¹Hapo mwanzo Mungu aliumba mbingu na nchi.²Nayo nchi haikuwa na umbo na ilikuwa tupu. Giza lilikuwa juu ya uso wa vilindi vya maji. Roho wa Mungu alikuwa akielea juu ya uso wa maji.³Mungu akasema, “Na kuwe nuru,” na kulikuwa na nuru.⁴Mungu akaona nuru kuwa ni njema. Akaigawa nuru na giza.⁵Mungu akaiita nuru “mchana” na giza akaliita “usiku.” Ikawa jioni na asubuhi, siku ya kwanza.

¹Kisha mbingu na nchi zilimalizika, na viumbe hai vyote vilivyo jaza mbingu na nchi.²Siku ya saba, Mungu alifikia mwisho wa kazi yake ambayo aliifanya, na kwa hiyo alipumzika siku ya saba kutoka kwenye kazi yake yote.³Mungu akaibarikia siku ya saba na akaitakasa, kwa sababu katika siku hiyo alipumzika kutoka kwenye kazi yake yote ambayo aliifanya katika uumbaji.⁴Haya yalikuwa ni matukio yahusuyo mbingu na nchi, wakati vilipoumbwa, katika siku ambayo Yahwe Mungu aliumba nchi na mbingu.⁵Hapakuwa na msitu wa shambani uliokuwa katika nchi, na hapakuwa na mmea wa shambani uliokuwa umechipuka, kwa kuwa Yahwe Mungu alikuwa hajasababisha mvua kunyesha juu ya nchi, na hapakuwa na mtu wa kulima ardhi.⁶Lakini ukungu uliinuka juu kutoka kwenye nchi na kuutia maji uso wote wa ardhi.⁷Yahwe Mungu aliumba mtu kutoka mavumbi ya ardhi, na akampulizia puani pumzi ya uhai, na mtu akawa kiumbe hai.⁸Yahwe Mungu aliotesha bustani upande wa mashariki, katika Edeni, na pale akamuweka mtu ambaye alimuumba.⁹Kutoka ardhini Yahwe Mungu alifanya kila mti uote ambao unapendeza na ni mzuri kwa chakula. Hii ni pamoja na mti wa uzima ambao ulikuwa katikati ya bustani, na mti wa ujuzi wa mema na mabaya.

¹Sasa nyoka alikuwa mwerevu kuliko mnyama mwingine yeyote wa kondeni ambaye Yahwe Mungu alikuwa amemuumba. Akamwambia mwanamke, “Je ni kweli Mungu amesema, ‘Msile matunda kutoka kwenye mti wowote bustanini?’”²Mwanamke akamwambia nyoka, “Twaweza kula tunda kutoka kwenye miti ya bustani,³lakini kuhusu tunda la mti ambao uko katikati ya bustani, Mungu alisema, ‘Msile, wala msiuguse, vinginevyo mtakufa.’”⁴Nyoka akamwambia mwanamke, “Hakika hamtakufa.⁵Kwa sababu Mungu anajua kwamba siku mkila, macho yenu yatafumbuliwa, na mtakuwa kama Mungu, mkijua mema na mabaya.”⁶Na mwanamke alipoona kuwa mti ni mzuri kwa chakula, na kuwa unapendeza macho, na kwamba mti ulitamanika kwa kumfanya mtu awe mwerevu, alichukua sehemu ya tunda na akala. Na sehemu yake pia akampatia mumewe aliyekuwa naye, naye akala.⁷Macho ya wote wawili yalifumbuliwa, na wakajua kuwa wako uchi. Wakashona majani ya miti pamoja na wakatengeneza vya kujifunika wao wenyewe.

¹Mwanume akalala na Hawa mke wake. Akabeba mimba na akamzaa Kaini. Akasema, “Nimezaa mwanaume kwa msaada wa Yahwe.”

¹Hii ni orodha ya vizazi vya Adamu. Katika siku ambayo Mungu alimuumba mtu, aliwaumba katika mfano wake mwenyewe.²Mwanaume na mwanamke aliwaumba. Akawabariki na akawaita Adam wakati walipoumbwa.³Wakati Adamu alipokuwa ameishi miaka 130, akamzaa mwana katika sura yake mwenyewe, kwa mfano wake, na akamuita jina lake Sethi.⁴Baada ya Adamu kumzaa Sethi, aliishi miaka 800. Akawazaa wana wengi waume na wake.⁵Adamu akaishi miaka 930 kisha akafariki.⁶Wakati Sethi alipokuwa ameishi miaka 105, akamzaa Enoshi.⁷Baada ya kumzaa Enoshi, akaishi miaka 807 na akawazaa wana wengi waume na wake.⁸Sethi akaishi miaka 912 kisha akafariki.⁹Wakati Enoshi alipokuwa ameishi miaka 90, akamzaa Kenani.¹⁰Baada ya kumzaa Kenani, Enoshi aliishi miaka 815. Akazaa wana wengi wa ume na wake.¹¹Enoshi aliishi miaka 905 na kisha akafariki.¹²Wakati Kanani alipokuwa ameishi miaka 70, akamzaa Mahalaleli.¹³Baada ya kumzaa Mahalaleli, Kenani aliishi miaka 840. Akawazaa wana wengi wa ume na wake.¹⁴Kenani aliishi miaka 910, na kisha akafariki.¹⁵Mahalaleli alipokuwa ameishi miaka 65, alimzaa Yaredi.¹⁶Baada ya kumzaa Yaredi, Mahalaleli aliishi miaka 830. Akazaa wana wengi wa ume na wake.¹⁷Mahalaleli aliishi miaka 895 na kisha akafariki.¹⁸Yaredi alipokuwa ameishi miaka 162, alimzaa Henoko.¹⁹Baada ya kumzaa Henoko, Yaredi aliishi miaka 800. Akazaa wana wengi waume na wake.²⁰Yaredi aliishi miaka 962 na kisha akafariki.²¹Henoko alipokuwa ameishi miaka 65, akamzaa Methusela.²²Henoko akaenenda na Mungu miaka 300 baada ya kumzaa Methusela. Aliwazaa wana wengi wa ume na wake.²³Henoko aliishi miaka 365.²⁴Henoko alienenda na Mungu, na kisha alitoweka, kwa kuwa Mungu alimtwaa.²⁵Wakati Methusela alipokuwa ameishi miaka 187, alimzaa Lameki.²⁶Baada ya kumzaa Lameki, Methusela aliishi miaka 782. Akawazaa wana wengi wa ume na wake.²⁷Methusela aliishi miaka 969. Kisha akafariki.²⁸Wakati Lameki alipokuwa ameishi miaka 182, alimzaa mwana.²⁹Akamuita jina lake Nuhu, akisema, “Huyu ndiye atatupatia pumziko kutoka katika kazi yetu na kutoka katika kazi ya taabu ya mikono yetu, ambayo lazima tuifanye kwa sababu ya ardhi ambayo Yahwe ameilaani.”³⁰Lameki aliishi miaka 595 baada ya kumzaa baba wa Nuhu. Akazaa wana wengi wa ume na wake.³¹Lameki aliishi miaka 777. Kisha akafariki.³²Baada ya Nuhu kuishi miaka 500, akamzaa Shemu, Hamu, na Yafethi.

¹Ikawa wakati watu walipoanza kuongezeka juu ya uso wa nchi na wana wa kike wakazaliwa kwao,²wana wa Mungu walipoona kuwa mabinti wa wanadamu ni wenye kuvutia, waliwachukua kuwa wake zao, kila waliye mchagua.³Yahwe akasema, “Roho yangu haitasalia kwa mwanadamu milele, kwa kuwa wao ni nyama. Wataishi miaka 120.”

¹Yahwe akamwambia Nuhu, “Njoo, wewe na nyumba yako wote, katika safina, kwa kuwa nimeona kuwa wewe ni mwenye haki mbele yangu katika kizazi hiki.²Kwa kila mnyama aliye safi utakuja nao saba wa kiume na saba wa kike. Na kwa wanyama wasio safi, walete wawili wawili, wa kiume na wa kike.³Pia na kwa ndege wa angani, walete saba wa kiume na saba wa kike, ili kuhifadhi kizazi chao juu ya uso wa nchi yote.⁴Kwa kuwa ndani ya siku saba nitasababisha mvua kunyesha juu ya nchi muda wa siku arobaini mchana na usiku. Nitaharibu kila kiumbe hai nilichokiumba juu ya uso wa ardhi.”

¹Mungu akamtazama Nuhu, wanyama wote wa mwitu, na wanyama wote wa kufugwa ambao walikuwa pamoja naye kwenye safina. Mungu akafanya upepo uvume juu ya nchi, na maji yakaanza kuzama chini.²Chemichemi za vilindi pamoja na madirisha ya mbingu vikafungwa, na mvua ikakoma kunyesha.³Maji ya gharika yakaanza kuzama kidogo kidogo katika nchi na mwisho wa siku 150 maji yakawa yamezama chini.⁴Safina ikatulia katika mwezi wa saba, siku ya kumi na saba ya mwezi, juu ya milima ya Ararati.⁵Maji yakaendelea kuzama chini hadi mwezi wa kumi. Siku ya kwanza ya mwezi, vilele vya milima vikaonekana.⁶Ikatokea kwamba baada ya siku arobaini Nuhu alifungua dirisha la safina ambayo aliitengeneza.⁷Akatuma kunguru na akaruka hadi maji yalipo kauka katika nchi.⁸Kisha akatuma njiwa kuona kama maji yamezama chini kutoka kwenye uso wa nchi,⁹lakini njiwa hakuona sehemu ya kutua unyayo wake, na akarudi kwake ndani ya safina, kwa kuwa maji yalikuwa bado yamefunika nchi yote. Akanyoosha mkono wake, akamchukua na kumuweka ndani ya safina pamoja naye.¹⁰Akasubiri siku saba zingine akatuma tena njiwa kutoka kwenye safina.¹¹Njiwa akarudi kwake jioni. Tazama! Katika mdomo wake kulikuwa na jani bichi la mzeituni lililochumwa. Kwa hiyo Nuhu akatambua kuwa maji yamekwisha zama chini ya nchi.¹²Akasubiri siku saba zingine na akamtuma njiwa tena. Njiwa hakurudi kwake tena.

¹Kisha Mungu akambariki Nuhu na wanawe, na kuwaambia, “Zaeni, mkaongezeke, na muijaze nchi.²Hofu na utisho wenu vitakuwa juu ya kila mnyama aliye hai juu ya nchi, juu ya kila ndege wa angani, juu ya kila kitu kiendacho chini juu ya ardhi, na juu ya samaki wote wa baharini. Vimetolewa katika mikono yenu.³Kila kitu kiendacho kilicho hai kitakuwa chakula kwa ajili yenu. Kama nilivyo wapa mimea, sasa nawapa kila kitu.⁴Lakini msile nyama pamoja na uhai wake - yaani damu yake - ndani yake.⁵Lakini kwa ajili ya damu yenu, uhai uliomo katika damu yenu nitataka malipo. Kutoka katika mkono wa kila mnyama nitaitaka. Kutoka katika mkono wa kila mtu, yaani, kutoka katika mkono wa yule ambaye amemuua ndugu yake, nitataka fidia kwa ajili ya uhai wa mtu huyo.⁶Yeyote amwagaye damu ya mtu, kwa njia ya mtu damu yake itamwagwa, kwa sababu ilikuwa ni katika mfano wa Mungu kwamba Mungu alimuumba mtu.

¹Hivi ndivyo vilikuwa vizazi vya wana wa Nuhu, ambao ni, Shemu, Hamu, na Yafethi. Wana wa kiume walizaliwa kwao baada ya gharika.²Wana wa Yafethi walikuwa Gomeri, Magogu, Madai, Yavani, Tubali, Masheki, na Tirasi.³Na wana wa Gomeri walikuwa Ashikenazi, Rifathi na Togama.⁴Wana wa Yavani walikuwa Elisha, Tarshishi, Kitimu, na Dodanimu.⁵Kutoka kwa hawa watu wa pwani waligawanyika na kwenda kwenye ardhi zao, kila mtu na lugha yake, kufuatana na koo zao, kwa mataifa yao.⁶Wana wa Hamu walikuwa Kushi, Misraimu, Putu, na Kanaani.

¹Sasa nchi yote ilikuwa inatumia lugha moja na ilikua na usemi mmoja.²Ikawa waliposafiri upande wa mashariki, wakaona eneo tambarare katika nchi ya Shinari na wakakaa pale.³Wakasemezana, “Haya njoni, tufanye matofari na tuyachome kikamilifu.” Walikuwa na matofari badala ya mawe na lami kama chokaa.⁴Wakasema, “Njooni, na tujenge mji sisi wenyewe na mnara ambao kilele chake kitafika angani, na tujifanyie jina. Kama hatutafanya, basi tutatawanyika katika uso wa nchi yote.”

¹Kisha Yahwe akamwambia Abram, “Nenda utoke katika nchi yako, na toka kwa ndugu zako, na kwa jamaa za baba yako, uende katika nchi nitakayo kuonyesha.²Nitakufanya uwe taifa kubwa, na nitakubariki na kulifanya jina lako kuwa kubwa, na utafanyika baraka.³Nitawabariki wakubarikio, lakini asiye kuheshimu nita mlaani. Kupitia kwako familia zote za nchi zitabarikiwa.”

¹Kwa hiyo, Abram akaondoka akatoka Misri na akaenda Negebu, yeye, mke wake, na vyote alivyokuwa navyo. Lutu pia akaenda pamoja naye.²Na sasa Abram alikuwa tajiri wa mifugo, fedha na dhahabu.³Aliendelea na safari yake kutoka Negebu hadi Betheli, mahali ambapo hema yake ilikuwa tangu mwanzo, kati ya Betheli na mji wa Ai.⁴Akaenda mahali ambapo madhabahu ilikuwa imejengwa mwanzoni. Hapa akaliitia jina la Yahwe.⁵Lutu, aliyekuwa anasafiri na Abram, alikuwa pia na ngo'mbe, makundi ya mifugo, na mahema.⁶Nchi haikuwatosha wote kukaa pamoja karibu kwa sababu mali zao zilikuwa nyingi sana, kiasi kwamba hawakuweza kukaa pamoja.⁷Pia, kulikuwa na ugomvi kati ya wachunga wanyama wa Abram na wachunga wanyama wa Lutu. Wakanaani pamoja na Waperizi walikuwa wakiishi katika nchi ile wakati huo.⁸Kwa hiyo Abram akamwambia Lutu, “Pasiwe na ugomvi kati yako na mimi, na kati ya wachunga wanyama wako na wachunga wanyama wangu; licha ya hayo sisi ni familia.⁹Je nchi hii yote haiko mbele yako? Nenda na ujitenge nami. Ikiwa utakwenda kushoto, mimi nitakwenda kulia, au ikiwa utakwenda kulia, mimi nitakwenda kushoto.”¹⁰Kwa hiyo Lutu akatazama, na akaona kuwa nchi yote tambarare ya Yorodani ilikuwa na maji kila mahali hadi Zoari, kama vile bustani ya Yahwe, na kama nchi ya Misri. Hii ilikuwa ni kabla Yahwe hajaiangamiza Sodoma na Gomora.¹¹Kwa hiyo Lutu akajichagulia yeye mwenyewe nchi tambarare ya Yorodani na akasafiri mashariki, na ndugu hawa wakatengana wao kwa wao.¹²Abram akaishi katika nchi ya Kanaani, na Lutu akaishi katika miji ya tambarare. Akatandaza hema zake hadi Sodoma.¹³Na sasa watu wa Sodoma walikuwa waovu na wenye dhambi nyingi dhidi ya Yahwe.

