäꞌre ngengong bäꞌrang.17Na bärik bikende nong,ongdeng däda dikendok ngok. Yego nong ngäye ngerïng nga uwïyayïke wuräk awuk no watha. 18Yego ngäye na oungbeng bomüde na bayego. Ga oungbeng ona märïng no wuräk awuk. Obambangeng dïyaräk na dïyayï ongdeng däda näkke na (dakämo, da oppo) wuräk wewe wïkende nong, rikkode nong Gänzi ongokpeng bïya (akämo, oppo) geng äng dothïnya dïdong.19Obambangeng dïyaräk na dïyayï ongdeng däda näkke na (dakämo, da oppo) wuräk wewe wïkende nong, rikkode nong Gänzi ongokpeng bïya (akämo, oppo) geng äng dothïnya dïdong. Gayika romegïgoï thadak na: “Oingbeng bega ba oppo ,akämo wuräk,Oingbeng bïya gappice ogaro wuräk gayika ngäye ngengeng. 20Oꞌrina na dümï dïdeng doga äng üthi, ïthedok dure na gorägo, na ongokpeng ba (bäthïk ,thrist) boppode ïthedok ngïräk a ongokpeng ikko äng doyego mik, oungbeng boga üyige thänyik the dïk thega no gäꞌrok gïgeng. 21Oungbeng bäda gäyïno thäjibäk ga gonyagoyang, anyagode thäjibäk äng doyego ngäye ngerïng.
1312Wuräk awuk anzik wega na wamako näꞌrok na waꞌrädang we nyajana,gaka waꞌrädang wega akämo wïthegode dobora no Gänzi, na näꞌrok waꞌrädang wega ïnang wodabägo no Gänzi. 2( wodagägo cïk äng Gänzi.) Wurïdena obädï bebe bäda makode rong re waꞌrädang boga (wupä, nädumïk) na Gänzi. Na obädïng deng dede däda omako dïya thuko dakämo no watha wïweng.3Gayika waꞌrädang wäda rümï re ngäye ngerïng, oꞌina doga rümï re ngäye ngegidak. Bäda ona nätharäk nge waꞌrädang. Yego ngänï berïng(ngäye ngerïng) a oungbeng na yïya gäꞌrïkïno ngok nana geng. (agendeng na yïya gäꞌrïke nang ngok.) . Gaka ogengdeng doga woyego we Gänzi wagätto ïga geng na bayego ngäye ngerïng. 4Oꞌrina na oungbeng (bïkede, boyego ngäye ngegidak) onu näthäräk gaka ogengdeng donu dobora de (akäma ,oppa) äng dogayik ïthecak. 5Ogengdeng doga woyego we Gänzi ,ogengdeng donu (doppïya ,dakämo ) de Gänzi no wuräk wewe wayego ngäye ngegidak. Na roga na oungbeng bamüde omako waꞌrädang däda na Bamako geng gaka (doppïya ,dakämo) da ogengdeng donu wuräk, Oꞌrina gämme ngok änna onu no thägik thetheng na roga rorïng na bayego ngäye nge thorigo cïk.6Gaka ïrrï reng ongdeng ngok da ogäro (taxes,dawucok)de najana,gaka waꞌrädang woga woyego we Gänzi gayika ogengdeng mangki awuk doga yego ngäye mobong. Gäro ngänï bega nana geng na bagäro,na ogendeng donu nadäräk nana geng gäro geng, gene dorïnya do wuräk wïwï wega na oungbeng baring geng. 7Gene näthäräk do wuräk wewe wega na oungbeng bana näthäräk nang. Gene dodenya do wuräk wewe wega na badenya geng.8Ongdeng däda wärabü werek nogatha wuräk, Oꞌrina orïnyo nong adwuk,gayika obädï bebe berïng berek, boyego ngäye na nädumïk no mok. Gayika nädumïk no mok na: “däda ïthacäk äng wuräk gatha gatha bäꞌrang,” “ongdeng däda oppo,” ongdeng däda bunye,” “ 9ongdeng däda däbïllak de wärabü we bambangeng berek,” “ongdeng däda ïllek”, nädumïk nang ïnnï awuk Oꞌrina gädumïk gerek agappo, gädumïk geng ïkkï goka gïmäng oko no nädumïk awuk gomo na; “ 10orïng obambangeng gayika oungbeng borïnya gatha gïgeng.” Gayika dorïnya däda thuko dogidak danda obambang, Oꞌrina dorïnya doga do mako nädumïk.11Ongdeng doga na dänna rong ïrrï reng na ocongdeng doga ï thïk thimmäng ïnang. Roga na ocongdeng dagüyogo anzik ïnde a congdeng oga da gurï gik ,gayika ïnang dorek de congdeng (doga nana, dorok nana mädük. 12Oko nang maung memema ocongdeng doga dorocik. Nängkora na buꞌrok na omecago,Oꞌrina thängki thoga nana mädük ägung. Oꞌrina gäyïng a congdeng obäꞌrikïke ngäye nge ï ärimäk, na gäyïng a congdeng othago dïïk dadobulänga.13Gäyïng a congdeng othäpïyo Ireng, gayika ocongdeng doga ï thängki, ocongdeng däda thäpïyo gayika wuräk wikko ngäbak na wabïnyago thïk, ocongdeng däda yego dogidak de dithacäk wuräk bäꞌrang, degana ngäye ngerek nge gidäk,degana bäfa ona därägüng. 14(Othägu nong, oga gayika) yecuwa almäcïye gäꞌrok, ongdeng däda omako ngäye nge watha wïwong, gayika duwïye de watha wïwon.
141Obädïng dede dega dedïꞌrode deng ï doroyik rabono geng. Oꞌrina däda orägïtto geng äng ngäye nga donu ï watha wïweng ngegidak. 2Gayika buräk bebe berocik ongokpeng be müde orägo wärabü anzik awuk. Oꞌrina obädï bebe bega bedïꞌrode deng ï doroyik bamüde orägo dure (dïyïk,yuthu)dulluk.3gäyïng ga obädï bebe barägo awuk däda üyicige gatha gïgong na boga boring oko nang obambang berek barägo dure(dïyïk, yuthu,) a obädïng dede da orägo dure (dïyïk ,yuthu) däda omok na bädïng dede darägo wärabü awuk doga (dogidak, yego ngäye ngidak)gaka Gänzi go (bïtto,rabok) geng. 4Oungbeng boga obï bakämo boyego be bärik? Ongokpeng na ba thoro degana abo ongokpeng dogayino Gäꞌrok gïgeng,engenge ongokpeng bïya thoro, gayika Gänzi gonu dobora do gïya omüde odegiyo othoro.5wuräk werek wa müde oroyik na thängki thollok thoga thïmmäng oko no thängki therek aga wuräk werek ona na mängki awuk omïyok, gäyïng aga wuräk anzik awuk bulluk bulluk, ï doroyik dïdeng ireng ï ngäꞌre ngengeng. Obädï bebe ba (daganzo,urrïgo) mängki, ongokpeng boga urrïgïnok Gänzi Gäꞌrok; na obädï bebe billa urrïgo mängki, agoka na ongokpeng billa urrïgo Gänzi Gäꞌrok. 6Obädï bebe barägo, rägino Gäꞌrok Gänzi, gayika ongokpeng bayethïk Gänzi dowïya no gatha; na obädï bebe billa orägo, do Gänzi Gäꞌrok ongokpeng billa rägo Oꞌrina bïthak Gänzi duwïya no gatha.7gayika obärik nana gecong bäda ga bathïk ogayïno gatha gïgong degana obärik billa ïnyo,ïnyo Gätha gïgong. Gayika na ocongdeng doga dathïk ocongdeng dogayino Gänzi dathïk; degana na ocongdeng dïntte, ocongdeng dïntteno Gänzi Gäꞌrok. 8Roga na naa ocongdeng doga dathïk degana dïnttek ocongdeng dogayino Gänzi Gäꞌrok. 9Gayika äng ïrrï yecuwa almäcïye bïnyo a ago güyogo na boga bathïk gämme. A ongokpeng na omüde oga Gäꞌrok ge dathïk na ge dïnyo.10Oꞌrina onayïnï ongdeng da akämo obambangeng?. Degana onayïnï ga ongdeng üyicige watha wïwong na ongdeng doga dorïng oko nana obambangeng derek? Roga na ocongdeng adwuk dïya othoro yokik ge gäꞌre ge Almäcïye ge dakämago adwuk anzik. 11Gayika romegïgo na: “gayika oingbeng boga bathïk, oingbeng Gäꞌrok Gänzi gomo, (wuräk awuk anzik bulluk bulluk weya, nängkuk anwuk anzik gulluk geya)othicino onïng cïk , na räränge arwuk anzik rïya ïre Gänzi.”12Oꞌrämïna na roga na obärik nana gecong äng gatha gïgong bïya ïthek Gänzi ngäye nga onokpeng boyego äng gatha gïgong. 13Gäyïng na ga ocongdeng däda akämo wuräk werek thäki thäki, Oꞌrina yego cong ngäye ngerïng äng märyïng, ocongdeng däda yego ngäye ngerïng nga thuko dogidak, degana nga gäyïno obang becong ga gabok ï dogidak.14Oingbeng bänna na oingbeng boroyik äng yecuwa Gäꞌrok na bäberek billa benu näruk äng gatha gïgong,Oꞌrina ongokpeng benareng na bäbü beng bebe baga bonu näruk, danda agok boga bonu näruk. 15Naa roga na obambang babaräk degana babayïk (bädiya,ï dijega,ïnngo,ärag)gaka dure da oungbeng bonu,a goka na oungbeng (bäda ga,billa) omako gädumïk ge dorïnya. Oungbeng bäda bäꞌricok wuräk cïk äng dure dïdeng onokpeng bebe be Gänzi almäcïye bïnyok.16Oꞌrina oungbeng bäda gäyïno dorïnya dïdeng ga gïꞌrekïko nang gayika rong rerek regidak. Gaka daꞌrädang de Gänzi däda oga na ocongdeng da orägo na ikko, Oꞌrina doga äng doyego ngäye ngethorigo cïk,na ona märïng na dogäꞌrïko ï bärruk bedung. 17Gaka obädï bebe b eyegino Gänzi almäcïye mik omïce äng rong reng ïrrï, a Gänzi ïya uwïya nogatha äng ngagok, na orïnyok äng buräk bonyi.18wurïdena gäyïng ga ocongdeng (omako, oyego) wärabü wewe wathuko märïng, na wärabü wa müde ogäyïno oberek ga gogätto ï bang aberek. Däda bäꞌricok ngäye thïk nge Gänzï gaka danareng dure. 19Wärabü awuk anzik bäꞌrik ïthecak woga (woduwago. Ändottäk) Oꞌrina dogidak de buräk bonyi ngokpeng bebe barägo äng (dogidak, dothïnya).20Däda bäꞌricok ngäye thïk nge Gänzï gaka danareng dure. Wärabü awuk anzik bäꞌrik ïthecak woga (woduwago. Ändottäk) Oꞌrina dogidak de buräk bonyi ngokpeng bebe barägo äng (dogidak, dothïnya). 21Roga rorïng na ongokpeng bäda ogäro gabäk degana ikko nyäbak degana oyego ngäye ngerek ngayäyïno obambang go gabo ï dogidak degana othïnyïge bambang, degana odegiyok bodïꞌrode deng.22Ongokpeng bonu doroyik aa? Ona doroyik de gatha gïgeng yokik ge Gänzi. Dowïya no gatha dogayinok obädï bebe billa akämo gatha gïgong äng ngäni ba ongokpeng bännak ïreng. 23Oꞌrina obädï bebe barägo äng mägik meꞌrak bïya akämago, gaka ongokpeng bäda ogäro (no,äng) doroyik; gayika roga na wärabü awuk anzik oungbeng orägo wäda ga no doroyik, woga dogidak.
151Ocengdeng dede dega doborok ï doroyik doga na ocongdeng da gätto ïga wuräk wedïꞌrode deng ï doroyik ammo ngäye ngengeng, ocongdeng däda uwïya watha wecong. 2Gäyïng ga ocongdeng adwuk änzik bulluk bulluk uwïyayïke buräk bïbong banamädük nogatha äng ngäye ngerïng na thuko düyiga ï doroyik.3Gayika narroga na almäcïye ngok bäda uwïyayïke gatha gïgong no gatha, Oꞌrina gayika romegïgo na; “wuräk wewe werägïtto nong,worägïtto oïng ngok.” 4Gayika (rong arwuk, wärabü awuk) wegak wemegïgo maung merek, wogaka womegïgo ogana ännike cong a ocongdeng na ona dorikko. Dorikko dede datho no (doddo gänang anzik,patients) na dobarridiyo deng thadak thïthede cong.5Ïnang gäyïng ga Gänzi ganu (dodo gänang anzik,patients) na ga borridiyo deng ïthek nong ngäꞌre ngulluk a ongdeng ogayittiyo nang adwuk, gayika yecuwa almäcïye banareng. 6A Gänzi na dada becong gäꞌrok yecuwa almäcïye na dodengka äng ngäꞌre ngulluk na dong dulluk. 7Mik ïnang ngok rabitto nong adwuk bulluk bulluk, gayika almäcïye ngok borabo cong,do dodengka de Gänzi.8Oingbeng ba ammo na: yecuwa almäcïye bogak bodekak boyego be dommokok do rong regayik re Gänzi, a ongokpeng na ogene na dïthe rong cïk dogak danda gadang. 9Na wuräk wewe wäda yawüdïyïng weya müde dodengka Gänzi gaka ongokpeng bonak dïthak nana geng,gayika romegïgo: gayika rong reng irri,oingbeng bïya uwïya nong no gatha,yoꞌrägik ye wuräk wäa yawüdïyïng, na othängino gärängang gïgeng. Ongokpeng bommok gämme na: “gäꞌrïko nong wuräk wäda yawüdïying äng wuräk wïwong!”.11Gämme: “gäꞌrïkï gäꞌrok ,ongdeng adwuk däda aga yawüdïyïng! Gäꞌrïkï Gänzi, ongdeng wuräk awuk!” 10“gäꞌrïkï gäꞌrok ,ongdeng adwuk däda aga yawüdïyïng! Gäꞌrïkï Gänzi, ongdeng wuräk awuk!”12icca ngok gämme bommok: “rägak reya ga re yeca; ongokpeng bebe beya güyogo angokpeng orabo wuräk wäda yawüd,ïga gokok wuräk wäda yawüd weya ona dorikko.”13Ïnang gäyïng Gänzi ge dorikko,äppa nong äng dogäꞌrïko adwuk na märïng,ï doroyik, a ongdeng ïya omüde üyiga ï dorikko äng dobora de bärruk bedung.14Oingbeng ïnang boga bänna nong äng thägik thetheng athwuk, bambangbeng dïyaräk na dïyaï ,na ongdeng ngok doga däppade äng dorïnya, na äng dännïke adwuk, ongdeng ngok damüde ogapïcittiyo adwuk anzik dogidak.15Oꞌrina bambangeng dïyaräk na dïyayï oingbeng bomegïno nong, äng thägik thulluk, no rong rerek rega rimmäng,na oingbeng bunzagïke nong, gaka dagurï dïthïgagägo deng äng Gänzi. 16A oingbeng na omüde oga boyego be yecuwa almäcïye do wuräk wäda yawüd, othämpïcïke thadak the Gänzi, a dogingkago do wuräk wäda yawüd omüde ïya (orabogo,ogäcigagok,) na doga dodung äng bärruk bedung.17oingbeng na bonu duwïya no gatha ïga yecuwa almäcïye äng ngäye angwuk nge Gänzi. Oingbeng bäda ïꞌrek no ngänï ba oingbeng boyego äng gatha gïgeng. 18Oingbeng bïꞌrek no ngänï bulluk ba almäcïye boyego äng ngagïng othäppïce geng do wuräk wäda yawüd ga ogengdeng omako Gänzi,ogengdeng domakode Gänzi,gaka ngänï ba oingbeng bommok na boyegige. 19Äng nämäräk na Gänzi gïmmäng na rammïk rïreng reyegago äng dobora de bärruk be Gänzi, ogana oga anzik wuräcellïng na amïyago gayïk anzik agwuk ge illyriyacon(Illyricum) Oingbeng bo athämpïcïke bäꞌrik thadak the Almäcïye.20Oingbeng na banareng na oingbeng na bathämpïcïke thadak, no nayïk nene na gärängang ge Almäcïye gäda thämpïcïke cayïng. Oingbeng boyego mik, gaka oingbeng bäda nareng na bawuno no bonda ba bärik. (be buräk berek gämme). 21Oꞌrina gayika romegïgo na: “ do wuräk wewe wäda ïrengo, ogengdeng dïya ꞌräme, na do wuräk wewe wäda gäcigode ogendeng dïya änna ïrïng”.22Rong reng irri rogättenong ngok oingbeng omüde da athïno nong maung muyik. 23Oꞌina oingbeng ïnang bäda onu ngäye no nayïk nang (nene näre) thäkiäki, oingbeng bonu (dawïye dimmäng, no thägik ï räbuk ruyik ränyago na bathïno nong.24Oingbeng bïya Ayinzok nong maung memema oingbeng boga nyago ïccapanïya(spain). gayika oingbeng banareng na baꞌräme nong no gaddäräk gïgeng onyago ïccapanïya. A ongdeng omüde ogätto ïga geng no gaddäräk gïgeng yang,aa oingbeng omüde ängok na oga ängäng nga gïnong maung motteng oingbeng na oboradeng. 25Oꞌrina ïnang oingbeng banyago ï wuräcellïng do (athämpïcïke,dännïke) wodüma.26Gayika do uwïyayïke käniza ge mekkadünïa na Accïya (Macedonia, Achaia) no watha ogengdeng deng na do düncode wärabü werek wottteng na da ïthek wodüma willa wärabü wewe wega ï wuräcellïng. 27Rong reng irri ro gätteno geng ga ogengdeng uwïya no watha gätteng, na roga de geng gayika dega gäro wärabü werek wega no watha wïwung! Ga ogendeng ommok na, naa roga na wuräk wäda yawüd woga ithäꞌrägik äng ngäye nge bärruk ngageng, a goka na ocongdeng ngok da thoro äng ngageng ï wärabü we gatha ngok.28Oꞌrina maung memema oingbeng bothodode rong reng irri na dïthek geng natteräk nïneng oingbeng bïya do okke nonong cayïng maung oingbeng boga no gaddäräk gïgeng onyago ï ïccapanïa. 29Oꞌrina oingbeng bänna na naa oingbeng bathïno nong, oingbeng bïya atho äng doppogago bädok cïk duyik bäꞌrik de thadak the Almäcïye.30Bambangeng dïyaräk na dïyayï oingbeng ba dïddïgo nong ïnang na äng Gäꞌrok yecuwa Almäcïye na äng dorïnya de bärruk, na ongdeng da othoro adwuk äng ngageng ï 31dodantte onïng Gänzi ga Gänzi na ogätto ïga geng. Oingbeng na ïya omüde obäꞌrikïko no wuräk yawüdiya wwew wäda orocik na ngäye ngengeng do wuräcellïng ïya omüde (orabägo do,ogäcigago äng )wodüma. 32A oinbeng na omüde athïno nong äng dogäꞌrïko, duwïya nogatha) gayika Gänzi (gommok,ganareng,gonu), a oingbeng na ongdeng omüde ona thïk the ocongdeng adwuk umoko.33Ïnang Gäyïng ga Gänzi ganu märïng oga äng ngagenong adwuk Amin( agogayik).
161oingbeng banareng na dänna, na ongdeng (doroyik inanak) äng obang becong bäbayï ï Almäcïye bïkka na boyibe(phoebe) bebe bega boyegoï käniza ge ccencïrïya (cenchrea), 2 Na ongdeng da omüde (orabo,ogäcigo) yong ï gaddäräk ga Gänzi, gayika bodüma begayik, gätto nong ïga goko äng ngänï ba ongokpeng banareng nana gïgong, gayika rogayik ïthecak ,ongokpeng bo gätto ïga wuräk wuyik na ongokpeng ngok bo gätto ïga geng oingbeng gatha gïgeng.3Ongdeng dede düyede dathïk dedeng cïk üyenok dathïk dïdeng cïk, däda ongdeng dallak da oingbeng ïthek nong dowïya nogatha, Oꞌrina käniza agwuk ge wuräk wäda yawüd. 4Gämme mik ayinzode nong kaniza ge ga ï gumang gïgeng ngok, 5ayinzode nong borïnya bebeng Ïbïyanadocc (Epaenetus) ongokpeng bebe bega boroyik be nodong äng almäcïye ï Accia (Achaia).6Ayinzode nong meriyong , ongokpeng bebe beyageno cong gätteng. 7Ayinzode nong Andranococc(Andronicus)na Yunïacc (Yunia) wuräk weyaräk we no äddok bebeng, na ogengeng doga äng ngageng ï garäkong,na ogendeng dogaka wodinyagago wïmmäng we Almäcïye, ogendeng dede de amakode Almäcïye gäppak nodong dïdeng. 8Ayinzode nong Ampliac(Amplicas) borïnya bebeng ïga Almäcïye Gäꞌrok.9Ayinzode nong Urbanucc(Urbanus) ongokpeng bebe bega beyego becong ïga Almäcïye, na borïnya bebeng Ïcïttagïyoïcc(stachys). Ayinzode nong Abilloc( apelles),onokpeng bebe begene gatha gïgeng na ongokpeng boya bällore be Almäcïye begayik ïthecak, 10Ayinzode nong wuräk wewe we dawuwang de Aricodobollocc(Aristobulus). 11Ayinzode nang Ïrowidong,(Herodion) buräk babaräk be naddok bïbeng. Ayinzode nang ngok wuräk we dawuwang de Närikacuc(Narcissus) ogengdeng dede dega ïga Almäcïye Gäꞌrok.12Ayinzode nang Därippina(Tryphena) na Därippoca(tTryphosa),we woyego we Gänzi Gäꞌrok, Ayinode nang borïnya bïbeng Parïcuc (Persis), ongokpeng ngok boyego gätteng ïga Almäcïye gäꞌrok. 13Ayinzode Ropïcak (Rufus) bodägago änzïk be Gäꞌrok, na obäneng bïbong bega gayika bäneng bïbeng ngok. 14Ayinzode nang ngok Acinagäroc (Asyncritus), Pïlïgon (Phlegon), Aromaïc (Hermas), Badrobäc (Patrobas) na Aromïc (Hermes) na obambangeng bïyaräk na dïyayï dega äng ngageng.15Ayinzode nang ngok Pilologucc(Philologus) na Yulïa (julia), Naricoc (Nereus) na bang babayï, na Olïmmaboc (Olympas),na wodüma awuk wewe wega äng ngageng. 16Ayinzode wuräk awuk anzik bulluk äng domäthuwo dedung. Känïza Agwuk ge Almäcïye ga ayinzo nong.17Bambangeng dïyaräk na dïyayï Oingbeng banareng nong na ongdeng da gäꞌrinyagok no wuräk wewe doppïtto (domücagoyik) na wuräk wewe wa üyïk wuräk cïk ï doroyik äng dothämpïcïke dännïke däda de Gänzi oga wunong babuthäk nana geng. 18Gayika wuräk weng we ïnang wäda wuräk wayegïno Gänzi gäꞌrok almäcïye. Ogengdeng da yegino garäk gïgeng gulluk, na äng dïꞌre tharong rerïng anzik dong na rong rerïng re ïlle mägik me wuräk wedottega dang.19Gaka domako dïdong do degaka dännago do wuräk awuk. Oingbeng buwuwe nogatha äng ngageng gätteng, Oꞌrina oingbeng banareng na ongdeng daga wännathïk ï ngänï berïng, na ga ongdeng oga babuthäk no ngänï begidak. Gänzi ga märïng gïya onäddok thäjibäk cïk ï ngkäk nyenyong gärek gärek. 20Gäyïng ga dagurï de Gänzi de gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye oga äng ngagenong amin (agogayik).21Dimidawuc, boyego beyego äng ngageng, na Alugoc (Lucius), Yoccong (Jason) na Occocipator (Sosipater) wuräk wïyaräk we näddok bïbeng Wayinzo nang ngok. 22Oingbeng Dardiyuc(Tertius) bebe be omegïno nong dong ïddï deng, Oingbeng bayinzo nang ï gärängang Ge Gäꞌrok.23Gayoc buräk babaräk bebeba oïngbeng boga dawuwang dïdung na benu wuräk we Kaniza awuk änzïk boga ayinzonong. Arectoc Kazan nge ï tharäk thottäk ngoga ayinzonong na obang babaräk becong Kurädïc. 24Dagurïnang de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye oga ängagenong onongdeng adwuk. [Aming, Agogayik].25Wurïdena ïnaneng ongokpeng buwengok bamüde oborenong dang na ogäꞌrïnyonong omakek thadak the Rong Rerïng ängäng rong rerera oïngbeng odäganzïno wuräk nana Yecuwa Almäcïye, omakok duꞌrang dededa ongokpeng bogak bïthek gumeräk nang ändo maung merek ga thappu thïꞌräng thädarethïgok änzïk. 26oꞌrïna ïnaneng ongokpeng bommende na ogene ängäng dänna Thadak the dïꞌrïgïgago omakok nädumïk ne Gänzï gädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek na omakok doroyik.27Gänzï gulluk ongokpeng bännathïk na badengkïgo ängäng Yecuwa Almäcïye bädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek. Agogayik.
1 Kuruncuc ngenodong
11Bolïc ongokpeng bïbïttagok äna bodinyagok be Yecuwa Almäcïye ängäng rong re donareng de Gänzï na Cocädanïc obang becong babaräk, 2dadinyinok Käniza ge Gänzï gege gega ï Käruncuc ge woduma we Gänzï ïga Almäcïye Yecuwa ängäng ogengdeng adwuk dede dïbïttagok äna woduma we Gänzï na obärïk ngeng adwuk dega no nayïk nerek dayïbïtto ängäng Gärängang ge Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye no nayïk anwuk änzïk. 3Dagurïnang dïdong na märïng änno Gänzï Dada becong Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye.4Oïngbeng bawïyayïno Gänzï gïgïng no gatha marïyamuk owïyayïnong no gatha gaka dagurïnang de Gänzï dede dïthïgagodenong ängäng Almäcïye Yecuwa äna, 5Onongdeng doppägagäde bädok cik ängäng daꞌrädang de waräbü awuk änzïk ängagok na ängäng rong arwuk änzïk re dännathïk de Bärruk. 6Narroga äna gayïka doꞌrämïgo de Almäcïye dogenek dothorothïk ïrrïng dega ïgagenong,7A onongdeng änanna ädamättak cik ängäng donareng de dagurï de Bärruk bebeba onongdeng doga orrikok äna bagenïgïgagägo ängäng doꞌrämïgo de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye, 8Ongokpeng bebe bïyathorïkenong cïk ïrrïng a onongdeng ïyaro yo thängik thiꞌrodethïk dilla ngäruk ngerek no watha äna ändakämago ängäng Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye. 9Gänzï goga gothorigok cik ängäng doroyik dïdung, Ongokpeng bebeba onongdeng dïbïttagïnok äna onongdeng daga thäꞌrägik the Thäguräk Thïthung Thabaräk Yecuwa Almäcïye Gäꞌrok gecong.Dothittagoyik De Känayïc Ï Kuruncuc10Oꞌrïna ïnaneng bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, oïngbeng bayïdïddïgonong adwuk ängäng Gärängang ge Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye äna onongdeng adwuk dayïꞌre rong rulluk äna onongdeng dädathittagoyok mäntük mäntük, oꞌrïna ogawunong dothorigok cik nanulluk ängäng thäꞌrägik the ngäꞌre ngulluk na ängäng rong rulluk re dakämago. 11Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik dega ï Kulluwï, oïngbeng bogäcigode äna dothämothïk de ngäruk ngerek doga ïgagenong.12Oꞌrämïna oïngbeng bamonong äna onongdeng,“Obärïk ngeng änagenong damo äna,“Oïngbeng boga be Bolïc,“ däkäna oïngbeng boga be Abolloc,” däkäna be Capa,” däkäna oïngbeng boga be Almäcïye.” 13Roga äna Almäcïye bothittagok gaa? Roga äna Bolïc bogak boppïgïndenong nodereng ängäng nallong ngaa? Däkäna onongdeng dogak donengkïgïgagägok ängäng gärängang ge Bolïc gaa?14Oïngbeng bawïyano Gänzï no gatha äna oïngbeng bädanengkek obärïk bulluk änanagenong, oꞌrïna Kärïcäpïc bälläk na Gayoc, 15Irri reng rogak mik a obärïk änanna ädamo äna onongdeng dogak donengkïgok ängäng gärängang gïgïng. 16Engee, oïngbeng gämme bonengkek wuräk we dawuwang de Ïcdäpanuc na wuräk. Oꞌrïna oïngbeng bädamanang äna oïngbeng bonengkek obärïk berek gämme.17Gaka Almäcïye bädadinyodïng äna oïngbeng banengke, oꞌrïna ongokpeng bodinyodïng äna oïngbeng bayïꞌrekïke wuräk rong rerïng re thadak the Gänzï ädaga äna ängäng dännathïk de buräk bonyi, agänanna äna Almäcïye bïnyode nodereng ädaga boppïgode nodereng ängäng dobora. Almäcïye boga dopora na dännathïk de Gänzï.18Gaka rong re dereng dededa Almäcïye boppïgode nang ängäng nallong rogade wuräk wega dümi wayïntte dodämathïk, oꞌrïna rogade wuräk wewe werïgode dobora de Gänzï. 19Gaka romegïgagägode ï Thadak The Gänzï äna,“Oïngbeng bïyabäꞌricok dännathïk de wännathïk, wurïdena oïngbeng bïyayangko dänna de wänna.”20Bännathïk boga gïyethung? Bännïne boga gïyethung? Boganzok bedänek boga gïyethung be näthappu iththi theng? Gänzï gädadekek wännathïk we thappu änzïk athwuk wodämathïk gaa? 21Gaka naa thappu änzïk athwuk thoga ï dännathïk, wuräk wädarocik ängäng Gänzï wädathok dänna Gänzï ängäng dännathïk dïdeng. Oꞌrämïna Gänzï guwïyak no gatha äna gayegïke rong re dodämathïk dededa ogengdeng donak äna dodämathïk. Rong reng rere rodäganzagïnok wuräk na rorede wuräk werocik.22Gaka Yawüdiying yothuwungok wumeräk we damïk derïng na Yünanïyïng yoganzode dännathïk, 23Oꞌrïna ocongdeng dathämpïcïke ängäng Almäcïye ngeppïgode nodereng ängäng nallong, othämpïcïke Yawüdiying äna yobäꞌrïcede Yünanïyïng obiddok cïk ängäng dodämathïk,24Oꞌrïna wuräk wewewa Gänzï gïbïttok awuk weꞌrak Yawüdiying na Yünanïyïng, ängäng Almäcïye dobora de Gänzï na dännathïk de Gänzï. 25Gaka dodämathïk de Gänzï doga dännathïk okonang de wuräk wonyi, na dodïꞌrok dang de Gänzï doga doborok okonang de buräk bonyi.26Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, oꞌrämïnong roga äna wuräk wädaga wüyik wännathïk omakok dännathïk de gatha. Wuräk wädaga wüyik weborok gättïng. Wuräk wädaga wüyik wethorigok cik willa ngäruk ngerek no watha. 27Oꞌrïna Gänzï godok rong re dodämathïk änzik de näthappu änzïk athwuk agänana othallïke wuräk wännathïk ängäng, Gänzï godok rong re dodïꞌrak dang änzik de näthappu änzïk athwuk agänana othallïke wuräk weborok gättïng ängäng,28Wurïdena Gänzï godok dottega änzik na rong rädaga rimmäng ängäng wuräk wädarocik we näthappu änzïk athwuk agänana ogene äna waräbü wewewa wuräk wonu ï ngäꞌre ngïngeng äna woga wimmäng wädaga wimmäng. 29A obärïk änanna ädadengka wüyicige gatha gïgung yokik gïgung.30Oꞌrïna Gänzï gothukonong ï doga thäꞌrägik ängäng Almäcïye Yecuwa, Ongokpeng bebe bedekayïnocong dännathïk änno Gänzï na dothorigoyik na doduma na dogärago odaꞌrikigo. 31Oꞌrämïna gayïka remegïgagode ï Thadak The Gänzï äna,“Obadï bebe benareng äna badengaka ängäng gatha gïgung bogga äna badengke gatha gïgung ängäng rerera Gäꞌrok Gänzï goyegïnoyok.” 21Wurïena bambïng ngengg dïyaräk na dïyayï derocik, maung memema oïngbeng bogak bathïnonong, oïngbeng bädathok dïꞌrekïkenong rong re Gänzï ängäng docäcägïnok ï dong däkäna ängäng dännathïk de burräk bonyi. 2Gaka oïngbeng bïthecïk äna oïngbeng bädanareng äna oïngbeng banna rong rerek änzïgagenong, oꞌrïna oïngbeng bonarreng äna banna Yecuwa Almäcïye na dïnyok dïdung nodeng ängäng nallong.3Wurïdena oïngbeng bathïnonong ängäng dodïꞌrak dang de gatha na ängäng näthäräk na dorängo düyik. 4Wurïdena oïngbeng bädayïꞌrok rong rïrïng na dothämppïcïke wuräk rong dädagak ängäng dännathïk de buräk bonyi, oꞌrïna ängäng Bärruk na ängäng dobora, 5A doroyik dïdong änanna ädaga ängäng dännathïk de wuräk, oꞌrïna ängäng dobora de Gänzï.Dännathïk Dega Änno Bärruk Bedung6Oꞌrämïna oningdeng dayiꞌre ängäng dännathïk de thorigok cik de thodägode, oꞌrïna dännathïk iddi deng dädaga de no näthappu, däkäna de wuräk wimmäng we näthappu iththi theng, ogengdeng dede dïyabäꞌricagok cïk. 7Oꞌrïna oningdeng doga iꞌre ängäng dännathïk de Gänzï deyüwok dededa Gänzï gïꞌrede nang maung merek arade ga thïk thïꞌräng the dodengka decong,8Wurïdena dännathïk iddi deng da waꞌrädang we näthappu iththi theng wodäma, gaka omu äna ogengdeng ga ogengdeng dädappede Yecuwa bodengkïgo nodereng ängäng nallong. 9Oꞌrïna gayïka romegïgok äna,“Rerera gik ge wuräk gädaꞌrämik däkäna wenüng wädagäcigode däkäna rerera buräk bonyi bädanak ï ngäꞌre ngïngung, oꞌrïna Gänzï gokuthïttïnde wuräk wewe werïnyïyok.”10Oꞌrïna Gänzï gogenecong ocongdeng ängäng Bärruk bïbung. Gaka Bärruk baganzok waräbü awuk wewe wega babuthäk narroga äna duꞌrang dïdung de Gänzï deyüwok. 11Gaka roga äna obärrïk bodäma ngäꞌre nge buräk bonyi, oꞌrïna bärruk bulluk bebe bega ïgagok? Roga mik gämme äna obärïk billa bännang ngäꞌre nge Gänzï, oꞌrïna Bärruk bulluk be Gänzï.12Wurïdena ïnaneng ocongdeng dädammok bärruk be näthappu, oꞌrïna bärruk bebe bega änno Gänzï, a ocongdeng änanna änna waräbü wewewa ocongdeng dïthïgode dagurï babäꞌräng ängäng Gänzï. 13Waräbü iwwi weng wewewa ocongdeng doga ïꞌre ängäng, wädaga ängäng rong re dännathïk dännayïkïgo ängäng buräk bonyi, oꞌrïna dännathïk dededa Bärruk Bedung bannïke, odenttïttok ängäng Bärruk na wärruk.14Oꞌrïna doga de bäruk bonyi bega babäꞌräng bädaga ängäng bärruk be Gänzï, gaka ogengdeng dodämathïk ïgagok däkäna dädamüde änna gaka ogengdeng dädamüde akämok ängäng bärruk. 15Oꞌrïna buräk bebe bega ängäng bärruk bamüde akämo waräbü awuk wewe wega, oꞌrïna ongokpeng bïꞌräng bädamüde akämo obärïk bulluk ängäng gatha gïgung. 16Gaka buräk bebe bännak ngäꞌre nge Gäꞌrok Gänzï, agoga äna ongokpeng bannïke?” Oꞌrïna ocongdeng donu ngäꞌre nge Almäcïye. 31Wurïdena bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, oïngbeng bädamüdek ïꞌrekïkenong gayïka wuräk wega ï bärruk, oꞌrïna oïngbeng bayïꞌrekïkenong gayïka wuräk wonyi wega ängäng watha babäꞌräng na gayïka nyäguräk nyettetteng nyega ïga Almäcïye. 2Oïngbeng bayikkenong ngüthi, oïngbeng bädarägenong dure denduwangak, gaka onongdeng dädamüde äna onongdeng darabo, wurïdena narroga gämme äna onongdeng dïꞌräng dädakuthïttagode.3Gaka onongdeng dïꞌräng doga ängäng watha babäꞌräng. Gaka onongdeng dïꞌräng donu därägüng na dothämothïk de dothittagoyik yoꞌrägik yïyong, rädaga äna onongdeng doga ängäng babäꞌräng na dathäppïyo oyego omakok doga de gatha aa? 4Gaka maung memema obärïk bamo äna,“Oïngbeng boga be Bolïc ga obärïk omo äna boga be Abolloc?” Rädaga äna onongdeng doga ängäng watha babäꞌräng aa? 5Wurïdena obïthung beng bega Bolïc, na obïthung bega Abolloc? Oꞌrïna rädaga äna ogengdeng doga woyego we Gänzï wewewa onongdeng dorocik ängäng gayïka Gäꞌrok Gänzï gïthede wuräk awuk änzïk bulluk bulluk.6Maung memema oïngbeng bothämpïcïkenong rong re Gänzï, oïngbeng bogak gayïka buwengek däkäna bayak Abolloc na ikke ngïräk, oꞌrïna Gänzï güyigeyok. 7Oꞌrämïna buräk bebe beyak waräbü werek, däkäna büncede ngïräk, oꞌrïna Gänzï Ongokpeng bawüyige.8Wurïdena obadï bebe buwengek na büncede ngïräk, ogengdeng adwuk doga babulluk, oꞌrïna obärïk bïyammo natteräk nenena ongokpeng boyegïnok omakok ngäye nge rüthü rïrung. 9Gaka ocongdeng doga thäꞌrägik the woyego we Gänzï. Onongdeng doga gäyäk däkäna gäpong ge Gänzï, onongdeng doga duno de Gänzï.10Irri reng roga dagurïnang dïthïgagägodïng omakïkek gayïka buräk bännathïk, wurïdena oïngbeng borode bonada thïk, wurïdena obärïk bunodenang. Oꞌrïna obärïk baꞌräme äna ongokpeng bawunok nang cayï? 11Oꞌrïna gaka bonda berek bädamüdigo orägok cïk gämme agunagok nang, odämïttago ängäng bonda bebeba Yecuwa Almäcïye borodethïk.12Wurïdena naa obärïk bogak bawuno no bonda ippi beng ängäng mädok me nyadümäni nyamägudurï na ängäng mädok me nyadümäni nyippok mädok menu thägeyäk thimmäng däkäna ogengdeng dado änzik äna dawuno ängäng mäꞌrondong na wüce na yatho waräbü wenu thägeyäk thotteng, 13Ngäye ngengenga obärïk bayego ngïyaꞌrämïgo, gaka thängki thïyagene. Wurïdena Ongokpeng bïyanäke ogäꞌre ängäng dïk agoꞌrämïgo gayïka ngäye ngeng ngenge ngoga.14Oꞌrïna naa dunago de obärïk dïdaddok othorothïk dädagäꞌrok änzïk agoga äna ongokpeng bebe bagärago änzï ngäye ngïngung ngengenga ongokpeng boyegok. 15Oꞌrïna dunago de ngäye nge obärïk dogäꞌrok änzïk agoga äna ongokpeng bädïyagärago änzik, oꞌrïna ongokpeng gatha gïgung gïyarïgok, oꞌrïna narroga äna bïyallo omäräkok änzï dïk.16Oꞌrïna onongdeng dodämanang äna,“ Onongdeng doga thïkkang the Gänzï na Bärruk be Gänzï boga ïgagenong aa? 17Naa obärïk bobäꞌricok thïkkang cïk the Gänzï, agoga äna Gänzï gïya bäꞌricoyok cik, gaka thïkkang the Gänzï thoga thodung, onongdeng doga thïkkang thedung.18Obärïk bädayïllek gatha gïgung. Naa obärïk bonu ï ngäꞌre ngïngung äna ongokpeng bännathïk änzïgagenong näthappu iththi theng, agoga äna ongokpeng badeke gatha gïgung gayïka gübäng ge dämathïk, a ongokpeng änanna ïyadeka bännathïk. 19Gaka dännathïk de näthappu iththi theng doga dodämathïk ängäng Gänzï. Gaka romegïgagägok äna, 20Wurïdena gämme romegïgagägok ï thadak,“Gäꞌrok Gänzï gänna ngäꞌre nge wuräk wännathïk äna dännathïk dïdeng dillayik.21Oꞌrämïna roga äna obärïk bädadengka ängäng wuräk. A wäräbü awuk woga wïwong. 22Narroga äna Bolïc, däkäna Abolloc, däkäna Capa, däkäna thappu änzïk athwuk, däkäna dathïk, däkäna dïnyo däkäna wärabü wega ïnaneng däkäna wärabü wïyatho nängorok, waräbü awuk woga wïwung. 23Wurïdena onongdeng doga de Almäcïye na Almäcïye boga be Gänzï.
41Wurrïgudening odäganzoning gayïka woyego we Almäcïye na gayïka mobong me rong re doduꞌrang de Gänzï deyüwok. 2Wurïdena rogga äna bathuwungo mobong a ongokpeng änanna ïnnyok buräk bethorigok.3Oꞌrina oïngbeng bamo rong rerek rerera oingbeng bonu rotteng äna oïngbeng boga äna oïngbeng bakämago ängagenong däkäna ängäng dakämago de buräk bony. Oꞌrïna narroga äna oïngbeng bädakämo gatha gïgïng gämme. 4Gaka oïngbeng bodäma baberek bega dümï de gatha gïgïng. Oꞌrïna oïngbeng bïꞌräng bädamo äna oïngbeng bädanu rerek regidäk. Oꞌrina obadï bebe bebe bakämïng boga Gäꞌrok gïgïng.5Oꞌrämïna rogga äna onongdeng dädakämo ängäng rong rerek babäꞌräng ga thïk thïꞌräng thädathok, a Gäꞌrok Gänzï ïyatho Ongokpeng bebe bïyamüde obulängethïk na bïyathuko waräbü wewe weyüwok ï ngärimäk na ogene rong rega no mägik. Wurïdena maung meng meme, wuräk awuk wïyayïthïgagägok dokäꞌrïko bulluk bulluk änno Gänzi.6Wuïdena bambing ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, oïngbeng bomok irri reng omïce ängäng gatha gïgïng na omïce ängäng Abolloc Omïcenonong a ononongdeng änanna änna änanagening äna onongdeng dädana ï ngäꞌre ngïngong okonang rere remegïgok äna,“Obärïk änanagenong bädawüyiciga odengka änana obang ngeng derek. 7Gaka ngänïbeng bagäyïnang ga oungbeng omo äna oungbeng boga borïng änana obambang ngeng derek? Ngänïbeng bebeba oungbeng bonängode a oungbeng ädayïnnyok?8Onongdeng dogirode! Onongdeng dïbak daꞌrädang de waräbü wüyik! Onongdeng dorabok cïk doga gayïka waꞌrädang dälläk ädaga ängagening, wurïdena onongdeng dïyangkang derabok daꞌrädang ithecak a oningdeng änanna orabo daꞌrädang ängagenong! g 9Oꞌrämïna gaka oïngbeng bonu ï ngäꞌre ngïngïng äna Gänzï odibocong oppïyocong änzik, ocongdeng dega wodinyagok wedinttode, gayïka ocongdeng dega wuräk wïyakämago ängäng dïnyo, gaka ocongdeng dodekak gadunek ge thappu, ocongdeng adwuk deꞌrak mälleka na wuräk.10Ocongdeng doga wodämathïk ogayïno Almäcïye. Oꞌrina onongdeng dännathïk ïga Almäcïye! Ocongdeng dodïꞌrode dang, oꞌrina onongdeng doborok! Onongdeng doga wuräk wothoigok cik worïng, oꞌrïna 11Ï thïk iththi theng, oningdeng wodinyagok doga ängäng yüthi na ängäng bäthek, wurïdena oningdeng doga mamäꞌrung na dilla wothäk na dilla nadïya, na dappïgo, na dilla gumäng cïk.12Wurïdena oningdeng dagenya oyego ängäng nyägung nyinying. Oꞌrämïna maung memema oningdeng darägïttago othäthungkago ängäng wuräk, oningdeng dappägok bädok cik, oningdeng danyuko maung memema oningdeng danängïgok däriꞌri. 13Maung memema wuräk wathämothïk obällenoning, oningdeng dayïꞌrekïke geng gäceng ängäng dottega. Wurïdena oningdeng dodekak doyangkägang gayïka duꞌräbäk de näthappu änzïk athwuk na oga gayïka debük dededa wuräk wüncek waräbü dang oningdeng dorok yo thängki iththi theng.14Oïngbeng bädga omege rong irri reng äna oïngbeng bathallïkenong, oꞌrïna oïngbeng bamegenonong gayïka onongdeng doga nyäguräk nyïnyïng nyettetteng nyerïnyïgok, oïngbeng bayïthenong gäꞌrok. 15Gaka naa onongdeng denak rämmek gurrung gegurrung (10000) änno wuräk wännathïk wega ïga Almäcïye, oꞌrïna ga onongdeng dädaga ona gädeng güyik. Gaka oïngbeng bogonodenong ïga Almäcïye Yecuwa ängäng Thadak The Rong Rerïng. 16Oꞌrämïna bamonong äna onongdeng daga domïcïgo ängagïng.17Gaka irri reng roga mik, oïngbeng badinyindenong Dimidawuc, odinyinok rong irri reng, ongokpeng bebe bega thäguräk thïthïng thabaräk therïnyïgok therocik na thethorigok cik ïga Gäꞌrok Gänzï, Ongokpeng bïyawunzagenong naddïräk nïnïng ïga Almäcïye, gayïka oïngbeng bannïke no nayïk anwuk änzïk. 18Wurïdena wuräk werek wawüyicige watha wïweng gayïka Oïngbeng bïyathïnonong. Oꞌrïna oïngbeng bïyathïnonong gäre gäre, naa Gäꞌrok Gänzï gonareng, wurïdena oïngbeng bïyanna, oꞌrïna bädaga rong re wuräk wewewa wuyicige watha, oꞌrïna dobora dïdïng.19Oꞌrïna Oïngbeng bägathïnonong gäre gäre, naa Gäꞌrok Gänzï gonareng, agoga äna oïngbeng bïyannanang ädaga äna ängäng rong re wuräk wewewa wüyicige watha, oꞌrïna ängäng dobora dïdeng. 20Gaka Daꞌrädang de Gänzï dädaga ängäng rong büräng babäꞌräng, oꞌrïna doga ängäng dobora. 21Onongdeng donareng ngänïbeng? Onongdeng donareng äna oïngbeng bathïnonong ängäng bäꞌräng däkäna ängäng dorïnya na ängäng bärruk be dobulänga .
51Oningdeng dogäcigode äna dithäcagok ängäng dollämothïk gatha gatha doga yoꞌrägik yïyong, wurïdena dithäcagägok ängäng dollämothïk gatha gatha mik dede dega ïgagenong dogidäk gättïng, narroga äna wuräk wädarocik wädanängok mik äna buräk babaräk berek bithäde ängäng bayï be obädeng bïbung dollämothïk gatha gatha! 2Wurïdena onongdeng dogüwagode güthük cik ängäng dawüyicige watha wïwong baꞌrang, oꞌrïna onongdeng dädayïbak dïthak no dogidäk de buräk babaräk bebe benängode mik yoꞌrägik yïyong? Rogak äna onongdeng debuꞌreyok änzoꞌrägik yïyong.3Ithecak, oïngbeng boga babuthäk billa änanagenong ängäng gatha, oꞌrïn oïngbeng boga ängagenong ïnaneng ängäng bärruk, wurïdena oïngbeng bakämok buräk ippi beng benängode dogidäk gayïka oïngbeng bega yokik gïgong. 4Oꞌrämïna maung memema onongdeng dappïttagode nanulluk ängäng Gärängang ge Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye, maung memema onongdeng dappïttagode nanulluk dälläk ängäng bärruk na ängäng dobora de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye, 5Ändenong mäjibäk buräk babaräk beng bebe agänana obäꞌricagok cïk ängäng gatha, oꞌrïna bärruk bïbung bïyarïgagägok ï thängki the Gäꞌrok Yecuwa.6Rädaga rorïng äna onongdeng dadengka watha wïwong. Onongdeng dännanang äna,“Thäꞌrägüräk thotteng, oꞌrïna thayïꞌrago ängäng nyälläk anywuk?” 7Oꞌrämïna rogga äna duwunong watha wïwong änno mäꞌrägüräk me dogidäk dïdong dibe a onongdeng änanna oga gayïka nyälläk nyïyathe nyethälläng. Oꞌrämïna onongdeng doga gayïka wuräk werocik ängäng Almäcïye, Ongokpeng boga dungkak de dobaꞌro decong, Ongokpeng bogak boginagodecong. 8Oꞌrämïna gäyïng ga ocongdeng ïdaddo wuko yuyuk, oꞌrïna duko decong dädaga ängäng dure derimok cïk denu mäꞌrägüräk cik däkäna dega ängäng mäꞌrägüräk me megidäk na dogidago, oꞌrïna dure demäcïgok ändottäk na ängäng dothorigoyik degayik ithecäk.9Oïngbeng bomegenonong rong irri reng äna onongdeng dädaga thäꞌrägik nanulluk ängäng wuräk wayithäcäyïttïyok ängäng gatha gatha. 10Wurïdena rädaga äna wuräk we näthappu änzïk athwuk wewe wayithäcäyïttïyok ängäng dollämothïk gatha gatha däkäna wuräk wenu doꞌrïya na wethiräde waräbü wüyik we näthappu däkäna wathicinok nänzï thïk nillayik däkäna. Roga äna onongdeng daga babuthäk änzïgageng a onongdeng änanna ädanyägagägok däbäk de thappu änzïk athwuk.11Oꞌrïna ïnaneng oïngbeng bomegenonog äna onongdeng dädaga thäꞌrägik änno obärïk bebe bïkka äna bang, ongokpeng bebe bayithäcak dollämothïk ängäng wuräk gatha gatha däkäna benu doꞌrïya däkäna bathicinok nänzï thïk nillayik däkäna barägïtto thïk däkäna bayikko nyäbak däkäna bethirade waräbü ängäng, onongdeng dädaga thäꞌrägik narroga äna onongdeng dädarägo dure äno buräk beng bebe bega mik. 12Gaka roga äna oïngbeng bädakämo wuräk wewe wega däbäk wädaga ï käniza ge Almäcïye? Rädaga äna onongdeng dakämo wuräk wewe wega ï käniza aa? 13Oꞌrïna wuräk wewe wega däbäk de käniza Gänzï gïyakämo geng. Oꞌrämïna oppïyunong buräk bebe begidäk babuthäk änzïgagenong.
6Dakämago De Wuräk Werocik
1Wurïdena maung memema obärïk bulluk änanagenong boga dümi änno obärïk berek, agoga yayï äna onongdeng danyago yokik ge nädumïk ne wuräk wädathorigok cik ädaga äna onongdeng danyago yokik ge woduma we Gänzï. 2Onongdeng dodämanang äna woduma we Gänzï wïyakämo wuräk we näthappu athwuk gaa? Wurïdena naa thappu änzïk athwuk thïyakämago ängagenong, oꞌrämïna onongdeng dädamüde onyeko äna onongdeng dakuthïttok rong rerek rere rega rettetteng ngaa? 3Onongdeng dodämanang äna ocongdeng dïyakämo mälleka aa? Oꞌrämïna rïyaga yayï äna ocongdeng damüde akämo irri reng re dathïk?4Wurïdena naa rogga äna onongdeng dänna akämo irri reng re dathïk marïyamuk, agoga äna onayïnïng onongdeng dakämago ängäng wuräk wädaga änzï käniza? 5Oïngbeng bamonong irri reng äna, onongdeng dädathalla äna onongdeng dädamüdek ïnynyok obärïk bulluk änzïgagenong bännathïk bamüde akämo obang ngeng dïyayaräk na dïyayï okuthïttokeng aa? 6Oꞌrämïna ïnaneng obang bammo obang bïbung onyago ängäng yokik ge nädumïk dakämo ängäng wuräk wädarocik.7Oꞌrämïna ïnaneng onongdeng donu dakämago doga yoꞌrägik yïyong donyakägagode ängäng dümi de nädumïk, onongdeng dädanyuko ängäng dorägïttaga na ängäng rong re dogenya onayïnï odämïttago äna onongdeng dayïllïgagok? 8Oꞌrïna onongdeng darägok wuräk cik ängäng dorägïtto na ängäng domuräddok obambang ngeng dïyaräk na dïyayï.9Onongdeng dodämanang äna wuräk wädathorigok cik warägok wuräk cik wädïya ïnynyok daꞌrädang de Gänzï yaa? Onongdeng dädawuyek watha wïwong cïk däkäna onongdeng dädayïllek watha wïwong. Wuräk wayithäcak ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha däkäna wuräk wathicinok nänzï thïk nillayik däkäna wuräk wïyaräk wayithäcayïttïyok ängäng wulluk wïyaräk däkäna wuräk wïyayï wayithäcayïttïyok ängäng wulluk wïyayï, 10Däkäna waräꞌrang, däkäna wuräk wijek wenu doꞌrïya däkäna wuräk wewe wayikko gättïng, däkäna wuräk wewe warägïtto thïk dambärek, däkana wuräk wenu dodüworong däkäna wuräk wayïllek, ogengdeng dädayaꞌräme daꞌrädang de Gänzï. 11Wurïdeng wuräk werek wogak änanagenong mik. Oꞌrïna onongdeng doduwïgagägok, oꞌrïna onongdeng dodekak woduma dothorigok cik ängäng Gärängang ge Gäꞌrok Gänzï Yecuwa na ängäng Bärruk be Gänzï gecong.Yekïkïnong Watha Wïwong Ängäng Dodengke Gänzï12Ithecak wärabü awuk änzïk wogäcigagïndïng äna oïngbeng banängok, oꞌrïna rädaga äna waräbü awuk änzïk woga worïng ängagïng. Ithecak roga äna oïngbeng banängok arwuk änzïk rerera oïngbeng bonareng äna oïngbeng banängok, oꞌrïna oïngbeng bädagäciginok äna no gäꞌrok gïgïng. 13Ithecak dure dogayïnok thagäꞌro the ï tharäk, na thagäꞌro thogayïnok dure. Oꞌrïna Gänzï gïyabäꞌricokeng cïk adwuk deꞌrak. Gatha gädaga äna kayithacägok ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha babäꞌräng mäthük, oꞌrïna gogayïnok ngäye nge Gäꞌrok Gänzï, ,na Gäꞌrok Gänzï gogayïnok gatha.14Wurïdena Gänzï gogüyegek Yecuwa änzï dïnyo, wurïdena Ongokpeng bïyagüyegecong gämme änzï dïnyo ängäng dobora dïdung. 15Onongdeng dodämanang äna watha wïwong woga mädïk me Almäcïye yaa? Wurïdena roga äna oïngbeng bammo mädïk me Almäcïye a oingbeng odeke mädïk me gatha ge dithacägok ängäng ï doga de wucung aa?) Onï, rädagayik!16Däkäna onongdeng dodämanang äna maung memema buräk babaräk bithade ängäng bucung agodeka gatha gulluk ängäng ängagok aa? Gaka Thadak thamo äna wuräk weꞌrak wadeka babulluk ängäng gatha.” 17Oꞌrïna buräk bebe bega thäꞌrägik ängäng Gäꞌrok Gänzï, agoga äna ongokpeng boga babulluk ängäng bärruk.18Wurïdena ogawunong babuthäk änno dithäcayïttïyok ängäng dollämothïk gatha gatha. Dogidak adwuk änzïk dededa buräk bonyi banängok doga no gatha däbäk, oꞌrïna obadï bebe bayïthäk dollämothïk gatha gatha boga äna ongokpeng boga dümi de gatha gïgung.19Däkäna onongdeng dodämanang äna watha wïwong woga thïkkang the Bärruk Bedung bebe bega ïgagenong, bebeba onongdeng dorabok änno Gänzï, onongdeng dodämanang äna onongdeng dädaga ängäng watha wïwong babäꞌräng aa? 20Gaka onongdeng dogak dogeyagägok ängäng thägeyäk thimmäng gättïng. Oꞌrämïna rogga äna onongdeng dadengke Gänzï änzï watha wïwong na änzï wärruk wïwong wewe wega we Gänzï.
7Dathïk De Dïkko
1Oꞌrïna irri reng rerera onongdeng domegenoyïng, roga rorïng äna buräk babaräk bädarüngkok buräk babayï babäꞌräng, roga äna ongokpeng bayïbo beng. 2Oꞌrïna gaka dogidak iddi deng de dithäcagok ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha. Doga dogidäk gättïng, wurïdena wuräk wïyaräk, rogga äna obärïk bayïbo bayï bïbung, wuräk wïyayï rogga äna obärïk bayïbo bärek bïbung.3Wuräk wïyaräk, rogga äna oungbeng bayithäk ängäng obayï bang bïbang gaka roga donareng de dothorigoyik dïdung, wuräk wïyayï rogga äna oungbeng bayithäk ängäng obärek bang bïbang gaka roga donareng de dothorigoyik dïdung. 4Buräk babayï bädanu daꞌrädang derek no gatha gïgung äna banängek dayatho, oꞌrïna gatha gïgung gogayïnok obärek bïbung. Wurïdena buräk babaräk bädanu derek no gatha gïgung äna ongokpeng banängek dayatho, oꞌrïna gatha gïgung gogayïnok obayï bïbung.5Oꞌrämïna obärïk billa bayangkïkenong ängäng dithäcayïttïyok ängäng, oꞌrïna rogga äna, naa onongdeng dïthek cïk äna onongdeng dathoro maung motteng ga onongdeng oga äna daduma änno dure na odänttek Gänzï, a onongdeng appïttagok nanulluk gämme athäjibäk änanna ädanäkenong gaka onongdeng dädamüdek orabok watha wïwong cïk. 6Oꞌrïna oïngbeng bamonong irri reng gayïka rogäcigagägode ängäng wenüng ädaga äna dodïngkïgagok ängäng nädumïk. 7Gaka Oïngbeng bonareng äna wuräk awuk waga gayïka Oïngbeng. Oꞌrïna obärïk bonu dagurï dïdung doga änno Gänzï, obärïk bomüdek ïbo bayï ga obärïk ngeng ïdaddok dädayïcek wayï na warek.8Oꞌrïna Oïngbeng bamok wuräk wädayïcek wayï na mäjüma mïnttede warek äna ragakeng rorïng äna ogengdeng dayïdaddo mik gayïka Oïngbeng boga. 9Oꞌrïna naa ogengdeng dädamüdek äna darabok watha wïweng cïk, agoga äna ogengdeng dayïce warek. Gaka raga rorïng äna dayïce warek okonang äna ogengdeng dagäꞌrok cïk babäꞌräng.10Oꞌrämïna wuräk wewe wïkkïkek wayï, Oïngbeng badïngkekeng, oꞌrïna bädaga Oïngbeng, oꞌrïna Gäꞌrok Gänzï gamo äna,“Buräk babayï, rädaga äna oungbeng baga babuthäk änana obärek bang bïbang. 11Oꞌrïna narroga äna ongokpeng boppïyagok onyago babuthäk änana obärek, agoga äna ongokpeng bayïdaddo bädayïbo bärek däkäna ogengdeng ogappïyok nang änno obärek bïbung. Roga äna buräk babaräk bädanyängok obayï bïbung.12Oꞌrïna oïngbeng bamok obärek ngeng derek äna,“Oïngbeng bädaga Gäꞌrok Gänzï äna, naa obambang bïbang babaräk bonu bayï bädarocik, ga ongokpeng onareng äna baga dawuwang dulluk ängagok, agoga äna ongokpeng bädanyängoyok. 13Wurïdena naa buräk babayï bebe benu bärek bädarocik, naa ongokpeng bonareng äna ongokpeng baga dawuwang dulluk ängagok, agoga äna ongokpeng bädanyängoyok. 14Gaka buräk bädarocik boga boduma ängäng buräk babayï, wurïdena buräk babayï bädarocik boga boduma ängäng buräk babaräk, oꞌrïna naa irri reng rädagak mik, agoga äna nyäguräk nyïnyeng nyïyaga nyädarocik nyonu ngäruk, oꞌrïna ïnaneng ogengdeng doga dodung.15Oꞌrïna naa buräk berek bädarocik bonareng äna babaꞌrikek thäꞌrägik the doroyik de Almäcïye, a onongdeng ogäyïnok ga gobaꞌrikek, naa bambang babaräk däkäna babayï bonareng äna baga mik, agoga äna oungbeng bayego rong rerïng rerera ogengdeng donareng. Oꞌrïna Gänzï gïbïttocong äna ocongdeng daga no märïng. 16Gaka roga äna oungbeng buräk babayï bannanang cayï äna, roga äna oungbeng bïyarek bärek bang bïbang aa? Däkäna buräk babaräk oungbeng bannanang cayï, roga äna oungbeng bïyarek obayïbang bïbang aa?17Oꞌrna gayïka Gänzï gïcïnok wuräk awuk änzïk bulluk bulluk gayïka Gäꞌrok gïbïttocong bulluk bulluk äna ocongdeng damakok mik. Wurïdena oïngbeng bïyamok wuräk awuk we känayïz äna waga mik. 18Naa buräk babaräk bemokode berocik ängäng dïbïttago de Gänzï, agoga äna ongokpeng bädanäke äna babaꞌrikek gumeräk ge domokägagok, naa buräk babaräk berek bogak bädamokägagode ga goroyik ängäng dïbïttago de Gänzï, agoga äna ongokpeng bädamokägagok. 19Domokägagok dilla baberek cik na dädamokägagok dilla baberek cik, oꞌrïna dorgäꞌrïnyok nädumïk ne Gänzï donarïgo.20Gäyïng ga dïbïttago dededa Gänzï gïbïttok wuräk änzïk awuk bulluk bulluk orabthïk ïgagenong. 21Oungbeng bogak bïthak maung memema Gänzï gïbïttoyang aa? Oꞌrïna obädayego ängäng, naa oungbeng bamüde odaꞌrikigago änzïk, okonang äna oungbeng bayegïke. 22Gaka bïthak bebe bïbïttagok ängäng gäꞌrok Gänzï, ongokpeng boga bodaꞌrikigagägok ängäng Gäꞌrok Gänzï, wurïdena gämme mik buräk bebe begak bädaga bïthak bïbïttagok ängäng Almäcïye boga bïthak bïbung. 23Gänzï gogak gogeyonong ängäng thägeyäk thimmäng, oꞌrïna onongdeng dädaga wïthak we wuräk wonyi. 24Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik bulluk bulluk, ïdaddunong ï dïbïttago de Gänzï dededa Ongokpeng bïbïttïndenong.25Wurïdena rong rerera oungbeng bomegenok wuräk wädayïcek warek wega ängkïdïk oïngbeng bädanu gädumïk gerek nang gege gïyathok änno Gäꞌrok Gänzï, oꞌrïna oïngbeng bïꞌräng bakämo gayïka buräk bebeba Gäꞌrok Gänzï gonu dïthak nana äna baga bothorigok cïk. 26Oꞌrämïna oïngbeng bonu äna irri reng roga rorïng gaka dogenya na doga ï däriꞌri iddi deng doga ïnaneng. Roga ïrrïng ängäng buräk äna buräk bonyi boga mik.27Oungbeng bïkkïkek bayï yaa? Oungbeng bädaganzok cïk äna oungbeng bako änzïgagok. Oungbeng bokok änzï bayï yaa? Naa oungbeng bokok änzï bayï, oungbeng bädayïbo bayï. 28Oꞌrïna narroga äna oungbeng bïbok bayï, agoga äna oungbeng bädayïkede, wurïdena naa buräk babayï bïdaddok boga ängkïdïk ga gïbo bärek, agoga äna ongokpeng bädayïkede. Oꞌrïna ogengdeng iddi deng dïyarägïkïgo watha gättïng. Oꞌrïna oïngbeng bïyana dïthak nanagenong ängäng dogenya iddi deng.29Oꞌrïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, oïngbeng bamo irri reng äna,“Thïk thorurumede nang thorok mäddük, narroga äna wuräk wewe wenu wayï wïyaga gayïka wuräk wewe wädanu wayï, 30Wurïdena wuräk wewe wega ongotho wïyaga gayïka ogengdeng dädaga ongotho, na wuräk wewe wega okäꞌrïko wïyaga gayïka ogengdeng dede dädaga okäꞌrïko, na wuräk wewe wagecce wïyaga gayïka ogengdeng dädanu waräbü. 31Wurïdena wuräk wewe wega oyegïke thappu änzïk athwuk iththi theng gayïka ogengdeng dega dädaga oyegïke. Gaka thappu iththi theng thoga obäꞌricagok cïk.32Oꞌrïna oïngbeng bonareng äna onongdeng dädayego ängäng rong rerek. Obadï bebe bädayïbok bayï bogga äna ongokpeng bagäꞌrïngkïnok rong re Gäꞌrok Gänzï äna ongokpeng bawïyïke Gäꞌrok Gänzï no gatha yayï. 33Oꞌrïna buräk babaräk bebe bïkkïkek bayï boga ogäꞌrïngkïnok waräbü we näthappu äna ongokpeng bawïyïke obayï no gatha yayï. 34Oꞌrämïna buräk babayï bïkkok boga dadung änno buräk babayï bega ängkïdïk, buräk babayï bädayïkkok bagäꞌrinyok donareng de waräbü we Gäꞌrok Gänzï, ongokpeng babuꞌrok oga bodung ängäng gatha na dabärruk. Oꞌrïna buräk babayï bebe bïkkok bagäꞌrinyok donareng de waräbü we näthappu äna ongokpeng bawïyïke obärek bïbung no gatha yayï.35Wurïdena Oïngbeng bamonong irri reng äna raga rorïng ängagenong, rädaga äna oïngbeng bonareng äna oïngbeng bayïthe baberek nanagenong bimmäng, oꞌrïna oïngbeng bonareng äna oïngbeng bagäto ïgagenong ï ngäye ngethorigok cik na ngegayik, ga onongdeng ïthek Gäꞌrok Gänzï watha wïwong ängäng dothorigoyik dädanu ngäruk ngerek cik.36Wurïdena naa buräk babaräk berek bogak borabode buräk babayï thïk ängäng dïthïgïno rong cïk ängäng ngäꞌre ngïngung ga ongokpeng ädarumo no dïre dïdung de doga ängkïdïk, naa ongokpeng boboradethïk bodekak gälläng bïꞌräng bädayïkkok, agoga äna buräk babaräk banängeyok rong rerera ongokpeng bonareng äna banängeyok. Roga äna ogengdeng dayïbïyo. 37Oꞌrïna naa buräk babaräk bogak bothorok cïk ïrrïng ängäng thägik thïthung äna ongokpeng bako änzï bayï ï thïk theng thethe, naa ongokpeng bodok änzik ängäng ngäꞌre ngïngung äna ongokpeng bodok änzik bonareng ängäng thägik thïthung äna banängok irri reng, agänana ogäꞌrïnyok doga ängkïdïk dïdung, a ongokpeng ïyanängok ïrrïng. 38Oꞌrämïna obadï bebe bïbok bonängode ïrrïng, oꞌrïna obadï bebe bädayïbok bonängode rong gättïng okonang.39Oꞌrämïna buräk babayï bebe bemättagok ängäng thäꞌrägik the nädumïk gayïka obärek bïbung boga, oꞌrïna naa obärek bïbung bïnyok, agoga äna ongokpeng bodaꞌrikigok bayïbo bärek bebeba ongokpeng bonareng naa boga borocik ängäng Gäꞌrok Gänzï. 40Oꞌrïna raga rorïng äna ongokpeng bïyaga bowe no gatha gättïng, naa ongokpeng bïdaddok onängok cïk gayïka ongokpeng boga. Irri reng roga rong rïrïng, oïngbeng bonu ï ngäꞌre ngïngïng gämme äna oïngbeng bonu Bärruk be Gänzï.
8Doginok Nänzï Nillayik
1Wurïdena waräbü waginago nänzï nillayik, oningdeng dännanang äna ocongdeng adwuk dännathïk. Dännathïk dagüwok gänang ï wuräk ängäng gädengka ge düyicige watha, oꞌrïna dorïnya dawuno wuräk wüyiga. 2Wurïdena naa obärïk bonu ï ngäꞌre ngïngung äna ongokpeng bänna waräbü änzïk awuk, agoga äna ongokpeng boga bodäma baberek bäꞌrik, wurïdena rogga äna ongokpeng banna. 3Oꞌrïna naa obärik borïnyek Gänzï, agoga äna irri reng rännago ängagok.4Oꞌrämïna dure daräkago dede dïthïgagägode nänzï nillayik, ocongdeng dännanang äna nänzï nillayik nädaga baberek näthappu, wurïdena Gänzï gilla gerek gämme näthappu, oꞌrïna Gänzï goga guwulluk bäꞌrik. 5Gaka narroga äna waräbü wewewa wuräk wayïbïtto äna nänzï nillayik, narroga äna ïgänzï däkäna näthappu, gayïka nänzï noga nüyik nillayik, (na näꞌrok ne nänzï nillayik noga nüyik ngokäme.) 6Oꞌrïna ocongdeng donu Gänzï guwulluk, Bädeng, be wärabü awuk änzïk, ocongdeng doga dïdung, wurïdena Gäꞌrok Gänzï gulluk Yecuwa Almäcïye, ängagok Ongokpeng benu wärabü awuk änzïk na ängagok ocongdeng doga dathïk.7Oꞌrïna wuräk awuk änzïk wodäma dännathïk iddi deng ithecak, gaka obärïk ngeng donu ïngäꞌre äna dothicinok nänzï thïk nillayik, gaka ogengdeng darägo gayïka ogengdeng deginode nänzï nillayik, oꞌrämïna ngäꞌre ngïngeng ngoga ngodïꞌrode dang na ngürak duttak dulla.8Oꞌrïna dure dädadäkïcecong ongago yokik ge Gänzï, gaka naa ocongdeng dorägok agoga äna ocongdeng dädawüyiga oronang däkäna naa ocongdeng dädarägok a ocongdeng ädïyaräbok cïk odägok cïk. 9Oꞌrïna gäꞌrïngkudenong irrïng ännanang äna doga dodaꞌrikigok äna darägo dure deng dede mik, oꞌrïna dodaꞌrikigo dïdong dabuꞌrok agobäꞌrïcek wuräk wewe wedïꞌrode dang. 10Gaka naa obärïk boꞌrämeyang ongokpeng bebe benu dännathïk dïdung ïngäꞌre ngïngung äna dorägo dure no thïkkang the nänzï nillayik, agoga äna ongokpeng bädïyabora dang ängäng ngäꞌre ngïngung nge dïꞌrode dang narroga äna ongokpeng bïyarägo dure deginagode nänzï nillayik gaa?11Wurïdena obambang bïbang babaräk däkäna babayï bebe bädaborok dang ï doroyik dïdung bïyabäꞌricagok cïk däkäna bïya ïnyïno dännathïk dïdang, ongokpeng bebeba Almäcïye bïnyïndok noderng ängäng nallong. 12Oꞌrïna maung memema onongdeng dïkende obambang ngeng dïyaräk na dïyayï, agoga äna onongdeng dobäꞌrïcede ngäꞌre ngïngeng nge dïꞌrode dang, na onongdeng doga dümi de Almäcïye. 13Oꞌrämïna, naa dure dabäꞌrïcek obambïng bïbïng, agoga äna, oingbeng bädïyarägo gäbäk gämme ngorek ngorek bäꞌrik, gaka dure dïyabäꞌrïcek obambïng bïbïng.
91Oïngbeng bädaga bodinyagok aa? Oïngbeng bädaga bobäꞌrikïkok babäꞌräng aa? Oïngbeng bädaꞌrämek Yecuwa Almäcïye Gäꞌrok gecong aa? Onongdeng dädaga doyego ngäye ngïngïng ï Gäꞌrok Gänzï aa? 2Naa oïngbeng bäda bodinyagok be wuräk werek, agoga äna oïngbeng boga bodinyagok bïbong. Gaka onongdeng doga gumeräk ge dodinyagok dïdïng ï ngäye nge Gäꞌrok Gänzï.3Wurïdeng dorumïnok cïk dïdïng dogayïnok wuräk wewe wamo äna oïngbeng bädaga bodinyagok bethorigok cik begayik ithecak. 4Rädaga äna oningdeng donu daꞌrädang dothorigok cik äna oningdeng darägo dure däkäna ikko aa? 5Rädaga äna oningdeng donu daꞌrädang äna oningdeng dathäppïyo onyago babuthäk ängäng bayï berocik gayïka wodinyagok werek na obang ngeng decong derek dïyaräk na dïyayï dega ï Gäꞌrok Gänzï na Cïpa aa? 6Däkäna Bäränaba bälläk na oïngbeng dädanu dothorigoyik äna oningdeng dayeguwa?7Obïthung beng bebe banyago ï därro ängäng natteräk nïnung? Obïthung beng baya gïja ï thäꞌrakak a ongokpeng ädïyarägo änno nyäguräk nyeng? Däkäna obïthung beng bebe bawure durïk a ongokpeng ädïya ikko änno ngüthi nge durïk deng dede? 8Oïngbeng bayïꞌre rong irri reng omakok ngäꞌre nge dännathïk de wuräk dulluk? Däkäna nädumïk nädamo mik gämmïya?9Oꞌrämïna gaka romegïgagägok ï nädumïk ne Müza äna,“Oungbeng bädayïthage ngayïdo gottok no dong maung memema ngoga wütto mütheräk, gaka rogayik ithecak äna Gänzï gomok mik äna onongdeng dagäꞌrïnyok nyayïdo? 10Däkäna nädumïk inni neng nogayïnocong. Müza bamo äna wuräk wewe weyogok ngäye wïya ïnynyok cik änzï ngäye ngengenga doyegok, gayïka ngayïdo ngarägo mütheräk däkäna ïgaga thäꞌrägik änngäng waräbü wewe wegethägok. 11Naa roga äna oningdeng doyak dabärruk ïgagenong de rong rerïng, agoganong rimmäng gättïng äna oningdeng dammonong natteräk ängäng donareng de dogäto ï watha wiwing aa?12Naa wuräk werek woga ï thäꞌrägik ängäng daꞌrädang de dothorigoyik dïdong, rädaga äna oningdeng dägaga no dong denareng aa? Oꞌrïna oningdeng dädanareng äna ongingdeng dayegïke daꞌrädang iddi deng, oꞌrïna oningdeng danyuko ï rong arwuk änzïk ängäng watha wiwing mik, a oningdeng odäguwagïno Thadak The Rong Rerïng Re Almäcïye. 13Onongdeng dodämanang äna wuräk wewe wathämpïcïke wuräk no thïkkang thedung warägo dure dïdeng änno thïkkang? Onongdeng dodämanang gämme äna wuräk wewe wayego do thäꞌrok woga thäꞌrägik nanulluk ängäng dïthïgok dede dega no thïkkang? 14Gäꞌrok Gänzï gomok mik gämme äna wuräk wewe wega othämpïcïke thadak the rong rerïng re Gänzï wogga äna warägo änno thadak the rong rerïng.15Oꞌrïna oïngbeng bädayegïkek daꞌrädang de donareng dïdïng, däkäna oïngbeng bomegek irri reng agänana oga mik, gaka ragayïng rorïng äna oïngbeng bayïnyo okonang äna obärïk bawuyaïk änanagïng wuyayïnok dodegka dïdïng. 16Gaka naa oïngbeng bathämpïcïke Thadak The Rong Rerïng, agoga äna oïngbeng bädanu dodengka derek, gaka rogga äna oïngbeng bayego irri reng rimmäng, Wurïdena dogidagonang doga nanagïng naa oïngbeng bädathämpïcïke Thadak The Rong Rerïng!17Gaka naa oïngbeng bathäpïcïke rong irri reng ängäng gatha gïgïng babäꞌrang,agoga äna oïngbeng bïya ïnynyok cik, oꞌrïna naa oïngbeng bädayego ängäng thägik thïthïng, agoga äna oïngbeng bädagak bothorigocik ï ngäye ngïthïgagägodïng. 18Wurïdena dïnynyok cïk dïdïng doga ngänïbeng? Naa oïngbeng bathämpïcïke Thadak The Rong Rerïng ga oïngbeng ädagärago änzik narroga äna oïngbeng bädayegïke daꞌrädang dïdïng ï Thadak The Rong Rerïng.19Gaka oïngbeng boga babäꞌräng bädaga ï nädumïk ne daꞌrädang de buräk berek, oꞌrïna oïngbeng bodekek gatha gïgïng boyego be wuräk awuk, a oïngbeng änanna odeke wuräk wüyik worocik ängäng Almäcïye, 20Wurïdena oïngbeng bodekak Yawüdi gayïka Yawüdi a oïngbeng änanna omüde odeke Yawüdiying yeye yemättagok ängäng nädumïk gayïka oïngbeng bemättagok ängäng nädumïk a oïngbeng änanna oppo thäꞌrägik ängageng dede demättagok dega yothägeng ye nädumïk21Wurïdena oïngbeng bodekade wuräk willa nädumïk gayïka buräk billa nädumïk, ga gändoga äna oïngbeng bädaga billa nädumïk ne Gänzï, oꞌrïna oïngbeng bomättagok ängäng nädumïk Almäcïye, a oïngbeng änanna odeka boppok dïnynyok cik de dodeke wuräk willa nädumïk. 22Oïngbeng bodekade wuräk wediꞌrode dang, bodïꞌrode dang, a oïngbeng änanna oppo dïnynyok cik ängäng wuräk wediꞌrode dang. Oïngbeng bodekade wuräk wonyi rong arwuk änzïk, a oïngbeng änanna omüde orek wuräk werek ängäng Gänzï. 23Wurïdena oïngbeng bayego irri reng, oyegino Thadak The Rong Rerïng, a oïngbeng änanna oga thäꞌrägik ängäng na ängagenong.24Onongdeng dodämanang äna wuräk wewewa obälle ängäng mïnyaga wüwakïttïyo woga ollo ängäng mïnyaga me düwakïttïyo, oꞌrïna buräk bulluk bayïddek wuräk cïk awuk ongokpeng bebe bïyammo dagurï dimmäng. Oꞌrämïna wüwakïyunong a onongdeng änanna ïnynyok dagurï dimmäng. 25Wurïdena roga äna wuräk awuk änzïk wewewa wüwakïttïyo woga äna wadäräkïnok dobälle ängäng mïnyaga okuthïttagïnok thängki the düwakïttïttïyo ängäng rong arwuk. Wurïdena ogengdeng danängok mik a ogengdeng änanna würro ï dïnynyok cik de nabibi nïyabäꞌricagok cïk, oꞌrïna ocongdeng dïya ïthago nabibi ne räbük räbük nädïyabäꞌricagok cïk ngorek ngorek. 26Oꞌrämïna roga mik gämme äna oïngbeng bädallo ängäng mïnyaga gayïka buräk babelle babäꞌräng billayïnok rong cïk rerek, ädaga gayïka buräk bebe bappïtto gayïka oïngbeng bappïttïke githo babäꞌräng. 27Oꞌrïna oïngbeng bagenyïke gatha gïgïng a oïngbeng odeke gamakoyïng gayïka oïngbeng bonareng äna oïngbeng bathodok dorabok gatha thïk, oïngbeng bädanareng äna oïngbeng bothämpïcïke wuräk werek rong rerïng, a oïngbeng änanna ädadïꞌrak dang ängäng gatha gïgïng.
10Domïcïgo De Maung Me Gädeng Gïyarade
1Obambïng ngeng dïyaräk äna dïyayï derocik, oïngbeng bonareng äna oïngbeng bawunzagenong äna ogengdeng adwuk dogak yothägeng ye nädde, ogengdeng adwuk dogak dothäppïyok oko ï ngaꞌru, 2Ogengdeng adwuk dogak donengkïgagägok ängäng Müza ï nädde na ï ngaꞌru, 3Ogengdeng adwuk dorägok dure nanulluk de bärruk. 4Wurïdena ogengdeng adwuk dikkok nanulluk dikkägo de bärruk. Gaka ogengdeng dikkok änzï Ganzang ge bärruk gege gemakode geng, Ganzang geng gege gogak Almäcïye.5Oꞌrïna Gänzï gogak gädawïyak no gatha ängagengdeng adwuk, gaka watha wïweng wogak wodacagok änzïk ï guwak. 6Wurïdena ïnaneng waräbü iwwi weng wodekak domïcïgo decong, a ocongdeng änanna ädïyaga domïcïgagägok ängäng dogidäk de dithäcayïttïyok ängäng dollämothïk gatha gatha ängäng wuräk wega odänocong.7Wurïdena onongdeng dädaga wuräk wathicinok nänzï thïk nillayik, gayïka obärïk ngeng derek dogak änanageng. Gayïka romegïgagägok äna,“Wuräk wonängode thïk äna warägo dure na ikko, wurïdena ogengdeng dogüyogok äna danyämoko.” 8Wurïdena rogga äna ocongdeng dädayithäk ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha gayïka obärïk ngeng änanageng dogak donängode mik, a ogengdeng ïntte rämmek gurrung gegurrung geꞌrak na rämmek gurrung gäddäk(23,000) ï thängki thulluk,9Ocongdeng dädanäke Almäcïye, gayïka obärïk ngeng änanageng dogak donäkïyok ngokäme, wurïdena ogengdeng dobäꞌricagode thïk ïntte ängäng waneräk, 10Onongdeng dädathämothïk gayïka obärïk ngeng änanageng ngokäme dogak dothämocïk, wurïdena ogengdeng dobäꞌricagode thïk ängäng mälleka me dobäꞌricok cïk.11Wurïdena irri reng rogak ängageng gayïka domïcïgo decong, wurïdena romegïgagägok agänana ïthecong gäꞌrok, gaka ocongdeng dega dathïk dorurumede nang maung memema thappu thïyaꞌrok cïk. 12Oꞌrämïna gäꞌrïnyagude änno rong irri reng regak, obadï bebe benu ï ngäꞌre ngïgung äna ongokpeng bogak boborok bothorok cïk ïrrïng, na ongokpeng bogäꞌrïngkode, ongokpeng na bädïyamüde abo. 13Donäkïgo derek dädanäkenong babäꞌräng oꞌrïna wuräk iwwi weng wulluk. Oꞌrïna Gänzï gothorigok cik ängäng doroyik dïdung, Ongokpeng bädabïttodenong donäkïgo dimmäng dededa onongdeng dädamüde onyagok, oꞌrïna Ongokpeng bïyagäyïno donäkïgo ga godeka thüwük the gaddïräk ge dobunyo, a onongdeng änanna omüde onyukoyik.14Oꞌrämïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik derïnyïgok, bällenong dothicinok nänzï thïk nillayik. 15Oïngbeng bayïꞌre gayïka oïngbeng bayïꞌrekïke wuräk wuräk wännathïk äna, akämunong odonzik ängäng watha wïwong ängäng rerera oïngbeng bamo. 16thoccok thethetha ocongdeng dappägagäk bädok cik ängäng thädaga doga thäꞌrägik ängäng ngiccok nge Almäcïye? Dagik dededa ocongdeng damücoyik dädaga thäꞌrägik the gatha ge Almäcïye? 17Oꞌrämïna gaka ocongdeng doga düyik, dagik doga dulluk na gatha gulluk, gaka ocongdeng adwuk doga ï thäꞌrägik the dagik deng dede dulluk.18Wurrïgodenong Icärayil ängäng domakok de gatha. Ogengdeng dädaga wuräk wewe warägo doginagok de thäꞌrägik the waräbü we no thäꞌrok aa? 19Oꞌrämïna oïngbeng bamo yayï? Waräbü we nänzï nillayik woga dadung na weginagode woga dadung?20Oꞌrïna waräbü wewewa wuräk wädaga Yawüdiying wagingok dogingkagok deng, ogengdeng dagingok mäjibäk, ogengdeng dädaginok Gänzï, wurïdena oïngbeng bädanareng äna onongdeng daga thäꞌrägik äno mäjibäk. 21Onongdeng dädamüde äna dayikko änzï thoccok the Gäꞌrok Gänzï na änzï thoccok the mäjibäk. Onongdeng dädamüde äna onongdeng daga thäꞌrägik no borokk be dure be Gäꞌrok Gänzï na no oga thäꞌrägik no borokk be dure be mäjibäk. 22Däkäna ocongdeng danäke oppïke Gänzï därägüng aa? Ocongdeng doga doborok oko nanagok aa?23Ithecak wärabü awuk änzïk awuk wogäcigagïndïng äna oïngbeng banängok oyegïke ängäng nädumïk, oꞌrïna rädaga äna waräbü awuk änzïk woga worïng wagäto ï wuräk. Wuräbü awuk änzïk wogäcigagïndïng äna oïngbeng banängok oyegïke ängäng nädumïk nädumïk oꞌrïna rädaga äna waräbü awuk änzïk wawüyige wuräk obore geng dang ängäng doroyik. 24Rädaga rorïng äna oungbeng bayegïno gatha gïgang ngäye ngerïng gulluk, oꞌrïna roga äna oungbeng bayegino obärïk berek gämme.25Rägu räbäk re gäbäk änzïk agwuk do gayïk ge thägeyäk ge dogeccïgok nang, oꞌrïna onongdeng dädaganzok äna dathuwungo ängäng ngäꞌre änno mägik mïmong äna gäbäk ge dogidäk däkäna onï. 26Gaka thappu thoga the Gänzï na waräbü awuk änzïk wegay nang woga wïwung. 27Naa obärïk bulluk boga änno wuräk wewe wädarocik bïbïttodenong dure ga onongdeng onareng äna onongdeng danyago, agoga äna onongdeng darägo waräbü änzïk awuk wewewa ogengdeng dïthedenong, rägunong babäꞌräng onongdeng däganzok äna dathuwungo ängäng ngäꞌre änno mägik mïmong.28Oꞌrïna na obärïk bomodenong äna,“Gäbäk ikki geng gogak gogingkagode nänzï nillayik, agoga äna onongdeng dädarägo, ädarägïno buräk bebe bïrenonong ängäng ngäꞌre ngïngung. Gaka thappu thoga the Gäꞌrok Gänzï na wärabü awuk änzïk wega nang.” 29Oïngbeng bamok ngäꞌre äna bädaga ngäꞌre nge thägik thïthang, oꞌrïna ngäꞌre nge wuräk werek. Gaka roga äna, onayïnï donareng dïdïng dakämago ängäng wuräk werek? 30Oꞌrïna naa oïngbeng bogak büwaꞌrok dure ängäng thäꞌrägik äno wuräk werek ängäng dowïya no gatha, agoga äna onayïnï oïngbeng bayïꞌrïgok nang ängäng dure dededa oïngbeng buwïyak Gänzï ängäng no gatha?31Oꞌrämïna narroga äna onongdeng dorägok dure däkäna onongdeng dikkok, däkäna ngäye änzïk angwuk ngengenga onongdeng dayego, wurïdena yegunong arwuk änzïk oyegïno dodengka de Gänzï. 32Onongdeng dädabäꞌrïcek wuräk we Yawüdiying däkäna wuräk we Yünanïyïng däkäna käniza ge Gänzï. 33Gayïka oïngbeng gamme bawïyïke wuräk awuk änzïk no watha ängäng waräbü awuk, rädaga äna oïngbeng baganzïnok gatha gïgïng donareng de dïnynyocik dïdïng bälläk, oꞌrïna dïnynyocik de wuräk wüyik a ogengdeng änanna omüde orïgok.
