Wixarika: Bible for 1 Corinthians, 1 John, 1 Peter, 1 Thessalonians, 1 Timothy, 2 Corinthians, 2 John, 2 Peter, 2 Thessalonians, 2 Timothy, 3 John, Acts, Colossians, Ephesians, Galatians, Hebrews, James, John, Jude, Luke, Mark, Matthew, Philemon, Philippians, Revelation, Romans, Titus

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Matthew

Chapter 1

1Xapa Jesucristo nɨiwarieya, iya nu'aya David, iya nu'aya Abraham. 2Abraham kanayani iya yeuya Isaac, Isaac iya yeuya Jacob, mɨta Jacob iya yeuya Judá mɨta iwamama, 3Judá iya yeuya Fares mɨta zara iyatsie hakunena Tamar, Fares iya yeuya Esrom, Esrom iya yeuya Aram,4Aram kanayani iya yeuya Aminadab, Aminadab iya yeuye Naasón, Naasón iya yeuya Salmón. 5Salmón kanayani iya yeuya Booz iyatsie hakunena Rahab, Booz iya yeuya Obed iyatsie hakunena Rut, Obed iya yeuya Isaí, 6Isaí kanayani iya yeuya Ukiyari David. David kanayani iya yeuya Salomón iya Urías iyayatsie hakunena.7Salomón kanayani iya yeuya Roboam, Roboam iya yeuya Abías, Abías iya yeuya Asa, 8Asa iya yeuya Josafat, Josafat kanayani iya yeuya Jorám mɨta Jorám iya yeuya Uzías.9Uzías iya yeuya Jotam, Jotam iya yeuya Acaz, Acaz iya yeuya Ezequías. 10Ezequías kanayani iya yeuya Manasés, Manasés iya yeuya Amón, Amón iya yeuya Josías. 11Josías iya yeuya Jeconías mɨta iwamama mekaniuniere iya tukaritsie kepauka israelitas hawerimieme me pitɨarietɨ mmewitɨkɨe Babilonia.12Waɨkawa hauti miekakuri israelitas memewitɨkietsie Babilonia, Jeconías kanayani iya yeuya Salatiel , Salatiel iya teukarieya Zorobabel. 13Zorobabel iya yeuya Abiud, Abiud iya yeuya Eliaquim, Eliaquim iya yeuya Azor, 14Azor kanayani iya yeuya Sadoc, Sadoc kanayani iya yeuya Aquim, Aquim iya yeuya Eliud.15Eliud iya yeuya Eleazar, Eleazar iya yeuya Matán, Matán iya yeuya Jacob. 16Jacob iya yeuya José maría ukilaiya iya keanemetsie Jesús mayanɨiwaxɨ, iya ke'ane tiuterɨwarie Cristo. 17Naitɨ nɨiwari Abraham tsie yukatsutɨatɨ David tsie anyɨhɨatɨ catorce nɨiwari mekaniɨkɨtɨni, David tsie yuka tsutɨatɨ memewitɨkie Babilonia tsi anyɨhɨatɨ catorce nɨiwari mekahɨkɨtɨni, mɨta memewitɨkie Babilonia manayukatsutɨatɨ Cristo tsie anyɨhɨatɨ catorce nɨiwari mekanihɨkɨtɨni.18Muti'nuiwaxɨtsie Jesucristo pɨ katiuyɨni paɨ anemekɨ. Teyaya Maria kanayukawienikekaitɨnɨ Jose matɨa, mɨta mekayutinɨwekaku, Iya kanaka'hukata Espiritu Santo hepaɨsta. 19Kɨnaya Jose kahɨkɨtaitɨni uki aixɨ tiukaiyaritɨ, pɨ kwatiutanakeeri'ta mɨkɨ mi tewinɨaka teɨteri watsata. Mɨta pɨ katiuyuhɨawe kename metehayawakekai tsi'kahaitɨ.20Mɨta mɨkɨ yu hɨawe yeti anetsie, ákeri ta Ukiyari nɨarieya heinɨtsieya'tsie kaniuyuhekɨata pɨhaitɨ: "Jose, David nuáya, pekwamaka a ɨya nayeitɨa Maria, mɨta mɨkɨ reyanɨairiyarie yu taɨta Espiritu Santo kateiyenɨairieni. 21Mɨkɨ katiniwemɨkɨ xeime Nunutsi, ekɨta Jesus petiteriwamɨkɨ, Mɨkɨ yu kiekari kakuwikwestɨamikɨ yu tatakuritsie.22Ikɨ naitɨ katiuyɨni maye'anikɨ kentiutayɨ ta Ukiyari timaikame tsie, pɨ haitɨ: 23"NEUNIERI, UKA UKI KWAMATE KATIHUKATAMɨKɨ SIERE KATINIWEMɨKɨ XEIME NUNUTSI, MɨTA XETENITERɨWAMɨKɨ EMMANUEL, KANANYɨNENITA KAKAɨYARI TA HAMATɨA YUKANIERITɨA."24Jose kanayuhɨtɨani yu heinɨtsiyatsie, mɨta pɨ katikayani ta Ukiyari akerieya kentinɨakai, mɨta mɨkɨ uka yu ɨya kanayeitɨani. 25Mɨta mɨkɨ hamatɨana kwa ukahupukai mutiniwexɨ nunutsi tsie'rike. Mɨkɨ iya Jesus katiterɨwa.

Chapter 2

1Umaniere utinuiwaku Jesús Belen Judea kwieyaritsie ukiyari rey Herodes tukariey'tsie , teɨteri temaiwawemete me payexia mana Jerusalén pɨmauntiyuatɨ: 2¿Kewa peka Judiyutsixi wa Rey mutinuiwaxɨ? te pixei xuraweya ta tserieta paitu te peyakɨ te eyexeiyake¨. 3Ikɨ Rey yetiu enaxɨ'tsie, puyuti jɨawixɨ japaɨna yunaitɨ Jerusalén jamatɨana.4Herodes warukuxeɨri yu naime tatsinitsixi mamau'kajeitɨa te utɨwamete kiekatari waruta'iwawiyaxɨ: ¿kewa petinuiwa'kekai cristo 5Mɨkɨ pɨme tejehuawe:¨Belén judea kwieyaritsie paɨmɨ reuku'u'kakai timaikame jepaɨsta'kɨ. 6EKɨ, BELEN,JUDÁ, KWIEYARI ,EKɨ ICHIPAMAU'AMATE PAKATIJɨKɨKE ANE IYA MAMANYETEI MEWARA'HANA JUDEA'TARI,A JETSIE PAYENENI ITSɨKAME WA'TI HɨNI NE TEɨTERIMA ISREL KIE CARI.'7Umaniere Herodes awiepaitɨ waruta hɨaweka temaiwawemete taiwaunike akaxewimekɨ ke pauku xurawe puyuhekɨa'takai. 8mɨkɨ warenu'a pɨti warahuawetɨ: ¨xekene'hu paleku xe tiwawa mɨkɨ nunutsi. kepauku xemeikaxeiya né'siere ye'xenete'tahɨawe ne nemiekɨ'tá hapaɨna nemihɨawimie neheyexeiyakɨ.¨9Umaniere mɨkɨ rey yemete'u'enieka yu huye mapan'kuwei xurawe me mi xeiyakai yu tserieta paitɨ pumiekai mɨkɨ wahɨxie mana puyaya kewa meyukanieri'tɨakay nunutsi. 10Mɨkɨ xurawe me mi'xeitsie aixɨ mete'uyumá waɨka mapuyukate'mamawi11mɨkɨ me pekɨ kita me xeí Nunutsi yu tei mame María. mɨkɨ me titunima.uka me payexei'yakai; me entayepiexɨaka tita me te iminikekai me piyatuiri tumini wichi ti'ɨariyame japaɨna mirra titewakame. 12Kakaɨrari'tá tiwaru'tajɨawixɨ heinɨtsipa mekua hanunu'wanike Herodes hatxɨa; ya umieme mɨkɨ mepe'kɨ yu kie xeime huyeyari utɨa'paɨta.13umaniere mɨkɨ ma hautayeixɨaku, kakaɨyari akerieya puyu hekɨata'xɨ Jose pɨra'hɨawe heinɨtsi'pana: ¨Nankukexi na tɨtɨ nunutsi teyaya hapaɨna neu'ata'una Egipto kwieyari'tsie. Mana ke ne akuhayawa ke paukuke ne yeneta'yini, rey Herodes caniti'waumɨkɨ nunutsi imienike.¨ 14Ana tɨkarikɨ José pankuke nunutsi utitɨka teyaya awitɨtɨ me pe'kɨ, Egipto kwieyaritsie. 15Mɨkɨ mana pukatei kepaukuke Herodes mumɨ. ikɨ pa'yuya atɨa kakaɨya ke mutayɨkai iya timaikametsie, EGIPTO PAITɨ NÉ NEPITAHUAWIXɨ NE'NIWE.¨16Umaniere Herodes retimatsie kename tiu'itaiyariekay iya teɨteri temaiwawemete'kɨ puya'ha'a waɨkawamekɨ.mɨkɨ pɨtiunɨ'a meke ukwi'iwake yunaitɨ tɨri ukitsi juta witwri memexeiya.tɨkatei jukɨa maukayune, Belen mekutekai naitsarie mana majane'tɨkatei, rakumaitɨ kepamexa manyemiekai mɨkɨ ukitsi temaiwawe'mete mekuyɨakai.17mɨkɨ pa'yuya'atɨa naitɨ ketiu'taniukiekai iyatsie timaikame Jeremias. 18¨PUYU ENI HEIWERIKA RAMA KIEKATARI, UKAI WAɨKAWA TSUARI, RAQUEL UTATSUATɨ YU NIWAMAKɨ MU PARITɨARIENI'RI KUAYɨWEKAI YU NAITɨ TɨRI MAKWA 'AYENENIEREKAY'RI.19Kepauku Herodes mumɨ, mana akeri puyu hekɨataxɨ heinɨtsipa'na Jose mukateitsie Egipto pɨre hɨawe. 20Nankukexi natɨtɨ nunutsu hapaɨna teyaya ne mie Israel kwiyaritsie iya ke ane me mi wautɨwekai nunutsi me mienike me pekui'ri. 21jose ankukeka nunutsi atɨtɨ teyaya hapaɨna peyatɨa Israel kwieyaritsie.22mɨta mɨkɨ mu enaxɨtsie kename Arquelo titewa he rey'tɨkay tiyetewatsie Judea Herodes makawekaitsie yauyatɨkai , marika pexeiyakai muwa yemiekaikɨ.waritana kakaɨyari ekahekɨatsirieku heinɨtsipa , petɨa Galilea kwiyaritsie. 23pe tɨa mana pukatey kiekari Nazaret tiyewakaku . ikɨ payuya'atɨa niuki ke mutayɨkai timaikame kename titerɨwarieni'kekai Nazareno.

Chapter 3

1Iya tukaritsie Juan el Bautista mɨkɨ nua tikuxatatɨ tixaɨtɨ kuatiuxuaweriwetsie Judea pɨ utaitɨ. 2Xekeneuyuti iyaritɨa mɨkɨ puhurari kakaɨyari kewa meta ani mɨkɨ kaniuhuraniri 3Mɨkɨ yɨane mutaniu timaikame Isaias, pɨ putayɨ: ''XEWITɨ PUTAHɨAWERIE TIXAɨTɨ KWATIUXUAWETSIE KAKAɨYARI HUYE AIXɨ XEKENEUYURI."4Juan rakapikai kemari camello nawiyarieya siere panayuhɨakai nawikɨ. Ikuaiya tihɨkɨtɨkai yauta me te u uwa utsikari, tɨpɨri, xiete yauta mieme. 5Mɨkɨ Jerusalen, yunaitɨ Judea kiekari man manetɨka naitsarie Rio Jordan mepu axekai xɨatsiena. 6Mɨkɨ Juan wa ɨyakai Rio Jordan tiyatewakaitsie mɨkɨ kepauku meyumurukwitɨakai yu tatakurikɨ7Mɨkɨ kepauku munierixɨ waɨkawa Friseutsixi, Saduceos xɨatsiena mɨkɨ wati ɨyakɨ mɨkɨta pɨtiwarahɨawe xeme kwukwuteriri xen mɨiya xehɨkɨteri ¿pɨ xeteha eriwa kename xekuwikueni kepauku kakaɨyari kastiku ma nɨani? 8Xekeneutixuaweri ikuwai aixɨ anenetɨ tatakuri xehayawatɨ 9Xeme paɨ xekuwate ku eriwani kename xe kuwikweni Abraham xe nuiwarieyakɨ kakaɨyari xɨka pɨ kareuyahɨka ne tsepa pɨ nexerahɨawe kakaɨyari yɨwe Abraham nuiwarieya pan ku hana tetexitsie10Ariri hasta iteɨri tie kaniutikani iya ke ane iteɨri kwa haukayaxike ikuaxi aixɨ anenetɨ kana hɨiyamɨkɨ taipa matita atsie kaneuhɨiyamɨkɨ 11Ne nene wa ɨya xeikɨa hakɨ mɨkɨ meyu iyaritɨa kakɨ mɨta mɨkɨ mamie ne utɨa mɨkɨ mas tɨrɨkaɨye ke yuri ne. Ne aixɨ ne tiuka iyari ne kwa hɨkɨ kakaɨyari neme ɨweni. Mɨkɨ wati ɨya Espiriyu Santo kɨ, taikɨ. 12Ke ane hamie ne utɨa mɨkɨ paku itɨ kewa yu iku metixɨxieni mɨkɨ peyateixi yu iku piti uta yu hakɨwaritsie mɨkɨta tsiti anene xatsi pɨ titaiya taikɨ kwakutɨtɨtsetsie.13Mɨkɨta Jesus nua Galilea Rio Jordan mɨkɨ kaɨyarieniɨ Juan mi kaɨyakɨ 14Mɨkɨ Juan pɨ ti yukuhɨawekai pɨyɨhɨpakai pɨ u taitɨ ekɨpɨta penetsika ɨyakeyu ¿ekɨta ne hepaɨ pereyatɨa? 15Jesus ikɨta pɨ niutayɨni "keneupitɨ´a ikɨ mɨkɨ aixɨ ane takɨmana ye tetekakɨnekɨ tita aixɨ ti anekɨ" mɨkɨta Juan nipitɨani16Ariketa kaniuti ɨwa Jesus petɨata yapaukɨ kaneyani hapa anatiyaka mɨkɨta heima kananakateni, mɨkɨ pi xei Espiritu Santo akamiekame paɨmɨ hapaɨ aneme hetsiena paya 17Niuki pu eni yu heima utaineme ikɨ neniwe kanihukɨtɨni axɨ ne rei eriya ne kɨmana netemawiya

Chapter 4

1Uranierita mɨkɨ Espiritu Jesus pewitɨ tixau kua tiuxuaweriwetsie, tɨkakame mei ta inɨatakɨ. 2Yu hakiya makahɨatsie 40 tukari mɨta 40 tɨkari, pu hakamɨ. 3Ti inɨnuatama nu'a re huawe'ta: ''Xikate Akɨ Kakaɨyari Penu'ayatɨni, pɨtewarutahawi ikɨ tetexi pani meke akɨne''. 4Mɨta Jesus pɨti'eiyaxu: '' Pɨ ka teuku uxani, 'Xeikɨa pani'kɨ uki kua wikweka, pɨta naitɨ niukieya Kakaɨyari tetana hayeneika'kɨ.''5uranierita tikakame peiwitɨ kekaripa santa, pekake teyupanie kwinie mantitewatsie, 6mɨta pirehauwe Mɨkɨ: Xikate Akɨ pehukɨtɨni Kakaɨrari nu'aya , akeneukawetsi, pɨreu ku uxa: 'MɨKɨ YU AKERIMA WARA Nɨ ANI ME MESTA ɨWIYA,' siere' ' MɨKɨ ME METSI AN KUHANA YU MAMAKɨ, KATAKɨ A ɨKAKU PEREU'TA WAXIANI TETESIE''7Jesus pɨrehuawe:'' hekwamekɨ'ta pɨka teuku'uxeni: A UKIYARI KAKAɨYARI PE KWA INɨATANENI''. 8Hekwamekɨ'ta, tɨkakame peiwitɨ kwinie antitewakaku tixeiyastɨa naitme kwiepa timieme kinie raya'axe. 9pɨrehuawe: '' Naime ikɨ ne me ti yatuirieni, xikate petitunu'mawetɨ penetsi ayexeiya.''10ɨta Jesus rehuawe: '' kenemieni ekɨ ana'i tɨkakame! Pɨka teuku' utɨarieka kakaɨyari xapa'yatsie: PEMEYEXEIYANI XEIKɨA A UKIYARI KAKAɨYARI, MɨKɨ XEIKɨA PE TI UXIMAYATSIRIEKA'''. 11Uranierita tikakame pi hayawaxɨ, mɨta, mepu axia akeritsixi mepi uximayakai.12Tiu'tamaritsie Jesus kename Juan he hɨiyakai , panu'a Galilea. 13Mɨkɨ payetɨa Nazaret petɨata hetayaruɨnike Capernaum, hau hulakaku Galilea haramara'testa, wa kwiepatsie Zabulon siere Neftali.14Ye tiuyɨ, niuki maya'anikɨ aku ye mutayɨkai timaikame Isaias: 15¡KWIEPA'YA ZABULON SIERE KWIEPA'YA NEFTALI HARAMARATSIE, MEU TA YUNETSIE JORDAN, GALILEA AKU MEMETAMA YURI MEKWA TEHE'ERIETSIE! 16MEMU KAYAXIXU MAKɨYɨWITSIE WAɨKAWA HEKɨARIWIYA MEPUXEI, MɨKɨ'TA MEMUKAYAXIXU KWIEPA TAMATSIE MɨKITE WA ATɨRIYA'TSIE, WA HETSIE HEKɨARIYA KATE.''17Ana'paɨti Jesus putayua tikuxatatɨ pɨti warahuawɨ: '' Xeuyutimaɨxɨa, paya aximeri kepaɨku kakaɨyari hamie ana yu kwe'parie.''18Mexi Mɨkɨ umiekai haramara testa Galilea, waru xei yu hutame iwamarrixi, Simon aku tiuteruwariwa Pedro, iwaya siere Andres, me'pau kawiwakai wɨpi haramaratsie, me hɨkɨtɨkai ketsɨ weiyamete. 19Jesus pɨ tiwarahuawe: ''Xekenahuni mɨta xekene nanku weiya, neta nexe ayeitɨani ketsɨweiyamete teɨteri watsie timiemekɨ''. 20Mexuiwata me pu ku'eiri yu wɨpi mita mepenkuwei.21Mexi'ta Jesus ayemiekai tawari wariuxei yuhutame iwamarixi, Jacobo aku nua'ya Zebedeo, siere Juan, iwaya. Mikɨ muwa mepatitekai kanua'tsie yu yau matɨa, Zebedeo; mɨkɨ yu wipi paleku mekuyuruwakai. Mɨkɨ warutahuawixu, 22mɨkɨ'ta mexɨiwa me puku'eiri yu kanua, siere yu yau, mepenkuwei.23Jesus pakutia naitsata Galilea, ti ɨkitatɨ Sinagogas mukuwetɨka'tsie, kuxatatɨ niuki hekua, herie wara nenetɨwatɨ, meta naime kukuiniya teɨteri watsata. 24Mari'yarika Hapɨstana naitsarie pau'ta yeixɨa Siria, Mɨta teɨteri yu naime me waru atɨwakai ke'ane iya mete kukuye, waɨkawa tiwaru kukuine, mɨkɨ ke ane tsatana tɨkahake, kehane mutarɨwawe mekwa ukɨniwawe. Jesus herie wara'nenetɨwakai. 25Yuwaɨkawa teɨteri hamatɨana mepuhukai Galilea paitɨ, Decapolis, Jerusalen, Judea, mu mau ta yunetsie Jordan.

Chapter 5

1Kepauku Jesus waruxei teɨteri meyumɨireme, Petɨ'a yauta; mɨkɨ pukaya, tɨriyamama mepu axɨa hatsɨana. 2Mɨkɨta putaniu tiwara ɨkitɨwakai; pɨ putayɨ, 3"Aixɨ meke itɨarieka ke ane tixaɨtɨ mekwatehexeiya espiritu me kwa hexeiya, mɨkɨ tita taheima timieme mɨkɨ wahetsie timieme. 4Aixɨ meke itɨarieka iya ke ane memuti'tsuana mɨkɨ meparitɨarieni.5Aixɨ meke itɨarieka ke ane iya mekwa'mama, mɨkɨ meyatuiriyarieni kwie. 6Aixɨ meke itɨarieka iya ke ane memauhakakuiku mɨta siere memauhariku aixɨ manyɨnekɨ, mɨkɨ metihuxatɨarieni. 7Aixɨ meke itɨarieka iya ke ane mete'u yu kanenimaya, mɨkɨ nenimatsika me hexeiyatɨ me pa'kɨne. 8Aixɨ meke itɨarieka ke ane yu iyaritsie aixɨ me anene, mɨkɨ kakaɨyari mepɨ xeiya.9Aixɨ meke itɨarieka iya ke ane hipame mekwanɨtɨa, mɨta mɨkɨ Dios niwemama mepakɨne. 10Aixɨ me ke itɨarieka iya ke ane memu'weiyarie aixɨ manyɨnekɨ, mɨkɨ ta heima kwie mɨkɨ wa hetsie mieme.11Aixɨ meke itɨarieka xeme kepauku teɨteri mexete'tewinɨani mɨta mexe u'weiyani, mete'itatɨ tsiranyɨneme mete kuxatatɨ akɨmana ne'nekɨmana. 12Xekene'yu temamawieka, waɨkawa imikieri tihɨkɨkɨ taheima timieme. Paɨmɨ siere tiuyɨ hukɨa maukayune texaxatamete mepuweiyariekai temaikate xeme kuxi xe umawe'kakaku.13Xeme xeikɨa un'a xehɨkɨ an'a kwiepa; mexɨka mɨkɨ un'a hahamuritɨ hayani, ¿Ke itɨarieni tawari hakakatɨ mayanikɨ? Masi kwa yɨweri tixaɨtɨkɨ kwatisirwe teɨteri kwiepa me pi'ti ketsixɨani. 14Xeme hekɨariya xehɨkɨan'a kwiepa. Xeme kiekari hɨritsie xemiti awieta kwayɨwe.15Mɨta siere teɨteri katira mexɨka utaiya tsamuritsie mexɨka heikateni kwahekɨare, pɨta katira ketsameta mepeikakeni, hekɨariwie'nikɨ kita teɨteri meyuxeiyanikɨ. 16Xe kene hayawani xehekɨariwiya teɨteri watsata mɨkɨ menierenikɨ kerente'yurie aixɨ ti aneme mɨta kakaɨyari xekete ne kwitɨaka ta ya'u aku taheima makawe17Pɨ xekwa te a'eriwani kename ne'nenua temaikate; wamari itsika nekumawiriyake, pɨta ne'nenua nemeya atɨanikɨ. 18Sasunikɨ pɨ nexera'hɨawe ke paukɨ an'a taheima yuawitsie kwiepa manya'yani, kwa kumawere xeime utsikayari ni siere kwa akayani xei tintayari mari'itsika, kepauku mayu'ya atɨani.19Ikɨ yeti anekɨ xɨka xewitɨ yakatikayani kakaɨyari kentinɨ'a mɨkɨ iya tewi waɨkawa karaya'atɨ payeika kewa kakaɨyari meyuka nieritɨa taheima, yaxeikɨa tiyɨni iya ke ane tiwa ɨkitɨa ye me kwa tekahunikɨ. Mɨkɨta ke ane yetikamie kakaɨyari kemaine tiwaɨkitɨa hipame yemetekeka'hunikɨ waɨkawa raya'atɨ payani taheima kakaɨyari meyuka nieritɨa'tsie. 20Ne pɨ nexerahɨawe xeme xɨka yerekatekahuni xɨka masi Friseos mɨta siere teutɨwamete mar'itsika me xetsi ha'iwani, xe kwa hau ta'hani kakaɨyari meka niere'tsie aku ta heima yuawitsie21Xeme xemu'enana pɨ xete utahɨawarie hukɨa maukayune: 'PE KWA TI A'MIEKA', xewitɨ xɨka tiuyumieni pantahɨyani. 22Ne pɨnexerahɨawe ke ane ya ha'ani yu'iwa hepaɨsta mɨkɨ pantahɨiyani iya ke ane yu iwa tatieni pɨ rehɨawetɨ: ¡Ekɨ tixaɨtɨkɨ pekwati anake'erie! panwitɨkieni itsuikate wahatsɨa iya ke ane yu iwa tsititimanita xe hɨawetɨ: ¡Ekɨ pemu'erie!, pauhɨiyani taipa muyɨwitsie.23Mɨka yeti anekaku ekɨ xɨka imikieri peyatuaka niwetaritsie xika pe'eya erieni iya a iwa tixaɨtɨ xete anieritɨaka, 24imikieri keteuhayawa niwetaritsie, kene mie. Akuxi xekete neuyuyahɨwirieka a iwa matɨa pekahau a iyaritɨatɨri kenemie imikieri mana keteukuhayawa.25Xika xewitɨ metsi xanetani tixaɨtɨ yukɨ petiuyurikɨ tsiranyɨnemekɨ aixɨ xeketenakayurieka mexi kuxi pekayatuiyawe kataku metsi ya'tuani tupiritsixi warutanɨani pemanhanienikɨ kaxariyani. 26Ne sasunikɨ nexerahɨawe, niri pekua anayani muwa mɨta kepauku naimekɨ peti atuani kepame tumini perapine anake.27Xeme xe enakare kentiu'tayɨ: 'PEKUA KARAYUNITɨNI.' 28Mɨta Ne pɨ nexerahɨawe iya ke ane uka ti heiwe'erieni mɨkɨri tatakuri tiuyupitɨa yu iyaritsie.29Xɨka ahɨxi atserietatsie muya'ka metsi atihɨpani, kene watitui mɨta wakeneukahɨwa tewapaitɨ: masi aixɨ ane mɨkɨ keuku'mawire, katakuta yepe anetɨ naitɨ taipa pe hau hɨiyani. 30Xɨka ama'ma atserirtatsie metsi atihɨpani, kenaanwiteki tewa keneukahɨwa; mɨkɨ masi aixɨ ane wakeha'kahɨiyani, kataku yepe anetɨ naitɨ taipa pe hau hɨiyani.31Yareikɨa siere pɨ'tiutayɨ: 'XEWITɨ YU ɨYA UKU EIRIENI, XAPA KE IYATUIRIENI Pɨ UTAINEME KENAME ME UYUKUEIRI.' 32Mɨta Ne pɨ nexeraɨawe ke ane iya yu'ɨya uku'eirieni, mɨkɨ uka xɨka yuyewataneni xeime matɨa kayukɨna, meyu ku eirieni tawari tixaɨtɨkɨ kweriwa anetɨ payeika yewa; ke ane mɨkɨ uka yewa xɨka hewitɨni mɨkɨ payeika siere karayuni.33Tawarita, xemu enana kentiutayɨ meripaitɨ hukɨa maukayune: 'PEKWA AMURUWITɨAKA YAKɨREIKɨA XɨKA YEPEKATIKAYEIMɨKɨ KAKAɨYARI HEPAɨSTA.' 34Mɨta ne pɨ nexerahɨawe, xekwa yumuruwitɨaka yakɨ xeikɨa taheima timiemekɨ mɨkɨ kakaɨyari tipinieya; 35xekua yumurukuitɨaka kwiekɨ, mɨkɨ mana kakaɨyari ɨparieya hɨkɨ yu ɨkate mapau'ti xɨrɨwa; yaxeikɨa xekua yumuruwitɨaka Jerusalen kɨ, mɨkɨ Kakaɨyari kiekarieya hɨkɨ.36Yareikɨa xekwa yumuruwitɨaka yu mu'ukɨ, xekwa yɨwe kɨpa tusatɨ mayani ni yɨwitɨ mayani. 37Mɨkɨta kene eireka aniuki ke hɨkɨtɨni, 'Hɨ, hɨ,' yata 'Hawaikɨ, hawaikɨ.' Tita naitɨ pɨkwatiane mɨkɨ tsitiuka iyari tsie rehakunena.38Peti enakare kentiutayɨ: 'NE HɨXIKɨ YU HɨRIKɨ, ATEMɨKɨ YU TAMEKɨ.' 39Netapɨ nexerahɨawe, pekwa inewieka ke ane tsiti'itɨa; ahatsɨa xɨka xewitɨ metsi hauti'wani a hɨrie atserieta, yareikɨa a utatsie ke metsi hautiwani.40Xɨka xewitɨ metsi unieka metsianta'hɨanike mɨta a kamixa metsiu nawaixieni, a tsareku siere keneuhuritɨa. 41Xɨka xewitɨ metsi nɨaka ikaya peke he tɨni xei kilometro, huta kilometro kenemie hamatɨana. 42Naime keteyatuiri ke ane metiwawirie, pekuatikueririeka tita metinɨwirie.43Xete enakare kentiutayɨ: 'A AURIE MUTI'KA PEMAUYAHɨAKA MɨTA IYA PEKWAHAUYAHɨAKA KE ANE PEHEKANI.' 44Mɨta ne'nexerahawe, ke neuya hɨaka ke ane metsihau'heka mɨta siere ke ne'anenewieka ke ane metsiuweiya hetsiemieme, 45mɨkɨ kakaɨyari nua'ya mayanikɨ ta heima aku makawe. Mɨkɨ hɨkɨ ta'u matinenetɨwa tsimete'ukaiyayari wahetsie mɨta siere aixɨ mete'ukaiyayaritsie, yaxeikɨa mukawiwiya aixɨmetuiyayari wahetsie mɨta aixɨmekwate'uiyayari wahetsie .46Xɨka aixɨ xetewareu'eriyani ke ane aixɨ mexeteku'eriya, ¿tita imikieri yumamatsie xetehɨni? ¿Yaxeikɨa mekate yɨa ke ane meteyu wiya? 47Xɨka xeikɨa yu iwama mewaruta'hɨaweni, ¿tawari masi ke xete yurie? ¿Ya xeikɨa mekate kahu teɨteri aku Gentiles mete tetewa? 48Yenti anekɨ xeme aixɨ xeketenekahuni, yu ya'u hapaɨ taheima maka'we aku aixɨ tikamie.

Chapter 6

1Ne a ɨwiyatɨ, kataku aixɨ perakayuruwani teɨteri wa'hɨxie memetsi xeiyakɨ, xɨkata Kakaɨyari imikieri kwametiyatuirieni aku taheima yukanieritɨa. 2Kepaukuta tumini pewanitsie, yapakwahaineni aku hipatɨ mete uhu hapaɨ mete'itawatɨ aku teyupanie hɨxie aku teɨteri mewa xeiyakɨ. Pɨnepaine mɨkɨri kename meteyatuiriyarie.3Kepaukuta tumini pewanitsie, a mama a utata mieme kwarakumaika ketiyuriene a mama a tserieta mieme, 4tumini pewanitsie awie pekeyɨaneni. A Yau'ta metsixeiya awie metiyatuirieni.5Kepaukuta pa'atanenewieni, iya mete'itawa hapaɨ pakwa'aneni, mɨkɨ meyuwe'etatɨ meyunenewiwa teyupanie hɨxie mɨta siere huyeta aku teɨteri mewaxeiyakɨ. Mɨta siere mɨkɨ ari mete'akapitɨarieni. 6Mɨta ekɨ kepauku pa'atanenewieni, akitaa neutayaka. Teunaka, a Yau Hatsɨa neu'atanenewi aku awie yuhekɨata. Mɨta a Yau aku awie metsixeiya merakapitɨani. 7Kepaukuta pa'atanenewieni, ya xeikɨa pakwa haineni aku iya Gentiles metetewa mete'uhu hapaɨ, mɨkɨ pɨ'meteku eriwatɨ kename me enierieni waɨkawa me uti'niutɨ.8ya ti'anekɨ, mɨkɨ wahapaɨ pakwa'aneni, a Yau ra'kumate tita pereuyahɨwa akuxi paka'titawawiriewekaku. 9Mɨta pɨta pɨ'teu anenewi: Ta Yau taheima pamakaniere, kepetitewa aɨxɨ peke'itɨarieka. A kiepari ke'nuani, 10Ekɨ kepereuyahɨwa yaketi'aneni ana kwiepa mɨta siere ta'heima.11Hikɨ ta'ikwai tateyatuiri. 12Ta'teuyahɨwiri tete'apine, mɨta siere tame tetewareuya'hɨwirie ke'ane metate'apinierie. 13Mɨta inɨatsikatsie pakwa tatsipitɨaka, pɨta ketananayaxɨrieka tsitianetsie .14Xɨka ekɨ teɨteri peti wareuyahɨwirieka meme tekwinitɨa a Yau Kakaɨyari hapaɨna mereuya'hɨwireieni. 15Xɨka'ta ekɨ paka tiwareuya hɨwirieni memetekwinitɨa, a Yau a tatakurikɨ kwa mereu yahɨwirieni.16Mɨta siere, kepauku pa'ahakieni, pakwa aka'heiwerieka, aku iya mete itawa wa hapaɨ, mɨkɨ karikɨ mapayu kaheiwerietɨkani aku teɨteri mawaxeiyakɨ kename aku meyu hakie. Mɨta siere kuta ari mɨkɨ mete akapitɨarie. 17Mɨta ekɨ, ke'pauku pa'ahakieni, neuka'hɨtaima aixɨ siere taka'erietɨ. 18Paɨmɨ teɨteri makwate'hetimani kename pa'ahakie, a Yau xeikɨa awie metsi xeiya. A Yau awie metsi xeiya, mara'kapitɨani.19Ana kwiepa tita raya'axe pakwa ti'utani, aku kewa tepaxi meteti pɨniya, aku siere tenana'wayamete memuta'hake metenanawayatɨ. 20Pɨta, neu'xeɨri raya'axe a hetsie mieme aku ta'heima, aku kewa tepaxi kwayɨwe metetipɨniya. Aku siere tenanawayamete kwayɨwe me hautahaxɨame metenawani. 21Mɨta ke'tita raya'axe a'hepɨsta manamɨ siere a iyari kaniere.22Ta hɨxite hekɨariya hɨkɨ tawaiyaritsie. Xɨka´ta a hɨxi aixɨ aneni, a waiyari naitɨ hekɨa'riwiyarie. 23Xɨka'ta a hɨxi aixɨ ka'aneni, a waiyari naitɨ yɨ'witɨ hɨkɨtɨni. Xɨka'ta hekɨariya a'hetsie kaniere hikɨ yɨwirika hɨkɨtɨni, ¿ke ti yɨwi iyaa yɨwirika? 24Xewitɨ kwayɨwe teɨteri yu'hutame waruta uximayata, mɨta xɨka xeime tixane erieni xeima'ta aixɨ titi'eriya, ya'taa xeime hatsɨa pu'huni xeime'ta wapauka hɨani. Ekɨ pekwa yɨwe Kakaɨyari peta uximayata mɨta siere pini kwiepa timieme.25Mɨta pɨnemerahɨawe , pakwa a'hɨaweni a tukarikɨ, tita petikwani tita paran'ieni a waiyaritsie timieme, siere kemari. ¿Mɨta tukari masi raya'axe ke akuxi ikwai, mɨta siere a waiyari ke akuxi a kemari? 26Newaruxeiya wikixi. Mɨkɨ ni mekwa uka etsa, makwa uka itsana iki makwa hauxeiya, yatɨtɨ a Kakaɨyari tiwamika. ¿Xeme masi xekate aya'axe ke akuxi mɨkɨ?27¿Ke'ane aku xeme hauyunenimayatɨ yu'waiyari tate'riya? 28¿Ke'tiu xeme xeyu hɨawe kemari xete anakapinikɨ? Xeutimaixɨa aku tutu xɨawe yatáta, mɨkɨ tiwewere yukɨmana. Mɨkɨ makwate uximaya, mɨkɨ yamakwate yukuniɨniɨtɨwa. 29Mɨta pɨnemerahɨawe, ni akuxi Salomon nai rexeiyatɨ pɨ'kwa tiuniɨtɨarie aku ikɨ tutu hapaɨ.30Kakaɨyari yatáta tutu tiuti'nenetɨwani, hikɨ xuawe uxa'ata titaiyarieni, ¿Masi xeme Mɨkɨ kaxetiti ketɨamɨkɨ, aku xeme tsepa echiwa sasuni xete'erie? 31Mɨta xeme xekwa yu'hɨaweni pɨ'xekwa haitɨkani: '¿titakɨ tetekwani?' mɨta '¿tita tete an'ieni? mɨta, '¿tita tete anaka'pini?'32Ikɨ yatia'nene Gentiltsixi metewautɨwe; mɨta a Yau rakumateri kename pereuyahɨwa. 33Pɨta neutiwawa Kakaɨyari kiepari hapaɨna aix´ɨ manyine, uraniere'ta mɨkɨ naitɨ pini a mamatsie pe'tihɨimɨkɨ. 34Hapaɨna'ta pakwa a'hɨaweni uxa'a tita rakamie, paya'anikuta ana yatiyɨni. Tukari mankayeika kuta paniere kentiyayɨximeni.

Chapter 7

1Xe kwa'te hauxatani mɨta xeme xekwa teti'xatsiyarieni. 2Mɨta xeme kexen'texata hipame xetewareu'xatsirietɨ paɨmɨ siere xeme xeten'xatsiyariemɨkɨ, xeme inɨari kexente'u'inɨata paɨmɨ siere xeten'inɨatsiekuni.3¿Ketiu xeme xe'xeiya xatsi tsinetɨ a iwa hɨxta muyeca, mɨta xeme xe'kwaxeiya xatsi xe hɨxta muyeca? 4¿Xeme yu iwa xete uta'hɨawiwawe: 'Ne neu'pitɨa xatsi a hɨxta newati'hɨani', mexi xatsi yu hɨxta u'yeyecani? 5¡Xete itawame! Xeme meri xatsi xeke'newatihɨwa yu hɨxta, xeme xenierekɨ xatsi xe iwa hɨxta muyeca.6Pe kwa tiwa'mikuani aixɨ ti'ane tsɨikɨri, mɨta tete mexɨkawi pe kwa wareuka'xɨririwani tuixuri wa hɨxie, ka yɨweni mɨkɨ memi'tiketsini yu ketakɨ mɨta memes'ta'tsana7Xe ketenewauka meta xete yatuiri'yariemɨkɨ; xete'ne waɨtɨweni meta xete'kaxeiyakuni, xeke'te neu'yuitɨa meta xeneu'yepiyakuni. 8Mɨta ke ane ti'wawa, mɨkɨ tiya'tuiriyarieni, keane'ta ti wauɨne tikaxeiya, keane'ta reu'yuitɨani kaneu'yepiyamɨkɨ. 9¿Xeme ukitsi uxekaniere kexeyɨni xɨka xe niwe xe uta'wawirieni pa'pa, xeme te'te xete'i'haɨritɨani? 10¿Yakatixaɨ xɨka ketsɨ xe utawawirieni, ku xete'i'haɨritɨani?11Ya ti anekaku, xeme tsi xete'ukaiyayaritɨ xe yɨwawe imikieri aixɨ ane yu niwema xete watapitɨani, ¿Masi xe Yau xe heima makawe aixɨ ti'ane kaxeti'yatuiriemɨkɨ xɨka xete u'tawauni? 12Ya ti anekaku xɨka xeme, xe'hauyahɨaka hipame wa parewiya, xeme siere paɨmɨ xekete'huni wa hepaɨsta; ikɨ ka hɨkɨtɨni mari'itsika meta timaikame.13Xete neu'tahaxɨa itupari tsi muyewatsie, itupari yautɨ kaneu wieka meta kana tayauka huye kewa me mauyaxɨrɨwe, kunie me yupatɨ mume'niu yakɨkani. 14Itupari i'tsi a ta'yautɨ kaneu wieka, meta tsi'kaniu yautɨkani huye waranwitɨkɨ tukari'tsie, mɨkɨ xeikɨa etsiwa meni ka'xexeiyani.15Xe keneyu'uwiyani me te'maikatekɨ te'itawame, kehate me wa'hu mete hauyu'kunɨtɨatɨkaitɨ muxa hapaɨ, mɨkɨ pɨta me hɨkɨtɨni ɨrawetsixi meteyukwa'atɨ. 16Yu ikwaxikɨ xeneti'matiwamɨkɨ. ¿Ti yɨwe kuta uva hamu'kateɨxɨ xu'yatsie ya'katixaɨ higos ha'mikatɨni siere xu'yatsie? 17Ya xeikɨa ti'anetɨ, iteɨri paleku anetɨ ti'xɨawitɨani ikwari aixɨ a'nenetɨ, meta iteɨri tsi'tianetɨ ti'xɨawitɨani ikwaxi tsi'ti anenetɨ.18Iteɨri aixɨ anetɨ kwa'tixuawitɨani ikwari tsi'tianenetɨ, ni siere iteɨri tsi'tianetɨ kwa'tixuawitɨani ikwari aixɨ anenetɨ. 19Ke ane iteɨri ikwari aixɨ anenetɨ kwa'tixuawitɨani mɨkɨ kana hɨiyamɨkɨ meta siere taipa kaneu'kahɨiyamɨkɨ. 20Ya ti'anekaku, yu ikwaxikɨ xene'timatiwakuni.21Ni me'yunaitɨ kehate menete'uhɨawe: 'Ukiyuari, Ukiyari', meneu ta'haxɨakuni kwiepari ta heima makama'tsie, xeikɨa kehate aixɨ mete'kahu Ne Yau ke'maine ta haima makawe. 22An'a tukari maya'anitsie kunie meyu patɨ pɨ meneteta'hawe: 'Ukiyari, Ukiyari, ¿Tekate hauti'maixɨa Ekɨ kepentitewakɨ mɨta siere Ekɨ kepentitewakɨ tewara'yaxɨri tɨkakame nɨ'arimama meta siere Ekɨ kepentitewakɨ wisti aneme tete'u'hekɨataxɨ?' 23Mɨta Ne pɨ netiwata'hɨawe: '¡Ne nekwa xe'xexeiya! ¡Tewa xehuni ne hapaɨsta, tsi xete'u'iyaritɨa!'24Paɨmɨ siere, ke ane Ne niuki e'nieni meta men'ena, kana yeimɨkɨ uki kunie rakumate hapaɨ aku yu ki mutawewi tete'tsie. 25Mɨta witari nua, ha wayane, kunie tiu'ku ekaxɨ mɨta ki'tsie mu'kutɨa; mɨkɨta ki kwa uka'unixɨ mɨkɨ wewiyakaikɨ tete'tsie.26Mɨta ke ane Ne niuki e'nieni mɨta kwa en'enieni, kanayeimɨkɨ uki ka yu'kuhɨawetɨ hapaɨ aku yu ki mutawewi xiekari'tsie. 27Mɨta witari nua, ha wayane, kunie tiu'ku ekaxɨ mɨkɨta ki me muta'unaxɨ; ki muta'unixɨ mɨta waɨkawa patɨa matiwekɨ."28Mɨta katiuyɨni kepauku esusntiu'ta hayewaxɨ niukikɨ ikɨ ken'mainekai, mɨkɨ teɨteri meyu temama'wiekai Mɨkɨ ɨkitsikayakɨ, 29mɨkɨ ti'ɨkitakai ke ane tɨrɨkariya mexeiya hapaɨ, hawaikɨ te'u'tuwame hapaɨ.

Chapter 8

1Kepauku Jesus hɨritsie makanetsie, meyumɨiretɨ teɨteri Mɨkɨ utamana me puhukai. 2Umeniere xewitɨ etsa mi wiyakai kanuani Hatsɨana puti hɨximake Mɨkɨ hɨxie, pɨrehuawekai: ükiratsi, xɨka Ekɨ yepetina'keérieka Ekɨ herie kene'nanetɨa.¨ 3Jesus yu mama pitseri, pimayɨa, pɨhaitɨ: ¨Ne pɨnereuyahɨwa herie pekeaneka yapauku mɨkɨta herie pané, kuiniya'ya, pukumawerixɨ.4Jesus pɨrehɨawe mɨkɨ: ¨Neuxei ekɨ yapaka 'haineni au'erietɨ tewi xeime. kene haumie a huyata, kene'ahekɨata ekɨ tatsini hastɨa mɨkɨ me nierekɨ, kene heyatuiri mɨkɨ mawuari imikieri ketiunɨ'a Moises ikɨ mɨkɨ yunaitɨ memeitimanikɨ.5¨kepauku Jesus metɨatsie Capernaum kiekariyaritsie uta'akü, cuyaxi wa ukiyari Hatsɨana nuá pɨti'wawirietɨ. 6Pɨ utaitɨ: ükiyari, ne nɨari peyaká ne kie, hurietɨ waɨka kukuiniya kayunewieri'nɨakame hexeiyatɨ 7Jesús pɨti'tahɨawixɨ: ¨Ne, nemie herie nehenetɨani.8Mɨkɨta xutarutsixi waukiyari pɨputayu: ¨Ukiyari, neuxei ne eitseriemekɨ nekwa'exeya aku ne kie pamaumienikɨ; niukikɨ xeikɨa yekeneutayiki ne nɨ'ari herie kananemɨkɨ. 9Ne hapaɨna neyuweni nepitɨarieka ne nɨa'kakɨ newarexeyani tupiritsixi menetsi'haueniekame. Ne xɨka xeime neutanɨ'hani: kene'mié,' mɨkɨta yemie; yata'xeime , kenamieni, mɨkɨta payani; mɨta ne nɨhari: 'pɨteuyuri, mɨkɨta yetikayani. 10Kepauku Jesús yetiu'enaxɨtsie, kunie tiuhɨxitaka temawiyakɨ, pɨtiwarahuawe ke ane iya me miweyakai: ¨Sasunimekɨ Ne pɨnexerahɨawe xeme, ní'nekua'ikaxeyawe xeime waɨka paɨmɨ yuri ti eriekame ne hetsie nitahapaɨna Israel kiekatari.11Ne sasunimekɨ pɨnexera'hɨawe, yu waɨkawatɨ tserieta hapaɨna utata ma panexɨani mɨkɨtá mapankayaxe mexatsie Abraham, Isac meta Jacobo, wamatɨa kwiepa hekua kakaɨyari manɨ'atsie. 12Mɨkɨta iya kiekaripa nuiwakate me panyaxɨriyani muyɨwitsie takwá, kewa metixuawere'tsie tsuari maxuawe tsie hapaɨna yu tamete kewa mewa kuxikaurɨkatsie kukuiniyakɨ. 13Jesus pɨrahɨawe kuyaxi wa ukiyari: ¨Kenemieni a kie. ekɨ yuri kepetierie, paɨmɨta kateanemɨkɨ a hepaɨsta.¨ mɨkɨ nɨarieya herie panetɨarie ana yaupaukukaku.14Kepauku Jesús muata'a tsie Pedro kiena, Mɨkɨ pixei Pedro warɨkaɨya kakaikame hɨiyakame. 15Jesús pimayɨa mamayatsie, hɨiya pitatua. Umaniere mɨkɨ pankuke tiukumayɨa Mɨkɨ hetsie mieme.16Aná taikai matɨatsie, teɨteri me wareta'atɨa Jesús hatsɨa waɨkawa tekwikwikate tɨkakame nɨharimama me wawiyatɨkaime. Mɨkɨta warayanɨ'axɨa titamexi metewata'waitɨakai herie waranetɨaxɨa yunaime mete kukuyekay. 17Ikɨ yetiuyuri'tsié paɨmɨta ya'umieme pa yuya'atɨa niuki mɨkɨ hepaɨsta kemuta'yɨkai Isaías, timaikame pɨmutayɨtsie: ¨MɨKɨ YUKɨMANAKɨ YU MAMATSIE PI'HɨI TAKUINIYAKAME HAPAɨNA NAIME RETɨ TETE'UKAKUKUINEKAI.18Kepauku Jesús munierixɨtsie yuwaɨkawatɨ mána Hamatɨana meyukanieritɨakai, Mɨkɨta pɨtiunɨ'a meyahukɨ antaɨye mamankɨnekɨ Galilea haramara'yaritsie. 19Yapaukuta xewitɨ te'utɨwamete nua Hatsɨana pɨrehɨawe: ¨ti'ɨkitame, ne a utɨa nepumieni tsepa kewa pemetɨa ekɨ. 20¨Jesús pɨtitahɨawixɨ mɨkɨ: ¨Kauxaitsi mɨkɨ terɨ mapauxeiya, wikixi ta heima memu'uwa ituá mapauxeiya, ne tewi ne nuayatɨtɨ, Ne nekwaheixeiya kiekari kewa nemeti'kukutsuni.21Xewitɨta uki tɨriyamama me hɨkɨtɨkai Jesús pɨrahɨawe: Úkiyari neneupitɨa kuxi neyemie ne yau ne teukimie.¨ 22Mɨkɨta Jesús pɨtitahɨawixɨ: ¨Ne'utɨa keneumieni kenewaru'hayawa iya me kuikui'í,me ke warukateuku yu mɨkitema.¨23Kepauku Jesús mantitɨa kanuwatsie, tɨriyamama ma pantiyaxixɨ hamatɨana mepekɨ. 24Yapaukutá witari ekamatɨ puyutsutɨa tɨrɨkaɨyetɨ mana haramaratsie, waɨkawa ha wakanuwatsie pu'yauriwekai. mexita Jesús kutsukai. 25Tɨriyamama me akɨneka Hatsɨana menenta'hɨtɨani, pɨmete heɨawetɨ: ¨taneukuwikwestɨa, Ukiyari; ¡ari tenkui'ximeni!¨26Jesús pɨti'warahɨawe mɨkɨ: ¨¿ketiuru marika xepexeiya'kutá, kari xeme waɨka yuri xekate'erie kakaɨyaritsie?¨ Yapaukuta Mɨkɨ ankukeka eka putáti hapaɨna haramara. umaniere kaiwatɨ putamarixɨ. 27Yunaitɨ ukitsi kwinie mete u'hɨxitu pɨmeniutiyini: ´Ke tita tewiyari kuta ti hɨkɨ ikɨ, ketɨtaku eka ya hapaɨna haramara pei'enie.28Kepauku Jesús muya'atsie antaɨyetsie ma uyahukaku Gadarenos wakiekaritsie, yu hutatɨ ukitsi watsata tikahakekai tɨkakame nɨarimamakɨ Mɨkɨ hetsiena mapayenexɨa. Mɨkɨ mepayenexɨa mɨkite mamautateu'kiwatsie memariwekai meteuyu'kananaimakaikɨ, ni xewitɨ yeikame mana huyata mu yayani kwayɨwekay. 29Mana mɨkɨ ma puti'hiwaxɨ pɨmaputiyɨ:¨¿Ke tita raniere kuta ekɨ a hatsɨa, Kakaɨyari nu'aya? ¿pereyatɨa ana'i patatsi'antaxɨrienike ka ay'awekaku?¨30Anatsie, waɨkawa tuixuri mana me pu'uwakai mete kwatɨwetɨ mana hurawa wa'aurie. 31Tɨkakame nɨarimama me piwawiriekai Jesús pɨmete hahɨawetɨ:¨xɨka ekɨ petatsi ayenɨani, tananɨ,a iya tuixuri watsie:¨ 32Jesús pɨtiwara hɨawe'ta, mɨkɨ : ¨¡xekene'huni! tɨkakame nɨ'arimama mepayakɨ tuixuri watsie mepauta haxɨa. yereutewikaku yunatɨ tuixuri tekɨata mapaukaxɨri haramara'tsie me pukui, yunaitɨ33Ukitsi ke'ane mewa hɨwemetɨkay tuixuri me puyutaunaxɨa. Yepaukuta mɨkɨ memautahaxɨatsie kiekaripa yemete uxá, masi eyemekɨ kentiuyɨ iya ukitsi wa'hepaɨsta me wiyarietɨkatei tɨkakame nɨ'arimamakɨ. 34Yapaukuta yunaitɨ mana kiekatari me payakɨ me heinakiyuka jesús me maikutɨ. kepauku yunaitɨ me mixeitsie, mɨkɨ me piwawiriekay ke ukwe'eirienike wakie.

Chapter 9

1Jesus kanantiyani kanuwatsie, anyaka antaɨ'ye, kanuani yukekaritsie 2Mɨta, kaniu'atɨiyarieni uki kayuaweme uta'tsie yakaikame. Mɨta wa xeiyatɨ sasuni ke men te heriekai , Jesus pɨ'rehuawe uki kwayuawekai: ''Neniwe, aixu que te a ku huaweni, atatakurikɨri peteu ya huwiyarieni.''3Mɨta hipatɨ, te utɨwamete pɨmeteniu yuta huawe., ''Ikɨ uki ti'ita'' 4Jesus warakumaɨtɨ kemen te yuku huawekai:'' ¿pɨti wara huawe:'' ketiurɨ tsi xete yukuhuawe yu iyaritsie? 5¿Tita matsi ti mexɨiwa pɨ'ha mutayɨni:'' A tatakuri'kɨri pereu'ya huawiyarie' yakatixau'ta: ' Kenankukexi keneumieni?' 6Mɨta mete hetimanikɨ kename Uki Nu'aya yɨwe tiwarauyahuwirieni yu tatakurikɨ, Mɨkɨ pɨrehuawe kwa yuawe: ' Kenankukexi, a uta kenan kuɨi, keneɨ mieni akie''7Mɨta uki mankuke xeimieme yukie petɨa. 8Mɨta yuwaɨkawa teɨteri me mu nenierixu yetiuyɨ, mekwa heyutima mepuhuxie kunie raya arɨkame Kakaɨyari mepa yeitɨakai, ke ane kuta tiyatuiri tɨrɨ kariya mexeiyanikɨ teɨteri watsie. 9Mɨta Jesus wayatɨasie muwa, xeime uki puxei titewakame Mateo, muwa pakatei teɨteri mete wayutituayatsie , Mɨkɨ pɨrehuawe: '' ne utɨa ke neumieni'' Mɨkɨta pankuke utɨmana petɨa.10Mɨta Jesus kita mankaya tikwa nike, mɨta yuwaikawa tumini xexeɨriwamete kekaritsie timieme tatakuri waɨkawa metehexeya mepu axɨa mete ukwai Jesus matɨa meta tsiere tɨriyamama: '' 11Mɨta Fariseotsixi me munierixɨtsie, pɨmete wara huawe tɨriyamama: '' ¿ketiu tixe ukitɨwame tikwa'a tumini xexeɨrɨwamete wamatɨa tatakuri mete hexeiya wahamatɨa ?12Kepauku Jesus mu anaxu pɨputayɨ: '' kehate mekwa te hau kukuye me kwa hauyahuwa ti uatame, xeikɨa teɨterɨ kehate mete haukukuye mepeiyahuwua xeime ti uatame. 13Xeme xekene'ti mamate keni ke anyitɨ manyine: Ne ne pauyahuwa nenimayatsika nekwa hauyahuwa waɨrierika hayupitɨka .' Ne ne nua, neka watahuaweke aixu mete kahu meyutimaixɨanikɨ , pɨta tatakuri mete hexeiya'kɨ14Juan tɨriyamama'ta me pu axɨa Hatsɨana Pɨ me putiyɨ: ''¿ Ketiu'ta tame tsiere fariseotsixi te putahakixime tukarikɨ, ketiu'ta atɨriyama me kwa uyuhakixime?'' 15Jesus pɨti warahuawe: '' ¿Xete yɨwawe ke hate memuta'inierie tineɨkitunekaku meyu heiwerieka , mexi uki neneɨkeme wa hamatɨa kaniere? Mɨta tukari kana ha huni kepaɨku neneɨkeme man hanieni, anarike xenyu hakiekuni.16Ni xewitɨ uki kwa hamanetsi kitɨani ixuriki hekwamekɨ aku iwi ukiratsi'tsie, mɨkɨta xɨka manetsikiyari kutsanixɨani iwitsie, yautɨ masi pautsane17Mikɨta siere iya teɨteri mekwa akatuani vinu hekwame ukiratsi nanautametsie, xukate pɨmete uyurieni, ta tare, winu'ta tayauriexɨani , nanautame tapetsi narieni. Xikata winu hekwame ma'akatuani nanautame hekwametsie, yunaiti'ta meyu utani.''18Mexita Jesus yetiwara huawekai ye tiyuwekɨ, kanuani xewitɨ itsakame nɨ'arieya kaniu titunumakeni Hixiena. Pɨre huewetɨ: '' Ne niwe uka kanemɨni , hikɨmɨ a mamakɨ hetsiena kenehautime'i, mɨkɨta kanantanierimɨkɨ,'' 19Mɨta Jesus kanankukeni hamatɨana kaneyani metatsiere tɨriyamama.20Mɨta xewitɨ ukaratsi xuriya uhanistɨatɨ waɨkawa 12 witari yurietɨ ya'anetɨ, Jesus utɨa pumiekai mɨta kemarieya pumayɨa. 21Pɨra yu huawetɨ: '' xikate xeikɨa kemarieya ne umayɨani herietsu nenaneni.'' 22Jesus hanakuniereka mixei, pɨrehuawe: '' Akɨ ne niwe waɨkawa kene atemawieka; sasuni pamayeitɨakɨ herie pananeni. '' Mɨta ukaratsi xeimieme herie kananeni.23Kepauku'ta Jesus mau ta tɨa itsɨkame nɨ'arieya kita, waruxei meteyuitɨkai flautasie yu waɨkawa teɨteri me yu ma tɨakai. 24Mɨkɨ pɨtiwarahuawe: Xene'huni mɨkɨ ukanunutsi kwa mikɨ, pɨta kane kutsuni.'' Mɨta mɨkɨ me niutinaneni, Me inanaimatɨ.25Uraniereta yuwaɨkawa teɨteri me wa yanɨarie takwa, Mɨkɨ'ta pautaha mamayatsie kawierixu, ukanunutsi pan kuke . 26Yetiuyu niuki naitsarie pautayeixia kiekari manmanetɨkatsie.27Mexita Jesus muwa uyemiekai, yu hutatɨ ukitsi maka haunenieretɨ me piweiyakai. Mɨkɨ pɨmete ku hiwakai:''¡David Nu'aya, ta neutinenimayata!'' 28Jesus kita pautatɨa, ukitsi'ta makwa hauneniere me pu axia Hatsiana. Jesus'ta pɨtiwara huawe: '' ¿Xeme pɨxeteha'eriwa kename ne pɨnetiyuriewe? '' Mɨkɨ'ta pɨmeteniu'ani: '' jɨ Ukiyari.''29Mɨta Jesus wa huxite kaniumayɨani pɨti warahuawetɨ: '' Pɨke aneni xe hetsie sasuni xete'eriekɨ.'' 30Mɨta wa huxite kanan ta yepierixiani. Uranierita Jesus pɨkatiwaruni'ani awietɨmekɨ: '' xekene yuhuxiyani xewitɨ kwa retimamatekeni ikɨ yetiuyɨkɨ.'' 31Mɨta yu hutatɨ ukitsis me ne kɨne pɨme tekuxatatɨ kentiuyɨ naitsarie kekari man manetɨkatsie.32Mexi'ta yu hutatɨ ukitsi me wa yakɨ huta me me uwakaitsie, ana'ta xewitɨ uki kaniuwetɨ, tsatana ka haketɨ tɨkakame ni'arieya, kaniu'atɨarienɨ Jesus huxie. 33Kepauku'ta tɨkakame nɨ'arieya maya nɨ'arietsie, uki kwa niuwekai kaniu'taniuni. Yu waɨkawatɨ teɨteri me niu huxiyani me yu temamawietɨ pɨ me utɨyua'tɨ: '' ¡Pɨ te kwa tenieriwawe kai ana'i Israel! '' 34Mɨta fariseotsixi pɨme naitɨkateitɨni: '' Tɨkakame nɨ'arimama wa ukiyari, kan warayaxɨriwani tsime te u iyari.''35Jesus'ta kaneyani naitsarie kiekari muku manetsie siere ki mauti'usie. Mɨkɨ'ta katiyeweiyakaitɨni ti ɨkɨtatɨ sinagoga'ta, niuki kuxata't ɨ Kakaɨyari niukieya, herie waranenetiwatɨ yɨ naimekɨ kehate mete ukakukuine naime tiyutsata kwiniya. 36Mɨta waruxei yu waɨkawa teɨteri waru tinenimayataxɨ, me yu iyaritɨakaikɨ meyu huawetɨ yu tsata me mauti uwakai'kɨ. Mɨkɨ me hukɨtɨkai muxatsi yu huweme me ka hexeiyatɨ.373837 Mɨkɨ' pɨtiwarahuawe yu tɨriyama: ''hasunikɨ'tsɨ itsanari kawaɨkawani, mɨta itsi me yu paɨmeni itsanamete. 38 Ye ti ane'kɨ xekene yunenewieka xe iwawirietɨ Kakaɨyari itsanaritsie ti miemekɨ, ke warani'ani te uximayatamete itsanari'ta.''

Chapter 10

1Jesus yu tɨriyamama waruta'hɨawixɨ aku meyu 12 mɨta waya tuiri tɨxɨkariya meyɨwawenikɨ mewaxa ya xɨrieni tɨkakame nɨ arima'ma, mɨta siere hipame herie mewaxa'netɨanikɨ ke ane mete ukakukuine mɨta siere kehate kuiniya meme'xeiya.2Hikɨta, meyu 12 tɨriyama'ma pɨ mete tewa'wakai: matɨari, Simon (siere ti'tewakai Pedro), mɨta Andres iwaya, Santiago, Zebedeo nu'aya, siere Juan iwaya, 3Felipe, Bartolome, Tomas, Mateo, ti yuwiwi'yame aku impuestos, Santiago aku Alfeo nu'aya, Tadeo, 4Simon aku Zelote kwinatɨrieka Judas Iscariote, ke ane miyatuanikekai.5Mɨkɨ meyu doce Jesus marenɨ'a. Tiwaru'ta ɨkitɨa pɨ tiwaruta'hɨawixɨ: "Xekwa hau huni hauerietɨ iya Gentiles watsata, xekwa hauta hakeni wa kiekarita iya aku Samaritanos. 6Pɨta, xeke'ne huni kewa muxatsi memetaxɨrietsie kiekaripa Israel. 7Xekene hu xetekuxatatɨ pɨ xe utiyuatɨ: 'Kakiayari kwieya ta heima ka niu huxani.'8Mete'kukuye herie xewara nenetɨwatɨ, mɨkite xewaranku hapanatɨ, xewayeitɨatɨ ke ane me'mau etsatɨka, xewaraya nɨawatɨ temɨarixi. Waɨkawa yu mamatsie xeteuhɨi waɨkawata xeketeneyatuaka xeme. 9Xe kwa te ya tuiriyarieni oro, plata ni metales xe tumini mayanikɨ. 10Kunimieme xete u'ikatɨ xekwa hekɨkani, ni waɨka kemari, ni kakai, ni itsɨ, mɨkɨ ti'uximayatame peixeiyari yu ikwai.11Tsepa kewa kiekaripa xemauta'haxɨa, xekeneuti'wawa ke ane aixɨ tiuka iyari, mɨta muwa xekeneuyuku'hayawa kepaukurike xeyahu. 12Kepauku xemauta haxɨani kieta, xewatahɨawetɨ. 13Xɨka mana kiepa axɨ ti aneni, tita aixɨ ti ane xehetsie mɨkɨ siere wahetsie ti ya ani; mexɨka mana kiepa aixɨ kati aneni, tita aixɨ ti ane xe hetsie keranuani paɨta.14Iya hipatɨ, ke ane mekwaxe'pitɨani waniuki xekeneu'eni, ke pauku xewayakɨne mana kiepa yatɨni kiekaripa, tumuanari xekenanaka tsikixɨaka yu ɨkate tsie xekene waya kɨni. 15Mɨkɨ sasunikɨ ne'nexerahɨawe ke pauku tukari maya'ani aixɨrakaitɨarieitsie yakɨ tiyɨni kukuiniya mana kwiepa Sodoma siere Gomorra masi ana kiekaripa.16Xekeneunenieri, Ne nexenɨa muxatsi wa hapaɨ ɨrawetsixi watsata, aixɨ xe ke neyuɨwiyani waɨkawa kukuterixi wahapaɨ mɨta xekamamatɨ haɨmɨxi wahapaɨ. 17¡Aixɨ xeyu'ɨwiyatɨ teɨteri wahepaɨsta!, Mɨkɨ xeyatuiyani mete'ati xaxata'tsie memuyu'kuxexeɨriwatsie xetiweiyanikɨ. 18Xeman'hapanieni itsuikate wahɨxie tatuwanitsixi wahatsɨa Ne kɨmana, ne kenentiyuriene wa hetsie timiemekɨ iya sasuni mekua te'erie Gentiles mete tetewa.19Ke pauku xe'ya tuiyani, xekua yu iyaritɨaka keneta'yɨni pekwara eriwani, anatsie niuki peyetuiri'yarieni kepentayɨnikɨ. 20Mɨkta ekɨ pekwa hɨkɨtɨni petaniuni, paɨta Espiritu aya'u mɨkɨ paɨta taniuni ha'etsie.21Xewitɨ iwakame yu iwa yatuani mierienikɨ, yaukameta yu niwe. Niwetsiekate mepanku uniyu ya'u mehekatɨ mepitixaneta mierienikɨ. 22Xeme xekwa'tinake eriwa naimekɨ nekɨmanakɨ kenenti'tewakɨ. Mɨta ke ane mumieni yetikamietɨ kepauku mɨni, mɨkɨ tewi kuwikueni. 23Ke pauku pemuweiyarieka ana'i kiekaripa, ke neuata un'a mana kene'mie xeitapa; ne sasunikɨ nexerahɨawe , xeme naime kiekari xekwakunɨni Israel tiyatewatsie akuxi kakaɨyari nu aya kanuawekaku kuxi.24Mɨkɨ nɨari kwa xaya'axe waɨkawa ti ɨkitame hapaɨ, hapaɨna ke ane nɨarie kwaraya axe kakaɨyari hapaɨ. 25Mɨkɨ kenti yuriewe nɨari pɨ yɨwe ti ɨkitame hapaɨ, nɨari nanaiyakame yaxeikɨa yu kutsiyari hapaɨ. ¡Xɨka teɨteri mautiyɨni kename tiɨkitame kiekame, Belcebu, kepauku masi kiekatari!26Mɨkɨ yenti anekɨ, mɨkɨ xekwa watexieka, mɨkɨ tixaɨtɨ kwa ti awietɨ naitɨ tiyu hekɨare, mɨta tita ti awie naitɨ reyutimani. 27Ne nexera'hɨawe u'yɨwikakaku, xemeta u'hekɨakaku xetenewaruta xatɨ'a, meke u'enanani palekumekɨ yu nakatekɨ, xeke newaruta hɨawi wa ki heima xe aka utɨ.28Mɨkɨ xekwa wa texieka iya tewi mekumemiwa mɨkɨ me kwa yɨwe kɨpɨri memieni. Paɨta, Kakaɨyari xekene texieka mɨkɨ tɨrɨkariya mexeiya akaxewimekɨ taipa xeime mau'hɨani. 29¿Yu hutaɨ wikixi mekwate aya axe tumini hapaɨ? Yeti anekaku, xewitɨ kwiepa kwa'kaweni kakaɨyari kara'kumaikaku. 30Mɨkɨ naime kɨpa xeme xeiya yu mu'utsie naitɨ inɨatsie ke paɨme. 31Xekuwa'mamaka. Xeme waɨkawa xete aya axe keyuri wikixi.32Yeu'mieme ke ane kwanesti'tewiya teɨteri wahɨrie ne siere ne kwa ititewiya ne kakaɨyari hɨxie ta heima makawe yuawitsie; 33mexɨka iya uya'ta imani kename kanetsi'xexeiya teɨteri wahɨrie ne siere ne yuta imani ne kakaɨyari hɨxie ta heima makawe yuawitsie.34Pɨ xekwate ha'eriwani ne'ne nua kename uxipiya ne u'atɨa an'a kwiepa. Ne kwa nua uxipiya ne kwa u'atɨa, pɨta kutsira ne pu'atɨa. 35Yeti anekɨ ne'nua ne'pi atɨa tewi yu ya'u yehekakɨ, iya niwetsiekame yu te'i yehekakɨ, mɨta muetsiekame yumu'e yehekakɨ. 36Iya teɨteri yaxeikɨa meku'tetɨ meyuya'hekaxɨani iwamari'tɨtɨ.37Iya ke ane yu ya'u tinenimayata keyuri'ne ne hepaɨsta aixɨ kwa'tiuka iyari. Ke ane iya yu niwe waɨkawa masi mauya'hɨwa ke yuri Ne, nekɨmana ne hepaɨsta aixɨ kwa'tiuka iyari. 38Iya ke ane yu kuxu'ri kwa ti'kweni mɨta netsi ankuweiya, ne kɨmana aixɨ kwa tiuka iyari hɨkɨ. 39Xɨka xeikɨa hau'yu iyaritɨaka yu'tukarikɨ mɨkɨ peiyahɨani; ke ane yu tukari ya'tua nekɨmanakɨ, ne nepeka xewixiya mɨkɨ masi pe'iwa tukari.40Iya ke ane yumama'tsie xetsi'hɨni ne siere yumama'tsie netsi'uhɨi, mɨta ke ane yumama'tsie netsihɨni, siere yumama'tsie hɨni ke ane netsi'heyanɨa. 41Ke ane timaikame nake'erie, mexi timaikame hɨkɨ, tiyatuiri'yarieni mɨkɨ yumama'tsie ti'hɨni imikieri timaikame'tsie haku'nena. Iya ke ane yumama'tsie hɨni tewi aixɨ tiuka iyari tiyatuixiya'rieni imikieri hakunena'tsie tewi axɨ tiuka iyari.42Tsepa ke ane xɨka ti ítɨani ikɨ chimemutɨtɨ, tiya'tuirieni xɨka xewitɨ ha'haɨtɨme tekɨxita, ne'nɨari yetuirieni, pɨne'xe xahawe imikieri ya'tuiriyaxieni.

Chapter 11

1Mɨta Jesús tiutahayawaxɨtsie tiwakuxaxatɨwatɨ yu tɨriyama meyu docetɨkai, kaneyani mana ye'yaka reta ɨkitɨanike ,reuxatamieka yukiekaritesie. 2Hikɨta, Juan u'enaka yekaitɨ kaxariyari kename ketiyurienekai Cristo, niuki kaneinɨ airieni yu tɨriyama wa'utɨa. 3pɨkatehɨaweni: ''¿ekɨpetihɨkɨ pehamiekai, sunu xeime pɨta te kwewieka?''4Jesus kaniuta'ani pɨtiwarahɨawetɨ: "Xehuni Juan pɨxetenexatɨa kexenteneniere yaxeikɨata kexente'enana. 5Me makɨkɨpe menantaneniereni, mekwua ukɨniwawe me niukɨniwaweni, memauetsatsa aixɨ meniutiyɨni mekwua hauenanakai hikɨ me enanaka, mɨkite tu kari mehexeiyatɨ me'nakɨkani ke'aneta hawarimeteyɨa aixɨ anyɨneme meniutaxatɨarieni. 6Aixɨ itɨarie ke'ane iya ne hapaɨ heiwa yuri kwati erie.''7Me hekɨneku huyeta, Jesús katiutsutɨani tikuxatatɨ teuteri wamatɨa keti anekai Juan hepaɨsta: ''¿Tita meteheku'ixɨari yautapaitɨ tiumawitsie - xeime kɨye ekakɨ anatutukeme? 8Sunu tita, ¿Tita meteheku'ixɨari - Uki pini raye atɨka rakapikame? hasunikɨ, keane iya mete akapine pinite raya atɨkaime mɨkɨ menayeteni reytsixi wa kita.9Sunu, ¿Tita meteheku'ixɨari - tima'mateme? Hɨ, pɨnexerahuawe, waɨkawa masi kataya'akani keyuri tima'mateme. 10Ikɨ kahɨkɨtɨni hetsiena mieme pɨtiu utsie: 'XEKENEUNENIERI, XE HɨXIE NEXENENɨAIRIENI NIUKI TUAYAME, HUYE AIXɨ YURIENIKE XE HETSIEME MIEME.'11Pɨnexerahɨwe sasunimekɨ, iyamexi ke ane uka warutinuiwitɨa xewitɨ raya'atɨ kwa ayeiwe Juan Bautista hapaɨ. Yatɨtɨta raya'atɨ kahɨkɨtɨni iya aku tewi yakɨ raya'axe Kakaɨyari kwieparieyatsie. 12Anamɨpaitɨ Juan el bautista tukarieyatsiepai hikɨta hapaɨna, kiekari taheima makama tikwine tɨrɨkaɨyemekɨ, yaxeikɨata ukitsi me tɨrɨkawi yumamatsie mepihɨ waɨriyarika.13Mɨkɨta iya temamatemete hapaɨna niuki ɨkitsika kenreuku'uxa meyunɨtɨ yemenaitɨkani kentiyɨni siere Juan pɨtikuxata . 14Xɨka'ta xeme xe'iyari ya'aneni yu mamatsie xemihɨni, ikɨ kahɨkɨtɨni Elias, iyá aku hamiekai. 15ke ane enamete mexeiya, keu'ena.16¿Tita hapaɨ aixɨ me te anene iyaamexi keke nunuiwakate? Tɨri wahapaɨ mewaikatɨwetɨ kita waɨkawa ti watuiyatsie, hipatɨ mɨkɨ yuhamikuma mewahɨawetɨ 17pɨme utiyuatɨ: 'tame flauta tepukayuitɨwa xehetsie mieme, xemeta xekwate ukanei. Tehautaheiwerietɨ te mu uwakaitsie, xeme xekwa utitsua.'18Juan kwanua pani kwa'atɨ, hapaɨna winu kaye'etɨ, yatɨtɨta iyaamexi pɨme paitɨka:' iya tɨkakame nɨarieya kanexeiyani.' 19Uki nu'aya kanuani ti kwa'atɨ, ye'etɨ yatɨtɨta iyamexita pɨme putiyuane: '!Iya tewi xekeneuxeiya, kwinie katiyukwaiwieka hapaɨna kanatawaiweni winukɨ, teyuwiwiyamete wahamiku kahɨkɨni yaxeikɨata tatakuri mete hexeiya! mɨta iya tita timatsiɨkɨ kahekɨaka yetiyurienekɨ.'''20Ana Jesús katiutsutɨani warutateatɨ teuteri kiekatari kewa meripaitɨ waɨkawa tɨrɨkaɨyemekɨ tiuyuriekai, mekwayutihɨawawekaikɨ yutatakurikɨ. 21''¡Pobre ekɨ,Corazin ¡Pobre ekɨ, Betsaida! xɨkate pɨtiuyɨnike meripaitɨ Tirotsie hapaɨna Sidontsie , mepuyuti iyaritɨanike maixa piniyari naximatɨkaime mete akapitɨkaitɨ. 22Mɨta mekwewiyani waɨkawa iya Tiro matɨa Sidon kepauku maya'ani tukari aixɨ rakayɨnitsie ke akuxi xeme.23Ekɨ, Capernaúm, ¿pɨpetikueriwa kename peraya'atɨ pa'ayeitɨarieni ta heima? hawaikɨ, ekɨ ta'hetɨa peneukah ɨiyamɨkɨ Hadestsie; xɨkate Sodoma waɨkawa tiuyɨnike kentiuyɨ a'hetsie, mɨkɨ hikɨ kiekari kaniumakanike . 24Mɨta pɨnexerahɨawe kename kakwuaniwetɨ ayani kepauku aixɨ rakayɨni Sodomatsie keyuri a'hetsie.''25Anamɨ Jesus pɨkaniutayuni '' Né nemetsi ayexeiya, Yau'a, ta heima yuawi muyama Kutsiyari yaxeikɨata ana kwiepa, ekɨ petiuti awietaxɨkɨ kehate mete akumate wahepaɨsta pɨta pawaruxeiyastɨa iyá kehate mekwate utiɨkitɨarie, tɨri chimemauyumaririe hapaɨ. 26Hɨ, yau'a, paɨmɨmɨ aixɨ petiunierixɨkɨ. 27Naime Ne yau kanetiyatuirieni . Yaukame xeikɨa yu'niwe kanakumaika, hapaɨnata nu'aya yu yau kanakumaika, hapaɨna siere nu'aya ke ane mauhekɨatsiriemɨkɨni.28Xekenahu ne'hatsɨa, yunaitɨ ke hate'xete uximaya hapaɨna ke hate waɨkawa xemu ika, Né nexeka uxipitɨamɨkɨ. 29Ne yugu xatɨkɨni yaxeikɨata xeketenetimamatekeni kenentiukaiyari, Ne nekwa ukama mɨta aixɨ ne tiuneka eriya ne iyari ya'anemekɨ, mɨta xeme uxipiya xekaxeiyakuni yukɨpɨritsie. 30Ne yugu kwakwaniwe hapaɨnata ne ika kwa'ahete.''

Chapter 12

1Meripaɨtɨ Jesúsi kaniuka yeikakaitɨni etsipa xawati tukariyaritsie.tɨriyamama me pau hakakwikukai mɨta mekaniuta yuani takari meka tɨkɨtɨ me ikwatɨ. 2kepauka fariseotsixi me munierixɨtsie , paɨ mekatenahɨaweni Jesúsi : ''petiniere , á'tɨriyama ya metekahu tita kwatipitɨaritɨ mari ítsika hepaɨsta kemɨtikamieni xawati tukariyaritsie.''3Mɨta Jesúsi pɨtiwarahɨawe: ''¿ xekate ekaterɨwa kentiuyuri David, kepauku muhakamɨ siere ukitsi meyukanieritɨakai hamatiana ? 4¿kepaɨ mɨkɨ tiutɨa kakaɨyari kita mɨta pan mutakwai mawariekame, kwati pitiarietɨkai mɨkɨ wahepaɨsta tiutakwani mɨta siere kwatipitiaritɨkai iya ke ane hamatiana meyukanieritɨakai, ti pitɨaritɨkai xeikɨa tatsinitsixi wa hepaɨsta?5¿Mɨta xekwa hekaterɨwawe mari itsika, kename xawati tukariyaritsie tatsinitsixi teyupanie metenawatɨwe xawatitsie mɨta mɨkɨ yu hetsie mekwa yɨa? 6Mɨta ne paɨ Ne netiwarahɨawe kayukanieritɨaka haxɨpatɨ teyupanie e'na muwe a iwatɨ.7Xɨka metehetimainike ke anyɨtɨ man'yɨnekai: NE NEPEYAWAWA NENIMAYATSIKA MɨTA HAWAIKɨA HAWERIMIEME PITɨARIKA,' mekwa warantaxɨrɨwanike iyamexi keane tixaɨ mekwate anieritɨa. 8Mɨta Uki nu áya kanihɨkɨtɨni ta ukiyari tukarieyatsie xawati.''9Mɨta Jesúsi kaneyani manayeyaka kaneutahanita mɨkɨ wa sinagoga. 10Muwata uki xewitɨ kayukanieritɨakaitɨni mama wakitɨ. fariseotsixita Jesúsi paɨmeteniku iwawiyani, paɨ me utiyuatɨ: ''¿ tipitɨaritɨ herie ranetɨani xawati tukariyaritsie?'' mɨta paɨmɨ mete ixanetake tatakurikɨ.11Jesús paɨ tiwarahɨawe:''¿ ke anetɨ tewi yukanieritɨa xahamatɨa, xɨka xeikɨa xeime muxa nehexeiyani, xɨkata muxa haukaweni xawata hau katewakaku xawati tukariyaritsie, iwiyame katiwatihana muwa? 12¡waɨkawa Katinaya ákani tewi ke muxa! ya umieme katinipitɨarietɨni aixɨ tɨuyurieni xawatikɨ .''13Mɨta Jesúsi paɨ tinehɨaweni uki: '' ke neuta hani a mama. mɨkɨta kanita hana aixi kaniu itɨarieni, xewitɨ mamaya ke mu,anekai paɨ ánetɨ kanayani. 14Mɨta fariseotsixi mekaniwayakɨne paɨ metekuxatatɨ hepaɨstana mei,unietɨ kename me í,mienike.15Jesúsi ya tiu marieka kananayeyani.waɨkawatɨ me peweiyakai mɨta naime herie wara nenetɨwakai. 16Mɨkɨ paɨ tiwakuhɨawekai kename meka ihekɨatanikekai hipame wa hɨxie, 17Paɨmɨ ti yɨnikɨ hekɨakamekɨ kemutiuta niukiekai iya hepaɨsta timaikame Isaías, paɨ haitɨ:18'' KWINIWA, NE Nɨ ÁRI KE ANEME NE NEMANAYAHA; YANEKWAMAREU ERIYA, KE ANETSIE NE KɨPɨRI KANIERE AYA ÁKAMEKɨ. NEPEKATETɨANI NE ESPÍRITU MɨKɨ HETSIE, MɨKɨTA KANIYATUAMɨKɨ KEPAUKA AIXɨ RAKAYɨNI ENA KWIEPA.19MɨKɨ KWATIKUHɨANI HAPAɨNATA KWA ITA HɨAWE; HAPAɨNATA HIWARIEYA KWA ENIENI KIEKARITA HÚYE MUYA HAPANETSIE. 20MɨKɨ NI XEIME KWATIKWINISTɨANIRI XEIME TIUKA KUKUINEME; NI XEIME KUAMIENI KWI'YEYɨANEME, ARIKERIKE KEPAUKA MUYATUIYANI AIXɨ RAKAYɨNITSIE RAYU IWAKAME. 21MɨTA TEUTERI SASUNI METENITA ERIKUNI TERɨWARIKARIEYATSIE.''22Mɨta xewitɨ kaniuwetɨ siere kahaunieretɨ, tɨkakame yu iyaritsie he xeiyatɨ, kaniu atɨarieni Jesús hɨxie. mɨkɨ ta aixɨ kaniyurieni ha hekɨakamekɨ uki ka niuwe kaniuta niúni meta siere haunieretɨ. 23Meyu waikawatɨ teuteri meniu hɨxiyani paɨ meutiyuatɨ; ''¿ikɨ uki ti yɨwe David nu áya mayani?''24Kepaku fariseotsixi memu enana kename aixi tiuyɨkai paɨ me niutiyɨni; ''ikɨ tewi kwawaraya xɨriwa tɨkakametsixi Belcebú tɨrɨkariya kaniyetuirieka, tɨkakametsixi wa ukiyari. 25''mɨta Jesúsi warakumaikai kementeyuku hɨawekai mɨta paɨ tiwarahɨawe: naitɨ kwiepari u'unitɨ yu hetsie kateuyehɨamɨkɨ siere xexuitɨ kiekari ya ki unitɨ yu hetsie kwareutere.26xɨka tɨkakame aya nɨáni tikakame, mɨkɨ kani unini yu hetsie: ¿ mɨta keti ɨwiya yu kwiepari? 27xɨkata ne newarayaxɨrɨwanike tɨkakametsixi tɨrɨkariya netsiyatuiriekaku: ke aneta tɨrɨkariya wayatuirie ne tɨrɨyama? ya umieme, mɨkɨ mekanakɨnikuni juecitsixi.28xɨka ne newarayaxɨrɨwani tɨkakametsixi kakaɨyari Espíritu yakɨ,mɨta kakaɨyari kwieparieya kani nuani xehetsie. 29Keta xewitɨ tiu yeiwe xeime uki tɨrɨkaɨye kita ti nawamɨtɨ pinieya uki ka ihɨawetɨ meri? mɨta mɨkɨ katininawatsiriemɨkɨ pinieya kita ti mieme. 30ke ane ne hamatɨa kwayukanieritɨa mɨkɨ panayuyehɨwa ne hepaista, mɨkɨ iya ne hamatɨa kwatikuteɨxɨ, katintayaurieka.31Hikɨta ne paɨ nexarahɨawe, xexuitɨ tatakuri meta siere tsiranyɨne meteneuya hɨwiyariekuni teuteri, íyata tsiraine Espíritu hepaɨsta kwareuya hɨwiyarieni. 32ke aneta muta niuni iya uki nu áya hepaɨsta, mɨkɨta kateuye hɨwɨyariemɨkɨ. xɨkata xewitɨ tsitiutayɨni Espíritu Santo hepaɨta, mɨkɨ kwareuyahɨwiyarieni, ena kwiepa tamatsie,nita hekwamekɨ ha mietsie.33iteɨri pekakeni aixɨ aneme meta ikwaxiyari aixɨ aneneme, sunu iteɨri ti nawaya meta siere ikwaxieya tinawaya, mɨkɨta iteɨri mayukumate yu ikwaxikɨ. 34Xeme kuteri niwemama, tsixete ú iyari,¿xete yɨwawe aixɨ ranyɨname xete'utaxata? mɨkɨ xeme xe 'iyaritsie xemeixeiya xemikuxata xetetakɨ. 35Uki aixɨ tiyuku hɨawe, aixɨ aneme mexeiya yu iyaritsie, kaniyatuaka aixɨ aneme; iyata uki aixɨ kwatiyukuhɨawe, tsiti'aneme rexeiya yu iyaritsie,mɨkɨta tsiti aneme katiniyatuaka36Neta paɨ nexerahɨawe iya tukariyaritsie aixɨ rakayɨnitsie me tenaka hekɨatakuni tsiranyɨneme mete u'taxa. 37Mɨta xe niukikɨ xekanti iwawiyariekuni meta siere xe niukikɨ xeneunta xɨriyakuni.''38Mɨta hipatɨ te'utɨwamete siere fariseotsixi paɨ metehe eiyatɨ Jesúsi paɨ metehahɨawetɨ:'' ti ɨkitame tateu hekɨatsiri a hepaɨsta.'' 39Mɨta Jesúsi paɨ tiwaruta eiya paɨ haitɨ: nuiwari aixɨ ka'ane mɨta siere yewa hekɨariya mu´waune. nita tixaɨtɨ kwati hekɨare xeikɨa nekanyatuamɨkɨ iya Jonás timaikame hekɨatsikaya nekaniyatuamɨkɨ. 40Mɨta Jonás hapaɨ haika túkari metasiere haika tɨkari kaniuyurieni ketsɨ haxi pame hukayatsie, mɨta siere uki nu áya haika túkari meta siere haika tɨkari kaniyuriemɨkɨ kwie iyarieyatsie.41Uki niwemama menanku úikuni aixɨkatakayɨmɨkɨ teuteri wa nuiwari kani hɨiyamɨkɨ.mɨkɨta mekaniuyuti iyaritɨani Jonás niukieyakɨ, mɨta xeneuninieri, xewitɨ kwinienetɨ Jonás a iwatɨ ena kayukanieritɨaka.42Reina tsutɨa kaneunku kemɨkɨ aixɨ rakayɨnitsie uki´tsi wa hepaɨsta wa nuiwari kanihɨiyamɨkɨ. mɨkɨ uka kaninuani kwie hepaɨsta enáke tiyumainiatsie Salomón hepaɨsta, mɨta xeu nieri, xewitɨ haximariwetɨ Salomón a íwatɨ ana kayukanieritɨaka.43Kepauku tɨkakame nɨarieya tewi'tsie mayayanitsie, kaniuyeikani tixaɨ kwa tiu'xuawiriwetsie xiekaripa mɨxɨkatsie iwaunetɨ kewa meka uxipieni, nita kwa'ikaxeiya. 44Mɨta paɨ haitɨ: nepa nuani ne kita kewa nemaya tɨa.' akunuaka, ki kaniuka xeiya uye itiyakame meta siere tiuye'utɨme. 45Mɨta muwa mayetia kaneyani kaniwareku witɨni hipame atahuta espíritus me enku iwakame haximete u iyarime kaniwareuta hatɨani, mɨkɨmexi meyunaitɨ muwa maka neutayaxe.mɨkɨta tewi masi kwinie anetɨ kanayeimɨkɨ ke matɨari. meta siere paɨ kaniyɨmɨkɨ mɨkɨ nuiwari aixɨ kwa'ane hapaɨ.46Mexita Jesúsi waɨkawa teuteri tiwakuxaxatɨwa, teiyaya meta siere iwamama mekani axɨani takwa mepita kwewiekai, hamatɨana metetixatake. 47Xewitɨta paɨ tinehɨaweni neuxei atei a iwama ena makani axɨani, me átsi wauximetɨ mete xatakutɨ a hamatɨa.''48Mɨta Jesúsi paɨ tiwara eiya paɨ tiwarahɨwetɨ, keani ta pɨ rahɨawe:'' ¿ke anetɨta pɨne tei,? ¿mɨta keme'anenetɨ mepɨne iwama'' 49Mɨta yú mama kaniutahana yutɨriyama wa hetsie paɨ haitɨ:''¡ xeneunieri, ena kayukanieritɨaka ne tei meta siere ne iwama! 50Mɨta tsepa ke'anetɨ yatikayani ne yau taheima yuawitsie makawe kemɨtínɨ'a, mɨkɨ tewi ne'iwa kanihɨkɨtɨni, ne kútsi meta siere ne tei.''

Chapter 13

1Mɨkɨ tukaritsie Jesus kanaya'yani yukie kaniukayarɨni hara'mara testa. 2Mana'ta yu waɨkawatɨ mepuyuku xeɨri, mɨkɨta kanuwatsie pantitɨ'a mɨta pankaya. yunaitɨ mana meputekay hara'mara testa.3Mɨta Jesus pɨtiwaru'ta hɨawixɨ tiwaɨka'wametsie timie'me ɨxatsikɨ. Mɨkɨta pɨ'niutayɨni: 4"Mɨta etsame kanya'yani hau emieka. Ximɨxi mɨkɨ enekai hipatɨ imɨari pukaxɨri huyetesta, wikiri me pitikwai. 5Hipatɨta imɨari pukaxɨri kwiepa u'teteriekaku, kewa waɨkawa kwie mu'mawitsie. Xeimieme kaniutiyɨra kwie kwa hau katewakaikɨ. 6Mɨta ta'u matinetsie, kaniu'ti tani mɨta mɨkɨ kwa ha'nanatɨkaikɨ waɨkawa, yeumieme kaniutiwani.7Hipatɨta imɨari pukaxɨri xuya'tsata. Putiyɨraxɨ xuya pika'na. 8Hipatɨta imɨari pukaxɨri kwiepa aixɨ anekɨa mɨta waɨkawa imɨari puti'ne, hipatɨ cien mexa waɨkawa, hipatɨ setenta, mɨta hipatɨ treinta. 9Iya ke ane ma'nakatɨka ke'u ena.10Mɨta tɨriyamama mena yeixɨani pɨmetenita hɨawe mɨkɨ Jesus: "¿Ketiuru pewara hɨawe ikɨ meyu'waɨkawa ɨxatsikɨ?" 11Jesus kawaru'ta eiya: "Xeme xeya tuixiyarie imikieri xete'he timanikɨ kwaxayukumate kiekaripa mɨkɨ ana taheima, mɨkɨ'ta me'kwayatuixiyarie. 12Mɨta iya xewitɨ rexeiya, tiyatuiriyarieni tawari rexeiyatɨ ranayu hayawame. Mɨta ke ane tixaɨ kwa rexeiya tinawaiyarieni tita rexeiya.13Ye'umieme newarahɨawe mɨkɨ ɨxatsikɨ, mɨkɨ menenieretɨ, me kwa neniere. Me'enanatɨ me kwa enana, ni me kwa hau enana. 14Mɨkɨ wahetsie timaikame Isaias kanayuya atɨwani, mɨkɨ kemaine: 'MEXI PE'ENA, PENE'ENATSɨ, MɨTA NI TIXAɨTɨKɨ PE KWA HETI'ENA; MEXI PENIERE, PEKENIERENI, MɨTA NI TIXAɨTɨ PEKWARETI'MANI.15MɨTA IYA IYARI IKɨ KIEKARI KANAYA'WENI KAHAUENATɨ, WA'NAKATE KANA HETETENI MɨKɨ ME ENANAKɨ, MɨKɨ MENANKɨPIXɨANI, MɨKɨ ME KWA NENIERE YUHɨRITEKɨ, ME KWA ENANA YUNAKAKɨ, MɨTA MEMU ENANANI YU IYARIKɨ, PɨTI'ANEKAKU MɨKɨ YURI METE'TA ERIENI, MɨTA HERIE NEWARA NETɨANI.16Mɨta aixɨ ane'ne wahɨrite, mɨkɨ me'neniere; mɨta wanakate, mɨkɨ me'enana. 17Sasunimekɨ Ne pɨnexera hɨawe me yu waɨkawatɨ temaikate mɨta siere ukitsi aixɨ me te u'iyari pɨmeteu yahɨakai tita xete xeiya xeme, ni ta tixaɨtɨ mekwate'uxei. Mɨkɨ pɨmete hauya hɨakai me enanani xeme kexen'te enana, mɨta me kwa'u enana.18Xekeneu enana ke haitɨ paine ɨxatsi mɨkɨ etsame. 19Kepauku xewitɨ enieni niuki tsie timieme kwiepari mɨta kwaheiti enie, anamɨmɨ iya tsiti'itɨa nuani tiwa nawairieni iya tita tiuka etsiekai iyarieyatsie. Ikɨ imɨari ka hɨkɨtɨni muka etsie huye testa.20Iya'ta muka etsie teteri'tsata iya ke ane niuki enieni mɨta men'wiya yu temawietɨ xeimieme. 21Mɨta mɨkɨ waɨka kwa ha'nanaka xeikɨa yepamexa yurieni. Kepaukuta ta'inɨatsieni siere ti'nanaimarienitsie ikɨ niukitsie hakunena xeimieme pa'nayayani.22Iya'ta muka etsie xuyatsata, mɨkɨ iya enie niuki, mɨta hɨawiya ana kwiepa timiemekɨ mɨta itarika raya axe an'a kwiepa timiemekɨ pɨ'kanani niuki, mɨta payani ikuaxi kahe'xeiyatɨ. 23Iyata muka etsie kwiepa aixɨ anekɨa, mɨkɨ iya enie niuki mɨta men'enieni. Ikɨ sasunikɨ kayatuaka ikuaxi mɨta miti'mɨiriya; hipame cien mexa tawari, hipameta sesenta mɨta hipame treinta."24Jesus waruta hɨwiri xeime ɨratsi. pɨ'ti warutahɨawirɨ: "Kiepa ta'eima mɨkɨ hɨkɨ xewitɨ hapaɨ uki muka'e aixɨ aneneme imɨari yu kwiepa. 25Mɨta ximɨxi teɨteri mekutsukai, kanuani meka'heka mɨkɨta siere kanuka eni ɨxa trigo tsata, mɨta kianeyani. 26Kepauku imɨari mutine'tsie, siere puhekɨarixɨ iya tsi'ti itɨa mika he.27Mɨkɨ iya kwie kutsiyari tɨriyamama menayeixɨa'nita pɨmetenita hɨawe: 'Taukiyari, ¿pekatiuka'e ekɨ aixɨ aneme imɨari a kwiepa? ¿Ketiu hikɨ'ta pexuawe yikɨ ti'anenetɨ? 28Mɨkɨ pɨtiwara hɨawe: 'Xewitɨ tsitiuka iyaritɨ yekatiuyurieni.' Ikɨ mɨkɨta tɨriyamama pɨmeteni'ta hɨawe: 'Mɨta, ¿te'teyahu te'teihuna?'29Mɨkɨ kwie kutsiyarieya pɨkaniutayɨni: 'Tsepa, mɨta kataku kepauku cizaña tekapini tsie mɨkɨ trigo nɨkame teyurieni. 30Xekeneuhayawa ke utitɨtɨre naitɨ kepauku maya an'i teka itsana'tsie. Kepauku maya an'i teka itsana'tsie yenetayɨmɨkɨ: 'Meri teku xeɨriemɨkɨ cizaña mɨta xemenahɨaxɨani temiti'taiyata, mɨta te'tiuta trigo ti'utameta.'31Mɨta Jesus tawari xeime ɨratsi waruta'xatɨa. Mɨkɨ pɨkaniutayɨni: "Kiekari taheima mɨkɨ pɨ anetɨ ane imɨariyari mostaza uki mɨta mɨkɨ metɨ imɨari pika'eta yu'kwietsie. 32Ikɨ imɨari mɨkɨ tsipe masi hɨkɨ ke naime imɨari. Mɨta kepauku tiyɨratsie, mɨkɨ masi haxtapare hipame iteɨri waraiwa. Payani iteɨri, mɨkɨtsie waɨkawa wikixi taheima memu'uwa meyuti'kitɨani mɨkɨ iteɨritsie."33Jesus mɨta pɨkatiwaruta'hɨawe tawari ɨxatsikɨ: "Kiekari taheima pɨ anetɨ'hɨkɨ iya hapaɨ Pan axɨyuruwame mɨkɨ ukaratsi meitipi mɨta miti'nɨitɨa haika inɨariyari tsie tɨri."34Naitɨ ikɨ Jesus putiwaru tahɨawixɨ teɨteri ixatsikɨ; ni tixaɨtɨ ɨxatsikɨ mɨkɨ tsikuati waru'ta hɨawixɨ. 35Ikɨ ka hɨkɨtɨni kemutayɨ hakunena'tsie timaikame hamie aixɨ tiyurienike, ke pauku pɨmutayɨ: "NE NEPANTAYEPIENI NE'TETA ɨRATSIKɨ. NE NETITAXATA MɨKɨ TIU'TI AWIETSIE KEPAUKU KWIE MUYUTA'WEWITSIE."36Mɨta Jesus waru'kueiri teɨteri mɨta pautaha kita. Tɨriyamama me pe'kɨ hatsɨana pɨmete itahɨawixɨ: "tateuta'xatɨa ɨratsikayari iya cizaña aku kwiepa." 37Jesus waruta'ei pɨkaniuta yɨni: "Iya ene aixɨaneme imɨari hɨkɨ kakaɨyari nu'aya. 38Mɨkɨ kwie kahɨkɨtɨni ana'i kwiepa; iya aixɨ ane imɨari kahɨkɨtɨni niwemama kiekarimutama. Cizaña hɨkɨtɨni niwemama iya tsitiuka iyari, 39iya tsitiuka iyari mɨkɨ mika'ekai tatsɨri tɨkakame. Ka itsanaxieni kwinatɨrieka ana'i kwiepa, mɨta mete'kaxɨrieni mɨkɨ akerima'ma.40Ikɨ pɨ aneme, ximɨxi mɨkɨ cizaña kuxeɨriyani mɨta titai'yarieni taipa, kepauku ikɨ kwie makaxɨni. 41Mɨkɨ nu'aya uki waran'nɨani yu akerima, mɨkɨ mete kuxeɨrieni yu kwiepari naimekɨ hakunena mɨkɨ ta'takurikɨ, mɨkɨta hipatɨ kemente uyurikɨ haxɨtianekɨ. 42Mɨta mɨkɨ meneuta xɨriyamɨkɨ horno wayatakaku, kewa metixuawere tsuari mɨta siere tamete mewaku ximɨateketɨ ku'kuiniyakɨ. 43Mɨta teɨteri axɨmete'u iyari metisawatɨre ta'u hapaɨ mana kwiepa yu ya'u hatsɨa. Iya ke ane mau'ena mɨkɨ ke u'ena.44Kwiepa taheima pɨ an'e raya'atɨ waɨkawa awietsetɨ yauta. Xewitɨ uki pikaxei mɨta piti awietaxɨ. Mɨkɨ yu temawiya ye'mie, tituani naime mɨta naneni mɨkɨ yauta. 45Hekuamekɨ, mɨkɨ kwiepa taheima pɨ ane uki tituayame hapaɨ ti waune witsi'ti aneme raya akame. 46Kepauku mikarei xeime witsi'ti ane, petɨa mɨta tiutu'a naime rexeiyakai mɨkɨta pu'nanai.47Hekuamekɨ, kwiepa taheima pɨ anetɨ ane wipí hapaɨ haramaratsie mauwiwiya, mɨta yutsa'ta ketsɨte ti'waranati xeɨrieni. 48Kepauku tahɨne, tekwaitsɨpamete wipí mepana'ti hana haramara'tsie. Mɨta mana me uka yareka me'waran ya teɨxɨ wakaxɨrieni tsamuri'tsie aixɨ me anene, aixɨ mekwa anene wa'waraukaxɨrieni.49Ya'xeikɨa kati yɨmɨkɨ kwinatɨrieka. Akeri'tsixi me axɨakuni mɨta mewarana ya xɨrieni tsimete u'iyayari mɨta siere aixɨ mete u'iyayari. 50Mɨkɨta meneuta xɨriyakuni Horno anti'teterekaku, kewa metixuawere tsuari mɨta siere tamete mewaku ximɨateketɨ kukuiniyakɨ.51¿Xete heiti enieɨkɨka naime ikɨ? Tɨriyamama pɨ meteheɨawekai Mɨkɨ: "Hɨ." 52Mɨta Jesus pɨkatiwaru'ta hɨawe: "Pɨtiane, ke ane rakautɨwa kakaɨyari nɨarieya kwiepa taheima matɨa mɨkɨ iya uki kutsikamekɨ ki hɨkɨ, mɨta tiwayatɨni pini ti ukirawetsixi hekuame ti'yu utsixiekai'tsie." 53Mɨkɨta kaneya'yani yetiuxataka yepauku Jesus kateutiparitɨani ikɨ ɨxatsi, Mɨkɨta kaneyani mana manyeikakai'tsie.54Mɨta Jesus kana'nuani yu kie heyeme mɨta katiwaruta ɨkitɨani teɨteri meyutixexeɨriwakaitsie sinagoga. Mɨta waɨka meneuyu ya xɨrieni mɨkɨ hipatɨ pɨmenai'tɨkateitɨni: 55"¿Kewa ikɨ uki reyuta ɨkitɨa ikɨ yeti aneme waɨka tiyuriene tihekɨata? ¿Ikɨ uki kati'hɨkɨ Carpintero nu'aya? ¿Teyaya kati ɨkɨ Maria? ¿Iwama'ma mekate ɨkɨ Santiago, Jose, Simon mɨta Judas? 56¿Iwama'mata, tatsata mekate u'uwa? Tamɨta, ¿ikɨ uki kera nenetɨwa ikɨ yetianeneme?"57Mɨkɨta haxmetenyu'eniwakaitɨni. Mɨta Jesus pɨtiwaru'ta hɨawe: "Xewitɨ timaikame kwa tiyutanake'erieni yu kwiepa mɨta ni iwamama." 58Mɨta mɨkɨ tixaɨ waɨkawa kwatiuyuri mana hakunekaku'tsie yuri mekwa'te eriekaikɨ.