¹Ikiwa katika siku za Amrafeli, mfalme wa shinari, Arioko, mfalme wa Elasari, Kedorlaoma, mfalme wa Elam na Tidali, mfalme wa Goimu,²walifanya vita dhidi ya Bera mfalme wa Sodoma, Birsha, mfalme wa Gomora, Shinabu, mfalme wa Adma, Shemeberi, mfalme wa Seboim, na mfalme wa Bela (pia ikiitwa Soari).³Hawa wafalme watano wa mwisho waliungana pamoja katika bonde la Sidim (pia likiitwa bahari ya chumvi).⁴Kwa miaka kumi na miwili walimtumikia Kedorlaoma, lakini katika mwaka wa kumi na tatu waliasi.⁵Kisha katika mwaka wa kumi na nne, Kedorlaoma na wafalme waliokuwa pamoja naye walikuja na kuwashambulia Warefai katika Ashteroth Karnaimu, na Wazuzi katika Hamu, Waemi katika Shawe Kiriathaimu,⁶na Wahori katika mlima wao wa Seiri, mpaka El Parani iliyo karibu na jangwa.⁷Kisha wakarudi wakaja En Misifati (Pia ikiitwa Kadeshi), na kuishinda nchi yote ya Waamaleki, na pia Waamori ambao waliishi Hasasoni Tamari.

¹Baada ya mambo haya, neno la Yahwe likamjia Abram katika maono, likisema, “Usiogope, Abram! Mimi ni ngao yako na thawabu yako kubwa sana.”²Abram akasema, “Bwana Yahwe, utanipatia nini, kwa kuwa naenda bila mtoto, na mrithi wa nyumba yangu ni Eliezeri wa Dameski?”³Abram akasema, “Kwakuwa hujanipatia uzao, tazama, mwangalizi wa nyumba yangu ndiye mrithi wangu.”⁴Kisha, tazama, neno la Yahwe likaja kwake, kusema, “Mtu huyu hatakuwa mrithi wako; isipokuwa atakaye toka katika mwili wako ndiye atakuwa mrithi wako.”⁵Kisha akamtoa nje, na akasema, “Tazama mbinguni, na uzihesabu nyota, ikiwa unaweza kuzihesabu.” Kisha akamwambia, “Hivyo ndivyo uzao wako utakavyokuwa.”⁶Akamwamini Yahwe, na akamhesabia jambo hili kuwa mwenye haki.⁷Akamwambia, “Mimi ni Yahwe, niliye kutoa katika Uru ya Wakaldayo, na kukupatia nchi hii kuirithi.”⁸Akasema, “Bwana Yahwe, nitajuaje kuwa nitairithi?”⁹Kisha akamwambia, “Nipatie ndama wa umri wa miaka mitatu, mbuzi mke wa umri wa miaka mitatu, na kondoo mume wa umri wa miaka mitatu, na njiwa na mwana njiwa.”¹⁰Akamletea hivi vyote, akavipasua katika sehemu mbili, akaweka kila kipande kuelekea mwenzake, ila ndege hakuawapasua.¹¹Wakati ndege walipokuja juu ya mizoga, Abram akawafukuza.¹²Kisha wakati jua lilipokuwa likizama, Abram akalala usingizi mzito na tazama, hofu ya giza kuu ikamfunika.¹³Kisha Yahwe akamwambia Abram, “Ujue kwa hakika kwamba uzao wako watakuwa wageni katika nchi ambayo si ya kwao, na watatumikishwa na kuteswa kwa miaka 400.¹⁴Nitahukumu taifa ambalo watalitumikia, na baadaye watatoka wakiwa na mali nyingi.¹⁵Lakini utakwenda kwa baba zako kwa amani, na utazikwa katika uzee mwema.¹⁶Katika kizazi cha nne watakuja tena hapa, kwa sababu uovu wa Waamori haujafikia mwisho wake.”¹⁷Jua lilipokuwa limezama na kuwa giza, tazama, chungu cha moshi wenye moto na miali ya mwanga ilipita kati ya vile vipande.¹⁸Siku hiyo Yahwe akafanya agano na Abram, akisema, “Ninatoa nchi hii kwa uzao wako, kutoka mto wa Misri hadi kwenye mto mkuu, Frati -¹⁹Mkeni, Mkenizi, na Mkadmoni,²⁰Mhiti, Mperizi, Mrefai,²¹Mwamori, Mkanaani, Mgirgashi, na Myebusi.

¹Kisha Sarai mke wa Abram, alikuwa hajamzalia mtoto, lakini alikuwa na mtumishi wa kike, Mmisri ambaye jina lake aliitwa Hajiri.²Kwa hiyo Sarai akamwambia Abram, “Tazama, Yahwe hajanifanya mimi kuwa na watoto. Nenda na ulale na mtumishi wangu. Ili kwamba niweze kupata watoto kupitia yeye.” Abram akasikiliza sauti ya Sarai.³Ilikuwa baada ya Abram kuishi miaka kumi katika nchi ya Kanaani ndipo Sarai, mke wa Abram, alimtoa Hajiri yule mmisri mtumishi wake kwa mume wake awe kama mke wake.⁴Kwa hiyo akawa na mahusiano na Hajiri, na akabeba mimba. Na alipoona kuwa amebeba mimba, akamdharau bibi yake.⁵Kisha Sarai akamwambia Abram, “Jambo hili baya kwangu ni kwa sababu yako. Nilimtoa mtumishi wangu wa kike katika kumbatio lako. Na alipoona kuwa amebeba mimba, nilidharaulika machoni pake. Na sasa acha Yahwe aamue kati yangu na wewe.”⁶Lakini Abram akamwambia Sarai, “Tazama, hapa, mtumishi wako yuko katika uwezo wako, fanya unachofikiri ni kizuri sana kwake.” Kwa hiyo Sarai akakabiliana naye kwa ukatili, na akatoroka.⁷Malaika wa Yahwe akamkuta karibu na chemichemi ya maji katika jangwa, chemichemi iliyo katika njia kuelekea Shuri.⁸Akasema, “Hajiri, mtumishi wa Sarai, umetoka wapi na unakwenda wapi?” Na akasema, “Ninamtoroka bibi yangu Sarai.”⁹Malaika wa Yahwe akamwambia, “Rudi kwa bibi yako, na unyenyekee chini ya mamlaka yake.”¹⁰Kisha Malaika wa Yahwe akamwambia, “Nitazidisha uzao wako maradufu, kiasi kwamba watakuwa wengi wasioweza kuhesabika.”¹¹Malaika wa Yahwe pia akamwambia, “Tazama, wewe unamimba, na utazaa mtoto wa kiume, na utamwita jina lake Ishmaeli, kwa sababu Yahwe amesikia mateso yako.¹²Atakuwa punda mwitu wa mtu. Atakuwa adui dhidi ya kila mtu, na kila mtu atakuwa adui yake, na ataishi kando na ndugu zake wote.”¹³Kisha akamwita jina hili Yahwe aliye zungumza naye, “Wewe ni Mungu unionaye mimi,” kwa kuwa alisema, “Je ninaendelea kweli kuona, hata baada ya kuwa ameniona?”¹⁴Kwa hiyo kisima kiliitwa Beer Lahai Roi; Tazama, kiko kati ya Kadeshi na Beredi.

¹Wakati Abram alipokuwa na umri wa miaka 99, Yahwe alimtokea Abram na akamwambia, “Mimi ni Mungu wa uwezo. Uende mbele yangu, na uwe mkamilifu.²Kisha nitalithibitisha agano langu kati yangu mimi na wewe, na nitakuzidisha sana.”³Abram akainama uso wake hadi chini ardhini na Mungu akazungumza naye, akisema,⁴“Mimi, tazama, agano langu liko nawe. Utakuwa baba wa mataifa mengi.⁵Wala jina lako halitakuwa tena Abram, bali jina lako litakuwa Abraham - kwa kuwa ninakuchagua kuwa baba wa mataifa mengi.⁶Nitakufanya uwe na uzao mwingi zaidi, na nitakufanya mataifa, na wafalme watatoka kwako.⁷Nitaimarisha agano langu kati yangu mimi na wewe na uzao wako baada yako, katika vizazi vyao vyote kwa agano la milele. Nitakuwa Mungu kwako na kwa wazao wako baada yako.⁸Nitakupa wewe, na wazao wako baada yako, nchi ambayo ulikuwa unaishi, nchi yote ya Kanaani, kuwa miliki ya milele, na nitakuwa Mungu wao.”

¹Yahwe alimtokea Abraham katika Mialoni ya Mamre, alipokua ameketi mlangoni pa hema wakati wa jua.²Akatazama juu na, tazama, akaona wanaume watatu wamesimama mbele yake. Alipo waona, alikimbia kupitia mlango wa hema kuwalaki na kuinama chini hadi ardhini.³Akasema, “Bwana, kama nimepata upendeleo machoni pako, nakuomba usinipite na kuniacha mtumishi wako.⁴Naomba maji kidogo yaletwe, mnawe miguu yenu, na mjipumzishe chini ya mti.⁵Nami acha nilete chakula kidogo, ili kwamba mjiburudishe wenyewe. Ndipo baadaye mwaweza kwenda zenu, kwa kuwa mmekuja kwa mtumishi wenu.” Nao wakasema, “Fanya kama ulivyo sema.”⁶Kisha Abraham akaenda upesi hemani kwa Sara, na akasema, “Harakisha, chukua vipimo vitatu vya unga safi, uukande, na fanya mkate.”⁷Kisha Abraham akakimbia kundini, akachukua ndama wa ng'ombe aliye laini na mzuri, na akampatia mtumishi na kwa haraka akamwandaa.⁸Akatwaa siagi na maziwa na ndama aliye kwisha andaliwa, na akaweka chakula mbele yao, naye akasimama karibu nao chini ya mti wakati wanakula.⁹Wakamwambia, “Mke wako Sara yuko wapi?” Akajibu, “Pale hemani.”¹⁰Akasema, “Hakika nitarejea kwako majira ya machipuko, na tazama Sara mkeo atakuwa na mtoto wa kiume.” Sara alikuwa akisikiliza mlangoni pa hema iliyokuwa nyuma yake.¹¹Abraham na Sara walikuwa wazee, umri wao ulikuwa umeendelea sana, na Sara alikuwa amepita umri ambao mwanamke anaweza kuzaa watoto.¹²Kwa hiyo Sara akajicheka mwenyewe, akijisemesha mwenyewe, “Baada ya kuwa nimechakaa na bwana wangu ni mzee, je nitapata furaha hii?”¹³Yahwe akamwambia Abraham, “Kwa nini Sara amecheka na kusema, ‘Je ni kweli nitazaa mtoto, nikiwa mzee?’¹⁴Je kuna jambo lolote gumu sana kwa Yahwe? Itakuwa katika wakati nilioweka mimi majira ya machipuko, nitarejea kwako. Majira haya mwakani, Sara atakuwa na mtoto wa kiume.”¹⁵Kisha Sara akakataa na kusema, “Sikucheka,” kwa kuwa aliogopa. Yahwe akasema, “Hapana ulicheka.”

¹Malaika wawili wakaja Sodoma jioni, wakati ambao Lutu alikuwa amekaa langoni mwa Sodoma. Lutu akawaona, akainuka kuwalaki, na akainama uso wake chini ardhini.²Akasema, “Tafadhali Bwana zangu, nawasihi mgeuke mwende kwenye nyumba ya mtumishi wenu, mlale pale usiku na muoshe miguu yenu. Kisha muamke asubuhi na mapema muondoke.” Nao wakasema, “Hapana, usiku tutalala mjini.”³Lakini akawasihi sana, mwishowe wakaondoka pamoja naye, na wakaingia katika nyumba yake. Akaandaa chakula na kuoka mkate usiotiwa chachu, wakala.⁴Lakini kabla hawaja lala, wanaume wa mji wa Sodoma, vijana kwa wazee wakaizunguka nyumba, wanaume wote kutoka kila kona ya mji.⁵Wakamwita Lutu, na kumwambia, “Wale wanaume walioingia kwako usiku wako wapi? Watoe hapa nje waje kwetu, ili tuweze kulala nao.”⁶Lutu akatoka nje na akafunga mlango.⁷Akasema, “Nawasihi, ndugu zangu, msitende uovu.⁸Tazama, nina mabinti wawili ambao hawajawahi kulala na mwanaume yeyote. Nawaomba tafadhali niwalete kwenu, na muwafanyie lolote muonalo kuwa jema machoni penu. Msitende lolote kwa wanaume hawa, kwa kuwa wamekuja chini ya kivuli cha dari yangu.”⁹Wakasema, “Ondoka hapa!” Wakasema pia, “Huyu alikuja kukaa hapa kama mgeni, na sasa amekuwa mwamuzi! Sasa tutakushugulilia vibaya wewe kuliko wao.” Wakamsonga sana huyo Lutu, na wakakaribia kuvunja mlango.¹⁰Lakini wale wanaume wakamkamata Lutu na kumweka ndani na wakafunga mlango.¹¹Kisha wale wageni wa Lutu wakawapiga kwa upofu wale wanaume waliokuwa nje ya nyumba, vijana na wazee kwa pamoja, kiasi kwamba wakachoka wakati wakiutafuta mlango.¹²Basi wale watu wakamwambia Lutu, “Je una mtu mwingine yeyote hapa? Wakwe zako, wanao na mabinti zako, na yeyote mwingine katika huu mji, ukawatoe hapa.¹³Kwa kuwa tunakaribia kuiangamiza sehemu hii, kwa sababu mashitaka dhidi yake mbele ya Yahwe yamezidi kiasi kwamba ametutuma kuuangamiza.”¹⁴Lutu akatoka na akazungumza na wakwe zake, wanaume ambao walikuwa wamewaposa binti zake, akawambia, “Ondokeni upesi mahali hapa, kwa kuwa Yahwe anakaribia kuuangamiza mji.” Lakini kwa wakwe zake alionekana kuwa anawatania.¹⁵Alfajiri, malaika wakamsihi Lutu, wakisema, “Ondoka, mtwae mkeo na binti zako wawili ambao wako hapa, ili kwamba usipotelee katika adhabu ya mji huu.”¹⁶Lakini akakawia-kawia. Kwa hiyo watu wale wakamshika mkono wake, na mkono wa mkewe, na mikono ya binti zake wawili, kwa sababu Yahwe alimhurumia. Wakawatoa nje, na kuwaweka nje ya mji.¹⁷Wakisha kuwatoa nje mmoja wa wale watu akasema, “Jiponye nafsi yako! Usitazame nyuma, au usikae mahali popote kwenye hili bonde. Toroka uende milimani ili kwamba usije ukatoweshwa mbali.”¹⁸Lutu akawambia, “Hapana, tafadhali bwana zangu!¹⁹Mtumishi wenu amepata kibali machoni pako, na umenionyesha wema ulio mkuu kwa kuokoa maisha yangu, lakini sitaweza kutorokea milimani, kwa sababu mabaya yataniwahi na nitakufa.²⁰Tazama, ule mji pale uko karibu nijisalimishe pale, na ni mdogo. Tafadhali niacheni nikimbilie pale (Je, siyo mdogo ule?), Na maisha yangu yataokolewa.”²¹Akamwambia, “Sawa, nimekubali ombi hili pia, kwamba sitaangamiza mji ambao umeutaja.²²Harakisha! Toroka uende pale, kwa kuwa sitafanya chochote mpaka ufike pale.” Kwa hiyo mji ule ukaitwa Soari.