111Makudenong domïcïgo dïdïng, gayïka oïngbeng bamakok domïcïgo de Almäcïye gämme. 2Oꞌrämïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, Oïngbeng boga okäꞌrïkïnonong, gaka onongdeng dunzagodïng ï rong arwuk na onongdeng dogäꞌrïnyode däputhï de dänna dededa oïngbeng bïthedenong. 3Oꞌrïna Oïngbeng bonareng äna onongdeng dännanang ïrrïng äna Almäcïye boga gäꞌrok ge wuräk wïyaräk änzïk awuk, buräk babaräk boga gäꞌrok ge buräk babayï, wurïdena Gänzï goga gäꞌrok ge Almäcïye. 4Oꞌrämïna naa buräk babaräk berek boga odänttek Gänzï däkäna ïꞌre dïꞌrïgigagägo ga ongokpeng oyuwok gäꞌrok gïgung agoga äna ongokpeng bothallïkek gäꞌrok gïgung.5Oꞌrïna naa buräk babayï berek boga odänttek Gänzï däkäna ïꞌre dïꞌrïgigagägo ga ongokpeng ädayuwok gäꞌrok gïgung agoga äna ongokpeng bothallïkek gäꞌrok gïgung gaka ongokpeng boga gaka ongokpeng boga gayïka ongokpeng bogek nägäng änno gäꞌrok gïgung. 6Gaka naa buräk babayï bädayuwode gäꞌrok gïgung agoga äna ongokpeng bage nägäng nïnung. Oꞌrïna naa ongokpeng bädanareng gaka roga dothalla agoga äna buräk babayï bage gäꞌrok thondïyïk däkäna gäyïnok ga ongokpeng oyuwok gäꞌrok gïgung.7Gaka rogga äna buräk babaräk bädayuwok gäꞌrok gïgung, gayïka ongokpeng boga bäruk be Gänzï na bodengka be Gänzï, oꞌrïna buräk babayï boga bodengka be buräk babaräk. 8Gaka buräk babaräk bädaga änno buräk babayï, oꞌrïna buräk babayï bothukagïnok buräk babaräk.9Gaka buräk babaräk bogak bädacägïnde buräk babayï, oꞌrïna buräk babayï bogak bocägïnde buräk babaräk. 10Gaka irri reng roga mik, roga äna buräk babayï bana gumeräk ge daꞌrädang de gäꞌrok gïgung, gaka ongokpeng bodekak mälleka.11Oꞌrämïna gaka roga äna ocongdeng dappïttagok odeka babulluk ï Gärok Gänzï, rogga äna buräk babaräk bädaga babäꞌräng dadung bälläk billa babayï däkäna buräk babayï bädaga babäꞌräng dadung bälläk billa bärek. 12Gaka buräk babayï bathok änno buräk babaräk, oꞌrämïna buräk babaräk bathok gämme änzï buräk babayï, oꞌrïna waräbü awuk änzïk wathok änno Gänzï.13odunong änzik ängäng watha wïwong a onongdeng oꞌräme naa roga rorïng äna buräk babayï badïnttak Gänzï yokik ge wuräk ängäng gäꞌrok gïgung gädayuwagode? 14Rädaga äna ängäng dogongko de gatha gïgung babäꞌräng dannïkenong äna, naa buräk babaräk bonu nägäng nücecek agoga dothalla de buräk babaräk?. 15Oꞌrïna naa buräk babayï bonu nägäng nücecek, a agoga dodengka dïdung, gaka nägäng nïthïgagägodok äna Ongokpeng bayuwagok ängäng. 16Oꞌrïna naa bärïk bonareng äna bothuko düwakïttïyo ängäng rong irri reng, agoga äna ocongdeng dädanu dopüthï de domïcïgo iddi deng däkäna känayiz ge Gänzï gädanu.17Oꞌrïna oïngbeng baddïngkek äna oïngbeng bädakäꞌrïkïnonong ängäng irri reng äna onongdeng dädappïttagïnde rong rerïng nanulluk oꞌrïna onongdeng dappïttagïnde dogidago gättïng. 18Gaka oïngbeng bogäcigode nodong gäppak, onongdeng donu dothittagoyik doga yoꞌrägik yïyong na oïngbeng baroyik ï käniza ï dappïttagok nanulluk dïdong, oïngbeng na borocik äna rogayik ithecak. 19Gaka roga äna ragga mik gämme yoꞌrägik yïyong, a wuräk wewe wethorigok cik ithecak änanna oga wännago wïthämängkagägago yoꞌrägik yïyong.20Oꞌrämïna maung memema onongdeng dathok dappïttagode no gayïk gulluk nanulluk, agoga äna onongdeng dädarägo dure de Gäꞌrok Gäꞌrok de thibing. 21Gaka maung memema onongdeng doga orägo dure, obärïk bulluk änanagenong bïyamäthe dure dïdung agorägo däthede ga obärïk ngeng deerek dïꞌräng, ga obärïk ngeng deerek dïꞌräng doga ängäng yüthï na bärïk ngeng deerek dikkok nyäbak doga abïnyago thïk. 22Onongdeng dädanu gumäng gegega onongdeng orägok dureyik na ikkok cik aa? Däkäna onongdeng danängek käniza ge Gänzi ngadäna büräng äna onongdeng dathallïk wuräk wewe willa waräbü waa? Oïngbeng bamonong cayï? Roga äna oïngbeng bakäꞌrïkïnonong aa? Onï, Oïngbeng bädakäꞌrïkïnonong ängäng irri reng.23Gaka oïngbeng bïthïgagägode änno Gäꞌrok Gänzï, oïngbeng na bayïthenong ngokäme, nängkora neng nene maung Gäꞌrok Yecuwa bogak borakägagägok agïthïgagägok ängäng dagik gämme mik. 24Wurïdena maung memema Ongokpeng bodäntte Gänzï, Ongokpeng bomücok cik gagomo äna,“Ommunong, a onongdeng orägo gatha gïgïng gemücagïnonong cik, nängudenong irri reng mik a onongdeng wunzägoyïng.25Ongokpeng bommok thoccok mik gämme, maung memema dorägok dure de thibing aomo äna,“Thoccok ïththï theng thoga domätto rong rïyathe re ngiccok ngïnïng. Yegunong mik marïyamuk gayïka maung memema onongdeng ikko, wunzägudïnong.” 26Gaka maung memema onongdeng darägo dure iddi deng na ikko änzï thoccok iththi theng, a onongdeng othämpïcïke dïnyo de Almäcïye a onongdeng ïyaro yothïk thethetha Ongokpeng batho cikk.27Oꞌrämïna obadï bebe berägok dure iddi deng däkäna ikko änzï thoccok iththi theng the Gäꞌrok Gänzï ga ongokpeng ädaga bothorigoyik ängäng doroyik bonu ngäruk ngerek agoga äna ongokpeng boga buꞌrang ï gatha ge Gäꞌrok Gänzï na ï ngiccok nge Gäꞌrok Gänzï. 28Oꞌrïna gäyïng ga buräk bonyi onäke oꞌräme ï gatha gïgung nodong gäppak, wurïdena ïnaneng mik ongokpeng barägo dagik na ikko änzï thoccok. 29Gaka Gänzï gïyakämo obadï bebe barägo na ikko dure de thibing ga ongokpeng ädaga bothorigok cik ängäng doroyik bonu ngäruk ngerek no gatha ga gädappïyo dorägo na dikko de gäꞌrok gänzï. 30Gaka irri reng roga mik, wuräk wüyik wodïꞌrode dang na wonya änanagenong na wuräk werek wüyik wïnttek.31Gaka naa ocongdeng dakämo watha wecong, agoga ocongdeng dädïyamüde akämago. 32Oꞌrïna maung memema ocongdeng dakämagok ängäng gäꞌrok Gänzï, agoga äna ocongdeng dakämagïnok dogappïyo änzï dogidäk a ocongdeng änanna ädïyakämago nanulluk ängäng thappu.33Oꞌrämïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, maung memema onongdeng dathok dappïttagode nanulluk äna darägo dure, rikïttïyudenong bulluk bulluk. 34Oꞌrïna naa obärïk berek boga ängäng yüthi, gäyïnong cok ga ongokpeng orägo dure yawuwang, a onongdeng änanna ädatho appïttagïnok dogidäk nanulluk. Wurïdena rong reerek rïyappägok, Oïngbeng reng äna dädathuko dakämago gaka doga adwuk. Rerek rüddangko Oïngbeng bïyathodok maung memema Oïngbeng bathok.
121Wurïdena bambing ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, oïngbeng bädanareng äna onongdeng dado dagurï de bärruk ängäng ändäru, 2Onongdeng dännanang äna onongdeng dogak wuräk wädaga Yawüdiying wädarocik ängäng Almäcïye. Maung memema onongdeng dogak dathäppïcïgagägo na othicinok nänzï thïk nillayik nedäma ïꞌre rong. 3Oꞌrämïna gaka oïngbeng bamonong äna ännawunong nang äna obärïk billa bayïꞌre ängäng Bärruk be Gänzï ïthe gäꞌrängek nana Yecuwa omo äna,“Obärïk bädamüde äna bamo äna,“Ycuwa boga Gäꞌrok Gänzï, naa ongokpeng bädanu Bärruk Bedeng, oꞌrïna ongokpeng bamo ängäng Bärruk Bedung.4Oꞌrämïna räbäk re dagurï roga räbäk rüyik, oꞌrïna änno Bärruk bulluk beng bebe. 5Wurïdena räbäk re ngäye nge Gänzï ngoga ngüyik, oꞌrïna ocongdeng dayegïno Gäꞌrok Gänzï geng gege gulluk. 6Wurïdena naddïräk noga nüyik na Gänzï gayego ängäng, o'rïna Gänzï ongokpeng bebe bega oyego ïgagecong adwuk Ongopeng bebe bega oyego ngäye angwuk.7Oꞌrïna Gänzï gagene dïthek de Bärruk berïng abwuk. 8Gaka Bärruk bayïthek obärïk bulluk rong re dïꞌre de dännathïk ga gïthek obärïk berek äna bayïꞌre dänna ängäng Bärruk be gatha gïgung.9Gagïythek obärïk doroyik ängäng Bärruk beng bebe, ga gïthek obärïk dagurï de dorägutho wuräk ängäng Bärruk beng bebe. 10Gagïthek obärïk ngäye damïk derïng nayïthek obärïk dïꞌrïgïgago nayïthek obärïk dopäppïyo wärruk nayïthek obärïk dopäppïyo räbäk re ruränge nayïthek obärïk doräbïce rong re ruränge. 11Oꞌrïna irri reng arwuk roga oyegägagägo ängäng Bärruk beng bebe bulluk bayego rong irri reng ïcïno wuräk awuk änzïk bulluk bulluk gaka Ongokpeng banareng.12Gaka gatha goga gulluk, wurïdena gonu mädïk müyik, oꞌrïna mädïk meng meme amwuk moga no gatha geng gege gulluk, naa gatha goga gulluk gonu mädïk müyik, oꞌrämïna Almäcïye boga mik ngokäme. 13Gaka ocongdeng adwuk doga ängäng Bärruk bulluk, ocongdeng adwuk dogak donengkïgagägok ängäng gatha gulluk, naa oungbeng bogak Yawüdi däkäna Yünanï, naa ocongdeng dogak wïthak däkäna dädaga wïthak. Wurïdena gayïka ocongdeng adwuk dogak dikkok ängäng Bärruk bulluk.14Gaka gatha gämme gädanu thädïk thulluk, oꞌrïna gonu mädïk müyik, 15Naa thägäk thamo äna,“Gaka oïngbeng bädaga thägung, oïngbeng bädaga änno gatha.” Oꞌrämïna rädaga mik äna thoga änno gatha aa? 16Wurïdena naa genüng gamo äna,“Gaka oïngbeng bädaga thik.” Oꞌrämïna rädaga mik äna goga änno gatha aa? 17Naa gatha agwuk änzïk gogak thik, agoga äna gagäcigok cayï? Naa gatha agwuk änzïk gogak gagäcigok, agoga äna dogaco daga gïyethung?18Oꞌrïna ïnaneng Gänzï gocode mädïk me gatha amwuk monu ngäye ngoga dadung ï gatha gayïka Ongokpeng bonareng. 19Wurïdena naa mädïk me gatha amwuk moga mulluk, agoga äna gatha gaga gïyethung? 20Oꞌrïna ïnaneng mädïk me gatha moga müyik, oꞌrïna gatha goga gulluk.21Wurïdena thik thädamüde omok thägung äna,“Oïngbeng bädanarïrang.” Däkäna gäꞌrok gäme gamok nyägäk äna,“Oïngbeng bädanarïrang.” 22Oꞌrïna mädïk me gatha memema ocongdeng dïthämäng na donu ï ngäꞌre ngecong äna mädaga mik gättïng mädanarïgo, oꞌrïna monu ngäye ngimmäng monarïgo. 23Wurïdena mädïk me gatha memema ocongdeng dadäganzo ängäng watha wecong äna milla ngäye thïk, moga äna ocongdeng dayïthek dimmäna gättïng. Mädïk me watha memema ocongdeng donu äna mädadengka ïgagecong monu dodengka dimmäng gättïng. 24Oꞌrïna dodengka decong dädanareng rerek. Oꞌrïna Gänzï gocode mädïk me gatha nanulluk agïthek dimmäna de mädïk meme mädathodägode,25Agatha änanna ädathittagoyik, oꞌrïna mädïk me gatha moga äna magäꞌrïnyagok ïrrïng gayïka mädïk meerek. 26Wurïdena naa thädïk thulluk thoga thijek, agoga äna mädïk me gatha amwuk mijek nanulluk, däkäna naa thädïk thulluk tharumago nang, agoga äna mädïk moga amwuk makäꞌrïko nanulluk. 27Wurïdena ïnaneng onongdeng doga gatha ge Almäcïye, na mädïk meng moga mulluk mulluk.28Wurïdena Gänzï godibok wuräk werek änzik agïthe ï käniza, Ongokpeng bodibok wodinyagok änzik nodong gäppak, agodibo wïꞌre änzik omakek ameeꞌrak, agodibo wännïke änzik omakek amääddäk, wurïdena Ongokpeng bändothodok damïk derïng agomakek dagurï de dorägutho wuräk na dogäto ï wuräk na dothäppïcïke wuräk na ïthek obärïk ngeng räbäk re ruränge. 29Wuräk awuk änzïk woga wodinyagok gaa? Wuräk awuk änzïk woga wïꞌre aa? Wuräk awuk änzïk woga wännïke aa? Wuräk awuk änzïk woga wacok ramïk rerïng aa?30Wuräk awuk änzïk woga worägutho aa? Wuräk awuk änzïk wayïꞌre ruränge yaa? Wuräk awuk änzïk woga wobärïce roꞌre aa? 31Oꞌrïna thirawudenong durï derïng. Wurïdena oïngbeng gämme bïyagenenong gaddïräk gerïng gättïng.
131Narroga äna oïngbeng bayïꞌre ängäng ruränge re wuräk na re mälleka. Oꞌrïna ga oïngbeng ädandorïnye wuräk, agoga äna oïngbeng boga gayïka gabüꞌronttong 2däkäna. Gäyïng ga oïngbeng omo äna oïngbeng bonu dagurï de dïꞌrïgïgagägo na dännathïk adwuk änzïk degayik de duꞌrang na dännathïk adwuk na doroyik gayïka donyängo thoꞌrong. 3Oꞌrïna naa oïngbeng bädanu dorïnya oïngbeng bädaga babarek. Naa oïngbeng borägek wuräk dure awukängäng waräbü awuk.4Dorïnya doga donyuko ï dogenya thäk thäki na dïdïddïgok, dorïnya dädanu ngaꞌri. Dorïnya dädanu dogücagok gänang cik ängäng düyiciga. 5Dorïnya dädanu dogürittiyo nang ängäng nyaranga dawung, dorïnya dädagänzok donareng de gatha gïgung, dorïnya dädanu därrok rong däkäna dägungkung na dothäthungko thïk. 6Dorïnya dädanu dokäꞌrïko ängäng dogidago, oꞌrïna donu dokäꞌrïko ängäng dothorigoyik de rong regayik ithecak. 7Wurïdena dorïnya dagäꞌrïnyok rong arwuk änzïk marïyamuk, dorïnya daroyik ängäng rong arwuk marïyamuk, dorïnya donu dogappïyo änzï rong arwuk marïyamuk, dorïnya donu donyuko ï rong arwuk marïyamuk.8Dorïnya dilla dobäꞌrillago dogappïyo änzik bäꞌrik. Oꞌrïna dagurï de dïꞌrïgïgago, dïyayïthïgo thïk thäbïk, ga ddgurï ïyaga ïꞌre ruränge re roꞌre rabïyäk, na rïyathoro, dagurï de dännathïk dïyayïthïgo thäbïk. 9Oꞌrämïna gaka ocongdeng dänna dännathïk dotteng na ocongdeng dayïꞌre dïꞌrïgïgago dotteng. 10Oꞌrïna maung memema dothodägok dathok de dothorigoyik, agoga äna dïyathodok dädathodägok deng dede.11Maung memema oïngbeng bogak thäguräk thotteng, oïngbeng bogak banna gayïka thäguräk thetteng, oïngbeng bogak bonu ngäꞌre gayïka thäguräk thetteng, oꞌrïna maung memema oïngbeng büyigak bodekak buräk bonyi, oïngbeng bodaꞌrikede wüddano doga däguräk. 12Oꞌrämïna ïnaneng ocongdeng dädayïthämäng cïk ï ngallämandara ïrrïng, ocongdeng dïthämäng cïk, oꞌrïna maung memema dothodägok dathak, ocongdeng dïyaꞌrämïttïyo ängäng yomek bulluk bulluk. Oꞌrïna biräng biräng beng bäꞌrang ,Oꞌrïna ocongdeng dïya doꞌrämeyok irïng bäꞌrïk ängäng gïk gecong yokik gecong, ïnaneng oungbeng bänna thäbïk gulluk bäꞌrang, oꞌrïna oungbeng bïyadänna mäbïk amwuk gayïka Gänzï gänna oungbeng. 13Wurïdena ïnaneng ongokpeng bïya ïdaddo othorothïk ïrrïng ï doroyik na dogappïyo ï dorrïkok na ï dorïnya, irri reng roga räddäk, oꞌrïna rimmäng nang okonang irri reng roga dorïnya.
14Dagurï De Bärruk Doga Dorïnya De Känzi
1Däräkude amakok dorïnya na dothiräk dagurï de bärruk, oꞌrïna yegunong gättïng a onongdeng änanna omüde ïꞌre dïꞌrïgïgago. 2Gaka buräk bebe bayïꞌre ängäng duränge bädaga ïꞌrekïke wuräk wonyi oꞌrïna ongokpeng boga ïꞌrekïke Gänzï, gaka obärïk billa bänna dännathïk dïdung, oꞌrïna ongokpeng boga ïꞌre ängäng duꞌräng deyüwok de bärruk. 3Oꞌrïna buräk bebe bayïꞌre dïꞌrïgïgago, ongokpeng bayïꞌrekïke wuräk ängäng rong rere rabore wuräk dang wüyiga na wumokïke wuräk. 4Buräk bebe bayïꞌre ängäng duränge bawuno gatha gïgung, oꞌrïna buräk bebe bayïꞌre dïꞌrïgïgago bawuno käniza wüyige.5Oïngbeng bonareng äna onondeng adwuk dayïꞌre dïꞌrïgïgago ängäng ruränge rüyik, oꞌrïna roga äna onongdeng dayïꞌre dïꞌrïgïgago. Gaka buräk bebe bayïꞌre dïꞌrïgïgago boga bimmäng oko no buräk bebe bayïꞌre dïꞌrïgïgago ängäng ruränge rüyik raïyäk, oꞌrïna naa ongokpeng bogak bayïꞌre rong rabïyäk ga ongokpeng ona dagurï de dobärïce rong reng ragïꞌre, agoga äna irri reng rawuno wuräk we käniza odekegeng doborok dang adwuk. 6Oꞌrïna ïnaneng, bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, naa oïngbeng bathok dïꞌrekïkenong ängäng ruränge re rong rabïyäk agoga äna onongdeng dïya ïnynyok ngänïbeng cik berïng be watha wïwong, naa oïngbeng bädayïꞌrekïke nong ängäng dogenïgo däkäna ängäng dännathïk däkäna ängäng dïꞌrïgïgago na dännïkïgo?7Waräbü wangothïcïgo wädaga wathïk wagüro othuko ngämek, woga gayïka näꞌrüꞌrücü na wereng wereng oꞌrämïna naa wädanu ngämek ngapäppïyago ängäng näba agännago yayï maung memema agongothïcïgo däkäna oppïgagägo? 8Gaka naa düweꞌräk dogüwagok ngämek ngoga dadung ngädannago agoga äna obïthung beng bakuthïttagïnok därro? 9Oꞌrämïna roga mik gämme, naa onongdeng dädayïꞌre ruränge rabïyäk rädannago agoga äna wuräk wanna rong rayïꞌrïgo yayï? Gaka raga äna onongdeng dayïꞌre no githo babäꞌräng.10Oꞌrämïna räbäk re roꞌre re gäräme gerek roga rüyik näthappu änzïk athwuk, oꞌrïna rong rerek rädaga baꞌräng rilla dännago deng. 11Oꞌrämïna naa oungbeng bodäma dobora de roꞌre re rong re gäräme geng gege, agoga äna oïngbeng bogade buräk bebe bayïꞌre boꞌrak, ga buräk bebeba oïngbeng boga ïꞌrekïkïyok bogadïng boꞌrak.12Oꞌrämïna narroga mik gämme äna onongdeng donu därägüng de dagurï de bärruk, agoga äna onongdeng dayïbïttïno käniza duno de düyiga ängäng dännïke wuräk we Gänzï a ogengdeng änanna omüde wüyiga odeka düyik oronang. 13Oꞌrämïna buräk bebe bayïꞌre ängäng duränge dabïyäk bogga äna ongokpeng badänttek Gänzï a ongokpeng änanna omüde obärïce rong reng rere. 14Gaka naa oïngbeng badänttek Gänzï ängäng duränge dabïyäk, agoga äna bärruk bïbïng badänttek Gänzï, oꞌrïna ngäꞌre ngïngïng ngoga babäꞌräng ngädayïnynyode baberek cik.15Oꞌrämïna oïngbeng boga wümenï? Roga äna oïngbeng badänttek Gänzï ängäng bärruk na ängäng ngäꞌre ngïngïng gämme. Roga äna oïngbeng bathängo nänge ängäng bärruk na ängäng ngäꞌre gämme. 16Oꞌrïna naa oïngbeng buwïyayïnok Gänzï no gatha ängäng bärruk, agoga äna wuräk wewe wega no gayïk däbäk wamo äna,“Agogayik cayï”maung memema oungbeng buwïyayïnok Gänzï no gatha? Gaka ongokpeng bodäma rong rerera oungbeng boga ïꞌre.17Gaka oungbeng bayïthek Gänzï dowïya no gatha ïrrïng, oꞌrïna obadï beerek bädagäto ï wuräk oboregeng dang. 18Oïngbeng bayïthek Gänzï gïgïng dowïya no gatha gayïka oïngbeng bayïꞌre ruränge re gäräme gerek güyik oko nanagenong adwuk. 19Oꞌrïna ï käniza oïngbeng bonareng äna oïngbeng bayïꞌre rong thäguncuk rännago ïrrïng ängäng ngäꞌre ngïngïng a oïngbeng änanna ännïke wuräk werek gämme, okonang äna oïngbeng bayïꞌre rong rüyik rämmek gurrung gegurrung gulluk (10,000) ängäng duränge de gäräme gerek babäꞌräng.20Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, onongdeng dädaga gayïka nyäguräk nyedämathïk ängäng ngäꞌre, oꞌrïna ogawunong dodämathïk ï dogidäk gayïka waꞌrägothak, oꞌrïna ogawunong dännathïk ängäng ngäꞌre ngothodägode. 21Romegïgok ï nädumïk äna,“Wuräk wayïꞌre ängäng ruränge re gäräme gabïyäk na ängäng wuduk werek oïngbeng bïyaga bayïꞌrekïke wuräk iwwi weng, Gäꞌrok Gänzï gomok äna,“Ogengdeng dädïyagäcigoyïng.”22Oꞌrämïna irri reng roga äna dïꞌre ängäng ruränge re gäräme roga gumeräk ge wuräk wädarocik, oꞌrïna rogayïnok wuräk wädarocik. Oꞌrïna dïꞌrïgïgago dädagayïnok wuräk wädarocik oꞌrïna dogayïnok wuräk werocik. 23Oꞌrämïna gäyïng ga ocongdeng omo äna wuräk we käniza awuk wogak wappïttogode no gayïk gulluk, a ogengdeng ïꞌre ängäng duränge de gäräme gabïyäk, wurïdena doꞌrak derek dathok däkäna wuräk werek wewe wädarocik ängäng Gänzï, ogengdeng dädamo äna onongdeng doga wübäng aa?24Oꞌrïna naa wuräk awuk wayïꞌre dïꞌrïgïgago, ga obärïk atho othinyo boga bädarocik däkäna boga boꞌrak, agoga äna ongokpeng bïyagürago nang ängäng wuräk werek awuk, a ongokpeng ïyakämago ängäng rong rïreng. 25Wurïdena rong re duꞌrang dede deyüwok no thägik dïyagenïgïgago, wurïdena ongokpeng bïyadirothïk näthappu odükok ängäng yothek yïyung agothicinok Gänzï thïk ga godänttek Gänzï äna ithecak Gänzï goga yoꞌrägik yïyong.26Oꞌrämïna bambïng ngang dïyaräk na dïyayï derocik, ocongdeng dawumïnï? Maung memema onongdeng dappïttagode nanulluk agoga äna obärïk bulluk änanagenong bathängo nänge ga obärïk ännïke ga obärïk oga bayïꞌre ruränge rabïyäk ga obärïk oga be dogene doꞌrämïgago ga obärïk oga babärïce roꞌre re gäräme geng gege. Agoga äna rong arwuk rawuno düyiga de wuräk we käniza. 27Wurïdena naa obärïk bäyïꞌre ängäng ruränge rabïyäk, agoga äna daga deꞌrak deꞌrak däkäna däddäk däddäk naa doga düyik, agoga äna dayïꞌre bulluk bulluk ga obärïk bulluk oräbïce rong rerera ongokpeng boga ïꞌre. 28Oꞌrïna naa buräk bebe babärïce rong billa, agoga äna ongokpeng bado gänang cïk ï käniza, gäyïnnok ga ongokpeng ïꞌrekïke gatha gïgung na ïꞌrekïke Gänzï.29Wurïdena wïꞌre weꞌrak däkäna wäddäk wïꞌre ga wuräk wuräk weerek akämo. 30Orïna naa doꞌrämïgïgago derek doga de buräk bebe bega onängok cïk, agoga äna buräk be nodong bado gänang änzïk.31Gaka onongdeng damüde ïꞌre dïꞌrïgïgago onongdeng adwuk änzïk bulluk bulluk, a wuräk awuk änanna omüde änna na oborïgo dang adwuk. 32Wurïdena wärruk we wïꞌre wagäciginok wïꞌre thïk. 33Gaka Gänzï gädaga Gänzï ge bäꞌrädï bäꞌrädï, oꞌrïna ongokpeng boga Gänzï ge märïng, gayïka känayiz agwuk ge woduma. goga34Gäyïng ga wuräk wïyayï wïwong odogänang cïk maung memema ogengdeng doga ï känayïz, gaka ogengdeng dädagäcigagïnok äna äna dayïꞌre, oꞌrïna rogga äna ogengdeng damakok gayïka nädümïk nommok gämme. 35Wurïdena naa ogengdeng danareng äna dänna rong rerek agoga äna ogengdeng dothuwungo wärek wïwïng ï gumäng gïgeng gaka raga dothalla äna buräk babayï bayïꞌre ï käniza. 36Däkäna onongdeng doga dollang the rong re Gänzï yaa? Däkäna rong re Gänzï rathïnong dälläk gaa?37Naa obärïk badäganzo gatha gïgung ängäng ngäꞌre ngïngung äna ongokpeng boga bïꞌre däkäna boga babärruk, agoga äna ongokpeng bannanang äna irri reng rerera oïngbeng boga omege roga nädümïk ne Gäꞌrok Gänzï. 38Oꞌrïna naa obärïk bulluk änanagenong bädayego ängäng, agoga äna ongokpeng bado ändära.39Oꞌrämïna bambïng ngang dïyaräk na dïyayï derocik, thirawudenong donarïgo de dïꞌrïgïgago, onongdeng dädayangkïke obärïk äna bayïꞌre ängäng roꞌre re ruränge. 40Oꞌrïna rogga äna gäyïng ga rong arwuk rere rayïꞌrïgo ogo robeyagode thïk ïrrïng rokuthïttagode.
15Dogüyogo De Almäcïye
1Wurïdena bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï dercik, oïngbeng bonareng äna oïngbeng bawunzagenong ännïkenong Thadak The Rong Rerïng, thethetha oïngbeng bothämpïcïkenong ängäng na thethetha onongdeng dommok orabo na thethetha onongdeng dorocik ängäng, 2Na thethetha onongdeng dïyarïgok ängäng gämme, naa onongdeng dogak damüde wunzagok rong arwuk änzïk rerera oïngbeng bogak bothämpïcïkenong, agoga äna doroyik dïdong dogak nomoꞌra däbäk baꞌräng.3Gaka oïngbeng bayïthenong rong rimmäng re nodong rerera oïngbeng bogak borabok gämme äna,“Almäcïye bïnyïnok dogidäk decong omakok rong rere remïgagägode ï madak me Gänzï äna, 4Ongokpeng bogak bothikagägok, Ongokpeng na bogüyogok änzï dïnyo ï thängki thamääddäk omakok rong rere remïgagägode ï madak madak me Gänzï äna,5Wurïdena Almäcïye bommode agoꞌrämïgagägo ängäng Cïpa, Bodäruc, a Ongokpeng ändommïnk wodinyagok weerek na oꞌrämïgagägo ängageng gurrung na weꞌrak (12). 6Wurïdena maung meng meme, Ongokpeng bändommïnde na oꞌrämïgagägo ängäng thäntok the wuräk weerek thogak thüyik oko no wuräk rämmek gurrung thäguncuk (500) obang ngeng decong dïyaräk na dïyayï derocik düyik okonang dathïk dega ïnaneng. Oꞌrïna obärïk ngeng dithade dïnttek. 7Wurïdena maung meng meme, Ongokpeng bommïnde Nyaguk, a Ongokpeng ändommïnok wodinyagok awuk.8Wurïdena dodinttok adwuk, maung memema Ongokpeng bommïndïng gämme, oïngbeng bogak gayïka oïngbeng bändogongko bega baꞌrägothak betteng begonagode thïk. 9Gaka oïngbeng boga bodinyagok betteng bedinttode, Oïngbeng bädamüde ïbïttago äna bodinyagok, gaka oïngbeng bonängede wuräk we käniza we Gänzï däriꞌri.10Oꞌrïna ängäng dagurïnang de Gänzï Oïngbeng boga bodekak gayïka Oïngbeng, wurïdena dagurïnang dïdung dogak dïthïgodïng, oꞌrïna dädayïthïgodïng babäꞌräng, oꞌrïna oïngbeng bogenyayïnok gättïng oko nanageng adwuk. Oꞌrïna rädagak ängäng dobora dïdïng, oꞌrïna ängäng dagurïnang de Gänzï degak ängagïng. 11Oꞌrämïna, narroga äna oïngbeng däkäna ogengdeng, wurïdena oningdeng dothämpïcïkenong mik onongdeng na dorocik.12Oꞌrïna naa Almäcïye boga bothämpïcïkek ängagok äna Ongokpeng boga bogüyok änzï dïnyo, agoga äna yayï äna thäntok therek änzïgagenong thamo äna dogüyogo derek dilla änzï dïnyo bäꞌrik? 13Oꞌrïna naa dogüyogo derek dilla änzï dïnyo, agoga äna Almäcïye bädagüyogok. 14Wurïdena naa Almäcïye bogak bädagüyogok änzï dïnyo, agoga äna dothämpïcïgo decong dillayik na doroyik dïdong dillayik gämme.15Wurïdena agoga gämme äna ocongdeng dïnynyode woꞌrämïgo ängäng duwïk we Gänzï, gaka ocongdeng dogenïgagok Gänzï gogüyegek Almäcïye änzï dïnyo, ga Ongokpeng bädamüde ogüyegïyok änzï dïnyo, naa rogayik ithecak äna wuräk wïnttek wädagüyocogo okothïk. 16Gaka naa roga äna wuräk wïnttek wädagüyocogo änzï dïnyo, agoga äna Almäcïye bogak bädagüyogok änzï dïnyo. 17Wurïdena naa roga äna Almäcïye bädagüyogok, agoga äna doroyik dïdong dillayik. Onongdeng dïꞌräng doga ï dogidäk dïdong.18Wurïdena roga gämme äna wuräk wewe wïnttede ïga Almäcïye ängäng doroyik wobäꞌricagode thïk babäꞌräng willa dïnynyocik. 19Wurïdena naa ocongdeng donu dathïk iddi deng duwulluk bä'rik, agoga äna ocongdeng donu dogappïyo de dïꞌrekok dang ïga Almäcïye, agoga äna ocongdeng adwuk dana dathïk oko no wuräk we näthappu.20Oꞌrïna ïnaneng Almäcïye bogak bogüyogok änzï dïnyo, Ongokpeng na bodekak bodüppïgo be nyuku nyettetteng nye nodong nye wuräk wïnttek. 21Gaka naa dïnyo doga ängäng buräk bonyi, Adäng buräk babaräk, agoga gämme äna ängäng dogüyogo de buräk bonyi babaräk bïyagüyogo änzï dïnyo.22Gaka roga äna ïga Adäng wuräk awuk wayïntte, narroga äna ïga Almäcïye wuräk awuk wïyakothïk oga wathïk. 23Oꞌrïna wuräk awuk änzïk änno dubäk dïdung bulluk bulluk omakok doga ïga Almäcïye. Almäcïye boga bodüppigo be nodong be dïnyo nyuku a nywuk änzïk, wurïdena maung memema datho dïdung dägatho, wuräk wewe wega ïga Almäcïye wïyadeka wathïk ï datho dïdung.24Wurïdena maung memema thïk thiꞌrode thïk, maung memema Ongokpeng bägayïthek Gänzï daꞌrädang dïdung de Gänzï, Obädeng, maung memema Almäcïye bïyathorïkek wuräk dobora adwuk na wärruk na daꞌrädang, na Ongokpeng bïyayïthek Gänzï Bädeng daꞌrädang. 25Gaka Ongokpeng bogga äna barabo daꞌrädang änzïk adwuk a Ongokpeng ïyanädok rümi rïrung cïk yothägeng ye nyägäk nyïnyung. 26Dümi dedinttode dededa Ongokpeng bïyabäꞌricok cïk doga dïnyo.27Gaka Ongokpeng bïthek rong arwuk änzïk yothägeng ye nyägäk nyïnyung.” Oꞌrïna maung memema Ongokpeng bomok äna,“Rong arwuk änzïk rïthïgok yothägeng ye nyägäk nyïnyung.” 28Wurïdena maung memema waräbü awuk änzïk wïthïgok cïk yothägeng ye nyägäk nye daꞌrädang de Almäcïye, wurïdena Ongokpeng ängäng gatha gïgung boga Thäguräk Thabaräk, Ongokpeng bïyathek Gänzï gatha gïgung, wurïdena Gänzï gïyarabo daꞌrädang änzïk adwuk.29Wurïdena wuräk wewe wenengkïgagïnok dïnyo wïyawümenï? Naa wuräk wïnttek wädïyagüyogo bäꞌrik? Agoga äna, wuräk na wanengkïgagïno dïnyo onayïnï? 30Wurïdena ocongdeng na dandogattïno thïk ï gatha onayïnï?31Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, oïngbeng badengkayïnonong ängäng dodengka dededa onongdeng donu ïga Yecuwa Almäcïye Gäꞌrok gecong, oïngbeng bayïnttenonong marïyamuk. 32Naa oïngbeng bega gayïka buräk bonyi, ga oïngbeng beppïttïkek marägünttong ï Apäcuc, oꞌrïna ngänïbeng bebeba oïngbeng bayïnynyocik? Naa roga äna wuräk wïnttek wädïyagüyocogo änzï dïnyo, oꞌrïna gäyïng ga ocongdeng orägo dure na ikko nyäbak, gaka ocongdeng dïya ïntte nängorok!”33Onongdeng dädayïllïgagok wuyacïk ängäng, “Domakïyok änno wuräk wegidäk gayïka dogidäk dagico rong rerïng.” 34Güyogunong änzïndde! A onongdeng othorigoyik, onongdeng dädanängok dogidäk, gaka wuräk werek wodäma dännathïk de Gänzï. Oïngbeng bamonong irri reng othallenong.35Oꞌrïna obärïk bulluk bïyamo äna,“Wuräk wïnttek wïyagüyogo yayï ? Ogengdeng dïyatho ängäng watha wayïthung weng?” 36Oungbeng buräk bedämathïk, rogga äna babü bebeba oungbeng buwenge bädaga bathïk naa bayïnyok nodong gäppak.37Wurïdena gatha ge babü bebeba oungbeng buwengek bädïyabuyo gayïka babü beng bogak, oꞌrïna thoye thabuꞌrok thïyadeka thütheräk däkäna babü berek. 38Oꞌrïna Gänzï gïyathek gatha gayïka Ongokpeng bonareng, wurïdena moye amuk änzïk mulluk mulluk monu watha wïwung. 39Wurïdena watha awuk änzïk wädaga gatha gulluk, oꞌrïna räbäk re watha we wuräk wonyi woga, durïk donu watha woga dadung, wïjabe wonu watha woga dadung, waꞌräbe wonu watha woga dadung.40Watha werek woga weyï gänzï gämme, na watha werek woga we näthappu, oꞌrïna dodengka deyï gänzï doga dulluk, na dodengka de näthappu doga dadung. 41Dodengka derek doga dulluk de thängki, dodengka derek doga de gunak na dodengka derek doga de modok däkäna wuꞌrïräk werek, gaka guꞌrïräk gerek gapäppïyago änno guꞌrïräk gerek ängäng dodengka.42Oꞌrämïna dogüyogo de wuräk wïnttek gämme doga äna, gatha gathikago gegidäk agogüyogo gilla dogidäk nang. 43Gatha gathikagägago ï nämuräk agogüyogo ängäng dodengka. Gatha gathikagägago ängäng dodïꞌrak dang agogüyogo ängäng dobora. 44Gatha gathikagägago gegongkägagägok, a gatha onyago dogüyogo ge bärruk. Watha wegongkägagok woga, na watha we bärruk woga.45Wurïdena romegïgagägok gämme ï thadak äna,“Buräk babaräk be nodong Adäng bodekak bathïk.” Adäng nge dinttode ngodekak dïthïgok dathïk de bärruk. 46Oꞌrämïna, rädaga äna gatha ge dabärruk goga nodong, oꞌrïna gatha gedogongko goga, a gatha ge dabärruk ändatho omakok gatha ge dogongko.47Buräk babaräk be nodong bogak bocägode änäthappu änno nämuräk, wurïdena buräk babaräk beerek bameeꞌrak bogak bocägode änno Gäꞌrok Gänzï ge ïgänzï. 48Gayïka buräk babaräk bebe becägode änno nämuräk boga, oꞌrämïna gämme wuräk wewe wecägode änno nämuräk woga, na gayïka buräk be beyï gänzï boga, oꞌrämïna wuräk gämme weyï gänzï woga mik gämme. 49Wurïdena gayïka ocongdeng dogongkok dïthagok bäruk be gatha ge buräk be nämuräk, ocongdeng dïya ïthago bäruk be gatha ge buräk be ïgänzï.50Wurïdena bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, oïngbeng bamo äna gatha ikki geng na ngiccok gädamüde oga ï daꞌrädang de Gänzï däkäna gatha gegidäk gathikago agädïyagüyogo dogidäk. 51Oꞌrämïna oïngbeng bamonong duꞌrang iddi deng deyüwok äna,“Ocongdeng adwuk dädïya ïntte, orïna ocongdeng adwuk dïyabärïyago.52Ï dodäbe thik, Gänzï gïyabärïcecong maung meng, maung memema düweꞌräk dogüwagok de dinttok. Gaka düweꞌräk dïyagüwago. A wuräk wïnttek ïyagüyogo änzï dïnyo ängäng watha wethikagok, na ocongdeng dïyabärïyago ängang watha. 53Gaka watha iwwi weng wogga äna wïya ïntte, oꞌrïna Gänzï gïyayïthekeng dïthago dathïk de räbuk räbuk dilla diꞌrok cïk. Ogengdeng dogga dädïya ïntte gämme.54Oꞌrämïna maung memema gatha ikki geng gedidäk gïthagok gatha gädaga gegidäk ge gümi ge gïnyok, wurïdena gïyadeka rong remïgagägok ï thadak ramo äna,“Dïnyo domïkagägagok odaꞌrängkïgagägo ängäng bonyakok bäꞌrik.” 55“Onye, Dïnyo, donyakok dïdang doga gïyethung? Dobara dïdang doga gïyethung?56Oꞌrïna düthi de dïnyo doga dogidäk, na dobora de dogidäk doga nädumïk. 57Oꞌrïna gäyïng ga dowïyayïno Gänzï no gatha ogayïno Gänzï Ongokpeng bebe bayïthecong donyakok ängäng Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye.58Oꞌrämïna worïnyïgo, bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, ogawunong dothorigok cik ïrrïng dädaga dathaꞌringko, na dayegïno Gäꞌrok Gänzï ngäye ngerïng marïyamuk, ga onongdeng ännanang äna dogenya dïdong dädaga babäꞌräng ï ngäye nge Gäꞌrok Gänzï.
16Düncïnok Wuräk Werocik Natteräk
1Wurïdena düncok natteräk donarïgo äna dawüncagïnok woduma we Gänzï gayïka oïngbeng bodïngkede känayïz ge Gälladdïya, oꞌrämïna rogga äna onongdeng dayego ngokäme mik, 2Ï thängki the nodong the mängki mamothäguncuk na meꞌrak (7) amwuk, rogga äna onongdeng adwuk änzïk bulluk bulluk darrok natteräk gäꞌrädäk änno natteräk nïnung nenena ongokpeng bïnynyodeyik, a onongdeng ärrok, a onongdeng änaana ädïyawüncok gämme meung memema oïngbeng bathok cang.3Wurïdena maung memema oïngbeng bathok borok cang, oïngbeng bïyadinyok wuräk wewewa onongdeng dodibok änzik ängäng dogene rong re dodïngkïgagägok remegïgok, a ogengeng ommïno woduma we Wuräcellïng dagurï dïdong dededa onongdeng düncode. 4Oꞌrïna narroga ïrrïng äna oïngbeng banyago ngokäme, agoga äna ogengdeng dïyanyago ängagïng.5Oꞌrïna oïngbeng bïyathïnonong maung memema oïngbeng bonyagok oko ï Magädonïya gaka rogga äna oïngbeng bïyanyago oko ï Magädonïya. 6Wurïdena oïngbeng babuꞌrok bïyarincak cang ängagenong däkäna narroga äna oïngbeng bïyanängok cïk cang ängagenong därü dawuk änzïk, a onongdeng änanna ïyagäto ïgagïng ängäng donyago dïdïng.7Gaka oïngbeng bädanareng äna oïngbeng baꞌrämenong ï gaddäräk ga onongdeng onyaga, gaka oïngbeng bothiradenong äna oïngbeng banängok cïk ängagenong maung motteng naa Gäꞌrok Gänzï gogäcigïndïng. 8Oꞌrïna oïngbeng bïyarincak onängok cïk ï Apäcuc, a oïngbeng ïyaro yo thängki thamogurrung thäguncuk (50). 9Gaka gädäk guwanzïgïndïng godacagok cik gappe gättïng ge ngäye, wurïdena wuräk woga wüyik wega rümi recong.10Wurïdena maung memema Dimidawuc bonyagok borok cang, a onongdeng oga ängagok ïrrïng, a ongokpeng änanna ädaga banängok cïk ängäng näthäräk. Gaka ongokpeng boga oyego ngäye nge Gäꞌrok Gänzï gayïka oïngbeng boga oyego ngokäme. 11Oꞌrämïna obärïk bädana nyaranga nanagok. Oꞌrïna ïthïnong cok gaddäräk ängäng märïng, a ongokpeng änanna athïnïng. Gaka oïngbeng boga orrikoyok na obang ngeng decong dïyaräk na dïyayï derocik doga orrikoyok. 12Wurïdena Abolloc obang becong babaräk, oïngbeng bïdïddïgodok gättïng oborïyok dang äna ongokpeng banyago yayinzonong ängäng obang becong ngeng dïyaräk na dïyayï derocik. Oꞌrïna ongokpeng bogak bädanagareng ängäng rïrung äna ongokpeng batho ïnaneng. Oꞌrämïna ongokpeng bïyatho maung memema thïk thethetha ongokpeng bonareng bathocik.Diꞌrok Cïk13Gäꞌrïngkude nong na büregik marïyamuk, thorunong cïk ïrrïng ï doroyik. Ogawunong dodurocïk gayïka wuräk wïyaräk we durocïk na weborok. 14Yegunong ngäye ngïngong angwuk ängäng dorïnya.15Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derocik, oïngbeng bamonong äna onongdeng dänna wuräk we dawuwang de Ïcdäpanuc. Wurïdena onongdeng dännanang äna ogengdeng doga ngäye ngïngïng nge nodong nge wuräk werocik ï Akïya, wurïdena ogengdeng dokuthïttagode ängäng watha wïweng äna dagäto ï woduma we Gänzï ängäng watha wïweng, 16wurïdena rogga äna onongdeng damakok mobong ngokäme ängäng domïcïgo deng, na wuräk awuk wewe wega oyego ängageng na wagenya.17Oïngbeng bowe no gatha ängäng dokäꞌrïko de datho de Ïcdäpanuc na Pärädonaduc na Akïkïyoc gaka ogengdeng dothodode mäbïk meme megak mädathodägagode medämago. 18Gaka ogengdeng daborek na dogätok ï bärruk bïbïng na bärruk bïbong ngokäme. Oꞌrämïna ogengdeng dännak domïcïgo deng dede.19Wuräk we känayïz gega ï Acïya wayinzonong. Akïlla na Päräcäkïlla na Känayïz gege gega ï gumäng gïgeng goga ayinzonong gättïng ängäng Gärängang ge Gäꞌrok Gänzï. 20Obambang ngeng adwuk doga ayinzonong. Ayinzüdettïyunong adwuk bulluk bulluk ängäng domäthuwïttïyo dedung.21Oïngbeng Bolïc bayinzonong ängäng thägung thïthïng. 22Wurïdena naa obärïk bädarïnyek Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye, agogga äna ongokpeng bayïthïgo gäꞌrängek nang, Maranatha! ängäng Gäꞌrok Gänzï. 23Gäyïng ga dagurïnang na märïng me Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye oga ängagenong. 24Gäyïng ga dorïnya dïdïng oga ängagenong onongdeng adwuk dega ïga Almäcïye Yecuwa. Agogayik.
2 Käruncuc ngameeꞌrak
11Bolïce bodinyagok be Yecuwa Almäcïye ängäng donareng de Gänzï na obang becong babaräk Dämidawuc dadinyinok kaniza gege gega ï Kuruncuc ängäng woduma awuk wewe wega ï Akïya. 2Gäyïng ga dagurïnang na märïng änno Gänzï Dada becong Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye.3Dorïnyanang de Gänzï na de Dada becong Yecuwa Almäcïye, Bädeng benu dïthak na Gänzï genu dumoko adwuk änzïk, 4Ongokpeng bebe baborecong dang maung memema ocongdeng doga ï dogenya decong adwuk a ocongdeng änanna omüde ogäto ï wuräk wewe ï dogidago ängäng dobore geng dang ï dogenya adwuk dededa ocongdeng daborïttïyo dang ängäng Gänzï.5Gaka dogenya de Almäcïye düyik doga ïgagecong, oꞌrämïna gayïka ängäng doborïgo dang gämme de Almäcïye. 6Oꞌrämïna naa oningdeng dagenya agoga äna oningdeng dagenyayïno dobara dang dïdong na dorïgok dïdong, a Gänzï änanna oborenong dang ï dogenya deng dededa oningdeng dogenyak ängäng ngokäme. Däkäna naa oningdeng doborïgok dang agoga äna doborïgo dang dïdong na dorïgok dïdong. 7Wurïdena dïꞌrekok dang diding doga dïdong gaka oningdeng dännanang äna gayïka onongdeng doga thäꞌrägik the dogenya, oꞌrämïna onongdeng dïyaga doborïgo dang gämme.8Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, oningdeng danareng äna onongdeng danna no dogidago dogenya decong dede degak dïyathïnocong ï Acïya, ocongdeng dogak dogenyak gättïng oko no thoꞌra thecong, narrogak äna ocongdeng dogak dobuꞌrok ïntte ngokäme. 9Ithecak ocongdeng dogak dakämagok ängäng dïnyo, a ocongdeng ädaroyik ängäng watha wecong, oꞌrïna Gänzï Ongokpeng bebe begüyegecong änzï dïnyo, 10Ongokpeng bebe beredecong änzï dïnyo dimmäng gättïng, ongokpeng bebeba ocongdeng ïꞌrekok dang na bebeba ocongdeng dorocik ängäng äna ongokpeng bïyarecong gämme.11Wurïdena onongdeng gämme doga ogäto ïgagening ängäng dodänttenoning Gänzï, a wuräk wüyik änanna ïthenoning Gänzï dowïya no gatha ängäng dagurï dededa Gänzï gïthedening düyik.12Gaka dodengka iddi deng doga dogene rong riring na ngäꞌre nginging äna oningdeng doga ängäng dottega na ängäng dorïgogok de Gänzï, rädaga äna ängäng dännathïk de gatha oꞌrïna ängäng dagurïnang de Gänzï. 13Gaka oningdeng dädaga omegenonong rong rerek gämme äna onongdeng dadäne däkäna dannathïk ängäng. Wurïdena oïngbeng borocik äna onongdeng dïyanna narroga äna diꞌrok cïk gämme, 14Gayïka onongdeng dännaning gämme ängäng dännathïk äna oningdeng doga dodengka dïdong gayïka onongdeng doga ngokäme dodengka diding ï thängki the Gäꞌrok Gänzï Yecuwa.15Wurïdena ängäng dothorigoyik de doroyik ängäng rong irri reng, oïngbeng bogak bonagareng äna oïngbeng bïyathïnonong gäppak a onongdeng änanna ona dagurïnang dïdong gämme ameeꞌrak. 16Oïngbeng bogak bïthek cïk äna oïngbeng bayinzonong adwuk maung memema bogak bathok oko ï tharäk thottäk the Magädonïya na maung memema oïngbeng bogappïyok änzang, oïngbeng bonagareng äna onongdeng degättok ïgagïng ï gaddäräk onyago do Yawüdiya.17Oꞌrämïna maung memema oïngbeng bïthek irri reng cïk, oïngbeng bogak bädayïthek rong cïk omakok gatha äna Engee, Engee, däkäna äna Onï, Onï? 18Oꞌrïna gayïka Gänzï gothorigok cik ängäng doroyik de rong riring rogayïnonong rogak äna Engee däkäna na Onï.19Gaka Thäguräk Thabaräk The Gänzï, Yecuwa Almäcïye Ongokpeng bebe bedäganzïnok wuräk rong rerïng yoꞌrägik yïyong, oïngbeng na Cälläwanoc na Dimidawuc ithecak dädaga äna,“Engee na Onï, oꞌrïna ïgagok Engee. 20Gaka arwuk änzïk rogak Dïthïgïno Rong Cïk Re Gänzï ïgagok doga äna Engee, wurïdena doga ïgagok doga äna Agogayik, Gänzï gadengkïgagägo ängagecong.21Wurïdena Gänzï Ongokpeng ïnaneng bïyathorïkening cïk ïrrïng ängagenong ïga Almäcïye na Ongokpeng bodabocong ängäng Gänzï, 22Ongokpeng gämme bebe bethodägode ïgagecong na bïthedecong Bärruk no mägik mecong gayïka dorabok babü thïk.23Oꞌrïna Oïngbeng bayïbïttok Gänzï äna gaga doꞌrämïgo dïdïng äna oïngbeng bädathïnonong ï Kuruncuc. 24Rädaga äna oningdeng dayegïke doroyik dïdong baꞌräng, oꞌrïna oningdeng ngäye gaka dokäꞌrïko dïdong doga ängäng doroyik de thorok cïk ïrrïng.
21Oꞌrämïna oïngbeng bodok änzik äna oïngbeng bädathïnonong gämme no dïthak. 2Gaka naa oïngbeng bayïthenong no dïthak, agoga äna obïthung beng bïyawïyïkïng no gatha, oꞌrïna buräk bebeba oïngbeng bothïnyïkek?3Wurïdena oïngbeng bamegenonong rong irri reng arwuk narroga äna maung memema oïngbeng bathok a oïngbeng ädathïnyak obadïyeng dede dega äna oïngbeng bakäꞌrïko ängageng, oïngbeng borocik ängagenong adwuk äna dokäꞌrïko dïdïng doga dokäꞌrïko dïdong adwuk. 4Gaka oïngbeng bomegenonong rong irri reng ga oïngbeng boga ï däriꞌri de dimigo dimmäng gättïng na ängäng dawung änno thägik na ängäng ngämek no gik ngwük, oꞌrïna rädaga äna a onongdeng änanna othïnya, oꞌrïna a onongdeng änanna änna dorïnya dededa oïngbeng borïnyenong ängäng.5Oꞌrïna naa obärïk bulluk bothïnyïkek obärïk, agoga äna ongokpeng bädathïnyïkeyïng bälläk, oꞌrïna bathïnyïkenong adwuk ängäng rerera ongokpeng bonängode (Oïngbeng bamo irri reng gaka oïngbeng bädanareng äna oïngbeng bathïnyïkïyok gättïng.) 6Doppïgo iddi deng duwengkok buräk bebe bïkede boppïgagägok ängagenong düyik. 7Wurïdena rogga äna onongdeng dadiyendettïyo dogidäk cïk na oborïttïyo dang a ongokpeng bebe änanna ädathïnyayok gättïng.8Oꞌrämïna oïngbeng bayïbïttonong äna genïnong cok äna onongdeng dorïnyeyok. 9Gaka oïngbeng bomegenonong rong mik, a oïngbeng änanna oꞌrämenong naa onongdeng damakok Gänzï ängäng rong arwuk.10Oꞌrämïna buräk bebeba oungbeng bodinyedok cïk, oïngbeng badinyedok cïk ngokäme. Naa oïngbeng bogak bodinyende wuräk dogidäk cïk, agoga äna oïngbeng bodinyende geng cïk odinyenonong cïk. Wurïdena Almäcïye boga boꞌräme be rong reng. 11Thäjibäk thïyana doꞌrïya ängagecong, gaka ocongdeng dänna ngäꞌre ngïngung.12Wurïdena maung memema oïngbeng bathok ï Durac, oïngbeng bogak bathïnok äna oïngbeng bannïke Rong Rerïng nana Almäcïye. Wurïdena Gäꞌrok Gänzï guwanzendïng gädäk. 13Oꞌrïna oïngbeng bäda ïnynyode dumoko ï bärruk bïbïng gaka oïngbeng bäda ïnynyode obambïng bïbïng babaräk Diddoc, oꞌrïna oïngbeng bodïngkede geng a oïngbeng onyago ï Magädonïya.Donyakok ïga Almäcïye 14O'rïna oningdeng dayïthek Gänzï dowïya no gatha Ongokpeng bebe bathäppïcïkening ï dothäppïyo de donyakok ïga Almäcïye marïyamuk. Ongokpeng bebe bagene dännathïk dïdung no nayïk anwuk ängagecong. 15Oꞌrämïna gaka ocongdeng doga ngera nge Gänzï nge Almäcïye yoꞌrägik ye wuräk wewe warïgok na wewe wega ïntte.16O'rïna wuräk wewe wega ï gaddïräk ge dïnyo woga ngera wägayïntte na obadïyeng dede dega ngera nge dathïk doga dathïk. Obïthung beng bebe bewungkok bebaꞌrok rong irri reng? 17Gaka ocongdeng dädaga gayïka wogecce wüyik wathäppïyo ga ogengdeng ogecce wuräk rong re Gänzï däbäk gayïka werek wüyik wayego. Oꞌrïna ïꞌrïcong ängäng dothorigoyik ïga Almäcïye yokik ge Gänzï gayïka wodinyagok. 31Roga äna ocongdeng darethe änzïk okäꞌrïko ängäng watha wecong gämme yaa?” Däkäna ocongdeng donareng rong rerek re dodïngkïgagägok dïdong däkäna rong re dodïngkïgok änanagenong aa? 2Onongdeng doga rong riring remegïgagäde no mägik miming rännago na radänïgo ängäng wuräk awuk änzïk. 3Onongdeng dogene rong re Almäcïye reyegägagok ängäng ängagening, rere rädamegägok ängäng ngïräk nge gabäꞌre oꞌrïna ängäng Bärruk Be Gänzï gathïk, rädamegïgagägode no gathang ge bädok oꞌrïna romegïgagägode no mägik me wuräk wonyi.4Wurïdena oningdeng dorocik ängäng Almäcïye yokik ge Gänzï. 5Baberek billa bega ïgagening bebe bagäyïnocong ga ocongdeng ona ï ngäꞌre ngecong äna ocongdeng damüde oyego ngäye ngerïng ingngi ngeng ängäng watha wecong. Oꞌrïna dännathïk decong doga änno Gänzï. 6Ongokpeng bebe begäyïnocong ga ocongdeng oga woyego we Domätto Rong Rïyathe, rädaga ängäng nädumïk ne moꞌräbiräk memïgagägok oꞌrïna ängäng Bärruk. Gaka gädumïk gappok, oꞌrïna Bärruk bayïthek dathïk.7Oꞌrïna naa ngäye ngoga ängäng dïnyo, ongokpeng bogak bomegede no gathang ge bädok. Ngäye ngeng ngege ngogak nädumïk ne Müza nemegïgagägode moꞌräbiräk meng no gathang ge bädok. Wurïdena dodengka dogak nang, a wuräk we Icärayil ädamüde äna nyawurrïgok yothek ye Müza gaka dodengka dïdung dogak dabüro gättïng, 8Ngäye nge Bärruk ngädïyana dodengka dimmäng cayï mik?9Oꞌrïna naa ngäye nge dogidago ngonu gädumïk ge dodengka, agoga äna ngäye ngedothorigoyik ngaronang ängäng dodengka düyik. 10Gaka narroga äna bodedengkïgago bäda dodengkïgo gämme thäki thäki, gaka dodengka doga düyik. 11Gaka naa nädumïk neng nene ne dodengka nayiꞌrok cïk maung motteng, agoga äna nädumïk ne dodengka dädiyaꞌrok cïk nïyaga yayï?12Oꞌrämïna gaka ocongdeng dorocik ithecak äna ocongdeng donu dogappïyo de dïꞌrekok dang, ocongdeng dayïꞌre ängäng. 13Ocongdeng dädaga gayïka Müza ongokpeng bebe bakaꞌrumok cothek yïyung ängäng guꞌreng ge gadïya a nyäguräk nye Icärayil änanna ädaꞌräme dongäꞌretho de Gänzï .14Oꞌrïna ngäꞌre ngïngeng ngirämade. Gaka thängki iththi theng ngäꞌre ngïngeng ngagaꞌrumagok ängäng guꞌreng geng gege maung memema ogengdeng doga odäne thadak the domätto. Ogengdeng dagäro guꞌreng ge gadïya maung memema buräk borabok Almäcïye. 15Oꞌrïna narroga äna nädumïk ne Müza nadänïgo thängki iththi theng, agoga äna mägik mïmeng mayuwagok ängäng wuꞌreng we nadïya. 16Oꞌrïna maung memema ogengdeng dagappïno Gäꞌrok Gänzï, ogengdeng aguꞌreng geng gege odägok babuthäk.17Oꞌrämïna ïnaneng Gäꞌrok Gänzï Ongokpeng boga Bärruk, wurïdena nana Bärruk be Gäꞌrok Gänzï boga dobaꞌrikigo doga nang. 18Oꞌrïna ocongdeng adwuk dawurrïgagägok dodengka de Gäꞌrok Gänzï ängäng yomek yïthämängko gayïka ngallämandara, ocongdeng dabärïyago gayïka bäruk beng bebe änzï dodengka onyago ï dodengka gayïka Bärruk be Gäꞌrok Gänzï.
41Oꞌrämïna gaka Gänzï gïthedecong ngäye ingngi ngeng, gaka Ongokpeng bonu dïthak decong, oꞌrämïna gaka irri reng roga mik ocongdeng dädamättadeyik änno mägik mecong bäꞌrik. 2Oꞌrïna ocongdeng doyangkang doyego ngäye ngeyüwok nge dothalla, ocongdeng dädayego rong re Gänzï ängäng duꞌrïcï, oꞌrïna ocongdeng dayego ängäng doꞌrämïgo dethorigok cik yokik ge Gänzï, na yokik ge wuräk awuk ängäng ngäꞌre ngethorigok cik nge Gänzï.3Oꞌrïna naa thadak the Rong Rerïng thothodägagode ängäng dobiddagok, agoga äna rong royüwegïgagok änno wuräk wewe ïntte änno Gänzï. 4Gaka obadïyeng dede denu gänzï gillayik ge näthappu iththi theng girämede geng änno dothorigoyik, gaka ogengdeng dädarocik, dobulänga de Rong Rerïng de dodengka de Almäcïye Ongokpeng bebe bega bäruk be Gänzï bagene dobulänge thïk nanageng.5Oꞌrïna gaka ocongdeng dädaga othämpïcïke wuräk ängäng watha wecong, oꞌrïna Almäcïye Yecuwa Gäꞌrok Gänzï, oꞌrïna watha wecong woga woyegïno we Almäcïye. 6Gaka Gänzï Ongokpeng bemok äna gäyïng ga dobulänga obulängethïk änzï ngärimäk, Ongokpeng bebe be bulängek cïk no mägik mecong, dobulänga de dännathïk de dodengke Gänzï yokik ge Yecuwa Almäcïye.7Oꞌrïna ocongdeng donu thäyïk thimmäng näthappu the dagurïnang ï watha wecong thethe thega gayïka dayang decägode änno ngathok, thoga dobora de Gänzï dädaga änanacong. 8Ocongdeng dogenyak ängäng räbäk re dogenya adwuk änzïk, oꞌrïna ocongdeng dädabäꞌricagode thïk na dädaräballak änzik baꞌrang. 9Ocongdeng donängïgagägode däriꞌri, oꞌrïna ocongdeng dädawüddangkok dälläk baꞌrang. Ocongdeng danängïgagok däriꞌri oꞌrïna ocongdeng dädabäꞌricagok cïk. 10Ocongdeng dathäppïyo ängäng dïnyo ï watha wecong marïyamuk de Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye, a dathïk de Yecuwa änanna ogenïgagägo gämme ï watha wecong.11Gaka ocongdeng dega dathïk, Gänzï marïyamuk gagäyïnocong ga ocongdeng [oꞌräme, obäꞌrïcïgok ängäng] dïnyo gaka ocongdeng domättagok ängäng dathïk de Yecuwa, a dathïk de Yecuwa änanna ogenïgagägo ïgagecong ngokäme ï watha wecong. 12Oꞌrämïna dïnyo doga ïgagecong, oꞌrïna dathïk doga ïgagenong.13Wurïdena naa ocongdeng donu bärruk beng bebe mik be doroyik omakok rere remïgagägok agoga äna,“Oïngbeng baroyik, oꞌrämïna oïngbeng bïꞌrek,” ocongdeng ngokäme dorocik, oꞌrämïna ocongdeng dayïꞌre ngokäme äna, 14Ännawunong nang äna obadï bebe begüyegek Gäꞌrok Yecuwa ongokpeng bebe bïyagüyegecong ngokäme ängäng Yecuwa, ongokpeng bïthukoning yokik gïgong. 15Gaka dogenya adwuk änzïk dededa oïngbeng bogenyayïnonong doga äna oïngbeng bagäto ïgagenong, a wuräk wüyik änanna omüde änna äna Gänzï gorïnyekeng yayï ängäng dagurïnang, a ogengdeng änanna ïthek Gänzï dowïya no gatha na dodengka düyik.16Oꞌrämïna ocongdeng dädamättak cik ängäng mägik mecong ïdadducong dorocik. Oꞌrïna narroga äna doga de gatha ge buräk bonyi ändoꞌrok gabäꞌricagok cïk, agoga äna änzïdoga de ïgatha dappocik odeka dathe mängki amwuk. 17Gaka doga de thïk thecong thoga thotteng the dogenya dakuthïttïnocong mängki müyik maung memema dimmäna de dodengkïgo dilla diꞌrok cïk. 18Wurïdena gaka ocongdeng dädaga wurrïgok waräbü wewe wïthämängko, oꞌrïna waräbü wewe wädayïthämängko. Gaka waräbü wewe wïthämängko wïthämängko thïk thotteng, oꞌrïna waräbü wewe wädayïthämängko woga räbuk räbuk willa diꞌrok cïk ngorek ngorek.
51Gaka ocongdeng dännanang äna maung memema gumäng gecong ge näthappu gobäꞌricagode thïk, wurïdena roga äna ocongdeng gumäng ïgänzï gunagok ängäng Gänzï, gumäng gädawunagok ängäng nyägung nye buräk bonyi, gilla diꞌrok cïk ngorek ngorek 2Gaka ocongdeng doga ï gumäng ikki geng gämme mik, ocongdeng donareng äna ocongdeng [dayïthago, darengkek] [nomoꞌra; nompïya] gumäng gecong gegega ocongdeng donu ïgänzï. 3Naa ocongdeng [ dïthagok, dorengkïgode] agoga äna ocongdeng dädïyaga mamärung.4Gaka ocongdeng doga ï gumäng ikki geng doga ï dogenyïkïgo iddi deng, rädaga äna ocongdeng donareng äna ocongdeng [dädayïthago, dädarengkok, dagäro nadïya] no watha wecong we näthappu iwwi weng, oꞌrïna roga äna ocongdeng donareng äna [dayïthago no, darengkïgok] gatha ge ïgänzï [ nompïya, nomoꞌra] gatha, dathïk danyakok dïnyo. 5Oꞌrïna obadï bebe bekuthïttodecong okuthïttïnok ngäye ingngi ngeng ongokpeng boga Gänzï, ongokpeng bebe gämme bïthedecong Bärruk gayïka dorabok rong cïk.6Oꞌrämïna ocongdeng dännanang marïyamuk äna maung memema ocongdeng doga yawuwang ängäng watha agoga äna ocongdeng doga babuthäk änno Gäꞌrok Gänzï. 7Gaka ocongdeng doga dathïk ängäng doroyik ädaga äna ocongdeng doga dathïk ängäng durrïgok cïk ängäng gik. 8Ocongdeng dorocik ithecak ängäng ängäng dodurathïk äna oningdeng dawüddano gümäng ge watha wiwing ga oningdeng onyago, a oningdeng oga onängok cïk äno Gäꞌrok Gänzï.9Oꞌrämïna oningdeng ï donareng doga äna, naa onongdeng doga nana mäddük däkäna dilla doga babuthäk änanagok, agoga äna oningdeng dawïyïkïyok no gatha. 10Gaka rogga äna oningdeng adwuk dathoro yokik ge daꞌrädang de Almäcïye, a obärïk änanna ommo ngäye ngïngung ngengenga ongokpeng boyegok ängäng gatha gïgung naa ngogak ngorïng däkäna ngogidäk.Dogäto Ï Wuräk Ängäng Dännathïk De Gänzï11Oꞌrämïna oningdeng dänna dona näthäräk ne Gäꞌrok Gänzï, Oningdeng dagäyïno wuräk ga ogengdeng oroyik ängäng rong re dothorigoyik. Gänzï gännaning ïrrïng, gäyïng ga oningdeng ännago ängagenong ïrrïng gämme. 12Gaka oningdeng dädaga odengke watha wiwing ängagenong gämme, oꞌrïna oningdeng dayïthenong thïk the rong rerïng äna onongdeng dadengkening, a onongdeng änanna ïyamüde obaꞌrïceno wuräk wewe wadengka ängäng gurak ge doꞌrok ge gatha ädaga äna dakengka änno mägik mïmeng.13Wurïdena naa oningdeng dayego ängäng watha wiwing gayïka wübang, agoga äna oningdeng doga wübang we Gänzï däkäna naa oningdeng donu ngäꞌre ngorïng agoga äna oningdeng donayïnonong ngäꞌre ngorïng. 14Oningdeng dathäppïcïgo ängäng ängäng dorïnya de Almäcïye, gaka oningdeng dännago äna buräk bulluk bïnyïnok wuräk awuk änzïk, naroga äna ogengdeng adwuk doga thäꞌrägik ï dïnyo dïdung. 15Wurïdena Almäcïye bïnyïnok awuk änzïk, a wuräk wewe wega wathïk änanna oga ï dathïk derïng ädaga de watha wïweng, oꞌrïna ogayïno wuräk wewewa Ongokpeng bïnyïnokeng, Ongokpeng na bogüyogok gämme.16Oꞌrämïna omodo änno thängki iththi theng, oningdeng dädama obärïk ängäng gurak geno gatha ge doꞌrok ge näthappu. Wurïdena narroga äna oningdeng dogak dännak Almäcïye ängäng gurak geno gatha ge doꞌrok. Oꞌrïna ïnaneng oningdeng dädawurrïgoyok gämme mik thäki thäki. 17Oꞌrämïna naa obärïk bogak ïga Almäcïye, agoga äna ongokpeng bocägode bathe. Wurïdena waräbü awuk änzïk wibe wïnzadethïk, waräbü awuk änzïk wodekak wathe.18Oꞌrïna waräbü iwwi weng awuk woga änno Gänzï, Ongokpeng bebe beppïkecong märïng me gatha gïgung ängäng Yecuwa Almäcïye, Ongokpeng na bïthedecong ngäye nge doppo märïng, 19Irri reng roga äna Gänzï gogak ïga Almäcïye, Ongokpeng bathok doppo märïng ängäng thappu ängäng gatha gïgung, Ongokpeng bäda däganzïnokeng dogidäk dïdeng. Oꞌrïna Ongokpeng bïthedecong rong re doppo märïng.20Oꞌrämïna Gänzï godibocong änzik äna ocongdeng dayego gayïka Almäcïye, gayïka Gänzï gogak gïbïttonong ängagening. Oꞌrïna oningdeng dadïddïgïnonong Almäcïye äna onongdeng dappo märïng äno Gänzï. 21Gaka Gänzï gogäyïnok Almäcïye, Ongokpeng bebe bädanängode dogidäk ga Ongokpeng oginagok dogidäk decong, a ocongdeng änanna odeka dothorigok cik de Gänzï ïgagok. 61Wurïdena gayïka oningdeng doga oyego nanulluk äno Dimidawuc na Gänzï, oningdeng dayïdïddïgonong äna onongdeng dädarabo dagurïnang de Gänzï baꞌräng. 2Gaka Gänzï Ongokpeng bomok äna,“Oïngbeng boäcigudang ï thïk therïng, Oïngbeng bogätok ïgagang ï thängki the dorïgok. Oꞌrämïna thïk iththi theng ïnaneng thoga thorïng de dorïgok. 3Wurïdena rogga äna ocongdeng dädabäꞌrïcek obärïk a ngäye ngecong änanna ädïyabäꞌrïcïgok.4Oꞌrïna ï rong arwuk änzïk rogga äna ocongdeng daga yokik ge wuräk gayïka woyego we Gänzï ängäng watha wecong ï donyuko düyik de dogidago na ï däriꞌri na ï dogenya. 5Wurïdena ï dogappïyo na maung memema ocongdeng doga ï käräkong na ï däriꞌri na maung memema ocongdeng doga ï dogenya düyik na maung memema ocongdeng doga abüregik dädaga ïndde na maung memema ocongdeng dodumak dure doga ängäng yüthi. 6Rogga äna ocongdeng daga yokik ge wuräk dothorigok cik gayïka woyego we Gänz ängäng dännathïk na ängäng Bärruk Bedung na ängäng dorïnyïgo dethorigok cik. 7ängäng rong rethorigok cik na ängäng dobora de Gänzï na ängäng dothorigoyik de dothägung the nyerü na do thägung güye.8Gäyïng ga ocongdeng odengka ängäng ngäye nge dothorigoyik maung memema wuräk odengkecong na maung memema wuräk wädadengkecong na maung memema wuräk othämothïk nanagecong ängäng rong regidäk na ängäng dodengkecong äna ocongdeng doga gayïka wuräk wenu duwïk wawuyek wuräk cïk. 9Gäyïng ga ocongdeng oga gayïka wuräk wedämago, oꞌrïna ga ocongdeng ändännago, na oga gayïka wuräk wïnttek, oꞌrïna ga ocongdeng ändoga dathïk, gäyïng ga ocongdeng oppïgagägo, oꞌrïna ocongdeng dädagämagägago. 10Ogawucong gayïka ocongdeng dega no dïthak gättïng, oꞌrïna ga ocongdeng ändoga no dokäꞌrïko marïyamuk, na oga gayïka wuräk willa waräbü, oꞌrïna ga ocongdeng änona waꞌrädang we waräbü wüyik na oga gayïka ocongdeng dädanu baberek, oꞌrïna ga ocongdeng ändona waräbü awuk änzïk.11Ogawucong gayïka ocongdeng dega no dïthak gättïng, oꞌrïna ga ocongdeng ändoga no dokäꞌrïko marïyamuk, na oga gayïka wuräk willa waräbü, oꞌrïna ga ocongdeng änona waꞌrädang we waräbü wüyik na oga gayïka ocongdeng dädanu baberek, oꞌrïna ga ocongdeng ändona waräbü awuk änzïk. 12Oningdeng dädagak [donak däthede, doꞌrïya, thiyo] oꞌrïna onongdeng dogak donak [donak däthede, doꞌrïya, thiyo]. 13Oïngbeng bayïꞌrekïkenong ïnaneng gayïka nyäguräk nyïnyïng nyettetteng, oïngbeng bamonong äna wanzedening mägik mïmong ngokäme gayïka oningdeng duwanzendenong mägik miming.Dïthïgok gäꞌrok no dithäcak ängäng wuräk gatha gatha 14Onongdeng dädaga thäꞌrägik ängäng wuräk wädarocik ängäng Almäcïye. Gaka ngänïbeng bappïttok wuräk wega ï dothorigoyik odenttak ängäng wuräk wädamakok nädumïk warrogo ï dogidago? Thäꞌrägik thayïnïtheng thethetha dobulänga donu äno ngärimäk? 15Domättïyo dayïnïdeng dededa Almäcïye bonu äno thäjibäk? Däkäna thäꞌrägik thayïnïtheng thethetha buräk berocik bonu äno buräk bädarocik? 16Dodenttak dayïnïdeng dededa thïkkang the Gänzï thodenttade ängäng gänzï gillayik?Gaka onongdeng doga thïkkang the Gänzï gathïk. Wurïdena gayïka Gänzï gomok äna,“Oïngbeng bïyaga ïgageng na ïyathäppïyo yoꞌrägik cïyeng. Oïngbeng bïyaga Gänzï gïgeng, na ogengdeng dïyaga wuräk wïwïng.17Oꞌrämïna Gäꞌrok Gänzï gomok äna,“Arenong däbäk änzïgageng a onongdeng oppïyago änanageng. Onongdeng dädarüngkok duttak düräk, a oïngbeng änanna ïyarabonong. 18Wurïdena Gäꞌrok Gänzï genu dobora de baꞌrok gomok äna,“Oïngbeng bïyaga Bädeng bïbong, ga onongdeng ïyaga nyäguräk nyïyïng nyïyaräk na nyïyayï. 71Oꞌrämïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, ocongdeng donu Dïthïgïno Rong Cïk iddi deng äna, gäyïng ga ocongdeng oduwo mägik mecong änno ngäruk angwuk änzïk nge gatha na nge bärruk, na oga dothorigok cik dothodägagägode ängäng doduma de näthäräk ne Gänzï.2Wanzendening mägik mïmong. Oningdeng dädarägode obärïk cik bulluk, oningdeng dädabäꞌrïcede obärïk bulluk, oningdeng dädamïkode obärïk bulluk ängäng doꞌrïya. 3Oïngbeng bädamo irri reng äna oïngbeng bakämonong, gaka oïngbeng bädamonong irri reng äna oïngbeng bakämonong, oïngbeng bogak barade omonong gäppak äna oningdeng dothiradenog gättïng änno mägik miming narroga äna ocongdeng dayïnttek nanulluk däkäna daga dathïk nanulluk ängagenong. 4Oïngbeng borocik ängagenong gättïng. Oïngbeng badengka ängagenong gättïng ändothäbïk thïthong. Oïngbeng bäppade ängäng doborïgo dang dïdong na bokäꞌrïkok gättïng ängäng däriꞌri adwuk diding.5Gaka maung memema oningdeng dathok ï Magädonïya, oningdeng dogak dädawumokïkek watha wiwing maung motteng, oꞌrïna oningdeng dogak dogäꞌrok watha gättïng ängäng rong arwuk änzïk. Oningdeng dogak onängïgok däriꞌri ängäng däbäk na ïpïppïgo näthäräk ängäng dawuwang. 6Oꞌrïna Gänzï ongokpeng bebe babore wuräk dang wedïꞌrodedang boborening dang ängäng datho de Diddoc. 7Wurïdena rädaga äna oningdeng doborak dang ängäng datho dïdung dulluk, oꞌrïna ängäng doborïgo dang gämme dededa ongokpeng boborïgok dang ängagenong, ongokpeng bïrenoning dothiragagok dïdung na dorïnya dïdong na därägüng dïdong dededa onongdeng donayïnoyïng, wurïdena oïngbeng bokäꞌrïkok gättïng.8Wurïdena naa oïngbeng bogak bothïnyïkenong ängäng rong rerera oïngbeng bogak bodinyindenong agoga äna oïngbeng bädïyathallang ängäng, Gaka oïngbeng bothallayïnok äna rong rerera oïngbeng bogak bodinyindenong rïthenong no dïthak narroga äna thïk thulluk maung motteng. 9Oꞌrïna rädaga äna oïngbeng bakäꞌrïkïno dïthak dededa onongdeng doganang ïnaneng, oꞌrïna oïngbeng bakäꞌrïkïno gaka onongdeng dothïnyak anongdeng ogappïyo änzï dogidäk dïdong. 10Gaka doga no dïthak omakok donareng de Gänzï dagappïce wuräk änzï naddäräk ne dogidäk othuko ï dorïgok dilla dothallayik, oꞌrïna dïthak de thappu dathuko dïnyo.11O'rämïnong dïthak dïdong iddi deng doga omakok donareng de Gänzï yayï, onongdeng donareng äna dagenïng äna onongdeng dilla ngärok ngerek änno dothïnyak na änno näthäräk na änno donareng de gatha na änno därägüng na änno dogämo. Onongdeng dogenek watha wïwong äna onongdeng dilla ngäruk ngerek. 12Oꞌrämïna narroga äna oïngbeng bogak bomegenonong, agoga äna oïngbeng bädanängïnde obadï bebe benängode dogidäk däkäna obadï bebe begenyak ängäng dogidäk, oꞌrïna adogenïgo änanna oꞌrämïgo yokik ge Gänzï äna dodäräkok dogayïnonong.13O'rämïna gaka irri reng roga mik, oningdeng doboradang ängäng doborïkïgo dang dïdong. Wurïdena oningdeng dokäꞌrïkok gättïng gaka dokäꞌrïko de Diddoc, gaka bärruk bïbung bumokïkenong adwuk. 14Gaka naa oïngbeng bogak bodengkayïnoyok odengkayïnonong, oïngbeng bädanu näthäräk. Oꞌrïna gayïka oningdeng dïꞌrïkïkenong rong arwuk ängäng ängäng dothorigoyik, narroga äna dodengkïgo diding gämme dadengke Diddoc ängäng dothorigoyik.15Wurïdena dorïnyïgo dïdung doga wüyiga ïgagenong düyik gaka ongokpeng boga wunzäcagok dogäcithïk na domakok dïdong adwuk äna onongdeng doraboyok cayï ängäng näthäräk na ängäng dodenyathïk. 16Oꞌrämïna oïngbeng bakäꞌrïko äna oïngbeng borocik ängagenong ängäng rong arwuk.
81Wurïdena bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, oningdeng donareng äna oningdeng dannayïkenong no dagurïnang de Gänzï dede dïthïgagägode ï kanayïc ge Magädonïya. 2Wurïdena narrogak äna wuräk werocik wogak ï däriꞌri de donäkïgago dimmäng gättïng dededa ogengdeng dokocik, oꞌrïna dokäꞌrïko dïdeng dogak dimmäng gättïng, narroga äna ogengdeng dogok wïthak dilla waräbü, ogengdeng dïthede wuräk natteräk nüyik nenena düncode änno wuräk werocik wega ï Wuräcellïng.3Gaka oïngbeng boꞌrämek dïthïgagägok dïdeng dededa dïthede omakok thoꞌra thïtheng, narrogak äna dïthede oko no thoꞌra thïthïng, oꞌrïna ogengdeng dogak donareng äna dayïthek ängäng watha wïweng. 4Wurïdena ogengdeng dogak dïdïddïgodening thäki thäki äna oningdeng darabo dagurïnang na oga thäꞌrägik the dogäto ï ngäye nge woduma we Gänzï. 5Wurïdena ogedeng dädayïthede gayïka oningdeng donak ïngäꞌre nginging, oꞌrïna ogengdeng dïthede Gäꞌrok Gänzï watha wïweng nodong gäppak, a ogengdeng ändïthening ängäng donareng de Gänzï.6Oꞌrämïna oningdeng dïbïttode Diddoce äna bathodok ngäye nge düncok natteräk nenena ongokpeng bogak borethek änzïk ängagenong, a onongdeng ona daꞌrädang de waräbü ängäng dagurïnang iddi deng a . 7Oꞌrïna gayïka onongdeng donu daꞌrädang de waräbü awuk änzïk ï doroyik na ï rong na ï dännathïk na dodäräkok adwuk änzïk na dorïnya dïdong dededa onongdeng dorïnyening, wurïdena roga äna onongdeng daga donu daꞌrädang de waräbü ï dagurïnang dede dïthïgagägode gämme.8Wurïdena oïngbeng bädaga ïꞌrekïkïyang büräng, oꞌrïna oïngbeng bayïꞌrek no dodäräkok de wuräk werek. Oïngbeng banäke dothorigoyik dïdong de dorïnyïgo dïdong gämme. 9Oꞌrämïna gaka onongdeng dänna dagurïnang de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye, gaka ongokpeng boga äna ongokpeng bonak daꞌrädang de waräbü wüyik, ongokpeng bodekayïnonong bïthak billa waräbü, a onongdeng änanna odeka donu daꞌrädang de waräbü wüyik, ga onongdeng ändoga dogak dilla waräbü.10Wurïdena gayïka irri reng roga mik gämme, oïngbeng baborenong dang ängäng dïthenong dogäto ïgagenong dededa onongdeng dogak dorethek änzïk ï duwuk denyagok, rädaga äna onongdeng dayego mik bäꞌrik, oꞌrïna roga äna onongdeng dogak donareng äna ändayego düncok natteräk nodong. 11Oꞌrïna ïnaneng rogga äna onongdeng dathodok ngäye ingngi ngeng narroga gayïka donarïgo dogak donarïgo. Oꞌrämïna gayïka irri reng roga mik, roga äna ocongdeng dana dothiräk de donareng dothodok gämme na oyego ngäye omakok gayïka onongdeng donu. 12Gaka naa onongdeng dogak dokuthïttagode donareng äna onongdeng dayïthek, agoga äna dïthïgok doga dothorigok cik omakok gayïka buräk bonyi bädanu.13Gaka oïngbeng bädanareng äna onongdeng dayïthek obärïk ngeng dumoko ga onongdeng oga ï dijega de dorägïkïgo watha, 14Oꞌrïna gayïka onongdeng donu ïnaneng roga äna onongdeng dayïthekeng a ogengdeng ïyayïthenong maung memema onongdeng dilla, a onongdeng änanna oga dodenttade. 15Oꞌrïna gayïka romegïgagägok ï thadak äna,“Obadï bebe bïyappïttode waräbü wüyik bïyamättak bädïyana wüyik, oꞌrïna obadï bebe bïyappïttode waräbü wotteng bädïyana wotteng.16Oꞌrïna dowïyayïno Gänzï no gatha Ongokpeng bebe bïthede Diddoc thägik therïng äna ongokpeng badäräkïnonong. 17Gaka ongokpoeng bogak bïꞌräng bädarabok dïbïtto diding äna bagäto ïgagenong. Oꞌrïna ongokpeng bogak bodäräkode gättïng äna bagäto ïgagenong, ongokpeng bonyagok dayinzonong ängäng donareng dïdung.18Wurïdena oningdeng dodinyode Diddoc bälläk ängäng obang babaräk berek berocik, ongokpeng bebe bakäꞌrïko ï thadak therïng ï kanayïc agwuk änzïk, 19Wurïdena rädaga irri reng rulluk bäꞌrik, oꞌrïna ongokpeng bodägagägok änzik ängäng kanayïc gämme äna banyago babuthäk ängagening ängäng dagurïnang dïthïgagägode dede dega ngäye ngengenga oningdeng oyego ängäng äna dadengke Gäꞌrok Gänzï gatha gïgung bälläk, na ogene äna ocongdeng donareng äna ocongdeng dagäto ï wuräk.20Wurïdena oningdeng dogäꞌrïngkïnde irri reng äna, a obärïk änanna ädïyabärïcecong rong othallecong ängäng dïthïgagok dagurï iddi deng dimmäng dededa ocongdeng doga oyego ängäng. 21Donareng decong doga äna ocongdeng dayego ngäye ngethorigok cik. Rädaga äna ocongdeng dayego yokik ge Gäꞌrok Gänzï gulluk bäꞌrik, oꞌrïna yokik ge wuräk gämme.22Wurïdena oningdeng dodinyode obang becong babaräk ängageng ongokpeng bebeba oningdeng donäkeyok ängäng rong rüyik thäki thäki, oꞌrïna ongokpeng ïnaneng bonareng gättïng äna bagäto ïgagenong gaka ongokpeng borocik gättïng ängagenong ängäng doroyik dededa oningdeng donu ïgagenong. 23Oꞌrïna naa onongdeng donareng äna dathuwungo rong rerek nana Diddoc, agoga äna oïngbeng bamonong ongokpeng boga thäꞌrägik thïthïng na ongokpeng boga oyego ängagïng oyegïnonong ngäye nge dogäto ïgagenong. Oꞌrïna obang becong ngeng dïyaräk dede dedinyagode onyago ängagok. Oïngbeng bamonong äna ogengdeng doga wodinyagok we kanayïc, ogengdeng dayegïno ngäye nge dodengka de Almäcïye. 24Oꞌrämïna genïnong dorïnya dïdong na dodengka dededa oningdeng odengka ängagenong yokik ge kanayïc agwuk.