Chapter 14

1Iya tukaritsie Herodes el tetrarka niuki pu'eni Jesus hepaɨsta. 2Mɨkɨ tiwarahɨawe yunɨarima "ikɨ Juan el Bautista ka'hɨkɨtɨni mankuke mɨkite watsata. Ye umieme maɨkawa tiyurienekai".3Mɨkɨ Herodes Juan puwiyakai; pihɨa mɨta pentahɨa kaxariyarie mɨkɨ yeti anekaku Herodias, ɨyaya iwaya Felipe. 4Mɨkɨ Juan rehɨawekai: "mɨkɨ aixɨ kwa'ane mɨkɨ pemawitɨkɨni a ɨyatɨni". 5Herodes yɨweyai xɨka imienike, mɨkɨ'ta teɨteri watexiekai, mɨkɨ mayeitɨariekaikɨ kawitera ti heinɨtsame.6Mɨkɨ kepaukɨ maya'a tukarieya mutinuiwaxɨtsie Herodes, Herodias nu'aya tiukanei hixɨapa utakeka mɨta mɨkɨ Herodes pinakixɨ. 7Mɨta mɨkɨ titaxatɨa akaxewimekɨ tiyatuirienikekai tsepa tita tiutawaunike.8Ariketa teyaya titahɨaweku, mɨkɨta pɨrehɨawe: "keneneyatuiri, xakɨrɨtsie yakaime Juan el Bautista mu'uya." 9Mɨkɨ ukiyari yu'eiweriekai tita tiwawiyariekaikɨ, mɨta mɨkɨ mekarewiriyakaikɨ mɨkɨ yeti yurienenikekai hipatɨ memieniekai tikwakaitsie, mɨkɨ pu'pɨtayɨ pɨketiuyɨnike.10Niutanɨani ke'antiwitekienike Juan kaxariyarie hayakaikaku. 11Mɨkɨ mu'uya niu atɨiyarieni xakɨrɨtsie yakaime, mɨta uka yu'tei yatuiri. 12Mɨkɨ Juan tɨriyamama mepayeixɨa, mepeikwei mɨkɨ mepikateukixɨ. Yetiuyɨku mepekɨ Jesus hatsɨa phmete'ehɨawe.13Kepaukɨ Jesus mu'enaxɨ yetiuyɨkai, panayatɨa yu xewitɨ xeitapa kaiwatɨ mumatsie. Mɨkɨta teɨteri meyu'waɨkawatɨ memu'enanatsie, me penkuwei yuɨkama mana kiekaripa meya kɨneka. 14Mɨkɨta Jesus puta'a wahatsɨa, warurei waɨkawa teɨteri. Warutinenimayataxɨ mɨkɨ herie waranetɨaxɨa ke ane mentekukuye.15Kepaukɨta tɨkarikɨ matɨa tɨriyamama me pu axɨa hatsɨana paɨ metehehɨawe: "Ikɨ tsɨ yauta hɨkɨ tixaɨkwatiuxuawetsie, tukari kanankayaniri. Kenewaruta teutɨa ikɨ waɨkawa teɨteri, mɨkɨ mekehekɨne yu'kie mɨta ikwai meketehetinaneni yu hetsie mieme."16Jesus ta'tiwarahɨawe: "Mɨkɨ pɨ'kwa reuyawetse meyahu. Xeme xeketenewarumikwa." 17Mɨkɨta pɨ metehehɨawe: "Tame tixaɨtɨ tekwa tehexeiya xeikɨa auxuwime pan hutame ketsɨte." 18Jesus tiwarahɨawe: "xekenetenapitɨa ne".19Mɨkɨ Jesus pɨ tiwarahɨawe teɨteri me mixeiyakai meke ukayaxeke tupiriyatsata. Mɨkɨ rankupi auxuwime pan hutame ketsɨte. Yu heima hautiniereka, aixɨ piyuri yunenewietɨ wayatuiri pan yutɨriyama. Tɨriyamama mɨkɨ teɨteri meyu mɨireka mewarumi. 20Mɨkɨ yunaitɨ meteukwai, meputi huxai. Mɨkɨta mepikuteɨxixɨ yuhayawame ikwai doce tsamuriyari hɨpɨneme. 21Iya meteukwai mehɨkɨtɨkai auxuwime waxayari, siere ukari tɨri.22Kwitɨwata mɨkɨ putayɨ tɨriyamama meke antikɨneke kanuwatsie mekehekɨneke mɨkɨ kuxi kaheyeiwekaku antaɨyetsie mɨkɨ akuxi watateutɨanikekai teɨteri meyumɨirekai. 23Ariketa warutateutɨaka teɨteri meyumɨirekai, pantitɨa hɨritsie yutanenewienike. Ukuyɨreku mana pukatei yusewitɨ. 24Mɨkɨ kanuwatsie haramara hixɨapa yawekai, hamuxaripam hetsienapai reutiwayakai mɨkɨ eka penta'wayakai.25Nauka hɨiyaritsie tɨkarikɨ Jesus pɨwatɨa wa'hatsɨa umietɨ haramaratsie. 26Mɨkɨ tɨriyamama me'mixei umiekame haramaratsie, mɨkɨ memutima'ma waɨkawa pɨmeputiyɨ: "naka'we katikuyɨane" me puti hiwarɨ marikakɨ. 27Mɨkɨ Jesus waruta hɨawirɨ pɨ tiwarahɨawe: "¡Xeu'yu ka waɨliyani! ¡Ne'ne hɨkɨ! ¡Xe'kwa haumamaka!"28Mɨkɨ Pedro pita'ei putayɨ: "Kakaɨyari xɨka pehɨkɨtɨni pɨkeneutayɨki nekeheyani a'hatsɨa hapa ne'umietɨ." 29Jesus putayɨ: "Kenamkieni." Mɨkɨ Pedro pankatɨa kanuwatsie petɨa hapa umietɨ Jesus hepaɨ. 30Mɨkɨ Pedro munierirɨ puɨ'ekakai tɨrɨkaɨyetɨ, mɨkɨ putima. Kayunixɨmekaikɨ putahiwaxɨ: "Kakaɨyari neneuku'wikueistɨa31Jesus yapauku yu'mama pauta'tserarɨ, Pedro puwi pɨ rehɨawe: "Ekɨ uki waɨka yuri pekuati'erie, ¿ketiuxu petitawe'erie?" 32Mɨkɨ yetiukuku Jesus siere Pedro mepantikɨ kanuwatsie, eka tiuhayawaxɨ mu'ekakai. 33Mɨkɨ tɨriyamama kanuwatsie Jesus me'payaxeiyakai pɨme'utiyuatɨ: "Sasunimekɨ ekɨ Yusi nu'aya penehɨkɨtsɨ"34Mɨkɨ memankɨtsie antaɨye, mepeta'axɨa kwiepa Genesaret tiyatewakai. 35Kepauku teɨteri Jesus me'metimatsie , niuki mepauta'nɨaxɨa naitsarie kiekari man'manetɨkateitsie, mɨta metekukuye mewaru atɨaxɨa hatsɨana. 36Mɨkɨ pɨmeteha'eriwakai kewaru'pitɨanike mɨkɨ memi'mayɨani kemarieyatsie, mɨkɨ ke ane memikumaɨwakai herie mepanei'kakai.

Chapter 15

1Umaniere yapaɨmetɨ Fariseutsixi hapaɨna te,utɨwamete me payeixɨa Jesus hatsɨa Jerusalen ma,anexɨaka; pɨ,mete hehɨawe. 2¿Ketiuru a Tɨriyama ya mekateca,ju ukirawetsixi ke me teku-ɨkita? Mɨkɨ me kwua,ukamaima'wua kepauku me-te ukuaxime,tsie.¨ 3Jesus waruta,ey pɨti,warahɨawe: ¨Yxemeta ¿Ketiu yexekuate.kaju kenti,nɨ,a Kakaɨyari xe yeyeri cuaxe,pitɨa?4Kakaɨyari pɨpu,tayɨ: ¨AIXɨ KETE KAMIENI A YAU A TEY JEPAɨSTA MɨTA ÍYA KE ANE YUKɨ TI XATA YU YAU YU TEY HEPAɨSTA KANIU MɨWENI, 5Mɨta xeme pɨxe,puti yuane : Tsepa ke-ane tiu tahɨawixɨ yu yau yu tei , ¨ parewiya a jetsie timeme ne nejepɨsta, ne payeitɨa kakaɨyari imkie-rieya.¨mɨkɨ tewi kaheiya jɨwa aixɨ tikamieni yu yeyau,ma wa hepɨsta.¨ 6Paɨmɨ xeme raya,arɨkame xekua.ayeitɨa Kakaɨyari niukieya yu yeyeri jepaɨstkɨ paɨta.7Xeme te,iatawamete, aixɨ puta,yɨ Isaías kepauku niki yatuatsie xeme xe,jepaɨsta, 8IKɨ TEɨTERI AIXɨ MENETE,KUXATA YU TENIKɨ, WA IYARITA, PAUTEWA NE HATSɨA. 9MɨKɨ MENETSI AYEXEIYAME ME YU ERIE YAKɨ XEIKɨ,A, MARI.ITSIKA ME,YATUA TEWI IYARIEYA HɨKɨ PɨTA,¨10Umaniere, mɨkɨ teɨteri waɨka waruta hɨaweka, pɨti warahɨawe: ¨Xeu,enaná xeu,timaixɨa, 11Tita ta teta tetekua,a mɨkɨ tewi tsikuayu,riewe. Mɨkɨ paɨta teta ma ayeneika , mɨkɨ hɨrixɨa tewi yukɨ puyuriewe.¨12Umaniere tɨriyamama ma akɨneka Jesus jatsɨa pɨ,mete hejɨawe: ¿Peraku,materi Fariseu,tsixi kawaru,nakixɨ ikɨ niuky mamu,enitsie? 13Jesus waruta,ey pɨti warahɨawe: ¨Naitɨ iteɨrite ne Yau ta heyma makawe kuatiu,ka,e, ti ka junarieni. 14Xekene waru kwe,eiri mɨkɨ mema kɨkɨpe mewa,ruwitɨximeni. Xɨka ke ane ma kɨpe yu japaɨ ma kɨpe manku inieni, yu naitɨ me paukaxɨ,rieni me watixawatsie.15Pedro pita,ey Jesus pɨre hɨawe: Tana'kajekɨatsiri ikɨ ɨxatsi tame.¨ 16Jesus pɨti warajɨawe: ¨¿Xeme akuxi xeka,te heiti,enietɨkɨka? 17Xeka te niere xeme tsepa tita yu teta xete utikuai xe taɨta yame yauta kareuyu,ka wiwieni?.18Naitɨ iya tita xe teta rayeneika mɨkɨ iyaritsie pati neika. Mɨkɨ hɨrixɨa tsikatiyurieweni iya tewi. 19Iyaritsie canatineykani naitɨ tsiti,ane, imeri,ka karayuni,wiya, yu nai tiwa,yeweyatɨ, inawari, niuky itarika,kɨ tierika. 20Ikɨ ti naitɨ aixɨ kuatiyu riewe tewitsie. Xɨka petiukuani peka maimatɨ mɨkɨ yukɨ tewi kwayurieni.¨21Umaniere Jesus panayatɨa pe tɨa kiekari Tiro Sidon kwieyaritsie. 22Mana xewitu uka Cananea penkunakixɨ mana kiekaritsie. Mɨkɨ pɨti kuhiwiyakai pɨ utaitɨ: ¨Ne keneneuti,nenimayata, eku ukiratsi, David nu,aya aku; ne niwe uka waɨkawa tikui,nitɨarie tɨkakame nɨ,arimamakɨ.¨ 23Mɨta Jesus tsikuatIu,ta,a ni xeiniukiyari. Tɨriyamama ma,akɨneka me piwa,wiriekay ma utiyuatɨ: ¨pɨteuta hɨawi kejeyani , waɨkawa pu hiwarɨme ta utɨa.¨24Jesus waruta,ey pɨputayɨ: ¨Ne nekua jeyanɨ,arie auerietɨ iya xeikɨa ke,ane muxatsi me mauyaxɨrie Israel kiekatari .¨ 25Mɨkɨta yatɨtɨ jura ayaka ɨkayatɨa puti tunimake, pɨ utaitɨ: Ükiratsi, neneuparewi.¨ 26Mɨkɨ puta,a pɨputayɨ: ¨Aixɨ kua,ane tɨri wa ikwuai jawa reukaxɨ,ririwani tsɨikɨri,¨27Mɨkɨ,ta putayɨ: ¨Hɨ ekɨ ukiratsi ya xeikɨa tsɨikɨri me te kwa,a tita mete kaxɨrɨwa wa kutsima.¨ 28Umaniere Jesus puta,a pɨre hɨawe: ekɨ uka, waɨkawamekɨ yuri peti erie. Hɨ yetiyini ekɨ kepereuya,hɨwa.¨Mɨkɨ nuaya herie panetɨarie ana ya upaucukaku.29Jesus muwa uke,eirieka petɨa hurawa jaramara testa Galilea kiekariyaritsie. Umaniere pantitɨa jɨri mantitewi,tsie mana pakaya. 30Mana me pitaxey waɨkawa teɨteri; mɨkɨ mewara iniekay yu hamatɨa me muti,ɨtsaraiwa, me makɨkɨpe, mekua,utiniuka me mamate tutuni, teɨteri aixɨ mekuate, hauyumate waɨkawa tekwikwikate. Mɨkɨ mana me waye tsereraxɨ Jesus hɨxie, mɨkɨta herie wara nenetɨwakai. 31Yeti yɨanekaikɨ meyu waɨkawatɨ me puyuka, temamawiwakai me nieretɨ mekuaniuwawekai me mutiniukakaikɨ herie meti,neikakaikɨ me kua ukɨniwawe memukɨni,wawekaikɨ memakɨkɨpe mamaunenierekaikɨ. Mɨkɨ aixɨ mete ikuxatakai israel,tari wa Kakaɨyarikɨ.32Jesus waruta hɨawixɨ yu tɨrillama pɨtiwara hɨawe: ¨Newareuneni,maya ikɨ meyumɨire, menetsi uweiyakɨri jaika tukarɨ ikuairi mekuate hexeya, Ne kua wareu,teutuamɨkɨ me kate kuakame, kataku me hauxɨrietɨkɨne huyata.¨ 33Tɨriyamama pɨme te he,eiya: ¨¿Kewa aku tete hekaxeya waɨkawa papa ,mete kuanikɨ kuine me yu waɨkawame uwa tixaɨ katiu xuawetsie? 34¨Jesus pɨti waruta,hɨawixɨ: ¿Kepaɨmeme papa xepexeya xeme? Mɨkɨta maputiyɨ: ätahutame, yapaɨmemeta ketsɨte ichimepepeme. 35¨Umaniere Jesus tiunɨ,a meyu waɨkawakai meke,ukayaxeke kuiepa.36Mɨkɨ ranku,pi atahuta papayari hapaɨna ketsɨte, yapauku pampariusi u wewieka, ititaraka wayatuiri yu tɨriyama. Mɨkɨ memuyɨ me waya tuiri teɨteri meyumɨirekai. 37Yunaitɨ teɨteri mete ukuai aixɨ mete uyuma. Yapaukuta me pikuteɨxixɨ tarariyari manayu hayawaxɨ, puti hɨnixɨ atajuta kiriwayari. 38Iya keane mete ukwai mejɨkɨtɨkai nauka miliyari ukitsi, ni maka inɨatsietɨ ukari ni tɨri. 39Umaniere Jesus warutateutɨa teɨteri meyumɨirekai mɨta petɨa kanuwatsie Magdala kwieyaritsie.

Chapter 16

1Fariseotsixi meta Saduseotsixi meniu axɨani Hatsɨana mɨtaa menita inɨata me iwawirietɨ kename kewaruhekɨatɨiyeke taheima timieme. 2mɨkɨta pɨkatiwarutahɨawe: ''taikai hɨkɨtɨnitsie, xeme pɨxemutiyuane: 'hikɨ aixɨ tikuyɨni, haiwitsie muxure.'3Uxa'ariekata ximeri xeme pɨxemaitɨkani: 'hikɨta tsiti kumayare, hikɨ mau'haiwiya. xeme xete akumate kehapaɨ xeteheitimaitɨkɨka, keti anetɨ taheima ti'ane , mɨta xekayɨwawetɨ xemeitimaitɨkɨne kehapaɨ tiwatiyɨxime tukari matihane. 4xewitɨ ke'kemieme tsitiuka iyaritɨ ukitsi watemawietɨ ti'hekɨakame katiwauneni, mɨta ni xeime kwayetuiriyerieni tita ti'hekɨa xeikɨa Jonastsie timieme.''mɨta Jesús kawarukwe eirieni kaneyani.5Iya tɨriyamama xeitapa mepanexɨa, mɨta metenatɨmaiyakaitɨni kename pani me an'ɨnikekai. 6Jesús pɨkatiwarutahɨawe: ''Xeneneu'eni heitserimekɨ waɨkawa xeyu'ɨwiyani fariseotsixi mɨta Saduseotsixi wa'ɨkitsika.'' 7Mɨkɨ tɨriyamama pɨmeteyukɨhɨawekai: '' pani tekwa a'ɨkɨ kanaineni.'' 8Jesúsita kataa enakaitɨni yememaitɨkateitsie pɨta katiwarutahɨawe: '' Xeme ukitsi waɨkawa sasuni xekate erietɨ,¿ketiuru yexete hayuhɨawe kename pani xeka'aɨ?9¿Akuxi xekwahati enatɨkɨka ni xekwaha eriwa pani auxuwimekɨ mete ukwai cinco mil ,hapaɨnata kepa tsamuri xemuxeɨri? 10¿Ni hapaɨna xekwaha eriwa cuatro mil Netiwarumi, pani atahutamekɨ, kepata tsamuri xemuxeɨri?11¿titakɨri xeme xekatehati enatɨkɨka kename Ne, panitsie, nekatikuxatakai? pɨta xeyu ɨwiyani Fariseotsixi meta Saduseotsixi kemente'uhu.'' 12Anamɨrike mepeti enanatɨkɨ kename mɨkɨ panitsie mauyutiwiwa kaxatakai pɨta haitɨ painekai mekeyu'ɨwiyanike iya Fariseotsixi meta Saduseotsixi kemente u'ɨkita.13hikɨta kepauku Jesús muta'atsie Cesaria tiyetewakaku Filipo kwieyaritsie, Mɨkɨ yutɨriyama waruta iwawiyaxɨ, pɨhaitɨ: '' ¿kemehaitɨka teɨteri ke ane aku hɨhɨ Uki nu'aya?'' 14Mɨkɨ'ta pɨmeputiyɨ: ''Hipatɨ mepaitɨka Juan el Bautista; hipatɨ ta, Elias; hipatɨ ta, Jeremías, ya xewitɨ ti'mamateme. '' Mɨkɨ pɨkatiwarutahɨawe: 15''mɨta, ¿kexehaitɨka ta xeme kename ke ane Né nehɨkɨ?'' 16Simón Pedro, pɨtita'ei: ''Ekɨ Cristo pehɨkɨ, Kakakaɨ mayeniere nu'aya.''17Jesús pɨkatitahɨawe: ''aixɨ pe'itɨrie,Simon Jonas nu'aya, akɨ manakɨ pekwarakumate ikɨ'yemanyɨne pɨta Ne'yau taheima kaniere metiuta ɨkitɨa. 18hapaɨna pɨnemerahɨawe kename ekɨ Pedro pehɨkɨ, ikɨ'tetetsie19Ne tiyepiwame nemetsiyetuirieni taheima mieme. tita petihɨani ana'i kwiepa yaxeikɨata taheima pɨkatiyɨmikɨ, yaxeikɨata tita petitatuani ana'i kwiepa yaxeikɨa katiyɨmɨkɨ taheima.'' 20mɨta Jesús yutɨriyama pɨkatiwarutahɨawe kename mɨkɨ xeime pɨme katehahɨawenikekai kename Mɨkɨ hɨkɨtɨkai Cristo.21Anamɨpaitɨri Jesús tiutsutɨani pɨtiwarahɨawetɨ yutɨriyama kename mɨkɨ yemiekai Jerusalen, kename iyamexi ukirawetsixi, tatsinitsixi te'ɨkitamete meta te'utɨwamete meyunɨtɨ memi mieni, pankuketɨarieni hekwuamekɨ hairieka tukari ankayayu. 22Mɨta Pedro yatewa i'hanaka pɨrehɨawetɨ:''ikɨ yeranyɨne kereutewani ahetsie, ne Ukiyari; ne pɨnekwareuyehɨwa pɨti aneni a'Hetsie.'' 23Mɨta Jesús Pedro antaxeiyaka pɨrehɨawe: ''!Tɨkakame nemieni tewapaitɨ ekɨ tete witsestɨarika pehɨkɨ Nehapaɨsta, ketiuru pekwa a'ɨwiya Kakaɨyari kemaine, pɨta teuteri kementeku eriwa.''24Mɨta Jesús pɨkatiwarutahɨawe yutɨriyama: '' xɨka xewitɨ ne'utɨa hauyeimɨkɨni, keratɨmaiyani kenreuyehɨwa yetikamieni yutukaritsie , pɨta yukuruxi atɨtɨ ne'utɨa ke'umieni. 25Meta ke'ane yutukari mauwikwestɨamɨkɨni peiyehɨani, ke'aneta yutukari mauyehɨani nekɨmanakɨ pikaxeiya. 26mɨta ¿tita yumamatsie tihɨni i'ya tewi xɨka umɨni naime kwuepa ti'mieme rexeiyatɨ?¿titata tewi tiyetuani yutukarikɨ?27Mɨta uki Nu'aya kanuamɨkɨ kenraye axe hapaɨna akeritsixi wa matɨa. ANAMɨTA MɨKɨ TEUTERI KATIWARAKAPITɨAMɨKɨ YUXEXUIME KEMENTEKAKɨKɨ. 28hasunikɨ nexerahɨawe, hipatɨ xeme uwa xeyukanieritɨa, mɨkɨriyatsie xekwa u'yekɨne kepaukurike xemixeiya uki nu'aya yukwueparitsie akamiekame.

Chapter 17

1Ataxewi tukari ankayaku, Jesús waruta'ini Pedro, Jacobo (Santiago),meta yu iwá Juan, kawarewitɨni hɨri antitewikakutsie. 2Iyá wa'hɨxie yukɨ anetɨ patɨa. Yu hɨxie tau hapaɨ ayaxawatɨtɨ patɨa mɨta kemarieya waɨkawa xawawatɨtɨ patɨa.3Ana'mɨ, mepuhekɨarixɨ metekuxatatɨ hamatɨana Moisés Elias matɨa . 4Pedro uniereka Jesús pɨrahɨawe: ''ne ukiyari, a'na teyukanieritɨakɨ aixɨ ane. Xɨka pɨpetinake'erieka, xamari haikame netiwewieni, xeime a'hetsie mieme, xeime Moisés tsie mieme, xeimetá Elias tsie mieme''.5Mexi akuxi tikuxata, haiwí merɨkaɨyetɨ warukuna, haiwi'tsata niuki payené pɨhaitɨ: ''Ikɨ ne niwe nemeinake'erie kahɨhɨtɨni, kɨmanakɨ waɨkawa nepauyutemawie, xekene'enieka''. 6Tɨriyamama memu'enanaxɨ'tsie, wamekanieritaxɨa me mamatɨ. 7mɨta Jesús nuaka warumayɨa, ana pɨtiwarahɨawe: '' Xekenanku'nenieri xekwamamaka'' 8Ana'mɨrike wa mepenenierexɨ xeime tawarie me kwa u'xei Jesús xeikɨa mepuxei.9Hɨritsie me akahutɨ, Jesús pɨtiwarahɨawe: '' hikɨ xeime xekwate haxaxatɨwani kexente unierixɨ pɨtá kepauku tewi Nu'aya mankuketɨarienitsie mɨkite watsata''. 10Tɨriyamama pɨ'metehe iwawiya: ''¿ Ketiu te utɨwamete me paitɨka kename Elias akuxi hamie?''11Pu'taa Jesús haitɨ: '' Casi Elias meri kanehamieni naime aixɨ tiyurienike. 12Ne'ta pɨnexerahɨawe, meripaitɨ kanuaniri Elias, mɨkɨ mekwa itanake'eri; pɨtá hetsiena yemeteniuyurieni kementehauyahɨakai. Yaxeikɨa'ta, tewi Nu'aya katikwinimɨkɨ wa mamatsie.'' 13Ana'mɨ mepetienanatɨkɨ tɨriyamama kename Juan el Bautista tsie tiwakuxaxatɨwakai.14Kepauku memu axɨatsie teuteri meyuxeɨriekaitsie, auriena nuaka xewitɨ tewi, putitunumake hɨxiena, pɨrehɨawetɨ: 15''Ne ukiyari, ne niwe ke neutinenimayata, ka niutarɨweweni ka tiyu kwinitɨaka waɨkawa . Mɨixa taipa ya siere hata ka neuwautseni. 16A tɨriyamama hatsɨa nepi'atɨa mekwa uyɨwekaxɨa herie memenenetɨani.''17Jesús pita ei haitɨ: '' Nuiwari sasuni me kwate'erie hapaɨna me kwate akumate tita aixɨ ti ane ya hawaikɨ, ¿ Ke kutá ne reutere tawari xehamatɨa? ¿ kepaɨmemekɨ tawari ne nexetinewirieka? ana'í xekeneneu atɨiri.'' 18Jesús tɨkakame nɨarieya payanɨa anamɨrike payatɨa hetsiena. Anarike iyá uki temaikɨ herie pane.19Jesús tɨriyamama me itaxeiyaka yu xewime pɨ mete iku'iwawiya: ''¿ Ketiuru tekwa uyɨwekaxɨa temeyanɨ'ani''? 20Pɨ tiwara eiya Jesús: '' Waɨkawa xekwate'eriekɨ. Ne sasunikɨ nexerahɨawe, xɨkate tsipemekɨ sasuni xete'erieka, mostaza hatsiyari ken nene hapaɨ, xeme xeyɨwekaxɨanikeyu xɨkate ikɨ hɨri pɨ xete itahɨawe: 'mana hutá pɨta kenemié', mɨkɨ ka xe eniemɨkɨ. Naitɨ tiyɨwetɨ kanayeimɨkɨ. 21Ikɨ tɨkakame nɨarimama yeme a'nene kwa ayayani, pɨtá nenewiyakɨ hapaɨna hakiyakɨ.22Mexi akuxi Galilea me u'uwa, Jesús yutɨriyamama pɨtiwarahɨawe: '' Ukí tewi nu'aya teɨteri wa mamatsie kayatuiyamɨkɨ, 23Iyamexi meni miekuni, hairieka tukari ankayayu kanankukemɨkɨta.''Ana tɨriyamama mepuyukaheiweri.24Capernaúm meya axɨatsie, tumini xexeɨriwamete kakaɨyari niukieya watixaxatsiwatsie ti miemekɨ Pedro hatsɨa meya'axɨa, pɨ metehehɨawe: ''¿Ti'ɨkitame tá katiyutua uwa miemekɨ?'' 25Iyá pɨputayɨ: ''Hɨ.'' Pedro mautatɨatsie Jesús hamatɨana tiutaxa pɨrehuawetɨ: ''¿Ekɨ kepetiku eriwa, Simón? ke hate me itsɨkate, ¿ ke hate wa tumini me pan ɨwe? ¿ kiekatari sunu tewa kiekatari?''26Pedro mutayɨtsie: '' tewa kiekatari", Jesús pɨ re'eiya: ''meka teneyutuatsɨ kehate me kiekatari. 27Niuki mekwa xɨatɨakakɨ iyamexi tumini xexeɨriwamete, haramara testa kenemie, a kwaitsɨpame ma kene haukawiwi, kepauku matɨari xeime pemekwaitsɨpatsie mɨkɨ pepewiya. Kwaitsɨ pehenatihɨnirienitsie, tumini tetana hatimaneni. Peheiwati'ɨme pewa ɨitɨani iyá tumini xexeɨriwamete wa hatsɨa, ta hetsie miemekɨ.

Chapter 18

1Meripaitɨ Jesús hatsɨa mapayeixɨa tɨriyamama pɨmete hehɨaweta: "¿Ke'ane masi raya'axe a Kieparitsie ta'heima?" 2Jesús xeime nunutsi putahɨawixɨ Hatsɨana nuanikɨ mɨta wa'hixɨapa pitake 3pɨhaitɨ: Sasunimekɨ nexerahɨawe, xɨka xeikɨa ekɨ pe'a uti'yaritɨani mɨta nunutsi hapaɨ petiu a'hɨawe, kwayɨwe Kakaɨyari kwieparieyatsie pamautayani.4Paɨmɨ ti'ane ke'ane ikɨ nunutsi hapaɨ mayuyeitɨani, mɨkɨ tewi waɨkawa raya'axe Kakaɨyari Kwieparieyatsie ta'heima. 5Iya'ta ke'ane nunutsi mankwewieni aku nunutsi hapaɨ Ne kenentiwikwestɨa, mɨkɨ yu mamatsie Netsi hɨmeyɨni. 6Ke ane'ta aku ikɨ tɨri Ne hetsie sasuni mete'erie tatakuritsie meihɨani, aɨxɨ anenikeyu mɨkɨ xɨka tete nekame atitɨtɨarini kɨipieyatsie, mɨtaa xɨka haramaratsie hupaitɨ hauhɨiyani.7¡Yu hetsietsɨri teɨteri kwiepa metáma tatakuri meteyupitɨa! Pɨ'reuyewetse tukari mankayeika pɨti'aneni; mɨta, ¡iya ke'ane tewi hetsiena tatakuri makamie! 8Xɨka a mama yatá a ɨka tatakuri metipitɨaka, na'witeki mɨtá waneukahɨwa wapaitɨ. Aixɨ ane a'hepɨsta masi Kakaɨyari Hatsɨa peyemie pa'mamamɨritɨ pa'ɨka mɨritɨ, ke akuxi taipa pamauhɨiyani penaimitɨ paha'mamatɨ mɨta siere paha'ɨkatɨ.9Xɨka a'hɨxí tatakuri meti pitɨaka, newatitu'í wapai neka'hɨwa. Masi aixɨ ane a hepɨsta Kakaɨyari Hatsɨa peya'ani xeime xitapa xeikɨa pa'haunieretɨ, ke akuxi taipa pa'mauhɨiyani maimekɨ pahaunieretɨ.10xeunieri ke'ane itsimeyumate yaxekwa tewareu eriyani. Ne pɨnexera'hɨawe ana taheima, Akerimama Ne Yau manayexeiyani aku taheima kaniere. 11Mɨtá Tewi Nu'aya ana kwiepa peyatɨa ke'ane mamauya'xɨriekai.12¿Ke peti ku'eriwa ekɨ? Xɨka xewitɨ tewi 100 muxatsi warexeiyani, xɨkatá xewitɨ hauyeweni, ¿Katiwa kwe'eirieni me 99 muxatsi mama'ariya mɨtaa ke'ane muxa mauyewe katiwaumie? 13Xɨkatá ikaxeiya waɨkawa yu'katemawieni ni ke akuxi muxatsi 99 makwa hauyaxɨrí. 14Mɨtaa siere pɨti'ane, A Yau pɨ'kwareuyahɨwa aku ta heima yukanieritɨa ikɨ yakɨ memauyumaririe mamauyaxɨrɨweni.15Xɨka a iwa tatakuri tiuyu pitɨani a hepɨsta, hatsɨana nemie neu hekɨata ke'muyɨ ekɨ mɨkɨ matɨa yu'xaɨta. 16Xɨka metsu enieni, a iwa papa'iwaxɨ aixɨ manyinetsie. Xɨkata kametsu enieni a'hamatɨa newara inietɨ yu hutame iwamari, paɨmɨ iwamari temariwame yuhutatɨ meta yuhaikatɨ, mɨkɨ niuki yu'enieni.17Xɨkatá mɨkɨ kexe'u enieni, neutaxata kenti'ane tiwati xaxatsiwatsie. Xɨkatá mɨkɨ iwamarixi kawaru enieni, tsepa tsɨri xetenetimani kename kaxe iwa kename Gentil hɨkɨ mɨta siere tumini xexeɨriwame.18Sasunimekɨ Nexerahɨawe, tita iya ana kwiepa pakwa tipitɨani, hapaɨana taheima pakwati pitɨiyarieni. Mɨtá tita iya peti pitɨani ana kwiepa timieme, hapaɨna taheima timieme peti pitɨiyarieni. 19Hapaɨna tawarie Ne'paine, xɨka xeme yu'hutatɨ yaxeikɨa xete uyuhɨawe ana kwiepa tsepa titatsie meta tixaɨ xete utawauni, yati yurieni Ne Yau aku taheima yukanieritɨa. 20Aku kewa yu hutatɨ ya yu haikatɨ meme'yuxeɨrie Ne'hetsie meku'eriwatɨ, mana Neyukanieritɨa wa'hixɨapa.21Umaniere Pedro nua Jesús pɨrahɨawe: "Ukiyari, ¿Ke'pamexɨa ne iwa ne'reuyahɨwirieni xɨka tatakuri tiuyupitɨani ne'hepɨsta? ¿kepamexɨa a'tahutamexɨa?" 22Jesús pɨrehɨawe: "Ne pɨnemarahɨawe a'tahutamexɨa hawaikɨ, pɨtá 490 mexɨa.23Mɨtá, Kakaɨyari Kwieparieya pɨtiuyu hekɨkɨare xewitɨ tatuwani pɨtiyurienikekai yu nɨ'arima mete epiniriekai waru'wi. 24Ke'pauku warutiwitsie mete apikaikɨ, xewitɨ nɨ'arimama pu'atɨarie hɨxiena, mɨkɨtá repinierikai $10000. 25Mɨkɨ'ta kwa heixeiyakai titakɨ rayukatuani, ukiyarieya pɨ tiunɨ'a ke'antahɨiyanike ɨyaya siere niwemama siere hapaɨna pini tita rexeiyakai, paɨmɨ'ta rayukatuame yɨnikekai.26Umaniere'ta mɨkɨ nɨ'arieya pu'kaya, titunumake hɨxiena pɨrehɨawetɨ: 'Ti'ɨkitáme, ne neukwewi akuxi, kuta naime ne'marakapitɨani.' 27Mɨta mɨkɨ ukiyarieya, pi'tinenimayataxɨ, pitatua hapaɨna'ta repinieriekai reiyahɨwiri.28Mɨkɨ'ta nɨ'arieya petɨa xeime pukaxei yu hapaɨ axeikɨa mete uxumayakai mɨkɨ'ta 100 denarios rapikai hatsɨana. Mɨkɨ nɨ'ari yu iwa puwí, kɨipitɨana awietɨ pɨrehaɨawe: 'Netakapitɨa kepá penerapinierie.' 29Mɨta mɨkɨ iwaya pu'kaya titunumawetɨ pɨ painekai: 'Akuxi neneukwewi, naime kuta nemarakapitɨni.'30Mɨkɨ'ta nɨ'ari yakwa tiutanake'eri pɨta, kaxariyarie peitahɨa, kepaukurike maya'anikekai aku naime rayukatuanikekai. 31Kepaukuta iwamama mete hetíma mamunierixɨ kentiuyɨkai, waɨkawa mapuyuka heiweri; me'pekɨ yu ukiyari pɨmetehahɨawe kemete unierekai.32Mɨta mɨkɨ ukiyarieya pita kwewi pɨrehɨawe: 'tewi tsitiuka iyari, ne nemereuyahɨwiri kepaa penerapinieriekai pa mu'atawaukɨ. 33¿Ekɨ'ta siere a iwa paka retinenimayatakekai, ne aku a hepɨsta nenimayatsika nemutixuawitɨa?'34Ukiyarieya puyaha'a piyatuata teyukwikate wa'hatsɨa ke'paukurike rayukatuamerike aku ke'pame rapikai. 35Paɨmɨ siere Ne Yau taheima yukanieritɨa pɨ'tikayani xe'hepɨsta, xɨka yu iyarikɨ yu iwa xekate hauyahɨwirieni.

Chapter 19

1Pɨtiuyɨ kepauku Jesus tiuhayawarɨ tikuxatakai, payatɨ'a tiyatewakaitsie Galilea petɨ'a kwie maka'atɨkatsie Frontera tiuyu teruwatsie Judea, hukaiwapaitɨ Rio Jordan an'ya yame. 2Waɨkawa teɨteri mepiweiyakai mana mɨkɨ heriewaranetɨaxɨa.3Mɨta Fariseos mepayeixɨa hatsɨana me ita'inɨatake ketayɨnikekai pɨ mete'hehɨawekai: "¿Ti yɨwe iya uki yu'ɨya kw'erieni tsepa keranyɨnemekɨ?" 4Jesus waruta'ei pɨ putayɨ: "¿Xeme kari xekwate akateruwawe maukatsutɨ DIOS MARUTIWEWI UKI UKA?5¿Mɨta siere kanutayɨni: MɨKɨ YETI ANEKɨ UKI YU YA'U SIERE YU TE'I KWE'EIRIENI, MɨTA UKI UKA MEYUTINɨNI, MɨKɨ MEYU HUTATɨ XEI WAIYARI MEPAYANI? 6Mɨkɨ mekwayu hutani, paɨtari xeiwaiyari menhɨkɨ. Yentianekɨ, Dios warutinɨitɨakɨ, rekwayu eirieka xewitɨ xetaxɨxiwani".7Mɨkɨta metehehɨawe: "Mɨta, ¿ketiuxu Moises Pɨ PUTAYɨ TEKEWAYATUIXIENI XAPA KENAME MEUYUKU'EIRI RE'UTSEME MɨTA TEWA PEN'NɨANI? 8Mɨkɨta tiwarahɨawe: "Mɨkɨ yu iyaritsie mentsetseɨyekai Moises warupitɨa mewaku'eirieni yu'ɨitama, meripaitɨ makatsutɨtsie pɨ kwa ti'anekai. 9Ne nexe'rahɨawe xewitɨ tsepa ke ane xɨka yu'ɨya ukueirieni, xɨka weiyarikakɨ, ka u'yɨni, xɨka utineɨke xeime matɨa ukitsi matemawie payeika karayuni; iya uki xɨka utineɨke eiriwame xɨka hewitɨni, karayuni payeika.10Nɨaxitsiri pɨ metehehɨawe Jesus: "Xɨka pɨtianeni wahepaɨsta uki mɨta ukaraiya, aixɨkwa'ane memuyu'witɨkɨni". 11Mɨta Jesus pɨti warahɨawe: "Yunaitɨ me kwa yɨwawe memitanake'erieni ikɨ ɨkitɨarika, xeikɨa iya ke ane menpitɨarie meminake'erie". 12Metexuawe kanuariwetɨ kaponitsixi metinunuiwa yeme'anenetɨ yu te'i tsie paitɨ. Hipatɨta pɨ meputi itɨariwa teɨteri pɨ mewatiyuxuwa. Siere hipaɨta mepu'uwa yukɨmana kaponi mepakɨ yeti'yu nake'eriekɨ ta heima timiemekɨ. Ke ane yɨwe ikɨ ɨkitɨarika yu'mamtsie ke'ihɨni.13Mɨkɨta pu atɨiyarie tɨri mɨkɨ yutanenewienikɨ yu'mama wahetsie mutanetɨanikɨ: mɨkɨta tɨriyamama mepete'akai. 14Mɨkɨ Jesus pɨtiwarahɨawekai: "Xekene warupitɨa ne hepaɨ memakɨne xekwaxa imaiyani, mɨkɨ ta heima ma'kama wa'etsie katimiemetɨni." 15Mɨkɨ yu'mama wahetsie putanetɨa, yepaukuta payatɨa mana.16Mɨta yetiuyɨkɨ xewitɨ uki kanuani Jesus hatsɨa pɨrehɨawe: "Tiɨkitame, ¿tita aixɨ'ti aneme netiyurieneni tukari kwarɨwe nemexeiyanikɨ?" 17Jesus paɨrehɨawe: "¿Ketiuru pepa'iwawa tita aixɨtianekɨ? xewitɨ xeikɨa aixɨ ane, xɨka ekɨ pɨ pereuyahɨaka tukari pe ankuweiyamɨkɨ xeikɨa kakaɨyari kemaine yeketekamieni."18Mɨkɨta hɨkɨ pɨrehɨawe: "¿Ke ane mari'itsika?" Jesus putayɨ: "PEKWA'TI AMEMIWANI; PEKWA KARAYUNITɨNI; PEKWATINAWAYANI; PEKWA'TI ITAWANI, 19A YA'U A TE'I AIXɨ KETEWAREU ERIYANI; SIERE KE ANE A AURIE MUYEIKA AIXɨ KETEU'ERIYANI EKɨ KEPENREU'A ERIYA."20Mɨkɨ temaikɨ rehɨawe: "Mɨkɨ naime yenetikamie; ¿tita tawari reuyawetse?" 21Jesus pɨ putayɨ: "Xɨka ekɨ pɨ petikueriwani aixɨ petiukaiyarini, ke nemie, ketetua tita penrexeiya mɨta iya men'mamawi ketewareyatuiri, pepayani raya arɨkame perexeiyatɨ ta eima timieme. Uraniere kwiniwa kenenan'kweiya." 22Mɨkɨ u'enaka temaikɨ Jesus kemutayɨkai, petɨ'a yuheiwerietɨ, mɨkɨ waɨkawa rexeiyakai pinite.23Jesus paɨ tiwarahawe yutɨriyama: "Sasunikɨ nexerahɨawe kwatiyɨwe xewitɨ tewi waɨkawa rexeiyatɨ mautahani ta heima kakaɨyari mekanieretsie. 24Tawari'ta pɨ nexerahɨawe, ni tsikwa ane camello manyahani iwipame hɨrieyatsie, keyuri xiku mautahani ta eima kakaɨyari mekanieretsie."25Kepauku tɨriyamama memu enana, waɨka memuyuti'iyaritɨa pɨ meputiyɨ: ¿Ke ane kuta kuwikueni? 26"Jesus waranxeiyatɨyaka pɨputayɨ: "Teɨteri wa'hepaɨsta kwatiyɨwe, Yusi hepaɨsta hikɨrixɨa naitɨ tiyɨwe." 27Yeti anekaku Pedro niutayɨni: "Neuxei, tame tetehe'kueiri temetsiu'weiyatɨ, yeti anekɨ ¿tita te'tehexeiyatɨ tetehakɨne tame?28Jesus tiwarahɨawe: "Sasunikɨ nexerahɨawe, xeme xenetsu'weiya, hekuame xemu'tinuiwaxɨ, kepauku uki nu aya mankayarɨni ɨparitsie witsira'kuanetsie, xeme siere xepankayaxe doce ɨpari manka'u, aixɨ xeteakayuruwatɨ iya doce nuiwariyari Israel kiekatari.29Yunaitɨ iya ke ane yuki memuku'eiri, yu iwama, yu ya'u, yu te'i, yu niwema, yu kwie ne kɨmanakɨ Ne kenentitewakɨ, mɨkɨtikareiya cien masi rana pikame siere yu'mamatsie pihɨni tukari kwaxɨwe. 30Mɨkɨ waɨkawa memahaitɨtɨa hikɨ mema'kɨne memakuinanatɨ, mɨta mɨkɨ waɨkawa memakuinanatɨ memakɨne memahaitɨa.

Chapter 20

1Pɨ tiuyu matsiɨkɨre ta heima kakaɨyari manɨ,a tsie iya keane ti yu pinitɨakai waɨkawa kwie, payatɨa ximeri waku waunetɨ te uximayatamete yu haraweritsie miemekɨ. 2Umaniere ya utayɨka te uximayatamete kename tiwa pitɨani xei tumini xei tukari, warenɨ,a yu harawerita.3Tawarita payatɨa tuka amiekaku waruxei hipame teuximayatamete tsimakate,yuriekame waɨka ratuiya tsie. 4Mɨk´ta siere pɨti warahɨawe: ¨Xekenehuu xeme siere ne harawerita ne xetipitɨani rekanakemekɨ.¨Mɨkɨ siere mepe'kɨ´ uxmayatsikakɨ.5Tawarita tuka payatɨa ya xeikɨa wakakaiku japaɨna tikatɨa. 6Tawari payatɨa taikay a miekakuwarukaxei hipame tsimakateyuriekame. pɨti wara,ɨawe ¿ketiuru ana xeyukanieri,tɨa tsixekate,yurietɨ tukari pankamie? 7Mɨkɨta pɨmaputiyɨ: 'Ketsɨ xewitɨ kuatasta,iniewe. Mɨkɨta tiwara hɨawe: Xemetsɨ siere xekenehu jarawerita8Taikai matɨatsie, haraweri kutsiyarieya pɨre hɨawe yu nɨ,ari: Ne'warutahɨawi teuximayatamete kete warupitɨa kemente,uta,iwaxɨ, pe ikatsutɨatɨ ke ane kwinatɨrieka manke meta matɨari manke hapaɨna. 9Mamayeixɨatsie keane maman uytɨarie taykai amiekaku, yu xaxuitɨ me pen,ɨixɨa xei tuminiyari. 10Mamayeixɨa matɨari maman, uitɨarie teuximayatamete, pɨmete uyuhɨawekai kename waɨka meta ɨitɨarieni,kekai, mɨta yaxeikɨa paɨmeme meteúpitɨarie yu xaxuitɨ.11Kepauku yu tumini maman,ɨitsie, niuky me putixɨatɨa cutsikame hatsɨa. 12Pɨme putiyɨ: Ikɨ kuinatɨrieka mete utauximayataxɨ xei hora'yari xeikɨa ma puyuri, ekɨta pe payeitɨa ya xeikɨa ta hapaɨ, tame waɨka ika ken rayu'hete xeitukari xɨri tepunewi tiyutaiyame.'13Kutsikameta pɨti waraei'ya, pɨre'hɨawe mɨkɨ xeime: Nejamicu, ne tixaɨ haxɨ nekuameti,yuriene. ¿Yaumieme'kuta yete kate utiyɨkai quename xei tuminiyarikɨ? 14Kenanuwiyani tita ahetsie timimieme mɨta keneuweiyani a huye ; né ne iyari aixɨ ane ne wayatuirieni ikɨ kuinatɨkate te uximayatamete newaruta'ini ya xeikɨa paɨmeme kepa ne metiyatuiri ekɨ.15¿Ne kuta nekatiyɨwe kene tikayani tita ne hetsie ti miemekɨ katine pini? ¿Aixɨ pakarei ,kaxeiyatɨyeika ne aixɨ netiuka iyarikɨ? 16Yaumieme kuinatɨremete mɨkɨ meti mexɨani, matɨaremete ta, mɨkɨ meti,kuinatɨre.¨17Kepauku Jesus Jerusalen mauya,aximekai, Mɨkɨ waranayewitɨ yu tɨriyama, me ujutɨ juyata pɨtiwara,hɨawe: 18Xekeneunieri teputiyune Jerusalen, tewi nuaya caneya tuiyamɨkɨ iya wa hatsɨa tatsinitsixi te utɨwamete wahatsɨa. mɨkɨta me pita,aita mierienikɨ. 19Me piyatuani Teɨteri wahatsɨa mɨkɨ me mi tewinɨanikɨ, Memi kuwaxɨanikɨ kuruxitsie memi,kawienikɨ. Mɨta hairieka tukari aya,ayu pankuketɨarieni.20Umaniere Jacobo hapaɨna Juan Zebedeo niwamama, wa tei Jesus hɨxie waru atɨa yu niwama. putitunimake Mɨkɨ hɨxiena tiwawirietɨ tixaɨtɨ. 21Jesus pɨre hɨawe: ¨¿ke tita pereuya hɨwa?¨ Mɨkɨta pɨre hɨawe: ¨Yeketeunɨ,a ikɨ neniwama meyuhuta meke ayaxe, xewitɨ a tserieta xewitɨta a, utata, kwie hekua peukiyaritɨni,tsie,22Mɨkɨta, Jesus pɨputayɨ: ¨Xeme xekuate acumate tita xetewawa. ¿Aku xeteyɨwawe xete ukuine nehapaɨ, ne hepaɨsta paya,axime waɨka kene tikuinitɨarieni?¨Mɨkɨta pɨmapɨtiyɨ: hɨ teyɨwawe.¨ 23Mɨkɨ pɨtiwaruta,hɨawixɨ: Casitsɨ, ¨pɨxemuyini xeyɨweni. Mɨta mayarɨni ne tserieta ne utata ne nekuatiyurieni ne nekua iyatuani, ke ane paɨta hetsiena pɨ reukunakistɨarie ne yau hepaɨsta. 24Mɨkɨ hipatɨ tamamta tɨriyama yemete u,enanatsie wa iyari aixɨ kua,uyɨ mɨkɨ hapaɨna pɨmete hauyahɨakaikɨ.25Mɨkɨta Jesus waruta hɨaweka yu hatsɨa pɨyiwarahɨawe: ¨Xeme xete'akumateri teɨteri wa itsɨkamete hapaɨna wa aurie memuti,u me hauyɨwaweme me yu erie, teɨteri wahepaɨsta. 26Paɨmɨta xeme xe hepaɨsta pɨkuatianeni. keane,iya raya,arɨkame ma yuyeitɨamɨkɨni ke nɨ'aritɨni paɨta. 27Keáne iya manyaká mauyu'yeitɨamɨkɨni yu naime kexe nɨ'aritɨni. 28Aku tewi nu'áya hapaɨ mɨkɨ kuanua tikupiniya'riekakɨ, paɨta parewiya tiyatuakakɨ, miyatuanikɨ yu tukari waɨkawa meku wikestɨarienikɨ29Mexi ma´ayahú Jericó, utɨmana mepe kɨ meyuwaɨkawatɨ. 30Mewaruxei yu hutame me'akɨkɨpeme me kuteme huye testa. kepauku memu enanatsie kename Jesus mana uyemiekai, meputihiwaxɨ, yeme'utiyuatɨ. ¨¡Ukiratsi David nu'aya taneuti'nenimayata tame!¨ 31Mɨkɨta teɨteri mewara'imaiyakai meke kaiwatɨnike. ya'aneme tsata masi tɨrɨkarima maputi hiwakay ma'utiyuatɨ: ¨¡Ukiyari David nuiwarieya tame ta neuti'nenimayata!¨32Umaniere Jesus mana wakeka waruta'hɨaweka pɨputayɨ. Keneti'kayani xeme xe hepaɨsta 33Mɨkɨta pɨmete'hehɨawe: 'Ukiyari,ta hɨxite ke antayepierixɨani. 34Jesus waruti'nenimayataxɨ, wa hɨxite pu mayɨa. yapaukuta me haunenieretɨ mɨkɨ mapakɨ utɨmanata me pekɨ.

Chapter 21

1Uraniereta Jesus meta siere nɨ'arimama a hula mepu uwakai aku Jerusalen mepu axia'ta Betfage, hɨri manka'tsie aku olivos tiyetewakaku, mɨta Jesus warenɨ'a yu hutame yunɨ'arima. 2Pɨti warahuawetɨ '' xe kene'hu huta kieta manieretsie me hulatsie xeimiemeta xepeikaxeiya puritu hakuwiekame manata siere puritu nunutsi hamatɨana. xekenewara hakuxɨnaxɨa mɨta xewara hapani. 3Xɨka xewitɨ yukɨ hetayuni mɨkɨ waikɨ, xeme pɨxe te heita'eiya, '' Mɨkɨ ta Ukiyari Ware hauyahuwa'', Mɨkɨ'ta tewi xeimieme wara nɨ'ani xe hamatɨa.''4Ikɨ pɨtiuyɨ maya'anikɨ ke mutayɨkai timaikame. 5PɨTEUTAHUAWI NU'AYA SION: NEUNIERI, A UKIYARI MAKANAKAMIENI A HATSIA KAHAU YUWE'ETATɨ META SIERE ANAKAITɨ PURITU NUNUTSI'TSIE, AKU PURITU NU'AYA.''6Umaniereta tɨriyamama mepekɨ pɨmetekakɨ kehapaɨ Jesus tiwaru nɨ'akai. 7Me pu'atɨa puritu yu niwemakame, mɨta mewarantiweriexɨa yu ɨkarite wa hetsie , mɨta Jesus pantiya. 8Yunaitɨ yuwaikawatɨ teɨteri mepuka'itaxɨ yu ixurikite huyeta, hipatɨ'ta me pawitekekai tɨraranime iteiɨri mepenka itakai muwa huyeta9Mɨta yu waɨkawatɨ teɨteri mepu hukai me uhaitɨtɨatɨ wa utɨa'ta Jesus pumiekai memi weiyakai, pɨmete kuhiwatɨ, pɨmehaitɨkaitɨ: ''¡ AIXɨ KE ITɨARIEKA DAVID NU'AYA!, ¡AIXɨ KE ITɨARIEKA KE'ANE HAMIE KEN TITEWA TA UKIYARI'TSIE TIMIEME. AIXɨ KE ITɨARIE TA HEIMA MAKAWE WAɨKAWA RAYA'AXE! 10Kepaukuta Jesus mautatɨa'tsie Jerusalen, yunaitɨ'ta kiekaripa teɨteri me pautanexia temawiyakɨ pɨmehaitɨkaɨtɨ, ''¿ke ane'kuta mikɨ hikɨ?'' 11yunaɨtɨ'ta teɨteri pɨmeputiyɨ pɨmehaitɨkaitɨ:, Ikɨtsɨ karikɨ hukɨtɨni Jesus timaikame, Nazaret kiekame Galilea kwieyaritsie.''12Uraniereta Jesus kaneutayani teyupanie Kakaɨyari kita. Mɨkɨ'ta yunaime kawarayaxɨrieni tenawemete meta'siere tetuayamete teyupanie. Mɨkɨ'siere kanatixɨrieni mexa'te aku tumini mewatipatakaitsie meta siere wa ɨpari patixɨri tuayamete haumɨxi. 13Mɨkɨ pɨti warahɨawe: ''Pɨkateuku ukani, ' NE KITA TIYETEWATɨ KANAYEIMɨKɨ PɨTA MEWAYU TINENEWIWATSIE,' MɨTA XEME XENAYEITɨAKA TERɨTA TIWANA'WARIENETSIE,'' 14Uraniereta mekwa hauneniere wa'ɨkate mamawi mepu axia hatsiana teyupanie, Mɨkɨ herie waranetɨaxɨa.15Uraniereta me manyetei tatsinitsixi meta siere te utɨwamete me niuniere waɨkawa kenti yɨwe Mɨkɨ kentiuyuri, mɨta mewaru'enieni tɨrɨ pɨme teku hiwame teyupanie pɨme haitɨkaitɨ, ''Aixɨ ke itɨarieka David nu'aya'' mɨkɨtá tsimeteniuyumani meniuyaha'ani. 16Pɨmete hehɨawe, petiwa'enie keme haitɨka iya teɨteri?'' Jesus pɨti waru'ei: '' Hɨ! xeikɨa xekwa ekaterɨwawe: ' WA TETA TɨRɨ ITSIMENENE META SIERE TɨRI MEMUTɨTɨ AIXɨ METE UKWIKAXɨ'?'' 17Mɨta Jesus waru hayawaxɨ mɨta petɨa kiekaripa tiyetewa'kaku Betania mana panhui.18Mɨta ximeri, mexi akunuakai kiekaripa, Mɨkɨ pu hakamɨ. 19Kaniuxeiya higo iteɨri huyetesta kaweme; petɨa hatsiana, mɨta tixau kwatiukaxei xeikɨa xawari pauka'ukai. Mɨta pɨrehɨawe, '' tawari'ri kwakaya'xe a hetsie ikwaxi.'' xeimieme'ta higo iteɨri puta'wa.20Yapaukuta tɨriyayamama mɨkɨ memuxei, menui timamani mɨta pɨmetene'hɨaweni, ''¿ ke tiuru mɨkɨ higo iteɨri puta'wa xeimieme?'' 21Jesus pɨti waru'ei pɨti warahɨawetɨ '' Sasunikɨ tsɨkarikɨ Ne pɨnexeta huaweni xɨka xeme sasuni xete erieka xe katetawe'erietɨ, xeikɨa pɨxekwate yurieni Ne kenentiuyuri ikɨ iteɨri higo iteɨri hepɨsta, pɨta pɨxete itahɨawe ikɨ hɨri ''mana kenankukexi haramaratsie ke neuka'hɨwa', paɨmɨ'ta katiyɨmɨkɨ. 22Naime tita petita wauni pe'anenewietɨ hasuni peti erietɨ, peti yatuiriyarieni.''23Uraniereta Jesus petɨa teyupanie, mamanyetei tatsinitsixi mɨta siere ukirawetsixi kiekatari kiekari mukumanetsie mepayeixɨa hatsiana mexi'ta ti'ɨkitákai pɨmeniutiyɨni : ''¿Tita tɨrɨkariyaya'kɨ ikɨ ye'tiyuriene ? ¿Ke'ane mɨkɨ metsi yatuiri ikɨ tɨrɨkariya?'' 24Jesus pɨkatiwaru'eiya mɨta pɨ'kaniutayɨni: '' Ne siere nexeta iwawiya. Xɨkate yexenete utahɨawe, ne'tsiere yenexetita hɨawe hapaɨna tita tɨrɨkariyaya'kɨ Ne yanetiyuriene ikɨ yenetiyuriene.25Juan ɨwarieya, ¿ke ra'ne, ta heima ra'kane sunu ukitsi mepi netɨa?'' Mɨkɨ'ta meniuku niuni yu'hetsie, pɨme haitɨkaitɨ, '' Xɨkate tame pɨte utiyɨni, taheima paka'ne', Mɨkɨ pɨtatitahɨawe,' ¿Ketiuta sasuni xekwate uta'eri hetsiena?' 26Xikata pɨte uti yɨni, ' ukitsi watsie' tewarexeiya yu waɨkawame teɨteri, mɨkɨ'ta mepeixeiya Juan timaikame.'' 27Mɨkɨ'ta Jesus pɨmete u'ei pɨme haitɨkaitɨ, '' Tame tekwate akumate''. Mɨkɨ'tsiere pɨtiwarahɨawe: '' Ne siere yene kwaxetita hɨawe tita tɨrɨkariya'yakɨ Ne yeneti yuriene.28Keta, ¿xete kumama'teke? Xewitɨ uki ware xeiyakai yu hutame yu niwema. Mɨkɨ petɨa mutewi hatsɨa pɨrehuawe: ' 29Ne'niwe, kenemie hikɨ kete uximayatamie kaxie uva iteɨri'tsata'. Nu'ayata pɨti eiyaxɨ pɨhaɨtɨ, ' Ne nekwa yemie', mɨta arike pi'wapaxɨ yu niuki mɨta petɨa. 30Mɨta uki petɨa hutarieka yuniwe hatsia hapaɨna re'hɨawe. Ikɨ'ta nu'aya pɨti eiyaxɨ pɨ'haitɨ '' Hɨ ukiyari ne neyemie ,' mɨta ya utayɨka kwa hetɨa.31¿Ke ane niwemama yatikatɨa wayau kereuyahɨakai? Mɨkɨ pɨmeputiyɨ, ' manyaka.' '' Jesus pɨtiwarahɨawe, '' Sasunikɨ pɨne xerahɨawe, tumini xexeɨriwame meta siere yewatsixi meneuta haxɨakuni Kakaɨyari kweparieyatsie xeme xeka hautahaxɨawekaku. 32Juan xe'hatsɨa nua'kai huye aixɨ anetsie xe'raxaxatɨwatɨ, xemeta yuri xekwa'te ita'eriri; mexi'ta tumini xexeiriwame siere yewatsixi yuri mete uta'eri hetsiena. Xeme'ta , xemunierixɨtsie yetiuyɨ, xekwa uyutɨmaixɨa yuri xetetaherienikɨ.33Xeneu'eni xeime tawari ɨxatsi. Kaniu yei'kakaitɨni xewitɨ uki, xewitɨ tewi kwiniepa kwie hexeiyatɨ. Mɨkɨ kaxie puka uitɨa, penatɨya'ta siere piwati kuniriyarɨ, putawewi utewime ki tihɨweme, mɨta waru niɨtɨa kaxie etasmete. Uraniereta mɨkɨ petɨa xeitapa kiekari. 34Mɨta maya aximekaitsie inaiyarika, mɨkɨ wareyanɨ'a hipame yunɨ'arima uva ikwaxi wawamete.35Mɨta kaxietsie uximayamete mewarutiwi nɨ'arimama, xeime mepauti waxɨa, mɨta me'pími, xeime'ta mepau tituaxixɨa. 36Tawari'ta, kiekame hipame warenɨ'a yu tɨriyamama, meyu waɨkawame, tawari'ta te'uximayamete kaxietsie, yaxeikɨa mewareyuri. 37Uraniere'ta, kiekame penɨ'a yu niwe wahatsia, pɨ'haitɨ: ' mɨkɨ ne niwe mene han'eniekuni.''38Mɨta te uximayamete kaxietsie kepauku nu'ayamemuxei, pɨ mete uyuta huawixɨ:''Ikɨ ka hukɨtɨni naime tiku hayewiyarieni ; niwa, kɨmɨ tepimieni mɨta tiku hayawiyarienikiekai teteyuku hayewirieni. 39Mɨkɨ'ta menei'hana, meniwaya hɨani kaxie kuraruta, mɨta menimieni.40Mɨtɨ, xikate nuani kaxie kutsikame, ¿mɨkɨ ke wa yu rieni te uxi ma yatamete ? 41Teɨteri me paitɨkatei: ''Mɨkɨ wa ti kwini waɨkawa ukitsi tsi me te u iyari, mɨta hipame pɨta te uximayamete wa hiritɨani kaxie, ukitsi ke ane me te yu tuari, kaxie me ka inɨinitsie'.42Uraniereta Jesus pɨti warahɨawe, ''kariku'ta xeme xekwa ekaterɨwawe Kakaɨyari utsikayatsie:' TETE ME KWA UTANAKE'ERI KITAAMETE, KANAYANI KUNIE RAYA'AXE MUKAHAITɨA. MɨKɨ UKIYARI KATIUYURIENI, MɨKɨ'TA AIXɨ KA ANENI TA HɨXIE'?43Ya umieme nexe ta hɨaweni, kakaɨyari kweparieya xenawaiyarieni mɨta hipame pɨta meya tuiriyarieni mehau kayaxikeme. 44Ke aneta tetesie kaweni takaine itsinenetɨ taxɨreixɨani. ke aneta hetsiena mayarɨni tete, kata petsinariemɨkɨ.45Mɨta mamayetei tatsinitsixi siere Fariseotsixi memi'eni ikɨ ɨxatsi. Mɨkɨ pɨmeteniu erieni kename mɨkɨ waxata'kai Yatikuxatakai. 46Mɨta kepauku memiwiyakukai Mɨkɨmexita, meputimáma teɨteri memi xeiyakaikɨ teuteri pɨmete ixeiyakai kename timaikame hɨkɨtɨkai.

Chapter 22

1Jesusi tawari tiwarutaxatɨa 'ɨxatsikɨ, pɨhaitɨ: 2"Kakaɨyari kwieparieya pɨ 'anetɨ ane xewitɨ rey wiesta neɨkixa yuniwe hepɨsta. 3Yunɨ'arima wareutanɨ'axɨa teewa 'iya ke'ane mamuta'inieriekai wiesta neɨkixatsie, mɨkɨta yamakwate 'utanake'eri makwa hayeixɨa.4Tawarita tatuwani yu nɨ'arima warenɨ'a, pɨhaitɨ: pɨxetenewarutahɨawi ke'ane aku newaruta'ini: "ikwai ne tiukawewi taikai mieme. Ne turu, muxatsi meweweretɨ mapukwiya, hapaɨnata ariri ikwai aixɨ ti'ane. Xenahuni wiesta neɨkixa."5Mɨta iya teuteri sasuni makwa te'utaeri mete utatawe'eri mɨkɨ mamuta inierikai. Hipatɨ mepe'kɨ yu kie hipatɨta mapanuaxɨa meteyutiurietsie. 6Hipatɨta Ukiyari nɨarimama mawarutiwi, waɨkawa mawarutewinɨa mɨta mawarukwi. 7Mɨta mɨkɨ ukiyari ha'akai. Mɨkɨ yu xutaruma warenɨ'a, mawarukwi mɨkɨ teyukwikate, mɨta siere wa kiekari mapakutaiyaxɨ.8Mɨta yu nɨ'arima pɨtiwarahɨawe: "neɨkixari 'aixɨ ti'ane, 'iya ta ke'ane mamuta 'inieriekai mana makwa tenakekai. 9Ya ti'anekɨ xene'huni kewa teuteri mamauyakɨka teuteri yunaime kepame xewarekaxeiya xewareta'ini wiestakɨta neɨkixa. 10Mɨta nɨ'aritsixi mepekɨ huyeta mɨkɨ kepame teuteri mawarekaxei mawaruta'ini, 'aixɨ meteu'iyari hapaɨna tsimete 'itɨtɨa. Paɨmɨ muwa kitaa tineɨketɨnekaitsie meputahɨnixɨ teuteri mamutá 'inierikai.11Mɨta kepauku mɨkɨ rey munua waku xeiyanetɨ waruta'iniekai, mana xeime tewi puxei pini wiesta mieme karanakapikame. 12Mɨkɨ rey pɨrehɨawe: ' ne hamiku, ¿Kepetiutɨa 'uwa pini wiesta mieme pakaranakapitɨ? ' Mɨkɨta tewi kwa uyɨwekaxɨa kemutayɨni.13Mɨta mɨkɨ rey yatiwarahɨawe yu nɨ'arima: ' 'Ikɨ tewi xeu hɨa mamateyatsie hapaɨna ɨkateyatsie, mɨta muyɨwitsie takwa xanyahɨwa, 'aku kewa tsuari mexuawetsie hapaɨna watamete metixikaurɨka kukuiniyakɨ. 14Mɨta waukawa teuteri mahɨawarie, yakɨ meyupaɨmetɨ xeikɨa mapanayahapaniwa."15Mɨta fariseotsixi mepekɨ mepeitimaixɨa kehapaɨ Jesusi metewiyakekai niukieyatsie. 16Mɨta mɨkɨmexi mepeinɨ'airi Hatsɨana yu tɨriyama, hapaɨna siere Herodianotsixi mame. Mɨkɨ Jesusi pɨmete hahɨawe: "Ti'ɨkitame tete 'akumate kename 'ekɨ pehɨkɨ aku peti'ɨkita Kakaɨyari huyeya sasunimekɨ. Kename xewitɨ ke'maine pakwai'enie, mɨta hipame xeikɨa mete 'aya'arɨkame pakwa wareyeitɨa. 17Mɨta yata teutahɨawi, ¿ke petiku 'eriwa? ¿'aixɨ ti'ane teteyutuaka Cesar hatsɨa sunu hawaikɨ?18Mɨta Jesusi wareti'eni tsimete yukuhɨawekaikɨ pɨtiwarahɨawe: "¿Ketiu xenetsi 'inɨatatɨwe, te'itawamete? 19Xeneneu xeiyastɨa mɨkɨ tumini xemiyatua". Mɨta mepi atɨiri xeime tumini.20Jesusi pɨtiwarahɨawe mɨkɨmexi: "¿Ke 'ane 'ikɨ nierikaya mɨta ketitewá?" 21Mɨkɨta pɨmeputiyɨ: "César ti'pinieya". Mɨta Jesusi pɨtiwarahɨawe: Yati 'anekɨ César tipinieya César xeteneyatuirieka mɨta Kakaɨyari tipinieya Kakaɨyari xeteneyatuirieka". 22Kepauku memi'eni, mapu wairixɨa. Mɨta mɨkɨ mepikwe'eiri tewapai memekɨ.23'Ana tukari hipatɨ Saduseotsixi mapu axɨa Hatsɨana, iyamexi ke'ane pɨmamaitɨka kename kayɨwe xewitɨ mankukeni. 'Iyamexita mepe iwawiya, 24pɨmahaitɨkaitɨ: "Ti'ɨkitáme, Moisés pɨputayɨ: 'Xɨka xewitɨ tewi 'u mɨní, ka'nuarietɨ, 'iwaya kehe'witɨni ɨyayatɨkai mɨta ke 'utinuarieni yu 'iwa hetsie mieme.'25Mana makanierekai 'atahuta iwamarixi. Manyaka putineɨkixɨ 'umanierata pu'mɨ, ka 'utinuarieka. Mɨkɨta yu 'iwa pukwe'eiriri. 26Mɨta hutarieka 'iwaya yaxeikɨa tikatɨa, hapaɨna hairieka mauwe, hapɨna yunaitɨ 'utɨmana mamau'u. 27Umaniereta wa'utɨa ukaratsi siere puúmɨ. 28Hikɨtari mankukenitsie, ¿ke'ane ta ɨyaya paya'ni aku iyá atahuta iwamarixi ? Mɨkɨ yunaitɨ memewitɨkɨkaikɨ."29Mɨta Jesusi pɨtiwarahɨawe: "Xeme aixɨ xekwa'haitɨka, Kakaɨyari niukieya xekwa 'akumatekɨ, hapaɨna xekwate akumate Kakaɨyari kenti tɨrɨkaɨye. 30Kepaukuta mukite mamanku'uni xewitɨ kwatineɨke ni hapaɨna yu mamatsie makwa yuhɨni. Pɨta, mɨkɨ mehɨkɨ akeritsixi wa hapaɨ wana taheima.31Mɨta yame kuyinekɨ mɨkite mamanku'unitsie, ¿xekate 'ekaterɨwawe Kakaɨyari kexetiutahɨawixɨ, pɨhaitɨ: 32NE NEHɨKɨ ABRAHAM KAKAɨYARIEYA, ISAAC KAKAɨYARIEYA, MɨTA SIERE JACOB KAKAɨYARIEYA.'? Kakaɨyari kwawa Kakaɨyari me kwikwi'i pɨta mamayeneniere." 33Kepaukuta teuteri yuwaɨkawatɨ mamu'enana, me wawaɨrekai ketiu 'ɨkitakai.34Kepaukuta Fariseotsixi memu'enana kename Jesusi Saduseotsixi warutatiekai, Mɨkɨ mapuyuxeɨri. 35Xewitɨta ,mari'itsika maiwetɨ, xeime 'iwaurika putawewi, 'i'inɨatamɨtɨ: 36"Ti'ɨkitame ¿Ke'ane hɨkɨ mari'itsika masi waɨkawa raya axe?"37Jesusi pɨtitahɨawixɨ: "KENEUYAHɨAKA A 'UKIYARI A KAKɨYARI NAIME A 'IYARIKɨ NAIME A KɨPɨRIKɨ MɨTA SIERE NAIME A MU'ÚKɨ". 38Ikɨ hɨkɨ mari'itsika manyaka raya axe.39Mari'itsika hutarieka raya axe hapaɨna pekuyɨne- 'A IWA A AURIE MU'TIKA KENEUNAKE 'ERIEKA AKU EKɨ KEPEREU ANEKE'ÉRIE HAPAɨ'. 40Ikɨí hutatɨ mari'itsika hakuhanie naitɨ mari'itsikatsie meta temaikate memiti utɨa."41Mexita Fariseotsixi meyuxeɨrie, Jesusi warutaiwawiyaxɨ. 42Pɨ'tiu iwau: "¿Xeme kexete ku'eriwa Cristo hepɨsta? ¿Ke'ane nu'aya? Mɨkɨmexi pɨmeputiyɨ: "David nu'aya Hɨkɨ".43Jesusi pɨtiwarahɨawe: "¿Ke hapaɨ tamɨta David Espiritu tsie pɨtihɨawe Ne 'Ukiyari, pɨ'haitɨ: 44KAKAɨYARI PɨTITAHɨAWIXɨ IYA AKU CRISTO: 'UWA NEUTIYEXI NE TSERIETA, KEPAUKURIKE A NEɨKIXIWIMA A HɨXIE METIYAXE.45Xɨka David pɨtihɨaweni aku Cristo 'Ukiyari', ¿Ke hapaɨ ane David Nu aya? 46Xewitɨ kwa uyɨwekaxɨa mita'eiya niukukɨ, tawarita xewitɨ kwa uyɨwekaxɨa iwaurika miwewiriewni mana tukaritsie.

Chapter 23

1Jesús tiwarutaxatɨa yu'tɨriyama hapaɨna teɨteri mana meyukanieritɨakai. 2pɨtiwarahɨawe: ''Moisés tiwati'ɨkitɨwakaitsie mepayaxike Fariseotsixi metá te'utɨwamete. 3Xɨkate ya'mexetenɨaka kexentekahuni, yexekeneyɨaka. Xekawawiyatɨ mɨkɨ kemenyɨa, mamutiniukakɨ yameka tekahutɨ'ta.4Hɨ pɨme 'ane, ika a'heteteme meta kayutɨnɨakame me wewie, teɨteri ta mewaru'titɨtɨwatɨ. Wa iyari ta ye'kwa'ane me menkuhana siere yu'maamakɨ. 5Ya metekahu te teɨteri mewa xeiyanikɨ yukamixatsie 'atayeyaume ixuruki mepankutua raka'utɨkaime, tewapaitɨ yuhekɨakakɨ.6Hapaɨna ta tiwakwaiyatsie 'aixɨ 'anekɨa meyaxike meta sinagogas tá meyaxike ɨpari 'aixɨ 'anenetsie, 7wanake yunaitɨ mewakuhɨaweni meku 'uwatsie hapaɨna Rabí mete 'uhɨawarɨwani.8Xeme ta 'Rabí' xekwate 'uyuterɨwani, xeime xeɨkɨa ti'ɨkitame xemexeiyakɨ, hapaɨna yunaitɨ xe'iwamari. 9Hapaɨna ta neyau xeime xekwate 'uhɨaweni a'naí kwiepa, xeime yu'yau yuxewime xemexeiyakɨ, ta heima 'aku yukanieritɨa. 10Hapaɨna ta xekwate 'uterɨwarɨwani 'te 'ɨkitame', yuxewí ti 'ɨkitame xemexeiyakɨ, Cristo 'aku11Mɨta, ke'ani 'iyá xehɨxie raya'axe xeti'uximayatame kanayeimɨkɨ. 12Ke'ane ta raya'atɨ mayuyeitɨa yakɨ raya'atɨ kanayeitɨariemɨkɨ. Ke'ane ta yakɨ raya'atɨ mayuyeitɨa kakaɨyari raya'akame kaneyeitɨamɨkɨ.13¡tixaɨ xekwa'tehauxeiya xeme, Fariseotsixi metá te 'ɨkitamete, xete 'ukatawe'erie! teɨteri xekwa wapitɨa kakaɨyari ta heimá makawe me metimamatekeni. Xeme xekwa 'inake'eriekɨ xe'iyari yakwa'ane teɨteri me mitanake'eriwani. 14pobre xehetsie, Fariseotsixi metá te 'ɨkitamete, xete 'ukatawe'erie! xetenawatɨwe wiuraxi wakitá. 15¡Ay xeme, Fariseotsixi metá te 'ɨkitamete, xete 'ukatawe'erie! xeku'uwa kwiepa haramatsie hapaɨna, xeime yununuyari xekuwautɨwetɨ. Kepauku mayanitsie xehapaɨ aneme xepeyeitɨani hutamekɨ mɨki nu'aya.16Pobre xeme, xeka haunenieretɨ xewaruwitɨxime hipame, xeme 'aku xemutiyuane: xɨkate teyupaniekɨ yepe'utayɨní kename yepetikayani, tixaitɨ kwatihɨkɨ. Xɨkate ta ke'ane oro teyupani miemiekɨ ye'utayɨní kename yetikayani, mɨkɨ kanayukuwieni kemutayɨkɨ.' 17Xepu'erie aku xekwahauneniere, ¿Tita masi raya'axe, oro sunu oro teyupani yatua kaɨyari hatsɨa?18Mɨta, 'ke'ane ratimawa'rɨwatsie yetayɨní kename yetikayaní, tixaɨtɨ kwatihɨkɨ, xɨkate ta mawarikakɨ ye'utayɨni kename yetikayaní, mɨkɨ kanakuwieremɨkɨ kemutayɨkɨ. 19Xeme teɨteri xekwa hauneniere xehɨkɨ, ¿títa masi ti'utewi, mawari sunu ratimawarɨwa 'aku mawari kakaɨyari yetuirie?2020 Mɨta, iya ke'ane ratimawarɨwakɨ yetayɨni kename yeti'kayani, kanayukuwieni naime mana tikupinekɨ 21'Iya ta, teyupanikɨ yemutayɨ kename yetikayaní, mɨkɨkɨ payukuwí hapaɨna ke'ane mumayakakɨ. 22'Iya ta, ta heimakɨ yemutayɨ kename yetikayaní, kaɨyari'uwenieyakɨ kana yukuwieni hapaɨna ke'ane mana maakakɨ.23¡Pobre xehetsie, Fariseotsixi meta te ɨkitamete, xete 'ukatawe'erie! diezmo xeyatuaya menta'kɨ, enldo'kɨ metá comino'kɨ, mɨtá 'iya mari'ítsika mayatse'í kentinɨá xeka'enietɨ: títa aixɨ ti'ane, títa ti nenimayatsika metá aixɨ eriyarika. Ikɨ kemaine pɨtá pɨxetekahuni, hapaɨna xekate hayawatɨ kexentekahu. 24¡Xeme xekahaunenieretɨ xewaruwitɨrɨme hipame, xaipɨtsi xewaranyakatsetɨ xe'ware yatɨtɨ'ta camellu tsixi xewa xɨtɨ!25¡Pobre xehetsie, Fariseotsixi metá te 'ɨkitamete, xete 'ukatawe'erie! yu'pasu wariena xe hauxina hapaɨna yu'xakɨrɨ, yutaɨta'ta aixɨ ti'aneme xeka te'uyepitɨ. 26Xeme Fariseotsixi xekahaunenieretɨ, pɨta yu pasute hapaɨna yu'xakɨrɨte xekenewatihauxixɨa, ka'kwiematɨkaitɨ mayanikɨ.27¡Pobre xehetsie, Fariseotsixi meta te 'ɨkitamete, xete 'ukatawe'erie! Mɨkite memakuteuke hapaɨ xete tutuxa, herie 'aixɨ xete 'uyuxexeiya, hupaitɨ ta mɨkite wa'umete xe'puyatu'a hapaɨna tita tsiti 'anene. 28Paɨmɨmɨ ta hapaɨna xete'aka'erie kename aixɨ xete uka'iyari teɨteri wahepɨsta, tatakuri xeteyupitɨatɨ'ta.29¡Pobre xe'hetsie, Fariseotsixi meta te 'ɨkitamete, xete 'ukatawe'erie! xeme temaikate wa teukiya xewawewirie hapaɨna 'aixɨ xete 'akuyuruwa kewa meme'teuke iyá aixɨ mete u'iyari. 30Xeme pɨxemaitɨká: 'xɨkate teu'uwanike taye'yeuma memu'uwakaitsie, tame tekwa 'ɨarinikekai wahamatɨa, temaikate memu kwiyatsie.' 31Yatɨtɨ ta, pɨ'xepaitɨka kename xeme waniwema kehate temaikate mewaru'kwi.32Xeme ta siere tatakuri xepaya'atɨwa aku xe' yeyauma memitsutɨa. 33Kukuterixi xeme, xe'wa nuiwari,¿ke xete wikweni aixɨ rakayɨnitsie taipa memauxɨ'riwatsie?34Ya 'umieme, xeke neunenieri, nexeheyanɨ'airi temaikate, teɨeri mete maiwaweme hapaɨna mete 'utɨwamete. Iyá hipame xewa kwini metá xewa tituaxixɨani. Hipame ta sinagoga ta'xewa'tiwani meta xetewa kwuinitɨani kiekari manhanetɨka xewaku wautɨwetɨ. 35Xehetsie ta pɨkatiyɨmɨkɨ, aixɨ meteu'iyari wa xuriya kwiepa mautaxɨriexɨa xehetsie kanyukatetɨamɨkɨ, Abel aixɨ tiuka'irarikai muyeikakaitsie paitɨ Zacarías Berequías nu'aya tukarieyatsie a'tinieretɨ, 'aku 'iyá xeme xewarukwi kakaɨyari yukanieritɨatsie, ratimawarɨwa hɨxie, teyupanie. 36Hasunimekɨ nexerahɨawe: 'ikɨ naitɨ yatiyɨní 'ikɨ nuiwaritsié.37¡Jesrusalén xeme aku temaikate xewa ku'úya metá tete'xikɨ xewa tituaxa kehate xehetsɨa memeyanɨ'arie! ¡Mɨixa pɨnereuyahɨakai a'niwema newa kuxeɨrienikɨ, wakanari wa hapaɨ kemente waru'awietá pixɨxɨitsi yu'anate ta, ekɨ tá pɨ pekwatiutanake'eri! 38keneua'ɨwi, 'akie 'akumawitɨ payeixime. 39Ya'umieme nexerahɨawe, xeme tawaríe xekwanetsi xeiya hipaitɨ tiyatsutɨ, kepauku xetiyɨni ke: ' 'aixɨ 'itɨarie 'iyá mamie ta'Ukiyari kentitewá nɨ'arieyakɨ.

Chapter 24

1Jesús pɨ'wayetɨa teyupanie meta petɨa yu huyeta.Tɨriyamama mapayeixɨa me ixeiyastɨanike kií utɨtɨme teyupanie. 2Mɨkɨta pɨtiu'a,pɨtiwarahɨawe iyamexi.''¿xeme ikɨ naime xekwatexeiya?sasunimekɨ Ne pɨ nexerahɨawe, tete xewitɨ kwayukuhayawa xeime tsie atetɨ kaunarienitsie.''3Mexi'ta mana mukaya,Hɨriyaritsie Olivos tiyetewakaku,tɨriyamama awie mepu'axɨa mɨta meputiyɨ:''yatate'utahɨawi ,¿Kepauku pɨ'tiyɨnitsie?¿Tita ti'hekɨare penuani'tsie meta kepauku kumawire kwie ena'tama?'' 4Jesús pɨ'tiwarutaeí:''xeneyu'ɨwiyani kataku xewitɨ xetiu'itaiya. 5Mɨta me yu'waɨkawatɨ menakauni 'Ne ne Hɨkɨtɨni Cristo; me'utiyuatɨ meta mɨkɨ iyamexi menen'enikuni itawarikatsie.6Xeme kwiyatsie xe'enanakuni.xemɨnierenitsie xekwamamaka,mɨta ikɨ pinitsie aixɨ katiyɨmɨkɨ mɨta akuxi kwa'aya'awe. 7Mɨta kekarite me panku'uni hipatɨ hapaɨna kekaritetsie meta ya'xeikɨa kwieparitetsie,haaka taweni meta ya'xeikɨa kwie tayuani naitsarie. 8Mɨta naitɨ ikɨ mɨhɨkɨ kwikwiniya yutsutɨatɨ .9Mɨta xeyetuiyakuni xeme marikatsie meta xekani'kwiyakuni.meta kekarite yu'naitɨ me xeye'hekakuni ne kɨmana. 10Mɨta xe'yumɨiretɨ meti'yɨyɨaka meta meyu'itaxɨani meta tame hipame wahamatɨa. 11Meyu'mɨiretɨ temaikate te'itawmete mepanku'uni meta me'waran'ínieni yu'waɨkawame itarikatsie.12Mɨta waɨkawa iwaurika ti'xuawire meta haɨtɨre aixɨ eriyarika waɨkawa wa'hetsie . 13Meta keani iya tinewieni maya'anitsie mɨkɨ kuwíkweni. 14Ikɨ kakaɨyari niukieya ta'xatsieni naitsarie kwiepa metama mete'hetimanikɨ.mɨta ana'paya'ani hamie.15Mexi'ta kepauku xeme xenieretsie MAWARIKA YE 'TUIYANI TSITIANETɨ,kakaɨyari hɨxie pɨ'mutayɨkai Daniel matɨari'paitɨ hutipaí maiwe'tsie teyupanie,(keani iya mekaterɨwa ke'heitienieni). 16Meta keani Judea me kutei hɨrimutsie meke'hekɨne, 17Keani kií heima makakaka kwa'anakayeikani tikuwaɨnetɨ tixaɨtɨ yu'kita, 18Mɨta iya xekeneu'hayawa keane yauta muyeika muwa kwahamieni yu tsaketa kuwaunetɨ.19Mɨta,¡pobretsixi siere iyamexi mete'tsitsitɨa a'na tukari'tsie! 20Xeyu'nenewiweka kepaku xeyuta'una'tsie muhaɨ'tɨnitsie tiyɨni,meta tukari uxipiyaritsie. 21Mɨta tixuawire marika,hapaɨna matɨari kwiepa kwa'tiyɨwe hapaɨ hikɨ meta paɨ'kwatiyɨni. 22Ya'pamexɨa tukari yakɨ'paɨmetɨ payani ni'xewitɨ tewi kwa'kuwikweni.Meta aixɨ manyɨnekɨ iya mamana'yahapanie iyamexi a'na tukariyari'tsie yakɨ mete'hauteriyerieni.23Mɨta xewitɨ paɨ xetitahɨawe xeme:xeunieri, ¡a'na yukanieritɨa Cristo!' yatɨni ¡huma yukanieritɨa Cristo!' sasuni pekwati'erieka. 24Mɨta te'itawamete cristo me'yuxatatɨ meta temaikate te'itawamete mena'huni meta metenihekɨatakuni waɨka tihekɨakɨ meta mete'hekɨatakuni itarikatsie xɨka'iya mamanaye'hapanie wa'hetsie yɨwenike. 25Xeu'nieri Ne ya'umieme pɨ'nexerahɨwe meripai.26Mexi'ta perahɨawarɨwani ,'Neunieri,Iya Cristo kaniuyekani tixaɨ kwati'uxuaweriwe'tsie; pekwaheyeikani tixaɨ kwati'uxuaweriwe'tsie.Mɨta tawarie'keneunieri ,Iya kita pɨyeyeika sasuni pekwati'erieka. 27Kepuku mu'nua mimierika merɨkaɨyetɨ utata meta hekɨatɨ tserieta paitɨ,mɨpaɨ anetɨ hamie Uki Nu'aya. 28Kewa tewaxi meme'xuawe me'kwikwí'tɨ mana wirɨkɨxi meyukɨxeɨrieni.29Mɨta yapauku utɨmana marika tixuawereyu anamɨ tukari'tsie iya tau pau'yɨne ,meta xurawetsixi ta heima katei pakaxɨrieni mɨta ta'heima tixuawe titɨrɨkawi titikatsire.30Mɨta uki Nu'aya hekɨariya kahekɨarimɨkɨ ta'heima ,meta yunaitɨ kwie nuiwarieya yu'tawie meneuyuhutsukuni .Iyamexi'ta mexeyakuni Uki Nu'aya haiwi'tsie akamiekame tɨrɨkaɨyemekɨ raya'akamekɨ yu'akerima wamatɨa. 31Mɨkɨ warakanɨ'ani yu'akerima mɨta yu'awate meutiyuitɨwatɨ tɨrɨkaɨyemekɨ me'axɨani, mɨkɨta me wa'kuxaɨrieni axeikɨa meta mewarana'yehapani nauka ekatsie naitsarie.32Tetimaki higo iteɨriyaritsie.Meta ya'pauka kɨyeyari kaneukayaximɨkɨ yɨritɨ meta kananexɨakuni xawariteya ,xeme xetehakumaika witari muhuratsie. 33Hapaɨna siere kepauka xemɨniere ikɨ naimetsie xeme'xeteakumaikake iyaá kename hura muyeika meta hurawa kitenie.34Sasunimekɨ Ne paɨ'nexerahɨawe,ikɨ nuiwari kwa'anyeyani,mɨta kepauka ikɨ pini paɨ'tiyɨnitsie. 35Ta'heima muyema meta kwie panyakɨne mɨta ne niuki kwa'anyeyani.36Mɨta a'na tukari timietsie meta xewitɨ kwara'kumate meta ni'xewitɨ akerimama,meta iyaá Nu'aya kwaraku'mate,xeikɨa yauya.37Noé tukarieyatsie paɨ'tiuyɨ meta ya'xeikɨa paɨ'tiyini hamietsie meta Uki Nu'aya. 38A'namɨtsie me kwate'akumaikai kena ketiyinikekai kepauka munua witari,mɨkɨmexi mete'kwakai me'íetɨwekai meta siere me'yuwitɨtɨwekai anarike me punierixɨ kepauka Noé mautatɨa yu'kanuwatsie, 39Meta tsime'kwatehetima,mɨta anarike witari pu'nua me puku'hau yunaitɨ teɨterixi,meta ya'xeikɨa paɨ'tiyini hamietsie Uki Nu'aya.40Mɨta ukitsi me yu'hutatɨ me pu'uwani yetapa,mɨkɨ Pam'witɨkieni meta xewitɨ kwa'eíriwa. 41Meta ukari yu'hutatɨ me tɨxɨkaku tɨxɨmekɨ;xewitɨ pam'witɨkeni meta xewitɨ kwa'eíriwa. 42Mɨta mexi xeta'niniereni,ekɨ pekwarakumate kepauka kakaɨyari hamie.43Mɨta ikɨ xetenakumaika,xɨka kiekame rakumaikake kepauka hamie tinawayame,mɨkɨ tihɨkake kwatipi'tɨakake mautahani kitana. 44Mexi'ta xeme siere aixɨ xekeneu'yukuyurieka,mɨta iyaá Uki Nu'aya kana'hamieni xei'inɨariyaritsie hautinekaku xeme paɨ xekwate'itakwewieka'tsie.45Mɨta,¿keane hɨkɨ iyaá kwati'itawa,meta rakumaikame waɨkawa,mɨta keane kiekame hɨkɨ mihɨritɨa yu'kií,meta wata'uximayatakɨ ikwaitsie aixɨ tianenikɨ? 46Aixɨ itɨarie hɨkɨ mɨkɨ ti'uximayatame,kepauka kiekame mu'nuani mika'xeiya paɨ tikamiekame. 47Sasunimekɨ Ne paɨ'nexerahɨawe mɨkɨ kiekame ti'hɨritɨani naime pini rexeiyakai.48Mɨta xɨka xewitɨ ti'uximayatame tsi'tiukaiyaritɨ paɨ haineni yu'iyaritsie:'Ya'pawie kiekame', 49Mɨta xɨka yu'iwama warutiwani te'uximayatamete meta xɨka ti'kwaka meta hapaɨna i'eneni tarɨwekarixi wa''matɨa, 50 50Mɨta iyaa' kiekame ti'uximayatsiriwame punuani xei'tukari hauyewekakaku kepauka paɨ kwatita'ikwewanitsie,yatɨni xei'inɨaritsie upaukakaku tsi'kwaramaikatsie. 51 51Mɨta kiekame pi'xiteni hutakɨ meta yu'huye tawewieni yuhetsie iya'wahapaɨ te'itawamete,kewa me'xuawe heiwerika meta yu'tamete xe'tixikauteni kwikwiniyakɨ.

Chapter 25

1Jesus pɨtikú'xatakai: kwiepa'hekwa kakaɨyari nuani'tsie pɨtiyɨme'tiyini, keane iya tamamata ukari me'yuxexuikai yu kɨxeme me utihapaka mepekɨ neneɨkeme ma'haunakiyuka. 2Yu'auxuwitɨ mekua' yukuhɨawekai hipatɨta me yu'auxuwitɨ mepeyuta'eriwakai . 3Mɨkɨ ukari mekwua'yuku hɨawekai yu'auxuwitɨ mekwa'hehapa haceiti kɨxeme'tsie mieme. 4Mɨkɨ ukari''tá memu yuka'iyaritɨwa hɨrixɨa haceiti kɨxeme hautinɨkame mepe'hapa.5Mɨta neneɨkeme reuyetewikaikɨ kwanuawekai, yunaitɨ me'hau kutsikutɨ mepakɨ ya'umieme mepaukutsixɨ. 6Mɨta tɨkari'hixɨapa hiwari pawetɨya: ¡xeunieri, karikɨ neneɨkeme! xekenayakɨni hamatɨana xeyukaxeiyakɨ.7U'maniere yunaitɨ mɨkɨ ukari me'panku'ui yu kɨxeme mapaukumaixɨa. 8Me kwayuku'hɨawekai pɨmete'warahɨawe me yuku'hɨawe: xeta'neumikwa yu haceiti etsiwa ta'kɨxeme puya xɨxɨa'xime. 9Mɨkɨta meyuku hɨawe pɨ'mete wara'eiya: 'hawaikɨ te kwatenakistɨani tame hapaɨna ta kɨxeme' tsie pauyewetse. xeke'nehu xenenanaiyu xeme yu'hetsie mieme.10Mexi mɨkɨ me'heinanaiyu, a'na neneɨkeme kanuani kehate aixɨ memauyu'kuyuriekai me pekɨ hamatɨana neɨkiya wiestayari ma'xuawetsie yapauku'ta kitenie reunamie. 11Yapauku'ta hipatɨ ukari ma'payeixɨa hapaɨna pɨ'meputiyɨ: ti'ɨkitame, ti'ɨkitame ta'ketaneuyepi. 12Mɨkɨta pɨtiwaru'ei sasunimekɨ nexera'hɨawe ne nekwa ixexeiya 13Ya'umuieme xekeneyu'hɨxiyani, xekuate akumatekɨ kepauku tɨkari tukarillari'tsie hɨkɨtɨni.14Anyitɨ kananyineni hapaɨna xewitɨ tewi yu'haaritɨatɨ xeitapa kiekariyari'tsie. Mɨkɨ waruta hɨawixɨ yu nɨ'arima mɨkɨ ti waya'tuiri naime ketipaɨmeme tiyu'pinitɨakai 15Xeime tiyatuiri auxume tuminiyari, xeime'ta huta tuminiyari xeimeta tiayatuiri xei tuminiyari. U'maniere pe'tɨa tewapai. 16Yapauku'ta iya ke ane auxume tuminiyari mu ɨitɨariekai mɨkɨkɨ tiuta'uximayataxɨ pena'nuiwitɨa tawari axume tuminiyari.17Ya'xeikɨa hapaɨna ke'ani mu'ɨitɨarie huta tuminiyari piti'mɨiriyaxɨ tawari'hutamekɨ 18Iya'ta, nɨ'ari keani xei tuminiyari muɨitɨarie petia puti'ini, kwieta muwa peika'awietaxɨ yu ukiyari tuminieya.19U'maniere mɨixa anyaya'kaku mɨkɨ nɨ'aritsixi wa ukiyari panua aixɨ rakayuri mete'apikai wahatsɨa. 20Mɨkɨ nɨ'ari mu'ɨitɨariekai auxume tuminiyari nuaka pi'atɨa tawari auxume tuminiyari anamaneme, pɨ'rehɨawe: 'ukiyari, ekɨ penetsi'yatuiri auxume tuminiyari. Neunierí ne pitimɨiriyaxɨ auxume tuminiyari tawari. 21Ukiyarieya'ta, pɨrehɨawe : ¡Aixɨ ane aixɨ petikatɨa papau'ena ekɨ nɨ'ari! Ekɨ aixɨ petikatɨa yakɨ ti'paɨmemetsie. Ne nemetihɨri'tɨani ekɨ ti waɨkawame'tsie masi. Keneuta'haki keneatemawieka a ukiyari'matɨa.'22Iya nɨ'ari huta tuminiyari mu ɨitɨariekai nuaka pɨ'putayɨ: 'Ukiyari, ekɨ penetsiyatuiri huta tuminiyari. Neu'xei ne pitimɨiriyaxɨ huta tuminiyari tawari. 23Ukiyarieya pɨre hɨawe: '¡aixɨ ane aixɨ petikatɨa, Ekɨ nɨ'ari! ekɨ aixɨ petikatɨa yakɨ ti'paɨmemetsie. Ne nemeti'hɨritɨani masi ti'waɨkawame. Keneuta haki kene'atemawieka a ukiyarimatɨa.'24U'maniere nɨ'ari mu'ɨitɨariekai xei tumini, nuaka hatsɨana pɨ'putayɨ: 'Ukiyari, nerakumaterí ekɨ ya'ané pakatinake'erie. Ekɨ papuka'itsana pekwa uka'etsie, ekɨ petiu ka'inɨwe kewa pakwa tiuka'iwitsie. 25Ne marika ne pexeiyakai kepetikayanikekai xɨka neheiya'hɨanike tumini penetsi niɨtɨa nemitamɨiriyakɨ, ya'umieme nepikateukixɨ kwieta. Neuxei Amamatsie kenehɨka ikɨ ti'apinikɨ.26Mɨkɨta ukiyarieya pɨtita'ei pɨ'rehɨawe: 'Ekɨ tsipetiuka'iyari pakwahau'ena nɨari, ekɨ perakumakairi ne nekai'itsana kewa ne'kwaheka'e, netiuká'inɨwe kewa nekua'rekaíwi 27Pekatiyɨwekai ekɨ karí pemi'yatuanikekai ne tumini iya tumini ɨwiyamete wahatsɨa, nemanuanikekai tsie, nepiwaya'ɨnikeyu ne tumini menaiwaxɨ anamaneme.28Ya'umieme xekeneu'nawairi mɨkɨ tumini xekeneyatuiri mɨkɨ iya nɨ'ari tamamata tuminiyari me xei'ya. 29Keane iyá waɨka rexeiyani masi tiyatuiriyarieni waɨkawa masi ranapikame. Iya'ta kehate mekuate'hexeiya ni'tixaɨtɨ, tita mete hexeiyakai mete nawai'yerieni. 30Ikɨ nɨari tixaɨtɨkɨ kwatiyunake'erie xaya'hɨwa me yɨwitsie takwa, kewa tsuari maxuawetsie hapaɨna yu tamete memawa'kuxikauteke'tsie.31Ke'pauku Tewi Nu'aya nuani raya'atɨ hapaɨna yu naitɨ akerimama Hamatɨana, u'maniere Mɨkɨ pankaya´ni'yu ɨparitsie tɨrɨkaɨyemekɨ. 32Mɨkɨ hɨxiena meti'uni meyuxeɨrieni yunaitɨ nuiwarite, Mɨkɨta waranye'teɨxɨ hipame watsie, iya ti hɨweme hapaɨ waranaya'arieni yu muxatsi kapuratsixi watsie. 33Mɨkɨ waku'uitɨani muxatsi yu tserieta, mɨkɨ'ta kapuratsixi yu utata.34Mɨkɨta Ukiyari pɨtiwata'hɨawe ke'hate 'iya yu' Tserieta memeku'úka: 'Xekena'huni xeme kehate xeyatuiriyarie imikieri Ne Yau hepaɨsta, xekenanwiyani naime kwiepa hekwa mutawewiya xe'hetsie mieme ikɨ kwie katawewiyawe'kaku. 35Kepauku ne mu hakamɨ xeme xenete'umí; Ne nemuharimɨ´tsie xenetsi'uharitɨa; wautseme tewi kuaxexeiyarɨwa ne matɨatsie a kita penetsipitɨa muwa nemanhunikɨ; 36Ne nekwa haukéekai'tsie xemetá Xenetsi'utiketɨa; Ne netiuta'kuinixɨ tsie ekɨ penesta'ɨwi Ne namanta hɨiyatsie ne hatsɨa xepankɨ.37U'maniere aixɨ metekahu pɨ'mepetiyini: ukiyari ¿kepauku temetsi xei tsie pehakamɨkame temete'umi? ¿hapaɨna peharimɨkakaitsie temetsi haritɨa? 38¿Kepauku te metsi uxei wautseme hapaɨ pe'aneme ta kie temetsiutaini? ¿a'kemari pakwakemakai'tsie temetsi'utiketɨa? 39¿Kepauku temetsi'uxei peti kuyeme hapaɨna pemanta'hɨiyatsie temetsi he ku'ixɨari? 40Ta Ukiyari pɨtiware'eiya pɨ'utaitɨ: Sasunimekɨ Ne pɨ'nexerahɨawe, kexentekakɨ iya keani itsimemɨtɨtɨkɨ ne iwama a'nai, Ne nehepastakɨ xetekakɨ,41Muwa'ta Mɨkɨ pɨpetayini ke hate utatana meku'uka: 'xekeneutewani Nehatsɨa, xeme aixɨ xekwate u'iyari, tai kwa'utɨtɨtsetsie mukawewiya wahetsie mieme iya tɨkakame hapaɨna akerimama, 42Ketiutsɨ Ne nemɨhakamɨtsie xeme xekuanete'umi; Ne nemuharimɨtsie xekuanetsi'haritɨa, 43Ne tewi yeikame ne matɨatsie yu kie xekua'netsi'pitɨa; Ne nekwayu'kemakaitsie kemari xekwa'netsitiketɨa; netiuta'kuinixɨ nemantahɨiya, ni xekuanesta ɨwiyaxɨ Ne.'44U'maniere mɨkɨ hapaɨna pɨmete'ani: Ukiyari ¿kepauku Te metsi'uxei pehakamɨkame , peharimɨkame, yatɨni wautseme hapaɨ, pakaukakemarime , petikuyeme, pe manta'hɨiyakatsie, ni'tekuametsi'uparewi?' 45Ne pɨ'nepetayini: yurikɨ kepauku xeme ni tsixekuatekakɨ yuparewiya xekwa wayatuiri iya ne teɨterima, mekate aya'axe ne xenetsiyurieka xe'puyɨ.' 46Ikɨ me'pekɨ, tukari'mautihane kastiku waxuawetsie, mɨkɨta aixɨ mete u'iyari tukari kuaxɨwetsie mepekɨ.