¹Abraham akasafiri kutoka pale hadi nchi ya Negebu, na akakaa kati ya Kadeshi na Shuri. Akawa mgeni akiishi Gerari.²Abraham akasema kuhusu mkewe Sara, “Ni dada yangu.” Kwa hiyo Abimeleki mfalme wa Gerari akatuma watu wake kumchukua Sara.³Lakini Mungu akamtokea Abimeleki usiku katika ndoto, akamwambia, “Tazama, wewe ni mfu kutokana na mwanamke uliye mchukua, kwa kuwa ni mke wa mtu.”⁴Basi Abimeleki alikuwa bado hajamkaribia hivyo akasema, “Bwana, Je utaua hata taifa lenye haki?⁵Je si yeye mwenyewe aliye niambia, ‘Sara ni dada yangu?’ Hata Sara mwenyewe alisema, ‘Ni kaka yangu.’ Nimefanya hili katika uadilifu wa moyo wangu na katika mikono isiyo na hatia.”⁶Kisha Mungu akasema naye katika ndoto, “Kweli, ninajua pia kwamba umefanya hili katika uadilifu wa moyo wako, na pia nilikuzuia usitende dhambi dhidi yangu mimi. Ndiyo maana sikuruhusu umshike.⁷Kwa hiyo, mrudishe huyo mke wa mtu, kwa kuwa ni nabii. Atakuombea, na utaishi. Lakini usipo mrudisha, ujue kwamba wewe pamoja na wote walio wa kwako mtakufa hakika.”⁸Abimeleki akaamka asubuhi na mapema akawaita watumishi wake wote waje kwake. Akawasimulia mambo haya yote, na watu wale wakaogopa sana.⁹Kisha Abimeleki akamwita Abraham na kumwambia, “Umetufanyia jambo gani? Ni kwa jinsi gani nimekutenda dhambi kwamba umeniletea mimi na ufalme wangu dhambi hii kubwa? Umenifanyia mimi jambo ambalo halipaswi kufanywa.”¹⁰Abimeleki akamwambia Abraham, “Nini kilikushawishi wewe kutenda jambo hili?”¹¹Abraham akasema, “Ni kwa sababu nilifikiri ‘Hakika hakuna hofu ya Mungu katika sehemu hii, na kwamba wataniua kwa ajili ya mke wangu.’¹²Licha ya kwamba kweli ni dada yangu, binti wa baba yangu, ingawa si binti wa mama yangu; na ndiye alifanyika kuwa mke wangu.¹³Wakati Mungu aliponiondoa katika nyumba ya baba yangu na kusafiri kutoka mahali kwenda mahali pengine, nilimwambia mke wangu, kwa kila sehemu tutakayo kwenda, unionyeshe uaminifu wako kama mke wangu: Kila mahali tutakapo kwenda, useme juu yangu kuwa, ‘Ni kaka yangu.’”¹⁴Ndipo Abimeleki akatwaa kondoo, maksai, watumwa wa kiume na wa kike akampatia Abraham. Basi Abimeleki akamrudisha Sara, mke wa Abraham.¹⁵Abimeleki akasema, “Tazama, nchi yangu i mbele yako. Kaa mahali utakapo pendezewa.”¹⁶Na kwa Sara akasema, “Tazama, nimempatia kaka yako vipande elfu vya fedha. Navyo ni kwa ajili ya kufunika kosa lolote dhidi yako machoni pa wote walio pamoja na wewe, na mbele ya kila mtu ambaye umemfanya kuwa na haki.”¹⁷Kisha Abraham akaomba kwa Mungu, na Mungu akamponya Abimeleki, mkewe, na watumwa wake wa kike kiasi kwamba wakaweza kupata watoto.¹⁸Kwa kuwa Yahwe alikuwa amewafanya wanawake wote wa nyumba ya Abimeleki kuwa tasa kabisa, kwa sababu ya Sara, mke wa Abraham.

¹Yahwe akamsikiliza Sara kwa umakini kama alivyo kuwa amemwambia, Yahwe akamfanyia Sara kama alivyo kuwa amemwahidi.²Sara akachukua mimba na akamzalia Abraham mtoto wa kiume katika uzee wake, katika muda ule ule ambao Mungu alikuwa amemwambia.³Abraham akamwita jina mwanawe, ambaye alizaliwa kwake, na Sara, Isaka.⁴Abraham akamtahiri mwanawe Isaka alipofikisha siku nane, kama vile Mungu alivyokuwa amemwagiza.⁵Abraham alikuwa na umri wa miaka 100 wakati mwanawe Isaka alizaliwa kwake.⁶Sara akasema, “Mungu amenifanya nicheke; kila mtu atakaye sikia atacheka pamoja na nami.”⁷Pia akasema, “Nani angesema kwa Abraham kwamba Sara atalea mtoto, na sasa kweli nimemzalia mtoto wakiume katika uzee wake!”

¹Ikawa kwamba baada ya mambo hayo Mungu akampima Abraham. Akamwambia, “Abraham!” Abraham akasema, “Mimi hapa.”²Kisha Mungu akasema, “Mchukue mwanao, mwanao wa pekee, umpendaye, Isaka, na uende katika nchi ya Moria. Mtoe kama sadaka ya kuteketezwa mahali pale juu ya moja ya milima hiyo, ambayo nitakwambia.”³Kwa hiyo Abraham akaamka asubuhi na mapema, akatandika punda wake, akawachukuwa vijana wake wawili, pamoja na Isaka mwanawe. Akakata kuni kwa ajili ya sadaka ya kuteketezwa, kisha akapanga safari kwenda mahali ambapo Mungu alimwambia.⁴Siku ya tatu Abraham akatazama juu na akaona mahali pakiwa mbali.⁵Abraham akawaambia vijana wake, “Kaeni hapa pamoja na punda, mimi pamoja na Isaka tutakwenda pale. Tutaabudu na kisha tutarudi hapa penu.”⁶Ndipo Abraham akachukua kuni kwa ajili ya sadaka ya kuteketezwa akaziweka juu ya Isaka mwanawe. Mkononi mwake akachukua moto na kisu; na wote wawili wakaondoka pamoja.⁷Isaka akazungumza na Abraham baba yake akisema, “Baba yangu,” naye akasema, “Ndiyo mwanangu.” Akasema, “Tazama huu ni moto na kuni, lakini yuko wapi mwanakondoo kwa ajili ya sadaka ya kuteketezwa?”⁸Abraham akasema, “Mungu mwenyewe atatupatia mwanakondoo kwa ajili ya sadaka ya kuteketezwa, mwanangu.” Kwa hiyo wakaendelea, wote wawili pamoja.⁹Walipofika mahali ambapo Mungu alikuwa amemwambia, Abraham akajenga madhabahu pale na akaweka kuni juu yake. Kisha akamfunga Isaka mwanawe, na akamlaza juu ya madhabahu, juu ya zile kuni.¹⁰Abraham akanyoosha mkono wake akachukua kisu ili kumuua mwanawe.¹¹Ndipo malaika wa Yahwe akamwita kutoka mbinguni na kusema, “Abraham, Abraham!” naye akasema, “Mimi hapa.”¹²Akasema, “Usinyooshe mkono wako juu ya kijana, wala usifanye jambo lolote kumdhuru, kwa kuwa sasa najua unamcha Mungu, kwa kuona kuwa hukumzuilia mwanao, mwanao wa pekee, kwa ajili yangu.”

¹Sara akaishi miaka 127. Hii ndiyo ilikuwa ni miaka ya maisha ya Sara.²Sara akafa katika Kiriathi Arba, ambayo ni Hebroni, katika nchi ya Kanaani. Abraham akaomboleza na kumlilia Sara.³Kisha Abraham akainuka na kutoka kwa mkewe aliye kufa, akanena na watoto wa kiume wa Hethi, akisema,⁴“Mimi ni mgeni kati yenu. Tafadhali nipatieni mahali pa kuzikia miongoni mwenu, ili kwamba niweze kuzika wafu wangu.”⁵Wana wa Hethi wakamjibu Abraham, wakasema,⁶“Tusikilize, bwana wangu. Wewe ni mwana wa Mungu miongoni mwetu. Zika wafu wako katika makaburi yetu utakayochagua. Hakuna miongoni mwetu atakaye kuzuilia kaburi lake, kwa ajili ya kuzikia wafu wako.”⁷Abraham akainuka na kusujudu chini kwa watu wa nchi ile, kwa wana wa Hethi.⁸Akawaambia, akisema, “Ikiwa mmekubali mimi kuzika wafu wangu, ndipo nisikilizeni, msihini Efroni mwana wa Sohari kwa ajili yangu.⁹Mwambieni aniuzie pango la Makpela, ambalo analimiliki, ambalo liko mwishoni mwa shamba lake. Kwa bei kamili aniuzie waziwazi mbele ya watu kama miliki ya kuzikia.”¹⁰Efroni alikuwa ameketi miongoni mwa wana wa Hethi, hivyo Efroni Mhiti akamjibu Abraham alipowasikia wana wa Hethi, wote ambao walikuwa wamekuja langoni mwa mji wake, akasema,¹¹“Hapana, bwana wangu, nisikilize. Ninakupatia shamba na pango ambalo limo ndani yake. Ninakupatia mbele ya wana wa watu wangu. Ninakupatia uzike wafu wako.”¹²Kisha Abraham akasujudu chini mbele ya watu wa nchi ile.¹³Akamwambia Efroni watu wa nchi ile wakisikiliza, akasema, “Ikiwa uko radhi, tafadhali nisikilize. Nitalipia shamba. Chukua fedha kwangu, na nitazika wafu wangu pale.”¹⁴Efroni akamjibu Abraham, akisema,¹⁵“Tafadhali bwana wangu, nisikilize. Kipande cha ardhi kina thamani ya shekeli 400 za fedha, na hiyo ni kitu gani kati yangu mimi na wewe? Wazike wafu wako.”¹⁶Abraham akamsikiliza Efroni na akampimia Efroni kiwango cha fedha alizosema mbele ya wana wa Hethi wakisikiliza, shekeli 400 za fedha, kwa mujibu wa viwango vya vipimo vya kibiashara.

¹Basi Abraham alikuwa mzee sana na Yahwe akawa amembariki katika mambo yote.²Abraham akamwambia mtumwa wake, ambaye alikuwa mkubwa kuliko wote wa nyumbani mwake na mkuu wa vyote alivyo kuwa navyo. “Weka mkono wako chini ya paja langu³na nitakufanya uape kwa Yahwe, Mungu wa Mbingu na nchi, kwamba hutampatia mwanangu mke kutoka kwa mabinti wa Wakanaani, miongoni mwao wale nikaao kati yao.⁴Lakini utakwenda kwenye nchi yangu, na kwa ndugu zangu, na kumtafutia mwanangu Isaka mke.”⁵Yule mtumwa wake akamwambia, “Itakuwaje ikiwa mwanamke hatakuwa tayari kufuatana nami hadi katika nchi hii? Je nitamrudisha mwanao katika nchi ambayo ulitoka?”⁶Abraham akamwambia, “Hakikisha kwamba hutamrudisha mwanangu kule!⁷Yahwe, Mungu wa mbingu, ambaye alinitoa mimi kutoka katika nyumba ya baba yangu na kutoka katika nchi ya ndugu zangu, na ambaye aliniahidia kwa kiapo maalumu akisema, ‘Nitawapa uzao wako nchi hii,’ atatuma malaika wake mbele yako, na utapata mke kwa ajili ya mwanangu kutoka huko.⁸Lakini ikiwa mwanamke hatakuwa tayari, ndipo utakuwa huru katika hiki kiapo changu. Cha muhimu tu ni kwamba usije ukamrudisha mwanangu huko.”⁹Kwa hiyo mtumwa akaweka mkono wake chini ya paja la Abraham bwana wake, na akaapa kuhusiana na jambo hili.

¹Abraham akaoa mke mwingine; jina lake aliitwa Ketura.²Akamzalia Zimrani, Jokshani, Medani, Midiani, Ishbaki, na Shua.³Jokshani akamzaa Sheba na Dedani. Wana wa Dedani walikuwa ni Waashuru, Waletushi, na Waleumi.⁴Wana wa Midiani walikuwa ni Efa, Eferi, Hanoki, Abida, na Eldaa. Hawa wote walikuwa ni wana wa Ketura.

¹Basi njaa ikatokea katika nchi, mbali na njaa ya kwanza iliyotokea siku za Ibrahimu. Isaka akaenda kwa Abimeleki, mfalme wa Wafilisiti huko Gerari.²Basi Yahwe akamtokea na kumwambia, “Usishuke kwenda Misri; kaa katika nchi niliyokuambia.³Kaa katika nchi hii hii niliyokuambia, nami nitakuwa pamoja nawe na kukubariki; kwani kwako wewe na uzao wako, nitawapa nchi hii yote, nami nitatimiza kiapo nilichomwapia Ibrahimu baba yako.⁴Nitauzidisha uzao wako kama nyota za mbinguni, nami nitawapa uzao wako nchi hizi zote. Kupitia uzao wako mataifa yote ya dunia yatabarikiwa.⁵Nitalifanya hili kwa sababu Ibrahimu aliitii sauti yangu na kutunza maelekezo yangu, amri zangu na sheria zangu.”