91Oïngbeng bädanareng äna oïngbeng bamegenonong no ngäye nge dogätagoyik nge woduma we Gänzï, 2Gaka oïngbeng bänna ngäye ngïngong ngengenga onongdeng donareng äna dagäto ïga wuräk we Magädonïya. Oïngbeng bïrenokeng äna wuräk we ï tharäk thottäk the Akïya warade kuthïttagok ängäng dünzok natteräk ändo duwuk denyagok. Wurïdena därägüng dïdong dogenïgok düyik.3Wurïdena ïnaneng oïngbeng badinyok obïngdeng dïyaräk nodong dïdïng, adodengkïgo decong änanna ädaga dillayik baꞌräng dädakuthïttagode maung memema ocongdeng dogättok gayïka oïngbeng bomodenong äna dakuthïttagok, 4Wurïdena oïngbeng bonu näthäräk äna wuräk we Magädonïya werek wabuꞌrok wïyatho ängagïng maung memema ogengdeng dïyayïnynyonong dädakuthïttagode, ocongdeng dädana näthäräk othalla narroga äna oïngbeng bädamo äna onongdeng änanna ädadurathïk. 5Oꞌrämïna Oïngbeng bonak ï ngäꞌre ngïngïng äna roga rimmäng äna oïngbeng bathawungo obambïng ngeng dïyaräk ogengdeng danyagïnonong nodonng dïdïng gäppak ga thïk thïꞌräng thädathok äna onongdeng danyago dokuthïttok dagurïnang däkäna doppägok bädok cik bebe begak Bïthïgïnok Rong Cïk. Agänana ïyaga bokuthïttagode maung memema oïngbeng borok dang, wurïdena doppägok bädok cik dïyagenïgo äna onongdeng dïthede gaka onongdeng donareng äna dayïthek ädaga äna rogga äna onongdeng dayïthek.6Oꞌrïna Oïngbeng bamo irri reng äna,“Obadï bebe baya gik ge moye motteng bïyagetho däkäna othämo moye motteng, wurïdena obadï bebe baya ängäng doppägok bädok cik bïyagetho ängäng doppägok bädok cik. 7Oꞌrämïna roga äna onongdeng adwuk änzïk bulluk bulluk dayïthek gayïka onongdeng donareng änno mägik mïmong, rädaga äna onongdeng dayïthek ängäng dothïnya däkäna büräng. Gaka Gänzï gorïnyek buräk bebe bayïthek ängäng dokäꞌrïko.8Wurïdena Gänzï gamüde ïthenong dagurïnang düyik okonang dededa onongdeng donareng, a onongdeng änanna ïyana waräbü awuk änzïk marïyamuk wewewa onongdeng donareng ängäng watha wïwong okonang awuk ängäng ngäye angwuk änzïk ngerïng. 9Gäyïka romegïgok ï thadak äna,“Ongokpeng bayïthek wuräk willa waräbü, ogengdeng dede denareng, dothorigoyik dïdung agoga ängageng räbuk räbuk.10Wurïdena Gänzï ongokpeng bebe bayïthek wuräk awuk änzïk moye na dure daräko, ongokpeng bïyathenong änzïk amwuk gämme memema onongdeng donareng, a onongdeng ï wunge agüyiga agoꞌrïya nyäguräk nyüyik okonang nye dothorigoyik dïdong. 11Ongokpeng Bïyagäyïnonong ga onongdeng ona daꞌrädang de waräbü awuk änzïk düyik marïyamuk, a onongdeng änanna ïthek Gänzï dowïya no gatha ängäng dagurïnang dïdong dededa onongdeng dïthede Gänzï ängagening.12Gaka ngäye ingngi ngeng ngengenga onongdeng dayego ngädaga äna ngayïthek donareng de woduma we Gänzï wulluk, oꞌrïna ngare dowïyayïno Gänzï no gatha düyik. 13Wurïdena gaka ngäye ngïngong ngogenek dodengke Gänzï de domakok dïꞌre dïdong ängäng Rong Rerïng re Almäcïye rerera onongdeng dogenek na doga thäꞌrägik ängageng na wuräk awuk. 14Wurïdena ängäng dodänttenonong Gänzï dïdeng, gaka dothiräk dïdong doga änno dagurïnang de Gänzï dittik dega ïgagenong. 15Gäyïng ga ocongdeng ïthek Gänzï dowïya no gatha gaka ongokpeng bïthedecong dagurïnang.
101Wurïdena ïnaneng Oïngbeng Bolïc bayïdïddïgonong ängäng gatha gïgïng na ängäng dottega de Almäcïye Ongokpeng bebe bega yokik yïyong, oꞌrïna oïngbeng bonu dottega maung memema oïngbeng boga ängagenong na bonu [dürügü, dawung ] ängäng domegenonong rong maung memema oïngbeng billa boga babuthäk. 2Oꞌrïna oïngbeng badïddïgonong äna onongdeng dädagäyïnïng ga oïngbeng ona [ dürügü, dawung] maung memema oïngbeng bathok boga ängagenong, gaka oïngbeng bännanang äna oïngbeng bïyamüde baga bodurok cïk ängäng [ dürügü, dawung] ängäng wuräk wewe wayego omakok rong re gatha re thappu.3Gaka roga ithecak äna ocongdeng doga dathïk dathäppïyo näthappu ängäng gatha, oꞌrïna ocongdeng dägaga [oppïtto, ï därro de] domakok donareng de gatha. 4Gaka rïïk rerera ocongdeng doga ärro ängäng rädaga re gatha ge buräk bonyi, oꞌrïna ängäng dobora de domüdïgo de Gänzï dabäꞌricok dobora de thappu thïk.5Ocongdeng dabäꞌricok thappu thïk thethe thiricek thega dümi de dännathïk de Gänzï, ocongdeng dathuko ngäꞌre ngenge ngädayego omakok ngäꞌre nge Almäcïye, 6Wurïdena kuthïttagudecong ïnaneng a ocongdeng obäꞌricok dädamakägok adwuk änzïk maung memema domakok dïdong dothodägode.7Ọnongdeng dïthämäng rere rega yokik gïgong rulluk gaa? Naa obärïk borocik ängäng gatha gïgung äna ongokpeng boga be Almäcïye, agoga äna ongokpeng bagäyïno irri reng gämme ängäng gatha gïgung äna ongokpeng boga be Almäcïye gämme narroga äna ocongdeng doga de Almäcïye. 8Gaka narroga äna oïngbeng badengke rerek rüyik ängäng daꞌrädang de dobora decong dededa Gäꞌrok Gänzï gïthedecong äna ocongdeng dagäto ängäng ïgagenong ädaga äna oningdeng dabäꞌriconong cïk ängäng. Oꞌrïna oïngbeng bädïyathalla ängäng daꞌrädang dededa Gäꞌrok Gänzï gïthedïng.9Oïngbeng bädanareng äna oïngbeng bagenenong gayïka oïngbeng bayïpïppenong näthäräk ängäng dodinyok rong. 10“Gaka wuräk werek wamo äna rong re Bolïc roga rimmäng na roborok, oꞌrïna maung memema ongokpeng boga ängagecong ängäng gatha gïgung, ongokpeng boga bodïꞌrode dang, na rong rïrung rädagäcigagägok.”11Gayïka domïcïgo iddi deng doga mik, gäyïng ga wuräk weng wewe ännanang äna oningdeng doga ï rong rere remegïgok maung memema oningdeng dilla doga babuthäk, oningdeng dïyaga mik gämme maung memema oningdeng doga yang ängagenong. 12Gaka oningdeng dädïyagene dodenttïtok watha wiwing ängäng wuräk wewe wadengke watha wïweng däkäna oingdeng dïyagätto ängageng. Oꞌrïna ogengdeng dadenttïttek watha wïweng ängäng watha wïweng, na ogengdeng dagättïtte watha wïweng ängäng watha wïweng ga ogengdeng ändodäma.13Oꞌrïna oningdeng dädïyadengka ängäng rong rerera oningdeng dädanu daꞌrädang nang, oꞌrïna oningdeng dadengka ängäng nädumïk nïthïgok cïk ängäng daꞌrädang dïthïgodening de Gänzï na dïdong ngokäme. 14Gaka onongdeng doga ï wathäng we daꞌrädang diding, oningdeng dogak dädanyagok mägeng mïmeng maung memema oningdeng dathïnonong ängäng dothuko Rong Rerïng Re Almäcïye.15Oꞌrämïna rädaga äna ocongdeng dadengka ängäng ngäye nge wuräk werek gayïka ngecong, ocongdeng donareng äna doroyik dïdong dawüyiga a oningdeng änanna ïyamüde oyego ngüyik ngimmäng ïgagenong, 16Wurïdena oningdeng damüde othämpïcïke Rong Rerïng Re Gänzï noddok merek mägeng mïmong, a oningdeng änanna ädadengka wüyicige watha ängäng ngäye ngeyägok ängäng wuräk werek.17Oꞌrïna gayïka thadak the Gänzï thomok äna,“Obadï bebe benareng badengkïgo, gäyïng ga gogga äna ongokpeng badengka ängäng Gäꞌrok Gänzï.” 18Gaka rädaga äna ongokpeng badengke gatha gïgung äna ongokpeng bogenek, oꞌrïna gäyïng ga godengke Gäꞌrok Gänzï.
11Bolïc Na Wodinyagok willayik
1Gäyïng ga onongdeng oga danyuko ängäng dodämathïk dïdïng maung motteng, wurïdena gäyïnïnong maung motteng. 2Gaka oïngbeng bonïnong därägüng, därägüng de Gänzï, gaka onongdeng doga gayïka thïre thega ängkïdïk thethetha oïngbeng borabïnde bärek cïk bulluk ängäng dïko, Almäcïye bälläk.3Oꞌrïna oïngbeng bonu näthäräk äna ngäꞌre ngïngong ngïyagicago ayïllïgok gayïka Awa bogak baïllïgode ängäng bäneräk benu duꞌrïcï a onongdeng ïyawüddano Almäcïye. 4Gaka naa obärïk bogak bathok [badäganzïno, bathämpïcïke ] wuräk ängäng Yecuwa [ngabïyäk ngerek] ngngenga oningdeng [dädadäganzïnok, dädathämpïcïkenok ] wuräk, däkäna naa onongdeng dorabok Bärruk be Gänzï babïyäk bebeba oningdeng [dädammok, dädarabok ] däkäna Thadak The Rong Rerïng, thethetha oningdeng dädarabok agoga rorïng äna onongdeng darabok.5Oꞌrïna gaka oïngbeng bädanu äna oïngbeng bomättade baberek botteng änno wodinyagok wimmäng. 6Wurïdena oïngbeng babuꞌrok bomättadeyik bädamüde ïꞌre ïrrïng gayïka oïngbeng bädannayïkïgok, oꞌrïna rädaga äna oïngbeng bomättadeyik ängäng dännathïk. Oꞌrïna oningdeng dogenenong irri reng ängäng naddïräk änzïk anwuk.7Roga äna oïngbeng bonängode dogidäk äna oïngbeng boräbede gatha thïk gïgïng a onongdeng änanna oga dimmäng, gaka oïngbeng bothämpïcïkenong Rong Rerïng dagurï baꞌräng aa? 8Oïngbeng bogak [bommurädode, bomorägode] wuräk we kanayïc gerek natteräk, a oïngbeng änanna omüde ogäto ïgagenong. 9Wurïdena maung memema oïngbeng bogak ängagenong na bogak bonareng dogätagoyik, oïngbeng bogak [bädagäꞌrok ï gatha, bäda ïdïddïgodenong] gaka oïngbeng bogak billa obambïng ngeng dede dïyathok änzï Magädonïya. Oꞌrïna oïngbeng bogak bogäꞌrïnyode rong arwuk änzïk gatha gïgïng, wurïdena oïngbeng bïyagäꞌrïnyok gatha gïgïng.10Wurïdena gayïka dothorigoyik de Almäcïye doga ïgagïng, obärïk billa bïyamüde othorïkeyïng ängäng dodengkïgo iddi deng ï maräk mottäk me Akkïya änzïk amwuk. 11Oïngbeng bamo irri reng mik onayïnï? Gaka oïngbeng bädarïnyenong aa? Gänzï gännanang äna oïngbeng borïnyenong!12Oꞌrïna ngäye ngengenga oïngbeng boyegok, oïngbeng bïyayago äna oïngbeng bathorïkek thïk the rong rerera oïngbeng othorïkek wuräk wewe wenareng gämme äna wadengkïgago ängäng. 13Gaka wuräk weng wewe woga wodinyagok wenu duwïk wawuyek wuräk cïk, ogengdeng doga woyego wewe wayïꞌre duwïk marïyamuk, ngäye ngïngeng ngoga ängäng duwïk na ogengdeng dadekïgo ängäng watha wïweng äna ogengdeng doga wodinyagok we Almäcïye.14Wurïdena onongdeng dädadärego änzïk! Gaka thäjibäk thabärïce gatha gïgung omïcïke ängäng dobulänga de Mälleka. 15Oꞌrämïna onongdeng dädarego änzïk äna mäjibäk mabärïce watha wïweng gayïka woyego wethorigok cik. Diꞌrok cïk dïdeng dïyaga omakok ngäye ngïngeng.Bolïc badengkïgago ängäng dogenya dïdung 16Oïngbeng bamo gämme äna,“Gäyïng ga obärïk bulluk ädana ï ngäꞌre ngïngung äna oïngbeng boga gübäng bodämathïk. Oꞌrämïna naa roga mik agoga äna onongdeng darabïng gayïka gübäng a onongdeng ogäyïnïng ga oïngbeng odengka maung motteng ängäng dodämathïk dïdïng. 17Obadï bebeba oïngbeng boga ïꞌre ängäng bädaga obadï bebe bayïꞌre omakok Gäꞌrok Gänzï, oꞌrïna oïngbeng badengka ithecak gayïka gübäng gedämathïk. 18Oꞌrämïna gaka roga äna wuräk wüyik wadengka omakok donareng de gatha, oïngbeng badengka ngokäme mik.19Gaka onongdeng dakäꞌrïko ängäng watha wïwong äna onongdeng, oꞌrïna onongdeng dodämathïk. 20Gaka onongdeng damakok buräk bebe bamakïkenong nädumïk büräng gayïka wïthak däkäna onängenong däriꞌri däkäna orägonong waräbü na onongdeng dagäyïno mobong mïmong ona ï näꞌrok nïneng äna ogengdeng doga dorïng gättïng oppenong ängäng nattaräk cowenüng. 21Oïngbeng bamüde ona nätharäk omo äna, ocongdeng dodïꞌrode dang gättïng dädanängok reng rere mik. Oꞌïna naa obärïk bulluk bomok mik agoga äna oïngbeng bayïꞌre dübang mik.22Ogengdeng däkaga Abäraniying aa? Oꞌrämïna oïngbeng bäkaga ngokäme yaa? Ogengdeng däkaga Ïcärayiling aa? Oꞌrämïna oïngbeng bäkaga ngokäme yaa? Ogengdeng däkaga dubäk de Abäraying aa? Oïngbeng bäkaga ngokäme yaa? 23Ogengdeng däkaga woyego we Almäcïye yaa? Oïngbeng bayïꞌre gayïka buräk bega, oïngbeng bäkaga boyego bännathïk oko nanageng aa? Oïngbeng boyegok gättïng, oïngbeng bogak ï koräkiong thäki thäki omakïcek nang, oïngbeng bogak boppïgok gättïng oko nanageng, oïngbeng bollïgok änzï dïnyo thäki thäki.24Oïngbeng bogak boppïgok amothäguncuk ängäng Yawüd rängko gurrung gäddäk na thäguncuk na bäꞌranto omakok nädumïk ne Yawüd (39). 25Oïngbeng bogak boppïgok amääddäk ängäng waꞌräng, wuräk wogak worode mädok nanagïng athwulluk, moräkäk mogicagok ängagïng amääddäk, oïngbeng bonängode thïk ängkorang ängkorang na thängki thängki ï yoꞌrägik ye ngïräk. 26Oïngbeng bothäppïyok babuthäk thäki thäki, oïngbeng bännak rong roborok gättïng ï nuwe ï ngïge, oïngbeng bollïgok änzï ängkung nye warꞌräng we wuräk wïwïng, na änzï ängkung nye wuräk wädaga Yawüd, oïngbeng bollïgok änzï ängkung ï tharäk thottäk, oïngbeng bollïgok änzï ängkung ï guwak, oïngbeng bollïgok änzï ängkung ï yuwe, oïngbeng bollïgok änzï ängkung nye obang becong ngeng.27Oïngbeng boyegok gättïng na bogak ï dogenya gättïng. Oïngbeng barrede ängäng mäde thäki thäki na onängok cïk ängäng yüthi na ängäng bäthek na duma änno dure thäki thäki na onängok cïk ï ngäyongka thamärung. 28Oïngbeng bädayïcareng waräbü weerek, oïngbeng bokak barängïno kanayïz marïyamuk. 29Obïthung beng bedïꞌrode dang, a oïngbeng ädoga bodïꞌrode dang ängäng? Obïthung beng bebäꞌrïcïgode ängäng dogidäk a oïngbeng ädagäꞌro ängäng ïgatha?30Naa rogga äna oïngbeng badengkïgo, agoga äna oïngbeng bïyadengka ängäng rong rong ragane dodïꞌrok dïdïng. 31Gänzï na Dada be Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye, Ongokpeng bebe bega beppägode bädok cik billa diꞌrok cïk ngorek ngorek, ongokpeng bännanang äna oïngbeng bädaga ïꞌre duwïk.32Maung memema oïngbeng bogak ï Dämäccäk, baꞌrädang berek bogak botteng änno Baꞌrädang bittik bïkaka äna Aräth bogak othämagok tharäk thottäk the wuräk we Dämäccäk, ongokpeng bonagareng äna ongokpeng beraboyïng. 33Oꞌrïna oïngbeng bogak boräbïgagägok ngacägädayï ïräbïgagägo oko no gurru oräbo änno gundong, a oïngbeng ollo änzïngkung nyïnyung.
121Narroga äna rädaga roga rorïng äna oïngbeng badenka. Oꞌrämïna oïngbeng rogga äna oïngbeng bïyatho do dodengka dededa oïngbeng bogenïgïgagägok ängäng Gäꞌrok Gänzï. 2Oïngbeng bännak buräk berek begak ïga Almäcïye räbuk gurrung na bäꞌranto (14) renyagok, Gänzï gommoyïng ängäng buräk bebe bega thäꞌrägik ängäng Almäcïye ängäng gatha däkäna bädaga ängäng gatha, oïngbeng bodäma, Gänzï gulluk gänna irri reng äna ongokpeng bommoyïng änzï noꞌrïräk nääddäk.3Oïngbeng bänna buräk beng bebe äna ongokpeng boga ïgatha däkäna bädaga ïgatha, oïngbeng bodäma Gänzï gulluk gänna. 4Oïngbeng bogak bännanang gayïka oïngbeng bommägagok änzï Parädoc oïngbeng na bogäcigode rong rädamüde ïꞌrïgagonang, buräk bonyi berek bädagäcigok agomüde ïꞌrek nang. 5Oꞌrämïna oïngbeng bamüde odengka ängäng domïcïgo de buräk bonyi ippi beng. O'rïna oïngbeng bädadengka ängäng gatha gïgïng. Oꞌrïna oïngbeng badengka gaka Gänzï goga oyego ïgagïng, oïngbeng ippi beng bedïꞌrode dang.6Oꞌrïna naa oïngbeng bonareng äna oïngbeng badengka, agoga äna oïngbeng bädadengka dübäng gayïka buräk bedämathïk, gaka oïngbeng bayïꞌre rong rethorigok cik. Oꞌrïna oïngbeng banäke äna oïngbeng bädagäcigïnonong dodengka derek düyik gämme ängagenonong, gaka obärïk bïyana ï ngäꞌre ngïngung äna baꞌrämïng däkäna äna bagäcigok änanagïng. 7Wurïdena gaka oïngbeng bïyadengka wüyocige gatha gïgïng gättïng ängäng doꞌrämïgo de bärruk de dïthämathïk dimmäng dededa Gäꞌriok Gänzï gogeneyïng, düthi dogak dïthïgagägodïng ï gatha gïgïng, oꞌrämïna roga äna dodinyagok de thäjibäk dathok doppïng, a oïngbeng änanna odengka wüyicige gatha gïgïng.8Oïngbeng bodänttende Gäꞌrok Gänzï irri reng ämääddäk na othuwungok äna bareyïng änzï rong irri reng. 9Wurïdena ongokpeng bomodïng äna“Dagurïnang doga düyik nanagïng, gaka dobora dïdung dathodägagok ï dodïꞌrak dang dïdïng.”Oꞌrämïna oïngbeng ängäng dokäꞌrïko dïdïng adwuk, oïngbeng badengka ängäng dodïꞌrak dang dïdïng, a dobora de Almäcïye änanna oga ïgagïng. 10O'rämïna oïngbeng bayidaddo odengka ängäng dodïꞌrak dang dïdïng na ängäng dogidago na onängïnagïnok Almäcïye däriꞌri. Gaka maung memema oïngbeng bodïꞌrade dang, agoga äna oïngbeng bïyabora dang.Bolïce Borïnyek Wuräk Werocik We Kuruncuc 11Oïngbeng bodengkak gayïka buräk bedämathïk. Oꞌrïna onongdeng dogäyïnoyïng gïyego mik büräng, gaka rogak äna oïngbeng badengkïgago ängagenong, gaka oïngbeng bädamättade baberek änanagenong, narroga na oïngbeng bädaga baberek bäꞌrik. 12Wumeräk we wodinyagok wocägode yokik gïgong ängäng donyuko ï rong arwuk änzïk na wumeräk we dobora na damïk derïng. 13Gaka ngänïbeng bebeba onongdeng domättade, onongdeng doga dimmäng gayïka kanayïc gerek, oꞌrïna babü bulluk bebeba onongdeng doga dadenong ängäng äna oïngbeng bädammodenong natteräk nerek gayïka oïngbeng bomode geng natteräk. Gäcigïndïnong, oïngbeng bädathuwungonong natteräk.14Oꞌrämïna oïngbeng bokuthïttagode äna oïngbeng batho dayinzonong amääddäk. Wuïdena oïngbeng [bädïyanängakagïkenong dimmäna, bädïya ïthe ddimmäna nanagenong] gämme, gaka oïngbeng bädaga ïdïddïgonong oꞌrïna oïngbeng bayïdïddïgok nyäguräk nyïnyong äna nyädadimbagok ïꞌrekok do gädeng gïgïng oꞌrïna gädeng gadimbagok ïꞌrekok do nyäguräk nyïnyeng. 15Wurïdena oïngbeng bïyakäꞌrïko maung memema oïngbeng bokuthïttagode bagicikok natteräk nïnïng nanagenong ängäng donängok cïk dïdïng ängagenong. Onongdeng donu äna dorïnyenong dïdïng doga dotteng maung memema oïngbeng borïnyenong gättïng ngaa?16Oꞌrïna gäyïng ga oïngbeng [ädayïthe dimmäna nanagenong, ädanängakagenong dimmäna]. Oꞌrïna naa oïngbeng bogak bayïlledenong ängäng dakukubonong. 17Oïngbeng bonak doꞌrïya ängäng obärïk ngeng dededa oïngbeng bodinyïndenong ngaa? 18Oïngbeng bïdïddïgode Diddoc äna banyagïnonong, oïngbeng bodinyindenong obang becong babaräk gämme ängagok. Onongdeng donu äna Diddoc bonak doꞌrïya dïdong ngaa? Rädaga äna ocongdeng doga oyego ängäng bärruk bulluk gaa? Rädaga äna ocongdeng doga othäppïyo nanulluk gaa?19Onongdeng donu ï ngäꞌre ngïngong äna oningdeng dïyanarenong orumïnonong cïk gämme thäki thäki yaa? Oningdeng dayïꞌre yokik ge Gänzï gaka oningdeng doga ïga Almäcïye. Oꞌrïna arwuk änzïk rerera oingdeng dayego, bambïng ngeng derïng, oningdeng dagäto ïgagenong.20Oïngbeng bonu näthäräk äna oïngbeng bädïya ïnynyonong gayïka oïngbeng bonareng maung memema oïngbeng bïyatho, na onongdeng dïya ïnynyoyïng dubäk dabïyäk ädaga gayïka onongdeng donareng äna oïngbeng baga. Oïngbeng bonu näthäräk äna oïngbeng bïya ïnynyonong ga onongdeng doga ogäreꞌrek ängäng dawung na donu därägüng na dothïnyak na dawakïttïyo bulluk bulluk na darägïttïyo na dodüworong na dawüyicige watha na doga gatha gatha. 21Oïngbeng bonu näthäräk äna maung memema oïngbeng bathok gämme, Gänzï gïgïng gïyattegïng yokik gïgong, na oïngbeng bïyangothok wuräk wüyik wewe wïyarade onängok dogidäk maung merek a ogengdeng ädagappïyo änzï dullak dürak dïdeng na dithäcayïttïyok ängäng dollämothïk gatha gatha dededa ogengdeng donängode. 13Dïthïgok gäꞌrok de dintode
1Irri rïyaga äna oïngbeng bathok dayinzonong bodekek amääddäk. Rogga äna diräkagok rong rerek baꞌrang dogga äna daꞌrämïgo ängäng wuräk weꞌrak (2) däkäna wäddäk (3) gayïka thadak thamo.” 2Oïngbeng bïrenonong, wurïdena oïngbeng bamo gayïka oïngbeng bega yokik gïgong ameeꞌrak ga oïngbeng ädandoga ïnaneng yokik gïgong äna, oïngbeng bamegeno wuräk wewe wïyarade onängok dogidäk gäppak na wuräk awuk änzïk werek wïꞌräng wïyanängok dogidäk äna, naa oïngbeng bathok gämme oïngbeng bädïyana dïthak nanageng äna dädappïgo.3Gayïka onongdeng doganzode dïbïttago de Almäcïye dayïꞌrïgago änzïgagïng, Ongokpeng bädaga bodïꞌrode ïgagenong, oꞌrïna Ongokpeng boga boborok ïgagenong. 4Gaka Ongokpeng boppïgode no dereng ängäng dodïꞌrak dang, oꞌrïna Ongokpeng boga bathïk ängäng dobora de Gänzï. Gaka ocongdeng doga dodïꞌrode dang gämme ïgagok, oꞌrïna ocongdeng dïyaga dathïk ïgagok ängäng dobora de Gänzï dede dega ïgagenong.5Näkïnong watha wïwong a onongdeng oꞌräme äna onongdeng doga ï doroyik. Ayinzudenong ï watha wïwong. Onongdeng dodäma ängäng watha wïwong äna Almäcïye boga ïgagenong ngaa? Naa onongdeng domättadeyik doyangkägang. 6Oꞌrïna oïngbeng borocik äna onongdeng dïyanna äna ocongdeng dädamättadeyik dädayangkägang.7Wurïdena ïnaneng oïngbeng badänttek Gänzï äna onongdeng dädanängok dogidäk derek, rädaga äna, a ocongdeng änanna ogene äna ocongdeng dädamättadeyik, oꞌrïna rogga äna onongdeng dayego mik ïrrïng gayïka onongdeng demättadeyik dedïꞌrode deyangkägang. 8Gaka ocongdeng dädamüde äna ocongdeng danängok rerek rega dümi de dothorigoyik, oꞌrïna gaka ocongdeng dayegïno dothorigoyik.9Gaka oningdeng dakäꞌrïko maung memema oningdeng doga dodïꞌrode dang ga onongdeng oga doborok dang. Wurïdena oningdeng gämme dayïbïttïnonong odänttek Gänzï, a onongdeng änanna oga dothodägagägode ängäng bärruk. 10Oꞌrämïna Oïngbeng bamege irri reng ga oïngbeng ädandoga yokik gïgong, oïngbeng boga babuthäk, Oꞌrämïna maung memema oïngbeng bathok, omakok daꞌrädang de Gäꞌrok Gänzï dededa Ongokpeng bïthendïng äna oïngbeng bawunok nang ädaga äna dobäꞌricok cïk.11Diꞌrok cïk, bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, käꞌrïkunong. Thodägudenong. Borïttïyunong dang, Onawunong ngäꞌre ngulluk, ogawunong no märïng, wurïdena Gänzï genu dorïnya na märïng gïyaga ängagenong. 12Ayinzïttïyudenong bulluk bulluk ängäng domäthucuwïyo dedung de Gänzï.13Woduma we Gänzï wayinzonong onongdeng adwuk. Gäyïng ga dagurïnang de Gäꞌrok Gänzï Yecuwa Almäcïye na dorïnya de Gänzï na thäꞌrägik the Bärruk Bedung oga ängagenong adwuk. Agogayik.
Gälladïya
11Änana Bollïc ongokpeng bïbïttagok äna Bodingagok ongokpeng bäda ïbïttagok ängäng buräk bonyi däkäna ängäng buräk babaräk, oꞌrïna änana Yecuwa Almäcïye na Gänzï Dada ongokpeng begüyogok änzï nämuräk. 2Obambïng ngeng dïyaräk na dïyayï adwuk änzïk ogengdeng dega inyeneng ängagïng dadinginonong dayinciyok dawuwang de Gänzï ï Källaddïya.3Gäyïng ga Gänzï Dada becong na Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye ï thenong dorïnyanang na dorïnya. 4Ongokpeng bïthede gatha gïgung dogidäk decong agäna daꞌrikecong änzï dogidäk de näthappu omakek Gänzï Dada becong, 5Gänzï benu dodengka dilla diꞌrok cïk ngore ngorek Aming.Thadak Thulluk Therïng 6Oïngbeng boräballak noyang änzïk! äna thïk thilla thethetha onongdeng adwuk änzïk doga omüko ga nong wüdano buräk bïbïttonong ängäng dorïnyanang de Almäcïye ga nong omakok thadak thapïyäk thega dadung therïng. 7Thaddak therek thilla ithäcak therïng bäꞌrik. Oꞌrïna oïngbeng bamo mik gaka wuräk werek woga wonareng äna wawuyenok cïk änzï thadak the Almäcïye.8Oꞌrïna na oningdeng däkäna na Mälleka änzï gänzï mathok dïꞌrekïke nong rong re thadak therïng merek okoknang thethetha oningdeng doga ïꞌrekïke nong gäyïng ga ongokpeng ädïya mättonong ïdogicago. 9Gayïka oningdeng darade omok nong gäppak ganingdeng dädaga omonong ïnaneng na gämme oïngbeng bamonong äna, na obärïk boga ïꞌrekïke nong rong re thadak therek therïng 10Roga äna oïngbeng bapäppïttok wuräk ga? Onï, oïngbeng bapäppïttïnok Gänzï wuräk. Na mäna oïngbeng begak apäppïttok wuräk wega thethetha gïgïng ga oïngbeng bädaga bïthäk be Almäcïye.Bollïc Bodekak Bodingagok Namayayï 11Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï gäyïng nong gayïng omonong äna thadak therïng thädaga äna oïngbeng bebeba ännïke wuräk wonyi wulluk. 12Oïngbeng bädamode buräk berek däkäna bännïkïgok ängäng, Oꞌrïna oïngbeng bännak ängäng Bärruk be Yecuwa Almäcïye.13Gaka onongdeng dogäcigode rong re gaddäräk gïgïng gäyïng bokocik ängäng doga dathïk dïdïng ï Yawüdiya na namayayï oïngbeng bogak bonängïgode dawuwang de Gänzï däriꞌri ädana dïthak deng na bäꞌricok cïk. 14Oïngbeng bogak gäꞌrok ge mek me nyäguräk nge Yawüdi ängäng rong re madak medung na donareng däputhï de bägïbïng ngeng dättïng.15Oꞌrïna Gänzï ängäng dorïnyanang dïdung bodoyïng änzik gäyïng bïꞌräng boga ïtharäk the wana ïbïttoyïng ngäye ngïngung. 16Maung ma bobärïcek thäguräk thïthung thabaräk äna thaꞌrekïke wuräk rong rerïng yoꞌrägik ye wuräk wädaga Yawüdi oïngbeng bädayangkang ïꞌrekïke obäräik rong re Gänzï. 17Oïngbeng bäda duwungok ï Wuräcellïng yoꞌräme wuräk wegak wodingagok nodong dïdïng, oꞌrïna oïngbeng bonyagok gäre gäre do wuräk wega Muddu ayïngbeng datho ändang onyago Dämeccäk.18Maung ma oïnbeng bodekek räbuk gurrung gäddäk, ayïngbeng oduwungo ï wuräcellïng yoꞌräme Bodäruc na yomoyok rong. ayïngbeng onängok cang ängagok mängki gurrung na thäguncuk. 19Oïngbeng bädaꞌrämede obärïk cang Nyaguk bälläk obang be Gäꞌrok. 20Gänzï gännanang äna oïngbeng bädaga amïkok nong ängäng rong rerera oïngbeng boga omegenong.21Maung motteng oïngbeng bonyagok noddok be Curïya na ï Källïkïya. 22Oïngbeng bogak bäda ännagok ängäng Gumäng ge Gänzï Almäcïye ï Yawüdïya. 23Ogeng deng doga dogäcigode yuyuk äna buräk babaräk benängede cong däriꞌriboga ïꞌrekïke wuräk rong re doroyik de Gänzï ongokpeng begak berïnyek oppäꞌricok wuräk cïk. 24Oꞌrämïna ogengdeng dodengkenoyïng Gänzï
2Bollïc Na Wadingagok werek1Maung ma räbuk rodekak gurrung na bäꞌranto, oïngbeng bonyagok ogappïyo ï wuräcellïng oningdeng äno Bäränaba na Didoc. 2Oïngbeng bonyagok cang gaka Gänzï gogenayïng äna oïngbeng banyago yonängocïk cang ängäng Mobong me wuräk werok cik ayïngbeng ïrenogeng rong re thadak therïng äna oïngbeng bayïꞌrekïke wuräk wädaga Yawüdi. Oꞌrïna oïngbeng bäda nagareng äna ngäye ngïngïng nge maung merek arade wubï däkäna ngäye nge maung immi nga wüngkok cïk baꞌräng.3Ogallägïng bïbïng Didoc ongokpeng bogak Yünanï bädagak äna bamokok bürang. 4Obang bocong ngeng denu duwïk duwangalloge ïgagecong ageng äna yego ngäye nge duꞌrïcï ïgagecong ïdodaꞌikigo dacong donu ïga Almäcïye Yecuwa ageng odeke cong wïthak wïyeng. 5Oꞌrïna ageng äna gäꞌrïnyok dogayik de thadak therïng gayïka onongdeng na oningdeng dogak däda ïthede geng maung motteng.6Oꞌrïna ogengdeng degak dedekïgok doga wuräk wimmäng wittiyatha werok cik baberek billa bayïng bädanu boga dadung bageng dogak donak nonayïk nïneng Gänzï gäda mätto obärïk ängäng ändäbak baꞌräng, wuräk wïyaräk wädarek bäberek nang. 7Ongengdeng doꞌrämek ga Gänzï gïthenoyïng cïk ängäng dïꞌrekïke wuräk thadak therïng wuräk wädaga Yawüdi na aka bïthenok o Bodäruc cïk ïdïꞌrekïke wuräk wädaga Yawüdi. 8Gaka Gänzï gonu dobora nagodeyïng Bodingagok be wuräk wädaga Yawüdi aka bodekek Bodäruc bodingagok be Yawüdi.9Maung memema Nyagwuk na Bodäruc na Yuwana ogengdeng degak mäce me Dawuwang de Gänzï doꞌrämek ga Gänzï gïthedïng dorïnyanang dagurï ageng odïngkeyeng na rabïng ïkung na Bäränaba gayïka oningdeng dogak dodekak thäꞌrägik na oïngbeng na Bäränaba domättok rong äna oïngbeng bayego yoꞌrägik yïyeng wuräk wädaga Yawüdi na ogengdeng oyego yoꞌrägik ye wuräk wega Yawüdi. 10Rong arwuk änzïk rerera ogengdeng dogak dothuwungok roga äna oningdeng dawunzagok donareng de wuräk wega wïthak willa waräbü wayïng boga bonagareng äna ayïngbeng bodäräkïnde äna ayïngbeng bayego.Bollïc Bogürok Nana Bodäruc Ïndakïya 11Maung ma Bodäruc bathok Ïndakïya, oïngbeng birämiginoyok cokik cïyung gaka ongokpeng bogak bïkede ïrrïng bäꞌrik. 12Gäppak ga wuräk werek wïyaräk wïꞌräng ogengdeng dingagode ängäng Nyagwuk dathok dorok cang, Bodäruc bogak borägok dure ängageng dädaga Yawüdi, gaka ongokpeng bogak bonak näthäräk ne wuräk wadogak wethikode.13Obang ngeng derek dïyaräk na dïyayï dega Yawüdi gämme dogüyogok agengdeng obäꞌrago änzï wuräk agengdeng oga änno Bodäruc na Bäränaba bogak boyangkang geng. 14Maung memema oïngbeng boꞌrämekeng ga ogengdeng dädaga onyago othorigoyik ïrrïng omakok gumerek ge thadak the Gänzï therïng ängäng rong regayik, ayïngbeng omok Bodäruc yokik gïgeng adwuk äna oungbeng boga Yawüdi, oungbeng na bïꞌräng boga gayïka buräk bädaga Yawüdi änamayayï ga oungbeng odeke buräk bädaga Yawüdi agoga aka Yawüdi?Wuräk Awuk Änzïk Warïgok Ängäng Doroyik 15Ocongdeng doga Yawüdi ängäng dogongko ocongdeng dädaga wuräk wädaga Yawüdi ängäng dogidäk aka wuräk ïꞌre. 16Oꞌïna congdeng dännanang äna Gänzï gädagayik buräk bonyi begidäk ängäng rong rïthïgok cïk re domättago, oꞌrïna ongokpeng ängäng doroyik de Yecuwa Almäcïye. Narroga äna orunoncik ängäng Almäcïye Yecuwa bacong dogayik ängäng doroyik ädaga ängäng ngäye nge rong rïthïgok cïk re domättago re buräk bonyi. Buräk bonyi bädayik ängäng ngäye nge rong rïthïgok cïk re domättago.17Na ocong donak äna ocongdeng dagayik ïga Almäcïye ocongdeng na dïnyode gämme änno wuräk wegidäk, naroga äna Almäcïye bonängode dogidäga? onï! 18Oꞌrïna na oïngbeng bogappodeyik wuno rong rerera oïngbeng bopäꞌricode thïk agoga äna oïngbeng bogicok rong rïthïgok cïk re domättago. 19Gaka oïngbeng bïyïnok rong rïthïgok cïk re domättago ayïngbeng äna ïnyok dokothïk ï Gänzï.20Änga Almäcïye oïngbeng boppïgode no dereng anyïngbeng änaga bathïk ängagok. Na ayïngbeng bogathïk ïnaneng ängäng gatha adoga dathïk dïdïng oga ängäng doroyik dïdïng ängäng thäguräk tho Gänzï therïnyeyïng ngokpeng bïngoyïng ängäng gatha gïgung. 21Oïngbeng bäda däꞌrikek dorïnyanang de dagurï de Gänzï. Oꞌrïna mona buräk bonyi bagayik ängäng rong rïthïgok cïk re domättago de däputhï ga Almäcïye bädathok dïnyo.
3Rong rïthïgok cïk re domättago däkäna doroyik1Wuräk we Källaddïya we dämathïk! Obïthung biräkkok nong? gäppak ga gik gïgong gïꞌräng gïthäng cïk ïrrïng Yecuwa Almäcïye bogak boppïgode no dereng aa? 2Oïngbeng bathuwungo nong dothuwunttïyok dulluk: Onongdeng dorapok Bärruk be Gänzï ängäng? 33Onongdeng dodamathïg aa? Maung memema thappu thïꞌräng thogak thädarethïgok änzïk ängäng Bärruk na Onongdeng dïꞌräng donu ïnaneng äna dathodok ängäng dobora dïdong aa?4Onongdeng dogenyak gättïng baꞌränga na rogak ithecak roga baꞌräng rillayig aa? 5Roga äna Gänzï gïthede nong Bärruk be ngäye nge damïk baꞌräng yoꞌrägik yïyong gaka onongdeng doꞌrämek cïk ängäng rong rïthïgok cïk re domättago däkäna gaka onong deng dorok cik ängäng Gänzï?6Gaka Ibräyïng ongokpeng bogak borocik ängäng Gänzï gaka Gänzï gogäcigodok ängäng doroyik dïdung. 7Rogayik ithecak äna wuräk werocik woga dubäk de Abäräying ängäng doroyig aa? 8Thädak thïꞌrede nang äna Gänzï gïya däꞌrike wuräk wädaga Yawüdi ängäng gatha gïgung ängäng doroyik. Abäräyïng bïꞌrede nang ga gomokeng äna ïgagang Gänzï gïyappok bädok ïgagang na wuräk awuk wädaga Yawüdi. 9Abäräying bogak borocik na bogak boppägode bädok cik roga äna wuräk werok cok awuk wappägok bädok cik gaka ongokpeng bogak.10Oꞌrïna wuräk wayïꞌrekok danda ngäye nge Abäräyïng ängäng rong rïthïgok cïk re domätto ogengdeng dogicagok adwuk änzïk 11Rännago ïrrïng ïnaneng äna obärïk billa begayik ängäng rong rïthïgok cïk re domättago ï Gänzï, gaka dogayik doga dathïk doga ängäng doroyik. 12Oꞌrïna rong rïthïgok cïk re domätto rädaga äna bonda be doroyik gayïka thadak thedung thomok äna obadï beyegok ngäye änzïk angwuk nge rong rïthïgok cïk re däputhï agoga bathïk.13Almäcïye bodaꞌrikek cong änzï dogicago de rong rïthïgok cïk re domättago de däputhï äna dogicago dodekade cong gayïka thadak thomok äna dogicago änzïk adwuk de buräk bïngode no dereng. 14Almäcïye bonägode mik agäna oppok bädok ïga Abäräyïng bebeba Gänzï gïthek rong cïk ängagok äna babuꞌrok bïya ïthek wuräk wädaga Yawüdi ängäng Almäcïye Yecuwa ängäng doroyik decong de Bärruk bïthek rong cïk.Rong rïthïgok cïk re domätto na dïthe rong cïk 15Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï oïngbeng banyago bamïcenong ängäng rong mängki amuk maung memema wuräk weꞌrak womättok rong ageng omättok dothäbïk abärïk illa babäꞌrillo däkäna orenang rerek gämme. 16Gänzï gïthek rong cïk änno Abäräyïng na dubäk dïdung. Thadak the Gänzï thedung thädamok äna“ rubäk rïrung rong re wuräk wüyik oꞌrïna roga äna buräk bulluk bïkka äna Almäcïye.17Rong rerera oïngbeng omo roga äna Gänzï rong rïthïgok cï re domättago rathok ï räbuk rämmek bäꞌranto na gurrung gäddäk 430 räda bäꞌrillago rerera Gänzï gïthek cïk. 18Gayïka roga äna dagurï de däbük de Gänzï doga änno rong rïthïgok cïk re domättago, oꞌrïna rädaga änno rong rïthïgok cïk re domätto dïdung. wurïdena gaka bïthek rong cïk rïrung äna Gänzï dorïnyanang dagurï.Gäꞌrok ge rong rïthïgok cïk re domätto 19Wurïdena ngänï, bebeba gäꞌrok ge rong rïthïgok cïk re domättago? rogak rorïgok nang agäna gene gaka rong regidäk rogak oyegägo, nara rogak rïya iꞌrok cïk ängäng datho de dubäk de Abäräyïng da rong rogak rïthïgok cïk ängäng. rong rïthïgok cïk rogak rïrïgok ängäng thägung the Mälleka mega bodingagok. 20Oꞌrïna maung ma Gänzï gïthek rong cïk obärïk billa bedingagode, gaka bodingagok bogak bädanarïgo maung memema rong rong roga thäbïk thulluk, na Gänzï goga gulluk.Gäꞌrok ge rong re narïgo re rong rïthïgok cïk re domättago 21Roga äna rong rïthïgok cïk re domätto rako thäbïk the Gänzï ya? Onï! Naa regak äna rong rïthïgok cïk re domätto rogak dokothïk, ga dogayik däda dädagak ängäng rong rïthïgok cïk re domätto. 22Oꞌrïna thadak the Gänzï thedung thomok äna thappu athwuk änzïk yoägeng ye dobora de Käräkong ge dogidäk na dagurï da Gänzï gïthek rong cïk no bonada be doroyik ïga Yecuwa Almäcïye boga ïthek wuräk werok cik.23Gäppak ga thïk thïꞌräng thädathok the doroyik ocongdeng doga domättagok acong wuyängkagok ängäng rong rïthïgok cïk re domättago de däputhï acong äna oꞌräme doroyik maung ma dathok. 24Rong rïthïgok cïk re domättago de däputhï rogak racok ocong oro ï dogayik de doroyik. 25Oꞌrïna ïnaneng maung ma doroyik dathok, ocongdeng dodaꞌrikigok änzï Käräkong ge rong rïthïgok cïk re domättago de däputhï. Nänge ne Gänzï 2626Onong dawuk änzïk doga nyäguräk nyo Gänzï nyïräk ängäng Almäcïye Yecuwa.27Gaka onongdeng donengkïgok adwuk änzïk änga Almäcïye onong dïthagok Almäcïye. 28Onongdeng dädaga Yawüdi däkäna Yünanï yoꞌrägik ye wïthak däkäna dodaꞌrikigok däkäna buräk babaräk däkäna buräk babayï onong adwuk änzïk doga babulluk ïga Almäcïye Yecuwa. 29Na nong deng doga de Almäcïye anong oga, oꞌrïna na onongdeng doga änno dubäk de Abäräyïng anongdeng ona rong rïthïgok cïk re Gänzï.
4Ocongdeng doga ngäguräk nye Gänzï1Oꞌrïna ïnaneng ïdaddunong cuyuk, Thäguräk thabaräk thïyammo wäräbü we bädeng bïbung wabogecek gayka wïthak ga ongokpeng oga botteng ändommo waräbü ithäcak wïwung änzïk awuk. 2Oꞌrïna gagändoga botteng ga wuräk wïyaräk werek wega othämagoyok na waräbü wïwung agoro yothïk the bädeng bïbung.3Oꞌrïna gämme maung memema nyäguräk nyogak wïthak we daꞌrädang de thappu. 4Oꞌrïna maung memema thïk thathok thegayik thediꞌrok cïk, Gänzï ganyängok thäguräk thïthung thabaräk. Ongokpeng bathok gayïka thäguräk the buräk bonyi änzïga obäneng bïbung agonängok cïk ï Yawüdiya omakok rong rïreng rïthïgok cïk. 5Ongokpeng bathok dorek wuräk wïꞌräng wega ïrong re domättago rïthïgok cïk acongdeng änadeka nyäguräk nye Gänzï.6Gaka onongdeng doga nyäguräk nyo Gänzï nyïyaräk. 7Onongdeng dïꞌräng dädaga wïthak gämme yuyuk, Oꞌrïna thäguräk thabaräk thoga äna thäguräk thabaräk thoga thïthung, Gänzï gïya ïtheyang daꞌräng dïdung.Bollïc bodämak thägik ï tharäk odämïyno wuräk we Källadïya 8Moung merek maung memema onong deng dodämak Gänzï onong deng dogak wïthak wo näzï oꞌrïna nädagak näzï negayik. 9Oꞌrïna ïnaneng onong deng dännak Gänzï gegayik däkäna10Onongdeng doꞌrämek mängki na wunak wïyathe na mïïk me duwuk! 11Oïngbeng bonu näthäräk nïnong gaka onongdeng dïyagenya gattïng ängäng rngäye ngimmäng ngegengenga onongdeng dädïya ïnynyok cik.12Onongdeng doꞌrämek mängki na wunak wïyathe na mïïk me duwuk! 13Oïngbeng bonu näthäräk nïnong gaka onongdeng dïyagenya gattïng ängäng rngäye ngimmäng ngegengenga onongdeng dädïya ïnynyok cik. 14Onongdeng doꞌrämek mängki na wunak wïyathe na mïïk me duwuk!1615Onongdeng doꞌrämek mängki na wunak wïyathe na mïïk me duwuk! Oïngbeng bonu näthäräk nïnong gaka onongdeng dïyagenya gattïng ängäng rngäye ngimmäng ngegengenga onongdeng dädïya ïnynyok cik.16 Onongdeng doꞌrämek mängki na wunak wïyathe na mïïk me duwuk!17Oꞌrïna gämme maung memema nyäguräk nyogak wïthak we daꞌrädang de thappu. Oꞌrïna maung memema thïk thathok thegayik thediꞌrok cïk, Gänzï ganyängok thäguräk thïthung thabaräk. Ongokpeng bathok gayïka thäguräk the buräk bonyi änzïga obäneng bïbung agonängok cïk ï Yawüdiya omakok rong rïreng rïthïgok cïk. 18Ongokpeng bathok dorek wuräk wïꞌräng wega ïrong re domättago rïthïgok cïk acongdeng änadeka nyäguräk nye Gänzï.19Oꞌrïna gämme maung memema nyäguräk nyogak wïthak we daꞌrädang de thappu. Oꞌrïna maung memema thïk thathok thegayik thediꞌrok cïk, Gänzï ganyängok thäguräk thïthung thabaräk. Ongokpeng bathok gayïka thäguräk the buräk bonyi änzïga obäneng bïbung agonängok cïk ï Yawüdiya omakok rong rïreng rïthïgok cïk. 20Ongokpeng bathok dorek wuräk wïꞌräng wega ïrong re domättago rïthïgok cïk acongdeng änadeka nyäguräk21Oꞌrïna gämme maung memema nyäguräk nyogak wïthak we daꞌrädang de thappu. 22Oꞌrïna maung memema thïk thathok thegayik thediꞌrok cïk, Gänzï ganyängok thäguräk thïthung thabaräk. Ongokpeng bathok gayïka thäguräk the buräk bonyi änzïga obäneng bïbung agonängok cïk ï Yawüdiya omakok rong rïreng rïthïgok cïk. 23Ongokpeng bathok dorek wuräk wïꞌräng wega ïrong re domättago rïthïgok cïk acongdeng änadeka nyäguräk nye Gänzï.24Moung merek maung memema onong deng dodämak Gänzï onong deng dogak wïthak wo näzï oꞌrïna nädagak näzï negayik. 25Oꞌrïna ïnaneng onong deng dännak Gänzï gegayik26Oꞌrïna gämme maung memema nyäguräk nyogak wïthak we daꞌrädang de thappu. 27Oꞌrïna maung memema thïk thathok thegayik thediꞌrok cïk, Gänzï ganyängok thäguräk thïthung thabaräk. Ongokpeng bathok gayïka thäguräk the buräk bonyi änzïga obäneng bïbung agonängok cïk ï Yawüdiya omakok rong rïreng rïthïgok cïk28Oꞌrïna gämme maung memema nyäguräk nyogak wïthak we daꞌrädang de thappu. 29Oꞌrïna maung memema thïk thathok thegayik thediꞌrok cïk, Gänzï ganyängok thäguräk thïthung thabaräk. Ongokpeng bathok gayïka thäguräk the buräk bonyi änzïga obäneng bïbung agonängok cïk ï Yawüdiya omakok rong rïreng.30Oꞌrïna gämme maung memema nyäguräk nyogak wïthak we daꞌrädang de thappu. 31Oꞌrïna maung memema thïk thathok thegayik thediꞌrok cïk, Gänzï ganyängok thäguräk thïthung thabaräk. Ongokpeng bathok gayïka thäguräk the buräk bonyi änzïga obäneng bïbung agonängok cïk ï Yawüdiya omakok rong rïreng rïthïgok cïk nyägurk nye thïre thega bïthak, oꞌrïna odaꞌrike buräk babayï.
51Almäcïye bodaꞌrikek cong äna ocongdeng daga dodaꞌrikigok, däräkude nong anong othorothïk ïrrïng onongdeng dädagappok ïrong re wïthak. 2Gäcigude nong! Oïngbeng Bollïc bamonong äna na nongdeng dogäyïnok watha wïwong ga gothikagok agoga äna Almäcïye bädayïthek.33Oïngbeng bamonong gämme äna buräk babaräk begäyïnok gatha gïgung ga gomokok agäna makok rong rïthïgok cïk re domättago agoga äna bamakok rong änzïk arwuk rïthïgok cïk re domättago. 4Onongdeng dernareng äna danäke omakok Gänzï ängäng rong rïthïgok cïk re domättago ra onongdeng dobaꞌrode thïk ängäng watha wïwong änzïga Almäcïye agoga äna onongdeng doga babuthäk däbäk änno dorïnyanang de Gänzï.5Oꞌrïna ängäng doroyik dacongdeng donareng narikok dobora de Gänzï dogäto ïgagecong ängäng ngäye nge Bärruk begayik ängäng doroyik decong. 6Ïga Almäcïye Yecuwa domokok däkäna ädamokok dänu rong rerek ꞌrïna rong rulluk re narïgo doroyik ï gatha gïgung na dorïnya. 7Onongdeng dogak oyego ïrrïng! Obïthung bethorïkede nong änno rong regayik? 8Rong irri reng rädagak royegägok änno Gänzï ongokpeng bïbïttonong.9Mäꞌrägüräk motteng maduräbagok ängäng nyälläk anyuk. 10Oꞌrïna oïngbeng bïꞌräng borok cik ängagenong Gäꞌrok äna doga dathïk ïthaꞌrägik thecong äna onongdeng dädarocik ängäng rong rerek. Buräk benareng äna bayïronong ïdodämathïk bïyamaättago ängäng gättïng.11Oꞌrïna gayïka oïngbeng na obambïngeng dïyaräk na dïyayï na na oïng beng bïꞌräng bïdaddok ïꞌrekïke wuräk rong re domokok, agoga äna onayïnï oïng banängek wuräk däriꞌri? Na rogayik mik agoga dïꞌrekïke wuräk dïdïng de nodereng de Almäcïye dädagayik. 12Roga äna onong dägadaꞌrikek wuräk waronong idogidäk wüdano geng.13Gayïka onongdeng doga bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï onongdeng dïbïttagok äna dadaꞌrikigo. Oꞌrïna onongdeng däda gäyïno dodaꞌrikigo iddi gagoga gatha gatha baꞌräng de näthappu de donareng de gatha gäyïng ga nongdeng oyegïno bulluk bulluk ängäng dorïnya. 14Oꞌrïna rong rïthïgok cïk re domättago rapïttagode nanulluk äna rïnye wuräk wega nanmäddük we no thüwük gayïka oungbeng borïnyek gatha gïgang. 15Oꞌrïna na onongdeng danängïttok ängäng düthü gatha gayïka durïk doyüwa na gämmïngo bäyäk bäyäk na gänzïyo däkäna gäꞌrecïttïyo bulluk bulluk anong wurïgïttïyok bulluk bulluk ganong obäꞌriciyok cïk.Bärruk be gatha 16Oïngbeng bamonong äna makude nong doga de Bärruk onongdeng dädïya girok donareng de gatha. 17Rong rerera gatha gonareng na rerera Bärruk bäda nareng na rong rerera Bärruk bonareng ra gatha gädanareng rong irri arwuk reꞌräk royangkïyang ronu dümi. 18Oꞌrïna na Bärruk boga ïbonong agoga äna rong rïthïgok cïk re domättago raga mägeng meng.19Oꞌrïna ngäye nge gatha ngïthängko dithäcak ängäng wuräk wïyayï na wïyaräk na ngäruk na dollämothïk. 20Dothinok gänzï thïk gillayik na däräguk na doyangkïyo na dümi dothittagoyik na däbïlläk na dothïnya na doppïtto na doꞌrïya däkäna dijega. 21Na ngadäna na dabïnyago thïk na thiyo däkäna ädagirok na yego ngäye ngerek gayïka oïngbeng bayïthenong gäꞌrok ïnaneng äna gayïka oïngbeng bogak nodong dïdong gäppak ganong dïꞌräng. wuräk wega oyego ngäye ingi mik ogeng dädïyꞌräme daꞌrädang de Gänzï.22Oꞌrïna nyäguräk nye Bärruk nyoga dorïnya na dwuwïya no gatha na märïng na dumoko na dothorigoyik na dorïnya na doroyik. 23Dottega na dorumok gatha thïk doga oko thäbïk the rong rïthïgok cïk re domättago de däputhï. 24Wuräk we Almäcïye Yecuwa wogämode watha wïweng no dereng ängäng rong arwuk änzïk regidäk re donareng de gatha.25Na ocongdeng doga dathïk ängäng bärruk agoga äna ocongdeng damakok gadäräk ge Bärruk. 26Gäyïng gacongdeng äda wüyiciga watha däkäna nyaranga däkäna ngadäna bulluk bulluk.
6Rong re dodïngkek de diꞌrok cïk1Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, na onongdeng dorabok obärïk ngeng gageng oyego ngäye ngerek ngegidäk, onongdeng derek cik ängäng rong re Bärruk anongdeng onyuko nanagok. Oꞌrïna roga äna onongdeng damänigok watha wïwong ngok gämme däkäna onong dabuꞌrok anongdeng onäkïgo ngok. 2Gättïyunong cik bulluk bulluk anongdeng äna thodok rong rïthïgok cïk re domättago de Almäcïye.3Obadï benu änzï gäꞌrok gïgung äna ongokpeng bädaga baberek agoga ithäcak äna ongokpeng bädaga baberek bayïllede gatha gïgung. 4Roga äna obärïk bebeba ännäke gatha gïgung ängäng ngäye ngïngung agäna agüyiciga ängäng ngäye ngïngung. 5Ocongdeng adwuk donu ngäye dadwung bulluk bulluk.6Obadïyeng dännak rong re Gänzï ageng oga äna dadäganzïno wuräk ängäng rong änzïk arwuk rerïng. 7Onongdeng däda mïkok watha wïwong, Gänzï gädanäkïgo buräk bonyi bagetho waräbü wewewa ongokpeng boyak. 8Obadï beyak rong re gatha agogetho rong regidäk oꞌrïna obadï beyak rong re Bärruk agogetho Bärruk be dokothïk de duwuk duwuk.9Ocongdeng däda baꞌrikek oyego ngäye ngerïng gayïka thïk thïyatho thegayik acongdeng ogetho dïdaddok oyego. 10Roga ocongdeng dïꞌräng donu thïk daguthïttok ngäye änzïk angwuk ngerïng ängäng wuräk na ängäng obang bocong ngeng dïyaräk na dïyayï ïdoroyik.ädaga äna domokok oꞌrïna roga äna dogongko dïyathe 11Oꞌrämïnong moꞌräbiräk mittiyatha memema oïngbeng bomegek ängäng thägung thïthïng. 12Wuräk wenareng äna wagene watha wïweng ändäbäk ogengdeng dayiräkok wuräk rong re domokok oꞌrïna ï doga dïdeng ogengdeng ogengdeng dabälleno dereng de Almäcïye. 13Roga äna wuräk wathigok watha wïweng wäda yego ängäng rong rïthïgok cïk re domättago oꞌrïna ogengdeng donareng äna dathigok watha wïweng.14Oꞌrïna gayïka oïngbeng bäda wüyiciga ängäng domokok dereng dulluk de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye. ängagok thappu athwuk änzïk thodekak thoppïgode no dereng ängäng rïrïng nayïng bodekak boppïgode nodereng oppïgïnok thappu athwuk änzïk. 15Rädaga äna domokok däkäna dädaga domokok dagäyïno buräk gagoga borïng oꞌrïng rong ra gäyïno buräk gagoga batha. 16Gayïka ogengdeng damakok rong irri re domätto ï doga dïdeng gäyïng ga dorïnya na dïthak oga ängageng adwuk wuräk we Gänzï!17Diꞌrok cïk dïdïng gäyïng gagoga äna obärïk bäda bürïng ïthek gaka oïngbeng boga oyego no gatha gïgïng nomerek ne Yecuwa. 18Gäyïng ga dorïnyanang de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye oga ängagenong na ängäng bärruk bïbong onong adwuk bambïng ngeng dïräyäk na dïyayï. Aming.
Apäcuc
11Bolïc bodinyagok be Yecuwa Almäcïye, ängäng donareng de Gänzï, oïngbeng badinyïnok woduma we Gänzï wewe wega ï Apäcuc, na wuräk werocik ängäng Yecuwa Almäcïye. 2Dagurïnang dïdong na märïng änno Gänzï Dada becong na Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye.3Dorïnyanang de Gänzï Dada becong Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye, Ongokpeng bebe bïyarade oppok bädok ïgagecong ängäng Bärruk be Gänzï ïga Almäcïye. 4Gayïka Gänzï gogak godibocong änzik gäppak ga Ongokpeng bïꞌräng bädarode bonda thïk be thappu äna ocongdeng daga woduma we Gänzï willa ngäruk ngerek yokik gïgung ï dorïnya.5Gänzï gogak garade odocong änzik ängäng Yecuwa Almäcïye äna Ongokpeng bïyadekecong nyäguräk gayïka Ongokpeng bonareng. 6Gäyïng ga ocongdeng okäꞌrïkïno Gänzï gaka Ongokpeng bïthedecong dodengka de dagurïnang dïdung, dededa Ongokpeng bogäyïnocong ga ocongdeng orabo ängäng dorïnya.7Gaka ängäng ngiccok nge Yecuwa Almäcïye ocongdeng dodaꞌrikigok änzï dogidäk decong ängäng dodinyegïnagok dogidäk cïk, omakok daꞌrädang dïdung de dagurïnang. 8Dededa Ongokpeng bïthedecong dagurïnang ängäng dännathïk dïdung adwuk na ängäng dänna.9Gänzï gännïkecong donareng dïdung omakok duꞌrang dïdung derïng dededa Ongokpeng bogak bïthenok rong cïk ängäng gatha gïgung. 10Dïthe rong cïk irri reng rerera Gänzï gïyathodok maung memema thïk thathok thegayik, Ongokpeng bïyappïttok waräbü änzïk awuk nanulluk wecägode wewe wega noꞌrïräk na wewe wega näthappu ïngkäk nye Almäcïye.11Waräbü awuk änzïk wocägode omakok dïthe rong cïk re Gänzï na omakok dodo rong änzik rïrung, Gänzï godibocong änzik äna ocongdeng daga wuräk wïwung ï thäꞌrägik ängäng Almäcïye gaka Ongokpeng bonareng ängäng rïrung omakok gayïka Ongokpeng barade ïthe thïk ändo maung memema borethek änzïk. 12Ocongdeng dede derocik ängäng Almäcïye nodong gäppak doga dïyaga dogappïyo de dokäꞌrïko de dodengka dïdung.13Ïga Almäcïye onongdeng ngokäme dorocik maung memema onongdeng dogäcigode rong rethorigok cik regayik, thadak the Gänzï thoredenong, onongdeng dorocik ängäng Almäcïye, Gänzï na gïthek wumeräk nanagenong wïwung ängäng Bärruk Bedung bebeba Ongokpeng bïthenok rong cïk. 14Bärruk boga Ongokpeng bebeba ocongdeng dïya ïnynyocik ängäng rerera Gänzï Gïthenok wuräk cïk wïwung.Dïthek dorïnyanang na dodänttek Gänzï 15Oꞌrämïna oïngbeng ngokäme bogäcigode doroyik dïdong ängäng na ïga Yecuwa Gäꞌrok gaka dorïnye dïdong dededa onongdeng dorïnyek woduma we Gänzï awuk. 16Oïngbeng bädathorok änno dänttenonong Gänzï ï dodänttek dïdïng marïyamuk.17Wurïdena oïngbeng badänttek Gänzï Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye Bädeng benu dodengka äna bayithenong Bärruk bebe bïya ännïkenong cïk na bïyagenonong dobärïcïgo thïk de Gänzï, a onongdeng änanna ïyannak ïrrïng. 18Oïngbeng badänttenonong Gänzï a gik ge mägik mïmong änanna ngänï beng bebe bega dogappïyo de dïbïttago dïdung, na ngänï beng bebe bega daꞌrädang de dodengka de dogappok no waräbü we woduma we Gänzï.19Na ngänï beng bebe bega dimmäna de dobora decong de baꞌrok de wuräk wewe werocik omakok ngäye nge dobora dïdung. 20Dobora dededa ongokpeng bogak boyegok maung memema Almäcïye Ongokpeng bogüyegek Almäcïye änzï dïnyo agonängïkïyok cïk do thägung the nyerü ï daꞌrädang dïdung. 21Almäcïye borabok noꞌrïräk änzïk anwuk na bonu daꞌrädang na dobora na rabo närängang nene nïkkïgode nädaga nogayïk ikki geng gulluk, oꞌrïna nïyatho gämme ngorek ngorek.22Wurïdena Ongokpeng bïthek waräbü awuk änzïk ïngkäk nyïnyung, na ïtheyok cïk äna baga näꞌrok ne waräbü awuk änzïk we käniza. 23Käniza goga gatha ge Almäcïye, dothodägok dïdung dededa ongokpeng ängäng gatha bothodode rong änzïk arwuk no nayïk anwuk änzïk.
21Onongdeng dogak dïnttek ängäng bärruk be dogidago de dogidäk gaka onongdeng dädagäcithik. 2Maung meng meme onongdeng dogak domakode gaddäräk ge thappu omakok dogidäk gayïka daꞌrädang de githo ge thappu, bärruk bebe berabok wuräk wädagäcithïk wädamakok Gänzï. 3Ocongdeng adwuk gämme dogak yoꞌrägik yïyeng gayïka ogengdeng donareng donareng de watha wecong, dogak oyego ngäye nge gatha na ngäꞌre. Ocongdeng dogak ängäng dogongko de watha nyäguräk nye dothïnya gayïka obärïk ngeng gämme derek.4Oꞌrïna Gänzï Ongokpeng bebe benu daꞌrädang de dïthak gaka dorïnya dïdung doga düyik dededa Ongokpeng borïnyecong ängäng. 5Narroga äna Ongokpeng bokecong cïk ängäng Almäcïye maung memema ocongdeng dogak dïnttek ängäng bärruk, wurïdena ängäng dagurïnang onongdeng dogak dorïgode. 6Wurïdena ängäng thäꞌrägik the Almäcïye Yecuwa, Gänzï gogüyegecong nanulluk ängagok, a Ongokpeng ogäyïnocong äna ocongdeng danängok cïk ängagok narabo daꞌrädang ängagok deyïgänzï na de näthappu änzïk athwuk ïga Almäcïye Yecuwa. 7Oꞌrämïna ï rubäk rïyatho, Ongokpeng bïyagene dobora na daꞌrädang de dagurïnang dïdung dimmäng dededa Ongokpeng borïnyenocong ïga Almäcïye Yecuwa.8Gaka ängäng dagurïnang onongdeng dogak dorïgode ängäng doroyik, rädagak äna ängäng doroyik de watha wïwong dadenong, oꞌrïna ängäng dagurïnang baꞌräng de Gänzï. 9Oꞌrämïna rädaga äna ängäng ngäye, obärïk bulluk änanna omüde odengka ängäng. 10Gaka ocongdeng doga woyego wïwung na docägode ïga Almäcïye Yecuwa, ocongdeng docägïnde ngäye ngerïng ngengenga Gänzï gogak gïthenocong cïk nodong äna ocongdeng dayego omakok.11Oꞌrämïna wunzagudenong äna onongdeng dogak wuräk wädaga Yawüdiying gäppak ängäng watha, onongdeng dede degak dïbïttagok äna wuräk wädathikode ängäng rere rayïbïttago äna dothikok de watha decägode ängäng nyägung. 12Wunzagudenong äna maung meng meme onongdeng dogak baꞌräng dilla Almäcïye, onongdeng dogak doꞌrak na dädagak wuräk we Icärayil, onongdeng dogak doꞌrak do Domätto De Rong Re Dïthegïno Rong Cïk, onongdeng dogak dilla dogapïyo na dilla Gänzï näthappu.13Oꞌrïna ïnaneng ïga Almäcïye Yecuwa onongdeng dede degak babuthäk änno Gänzï dodekak doga nana mäddük ängäng ngiccok nge Almäcïye. 14Gaka Ongokpeng ängäng gatha gïgung boga märïng mecong, Ongokpeng bapïttode thäntük the Yawüdiying na The wuräk wädaga Yawüdiying odeke geng babulluk ängäng gatha gïgung. Ängäng dobäꞌricok gungdong cïk gege gegak yoꞌrägik yemücok ïgageng. 15Ongokpeng bobäꞌricode gädumïk cïk ge Yawüdiying ängäng nädumïk nïnung na daꞌrädang deng, a Ongokpeng änanna ocok buräk bonyi bulluk bïyathe ängäng gatha gïgung änno wuräk weꞌrak ocok märïng. 16Ängäng dïnyok dïdung no dereng ängäng nallong, Ongokpeng bobäꞌricode dümi thïk dïdeng adwuk deꞌrak a ogengdeng odeka babulluk ängäng gatha ge Gänzï.17Wurïdena Ongokpeng bathok dothämpïcïkenong märïng onongdeng dede dega babuthäk na dede dega nana mäddük. 18Gaka ängagok ocongdeng adwuk damüde atho appïttagok nanulluk ängäng Bärruk yokik ge Dada becong.19Wurïdena ïnaneng onongdeng dädaga wuräk wabïyäk däkäna doꞌrak gämme thäki thäki, oꞌrïna onongdeng dodekak babulluk änno woduma we Gänzï na wuräk we dawuwang de Gänzï. 20Onongdeng dogak dungkagägode no bonda be bodinyagok na be wïꞌre, na Yecuwa Almäcïye ängäng gatha gïgung boga gäꞌrok ge bädok be bonda. 21Ongokpeng bebeba mang amwuk mungkagägode nang nanulluk odeka thïkkang thedung the Gäꞌrok Gäꞌrok. 22Ongokpeng bebeba onongdeng dunagägagägok ängäng nanulluk gaka dawuwang ge gayïk ge Gänzï ï Bärruk.
31Gaka irri reng roga mik, oïngbeng Bolïc bakäräkong be Almäcïye Yecuwa begayïnonong onongdeng dega wuräk wädaga Yawüdiying, 2Ithecak naa onongdeng dogäcigode ängäng donareng de dagurïnang de Gänzï dededa Ongokpeng bïthendïnong dïdong.3Ängäng dogene de dobärïcïgo Ongokpeng bännïkeyïng duꞌrang dïdung derïng dededa bïthek cïk, (gayïka oïngbeng bomegek rong rotteng nodong gäppak, 4Wurïdena maung memema onongdeng dadäne, onongdeng dïyamüde änna dännathïk dïdïng de duꞌräng de Almäcïye), 5Duꞌrang iddi deng dogak dädagenïgïgagok ännïke wuräk änzï mek merek gayïka dogenïgïgagok obärïcïgagägo ängäng Bärruk Be Gänzï Bedung ogene woduma we Gänzï na wïꞌre.6Wuräk wädaga Yawüdiying woga thäꞌrägik the duꞌrang iddi deng de gatha geng ikki geng, na ogengdeng dayïthïgagägok thäꞌrägik the dïthegïno rong cïk ïga Almäcïye ängäng thadak the Gänzï, 7Ongokpeng bebeba oïngbeng bodekayïnok boyego beng omakok dagurï de dagurïnang de Gänzï dede dïthïgïgagodïng omakok doyegïke dobora dïdung.8Oïngbeng boga boduma be Gänzï betteng änno woduma awuk we Gänzï bïthïgagode dagurïnang äna Oïngbeng bathämpïcïke wuräk wädaga Yawüdiying no daꞌrädang de Almäcïye dede dädamüde othodägok ännago deyüwigok. 9Wurïdena oïngbeng bathukïno wuräk dobulänga awuk änzïk näthappu na duꞌrang de thäꞌrägik thethe thegak ändo maung me dorethïgo änzïk ängäng Gänzï gecode waräbü awuk änzïk ängäng Yecuwa Almäcïye,10A waꞌrädang ännanang ïnaneng na daꞌrädang de mobong me dobora ïgänzï ängäng käniza na ängäng dännathïk de Gänzï adwuk änzïk düyik dimmäng. 11Omakok dilla diꞌrok cïk dïdung dededa Ongokpeng bothodode ïga Almäcïye Yecuwa Gäꞌrok Gänzï gecong,12Ängäng thäꞌrägik the Almäcïye na ängäng doroyik dethorigok cik decong ängagok, ocongdeng danyago yanzagok ängäng dodurathïk dilla näthäräk. 13Oꞌrämïna Oïngbeng bayïdïddïgonong äna ändädallo mägik änzïk gaka oïngbeng boga ogenyayïnonong ogäꞌro ï gatha, oꞌrïna irri reng rogayïnok dodengka dïdong.14Gaka irri reng roga mik, Oïngbeng badirothïk ängäng nängkuk nïnïng yokik ge Bädeng be Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye, 15Änanagok rubäk re wuräk awuk änzïk we ïgänzï na we näthappu rayïkkïgagägok närängang. 16Ongokpeng [bïyathenong daꞌrädang omakok dodengka dïdung äna onongdeng dobora dang ängäng Bärruk Bïbung be doga buräk bonyi.17Gäyïng ga Almäcïye oga no mägik mïmong ängäng doroyik na onongdeng dïyarabe rägak rïrong ï dorïnya dïdung, 18Oꞌrämïna onongdeng adwuk damüde oga nanulluk ängäng woduma we Gänzï na dothorok cïk ïrrïng ï dorïnya ängäng duthäga na ängäng dobänoyik, 19A onongdeng änanna dorïnya de Almäcïye dede debaꞌrok dännathïk adwuk änzïk, a onongdeng änanna äppak ängäng dothodägagok adwuk de Gänzï.20Wurïdena Ongokpeng bebe benu dobora adwuk änzïk debaꞌrok okonang dededa ocongdeng dayïbïtto däkäna narroga äna ocongdeng dawunzagok omakok dobora dede dega oyego ïgagecong, 21Gänzï Ongokpeng benu dodengkïgo ï kaniza ängäng Almäcïye Yecuwa agoro do mek amwuk änzïk milla diꞌrok cïk ngorek ngorek. Agogayik.
4Domättïyo na doga nanulluk ï gatha ge Almäcïye
1Oꞌrämïna oïngbeng bakäräkong be Gäꞌrok, oïngbeng bamonong äna ogawunong dathäpïyo ï gaddäräk gegayik gegega onongdeng dogak dïbïttagïnde. 2Ängäng dottega adwuk na ängäng dorïnya na ängäng donyuko ï rong re Gänzï ängäng dorïnyïttïyo bulluk bulluk. 3Däräkudenong a onongdeng ogäꞌrïnyok doga thäꞌrägik thïthong thethetha Bärruk bïthedenong ängäng domätto de märïng nanulluk.4Gatha goga gulluk na Bärruk bulluk, gayïka onongdeng dogak dïbïttagägok ï dogapïyo dulluk gämme de dïbïttago dïdong. 5Gäꞌrok Gänzï goga gulluk na doroyik doga dulluk na donegkïgo doga dulluk, 6Gänzï goga gulluk Dada becong adwuk, Ongokpeng bega Gäꞌrok Gänzï gimmäng gege gebaꞌrok rong änzïk arwuk na gege gamüde oyego ngäye angwuk änzïk na Ongokpeng bebe bega noꞌrïräk na näthappu.7Oꞌrïna ocongdeng adwuk änzïk bulluk bulluk dogak dïthïgïgagägode dagurïnang omakok dodenttïttok gayïka märarek ängäng bodäng be dïthïgok baꞌräng dagurï de Almäcïye. 8Oꞌrämïna gayïka thadak the Gänzï thamo äna,“Maung memema Ongokpeng boduwongok ï gänzï, Ongokpeng bogak bomok wuräk wüyik werakägagägok ängagok, a Ongokpeng ïthek wuräk waräbü dagurïnang.”9Wurïdena doduwongo deng iddi deng doga yayï mik, oꞌrïna roga äna Ongokpeng gämme bogak boräbok nodong gäppak yothägeng ye näthappu. 10Oꞌrämïna Ongokpeng bebe beräbok näthappu boga Ongokpeng bebe beduwongok gämme babuthäk ïgänzï, a ongokpeng änanna äppak ängäng arwuk änzïk.11Wurïdena Ongokpeng ängäng gatha gïgung bïthede obärïk ngeng äna daga wodinyagok, ga obärïk ngeng oga wïꞌre ga obärïk ngeng oga wuräk wadäganzïno wuräk rong re Gänzï ga obärïk ngeng oga warebük ga wännïke. 12Gaka Ongokpeng bonängode irri reng mik agänana kuthïttok woduma we Gänzï gaka ngäye nge wuräk werocik ngayegägo, agänana othodok gatha ge Almäcïye. 13Wurïdena ocongdeng adwuk dïyatho appïttagok ängäng dappïttagok de thäꞌrägik nanulluk ängäng doroyik na ängäng dännathïk de Thäguräk Thabaräk The Gänzï atho do danda buräk bonyi bethorigok cik bethodägagägode ïga Almäcïye.14Wurïdena ocongdeng dädïyaga nyäguräk nyettetteng thäki thäki nyenyenya thaꞌringkikigo ängäng dännïke de githo ge wuräk, ogengdeng dede dayïllek wuräk wuyek cïk. 15Oꞌrïna ïꞌrïcong ängäng dothorigoyik ängäng dorïnya na ängäng düyiga ängäng rong arwuk ïgagok, Ongokpeng bebe bega gäꞌrok Almäcïye. 16Änzïgagok gatha änzïk agwuk gomättïyok nanulluk ängäng dodingkiyo ängäng malle me gatha. Oꞌrämïna maung memema thäbïk the gatha therek thoppïyagok thonu ngäye ngïngung dadung ngoga wüyige gatha ï dorïnya.1817Oꞌrämïna Oïngbeng bamo irri reng äna, oïngbeng bayïthenong gäꞌrok äna onongdeng dädayego thäki thäki yuyuk gayïka wuräk wädaga Yawüdiying wayego gämme na wonu ï ngäꞌre ngïngeng. Wurïdena ngäꞌre ngïngeng ngoga ï dirämäng ogengdeng dädaga thäꞌrägik ängäng dathïk dededa Gänzï gïthedecong gaka ogengdeng dodämathïk na gaka ogengdeng doga i dirämäng de mägik mïmeng mädagäcithik. 19Obadïyeng dede dilla näthäräk no mägik ne dothalla dodekek watha wïwung wucung na dagecce watha wïweng na oyego ngäye änzïk angwuk ngüräk duttak dulla ängäng doꞌrïya.20Oꞌrïna irri reng rerera onongdeng dädagak dännak änana Almäcïye mik. 21Naa onongdeng degäcigode na dogak dännayïkagägok ängagok gayïka Ongokpeng boga bothorigok cik ïga Yecuwa. 22Baꞌrikidenong ngäye ngenge ngibe na ogäro gatha gibe ge dogidago gegak omakok rong re gatha na donareng de gatha.23Gäyïng ga mägik mïmong ogga mothodägode na ngäꞌre ngïngong gämme. 24Gäyïng ga onongdeng ïthago buräk bonyi bïyathe becägode omakägok gayïka Gänzï ängäng dothorigoyik dilla ngäruk ngerek na ängäng doduma dethorigok cik degayik.25Oꞌrämïna däkïdenong duwïk babuthäk änzïgagenong a onongdeng ïꞌre rong rulluk rethorigok cik regayik ängäng wuräk wewe wega nana mäddük, gaka ocongdeng adwuk bulluk bulluk doga babulluk thäꞌrägik. 26Thïnyawunong oꞌrïna onongdeng dädayïkek onängok dogidäk. Gäyïng ga dothïnya dïdong ädaga ängagenong thängki änzïk athwuk agayüngko. 27Onongdeng dädayïthek mäjibäk gayïk ïgagenong.28Gäyïng ga waräꞌräng wewewa bunye ädabuye gämme thäki thäki, oꞌrïna gäyïng ga ogengdeng oyego ängäng dogenya de rüthü re nyägung nyïnyeng ängäng ngäye ngerïng, a ongokpeng änanna ona baberek a ongokpeng ïthek obadï bebe benareng äna bayïthïgok. 29Gäyïng ga rong regidäk ädathinyo änzï wuduk wïwong, oꞌrïna gäyïng ga rong arwuk atho rulluk rerïng rere rathuko domättïyo omakok dagurïnang de wuräk wewe wegäcithïk. 30Wurïdena onongdeng dädathïnyïke Bärruk be Gänzï Bedung bebeba onongdeng dogak dodägagägode gumeräkeng ändo thängki the dobaꞌrikigo.31Gäyïng ga dobunya adwuk änzïk na dothïnya de Gänzï na dothïnya dothämothïk guräk guräk ängäng dorägïttïyo na dogidago odägocïk änzïgagenong. 32Wurïdena rumïyunong bulluk bulluk na dinyettïyïnok cïk bulluk bulluk gayïka Gänzï godinyendenong cïk ïga Almäcïye.
51Oꞌrämïna ogawunong gayïka nyäguräk nye Gänzï nyerïng. 2Dathïk dïdong doga äna dagga gämme gayïka dorïnya dededa Almäcïye borïnyecong ängäng a Ongokpeng ïnyïnocong gayïka dogingkagok de Gänzï na dogaco ngera ngerïng.3Oꞌrïna wuräk wewewa ithäcak ängäng wuräk gatha gatha na wuräk würäk dürok na wenu doꞌrïya gäyïngkeng ga ogengdeng ädayïkkïgok närängang yoꞌrägik yïyong gayïka woduma. 4Rong rerek rilla rädïyayïꞌrïgo re dodämathïk däkäna re düntük dededa donyämoko dede dädanyekok, oꞌrïna roga äna dowïyayïno Gänzï dulluk.5Gaka onongdeng dännanang irri reng äna wuräk awuk änzïk wewe wenu dollämothïk de dithäcak ängäng wuräk gatha gatha däkäna wenu würak wenyäguttak dürok dulluk däkäna wenu doꞌrïya wädïya ïnynyok daꞌrädang de Almäcïye na de Gänzï. 6Gäyïng ga obärïk ädayïllenong ängäng rong re rillayik rere rawuyek wuräk bäꞌräng, gaka rong irri reng roga äna dothïnya de Gänzï dïyatho no nyäguräk nyïyaräk inynyi nyeng nyädagäcithik. 7Oꞌrämïna onongdeng dädaga thäꞌrägik ängageng.8Gaka onongdeng dadogak ï ngärimak ängäng watha wïwong, oꞌrïna onongdeng ïnaneng doga ï dobulänga de Gäꞌrok. Gäyïng ga dothäppïyo dïdong oga gayïka nyäguräk nye dobulänga. 9Gaka moye me Bärruk moga ï rong arwuk änzïk rerïng na rilla ngäruk cik na re dothorigoyik degayik ithecak. 10Gäyïng ga onongdeng onäke ogancok rong rerera Gänzï gonareng. 11Onongdeng dädaga thäꞌrägik ï ngäye nge ngärimak ängäng wuräk wewe wädaga moye me Gänzï, oꞌrïna thukunong geng ï dobulänga. 12Gaka rong irri reng roga dothalla gättïng narroga äna ocongdeng dayïꞌrek nanageng ängäng duꞌrang.13Oꞌrïna rong arwuk änzïk rerera güragonang othukogeng ï dobulänga. Gaka rong arwuk rerera genïgo roga dobulänga. 14Oꞌrämïna Ongokpeng bamo äna,“Güyogu änzïndde, oungbeng bebe bega ïndde, güyogu änzï dïnyo, wurïdena Almäcïye bïya bulängenang cïk.”15Oꞌrämïna wurrïgudenong cïk ïrrïng äna onongdeng dathäpïyo ïrrïng cayï, ädaga gayïka wuräk wedämathïk, oꞌrïna ogawunong gayïka wuräk wännathïk. 16Yegunong ngäye ngorïng maung memema onongdeng dïꞌräng doga dathïk, gaka mängki moga mogidäk. 17Oꞌrämïna gaka roga mik, onongdeng däda dämathïk, oꞌrïna ogawunong dännathïk na dänna ngänï beng bebeba Gäꞌrok Gänzï gonareng.18Wurïdena ändäda bïnyagothïk ängäng nyäbak nyenye nyagicang, oꞌrïna äppawudenong ängäng Bärruk Bedung. 19Ïꞌrïkïkïttïyunong bulluk bulluk ängäng thälleng na othängo nänge ne Bärruk, thängunong na thulleno Gäꞌrok Gänzï änno mägik mïmong. 20Ändenong Gänzï dowïya no gatha marïyamuk ängäng rong awruk na ängäng gärängang ge Dada Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye. 21gäcigïttïyudenong adwuk änzïk bulluk bulluk ängäng näthäräk ne Gänzï.22Wuräk wïyayï, gäcigudenong warek wïwong gayïka onongdeng dagäcigok Gäꞌrok Gänzï. 23Gaka buräk babaräk boga gäꞌrok ge buräk babayï, na gayïka Almäcïye boga gäꞌrok ge Kaniza ngokäme, na Ongokpeng boga borek be gatha. 24Oꞌrämïna gayïka Kaniza gagäcigok Almäcïye, gäyïng ga wuräk wïyayï ogäcigok warek wïweng ängäng rong arwuk änzïk.25Wuräk wïyaräk, rïnyïnong wayï wïwong gayïka Almäcïye borïnyek kaniza ngokäme, a Ongokpeng ïnyïno ängäng gatha gïgung. 26Ongokpeng bodabok kaniza ge Gänzï ängäng rong rïrung maung memema boduwok ängäng ngïräk. 27Ongokpeng bomïcïkek dodengka de kaniza ängäng gatha gïgung äna kaniza gaga godung, oꞌrïna kaniza gayilla ngäruk ngerek nang däkäna mokak nang me ngäruk nge dogidäk, oꞌrïna goga godung gilla gaꞌrïng nang.28Oꞌrämïna warek roga äna darïnye wayï wïwong gayïka onongdeng dorïnyek watha wïwong. Obadï bebe berïnyek obayï bïbung boga äna ongokpeng borïnyek gatha gïgung. 29Gaka obärïk billa begidagek gatha gïgung, oꞌrïna ongokpeng barumonang omoräge ïrrïng agogäꞌrïnyok gayïka Gäꞌrok Almäcïye borumok no kaniza. 30Gaka ocongdeng doga mädïk me gatha gïgung ängäng gäbäkeng na ängäng mämonyang meng.31Gaka irri reng roga mik, thadak the Gänzï thomok äna,“Buräk babaräk bawüddano obädeng na obäneng bïbung ga ongokpeng odäppïyagok ängäng obayï bïbung, a ogengdeng adwuk deꞌrak odeka gatha gulluk. 32Duꞌrang derek dethorigok cik doga dimmäng, oꞌrïna oïngbeng bamo ängäng dogenïgo de Almäcïye na de kaniza. 33Oꞌrämïna rïnyïyunong bulluk bulluk, rogga äna wuräk wïyaräk awuk änzïk warïnye wayï wïweng gayïka ogengdeng dorïnyek watha wïweng na wuräk wïyayï awuk änzïk wogga äna wagäciginok warek wïweng cïk.