Chapter 26

1Jesúsi tiuta hayawaka tikuxatatɨ, yu'tɨriyamama pɨtiwarahɨawe: 2"Xete akumate kename huta tukari hautineyu Pascua 'ayaní, metá 'Ukí Nu'aya yatuiyani kawiyanike.''3U'maniere tatsinitsixi memanyateí meta 'iyá teɨteri 'ukirawetsixi meyunɨtɨ me payetekai Caifás kitana, tatsinitsixi wa'ukiyari. 4Yunaitɨ mepi xewiriyakai ke'hapaɨ Jesúsi mete wiyakekai awiekɨ meta me'imieniké. 5Pɨ'memaitɨkateikɨ: '' tekwa teyurieka wiestaxa kataku teɨteri hetsiena me'utanuani.''6Jesúsi 'uyeikatɨ Betania, Simón Lepra mexeiyakai kiítana ayakaiku, mexa tsie 'utikaiku, 7xewitɨ uka 'auriena patɨa, tekɨxi aceite witsi'ɨakame uyamakame waɨkawa raya'akamé, mu'uyatsie naime pikawiri. 8Tɨriyamama me'uneniereka me puyaha'a pɨ metehehɨawe: ''¿ke títakɨ peti tsewixima? 9putuiyanike tuminikɨ waɨkawa meta 'iyá mekwa te hauxeiya me puyatuiriyarienike.''10Jesúsi ta, rakumaitɨ, pɨ tiwarahɨawe: ¿ketiuru tsixetei'eritɨa 'ikɨ uka? mɨkɨ ne kɨmanakɨ 'aixɨ katiyurieneni. 11tukarikɨ me xuawe xe hatsɨa 'iyá 'aku tixaɨtɨ mekwa te hauxeiya, mɨtá Ne tukarikɨ xe'hamatɨa nekwa'uyeikani.12Kepauku tsiɨ'a netsitawiri, mɨkɨ katiuyurieni neka'teukienitsie mieme. 13Hasunikɨ nexetikuhɨawe, kewa 'ikɨ niuki meyukuxatani a'na kwiepa tamatsie, yeka'tikuniuwamɨkɨ 'ikɨ uka kentiuyuri.14U'maniere xewitɨ iya tamamáta 'ata huta aku Judas Iscariote, meyu paɨmetɨkai, tatsinixi wa 'ukiyarima wa hatsɨa petɨa 15pɨ tiwarutahɨawixɨ: ''¿Títa xeneteyatuirieni xɨkate ne nexeyatuirieni?'' 'Iyá 30 tuminiyari me'itiínɨataka mepi 'ɨitɨa miyatuanikɨ. 16A'na mɨ paitɨ, iyá yuta ɨwiyakai kepauku miyatuanikɨ.17Hikɨ ta, muyu katsutɨatsie pani kanɨkame levadura muyu kwaiximetsie tɨriyamáma Jesúsi hatsɨa meu'axɨaka pɨmetehehɨawe: ''¿kewa te peiwewieni ekɨ Pascua pekuanikɨ?'' 18Pɨtiwarahɨawe: kiekari anyawatsie xekenehu, xeime ukí pɨ'xeketenetahɨawi: ' ti'ɨkitame pɨ paine: ne tukari paya'aximeri. A'kié Pascua ne kwaní ne tɨriyama wa'matɨa.'' 19Tɨriyamama yemetekakɨ Jesúsi kentiwarunɨa, aixɨ mete'uyuri Pascua mekwanikɨ.20U'kuyɨreku, tamamata ata huta yu'tɨriyama wa'hamatɨa paya ti'kwanike. 21Mexi'metekwa'a pɨti warahɨawe: '' sasunikɨ nexerahɨawe kename iyá xewitɨ uwa'xeyukanieritɨa xewitɨ netsiyatuani.'' 22Iyamexi mepuyutiheiweri waɨkawa a'na mete utsutɨa yu'xexuitɨ pɨmete iku'iwawiyatɨ: ''me'ne nekwa'hɨkɨ, ¿ne 'Ukiyari?''23Iyaá pɨtiua: '' iyaa ke'ane ne hamatɨa ranatikwani xakɨrɨtsie mɨkɨ kanenyatuamɨkɨ. 24Ukí Nu'aya kaniyemieni'ri kenreuku'uxa hetsina meripaitɨ; mɨta ¡ ay iyá tewi kɨmanakɨ 'Ukí Nu'aya yatuiyani! aixɨ anekai xɨka ka'utinuiwake.'' 25Judas, miyatuanikekai pɨ'putayɨ: ¿ne neti'hɨkɨ, Rabí?'' Iyaá pɨre'eiya: ''ekɨ'tsɨ pɨpenaine."26Mexi metekwaá, Jesúsi pani uti'ɨka, aixɨ piyuri uyu'tanenewieka mɨta yu tɨriyamama warutatsani pɨhaitɨ: ''xekenanu'ɨka xekeneutikwaí. 'Ikɨ Ne'waiyari kahɨkɨtɨni.''27U'maniere tekɨxi winu'uyamakame utihanaka pampariusi Kakaɨyari kaniupitɨani, waruhantɨaka pɨti warutahɨawixɨ: ''Xeke nan'í, yunaitɨ. 28'Ikɨ hɨkɨ Ne xuriya aku taxɨriyani yuwaɨkawame wahe'tsie wa'tatakurikɨ maukumaweriyarienikɨ. 29Mɨta pɨ'nexerahɨawe, tawaríe'ta nekwaí'ieni ikɨ kaxie ikwaxi kepaukurike hekwamekɨ nemen'ieni xehamatɨa ne'Yau kiekarieyatsie.''30Kakaɨyari meteutakwitɨaka, mepekɨ hɨrimutsie Olivos maxuawetsie. 31U'maniere Jesúsi pɨ'tiwarahɨawe: ''Nekɨmanakɨ yunaitɨ xetaxɨriexɨani hikɨ tɨkarikɨ, pɨ'reuku'uxakɨ: ' TI'HɨWEME NETIKWINITɨANI MɨTA MUXATSI TEWAMAMA METAXɨRIEXɨANI.' 32Mɨta, ankuketuarieyu Ne ne nehanyakaitɨ meri neyemie Galilea.''33Mɨta Pedro pɨrehɨawe: '' tsepa yunaitɨ memautakɨnixɨa a'kɨmanakɨ, ne'nekwayemie.'' 34Jesúsi pɨtita'ei: '' Sasunikɨ nemerahɨawe, hikɨ tɨkarikɨ, wakana uki katahiwawekaku, haikakɨ petayɨni kename pekanetsixexeiya.'' 35Pedro pɨrehɨawe: '' yenitinake'erie ahamatɨa nemɨnikɨ, nekwatayɨni kename nekametsixexeiya.''36Mɨta Jesúsi petɨa wahamatɨa Getsemaní tiyatewakaku mɨta yu tɨriyama pɨtiwarahɨwe: anai'i xekenekuteni mexi akuxi huma nehauyu'nenewimie. 37Yuhamatɨa Pedro pewitɨ, metá yu hutame Zebedeo niwemama, a'na puyukaheiweri waɨkawa. 38U'maniere pɨtiwarahɨawe: ''Ne kɨpɨri yuheiwerie waɨkawa, netimɨxime hapaɨ netiyumate. Xekeneneteɨtani xe'ayenenieretɨ nehamatɨa.''39Humápaitɨ u'yaka utitunumakeka pu'yutanenewi pɨ'haitɨ: ''Yau'a, xɨkate a'iyari ye'aneni nekwa'kumiemieriwani netiukakukuitɨ; mɨta pekwanetsipitɨaka ne iyari kenre'yahɨwa pɨtá ekɨ kepereuyahɨwa.'' 40munuatsie yu tɨriyama wahatsɨa warukaxei me kutsume, Pedro pɨrahɨawe: ¿Xekate uyɨwekaxɨa, xemayeniniereni xeime horayari? 41xekeneyuhɨxiyani meta xekeneyunenewieka kataku xe'utainɨatsieni kataku tatakuri xeteuyupitɨni. Espíritu yetinake'erietɨtɨ, ta'waiyarita yekwatinake'erie.''42Hutarieka heyaka puyutanenewi; mɨkɨ pɨ'putayɨ: '' Ne'Yau, Xɨkate hauyewekani netikuine, pɨketiuyini ekɨ kepereuyahɨwa hapaɨ. 43Tawarie'munuatsie warukaxei mekutsume, mekwayɨwawekai memayeniniereni. 44Mɨta warukwe'eirieka tawarie petɨa, hairieka puyutanenenwi yaxeikɨa haitɨ.45Jesúsi yu'tɨriyama wahatsɨa unuaka pɨ'tiwarahɨawe: '' ¿akuxi xetekutsu xe'uxipiekutɨ? 46Xekeneunenieri, kanaye'aximeniri tukari mɨta Xewitɨ Tewi Nu'aya kayatuaximeni tatakuri meteyupitɨa wa'mamatsie. ¡Xekeneuti'uka! ¡tewaxeiyakuni kehate me hɨkɨ!. Hura pawie iya aku netsiyatuani.''47Mexi akuxi tikuxata, Judas pu'nua, xewitɨ hɨkɨtɨtɨ tamamata atahuta tɨriyama. Hamatɨana mepu'axɨa teɨteri meyu'waɨkawatɨ, me'aya'utɨ 'ukirawetsixi kiekatari meta tatsinitsixi meteaye'axe. Kutsirate meta kɨyexi meu'ɨtɨ. 48Judas pɨtiwarutahɨawekai kename tihekɨatakekai, pɨ'haitɨ: '' ¡ke'ane tewi ne'itseni mɨkɨ kahɨtɨni. Mɨkɨ xekeneuwiya!.49Yapauku Jesúsi hatsɨa nuaka pɨ'rehɨawe: '' ¡mariítsika nemetsipitɨa, Rabí'' mɨta pi'itsi. 50Jesúsi pɨre'eiya: ''hamiku, yaketekayei titakɨ pentikuyɨane.'' Mɨta teɨteri me akɨneka hura, Jesúsi mapuwi.51Yepauka, xewitɨ Jesús matɨa muyeikakai, yu kutsira wati'kweka tatsinitsixi wa'ukirai nɨ'arieya nakaya peukuxite. 52mɨta Jesús pɨrehɨawe: '' Akutsira keneuka'uta, iya ke'ane kutsirakɨ tiyumiekame mayani, paɨmɨ ti mɨni. 53¿Pɨpekati'erie kename xɨkate Ne'Yau ne'utahɨaweke, Mɨkɨ yɨwe waɨkawa akeritsixi netsihanɨ'airieni? 54Mɨta, ¿ Kehapaɨ tiyɨme paya'ani utsika kenreuku'uxe, xɨkame hikɨ Pɨkatiuyɨni?55A'na mɨtsie Jesús teɨteri pɨtiwarutahɨawixɨ: '' ¿xeme xete'akumate kename nekatinawayame, titakɨ xenetekuwaune kutsirate hapaɨna kɨyexi xeu'ɨtɨ? mɨixa nepaya teyupanie aurie, anamɨ xekwanetsuwi. 56Íkɨta yekatiuyɨni maya'anikɨ te'maikate yemeteu'utɨa. '' U'maniere tɨriyamama yunaitɨ mepuyuta'unaxɨ yuxaɨta me'ikwe'eirieka.57Ke'ane Jesús memuwí Caifás tatsini manyaka hatsɨa mepi'atɨa, te'ɨkitamete mɨta 'ukirawetsixi meyuxeɨriekaitsie. 58Pedro hamatɨana yatewa utɨmana umietɨ Tatsini kie takwaya ya'a. Hautayaka kuyaxi wahamatɨa pa'ya tanieretɨ kentiyɨni.59Hikɨta tatsinitsixi memanyetei mɨta kawiterutsixi niuki itarika memewiekai Jesús hepɨsta, yɨwetɨ mayani mierieni. 60Xeime makwa'ukaxei, yuwaɨkawa meputine tɨtɨ itarikakɨ meikuxatatɨ. Mɨtá yuhutatɨ meu'axɨaka 61pɨ'meputiyɨ: '' Ikɨ tewi pɨ'putayɨ: ' Kakaɨyari teyupanieya xɨka neuka'una neyɨwe mɨta neyɨwe haika tukari nemitawewieni.'''62Tatsini raya'axe ankukeka pɨrehɨawe: ''¿ xeime arika pekarexeiya? ¿ kepetiwa'eiyata a hepɨsta yametekuxata?'' 63Mɨta Jesús kaiwatɨ pumakakaí. Tatsini raya'axe pɨrehɨawe: ''Nemetsinɨá Kakaɨyari Mayaniere kɨmanakɨ, yaketateutahɨawi xɨkate ekɨ pehɨtɨni Cristo, Kakaɨyari Nu'aya. 64Jesús pɨre'eiya: '' Ekɨ tsɨ pɨpenaine; Mɨta pɨnemerahɨawe kename anaií tiyahanetɨyani ekɨ pe'ixeiya 'Uki Nu'aya yu'Yau tserietana'akaime, mɨta akamiekame taheima haiwitsie yewetɨ.''65Mɨta tatsini raya'axe yu kemarite'utitsanaka pɨ'putayɨ: '' Iyaá Kakaɨyari kananaimaka. '' ¿ketiuru ta'akuxi tewareuyahɨwa hipame hepɨstana metetixatakɨ? ariri hikɨ xepu'enana kentiku'itawa. 66¿Xeme ta kexeteku'eriwa?'' iyamexi pɨ'meputiyɨ: ''Kayɨweni hikɨ kɨrixɨa mierieni.''67Mɨta hɨxiena hipatɨ mepeye'itsikamawakai, hipatɨ mepitihutsunakai meta yu mamatekɨ mepei'tiwayakai nierikayatsie. 68pɨ'metehehɨawetɨ: ''Kakaɨyari niukieyakɨ yekeneutayɨki, Ekɨ Cristo. ¿Ke'ane metsu uwa?69Pedro takwa makuyawatsie pukatei, mɨta 'uka'ti'uximayatame hatsɨana nuaka pɨrehɨawe: ''Ekɨ hapaɨna Jesús Galilea'tanaka hamatɨana pepuyeikakai.'' 70Iyaá puyutaíma yunaime wahɨxie, pɨ'utaitɨ: '' Nekwarakumate títakɨ yepenetikuhɨawe.''71Mɨta iyaá kitenie petɨa, xewitɨ ta uka ti'uximayatame ixeiyaka hipame pɨtiwarahɨawe: '' Ikɨ tewi hapaɨna Jesús Nazaret'tanaka hamatɨana puyeikakai.'' 72Hekwamekɨ puyutaíma pɨ'utaitɨ: ''Íkɨ tewi nekwaxexeiya."73U'maniereta etsiwa reutewikaku, Pedro aurie hura memu'uwakai, meu'axɨaka pɨmetehehɨawe: '' Wa'atɨ ekɨ hapaɨna petihɨkɨ, iyamexi hamatɨana memu'uwakai, wahapaɨ petiuxaxata. 74Mɨta, yu'haxɨama haniutɨ pɨ'putayɨ: Iyaá tewi nekwaxexeiya,'' anamɨ wakana'uki putáhiwaxɨ. 75Pedro paye'eri Jesús meripaitɨ kenrehɨwekai: '' Akuxi katahiwawekaku wakana'uki haikakɨ pe'átaimani pehaitɨ kename pekanetsixexeiya.'' Mɨta wayeyaka waɨkawa yuheiwerietɨ putátsua.

Chapter 27

1Uxa'arieka maya'atsie, yunaitɨ tatsinitsixi wa 'ukiyarima meta 'ukirawetsixi kekatari niuki meputawewi Jesús hetsie mieme kename kehapaɨ mete'imienikekai. 2Mɨkɨ me'ihɨka Pilato hatsɨa mepiyetua meta tatuwani.3Mɨta judas retimatsie, ke'ane mutixanetakai, munierixɨtsie kename Jesús 'uwiyeriekai, 'uyutimaixɨaka 30 plata tuminiyari wayetuiri 'iya tatsinitsixi wa 'ukiyarima meta 'ukirawetsixi, 4Pɨ'putayɨ: '' netatakuri netiunepitɨa xuriya aixɨ ane neyetuaka.'' mɨkɨta pɨ'meputiyɨ:''¿titata tihɨkɨ tame tahatsɨa? ahetsie'tsɨri metsɨri ekɨ peniuyɨni.'' 5mɨta mɨkɨ plata tuminiyari teyupanie hautaxɨrieka, petɨa tewapaitɨ mɨta puyukawi.6Tatsinitsixi wa'ukiyarima plata tuminiyari me 'ukuteɨxɨka mɨta pɨmeputiyɨ:'' Ni'aixɨ kwayɨni 'ikɨ temeika'utani raye'atɨ ti'utsetsie, kɨmana munanaiyakɨ xeime xuriya.'' 7Mɨkɨ yamayɨnekɨ mete'utixa mɨkɨta tuminikɨ Alfarero kwieyari mepunanai mana mekateukenikɨ tewatari. 8Yeranyɨnemekɨ 'ikɨ kwie pɨrakumatiwa hikɨ: kwie xuriyama''9Jeremias timaikame kemutayɨ meripaitɨ yetiuyɨ,yehaitɨ: '' MɨKɨTA 30 PLATA TUMINIYARI ME'UTIɨKA, ISRAILITA YEMEPUTIYɨ KENRAYE'ANIKEKAI 10MɨTA MEPIYETUA ALFATERO,KWIEYARITSIE MIEME, NE 'UKIYARI NETIUNɨ'A HAPAɨ.''11Hikɨta Jesús tatuwani hɨxie putake tatuwani pita 'iwawiyaxɨ:''¿ekɨ petihɨkɨ hudiyutsixi wa Rey?'' Jesús 'ta pɨtita'ei:'' 'ekɨtsɨ yepenaine.'' 12Mɨta kepauku xanetsiekaitsie 'iya tatsinitsixi wa'ukiyarima meta 'ukirawetsixi wahɨxie tsikwa'utayɨ. 13Anamɨta Pilato pɨ'katitahɨawe:''¿pekati'ena kememaitɨka yunaitɨ 'akɨmana?'' 14Mɨta mɨkɨ tsikwa'utayɨ ni'xeiniuki, mɨta tatuwani púhɨxixi waɨkawamekɨ.15Mɨta wiestakɨ'ta tatuwani pɨkatiumiekaitɨni ke'ane kaxariyarie memayehe, xeime tatuani kememaitɨkani yuwaɨkawa teɨteri. 16Anamɨtsieta mɨkɨ kaxariyarie xeime menayekekakaitɨni waɨkawa ayukumaikame Barrabás titewakame.17Kepauku 'anamɨkɨ memuyukuxeɨritsie, Pilato pɨkatiwarutahɨawe'' ¿kexetehauyehɨwa ke'ane netatuani? Barrabás sunu, Jesús, Cristo tiuterɨwarɨwa? 18Mɨkɨri rakumaikai kename mɨkɨ me'iatɨkai meteheikwatsirietɨ. 19Mexi mɨkɨ yu'ɨparitsie 'akatei aixɨ rakayɨnetsie, 'ɨ'yaya niuki peiyanɨ'airi pɨhaitɨ:'' neuhayawa mɨkɨ 'Uki tixaɨ kwarexeiya ; mɨkɨ kɨmana hikɨ waɨkawa netikwine heinɨtsikatsie.''20Hikɨ'ta 'ukiyarima meta tatsinitsixi yaxeikɨa'ta 'ukirawetsixi mewaraxɨri teɨteri meyuwaɨkawame pɨmeke 'utiyɨnike kename Barrabás ke 'utatuani Jesús'ta ke'umienike. 21Tatuwani waruta 'iwawiyaxɨ:''¿kexetehauyehɨwa ke'aneme 'ikɨ me yu'huta nexetatuirieni?'' mɨkɨta pɨ'meputiyɨ:'' karikɨtsɨ Barrabás.'' 22Pilato pɨtiwarahɨawe:''¿keta xete'hauyehɨwa ne kenetiyurieni Jesús kɨmana aku titewa Cristo?'' yunaitɨ mɨkɨ pɨ'meputiyɨ: ''neukawi.''23Mɨkɨ'ta pɨ'putayɨ''¿titakɨ'ta kekuta tiuyuri? mɨta mɨkɨ meniutihiwa masi waɨkawamekɨ: karikɨtsɨ neukawi'" 24Mɨta Pilato nierekai kename kayɨwekai heimana mutanuani, 'imieri tiyutsutɨanekai haá'utihanaka, puyukamamaitɨ teɨteri wa'hɨxie pɨ'putayɨta:'' netsinekwatiuyuri 'ikɨ 'Uki mierienikɨ tsikatiuka 'iyaritɨ: yu'hetsie xeme kexemiyurieka.''25Yunaitɨ teɨteri pɨmeputiyɨ: ''kename mɨkɨ yaxeikɨa waniwema, yumamatsie me'ihɨnikekai.'' 26Anamɨta mɨkɨ Barrabás 'utatuaka Jesús haukuwaxɨka wayetuiri memikawienikɨ kuruxitsie.27A'namɨtari tatuwani xutarumama Jesús menehana memayeyaxiketsie mɨta hipame yu 'iwama yunaime mewaruxeɨri. 28Mɨkɨ'ta menitikemaripieni 'eimame yɨnamaɨyeme menenakuweririeni. 29Mɨtari xuya kurunayari me 'utawewieka, menentimanirieni muú'yatsie, mɨta mamaya,tserietana miemetsie 'itsɨ mepikweitɨa, mɨta meputitunuma'ui hɨxiena mɨta mepitinanaima pɨ'mehaitɨkaitɨ:''¡ke'ayeniereni hudiyutsixi wa Rey!''30Mepiti 'itsikamaxɨa 'itsɨ' ta memikweitɨaka me 'inawairieka kɨmana mu'uyatsie mepitiwaxɨa. 31Me'itinanaimakatari, 'eimame mepenakuhɨniri, kemariteya mete 'enakapinitɨa menei'hana meheikawienike kuruxitsie.32Anamɨ memayekɨtsie, xeime 'uki meniukaxeiya Cirene kekame Simón titewakame, ke'ane waɨriyarika memupitɨa wahamatɨa yemiekɨ mɨta kuruxi titɨnikɨ. 33Mɨkɨ meputa'axɨa xeitapari tiyetewakaku Gólgota, mɨkɨ'ta pɨ'anyɨtɨ panyɨne:'' mɨki muúyamanka.'' 34Mɨkɨ'ta mepi 'itɨa winu hiel nɨkamé. mɨkɨta miwaku 'iniataxɨtsie, kwaen'i.35Kepaku mɨkɨmexi memikawitsie, kemariteya mete 'uyutapitɨa suerte'tsie me'itipitɨ kename ke'ane hetsiemieme rayani; 36Me'ankayaxekata mepitahɨi. 37Muú'yatsieta mepikuwiri pɨreuku'uxame, kename ketiuru 'ukawiyakai: ''IKɨ KAHɨKɨTɨNI JESÚS JUDIYUTSIXI WA REY.''38Hamatɨana meniukawɨtɨarieni meyuhutatɨ tenanawayamete, xeime tserietana mɨta xeime utatana. 39Hipatɨ mana memuyekɨkakai, yumuúte meputiyuitɨwakai 40mɨta pɨme'utiyuatɨ: ''ekɨ xeniu teyupani peka'unakekai mɨta haika tukari hautineyu,pe'menkukenikekai, akɨmana keneu'akuwi'kweistɨa. Xɨkate aku ekɨ pehɨkɨtɨni Kakaɨyari Nu'aya, kuruxitsie kenakaye'a.''41Paɨmɨmɨ siere mete'ikunanaimawakai tatsinitsixi wa'ukiyarima, meta ukirawetsixi te'utɨwamete wahamatɨa, pɨme'utiyuatɨ: 42''Iyaá hipame kawaru'kuwikweistɨani, kayɨwetɨta yukuwikweistɨani. Iyaá hɨkɨ Israeltari wa Rey; ke'akayani kuruxitsie anamɨke tame sasuni teteita'eririeni.43Mɨkɨ Kakaɨyari'tsie yuri kati'erieka. Xɨkate Kakaɨyari pɨtinake'erieka heimana ke'utanuani, pɨ'mainekaikɨ Iyaá: Ne ne Hɨkɨtɨni'Kakaɨyari Nu'aya .''' 44Meta siere tenanawayamete memutiwɨtɨarie hamatɨana yaxeikɨa mete'ikute'ákai.45Naitsarie kwiepa pukuyɨrixɨ ata taxewi upaukukaku utinieretɨ ata nauka. 46uhurakaku taikai ata nauka aya'aximekaku, Jesús putahiwaxɨ pɨhaitɨ: "ELI, ELI, ¿LAMA SABACTANI?" pɨ'anyɨtɨ pan'yɨne: '' NE KAKAɨYARI, NE KAKAɨYARI, ¿TITAKɨ PENETIUKWE'EIRI?'' 47Anamɨta hipatɨ mana meti'ukai mepiti'itsikamaxɨa, mɨkɨta pɨmeputiyɨ:'' mɨkɨ Elias.''kahɨaweni.''48Xeimieta xewitɨ putanautsaxɨ 'ixurikɨ yumenimetsie, winu hatsiwime'itawirieka'ua'tsie,'enyeka pi'itɨa. 49Yunaitɨ mana meka'uwakai pɨ'meputiyɨ:'' Neuhayawa yuxewime; tenierikuni xɨka'aku Elias hamieni'ikuwikwestɨamɨkɨ.'' 50Tawarita Jesús tiutawau waɨkawa tɨrɨkaɨyemekɨ mɨta yu Espíritu yetua.51Mɨta, 'ixuriki teyupanie mutawiekai hixɨapa pukatsanetɨya hutapai hakanetɨ haukanetɨ. kwie putayua tetexi putikainixɨ. 52Mɨta mɨkite meteukekaitsie pantayepierixɨa, mɨta ke'ane waiyarite kakaɨyari'tsie memukwikai panku'ui 53Mɨkɨmexi'ta mewatikɨ meteukekaitsie 'ariketa Jesús, mantanierixɨtsie hamatɨana mepautahaxɨa kekari aixɨ'anetsie mɨta meyuwaɨkawa mepuhekɨarixɨ.54Tawarita kepauku xutarutsixi wa'ukiyari mɨta Jesús mehɨkai me munierixɨ kwie mutayuanekai yaxeikɨata waɨkawa ti'anekai, mɨkɨta waɨkawa meputimama mɨta pɨ'meputiyɨ:''sasunimekɨ 'ikɨ Kakaɨyari Nu'aya kahɨkɨtɨni.'' 55yuwaɨkawa ukarawetsixi ke'ane Jesús utɨa me'muhukai Galilea meyekɨneka me'ita 'ɨwiyake, tewapaitɨta meka'utɨ menierekai. 56Wa'hamatɨta mana yukanieritɨakai María Magdalena, María Jacobo meta Jose watei hapaɨnata Zebedeo niwemama watei.57Kuyɨrirɨmekaku'tari, 'uki kanuani tuminikame Arimatea kekame, José titewatɨ, yaxeikɨata Jesús nu'nuyarieya kahɨkɨtɨkaitɨni. 58Pilato hatsɨa kaye 'ani kaniuta 'iwauni Jesús waiyarieyakɨ. A'namɨta Pilato katiutanɨ'ani meke 'iyetuirienike mɨkɨ.59José yumamatsie pihɨi, 'ixuriki raye'arɨkamekɨ aixɨ 'anemekɨ pita'eimaxɨ 60Muwa pikaté kateukienikekaitsie, hekwameta teté'ta muyuta'aitsiriekaitsie. Mɨta mɨkɨ tete haxɨnekame utakainaka mukateuketsie kitenita peiye mɨta petɨa. 61María Magdalena xewitɨ tawari María muwa mepatekai kewa mekateukiwatsie hɨxie.62Uxa'ariekata, hɨkɨtɨkai 'aixɨ ti'anenikekaitsie, ukiyarima meta tatsinitsixi yaxeikɨata Fariseotsixi mepuyuxeɨri Pilato hatsɨa. 63Mɨkɨ pɨ'meputiyɨ: ''ukiratsi tame tepa'eriwa mɨkɨ ti'itawame muyeikakaitsie, Mɨkɨ pɨpainekai: 'kename hairieka tukari hautineyu antanierekekai. 64Teutanɨ'a kehe'ɨwiyarieka haika tukari; mukateuketsie mɨta tɨriyamama me'uaxɨame mepinawawe pɨta metewarutahɨwiwe teɨteri: 'Mɨkɨ kanantaniere mɨkiriyatsie' mɨta kwinatɨrieka waɨkawa itarika kanayeikani keyuri matɨari.''65Pilato pɨ'tiwarahɨawe: ''ti'hɨweme xa'inietɨ.Xehuni mɨta xehakaxewiriya waɨkawamekɨ kexenteyɨwawe''. 66Mɨta mɨkɨmexi mepekɨ aixɨ metenanike teukekaitsie, tete meputsinaxɨ mɨta tihɨweme mepukwe'eiri.

Chapter 28

1Utaikaikakuri, uxipiya tukariyaritsie, kepauka muka hekɨarirɨmekaitsie matɨari tukari semana'yaritsie, Maria Magdalena xewitɨ siere Maria menekɨne mehau nieriyuka kewa meka teukiekaitsie. 2Enata kwie tiukuyua, mɨta ta ukiyari akerieya ta heima yuawitsie kanakaneni; kaninuani tete kaniuku yuitɨani, hetsiena kanayarɨni.3Kaniuyu katetɨani xawatɨriya hapaɨ, kemarieya ti tuxatɨ ɨwi hapaɨ. 4Te'hɨwemete mekaniuti tɨtɨriwa marikakɨme'úkwini hapaɨ me anenetɨme kaniuyukuhayawa.5Akeri ukari wahatsɨa kaniuyani mɨta paɨ tiwarahɨawe: '' xekwa'mamaka, neri nerakumate kename xeme Jesúsi xe'u wauximetɨ xe'yɨa, ke'ane mukawiya. 6Mɨkɨ uwa kwa'yaka, mɨkɨri kaneunta niere, mɨkɨ muta yɨkai hapaɨ. xeke nehuni xeneunieri uwa ukiyari kakateitsie. 7Xenehuni xe'iyarikɨ paɨ xeteneware xatɨa tɨriyamama: 'mɨkɨ kanankukeni mɨkite wa tsata. xeneunieri, mɨkɨ aunyahaitɨatɨ kaneyani Galilea heyaka. mana xeme xeneixeiyakuni .neu'xei ne paɨ nexera'xatɨawe.''8Xeimiemekɨ kewa meka awietsiekaitsie memuyakɨ me mamatɨ meta siere meyu'temamawietɨ, menekɨne wɨxanarikɨ paɨ metewareu xatɨa'yuka tɨriyamama. 9Xeimiemeta, Jesúsi kaniwarukaxeiya mɨta paɨ kaniutayɨni:''Waɨritsika'' xenanwiyani ukari mekaniwa kɨ'ne hatsɨana ketateya mekana ɨtɨkɨne meka neyexeiyakaitɨni. 10Mɨta Jesúsi paɨ tiniwarahɨaweni ''xekwa mamaka''. xekenehuni paɨ xetenewaretahɨawi ne iwama meke hekɨne Galilea; manamɨ mɨkɨmexi menenexeiyakuni.''11Mɨta mexi ukari mehekɨ, hipatɨ xutarutsixi menekɨne kiekaripa mɨta memanyetei tatsinitsixi paɨ meteniwaruxatɨani naime kere'yɨkai. 12Kepauka tatsinitsixi memuyu xeɨritsie ukirawetsixi wa'hamatɨa meteniuti xata naime kemɨreyɨkai, mɨkɨmexi waɨkawa tumini menyatuani xutarutsixi wa'hatsɨa 13Mɨta paɨ mehaitɨkaɨitɨ: paɨ xetewaruxatɨa hipame,' Jesús tɨriyamama mekani axɨani tɨkarikɨ waiyarieya mekaniunawani mexi tame tekutsu.'14Xɨka ikɨ niukɨ nuani tatuwani hatsɨa, tame tekanehɨakuni mɨta xe'heima tetanuani xahepaɨsta tixaɨ kwaranierenikɨ.'' 15Mɨta xutarutsixi tumini kaneun'ɨni paɨ metenka kɨne kemete uta hɨawariekai. ikɨ niuki naitsarie kaneyutimani judíyutsixi watsata hikɨ kuxi niukɨ kaniyemieni.16Meyu once nɨ'arimama menekɨne Galilea, hɨritsie jesúsi ke aneme waruxeiyestɨakai. 17Mɨkɨmexi kepauku memixeitsie meneyexeiyakaitɨni mɨta hipatɨ sasuni mekwate'utaeri.18Jesúsi kaniwayani wahatsɨa paɨta tiwarahɨawe: naime tɨrɨkariya Né neyatuiriyarie yuawitsie mɨta siere'ena kwiepa. 19Xekenehuni mɨta xenewarutiwewi nɨ'aritsixi naitsarie kwiepa. xewa'ɨyatɨ ta'yau teriwarɨkayatrsie, nu'aya, meta siere Espíritu Santo.20Xetewa ɨkitɨatɨ yameteka'hunikɨ naime ne kenexeti nɨ'a. mɨta xeniereni, Né xahamatɨa neyukanieritɨa tukarikɨ, kepauka ke kwie' ama makaxɨni.''

Mark

Chapter 1

1Ikɨ muyukatsutia kakaɨyari niukeya, kakaɨyari nu aya. 2Paɨmɨ reuku uxa isaias timamateme; xeunieri, ne nenɨ arie ti ɨ kitame nehɨkɨtɨni ne metan ɨarie, kename huye axɨ ne keu u yurieni. 3Ke ane maniuka yauta tiumawitsie uyeikatɨ: kakaɨyari, yu huye xeutawewi aixɨ aneme'''4Juan kanuani, tiku ɨyanetɨ yauta ha mumawitsɨe kwaketatsie ti kuxatanetɨ aixɨ anekɨ wa ɨ yatɨ pɨti warahɨawekai mete hauyehɨwiyerienikekai yu tatakurikɨ. 5Yunaime judea kekatari yunaitɨ iya jerusalen kekatari me payekɨ hatsɨaana me ne nieretɨ. mɨ kɨme ɨ ɨwatɨri ha aixɨ anekɨ hordan miemekɨ,meyumurukwitɨatɨ. yu tatakurikɨ. 6Juan pɨreuyukuketɨakai kameyu nawiyarieyakɨ, manayuhɨakai nawikɨ yu hukatsie mɨta, ti kuakai yauta ti xuawe utsikari tɨpuxi xiete.7Pɨ ti kuxatatɨ kanuani:''xewitɨ ne utɨa kane hamieni, waɨkawa raye atɨ, ne nekuara ye axe, ni nemankayani ni kakaiya wiwieri ne muxɨna ne kuayɨwe! 8Ne nexe uti ɨ yaxɨ hakɨ, mɨkɨta hamie kaxeti ɨyamɨkɨ espiritu aixɨ anekɨ.''9Pɨtiuyɨ ana tukaritsie jesus kanuani nazaret aneka galilea, juan kanika ɨ yakaitɨniri jordan miemekɨ. 10Jesus manatitɨatsie hapa, mɨkɨ kaniuniere haiwi kananta yepiere kana kamiekaiti espiritu haɨmɨ hapaɨ anetɨ hautusatɨ. 11Niuki haiwitsie kanakaneni;''pɨhaitɨ ekɨ aku ne niwe pehɨkɨtɨni. Ne neunetemawieka akɨmana.''12Xeimiemeta espiritu pɨka ti iyaritɨani ke heyanike yauta xewitɨ kuaheyeikatsie. 13Muwata tiumawitsie kaniuyeikakaitɨni 40 tukari, tɨkakame i iniatanekaku. Muwa uyeikakaku tewaxi wamɨatia akeritsixi me piparewiekai.14Mɨta juan ta kaniu wiyerieni kanantahɨiyani, jesus kanuani galilea ti yetewakaku mɨta niuki aixɨ ane haxaxatatɨ kakaɨyari niukeya, 15Pɨhaitɨ ''tukari paye axeri kakaɨyari kuepana pauhurari. Xekene yu hɨaweni yu ta takurikɨ hapaɨnata yuri xeketene erieka kakaɨyari niukeyatsie.''16Haramara testa mɨta galilea, mɨkɨ kawaruxeiya simon siere Andres, iwaya Simon, wipi me hauwiwatɨ haramamatsie, mɨkɨ mehɨkɨtɨkai ketsɨ weiyamete. 17Jesus ma ukaneka pɨ ti waruta hɨawixi;'' ne utɨa xekeneuhuni ne nexenayeitɨamɨkɨ ketsɨ weiyamete teuteri wahapaɨsta.'' 18Yemete u enaka mepekɨ utɨmana yu wipi me ukwe eirieka.19Mexita Jesus yatewa umietɨ puxei Jacob (Santiago),zebedeo nu aya, juan, iwaya; mɨkɨta kanuwatsie me patitekai yuwipi me manetsikitɨatɨ. 20Mɨkɨ xeimieme waruta hɨawixɨ; yu yau me ukwe eirieka zebedeo kanuwatsie te uximayatamete wamatɨa mɨkɨta me pekɨ utɨmana.21Mɨta mahauta haxɨaximetɨ kekarita ti tewakametsɨe capernaum, mɨta, xawatikɨ, Jesus pautatɨa sinagoga tiuta ɨkitɨa. 22Muwata me mayetekai mepuyukatemamawi, tiwa ɨkitɨakai tɨrɨkaɨyemekɨ, putaniukakai waɨkawa rakumaikai, ni te utɨwamete hawai me kuate henaakixɨ.23Muwa sinagoga xewitɨ payekatei uki tɨkakame nɨ arimama warexeiyatɨ,pitahiwita; 24¿Ketamɨta te metsiyurieni, jesus nazaret? ¿Peye axeta tahɨxie, pemuyeyanike? Ne nerakumate ke ane pehɨkɨ. ¡ekɨpehɨkɨ el santo!'' 25Jesus piwaye nɨaa ¡kaiwatɨ neumakani ekɨ ke nanyeya a!'' 26Tɨkakame nɨ arieya payetɨa etihɨaka, hahiwatɨ mapauyemiekai.27Teuteri yunaitɨ muwa me mayetekai me puyukatemamawi mapayu iwawiyakaita mɨkɨ xeikɨa me payu iwawiyakai keti anetɨ ti ane? ¡Hekuame ɨkitsika tɨrɨkaɨyemekɨ! Ketiuru mɨkɨ kemaine mepi enie tɨkakame nɨ arimama.'' 28Xeimieme yemete uniereka muwa me mayekɨ pɨme tekuxatatɨ naitsarie kenyaukai kekari Galilea.29Mɨta sinagoga me mewayekɨta, mepekɨ Simon Andres,wake mɨta Jacobo siere Juan. 30Simon warɨkaya ti kuyetɨ hɨiyatɨ muyekatei xeimiemeta Jesus me putahɨawixi kename rekuye. 31Mɨkɨta punua mamayatsie ti wiereka penkuja,hɨiya paunua puyukatemawi waɨkawa iparewietɨ patɨa.32Uxa ariekata, waɨkawa pu a tɨiyerie te tekwikwikate mɨta tɨkakame meme xeiyakai. 33Yunaitɨ kekatari me puyukuxeuɨri kitenie. 34Waɨkawa me tekukuyeme herie waranetɨa, tɨkakame nɨ arimama warayexɨri, mɨkɨta kwuatihayawakai tɨkakame nɨ arimama mamaniutɨkani, mɨkɨta mepekumaikai.35Mɨkɨta ximeri kanankukeni akuxi uyɨwikaku, kayeni tewapaitɨ ti xai kuareyekatsie manapaitɨ kaniuyutanenewieni. 36Simon hamatɨana me muhukai me niwautɨwekaitɨni. 37Mɨkɨta me nikaxeiya:'' pɨmetenehɨaweni yunaitɨ me metsi wautɨwe''.38Mɨkɨ pɨmutayɨ: ''te neyehutsɨ xeitapari, muwa niuki ne metaxata kekari mamanetɨkatsie, ta ya umieta ne peyetɨa.''' 39Mɨkɨta petɨa naitsarie galilea, niuki putaxa mɨta yukita sinagogas mɨta tɨkakame nɨarima warayexɨrɨwakai.40Xewitɨ hau etsatɨ nua; hatsɨana waɨriyarika pipitɨaka mɨkɨ mexi ti tunimakekai, pɨrehɨawe, pexkayɨweni ekɨ aixɨ penetsiyurieni.'' 41Iyarieya ye anetɨ heinenimayatɨ jesus hetsiena putimei, pɨrehɨawetɨ. netsɨ ne iyari yene ane herie peke aneni.'' 42Xeimieta etsa pukumawirixɨ mɨkɨ heriepane.43Jesus heyemekɨ pɨrehɨawe mɨta pei nɨa ke heyanike mexɨiwa, 44pɨta rehɨawe:'' kenakaxewiriyani yapakakahaitɨ, ke nemieni, kenehekiata tatsini hɨxie teyatua pemu'itiyakɨ Moises pɨ putayɨ kename ketiuyɨ mɨkɨ wahetsie.''45Mɨkɨta wayetɨa takwa tiukatsutɨ pɨhaitɨ yunaime, yuniuki putaniu waɨkawa Jesus kwa uyɨwekaxɨa meyani kahauyuhɨawetɨ, nin xewitɨ kekaritsie. Mɨta mɨkɨ kaniukunuani waɨkawa muyautayatsie teuteri meniu axekaitɨni naitsarie me hakɨkatɨ hatsɨana.

Chapter 2

1Mɨkɨ tawa'ari nua tsie a Capernaum muixa hauti nekaku, teuteri me pɨ enaxɨ ke name uwa Mɨkɨ uyeikakai kita. 2Cunie me yu paɨmetɨ me muyu xeɨriekai, ni me kua te nakekai, Jesús niuki wariu taxatɨa.3Hipatɨ me mau kɨkɨ nixɨa Mɨkɨ matɨa, tikuikame me hantɨtɨ me yu naucatɨ. 4Mekua u'yɨwekaxɨa Mɨkɨ hasɨana me ya axɨani, teɨteri kunie me te anekaikɨ ya umieme ki me pow'inixi hixɨapa Mɨkɨ yɨkanieritɨakai tsie, uraniere ta mɨ me pei katua tikuikame utatsie yakaikame.5I reiyatɨ sasuni ken ti eriekai, Jesús pɨ re hɨawe uki tikuikame kayuawetɨ "ekɨ ne niwe a tatakuri pau ku tɨari". 6Hipatɨ mu'me payatekai te'utɨwamete me utetɨ pɨme te yu kuhɨawekai yu iyaritsie: 7¿ke tiu ya paine uki ikɨ? mɨ kɨ ya maine ti 'ita ¿ke ane tareu ya hɨwirieni ta'tatakuri, reikɨa Kakaɨyari yɨwe?8Xeimieme ta Jesús, wa retima yu iyari tsie ken me te yuku hɨawekai. Mɨkɨ pɨ tiwarahɨawe: "¿ke tiu ye xete yuku hɨawe yɨ iyari tsie? 9¿Ke ha paɨ masi aixɨ peku yine, ha ti tahɨawe ikɨ uki tikuikame kua yɨawe, 'a tatakuri paɨ ku yeitɨarie ri, o hatita hɨawe: ke nankukexi a uta kenanku ɨi, ke neu mieni?'10Xeme re'te aku maikakɨ iya uki nu'aya kename siere tɨrɨkariya hexeiya ana'i kuiepa ke name reuya hɨwirieni tatakuri siere, Mɨkɨ pɨ re hɨawe tikuikame kwayuawe: 11ne pɨne mera hɨawe ekɨ ke nankukexi, a pini ke ta pitɨ kene mieni a kie. 12Mɨkɨ mankuke xeimieme ta yɨ pini tiu ti pi, wayatɨa kita yunaime wa hɨxie, yu naitɨ me mɨ yukatemamawi, Kakaɨyari ra ya arɨ kame me payeitɨa, pɨ me pɨ ti yɨ ''tame paɨmɨ te kwate nieriwewekai"13Mɨkɨ ta wayatɨa hekuamekɨ hata nieretɨ, yu waɨkawatɨ teuteri hatsɨana mepekɨ, Mɨkɨ ta tiwa ɨkitɨakai. 14Xeimieme ta, mexi ma'ayamie, Mɨkɨ Leví mu xei, Alfeo nu aya, mu akaime tumini xexeɨriwamete kieraritsie timieme mewa ya xiquetsie, pɨre hɨaweta "kenenankuweiya" mɨkɨta mankuke, utɨ mana petɨa.15Mexi Jesus tikuakai Levi kíe, yu waɨkawatɨ tumini xexeɨ riwamete kiekaritsieti mieme siere teuteri ta tatakuri me'me xeiya me te kwakai Jesus matɨa meta tɨriyamama siere waɨkawa teuteri me yu kanieritɨakai memiweiyakai. 16Mɨta te'utɨwamete, fariseotsixi siere me hɨ kɨ tɨkai, memunie rɨ'ta Jesús ti kuakai teɨteri wamatɨa tatakuri me te he xeiya wa matɨa, siere tumini xexeɨ riwamete kiekari tsie ti mieme wamatɨa mɨkɨta pɨmetewaritahɨawixɨ yu tɨriyama ¿Ke tiu Mɨkɨ ti kwa'a tumini xexeu riwamete wamatɨa teɨteri tatakuri metehexeiya wamatɨa?17Jesus waru eni tsie pɨ ti wara hɨawe Mɨkɨ: "Teuteri me tɨrɨkawi yuwaiyaritsie me kwa hau ya hɨwa herie ti yu nene tɨwame, xeikɨa teɨteri me te hau kukuye me mau ya hɨwa xeime. Ne 1 nekwanua newa ta hɨaweke teuteri aixɨ me te u'iyari, pɨ ta teɨteri tatakuri me'me xeiya.18Juan tɨriyamama siere fariseotsixi me yu hakiekai. mɨkɨ me pɨ axɨa pɨ me haitɨkaitɨ ¿Ke tiu Juan tɨriyamama hapaɨna siere fariceotsixi wa tɨriyama me yu hakie, ekɨta a tɨriyama me kwa yuhakie? 19Jesús ta pɨtiwarahɨawe ¿me teyuwawe ke yupatɨ me yukanieritɨa xewitɨ neɨkenekaku meyu hakieni, mexi neneɨkeme wa hamatɨa yu kanieritɨaka? mexi neneɨkeme muyukanieri tɨaka me yu hakieni me kwa yɨwawe.20Siere ta tukari kane hahuni, kepaukɨ neneɨkeme yemie tewa wa'hepɨsta, ana tukari tsie harixua meyu hakiekuni. 21Ni xewitɨ uki kwa hawipa ixuriki hekuame kemari ukiratsi tsie, keane hekwa meri kanatsanimɨkɨ kemari ukiratsitsie ikɨta masi kwinie anetɨ kanayeimɨkɨ.22Ni xewitɨ uki winu hekwame kwa'aka tuani putari (winu utame katitewaka) ukirawetsixitsie. Xɨka pɨtiu yurieni, winu nawi katitsanamɨkɨ meta winu katayauriexɨamɨkɨ. Hetsiena mieme winu hekwame xe ke na ka tua'a keane putari (winu utame katitewaka) hehekwatsie.23Xawati tukariyaritsie, Jesús ma pɨ ya tua, trigo etsie tsie, mɨta tɨriyamama me te u'tsutɨa me tɨtɨ wetɨ trigo takari. 24Fariceotsixi'ta pɨme pɨ ti yɨ: xeuxeiya ¿Ke tiu ye ti yuriene kwa ti yu pitɨaritɨ tsie xawati tukari yaritsie?25Mɨkɨ pɨ ti wuara hɨawe ¿xeme ni xeka te a'ka te rɨwawe ken tiu yuri David kepaɨku reu ya huakaitsie, mau haka mɨkɨkai tsie mɨkɨ hapaɨna ta ukitsi hamatɨana me yu kanieritɨakai? 26¿Ken tiu'ha Kakaiyari kita, Abiatar tatsini hɨkɨtɨkait'sie, mɨta papa mɨ tikwai mawariekai, mɨkɨ siere ana kua ti yu pitɨari tɨkai tsepa ke'ane tewi mi takwai, tatsini reikɨa yɨwekai, mɨkɨ echiwa wa'rumi ke hate me'meteɨtakai?27Jesús ta pɨ ti wara hɨawe: xawati tukari ka niu ta wewiyani teɨteri watsiemieme, meta teɨteri me kwa u'tiwewiya xawatimiemekɨ. 28Mɨkɨ uki nu'aya ta ukiyari kahɨkɨtɨni meta siere xawati tukarieya hɨkɨ.

Chapter 3

1Mɨkɨ kaneuta hani teyupanita muwata niutika teitɨni uki yu mama wakime a kwetɨ 2mɨkɨmexi menixeiyakaiɨini, metemaikutɨ xɨka herie enetɨanikekaitɨni. Mɨkɨ aixɨ kaniyurieni sawatikɨ, mtkɨmexi meyɨwaweti mepakɨ hetsiena metehautinɨani.3Jesús paɨtinehɨaweni mɨkɨ uki yu mama wakime makwehe. 4Paɨtiniwakɨhɨawekaitɨni aixɨ ti ane hikɨ tukaritsɨe xawati aixɨtikayani, yata, aixɨ katikayani. Tukari pemuku wikweistɨani, yata tukari pemumieni. Mɨkɨmexi ta menita eniekaitɨni kaiwatɨ.5Mɨkɨ kaneutanierixɨani hauha ati, wa iyari kemɨtɨ tsetse i wa iyari maitɨ. pɨti nehɨaweni amama keneutahani, mtkɨta yumama kaniutahana, Jesús aixɨ mamaya kaniuyurieni. 6Los fariseos mewayakɨne xeimieme meteniutsutiani me iwayahianike herodianos meyunaiti me imienike.7Mɨkɨta Jesús kaneyani yu nɨarima warawitɨtɨ haramara tsie. Waɨkawa teuteri meyukanieritɨakaitɨni me i weiyatɨ meya kikatɨ Galilea y Judea. 8Jerusalén, Idumea tewapaitɨ Jordán kiekari mamanetɨkatsie,Tiro y Sidón. Waukawa teuteri mepu enanakai kentiyurienekai, hatsiana mepu haxia.9Mɨkɨta waruta nɨ,ani, yu tɨriyama kename kanuwa meke,uku ha,aritɨani mɨkɨtsie yemiekɨ, mɨkɨ teuteri watsie hakunekaku, maka,ita pɨnakɨ. 10Mɨkɨ waɨkawa herie puwaranetɨaxia iya ke,ane me muyu hɨawetɨkatei. Hatsɨana kwi me puta kɨkakai me,i mayɨakutɨ.11Ke pauku memikuxexeiyakai tɨkakame tɨrimama, hɨxiena mepati xirɨwekai, me uti hiwatɨ paɨmɨ siere me haitɨkaitɨ: "ekɨ kakaɨyari nu, aya penihɨkɨtɨni". 12Mɨkɨta ka niuta imani, me ka,i hekiatanikɨ.13Mɨkɨ kaneyani yetemuritsie, kani waruta,hɨawe keme aneneme mɨkɨ warauya hɨakai mɨkɨmexi ta meni axɨani hatsɨana. 14Mɨkɨ kani warutaterɨwa meyu dece (pɨtɨwaruterɨ waxi apostoles), hamatiana me mu uwanikɨ, mɨkɨ yɨwetɨ mayanikɨ watanɨ,axiani niukieya mekuxatatɨwenikɨ, 15Me heixeiyatɨ tɨrɨkariya mema kɨnekt meyɨwawetɨ tɨkakame memu wa ya hɨani. 16Mɨkɨ kani warutiterɨwa meyu doce: Simón mɨkɨta paɨkatiniterɨwa Pedro;17Jacobo, Zebedeo nu'aya, Juan iwaya Jacobo, mɨkɨ paɨ katiniwaru terɨwá Boanerges, ikɨ me hɨkɨ, Trueno Niwemama, 18Andrés, Felipe, Bartolome, mateo, Tomas, Santiago Alfeo nu’aya, Tadeo, Simon el Zelote, 19Hapaɨna Judas Iscariote, ke ane mi nanaimanikekai.20Mɨkɨ'ta yu kie pe tɨa, waɨkawa me puyu ku xeɨri tawarí'ta me kwayɨwawekai ni pan me mutakwani. 21Ke pauku me mu enana maremama ye ranyɨnemekɨ, mɨkɨ me ka nayakɨne me ita ɨwiyake Mɨkɨ, paɨ me paitɨkatei; "Mɨkɨ kwayumaiwe." 22Te utɨwamete Jerusalen me ma kanexɨa me putiyɨ; "Mɨkɨ Belcebu'ka ne xeiyani," tɨkakametsixi wa ukiyari'tsie tiwiyatɨ Mɨkɨ ka ni waraya xirɨwani.23Jesus kaniwarutahɨawe Mɨkɨ yu hatsɨa, paɨta katiniwarahɨaweni ɨxatsikakɨ ; ¿Ti yɨwe aku Tɨkákame maya nɨ ani Tɨkákame? 24Xɨka kwiepari hau ku Marixɨani yu xe xuitu, Mɨkɨ kwiepari ta uné. 25Xɨka'ta ki uta kainé yu hetsie, Mɨkɨ pa ti kainé.26Xɨka Tɨkákame ankukeni yuhepaɨsta yu hutame tɨame, mɨkɨ kwa yɨwe pɨti unixɨani, mɨkɨri aka xɨku'rí kwinatɨrieka ka yɨaneni. 27Ni xewitɨ kwa yɨwe mautayani tewi tɨrɨkaɨye kita, ka i hɨaweti tɨ nawamɨtɨ pi nieya, i hɨameke katini,nawatsɨemɨkɨ .28Sasunikɨ pɨ nexerahɨawe, tatakuri mete yupitia uki niwemama pɨyɨwe ikɨ mete hau,yahɨwiyawarieni hapaɨna, tsepa siere itarikakɨ xemu temawie. 29Ke ane ti'itawa niuki ESPIRITU SANTO hepaɨsta, ni kwareuya hɨwiyarieni, yu tatakuri kwaxɨwe pa tɨkɨ heyemekɨ. 30Jesus pupɨtayɨ mɨkɨ memaitɨkateikɨ kename "mɨkɨ tɨkakame nɨharieya hexeiya.''31Teyaya meta siere iwamama me nayeixɨani takwa meti'ucaitɨni. Mɨkɨta mekaneyakɨne me i ku waɨtɨweti. 32Waɨkawa menaya'xetɨkɨne Mɨkɨ wariena, pɨmetene hɨaweni: "A tei a i'wama takwa mepekutei, mɨkɨta memetsi waɨtɨwe."33Mɨkɨta pɨtiwarahɨawe, "¿ke ane ne tei meta siere ne iwama me hɨkɨ? 34Mɨkɨta mautanierixɨa wahatsɨa kewua memekutekaitsie xikɨraɨye mekumakakaitsie Mɨkɨ auriena, pupɨtayɨ: ¡Xekeneunieri ana netei meta ne iwama meyukanieritɨaka! 35Ke ane aixɨtikamie Kakaɨyari hepaɨsta mɨkɨ tewi, kahɨkɨtɨni ne iwa, ne kutsi, ne tei."

Chapter 4

1Hekwamekɨ tiu'tsutɨa ti'ɨkitatɨ ha testa. Waɨkawa teuteri me puyukuxeɨri Mɨkɨ testana, mɨta pantitɨa Kanoatsie haramaratsie yawekai meta siere pan'kaya. yunaitɨ teuteri hamatɨana meyukanieritɨakai haramara testa. 2Mɨkɨ tiwa ɨkitɨa'kai ti'waɨkawame ɨxatsi'tsie timieme, Mɨkɨ ta pɨtiwarahɨawe ken tiwaku ɨkitɨwakai.3Xekene'enanaka, etsame wayatɨa hau emieka. 4Mexi enekai, hipatɨ imɨari huyeta putixɨri, mepu'axɨata wikixi mepitikwai. 5Hipatɨta imɨari putixɨri kwiepa mutetexiyatsie, kewa kwa he kwieyatsie. Xeimieme mutinexɨa kwie kwatsuikaikɨ6Kepaɨkɨ tau matinetsie, mɨkɨ'ta putitai kwahananatɨkateikɨ siere putiwa. 7Hipatɨ imɨari putixɨri tupiriya'tsata siere xuyatsata. xuya putitɨtɨrixɨ penkanaxɨa. Imɨari kwahaukayaxixɨ ikwaxi.8Hipatɨ'ta imɨari kaniutixɨrieni kwie aixɨ anetsie, waɨkawa ikwaxi kaneukayaxe mutiwewerixɨtsie, mɨkɨ imɨari mutixɨawitɨa hipatɨ treinta, hipatɨ sesenta, hipatɨta cien mexa kepatɨ muka'etsie. 9Mɨkɨ pɨmɨtayɨ "ke'ane mau'ena mau'enanikɨ, ke'u'ena".10Jesús yusewitɨ yukanieritɨakaitsie, hipatɨ hula me pu'uwakai Mɨkɨ auriena, meta tɨriyamama siere meyu doce, me peí'wawiya ɨxatsi hapaɨsta. 11Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe "Xeme xeyatuiriyarie karayukumai'kame Kakaiyari kwiepariena. Mɨta wanapai kiekatari pɨmete hahɨawerɨwa ɨxatsikɨ xeikɨa, 12YATI'ANEKAKU KEPAUKU MɨKɨ MENÍERETSIE, XɨKA MɨKɨ ME'UNIERE, MEKWA NIERE, MɨTA KEPAUKU MɨKɨ ME'ENANANI, XɨKA MɨKɨ ME'U'ENA, MEKWA HEITÍENIENI, MɨTA PɨTA, MɨKɨ YURI METETA'ERIENI KAKAɨYARI TIWAREUYAHɨWIRIENI".13Mɨkɨ pɨputayɨ "¿Xeme xekwa heitienietɨkɨka ikɨ ɨxatsi? ¿Ke xete'i'enienitsɨ mana'yu hayewa ɨxatsi? 14Iya etsame muka etsa yu'imɨari, iya hɨkɨ muka'etsa niuki. 15Hipatɨ me hɨkɨ memutixɨri huye testa, kewa niuki muka etsie'tsie, mɨkɨ memu enaxɨtsie, reimiemeta tɨkakame hamie wanawairieni niuki muka etsiekai wahetsie.16Hipatɨ me hɨkɨ memukaetsie kwiepa mutetexiyatsie, kehate'ta memu'eni niuki, xeimieme memenkuewi meyutemamawietɨ. 17Mɨkɨ mekwa ha nana'tɨka yɨkɨmana, reikɨa metenewie yapamexa; mɨta heiwerika hamietsie ya'katixaɨ pemuweiyariekatsie Kakaɨyari niukieyakɨ mɨkɨ memetixɨrieni xeimieme.18Hipatɨta me hɨkɨ etsiekate muxu'yatsie, mɨkɨ niuki me'enieni, 19mɨta kwiepa timieme, itarika meta rikuturiya, mɨta tixaɨtɨ pɨta reuyahɨtɨ yuhetsietimieme, me mautahaxɨa mɨta niuki mukána, tixau kwareukayaxixɨ. 20Mɨta kehate memu ka'etsie kwiepa aixɨane tsie, mɨkɨ niuki memu'eni mehɨkɨ memenkuewi mɨta waɨkawa memau kayaxixɨ, hipatɨ treinta, hipatɨ sesenta, hipatɨ cien mexa kepa muka'etsie.21Jesús pɨtiwarahɨawe: "¿Tiyɨuwe kuta xeme xewa tahana kɨxeme, tekurinatsie xeika'awietake yakatixaɨ uta'tɨa? xeme xemi'atɨani, katira ketsametsie xemikakeni. 22Tixaɨtɨ kwati'awietsie, katiyuhekɨatake, meta tita kuarayukumate, rayukumaitɨ kanayeimɨkɨ. 23Xɨkɨ xewitɨ hau enani, enanikɨ, ke'u'ena.24Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: " xeke ne'enanaka ke xente'ena, xeme inɨarika kexente'u'inɨata paɨmɨ siere xeten'inɨatsiekuni; meta waɨkawa tawari reyatuiriyariekuni. 25Mɨta keane rexeiya, mɨkɨ waɨkawa masi tiyatuiriyarieni, keaneta kwarexeiya, echiwa xereiya maukunawaiyarieni."26Mɨkɨ pupɨtayɨ: " Kakaɨyari kwieparieya uki hapaɨ ane mɨta yu imɨari muka'e kwiepa. 27Mɨkɨ pukakukutsu tɨkarikɨ mɨta mankukeka ximeri, mɨta imɨari putineika mɨta tiwewere, tsepa mɨkɨ karakumate kehapaɨ. 28Kwiepa tixɨawitɨa ikwaxi yɨkɨmana, matɨari xawari, mɨta takari, uraniereta ikwaxi kwakwaxitɨ takaritsie. 29Mɨta ikwaxi ti'kwakwaxinitsie reimiemeta mɨkɨ nawaxa wayakweni, ikwaxi maya'axetsie hɨkɨ."30Mɨkɨ pupɨtayɨ: "¿Tita matɨa tete'i'inɨata Kakaɨyari kuieparieya tita ɨxatsiyari teteyurieni palecu temekaxatakɨ? 31Hɨkɨ mostaza hatsiyari hapɨ, mɨta kepaɨkɨ kaetsienitsie kwiepa, kepatɨ imɨari xuawe ikɨ masi itsipepe kahɨkɨtɨni. 32Ya ti'anekaku, kepaukɨ yuka'enitsie, tiwewere, mɨta masi kwunie titɨtɨre hipatɨ tupiria kua utɨtɨ hapɨ'etsitsata, kunie titiyɨra, mɨkɨta yati'anekaku wikixi haiwitsie memu uwa meyuwekaxɨani meyuti ituatɨani hetɨana manaye'etɨtsie.33Waɨkawa ɨxatsi ikɨ hapɨ, Mɨkɨ niuki wakuxaxatɨwakai, waɨkawa mɨkɨ kementeheikaenitɨkɨkakai. 34Mɨkɨ xeikɨa warahɨwekai ɨxatsikɨ. Mɨkɨ awietɨmekɨ tiwarahɨawekai ke'anyitɨmanyɨne yu tɨriyama.35Mɨkɨ tukaritsie, kepaukɨ mukutaikairixɨtsie, Mɨkɨ putiwarahɨawe: "kɨmɨ xeitaparie." 36Mɨkɨta mewariukue'eirieni yuwaɨkawame teɨteri Jesús menewitɨni wuajamatɨa, Mɨkɨri kanoatsie patikatei. Hipatɨ kanoate siere hamatɨana maya'ukai. 37Mana puyutsutɨa witary tɨrɨkaɨyetɨ ekamatɨ, tɨrɨkaɨyete ha wakɨkakay kanoatsie, kanoatsie ha hɨnekairi.38Jesús kanoa waritanana kutsukai yumu'uritaritsie hautimu'utɨ. Mɨkɨ mepentahɨtɨa pɨmetehehɨwetɨ: "¿Tiɨkitame, kari tsipekuareuerie tekwiximekɨ?" 39Mɨkɨta pantanierixɨ, putaimaiyaxɨ eka, pɨrehɨawe haramara: "kaiwatɨ keneumakani." Mɨta eka pukumawirixɨ, naitɨ kaiwatɨ tiutamarixɨ.40Mɨkɨta pɨtiwariutahɨawixɨ: "¿ketiu xemama? ¿Akuxi xeme waɨkawa yuri xekate'erie? 41Mɨkɨ yunaitɨ itsimekwatemamakai, mɨkɨta pɨmetehayuhɨawekai: "¿keane tamɨta jɨkɨ ikɨ, naitɨ eka, haramara mepi'enie?"

Chapter 5

1Mɨkɨta mepu axɨa xeitapari haa`ayemakakau,kekarita ti yetewakaku gadarenos. 2Mexɨiwata kana nakayani Jesus kanuwatsie, uki ta muwa kayekateitɨni tɨkakame nɨ arimama warexeiyatɨ hatsɨana kanayune kewa me mekateukiwa.3Ukita manata kaniukateitɨni kewa me mekateukiwakai. ni xewitɨ kwayɨwekai mita imaiya, heyeme ni muhɨiyani karenakɨ kwuayɨwekai. 4Mɨkɨri waɨkawamexa ka tihɨiwakaitɨni tepɨakɨ yu ma matsie mɨta kadenakɨ, mɨkɨtari pititekekai. Ni xewtɨ tɨrɨkariya kwahexeiyakai heimana muyeyenikɨ.5Tɨkarikɨ tu karikɨ kewa mɨkite me mekateukiwa hɨritsie,uyeikatɨ kaniutahiwakaitɨni mɨta kayutixitekekaitɨni yukɨmana tetee ataxikaunimekɨ. 6Jesus muxetsie tewapaitɨ kaniutanautsa hatsɨana nieretɨ,kati tunimakeni hɨxiena.7Kaniutahiwa hayeyeuretɨ:'' ¿keneyɨni tamɨ ahamatia,Jesus kakaɨyari tɨrɨkaɨye nu aya? kakaɨyari niukeyakɨ ne metse ayewawirie tsipekuaneti iyaritɨka.'' 8Pɨre hɨawekai Jesus.'' kena yeya a`mɨkɨ ukitsie, tɨkakame nɨ arieya.9Mɨkɨta pe iwawiya kepetitewa:''¿mɨkɨta pɨrehɨawe ne netitewa legion,tawaɨkawa tehɨkɨ.'' 10Mɨkɨ piwawiriekai tawari meta hutarieka kename kawarenɨ awanikekai tewapaitɨ.11Anata tuixuri mana meka uwakaitɨni metekwatɨwetɨ aiwarita, 12mɨkɨ mepiwawiriekai,pɨme haitɨkaitɨ:''tanan nɨa a`tuixuri wataɨta; 13taneupitɨa temautahaxɨani wataita,''mɨkɨ warupitɨa,tɨkakame nɨ arimama mepayekɨ mepautahaxɨa tuixuri wataɨta,mɨkɨta meputakuranaxɨ kɨatsata mekakɨ haramaratsie mene nieretɨ 2 mil tuixuri mepukayunixia haramaratsie.14Mɨkɨta tuixuri tewamikwamete mepuyuta unaxɨ pɨmehaitɨkatɨta me puta axɨa kename kereyɨ kekarita mɨta yauta. mɨta yuwaɨkawatɨ me uyukuxeɨrieka me payekɨ mehaunieriyuka yereyɨku. 15Jesus,hɨxe meye axɨa mɨta uki me puxei ke ane hetsiena tiukawe tɨkakame nɨ arimama- warexeiyakai ke ane warexeiyakai legion-mupukatei, hauketɨ axɨreu erietɨ,me putimamata.16Mɨkɨ yemete uniereka, kentiuyɨkai hapaɨstana waɨkawa hetsiena ti anekai tɨkakame nɨ arimama warexeiyakai, pɨta hipame me tenwakuxaxatɨwakaitɨni kentiuyɨkai hapaɨstana. 17Mɨkɨta me te utsutɨa me iwawirietɨ Jesus ke heyanike wakwetsie.18Antimiekakuta kanuwatsie, uki heriemane kanuani Jesus.hatsɨa mɨkɨta uki kawawiriekaitɨni ke ipitɨanike utɨmana yemie!. 19Jesusta ka kani pitɨani, pɨ pɨta kati tahuawe: nemieni ake iya teɨteri pɨte waretahɨawi kakaɨyariya kentiuyuri ahepaɨsta ,mɨta kemetiuti ne nimayataxɨ.'' 20Mɨkɨ uki petɨa pɨrexa kename waɨkawa tiuyurɨekai Jesus kɨmana! kekarita Decapolis.yunaitɨ mepuyukatema mawi.21Ke pauku Jesus man tɨatsie tawa'ri kanuwatsie xeitapari ,me yu waɨka watɨ mepi kuna ,mɨkɨ má pu wekai haramara testa . 22Xewitɨ nɨ'a teyupanie, titewatɨ Jairo, Jesus mu xei'tsie, ketateya,tɨa pu kawe. 23Pitawawiri waɨkawa'mexa, pɨrehɨawetɨ ne niwe uka nunutsi pe mɨxime. nematsí hayawawirie, kena mieni hetsiena a mamatekɨ ke neuti me i, herie ma nenikɨ ,u yeikatɨ ma yanikɨ . 24Mɨkɨ kaneyani hatsɨana waɨkawa teɨteri me ka nen ku weiya, me i kupɨnatɨ meka niuhukaitɨni.25Mana ta pu yeikakai xewitɨ ukaratsi tiuka kukwinetɨ, Xuriya u hanetɨ Doce Años kayuriekaitɨni. 26Mɨkɨ waɨkawa katiuka kukwinekaitɨni yu waɨkawatɨ me ni ɨwiyakaitɨni te uatamete, yu tumini nai kaniuti xɨtɨani ke pame me xeiyakai,masi herie ti neikanikɨ yɨanekai masita kwinie yɨximekai. 27Mɨkɨ'ta paɨ tiu e,nakai paɨ mete kuxatakai Jesus hepaɨsta. mɨkɨta utɨmana kaneyani ma muye miekaitsie waɨkawa teɨteri wa tsata, kemarieya ka niu mayɨani.28Mɨkɨ pɨ painekai :xɨka xeikɨa kemarieya ne u mayɨani,herie ne pa neni. 29Mɨkɨta mi mayɨatsie xuriya kaneu nuani,mɨkɨ pɨ tiu yuma kename yu waiyaritsie herie anekai, meta siere mau yu heiweriekai.30Xeimieme Jesus katiumani yu hetsie, kename tɨrɨkariyaya hetsiena ayeyakai Mɨkɨ ta'aurie kanaweni yu waɨkame teɨteri wa tsata, ¿mɨta ka niuta iwauni, ke ane ne kemari pu mayɨa?. 31Nɨ'arimama pɨ mete hehɨawe :petiniere teɨteri ya mete ane me yu pɨtsinati, ekɨta ya pamaine :¿ke ane netsumayɨa?. 32Mɨta Jesus ma nieretɨya nierimɨti ke ana tiu yuriekai.33Mɨkɨta Ukaratsi rakumaitɨ kentiuyɨkai, pu tima puta yɨyɨakaxi. Mɨkɨ watɨa Jesus hɨxie pu kawe, sasunimekɨ naime yare hɨawe. 34Mɨkɨ pɨrehɨawe ne niwe sasuni petí eriekɨ herie pena neni. kenemieni palekumekɨ aixɨ pe anetɨ a' kwiniyakɨ.35Mexita mɨkɨ tiku xata teɨteri me pu axɨa ,tinɨ,a Sinagoga kie me, akanexɨaka, paɨ me haitɨkaitɨ: aniwe pe mɨki.¿ke tiu masi tsi tete, iyahɨaweni ti ɨkitame?36Kepauku ta Jesus mu enaxɨ ke me maitɨkatei,Jesus paɨ rehɨawe tixaxatame Sinagoga:pe kwa maka xeikɨa sasuni kete erieka. 37Mɨkɨ xei kwa u pitɨa men ku teɨtakɨ xeikɨa Pedro,Jacobo meta Juan, iwaya Jacobo. 38Mɨkɨ'ta me niu axɨani ti xaxatame Sinagoga kie. Jesus kawaruxeiya waɨkawa teɨteri me yu hei,werietikaime, teɨteri me uti tsuaname meta siere me uti iteikatɨ.39Kepauku mɨkɨta mauta hatsie kita ,pɨ ti wara hɨawe:¿ ke tiu xeyu, heiwerietɨka, ke tiu xe puti tsuana? ikɨ uka' nunutsɨ kwa mɨki, xeikɨa ka'kutsuni. 40"Mɨkɨta me pu ku nanai hepaɨstana. mɨkɨta kan waraya xɨrieni yu naime ,yauya xeikɨa kaniuku nuitɨani meta uka' nunutsi teyaya, iyata hamatɨana meyukanieritɨakai menekɨne kita kewa uka' nunutsi mayakatei.41Mɨkɨ'ta uka' nunutsi mamaya tsie kanka wiere, pɨre hɨawetɨ"Talita cumi”, pɨ, anyɨtɨ ka nan yɨneni, itsipemutewi uka' nunutsi, ne pɨ nemarahɨawe ke nanku kexi. 42Xeimieme'ta uka' nunutsi pan kuke yatɨa (mɨta pe xeiyakai Doce años). Mɨkɨta mepuyuka temamawi. 43Mɨkɨta waruta imaiyaxɨ kename ni xewitɨ ka i hekɨatanike ya tiuyɨkɨ. Mɨta paɨ tiwara hɨawe tixaɨ xeke te neu mikwa.

Chapter 6

1Mumanetsie, yukiekari nua'tsie tɨ ri'yamama me piweiyakai 2Xawati matɨ a'tsie sinagoga tiuta ɨ kitɨ a. Yuwaɨ kawa mewáwaɨ retɨ me pita eniekai., pɨ 'meputiyuanekai, ¿Keranenetɨ wa ikɨ ɨ kitsika? ¿Ke ane tita ɨ kitɨ a? ¿Tita kɨ tiyuriene yu mamakɨ herie waranenetɨ wa? 3¿Mɨ kɨ katihɨ kɨ mexa wewie Maria nu'aya Jacob iwaya aku (Santiago) meta siere José, Judas, Simon? iwamama ukari' umakate ayetei? iwamama yukɨ me te uti'eri yeraniuwakaikɨ Jesus kɨ .4Jesús ti wara hɨ awe: " Timaikame kuaraya'axe yukie, ni hapaɨ na yukiekari. 5Mɨ kɨ kwa' u' yɨ wekaxia waɨ kawa tiu'yurieni, reikɨ a hipame herie waranetɨ a yu mamakɨ. 6Yɨ kɨ tiuti eri' yuri mekwa ayeitɨ akai'kɨ. Mɨ kɨ kuyei'kakai kekari man manetɨ ka tiwa ɨ kitɨ atɨ.7Mɨ kɨ wariuti hɨ awixɨ ata mamata huta yutɨ ri'yama waruta nɨ 'axɨ a me yu huhutáme wayatuiri tɨ rɨ kariya mete ayaxiriwanikɨ tɨ kakame nɨ arimama. 8Tiwaru'ta ɨ kitɨ a kename tixaɨ mekate hepiximeni xeikɨ a yu pastun: ni ikwai ni tumini. 9Xeɨ kɨ a yu'kakaitsie ma hau' utɨ ni yukemari meka'te upitɨ.10Mɨ kɨ ti wara hɨ awe: "kieta xe maya axɨ anitsie muwa xeke ne' yuku hayawa ke pauku'rike xemayakɨ ne. 11Xɨ kate hawaikɨ xeka heta nake eriwa xeka henierieni, xe ke ne he wayakɨ ni xe hau'yu katsixɨ ame (Anyitɨ manyine kename kakaɨ yary mecua utana ke'ri).12Mɨ kɨ 'ta mepa' yakɨ niuki mekuxatatɨ teɨ teri mete wara hɨ awetɨ tatakuri mekwa teyu pitɨ akari. 13Waɨ kawa mewara'ya xɨ ri, tɨ kakame nɨ arimama, aceite mewa rawiriwatɨ , metekukuye herie me wara nenetɨ watɨ waɨ kawua.14Wa ukiyari Herodes tiutamari, kename Jesús titewatɨ waɨ kawa reyu rienekay. Hipatɨ mepaitɨ katei: " Juan ti ɨ 'yame netɨ kara’nkuke mu mɨ kai ya'umieme tɨ rɨ kariya kwinie karexeɨ ya: " 15Hipatɨ ta mepaitɨ katei mɨ kɨ kati hɨ kɨ Elias, hipatɨ ta mepaitɨ katei timaikame kajukɨ tuni meripai japɨ hipatɨ siere meme'ya nɨ 'arie ''.16Ya ti enatɨ Herodes painekai: '' Juan, ke ane ne, ne man ti mu'upi ran kuke.'' 17Herodes kati ta'ai Juan katiu wiyarie ɨ huɨ yaka kareu namie, Herodías, hainekaku, (aku ɨ yaya tɨ kai iwaya Felipe), Herodes meiwi'tɨ ta .18Juan ra' hɨ awekai Herodes: aɨ xɨ kwa’ane a' iwa ɨ yaya pemawitɨ 'kɨ.'' 19Herodias, Juan xane'eriekai ya umieme pi miemɨ kɨ kai', kwa yɨ wekai'ta, 20Herodes texiekai Juan, rakumaikai kename aixɨ tiuka iyarikai ya umieme tsi kwaa iyuri. Pɨ ti enakarekai Juan tiu ti xaxatakai'tsie tsira'ka erietɨ yeikakai, yatɨ tɨ pinaquekai enani.21Paya'a tukari, Herodias kenreu'ya hɨ akai: Herodes paya a'tɨ arie tukarieya, waruta ini tatuwanitsixi, meta hapaɨ na nɨ 'aritsixi kawiterotsixi Galilea kiekatari. 22Herodias nu'aya uka' tiu'tinei wa hɨ xie, pinakirixu Herodes, siere hamatɨ ana mekaniere'kai. Wa ukiyari uka' rahuawe: neteutawawiri tsepa tita ne me ti yatuirieni.''23Mɨ kɨ yu niuki puxewiriyaxɨ:'' tsepa tita penetiu ta wawɨ ri neme tiya tuirieni neyɨ we tita nerexeiya pinite, hixɨ apa arɨ kame ne me tiya tuiriewe.'' 24Uka' wayátɨ a yu tei peku iwawiyaxɨ : ''¿ tita netitá wawirieni ?'' teyaya re'hɨ awe: mu'uya Juan ti' ɨ yame.'' 25Mɨ ta mexɨ iwa paɨ tatɨ a wa ukiyari hatsia titawawiri : '' nepau yahɨ wa mu'uya Juan ti' ɨ yame, xakɨ rɨ tsie .''26Wa ukiyari p'u yu ka heiweri yu niu'ki ya mu yuriekaikɨ, tsiere mu mumayetekaikɨ, kwau' yɨ wekaxɨ a hawaikɨ ta yɨ ni. 27Wa ukiyari xeime xutaru me nɨ 'a Juan mu uya' ne ne atɨ iri, mɨ kɨ ta xutaru metɨ a men ti mu'upi kaxariyani'ta. 28Pi'atɨ a mu'uya xakɨ rɨ tsie, uka' pu'ɨ itɨ arie mɨ kɨ ta yu tei' yatuiri. 29Mete utamiri Juan tɨ riyamama me peiku'kwei me pika teukixɨ.30Me puyukɨ xeɨ ri Jesús tɨ rɨ yamama auriena, mete ikuxaxatɨ watɨ ke men te he yuriekai ke men te he ku ɨ kitakai. 31Mɨ kɨ tiwara hɨ awe xe ke'nanayakɨ ni yu hɨ kɨ ate xe ke ne heka uxipi tixaɨ tu kwareyeika tsie yatewimekɨ., mehau ti uwatɨ me kwa uxipie'kai, mekwa’, eka hɨ kai me te kwa'ni. 32Me pekɨ te’wa yɨ kanuwa’tsie kaɨ watɨ mematsie.33Yuwaɨ ka'wa teɨ teri mewaru xei kename mehe kɨ nekai mewaretimata. Yu kie ma ayakunixa'aka me me nautsaxɨ tewapai’tɨ , me paya axɨ a, mɨ kɨ meka aya' axɨ a'wawekaku. 34Haramara testa memaya axɨ a'tsie Jesús yuwaɨ kawa teɨ teri waruxei , waru'ti nenima, muxatsi hapaɨ mete uyuxexeiya'kai tihuweme mekahexeɨ yatu. Mɨ kɨ ta putayua waɨ ka'wa tiwa ɨ kitɨ atɨ.35Panka yunirɨ mekai, tɨ ri'yamama mepu'axɨ a hatsɨ ana pɨ mete he hɨ awe: ''uwa petewa, tsiere pu taikaɨ ri. 36Kene warauta nɨ 'a ri' meke te hau kwai'yuni kieta yakatixau me ke'te hau yu nanairieyuni.''37Mɨ kɨ ti wara ei’ya: ''xeme pɨ ta xe kete ne waru mikwa .''mɨ kɨ ta mepu' tiyɨ :''¿teteyɨ wawe, tenanaiyu 200 denarios tsi arukame pani, tete waru mini ?'' 38Mɨ kɨ tiwara hɨ awe:''¿xemeta kepa pani xe he xeɨ ya ? xeke ne nieriyu.'' Mete he ti matsie pɨ meputi’yɨ:'' papa auxuwime yu hutame ketsɨ te te wa re xeiya.''39Mɨ kɨ tiwaru nɨ 'a teɨ teri meke uku'ya xixɨ anike ɨ xatsie. 40Mepu’kɨ yaxixɨ a auxuwi tewiyari, hipatɨ 'ta huta tewiyari heimana tamamata. 41Mexita mɨ kɨ, rapitɨ yu mamatsie auxuwi pani hutame ketsɨ 'te puyu'ta nenewi yu heima hautiniereka, aɨ xu piyuri mɨ ta waru ta tari pani waru ɨ itɨ a yunɨ 'arima mete'ta wanikɨ teɨ teri wa hɨ rɨ pa . ketsɨ te siere waɨ ka ma pa' tɨ a.42Yunaitɨ teɨ teri mete ukwai mepu'ti huxai waɨ 'kawa. 43Tɨ ri'yamama mete u'ku xeɨ ri pani manayu hayawaxɨ atamamata huta tsamuri pu't hɨ nixɨ meta tsiere ketsɨ . 44Uki'ts pani me muti kwai mehukɨ tɨ kai auxume waxa’yari.45Mexɨ iwa'ta Mɨ kɨ tiwara hɨ awe yu tɨ ri'yama meke he kɨ ne'ke kanuwa'tsie, xeitapa Betsaida mexi Mɨ kɨ teɨ teri wata teutatɨ anike'kai. 46Memekɨ ' tsie, Mɨ kɨ hɨ ri'tsie pantitɨ a hau yu nenewimieka. 47Tɨ kari’kɨ pa' tɨ a, haramara hixɨ apa yewekai kanua , Mɨ kɨ ta yusewitɨ kwiepa puwekai.48Mɨ kɨ mau ta nierixi'tsie, mewaɨ ripiekai wa kanu'wa eka xeɨ tapa peinɨ 'a wakai. katarirɨ mekaku Jesús petɨ a' wahatsia haramara'tsie u' mietɨ. 49Mɨ kɨ memixei’tsie ma uyemiekame pɨ ' mete, u' yu hɨ awixɨ, mɨ ki kati hɨ kɨ marikakɨ me puti hiwaxɨ,. 50Yu naitɨ memi xei kwinie me te uti mama. Xeimieme ta Mɨ kɨ waru’ta hɨ awixɨ pɨ ti wara huawe: ''¡ xekwa mamaka! ¡Ne ne hɨ kɨ! xekwa mamaka.''51Mɨ kɨ pantitɨ a kanuwa'tsie wa hamatɨ a, kaiwatɨ putamarixɨ eka' ., mɨ kɨ ta temawiya,kɨ mekwa yu maiwawekai Mɨ kɨ kɨ . 52Mekwa heika maitikɨ kakai yareyuriekai pani’kɨ, yu mu'u tsie me kwa heika maitɨ kɨ kakai.53Me nan kɨ t'sie, memekɨ Genesaret yu kanuwa me pa kuwi. 54Yɨ kanua tsie me mana kakɨ, teɨ terɨ yapauku mepei'ti ma kename Jesús ku yɨ ane'kai. 55Teɨ teri me pa kunixɨ a nautsa’xɨ hipame me warau ɨ tɨ mete kukuye'me, Mɨ kɨ kewa hau yayani mete mariekai.56Tsepa kewa hau'ya tɨ a Mɨ kɨ, kieta , yauta, mete kukuye'me me wa ti tua'tɨ , waɨ riyarika me'é ya wawirie'tɨ kename kemarieya mete mayɨ a'ni , memi ku maɨ wakai'ta herie mepa neikakai.

Chapter 7

1Mɨkɨta fariseotsixi siere hipatɨ te u'tɨwamete mána memu axɨa Jerusalén me na nexɨakaitɨni Mɨkɨ auriena me"pa xeɨri.2Mɨkɨ'ta me"pu ninierixɨ kename tɨriyamama pan'ya men kwakai me ka mamai tɨkaitɨ. 3(Mɨkɨta fariseo'tsixi siere ta judio'tsixi pɨ me kwa te u'hu, ukirawetsixi wa yeirari me mu weiya ya u'mieme ya ma mai tɨ katei. 4Mɨkɨ los fariseos xika ra tuiya tsie han yani kwa ti kwani ka ká maimawetɨ meri; mɨkɨ ya me te u'hu meri pai'tɨ, yɨkɨ ran yɨneme siere me te u' weiya, meta wasu ta hauxina meri, siere'ta tekɨxi, siere xari wewiyatɨ cobre'kɨ meta siere itari, yeixame.)5Fariseotsixi, me ta hapaɨna te utɨwamete Jesús ma'ma iwawiya, ''¿keitu ta mɨta a tɨriyama ta' teukarima ke men te u'hukai pɨ me kwa te ka huu, ke tiu tsɨ mɨkɨ pani meu kwa'a me ka maimatɨ kai'tɨ?6Mɨkɨ mu'tayɨ: ''Isaias aixɨ pu tayɨ xe me itawamete xe kɨma. Mɨkɨ pɨ tiu utɨa:''IKɨ TEɨTERI YU TENI'Kɨ AXɨ ME TE KU XATA, YU IYARI TA' ME PAU TEWARIYA. 7YA Kɨ XEIKɨA ME NETSI AYA XEIYA, TEɨTERI WA' MARI'ITSIKA ME ɨKITATɨ.''8''Xe me xete hayawatɨ Kakaɨyari niukieya, xe kwa te hayawa ku ta ke xen tu u'hu'' 9Mɨkɨ ta pɨtiwara hɨawe:''¡Xe me kakaɨyari niukieya xe a na hapánatɨ tita xee ti nake, yu yéiyari xe ka te hayawakutɨ! 10Meta siere pɨ mutayɨ Moisés:'A' YAU' KE NE ENIEKA, A TEI' KE NE ENIEKA' MɨTA 'KE ANI TSI TI KU XATA YU YAU' Kɨ YU TEI' Kɨ, MɨKɨ MɨNI.11Mɨta pɨtá xeeme xe mai tɨkaa, 'xika xewitɨ yu yau' yu tei' tiu ta hɨawe, 'tixaɨtɨ'kɨ xika me tiu parewieni mɨkɨ hɨkɨ Corbán' (mɨkɨ man yɨne 'Kakaɨyari aya xeiyatɨ'), 12mɨtari xeme xekwa i'pitɨa yɨkɨ ti yu rieneni yu yau' kɨ yu tei' kɨ. 13Xemetari Kakaɨyari ke maine xe tee an' nɨtsa, yu yeiyari xe te u'weiyatɨ hapaɨnata xe te hau ka hɨkitatɨ. waɨkawa'ta siere xe te yurie ya xeikɨa re ku yɨtɨkaime ikɨ hapaɨ.''14Mɨkɨ'ta tawarí teɨteri waru ta hɨawixɨ pɨ ta ti wa ra hɨawe:'' yu naitɨ xe ne'neu eni mɨta xe ne'neuka enietɨ kɨni. 15Tsepa tita tewi tiu ta kwai kwa'ti ta kwine, tsi'ti yuriewe pɨta tita tetana ra ye neika. 16Ke ane mau ena, ke u ena.''17Jesús ta wa ru kwe'eirieka yu kita mau ta'ha tsie. tɨri'mama me me iwawiya ɨxatsi'kaya kɨ. 18Jesús ta pɨ mu'tayɨ; a' kuxi xeka te hauka enanatɨkɨka? heyeme xeka te niniere kename tsepa tita tewi tiu ta kwai kwa'ti ta kwine 19iyarieya tsie kwa ya axe , pɨta hukaya''tsie, mɨta mi kwita? mɨkɨ ya u' ta yɨka Jesús ikwai axɨ tiu yuri.20Mɨkɨ mutayɨ : ''tsi ti yuriewe pɨta tewi tetana tita ra ya neika. 21Mɨkɨtsɨ tewi taɨta paitɨ ti ane, yu iyari tsie, tsi ran yɨneme tsie ti yu'ku hɨawe, tsii ran yɨneme'kɨ me mu yu'ka temawie, inawari, mierika, 22karayuniriya, re xeiyatɨtɨ tawari reu ya hɨwa, tsi tiu ka eriwa, tiu ka itarika, aixɨ reu yu xeiyamɨkɨ, reu kwatse, wawiriya, ɨrika, rukuwiya. 23Ikɨ naitɨ tsin ran yɨtɨka mɨkɨ tewi yu taɨta ti yu ku hɨawe, mɨkɨtá ti hɨkɨ tewi tsin ti yurie.''24Mɨkɨ'ta mana an'ku keka metɨa Tiro, Sidon kiekariyari'tsie, muwa'ta kita pau'ha, ni ta iyarieya ya kwa anekai xewitɨ ra ku maika kename muwa mayakatei, me ta kwa u' yɨwekaxɨa mu yu'ti awietaxɨ, 25Ya pauku'ta xewitɨ ukaratsi uka' nunutsi tɨkakame nɨ'arieya he xeiyakame, he ye'tɨ, re marieka'ta kɨmana, nua' Mɨkɨ hɨxie pu'kawe. 26Ikɨ ukaratsi Griega hɨkɨtɨkai, meta maremama Sirofenicia me kiekatari'tɨkai, mi'ta aitɨa, tɨkakame nɨ'arieya ke wa ti hɨanike nu'aya tsie,27Mɨkɨ ta pɨ'rehɨawe: ''ne wa ru hayawa tɨri meri me ke te u' kwani, axɨ kwa he ku yɨne ta tɨri wa pani he ana'ka ɨme tsɨikɨri hen waru mini'' 28Mɨkɨta mita ei' pɨta re hɨawe ''hɨ,ukiyari, ya xeikɨa ta tsɨikɨri me'te waya kwa'tɨkɨkani mexa tɨa tɨri mete ta xɨrɨwa.''29Mɨkɨta pɨre hɨawe: ''ikɨ ya pa'mu ta yɨkɨ, akɨ pe xɨni ke'ne ye kekani. Tɨkakame nɨ'arieya aniwe kane ta tuani.'' 30Mɨkɨta yu kie me tɨa yu niwe pu' kaxei uta'tsie kutsu'me tɨkakame nɨ'arieya ta me yakai'ri.31Mɨkɨta manayatɨa Tiro kiekarieya'tsie Sidón ta maya'tɨa Galilea haramarayatsie nieretɨ Decápolis kwieyari'tsie. 32Manata atɨiriyarie' xeime ka hau ename ka niuweme, herie ke enetɨanike me te he hɨawekai.33Mɨkɨta men ku witɨ awita paitɨ, mɨta yu itɨwamete kɨ nakatana mau ka mei, u ta aɨtsikamaka'ta, Mɨkɨ nenieya mu mayɨa. 34Mɨkɨ'ta yu heima me nierixɨ, epa mu ka'i re hɨawe'ta: ''¡Effata!'' mɨkɨ'ta man yɨne '' ke neu yu yepi''. 35Yapaukuta ename'ya me wa yu ti yepiexɨa tita ta' nenieya ti hɨakai wa reu ta hɨiya, aixɨ'ta mu ta niu.36Mɨkɨta pɨ ti wara hɨawe, ya ma kwa hai tɨkani, Mɨkɨta waɨkawame'kɨ ya ti wara hɨawekai ya ma kwa haitɨkanike, mɨkɨ waɨkawame'kɨ me pu ti niukakai, ken tiu yuriekai. 37Mɨkɨ'ta men mamakai, pɨme haitɨkaitɨ;''Mɨkɨ naime axɨ tiu yuri. Mɨkɨ hapaɨna ti yuriewe me kwa hau enana ma hau enanakame wara yeitɨwa, siere ta me kwa niuwawe me u ti niukame.''

Chapter 8

1Ana tukari'tsie hekwame'kɨ waɨka'wa teɨteri mepu'ti xuawerixɨ. mɨkɨta teɨteri ikwai mekwa te hexeiya'kai.' Jesús waru ta hɨawixɨ yu tɨriyama pɨti wara hɨawe 2''Waɨka ne wareu nenimaya ikɨ, teɨteri meyu waɨka'wa ne hamatɨa me pu'hu haika tukari meyurie. tita mete u'kwani mekwa'te, hexeiya. 3Xɨka newareu ta nɨ'axɨani meka te kwakame yu kie juyata mepau’, xɨrietɨkɨne hipatɨ tewa me peya kɨnixɨa'' 4tɨriyamama me pita iwuawiyaxɨ ¿ketete hanetɨani waɨka'wa ikai ana te mu uwatsie tixaɨ kuatixuawe.' teɨteri wa iyari mau kayarɨni"kɨ5Mɨkɨ'ta waru'ta iwawiyaxɨ: ''¿Kepaɨmeme kuta pani xeme xepe xeiya?'' Mɨkɨ'ta, ma'putiyɨ: ''ata'hutame''. 6Mɨkɨ'ta pɨ tiu nɨ'a yunaitɨ teɨter meke ukayaxe'ke kwiepa, Mɨkɨta yumama'tsie ran pika ata'huta pani 'yari pampariusi puwewi,pi titaraxɨ, umaniere yu tɨri'yama waya tuiri mɨkɨ'ta memu yɨ yu naime mete waru tami.7Mɨkɨ ta siere ketsɨte mewa re xeiya'kai ya me pepeme Mɨkɨ yaxeikɨa'ta, pampariusi u'wewieka wakɨmana yu tɨri'yama waru ta, aitɨa me pitawa hapaɨna 8Mɨkɨ yunaitɨ, mete ukwai, wa iyari pau kaya mipi xeɨri tiu yu jaya waxɨ pani tarari yari atajuta kiriwayari jɨpɨneme. 9Mana, meyu kanieritɨa'kai nauka miliyari mehɨkɨ'tɨkai Jesús wa reu ta nɨ'axɨa mama nuaxɨa'nikɨ. 10Yapauku'ta Mɨkɨ panti tɨa kanuwa'tsie yu, tɨri’yama ,wa matɨa me pekɨ Dalmanuta kwieyari'tsie.11Umaniere'tá fariseu'tsixi mana me itaxei'yaka me pi' iwatɨwe'kay niuki'tsie Hamatɨana. Mɨkɨ mepi wautɨwe'kai ke ti' waru ,hekɨa'tsirie nike ta, heima ti' mimieme inɨatsi'ka me i'wewirietɨ mete he hɨawekai. 12Mɨkɨ epa uka,ieka yu iyaritsie"pai pɨ,ti wara hɨawe: ¿ketiu xeme hikɨ nuiwari xe'pi wawa ke tiu' hekɨare tixaɨtɨ?, hasuni'mekɨ nexe'ra hɨawe tixaɨtɨ, xekua jekɨa tsiyarieni xeme jikɨ nuiwarite . 13Ya u'tayɨka waru kwe'eiri petɨa xeitapa antaɨye'tsie kanuwa'tsie an'tiyaka.14Umaniere tɨri'yamama me petɨ mai'yaka, ' pani ma kua a tɨkɨkay yu hetsie. Mɨkɨ xei"me xey kɨa pani canuwa tsie me pati makakai. 15Mɨkɨ pɨ ti' wara hɨawe xeyu"ɨwiyatɨ: ''xetene tamama teketɨ xeke, neyuku, ɨwiyatɨ. Fariseu'tsixi meta hapaɨna Herodes. Wa mari itsika aixɨ cua"ane.'16Tɨri'yamama pɨ mete, heitimaitɨkɨ kename pani mekwa a' tɨkɨkai'kɨ ti wara hɨawe'kay. 17Jesús ra kumaikai'ri ke mente yuku, hɨawe'kai ya umieme'ta pɨ ti wara hɨawe." ¿Ketiu xemeta ya paɨ'ta xete, ika nɨxime pani xekwa atɨkɨ'kɨ kename, ne haine? ¿Xeme xekate, heiti maiwawe akuxi? ¿Xekate heti, enatɨkɨ’ka? ¿yu iyari ka ti, maiwekame, xete, ayeitɨa?18¿XEME HɨXITE XE ME XEIYA META XE KWA NINIERE? ¿XEME XE MAU ENANA MɨTA XE KWA KU ENAKARE? ¿Kari xekwa ha eriwa? 19Auxume pani 'kɨ ne'me tawa'tsie teɨteri 5000 mehe kaniere'ka ku ¿Kepaa kiriwaya'ri heyu hayawaxɨ? mɨkɨ'ta pɨ me putiyɨ tamamata heimana huta.20Ne atahuta paapa'yari ne me tawa'tsie 4mil me hekaniere'kaku, ¿kepa kiriwayari heyu, hawaxɨ? mɨkɨ'ta ma putiyɨ ''atahuta.'' 21Mɨkɨ'ta pɨ putayɨ ''¿Xeme akuxi xeka te heiti maitɨkɨ'ka?''22Mɨkɨ ya mete hutɨ Betsaida. mepu'ta axɨa. Teɨteri mana kiekatari me pi atɨiri tewi akɨpeme, mɨkɨ pi wawirie kai ke imayɨani'ke Jesus. 23Jesús mamaya'tsie tiwieri xɨ mɨkɨ tewi, makɨpe. umaniere penayewitɨ kiekari man axe paitɨ. Mɨkɨ yu aɨrika'kɨ pe hawiya'xɨa hɨxitana yu mamate'kɨ imayɨaka, pita, iwawiyaxɨ:''¿Tixaɨ,petixeyya?''24Mɨkɨ'ta yu heima heniereka pɨ puta'yɨ: ''teɨteri newa xeiya iteɨri hapaɨ me anene'me me ukɨniwaweme.'' 25"Tawarita Hekwame'kɨ Jesús yu mama'kɨ hɨxi'tana pita mayɨa umaniere aixɨ reu nieretɨ naime ti xeiyatɨ pa' tɨa paleku. 26Umaniere Jesús kiena peinɨ'a pɨre, hɨawetɨ: "kiekari'tsie pekwa hauta hakeni.''27Jesús mana yatɨa yu tɨri'yama wara witɨtɨ kiekari ma manetɨka'tsie Cesarea filipo kwieyari'tsie. huyeta ma u' hutɨ Mɨkɨ wara iwawiya yu tɨri'yama". ¿Teɨteri keme uti yuane ke ane nehɨkɨ ne? 28Mɨkɨ'ta pɨ mete he eiya: ''Juan ti,ɨyame. hipatɨ'ta me pu tiyuane Elias yakatixa'ɨ xewitɨ kakaɨyari nɨ'arieya.29Mɨkɨ'ta waru ta iwawiyaxɨ: "¿xeme ta kexe uti yuane ke ane nehɨkɨ Ne'? Pedro ta pɨre hɨawe "ekɨ pe hɨkɨ Cristo.'' 30Jesús ta waru ta imaiyaxɨ xeime yamaka te hahɨaweni'ke Mɨkɨ tsie ni xeime.31Mɨkɨ tiu katsutɨa tiwa, ɨkitɨatɨ pɨ utaitɨ. Nee tewi, nu'aya waɨka ne ti kwini'mɨkɨ. neti uxierie mɨkɨ iya ukirawetsixi hutɨa paitɨ men nɨ'a tatsini'tsixi niuki me ku xata te utɨwame'te ne,mieriemɨkɨ, ne nan ku ketɨariemɨkɨ haika tukari hautineka ku. 32Mɨkɨ hekɨakame'kɨ pɨ puta'yɨ Pedro ta enaya inieka kename pɨ ka haineni re hɨawe'kay.33Jesús ta'aurie a' weka yu tɨri'yama waran'ta xeiya'tɨ Pedro puta'ti pɨ re hɨawe:'''¡Ne'warita pɨta kene'ti kexi tɨkakame! Ekɨ kakaɨyari ken ti nɨ'a mɨkɨ pekwa xeiya teɨteri pɨta ke mente yukuhɨawe. 34Umaniere'ta teɨteri waɨka waru'ta inieka yu tɨri'yama hapaɨna pɨ ti wara hɨawe: "Xika xewitɨ ne utɨa hau yeimɨkɨni, ke hayu tɨmaiya yu kuruxi ke uti tɨni ke ne tsi"ankuweiya ta.''35Ke'ane yu tukari mau kwerie'ka masi pita tɨmaiya, ke ani'ta, yu tukari ta tɨmaiya nekɨmana'kɨ ya kakaɨyari niu kieyakɨ mɨkɨ ta wikeni. 36¿Ke ti yu parewieni tewi tsepa nai ra iwaxɨ kwiepa ti mieme yu tukari ta uta tɨmaiya? 37Tita tiu ku hɨawe tewi yu tukarikɨ?38Ke ani yu ti tewiya nekɨmana'kɨ ya ne mari'itsika ne niuki'kɨ hikɨ nuiwari'tsie tatakuri me mayupitɨa tsie, yaxeikɨa ta tewi nu'aya, ta hapaɨna yu ti tewiya hepaɨstana ke pauku nuani'tsie ana yu yau tɨrɨ,kariya tsie'' yu akerima aixɨme ananene wa matɨa.''