¹Isaka alipozeeka na macho yake kuwa mazito kiasi cha kutokuona, alimwita Esau, mwanawe mkubwa, na akamwambia, “Mwanangu.” Yeye akasema, “Mimi hapa.”²Akamwambia, “Tazama, mimi nimezeeka. Sijui siku ya kufa kwangu.³Kwa hiyo chukua silaha zako, podo lako na upinde wako, na uende uwandani ukaniwindie mnyama.⁴Uniandalie chakula kitamu, aina ile niipendayo, uniletee ili nikile na kukubariki kabla sijafa.”⁵Basi Rebeka akasikia Isaka alipoongea na Esau mwanawe. Esau akaenda uwandani kuwinda mawindo na kuja nayo.⁶Rebeka akaongea na Yakobo mwanawe na kumwambia, “Tazama, nimemsikia baba yako akiongea na Esau ndugu yako. Akasema,⁷‘Niletee mnyama na unitengenezee chakula kitamu, ili nikile na kukubariki mbele za Yahwe kabla ya kufa kwangu.’⁸Kwa hiyo sasa, mwanangu, usikilize sauti yangu kama ninavyokuagiza.⁹Nenda kundini, na uniletee wanambuzi wawili; nami nitaandaa chakula kitamu kutokana nao kwa ajili ya baba yako, kwa namna aipendayo.¹⁰Utakipeleka kwa baba yako, ili kwamba akile, na kukubariki kabla hajafa.”

¹Isaka akamwita Yakobo, akambariki, na kumwagiza, “Usichukue mwanamke katika wanawake wa Kikanaani.²Inuka, nenda Padani Aramu, katika nyumba ya Bethueli baba wa mama yako, na uchukue mwanamke pale, mmojawapo wa binti za Labani, kaka wa mama yako.³Mungu Mwenyezi na akubariki, akupe uzao na akuzidishe, hata uwe wingi wa watu.⁴Na akupe baraka ya Ibrahimu, wewe, na uzao wako baada yako, kwamba uweze kumilki nchi ambapo umekuwa ukiishi, ambayo Mungu alimpa Ibrahimu.”⁵Hivyo Isaka akamwondoa Yakobo. Yakobo akaenda Padani Aramu, kwa Labani mwana wa Bethueli Mwaramu, kaka wa Rebeka, mama yao Yakobo na Esau.

¹Kisha Yakobo akaendelea na safari yake na akafika katika nchi ya watu wa mashariki.²Hata alipotazama, akaona kisima kondeni, na, tazama, makundi matatu ya kondoo yalikuwa yamelala kando yake. Kwani kutoka katika hicho wangeyanywesha makundi, na jiwe juu ya mdomo wa kisima lilikuwa kubwa.³Wakati makundi yote yangekusanyika pale, wachungaji wangevingirisha jiwe kutoka katika mdomo wa kisima na kuwanywesha kondoo, na kisha kurudisha jiwe juu ya mdomo wa kisima, mahali pake.

¹Raheli alipoona kwamba hamzalii Yakobo watoto, Raheli akamwonea wivu dada yake. Akamwambia Yakobo, “Nipe watoto, sivyo nitakufa.”²Hasira ya Yakobo ikawaka juu ya Raheli. Akasema, “Mimi ni badala ya Mungu, aliyekuzuilia usipate watoto?”³Akasema, “Tazama, kuna mjakazi wangu Bilha. Lala naye, hivyo aweze kuzaa watoto magotini pangu, nami nitapata watoto kwake.”⁴Hivyo akampa Bilha mjakazi kama mke wake, na Yakobo akalala naye.⁵Bilha akashika mimba na kumzalia Yakobo mwana.⁶Kisha Raheli akasema, “Mungu ameamua kwa faida yangu. Ameyasikiliza maombi yangu na kunipa mwana.” Kwa sababu hiyo akamwita jina lake Dani⁷Bilha, mjakazi wa Raheli, akashika mimba tena na kumzalia Yakobo mwana wa pili.⁸Raheli akasema, “Kwa mashindano yenye nguvu nimeshindana na dada yangu na kushinda.” Akamwita jina lake Naftali.

¹Basi Yakobo akasikia maneno ya wana wa Labani, wakisema, “Yakobo amechukuwa yote yaliyokuwa ya baba yetu, na ni kutoka katika mali ya baba yetu amepata utajiri wake.”²Yakobo akaona mwonekano katika uso wa Labani. Akaona kwamba nia yake imebadilika.³Kisha Yahwe akamwambia Yakobo, “Rudi katika nchi ya baba zako na ya ndugu zako, nami nitakuwa nawe.”

¹Yakobo pia akaendelea na safari yake, na malaika wa Mungu wakakutana naye.²Yakobo alipowaona, akasema, “Hii ni kambi ya Mungu,” hivyo akapaita mahali pale Mahanaimu.

¹Yakobo akainua macho yake na, tazama, Esau alikuwa anakuja, na alikuwa na watu 400 pamoja naye. Yakobo akawagawanya watoto kati ya Lea, Raheli, na wale wajakazi wawili.²Kisha akawaweka wajakazi na wanao mbele, wakifuatiwa na Lea na watoto wake, Raheli na Yusufu wakafuata mwisho wa wote.³Yeye mwenyewe akatangulia mbele yao. Akasujudu mara saba kuelekea ardhi, hata alipomkaribia ndugu yake.⁴Esau akakimbia kumlaki, akamkumbatia, akakumbatia shingo yake na kumbusu. Kisha wakalia.⁵Esau alipoinua macho, aliona wanawake na watoto. Akauliza, “Hawa watu pamoja nawe ni kina nani?” Yakobo akasema, “Ni watoto ambao Mungu amempa mtumishi wako kwa neema.”⁶Kisha wajakazi wakakaribia pamoja na watoto wao, nao wakasujudia.⁷Akafuata Lea pia na watoto wake wakaja na kusujudia. Mwisho Yusufu na Raheli wakaja na kusujudia.

¹Basi Dina, Binti wa Lea aliyemzalia Yakobo, akaenda kuwaona wasichana wa nchi.²Shekemu mwana wa Hamori Mhivi, mwana mfalme wa nchi, akamwona na akamkamata kwa nguvu na kulala naye.³Akavutiwa na Dina, binti Yakobo. Akampenda msichana na kuongea naye kwa upole.⁴Shekemu akamwambia Hamori baba yake, kusema, “Nipe msichana huyu kuwa mke wangu.”

¹Mungu akamwambia Yakobo, “Inuka, panda kwenda Betheli, na ukae pale. Unijengee madhabahu pale, niliyekutokea pale ulipomkimbia Esau kaka yako.”²Kisha Yakobo akawaambia nyumba yake na wote aliokuwa nao, “Wekeni mbali miungu yote ya kigeni iliyo kati yenu, jitakaseni wenyewe, na kubadili mavazi yenu.³Kisha tuondoke na kwenda Betheli. Nitajenga pale madhabahu kwa Mungu, aliyenijibu katika siku ya shida yangu, naye amekuwa pamoja nami kila nilikokwenda.”⁴Hivyo wakampa Yakobo miungu yote ya kigeni iliyokuwa mikononi mwao, na heleni zilizokuwa katika masikio yao. Yakobo akazifukia chini ya mwaloni uliokuwa karibu na Shekemu.

¹Hivi ndivyo vizazi vya Esau (aliyeitwa pia Edom).²Esau akachukua wakeze kutoka kwa Wakanaani. Hawa walikuwa wake zake: Ada binti Eloni Mhiti; Oholibama binti Ana, mjukuu wa Zibeoni Mhivi; na³Basemathi, binti Ishmaeli, dada wa Nebayothi.⁴Ada akamzaa Elifazi kwa Esau, na Basemathi akamzaa Reueli.⁵Oholibama akamzaa Yeushi, Yalamu, na Kora. Hawa walikuwa wana wa Esau waliozaliwa kwake katika nchi ya Kanaani.

¹Yakobo akaishi katika nchi aliyokaa babaye, katika nchi ya Kanaani.²Haya ndiyo matukio yaliyomhusu Yakobo. Yusufu, aliyekuwa kijana wa miaka kumi na saba, alikuwa akilichunga kundi pamoja na ndugu zake. Alikuwa pamoja na wana wa Bilha na pamoja na wana wa Zilpa, wake wa baba yake. Yusufu akaleta taarifa yao mbaya kwa baba yao.

¹Ikawa wakati ule Yuda akawaacha ndugu zake na kukaa na Mwadulami fulani, jina lake Hira.²Pale akakutana na binti Mkanaani jina lake Shua. Akamwoa na kulala naye.³Akawa mjamzito na kuzaa mwana. Akaitwa Eri.⁴Akawa mjamzito tena na kuzaa mwana tena. Akamwita jina lake Onani.⁵Akazaa mwana mwingine akamwita jina lake Shela. Alikuwa huko Kezibu alipomzaa.

¹Yusufu akaletwa Misri. Potifa, aliyekuwa afisa wa Farao mkuu wa walinzi wa Misri, akamnunua kutoka kwa Waishmaeli, waliokuwa wamempeleka pale.²Yahwe alikuwa pamoja na Yusufu na akawa mtu aliyefanikiwa. Aliishi katika nyumba ya Mmisri bwana wake.³Bwana wake akaona kwamba Yahwe alikuwa pamoja naye na kwamba Yahwe alifanikisha kila kitu alichokifanya.⁴Yusufu akapata kibali mbele zake. Akamtumikia Potifa. Potifa akamfanya msimamizi juu ya nyumba yake, na kila alichokimiliki, akakiweka chini ya uangalizi wake.⁵Ikawa alipomfanya msimamizi juu ya nyumba yake na juu ya kila kitu alichomiliki, Yahwe akaibariki nyumba ya Mmisri kwa sababu ya Yusufu. Baraka za Yahwe zilikuwa juu ya kila kitu alichokuwa nacho Potifa nyumbani na shambani.⁶Potifa akaweka kila alichokuwa nacho chini ya uangalizi wa Yusufu. Hakuwa na haja ya kufikiri juu ya lolote isipokuwa chakula alichokula tu. Basi Yusufu alikuwa kijana mzuri na wa kuvutia.⁷Ikawa baada ya hayo mke wa bwana wake akamtamani Yusufu. Akamwambia, “Lala nami.”⁸Lakini yeye alikataa na kumwambia mke wa bwana wake, “Tazama, bwana wangu haangalii chochote nikifanyacho nyumbani, na ameweka kila kitu anachokimiliki chini ya uangalizi wangu.⁹Hakuna mtu aliye mkuu katika nyumba hii kuliko mimi. Hajanizuilia chochote isipokuwa wewe, kwa sababu wewe ni mkewe. Ni kwa namna gani basi naweza kufanya uovu mkuu namna hii na kumtenda dhambi Mungu?”¹⁰Akamwambia Yusufu siku baada ya siku, lakini yeye akakataa kulala naye wala kuwa naye.

¹Ikawa baada ya mambo haya, mnyweshaji wa mfalme wa Misri na mwokaji wa mfalme walimkosea bwana wao, mfalme wa Misri.²Farao akawakasirikia hawa maafisa wawili, mkuu wa wanyweshaji na mkuu wa waokaji.³Akawaweka katika lindo katika nyumba ya kapteni wa walinzi, katika gereza lile Yusufu alimofungwa.⁴Kapteni wa walinzi akamweka Yusufu kuwa mtumishi wao. Walikaa kifungoni kwa muda fulani.

¹Ikawa mwishoni mwa miaka miwili mizima Farao akaota ndoto.²Tazama, alikuwa amesimama kando ya mto Nile. Tazama, ng'ombe saba wakatoka katika mto Nile, wakupendeza na wanene, na wakajilisha katika nyasi.³Tazama, ng'ombe wengine saba wakatoka katika Nile baada yao, wasiopendeza na wamekondeana. Wakasimama ukingoni mwa mto kando ya wale ng'ombe wengine.⁴Kisha wale ng'ombe wasiopendeza na waliokonda wakawala wale waliokuwa wanapendeza na walionenepa.

¹Basi Yakobo akafahamu kwamba kuna nafaka huko Misri. Akawaambia wanawe, “Kwa nini mnatazamana?”²Akasema, “Tazama, nimesikia kwamba kuna nafaka huko Misri. Shukeni huko mkatununulie chakula ili tuishi wala tusife.”

¹Njaa ilikuwa kali katika nchi.²Ikawa walipokuwa wametumia chakula chote walichokitoa Misri, baba yao akawaambia, “Nendeni tena; mtununulie chakula.”³Yuda akamwambia, “Yule mtu alituonya kwa ukali, ‘Hamtauona uso wangu, ndugu yenu asipokuwa nanyi.’⁴Ikiwa utamtuma ndugu yetu pamoja nasi, tutashuka na kuwanunulia chakula.⁵Lakini usipompeleka, hatutashuka. Kwa maana yule mtu alitwambia, ‘Hamtauona uso wangu, ndugu yenu asipokuwa nanyi.’”⁶Israeli akawaambia, “Kwa nini mlinitendea mimi vibaya hivyo kwa kumwambia mtu huyo kwamba mnaye ndugu mwingine?”⁷Wakasema, “Yule mtu alituuliza habari zetu na familia yetu kwa kina. Akasema, ‘Je baba yenu bado yuko hai? Je mnaye ndugu mwingine?’ Tukamjibu kulingana na maswali haya. Tungejuaje kwamba angetwambia, ‘Mleteni ndugu yenu?’”

¹Yusufu akamwamuru msimamizi wa nyumba yake, akisema, “Jaza magunia ya watu hawa kwa chakula, kiasi wawezacho kubeba, na uweke pesa ya kila mtu katika mdomo wa gunia lake.²Uweke kikombe changu, cha fedha, katika mdomo wa gunia la mdogo, na pesa yake ya chakula pia.” Msimamizi akafanya kama Yusufu alivyosema.