61Nyäguräk, roga äna onongdeng dagäciginok ogädeyeng cïk ängäng Gäꞌrok Gänzï, gaka rogayik ithecak mik. 2“Gäꞌrïnyude ogäde na ogäne gayïka gädumïk ge nodong gomok mik ängäng dïthegïno rong cïk äna, 3A onongdeng änanna oga ïrrïng na onongdeng änanna ïyanängok cïk räbuk rüyik näthappu.4Wurïdena gädeng roga äna onongdeng dädathallïke nyäguräk nyïnyong othïnyïke geng, oꞌrïna rogga äna onongdeng damorägegeng ängäng ïrrïng na ïthekeng gäꞌrok ängäng rong re Gäꞌrok Gänzï.5Wïthak, gäcigudenong näꞌrok ne mobong mïmong me näthappu omakok domakok de gatha ängäng näthäräk na ängäng dottega no mägik mïmong gayïka onongdeng dagäcigïnok Almäcïye thïk. 6Nängude irri mik, rädaga äna ängäng ngäye ngïthämängko ngengenga wuyïke wuräk no watha, oꞌrïna ogawu gayïka wïthak we Almäcïye ängäng domakok donareng de Gänzï änno mägik mïmeng. 7Yegunong ängäng mägik mïmong merïng gayïka onongdeng dayegïno Gäꞌrok Gänzï ädagayïno wuräk. 8Ännawunong nang äna obadï bebe bayego ngäye ngerïng ngulluk, agoga äna ongokpeng bïya ïnynyok cik änno Gäꞌrok Gänzï geng gege, naa ongokpeng boga bïthak däkäna boga baꞌräng bädaga bïthak.9Wurïdena näꞌrok mobong, yegïnong wïthak wïwong ngok mik, onongdeng däda ïpïppegeng näthäräk, ännawunong nang äna Gäꞌrok Gänzï gïgong goga ngokäme ïgänzï Ongokpeng bebe bïyakämo wuräk awuk änzïk nanulluk odenttïttok.10Diꞌrok cïk, bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, borawunong dang ï Gäꞌrok Gänzï na ï dobora dïdung de borok. 11Ïthagunong dacuma de Gänzï änzïk adwuk ïrrïng, a onongdeng änanna omüde othoro thïk ïrrïng ängäng dobora de doppïttïke de dümi thäjibäk.12Gaka dothänco decong dädaga oppïttïke dümi de gatha ge buräk bonyi däkäna ngiccok nge buräk bonyi, oꞌrïna dümi de waꞌrädang we bärruk be näthappu na daꞌrädang de ngärimäk nge bärruk be thäjibäk the ïgänzï. 13Oꞌrämïna gaka irri reng roga mik, ïthagunong dacuma de Gänzï adwuk änzïk ïrrïng a onongdeng änanna omüde othorothïk ïrrïng ï thängki the dogidago, wurïdena maung memema onongdeng doppïttïkek a onongdeng ïyakuthïttagok ïrrïng.14Oꞌrämïna thorunong cïk ïrrïng, ängäng domätto wurak wïwong we ïgäng ängäng dothorigoyik, na ängäng dïthago dacuma de yogapeng de dothorigoyik, 15Wurïdena kuthïttudenong wothäk ïngkäk nyïnyong ïrrïng, a onongdeng okuthïttagïnok thadak therïng the märïng, 16Ommunong racuma re doroyik, rere ramüdïkenong dang onongdeng adawuk änzïk ängäng mere me dogidago de thäjibäk.17Ïthagunong nabibi ne racuma reyï näꞌrok ne dorïgok, na näricang nicecek ne Bärruk nene nega rong re Gänzï, 18Dänttïdenong Gänzï marïyamuk ängäng ängäng dodänttek de dïbïtto adwuk ängäng Bärruk, na oga dabüre gik marïyamuk ängäng dïbïttïnok woduma awuk änzïk we Gänzï.19Wurïdena dänttendïnong Gänzï ngokäme, a Gänzï änanna ïyamüde ïtheyïng rong a oïngbeng wanzek dong dïdïng, a oïngbeng änna ïꞌrekïke duꞌräng de thadak the Gänzï ïrrïng. 20Gaka thadak thethetha oïngbeng bogayïnok boyego be Gänzï bebe bemättagode ï koräkong ängäng würenya, a oïngbeng änanna omüde oboradang na ïꞌre ïrrïng.21Oꞌrïna roga äna onongdeng danna ngokäme rong nanagïng äna oïngbeng bawümenï, Obang becong babaräk berïnyïgok Dïkekäc bïyagenenong rong arwuk änzïk, ongokpeng boga boyego bethorigok cik ängäng Gäꞌrok Gänzï, 22Ongokpeng bebeba oïngbeng bodinyïndenong, odinyinok rong irri reng, a onongdeng ännan äna oningdeng doga yayï, a ongokpeng änanna ïyababuꞌro bïyabore mägik mïmong dang.23Gäyïng ga märïng oga nana obang becong ngeng dïyaräk na dïyayï na dorïnya ängäng doroyik änana Gänzï Dada na Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye. 24Gäyïng ga dagurïnang oga ängäng wuräk awuk werïnyek Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye ängäng dorïnya dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek.
Pällippi
1Dodingok thadak the Bollïc1Bollïc na Dimidawuc woyego we Yecuwa Almäcïye, oningdeng dadingïnok woduma we Gänzï awuk nanulluk wega ïga Almäcïye Yecuwa, na wuräk wega ï Pällippi na gäꞌrok ge mobong medung na woyego wagäto ï mobong medung no thïkkang. 2Dorïnya nang na dorïnya oga nanagenong äno Gänzï odada becong na änana Gänzï Yecuwa Almäcïye.3Mängki amuk maung memema oïngdeng bogak bawuncäcagok nong oïngbeng bogak bawuwïyayïno Gänzï no gatha. 4Ï dodänttek dïdïng adwuk oïngbeng bawuncäcagok yang mängki amuk ängäng dowïya no gatha maung memema oïngbeng ïꞌrekïk Gänzï. 5Oïngbeng badengke Gänzï gaka onongdeng dogak dogätok ïgagïng ï ngäye nge thadak the Gänzï ändo maung me no dong na dorok yo thängki iththi theng. 6Oïngbeng bännanäng ïrrïng na Gänzï goga oyego ngäye ngorïng yoꞌrägik yïyong gättïng, Oïngbeng borok cik ïrrïng na ongokpeng bïya thodok rong reng arwuk rerïng maung ma Yecuwa Almäcïye bïyagappïyo.7Rogadïng rorïng na oïngbeng bawuncagok nong änno thägik thïthïng, gaka oïngbeng borïnyenong änno thägik thïthïng, onongdeng adwuk dogak dothorodïng ängagïng ïdorïnya nang de Gänzï maung memema oïng boga ï koräkong, Na maung memema oïng bogak ïcce na rumïnok thaddak cïk the Gänzï thedung. 8Gänzï gïgïng gännanang ïrrïng na oïng borïnye nong adwuk dorïnya de Yecuwa Almäcïye äno thägik thïthïng.9Oïngbeng badänttek Gänzï na dorïnya dïdong dïya wüyiga dättïng ï dänna de ïdännathïk. 10Oïngbeng badänttek Gänzï gämme na ga gättïnonong ganong änna gaddäräk ga onong oyegïke anong othorïgoyik anong änaga dippok baꞌräng maung ma Almäcïye bïyatho. 11Anäppäk ängäng ngäye ngerïng ngïyathok änzï doga dathïk de Yecuwa Almäcïye. Ngïya gättïno doddengka na dukko ï Gänzï.12Bambïng ngeng oïng bonareng na onong dannanäng na rong regak nanagïng rogättïnok ga thaddak the Gänzï onyago yokik. 13Gaka ngajana nge ï Roma na wuräk werek wüyik we noddok inye wännanang na oïngbeng bogak ï koräkong gaka oïngbeng bodägancïnok wuräk rong re thaddak thïyathe tha Almäcïye. 14Na gämme obambïng ngeng düyik dïyaräk na dïyayï ï Gänzï doporak dang ïꞌre rong re Gänzï ängäng dodurathïk gättïng ädana näthäräk.15Rogayik ithäcak na obärïngeng dïꞌrek rong re Almäcïye ängäng dodok gik cang na ängäng düwakïtto ga obärïngeng ïꞌre ängäng mägik mïmeng mippok. 16Wuräk wïꞌrek rong rerïng rïyathe re Gänzï gaka dogak dorïnyek Almäcïye, wogak wännanäng na Gänzï godoïng änzik na oïngbeng bayïꞌrekïke wuräk rong re Gänzï yokik ge wuräk ïcceno thaddäk thïyathe zïk tha lamacïye. 17Oꞌrïna wuräk wïwïꞌrek rong re thadäk thïyathe tha lamacïye ängäng dodokgik cang na ängäng düwakïtto ogengdeng donak na da thwuko dogidäk nanagïng maung ma oïngbeng bogak ï kkoräkong.18Oꞌrïna rädanu rerek! Oïng bowe no gatha ängäng gaka wuräk woga odäganco rong re Gänzï nomärïng däkäna ïdogidäk oïng bowe no gatha yuyuk na wuräk woga odäganco rong re thaddak thïyathe thethetha Almäcïye Yecuwa. 19Gaka oïng bännanang na ïdodänttek dïdong na bärruk bedung be Yecuwa Almäcïye boga ogätto ïgagïng oïngbeng bïya baꞌrikigo.20Rong rerera oïngbeng bonareng, na rerera oïngbeng borok cik ängäng na oïngbeng bädïya thalla ängäng oꞌrïna oïngbeng bïya durathïk ängäng rong rerera oïngbeng bïya rumo nana Yecuwa Almäcïye na oïngbeng boga bathïk däkäna na oïngbeng bïnyok. 21Na oïngbeng boga bathïk ayïngbeng oga ï Yecuwa Almäcïye na oïngbeng bïngok agoga yïng rorïng yuyuk.22Dothägung therek na oïngbeng bayïdaddo boga bïthak näthappu inye ängäng gatha gïgïng ayïngbeng ïdaddo oyegïno Almäcïye inye, Oïngbeng bodäma odo änzik na oïngbeng baga bathïk däkäna na oïngbeng bebeba ïnyo. 23Oïngbeng bäda wodo änzik na oïngbeng baga bathïk däkäna na oïngbeng bayïngo, oïngbeng bonareng na oïngbeng bayïngo ayïngbeng änna wüddano thappu iththi gayïngbeng onyago ï noga no Yecuwa Almäcïye gaka roga na oga ängäng Yecuwa Almäcïye roga rorïng gättïng ängäng wuräk awuk. 24Oꞌrïna rogadïng rimmäng gättïng na oïng bïꞌräng boga näthappu inye gaka oung bonarïrïng na oïng bagätto ïgagäng.25Gaka oïng borok cik ängäng irri na oïngbeng bännanäng na oïngbeng bïya ï daddo bathïk ängage nong adwuk, gayïngbeng ogätto ïgagenong ïduwïya no gatha ga onongdeng oro ïga Almäcïye gättïng. 26Roga na onong dawïya no watha ïga Almäcïye oïngbeng boga ängagenong gämme. 27Rumunong no rong rerera ïrrïng Almäcïye re Yecuwa Almäcïye yokik ge wuräk wega odännonong na thïk thoga nomärïng däkäna thogidäk. Na oïngbeng boga däkäna na oïngbeng billa, Oïngbeng bïyannanang na onongdeng dïyathoro gaka buräk bulluk ï bärruk ga onongdeng oyego ngäye ngïngung ngerïng na oro ïga Almäcïye gaka thaddäk the thïyathe thethetha Almäcïye thomok.28Onongdeng dädana näthräk nerek ne wuräk wïyangkang nong gaka dodurathïk dïdong doga degeng donyakägok oꞌrïng dobaꞌrikigo dïdong doga äno Gänzï. 29Gänzï goga gorïng ängage nong, Ongokpeng bogättïnonong ganong ogenyayïno Yeccuwa Almäcïye gaka onongdeng doga ïgagok ïrrïng. 30Onongdeng doganyago dagenya gaka onong deng doꞌrämeyïng bïꞌräng bogenyak.
2Dottega de Almäcïye Düyik1Gayïka Gänzï goga borecong dang na gayïka boga borïyecong na gayïka boga omukïkecong na aka bärruuk bo Gänzï boga ängäng ocongdeng na gayïka Almäcïye bonu däthak nanacong. 2Rong irri reng rogättïnïng ga oïngbeng wuwïya no gatha na oyego ngäye änzïk angwuk ngengega Mättonong nanuluk na onongdeng orïnyïttïyo nog aduk ganong oyego nanulluk ängäng ngäꞌre nyulluk aka buräk bulluk. Ganong orängokcïk aduk ï dorïnya onong aduk.3Däda näke ïna ändado watha wïyon anong odeke wimäng oko no wuräk däkäna ojittige ï nyïye anguk nga nong doga yego, onaunong dottega ganong o rumonong nana bärïknyeng gättïng oko aka dägarumo no watha yïyong. 4Onong däda wurïgïkek waräbü wanon donuwareng duwatha wïyong. Wurïgïkïdenong do watha wo bärrïknyeng ngok gäme.5Wuncagukudenong nanuluk aduk aka Almäcïye Yecuwa boga wuncäcagok. 6Gayïka ongokpeng boga Gänzï a ngokpeng bogak bädanareng ïna badettak nanuluk no Gänzï. 7Bogak ïna bogak aka Gänzï oꞌrïna ga ngokpeng bädagak ïna baga mik aka Gänzï boräbïnok cong gayïka boyego ga godo gatha gïgung agodeke gayïka gatha go buräk bonyi gagomo buräk bonyi ga ngok ändïꞌräma ändoga Gänzï. 8Bodekek gatha gïgung gottïng ga gogäꞌrïnyok Gänzï gangok gagoga äna bayïngo dïngo donodereng gayïka buräk boduꞌrang.9Gaka ongokpeng bottegïkek gatha gïgung Gänzï gogak gorumo nanauk gättïng gago müdoyok gänzï gättïng okko no waräbü awuk, gagïthek gärängang oko notärängang änzïk anuk. 10Na wuräk wogicigode gärängang äna “Yecuwa” a nungkäk anuk ya zicocïk ï gänzï na näthappu na yothägeng ye thappu. 11Ga ruränge aruk ya ïꞌre ïna Yecuwa Alämacïya boga Gänzï aka dogak oyego mik dodengka na ya gapïno obädang.12Bambïngeng dïdïmborïnyek onong dogak dokicigode Gänzï mauma bogak ängo nong. Oꞌrïnona yïna oïngbeng bädaga ängonong gäme. Gäꞌrïngudenong Gänzï gättïng okonang onong aduk. Ottegïkïnong watha wïyong ganong oyego yuyuk anong yaro i thängkï thabïyatho dorek nong thik adwuk bꞌräꞌrik. 13Gänzï goga oyego no mägik mimong anong ïna boradang anong ïnna onareng oyego nyïye anguk ngorïng nga wuwïkïyok no gatha gïgung.14Rängudenong thïk nanuluk adwuk ga onongdeng ogättïno othämothïk ganong ogättïno orättïyo. 15Ogaunong dapokänang na dippok mägik ga nong oga gayïka nyäguräk nyorïng nyo Gänzï nyenya rängok cïk yoꞌrägik ye wuräk wewewa oyego ngäye nyogidäk. Ogawunong dabulänge thïk yoꞌrägik yïyeng aka guꞌrïr gekagüro yoꞌrägik yo nängkora. 1616Ïdaddunong oro ïrong riya kenong thïk däbuk däbuk. Nanong dorok cik ayïng ya wuwïya no gatha gättïng i thängki ca Lämacïya biytho ayingbeng ännana nyïye nyïmbogak oyego ngädagok baꞌräng.17Oïngbeng biya wuwïya no gatha gättïng ängonog. Nadiya boyïng ga ngicok ngïngïng onthïk agiyaga aka waräbü wa oïng bïthede Gänzï. Ngicok nyeng nyiya orïgo no waräbü wanong diya ïthek Gänzï gayïka nong dorïnyïyok. 18Gaka mik gämme wuwïyanong no watha ängagïng.19Oïngbeng borok ïga Gänzï Yecuwa ïna oïng bonuwareng ïna baddinginonong Dimidawuc gäpak gäre gäre. Oïngbeng bïya royik gämme ïna na pogapïyok angok iya borendang gagiya ïrenïng gaka Gänzï goga yego ïganong. 20Oïngbeng billa obärïk bebe bawuncäcagok nong aka Dimidawuc. 21Wuräk wewewa oïngbeng bonuwareng oïngbeng bodingïnonong wïyaga waurïgok do waräbü wuluk wïyeng wadiya wurïgok ïrrïng dowaräbü wa Yecuwa bomok ïna woga wimäng.22Onongdeng dïnanang na Dimidawu borïnyek Gänzï gayïka ongok bogak oyego ängoïng ännïke thadak thethetha Almäcïye gayïka thäguräk thoga oyego no bädeng. 23Oïngbeng bänanang ïrrïng äna oïngbeng bïya dinginonong Dimidawuc gayïka ayïngbeng ïyaꞌräme rong gayïka garoga. 24Gaka oïngbeng borocik äna Gänzï gogäyïnok rong irri reng ga goga. Oïngbeng na borocik äna ogengdeng dïya baꞌrikeng ayïngbeng athïnonong ängäng gatha gïgïng doꞌrämenong.25Oïngbeng borocik gämme äna oïngbeng bïya gappïcenonong Apaparac, ongokpeng boga obang becong borocik na bambïng bindoga oyego nanuluk. Na ngajana nga Amäcïye na bodingagok na boyego bebe banongdeng dodingindïng äna ba wumekïkeng ï donareng dïdïng adwuk. 26Mauma Apaparäc bogicigode äna onongdeng dänanang äna ongopeng bonyanga gorängo gättïng gagïꞌre ïna baꞌräme agathïnonongï Pällipi. 27Ithecak ongokpeng bogak banägage nong ago kokapïyok änzïdïngo oꞌrïna ongokpeng bäda yïngok. Gayïka Gänzï gonak dïthak nanauk na nanayïng aka ongopeng bäda yïngok gïmboꞌrämek mik kïngda yïba dïthak gäme.28Ïnaneng oïngbeng boga gappïcenonong cok gäre gäre. Anong änna wuwïya no watha ängo ongokpeng aka onongdeng doꞌrämïyok ayïng ogättïno ïba dïthak gäme. 29Rabunong Apaparäc ängäng duwïya no watha düyik gättïng gayïka Gänzï Yecuwa borïnye cong. Romunong nanauk ganong orumo nanabärïk ngeng derek dedorrok cik doga yego aka ongokpeng. 30Gaka ongokpeng bobuꞌrok ïngïno ngïye nga Lämacïye agïnna othukïnïng rong rimbonareng. Na gäme gago gäꞌro gatha gago daco ïrong rimbonareng ogapok ïgayïk gïgong.
3Doroyik De dorïnya1Ïnana bambïngeng daräk na dayï ogawunong dïpade ängäng duwïya no watha ïga Almäcïye. Rädagadïng roborok äna oïngbeng bamegïke nonong rong gämme romïyok. Oïngbeng bonuwareng äna oïngbeng bïya änna äna onongdeng dokuthïttagode. 2Gäꞌrïnyagude nong äno wuräk wewe wayego ngäye nyügädak woga gayïka rawuk rodogïya reronareng yuyuk äna racäreco watha wewewa dathikode. 3Oꞌrïna ocongdeng donu domokok dedtherigok cik. Ocongdeng doga othicinok Gänzï thïk ängäng bäruk bodong, ocong dadaro ï watha wecong däkäna ï rong rerek racongdeng darängok. Ocongdeng dengka yuyuk ïga Almäcïye Yecuwa.4Na roga äna obärïk bayego ngäye nyüyik ngorïng ngorïnyade Gänzï agoga ïna oïngpeng. 5Ogengdeng domododïng maung memema oïngbeng bonak mängki thäguncuk na meꞌrak maung memema oïng bogongkok oïngbeng bogongkok aka buräk bo Cärayil. Oïngbeng boga äno dubäk do Bänemin. Onongdeng dädiya ïjok obärïk boga ijecak Liyawüd aka oïngpeng dägï dïdïng dogak Liyawüd adwuk oïng boga Päräncï bagäꞌrïnyok rong rïthïgok cïk re Müza na re dägï dïdïng dïꞌrede nang.6Oïngbeng bonänak däragïk ga oïng orängeng wuräk we dawuwang de Gänzï däräꞌri ïna damakok rong rïthïgok cïk gageng ogättïno omakok Almäcïye wuräk ogättïno omo äna oïngbeng bädaga makok rong rïjïgok cïk ro Müza. 7Rong arwuk ära oïng bogak orängok gïng ïꞌre äna roga rimäng. Oꞌrïna ïnana oïng bïnyode garoga baꞌräng rügädak aka Almäcïye bobärïceng.8Rädaga ïna rong irri rulluk, oꞌrïna oïngbeng bïnyode rong aruk rügädak rabrikok rada mïttïgago ängäng rong rimäng ro dïna Almäcïye yecuwa Gänzï gïgïng. Ïnana oïng bobaꞌrikede rong arwuk rerügädak gïng onareng ïna oïng bamakok Almäcïye. 9Oïng ïnana bodekak ba Lämacïye oïng bozerigok cik ängäng Gänzï. Rong rerek rilla rïng ya ïnyok äno rong rïthïgok cïk rïya dekenyïng bozerigok cik. Dozerigoyik datho änodoro ïga Yecuwa Almäcïye. 10Oïngbeng oïngïng bonuwareng ïna oïng bayïna Almäcïye na dopora deddüwegïyok änzï dïngo. Oïng bonuwareng ïna oïng bapïtagok ï dorägïkïgo gaza gïgung ga oïng oga aka ongokpeng ïdïngo dïdung. 11Rong arwuk oïng bïnanang ïrrïng ïna Yecuwa biya wüwegeng änzï dïngo ono ïdokozïk.12Rädaga ïna oïng bïnyode rong arwuk, däkäna bodekok borïng gattïng, oꞌrïna oïng bïꞌräng bägacang ïng ïnna orapo odeke wïyïng gayïka Almäcïye Yecuwa borabïng. 13Bambïngeng daräk na dayï oïng bilamok gatha gïgïng ïna oïng borabok rong arwuk. Oꞌrïna rong roga rulluk rïmboga oyego: äna oïngbeng bawuwek rong thïk rarwuk ribe ga oïngbeng ollok co rong reroga yokik gïgïng. 14Oïngbeng bïꞌräng boga ïyok ollo gättïng ängäng düwakïttïyok ïng ïnna obaꞌrok gumer thïk ayïngbeng änanna oroyang gïng ïnna orabo waräbü wïmbolende yang. Gaka Gänzï goppïcenoyïng ïga Yecuwa Almäcïye a ning ïna ga adwuk oning änongok ïgänzï15Ocongdeng adwuk dedüyigak ï bäruk gättïcong ga cong wuncäcagok gaka roga mik. Oꞌrïna na onongdeng dädarok cik ängäng, a Gänzï oga gïya dekenonong robuläng anong ïyaꞌräme. 16Gäyïng gacongdeng omakok rong rerera congdeng dännak maung meme me nodong.17Bambïngeng näkudïnong ganong omakok wuräk wewoga oyego aka oïng. 18Oïngbeng bogak bomodenong, oïng na bïꞌräng bägamonong ïluk ängäng ngämek ïna obärïk nyeng dïꞌräng doga yego aka dümi dodereng da Lämacïye. 19Doga dïdeng dadogayik diya ïbogeng änco gadär godobꞌricagok cïk. Domättok rong re Gänzï ängäng rong radonuwareng ängäng watha wïyeng. Dayego ngïye ngodozala gagendeng ojittiga ïngïy nga gendeng doga oyego. Doga wuncäcagok ngïye ngulluk ngo näthappu20Oꞌrïna ocongdeng doga wuräk we gänzï ocongdeng doga rikok dobaꞌrikigo decong Almäcïye ga gatho äncang. 21Ongokpeng biya räbïcenocong watha wecong gayïka gatha gïgung ge ïgänzï.
4Dodïngkek1Obambïng ngeng dïyaräk na dïyayï oïngbeng borïnye nong, Oïngbeng bonareng na oïngbeng baꞌrämenong ga onongdeng doga othukïnïng dowïya no gatha ayïngbengodengka ängagenong, ïdaddu nong ommakok Gänzï gaka oïng bomode nong. 2Oïngbeng badïddïgok Appudiya na Candaka na ogeng damätto rong rulluk ï Gänzï. 3Ithacak oïngbeng bathuwung na othägik thïthïng therïng, oïngbeng bonareng na oung bagätto ï wuräk wïyayï iwwi gaka ogeng dothorodeng gättïng ïngäye nge dodaco thadak änzïk thïyathe, nanulluk ogengdeng no Källimandoc na wuräk werek awuk wa oningdeng doga oyego adwuk doga oyego nanulluk denu äntträngäng ï thadäk the dokothïk.4Gänzï no watha marïyamuk na oïngbeng gämme bïyamonong na wuwïya wunong no watha. 5Gättïng ga dottega dïdong ogene wuräk awuk änzïk na daz̄o de Gänzï dorok nanamäddük. 6Onongdeng dädayiräro mägik änzik baꞌräng illa rerek, Oꞌrïna ïbïttude nong Gänzï waräbü wa onong donareng, thuwungnong cok marïyamuk ängäng dowïya no gatha no mägik mïmong. 7Na dorïnya de Gänzï dega babthäk äno dännathïk de buräk bonyi ïya gäꞌrïnyok mägik mïmong na ngäꞌre ngïngong oga Almäcïye ï Yecuwa.8Ïdiꞌrok cïk dïdïng obambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derok cik gäꞌrïng gudenong no rong arwuk regayik rerïng regade wuräk na waddengke na regade wuräk rothorigok cik na regade wuräk ro bulläng na rong rerïnyade wuräk na rong änzïk arwuk redengka gättïng na rong renarïgo na ra wukagïno, wuncagude rong reng. 9Rong ra onong dännak däkäna ra onong dommok däkäna ra onong dogäcigode änanagïng na ra onong doꞌräme dïng, ïthïnong ïngäye anong oyegïke. A Gänzï ge dorïnya oga ängagenong.10Oïngbeng bowïya no gatha na oïngbeng bawïyano Gänzï no gatha na onong dogak dogäꞌrïnyoding oꞌrïna oïng bädanu na onong do bäꞌrikedïng, ïdaddunong ogäꞌrïnyoïng, rogak na onong de gäꞌrïnyodïng oꞌrïna thïk thilläk the thetha onongdeng degäꞌrïnyodïng ängäng. 11Oïngbeng bamonong rong irri, Oꞌrïna rädaga na gaka oïng bonareng baberek änanagenong oïng bännak na oïng bogirode ängäng ängänï ba oïng bou na rong regak. 12Oïngbeng bänna gaka oïng ïyanängok cïk maung ma oïng bonu wäräbü wüyik na oïng bännak rong rerek re duꞌräng de dogirok na oïng banängok cayï maung ma oïng boga ïrong arwuk re nomärïng däkäna ïdogidäk maung ma oïng bonu dure düyik da oïng orägo däkäna na oïng boga ängäng yüthi na maung memema oïngbeng bonu waräbü awuk änzïk däkäna maung memema oïngbeng bädanu baberek. 13Almäcïye ongokpeng bälläk bïthedïng dopora da oïng bonareng na oïng banängok rong rega na oïng bayego.14Oꞌrïna rogak rorïng na onong dogättok ïgagïng maung memema oïngbeng bogak bonareng dogättagoyik. 15Onongdeng wuräk we ï Pällippi wuncagude nong maung me nodong maung memema oïngbeng bogak bïrenonong rong rïyathe rerïng re thadak thedung, maung memema oïngbeng büddanok Macidonïya onongdeng dogäk dälläk de dawäng de Gänzi degättok ïgagïng. 16Onongdeng donyänttendïng waräbü thäki thäki dagurï wewewa oïngbeng bonareng maung memema oïngbeng bogak Ïddacanallukï. 17Ithecak, rädaga na oïngbeng bonareng na oïngbeng bayïnyok waräbü wega baꞌräng dagurï ännanage nong oꞌrïna oïng bonareng na onong dayïnyok rong cik ranong dïthendïng.18Oïngbeng bonu waräbü awuk wa oïng bonareng, na oïngbeng bonu waräbü wüyik okonang wewewa oïngbeng bonareng, Oïngbeng bonu waräbü awuk wewewa oïngbeng bonareng gaka Aproppeddidice bothukïnoyïng waräbü we dagurï wïwong. Waräbü we dagurï wïwong woga gaka gänang guwe ge ngera nge dogingkok de Gänzï. Gänzï gorapok ïngera nge dogingkok na bowe nogaz̄a ängäng. 19Gänzï gïgïng gïya yekïke dodengka dïdung na daꞌrädang dïdung angokpeng ïthenong waräbü awuk änzïk wa onong donareng, ongokpeng bïyanängok rong reng mik ïga Almäcïye Yecuwa. 20Doddengka de Gänzï giging na dada bibing billa diꞌrok cik na bädïya iꞌrok cïk Aming.21Ändenong wuräk we Gänzï doddïngkek diding cang bulluk bulluk ogeng dega derok ïga Yecuwa Almäcïye. Wuräk werocik wega ängagïng inye wega onyängïnonong doddïngkek diding. 22Na doddïngkek de wuräk awuk wega inyeng we Gänzï ogeng dälläk dega oyego ïngäye nge baꞌrädang Kayïceräk. 23Dorïnya nang de Gänzï Yecuwa Almäcïye oga ängagenong ängäng wärruk wïyong awuk.
Kälucï
11Bolïc bodinyagok be Yecuwa Almäcïye ängäng donarïgo de Gänzï, na obang becong Dimidawuc, 2Oningdeng dadinyinok woduma we Gänzï na obang becong ngeng derocik ängäng Almäcïye dega ï Kälucï. Dagurïnang dïdong na märïng änno Gänzï Dada Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye. Dodänttek Gänzï ängäng dowuwïya no watha3Oningdeng dawïyayïno Gänzï no watha na Dada becong Yecuwa Almäcïye marïyamuk, oningdeng dadänttenonong Gänzï marïyamuk.4Gaka oningdeng dogäcigode doriyik dïdong ängäng Yecuwa Almäcïye, gayïka onongdeng dorïnyek woduma we Gänzï awuk. 5Gaka onongdeng donu dogappïyo dïdong doga ïgänzï, dededa onongdeng dogak dogäcigode rong re thadak the rong rerïng regayik ithecak gäppak gandïꞌräng. 6Ongokpeng bebe begak bïyathïnonong gayïka roga näthappu änzïk athwuk gämme, gayïka ongokpeng boꞌrïyade ïgagenong ngokäme ändo thängki thethetha onongdeng dogäcigode na dännayok ängäng dagurïnang de Gänzï degayik ithecak.7Gayïka onongdeng dännak ngokäme änana Apapäräce boyego berïnyïgok bega ängagening, ongokpeng boga boyego be Almäcïye bethoriginonong cik ängäng. 8Ongokpeng gämme bïrenoning dorïnyïgo dïdung dega ängäng Bärruk.9Gaka maung memema oningdeng dogäcigode irri reng mik, oningdeng dïdaddok odänttenonong Gänzï marïyamuk na ïbïttoyok äna bappäk ängäng dänna dïdung na gayïka bonareng ï dännathïk adwuk de dänna de bärruk. 10A onongdeng änanna omakok gaddäräk gegayik ithecak ge Gäꞌrok ängäng donarïgo dïdung adwuk ga onongdeng oꞌrïya ängäng doyego ngäye angwuk ngerïng na wüyiga ï dännathïk de Gänzï.11Borawunong dang ängäng dobora adwuk änzïk gayïka domüdigo de dodengke dïdung na donyuko adwuk änzïk na dïnyocik ängäng dijega ängäng dowïya no watha. 12Oningdeng dayïthek Dada becong dowïya no watha dede degäyïnoning ga oningdeng oga thäꞌrägik the daꞌrädang de woduma ï dobulänga,13Ongokpeng bebe beredening änzï daꞌrädang de ngärimäk na bothukocong ï daꞌrädang de thäguräk thabaräk thïthung therïng, 14Ängagok ocongdeng dobaꞌrikigok na dogidäk decong dodägode.15Thäguräk Thïthung Thabaräk Thoga bäruk be Gänzï bädayïthängko, Ongokpeng boga thäguräk thabaräk thegongkok nodong de waräbü awuk änzïk wecägode. 16Gaka ängagok Gänzï gocode waräbü awuk änzïk we noꞌrïräk na we näthappu, wïthängko na wäda ïthängko, naa roga äna dobora de bärruk däkäna daꞌrädang de mobong däkäna dobora däkäna waꞌrädang däkäna daꞌrädang. Waräbü awuk änzïk wogak wocägode ängagok. 17Wurïdena Ongokpeng bogak nodong gäppak ga waräbü awuk änzïk wogak wïꞌräng wädacägode, na ängagok waräbü awuk änzïk wappïttagode oga nanulluk.18Wurïdena Ongokpeng boga gäꞌrok ge gatha na gäꞌrok ge kaniza, Ongokpeng bebe beoga dorerhïgo änzïk na thäguräk thabaräk the nodong thegüyogok änzï dïnyo, a Ongokpeng änanna oga nodong de waräbü awuk änzïk. 19Gaka Ongokpeng buwïyïkek Obädeng no gatha bebe bega ïgagok na othodok rong rïrung arwuk änzïk ïgagok. 20Ängäng Thäguräk Thabaräk, Gänzï gïthek rong cïk äna bakuthïttok waräbü awuk änzïk näthappu na noꞌrïräk na ängäng dorïnya ängäng ngiccok ngünzadethïk nodereng.21Wurïdena ïnaneng maung memema onongdeng dogak babuthak änno Gänzï na dogak dümi dïdung gaka onongdeng dogak doyegok ngäye nge mäjibäk na donak ngäꞌre nge mäjibäk. 22Oꞌrïna ïnaneng Ongokpeng bokuthïttodenong ängäng gatha ge Almäcïye ge dïnyo de Thäguräk Thïthung Thabaräk. Ongokpeng bïya gäyïnonong ga onongdeng oga yokik ge woduma we Gänzï willa ngäruk ngerek. 23Roga äna onongdeng dayïdaddo yuyuk ï doroyik na ï dothorothïk ïrrïng na dädathaꞌringko däkäna ï rong re dogappïyo de thadak therïng thethetha onongdeng dogäcigode, na thethämpïcïgagïnok wäräbü awuk änzïk wega yothägeng ye noꞌrïräk, thethetha oïngbeng Bolïc bodekayïnok boyego beng.24Oꞌrïna ïnaneng oïngbeng bakäꞌrïko gayïka oïngbeng boga onängïnagïnonong däriꞌri, oïngbeng bathodok ï gatha gïgïng rong rega bäꞌräddäk beng rere rega äna rathodägagägok ï gatha gïgïng othodägïnok gatha gïgung gege gega kaniza. 25Oïngbeng bodekak boyego be kaniza ängäng domakok re Gänzï rerera oïngbeng bïthïgïndenong ayïngbeng änanna othodok rong re Gänzï. 26Oꞌrämï rong re duꞌrang iddi deng dededa Gänzï goyüwek ändo maung merek wubï maung memema Ongokpeng bogak bocode thappu, oꞌrïna Ongokpeng ïnaneng Ongokpeng bogenek wuäk wïwung. 27Wuräk wewewa Gänzï gonareng äna gannayïke geng äna ngänï beng bega daꞌrädang de dodengka dede dega duꞌrang deyüwok yoꞌrägik ye wuräk wädaga Yawüdiying, Ongokpeng ippi beng boga Almäcïye bega ïgagenong na Ongokpeng boga dogappïyo de dodengka.28Oꞌrämïna ängäng Almäcïye ocongdeng dayïbïtto wuräk na odäganzïno geng na ännïke wuräk awuk änzïk bulluk bulluk ängäng dännathïk nadeke wuräk awuk änzïk woga wothodägode ïga Almäcïye. 29Ängäng rong irri reng, oïngbeng bagenya ogäꞌrïno ï gatha, a oïngbeng änanna odäräkïnok ngäye ngïngung gättïng ängäng dobora de Almäcïye dede dega oyego ïgagïng. 21Gaka oïngbeng bonarenong äna onongdeng danna äna oïngbeng bädärïkïndenong cayï, na bodäräkïnde wuräk wega ï Ladükiya na wuräk awuk änzïk we wewe wädaꞌrämek yothek ängäng gatha, 2Oïngbeng bamo rong irri reng a onongdeng änanna obore mägik mïmong dang ängäng domättïyo ïrrïng ï thäꞌrägik the dorïnya na doroyik de dännathïk ängäng daꞌrädang de dännathïk de duꞌrang de Gänzï Dada Almäcïye. 3Ongokpeng boga thäyïk the rong arwuk änzïk re dännathïk na re dänna.4Oꞌrämïna ïnaneng oïngbeng bamonong rong irri reng äna gäꞌrïngkudenong a obärïk ngeng änanna dayïllek nong ängäng rong re duwïk, 5Gaka oïngbeng boga babuthäk änanagenong ängäng gatha gïgïng, oꞌrïna oïngbeng boga ängagenong ängäng bärruk, oïngbeng bakäꞌrïko gayïka oïngbeng bïthämänong doga dothorigok cik ängäng dathïk dïdong doga doborok dang ängäng doroyik ïga Almäcïye.Dathïk dïyathe ïga Almäcïye6Oꞌrämïna gayïka onongdeng dorabok Almäcïye Yecuwa Gäꞌrok, ogawunong thäꞌrägik ängäng dathïk dïdong ïgagok. 7Racudenong cok ïrrïng ängäng rägak rïrong ga onongdeng wüyiga ïgagok ängäng docok bonda be dathïk dïdong ïgagok na oga doborok dang ï doroyik dïdong gayïka onongdeng dännak, ga onongdeng dännak.Wurïdena ogawunong däppade ängäng dowïya no watha.8Gäꞌrïngkudenong ïrrïng, a obärïk äna datho aguyek ngäꞌre ngïngong cïk ängäng rong re dännathïk de buräk bonyi dillayik dega änno rong re däputhï de gatha na dobora de näthappu dädaga änana Almäcïye. 9Gaka ïga Almäcïye Gänzï gathodok dothodägagägok adwuk änzïk de doga dathïk de gatha gïgung.10Wurïdena onongdeng doga dothodägode ïgagok, ongokpeng bega gäꞌrok ge dobora de daꞌrädang änzïk adwuk. 11Ïgagok gämme onongdeng dothigagägode dothigagok dädaga ängäng nyägung nye buräk bonyi, oꞌrïna ängäng dogäragägagok de dogäro gatha ge dogidäk de buräk bonyi ängäng domokok de gatha ge Almäcïye. 12Gaka maung memema onongdeng dogak donengkïgok, onongdeng dogak dothikagägagok ängäng Almäcïye, wurïdena ï donengkïgo onongdeng gämme dogak dogüyogok ängäng Almäcïye ängäng doroyik dïdong na ängäng ngäye nge dobora de Gänzï, Ongokpeng bebe begüyegïyok änzï dïnyo.13Wurïdena onongdeng dogak dïnttede ï dogidäk dïdong ängäng rong re wuräk wädathigagägode ängäng gatha wïwong, gaka onongdeng dädagak dodiyegïndagägode thïk, oꞌrïna Ongokpeng bokenong cïk ängäng Almäcïye na bodinyendenong dogidäk cïk adwuk ängäng Almäcïye, 14Ongokpeng bobäꞌricode doppïgo thïk dede demegïgagïnocong dede degak dümi decong, Wurïdena Ongokpeng bobäꞌricinodecong änzï ängäng nallong nodereng. 15Wurïdena no nodereng Almäcïye bodäꞌrikek gatha gïgung änzï dobora de bärruk de waꞌrädang na de daꞌrädang dïdeng ängäng dogene donyakok dïdeng gayïka dorokägagägode ï dallägagägok dïdung.Dobaꞌrikigagägo änzï daꞌrädang de buräk bonyi 16Oꞌrämïna onongdeng dädagäyïno ga obärïk ïyamättonong ängäng nädumïk ne dorägo dure däkäna dikko däkäna ängäng mängki medung däkäna ängäng gunak gïyathe gellayik däkäna duko na dokäꞌrïko ï thängki thamothäguncuk na meꞌrak. 17Rong irri reng arwuk änzïk roga baꞌrang yunäng ye rong rïyatho nängorok nerek, oꞌrïna gatha ge Almäcïye.18Onongdeng däda gäyïno ga obärïk ayïllenong ängäng dodämathïk de watha ängäng rong re watha rillayik re dothicinok Mälleka thïk na ogengdeng dayïꞌrek no rong rerera ogengdeng doꞌrämek, waräbü weng wewe wega ïnaneng mik woga äna oungbeng bamakok ïrrïng ängäng rong rerera ongokpeng boꞌrämek rïrung ayïnynyok äna ongokpeng bawüyicige gatha gïgung ängäng ngäꞌre ngïgung nge gatha, 19Oꞌrïna ongokpeng bobäꞌrillagok änzik ängäng bädamättogok ängäng Gäꞌrok na ongokpeng boborok dang ängäng gatha agwuk änzïk gonguthïttagok nanulluk agüyiga änno Gänzï.20Oꞌrämïna naa onongdeng dogak dïnttek ängäng Almäcïye na onongdeng dobäꞌrikigok änzï domättago de rong re bärruk be näthappu. Onayïnï onongdeng doga gayïka wuräk we näthappu? Onongdeng damakok nädumïk ne näthappu 21Onongdeng däda rüngkok? Onongdeng däda ännok? Onongdeng dädadänttägo? 22Rong irri reng arwuk änzïk roga rillayik gaka rodekak rillayik roga rayegïkïgo omakok nädumïk ne gatha na dännïke de wuräk babäꞌräng. 23Rong irri reng rïthïgagägok cïk roga gayïka dännathïk de gatha ï däputhï, ragenyïka gatha onängek däriꞌri, oꞌrïna ogengdeng dädanu baberek cik be dorabok gatha thïk. 31Wurïdena naa onongdeng dogak dogüyogok änzï dïnyo odeka dathïk ängäng Almäcïye, ganzudenong rong re ïgänzï marïyamuk nana Almäcïye boga onängok cïk dothägung the nyerü the daꞌrädang de Gänzï. 2Gäꞌrïnyagudenong a onongdeng odäräkïnok rong re ïgänzï thïk ädaga rong re näthappu. 3Gaka dathïk dïdong dibe dïnttek, na dathïk dïdong dïyathe doyüwigok ïga Almäcïye Gänzï. 4Wurïdena maung memema Almäcïye ongokpeng bebe bega dathïk dïdong, onongdeng dïyammok ängagok ngokäme ï dodengka dïdung.Doga dibe na dïyathe5Oꞌrämïna roga äna onongdeng dagämo donareng de watha we näthappu de dithäcak ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha na würe watha dulla ängäng donareng de dogidäk, doꞌrïya doga dothicinok nänzï thïk nillayik. 6Gaka irri reng roga mik, dothïnya de Gänzï dïyatho no wuräk wädagäcithik wädamakok rong re Gänzï. 7Onongdeng dogak darade onängok irri reng mik maung merek memema onongdeng dogak ängageng. 8Oꞌrïna ïnaneng rogga äna onongdeng dabäꞌrikek irri reng arwuk änzïk, dothïnya na dogidäk na dogidago na dorägïtto thïk dambärek na dïꞌre rong regidäk änzï wuduk wïwong.9Onongdeng däda ïllïttïyok bulluk bulluk gaka onongdeng dogärok watha wibe we wuräk wonyi na ängäng ngäye ngeng angwuk, 10Wurïdena onongdeng dïthagok watha wïyathe wewe wakappocik odeka wathe ï dännathïk de bäruk be buräk becodok. 11Nogayïk gege gilla Yunanï nang däkäna gilla Yawüdi nang, dothigagägok na dädathigagägok däkäna Bäribäri däkäna bïthak boga bodaꞌrikigok baꞌräng, oꞌrïna Almäcïye boga abwuk änzïk ï rong arwuk änzïk.12Oꞌrämïna ïthagunong nadïya gayïka wuräk we Gänzï wedibagok änzik wega woduma we Gänzï werïnyïgagägok ängäng Gänzïk, wurïdena rogga äna onongdeng dayïthago nadïya ne dïthak na dorïnya na dottega na donyuko ï dogenya, 13Rabïttïyunong bulluk bulluk ga onongdeng ogäciginïyok cïk bulluk bulluk maung memema obärïk bulluk bonu rong rerek nana obang berek gayïka Almäcïye bodiyendenong dogidäk cïk, oꞌrämïna rogga äna onongdeng danängok mik ngokäme. 14Oꞌrïna irri reng arwuk änzïk roga äna onongdeng dayïthago dorïnya iddi deng dede dega domättago nanulluk de thäꞌrägik the thodägagägode.15Wurïdeng Gäyïng ga märïng me Gänzï mega mägik mïmong, memema onongedend dogak dïbïttagïnok gayïka gatha gulluk, ga onongdeng wuwïyayïno Gänzï no watha marïyamu. 16Gäyïng ga rong re Almäcïye oga ïgagenong ängäng daꞌrädang, Ännïkïnong ga onongdeng wumïttïyok bulluk bulluk ängäng dännathïk adwuk änzïk. Thängunong nänge ne thälleng na näba ne nänge ne duko de Bärruk, thängïnong Gänzï ängäng dagurïnang änno mägik mïmong. 17Wurïdena ngäye angwuk änzïk ngengenga onongdeng oyego däkäna rong änzïk arwuk rerera onongdeng omo, gäyïng ga goga ängäng gärängang ge Gäꞌrok Yecuwa maung memema onongdeng dägawuyïyïno Gänzï no watha Dada ängagok.Dathïk dïyathe ängäng wuräk Werocik ï gumäng gïgeng18Wuräk wïyayï gäcigindenong warek wïwong cïk omakokeng gayïka Gäꞌrok Gänzï gonareng. 19Wuräk wïyaräk rïnyïnong wayï wïwong, wurïdena onongdeng ändädathïnyakeng onängekeng däriꞌri. 20Ngäguräk nyettetteng gäcidindenong ogädeyeng cïk na ogäneyeng cïk marïyamuk ängäng rong arwuk änzïk, gaka irri reng rawuyïke Gäꞌrok Gänzï no gatha. 21Gädeng na Gäneng ge nyäguräk, onongdeng dädathallek nyäguräk nyïnyong a ogengdeng änanna ädïyathlla na omättak cik.22Wïthak, gäcigïndenong mobong mïmong cïk me näthappu na omakok rong arwuk änzïk re gatha ädaga äna ängäng donaerng de gik gïgeng gawuyïke wuräk on watha, oꞌrïna yegïnongkeng änno mägik mïmong ängäng dothorigoyik. Onawunong näthäräk ne Gänzï. 23Wurïdena ngäye angwuk änzïk ngengenga onongdeng oyego, yegunong änno mägik mïmong gayïka onongdeng dayegïno Gänzï ädaga äna onongdeng dayegïno wuräk. 24Ännawunong nang äna onongdeng dïya ïnynyocik änno Gäꞌrok Gänzï waräbü we dogapponang de ogäde bïbong be ïgänzï, gaka onongdeng dayegïno Gäꞌrok Almäcïye. 25Oꞌrïna obadï bebe bayego ngäye ngädathorigok cik nge dogidago, ongokpeng bïyappïgïno ngäye ngeng ngenge ngïngung ngädathorigok cik ngegidäk ängäng Gänzï. 41Näꞌrok ne mobong me wuräk, ändenong wïthak wïwong rong regayik ängäng dodenttak, ännawunong nang äna onongdeng donu Gäꞌrok Gänzï gïgong goga ïgänzï.2Dänttïdenong Gänzï na büregik cïk marïyamuk na wuwïyano Gänzï no gatha. 3Ga onongdeng odänttendening Gänzï gämme, Gäꞌrok Gänzï gïya wunzenocong gädäk ge rong riring, a ocongdeng änanna ïꞌre ängäng duꞌrang de rong re Almäcïye rerera oïngbeng bogayïnok no würenya ï koräkong. 4Dänttïdenong Gänzï ayïngbeng änanna ïꞌrekïke wuräk ïrrïng gayïka roga.5Ogawunong dännathïk ängäng wuräk wädarocik maung memema onongdeng doga ï thïk theng theng. 6Gäyïng ga rong rïrong oga marïyamuk ängäng dagurïnang na ängäng donarïgo a onongdeng änanna obärïceno obärïk ngeng.7Borïnyïgo obang becong Dïkkïyec bïyadäganzïnonong rong rïrïng, ongokpeng boga boyego bethorgok cik na oningdeng doga woyego nanulluk we Gäꞌrok Gänzï ängäng ngäye. 8Oꞌrämïna oïngbeng boga odinyinonong cok a ongokpeng änanna donareng dïdong na oborenong dang. 9Ongokpeng na Onicimoc borïnyïgo obang becong bethorigok cik, ongokpeng bega änanagenong. Ongokpeng bïya ïrenonong rong änzïk arwuk regak inyeneng.10Aräddärïkoc bayinzonong ongokpeng bebe bega ï käräkong ängagïng na Moräkuc thäguräk thabaräk the obang babayï be Bäränaba. Ongokpeng bebeba onongdeng dommok dodïngkïgagok änanagok naa ongokpeng bathïnonong a onongdeng orabok. 11Wurïdena Yeccuw ongokpeng bïkkak äna Yecäduc. Ogengdeng iddi deng doga wuräk wewewa oningdeng doga oyegïno daꞌrädang de Gänzï nanulluk, ogengdeng dede dega ogäto ïgagïng wumokïkïng.12Apapärïc boga ayinzonong gämme, ongokpeng bebe bega änanagenong, ongokpeng boga boyego be Almäcïye Yecuwa. Ongokpeng bodäräkïnde dodänttenonong Gänzï marïyamuk a onongdeng änanna othorothïk ïrrïng dothodägagägode ängäng Gänzï ängäng rong rïrung arwuk änzïk. 13Oïngbeng boga boꞌrämebebe beꞌrämek dogenya dïdung marïyamuk dededa ongokpeng bogenyayïnonong na wuräk we Ladükiya na Ayïrobollïc. 14Wurïdena Loka borïnyïgo bega bakïng na Dimac dayinzonong.15Ayinzudenong obang becong ngeng dïyaräk na dïyayï dede dega ï Ladükiya na Namapac na wuräk we kaniza gege gega dawuwang dïdung. 16Wurïdena maung memema dodäne iddi deng dodänïgagägok yokik gïgong na odänïgagägïno wuräk we kaniza ge Ladükiying na änzï Ladükiya onongdeng dadäne ngokäme. 17Wurïdena omudenong Aräkopoc a gogäꞌrïngkok agothodok ngäye ngengenga ongokpeng bïthïgagägode ängäng Gäꞌrok Gänzï.18Oïngbeng Bolïc bomegenonong dayinziyok iddi deng ängäng thägung thïthïng. Wunzagudïnong no würenya ï koräkong. Gäyïng ga dagurïnang oga ängagenong. Agogayik.
1 Dacänallukï
1Dodïngkek1Bollïc na Cïlluwanac na Dimidawuc, dadinyinok wuräk wega ï käniza gega ï Dacänallukï, wuräk wewe werocik ängäng Gänzï na Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye. Dagurï na märïng änno Gänzï Dada becong Gäꞌrok Yecuwa AlmäcïyeDoroyik De Wuräk Werocik Ï Dacänallukï 22Oningdeng dawuwïyïke nonong adwuk Gänzï no gatha marïyamuk, na wunzagok nong marïyamuk ï dodänttek Gänzï diding. 3Gaka oningdeng dawunzäcagok ngäye nge doroyik dïdong ngengenga onongdeng doyegok ängäng doroyik na ängäng dogenya de dorïnya na dïdaddo ïgagok yokik ge Gänzï Dada becong Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye.4Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derïng, oningdeng dännanang äna onongdeng dodibagägagägok änzik ängäng Gänzï. 5Gaka thadak thecong the Gänzï thedung thädathïnonong ängäng rong rulluk baꞌräng, oꞌrïna thathok ngokäme ängäng dobora na ängäng Bärruk Bedung na ängäng dännathïk de ithecak, onongdeng dänna äna onongdeng doga wuräk wayïthung weng maung memema oningdeng dogak yoꞌrägik yïyong.6Onongdeng dodekak [wällore, womakok] wiwing na we Gäꞌrok Gänzï, gayïka onongdeng dorabok rong re Gänzï ängäng donängïgok däriꞌri na dogenya gättïng ängäng [dokäꞌrïko, duwïya] no gatha de Bärruk Bedung, 7Oꞌrämïna onongdeng dodekak domïcïgagägo de wuräk werocik awuk ï Magädonïya na Ayïkonïya.8Gaka rong re Gänzï rädacagok änzïk änagenong ï Magädonïya na Ayïkonïya bäꞌrik, oꞌrïna doroyik dïdong ängäng Gänzï dorok no nayïk anwuk änzïk ngokäme, oꞌrämïna roga äna oningdeng dädanareng oningdeng dayïꞌrek no baberek. 9Gaka ogengdeng ängäng watha wïweng dayïꞌrek nanagening odäganzo doga dede degak maung memema oningdeng dagak dayinconong na gene yayï gayïka onongdeng dogak düddanok nänzï nillayik ga onongdeng omakok Gänzï na yegïno Gänzï gegayik gathïk. 10Onongdeng darrikok datho de Thäguräk Thabaräk Thïthung Yecuwa änzï gänzï, ongokpeng begüyegek änzï dïnyo na ongokpeng bebe barecong änzï dothïnya de Gänzï dägatho.
2Bollïc Boyegok Ï Dacänallukï1Bambïng ngeng dïyräk na dïyayï, onongdeng dännanang ängäng watha wïwong äna datho diding dayinconong dädagak domättadeyik. 2Oꞌrïna gaka oningdeng dogak donängïgagägode däriꞌri na rägïttagägo ï Pällippi gäppak ga oningdeng dïꞌräng dädathïnonong ï Dacänallukï. Oꞌrïna ängäng dodurathïk dededa Gänzï gïthedening äna oingdeng dayïꞌrekïkenong Rong Rerïng Re Thadak The Gänzï Thedung.3Oꞌrïna gaka [dodäganzïno, dothämpïcïke] diding dädawuyek wuräk cïk, däkäna ïꞌrek ngäruk ngerek ngegidäk däkäna ïꞌre ängäng dodüworong. 4Oning marïyamuk dayïꞌre aka Gänzï gonareng, gaka ongokpeng bomättok ning ängäng ngäye nge thadak therïng. Oningdeng dädaga äna oningdeng darïnyïke wuräk, oꞌrïna roga äna oningdeng darïnyïke Gänzï ongokpeng benäkek mägik miming.5Onongdeng dännanang ïrrïng äna oningdeng dädathok därronong cik däkäna oningdeng oyegïke rong regidäk re doꞌrïya, Gänzï ongokpeng bïthämäning. 6Oningdeng dädamodek obärïk äna badengke ning, änangenong däkäna änana obärïk ngeng derek.7Oꞌrïna oningdeng dogak thoꞌrägik thïthong gayïka wïthak, na gayïka bäneng bega ogäꞌrïnyok nyäguräk nyïnyung nye detteng. 8Oïngbeng dorïnyek nong gättïng äna oningdeng dabore nong dang ï doga decong dädaga de rong re Gänzï rerïng bulluk, gaka onongdeng dokekak bärïng bibing. 9Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï oningdeng dännanang äna onongdeng dodäräkode anong oyego anong ogenya na ningdeng dïꞌrekïkek nong rong rerïng re Gänzï ga ning oyego nängkora na ï thängki aning änada genyïke nong.10Onongdeng doga wuräk weꞌrämek na Gänzï goꞌrämek ngok gämme äna namayayï doduma de thorigok cik na illa ngäruk ngerek yoꞌrägik ye wuräk werok cik. 11Gaka onong deng dännanang äna oning dogak ängagenong gayïka gädeng gïgong na nyäguräk nyïnyong. 12Oningdeng daborenong dang na wumokïke nong na oningdeng dagäꞌrïnyok rong re donäng cïk de doga dathïk de Gänzï, ongokpeng bïbïttok nong ï daꞌrädang de dodengka.13Oningdeng dïꞌräng doga wuwïyïno Gänzï no gatha yuyuk gaka maung memema onongdeng dorabok rong re Gänzï, rerera onongdeng dogäcigode änanagening rädaga gayïka rong re wuräk wonyi baꞌräng, oꞌrïna roga ithecak gayïka rong re Gänzï, rere rega oyego ngokäme ïgagenong onongdeng dede derocik.14Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, gaka onongdeng dodekak doga ï kanayïz ge Gänzï gege gega ï Yawüdiya ïga Almäcïye Yecuwa. Gaka onongdeng ngokäme dogenyak orägïkïgo watha ängäng wuräk we noddok bïbong gayïka ogengdeng donängode änzï Yawüdiya, 15Ogengdeng dede deppode Gäꞌrok Yecuwa na wïꞌre wïweng, na ogengdeng donängedening däriꞌri na ogengdeng dädawïyïkek Gänzï no gatha na dogenyïkek wuräk awuk änzïk. 16Ogengdeng däda gäyïnoning ga oningdeng ïꞌrekïke wuräk wädaga Yawüdi agengdeng änanna orïgok, oꞌrämïna narroga äna ogengdeng onängok dogidäk dïdeng, oꞌrïna dothïnya de Gänzï dathok nanageng.17Oꞌrïna bambïng ngeng dïyayï na dïyaräk, oningdeng doppïyagok änanageng maung motteng änzokik yïyong rädaga äna ängäng mägik, oꞌrïna oningdeng dothiradenong gättïng äna oningdeng daꞌrämenong yomek mïmong. 18Oꞌrämïna oningdeng donareng äna oningdeng dathïnonong oïngbeng na Bollïc athulluk na ameeꞌrak gämme, oꞌrïna thäjibäk thobäꞌrïcedening. 19Gaka ocongdeng doga opporak ï dowïya no watha decong däkäna ocongdeng doga opporak ï gabibi daꞌrädang de ïgänzï? Onongdeng dädaga ngokäme yokik ye datho de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye yaa? 20Gaka onongdeng doga dodengka diding na dokäꞌrïko ding.
31Oꞌrämïna mung memema oningdeng dädamüdek [omeco, othodok] othodok ngäye ngokäme ngengenga dogak oyegodiꞌrode thïk, aning ïthe rong cïk äna oingbeng dayïdado onängok cïk dälläk ï Acïna. 2Oningdeng donyängode Dimidawuc bega obang becong begayego ängagecong ngäye nge Gänzï ï dïꞌrekïke de rong rerïng re Almäcïye dodorenong dang na dogätto ïgagenong ï doroyik dïdong. 3Abärïk ngeng änanagenong äna dagappok mägeng gaka dänna no däriꞌri ängäng watha wïwong äna driꞌri doga änno ngäye nge Gänzï nanagecong.4Maung ma oning doagak ängagenong oningdeng dogak dïrenonong äna ocongdeng dïya nängïgok däriꞌri dättïng na gayïka onongdeng dännanang ïrrïng äna rong reng ranyago rïyaga. 5Na roga äna oïng banyängok Dimidawuc. gayïng ädawumoko thäki thäki, Oïngbeng banyängoyok doporenong dang ïdoroyik dïdong, anongdeng änadänäkïgo ängäng thäjibäk angäye nyecong änzïk angwuk änadaga baꞌräng.6Oꞌrïna roga äna ocongdeng dädanyago ïndde ga gayïka wuräk werek wegak ïndde, oꞌrïna roga äna ocongdeng darok ängäng mädde na büregik. 7Wuräk we mädde wanyago ïndde nängkora na nängkora wuräk wayiko nyäbäk wa bïnyagothïk.8Oꞌrïna ocongdeng deyïthängki rogayïnocong äna ocongdeng dagäꞌrïngkok acong ïthago gedü ge goroyik na ge dorïnya na dorikkok de dobarikigo. 9Gänzï gäda gättïnocong äna ocongdeng dagenya räbuk räbuk, oꞌrïna äna ocongdeng dayïngok dokothïk ïga Yecuwa Almäcïye. 10Ongokpeng bïyathok dïngok ocongdeng no dereng acongdeng oga dathïk adwuk ängagok na ocongdeng doga dathïk däkäna na ocongdeng dïngok.11Borïttïyo dang na gättïyoyik bulluk bulluk gayïka ocongdeng doga ïnaneng.Rong re diꞌrok cïk na dodïngkek 12Oningdeng dayïdïddïgok nong bambïng ngeng dïyayï na dïyaräk, gäꞌrïnyode nong wuräk wega oyego gättïng yoꞌrägik yïyong na thämmagok nong ï rong re Gänzï na wuräk wewewa borenong dang. 13Müdüde nong geng gänzï ängäng dogäcigok cïk na ängäng dorïnya gaka ngäye ngïngeng nga geng doyegok ganong oga no märïng yoꞌrägik yïyong bulluk bulluk.
41Diꞌrok cïk, Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, onongdeng dännak änanagening rong rerera gäyïnno Gänzï gago wuwïya no gatha. Gayïka roga äna onongdeng dayïdado ï doga de Gänzï degayik. 2Onongdeng dänna rong rerera oningdeng dïthede nong ängäng dopora de Gäꞌrok Yecuwa.63Gänzï gonareng äna onongdeng daga dodung na thodogok ga onongdeng obäꞌrikigo änzï rong re dithak ängäng wuräk wïyayï. 4Roga äna onongdeng da ännanang äna dagäꞌrïnyok watha yayï ïnadïräk nedung na dorabok watha thïk. 5Bädaga ängäng donareng de gatha gaka wuräk wuräk we däma Gänzï.6Rädaga äna oungbeng bayïꞌrek obambang büräng däkäna orägïttok, gättïng ga Gäꞌrok ïya mättok gaka oningdeng domode nong.7Gänzï gäda bïttocong äna ocongdeng daga ï rong regidäk, oꞌrïna roga äna ocongdeng danängok cïk ï rong re doga dathïk dedung. 8Oꞌrïna obadï beyangkang dänna iddi bädaga äna ongokpeng boyangkang rong re buräk bonyi, oꞌrïna roga äna Gänzï ongokpeng bïthede nong bärruk bedung.9Oning däda nareng äna oningdeng damege nong rong re dorïnyïttïyo dega bang gaka onongdeng dännak änno Gänzï ängäng watha wïwong äna onongdeng darïnyïttïyo. 10Rogayik äna onongdeng adwuk änzïk darïnye obambang ngeng adwuk änzïk dïyaräk na dïyayï dega ï Makädonïya. Obambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, Oning dayïdïddïgok nong äna onong deng dadäräkkok gättïng. 11Gäꞌrïngkude nong ï doga dïdong anong deng oyego ngäye ngïngong ängäng nyägung nyïnyong aka oningdeng domode nong. 12Adoga dïdong de marïyamuk äna ga dorïng okonang de wuräk wädarok cik wega däbäk de dawuwang de Gänzï ga nongdeng ädanareng baberek änana obärïk.Datho de Gäꞌrok 13Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, oingdeng donareng äna onongdeng da änna rong re wuräk wïnttek anong änadaga no dïthk gaka wuräk wädanu dokothïk. 14Oning dorocik äna Yecuwa bïngok agogüyogo änzï nämuräk gämme na roga äna ocongdeng daroyik äna Gänzï gïya güyege wuräk wïnttek agothuko geng ogapïce ängäng Yecuwa. 15Rong rerera aningdeng doga ännïke nong ïnaneng roga rong re Gäꞌrok, oningdeng däga ïꞌreïke wuräk wïꞌrang wega wathïk ga oningdeng dïꞌrang doga dathïk dädarabode wuräk wïnttek16Gaka Gäꞌrok gïya räbo änzï gänzï atho näthappu ängäng gatha gïgung na güro no baꞌrädang burïk beyï Gänzï ängäng ngämek nge düweꞌräk de Gänzï na bïtto wuräk änzï nämuräk wïnttede ïga Almäcïye nodong. 17Oꞌrïna ocongdeng dïꞌräng dega dathïk na dïyapägok ocongdeng dïyapïttagok nanulluk ännogeng ïndde acongdeng ogätto änno Gäꞌrok ïgitho noꞌrïräk na oga änogeng marïyamuk. 18Borïttïyunong dang bulluk bulluk ängäng rong irri.
5Kuthïttagude Gänzï gägatho
1Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, oningdeng dädanareng äna oningdeng damege nonong rong re mïk na maung memema rong irri ranyago rïyaga. 2Onongdeng dännanang ïrrïng ängäng watha wïwong äna,“Thängki thethetha Gänzï gïyathok cik nängkora gayïka buräk be duꞌräng. 3Maung memema wuräk ïꞌre äna rong arwuk änzïk rega no märïng na ï dorïnya, na moung motteng ga dogidäk ommok nanageng gayïka buräk babayï bäppegade berodeyik batharäk orägo ga wuräk wüyik wädïyallo agorïgok.4Oꞌrïna bambïng ngeng dïyayï na dïyaräk onongdeng dädanängok ï ngärimak athängki ïyatho agommok nanagenong gayïka thängki the buräk be duꞌräng. 5Onongdeng adwuk änzïk doga wuräk we ï dobullänge thïk na wuräk we ïthängki, ocongdeng dädaga wuräk we nängkora däkäna wuräk we ïngärimäk. 6Oꞌrïna roga äna ocongdeng dädanyago ïndde ga gayïka wuräk werek wegak ïndde, oꞌrïna roga äna ocongdeng darok ängäng mädde na büregik. 7Wuräk we mädde wanyago ïndde nängkora na nängkora wuräk wayiko nyäbäk wa bïnyagothïk.8Oꞌrïna ocongdeng deyïthängki rogayïnocong äna ocongdeng dagäꞌrïngkok acong ïthago gedü ge goroyik na ge dorïnya na dorikkok de dobarikigo. 9Gänzï gäda gättïnocong äna ocongdeng dagenya räbuk räbuk, oꞌrïna äna ocongdeng dayïngok dokothïk ïga Yecuwa Almäcïye. 10Ongokpeng bïyathok dïngok ocongdeng no dereng acongdeng oga dathïk adwuk ängagok na ocongdeng doga dathïk däkäna na ocongdeng dïngok. 11Borïttïyo dang na gättïyoyik bulluk bulluk gayïka ocongdeng doga ïnaneng.Rong re diꞌrok cïk na dodïngkek 12Oningdeng dayïdïddïgok nong bambïng ngeng dïyayï na dïyaräk, gäꞌrïnyode nong wuräk wega oyego gättïng yoꞌrägik yïyong na thämmagok nong ï rong re Gänzï na wuräk wewewa borenongdang. 13Müdüde nong geng gänzï ängäng dogäcigok cïk na ängäng dorïnya gaka ngäye ngïngeng nga geng doyegok ganong oga no märïng yoꞌrägik yïyong bulluk bulluk. 14Oningdeng dabore nong dang bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï na onongdeng dabore wuräk dang wenu änttronyang15Gäꞌrïngkude nong ïrrïng anongdeng äna dakappenong rong cik regidäk bulluk bulluk, Oꞌrïna ogawunong mängki amuk dayego ngäye ngerïng bulluk bulluk na yegïno wuräk änzïk awuk. 16Wuwïya wunong no watha marïyamuk. 17Dänttïde nong Gänzï marïyamuk. 18Wïya wunong no watha ängäng rong arwuk änzïk re Gänzï ïga Almäcïye Yecuwa.19Onongdeng dädappok ngäye nge bärruk be dïk. 2020Onong dädallällägok wïꞌre. 21Oꞌrïna näkïnonong rong arwuk änzïk ganong oraïttïyo ängäng dorïnya. 22Gäꞌrïngkude nong äno rong arwuk änzïk regidäk.23Gättïng ga Gänzï ongokpeng ängäng gatha gïgung ïthecong dorïnya na dekecong dodung ängäng rong änzïk arwuk na gäꞌrïnyocong ängäng watha na gänang gecong na ängäng datho de Gäꞌrok Gänzï Yecuwa Almäcïye. 24Ongokpeng bïbïttok nong gaka boga borok cik.25Bambïng ngeng dïyräk na dïyayï dänttende ning Gänzï ngok gämme. 26Dïngkïde nong obambïng ngeng adwuk dïyaräk na dïyayï derok cik ängäng domäthuwïyo dedung. 27Oïngbeng baborenong dang ängäng daꞌrädang de rong re Gäꞌrok äna onongdeng dadäne rong arwuk odänïkeno bang bocong ngeng dïyaräk na dïyayï. 28Dorïnyanang de dagurï de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye oga ängagenong. 2 Däcänalukï ngameeꞌrak
11Bolïc na Cïlluwanac na Dimidawuc, dadinyinok wuräk wega ï käniza gega ï Däcänalukï ge Gänzï Dada becong na Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye. 2Dagurïnang na märïng änno Gänzï Dada becong Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye.Dowïya No Gatha Na Dodättenttek Gänzï3Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï rogga äna oningdeng dathyïthenonong Gänzï dowuwïya no watha marïyamuk, gayïka rogayïnocong äna ocongdeng dayego mik. Gaka doroyik dïdong doga wüyiga marïyamuk na dorïnyïttïyo dïdong adwuk änzïk bulluk bulluk, 4Oꞌrämïna narroga äna oningdeng dadengka ängagenong ï kanayïz ge Gänzï. Gaka onongdeng doga ogäꞌro gänyik onyuko na doroyik dïdong adwuk de donängïgagägok däriꞌri gättïng na dogenya dededa onongdeng dïꞌräng dogayik onyuko. 5Irri reng arwuk änzïk ragene dakämago de Gänzï dethorigok cik, na gayïka onongdeng dïyadäganzägago ï daꞌrädang de Gänzï dededa onongdeng doga ogenyayïno ngokäme.6Gänzï gothorigok cik Ongokpeng bïyathuko dogenya no wuräk wewe wega ogenyïkenong. 7Ongokpeng bïya wumokïke wuräk wewe wega ogenyïkïgagägo ängagecong maung memema Gäꞌrok Yecuwa bogenek änzï gänzï ängäng mälleka mïmung menu dodora. 8Gänzï Ongokpeng bïyapïppe dïk dabüro, a Ongokpeng ogäꞌre ängäng wuräk wewe wedäma Gänzï na wuräk wewe wädamakode Thadak The Rong Rerïng The Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye.9Ogengdeng iddi deng dïyappïgo doppïgo dilla diꞌrok cïk na ïyappïyagok cïk ängäng dothäbïk babuthäk änzothek ye Gäꞌrok na änzï dodengka de dobora de Gänzï, 10Maung memema ongokpeng bathok thängki theng thethe, Ongokpeng badengkïgagägok cik ängäng wuräk wïwung awuk na rïnyïgagägo ängäng wuräk änzïk awuk werocik ängagok. Gaka onongdeng dorocik ängäng rong rerera oningdeng dännïkenong.11Oꞌrämïna gaka oningdeng doga odänttendenong Gänzï ngokäme marïyamuk äna Gänzï gecong gamüde ïyathenong donareng dïbïtto iddi deng na thodok donarïgagägo dïdung adwuk derïng na ngäye nge doroyik ängäng dobora, 12Agärängang ge Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye änanna odengkïgagägo ïgagenong na onogdeng oga ïgagok ängäng dagurïnang de Gänzï gecong na Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye. 2Datho De Almäcïye
1Wurïdena bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, oningdeng dathuwungo nong no rong re datho de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye ongokpeng bebeba ocongdeng dappïttagïndok nanulluk, oningdeng damonong äna, 2“Onongdeng dädana näthäräk däkäna dädawuyak ngäꞌre thïk gäre gäre ängäng dodämakägok cik na ona mägik meꞌrak ängäng bärruk na däkäna ängäng rong däkäna ängäng dïꞌrïgïgago gayïka dededa oningdeng domegede no Thängki The Almäcïye the datho.3Onongdeng dädagäyïno obärïk ga gayïllek nong ängäng gaddäräk gerek, gaka thängki theng thethe thädïyatho baꞌrang naa thïk the dirämigïgagïno thïꞌräng thädathok ängäng buräk begidäk bebe bïyaꞌrok cïk ï gapa ge dïk dädïyaꞌrok cïk. 4Ongokpeng bïyayangko na ongokpeng bïyawüyicige gatha gïgung oko no waräbü awuk na oko no babü bebe bïkka äna Gänzï däkäna dothicinok Gänzï thïk, a ongokpeng änanna ïthe gatha gïgung ï gayïk ge Gänzï no thïkkang na odekïgo äna ongokpeng boga Gänzï.5Onongdeng dädawunzagode rong irri reng rerera oïngbeng bogak bomode nong maung memema oïngbeng bogak bïꞌräng boga ängagenong aa? 6Oꞌrïna ïnaneng onongdeng dännak ngänï beng bebe babäꞌrïcek thïk cïk, wurïdena buräk begidäk bïyatho maung memema thïk thïthung thathok. 7Gaka rong re dobora de doduꞌrang doga ï ngäye oyego, oꞌrïna obadï bebe bega obäꞌrïcek cïk bïyayïgok ï dogidäk agïyaro yo thïk thagïyadägago änzï gaddäräk.8Wurïdena buräk bebe begidäk bïyaꞌrämïgo, ongokpeng bebeba Gäꞌrok Gänzï gïyabäꞌricok cïk ängäng dogüwo ängäng güthük gïgung ge ï dong agobäꞌricok datho dïdung cïk. 9Datho de buräk begidäk doga oyego omakok ngäye nge thäjibäk ängäng dobora dïdung adwuk na wumeräk we duwïk de ramïk regidäk na rillayik. 10Ängäng dogidäk adwuk änzïk, wuräk wädathorigok cik weyegok ngäye ngegidäk wïya ïntte gaka ogengdeng dädarocik ängäng dorïnya degayik dethorigok cik a ogengdeng änanna orïgok.11Wurïdena gaka irri reng roga mik Gänzï gïyadinyïnokeng dobora dawuyekeng cïk agoyego ïgageng, narroga äna ogengdeng daroyik ängäng duwïk deng, 12Wurïdena Gänzï gïyappe wuräk änzïk awuk wewe wädarocik ängäng rong rethorigok cik regayik, oꞌrïna ogengdeng dïdaddok oyego ngäye nge dogidago.13Oꞌrïna obambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derïnyïgagägok ängäng Gäꞌrok Gänzï, rogayïnoning äna oningdeng dayïthenonong Gänzï dowïya no watha marïyamuk, gaka Gänzï godibonong änzik ändo maung me dorethïgo änzïk, a onongdeng änanna orïgagägok ängäng de dorïgok de Bärruk Bedung bebe badumenong ängäng doroyik de thorïgoyik cik, 14Ängäng rong rerera Gänzï gïbïttïndenong dorïgok de thadak thithing thethetha oningdeng dothämpïcïkenong ängäng, a onongdeng änanna oroyik ängäng dodengka de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye. 15Oꞌrämïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, ïdaddunong orabïyo ängäng däputhï de dännïkïgo dededa onongdeng dännäk, naa dogak ängäng rong re ïdong däkäna ängäng rong re remegïgagok.16Oꞌrämïna ïnaeneng Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye ängäng gatha gïgung, Gänzï Dada becong ongokpeng berïnyecong agïthecong dobora dang ängäng dagurïnang dïdung de räbuk räbuk na dogappïyo derïng ängäng. 17Gäyïng ga Ongokpeng obore mägik mïmong dang na ïdaddïkenong othorothïk ï rong arwuk änzïk ïrrïng na ï ngäye ngerïng.
3Dänttendening Gänzï
1Diꞌrok cïk, bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, dänttendening Gänzï, A rong re Gäꞌrok Gänzï änanna odacago änzïk thappu athwuk änzïk gäre gäre na odengkïgagägo gayïka roga ïgagenong ngokäme. 2Dänttendening Gänzï ngokäme a Gänzï ïyarecong änzï wuräk wegidäk na änzï wuräk wädarocik gaka wuräk wädarocik awuk. 3Oꞌrïna Gänzï gothorigok cik ängäng doroyik dïdung, Ongokpeng bïyaborenong dang na bïyagäꞌrïnyonong änzï dogidäk de thäjibäk.4Oningdeng dorocik ängäng Gäꞌrok äna onongdeng doga oyego ngäye ngengenga oningdeng dodïngkede nong ängäng äna onongdeng dayego ngokäme. 5Gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï othäppïcïke mägik mïmong ï dorïnya de Gänzï na ï dumoko de Almäcïye.6Oꞌrïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, oningdeng dadïngkenong ängäng gärängang ge Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye, oningdeng damonong äna gäꞌrïnyagude nong änana bambang ngeng dede däda thäppïyo othorigoyik denu nättronyang ï dathïk dädaga omakok däputhï dededa ogengdeng dännïke änanagening. 7Gaka onongdeng dännanang ïrrïng ängäng watha wïwong äna rogga äna onongdeng damakok ngäye ngengenga oningdeng doyegok. Oningdeng dädanak nättronyang maung memema oningdeng dogak ängagenong. 8Oningdeng dädarägode obärïk bulluk dure derek baꞌräng ändo däguräk. Oꞌrïna oningdeng dokak docegok ängäng dogenya nängkora na ï thängki, a oningdeng ändorägo rüthü re dogenya diding a oningdeng änanna ädagenyïke obärïk ngeng änanagenong. 9Rädaga äna oningdeng dädanu daꞌrädang, oꞌrïna oningdeng dagenenong gaddäräk ängäng watha wiwing gegega oningdeng dokocik, a onongdeng änanna omakok mik gayïka oningdeng.10Gaka maung memema oningdeng dogak ängagenong, oningdeng dogak dodïngkede nong äna,“Naa obärïk änanagenong bädanareng äna bayego, agogga äna ongokpeng bädïyarägo dure ngokäme. 11Gaka oningdeng dogäcigode äna obärïk ngeng doga ïgagenong dädathorigok cik donu nättäronyang dädayego ngäye ngerek bäꞌrik, oꞌrïna ogengdeng darägo änno wuräk werek. 12Wuräk wenu nättronyang gayïka wuräk iwwi weng, oningdeng dayïthekeng gäꞌrok na dadïngkekeng ängäng gärängang ge Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye gäyïng ga ogengdeng oyego agengdeng orägo dure de rüthü rïreng ängäng watha wïweng.13Oꞌrïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, gaka rogga äna onongdeng dädagenya omättak cik änzï doyego ngäye ngerïng. 14Naa obärïk änanagenong boyangkang omakok rong riring rerera oningdeng dodinyïndenong a onongdeng wurrïgoyok ïrrïng baꞌrang, ändädayego ängagok ongokpeng bïyayïba näthäräk agothalla. 15Oꞌrïna onongdeng ändädadäganzok gayïka dümi, oꞌrïna ïthedenong cok gäꞌrok gayïka obang bïbong baꞌrang.Diꞌrok cïk de rong re dodïngkek16Wurïdena gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï genu märïng ängäng gatha gïgung ïthenong märïng marïyamuk ï naddäräk änzïk anwuk. Gäyïng ga Gäꞌrok oga ängagenong onongdeng adwuk änzïk. 17Oïngbeng Bolïc bamegenonong rong re dayinciyok de dodïngkïgok ängäng thägung thïthïng, rong rere rega gumeräk ï domege de rong rïrïng arwuk änzïk, oꞌrämï gayïka oïngbeng bamege. 18Gäyïng ga dagurïnang de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye oga ängagenong onongdeng adwuk änzïk.
1 Dämidawuc
11Änana Bollïc bodingagok be Almäcïye Yecuwa änno Gänzï gecong borek becong na Almäcïye Yecuwa bega dogappïyo decong. 2Atho nana Dämidawuc thäguräk thïthïng thabaräk thegayik ï doroyik. Gäyïng ga Dada na Almäcïye Yecuwa Gäꞌrok gecong ï thenong dorïnyanang na dïthak dorïnya.4Dïthïgok gäꞌrok no rong re dänna dädagayik 3Oïngbeng bonareng äna oïngbeng banängok ï Apäcuc, gayïka oïngbeng bayïdïddïgok nong maung mememma oïngbeng bogak ïgadäräk gïgïng onyago ï Makädonïya. wuräk werek wogak cang ännïke wuräk rong re däputhï dillak na onongdeng dathorïkek.5Oꞌrïna gäꞌrok ge rong re nädumïk goga äna dorïnye änno thägik therïng, na ngäꞌre ngerïng nge doroyik. 6Wuräk werek wonu rong ï gäräk wokok thäbïk the rong rillayik. 7Ogengdeng donareng äna daga wännïke ga ogengdeng ädannä rong rerera ogengdeng oyego. 8Oꞌrïna ocongdeng dänna nädumïk inni neng negayik ithecak na obärïk bayegïke nädumïk gayïka däputhï.9Ännawunong nang äna nädumïk inni neng nädaga ocok dothorigoyik derek de buräk bonyi, oꞌrïna nogayïnok dogidäk na dirämigino de wuräk wayicak ängäng wuräk gatha gathag gaka ogengdeng dädaga wuräk werïnyek ogämo gädeng na gäneng na ogämo wuräk. 10Ogengdeng dayicak ängäng wuräk gatha gatha wïyaräk wabunye na na ayïllek na odekïgo wuräk weꞌrämek ängäng duwïk na dilla dännïke degayik. 11Omakok thadak the Gänzï ängäng dodengke Gänzï geppägode bädok cik gege genu dogappïyo na doroyik.12Oïngbeng bayïthek Almäcïye Yecuwa dowïya no gatha Gänzï geboreyïng dang gaka ongokpeng bodänzoyïng bothorigok cik ängäng doroyik, ongokpeng na bïtheyïng ï ngäye ngïngung. 13Oïngbeng bebe begak gäppak ga oïngbeng bïꞌräng bädrocik oïngbeng bogak barägïtto Gänzï na onängek wuräk däriꞌr. 14Oꞌrïna ongokpeng bonak dïthak nanagïng gaka oïngbeng bogak bädämathïk na billa doroyikỌꞌrïna dagurï de Gänzï gege genu doroyik na dorïnya ïga Almäcïye Yecuwa.15Oꞌrï doroyik dede dega rong rethorigok cik arwuk rerabägok äna Almäcïye Yecuwa bathok näthappu dorek wuräk wegidäk ogengdeng dede obärïk bulluk änanageng boga oïngbeng. 16Oꞌrïna gäyïng ga dïthak dïdung ga gommïnok Almäcïye Yecuwaïgagïng nodong gäppak agogenïng arwuk re dogenya gayïka wumeräk we wuräk wewe wanyago wïyaroyik ängagokorïno doga dathïk dilla diꞌrok cik. 17Na baꞌrädang bädayaꞌrok cïk na bädïyanyäreca ongokeng Gänzï gännathïk na genu dodengka dilla diꞌrok cïk ngore ngorek.18Nädumïk inni neng thäguräk thïthïng thabaräk Dämidawuc, oïngbeng bayïthïyang omakek dïꞌrïgïgago dede degak nanagang äna oungbeng bïyaga [ bärro berïng, boppïtto berïng]. 19Borawu dang ängäng doroyik dïdang ängäng ngäꞌre ngerïng, ngengenga wuräk werek woyangkang ängäng doroyik dïdeng. 20Wuräk wewe wega Ayïmoniac na Aläckandär, ogengdeng adwuk deꞌrak dede debuꞌregïnok mäjibäk änzik. Agengdeng änana oguthïttagok.
2Dothicinok Gänzï thïk Dawuwang dïdung1Nodong gäppak de rong arwuk änzïk, oïng bathuwungo nong äna onongdeng dadänttek Gänzï na wuwïyano Gänzï no gatha na ïthek Gänzï de wuräk awuk änzïk. 2Roga äna onongdeng dadänttenok waꞌräꞌrädang Gänzï na wuräk awuk änzïk wenu daꞌrädang, acong änaga ïdorïnya derïng de Gänzï na doduma. 3Rong irri reng roga rorïng rerera wuwïyake Gänzï no gatha Dobaꞌrikigo decong. 4Ongokpeng benareng wuräk awuk änzï äna wabaꞌrikigo gagaz̄o do rong re dännathïk degayik.5Gaka roga äna Gänzï goga gulluk na buräk bega yoꞌrägik ye Gänzï na ye wuräk wonyi, ongokpeng Almäcïye Yecuwa. 6bïyathok ängäng gatha gïgung dogäro wuräk awuk änzïk wegak weꞌrämek 7Gaka oïng bogak bodingode aka bodingagok na bännïke be wuräk wädaga Yawüdi8Oïngbeng bonaereng äna wuräk wïyaräk awuk änzïk wamüdok nyänguk gänzï nyedung ageng odänttek Gänzï ageng ädaga dothïnyak däkäna donu dägunkung. 9Oïngbeng na gämme bonareng wuräk wïyayï wayïthago nadïya nayuwoyok ïrrïng na rengkïgok na ädana nängäng däbäk däkäna ängäng nadïya nedengka. 10Oꞌrïna ängäng ngäye ngerïng aka dokuthïttagok de wuräk wïyayï wega odekïgo wuräk werok cik.11Roga äna wuräk wïyayï wewewa änna odo gänang änzïk na gäcigok cïk ängäng rong arwuk änzïk. 12Oïngbeng bädarok wuräk wïyayï yik äna ogengdeng dännïke däkäna ona rong re daꞌrädang no wuräk wïyaräk roga äna ogengdeng dado gänang änzïk.13Gaka Gänzï gocode Adäng nodong agändocok Awa. 14Adäng bädagak bamïkagode oꞌrïna buräk babayï ongokpeng bïyamïkagode agogico rong re Gänzï rïthïgok cïk re domättago. 15Oꞌrïna buräk babayï bïya daꞌrikigo ängäng dogono nyäguräk, na ongokpeng bogäꞌrïnyode doroyik na dorïnya an doduma ängäng dottega.
3Näꞌrok nega dawuwng de Gänzï
1Gäcigude rong regayik ramo äna,“ Buräk benareng äna baga gäꞌrok ge dawuwang de Gänzï agoyego ngäye nerïng. 2Näꞌrok nedung ne dawuwang de Gänzï noga äna naga nädanu ngäruk ngerek, roga äna ongokpeng bayïbo bayï bulluk boga bogäcithik bänna rong re dännathïk. 3Roga äna ongokpeng bäda ikko nyäbak däkäna bogidäk ï gatha ängäng nyaranga, oꞌrïna baga borïng bonu dorïnya na ongokpeng bädaga borïnyek natteräk.4Ongokpeng baga bänna rapo dawuwang dïdung ïrrïng na gäyïno nyäguräk nyïnyung ogäcinoyok cïk ängäng dogäcigocïk adwuk. 5Na ngokpeng bodäma rapo dawuwang dïdung, namayayï ga gänna rapo dawuwang de Gänzï?6Roga äna ongokpeng bädaga gäꞌrok ge dawuwang de Gänzï 7Rogga äna ongokpeng baga borïng bädanu ngäruk no gatha ngerek ängäng wuräk däbäk we dawuwang de Gänzï na ngokpeng ïyadabok ï rong rilla dorïnyanang na dabok ï rong re thäjibäk.8Wagättagoyik dawuwang de Gänzï Roga äna wuräk wagättiiyoyik dawuwang de Gänzï
9waga wännathïk na oga wuräk wïyaräk wimmäng wädayiko nyäbak däkäna wädanu doꞌrïya de natteräk. Roga äna ogeng deng daga 1010 Roga äna ogeng danäkïgo nodong gäppak ageng ännago äna ogeng deng dilla ngäruk ngerek doga dayegïno Gänz.11Wuräk wïyayï wïweng gämme ngok woga äna waga änno wurek werïng ängäng rong änzïk arwuk. 12Roga äna wagättagoyik we dawuwang de Gänzï wana bayï bulluk ageng orapo nyäguräk nyïnyeng ïrrïng na wuräk we dawuwang. 13Wagättagoyik wayego ngäye nyerïng wayïnyok ron g cik rerïng re watha wïweng na boradang ïꞌre ängäng doroyik dïdeng dimmäng ïga Almäcïye Yecuwa.Duwäꞌrang dimmäng 14Oꞌrïna oïngbeng bonareng äna bamege nong rong re thadak na nareng äna oïngbeng bathïnong ïꞌrämenong maung motteng. 15Oꞌrïna na borabok cïk, onongdeng dïya änna na namayayï wuräk wayïꞌrekïke Gänzï yayï ängäng watha wïweng, wega dawuwäng de Gänzï gathïk gega mäcemeng megayik madingko.16Obärïk billa banyuko nang no duꞌräng dïdung dega diyittik ï doroyik decong. Ongokpeng bommode ängäng gatha ge buräk bonyi,bogak bogenïgok rong rogayik ängäng Bärruk bedung na boꞌrämïgok ängäng Mälleka. Ongokpeng bogak bïꞌrekïkek wuräk wenoddok yoꞌrägik yïyeng na bogak borok cik ïrong re näthappu roga romängkok ängäng dodengka. 4Wännïke wenu duwïk
1Bärruk bomok rong othorigoyik äna wuräk werek wonareng äna wïya gappïyo änzï doroyik maung ma thïk thiꞌrode thïk na makok bärruk benu duwïk na makok dännïke de thäjibäk. 2Dännïke dïdeng doga änno wurä wenu duwïk wïthäng cïk ngäꞌre ngïngeng ngïngok änzik aka thallong thüthü thegäꞌrok.3Ogengdeng dabäꞌro wuräk änno dïko na änno dorägo dure derek da Gänzï gocode na daräko. Na maung memema dorägok dure agengdeng odänttek Gänzï na wuwïyano Gänzï no gatha ängäng wuräk werok cik na ängäng wuräk wännak rong regayik. 4Waräbü awuk änzïk wa Gänzï gocode woga worïng na baberek billa bega bayangkägo roga na waräbü awuk änzïk warako ängäng do dänttek Gänzï na änduwïya no gatha. 5Gaka rong re Gänzï na do dänttek Gänzï da gättïno ga godeka dodung.Bïthak berïng be Almäcïye Yecuwa 6Na oungbeng bïthede obambang ngeng derok cik rong irri, oungbeng ïyaga bïthek berïng be Almäcïye Yecuwa gayïka oungbeng borägek gatha gïgang ängäng rong re doroyik na rong re dännayïke degayik da oungbeng bommakode. 7Oꞌrïna gäꞌrïngkude aga babuthäk änno rong rillayik na dothämothïk dayïꞌrïgok nang. nänäkï gatha gïgang obora dang. 8Donänäke gatha dang doga doïng ïrong regatha. Oꞌrïna donänäke de bärruk doga donu rong rïthïgok cïk nonayïk anwuk änzïk ne doga ïnaneng na ngore ngorek.9Rong irri rogayik remägok roga äna rathodägok ïrrïng na royik. 10Ocongdeng dadäräkok gättïng na yego gättïng gaka ocongdeng donu dogappïyo decong ïga Gänzï gathïk ongokpeng bega dobäꞌrikigo decong adwuk änzïk na wuräk änzik werok ïgagok.11Dïngkïde geng na ännïke rong irri re dännago. 12Oungbeng bäda gäyïno obärïk allällägoyang gaka oungbeng boga botteng, oꞌrïna ogawu buräk ba wuräk werok cik opporak cik ängäng rong na ängäng ngäye ngïngang ï doga dïdang na ängäng dorïnya dïdäng na ängäng doroyik dïdang dilla ngäruk ngerek. 13Ï dadunong odänne thäddak cuyuk marïyamuk na dännïke.14Onongbeng däda nängek rong ra nong deng dïthïgode ängäng wïꞌre dagurï düthü gatha ba wuräk wïyadeng woppode nyägung nanagang. 15Ïdadunong oyego ngäye ingi yuyuk ga nong ïthek watha wïwong cik abärïk ngeng adwuk äna yaꞌräme ngäye ngïngang ga ngoyagok cokik. 16Gäꞌrïngkude no gatha gïgang na no dännïke dïdang marïyamuk. Na oungbeng bogäꞌrïnyode gaka oungbeng bomägode a oungbeng ïya ïnynyok dobaꞌrikiko adwuk änzïk de gatha gïgang na wuräk wegäcigodang.