Chapter 9

1Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: "Sasunimekɨ pɨnexerahɨawe, hipatɨ xe'xuawe uwa rekaniere xekwatehetimaniri mɨkiriyakɨ ka aya awekaku renierekɨ Kakaɨyari kwiepariena hamietsie tɨrɨkaɨyemekɨ". 2Seis tukari hautinekaku, Jesus warewitɨ yuhamatɨa, Pedro, Santiago, Juan, warewitɨ mɨta warantiwitɨ hɨritsie antitewakakaku. Mɨta yɨkɨ anetɨ payewe wa ɨxie. 3Wa kemari payaxɨri merɨkawitɨ, waɨkawa tusatɨ, kunie'ti tusatɨ niketixaɨtɨ titusaliyame anai kwiepa yɨwete tititusaliya.4Mɨta Elias, Moises matɨa mepuyuhekɨataxɨ wa hɨxie, metekuxatakai Jesus matɨa. 5Pedro puta'iwau mɨta Jesus pɨrahɨawe: " Tiɨkitame, aixɨ ti'ane tahapaɨsta ana temu'uwani, taneupitɨa tres xamari tetiwewieni. Ta neupitɨa xeime temes'tawewirieni xamari, xeimeta Moises, meta xeime Elias" 6(Pedro kwa heixeiyakai kemutayɨni, mɨta tɨriyamama meyunaitɨ memamakai)7Xewitɨta haiwi nua, wahaima puyaya wara atɨriwiyaxɨ. Mɨta haiwitsie niuki puyuenirikɨrixɨ: "Ikɨ ne niwe hɨkɨ nemeiyahɨwa. Xekene'enieka." 8Yapauku'ta, memanieretɨkɨ yuhapaɨsta, tixaɨ mekuate'uxei yuhamatɨa, xeikɨa yusewime Jesus.9Mexi meakahukai hɨritsie, Mɨkɨ pɨtiwariutahɨawixɨ, xeime yamekuatehahɨaweni kemente'unierekai, uki nuaya hankuhanieyu mɨkite watsata. 10Mɨkɨ xeikɨa mete'akumaikai kemente utahɨaweriekay, Mɨkɨta pumete'uyutahɨawixɨ keanyitɨ panyine "hamankuhanieni mukite watsata."11Mɨkɨta mepeiwawiya: "¿Ketiu te'utuwamete pɨmepaitɨka kename Elias meri nuani?" 12Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: "Elias aka xewimekɨ meri nuani, naime aixɨ rakayurieni. Mɨta ¿Ketiu pureuku'uxe kename uki nu'aya tiwinekɨ waɨkawamekɨ meta tixane'eriwa? 13Pɨnexerahɨawe kename Elias nuari, mɨkɨ pɨmepiyuri naime kementehauyahɨakay, kehapaɨ maine utsika hapaɨstana."14Kepauku'ta mɨkɨ mamakunuaxɨatsie kewa hipatɨ memu uwakaitsie tɨriyama, mewa ru'xei yu waɨkawame teɨteri wa hapaɨsta, mɨta teu'tuwamete meyu nukitɨakai wa hamatɨa. 15Kepaukɨta Mɨkɨ memixei'tsie, waɨkawa teɨteri meyu temawiekai, meputanautsaxɨ hatsana pɨmetehehɨawetɨ aixɨ petiya axe. 16Mɨkɨta wariu'ta iwawiyaxɨ yu'tɨriyama: "¿Keranyinemetsie metekuxatakai wahamatɨa?"17Xewitɨ kaniuta niuni meyuwaɨkawa wa tsata pɨkatehɨaweni: "Tiɨkitame, ne niwe nemetsi ya'atɨirie; mɨkɨ kanexeiyani tɨkakame nɨarieya kakanipitɨaka ta'niuni, 18ni tayɨyɨakastɨwani, kanetihɨpani kwiepa; yu teta kwaimuxari kaya neikani, yu tamete kawa kuximuatekeni, naranitɨ payeika. Ne wariutawawiri a tɨriyama, meke'eyanɨani hetsiena, mekwa uyuwekaxɨa." 19Mɨkɨ wariutaiwawiyaxɨ mɨkɨ: "nuiwari yuri xekwate'erie, ¿Tamɨta kepamexa ne'neyuhayewa xehamatɨa? ¿Kepamexa tamɨ nexetinewirieni? xekenena witɨki ne hatsɨa.20Mɨkɨ mepi atɨirie nunutsi hatsɨana. Kepaukɨta tɨkakame nɨarieya Jesús muxeitsie, xeimiemeta kanita yɨyɨakastɨani. Mɨta nunutsi kanatiweni kwiepa katiutsutɨani keimuxari wayahewatɨ yuteta. 21Jesus puta'iwawiyaxɨ yauya: "¿Kepamexa yurie yahanetɨ?" yauya pupɨtayɨ: nunutsiyari paitɨ. 22Muixa taipa kaneihɨpani yakatixaɨ hapa, i'unietɨ puyutatexi. Yɨkɨ petiuyurieni pekatiyuwe, ketaneutinenimayata, ta neuparewi.23Jesús pɨrehɨawe: "¿ne neti yɨwe? naitɨtsɨ katiyuweni keane sasunikɨ meteherie." 24Xeimiemeta nunutsi yauya putahiwaxɨ pupɨtayɨ: "¡ne hasuni netiherie! ¡ne neuparewi hasuni nekua ti'eriekaikɨ!" 25Mɨta Jesús munirixɨtsie yu waɨkawame teɨteri meunautsaxɨaximetɨ hatsɨana, Mɨkɨta tɨkakame nɨarieya putati, pupɨtayɨ: "ekɨ tɨkakame nɨarieya pekuaniuwe, pekua'hauena, nemetsi nɨa, kenayeyei hetsiena, tawari pekwahanunuwani hetsiena hekuamekɨ."26Tɨkakame nɨarieya kaniutahiwa tawari nunutsi kaniutayɨyɨakastɨani tɨrɨkaɨyemekɨ mɨta kanayayani hetsiena nunutsi'tsie. Pɨ tiyuhekɨakai xewitɨ timɨki wahatɨ, pɨ'mepaitɨkatei yu waɨkawatɨ teɨteri: "mɨkɨ mɨkiri." 27Jesús mamayatsieta tiwiereka, penkuha, kanitakeni, mɨkɨ ta nunutsi kaniutakeni.28Mɨta Jesús mautatɨatsie kita, tɨriyamama mene'iwawiyani awietɨ'mekɨ: "¿Ketiu tekwa uyɨwekaxɨa temeya nɨani? 29Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: "ikɨ yati"nekaku kwa yɨwe hameyanɨani xeikɨa nenewiyakɨ."30Mɨkɨ mana mema yakɨ, mepu yakɨ Galilea. MɨKɨ yekwareɨ nake eriekai xewitɨ rakɨmaika kewa meyeikakai, tiwa ɨkitɨa kaikɨ yɨ tɨ'riyama. Mɨkɨ 31tiwa ra huawe: ''Uki nu'aya kayatuiyamɨkɨ, mɨkɨta meka ni miekɨni. Mierieni tsieta, haika tukari hautineyu Mɨkɨ kanan kukemɨkɨ.'' 32Mɨkɨta me'kwa heikamaitɨkɨ'kakai ye ti wara hɨawekai, me ma'makaɨ memita iwawiya.33Mɨkɨ me pu axɨa Capernaúm. Kita me mayatekaitsie Mɨkɨ wara iwawiya: '‘¿ke xete heyu ku i' wawiyakai huyeta?'' 34Mɨkɨta tsi me kwa haitɨkatei. Yemete hayu hɨawekaikɨ ke'ane kweri kunie ra ya axe. 35Mɨkɨ pankayaa warɨ tahuawixɨ yu 12 a'xeikɨa, Mɨkɨ pɨtiwara hɨawe:'' xɨkate xewitɨ hauyeimɨkɨni raya'atɨ ke ayu yeɨtɨaka yakɨ raya atɨ, yunaime kewa uximayaka.''36Mɨkɨ nunutsi puwi hixɨapa pitake . Mɨkɨta putui nunutsi, mɨta pɨtiwarahɨawe: '' 37Ke'ane nunutsi man kwewieni ne hetsie itipitɨ, netsi ankwe wietɨ hukɨ, ke'aneta ne tsi an'kwewie ne xeikɨa kwanetsi an'kwewie, an'kwewietɨ hɨkɨ ke'ane netsi heyanɨ'a.38Juan pɨre'hɨawe:'''Ti Ukitame, karikɨ xeime tene'xeiya, tɨkakame nɨ'arimama waraya xirɨwatɨ A hetsie i'tipitɨ teneita imaiya ta'tahamatɨa kwa kɨ'yeikakɨ.'' 39Jesús pɨtiwara hɨawe:'' xe'kwa he'imaɨyani. Xewitɨ kwa u'yeika kunie tiu yu'rieni ne hetsie itɨpitɨ, yapaɨku'ta yɨkɨ'ta ran'ku niu tu'yeikani Ne Hapɨsta.40keane tsikuatareuheriya, tahamatɨa yukanieritɨa. 41Keane xe'haritɨani xemanharenikɨ Cristo pinieya rehɨkɨkɨ, sasunimekɨ nexerahɨawe, mɨkɨ kwareuyahɨani yu'imikieri.42Keane xewitɨ ne'tɨriyama yuri'titaerieximekaku maukuhɨani ne'hetsie sasuni tieriekɨ, masi aixɨ ka'aneni xɨka he'xeiyani tete haxnekame tɨxɨme yukuipitɨa hɨatɨ, mɨta haramaratsie xɨka hau'hɨiyani. 43Xɨka a mama tsimetimatɨaka, kenanxiteki. Aixɨ masi ane pemautahani tukaritsie pekahamamatɨ, ke aixɨ peremamatɨ taipa peyamie, tai'kuatɨwetsie. 44KEWA KUITSI KWA'HEMUWETSIE, META TAI KWA'TɨWETSIE.45Xɨka a ɨka metsi atihɨpani, kenanxiteki. Aixɨ masi ane pemautahani tukaritsie pekaha'ɨkatɨ, ke aixɨ pereɨkatɨ taipa pemau'hɨiyani. 46KEWA KUITSI KWA'HEMUWETSIE, META TAI KWA'TɨWETSIE.47Xɨka a hɨxi tsimetimatɨaka, kenewatitui. Aixɨ masi ane a hapaɨsta pemautahani Kakaɨyari kwiparieya xeitaparie xeikɨa pehahɨxitɨ, ke hutamekɨ pehahɨxitɨ taipa pemau'hɨiyani. 48KEWA KUITSI KWA'HEMUWETSIE, META TAI KWA'TɨWETSIE.49Mɨta meyunaitɨ mema utsiwiriyarieni taikɨ. 50Una aixɨ ane, meta una xɨka hauyani utsiwiriyari, ¿Kuayɨwe peme utsiwiriya tawari? Una xekenexeiyani yu'hetsie, aixɨ anemekɨ xekeneyuxeiyani."

Chapter 10

1Jesus kewa meyeikakai pɨta petɨa Judea tiyetewakaku hanyaka aki'tsie Jordan tiyetewakaku, teɨteri yuwaɨkawatɨ hatsɨana mepekɨ tawari tiwarutaɨkitɨa hekwamemkɨ yayɨanekai ta tukarikɨ. 2Fariseotsixi mepu axɨa hatsɨana, me i'inɨatakutɨ, mepita iwawiyaxɨ ¿Ti maiwe xewitɨ yu ɨya muku eirieni? 3Jesus pɨtiwaru'ei ¿Moises ke utayɨ? 4Pɨ meputiyɨ mɨkɨ Moises tiupitɨa xewitɨ tewi xapa'tsie raye ukame yu ɨya ku eirieni mɨta mi waya hɨaní.5''Xeme xe iyarikɨ tɨrɨkaɨyekɨ mɨkɨ mari itsi'ka tiu utɨa," Jesus pɨtiwaruta hɨawixɨ, 6matɨaripatɨ kiekari mutawewiyatsie KAKAɨYARI UKI UKA WARUTIWEWI.7YE MEKUYɨNEɨ, UKI YU TEI YU YAU KU 'EIRIENI, YU ɨYA HATSɨA YEMIE, 8YU HUTATɨ XEI WAIYARI MEPA KɨNE.' Ya'umieme yuhutatɨ makwa hɨkɨri, xe yunɨtɨ xepakɨne xeiwaiyari. 9Ya'umieme Kakaɨyari xe utinɨitɨa, xewitɨ tewi kwaxeta xɨrietɨ yeikani.10Mɨta mɨkɨ kita memayetekai, tɨriyamama mepita iwawiyaxɨ tawa'arí ya manyinekɨ hekwamekɨ. 11Mɨkɨ pɨ'tiwaru'ei: "Xewitɨ, xɨka yu ɨya uku'eirieme xeime pɨta hewitɨni karayuni payeika uká hepaɨsta. 12Xɨka'tá uka yu kɨna uku'eirieme xeime pɨta uki he weiya, mɨkɨ yewa payeika.13Hipatɨta yu niwema me waru'atɨwakai Mɨkɨ wa nenewienikɨ, tɨriyamamata makwawa pi tɨakai. 14Jesus waruxeitsie'ta kwa inakirixɨ, puyaha'a wahamatɨa, pɨti warutahɨawixɨ'ta: Xewarupitɨa tɨri Ne'hatsɨa memahuni, xekwawanaka mɨkɨ hapaɨna, kwiepari Kakaɨyari kie me'mieme, ke'aneta siere wahapaɨ ma'anene.15Pɨti'ane siere, xɨka xewitɨ nunutsi hapaɨ ka'ayuyeitɨani kwa yɨwe Kakaɨyari hatsɨa yemie. 16Ya utayɨkatá tɨ'ɨrí warutitɨkixɨ puyu tanenewi wa hetsie yu mamatekɨ warawiyatɨ.17Xeitapa pɨta petɨa, xewitɨ tewi hatsɨana nua titunumawetɨ hɨxiena, pita'iwawiyaxɨ: Ti'ɨkitame aixɨ tiuka'iyari ¿keneyɨanetɨ tukari kwaxɨwe ne hexeiyatɨ nepayani? 18Jesus pɨtitahɨawixɨ: "¿Ke tiu ti'ɨkitame aixɨ tiukaiyari penetikuterɨwa?" Xewitɨ kwa uyeika aixɨ tiuka'iyaritɨ, xeikɨa Kakaɨyari. 19Ekɨ perakumate Kakaɨyari niukieya kemaine, PEKWA TI AMEMIWANI, PEKWA KARAYUNITɨNI, PEKWA TI NAWANENI, PEKWA TI AWAWIRIWANI, PEKWA TI'I TAKA, A YAU A TEI METE AYA'ARɨKAME NEWARAYEITɨAKA.20Mɨkɨtá pɨputayɨ, "ikɨ naime ya maine ne yenetikamie nemutawerixɨtsie paitɨ." 21Jesús pentaxeiyaxɨa heiyahɨatɨ patɨa. Pɨrehɨawe ta: Xewitɨ metsi hauyahɨwa yapeti kayaní. Pini nai perexeiya keteutatuaxɨa ke'ane tixaɨ kwarexeiya ketewayatuiri, anamɨtarí ta'heimá perexeiyatɨ pepayani. Uraniere'etá nenankuweiya. 22Mɨkɨta puyukaheiweri yetiuta hɨawariekɨ; petɨa waɨkawa yu heiwerietɨ pini waɨkawa rexeiyakaikɨ.23Jesús pautanierixɨa pɨti waruta hɨawixɨ'tá yutɨriyama: "¡Tɨrɨkaɨyetɨ payeika ke'ane tumini waɨkawa memexeiya kwiepari Kakaɨyari kie mamautakɨné!" 24Tɨriyamama me pita'eniekai meyutemamawietɨ Jesús Kemainekai. Tawaritá Jesús pitiwarahɨawe: "Tɨ'ɨrí, ¡tɨrɨkaɨyetɨ payeika xewitɨ kwiepári Kakaɨyari kie mautayaní! 25Masi kwaniwetɨ kwa'ayeika camello mauyahani iwipame mu'uyatsie, Masi'ta tɨrɨkaɨyetɨ payeika xewitɨ waɨkawa tunimi hexeiyatɨ kwiepari Kakakɨyari kie mautayaní.26Mɨkɨta mepita'eniekai waɨkawa mehauyu temama wietɨ meteyu eniwakai: "Kehapaɨta, ¿ke'ane tamɨ yɨwe kuwikweni?" 27Jesús waruxeiyaka pɨtiwarahɨawe: "Tewi hepaɨsta kwayɨwe, Kakaɨyari hepɨsta yɨwe kɨrixɨa. Kakaɨyari hepɨsta naitɨ tiyɨwe." 28Pedro pɨrehɨaweta: "Neunieri, tame nai tete'uku eiri Hikɨtá a'hamatɨa tepu'uwa."29Jesús pɨtiwarahɨawe: ''Heitseriemekɨ ne paine, xewitɨ kwa'uyeika tiuku'eirieka yu ki, yu iwamá'ri, yu kutsíma, yu tei, yu yau, yu niwéma, yu kwie, ne netsi uweiyatɨ, hapaɨna Kakaɨyari niukieyakɨ, 30ke ane kwatihɨni cien'méxa heimana ana'í kwiepa tama: kite'rí, yu'iwamá'ri, yu kutsíma, yu teteima, yu niwema, yu kwie, tsepa uweiyarietɨ, tukari kwaxɨwe makamietsie kwiepa'kɨ. 31Ke hate'tá me manyetei meti kwinatɨre, ke'aneta memakwina'natɨ mepanyeyaxé".32Mɨta mɨkɨ Jerusalen'tsie meutiyune huyetá me'u hutɨ, Jesús wahɨxie pu miekai. Tɨriyamama meyutemamawietɨ, hipatɨta tewa pai mepa hukai memamatɨ. Mɨta Jesús yu doce waranayahapaka hekwamekɨ tiuka tsutɨa yeti waru'ta hɨawixɨ Mɨkɨ keranyeyanikekai: 33"Xeunenieri, tame Jerusalen te pantikɨné, mɨta Kakaɨyari Nu'aya yatuiyanɨ tatsinitsixi wahatsɨa te'utɨwametsixi wahatsɨa. Mɨkɨta meka niyatuakuni mɨkiriyatsie, mɨta siere Gentiles meyetuiriyarieni. 34Mɨkɨta me pitinanaimani, me piti'itsikamani, me pitiwaxɨani, me pimieni. Mɨta hairieka tukari Mɨkɨ pankukení.35Jacobo siere Juan, Zebedeo niwemama, hatsɨana mepu'axɨa pɨ mete hehɨawetɨ: ''Ti'ɨkitame, tame pɨ tetehauyahɨwá ye petikamieni tita tetehauyahɨwá." 36Mɨkɨta pɨ tiwarahɨawe: "¿Kene yɨní né xeme xe'hepaɨsta?" 37Mɨkɨ ta me pu tiyɨ: Taneupitɨa ekɨ A'hamatɨa raya aka mekɨ temankayaxekɨ, xewitɨ A'tserie xewitɨ A'utata.38Jesús ta pɨti wara hɨawe: "Xeme xekwa'te aku mate tita xete'wawá. ¿Xeme xete yɨ'wáwe tekɨxita xemuka'ieni ne ke'aneme neman'ieni, xeme xeteyɨwawe ɨwari ke'anemekɨ Ne neka'ɨyarieni?" 39Mɨkɨta pɨme'putiyɨ: "Hɨ teyɨwáwe". Jesús pɨti wara hɨawe: "Ke ane tekɨxi neman'ieni, xeme hapaɨna xemen'ieni. Mɨta ɨwarika'kɨ ne ne'ɨyarie, xeme hapaɨana xeti ɨyarieni. 40Ke'aneta mankayarɨni Ne tserie, ne utata ne nekwayɨwe neti ya tuani, pɨta iya ke'hate wa'hetsie memutiwewiya.41Ke paukuta hipatɨ diez tɨriyamama memu'enana ya manyɨnetsie, mepu yaha'a waɨkawa Juan meta'a Jacobo wahepɨsta. 42Jesús warutahɨawixɨ mɨta pɨti wara hɨawe: ''Xeme xete'akumate ke'ane itsɨkáte meyuxata Gentiles wahepaɨsta mɨkɨ waheima mepuyahu, mɨta teuterimama mete'aya axe wa'hetsie tɨrɨkariya me pexeiya.43Mɨta pɨ kwati'aneni xeme xehepaɨsta. Ke'ane raya'atɨ mauyuyeitɨamɨkɨni, xe hepaɨsta pɨta kati'tá uximayatá'mɨkɨ, 44ke ane anya'káitɨ mauyeimɨkɨni xeme xehepaɨsta kati'tá uximayatá'mɨkɨ yunaime wa'tsie. 45Mɨta Kakaɨyari Nu'aya kwa'nua uximaya'tsiekakɨ, pɨta tatsi uximayakakɨ, hapaɨna'ta yu tukari yatuatɨ hipame wakuwikwestɨanikɨ.46Mɨkɨ mepu'axɨa Jericó tiyetewakaku. Mɨkɨta wayemiekatsie Jerico Yu tɨriyama wamatɨa mɨta siere teɨteri yuwaɨkawatɨ, Timeo nu'aya, Bartimeo, titewatɨ tiwawáme kahaunieretɨ huyeta pukatei. 47Ke'pauku mɨkɨ mu'enaxɨtsie kename Jesus Nazareno kiekame, mɨkɨ ha'hiwatɨ pu'tayua pɨ'haitɨ: ''¡Jesús, David Nu'aya, ne'neutimayata!'' 48Yu'waɨkawatɨ me pete'akai mɨkɨ tewi kwahaunierekai, pɨmetehehɨawetɨ pekwa'ha niukaniri. Mɨta mɨkɨ muta'hiwaxɨ mási tɨrɨkaɨyemekɨ: ''¡David Nu'aya, ne neutinenimayata''!49Jesús wakéka ta mɨta pɨ tiunɨ'a meke ita'hɨaweke. Mɨkɨ'ta mepitahɨawixɨ tewi kwahaunierekai, pɨrehɨawetɨ: ''¡Valiente na'ayeitɨaka! ¡Nankukexí! Mɨkɨ metsi ha hɨawe." 50Mɨkɨta yu tsaketa wapaukawíwi, pankuke, Jesús hatsɨa nua.51Jesús pɨtita'ei pɨrehɨaweta: ''¿Ke'pereuyahɨwa kenetiyurieni A'hepaɨsta?" Téwi kwuahaunierekai pɨ mutayɨ: ''Ti'ɨkitame, ne pɨnereuyahɨwa ne'mauniereni''. 52Jesús pɨrehɨawe'ta: ''Ke ne mie. Sasúni peti'eriekɨ papukuwikei.'' Yapauku mɨkɨ haunieretɨ patɨa, penkuwei'tá kewa huyeta meyakai.

Chapter 11

1Mexi hikɨ ta Jerusalen me ya axɨani, Betfage aurie meta Betania, Hɨrimutsie Olivos ra ku te wakai, meta Jesus kawa'are nɨ ani yu hutame ti wa ɨkitɨa, 2paɨ haitɨ: Ta ai warie aurie kite kane ya uka. Mexɨi xeme xeheutahaxɨa muwa, puritu nunutsi tsimaxuni kane ye wieka. Xe ha kuxɨna xeke neu atɨa. 3Xɨka'ta xewitɨ paɨ haineni: ¿Ke tiuru ye xete yurie? xeme xe haitɨkaní: Mɨkɨ ta Ukiyari pe iwawa paɨ paine ya pauku ha paɨna'ta te petuayu.4Mɨkɨ me neuta yeixɨani mɨta me niuka xeiya puritu nunutsi ye wiekai kitenie takwa huyetá, me ne kuxɨna. 5Yu waɨkawatɨ ta teɨteri mana me ka xuawekaitɨni paɨ mete wara hɨawekai. ¿Xeme ta ke xete yurie puritu nunutsi xemaku xɨna?. 6Mɨkɨ'ta pɨ'me putiyɨ Jesus keti wa'ara hɨawekai, mɨta teɨteri me wa'aru pitɨani meya hukɨ yu huyeta.7Me yu hutatɨ ta tɨriyamama puritu nunutsi Jesus hatsɨa me nei hana mɨta yu tsaketa me nenti werieni Jesus manti ya rɨnikɨ. 8Yu waɨka watɨ ta teɨteri yu tsaketa huyepa me ni kuwera kaitɨni hapaɨna ta kɨye yɨrameyari kewa me he'eka pikai yauta mieme. 9Ke hate hɨxiena pai me mu hukai meta hapaɨna hematɨana memu hukai paɨ me u ti hiwatɨ, Yusi me te kwitɨatɨ AIXɨ PEKE ITɨARIEKA EKɨ TA UKIYARITSIE MIEMEKɨ 10Aixɨ ke itɨarieka kwiepa tsie ta ukiyari tsie David, Yusi te te kwitɨa yuawi tsie pema kawe.11Mɨta Jesus kiekari tsie Jerusalen nuani, meta teyupanie nanyani, hapaɨna neutanieri xɨani ke tiu anekai. Hikɨ ta pu taikaikai Mɨkɨ na ye yaní yu doce wara inietɨ a Betania. 12Uxa'a rieka ta Betania me a'ku nuaxɨaka Mɨkɨ pu ha'aká mɨ.13Mɨkɨ ta higo iteɨri niu xeiya ye heu tewa kaku takwa yɨrameyari kaneikakai, mɨta Mɨkɨ ni xeiya waunetɨ ikwaxi hauke te ka'ame erietɨ. Iteɨri tsie ya'a, tixaɨ kwa tiuka xei yɨrameyari xeikɨa hapaɨna ta tiuxuaweriwe tsie kwa'a ye a'ka kai. 14Mɨkɨ higo iteɨri niuta hɨawe, Ni xewitɨ mautiyune kwati ka kwaní a hetsie. Tɨri ya mama me ni enieni Mɨkɨ kemu tayɨ.15Mɨkɨ ta Jerusalen mene ya kɨné, Mɨkɨ ta teyupanie neutahani, mɨ ta waraya xɨrieni muwa tetuayamete hapaɨna tenawemete takwá pai. Mɨkɨ me'exate hapaɨna ɨ'ɨparite niuti taimá mana meni wapatɨwekaitɨni tumini haɨmɨxi me wa tuatɨ. 16Mɨkɨ kwa tiupitɨa ni xeime ti ku maiwani teyupanie ri kwa ti tuiyakakɨ.17Mɨkɨ pɨ ti waru ɨkitɨa pɨ mutayɨ ¿mana pɨ ka reuku'uxa NE KITA TIYETEWA TEYUTINENEWIWA KE PAɨMETɨ KIEKARI MANMANETɨKA? xeme ta xepeiyeitɨa TERɨTA TI WA NAWARIENE. 18Tatsinitsixi wa ukitsiama hapaɨna te'u tɨwamete me pu enana Mɨkɨ ke mu ta yɨkai, ya xeikɨa me pi wautɨwekai me mi mienikɨ. Mɨkɨ ta me peu mamakai yu waɨkawatɨ teɨteri me nierekai ken ti yurienekaikɨ ɨkitɨarika. 19Tɨkari maya axekai tsie Jesus meta tɨriyamama kiekari me puku e'eiriwakai.20Mexi ta uximeri kaku me'u hutɨ, higo iteɨri me pu xei nanayari wakime naime. 21Pedro paye e'eri pɨ muta yɨ: Ti ɨkitame neu xeiya higo iteɨri pe mu ti nanaima muta'awá.22Jesus waru'uta ei: Xeme yuri xete ne erieka Kakaɨyari tsie. 23Sasunímekɨ ne xera hɨawe, tsepa ke ake ikɨ hɨri pɨ tiuta hɨawixɨ, nanku kexí haramara pai ke neuka wetsí, xɨka mikɨ ka tiuti maiwe erieni yu iyari'tsie mɨkɨ ti nieré pɨ ti yɨní, Yusi xeikɨa yɨwe ti yurieni.24Ya xeikɨa ne'exe-ra hɨawe; ke ane naime kɨ yu nenewietɨ ti wa'awá, xeme xete ya tuiriyarie xe pini ti hɨkɨ. 25Ke pauku ta xemanku uweni xeyunenewietɨ, xete heuyuya hɨwirietɨ ti naime'tsie tita xete he xeiya xeime hepaɨsta, hapaɨna'ta siere ta Ukiyari ta heimá ma'káwe hapaɨnemekɨ ta reuya hɨwirieka tita tatakuri tete he xeiya. 26Xɨka ta xeme xexɨ ka te heuyuyahɨwirieka, hapaɨna ta Ukiyari ta heimá ma'káwe kwata reuyahɨwirieni tsiranyɨnemekɨ.27Mɨkɨ'tá tawa'arí Jerusalen me niu axɨani. Mexi Jesus pu miekai teyupáni'ta, tatsinitsixi wa ukitsiama, te utɨwamete hapaɨna ukirawetsixi'ta Mɨkɨ hatsɨa meniu axɨani. 28Mɨkɨ paɨ mete hɨawe: ¿tita kɨ tɨrɨkaɨyemekɨ pere xeiyatɨ ye me ti yuriene? ¿ke ane'tá me tiu pitɨa pɨ peti yurienenikɨ?29Jesus pɨti wara hɨawe: Neta ne xeta 1 iwawiya. Ye xenete neutahɨawi xeme titakɨ tɨrɨkaɨyemekɨ ikɨ ye neti yuriene. 30Juan ta ti'ɨyanekai ¿ta heimá ti miemekɨ suno teɨteri wahepastakɨ? Ye xeutiyɨki.31Mɨkɨ ta me pa yu iwawiyakai, me te hayu hɨawetɨ me putiyɨ: xɨka tame pɨ te utiyɨni ta heimá ti mieme, Mɨkɨ ta yɨní; ¿Ke tiu tá sasuni xekwa te ita eriri? 32¿Xɨka tá te utiyɨni teɨteri wa hepaɨsta...? Teɨteri'ta mewa texiekai, mɨkɨmexi me yu naitɨ kename Juan niuki tuayame hɨkɨtɨkai. 33Mɨta Jesus mepu ta ei pɨ me te he hɨawetɨ: "tame tekwate a ku mate". Mɨta Jesus pɨti wara hɨawe: Netsɨ hapaɨna yenekwtayɨní titakɨ ikɨ tɨrɨkaɨyemekɨ yene ti yuriene.

Chapter 12

1Mɨki Jesús tiukatsutɨa tíwa ɨkitɨatɨ ɨxatsikɨmtki Pɨtíwuarahɨawe. sexitɨ tewi Harareri níukawamaní, kuraruta nateni waritanatá. Síeretá niu tí iné he xeiyáme uva hayari aya marikeme. Mɨkɨ tetsari uterime niu tavevienimɨkɨ kataku ukakwaiyhikɨ te hiwemete waruhiaritɨaka tewapaítɨ kanellani. 2Hikɨ tukari ayakuí nitanɨani yuniari kewa te uximayatamete mete uxímayamɨkɨ hetsiena tiya ani tixaitɨ ikwaxi tatsɨri uva. 3Pero mɨkɨ meniwiya me neitíwaxtani, meneinɨani.4Tawaritá mɨkɨ yanɨ ari nía tanɨ ani perotá mɨkɨ metenikwinítíani ma uyatsie mete ni tewintani. 5Tawarita niutanɨ ani xeime mɨkɨ menimieni pɨmetekakɨ waɨkawa wanepaɨsta yaxeikie metekakɨ mewati wayatɨ hípáme mawakwitɨ hipáme.6Mɨkɨ kuxi xeime pexeyakaí yuniwé yekatiku eriyatiɨ mɨkɨ petɨa kwinatɨrieka peinta ikɨ memetitexienikɨ neniwe. 7Mɨkɨ meniwaya pɨmenutiyɨni pɨ mete hayukɨawetɨ naitɨ hetsiena ti mieme kɨmɨ tepimieni ikɨ tahetsietimieme kanayeimɨkɨ ikɨharareri.8Mɨkɨ me iwiyaka menimieni, mɨkimewamenikahɨani harareri manaxé. 9Mɨkɨ yentí anekɨ ¿keri ti yurieni uba kutsiyani? mɨkɨ kanamieni kani wakwimɨkɨ te uximayatamete harareri hipame pɨta kawa mi mɨkɨ.10KARI UTɨARIKA XEKWATERɨWA IKɨTETÉ MEXA NIERIC KI WEWIMAMETE MɨKɨ ESQUINA SIMIENTO MAYANIKɨ. 11IKɨ TA KAKUɨYARIHATSɨA KANAKANENI TIANETTK KATIHɨKɨTɨNI TAHɨXIE. 12Mɨkɨ pat meteniv erieni teniwiyakuni Jesús, pero me niutimani teɨteri me waɨkawa kaikɨ mɨki mete aku maikai tikaxatakai ɨxatsikɨ warakahekatɨ wakɨmana mɨkɨ mepihayaxiaxt mepekɨ.13Mɨta memein nɨa hatsɨana hipamé Fariseotsixi Herodianotsixi, mɨkɨ me ítimariu take mɨkɨ yaniu kikɨ. 14Ke pauku memuta axia pɨ metehɨawe tiɨkitame tete akumate raya att kwahɨkɨ hipatɨwaniuki ni kwatiyu hekɨa hipame wahepatsta kauka teɨteri. Xeme sasunimekɨ xete ɨkita Yusi huyeya. ¿ai xɨ ti ane tete yutuaka Cesar hatsɨa suno hwaikɨ? " 15Mɨta Jesús yakumaitɨ me te itakaikɨ paɨ tiwarahiawe ¿ketiuru xe neɨsi iniataɨwe? xeme tumini xeke na tí xeime Ne nemixeiyakɨ."16Mɨkɨ xeime meni ɨtiani Jesús, mɨkɨ paɨtiwarahiawe: ¿ ke ane hapaɨ roca evie ikɨ ma úxa? mɨkɨta pɨmeniatiyɨni César. 17Jesús pɨ níu tayɨni xeteneupitɨa César Yusi'to tita tipinieya Yusi. Mɨkɨ me puyukaemamawi kɨmana.18Hikɨ saduceutsixi mɨkɨ pɨmeputiyuane kename umawe ke ane man kukení, me pekta atsɨana, mɨkɨ me pita iwawiyaxi pɨ me utiyuatɨ. 19Ti ɨkitamé, Moises tatiutautsíri tame. Xɨka xevitɨtwi iwakame umɨni yu ɨya kueirieni ka ukaniweme xewitɨ yɨre yumamutsie xɨka ihɨní, kayɨweni xɨta utinuarieni20Mepa uwakay yu siete iwamarixi, matɨaxi xewitɨ puti neɨkixɨ mɨkɨta pumɨ, tɨ'ɨrí kawa hɨiwetɨ 21mɨta hutarieka xewitɨ mei witɨ siere pumɨ. nanutsi ka ayexeiyawetɨ pu mɨ, hairieka xewitɨ hapatna tiuyɨ. 22Mɨkɨme yu sietetɨ mepei witɨni xeritɨ kwa utinuari. Kwinatɨrieka Siere uká níumɨní. 23Kamaɨtsɨ ke pauku mɨki te mamaku unitsie hekwamekɨ tawa'arí ¿qué ane ɨyaya Payaní? mɨkɨ meyu siete memitiwitɨ iwamarixi.24Jesús paɨ tiwara hɨawe ¿ikɨ katisasuni mɨkɨ hepaɨsta xemeta ya xemeditɨká, nita xekwa aku mate utsika hapaɨna Yusi ken ti trɨkaɨye. 25Ke pauku mɨkɨ mɨkite watsuta manku uni, ni xexwitɨri kwatineɨké ni kwa'a wiyani ake ritsixi wahapat me aneneni ta heimapai yuawitsie mepa kɨné.26Mɨta mɨkite watsie memanku'uni ¿Moises xapayatsie kutá kari xekwate aka terɨwaxɨ, mɨkɨ iteɨritsie muhe kɨarixɨ, Yusi ketɨkaku mita hɨtawixɨ haitɨ: Ne Abraham Yusi’eya ne hɨkɨ, Isaac Yusi’eya, ¿hapaɨna Jacob Yusi’eya? 27Mɨkɨ Yusi mɨkɨ kwahɨkɨ, paɨtá memaye ne niere xeme paɨta xeneuyaxɨrieka28Xewitɨ ti'utɨwame ka'nuani mɨta pu'enaxɨ meyu tie'tɨwekai mɨkɨmexi; mɨkɨ punierixɨ kename Jesús paleku ti waru'ei. Mɨkɨ pita'iwawiyaxɨ: ''¿Ke'ane mari'itsika masi raya'axe naime xemexeiya?" 29Jesús pɨtita'ei: waɨkawa raya'axe kahɨkɨtɨni: 'NEU'ENA, ISRAEL; MɨKɨ UKIYARI, TA'KAKɨYARI HɨKɨ, MɨKɨ UKIYARI YU'XEWI, 30XEME PɨXENE'ANENI XEKENEU'YAHɨAKA YU'UKIYARI XE'KAKAɨYARI YU IYARIKɨ NAIMEKɨ, NAIME YU KɨPɨRIKɨ, NAIMEKɨ KE'XENTEYUKUHɨAWE, NAIME YU TɨRɨKARIYAKɨ.' 31Hu'tarieka mari'itsika ikɨ hɨkɨ: 'XEME PɨXE'ANENI YU'IWA XEPAUYAHɨAKA XEME'TA SIERE KEXENTEHAUYUYAHɨWA HAPAɨ.' Kwa xuawe tawari xewitɨ mari'itsika masi tɨrɨkaɨyetɨ ikɨte heima.32Ti'utɨwame pɨ'putayɨ: ''¡aixɨ ane, Ti'ɨkitame! Sasunimekɨ pepaine kename KAKAɨYARI YU'XEWI, TAWARI XEWITɨ KWA'UYEIKA MɨTA MɨKɨXEIKɨA. 33XE'HEIYAHɨATɨ NAIME YU'IYARIKɨ YU'HɨAWIYAKɨ NAIMEKɨ NAIME YU'TɨRɨKARIYAKɨ YU'IWA XE'HAUYAHɨATɨ XEME'TA SIERE KE'XENTEHAUYUYAHɨWA HAPAɨ, ikɨ masi waɨkawa raya'axe ke kuxi inai'yari siere mawariya. 34Ke'paukuta Jesús munierixɨ ke'name aixɨ anyɨnemekɨ ita'eiyakai, pɨtitahɨawixɨ: ''Ekɨ hawaikɨ tewa pekwa uyeika Kwiepari Kakaɨyari Kie.'' uraniere'ta, tawari xewitɨ kwa uyɨwairi me iwawiyani.35Mɨta Jesús pɨtiwaru'ei, kuxi ti'ɨkitɨatɨ teyupanie, pɨti'warahaɨawe: ''¿Ke hapaɨta ti'ane ti'utɨwamete pɨmemaitɨka ke'name Cristo David nu'uya? 36mɨkɨta hɨnetɨ David Espíritu Santo kɨ, pɨputayɨ: 'MɨKɨ KAKAɨYARI Pɨ'TITAHAɨAWIXɨ NE'UKIYARI: KE NEUKANI ANA'I NE NE'TSERIE, KEPAUKU'RIKE A NEɨKIXIWIMA A'ɨKATETSIE MENYUHAYAWA.' 37David pɨtiterɨwa a Cristo 'Ukiyari', mɨta, ¿Ke'hapaɨta ti'ane Mɨkɨ David tinu'aya?'' Teɨteri yuwaɨkawatɨ mepi'eni temawiyakɨ.38Yu ɨkitsika'tsie Jesús pɨputayɨ: Xeke neyu ɨwityani te'utɨwame wa'hepaɨsta, wa'nakekɨ mu'mieni yu kemari ti'tɨtɨme mete anakapitɨ, mɨta meyu hɨawenɨatɨ kewa re'wátuiyatsie, 39mɨta hapaɨna wana'ke memute'ni ɨpari aixɨ anenetsie Sinagoga tiyetewatsie. Hapaɨna kewa wa'ukiyarima metewa kwa'atsie. 40Mɨkɨ siere mete wanawatsirienetɨ wiuraxi wa'kítaa, mɨta meyunenewie nenewiya ayatɨtɨmekɨ teuteri menierekɨ. Mɨkɨ teuteri waɨkawa castigo me'pitɨarieni.41Mɨta Jesús pu'ka ya tumini mau'yu kaxɨrɨwatsie hɨxie muwa teyupanie yɨane; Mɨkɨta waxeiyakai teɨteri tumini mamau kaxɨrɨwakaitsie. Yu'waɨkwatɨ teɨteri tumini memuyamana waɨkawa tumini me'paukaxɨrɨwakai. 42Mɨta xewitɨ wiura hawari tiyɨanetɨ mana nua, mɨta pauka'xɨri hutame tumini, xei centavo ra ya a'tɨ.43Jesús waruta'hɨawixɨ yu'tɨriyama pɨtiwara'hɨaweta: ''Sasunimekɨ ne xera'hɨawe, ikɨ wiura hawari ti yɨane masi waɨkawa pau'kaxɨri ni ke iya meyɨnɨtɨ kepame tumini mamaukarɨri tumini mauyukarɨrɨwatsie. 44Mɨkɨta yunaitɨ tumini mamaukarɨri ranayuhayawa meniuyurieni. Mɨkɨta wiura, hawari tiyɨanetɨ kayatuani, kaneika'xɨrieni naime tumini kepa mexeiyakai.

Chapter 13

1Jesús teyupanie a yayaku, xewitɨ nɨ 'arieya pɨ rehɨ awe!, Ti'ɨ kitame, ikɨ tetexi keneuxeiya wichikatiuyuxexeiyani, hapaɨ na siere ki mauti'u! , 2Jesús pɨ re eiya, ¿aku ikɨ ki mauti'u petixeiya? ikɨ xewitɨ tete tetsarie kwayukuhayawa kepauku ka'unarienitsie.3Mexi muwa a katei, Teyupanie hɨ xie, Hɨ ri Olivo tiyatewakaku, Pedro, Santiago, Juan, Andres matɨ a mepe iwawiyá awie. 4" Yeketateutahɨ awi, ¿kepauku ikɨ yeti yɨ ni?" ¿tita ti hekɨ are kutá yetiyɨ nitsie?5Jesús tiutsutɨ a pɨ tiwarahɨ awetɨ, " xekeneyu ɨ wiyani xewitɨ kataku xetiu itaiya. 6Waɨ kawa menehahuni ne hapaɨ mete uyuterɨ watɨ, me utiyɨ atɨ 'Ne mɨ kɨ ne hɨ kɨ ,' ana yuwaɨ kawa wareuyaxɨ rieni.7Xekuahauyuhɨ aweni kepauku tiyutakwinitsié metá hapaɨ na niuki mawetɨ yeikanitsie kename tiyutakwini. Ana kuxi aya'atɨ kwahɨ kɨ tɨ ni 8Ana menanku'uimɨ kɨ texaxatamete memuku utɨ ka kiekari anyayautsie. Kwié támatsie kanikuyuamɨ kɨ metá haka siere titawení. Ikɨ kukuiniya nuiwanetɨ kananyɨ neni.9Xekeneyuta ɨ wiyani. Mɨ kɨ mexenyatuakuni itsɨ kame hatsɨ a hapaɨ na'tá xetiweiyani kitá Kakaɨ yari niukieya yukuxatatsie (Sinagoga). Ne kɨ manakɨ xeti uitɨ arieni itsɨ kate wahɨ xie, xeyuhekɨ atátɨ Né xehetsié kenentiuyuri. 10Mexi pɨ katiyɨ we, kakaɨ yari niukieya keyukuxátani nuiwari manhanetsie.11Kepauku xetiwiyarieni hapaɨ na'tá xeyatuiyanitsie, xekwahauyuhɨ aweni kexetiyɨ ní. Anatsié niuki xeyetuiriyarieni kexente'áni; xeme xekwatiniuni pɨ tá kataniumɨ kɨ Espíritu Santo 12Iwakáme kanyatuamɨ kɨ yu iwá mɨ kiriyatsié, hapaɨ na'tá yaukame yuniwé kanyatuamɨ kɨ. Ke ane yaukame'ta niwemama menítixane'eriekuni, siere mepi'yatuawe mierienikɨ 13Xeme xetixanieriwa ne kɨ mana. Ke ane naime tinewieni kakuwikweimɨ kɨ.14Kepauku xenieretsié heiwerika xuaweni aixɨ tianékaku (ke'ane rakaterɨ wa keheitimaitɨ yeikani), ke hate Judea meyukanieritɨ a xekenewarupitɨ a meyuta'unakɨ hɨ ritsie. 15Pɨ xeteneutahɨ awi ke'ane yu kí heima makáka, kataku anakayeikani yu píni tiwayapiniké 16Hapaɨ natá ke'ane yauta muyeika kwahanunuwani yu kitá yu kutuni wayahurienike.17¡Lástima kehate iyá tɨ ri mewarexeiya hapaɨ na ke'ane mewatsitsitɨ atɨ ka ana tukaritsie! 18Xekeneyunenewieka paɨ mɨ katiuyɨ nikɨ muhaɨ tɨ tsie 19Heiwerika tixuaweré waɨ kawa kwatiyɨ we hapaɨ Kakaɨ yari kwie mutamatsiepai, tawari pɨ kwatiyɨ nirí hekwamekɨ . 20Ya aku Kakaɨ yari kwitɨ re’hamie, xewitɨ kwakuwikwueni, masi aixɨ 'tá kehate Kakaɨ yari waranayahapáxɨ , Mɨ kɨ tukari yakɨ paɨ meme kanayeitɨ ani.21Xɨ ka, xewitɨ pɨ xetiutahɨ awé, '¡Xeunenieri, Cristo ána puyeika!' yakatixaɨ ta, '¡Xekeneunenieri, mána kaniuyeikani!' yuri xekwate'ieririeka 22Ána metineni Cristo mete uyuterɨ watɨ metá temaikáte me yuxatatɨ , waɨ kawa metehekɨ atatɨ , mete itanike, meta siere kakaɨ yari waranayehapa mete'itairiyarieni. 23¡Xekeneyutaɨ wiyani! Mexi ikɨ yakatiyɨ we Né yenexetahɨ aweni hikɨ paitɨ.24Heiwerika yetiyayu ana tukaritsie, TAU Yɨ WITɨ KANAYEIMɨ Kɨ, METSERI KAYUHEKɨ ATɨ KANAYEIMɨ Kɨ , 25XURAWETSIXI MEKAXɨ RIEMɨ Kɨ , ta heimá kuyuitɨ arieni tɨ rɨ kaɨ yemekɨ . 26Ana ké TEWI NU'AYA MENIXEIYAKUNI AKAMIEKAME HAIWITSIE, Tɨ Rɨ KAɨ YEKAMEKɨ HAPAɨ NA RAYA’ACAMEKɨ. 27Yu akerimama kawatanɨ a'mɨ kɨ ke’hate waranayahapa wakuxeɨ rienike, kewa kwie mau'axé pai metá hapaɨ na kewa mauaxé taheimá yuawitsie.28Higo iteɨ riyaritsié xeketenetimamate'keni. Kepauku maukuyɨ yɨ rani xawari, xeteakumaterí kename u'hurari witarita. 29Hapaɨ na tá, kepauku xeneniere ikɨ yentiyɨ anenitsie xeme xetehetimaní kename a hurarí hamietsie. kitenie kaniutiweni.30Hasunikɨ, nexetiku hɨ awe, ikɨ nuiwari kwa'anyayaní akuxi yeka tiyɨ wekaku naitɨ. 31Taheimá yuawi muyama kié matɨ a kananyayɨ amɨ kɨ , metá kwa'anyayani Ne niuki 32Kepauku ikɨ tukaritsie tiyɨ ní meta ke upaukukaku, xewitɨ kwarakumate, ni akeritsixi, Kakaɨ yari nu'aya, pɨ tá xeikɨ a Yaukame katakumaika.33¡Xekenayeneniereni! Xeyuta ɨ wiyatɨ, xekwate akumatekɨ keupaukukaku maya'ani. 34Como tewi meyani hapaɨ ka’aneni; yu kí hɨ ritame yu nɨ 'arimama wahatsɨ a, yuxexuime yetiwatanɨ 'ame kementetiyurieni. Metá ke'ane tihɨ weme katihɨ ritɨ amɨ kɨ ke ayeniereni.35¡Ya umieme xekeneyuta ɨ wiyani! Xekwate akumatekɨ kepauku kiekame hamie, xɨ kate kuyɨ rirɨ mekaku, tukari hixɨ apa, wakana ukí ta'hiwatsie, ya ximeri. 36Xɨ kate xeimieme nuani, kataku xe ukaxeiya xekutsume. 37Ne kenexetiku'hɨ awe hapaɨ na yu naime nexerahɨ awe: ¡Xekeneyuta ɨ wiyani!

Chapter 14

1Pascua meta Pani kwa puputsawi wiestayari matineikatsie huta tukari pauyewekakai. Mete'aya axe tatsinitsixi siere'ta te utɨwamete awie mete kuxatakai, Jesús kemente'ihɨani, arike'ta me imienike. 2Mikɨta paɨmɨ me paitɨkatei, "Wiestakɨ paɨmɨ tekwa te'yurieni, kataku'ta teɨteri me'uyahani."3Me'xiJesús Betania uyeikakai kiena Simon a'ku mau etsakai, mexatsie utikaiku, ukaratsi kaninuani puteyu a'hanatɨ aya'makame wichimu'ɨa kwiniememe raya'axe. Puteyu utataraka, wichimu'ɨa Jesús mu'uyatsie kaneitituany. 4Hipatɨ meta'nenierekai me ha átɨ paɨ mepaitɨkatei "¿Tita'kɨ mɨkɨ wichimu'ɨa tsewixima? 5Ikɨ wichimu'ɨa xɨ'ka uyu'tuanike waɨkawawamekɨ tumini inɨariyari, mɨ'ta tixai mekwatehauxeiya waruminike." Mɨkɨ'ta me pete'akai.6Jesus pɨ'tiwarutahɨawixi, xekeneuhayawa ¿tita'kɨ tsi'xete i'yaritɨa? Mɨkɨ wichikatiu'yurieni nehetsie. 7Xeme xeka'niwaxeiyakamɨkɨ tukarikɨ keane tixai mekuate'hauxeiya, kepauku paɨmɨ xetehau'yahɨaka aixɨ xetekakɨne wahe'paɨsta, Ne tukarikɨ xe'hamatɨa nekwa uyeikani. 8Ikɨ kentiyɨwekai paɨmɨ kati'kayani, wichimɨ'ɨa kaneniutawirieni ne waiyari'tsie nekateu'kienitsie mieme. 9Hekɨakamekɨ pɨ'nexerahɨawe, tsepa kewa kwiepa kakaɨyari niukieya mekuxaxatsiwa, ka'taxatsiemɨkɨ ikɨ ukaratsi kentiuyuri10Xewitɨ mayewekai me'yu Doce wa'tsie, titewatɨ Judas Iscariote, kaneyani tatsinitsixi wa'ukitsiema wa hatsɨa, timaimɨtɨ Jesus kentiwayetuirinikekai. 11Mɨkɨta me i'enieka mepuyukatemamawi, pɨ'metehehɨawe kename tumini me i'ɨitɨani. Mɨkɨta piwaunekai ke'pauku aixɨ a'nekai waye'tuirienikekai.12Manyekatsie tukari, pany kwa puputsawi wiestayaritsie, kepauku maya'axetsie muxa Pascua tsie mieme muyumieximetsie, tɨriyamama paɨ metenehɨaweni ¿kewa metsi'henake te'yehu, aɨxɨ tete'heyurieni, ikwai Pascua'tsie mieme perekuani? 13Mɨkɨta yu'hutame yu tɨriyama kawarenɨ'ani pɨtiwarahɨawetɨ, xekenehu kiekaritsie, uki ya'ɨ a'hanatɨ xetsi'hekaxeiya, xe'hankuweiya. 14Kewa kita hautahani, mɨkɨta kiekame paɨ xeteheitahɨawe, tiɨkitame pɨ'kanaineni ¿kewa ne kita nerekwani'tsie ikwai Pascua tsie mieme ne tɨriyamama wa matɨa?15Mɨkɨta kita uyeyeukame aixi a'neme xe'tsihexeiyastɨani, muwa tahetsiemieme aixi naime xeketeheyuri, 16Tɨriyamama menekɨne kiekaritsie, mɨkɨta naime mete'ukaxei Mɨkɨ kentiwarutahɨawekai, muwata ikwai Pascua tsie mieme mete'ukawewi.17Taikai ma'yeatsie, Mɨkɨ yutɨriyama men Doce wahamatɨa kan'nuani, 18Mexatsie me'utitetɨ metekwatɨ, Jesús paɨ kaniutayɨni "Hekɨakamekɨ pɨnexera'hɨawe, xe'me xewitɨ ne'hamatia ti'kwa'a netsiyatuani." 19Meyunaitɨ me pu'yukaheiweri, mɨkɨta yuxexuitɨ pɨ mete he'hɨawekai ¿ne ne'kwahɨkɨ?20Jesús paɨ katiwaruta'hɨawe, "xewitɨ xeme xen doce kahɨkɨtɨni, keane iya ne'xakuritsie paniki ra'iɨtsawa ne'hamaɨia. 21Mɨkɨ Tewi Nu'aya pɨti'yani Utsika kenre uxa Hepaɨstana. Mɨta ¡Xɨa ui ke'ane uki netsiyatuani! Aixɨ anekaɨ hepaɨstana xika ka'utinuiwake."22Metekwakau'ta, Jesús pani anatiɨka aixɨ kaniyurieni, mɨta kanita'tara.Waruɨitɨka pɨ katiwarutahɨawe:"Kamɨ ikɨ. Ne waiyari kahɨkɨtɨni. " 23Tekɨxi utihanaka, pampariusi puwewi, waruhantɨa'ta , mepen'i meyunaitɨ. 24Pɨ katiwarutahɨawe:"Ikɨ kahɨkɨtɨni ne xuriya aixi rakayurieni, xuriya waika wahetsiemieme ka'taxiriemɨki. 25Hekɨakamekɨ nexera'hɨawe, ta'wari ikɨ haraweri ikuaxiyari nekwa en'ieni, mexi ka aya'aweni nemi'ieni hekwamekɨ kwiepari Kakaɨyari kie."26Mɨkɨ me utikwikaka kwikari, menekɨne Hɨrimutsie Olivos tiyetewakaku. 27Jesús pɨkatiwarutahɨawe, "Xeme yunaitɨ xenetsi'kuerieni paɨmɨ ka'teuxani, "MUXATSI WA ɨWIYAME NETIKWINITɨANI, MUXATSI'TA METAXɨRIEXIANI"28Mɨkɨta ke'pauku Ne nemankuhanieni, Galilea ne yemie xehamatɨa ne'anyekaitɨ. 29Pedro pɨkatitahɨawe, "Tsepa yunaitɨ memetsi'ukueri, ne pɨ nekwayɨni."30Jesús pɨkatitahɨawe, "Hekɨakamekɨ nemerahɨawe, hikɨ tɨkarikɨ wakana hutaku kata'hiwawekaku, ekɨ pɨpetayɨni haikakɨ, kename pekanetsixexeiya" 31Pedro pɨtitahɨawixɨ, "Xikate tsepa nemumieri a'hamatia, ne kwayuta'imani kename nemetsi xexeiya". Meyunaitɨ siere mepe'kaxewiriyaxi.32Meniu a'xɨani ti yete wakaku Getsemaní mɨta Jesús yu tɨriyama ti wara hɨawe, "Xeu'teni ana mexi Ne yu nenewieka". 33Mɨkɨ ta pe íni Pedro, Santiago siere Juan, mɨta tiumá iyarieya peti katei wɨakawa yu iyaritɨatɨ. 34Mɨkɨ ti wara hɨawe, "Ne iyari waɨkawa petíka, mɨ paitɨ mɨkiriya panwetɨyeika. Xekenekuteni ana mɨta xeyu hɨxiyáni.35Jesus panyakatei echiwa, ti tunu make kwiepa mɨta yu nene wietɨ, xɨka yɨweni ikɨ kenti yɨni pe enyahayawa maya ani tsie. 36Mɨkɨ mu ta yɨ, "Yaukáme, Ukiyari, ha hepaɨsta naitɨ ti xuawe ti yɨwe. Wake neu hɨwa Ne hepaɨsta ikɨ tekɨxi. Ne kenenreuyahɨwa pɨ kwati aneni Ekɨ pɨta kepenreuyahɨwa.37Mɨkɨ pa ku nuá mɨta me kutsúme waru ta xei, mɨta Pedro pɨ ra hɨawe, "Simón, ¿peti kutsú? ¿Ni pekwa a hɨxiya xei horayari? 38Xeyu hɨxiyáni meta xeyu nenewietɨ katá'ku inɨatsika'tsie xe heu xɨrieni. "Mɨkɨ espíritu hɨ yɨwe, mɨta ta waiyari kwa tiuka newie. 39Mɨkɨ ta tawa'rí ne yaní yu nenewietɨ, ya xeikɨa niuki haitɨ.40Mɨkɨ ta tawa'rí kanuani mɨta waru ka xei me kutsúme, wa hɨxite panta xɨrɨwekai waɨkawa me heu kutsikutɨ, mɨta mɨkɨ mekwa te aku maikai ke menti yɨní. 41Tawa'rí ta hairieka ka nuani, mɨta ti wara hɨawe, "Akúxi texe kutsu mɨta hapaɨna xete uxipie? ¡Ariri kutá! Kana ye aka niri. ¡Xeunieri! ta Ukiyari Nu'aya Mɨkɨ ka niunanaimarieni tsimete itɨtɨa wahatsɨa. 42Xeke nanku'u kí, kɨmɨrí. Xeunieri, ke ane rí netsu nanaima hurawa kana mieni.43Mexi ya pauku Mɨkɨ ta ti ku xata'a kaku, Judas, xewitɨ me yu doce tɨkai, nuani, mɨta teɨteri waɨka me atayautɨ hamatɨana me ku yɨakai kutsira meta kɨyexi me'u ɨtɨ, tatsinitsixi wa ukitsiama, te'u tɨwamete hapaɨna ukirawetsixi. 44Ke ane mi nanaima ye ti wara hɨawekai rí, pɨ haitɨ, "ke ane ne itseni, mɨkɨ hɨkɨ; xeuwiya mɨta xanhani meta iwawiyarienikɨ. 45Judas nuani tsie, xeimieme kaya aní Jesús hatsɨa, mɨta re hɨawe, "¡Ti ɨkitame!" Kani itseni. 46Ya paukuta iyamexi yu mamatekɨ Jesus me niu wiya.47Mɨta xewitɨ mana mu wekai yu kutsira pana ku ha, tiu kwinitɨani tatsini nɨ'a rieya mɨta nakaya pa xite. 48Jesus pɨ ti wara hɨawe, "¿xeme xete he yakɨ, ne hatsɨa wa'atɨ ne ti waya hapaɨ, yu kutsirakɨ meta kɨyexi xenetsi wiyáke? 49Ke pauku ne nemu yeikakai xe hamatɨa, mɨta ne ti ɨkitɨatɨ teyupanie, ana'tá xeka nete uwí. Hikɨ ta yeti yɨane maye anikɨ ke reu'ku uxa Utsika. 50Me yu naitɨ Jesus hatsɨa me mu uwakai me pi ku eiri mɨta me te uyuta una'axɨ51Xewitɨ ta temaikɨ Mɨkɨ pi weiyakai, xeime piniyari xeikɨa raka pikai naimekɨ yu waiyari natɨ; me piwí mɨta 52mɨkɨ ta, yu lino piniyari puku eiri, uyu unarɨmetɨ petɨa hau xetatɨ.53Mɨkɨ me pe há Jesus tatsini hatsɨa. Mana me pu yuku xeɨri tatsinitsixi me te aya'axé me yu naitɨ, ukirawetsixi mɨta te utɨwamete hamatɨana. 54Hikɨtá Pedro ye tewa pi weiyakai, kewa tatsini takwaya me hɨkɨtɨkai. Mɨkɨ peukayá te hɨweméte wa tsata, ke hate tai aurie me mu tekai me sɨsɨkanikɨ.55Hikɨ'ta tatsinitsixi mamanyetei siere'ta me yu naitɨ Texaxatame me wauwautɨwekai hipame Jesus'tsie ye me ti yɨnikɨ mierienikɨ. Mɨkɨ ta mekwa ika xexeiyakai. 56Meyu waɨkawatɨ'tá me puti yuanekai me i'itatɨ Mɨkɨ hepaɨsta, ke me muti yuanekai'tá kwareti nake kai.57Me panku' u wekai hipatɨ me i'itatɨ Mɨkɨ hepaɨsta, me utiyuatɨ: 58"Tame te pi éni painekai: 'Ne ikɨ teyupani mamatekɨ wewiya ne pi ka unáwe, hapaɨna'tá haika tukari hautinekaku Ne pi ta kiní mamáte kwatiyurieni. 59Ni ke ma maitɨkatei kware ti nakekai.60Tatsini'tá panku ke wa hixɨpa, Jesus muta iwawiyaxɨ, "¿Tita'kɨ peka ra ewa? ¿Ke tiuru ikɨ teɨtéri yema paitɨká a hepaɨsta?" 61Mɨta Mɨkɨ kwa ha niukaki kaiwatɨ ti wetɨ. Tawarí'tá mɨkɨ tatsini pi ta iwawiyaxɨ re hɨawetɨ: "¿Ekɨ peti hɨkɨ a'ku Cristo, tiu yu Kanenimayá Nu'aya?" 62Jesus pi ta ei:" Ne ne hɨkɨ. Xeme'ta xe niere Kakaɨyari Nu'áya yu yau tserieta a kaime, hapaɨna haiwitsie a ka mieka'ame.63Mɨta tatsini yu kemari muta tsanaxɨ haitɨ, "¿Akuxi hipáme tete wati iwawiya?" 64Xeme rí xete i'éni itarika. ¿Ke xe haitɨká?' Me yu naitɨ me itɨiyaxɨ, xeime hapaɨ mierenikɨ. 65Me te uka'tsutɨa hipatɨ me iku'itsikamawatɨ, me pe naka nakai hɨxiena me iti hutsunatɨ me te hɨawetɨ," ¡Ke ti yɨní xeniu! Xutarutsixi me nei hana me ni ti waxɨani.66Pedro takwa pati we kai watiepai, xewitɨ hatsɨana ya'a tatsini kuxineraya. 67Mɨkɨ Pedro pu xei mexi tai aurie uti'wekaku kɨxekaku, auriena mutake ixeiyatɨ. Mɨta mɨkɨ mutayɨ "¿Ekɨ siere Jesus Nazareno matɨa pemu yeikakai?" 68Mɨta muyu ta ima, haitɨ: "Ni pai, nekwa raku mate ke pe haitɨ pe maine." Mɨkɨta panyatɨa takwa.69Ke pauku mɨkɨ kuxinera mi xei tsie haitɨ mutayua ke hate wa hɨxie mana meku'ukai, "¡Ikɨ tewi xewitɨ siere hɨkɨ!". 70Tawari'tá puyu ta íma. Echiwa ye reutewikaku mana meku'ukai Pedro me te ha hɨawekai, Wa'atɨ ekɨ mɨkɨ mexi xewitɨ pe ti hɨkɨ, wa'atɨ ekɨ Galilea petikiekame."71Mɨkɨ'ta tiu ka tsutɨa tsi'ran yɨnemekɨ xewimekɨ haitɨ. "Ne ikɨ tewi nekwa i xexeiyá xéme, xeme xaxatá!" 72Mɨta wakána niu ta hiwa hutarieka. Pedro ana'tsɨ, naye'erieni Jesus ke re hɨawekai:" Mexi wakána kata hiwa wekaku huta'kɨ ekɨ pe ata imani haikakɨ ne hepaɨasta." Mɨkɨ puyuka heiweri hapaɨna muta tsua.

Chapter 15

1Ximeripaitɨ me pu yu kuxeɨ ri wa ukitsiema tatsinitsixi, ukirawetsixi,teutɨ wamete, siere meyunaiti judiyutsixi. Mɨ kɨ Jesús me u hɨ aka me pei ha. Pilato me yetuiri. 2Pilato ta pi ta iwawiyaxi ¿Ekɨ pe ti hikɨ Judiyutsixi Wa Ukiyari? Mikɨ ta paɨ ti ei: ekɨ tsɨ ri ye penaine. 3Tatsinitsixi wa ukitsiema waɨ kawamekɨ Jesús me pi tixanetaxi.4Pilato tawa-ri pita iwawiyaxɨ ¿Ekɨ pe kwa ne tsi haeiya? ¿Pe ti niere waɨ kawa me me te a tɨ tɨ a me yu naitɨ? 5Jesús ta kwa ha ewakai, Pilato puwaɨ rixi.6Mɨ ta mayeáxekaitsie ixiarari, Pilato putatuayakai xeime kaxariyari ayeweme, teɨ teri ke aneme me manaye hanake. 7Manamɨ ta mema yeukaitsié mekwa hauenana, me te yu memiwa watsie muwa pa yewekai xewitɨ uki titewatɨ Barrabas. 8Teiteri me pu axia Pilato hatsia paɨ me utiyuatɨ , kename meripai ken ra ti yuriexime paɨ ke tiu yu rienike wakɨ mana.9Pilato ta paɨ ti warahɨ awekai: ¿xeme ye xe te nake erié ne tatuani Judiyutsixi Wa Ukiyari?. 10Mɨ kɨ tari rákumaikaɨ kename tatsinitsixi Jesús me te ikwatsirietɨ , hatsɨ ana me i ye a tɨ a. 11Tatsinitsixi wa ukiyari paɨ ti wa ru iyaritɨ a, me ke utihiwanike meyunaitɨ kename Barrabas uta tuiyanike.12Hutarieka ta wari Pilato waruta iwawi pɨ haitɨ: ¿ketari ne iyurieneni Judiyutsixi Wa Ukiyari?, 13Neukawi! me hai tɨ kaitɨ me pu ti hiwakai.14Paɨ ti warahɨ awekai Pilato: ¿ke kuta tsitiuyuri Ikɨ? Neukawi! me haitɨ kaitɨ me pu ti hiwakai yaxeikɨ a. 15Pilato kemente hauyehɨ akai pɨ tiuyuri, Barrabas warutatuiri. Mikɨ paɨ tiu nɨ á; Jesús ke ukuweiyaxɨ anike, u hɨ iyakata, pe hanie he kawiyanike.16Xutarutsi takwa akuyeukaku me pei ta ha (tekita ka xatani) me yunaime xutarutsixi me wa ru tahɨ awixi. 17Mɨ kɨ ta Jesús me pa na kutɨ tɨ a kemari yɨ namaɨ yeme, siere tá xuya me uta tsaka, mepen ti maniri. 18Me putayua me ikuhɨ awetɨ, me inanaimatɨ paɨ me haitɨ kaɨ tɨ : !Judiyutsixi Wa Ukiyari!19Iyamexi muuyatsie me he kawaxɨ aka kɨ yekɨ, me penta aɨ tsikamaxia. Iyamexi me ti tunumauwekai ra ya akame me ayeitɨ atɨ. 20Kepaúka me mi ti nanaimatsie, kutuni yɨ namaɨ yekai me pe na kuhɨ niri, mɨ ta kemarieya me te enakatɨ tɨ aka, me pei há me hei kawienike. 21Mɨ kɨ tewi yeikame, waɨ riyarika me pipitɨ a ti parewienikɨ, yeuta payenekai; titewatɨ Simon de Cirene (Alejandro matɨ a Rufo wa yau); mikɨ ta waɨ riyarika me pipitɨ a Jesús kuruxieya titɨ nikekaikɨ.22Xutarutsixi Jesús me pu atɨ a tiyetewakaku Gólgota (ikɨ pekuyɨ neta Ume Muúya Mánkatsie). 23Iyamexi tá me pi itɨ a winu waɨ kawa tinɨ kame wichiɨ akame matɨ a, Mikɨ tá kwa en tií. 24Iyamexi tari me pi kawi, xutarutsixi kemarieya me u ti tsánaka me pi ta huri auerietɨ.25Hɨ kɨ tɨ kai hairieka inɨ ari umiekaku mɨ kɨ me mi kawitsié. 26Xapa ta me pi ta utsiri paɨ reu ku úkame "JUDIYUTSIXI WA UKIYARI". 27Hamatɨ ana ta siere me yuhútatɨ tenanawayamete me pu kawɨ tɨ arie, xewitɨ tserietana xewitɨ tá utana. 28Utsikatsie ken mu tainekai ye tiu yɨ , Mɨ Kɨ TSITIUKAIYARITɨ HAPAɨ PU INɨ ATSIE.29Kehate ma me mukukɨ kakai me pi nanaimakiai yu muú me uta tsiketɨ me utiyuatɨ "¡ajá! Ekɨ pɨ pe mutainekai kename teyupanie pe kaunakeai, mɨ ta hairieka tukari pe en kukenikekai, 30ke neu a kuwikwestia akɨ mana kuruxi tsie na kayei."31Mɨ ta siere tatsinitsixi waukiyametsixi me pi nanamimakai paɨ me u ti yuatɨ: "hipame wa ru kuwikwestɨ aka tá, mɨ kɨ yu saɨ ta kwa yu wikwestɨ awe. 32Keneupitɨ a Cristo, Israel Wa Ukiyari, ke akayani kuruxi tsie, te nierekɨ aku yuri te te ta erieni." Keane siere hamatɨ ana me mu kawɨ tɨ arie me pi á tsekai.336 Inɨ ari umiekaku, pu ku yɨ xarixi naitɨ kwiepatsie, 9 inɨ ari utiatɨ. 34Inɨ ari 9 umiekaku Jesús putahiwaxi tɨ rɨ kaɨ yemekɨ,"Eloi, Eloi, lama sabactani? paɨ me kuyɨ neta:" Ne Kakaɨ yari, Ne Kakaɨ yari, ¿ketiu penetsiukueiri? 35Hipatɨ auriena me ti ukai, me i enieka paɨ me pu ti yɨ :" Hemɨ Elías titewakame kan hɨ aweni"36Xewitɨ utanautsaka, ixuriki an hɨ aka kɨ yetsie, winu tsinameta hei kahatsika,pen itɨ a. Mɨ kɨ uki paɨ putayɨ ," teneniere xɨ ka Elías ekahanimɨ kɨ ". 37Mɨ ta Jesús utahiwaka pu mɨ. 38Ixuriki teyupanie mantawiekai pukatsanetɨ ya.39Xutarutsixi waukiyari punierixɨ Jesús ken tiumɨ, yetiuniereka paɨ putayɨ “Hasunikɨ Ikɨ Uki Kakaɨ yari ka nuaya tɨ kaitɨ ni". 40Manamɨ hipatɨ ukari tewapai metanenierekai. Wa hetsie me ye ukai María Magdalena, María (Santiago yakɨ mauyumarie matɨ a José wa tei) siere Salomé. 41Kepauka Mɨ kɨ Gallilea muyeikakaitsie mɨ kɨ me pi weiyakai, me iparewiwamete. Me yu waɨ kawa ukari siere, Jerusalén me pu axia hamatɨ ana.42Kepauka mayaatsie akayunirɨ mekaku, hɨ kɨ tɨ kai tukari aixɨ menyuku yuruwatsie, mexi sabado ka a ye a wekaku, 43nua José de Arimatea, mɨ kɨ hɨ kɨ tɨ kai, hauenierietɨ me mauyuxeɨ rietɨ kateitsie, mɨ ta ta kwewiekai Kakaɨ yari Kwieparieya. Kaúkamatɨ xewitɨ, hantia Pilato hatsia, mɨ ta putawau Jesús waiyarieya. 44Pilato pau yuyehɨ a kename Jesús hemɨ kikai; mɨ kɨ putahɨ awixi xutarutsixi wa ukiyari, pe iwawiyakai xɨ ka Jesús hemɨ kaitɨ ni.45Mɨ kɨ, retimaitsie kename he mɨ kai, José yetuiri waiyarieya. 46Rayaárɨ kame ixuriki Lino punanekai José; kuruxi tsie ekakwekata pitaeimaxɨ ixuriki Lino tsie, mɨ ta terɨ ta wayeiniyakaku peitateukixɨ. Mɨ kɨ ta tete yeukamekɨ pei ná. 47María Magdalena matɨ a María, aku José teyaya, mepunierixi kewa Jesús hautatuiya.

Chapter 16

1Kepauku xawati tukarieya maya'atsie, Maria áku Santiago teyaya, María Magdalena, Salomé hapaɨna, mete'u atɨa waɨkawa chiti hɨatɨ kaime, me axɨa ni ke, hapaɨna Jesús meta wiriéni'ke wichi tiɨatɨka meta'ta me ika teukuke. 2Uximerikaku, Tumikuti tau a ti nekaku mene kɨne kewa meteukikai3Mɨkɨ pɨ mete hayuhɨawe kai "¿Teté ki'tenie mauka ke ane ta hetsie mieme mɨkɨ peihɨani?" 4Kepauku me munenieri xɨ, Teté haxɨnetɨ maukatei xewi tɨ peihɨa kai.5Me pauta haxɨa kewa Jesús mautatekie kai, ana me puxei tewi temaikɨ tserieta akaime pini tituxame ranakapikame, iyá me mamákai waɨkawa. 6Iyá pɨti wara hɨawe:''Xe kuamamaka. Xeme xe ku wautɨwe Jesús Nazareno Iya ke'ane aku kuruxi'tsie mu kawiya. ¡Mɨkɨ kanankuke'ní! Úwa kwayaaká. Xe keneunenieri kewa matekié kai. 7Xe kene hu, pɨ xeke tine ware ta hɨawi tɨriyamama, Pedro hapaɨna, Kename Jesús anyakaitɨ Galilea hetɨá. Mana xe'neixeiyakuni, xe tiu tahɨawi xɨ hapaɨ.8Me wayakɨneka me pe kɨ nautsarikɨ, me u yɨyɨakatɨ hapaɨna me yu temamáwietɨ. Mɨkɨmexi Xeime ya me kwa te'uta hɨawi xɨ waɨkawa memau mamákaikɨ.9Tumikuti u ximerikaku, Iyá ankukekurí, matɨari kaniu yuhekɨa'ta Maria Magdalena hɨxie, aku iyá uká meya nɨ'airiekai 7 espíritutsixi tsime te anéne. 10Iyá heyaka yetiu'xa ke'hate Jesús matɨa me mu'uwakai wa hatsɨa, mexi akuxi mete ukakukuine kɨ mana me utitsuatɨ. 11Mɨkɨ mepu enana kename Iyá ayaniere hapaɨna'ta kename Maria Magdalena ixei, yatɨtɨ hasuni me kwate i eniriekai.12Ikɨ yetiuyɨ'ku, Iyá yukɨ tiu yu hekɨata'xɨ, mexi huyetá me'uhú teɨteri yu'hutatɨ. 13Iyá me hekɨneka kakaɨyari nɨ'arimama wa'hatsɨa pɨ maputiyɨ, ya tɨtɨ hasuni me'kwate waruta eriri.14Ariké'ke Yu once tɨri'yama wa hatsɨa Jesús pu yu hekɨataxɨ mexa'tsie me u'titekaku, wa ruta'ti yuri me kwa te eriekai'kɨ hapaɨ'na yu iyari narani'me me ma yeitɨakai'kɨ, hasuni mekwa tewa eririekai'kɨ iyá ke'hate memi xei ke'pauku man ku ketɨariekai'tsie paitɨ mɨki'te wa'tsata. 15Jesús pɨti wara'hɨawe: '' Xeke ne'hú kwié nai'tɨ man manetɨka'tsie, teɨteri yu'naime xete waku xaxatɨwa'tɨ wikweistɨarika ken'ti xuawe Kakayari'tsie 16Ke ane hasuni titá erieni hapaɨna ti'ɨwá íkɨ kaku wikweimɨkɨ, ke'ane'ta hasuni kwatitá erieni kanaka xewiní ken itɨarieni.17Íkɨ kati hekɨari'mɨkɨ wa'hetsie ke hate hasuni meteta'erieni. Ne kenetitewá kɨmanakɨ me'wara yanɨ'ani iyá tɨkakamé nɨ'arimama. Me utiniutɨ hipatɨ yukɨ mete u'niuka hapaɨ. 18Kúku'terixi mewa'tí wiyakuni yu'mamaatékɨ, xɨkatá ti'mɨiyakame me an'ieni me'kwa kuiní.Te kwikwikate'tsie me'hauti meyu herié mepa nexɨani.19Ta ukiyari yetiwaru’taxatɨaku, ta'heimá mu'yuawi'tsie kane witɨ'kieni ana'mɨ kakaɨyari tserietana kanayarɨni. 20Jesús nɨ'arímama mepekɨ naitsarie mete'kuxatatɨ, wa'hamatɨa wa ukiyari katiuta uximayata, ana niuku ka'naya aní mete he'kɨatakaikɨ kwatiyɨwe hapaɨ.

Luke

Chapter 1

1Yu waɨkawatɨ hipatɨ aixɨ meteyurieku iyaatita kentiyɨane aku yatiuyɨ a'na tetaamatsie. Aku mɨkɨ memiyatua ta'hetsie, 2ke'ane aku matɨaripaitɨ mamunierixɨ mɨta siere nɨ'aritsixi Kakaɨyari niukieyatsie. 3Mɨta, ne'hepɨsta siere aixɨ'ane waɨkawa ne'iwaunetɨ iyaá kewa rehatinexɨa matɨaripaitɨ nemita'utɨa kehapaɨ reukuhane a hetsie ne'itipitɨ ekɨ petimaiwe Teofilo. 4Ikɨ tihɨkɨ peretimanikɨ tita tisasuni aku iyaa tita ekɨ petiuta'ɨkitɨarie.5Herodes muyeikakaitsie, Rey de Judea, xewitɨ puyeikakai tatsini Zacarias titewatɨ, mete awiyakai aku Abías tsie. ɨyaya xewitɨ hɨkɨtɨkai Aarón niwemama iyaa Elisabet titewakai. 6Mɨkɨ aixɨ metekahukai Kakaɨyati hɨxie, mei'enietɨ mari'itsikatsie hapaɨna kentinɨ'akai wa'Ukiyari. 7Mɨkɨta nunutsi mekwa hexeiyakai, iyaa Elisabet kwa'niwewekai mɨkɨ yu hutatɨ waɨka witari makutekai a'namɨ.8Hikɨta paya'arɨkakai kepauku Zacarias Kakaɨyari titimawirienikekai, kepauku hetsiena tinakekai mɨkɨ titimawakekai . 9Ke'hapaɨ mete'uhukai xeime tatsini mamanayahana tita'uximayanikɨ, mɨkɨ yu'waɨkawatɨ mepenayaha teyupanie mautahanikɨ pɨtsi taiyake Kakaɨyari hɨxie. 10Yunaitɨ teuteri waɨkawa takwa meyunenewiekai kepauku iyaa pɨtsi taiyariekai.11Ana'ta xewitɨ Kakaɨyari akerieya puyuhekɨataxɨ hɨxiena, manata tseriena putike aku niwetari pɨtsi taiyariekaitsie. 12Keapuku Zacarias munierixɨ puti'ma hetsiena mariika pukawe. 13Mɨkɨ akeri pɨ'rehaɨawe: "pakwahaumaka Zacarias, a'nenewieri puyu'eni. A'ɨya Elisabet tihukata. Ekɨta mɨkɨ Juan petiterɨwa.14Ekɨ temawiya pakaxeiya hapaɨna hipatɨ meyukatemawieni kepauku tinuiwa. 15Mɨkɨ waɨka raya'ani Kakaɨyari Hepɨsta. Mɨkɨ ni heiwa winu kwa an'ieni, hapaɨna tixaɨ titawaiyakame, mɨkɨta waɨkawa yatuiriyarieni Espíritu Santo akuxi yu tei hukayatsie ayakaitɨ.16Mɨta yu'waɨkawatɨ Israel niwemama Yu'Ukiyari Kakaɨyari hatsɨa mapanuaxɨani. 17Mɨkɨ panyayarɨni Kakaɨyari hɨxie tɨrɨkaɨyemekɨ yu kɨpɨritsie hapaɨna Elias tɨrɨkariyayatsie. Mɨkɨ yatikayani yaukate wa'iyari enuitɨanike yuniwematsie, ke'ane makwa hau'enana aixɨ mete anayakɨnekɨ aixɨ manyinetsie aku aixɨ tikamie aku aixɨ ma'anenikɨ Kepauku Kakaɨyari hamietsie.18Zacarias pɨ'titahaɨawixi akeri: "¿Ke hapaɨta ikɨ neretimani? ne neukiratsi'ri ne'ɨya hapɨna mauyumateri." 19Mɨkɨta akeri pɨti'ei: "Ne nehɨkɨ Gabriel, aku ke'ane Kakaɨyari hɨxie muwe. ne ta nemeyanɨ'arie nemetitaxatɨanikɨ, niuki temawiyakame. 20Mɨta yati'anekɨ, ekɨ kaiwatɨ pepumakani, pakaniuwetɨ papayani, kepaukurike ikɨ niuki mayuya'atɨani. Ikɨ'i yatiyɨni sasuni pakwa tiuta'erikɨ ne'niukitsie, ikɨ'i yatiyɨni kepauku maya'ani.21Mɨta teuteri Zacarias mekwewiekai. Mɨkɨmexi meyu hɨxiyakai mɨkɨ waɨkawa reutewikaikɨ teyuyapanie yeyeikatɨ. 22Kepaukuta mɨkɨ wayatɨa, mɨkɨ kwaniuwekai. Mɨkɨmexi pɨ'mete'uyɨhɨawixɨ kename mɨkɨ Kakaɨyari heinɨtsieya uxeyakai aku mana teyupanie yeyeikakaitsie. Mɨkɨta yu'mamatekɨ waruhɨawetɨ kaiwatɨ puyuhayawaxɨ. 23Kepauku makaxɨ uximayatsikaya mɨkɨ yu'kie petɨa.24U'maniereta tukari anyayaku, ɨyaya Elisabet putihukataxɨ. Mɨkɨ auxuwi metseri yuxaɨta waputɨa. Mɨkɨ pɨ'putayɨ: 25Ikɨ Kakaɨyari yatiuyuri ne'hetsie kepauku netsi'utinenimayataxɨ netsiuti'utaxɨ kataku teuteri menetsu'tinanaimanikɨ.26Ata huta metseriyaritsie, iyaa akeri Gabriel Kakaɨyari peinɨ'a kiekarita Galilea hapaɨna Nazaret tiyetewakaku, 27xeime hatsɨa uká naimime mɨkɨta mepuyutipikai kename ma'anyuwitɨnikekai xewitɨ uki'matɨa José titewatɨ. Mɨkɨta David nuiwarieya hɨkɨtɨkai, mɨkɨta uka naimekai titewakai Maria. 28Mɨkɨ hatsɨana nua pɨ'rehɨawetɨ: "¡pitawaɨritɨa; ekɨ Kakaɨyari metsu'tinenimayataxɨ! Mɨkɨ Ukiyari a'hetsie kaniere." 29Mɨkɨta waɨkawa puyutihɨawixɨ yatiu'enakaikɨ payu'iwawiyakai ketita ikɨ waɨritsika tihɨkɨtɨkai.30Mɨkɨ ákeri pɨ'titahɨawixɨ: "Maria, Pakwahaumaka, penikaxeiya Kakaɨyari nenimayatsikaya. 31Neunieri, ekɨ petihukata nunutsi petinuiwitɨamɨkɨ. Ekɨta 'Jesus' petiterɨwa. 32Mɨkɨ tɨrɨkaɨyetɨ payani Mɨkɨ pɨtiuhɨawerɨwatɨ payani Kakaɨyari nu'aya watapai makawe. Mɨkɨ Ukiyari Kakaɨyari piyatuirieni David'uwenieya. 33Mɨkɨ tanɨ'ani Jacob kita tukari mautiyune kwahau'axe Mɨkɨ nɨ'akatsie.34Maria akeri pɨ'rahɨawe: "¿ke hapaɨ ikɨ yatiyɨni, akuxi ne uki'matɨa ne'kakahuiwetɨ?" 35Mɨkɨ akeri pɨ'rehɨawetɨ pɨti'ei: "Espíritu Santo a'hetsie ka'teeni Kakaɨyari tɨrɨkariyaya metsi an'kanani. Mɨkɨ aku tinuiwa tatakuri kwahexeiya pɨtihɨawerieni Kakaɨyari Nu'aya."36Mɨta neunieri, a'mare Elisabet, hapaɨna siere payahuka akuxi ukaratsitɨtɨ. Hikɨri atahuta metsayari kahɨkɨtɨni mayahuka, Mɨkɨ aku mete akumaikai kename kaniwewekai. 37Ni tixaɨtɨ kwatijɨkɨ yɨwetɨ Kakaɨyari hepɨsta." 38Maria pɨ'putayɨ: "Neunieri, ne nehɨkɨ Kakaɨyari nɨ'arieya. Pɨketi'aneni ne'hetsie ekɨ kepamaine." Mɨta ákeri ya'utayɨka petɨa.39Mɨta yapauku Maria pankuke a'na tukaritsie mexɨiwa petɨa hɨrimutsie kiekari Judea tiyetewakaku. 40Mɨkɨ Zacarias kita pautaha mɨta Elisabet putahɨawixɨ. 41Anamɨta pɨ'tiɨyɨ keapuku Elisabet Maria mutahɨawixɨtsie mɨkɨ nunutsi hukayatsiepaitɨ pukuyua mɨta Elisabet hetsiena Espíritu Santo waɨkawa payukatetɨa.42Mɨkɨ pɨ'putayɨ tɨrɨkaɨyemekɨ: "Penenimayatsie ekɨ ukari'watsata hapaɨna nenimayatsie mayaka a'hukatsie. 43¿Ketiuta ne nepanaya'hanie ne nemayani teikame iyaa Ukiyari ne 'hetsie nua? 44Neunieri, kepauku aku penetsuta hɨawixɨtsie nemu'enaxɨtsie, nunutsi ne'hukatsie putitsunaxɨ temawiyakɨ. 45Mɨta nenimatiwa mɨkɨ sasuni tiuta erikɨ kename yatiyɨni niuki aku yatuiriyarie Kakaɨyari miyatuiri."46Maria pɨ'putayɨ: 47"Ne'kɨpɨri Ukiyari hepɨsta yutemawie mɨta ne'kɨpɨri yutemawie Kakaɨyari hepɨsta Netsi Wikwestɨwame.48Mɨkɨ Netsuxei kename né nɨ'ari nehɨkɨ. Neunieri, hikɨpaitɨ u'mautiyune nuiwari mamakamie pɨ'meneteuhɨaweni mutinenimayatsie. 49Mɨkɨ aku tɨrɨkaɨye waɨkawa tiuyuri ne'hepɨsta mɨta Mɨkɨ pɨtitewa Santo.50Nenimayatsikaya nuiwaritsie payani tawarie nuiwaritsie iyamexi ke'ane memitexie. Mɨkɨ Yu'hekɨata kename tɨrɨkaɨye; 51Mɨkɨ puka'e hipametsie ke'ane aku meyuwe'eta yu'iyaritsie.52Mɨkɨ wara'iwaxɨ tatuwanitsixi kewa memenɨ'akai iya'ta waranku'uitɨa ke'ane makapɨnariekai. 53Mɨkɨ warutihuxaitɨa mamauhakakwikukai aixɨ'anyinemekɨ, iyaata tuminikame puhayawarie tixaɨ karexeiyame.54Mɨkɨ piyatua parewiya iyaa nɨ'arimama Israel, waraye'eristɨanikɨ ke'hapaɨ tiwayatuiri nenimayatsika 55(aku xe'yeyauma ketiwarutahɨawekai) aku Abraham hapaɨna wanuiwari tukari mautiyune.56Maria pu'kunua Elisabet'hatsɨa haika metsaya pautine hamatɨana ukaitɨ u'maniereta yu'kie pakunua. 57Hikɨtari paya'a Elisabet'tiniwe mɨta mɨkɨ yu'niwe puhɨa. 58Auriena kiepa mamautitekai hapaɨna maremáma mapu'enaxɨ kename Kakaɨyari i'hekɨatakai nenimayatsika hepɨstana mɨta hamatɨana mapuyukatemawi.59A'namɨta pɨ'tiuyɨ ata haika tukari umiekaku nunutsi circunsición mapuwewiri. Mɨmɨmexi "Zacarias" mete iterɨwaxɨ yauya pɨ'titewakaikɨ. 60Teyaya'ta pɨ'tiu'a pɨ'haitɨ: "Hawaikɨ. Mɨkɨ pɨta Juan titewatɨ payani." 61Mɨkɨmexi pɨ'metehehɨawe: "xewitɨ kwa'uyeika pɨ'titewatɨ xeme maretsixi xekutei.62Mɨkɨmexi yu'mamatekɨ yu'yau pɨmete u'iwawiyaxɨ kehapaɨ titaterɨwakekai. 63Yaukame hukú xiteyari putawau ti'utsiwame mɨta pɨ'tiu'utɨa: "Mɨkɨ Juan'titewa." Mɨkɨmexi yunaitɨ mapuwawaɨrixɨa yamutayɨkɨ.64Yapauku'ta tenieya panyutayepi nenieya siere pu'xɨnixɨ. Mɨkɨ putaniu hapaɨna Kakaɨyari tiutakwitɨa. 65Marika watɨa iyaa ke'ane wa'aurie mamatetɨkatei. Ikɨ'i yatiuyɨ niuki pautakɨnixɨa mana kiekari mamanetɨkateitsie hɨritsie Jude tiyetewatsie. 66Keyupatɨta memu'enana yu'iyaritsie niuki maputi utaxɨ mɨta pɨ'maputiyɨ. "¿Ke tita ikɨ nuntsi rayani?" Mɨta Ukiyari'mamaya Hetsiena yukanieritɨakai.67Yauya Zacarias putahɨniyarie Espíritu Santo mɨta niuki yatua, pɨ'haitɨ: 68Ukiyari ketikwitɨarieka, aku Israel wa'Kakaɨyari, Mɨkɨ kanuani tikuparewienetɨ Mɨkɨta kaneya'atɨani Yu'kiekari metaama warutinanai.69Mɨkɨ penkuha xeime áwa wikwestɨarika tame ta'hetsie aku nɨ'ari David kiena, 70aku kehapaɨ tiuniukai iyaa wa'hetsie wa'teta timaikamete aku mamu'uwakai meripaitɨ matɨaripaitɨ. 71Mɨkɨ pi'atɨani wikwestɨarika ta neikixiwima wa'hetsie mɨta siere iyaa yumaime ke'ane matatsi xane'erie.72Mɨkɨ yakatiyuriemɨkɨ ta'yeyauma wa'xeiyastɨanike nenimayatsika, 73mɨta siere waraye'eristɨanike kehapaɨ tiwaruxewiri. 74Mɨkɨ xewiriyarika warutaxatɨa iyaa Abraham ta'yau. Mɨkɨ pɨ'tatiuxewiri kename tame tatsiyatuirieni, akuxi te utixɨnarieka iyaa ta'neɨkixiwima ta'heima mamuyahukaitsie, aku temeyexeiyanikɨ tekahaumamatɨ, 75tatakuri tekatehexeiyatɨ aixɨ manyɨnetsie Hɨrɨpana tukarikɨ umautiyune.76Hɨ, ekɨ ta, nunutsi, pɨpetiuterɨwarɨwani timaikame taheima ta'Yau kaniere nɨ'arieya, Ekɨ pepanyayarɨni ta'Ukiyari hɨxie aku yu 'huye aixɨ meyurienikɨ, aku teuteri meyukuhɨawenikɨ 77Mɨkɨ hamiekɨ, ekɨ wikwestɨarika pe'hekɨatakɨ aku yu'kiekari tatakurikɨ tiwareuyahɨwirieni.78Ikɨ yatiyɨni waɨkawa nenimayatsika mexeiya ta'Kakaɨyari, ya umieme Mɨkɨ tau matineikatsie hatineni tatsiparewienike, 79wahekɨariwiyake iyaa ke'ane muyɨwitsie memu'uwa hapaɨna siere mɨkiriya mariwetsie. Mɨkɨ ikɨ yatiyurieni tatsi'xeiyastɨanike ta'ɨkate muhunikɨ kaiwatɨ tiumatsie.80A'namɨta nunutsi putawerixɨ tɨrɨkaɨyetɨ patɨa yu'espiritu'tsie mɨta Mɨkɨ tixaɨ kwatiuxuaweriwetsie puyeikakai kepaukurike muyu'hekɨataxɨ teuteri wahepɨsta aku Israel.

Chapter 2

1Mɨta heiwa tukari, Cesar Augusto pɨkatiunɨ'ani naitsata teɨteri me ke uti'inɨatsienike ma aka utsiwatɨ ke yu patɨ kiekari kiekatari me mu kutetɨka. 2Mɨkɨ kanayani matɨari teɨteri me muti inɨatsie itsɨkame Cirenio makawekaitsie Siria kwieyaritsie. 3Ya umieme yunaɨti me ne ta kɨne yu kiekaritsie kewa mete hawiwiya me haka utsienikɨ me he ti inɨatsieme4Jose'ta siere kanayeyani Galilea, 5MɨKɨ muwa petɨa ha yu ka utɨanikɨ Maria matɨa, aku me man yuwitɨnikekaikɨ mɨkɨta paya hukakai.6Mɨta pɨka tiuyɨni mexi mɨkɨ muwa me u uwa, kana ya'ani tiniwekekaitsie nunutsi. 7Mɨkɨ kaniutiniwe uki nunutsi, nu'aya mu haitɨa kanayani mɨta kanita eima eimame teewimekɨ mɨta kani ka teni wakatsixi ti wa kwua'meya'tsie, kwa xuawekai kewa meme yehenikekai kieta.8Muwa'ta men xuawe kaɨtɨni muxatsi wa huwemete yauta me niu uwakaitɨni, me wa ɨwiyatɨ yu tewama tɨkarikɨ. 9Xewitɨ'ta Ukiyari akerieya muwa ka yu kanieritɨani waɨkawa Ukiyari hekɨariyaya'kɨ, mɨkɨ'ta waɨkawa me mama'kaitɨni.10Mɨta akeri pɨ kati wara hɨaweni mɨkɨ: '' Xe kwa mamaka ne xe ya atɨrieka mariyarika aixɨ manyɨne temawiya waɨkawa ka atɨamɨkɨ yunaime teɨteriwatsie. 11¡Hikɨ, xewitɨ ti yu wikwestɨwame kanetinuiɨwa xe hetsiemieme David kiekarieyatsie! ¡Mɨkɨ ka hɨkɨtɨni Cristo wa Ukiyari! 12Pɨ ka te yu hekɨarimiki xe hapaɨsta, xeme xe ne ka xeiyamɨkɨ nunutsi eimakame te wimekɨ ixuriki, siere yakaikame wakatsixi tiwa kwa'ametsie.''13Yapaukuta akeri matɨa yu waɨkawatɨ akeritsixi me niu ti xuawere, Kakaɨyari mete kwitɨa'tɨ pɨmahaitɨkaitɨ: ' 14Paraya axe waɨkawa Kakaɨyari15Mɨta pɨtiuyɨ me me kɨtsie akeritsixi yu heima, te hɨwemete pɨ me te u'yu ta hɨawixɨ: '' teyahu hikɨ Belen tepeniere ikɨ ye re yɨ, ta Ukiyari ta tiu xei yastɨa ''. 16Mɨkɨ'ta me puyutamexɨitɨa mɨta mewarukaxei Maria siere Jose mepuxei nunutsi yakaikame wakatsixi me te a atikwa'atsie.17Umaniere'ta me ixeiyaka, mɨkɨ yeme putɨyɨ ke me te he ta hɨawarie nunutsi hepaɨsta. 18Yunaɨtɨ ye me te u enana me kwa heiti mamatekekai ke me haitɨkaitɨ me maitɨkatei te hɨwemete. 19Mɨkɨta Maria pɨ tiyu ku hɨawekai kentiu enakai, yu iyaritsie i'utatɨ. 20Te hɨwemete'ta me pa nuaxɨa, Kakaɨyari me te u kwitɨaximetɨ kwinie ra ya arɨkame me ayeitɨatɨ naimekɨ kemete he enanakai siere ke'me te henierekai, kemete he hɨawariekai mɨkɨ.21Metɨatsie atahaika tukari, Mɨkɨ circuncicion mu wewiyarie'tsie, pɨtiu te ru warie Jesus, mɨkɨ miye tuiriekai akeri ke ti tewatɨ mayanikekai Mɨkɨ akuxi ka aka ye riwekaku hukatsie.22Maya'atsie tukari aixɨ mɨkɨ me muyɨkai, ken ti anekai Moises mari itsikayaya, Jose y Maria mepei ta' atɨa teyupanie Jerusalen me i'ya xatake Ukiyari hatsia. 23Ken reu ku uxakɨ Ukiyari mari itsikayaya: '' Kepauku uki matɨari tinuiwa yu tei'tsie mɨkɨ kana'na yexeiyariemɨkɨ Ukiyari hepaɨsta .'' 24Mɨkɨ'ta ya umieme mete niu ti mawa pɨ ma katainekɨ Ukiyari mari'itsikayaya. '' yu hutame haumɨxi yakatixaɨ yu hutame kukurɨxi me temarime.25Mɨta xewitɨ uki Jerusalen kaniukateitɨni titewatɨ Simeon mɨkɨ uki aixɨ tiu ka iyaritɨ siere aixɨ tikamietɨ. Mɨkɨ kata kwewiekaitɨnɨ Israel kiekatari metinɨtɨarieni mɨta Espiritu Santo hetsiena kaka nierekaitɨni. 26Mɨkɨ pu'xeiyastɨariekai iya Espiritu Santo kename mɨkɨ ka'mɨnikekai akuxi Cristo Ukiyari xeiyame ri ke.27Espiritu iwitɨrɨmetɨ, Simeon pauta'ha teyupanie. Kepauku yeukate memi'atɨa aku nunutsi Jesus, yapu'itɨarie Mɨkɨ aku kemete'uhukai mari'itsikatsie, 28mɨkɨta nunutsi pu titui yu'mamatsie Kakaɨyari tiutakwitɨa pɨrehɨawetɨ: 29Hikɨta anɨ'ari neupitɨa aixɨ tiyemie, Ukiyari, aku a niuki kemaine.30Mɨta ne hɨxite pixei a wikwestɨarika, 31Ekɨta mɨkɨ pepuhekɨataxɨ teɨteri yunaitɨ wa'hɨxie. 32Hekɨariya hɨkɨ Gentiles wahepɨsta, mɨta raya atɨ waɨkawa ka hɨkɨtɨni kiekari israel.33Yauya meta nunutsi teyaya me wawaɨ'rekai kentiutayɨkai Hepaɨstana. 34Simeon imikieri ti yatuiri pɨ re hɨawe'ta Maria aku teyaya:''Hekɨa'ta ikɨ nutsi ka nana yahanieni teɨteri yuwaɨkawatɨ maman ku unikɨ siere mama tixɨrienikɨ israel'tari mɨta hekɨa're me kwa i tanake'erieni 35mɨta kutsira kɨpɨrieya'tsie kaniu yeyeimɨkɨ, yu waɨkawa iyari me yu hɨawe me xeiyastɨarieni'kɨ.''36Xewitɨ timaikame titewatɨ Ana mu paya katei. Mɨkɨ hɨkɨtɨkai nu'aya Fanuel nuiwarieya Aser. Mɨki kwinie ti ukalaitɨkai. Yu ukilai'matɨa pukayarɨkai atahuta witari mɨta pumawikai'ri. 37Wɨura patɨa 84 witari. Mɨkɨ kwa u ku'eiri teyupanie ti uximayakai yu hakietɨ yu nenewietɨ tɨkarikɨ meta siere hekɨta. 38 38Pɨ upaukukaku'ta, mɨkɨ nua wa hatsia putayua'ta pampayutsi Kakaiyari rahɨawetɨ mɨta putaniu nunutsi hepaɨsta ke ane me mitakwewiekaikɨ aixɨ me itɨarienikekaikɨ Jerusalen.39Mɨta naime mete utahayawaxitsie ken reuyewekakai mɨkɨ Ta Ukiyari mari'itsikaya, mɨkɨ me pa nuaxia Galilea, yu kiekari Nazaret. 40Mɨta nunutsi putawerixɨ tɨrɨkaiyetɨ, waɨkawa rakumaitɨ mɨta Kakaɨyari imikierieya hetsiena kanierekai.41Yeyeumama mepeta axekai xey witari anyeyeikakaku Jerusalen pascua wiestayaritsie. 42Mɨkɨ mexeiyakaitsie 12 witari, mɨki tawari ma pan tikɨ ke men te u hukaikɨ wiestakɨ. 43Umaniereta mɨkɨ me mu ku nuaxɨakai, kepa tukari mayeika wiesta, mɨkɨ me panuaxia yu kie. Mɨta nunutsi Jesus pukunua Jerusalen yeyeumama mekate akumaikaku. 44Mɨkɨ pɨmete ha eriwakai kename Mɨkɨ umiekai hipame wa hamatɨa, axeikɨa me mu hukai, ya umieme xeime tukari me pu hukai. Mɨta me putayua me iwautɨwetɨ yu marema wa hatsɨa meta siere yu hamikuma wa hatsɨa.45Mɨta mɨkɨ me kwa i kaxei, me pa nuaxɨa'ta Jerusalen mɨta me putayua me iwautɨwetɨ Mɨkɨ muwa. 46Pɨtiuyɨ'ta umanieri haika tukari ankayaku, mepi kaxei Mɨkɨ teyupanie, hixɨapa ukaime te ɨkitamete wahamatɨa, wa enietɨ siere wara iwawiyatɨ. 47Yu naɨtɨ ke ane me mi ta eniekai me kwa yumaiwawekai kenra kumaikaikɨ siere kenti ku ewakai'kɨ.48Mɨta mɨki me mixeitsie, mɨkɨ me kwa yu maiwawekai . Teyaya Pɨ re hɨawe: '' ne niwe, ¿ketiuru ye petasyuri? Ne'enani, ayau matɨa te metsi wautɨwekai te yu hɨawetɨ''. 49Mɨkɨ pɨ ti wara hɨawe:'' ¿Ketiu xeme xenetsi wautɨwe'ta? Xeme kuta xeka te akumate keneme Ne ne Yau kita ne ayakani? 50Mɨta mɨkɨ me kwa heikamaɨtɨkɨ ke haitɨ mainekai Mɨkɨ.51Umanierita Mɨkɨ kananuani wa hamatɨa yu kie Nazaret mɨta hauenatɨ kanayani. Teyaya naime kaniu ti uta yu iyaritsie. 52Mɨta Jesus kaniutawere kwinie ra kumaitɨ siere u tewitɨ, timietɨ waɨkawa kakaɨyari hatsiana pu'katei siere teɨteri.