¹Ndipo Yusufu hakuweza kujizuia mwenyewe mbele ya watumishi waliosimama kando yake. Akasema kwa sauti, “Kila mtu aondoke.” Hivyo hakuna mtumishi aliyesimama kando yake wakati Yusufu alipojitambulisha kwa ndugu zake.²Akalia kwa sauti, Wamisri wakasikia, na nyumba ya Farao wakasikia kuhusu hilo.³Yusufu akawaambia ndugu zake, “Mimi ni Yusufu. Je baba yangu ni mzima bado?” Ndugu zake hawakuweza kumjibu, kwani walitishwa na uwepo wake.⁴Kisha Yusufu akawaambia ndugu zake, “Nikaribieni, tafadhali.” Nao wakasogea. Akawaambia, “Mimi ni Yusufu ndugu yenu, mliyemwuza Misri.⁵Lakini sasa msihuzunike au kukasirika miongoni mwenu kwamba mliniuza huku, kwani Mungu alinituma mbele yenu ili kutunza uhai.⁶Maana ni miaka miwili njaa imekuwa katika nchi, na bado kuna miaka mitano ambayo hakutakuwa na kulima wala kuvuna.⁷Mungu alinituma mbele yenu kuwahifadhi kama masalia duniani, na kuwaweka hai kwa ukombozi mkuu.⁸Hivyo si ninyi mlionipeleka huku bali ni Mungu, na amenifanya baba kwa Farao, bwana wa nyumba yake yote, na mtawala wa nchi yote ya Misri.⁹Fanyeni haraka mwende kwa baba yangu na mmwambie, ‘Hivi ndivyo asemavyo Yusufu mwanao, “Mungu amenifanya bwana kwa Wamisri wote. Shuka kwangu, usikawie.¹⁰Utaishi katika nchi ya Gosheni, nawe utakuwa karibu nami, wewe na watoto wako na watoto wa watoto wako, na kondoo wako na mbuzi wako, na yote uliyonayo.¹¹Nami nitakuhudumia pale, kwa maana bado kuna miaka mitano ya njaa, hivyo usije ukaingia katika uhitaji, wewe, nyumba yako, na yote uliyonayo.”

¹Israeli akasafiri na yote aliyokuwa nayo na akaja Beersheba. Pale akatoa sadaka kwa Mungu wa Isaka baba yake.²Mungu akamwambia Israeli katika ndoto usiku, akisema, “Yakobo, Yakobo.”³Akasema, “Mimi hapa.” Akasema, “Mimi ni Mungu, Mungu wa baba yako. Usiogope kushuka Misri, kwa maana nitakufanya taifa kubwa huko.⁴Nitakwenda pamoja nawe huko Misri, Nami nitakupandisha huku tena bila shaka. Na Yusufu akayafunika macho yake kwa mikono yake.”

¹Kisha Yusufu akaingia kwa Farao na kumwambia, “Baba yangu na ndugu zangu, kondoo wao, mbuzi wao, na yote waliyonayo, wamefika kutoka katika nchi ya Kanaani. Tazama, wapo katika nchi ya Gosheni.”²Akawachukua watano katika ndugu zake na kuwatambulisha kwa Farao.³Farao akawaambia ndugu zake, “Kazi yenu ni nini?” Wakamwambia Farao, “Watumishi wako ni wafugaji, kama mababu zetu.”⁴Kisha wakamwambia Farao, “Tumekuja kukaa kwa muda katika nchi. Hakuna malisho kwa ajili ya makundi ya watumishi wako, kwa maana njaa ni kali sana katika nchi ya Kanaani. Hivyo, tafadhali waache watumishi wako wakae katika nchi ya Gosheni.”

¹Ikawa baada ya mambo haya, mmojawapo akamwambia Yusufu, “Tazama, baba yako ni mgonjwa.” Hivyo akaondoka pamoja na wanawe wawili, Manase na Efrahimu.²Yakobo alipoambiwa, “Tazama, mwanao Yusufu amekuja kukuona,” Israeli akakusanya nguvu na kukaa juu ya kitanda.³Yakobo akamwambia Yusufu, Mungu Mwenyezi alinitokea huko Luzu katika nchi ya Kanaani. Akanibariki na⁴kuniambia, ‘Tazama, nitakupa uzao mwingi, na kukuzidisha. Nitakufanya kuwa kusanyiko la mataifa. Nitakupa nchi hii wewe na uzao wako kuwa milki ya milele.’

¹Kisha Yakobo akawaita wana wake, na kusema: “Jikusanyeni pamoja, ili niwaambie yatakayowapata nyakati zijazo.²Kusanyikeni ninyi wenyewe na msikilize, enyi wana wa Yakobo. Msikilizeni Israeli, baba yenu.

¹Yusufu akahuzunika sana hata akauangukia uso wa baba yake, akamlilia, na kumbusu.²Yusufu akawaagiza watumishi wake matabibu kumtia dawa babaye. Hivyo matabibu wakampaka dawa Israeli.³Wakatimiza siku arobaini, kwani huo ndio uliokuwa muda kamili wa kutia dawa. Wamisri wakamlilia kwa siku sabini.⁴Siku za maombolezo zilipotimia, Yusufu akaongea na watumishi wa baraza la kifalme wa Farao kusema, “Ikiwa nimepata kibali machoni penu, tafadhalini ongeeni na Farao, kusema,⁵‘Baba yangu aliniapisha, kusema, “Tazama, ninakaribia kufa. Unizike katika kaburi nililolichimba kwa ajili yangu mwenyewe katika nchi ya Kanaani. Ndipo utakaponizika.” Basi sasa niruhusu niende nimzike baba yangu, na kisha nitarudi.”

¹Haya ndiyo majina ya wana wa Israeli walioakuja Misri pamoja na Yakobo, kila moja na familia yake:²Rubeni, Simioni, Lawi, na Yuda,³Isakari, Zebuluni, na Benjamini,⁴Dani, Naftali, Gadi, na Asheri.⁵Jumla ya watu wa ukoo wa Yakobo walikuwa sabini. Yusufu alikuwa Misri tayari.

¹Sasa mwanamme wa kabila la Lawi alimuoa mwanamke Mlawi.²Yule mwanamke akapata mimba na kuzaa mtoto wa kiume. Alipoona kuwa alikuwa mtoto mwenye afya, alimficha kwa miezi mitatu.³Lakini alipokuwa hawezi kuendelea kumficha tena, alichukua kikapu cha manyasi akakipaka sifa na lami. Akamtia mtoto ndani yake na kukiweka juu ya maji katika majani kando ya mto.⁴Dada yake akasimama kwa mbali ili ajue yatakayompata.

¹Wakati huu Musa aliendelea kuchunga mifugo ya Yethro baba mkwe wake, kuhani wa Midiani. Musa aliliongoza kundi la mifugo kuelekea upande wa mbali wa jangwa mpaka kufika Horebu, mlima wa Mungu.²Akiwa pale malaika wa Yahweh akamtokea kama mwali wa moto katika kichaka. Musa aliangalia, na tazama, kichaka kiliwaka moto lakini hakikuteketea.³Musa akasema, “Nitageuka ili nione kitu hiki cha ajabu, kwa nini kichaka hakiteketei.”

¹Musa akajibu, “Lakini itakuwaje wasiponiamini mimi au wasiponisikiliza na kusema, ‘Yahweh hajakutokea wewe?”²Yahweh akamwambia, “Hicho ni nini mkononi mwako?” Musa akasema, “Ni fimbo.”³Yahweh akasema, “Itupe chini.” Musa akaitupa chini ile fimbo, nayo ikageuka na kuwa nyoka. Musa akarudi nyuma.⁴Yahweh akamwambia Musa, “Mchukue kwa kumshikia mkia wake.” Hivyo alimchukua yule nyoka. Mara ikageuka na kuwa fimbo mkononi mwake tena.

¹Baada ya mambo haya kutokea, Musa na Haruni walienda kwa Farao na kumwambia, “Hivi ndivyo Yahweh, Mungu wa Israeli anasema: ‘Waache watu wangu waende, ili wapate kunifanyia karamu jangwani.’”²Farao akasema, “Yahweh ni nani? Kwa nini mimi nisikilize sauti yake na kuwaacha Israeli waende? Mimi simjui Yahweh; na la zaidi, sitawaacha Israeli waende.”³Wakasema, “Mungu wa Waebrania amekutana nasi. Tuache twende safari jangwani kwa siku tatu ili tutoe sadaka kwa Yahweh Mungu wetu ili asituadhibu kwa mapigo au kwa upanga.”⁴Lakini mfalme wa Misri aliwaambia, “Musa na Haruni, kwa nini mnawatoa watu kazini mwao? Nendeni kazini kwenu.”⁵Pia alisema, “Sasa kuna Waebrania wengi nchini mwetu, na ninyi mnawafanya waache kazi zao.”

¹Kisha Yahweh akasema na Musa, “Sasa utaona nitakacho fanya kwa Farao. Utaona hili, kwa kuwa ata waacha waenda kwa mkono wangu hodari. Kwasababu ya mkono wangu hodari, atawaondoa nje ya nchi.”

¹Yahweh akasema na Musa, “Ona, nimekufanya kama mungu kwa Farao. Haruni kaka yako atakuwa nabii wako.²Utasema kila kitu nitakacho kuamuru kusema. Haruni kaka yako atasema na Farao ili awaachie watu wa Israeli watoke kwenye nchi yake.³Lakini nitaufanya moyo wa Farao kuwa mgumu, na nitaonyesha ishara nyingi za nguvu zangu, maajabu mengi, katika nchi ya Misri.⁴Lakini Farao hatakusikiliza, kwa hiyo nitaweka mkono wangu juu ya Misri na kutoa makundi yangu ya wanaume wapiganaji, watu wangu, wazao wa Israeli, watoke nchi ya Misri kwa matendo makubwa ya hukumu.⁵Wamisri watajua kuwa mimi ni Yahweh nitakapo nyoosha mkono wangu kwa Misri na kuwatoa Waisraeli kutoka miongoni mwao.”

¹Kisha Yahweh akazungumza na Musa, “Nenda kwa Farao na umwambie, ‘Yahweh anasema hivi: Acha watu wangu waende ili wakaniabudu.²Ukikataa kuwaruhusu waende, nitaidhuru nchi yako yote kwa vyura.³Mito itajawa na vyura. Watatoka na kuingia nyumbani kwako, chumbani kwako, na kitandani kwako. Wataenda nyumbani mwa watumishi wako. Wataenda kwa watu wako, kwenye majiko yako, na vyombo vya kukandia mkate.⁴Vyura watakushambulia wewe, watu wako, na watumishi wako wote.”

¹Kisha Yahweh akamwambia Musa, Nenda kwa Farao na umwambie, ‘Yahweh, Mungu wa Waebrania, anasema hivi: “Acha watu wangu waende ili wakaniabudu mimi.”²Lakini ukikataa kuwaruhusu waende, kama utaendelea kuwabakisha nyuma,³basi mkono wa Yahweh utakuwa kinyume dhidi ya mifugo yako shambani na kwa farasi, punda, ngamia, ng'ombe na kondoo, naitasababisha ugonjwa mbaya sana.⁴Yahweh atatendea tofauti mifugo ya Israeli na mifugo ya Misri: Haukuna mnyama wa Waisraeli ataye kufa.⁵Yahweh ametenga muda; amesema, “Ni kesho ambapo nitafanya ilitukio katika nchi.”

¹Yahweh akamwambia Musa, “Nenda kwa Farao, kwa kuwa nimeufanya moyo wake kuwa mgumu na moyo wa watumishi wake. Nimefanya hivi kuonyesha hizi ishara za nguvu zangu miongoni mwao.²Pia nimefanya hivi ili muwaambie watoto wenu na wajukuu wenu vitu nilivyo fanya, jinsi nilivyo itendea Misri kwa ukali, na jinsi nilivyo onyesha aina tofauti za ishara za nguvu zangu miongoni mwao. Kwa hili mtajua kuwa mimi ni Yahweh.”

¹Kisha Yahweh akamwambia Musa, “Bado kuna pigo moja nitakalo lileta kwa Farao na Misri. Baada ya hilo, atakuacha uondoke hapa. Atakapo kuachia uende, hata kuondoa kabisa.²Waelekeze watu kwamba kila mwanaume na mwanamke amuulizie jirani yake vitu vya fedha na vitu vya dhahabu.”³Sasa Yahweh aliwafanya Wamisri kuwa na shauku ya kuwapendeza Waisraeli. Aidha, Musa alikuwa wakuvutia sana machoni pa watumishi wa Farao na watu wa Misri.

¹Yahweh akasema na Musa na Haruni katika nchi ya Misri. Alisema,²“Kwako wewe, mwezi huu utakuwa mwanzo wa miezi, mwezi wa kwanza wa mwaka kwako.³Liambie kusanyiko la Israeli, ‘Siku ya kumi mwezi huu kila mtu lazima achukue mwana kondoo au mbuzi mdogo wa kwake, kila familia ifanye hivi, mwana kondoo kwa kila nyumba.⁴Kama hiyo nyumba ni ndogo sana kwa mwana kondoo, mwanaume na jirani yake wachukue mwana kondoo au nyama ya mbuzi mdogo ambayo itatosha watu. Lazima iwe yatosha kwa kila mtu kula, kwaiyo lazima wachukue nyama ya kutosha kulisha wote.⁵Mwana kondoo wako au mbuzi wako mdogo lazima asiwe na upungufu, dume mwenye mwaka mmoja. Unaweza kuchukua mmoja wa kondoo au mbuzi.⁶Lazima umtunze mpaka siku ya kumi na nne ya huo mwezi. Kisha kusanyiko lote la Israeli lazima liwaue hawa wanyama jioni.⁷Lazima uchukue baadhi ya damu na uweke kwenye sehemu mbili za mihimo ya milango na juu ya fremu za milango ambapo utalia hizo nyama.⁸Lazima ule hizo nyama usiku, baada ya kuchoma kwenye moto. Kula na mkate ulio andaliwa kwa hamira, pamoja na mimea michungu.⁹Usiile mbichi au imechemshwa kwenye maji. Badala yake, choma kwenye moto na kichwa chake, miguu na sehemu za ndani.¹⁰Usiache ata kidogo kubaki mpaka asubui. Lazima uchome chochote kilicho baki asubui.¹¹Hivi ndivyo wa paswa kula: ukiwa umefunga mkanda wako, umevaa viatu vyako, na gongo lako mkononi mwako. Lazima ule kwa haraka. Ni Pasaka ya Yahweh.¹²Yahweh anasema hili: Nitaenda katika nchi ya Misri usiku na kushambulia wazaliwa wote wa kwanza wa wanadamu na wanyama katika nchi ya Misri. Nitaleta pigo kwa miungu yote ya Misri. Mimi ni Yahweh.¹³Damu itakuwa ishara kwenye nyumba zenu ya kuja kwangu. Nitakapoona damu, nitapita nitakapo shambulia nchi ya Misri. Hili pigo halitawajia na kuwaharibu.

¹Yahweh akasema na Musa na kumwambia,²“Nitengee wazaliwa wote wa kwanza, kila mzaliwa wa kwanza wa Waisraeli, watu na wanyama. Mzaliwa wa kwanza ni wangu.”