5Doga ängäng wuräk werok1Oungbeng bäda güre no buräk babaräk babädeng, oꞌrïna ïdäddïgudok gayïka ongokpeng bogak ogäde bïbang bogak ängäng wuräk wïyaräk wettetteng aka bambang ngeng dïyaräk. 2Wuräk wïyayï wega nällang gayïka Gäneng na Wuräk wïyayï wega nyïre aka bangengeng dïyayï dettetteng dega derïng ängäng rong änzïk arwuk dilla ngäruk ngerek.Mäyüma 3Gäꞌrïnyude nong Mäyüma amuk änzïk mega ithecak menareng. 4Oꞌrïna na Mäyüma monu nyäguräk däkäna obägïyeng, agoga äna ogeng deng da änna nodong gäppak äna rong re ngäye nye doroyik dïdeng de gurï gïgong na ageng ogäro gädeng gïgeng na dägï de gädeng gïgeng, gaka rong irri ra wuwïyake Gänzï no gatha.5Oꞌrïna thäyüma thega ithacak thenareng na thüdangkok thulluk änzïk tha obärïk bädaga nang nanagok thonu gayïk gïgung ge dogappïyo de dumoko ï Gänzï na dayïngok ïdodänttek Gänzï na thuwungok ängäng dogätto ïgagok dïdung nängkora na ï thängki. 6Oꞌrïna thäyüma thïthede gatha gïgung rong re gatha thoga ändang äna ongokpeng bïngok na ba ändoga ïgümi baꞌräng.7Dïngkïde geng ängäng rong irri ageng änadïyana ngäruk ngerek no watha wïweng. 8Oꞌrïna na obärïk bulluk änanagenong bäda rumok no dubäk dïdung däkäna no gurï gïgung, agoga äna ongokpeng bonyukok no doroyïk dïdung ongokpeng boga bäda rok cik oko no buräk bedäma Gänzï.9Onongdeng däda megek thäyüma therek orenang no Mäyüma na ongokpeng bädanu räbuk gurrung go thäguncuk na gurrung gulluk. Orenang gämme roga na ongokpeng bogak bonak bayï bulluk 10Na bogak bännago ängäng ngäye ngerïng aka ongokpeng bogonok nyäguräk ïrrïng na goganang ïrrïng dawuwang dïdung na makok nyägäk nye ngäye nye wagättagoyik wedung na gätto ïga wuräk wega ïrong regidäk na thorokeng ängäng ngäye änzïk angwuk ngerïng.11Oꞌrïna onongdeng däda mege Mäyüma nang mega nyïre oreng, gaka maung memema ogengdeng donareng äna dayïce warek ageng obaꞌrikek Almäcïye, 12Agoga äna ogengdeng dïkede na dobäꞌricode rong cïk re no dong rïreng ra geng deng dïthek cïk. 13Ogengdeng gämme dänna wuyek maung mïmeng cïk na mïyago thïk änzï gumäng odäkïyok ï gumäng, oꞌrïna gayïka ogengdeng dänna othämothïk na oppo diꞌräng ängäng watha wïweng ïrong na ïꞌrek no rong rädagayik.14Oïngbeng bonareng äna Mäyüma mettetteng mayïce warek ageng ogono nyäguräk ageng ogäꞌrïnyok ï gumäng gïgeng ageng änadaga gayïka wuräk wacong donu dümi. 15Mäyüma merek yïyayï ithecak muyade thïk na mappïnok thäjibäk. 16Oꞌrïna na obadï berok cik benu buräk bayayï bega thäyüma änzï gurï gïgung, roga äna ongokpeng barumo nanageng ogäyïno ogenyïke dawuwang de Gänzï ageng äna rumo no Mäyüma amwuk änzïk ithecak mega menareng na magättagoyik.Namaꞌräk ne Dawuwang de Gänzï 17Namaꞌräk nayego ngäye ngerïng dawuwang de Gänzï aka näꞌrok nega no wuräk noga äna ogengdeng dayïthïgok ageng ïnynyok cik orenang ogengdeng dällak dega ommakok oyego ngäye nye dïꞌrekïke wuräk na dännïke. 18Gaka thadak the Gänzï thamo äna “ Oung bäda yegïke ngayïdo maung memema oungbeng boga wütto mütheräk. na roga äna wuräk wayego wagärago änzik.19Oungbeng bäda gäcigok ngäruk ngo rong rerek ngarak no Gamaꞌräk na wuräk woga weꞌräk weꞌrämek däkäna wäddäk weꞌrämek. 20Oꞌrïna wuräk wenängode dogidäk woga na wamättago yokik ge wuräk awuräk werek wabäyäk äna ïba näthäräk.21Oïngbeng baporïyang dang ïnaneng yokik ge Gänzï na ge Almäcïye Yecuwa na Mälleka medung medägok änzik äna nong dagäꞌrïnyok rong rïthïgok cïk re domättago ädana rong nang rerek däkäna oyangko ngäye änzïk angwuk. 22Oungbeng bädappok thägung nana bärïk bulluk gäre gäre ga oung beng ädagha thäꞌrägik ïrong regidäk gäꞌrïnyode gatha gïgang oga godung.23Oungbeng bäda ikko ngïräk ngulluk änzïttäk oꞌrïna ikko nyäbäk nyotteng agäna ogätto ïgagang ängäng dure dïdang agoduwo tharäk thïthäng änno mïngo. 24Dogidäk de wuräk werek dïthäko gathängki thïꞌräng the domättago ga obärïk ngeng oga dïꞌräng däda ï thängko dïyaꞌrämïgo i thängki the domättago. 25Gämme ommïce ängäng ngäye ngerïng ngïthängko na ngädathängko ngädayuwo.
6Bïthak
1Wuräk wewe wega woyego ogengdeng doga na dagäcïnonong närok nïng cïk arek ängäng dodänya, a bärek nada ïre rong rerek regidak no gärängang ge Gänzi na no dännïke dïdong. 2Oꞌrina weyego wewe wa wayegino gäꞌrok nega mäcïye roga na ogendeng dada thinyega geng ,gayika oungdeng ngok doga wuräk we arocik ngok gämme, oꞌrina ongdeng dayegeno geng ïreng ogong, gaka wuräk wewe wa ïngocïk nongäye ngegeng woga wuräk werocik wewe wedorïnye. Roga na bännïke na thämpïcïk rong reng rere.3Na obärek boga nïnnïke dännïke derek, reda gätto no dännïke de yecuwa almäcïye deyayik ,dännïke dega dethorocik degene gok äng Gänzi. 4Oungpeng büyicige gatha gïgung, ga onokpeng dodäma bäberek, oꞌrina ogendeng donu dogidäk no mägik miming na dopïtto no thäddäd, na ogengdeng donu därägüng , dorägïtto ,näthüga na rong regidak ï doroyik. 5Ogendeng doga wuräk wewe wathuko denya marïyamuk, gaka ogendeng doga wuräk wïwï wäꞌre ngeng ngodägüyagode ongdeng düyede dänna thïk dagayik ogendeng donu ï äꞌre rong Gänzi roga gaddäräk gedo deka buräk benu wärabü.6Rong re Gänzi roga, itheca ,gaddäräk ga wuräk dega ängäng ona wärabü, oꞌrina na gendeng do wïya nogatha ängäng wärabü we donu. 7Ngänï ba congdeng dothuko nathappu?,babärak billa! be ocongdeng dothuko?, ngänï be ocongdeng deyammo no thappu ï cayï? Babärak billa!. 8Würïdena ocongdeng Ona dure na nädïya ängäng wärabü, ocongdeng deya ga dowïya no gatha.9Oꞌrina wuräk wewe wanareng na wana wärabü wuyik worok ï donäkïgo ,ogendeng na do rakägo ängäng wärabü wuyïk willayïk na denärigo de watha degidäk,dede da gätteno geng ya bäꞌricago cïk äng Gänzi. 10dorïnya de Gänzi natteräk doga gayika rägak re ngäye awuk nge gidäk, gayika oberengang oberek ängäng doppiyok äng cïk doroyik ängäng doꞌriya däbilla na doänzo watha wïwung ängäng wärabu wuyik na dorägïkïgo watha.11Oꞌrina ongdeng buräk bonyi doga de Gänzi (bäꞌrikide nong wüddanu nong) wärabu ïwwï awuk ga omakok dothorigo doduma de Gänzi, doroyik dorïnya ,dorigok,na ongok cïk äng dorïnya. 12Oppïttïno dorïnya oppïttïno doroyik, räbong doga räbuk räbuk, gayika ongdeng doga dobïttago ngok na ongdeng gämme dorociyik ängäng dorïnya, dorociyik yokik ge woꞌrïme wuyik.13Ongbeng bodingäge deng yokik ge Gänzi ongokpeng bebe bïthek wärabu awuk anzik dathïk na yokik ge yecuwa almäcïye ongokpeng bebe beꞌrämïk dorinya yokik potius bäladïc. 14Roga Na ongdeng da gäꞌrinyok nädumik ïring dada geco nyaro (thämage) yo thïk thethe tha gäꞌrok gecong yecuwa almäcïye beya ommok.15Gänzi geya gättïno ga goga ï thïk cayi ring ongokpeng boppode bädok cïth na bäꞌrädang buwulluk ongokpeng boga bäꞌrädang be wäꞌrädang na gäꞌrok ge näꞌrok. 16Gänzi goka ongokpeng buwulluk bebe bädaya ïnyo ongokpeng boga ï doüllänga da guro gätteng da berek beda müde orurume cang,oberek billa be baꞌrämeyok , ngorek ngorek ,degana oberek bïlla ba müde oꞌrämeyok donawu thägik nana na dobora dogayinoyok räbuk räbuk. Amïn.17Ïreno wuräk wïwï wenu wärabü ïnnang we nathappu ïreno geng na dada üyicige wetha wïwung , ïreno geng na dana doppiyo ï Gänzi däga nätteräk nïnung , nätteräk näda orocyik, oꞌrina Gänzi ge thamago cong ring ongokpeng bethade cong wärabü awuk na ocengdeng na wïya äng no gatha . 18Ïreno wuräk wïwï wenu wärabü na ocengdeng da yago ngäge ängaring agengdeng na ona wärabü ï ngäye ngering , ïreno geng na ongdeng doga dowïya nowatha na dathik gothïdägok na dogayäꞌrägik. 19orride nong watha wïwung dorethe anzik derïng gayika thik thoga atho A gendeng ya müde ona dathik de räbuk räbuk20Dimidawucï (gäꞌringode,thämagode) rong re Gänzi goka (gethadeng, gayika Gänzi gommodeng) thämagode ïrïng oga babuthäk no wuräk wïwï wa ïꞌrek no rong rilläyik, rong redaga no Gänzi no obädïng dededa dega rümme rïrung ängäng dännïke dädaga dännïke bäꞌrïk. 21Wuräk werek wïwï wa dekïgo na wana ꞌꞌ dännïke wo ängko babuthäk bäꞌrik no doroyik de cong, dägurï de Gänzi Oga äng genong adwuk.
2 Dimidawuc ngameeꞌak
11Bolïce bodinyagok be Yecuwa Almäcïye ängäng donareng de Gänzï, ongokpeng bodinyagode omakok Dïthïgïno Rong Cïk re dathïk dede dega ïga Yecuwa Almäcïye, 2Odinyïnok Dimidawuc thäguräk thabaräk therïnyïgok. Dagurïnang na dïthak na märïng änno Gänzï Dada becong Yecuwa Almäcïye Gäꞌrok gecong.3Maung memema oïngbeng bawunzagode ngämek ngïngong ängäng dothirak gättïng, a oïngbeng äppak ängäng dokäꞌrïko düyik gättïng, 4Maung memema Oïngbeng bunzagode doroyik dïdang dïyarade degak nodong de obägïbang bïbang babayï Lüci na ogäne Apänïkï, wurïdena oïngbeng bännanang äna äna doga ïgagang gämme. 5Oꞌrämïna Oïngbeng bawunzageyang rong irri reng äna gäꞌrïnyude dagurïnang de Gänzï dede dega ïgagang de dïthe nyägung nang.6Oꞌrämïna Oïngbeng bawunzageyang rong irri reng äna gäꞌrïnyude dagurïnang de Gänzï dede dega ïgagang de dïthe nyägung nang. 7Gaka Gänzï gädayïthedecong bärruk be näthäräk ne dodïꞌrak dang oꞌrïna Gänzï gïthedecong bärruk be dobora na be dorïnya na be dogäꞌrïnyok gatha.8Oꞌrämïna oungbeng bädathalla ängäng dogene doꞌräme Gäꞌrok Gänzï, däkäna bädaga oïngbeng bakäräkong bïbung, oꞌrïna oïngbeng baga thäꞌrägik ängäng dogenyayïno thadak omakok dobora de Gänzï. 9Ongokpeng bebe beredecong na bïbïttocong dïbïttago dedung, rädaga äna omakok ngäye ngïgung na dagurïnang dede dïthïgodecong ïga Almäcïye Yecuwa gäppak ga thïk thïꞌräng thädabuꞌrok änzïk. 10Oꞌrïna ïnaneng ängäng dogenïgo de borek becong Yecuwa Almäcïye, ongokpeng bebe bïnyok na bethukok dathïk ängäng dodengka dilla diꞌrok cïk. 11Gänzï Ongokpeng bedoyïng änzik äna oïngbeng baga bodinyagok na ännïke wuräk wädaga Yawüdiying rong re Gänzï.12Gaka rong irri reng roga mik, oïngbeng bagenya ängäng irri reng gämme. Oꞌrïna oïngbeng bädathallak gaka Oïngbeng bännanang ïrrïng äna Oïngbeng borocik ängäng obïthung beng, Oïngbeng borocik äna Ongokpeng bamüde ogäꞌrïnyok rong rerera Oïngbeng bïthenoyok cïk ï thängki thäre. 13Rabunong rong rerïng ïrrïng rerera onongdeng dogäcigode änanagïng ängäng doroyik na ängäng dorïnya dede dega ïga Almäcïye Yecuwa. 14Gäꞌrïnyudenong rong rerïng ängäng Bärruk Bedung bebe bega ïgagecong.15Oungbeng bännanang irri reng ïrrïng äna wuräk awuk änzïk we Acïya na we Pïjelloc na we Arämojanic wirämiginoyïng na woga babuthäk änanagïng. 16Gäyïng ga Gꞌärok Gänzï ogene doppok bädok wuräk we dawuwang de Aniyocïporoc gaka ongokpeng boboreyïng dang thäki thäki, ongokpeng bäthallak ona näthäräk ne domattagok dïdïng ï koräkong ängäng würenya wïwïng. 17Oꞌrïna maung memema ongokpeng bogak borok ï Rumïya, ongokpeng bogak boganzodïng gättïng, wurïdena ongokpeng bïnynyodïng. 18Gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï oppok bädok ïgagok ängäng dïthak dïdung ï thängki theng thethe, wurïdena onongdeng dännanang ïrrïng äna ongokpeng boyegok cayï ï Apäcuc.
21Oꞌrämïna thäguräk thïthïng thabaräk, ogawu boborok dang ängäng dagurïnang dede dega ïga Almäcïye Yecuwa. 2Ommu dännïke dededa oungbeng bogäcigode ga oïngbeng othämpïcïke yokik ge wuräk wüyik weꞌrämek, ayïthek wuräk werocik wethorigok cik, ogengdeng doga äna dagga danna ïrrïng a ogengdeng änanna omüde ännïke wuräk werek gämme.3Oꞌrämïna rogga äna oungbeng baga thäꞌrägik ï dogenya gayïka ngajana ngännayïkïgagok ïrrïng nge Yecuwa Almäcïye. 4Ngajana ngerek ngilla ngenge ngega onyego nge dathïk ngonareng äna ngawuwïyïke thobong thïthung no gatha ga goga ngäye ngädaga nge nyajana. 5Naa obärïk bulluk bogak bodäräkode ga ongokpeng ädayïthagïgo gabibi ängäng daꞌrädang agoga äna ongokpeng bädamakode nädumïk ne daꞌrädang.6Rogga äna boya bebe bayego gättïng, boga äna ongokpeng bagga thäꞌrägik ï waräbü wewewa ongokpeng boyak. 7Wunzagude rong rerera oïngbeng bamoyang, wurïdena Gäꞌrok Gänzï gïya ïtheyang dännathïk de rong arwuk.8Wunzagude Yecuwa Almäcïye, Ongokpeng bebe begak dubäk de Dawük na Ongokpeng bebe begüwogok änzï dinyo omakok gayïka Thadak Thïthïng The Rong Rerïng, 9Gaka Ongokpeng bebeba oïngbeng bagenyayïnoyik gayïka oïngbeng bomättagïnoyok gayïka buꞌrang. Oꞌrïna rong re Gänzï rädamättagägago ängäng würenya. 10Oꞌrämïna gaka irri reng roga mik oïngbeng banyuko ï rong arwuk änzïk onyukïno wuräk wedibagok änzik, a ogengdeng änanna ïnynyok dorïgok deded dega ïga Almäcïye Yecuwa ängäng dodengke dilla diꞌrok cïk ngorek ngerek.11Rong irri reng rethorigok cik re doroyik roga äna, naa ocongdeng dïnttede ïgagok a ocongdeng ïyaga dathïk gämme ïgagok. 12Naa ocongdeng danyuko ïyïgok ïgagok cuyuk, agoga äna ocongdeng dïyarabo daꞌrädang nanulluk ängagok. Naa ocongdeng donyukok nanagok äna ocongdeng dodämak agoga äna Ongokpeng bïyanyuko nanagecong äna Ongokpeng bodämacong. 13Naa ocongdeng dädathorigok cik, Ongokpeng bayïdaddo gaka Ongokpeng bädamüde äna banyuko no gatha gïgung.14Wunzagïde wuräk rong irri reng raboregeng dang yokik ge Gäꞌrok Gänzï äna ogengdeng dädawakittiyo ängäng dogamäräcïttïyok rong rilla baberek cik berïng, oꞌrïna rägico wuräk wewe wagäcigok. 15Däräkude ängäng gatha gïgang ayego ayïdek gumeräk cïk gege genarïgo ängäng ngäye ngengenga Gänzï gonareng äna buräk bädathalla ängäng domättak cik ädathorigoyik ängäng rong rethorigok cik regayik.16Oꞌrïna thorunong babuthäk änno rong rayïꞌrïgo rilla baberek cik berïng rädaga re Gänzï, gaka ogengdeng dïyawüyiga odeka dogidäk gättïng ï dogidäk na oga babuthäk änno Gänzï, 17Wurïdena rong rïreng rïyadacago änzïk gayïka mïnyo me mäꞌruꞌrumbïräk. Ayïmïnïyoc na Pïllïduc, 18Ogengdeng düddanok gäddäräk gethorigok cik ga ogengdeng omakok doroyik de wuräk werek wewe wamo äna dogüyogo decong dogak darade donyagok.19Oꞌrïna bonda be Gänzï boga boborok borabocïk na bothorïgok cïk ïrrïng na bomegïgagägode rong irri reng nang äna,“Gäꞌrok Gänzï gänna wuräk wewe wega wïwung,”Wurïdena obadïyeng dede damo äna doga wuräk we Gäꞌrok Gänzï dogga äna dagappïyo änzï dogidäk dïdeng.” 20Oꞌrïna ï gumäng gittiyatha gädaga ge Aniya maꞌrong moga na nättaru nega änno nyadümäni nyamägudurï na änno nyadümäni nyippok, oꞌrïna merek moga änno wereng we gïja na merek moga änno ngathok gämme, merek moga meno giyong na meno räcïk ga merek oga moga medoräkok dureyik baꞌräng. 21Oꞌrämïna naa obärïk boduwok gatha gïgung änno ngäruk nge dogidäk adwuk, agïyaga bayegïkïgïno ngäye ngerek ngimmäng gaka ogengdeng dïthïgok cïk na doga dimmäng de Gäꞌrok Bännïke bïbung, na dokuthïttagode doga ändang dorïng dimmäng gättïng.22Bällenu donareng de wurïk dededa wurïk worïnyek gättïng onängok, makude dothorigoyik na doroyik na dorïnya na märïng ängäng wuräk wewe wayïbïtto Gäꞌrok Gänzï änno mägik milla ngäruk nang. 23Oꞌrïna gäꞌrïngkude, a oungbeng oga babuthäk änno dodämathïk na düwakïttïyo de rong re dodämathïk, ännawunang äna dathuko dorärïgïttïyo.24Wurïdena rogga äna boyego be Gäꞌrok Gänzï bädarägïttïyo änno wuräk. Oꞌrïna rogga äna baga borïng ängäng wuräk awuk na ogga bännke be dännïke derïng na banyuko ï dogenya, 25Na ogga bidding maung memema oungbeng okuthïttok wuräk othorigeyik, gaka Gänzï gïyathekeng thïk a ogengdeng ogappïyo änzï dogidäk dïdeng a ogengdeng änna gaddäräk gethorigok cik gegayik, 26Wurïdena ogengdeng dabuꞌrok dïyannathïk ängäng watha wïweng a ogengdeng ollo wüddano ngäye nge wüddano naddäräk ne mäyäbäk meme merabokeng a ogengdeng omakok ngäye ngïngung.
31Oꞌrïna ännawunang äna ï mängki miꞌrode thïk, mïk mïyatho moga moborok mogidäk. 2Gaka wuräk wïyaga wïyarïnye watha wïweng na wïyarïnye natteräk na ogengdeng dïyawüyicige watha wïweng na ïyadengke watha wïweng na worägïtto, ogengdeng dädïyagäcigok obädeng ngeng dïdeng na obäneng ngeng dïdeng, ogengdeng dädakäꞌrïkïno Gänzï na dädaga dodung. 3Ogengdeng dädanu dïthak na dädadiyenyede wuräk dogidäk cïk, na dathämothïk na dilla orabok watha thïk ängäng donängok dayatho na ogengdeng dädarïnye ngäye ngerïng. 4Ogengdeng dayirämigino na dododegicang na dawüyicige watha na dorïnyek donareng de watha wïweng ädaga dorïnya de Gänzï.5Ogengdeng dadekïgo äna doga wuräk wothorigok cik oꞌrïna ogengdeng dädarocik ängäng dobora de Gänzï. Gäꞌrïngkude änno wuräk iwwi weng! 6Gaka ogengdeng iddi deng doga wuräk wathinyo ï gumäng a ogengdeng orabo wuräk wïyayï wedïꞌrode dang büräng agengdeng ithäcak ängäng büräng na onängok dogidäk dïdeng bïyäk bïyäk. 7Wuräk wïyayï weng iwwi weng wannayïkïgo marïyamuk, oꞌrïna ogengdeng dodäma omüde änna dothorigoyik bäꞌrik.8Gayïka Yunïc na Yambäroc dogak rümi re Müza na ogengdeng dede dogak dappïttïke rong re dothorigoyik. Ogengdeng dogak wuräk wonu ngäꞌre ngogidäk na ogengdeng dogak doyangkang doroyik. 9Oꞌrïna ogengdeng dädïyawüyiga onyago yokik thäki thäki, gaka dodämathïk dïdeng dïyagenïgïgago na dïyaꞌrämïgïgago ängäng wuräk awuk änzïk gayïka rogak ängäng Yunïc na Yambäroc dogak rümi re Müza.10Oꞌrïna oungbeng bomakkode dännïke dïdïng ïrrïng na dïꞌre dïdïng na donareng de dathïk dïdïng na doroyik dïdïng na dogenya dïdïng na dorïnya dïdïng na donyuko dïdïng. 11Wurïdena donängïgok däriꞌri dïdïng na dogenya dïdïng dede degayïnoyïng ï Andakïya na ï Akonïya na ï Lacädära, Oïngbeng bonyukok ï dogenya na ï däriꞌri iddi deng. Wurïdena ängäng irri reng arwuk änzïk Gäꞌrok Gänzï godaꞌrikeyïng. 12Ithecak, obadïyeng dede denareng äna dana dathïk dïdeng dothorigok cik ängäng Almäcïye Yecuwa dïyagenya ängäng donängïgok däriꞌri. 13Oꞌrïna wuräk wewe wegidäk wadekïgo wïyadeka wogidäk gättïng okonang na wïyawuyek wuräk cïk werek na wuyek watha wïweng cïk.14Oꞌrïna oungbeng bogga äna oungbeng bayïdaddo othorothïk ïrrïng ï rong rerera oungbeng bännak na rong rerera oungbeng bännak änanageng. 15Wunzagude maung memema oungbeng bogak thäguräk thotteng, oungbeng bogak bänna madak medung me Gänzï meme memüdek ogäyïnang ga oungbeng ännathïk na orïgok ängäng doroyik dede dega ïga Almäcïye Yecuwa.16Thadak thedung athwuk änzïk the Gänzï thïthïgïgagägode änno Gänzï na thoga thorïng ängäng dännïkïgagägo dethorigok cik degayik na dogüriyo nang na dokuthïttok na dïreno dïthïttïyok gäꞌrok no dothorigoyik dilla ngäruk ngerek. 17Aboyego, A buräk bonyi be Gänzï änanna oga bothodägagode ängäng ngäye ngerïng angwuk.
41Oïngbeng baborïyang dang yokik ge Gänzï na ge Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye, Ongokpeng bïyakämo wuräk änzïk awuk wathïk na wïnttek maung memema Ongokpeng bommode ängäng daꞌrädang dïdung. 2Thämpïcïkï rong re thadak the Gänzï! Ogawu bokuthïttagude ï thïk therïng thegayik na ï thïk thegidäk thädaga therïng thädagayik. Kuthïttude wuräk na güro na wuräk na obore wuräk dang ängäng donyuko ï dännathïk adwuk.3Gaka maung memema thïk thïyatho, thethetha ogengdeng dädamüde onyuko äna dagäcigok dännïke de rong regayik rethorigok cik. Oꞌrïna ogengdeng dïyamakok donareng de watha wïweng, gaka ogengdeng donareng äna dïyappïttok wännïke wüyik nanulluk ängäng watha wïweng a ogengdeng omokeng rong rerera ogengdeng donareng äna dagäcigok. 4Wurïdena ogengdeng dädïyanareng äna dagäcigok rong rethorigok cik regayik, ogengdeng dïyamakok rong re duyak cïk de watha wïweng. 5Oꞌrïna oungbeng! Gäꞌrïngkude ï donyuko de rong re dogenya adwuk änzïk, yegu ngäye nge dothämpïcïke wuräk rong rerïng, thodude ngäye ngïngang nge doga boyego be Gänzï.6Oꞌrïna gaka Oïngbeng büngkagägode thïk gayïka ngïräk ngïthïgagägode ngayikkago, thïk thïthïng thathok thorok nanamäduk Oïngbeng borurumede nang bayïnyo. 7Oïngbeng boppïttok doppïtto derïng, Oïngbeng bothodode düwakïttïyo, Oïngbeng bogäꞌrïnyode doroyik. 8Diꞌrok cïk, Oïngbeng bïthagok gabibi ge daꞌrädang de thorigok cik dededa Gäꞌrok Gänzï gïyatheyïng ï thängki theng thethe the dakämogo dethorigok cik, wurïdena bädaga oïngbeng bälläk, oꞌrïna wurak awuk änzïk wewe werïnyek dommok de dorikok dïdung gämme.9Däräkude däkäna kuthïttagude ïrrïng a oungbeng athïnïng gäre gäre. 10Gaka Dimac borïnyek thappu iththi theng ongokpeng na büddanoyïng ga ongokpeng onyago ï Däcänalukï na do Kärïcakïc na do Galattïya na do Diddoc na do Dollämadïya.11Oꞌrïna Loka bälläk bega ängagïng. Ommu Moräkuc ängagang ongokpeng boga borïng ängagïng na ängäng ngäye nge Gänzï. 12Wurïdena oïngbeng bodinyode Dïkekäc ï Apäcuc. 13Maung memema oungbeng bägatho, thukïnïng gadïya gïgïng gegega oïngbeng büddanok ï Durawoc ï Karabawuc, thukagude madak gämme me wurak14Ïcäkandär boyego be mallong me ngadümäni,ongokpeng boyegïnoyïng ngäye ngüyik ngogidäk gättïng. Gäyïng ga Ongokpeng ïyanynyok cik ängäng Gäꞌrok Gänzï omakok ngäye ngïngung. 15Oꞌrämïna rogga äna oungbeng bagäꞌrïngkok ïrrïng gaka ongokpeng birämiginok rong recong cïk gättïng ängäng doppïttïke. 16Obärïk billa bethorodïng ängäng dorumïnok cïk gäppak, oꞌrïna wuräk awuk änzïk wollok änanagïng, gäyïng ga Gänzï ädadäganzïnogeng doga dümi dïdeng.17Oꞌrïna Gäꞌrok Gänzï gothorok ängagïng na goboreyïng dang, a oïngbeng änanna omüde othodok dothämpïcïkeno wuräk awuk änzïk wewe wädaga Yawüdiying agengdeng ogäcigok rong rerïng. Oïngbeng borïgode änzï dong de bäthede. 18Gäꞌrok Gänzï gïyarïng änzï ngäye nge dogidago angwuk na ïyarenoyïng daꞌrädang de ïgänzï. Ongokpeng bebe benu dodengka na dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek Agogayik.19Ayinzude Pärïcäka na Akïlla na wuräk we dawuwang de Anäcïporoc. 20Arecädoc bïdaddok onängok ï Kuruncuc. Oꞌrïna oïngbeng bäddanok Däropïmoc ï Mïllädïc gaka ongokpeng boga bonya. 21Däräkude atho gäppak ga därü dïꞌräng dädarok cïk. Apabollïce bayinzoyang na Bodiyoc na Linoc na Källapidiya na obang becong ngeng adwuk dayinzoyang. 22Ottok gäyïng ga Gäꞌrok Gänzï oga ängagang. Gäyïng ga dagurïnang oga ängagenong Agogayik.
Diddoc
11Bolïc boyego be Gänzï, na bodinyagok be Yecuwa Almäcïye, oïngbeng bodägagïnok doroyik de wuräk we Gänzï, na dännathïk dede dethorigok cik degayik dede dega omakok rong re däputhï. 2Ï dogappïyo de dokothïk de dathïk dilla diꞌrok, dededa Gänzï gädamüde ïꞌre ängäng duwïk, dededa Gïthenok Rong Cïk gäppak ga thïk thïꞌräng thädarethïgok änzïk. 3Oꞌrïna Ongokpeng bagene rong Rïrung maung memema thïk thathok thegayik thethetha Ongokpeng othämpïcïke, oïngbeng bonagareng omakok rong re borïgok Gänzï.4Oïngbeng bamegenang thäguräk thïthïng thabaräk thethorigok cik Diddoc ängäng doroyik de thäꞌrägik thecong äna,“Dagurïnang na dïthak na märïng änno Gänzï Dada na Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye borïgok becong. 5Gaka rong irri reng roga mik, oïngbeng büddanoyang ï Käred a oungbeng änanna okuthïttok rong änzïk no duberäk rere rädathodägagode, ga oungbeng odibo namaꞌräk änzik ne kanayïz ayïbok cïk ï maräk mottäk amwuk änzïk gayïka oïngbeng bodïngkedang.6Gamäꞌräk goga äna gagga gothorigok cik gilla ngäruk ngerek no gatha, ongokpeng bogga äna bana bayï bulluk, na ongokpeng bagono nyäguräk nyorocik nyädanu ngäruk ngerek no watha däkäna nyädagäcithïk. 7Gaka rogga äna Gäꞌrok ge mobong medung Gänzï gogga äna gädana ngäruk ngerek no gatha gayïka Thobong The Gänzï, ongokpeng bädana gädengka, ongokpeng bädathïnya gäre gäre, ongokpeng bädarïnye nyäbak, ongokpeng bädaga bonu nyaranga, na ongokpeng bädana doꞌrïya de natteräk.8Oꞌrïna rogga äna ongokpeng barabo wuräk awuk änzïk, na orïnye rong rerïng, na ongokpeng bannathïk na oga bothorigok cik billa ngäruk ngerek no gatha, na ongokpeng barabo gatha gïgung ïrrïng. 9Rogga äna ongokpeng baga bothorigok cik ängäng domakok rong re dänna, a ongokpeng änanna omüde odäganzïno wuräk dänna dethorigok cik degayik na okuthïttok wuräk wädagäcithïk.10Gaka wuräk woga wüyik wayïrämigino na wayïꞌre baꞌräng rong rillayik na ïllek wuräk däkäna wuyek wuräk cïk awuk, na thäntük the wuräk wewe wethikode. 11Roga rimmäng äna obadïyeng dede degga äna dathorïkek wuduk wïweng, ogengdeng dede dawuyek mäntük me wuräk cïk ängäng dännïke dededa ogengdeng dogga äna däda ännïke, gaka ogengdeng dädathorigok cik.12Obärïk änanageng bulluk bomok äna, ongokpeng boga bïꞌre bïbeng bälläk, Kärädiyung gännago äna ogengdeng donu duwïk na dayïllek marïyamuk na dacego ngäye ngegidäk na donu nättäronyang na ogengdeng donu magäꞌro me dure. 13Dogene doꞌräme iddi deng doga dothorigok cik. Oꞌrämïna ängäng irri reng gürü nanageng ängäng rong re dothorigoyik, a ogengdeng änanna oga dothorigok cik ängäng doroyik. 14Ogengdeng dädanareng äna dagäcigok rong re Yawüd na nädumïk ne wuräk wewe wegappïyok änzï dothorigoyik degayik.14Ogengdeng dädanareng äna dagäcigok rong re Yawüd na nädumïk ne wuräk wewe wegappïyok änzï dothorigoyik degayik.15Waräbü awuk änzïk woduwïgïnok wuräk wewe weduwïgagok ängäng gatha gïgung, oꞌrïna wuräk wewe würäk duttak na wädarocik ängäng Gänzï, waräbü awuk änzïk wäda duwïgïnokeng, oꞌrïna gaka ogengdeng dürek ngäꞌre ngïngeng na donu ngäꞌre ngogidäk. 16Ogengdeng dayïꞌre äna ogengdeng dänna Gänzï, oꞌrïna ngäye ngïngeng ngagene äna ogengdeng nganyuko no Gänzï äna ogengdeng dodäma Gänzï. Naa ogengdeng doga dogidäk dädamakok rong re Gänzï na dädayego ngäye ngerïng,
21Oꞌrïna rogga äna onongdeng dannïke rong regayik rethorigok cik. 2Roga äna namaꞌräk nagga nännathïk na nagga nothorigok cik ängäng doroyik na nilla ngäruk ngerek ï dorïnya na ï donyuko ï rong.3Rogga mik gämme äna nällang nagga nännathïk na nagga wuräk wïyayï waga ï dathïk de doduma derïng. Rogga äna ogengdeng dädaga dogidäk däkäna dagga wïthak we dikko nyäbak nyüyik. Rogga äna ogengdeng dannïke rong rerïng. 4A ogengdeng änanna odïngkek nyïre ännïkegeng äna darïnye warek wïweng na nyäguräk nyïnyeng. 5Ogengdeng doga äna dagga dännathïk na darabo gumäng gïgeng ïrrïng, na ogengdeng dogga äna dagäꞌrïnyok watha wïweng na ogga doduwïgok na ogga dagäcigok warek wïweng a ogengdeng änanna oga dädakok thäbïk the rong re Gänzï.6Rogga mik gämme äna wurïk wagaꞌrïnyok watha wïweng na oga wännathïk. 7Rogga äna ï rong arwuk änzïk oungbeng bagene ngäye ngerïng ängäng gatha gïgang ngethorigok cik ngilla ngäruk ngerek cik, 8Na ïꞌre rong rethorigok cik regayik rilla ngäruk ngerek cik, rere rädathallïke obärïk, a rümi rïrong änanna ädana rong rerek regidäk rerera ogengdeng othallecong ängäng.9Woyego woga äna wagäcigok näꞌrok ne mobong mïmeng na ogengdeng doga äna damakokeng ängäng rong arwuk änzïk ädako thäbïk thïtheng ängäng rong rerek. 10Däkäna ädana duꞌrang de dobunyekeng waräbü. Rogga äna ogengdeng dagene marïyamuk äna ogengdeng doga woyego worïng na wothorigok cik. A ogengdeng änanna ogene dänna de Borek becong Gänzï ängäng rong arwuk änzïk.11Gaka dagurïnang de Gänzï borek bommïnde wuräk awuk änzïk. 12Dagurïnang däkäna dorïnyanang deng dede dannïkecong äna ocongdeng danyuko no donareng de dithäcayïttok ängäng gatha gatha dïyaräk na dïyayï na donareng de waräbü we näthappu änzïk athwuk, rogga äna ocongdeng dannathïk a ocongdeng oga dothorigok cik na oga ï dathïk de Gänzï näthappu iththi theng. 13Maung memema ocongdeng doga orikok dogappïyo de bäppägode bädok cik na dodengkïgo dammok de Gänzï gecong gimmäng na Borek becong Yecuwa Almäcïye.14Ongokpeng bebe bïthedecong gatha gïgung, Ongokpeng bamüde odaꞌrikecong änzï dogidäk adwuk änzïk, na odekecong wuräk wewe weduwïgok wega wïwung bälläk na oga wuräk wonareng äna wayego ngäye ngerïng.15Ännïke rong irri reng na ogüro no wuräk okuthïttokeng ängäng daꞌrädang adwuk änzïk. Oungbeng bäda gäyïno obärïk bulluk ga gatheyang gik ängäng rong rïrang.
31Wunzagïkïdenong wuräk a ogengdeng ogäcigok mobong mïmeng na waꞌrädang wïweng na omakokeng ga ogengdeng oga dokuthïttagïnde ngäye ngerïng angwuk änzïk. 2Ogengdeng dädayïꞌrek nana obärïk rong regidäk, oꞌrïna gäyïng ga ogengdeng oga dorïng ängäng wuräk, na ogengdeng oga ïrrïng ängäng wuräk marïyamuk.3Gaka ocongdeng ängäng watha wecong dogak dodämathïk gämme, na dogak dädagäcithik dädamakok, na dogak dawuyak cïk ayïllïgok na dogak wïthak we donareng de watha räbäk arwuk änzïk bïyäk bïyäk, ocongdeng dogak oyego ngäye ngulluk ngegidäk na würäkittiyok gik na därägüng na ogidagïttïyo bulluk bulluk.4Oꞌrina maung memema duwengek dajok de Gänzï Borek becong bommïnde buräk bonyi. 5Rädaga äna ängäng ngäye nge dothorigoyik decong dededa ocongdeng dogak doyegok, oꞌrïna ängäng dïthak dïdung Ongokpeng boredecong ängäng doduwo de dogongko dameeꞌrak ängäng dodeka dïyathe de Bärruk Bedung.6Bebeba Ongokpeng boräbek ïgagecong ängäng daꞌrädang de Yecuwa Almäcïye Borek becong. 7Narroga äna ocongdeng dothorigok cik ängäng dagurïnang dededa ocongdeng odekayïno nyäguräk nyïnyung omakok dogappïyo de dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek.8Doroyik doga rong re Gänzï rethorigok cik regayik ramo äna, Oïngbeng bonareng äna onongdeng dathoro thïk ïrrïng ängäng rong irri reng, a obadï bebe berocik ängäng Gänzï änanna oyego ngäye ngorïng. Gayïka rong irri reng roga rorïng na roga ronargïgo ängäng wuräk awuk.9Oꞌrina ogawunong babuthäk änno dodämathïk na dïꞌrekïttïyo de düwakïttïyo ängäng rong re maung merek rïyarade re dägï re nädumïk na dorägïttïyo na doppïtto de nädumïk. Nädumïk neng nene nillayik na nädanarïgo. 10Ändenong buräk gäꞌrok athuwulluk däkäna ameeꞌrak bebe bathuko dothämothïk de ngäruk ngamüco ï wuräk. 11Ännawunong nang äna buräk beng bebe bomäꞌrädagok na bïkede, ongokpeng na bogak bakämagok ängäng gatha gïgung.12Maung memema oïngbeng bodinyindenong Arädïmac däkäna Dïkäkäc äna dathïnonong, däräkudenong a onongdeng athïnïng ï Nïkobollïc, gaka oïngbeng bodok änzik äna oïngbeng banängok cang därü iddi deng. 13Oꞌrämïna kuthïttagude oungbeng omüde odinyok Zenac bagädumïk na Abolloc agäto ïgageng a ogengdeng onyago babuthäk na ogengdeng ädamättak däkäna ädanareng baberek ï gaddäräk gïgeng.14Rogga äna gäyïng wuräk wecong ga ogengdeng änna oyego ngäye ngerïng gämme ogäto ïga wuräk ga ogengdeng änanna ädaga onängok cïk baꞌräng dilla baberek.15Wuräk awuk wewe wega inyeneng ängagïng woga ayinzoyang. Ayinzude wuräk wewe werïnyening ängäng doroyik de Gänzï. Gäyïng ga dagurïnang oga ängagenong adwuk. Agogayik.
Pällemüng
11Oïngbeng Bolïc, bakäräkong be Yecuwa Almäcïye na Dimidawuc obang becong babaräk, oningdeng damegenang rong irri reng na odinyinok däbük decong derïng Pällemüng boyego bebeba ocongdeng doga oyego nanulluk, 2Na odinyinok borïnya obang becong babayï Apiya ngokäme na odinyinok Aräkopoc ngajana boyego bebeba ocongdeng doga oyegïno Gäꞌrok na wuräk werocik dawuwang dïdang. 3Gäyïng ga dagurïnang na märïng änno Gänzï Dada becong na Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye ïthenong dorïnyanang na märïng.Dorïnye de Pällemüng na doroyik dïdung4Oïngbeng badänttek Gänzï marïyamuk na ïbarïrang maung memema oïngbeng odengke Gänzï gïgïng, 5Gaka oïngbeng bogäcigode äna oungbeng borïnyek wuräk awuk änzïk wedung we Gänzï na doroyik dïdang ïga Gäꞌrok Yecuwa. 6Oïngbeng badänttek Gänzï äna doroyik dededa oungbeng boga thäꞌrägik ängäng dïyadekïyang bänna rong änzïk arwuk re doppägok bädok cik bebeba ocïngdeng donu ïga Almäcïye Yecuwa. 7Bambïng bïbïng babaräk, oningdeng donu dokäꞌrïko düyik gättïng na dobora dang de dorïnya dïdang, gaka mägik me woduma we Gänzï awuk änzïk moboradang ängagang.8Oꞌrämïna naa oïngbeng benak rong rerek re doroyik düyik ïga Almäcïye ga oïngbeng bamoyang äna nängude rega äna ranängagok, 9Oꞌrïna gaka oïngbeng bädamoyang ängäng bürang äna oungbeng banängok, oïngbeng bathuwungang äna oungbeng banängok ängäng dorïnya dïdang. Oïngbeng bonängok ngokäme mik narroga äna oïngbeng Bolïc bodekak gamaꞌräk, oïngbeng ïnaneng boga bakäräkong be Yecuw Almäcïye.10Oꞌrämïna oïngbeng badïddïgïnoyang thäguräk thïthïng thabaräk Onicïmoc, ongokpeng bodekak thäguräk thïthïng ängäng bärruk maung memema oïngbeng bogak ï koräkong. 11Ongokpeng bebe begak billa rong cïk, oꞌrïna ïnaneng ongokpeng bodekak bonu rong cïk. 12Oïngbeng boga odinyoyok cang ogapïcenang cok. Oꞌrämïna rabuyok ïrrïng ongokpeng boga thägik thïthïng gättïng. 13Ongokpeng bebeba oïngbeng bonareng äna oïngbeng begäyïndok inyeneng ängagïng äna ongokpeng bagappok no gayïk gïgang agänana ogäto ïgagïng maung motteng ï käräkong ga goyegïnïng ngäye nge Thadak The Rong Rerïng.14Oꞌrïna oïngbeng bädanareng äna oïngbeng bayego ngäye ngerek büräng baꞌräng naa oungbeng bädagäcigïndïng, oïngbeng bathuwang rong rïrang rerïng äna, agädïyaga ängäng büräng, gäyïng ga goga gayïka oungbeng bonareng baꞌräng. 15Gaka irri reng rabuꞌrok agoga äna Gänzï gommok Onicïmoc agoga babuthak maung motteng änanagang a ongokpeng änanna ïyaga ängagang räbuk räbuk. 16Ongokpeng bädiyaga gayïka bïthak thäki thäki, oꞌrïna bïyaga bimmäng gättïng okono bïthak. Ongokpeng bïyaga obambïng berïnyïgok ängagïng, oꞌrïna ongokpeng bïyagayïnang gättïng cayï ängäng gatha na ängäng ngäye nge Gäꞌrok.17Wurïdena naa oungbeng badäganzïng äna oïngbeng boga thäꞌrägik thïthang, rabuyok ïrrïng gayïka oungbeng beraboyïng. 18Oꞌrïna naa ongokpeng bïkendang rong rerek a oungbeng odäganzïndïng ï thäntäk thïthïng oïngbeng bïyagärang. 19Oïngbeng Bolïc, oïngbeng boga omegenang rong irri reng ängäng thägung thïthïng. Oïngbeng bïyagärang. A oïngbeng ädïyawunzageyang äna oungbeng bomodïng waräbü wüyik okono dathïk gaka oïngbeng borede dathïk dïdang ängäng gatha gïgïng. 20Engee bambïng babaräk gäyïng ga oïngbeng ona dokäꞌrïko ängäng Gäꞌrok Gänzï, ayïngbeng oꞌräme diddinya no thägik thïthïng ängäng Gäꞌrok Gänzï.21Gaka oïngbeng borocik äna oungbeng bïyamakok rong rerera oïngbeng bamegenang. Oïngbeng bännanang ïrrïng äna oungbeng bïyanängok mik gämme narroga äna okonang rerera oïngbeng bamo. 22Oꞌrïna kuthïttïndïnong gayïk dawuwang gämme, gaka oïngbeng borocik äna ängäng dodänttek Gänzi dïdong oïngbeng bïyagapïyïnonong.Diꞌrok cïk de dodïngkïttïyok23Ogallägïng bïbïng bakäräkong Abapäräc ongokpeng begayïnok Almäcïye Yecuwa ï koräkong boga ayïnzoyang, 24Na Moräkuc boga ayinzoyang gämme na Aräcïdärekïc na Dimac na Loka ogallägïng ngeng dede dega oyego nanulluk ängagïng. 25Gäyïng ga dagurïnang de Gäꞌrok Gänzï gecong Yecuwa Almäcïye oga ängäng wärruk wïwong. Agogayik. Abäraning
11Maung memema Gänzï gogak gïꞌrekïkek [dägï, gädeng ] na wïꞌre ängäng naddäräk räbäk rüyik. 2Ongokpeng bïꞌrekïke cong ïmängki medinttode ängäng thäguräk thïthung thabaräk thethetha ongokpeng bodok änzïk äna therabo ogappok no waräbü wïwung awuk änzïk wewewa angokpeng bocode nathappu ängäng athwuk. 3Ongokpeng bogenek dobullänga de dodengka de Gänzï na [ dommïyo, domïcïgo] de Gänzï gïgung däkäna gatha gïgung gege gemmok waräbü awuk änzïk ängäng domüde de rong re dobora dïdung , maung memema ongokpeng bocode ängäng gatha gïgung ongokpeng boduwok dogidäk decong na boga onängok cïk do thägung the nyerü the daꞌrädang de Gänzï gimmäng4Ängäng dona dimäna na dobora dïyik oko no mälleka gayïka ongopeng bamüde ogappok no gäꞌrrängang gïgung gegega genu daꞌrädang dimäng änanagok. 5Gaka maung memema mälleka mogak momok äna ongokpeng boyegok rong arwuk änzïk rerera ongokpeng bogak bomo äna,“oungbeng boga thäguräk thïthïng thabaräk, Oïngbeng bogonoyang thängki iththi theng ngaa? Gämme oïngbeng bïyagayïnok bädeng bïbung na ongokpeng bïyagayïnïng thäguräk.6Oꞌrïna maung memema ongokpeng gämme bathuko thäguräk thegongkok nodong näthappu , ongokpeng bamo äna, “Gäyïng ga mälleka me Gänzï amwuk änzïk othicinoyok cïk. 7Wurïdena mälleka ongokpeng bamok bocok mälleka me bärruk bïbung na ngäye ngïngung nge [thoppa] the dïk.8Oꞌrïna no thäguräk thïthang, obadï bebeba Gänzï gomok äna Daꞌrädang dïdang Gänzï dädïyaꞌrok cik ngorek ngorek bäꞌrik, oungbeng bïyarabo wura;k wïwang ängäng dothorigoyik. 9Oungbeng borïnyek dothorigoyik na ogidage rong regidäk, oꞌrämïna gaka Gänzï gïgang godoyang änzïk no godaboyang ängäng ngaak nge dokäꞌrïko düyik okonang de [räbük rïrang ]thäꞌrägik thïthang, ogallägang ngeng]10Wurïdena ongokpeng gämme bomok äna oungbeng [Gäꞌrok, Bännïk] ï dorethïgo änzïk oungbeng bocode bonda be thappu ängäng ngägung nyïnyang na oungbeng bocode noꞌrïräk. 11Ogengdeng dïyaïncïk oꞌrïna oungbeng bïyayïdaddo boga, ogengdeng adwuk änzïk wüyyiga gayïka nadïya nayïthagägo. Oungbeng [bïyabäꞌrinttïnyage, bïyadokeng cïk] geng gayïka dorak na ogengdeng dïyabärïyago. 12Oꞌrïna oungbeng bädïyabärïyago oungbeng bïyayïdaddo oungbeng gayïka oungbeng boga, na räbuk rïrang rädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek bäꞌrik.13Oꞌrïna maung memema mälleka mogak momok rong arwuk änzïk äna ,nängude thïk do thägung thïthïng the nyerü a oungbeng ïyaro yo thïk thethetha oïngbeng bïyacok rümi rïrang odeka gäꞌre ge nyägäk nyïnyang?” 14Ogengdeng adwuk dädaga wärruk wayegïng wewe wedinyagode äna wayegïno obadïyïng dede dïya ïnynyok dorïgok gaa?
21Oꞌrämïna rogga äna ocongdeng dagäꞌrïnyagïnok rong gättïng rerera ocongdeng dogäcigode, ocongdeng änanna [ädammägagägo, ädawuyak cïk]2Gaka rong reng irri rogak rïthïgïgagägode dägï decong ängäng mälleka mogak mogenek äna rogayik ithecak wurïdena obadïyeng dede däamakode däkäna ogäcigok dïyappïgo onyekïke gayïka dokocik. 3Ocongdeng dïyallo yayï naa ocongdeng dodok rong irri reng ängäng ändära? Dorïgok iddi deng dede degak dïrïgok nodong ängäng [Gäꞌrok, Bännïke] wurïdena rogenïgïgagägocong ängäng wuräk wewe wegäcigode. 4Gänzï gogak gogenekeng wumeräk wewe wegak weꞌrämïgok ängäng wumeräk we damïk derïng na ängäng dobora räbäk änzïk arwuk rüyik, na dogene dagurïnang de Bärruk Bedung, omakok rong rïreng dadung bälläk?5Gänzï gädayïthek mälleka thïk gayïka äna maga [morabo, magano, waꞌrädang ]mana daꞌrädang näthappu thïyathe thatho thappu thethetha ocongdeng doga ïꞌrek nang. 6Oꞌrïna gayïk gerek goga na obärïk bulluk bamo äna “Obïthung beng bega buräk bonyi bebeba oungbeng wunzagok däkäna thäguräk the buräk bonyi bebeba oungbeng oyego ängäng?”7Oungbeng bocode geng doga [dappok dang dotteng dotteng änana mälleka oungbeng bïttagekeng nabibi ne dodengka na [donareng dïdung, dogäꞌrïnyok dïdung ] ängäng ngäye nge nyägung nyïnyong. 8Oungbeng bïthek waräbü awuk änzïk ïngkäk nyïnyäng.” romägagägode geng ängäng Gänzï äna oungbeng bïyathe ïngkäk nyïnyung. ongokpeng bädawüddanok baberek äna bagäciginoyok cïk. Oꞌrïna ïnaneng ocongdeng dïꞌräng dädaꞌräme waräbü awuk wewewa buräk bonyi boga orabo ïnaneng.9Oꞌrïna ocongdeng dïthämäng Yecuwa, ongokpeng bebe begak bïthïgok cïk maung motteng änana mälleka , Oꞌrïna ïnaneng ocongdeng dïthämäng ongokpeng bïthagägïgok gäbibi ge daꞌrädang ängäng dodengka na dorïnya äna ongokpeng boga ängäng dagurïnang de Gänzï dede dega äna bïyanïnok wuräk awuk änzïk dïnyo. 10Gaka rogak äna Gänzï gulluk, Ongokpeng bebe becode wärabü awuk änzïk na bega ogäꞌrïnok waräbü awuk änzïk, badeke Yecuwa bothorigok cik ängäng dogenya, a ongokpeng änanna thuko nyäguräk nyüyik agengdeng änanna [ ïcco,däkäna oga thäꞌrägik] ängäng dodengka dïdung. Gaka Yecuwa boga bälläk ongokpeng bebe [ bathäppïce geng, bïyarekeng ?11Gaka ongokpeng boga[ bodung na, bodumïgok na wuräk wewe wedumïgok ] awuk änzïk bulluk bulluk , gayïka ogengdeng donu bädeng bulluk. Oämïnong gayïka irri reng rädagäyïno Yecuwa ga gothalla na ïbïtto geng äna gurï gïgung, däkäna obang ngeng dïyaräk dïdung. 12Ongokpeng bomode Gänzï äna “Oïngbeng [bïyamok,bïyayïreno] wuräk na obambïng ngeng wïwïng rong rerera onongdeng doyegok ängäng gärängang gïgang maung memema oningdeng dogättok ï kaniza Oïngbeng bïyathängïnang na okäꞌrïkïnang.13Oïngbeng gämme bïyaga ïꞌreko ïgagang ängäng doroyik dïdïng. Oïngbeng na nyäguräk nyïnyang nyenyenya Gänzï gïthedïng. 14Oꞌrämïna gayïka nyäguräk nyonu watha na ngiccok, na ogengdeng doga thaꞌrägik the doga de buräk bonyi na ängäng do dïnyo dïdung ongokpeng bobäꞌricode thäjibäk cik ängäng dobora dededa bonu no dïnyo na no thäjibäk. 15Na obaꞌrike obadïyeng adwuk änzïk dede denak näthäräk ne dïnyo maung memema ogengdeng dogak dathïk na maung memema ogengdeng dogak domättagok ängäng näthäräk ne doga wïtha we dïnyo.16Gaka rogayik ithecak äna bädaga mälleka memema ongokpeng bogätok cïk , Oꞌrïna ongokeng bogätok ï dubäk de Abäraying. 17Irri reng roga äna ongokpeng bodekak gayïka wuräk wïwung ängäng rong arwuk änzïk , däkäna ängäng naddäräk anwuk änzïk. A ongokpeng änaga bothorigok cik ängäng doroyik na ängäng dïthak düyik gayïka obang ngeng dïyaräk Gäꞌrok ge thobang thedung thenu doroyik ï Gänzï agänana odinyenok wuräk dogidäk cïk. 18Gaka ongokpeng ängäng gatha ngïgung bogak bogenyak ängäng donäkïgo, ongokpeng boga omüde ogäto ïga wuräk wewewa onäkïgagägo.
31Oꞌrämïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï dede dega wuräk we Gänzï wedung dega thäꞌrägik ängäng dïbïttago de Gänzï ge noꞌrïräk. Ïnyude nana Yecuwa ängäng ngäꞌre ngïngang, ongokpeng bebeba ocongdeng dorocik ängäng na donu äna ongokpeng boga bodinyagode ängäng Gänzï na boga gäꞌrok gecong ge mobong medung Yecuwa Almäcïye. 2Ongokpeng bogak bothorigok cik ängäng doroyik na bedägok änzik ängagok gayïka Müza bogak bothorigok cik ängäng doroyik ängäng arwuk rere regak dawuwang de Gänzï. 3Gaka Yecuwa bogak bännagok äna ongokpeng boga bimmäng gättïng ängäng dodengka oko nana Müza, gayïka roga äna buräk bawuno boga bimmäng gättïng oko no mang memema ongokpeng bawuno. 4Gaka gumäng agwuk änzïk gännago äna gunagägok ängäng buräk bonyi berek, oꞌrïna ongokpeng obadï bebe bunok gumäng agwuk boga Gänzï.5Wurïdena gaka Müza bogak bothorigok cik ängäng doroyik adwuk änzïk dawuwang de Gänzï gayïka boyego, gaka bogak boꞌrämïgok maung memema bïꞌrede no rong rerera Gänzï gïyaꞌrek nang thängki therek. 6Oꞌrïna Almäcïye boga gayïka Thäguräk Thabaräk thethe thega dawuwang de Gänzï. Ocongdeng doga dawuwang dïdung naa ocongdeng dothorigok cik ängäng doroyik na ängäng dogappïyo na ängäng dodurathïk de dokäꞌrïko de thorocïk ïrrïng dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek.7Oꞌrämïna gayïka Bärruk Bedung bomok äna,“Maung memema onongdeng dogäcigode roꞌre re Gänzï thängki iththi theng, 8Onongdeng dädadok[ gik cang, dädanduwanga näꞌrok] gayïka dägï dïdong dogak donängode mik maung memema ogengdeng dogak dirämiginok Gänzï odekayïnok dümi gayïka maung memema ogengdeng dogak donäkïgok ï guwak.9Nana [ Ogädeyïng dïdong, dägï dïdong] dogak dirämiginoyïng na onäkïng agengdeng oꞌräme ngäye Ngïngïng räbuk gurrung bäꞌranto. 10Oꞌrämïna Oïngbeng bogak bothïnyade thek theng thethe, wurïdena oÖïngbeng bomok äna,“Ogengdeng dawucak cïk marïyamuk ängäng mägik mïmeng, oꞌrïna ogengdeng dodäma naddäräk nïnïng.’ 11Oïngbeng bappo madak ängäng dothïnya Dïdïng äna,“Ogengdeng [dädïyathinyo, dädïyanyago, dädïya ïnynyok] ï dumoko Dïdïng.”’12Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, gäꞌrïngkude nong ïrrïng a obärïk änanagenong ädaga [ ädana thägik thogidäk, ädana ngäꞌre ngogidäk, ädabärïcek ngäꞌre thïk a güddano, odaꞌrikek] doroyik ga ongokpeng onyag babuthäk änno Gänzï gathïk. 13Oꞌrïna borïttïyunong dang bulluk bulluk mängki amwuk ängäng watha wïwong, gayïka thïk thayïbïttago äna,“Thängki iththi theng,” a obärïk änanagenong änanna ädappo därägüng agonängok dogidäk.14Gaka [ocongdeng, oningdeng] dodekak thäꞌrägik ängäng Almäcïye, naa ocongdeng dïdaddok dothorigok cik ängagok ïrrïng gayïka ocongdeng dorethek änzïk a ocongdeng oro yo thïk thiꞌrode thïk thethe thamo äna, 15“Maung memema onongdeng dogäcigode roꞌre re Gänzï thängki iththi theng, Onongdeng dädadok[ gik cang, dädanduwanga näꞌrok] gayïka dägï dïdong dogak donängode mik maung memema ogengdeng dogak dirämiginok Gänzï odekayïnok dümi gayïka maung memema ogengdeng dogak donäkïgok ï guwak.16Gaka obadïyeng dede degäcigode dodekak dirämiginok Gänzï thïk gaa? Bäda wuräk awuk wewe wïyathok däbäk obaꞌro änzï Mocär wothappïcïgïgok ängäng Müza aa? Wurïdena ïnaneng ongokpeng bothïnyade obïthung beng räbuk gurrung bäꞌranto (40)? 17Bädaga ogengdeng dededa ongokpeng bothïonyade denängode dogidäk maung memema ogengdenfg dayïllode näthappu gayïka wuräk wïnttek ï guwak gaa? 18Wurïdena maung memema Gänzï gogak gïthenok Cällemang Dïthïgïno Rong Cïk ängäng doppo madak äna,“Ogengdeng [dädïyaꞌräme, dädïya ïnynyok, dädïyathinyo] ï dumoko Dïdung naa obadïyeng dede dädamakodok? 19Oꞌrämïna ocongdeng äna ogengdeng dädamüde onyago ï daꞌrädang dïdung gaka ogengdeng dädarocik.
41Oꞌrämïna gayïka dïthegïno rong cik dïdung dïꞌräng doga äna dïyathinyago yikïdumok, gäyïng ga ocongdeng [ ogäꞌrïnyagok, ogäꞌrïngkok]a obärïk bulluk änanagenong änanna ädäyabo maung motteng agädïya ïnynyok dïthïgïno rong cïk. 2Gaka roga rorïng gättïng äna thadak the rong rerïng thothämpïcïgïnoning gayïka thothämpïcïgïnokeng, Oꞌrïna rong reng rerera ogengdeng dädannak änno rong reng rere, regak räragok ängäng doroyik de wuräk wewe wegäcigode.3Gaka ocongdeng dede derocik äna ocongdeng dïnyago ï dumoko deng dededa Gänzï gïthecïk gayïka angokpeng bomok äna,“Oꞌrämïna Oïngbeng bappo modak ängäng dothïnya dïdïng ogengdeng [dädïyanyago, dädïythinyo] ï dumoko dïdïng” narroga äna ngäye ngïngïng ngogak ngo thodägode ändomaung memema bonda be thappu athwuk änzïk borägode thïk. 4Gaka ongokpeng bogak bïꞌrede no gayïk gerek ï thängki the dumoko thamothäguncuk na meꞌrak äna,“Gänzï gumokok ï thängki thamothäguncuk änzï ngäye nyïngung angwuk ngengenga ongokpeng bogak oyego. 5Ongokpeng bomok gämmo no gayïk gerek äna ogengdeng dädïya ïnynyok dumok dïdïng näthappu .6Obadïyeng dede degäcigode Rong Rerïng nodong däda ïnynyode dumoko deng dede, gaka ogengdeng dogak dädarocik. Wurïdena obadïyeng dede derocik ängäng Rong rerïng dogäyïgïnagok ga ogengdeng wumok. 7Gänzï gämme gogak gomok thängki therek äna ïga Dawük thängki iththi maung memema[ thïk ,räbuk ] ronyagok rüyik [ ongokpeng Gänzï ] gogak gïꞌre ängäng Dawäk ï thadak arade äna ( naa ongongdeng dagäcïgode rong re Gänzï thängki ithi theng ,onongdeng dädallo [mägik änzïk ,dädunduwanga näꞌrok dädadok gik cang].8Gaka roga äna Jeccuwa bogak bïthede [geng wuräk] dumok deng dededa Gänzï gogak gïthenong ga Gänzï gäda ïꞌrede nang gämme. Rong cïk. 9Oꞌrämïna dumoko deng dede dïdadïnok wuräk we Gänzï. 10Gaka obadï bebe [benyagok, bethinyok ] ï dumoko, ongokpeng bawumokïke gatha gïgung änzï ngäye ngïngung gayïka Gänzï gogak gumokok äna ngäye ngïngung. 11Oꞌrämïna gäyïng ga ocongdeng [ odäräkok ,gäꞌrïnyagudecong, gäꞌrïngudecong] gättïng a congdeng änanna ïnynyok dumoko deng dede änanagecong [ ädabo, ädako, thäbïk, therong ädabäꞌrïcïgok] gayïka ogengdeng dogak dobäꞌrïcïgode gaka ogengdeng dogak dädarocik.12Gaka rong re Gänzï roga rathïk na ronu dobora na rore gättïng oko no gäricang gicek gere mäbïk meꞌrek, game gatha gättïng na bärruk na mogatha na ngäꞌre na opäppïye ngäꞌre nge rong re no thägik. 13Wurïdena baberek billa becägode [ beyüwok ,bädayïthämago] yokik yïyung Oꞌrïna [ rong arwuk waräbü awuk ] woga mamärung withämago ängäng gik gïgung gegega ocongdeng dogga äna ocongdeng dïyadäganzagïno thängki therek ängäng watha wecong.14Gäyïng ga ocongdeng [ ogäꞌrïngkïnonok, ogäꞌrïnyagïnok] doroyik decong dededa ocongdeng donu dimäng gättïng gäꞌrok ge mobong medung gimmäng ongokpeng beduwangok oko ïgänzï onyago noꞌrïäk Yecuwa thäguräk thabaräk the Gänzï. 15Gaka ocongdeng dädanu thobong thedung the mobong medung thamüde ïyammo dodïꞌrak dang decong, Oꞌrïna ongokpeng bogak bonäkïgok ängäng (rong arwuk , waräbü awuk ) gayïka ocongdeng, Oꞌrïna ongokpeng bogak bikkak dogidäk derek bäꞌrïk. 16Oꞌrämïna gäyïng ga ocongdeng othoro yokik ge gäꞌre ge daꞌrädang dïdung de dagurïnang, a congdeng änanna ïnynyok dïthak ïgik gïgung na ïnynyok dagurïnang na dogätagoyik ï [ thïk , maung memema ocongdeng donareng.
51Gaka naꞌräk ne mobong medung amwuk änzïk medibagok änzïk ängäng wuräk mayegïno wuräk, Oꞌrïna mayegïno Gänzï moga äna mayïthek dagurïnang na doginagïnok dogidäk. 2Ongokpeng bamüde ona dïthak no wuräk wewe wedämathïk na wega wuyacïk ängäng watha wïweng ngokäme ängäng dodïꞌrak dang. 3Oꞌrämïna gaka onongdeng bodïꞌrode dang ängäng gatha gïgung na rogga äna ongokpeng bädagininok dogidäk de Wuräk wulluk Oꞌrïna roga äna onongdeng bagininokdogidäk de gatha gïgung.4Obärïk billa bedägagïnok ngäye ingngi ngeng änzïk ängäng gatha gïgung, Oꞌrïna Ongokpeng bïbïttagok ängäng Gänzï gayïka Arong bogak bïbïttagok. 5Oꞌrämïna Almäcïye ngokäme bädadengkek gatha gïgung äna bakeka gäꞌrok ge mobong Oꞌrïna obadï bebeba ongokpeng bomägode ängäng äna,“oungbeng boga thäguräk thïthïng thabaräk, Oïngbeng bogonoyang thängki iththi theng.6Gayïka Ongokpeng bomok no gayïk gerek gämme äna “oungbeng boga thobong thedung thilla diꞌrok cik ngorek ngorek omakok dubenya de Mällikacadïk.7Maung memema ongokpeng bogak bathïk näthappu, Yecuwa bogäyïnok dodänttek Gänzï dïdung na donareng ängäng dongoth gättïng ängäng ngämek oreyok änzï dïnyo. Gaka ongokpeng bogak bogäcigindok dottega dïdung. 8Oꞌrïna narrogak äna ongokpeng bogak thäguräk the Gänzï , Ongokpeng bogak bänna domokok na dogäcigok rong änno dogenya dïdung.9Maung memema ongokpeng bogak bothorigok cik , ongokpeng bodekayïnok wuräk awuk thollang. The dorïgok dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek wewe wemakodok. 10Wurïdena ongokpeng bogak bïbïttagok ängäng Gänzï äna oungbeng boga gäꞌrok ge mobong medung omakok dubenya de mällikacadïk. 11Oningdeng donu rong rüyik rerera oningdeng donareng äna oningdeng damo oꞌrïna rong irri reng roga roborok äna oningdeng dadäganzïnonong, gaka onongdeng dïꞌräng dodämathïk äna onongdeng dogäcigok.12Gaka onongdeng dokak äna onongdeng donareng äna dagak wännïke maung muthäk, Oꞌrïna onongdeng donareng äna obarïk bännïke nong näꞌrok ne rong re Gänzï regayik arwuk gämme, ononngdeng donareng äna onongdeng dayikkigo ngüthi oꞌrïna onongdeng dädamüde orägo dure. 13Gaka obadïyïng adwukänzïk dede dega no ngänzik uwago dogo dïꞌräng dappok dang äna dädamüde [ odäganzagagïno, ïꞌregïgagïno ] rong re dothorigoyik gaka onongdeng dïꞌräng doga waꞌrägothak. 14Oꞌrïna Oïngbeng bamonong äna dure de borok doga de wuräk wewe wega wüyigak ï rong re Gänzï Obadïyeng dede dännak ängäng watha wïweng äna damüde opäppïyo rong rerïng na regidäk.
61Oꞌrämïna roga äna ocongdeng dawüddano rong re dorethïgo änzïk Almäcïye ga ocongdeng odäkïyok wüyiga onyago oduwungo yokik ädadimbagok bonda be dogappïyo änzï ngäye ngegidäk ngengenga ngïbocong ocong änzï ngäye ngïnyok na doroyik de Gäzï. 2De dännïke de däputhi de donegekïgo na dïthe nyägung cïk na dogüyogo änzï dïnyo na [doppïgo, dakämago de dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek. 3Wurïdena naa Gänzï [gogäcigindecong] ocongdeng dïyanängok irri reng naa Gänzï gogäcigindecong .4Gaka obadïyeng dede [ dännak, deꞌrämek dänodecïk ] na dogappïyok änzï dogidäk dïdeng gämme dugurïnang de [ ïgänï , noꞌrïräk ] dodekak thäꞌrägik ängäng Bärruk Bedung. 5Wurïdena ogengdeng [dännak ,dänode ]rong Rerïng re Gänzï na dobora dilla diꞌrok cik ngorek ngorek. 6Wurïdena obadïyeng dede dädamüdek odeka dathe ängäng dogappïyo änzï dogidäk dïdeng, ogengdeng dope thäguräk thabaräk the Gänzï no derang ängäng nallong ängäng watha wïweng, ogengdeng na dothallïkïyok däkäna ocäcüllo ngagok ïyoꞌrägik ye wuräk.7Gaka thappu thethe thikkok ngïräk nge gabïk ngenge ngïyathok nang thäki thäki, wurïdena thobuyok [ catho, yatho ]na [ thoꞌrïyakïnok ,thogonokïnok ] obadïyeyïng dede daya mütheräk morïng na doppägok bädok cik ängäng Gänzï. 8Oꞌrïna naa räci robuyok, na märäcücük agoga äna thoyangkägang nathïgegok gäꞌrängek nang na thoga äna thagäꞌrïgo ängäng dïk.9Oꞌrïna [ worïnyïgo, bambïng ngeng, räbük rïrïng ] oningdeng dorocik ängagenong ïrïng ängäng rong rererega ïgagenong däkäna oningdeng dännanong äna onongdeng [ dorïnyanang, doppägode , bädok cïk ] bïbong be dorïgok. 10Gaka Gänzï gädaga Orägok wuräk cik äna ongokpeng bawuyek ngäye ngïngong cïk na dogenya oyego na dogene dorïnya dededa onongdeng dogeneyok ï dogäto ïgagenong dïthe onongdeng na dïꞌräng doga ïthek wuräk werek wega [werocik mäcïyïng] .11Oningdeng donareng äna onongdeng dagene bulluk bulluk dogärïnyok [donareng ,dothrirak] dodäräkïnok donareng dogappïyo a onongdeng oro yo diꞌrok cïk. 12Oningdeng dädanarengong äna onongdeng doga donu [ äntäronyang ,näronyang] Oꞌrïna äna Onongdeng daga wuräk wewe werocik na wuräk wewe wega onyuko a onongdeng änanna ïnynyok cik rong rerera Gänzï gogak gïthenonong cïk.1313. Oꞌrïna Maung memema Gänzï gogak gïthenok Abärayïng rong cïk ,gaka ongokpeng bogak boppok madak äna obärïk billa bega bimmäng änanagok, a ongokpeng oppo madak ängäng gatha gïgung ga gomo äna bïthenoyang cïk. 14Oïngbeng bïthenoyang cïk äna oïngbeng bïyappok bädok ïgagang a oungbeng ona dubäk düyik. 15Wurïdena maung memema Abärayïng bogak bonängode thïk onyuko , ongokpeng bïnynyode rong cïk rerera Gänzï gogak gïthenoyok cïk.16Gaka wuräk wonyi wappo madak ängäng buräk bebe bega[ bimmäng , bittik ]änanageng, wurïdena doppo madak dathodägago ängäng rong rere regak remägagägok agamüco ï rong. 17Gaka Gänzï gonagareng äna gagene donareng dïdung düyik okonang ädabärïyago änzï dïthe rong cïk ängäng madak. 18Gänzï gonängode irri reng mik, a ongokpeng änanna ädabärïceno rong cïk rere rega äna rabärïcïgo thïk agädamüde oga äna Gänzï gayïllek Oꞌrämïna ocongdeng dede denu didinya de dimäng na dogappïyo dede dïthogok cïk nodong decong dobora dang.19Ocongdeng donu dogappïyo iddi deng doga gayïka guꞌrämïk [ ge dorumo, dogäꞌrïnyok] no watha wecong doga doborok dang acongdeng äna ädanängok dogidäk. 20Gaka Yecuwa boga bodämïttagok ängagecong nodong decong gäppäk na bodekak gäꞌrok ge thobong the mobong medung thilla diꞌrok cïk ngorek ngorek ï dubenya de mällikicadïk.
71Mällikicadïk bogak baꞌrädang be Callim na bogak thobong thedung thimmäng the Gänzï, ongokpeng bebe begättok äno Abärayïng maung memema ongokpeng bogappïyok änzï Kacära ge Waꞌrädang na boppode bädok ïgagok. 2Wurïdena Abärayïng bïthedok waräbü awuk änzïk änno gurrung geng bulluk bulluk, nodong gäppak rong re gärängang ge mällikicadïk roga äna Baꞌrädang bethorigok cik, na gaka ongokpeng bogak bikkak äna Callim ,gärängang gïgung ngokäme ga rong reng roga äna “Baꞌrädang be märïng. 3Rong rädamegïgode no gayïk gerek äna Mällikicadïk bonak bädeng däkäna bäneng däkäna dägi dïdung däkäna dogonko dïdung däkäna dïnyo dïdung, ongokpeng bogak gayïka thäguräk thabaräk the Gänzï bïdaddok boga thobong thedung thilla diꞌrok cïk.4Wurïdena ïnaneng oꞌrämï gayïka ongokpeng bogak bimmäng cayï, narroga äna Abärayïng bega gäꞌrok gännago ge gïdung na ge dägï decong bogak bïthedok näꞌrok ne waräbü awuk änzïk bulluk bulluk änno durïk dïdung. 5Wurïdena Ogengdeng dede dega dubäk de Lawï dega mobong medung dodïngkïgagode ängäng nädumïk äna dammok wuräk änno gurrung ge waräbü omakok nädumïk, däkäna Obang ngeng dïyaräk narroga äna ogengdeng dathok änzï ngiccok nge Abärayïng. 6Oꞌrïna Mällikicadïk bogak bädanak dubäk änzï Lawï Ongokpeng Abärayïng änno gurrung na bogak boppägode bädok cïk ängagok ongokpeng bebe bemmok Dïthïgïno Rong cïk ängäng Gänzï.7Dodämkom cïk derek dillak äna Obadï bebe [beppägagägode, beppode] bädok cïk boga bimmäng änana obadï bebe beppägagägode bädok cik. 8Mobong medung mogak mawüncok [ natteräk, wärabü gurrung änno gurrung ge waräbü we waräbü wïttek, Oꞌrïna mällikicadïk bogak bammok wuräk wewe wega wathïk gayïka thadak thamo. 9Narroga äna Lawï, Ongokpeng bebe bammo Waräbü änno gurrung bogak bayïthek gurrung ängäng Abärayïng äna bayïꞌrek rong nang. 10Gaka ongokpeng bogak bïꞌräng boga änzï ngiccok nge bädeng bïbung maung memema ongokpeng bogättok änno Mällikicadïk.11Oꞌrämïna narroga äna ängäng doga mobong me Lawï adwuk gaka wuräk wogak wammo ängäng nädumïk nïneng, ngänï beng begak äna thobong therek thabäyäk thagüyogo omakok daꞌrädang de mallikicadïk ongokpeng bogak bädamägode äna daꞌrädang de Arung. 12Gaka rogak äna maung memema thobong thedung [thadägo änzïk thadämïttago] agogga äna nädumïk na bärïcïgo ngokäme.13Gaka obadï bebe bemok rong irri reng bogak änno dubäk derek , dededa buräk babaräk bogak äna bagga no thäꞌrok. 14Gaka Roga rännago äna Gäꞌrok gogak gathok änzï dubäk de Yawüza, dubäk dededa Müza bogak bädayïꞌrede nang ängäng do rong re doga mobong medung.15Oꞌrïna rong rerera oingdeng dogak domok rogak rodekak rännago ïrrïng gättïng äna, naa thobeng therek thathok thoga gayïka Mällikicadïk. 16Ongokpeng bebe bïyathok bädaga omakok gayïka nädumïk ängaŋg dodïngkïgok de watha, oꞌrïna dobora de dathïk dïꞌräng dïdaddok dädayiꞌrode thïk. 17Gaka ongokpeng bogak bïrïgok bogenïgok ängäng doꞌrämïgo äna,“Oungbeng boga thobong thedung thilla diꞌrok cïk omakok dubenya de Mällikicadïk.18Gaka nädumïk nerek nibe nogak [ nobärikigode nïthïgok thäbïk] gaka nada borok na nädayego. 19Gaka nädumïk nogak [ nädathodode, nädathorigok cik]. Oꞌrïna nogak nathuko dogappïyo derïng dededa däkïcek buräk yo Gänzï.20Wurïdena doppo madak merek mogak milläk äna mobong maga ga madak ädappägago. 21Oꞌrïna Ongokpeng bodekak thobong ängäng doppo madak maung memema Gänzï gomodok äna,“Gäꞌrok Gänzï gogenryïng na ongokpeng bädïya bärïce ngäꞌre ngïngung cïk äna,“Oungbeng boga thobong [ the räbuk, räbuk,thädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek.22Gaka doppo madak immi meng Yecuwa bodekak dogene doꞌrämïyo de Domätto Rong Rerïng. 23Mobong medung merek mogak milla, gaka ogengdeng dogäꞌrïnyagode änno dïnyo änanageng. 24Oꞌrïna Yecuwa ongokpeng bogak bonängode thïk räbuk räbuk bädadämïttagok bïdaddok thobong theng räbuk räbuk.25Oꞌrämïna ongokpeng boga ngokäme bamüde orek na othodok obadïyeng dede dägatho onyago yo Gänzï , naa ongokpeng bïꞌräng boga bathïk marïyamuk äna barägutho geng. 26Gaka gäꞌrok ge thobong thedung goga ïnaneng, godung gilla dogidäk nang däkäna ngäruk rerek ongokpeng bogak boppïyagok änzï wuräk wegidäk na oga yokik okonang ïgänzï.27Ongokpeng bädagak gayïka mobong merek medung, Ongokpeng bogak bädanareng äna bayïthek dogingkagok marïyamuk. Ongokpeng bogak nodong gäppak bayïthek dodïngkok de dogidäk de gatha gïgung nodong gäppak angokpeng ändïthenok wuräk , gaka ongokpeng bogak banängok mik athwulluk maung memema ongokpeng bayïthenok gatha gïgung. 28Gaka nädumïk nogak nado thobong änzïk thedung ongokpeng bebe bedïꞌrode dang Oꞌrïna rong re doppo madak meme mägatho omako nädumïk, mado thäguräk thabaräk änzïk thethe thethodägode the thilla diꞌrok cïk ngorek ngorek.
81Wurïdena gäꞌrok ge rong goga äna ocongdeng donu gäꞌrok ge thobong thedung the mobong ongokpeng bebe bega onängok cïk do thägung the nyerü the gäꞌe ge daꞌrädang ängäng dobora dimäng de ïgänzï. 2Ongokpeng boyegïnok gäꞌrok ge thobong thedung the mobong no gayïk gega Gedung Gimmäng gättïng, gayïkeng gege goga ge dappïttagok nang gïkka äna gäthu gege [gïthïgok cïk,gecägode] ängäng gäꞌrok Gänzï gädagak gocägode ängäng nyägung nye buräk bonyi.3Gaka gäꞌrok ge thobong thedung thimmäng thogak thaüyogo thayïthek dogingkagok dagurïnang. Oꞌrämïna rogga [roborok, rimmäng] äna irri reng raga ngokäme äna bona baberek agïthek. 4Gaka roga äna, naa oungbeng bega näthappu, a ongokpeng ädaga thobong thedung, wurïdena mobong medung meme mega näthappu mogak mayïthäcek dagurï dïdeng omakok nädumïk ne Yawüdiying. 5Ogengdeng dogak oyego ngäye ngenge ngega bärruk na yunäk ye ïgänzï ithecak. Ogengdeng dogak doyegok rong rerera müza bogak bïthïgigagägode maung memema ongokpeng boburok ocok[dawuwang,güthü ]gayïk ge dappïttagok nang Gaka ongokpeng bogak bomok äna,“Oꞌrämïnong aonongdeng oyego omakok domïcïyo adwuk änzïk de rong irri reng regenïgonong no thoꞌrong”6Oꞌrïna ïnaneng [ ongokpeng ,Yecuwa ] bogak bïthïgode ngäye nge mobong medung ngengenga ongokpeng bomüdek oga [yoꞌrägik, baꞌrägik] be domätto rong rere regak recägagäode no dïthïgïno thïk derïng. 7Gaka naa rogak äna domättago dogak nodong gäppak agoga äna domättago dädanarïgo derek dameꞌrak gämme.8Oꞌrïna gaka Gänzï gogak gïnynyode ängäng wuräk wïwung maung memema ongokpeng bogak bomode geng äna,“Oꞌrämïnong mängki moga atho gayïka Gäꞌrok Gänzï gomok äna maung memema oïngbeng bïyacok Domättago dïyathe ängäng [Dawuwang, gumäng ,bäddok] be Icärayill na [Dawuwang, gumäng, bädok, thappu] Yawüza ängäng Domättago Dïyathe. 9Domättago deng dede dädaïyaga gayïka dededa Oïngbeng bogak bocode ängäng Dägï dïdong maung memema oïngbeng bommokeng onyago ängäng thägung thïthïng onyago ängageng däbak änzï mocär. Ogengdeng dädagak dothorigok cik ängäng Domätto Rong rerera Oïngbeng bogak bïthecïk ängageng Oꞌrämïna Gäꞌrok Gänzï gomok äna Oïngbeng bodokeng ängäng ändära.10Oꞌrïna gaka Domättago de Rong irri reng rerera Oïngbeng bïyamätto ängäng wuräk we [ Dawuwang , gumäng, thappu, bäddok ] be Icärayill ï mängki meng meme Gäꞌrok Gänzï goga oma äna Oïngbeng bïyathe nädumïk nïnïng ï ngäꞌre ngïngeng na omegek no omegek no mägik mïmeng na Oïngbeng bïyaga Gänzï gïgeng na ogengdeng dïyaga wuräk wïwïng.11Obärïk billa bïya ännïke [däbük, ogallägung, gurï, obang ]dïdung thäki thäki gämme ga gomo äna Änawunonang Gäꞌrok Gänzï ïnaneng adwuk änzïk dettetteng na dittiyatha. 12Gaka Oïngbeng bïyadinyende geng dogidäk cïk dïdeng na Oïngbeng bädïyawunzagok dogidäk na dïkek dïdeng gämme thäki thäki.13Ängäng diꞌre de domättago “dïyathe” Gänzï godekek domättago de nodong dodeka dibe. Wurïdena ngänï beng bägadeka bibe ïnaneng na wüyiga agïya ïnzacïk.