Chapter 3

115 witari hautiyaku wa´ukiyari hɨkɨtɨ Tiberio César -mexita Poncio Pilato tatuwani kanihɨkɨtɨkai Judea, Herodes kanihɨkɨtɨkaiɨni tetrarca Galilea kiekame, tarutsieyata Felipe kanihɨkɨtɨkaitɨni tetrarca iya Iturea kwieyaritsie mɨta traconite siere Lisanias kanihɨkɨtɨkaitɨni tetrarca Abilinia kwieyaritsie, 2Tatsini hɨkɨtɨtɨ Anás meta siere caifás- kakaɨyari niukieya kani'nuani Juan hatsɨa iya nu'aya Zacarías, tixaɨ kwatiu xuawiriwetsie mɨ xɨkatsie.3Mɨkɨ maime kwietsie kaneutahani Jordán warie, ɨyarika iyaritɨarika ku'xatatɨ mɨpaɨ tatakuritsie tetehauya'hɨwiyariekakɨ.4Reuku´uxa hapaɨ xapatsie iya niukieya timaikame Isaías: NIUKI HɨAWARIEKAME KANAWAɨTSENI TIXAɨ KWATIU XUAWIRIWETSIE MUXɨKATSIE: ' AIXɨ XEKENEYURIEKA TA UKIYARI HUYEYA, XE HUYE XEKENEWEWIEKA HEITSERIE U HUKAME.5NAITɨ MUKUWEWERI KANITI'HINIMɨKɨ MɨTA HɨRI META SIERE YETEMURI KANIKA KɨNIMɨKɨ MɨTA HUYE TUTUNI KANITIWEWIYAMɨKɨ HEITSERIE U'HUTɨ MɨTA KWIE MUKUNINIERE YAXEIKɨA KA'ANENETɨ KANITI'WEWIYAMɨKɨ HUYE 6MɨTA NAITɨ WAIYARI, KAKAɨYARI WIKWEISTɨARIKAYA TEKANIXEIYAKUNI.''7Mɨta Juan mexi paɨ tiniwarahɨawe meyu'waɨkawa teɨteri ke ane memuwakɨkakai Mɨkɨ hatsɨa waka'ɨyakɨ: ''¡ xeme, kuteri niwemama!, ke'aneta paɨ xerahɨawe xemuyuta'una haxɨa mamiexime hepaɨsta?8Mɨta, ikwaxi xekenenɨiwitɨaka xeyɨwetɨ xemuyuti iyaritɨani mɨta xekwatetsutɨaka paɨ xeteyu'eniwani xeme yu hepaɨsta: 'tame tenexeiyani Abraham ta yau hepasta', mɨta Né paɨ nexerahɨawe kename kakaɨyari yɨwe wareuku witɨni tɨri Abraham hetsiemieme ikɨ tetexitsie.9Hapaɨnata hikɨ hatsa mana kaneukerieka iteɨrite nanayaritsie. mɨta naitɨ iteɨrite kwa ti xuawiritɨawe aixɨ ti'aneneme ikwaxi kana'kwitekiemɨkɨ mɨta taipa kaneu'hɨiyamɨkɨ.''10Mɨta meyu'waɨkawatɨ mekani'iwawiyakaitɨni, paɨ mehaitɨkaitɨ: ''¿ mɨta kepaɨ tetekahuni?'' 11Mɨkɨta paɨ tiwara'eiya : " Xɨka Xewitɨ Hexeiyaní juta'kutuni, xeime tewi ke uminí que ane kwa'heixeiya, ke anetá ikwai rexeiya Hapaɨna ketikamieni".12Teyu wiwiyamete siere meniwakɨne hatsɨana meti 'ɨyarienikɨ mɨkɨmexi'ta mɨkɨ paɨ metenahɨaweni: ti'ɨkitame, ¿ keta tetekahuni?'' 13Mɨkɨ mɨkɨmexi paɨ tiwarahɨawe:'' waɨkawa tumini xekwa wauka xeme xekwatenɨ'arie hapaɨ xekwatewawiyeni''14Hipatɨ xutarutsixi siere Mɨkɨ mene iwawiyakaitɨni, paɨ mehaitɨkaitɨ:¿ tameta tahepaɨsta keti'aneni? ¿ tame keteteka huni? Mɨkɨ mɨkɨmexi paɨ tiwarahɨawe: tumini xekwa an'ɨweni xeime tuminieya hawerimieme xe'i pitɨati mɨta xeime hetsie xekwate'hautihɨaka itarikakɨ. xeneyu temamawieka kexete pitɨariekɨ.''15Mɨta teuteri mepu'munuatɨkatei meta'ikwewatɨ Cristo kename ha mie'kai, naitɨ paɨ meteyuku'iwawiyakai yu iyaritsie Juan hepaɨsta, xɨka mɨkɨ hɨkɨtɨkai'tɨni Cristo. 16Juan paɨ tiwaruta'ei paɨ tiwarahɨawetɨ meyu naime iyamexi: ne nehepaɨsta, né nexa ɨya xeme ha'kɨ, mɨta xewitɨ kanamieni waɨkawa tɨkaɨyetɨ netsi a'iwatɨ ne nekwa yɨwe kuxeyu nemɨxɨna kakaiyatsie. Mɨkɨ xeme kaxati'ɨyamɨkɨ Espíritu Santo kɨ meta siere tai'kɨ.17Ti hɨtsiwame a mamatsie kayukanieritɨaka maime tiuye itienike uximayatsika wayuti'hɨwetsie mɨta trigo ku'xeɨrienike itiutake utameta. mɨta Mɨkɨ katitaiyamɨkɨ xatsi tai kayutɨnɨakamekɨ.''18Waɨkawamekɨ hipamekɨ mari'itɨarika mɨpaɨ siere, Juan niuki kuxatakai aixɨ aneme teɨteri wahatsɨa. 19Kepauka Herodes iya tetrarca muta'tierie yu'iwa ɨyaya matɨa uti'neɨkeka, herodías mɨta naimekɨ tsiranyɨnekɨ iya Herodes kemɨtikayakai, mɨkɨ reuntinɨitɨa yu imieritsie timieme: 20mɨkɨ Juan kaneunani memantaxɨriwatsie.21Hikɨta kaninuani paɨ ti'yurienike,kepauka yunaitɨ teuteri me utiɨyerieku, Jesús siere kaniuka'ɨyarieni. 22Mɨta Espiritu Santo kaniuyuka tetɨani Mɨkɨ hetsie kukuru hapaɨ anetɨ mɨta niuki ta heima kanakaneni:'' ekɨ pehɨkɨ Né niwe, Né ke'ane waɨkawa nemauya hɨwa. Né temawiya nepexeiya23Kepauka Jesús tiutsutɨatsie yu uximayatsikatsie, Mɨkɨ treinta witari kaniukateitɨni. Mɨkɨ kaninu'ayatɨkaitɨni iya José, iyaa nu'aya Elí, 24Iya nu'aya Matat, iya nu'aya Leví, iya nu'aya Melqui, iya nu'aya Jana, iya nu'aya José.25José kanu'ayatɨkaitɨni Matatías, iya nu'aya Amós, iya nu'aya Nahúm, iya nu'aya Esli, iya nu'aya Nagai, 26Iya nu'aya Maat, iya nu'aya Matatías, iya nu'aya Semei, iya nu'aya José, iya nu'aya Judá.27Judá kanu'ayatɨkaitɨni Joana, iya nu'aya Resa, iya nu'aya Zorobabel, iya nu'aya Salatiel, iya nu'aya Neri, 28Iya nu'aya Melqui, iya nu'aya Adi, iya nu'aya Cosam, iya nu'aya Elmodam, iya nu'aya Er, 29Iya nu'aya Josué, iya nu'aya Eliezer, iya nu'aya Jorim, iya nu'aya Matat, iya nu'aya Leví.30Leví kanu'ayatɨkaitɨni iya Simeón, iya nu'aya Judá, iya nu'aya José, iya nu'aya Jonán, iya nu'aya Eliaquiam, 31Iya nu'aya Melea, iya nu'aya Mainán, iya nu'aya Matata, iya nu'aya David, 32Iya nu'aya Isaí, iya nu'ya Obed, iya nu'aya Booz, iya nu'aya Salmón, iya nu'aya Naasón.33Naasón kanu'ayatɨkaitɨni iya Aminadab, iya nu'aya Admím, iya nu'aya Aram, iya nu'ya Esrom, iya nu'aya Fares, iya nu'aya Judá, 34Iya nu'aya Jacob, iya nu'aya Isaac, iya nu'aya Abraham, iya nu'aya Taré, iya nu'aya Nacor, 35Iya nu'aya Serug, iya nu'aya Ragau, iya nu'aya Peleg, iya nu'aya heber, iya nu'aya Sala.36Sala kunu'ayatɨkaitɨni Cainán, iya nu'aya Arfaxad, iya nu'aya Sem, iya nu'aya Noé, iya nu'aya Lamec, 37Iya nu'aya Matusalén, iya nu'aya Enoc, iya nu'aya Jared, iya nu'aya Mahalaleel, iya nu'aya Cainán, 38Iya nu'aya Enós, iya nu'aya Set, iya nu'aya Adán, kakaɨyari nu'aya.

Chapter 4

1Mɨta Jesus, hɨnetɨ iya Espiritu Santo kɨ, kana kunuani mana Rio Jordan mɨta kanei'inieni Espiritu aku tixaɨtɨ kwa tiu'xuawetsie 2mana 40 tukari kanuyurieni manamɨ tɨkakame inɨatanekai. Mɨkɨ tixaɨtɨ kwa ti'kwakai ye'pa tukari mɨta kwinatɨ'rieka Mɨkɨ pu'hakamɨ.3Mɨkɨ tɨkakame pɨ'tita hawixɨ: "Xɨka ekɨ aku Kakaɨyari nu'aya pehɨkɨtɨni, te'te neu'ta nɨ'a pani ke'ayani." 4Jesus kanita eiya: "Pɨ kateu'ku ukani: 'UKI KWA YɨWE MUYEIKANI PANIKɨ XEIKɨA."'5Mɨta mɨkɨ tɨkakame kane'inieni Jesus mana anti'tewakaku mɨta mana kati xeiyastɨani naime an'a kwiepa ti'mieme ya'pauku. 6Mɨkɨ tɨkakame pɨkatita hɨawe: "Ne nemetiya tuirieni naime ikɨ imikieri mɨta naime aixɨ ti'aneme, mɨkɨ naime ne'ya tuiriyarie ne mɨta ne ne'yɨwe tsepa ke ane ne'ya tuiri. 7Mɨta, xɨka Ekɨ pe'u ti'tunumakeni penetsi'aya xeiyatɨ, mɨkɨ naitɨ a'pini ra'yani."8Mɨta Jesus kanita'eiya: "Pɨ kateuku u'kani: 'EKɨ KENAYA'XEIYANI A UKIYARI KAKAɨYARI MɨTA KENE UXIMAYAKA MɨKɨ XEIKɨA."'9Mɨta, tɨkakame kane inieni Jesus mana Jerusalen mɨta kanenti inieni teyupanie kɨtsiena'paitɨ mana'paitɨta pɨ'katita hɨawe: "Xɨka Ekɨ Kakaɨyari pe Nuayatɨni, an'a keneu'aka hɨwa. 10Mɨta, pɨ kateuku ukani: 'MɨKɨ KAWARA NɨAMɨKɨ YU AKERIMA MɨKɨ ME'METSITA ɨWIYAKɨ, MɨKɨ ME'METSI NANIKɨ', 11mɨta 'MɨKɨ ME'METSI ANKU'HANA YU MAMAKɨ, MɨKɨ EKɨ A ɨKA NI XEWITɨ TETE'TSIE KWA U'TA NENI."'12Mɨta pɨ katita eiya, Jesus katita'hɨawe: "pɨ ka'ta niuwani: 'TIXAɨ A UKIYARI KAKAɨYARI PE'KWA INɨATANENI."' 13Kepauku tɨkakame xeu'tiparitɨa Jesus inɨatanetɨ, kane yani mɨta kani hayawa yepamexa.14Mɨta Jesus kana kunuani Galilea mɨkɨ tɨrɨkariyakɨ Espiritu mɨta niuki mauta yeixɨa naime tsarie mana'ma manetɨ'katsie. 15Mɨkɨ katiuka tsutɨani tiɨkitatɨ mana sinagoga tsie mɨkɨta me'yunaitɨ me'peya xeiyakai.16Mɨkɨ petɨa Nazaret, kiekari kewa meta'weriyariekai, mɨta mete a'ya xeiyakai, Mɨkɨ kaneuta hani sinagoga tukari uxipiwe'metsie, kehapaɨ mete a'ya xeiyakaitsie, mɨta anku'keka ka'taka teruwa yu'tɨrɨkarima ha'nutɨ. 17Mɨkɨ mita'utɨa timaikame Isaias ya'tuiriyarie Mɨkɨ. Mɨkɨ xapa panta'yepi mɨta pika'xei mana mu'tainetsie:18"MɨKɨ ESPIRITU NE UKIYARI MIYA'TUA NE HETSIE YUKA NIERITɨA, MɨTA MɨKɨ NETSI U'WIRI NETIWAYA TUIRIENIKɨ AIXɨ TI'ANENEME HE'HEKWAME IYA TIXAɨ ME'KWA TE'HAU XEIYA. MɨKɨ NETSI HE'YA Nɨ'A Pɨ NETA'YɨNIKɨ KENAME METI'XɨNE KEHATE ME'MA KU'Wɨ MɨTA ME'MANTA NIERE ME'KWA HAU NENIEREKAI, METI´XɨNE KEHATE ME'MAUYU HEIWERIETɨKA, 19MITAXATA TA UKIYARI NUKIEYA."20Mɨta ka'nita kurumatsita mɨkɨ raka'utsekai, kaniya tuirieni ti'parewiwame mɨta kana'nka yarɨni. Yunaitɨ meni xeiyakaitɨni mana sinagoga meyu'ka nieritɨakai. 21Mɨkɨ katiuka'tsutɨani pɨ tiwara hɨawetɨ: "Hikɨ ikɨ utsika kanayu'ya atɨani xeme xehɨrie." 22Yunaitɨ meniu ena'nani Mɨkɨ kemuta'yɨ mɨta meyu naitɨ mehɨririe'tɨkatei mɨkɨ niuki aixɨ'aneme maya nekaikɨ teta'na. Hipatɨ pɨ mepaitɨkatei: "Ikɨ kati hɨkɨ Jose nu'aya, ¿wa'atɨ?"23Mɨkɨ pɨkati waruta hɨawe: "Sasunimekɨ xeme xeta yɨni: "Ti'uatame, keteu'a uatɨa asewitɨ. Tsepa ke'tentehe enana kepen're yuri Capernaum, pɨ keteuyuri a kiekaritsie." 24Mɨta mɨkɨ pɨkaniuta'yɨni: "Sasunimekɨ pɨ nexera'hawe xeme, ni xewitɨ timaikame aixɨ kwaram'wiyarieni yu kiekari tsie.25Ne sasunikɨ nexera'hawe, waɨkawa me xuawekai ukarawetsiri wiuratsixi Israel tiyatewakaku kepauku muyeikakai Elias, kepauku ta heima makama mau'yuna haika witari, kepauku haka aku mutawe kwiepa. 26Mɨta Elias kwa he nɨarie ni xeime hatsɨa, xeikɨa Serepta mana Sidon, xewitɨ wiura ma'pu katei. 27Manamɨ waɨkawa mexuawekai me etsatɨ'kaitɨ Israel ra'kutewakaitsie Elias timaikame muyei'kakaitsie, mɨkɨ ni xewitɨ herie kwa a'ne, xeikɨa iya Naaman Sirio tɨkai."28Yunaitɨ teɨteri mana Sinagpga meyuka'nieritɨakai me'puya ha'a kepauku memu'enana yeti kuxatakai. 29Mɨkta mepanku'ui mɨta mepenya'hɨa mana kiekaripa mɨta mepei'witɨ hritsie kewa kiekari maka'atɨkatsie, mɨkɨ tekɨa me'heika hɨanike tekɨa. 30Mɨta Mɨkɨ watsata uya'yaka xeitapa petɨa.31Mɨkɨta peyatɨa Capernaum, mɨkɨ kiekari kuma'kakai Galilea, mɨta mana pi'tsutɨa ti'waɨkitatɨ tukari hamuka uxipieni'tsie. 32Mɨkɨta me hɨriri'etɨkatei me enanatɨ kenti ku'ɨkitakai, mɨkɨ aka'xewimekɨ tiuta'xaxatakaikɨ.33Hikɨta, manamɨ sinagoga, yuka'nieritɨakai xewitɨ uki he'xeiyatɨ tɨkakame nɨ'arieya mɨta pahiwakai yu tɨrɨkarima: 34"¡Ah! ¿Tame'ta kete'te yurieni ha'hepaɨsta, Jesus Nazareno? ¿Peti'ya axe petatsi'ku mawiriyake? ¡Ne nera'ku mate ke ane pe'hɨkɨ- Ekɨ pe'hɨkɨ Santo Dios!"35Jesus puta'ti tɨkakame, pɨre'hawetɨ: "¡pakua'ha nukani kena'ya y 36Yunaitɨ teɨteri me hɨririe'tɨkatei mɨta metekuxatakai mana yetiu'yɨkaikɨ meyunaitɨ hipame wa'hamatɨa. Mɨkɨta pɨmeputiyɨ: "¿Tita niukiyari mɨkɨ tihɨkɨ? Mɨkɨ wa'nɨa espiritus tsimeteu'iyayari waɨkawa tɨrɨkariya hexeiyatɨ wara'ya xɨrɨwa." 37Mɨkɨ, niuki kenti'yurienekai naitsarie pauta kɨnixɨa waɨkawa kiekaripa man'manetɨkatsie.38Mɨta Jesus kawaya'yani mana sinagoga mɨta kaneu'ta hani Simon kita'na. Mɨta, Simon warɨkaɨya kwiyɨanekai hɨiyakɨ mɨkɨta pɨ metehe hɨawe kenti aneka'i. 39Mɨta, Mɨkɨ hetsiena kaniere'ka hɨiya kaniuta'tieni yepauku hɨiya kani'hayawa. Mɨkɨta anku'keka ikuai katiu'ka wewieni.40Kepauku tau mankatɨatsie, teɨteri Jesus mete u'atɨri tekwi'kwikate yutsata kwiniya mete he'xeiyatɨkaikame. Mɨkɨ yu ma'ma wa'hetsie ka'tetɨwakai, yuxexuime wahetsie mɨta herie wa'ra ne'netɨwakai. 41Tɨkakame tɨriya'mama me'paye kɨkakai waɨkawa wahetsie, me'ha hiwatɨkaitɨ pɨ mehai'tɨkaitɨ: "¡Ekɨ pe hɨkɨ Kakaɨyari nua'ya!" Jesus wara'teakai tɨkakame nɨari'mama mɨta kwa wa pitɨakai meti'nuni mɨkɨ mete a'ku maikai kename Mɨkɨ hɨkɨ'tɨkai Cristo.42Kepauku muka hekɨarirɨ, Mɨkɨ wayatɨa petɨa xewitɨ kwa he yeikakaitsie. Mɨta meyu waɨkawatɨ teɨteri me'pi wautɨ wekai mepeta'axɨa kewa meka'tei . Mɨkɨta mepiku'nɨitɨwakai kwa he'yeikanikɨ kwa waru'ku eiriwanikɨ. 43Mɨkɨ pɨtiwara hɨawe: "Ne tixaxa'tame nehɨkɨ kakaɨyari kename yu kiekari ta heima heta'mana netiwa'xata hipame kiekaritsie, mɨkɨ yeumieme Ne nepeya nɨarie ana'i." 44Mɨta Mɨkɨ tiya'weiyakai tiku'xatatɨ Sinagogas muku'wetɨkateitsie Judea.

Chapter 5

1Hikɨta pɨ'tiuyɨ, mexi akuxi teɨteri meyuxeɨrie Jesús'aurie Kakaɨyari niukieya me'enietɨ. 2Iyaá puwekai harakuna testa Genesaret tiyetewakaku. Iyaá puxei hutame kanuwatsixi harakuna testa, ketsɨweiyamete mea'anatikɨneka wipí me'hauxinakai. 3Jesús Simón kanuwatsie kayarɨka, pɨtinɨ'a hatesta yatewa keheinɨanike. Mana'ayarɨka tiwa'ɨkitɨakai teuteri haa'testa memu'uwakai.4Mɨta tiu'hayawaxɨtsie tikuxatatɨ, Simón pɨ'rahɨawe: ''kanuwa kenanɨ'a hapa mutiyawatsie meta a'wipi mana'keneukawiwi peti'kwaitsɨpake. 5Simón pɨrehɨawe: ''Ti'ɨkitame, tɨkarimakamekɨ teteuta'uximayataxɨ xeime ketsɨ tekwua'anatiha, mɨta yepamainekɨ, wipi manepaukawiwieni.'' 6Mɨta yemetekakɨtsie, ketsɨte yuwaɨkawa me'warutiwi, wa'wipi titsanikekai. 7Hipame yu'iwama mawaru'mawiyaxɨ mewa'parewienikɨ hipame kanuwatsie. Iyaamexi meu'axɨaka yu'kanuwate meputihɨniyaxɨ, etsiwatɨkaku mepukayunixɨa.8Simón Pedro putitunumake Jesús hɨxie, kepauku mixeitsie, pɨhaitɨ: ''keneutewarita, uki ne'hɨkɨkɨ tatakuri nemexeiyakɨ, Ne'ukiyari.'' 9iyaá hɨxixiekai meta kehate'siere hamatɨana memu'uwakai, yuwaɨkawame ketsɨte mewarutiwikɨ. 10wa'hamatɨa payewekai Jacobo (Santiago) meta Juan, Zebedeo niwemama, yunaitɨ mete'uximayakai Simón matɨa. Mɨta Jesús Simón pɨ'rahɨawe: ''pekwahaumaka, hikɨ tiyayani ekɨ teuteri wa'wiwiyame papayani.'' 11Kepauku yu'kanuwama memu'atɨa harakuna testa, naime meteukwe'eirieka Utɨmana mepekɨ.12A'na pɨtiuyɨ mexi Iyaá kiekari anyayautsie uyeikakaku, xewitɨ tewi'uki manapuyeikakai hetsa hexeiyatɨ. Kepauku Jesús muxeitsie, utitunumawetɨ kwiepapai yu'kana kanieritɨatɨ, pɨ'reyawawiriekai: '' Ne'Ukiyari, xɨka a'iyari ye'aneni, Ekɨ aixɨ'aneme penetsiayeitɨani.'' 13Mɨta Jesús yu'mamá utaxɨtseraka piwi, pɨ'rehɨawetɨ: '' Ne ne'iyari ya'ane herie nemetsi'anetɨanikɨ. Aixɨ keneuyɨki. '' Ana yapauku herie'pane.14Iyaá pɨ'tinɨaá kename xeime karaxaxatɨwani kentiuyɨkai hetsiena, pɨ'rehɨawetɨ: '' nemieni tatsini hatsɨa, keneyuhekɨata hɨxiena meta ketetimawa aixɨpemu'itɨariekɨ, paɨmɨmɨ Moisés kentiunɨaá hapaɨ, petihekɨatakɨ aixɨ pemuitɨariekɨ a'waiyaritsie.''15Mɨta naitsarie manhanetɨkatsie metehetima yuwaɨkawa ikɨ herie kenrane mɨta yuwaɨkawatɨ mepu'axɨa mei'eniekutɨ hapaɨna herie me'anexɨanike metekukuyekaikɨ. 16Mɨixa peyeikakai yu'xewitɨ teuteri memumawitsie meta yu'nenewietɨ.17A'na heiwa pɨ'tiuyɨ Iyaá ti'ɨkitɨakaku, meyukanieritɨakaku Fariseotsixi, metá mari'itsika ɨkitamete tewapaitɨ Galilea meyakɨneka meta Judea hapaɨna Jerusalén. Tɨrɨkariya yatuiriyariekai herie hipame waranenetɨwanikɨ.18Hikɨta hipatɨ meu'axɨaka xeime tewi uki ka'uyeiweme me'atɨtɨ utatsie Jesús hɨxie mepi'atɨakukai. 19Mɨkɨ mekwa'uyɨwekaxɨa hɨxiena memi'atɨani, yu'waɨkawa teuteri mexuawekaikɨ, pɨta kitsie me'antikɨneka mana mehekatua utamakame, heyemekɨ Jesús hɨxie.20Nieretɨ sasuni hetsiena kemente'eriekai, Jesús pɨ'rehɨawe:''uki, a'tatakuri naime nemereuyahɨwirie''. 21Te'utɨwamete meta Fariseotsixi mete'utsutɨa meyuku'iwawiyatɨ, me'utiyuatɨ: ''¿Ke'ane kuta yu'erietɨ yepaine? ¿Ke'ane yɨwe tatakuri maukuyeitɨani, pɨta xeikɨa katiyɨwe Kakaɨyari?22Mɨta Jesús, timaitɨ kementeyu'kɨhɨawekai, Pɨ'tiwaru'ei: ''¿Ketiu yexeteyuku'iwawiya yu'iyaritsie? 23¿Ke kapaɨ masi ha'utayɨme kwakwaniwe: 'A'tatakuri naitɨ paukuyeitɨarie' sunu ha'utayɨme: 'Nankukexi meta keneyayai?' 24Mɨta xetehetimamatekenikɨ kename Uki Nu'aya yɨwe a'nai kwiepa hipame tiwareuyahɨwirieni wa'tatakuri naimekɨ, Ne ekɨ pɨ'nemerahɨawe: 'Nankukexi, a'uta keneutikweka kenemie a'kie.'''25Yapauku yu'naitɨ menenierekaku pankuke meta yu'uta ankukweka: yu'kie petɨa, Kakakɨyari tiukakwuitɨwatɨ. 26yu'naitɨ me'hɨxiekai meta Kakaɨyari temawierika meyatuiriekai. yu'naitɨ me'mamakai, me'utiyuatɨ: ''Hikɨ tepunierixɨ hawaitɨ paɨ'mɨmɨ tekwatehenieriwekai.''27U'maniere yetiuyɨku, Jesús petɨa meta xeime pu'xei tumini xexeɨriwame yu'xamaritɨa ayakaime Leví titewakame. Pɨ. rehɨawe: ''Ne'utɨa kenemie.'' 28Leví naime tiukwe'eirieka, ankukeka utɨmana petɨa.29Mɨta Leví 'ikwai waɨkawa Jesús puwewiri. Mana meyu'kanieritɨakai yuwaɨkawatɨ tumini xexeɨriwamete meta kehate mexatsié memutitekai wa'hamatɨa metekwatɨ. 30Mɨta Fariseotsixi meta te'utɨwamete niuki me'xɨatɨakai Jesús tɨriyamama wahatsɨa, pɨ'meutiyuatɨ: ¿Ketiuru xeme xetekwa'a tumini xexeɨriwamete meta teuteri tatakuri meteyupitɨa wahamatɨa? 31Jesús pɨ'tiwara'eiya: ''Teuteri aixɨ metehau'erie ti'uatame mekwahauyahɨwa, pɨta teuteri metekukuye xeime ti'uatame meneuyahɨaka. 32Ne nekwanua newata'inienike kehate aixɨ mete u'iyari Kakaɨyari hatsɨa memanuaxɨanikɨ, pɨtá newata'inienike kehate meneniere kename tatakuri meteyupitɨa, mɨta yaxeikɨa mekwayɨakakɨ.33Iyaá pɨ'metehehɨawe: ''Juan tɨriyamama hura mepuyu'hakixime meta hura mepuyu'nenewixime meta Fariseotsixi wa'tɨriyamama hapaɨna metekahu. Mɨta a tɨriyama mete'ukwa'a meta mete'ie.'' 34Jesús pɨ'tiwarahɨawe: ''¿Xewitɨ tiyɨwe neɨ'kixa waruhakieni kehate memuta'inierie, akuxi neneɨkeme wa'hamatɨa 'uyeikakaku? 35Mɨta kanakamieni tukari kepauku 'neneɨkeme manayahanieni tewapaitɨ, a'namɨke meyuhakiekuni.''36Mɨta Jesús 'ɨxatsi tiwarutaxatɨa: ''Xewitɨ tewi kwayɨwe ixuriki hekwa haukatsaname xeime kemari ukiratsime ma'manetsikitɨani. Xɨkate pɨ'tiuyurieni, ixuriki hekwa tsewiximani mitatsanakɨ meta ixuriki hekwa aixɨ kwatiyuhekɨare kemaritsie ukiratsi hamanetsikitɨ.37Ni, xewitɨ'uki winu kwa'akatuwe hekwuame ya'ɨtsie ukiratsimetsie. xɨkate mɨkɨ pitiuyurieni, winu hekwa ya'ɨɨ nawiyarieya kaniukatsanaweni mɨta winu kaniutayauriexɨaweni mɨta ya'ɨɨ katatsanimɨkɨ. 38Mɨta winu hekwua ya'ɨɨ hekuametsie katuariwani pɨta. 39Nixewitɨ'uki, arike winu ukiratsi an'ieme, wunu hekwa peiyehɨwa, mɨkɨ pɨmaine: 'winu'ukiratsi 'aixɨ pa'ane.'''

Chapter 6

1Hikɨta, ana yunaitɨ aku tukari uxipiyatsie, Jesús pumiekai mana ti'etsiekaitsie mɨta tɨriyamama trigo takari me inɨtɨwekai me i'hiruminatɨ yu mamakɨ hapaɨna me ikwatɨ. 2Mɨta hipatɨ Fariseotsixi pɨmapaitɨkatei: "¿Ke'tiu yexeyɨa aku mɨkɨ kwatiyupitɨa tukari uxipiyatsie?"3Jesús pɨtiwa'ei, pɨtiwarahɨawe: "¿Xeme akuxi xekwa ekaterɨwawe David kemuyɨ aku keapuku mu'hakamɨ, mɨkɨ hapaɨna ukitsi hamatɨana memu'uwakai? 4Mɨkɨ Kakaɨyari kitaa pautaha mɨta pani mawariekame hipame putikwai hapaɨna hipame ukitsi warumí aku hamatɨana mamuhukai mɨkɨ memitikwanikɨ, mɨkɨta xeikɨa yɨwekai tatsinitsixi memikwaka." 5Mɨta Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: Mɨkɨ tewi Nu'aya tukari uxipiya pitawewi."6Mɨta xeimetsie xawati Mɨkɨ Sinagoga pauta'ha muwa teɨteri tiwaruta'ɨkitɨa. Mana xewitɨ tewi yukanieritɨakai mamaya tserietana wakikai. 7Escribatsixi mɨta Fariseotsixi hulawa mepixeiyakai xɨka aku Mɨkɨ xeime aixɨ yurienekekaitɨni xawatí hɨkɨtɨkaku, mɨkɨ memikaxeiyakɨ ya anyinemekɨ me itixanetake. 8Mɨta Mɨkɨ rakumaikai mɨkɨ kemeteyukuhɨawekai mɨta Mɨkɨ pɨrehɨawe aku tewi mamaya wakikai: "Nanku'kexi, ana'i neutakexi yunaime wahixɨapa." Mɨta mɨkɨ uki pankuke mana puwekai.9Jesús pɨtiwarahɨawe mɨkɨmexi: "Ne nexeha iwawiya, ¿Katiyɨwe xawati tukari aixi hatiyurieneni sunu tsihatikamieni, xeime hamukuwikwestɨani sunu xeime hamumieni?" 10Mɨta Mɨkɨ panieretɨya yu naime waruxei mɨta uki pɨrahɨawe: "a mama neutatsera." Mɨkɨta yatikatɨa mɨta mamaya aixɨ puyɨ. 11Mɨta mɨkɨmexi waɨkawa maha'akai, meteyuku'xaxatɨwakai ke hapaɨ me iyurienikekai Jesús.12Anamɨta tukaritsie Mɨkɨ Hɨrimutsie petɨa hauyu'nenewimieka. Mɨkɨ Kakaɨyari hatsɨa yunenewiekai naime tɨkaritsie. 13Kepauku muka hekɨarixɨ, Mɨkɨ yu tɨriyama warutahɨawixɨ mɨta yu 12 waranayahapa, Ke ane siere Mɨkɨ pɨtiwaruterɨwaxɨ nɨ'aritsixi.14Nɨ'aritsixi mɨkɨ pɨmetete tewakai Simón (mɨkɨ siere pɨtiu terɨwarie Pedro) mɨta siere iwaya, Andrés, Jacobo (Santiago), Juan, Felipe, Bartolomé, 15Mateo, Tomás, Jacobo (Santiago) Alfeo nu'aya, Simón, mɨkɨ aku pɨtitewakai siere Zelote, 16Judas, Jacobo nu'aya (Santiago) Mɨta Judas Iscariote, aku ti'itawame matɨa.17Mɨta Jesús hɨrimutsie panakatɨa wahamatɨa mɨta pɨ'wake mana uyatayakaku, teɨteri waɨkawa makanierekaku hapaɨna Tɨriyamama mɨta siere teɨteri waɨkawa Judea hpɨana Jerusalen kiekatari hapaɨna haramara aurie Tiro mɨta Sidón. 18Mɨkɨmexi mepiku enietɨwekai hapaɨna kwiniyakɨ meti ixɨariyanikɨ. Teɨteri memariutsiekai tɨkakame nɨ'arimamakɨ hapaɨna aixɨ mepu itɨarie. 19Yu naitɨ teɨteri waɨkawa mepiweiyakai me imayɨakutɨ Mɨkɨ tɨrɨkariya hetsiena payeyeikakai mɨta yunaime aixɨ watiyuruwakai.20Mɨta Mɨkɨ Yu tɨriyama waruxei, pɨtiwarahɨawe: "Aixɨ xe'itɨarie xeme tixaɨ xekwate hexeiya, mɨta xeme xehetse mieme Kakaɨyari Kwieparieya. 21Aixɨ me'itɨarie ke ane memau hakakwiku hikɨ, mɨta xeme xeti huxaitɨarieni. Aixɨ xe'itɨarie xeme hikɨ xematsuatɨka, mɨta xeme xetina'neni.22Aixɨ xe'itɨarie xeme kepauku teɨteri mexeyeheka mɨta kepauku mɨkɨ mexe anayaxɨrieni mɨta mexetitieni, Uki Nu'ayakɨ. 23Xeuyukatemawi anamɨ tukaritsie xeutitsuna temawiyakɨ, mɨta xeme24Mɨta, ¡yu hetsietsɨri iya tuminikate!, mɨkɨri uxipiya yu mamatsie meniuhɨni. 25¡yu hetsietsɨri ke'ane hiku mehuxatɨka!, arikeeta mehauhakakwikutɨ mamakɨne. ¡yu hetsietsɨri ke'ane hikɨ memutinawe!, ariketa mepetimaixɨani mɨta arike metitsuani.26¡Yu hetsietsɨri!, Keapuku yu naitɨukitsi aixɨ metetinuinu xehepɨsta, paɨmɨ siere metekakɨ wanuiwarima wa hepɨsta aku temaikate te'itawamate.27Mɨta hikɨ pɨnexerahɨawe ke'ane xeta'enana, yu neikixiwima xewa reuyahɨaka, aixɨ xetenekahuni iya wahepɨsta ke'ane mexehéka. 28aixɨ anyineme xenewayatuirieka iya ke'ane tsimetekuniuka xehepɨsta mɨta xeyunenewieka ke'ane mexetsewixima.29Ke'ane xe'nierikatsie xe'hutsuni, xeitápa xeuxeiyastɨa. Xɨka xewitɨ yu tsaketa xe'unawairieni, pakwa ikweririeka a kemari hapaɨna. 30Xeteneyatuaka yunaime wahepɨsta tita mexetewawirieka. Xɨka xewitɨ tixaɨ xetiunawairieni xex pini, pakwa iwawirieka keranuitɨani.31Ke'xetehauyahɨwa xeme teɨteri kemetekahunikeyu xehepɨsta, xeme siere pɨxetenekahuni wahepɨsta. 32Xɨka xeme xewareuyahɨaka ke'ane mexenake'erie, ¿ke hapaɨ ti hekɨa xe hetsie? Ke'ane tatakuri meyupitɨa mɨkɨ mawareunake'erie mɨkɨ mawareuyahɨwa. 33Xɨka xeme aixɨ xetewareu'eriyani ke'ane aixɨ mexetehau'eriya. ¿Ke'hapaɨ ti'hekɨa xehetsie? Mɨta tatakuri meteyupitɨa hapaɨna metekahu. 34Xɨka xeme pini xetewaniɨtɨaka teɨteri xete akumate ke'ane mexete hanuitɨirieni, ¿ke haáɨ tihekɨa xehetsie? Hapaɨna siere tatakuri meteyupitɨa metewaniɨtɨa tatakuri meteyupitɨa mɨta mata'ikwewa meyatuiriyarieni yaxeikɨa paɨmeme.35Nenimayatsika xexeiyani, aku se'yau hapaɨ tiuyukanenimaya 36Mɨta yu neɨkixiwima xewareuyahɨaka aixɨ xetenekahuni. Xeteneyuniɨtɨaka, tixaɨ xekate takwewietɨ mɨta xehepɨsta waɨkawa tiyɨni, mɨta xeme Kakaɨrai niwemama xepakɨ'ne, metsɨ Mɨkɨ wareunake'erie37Xekwa teyuwawiriwani xemeta xekwa tetiwawiyarieni. Xekwa yuxanetani mɨta xekwa tixanetsieni. Hípame xetenewareuyahɨwiri mɨta xetehau'yahɨwiyarieni.38Xetenewarini, xemeta xetemikieni. Ti'inɨrime anayuha'yawakame, pɨtsinime, katsietɨ meta anakayauriwetɨ, mana tiyauriyani a iwitsie. Mɨta xeme kexete uyumamateni, xemeta pɨxetetimatiwa.39Mɨta Mɨkɨ ɨxatsi warutahɨwiri. "¿Tiyɨwe xewitɨ tewi kahaunieretɨ xeime tewi kahauniereme man'hana? Xɨka pɨ'uyɨnike, yu hutatɨ xawata mapauxɨrieni, ¿aku pɨkati'ane? 40Xewitɨ nunuyari ti'ɨkitɨwame heima kwa uyemie, mɨta kepauku yunaitɨ naime meteta ɨkitɨarieni, ti wa'ɨkitɨa hapaɨ metematetɨ mapakɨne.41¿ Mɨta ketiuru xeme xepixeiya xatsi a iwa hɨxtana matika, mɨta xekwa ixeiya kɨye paatɨ xe'hɨxta matika? 42¿Ke hapaɨ petitahɨawe a iwa: "ne iwa, neneupitɨa ahɨxta xatsi matikaa nepiwatiwiwieini," akuxi ekɨ pakanieretɨ kɨye paatɨ a hɨxta matikaa? ¡xeme ti'itawame xehɨkɨ! pɨta xeme'meri kɨye pame xewatikweka yu hɨxta, uraniereta xeme xeniere paleku mɨta xatsi xewatiwiwieni, aku xatsi a iwa hɨxtana matika.43Mɨta, iteɨri aixɨ anetɨ kwa'uyeika ikwaxi haukayaxiketɨ pɨpɨnitɨ, hapaɨna kwa'uyeika iteɨri pɨnitɨ ikwaxi aixɨ anenetɨ haukayaxiketɨ. Mɨta, rayukumate iteɨrite yuhetsie ikwaxi ke'anenetɨ maukayaxike. 44Mɨta, kwayɨwe xipatɨ teɨteri higo ikwaxi maka'inɨni ɨpa iteɨritsie, hapaɨna uva ka'inɨni xeime iteɨritsie awɨriwaweme.45Uki aixɨ tiuka'iyari, aixɨ tiyukuhɨawe yu iyaritsie aixɨ anyineme yatua, uki'ta tsitiuka iyari, tsitiyukuhɨawe yu iyaritsie tsiranyineme tiyatua. Metsɨ tita perexeiyani a iyaritsie yapahaineni a tetakɨ.46¿ketiu xeme pɨxenete u'hɨawe, "Ukiyari, Ukiyari," yatɨtɨta, yaxekwatekahu kenetinɨ'a? 47Xɨka xewitɨ nuani ne hatsɨa mɨta ne niuki u'enieni mɨta yatikayani, pɨnetayɨne ke'ane. 48Mɨkɨ hɨkɨ pɨtiuyuxexeiyatɨ xewitɨ uki xeime ki putawewi, puti'nixi kwieta haukatewame mɨta piwatiwewi heimanata ki pawewi tete tse'imetsie. Kepaukuta mamaukuhau, ha tɨrɨkaɨye mɨkɨ ki muwetsie ha puyatɨa, mɨta kwa ikuyuitɨa, mɨkɨ aɨxɨ tiuwewiyakaikɨ.49Mɨta ke'ane tewi ne niuki enieni mɨta yakwa tikayani, pɨtiuyuxexeiya xewitɨ uki hapaɨ ki mutawewi kwietsie tetekɨ kawatiwewiyakame. Kepaukuta ha nuatsie mana ki muwekaitsie muyatɨa, yapuku pakainixɨ, mɨta mɨkɨ ki naitɨ puta'unixɨ".

Chapter 7

1Umaniere´ta Jesus kepauku tiuta´hayawaxɨtsie yu naime teɨteri ken tiwarahɨawekai, Capernaum kaneutahani.2Hikɨta xutarutsixi wa ukiyari, kanexeiyakaitɨni yu nɨ´ari, heyeme kwinimieme ra ya´atɨ kɨmana, mɨkɨ tikuyekai siere ta mɨximekai. 3Kepauku mɨkɨ aku xutarutsixi wa ukiyari Jesusu tsie mu e´naxɨ, warenɨ´a judiotsixi ukiraixi, iwawirietɨ kehamieni´ke mɨta nɨarieya herie ke anetɨani´ke. 4Kepauku mɨkɨmexi Jesus hatsɨa memuaxɨa, me´pitawawiri aixɨ an´yɨnemekɨ pɨ me´haitɨkaitɨ: "Mɨkɨ ka´tekemaka kɨmana yepetiyurieni, 5ta´me kiekatarieya ye kwa ta´reueriya, siere mɨkɨ hɨkɨ sinagoga mutawewi ta´hetsie mieme."6Mɨta Jesus yu huye kanan´kuweiya wahamatɨa. Kepauku Mɨkɨ hula hamiekaitsie, xutarutsixɨ wa ukiyari kaware´nɨani yu hamikuma pɨ reihɨawimɨtɨ: "Ukiyari, waɨka pe´kwareyupitɨaka, né kwa´nerakema ne kita pe mau´tahani. 7Ya umieme ikɨ yeranyɨnekɨ ye ne paine kename kanerakema a hetsie ne ye´ani, xeime niuki xeikɨa ne yetua mɨta ne nɨari herie kananemiɨkɨ. 8Ne´ta sire tewi ne hɨkɨtini ne nɨarietɨ, xutarutsixi newa´nɨatɨ. Ikɨ ye netitahɨawe "ne mie", mɨkɨ´ta ye mie, xeime´ta "ni´wa" mɨkɨ´ta pa´mie, ne nɨari´ta "ye teuyuri", mɨkɨ´ta ye tikayani.9Kepauku Jesus mi enitsie, kwa heyutima hetsienamieme mɨta teɨteri hamatɨana memu´hukai pɨ tiwarahɨawe: "Pɨ nexerahɨawe, ni paitɨ Israel ne kwa kaxeiyawe mɨkɨ sasuni eriyerika." 10Mɨta ke´ane aku memenɨariekai yu kie me pa nuaxɨa, iyamexi me pukaxei nɨ´ari aixɨ reu´eriekame.11Mɨta tukari ankayaku yereu´tewikaku Jesus petɨa kiekari´ta Nain tiyetewakaku, mɨkɨ tɨriyamama siere waɨka teɨteri Mɨkɨ hamatɨana me pe´kɨ. 12Kepauku mɨkɨ muy´aximekaitsie kiekari hɨxie, mana xewitɨ tewi kaniumɨkaitɨni mɨta kanatɨkiekaitɨni, mɨkɨyu tei nu´aya xeikɨa yusewikai (mikɨ wiura hɨkɨtɨkai), siere ta me yu waɨkawa teɨteri mana kiekatari hamatɨana me yu kanieritɨakai. 13Kepauku Ukiyari mi´xeitsie, waɨkawamekɨ pi´tinenimayataxɨ, pɨ rehɨaweta: "Pe kwa hatsuakani." 14Mɨta Mɨkɨ antiýaka kaniumayɨani mɨki waiyari mayekateitsie, mɨta ke´ane memetɨkɨkai me wa´ui. Mɨkɨ pu tayɨ: "Temaikɨ, ekɨ nemerahɨawe, nankukexi." 15Mɨkɨ uki, mɨkikai, kaniutayerɨni, siere´ta kaniutayuani haniutɨ, mɨta Jesus te´yaya kayetui´rieni.16Umaniere, maa´rika me yunaime wahetsie kaka´teni, mɨta Kakaɨyari metekwitɨatɨ meniyeweiyakaitɨni, me haitɨkaitɨ: "Kwinie timaikame, kanankukeni ta´hetsie yewetɨ" siere´ta "Kakaɨyari kawa´ɨwiyani yu tɨriyama." 17Ikɨ niuki ye manyɨne Jesus hetsie, mauyutatuaxɨa Judea naimeyaritsie, siere auriena kwieyaritsie.18Juan tɨriyamama naime ye mete´ixatɨa Iya tsie. 19Umaniere Juan me yu hutame yu tɨriyama waruta´hɨawixi wa re nɨa´ta Ukiyari hatsɨa paɨ mete heitahɨawekɨ: "Ekɨ pe ti hɨkɨ ke ane nuani, sunu akuxi xeime teta´kwewieka?" 20Kepauku iyamexi Jesus hatsiana me wa kɨnekai, pɨ mete hehɨawe: "Juan el Bautista kata´ne yenɨani, te mes´ta iwawiyakɨ: "Ekɨ pe ti hɨkɨ ke ane nuani, sunu akuxi xeime teta´kwewieka?"21Mana ye´upaukukaku Mɨkɨ herie wara netɨa me yu waɨkawa teɨteri mete hau´kuye, me yu heiwerie siere tɨka´kame nɨarimama wa hetsie me yu kanieritɨa, hapaɨna me yu waikawa teɨteri me kwa haunenierekai waran´tanieritɨa. 22Jesus waruta´ei pɨtiwarahɨawe´ta: "Umaniere yu huye xe hankuweiyaka, Juan pɨ xetene´hexatɨa, kexente´unenierixɨ, mɨta siere kexente´uenana. Teɨteri me kwa hauneriere meyetuiriyarie nie´riká, me mau ɨtsaɨwa´ta me pu kɨniwawe, me mau etsatsa aixɨ me tiyɨne, teɨteri me kwa hau enana hikɨ me e´nana, teɨteri me mu kwi tukari´tsie me pa nunuwa, siere teɨteri parewiya me mau yehɨwa, niuki hekwa aixɨ manyɨne me ku xaxatɨariwa. 23Ke ane tewi kwa ti hayawa akuxi, ne hetsie yuri ti e´rie, ke nentikamie; aixɨ ti e´rie."24Umaniere´ta Juan nɨarimama me he kɨneku, Jesus pu tayua teɨteri tiwa´kuxaxatɨwatɨ Juan hetsie : "¿Xeme xete hekɨ xete he kunierixɨ mu xiekariyatsie? ¿U´a katsiekame eka´kɨ? 25Mɨta ¿tita xeme xete he kuxei? ¿Xeime tewi haukekame kemarikɨ haluluanimekɨ? Xeunieri, iya ke ane memau´ke kemari wichi anenemekɨ siere´ta wichi mete haukutei, memayetei ki ampapame wichi aneneme´ta ukiyaritsixi wahatsɨa. 26Mɨta ¿tita xeme xete hekuxei? ¿Xeime timaikame? xɨka Ne nexetiutahɨawe, waɨka masi ke akuxi timaikame.27Ikɨ ka hɨkɨtɨni ke´ane aku muta´utsie: PETINIERE, NE NɨARI NE PAUNɨAXIME A HɨXIE, KE´ANE AKU AIXɨ YURIENI A HUYE A HɨXIE. 28Ne mera´hɨawe, iya wa hetsie niuwame uka tsie, xewitɨ kwa hau axe Juan hapaɨ. Mɨta aku tewi kwa ra´ya axe Kakaɨyari kwiepayaritsie, masi waɨka hikɨ ke mɨkɨ."29kepauku teɨteri ye´anyɨneme me mu´eni, siere tumini xexeɨriwamete, me putiyɨ kename Kakaɨyari aixɨ tiu kaiyari, me uti´ɨyarieka, Juan ɨyariekayatsie. 30Mɨta fariseotsixi siere kwinie mete akumate judiotsixi wa mari´itsikatsie, me putixane´eri Kakaɨyari kenti ku´eriwakai yu hetsie miemekɨ, iyamexi me kwa ɨyariekai Juan kɨ.31"¿Tamɨ ke´hapaɨ, ne netiyɨwe teɨteri ne wa inɨata hikɨ me nuiwa? 32Mɨkɨ tɨri wa´hapaɨ me aneneni me waikatɨwetɨ tituiyatsie, me ankayaxiketɨ me hayuhɨawetɨ pɨ me haitɨkaitɨ: "Ta´me teteukayuitɨa xemekɨ, xeme´ta xekwate ukanei. Ta´me te putakwikaxi kwi´kari heiweriyɨkame, xeme´ta xekwa utitsua."33Mɨta Juan el bautista kwa nu´a pani kwatɨ siere´ta winu ka ietɨ, xeme´ta xe maitɨka: "Mɨkɨ tɨkakame nɨarieya, hetsiena kayukanieritɨaka." 34Ka´nuani Uki Nu Aya, ti kwa atɨ ye etɨ, xeme´ta xemaitɨka: "¡Neunieri, Iya uki chikwatiyukuaiwie siere kwinie ti yu iwietɨ, tumini xexeɨriwamete siere tatakuri mete yu pitɨa wa hamiku! 35Mɨta rayukumate, ka matsiɨkɨni yunaime niwemamatsie."36Hikɨta, xewitɨ fariseo kaniu ta´inieni hamatɨana tikwanikɨ. Umaniere Jesus kaneu tahani fariseo kita, mɨta kanankayerinɨ mexa´tsie ti´kwanike. 37Mɨta ana´tsie, uka kaniu´yeikakaitɨni mana kiekame waɨka tatakuri hexeiyatɨ. Kepauku mɨkɨ re´tima, kename Mɨkɨ fariseo kitana me´xaya tsie hautikatei, mɨkɨ uka kaniu´atɨani tekɨxi wistiɨakame ayamakame. 38Mexi mɨkɨ uka, Mɨkɨ wari´tana he´tike ikateya au´rie, ha´tsuatɨ, kaniutayuani ɨkateya hawiyatɨ yu ukaikɨ, mɨta kani´tiwatsiɨxa yu kɨpakɨ, siere´ta ɨkateya kaniu ti´itseni mɨta wistiɨakɨ kanitiwirieni.39Mɨta fariseo aku Jesus mutainiekai, ye tiunierixɨ´tsie, mɨkɨ yu hetsie ye tiu yu hɨawixɨ, haitɨ: "Xɨka ikɨ uki hɨkɨtɨnike timaikame, rakumaikake ke ane hɨkɨ ikɨ uka aku mi kumaɨwa, rakumaikake kename mɨkɨ waɨka tatakuri tiyupitɨa." 40Jesus pita´ei pɨ rehɨawe´ta: " Simon, yukɨ nemetitahɨawe." Mɨkɨ´ta pu tayɨ: "¡Tiɨkitame, ye neu´ta yɨki!"41Jesus pu tayɨ: "Xewitɨ tumini tiyu´niɨniɨtiwame wa´re xeiyakai me yu hutame me te epinirietɨ. Xewitɨ ra´pikai 500 denarios, xewitɨ´ta 50. 42Kepauku mɨkɨ me kwa uyɨwekaxɨa mete ekapitɨanike, mɨkɨ me yu hutame tiwareuyahɨwiri. Mɨta, ¿ke´ane masi yekwareu´eriyakai?" 43Simon pɨrehɨawe´ta: "Ne pɨ netikueriwa, ke ane masi, waɨka reiyehɨwiri." Jesus pu´tayɨ: "Ekɨ pereu´xa aixɨ anemekɨ."44Jesus uka hatsɨa pa´nua, pɨrahɨawe´ta Simon: "Ikɨ uka petixeiya. Ne akita ne pautahari. Ekɨ, ha pekwa netsiuhantɨa ne ɨkate´tsie mieme, mɨta ikɨ uka yu ukaikɨ ne ɨkate kaniu´tihawiya siere´ta yu kɨpakɨ kani ti´itieni. 45Ekɨ pekwa ne tsi u´itsi, ne nua´tsie pai, ikɨ kwa ti hayawa ne ɨkate itsetɨ."46"Ekɨ ne mu´utsie pe kwa netsiukawiri haceiti chimu´ɨa, mɨta ikɨ uka ne ɨkate kaniutiwirieni haceiti chimu´ɨakɨ. 47Ya umie ye nemerahɨawe, tatakurieya waɨkawakai, pau kuyeitɨarie, ikɨ ye kwareu´eriya. Ke ane´ta echiwa reuyehɨwiyarie, echiwa rauyehɨwa."48Mɨta mɨkɨ, uka pɨra hɨawe: "A tatakuri paukuyeitɨarie." 49Iyamexi ma meutitetɨ me pu tayua mete hayuhɨawetɨ: "¿Ke ane Ikɨ hɨkɨ, aku akuxi tatakuri maukuyeitɨwa?" 50Umaniere Jesus, uka pɨ ra hɨawe: "A sasuni eriyarika ka meniu kuwikestɨani. Ne mie, aixɨ anemekɨ."

Chapter 8

1Yetiuyɨtá umaniere kepauku Jesús tiukatsutɨa kuyeikatɨ wariena yu txata kiekari mamanetɨkatsie, tikuxatatɨ hapaɨna ekahekɨkɨatatɨ aixɨ manyine niuki'hekua kewa metanɨ'anitsie Kakaɨyari. Tɨriyamama tamáta'hutatɨ ma pau'uwakai Hamatɨana, 2Hapaɨna me peteɨtakai ukarawetsixi keané herie mamanetɨariexɨakai me muxɨnariekay waɨka kuiniya epaɨsta: Maria mete iterɨwakai Magdalena mɨkɨ mayama'riutsiyariekai atahuta tɨkakame nɨ'arimama siere, 3Juana Chuza ɨyaya, Herodes tiuximaya'tsiriwame, Susana yuwaɨkawatɨ ukarawetsixi, mɨkɨ naime mete'wayatuiriekei yu tuminikɨ Jesus me parewietɨ hapaɨna tɨriyamama.4Mexita waɨkawa memɨiretɨ meyuxeɨrie, teɨteri meya axekai Hatsɨana kiekarite'tsie kentimiekai ,Mɨkɨta pitahɨa ɨxatsi: 5¨Xewitɨ hetsame payatɨa hau'emieka yapaɨmeme hatsi. Mexita mɨkɨ mu'eximekaitsie, hipatɨ putixɨri huye aurié mɨkɨta putiketsinarie wikixi ta heima mamu'uwa me pitikwai. 6Hipatɨtá putixɨri tetexi'tsie yapaukutá putinexɨatɨtɨ putiyɨnarixɨta, kepaitsɨ kwaheixei'yakai yuririya.7Hipatɨta paukaxɨri xuya hatsiyarita, xuya'mutinetsie hamatɨana hatsi putinetɨtɨ kua'utiyɨraxɨ pukayunitɨarie. 8Hɨrixɨa hipatɨ putixɨri aixɨ anemetsie kwie, paukayaxixɨ patɨa cien'mexa anatetɨ wɨkawa.¨Umaniere Jesús yautayɨka naime hepaɨsta , Mɨkɨ tɨrkarima pɨputayɨ: ¨keane meixeiya enamé hamuenakɨ ke'uená.¨9Tɨriyamama me pita'iwawiyaxɨ ke hapaɨtɨtɨ anyitɨ panyinekai ɨxatsi. 10Mɨkɨ pɨputayɨ: haretimanikɨ ti awie iya ta Kakaɨyari mayukanieritɨatsie, xeyatuiriyarie xeme, mɨkɨta hipatɨ ne netiwaraxaxatɨwa ɨxatsikɨ,ktiú ' MENIERETɨ MɨKɨ MAKWANIERENIKɨ, HAPAɨNA ME'ENANATɨTɨ, MɨKɨTA MEKUA'HEKAENANATɨKɨKANI.'11Hikɨta ikɨ ɨxatsi pɨ anyitɨ'kananyineni: hatsi kahɨkɨtɨni kakaɨyari niukieya. 12Keane mutixɨri huyata, mɨkɨ kahɨkɨtɨni iya keané me muenana, mɨkɨta umaniere tɨkakame nuani kawa'kunawairiwani niuki wa iyaritsie, mɨkɨyuri mekwate'eriekakɨ maká ukuwikestɨarienikɨ. 13Mɨkɨta tetexitsata mutixɨri ,kepauku mienieni niuki, yumamatsie pihɨni yu temawietɨ. mɨkɨta makua heixeiya reuwiyame'naná; mɨkɨtɨtɨ yuri me'erieka yereutewimekɨ kepauku inɨatsika tixuawere mɨkɨ yuri maka'ayeitɨatɨ mapakɨne kakaɨyari niukieya.14Iya hatsi mutixɨri xuya tsata me hɨkɨ teɨteri memi'enie niuki, mɨkɨta ma'ujutɨ mepanku'weiya paɨta yu huye, mɨkɨ me kayunixɨani iyari'tɨarikakɨ waɨka meteyu'pinitɨakutɨ wichitemawiya ana timiememe mɨkɨ me mutitseɨye iyari aixɨ anetsie kuayɨwekaxɨani. 15Mɨkɨta iya hatsi mutixɨri kwie aixɨ anemetsie, mɨkɨta iyamehɨkɨ kehate memu'enaná yu iyaritsie mekateyu'itaiyatɨ pɨta aixɨanemekɨ, mɨkɨ mepetineiká yuri mete erietɨ ikɨaxi me haukayaxiketɨ aixɨ mañinekɨ.16Hikɨta, ní'xewitɨ kwa'utaiyawe kɨxeme, kua'ikananita tsamurikɨ ya hapaɨna utatɨa kwaheitatení. Mɨkɨpɨtá, wapaitɨ puyekerieni kɨxemetsie, pɨta iya kehate mawatakɨka memixeiya hekɨariwiwame. 17Ní'tixaɨtɨ kuati awie'tsie ni kuati'hekɨatsieni kuatiane, ni hapaɨna tixaɨ kuatiyú awietsinɨa, naitɨ reyutimaní tiyuhekɨatɨ payani makuhekɨatsie. 18Yahumieme xekeneu'enana xekenetimamateketɨ, tsepa keane iya rexeiya, tiyatuiriyarieka masí'waɨkawa, keaneta tixaɨ kuarexeiya, akuxita tixaɨ rexeiyame xɨka'yueriekaitɨni, sieretá nawaiyarieni.¨19Umaniere teyayá hapaɨna iwamama me payeixɨa Hatsɨana, mɨkɨta makwa'uyɨwekaxɨa memauhurata teɨteri kwine meteane'kaikɨ. 20Pɨta tiutahɨawerie: ¨Atei hapaɨna a iwama ana'wariena me peti'ú memetsixeyakutɨ. 21Mɨkɨta Jesús pɨtiwara'hɨawe: ¨Ne'teí hapaɨna ne iwama mɨkɨ iya me hɨkɨ memi enie Kakaɨyari niukieya, mɨta yementeka'hu kemaine.22Ana tuaritsie Jesús pantiyá kanuwatsie yu tɨriyama wamatɨa Mɨkɨta pɨtiwarahɨawe: ¨Tepankɨne xeitapatsie antaɨyetsie ikɨ harakunapa. ¨Umaniere mepanhukai yu kanuwatsie. 23Mexi mɨkɨ an'hú hapa, mɨkɨta pauku. Xewitɨ waɨka mariwetɨ witari ekamatɨ puyutsutɨa mana harakunapa, wa'kanuwa ha, tahɨnirɨmekai mɨkɨyunaitɨ keriwa'anekɨa mekaukai.24Umaniere tɨriyamama Jesús aurie akɨneka me pentahɨtɨa, pɨmete'hehɨawe: ¨¡Tiɨkitame, Tiɨkitame! ¡Arí tekuixime'rí!¨Mɨkɨta ayu'hɨtɨaka pitaimaiyaxɨ eka ha hapaɨna ha'akai kaiwatɨ tiumarixɨ, kaiwat´'panyamaretɨya. 25Umaniere Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: ¨¿Keta'tiuyɨ yuri xekate'erie?¨ Mɨkɨta waɨkawa me putimama me haumamátɨtɨ hapaɨnata kunie mete'uhɨxikai ye tiuyɨkaikɨ, mapayu'iwawiyakai yunaitɨ: ¨¿Keane kuta hɨkɨ Ikɨ, mitanɨ'ani eka hapaɨna ha, mɨkɨta mei'enieka?¨26Mɨkɨ mepeta'axɨa Gadareno wakiekaritsie, mehɨkɨtsie anataɨye haka'anyeiwetɨ Galilea hepaɨtsie. 27Keapuku Jesús manakatɨa kwiepa metɨatsie, pikunakixɨ tewi mana kiekame mɨkɨ mepiwiyakai tɨkakame nɨ'arimama. Waɨkawamexa'rí yuriekai mɨkɨ kemari kwarakapikai, hapaɨna kwa'ayakatei kita, pɨta mɨkite mewatiteukiwa.28Kepauku mɨkɨ Jesús muxei, putahiwaxɨ Mɨkɨ hɨxiena pukawe pɨputayɨ niuki tɨrɨkaɨyemekɨ: ¨¿tita pereuyahɨa nehepaɨsta Jesús, Kakaɨyari Tɨrɨkaɨye Nu'áya? Né'nemetsiwawirie kastiku pakuanetsipitɨaka. ¨ 29Jesús pɨputayɨkai tɨkakame nɨarimama meke ayakɨneke tewitsie. mɨixa'rí tsatana mekahakekai tsepa mu hɨiya tepɨákɨ kaunarikɨ ɨwiyarietɨ , mɨkɨ ranteketɨ payukuxɨnakai tɨkakame30Mɨta Jesús pe'iwawiya: "¿Kepetitewa?" Mɨta mɨkɨ pɨputayɨ: "yu'waɨkawatɨ," mamautahaxɨakakaɨ hetsiena waɨkawatɨ tsitiuka'iyari nɨ'arimama. 31Mɨkɨmexi mepi'waukai kwawarenɨ'awanike taipa.32Mɨta waɨkawatɨ tuixuri mana mepu'uwakai metekwatɨwetɨ tekɨata. Tsitiuka'iyari nɨ'arimama mepitawawiri mɨkɨtsie kewareutanɨ'anike, Mɨta Mɨkɨ yatiutanake'eri. 33Mɨta tsitiu'iyari nɨ'arimama ukitsie mapayakɨ mɨta tuixuritsie mapautahaxɨa, mɨta tuixuri tekɨata me'paukaxɨri hata muwa mupukayunixɨ mapukwi.34Kepauku iyamexi tuixuri mewa'hɨtɨwekai mapunierixɨ mana kentiuyɨkai, mepuyuta'unaxɨ mɨta yamete'uxa kiekarita hapaɨna yauta mete uximayatsie. 35Mɨta teɨteri mawayakɨ menierikutɨ kentiuyɨkai. Mɨta kepauku memu'axɨa Jesús hatsɨa mɨta uki mapukaxei aku tsitiuka'iyari nɨ'arimama hetsiena mamayanɨ'ariekai, Jesús ɨkateyatsie utikaime, paleku hauketɨ paleku ha'eriwatɨ, mɨta mɨkɨmexi meputimama.36Mɨta iyamexi memixexeiyakai, pɨmetewarahɨawe ke'hapaɨ mɨkɨ uki anekai aku tsitiuka'iayari nɨ'arimama warexeiyakaitsie mɨta hikɨ aixɨ mu'itɨariekai. 37Mɨta yu'naitɨ teɨteri mana matamakakai Gadarenotsixi Jesús pɨmete'itahɨawixi ke'heyanike mana wa'hatsɨa kanierekaitsie, Mɨkɨmexi waɨka maputimamakai. Mɨta Mɨkɨ canuwatsie pantitɨa mɨkɨmexi mamakunuaxɨanikɨ.38Mɨkɨ uki aku mayanɨ'aiyariekai tsitiuka'iyari nɨ'arimama Jesús putawawiri kename hamatɨana yemiekai, Jesús'ta pitateutɨa, pɨrehɨawetɨ: 39Akie nemieni mɨta yatewarutahɨawi ukɨ naime Kakaɨyari kentiuyuri a'hetsie. "Mɨta mɨkɨ uki yu huye pankuwei, yatikuxatatɨ naitsarie mana kiekaritsie aku Jesús hetsiena kentiuyuriekai.40Mɨta kepauku Jesús nuatsie ,teɨteri yuwaɨkawatɨ mepenkwewi 'aixɨ'anemekɨ, meyunaitɨ mepitakwewiekai. 41Anamɨta, xewitɨ 'uki Jairo titewatɨ, ke'ane hɨkɨtɨkai warahana sinagoga, puta'a mɨta putitunimake Jesús 'ɨkayatɨa mɨta pitawawiri kena kehauyanike, 42mɨta nu'aya yusewikai, 'uka nu'nutsi 12 witari 'ukaitɨ, yamɨ'mɨnekai. Mexi'ta Jesús 'umiekai teɨteri'yuɨkawame watsata mɨkɨta mepipɨtsinakai.43Mɨta, 'ukaratsi, mana puyeikakai 12 witari yurietɨ xuriya 'uhanistɨatɨ mɨta yutuminiri naime putixɨtɨakai te'uatamete wahatsɨa, mɨta xewitɨ heriekwa 'enetɨa. 44Mɨkɨ'ta petɨa Jesús 'utɨa mɨta kutunieyatsie mataka puwi, mɨta yapauku xuriyaya paunuá45Jesús pɨputayɨ: ''¿ke'ane netsehemayɨá?'' Kepauku yunaitɨ me'muyuti 'ima, Pedro pɨputayɨ: ''Ti 'ɨkitame, pepɨtsinarie.'' 46Mɨta Jesús pɨputayɨ: ''xewitɨtsɨ kanetsihemayuamé, Netsɨ nekarakumaika kepatɨ netɨrɨkariya mayetɨ.''47Kepauku 'ukaratsi munierixɨ kename mɨkɨ kayɨwekai muyuta'una kaxeiyeriewetɨ, mɨkɨ puta'a 'uyɨyɨakatɨ mɨta wenetɨ hɨxiena. mɨkɨ puyutaxa meyunaime teɨteri wahɨxie mɨta mɨkɨ piwiyakai mɨta mɨkɨ herie manekai yapauku. 48mɨta Mɨkɨ pɨrehɨawe: ''Niwe'a, sasuni peti'eriekɨ herie pepane. Nemieni pe'uxipietɨ.''49Mexi Mɨkɨ akuxi haniuka, xewitɨ puta'a sinagoga warahana kiena 'akuneka, pɨhaitɨ: ''aniwe pemɨ. Ti'ɨkitame tsipekwati'iyari.'' 50Mɨta kepauku Jesús mu'enaxɨ yemainekaitsie, Mɨkɨ Jairo puta'ei: ''Pekwahaumaka; sasuni xeikɨa te'erieka, mɨta mɨkɨ herie kananemɨkɨ.''51Kepauku Mɨkɨ muta'atsie keta, hipame kwawapitɨa me'mautakɨne hamatɨana, kɨrixɨata warupitaɨ Pedro, Juan mɨta Jacob (Santiago), mɨta nu'nutsi yauya hapaɨna teyaya. 52mɨta, yunaitɨ meyu'iyaritɨakai hapaɨnata meputitsuanakai kɨmana, mɨta Mɨkɨ Pɨputayɨ: ''Xekwa'utitsuanani. mɨkɨ kwamɨki, pɨta kakutsuni.'' 53Mɨta mɨkɨmexi mepitinanaima, mete'akumatetɨ kename mɨkɨ mɨkikai.54Mɨta Mɨkɨ, 'uka nu'nutsi ma'mayatsie kawiereka, putaniu, pɨhaitɨ: ''uka nu'nutsi, nankukexi.'' 55Mɨkɨ espirituya hetsiena panuá, mɨta mɨkɨ pankuke yapauku. Mɨkɨ putanɨa'a tixaɨtɨ ketiumikenike. 56Yeyeuma'ma mehɨxixietɨkatei, mɨta Mɨkɨ warutanɨa'a kename xeime yemekateha'hɨawenike kentiuyɨkai.

Chapter 9

1Iyaá waruta'hɨawixɨ yu'tɨriyamama me yu'doce,mɨta wayetuiri tɨrɨkariya mɨta meyɨwenikɨ iya tɨkakame nɨarimama meta kwiniyatsie aixɨ mete yurieka. 2Iyaá wareyenɨa kakaɨyari niukieya meku'xatanikɨ meta aixɨ mete'yuriekakɨ tekwikwíkate wa'hetsie.3Iyaá paɨ ti'warahɨawe:''tixaɨ xekwate'haupiximeni xeyehutsie,meta itsɨ,meta kɨtsiuri,meta pani,meta tumini,meta kemari anakaime. 4Tsepa kewa ketá xémeutahaxɨa, muwa xenayetariyari kepauka xewayakɨnerike.5Tsepa kewa xekwa'hankwewiyanike,kepauka xeme xemɨwayakɨneke mana kiepa,xeneu'yukatsixɨa yu'ɨkatsie mɨkɨ mete'hetimanikɨ. 6Mɨta mɨkɨmexi mepayakɨkakai meta siere mepekɨkakai kierite tsi'yeyeu mukumanetsie,mekuxatatɨ niuki hekwá meta aixɨ'mewayurietɨ naitsarie.7Mɨta Herodes,tetrarca,mepu'enana tinametsie kemɨtiyɨanekai meta siere me waɨrekai,meta hipatɨ mepaitɨkatei kename Juan el Bautista ankúkekai mɨkite watsata, 8Meta paɨ tiutayɨ kename Elías uyu'hekɨatakai,meta akuxi hipatɨ xewitɨ timaikame meripaitɨ pankukekai xeimetsie tukari. 9Herodes ta'putayɨ:''Ne nepentiwite Juan,¿Mɨta keane ikɨ hɨkɨ ne yenetita'ena hepastana?''mɨta mɨkɨ pitiwau mixeiyakɨ.10Kepauka nɨarimama memanuaxɨa,mɨkɨmexi paɨ mete'hehɨawe Jesús naime kemɨtiuyuriekai.Mɨta Iyaá warewitɨ meta me'pekɨ yatewa,kiekarita tiyetewakaku Betsaida. 11Mɨta kepauka mɨiretɨ memu'enaxɨ yaran'yɨnetsie,mepenkuwei.Iyaá waran'kwewi ,meta waruta'hɨawixɨ Kakaɨyari kwieparieya tsie rakunetɨkakɨ,meta Mɨkɨ herie wara'netɨaxɨa iya keane herie mamaunekukai.12Hikɨ'ta,tukari paya'axime hamietsie,me yu doce tɨriyamama mepu'axɨa mɨta mɨkɨ paɨ metehe'hɨawe: ''Teɨteri néwarutatúa mɨkɨmexi meta meke'hautayeixɨani kiekarite mukumamane'tsie tsiyeyeutɨ meta yetapa hurawa memikaxeiyakɨ ikwai meta siere kewa meme'yehú, metsɨ tekú'teni ya'tewa hautewakaku keta'''. 13Mɨta iyaá tiwarahɨwe:''Xeme xetené'wayetuiri tixaɨtɨ ikwai metekwani.''Mɨkɨmexi'ta paɨ me putiyɨ:''Tame tekwahexeiya waɨkawame xeikɨa auxume pani meta hutame ketsɨte,hɨrixɨa'tsɨ te'xɨkahekɨne te'heinanaiyuni ikwai yunaime teɨteri wa'hetsie mieme''. ( 14meta me ''xuawekai naitsarie meyu'cinco mil ukitsi.)Iyaá paɨ'tiwarahɨawe yu'tɨriyamama:''Xe'keneukayaxi xe'ukutetɨkaitɨ xeyu'cincuenta'tɨ kaitɨ.''15Mɨta mɨkɨmexi paɨ metekakɨ,me warukayatsaxɨ yunaime teɨteri. 16Mɨta mɨkɨ pani an'ku'ɨka auxuwime meta ketsɨte meyu'hutame;Mɨkɨ yu'heima autinieretɨ,pu'yutanenewi meta kwitɨwa warutami ya'papaɨmeme,tɨriyamama mepikamanaxɨ tsamuritsie yunaime teɨteri wa'hɨxie. 17Meta yunaitɨ mɨkɨmexi mete'ukwai yunaitɨ me'putihuxai,mɨta muyuháyawaxɨ mepikuxeɨri,tamamata heimana huta tsamuriyari yapapaɨmeme ayamanetɨkaime.18Mɨta paɨ'tiuyɨ mexi Jesús yunenewie yu'xaɨtaá,tɨriyamama hamatɨana me'yukanieritɨakai.Mɨkɨ'ta waruta'iwawi paɨ tiwarahɨawetɨ:''¿teɨteri'ta ke me haitɨka keáne Hɨkɨ?'' 19Mɨkɨmexi'ta paɨ meteheiya:Juan el Bautista.Mɨta hipatɨ memaitɨka kename Elías, meta hipatɨ memaitɨka xewitɨ timaikame peti'hɨkɨ meripaitɨ miemetexi.''20Mɨta mɨkɨ tiwarahɨawe:''¿Mɨta keane xeme paɨ paine kename ne Hɨkɨ?'' Pedro 'ta paɨ tiutaá: ''Cristo Kakaɨyarieya.'' 21Mɨta Jesús paɨ tiwarahɨawe tɨrɨkaɨyemekɨ,paɨ xe'kwahaitɨkani xeime hatsɨa, 22Mɨta haitɨ:''Mɨkɨ Uki Nu'aya waɨkawamekɨ katikwinimɨkɨ meta siere ukirawetsixi menitixane'eriekuni meta ya'xeikɨa me manyetei tatsinitsixi meta te'utɨwamete,mɨta kamɨmɨkɨ meta haika tukari'tsie kanan'kukemɨkɨ tukari xeime'tsie.''23Mɨkɨ paɨ tiwarahɨawe yu'naime iyamexi: ''Xɨka xewitɨ xeme paɨ tiuka'eriwani netsi'ankuweiyamɨkɨ, ke' uyuta'imani yu 'hetsie, meta yu'kuruxi ke'utikweni tukari timie kenetsi'uweiyani. 24Mɨta keane paɨ reuyahɨwa yu'tukari kuwikwestɨani kanei'yahɨamɨkɨ,mɨta keane yu'tukari mauyahɨani ne kɨmana kanikwiwíkwestɨamɨkɨ. 25Mɨta uki ¿tita ra'iwa ana'i naitasarie kwietsie mɨta xɨka kwinatɨrieka rauyehɨani ya'tɨni uyukaúna yu' hetsie?26Keane yu' tatewiya ne kɨmana meta ne niukikɨ, Iyaá Uki Nu'aya kayu'titewiyamɨkɨ kɨmana kepauaka mamie'tsie rayaákamekɨ,meta raya'axe Yaukame meta akerimama aixɨ me'anene. 27Mɨta sasúnikɨ ne 'xerahɨawe,kename me xuawe hipatɨ xe'hatsɨa e'na mekutetɨ mɨkiriya me kwahetimani akuxi Kakaɨyari kwieparieya me kaxeiyawekaku.''28Mɨta pau'hura ata haika tukariyari uraniereta,Jesús pu'taniu ikɨ niuki,mɨta warankuwitɨ yu'hamatɨa iya Pedro,Juan meta Santiago, mɨta pan'titɨa hɨrimutsie pu'yutanenewi. 29Mexi'ta mɨkɨ yu'nenewie,meputiwapirixɨ naitɨ yu'hɨxie meta me pu'axɨa wa'kemarite tutuxatɨ pakɨ hapaɨna me tutúkatɨ.30Mɨta e'nai,yu hutatɨ ukitsi mete'kuxataákai mɨkɨ matɨa,Moisés meta Elías, 31keani'mexi me puyuhekɨataxɨ me utimerɨkatɨ raáya'akamekɨ.Mɨkɨmexi paɨ me paitɨkatei yemiekaikɨ,meta hurakaikɨ Jerusalén ya'tiyinikkaikɨ.32Mɨta Pedro meta iyamexi me yu'kanieritɨakai Mɨkɨ matɨa,me pexeiyakai heinɨtsika a'heteme,mɨta kepauaka mɨkɨmexi me kutsukai,meta kepauka me man'taninierixɨ,me pu'xei hekɨariya rayaá'akame mɨta siere yu'hutame ukitsi hamatɨana me yu'kanieritɨakai. 33Mexi'ta mɨkɨmexi ya me hautewakai Jesús muwekai'tsie,mɨta Pedro paɨ rehɨawe: ''Tiɨkitame, aku aixɨ ti'ane tame e'na te'kuteni.Kɨmɨ te pitiwewieni haikame kiíte,xeime a'hetsie mieme,xeime 'ta Moisés haɨrieya,xeime 'ta Elías''(mɨkɨ'ta kwarakumaikai kehaitɨ mainekai.)34Mexi'ta mɨkɨ paɨ hainekai,mɨta haiwi mana puyeyá warukuna,mexi'ta mɨkɨmexi peputimama haiwi'tsie mexi me hauhukai. 35Niuki haiwi'tsie pakane,haitɨ: ''Ikɨ ne Niwé hɨkɨ neménayaha;xeneueni.'' 36Kepauka niuki maunua,Jesús yukanieritɨakai yu'xaɨta.mɨta Mɨkɨmexi kaiwatɨ mepu'tamarixɨ,meta tsime'kwautiyɨ kename a'na yuri ya'mete'uninierekai37Mɨta uxaárieka,kepauka me manakakɨ hɨri mutsie,waɨkawa teɨteri me pu'yuxeɨri hamatɨana. 38A'namɨ xewitɨ,uki pu'tahiwaxɨ wa'hɨxie haitɨ: ''Tiɨkitame,ne metsiwawirie ne niwe neu'xeiya,mɨkɨ xeikɨ ne pe'xeiya. 39Neunieri ,espíritu yu mamatsie piku'hɨwe ya pauka'ta putahiwa;putayɨyɨaka kwaimuxari putahewa.kwa'ihayawa pi'tiwaya tɨrɨkaɨyemekɨ. 40Ne a tɨriyamama ne warutawawiri meme'yenɨairienikɨ,mɨta mɨkɨ mekwá'uyɨwekaxɨa.''41Jesús puta'á mɨta paɨ putayɨ: ''Xeme nuiwari yuri xekwate'erie tsixeteu'iyari, ¿Ke pamexɨa tawarie ne'puyeikani xeme xe'hamatɨa meta ne'xetinewirietɨ? Kena'ini a niwe e'naá''. 42Mexi'ta temaikɨ hurawa amiekai,tɨkakame nɨarieya kwiepa pikahɨa meta pitakatsixɨ uyɨyɨakame. Mɨta Jesús espíritu tsitiane payenɨa meta temaikɨ herie penetɨa,meta penuitɨa yauya hatsɨa.43Mɨta mɨkɨmexi yunaitɨ me wawaɨrekai kentiyurienekai Kakaɨyari. Mexi'ta yunaitɨ mɨkɨmexi akuxi me muwawaɨriketɨkatei tinaime'tsie ya'tiyurienekaikɨ,tiwarahɨawe yu'tɨriyamama: 44Xeketeneupitɨa ikɨ niuki ke'haukahaxɨani xe'nakata: iya Uki Nu'aya kayatuiyamɨkɨ ukitsi wa'mamatsie. 45''Mɨta mɨkɨmexi me kwa'heitieni ke' utayɨka mutayɨkai. Ti'awietɨkai wa'hepasta ,me katehetimanikɨ ke' haitɨ mainekai. Meta akuxi mɨkɨmexi marika me pexeiyakai memita'iwawiyakekaikɨ ke' utaayɨka mutayɨkai.46Mɨta mete'utsutɨa me yukweririetɨ yu'naitɨ keane mayaníkekai an'yakaitɨ. 47Mɨta Jesús, wa'iyari maitɨ,xeime nunutsi tsi'utewime pan'kuwitɨ meta yu'aurie peye, 48Mɨta tiwarahɨawe: ''Keane paɨ reuyehɨaka ke'enkwekwieni ikɨ nunutsi ne taukariyakɨ,meta siere netsiankwewieni Ne; meta keane ya'xeikɨa netsihankwewieni Ne,mɨta ya'xeikɨa Kakaɨyari iya netsiheyenɨa mɨkɨ pankwewie.Mɨta xa'eriwani keane hɨkɨ tsi'mutewi meta yu'naime iyamexi wa'hetsie,mɨkɨ hɨkɨ raya'átɨ Kakaɨyari hepaɨsta.''49Juan paɨ putayɨ: ''Tiɨkitame, xeime te'puxei tɨkakame nɨarieya ayanɨawame a tɨrɨkariyakɨ mɨta paɨ tetehehɨawe ketiuhayawa,kename mɨkɨ kata'tsiuweiya. 50Mɨta Jesús, ti'warahɨawe ''Xe'kwahe'ímaiyani''mɨta keane xeme xe'hatsɨa kwauká mɨta kemɨtiyuriene kaxeniparewieka xeme.''51Kepauka mu'hurarimekai'tsie tukari mɨkɨ mankukenikekai'tsie,mɨkɨ heitserimekɨ petɨa Jerusalén. 52Mɨta Mɨkɨ warenɨa hɨxiena Kakaɨyari nɨarimama ,mɨta mɨkɨmexi me pekɨ meta me pautahaxɨa kiekaripa Samaria aixɨ me tekuyurienikɨ mɨkɨ hetsie. 53Mɨta teɨteri mana me kwe'enkwewi aime'ta petɨa Jerusalén paitɨ.54Kepauka'ta tɨriyamama Santiago meta Juan memixei'tsie ikɨ,mɨkɨmexi me putiyɨ: ''Ukiratsi, ¿paɨ pereuyahɨwa tetanɨani ke akayani tai ta'heima mɨta wakauna teɨterixi?'' 55Mɨta mɨkɨ pautanierixɨ iyamexi wa hetsɨa mɨta paɨ tiwaraeiya, 56Mɨta mɨkɨmexi me pekɨ xeitapa kiepa.57Mexi'ta mɨkɨmexi me teuyutahɨawixɨ me uhutɨ, xewitɨ rehɨawe mɨkɨ: ''Ne neyemie ahamatɨa tsepa kewa pemetɨa Ekɨ'' 58Jesús paɨ rehɨawe: '' Kauxaitsi me nexeiyani yu kií,meta wikixi me tehexeiya yu itua,meta Uki Nu'aya kwa'ukakwie meta ka'uxipieni.59Mɨta iyaá xeime paɨ rahɨawe: ''Ke'Nenankuweiya.'' Mɨta mɨkɨ paɨ rehɨawe: Ukiratsi, neneupitɨaka meri ne yau ne teukimie . ''Mɨta mɨkɨ paɨ rehɨawe: ''Xekenewaruhayawa me kwikwií me kewarukateuku yu'mɨkite. 60Mɨta a hetsie mieme, ke nemie ne tawawa tsepa kewa Kakaɨyari kweparieya'tsie.61Mɨta xewitɨ siere tewi paɨ putayɨ: ''Ne siere neme'tsiankuweiya,Ukiratsi,mɨta neneupitɨakatsɨ meri ne metateuta meta keane ne kie memekutei. 62Jesús paɨ rehɨawe ni'xewitɨ keane hararutsie meta xɨka yu'kuta uniere, kwatinake Kakaɨyari kweparieyatsie

Chapter 10

1Arikerike ye tiɨyɨku, ukiyari kaniwaranaya'hapani hipame setenta, mɨta kaniwarenɨ'ani meyu huhutame, me'anye haitɨtɨatɨ naitsarie kiekaritsie kentiku'yeikakai meta siere Mɨkɨ meixeiyatɨkatei kewa meyani. 2Mɨkɨ paɨ pɨtayɨ: waikawa iwaxi hɨkɨ, te uximayatamete etsiwa xeikɨa mekanihɨkɨtɨni. mexi ukiyari paɨ xeteneuta hɨawi ikwaxitsiemieme ke kwarani'ani te uximayatamete yu ikwaxi'tsie.3Xahuyeta xekenehuni. neuxei, Né nexatsi'an'nɨani xeme muxatsi wahapaɨ ɨrawetsixi watsata. 4Purutsa'ta tumini xekwahetɨkɨni,5Xeime kita xehautahaxɨani xeme, paɨ xeneutiyɨki'meri: '¡ uxipiya xekehɨkɨtɨni ikɨ kita!' 6xika xewitɨ tewi uxipiya hexeuyatɨ mana yukanieritɨaka, uxipiya kanika uxipimɨkɨ mɨkɨ hetsie, meta xikateta hawaikɨa, kananuamɨkɨ xahatsɨa. 7Muwa kita xekeneyukanieritɨaka, xetekwatɨ meta siere xe'haretɨ mikɨmexɨ tita mexeteyatuirie, mɨta ti'uximayatame hetsiena kateu yɨweni tipitɨarieka. xekwa anhuni kitata.8Tsepa kewa kiekarie xeme xemauta haxɨa, mɨkɨmexita mexatsi hankwewieka, xeketeneukwa'ani tita xahɨxie tikupiyani, 9Mɨta herie xekenewara'nenetɨwani te kwikwikate mana meyukanieritɨa. mɨta paɨ xetenewarahɨaweni: ''kakaɨyari kwieparieya xa hatsɨa kaninuani.''10Tsepa kepauka xeme xemauta hatsɨa kiekarie, mɨta mɨkɨmexi tsepa mekaxatsi ankwewie, xekenehuni takwa huye muye hapanetɨkatsie mɨta paɨ xeutiyɨki: 11Hapaɨna xe'kiekari kwauniyari, kanikuwewerikeni ta ketatetsíe, tame tekaneuyu'itiwani xehɨxie! mɨta xeme xeketenakumaika: kakaɨyari kwieparieya xe hatsɨa kanuani.' 12Né paɨ nexerahɨawe tukari maya'anitsie aixɨ raka yɨnitsie waɨkawa tɨrɨkaɨyemekɨ katiyuriemɨkɨ Sodoma hepaista ke mɨkɨ kiekari hepaɨsta.13A hetsietsɨri, Corazín! ¡ a hetsietsɨri, Betsaida! tɨrɨkawitɨ uximayatsika xeme xehetsie mutiwewiya, xɨkate utiwewiyanike Tiro mita Sidón, mɨkɨ xikate me'uyuti'iyaritɨanikeri meripaɨti, kemari miwawieni me'utɨtɨ mɨta tɨxaritsie me ayaxiketɨ. 14mɨta waɨkawa tɨrɨkaɨyemekɨ kati yɨmɨkɨ Tiro mɨta Sidón wa hepaɨsta aixɨ rakayɨnitsie keni xame xa hepaɨsta. 15Ekɨ Capernaúm,¿ paɨ meyiyuku hɨawe kename eki iaxɨ anemekɨ pa hankwewiyani ta heima yuawitsie? hawaikɨa, ekɨ pakanaka hɨiyamɨkɨ taipa.16Ke'ane xeme xe'enieni kane'enieka Né, iyata ke'ane xeme waxetsihaukahɨani wakaneneuka hɨaka, iyata ke'ane Né wanetsi haukahɨwa, iya ke'ane netsiheyanɨ'a wakaneukahɨaka.''17Meyu setenta mekananuaxɨani meyu temamawietɨ, paɨ mehaitɨkaitɨ: ''ukiyari, tɨkakametsixi paitɨ siere metatsihan'eni a terɨwarikatsie.'' 18Jesús'ta paɨ tiwarahɨawe: Né tɨkakama nexeiyakaitɨni ta heima yuawitsie makahɨiyatsie mimierikari hapaɨ. 19Xeneniereni, Né tɨrɨkariya nexeyatuiri xewatiketsinikɨ kuterixi meta siere terɨkaxi, wa tɨrɨkariya xeta ketsinikɨ, hawaikɨa, nimɨkɨ mekwaxetekwinitɨani. 20Nita xekwayu temamawieka tɨkakame nɨarimama mexe'eniekɨ, xeneyu'temamawieka waɨkawamekɨ kexetetewa taheima yuawitsie maka'utsiekɨ.''21Ya xeikɨata siere Mɨkɨ kaniuyuka'temawieni waɨkawa Espiritu Santo tsie, mɨta paɨ pɨtayɨ: ne'atikwitɨa, ne yau, taheima yuawitsie ukiyari meta siere kwiepa, eki ikɨ petiukana te maikamete meta memau'enierie wa hetsie, mɨta pemi hekɨataxɨ iya ke'ane mekwate'akumate , tɨri itsimemutɨtɨ wa hapaɨ. hɨ ,yau'a , ekɨ paɨ pereuya hɨwa a hɨxie.''22Naitɨ pini Ne'hetsie tiuku'hayawarie Ne'yau netiu ku'hayewiri, mɨta ni'xewitɨkwarakumate ke'ane hɨkɨ Niwerie kɨrɨxɨa yaukame, mɨta xewitɨ kwarakumate ke'ane hɨkɨ yaukame, mɨta xewitɨ kwarakumate ke'ane hɨkɨ yaukame kɨrixɨa Niwerie, mɨta tseapa ke'ane Niwerie manaya'hana hekɨatarieni.23Kepauka tɨriyamama yu'hɨkɨate yukanieritɨakai hamaɨana, mɨkɨ paɨ pɨtayɨ awietɨmekɨ: kakaɨyari waɨkawa imikɨeri wayatuirie iyamexi ke ane menire kentiyɨana tita xeme xetexeiya. 24Né paɨ nexerahɨawe, meyu waɨkawa te maikate meta reyes paɨ meteyuku hɨawekai metexeiyakutɨ tita xeme xetexeiya , mɨta mekwate uxei, mɨta mete'enikukai tita xeme xete'enie, nita mɨkɨmexi mekwate'u'eni.''25Xewitɨ ti ɨkitame judías mari'itsikayatsie kaneunkukeni i'inɨatamɨtɨ, paɨ haitɨ: Ti ɨkitame, ¿ ne kenetikamieni neyatuiriyarienikɨ tukari ka xɨwe? '' 26Jesús ta paɨ rehɨawe: tita raka uxa mari'itsikatsie? ¿keta haine? 27He'eiyatɨ mɨkɨ paɨ kaniutayɨni: ekɨ pemauya hɨaka ukiyari a kakaɨyari a iyayari aka xewimekɨ, a kɨpɨrɨ aka xewimekɨ, naime atɨrɨkariyakɨ, mɨta ahɨawiya aka xewitɨ, mɨta a'iwa pekehauya hɨaka eki kepemɨreuyuyahɨwa hapaɨ. 28Jesús paɨ rehɨawe: '' ikɨ aixɨ pekatiniu ani. paɨ ketekaye'a, mita ekɨ tukari kaxɨwe pehexeiyatɨ penayeimɨkɨ.''29Mɨta ti ɨkitame, yu hetsie nuamɨtɨ Jesús paɨ rahɨawe: ¿mɨta ke'ane hɨkɨ ne'iwa?'' 30Paɨta re'eiya Jesús paɨ haitɨ: '' heiwa xewitɨ uki Judío Jerusalén yeyaka Jericó hauyaka. mexita31Anatsieta xewitɨ tatsini muwa huyeta maumiekai ,kepauka mɨkɨ mitseitsie, mɨkɨ yatewapai kaniukuyani. 32Ya xeikɨata xewitɨ Levita, kepauka mana makunetsie mɨta mixei, yetewapaitɨ kaniukuyani.33Xewitɨ Samaritano, pumiekaɨ Huyeta iya uki kewa mekateitsie. kepauka mixei, kaniti nenimayata. 34Mɨkɨ kaniwayani hatsɨana kanikuhɨaxɨani ixurikikɨ maukɨ hɨhɨnikaitsie, kanita wirieni haceiti siere wɨnu kaniku wiriexɨani maukɨ hɨhɨnikaɨtsie. mɨkɨ kanenti yeni yu tewatsie mɨta caneitɨni kita kɨkamete memuyehipitetsie, mɨta kanitahɨni. 35Uxa'arieka tukari plata tuminiyari hutame kaniwati'ɨni iya kita tihɨweme kaniu ɨitɨani, paɨ haitɨ: ikɨ kene'ɨwiyeni mɨta xɨka tixaɨ tsiranyɨnemekɨ pe'itixɨtɨani, kepauka ne'nemanuani, nematipitɨani.36¿Ikɨ yu haikatɨ ke'ane hɨkɨ, ekɨ pera'eriwa, ke'ane iwayatɨkai iya tenawawayamete watsie muyuhɨa? 37Ti'ɨkitame paɨ pɨtayɨ: iya ke'ane nenimayatsika muhekɨataxɨ mɨkɨ hepaɨsta. Jesús paɨ katinehɨaweni: kenemie mɨta paɨketekamieni.''38Mexita mɨkɨmexi me u'hutɨ, Mɨkɨ kaneuta hani kiekarita, xewitɨ uka titewatɨ Marta kanenkwewieni yukie. 39Mɨkɨ yu'tarutsi kanexeiyakaitɨni titewakame María, mɨkɨ Jesús ketateya hɨtsie kaniuta yarɨni mɨta niuki kaniu'enieni.40Mɨya marta kwa i'hɨkai axɨ tikuyuruwatɨ ikwai rakatuaxɨanike. mɨkɨta Jesús hatsɨa kaniwayani mɨta paɨ kaniuta yɨni: '' Ukiyari, ¿ pekare a'iyaritɨa ne tarutsi nesaɨkame netsi'ukuhayawaxɨ neraka tuaxɨanikɨ? 41Paɨ teutahɨawi kenetsi parewieni.'' mɨta ukiyari paɨpɨtayɨ mɨta mɨkɨ paɨ rahɨawe: Marta, Marta, ekɨ waɨkawa hɨawiya pepexieya, 42Xeikɨa tixaɨtɨ xewitɨ kateuyewekani. María katinanayehana tita aixɨ ti'ane, imikieri muye tuiriyeri kwanawaiyerieni.

Chapter 11

1pɨkatiuyɨni kepauku Jesus meyu nenewiekai xeitapa hawaitɨ, xewitɨ tɨriyamama pɨputayɨ: '' Ukiyari, tateu ti'ɨkitɨa kehapɨ tete uyunenewiwani iya hapaɨ Juan ti'wariuti ɨkitɨa yu'tiriyama.''2Jesus pɨtiwarahɨawe: ''Xeme xeyunenewiekatsie pɨ'xeneutiyuaneni: '' ne Yau, aixɨ peke itɨarieka kepentitewa. Ke'nuani a kwiepari.3Tukarikɨ ketaneyatuirieka pani. 4Ketateuya hɨwirieka tatakurikɨ, tame hapaɨ tete wareu yahuwierie ke'ane metate'apinirie. pekwati pitɨaka inɨatsika te me xeiyani.''5Jesus pɨti warahɨawe: '' ¿ke ane xewitɨ pexeiya hamiku mɨta xɨ'kate tɨkarikɨ heta'ani pɨre huawetɨ: 6Ne'hamiku, neneu niɨtɨa haika paniyari, karikɨ ne'hamiku nenuani, mɨta tixaɨ ne kware hexeiya ne titaxatɨani mɨkɨ'. 7Mɨta ke'ane mupaitɨ mayeka pɨti'eiya yɨwe: ' tsipekwa neti'iyaritɨaka. Itupari pauname'ri, neniwema, ne siere tepu'he ta'utasie. Nekwa ekahɨ nemankukeni pani nemetsi ɨitɨani.' 8Ne pɨnexera hɨawe. tsepa mɨkɨ ka'ankuke pani metsi ɨitɨanike, akɨ pe'hamikuyakɨ, peme'tikeka pereutakwateketɨ, pankukeni metsi haritɨani kepa pani pemauyahɨwa.9Ne siere pɨnexerahɨawe, xetenewau'ka, mɨta xeteyatuiriyarieni; xetenewautɨweni, mɨta xetekaxeiya; xeteneu takwatekeni, xeteneu yepiyariemɨkɨ. 10Yunaitɨ ke'ane tewi ti'tawauni tiyatuiriyarieni; mɨta ke'ane tewi ti'waune ti'kaxeiya; mɨta keane reutakwateke, reuyepiyerieni.11¿ Keaneta xeme yaukame, xɨkate nu'aya itawawirieni ketsɨ, kuu aku pi'kweitɨawe kename ketsɨ tihukɨ? 12¿Yakatixaɨ xɨkate itawawirieni tawari, ti'kweitɨawe terɨka? 13Mexi'ta, xeme tsixete u'iyaritɨ xetena kumaika paleku aneme imikiere xewaya tuirieka yu'niwema, ¿Masi'ta, xe Yau ta'heima makawe, xeyatuirieni mɨkɨ Epiritu Santo ke'ane memitawawirieni?''14Arike taikai, Jesus maya hɨpakai tɨkakame nɨ'arieya, mɨkɨta uki kwaniuwekai. Pɨkatiuyɨni tɨkakame nɨ'arieya mayatɨatsie, mɨkɨ uki kwaniuwekai kaniutaniuni. ¡Teɨteri mekwa heyutima! 15Mɨta hipatɨ teɨteri meputiyu: '' Mɨkɨ warayaxɨrɨwa tɨkakame nɨ'arimama Belsebu'tsie itipitɨ''. tɨkakame nɨ'arimama wa'ukiyari''.16Hipatɨ'ta mepita inɨataxɨ me iwautɨwetɨ Mɨkɨ'tsie tiyu'hekɨare taheima timieme. 17Mɨta Jesus rakumaikai kemente yukuhɨawe mɨta pɨtiwarahuawe: ''Naitsata kwiepari xɨkate makayunɨka yunaitɨ mapa'iwarieni.18Xɨkate Tɨkakame aya waɨkawani yuhetsie ¿kehapɨ kwieparieya tiyukuhayewa? Xemetsɨ xemaitɨka kename Ne newarayaxɨrɨwa tɨkakame nɨ'arimama Belcebu'tsie ne itipitɨ. 19Xɨkate ne newarayaxurɨwani tɨkakame nɨ'arimama Belsebu'tsie ne itipitɨ ¿Ke anetsie tamɨta me itipitɨ mɨkɨ xe nɨ'arimama mewarayaxurɨwa? Ya umieme, mɨkɨ mena kɨnikuni aixɨ mete a'kayurieni. 20Xɨkateta ne newarayaxɨrɨwani tɨkakame nɨ'arimama Kakaiyaritsie ne'itipitɨ, mɨta kakaiyari kwieparieya xe'hatsɨa kanuani.21Ke pauku xewitɨ uki tɨrɨkaiyetɨ, aya'atɨ yu'ɨwiyatɨ yu ki hɨtɨ, pinieya aixɨ ti'ane, 22xɨkate'ta xewitɨ uki kwinie masi ti'tirɨkaiyetɨ e'iwa, mɨkɨ tinawairieni piniteya, mɨta siere tinawatsirieni naime kepa rexeiya pinite. keane ne hapɨsta kwa'uka, mɨta netsi hekatɨ hɨkɨ. 23Keane ne'hamatɨa kwati uximaya, titaxirietɨyeikatɨ hɨkɨ.24Kepaukuta espititu tsitiukaiyari mayayani ukitsie, mɨkɨ payeyeika uwakikaku meta kuwauneta kewa meka uxipieni. Tixaɨ katikaxeiyawetɨ pɨtayɨni: 25'Nepanuani kewa kiita nemeyatɨa.' Mɨta nuaka, mɨkɨ pukaxei kita uya itiyariekame paleku tiuya utsiekame. 26Mɨta mɨkɨ petɨa waru'atɨa atahutame espiritu waɨkawa masi tsimete u'iyarime keyukɨmana. Yunaitɨ mɨkɨ me payayaxe muwa. Mɨta, kwinatirieka ken'anekai iya uki masi kunie puyɨ ke'akuxi matɨari .''27Pɨtiuyɨ, kename Mɨkɨ pɨhainekai ikɨ yentiuyɨkɨ, sasunikɨ ukaratsi putaniu teɨteri yuwaɨkawa watsata mɨkɨ pɨrehɨawe: Aixɨ ke itɨareka keane metsi ayanuiwitɨa yu'hukatsie metsu tsitsitɨakaku pemutawerixɨ. 28Mɨkɨ'ta pɨputayɨ: Pɨta, aixɨ meke itɨarieka kehate iya Kakaɨyari niukieya me'enie meta siere memi uta yemete kahu.29Mexi'ta yuwaɨkawa teɨteri meyu xeɨriekai hipatɨ'ta tawari teɨteri, Mɨkɨ'ta tiutsutɨa pɨhaitɨ: Ikɨ hekwamete mehɨkɨ tsimete uka'iyari hekwamekɨ. Me miwaune ti hekɨare, tixaɨ'ta mekwate xeiyastɨarieni'ta inɨari, pɨta hekɨatsika'ya Jonas. 30Mɨkɨ Jonas nua tixaɨtɨ ti hekɨata'ke Ninivitas wa hetsie timieme, mɨta siere Uki Nua'ya kanayeimɨkɨ hekɨariya ikɨ hekwamete wahetsie timieme.31Mita Reina utata mieme pankukeni aixɨ raka yɨni'tsie ukitsi wahepɨsta tihekwamekɨ mɨta waranta xɨrieni, Mɨkɨ nua kwie man'axetsie ku'enanetɨ kenti maiwekai Salomon, mɨta xekeneuxeiya, xeime waɨkawa rakumaikame Salomon kwarakumate hapaɨ ana kaniuyeikani.32Ukitsi Ninivetari mepanku'uni kepauku aixɨ ra'kayɨni wa'hepɨsta ikɨ teɨteri hekwamete, mɨta warantaxɨrieni, mɨkɨ memuyu timaixɨa'kɨ Jonas ti wariu taxatɨatsie, xekeneuxeiya, xewitɨ uwa kanayakani waɨkawa timaiwetɨ Jonas kwara kumate hapaɨ.33Ni xewitɨ'ta, kɨxemetaiyame kwa'iti uta muya awietsie yakatixaɨ kiriwata kwaheita uta, pɨta watapaɨtɨ kanekakemɨkɨ kɨxeme'tsie tseapa keane mautaha hekɨariya xeiya. 34Hɨxite kahɨkɨtɨni kɨxeme naitɨ tewi kemutewi. Kepauku'ta huxieya aixɨ aneni, naitɨ tewi ka'hɨneni hekɨariyakɨ. Xɨka'ta hɨxieya aixɨ ka'aneni, naɨtɨ tewi kemutewi kahuneni yɨwiriya. 35Yati anekɨ, kene a'ɨwiyani hekɨariya a'hetsie keyukanieritɨaka, katakuta tixaɨ yɨwiriya ayani. 36Xɨkate naitɨ kepamutewi hɨneni hekɨariya, hawaɨti pakahauku yɨyɨwitɨ, mɨta naitɨ kepe mutewi kahukɨtɨkamɨkɨ kɨxeme hekɨariwie xawatɨmekɨ a hetsie.37Kepauku'ta Mɨkɨ niuki manhɨa, xewitɨ Fariseo pitawawiri Mɨkɨ kereu kwaimienike kiena, mɨta xeimiema Jesus pautatɨa pankaya mexa'tsie. 38Mɨkɨ'ta Fariseo kwaheyutima Mɨkɨ'kɨ matɨari kwa ukamaimakɨ katikwaiwetɨ taikai.39Mɨta mɨkɨ Ukiyari pɨrehɨawe: '' hikɨ'ta aixɨ xeme Fariseostsixi, aixɨ xekeneu'ti iti wariena mɨkɨ pasute siere xakɨrɨte, mɨta xetaɨta xeme puhɨpɨne tsiti'ane xeikɨa kwatsiya. 40¡Xeme ukitsi xekwate akumate! ¿ Iya keane mutawewi wariena mieme siere katiutawewi taɨtana mieme? 41Xekeneya tuiri iya hawari tiyɨane hupai'ti timieme mɨta naime kepatɨ tixuawe aixɨ kati itɨariemɨkɨ xe hapɨsta.42Xeikɨata, ¡yu hetsie tsɨri xeme Fariseotsixi! Ketiuru xeme xepu yunenewixime tupiriyakɨ meta siere hipame yukɨ tupiriya anene'kɨ yauta mieme, mɨta xeka i'ɨwiyatɨ aixɨ ti'ane siere Kakaɨyari nake'eriyaya. Pɨkateuyewekani pɨtete kahuni aɨxɨmekɨ Kakaɨyari waɨka tehauna ke'erietɨ, tekate hayawatɨ hipame iya yukɨ ti'anene hapaɨna.43¡Yu hetsie tsɨri xeme fariseotsixi!' xeikɨa xeme xepaunake'erie ɨparite manya haitɨtɨa Sinagoga maya'u xehɨaweriekaku palekumekɨ Plaza maku'matsie. 44¡Yuhetsie tsɨri xeme! xehɨkɨ mamatiteukiwa hapaɨ aka uxekame keane mamuka, teɨteri memamuyakɨka mekate akumaitɨ.''45Xewitɨ'ta ti'ɨkitame mari'itsika judias pɨkate e'iyani Mɨkɨ pɨrehuawetɨ: ''Ti'Ikɨtame, yapamaine tame siere patatsi antate'a .'' 46Jesus pɨrehɨawe: '' ¡Yu hetsie tsɨri xeme, te'ɨkitame mari'itsikatsie timieme! Ketiuru xewara ikatɨwa teɨteri ika'kɨ kayɨweme kehentitɨni kunie raheteteme, xeme'ta xeka ikumauwatɨ mɨkɨ ika yumamatekɨ.47¡Yu hetsie tsɨri xeme!, ketiuru xewewie mɨki matihupu ti'maɨkate wahetsie xeku'eriwatɨ, mɨkɨta xenuiwari mete uyuri me'warukwi. 48Ya umieme xehɨkɨ te'mariwamete, xete akumaitɨ kemente u'yuri xe'nuiwari, karikɨ mɨkɨ mawarukwini temaikate, xeme aku xemutiwewi mɨkite mamatihipite wahetsie mieme49Ya umiemeta siere, kenrakumate Kakaɨyari kaniutayɨni: ' Ne waranɨ'airieni wahatsɨa timaikate siere nɨ'aritsixi, mɨta xewaranku weiyamɨkɨ hipame'ta mewakwimɨkɨ. 50Hikɨ teɨteri miemete, mɨkɨ wahetsie katayeimɨkɨ naitɨ kepa xuriya mutaxɨri timaikate'tsie, kepaukupaitɨ kwie muyutama hatiyune; 51hatiyune Abel xuriyaya'tsie uti'atɨ xuriyaya Zakarias, aku mu mierie teyupanie niwe'tari wamatsie. Hɨ, pɨnexerahɨawe, hikɨ teɨteri hikɨ mieme wahetsie kata yeimɨkɨ.52¡Yu hetsie xeme te'ɨkɨtamete mari'itsika judias'tsie!, aku xeme xamehaɨritaxɨ ti'yepiwame harakumaikakɨ, xeme xekwahautahaxɨani yukɨmana, mɨta siere xewanama keane mamautahake.''53Uraniereta Jesus metɨatsie, te'utɨwamete siere fariseotsixi menantahini waɨkawamekɨ me iku'iwawiyatɨ, 54pɨmeteku eriwatɨ kename me iwiya niukieyatsie paleku ka'utayɨnike.