¹Yahweh akasema na Musa na kumwambia,²“Waambie Waisraeli wageuke na kuweka kambi mbele ya Pi Hahirothi, katikati ya Migdoli na bahari, mbele ya Baali Zefoni. Wapaswa kuweka kambi pembeni ya Pi Hahirothi.³Farao atasema kuhusu Waisraeli, ‘Wanahangaika kwenye nchi. Nyikani imewafunika.’⁴Nitaufanya moyo wa Farao kuwa mgumu, na yeye atawakimbiza. Nitapata utukufu kwa sababu ya Farao na jeshi lake lote. Wamisri watajua mimi ni Yahweh.” Kisha Waisraeli wakaweka kambi kama walivyo elekezwa.

¹Kisha Musa na watu wa Israeli wakaimba huu nyimbo kwa Yahweh. Waliimba, “Nitaimba kwa Yahweh, kwa kuwa ameshinda kwa utukufu; farasi na dereva wake amewatupa kwenye bahari.

¹Watu wakaendelea na safari kutoka Elimu, na jamii yote ya Waisraeli ikaja nyikani mwa Sinu, iliopo katikati ya Elimu na Sinai, siku ya kumi na tano ya mwezi wa pili walipotoka Misri.²Jamii yote ya Waisraeli wali walalamikia Musa na Haruni nyikani.³Waisraeli waliwaambia, “Kama tu tungekufa kwa mkono wa Yahweh nchi ya Misri tulipokuwa tumeketi kwenye vyombo vya nyama na tulikuwa tunakula mkate kwa tele. Maana umetuleta nyikani uue jamii zetu zote kwa njaa.”

¹Jamii yote ya Israeli ili safiri kutoka nyikani ya Sini, wakifuata maelekezo ya Yahweh. Walieka kambi Refidimu, lakini hapakuwa na maji ya watu kunywa.²Hivyo watu wakamlaumu Musa kwa hali yao na kusema, “Tupe maji ya kunywa.” Musa akasema, “Kwanini mnagombana na mimi? Kwanini mnajaribu Yahweh?”³Watu walikuwa na kiu sana, na wakamlalamikia Musa. Wakasema, “Kwa nini umetutoa Misri? Ili utuue sisi na watoto wetu na mifugo yetu kwa kiu?”

¹Yethro, kuhani wa Midiani, baba mkwe wake Musa, alisikia yote Mungu aliyofanya kwa Musa na kwa Israeli watu wake. Alisikia Yahweh ametoa Israeli kutoka Misri.²Yethro, baba mkwe wake Musa, akamchukua Zipora, mke wa Musa, baada ya kumpeleka nyumbani,³na wanawake wawili; jina mmoja lilikuwa Gershomu, kwa kuwa Musa alisema, “Nimekuwa mgeni katika nchi ya kigeni.”⁴Jina la mwingine lilikuwa Eliezeri, kwa kuwa Musa alisema, “Mungu wa babu yangu alikuwa msaada wangu. Aliniokoa na mkono wa Farao.”

¹Katika mwezi wa tatu baada ya watu wa Israeli kutoka Misri, siku hiyo, walikwenda nyikani ya Sinai.²Walipoondoka Refidimu na kuja nyikani ya Sinai, waliweka kambi mbele ya mlima.³Musa akaenda juu kwa Mungu. Yahweh alimuita kutoka mlimani na kusema, “Lazima uiambie nyumba ya Yakobo, watu wa Israeli:⁴Uliona nilichofanya kwa Wamisri, jinsi nilivyokubeba kwa mabawa ya tai na kukuleta kwangu.⁵Kisha sasa, ukinisikiliza kwa kutii sauti yangu na kushika agano langu, kisha utakuwa mali yangu ya pekee miongoni mwa watu wote, kwa kuwa dunia yote ni yangu.⁶Utakuwa ufalme wa kikuhani na taifa takatifu langu. Haya ni maneno wapaswa kuwaambia Waisraeli.

¹Mungu alisema maneno yote haya:²Ndimi Bwana Mungu wenu, niliyewatoa katika ardhi ya Misri, nje ya nyumba ya utumwa.³Msiwe na miungu mingine ila mimi tu.⁴Msijitengenezee sanamu za kuchonga kufananisha na kitu chochote kilichopo juu ya mbingu, chini ya ardhi, au ndani ya maji.⁵Msipende kuabudu sanamu, mimi Yahweh Mungu wenu, ni Mungu mwenye wivu. Nitaadhibu uovu wa mababu kwa kuleta adhabu juu ya kizazi, cha tatu hadi kizazi cha nne kwa wale wanaonichukia.⁶Ila nitaweka agano la uaminifu kwa maelfu watakao nipenda na kushika amri zangu.

¹Sasa hizi ni amri utakazoweka kabla yao:²‘kama mtanunua mtumishi wa kiebrania, atawatumikia kwa miaka sita, na mwaka wa saba ataachiliwa huru bila kulipwa chochote.³Kama alikuja mwenyewe, ataenda huru kwa ridhaa yake;⁴kama bwana wake atampa mke na kumzalia mwana na binti, mke pamoja na watoto wake watabaki mali ya bwana wake, na ataenda zake huru.⁵Lakini kama mtumishi atasema waziwazi, “Nampenda bwana wangu, mke wangu, na watoto; sitaenda nje,”⁶“kisha bwana wake atapaswa kumleta kwa Mungu. Bwana wake atapaswa kumleta katika mlango au katika muhimili wa mlango, na bwana wake atatoboa sikio lake kwa sindano. Kisha mtumishi wake atamtumikia kwa maisha yake yote.

¹Kama mwanaume akiiba ng'ombe au kondoo, na kumuua au kumuuza, lazima alipe ng'ombe watano au ng'ombe mmoja, na kondoo wanne kwa mmoja.

¹Haupaswi kutoa taarifa ya uongo kuhusu yeyote. Usijiunge na mwanaume mwovu kuwa shahidi wa uongo.

¹Kisha Yahweh akamwambia Musa, “Njoo juu kwangu -wewe, Haruni, Nadabu, Abihu, na wazee sabini wa Israeli, na kuniabudu kwa mbali.²Musa pekeake anawezakuja karibu yangu. Wengine hawapaswi kuja karibu, wala watu kuja juu na yeye.”

¹Yahweh akamwambia Musa,²“Waambie Waisraeli wanitolee sadaka kila mtu nawe utapokea kutoka kwa mtu yeyote atakayetoa kwa moyo mkunjufu. Lazima upokee hizi sadaka kwa ajili yangu.³Hizi ndio sadaka utakazopokea kwao; dhahabu, fedha na shaba,⁴Samawati, zambarau na nyekundu, na nguo za kitani safi, na manyoya ya mbuzi;⁵Na ngozi za kondoo dume zilizotiwa rangi nyekundu na ngozi za pomboo, miti ya mjohoro,⁶Mafuta ya ile taa, na viungo vya manukato kwa yale mafuta ya kupaka na kwa ule uvumba wenye harufu nzuri;⁷mawe ya shohamu na mawe mengine ya kutiwa kwa ile naivera na kwa kile kifuko cha kifuani.⁸Waache wanifanyie patakatifu ili nipate kukaa kati yao.⁹Lazima ufanye sawa na haya yote nikuonyeshayo, mfano wa maskani, na vifaa vyake, ndivyo utakavyovifanya.

¹Lazima ufanye hiyo maskani iwe na mapazia kumi ifanye ya nguo ya kitani nzuri ya kusokota, pamoja na nyuzi za rangi ya buluu, zambarau na nyekundu, pamoja na makerubi. Kazi ya fundi stadi.²Urefu wa kila pazia utakuwa dhiraa ishirini na nane, na upana wa kila pazia utakuwa dhiraa nne. Mapazia yote yatakuwa ya kipimo kimoja.³Mapazia matano yataungwa pamoja, na mapazia matano mengine yataungwa pamoja.⁴Lazima ufanye tanzi za rangi ya samawati upande wa mwisho wa pazia moja katika ule upindo wa fungu lake. Vivyo hivyo utafanya upande wa mwisho wa ile pazia iliyokatika fungu la pili.⁵Fanya matanzi hamsini katika pazia moja, na matanzi hamsini katika upande wa mwisho wa ile pazia iliyokatika kuungana kwa pili.⁶Fanya hivi, ili hizo tanzi zielekeana. Kisha ufanye vifungo hamsini vya dhahabu, na kuunganisha hayo mapazia pamoja kwa vile vifungo na hiyo maskani itakuwa ni moja.

¹Nawe fanya madhabahu ya mti wa mshita, urefu wake utakuwa ni dhiraa tano na upana wake dhiraa tano. Hiyo madhabahu itakuwa mraba na kwenda juu kwake kutakuwa dhiraa tatu.²Nawe fanya pembe nne kama mfano wa pembe za ng'ombe. Hizo pembe zitakuwa za kitu kimoja na madhabahu, nawe utayafunika kwa shaba.³Lazima vyombo vyake vya kuyaondoa majivu yake utavifanya, na majembe yake, na mabakuli yake, na uma zake, na meko yake. Vyombo vyake vyote utavifanya vya shaba.⁴Nawe uifanyie hiyo madhabahu wavu wa shaba. Kisha utie pete nne za shaba katika hizo pembe nne za ule wavu.⁵Nawe lazima uweke huo wavu chini ya kizingo kiizungukacho madhabahu upande wa chini.⁶Nawe fanya miti kwa ajili ya madhabahu, miti ya mshita, na kuifunika shaba.⁷Na hiyo miti itatiwa katika viduara, na ile miti itakuwa katika pande mbili za madhabahu, wakati wa kuichukua.⁸Uifanye ya mbao, yenye mvungu ndani yake kama ulivyoonyeshwa mlimani.

¹Umuite Haruni kaka yako na wana wake - Nadabu, na Abihu, na Eleazari, na Ithamari - miongoni mwa wana wa Israeli, ili anitumikie katika kazi ya ukuhani.²Nawe utamfanyia Haruni ndugu yako mavazi matakatifu, kwa utukufu na kwa uzuri.³Nawe utawaambia watu wote wenye moyo wa hekima, niliowajaza na roho ya hekima wamfanyie Haruni mavazi ili kumtakasa anitumikie katika kazi ya ukuhani.⁴Na mavazi watakayoyafanya ni kifuko cha kifuani, na naivera, na joho, na kanzu ya kazi ya urembo, na kilemba, na mshipi; nao watawafanyia Haruni nduguye, na wanawe, mavazi matakatifu ili anitumikie katika kazi ya ukuhani.⁵Nao wataitwaa dhahabu, na nguo ya rangi ya samawati, na ya rangi ya zambarau, na ya rangi nyekundu.

¹Sasa Hivi ndivyo wapaswa kufanya kuwatenga ili wanitumikie kama makuhani. Chukua mtoto wa ng'ombe dume na kondoo bila lawama,²mkate bila hamira, na keki bila hamira iliyo changanywa na mafuta. Pia chukua maandazi bila hamira yaliopakwa mafuta. Fanya maandazi kwa unga mzuri wa ngano.³Lazima uweke kwenye ndoo moja, leta kwenye ndoo, na kuleta pamoja na ng'ombe dume na wana kondoo wawili.⁴Lazima nawe umlete Haruni na wana wake wawili katika lango la kuingilia hema la kukutania. Lazima uwasafishe Haruni na wana wake kwenye maji.⁵Kisha twaa hayo mavazi na kumvika Haruni; itie kanzu, na joho ya naivera, na naivera, na kifuko cha kifuani, na kumkaza kwa huo mshipi wa naivera uliosukwa kwa ustadi.⁶Nawe mvike kile kilemba kichwani, na ile taji takatifu utaitia katika kile kilemba.⁷Ndipo utakapotwaa hayo mafuta ya kutiwa, na kummiminia kichwani mwake, na kumtia mafuta.⁸Kisha walete hao wanawe na kuwavika kanzu.⁹Nawe uwakaze mishipi, Haruni na wanawe, na kuwavika kofia. Nao watakuwa na huo ukuhani kwa amri ya milele. Nawe utawaweka Haruni na wanawe kwa kazi takatifu.

¹Nawe fanya madhabahu ya kufukizia uvumba; utaifanyiza kwa mti wa mshita.²Urefu wake utakuwa dhiraa moja, na upana wake dhiraa moja; itakuwa mraba; na kwenda juu kwake dhiraa mbili; pembe zake zitakuwa za kitu kimoja nayo.³Nawe utaifunikiza dhahabu safi juu yake - na mbavu zake kando kando, na pembe zake. Nawe utaifanyia ukingo wa dhahabu kuizunguka.⁴Kisha utaifanyia pete mbili za dhahabu, chini ya ukingo wake katika mbavu zake mbili, katika pande zake mbili utazifanya; nazo zitakuwa mahali pa kuitia miti ya kuichukulia madhabahu.⁵Na ile miti utaifanya kwa mti wa mshita, na kuifunikiza dhahabu safi.⁶Nawe utaitia mbele ya lile pazia lililo karibu na sanduku la ushuhuda mbele ya kiti cha rehema kilicho juu ya ushuhuda, hapo nitakapokutana nawe.⁷Na Haruni atafukiza uvumba wa manukato juu yake; kila siku asubuhi. Atakapozitengeneza zile taa, ataufukiza,⁸Na Haruni atakapoziwasha zile taa wakati wa jioni, ataufukiza, uwe uvumba wa daima mbele za Yahweh katika vizazi vyenu vyote.⁹Hamtafukiza juu yake uvumba mgeni, wala sadaka ya kuteketezwa, wala sadaka ya unga, wala hamtamimina juu yake sadaka ya kinywaji¹⁰Naye Haruni atafanya upatanisho juu ya pembe zake mara moja kila mwaka. Kwa damu ya ile sadaka ya dhambi ya kufanya upatanisho, mara moja kila mwaka ataifanyia upatanisho, katika vizazi vyenu vyote. Ni takatifu sana kwa Yahweh.”

¹Yahweh akasema na Musa,²“Angalia, nimemwita kwa jina lake Bezaleli mwana wa Uri, mwana wa Huri, wa kabila la Yuda³Nami nimemjaza Bezaleli na roho wa Mungu, katika hekima, na maarifa, na ujuzi, na mambo ya kazi ya kila aina,⁴ili abuni kazi za ustadi, kuwa fundi wa dhahabu, na wa fedha, na wa shaba,⁵Na kukata vito kwa kutiwa mahali, na kuchora miti, na kufanya kazi ya ustadi iwayo yote.⁶Tena, nimemchagua, awe pamoja naye Oholiabu, mwana wa Ahisamaki, wa kabila ya Dani. Nami nimetia hekima katika mioyo ya wote wenye moyo wa hekima, ili wapate kufanya vyote nilivyokuagiza. Hii ni,⁷Hema ya kukutania na sanduku la ushuhuda, na kiti cha rehema kilicho juu yake, na vyombo vyote vya Hema;⁸Na meza, na vyombo vyake, na kinara cha taa safi pamoja na vyombo vyake vyote,⁹Na madhabahu ya kufukizia uvumba; na madhabahu ya sadaka ya kuteketezwa na vyombo vyake vyote, na birika na tako lake.¹⁰Pia mavazi yenye kufumwa kwa uzuri, na mavazi matakatifu ya Haruni kuhani, na mavazi ya wanawe, ili kutumika katika kazi ya ukuhani.¹¹Pia mafuta ya kutiwa, na uvumba wa manukato mazuri, kwa ajili ya mahali patakatifu; sawa sawa na yote niliyokuagiza ndivyo watakavyofanya wao.