91Wurïdena narroga äna Domätto Rong re athulluk re nodong rogak ronak doyego omakok däputhï na doduma de näthappu. 2Gaka gäthu ge dappïttagok dang gege gegak gayïbïttago äna,“Doduma” No gayïk gege gegak gatharïgo guꞌrïräk nang na gäꞌre garäkagok dure nang.3Gaka gäthu ge dappïttagok dang gokuthïttagode no dong athulluk no gayïk gege gïbïttagok äna,“Doduma” No gayïk gege nana guꞌrïräk gogak gotharïgok nang na gäꞌre garäkagok dure nang. Wurïdena doꞌrok de gäthu gege gayïbïttago äna,“Douma de Doduma adwuk.” 4No gayïk nana thäꞌrok the räma na nyadümäni nyamägurï nye Gembeng ge Domätto Rong gïthïgok cïk. Gembeng geng ikki gogak gonu gottok ge nyadümäni nye maana na bäꞌräng be Arong na gäꞌre ge bädok be Domätto Rong. 5Wurïdena nompïya kuräba ge dodengke gorengkïgode na goyuwagode. Waräbü iwwi weng wädaga äna ocongdeng dayïꞌrenang gättïng.6Wurïdena maung memema mobong medung mokuthïttode agothinyo athulluk no dong do gäthu doyego. 7Oꞌrïna maung memema gäꞌrok ge mobong medung gothinyok dang godekek ameꞌrak, ongokpeng bogak bathinyoyik bälläk ï duwuk na bogak bädathinyo dang billa ngiccok ngengenga ongokpeng ïthenok gatha gïgung na ïthenok wurak we nängode dogidäk ängäng dodämathïk.8Bärruk Bedung bogenek irri reng äna gaddäräk ge doduma gogak gïꞌräng gädammïnde wuräk nodong maung memema gäthu ge näthappu gïꞌräng goga othoro. 9Gumeräk ikki geng gogak gogenek thïk theng thethe äna irri reng roga äna doginok Gänzï durïk dädagäyïno mägik me wuräk ga gothicinok Gänzï thïk ängäng dorothigoyik, 10reng rere rogak dorägo dure na dikko na doduwïgo watha räbäk rüyik rere regak rïthïgok cïk agoro yo thïk the dokuthïttok thïk.11Oꞌrïna Almäcïye bathok gayïka gäꞌrok ge Mobong Medung Mimmäng ängäng rong rerïng rerera Gänzï gogak gïthek cïk maung merek arade, Ongokpeng bonyagok do gäthu ge ï gänzï gege gega gimmäng na ge thorigok cik gädacägode ängäng nyägung nye buräk bonyi däkäna omo äna gädaga änno waräbü wewe wecägode. 12Maung memema Almäcïye bonyagok do gäthu agothinyo yik athulluk na no Gayïk Gimmäng Gedung ongokpeng bädammägode ngiccok nge mättäbïk na nge nyayïdo agïthek gayïka dogingkokoꞌrïna ongokpeng bommok ngiccok nge gatha gïgung a ongokpeng wüninok dorïgok decong.13Gaka naa ngiccok nge nyayïdo na nge mättäbïk na mäthük na dobäthik cïk no waräbü wewe wädaduwegok wegidäk wadume gatha ge babü beduwïgok, 14oꞌrämïna ngiccok nge Almäcïye ngaga ngimmäng cayï äna ongokeng bebe benu bärruk bogingkagode ängäng gatha ge Gänzï gilla ngäruk ngerek nang ongokpeng baduwo ngäꞌre ngïngong änzï ngäye nge dïntte a onongtdeng oyegïno Gänzï gathïk? 15Gaka irri reng roga mik, Ongokpeng boga baꞌrägik be Domätto Rong Rïyathe, ängäng irri reng obadïyeng dede dïbïttagok ängäng Gänzï dïya ïnynyok doppägok bädok cik ängäng Gänzï billa diꞌrok cïk ngorek ngorek ängäng Dïthïgïno Rong Cïk.16Gaka nana dodïngkïgok derek dilla dimmäng gättïng dagene äna buräk becode rong irri reng bïnyok, 17gaka dodïngkïgok doga maung memema buräk bïnyok gaka ongokpeng bädanu dobora derek gämme maung memema buräk bebe becode boga bathïk.18Oꞌrämïna narrogak äna Domätto Rong re nodong rädayïthïgok cïk rilla ngiccok nang. 19Maung memema Müza bogak bodäganzïnok wuräk awuk änzïk rong re ï nädumïk gurrung omakok nädumïk, wurïdena ongokpeng bommok ngiccok nanulluk nge mättäbïk na nyayïdo ängäng ngïräk ï thaꞌrok thecägode änno bïja agoke nadda ne gïja yik agobäthigok thadak theng thethe na wuräk awuk änzïk weng wewe gagomo äna, 20“Oꞌrämïnong ngiccok ngïngïng ingngi ngeng nge Domätto Rong Rïrïng Rïyathe rerera Gänzï gogak godïngkede nong ängäng.21Wurïdena omakok gaddäräk geng gege gayïka Müza bogak bogak [ bobäthigode, bodode] ngiccok cïk ängäng thaꞌrong maung memema ongokpeng boga oyego. 22Waräbü awuk änzïk wogak woduwagok ängäng ngiccok omakok gädumïk ge däputhï, wurïdena naa ngiccok ngogak ngädawünagode thïk a dogidäk ädadinyegïnok cïk.23Oꞌrämïna rogak rimmäng gättïng gayïka waräbü wewe wega [ ïgänzï, noꞌrïräk] äna wammok ängäng irri reng, oꞌrïna [ ïgänzï, noꞌrïräk] nïyaduwïgo ängäng dogingkagok iddi deng, oꞌrïna gaka waräbü we [ ïgänzï, we noꞌrïräk] Gänzï goduwok woga worïng ängäng oko no dogingkok iddi deng de näthappu. 24Gaka Almäcïye [bädanyagok, bädathinyok] no nayïk nedung necägode ängäng nyägung baꞌräng, oꞌrïna ongokpeng ï gänzï nana ongokpeng bïyammok ängäng yokik ge Gänzï ommïnocong.25Ongokpeng bädïya ïthek gatha gïgung gämme thäki thäki, gayïka gäꞌrok ge mobong medung me Yawüdiying manyako räbuk räbuk no Gayïk Gimmäng Gedung yïthek ngiccok nge durïk. 26Wurïdena Almäcïye bïyagenya thäki thäki ändo maung memema ongokpeng bocode thappu. Oꞌrïna ongokpeng bïyammok athwuk maung memema thappu thiꞌrode thïk ängäng dïthek gatha gïgung dogingkok.27Oꞌrämïna gayïka rogga äna buräk bonyi bayïnyo athulluk, oꞌrïna ongokpeng bïyakäma ängäng Gänzï. Oꞌrämïna Almäcïye bogak bïthede gatha gïgung ngokäme, a Gänzï änanna odinyendecong dogidäk cïk düyik. 28Ongokpeng bïyammok ameꞌrak gämme a ongokpeng ädayego ängäng dogidäk, oꞌrïna ongokpeng bïyarek wuräk wewe wega orikoyok.
101Gaka nädumïk ne Yawüd nädaga nothädägode na no tharigok cik thecak ängäng waräbü, Oꞌrïna noga Yunäk ye waräbü werïng oꞌrïna nädaga bäruk beng bebe waräbü nädamüdïgo äna naga räbuk arwuk änzïk ängäng doginagok deng dede dayïthïgok räbuk räbuk äna dathodok wuräk wewe wayïthek. 2Wurïdena gaka rong mik äna ogengdeng dïꞌräng doga ïthek dogingkagok aa? Dothicinagok cïk athulluk dadwuok dogidäk cïk dïdeng agengdeng änanna ädana dogidäk ngokäme. 3Oꞌrïna dogingkagok deng dede dawunzäcagägok dogidäk räbuk räbuk. 4Gaka rädamüdigo äna ngiccok nge nyayïdo na mättäbïk ngaduwok dogidäk cïk.55Oꞌrämïna maung memema ongokpeng bathok näthappu, Ongokpeng bogak bomok äna, “Dogingkagok na dïthïgok nong dädanarïgo, Oꞌrïna watha wewewa onongdeng dokuthïttïndïng. 6Ängäng dogäꞌre dïthïgok na dogïngkaïnok dogidäk onongdeng dädäduwode dogidäk cïk. 7Wurïdena Oïngbeng bomok äna, oꞌrämïnong Oïngbeng boga inyeneng, gaka Oïngbeng bathok dothode rong rere regak remïgode nanagïng ï thadak ayïngbeng änanna othodok rong re donareng de Gänzï”8Ongokpeng bomok nodong gäppak äna , doginkagägok na dïthïgïgok na dogäꞌrek durïk no näꞌrok na dïthegägïnok dogidäk dededa onongdeng dädana reng däkäna onongdeng dogak duwe no watha [ ängäng ängageng] gayïka narrogak äna dïthïgagägode omakok nädumïk. 9Wurïdena ongokpeng bomok äna Oïngbeng bathok dothode rong rerera oungbeng bonareng Gänzï,” ongokpeng bodok änzïk rong rere e nodong ga ongokpeng ïthethïk rong rameꞌrak. 10Gaka Yecuwa Almäcïye boyegok rong rerera Gänzï gogak gonareng äna ongokpeng bayego, ocongdeng doduwagïnagok dogidäk cïk ängäng dïthïgok dededa ongokpeng bogok bïthïgïgagägode ängäng gatha gïgung athulluk ïthïgigïnokwuräk awuk änzïk.11Wurïdena bong medung awuk änzïk mayithek dogingkagok marïyamuk okapocik thäki thäki ängäng dogingkagok deng deng dede dädamüde odinyek dogidäk cïk. 12Oꞌrïna [ buräk babaräk ippi beng thobong thedung iththi theng Almäcïye] maung memema ongokpeng bïthïgagägode doginkagok adwuk athulluk de dogidäk, ongokpeng bonängode thïk do thägung the nyerü. 13Ändo maung meng meme ongokpeng boga Orikkok rümï rïrung äna radeka gäꞌre ge nyägäk nyïnyung. 14Gaka ängäng dogingkagok dulluk de thorigok cïk Ongokpeng bothode othorige obadïyeng cik dede dega dedung.15Oꞌrïna ängäng Bärruk Bedung ngokame ongokpeng bogenecong rong rerera ongokpeng bogak gäppak arade wubï. 16Orïnong domättago iddi deng dededa Oïngbeng bïyacak ängageng maung memema mängki memema Gäꞌrok Gänzï gomok äna “Oïngbeng [bïyathe, bïyamegek ]nädumïk nïnïng cïk no mägik mïmeng. Na ï ngäꞌre ngïngeng Oïngbeng bïyamegek nang.17Wurïdena oïngbeng bädïawunzagok dogidäk dïdeng gämme na dobäꞌrïcïgok ngokäme. 18Na maung memema dogidäk dïdeng dodinyegode thïk, agoga äna doginagïnok dogidäk dädago donarïgo gämme thäki thäki.19Oꞌämïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï gaka ocongdeng dorocik äna Ocongdeng danyago ï no gayïk gedung gimmäng ängäng ngiccok nge Yecuwa. 20Ongokpeng buwanzendecong gaddäräk gïyathe na doga dathïk dïyathe ängäng gatha gïgung. 21Ocongdeng donu thobong thedung thimmäng dawuwang de Gänzï, 22Gäyïng ga ocongdeng odäkïyok onyango ängäng mägik methorigok cik na ängäng doroyik ïthecak no mägik mecong ängäng ngäꞌre ngerïng anzï ngäꞌre ngegidäk na watha wecong woduwïgok ängäng ngïräk.23Gäyïng ga Ocongdeng Orabïttïyo ïrrïng ängäng dona dogappïyo derabocïk ïrrïng gaka Ongokpeng bebe bïthek Dïthïgïno Rong cïkboga bothorigok cik ängäng doroyik. 24Ga Ocongdeng Oramïttïyo nang bulluk bulluk ängäng dorïnya na ängäng ngäye ngerïng. Gäyïng ga Ocongdeng ädaräballa änzïk änzï dogätto decong nanulluk gayïka Obärïk ngeng doga Oyego. 25Gäyïng ga Ocongdeng Obarayïthïyo dang bulluk bulluk adawuk änzïk gättïng gayïka Onongdeng dïthämäng thängki the Gäꞌrok Gänzï thoga nanamäddük thägatho.26Gaka roga äna naa Ocongdeng dïked ängäng dännanang ga ocongdeng ändoga dännak rong regayik ithecak agogga äna dogingkagok dädaga ngokäme dadinyek dogidäk cïk. 27Oꞌrïna rong rega ïnaneng äna gäyïng ga ocongdeng oga Onängok cïk ängäng dorikok ängäng näthäräk gaka dakamago dïyatho na dogärigo ängäng dïk dede dïyagäꞌre na orägo rümï re Gänzï.28Obadï bebe beyangkang nädumïk Müza bïnyïnok ädanagino dogene doꞌräme de wuräk weꞌrak däkäna wuräk wäddäk wewe weꞌräk. 29Onongdeng donu ïngäꞌre ngïngong äna omodïnok äna buräk bïkede a ongokpeng oppïgïno dogidäk dïdung na Ongokpeng bïyana ängäng dothïnya de thäguräk thabaräk the Gänzï omakok domätto de ngiccok ngengenga ongokpeng bonak ngedung ngogicagok ängäng dogidäk na oꞌrägitto Bärruk be dorïnyanang?30Gaka ocongdeng dänna Obadï bebe bomodïng äna,“Oïngbeng bïyappoyang ayïngbeng ïyagappïcenang Obadï bebe bemok ngokäme äna “Gäꞌrok Gänzï gïyakämo wuräk wïwung. 31Ranago näthäräk gättïng rere rïyabode ïngkung nye Gänzï gathïk.32Oꞌrïna Wunzagudenong mängki menyagok meme Arade maung merek wubï maung memema dobullänga de Gänzï dogak nanagenong Onongdeng dogak donyukok ï dogenya dimäng gättïng. 33Onongdeng dorägïttagoke ängäng tharäk thottak athwuk däbäk yokik ge wuräk awuk änzïk na Onängïgok däriꞌri maung memema Onongdeng dogak Othoro thäbïk ängäng wuräk wewe wegak thäꞌräk mik. 34Gaka Onongdeng dogak thäꞌrägik ängäng dogenya de domättagok ï Koräkong ängäng würenya ngokäme na onongdeng dorabok waräbü wïwong werïng ängäng dowïya no gatha na ängäng dännanang äna Onongdeng donu waräbü werek werïng [ noꞌrïräk, ïganzï ] wewe willa dïꞌrok cïk.35Oꞌrämïna Onongdeng dädabaꞌrikek doroyik dededa donuyik dimäng. 36Gaka Onongdeng donareng donyuko ï dumoko narroga äna onongdeng doyegok rong rerera Gänzï gonareng anongdeng ïya ïnynyok ï Dïthïgïno Rong cïk. 37Gaka roga äna maung motteng gättïng Obadï bebe bïyatho, gaka roga romegïgok ï thadak thethe themo äna, maung motteng gättïng mädaga müyik, na Ongokpeng bebe bïyatho Ongokpeng ädïyarabo thïk.38Wurïdena wuräk wïwïng wewe wethorigok cïk bulluk bulluk wïyaga wathïk ängäng doroyik. Oꞌrïna naa Obärïk bulluk bogappode mägeng, Oïngbeng bädïyga buwe no gatha ängageng. 39Oꞌrïna ocongdeng dädaga wuräk wewe wakappok mägeng Acongdeng obäꞌricagok cïk ängäng dïnyo, oꞌrïna Obadï bebe berocik barek gatha gïgung.
111Wurïdena doroyik doga [ dänna de waräbü, doꞌräme de dogappïyo, doroyik ängäng waräbü] wewe wädayïthämago ängäng gik. 2Gaka ängäng doroyiok[ namaꞌräk, gädeng, dägï] de wuräk we wubïk woꞌrämek dogenïgo 3ïrrïng. Ängäng doroyik ocongdeng dännathïk na thappu änzïk athwuk thogak thocägode ängäng rong re Gänzï, a waräbü änanna omüde oꞌrämïgo we wecägode änno rong reng rere rädaꞌrämïgo.4Ängäng doroyik Abill bïthede Gänzï doginagok de thorigok cik oko nana Kayïng, ängäng dothorigoyik dïdung ongokpeng bomok dogene de Gänzï äna oïngbeng boga buräk babaräk bethorigok cik gaka Gänzï ängäng gatha gïgung gogenek daurïnang dïdung. Rong reng rogak äna ängäng dothorigoyik de Abill ongokpeng bogak bïꞌräng boga ïꞌre narrogok äna ongokpeng bïnyok.5Ängäng dothorigoyik Enok bogak bommägagägok ängäng Gänzï a ongokpeng änanna [ädaꞌräme dïnyo, ädayïnyo], na bogak [ bädayïnyagode, bïnzade thïk] gaka Gänzï gogak gommoyok ängäng babuthäk, gaka gäppak ga ongokpeng bïꞌräng bädamägagägok ängäng Gänzï, ongokpeng bogak bogenïgok ängäng doꞌrämïgo äna ongokpeng bogak bothorigok cik yokik ge Gänzï. 6Oꞌrïna naa oungbeng bädarocik a oungbeng ädayamüde äna oungbeng baga bawïyïke Gänzï no gatha, gaka rogga äna obadï bebe banyagïno Gänzï bogga äna [ bana, baga] [ doroyik, borocik] äna Gänzï na bïya ïthek obadïyeng dede danzok dinynyok cik dïdung.7Ängäng doroyik Nuwa bogak bogäcïgode dïthïgok[ gäꞌrok ängäng, dïthïgok gäꞌrok de Gänzï] no waräbü wewewa ongokpeng bädïyaꞌrämek wïyaga ï thängki therek. Ongokpeng bomakode Gänzï, a ongokpeng ocok därämbik deno ngïräk dededa ongokpeng bocïnde gatha gïgung na wuräk wïwung we dawuwang agengdeng änanna orïgok. Gaka thappu athwuk änzïk thogak thakämak ängäng dobäꞌricagok cïk agodeka thorabok dothorigoyik ängäng domakok doroyik.8Ängäng dothorigoyik Abäraying bogak bomokode Gänzï maung memema ongokpeng bogak bobïttagägagok ängäng Gänzï äna banyago däbäk no gayïk gegega ongokpeng bïyanyago nang agïnynyagok dona waräbü we dogappok nang. 9Wurïdena ongokpeng bodämak no gayïk gegega ongokpeng onyago nang. Ängäng doroyik dïdung ongokpeng bonängode thïk gayïka boꞌrak noddok. Gänzï gogak gïthenoyok Rong Cïk nang. Ongokpeng bogak bonängode thïk ï gäthu gayïka Icaak bogak bonängodeyik na Nyaguk ongokpeng bebe begak bïnynyode Dïthïgïno Rong Cïk. 10Gaka ongokpeng bogak barikkok tharäk thottäk thethe thenu bonda berägode thïk nang, äna thawungkagok nang, na buno boga Gänzï.11Ängäng doroyik Cara bomüdek ïnynyok dobora dang a ongokpeng omüde äppegak agogono thäguräk gaka ongokpeng bogak bodekak gälläng gättïng billa nyäguräk, ongokpeng bogak bädadäganzägok äna ongokpeng bebe bono dothorigoyik. 12Oꞌrämïna Abäräying ongokpeng bogak borïng gayïka buräk bïnyok ongokpeng bogak bogonok nyäguräk nyüyik gayïka modok me noꞌrïräk na gayïka nämuräk ne ï Yuwe nenena nädamüde odäganzägago.13Ängäng doroyik wuräk iwwi weng awuk änzïk wïnttek, ogengdeng dogak dädamakok cïk na dännak thïk the Dïthïgïno Rong Cïk. Oꞌrïna ogengdeng doꞌrämekeng änana buthäk agengdeng oroyik ängageng äna ogengdeng dogak doꞌrak na wuräk wabïyäk wedämago näthappu. 14Gaka wuräk wewe wayïꞌre mik wagene ithecak äna ogengdeng doga oganzok bäddok bïbïng.15Wurïdena naa ogengdeng dogak donu bäddok bïbeng bebeba ogengdeng düddanok no mägik mïmeng a ogengdeng ädamüde ogappïyo. Oꞌrïna ïnaneng ogengdeng dothirade bäddok berïng gättïng bebe bega ï gänzï. 16Oꞌrämïna gaka Gänzï gädathallïkekeng äna dabïtto Gänzï gïge ng, gaka ongokpeng bogak bokuthïttïnde geng tharäk thottäk thïtheng.17Ängäng doroyik Abäraying bogak bonäkïyok ängäng Gänzï maung memema bonäkïgok äna bayïthek thäguräk thïthung Icaak gäppak ga thïk thïꞌräng thädamägagägo the thäguräk thïthung thuwulluk, thabaräk. 18Gaka gokak gomodok äna Ängäng thäguräk thabaräk thïthung Icaak Oungbeng bïyana dubäk dededa Oïngbeng bïthenok Dïthïgïno Rong Cïk. 19Abäraying bogenek äna Gänzï gokak gomüdek Ogüyege Icaak änzï dïnyo, Oꞌrämïna Ongokpeng bïꞌrekïkok Abäraying äna gapïcï Icaak änzï dïnyo.20Ängäng doroyik Icaak bogak boppode bäddok ïga Nyaguk na Izu. 21Ängäng doroyik, Nyaguk bogak boppode bäddok ï Nyäguräk Nyïnyung. Ängäng doroyik maung memema Nyaguk bogak bägayïnyo , Ongokpeng bogak boppode bädok Ïnyäguräk nyïyaräk nyeꞌrak nye Yucïk, na Othicinok Gänzï thïk ängäng gäꞌrok no bäꞌrang bïbung. 22Ängäng doroyik maung memema Yucik bogak bügayïnyok, Ongokeng bogak bunzagode dobaꞌrïce Nyäguräk nye Icärayill wurïdena Ongokpeng bogak bodïngkede ängäng gatha gïgung.23Ängäng doroyik maung memema Müza bogak bogongokok Obädeng bïbung bogak boyüweyok wanak Wäddäk, gaka Ogengdeng dogak doꞌrämeyok ga Ongokpeng boga thäguräk thodengka gättïng, Wurïdena Ogengdeng dogak dädanu näthäräk ne rong re baꞌädang. 24Ängäng doroyik maung memema Müza bogak büyigak, a Ongokpeng Oyangko ïbttago äna thäguräk thabaräk thabayï the baꞌrädang. 25Ongokpeng bodok änzïk äna Ongokpeng bagenya nanulluk ängäng wuräk Gänzï oko nang äna Ongokpeng bawuꞌro donarigo de dogidäk de näthappu. 26Ongokpeng bogenek de Almäcïye äna Ongokpeng boga bimmäng Oko no Wuräk wewe wenu wärabü wenu thägeyäk thimmäng ï Mocär, gaka Ongokpeng bogak Oganzok dinynyok cik.27Ängäng doroyik Ongokpeng bäddanok Mocär, Ongokpeng bogak bädanu näthäräk ne dothïnya de baꞌrädang gaka Ongokpeng bogak bothïny. 28Ängäng doroyik Ongokpeng bogäꞌrïnyode dobaꞌro na [douco, dodok ngiccok] agodok ngiccok no näddäk amälleka meme magämo Nyäguräk Nyuku nye nodong nye Icäraill.29Ängäng doroyik Ogengdeng dothäppïyok Oko no Yuwe Yeꞌre nompïya thappu thenduwangok, maung memema Mocärïying monäkek äna mayego, Oꞌrïna ngïräk ngaꞌrukïkede geng adwuk änzïk. 30Ängäng doroyik gundong ge Jerïko gabok maung memema dogak amïyagok mängki thäguncuk na meꞌrak. 31Ängäng doroyik Riyab ngengena ngenu dollämothïk ngädyïnyok ängäng wuräk wewe wädarocik, maung memema wuꞌrïcï wogak wonareng äna wappoyok agädaga no märïng.32Oïngbeng bamo yayï gämme? Oïngbeng bädanu thïk thüyik äna Oïngbeng bayïꞌrek nana Jädawung na Barak na Ccamäccung na Yapäda. Na Dawük na Cumïlläk na wïꞌre. 33Obïthung beng ängäng doroyik berabok daꞌrädang de Gänzï, na beyogok ängäng dothorigoyik a Ongokpeng Ommo thïk agothorïkek wudduk we wathede. 34Oppudenong dïk a onongdeng ollïno dogämago ängäng näricang nicecek. Ogengdeng dogak dogak dodïꞌrode dang, oꞌrïna ogengdeng dodekak doborok, ogengdeng doborok ï därro a ogengdeng onyakok rümi re [doꞌrak, roꞌrak.]35Wuräk wïyayï wommok wewe werocik wagurï gïgeng gogüyogok änzï dïnyo okothïk. Obärïk ngeng dogak dädarocik agengdeng oga ï däriꞌri gättïng a ogengdeng änanna ïnynyok dogüyogo änzï dïnyo derïng. 36Obärïk ngeng donäkïgok agengdeng oppïgo a ogengdeng omättago ängäng würenya agengdeng orägok ï Koräkong ngokäme. 37Ogengdeng dogak dorägode mädok nang a ogengdeng ogenïgo na onäkïgo agengdeng ogämago ängäng näricang nicecek na düppagok nguwuk na ogengdeng dogak dïthagok wuräk we rängkak na wurak we räcok na onängïgok däriꞌri. 38Thappu thogak thogidäk änzïk athwuk gättïng, Ogengdeng dogak dodacagok änzïk ïguwak na ï moꞌrok na ï güwük ge nazang na däkäna no näbü ne mappu.39Wurïdena ogengdeng iddi deng adwuk änzïk dogak dännagok nang ïrrïng na doꞌrämmïgok äna ogengdeng doga dorïng ängäng doroyik, oꞌrïna ogengdeng dogak dädayïthïgode thïk The Dïthïgïno Rong Cïk, 40Gaka Gänzï gogak gïthecïk äna narroga ongokpeng bogak bïthenocong rong cïk rerïng gättïng a ocongdeng änanna oga nanulluk ängagok dothodägode na dothorigok cik.
121Oꞌrämïng gayïka Ocongdeng damïgagägode ängäng thänttäk thüyik the wuräk werꞌräme cong. Wurïdena gäyïng ga ocongdeng [wünok,rong cïk arwuk, obaꞌrikek rong cïk arwuk ] na dogidäk änzïk adwuk dede dega aruntagok ocong baꞌräng, gäyïng ga ocongdeng obälle ängäng mïnyaga ängäng dodäräkok cïk dede gega yokik gecong. 2Gäyïng ga ocongdeng orabok gik cïk no baꞌrädang be doroyik Yecuwa, Ongokpeng bebeba ocongdeng doga [ ïꞌrekok dang, oporak cïk] ängäng dowïya no gatha dede dega yokik yecong de donängakago dereng [ ängäng dothalligok] na Bonängode thïk no gäꞌre ge daꞌrädang do thägung the nyerü the Gänzï. 3Gäyïng ga ocongdeng oꞌräme rong na naddäräk nenena Ongokpeng bothäppïyok cik na ogenya ängäng dogidägogo na oppïtteke dogidäk ängäng gatha gïgung oꞌrämïna baꞌrang onongdeng däda räballa änzïk anabo ändang.4Gaka ï [dogenya, ï dobälle ] dïdong de doga dümï de doppïttïke dogidäk dïꞌräng dädurok do gayïk ge donängïgok däriꞌrï äna onongdeng dagämago. 5onongdeng duyede doborïgo dang de rong rerera Gänzï gogak gïꞌrekïkek nong gayïka nyäguräk nyïnyung ngaa? Thäguräk thïthïng gäꞌrïnykude maung memema Gäꞌrok Gänzï gogak gokuthïttodang wurïdena oungbeng bogürok nanagang. 6Gaka Obadïyeng dededa Gärok Gänzï gorïnyek, Ongokpeng bappegeng adwuk änzïk Okuthïttokeng, gayïka nyäguräk nyïnyung nyerocik ängagok.7Naa Onongdeng dogak danyuko ängäng [doppïgo ,doguthïttok] dededa Gänzï onängek nong gayïka nyäguräk nyïnyung. Thäguräk therek thoga tha obädeng bïbung bäda opäppe oguthïttok gaa? 8Oꞌrïna naa Onongdeng dogak dädapäppïyo, agogga äna Onongdeng adwuk doga thäꞌrägik wurïdena Onongdeng dädaga nyäguräk nyïnyung ithecak.9Wurïdena Ocongdeng adwuk donu gädeng ge wuräk wonyi gege gappecong a ocongdeng änanna oguthïttagok na gäciginokeng cïk. Roga yayï äna ocondeng dagäcigok bädeng becong be bärruk bathïk? 10Gaka ogengdeng dede dogak dopäppïgok ï [mängki mïmeng, ï maung mïmeng ] menyagok gayïka odengdeng dogak donak ïngäre ngïngeng maung motteng äna ogengdeng daguthïttok nyäguräk. Oꞌrïna Gänzï agappenocong doga dorïng decong, a ocongdeng änanna oga thärägik the doduma dïdung. 11Wurïdena maung memema ocongdeng doga oppïgo adoppïgo agacong doga no dïthak, na ädaga doweno watha. Oꞌrïna maung motteng obadïyeng dede degak deppek nyäguräk ängäng doppïgo doga no märïng na dayïnynyok dothorigoyik de dathïk.12Oꞌrämïna Borïnong nyägung nyïnyong dang nyenye nyïyabok änzïk nyegenyak na obore nänguk nïnong dang nene nedïꞌrode dang. 13Kuthïttïnde nong nyägäk nyïnyong naddäräk nerïng, aguccak änanna ädamäde [ omükoyïk obäꞌrïcïgok ] oꞌrïna Ongokpeng baräguthago .14Makudenong märïng ängäng wuräk awuk änzïk, na ängäng doduma dede dega äna, naa obärïk bädanu a ongokpeng ädïyaꞌräme Gäꞌrok Gänzï. 15[Wurrïgude nong cïk, Gäꞌrïngkude nong ïrrïng ]ïrrïng abärïk ngeng änanna ädabok ï dogidäk agengdeng ädayïnynyok [dagurïnang, dorïnyanang] de Gänzï. Obärïk benu rägak rebung ädatho agogayïnonong agobäꞌrïcek wuräk wüyik ängäng rong regidäk. 16Gaka obärïk bayïthäcak ängäng wuräk gatha gatha dollämothïk däkäna bädaga ängäng bärruk be Gänzï gayïka Izu ongokpeng bebe begayok daguku dïdung ängäng dure dulluk. 17Gaka onongdeng dännanang gämme äna, maung memema ongokpeng bogak äna bammo doppägok bädok cik, ongokpeng bogak boyangkägang, gaka bogak bädayïnynyode gayïk ge dodinyegïnok cïk, ongokpeng bogak boganzode thïk ängäng ngämek no gik gïgung.18Gaka onongdeng dädathok no thoꞌrong äna onongdeng damüde orüngkok, a thoꞌrong änanna omüde ogäꞌro ängäng dïk na do ngärimäk na bäthuye na rüweꞌräk, 19na ngogayïk nana ngämek nge rüweꞌräk ngoga na nana rong na roꞌre roga, a wuräk wewe wegäcigode rong änanna ädadïddïgoyok äna oungbong bädarenogeng rong nang rerek. 20Gaka ogengdeng dädamüde onyekïge äna darabo rong rere regak rïthïgok cïk äna ranängagok mik, ‘Oꞌrämïna roga gayïka tharägüntong therüngkode thoꞌrong na thogga äna thïyarägok mädok nang däkäna thïyarrïya ängäng there.” 21Oꞌrämïna thïk thogak thurrïgagägode thayïbïkïttïyo näthäräk gayïka Müza bogak bomok äna,“Oïngbeng bonu näthäräk gättïng na bodäregok änzïk.”22Oꞌrïna onongdeng dathok do thoꞌrong the Cäyïong na do tharäk thottäk the Gänzï gathïk, Wuräcellïng we ïgänzï nana mälleka moga rämmek rüyik mädadäganzägo moga okäꞌrïko. 23Na kaniza ge nyuku nye nodong gege gegak gemegïgode ïgänzï, ge Gänzï ongokpeng bebe bïyakämo rong änzïk arwuk na wärruk we wuräk wewe wethorigok cik ängäng Gänzï, 24athïno Yecuwa [ borek, bïthïgïno rong cïk rïyathe] atho do ngiccok ngünzade thïk ngayïꞌre ïrrïng oko nana Abill.25Gäꞌrïngkude nong a onongdeng änanna ädayangko buräk bebe bega ïꞌrekïkenong. Gaka naa ogengdeng dädallok maung memema ogengdeng dogak doyangkoyok ongokpeng bebe bïꞌrek näthappu, agoga äna ocongdeng dädïyallo naa ocongdeng donyagok babuthäk änanagok ongkpeng bebe bïꞌrek änzï gänzï. 26Ongokpeng bebe benak roꞌre rethaꞌringkikek thappu, oꞌrïna ïnaneng Ongokpeng bïthecek na omo äna,“ Oïngbeng bïꞌräng gämme bïyathaꞌringkike thappu na noꞌrïräk gämme.”27Oïngbeng bamo rong irri reng gämme äna,“Waräbü weng wewe wega othaꞌringkike thïk woga gayïka wecägode agänana ädayïdaddo othaꞌringkike thïk. 28Oꞌrämïna roga gayïka ocongdeng darade orabo daꞌrädang dede dädathaꞌringko, gäyïng ga ocongdeng ona [ dagurï, dagurïnang, dorïnyanang] dede dagäyïnocong ga ocongdeng oyegïno Gänzï ängäng rong rere rawuwïyïkïyok no gatha ängäng dothorigoyik na ängäng näthäräk. 29Gaka Gänzï gecong goga dïk dagäꞌre thïk.
131Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï [ gäꞌrïngkude nong, rumunong ] no dorïnyïttïyo bulluk bulluk de doga bang ï doroyik gayïka onongdeng dorïnyek gururï gïgong. 2Onongdeng dädawuyek cïk äna onongdeng [ darïnye doꞌrok, wuräk werek wedämago] gaka onongdeng darabo geng othinye geng ï gumäng gïgong, obärïk ngeng derek dogak donängode mik a ogengdeng [othinye, ogäciginok, ] mälleka agothinyo dawuwang ga ogengdeng [dodämanang, dodämak, dädannak].3Wunzagudenong wuräk wewe wega ï Koräkong gayïka onongdeng dega ï Koräkong ängageng, na wunzagok wuräk wewe wanängïgok däriꞌri gayïka onongdeng dega onängïgok däriꞌri ängäng watha wïwong na ogengdeng ngokäme. 4Gäyïng ga [dïkko, dïkkäko, dïkkïkïgo, dïcïttïyo] dïdong oga dorïng ängagenong bulluk bulluk na dithäcayïttïyok ängäng dïdong ädaga dollämothïk gatha gatha baꞌräng. Oꞌrïna[ withäcagïttïyok ängäng wïyaräk na wïyayï, wuräk wewe wayïthäcagïttïyok ängäng wïyaräk na wïyayï], Gänzï gïyappe geng däkäna gïyakämo geng.5Gäyïng ga rong rïrong oga babuthäk änno dorïnye de natteräk. Gäyïng ga onongdeng ïdaddo ängäng waräbü wewewa onongdeng donu, gaka Gänzï gomok äna,“Oïngbeng bädïya wüddanang bälläk däkäna odaꞌrikeyang.” 6Oꞌrämïna [ocongdeng, oningdeng] damo rong ängäng[ dong ngäppek, doroyik ]äna,“Gäꞌrok Gänzï goga dogätoyik dïdung oïngbeng bädïyana näthäräk ne buräk bonyi äna ongokpeng bïyamüde onängeyïng rong rerek?7Wunzagude nong mobong mimong ogengdeng dede dïꞌrekïkenongrong re Gänzï, wurrïgude nong diꞌrok cïk dïdeng a onongdeng omakok doga dathïk dïdeng na doroyik dïdeng. 8Yecuwa Almäcïye boga gayïka bogak mäcing na boga ongokpeng bebe thängki iththi theng na [bädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek, be räbuk räbuk]9Onongdeng dädammägo ängäng dännathïk adwuk baꞌräng bïyäk bïyäk dede dega dadung, gaka raga rorïng äna thägik thïthung ängäng dagurïnang ädaga ängäng doꞌrïya de wuräk. 10Oningdeng donu daꞌrädang no thäꞌrok the doyego ï gäthu na dädaga äna 11darägo. Durïk dede denu ngiccok dethukagok no thïkkang thedung nana mobong medung ogäꞌrek räma nang.12Oꞌrïna Yecuwa bogenyak ngokäme, a ongokpeng änanna odume wuräk ängäng ngiccok nge gatha gïgung ï gädäk däbäk. 13Oꞌrämïna gäyïng ga ocongdeng onyagïnok däbäk a ocongdeng oga thäꞌrägik ängäng dothalla dïdung. 14Oꞌrïna ocongdeng dädanu tharäk thottäk däbäk thïyappägok ongokpeng boga nanamäddük oꞌrïna ocongdeng doga oganzoyok.15Oꞌrämïna ängagok, gäyïng ga ocongdeng ïthek dogingkagok de dokäꞌrïkïno Gänzï, dokäꞌrïko dede dega rong ratho änzï [wuduk, wuräk] wayïcareng gärängang gïgung. 16Oꞌrïna onongdeng dädawuyek cïk äna onongdeng dayego ngäye ngerïng na oga thäꞌrägik gaka dogingkagok dede dawuwïke Gänzï no gatha. 17Gäcigudenong na makok obadïyeng, dede gega [ näꞌrok nïnong, mobong mïmong] gaka ogengdeng doga [ dabüregik näkora na ithängki, dädanyako ïndde] ädanyakïnonong a onongdeng änanna oyego ängäng dowïya no gatha na ädana dïthäk gaka irri reng rädaga rorïng ängagenong.18Dänttendening Gänzï, gaka oningdeng [dorocik, dännanang] äna oningddeng donu ngäꞌre ngorïng na oningdeng donareng äna oingdeng dayego ngäye angwuk änzïk ngorïng. 19Oꞌrïna oïngbeng barronong cik oborenong dang äna ïdaddunong oyego ngäye ingngi ngeng ngüyik oko nang gättïng, ayïngbeng änanna omüde ogappïyo athïnonong gäre gäre.20Wurïdena ïnaneng gäyïng ga Gänzï genu märïng ongokpeng bebe begüyegek Gäꞌrok gecong Yecuwa änzï dïnyo na ongokpeng bebe bega badebük bimmäng bawure rängkak na ongokpeng bebe begak ängäng ngiccok ngïngung nge Domätto Rong rilla diꞌrok cïk ngorek ngorek. 21Gäyïng ga ongokpeng othodok doye dïdung adwuk änzïk derïng na gäyïng ga ongokpeng oyego ïgagecong ngäye ngïngung ngengenga wuwïkïyok no gatha ängäng Yecuwa Almäcïye ängäng obadïyeng dede dadengkïyok räbuk räbuk. { Agogayik, Amïng}22Bambïng ngeng dïdïng dïyaräk na dïyayï oïngbeng [ bathuwungonong, bayïdïddïgok nong, bonarenong] onongdeng dagäcigok rong irri reng ängäng donyuko na doboradang, gaka oïngbeng bamegenonong rong roga rotteng roga ramäddük. 23Ännawunong nang äna obang becong babaräk Dämidawuc bobaꞌrikigok, naa ongokpeng bathok borok inyeneng a oningdeng ïyagädeyok nang athïnonong nanulluk ängagok.24Ayinzudenong mobong amwuk meme mega [nanagenong, merabonong, näꞌrok nïnong] na wuräk awuk änzïk we Gänzï. Wuräk werocik änzï Ïdallïya woga ayinzonong. 25Gäyïng ga [dagurïnang, dorïnyanang] oga ängagenong adwuk.
Nyaguk
11Nyaguk boyego be Gänzï na be Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye, oïngbeng badinyinok [rubäk, räbäk] gurrung na weꞌrak dayinzagok, wuräk wewe wedacagok änzïk thappu athwuk. 2[Bambïng ngeng dïyayï na dïyaräk, Räbük rïrïng], [däganzunong, wunzagudenong] dowïya no gatha adwuk maung memema onongdeng [doga, dorok, dabode] ï donäkïgo. 3Ännawunong nang äna donäkïgo de doroyik dïdong dathuko donyuko ï rong.4Oꞌrïna gäyïng ga donyuko ï rong othodok ngäye ngïngung ïgagenong, a onongdeng änanna [odeka, oga] dorïng dothorigok cik na dothodägode dädanareng baberek. 5Naa obärïk änanagenong bogak bonareng dännathïk agoga äna ongokpeng [bathuwungo, babïtto, baganzok, badänttek] änno Gänzï, Ongokpeng bebe bïya ïtheyang gaka Gänzï gayïthek buräk dännathïk bebe bethuwungoyok.6Oꞌrïna rogga äna maung memema ongokpeng boga odänttek Gänzï gäyïnok ga godänttek ängäng doroyik na ängäng thägik athwuk ädaga ängäng mägik meꞌrak. 7Obadï beng bebe boga äna bädamo baberek änno Gänzï. 8Buräk bebe benu [mägik meꞌrak, rong reꞌrak, ngäꞌre ngüyik] [bayidiko ï rong däkäna ï naddäräk nïnung baꞌrang, badanzak cïk ï naddäräk nïnung aꞌrang].9Gäyïng ga wuräk wewe werocik ängäng dottega odengka ängäng domüdagok gänzï dïdeng,[Rogga äna wuräk werocik wewe willa waräbü wogga äna wawuyïya no watha maung memema Gänzï [goduwengekeng, gomüdode geng gänzï, godäkïcede geng yokik.] 10Oꞌrïna gäyïng ga wuräk werocik ängäng Gänzï wewe wenu waäbü wüyik wogga äna wawuwïya no watha maung memema Gänzï goräbede geng cïk. Gaka wuräk wewe wenu waräbü wüyik wïya [ïntte obäꞌricagok cïk, wïyabäꞌricagok cïk] gayïka räkkoꞌrïyok rega ï debük. 11Gaka maung memema thängki ommode agäꞌrang ogäꞌrethïk agogäꞌre yatho änzïk,wurïdena rokoꞌrïyok reng rayïllok na dodengka deng raꞌruncade na därïng deng [dobäꞌricagode thïk, dogicagok]. Wuräk wenu daꞌrädang de waräbü wïyabäꞌricagok cïk mik gämme. Ogengdeng dïyanyago ïnzacïk ängäng waräbü wïweng.12Dorïnyanang de buräk bebe banyuko ï donäkïgo, gaka maung memema ongokpeng bodägagok änzik äna,“Ongokpeng bïya ïthago gabibi ge daꞌrädang de dathïk dededa Ongokpeng Bïthenok Rong Cïk ängäng wuräk wewe werïnyeyok. 13Obärïk bädamo äna Gänzï gothukok donäkïgo nanagïng maung memema ongokpeng bonäkïgagok, gaka Gänzï gädanäke wuräk ängäng dogidägo, Ongokpeng bädanäkek obärïk ängäng gatha gïgung.14Oꞌrïna maung memema ocongdeng donäkïgagägok bulluk bulluk ängäng ngäye ngïngung ngegidäk na ängäng [donareng, dodämettok, däbïlläk, däꞌräk] dïdung. 15Wurïdena maung memema [mäthük, dongoräk, dodämettok, däꞌräräk] [däppegade, dodekak düyik, däppade] agogono dogidäk, na maung memema dogidäk [ dodekak düyik, däppade, düyigak] agogono dinyo. 16Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derïng räbük rïrïng rerïng, onongdeng däda [ wuyek, ayïllek] watha wïwong.17Dagurïnang, Dorïnyanang] adwuk änzïk derïng na [dagurïnang, dorïnyanang] dethorigok cik [dathok änzï gänzï, doräbok änzï gänzï, ännoꞌrïräk] änana Dada benu wuꞌrïräk, Ongokpeng bebe [bädïyabärïcïgo, bädïyabärïyago] däkäna othuko ngärimak ängäng dobärïyago. 18Oꞌrämïna ängäng donareng dïdung Ongokpeng bothukocong ängäng rong re dothorigoyik a ocongdeng änanna [nyuku na nyaka ]nye docägok de nodong.19Wurïdena [obambïng ngeng dïyaräk na dïyayï derïng, räbük rïrïng rerïng] [gäyïng ga wuräk awuk änzïk ga, wunzagudenong] irri reng äna wuräk awuk änzïk wogga äna gäre gäre ïrrïng, oꞌrïna rogga äna [ onongdeng, ogengdeng] dayïꞌre gäceng na ädathïnya gäre gäre. 20Gaka dothïnya de buräk bonyi [dädathuko, dädacok dädathodägok] ï dothorigoyik de Gänzï. 21Oꞌrämïna [wüddanunong, bärigudenong] [dogidago, duttak düräk, dulla] na ngäye nge dogidäk ngenge ngega[ngittik, ngüyik]. Oꞌrïna [rabunong, omunong] rong re Gänzï ängäng ängäng dottega no mägik mïmong ïgaenong, agänana ïyarenong.22Oꞌrïna onongdeng dädayïllek watha wïwong äna äna onongdeng dogäci rong re Gänzï, wurïdena yegïkïnong rong re Gänzï. 23Gaka roga äna,“Naa obärïk bulluk boga bagäcigok rong re Gänzï baꞌrang ga ongokpeng ädayegïke, a ongokpeng [oga gayïka, omïcïgo ängäng buräk gayïka ] buräk bebe bega wurrïgok gatha gïgung ï [mïrayï, ngallämandara]. 24Gaka [ongokpeng, ogengdeng] [doꞌrämek watha wïweng athwulluk, boꞌrämek gatha gïgung athuwlluk, burrïgok gatha gïgung athulluk, dawurrïgok watha wïweng athuwulluk] a ogengdeng, ongokpeng wuyek cïk äna ongokpeng bogak dubäk de buräk bayïthung beng. 25Oꞌrïna obadï bebe [burrïgode nädumïk anwuk ïrrïng, beꞌrämek nädumïk anwuk ïrrïng] nädumïk ne dobaꞌrikigo ga ongokpeng orabo agoyegïke ädawuyek cïk agoga äna bädagäcigode aguyek cïk, oꞌrïna ongokpeng boga oyegïke rong re Gänzï, agoga änaburäk ippi beng bïyappägok bädok cik ängäng ngäye ngïngung ngengenga ongokpeng boyegok.26Oꞌrïna naa obärïk bulluk boga ïgagenong bonu äna ongokpeng boga buräk be däputhï, ga ongokpeng [ädarabo, ädagäꞌrïnyok, ädayïthe guꞌrämïk] ï dong dïdung agorabo durange dïdung, agoga äna ongokpeng bayïllede [gatha gïgung baꞌrang, thägik thïthung baꞌräng] orïna raga äna däputhï dïdung doga doga baꞌräng dillayik. 27Däputhï de duwïgagägok dethorigok cik doga änno Gänzï na änana Dada becong doga äna,“Oungbeng bayinzok nyäguräk nyïnttede gädeng na gäneng na [wuräk wïyayï wïnttede warek, mäjüma] maung memema ogengdeng doga ï rong regidäk, na [rumu, gäꞌrïnyude] wuräk wonyi änzï ngäye ngegidäk nge näthappu.
231[Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, Räbük rïrïng] gayïka onongdeng doroyik ängäng Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye, Gäꞌrok Gänzï ge [dodengka, dobora] rogga äna onongdeng dädarïnye wuräk odibo änzik wurek ängäng wurak we no gatha. 2Wurïdena naa obärïk babaräk berek bathok ï [donängok cïk, dappïttagok] dïdong bïthagok mallong me nyäddümäni nyippok na nadïya nerïng na obärïk berek bathok gämme bebe bega buräk billa waräbü, ongokpeng ga bïthagok nadïya nogidäk närrok ngäruk, Wurïdena naa onongdeng dogenek buräk babaräk bebe bïthagok nadïya nerïng dogäciginok cïk düyik gättïng ga onongdeng omoyok äna nängude thïk inyeneng nogayïk gerïng, oꞌrïna ga onongdeng omok buräk babaräk bebe billa waräbü äna thoru yägäk däkäna nängude inyeneng näthappu ïngkäk nyïnyïng. 4Wurïdena onongdeng dädaga odibo wuräk änzik ängäng watha wïwong na onongdeng dodeka wuräk wakämo ängäng ngäꞌre ngegidäk gaa?5Bambïng ngeng dïdïng derïng dïyaräk na dïyayï, gäcigudïnong!, räbük rïrïng rerïng!, Worïnyïgo wïwïng] Gänzï gädadok wuräk änzik willa waräbü änäthappu iththi theng agodeke geng donu waräbü wüyik ängäng doroyik na dogapok no daꞌrädang dededa Ongkpeng bogak bïthenok obadïyeng dede derïnyeyok? 6Oꞌrïna onongdeng dodok buräk billa waräbü ängäng ändära! Rädaga äna wuräk wenu daꞌrädang de waräbük anängek wuräk willa waräbü ngadäna na ogäꞌrïnttïnyonong na ïcenong änzï makäma aa? 7Bädaga ogengdeng dede derägïttok gärängang gerïng gegega onongdeng dïkkïgode yaa? 8Naa onongdeng dethodode doyego omakok nädumïk ne daꞌrädang dïdïng e thadak thamo äna,“Rïnyï wuräk wega [nana mäddük, nothüwük] gayïka [onongdeng dorïnyek watha wïwong, oungbeng borïnyek gatha gïgang].” Yegunong mik ïrrïng, yegu mik ïrrïng.8Oꞌrïna naa nongdeng dorïnyek äna dagene [doyego, donängok dogidäk] agoga änno nädumïk äna onongdeng [dallägode, dillikek] nädumïk cik. 9Gaka obadï bebe [begäꞌrïnyode, begäcigode, berumok] no nädumïk anwuk ga ongokpeng [ïkek, obäꞌrïcek] gädumïk gulluk änang, agoga äna ongokpeng [bogicok, bïkde, bobäꞌrïcede, boga buꞌrang] ï nädumïk anwuk.10Gaka obadï bebe [begäꞌrïnyode, begäcigode, berumok] no nädumïk anwuk ga ongokpeng [ïkek, obäꞌrïcek] gädumïk gulluk änang, agoga äna ongokpeng [bogicok, bïkde, bobäꞌrïcede, boga buꞌrang] ï nädumïk anwuk. 11Gaka obadï bebe bemok äna,“Oungbeng bäda ithäcak ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha,” Ongokpeng bomok gämme äna,“Oungbeng bädappok.” Wurïdena naa oungbeng bädayithade ängäng ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha, oꞌrïna ga oungbeng oppok obärïk agoga äna oungbeng bodekak [ballägode, billikek] nädumïk cik anwuk.12Oꞌrämïna ïꞌrïnong mik ga onongdeng oyego mik gayïka obadïyeng dede dïyakämo ängäng nädumïk ne dobaꞌrikigo. 13Gaka [Gänzï gädïyagene, doppïgo, dakämago] doga dilla [dïthak, dïdïddïgok, dïdïddïgïgagägok] no buräk bebe [billa, bädagenek] [ dïthak, dïdïddïgagägok]. Dïthak däkäna dïdïdïddïgagägok dädïyagenïgo no buräk bebe billa dïthak.14Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, ngänï beng bebe bïya ïnynyagok cik naa obärïk bulluk bomok äna oungbeng bonu doroyik oꞌrïna ongokpeng bädanu ngäye? ongokpeng bonu doroyik gändilla ngïye? Doroyik dulluk däkanang dïyareyok gaa? 15Wurïdena gäyïng gagoga äna,“Naa obang babaräk däkäna obang babayï [ boga thamärung, bädanu, bädayïthagok] nadïya no gatha na dilla dure de thängki theng. 16Wurïdena ga obärïk bulluk änanagenong omokeng äna ängkonong ängäng märïng däkäna a Gänzï oppok bädok ïgagenong! Oꞌrïna oungbeng ädayïthekeng waräbü werek we gatha, Ngänï beng berïng bebe bayïnynyagok cik? 17Oꞌrämïna doroyik doga mik gämme äna,“Naa doroyik dïdung doga dulluk dilla ngäye yik agoga äna dïnyok.18Oꞌrïna obärïk bïyamo äna,“Oungbeng bonu doroyik ga Oïngbeng ona ngäye.” Genïng doroyik dïdang dilla ngäye, ga Oïngbeng ogenïyang doroyik dïdïng ängäng ngäye ngïngïng. 19Oungbeng borok cik äna Gänzï goga gulluk gaa? [Yegu ïrrïng, Roga äna oungbeng bayego ïrrïng.] Mäjibäk morocik ngokäme oꞌrïna moga orängo. 20Oꞌrïna oungbeng buräk bebe bedämathïk oungbeng bonareng äna oungbeng banna äna doroyik ängäng dilla ngäye agoga dïnyok gaa?21Abäraying Dada becong bogak bothorigok cik ängäng Gänzï ängäng ngäye, maung memema ongokpeng bïthede Gänzï thäguräk thïthung thabaräk Icaak no thäꞌrok. 22Onongdeng dïthämäng doroyik dede degak oyego nanulluk ängäng ngäye ngïngung, na ängäng ngäye a doroyik othodägagok. 23Wurïdena thadak the Gänzï thothodode rong rere remok äna,“Abäraying borocik ängäng Gänzï, ongokpeng na bogak bodäganzagägok ängäng dothorigoyik dïdung.” Ongokpeng na bogak bïbïttagägagok äna däbük de Gänzï. 24Wurïdena onongdeng deng daꞌräme äna buräk ngïye ngo wur ngo gättïnog ga gengdeng oga dozerigok cik rädagak ngok ïn[barïgok, bathorigoyik] ängäng ngäye, oꞌrïna rädaga äna ängäng doroyik dulluk.25Oꞌrämïna Rïyab ngegak bucung gämme, ongokpeng bogak boduwïgagägok ängäng ngäye maung memema ongokpeng bogak borede wodinyagok ollïke geng obunyo oko ï gaddäräk gerek? 26Oꞌrïna gayïka gatha gayilla bärruk cik agoga äna gïnyok, oꞌrämïna doroyik ngokäme dayilla ngäye agoga äna dïnyok.
31Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, Räbük rïrïng] onongdeng dädaga wännïke [aduwk, wüyik] ännawunong nang äna ocongdeng [dïyana dakämago düyik, dïyakämago gättïng]. 2Gaka ocongdeng adwuk [dobäꞌrïcïgode, dïkede] ängäng rong. Oꞌrïna naa obärïk [bädabäꞌrïcïgode, bädayïkede] ängäng rong rerera [buräk babaräk, ongokpeng] bamo äna, ongokpeng bothorigok cik na ongokpeng gämme bomüdek [ogäꞌrïnyok, orumo] no gatha gïgung agwuk,34Oꞌrämïna roga äna maung memema ocongdeng damättïnok [dawuk de thudu, rawuk re mudu] [dereng, thakäꞌrek, guꞌrämïk, däbellü] ï dong dïdung [a ogengdeng, a rawuk] änanna [ogäcigcong, omakocong] wurïdena ocongdeng damüde obänïke gatha geng cïk agwuk. 4Oꞌrämïnong gämme [moräkäb, moräkäk, därämbik de no ngïräk] doga düyik cayï na [dallïkïgo, dadaguyagok] ängäng githo yayï, oꞌrïna [dadamüꞌrago thïk, dathorïkïgok] ängäng [ guya gotteng, guweꞌre gotteng] gättïng bäꞌrik onyagïke do gayïk gegega ongokpeng bonareng.5Oꞌrämïnong narroga äna duränge doga dotteng gättïng mik, oꞌrïna dayïꞌre rong [dobora dimmäng cayï, rüyik cayï, rimmäng cayï, rüthü yayï] gayïka thenyik the dïk thoga thotteng oꞌrïna thagäꞌre debük änzïk adwuk. 6Oꞌrämïna duränge doga gayïka dïk ngokäme na thappu änzïk athwuk thethetha dogidäk doga nang ï watha wecong na odacagok änzïk ïgagecong.7Gaka räbäk re durïk adwuk änzïk näthappu, waꞌräbe na waräbü [wawangallo, wathäppïyo] näthappu ängäng gäräk na waräbü wecägode we ï [ngïräk, nuwe, ngaꞌru] gämme womüdek orakägago ängäng buräk bonyi. 8Oꞌrïna duränge de buräk berek dilla dede damüde äna dathorïkïgagägok. Duränge doga dogidäk na däppade ängäng ngee nge [ dïnyo, doppok, dogämago].9Ängäng duränge ocongdeng [dappok bädok ï Gänzï, dadengke ängäng] Gänzï Dada becong, na ängäng duränge ocongdeng [dayïthe gäꞌrängek no, dagico] wuräk ängäng wewe wecägode gayïka bärruk be Gänzï. 10Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, Räbük rïrïng], rädagayik äna änzï dong dulluk dathuko doppägok bädok cik na [dogico, dogicago, dïthe gäꞌräng nang] rong irri reng rädatho mik,11Roga äna thollang thulluk [thathuko, thabäro, thayengke] ngïräk nge [thälläng, ngerïng] na ngebung ngaa? 12Bambïng ngeng dïdïng dïyaräk na dïyayï, Räbük rïrïng] roga äna [bije, bollingoräk] bamüde oräda ogꞌrïya nyäguräk nye mäꞌrägüräk däkäna nägïnya naꞌrïya [wije yaa, wollingoräk gaa]?13Obïthung beng bännathïk na bänna änzïgagenong? Gäyïng ga ongokpeng ogene ngäye ngïngung ngerïng ngega ängäng dottega na ängäng dännathïk. 14Oꞌrïna naa onongdeng donu därägüng [dobung, dogidäk gättïng, donu dawung] na dapäppïttagok mäntük meng ängäng mägik mïmong, onongdeng dädawüyicige odengke watha wïwong na ïllïttïyok ängäng doga dümi de dothorigoyik.15Dännathïk iddi deng dädaräbok ännoꞌrïräk, oꞌrïna doga de näthappu na de bärruk be thäjibäk. 16Gaka [dona ngadäna na dona därägüng däkäna dijega]na dogidäk de dodaguyok rong änzïk arwuk regidäk. 17Oꞌrïna dännathïk dede [dega ännoꞌrïräk, datho ännoꞌrïräk, ïgänzï] dogak doduwïgok adwuk gäppak nodong ängäng dang, wurïdena märïng na dorïnya na doga däbük däppade ängäng [dïthak, dïdïddïgagägok] na moye merïng milla ngäruk cik na dodekïgo. 18Wurïdena [doꞌrïya de dothorigoyik, gik dothorigoyik, moye me dothorigoyik] moga orucago ängäng märïng me wuräk wewe [weppok märïng, weyegok ängäng märïng, weyak däkäna wuwengek ängäng märïng].
41Därro na doppïtto däkäna dothittagoyik datho ängäng [gïyethung, dawümenï] yoꞌrägik cïyong? Dätho änno donareng dïdong dededa [dïppïttïkenong, dathänzïcenong] änzïgagenong. 2Onongdeng donu [dodämettok, däbïlläk]oꞌrïna onongdeng dädanu, onongdeng dagämo wuräk na dododegicang na onongdeng dädamüde äna ändammo. Onongdeng doppïttok na därrok därro. Oꞌrïna dädanyakode gaka onongdeng [dädathuwungok, dädabïttode] Gänzï. 3Onongdeng [dathuwungo, dayïbïtto] oꞌrïna onongdeng [däda ïnynyok, dädammo, dädayïthïgagägok] gaka onongdeng [dathuwungo, dayïbïtto] rong regidäk äna onongdeng dayego donareng de watha wïwong.4Wamäthük wïyayï na wïyaräk!, Onongdeng dede denu mäthük dayithäcayïttïyok ängäng dollämothïk gatha gatha dïyaräk na dïyayï]. Onongdeng dodämanang äna doppo däbük orïnyïttïyo änno wuräk we näthppu roga dümi de Gänzï yaa? Obadï bebe benareng äna baga däbük änno wuräk we näthappu bodekak dümi de Gänzï. 5Däkäna onongdeng donu äna Thadak the Gänzï thädathorigok cik gaa? Bärruk bebe [bega ïgagecong, bïyathok ïgagecong, beräbok ïgagecong] badärägüng dorok nang degidäk.6Oꞌrïna [Gänzï, Ongokpeng] bayïthecong [dagurï, dagurïnang, dorïnyanang] düyik. Oꞌrämïna Ongokpeng bomok äna,“Gänzï garäbek wuräk cïk wewewa wüyicige watha wïweng, Oꞌrïna Ongokpeng bayïthek wuräk [dagurï, dagurïnang, dorïnyanang] wewe waräbek watha wïweng cïk. 7Oꞌrämïna [gäcigudenong, makudenong] Gänzï, oppïttïkenong thäjibäk agänana ollo änanagenong.8Arenong athïno Gänzï nana mäddük a Ongokpeng ïyathïnonong nana mäddük. Wuräk wegidäk, duwunong nyägung nyïnyong na duwo mägik mïmong onongdeng dede denung [ngäꞌre ngeꞌrak, mägik meꞌrak].8Arenong athïno Gänzï nana mäddük a Ongokpeng ïyathïnonong nana mäddük. Wuräk wegidäk, duwunong nyägung nyïnyong na duwo mägik mïmong onongdeng dede denung [ngäꞌre ngeꞌrak, mägik meꞌrak]. 9Gerrïnong na oga no dïthak, na [ongotho, ngämek! Gäyïng ga docäcüllo dïdong obärïcïgok odeka no [ngämek, mïngo] na dokäꞌrïko dïdong obärïcïgok odeka damüthicïgo gatha thïk. 10Räbïdenonong watha wïwong cïk yokik ge Gäꞌrok Gänzï, Ongokpeng bïyamüdonong gänzï.11Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, onongdeng däda [ïꞌrïttïyok nang rong regidäk bulluk bulluk, thämïttïyo thïk nang bulluk bulluk], obadï bebe bathämothïk nana obang bïbung babaräk däkäna babayï rong regidäk na akämo obang ngeng, ongokpeng boga dümi de nädumïk na ongokpeng bïyakämïgïnago nädumïk. Oꞌrïna naa oungbeng bayïꞌrek no nädumïk rong rogidäk agoga äna oungbeng bädaga[oyego ängäng, omakok] nädumïk, oꞌrïna oungbeng boga akämo nädumïk. 12Obärïk boga bulluk Ongokpeng bebe bïthek nädumïk cïk na bïyakämo wuräk. Ongokpeng bälläk bebe bamüde orek na ogämo wuräk däkäna obärïcok wuräk cïk. Oungbeng obïthung beng bebe bakämo obärïk ngeng.13Gäcigudenong, onongdeng dede damo ïnaneng äna,“Oningdeng dïyanyago ï tharäk thottäk thäre thängki iththi theng däkäna nängorok näre, na oningdeng dïyanängok cang oyego duwuk dulluk a oningdeng ïyagecce waräbü yang na ïnynyocik.” 14Onongdeng dodäma ngänï beng bebe bïyaga nängorok. Gaka roga äna onongdeng dodäma äna dathïk dïdong dïyaga ngänï beng? Narroga änaonongdeng doga gayïka güthük gegega gammok maung motteng na maung motteng gagïnzacïk.15Roga äna onongdeng dägamo irri reng äna,“Naa Gäꞌrok Gänzï gonareng mik agoga äna oningdeng dïyanängok cïk na ïyayego irri reng däkäna räre. 16Oꞌrïna ïnaneng onongdeng dededa wüyicige watha. Düyicige watha doga dogidäk. 17Oꞌrämïna obadï bebe bänna oyego ngäye ngerïng ga ongokpeng ädayego, agoga äna ongokpeng borängode dogidäk.
5Dïthek wuräk wewe wenu waräbü wüyik gäꞌrok1Gäcigudïnong, onongdeng dede denu daꞌrädang de waräbü wüyik ïnaneng, gerïnong na ongotho gaka dogidagonang dogidäk gättïng dägatho nanagenong. 2Doꞌrädang dïdong de dona waräbü wüyik dïyayïnzacïk, na nadïya nïnong ne dano waräbü wüyik nïyaräkagägo. 3Nyadümäni nyippok nyïnyong na nyadümäni nyamägudurï nyïnyong ñyothuwagode, nyothuwade, nyïyabuyo] dobuyo deng iddi deng dïyagene doga dümi dïdong, na ïyarägo gäbäk ge no watha wïwong gayïka dïk. Onongdeng därrode waräbü wïwong ï mängki me diꞌrok cïk.54Onongdeng dädagärok wuräk wewe wayegïnong ï näpong nïnong. Gäcigudenong guyï gïgeng! Ngämek nge wuräk wewe wagetho ï wenüng we Gänzï Gäꞌrok genu doborä. baꞌrok. Onongdeng dogak donängode thïk näthappu ängäng donareng dïdong adwuk de dathïk de watha wïwong. Onongdeng dogirede [watha wïwong, mägik mïmong]gayïka ï thängki the dogingkok cik. 6Onongdeng dakämok buräk bebe bethorigok cik baꞌräng, onongdeng doppodok a ongokpeng ädayiddiko äna ballonong.7Oꞌrämïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, ogawunong danyuko a onongdeng ïyaro yo thängki thethetha Gäꞌrok Gänzï gïyathok cik. Oꞌrämïnong boya banängok cïk orikok mütheräk mayago yayï, ogengdeng darikok thappu ga gogono mütheräk maung memema gärräng gorocïk athiko ändatho. 8Roga äna onongdeng danängok cïk onyuko gämme ga ononongdeng okuthïtok mägik mïmong gaka datho de thängki the Gäꞌrok Gänzï thoga nana mäddük.9Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, räbük rïrïng] onongdeng däda ïꞌrïttïyguräk guräk bulluk bulluk a onongdeng änanna ädïyakämago ängäng Gänzï. Dakämago dathok doga othoro ï gäddäk. 10Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, räbük rïng] ommunong domïcïgo de donyuko na dogenya de wïꞌre wewe wïꞌrede no gärängang ge Gäꞌrok Gänzï. 11Oꞌrämïnong gaka onongdeng dännanang äna, ocongdeng dadäganzogeng äna doga [doppägok bädok cik, dowïya no watha], ogengdeng dogak dogäcigode donyuko de [Ayuk, Ayub]na onongdeng doꞌrämek doppïgo de Gänzï. Gaka Gänzï gonu dïdïddïgagok düyik na dïthak düyik.12Oꞌrïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, räbük rïrïng] gäppak ga rong arwuk irri reng rïꞌräng rädathok, onongdeng dädappo madak ängäng gärängang ge Gänzï däkäna ge thappu däkäna doppo madak ängäng gärängang gerek. Oꞌrïna gäyïng ga domo rong rïrong oga äna Engee, Engee däkäna Onï, Onï. Wurïdena onongdeng dabuꞌrok dïyabo a onongdeng oro ï dogidäk.13Naa obärïk ngeng dogenya änzïgagenong? Gäyïng ogengdeng odänttek Gänzï. Naa obärïk ngeng doga ïgagenonong dewe no watha agoga äna ogengdeng dathägo. 14Obärïk ngeng doga ïgagenong denya arïyaa? Naa ogengdeng doga gäyïng ga ogengdeng ïbïtto namaꞌräk ne kaniza a ogengdeng odänttek Gänzï ga ogengdeng ïthe nyägung nanageng na oro geng ngaak ängäng gärängang ge Gäꞌrok Gänzï. 15Wurïdena dodänttek Gänzï ängäng doroyik [dadeke buräk benya borïng, darägutho] buräk benya, Gänzï gïyadeke geng dorïng, na Gänzï gïyadiyenokeng dogidäk cïk dïdeng. Wurïdena dodänttek Gänzï ängäng doroyik [dadeke buräk benya borïng, darägutho] buräk benya, Gänzï gïyadeke geng dorïng, na Gänzï gïyadiyenokeng dogidäk cïk dïdeng.16Oꞌrämïna ïrenïttïyuong dogidäk dïdong bulluk bulluk na odänttenïttïyok Gänzï bulluk bulluk a onongdeng änanna oräguthago. Dodänttek Gänzï de buräk bethoriok cik doga [doborok, dimmäng] na dayego. 17Iliya bogak buräk bonyi gayïka ocongdeng doga, ongokpeng bodänttede Gänzï marïyamuk äna gädaräbe, oꞌrïna gädaräbek räbuk räbuk räddäk na wunak thäguncuk na thulluk. 18Wurïdena Iliya bodänttede Gänzï gämme. A gabïk oräbe a thappu ogono mütheräk.19Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï naa obärïk bulluk buyade thïk änzïgagenong änzï dothorigoyik agoga äna obärïk bathukok ogapïcïyok. 20Wunzagude nong äna,“Obadï bebe begapïcek buräk änzï gaddäräk ge dogidäk dïdung bgatha ge buräk bebe änzï dïnyo na thuko ï dodiyendege thïk düyik.
1 Bodäruc ngenodong
11Bodäruc bodïnyagok be Yecuwa Almäcïye, badinyinok wuräk we Gänzï wedibagok änzik wewe wega ï doꞌrak webällek änno mäddok mïmeng odacago änzïk onyago do Bänduc na do Gälladïya na do Kabädükiya na do Acïya na do Bïthïnïya. 2Onongdeng dogak dodibagok änzik omakok donareng de Gänzï Bädeng, ängäng dodumïgo de Bärruk be domakok dogäcigok cïk na dobäthigo ngiccok cïk nge Yecuwa Almäcïye. Gäyïng ga dagurïnang dïdong na märïng mïmong oga nanagenong müyik.3Dorïnyanang de Gänzï na Dada becong Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye, gaka Ongokpeng bebe benu dïthak dïdung düyik dimmäng dededa Ongokpeng bïthedecong dathïk de dogongko dameeꞌrak dïyathe de dogappïyo ängäng dogüyogo de Yecuwa Almäcïye änzï dïnyo, 4Wurïdena ïnaneng ocongdeng doga oganzok doppägok bädok cik bebeba Gänzï gogäꞌrïnyïndenong ïgänzï. 5Onongdeng dede dega othämagägok ängäng dobora de Gänzï na ängäng doroyik gaka dorïgok dokuthïttagode äna dagene thïk thiꞌrode thïk.6Käꞌrïkïnong irri reng, narroga äna onongdeng dabuꞌrok daga no dïthak ïnaneng maung motteng, gaka donäkïgo düyik doga dïyagenyïkenong. 7Rong irri reng ragene doroyik dïdong äna onongdeng doga dimmäng oko no nyadümäni nyamägudurï nyenye nyamüde onyäreca ogicago, nyogga äna nyanäkïgo ängäng dïk, wurïdena onongdeng dïya ïnynyok dokäꞌrïko na dodengka na dodengkïgo ï thängki theng thethe maung memema Yecuwa Almäcïye bogenïgïgagägok.8Onongdeng dädaꞌrämeyok oꞌrïna onongdeng dorïnyeyok. Narroga äna onongdeng dädaꞌrämeyok, oꞌräna onongdeng dorocik ängagok, onongdeng dakäꞌrïko ängäng dowïya no watha düyik na ängäng dodengke Gänzï. 9Gaka onongdeng donu doroyïk düyik ängäng Yecuwa, orïdenong watha wïwong. 10Dorïgok iddi deng dededa wïꞌre wogak wogäꞌrïngkïnde na oganzok na amäninigok cik äna dayïꞌrek nang dïꞌrïgïgago de dagurïnang dededa dïya ïthïgagägok.11Ogengdeng doganzode thïk äna danna maung memema thïk thïyaga na ännanang äna thïk thïyatho monï. Irri reng rogak thïk thethetha Bärruk be Almäcïye bogenekeng änzïgageng na dïꞌrïgagok de dogenya dededa Almäcïye bïyagenyïkïgo ängäng na dodengkïgo dïyamakoyok. 12Gänzï gogak gogenek wïꞌre irri reng äna ngäye ngïngeng ngädagayïnok dïnynyok cik de watha wïweng, oꞌrïna ogengdeng dogak doyegïnocong rong irri reng rerera onongdeng dïrenokeng ïnaneng ängäng wuräk wewe wathämpïcïke thadak the Gänzï ängäng Bärruk Bedung bedinyagode ännoꞌrïräk bebeba mälleka monareng äna maꞌräme.13Oꞌrämïna kuthïttagudenong ängäng ngäꞌre ngïngong, ogawunong dabüre gik marïyamuk na okuthïttagïnok dogappïyo dïdong ïrrïng de doppägok bädok cik bebeba onongdeng dïya ïthïgagägok dagurïnang maung memema Yecuwa bogenek dobärïgago. 14Ogawunong dogäcithik damakok rong re Gänzï gayïka nyäguräk nyïnyung, onongdeng dädayego ngäye nge donareng de watha wïwong nge wubï ngengenga onongdeng docegok maung memema onongdeng dogak dodämathïk15Oꞌrïna ogawunong dodung ängäng ngäye angwuk ngengenga onongdeng oyego gayïka Gänzï Ongokpeng bebe bïbïttonong boga bodung. 16Gaka romegïgagägok ï thadak the Gänzï äna,“Ogawunong dodung gaka Oïngbeng boga bodung.” 17Wurïdena dänttïdenong cok äna Dada maung memema onongdeng doga odänttek Gänzï, Ongokpeng bebe bakämo wuräk awuk änzïk nanulluk bulluk bulluk odenttak na omakok ngäye ngengenga Ongokpeng boyegok, wurïdena onawunong näthäräk maung memema onongdeng doga ï doꞌrak.18Gaka onongdeng dännanang äna ngänï beng bebe begak begäragägok änzik gayïka ngadümäni ngippok däkäna ngadümäni ngamägudurï ngenge ngedaꞌrikenong änzï ngäye ngïngong ngillayik nge däputhï de obägïbang ngeng. 19Oꞌrïna ängäng ngiccok ngerïng ngenu thägeyäk thimmäng nge dogingkagok Almäcïye gayïka dellong dilla ngäruk ngerek nang.20Ongokpeng bogak barade odägo änzik ängäng Gänzï gäppak ga bonda be thappu bïꞌräng bädarägode thïk na bädagenïgok ï mängki immi meng miꞌrode thïk gaka doganzägok dïdong. 21Onongdeng doga wuräk wewe werocik ängagok äna Gänzï gogüyegeyok änzï dïnyo a Ongokpeng odengkïyok, a doroyik dïdong na dogapïyo dïdong oga ängäng Gänzï.22Duwunong mägik mïmong ängäng domakok dothorigoyik de degayik ängäng Bärruk be dorïnyïttïyo de doga bang be wuräk werocik, rïnyïyunong bulluk bulluk ängäng mägik mïmong meduwïgok mippok. 23Gaka onongdeng dogak dogongkok, dogongko dameeꞌrak dädaga ängäng duwenge thütheräk thethetha thanyäreca, oꞌrïna ängäng rong re Gänzï re dathïk dayïdaddo onängok cïk räbuk räbuk.24Gaka watha awuk änzïk woga gayïka yatho, na dodengka de buräk adwuk änzïk doga gayïka dokoꞌrïyok de yatho dïdeng adwuk doga gayïka dokkoꞌrïyok. Yatho yabuyo agonduwanga arokoꞌrïyok reng obärädako. 25Oꞌrïna rong re Gäꞌrok Gänzï rïꞌräng rïdaddok roga rilla diꞌrok cïk. Rong Rerïng re thadak the Gänzï rogak rothämpïcïgïnonong.
21Oꞌrämïna bärigudenong obaꞌrikik dogidäk adwuk änzïk na dodokicang na dodekïgo na dawung na dothämothïk degidäk adwuk. 2Gayika waꞌrägothak wegongkok wenareng ngänzik ngagïrïk nge bärruk ngengenga gäyïno thäguräk ga güyiga omäräga. 3Gayïka Thadak Thedung The Gänzï thamo äna,“Onongdeng dïnynyode änna ängäng watha wiwong äna Gäꞌrok Gänzï gorïng cayï. .4Dathïno Gäꞌrok Gänzi doga gayïka bädok bathïk bebe beyangkägagägok ängäng wuräk billa ngäye thïk, oꞌrina bodägagägok änzik ängäng Gänzi na bonu thägeyäk thimmäng gättïng. 5Gäyïng ga onongdeng oga gayïka bädok bathïk gämme bebe bawunago ängäng gumäng ge bärruk, na mobong medung Gänzï meme maginok dogingkagok de bärruk bethorigok cik yokik ge Gänzi ängäng Yecuwa Almäcïye.6Oꞌrämïna gaka thadak thedung the Gänzi thomok gämme äna,“Oïngbeng bodok bädok änzik benu thägeyäk thimmäng bebeba Oïngbeng bïthek cïk gayïka gäꞌrok ge bonda ï Cïyong na obadï bebe berocik ängäng bädïyathallïkïgo.7Oꞌrämïna onongdeng dede derocik ängäng bädok beng bebe, Ongokpeng bonu thägeyäk thimmäng, oꞌrïna obadïyeng dede dädamakode bädok bebeba wuräk wawuno ängäng woyangkang bodekak gäꞌrok ge bonda. 8Wurïdena thadak thedung the Gänzï therek thamo äna,“Oꞌrï bädok ippi beng bebeba bïyabäꞌrïcek wuräk, a ogengdeng ïyabäꞌrïcïgok ängäng dädagäcigok rong re Gänzï. Ängäng wuräk wewe wedibokeng änzik.9Oꞌrïna onongdeng doga wuräk wedibagok änzik na mobong medung Gänzï me daꞌrädang dïdïng, na bädok bedung, na wuräk wïwung wulluk ändottäk äna wadäganzïno wuräk dokäꞌrïko dededa ongokpeng bïbïttonong änzï ngärimäk atho ï dobulänga dïdung derïng. 10Onongdeng dogak dädagak wuräk we Gänzï maung merek, oꞌrina ïnaneng onogdeng doga wuräk we Gänzi. Maung memema onongdeng dogak dädanak dïthak no wuräk oꞌrïna ïnaneng onongdeng donu dïthak no wuräk.11Worïnyïg, Oïngbeng bayïdïddïgonong gayïka boꞌrak na gayïka buräk bega noddok babïyäk äna onongdeng dabaꞌrikek donareng de dollämothïk de gatha dede dappïttïke na dega dümi de ngäꞌre. 12Gäyïng ga doga dïdong oga dorïng ängäng wuräk wewe wädarocik ängäng Gänzï, narroga äna maung memema ogengdeng dayïꞌrek nanagenong äna onongdeng doga oyego ngäye ngogidäk, ogengdeng dabuꞌrok dïya änna ngäye ngïngong ngerïng a ogengdeng odengke Gänzi ï thängki thïthung thethetha Ongokpeng bïyathok cik.13Oꞌrämïna gäcigindenong waꞌrädang wïwong rong omakok donareng de Gäꞌrok Gänzï ängäng daꞌrädang de wuräk wonyi awuk änzïk, gayïka daꞌrädang de obadï bebe berabok thappu. 14Wurïdena däkäna gayïka mobong medinyagägagode äna mappe wuräk wewe weyegok ngäye ngegidäk na okäꞌrïkïno wuräk wewe weyegok ngäye ngerïng. 15Gaka irri reng roga ängäng re Gänzï äna onongdeng dayego ngäye ngerïng ängäng, a dodämathïk de wuräk änanna odo gänang änzïk. 16Ogawunong gayïka wuräk wädamättagok, onongdeng dädayekïke doga dïdong baꞌrang gayïka diricigo ängäng ngäye ngegidäk, oꞌrïna ogawunong gayïka woyego we Gänzï. 17Gäꞌrïnyudenong wuräk awuk änzïk. Rïnyïnong obambang ngeng dïyaräk na dïyayï. Onawunong näthäräk ne Gänzï. Gäꞌrïnyudenong baꞌrädang ängäng dogäciginok rong.18Woyego, rogga äna onongdeng dagäciginok mobong mïmong cïk näꞌrok nïnong ängäng dottega dïdong adwuk. Rädaga äna wuräk werïng wulluk, oꞌrïna rogga äna wuräk wewe wenu nyaranga ngokäme. 19Gaka Gänzï gïyappïnonong bädok ï rong irri reng, naa onongdeng donu ngäꞌre ngerïng nge dogenya ängäng donängïgok däriꞌri dädagayik ga gomakok Gänzï. 20Oꞌrina gaka dodengka adwuk änzïk doga maung memema onongdeng doga oppïgïno donängok dogidäk dïdong gäyïng ga onongdeng onyuko, oꞌrïna maung memema onongdeng doga oyego ngäye ngerïng na ogenya ängäng dogatto agoga äna onongdeng danyuko waa? Gänzï gïyappïnonong irri reng bädok cik.21Gaka onongdeng dïbïttagïnok irri reng. Gaka Almäcïye ängäng gatha gïgung bogenyayïnocong, Ongokpeng na büddanïndecong domïcïgo äna ocongdeng damakok nyägäk nyïnyung. 22Ongokpeng bädanängode dogidäk na obärïk bädagäcigode duwïk derek änzï dong dïdung bäꞌrik. 23Maung memema Ongokpeng bogak borägïttagägok, Ongokpeng bädabärïcenokeng rerek bäꞌrik ängäng näthungka, Ongokpeng bädanak näthäräk, oꞌrïna Ongokpeng bogak bïthek dogappïyo dïdung ïga Gänzï Ongokpeng benu dakämago dethorigok cik.24Almäcïye bommok dogidäk ängäng gatha gïgung ängäng no dereng dededa Ongokpeng bïnyode nang ängäng nallong, ocongdeng dogak dïnyok ängäng dogidäk na oga dothorigok cik ängäng dathïk. Ängäng doppïgo dïdung onongdeng dogak doräguthagägok 25Gaka onongdeng dogak gayïka rängkak ruyadethïk, oꞌrïna onongdeng dogapïnok badebük ängäng watha wïwong äna Ongokpeng baga nanagenong ängäng.
31Wuräk wïyayï rogga äna onongdeng dagäciginok warek wïwong cïk mik ngokäme ängäng watha wïwong, oꞌrämïna narroga äna obärïk änanageng bädamakok rong re Gänzï, agoga äna dabuꞌrok darong rïrang rerïng rïyabärïce geng a ogengdeng oroyik ängäng Gänzï omakok rong wayï wïweng ädaga äna ogengdeng domok rong rerek, 2Maung memema ogengdeng dawurrïgok doga dïdong de ngäye ngerïng ängäng näthäräk.3Onongdeng dädagäyïno dodengka dïdong ga goga änno gurak ge no gatha ge doꞌrok baꞌrang na ängäng dobeyok nägäng cïk na ängäng dïthago nyadümäni nyamägudurï däkäna dïthago nadïya nerïng gättïng. 4Oꞌrina dodengka de buräk dethorigok cik degayik doga äna dagga änno thägik thïthung, dodengka iddi deng dädïyabäꞌricagok cïk doga dorengkïgode ängäng bärruk berïng bebe benu thägeyäk thimmäng gättïng yokik ye Gänzï.5Gaka irri reng rogak mik maung merek wubï äna, woduma wïyayï wewe wethorigok cik ängäng Gänzï ngokäme warengkek watha wïweng na omakok warek wïweng ogäcigokeng. 6Gayïka Cara bogak bomakode Abäraying ogäcigok obärek bïbung, ongokpeng bogak bayïbïttok äna gäꞌrok gïgïng, ongokpeng bebe benak nyäguräk nyïyayï nyayego ngerïng na nyädanak näthäräk ne baberek.7Wuräk wïyaräk rogga äna onongdeng daga dännathïk ängäng wayï wïwong gayïka wuräk wïyayï wodïꞌrode dang oko nanagenong. Rabunong wayï wïwong ïrrïng ängäng näthäräk orumo nanageng ängäng dagurïnang de doga dathïk a dodänttek Gänzï dïdong änanna ädabäꞌrïcïgok.8Diꞌrok cïk, rogga äna gäyïng ga onongdeng dana ngäꞌre ngulluk na ïdïddïgïttïyok bulluk bulluk ängäng rïnyïttïyo gayïka doga bang na donayïttïyo dottega nang. 9Onongdeng dädakapenok cik rong regidäk ängäng rong regidäk däkäna orägïttïyo ängäng, oꞌrina ogawunong dappïyok bädok cik na ännanang äna onongdeng dïbïttagïnok äna onongdeng dappägak cik.10Gaka obadï bebe benareng äna barïnye dathïk na oꞌräme mängki merïng, agoga äna ongokpeng baräbo duränge dïdung ogäꞌrïnyok änno dogidago na rabo dong dïdung änno dïꞌre dabambärek na duwïk. 11Rogga äna gäyïng ga oungbeng ogappïyo änzï naddäräk nïnong negidäk a oungbeng oyego ngäye ngerïng, rogga äna oungbeng baganzok märïng ängäng thägik thïthang athwuk. 12Gaka gik ge Gäꞌrok Gänzi goga no wuräk wethorigok cïk, na wenüng wïwung wuwanzïgode wagäcigok dodänttek Gänzï dïdeng, Oꞌrïna yothek ye Gäꞌrok Gänzï yoga dümi de wuräk wewe wayego ngäye ngegidäk.”13Wurïdena obïthung beng bebe bïyabäꞌrïcenong naa onongdeng donareng äna dayego ngäye ngerïng? 14Oꞌrina narroga äna onongdeng dagenyayïno doyego ngäye nge dothorigoyik, agoga äna onongdeng dïyaga dorïnyanang cayï dïdong? Wurïdena onongdeng dädana näthäräk däkäna onongdeng dädallo mägik änzik.15Oꞌrina dumïnong Gäꞌrok Gänzï änno mägik mïmong, wurïdena ogawunong dokuthïttagode marïyamuk äna onongdeng dabärïce dothuwungago adwuk änzïk dededa onongdeng dothuwungagïnok dogappïyo dede dega ïgagenong, ängäng dottega na ängäng näthäräk, 16Oꞌrina bärïcenong geng ängäng ngäꞌre ngerïng maung memema ogengdeng doga orägïtto ngäye ngïngong ngerïng ïga Almäcïye onongdeng dabuꞌrok dïyathalla ängäng rong rïreng regidäk rerera ogengdeng dïꞌrek. 17Gaka raga rorïng, narroga äna ängäng donareng de Gänzï äna onongdeng dagenyayïno doyego ngäye ngerïng okonang äna onongdeng dayegïno ngäye ngegidäk.18Gaka Almäcïye gämme bogak bogenyayïnok dogidäk athulluk, a wuräk wädathorigok cik änanna athïno Gänzï, Ongokpeng bogak bïnyok ängäng gatha oꞌrïna bogak bathïk ängäng Bärruk. 19Ongokpeng bebe bega ïgagok gämme bonyagok dothämpïcïke wärruk wewe wega ï koräkong, 20Bärruk ippi beng bogak be wuräk wewe wegak wädamakode Gänzï maung memema Ongokpeng bogak borrikode Gänzï ï mängki me Nuwa, maung memema därämbik deno ngïräk dogak ocägagägok äna darek wuräk wotteng däkäna wuräk thäguncuk na wäddäk änzï ngïge.21Ngïräk ingngi ngeng ngogak gumeräk ge donengkïgo ngenge ngega orecong ïnaneng, ngädagak ngoduwok ngäruk nge no gatha, oꞌrïna Dïthïgïno Rong Cïk dogak docägode ängäng Gänzï änzï ngäꞌre ngerïng ängäng dogüyogo de Yecuwa Almäcïye. 22Ongokpeng bebe beduwongok ïgänzï na boga onängok cïk do thägung the nyerü the Gänzï na rabo mälleka amwuk änzïk na daꞌrädang de ïgänzï adwuk änzïk na dobora.