Chapter 12

1Mɨta uraniere, kepauku waɨkawa teɨteri memuyuxeɨri, yuwaɨkawatɨ hipatɨ yunsitɨ meyu pɨtsinakai, Mɨta Mɨkɨ yu tɨriyama pɨtiwarahɨawe akuxi hipame pɨkatiwata'hɨawiwetɨ: "xeneyɨ ɨwiyatɨ fariseotsixi wa'ikitɨarika, mɨkɨ ti'itarika.2Tixaɨ kwatixuawe ti'awietsetɨ, mɨta tiyuhekɨata, mɨta tixaɨ ti'awietsetɨ, kareyutimanike. 3Mɨta tseapa tita tiutaxatsie uyɨwikaku ti'eniɨriɨkɨre mu hekɨatsie, mɨta tita petiuta'xa kitaa me'enanakaku, yemetiyɨni ki heima paitɨ.4Ne pɨnexerahɨawe xeme ne hamikuma, xekwa mamaka iya ke'ane waiyari memiekame, uraniereta yemeteyurieme tixaɨ kwatixuawe kemeteyurieka. 5Ne'ta xeme nexetamaritɨani iya ke'ane pɨta xetexieka. Iya xetexieka aku, ke'ane ra'miemerí, tɨrɨkariya mexeiya taipa xehauxɨrieni. Hɨ, Ne pɨnexerahɨawe, xeutexieka.6¿Makatetuiya auxuwi wikixi mete aya'atɨ hutame tumini? Akuxi mɨkɨ xewitɨ kwatɨmaiyarie Kakaɨyari hɨxie. 7Mɨta akuxi naitɨ a kɨpa a mu'utsie mauka'u inaitsitɨka. Xekwa haumamaka. Xeme masi xete aya'axe ke akuxi yuwaɨkawa wikixi.8Ne pɨnexerahɨawe, ke'ane ukitsi wahɨxie netsitaxa'ta, Uki Nu'aya hapaɨna metsitaxa'ta Kakaɨyari akerimama hɨxie, 9ke'aneta ukitsi wa'hɨxie yuta'imani Kakaɨyari akerimama wahɨxie ta'imaiyarieni. 10Ke'aneta Uki Nu'aya hepɨstana niuki tixuawitɨani, xeuyahɨwiyarieni, mɨta iya ke'ane Espiritu Santo tatieni, mɨkɨ kwareuyahɨwiyarieni.11Kepauku xeman'hapanieni, Sinagoga, tatuwani hɨxie hapaɨna menɨ'a wahɨxie, xekwayu hɨaweni kexetiyɨni xeyukuhɨanike, hapaɨna niuki ke'ane xeyatuani, 12Mɨkɨ Espíritu Santo xetita ɨkitɨani anamɨ kexentiyɨni.13Mɨta xewitɨ mana teɨteri metamatɨ pɨrehɨawe Mɨkɨ: "Ti'ɨkitáme ne'iwa pɨteutahɨawi tete'ukuhayewiyarie hixɨata ketiupini." 14Jesús prehɨawe: "Uki, ¿Ke ane pɨmerahɨawe kename ne aixɨ rakayuruwa ne'hɨkɨ ekɨ a'hetsie?" 15Mɨta Mɨkɨ pɨrehɨawe: "Xeyuhɨxiyani kataku xeme pɨxete'uyɨhɨawe waɨkawa xetehexeiyani, pɨkwati ane'kuta ana temu'uwa xewitɨ tewi waɨkawa pini rexeiyani."16Uraniereta Jesús ɨxatsi warutahɨwiri, pɨhaitɨ: "xewitɨ uki tɨminikame kwieya waɨkawa ikwaxi tiukaxei, 17Mɨta mɨkɨ pɨtiuyuhɨawixɨ yu hetsie, pɨhaitɨ: '¿keneyɨni, nekwa heixeiya kewa ne ikwaxi nemeti'uta? 18mɨkɨ pɨputayɨ: pɨ'i netiyuriemɨkɨ.Ne ki ti'utame neti'uname mɨta hipame pɨta netiwewieni masi utɨtɨme, muwata hatsi neti'uta hapaɨna hipame pini. 19Ne kɨpɨri pɨnetitahɨawe: "Kɨpɨri, perexeiya waɨkawa pini waɨka witaritsie tinakeme. Neuka'uxipi paka amexɨitɨatɨ, petikwatɨ, pe'ietɨ, neu'akatemawi."20Mɨta Kakaɨyari pɨrehɨawe: 'Uki kwahau'ena, hikɨ tɨkarikɨ a kɨpɨri pauyahɨiya, mɨta mɨkɨ pini perexeiya, ¿ke'ane pinieya ra'yani?' 21Paɨmɨ ane ke'ane tesoro yu'utsirie yuhetsie mieme mɨta tixaɨ karexeiyatɨ ane Kakaɨyari hɨxie."22Jesús pɨtiwarahɨawe yu tɨriyama: Ya'umieme pɨnexerahɨawe xeme, xekwa yukuhɨaweni yu'tukarikɨ, titakɨ tetekwani, hapaɨna yu waiyaritsie, tita xete'anakapini. 23Tukari katihɨkɨ masi ke akuxi ikwai, mɨta iya waiyari masi ke akuxi pini.24Xewaruxeiya iya kwatsari, mɨkɨmexi makwa uka'etsa hapaɨna makwa uka'itsana. Mɨkɨmexi makwa heixeiya ki meteti'uta hapaɨna hatsi meti'uta, yatɨtɨ Kakaɨyari tiwamikwa. ¡Xeme masi xekate aya'axe! 25¿Mɨta ke'ane xeme yuhɨawetɨ yu tukari tateriya? 26Metsɨ xeme xekayɨwawe kexete uyurieni tixaɨ kwatikwaniwe, ¿ketiuta xeyuku'hɨaweni hipame wa'hepɨsta?27Xeuxeiya iya tutu, mɨkɨ ke'hapaɨ tiuwewere. Mɨkɨ makwate uximaya hapaɨna makwa yuxu'u. akuxi pɨnexerahɨawe, Salomón naime rexeiyatɨ mɨkɨ wahapaɨ kwatiuyɨniɨtɨa. 28Xɨka Kakaɨyari yatiwanɨitɨaka tutu mauti'u yatata, hikɨ mayeneniere, uxa ata taipa mauwiwiyani, xeme masi xeti kemaritɨani, ¡xeme waɨkawa sasuni xekwate'erie!29Xekwa iwautɨweni tita kwai xetekwani, hapaɨna tita xete an'ieni, mɨta siere xekwa yuhɨaweni. 30Mɨta teɨteri yu naitɨ kwiepa meta'ma ikɨ metetixexeiya, mɨta Xe Yau rakumate kename xeme ikɨ yeti'anene xetehauyahɨwa.31Mɨta xewautɨweni Kakaɨyari kwiparieya, mɨta ikɨ naitɨ pini xe'teyatuiriyarieni. 32Xekwa haumamaka, neniwema itsixeyumate, Xe'Yau aixɨ xereu'eriya xetiyatiurieni mɨkɨ kwiepari timieme.33Yu pini xeteneutua mɨta xeyatua iya ke'ane tixaɨ makwate'hexeiya wahatsɨa. Xeuyutiwewiri kɨtsiurite aku tsikwayɨwe, hapaɨna tesoros taheima mieme aku kwaxɨwe, aku kewa kwayɨwe tinawayame mautahani, meta hapaɨna tepaxi makwate pɨniyawetsie. 34Mɨta kewa xe'tesoro meyukanieritɨa, manamɨ siere xe'iyari kaniere.35Xeneuhayawa xe'iwi tɨtɨ kuxeyukɨ mitsinatɨkani, mɨta xeuyupitɨa xekɨ'xeme tatɨkani, 36mɨta teɨteri wahapaɨ xe'aneni aku memikwewie ti'ɨkitame makunuani meyeika wiesta neɨkixa, mɨta mɨkɨ kepauku mamie mɨta tikayuitɨani, yapaukuta mɨkɨmexi itupari mepeiyepirieni.37Aixɨ me'itɨarie mɨkɨ nɨ'aritsixi, mɨkɨ ukiyari wakaxeiya metehɨkame kepauku nuani. Sasunimekɨ pɨnexerahɨawe yu kemari pa'yeni xe'kuxeyutsie, mɨta xe'kayatsa xetekwanikɨ, mɨta nuani hapaɨna xe akatu'irieni. 38Xɨkata mɨkɨ ukiyari hutarieka mete'ɨwiyakaitsie nuani, mɨta siere hairieka tawari mete'ɨwiyatsie, mɨta xɨka warukaxeiya aixɨ ma'aneneme, aixɨ me'itɨarietɨ mehɨkɨtɨni mɨkɨ nɨ'aritsixi.39Mɨta ikɨ xetenakumaika, xɨka ukiyari kiekame rakumaikake kepauku nuani tinawayakame, mɨkɨ kwatiupitɨanike mɨwa kieta tiunawarienike. 40Hapaɨna siere xetenemaika, metsɨ xeme xekate akumate kepauku Uki Nu'aya nuani.41Pedro pɨputayɨ: "Ukiyari, ¿ikɨ ɨxatsi pa'hɨwa ta'hetsie xeikɨa ti'mieme, sunu siere yunaimetsie mieme?" 42Mɨkɨ Ukiyari pɨputayɨ: "Mɨta, ¿ke'ane hɨkɨ kati'itawatɨ mɨta timaiwetɨ ti'ɨwiyame aku ke'ane ukiyarieya ti'hɨritɨani hipame waheima anyakaitɨ aku hipatɨ nɨ'aritsixi ti'wayatuirienike tinakeme ikwai kepauku maya'anitsie tukari? 43Nenimayatsie mɨkɨ nɨ'ari, aku mɨkɨ ukiyarieya mikaxeiya yetiyurieneme kepauku nuani. 44Sasunimekɨ pɨnexerahɨawe kename mɨkɨ hɨritɨarieni naime tita pini rexeiya.45Xɨkata mɨkɨ nɨ'ariwame yu iyaritsie pɨ'utayɨni: 'Ne ukiyari nuanikekai reutewi,' mɨta pɨyɨanetɨ utayuani nɨ'aritsixi wati'wayatɨ, mɨta ti'kwatɨ mɨta ti'ietɨ, mɨta ienetɨ tawetɨ, 46mɨkɨ nɨ'ari kutsiyarieya kanuamɨkɨ kepauku kwa'ikwewieka, maya'arɨkanitsie kepauku kwarakumaikatsie, mɨta ichinenekame tiwitexɨani mɨta pi'hekɨata mɨkɨ hetsie hipame sasuni mekwate'erie hɨxie.47Ikɨ'i nɨ'ari, retimaika ukiyarieya kentinɨ'akai, mɨta yakatikamietɨ yaka'uyɨka yakati'kayaka kerahɨawerɨwakai, waɨkawa tiweiyaxɨani kaunarikɨ. 48Mɨta ke'ane kwarakumaikai, mɨta yatikatɨa kuweiyaxɨanikɨ, etsiwa xeikɨa kuweiyaxɨani kaunarikɨ. Ke'ane iya waɨkawa tiyatuiriyarie, waukawa tiwawiyarie, ke'aneta waɨkawa ti'xeiyastɨarie, mɨkɨ masi waɨkawa ti'tawawiyarieni49Ne ne'nua tai kwiepa netiwiwienike, mɨta pɨnereuyahɨwa kenameri keta'kari. 50Ne nepeixeiya ɨyarika mɨta neka'ɨyarieni, mɨta ¡ne'ta netiukukuine kepaukurike maya'ani!51¿Pɨxeteku eriwa ke'name ne uxipiya neya'atɨa ana kwiepa? Hawaikɨ, ne pɨnexerahɨawe, pɨta xekwa yunɨkakɨ. 52Mɨta hikɨ umautiyɨne pɨtiyɨni meyu auxuwitɨ mehɨkɨtɨni xeitapa kieta mekayunɨtɨ, yu'haikatɨ teɨteri yu hutame me watixane'erieni,meta meyu'hutatɨ teɨteri yu'haikame wamatɨa. 53Mɨta mɨkɨmexi me yutaxɨriexɨani: yu'yau matɨa yu'niwé, meta yu'niwé matɨa yu'yau,meta yu'tei matɨa yu'niwé,mɨta nuaya yu'tei matɨa; meta siere yu'muué matɨa yu'warɨkaɨ meta yu'warɨkaɨ matɨa yu'muué.''54Mɨta Jesús paɨ'tiwarahɨawe teɨteri yu'waɨkawame: ''Kepauka xeme haiwi xemɨxeiya akamiekame tserieta'tsie, ya'pauka xeme paɨ'xetiyɨni: 'Pakamie witari' mɨta paɨ'tiane. 55Mɨta kepauka mu'ekani yutsutɨa, xeme paɨ'xemaitɨka: mɨta uxukatɨ payani mɨta paɨ' tianeni. 56Xeme,te'itawamete xetenakumaika meta xenimaiwaweni kemɨtiyɨane kwiepa meta ta'haima, mɨta, ¿keti'uta xeme xekwa'imaiwawe hikɨ tukari?57¿Ketiu'ta xeme xe'kwateyuwawiriwa tita aixɨ tiane xe'hepaɨsta? 58Mɨta Ketiu xeme xemayu'kaheka matɨa xepekɨ tiwatixanetsiwa'tsie ,huyeta'ta waɨriyarika xehɨni aixɨ xe'teakayurieni mɨkɨ matɨa,kataku aixɨ rakayuruwa hatsɨa xeye'atɨarieni mɨta aixɨ rakayuruwa hatsɨa kaxeyetuamɨkɨ xutarú, meta xutarú kaxariyarie kaxeneutaxɨriemɨkɨ. 59Ne paɨ ne xerahɨawe,xeme ni'ta heiwa xekwa'wayakɨne meta kepauka xewayakɨnerike tumini yapaɨmeme xeyetuame.''

Chapter 13

1Anamɨ, hipatɨ teɨteri me te'itaxatɨa iya galileos me'tetetewa wa'hepaɨsta aku Pilato wa'xuriya munɨitɨa yu mawarikatsie. 2Jesús mɨta pɨ'putayɨ: "¿Xeme xete'ha eriwa kename ikɨ galileos masi tsi me tekahukai kename me wara'iwakai hipame galileos ya'umie yemete'anyekɨ? 3Hawaikɨ, ne pɨ'nexerahɨawe. Mɨta xɨka xeme xe'kauyutaxata, xeyunaitɨ xeme paɨmɨ siere xete'anyekɨne.4Mɨta 18 iya teɨteri aku Siloé wa'hetsie mau'we kií haxɨ'utewitɨ mɨta warekwi, ¿xeme xeteku'eriwa kename mɨkɨ masi waɨkawa tsi'metekahukai mewara iwatɨ hipame teɨteri meku'tei Jerusalén? 5Hawaikɨ, ne pɨ'nepaine. Mɨta xɨka xeme xeka uyutaxata, xeyunaitɨ xeme siere xeta'inɨatsieni.6Jesús ikɨ ɨxatsi pu'tahɨa: "Xewitɨ tewi pexeiyakai higo iteɨriyari mɨta peyatɨa ikwaxi ku'waunetɨ yu'iteɨritsie yakɨxeikɨa tixaɨtɨ kwa tiuka'xei. 7Mɨkɨta tewi pɨ'tiutahɨawixɨ iteɨri'hɨweme: 'Keneu'nieri, haika witari ne muta'axe mɨta ikwaxi nemukawawa ikɨ iteɨri'tsie higuera tixaɨ ne kwatiuka'xexeiya. Na'witeki. ¿Ketiu tepihayawani kwie tsewiximaka?'8Mɨta iteɨri'hɨweme pita'ei pɨ'rehɨawe: 'Keneu hayawa xei witari tawarí mexi ne nepa'inetɨyani wariena siere ne pe'wiwirietɨyani . 9Xɨka ikwaxi uti'xuawitɨani xei witari hau tinekaku, aixɨ'ane; mɨta xɨka pɨkatiu yɨni, ¡kenawiteki!"'10Hikɨta Jesús ti'ɨkitakai mana'mɨ rati 'xaxatakaitsie sinagogas xawatí tsie. 11Mɨta, xewitɨ ukaratsi keane 18 witari muyeikakai hexeiyatɨ espíritu tsiti'itɨakame ka iwaɨriyatɨatɨ, mɨkɨ pana'tutsaɨyekai ni'kwa yɨwekai muta'keni.12Kepauku Jesús mixei'tsie, mitahɨawixɨ mɨta pɨ'titahɨawixɨ: "Ukaratsi, ekɨ pe'puxɨnixɨ ke pen'anekai". 13Mɨkɨta yu mamate hetsiena pa katetɨa, yepauku putake mɨta pampayusi Kakaɨyari yetuiri. 14Mɨta tatuwani mana sinagoga ha'akai Jesús herie me netɨakaikɨ xawatí'tsie. Ya u'mieme tatuwani kati'warutahɨawe teɨteri mameyu'kanieritɨakai: "Ka'xuaweni'ta xewi tukari ke'pauku xeime herie hama'netɨani. Xekena'huni mɨta herie'xena netɨariekuni anamɨmɨ, hawaikɨ hikɨ tukari xawatí.15Mɨta Ukiyari waruta'ei pɨtiwara'hɨawe: "¡Te'itawamete! ¿xeme xeyu'xexuitɨ xeka'te akuxɨna yu'puritu mɨta siere yu'wakaxi kuraruta mɨta ka'ti ya'haritɨatɨyeika xawati kɨ? 16¿Mɨta siere ikɨ Abraham nu'aya, ke ane tɨkakame makuwiekai dieciocho witari, karaku xɨnaxienikekai xawatí'kɨ?"17Mɨta mexi mɨkɨ yeti'kuxatakai, meyunaitɨ mekwa 'ipitɨakai me'mauyutewiwiyakai, mɨta meyu waɨkawatɨ mepau'yutemama'wiekai mɨkɨ raya'akamekɨ ye tiu'yuriekaikɨ.18Mɨta Jesús putayɨ: "¿Kehapaɨ ane kakaɨyari kwieparieya, mɨta ke'hapaɨ heti'inɨata? 19Kahɨkɨtɨni mostaza imɨariyari, xewitɨ tewi kanika 'eni yu kwiepa, mɨta kaniuta were iteɨri haxiutewitɨ, mɨta wikixi ta heima memu'uwa yu'itua meputi'wewi".20Tawari'ta pɨ'niuta'yɨni: "¿Titakɨ ne'neti inɨata kakaɨyari kwiepayari? 21Kahɨkɨtɨni hapaɨ pani puputsariyame uka mu'nɨitɨa haika inɨariyari tɨxi mɨta muti'puputsarixɨ."22Jesús muka'iwataxɨ kiekari'tsata mɨta huyeta mu'miekaitsie Jerusalén heyaka tiu'ɨkitarɨmekai. 23Xewitɨ pɨ rehɨawe: "Ukiyari, ¿itsi'meteyupaɨme teɨteri mekuwikweni?" Mɨta Mɨkɨ pɨ'mutayɨ: 24"Waɨriyarika xekeneyu pitɨaka xemau'tahaxɨanikɨ itupari matayawa'tsie, meyu waɨkawatɨ manamɨ mepau'haxamɨkɨ, mɨta mepuku xɨriwa".25Kepauku kieta kiekame man'kukeni mɨta itupari reu'nani, anamɨmɨ takwa meku'uikuni mɨta ituparitsie mete'hauhutsuni pɨ'metiyɨni, 'Ukiyari, Ukiyari, ta'neu pitɨa temauta haxɨani'. Mɨta Mɨkɨ ti wata'hɨawe, 'Ne nekwa ra'kumate ke ane xe hɨkɨtexi xeme ni'kexetehanexɨa'. 26Mɨta xeme xe'tiyɨni, 'Tame tete'ukwai teman'hari ahɨrɨpa mɨta Ekɨ peti'ɨkitakai ta huyeta.' 27Mɨta Mɨkɨ xetita'hɨawe, 'Ne nexerahɨawe, ne kwa rakumate kexete'hanexɨa. ¡Xehuni Nehɨxie, tsixeteu'iyari!'28Meti'xuawere tsuarika mɨta tamete mewa'ku xikauteketɨ kukui'niyakɨ kepauku mexeiya'tsie Abraham, Isaac, Jacob mɨta siere meyunaime temaikate Kakaɨyari kwiepayarieyatsie, mɨta xeme, xeme wa'xemauka xɨriyani. 29Mɨkɨta mete'ha nexɨani utata, tserieta, tsutɨa, hixɨata mɨta mekayuka'uxipitɨani mexa'tsie meta metewatikwa'atsie Kakaɨyari kwiepayaritsie. 30Xeketena'kumaika ikɨ, iya mema'kwinanatɨ mehɨkɨtexi memanye'tei mɨta memanye'tei mehɨkɨtexi mema'kwinanatɨ".31Ye'reu tewika'kaku, hipatɨ fariseos mepu axɨa mɨta pɨmete ita hɨawixɨ: "Ne'mieni ana'i pekwa uyeikani mɨkɨ Herodes metsi miemɨkɨ". 32Jesús putayɨ: "Xekene'huni mɨta iya kauxai xe'ke tenetahɨawi: 'Keneu'nieri, ne'newaraya xɨrɨwa tɨkakame nɨ'arimama mɨta yaxeikɨa herie newa'ra nenetɨwa hikɨ uxa'a, siere hairieka tukari nepantiani kenetiku'eriwa. 33Yeran'yɨnemekɨ, pɨ'reuye' wetse pɨ'neke'ti kamieni hikɨ, uxa'a yaxeikɨa tawarie tukari makamie, mɨkɨ pɨkwa'reuyunake'erie timaikame mierieni tewa Jerusalén u'yeikatɨ.34Jerusalén, Jerusalén, timaikate wa'kukuyame mɨta wati'tuaxa nɨaritsixi. yereuteterekaku a niwema ne'wareu xeɨrimɨkɨ, wakana waru'ku xexeɨriwa yu'pixɨxɨitsi yu'anatɨa hapaɨ, mɨta xeme pɨ'xekwa'tekueriwa. 35Xekeneu'nieri, xe'kií kaniuku'eiriyani. Ne pɨnexera'hɨawe, xeme xekwa netsixeiya kepauku xeti'yɨnitsie: 'Aixɨ ke aneni Mɨkɨ ke ane kuyɨane Ukiyari terɨwarikayatsie'".

Chapter 14

1Pɨtiuyɨ xawatikɨ, Mɨkɨ hantɨa xeime fariseotsixi warahana, kie pani haukwaimieka, Mɨkita mepixeiyakai hulawa. 2Manamɨta, Jesús hɨxie xewitɨ 'uki puyeikai ke'ane waɨkawa tiukakukuinekai 'utahawetɨ. 3Jesús waruta'iwawiyaxɨ kehate waɨkawa mete'akumatekai kenti'anekai judia meta fariseotsixi: ''¿Tiyɨwe xawatikɨ heriehamaneni, hawakɨ nusu?''4Mɨta kaiwatɨ mepumakakai. Anamɨta Jesús hetsiena putimei, herie penetɨa mɨta peinɨaá. 5Mɨkɨ pɨtiwarutahɨawixɨ mɨkɨmexi: ''¿Ke'ane xeme xewitɨ nuarie yakatixaɨ turu puketsa ke'ane xawata maukaweni ti'uxipitɨnitsie, xeimieta xekate'iwatihana?'' 6Mɨkɨmexi mekwua 'uyɨwekaxɨa keme mutiyɨni mɨkɨ yamanyɨnekɨ.7Kepauku Jesús retimatsie mɨkɨ 'iyamexi me muta'inieriekai 'ɨpari mepanayehapanakai mete aye'atɨ memayaxiketsie, Mɨkɨta 'ɨxatsi putahɨa, pɨtiwarahɨawetɨ: 8''Kepauku xeme xeta'inierienitsie kewa, reneɨkitɨneni, xekwua'ankayaxikeni ke'ane mete'aye'axe wa'ɨparitsie, xɨkateta ke'ane raye'axe uta'inieriekaitɨni keyuri xeme, tɨtɨtsɨ xemuta'inierie xenehɨkɨ. 9Kepauku ke'ane muta'ini nuanitsie, mɨkɨ xeme pɨkaxetitahɨawimɨkɨ: 'xeime 'ikɨ neuhayewiri a'ɨpari' mɨta anamɨ peti'atewinɨamɨkɨ xeime 'ɨpari yakɨ raye'axetsie pe'ayerɨme.10Mɨta kepauku xeme xeta'inierienitsie, xehuni meta xankayaxi kewa 'ɨparite yakɨraye'atɨ meti'utsie, paɨmɨmɨta kepauku ke'ane xe'uta'ini xehatsɨa nuanitsie, mɨkɨ pɨxetitahɨawe: 'Hamiku, hutɨapaitɨ neukaitɨ.' Anamɨta xeme xete'aye'atɨ xenakɨnikuni yunaime wahɨxie 'iya kehate me'mankayaxixɨ mexatsie xehamatɨa. 11Xɨkata yunaitɨ 'iya kehate meyuwe'eta yuhetsiekɨ yakɨ mete 'aye'atɨ mepayeitɨrieni, ke'aneta yutatauani mikɨ raye'atɨ payani.''12Jesús hapaɨna 'uki pɨrahɨawe ke'ane mita'iniekai Mɨkɨ: ''Kepauku ekɨ 'ikwuai petiwanitsie ahamikuma pekwuawa'inieka yakatixaɨ a'iwama yakatixaɨ aparientema yakatixaɨ awesinuma tuminikate, xɨkate mɨkɨ kepauku ta'aurie memete ahɨwirieni, ekɨta amamatsie pepihɨni mekuwenitsie.13Mɨta kepauku ekɨ petiwanitsie, kenewaruta'ini 'iya kehate hawarimeteyɨa, me mau'ɨkatsaraiwatɨka, mekwua 'ukɨniwawe, mɨta mekwua hauneniere, 14Mɨta 'ekɨ petiyetuiriyerieni, mɨkɨ hɨrixɨa mekakanyɨwekaxɨakuni kehapaɨ me'mete'akapitɨani mekuwenitsie. meta 'ekɨ petiyetuiriyerieni kepauku memantanenieretsie kehate 'aixɨ metekakɨ.''15Kepauku mana xewitɨ mutikatei mexatsie Jesús hamatɨa mu'enaxɨtsie mɨkɨ yamanyɨnekɨ, pɨtitahɨawixɨ: ''¡Aixɨ ke'itɨarieka ke'ane pani takwuani Kakaɨyari kwueparieyatsie!'' 16Mɨta Jesús pɨrehɨawe: ''Heiwa xewitɨ 'uki tiukawewi waɨkawa 'ikwai mɨta yuwaɨkawa waruta'ini. 17Kepauku 'ikwai 'aixɨ ti'anekaitsie, Mɨkɨ xeime yunɨ'ari putanɨaá pɨketiwaretahɨaweke iyamexi kehate me'muta'inieriekai, 'Kwiniwari xahuni naitɨri aixɨ tɨ'ane hikɨrixɨa.'18Yunaitɨ 'iyamexi meteniukatsutɨani niuki mewewietɨ. matɨari xewitɨ pɨkatitahɨawe: 'Kwié nepunanai, nepetɨa nepei 'ixɨarimie. panpariusi pɨtetahɨawi kenereuyehɨwirieka.' 19Xewitɨ'ta pɨputayɨ: 'Auxuwime paxiyari turutsixi ne'warutinanai, nepetɨata newareu 'inɨtamie. panpariusi pɨtetahɨawi kenereuyehɨwirieka.' 20Xewitɨ'ta 'uki pɨputayɨ: 'Neputineɨkɨxɨ, nekwuayɨwe nemeyani.'21Mɨkɨ'ta nɨ'ari putaá yukutsiyari hatsɨa pɨta rehɨawe kenre'ɨkitɨariekai. Mɨta kekame kutsikame puyehaá waɨkawa mɨta pɨrehɨawe yunɨ'ari: ' Mexɨiwa nemieni kekarita huye muyehahapanetsie newarekuxeɨrieka kehate hawari meteyɨa 'ana newaru'atɨa, mekua'ukɨniwawe, mekwuahauneniere mɨta itsime'ɨkatetɨ.' 22Mɨkɨ'ta nɨ'ari pɨputayɨ: Kutsiyari, kepentiunɨaá yeti'ane, yatɨtɨta akuxi kaniuyeyaka.'23Kutsiyari yu nɨ'ari pɨrahɨawe: 'Nemieni huye matayeyau'utia newa'iniemie hɨpame waɨriyarika newarepitɨa mekehahuni, nekita meke'utahɨne. 24Tawarii ne pɨnemetitahɨawe 'ekɨ, nixewitɨ iyamexi 'ukitsi kehate matɨari newaruta'ini mekwuate ha'inɨata ne'ikwuai.'''25Hikɨta waɨkawa teɨteri Hatsɨna menekɨnekaitɨni, mɨta Mɨkɨ kananuani mɨta pɨkatiwarahɨaweni mɨkɨmexi: 26''Xɨka'xewitɨ nehatsɨa hauyeimɨkɨni ke'ane wakwuawareukaxɨrie, yu'yau, yutei, yu'ɨya, yuniwema, yu'iwama meta hapaɨna yutukari, mɨkɨ kwayɨwe Ne'nunuyari mayani. 27Ke'ane yukuruxi kwuatitɨni mɨta ne'utɨa mumieni, kwuayɨwe Ne'nunuyari hɨkɨtɨni.28Xɨka, ¿ke'ane xeme, pɨreuyehɨaka kename torre tawewieni, xekate'ankayaxiwawe xeyuti'iyaritɨanike kepatɨ tikupine metata kepatɨ reuyewetse raye'anikɨ? 29Hapaɨnata xɨka, xekate'aye'atɨwani xɨkata xeka'inɨni, yunaitɨ kepatɨ memixeiya tsutɨariekame mepitinanaimani, 30Pɨmehaitɨkait, 'Ikɨ'uki tiutsutɨka kwua'uyɨwekaxɨa tiunɨni.'31¿Xɨkate rey yukuhɨamɨkɨ xeime rey hamatɨ reyukuinetsie, karankayerɨwe yuti'iyaritɨanike mɨta mexi niuki aixɨ 'anyɨneme yumamatsie katiuhɨiwe retimanikɨ xɨka'aku kuyɨwekareni yutamieni dies mil 'ukitsi wara'inietɨ, xewitɨ rey hamie vente mil 'ukitsi wara'inietɨ 'hatsɨana nieretɨ? 32Yakatixaɨ, mexi tewapai meha'hu kuyaxi, xeime pan'nɨ'ani mɨta ta'iwauni kehapaɨ yɨme 'uxipiya hexeiyatɨ payani. 33Paɨmɨ 'anyɨtɨ kananyɨneni, xeme xewitɨ xɨka ka'katiuhayawa naime tita rexeiya mɨkɨkwayɨwe Nenu'nuyari mayani.34Unaá aixɨ'ane, xɨkata 'unaá yukakariya hauyehɨni, ¿kehapaɨta rakakani tawari? 35Tixaɨtsieri kwatimieme kwietsie, ni'hapaɨna siere kwita hamunɨitɨani. Wapauyukawiwieni. Ke'ane mau'ena 'enakɨ, ke'uena.''

Chapter 15

1Mɨkɨ meyunaitɨ meteyu'wiwiyamete impuestos hipatɨ siere tatakuri mete hexeiyakai mepakɨkakai Jesus hatsɨa me'i enienike kemainekai. 2Meta'enanakai fariseotsixi mɨta siere te'utɨwamete meteyu'wawirietɨwekai pɨ me'utiyuatɨ: "Ikɨ uki wanake'erie ke ane tatakuri memexeiya mɨta wa'hamatɨa tikwa'a".3Jesus wara'hɨawekai ɨxatsikɨ, pɨputayɨ: 4"¿Ke ane xeme xɨka, 100 muxatsi ware'xeiyatɨ mɨta xeime xɨka hauyahɨani, mɨkɨ muxatsi 99 wakwe eirieni yauta, mɨta manku'weiya iya mauyewe kepaukurike mika'xeiya? 5Mɨta mika'xeiyatsie, mɨkɨ piti'tɨni yu'katustɨa mɨta yuka'temawieni.6Kepauku yu kie yemie, yu iwama wakuxeɨrieni auriena mematetɨka pɨtiwara'hɨawetɨ: 'Xekeneyu temamawieka nehamatɨa, nemikaxeikɨ ne muxa aku mauyawekai.' 7Ne nexera hɨawe masi, temawiya pe'xuawe ta heima kepauku mayuya erieni iya tatakuri rexeiya, keyuri 99 teɨteri aixɨ mete'u iyari mekwa heiyahɨwa meyuta murukwitɨani.8Mɨta, ¿xewitɨ ukaratsi hexeiyatɨ tumini tamama'ta monedas de plata, xɨka xeime hauya'hɨani tumini, katitaiya tikɨxeme, yu kita waya'itieni, mɨta miti'wauni yu maitɨ kepaukurike mikaxeiya? 9Ke pauku mikaxeiya, mɨkɨ yu iwama meyunaime watahɨawe auriena mematetɨka, pɨ tiwara'hɨawetɨ xekene'yu temama'wieka ne hamatɨa, ne'pikaxei ne tumini nemeiya'hɨakai. 10Pɨnexexa'hɨawe Ne xeme, temawiya pexuawe akeritsixi wahɨxie kakaɨyari hɨrie ke pauku xewitɨ tatakuri rexeiyatɨ yuta'murukwitɨani".11Mɨta, Jesus pɨ'putayɨ: "Xewitɨ uki yuhutame yuniwema warexeiyakai, 12mɨkɨ yakɨyumate yu ya'u pɨrahɨawe: 'Yau'a, keneteya tuiri ketipatɨ ne hetsie timieme .' Pɨ tiuyɨ tiwaru'ta pitɨa pini.13Mɨta tukari kareu'tewikaku, yakɨ mauyu'mate naime tiuku'xeɨrieka kaneyani tewapaitɨ, mɨta hauerirtɨ yu tumini kanet'xɨtɨani, tinanetɨ hau erietɨ, xeikɨa hauerietɨ tumini xɨtɨatɨ kaheyuta'eriwatɨ. 14Mɨta kepauku yu tumini nai muti'xɨtɨa, haka putawe mana kewa'meyeikakai, mɨta mɨkɨ xeuya hɨatɨ patɨa hawari tiyɨanetɨ.15Mɨkɨ petɨa xeime hatsɨa uximayatsika kwaunetɨ mana kewa meyeikakai'tsie, mɨta mɨkɨ peinɨa yauta mɨkɨ tuixuri ti'ware mikwanikɨ. 16Mɨkɨ tuixuri wa ikwai xeu kwaimɨkɨkai mɨta ni xewitɨ kwatiya'tuiriekai mɨkɨ ikwai.17Mɨta kepauku temaikɨ maye'eri pɨ putayɨ: '¡Kmeyupatɨ te'uximayatamete ne ya'u ware´hexeiya mɨkɨ metehe'xeiya waɨkawa ikwai, ne'ta a'ne muyeika, hakakɨ nemɨximetɨ! 18Nenanku'keni neneya mie ne ya'u hatsɨa, mɨta neteheita'hawe: "Yau'a, tatakuri netiu'ne pitɨa taheima timiemekɨ yaxeikɨa a hepaɨsta. 19Ne'ri a niwe nehɨkɨtɨni ne'kaneyɨwe; pɨta ti'uximayatame kenena'yeitɨa".20Mɨkɨ temaikɨ petɨa mɨta puta'a yu ya'u hatsɨa. Mɨkɨ akuxi tewa'paitɨ amiekaku, ya'uya pixei, mɨta peka'nenimatɨya , mexɨiwa petɨa, mɨta pe'wiyatɨya siere pi itsi. 21Nua'ya pɨrehɨawe: 'Yau'a tatakuri netiunepitɨa taheima timiemekɨ yaxeikɨa a'hepaɨsta. Ne aixɨ nekwa tiuka'iyari a niwe nehɨkɨtɨni nekwa yɨwe.'22Mɨkɨ Yau'kame pɨ'tiwarahɨawe yu nɨarima: 'Mexɨiwa xeketenaye'pini kemari masi aixɨ ti'anene, xeketena'kapitɨa, mɨta anillo xekeneuka'maniri mamayatsie, kakaitsie xeke'neutiketɨa. 23Mɨta siere pixeru masi waiya xekenehaniyu xekeneumi'a. ¡Fiesta te'wewieni! 24Mɨkɨ ne niwe kaniu'mɨkaitɨni, hikɨta payaniere. Kaneuya wekaitɨni, hikɨta kaniuka'xeiyarieni'. Mɨkɨ menitsutɨani fiesta.25Mɨkɨta nu'aya mauyu'mate niumawekaitɨni yauta te'uximayakaitɨni. Mexi ta'aximekai yu kie, mɨkɨ kaniu'enieni kwikari mɨta neiya. 26Mɨkɨ xeime niutahɨawe nɨaritsixi niuta'iwauni ketiyɨanekai. 27Mɨkɨ nɨ'ari rehɨawe a'iwa kananuani yu kie mɨta a'yau pixeru masi waiya kaniumieni, mɨkɨ ma'nuakɨ aixɨanetɨ'.28Mɨkɨ nu'aya mauyu'mate kaniuyaha'ani, kita kwahauta'ha, yau'ya waya'yaka, pitaini. 29Mɨta mɨkɨ nu'aya mauyu'mate puta'a pɨrehɨawe yu ya'u: 'Neuxei, muixa witari ne nepatikeka a'hetsie miemekɨ, ne'nekwa u'neta ima kepenti'nɨakai, yeti anekɨ ekɨ heiwamie kapura pekwanetsi'umi ne'nekatemawinikɨ ne hamikuma wahamatɨakɨ, 30mɨkɨta kepauku a niwe, ke ane tumini metixɨtɨ'a ukari watsata, pixeru masi waiya pemimi'iri'.31Yau'yata pɨre'hawe: 'Ne'niwe, ekɨ nehamatɨ pemuka, tita 'nerexeiya naitɨ a'hetisie timieme. 32Mɨta paya'a tahepaɨsta teyutemama'wieka Fiesta tewewie'ka, mɨkɨtsɨ a'iwa mumɨkai, hikɨta payeniere; mɨkɨ pauya'wekai hikɨta pukaxeiyerie"'.

Chapter 16

1Jesús hapaɨnata pɨti'warutahɨawixɨ yu tɨriyama: ¨Heiwa xewitɨ tewi puyeikakai xikutɨtɨ, mɨkɨta xeime pexeiyakai ti'inɨnɨatame tuminieya ɨwiyakai, mɨkɨta, pɨtiu'xanetɨarie kename tiɨwiriwame retaxɨtɨaximekai pinieya. 2Yaumieme kutsikame ti'ɨwiyame puta'ɨawixɨ pɨrehɨawe: '¿Ketitakɨ ikɨ yeneti'ena, ekɨ a hepaɨsta? kenenéyatuiri naime inɨari kepetikamie, ana'yayaní ekɨri pekuanetita'ɨwirieni.'3Mɨkɨ ti'ɨwiyame yukɨmana pɨrayu'hɨawekai: ¨¿Keri'neyiní ikɨ ne ukiyari netsi kunawairiwa uximayatsika neti ɨwiriwame'tɨkai? Ne tɨrɨkariya waɨka nekwa hexeiya ineme ne mayaní, hapaɨna neyutewiya tiwawame nehɨkɨtɨni. 4Ne nerakumate kehapaɨ netikayani, kepauku ne uximayatsika ne nawaiyarieni neti ɨwiyame'tɨkai, teuteri menesta nake'erienikɨ yu kie,'5Umaniere tiɨwiyametɨkai waruta hɨawixɨ yu xaxuime mete'apikai ukiyarieya hatsɨa, mɨkɨ pita'iwawiyaxɨ manyakatei: ¨¿Kepá'perapine ne ukiyari hatsɨa?¨ 6Mɨkɨta pɨputayɨ: 'Cien merirayari haceiti'. Mɨkɨta pɨre eiya: 'tsipa kepaɨmetɨ makauxa na hurieka keneukani yapaukuta keneu'wapa cicuenta keneu'utɨa.' 7Umaniere ti'ɨwiyametɨkai tawaritá xeime pɨrahiuawe. ¿kepaɨmeme'tá perapine ekɨ? mɨkɨta pɨputayɨ: cien kiriwayari harina.' mɨkɨta titahɨawixɨ: a xapa kena hurieka keneu'utɨa ochenta.'8Mɨkɨ tuminikame aixɨ reikaxeirietɨya yetikatɨakɨ iya aixɨkuatiu'ɨwiyakai waritana timaiwemekɨ tikayakai'kɨ yurikɨ paleku makuatekahu ana kwiepa metama me te maiwawetɨ'tá mapayuyeitɨwa ipame wa hepaɨsta iya aixɨ mete'u'iyari me kwatekahu hapaɨ. 9Ya umieme pɨnexera'hɨawe: xekene kuparuwaka tumini xemauxeiya ana kwiepa parewiya xekena'yeitɨa ipame wa'hepaɨsta wa'hamikuma xemakɨnekɨ. kepauku ekɨ pekumaweretsie, mɨkɨ paleku mamatsi hankwewieni kiekari tsikuayuwetsie.10Keane aixɨ tikamie yakɨ ti'paumemetsie, ya yeixeikɨatá aixɨ tikayani ti waɨkawametsie, keanetá aixɨ kuatikamie yakɨ tipaɨmemetsie, ya xeikɨata aixɨ kuatikayani tiwaɨkawametxie. 11Xeme xɨka aixɨ xekatekakɨne xekuparuwatɨ tumini carekanakemekɨ, ¿keane'aku xetiyatuirieni iya masi waɨkawa raya'arɨkame? 12Xɨka xeme paleku xekuatekakɨ hipame wa tuminitsie, ¿keane xeyatuirieni tumini heyemekɨ xehetsie mieme?13Ni'xewitɨ nɨ'arí kwayɨwe yuhutame yu'ukiyaritɨaka, xɨka tiuta'inɨata, xeime tixane'erieni xeimetá aixɨ titi'eriya, ya tɨni xeime hepaɨsta aixɨ tikayani xeimeta ti'uxieni. Xeme xekwayɨwe aixɨ xetekakɨne kakaɨyari hatsɨa, tumini hepaɨsta'tá hapaɨna.14Mɨkɨta fariseutsixi memu'enanatsie, me pitinanaima mɨkɨ tumini yamakua'tekueriyakai. 15Mɨkɨta Jesús pɨtiwarahɨawe: ¨Xeme aixɨ xeteka'hukamé xepayuyeitɨa teɨteri wa hɨxie, mɨkɨta Kakaɨyari xe iyari pakumate. tita iya raya'atɨ tihɨkɨ teɨteri wahepaɨsta kakaɨyari hɨxietá karaya'atɨ ti'hɨkɨ.16Marihitsika kakaɨyari mi yatua temaikate kemente u'utá kuxi yu kuxatakai kepauku nuariké Juan tiɨyame. mana tiyatɨa, niuki hekua kuiepa hekua kakaɨyari manɨ'atsie yukuxata, y u waɨkawa teɨteri mepi nake'erie mɨkɨ niuki wa iyari ya'anemekɨ kakaɨyari meyu'itsɨkametɨatɨ memu'hunikɨ. 17Masi yapauku pukumaweriwe ta heima yuawi kwiepa hetsiena te matey, kakaɨyari maritsikayatá kuakumawire naitɨ yetiyini payuya'atɨani kemaine.18Xɨka xewitɨ uki yu ɨyá ukwe'erieme xeime paɨtatá hewitɨní karayuni'wiya tatakuri payeika, keáneta, iya uka yu kɨna mu kwe'eiri manwitɨní ya xeikɨa tatakuri tiyupitɨani.19Heiwa xewiytɨ yewi puyeikakai kwinie ti'xikutɨtɨ kemari wichi aneneme rakapinetɨ puyukaté'mawiwakai waɨka rexeiyakaikɨ tukarikɨ kwinie ti'anemekɨ tiutikwuaiwakai. 20Mɨkɨta kiteniena ti'wawame tukarikɨ putiyeixakai uki tixaɨ karexeiyatɨ titewatɨ Lazaro, mɨkɨ yu waiyaritsie tikuyekai hipatɨ muwa mepiti'yatsakai 21Mɨta mɨkɨ pɨtiku'eriwakai mana ikwai uki mexayatsie ranakaxɨxɨrɨwekai titikwani mɨta siere ya'anekaikɨ tsɨkɨri mapakɨkakai mɨta mva etsatsie mepetsanakai.22Paya'a tukari mɨkɨ tiwawame pu'mɨ, pankutɨkie akeritsixi mepeiwimaxɨ kewa Abraham nuiwarieya memakanieretsie. Hapaɨna uki xikutɨkai pumɨ pukateukie, 23Taipa kastiku maxuawetsie puyu xei tiukakukuitɨ, wamenierixɨ tsie pixei Abraham tewapaitɨ hapaɨna Lázaro yu aurie ma ateme.24Ya umieme puta'hiwaxɨ pɨputayɨ: heima keteuwewi keneneu'tinenimayata né kenaká'nɨ'airi iya Lázaro, uwa ne hatsɨa yu itɨwame hapa haukahatɨame ke itanetɨani ne'nenítsie kastiku neti'hɨ, uwa taitsie.25Mɨkɨta Abraham pɨtitahɨawixɨ: Neniwe, kenaye'erí pemayenierekaitsie amamatsie pepihɨi tita ti aixɨtɨkai a hepaɨsta, mɨkɨta Lázaro yaxeikɨa, tita aixɨ'kwatiane. Mɨkɨta hikɨ ana'í yutemawie, ekɨtá petiuka'kukuine. 26Hapaɨnatá ikɨ kuayɨwe kakaɨyari haukatewamekɨ rantanama a hatsɨa hapaɨna ta hatsɨa, mɨkɨ kwayɨwenikɨ kehate mamaukɨnikuni kewa peme akanieritɨa ni xewitɨ kwayɨwenikɨ, yaxeikɨa ni xewitɨ kwayɨwe manayani ta hatsɨa nuani kuayɨwe.27Mɨkɨ tewi xikutɨkai pɨputayɨ: 'Waɨriyarikakɨ nemetsiwawirie, ¡xika pɨti'aneni! yau'á Abraham, nan'nɨa mɨkɨ Lazaro ne yau kiekarieyatsie. 28Ne newarexeiya yu auxuwime ne iwama mana mepekutei, Pɨteutahɨawi mɨkɨ yeketiwareta'hɨawe uwa yetianetsie makwa'hahunikɨ, kewa kukuiniya me mana'kamaitɨkɨkatsie.29Mɨkɨtta Abraham pɨtitahɨawixɨ: ¨mɨkɨri me peixeiya Moises hapaɨna temaikate kementeu'utɨa meripai maukahane. ¡mɨkɨ meyɨwe yemetekakɨne mɨkɨ kemeteu'utsiyarie!. 30Mɨkɨ tewi xikutɨkai pɨputayɨ: 'hawaikɨ yau'á Abraham, hɨrixɨa xɨka xewitɨ hauyani wahatxɨa mɨkite watsata ankukeme, mɨkɨ meyutihɨawe aixɨ metekakɨne. 31Mɨkɨta Abraham pɨtita'ei: xɨka mɨkɨ maka hauenieka iya Moises hapaɨna temaikate kementeu'utɨa, tsepa xewitɨ ankukemé mɨkite watsata yetiwaruta'hɨawixɨ yaxeikɨa mɨkɨ yuri makua a yeitɨani kename mɨkɨ meke ikwe'eirieni huye tatakuri muxuawetsie

Chapter 17

1Jesús paɨ'putayɨ yu'tɨriyama tiwara'hɨawe, aku rakaxewi ti'xuaweni tixaɨtɨ tatakuri'tsie tareuhatɨani,mɨta iyaá hipatɨ tita re'hamie wa'hepasta. 2Aixɨ anekaku iyaá hepasta teté texɨka'etitɨtɨani kɨípitɨana haramara'tsie xɨka hauhɨyani,iyaá keane aixɨ kwatiuka'iyari etsiwa wareti'witsastɨwa.3Xeme xekeneyuhɨxiyeni.Xɨka a iwa tatakuri tiuyupitɨani,keneutamari'itɨa xɨka mɨkɨ uyutamurukwitɨani ke teuyahɨwiri. 4Xɨka tatakuri tiuyupitɨani ahepasta ata'hutakɨ xei'tukari ata'hutakɨ ya'xeikɨa ketahɨaweni ata'hutakɨ xɨka ayuye'erieni ekɨ keteuyehɨwiri.5Nɨaritsixi paɨ me'putiyɨ'ta Ukiyari masi keneutiwaɨkariya yuri tete'eriekakɨ. 6wa Ukiyari'ta tiwara'hɨawe xɨka yuri xete'erieka etsiwa mostaza hatsiyari hapaɨ ekɨ pexɨka'utayini ikɨ iteɨri kɨye mɨkɨ pahɨne harama'tsie paukeni kepentayini.7Mɨta,¿xeme xewitɨ,tihɨweme hexeiyani kwiétsaname muxatsi wahɨtɨ kepauku manuani yauta aneme yapauku paɨ petitahɨawe neukani tekwáká;? 8Ekɨ petita'hɨawe ¿ ikwai keteukawewi netikwaimɨkɨ,kena'ahɨaka hɨayamekɨ hixɨapa itsari kenenakatu'iri mɨta kepauku netitahayawa neti'kwani neman'ieni anarike ekɨ peti'kwani?9¿Aixɨ keteu'eriyeni mɨkɨ nɨari yatikatɨakɨ ken'tiunɨarie? 10Pɨmɨ siere, kepauku yepetikayani naime kepen'tinɨarie,yɨwe xɨka pautayɨni tame nɨaritsixi tekwa'hauenana xeikɨa yetete'yurie ketete'yurienikekai.11Paɨ'ta tiuyɨ mexi hautamiekai Jerusalén peyeikakai kwie maka'atɨka Samaria meta Galilea. 12Mexi'ta kiekarita hauta'hakekai, mana waruka'xeita tamamata teɨteri me etsatsatɨ'kaime lepra titewakame mepe'xeiyakai. tewapaitɨ me puti'u hepastana 13Mɨkɨ me putihiwaxɨ paɨ me utiyuatɨ,'' Jesús,Ti'ɨkitame ketaneu'tinenenimayata tame aku.14Kepauku mɨkɨ waruxei tiwara'haɨawe xeke'nehuni xekeneyuhekɨata tatsinitsixi wa'hetsɨa.'' Mɨta paɨ tiuyɨ me uhukai aixɨ meputiyɨ wa'etsá puku'mawerixɨ. 15Kepauku mɨkɨ xewitɨ muyu'xei kename aixɨ anekai,puku'nua, utahiwatɨ pampariyusi utaitɨ. 16Putitunumake Jesús hɨxie pampariyusi rehɨawetɨ mɨkɨ hɨkɨtɨkai samaritano.17Jesús rehɨawe'ta ¿Tamɨta xeka'tehɨkɨtɨkai aixɨ xemu'tiyɨ? ¿ 18Keme'uyɨta ata'naukatɨ? mɨkɨ mekatekunuaxɨanikei pampariyusi meka'tetiyɨnikekai ekɨ xeikɨa a'xewitɨ.? 19Mɨkɨ paɨ rehɨawe kenan'kukexi kenemie yuri petita'erienikɨ herie pamane.''20Mɨkɨ fariseo'tsixi Jesús me tehehɨawe kepauku petikatsutɨani Kakaɨyari tanɨanikɨ,mɨta Jesús pu'taá Kakaɨyari kwa'nuani hekɨakamekɨ tiyu'hekɨarekɨ ni'tenierekɨ. 21Ya'xeikɨa paɨ mekwatiyɨni neuxei a'naí xekene'unieri huma mɨkɨri ta' Ukiyari Kakaɨyari ta'hetsie kayukanieritɨaka.''22Mɨkɨ paɨ tiwara'hɨawe yu'tɨriyamama kepauku xeme xe'meixeiyakuni Kakaɨyari Nu'aya mɨkɨ'ta xekwa'ixeiya. 23Mɨkɨ'ta xeme paɨ xeteta'hɨawerieni neuxeí huma xeunieri a'naí xekwa'hekɨkani yatɨni xekenehúni 'wa'utɨa. 24Mɨta kepauku kumerɨka yu'hekɨare merɨkariya ta'heima tserieta utata ya'xeikɨa Uki Nu'aya hamie'tsie.25Mɨta mu'haitɨa mɨkɨ tiukuíne waɨkawa kahau'yunake'erietɨ.hikɨ ikɨ nuiwari kemete'kueriwakɨ. 26Tiuyɨ'hapaɨ Noé,muyeikai'tsie paɨ siere tiyɨni Uki Nu'aya tukarieya'tsie. 27Mɨkɨmexi metekwakai,me ietɨwekai,meta siere me yu'witɨtɨwekai meta me yu'neukitɨatɨwekai,kepauku'rike Noé man'titɨa kanuwa'tsie witari nua yunaime wareuyahɨa.28Ya'xeikɨa ken'tiuyɨ Lot tukarieya'tsie,metekwákai,me ietɨwekai,mete'nanetɨwekai,mete'tuakai meta siere me'etɨwekai,meta kií me'wewietɨwekai. 29Mɨta kepauku Lot wa'yatɨa Sodoma,tai puka'wiyaxɨ tiyu'kukúítɨ mɨta wa'heima pakaneikakai yunaime wareuyahɨa.30Uraniere'ta ya'xeikɨa tiyɨni kepauku Uki Nu'aya yu'hekɨata'tsie. 31A'na tukari'tsie keane kií heima makakani kwa'anakayeikani yupini tiwayepinike yu'kita meta keane yauta me'yeikani kwa'hamieni yu'kié.32Xekenaye'eri Lot ɨyayá. 33Keane yu'tukari kuwikwetsiani masi peiyahɨani, mɨta keane yu'tukari mauyahɨani mɨkɨ pikuwikwetsitɨani.34Ne nemara'hɨawe a'na tɨkarikɨ yu'hutatɨ utátsie. Mekaheni mɨta xewitɨ pan'kuwitɨkeni xewitɨ'ta kú'eíriwa. 35Yu'hutatɨ ukari metɨxɨni tɨxɨme'tsie mɨta xewitɨ pan'witɨkeni xewitɨ'ta kú'eíriwa. 36Yu'hutatɨ'ta yauta mepu'uwani mɨta xewitɨ pan'kuwitɨkeni xewitɨ'ta kú'eíriwa.37Mɨkɨmexi'ta mepe'iwawiya: ''¿Kéwa,Ukiyari?'' Mɨkɨ'ta tiwara'hɨawe: ''Kewa mɨki mekani,mana siere meyu'kuxeɨrieni kwatsari.''

Chapter 18

1Mɨta mɨkɨ kaniwarutahɨawirieni ɨxatsi mɨkɨmexi tiwa ɨkitɨatɨ kehapaɨ tiuyu'nenewieni , mɨta katihayawatɨ, 2Paɨ haitɨ: ''xewitɨ kaniuyeikakaitɨni kiekaritsie, xewitɨ aixɨ rakayuruwa Kakaɨyari ka'texietɨ mɨta teɨteri kawarukamariyatɨ.3Mɨta mana kiekaritsie wiura kaniukateitɨni mɨta mɨkɨ hurakɨa aixɨ rakayuruwa hatsɨa kaneta'axekaitɨni paɨ'rehɨawetɨ: keneneuparewi ne heima teuwewi aixɨ rakayɨnikɨ ne hepaɨsta iya tewi ne hɨxie muyemiekɨ. 4Mɨkɨ reuterixɨ iyarieya yaka'anetɨ miparewieni, mɨta reutewitɨ mɨkɨ paɨ'tiuyutahɨawixɨ yukɨmana: 'tsepa Kakaɨyari nekatexie hapaɨnata teɨteri ne kawamariya, 5Mɨta ikɨ wiura tsiranyɨneme netiwiwiriekɨ ne piparewieni mɨta siere hetsiena aixɨ netiyurieni hetsiena, tsikwaneti iyaritɨakakɨ hurawa hauyeimɨtɨ.''6Mɨta Ukiyari paɨ kaniuta yɨni: xeneu'enana aixɨ teyuruwamete tsitiuka'iyari kemutayɨ. 7¿Kakaɨyari kati'atɨani siere aixɨ ti'ane waranayahapa wahetsie ke ana memehɨawe tukarikɨ meta tɨkarikɨ? reutereta MɨKɨ? 8Ne paɨ'nexerahɨawe kename aixɨ rakayurieni xeimieme keane waranayehapa wahepaɨsta. mɨta siere kepauka Uki Nu'aya nuani, kawakaxeiyamɨkɨ kwiepa teɨteri sasuni hetsiena mete'eriekame ''9Mɨta Mɨkɨ siere kawaruta xatɨani ikɨ ɨxatsi hipame keane paɨ meteyuku hɨawekai kename aixɨ me anekai mɨta mewaxane'eriekai hipame teɨteri: '' 10Yu'hutatɨ ukitsi mekaneunti kɨne teyupanie meyu kunenewietɨwetɨ, xewitɨ hɨkɨtɨkai fariseo mɨta xeitɨ hɨkɨtɨkai tumini xexeɨriwame11Iya fariseo manakaniuta keni yuta nenewienike mɨta kayunenewiekaitɨni yu'hepaɨsta ikɨ yareuyɨnemekɨ: Kakaɨyari, pampariyusi nemetsiyatuirie ne hipame wa'hapaɨ nekwa ane metenawawaya, teɨteri haxi'mete'uiyari, karayunitsixi mɨta ikɨ tumini xexeɨriwame hapaɨ. 12Ne ne muyuhakixime hutakɨ tsemana mankayeika. Ne diezmo neyatuaya ne mei'iíwa13Mɨta iya tumini xexeɨriwame, yatewapai uwetɨ ni'wakwahenierixɨ yu'heima yuawitsie, mɨta yu'tawitsie hauyu'hutsunatɨ paɨ kanainekaitɨni: ' Kakaɨyari, nenimayatsika ne hepɨsta nexeiyani, neteuyahɨwirieka ne tatakuri netiyupitɨakɨ.' 14Né xeme paɨ nexerahɨawe, ikɨ uki kaneyani yukie reuya hɨwiyarietɨ mɨta iya kwareuya hɨwiyarie, iya ke'ane hutɨapaɨtɨ meyuka uitɨa hipame wa'hepaɨsta Kakaɨyari hepaɨsta mɨkɨmexi mekwate aya'axe, mɨta iya ke'ane naime Kakaɨyari tiyatuirie sasúni ti'erietɨ hetsiena aixɨ kateueriyerieka.''15Mɨta teɨteri tɨri siere mekaniwareta atɨwakaitɨni, mɨta Jesús wa'hetsie yu'mama mauta netɨanikɨ imikieri wayatuiriekakɨ, mɨta kepauka tɨriyamama memuninierixɨtsie, mewarutitieni. 16Mɨta Jesús waruxeɨri, paɨ'tiwarahɨawetɨ: xewarupitɨa tɨri itsimemutɨtɨ Ne hatsɨa meke'akɨne, xekwawaruku hapanani. mɨta kakaɨyari kwieparieya wahehtsie kayukatetɨaka keane tɨrɨ wa hapaɨ memu'ane . 17Sasunimekɨ ne paɨ'nexarahɨawe, ke ane'iyaá Kakaɨyari kwieparieya kwatanake'erieni nunutsi hapaɨ pekatiyuku hɨawetɨ, Kakaɨyari a hetsie kwayukatetɨani.''18Xewitɨ Judio'tsixi wa'ukiyari pita iwawiyaxɨ paɨ haitɨ, '' ekɨ aixɨ petiu ɨkita pehɨkɨ, kene yɨni tukari kwaxɨwe neyetuiriyarienikɨ?'' 19Jesús'ta paɨ rehɨawe,'' ¿ketiuru penetiku terɨwa aixɨ' tiuka'iyari? xewitɨ aixɨ kwatiuka'iyari, Kakaɨyari xeikɨa aixɨ tiuka'iyari. 20Ekɨ mari'itsika pemakumate - pekwa a karayunitsiwieka, pekwati amiekametɨni ,pekwatinawayani, pekwati'itaka, a'yau kenue'enieka meta siere a'tei.' 21Judio'tsixi wa'ukiyari'ta paɨ'pɨtayɨ: ne naimetsie paɨ netikamie meripaɨtɨ ne netemaikɨkaitsie paitɨ.''22kepauka'ta Jesús mu'enaxɨ mɨkɨ paɨ rehɨawe: xeikɨa tixaɨtɨ ka'ateuya hɨaka. naime pekatituamɨkɨ tita perexeiya mɨta iyamexi tumini pewayatuirieni ke'ane mekwate hau xeiya mɨta ekɨ imikɨeri yuawitsie pehexeiyatɨ penayeimɨkɨ mɨta neneu'weiyeni mɨta ne tɨriyama xe'hɨkɨtɨni.'' 23Mɨta kepauka uki mu'enaxɨ,mɨkɨ waɨkawa kaniuyuka heiwerieni, mɨta waɨkawame rexeiyakaikɨ.24Mɨta Jesús, ixeiyatɨ, siere'ta waɨkawa muyuka heiweri mɨta paɨ mutayɨ: kwa yɨwe iyamexi xikutsixi wa'hepaɨsta mautahani Kakaɨyari kwieparieyatsie! 25ka yɨweni kameyú mautahani iwipame hɨsta, ke'iya xikú mautahani Kakaɨyari kwieparieya'tsie.''26Iyamexi me enanatɨ paɨ meputiyɨ: ''¿ mɨta ke'ane puku'wikweni?'' 27Jesús ta paɨtiuta'a: tita kwati yɨwe teɨteri wa'hetsie kayɨweni Kakaɨyari hepaɨsta.''28Mɨta Pedro paɨ mɨtayɨ neuxei tame naime tete'uku'eiri ta pini tetehe'xeiyakai mɨta te'atsi'uweya.'' 29Jesús mɨta paɨ tiwarahɨawe: sasunimekɨ, paɨ nexerahɨawe xewitɨ kwa'uyeika yu kií ka'ukueirieka ,yu'ɨyaá, yu'iwama, yu'tɨriyama, aixɨ ti'anenikɨ Kakɨyarɨ kwiepariya, 30Mete'niyetuiriyariekuni masi waikawame ni'ke kepame meteuku'eiri, mɨta kwiepari makamie, tukari kwaxɨwe mehexeiyatɨ mekanakɨnikuni.''31Mɨta mɨkɨ waru xeɨrieka yu'doce , paɨ tiwarahɨawe mɨkɨmexi: neuxei teyahuni Jerusalén, mɨta naime kemete'u utɨa temaikate ketiyɨni Uki Nu'aya hepaɨsta katinaya atɨariemɨkɨ. 32Mɨta mɨkɨ kayatuiyamɨkɨ gentiles, wahatsɨa, mɨta kata yuriyariemɨkɨ, mɨta katinanaimariemɨkɨ, meta ti'aɨtsikamariexɨani. 33Arikeri tiweiyaxɨame, mɨkɨmexi meni miekuni mɨta haika tukari hautinekaku Mɨkɨ kaneukukemɨkɨ mɨkite watsata.''34Mɨkɨmexi mekwaheti'enana kehaitɨ mainekai, palekumekɨ paɨ kwatiwaruta hɨawixɨ meka heiti'enienikɨ ketiwara hɨawetɨ tiwarahɨawekai.35Kaneyeyani ya'umiemekɨ, Jesús mewata'haxɨatsie Jericó kiekariyari'tsie, xewitɨ uki kahaunieretɨ muwa kaniutikateitɨni huye muye hahapane aurie tumini wa'utɨ, 36Mɨta waru'eni waɨkawa teɨteri me'antikɨkame, mɨkɨ kaniuta iwauni keti yɨanetɨ tiyɨanekai. 37Mɨkɨmexi'ta paɨ metehehɨawekai kename Jesús de Nazaret muwa hau'miekai.38Iyaá uki kahauniere muta hiwaxɨ, paɨ haɨtɨ: '' Jesús David nu'aya, nenimayatsika ne xeiyani ne hetsie.'' 39Keane hɨxiena memuti'kɨkakai mepenta te'akai, paɨ metehehɨáwetɨ kename kaiwatɨ keti'kanike. mɨkɨ tawarie waɨkawa kaniutahiwa: David Nu'aya nenimayatsika nexeiyani ne hetsie.''40Jesús'ta kawakeni paɨ kaniutayɨni kename uki ke'awitɨkienike Mɨkɨ hɨxie. kepauka uki kwahauniere hurawa mu atɨarie, Jesús paɨ re'iwawiya: 41¿keta pereuyahɨwa ke'netiyurieni a hetsie?''mɨkɨ'ta paɨ'mutayɨ: Ukiyari, ne paɨ nereuyahɨwa kename ekɨ penetsiyetuirieni ne nieriya.''42Jesús'ta paɨ rehɨawe: ''kenan'wiyeni anieriya. sasúni petiuta'erikɨ herie penaneni.'' 43Xeimieme haunieretɨ kanayani, mɨta kaneyani Kakaɨyari,utɨa tikwitɨatɨ eye xeiyatɨ. mɨta meuniniereka yu'naitɨ teɨteri kakaɨyari me te'itakwitɨa.

Chapter 19

1Jesús pautaha kiekarita Jerico nieretɨ. 2Anamɨta, xewitɨ 'uki Zaqueo titewatɨ. mɨkɨ kahɨkɨtɨkaitɨni nɨ'awame tiyuwiyatɨnikɨ mɨta tuminikame kahɨkɨtɨkaitɨni.3Mɨkɨ kateu'maimɨkɨkaitɨni ke'ane hɨkɨtɨkai Jesús, mɨta kwa'uyɨwekaxɨa mixeiya teɨteri meyuwaɨkawame watsata, mɨkɨ'tsiputewikai. 4Mɨta mɨkɨ putanautsaxɨ teɨteri wahɨxie yeikatɨ mɨta kɨyetsie patitɨ'ixeiyamɨtɨ, Jesús mana muyeyanikekaikɨ.5Kepauku Jesús muta'atsie kewa meyakai, Mɨkɨ yuheima pautinierixɨ mɨta pɨrehɨawe:'' Zaqueó, nakaye'ii mexɨiwa, hikɨ 'akié nekunuani.'' 6Anamɨta mɨkɨ puyutamexɨitɨa pakatɨa mɨta penkwewi yutemawietɨ. 7Kepauku yunaitɨ me'munierixɨ yetiuyɨtsie, 'iyamexi nuiki mexɨatɨakai, pɨmehaitɨkaitɨ: ''Mɨkɨ kaneyani 'uki ke'ane ta'takuri rexeiya hau'iwatamieka.''8Zaqueó putake mita pɨrahɨawe 'Jesús: ''Neuxei, 'Ukiratsi, 'ikɨ ne'nerexeiya hixɨata ti 'arɨkame netiwayetuireni, kehate tixaɨ mekwatehexeiya, xɨka tixaɨtɨtsie xeme neti'itaiya, ne netiyeturieni naukametsie timieme.'' 9Jesús mɨkɨ pɨrehɨawe, hikɨ wikwestɨarika kanuani uwa'ii kitaá, mɨkɨ siere Abraham nu'aya kahɨkɨtɨni. 10Mɨta 'uki nu'ayaá kanuani wakuwaunetɨ mɨta teɨteri wakuwikestɨanike me'mauyexɨriekai.''11Mexi mɨkɨmexi meta 'ena'nakai 'ikɨ yamanyɨnekɨ, Mɨkɨ tiyeweiyakai tikuxatatɨ mɨta 'ɨxatsi warutaxatsiri, mɨta Mɨkɨ Jerusalen pau'huratakai, mɨta mɨkɨmexi pɨmeteyuku hɨawekai kename mexɨiwari Kakaɨyari kwieparieya hekɨarekekai. 12Mɨkɨ pɨputayɨ mexita: ''xewitɨ'uki raya'atɨ petɨa tewapaitɨ'kiekari 'anyawatsie reutakwewietɨ yɨwetɨ mayanikɨ yu'kiekaritsie tanɨ'ani.13Mɨkɨ'ta yunɨ'arima 'atamamata meyupaɨme kawarutahɨawe, mɨta 'atamamata tumini paɨmeme kawaruta'ɨitɨni, pɨkatiwarutahɨawe: 'meke'iwaɨkariyanike kepaku ne nuanike.' 14Mɨta 'iwamama kiekatari mepixane'eriekai ya'umieme yu nɨ'arima mewarenɨ'a utɨmana, Pɨ'mehaitɨkaitɨ: 'ta'iyari yakwa'ane ikɨ uki ta'itsɨkame hɨkɨtɨni.' 15Pɨtiuyɨ makunuatsie, yu'mamatsieri ihɨka kwiepari, mɨkɨ'ta yu'nɨarima warenɨ'a aku iya wa'hatsɨa tumini wa'runiɨtɨakai meke'hahunike, mɨkɨ re'timanikɨ xɨka meteana'iwakaitɨni aku tumini memunɨitɨriekai.16Matɨari 'uki hatsɨana pu'nua: pɨhaitɨ: 'ukiratsi, 'atumini putiwaɨkarixɨ 'atamamata heimana putipaɨmerixɨ. 17'uki raye'axe pɨrehɨawe: 'aixɨ'ka'aneni, pe'anɨ'arinɨaká. aixɨ petikatɨakɨ tsipaɨmemekɨ, 'itsɨkame pemayani tamamata kekariyaritsie.'18Hutarieka kanuani, pɨhaitɨ: 'ukiratsi, 'atumini putiwaɨkarixɨ 'ata'auxuwi heimana putipaɨmerixɨ.' 19'uki raye'axe pɨrehɨawe: 'Ekɨ'amamatsie neuhɨi 'itsɨkame pemayani 'auxuwime kekariyaritsie.'20Tawari xewitɨ nua, pɨhaitɨ: 'ukiratsi, 'anai 'atumini katimaneni nemiti'utakai panyutsie an'hɨakame, 21Nemetsi 'utitexi, 'ekɨpehɨkɨ 'uki tɨrɨkaɨyemekɨ penɨ'aá. Ekɨ ama'matsie petikuhɨwe tita 'ahetsie kwatimieme, mɨta pemuka'itsana pekwatiuka'eé.'22Uki raye'axe pɨrehɨawe: 'aniukikɨ nemenantahɨamɨkɨ, 'ekɨ nɨ'ari tsipetiutaine. ekɨ perakumaitɨ kename ne'uki tɨrɨkaɨyemekɨ ne'nɨawaá, ne'mamatsie netikuhɨwe tita nehetsie kwatimieme, mɨta nemuka'itsana nekwatiuka'eé. 23Tamɨta ¿ketiuru ne tumini pekuahekutua banco, mɨta kepauku ne ne'nuanikekai nemiwaye ɨnikekai 'anamaneme?'24'Uki raye'axe 'iyamexi pɨtiwarahɨawe kehate hulawa memu'uwakai: 'tumini xeunawairi mɨkɨ, mɨta xeu'ɨitɨa ke'ane 'atamamata tumini ma'ɨ.' 25Mɨkɨmexi pɨmetehehɨawe: 'ukiratsi, mɨkɨri 'ata'mamata tumini pa'ɨ.'26Ne pɨnexerahɨawe, ke'ane rexeiya tiyetuiriyerieni waɨkawa, mɨta ke'ane kwarexeiya tinawaiyerieni, mɨta siere tita rexeiya tinawaiyerieni. 27Mɨta 'ikɨ menetsi'akaheka, 'iyamexi kehate pɨmekwate hauyehɨakai 'itsɨkame nehɨkɨtɨnikekai wahetsie mieme, xewaru'atɨa 'ana'i mɨta xewarukuyaá ne'hɨxie.'''28Kepaku Mɨkɨ Yamutayɨtsie yemanyɨnekɨ, Mɨkɨ pumiekai 'anyekaitɨ, Jerusalen nieretɨ.29Pɨtiuyɨ kepauku Mɨkɨ maye'aximekaitsie Betfagé mɨta Betania, hɨrimutsie tiyetewakaku Olivos, Mɨkɨ meyuhutame yu'tɨriyama warenɨ'á, 30Pɨtiwarahɨawetɨ: ''Xe'huni kiekari tsiyawatsie.Kepaku xemautahaxɨanitsie, puritu xene'kaxeiyakuni kamaxiutsiekame. Xeha'kuwena mɨta xeneneu'atɨiri. 31Xɨka xewitɨ heta'iwauni: '¿ketiuru xepekuwena?' pɨxetiyɨki: 'Ukiratsi heiyehɨwa.'''32Mɨkɨmexi memenɨ'ariekai, mepekɨ mɨta puritu mepukaxei paɨmɨ Jesús ke'hapaɨ tiwarutahɨawekai. 33Mexi puritu me'akuwena, kutsiyarimama pɨmetewarahɨawe: ''¿ketiuru puritu xepa'kuwena?'' 34Mɨkɨmexi pɨmeputiyɨ: '' 'Ukiratsi heiyahɨwa.'' 35Mɨkɨmexi Jesús mepu'atɨiri, mɨta mɨkɨmexi 'ixuriki puritu mepantiweriri mɨta Jesús mepantiye hetsiena. 36Mexi Mɨkɨ 'umiekai, mɨkɨmexi yu 'ixuriki me'puwerarɨmekai huyeta.37Mexi'ta Mɨkɨ 'akamiekai Olivos hɨrimutsiyaritsie, yunaitɨ teɨteri yuwakawatɨ tɨriyamama mete'utsutɨa meyutemamawietɨ mɨta Kakaɨyari mehamaretɨ niuki tɨrɨkaɨyemekɨ meta naimekɨ kentiyurienekai mɨkɨmexi kemente'unierekai, 38Pɨmehaitɨkaitɨ: ''¡Aixɨ pe'itɨarieka Rey 'Ukiyari nɨ'arieyakɨ pekuyɨane! ¡Uxipiya kehexuaweni taheima mɨta raye'atɨ 'antitewamekɨ!''39Hipatɨ fariseotsixi mexuawekai teɨteri watsata mɨta Mɨkɨ pɨmetehahɨawe: '' Ti'ɨkitame, 'atɨriyama newarutite'á.'' 40Jesús waruta'ei pɨhaitɨ: ''Ne pɨnexerahɨawe, xɨkate 'ikɨ'kaiwatɨ me'umakanike, tetexi putihiwanike.''41Kepauku Jesús nuaximekaitsie kiekari 'anyawatsie, Mɨkɨ putatsuá hetsiena mieme, 42Pɨhaitɨ:''¡Xɨka perakumaikake hikɨ tukaritsie, siere 'ekɨ peretimanikeyu tita 'uxipiya metiyetuirie! mɨta hikɨ mɨkɨmexi meyu'awieta 'ahɨxie.43Mɨta tukari maka mietsie 'ahatsɨa, kepauku me'metsi akaheka tetsari metawewieni ,mɨta memetsikunani, mɨta naitsarie me'metsitamexɨitɨani, 44Mɨkɨmexi me'metsitiwaxɨanɨ kwiepa me'metsikahɨani mɨta 'aniwema 'ahamatɨa. mɨkɨmexi tete mekwahayawa heimana xeime, pekwaretima kepauku Kakaɨyari metsiwaunekaitsie metsikuwikwestɨanike.''45Jesús teyupanie pautaha mɨta tiutsutɨa tiwayexɨrɨwatɨ mɨkɨmexi kehate metetuakai, 46Pɨtiwarahɨawetɨ 'iyamexi: '' Pɨreuku'uxá, 'IKɨ NEKI PAYANI TIWAYUTINENEWITɨRETSIE,' mɨta xeme xepayeitɨá tena'nawayemete terɨta mewayu'awieta.''47Paɨmɨ Jesús ti'ɨkitɨakai tukarikɨ teyupanie. Tatsinitsixi me'manyetei mɨta te'utɨwamete mɨta teɨteri mewarahana mepei'miekukai, 48mɨta mɨkɨmexi mekwua 'ikaxexeiyakai pɨmete'uyurieni, yunaitɨ teɨteri me'pita 'eniekai Mɨkɨ waɨkawamekɨ.

Chapter 20

1Pɨka tiu'yɨni, mexi Jesús tiwa'ɨkitɨakai teɨteri teyupanie tiwa'kuxaxatɨwatɨ niuki hekwa, meniu'axɨani hatsɨana tasinitsixi meman'yetei siere te'utɨwamete meniu axɨani Mɨkɨ hatsɨa hipatɨ siere ukirawetsixi. 2Mɨta menita'hɨawe, Mɨkɨ pɨ'metehehɨawetɨ: '' yeta'teutahɨawi ¿keane metsi nɨakakɨ yepe'tiyuriewe? ¿sunú keane metsi ye'tuirie nɨari?''3Mɨkɨ pɨti'wara'eiya pɨti'warahɨawetɨ mɨkɨmexi: '' Ne siere nexeta'iwawiya. Ye' Xeneteneuta'hɨawi 4aku Juan waruti'ɨyakɨ, ɨkitsikaya ta'heima rakane nusú uki pi'netɨa?5Mɨkɨ'ta mepitimaixɨa, pɨ'mehaitɨkaitɨ ''xɨkate teu'tiyɨni, 'taheima; Mɨkɨ tayɨni:' mɨta, ketiuru yuri rekwate'itaeriri? 6Mɨta xɨkate teu'tiyɨni: ' mɨkɨ uki'' teɨteri metatsitituaxixɨani, mɨkɨ pɨ'meteku'eriwakai kename mɨkɨ Juan hɨkɨtɨkai timaikame.''7Ya'umieme mɨkɨ pɨ'mete'iei kename mekate'a kumaikai kera nekai. 8Jesús pɨti warahɨawe mɨkɨ: '' Ne siere yene'kwuatayɨni keane netsi nɨ'akaku ikɨ yeneti'yuriene.''9Pɨ'tiwara'hɨawe teɨteri ikɨ ɨxatsi: '' Xewitɨ uki kaniu ka'eni kaxie, mɨta hipame kawaru'niɨtɨani te uximayamete kaxie'tsie timieme, mɨta kaneyani xei'tapa kiekari mɨíxa. 10Mɨta tukari maya'atsie kaneyanɨa'ani xeime yu nɨari kaxie te uximayatamete wahatsɨa, meteiya'tuirienikeka'tsie kaxie ikwaxiyari. Mɨta te uximayatamete kaxie'tsie timiemekɨ meniti'waxɨani, siere meniwayahɨani tixaɨ kara'pikame.11Ya'umieme'ta mɨkɨ hipame kaware'nɨa'ni yu nɨarima mɨta mɨkɨ siere me warutiwani, waɨkawa tewiwemekɨ, mewara'yaxɨrieni me yu mamawime. 12Mɨkɨ'ta tawarie hairieka xeime kane nɨani pɨ'ta'siere metenei'kwinitɨani, mɨta meni waya'hɨani.13Mɨta ukiratsi kaxie kutsiyarieya kaniutayɨni:'' ¿Ketamɨta neti'yurieni? Nenan'nɨamɨkɨ ne niwé kwinie nereuya'hɨwa. Xɨkate mɨkɨ mehe' titexiemɨkuni.' 14Kepauku'ta te'uximayamete memi'xeitsie mɨkɨ, mete'uyutixatɨa, pɨ' mehaitɨkaitɨ:' ikɨ kahɨkɨtɨni naime tiku hayewiyarieni. Tepimieni, mɨkɨ tiku'hayawiyarieni tapinite rayanikɨ.'15Me niwayahɨani kaxie kuraruta, mɨta me nimieni. Mɨta, ¿Kewa yurieni ukiratsi kaxie kutsiyarieya mɨkɨ? 16Mɨkɨ kanuamɨkɨ mɨta watikwini te uximayamete kaxietsie timiemekɨ, hipameta pɨta kawa'nɨitɨamɨkɨ yu kaxie'tsie.'' Mɨta memu'enaxɨtsie, pɨ'meniutiyɨni:'' ¡Kakaiyari ketatsi unani!''17Mɨta Jesús kawaru xeiya mɨkɨmexi, pɨ' tiwahuawetɨ: '' ¿Kean'yitɨ pan'yɨne ikɨ utsika? ¿TETE KITAMETE ME KWA UTANAKE'ERI, KANAYEITɨARIENI TETE HIXɨAPA MAYAKA'? 18Yunaitɨ keane metiweni ikɨ tetesie kanayeitɨariemɨkɨ itsinenetɨ. Mɨta keane kaweni hetsiena, kata petsinariemɨkɨ.''19Mɨta te'utɨwamete siere tasinitsixi meman'yetei mepiwautɨwekai kehapɨ aixɨ mete ipime me piwiyakekai Mɨkɨ muwa ye'upaukukakɨ, mete akumaikai mɨkɨ kename ɨxatsi wa'hapɨsta hɨkɨtɨkai. Mɨta teɨteri me wareutexiekai. 20Mɨkɨ meku'xexeiyakai palekumekɨ, me warenɨ'a te hupamete palekú meteu'iyarime, meme kaxeiyakɨ yɨkɨ niuki aneme xatsikayatsie, memi yatuanikɨ tatuwani hatsɨa meta siere itsɨkame.21Me'pe'iwawiyakai, pɨ'metehe'hɨawetɨ: '' ti'ɨkitame tete'akumate kename akɨ peti'ɨkɨtɨa meta aixɨ petiu'xaxata, xeime hepasta pekwáuka kereu'kuwekɨ ken'raya'axekɨ, xeikɨa ekɨ peti'ɨkitɨa sasunimekɨ Kakaiyari huyeya'tsie timieme. 22¿Aixɨ ti'ane tame tumini teya'tuaka Cesar hatsɨa, nusú tixaɨ?23Mɨta Jesús peika'enietɨya yu'hetsɨa kenti maiwekai, pɨ'tiwara hɨawe: 24''Xeke'neneuxei'yastɨa xeime tumini. ¿Keane hɨkɨ tuminitsie maka meta mana'maúxa?'' Mɨkɨta pɨ' me'putiyɨ: '' Cesar kahɨkɨtɨni.''25Mɨkɨ'ta pɨ'tiwarahɨawe: Xɨka'tesɨ pɨ'aneni xeketene'yatuiri Cesar ketipatɨ tixuawe meta tita tipinieya Cesar, mɨta Kakaiyari reketene yatuiri tita tixuawe Kakaiyari pinieya.'' 26Mɨkɨ'ta wa'iyari yakwa'ɨyɨ memita niukiwiya Mɨkɨ kemu tayɨkai teɨteri wa'hɨxie. Meuwa me puyu'hayawaxɨ meka yumaiwawetɨ kentiu'yɨkaikɨ mɨta tsi'mekwa utiyɨ.27Mɨta hipatɨ saduceos Hatsiana mepekɨ, kehate pɨ'memaitɨka kename kayɨwe hau'mɨme haman'taniere, 28mɨkɨmexi'ta mepe iwawiya Mɨkɨ: pɨ'mete hehɨawetɨ Ti'ɨkitame, Moisés pɨtatiu utsiri XɨKATE XEWITɨ UKI IWAYA U'MɨNI, YU ɨYA HEXEIYATɨ, MɨTA KANUARIETɨ, MɨKɨ UKI KAYɨWENI XɨKATE HEWɨTɨNI YU IWA ɨYAYA, MɨTA KAYɨWEKAXɨAMɨKɨ XEIME NUNUTSI MEXɨKA AYEXEIYA YU'IWA HETSIEMIEME.29Me pu'uwakai ata'huta iwamari matɨari mu haitɨa pu'tineɨkixɨ, mɨta pu'mɨɨ katinuariwetɨ, 30mɨta hutarieka siere. 31Mɨta siere hairieka meiwitɨ, yaxeikɨa siere ma ata'hutatɨ mekwa'utinuarixɨa mɨta mepu'kwi. 32Uranierita ukaratsi siere pu'mɨɨ. 33Mɨta maman'tanieri'tɨarientsie, ¿keane ɨyayá pe'hɨkɨtɨni? Me ata'hutatɨ iwamari me mei'witɨkɨ aku.''34Jesús pɨti'wara'hɨawe: temari niwetsiekate a'nai kwiepa me mu'uwa me puti'neneɨke mɨta siere meyatuíwa meme yuwitɨkɨnikɨ. 35Mɨta iyaá keane pɨ'mete'matiwa tukari makamietsie maman'tanieritɨarieni mɨkite watsata, mekwa'hetineneɨke, hapaɨna'ta mekwa'heyatuiwa me tiwikienikɨ meta me metineneɨkekɨ. 36Hapɨana'ta tawarie mekwa 'hekwini, yaxeikɨa pɨ'mekwa'heyɨni37Mɨta mɨkite mamanku'uitɨarieni'tsie, Moisés tiuta ɨkitaxɨ, kentiuyɨ hakunenatsie aku iteɨri xuyatɨka, kewa mɨkɨ muta hɨawixɨ yu Ukiyari MɨKɨ KAKAɨYARIEYA ABRAHAM SIERE KAKAɨYARIEYA ISAAC META SIERE KAKAɨYARIEYA JACOB. 38Mɨkɨ kwa hukɨ wa Kakaɨyari mɨkite, pɨta iya mema yeneniere, yunaitɨ meka te ayaneniere Mɨkɨ'tsie.''39Hipatɨta te'utɨwamete pɨ'mete niuani: Ti'ɨkitame , aixɨ petatiku'eiya.'' 40Mɨta mekwa'yɨwawekai tawari memiye iwawiyani.41Jesús'ta pɨ'tiwarahɨawe: '' Kehapɨ xehaitɨka iyaá Cristo kename nu'aya David? 42Mɨkɨ yu' kɨmana David xapaya'tsie pɨ'karaine Salmos, Mɨkɨ Ukiyari pɨ'rehɨawe ne Ukiyari: '' KENAUKANI NE MAMA TSERIETA, 43KEPAUKU'RIKE PEWARA'IWA TSIMEMETE'HAUERIYA A KETATɨA PEWAKUTUANI.' 44Yu'umieme'ta David pu'tahɨawixɨ Cristo ' Ukiyari', ke hapɨta aneni Mɨkɨ, David nu'aya?''45Yu'naitɨ teɨteri me anakáku pɨ'tiwarahɨawe yu'tɨriyama : 46''Xekeneyu'ɨwiyani te'utɨwamete wa'hepɨsta, kehapaɨ xeikɨa me tehauyahɨwa memu'huú yu'kutuni tɨtɨmekɨ, pɨ'mete hauyahɨwa meke'hahɨawarɨwani palekúmekɨ ti'watuiyatsie, mɨta ɨpari manya haitɨtɨatsie memateni aku muwa Sinagogas, meta wiesta'ta me matetɨka mete aya'axe mamayaxiketsie. 47Mɨkɨmexi'ta siere mete ayakwa'tsie wiuraxi wa'kita, mɨta siere kwinie meteyuwe'etatɨka yu'nenewiya kwinie me aya'tɨtɨriyatɨ. Mɨkɨ'ta waɨkawamekɨ metiwiyariekuni.''

Chapter 21

1Jesús kananku niere mɨta ka'waru xeiya teɨteri tumini'memuya mana tumini me'hauka xɨrɨwame niwetaritsie. 2Mɨkɨ kaniu'xeiya siere wiura waɨkawa karexeiyame hutame monedas kaxeiya'akame hauka xɨrɨwame. 3Mɨta mɨkɨ pɨ'putayɨ: "Sasunimekɨ pɨ'nexerahɨawe, ikɨ ukaratsi wiura masi waɨkawa kaneuka xɨrieni kawara'iwa meyunaime. 4Meyu'naitɨ waɨkawa tumini meneuka'xɨrieni. Mɨta ikɨ wiura, ni tixaɨtɨ'kwa re'xeiya, naime kepa'tumini me xeiyakai pau'ka xɨri.5Mexi'ta hipatɨ meteku'xatakai teyupanie, kehapaɨ reuku'wewiyakai tetexi tsianemekɨ mɨta mawarika, Mɨkɨ pɨ'kaniutayɨni: 6"Ikɨ pini xete'xeiya hapaɨ, kanehamieni tukari kepauku ni xewitɨ tete yukuhayawa tawari xeimetsie akaitɨ kaka'unariemɨkɨ"7Mɨta mepita'iwawiyaxɨ, pɨmetehe'hɨawetɨ: "Ti'ɨkitame, ¿kepauku yeti'yɨni? ¿Mɨta keti'yɨni kepauku ikɨ yeti'yɨnitsie mu'huranitsie?" 8Jesús pɨ tiu'a: "Xekeneyu ɨwiyani kataku xete'u itayarieni. Yu'waɨka me axɨani kename ne'ne hɨkɨ mehaitɨkaitɨ, pɨ meutiyuatɨ: 'Ne mɨkɨ ne hɨkɨtɨni,' mɨta, 'Tukari kana'ya aximeni.' Xe'kwa he kɨkani wa'utɨa. 9Kepauku pɨ xete'enanani kename kwiya hexuawe, xekwa ma'maka, ikɨ yerauya wetse paɨmɨ ketiuyɨni, mɨta yepauku yekwa'ti yɨni.10Mɨta Mɨkɨ pɨ'tiwaruta'hawixɨ: "Me'nanku'uikuni teɨteri tawari hipame teɨteri wa'hepaɨsta, mɨta kiekarite tawari xeime kiekari hepaɨsta. 11Waɨkawa ti'yɨni kwie tayuani, mɨta hapaɨna haká taweni meta kwiniya. Ti'xuawere marika mɨta waɨkawa ti'hekɨare ta heima.12Mɨta pɨ kati'yɨwekaku, mɨkɨ yu'mama mena'ka tetɨakuni xe'hetsie mɨta mexenan'ku weiyakuni, mexeyatuakuni aku sinagogas mɨta siere mexenan'taxɨriekuni, meta mexentan'witɨkuni yu'ukiyarima wa'hetsɨa ya'xeikɨa tatuwani'tsixi wa'hatsɨa ne keneti'tewakɨ. 13Ikɨ yekati'yɨmɨkɨ xe mitaxatakɨ kexete'anyakɨkɨ.14Yeti yɨnikɨ, aixɨ yu iyari xekwa yurieka ya'pauku ka'aya awekaku kepauku yetiyɨnitsie, 15anamɨ Ne nexeyatuirieni niuki mɨta waɨkawa xetemaiwawenikɨ, meyunaitɨ mexetsi'aka unie mekwa ika xeiya kemeti'yɨni.16Mɨta xeme siere me xeyatuani xe'yeyeuma, xe iwama, xe'marema, meta xe hamikuma, mɨta mɨkɨ mexetsiyetuani xe'kwiyanikɨ. 17Mɨta Xe'yehekarieni ne kenen'ti tewakɨ. 18Mɨta tsepa yetiu'yɨ ni'xewitɨ xe'kɨpa tsikwa'itɨarieni. 19Xɨka xeme xe'hetineikani yu'kɨpɨri xe'paíwa.20Kepauku Jerusalén xe'xeiya kunamietɨ kuyatsixikɨ, xete'he timani kename u'hura xeka'unarienitsie. 21Mɨta xeke'newaruhayawa kehate Judea meku'tei meke u'yutauna hɨrítsata, mɨta xeke'newaru pitɨa mekewayakɨne kehate memuku'tetɨka hixɨapa kiekari'tsata, mɨta kehate yauta memau'uwa mekwa'hanunuwani. 22Mɨkɨ tukari maka'hu hɨkɨ kenmu'itɨarie pɨ'ti yurieni, mɨkɨ rayuya'atɨanikɨ naitɨ rakaútse.23¡Waɨkawa tiyɨni iyamexi kehate mema'ya nunutsitɨka mɨta siere kehate yu'niwema mewa tsi'tsitɨa a'namɨ tukari'tsie! Mɨta tixuawere iyari'tɨarika kwiepa mɨkɨ teɨteri wa'hetsie meta yaxeikɨa waɨkawa haxɨa. 24Mɨta mepati'xɨriyani kutsira ratakema'kamekɨ hipatɨ me pan'hapanieni tewapaitɨ wa'kie kwahehɨkɨ'tsie, mɨta gentiles Jerusalén heima mepepa'uni, kepauku'rike maya'ani kentiyɨ'nikekai gentiles wa'hepaɨsta.25Mɨta tiyuhekɨare waɨkawa tau'tsie, meta metseri'tsie yareikɨa xurawetsixi'watsie. Mɨta kwiepa iyaritɨarika tixuawere kiekarite meta muku'manetɨkatsie mɨta mekwaheyuti'mani me enietɨ kemu'taineni haramara. 26Meti'xuawere teɨteri meutarɨwetɨkaitɨ marikakɨ mɨta mehau'ti erietɨ kenti'yɨni tawari kwiepa. Mɨta mana ta'heima waɨkawa ti'yɨni27Mɨta mɨkɨmexi mexei'ya Uki Nu'aya akamiekame haiwitsie hexeiyame waɨkawa tɨrɨkariya raya'atɨ. 28Mɨta kepauku ikɨ yeti'yɨni, xeke'nanku'uki, mɨta xeke'nanku nieri, a'namɨ kaniu hurakamɨkɨ xetixɨnarie'nitsie."29Jesús waruta xatɨa ɨxatsi pɨ'haitɨ: "Xeu'xeiya iteɨri higos mauka'yaxike yaxeikɨa naime iya iteɨrite. 30Kepauku mauku'yɨyɨranitsie, xeme xe'niere xete'hetimani kename witarita uhura. 31Paɨmɨ siere, kepauku xe'niere ikɨ yeti'yɨaneni'tsie, xeme xete'hetimani kename Kakaɨyari kwieparieya u'hura.32Sasunimekɨ, Ne xerahɨawe, ikɨ teɨteri yeme'yupatɨ mekwa an'yakɨne, kepauku'rike naitɨ yetiyɨni. 33Mɨta taheima yaxeikɨa kwie pan'yakɨne, mɨta ne'nuki kwa an'yakɨne.34Mɨta xene'enanaka xeme, mɨta yu'iyaritsie xekwau'uxeni kexentehauyahɨwa mɨta xekwa'ietɨweni mɨta siere xekwayu'iyaritɨaka yu'tukari'tsie. Ikɨ tukari maya'ani yexekateha'eriwakaku 35Mɨta xewitɨ tiyuwitsestɨwame. hamie meyu'naime wa'etsie a'naí kwiepa metama.36Mɨta xekeneta'ikwewani tukarikɨ, xekeneyu'nenewieka tɨrɨkariya xeme xeiyanikɨ, mɨta xe'yuta unaxɨani anamɨ ye'tiyɨni'tsie meta Uki Nu'aya hɨxie.37A'namɨ tukarikɨ Mɨkɨ tiuti'ɨkitakai teyupanie mɨta yɨwikɨta Mɨkɨ waye'yeikakai, mɨta muwa peka'papariyarɨwakai hɨrítsie Olivos tiyetewakaku. 38Yu'naitɨ teɨteri meputa'axekai ximeri me Í'eniekutɨ muwa teyupanie.