¹Hata watu walipoona ya kuwa Musa amekawia kushuka katika mlima, wakakusanyana wakamwendea Haruni, wakamwambia, “Njoo, katufanyizie sanamu itakayokwenda mbele yetu, kwa maana Musa huyo aliyetutoa katika nchi ya Misri hatujui yaliyompata.”²Hivyo Haruni akawaambia, “Zitoeni pete za dhahabu zilizo katika masikio ya wake zenu, na wana wenu, na binti zenu, mkaniletee.”³Watu wote wakavua pete za dhahabu zilizo katika masikio yao, na wakamletea Haruni.⁴Akapokea mikononi mwao akaitengeneza kwa patasi, akaifanya iwe sanamu ya ndama kwa kuiyeyusha. Nao wakasema, “Hiyo ndiyo miungu yako, Ee Israeli, iliyokutoa katika nchi ya Misri.”

¹Yahweh akasema na Musa, “Nenda kutoka hapa, wewe na watu ulio watoa kutoka nchi ya Misri. Nenda kwenye nchi nilio fanya nadhiri na Ibrahimu, Isaka, Yakobo, nilipo sema, ‘Nitakupa wewe na uzao wako.’²Nitatuma malaika mbele yako, na kuwaondoa Wakanani, Waamori, Wahiti, Waperizi, Wahivi, na Wayebusi.³Nenda kwenye hiyo nchi, inayotiririka kwa maziwa na asali, lakini sitaenda nawe, kwa sababu ninyi ni watu wajehuri. Ninaweza kuwaharibu njiani.”

¹Yahweh akamwabia Musa, “Kata mbao mbili za mawe kama zile za awali. Nitaandika kwenye hizi mbao za mawe maneno yaliyokuwa kwenye mbao za mawe za mwanzo, mbao za mawe ulizo zivunja.²Kuwa tayari asubuhi na uje Mlimani Sinai, na uje mbele zangu juu ya mlima.³Hakuna atakaye kuja nawe. Usiruhusu mtu yeyote aonekane popote kwenye mlima. Hakuna kundi la mifugo wanao ruhusiwa hata kula mbele ya mlima.”⁴Hivyo Musa akakata mbao mbili za mawe kama za mwanzo, na akaamka asubuhi mapema na kwenda juu ya Mlima Sinai, kama Yahweh alivyomuelekeza. Musa alibeba mbao za mawe mikononi mwake.⁵Yahweh akaja chini katika wingu na akasimama mbele za Musa, na akatamka jina “Yahweh”⁶Yahweh akapita kwake na kukiri, “Yahweh, Yahweh, Mungu ni wa rehema na wa neema, sio mwepesi wa hasira, na anadumu katika uwaminifu wa agano na uadilifu,⁷ukishika uaminifu wa agano kwa vizazi maelfu, ukisamehe maasi, makosa, na dhambi. Lakini hamsafishi mwenye hatia. Ataleta adhabu ya dhambi za baba kwa watoto wao na watoto wa watoto wao, kwa kizazi cha tatu na hadi cha nne.”

¹Musa akawakusanya jamii yote ya Waisraeli na kuwaambia, “Haya ndio mambo Yahweh aliyowaamuru mfanye.²Kwa siku sita kazi ya weza fanywa, lakini kwako, siku ya saba lazima iwe siku takatifu, siku ya Sabato ya mapumziko, takatifu kwa Yahweh. Yeyote atakaye fanya kazi hiyo siku lazima auawe.³Haupaswi kuwasha moto kwenye nyumba zenu siku ya Sabato.”

¹Hivyo Bezaleli na Oholiabu na kila mtu mwenye ustadi ambaye Yahweh aliyempa ustadi na uwezo kujua jinsi ya kufanya kazi katika ujenzi wa sehemu takatifu wafanye kazi kadiri ya yote Yahwhe aliyoamuru.”

¹Bezaleli akafanya Sanduku la mbao za mshita. Mikono miwili na nusu urefu wake, na mkono mmoja na nusu upana wake, na mkono mmoja na nusu kimo chake.²Kisha akalifunika kwa dhahabu safi ndani na nje na kulifanyia ukingo wa dhahabu kulizunguka pande zote.³Kisha akalitengenezea pete nne za dhahabu, za juu ya miguu yake minne, pete mbili upande wake mmoja na pete mbili upande wake mwingine⁴Kisha akafanya miti ya mshita na kuifunika kwa dhahabu.⁵Halafu akaitia miti hiyo kwenye zile pete zilizo pande za Sanduku ili kulibeba Sanduku.⁶Naye akafanya kifuniko cha dhahabu safi. Mikono miwili na nusu urefu wake, na mkono mmoja na nusu upana wake.⁷Bezaleli akafanya makerubi wawili wa dhahabu. Kwa kazi ya kufua akawafanya kwenye miisho yote miwili ya kifuniko.⁸Kerubi mmoja kwenye mwisho ule, na yule kerubi mwingine kwenye mwisho huu. Aliwafanya makerubi juu ya kifuniko kwenye miisho yote miwili.⁹Nao wakawa makerubi wanaonyoosha mabawa yao mawili kuelekea juu, wakisitiri kifuniko kwa mabawa yao, nazo nyuso zao zilikuwa zikielekeana. Nyuso za makerubi hao zilielekea kifuniko hicho.

¹Naye akafanya madhabahu ya matoleo ya kuteketezwa kwa mbao za mshita. Mikono mitano urefu wake, na mikono mitano upana wake, ilikuwa mraba, na mikono mitatu kimo chake.²Halafu akafanya pembe zake kwenye zile ncha zake nne. Pembe zake zilitoka kwake. Kisha akaifunika kwa shaba.³Baada ya hilo akavifanya vyombo vyote vya madhabahu, yale makopo na zile sepetu na yale mabakuli, zile nyuma na vile vyetezo. Vyombo vyake vyote alivifanya kwa shaba.⁴Tena akaifanyia madhabahu kiunzi cha fito, mtandao wa shaba, chini ya ukingo wake, chini kuelekea katikati yake.⁵Halafu akatengeneza pete nne kwenye ile miisho minne karibu na kile kiunzi cha shaba, ili kuitegemeza ile miti.⁶Bezaleli akafanya miti ya mshita na kuifunika kwa shaba.⁷Kisha akaitia ile miti kwenye zile pete zilizo pande za madhabahu ili kuibeba. Akaifanya kuwa sanduku la mbao lenye uwazi.

¹Na kutokana na ule uzi wa samawati na sufu iliyotiwa rangi ya zambarau na kitambaa chenye rangi nyekundu ya kochinili wakafanya mavazi yaliyofumwa kwa ajili ya kuhudumu katika mahali patakatifu. Basi wakafanya yale mavazi matakatifu yaliyokuwa kwa ajili ya Haruni, kama vile Yahweh alivyokuwa amemwamuru Musa.²Basi akaifanya ile naivera ya dhahabu, uzi wa samawati na sufu iliyotiwa rangi ya zambarau na kitambaa chenye rangi nyekundu ya kochinili na kitani bora kilichosokotwa.³Kisha wakafua mabamba ya dhahabu yawe mabamba membamba, naye akakata nyuzi za kufuma pamoja na ule uzi wa samawati na ile sufu iliyotiwa rangi ya zambarau na kile kitambaa chenye rangi nyekundu ya kochinili na kile kitani bora, kama kazi ya mjenzi.⁴Wakaifanyia vipande vya begani vilivyounganishwa. Iliunganishwa kwenye miisho yake miwili.⁵Nao mshipi, uliokuwa juu yake ili kuifunga, ulikuwa wa kitambaa kile kile kulingana na ufundi wake, wa dhahabu, uzi wa samawati, na sufu iliyotiwa rangi ya zambarau na kitambaa chenye rangi nyekundu ya kochinili na kitani bora kilichosokotwa, kama vile Yahweh alivyokuwa amemwamuru Musa.⁶Kisha wakafanya mawe ya shohamu yaliyopangwa kwenye mapambo ya dhahabu, yaliyochongwa kwa michoro ya muhuri kulingana na majina ya wana wa Israeli.⁷Bezaleli akayaweka kwenye vile vipande vya begani vya naivera yawe mawe ya ukumbusho kwa ajili ya wana wa Israeli, kama vile Yehova alivyokuwa amemwamuru Musa⁸Kisha akafanya kile kifuko cha kifuani kwa ufundi wa mjenzi, kama ule ufundi wa naivera, kutokana na dhahabu, uzi wa samawati na sufu iliyotiwa rangi ya zambarau na kitambaa chenye rangi nyekundu ya kochinili na kitani bora kilichosokotwa.⁹Kilikuwa mraba kilipokunjwa. Walikifanya kile kifuko cha kifuani, kinapokunjwa, shubiri moja urefu wake na shubiri moja upana wake.¹⁰Kisha wakakijaza kwa mistari minne ya mawe. Mstari wa zabarijadi, topazi na zumaridi ulikuwa mstari wa kwanza.¹¹Nao mstari wa pili ulikuwa feruzi, yakuti na yaspi.¹²Nao mstari wa tatu ulikuwa jiwe la leshemi, akiki na amethisti.¹³Nao mstari wa nne ulikuwa krisolito na shohamu na yashefi. Yaliwekwa katika mapambo ya dhahabu katika mahali pake.¹⁴Na mawe hayo yalikuwa kulingana na majina ya wana wa Israeli. Yalikuwa kumi na mawili kulingana na majina yao, kwa michongo ya muhuri, kila moja kulingana na jina lake kwa ajili ya yale makabila kumi na mawili.¹⁵Nao wakafanya juu ya kile kifuko cha kifuani minyororo yenye mashada, msokoto wa kamba, wa dhahabu safi.¹⁶Kisha wakafanya mapambo mawili ya dhahabu na pete mbili za dhahabu na kuziweka hizo pete mbili kwenye ile miisho miwili ya kile kifuko cha kifuani.¹⁷Baada ya hilo wakapitisha zile kamba mbili za dhahabu kwenye zile pete mbili zilizo kwenye miisho ya kile kifuko cha kifuani.¹⁸Nao wakapitisha ile miisho miwili ya zile kamba mbili kwenye yale mapambo mawili. Halafu wakaiweka juu ya vile vipande vya begani vya naivera, mbele yake.¹⁹Kisha wakafanya pete mbili za dhahabu na kuziweka kwenye ile miisho miwili ya kile kifuko cha kifuani kwenye upindo wake ulio upande unaoelekea ile efodi upande wa ndani.²⁰Halafu wakafanya pete mbili za dhahabu na kuziweka juu ya vile vipande viwili vya begani vya efodi upande wake wa chini, sehemu yake ya mbele, karibu na mahali pake pa kuungania, juu ya ule mshipi wa naivera.²¹Mwishowe wakakifunga kile kifuko cha kifuani kwa pete zake kwenye zile pete za efodi kwa uzi wa samawati, ili kipate kuwa juu ya mshipi wa efodi na kile kifuko cha kifuani kisiondoke juu ya efodi, kama vile Yahwe alivyokuwa amemwamuru Musa.

¹Kisha Yahweh akasema na Musa na kumwambia,²“Siku ya kwanza ya mwezi wa kwanza ya mwaka lazima wewe uandae hema la kukutania.³Utaweka sanduku la ushuhuda ndani yake, na utaziba sanduku kwa pazia.⁴Utaleta ndani meza na kuandaa kwa mpangilio vitu vyake. Kisha utaleta kinara cha taa na kuandaa taa.⁵Nawe utaweka madhabahu ya dhahabu ya uvumba mbele ya sanduku la ushuhuda, na utaweka pazia katika mwingilio wa hema la kukutania.⁶Utaweka madhabahu kwa ajili ya sadaka ya kuteketezwa mbele ya mwingilio wa hema ya kukutania.⁷Utaweka ile saani kubwa katikati ya hema la kukutania na madhabahu na utaweka maji ndani yake.⁸Uandae nyuani inayoizunguka, na utundike pazia katika mwingilio wa nyuani.⁹Lazima uchukuwe mafuta ya upako na upake hema la kukutania na kila kitu kilichopo ndani yake. Lazima uitenge na samani zake kwangu; kisha itakuwa takatifu.¹⁰Lazima upake mafuta madhabahu ya sadaka ya kuteketezwa na vyombo vyake. Lazima utenge madhabhu kwa ajili yangu na itakuwa takatifu kwangu.¹¹Upake mafuta beseni la shaba na sakafu yake na uitenge kwa ajili yangu.¹²Umlete Haruni na wanawe kwa mwingilio wa hema la kukutania na uwaoshe wote kwa maji.¹³Utamfunika Haruni kwa mavazi yaliyotengwa kwa ajili yangu, mpake mafuta na umtenge ili anitumikie kama kuhani.¹⁴Utawaleta wana wake na kuwafunika kwa nguo nzito.¹⁵Utawapaka mafuta kama ulivyompaka baba yao ili wanitumikie kama makuhani. Upako wao utawafanya makuhani wa kudumu vizazi vyote vya watu wao.”

¹Mungu alimwita Musa na alisema naye kutoka kweye hema la kukutania, akasema,²“Sema na wana wa Israeli na uwaambie, ‘Mwanaume yeyote miongoni mwenu akileta sadaka kwa Bwana, aleta kama matoleo katika wanyama wako, iwapo mifugo au katika kundi.”

¹Yeyote akitoa sadaka ya nafaka kwa Bwana, sadaka yake lazima iwe unga safi, na atamwaga mafuta juu yake na kuweka ubani juu yake.²Atachukua sadaka kwa wana wa Haruni, makuhani na pale kuhani atachukua konzi moja ya unga safi pamoja na mafuta na ubani. Kisha kuhani atateketeza hiyo sadaka juu ya madhabahu kuwa shukrani kwa uzuri wa Bwana. Italeta harufu nzuri sana kwa Bwana, itakuwa sadaka ya Bwana iliyotolewa kwa moto.³Unga wowote uliobaki utakuwa ni wa Haruni na watoto wake. Ni takatifu sana kwa Bwana iliyotolewa sadaka kwa Bwana kwa moto.