41Oꞌrämïna maung memema Almäcïye bogak bogenyak onängïgïnagocong däriꞌri ängäng gatha, rogga äna onongdeng daboradang ngokäme ï gaddäräk geng gege mik ängäng ngäꞌre ngïngong gayïka Ongokpeng bogak, gaka obadï bebe begenyak ängäng gatha bodiyegïnde dogidäk cïk. 2Wurïdena ïnaneng omodo änno thängki theng thethe rogga äna oungbeng banängok cïk ängäng doga dathïk dïdang de näthappu doga dorabägagok ängäng nyägung nye Gänzï dädaga ängäng däꞌräräk de donareng de buräk bonyi.3Gaka ocongdeng dogak donängode thïk ängäng doga dathïk denyagok dogak dawuyïke wuräk no watha wädaga Yawüdiying wewe wega ï dathïk de dongoräk de dithäcayïttïyok ängäng dollämothïk gatha gatha na duwïye dikko nyäbäk marïyamuk na dikko mäꞌrägüräk no duko na dokäꞌrïko marïyamuk na thäthicinok näzï thïk nillayik marïyamuk. 4Ogengdeng dallo mägik änzik äna oungbeng bädaga thäꞌrägik ängageng ï ngäye ngengenga ogengdeng doga oyego nge dayatho, wurïdena ogengdeng dathämothïk nanagang orägïttang. 5Oꞌrïna ogengdeng dïya ïthek Gänzï watha wïweng Ongokpeng bebe bïyakämo wuräk wekuthïttagode ängäng dathïk na ängäng dïnyo. 6Gaka rong irri reng roga mik, thadak the Gänzi thogak thodäganzïnok wuräk wewe wïnttek ngokäme äna ogengdeng dïyakämago ängäng watha omakok gayïka wuräk, oꞌrïna ogengdeng dïyaga dathïk gayïka Gänzï ängäng bärruk.7Oꞌrïna diꞌrok cïk de waräbü awuk änzïk dathok dorok nana mäddük, oꞌrämïna gäꞌrïngkudenong a onongdeng abüre gik ängäng dodänttek Gänzï marïyamuk. 8Oꞌrïna gäppak ga rong arwuk rïꞌräng, gäyïng ga onongdeng orïnyïttïyo adwuk änzïk bulluk bulluk, gaka dorïnya dagäꞌrïnyok wuräk wüyik änno donängok dogidäk düyik. 9Rabïyunong ï gumäng gïgong bulluk bulluk, onongdeng dädathämïttïyothïk nang guräk guräk.10Gäyïng ga onongdeng ona dagurïnang bulluk bulluk dededa onongdeng dïthïgagägode äna onongdeng dathämpïcïke ängäng rong re Gänzï gayïka woyego werïng ängäng dagurïnang na ängäng märïng me Gänzï. 11Naa obärïk bonareng äna bayïꞌre, agoga äna bayïꞌre ängäng rong re Gänzï, wurïdena naa ongokpeng bonareng äna bathämpïcïke wuräk, agoga äna bayïꞌrekïke wuräk ängäng dobora dededa Gänzï gïthedok. A Gänzï änanna dengkïgo ängäng rong arwuk ängäng Yecuwa Almäcïye Ongokpeng bebe benu dodengka na daꞌrädang dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek. Agogayik.12Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, onongdeng dädallo mägik änzik ängäng dännathïk dede dega yoꞌrägik yïyong dägatho donäkenong gayïka na atho roga dadung. 13Oꞌrina käꞌrïkunong gayïka onongdeng doga thäꞌrägik ï dogenya de däriꞌri de Almäcïye maung memema dodengke dïdung dogenek dïrïgo de dodengkïgo ängäng dokäꞌrïko. 14Dorïnyanang dïdong naa onongdeng dorägïttagok ängäng wuräk gärängang ge Almäcïye gaka onongdeng doga wällore wïwung, gaka Bärruk be dodengkïgo na Bärruk Be Gänzï boga odengïkago ïgagenong.15Oꞌrina gäyïng ga obärïk änanagenong ädagenya gayïka buꞌrang bebe benareng äna bappok däkäna gayïka buräk benareng äna babunye däkäna gayïka buꞌrang däkäna buräk bebeba banängok dogidäk däkäna buräk bebe ballämothïk babäraꞌrago. 16Oꞌrïna naa obärïk bagenyïkïgo gayïka mäcïyïng, gäyïnok ga ongokpeng ädathalla, oꞌrïna gäyïnok ga ongokpeng odengke Gänzï änzï däriꞌri iddi deng de dogenya gayïka ongokpeng boga ängäng gärängang ge Almäcïye.17Gaka thïk the dakämago thogak thorethek änzïk athïno wuräk we dawuwang de Gänzï, wurïdena naa thorethïgok änzïk ängagecong gäppak, agïyaga yayï maung memema diꞌrok cïk dïyatho de wuräk wedodegicang wädamakok rong re Gänzï? 18Wurïdena ïnaneng naa wuräk wethorigok cik warïgok ängäng dodäräkok, agoga äna ngänï beng bïyagayïno wuräk wädamok rong re Gänzï na wegidäk? 19Oꞌrämïna gäyïng ga wuräk wewe wagenya onängïgok däriꞌri omakok donareng de Gänzï ängäng watha wïweng oyego ngäye ngerïng ängäng dothorigoyik de doroyik gayïka Gänzï.
51Oïngbeng boga gamaꞌräk ängäng gatha gïgïng na oïngbeng badinyinok namaꞌräk ne kaniza nene nega yoꞌrägik yïyong. Oïngbeng boꞌrämek donängïgok däriꞌri de wuräk werocik wega mäcïyïng, na oïngbeng boga thäꞌrägik the dodengka dede dïyagenïgo dïyabärïyago. 2Wurïnong rängkak re Gänzï rere rega yoꞌrägik yïyong rerera onongdeng doga othämagok gayïka Gänzï gonareng äna onongdeng dawure, na ädaga äna ängäng dayatho gämme oꞌrïna ängäng donareng dädaga ängäng natteräk. 3Onongdeng dädanäke äna onongdeng daga no wuräk wewewa onongdeng donu ïngkung nyïnyong othämagok, oꞌrïna ogawunong domïcïgo de rängkak. 4Wurïdena maung memema thobong thathok the warebük, onongdeng dïyayïthago nabibi ne dodengka nene nangäꞌretho räbuk räbuk.5Ängäng gaddäräk ikki geng mik, nyäguräk gäcigïndenong namaꞌräk cïk, wurïdena rogga äna onongdeng adwuk änzïk dagäcigïnok cïk bulluk bulluk ängäng dothïꞌrïgok dottega, gaka Gänzï goyangkang wuräk wewewa wüyicige watha wïweng, oꞌrïna Gänzï gayïthek wuräk dagurïnang weräbede watha wïweng cïk.” 6Oꞌrämïna räbïdenong watha wïwong cïk ängäng dottega a Gänzï ïyarabonong omüdonong gänzï ängäng thägung thïthung theborok maung memema thïk thathok, 7Ïthïdenong cok donareng dïdong adwuk gaka Ongokpeng bännananagenong.8Gäꞌrïngkudenong ga onongdeng oga dabüre gik! Gaka dümi dïdong thäjibäk thabälle thïk gayïka bäthede bathäppïyo ga gogüre na iꞌricek cïk oganzok obärïk äna barägo. 9Oꞌrämïnong ga onongdeng othoro thïk ïrrïng ängäng doroyik na ängäng dännanang äna donängïgok däriꞌri iddi deng mik doga nana obambang ngeng derek derocik adwuk änzïk dega näthappu.10Oꞌrina Gänzï genu dagurïnang adwuk änzïk, Ongokpeng bebe bïbïttodecong ï dodengka dede dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek ïga Almäcïye Yecuwa, maung monyagok memema onongdeng dogenyak, Ongokpeng bïyathorïgenong cik na othodonong na borenong dang. 11Ongokpeng benu dodengka na daꞌrädang dïdung dädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek. Agogayik.12Oïngbeng bamegenonong rong rotteng ängäng thägung the Cälluwanuc obang becong babaräk berocik, oïngbeng bonareng äna oïngbeng baborenong dang na ogenenong äna dothorigoyik iddi deng de dagurïnang dogayik ithecak de Gänzï dededa onongdeng doga othoroyik. 13Obambang bïbong babayï bega kaniza gege gega ï Babïll bedibagok änzik ängagenong ängäng Gänzï boga ayinzonong na thäguräk thïthïng thabaräk Moräkuc thoga ayinzonong ngokäme. 14Ayinzudettïyudenong adwuk änzik bulluk bulluk ängäng domäthucuwïttïyo de dorïnya. Gäyïng ga märïng oga ängagenong adwuk dede dega ïga Almäcïye Yecuwa, Agogayik.
2 Bodäruc ngameeꞌrak
11Cämang Bodäruc bïthak be Yecuwa Almäcïye na bodinyagok bïbung, oïngbeng badinyinok wuräk wewe werabok doroyïk ängagecong dimmäng gättïng dededa ocongdeng dodenttade ängäng dothorigoyik de Gänzï gecong na borek Yecuwa Almäcïye. 2Gäyïng ga dagurïnang düyik na märïng müyik ängäng dännathïk de Gänzï na de Yecuwa Gäꞌrok gecong,3Gayïka dobora de Gänzï dïthedecong waräbü awuk änzïk we donareng de dathïk ängäng dännathïk de Gänzï gecong Ongokpeng bebe bïbïttocong ängäng dodengka dïdung na ängäng dimmäna dïdung. 4ängäng ïrrï reng, Ongokpeng bïthedecong Thïk The Dïthïgïno Rong Cïk Rimmäng, a onongdeng änanna oga thäꞌrägik ängäng doga de Gänzï, na ollïno dogidäk dede dega näthappu änzïk athwuk de donareng de gatha.5Oꞌrïna gämme gaka irri reng roga mik, roga äna onongdeng dadäräkok a onogdeng ore doroyik dïdong nang ängäng ngäye ngerïng na ängäng dännathïk, 6ängäng dännathïk de dorabo gatha na donyuko ï rong na re donyuko ï rong rethorïgok cik. 7Ï dothorigoyik ngäruk ngerek ngilla nge domättïyo de dorïnyïttïyo de doga bang na dorïnyïttïyo de wuräk werocik ängäng Gänzï dare dorïnya nang.8Gaka naa ïrrï reng roga ïgagenong mik agorïgonang rüyik, a onongdeng dädïyana äntäronyang däkäna dädïyamüde wüyiga oronang ängäng dännathïk de Gäꞌrok Gänzï gecong Yecuwa Almäcïye. 9Gaka obadï bebe billa irri reng boga birämade bädayïthämäng cïk, ongokpeng buyede doduwïgo thïk de dogidäk dïdung de maung merek dïyarade wubï.10Oꞌrämïna, bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, däräkudenong gättïng a onongdeng odänttek Gänzï na dodiboyik dïdong oga dodibagok änzik ängäng Gänzï, gaka naa onongdeng donängode irri reng mik, agoga äna dädïyanängok dogidäk ngorek ngorek. 11Oꞌrämïna gaka irri reng rïyagäyïnonong mik maung memema onongdeng dïyathinyo ï daꞌrädang de Gänzï Gäꞌrok gecong na borïgok becong Yecuwa Almäcïye billa diꞌrok cïk.12Gaka irri reng roga mik, Oïngbeng bädïyana düthü gatha baꞌräng äna oïngbeng bädawunzagïkenong rong irri reng marïyamuk, narroga äna onongdeng dothorok cïk ïrrïng ï dothorgoyik dega ïnaneng. 13Oꞌrïna oïngbeng bonu äna roga rorïng ithecak gayïka oïngbeng boga ängagenong ï gäthu ikki geng ängäng gatha, oïngbeng bïyawunzagenong. 14Ännawunang äna Oïngbeng buwengkok nang bogga äna Oïngbeng babäꞌrillo gäthu gïgïng gayïka Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye bogeneyïng. 15Oꞌrämïna Oïngbeng bïyadäräkok äna oïngbeng baꞌräme äna onongdeng damüde wunzagok rong arwuk irri reng.16Gaka ocongdeng dädamakok dännathïk de dämmï decägode ängäng donareng de gatha maung memema ocongdeng dännak ängäng dobara de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye na dïregïnong datho dïdung, oꞌrïna ocongdeng doꞌrämek dimmäna dïdung ängäng gik gecong. 17Gaka ongokpeng bommok dimmäna na dodengka änno Gänzï Obädeng maung memema Ongokpeng bogäcigode roꞌre re Bimmäna Bodengka rayïꞌrekïkïyok ramo äna,“Oꞌrämï Thäguräk Thabaräk Thïthïng iththi theng thethetha oingbeng borinyek na bowïyak no gatha ängäng.” 18Wurïdena ocongdeng dogäcigode roꞌre irri reng änzïgänzï maung memema ocongdeng dogak ängagok no thoꞌrong thedung.19Oꞌrämïna gaka ocongdeng donu rong re dïꞌrïgïgago dede dïꞌrïgïgagok ängäng wïꞌre. Onongdeng dïyayego ängäng ïrrïng orabïnok wenüng cïk, gayïka guꞌrïräk gege gabulängethïk ï ngärimäk agoro yo nängorokäme maung memema dobuängethïk de nängoräkäme na guꞌrïräk goga obüro no mägik mïmong. 20Ännawunong irri reng nodong gäppak äna dïꞌrïgïgago derek dilla ï thadak thedung the Gänzï dayïꞌrïgago ängäng bïꞌre dadung. 21Gaka dïꞌrïgïgago dädatho ängäng donareng de buräk bonyi, oꞌrïna woduma we Gänzï wayïꞌre gayïka Bärruk Bedung boga othäppïcegeng.
21Oꞌrïna wïꞌre werek wenu duwïyik wogak yoꞌrägik ye wuräk ngokäme, gayïka wannïke werek wenu duwïk wïyaga ïgagenong, ogengdeng dede dïyaga yoꞌrägik yïyong duꞌrang gäceng oyüwo ïgagenong, ogengdeng dïyathuko dobäꞌricok cïk na donyuko nang de Gäꞌrok Gänzï Ongokpeng begeyokeng ängäng däkäna berede geng, ogengdeng dïyathuko dobäꞌricagok cïk no watha wïweng gäre gäre. 2Wuräk wüyik wïyamakok dobäꞌricagok cïk dïdeng gaka ogengdeng dïyarägïtto gaddäräk ge thorigok cik gegayik. 3Ogengdeng dïyana doꞌrïya na ogengdeng dïyageccenong ängäng rong re duwïk na ängäng rong recägode, gaka doppïgo dïdeng darade oga ändo maung merek wubï na dobäꞌricagok cïk dïdeng dädïyathoro.4Gaka naa Gänzï gädappek mälleka obäꞌricok cïk meme mïkede, oꞌrïna agoga äna Ongokpeng borode mälleka meng meme ï gapa ge dïk a Ongokpeng omättokeng dang ängäng würenya we ngärimäk a ogengdeng onängok dang othämagok orrikok thängki the dakämago, 5Wurïdena maung meng meme Gänzï gädappok wuräk wegak näthappu ändo maung merek arade wubï ängäng dobäꞌricok cïk, oꞌrïna ongokpeng borede Nuwa bälläk begak änno wuräk thaguncuk na wäddäk, ongokpeng bebe bedäganzïnok wuräk rong re dothorigoyik, maung memema ongokpeng bothukok ngïge näthappu thenu dogidäk nang. 6Gänzï goppok maräk mottäk me Cadum na Amura ängäng dobäꞌricokeng cïk ogäꞌre geng ängäng dïk na ogene wuräk domïcïgo wewe wayego ngäye ngegidäk.7Wurïdena ongokpeng borede Lod bälläk ongokpeng bebe begak bethorigok cik billak ngäruk ngerek, ongokpeng bogak buräk bebe bellïgok änzïngkung nye wuräk wegidäk wayïthäcäk ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha wädamakode nädumïk ne Gänzï. 8Gaka buräk babaräk beng ippi beng bogak bothorigok cik ängäng doga dïdung yoꞌrägik ye wuräk, ongokpeng bogak onängok cïk yoꞌrägik yïyeng, ongokpeng bogak orägo gänyik marïyamuk ängäng ngäye ngegidäk ngengenga ongokpeng bïthämäng mängki änzïk amwuk. 9Wurïdena Gäꞌrok Gänzï gännanang äna Ongokpeng barek wuräk wethorigok cik cayï änzï donäkïgo iddi deng ga ongokpeng ogäꞌrïnyok wuräk wayego ngäye ngegidäk, gaka Ongokpeng bïyappekeng ï thängki thedoppïgo the dakämago.10Oꞌrämï ithecak obadïyeng dededa damakok donareng de wathaängäng dollämothïk de dulla dawüre gatha na oyangko daꞌrädang de Gänzï. Wännïke iwwi weng, ogengdeng doga oyego ngäye ngegidäk ngengenga watha wïweng wonareng äna dayego. Ogengdeng dädanu näthäräk äna darägïtto dodengka de obadï bebe bega bimmäng änanageng. 11Narroga äna mälleka moga moborok na monu dobora düyik okono wännïke iwwi weng, ogengdeng dädamüde orägïtto geng yokik ge Gäꞌrok Gänzï.12Oꞌrïna wuräk iwwi weng woga gayïka durïk dedämathïk dede degongkok ängäng dang mik äna dagämago na oräkagägago, ogengdeng dagädeyok nang ïꞌre dambärek dededa ogengdeng dodäma ängäng watha wïweng äna dagämo geng. 13Wurïdena ogengdeng iddi deng dïyappïgïno ängäng dogenya dededa ogengdeng dayïllende wuräk. 14Ogengdeng donu gik ge dollämothïk ge dithäk ängäng wuräk gatha gatha, ogengdeng dädathoro änno donängok dogidäk, ogengdeng dayïddiko baꞌrang dädarabok watha thïk. Mägik mïmeng männayïkïgagok ängäng doꞌrïya na mogicagok mïthïgok gäꞌrängek nang, ogengdeng doga nyäguräk nyogicagok nyïthïgok gäꞌrängek nang.15Ogengdeng düddanok gaddäräk gethorigok cik ga ogengdeng wuyacïk omakok gaddäräk ge Bällam thäguräk thabaräk the Bacur ongokpeng bebe berïnyek ngäye ngegidäk ngädathorigok cik. 16Oꞌrïna ongokpeng bogak bogüragïnok dogidäk dïdung nang ängäng ngäꞌringka ngïꞌrek ängäng rong re buräk bonyi äna thorïkïde dïꞌrïgïgo de dodämathïk bïꞌre.17Wuräk iwwi weng däkäna woga gayïka mollang me nok nilla ngïräk cik, ogengdeng doga gayïka nädde nenena githo obälle ängäng. Gänzï gïthenokeng gayïk cïk ï ngärimäk ngimmäng gättïng ngilla diꞌrok cïk ngorek ngorek. 18Gaka ogengdeng dayïꞌre wüyicige watha wïweng ängäng dodämathïk dillayik baꞌräng, ogengdeng dakukubo wuräk ängäng donareng de dollämothïk de watha de wucung äna dabälleno wuräk wewe wega wuyak cïk. 19Maung memema ogengdeng dayïtheno geng dïthïgïno rong cïk äna dadaꞌrike geng änzï dogidäk ga ogengdeng ängäng watha wïweng ändoga wïthak we dogidäk, gaka obärïk bulluk bädanyakode änanageng, ongokpeng boga bïthak ngokäme.20Gaka naa ogengdeng dollok änzï dürok de dulla de dogidäk de näthappu ängäng dännathïk de Gäꞌrok Gänzï na borek Yecuwa Almäcïye, ogengdeng dïkede gämme ogappocik, wurïdena ogengdeng donyakägagägode, wurïdena diꞌrok cïk dïdeng dogak diꞌrode thïk dogidäk gättïng okon nang maung me nodong. 21Gaka rogak raga rorïng äna ogengdeng dädannak gaddäräk ge dothorïgoyïk, okonang äna danna ga ogengdeng ändogappok mägeng me nädumïk nedung nene nïthïgodegeng. 22Oꞌrïna ogengdeng dogenïgïgagok domïcïgo dethorigok degayik äna,“Dawuk düttek dure dïdung änzï tharäk thïthung agorägo dure deng dede ogappocik, na yiddärük yaduwïgagägo agogapok ï ngathok agobäꞌrinttinyagoyik gämme.
3Thängki the Gäꞌrok Gänzï
1Worïnyïgo, oïngbeng bamegenonong rong ïrrï reng rameeꞌrak ïnaneng, rong arwuk reꞌrak rerera oïngbeng bonäkek äna oïngbeng bawunzagek ngäꞌre ngïngong ngethorigok cik ängäng rong irri reng. 2Oïngbeng bonareng äna oïngbeng bawunzagenong rong rere regak rïyarade ïꞌrïgonang ängäng wïꞌre wedung, na dodïngkïgagok diding oningdeng wodinyagok, nädumïk ne Gäꞌrok borïgok.3Rogga äna onongdeng dannanang irri reng nodong gäppak äna, ï mängki me domägeng miꞌrodethïk wuräk werek wïyatho wadathïk dïdeng domättagok ängäng ngäye nge dogidäk dïdeng, 4Ogengdeng dïyamo äna,“Ongokpeng Bïthek Rong Cïk äna bïyatho monï? Gaka ändo maung memema dadayïng dïnttek, rong arwuk rïdaddok mik gayïka rogak rorethïgok änzïk ändo maung me docägok.”5Gaka ogengdeng dogak duyede irri reng cïk ängäng watha wïweng äna Gänzï gogak garade gocode noꞌrïräk na näthappu maung merek wubï ängäng Rong Re Gänzï änno ngïräk nge ngïräk, 6Würïdena ängäng ngïräk thappu thogak thobäꞌricagägode thïk ängäng ngïräk nge ngïge. 7Oꞌrïna ïgänzï na näthappu thethe thega ïnaneng thoga othämagägagok ängäng rong reng rere re Gänzï, agänana ïyabäꞌricagok cïk ängäng dogäꞌro de dïk dede därragïnde wuräk wegidäk ï thängki the dakämago.8Oꞌrïna worïnyïgo, onongdeng dädawuyek rong cïk irri reng, gayïka Gäꞌrok Gänzï gonu thängki thulluk thoga gayïka räbuk rämmek gurrung dümmek(1000) na räbuk rämmek gurrung dümmek (1000) roga gayïka thängki thulluk. 9Gäꞌrok Gänzï gädarabok thïk ängäng Dïthïgïno Rong Cïk rerera Ongokpeng bïthek cïk gayïka obärïk ngeng donu ï ngäꞌre ngïngeng. Ongokpeng bädanareng äna babäꞌricok wuräk cïk, oꞌrïna Ongokpeng bonareng äna wuräk awuk wagappïyo änzï dogidäk dïdeng.10Oꞌrïna thangkï the Gäꞌrok Gänzï thïyatho gayïka buꞌrang nängkora, Thängki theng thethe maung memema noꞌrïräk nïyabäꞌricagok ängäng ngämek ngimmäng na waräbü wïyagäꞌro ängäng dïk na thappu thïyagäꞌro na waräbü wecägode nang wïyagäꞌro änzïk ängäng dïk.11Oꞌrämïna, gayïka waräbü iwwi weng awuk änzïk wïyabäꞌricagok cïk mik, onongdeng dïyaga dubäk de wuräk wayïthung weng? Dathïk dïdong dogga äna daga dodung na dothorigok cik ängäng Gänzï. 12Roga äna onongdeng danängok cïk orrikok thängki the datho de Gänzï. Ï thängki theng thethe Gänzï gïyagäꞌre waräbü änzïk awuk we noꞌrïräk ängäng dïk na Ongokpeng bïyagäꞌre waräbü ängäng dïk düthü gättïng odeke ngïräk ngeng. 13Oꞌrïna ocongdeng darikok omakok Dïthïgïno Rong Cïk rerera Rïrung re noꞌrïräk rïyathe na thappu thïyathe thethetha wuräk wethorigok cik wïyaga.14Oꞌrämïna worïnyïgo wïwïng, gaka onongdeng dogak darade orrikok rong irri reng däräkudenong ïrrïng a Gänzï ïya ïnynyonong dothorigok cik dilla ngäruk ngerek yokik gïgung na doga no märïng ängagok, 15Wunzagudenong gämme donyuko ï rong re dorïgok re Gäꞌrok Gänzï gecong gayïka borïnyïgo obang becong Bolïc bomegenonong omakok dännathïk dededa ongokpeng bogak bïthïgïgagägode. 16Gayïka Bolïc bïꞌrede no rong irri reng ï madak mïmung amwuk gämme äna waräbü wewe wabäꞌrïcek dänna de buräk woga woborok äna wannago.17Oꞌrämïna worïnyïgo bambïng dïyaräk na dïyayï, gayïka onongdeng dännak rong reng rere, gäꞌrïnyagudenong a onongdeng änanna ädayïllïgok ängäng wuräk wegidäk wewe wawuyek wuräk cïk ängäng dogidäk a onongdeng ädadaꞌrikek doroyik dïdong. 18Oꞌrïna wüyigawunong ï dagurïnang na ï dännathïk de Gäꞌrok Gänzï gecong na borek becong Yecuwa Almäcïye. Gäyïng ga dodengka oga ängagok ïnaneng na oga ängagok agoro yo thängki thilla diꞌrok cïk ngorek ngorek. Agogayik.
1 Yuwana ngenodong
11Oningdeng doga omegenonong rong re dathïk, rere regak ändo maung me dorethïgo änzïk. Rong rerera oningdeng dogäcidode na rerera oningdeng doꞌrämek ängäng gik giging, na rerera oningdeng durrïgode, na rerera oningdeng dorüngkode ängäng nyägung nyinying ängäng rong re dathïk. 2Maung memema dathïk iddi deng dodekak dïthämängko, oningdeng doꞌrämek, na oningdeng doga woꞌräme na oningdeng dayïrenonong rong re dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek dede degak ängäng Dada na dogenïgïgocong3Rong rerera oningdeng doꞌrämek ängäng gik giging na rerera oningdeng dogäcigode ängäng wenüng wiwing, oningdeng dïrenonong, a onongdeng änanna oga ängagening thäꞌrägik ngokäme thethetha oningdeng donu nanulluk ängäng Dada becong na ängäng Thäguräk Thïthung Thabaräk Yecuwa Almäcïye. 4Oningdeng damegenonong rong irri reng a onongdeng änanna othodok dowïya no watha dïdong adwuk thäꞌruräk. Gänzï goga dobulänge thïkGänzï goga dobulänge thïk5Oꞌrïnong rong irri reng rerera oningdeng dogäcigode änanagok, oningdeng na dayïrenonong äna, Gänzï goga dobulänge thïk, ngärimäk ngilla ïgagok bäꞌrik. 6Naa ocongdeng damo äna,“Ocongdeng doga thäꞌrägik äno Gänzï ga ocongdeng ïdaddo othäppïyo ï ngärimäk, agoga äna ocongdeng donu duwïk, ocongdeng dädaga omakok rong re thorigocik regayik. 7Oꞌrïna naa ocongdeng doga othäppïyo ï dobulänga gayïka Ongokpeng boga ï dobulänga, agoga äna ocongdeng doga thäꞌrägik nanulluk bulluk bulluk, wurïdena ngiccok nge Yecuwa Almäcïye Thäguräk Thïthung Thabaräk thethe theduwodecong dogidäk adwuk änzïk.8Naa ocongdeng domok ängäng watha wecong äna ocongdeng dilla dogidäk agoga äna ocongdeng dayïllede watha wecong na dothorigoyik dilla ïgagecong. 9Oꞌrïna naa ocongdeng dïrek dogidäk decong, ongokpeng boga bothorigok cik na bonu dodenttak ängäng rong rïrung rerera bïthek cïk, agogga äna ongokpeng badinyenocong dogidäk cïk na oduwok dogidäk cïk decong adwuk. 10Naa ocongdeng damo ängäng watha wecong äna ocongdeng dädanängode dogidäk, agoga äna ocongdeng dodekeyok äna Ongokpeng boga buwïk na rong rïrung rilla ïgagecong. 2Almäcïye bagäto ïga wuräk
1Nyäguräk nyïnyïng, oïngbeng boga omegenonong rong irri reng, a onongdeng änanna ädanängok dogidäk. Oꞌrïna naa obärïk bulluk bïkede änanagenong, agoga ocongdeng donu Dada becong Yecuwa Almäcïye bälläk bethorigok cik. 2Ongokpeng gatha gïgung boga bodinyek dogidäk cïk decong. Rädaga äna dogidäk dulluk decong bäꞌrik, oꞌrïna roga äna badinyek dogidäk adwuk änzïk de wuräk awuk änzïk we näthappu. 3Ängäng irri reng ocongdeng danna äna ocongdeng dännak nädumïk nïnung ïrrïng.4Obadï bebe bemok äna ongokpeng bännak ga ongokpeng ädagäꞌrïnyok nädumïk nïnung, agoga äna ongokpeng bonu duwïk, na dothorigoyik dilla ïgagok. 5Oꞌrïna obadï bebe begäꞌrïnyode rong rïrung agoga äna ongokpeng ithecak bothodägode ängäng dorïnya de Gänzï degayik. Ängäng irri reng ocongdeng danna äna ocongdeng doga ïgagok. 6Obadï bebe bamo ängäng gatha gïgung äna ongokpeng boga ïgagok, agogga äna ongokpeng bayego gayïka Almäcïye.7Bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, oïngbeng bädaga omegenonong nädumïk nerek nïyathe, oꞌrïna nädumïk inni neng noga nibe nenena onongdeng darade ogäcigok ändo maung me dorethïgo änzïk. 8Oïngbeng bamegenonong nädumïk nïyathe gämme nenena genenong dogayik ithecak dega ïgagok na ïgagenong, gaka ngärimäk nganyago maung memema guꞌrïräk gegayik ithecak goga obulänge thïk.9Obadï bebe bamo ängäng gatha gïgung äna ongokpeng boga ï dobulänge thïk ga ongokpeng ändogidage obang bïbung agoga äna bïꞌräng boga ï ngärimäk ïnaneng. 10Obadï bebe berïnyek obang bïbung babaräk däkäna babayï agoga äna ongokpeng bïdaddok boga ï guꞌrïräk ï dobulänga na boga bäda bäꞌrïcïgagägode. 11Oꞌrïna obadï bebe begidagek obang bïbung babaräk däkäna babayï agoga äna ongokpeng boga ï ngärimäk, na ongokpeng bïꞌräng boga othäppïyo ï ngärimäk, ongokpeng bodäma nana ongokpeng boga onyago, gaka ngärimäk ngirämede gik gïgung cïk.12Nyäguräk nyïnyïng, oïngbeng bamegenonong gaka dogidäk dïdong dodinyegïndenong cïk ängäng gärängang gïgïng. 13Gädeng, oïngbeng bamegenonong gaka onongdeng dännayok ändo maung me dorethïgo änzïk. Nyadüma oïngbeng bamegenonong gaka onongdeng donyakode dogidäk de thappu. Nyäguräk nyettetteng oïngbeng bamegenonong gaka onongdeng dännak Dada. 14Dadayïng, oïngbeng bamegenonong gaka onongdeng darade änna ändo maung merek. Nyadüma, oïngbeng bomegenonong gaka onongdeng doga doborok dang, na rong re Gänzï rïdaddok roga ïgagenong, na onongdeng donyakode dogidago.15Onongdeng dädarïnye thappu däkäna waräbü wega näthappu. Naa obärïk borïnyek thappu agoga äna ongokpeng bädarïnyek Obädeng na dorïya de Bädeng dilla ïgagok. 16Gaka rong arwuk änzïk rega näthappu roga donareng de gatha, na donareng de gik na düyicige gatha ge dathïk dädaga de Bädeng, oꞌrïna roga äna donareng de thappu. 17Wurïdena thappu thabäꞌricagok cïk ängäng waräbü wïwung, oꞌrïna obadï bebe bayego donareng de Gänzï bayïdaddo oga ängäng Gänzï räbuk räbuk.18Nyäguräk nyettetteng, thïk thathok thedintode thiꞌrode thïk. Gayïka onongdeng dogak dogäcigode äna dümi de Almäcïye dägatho, wurïdena narroga äna rümi re Almäcïye rathok roga rüyik, ängäng irri reng ocongdeng danna äna thïk thathok the diꞌrok cïk. 19Ogengdeng donyagok däbäk änanagecong, oꞌrïna ogengdeng dädaga decong, gaka naa ogengdeng degak decong, ga ogengdeng dägaga ïdaaddo ängagecong. Oꞌrïna ogengdeng donyagok däbäk ogengdeng dädaga änanagecong.20Oꞌrïna onongdeng dodakok ängäng Bärruk Bedung buwulluk, wurïdena onongdeng dänna rong arwuk änzïk. 21Oïngbeng bädamegenonong gaka onongdeng dodäma rong regayik ithecak, oꞌrïna gaka onongdeng dännanang äna duwïk dädaga änzï dothorigoyik ithecak.22Obïthung beng bega buwïk? Oꞌrïna obadï bebe banyuko nang äna Yecuwa bädaga Almäcïye. Buräk beng bebe boga dümi de Almäcïye, gaka ongokpeng bonyukok nang äna ongokpeng bodäma Bädeng na Thäguräk Thabaräk. 23Obadï bebe benyukok nang äna ongokpeng bodäma Thäguräk Thabaräk bädanu Bädeng gämme, na obadï bebe berocik ängäng Thäguräk Thabaräk bonu Bädeng gämme.24Oꞌrämïna onongdeng darade ogäcigok ändo maung me dorethïgo änzïk. Gäyïng ga gïdaddo oga ïgagenong. Naa onongdeng dïdaddok orabo rong rerera onongdeng darade ogäcigok ändo maung me dorethïgo änzïk, agoga äna onongdeng doga dorabocïk ï Thäguräk Thabaräk na ïga Bädeng. 25Wurïdena irri reng rerera Ongokpeng Bïthenok Rong Cïk ängagecong äna Ongokpeng bonu dathïk dilla diꞌrok cïk. 26Oïngbeng bomegenonong rong irri reng äna wuräk werek wonagareng äna wawuyenong cïk.27Oꞌrïna onongdeng donu dodako dededa onongdeng dommodok dorabok cïk ïgagenong, oïngbeng bädanu näthäräk ängagenong äna obärïk bïyawuyenong cïk ängäng dännathïk derek, oꞌrïna gayïka onongdeng dännak dodako iddi deng de rong rethorigok cik regayik rädaga re duwïk. Gayïka oïngbeng bännïkenong äna onongdeng dayïdaddo ïgagok. 28Wurïdena ïnaneng, nyäguräk nyettetteng, ïdaddunong ïgagok narroga äna maung memema ongokpeng bathok a ocongdeng oga dorocik ängagok, ocongdeng dädana näthäräk ne datho dïdung. 29Naa onongdeng dännanang äna Ongokpeng boga bothorigok cik, agoga äna onongdeng danna arwuk änzïk äna obadï bebe bayego ngäye ngethorigok cik bogongkok änanagok.
31Oꞌrämïnong dorïnya dededa Dada bïthedecong narroga äna ocongdeng däda bïttagägok äna nyäguräk nye Gänzï! Oꞌrämïna ängäng irri reng thappu thädïya ännacong, gaka thappu thodäma Gänzï. 2Worïnyïgo, ocongdeng doga nyäguräk nye Gänzï ïnaneng, oꞌrïna rïꞌräng rädabärïyagok äna ocongdeng dïyabärïyago yayï. Oꞌrïna ocongdeng dännanang äna, maung memema ongokpeng bobärïyagägok a ocongdeng ïyaga gayïka ongokpeng, gaka ocongdeng dïyaꞌrämïyok gayïka Ongokpeng boga. 3Oꞌrämïna obadï bebe benu dogappïyo iddi deng ïgagok agogga äna ongokpeng bïyaduwïgo gayïka Ongokpeng boduwïgok.4Obadï bebe bayego ngäye nge dogidäk boga äna ongokpeng banängok nyaranga bürang gämme. Wurïdena dogidäk doga nyaranga. 5Wurïdena onongdeng dännanang äna Ongokpeng bogak bathok doduwok dogidäk cïk decong, na dogidäk derek dilla ïgagok bäꞌrik. 6Oꞌrämïna obadï bebe beracodok ïdaddo ïgagok bädayïkek. Obadï bebe bayïkek bädïyaꞌrämethïk däkäna bädïyannak.7Nyäguräk nyïnyïng nyettetteng, onongdeng dädagäyïno obärïk ga ongokpeng wuyenong cïk. Obadï bebe bayego ngäye ngethorigok cik agogga äna ongokpeng bothorigok cik, gayïka ongokpeng bothorigok cik. 8Obadï bebe banängok dogidäk boga änno dogidäk, gaka thäjibäk tharade ïkek ändo maung me dorethïgo änzïk. Gaka irri reng roga mik, Thäguräk The Gänzï Thabaräk thathok thogenïgok a Ongokpeng änanna obäꞌricok ngäye thïk nge thäjibäk.9Obadï bebe begongkok änno Gänzï bädanängok dogidäk, gaka Bärruk Bedung boga ïgagok, na ongokpeng bädamüde onängok dogidäk gaka ongokpeng bogongkok änno Gänzï. 10Ängäng irri reng nyäguräk nye Gänzï na nyäguräk nye mäjibäk nyännago. Obadï bebe bädayego ngäye ngethorigok cik agogga äna ongokpeng bädaga änno Gänzï, na obadï bebe bädarïnyek obang bïbung boga mik ngokäme.11Gaka onongdeng darade ogäcigok rong irri reng ändo maung me dorethïgok änzïk äna rogga äna ocongdeng darïnyïttïyo bulluk bulluk. 12Rädaga äna gayïka Kayïng bogak bogidäk gättïng a ongokpeng oppok obang bïbung. Ongokpeng boppode obang bïbung onayïnï? Gaka ngäye ngïngung ngogak ngogidäk ga obang bïbung bogak bonak ngäye ngothorigok cik.13Bambïng ngeng onongdeng ändädallïgok rong odäꞌrego änzïk, naa thappu thogidagenong. 14Ocongdeng dännanang äna ocongdeng dobaꞌrok änzï dïnyo atho ï dathïk, gaka ocongdeng dorïnyek obang bocong ngeng. Obadï bebe bädarïnyek obang ngeng bayïdaddo ï dïnyo. 15Obadï bebe begidagek obang bïbung boga äna ongokpeng boppode buräk, na gayïka onongdeng dännanang äna obadï bebe beppode buräk billa dokothïk de räbuk räbuk ïgagok.16Ängäng irri reng ocongdeng dännak dorïnya, gaka Ongokpeng bïthedecong Dathïk dïdung, oꞌrämïna roga äna ocongdeng dayïthek obang bocong ngeng watha wecong. 17Oꞌrïna obadï bebe benu waräbü wüyik däkäna natteräk nyüyik näthappu ga ongokpeng oꞌräme obang bïbung boga ängäng yüthi bonareng äna bagätagoyik, ga ongokpeng ädayïba dïthak dïdung agoga äna dorïnya de Gänzï darabo ïgagok cayï? 18Nyäguräk nyïnyïng nyettetteng, ocongdeng dädarïnye ängäng rong däkäna ängäng duränge baꞌräng, oꞌrïna gäyïng ga ocongdeng orïnye ängäng ngäye na ängäng dothorigoyik.19Ängäng irri reng ocongdeng danna äna ocongdeng doga änno rong rethorigok cik regayik, na mägik mecong mannanang äna ocongdeng doga yokik gïgung. 20Gaka naa mägik mecong magenecong äna ocongdeng dïkede, Gänzï goga güyik okono mägik mecong na ongokpeng bänna rong arwuk änzïk. 21Worïnyïgo, naa mägik mecong mädappïttodecong nanulluk, ocongdeng donu doroyik ängäng Gänzï. 22Wurïdena naa ocongdeng dothuwungok a ongokpeng ïyathecong, gaka ocongdeng dogäꞌrïnyode nädumïk nïnung na oyego ngäye yokik yïyung ngengenga wuwïyïkïyok no gatha.23Oꞌrämï nädumïk inni neng nene nega äna ocongdeng daroyik ängäng gärängang ge Thäguräk Thïthung Thabaräk Yecuwa Almäcïye ga ocongdeng orïnyïttïyo bulluk bulluk gayïka ongokpeng bodïngkedecong ängäng nädumïk inni neng. 24Oꞌrämïna obadï bebe bagäꞌrïnyok nädumïk nïnung ïnaneng agoga äna ongokpeng bïdaddok othoro thïk ïgagok na ongokpeng boga ïgagok ngokäme. Ängäng irri reng ocongdeng dannak äna ongokpeng bïdaddok boga ïgagecong, na ängäng Bärruk bebeba ongokpeng bogak bïthedecong.
4Bärruk begayik na billayik
1Worïnyïgo, onongdeng dädaroyik ängäng wärruk awuk änzïk baꞌräng, oꞌrïna ännäkïnong wärruk a onongdeng oꞌräme woga änno Gänzï yaa? Gaka wïꞌre willayik wega ängäng duwïk wathok näthappu wüyik. 2Ängäng irri reng onongdeng danna Bärruk Be Gänzï, wärruk awuk änzïk wewe wayïre ängäng doroyik äna Yecuwa Almäcïye bathaok ängäng gatha agoga äna wathok änno Gänzï. 3Oꞌrïna wärruk awuk änzïk wewe wädayïre ängäng doroyik äna Yecuwa Almäcïye bathok ängäng gatha agoga äna wädaga änno Gänzï. Wurïdena wärruk iwwi weng woga dümi de Almäcïye, wewewa onongdeng dogäcigode äna wïyatho, oꞌrïna ïnaneng wathok woga näthappu.4Nyäguräk nyïnyïng nyïyaräk na nyïyayï, onongdeng doga änno Gänzï, onongdeng donyakode geng, gaka obadï bebe bega ïgagenong boga bimmäng oko nana obadï bebe bega näthappu änzïk athwuk. 5Ogengdeng doga de thappu. Oꞌrämïna ogengdeng dayïꞌre änäthappu, wurïdena thappu thagäciginokeng. 6Ocongdeng doga änno Gänzï. Oꞌrïna obadï bebe bänna Gänzï ongokpeng bagäciginocong na obadï bebe bädaga änno Gänzï bädagäciginocong. Ängäng irri reng ocongdeng danna bärruk begayik ithecak na bärruk bawuyek wuräk cïk.Dorïnya de Gänzï 7Worïnyïgo, gäyïng ga ocongdeng orïnyïttïyo bulluk bulluk, gaka dorïnya doga änno Gänzï, na obadï bebe berïnyek wuräk bogongkägok änno Gänzï na ongokpeng bänna Gänzï. 8Obadï bebe bädarïnyek wuräk bodäma Gänzï, gaka Gänzï goga dorïnya. 8Obadï bebe bädarïnyek wuräk bodäma Gänzï, gaka Gänzï goga dorïnya.9Ängäng dorïnya iddi deng de Gänzï, Gänzï gogenecong dorïnya dïdung, gaka Gänzï godinyode Thäguräk Thïthung Thuwulluk Thabaräk näthappu, a ocongdeng änanna omüde ïnynyok dathïk ängagok. 10Ängäng dorïnya iddi deng, dädaga äna ocongdeng derïnyek Gänzï, orïna roga äna Ongokpeng berïnyecong, ongokpeng na bodinyode Thäguräk Thïthung Thuwulluk Thabaräk agotho doduwocong dogidäk decong.11Worïnyïgo, naa Gänzï gorïnyecong gättïng mik, agogga äna ocongdeng darïnyïttïyo bulluk bulluk gämme. 12Obärïk bulluk billa beꞌrämek Gänzï thängki therek bäꞌrik. Naa ocongdeng darïnyïttïyo bulluk bulluk, agogga äna Gänzï goga ïgagecong na dorïnya dïdung doga ïgagecong. 13Ängäng irri reng ocongdeng danna äna ocongdeng doga ïgagok na Ongokpeng boga ïgagecong gaka Ongokpeng bïthedecong Bärruk Bïbung. 14Wurïdena ocongdeng dogak doꞌrämek na ocongdeng dogene doꞌräme äna Bädeng bogak bodinyode Thäguräk Thïthung Thabaräk dorek thappu änzïk athwuk.15Obadï bebe berocik ängäng Yecuwa Almäcïye äna Ongokpeng boga Thäguräk The Gänzï, agoga äna Gänzï goga ïgagok na ongokpeng boga ï Gänzï 16Ocongdeng na dännak na dorocik ängäng dorïnya de Gänzï dede dega ïgagecong. Gänzï goga dorïnya, na obadï bebe bïdaddok ï dorïnye Gänzï, Gänzï goga ïgagok.17Ängäng dorïnya iddi deng dede dethodägagägode ïgagecong damüde oroyik ängäng thängki the doppïgo, gaka Ongokpeng boga mik, oꞌrämïna ocongdeng dïyaga mik gämme. 18Näthäräk nerek nilla ï dorïnya, oꞌrïna dorïnya dethorigok cik dethodägode ïrrïng dabuꞌrek näthäräk däbäk gaka roga äna näthäräk nonu däriꞌri. Oꞌrämïna obadï bebe benu näthäräk bädaga bothorigok cik ï dorïnya.19Ocongdeng dorïnyeyok gaka Ongokpeng borïnyecong nodong gäppäk. 20Naa obärïk bamo äna,“Oïngbeng borïnyek Gänzï,” ga ongokpeng ogidage obang bïbung, agoga äna ongokpeng bonu duwïk, gaka ongokpeng bädarïnyek obang bïbung bebeba ongokpeng bïthämäng, ongokpeng bamüde orïnye Gänzï yayï gegega ongokpeng bädayïthämäng? 21Gänzï godïngkedecong ängäng nädumïk inni neng äna,“Obadï bebe berïnyek Gänzï bogga äna ongokpeng barïnye obang bïbung gämme.
51Obadï bebe berocik äna Yecuwa boga Almäcïye, agoga äna ongokpeng bogongkägagägok änno Gänzï na obadï bebe borïnyeyok gämme borïnyek Thäguräk Thïthung Thabaräk. 2Ängäng irri reng ocongdeng dannago äna ocongdeng dorïnyek nyäguräk nye Gänzï, maung memema ocongdeng dorïnyek Gänzï agoga äna ocongdeng dagäꞌrïnyok nädumïk nïnung, dodïngkïgok. 3Gaka dorïnya iddi deng doga de Gänzï, dededa ocongdeng dagäꞌïnyïnok nädumïk nïnung. nädumïk nïnung nädaga nimmäng.4Gaka obadï bebe begongkägagägok änno Gänzï banyakok thappu. Oꞌrïna irri reng roga äna donyakägagägok iddi deng de thappu ängäng doroyik decong. 5Obïthung beng bebe benyakode thappu? Obadï bebe berocik äna Yecuwa boga Thäguräk Thabaräk The Gänzï.6Ongokpeng ippi beng bebe bïyathok ängäng ngïräk na ängäng ngiccok, Yecuwa Almäcïye, Ongokpeng bädathok ängäng ngïräk ngulluk oꞌrïna Ongokpeng bathok ängäng ngïräk na ngiccok nanulluk. Wurïdena Bärruk boga Ongokpeng bebe bagene doꞌrämïgo, gaka Bärruk boga dothorigoyik ithecak. 7Gaka obadïyeng dede dagene doꞌrämïgo ïgänzï doga däddäk, Bädeng na Rong na Bärruk Bedung. Oꞌrïna ogengdeng iddi deng adwuk däddäk doga babulluk. 8Wurïdeng obadïyeng dede dagene doꞌrämïgo näthappu doga däddäk Bärruk na ngïräk na ngiccok, ogengdeng iddi deng adwuk däddäk doga domättagok doga babulluk.9Naa ocongdeng daroyik ängäng dogene doꞌräme de wuräk wonyi baꞌräng, oꞌrämïna dogene doꞌräme de Gänzï doga dimmäng gättïng, gaka doꞌräme de Gänzï doga dogenïgagägok gaka dogene doꞌräme doga doꞌräme de Gänzï dededa Ongokpeng boꞌrämek ängäng Thäguräk Thabaräk Thïthung. 10Obedï bebe berocik ängäng Thäguräk Thabaräk The Gänzï, agoga äna ongokpeng bogenek doꞌrämïgo ängäng gatha gïgung. Obadï bebe bädarocik ängäng Gänzï boga äna ongokpeng bonu duwïk, gaka ongokpeng bädarocik ängäng dogene doꞌrämïgo dededa Gänzï gogenenok Thäguräk Thabaräk Thïthung.11Oꞌrämïna dogene doꞌrämïgo iddi deng äna Gänzï gïthedecong doga dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek, oꞌrïna dathïk doga ï Thäguräk Thabaräk Thïthung. 12Obadï bebe benu Thäguräk Thabaräk bonu dathïk, na obadï bebe bädanu Thäguräk Thabaräk The Gänzï bädanu dathïk.13Oïngbeng bomegenonong irri reng onongdeng dede derocik ängäng gärängang ge Thäguräk Thabaräk The Gänzï, a onongdeng änanna äna onongdeng donu dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek, a onongdeng änanna oroyik ängäng Thäguräk Thabaräk The Gänzï. 14Oꞌrämïna doroyik iddi deng doga doroyik ithecak dededa ocongdeng donu ïgagok äna, naa ocongdeng dïbïttodok rong arwuk däkäna baberek omakok donareng dïdung, ongokpeng bagäcigïnocong. 15Wurïdena naa ocongdeng dänna babü bebeba ocongdeng dïbïttodok, ongokpeng bïyagäcigïnocong, ocongdeng dännanang äna ocongdeng donu dïbïttagägok dededa ocongdeng dabïttodok.16Naa oungbeng boꞌrämek obambang bïbang babaräk däkäna babayï ga ongokpeng boga onängok dogidäk dede dädagäyïno buräk gagïnyo, agoga äna oungbeng badänttenokeng Gänzï a Gänzï ïyayïthekeng dathïk. Oïngbeng bayïꞌrek no wuräk wewe wanängok wanängok dogidäk dädagämo geng. Dogidäk derek doga degäyïno wuräk ga ogengdeng ïntte. Oïngbeng bädamoyang äna rogga äna oungbeng badänttenok Gänzï. 17Rong arwuk änzïk rere rädathorigok cik roga dogidäk, oꞌrïna dogidäk derek doga dädaga de dïnyo.18Ocongdeng dännanang äna obadï bebe begongkok änno Gänzï bädanängok dogidäk, oꞌrïna ongokpeng bebe begak begongkägagägok änno Gänzï bagäꞌrïnyok gatha gïgung, wurïdena dogidäk derek dädarüngkoyok. 19Ocongdeng dännanang äna ocongdeng doga änno Gänzï, na thappu athwuk änzïk thïthïgagägok ï dogidago.20Wurïdena ocongdeng dännanang äna Thäguräk Thabaräk The Gänzï thathok dïthecong dännathïk de dothorigoyik ithecak, a ocongdeng ännana omüde ännak äna obïthung beng begayik bethorigok cik ithecak Ï Thäguräk Thïthung Thabaräk Yecuwa Almäcïye. Ongokpeng ippi beng boga Gänzï gethorigok cik gegayik ithecak genu dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek. 21Nyäguräk nyïnyïng nyettetteng, gäꞌrïnyudenong watha wïwong änno nänzï nillayik.
2 Yuwana ngameeꞌrak
11Änana gamaꞌräk Yuwana, oïngbeng badinyinok Kïrïya, buräk babayï bebe bedägagägok änzik na nyäguräk nyïnyung nyenyenya oïngbeng borïnyek ängäng dogayik ithecak, oïngbeng bädarïnyekeng bälläk, oꞌrïna wuräk werek gämme änzïk awuk wewe werocik ängäng dogayik ithecak. 2Oꞌrïna gaka dogayik ithecak dede dega ïgagecong dädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek, 3Gäyïng ga dagurïnang na dïthak na märïng änno Gänzï na änno Dada becong Gäꞌrok Yecuwa Almäcïye Thäguräk Thabaräk The Dada oga ängagenong na ängäng dorïnya de ithecak.4Oïngbeng bokäꞌrïkok gättïng gaka oïngbeng bïnynyode nyäguräk nyïnyong nyerek nyoga othäpïyo ï gaddäräk gethorigok cik gegayik ithecak gayïka ocongdeng dodïngkïgode ängäng Dada. 5Wurïdena Kïrïya, oïngbeng bathuwungang ïnaneng äna oïngbeng bamegenang nädumïk nerek nïyathe, oꞌrïna nädumïk nenena ocongdeng dogak darade ona wubï ändodorethïgo änzïk, rogga äna ocongdeng darïnyïttïyo bulluk bulluk. 6Oꞌrämï dorïnyïgo iddi deng dede dega äna ocongdeng dathäpïyo omakok gaddäräk ge nädumïk nïnung. Oꞌrï nädumïk inni neng nenena onongdeng darade ogäcigok maung merek wubï ändo maung me dorethïgo änzïk äna, rogga äna onongdeng damakok okoyik.7Gaka wuräk werek wüyik wenu duwïk wewe wawuyek wuräk cïk wathok woga näthappu, ogengdeng dädayïrek doroyik dïdeng ängäng Yecuwa Almäcïye äna ongokpeng bädathok ängäng gatha gïgung. Ongokpeng boga buyek wuräk cïk na boga dümi de Almäcïye. 8Gäꞌrïngkudenong a onongdeng änanna ädawuyak cïk änzï ngäye ngecong, oꞌrïna rogga äna ocongdeng dammo dinynyocik decong adwuk thäꞌruräk.9Obadï bebe bebäꞌrïcïgagägode na bädayïdaddok ï dänna de däputhï de Almäcïye agoga äna ongokpeng bädanu Gänzï. Oꞌrïna obadï bebe bïdaddok ï dänna de däputhï de Almäcïye agoga äna ongokpeng bonu geng adwuk deꞌrak Bädeng na Thäguräk thabaräk. 10Naa obärïk bathïnonong ängäng dänna derek doga dadung dädanu däputhï iddi deng, agoga äna onongdeng dädagäcigindok äna batho othinyo dawuwang däkäna äna onongdeng dayinzoyok. 11Gaka rogga äna obadï bebe bïyayinzodok boga äna ongokpeng bogak thäꞌrägik ängagok ï ngäye ngïngung ngegidäk.12Oïngbeng bonu rong rüyik äna oïngbeng bägamegenonong, oꞌrïna oïngbeng bädanareng äna oïngbeng bamege ändang arwuk no nadda na ängäng ngïräk nge gabäꞌreno, gaka oïngbeng bonareng äna oïngbeng bathïnonong a ocongdeng ïꞌrekïkïttïyo ängäng wuduk na wurrïgïttïyok comek, na othodok dokäꞌrïko decong adwuk thäꞌruräk. 13Nyäguräk nye obambang bïbang babayï bebe bedägagägok änzik nyoga ayinzoyang.
3 Yuwana ngamääddäk
11Oïngbeng gamaꞌräk Yuwana badinyinok borïnyïgo Gayoc, ongokpeng bebeba oïngbeng borïnyek ïthecak ängäng dothorigoyik. 2Borïnyïgo, oïngbeng badänttek Gänzï a oungbeng änanna omüde oga ïrrïng ängäng rong arwuk na ona gatha gorïng. 3Gaka oïngbeng bakäꞌrïkok gättïng maung memema obang becong ngeng dathok dede degak ïꞌrek nanagang rong rorïng gättïng regayik gayïka oungbeng bothorigok cik ithecak. 4Oïngbeng bädanu dokäꞌrïko derek dimmäng okonang iddi deng äna, oïngbeng bagäcigok äna nyäguräk nyïnyïng nyoga othäpïyo ï gaddäräk gegayik ithecak.5Borïnyïgo, oungbeng bayegïno obambang ngeng ängäng dothorigoyik de Gänzï na oyegïno doꞌrak, 6Wuräk wewe weꞌrämek dorïnya dïdang yokik ge kaniza. Ottok gätu ïgageng a ogengdeng ïdaddo ï gaddäräk ge doyego ngäye ngerïng ngengenga Gänzi gonareng. 7Gaka ogengdeng dathïnok gärängang ge Almäcïye, Wurïdena ogengdeng dogga äna dädammok wuräk wädaga yawüdi waräberek. 8Oꞌrämïna rogga äna ocongdeng dega Mäcïyïng derocik dagäyïno wuräk iwwi weng ga ogengdeng omakok ngäye ngecong na oga oyego ngäye ngethorigok cik ithecak.9Oïngbeng bomegenok kaniza rong, orïna Diyodärepäc, ongokpeng bebe berïnyek äna ongokpeng baga nodong yoꞌrägik ye wuräk ängäng rong arwuk, ongokpeng boyangkaning. 10Oꞌrämina maung memema ongokpeng bathok, ongokpeng bïyawunzageyok ngäye ngengenga ongokpeng boga oyego, ongokpeng boga ïꞌrek dambärek nanagening degidäk mäyïgo odaco rong änzïk, ongokpeng bädathorok ängäng irri reng rulluk, ongokpeng boyangkang obang ngeng, oꞌrïna ongokpeng gämme boyangkïkek wuräk wewe wenareng äna watho ï kaniza na onyättekeng däbäk änzï kaniza.`11Borïnyigo, oungbeng bädadengka ängäng dogidäk oꞌrïna dengkawu ängäng ngäye ngerïng. Gaka obadï bebe bayego ngäye ngerïng boga änno Gänzi, orïna obadi bebe bayego ngäye ngedidäk bädaga be Gänzi. 12Dimidäriyoc bogak bännagägagok ängäng wuräk änzïk awuk ängäng ngäye ngengenga ongokpeng oyega ängäng gatha gïgung. Ocongdeng gämme doꞌrämek ïrrïng, wurïdena onongdeng dännanang äna doꞌrämïgo decong dogayik ithecak.13Oïngbeng bonak rong rüyik äna oïngbeng bemegenonong, orïna oïngbeng bädanareng äna oïngbeng bamegenonong ängäng ngïräk nge gabäreno. 14Oꞌrïna oïngbeng bonareng äna oïngbeng batho dayinzoyang a ocïngdeng änanna ïꞌrekïkïttïyo na wurrïgïttïyok ï gik na yomek. 15Gäyïng ga märïng oga ängagang. Räbük recong rega inyeneng roga ayinzoyang. Ayinzude wuräk werocik bulluk bulluk ängäng närängang nïneng.
Yawüza
11Yawüza boyego be Yecuwa Almäcïye na obang be Nyaguk babaräk, oningdeng dadinyinok wuräk wewe wayïbïttago äna woduma we Gänzï Dada becong, ogengdeng dede degäꞌrïnyagïnde Yecuwa Almäcïye. 2Gäyïng ga dïthak na märïng na dorïnya wüyiga ïgagenong düyik.Wännïke wenu duwïk3Worïnyïgo, oïngbeng bodäräkode äna oïngbeng bamegenonong dorïgok dega thäꞌrägik thecong, oïngbeng bonagarenong gättïng äna oïngbeng bamegenonong na dodäganzägo äna onongdeng dadäräkïnok doroyik dïdong dededa onongdeng dïthïgïgagägode athulluk ängäng woduma. 4Gaka wuräk werek warade wubï omegek no dogidago iddi deng, ogengdeng dede debäricek dagurïnang de Gänzï gecong odeke danänängok dollämothïk gatha gatha de wuräk wïyayï na wuräk wïyaräk na nyukonang äna Yecuwa Almäcïye boga bälläk Gäꞌrok Gänzï.5Oꞌrïna oïngbeng bonareng äna oïngbeng bawunzagïkenong, narroga äna onongdeng dännanang thängki therek äna Gäꞌrok Gänzï gorede wuräk änzï Mocär. Oꞌrïna ongopkeng bogämok wuräk wewe wädarocik. 6Wurïdena mälleka meme mädagäꞌrïnyode daꞌrädang dïdeng, oꞌrïna ogengdeng domükok änno nayïk nïneng. Ongokpeng bomättode geng ï ngärimäk ngilla diꞌrok cïk ngorek ngorek ängäng würenya, a ogengdeng änanna ïyakämago ï thängki thimmäng.7Oꞌrämïna gayïka Cadum na Amura na maräk mottäk merek megak odännokeng amïyagok tharäk thottäk theng thethe. Wuräk we maräk mottäk meng meme wogak withäcayïttïyode ängäng gatha gatha dollämothïk gayïka ogengdeng dogak dappuꞌrïttïyo omakïttïyok ändomägeng, ogengdeng dodekak domïcïgo de doppïya ängäng dogäꞌro de Gänzï dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek. 8Oꞌrïna ogengdeng dede dogak dïꞌräng damakok dadädänzago na ogico watha wïweng würe na oyangko daꞌrädang de Gäꞌrok Gänzï na obälleno wuräk werocik ängäng Gänzï na odengke watha wïweng.9Oꞌrïna Mäkayïll baꞌrädang be mälleka maung memema ongokpeng bomuräcïttïyode oppïttok no gümi ge gatha ge Müza äno thäjibäk, mällak mädathungkok thäjibäk ängäng rong rerek dambärek, oꞌrïna momok äna gäyïng ga,“Gäꞌrok Gänzï ogüro nanagang!” 10Oꞌrïna wuräk iwwi weng wadengka ängäng dïꞌre rong rerera ogengdeng dodäma, oꞌrïna rong rerera ogengdeng dänna ängäng watha wïweng roga gayïka durïk dilla ïꞌre, wurïdena dagico watha wïweng ängäng irri reng. 11Dogidagonang dïdeng! Gaka ogengdeng dodok gaddäräk änzik ge Kayïng, ogengdeng duyede watha wïweng cïk oppuꞌre natteräk omakok Bällaam, ogengdeng na dobäꞌricagode thïk ï Kura.12Wuräk iwwi woga worïnyek no duko na dokäꞌrïko dïdeng daga orägo dure nanulluk ängagenong dilla näthäräk, ogengdeng doga warebük wädayego ängäng wuräk oꞌrïna ogengdeng dïthämäng watha wulluk wïweng ängäng doräge dure. Ogengdeng doga gayïka nädde nilla negüyogok änzïk nathäppïcïgago ängäng githo nilla gabïk. Ogengdeng doga gayïka gïja ge thikko gädaꞌrïyak gilla nyäguräk gïnttek gethüwagok änzï rägak reng, 13Ogengdeng doga gayïka monttong me ngïräk ngega ï ngaꞌru ngäppade ngaddübok ngega ngäye ngïngeng ngathallïkïtto. Ogengdeng doga gayïka wuꞌrïräk wayïꞌricek cïk wegäꞌrïnyagägode ï ngärimäk ngilla diꞌrok cïk nge räbuk räbuk ängäng Gänzï.14Wurïdena Agänok bïꞌrede nang dïꞌrïgagägo gämme, ongokpeng bega no dubenya de Adäng amothäguncuk na meꞌrak äna,“Oꞌrämïnong Gäꞌrok Gänzï gathok ängäng mälleka mïmung medung rämmek gurrung gegurrung (10,000), 15Dakämo wuräk änzïk awuk wegidäk na wuräk awuk änzïk wädarocik ängäng Gänzï na doppeno geng ngäye ngïngeng nge dithäcayïttïyok ängäng gatha gatha dollämothïk dededa ogengdeng dogak cik na rong re dorägïttothïk dambärek dïdeng. 16Wuräk iwwi weng wogak othämothïk marïyamuk na omakok däꞌräräk de donareng de mägik mïmeng, na ogengdeng dogak dawüyicige watha wïweng gättïng na ïꞌꞌrekïke wuräk ängäng wuduk wïweng, ïꞌrekïkeno donareng dïdeng.Dïthek wuräk gäꞌrok17Oꞌrïna obambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, wunzagudenong rong rerera wodinyagok we Gäꞌrok Gänzï gecong Yecuwa Almäcïye wïꞌrede nang arade. 18Ogengdeng dogak domode nong äna maung memema thängki thathok the diꞌrok cïk, wuräk werek wïyatho agïꞌrenong ngadäna ängäng rong re Gänzï däꞌräräk de donareng de watha wïweng de dogidäk dïdeng. 19Ogengdeng iddi deng doga wuräk wewe wathitto ï wuräk ängäng watha wïweng, gaka ogengdeng doga wuräk we thappu wega ängäng watha oꞌrïna ogengdeng dilla dädanu Bärruk.20Oꞌrïna bambïng ngeng dïyaräk na dïyayï, wüyigawunong oborïttïyodang ängäng watha wïwong bulluk bulluk ängäng doroyik dïdong dedung na odänttek Gänzï ängäng Bärruk Bedung. 21Gäꞌrïnyudenong watha wïwong ï dorïnya de Gänzï, ga onongdeng oganzok dorrikok dïthak de Gäꞌrok Gänzï gecong Yecuwa Almäcïye denu dathïk dilla diꞌrok cïk ngorek ngorek.22Wurïdena genïnong wuräk dïthak wewe menu mägik meꞌrak wadämakok cik. 23Oꞌrïna obärïk ngeng dorïgode ängäng näthäräk ängäng dorabok oduyogeng änzï dïk, oꞌrïna narroga äna dogidagek nadïya nïneng nene negicagok ängäng dürok de watha wïweng.Dodänttek de dodengka24Wurïdena dorïnyanang Ongokpeng Gänzï bebe benu dobora adwuk änzïk bïyagäꞌrïnyonong a onongdeng änanna ädabäꞌrïcïgok, na ïyathukonong yokik ge dodengke dïdung dilla gaꞌrïng nang ge dogidäk ängäng dokäꞌrïko dimmäng. 25Gänzï Ongokpeng bälläk bännathïk borïgok becong, Ongokpeng benu dodengka na dimmäna na dobora na daꞌrädang adwuk änzïk ïnaneng na dädïyaꞌrok cïk ngorek ngorek. Agogayik. Rowïya
11Dïre Bärruk be Yecuwa Almäcïye bebeba Gänzï gïthedok äna bagene woyego wïwung [ rong, waäbü] äna worurumede nang äna waga. Ongokpeng bodinyode ängäng dogene mälleka mïmung ommïno boyego bïbung Yecuwa. 2Ongokpeng bebe begenek ängäng rong re Gänzï na dogene doꞌrämïgo de Yecuwa Almäcïye adwuk dededa ongokpeng boꞌrämek. 3Dorïnyanang de buräk bebe bänna odäne na be wuräk wewe wegäci dïꞌrïgïgagägo na dogäꞌrïnyok rong rerer remegïgagägodeyik gaka thïk thorok nanamäddük.4Yecuwa bodinyinde Kanayïz gega thäguncuk na weꞌrak gege gega ï Acïya. Dorïnyanang de dïdong na märïng änanagok ongokpeng bebe bega ïnaneng na ongokpeng bebe begak na ongokpeng bebe bägatho na ongokpeng bebe bega wuärruk thäguncuk na maeꞌrak, wuräk wega yokik ye gäꞌre gïgung ge daꞌrädang. 5Änana Yecuwa Almäcïye boꞌräme ängäng dothorigoyik de doroyik na [ bogangko be nodong,guku] ge nodong änzï dïnyo baꞌrädang be waꞌrädang we näthappu. Ongokpeng bebe berïnyecong na beduwocong änzï dogidäk ängäng ngicok. 6Ongokpeng bodekecong waꞌrädang na mobong medung Gänzï, ongokpeng benu dodengka na daꞌrädang dilla diꞌrok cïk ngore ngorek na räbuk räbuk Aming.7Oꞌrämïnong! Ongokpeng boga atho ängäng nädde, na gik agwuk änzïk gïyaꞌrämïyok, na wewe wungeyok. Na mäntük amwuk änzïk me räbük re wuräk näthappu mïyagayïnok no dïthak. Oꞌrämïna rïyagayik Aming. 8Oïnbeng boga [ Alpa na Omega] dorethïgo änzïk na diꞌrok cïk Gäꞌrok Gänzï gamo äna ongokpeng bega na ongokpeng begak, ongokpeng bägatho bebe be baꞌrok dobora änzïk adwuk.9Oïngbeng Yecuwa obang bïbong na thaꞌrägik thïthong na doga ï däriꞌri na doga ï daꞌrädang de Yecuwa Almäcïye na donyuko ï rong. Oïngbeng bogak [ ï thage , ï thaꞌrïyang] thethe thayïbïttago äna Badämoc, oïngbeng bogayïnok rong re Gänzï yang na boyegïnok dogene doꞌrämïgo de Yecuwa Almäcïye. 10Oïngbeng bogak ängäng Bärruk ï thängki the [ Gänzï, Gäꞌrok] oꞌrämïna oïngbeng bogäcigode roꞌre ängäng dothokorok thïthïng gayïka ngämek nge düweꞌräk ngimmäng gättïng. 11Ramo äna,“Oïngbeng boga Alpa na Omega, nodong na[ mägeng, dodinttok] na [ rong , waräbü ] rerera onongdeng dïtämäng, oïngbeng bamegek ï thadak na badinyinok Kanayïz gege gega ï Acïya na Apäcucu na Cämïrena na Bäräkamoc na Thïyadera na Carädïc Pïlladällipiya na Ladükiya.”12Wurïdena oïngbeng bomagïyok äna oïngbeng baꞌräme roꞌre rerera ïꞌrekïkïng. Maung memema oïngbeng bomagïyok oïngbeng boꞌrämek[ wuꞌrïräk we ngadümäni nyamägudurï, dobullängethïk] thäguncuk na meꞌrak. 13Ï yoꞌrägik ye wuꞌrïräk thäguncuk na meꞌrak, gerek gogak gayïka thäguräk thabaräk the Buräk Bonyi,[ bothïꞌrïgode, bïthagok] nadïya agoräbo do nyägäk nyïnyung bïthagok gadïya ge ngadümäni ngamägudurï ï gappeng gïgung.14Oꞌrämïna gäꞌrok gïgung na nägäng nïnung nogak nippok gayïka yüwa yippok na gayïka modok me [ngïräk, me gabïk] na gik gïgung gogak gayïka thoppa the dïk. 15Nyägäk nyïnyung nyogak gayïka thallong ändottäk, therägode ï thäꞌrok, na roꞌre rïrung rogak gayïka ngïräk ngathüyo ngüyik. 16Ongokpeng bonak modok do thägung thenyerü thäguncuk na meꞌrak na dong dïdung dogak gayïka gäricang gicek gerïgode mäbïk amwuk meꞌrak, yothek yïyung yogak yabüro gayïka dobora de thängki thagäꞌre thïk.17Wurïdena maung memema oïngbeng boꞌräeyok, ga ongokpeng babode do nyägäk nyïnyung gayïka buräk bïnyok, oꞌrïna ongokpeng bïthek thägung thïthung the nyerü nanagok ga gomo äna,“Oungbeng bädana näthäräk oïngbeng boga nodong na [mägeng, dodinttok]. 18Oïngbeng boga ongokpeng bebe bega bathïk na bebe begak bathïnyok, oꞌrämïnong oïngbeng boga bathïk bädïyaꞌrok cïk ngore ngorek räbuk räbuk Aming. Oïngbeng bonu nyämudda nye gappa gicek na nye dïnyo.19Oꞌrämïna megïnong rong rerera onongdeng doꞌrämek rere rega ïnaneng na rere rïyatho thängki therek. 20Gaka maung memema rong irri reng roga royüwegok dänna deng no wuꞌrïräk thäguncuk na meꞌrak we nyadümäni nyamägudurï na modok thäguncuk na meꞌrak na mälleka thäguncuk na meꞌrak me Kanayïz na wuꞌrïräk thäguncuk na meꞌrak we Kanayïz.”
21Oïngbeng bamegeno mällak me Kanayïz ge Apäcuc rong irri reng ramo äna,“Ongokpeng obadï bebe berabok modok thäguncuk na meꞌrak do thägunng thïthung the nyerü, ongokpeng bega othäppïyo yoꞌrägik ye [ wuꞌrïräk, dobullängathïk] we nyädümäni nyamägudurï thäguncuk na meꞌrak. 2Oïngbeng bänna ngäye ngïngang na dogatto dïdang na domüde onyuko ï rong re wuräk wewe wega wegidäk . Oungbeng bonnäkek wuräk wewe wamo äna ogengdeng doga wodinyagok ga ogengdeng ädandoga wodinyagok, ogengdeng dïnynyode äna ogengdeng donu duwïk baꞌrang. Oungbeng bomüdek ogäꞌrïnyok donyuko ï rong re dogenya na dogattïno gärängang gïgïng na oungbeng [ bädabok ändang, bädaräballak änzik].3Oꞌrïna rong irri reng rerera oïngbeng birämiginoyang äna oungbeng bädarïnyeïng gaka maung me nodong. 4Oꞌrämïna wunzagude maung memema oungbeng babok agappïyo änzï gaddäräk ge dogidäk dïdang ga oungbeng oyego ngäye nge nodong däkäna ngerek oïngbeng buwengko nang bïyathïnang ayïngbeng ommoyang wuꞌrïräk wïwang änno gayïk gïgang, naa oungbeng bädagappïyok änzï gaddäräk ge dogidago dïdang. 5Oꞌrïna rogga äna oungbeng bogak bobaꞌrikede rong irri reng änzï gik gïgang, na oungbeng bogidagek ngäye ngengenga Nikallawïng oyego na nga oïngbeng boga oyego.6Obadï bebe benu wenüng äna bägicgok, gäyïnok ga ongokpeng ogäcigok ngänï bebeba Bärruk boga ꞌïrek nang ï Kanayïza. 7äna,“Obadï bebe [ benyekode, bïyallägok] oïngbeng bïya ïtheyok dorägo änno bïja be doga dathïk bebe bega yoꞌrägik ye gïja gega ï Parädoc be Gänzï .8Oïngbeng bamegeno mällak me Kaniza gega ï Oïngbeng bänna ngäye ngïngang na Camerïna omo äna,“Nodong na mägeng me badï bebe begak bïnyok oꞌrämïna ïnaneng ongokpeng bokocïk. Oïngbeng bänna ngäye ngïgang na donängïgagägok däriꞌri dïdang na dilla nwaräbü wïwang, oꞌrïna oungbeng boga baꞌrädang be waꞌrädan. 9Wurïdena oïngbeng bänna dorägïttago de wuräk wewe wayïꞌre äna ogengdeng doga Yawüdiying oꞌrïna ogengdeng dädaga Yawüdiying, oꞌrïna ogengdeng doga dappïttagok de thäjibäk.10Oungbeng bädana näthäräk nïnna onongdeng eng bäꞌrik no narroga äna oungbeng barägïkïga gatha gättïng. Oꞌrämïnong thäjibäk thonarenong äna thorok obärïk ngeng änanagenong ï käräkong, a onongdeng änanna ädanäkïgagägo na onongdeng dïyaga ï däriꞌri mängki gurrung. 11Ïdaddunong ï doroyik dïdong narroga äna dïnyo, oïngbeng bïyathenong nabibi ne daꞌrädang de doga dathïk.12Obaï bebe benu wenüng, gäyïnok ga ongokpeng ogäcigok rong rerera Bärruk bamok Kanayïz äna obadï bebe benyakode bädïya ïnynyok gaꞌrïng ängäng dïnyo deeꞌrak. 13Oïngbeng bamegeno mällak me Kaniza ï Baräkomoc, omegeno rong irri reng ramo äna,“Oꞌrämïnong obadï bebe bamo änaongokpeng bonu gäricang gicek gorïgode mäbïk amwuk meꞌrak.14Oꞌrïna oïngbeng boga dümi dïdang dotteng gaka oungbeng bonu wuräk wewe werabok dänna de däputhï de Ballam ongokpeng bebe begak ännïke Ballak äna ongokpeng bayïthek dobäꞌrïcek yokik ge nyäguräk nyettetteng nye Icärayill äna nyarägo dure dede deginagode nänzï nillayik na dithäcagok ängäng gatha gatha dïyaräk na dïyayï. 15Onongdeng donu wuräk ngokäme yoꞌrägik yïyong wewe wega gayïka wuräk werabok omakok dännïke de Nikallawuc dededa oïngbeng bogidagek.16Oꞌrämïna [ baꞌrikide, gappïyunong] änzï dogidäk dïdong gaka oïngbeng buwengkok nang atho gäre gäre [ därro, doppïttïke] wuräk ängäng gäricang gicek ge dong dïdïng. 17Obadï bebe benu wenüng äna bagäcigok gäyïnok ga ongokpeng ogäcigok ngänï beng bebeba Bärruk be Kanayïz boga ïꞌrek nang äna,“Obadï bebe benyakode oïngbeng bïyatheyok dure agorägo dede dega manameyüwigok, oïngbeng bïyatheyok bäꞌräng na bädok bippok na gärängang gïyathe bälläk bïyagomegïgok gegega obärïk bodämanang oꞌrïna oïngbeng bälläk.18Oïngbeng bamegeno mällak me Kaniza ge Thïyadera rong irri reng ramo äna,“Oꞌrämïnong Thäguräk Thabaräk ThïthïngThe Gänzï, ongokpeng benu gik geꞌrak gayïka thoppa the dïk, na nyägäk nyïnyung nyoga gayïka mallong ändottäk. 19Oïngbeng bänna ngäye ngïngang na dorïnyïgo na dyego dïdang na doroyik dïdang na ngäye ngïngang ngedinttade ngogangüyik okonang nge nodong.2020 Oꞌrïna oïngbeng bonu rong rotteng roga dümi dïdong, gaka roga äna oungbeng bogäyïonk buräk bonyi bebe bega Izabill, na ongokpeng bebe bayïbïtta gatha gïgung äna[ wïꞌre willayik, bïꞌre bädagayik] ga gännïke na wuyek woyego thïk ängäng dännïke dïdung de dithäcagok ängäng gatha gatha, na orägo dure de doginagok nänzï nillayik. 21Oïngbeng bïthedok thïk äna ongokpeng bagappïyo änzï dithäcagok ängäng gatha gatha.22Oꞌrämïnong! Oïngbeng bayïthek gäꞌrängek nanagok no thäthang, na obadïyeng dede dayithäcak ängagok gättïng, gayïka ogengdeng dädïyabaꞌrik dogidäk dïdeng. 23Oïngbeng bïyagämo nyäguräk nyïnyeng na Kanayïz agwuk gïya änna äna Oïngbeng boga oganzok ngäꞌre nge wuräk na mägik, oïngbeng bïyathenong bulluk bulluk omakok ngäye ngïngong.24Oꞌrïna oïngbeng bamonong na obärïk ngeng derek dega ï thïyadera äna, wuräk awuk änzïk wewe wädanu dännagägo na obadïyeng dede däda änna ayüngkok ï yoꞌrägik ye thäjibäk gayïka ogengdeng doga omo äna oïngbeng bädarok dimmäna nanagenong derek. 25Oꞌrïna obadï bebe bïdaddok orabo rong rerera onongdeng donu ayïngbeng ïyatho.26Obadï bebe bïyarabo na oyego ngäye ngïngïng agïyaro yo thängki thiꞌrode thïk, ayïngbeng ïyatheyok daꞌrädang äna barabo wuräk. 27Ongokpeng bïyarabo geng ängäng dürügü gayïka änno thallong thethe thädïyathoca yüthük ceng. 28Gayïka onïngbeng bomode Dada bïbïng, oïngbeng ngokäme bïyatheyok guꞌrïräk ge nängorokäme. 29Obadï benu wenüng weꞌrak agogäcigok rong rerera Bärruk boga omok Kanayïz.”
31Oïngbeng bamegeno mällak me Kaniza ge Carädïc rong irri reng rere ramo äna,“Oꞌrämïnong ongokpeng obadï bebe berabok wärruk we Gänzï thäguncuk na meꞌrak na modok thäguncuk na meꞌrak. Oïngbeng bänna ngäye ngïngang, na bänna äna gärängang gïgang goga gathïk, oꞌrïna oungbeng bïnyok. 2Büreginong gik marïyamuk gättïng ga onongdeng obora dang ängäng rong rere rïyappägok re kuthïttagägode äna ongokpeng bayïnyo, gaka oïngbeng bäda ïnynyode ngäye ngerek ngïngang ngethorigok cik yokik ge Gänzï.3Oꞌrämïna, wunzagude nong äna namayayï onongdeng dommok cayï na dogäcigode yayï na gäꞌrïnyok anongdeng ogappïyo änzï dogidäk dïdong. Oꞌrämïna onongdeng dädïyabüre gik gämme thäki thäki gaka oïngbeng bïtho nanagenong gayïka buꞌrang, onongdeng dädïyanna thïk thethetha oïngbeng bägatho nanagenong. 4Oungbeng bonu [närängang, nättärängang] nottetteng ï Carädïc, ogengdeng dädagico nadïya nïneng ängäng ngäruk ngerek, oꞌrïna ogengdeng dïyaga othäppïyo ängagïng ängäng nadïya nippok gaka rogga äna ogengdeng donyekok äna dayego.5Obadï bebe banyakok bïya ïthago nadïya nippok, oïngbeng bädïyayangkïke gärängang gïgung ï thadak the dathïk oïngbeng bïyagene gärängang gïgung yokik ge Dada bïbïng na yokik ge mälleka mïmung. 6Obadï bebe benu wenüng äna bagäcigik, gäyïnok ga ongokpeng ogäcigok gayïka Bärruk be Kanayïz boga ïꞌre.7Oïngbeng bamegeno mällak me Kaniza ge Pällidallïpiya rong irri reng rere ramo äna,“Oꞌrämïnong Bodung däkäna Boduma begayik ithecak ongokpeng bebe berabok bänna nyämuda nye Dawük, ongokpeng bebe bawuyungko abärïk ädamüde wunze däkäna ädamüde wuyungko däkäna obärïk billa bawuyungko. 8Oïngbeng bänna ngäye ngïngang, oꞌrämïnong oïngbeng bogäyïnok gädäk guwanzïgode yokik gïgong obärïk billa bamüde wuyungko gaka oungbeng bonu dobora dogäꞌrïnyode rong rïrïng, oungbeng bädanyukok no gärängang gïgïng äna oungbeng bodämïng.9Gäcigudenong! Gayïka thäntük the dappïttagok nang de mäjibäk me Yawüd, ogengdeng dayïꞌre äna doga Yawüdiying, oꞌrïna ogengdeng dädaga Yawüd ogengdeng dayïꞌre duwïk, oïngbeng bïyagäyïno geng ga ogengdeng othicinok nyägäk cïk nyïnyang yokik gïgang, na ännïke geng äna oïngbeng borïnyïyang. 10Gaka oungbeng bogäꞌrïnyode rong rïrïng, oïngbeng ngokäme bïyagäꞌrïnyoyang ï thïk the donäkïgok thethe thïyatho näthappu änzïk athwuk donäke wuräk wewe wega näthappu. 11Oïngbeng buwengkok nang bïyatho gäre gäre. Gäꞌrïnyude rong rerera oungbeng bonu abärïk änanna ädamurädoyang.12Obadï bebe banyakok, oïngbeng bïyagäyïnok gagodeka thäce the thadingko thïkkang the Gänzï, na ongokpeng bädïyanyago däbäk thäki thäki. Oïngbeng bamegek gärängang nang ge Gänzï Gïgïng gärängang ge tharäk thottäk the Gänzï Gïgïng Wuräcellïng wïyathe waräbo änzï gänzï änana Gänzï Gïgïng na oïngbeng bïyamegek gärängang gïgïng gïyathe. 13Obadï bebe benu wenüng äna bagäcigok agogäcik rong irri reng rerera Bärruk be Kanayïz bamo.”14Oïngbeng bamegeno mällak me Kaniza ge Ladükiya rong irri reng re Aming rerera ramo äna,“Boꞌräme begayik ithecak beꞌrämek docägok de Gänzï. 15Oïngbeng bänna ngäye ngïngang äna oungbeng bädaga bidding däkäna büthü. Oïngbeng bonagareng äna oïngbeng begak bidding däkäna büthü. 16Oꞌrämïna gaka oungbeng bädaga büthü däkäna bidding, oïngbeng bonareng äna oïngbeng bawüttenang rong arwuk änzï dong dïdïng.17Gaka oungbeng boga omo äna,“Oïngbeng bonu daꞌrädang de waräbü na bonu waräbü wüyik, oïngbeng na bädanareng babü berek, oꞌrïna oungbeng bodämanang äna oïngbenbg boga ï dulla na ï däriꞌri gättïng gayïk oungbeng boga! Oungbeng billa waräbü na boga thamärung na birämade. 18Wurïdena oïngbeng bamoyang äna geyudïng ngadümäni ingngi ngeng ngathägudurï ngemäcïgok ängäng dïk aungbeng änanna odeka baꞌrädang be waräbü na ïthago nadïya nippok aungbeng änanna ädaga thamärung gämme na ona näthäräk ne gik ge wuräk äna oungbeng boga bïthak.19Oïngbeng borïnyek wuräk awuk änzïk na bayïthäcek wuräk gäꞌrok na okuthïttokeng änzï dona därägüng na omokeng äna gappïyunong änzï naddäräk nïnong ne dogidago. 20Oꞌrämïnong oïngbeng boga othoro ï gädäk oppe gädäk, naa obärïk bogäcigode roꞌre rïrïng aguwanzendïng gädäk ayïngbeng onyagïnok aningdeng orägo dure ängagok na ängagïng.21Obadï bebe benyakode agoga äna oïngbeng bïyagäyïnok ga gonängok cïk ï gäꞌre gïgïng ge daꞌrädang gayïka ongokpeng bonyakode gayïka oïngbeng ngokäme bonyakode oïngbeng na bonängode thïk änno Dada bïbïng ï daꞌrädang de Gänzï. 22Obadï bebe benu wenüng weꞌrak agogäcigok rong irri reng rerera Bärruk Be Kanayïz boga ïꞌre.
41Maung memema irri reng ronyagok, oïngbeng boꞌrämek ga gädäk gerek goga guwanzïgode änzï gänzï, oïngbeng bogäcigode roꞌre re nodong äna rogak gayïka ngämek nge düweꞌräk ngo ïꞌrekïkïng ga gomo äna,“Däkïyude oduwungo inyeneng oïngbeng bïyagenïyang gayïka irri reng rïyaga 2Aräbotteng oïngbeng bogädeyode nang oga ängäng Bärruk ï daꞌrädang ï gänzï onängok cïk no gäꞌre ge daꞌrädang. 3Obadï bebe begak onängok cïk bogak bawurrïgagok gayïka bädok amïyagok gäꞌre ge daꞌrädang bodok nꞌreräk gayïka duduk.4Amïyagok näꞌre ne daꞌrädang, näꞌre ne daꞌrädang nogak gurrung geꞌrak na bäꞌranto. 5Oïngbeng boꞌrämede namaꞌräk nogak onängok cïk no näꞌre gurrung geꞌrak na bäꞌranto nogak nïthagok nadïya nippok na no näꞌrok nïneng ogengdeng dogak dïthagok nabibi ne nyadümäni nyamägudurï. Wurïdena änno näꞌre Gänzï gongäꞌrethok na orucode maꞌrang. Wurïdena yokik ye näꞌre wuꞌrïräk wogak thäguncuk na weꞌrak obüro nenena Wärruk we Gänzï thäguncuk na meꞌrak.6Oꞌrämïna yokik ye gäꞌre ge daꞌrädang ngaꞌru ngogak gayïka ngallägajaja. Na yoꞌrägik ye gäꞌre ge daꞌrädang durïk derek doga bäꞌranto donak gik güyik ärro ändang ängäng cogik na ändothägeng.7Babü bega durïk deng be nodong bogak gayïka bäthede, na babü berek bameꞌrak gämme bogak gayïk ngäguräk nge wayï, na babü beerek bamäddäk bonak yothek gayïka buräk bonyi, na babü beerek bamobäꞌranto bogak gayïka gallabꞌroꞌrong. 8Waräbü iwwi weng bäꞌranto wonak [näddïk, morong,] thäguncuk na thulluk, na änzï morong meng wonak gik güyik wogak ïꞌre thängki thängki na ängäng korang korang wogak ïꞌre äna,“Doduma, Doduma, Doduma Gäꞌrok Gänzï genu dobora de baꞌrok rong änzï arwuk ongokpeng bïyatho!9Durïk deng iddi deng dogak ïthek Gänzï dodengka na dokäꞌrïko na dowïyano no watha de baꞌrädang bega onängok cïk ï gäꞌre ge daꞌräng dathïk dillaꞌrok cïk ngore ngorek, 10Namaꞌräk gurrung geꞌrak na bäꞌranto nogak atho donängok cïk ï näꞌre ne daꞌrädang de Gänzï dathïk dilla diꞌrok cïk ngore ngorek bäꞌrik na ogengdeng dogak dïbok nabibi nïneng ne daꞌrädang änzï näꞌrok ga ogngedeng omo äna, 11“Gäꞌrok giging na Gänzï giging! Oningdeng dayïtheyang dodengka na dokäꞌrïko na dobora. Gaka oungbeng bocode waräbü awuk änzïk na ängäng donareng dïdang oungbeng bocode geng.