Chapter 22

1Mɨta pani ka'utipuputsaretɨ wiestayari mu'hurakai,tiuyuterɨwatɨ weiya. 2Mɨta meman'yetei tatsinitsixi meta te'utɨwamete meteuyutahɨawixɨ kehapaɨ kename Jesús mete'ímienikekai, mɨta mɨkɨmexi teɨteri me'watexiekai.3Tɨkakame pautahá Judas el Iscariote'tsie,mɨta meyu'doce xewitɨ. 4Judas metɨa paɨ'tiwarahɨawe tatsinitsixi meman'yetei mɨta tupiritsixi kename kehapaɨ tiyatuanikekai Jesús.5Mɨkɨmexi'ta meyu'temamawiwekai mɨta pɨ'meteuxa kename tumini memi'ɨitɨani. 6mɨta mɨkɨ yatiutanake'eri waparewieni kehapaɨ yɨme wayetuirienikekai pi'tiwau miyetuanikɨ ya'tewa teɨteri makanierekaku.7Pani kwautipuputsare tukariyari'tsie payaá, anamɨtsie weiyakɨ muxaá mu'mieriexime'tsie . 8Jesús penɨa Pedro meta Juan,tiwara'hɨawetɨ: ''xene'hú mɨta ta'hetsie mieme xetenekawewi ikwai weiyakɨ mieme,tetekwani. 9''Mɨkɨmexi'ta me'pita'iwawi: ''¿Kéwa teteheka'wewieni?''10Mɨkɨ paɨ'tiwara'heiya; ''xeu'enaa, kepauka xeme xemau'tahaxɨani kiekaripa, xewitɨ haá'atɨtɨ ya'ɨta xetsihekaxeiya.Mɨta xekeneuweiyani kewa kita mautahani'tsie. 11Mɨta paɨ xeteneutahɨawi kiekame ukiratsi: 'Iyaá ti'ɨkitame paɨ'paine: '' Kéwa pehɨkɨ kita iwawatamete memuye'hipite, aku kewa Ne nere'kwani weiyakɨ ne tɨriyama wa'matɨa?''12Mɨkɨ ka xenexeiyastɨamikɨ kɨta anakayaukame naime tɨyepɨkame. Muwa ikwai xe ketene kawewi,'' 13Mɨta mɨkɨ menekɨne, naime meteniu kaxeiya Mɨkɨ kenti waruta huawixɨ. Mɨta mɨkɨ mete niukawewini ikwai weiya'tsie timieme.14Mɨta maya'atsie tukari, Mɨkɨ pankaya yu nɨ'arima wamatɨa. 15Mɨta pɨ tiwarahuawe: '' Ne pɨnereuyahuwa waɨkawemekɨ netikwani ikɨ ikwaɨ weiyatsie timieme xehamatɨa mexi akuxi Ne katikwiniwe. 16Ketiu ne yenexera huawe, Ne nekwa ikwani tawari, kepaukurike maya ani Kakaɨyari kwiepariena.17Uranierita Jesus tekɨxɨ pankuha yapaukuta panpayusi puwewi pɨ haitɨ: ''xekenan hiexɨa, xeyunaitɨ. 18Ketiu Ne' yenexerahuawe xeme, Ne nekwa an ieni tawari kaxie hayari, kepaukurike Kakaɨyari kwieparieya hamie.''19Mɨta Mɨkɨ pani panku'ɨi panpayusi uwewieka, pitataraxɨ, mɨta waru'ta ɨitɨa, pɨhaitɨ: ''Ikɨ ne waiyari ka hukɨtɨni kayatuiyaka xe hetsiemieme. Pɨxeketene ka huni ne hetsie xe ku eriwatɨ.'' 20Yaxeikɨata Mɨkɨ tekɨxi pankuha arikie me te ukwuaka pɨ haitɨ: ''Ikɨ tekɨxɨ hekwuame ka hukɨtɨni pɨtɨ aneni'kɨ ne xuriya ta xɨriexɨani'kɨ. aku xehetsiemieme taxuriexɨani.21Xeikɨa'ta xeme xekene ananaka. Keane netsiyatuani ne hamatɨa ana kaniutikani mexatsie. 22Ikɨ Uki Nua'aya sasunimekɨ pɨ kati yɨmɨkɨ etsiena. ¡Yu hetsie tsiri iya uki ke ane Mɨkɨ yatuani!'' 23Mɨkɨ'ta meniutayuani ma hayuiwawiyatɨ yunaitɨ, ke ane kuta hikɨtɨnikeyu mɨkɨ ye ti yurieni.24Mɨta meniutayuani mete hayuxaxatɨwatɨ yukɨmana mɨkɨ yaranyɨnetsie keane kuta mɨkɨ raya axe hukɨtɨnikeyu waɨkawa. 25Mɨkɨ'ta pɨ tiwarahuawe: '' Reytisxi tewatanaka gentiles me mu ukiyari wa hetsie, mɨkɨta tɨrɨkariya memexeiya wa hetsie, pɨmete u huawarɨwa itsɨkate kename aixɨ mete kahu kiekaripa26Xeme'ta xe hapaɨsta pukwua ti aneni, Pɨta, xekenehayawani ke ane masi waɨkawa raya'axe xe tsata ke hukɨtɨni siere ke ane kwaraya'axe. Xekene hayawani ke ane waɨka raya axe ke hukɨtɨni waɨka ti uximaya. 27Ketiu ¿ke ane kuta waɨka raya axe, mankayarɨne mexatsie, sunu iya ti uximaya? ¿Tixaɨ iya pɨta mankaya mesatsie? Paɨmɨ siere, Ne xetsata nepuyeika iya xewitɨ ti uximayatame hapɨ.28Xeikɨta xeme ne hamatɨa xepuhu tukarikɨ kenen ti inɨatsiene. 29Ne xeme ne xeyatuirie xeime kwiepari, Neyau netsi yatuiri hapi xeime kwiepari, 30Mɨkɨtsie xeme xeyɨwekaxɨani xete kwuani meta xeman'ieni ne mexatsie ne kwieparie. Mɨta xeme siere xepankayaxe ɨpari raya axetsie aixɨ xe te akayuruwatɨ mɨkɨ meyu 12 tribus Israeltari watsie.31Simon, Simon, ke ne amaiweni, kahauyumarie kamawauka masta inɨatake masta iwarɨkake trigo hapɨ. 32Mɨta meyunenewie akɨmana, yuri ke penti erie kwa umawenikɨ kepauku pamanuani a iwama pawaraka xewiririeka .''33Pedro re huawe'ta Mɨkɨ: '' Ukiyari, heri ne iyari paka xewia hamatɨa ne yemie, kaxariyani xeikɨa hawaɨkɨ yaxeikɨa tsepa ne mumɨ.'' 34Jesus pɨ re huawe: ''Ne pɨnemara huawe, Pedro, wakana kata hiwawekaku ana tukaritsie pe'aku imabani, pɨ pe utaitɨ kename pekanetsimate.''35Mɨkɨta Jesus mɨkɨ pɨtiwara huawe: ''kepauku Ne nexe utanɨa, kɨtsiuri, tsaketa, inɨa xeka utɨtɨ ni kakai, ¿tixaɨtɨ xerauya hɨatɨ ratɨa xeme?'' Mɨta paɨmeputɨyɨ: ''hawaikɨ'' 36Mɨkɨ'ta pɨtiwara huawe: hikɨ'ta, ke ane kɨtsiuri matɨkɨ, ke heitɨnɨ siere xei kurtaruyari inɨa. Ke ane kutsira kwa hexeiya yu kutuni ke utuani xeime mɨta kutsira naneni.37Neta pɨnexera huawe, mɨkɨ kenreu ku uxa ne apaɨsta mɨkɨta paya'ani. ''MɨKɨ PAYEITɨARIE TI NAWAYAME HAPAɨ TI YU MIEKAME HAPAɨ.'' Mɨkɨtsi kentiutayɨ hukɨa maukayɨne ne hapaɨsta'kɨ payuya atɨa.'' 38Mɨkɨ'ta pɨmeputiyɨ: '' neuxei, Ukiyari! anai hutatɨ kutsirate.'' Mɨkɨ'ta tiwara hɨawe: ''ariri mɨkɨkɨ.''39Mɨtari mɨkɨ taɨkai mete ukwuaka, Jesus petɨa yauta, reyetewakaku hirimuritsie Olivos, mɨkɨ tiriyamama me penkuwei utɨmana mepekɨ. 40Kepauku memeta axɨa, mɨkɨ tiwarahuawe: '' Xekeneyu nenewieka xeme kataku inɨatsika xehexeiyani.''41Jesus panayatɨa'ta etsiwa tewa yu tɨrɨyama waruku eiri, putitunumake mɨta puyutanenewi, 42paɨ utaitɨ: ''Yau'a, ne pɨnetiku eriwa penetsi pitɨanikeyu ne kwa tiukakukuinenikɨ. Ne nekwua yuwe kenetiku eriwa, masi Ekɨ pɨta kepetiku'eriwa pɨketeuyuri.''43Mɨkɨta payu hekɨataxɨ akeri ta heima mieme tɨrikariya pi pitɨa. 44Kui yɨanetɨ, Yu nenewiekai masi waɨkawe tɨrikaɨyemekɨ Kwaxiyaya panakaxɨrɨwekai xuriya hukɨtɨkai mɨta kwiepa tixurɨwekai.45Mɨta kepauku Mɨkɨ mankuke Yu'nenewiekaitsie, petɨa yɨ'tɨriyama wa'hatsɨa warutaxei mekutsume mɨkɨ meyu'heiweriekai. 46wara'iwawiya: ¿ketiuru xe'kutsu? xekenanku'uki xekeneyunenewieka kataku xe'uta inɨatsieni.47Mexi mɨkɨ ti'kuxatakai mana teɨteri waɨkawa mana mepu'axɨa Judas ayewetɨ aku 12 tɨriyamama mayewekai mɨkɨ mana warawitɨkɨkai Mɨkɨ Jesús hatsɨa petɨa pi'itsi, 48mɨta Jesus Judas pɨrehɨawe ¿Xei itsiyarikɨ uki Nu'aya petiyatua?49Kepauku keane auriena mamawetɨkatei Jesús aurie mamanenieruxɨkentiyɨanekai pɨ'meputiyɨ Ukiyari ¿tawatawiyakuni kutsirakɨ? 50Mɨkɨta xeime kaniutawiya tatsini nɨ'arieya, nakaya kanaxiteni tserietanatsie 51Jesús'ta paɨ pɨtayɨ: ariri paɨxeikɨari.'' mɨta Mɨkɨ nakaya kaniumayɨani, mɨta aixɨ kaniuyɨni.52Jesús'ta paɨ tiwarahɨawe tatsinitsixi memanyetei, kapitanitsixi teyupanie memaya'u mɨta siere iya ukirawetsixi memu'axɨakai me 'i'hɨanike: ''¿ xeme xemakɨka, tinawayame xe hɨani hapaɨ, kutsira mɨta kiyexi xeteu'pitɨ? 53Tukarikɨ Né xahamatɨa neyukanieritɨakai teyupanie, xeme néhetsie xemamate xekwa hauta netɨa. mɨtari tukari kanaya'akani kepauka xeme yexetekakɨne kexetehauyahɨwa. siere tukari kanaya'akani kepauka tɨkakame yɨwe kemureuye.''54Me'i'hɨatɨ, tewa meneiwitɨni mɨta meneiwitɨni iya tatsinitsixi wa ukiyari kie. Pedro kaniwareunkuweiya yatewa umietɨ. 55mɨkɨtari me antinaika takwa hixɨapa yu naitɨ menayaxetɨkɨne, Pedro'ta'wahitsɨata kaneuka yarɨni.56Xeitɨ uka nɨ'ari mixei meximana utiyeixa tai' xawatiriyayakɨ mɨta kanenta xeiyaxɨani mɨta paɨ kaniutayɨni: '' ikɨ uki siere Mɨkɨ hamatɨa mameyukanieritɨakai.'' 57Mɨta Pedro kanenkanani ,paɨ haitɨ: '' uka , ne nekwa'i'xexeiya.'' 58Reutewikakuta xewitɨ siere mixeitsie mɨta paɨ pɨtayɨ: '' ekɨ siere wa'iwa pehɨkɨtɨni.'' mɨta Pedro paɨkaniuta yɨni:'' uki, ne nekwahɨkɨ.''59Xeime horayari hauti neximekaku xeitɨ uki siere tawarie paɨ pɨtayɨ: makaxewi kename ikɨ uki siere Mɨkɨ hamaɨa manaheyukanieritɨakai, mɨta mɨkɨ siere galileo kahɨkɨtɨni.'' 60mɨta Pedro paɨ mutayɨ:'' uki , ne nekwarakumate kepenerahɨawetɨ pemaine.'' yapaukata, mexita ketikuxata, wakana kaniuta hiwa61Jesús taurie aweka Pedro kaneunta xeiyaxɨani. mɨta Pedro Ukiyari nuikieya paye'eri, kepauka Mɨkɨ paɨ titahɨawekai: wakana katahiwawekaku hikɨ ekɨ penetsikanani haikakɨ.'' 62Wayeyaka, Pedro kaniuta tsuani waɨkawa yu iyarikɨ yuheiwerietɨ.63Mɨta iya ukitsi Jesús memuhɨkai meniti nanaimani mɨta memitiwaxɨa. 64Mɨta xeimieme meheiku hɨaka hɨxiena, mɨkɨta menitawawirieni, paɨ metehehɨawetɨ:¿yekeneiyahɨki 'ke'ane metsihautiwaxɨa!?:'' 65Mɨkɨmexi waɨkawa meniuti niUni tiwaɨkawamekɨ Jesús hepaɨsta mete'iwawirietɨweɨ.66Xeimiemeta ukahekɨareku, ukirawetsixi kiekarita kiekatari yu naitɨ meniuyuku xeɨrieni, tatsinirixi mete'aya axe meta siere te'utɨwamete. mɨkɨmexi mekaneiwitɨni tiwayutixaxata, 67Mɨta paɨ meniuti yɨni: '' ekɨ xɨka pehɨkɨtɨni Cristo, yaketatuta hɨawi.'' Mɨkɨta paɨ tiwarahɨawe: ne xɨka yanexetiutahɨawe , xemeta sasuni xekwaneteta'eririeni, 68Mɨta xɨka ne nexe'uta'iwawiya, xemeta tixaɨ xekwanetsita 'eiya.69Mɨta hikɨ umautiyɨne, ikɨ uki nu'aya kanakaimɨkɨ tserieta kakaɨyari tɨrɨkariyayatsie.'' 70Yu naitɨta mɨkɨ paɨmeniutiyɨni: ¿Tamɨta ekɨ kakaɨyari nu'aya petihɨkɨ?'' mɨta Jesús paɨ tiwara'eiya: ''xemetsɨ xemaitɨka kename Né nehɨkɨ.'' 71MɨKɨta paɨ meniutiyɨni: ¿ketiukuta xeime tepauyahɨwa rakumaikame? tame takɨmanakɨ tekate'enana yutetakɨ kemaine.''

Chapter 23

1Yunaitɨ meyɨnɨkai mepanku'ui, mɨta Jesús mepehaá Pilato hɨxie. 2Mɨkɨmexi meputayua mei'itátɨ pɨmahaitɨkaitɨ: "Ikɨ uki tepekaxei tsitiwayahɨaweme ta'kiekaritari metáma, kawapitɨatɨ César tumini meku ɨitɨwani, mɨta pɨ'haitɨ kename Mɨkɨ Hɨkɨ Cristo xewitɨ rey."3Pilato pɨ'ta'iwawiyaxɨ pɨ'haitɨ: "Ekɨ petihɨkɨ Rey Judiotsixi wa'hepɨsta?" Mɨta Jesús pɨti'ei pɨhaitɨ: "Ekɨ pɨ'papaine." 4Pilato pɨ'tiwarahɨawe tatsinitsixi memanyetei mɨta siere teɨteri yu'waɨkawame: "Ne nekwa ikaxei tsiranyineme ikɨ ukitsie." 5Mɨta mɨkɨ makwatehayawakai, pɨmahaitɨkaitɨ: "Mɨkɨ teɨteri wa'xɨyaritɨa, ti'ɨkitatɨ Judea muyahane, Galilea'paitɨ hatineikatɨ ana'i paitɨ siere.6Mɨta kepauku Pilato ikɨ tiu'eni, mɨkɨ´pita'iwawiyaxɨ xɨka mɨkɨ uki galileo hɨkɨtɨkaitɨni. 7Kepauku mɨkɨ retima kename mɨkɨ yɨwekai Herodes mitanɨ'ani, Jesús penɨ'a Herodes hatsɨa, mɨta anamɨ mɨkɨ siere Jerusalén puyeikakai.8Kepaukuta Herodes Jesús muxei'tsie, puyukatemawi, mɨta mɨkɨ pɨ'xeiyamɨkɨkai meripaitɨ. Mɨkɨ pa'enawekai Hetsiena ti'miemekɨ ta'ikwewakai kename niere kwatiyɨwe hapaɨ. 9Herodes Jesús pita'iwawi hipame keti'ane, mɨta Jesús tsikwatita'ei. 10Mɨta tatsinitsixi maman'yetei hapaɨna te'utɨwamete mapanku'ui, me ixanetatɨ tɨrɨkaɨyemekɨ.11Herodes hapaɨna xutarutsixi me'yunɨtɨ mepitati, mɨta siere mepitinanaima, mɨta mete anakapinitɨa pini witsiti'anenemekɨ, mɨta tawari mepeinɨ'a Pilato hatsɨa. 12Herodes mɨta Pilato hamikutsixi mapakɨ anamɨ tukari (meripaitɨ mɨkɨ mapayuka hekakai).13pilato warutahɨawixɨ iya tatsinitsixi mamanyetei mɨta siere tatuwanitsixi mɨta siere teɨteri yu'waɨkawame, 14mɨta mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: "Xeme ikɨ uki xenetsu'atɨiri aku teɨteri wa'xɨyaritɨa tsimetekahunikɨ. mɨta xeunieri, ne, nehe'iwawiyatɨ xeme xe'hɨxie, ne nekwa ikaxei tsiranyineme ikɨ ukitsie aku xeme xemixaneta kename ketikamiekakɨ.15Hawaikɨ, Herodes pɨkwatiku'eriwa mɨta ya'umieme tawari ta'hatsɨa kaneyanɨ'ani, mɨta xeunieri, tixaɨtɨ kwatikaxeiriyarie ya'anyinemekɨ mierinikɨ. 16"Neta ne hetsie, netikwinitɨani mɨta nepitatuani." 17Mɨta Pilato pɨti'anekai anamɨ wiesta judiotsixi mamuwewiximetsie xeime tatuani kaxariyari mamaya'u.18Mɨta mɨkɨ yunaitɨ maputihiwakai, pɨmahaitɨkaitɨ: "¡Xanyahɨwa ikɨ tewi, mɨta Barrabás xeutatua!" 19Barrabás xewitɨ tewi hakɨtɨkai tiyumiekame hapaɨna puyutamiekai kiekaritsie.20Pilato tawari warutahɨawixɨ mɨkɨmexi, pɨtiku eriwatɨ kename Jesús tatuani. 21Tawarita mɨkɨ meputihiwaxɨ, pɨmahaitɨkaitɨ: "Xeukawi, xeikawi." 22Mɨta mɨkɨ tawari hairieka pɨtiwarahɨawe: "¿Ketiuta? ¿kekuta tikamie ikɨ tewi? Tixaɨ nekwatiukaxei ikɨtsie ya'anyinemekɨ temimiekakɨ. Mɨta ya'umieme, netikwinitɨame, nenitatuamɨkɨ."23Mɨta mɨkɨmexi mepetineikakai mahahiwatɨkaitɨ tɨrɨkaɨyemekɨ, pɨmetenɨ'atɨ Mɨkɨ ke'ukawiyanike. 24Mɨta mɨkɨ wa'hiwari pilato pinakixɨ. Ya'umieme Pilato wayatuiri mɨkɨ tita metewaukai. 25Mɨkɨ warutatauiri keane mawaukai, aku mɨkɨ kaxariyari mautanamiekai kiekari uyutamieka mɨta siere tiuyumieka. Mɨta mɨkɨ Jesús wayatuiri mɨkɨ memiwaukaikɨ.26Mɨta mexi takwa me enyanɨ'awa, Simón Cirene kiekame mapuwi pakunuakai reku'uximayaka, mɨta mɨkɨ kuruxi mepikweitɨa mentɨnikɨ, Jesús utɨa umietɨ.27Teɨteri yuwaɨkawatɨ hapaɨte ukarawetsixi me'utitsuatɨ meyuheiwerietɨ Hetsienakɨ, mepiweiyakai. 28Mɨta mɨkɨ warukuxeiyaka, Jesús pɨtiwarahɨawe: "Neniwema Jerusalen kiekatari, xekwahatsuanani Nehetsie mieme, xeutitsuakani pɨta xehetsie hapaɨna xeniwema hepɨsta.29Mɨta xeunieri, tukari pakamie kepauku mɨkɨ pɨmetiyɨni: 'aixɨ me itɨarie makwaniwewawe mɨta hapaɨna waniweyame makwate ayanuiwitɨa mɨta yutsitsikɨ makwate utsitsitɨa.' 30Mɨta mɨkɨmexi metetsutɨani pɨmahaitɨkaitɨ hɨrimutsie hepɨsta: 'tahetsie neukaxɨri,' hapaɨna hɨri: 'ketatsukanani.' 31Xɨka ikɨ yaxeteyurieka mexi akuxi iteɨri tsiɨraɨye, ¿Ke'ta tiyɨni kepauku wakinitsie?"32Hipatɨta ukitsi, yuhutatɨ teyukwikate, Hamatana mepehapanie hapaɨna siere mewakwinike.33Kepauku memuta'axɨa mana pɨtiyetewakaku "mɨki mu'uya manka" manamɨ mɨkɨmexi mepikawi hapaɨna teyukwikate, xewitɨ tserietana xewitɨta utatana. 34Jesús pɨputayɨ: "Ne Yau, tewareuyahɨwiri, mɨkɨ makwate akumate kemeyɨatɨ meyɨa." Mɨta mɨkɨ mapuyuta iwiri, ke'aneme kemarieya ma'anayahurienikekai.35Teɨteri metanenierekai mexi itsɨkate siere Mɨkɨ menanaimakai, pɨmahaitɨkaitɨ: "Mɨkɨ hipame warukuwikwestɨa. Ke'uyukuwikwestɨani yuxewitɨ, xɨka Mɨkɨ hɨkɨtɨni Cristo Kakaɨyari Nu'aya, aku Manayahanie."36Xutarutsixi hapaɨna mepitinanaima, mana Hatsɨana mepu'kɨ, winu hatsiwime mepi'itɨa, 37pɨmahaitɨkaitɨ: "Xɨka Ekɨ pehɨkɨtɨni Rey Judiotsixi wa'hetsie, neu'akuwikwestɨa a xaɨta." 38Hapaɨna siere mana mexatsie pɨre'utsekai: "Ikɨ kahɨkɨtɨni Rey Judiotsixi wahepɨsta."39Xewitɨ teyukwikate aku mana siere mukawiyakai, pitati, pɨ'haitɨ: "¿Ekɨ pakatihɨkɨ Crsito? neu'akuwikwestɨa Ekɨ mɨta tame siere. 40Mɨta xewitɨ pita'ti: "¿Kari Kakaɨyari pakwa hautexie, metsɨ siere ekɨ hapaɨna perewe? 41Tame ana'i tekaniere aixɨ tete'anyahu, metsɨ tamamatsie tenihɨka yatetenanyahuni aku yatete uyurikɨ. Mɨta ikɨ uki tsikwatiuyuri.42Mɨta mɨkɨ pɨputayɨ: "Jesús, nenaye'eri kepauku penunitsie tawari a Kwiepari." 43Jesús pɨrehɨawe: "Sasunimekɨ Ne pɨnemerahɨawe, hikɨ maya'ani Nehamatɨa pe'akanieritɨaka Ne kie ta'heima.44Anamɨ'ta ata'xewi pupaukukai mɨta yɨwirika nua naitsta kwiepa uti'atɨ a'tanauka upaukukaku 45mɨta siere tau hekɨariyari puku'yɨwirixɨ. Mɨta ixuriki teyupanie mutawiekai hixɨapa pukatsanetɨya.46Ha'hiwatɨ tɨrɨkaɨyemekɨ, Jesús pɨputayɨ: "Ne Yau, a'mamatsie nepikuhayawa ne kɨpɨri." Mɨta ya'utayɨka Mɨkɨ pu'mɨ. 47Kepauku xutarutsixi wa'ukiyari munierixɨ yatiuyɨkai, mɨkɨ Kakaɨyari raya'arɨkame payeitɨa, pɨhaitɨ: "Sasunimekɨ ikɨ uki aixɨ tiuka'iyarikai.48Kepauku teɨteri yuaitɨ aku memuyuxeɨriekai memunierekai kentiuyɨkai, memunierixɨ mana kemente'uyuriekai, mɨkɨmexi mapakunuaxɨa yu'tawie mahauyuhutsunatɨ. 49Mɨta yu'naitɨ memixexeiyakai mɨta siere ukarawetsixi keane aku memiweiyaki Galilea paitɨ, ya'tewa mepuyuhayawakai, matanenieretɨ mana kentiyɨanekai.50Mɨta anamɨ, puyeikakai xewitɨ uki José titewatɨ, judiotsixi memuyu kuxexeɨriwakaitsie miemetɨkai, mɨkɨ uki aixɨ tiuka iyarikai mɨta aɨxɨ ti'kamiekai 51(mɨkɨ pɨkwareuyahɨakai kemete uxatakai hapaɨna keme'uyuriekai), mɨkɨ Judea Arimatea, kiekametɨkai mɨkɨ Kakaɨyaari Kwieparieya takwewiekai.52Mɨkɨ uki, Pilato hatsɨa nua, Jesús waiyarieya putawau. 53Mɨkɨ pekakwei pita'eimaxɨ ixuriki raya'akamekɨ mɨta pikateukixɨ mɨkite mamatixɨriwa aku tetetsie manatitsatsaiyakai, akuxi xewitɨ mana kwahaukatekiewekai.54Anamɨ hɨkɨtɨkai tukari meyukuha'aritɨwakaitsie mɨta siere tukari uxipiyayatsie yutsutɨakai. 55Ukarawetsixi, keane aku memeyakɨnekai Hamatɨana Galilea paitɨ, akiketa mepenkuwei mɨta mepunierixɨ mɨkite aku mamatixɨriwa mɨta waiyarieya aku makatekietsie. 56Mɨkɨmexi mapakunuaxɨa mɨta mete'ukawewi wichiti ɨ'ɨa me'itawirienike. Mɨta tukari uxipiyatsie maya'atsie mɨkɨmexi mepuka'uxipi aku mari'itsika kemainekɨ.

Chapter 24

1Uxumerikaku tukari matɨari manyakatsie semana, mɨkɨmexi mepekɨ mɨkite mamaukateukiwatsie, memikawewiekai wichi'ɨa me'ahanatɨ. 2Mɨkɨmexi mepikaxei tete kuyuitɨariekame aku kewa mauka'awietsiekai. 3Mɨkɨmexi mapautahaxɨa, mɨta makwa'ikaxei Jesús Ukiyari waiyarieya.4Pɨtiɨyɨta, akuxi mexi mɨkɨ makayumate yemete uniekaikɨ, yamakateha'eriwakaku, Ukitsi yu'hutatɨ, ti'tusame mete'anakapitɨ, mana meti'ukai auriena. 5Mexita ukarawetsixi marika mehexeiya kwiepa makanierixɨa, mɨkɨ pɨmetewarutahɨawixɨ ukarawetsixi: "¿Ketiu xepiwautɨwe aku mayeniere mɨkite watsata?6¡Mɨkɨri ana kwakaniere, Mɨkɨ pankuke! Xenaye'eri aku Mɨkɨ pɨxerahɨawekai xeme aku Galilea meyeikakaitsie, 7pɨhaitɨ kename Uki Nu'aya yatiuyanikekai ukitsi tatakuri meteyupitɨa wahatsɨa mɨta kawiyanikekai mɨta hairieka tukari, pankukenikekai.8Ukarawetsixi mapaye'eri kemutayɨkai 9mɨta mapakunuaxɨa mɨkite mamatixɨriwatsie mɨta pɨmetewarutahɨawixɨ naime kemete unierekai iya aku yu 11 hapaɨna hipame. 10Hikɨta Maria Magdalena, Juana, María aku Santiago teyaya mɨta siere hipatɨ ukarawetsixi wahamatɨa, ya metewarutahɨawixɨ ikɨ yamete unierixɨ iya nɨ'aritsixi.11Mɨta ikɨ niuki pɨmete iku'eniwakai itarika hapaɨ nɨ'aritsixi wa'hepɨsta, mɨta mɨkɨ ukarawetsixi sasuni makwatewaruta eriri. 12Mɨta Pedro pankuke penautsaxɨ keka mɨkite mamaukaxɨriwa, wakeka paukanierixɨ hetana, punierixɨ kemarieya ixuriki raya'axe mupatikatekai. Pedro'ta yu kie petɨa yu'hɨawetɨ ketiuyɨka tiuyɨkai.13Mɨta, yu'hutatɨ mɨkɨmexi mepuhukai huyeta kiekari tsiyawatsie Emaus tiyetewakaku, aku 11 kilometros hetewakaku Jerusalen. 14Mɨkɨmexi pɨmetekuxatakai mana kentiuyɨkai kemetemariekai.15Mɨta pɨtiuyɨ mexi, mɨkɨ pɨmetekuxata mahayu iwawiyatɨ yu'hepɨsta, Jesús wa'aurie nua wa'hamatɨa petɨa. 16Mɨta wa'hɨxite kwa'upitɨarie kataku me'heitimanikɨ.17Jesús pɨtiwarahɨawe: "¿Tita xetekuxata xeme yu'hutatɨ mexi xe'uhu?" Mɨkɨmexi mana mepuyuhayawaxɨ meyu heiwerietɨ. 18Mɨkɨ xewitɨ Cleofas titewatɨ pɨti'ei: "¿Ekɨ peti'axewi tewi pakwarakumate ana Jerusalen kentiyɨane takai atɨ tukari kentiyɨane?"19Jesús mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: ¿tita ketiyɨane?" Mɨkɨmexi pɨmeteu'a: Akutsɨ Jesús Nazareno kemu'itɨarie, Timaikame Hɨkɨtɨkai, tɨrɨkaɨyetɨ kentiyurienekai mɨta niukitsie Kakaɨyari hɨxie mɨta teɨteri wa'hɨxie. 20Mɨta siere tatsinitsixi mamanyetei mɨta siere ta'itsɨkate meniyatuani mɨkɨ mantahɨiyanikɨ mɨkiriyatsie mɨta siere menikawieni.21Tame'ta tepitakwewiekai kename Mɨkɨ hɨkɨtɨnikekai keane warakuxɨnakekai Israel kiekatari. Hɨ, mɨta siere utɨmana, hikɨri paya'axe hairieka tukari aku ikɨ yatiɨyɨ paitɨ.2322Mɨta siere, hipatɨ ukarawetsixi ta'hetsie meyunɨ'ɨ matatsutimariu, kepauku memekɨ uximerikaku mɨkite mamatixɨriwatsie,

24Hipatɨ ukitsi aku tahmatɨa mana makanierekai mepekɨ kewa mɨkite mahaukaxɨriwa mɨta mepunierixɨ heyeme kehapaɨ ukarawetsixi mamutiyɨkai. Mɨta makwa i'xei.25Jesús pɨtiwarahɨawe: "¡kwai ukitsi xemu'erie xekwa akumexɨa yu'iyaritsie sasuni xeteta erieni aku Timaikate kemamutiyɨ! 26"¿Pɨreuyewekakai aku Cristo ti'kwinitɨarienikekai ikɨ yati'anekɨ mɨta mautahanikekai Hekɨariyayatsie?" 27Mɨta, tikatsutɨatɨ Moiséstsie mɨta siere timaikate wa'hetsie, Jesús wa'rutaxatɨa naime kenti'ane Hetsiena naitɨ utsikayatsie.28Mexi ma aya'axɨaxime kiekaritsata, kewa mɨkɨ memekɨnekai, Jesús pɨtiwarumatɨa kename heyakai masi tewa. 29Mɨta mɨkɨmexi waɨriyarika mepipitɨa pɨmetehehɨawetɨ: "neu'akuhayawa tahamatɨa, metsɨri kɨyɨxarirɨme kutaikairirɨme." Mɨta Jesús pautatɨa wahamatɨa muwa puyuhayawaxɨ.30Pɨtiuyɨta, kepauku Mɨkɨ mukaya wa'hamatɨa metekwanike, Mɨkɨ pani panaka'ɨi, puyutanenewi mɨta pentaraxɨ, mɨta mɨkɨ wayatuiri. 31Mɨta wa'hɨxite pantayepierixɨa mɨta mɨkɨ mepeitima mɨta Mɨkɨ pukumawirixɨ wa'hɨxie mukatei. 32Pɨmete uyutahɨawixɨ yu'hetsie: "¿Ta iyari katiyutemawiekai hupaitɨ tahetsie, aku kepauku Mɨkɨ huyeta tatikuxaxatɨwakai, aku Mɨkɨ Utsika mantayepitsie?"33Mɨkɨ mapanku'ui ana tukari kemupaukukai mɨta Jerusalen mapakunuaxɨa. Mɨkɨ mawarukaxei yu 11 meyuxeɨriekai mɨta siere hipatɨ muwa meyukanieritɨakai, 34pɨmahaitɨkaitɨ: Ta Ukiyari sasunimekɨ pankuke mɨta Simón hepɨsta puyuhekɨataxɨ." 35Mɨta mɨkɨ pɨmeputiyɨ kentiuyɨkai wa'hepaɨsta mexi huyeta me'uhukai mɨta Jesús ke'hapaɨ tiuyuhekɨatakai kepauku Mɨkɨ pani mantaraxɨtsie.36Mexi akuxi yametekuxata, Jesús mana putake wa'hixɨapa mɨta pɨtiwarahɨawe: "Uxipiya xe'hetsie ke'kateka." 37Mɨta mɨkɨ´memamakai marikakɨ mehɨpɨnekai mɨta pɨmeteku'eriwakai kename xeime espiritu me'uxeiyakai.38Jesús pɨtiwarahɨawe mɨkɨmexi: "¿ketiu xeme xeyuhɨawe? ¿Ketiuru yu'iyaritsie xepayu iwawiya? 39xeuxeiya ne mamate mɨta ne ɨkate, Ne Ne'hɨkɨ Xeneneumayɨa xenenuxeiya. Xewitɨ espiritu waiyari kwa'hexeiya hapaɨna ume, xeniere Ne nekareixeiya." 40Kepauku Mɨkɨ ikɨ yamutayɨ, Mɨkɨ wa'ruxeiyastɨa yu mamate hapaɨna yu ɨkate.41Mexi akuxi mɨkɨ sasuni mekate'erie meyutemawietɨ, mɨta mewawaɨretɨ, Jesús pɨtiwarahɨawe: "¿Tixaɨ xetehexeiya ti'kwaiwame?" 42Mɨta mɨkɨ mepikweitɨa ketsɨ warɨkarieme. 43Jesús penkwei mɨta wa'hɨxie pitakwai.44Mɨkɨ'ta pɨtiwarahɨawe: "Kepauku xehamatɨa nemuyeikakai, pɨnexerahɨawekai kename ikɨ naitɨ yare'utse Moisés mari'itsikayatsie, mɨta siere timaikate, mɨta siere Salmos'tsie, yatiyɨnikekai45Mɨta Mɨkɨ wa'ename pantayepiexɨa, memeiti'enienikɨ Utsikaya. 46Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: "ya umieme pɨ're utse, kename Cristo ti'kwinekekai mɨta mankukeni mɨkite wa'tsata hairieka tukari. 47Mɨta iyaritɨarika mɨta tatakurikɨ taraeuyahɨwierie pɨ'reuyewetse ta'xatsieni mɨkɨ kentitewatsie iya meyunaimetsie kwiepa me'tama, Jerusalen'tsie xetekatsutɨatɨ.48Xeme xe'hɨkɨ xemunierixɨ ikɨ yatiuyɨ. 49Xeunieri, ne nexehenɨ'airie xeme xe'hetsie Ne Yau kenetiutahɨawixɨ. Mɨta kiekarita xeuyuhayawa kepaukurike xe'yatuiriyarieni tɨrɨkariya ta'heima makaneni.50Mɨta Jesús takwa wa'ranyewitɨ mamuya'axɨarike hurawa Betania tiyetewakaku. Mɨkɨ yu'mamate paku'hapa mɨta imikieri wa'yatuiri. 51Pɨtiuyɨta, mexi akuxi imikieri wayatuirie, Mɨkɨ warukwe'eiri mɨta pewitɨkie ta'heima.52Mɨta me'eyexeiyatɨ mapakɨ mɨta mapakunuaxɨa Jerusalen tiyetewatsie waɨkawa meyutemawietɨ. 53Mɨkɨmexi tukarikɨ teyupanie meyukanieritɨakai, Kakaɨyari metekwitɨatɨ.

John

Chapter 1

1Meripai hɨkɨtɨ'kai Niuki, mɨta Niuki matɨa'ta Kakaɨyari, siere tá Niuki Kakaɨyari hɨkɨtɨkai. 2Ikɨ hɨkɨtɨkai meripai Kakaɨyari matɨa. 3Naitɨ tita ti xuawe tiu yu ti wewi Kɨmana, xɨka Kɨmana ka tiu yurienike tita ti xuawe, tixaɨ kwatixuawenike.4Mɨkɨtsie hɨkɨtɨkai tukari mɨkɨta tukari hɨkɨtɨkai teɨteri wahekɨariwɨyame. 5Xawátɨriya hékɨá mú yɨwitsié, yɨwiriya tá kwa e' iwaxi.6Puyeikakai uki Kakaɨyari nɨarieya, titewatɨ Juan. 7Mikɨ nua memantanenierenikɨ hekɨariyatsie ken ti ane, meyunaitɨ yuri me tetaerienikɨ mikɨ hepaɨstanakɨ. 8Juan kwa hɨkɨtɨkai hekɨariya, mɨta nua yetayɨnikɨ kentiyɨnikekai hekɨariya tsie.9Ikɨ hɨkɨtɨkai yuri hekɨa, wa hekɨariyame meyunaime, ikɨ ta hekɨariya hamie kwiepa.10Mɨkɨ kwiepa yu kanieritɨakai, mɨta kwie pu yu tawewi Kɨmana, kwie ta kwa heitima. 11Mɨkɨ teɨteri wahatsɨa nua, teɨteritá me kwa itanakeéri.12Mɨta ke'ane, memi tanakeéri, ke'ane yuri hetsiena meteutaeri, Mikɨ warupitɨa Kakaɨyari niwemama memakɨne. 13Ikɨ me kwa a yenuiwaxɨ xuriya tsie, hapaɨna iya waiyari ken reuye hɨwa, siere ta uki ken reuye hɨwa, pɨtá Kakaɨyari tsie.14Mɨta Niuki waiyari pa tɨa, tahamatɨa ta puyuhayawaxɨ. Tepuxeiri tɨrɨkariyari, tɨrɨkariya kenrexeiya Kakaɨyari nu'aya Yuxewi, waɨkawa imikieri rexeiyatɨ hapaɨna niuki aixɨ manyɨne. 15Juan ye pu ta yɨ kentiunierixɨ Mikɨtsie iwawirietɨ paɨ re hɨawetɨ: "Ikɨ ka hɨkɨtɨni ye nexeti kuxaxatɨwakai: ´Ke'ane arikeke nuanikekai ne utɨa, raya'atɨ, Mɨkɨ hɨkɨtɨkai meripai ne nekahɨkɨtɨkaku.'16Teyunaitɨ aya´arɨkame ta mamatsie tete´uhɨi'ri imikieri ranayu'hayawakamekɨ. 17Mɨta mari´itsika yetuiriyarie Moises. Jesucristo matɨa kanuani imikieri kwahau'axe, meta hapaɨna niuki hasuni. 18Xewiti Kakaɨyari kwa xeiyawe ni echiwa. Kakaɨyari Nu'aya Yusewi, ke ane yu Yeu iyarieya tsie yukanieritɨa, Mɨkɨ kani'hekɨata.19Ikɨta hɨkɨ Juan kentiunierixɨ, kepauku judiyutsixi me meinɨ'airi tatsinitsixi matɨa levitatsixi Jerusalen paɨ memita'iwawiyakɨ: "¿ke'ane ekɨ pe hɨkɨ?. 20Hekɨakamekɨ pɨ tiwarutahɨawixɨ karankanatɨ, pɨta puyuta'axa:"Cristo ne ne kwa hɨkɨ." 21Mɨta iyamexi me pita iwawi:"¿Tamɨta ke'ane pe hɨkɨ?¿Elías pe ti hɨkɨ? Mɨkɨ ta putayɨ:"Ne nekwa hɨkɨ." Iyamexi me putiyɨta:"¿Ekɨ pe ti hɨkɨ Timaikame?" Mɨkɨ pɨtiu'a:"Hawaikɨ."22Iyamexi ta paɨ me te itahɨawixɨ:"¿Ke'ane ekɨ pe hɨkɨ?" ke'ane meta'tsiheyenɨ'a paɨ te te wareku'eiyanɨkɨ. ¿Kepe haine a hetsie miemekɨ?" 23Mɨkɨ putayɨ:"Ne ne hɨkɨ niuki eniɨrɨkɨtɨ tiu mawetsie: Isaias mutayɨ hapaɨ,'Ukiyari huyeya heitserie kena'wi'."24Ke'ane ta me me nɨ'ariekai mehɨkɨtɨkai fariseutsixi. 25Me puta'iwau, mɨta me te itahɨawixɨ:"¿Ketiu ta pe ti'ɨyane, xɨka Cristo, Elías, Timaikame pekahɨkɨtɨnɨ?26Juan pɨ tɨ'waruei pɨtiwarahɨawetɨ:"Ne ne ti'ɨya hakɨ. Mɨta xehetsie payewe Xewitɨ, xeme xekaixexeiyatɨ; 27Ikɨ hɨkɨ, ke'ane nuani ne utɨa, ne nekwayɨwe, kakaiya ne mi xɨnirieni. 28"Ikɨ Betania ye katiuyɨni Jordan hɨxie', Juan ti'ɨyanekaitsie.29Uxa'arieka ta Juan, Jesus mu xei auriena uya'ka pɨre hɨawe : ''¡ A' ka yuka nieritɨaka Kakaɨyari Muxaya yu naime wa tatakuri yeitɨwame!'' 30Ikɨ ka hɨkɨtɨni Ke'ane né ne ma xaxatakai: 'Ne utɨa ka na mieni xewitɨ uki, mɨkɨ meri hɨkɨtɨkai akuxi ne neka hɨkɨtɨkaku.' 31Ne ne kwa i' xexeiyakai, mɨta ya'umie né ne nua, ha kɨ ne wa ɨyatɨ yɨwekaxianikɨ, Iya hekɨarekɨ Israel wa hatsɨa.''32Juan yé tiu'xa, pɨ haitɨ:'' né ne pu nierixɨ Espiritu wakamiekai haɨmɨ hapaɨ anetɨ ta heima, Heimana ta mu yu hayawaxɨ. 33Ne ta ne kwa I' xexeiyakai, mɨta Iya ke ane netsi he ya nɨ'a, ne ti ɨyanenikɨ ha kɨ, nere ta hɨawixɨ: 'Ke ane tsie pe xeiya Espiritu a ka miekame, Heimana ta u yu hawa, mɨkɨ hɨkɨ ke ane titi ɨya Espiritu Santo kɨ.' 34Tita ne tiu xei neti kuxata, ke name Ikɨ hɨkɨ Kakaɨyari Nu'aya.''35Ta'wari ta uxa'arieka, Juan mexi, me yu hutame yu tɨriyama, wa matɨa u yeika, 36Jesus xeiyatɨ mana mu yemiekai, pɨ mu tayɨ: ''¡xe ke neu xeiya Kakaɨyari Muxaya!''37Tɨriyamama'ta me i' enieka mɨkɨ ya mainekai, Jesus me man ku'wei. 38Umaniere ta Jesus ha'nakunierixɨ kename me mi weiyakai, ti wara hɨawe: ''¿tita xe te wautɨwe?'' mɨkɨ pɨ me te u' a': Rabí (m ta an yɨtɨ ma yɨne, ti ɨtikiɨwame) ¿kewa pe peka?'' 39Mɨkɨ pɨ ti wara hɨawe: '''niwa mɨta xepe neniere.'' umaniere me pe yakɨ ma pu nenierixi ta kewa me katei; mɨta Mɨkɨ matɨa me mu yuku hayawaxɨ ana tukari, mu taikaikaikɨ.{40Yu hutatɨ Juan me ta eniekai ken ti ku xatakai, xewitɨ Jesus utɨa pe tɨa, hɨkɨtɨkai Andres, Simon Pedro iwaya. 41Mɨkɨ meri yu iwa Simon mu kaxei, pɨ'ta re hɨawe: ''Mɨkɨ Mesías te puka xei'' (mɨkɨ ta anyɨtɨ man yɨne Cristo hɨkɨ). v 42uraniere Jesus hatsɨa mi a'tɨa. Jesus ta mi xei, mɨta muta yɨ: ''Ekɨ pe hɨkɨ Simón, Juan nu'aya. Ekɨ pe tita terɨware Cefas'' (mɨkɨ man yɨne Pedro).43Uxa'arieka ta, jesus Galilea ye miekáku, Felipe pu kaxei, pɨta re hɨawe: ''Sígueme.'' 44Felipe Betzaida kiekametɨkai, Andres matɨa Pedro wa kiekari'tsie. 45Felipe, Natanael pu ka xei, pɨta re hɨawe: ''te pi kaxei Iyá Ke ane tsie mieme ye tiu utɨa Moises mari itsika tsie mɨta te maikatetsie, Jesus tsie, Jose Nazaret kiekame nu'aya.''46Natanael pɨre hɨawe: ''¿Rabí tixaɨtɨ axɨ ran yɨtɨ Nazaret ra ya neni?'' Felipe pɨre hɨawe: ''niwa neu nieri'ta'' 47Jesus Natanael mu xei Hatsɨana ma miekai, mɨkɨ hetsie pɨ puta yɨ: '''xeu xeiya, sasunimekɨ israelita, ke ane tsie itarika tiu mawi!'' 48Natanael ta pɨ re hɨawe: '' ¿kewa pe netsi he ti ma?'' Jesus mi ta ei pɨta re hɨawe: '' akuxi Felipe ka mesta hɨawiwekaku, higo iteɨriyari tɨa pa maya katei'tsie, né ne me tsi uxei.''49Natanael mita ei: ''¡Rabí, Akɨ pe hɨkɨ Kakaɨyari Nu'aya! ¡akɨ pe hɨkɨ Israel'tari wa Ukiyari! 50Jesus puta'a pɨta re hɨawe:''¿Ya neme tiuta hɨawixɨkɨ: 'ne metsi uxei higo iteɨri'tɨa', hikɨta peti'erie? kwinie ran yɨneme masi pe ti xeiya.'' 51Mɨkɨ ta pɨti wara hɨawe: "sasunimekɨ, sasuni ne xe ra hɨawe xeme: xeme xemi xeiya ta heima hau yepiekame, Kakaɨyari akerimama'ta me uti hutɨ me aka hutɨ Uki Nu'aya'tsie.''

Chapter 2

1Hairieka tukari, ka tiu ti neɨ'kitɨnɨ Caná de Galilea, Jesús teyaya mana kaniu yeikakaitɨni. 2Jesús matɨa tɨriyamama me puta inierie ra'yu neɨkitɨnekai'tsie.3Kepauka winu muxɨ, Jesús teyaya pɨ re hɨawekai:"Iyamexi winu me kwa he'xeiyari." 4Jesús ta pɨ rehɨawekai:"Uka,¿ketiu Ne hatsia pe yeaxe? Ne tukari akuxi kwa a ye'awe." 5Teyaya pɨ'tiwarahɨawekai teparewiwamete:"Ken xerahɨawe Ikɨ, ye'xeketenekahuni."6Mana pɨ xu'awekai 6 tekɨxi teteyari, aixɨ me yu yuriekaitsie judiyutsixi me pikumaɨwakai; mɨkɨ xari sesuimeta 70 siere 115 inɨari tiu'kanakekai. 7Jesús paɨ ti waruta'hɨawixi:"Xarita ha xeutihɨniya." Mɨkɨta me mi ti hɨniyaxi hɨpɨneme. 8Mɨta pɨ tiwarahɨawekai teparewiwamete:"Xewati'hanaka echiwa, xekenanhaniri ikwai ti inɨnɨatame hatsia."Mikɨta paɨ metekakɨ.9Ikwai ti inɨtɨatame pa inɨataxi ha winu mayeitɨarie, kwuarakumai'kaita kewa me yehaniekai(teparewiwamete'ta me te akumaikai). Mɨta mɨkɨ muta'hɨawixi neneɨkeme 10mɨta pɨ'rehɨawe:"Yunaitɨ ukitsi, winu aixɨ'ane meri kaniukatuamɨkɨ, waɨka'tari me an i'eyu, winu ke ane ka'ɨri yetuani. Ekɨ'ta pemu'ti utaxɨ, winu aixi ane hikɨrike."11Ikɨ meri hekɨariya pitawewi Jesús muwa Caná de Galilea, kentiyɨwe tiuhekɨataxɨ, tɨriyamama Mɨkɨ tsie yu'ri mete uta'eri.12Ikɨ yetiuyɨkɨ, Jesús, teyaya, iwamama, siere tɨriyamama, me'pankakɨ Capernaúm, muwa me pu yu kuhayawaxɨ, waɨka tukari.13Judiyutsixi wa Pascua pau'hulakai, mɨta Jesús pan'titɨa Jerusalén. 14Teyupanie'ta warukaxei, wakatsixi, muxatsi siere haɨmɨtsixi wa' tuayamete, siere'ta tumini pata'mete, mu me'ateme.15Mita kaunarikɨ warayexɨri meyunaime, siere muxatsi matɨa wakatsixi. Tumini pautaxɨriexɨa mɨta siere wa mexa wapexɨri. 16Keane'ta haɨmɨtexi mewatuakai pɨtiwarahɨawekai:" Ikɨ uwa'i xeketenanyepini. Xekenehayewani Ne Yau kiya, ra'tuiyatsie xekwa' ayeitɨaka."17Tɨriyamama'ta me paye'eri utsikatsie ken're uxe:"A'ɨTETSARIKA AKIE MIEME NETSI'A IWA." 18Mita nɨ'aritsixi judiyutari pɨ mete i'ei: "Ikɨ yepetiyuriene, tita'ta pe ta tixeiyastɨa." 19Jesús pɨ ti'waru ei:"Ikɨ teyupanie xeuta'una, haika tukary Ne nenenkukemɨkɨ'ta."20Mɨta nɨaritsixi judiyutari me'putiyɨ:"pu'yuri 46 witari, ikɨ teyupanie man'yukukenikɨ, Ekɨ'ta ¿haika tukari perenkukeni?" 21Mɨkɨ'ta yu waiyari xatakai'pɨta. 22Mɨkite wa'tsata ankuhanieku'ta tɨriyamama me pa ye'eri kename Mɨkɨ pɨ utayɨ'kai, yu'ri mete'uta'eri Utsikatsie siere Niuki'tsie aku Jesús kenti'warutahɨawekai.23Mɨkɨta yukanieritɨakai Jerusalén Pascua matineikakai'tsie, wiestakɨ, meyuwaɨkawa yu'ri meteuta'eri He'tsiena kepauku me munierixi ken'tiyurienekai Mɨkɨ. 24Mɨta Jesús yu'ri kwatiwa'eririekai, Mɨkɨ'ri yu naime warakumaikai, 25mɨta yekwa'tinakeeriekai xewitɨ yetixeiyastɨani uki'tsie, Mɨkɨ rakumaikai uki'tsie ken'ti ane.

Chapter 3

1Mɨta, kanuyeikakaitɨni xewitɨ Fariseo, Judío'tsisxi wa'ukiyari Nicodemo tite'watɨ. 2Mɨkɨta Jesús hatsɨa kanuani tɨkarikɨ, pɨkatitahɨawe: ''Ti'ɨkitame, tete'akumate kename ekɨ pehɨkɨ Ti'ɨkitame Kakaiyari meiyanɨ'a, ni xewitɨ tewi kwa'yɨwe ti'hekɨata A'hapaɨ, xɨkate Kakaiyari hamatɨana kayukanieritɨaka.3Jesús pɨka'titaeiya: "Sasunimekɨ, xɨkate xewitɨ hekwamekɨ ka'utinuiwa, mɨkɨ kwayɨweka'xɨani Kakaiyari Kwieparieya xeiya." 4Nicodemo pɨkatitahɨawe: "¿Kehapai yɨni xewitɨ uki ukiratsi'tɨtɨ tawarí ti'nuiwa? ¿Tiyɨwe mɨkɨ tewi mautahani hutarieka yu'tei hukayatsie? ¿Tiyiwe?"5Jesús pɨka'titaeiya: ''Sasunimekɨ, xɨkate xewitɨ ka'utinuiwa ha'tsie mɨta siere Espiritu'tsie, kwayɨweka'xɨani Kakaiyari Kwieparieyatsie mauɨtahani. 6Xɨka xewitɨ waiyaritsie utinuiwa, waiyairi hɨkɨ, mɨta tita Espiritutsie ti'nuiwame, espiritu hɨkɨ.7Pekwahau ayahɨpani Né yenemetiuta'hɨawixɨkɨ: 'Ekɨ hekwamekɨ petinuiwa.' 8Ekaa mu éka tsepa kewa pu eka, ekɨ pemi'enie kentiuyuane, mɨta ekɨ pekwa'rakumate keraneika, ni kewa metɨa. Paimɨ siere ka'aneni ke'ane Epiritutsie ti'nuiwa.9Nicodemo mita'ei, pɨkatitahɨawe Mɨkɨ: "¿ke'hapaɨ tiyɨwe ikɨ yentiyɨni?" 10Jesús pɨti'ei pɨkatitahɨawe mɨkɨ "¿Ekɨ Israel tiwa'ɨkitɨwame pehɨkɨ yetɨtɨta ikɨ pekaretienietɨyeika? 11Sasunimekɨ, ekɨ nemara'hɨawe, tetekuxata tita tete akumate, mɨkɨta yetepaitɨka ketente'unierixi. Mɨta xeme yumamatsie xekwa'ikuhɨwe tame ketente'kuxata.12Ne nexetikuxaxatɨwa tita pini kwuepa ti'mieme, meta sasuni xekuate'erie, ¿ke'hapaɨ sasunikɨ xeteta erieni, xɨkate ne'tuitaxata pini taheima'pai timieme? 13Ni xewitɨ kwa'antiyeiwe ta'heima yuawitsie, xeikɨa ke'ane ta'heima yuawitsie maka'ne: Tewi Nu'aya.14Mɨkɨ'me Moisés kú kanankuhana tixai kwatu'xɨaweriwetsie, paɨmi siere kateu yewekani Tewi Nu'aya manku'hanieni. 15Ke'ane sasuni ti'erie Hetsiena, tukari kwaxɨwe mexeiyanikɨ.16Mɨta Kakaiyari kwie kiekari puti nenimayataxɨ, xeikɨa yuxewi Yuniwe yatua, tsepaa ke'ane Hetsiena sasuni tita'erieni kwahauyeweni, pɨta Tukari Kwaxɨwe mexeiyanikɨ. 17Kakaɨyari yu'niwe Kwiepa kwaheyeniha memauyewenikɨ, pɨta kwiepa tixuawerekɨ wikwestɨarika mɨkɨ Hetsie. 18Ke'ane hetsiena sasuni tita'erieni kwahauyeweni, meta ke'ane sasuni kwatita'erieni mɨkɨ ari kanantahɨiyamɨkɨ, mɨta yuri kwatiuta'erikɨ iya yuxewitsie Kakaɨyari Nu'aya.19IKɨ ya anekɨ nexe akuwɨtɨani: Hekɨariya ka'nuani kwiepa, mɨkɨta teɨteri yɨwirika masi mahauyahɨatɨ mapakɨ hawaikɨta Hekɨarɨya, mɨkɨta wa'uximayatsika tsiti anekai. 20Ke'ane tsiti'kamie Hekɨariya xane'erie mɨta Hekɨariya hatsia kwa'hamie kataku kentikamie ha'hekɨare, 21Mikɨta ke'ane aixɨ tikamie pa'mié Hekɨarɨyatsie mɨkɨ kenyɨane, kenti kamie Kakaiyaritsie hekɨatsienikɨ.'22Umaniereta mɨkɨta Jesús yu tɨriyama wahatɨa mene nɨne Judea kwieyaritsie. Mana meniu yutuhayahua yepamexa, wa hamatɨa mɨta tiuka ɨxakai. 23Hikɨta Juan siere ti ɨyanekai mana Enón, pe hulakai mana Salim, mana xuawckaikɨ watkawa. 24Mɨta Juan akuxɨ kwa anta hɨiyawekai.25Mɨta niuki me xɨatɨakai Juan xeime matia Judío watɨriyamama, he mu ti ɨwatsie miemeki mɨta hemu yu tanake erienikɨ kakaɨyari hatsia. 26Mɨkɨta mene kɨne Juan hatsia pɨme te nita hɨawe: "Tiɨkitame, mɨkɨ keane a hamatɨa muy eikakai, antaɨye akiyaeitsie Jordán, aku yepetiuxatia iya hetsie mieme, mɨkɨta kati ɨyaneni, yumaitɨ mene kɨkano hatsiana.27Juan Kaniata anita: "xewitɨ uki, kwa yɨwe ranpini, xɨta hɨrixɨa tiya tuiriyarienita heienema ti miemekɨ. 28Xeme xeyɨwawe xete uta xata kene mutayɨ: Ne ne kwa hɨkɨ iya Cristo pita pi ne pu'tayɨ: Ne ne pe yentanie mɨkɨ hɨxie.29Wikɨekame tipinieya neɨkekame. Mɨta neɨkekame hamikuya, auriena mutiwe, ienietɨ, waɨkawamekɨ yuteimawietɨ, neɨkekame niukieyakɨ. 30Pɨreuyewetse, mɨkɨ, werenikɨ, mɨta ne ke kamieni.31Mɨkɨ ta heima maka'neni , kwinie raya axe ke tame. Mɨkɨ ke ane kwiepa mieme. kwiepa mieme hɨkɨ, kwiepa tsie ti mieme ti ku xata. Mɨkɨ ke ane ta'heima maka neni, kwinie raya axe ke tame. 32Mɨkɨ yatikuxata ke tiu nie'rixɨ ke tiu enaxɨ xewitɨ ta yuri kwa ti eri'rie 33Mɨkɨ ke ane niuki mu'ta nake'eri rakumate kename Kakaɨyari yuri hɨkɨ.34Mɨkɨ ke ane Kakaɨyari meyanɨ'a paniuka Kakaɨyari niukieya. Mɨkɨ xeikɨa hɨkɨ Espiritu tɨrɨkariya'ya yatuiri yarie. 35Yaukame Yuniwe pau ya huwa mama yatsie'ta naime ti ku hayawirie. 36Ke'ane yuri ti erie Nu Aya tsie tukari kwaxɨwe pexeiya, ke'ane ta Nu Aya kua'enie tukari kwaxɨwe kua’xeiya, pita Kakaɨyari haxiaya he siena kaniere.''

Chapter 4

1Kepaɨkuta Jesús tiu tamaari kename me'he ena'nakai fariseotsixi kename Mɨkɨ waɨka re yurie'nekai, waɨka ware'ɨyakaneai, kunieri me'heyu paɨmekai tɨriyamama ni'ke Juan 2tɨtɨ Jesús yukɨmana kwati ɨyakai, pɨta tɨriyamama ), 3Mɨkɨ Judea pukwe'eiri panuata tawari Galilea.4Pɨ reu yawekakai Mɨkɨ Samaria muyeyani. 5Mɨkɨ kanuani kiekaritsie Samaria, rakɨtewakaku Sicar, hau hulakaku kewa kwieya meya atɨkatei aku Jacob yu'niwe José yetui riekaitsie.6Jacob pozoya yewiekaitsie. Jesús yeiyakɨ uxekai pu'kaya pozo aurie. Tuka hɨkɨtɨkairi. 7uka' Samaritana peku hanɨita, Jesús pɨ'rehuawe:'' echiwa ne'neu haritɨa.'' 8Tɨri'yamama kiekaritsie me pekɨnekai mete hau'nanaiyukai ikwai.9Mɨta uka' Samaritana Mɨkɨ pɨrehɨawe: ''¿Ketiɨru ekɨ Judio pehɨkɨ'tɨtɨ ne'uka Samaritana pɨpene'rahɨawe neke metsi u'haritɨani?'' Judios matɨa samaritanos paleku mekwa yu'xeiya. 10Jesús pɨre'eiya: ''xɨkate pera'kumaikake Kakaɨyari imikierieya , ke'ane siere mera'hɨawe: ''ne'neu haritɨa', ekɨ pɨta Mɨkɨ pepi'ta wawirienike, Mɨkɨta ha'tukari kwa'xɨwe metsiyetuirieni.11Uka' re e’iya: '' Ukiyari pe kwa hei'xeiya tita kɨ peti wa ti hana, pozo'ta pau' katewa. ¿Kewa, tamɨta, ha'tukari pe pe xeiya? 12¿Ekɨ masi pekwaraya'axe keta yau Jacob, ikɨ pozo mikɨ tas'yetuiri siere muwa ma ti hari, meta siere niwa'mama siere'ta tewa'mama hɨ' pehɨkɨ sunu?13Jesús pɨtita ei:" Ke ane iyá ti'hareni ikɨ ha uwa'mieme tawa'ri kaharimɨkɨ, 14Mɨta tsepa ke ane manhareni ha'aku Ne nemiyetuirieni, tawa'ri hauharimɨtɨ kwa'ayaniri. Ta aurie ma wetse'ta, ha ke'aneme Ne nemiyatuirieni mɨkɨ hetsiena haixa kanayeimɨkɨ, uhanetɨ tukari kwaxɨwe hepaɨsta.''15Uka iyá pɨrahɨawe:'' Ne Ukiyari, mɨkɨ ha kenene'u hantɨa nekwa hauharimɨkɨnikɨ tawa'ri hapaɨna'ta ne kwahanunuwanikɨ ana'i ha newatihanake, 16Jesús iyá pɨrehɨawe: "kenemie, a kɨna kene'ta hɨawi, ana penuani'ta."17Uka puta'á, utaitɨ:'' Ne nekwa uka'kɨna." Jesús pɨtitaei: ''kayuritɨ'ni ekɨ yepamaine: Né nekwa uka'kɨna', 18Metá yu auxuwime pewaruti kɨnataxɨ, hikɨ'ta pemeixeiya, kwa akɨ'na. Kepemutayɨ ti hasuni.''19Uka pɨrehɨawe: ''Ukiyari, ne netiniere ekɨ pehɨkɨ timaikáme. 20Ikɨ hɨritsie ta yeyeuma mete'ayaxei Ekɨ'tá pɨpemaine kename hɨkɨ Jerusalén muwa teɨteri mete'ayexeiyani.21Jesús pɨrehɨawe: "aku Uka, hasuni keneteuta'eriri, tukari pa'mie kayɨwetɨ kana yeimɨkɨ xemeyexeiya Yaukame ikɨ hɨritsie ni'tá hapaɨna Jerusalén. 22Xeme xete'ayexeiya títa xekwatexeiyá. Táme tete'ayexeiya tita tetexexeiyá, mayeneikakɨ iyá wikwestɨarika judío'tsixi wahatsɨa.23Metá akuxi, pakamie kepauku maya'ani, hikɨ kahɨkɨtɨni, kepauku sasunimekɨ memeyexeiya Yaukame, me eyexeiyatɨ mamakɨne yu espiritu'kɨ hapaɨna sasunimekɨ. Mɨkɨ Yaukame kanwawauneni iyá teɨteri memakɨnekɨ iyá meyexeiya. 24Kakaɨyari Espíritu ka hɨkɨtɨni. Metá teɨteri memeyexeiya meke eyexeiyani yu espiritu'kɨ hapaɨna sasunimekɨ.25Iyá uka pɨrehɨawe:''Né nerakumate kename Mesias hamie, aku Cristo tiuterɨwarɨwa. Ke pauku Iyá nuanitsie, Mɨkɨ naime kata titixatɨamɨkɨ." 26Jesús pɨrehɨawe:" Né nehɨkɨ, ahamatɨa aku tikuxata .''2727Ana'tsieta tɨriyamama mapa kunuaxɨa mɨkɨta mapayu iwawiya ketiuru mɨkɨ tiku'xata uka'matɨa mɨkɨta xewitɨ kwa uta'iwau ¿ tita pereuyahɨwa? ¿ ke'tiuru ti'kuxata hamatiana?28Mɨkɨ uka ne'yani yu ya't ukwe'eirieka kiekaripa kaneyani teuteri pɨtiwarahɨawe 29kɨmɨ xe'peniere xemitɨ tewi pɨnereta'hɨawixɨ naime teutri pɨtiwarahɨawe. 30Mɨkɨ mepayakɨ kiekaripa me'pekɨ hatsɨana.31Mexita, tɨri'yamama, yaxeikɨa mete'hehɨawekai ti' ɨkitame tekwakari. 32Mɨkɨta pɨ'tiwarahɨawe Ne ikwai ne'reiya ne'tikwani, xeme xekwateaku'mate 33Pɨta tɨriyamama pɨ metehayuhɨawekai ¿xewitɨ kwatiatɨiriewe tixaɨtɨ tikwaiwame tikwani mɨkɨ nuzu?34Jesús pɨ'tiwarahɨawe Ne ikwai pɨta hɨkɨ yenetikamieni ke'ane netsi heyanɨ'a nemeya atɨanikɨuximayatsikaya. 35¿Xeme pɨxekate utiyuane kaneuyewekani nauka metseri ka'naya amɨkɨ titxuaweretsie? Ne pɨnexeahɨawe xekeneutiuki xekeneutanierixɨa xeunieri yeuta ariri ikwaxi kakwakwaxini kayɨweniri teka itsanari. 36Ya ka' itsana tipitɨarieni tikuxeɨrieni ikwaxi mɨkɨ tukari kwaxɨwe, ke'ane mɨkɨ ka'eni ka'itsana mɨkɨ yukatemawieni hamatɨana.37Ikɨ yamanyinekɨ xemitɨ ka'eni hipatɨta me'ka itsana mɨkɨ ka sasunitɨni. 38Ne ne'xenɨ'a xeka itsanakɨ xeme xekwateta uximayatawawe hipatɨri mete utauximayataxɨ xeme xepautahaxɨa wa iteɨritsata.39Waɨkawa Samaria kie'katari mana meku maka'kai yuri mete uta'eri Hetsiena memu enana kai'kɨ mɨkɨ Hetsie uka niukieya'kɨ Mɨkɨ Hepaɨsta. ''Mɨkɨ ye netiuta hɨawixɨ naime kene tiu'yuri.'' 40Paɨ'mɨta samaria kie'katari me mayeixɨa'tsie Hatsɨana, mepi ta wawiri ke u' yuku hayawa'ke wa hamatɨa. ya'umieme Mɨkɨ puyu ku' hayawaxɨ mana huta tukari.41Yu waɨkawa'tɨ yuri mete uta'eri niukieya'tsie 42Teɨteri uka' pɨ mete he' hɨawekai: "tame yuri te kwa ayeitɨa'ri xeikɨa ekɨ a niuki'kɨ, ari, ta kɨmana'kɨ te pu enaxɨ'ri tete akumaterí kename Ikɨ tewi hasunimekɨ tatsi Wikweistɨwame hɨkɨ kwiepa te'tama.43Waritana huta tukari an'yayakɨ Mɨkɨ mana pai'tɨ Galilea nieretɨ. 44Jesus yɨkɨmana pɨ putayɨ'kai kename kakaɨyari nɨ'arieya palekumekɨ yuri kati eriyarie yu kiekari'tsie. 45Galilea Mɨkɨ maya'a tsie Galilea'tari palekumekɨ me pen kwewi. mɨkɨ me punierekai naime ken tiu yuriekai Jerusalen wiesta hatinekai'tsie, mɨkɨ siere muwa ma pan kɨnekai ixɨararita.46Umaniere'ta, Mɨkɨ yu utɨa petɨa Cana, Galilea kwieyari'tsie, kewa ha' tɨtɨ wino ma yeitɨkai'tsie. mana'ta, pu yeikakai xutaru Rey nɨ'arieya mɨkɨ nu'aya ta re kuyekai Capernaum, paitɨ. 47Mɨkɨ tiu tamari'tsie kename Jesus nua'kai mana, Galilea Judea paitɨ aneka, jesús hatsɨa petɨa pɨti wawiriekai waɨriyarika ne niwe herie ne ha netɨa pe mɨximerí.48Umaniere Jesús pɨ re hɨawe; xeme yuri xe'kwa te eriekake xɨka kenen'ti yɨwe ti yu hekɨa, xeka texeiyánike. 49Xutaru pɨre hɨawe: kɨmɨ neuxei mexi kuxi ne niwe cahe mɨwe. 50Jesús tá, pɨ tita hɨawixɨ: ''Kene'mie a'niwe paye'niere." mɨkɨ uki yuri tita eriri niuki jesús ken tita hɨawixɨ mɨkɨta petɨari.51Mɨkɨ yukie ukateximekaku, nɨ'arimama me peikunaketɨkɨ, mete he huawe kename nu'aya ayeniere. 52Mɨkɨta waruta iwawiyaxɨ ke u'paukukaku yakɨ tiuyuma. mɨkɨ'ta pɨmete he'eiya: ''takay tuka amiekaku hɨiya pi'tatua.''53Mána yau'kame, retimá kename pɨ'upaukukaku Jesús pɨre he'hɨawekai ''A niwe paye niere.'' mɨkɨ muwa kita yuri mete uta'eri. 54Ikɨ patɨa hutarieka tiu hekɨataxɨ Jesús ken tiu yuri Judea yatɨa tsie Galilea heyaka.

Chapter 5

1Ikɨ utɨa'ta , hɨkɨtakai judiyutsixi wa wiesta mɨta Jesús Jerusalén pantitɨa. 2Hikɨta, Jerusalén muxatsi wa i'tupari au'rie, muwa yema ha hebreo'kɨ titewatɨ Betesda, hexeiyatɨ auxuwi ituparite. 3Kwinie me yu'paɨmetɨ teɨteri mete kukuyetɨ, meka haunenierertɨ, me u'ɨtsaiwatɨkaitɨ matɨa mehurietɨkaitɨ mana meyukanieritɨakai, ha yuari'ka me ta kwewiekai. 4Mɨta aka'hipitekaku, ha putayɨitɨwakai Kakaɨyari a'kérieya anakayeikatɨ, tsepa ke ane hata makakenike, ha uyuanekaku, herie panetɨariwakai tsepa ken'reukukuyeke.5Mana'ta puyeikakai xewitɨ uki, ti'kuyetɨ 38 witari. 6Kepauku Jesús mixei, mana ukaikaku,mɨta unie'reka kename waɨka reute'wikaku mana ukatei, Mɨkɨ pɨ tita'hɨawixi: "¿herie pereunemɨkɨ?7Uki tikwikame pɨ ti'ei: "Ne ukiyari, kepauku ha kuyuanitsie, xeime ne kwa he xeiya mana netsi'haukatuanɨ. Kepauku ne nenuanitsie, xewitɨ meri pakakeni. 8Jesús pɨ ti tahɨawixɨ:"Nankukexi, a itsi nankuhurieka, ne'mie.9Yapauku'ta uki herie pane, yu itsi ankuhurieka, yetɨa. Hikɨta, a'na tukari hɨkɨtɨkai me mu ka'uxipiwakai'tsie.10Mɨta judiyutsixi, keane herie mane pɨ me te utahɨawixɨ: "Hikɨ ka hɨkɨtɨni te mu ka'uxipiwatsie, pekwapitɨarie'ta a itsi pematɨkɨni." 11Mɨkɨ pɨ tiu'a:"Ke'ane herie netsi anetɨa, pɨ neretahɨawixɨ: a itsi nankuhurieka nemie."12Iyamexi me pi ta iwawi:"¿Keane hɨkɨ uki pɨ me tiu'ta hɨa'wixi:'Itsi nankuhurieka nemie?" 13Mɨta keane herie manetɨarie, kwarakumaikai Ke'ane Hɨkɨtɨkai; Jesús peyakai'ta awietɨkamekɨ, mɨta waɨka teɨteri mexuawekai mana.14Arikeke, Jesús pukaxei mɨkɨ uki teyupanie, pɨ re hɨawe: "¡Neunieri , herie penaneni! tatakuri pekwati a pitɨakari, kataku masi tsitiuyɨni a hetsie." 15Mɨkɨ uki pe'tɨa, judiyutsixi pɨ ti warutahɨawixi kename Jesús hɨkɨtɨkai herie menetɨakai.16Hikɨta ikɨkɨ, judiyutsixi Jesús me pu weiyakai, mɨta I'ya ye'ti yurienekai'kɨ me'mu ka'uxipiwakaitsie. 17Jesús iyamexi pɨ ti wa ru'ei: "Ne Yau, hikɨ akuxi ti'uximayata, Ne'ta siere neti'uximaya." 18Ya'umieme judiyutsixi, masi mepe'kauniekai kuxi, xeikɨa kwa'nanaimakai me'mu kauxipiwakai'tsie, mɨta'siere Kakaɨyari yu Yau tiu teriwatɨ, hapaɨna Kakaɨyari ayu yeitɨatɨ.19Jesús pɨ ti waru'ei: "Sasunimekɨ sasunimekɨ nexerahɨa'we: Nu'aya kwayɨwe yu'hetsie yukɨ ti yurieni, pɨta Mɨkɨ tixeiya Yauya kentiyuriene, mɨta Yeuya naime kentiyurie, mɨkɨ Nu'aya hapaɨna tiyurie. 20Mɨta Yeukame aixɨ reueriya Yu Niwe, naime'ta tixeiyastɨa Mɨkɨ kentiyuriene, Mɨkɨ ta xetixeiyastiani tixaɨ kareu'akame ke ikɨ'i, xeme xeyukate'mamawienikɨ waɨkawa.21Mɨta hapaɨna, Yeukame mikɨte waranku hapana hapaɨ siere ta tukari wayetuirie, paɨmɨ ta siere Nu'aya ke ane wareuyehɨwa tukari wayetuirie. 22Mɨta Yeukame xeime kareuxatsirie, pɨ'ta piyetuirie naime tɨrikariya yu Niwe, 23mɨta me yunaitɨ raye'arɨkame me'ayeitɨatɨ Nu'aya, paɨmɨta siere Yeukame me ke ayeitɨaka. Keane Nu'aya kwaraya'atɨa siere ta Yeukame kwaraya'atɨa aku mei'yenɨa.24Sasunimekɨ, keane Ne Niuki enie, mɨta yuri ti'erie Netsi'heyenɨa tsie pexeiya tukari kwa xɨwe, mɨta kwahɨiyani, pɨta mɨkɨriya tsie ayeneka tukari he xeiyatɨ pa'tɨa.25Sasunimekɨ, pɨ ne xerahɨawe paye'aximeri, hikɨta hɨkɨ, kepauku mɨkite Kakaɨyari Nu'aya niu'kieya me enieni, ke'ane ta me mi enieni me'payeneniereni.26Mɨta Yeukame hapaɨ tukari pexeiya yu'hetsie, paɨmɨ'ta siere Mɨkɨ piye'tuiri Yu Niwe yu'hetsie tukari me xeiyanikɨ, 27mɨta Yeukame tɨrɨkariya Yu Niwe yetuiri ken ti yurieni yɨwetɨ mayanikɨ, Mɨkɨ hɨkɨkɨ Kakaɨyari Nu'aya.28Xekwa hauyuyexɨrɨwani ikɨkɨ, paye'aximeri kepauku meyunaitɨ mɨkite wa'tsata me mati'he niukieya me enieni, 29mɨta mewatɨkɨne: keáne aixɨ me te ka'kɨ tukari tsie me pan ku'uni, keáne ta aixɨ me kwa te'kakɨ mɨkiriya'tsie me pan ku'uni.30Ne ne kwa yɨwene Ne Kɨma yukɨ ne tiu yurieni. Kenenti'ena, nexereuxatsirie, mɨta Ne ne xe antaxirieni aixɨ anekɨ nekwa'waune Ne kenen reuyehɨwa, pɨ'ta kenreuyehɨwa Netsi Heye nɨ'a. 31Xika Ne ye ne tiu'xata Ne Hetsie mieme, Ke nen tiu'xa sasuni kwa hɨkɨtɨnike. 32Xewitɨ pɨta tikuxata Ne hetsie ti'mieme, Neta ne ra kumate Mɨkɨ kentikuxata Ne hetsie mieme sasunimekɨ tikuxata.33Xeme xe ware nɨ'a nɨ'aritsixi Juan ha'tsia, Mɨkɨ tari tiu'taxa tita ti sasuni. 34Mɨta Ne yene kamie xewitɨ tewi kwa netsiyetuiri. Ne ye ne paine ikɨkɨ xeme xewiketɨ xema kɨnekɨ. 35Juan hɨkɨtɨkai kɨxeme ta'tí utimerɨkatɨ, xeme xepau yutemamawiekai hekɨarieya'tsie ye'pamexa.36Yatɨtɨ, Ne nemeixeiya kene mu'yɨ masi raya'atɨ hɨkɨ ke Juan meixeiya, kene tiu xeiyastɨa Ne Yau neti'yatuiri yenetikamienikɨ, Ne kenenti'yuriene, metekuxata Ne Hetsie, Yaukame ne' tsi heyenɨairi. 37Yeukame ke'ane Ne tsi heyenɨa, Mɨkɨ Nehestie tiutaxa. Xeme Niukieya xekwa eniewe, siere xekwa'ixeiyawe ken'ane yeka reu teterekaku. 38Niukieya ta yuhetsie xe kwa yuku hayewirie, mɨta xeme sasuni xekwate'erieku I'ya tsie ke ane Mɨkɨ meye ni'a'39Xeme Niuki xematimaitɨkɨka mɨkɨ tsie xeme xetekweriwa kename xehexeiya tukari kwa xɨwe, mɨkɨ Utsika siere ta tikuxata Ne Hetsie, 40xeme'ta xekwa kɨniku Ne Hatsia tukari kwa xɨwe xehexeiyatɨ xemakɨnekɨ.41Ne nekwa'takwewie teiɨteri aixɨ wa'itɨarika, 42Ne ta ne pe'tima kename xeme xeka hexeiya Kakaɨyari Nake'eriya xeme xehetsie.43Ne ne peyetɨa Ne Yau nɨ'arieyatsie, xemete xe kwa nes'ankwewie. Xɨka xewitɨ nuani yu nɨari'tsie, xeme xepen'kwewieni. 44¿Kehapaɨ sasuni xete taerieni, xeme xe nake'erie aixɨ itɨarika yuxexuitɨ hipame wa'tsie, ni ta xekwa wautɨwe aixi itɨarika meyetɨa Kakaɨyari Yuwesi'tsie?45Pɨ xekwate haeriwani kename Ne ne xe tixaneta Yeukame ha'tsia. Ke'ane pɨta xe xaneta hikɨ Moisés, aku ke'anetsie xeme xemau yuwaɨriya. 46Xɨka Moises yuri xete eririekake, Yuri xe Nete eririekake mɨta mɨkɨ tiu ta útɨa Nehetsie timieme. 47Xɨka xeme yu'ri xekate eririeka utsikateya, ¿kehapaɨ sasuni xeteta erieni Ne Niuki tsie?

Chapter 6

1Mɨta uraniere, Jesús xeitapa petɨa haramaratsie Galilea, mɨta siere titewakai haramara Tiberias. 2Teɨteri yu'waɨkawatɨ mepiweiyakai Mɨkɨ, mɨta mɨkɨ meniere'kaikɨ kentiyurienekai ke'ane wa'hetsie mete kukuyekai. 3Jesús petɨa'ta hɨrimutsie aurie mana'ta puka'ya yu'tɨriyama wamatɨa.4(Hikɨta, Pascua Judío'tsixi wa'fiesta puhurakai.) 5Ke'pauku Jesús mankunierixɨ munierixɨta teɨteri yuwaɨkawatɨ mepa'hukai Hatsɨana, pɨrahɨawa'rɨwa Felipe: ''¿Kewa te'peinaneni pani mɨta ikɨmetakwanikɨ?'' 6(Mɨta Jesús ikɨ yetitahaɨawixɨ Felipe inɨatamɨtɨ, Mɨkɨ'tɨtɨ rakumaikai Mɨkɨ hepaɨstana kentiyurienikekai.)7Felipe pɨtita'ei: ''Doscientos'tsie pan atɨ kwatinake yu'xexuitɨ memei'xeiyani tsepa echiwa.'' 8Xewitɨta tɨriyamama, Andrés, Simón Pedro iwaya, Jesús pɨrahɨawe: 9''Ana'i xewitɨ puwe nunutsi he'xeiyatɨ 5 pani tarariyari cebada wewiyayari mɨta siere ketsɨte hutame, mɨta ¿kwawareuneni ikɨ yunaime?''10Jesús pɨ'putayɨ: ''pɨ'xeutiyɨki teɨteri meke ukayaxe.'' (hikɨta, waɨkawa paku'ɨxayakai mana.) Mɨta ukitsi mepu'kayaxixɨ, 5000 me'hɨkɨtɨkai. 11Mɨta, Jesús pani puti'ɨi uyu tanenewieka, wayatuiri iya ke'ane mamutekai, paɨmɨta siere ketsɨte ke'pame mawareuya'hɨakai. 12Ke'paukuta memuti'huxa, Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe Yu tɨriyama: xeukuxeɨri muyu'hayawaxɨ, kwareuya'wautsenikɨ.13Mɨta mepu kuxeɨri meputi hɨniyaxɨ 12 tekurina pani tarariyari aya'maneme matɨari auxuwi pani hɨkɨtɨkai; yapaɨmetɨ puyuhayawaxɨ ari mete ukwaku'ri. 14Mɨta ke'pauku teɨteri mamunierixɨ Mɨkɨ waɨkawa rayeitɨakai, pɨmeputiyɨ: ''Ikɨ sasunimeku hɨkɨ timaikame nua'nikekai ana kwiepa. 15Ke'pauku Jesús retímaa mɨkɨ me'a xɨanikekai memi'wiyakekai yakareuyahɨakaku Ukiyari me'e yeitɨanike, Mɨkɨta tawa'ri petɨa yu'xewitɨ hɨrimutsie.16Ke'paukuta taikai matɨa, tɨriyamama mapaukahukai haramaratsie. 17Kanuwatsie ma'akayaxeka, mepekɨ Capernaum tiyetewakaku. kepauku'ta muyɨwikai, Mɨta Jesús kwanuawekai kuxi wa'hatsɨa. 18Mɨta waɨkawa pu'ekakai, mɨta haramara pu'yuanekai waɨkawa.19Ke'paukuta kanuwa me'uhaximetɨ 5 mɨta 6 kilometros me'uhutɨ, mɨkɨ me'puxei Jesús umiekame haramatatsie kanuwahatsɨa paya'aximekai mɨkɨ'ta mepu'timama. 20Mɨkɨta pɨti'warahɨawe: ''¡Ne ne hɨkɨ! Xekwa mamaka.'' 21Mɨkɨta mepipitɨa mantiyani kanuwatsie yapaukuta kanuwa puta'a kwiepa kewa meme'kɨnekai.22Uxa'ariekata, teɨteri meyuwaɨkawatɨ aku ke'ane mamu uwakai xeitapa haramara, memunierixɨ ke'name kanuwa xewitɨ mana kwa'uwekai xewitɨ xeikɨa, Jesús kwa'heyeyakai yu tɨriyama wa'matɨa, tɨriyamama pɨta mepe'kɨnekai yu'xexuitɨ. 23Mɨta, hipatɨ kanuwa axɨakai Tiberias atinexɨaka, hurawa kewa'aku teɨteri mete'ukwakai panikɨ, kepauku'aku Ukiyari pampayusi muwewiekaitsie panikɨ.24Ke pauku ta teɨteri metehetimá nipai Jesus, ni tɨriyamama mana mekwayukanieritɨkai, mɨkɨ kanuwatsie me pantikɨ mɨta me pekɨ Capernaum Jesus me wautɨwetɨ. 25Ariketa me ika xeiyaka haramara antaɨyepai, mɨkɨ Metehehɨawe: "Ti'ɨkitame, ¿ke pauku pe nua?26Jesus muta'a, haitɨ: "Sasunikɨ, sasunikɨ, xenetsi wautɨwe xeme, xeka nieretɨ ke netiyuriene, paɨtakɨ xete ukwai panikɨ xemuti huxaikɨ. 27Xekwa te uximayaka ikwaikɨ ti'tsinariwe, paɨta ta ikwai tukari kwaxɨwe makateke nikɨ, ke mɨ ane Kakaɨyari Nu'aya xeyatuirieni; paɨta ta Ukiyari Yusi mana ka tiu tepɨatɨani Mɨkɨtsie.28Mɨkɨta pɨ me tehehɨawe: "¿Tame kete yɨaka'ta Yusi kentiyuriene hapaɨ teteyurienikɨ?" 29Jesus muta'a: "Ikɨ hɨkɨ Yusi uximayatsika: kahɨkɨtɨni xeme sasuni xeteta'erieni Mɨkɨtsie ke ane Mɨkɨ meyanɨa.30Mɨta mɨkɨ Me tehehɨawe: "¿Ekɨ ta ke ti aneme peti hekɨata, tame aku tenieretɨ sasunikɨ tete'ta erieni a Hetsie? ¿Ke petiyurieni? 31Ta yeyeuma maná me niutikwani tixai kwuatu'xiaweriwetsie, ke hapaɨtɨtɨ reu uxa: 'YUSI KAWAYA'TUIRIENI MEMIKWAKAKɨ PAN YUAWITSIE MAKA NE.' "32Mɨta Jesus tiwarahɨawe: "Sasuni, sasuni ne paine, Moises ka tiuyuri pan yuawitsiekɨ tiwarumi, paɨta Ne Yau kayatuaka pan taheimapai mieme. 33Yusi panieya tamɨ, mɨkɨ taheima pakaneika hapaɨna tukari yatua ana kwiepa. 34Mɨta mɨkɨmexi metehɨawe: "ta Ukiyari, mɨkɨ pɨta pan, tukari mankayeika ketayatuirieka."35Jesus tiwarahɨawe: "Ne pan tukari ne hɨkɨ; ke ane ne hatsɨa mamie kwahakamɨni, ke ane ta Ne hetsie ti'erie kwaharimɨni mautihane. 36Ne ta pɨnexetutahɨawɨxi sasunimekɨ Xenetsi xeiya, ni xekwa te'erie. 37Naime tita ne Ukiyari ne ti yatuirie, Ne hatsɨa ya'ani, ke ane'ta Ne hatsɨa mamie, Ne sasunimekɨ wanekwaheikahɨani.38Ne karikɨ ta heimapai ne nakaneni, ne xeikɨa ne hetsiekɨ kenenreuyahɨwa, paɨta ke a'netsiekɨ kenreuyahɨwa netsiheyanɨka. 39Ikɨta kahɨkɨtɨni ke anekɨ netsiheyanɨka kenreuyahɨwa, Ne ni xeime ekwa heuyahɨpani keme aneneme Mɨkɨ netsi ya tuiri, paɨtakɨ ne warankuhapani kwinatɨrieka tukari maya'anitsie. 40Mɨta ikɨ hɨkɨ Ne Ukiyari kenreuyahɨwa, ke'anetɨ iya Nu'aya xeiya hetsiena tierietɨ Mɨkɨtsie, hexeiyatɨ payaní tukari kwaxɨwe mɨta Ne nepenkuhana kwinatɨrieka tukari maya'anitsie."41Mɨta Judío'tsixi tsimete utainekai Mɨkɨtsie Mɨkɨ hepaɨasta mainekaikɨ: "Ne pan ne hɨkɨ ta heima yuawitsie nemakané." 42Mɨkɨ meputiyɨ: "¿Ikɨ wa'atɨ Jesus ti hɨkɨ, Jose nu'aya, te yaya yauya tewaxexeiyani? ¿Ke hapaɨtɨtɨ Mɨkɨta ya paine hikɨ: "Ne taheima yuawitsie nenakaneni?"43Jesus tiuta'ei: "Xeketenehayawa xeme yuhetsie tsixete'utaine. 44Xewitɨ xeikɨa mamieni Ne hatsɨa kwayɨwe xɨka ne Ukiyari pɨta, Ke ane Netsi heyanɨ'a, pɨta Ne hatsɨa pi'atɨani, Ne ta mɨkɨ ne penkuhana kwinatɨrieka tukaritsie. 45Temaikatetsie reuku'uxa: 'MEYUNATɨ WAHETSIE YUSI TIWATA'ɨKITɨANI.' Meyunaitɨ ke ane me'enanani hapaɨna me te hetimani ta Ukiyaritsie Ne hatsɨa mepahu.46Ni xeikɨa xewitɨ ne Ukiyari muxei, xeikɨa ke ane Yusitsie meyatɨa, Ikɨ ne Ukiyari xexeiya. 47Sasunikɨ, sasunikɨ ne paine, ke ane sasuni ti erie, mexeiya tukari kwaxɨwe.48Ne pan tukari ne hɨkɨ. 49Xeme xeyeumama maná mekaniutikwani muxiekariyatsie, mepukwi'ta.50Ikɨ pan taheima yuawitsie makane, ke ane Mɨkɨ takwani, kwamɨni. 51Ne pan mayeniere ne hɨkɨ ta heima yuawitsie makane. Tsepa ke'anetɨ ikɨ pan mutakwai, puyeikani mautihane. Ne pan ke aneme ne xeyatuiriene, ne waiyari tukari hɨkɨ kwiepa mieme.52Judío'tsixi mepuyaha'a, me pa yu iwawiyakai, me haitɨkatɨ: "¿Ke hapaɨtɨtɨ tiyɨwe Ikɨ tewi yu waiyari tatsi mini temitikuanikɨ?" 53Mɨta Jesus pɨtiwarahɨawe: "Sasunikɨ, sasunikɨ nexerahɨawe, xɨkate xe'itakwani Kakaɨyari Nu'aya waiyarieya hapaɨna'ta xuriyaya xeman'ieni, xeme ni tukariki xekahexeiyatɨ yu hetsie xepakɨka.54Ke ane Ne waiyari takwani hapaɨna Ne xuriya man'ieni, tukari kwaxɨwe pexeiya; hapaɨna Ne nepenkuhana kwinatɨrieka tukaritsie. 55Ne waiyaritsɨ karikɨ hɨkɨ sasuni ikwai, hapaɨna Ne xuriya sasuni hariya hɨkɨ. 56Ke ane Ne waiyari takwani hapaɨna Ne xuriya an'ieme Ne hetsietiwiya Ne hapaɨna Mɨkɨtsie.57Ta Ukiyari hapaɨ tukari yatua Netsi heyanɨ'a hapaɨna anemekɨ nemuyeika kenti'aneni Ne Ukiyaritsie; hapaɨna anemekɨ ke'ane ne hatsie tikwa'a, puyeikani hapaɨna Ne'kɨmana. 58Ikɨ karikɨ hɨkɨti pan taheima yuawitsie makane, mɨkɨ ni kwahɨkɨ xeyeyeuma memutikwai, mete ukwita. Ke ane ikɨ pan takwani puyeikani heyeme." 59Ikɨ Jesus mutayɨ sinagoga'ta mexi ti'ɨkitɨatɨ Capernaúm.60Mɨkɨ waɨkawa tɨriyamama mamu'enana mɨkata pɨmeputiyɨ ikɨ ɨkitɨarika ¿ke'ane aku pina ke'erie? 61Mɨkɨ Jesús rakumaikaj mɨkɨ tɨriyamama mɨkɨ meyu iyaritɨakaj mɨkɨta pɨti warahɨawe ¿ tierika xeteierie?62Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe ¿ xɨta xeíxeiyake tewi nuáya antiemiekame meripai kewa meyeikakai? 63Mɨ kɨ ka'hɨkɨtɨni Espíritu tukari yatua ta'waiyari tixaɨtɨ aixɨ kwatiyuriewe. Mɨkɨ niuki xehaxaxatiwatɨ kahɨkɨtɨni Espíritu siere tukani kahɨkɨtɨni.64Mɨkɨ yeti anekaku xeme hipatɨ sasuni xekwate'erie mɨkɨ Jesús rakumaikai meripai hukɨa maukayune ke'ane mehɨkɨtɨkai yuri mekwate'eriekai ke'ane meyuyatuanikekai. 65Paɨ siere tiwa'rahɨawe xewitɨ kwayɨwekai menku' weiya Jesús yauya xɨka ipitɨakaitɨni.66Mɨkɨ yatiu yɨku waɨkawa tiriyamama mapautayeixɨa hamatɨanari makwa hukairi. 67Jesús mɨkɨta pɨtiwarahɨawe meyu 12 ¿xeme siere xeteyahu? 68Simón Pedro pɨtiwarahɨawe ukiyari ¿ ke'ane matia teyahu? ekɨ niuki pepexeiya tukari kwaxɨwe. 69Tame sasuni tete'erie teteakumate ekɨ pehɨkɨ santo aku Yusi aku.70Jesús pɨtiwarahɨawe ¿Ne neka' xeranayahapa xeme yu 12 xewitɨ xeme kahɨkɨtɨni kahauyumarie? 71Mɨkɨ pɨhaitɨ painekai Judas xatakai Simón nu'aya Iscariote mɨkɨ payawekai 12 mehɨxɨtɨkaitsie Jesús yatuanikerakai

Chapter 7

1Uraniere'ta ye tiu yɨku Jesús petɨa Galilea, ye kwa reu nake'eriekai Judea mauta'hani, Judio'tsixi memi wautɨwekaikɨ me imienike. 2Paya aximekai, judio'tsixi wa wiesta aku Tabernáculos .3Ya umieme iwa'mama pɨmete he'hɨawe: ''ikɨ kiekari neu kwe'eiri nemieni pɨta Judea, me'me nierekɨ a Tɨriyama kepen Ti tɨrɨkaiye mekwate nieri'wawe hapaɨ. 4Xewitɨ kwayɨwe yukɨ tiuyurieni awie, kati yɨaneni pɨta yuhekɨatakɨ. Xɨkate yepe ti'yurieweni, Ekɨ keneu a'hekɨata yunaime teuteri wahepaɨsta.''5Mɨkɨ iwa'mama yuri mekwɨa te i' eri'riekai . 6Mɨkɨ'ta, Jesús paɨ tiwara huawe: ''akuxi ne tukari kwa aya awe, tsepa kepaɨku aixɨ ane xe hepaɨsta. 7Kwiepa'tari mexe uti xane'erieni kwayɨwe, Né pɨta menetsi xane'erie, neti kuxatakɨ kename tsi mete kahu.''8''Xeme xeke nan'ti kɨni wiesta; Né mɨkɨ wiesta ne kwa yemie, Né tukari akuxi kwa aya awe.'' 9Uranieri'ta ye tiwaru'ta hɨaweka, mana puyɨ ku hayawɨxɨ Galilea.10Mɨta iwa'mama me an ti kɨneku wiesta, uranieri'ta Mɨkɨ siere pan titɨa, yu awietatɨ. 11Judío'tsixi mepi wautɨwekai wiestakɨ me haitɨkaitɨ: '' ¿kewa Mɨkɨ peyeika?''12Niuki waɨkawa xuawekai Hépaɨstana. Hipatɨ mepai tɨkatei: ''Mɨkɨ ukí aixu tiu'ka iyarí.'' hipatɨ ta me paitɨkatei: ''Hawaikɨ, Mɨkɨ teɨteri wa're witɨkɨ huye aixɨ kwa anetsie.'' 13Nita, xewitɨ kwa ha niukakai palekumekɨ Hapaɨstana me wa reu texietɨ Judíotsixi.14Hixɨapa umieka'ku wiesta, Jesús pantitɨa teyupanie tiukatsiutɨa tiwa'ɨkitɨatɨ. 15Mɨkɨ'ta Judio'tsixi mekwayumaiwawekai mehaitɨkaitɨ: ''¿ Kehapɨ ikɨ ukí kwinie rakumate? Mɨkɨ heiwa kwa tiuta ikɨtɨrieka.'' 16Jesús pɨtiwara eiya haitɨ: ''Ne ɨkitsika ne hetsie kwa hɨkɨ, pɨta Iyá ke'ane netsi heyanɨ'a.17Xɨkate xewitɨ pɨreuyahɨaka pɨ'tikayani Mɨkɨ kenreuyahɨwa, mɨkɨ retimani ɨkitsikasie, xɨkate Kakaɨyaritsie ayaneikani nu'su xeikɨa Né nehetsie mieme ne paniuka. 18Ke'ane maniuka yu hepaɨsta xeikɨa piwaune raya'atɨ hɨkɨtɨni, ke ane'ta miwaune raya'arɨkani meiyanɨ'a, mɨkɨ tewi sasuni tiuxaxa'ta, Hetsiena kwaxuawe itarika.19¿Mɨkɨ Moisés kaxe tiyatuiri mari'itsika? Ya'tɨtɨ xeme, ni xewɨtɨ yekwatikamie. ¿ Ketiuta xeme xene'tsi mieku? 20Teɨteri meputi'a: ''¡Ekɨ pepexeiya tɨkakame nɨ'arieya! ¿Ke ane metsi waune metsi mienike?21Jesús pɨtiu'a haitɨ: ''Heiwa xeikɨa aixɨ ne tiuyuri, xeme'ta xekwayumaiwawe ya'umieme. 22Moisés xeyatuiri circunsición*, (mɨkɨ Moisés pɨkwa tiunɨ'a, pɨta wayeyeumawatsie); tsepa tukari hɨkɨ uxipiwatsie xeme circuncidan uki'nunutsi.23Xikate xewitɨ uki ankwewieni circunsición, tukari xemu'ka uxipiwatsie, kataku mari'itsikaya Moisés karaya'arɨkame xa'ayeitɨanikɨ pɨxekateyɨa, ¿ketiu xeme xeha'a Ne hamatɨa xeime uki herie nehanetɨaku tukari uxipiya maya axetsie? 24Xekwa tehauyuxatsirieka kexente'uyu hekɨkɨare, pɨta paleku xeketeneuyutaxatsiri.''25Hipatɨ Jerusalén kiekatari pɨ mepaitɨka'tei: ''Ikɨ katihɨkɨ memi'wautɨwe me imienike? 26Xekeneu xeiya mɨi'rikɨa kati kuxata'ni, mɨkɨta tsi mekwa tehehɨawe. ¿Ne'tɨri itsɨkate mekate'heitima kename Cristo hɨkɨ? 27Tame'ri tete akumaté ke meyatɨa I'kɨ. Kepauku mamie'tsie Cristo, ni xewitɨ kuaretimani kewa me'yetɨa.''28Jesús tɨrɨkarima pu'taniu teyupanie, ti'ɨkitatɨ pɨ'utaitɨ: ''Xeme xenetsi xexeiya xete akumaté kene meyetɨa. Né nekɨmana'kɨ nekwa heyetɨa, Iya keane netsiheyanɨ'a yu'ri kahɨkɨ'tɨni, xeme'tá Xekua'ixexeiya. 29Ne Ne'pixexeiya Né hetsiena nekatɨakɨ Mɨkɨ' netsi heyanɨ'a.''30Mɨkɨ me piwiya'kukai, mɨta ní'xewitɨ hetsiena kwa'utimei Akuxi tukarieya kua'ayeawekai. 31Waɨka teɨteri yuri mete'utaeri Hetsiena, pɨ'meutiyuatɨ: kepauku ma'mié Cristo, ¿Mɨkɨ masi waɨka ti hekɨa'ta keyuri kuxi Ikɨ kenti'yuriene? 32Fariseu'tsixi teɨteri waɨka mawaru'eni meyu'niukitɨakai mɨkɨ Jesús hepaɨsta, mana'ta tatsinitsi'xi meman'yetei hapaɨna fariseu'tsixi yu tupiri'má me warenɨ'a memi'wiyakɨ.33Uraniere Jesús pɨputayɨ: ''Né xe'hamatɨa ne puyeika akuxi, echi'wa akuxi yepamexa, uraniere Ne neyemie Iya keáné, netsi heyanɨ'a hatsɨa. 34Xeme xenesti'wauni mɨta xekwanetsi kaxeiya; kewa nemetɨá xeme kwa'yɨwe xema'hutá.''35Uraniere'ta judiu'tsixi yu hetsie pɨ mete hayuhɨa'wekai: ''¿kereuyune ikɨ uki tame'ta tekwaikaxeiya? ¿Netɨ kati'yemie yutsa'ta memanti'nɨ ɨ'tsie griego'tsixi, kati wareta ɨkitɨani? 36Tita niuki'yari ti hɨkɨ Mɨkɨ ye mutayɨ: 'Xeme xenesti'wauni mɨta xekwanetsi'kaxeiya; kewa nemetɨa xeme kwayɨwe xema hu'ta?''37Hikɨ'ta kwinatɨ'rieka tukari, wiesta tukari we'e'tsie, Jesús, utakeka, tɨrɨkarima pɨputayɨ: ''Xika xewitɨ hau harimɨkɨni, ke nuani ne Hatsɨa ke utihareni. 38Iya kea'ne yuri Nétí'eririe, utsika maine'hapaɨ, ha tukari hɨkɨ tayua'xɨani hetsiena.39Mɨkɨ yepai'nekai Espiritu tsie, Iya que ane yuri mete uta'eriekai Hetsiena meman wiya kekay; mɨ'ta Espiritu akuxi kwaye'tuiyawekai Jesús akuxi tɨrɨkariya kwaye tuiriyarie'wekay.40Hipatɨ mana me yumɨirekai, memu enana'tsie ikɨ niuki, pɨ'me putiyɨ: ''Sasunimekɨ Ikɨ Timaikame hɨkɨ.'' 41hipatɨ'tá meputi yuanekai: ''Ikɨ Cristo kahɨkɨtɨni.'' mɨta hipatɨ me paitɨkatey: ''¿Cristo kana'nemɨkɨ Galilea? 42¿Pɨkaraine utsika kename Cristo nuanikekai David nuiwarieya'tsie matɨa Belén, David kiekarieya'tsie?''43Yaumieme mepau yutaxɨrie'xɨa teɨteri Mɨkɨ kɨmana. 44Yeyupatɨ mɨkɨ me piwiya'kukai , ni'ta xewitɨ yu mamate Hetsiena kwaya'atɨwakai.45Mɨta tupiritsixɨ meniuaxɨani memayeteikai tatsini'tsixi wa hatsɨa siere Fariseo=sixi mɨkɨta pɨmete wara hɨawe ¿ke tiuta xekwaiatɨa? 46tupiyitsixɨ Meniuti ani: "xewitɨ hawaikɨ pɨ kwareti xatawekai"47Mɨkɨta Fariseo'tsixɨ mawaruta eiya; "¿ xeme siere xete u itaiyarie? 48¿xewiti kuta itsɨkate'tsixi sasuni tiuta eri yakatixaɨ xewiti Fariseo'tsixi? 49Ikita teɨteri mekwa te akumata ke maine mari'itsika mɨkɨ tsi meta ittaric."50Nicodemo ( xewiti Fariseo'tsixi pan yakairi hatsɨana ) pɨta ti waruta hɨawe 51"¿Ti yɨwe ta mari'itsika xeime uki reu xatsirieka a kuxi kai eniewehapaɨna Mara ku maiti? 52mɨkɨ memi taei' pɨta mete he hiawe "¿ekɨ petihɨkɨ Galilea kiekame? reutu wawa neu nieri ni xe; witɨ ti maiticame Galilea kwa ayene.53Mɨta yu xexuitɨ me neuta kɨnixɨani yukie.