¹Kama mtu atatoa dhabihu ambayo ni matoleo ya amani ya mnyama kutoka katika kundi, dume au jike, lazima atatoa mnyama asiye na kasoro mbele ya Bwana.²Ataweka mikono yake juu ya sadaka yake na atamchinja mbele ya mlango wa hema ya kukutania. Kisha wana wa Haruni makuhani watanyunyizia damu yake katika pande za madhabahu.³Mtu akitoa dhabihu ya amani itolewayo kwa moto kwa ajili ya Bwana. Mafuta yanayofunika au yanayoungana na hizo sehemu za ndani,⁴figo mbili na mafuta yaliyofunika kiunoni na yanayozunguka ini, pamoja na figo atayatoa pamoja.⁵Wana wa Haruni watayachoma hayo katika madhabahu pamoja na sadaka ya kuteketezwa, juu ya kuni zilizo kwenye moto. Zitaleta harufu nzuri mbele ya Bwana; itakuwa sadaka itolewayo kwake kwa moto.

¹Bwana alisema na Musa na kumwambia,²“Waambie wana wa Israeli ‘Mtu yeyote akifanya dhambi bila kukusudia, kufanya chochote ambacho Bwana ameagiza kutofanya, na kama akifanya chochote kilichozuiliwa, yafuatayo lazima yatatendeka.

¹Kama mtu atatenda dhambi kwa sababu hakusema ukweli wakati alipotakiwa kutoa ushahidi fulani kuhusu kile alichotakiwa, ameona au kufahamu habari zake, yeye anastahili adhabu.

¹Bwana alisema na Musa kumwambia,²“Kama mtu akifanya dhambi na kuvunja amri kinyume na Bwana, kama kujihusisha na uongo dhidi ya jirani yake kuhusu kitu fulani cha kutokuwa mwaminifu, au kama akidanganya au kuiba au amemdhulumu jirani.³Au akiokota kitu fulani ambacho jirani yake amepoteza na kusema uongo kuhusu hicho, na kuapa kwa uongo au kwa mambo kama haya ambayo watu wanaweza kutenda dhambi.⁴Ndipo itakuwa hivi, kama ametenda dhambi na hatia, kwamba lazima akirudishe kwa vyovyote alichoiba au kudanganya au amedhulumu au kitu kilichopotea naye kukiokota.⁵Au kama amedanganya kwa jambo lolote, lazima atakirudisha kamili na kuongezea sehemu ya tano kwa kumlipa anayedai, kwa siku ile anayopatikana na hatia.⁶Ataleta sadka ya hatia kwa Bwana: kondoo dume asiye na kasoro kutoka katika kundi lake kulingana na thamani yake, kama sadaka ya hatia kwa kuhani.⁷Kuhani atafanya upatanisho kwa ajili yake mbele ya Bwana, atakuwa amesamehewa kulingana na chochote kilicho mfanya kuwa na hatia.”

¹Hii ndiyo sheria ya sadaka ya hatia. Kwa sababu hiyo ni sadaka takatifu sana.²Ni lazima waichinje sadaka ya hatia mahali panapostali kuchinjwa, na ni lazima watainyunyiza damu yake pande zote za madhabahu.³Mafuta yote yaliyomo ndani yake yataondolewa: mafuta ya mkiani, mafuta yaliyo sehamu za ndani,⁴zile figo mbili pamoja na mafuta yaliyo juu yake, yaliyo karibu na kiuno, na yanayofunika ini—nyama hii yote lazima iondolewe pamoja na hizo figo.⁵Kuhani ataviteketeza vipande hivi juu ya madhabahu viwe dhabihu iliyofanywa kwa Yahwe kwa moto. Hii ni sadaka ya hatia⁶Kila mwanaume miongoni mwa familia ya kuhani anaweza kula sehemu ya sadaka hii. Lakini ni lazima iliwe ndani ya mahali patakatifu kwa sababu ni takatifu sana.

¹Yahwe akazungumza na Musa, akisema,²“Walete Haruni na wanawe pamoja naye, mavazi na mafuta ya upako, fahali kwa ajili ya sadaka ya dhambi, kondoo dume wawili, na kikapu cha mkate usio na hamira.³Ita kusanyiko lote kwenye ingilio la hema la kukutania.”⁴Kwa hiyo Musa akafanya kama Yahwe alivyo mwamuru, nalo kusanyiko lilikuja pamoja mbele ya ingilio la hema la kukutania. Kisha Musa akaliambia kusanyiko,

¹Katika siku ya nane, Musa akawaita Haruni na wanawe pamoja na wazee wa Israeli.²Akamwambia Haruni, “Twaa ndama dume kutoka kundini kwa ajili ya sadaka ya dhambi zako, na kondoo dume kwa ajili ya sadaka ya kuteketezwa, wote wawili wasiwe na dosari, na uwatoe mbele za Yahwe.³Zungumza na watu wa Israeli na uwaambie, ‘Twaeni beberu kwa ajili ya sadaka ya dhambi na ndama na mwana-kondoo, hawa wawili wawe na umri wa mwaka mmoja na bila dosari, ni kwa ajili ya sadaka ya kuteketezwa;⁴pia twaeni fahali na kondoo dume kwa sadaka za amani ili kuwatoa mbele za Yahwe, na sadaka za nafaka iliyochanganywa na mafuta, kwa sababu leo Yahwe atajidhihirisha kwenu.

¹Nadabu na Abihu, wana wa Haruni, wakachukua kila mtu kifukizo chake, akaweka moto ndani yake, na kisha uvumba. Kisha wakatoa moto usiokubalika mbele za Yahwe, moto ambao hawakuwa wameamuriwa wao kuutoa.²Kwa hiyo moto ukashuka chini mbele za Yahwe na kuwala, nao wakafa mbele za Yahwe.³Kisha Musa akamwambia Haruni, Hivi ndiyo Yahwe alivyokuwa akizunguzia aliposema, ‘Nitaufunua utakatifu wangu kwa wale wajao mbele zangu. Nami nitatukuzwa mbele za watu wote.’” Naye Haruni hakusema neno lolote.

¹Yahwe akazungumza na Musa na Haruni, akasema,²“Zungumzeni na watu wa Israeli muwaambie, ‘Hivi ndivyo viumbe vyenye uhai ambavyo mwaweza kula miongoni mwa wanyama walioko juu ya nchi.³Mnaweza kula mnyama yeyote aliye na kwato zenye kugawanyika na ambaye pia hucheua.

¹Yahwe akamwambia Musa,²“zungumza na watu wa Israeli, uwaambie, ‘endapo mwanamke anakuwa mjamzito na kujifungua mtoto wa kiume, naye atakuwa najisi kwa muda wa siku saba, ni kama tu vile anavyokuwa najisi katika siku za kipindi chake kwa mwezi.³Katika siku ya nane nyama ya govi la mtoto mvulana itatahiriwa.⁴Kisha utakaso wa mama wa kutokwa damu yake utaendelea kwa muda wa siku tatu. Haimpasi kugusa kitu chochote kilicho kitakatifu au kukaribia eneo la hema mpaka zitakapomalizika siku za kutakaswa kwake.⁵Lakini kama atajifungua mtoto wa kike, naye atakuwa najisi kwa muda wa majuma mawili, kama alivyo wakati wa kipindi chake. Kisha utakaso wa mama utaendelea kwa siku sitini na sita.

¹Yahwe akazungumza na Musa na Haruni, akasema,²Mtu yeyote anayeonekana na uvimbe au upele au doa ling'aalo juu ya ngozi ya mwili wake, na likawa limeambukizwa ugonjwa wa ngozi mwilini mwake, ni lazima aletwe kwa Haruni kuhani mkuu au kwa mmoja wa wanawe makuhani.³Naye kuhani atachunguza ugonjwa huo kwenye ngozi ya mwili wake. Iwapo malaika zilizopo eneo lenye ugonjwa zimegeuka kuwa nyeupe, na iwapo ugonjwa umejitokeza juu ya ngozi, huo ni ugonjwa wa kuambukiza. Baada ya kuhani kumchunguza, atamtangaza kuwa ni najisi.⁴Iwapo lile doa ling'aalo katika ngozi yake ni jeupe, na kuonekana kwake halikwenda chini zaidi ya ngozi, na iwapo malaika za eneo lenye ugonjwa hazijabadilika kuwa nyeupe, naye kuhani atamtenga mgonjwa kwa siku saba.⁵Katika siku ya saba, huyo kuhani itambidi kumchunguza tena ili kuona kama katika maamuzi yake huo ugonjwa siyo mbaya, na kama haujaenea kwenye ngozi. Iwapo haujaenea, basi, kuhani atamtenga kwa siku saba zaidi.⁶Naye kuhani atamchunga tena katika siku ya saba ili kuona kama ugonjwa umepona na haujasambaa zaidi kwenye ngozi. Kama haujasambaa, basi, kuhani atamtangaza kuwa yeye ni safi. Ni upele tu. Naye atafua nguo zake, na kisha yeye yu safi.⁷Lakini endapo ule upele utakuwa umeshasambaa kwenye ngozi baada ya kuwa amejionyesha kwa kuhani kwa ajili kusafishwa kwake, itambidi kujionyesha tena kwa kuhani.⁸Naye kuhani atamchunguza ili kuona kama huo upele umesambaa zaidi ndani ya ngozi. Na endapo utakuwa umesambaa, kisha kuhani atamtangaza kuwa najisi. Huo ni ugonjwa wa kuambukiza.

¹Yahwe alizungumza na Musa, akisema,²“Hii itakuwa sheria kwa ajili ya mtu aliyekufa kwenye siku ya utakaso. Lazima aletwe kwa kuhani.³Kuhani atakwenda nje ya kambi kumchunguza mtu kuona kama madhara ya ugonjwa wa ngozi yameponywa.⁴Ndipo kuhani ataamuru kwamba mtu mwenye kutakaswa lazima achukue ndege safi wawili, waliohai, mti wa mwerezi, kitani nyekundu na hisopo.⁵Kuhani atamwamuru kuua moja ya hao ndege juu ya maji safi yaliyo kwenye chungu cha udongo.⁶Ndipo kuhani atamchukua ndege aliyehai na mti wa mwerezi, na kitani nyekundu na hisopo, na vyote hivi, pamoja na ndege aliye hai atavichovya kwenye damu ya ndege aliyechinjiwa kwenye maji safi.⁷Ndipo kuhani atanyunyiza maji haya mara saba juu ya mtu anayetakaswa katika ugonjwa, na ndipo kuhani atamtangaza kuwa msafi. Ndipo kuhani atamwachia ndege aliyehai katika eneo wazi.

¹Yahwe alizungumza na Musa na Haruni, akisema,²“Waambie watu wa Israeli, na sema kwao, ‘Wakati mtu yeyote kisonono kimemwathiri mwili wake unatoa ugiligili, anakuwa najisi.³Unajisi wake unatokana na athari ya kisonono. Iwe mwili wake unatoa ugiligili au umekoma, huo ni unajisi.”

¹Yahwe alizungumza na Musa - hii ni baada vifo vya wana wawili wa Haruni, walipomkaribia Yahwe na ndipo wakafa.²Yahwe alimwambia Musa, “Ongea na Haruni kaka yako na umwambie hapana kuja tu wakati wowote katika patakatifu pa patakatifu ndani ya pazia, mbele ya kifuniko cha upatanisho kilicho juu ya sanduku. Akifanya hivyo, anakufa, kwa sababu naonekana katika wingu juu ya kifuniko cha upatanisho.

¹Yahwe akamwambia Musa,²“Zungumza na Haruni na wanawe, na watu wote wa Israeli. Waambie mambo ambayo ameamru Yahwe:³Mtu yeyote wa Israeli anayeua fahali au mwana —kondoo au mbuzi kambini, au amuuaye nje ya kambi, ili kumtoa dhabihu—⁴kama hamleti katika ingilio la hema la kukutania ili kumtoa dhabihu kwa Yahwe mbele za hema lake la kukutania, mtu huyo ana hatia ya damu iliyomwagika. Amemwaga damu, na mtu huyo ni sharti akatiliwe mbali kutoka miongoni mwa watu wake.⁵Kusudi la amri hii ni kwamba watu wa Israeli wataleta dhabihu zao kwa Yahwe kwenye ingilio la hema la kukutania, watazileta kwa kuhani ziweze kutolewa kuwa matoleo ya shukrani kwa Yahweh, badala ya kutoa dhabihu hadharani katika shamba.⁶Kuhani atainyunyiza damu juu ya madhabahu ya Yahwe kwenye ingilio la hema la kukutania; atayachoma mafuta yake ili kutoa harufu ya kupendeza mbele za Yahwe.⁷Ni lazima watu wasitoe tena dhabihu zao kwa sanamu za mbuzi, ambazo kwazo hutenda kama makahaba. Hili litakuwa agizo la kudumu kwa ajili yao katika vizazi vya watu wao vyote.

¹Yahwe akazungumza na Musa, akisema,²“Zungumza na watu wa Israeli na uwaambie, “Mimi ndimi Yahwe Mungu wenu.³Msitende mambo ambayo watu wa Misri huyatenda, mahali mlikokuwa mkiishi awali. Na ni lazima msitende mambo yale wanayoyatenda watu wa Kanaani, nchi ambayo ninawapeleka nyinyi. Msifuate desturi zao.⁴Sheria zangu ndizo mtakazozitenda, na amri zangu ndizo mtakazozishika, kwa sababu Mimi ndimi Yahwe Mungu wenu.⁵Kwa hiyo ni lazima mzitunze hukumu zangu na sheria zangu. Ikiwa mtu amezitii, ataishi kwa sababu ya hizo. Mimi Ndimi Yahwe.

¹Yahwe akazungumza na Musa, akisema.²Zungumza na kusanyiko lote la watu wa Israeli na uwaambie, ‘Ni lazima muwe watakatifu, kwa kuwa mimi Yahwe Mungu wenu ni mtakatifu.

¹Yahwe akazungumza na Musa, akasema,²“Waambie watu wa Waisraeli, ‘Mtu yeyote miongoni mwa watu Israeli, au Mgeni yeyote anayeishi miongoni mwa Waisraeli atakayemtoa mtoto wake yeyote kwa Moleki, hakika atauawa. Ni lazima watu wa nchi wamponde kwa mawe.³Pia nitaukaza uso wangu dhidi ya mtu huyo na kumkatilia mbali kutoka miongoni mwa watu wake kwa sababu amemtoa mtoto wake kwa Moleki, ili kupatia unajisi mahali pangu patakatifu na kulinajisi jina langu takatifu.⁴Na kama watu wa nchi watayafumba macho yao kwa mtu huyo anapomtoa mmoja wa watoto wake kwa Moleki, kama hawatamwua mtu huyo, ndipo Mimi mwenyewe nitaukaza uso wangu dhidi ya mtu huyo na ukoo wake,⁵Nami nitamkatilia mbali pamoja na yeyote anayejifanya kahaba ili kufanya umalaya na Moleki.