51Wurïdena oïngbeng boꞌrämede do thägung the nyerü thïthung obadï ongokpeng bebe begak onängok cïk no gäꞌre ge daꞌrädang ängän thadak thomegïgode nang änzï tharäk theng na ängäng doꞌrok deng thodäpïcïgode ängäng numeräk nang thäguncuk na meꞌrak. 2Oïngbeng boꞌrämek mällak moborok gättïng moga odänttek ängäng rong rimmäng gättïng gagomo äna,“Obïthung beng bamüde äna banyeko äna bawunzek thadak agobäꞌrillo wumeräk änang wedäpïcïgode nang? Wurïdena obärïk billa bamüde änzï gänzï däkäna näthappu däkäna änzothägeng ye thappu äna bawanzek däkäna äna bamüde wanzek agoꞌräme yik baꞌrang.3Obärïk billak bulluk änzï gänzï däkäna änäthappu däkäna änzothägeng ye thappubamüde wanzek thadak agodäne. 4Wurïdena oïngbeng bongothok ngämek ngobung gättïng gaka obärïk billak bamüde wanzek thadak däkäna odäne änzik. 5Oꞌrïna gamaꞌräk gulluk änno namaꞌräk bomodïng äna,“Oungbeng bädangotho. Oꞌrämï! bäthede be thäntük the dubäk de Yawüza ongokpeng boga änno rägak re gurï ge Dawük, ongokpeng bomüdigok. Ongokpeng bomüdek wuanzek thadak agobäꞌrillo wumeräk änang wedäpïcïgode ängäng.6Wurïdena oïngbeng burrïgode ï yoꞌrägik ye durïk bäꞌranto na ï yoꞌrägik ye namaꞌräk Dellong dogak othoro gayïka deppägode, donak rüweꞌräk thäguncuk na meꞌrak na gik thäguncuk na meꞌrak na Wärruk we Gänzï wewe wedinyagode näthappu änzïk athwuk. 7Wurïdena ongokpeng bathok agodo thadak änzïk do ängäng thägung the nyerü the gäꞌre ge daꞌrädang.8Maung memema ongokpeng bommok thadak änzïk, durïk bäꞌranto na namaꞌräk gurrung geꞌrak na bäꞌranto därrok watha änzï näthappu yokik ye Dellong. Na ogengdeng adwuk donak nänge na nyädümäni nyamägudurï nyüyik na räma rere regak dodänttïgok de wuräk Gänzï.9Ogengdeng dogak othängo nänge nïyathe bga ogengdeng omo äna,“Rogga äna oungbeng bammo thadak aoungbeng wanzek wumeräk gaka oungbeng boga bogak bogäkode no bogeyoning ängäng Gänzï ängäng ngicok ngïngang änno rubäk re mädok amwuk ängäng ruränge re wuräk na ängäng mäddok änzïk amwuk. 10Oungbeng na bodekening waꞌrädang na mobong medung Gänzï oningdeng na dïyarabo thappu athwuk änzïk11Wurïdena oïngbeng boꞌrämek cïk oïngbeng bogäcigode roꞌre rüyik rimmäng gättïng re mälleka müyik mogak amïyagok gäꞌre na durïk na namaꞌräk na rämmek gurrung ge rämmek na rämmek gurrung gurrung, 12Ogengdeng doga omo ängäng roꞌre rimmäng gättïng äna,“Dellong iddi deng duwengkok äna dappägagok agommo domüdigo dobora na dona daꞌrädang de waräbü na dännathïk na daꞌrädang na dokäꞌrïko na dodengka na doppägok bädok cik.13Waräbü awuk änzïk wecägode we ïgänzï na we näthappu na weyothägeng ye thappu na wega no ngaꞌru wogak wamo äna oïngbeng bogäcigode ga gomo äna,“Ongokpeng bebe begak onängok cïk no gäꞌre ge daꞌrädang na Dellong na doppägok bädok cik na dokäꞌrïko na dodengka na daꞌrädang dilla diꞌrok cïk ngore ngorek bäꞌrik.” 14Wurïdena durïk bäꞌranto dogak omo äma,“Aming, na namaꞌräk gurrung geꞌrak na bäꞌranto nothicinde bathïk cïk billa diꞌrok cïk ngore ngorek.
61Wurïdena oïngbeng boꞌrämek maung memema Dellong duwanzede gumeräk ge gulluk änno wurmeräk thäguncuk na weꞌrak, oïngbeng bogäcigode änno durïk degak bäꞌrantoga gomo gayïka ngämek nge thaꞌrang äna,“Arenong anongdeng oꞌräme.” 2Oꞌrämïna oïngbeng boꞌrämek dawuk de thudu doga dippok dededa obärïk boga onängok cïk nang ängäng dïk de there, wurïdena ongokpeng bogak bïthïgagägode gabibi ongokpeng bonyagok dorabo na bonyakode.3Maung memema ongokpeng buwanzede gumeräk gameꞌrak, oïngbeng bogäcigode durïk decägode dameꞌrak ga gomo äna,“Arenong anongdeng oꞌräme.” 4Oꞌrämïna dawuk de thudu derek dathok doga doꞌre agïthek obadï bebe bega onängok cïk nang äna bamoyok märïng ängäng näthappu, ga ogengdeng ogämïyo bulluk bulluk na bïthedok gäricang gicek.5Maung memema ongokpeng buwanzede gumeräk gamääddäk, oïngbeng bogäcigode durïk damääddäk decägode ga gomo äna,“Arnong anongdeng oꞌräme.” 6Oꞌrämïna oïngbeng boꞌrämek dawuk de thudu derek doga donyi doga onängagägok cïk nang donu dodenttïttok ïkung thïthung. Wurïdena oïngbeng bogäcigoderoꞌre änzoꞌrägik ye durïk bäꞌranto decägode ga gomo äna thägeyäk the gaꞌrängkope ge mütheräk ge thängki thulluk thonu natteräk dinaräk däddäk thägeyäk the yüya thonu natteräk dinaräk dulluk. Oꞌrïna Ngaak na nyäbak oungbeng bädagicok cïk.7Maung memema ongokpeng buwanzede gumeräk gamobäꞌranto, ongokpeng bogäcigode ngämek nge durïk bäꞌranto decägode ga gomo äna,“Arenong anongdeng oꞌräme!” 8Oꞌrämïna oïngbeng boꞌrämek dawuk de thudu derek doga dïyïk dededa obärok boga onängok cïk nang dïkka äna dïnyo, ba gappa gicek goga omakoyokna bïthedok daꞌrädang de wäꞌrädäk we mappu bäꞌranto äna ongokpeng bagämo ängäng gäricang gicek na yüthi na dïnyo na marägüntong me näthappu.9Wurïdena maung memema ongokpeng buwanzede gumeräk gamothäguncuk, oïngbeng boꞌrämede wuräk yothägeng ye thäꞌrok wewe wegämagïnok rong re Gänzï na wegämagïnok dogene doꞌräme dededa ogengdeng donak. 10Wurïdena ogengdeng dogäꞌrok guyï gättïng ga ogengdeng omo äna,“Amodïnok Gäꞌrok oungbeng bedung na begayik ithecak, maung memema oungbeng bïyathodok dogämo de ngicok nginging nage obadïyeng dede dega näthappu? 11Wurïdena nyaragïk ngippok nyïthïgagägode geng äna ogengdeng dawumoko maung motteng agengdeng änanana othodok ängäng woyego na obang ngeng dïyarak ngokäme dede dïyagämago gayïka ogengdeng dede degämagok.12Wurïdena oïngbeng boꞌrämek gumeräk gamothäguncuk na thulluk maung memema ongokpeng buwanzede, thappu thogak thothaꞌringkok gättïng a thängki odeka thonyi gayïka guꞌreng ge gadïya gamättago ängäng gäꞌrok, na gunak godeka gayïka ngicok. 13Na modok me noꞌrïräk mayïllok oräbo näthappu na gayïka gïja ge walliyoräk gayïllok ngokämemaung memema thappu thogak thothaꞌringkok ga;ttïng ängäng githo. Wurïdena noꞌrïräk nobäꞌrillago däkäna noppäꞌrak gayïka thadak thogak thobäꞌrillagok cik. 14Moꞌrong amwuk änzïk na mage amwuk änzïk mogak modäkïyode änno gayïk.15Wurïdena baꞌrädang be thappu na wuräk wimmäng na wuräk wenu daꞌrädang de waräbü na nyäguräk nye waꞌrädang nyïyaräk na nyïyayï na wuräk weborok na woyego awuk na wuräk wedaꞌrikigok na wuräk wewe weyüwek watha wïweng no näbü na ï nazang ne moꞌrong. 16Ogengdeng dogak ïꞌrek moꞌrong na nanzang äna,“Abu aro nanagening aoungbeng ïnzïzening cïk änzothek ye obadï bebe bega onängok cïk no gäꞌre ge daꞌrädang änno dothïnya de Dellong! 17Gaka thängki thathok the dothïnya dïdung dimmäng gättïng. Oꞌrïna obïthung beng bebe bomüde othorothïk?
71Maung memema irri reng ronyagok, oïngbeng boꞌrämek mälleka mogak othoro ï näꞌräddäk ne thappu, mogak momättagok na momüdode [ morong gänzï, näddïk gänzï] änäthappu agänana ädapüꞌrok thappu, na no ngaꞌru däkäna ädapüꞌrok gïja gerek. 2Oïngbeng boꞌrämek mällak merek mogak atho änzothängki ongokpeng begak benak gumeräk doga dathïk de Gänzï. 3Mogak moꞌrecok guyï gättïng ogäꞌrecïno mälleka merek bäꞌränto ogengdeng dede degak degäcigindok äna badäguwo thappu na ngaꞌru. Oungbeng bädadäguwo thappu na ngaꞌru däkäna gïja acongdeng ïyaro yothïk thethe thïthïgok cïk ängäng gumeräk gïthïgïnok woyego thïk we Gänzï.”4Oïngbeng bogäcigode dodäganzägago dede degak dïthïgok gumeräk nang (114,000) ogengdeng dede degak änno dubäk de mäddok amwuk änzïk me wuräk we Icärayill, 5Wuräk rämmek gurrung na rämmek reꞌrak (12,0000) änno dubäk Rubïnyïng wuräk rämmek gurrung na rämmek reꞌrak. 6(12,0000) änno dubäk re Alcar na wuräk rämmek gurrung na rämmek reꞌrak (12,0000) änno dubäk re Napättallïya na wuräk rämmek gurrung na rämmek reꞌrak (12,0000) änno dubäk de Almäcïye.7wuräk rämmek gurrung na rämmek reꞌrak (12,0000) änno dubäk de Cämang na wuräk rämmek gurrung na rämmek reꞌrak (12,0000) änno dubäk de Lawï na wuräk rämmek gurrung na rämmek reꞌrak (12,0000) änno dubäk de Ayïcar 8na wuräk rämmek gurrung na rämmek reꞌrak (12,0000) änno dubäk de Zabällong na wuräk rämmek gurrung na rämmek reꞌrak (12,0000) änno dubäk de Yucïk, na wuräk rämmek gurrung na rämmek reꞌrak (12,0000) änno dubäk de Bäneming.9Maung memema irri reng ronyagok arwuk, oïngbeng burrïgode thïk, ïꞌrämek thäntok thethe thädadäganzago ännoddok amwuk, rubäk re wuräk na gäräme ge wuräk woga othoro yokik ge daꞌrädang de Dellong. Ogengdeng dogak dïthagok nadïya nippok na nadda ne gïja gïgeng. 10Ogengdeng dogak ongotho gättïng ga ogengdeng omo äna,“Dorïgok de Gänzï gecong, ongokpeng bebe benängode thïk ï daꞌrädang yoki ge Dellong!”11Mälleka amwuk mogak othoro amïyagok daꞌrädang na namaꞌräk na durïk bäꞌranto dabok ängäng gäräk däkäna ängäng yomek yïyeng yokik ge daꞌrädang. 12Ogengdeng dothicinde Gänzï thïk. Ogengdeng domok änaAming, Käꞌrïkïnong Gänzï, Dengkïnong Gänzï ängäng dännathïk na ängäng dowïya no watha na ängäng dogäciginoyok cïk na ängäng dobora de Gänzï gecong ge räbuk räbuk gilla diꞌrok cïk ngore ngorek Aming!13Wurïdena obärïk bulluk änno namaꞌräk bothuwungok äna obïyeneyïng iddi deng dïthagok nadïya nippok, Ogengdeng dathok ängäng gïyethung?” 14Oïngbeng bomodok äna,“Bännïke, oungbeng bänna, onokpeng na bomodïng äna,“Ogengdeng iddi deng dede dïyathok däbäk änzï dogidago. Ogengdeng doduwïgok ängäng nadïya nïneng nippok ï ngicok nge Dellong.15Gaka irri reng roga mik, ogengdeng doga yokik ge Gänzï na ogengdeng doga othicinok Gänzï thïk ï thängki na nängkora no thïkkang. 16Ongokpeng bebe benu gumeräk ge daꞌrädang bïyabäꞌro geng dïdung änanageng. Ogengdeng dädïyaga ängäng yüthi gämme däkäna dädïyaga ängäng bäthek gämme. Thängki thädïyagäre thïk nanageng däkäna thädïyagäre geng. 17Gaka Dellong dïyaga yoꞌrägik ye daꞌrädang na dïyaga wure geng, ongokpeng bïyathämagokeng do thollang the ngïräk ngathïk, Gänzï gïyappe geng na obuꞌre geng ängäng babuthäk na dïyana ngämek no gik gïgeng.
81Wurïdena maung memema Dellong damothäguncuk na meꞌrak, roꞌre rogak rodok gänang änzïk ïgänzï thïk thulluk na bäꞌrädäk beng. 2Wurïdena oïngbeng boꞌrämek mälleka thɣuncuk na meꞌrak moga yokik ye Gänzï, na rüweꞌrak rogak rïthïgode geng thäguncuk na meꞌrak dulluk dulluk.3Mällak merek mathok mogak orabok räma ängäng thaꞌrang the ngadümäni, mogak othorok thäꞌrok the räma. Dïthïgïgagägode räma rüyik äna dadänttek Gänzï de wuräk awuk we Gänzï no thäꞌrok the ngadümäni ngathägudurï thethe thega yokik ge daꞌrädang. Wurïdena güthük goduwungok noꞌrïräk ängäng dodättek Gänzï de wurräk we Gänzï änzïkung the mällak mega yokik ge Gänzï. 4Wurïdena mällak thaꞌrong the räma thäppade ängäng dïk nothäꞌrok agorok näthappu. 5Maꞌrang mogak mogürek gättïng na dongäꞌretho na dothaꞌringkike thappu.6Oꞌrämïna mälleka thäguncuk na meꞌrak meme menak rüweꞌrak thäguncuk na meꞌrak mokuthïttagode äna mangothïce rüweꞌrak. Mällak me nodong mogüwok düweꞌrak dïdung amodok obärädako märagok ängäng dïk na ängäng ngicok. 7Mogak ayïllo orabo näthappu, gïja gamäddäk gogäꞌrok na yatho aywuk änzï yïyïk yogäꞌrok ngokäme.8Wurïdena mällak mameꞌrak mogüwok düweꞌrak, ababerek ogüro gättïng gayïka thoꞌrong thegak ogäꞌro ängäng dïk dede derägode ï ngaꞌru, wurïdena bäꞌrädäk be ngaꞌru ngäddäk ngodekak dïdeng. 9Wurïdena durïk degak decägode wäꞌrädäk wäddäk weng wogak wïnttek, na rärämbik reno ngïräk wäꞌrädäk wäddäk wogicagok.10Wurïdean mällak mamäddäk mogüwok düweꞌräk, a modok me noꞌrïräk ayïllo oräbo näthappu änzï Gänzï gayïka wuꞌrïräk, wuꞌrïräk wayïllode no wäꞌrädäk wäddäk we nuwe na mollang me ngïräk. 11Gärängang ge thodok thogak thïkkak äna,“Alpacandïng, rong reng roga äna dereng düthü” Wurïdena wäꞌrädäk we ngïräk ngäddäk ngodekak ngüthü, wurïdena wuräk wüyik wïnttek gaka ngṛäk ngogak ngodekak ngobung.12Wurïdena mällak mamobäꞌranto mogüwok düweꞌrak, athängki na guna na modok ogämo wäꞌrädäk weng wäddäk, narroga äna wäꞌrädäk wäddäk we nuwe nogak ingärimäk ngokäme.13Wurïdena oïngbeng boꞌrämek na gäcigok mällak ga moga irro oko yoꞌrägik ye noꞌrïräk ga gomo roꞌre gättïng äna,“Dogidagonang, Dogidagonang, Dogidagonang, de wuräk wewe wega näthappu ogayïno ngämek nge rüweꞌrak re mälleka mäddäk.
91Wurïdena maung memema mällak me amothäguncuk mogüwok düweꞌrak, Oïngbeng boꞌrämek guꞌrïꞌräk ga gomocak änzï gänzï oräbo näthappu. 2Guꞌrïräk [gappa, yok gicek] nyämudda. Wurïdena ongokpeng buwanzede yok, güthük goduwungok änzïyok gayïka thoppa the dïk dimmäng gättïng. Oꞌrämïna thängki thayüngkok ï güthük gege geduwungok änzïyok.3Wurïdena gok goppok änzï güthük geng gege äppak thappu, ongokpeng bïthede gok [daꞌrädang, dobora] gayïka ongokpeng ninyo[ daꞌrädang, dobora] näthappu. 4Ogongpkeng bomode geng äna onongdeng [ändädadäguwo, ändädarägo ]yatho ye näthappu däkäna waräberek wïyïk , däkäna gïja, oꞌrïna ärägu wuräk wulluk wewe willa wumeräk ï mädük mïmeng.5Ongokpeng bïthede geng daꞌrädang omokeng äna gäꞌrecunong geng, oꞌrïna onongdeng dädagämo geng. Oꞌrïna nängïdenong geng däriꞌri wunak thägucuk. Dogäꞌrecogeng dïdeng doga gayïka dogäꞌrecägo de ninyo maung memema nogäꞌrok buräk bonyi. 6Ï mängki meng meme wuräk wïyaganzok dïnyo äna wayïntte oꞌrïna ogengdeng dädïyanynyok, ogengdeng dïyanareng dïnyo oꞌrïna dïnyo dïyallo änanageng.7Maꞌriyang däkäna gok goga gayïka [dadänzago, marägüntong] mekuthïttagïnde därro na näꞌrok nïneng noga gayïka nabibi ne nyadümäni nyamägudurï oꞌrïna yomek yeng yoga gayïka yomek ye wuräk wonyi. 8Ogengdeng donak nägang gayïka nägang ne wuräk wïyayï na gänyik gïgeng gogak gayïka gänyik ge wathede. 9Ogengdeng donak[ wedü weyï bürük gayïka wecägode änno mallong, racuma reyï würük gayïka recägode änno mallong ] na ngämek nge [ morong meng, näddïk neng] gayïka ngämek nge rärämbik rega ollo rüyik onyago ï därro.10Ogengdeng donak rädik gayïka ninyo wurïdena no rädik reng rogak roricegok ängäng daꞌrädang äna dädadäguwo wuräk wonyi wunak thäguncuk. 11Ogengdeng dogak donak mällak mogak nanageng gayïka baꞌrädang be yok bïkka ängäng gäräme ge Abäraniying äna,“Abđüng” Oꞌrïna bïkkak ängäng gäräme ge Yünanïyïng äna,“Abällïyong”. 12Oꞌrämïna dogidanang de buräk bebe benyagok ga dogidagonang iddi deng dïꞌräng dädathok deꞌrak.13Wurïdena mälleka me amothäguncuk na thulluk mogäcigode ngäme nge düweꞌräk ngulluk änzo mäbïk bäꞌranto ngämek nge düweꞌräk de ngadümäni ngamägudurï ngenge ngega yokik ye Gänzï, Ngamok mällak mamothuncuk na thullukmenu düweꞌrak äna,“ 14Baꞌriki mälleka bäꞌranto mme memättagode yo yuwe ye Pürad yimmäng.” 15Oꞌrämïna mälleka bäꞌranto meme megak mekuthïttagode orikok thïk na thängki na gunak na duwuk dededa ogengdeng dïyadaꞌrikigok cik agengdeng ogämo bäꞌrädäk bäddäk be wuräk.16Wurïdena dodäganzägo de nyajana nyegak no rawuk re mudu rämmek gurrung gerämmek gurrung ge rämmek gurrung geꞌrak (200,000,000). Oïngbeng bogäcigode dodäganzägo dïdeng dogak dïnok. 17Oꞌrämïna maung meng meme mik, oïngbeng boꞌrämek bärruk be rawuk re mudu roga onängagägok nang, ogengdeng donak racuma re würük recägagägode ängäng dïk dogak doꞌre na donyi dogatha na damɣudurï gayïka [Culpur] na näꞌrok ne rawuk re mudu nogak gayïka näꞌrok ne wathede wethingok änzï wuduk wïweng ängäng dïk na güthük na guruba.18Ängäng doppïya däddäk de dogämo wäꞌrädäk we wuräk wäddäk dogak ängäng dïk na ängäng güthük na na ängäng wuruba wewe wïyathok änï wuduk wïweng. 19Gaka daꞌrädang dïdeng dogak änzï wuduk wïweng na änzï rädik rïreng gaka rädik rïreng rogak gayïka waneräk wenak äna dagäꞌreco ängäng wuräk.20Oꞌrïna wuräk werek wewe wegak wädagämagok ängäng doppïya iddi deng, ogengdeng dädagappïyok änzï ngäye nge dogidäk dïdeng dededa ogengdeng doyegok ängäng nyägung nyïnyeng, rogga äna ogengdeng dädathicinok mäjibäk cïk na nänzï nillayik ne nyadümäni nyamägudürï na nyädümäni nyippok na mallo ng na mädok na mäꞌrondong meme mädamüde oꞌrämethïk däkäna mädamüde ogäcik däkäna othäppïyo. 21Wurïdena ogengdeng dädagappïyok änzï dodäk dïdeng de dogämo däkäna däräguk däkäna dithäcak ängäng wuräk dollämothïk gatha gatha däkäna dobunye dïdeng.
101Mällak Na Thadak Thetteng Wurïdena maung memema oïngbeng boꞌrämek mällak merek menu dobora mägatho oräbo änzï gänzï ängäng nädde na monu duduk no gäꞌrok gïgung na monu yothek yoga gayïk thänki na nyägäk nyïnyung nyoga gayïka thoppa the dïk, Ongokpeng bonak thadak thotteng thuwanzïgode ïkung thïthung.
2Ongokpeng bonädok cïk no ngaꞌru ängäng thägäk thïthung thenyerü na nädothïk näthappu ängäng thägäk thïthung thegüye.3Ongokpeng bogäꞌrok guyï gimmäng gättïng gayïka bäthede bagüri. Wurïdena maung memema ongokpeng bogürok ongokpeng bïꞌrekïkek maꞌrang me Gänzï thäguncuk na meꞌrak ängäng ngämek ngïngeng. 4Maung memema ongokpeng bothodode ïꞌrekïke maꞌrang thäguncuk na meꞌrak ängäng ngämek ngïngeng, oïngbeng bogak bobuꞌrok omege, oꞌrïna oïngbeng bogäcigode roꞌre änzï gänzï ramoyïng äna,“Oïngbeng bonu wumeräk no rong rerera oïngbeng bïꞌrek ängäng maꞌrang thäguncuk na meꞌrak oungbeng bädamege.”5Wurïdena mällak memema oïngbeng boꞌrämek megak othoro no ngaꞌru na näthappu, mogak momüdode thägung thïthung noꞌrïräk. 6Mällak mogak moppok madak ängäng dathïk dïdungdilla diꞌrok cïk ngore ngorek, ongokpeng bebe becode ïgänzï ängäng waräbü awuk wewe wegayik na thappu ängäng waräbü awuk änzïk wewe wegayik na ngaꞌru ängäng awuräk awuk änzï wewe wegayik gaka thïk thogak thilla. 7Oꞌrïna ï maung memema roꞌre re mällak thäguncuk na meꞌrak rogak, maung memema ongokpeng bogak äna bagüwo düweꞌräk a ongokpeng änanna othodok ngokäme duꞌrang de Gänzï gayïka ongokpeng bogak bothämpïcïkek woyego wïwung we wïꞌre.8Roꞌre rerera oïngbeng bogak bägäcigode änoꞌrïräk rïꞌrekïkeyïng ngokäme omoyïng äna,“Ängko dommo thadak thetteng thethe thewanzïgode ängäng thägung the mällak megak othoro no ngaꞌru na näthappu. 9Wurïdena mällak monyagok ga gomoyok äna,“Ändïng thadak thetteng.”Oꞌrämïna ongokpeng bomodïng äna,“Ommu thadak a oungbeng orägo thïyamäcïyang ï tharäk ängäng dobunya, oꞌrïna ï dong dïdang dïyaga doyenceng gayïka wagong.10Wurïdena oïngbeng bommode mällak thadak änzïkung ayïngbeng orägo. Oꞌrïna thadak thogak thoyenceng ï dong dïdïng gayïka wagong. Maung memema oïngbeng borägok atharäk thïthïng omäcïgo odeka thobung. 11Wurïdena ongokpeng bomodïng äna,“Rogga äna oungbeng bayïꞌrekïke wuäk wädaga Yawüdiying dïꞌrïgagägo no wuräk wüyik na no mäddok na waꞌrädang wüyik. 111Wurïdena oïngbeng bïthedegeng thänzuk thogak gayïka bäꞌräng ga ogengdeng omoyïng äna güyogo dodenttïttok thïkkang the Gänzï na dogingkok, na thicinoyok cïk. 2Oꞌrïna gayïk ge thäku oungbeng bädadenttïttok ändäbäk no thïkkang gaka ongokpeng bïthïgode ängäng wuräk wädaga Yawüdiying. Ogengdeng dïyanädok tharäk thottäk cïk thedung wunak guurung bäꞌranto na wunak weꞌrak.3Oïngbeng bïyathek woꞌräme wïwïng daꞌrädang de dïꞌrïgïgagägo mängki rämmek gurrung gulluk na rämmek reꞌrak na gurrung thäguncuk na gurrung gulluk (1260) ga onongdeng onängok cïk ängäng nadïya ne nuwallak no watha. 4Woꞌrämïgo iwwi weng weꞌrak woga gïja ge gäꞌrägüräk na wuꞌrïräk weꞌrak wewe wega othoro näthappu yoki ge Gänzï. 5Naa obärïk bodok änzik äna badäguwogeng, agoga äna dïk datho änzï dong dïdeng agogäꞌre rümi rïreng. Obadï benarang äna badäguwo geng agogga äna ongokpeng bïyappägok ngok mik.6Woꞌrämïgo iwwi weng wonak daꞌrädang noꞌrïräk doga nana mäddük agabïk änanna ädaräbe ï mängki memema ogengdeng doga ïꞌre dïꞌrïgïgagägo. Ogengdeng donak dobora naa ogengdeng donareng äna dabärïce ngïräk odeke ngicok ngeng agengdeng odeke. Ogengdeng dogak dïbïkek thappu näthäräk ängäng doppïya dededa ogengdeng donareng äna dappo ängäng. 7Wurïdena maung memema ogengdeng dïyathodok dogene doꞌräme dïdeng, tharägüntong thethe thatho änzothägeng thïga dümi dïdeng. Ongokpeng bïyanyakoeng na ogämo geng.8Watha wïweng wïyadägok cïk ï naddäräk ne tharäk thottäk(thethetha thabïttago äna Sadom na Mocär) nana Gäꞌrok gïgeng gogak goppïgode no dereng ängäng nallong. 9Gaka maung memema mängki modekak mäddäk na bäꞌräddäk beng wuräk werek wïyatho änno mättük me wuräk na roꞌre re mäddok mïyawurrïgagok ängäng watha wïweng. Ogengdeng dädïyagäcigagägïnok äna ogengdeng dayïthïgo thïk do nämuräk.10Obadïyeng dede dega onängok cïk näthappu dïyakäꞌrïko oko nanageng na ïyawuko. Oꞌrïna narroga äna ogengdeng dïyadinttettïnïyok waräbü dagurï gaka wïꞌre iwwi weng weꞌrak wädïyaga wathïk näthappu. 11Oꞌrïna maung memema thïk thonyagok thodekek mängki mäddäk na bäꞌrädäk beng dorok gangang ge dathïk änno Gänzï dïyathingo ïgageng, wurïdena ogengdeng dïyathoro ängäng nyägäk nyïnyeng. Näthäräk nimmäng nïyaro no wuräk wewe weꞌrämekeng. 12Wurïdena ogengdeng dïyagäcigok roꞌre gättïng änzï gänzï omokeng äna,“Areng oduwungo inyeneng!” Wurïdena ogengdeng dïyanyago oduwungo ïgänzï ängäng nädde maung memema rümi rïreng rïyawurïgokeng.13Maung meng memema thïk thathok, dothaꞌringko de thappu dïyaga dimmäng gättïng na mäddïk me maräk mottäk gurrung mïyabäꞌricagok cïk. Wuräk rämmek gurrung thäguncuk na rämmek gurrung geꞌrak wïyagämagok ï dothäꞌringkikigo deng dede, na Borek bïyagenyïkïgo na bïyathek Gänzï dodengka ïgänzï. 14Doppo madak dameꞌrak däganyo. Oꞌrämïnong! Doppo madak damääddäk dorok nana mäddük.15Wurïdena mällak mamothäguncuk na meꞌrak mogüwok düweꞌrak na ngämek ngeng ngogak ogüro gättïngänzï gänzï ngamo äna,“Daꞌrädang de thappu dodekak daꞌrädang de Gäꞌrok Gänzï gecong na de Almäcïye, ongokpeng bïyarabo daꞌrädang räbuk räbuk dädïyaꞌrok cïk ngore ngorek.16Wurïdena namaꞌräk gurrung geꞌrak na bäꞌranto, ogengdeng dede degak onängok cïk no näꞌre nïneng ne daꞌrädangyokik ge Gänzï, ogengdeng dayïllok ängäng [ gäräk gïgeng , yomek yïyeng ] ogengdeng dothicinde Gänzï thïk. 17Ogengdeng domok äna,“Oningdeng dayïtheyang dowïya no watha, Gäꞌrok Gänzï genu dobora, ongokpeng bebe bega ïnaneng na ongokpeng bebe begak maung merek, gaka oungbeng bommok dobora dïdang dimmäng no borethek änzïk orek.18Mäddok mïyagatto, oꞌrïna dothïnya dïdang dathok. Thïk thathïnok the Bïnyo äna ongokpeng bakäma na thïk thathïnonong äna onongdeng dayïnynyok cik ämgäng woyego wïwong we wïꞌre na Gänzï wuräk we Gänzï wedung, na ogengdeng dede denak näthäräk ne gärängang gïgang na ogengdeng dede dädadekïyang bimmäng na bädanu dobora. Thïk thathïnoyang äna oungbeng babäꞌricokeng cïk ogengdeng dede dega obäꞌricok thappu thïk.19Wurïdena thïkkang the Gänzï noꞌrïräk thogak thuwanzïgode na domätto rong rïrung rere regak reꞌrämïgode no thïkkang thïthung. Wuꞌrïräk wogak obüro na ongäꞌretho, na maꞌrang mogak morucagode na thappu thogak thothaꞌringkok na modok mogak mimmmäng gättïng.
121Wumeräk werek wommode änoꞌrïräk ïgänzï woga wimmäng gättïng, buräk babayï berek bogak [bothïꞌrïgode, bïthagok ] nadïya noga gayïka thängki na gayïka gunak oräbo dongkäk nyïnyung, oꞌrïna ongokpeng bogak bïthagok nabibi ne wuꞌrïräk ï gäꞌrok gïgung gurrung na weꞌrak. 2Wurïdena ongokpeng bogak bäppegade na bogäꞌrecok guyï maung memema ongokpeng borakägok nang äna bagono thäguräk.3Wurïdena gumeräk gerek gommode gämme änoꞌrïräk ïgänzï, oꞌrämïnong Dinacoräk doga doꞌre na düyik ïgäꞌrang donu näꞌrok thäguncuk na weꞌrak na rüweꞌrak gurrung no gäꞌrok gïgung. 4Na güdik gïgung gogak gayïka modok mamäddäk me noꞌrïräk mayïllok oräbo näthappu. Dinacoräk dogak othoro yoki ye buräk babayï bebe begak bägagono, gayïka ongokpeng bogak borodeyik äna bagono thäguräk.5Buräk babayï bogonok thäguräk thabaräk ongokpeng bebe begak wuräk awuk änzïk näthappu ängäng bäꞌräng be thallong na bawürok thäguräk agommïno Gänzï agonängïkek cïk no gäꞌre ge daꞌrädang. 6Wurïdena buräk babayï bollok onyago ï guwak no gayïk gegega ongokpeng bokuthïttagïnde thïk ängäng Gänzï äna ogengdeng dïyarägïyok mängki rämmek gurrung gulluk na rämmek reꞌrak na gurrung thäguncuk na gurrung gulluk (1260).7Wurïdena därro dogüyogok änzï ïgänzï Mäkayïll na na mälleka märrok däkkäna moppïttïkek [Dinacoräk, bacïk, doꞌrimorok]. 8Dinacoräk na mälleka doppïttok. Oꞌrïna ogengdeng Dinacoräk dädagak doborok, ogengdeng dädanak gayïk ï gänzï gämme thäki thäki. 9Oꞌrämïna Dinacoräk dimmäng dogak dïthïgok gäꞌrängek nang maung merek arade ongokpeng bebe babïttago äna thäjibäk na mäjibäk ongokpeng bebe bawuyek thappu thïk athwuk ongokpeng borägode näthappu ängäng mälleka mïmung.10Wurïdena oïngbeng bogäcigode [ngämek, roꞌre] gättïng änzï gänzï ramo äna,“Gaka dorïgok decong na dobora na daꞌrädang de Gänzï gecong Almäcïye bathok, gaka ongokpeng borode buräk bebe bärrode dodüworong nana bambïng ngeng dïyarak ongokpeng begak ïꞌrek nanageng yoki ge Gänzï nängkora na ï thängki ongokpeng bïthïgok gäꞌrängkek nang.11Ogengdeng donyakodok ängäng ngicok nge Dellong na ängäng rong re dogene doꞌräme dïdeng. gaka ogengdeng dogak dädarïnyek doga dathïk dïdeng narroga äna dïnyo. 12Oꞌrämïna noꞌrïräk käꞌrïku na obadïyeng dede dega wumoko ï gänzï! Oꞌrïna dogidagonang de thappu na ngaꞌru gaka thäjibäk thoräbïnonong dang. Ongokpeng bäppade ängäng rong regidäk na ängäng dothïnya na bänna äna ongokpeng bonu thïk thotteng.13Wurïdena maung memema [Dinacoräk, Doꞌrimorok ] dobaꞌrikigokongokpeng bogak borägode näthappu, ongokpeng bonängede buräk babayï däriꞌri bebe begak begonok thäguräk thabaräk. 14Oꞌrïna buräk babayï bogak bïthïgagägode [ gallabïꞌroꞌrong, diyaꞌrok] angokpeng änanna irro onyago ïguwak no gayïk gïgung, no gayïk gegega ongokpeng bïyammängko ändang agogäꞌrïnyagok dang, gaka mïk meꞌrak na bäꞌrädäk beng änzokik ye bäneräk.15Oꞌrämïna bänerek bothüyek ngïräk änzï dong dïdung gayïka yuwe, agodinye buräk babayï onyago ängäng ngïge. 16Wurïdena thappu thuwanzede dong dïdung agogäto ïga buräk babayï ängäng dodaꞌrängke ngïräk angwuk änzï yuwe yeyeya Dinacoräk dothüyek änzï dong. 17Wurïdena Dinacoräk dothïnyade buräk babayï gättïng agonyago doppïttïkïyok ängäng dubäk dïdung de ogengdeng dede degäꞌrïnyode nädumïk ne Gänzï na denu dogene doꞌräme de Yecuwa Almäcïye. 18Wurïdena Dinacoräk dothorok no nämuräk ne no gärägang ge yuwe.
131Wurïdena oïngbeng bothorok no nämuräk ne yuwe ye ngaꞌru. Oïngbeng boꞌrämek tharägüntong ga goduwungo änzï ngaꞌru thonu näꞌrok thäguncuk na meꞌrak na rüweꞌrak gurrung ängäng nabibi ne no näꞌrok nïneng nonu gärängang ge dorägïtto. 2Tharägüntong thethetha oïngbeng boꞌrämek thogak gayïka bäthede bagudolläk na dong dïdung dogak gayïka de bäthede. Dinacoräk däkäna Doꞌrimorok dïthedok dobora no gäꞌre ge daꞌrädang dïdung na daꞌrädang dimmäng.3Oïngbeng boꞌrämede näꞌrok neng nulluk noga gayïka bäbü beppägode bebe bemïgagägok bïnyok na boräguthagok, wurïdena thappu thuwïyak no gatha ängäng tharägüntong theng thethe. 4Oꞌrämïna Doꞌrimorok däkäna Dinacoräk däkäna dening dothicinde babü beng cïk na ïthek tharägüntong daꞌrädang, wurïdena tharägüntong thothicode thïk ga gomo äna,“Obïthung beng bega gayïka tharägüntong?5Ongokpeng bogak bïthïgagägode dong agïꞌre ängäng rong rimmäng na orägïtto thïk na bïthïgode daꞌrädang äna bayego gurrung bäꞌranto na wunak weꞌrak. 6Wurïdena ongokpeng buwanzede dong dïdung [ agothungko, agorägïtto] Gänzï na rägïtto gärängang gïgang na gumäng gïgung na ogengdeng dede dega ïgänzï.7Bïthïgode äna bappïttïkïyok ängäng wuräk we Gänzï agonyakokeng na ïthek mäntük me dubäk adwuk änzïk daꞌrädang na ruränge na bäddok. 8Wuräk awuk änzïk wewe wega näthappu ängäng gumäng wïyathicinoyok cïk na ogengdeng dede dilla närängang nïneng nädamïgode ï thadak the dathïk de Dellong ändo maung memema thappu thorethïgok änzï.9Obadï bebe benu wenüng weꞌrak agogäcigok. 10Obadï bebe bappïttok wuräk werakok agomnyago ängäng, na obärïk bappägok ängäng gäricang gicek agoga äna ongokpeng bïyappägok ängäng gärricang gicek ngokäme. Oꞌrämïnong donyuko de wuräk we Gänzï na doroyik dïdeng.11Wurïdena oïngbeng boꞌrämek tharägüntong thoga atho näthappu. Thonak rüweꞌräk reꞌrak roga gayïka Dellong, na ïꞌre gayïka [Dinacoräk, Doꞌrimorok]. 12Ongokpeng bogak ängäng daꞌrädang de tharägüntong the nodong yokik gïgung, na thothaꞌringkikek thappu na wuräk wega näthappu ängäng gumäng na thicinok tharägüntong cïk the nodong thethe theräguthagok änzï dïnyo.13Ongokpeng bogak bocode wumeräk we damïk wimmäng, narroga äna ongokpeng bothukok dïk agoräbo atho näthappu yokik ge wuräk. 14Na wuyek wuräk cïk wega näthappu ängäng wurmeräk we damïk degidäk dededa ongokpeng bïthïgagägode äna bacok yokik ge tharägüntong ga gomok wuräk wega näthappu äna dacok bärruk be tharägüntong bebe benak waräbijek wegänzagägok ängäng gäricang begak bathïk.15Ongokpeng bogak bïthïgagägode dobora de dogüwok gänang ï bärruk be tharägüntong na ïꞌre a ongokpeng änanna gäyïno wuräk awuk änzïk gagothicinok bärruk beng cïk agengdeng änanna ädagämago. 16Ongokpeng bogäyïnok wuräk wettetteng na wittiyatha na wuräk wega waꞌrädang we waräbü na wuräk willa waräbü na wuräk wega woyego na wïthak ga ongokpeng ocïnokeng ängäng thägung thïthung the nyerü däkäna ï mädük mïmeng. 17Na obadï bädamüdek äna bageyo däkäna dogecek däbäk, obadï bebe bälläk benu gärängang na be däganzägagok ängäng närängang.18Oꞌrï dännathïk doga inyeneng. Na obärïk bonu ngäꞌre angokpeng odäganzo dodäganzägo de marägünttong moga wengkïke dodäganzägode de wuräk wonyi rämmek gurrung thäguncuk na dümmek dulluk na gurrung thäguncuk na gurrung gulluk na thäguncuk na thulluk (666).
141Wurïdena oïngbeng burrïgode Dellong doga othoro no thoꞌrong the Cïyung. Dellong dogak ängäng rämmek gurrung gedümmek dulluk na rämmek gurrung gegurrung bäꞌranto na bäꞌranto (144,000) ga ogengdeng donu gärängang ge Obädeng bïbeng gomegïgode nang yothek yïyeng. 2Oïngbeng bogäcigode roꞌre änzï gänzï gayïka ngïräk ngathüyo ngüyik na maꞌrang mogak oppigoyik monu ngämek ngimmäng gättïng gayïka näba ne nänge.3Ogengdeng dogak othängo nänge nyïyathe yokik ge baꞌräang na yokik ge durïk bäꞌranto na yokik ge namaꞌräk. Wurïdena obärïk bulluk bädamüdek änna nänge, oꞌrïna rämmek gurrung gedümmek dulluk na rämmek gurrung gegurrung bäꞌranto na bäꞌranto (144,000) obadïyeng dede dethukagagägok yo thappu. 4Ogengdeng iddi deng doga wuräk wewe wädagicago ängäng wuräk wïyayï gaka ogengdeng dogak doduwegok, ogengdeng iddi deng doga wuräk wewe wamakok Dellong no gayïk gegega ongokpeng onyago nang änzoꞌrägik ye wuräk wega nyuku däkäna nyuku nye nodong nye Dellong. 5Ogengdeng dogak dillak duwïk ï wuduk wïweng gaka ogengdeng dogak dädanak gäꞌrängek nang gerek yokik ye Gänzï daꞌrädang de Gänzï.6Oïngbeng boꞌrämek mällak merek gämme ga moga irro oko ï yoꞌrägik ye ï gänzï ga monu dothämpïcïgo dilla diꞌrok cïk ga moga othämpïcïke wuräk wega ängäng gumäng näthappu änzïk athwuk na mäddok änzïk amwuk na mäntok me wuräk awuk änzïk na ruränge änzïk arwuk re wuräk. 7Ogengdeng dogak ïꞌre roꞌre rimmäng gättïng ramo äna,“Onawunong näthäräk ne Gänzï ga onongdeng ïthek Gänzï dodengka gaka thïk the dakämo dïdung donekok nang datho na dothicok cïk dïdung ongokpeng becode ïgänzï na thappu na ngaꞌru na mollang me ngïräk.8Wurïdena oïngbeng bomakode mällak memeꞌrak merek ga gomo äna,“Babïll, Babïll, babok tharäk thottäk thimmäng gaka ongokpeng babyï bogäyïnok bäddok abwuk änzïk ga gikko nyäbak nye dothïnya de dïthäcattïyok ängäng gatha gatha.”9Wurïdena oïngbeng bomakode mällak merek gämme mamäddäk mogak ïꞌre ängäng roꞌre rüyik äna,“Naa obärïk bogak bomüdek bathicinok tharägüntong na bärruk bïbung na orabo gumeräk gïgung ï thädük thïthung däkäna ïkung thïthung, agoga äna ongokpeng bïyayiko nyäbak nye dothïnya de Gänzï na ongokpeng bïyagenyïkïgo ängäng dïk de guruba yokik ye mälleka na yokik ye wuräk we Gänzï na yokik ye Dellong. 10Ongokpeng ngokäme bïyayikko thocok the nyäbak nye dothïnya de Gänzï nyenyenya ongokpeng bünide thocok cïk the dothïnya na the dogenya na the dïk na the guruba yokik ye mälleka na yokik ye wuräk we Gänzï na yokik ye Dellong.11Wurïdena güthük ge däriꞌri dïdang gädïyanyok cïk ngore ngorek bäꞌrik, ogengdeng dädïyana dumoko ïthängki däkäna nängkora, wuräk wewe wega othicinok cïktharägüntong cïk na wärruk wïweng na wuräk wewe werabok gumeräk ge gärängang gïgung. 12Oꞌrïna wuräk we Gänzï woga inyeneng, oꞌrï wuräk iwwi weng woga ogäꞌrïnyok nädumïk ne Gänzï na doroyik de Yecuwa.”13Oïngbeng bogäcigode roꞌre änzï gänzï ga gomyïng äna,“Megï äna dorïnyanang de wuräk wïttede ï Gäꞌrok ïnaneng, Engee, Bärruk bamo äna agengdeng änanna wumoko änzï dogenya dïdeng na ngäye ngïngeng ngïyamakokeng.”14Wurïdena oïngbeng boꞌrämek ïgänzï ayïngbeng wurrïgok nädde nippok. Ga baberek boga ängäng näꞌrinde boga gayïka thäguräk the buräk bonyi, ga ongokpeng bonu gabibi ïgäꞌrok ge ngadümäni ngathägudurï na bonu gäricang ge dogetho wüce ïkung thïthung. 15Wurïdena mällak merek mothinyok däbäk änno thïkkang ga moga ogäꞌreco guyï ngimmäng gättïng nana ongokpeng bebe bega ïnädde omo äna.“Dinyude gäricang gïgang ge dogetho wüce a oungbeng ogetho gayïka thïk thathokthe dogetho de thappu theꞌrïyak. 16Wurïdena ongokpeng bebe begak onängok cïk borode gäricang ge dogetho änzï nädde na bogethok ängäng thappu.17Wurïdena mällak mathok merek gämme meräbok änzï gänzï mogak monak gäricang ge dogetho ngokäme gorïgode. 18Wurïdena mällak merek mathok ngokäme änno thïkkang monu daꞌrädang na oko no dïk agogäꞌro guyï gätting änagimmäng äna obadï bebe benu gäricang ge dogetho ängäng wüce gorïgode, ga gomo äna dinyude gäricang gïgang gerïgode a oungbeng ogetho waräbü we näthappu gayïka thappu thoꞌrïyak.”19Oꞌrämïna mällak modinyode gäricang ge wüce näthappu na bogethok waräbü we näthappu weꞌrïyak na borode geng ï dothïnya de Gänzï dimmäng gättïng. 20Ongokpeng na borode geng ï wenyïk we nyäbak nyeppägok agorokeng babuthäk änzï tharäk thottäk the ngicok nge wänyik weppägok mänttaka meng rämmek gurrung gulluk na rämmek thäguncuk na thulluk (1,600).
151Wurïdena oïngbeng boꞌrämek wuꞌrïräk werek we damïk derek noꞌrïräk wimmäng na worïng gättïng na mälleka thäguncuk na meꞌrak monu doppïgo thäguncuk na meꞌrak[ diꞌrode thïk, de dodinttok] gaka ogengdeng dogenek dothodägok de dothïnya de Gänzï.2Wurïdena oïngbeng boꞌrämek baberek boga gayïka ngaꞌru ngega ï ngallägajaja ngonu dïk cik ngomïyok tharägüntong na bärruk bïbung na wumeräk wïwung wonu gärängang woga othoro odännok ngaꞌru nge ï ngallägajaja ga ogengdeng donu thadak the nänge the Gänzï.3Ogengdeng dogak othängo nänge ne Müza boyego be Gänzï na nänge ne Dellong namo äna,“Gänzï gimmäng na gerïng gättïng, ngäye ngïngang, Gäꞌrok Gänzï genu dobora. Rong arwuk änzïk roga gaddäräk gegayik ithecak baꞌrädang be wuräk we Gänzï. 4Oïngbeng bädïyana näthäräk nïnang Gäꞌrok Gänzï agodengke gärängang gïgang? Gaka oungbeng bälläk bega Bedung. Gaka mäddok amwuk änzïk mïyatho agothicindang cïk yokik gïgang gaka dakämago dïdang dogenïgok.5Wurïdena maung memema rong irri reng arwuk ronyagok, oïngbeng boꞌrämek cïk maung memema thïkkang thuwanzïgode agogene doꞌrämïgo de ïgänzï. 6Wurïdena mälleka mathok däbäk änno thïkkang thäguncuk na meꞌrak ängäng doppïgo, mïthagok nadïya nippok ngïꞌrïk na mïthagok ï gappeng däkäna ï bürük nge ngadümäni ngamägudurï.7Wurïdena babü bulluk änno durïk degak bäꞌranto decägode na mïthede mälleka thäguncuk na meꞌrak thaꞌrong the nyadümäni nyamägudurï nyäppade ängäng dothïnya de Gänzï. 8Thïkkang thäppade ängäng güthük ge dodengke Gänzï na ängäng dobora dïdung na obärïk billa bamüde onyeko no dothïnyo no thïkkang narroga äna doppïgo thäguncuk meꞌrak na mälleka thäguncuk na meꞌrak.
161Wurïdena oïngbeng bogäcigode roꞌre no thïkkang rimmäng gättïng ramok mälleka thäguncuk na meꞌrak äna,“Ängkonong anongdeng wünok maꞌrong me dothïnya de Gänzï näthappu.”2Oꞌrämïna mällak me nodong monyagok dünok dothïnya thïk näthappu na duttäk de dogidago no wuräk ogengdeng dede denu närängang ne marägüntong na ogengdeng dede dega othicinok bärruk cïk bïbung.3Wurïdena mällak merek mameꞌrak monyagok dünok dothïnya thïk no ngaꞌru, ngicok nang ngogak gayïka ngicok nge babü bïnyok.4Na waräbü awuk änzïk wathïk wega ï ngaꞌru wïnttek. Wurïdena Mällak merek mamäddäk monyagok dünok dothïnya thïk no nuwe na ï mollang me ngïräk a ngïräk odeka ngicok ngeng. 5Oïngbeng bogäcigode ngïräk ga gomo äna,“Bodenttak oungbeng bega bethorigok cik bebeba Gäꞌrok Gänzï, Oungbeng bebe begak na oungbeng bega ïnaneng, gaka oungbeng bogak akämo ängäng irri reng mik.” 6Gaka ogengdeng dünode ngicok cïk nge wuräk we Gänzï na wïꞌre, ogengdeng dogak dïthïgïgagägode ngicok äna ogengdeng dayikko. 7Gaka rogga mik äna ogengdeng dogga. Oïngbeng bogäcigode merek gämme änno thäꞌrok gagomo äna,“Gäꞌrok Gänzï genu dobora de baꞌrok dobora adwuk änzïk näthappu! Oungbeng bothorigok cik ängäng dodenttak de dakämago.8Wurïdena mällak mamobäꞌranto mathok dünok dothïya thïk no thängki ongokpeng bogak bïthïgagägode äna bagäꞌre wuräk ängäng dïk. 9Wurïdena wuräk wogäꞌrok gättïng agengdeng orägïtto Gänzï ongokpe ng bebe benu daꞌrädang iddi deng de doppïgo, agengdeng ädagappïyo änzï naddäräk nïneng ne dogidago äna dayïthek Gänzï dodengka.10Wurïdena mallak mamothäguncuk mathok dünok dothïnya thïk no daꞌrädang de tharägüntong, adaꞌrädang dïdung odeka dirängna ogengdeng dogak ogäꞌreco ruränge rïreng ängäng dijegaa gättïng. 11Ogengdeng dogak dorägïttok Gänzï ge noꞌrïräk ängäng dijega dïdeng, na ogengdeng dogak doyangkang ogappïyo änzï dogidäk dïdeng.12Wurïdena mällak mamothäguncuk na thulluk mathok dünok dothïnya thïk ängäng thaꞌrong thittik no Pürad, wurïdena ngïräk ngïnyode thïk a waꞌrädang änanna othäppïyo oko nang ogengdeng dede dega änzo thängki. Oꞌrämïna oïngbeng boꞌrämek wärruk wäddäk wommok bäthuye we wïꞌre willayik woga atho änzï do de [Doꞌrimorok däkäna Dinacoräk]. 13Oꞌrämïna ogengdeng dogak wärruk we mäjibäk meme macok numeräk ne dothuko waꞌrädang näthappu athwuk änzïk na appïttokeng no gayïk gullukagengdeng oppïttok ï thängki theng thethe thimmäng, Thängki the Gänzï thamüde rong arwuk änzïk. Oïngbeng boga atho gayïk buꞌrang. 14Dorïnyanang de buräk bebe babüregik marïyamuk na gäꞌrïnyok nadïya nïnung gaka ongokpeng bädïyathäppïyo thamärung agengdeng ïyaꞌräme ga ongokpeng boga thamärung agothalla.15Gäcigude nong! Oïngbeng boga atho gayïka buꞌrang! Dorïnyang de buräk bebe bïthagok a ongokpeng änanna ädathäppïyo mamärung agengdeng ännanna ädathalla. 16Ogengdeng dothukokeng nanulluk dïbïttokeng Abäraning.17Wurïdena mällak mamothäguncuk na thulluk mathok dünok dothïnya thïk ängäng thaꞌrong no githo. 18Wurïdena roꞌre rathok däbäk änno thïkkang the daꞌrädang ramo äna,“Rothodägode! Dongäꞌretho derek dogak ongäꞌretho na maꞌrang morucagode na thappu thogak othaꞌringko gättïng thädagak mik ngore ngorek ändo maung memema buräk bonyi bocägode. Thappu thothaꞌringkok gättïng. 19Tharäk thottäk thimmäng thomücagok cik mäbïk mäddäk na mäddok mothittagok cik oppäꞌricagok cïk. Wurïdena Gänzï gïbïttok Babïll bimmäng agïtheyok tharäk thottäk theng thethe na thocok the nyäbäk nye dothïnya de Gänzï.20Mage amwuk änzïk mollok oduwungo no thoꞌrong na moꞌrong mädayïnynyagode. Na modok mogak mimmäng gättïng mogak oräbo atho änzï gänzï atho no wuräk. 21Wurïdena wuräk worägïttok Gänzï ängäng doppïya de ngäyongka, gaka doppïya dogak dimmäng gättïng.
171Mälleka mulluk änno mälleka thäguncuk na meꞌrak meme megak orabo maꞌrong thäguncuk na meꞌrak mathok agomoyïng äna,“Arek oïngbeng [bïyagenïyang, bïyagenenong ] oꞌrämïnong gayïka Gänzï kämo yayï obadïyeng dede dega onängok cïk no ngïräk. 2Ängäng ogengdeng dede dega waꞌrädang we thappu denängode dithäcade ängäng wuräk gatha gatha wïyaräk däkäna wïyayï na ängäng nyäbak nyïnyung nye dithäcagok ängäng gatha gatha nye näthappu agengdeng odeka dabïnyagothïk.”3Wurïdena mällak mommoyïng ängäng Bärruk onyago ïguwak, oïngbeng boꞌrämek buräk babayï berek boga onängok cïk no tharägüntong therek thoga thamägudurï dogatha ängäng dorägïtto närängang. Tharäguntong thonak noꞌrok thäguncuk na meꞌrak na rüweꞌrak gurrung. 4Buräk babayï bogak bïthagok gadïya goga gärägïthïk gatha na goga ngadümäni ngeng ngathägudurï na mädok menu thägeyäk thimmäng. Ongokpeng bogak orabo thocok the ngadümäni ngathägudurï ängäng thägung thïthung thäppade ängäng duttak de rong regidäk arwuk re dithäcagok ängäng gatha gatha. 5Oꞌrämïna ï thädük thïthung gärängang gogak gomegïgode nang duꞌräng äna,“Babïll bimmäng gättïng bäneng be duttak de dogidäk adwuk änzï de näthappu.6Oïngbeng boꞌrämek buräk babayï bogak babïnyagocïk ängäng ngicok nge wuräk we Gänzï wegämagïnok Yecuwa. Maung memema oïngbeng boꞌrämeyok oïngbeng bogak [buyade ngäꞌre thïk, boräballak änzik]. 7Oꞌrïna mällak momodïng äna,“Oungbeng boräballak änzik onayïnï? Oïngbeng bïyadäganzïnang duꞌrang de buräk babayï ippi beng na tharägüntong themoyok, tharägüntong thethe thenu näꞌrok thäguncuk na meꞌrak na rüweꞌrak gurrung.8Tharágüntong thethetha oïngbeng bogak boꞌrämek thädaga ïnaneng, gaka thogak thogak thaduwungo änzï gappa gicek ge dïk agonyago dïnyo. Wurïdena wuräk wewe wega ängäng gumäng näthappu, ogengdeng dede dädanu närängang nïneng nomegïgode ï thadak the dathïk ändo maung memema thappu thorethïgok änzïk, äna ogengdeng dïyaꞌräme thaägüntong thethe thegak mau ng merek thädaga ïnaneng, na thoga thïꞌrang thädathok.9Oꞌrämïnong wuräik iwwi weng weꞌrak ogengdeng degak dännathïk! Näꞌrok thäguncuk na meꞌrak noga moꞌrong memema buräk babayï onängok cïk nang. 10Waꞌrädang werek ngokäme wogak thäguncuk na meꞌrak wogak wabok änang thäguncuk na berek bïdaddok boga na berek bogak bädathok bäꞌrik. Wurïdena maung memema bathok agoga äna ongokpeng banängok cïk maung motteng.11Tharägüntong thegak thädaga gayïka thethe thega ïnaneng, ongokpeng boga baꞌrädang amothäguncuk na wäddäk ongokpeng boga änno mälleka megak thägu ncuk na meꞌrak, ongokpeng boga äna ongokpeng banyago ï dïnyo.1212 Wurïdena rüweꞌräk gurrung rerera oïngbeng boꞌrämek roga waꞌrädang gurrung wewe wïꞌräng wädammok daꞌrädang, oꞌrïna ogengdeng dommok daꞌrädang dïdeng gayïka waꞌrädang thïk thulluk bäꞌrik ä ngäng tharägüntong. 13Ogengdeng dede donak rong rulluk na ogengdeng dïyathek tharägüntong dobora dïdeng na daꞌrädang dïdeng. 14Ogengdeng iddi deng [dïyappïtto, dïya ärro ogengdeng änno Dellong] wurïdena Dellong dïyanyakokeng gaka Gäꞌrok Gänzï ge Näꞌrok ne Näꞌrok na Baꞌrädang be waꞌrädang na obadïyeng dede dega dïbïttagok ängagok na de dibagok änzik derocik.”15Wurïdena mällak momodïng äna,“Ngïräk ngengenga oungbeng boꞌrämek ngogak bucung bebe bayïthäcak ängäng wuräk gatha gatha, donängok cïk doga thäntük the wuräk wewe wädaga Yawüdiying na ruränge.16Oꞌrïna rüweꞌräk gurrung rerera oungbeng boꞌrämede no tharägüntong roga wuräk wewe wïyayangko bucung bebe bayïthäcak ängäng wuräk gatha gatha, ogengdeng dïyakäroyok nadïya nïnung agoga thamärung na ogengdeng dïyarägo gäbäkeng gïgung agengdeng ogäꞌrïyok ängäng dïk. 17Gaka Gänzï gïthek rong rïrung cïk no mägik mïmeng äna ongokpeng bathodok donareng dïdeng äna bayïkeng dobora agengdeng onyakok tharägüntong agengdeng ïyaro yo thïk thethetha Gänzï othodok rong rïrung.18Wurïdena buräk babayï bebeba oungbeng boꞌrämek boga tharäk thottäk thimmäng thethetha thenu dobora de waꞌrädang we näthappu.”
181Maung memema irri reng ronyagok, oïngbeng boꞌrämek mällak moga oräbo atho änzï gänzï ängäng daꞌrädang dimmäng, na thappu thogak thobullängak ängäng dodengka dïdung. 2Wurïdena ongokpeng bogäꞌrok guyï gimmäng gättïng gagomo äna,“Babïll bimmäng gättïng [ babok, bobäꞌricagode thïk, bobäꞌricagode thïk] na bodekak [gumäng, gayïk] ge mäjibäk gorunyagode nang ängäng bärruk be duttak de dogidäk, na borunyagode nang ängäng waꞌräbe wayirro wegidäk! 3Gaka wuräk awuk änzïk wikkok nyäbak nyïnyung nye dithäcagok ängäng gatha gatha. Waꞌrädang we näthappu worogok ï dithäcagok ängagok. Wogece we mappu wodekak waꞌrädang we waräbü ängäng dobora de dona waräbü.4Wurïdena oïngbeng bogäcigode roꞌre rerek änoꞌrïräk ga gomo äna,“Wuräk wïwïng, ollunong änanagok anongdeng änanna ädaga thäꞌrägik ängäng dogidäk dïdung na doppïya dededa ongokpeng bïyappïya. 5Gaka dogidäk dïdung dodekak düyik na dorok ïgänzï Gänzï na gunzagededok dogidäk dïdung. 6Gärrunong cok natteräk nïnung ogappïcenok, gappïcenong cok oppägok cik ängäng[ thocok, gaꞌrängkope] gïgung gegega ongokpeng borettok ängäng oppägocik ängäng waräbü wïwung.7Gayïka ongokpeng bogak bodengkak ängäng gatha gïgung, ändenong cok däriꞌri wungekïke gayïka dodengka de dithäcagok ängäng gatha gatha dïdung. Gaka ongokpeng bamo änno thägik thïthung äna,“Oïngbeng bonängode thïk gayïka thïre the baꞌrädang, oïngbeng bädaga thijüma na oïngbeng bädïyaga no dïthak. 8Oꞌrämïna thängki therek thulluk the doppïgo dïdung dïyatho na dïnyo na dïthak na yüthi. Ongokpeng bïyagäꞌrïgo ängäng dïk, gaka Gäꞌrok Gänzï ongokpeng bebe bïyakämok ängäng dobora.9Waꞌrädang we thappu wewe wenängode dogidäk de dithäcagok ängäng wuräk gatha gatha ängagok, maung memema ogengdeng dogak wurrïgok güthük ge dogäꞌro dïdung. 10Ogengdenmg dogak othoro babuthäk gaka ogengdeng dogak donak näthäräk ne donängïgagok däriꞌri ga ogengdeng omo äna,“Dogidagonang, dogidagonang de tharäk thottäk the Babïll thimmäng! Gaka ï thïk thulluk dakämago dïdang dathok.11Waꞌrädang we waräbü we näthappu wongothok na ïyäcïgok dïthak nanagok, gaka obärïk billak bïyagecekeng waräbü gämme. 12Nyadümäni nyamägudurï na nyadümäni nyippok na mädok menu thägeyäk thimmäng na nadïya nenu thägeyäk thimmäng na nadïya namo guwek guwek na wereng wenu thägeyäk thimmäng na mallong meꞌre na mallong. 13Na Rägakna räma na wugung na nyäbak na ngaak na yüthük ye wugung na durïk na rängkak na räccok na rawuk re mudu na watha na watha we wuräk wïyaräk.14Donareng de gatha gïgang donyagok änanagang babuthäk, na daꞌrädang de waräbü awuk donyagok änanagang babuthäk na oungbeng bädïya ïnynyok gämme thängki therek.15Wogece we waräbü iwwi weng wewe wegak waꞌrädang we waräbü wüyik wogak wïnynyodeyik natteräk nüyik wothorok babuthäk gaka ogengdeng dogak donak näthäräk ne donängïgagägok därꞌri dïdung, ogengdeng dogak ongotho na ïyïcïgok dïthak düdung. 16Ogengdeng dogak ïꞌre äna,“Dogidagonang, dogidagonang de tharäk thottäk the Babïll thimmäng thethe thegak thïthäcagok nadïya ne daꞌrädang na nenu thägeyäk thimmäng na ïthäcago nyadümäni nyamägudurï na nyippok na mädok menu thägeyäk thimmäng! 17Gaka ï thïk thulluk daꞌrädang de waräbü awuk änzïk wimmäng wobäꞌricagode thïk na rärämbik reno ngïräk re wuräk na ngäye angwuk änzïk ngenge ngegak ï ngaꞌru wothothorok ängäng babuthäk.18Ogengdeng dogäꞌrecok guyï gättïng maung memema ogengdeng dogak wurrïgok güthük ge dogäꞌro ga ogengdeng ïꞌre äna,“Ngänï beng bega gayïka tharäk thottäk iththi theng thimmäng gättïng?’ 19“Ogengdeng düncede nämuräk däkäna ngädüräk no näꞌrok nïneng na gäꞌreco guyï na ongotho ga ogengdeng onareng äna damo äna,“Dogidagonang, dogidagonang de tharäk thottäk thimmäng thethe thenu daꞌrädang de waräbü düyik na wuräk awuk änzïk wewe wedekak waꞌrädang we rärämbik reno ngïräk na ngaꞌru ängäng watha wïweng na gaka thïk thulluk ongokpeng bobäꞌricigagïnde waräbü thïk awuk. 20“Noꞌrïꞌräk käꞌrïkïkïng wodinyagok na wuräk we Gänzï na wïꞌre gaka Gäꞌrok Gänzï gakämïnonong cok ängäng dogidäk dïdung.”21Wurïdena Mällak merek mulluk meborok momüdok bädok bimmäng agorok ï ngaꞌru gagomo äna,“ Tharäk thottäk thimmäng the Babïll thïyabärigagok gayïka bädok ippi beng agädïya ïnynyagok ngore ngorek. 22Na ngäme nge wuräk wangothïce wereng wereng na wänyïk na wuräk wewe wangothïce näꞌrüꞌrücu na wangothïce rüweꞌräk ogengdeng dädädïyagäcigok thängki therek gämme. Na wuräk awuk änzïk wewe wänna ängäng nyägung wädïya ïnynyagok ïgagang gämme.23Wuꞌrïräk wabullänge thïk wädïyabüro ïgagang gämme. Wurïdena roꞌre re bïkkïke na bïkko dädïyagäcigoyang gämme. Gaka wogece wïwang wogak wimmäng gättïng näthappu. 24Gaka ängäng däräguk dïdeng ogengdeng duyede wuräk cïk awuk. Ngiccok nge wïꞌre ngogak ngïnynyagode ïgagok na nge wuräk we Gänzï na wuräk awuk änzïk wegämagode näthappu.”
191Maung memema irri reng ronyagok arwuk, oïngbeng bogäcigode ngämek ngimmäng gättïng nge thänttok the wuräk wüyik änoꞌrïräk ngamo äna,“Allilluya! Dorïgok na dodengka na dodengke na dobora de Gäꞌrok Gänzï gecong! 2Gaka dännathïk degayik ithecak na dodenttak de dothorigoyik, gaka ongokpeng bakämo bucung bebe benak duttak de dogidäk düyik gättïng de thappu ängäng dithäcak wuräk gatha gatha. Ongokpeng bogicok ngicok nge woyego wïwïng ängäng gatha gïgung.3Ogengdeng domok gämme ameꞌrak äna,“Allilluya! Güthük ge roꞌre rïreng rädïyaꞌrok cïk goduwungok ï gänzï! 4Oꞌrämïna namaꞌräk nerek gurrung geꞌrak na bäꞌranto na durïk decägode bäꞌranto dothicinde Gänzïk gega onängocïk na gäꞌre ge daꞌrädang gagomo äna,“Agogayik. Allilluya.”5Wurïdena ongokpeng bathok änzï daꞌrädang dïdung ängäng roꞌre ga gomo äna,“Woyego änzïk awuk, thicindenong Gänzï thïk onongdeng adwuk änzïk denu näthäräk dettetteng na dittiyatha.”6Wurïdena oïngbeng bogäcigode roꞌre roga ngämek ngimmäk ngoga gayïka dodäganzägo de wuräk wüyik na gayïka ngïräk ngüyik ngathüyo na gayïka thaꞌräng theägagägode gättïng ga gomo äna,“Allilluya! Gaka Gäꞌrok Baꞌrädang Gänzï ongokpeng benu dobara adwuk änzïk!7Gäyïng ga ocongdeng wuwïya no watha na okäꞌrïko na ïtheyok dodengka gaka dïkko de Dellong dathok, na obayï bïbung bokuthïttode gatha gïgung.” 8Ongokpeng bïthïgode nadïya reng äna ongokpeng bayïthago agokuthïttagok, gaka gadïya gerïng gothorigok cik ängäng wuräk we Gänzï.”9Wurïdena ongokpeng bomodïng megï ;ana,“Dorïnyanang de wuräk wewe wïbïttagode dure de thibing no dïkkode Dellong.” Ongokpeng bomok äna,“Oꞌrämïna rong irri reng re Gänzï rere regayik ithecak.” 10Wurïdena oïngbeng bodirocïk ängäng nängkuk nïnïng äna oïngbeng bathicinoyok cïk, oꞌrämïna ongokpeng bomodïng,“Oꞌrämï oungbeng bädanängok mik! Oïngbeng boga boyego däbük dïdang damakok obambang ngeng dïdang dede denu dogenïgo de doꞌräme Yecuwa. Thicinde Gänzï thïk. Gaka dogene doꞌrämïgo de Yecuwa doga bärruk be wïꞌre.11Oꞌrämïna oïngbeng boꞌrämek noꞌrïräk nuwanzïgode ga dawuk de thudu dippok doga onängagägok cïk nang ängagok bebe bayïbïttago äna Boroyik Begayik Ithecak ongokpeng bakämo ängäng dodenttïttok. 12Gik gïgung goga gayïka thoppa the dïk na no gäꞌrok gïgung nabibi nogak nang nüyik nomegïgagode nang na obärïk bädanna ongokpeng banna bälläk. 13Ongokpeng [ bïthagok, bothïꞌrïgode] nadïya nokïgagägok ï ngicok, na Gärängang gïgung gogak gïbïttagok äna,“Rong Re Gänzï.”14Wurïdena nyajana nye ïgänzï nyogak ommakok dawuk de thudu dippok nyïthagok nadïya, ogengdeng domakode rawuk re mudu rippok. 15Gäricang gicek gogak gorïgode gogak gathok änzï dong dïdung äna gappe wuräk wädaga Yawüdiying. Ongokpeng bïyappe wuräk bulluk bulluk ängäng bäꞌräng be thallong, na ongokpeng bïyanäddokeng cïk ängäng mallong. 16Ongokpeng bïyappo nyäbak ängäng gatha gïgung, na dothïnya de Gänzï ge baꞌrok dobora adwuk änzïk. Ongokpeng bïthagok gadïya no theꞌreng thïthung gomegïgode nang ;ana,“Baꞌrädang be waꞌrädang na Gäꞌrok Gänzï ge näꞌrok anwuk.”17Wurïdena oïngbeng boꞌrämek mällak moga othoro no thängki, oꞌrämïna mogäꞌrok guyï gimmäng gättïng gagomo äna,“Waꞌräbe awuk änzïk wewe wayirro oko yoꞌrägik ye noꞌrïrák äna,“Arenong appïttagok nanulluk no dure de thibing de Gänzï gimmäng. 18Anongdeng änanna orägo gäbäk ge waꞌrädang na gäbäk ge wuräk weborok na gäbäk ge dawuk de thudu dede dega onängagok cïk nang, gäbäk garäkago baꞌrang ängäng wuräk wittiyatha na wuräk wettetteng.19Wurïdena oïngbeng boꞌrämek tharägüntong na waꞌrädang we näthappu na näddïk nïneng, ogengdeng dogak dappïttagode nanulluk äna [ dappïtto, darro] äno dümi dede dega onängok cïk no dawuk de thudu na dümi de ngajana ngïngung. 20Wurïdena tharägünttok thorabok wïꞌre willayik wenu duwïk wewe wacok numeräk ne damïk degidäk yokik gïgung, ongokpeng bayïik wuräk wewe werocik ängäng gärang ge tharägüntong na wuräk wewe wethinde bärruk bïbung cïk, ogengdeng iddi deng deꞌrak dogak dïthïgagägok gäꞌrängek nang agorucokeng ï gaꞌrüwang gittik ge dïk agengdeng ogäꞌrok dang ängäng dïk de guruba.21Wurïdena wïꞌre willayik werek wogämagok ängäng gäricang nicek gege gegak onängok cïk no dawuk de thudu dede ge thinyok änzï dong deng na waꞌräbe awuk änzïk wogak wogirode gäbäk ge watha wïweng,
201Wurïdena oïngbeng boꞌrämek mällak moga oräbo atho änzï gänzï ängäng nyämudda nye gappa gicek ge dïk ängäng thägung thïthung. 2Oꞌrämïna ongokpeng borabok [ Doꞌrimorok, Dinacoräk] bänereäk be maung merek arade bebe bega ongokpeng thäjibäk na mäjibäk gaka ongokpeng bomättoyok ängäng würenya räbuk rämmek gurrung gulluk, 3Wurïdena ongokpeng borodok ï gappa gicek ge dïk agobidoyok dang ängäng gumeräk nanagok, a ongokpeng änanna oro yo dothägok de räbuk rämmek gurrung gulluk. Oꞌrïna maung memema irri reng ronyagok, roggak äna ongokpeng badaꞌrikiyok maung motteng.4Oïngbeng boꞌrämek daꞌrädang ga ogengdeng doga onängok cïk nanageng ga dakämago dïthïgagägode geng. Wurïdena oïngbeng boꞌrämek watha we wuräk wewe [ wegämagok, wethigagägode näꞌrok] othigagägïnok rong re Gänzï. Na wuräk wewe wädathicinde tharägüntong cïk däkäna bärruk bïbung na ogengdeng dädarabok ï gumeräk ge mädük mïmeng däkäna gumeräk ge ïngkung nyïnyeng. Wurïdena ogengdeng donängode thïk gayïka waꞌrädang weng ängäng Almäcïye räbuk rämmek gurrung gulluk.5Oꞌrïna obadïyeng derek dïnttek dädanängode thïk gämme agengdeng ädathodok räbuk rämmek gurrung gulluk. Irri reng roga dogüyogo de nodong änzï dïnyo. Dorïnyanang na dodumanangde ongokpeng bebe bega änno thäbïk the mädïk me dogüyogo nodong. 6Ogengdeng dädïyayïntte, na dïnyo dameꞌrak gämme däkäna dïnyodameꞌrak dädanu daꞌrädang nanageng änadayïtte gämme, Oꞌrïna ogengdeng dïyaga gädeng gedung ge Gänzï na ge Almäcïye, Ogengdeng dïyarabo daꞌrädang räbuk rämmek gurrung gulluk.7Wurïdena maung memema ogengdeng dothodode räbuk rämmek gurrung gulluk, ogengdeng dïyadaꞌrike mäjibäk änzï koräkong, 8Ongokpeng bïyawuyek wuräk cïk änzo mäbïk me näꞌrädäk ne mappu bäꞌranto JoJ na Majoj dïyappïttagïnok därro nanulluk, ogengdeng odäganzägo düyik gayïka nämuräk neyï ngaꞌru.9Ogengdeng doduwungok no rïthäng re thappu agengdeng amïyagok tharäk thottäk the wuräk werocik werïnyïgok, Oꞌrämïna dïk dathok änno Gänzï ïgänzï agogäꞌregeng. 10Wurïdena thäjibäk thethe thegak ayïthekeng thorägagägode ï ngaꞌru nge dïk de guruba, nana tharägüntong thoga na wïꞌre willayik wenu duwïk. Ogengdeng dïyanängïgok däriꞌri ï thängki na nängkora nädïyaꞌrok cïkngore ngorek.11Wurïdena oïngbeng boꞌrämek daꞌrädang dimmäng doga dippok dededa obadï bebe bega onängok cïk nang ongokpeng bonak yothek yippok ongokpeng bebe bellok änäthappu na änzï gänzï ogengdeng dogak däda ïnynyode gayïk gegega ogengdeng onängok cïk nang. Oïngbeng boꞌrämek wuräk wïnttek wettetteng na wittiyatha woga othoro yokik ye Gänzï, wurïdena madak me Gänzï muwanzïgode. 12Na madak merek muwanzïgode mogak madak me dathïk moga akämo wuräk wïnttek omakok ngäye ngïngeng.13Ngaꞌru ngodüppode wuräk cïk wewe wïnttek wegak cik. Wuräk wïnttek wïthïgïgagägode wuräk wewe wega dogayïk nana wuräk wegidäk woga, ogengdeng na dakämagok omakek ngäye ngïngeng. Wurïdena dïnyo iddi deng doga dïnyo dameꞌrak. 14Wuräk wïnttek worägagägode ï gappa ge dïk de ngaꞌru. Dïnyo iddi deng doga dïnyo dameꞌrak. 15Oꞌrämïna obadïyeng dede dädanak närängang nïneng nomegïgode ï thadak the dathïk dorägagägode ï ngaꞌru nge dïk.
211Wurïdena oïngbeng boꞌrämek[ ï gänzï gïyathe, noꞌrïräk nïyathe] na thappu thïyathe, gaka noꞌrïräk nïyathe na thappu thïyathe[ thonyagok, thobäꞌricagode thïk] ngaꞌru ngogak ngillak ngokäne. 2Wurïdena oïngbeng Yuwana boꞌrämek tharäk thottäk thïyathe na Wurecellïng wïyathe wogak oräbo änzï gänzï wokuthïttagode gayïka thïre thekuthïttagïde obärek bïbung. Wurïdena oïngbeng bogäcigode roꞌre rimmäng änoꞌrïräk ramo äna,“Oꞌrämïnong gumäng ge Gänzï na wuräk wïwung ongokpeng bïyaga nanulluk ängäng wuräk wïwung.3Wurïdena oïngbeng bogäcigode roꞌre rimmäng änoꞌrïräk ramo äna,“Oꞌrämïnong gumäng ge Gänzï na wuräk wïwung ongokpeng bïyaga nanulluk ängäng wuräk wïwung. 4Ogengdeng dïyaga wuräk wïwung. Gänzï gïyaga ängageng na Gänzï gïyaga Gänzï gïgeng. Gänzï gïyakagokeng ngämek änzï gik gïgeng, na dïnyo derek dädïyaga gämme na dïthak derek dädïyaga na dogere derek dädïyaga ngokäme dorägïkïgo gatha derek dädïyaga, gaka rong arwuk änzïk re nodong rïnzade thïk.5Wurïdena ongokpeng bebe benängode thïk ï daꞌrädang bomok äna,“Oꞌrämïnong oïngbeng boga ocok waräbü awuk änzïk wïyathe.” Ongokpeng bomok äna,“Oïngbeng boga omege rong irri reng gaka rong irri reng rogayik ithecak. 6Wurïdena ongokpeng bomodïng äna rogayegägagok! Oïngbeng boga Alpa na Omega, Dorethïgo änzïk na [dodinttok däkäna diꞌrok cïk] oïngbeng bayïthek ngïräk dagurï baꞌräng änzï thollang ngïräk nge dathïk.7Obadï benyakode bïyammo waräbü awuk änzïk, na oïngbeng bïyagayïnok Gänzï gïgung na ongokpeng bïyaga thäguräk thïthïng. 8Oꞌrïna obadïyeng dede denu näthäräk na dädarocik na dakämo na dayïthäcacäk ängäng wuräk gatha gatha na denu äntäräguk na dathicinok nänzï thïk nillayik na denu duwïk änzïk adwuk, ogegdeng doga äna dïyaga ï ngaꞌru nge dogäꞌrïgo ängäng dïk de guruba dede dega dädïyanyo.9Wurïdena mälleka mulluk änno mälleka thäguncuk na meꞌrak ogengdeng dede degak denu maꞌrong thäguncuk na meꞌrak dede diꞌrode thïk, ongokpeng bïꞌrekïkeyïng ga ongokpeng omo äna,“Arek oïngbeng bïyagenïyang bïkkïke bayï be Dellong. 10Ongokpeng bommoyïng ängäng Bärruk onyago ängängdo thoꞌrong thimmäng thicek ogogenening tharäk thottok thimmäng thedung Wuräcellïng thoga oräbo änoꞌrïräk änno Gänzï.11Thonu dodenke de Gänzï, dobullänge thïk dïdung mäcïgok dogak gayïka bädok berïng benu thägeyäk thimmäng bebe bemäcïgok ändottäk. 12Ongokpeng bonak ngokäme gunddong gücek gimmäng gonak nädak gurru ng na weꞌrak na nädäk gurrung na weꞌrak nonak mällak nang, na nädäk nogak nomemïgode närängang nang ne rubäk gurrung na weꞌrak ne nyäguräk nyettetteng nye Icärayill. 13Nädäk näddäk ändothängki nädda;k.14Wurïdena gunddong gulluk ge tharäk thottäk gonak wonda gurrung na weꞌrak na gonak närängang nang ne wodinyagok gurrung na weꞌrak na Dellong. 15Ongokpeng bebe begak ïꞌrekïkïng bonak bäꞌrang be ngadümäni ngathägudurï, a ongokpeng änanna odenttïttok ängäng tharäk thottäk na nädäk neng na wunddong weng.16Tharäk thottäk thogak odimbagok cïk gayïka [mang mega märaba] thogak oduwungoyik wungekïke obänoyik. ongokpeng bodenttïttode tharäk thottäk änagäng bäꞌräng bicek begak bïdedethïk rämmek gurrung gulluk na rämmek gurrung geꞌrak(12,000) Oduwungo na obänoyik na oduwungoyik thogak thodenttade. 17Wurïdena ongokpeng bodenttïttode gunddong, gogak dümmek dulluk na gurrung bäꞌrädäk bäꞌranto na bäꞌranto (144) Wungkïke dägüküba de buräk bonyi däkäna (mällak)18Gaka Oïngbeng bogenek obadïyeng deded degäcigode rong re dïꞌrïgïgago de thadak iththi theng äna,“Naa obärïk borek irri reng nang, a Gänzï ïyarenong doppïgo nang demegïgagägode ï thadak iththi theng. 19Wurïdena naa obärïk bodode rong cïk änang re ï thadak iththi theng re dïꞌrïgïgagägo, agoga äna Gänzï gïyadok dïnynyok cik dïdung änzï thadak the dathïk na änzï tharäk thottäk thedung na änzï rong rere remegïgagägode ï thadak iththi theng. 20Dunago de gunddong dogak dadingko tharäk thottäk cik gayïka ngadümäni ngathäguthurï ngemäcïgok gayïka ngallägajaja. Bonada be gunddong ge tharäk thottäk bogak borengkïgode ängäng mädok menu thägeyik thimmäng. Bonda be nodong bogak bodingkode bang cik.21Nädäk gurrung na weꞌrak nogak mädok menu thägeyäk thimmäng gättïng medengka nädäk nogak nocägode ängäng mädok memng meme gulluk gulluk. 22Naddäräk ne maräk mottäk nogak nyadümäni nyemäcïgok ändottäk nyogak gayïka nyallägajaja. Oïngbeng bädaꞌrämek thïkkang the tharäk thottäk gaka Gäꞌrok Gänzï genu dobora na Dellong doga.23Tharäk thottäk thogak thädanareng thängki däkäna gunak äna gabürethïk gaka dodengka de Gänzï dogak dobullängek cïk, na guꞌrïräk gogak Dellong. 24Wuräk awuk änzïk wïyathäppïyo ängäng wuꞌrïräk we tharäk thottäk. Waꞌrädang we näthappu wïyathuko dodengka dïdeng cik. 25Gädäk geng gege gädïyawuyungkago ï thängki, na nängkora nädïyaga dang bäꞌrik.26Ogengdeng dïyathuko dodengka dïdeng na dogäꞌrïnyok wuräk weng. 27Oꞌrïna baberek billa benu ngäruk bïyathingo dang, däkäna obärïk bebe banängok babü bädagayik, oꞌrïna ogengdeng dälläk dede denu närängang ne memïgode no Dellong na ï Thadak The doga Dathïk.
221Wurïdena mällak mogeneyïng yuwe ye ngïräk nge doga dathïk, ngïräk ngogak ngomäcïgok gayïka änno daꞌrädang de Gänzï na Dellong. 2Änzoꞌrägik ye tharäk thottäk the gaddäräk änno thäbïk the yuwe, bïja be doga dathïk berek bogak bebe baꞌrïya nyäguräk gurrung na meꞌrak, bogak baꞌrïya wunak awuk änzïk gulluk gulluk. Wuräk wogak waräguthago ängäng nadda ne bïja.3Wurïdena gäꞌrengek gerek gädïyaga gämme thäki thäki. Oꞌrïna daꞌrädang de Gänzï de Dellong dïyagayik, woyego wïwung wïyayegïnok. 4Ogengdeng dïyawurrïgoyok yothek, na närängang nïneng nïyaga ï mädük mïmeng. 5Nängkora nädïyaga, ogengdeng dädïyanareng wuꞌrïräk däkäna dobullege thïk de thängki, gaka Gäꞌrok Gänzï gïyabullängeno geng cïk, wurïdena ogengdeng dïyarabo daꞌrädang dilla diꞌrok cïk.6Wurïdena ongokpeng bomodïng äna,“Rong irri reng rogayik ithecak. Gäꞌrok Gänzï ge wïre na wuräk we Gänzï godinyode mällak mïmung dogene woyego waräbü wewe wega äna wïyagga nanamäddük 7mägatho.”Oꞌrämïna oïngbeng boga nanamäddük bägatho gäre gäre. Dorïnyanang de buräk bebe begäꞌrïnyode dïꞌrïgïgagägo de thadak thïthung.8Wurïdena oïngbeng boga Yuwana ngengenga oïngbeng bogäcigode na boꞌrämek rong irri reng. Maung memema oïngbeng bogäcigode na boꞌrämek, oïngbeng bärrok nängkuk änzïk nïnïng ayïngbeng othicindok cïk yokik ye nyägäk nye mällak ongokpeng bebe begeneyïng rong irri reng. 9Wurïdena ongokpeng bomodïng äna,“Oꞌrämï a oungbeng änanna ädanängok irri reng! Gaka obambang ngeng dïyaräk wïꞌre na wuräk awuk änzïk wewe wemakode rong re thadak iththi theng. Thicindenong Gänzï thïk.10Wurïdena ongokpeng bomodïng äna,“Oungbeng bädadok gumeräk no rong re dïꞌrïgïgagägo de thadak iththi theng gaka thïk thorok nanamäddük. Obadï bebe barägok wuräk cik ongokpeng bïyarägagägok cik ngokäme. 11Obadï bebe bagico wuräk ängäng dürok ongokpeng bïyagicago ngokäme. Obadï bebe bethorigok cik ongokpeng bïyathorigagägo yik ngokäme. Obadï bebe bega bedung ongokpeng bïyadumïgagägo ngokäme.”12Oꞌrämïnong! Oïngbeng boga inyeneng bägatho gäre gäre, na dïnynyocik dïdïng doga ängagïng, oïngbeng bayïthek wuräk omakok gayïka ngäye ngïneng. 13Oïngbeng boga Alpa na Omega, Dorethïgo änzïk na Diꞌrok cïk, Nodong na Dodinttok.”14Dorïnyanang de wuräk wewe wegäꞌrïnyode nädumïk nïnung, ogengdeng donu daꞌrädang no bïja be doga dathïk äna dathingo oko ï nädäk ne tharäk thottäk. 15Oꞌrïna gaka rawuk roga däbäk na äntäräguk na dithäcagïttïyok dïyaräk dälläk däkäna dïyayï dälläk na dogämïngo na dithäcagïttïyok ängäng gatha gatha na dorïnye duwïk.16“Oïngbeng, Yecuwa, bodinyode mällak Mïmïng dogenenong doꞌräme rong irri reng rega ï kanayïz. Oïngbeng boga änzï rägak re dubäk de Dawük. [Guꞌrïräk ge, Thodok the] nängorokäme gabullänge thïk.17Wurïdena Bärruk na buräk bayïkkïke bayï doga omo äna,“Arek! Gäyïng obadï bebe begäcigode omo äna,“Arek! Obadï bebe bega ängäng bäthek gäyïnok ga ongokpeng atho na obadï bebe benareng gäyïnok ga ongokpeng ona ngïräk nge doga dathïk.18Gaka oïngbeng bagene doꞌrämïgo adwuk de obadïyeng dede degäcigode rong re dïꞌrïgïgagägo änzï thadak iththi theng. Naa obärïk borek rerek nang, Gänzï gïyappok ängäng rere remegïgode ï thadak iththi theng. 19Naa obärïk bodode rong cïk änzï thadak iththi theng the dïꞌrïgïgagägo, Gänzï gïyadoyok thaꞌrägik thïthung änzï bïja be doga dathïk na änzï tharäk thottäk thedung thethe themïgagägode nang ï thadak iththi theng.20Obadï ongokpeng bebe begene doꞌrämïgago iddi deng bamo ithecak äna,“Oïngbeng bebe bega atho gäre gäre.” Aming. Oꞌrämïna narroga mik, Gäꞌrok Yecuwa arek. 21Dagurï de Gäꞌrok gecong Yecuwa Almäcïye oga ängagenong Adwuk Aming.