Chapter 8

1Jesúsi metɨa H+rimutsie Olivos. 2Uximerikaku yuimɨana Mɨkɨ kanuani teyupanie tawa'ri, hatsɨata meyunaitɨ teɨteri mepu'axɨa; Mɨkɨ ukayarɨka, tiwa ɨkitɨakai. 3Te utɨwamete hapaɨna fariseotsixi uka mepi'atɨiri heyɨanekame mepe yunatɨwekai. Mɨkɨ hixɨapa me take.4Mɨta mɨkɨ Jesúsi metehahɨawe: "Ti'ɨkitame, ikɨ uka karikɨ tepekaxei mepe yunatɨwekai. 5Hikɨta, mari'itsika tatsi'ukuhayewiri Moises ke'ane pɨyɨaneme tepitituaxixɨani; ¿Ekɨ'ta mɨkɨ hepasta que pehaine?" 6Mɨkɨ ikɨ mete'ikuhɨawetɨ mepi inɨatatɨwekai hapaɨna metemaikutɨ me'ixanetakutɨ, mɨta Jesúsi titunamake yu itɨwamekɨ raka'utɨa kwiepa.7Yaxeikɨa kepauku meme'iwawiyakai, Mɨkɨ mutake tiwarahɨawetɨ: "Ke ane tatakuri kwahexeiya, xeme xewitɨ kayɨweni tetekɨ meitatuaxa mɨkɨ hepaɨsta." 8Hekwamekɨ titunumakeximetɨ, yu itɨwamekɨ raka'utɨa kwiepa.9Ke pauku mɨkɨ memu'enana, me pautayeixɨa meyuxexuitɨ, ukirawetsixi meri mewaruha. Kwinatɨrieka, Jesúsi matɨa Uka mepuyukuhayawaxɨ yuhɨkɨate mana meti'ukaitsie. 10Jesus mutake rehɨawetɨ: "Ekɨ Uka, ¿keme uyɨta me matsi xanetakai? ¿Xewitɨ kwametsi xaneta? 11Uka mutayɨ: "Ni xewitɨ, ne Ukiyari." Jesúsi rehɨawe: "Ni Ne hapaɨna nekwametsixaneta. Kenemieni tawa'ri tatakuri pekware'apitɨaka.12Hekwamekɨta Jesúsi tiwarutaxatɨa haitɨ: "Ne hekɨariya kwiepa ne hɨkɨ; ke ane netsi'uweiya yiwikɨpa kwa'umieni pɨta hekɨariya tukariyari pexeiyani." 13Fariseotsixi p+'meteh+awe: "Ekɨ peyatua a +xatsi kepe muyɨ a Hetsie mieme; A +xatsita kwati sasuni."14Jesúsi tiwaruei tiwarahɨawetɨ: "Xɨka a kuxi neyatuani ne +xatsi ke'nemuyɨ Ne hetsie mieme Ke'nemuyɨ ka sasunitɨni. Netakumaika kenemeyetɨa hapaɨna kewa nemetɨa, mɨta xeme xekwate akumate kekwa nemeyatɨa meta kewa nemetɨa. 15Xeme xeteyuwawiriwa yuwaiyarikɨ; Ne xeime nekwatiwawiriene. 16Xɨka ne netixanetani, Ne xanetsika ti sasuni mɨta ne xewitɨ nekwayɨane, ke'ane netsiheyanɨka Ne Yau matɨa nemuyeika.17Ta mari'itsikatsie pɨreuku'uxe kename teuteri yuhutatɨ wa +xatsi ,tisasuni. 18Ne mɨkɨ ne Hɨkɨ ke ane Ne miyatua +xatsi Ne hetsie mieme,iya ne Yau netsi heyan+'a +xatsi yetua nehepasta.19Mɨta iyamexi p+'metehehɨawe: "Kewa pekaniere a Yau?" Jesúsi puputayɨ: "Xeme xekwanetsixexeiya Ne meta Ne Yau; xɨka xeme xenetsixexeiyani, Hapaɨna Ne Yau xexexeiyanike." 20Mɨkɨ p+'painekai ikɨ haxaxatatɨ uwetɨ kewa tumini memaukaxɨrɨwakai mexi teyupanie ti'ɨkitɨatɨ, ni xewitɨ kwaih+a akuxi'ta kwa'aya'awekaikɨ.21Tawa'rita Mɨkɨ mutayɨ: "Ne xɨka neheyani mɨta xenetsitiwauni, yu tatakurik+ xekwini. Ne kewa nemetɨa, xeme xekwayɨyawe xemakɨne." 22Judíyutsixi meteh+awe: "¿Yukɨmana ka Yumiemɨkɨ? ¿Ya umieme yemutayɨ: 'Kewa Ne neyemie xeme xekwayɨwawe xemekɨne'?"23Jesúsi tiwarahɨawe: "Xeme hutipai xemime; Ne'ta xe heima nemieme. Xeme ana kwiepa xemieme; Ne'ta ana kwiepa nekwamieme. 24Mɨta, Ne nexerah+awe xeme xekankwikuni yu tatakurik+. Xɨkate xeme'aku sasuni xete'uta'erieni kename NE NE H+K+, xeme xekwikuni yutatakuritsie."25Mɨta, mɨkɨ metehehɨawe: "¿Ke'ane kuta pehɨkɨ Ekɨ?"Jesúsi pɨ'tiwaruta'ei: "Kenexerahɨawe matɨaripaitɨ. 26 26Ne waɨkawa niuki nepexeiya neti xetaxatɨani wawiyerikatsie xehepaɨsta. mɨta aku Iya netsi heyanɨa sasuni hɨkɨ tita ne tiueni hepaɨstana. ikɨ niuki Ne yanetikuxata e'na kwepa metama. 27Iyamexi mekwaheiti'enietɨyeika kename Iya tiwaraxaxatɨwakai wa Yau hepaɨsta.28Jesúsi mutayɨ: "Ke pauku xeme xemankuni Uki Nu'aya, ana xetehetimani kename NE NE HɨKɨ,meta Ne tsinekwatiyuriene ne hetsie miemekɨ hapaɨna Ne Yau keneti'ɨkitɨa Ne netikuxata ikɨ yamayɨnekɨ. 29Hapaɨna keane Iya netsiheyanɨa yukanieritɨa ne hamatɨa ,meta Iya kwanetsi'ukwe'eiri ne yu xeɨta mɨta Ne ya netikamie mɨkɨ ketinake. 30Mexi Jesúsi ya hainekai, yuwaɨkawatɨ hetsiena sasuni meteuta'eri31Jesús pɨti'warahɨawe ke'ane Judio'tsixi sasuni meta uta'eri Hetsiena: ''xɨka xeme sasuni xete'erieka Ne Niukitsie, mɨta xeme sasunimekɨ xehɨkɨ Ne tɨriyama; 32mɨta xeme xepeitimani tita ti'sasuni, mɨta tita ti'sasuni xe akuxɨna.'' 33Mɨkɨta pɨmeputiyɨ: Tame te'hɨkɨ Abraham niwemama mɨta tame akuxi xeime waɨriyarika tekwa nɨarimama; ¿ke'hapaɨ pehaɨtɨ pepaine: 'Xeme xeti xɨnarieni'?''34Jesús pɨtiwaru'ei: ''Ne sasunimekɨ pɨnexerahɨawe, tsepa ke'ane tatakuri tiuyupitɨa, akuwietɨ hɨkɨ tatakuritsie. 35Ke'aneta ma'kuwie ki'ta kwa ayakaa tukarikɨ; nu'aya kɨrixɨa tukarikɨ muyukanieritɨaka. 36Xɨka'ta Kakaɨyari Nu'aya xe utixɨna, sasunimekɨ xehɨkɨtɨni xexɨxɨnitɨ.37Ne nerakumate ke'name xeme Abraham xeniwemama; xemiwautɨwe xenetsi mieni, mɨta Ne'niuki xekwa pitɨa yu iyaritsie. 38Ne pɨnexerahɨawe Kenentiunierixɨ Ne yau Hepaɨsta, xemeta yexetekahu ke tita xeteu'eni Ne yau Hepaɨsta.39Mɨkɨta pɨmeteu'a pɨmeputiyɨ: ''Ta yau hɨkɨ Abraham.'' Jesús pɨtiwarahɨawe: ''Xɨka xehɨkɨtɨnike Abraham niwemama, xeme pɨxeyɨakake Abraham kentikatɨa. 40Mɨta pɨta hikɨ xenetsi wautɨwe xenetsimienike, Ne Ke'ane tita tisasuni Yenexerahɨawe, mɨta Kakaɨyari neu'enieka nepaine. Abraham ikɨ pɨkwatikatɨa. 41Xeme pɨxetekahu xe yau ken'yɨanekai.'' Mɨkɨta pɨmete itahɨawixɨ: ''Tame tekwahɨkɨ tewapai nuiwarika; Xeime xeikɨa teniwewama: Kakaɨyari hɨkɨ.''42Jesús pɨtiwarahɨawe: ''Xɨka Kakaɨyari xe Yau hɨkɨtɨnike, xeme Xenetsi hauyahɨakake, Ne Kakaɨyaritsie Nepayatɨa a'nepuyeika; ne Nehetsie nekwayatɨa pɨta ke'ane Netsi heyanɨkɨ 43¿Ke tiuru xe xwa enana ne niuki xkwa enie? mɨkɨ yeti anekɨ xekwa yɨwawe ne niuki xemu enieni. 44xeme kaxe yautini kahauyumarie pɨxete ku'eriwa xeyau kahauyumarie. Mɨkɨ tiyumiekame kanayani hukɨa maukayune mɨkɨ hetsiena kwa tixuawe aixɨ ti'anetɨ. Mɨkɨ pumawe aixɨ ti'anetɨ hetsiena mɨkɨ muta niukat sie itarikaɨ mɨkɨ kwiminieme tiitawa mɨkɨ ti'itawame yawya hɨkɨ.45Mɨkɨ yeti anekaku Ne nemutaniuka sasinɨ xeme sasuni xekwate'erie ne'hetsie. 46¿ ke'ane xeme xexaneta tatakurikɨ? Ne netikuxata sasunimekt ¿ ke tiuru sasuni xekwate'erie? 47iya ke'ane Yusi nu'aya Yusi niukieya enie ya'umieme xeme xekwai'enie Yusi xekwa niwemamakɨ.48Mɨkɨ Judío'tsixi pɨ meniutiyɨni pɨmete hehɨawe ¿tame sasuni tekate hexeiya pɨte mutiyɨni ke'name ekɨ pehɨkɨ Samaritano tɨkakame nɨ'arimama pawarexeiya? 49Jesús pɨtiwaraheiya: ''Ne nekwa he'xeiya tɨkákame nɨarieya; pɨta aixɨeriya ne Yau nepiyatuirie, xeme'ta aixɨ eriya xekwa netsiyatuirie.50Ne nekwa iwaune Neraya arɨkani; Xewitɨ piwaune mɨta netiti wawirienike. 51Pɨnexerahaɨawe sasunimekɨ xɨka xewitɨ Ne niuki, uti uuta, mɨkɨ mɨkiriya kwa xeiya.''52Judío'tsixi pɨmete hehɨawe: Hikɨ tete'akumate kename Ekɨ tɨkakame nɨ'arieya pehexeiya. Abraham mɨta siere Timaikate mepukwi; Ekɨta pɨpemaine: 'xɨka xewitɨ Ne Niuki uti uuta, mɨkɨ mɨkiriya kwa'a inɨata.' 53Ekɨ pekwa Hɨkɨ heimana masi Abraham ta yau ke'ane mumɨ, ¿hɨ peti hɨkɨ? mɨta siere Temaikate mapu'kwi. ¿Ke'ane ekɨ pe'a erie?''54Jesús pɨtiu'a: Xɨka Ne xeikɨa Ne'aneyexeiyani, Ne neraya axe tixaɨ kwati hɨkɨ; Ne Yau hɨkɨ Neraya arɨkame Netsi ayetɨa, xeme pɨxemaitɨka ke'name xe Kakaɨyari. 55Xemeta Xekwa ixexeiya kuxi, Ne kɨri'xɨa Mɨkɨ nexexeiya. Xɨka Ne pɨ nehainenike: 'Ne nekwa ixexeiya Mɨkɨ', Ne xehapaɨ Ne anenike, ne ti itawatɨ. 56Mɨta tɨtɨ, Ne Mɨkɨ nepi xexeiya mɨta Niukieya Ne'uta. Xeme xe'Yau, Abraham, netsi uxeiyaka maya'atsie puyu katemawi; munierixɨtsie puyukatemawi.57Judiotsixi pɨmetehɨawe: " Ekɨ akuxi pekwahe'xeiya hutame'tewiyari tamamáta heimana witari, ¿yatɨtɨ Abraham petiuxei'ri?'' 58Jesús pɨti warahɨawe: sasunikɨ, sasunikɨ nexera'huawe: meripaitɨ Abraham ka'ayeiwekaku, Né ne'hɨkɨ 59Ana tetexi meputitɨkixɨ me itituaxake, Jesús tá uyuti'awietaka Teyupanie wayatɨa.

Chapter 9

1Hikɨta Jesús ma pu ye miekai, mɨkɨta uki pu xei nunutsi'yari paitɨ ka hau niereme. 2Tɨri'yamama me me iwawiya: ''Rabí, ¿ ke ane tatakuri tiu yu pitɨa, ikɨ uki, sunu yeyeumama, ikɨ ka hau nieretɨ ti nuiwakɨ?3Jesus pɨtiu a': ''ni mɨkɨ, ni yeyeumama tatakuri me kwa te uhɨi, pɨta ti ane Kakaɨyari ken ti yuriewe ti hekɨarekɨ hetsiena. 4Tame ye tete yurieka Iya ke ane ne tsi heye nɨa hapai mexi hu hekɨa. Tɨkari pamie kwa yɨwekaxɨani xewitɨ ti ta uximayata. 5Mexi kwiepa ne u'yeika, ne hekɨariya nehɨkɨ kwiepatsie.''6Mɨta Jesus ikɨ ye uta yɨka, kwie panka itsi'kama, yu aɨrikakɨ haxu pu'ta wewi, haxuta hɨxitana pe wiriexɨa. 7Mɨkɨ ta, iya pɨre hɨawe: ''Ne mie, Estanque de Siloé ne ka hɨtaima (mɨkɨ ta pɨ an yɨtɨ pan yɨne 'nɨ'ari').'' Mɨkɨta me tɨa, ma nakahɨtaimaxɨ, ma kunua hau nieretɨri.8Mɨta mɨkɨ uki aurie me ma ye tekai, hipatɨ hapaɨna keke me mi xeiyakai ti wawame hapaɨ, ma maitɨkatei: ''¿ Ikɨ ka ti hɨkɨ uki mana mu ta yeixakai, ti waunetɨ? 9Hipatɨ pɨ me maitɨkatei: '''mɨkɨ hɨkɨ.'' Hipatɨ ta me maitɨkatei: '' Hawaikɨ, hapaɨna ane.'' mɨta mɨkɨ pɨ painekai: ''né ne hɨkɨ.''10Mɨkɨ ta pɨ me te he hɨawe: "Tamɨta, ¿a hɨxite ke tiu yu yepiexɨa?'' 11Mɨkɨta pɨ tiwaru ei': ''Uki titewatɨ Jesus haxu u' wewieka ne hɨxita ne tsi hau ka wiri, pɨta nera hɨawe: 'Nemie Siloé mɨta nehanaka hɨtaima.' Mɨta muwa ne hantɨa, ne hanaka hɨtaimaxi mɨta ne hau nieretɨ ne hatɨa. 12Mɨkɨ pɨ me te he hɨawe: ''¿Kewa ta pe yeika Mɨkɨ?'' Mɨkɨ ta pɨ tiu a': ''ne nekwa ra kumate.''13Iyamexi mepe'ha mɨkɨ uki fariseo'tsixi wa hatsɨa. 14Hikɨta hɨkɨtɨkai tukari memuka'uxipiwatsie kepauku Jesús haxu muwewi mɨta hɨxiteya mantayepiexɨa. 15Mɨta, hekwamekɨ, fariseo'tsixi mɨkɨ mepita'iwawi kehapaɨ hɨxiteya antanenierekai. Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: "Mɨkɨ ne hɨxite'ta haxu paukahaɨritaxi, ne nehayuyehauxi, hikɨtari ne pauniere."16Hipatɨ fariseo'tsixi pɨ mepaitɨkatei: "Ikɨ uki kwa hɨkɨ Kakaɨyaritsie meta Mɨkɨ kwa'uta tukari temuka'uxipiwatsie."Hipatɨ'ta mepaitɨkatei: "¿Ke hapaɨtɨtɨ tewi yɨwe tatakúri tiyupitɨatɨ tiuyemateni katihekɨakame?". 17Mɨta hekwamekɨ kwa'hauniere me pu ta iwawi: "¿kepehaine Hetsiena mieme metsi anta'nieritɨakɨ?" Uki kuahauniere pu ta yɨ: "Timaikame hɨkɨ" 18Hikɨta judío'tsixi akuxi yu'ri mekwate'eriekai mɨkɨ tsie kename kahaunierekai, mɨta kename haunieretɨ ayakai, mɨta akuxi yeyeuyama me waru'ta kwewi keane iya haunieretɨ mayakai.19Iyamexi yeyeumama me wa ru'ta iwawi: "¿Ikɨ xe niwe tihɨkɨ aku xeme ye xemaitɨkatei kename kahaunieretɨ utinuiwaxɨ? ¿Ke hapaɨ'ta tamɨ mɨkɨ pauniere?" 20Mɨta yeukate pɨ me te waru'ei: "Tametsɨ tete nakumate kename ikɨ hɨkɨ ta niwe mɨta siere kahaunieretɨ utinuiwaxi. 21ketiu hikɨ pauniere, tame tekwa te akumate, siere'ta ke'ane hɨxiteya pantanieritɨa, tekwa ixexeiya. Mɨkɨ xeutaiwawiya. Ariri mɨkɨ kaneuyumarieka. Mikɨri yu saɨta yu hetsie kaniu'weni.22Ikɨ yaukate yemeputiyɨ judío'tsixi mewa'reutexietɨ. Judío'tsixi kepai mete'uyutixatɨakai xɨka xewitɨ itaxatake kename Jesús hɨkɨtɨkai Cristo, mɨkɨ wa ye hɨiyanikekai niuki wayutixaxatá. 23Ya umieme, yaukate me pu ti yɨ: "Mɨkɨ ari pauyumarie. Mɨkɨ xeutaiwawiya."24Ya umieme hutarieka, mɨkɨ me pu ta hɨawixi uki heerie manetɨariekai mɨta pɨ me te he hɨawe: "Kakaɨyari temawiya kene yetuirieka. Tame tete akumateri kename ikɨ uki tatakúri tiyupitɨa." 25Mɨta mɨkɨ uki pɨ tiu'a: "Ne ne'kwarakumate xɨka Ikɨ tatakúri tiyupitɨaka. Hɨrixia ne ra kumate: kename ne ne'kahaunierekai, hikɨtari ne niere."26Mɨta mɨkɨ pɨ me te he hɨawe: "¿Ke me tsi uyuri? ¿Kehapai Mɨkɨ a hɨxite panta yepi? 27Mɨkɨ pɨ ti wa ru'ei: ¡Yene xe tiu tahɨawixɨ'ri, xe kwa u enana'ta! ¿Ketiu tawa'ri xepei enieku? ¿Xeme siere sunu tɨriyamama xepau kɨniku?28Iyame tsɨ mete itama mɨta pɨ me te itahɨawixi: "Ekɨ pe hɨkɨ nunuyarieya*, tame'ta pɨta tehɨkɨtexi Moisés tɨriyamama. 29Tame tete akumate kename Kakaɨyari Moisés uta'hɨawixɨ, mɨta ikɨ uki'tsie, tame tekwa te akumate ken'rane.30Ikɨ uki pɨ ti waruéi mita pɨ ti warahɨawe: "Ikɨ kari ye ti ane, xeme xe kwa te aku mate kewa me kiekame Iya, yatɨtɨ ne hɨxite Iya ran ta yepi. 31Tame tete akumate kename Kakaɨyari kwa wa eni'e tatakuri mete yu pitɨa, xɨka xewitɨ'ta kakaɨyari hau enieka matɨa yetikamie ken reuyehɨwa, Mɨkɨ pi enie.32Kwie mu yu katsutɨa tsie pai, hawai pɨ kwa re yu'eniewe kename xewitɨ hanta nieritɨa ka hauniereme mutinuiwaxɨ tsiepai. 33Xɨka iku uki Kakaɨyari tsie ka ayenenike, Mɨkɨ tsi kwa ti yuriewenike." 34Iyamexi pɨ me te'iei pɨ mete hehɨawetɨ: "Ekɨ pe mu tinuiwaxɨ tatakúri hetsie yeme, ¿kename'ta pe ta ti ɨkitɨa tame?." Mɨta iyamexi takwa me pen yehɨa.35Jesús tiuta marieka kename waya hɨiyakai tiwa tixaxatsiwa'tsie ikaxeiya'ká pɨre hɨawe: ''¿Yuri peti'erie Tewi Nu'ayatsie ?'' 36Mɨkɨta pɨputayɨ ''¿Ke'ane hɨkɨ, ukiyari, mɨta ne yuri neti ta'erieni Hetsiena 37Jesús pɨre'hɨwe: ''Ekɨri pepi'xexeiya, Mɨkɨ hɨkɨ a'hamatɨa tikuxa'ta.'' 38Mɨkɨ tewi pɨputayɨ: ''Ukiyari, yuri neti'erie,'' mɨta peyexeiyakay.39Jesús pɨputayɨ: Ne aixɨ neraka yurie'yurienike ne'peyatɨa, ke'hate iya makwa hau ne'niere me nierekɨ mɨta hipatɨ me mau neneniere me man kɨpitɨarieni." 40Yapatɨ fariseo'tsixi me yukanieritɨa'kai Hamatɨana, me pu'enana mɨkɨ mepe iwawiya: ''¿Tame siere tete akɨkɨpe?'' 41Jesús pɨti warahɨawe: ''xɨkate xeme xe akɨ'kɨpenike tatakuri xekwa heixeiyanike, hikɨta pɨxe'maitɨka: tamé tepau'neniere ya'umieme xe tatakuri kua'haukuyeika.

Chapter 10

1''Sasunikɨ, sasunikɨ ne xetikuhɨawe: que ane kitenie kwa utayani muxatsi wakuraru'ta, pɨtá tsepa kewa hautitɨa, mɨkɨ tewi ti nawayame ka hɨkɨtɨni 2ke ane kitenie muyayani, mɨkɨ ka hɨɨtɨni muxatsi wahɨweme.3Ti uximata Iy'a ka teuyepiriemɨkɨ, meta muxatsimama niukieya me enie, Iyá yuxexuime kawarukaterɨwatɨ kementete'tewa warayewitɨkɨ. 4Ke pauku warayewitɨ'tsie ri, Iyá kanyamieni wa hɨxie anyakaitɨ, mɨta muxatsimama utɨana mekaniuhuni, niukieya mamakumatekɨ.5kwa wakutsiyari utɨa mekwaya'hu, pɨta, kɨmanakɨ meyuta'una hipame waniukɨ mekwa heyeneniwakɨ.'' 6Jesús ikɨ ɨxatsi waruta'xatɨa: Mɨkɨ mekwa hetienanatɨkɨ títa ti hɨkɨtɨkai Mɨkɨ yetiwara'hɨawekai.7Mɨtá hekwamekɨ Jesús pɨti wara'hɨawe, sasunikɨ, sasunikɨ nexerahɨawe Né muxatsi wa'itupari ne hɨkɨ. Yunaitɨ ke hate me'axɨa ne kanuawekaku, mɨkɨ tenanawayemete me kɨtɨkai. 8Muxatsi'ta mekwa waru'eni.9Né itúpari ne hɨkɨ, Xɨka xewitu uyayaní ne hetsie, ikɨ ka kuwikeimɨkɨ. iyá pautayani meta tiwayayani, hapaɨna ɨxa kaxeiya. 10Tinawame kanuani wanawanike, wa kwini'ke, tiwa kwinitɨanike hapaɨna. Né nekanuani tukari xemexeiyanikɨ xemeixeiyanikɨ anayuhayawame.11Kutsikame Tihɨweme Né ne'hɨkɨ,Iyá Kutsikame yu tukari yatua yu muxatsikɨ. 12Iyá ti uximaya tipitɨarietɨ aku muxatsi kwawakutsiyari, iyá ɨrawe xeiyatsie ya'akamé, ka yuta unamɨkɨ muxatsi waku'eirieme, mɨta ɨrawe wati wiyakɨ kawataxɨriexɨamɨkɨ; 13Iyá yuta'una tipitɨariekɨ hepaɨstana muxatsi mekwateaya'axe.14Kutsikame Tihɨweme Né ne'hɨkɨ, ne tewa'ma newa'mate iyamexi'ta menetsiakumate. 15Neyau netsi'akumate mɨta ne Neyau nemekumate, ya hu'mieme ne tukari neyatua muxatsikɨ. 16Newarexeiya hipame'ta muxatsi uwa kuraru'ta ekwayukanieritɨa; newa'atɨani'ta uwa. iyámexii ne niuku me enieni, muxatsi meyunɨnikɨ hapaɨna xewitɨ tihɨwene mayani.17Ya umiemekɨ ne Yau aixɨ netsihauyahɨwa: Né ne tukari neyatuakɨ ne henuitɨanike tawarí 18Xewitɨ kwa netsi'nawairieni pɨta nepiyatua ne kɨmanakɨ. nepitɨare neyuwenikɨ ne miyatuani, hapaɨna'ta neyɨwe ne me nuitɨani ne hetsie. Ikɨ ɨkitsika ne yau kanenyatuiri.1919Ikɨ niukikɨ tamarí Judiotsixi meka neuyutaxɨrieni, 20yuwaɨkawatɨ iyamexi meputi'yɨ: "Iyá tukakamé nɨarieya kanexeiyani kwayumaiwekɨ¿Ketiu xepi'enie?" 21hipatɨ ta meputi'yɨ: ''ikɨ tewi tɨkakame nɨharieya ayatɨtɨ niukieya kwahɨhɨ.¿Ti yɨwe tɨkakame nɨarieya makwahauneniere warantanieritɨani?22Mɨkɨta kanaye'ani wiesta yemetekahukaitsie Jerusalén. 23Mu haɨtɨkai, Jesús puyeikakai Salomon teyupanieya kitenie. 24Mɨkɨta Judio'utsixi meniku'nani pɨmetenita'hɨawe ¿Kepamexa tukari yepekwatarahɨaweni? Ekɨ petihɨkɨ Cristo, yetateutahɨawi hetseriemekɨ.25Jesús pukatiwaruta'eiya: "Ne yene mutayɨ, xemeta sasuni xekuate' erie. Ikɨ Kenentiyuriene Ne'yautsie mieme, mɨkɨ tihekɨata ne'hepɨsta. 26Yatɨtɨ'ta xeme sasuni xekwate'erie, Ne muxatsi xekwahɨkɨtexikɨ.27Ne muxatsi ne nuiki me'enie, ne'ta newa xexeiya, mɨkɨta Menetsi'uweiya. 28Ne tukari kwaxɨwe newaya tuirie; mɨkɨ ni heiwá mekwa kwini, ni xewitɨ ne mamatsie kwanetsi nawairieni.29Ne'yau, ke'ane netsi yatuiri, Mɨkɨ masi waɨkawa kantɨrukaɨyeni ke akuxɨ hipatɨ, ni xewitɨ kayɨwe Ne'yau mamayatsie minawairieni. 30Ne Ne'yau matɨa Xewitɨ tehɨkɨ." 31Mɨkɨta Judio'tsixi tetexi menutitɨkɨ me ituaxake.32Jesús pɨkatiwaruta'eiya ''Ne waɨkawa Ne'yau uximayatsikaya nexe tuixeiyastɨa. ¿Ke'anemekɨ uximayatsika xenestituaxixɨani?'' 33Mɨkɨ Judio'tsixi pɨmetenita'eiya: ''Tame tekuametsi'tituaxixɨani uximayatsika aixi anekɨ, pɨta peti itakɨ, Ekɨ petewitɨtɨ, Kakaɨyari pema ayeitɨa.''34Jesús pɨkatiwaruta'eiya: ''¿paɨmɨ kware uxa xemari'itsikatsie: 'NE NEPUTAYɨ XEME YUSI'TSIXI XE HɨKɨ'? 35¿Mɨkɨ xɨka yusitsixi xetiuterɨwa, ke'ane Kakaɨyari niukieya hatsia nua (mɨkɨta kakaɨyari utsikaya wamamauka hɨani kwayɨwe), 36Xemeta pɨxete hehɨawe Ke'ane Kakaɨyari manaya'ha, mɨta kwiepa meiyanɨ'a': Ekɨ peti itawa', 'Ne pɨnemutayɨkɨ: 'Ne ne'hɨkɨ Kakaɨyari nu'aya'?37Xɨkate Ne, Ne'yau kenti yuriene paɨmɨ nekati yurieneni, sasuni xekuate'erieka. 38Xɨkate'ta, paɨmɨ netiyurieneni, tsepa sasuni xekanete'eririe , sasuni xetene'erieka kenenti yurienetsie xemeiti manikɨ meta xemeiti enietɨyani kename Ne'yau Nehetsie tiwiya Neta Ne'yautsie neti wiya'' 39Mɨkɨtexi hekwamekɨ Jesús me wiyakukai, Mɨkɨta waruta'wikei wamamatetsie.40Jesús petɨa tawarita Jordan antaɨyetsie, kewa matɨaritsie Juan ti ɨyanekai, mana kanuyuhayewa. 41Meyuwaɨkawatɨ teɨteri Hatsiana menu'axɨani, pɨmenaitɨkateitɨni: Juan sasunimekɨ kwatiuhekɨataxɨ, yaxeikɨata naime kenti'kuxatakai Juan Ikɨ tewi hepaɨsta katisasunitɨni.'' 42Mana meyuwaɨkawatɨ teɨteri sasuni meteniuta'erieni Etsiena.

Chapter 11

1Xewitɨ tewi tikuyekai Lázaro titewatɨ, Betania kiekametɨkai Maria siere muwa kiexametɨkai mɨta siere iwaya Marta. 2Maria yɨtane tkateya mutiwiri yu ukiyari perfume wichi'ɨa mɨta ikateya putiwatsiɨxaxt yu kɨpakɨ Lázaro'ta ti kuyekai.3Lázaro iwawama mɨkɨ meteutanɨa Jesús'kɨ pɨme utiyutɨ neuxei ukiyari iya ke'ane aiɨt petikueriya mɨkɨ rekuye. 4Ke' pawku Jesús mu'enaxɨ mɨkɨta pɨputayɨ mɨkɨ kwiniya mɨkiriya kwa'hɨtɨ pɨta rayaatɨ mayanikɨ kakaɨyari hepaɨsta mɨkɨ kakaɨyari nu'aya hepaɨsta raya'atɨ mayani wahepaɨsta.5Hikɨta Jesús, Marta aixɨ reu'eriyakai meta siere iwaya Lázaro. 6Mɨkɨkepauku mu'enaxɨ ke'name Lázaro rekuye Jesús Pukuna huta tukari kuxi kewa meyaikakai. 7Mɨkɨ yetiuytku yu tɨriyama pɨtiwarahɨawe tekate hutsɨ tawari Judea.88tɨriyamama pɨmetehehɨawe ti'ɨkitame ikɨ Judio'tsixi memetsi wautɨwe mematsi tituaxixɨanike ¿tawarita muwa petiyemie? 9Jesús pɨtiwarahɨawe ¿ 12 hora katiuhekɨaka tukari mankayeika? xɨka hipatɨ me'uhuni uhekɨakaku mɨkɨ mekwa hetiwitseni mɨkɨ muhekɨakɨ ana kwiepa.10Mɨkɨ yetiuyɨku xɨka xewitɨ heyani uyɨwikaku petimitsene hektɨariya kwa hexeiyakɨ 11Mɨkɨ puputayɨ yereutewikaku mɨkɨ tahamiku Lázaro kane kutsuni Ne neyemie Nepentahitɨani.12Tɨriyamama mɨkɨ pɨmetehehɨawe ukiyari xɨka mɨkɨ hekutsuni kane hantanierimɨkɨ. 13Mɨkɨta Jesús pɨhaitɨ paineka kentiyurienikekai kepauku mɨnikekai mɨkɨ pɨmete u eri tseka pɨhaitɨ painekai xɨka hawkuni hamuka uxipieni. 14Mɨkita Jesús pɨtiwarahɨawe mɨkɨ akaxewimekɨ pɨtiwarahɨawe Lázaro pemɨki.15Ne nenetamawie xehepaɨsta mu nekwa heyeikakai xeme sasuni xeteta erienikɨ kɨmɨ tepunieriyu kewa méka. 16Tomás mɨkɨ titewakaí Dídimo pɨtiwarahɨawe yu iwama tiriyamama tame siere teyahu mutepe uwani hamatɨana.17Ke'pauku Jesús nua, Mɨkɨ Lazaro pukaxei nauka tukari pautinekai teukitɨ. 18Hikɨta, Betania pauhulakai Jerusalen aurie, pɨpautewakai 185 metros. 19yu waɨkawatɨ Judío'tsixi mapu axɨakai Marta mɨta María wahatsɨa, mawatinɨtɨanikɨ wa iwa mumɨkaikɨ. 20Mɨta Marta kepauku mu'enaxɨ ke'name Jesús nuanikekai, petɨa Peikunakixɨ; mɨta Maria kíta puyuhayawaxɨ mupaya katei.21Marta mɨta pɨrehɨawe Jesús, ''Ukiyari, xɨka Ekɨ ana peuyeikanike, ne iwa kwa mɨnikekai. 22Mɨta xɨka, tsepa tita petitawawiri Kakaɨyari, Mɨkɨ metiyatuirieni.'' 23Jesús pɨtitahɨawixɨ ''A iwa pankukeni'.'24Marta pɨrehɨawe Mɨkɨ, ''Ne nerakumate ke'name mɨkɨ ankukeni kwinatɨrieka.'' 25Jesús pɨrehɨaweta, ''Ne ne'hɨkɨ nemankukeni siere'ta tukari; Ke'ane sasuni tita'erieni Nehetsie, tsepa mu mɨ, pantaniereta; 26tsepa Ke'ane mayeniere susuni ti'erietɨ Nehetsie ni heiwa kwamɨni. ¿Ekɨ sasuni peti erie ikɨ?''27Mɨkɨ pɨtitahɨawixɨ a Jesús, ne sasuni neti'erie kename Ekɨ pehɨkɨ Cristo, Kakaɨrari Nu'aya, mɨkɨ meyatɨa ana kwiepa.'' 28Kepauku mɨkɨ yamutayu, petɨa mɨta yu iwa Maria putahɨawixɨ pɨrehɨawetɨ awie: Ti'ɨkitame ana kaniere mɨta metsi ha'hɨawe.'' 29Kepauku mɨkɨ mu'enaxɨ mexɨiwa pankuke mɨta Hatsɨana petɨa.30Hikɨta, Jesús akuxi kwanuawekai mana kiekaripa akuxi puyeikakai kewa Marta meikunakekai. 31Mɨta kepauku Judío'tsixi mana hamatɨana kita mekanierekai ke'ane aku meminɨtɨakai, mamunierixɨ Maria mexɨiwa mankuketsie mɨta meyakai, mɨta mepenkuwei; pɨmete ku'eriwatɨ ke'name heya'kai hautsuamieka teukipa. 32Mɨta Maria, kepauku nua kewa Jesús meekatei mixei'ta, ɨkateyatsie pukaawe pɨrehɨawe'ta ''Ukiyari, xɨka ana pa'uyeikanike ne iwa kwa mɨkinikekai."33Kepauku Jesús mixei hatsuakame, siere'ta Judío'tsixi hamatɨana memu axɨakai me patsutɨkatei, Mɨkɨ pɨ'anekai waɨkawa yu hɨawekai Yu Espíritu'tsie pɨ'anekai siere waɨkawa yuhɨawetɨ; 34Mɨkɨ pɨputayɨ: ''¿Kewa xepeiti utaxɨ?'' Mɨkɨta pɨmete itahɨawixɨ: ''Ukiyari, niwa neunieri'ta.'' 35Jesús pu tatsua.36Mɨta Judío'tsixi pɨmeputiyɨ: ''¡Xeu nieri ke'pamekɨ Heiyahɨakai mɨkɨ Lázaro!'' 37Hipatɨta pɨmeputiyɨ: ''¿Ikɨ uki kwa uyɨwekaxɨa, xeme tewi ke'ane kwa haunierekai hauniere mayeitɨa, ke'tiu tiupitɨa ikɨ tewi mɨni?''38Mɨta Jesus tawarita, ayuyeitɨatɨ waɨkawamekɨ yu hɨawetɨ yu hetsie, teukipa petɨa. Mɨta hikɨ, terɨta xawata hɨkɨtɨkai, te'te nékamekɨ paunakai. 39Jesús mutayɨ: "Te'te xeke nauku hɨwa mana." Marta, Lazaro kutsieya, ke ane mɨkɨ mu mɨkai, Jesús ra hɨawe: "ne Ukiyari, hikɨta xeimieme, ariri tewi pɨni, mɨkɨri kamɨkini nauka tukari." 40Jesus mɨkɨ uka' rahɨawe: ¿Ne paɨ neka me tiuta hɨawixɨ ekɨ, xɨka sasuni petiuta erienike, ekɨ pe xeiyakekai ta Kakaɨyari ken ti tɨrɨkaɨye?"41Mɨta mɨkɨ mexi te'te meneukɨ hɨani reu yepierekɨ. Jesús mu hautaniereka niutayɨni: "Ne Ukiyari, Ne pampayusi nemarahɨawe ekɨ pe nétsi u' enikɨ. 42Ne nerakumate Ekɨ heyemekɨ pe nétsi enie; mɨta ya ti'anekɨ teɨteri mene'tsi nama'kɨ nepaine, hapaɨnata mɨkɨ sasunikɨ mete erieka kename Ekɨ pe nétsi heyanɨ'a.43Ariketa Mɨkɨ uta yɨka ikɨkɨ, pu ta hiwaxɨ waɨkawame yu niukikɨ: "¡Lazaro, kenewaye ye'i!" 44Mɨkɨ miki kawaye yani, yu mamatetsie yu ɨkatetsie pau eimekai ixuriki tsanariekamekɨ, yu mu'u tsieta aye'eimetɨ ixurikikɨ. Jesús mɨkɨ tiwara hɨawe: "Xeuta wena ke heyaní.45Mɨkɨ waɨkawa Judio'tsixi ma'payeixɨa Maria hatsɨa me punierixɨ Jesús kenti yurienekai sasuni mete'utaeri hetsiena. 46Mɨkɨ'ta hipatɨ me'pekɨ Fariceo'tsixi wa hatsɨa pɨ mete'wara hɨawe Jesús kentiu'yuriekai.47Mɨkɨ yetiu'yɨkɨ tatsini'tsixi mete aya'axekɨ Fariceotsixi mewaru kuxeɨri mete atixaxata'tsie pɨ meputiyɨ ¿ketete yurieni? ¿Ikɨ uki waɨkawa ti hekɨata? 48Xɨka tame tei'eirieni yunaitɨ sasuni mete'taerieni hetsiena mɨkɨ me'axɨani Romano'tsixi metatsi'nawairieni kewa teme'uwa meta siere naime ta'nuiwari.49Mɨkɨ kuxi yeti'anekaku xewitɨ tewi Caifas mɨkɨ hɨkɨtɨ'kai tasini ana witari'tsie paɨ tiwara'hɨawe xeme tixaɨ xekwa'te akumate. 50Xeme yerekwa tenake'erie aixɨ ti'anenikɨ ta hepaɨsta xɨka rewitɨ uki u'muni kekari'tsie mieme yunaitɨ kemeyupatɨ men'tama me kumawirekɨ.51Ikɨ'ta mɨkɨ pɨ'utayɨka kwa'utayɨ yu hetsie kenti ku'eriwa paɨta hɨkɨtɨtɨ tatsini witari'tsie tiu'ma kenti'yɨnikekai kename Jesus mɨnikekai keyupaɨmetɨ nuiwari mentama. 52Mɨkɨ xeikɨa kwa mɨnikekai keyu paɨmetɨ men'tama siere Kakaɨyari niwe'mama meyu taxɨrie, meyu kuxeɨrieni yunaitɨ me yu'xewinikɨ. 53Mɨkɨ tukari'tsie mana yatɨa mɨkɨ mepu yuti'iyaritɨa ke hapaɨ Jesus mete mienikekai.54Tawari masi Jesus kwa'uyeikakai hekɨa'kamekɨ Judio'tsixi watsata pɨta pe'tɨa xeitaparie, uhurakaku'tsie tixaɨtɨ kwa tiuxua weriwetsie, kekaripa tukutewakai Efrain. Mana pɨ'yuhayewaxɨ yu tɨriyama wa hamatɨa. 55Mɨkɨ'ta pu hurakai Pascua Judio'tsixi memi ti wewiwakai waɨkawa teɨteri mepa yeixɨa Jerusalen waritana kekari mamanetɨka'tsie akuxi Pascua kwa xuawekaikɨ mɨkɨ aixɨ me yuyurienikɨ yu kɨmana.56Mɨkɨ Jesus mewaɨtɨwekai pumete hayuhɨwekai mexi kuxi mɨkɨ teyupanie meheya'uwakai ¿Xeme kexete ku'eriwa? ¿Mɨkɨ kwa hamie wiesta xuawe tsie? 57Ikɨ'ta tasinitsixi mete aya'axe Fariseo'tsixi me putaniukai'ri xɨka xewitɨ rakumaikaitɨni kewa peyeikakai Jesus xewitɨ ye'ketiwariuta hɨaweke mɨkɨ me miwiyakɨ.

Chapter 12

1Seis tukari hauya we'kakaku pascua maya'nikekai, Jesús nu'a Betania, kewa meyeikakai Lázaro, Mɨkɨ aku menkuhanaxi umɨku. 2Mɨta mɨkɨ Iya me te niwewirieni ikwai, Marta ta kata katu'akaitɨni, mɨta Lázaro kahɨkɨtɨkaitɨni mexatsie mutikatei Jesús matɨa. 3Mɨtá Maria pu'atɨa xeime librayari wichititutúɨakame (perfume), kwinie raya'arɨkame, mikɨkɨta Jesús ɨkateya putiwiri, uranierita piti watsiɨxaxɨ yu kɨpatekɨ. Kita puyahɨnixɨ ɨakariyarikɨ.4Judas Iscariote, xewitɨ nunu'yarieya, ke'ane aku Miyetuanikekai pu ta yɨ: 5'' ¿Ketiuru ikɨ kwa utuiya chimuɨa (perfume) 300 denarios mɨta hawari meteyɨa mekwa uta ɨitɨarie?''. 6Xeikɨata mɨkɨ ye pu ta yɨ kahau yu iyaritɨatɨ hawari meteyɨakɨ, pɨta hɨkɨtɨkaikɨ tinawayame: mɨkɨ pahanakai tumini, piwatinawayakai mu ka utsiwakai.7Jesús pɨmutayɨ: '' neuhayawa; kaniti uta, kepauku neka awietsienitsie. 8Xeme tukarikɨ xewarexeiyani hawarimeteyɨa xehamatɨa; Né ta tukarikɨ xekwa netsi hexeiyani''.9Hikɨ'ta yuwaɨkawatɨ teɨteri Judío'tsixi mete netimani kename Jesús mu uyeikakai, mɨkɨta meputa'axia, xeikɨa Jesús'kɨ mekwa kuyɨakai, siere Lázaro me xeiyakutɨ, keane Jesús menkuhanakai umɨku. 10Tatsinitsixi memanyetei yunaitɨ mepiwewiekai, mɨkɨ siere Lázaro me mimienikɨ; 11Mɨkɨkɨ yuwaɨkawatɨ Judío'tsixi mepekɨ yuri mete uta'eri Jesús'tsie .12Uxa'arikata teɨteri me niu axɨani wiestata pɨme te u' enaka kename Jesús Jerusalén nuanikekai 13Mikɨtakɨ xawari me u'hturietɨme mekɨ meheinakiyuka me muti hiwaxɨ "AIXT PE KE ITɨARIEKA KE'ANE MEYATIA UKIYARI NTARIEYATSIE, ISRAEL WA UKIYARI"14Jesús kaniu kaxeya puritu hetsiena kanantiyarinɨ. Ppurea ku uxeka kɨ: 15XE KWA MAMAKA, ISRAEL NUAYA UKA, NEUNIERI A UKIYARI KA NA MIENI, PURITU TSIE AKAITI"16Tɨriya mama me kwa heiti enietɨkt matiaripai ke haitɨ maine kai; mɨta kepauku Jesús raya atɨ mayeitɨarie tsie, mɨkɨ me paye eri kename yereu ku uxekai mɨkɨ Hetsie, mɨkɨta yemete uyuriekai mɨkɨ Hetsie.17Mɨta teɨteri me nei kunake pɨ me te ena'naka kename waɨkawa tiuyuriekai. 18Ya unieme kɨ teɨteri me nei kunake pɨ me te ena'naka kename waɨkawa tiuyuriekai. 19Mtkɨta Fariseo'tsixi pɨ meniutiyɨni mɨkɨ yu hetsie, xeunieri, xeme xekwayɨwe yakɨ xe te uyurieni, kwiepatari ka ne yani útɨana.20hɨkɨta hipatɨ Griego'tsixi wa hamatɨa ma men yu ka nieritɨakai, mɨkɨ me man ti hukai wiesta me he ye xeiyanike. 21Ikɨ Felipe hatsɨa me mekɨ, mɨkɨ hɨkɨtɨkai Betsaida kiekame, Galilea kwieyari'tsie, mɨta me pe iwawiya, me haitɨkaitɨ:''uki, Jesus te pau xeiyaku''. 22Felipe metɨa Andrés hatsɨa ya re hɨawe; Andrés matɨa Felipe meme'kɨ Jesús ta ya ma ta hɨawe.23Jesús wa ruta ei' mɨta pɨ pu ta yɨ: ''tukari pa ya'ari Uki Nu'aya ta te mawiyani. 24Sasunimekɨ, sasunimekɨ Ne pɨ ne xe ra hɨawe, ya áku trigo hatsiyari kwiepa kwa tiu kawe mɨta u mɨni, mɨkɨ xeikɨa yu xewitɨ yu hayawa; mɨta xika ka u' mɨni waɨkawa pau kayaxe.25Ke ane yu tukari kwinie ti ku eriya pei ya hɨani; ke ane ta yu tukari xane'erie ikɨ kwiepa'tsie, mi ti uta tukari kwa xɨwe'tsie mieme. 26Xika xewitɨ netsi ayexeiyani, kene tsi ankuweiya; kewata Ne neme yeika, mana siere, ne nɨ'ari mu yeikani. Xika xewitɨ ne tsi ayexeiyani , Neyau raya arɨkame pe yeitɨani.27Hikɨ ne Ne Kɨpɨri yu hɨawe: ¿ ke hapaɨ ne haineni? ¿Yau'a ne heima neuta'nua hikɨ? ikɨ ya ran yɨnemekɨ né ne nua hikɨ ya upaukukaku. 28Yau'a, ke penti tewa raya arɨkame nayeitɨa''. Mɨta niuki ta heima paka'ne mɨta pɨ pu tayɨ, ''Ne raya arɨkame nepayeitɨa, mɨta tawa'ri raya arɨkame ne pa yeitɨani''. 29Mɨta teɨteri mana men ta makakai mɨta me mi eni, memutiyɨ mimierika ka ne yɨni. Hipatɨ ta memutiyɨ: ''Akeri kani tahɨawe Iya''.30Jesús muta'a mɨta pu pu tayɨ, '' Ikɨ niuki kwa nua Ne kɨmana, pɨta xe kɨmana. 31Hikɨ hɨkɨ aixɨ raka yɨni kwiepa'tsie; hikɨ kwiepatari wa ukiyari man yahɨiyani.32Neta, kepauku kwiepa ne man ku hanieni'tsie, yunaime ne wara hapani Ne nehetsie''. 33Mɨkɨ ye mu tayɨ ti hekɨatake ken ti mɨni'kɨ.34Teɨteri Iya me muta ei', '' Tame tema enawawe ɨxatsika'tsie kename Cristo yuka nieritɨaka tukari mau ti hane. ¿Ketitakɨ ya paraine, 'Iya uki Nu'aya' ka nanku witɨkiemɨkɨ'? ¿ke ane hɨkɨ ikɨ Uki Nu'aya?''. 35Uraniereta Jesus pɨ tiwara hɨawe iyamexi, ''Hekɨariya akuxi xe hamatɨa pu yeikani tawa'ri echiwa. Xe neya uweni mexi hekɨariya xe he xeiya, kataku yɨwiriya xe u'axekɨ. Ke ane yɨwikɨta me muhu me kwa neniere ke men te hau'hu. 36Mexi hekɨariya xe he xeiya, sasuni xe te erieka hekɨariya'tsie, hekɨariya niwemama xen hɨkɨtɨnikɨ''. Jesus ikɨ ya tiu ti xataka uraniereta me tɨa, mu yu ti awietaxɨ iyamexikɨ.37Tsepa Jesús waɨka tiu hekɨatakai yu naime wa hɨxie, yuri mekwa te'eriekai Hetsiena. 38Ikɨ niuki ma yuya'atiɨnikɨ kemutayɨ'kai profeta Isaías pɨ mutayɨtsie, ''UKIYARI, ¿KEANE YURI TUTA'ERI ME MU ENANA TA HEPɨSTA? ¿KEANE'IYA UKIYARI MAMA'YA MU HEKɨATSIYARIE?".39Mɨkɨ ya manyine'kaikɨ yuri mekwate eriekai, Isaías'tá hapaɨna putayɨkai, 40"MɨKɨ WARAKɨPITɨA, MɨKɨ PUTA'TSEIRIYAXɨ WA IYARI; XɨKA PɨKATI'ANENIKE MɨKɨ ME NIEREKEYÚ YU HɨXITEKɨ YU IYARITSIE ME PEI'TIMAI TɨKɨNEKEYU, AIXɨ METEKAKɨNE'KEYU NE'TA AIXɨ NEWAYU'RIENIKEYU".41Isaías ya muta'yɨ ikɨ hepaɨsta mɨkɨ pixei aixɨ kentiu'yuri Jesús Hepaɨsta painekai. 42Tsepatá ye ti'anekai, yu waɨkawa itsɨkate yuri mete'utaeri Jesús tsie; yamekwa te nake'ériekaikɨ tá Fariseo'tsixi mɨkɨ yemakwa uti'yɨ maka uti uxie'rienikɨ niuki watixaxa'tsiwa'. 43Mɨkɨ masi hwanake'kai teɨteri ke memu'tiyuanekai wa hepaɨsta ke yuri kuxi aixɨ man'yine Kakaɨyari atsɨa timieme.44Jesús tɨrɨka'rima pɨ putayɨ, ''Ke'ane yuri ti'erie ne Hetsie, ne Hetsie xeikɨa yuri kwatierie, hapaɨna iyatsié Keane netsi heyanɨ'a, 45ke ane netsixeiya Né, hapaɨna pixeiya netsi'heyanɨ'a''.46Ne ne'nuá kɨxeme hapaɨ'ana kwiepa, keane iya yuri ti'erie ne Hetsie kwayu kanieritɨa'ka yɨwi'kɨta. 47Xɨka xewitɨ u'enieni Ne niuki xɨkata yaka'tikayani, Ne nekwa enta'hɨani; Ne nekwa'nua ne waran'taxɨrienike kwiepa mentama, pɨta newaku'wikestɨani'kɨ kwiepatari.48Ke ane nesti uxieni Né, mɨta kwa enwiya Ne niuki, pei'xeiya keane menta hɨani: Ikɨ niuki ne nemikuxata penta hɨani kwinatɨrieka tukaritsie. 49Ne nekwa uta'niú ne hetsiekɨ xeikɨa, pɨta ne Yau ke ane netsi'heyanɨ'a, ke ane ne tiyatuirie mari'itsika kenen'tayini kene ti kuxatani. 50Nerakumate ikɨ mari'itsika hɨkɨ tukari kwaxɨwe; mɨta kenen'tikuniuka- Mɨkɨ ne Yau pɨ nerahɨawe, Ne paɨmɨ'ta netiku'niuka''.

Chapter 13

1Hikɨ, ka aya'awekaku wiesta Pascua'yari. Jesús reti'matsie kename tukarieya aya'arɨkakairi, kename Mɨkɨ ayayanikekai ana'kwie tama'tsie yu Yau hatsɨa yamieka, waɨkawa waru'ta nake'erieka kehate hamatɨana memu hukai ana'i kwie tamatsie, waru'ta nake'eri manti axe'pai. 2Hikɨta, tɨkakame pauta hatɨakai Judas Iscariote iyarieya'tsie, Simon nu'aya, yatuanikɨ Jesús.3Mɨkɨ rakumaikai kename Yauya naime ti'yatuakai mamayatsie, kename Mɨkɨ nuakai Kakaɨyari'tsie, mɨta Kakaɨyari hatsɨa ha'nuanikekai. 4Mɨkɨta mankuke tikwatɨ taikai mɨta yukemari hupai mieme manti'hɨnaxɨ. Unaniereta ixuriki mutihuri, mɨta muyuta'eimaxɨ yu hetsie. 5Mɨta Mɨkɨ ha'makatua xakɨrɨ'tsie mu tayua'ta wa ɨkate'tsie wareu hauxinatɨ yu tɨriyama meta ixurikikɨ wareu'itiwatɨ Mɨkɨ manayuku'emakaikɨ yu hetsie.6Mɨkɨ nua Simón Pedro hatsɨa, mɨta Pedro pɨrehɨawe Mɨkɨ: "¿Ukiyari, akɨ ne'ɨkate petiti'hauxini? 7Jesús'ta pita'ei, pɨrehɨawe mɨkɨ: "Ne kenentiyuriene xe hapaɨsta, xekwa'heika enietɨkɨka hikɨ, arike xeneika enietɨ'kɨnikuni." 8Pedro'ta pɨrehɨawe Mɨkɨ: "Ekɨ ni heiwa ne'ɨkate pekwa'tihauxini". Jesús'ta pɨ'rehɨawe: "Ne xɨ'kate nekametsi hau hauxixɨani, tixaɨ pekarexeiyatɨ pepayani ne hetsie timieme." 9Simón Pedro pɨrehɨawe Mɨkɨ: "Ukiyari, tixaɨ xeikɨa ne'ɨkate pekwati'hauxinani, siere ne'mamate, meta nemu'u siere."10Jesús'ta pɨ'rehɨawe mɨkɨ: "Ke ane mau'ɨwa kwa heiya hɨwa, xeikɨa yu ɨkate'tsie, mɨkɨtsɨ naitɨ aixɨ kahau'aneka; xeme aixɨ xemau'anene, mɨta yunaitɨ aixɨ xekwa hau'anene." 11(Jesús rakumaikairi ke ane miyatuanikekai; ya'umieme Mɨkɨ ya'putayɨ: "yunaitɨ xeme aixɨ rekwa hau'anene.")12Kepaukuta Jesús wareu hauɨxixɨa wa ɨkate'tsie yu kemari putihuri, tawarita pankaya, pɨtiwarahɨaweta mɨkɨ : 13"¿Xete akumate ke'nenxe uyuri? Xeme puxenete'uhɨawe 'Ti'ɨkitame' meta siere 'Ukiyari' aixɨ xepai'tɨka sasunimekɨ, hɨ Ne ne'hɨkɨ. 14Hɨ Ne'tsɨ, xe Ukiyari meta siere Ti'ɨkitame, xe ɨkate nemau'hauxixɨa, xeme siere xekenewaran'hauxinani hipame wa'ɨkate. 15Ne pɨ nexe tiu ɨkitɨa paɨmɨ xetekahunikɨ, Ne xeme kenenxe'uyuri, hapaɨ.16Sasuni, sasunimekɨ nexera'hɨawe, ti parawiwame masi kwa'raya axe ke yu ukiyari; ni siere nɨari kwa'raya axe ke ni ke'ane tewi meiyanɨa 17Xɨka xete akumaika ikɨ yetiɨ'ane xe na'kɨnikuni aixɨ xete hau eriyarietɨ xɨkate pɨ'xetekakɨne. 18Né nekwaha'niuka xeme xeyunaime xahepaɨsta, Né newaranayahapani iyamexi newarakumaitɨ; mɨta né ikɨ yanekanaineni nuikɨ utsikayari maya atɨariekakɨ: KE ANE NE IKWAI TI KWANI NE HAMIKU YU XATATɨ, YU KAPUTSA KANANKU HANA NE HEPAɨSTA;19Né paɨ nexatahɨaweni hikɨpaitɨ ya katiyɨwekaku, kepauku yati yɨnitsie '' xeme pɨxeketeneu'eri kename né nehɨkɨ el Mesías'' 20Sasunikɨ, sasunimekɨ pɨne xarahɨawe, ke'ane iya menkwewieni né nenɨ'ari, né siere netsi'ankwewie, ke ane netsi ankwewie né ', siere pan kwewie ke'ane netsiheyanɨ'a.21Kepauku Jesús paɨ mutayɨtsie, puyukaheiweri yu Espíritutsie, mɨkɨ paɨ pɨtayɨ mɨta pɨ'haitɨ: '' sasunikɨ, sasunimekɨ nexarahɨawe xeme xewitɨ netsiya tuani.'' 22Nɨ'arimama menanyu'taxeiyaxɨani me hayu iwawiyatɨ ke ane mɨkɨ pɨ xatakai.23Xewitɨ nɨ arieya, ke'ane Jesús mauya hɨakai, hetsiena hauta wietɨ mexatsie pɨtikatei Jesús tawieyatsie hauta wietɨ. 24Simón Pedro yati yɨanekaku ,tiu hekiataxi ikɨ nɨ'aritsie pɨ putayɨ: yeketa'teutahɨawi ke ane tsie peti ku xata. 25Mɨta MɨKɨ kati'hɨximakeni Jesús tawieyatsie pɨrehɨawetɨ mɨkɨ: ukiyari ¿ke ane kuta hɨkɨ?''26Mɨta Jesús pɨtiu'a: iya ka hɨkɨtɨni ke ane pan neta hawiyeme tsinekame nemi tuitɨani. kepaukuta mɨkɨ pan muta hawiyaxi tsinekame, Judas putuitɨa, Simón Iscariote nu'aya. 27Mɨta pan me'utikwaka, tɨkakame pautaha hetsiena. mɨta ya tiuyɨkɨ Jesús ta mɨkɨ paɨrehɨawe: kepentikayani paɨ ke teuyuri, mexɨiwa.28Hikɨta, xewitɨ mexatsie kwa hauta'wie rakumaitɨ ketiuru mɨkɨ ya mainekai ikɨ hepaɨsta. 29Hipatɨ paɨmete'uyu hɨawixi kename hɨkɨtɨkai ,mɨkɨ Judas purutsa'ta tumini matɨkɨkaikɨ, Jesus ta paɨrehiawekai: pini keteuti nanai tita tiyukuiwawa wiestata'', mɨta siere tixaɨ pakatiniyatuamɨkɨ iya tixaɨ mekwatehau xeiya wa hatsia. 30Judas pan yetuiriyariekari, mɨkɨ kaniwayeyani xeimieme. kaniu yɨxaɨyekaitɨni.31Kepauɨ Judas metɨa'tsie, Jesús pɨputayɨ: "Hikɨ Ikɨ Uki Nu'aya payexeiyarie mɨta Kakaɨyari payexeiyarie Mɨkɨ Hetsie; 32Xɨka Kakaɨyari ayexeiyariekatɨni Hetsiena, siere Kakaɨyari ayexeiyarietɨ yu Hetsie'xeikɨa, yapaukuta ma'yaxeiyarieka. 33Ne niwema, Ne akuxi xe'hamatɨa nepuyeika yapamexa tukari. Xeme xenesti'wauni, kenen tiwaruta hɨawixɨ judio'tsixi, xeme siere pɨnexera'hɨawe: 'kewa Ne ne'metɨa, xeme xekwa yɨwewe muxemekɨne.'34Ne nexe'yatuirie hekwame mari'itsika, xeke hauyunake'erieka xeyu nait; Ne, kenen'xereuyahɨwa hapaɨ, xeme siere pɨxete'hauyuyahɨaka. 35Yati'anekaku yunaitɨ mete'hetimani kename xeme ne'tɨriyama xe hɨkɨ, xɨka xeme xe'hexeiyani aixɨ eriyarika xeuyunake'erieka xeyu naitɨ."36Simón Pedro Mɨkɨ pɨ'rahɨawe: "Ukiyari, ¿kewa pepetɨa Ekɨ?" Jesús pɨputayɨ "Kewa ne'nemetɨa, akɨ penetsi ankuweiya hikɨ pekwa yɨwe, ekɨta arike pene'tsi an'kuweiya." 37Pedro'ta pɨrehɨawe Mɨkɨ: "Ukiyari, ¿Ketiu'ta ne nemetsi ankuweiya hikɨ kwa yɨwe? ne ne'tukari neyatuawe a'kɨmana." 38Jesús pɨputayɨ: "¿A tukari peti'yatuawe ne kɨmana? Sasunikɨ, sasunimekɨ pɨ'nemerahɨawe, kename wakana kata'hiwawekaku akuxi, ekɨ pe ata'imani ne hapaɨsta haikakɨ."

Chapter 14

1"Xekwa yupitɨaka xeme yu'iyarikɨ xekwa anku'wɨka. Kakaɨyari'tsie xeteniwiyani; hapɨana Ne hetsie yuri xetene'erieka. 2Ne Yau kie waɨkawatɨ kite'ri pexuawe. Xɨka pɨka ti aneni, Neri pɨ nexe rahɨawenike, neri aixɨ kite neyuriemieni xe hetsiekɨ. 3Xɨka ne neheyani, xe hetsiekɨ aixɨ ki neyurieni, ne nepanuani nexe kuxeɨrieni Ne kɨmana kekwa nemeyu'kanieritɨaka xeme hapaɨna ne hamatɨa.4Xemeri xete'akumate Ne huye kereuyune ." 5Tomás rahɨawe Jesus: "Ne Ukiyari, tame tekwate akumate kewa ekɨ pemetɨa; ¿ke hapaɨ te'te heti mani ka ane huye hɨkɨ?" 6Jesus iya pɨrahɨawe: "Ne huye ne hɨkɨ, sasunikɨ, hapaɨna tukari; xewitɨ kwayɨwe Ne ukiyari hatsɨa ya'ani xika kɨrixɨa nekɨmanakɨ. 7Xɨka xenetsi hetimanike, hapaɨnata xe xe'xeiyanike Ne Yau. Hikɨpaitɨri xe pi xexeiya xepe kumate.8Felipe ta Jesus pɨra hɨawe: "Ukiyari, taneuxeiyastɨa Yeukame tame ta hepaɨasta waɨkawamekɨ 9payani."Jesus ta rehɨawe: "Xeme xe hamatɨa Ne nepuyeika waɨkawamexa, ¿akuxi paka netixexeiya, Felipe? Tsepa ke anetɨ netsu xei, Ne yau xexeiya. ¿Ke tiuru ta yepepaine: 'Yukame taneuxeiyastɨa?10¿Ekɨ ni pekati erie kename, Yeukame'tsie Ne nehɨkɨ Yaukame ta Ne nehetsie hɨkɨ? Ne kenexeti kuxaxatɨwa, ne nekwa iniuka ne kɨmanakɨ ne yɨwetɨ, paɨta anemekɨ Yeukame Ne hetsie kaniere, kentiyuriene yu uximayatsika. 11Sasuni teuta'eri Ne nehɨkɨ Yeukame'tsie, Yeukame ta hapaɨna Ne hetsie, ya hapaɨna, yuri xeketene'erieka kenti anekɨ yukɨmanakɨ.12Sasunikɨ, sasunikɨ, Ne nexarahɨawe, ke ane Nehetsie ti erie, Ne hapaɨ tiyuriewetɨ payani, hapaɨna mɨkɨ waɨkawamekɨ ti yuriewetɨ payani, Ne ne Yau hatsɨa nemetɨa. 13Tsepa keti anemekɨ xete utawau Kenentitewakɨ, Ne neti yurieni, ta Ukiyaritsie temawiya xuaweni yu Níwe tsiekɨ. 14Tsepa keti aneme xenete' utawawiri Ne kɨmanakɨ, Ne pɨnetiyurieni.15Xɨka xeme xenetsi hauyahɨaka, Ne mari'itsika xeti'uta. 16Ne'ta neyutanenewieni Ne Yau hatsɨa, Mɨkɨta xeyatuirieni xeime Tiyunɨtɨwame mɨta xehamatɨa muyeikani umautiyune tukarikɨ: 17Mɨkɨ Espíritu aku sasuni. Aku ke'ane teɨteri yu mamatsie mekwa i'hɨ, mɨta mekwa ixeiya, hapaɨna mekwa ixexeiya, Mɨkɨta xehamatɨa puyeika siere xehamatɨa puyeikani.18Ne nekwa xekwe'eirieni yu xexuime; Ne ne'panuani xehamatɨa. 19Xeikɨa yereutere mɨta kiekari metamaa tawa'ri mekwa netsixeiyari, xeme kɨrixɨa xenetsi xeiya. Ne nemayenierekɨ, xeme'ta siere xepa yeneniereni. 20Anamɨ tukari xete hetimani kename Ne nehɨkɨ Ne Yau'tsie, mɨta kename xeme Ne hetsie xe mieme, mɨta kename Ne xehamatɨa Ne kaniere.21Iya ke'ane mei xeiya Ne mari'itsika mɨta mi'uta mɨkɨ Netsi hauyahɨatɨ hɨkɨ; ke'aneta Netsi hauyahɨwa Ne yau heiyahɨatɨ payani, mɨta Ne neheiyahɨatɨ nepayani mɨta Ne nehekɨata hatsɨana.'' 22Judas (Iscariote hawaikɨ) Jesús pɨrahɨawe: ''Ukiyari, ¿ke tiu ta'hatsɨa pe'ahekɨata, ketiuta kwiepa me'tama hawaikɨ?''23Jesús pita'ei pɨrehɨaweta mɨkɨ: xɨka xewitɨ Netsi hauyahɨaka, Ne niuki ti'uta, Ne Yau'ta peiyahɨaka, te axɨani'ta hetsiena mɨta hetsiena tetatakítɨani. 24Iya ke'ane kwa netsi hauyahɨwa, Ne niuki kwa uta; mɨkɨ'ta niuki xemi'enie Ne kwa ne'niuki, pɨta Ne Yau aku netsi heyanɨ'a.25Ne ikɨ yene xerahɨawe, akuxi xehamatɨa nemuyei'kakɨ. 26Mɨta iya Tiyunɨtɨwame aku Espíritu Santo, aku ke'ane Ne Yau manɨ'ani Ne kɨmana, Mɨkɨ xetita ɨkitɨani naime tixuawe mɨta xe'aye eristɨani naime Ne kenemutayɨ. 27Uxipiya nexe kuhayewie, Ne uxipiya nexeyatuirie; Ne nekwa iyatua kehapaɨ kwiepa kiekatari mete iyatua. Xekwa tepitɨaka tsiranyɨneme yu iyaritsie, xekwa mamaka.28Xeme xemu énana kene xetiuta hɨawixɨ: 'Ne neme tɨa, mɨta Ne manuani xehamatɨa.' Xɨka xenetsi hauyahɨakake, xeyu katemamawienikeyu Ne Yau hatsɨa Nemetɨakɨ, Mɨkɨ Ne Yau pauyumate masi ke akuxi Ne. 29Hikɨ yene xerahɨawe akuxi pɨkatiyɨwekaku aku kepauku pɨtiyɨni sasuni xeteta erieni.30Tawarirí masi Nekwa titaxata xehamatɨa, maya axe'ri kepauku hamie ka'hauyumarie ana kwiepa. Mɨkɨ Tɨrɨkariya kwa hexeiya Ne Nehetsie, 31mɨta kwiepa metama mete hetimanikɨ Kename Né Ne Yau nehauyahɨwa, yeneti kamie Ne Yau keneti nɨ'a, Xanku ukí kɨmɨri ana temu'uwatsie.

Chapter 15

1"Ne ne hɨkɨ uva iteɨriyari, Ne Yau ta hɨkɨ i'uximayame. 2Mɨkɨ naime paukumura kɨyeyari ke a'neneme Ne Hetsie ikwaxi kwakaneika, Mɨkɨ ta peikuwiteke kɨyeyari ikwaxi kwanenetɨwa, masi waɨka ikwaxi kaneikanikɨ.3Xemeri aixɨ xe anene niuki Ne ne xe yetuirikɨ . 4Nehetsie xeyuku'hayewakani, ne ta xe hetsie. Kɨyeyari hapaɨ aku ikwaxi kwanetɨawe yukɨmana, mɨta xeikɨa iteɨriyari'tsie, xeme paɨmɨ siere xekwa yɨwekaxɨani, xɨka Nehetsie xekatewiyani.5Ne ne'hɨkɨ iteɨri, xeme ta kɨyeyari. Keane Nehetsie yukuhayewa, Ne'ta hetsiena, mɨkɨ tewi waɨka ikwaxi titixuawitɨani, Nehetsie xehautewatɨ tsi xekwa teyurieni. 6Xɨka xewitɨ ne hetsie kayukuhayewani, mɨkɨ wa pauka'hɨiyani kɨye hapaɨ, mɨta tawani, mɨta mɨkɨ kɨyexi titeɨxieni siere'ta taipa pauxɨriyani mɨta titai'yarieni. 7Xɨka xeme Ne hetsie xeyukuhayewani, xɨka ne niuki xehetsie yukuhayewani, xeketeneutawawa tsepa tita, mɨta xeteyetuiriyarieni.8Ne Yau kunie ra'yeatɨ mayeitɨarieka'kɨ mɨkɨ tsie: xeme waɨkawa xemaukayaxikeni ikwaxi, siere ta xeme ne'tɨriyama xehɨkɨtɨni. 9Aku Ne Yau hapaɨ kenenreunake'erie, Ne siere ye ne kwa'xereueriya; xekeneyukuhayewani ne nake'eriyatsie.10Xɨka xeme ne ɨkitsika yu mamatsie xe hɨka, xe yu hayawa ne nake eriya'tsie, Ne ne hapaɨ ne yau ɨkitsikaya ne u'ta, Nake eriyarieya'tsie ta neu kawe. 11Ne ikɨ ya nexe ra hɨawe ne temawiya xe hetsie kanierenikɨ mɨta xe temawiya maya aka nikɨ.12Ikɨ hɨkɨ ne ɨkitsika, xe me xe mauyuya hɨakakɨ yu naitɨ, Ne ke nenxe reu yahɨwa hapaɨ. 13Xewitɨ kwinie kwa reu yu eriya ikɨ hepaɨsta, yu tukari ya tuani yu hamikumakɨ.14Xeme xe hɨkɨ ne hamikuma xɨkate ya xe te huni Ne ke nen xeti nɨ'a. 15Ni'ri ne nɨ'arima ne kwa xe tiu terɨwa, nɨari kwara kumate kutsiyarieya kenti yuriene. Ne nexe tiu terɨwaxɨ hamiku'tsixi, naime iya ne tiu enikɨ Ne Yau ke maine, xemeri nexe tiu xeiyastɨa.16Xeme Ne xekwa netsi anaya'ha, pɨta ne nexe ana yahapa, mɨta paɨmɨ xe mau hunikɨ ikwaxi xe hauka yaxiketɨ, mɨta xe ikwaxi wi'kwekakɨ, tsepa tita xe te uta wau Ne Yau hatsɨa Ne Hetsie miemekɨ, Mɨkɨ ka xe ti yetuiriemɨkɨ. 17Ikɨ ya ne xe tiu nɨ'a: xeke neu yu ya hɨaka yu naitɨmatɨ.18Xɨka kwiepa metama xeme mexe hau hekani, xeke tenakumaika, kename Ne meri menetsi uyehekaxɨ ke akuxi xeme. 19Xɨka xeme kwiepa metama wahamatɨa xe'aye ukake, mɨkɨ ye me kwa xete hau'eriyanike maxemiemeni hapaɨ. Mɨta xeme kwiepa metama xekwa mieme, mɨta ne nexe'anayehapa kwiepa metama tsie ya umieme kwiepa me tama, mexe hau heka.20Xekenaye'eriwani niuki ne xe'utaxatɨa: "Xewitɨ nɨ'ari kwara ya'axe masi ke yu ukiyari." Xɨka Ne mene'tsi ankuweiya, xeme siere ta xepankuweiyarieni; xɨka iyamexi ne niuki me uti u'ta, iyamexi'ta xe niuki me ti utakuni. 21Iyamexi'ta pɨ me xe yuriekuni ne hetsie hakunekaku, mɨkɨ iyamexi me kwa eku'mate Iya ke'ane netsi heyenɨ'a. 22Xɨka ne nekanuanike hapaɨna ta xɨka nekatiutaxatake wa hamatɨa, hikɨta iyamexi me kwa hexeiya kemeutayɨni yu tatakúrikɨ.23Ke'ane Ne ne'tsi hauheka, ne Yau siere'ta pau heka. 24Xɨka ne yenekatiuyurienike kenen'tiuyuri aku ni xewitɨ yekwatiyuriewe, iyamexi tatakuri mekwa tehexeiyanike, me punierixɨri, me Netsi Heka siere ta Ne Yau. 25Ikɨta ti hɨkɨ yetiyɨni niuki'tsie aku maka'uxe mari'itsika tsie: 'IYAMEXI MENE'TSI UYEHEKAXI TSI NE KATIUYURIEKU.'26Kepauku Tiyunɨtɨwame, ke'ane nexe an nɨ'airieni Yeukame'tsie, ikɨ tihɨkɨ, Espiritu sasuni, ke'ane mayene Yeukame tsie, kenuani, Mɨkɨ katitaxatamɨkɨ Ne Kɨmana. 27Xeme siere'ta xete'ta xatakuni nehamatɨa xemu uwakɨ matɨaripaitɨ.

Chapter 16

1Ikɨ'tsie naime ti'mieme neka'xeta xaxatɨwani xekwa heti'witsewenikɨ. 2Iyámexi mexe ayaxɨrieni niuki wati xaxatsiwa'ta. Mɨtá tukari paya'axime kepauku xe'u'kui tsepa ke'anetɨ pɨ tiyuku'hɨawetɨ kename tiyatuá Kakaɨyari ayexeiyatɨ.3Iyamexi Ikɨ yemeteyurieni mekwa tatsi akumatekɨ Ne Yau meta Ne siere. 4Ikɨ ne yene xeti'kuhɨawe, kepauku tukari maya'anitsie, xeme xepaye'erieni kename Ne ikɨ watsie yene tiu'xa. Matɨaripai ikɨ'tsie ti mieme yenekwa xetiu'ta hɨawixɨ xe hamatɨa nemu'yeikakaikɨ.5Hikɨ'ta ne ne'petɨa Iyá netsi'heyanɨ hatsɨa, yatɨtɨ xeme xekwa netsi ha iwawiya:'¿kewa pe'petɨa?' 6Ikɨ yene xera'hɨawekɨ, xe iyari waukawa yu'heiwerie . 7Sasuni nexeti'kuhɨawe: Né neyemie aixɨ ane xe hepaɨsta. Xɨkate neka'heyani, ti Yunɨtɨwame xe hatsɨa kwa'nuani, xɨka'ta ne ne'heyani, xehatsɨa nemenɨhani .88Kepauku Iyá nuani, Iyá ti Yunɨtɨwame kawara'ka hekɨatsirie'mɨkɨ kename me hauyaxɨ'rie kwiepa metama, tatakuri'tsie ti'miemekɨ, niuki aixɨ man'yɨnetsie ti miememekɨ. 9Tatakurikɨ'ta, sasuni xekwa te eriekɨ Ne'hetsie; 10aixɨtianekɨ'ta, Ne ne'metɨa ne Yau hatsɨa, mɨta xekwa netsi'xeiya tawari 11Aixɨ rakayɨnikɨ'ta, iyá itsɨkame ti'uximaya ana kwie tamatsie ye tiu'tayɨri hetsiena ke tiyɨni.12Tiwaɨkawame nere'xeiya nexetita'xatɨanike, xeme'ta hikɨ xekwa heiti'maitɨkɨne, 13Pɨtá kepauku nuani Iya aku Sasuni Espíritu'ya, Iyá xe'tsi anwi'tɨni tita ti sasuni'tsie, yukɨmana Iyá kwata'niuni, Iya yeta'yɨni kenti'ena, Iya yexe'titahɨawe tita re'hamie. 14Iyá kanen'titemawiemɨkɨ, Mɨkɨ yuhetsie kati hɨimɨkɨ tita tine pini, xeme xe aka hekɨatsirieni.15Naime ne Yau rexeiya mɨkɨ ti ne pini. Ya umieme, Ne neputayɨ kename Espíritu yu mamatsie ti hɨme tita tine'pini xeti hekɨatsirieni. 16Muixa ka anyayei'wekaku xeme xekwa'netsixeiya tawari, muixata ka'anyayeiwekaku, xeme xenetsi'xeiya.17Mɨta hipatɨ tɨriyamama pɨmeteniuyutahiawixiani tita tixata mɨkɨ yetarahɨawe ye pamexa hauti nekaku xeme tawarie xekwa netsixeiya ariketa yapamexa hauti neyu xenetsixeiya; mɨta né neyemie ne yau hatsia'. 18Mɨkɨta pɨ metehayu'hiawekai ikɨ ke haitɨ paine mɨkɨ tawarie yereutere? te kwate akumate ke haitɨ paine.19Jesús pɨtiu nierixɨ kename mɨkɨ me hei iwawiyakukai mɨkɨ kati warutahɨawe ikɨ xemayuiwawiya xeme mɨkɨ né yenemutayɨkɨ kwareutereri xeme tawari xekwa netsi xeiya yepamexa hauti nekaku xenetsi xeiya . 20Sasunikɨ, sasunimekɨ nexerahiawe xeme xeti tsuani xeyuti hiawe kwiepatari me yukatemamawieni xemeta xeyuti heiwerieni mɨta xetewiyarika kanayewemɨkɨ temawiya. 21Kepaukuta uka tiniwetsie mɨkɨ payukaheiwerietɨyani maya axe'kɨri mɨkɨtari ti niweme nunutsi mɨkɨri kwa ha'eriwa yu kwikwiniya mauyu temawiekakɨ muti nuiwaxi ana kwiepa.22Mɨta xeme xeyu heiwerie hikɨ, mɨta né nexe'xeiya hekwamekɨ xe iyari yu katemawieni ni xewitɨ kwa yɨwekaxiani xe temawiya xe nawairieni. 23Ana tukaritsie xame xewanetetawawirieni tixaɨtɨ.sasunikɨ,sasunimekɨ ne xerahɨawe xika xeme xetehutawauni tsepa tita ne yau hatsia ne hetsie xetiyatuirieni mɨkɨ kaxetiyatuiemɨkɨ. 24Hikɨ akuxi tixaɨ xekwatetawauwawe ne hetsie xe'itipitɨ xeteneutawawa xetenyatuiriyariekuni xe temawiya maye'anikɨ.25Ne yane xeti'kuhɨawe ikɨ niuki ɨxatsi niukiyarikɨ, mɨta paya'ani pa ya'axime kepauku pɨne kwa xeti'tahɨawe ɨxatsi nuikiyari'kɨ, waritana'tá netayiní hekɨa'kamekɨ ta Yau hapaɨsta.26Ana'tukaritsie xeme xete'tawauni ne hetsie xe'utanetɨ Né pɨ ne kuaxera'hɨawe kename ne'heyu nenewieka xe hepaɨstakɨ, 27Mɨkɨ ta Yau tɨtɨ yakwa xereu'eriya xeme aixɨ xenete hau'eriyakɨ, Ne yuri xete uta'erikɨ kename ne Yau hatsɨa ne akane. 28Ne Neyautsie nekatɨa, ne nua kwiepa. Hekuamekɨ, Ne neyemie'xime kwiepatsie ne petɨa ne Yau hatsɨa.''29Tɨriyamama pɨme putiyɨ: ''Xeteniere, hikɨ pe'maniuka hekɨakame'kɨ; kwati kuxata'ri ɨxatsikɨ 30Hikɨ tete'nakumaika kename Ekɨ naime perakumate, ekɨ pɨ'pekwareuyahɨwa uwa xewitɨ mesti ku iwawiyani. Ya'umieme, yuri tete'erie kename kakaɨyari atsɨa pe akane. 31Jesús tiwa'ruta heí: ''¿Hikɨ'rí yuri xete'erie?''32Xeunieri, kana ya'aximeniri, hɨ, kwa ti tawe'eriya, hɨ paya axe'ri kepauku xeme xe taxɨriyaxɨani, xeyu xexuitɨ xeme xekie, xenetsi kwe'eirieni ne xeɨta. mɨta nekwa Ne xeɨta, Ne Yau Nehamatɨa kaniere. 33Ikɨ yenexeti kuxaxatɨwa xemei xeiyanikɨ Ne Hetsie uxipiya. Ana'i kwiepa xemeixeiya tsiranyɨne mɨta xe tɨrɨkawinikɨ: Ne kwiepa metama Newara iwaxɨ.

Chapter 17

1Arike'ta Jesús pɨmutayɨtsie ikɨ tiwaɨkawametsie, Mɨkɨ yu'heima mautinierixɨ haiwitsie mɨta pɨmutayɨ: ''yau'a, hikɨri tukari paye'axe; aixɨ keneu'yuri A'niwe meta Aniwe aixɨ metsiyurieni. 2paɨmɨ ekɨ pemiyetuiri hapaɨ tɨrɨkariya naime waiyarieyatɨsie Mɨkɨ yetuani tukari kuaxɨwe mɨkɨ me yunaime pewayetuirie.3Ikɨ tukari ka'hɨkɨtɨni kwaxɨwe: mɨkɨ iya meke metsi'hetimani, kename peaxewi Kakaɨyari sasunikɨ pehɨkɨ, ke ane iya peme'yenɨa, Jesucristo. 4Ne aixɨ nemetsi'uyuri kwiepa. Netiuta'hayewa iya aixɨ'ane ekɨ penetsi'yetuiri pɨnetikayanikɨ. 5Hikɨta, Yau'a, raya'atɨ nena yeitɨa a hamatɨa ne metsi ayexeiyatɨ hapaɨ, kepaukɨ matɨari kwie temutawewi.6Ne nepi hekɨataxɨ ekɨ ke petitewa teɨteri iya keane penetsiyatuiri ana kwiepa. Mɨkɨ me a tɨriyamamatɨkai ekɨta penetsiyatuiri ne, mɨkɨta meniuti uta a niuki. 7Hikɨta mɨkɨ metenakumaika naime tita penetiyatuiri a hetsie timieme. 8Mɨta ne netiwayatuiri mɨkɨ naime niuki penetsiyatuiri mɨkɨta yumamatsie me pihɨi sasunimekɨ metehetima kename ne a hetsie neayane, mɨkɨ sasuni meteutaeri kename ekɨ penetsiheyanɨ´a9Ne neyunenewie mɨkɨ wahetsiemieme, hawaikɨ ne nekuayu nenewie mɨkɨ kwiepakɨ pɨta mɨkɨ iya aku penetsiyatuiri aku mɨkɨ ekɨ ti´apinikɨ. 10Pini naitɨ tinepini ekɨ siere ti a pini, a pinite siere ne ti ne pini, ne ta ne ayaxeiyarietɨ wa hamatɨa. 11Ne ana kwiepa nekwuauyeika ikɨ teɨteri harixɨa ana mekiekatari ne neyuha´axitɨa. Ne yau Santo, newaruti´uta ateruwarikakɨ ekɨ penetsiyatuiri mɨkɨ meyusewitɨ mekeayani, ta hapaɨ teyu sewi.12Mexita wahamatɨa nemuyeikakai ne newaruti uta atexuwarikakɨ ekɨ penetsiyatuiri. Ne waheima newanaka´i, ni xewitɨ kwa ukaunarie xeikɨa nua´ya ti uname, mɨta utsika mayuya atɨakakɨ. 13Mɨta hikɨ a´hatsɨa nepumie, yenetikuxatatɨ ana kwiepa mɨkɨ memereiyanikɨ ne temawiya ayakamekɨ yuhetsie. 14Ne newayatuiri mɨkɨ a niuki, mɨkɨ ana kwiepatari mewaxane´erie mɨta mɨkɨ ana mekwa kiekatari, ne hapaɨ ne me ana nekwa kiekame aku kwiepa15Ne nekwa´iwawa menawaiyarieni ana kwiepa, pɨta pekewanaka iya tsitiane hatsɨa. 16Mɨkɨta me kwamieme ana kwiepa, ne hapaɨ ne me ana kwiepa nekwa mieme. 17Newaxaukuxɨri mɨkɨ aixɨ anekɨ, a niukikɨ hɨkɨ sasuni18Paɨmɨ ekɨ penetsiheya nɨa ana kwiepa, pɨmɨmɨta ne newaxuta nɨa ana kwiepa. 19Mɨkɨ hetsiemieme ne newarukueiri mɨta mɨkɨ meyɨwekaxɨani siere me wakueirieni sasunikɨ.20Xeikɨa ne kwa yunenewie mɨkɨkɨ, siere´ta mɨkɨ wahetsiemieme sasuni mekete´herieka ne hetsie hakunena tsie niuki. 21Mɨkɨta meyɨwawetɨ memayani yusewitɨ, aku a hapaɨ yau´a ne hamatɨa peakaniere, ne ta a hamatɨa. Ne yunenewie mɨkɨ siere meyukanieritɨaka ana kwiepatari sasuni meteta erieka kename ekɨ penetsi heyanɨa22Aixɨ ane pe netsiyatuiri, netanewayatuiri mɨkɨ yusewitɨ memayanikɨ, tahapaɨ tame teyusewi; 23Ne wa hamatɨa, ekɨta ne hamatɨa. Mɨkɨ meyɨwetɨ yusewitɨ memayani mɨkɨ kwiepatari meniere kename ekɨ penetsiheyanɨa, yepekwati´walaueriya mɨta nehapaɨ kepenereuyahɨwa.24Yau´a mɨkɨ penetsiyatuiri kewa nemeyeikani siere mɨkɨ muwa mekekaniereni nehamatɨ'a, mɨkɨ mexeiyakɨ aixɨ ane ekɨ penetsiheyatuiri. Ekɨ penetsi´hauyahɨakay kwie kayutawewiwekaku paitɨ.25Yau´a aixɨ petiukaiyari, kwiepatari mekwa metsi xexeiya, ne xeikɨa ne metsi xexeiya, ikɨ me peitima kename penetsiheya nɨa. 26Ne newayatuiri ke pentitewa, mɨkɨ ne yaxeikɨa neyatuani aixɨ eriyarika ekɨ penetsiyatuiri wahamatɨa kekaniereni, mɨta ne siere wahamatɨa.

Chapter 18

1Umaniere yetiu'xataka Jesús, petɨa yu tɨriyama wamatɨa valle de Cedrón antaɨyetsie, haraweri yamakakaitsie, muwa mapautahaxɨa. 2Hikɨtá Judas, aku miyatuanikekai hapaɨna rakumaikai kename hura hauyeimɨkɨkai Jesús yu tɨriyama wamatɨa. 3Mɨtá Judas warankwewieka xutarutsixi tatsinitsixi, fariseotsixi, wanɨariamama hapaɨna xutarutsixi wa'ukiyarima, mana mapu'axɨa me ukɨxetɨ kɨxemekɨ, kɨye antatɨkaime hapaɨna yukutsirate mete upitɨ.4Mɨta Jesús, rakumaikaikɨ kentiyɨnikekai, anyakaitɨ petɨa iyá waruta'iwawí: ''¿ke'ane xekuwautɨwe?" 5pɨmetehe'eiya:'''Jesús Nazaret'tanaka." Jesús pɨtiwarahɨawe: ''Né nehɨkɨ." Judas miyatua mɨkɨ hapaɨna payewekai xutarutsixi wahamatɨa.6Kepauku iyá tiwarutahɨawixɨtsɨtsie "Né ne hɨkɨ" yukuta meyakɨneka kwiepa me putixɨri. 7Mɨtá ta'wari Iyá waruta'iwawí: ''¿ke'ane xekuwautɨwe?" iyamexi ta'wari pɨmete'u á, Jesús Nazaret'tanaka.8Jesús tiu'a: ''Ne nexetiutahɨawixɨ kename Né ne hɨkɨ. Aku xɨkate xenetsikuwautɨweni, ikɨ xekenewarupitɨa meyahu'kɨ.'' 9Yeputayɨ niuki maya'anikɨ kemutayɨkai: ''IYAMEXI AKU PENESYATUIRI, NI XEIME NEKWA'HAUYAHɨA."10Mɨtá Simón Pedro, kutsira makawiekaikɨ iwatikweka tatsini nɨarieya nakaya tserietana paukuxite. Nɨ'aritɨkai titewakai Malco. 11Jesús Pedro pɨrahɨawe: A kutsira keneukauta utame'ta. ¿ Sunu hawaikɨ ne kwahɨwe tekuxi neman'ieni aku ne Yau nes'yatuiri?"12ana mɨ, kuyaxi hapaɨna wa'capitán, judiotsixi wa'ukiyarima Jesús me uwiyaka mepihɨa. 13iyamexi mepeiha matɨari Anás hatsɨa, iyá hɨkɨtɨkai Caifás munieya, aku hɨkɨtɨkai tatsini wa'ukiyarimana witariyaritsie 14Hikɨtá Caifás hɨkɨtɨkai judiotsixi yeti'waruxatɨakaikɨ kename aixɨ anekai pɨta kiekatari xeime tewi me mienikɨ.15Simón Pedro Jesús utɨa petɨa, hapaɨna xewitɨ nu'aya. Iyá tatsini wa'ukiyari xexeiyakai ya'umieme Jesús matɨa pautatɨa kewa tatsini wa'ukiyari tiutixaxatakaitsie; 16Mɨtá Pedro takwa kitenie putiwekai, iyá kitapai yeyeikakai wayayaka tiutixa tihɨweme matɨa kitenie muwekai, anamɨke Pedro pautatɨa.17Ana kitenie tihɨweme Pedro pɨrahɨawe: "Ekɨ wa'atɨ siere xewitɨ petihɨkɨ ikɨ tewi tɨriyama?'' Mɨkɨ pɨputayɨ: ''Né nekwahɨkɨ'' 18mete uximayatamete hapaɨna te hɨwemete ta'aurie mepa utɨkatei me kɨxetɨ muhaɨtɨkaikɨ. Pedro hapaɨna wahamatɨa kɨxekai.19Tatsini wa'ukiyari Jesús putaiwawi tɨriyamamakɨ meta hapaɨna kentikuɨkitakai. 20Jesús pɨtita ei: ''Né hekɨakamekɨ ne tiutaxa teuteri watsata. Netiwaraɨkitɨawe kakaɨyari niukieya watixaxatsiwatsie hapaɨna teyupanie kewa judiotsixi mewayutixexeɨriwatsie. Awiemekɨ nekwatikuxata 21¿ketiu penetsihai wawiya? pɨtá iyá kenewarutaiwawi kehate me enanankai kenentiwakuxaxatɨwakai. keneunieri, mɨkɨ teuteri mete akumate Né kenemutayɨ.''22Jesús yamutayɨtsie , kuyá Jesús puhutsu, pɨrehɨawetɨ:''¿ Paɨmɨmɨ tastini wa ukiyari ekɨ pɨpere'eiya?'' 23Jesús pɨtita'ei: '' Xɨkate aixu nekatiu'ani, ekɨ yeteneutayɨkí, ya aku aixɨnetiu'a, ¿ketiuri penestiwayá?'' 24Umaniere Anás Jesús penɨ'a hɨakame Caifás hatsɨa aku tatsini wa ukiyari.25Anamɨtsie Simón Pedro kɨxekai tai aurie utiwetɨ. Anamɨ teiteri pɨmetehe'iwawiyá: "¿Ekɨ hapaɨna xewitɨ pekatihɨkɨ aku tɨriyamama?'' Iyá puyutaima utaitɨ:''Né nekwahɨhɨ." 26Xewitɨ tatsini wa'ukiyari nɨarieya, aku marieya iyá tewi ke ane Pedro nakaya meikuxitekiri, pɨ putayɨ: ''¿Ne nemerexei hamatɨana wa'atɨ haraweritsata?'' 27Ana tawari Pedro puyuta'ima yapauku wakana ukí pu'táhiwaxɨ.28Mɨtá iyamexi Caifás hatsɨa me eyahanaka me peihá u ximerikaku itsukate wa kitá. Iyamexi itsɨkate wakitá mekwahautahaxɨa kataku me uyutikwiemanikɨ meyuwetɨ mamakɨnekɨ Pascua kuaiyanikekaitsie. 29Mɨta Pilato wayayaka pɨtiwaraiwawiyá: ''¿Keranyɨnemekɨ xeme xepixaneta ikɨ tewi uki?'' 30iyamexi pɨmeteita'eí pɨmeutiyuatɨ: ''xɨkate ikɨ tsikati'itɨakake, tame tekwa iya'atɨakake a hatsɨa."31Pilato anamɨ pɨtiwarahɨawe: "xeme xekenanwitɨki, aixɨ xeketenakayuri kemayataine xe mari'itsikakɨ." Judiotsixi pɨmetehe'eiya: ''tekwapitɨarie xeime tewi tekumemiwani.'' 32Iiyamexi yameputiyɨ maya'anikɨ Jesús kemutayɨkai, aku kentimierienikekai.33Mɨtá Pilato hautayaka kitá ta'wari Jesús pɨraiwawiya: ''¿Ekɨpetihɨkɨ judiotsixi wa'ukiyari?'' 34Jesús pɨre'eiya: ''¿ akɨmana peraine, sunu hipatɨ nehetsie timieme meme te'utaxatɨaku?'' 35Pilato tiu'a: ''Né judio nekwahɨkɨ, ¿sunu hɨ? a kié kiekatari hapaɨna tatsinitsixi wa ukiyarima pɨtá ne hatsɨa memesyatua. ¿ke kutá petiuyiri?''36Jesús putiu'á: '' ne kiekari ana kwiepa kwatama. Xɨkate pɨtianenike, ne nɨarima ne heimá metanuanikeyu kataku judiotsixi wahatsɨa neyatuiyani. Hikɨtá ne kieraki ana'í kwamieme. 37Ana Pilato Iyá pɨrahɨawe: ''¿aku, ekɨ wa ukiyari peti hɨhɨ? Jesus pɨre'eiya: ''ekɨtsɨ pɨpenaine kename né nehɨhɨ. Ya umieme né neneutinuiwaxɨ hapaɨnata ya umieme né nenua ana kwie tamatsie netikuxatatɨ tita ti sasuni. Ke ane iyá ne niuki enie mɨkɨ katiwiyani tita ti sasunitsie.38Pilato pɨreiwawiya: "¿Tita kutá ti sasuni?'' ye utayɨka tawari wayatɨa judiotsixi wahatsɨa ana pɨtiwarahɨawe: '' Né nekwatiukaxei tixaɨtɨ yukɨ tiuyuriekame ikɨ uki. 39Xeme pɨxete'uhu Pascuatsie xeime nexetatuirieni. hikɨ ta, ¿ pɨxetenake'erie judiotsixi waukiyari netatuani?'' 40Mɨtá iyamexi me ukuhiwatɨ pɨmepaitɨkatei: ''ikɨ tewi uki hawaikɨ, pɨtá Barrabás." Barrabás tinawayame hɨkɨtɨkai.

Chapter 19

1Mɨta Pilato niu wiya Jesusi, neutiweiyaxɨarieni. 2Xutarutsixi'ta meniu ta wewieni kuruna xuyayari. Mɨkɨ menenti manirieni Jesus mu' uyatsie hapaɨna menitiketɨani pinitekɨ yɨnamaɨyemekɨ. 3Hatsɨana meniu a'xiani Mɨkɨ metehahɨawetɨ: "!Neu'atawikwestɨa, Judio'tsixi wa Ukirayi!" mɨta mepentahutsunakai.4Mɨta tawa'ri Pilato kawayeyani, kekaiwarutahɨawe teɨteri: "Xeneniere, ne nemiwatawitɨ takwapai ne etahanaka xehetsie xemeta hapaɨna xeneniereni kename ne hetsiena tixaɨ nekwatikaxeiyawe tsiyanyɨneme Mɨkɨtsie". 5Mɨta Jesus nanyeyani takwa, Mɨkɨ anamatɨ kurunayari xuya hapaɨna anakuketɨ pini yɨnamaɨyeme. "!Ikɨ Uki xeuxeiya!" 6Mɨta tatsinitsixi wa'ukitsiama hapaɨna xutarutsixi meniuxeiya Jesus, mɨkɨ meniutihiwa me'utiyuatɨ: "!Xeke neukawi, xeke neukawi!" Pilato'ta tiwarahɨawe mɨkɨ: "Xeuwiyaka xeme xanhanaka xekenawi, ne tixaɨ hetsiena tsiti'aneme nekwatikaxeiyawe."7Judio'tsixi mete'ita ei: "Tame te pexeiya ta mari'itsika mana mɨkɨtsie kemayataine, Mɨkɨtsɨ kamɨnike yuhetsiekɨ yukɨmanakɨ ayuyeitɨatɨ Kakaɨyari Nu'aya." 8Kepauku Pilato mɨkɨ mu'eni ya anyɨneme, mɨkɨ waɨkawamekɨ putíma, 9mɨkɨ'ta tawarí itsɨkate mamaya'u tsie pautatɨa, pɨrahɨawe Jesus: "¿Kewapai pepeyatɨa?" Mɨta Jesus kwa'i ta ei.10Mɨta Pilato Mɨkɨ rehɨawe: "¿Ekɨ pekwanetsi ha eiya? ¿Aku Ekɨ pekarakumate, ne tɨrɨkariya nekarexeiya nemestawikwestɨani, hapaɨna'ta nemetsi ka wienikɨ?" 11Jesusta ti ta ei mɨkɨ: "Ekɨ tɨrɨkariya pekwa hexeiya Ne hetsie, nipaitɨ ke ane metsi ayeitɨa wapai pemakawenikɨ. Mɨta ke ane, a hatsɨa me Ne tsi yatua mɨkɨ waɨkawame mepexeiya tatakuri.12Ikɨ yemeteku'eiyarɨwakaku, Pilato tiyurienikekai pitatunikekai, mɨta Judio'tsixi meputiyuanekai yu niukikɨ mehaitɨkaitɨ: "Xɨka ekɨ ikɨ uki pe'utatuani, ekɨ Cesar pekwa hamikuya: Tsepa ke anetɨ mayuyeitɨa yukɨmanakɨ Ukiyari tikuxatatɨ Cesar aya'unietɨ." 13Ke pauku ikɨ ye tiu'enaxɨ Pilato, mɨkɨ Jesus wayaha takwa mɨta yu ɨpari tixaxatametsie kanayayɨri titewakai "Tete ɨpari", mɨta hebreokɨ pekuyɨne, "Gábata".14Hikɨta tukaritsie, memati'uximayatatsie Pascua, kaniupaukukaitɨni sexta horayari. Pilato tiwarutahɨawixɨ judio'tsixi: “! Xeunenieri, ana ka niuweni, xe Ukiyari. 15Mɨkɨmexi mepuhiwaxɨ: “! Mana Mɨkɨ!! ¡Mana Mɨkɨ! !Xeukawiri Mɨkɨ!" Pilato tiwarahɨawe mɨkɨmexi:? Ne aku neti kawieni xe Ukiyari? Tatsinitsixi wa ukiyari pu ta yɨ: "Tame tekwa uka'Ukiyari, Cesar pɨta hɨkɨ". 16Yereutereku Pilato kawayatuirieni Jesus mɨkɨ memikawienikɨ.17Mɨkɨ ta yapauku Jesus meniuwiya, mɨkɨta takwa kawayeyani, yukɨmakɨ kuruxi atɨ'tɨɨ, tiyetewakaku "Mɨki mu'uya manka", hapaɨna hebreokɨ mekuyɨne "Golgota". 18Mɨkɨmexi Jesus meniukawieni mana, Mɨkɨ matɨa hapaɨna meyu hutame ukitsi, auriena mehautiwɨtɨkaime, Jesus ta wahixɨapa payewiekai.19Hapaɨna ta Pilato tiuta'utɨa ti utɨariwametsie, kuruxi yakɨritana mekaneiwieni. Mana pɨ reuku'uxekai: "JESUS NAZARET KIEKAME, JUDIOTSIXI WA IYARI". 20Meyuwaɨkawatɨ judiotsixi mepekaterɨwaxɨ utsika kewatsie mekawiyakai Jesus pehurakai kiekaripa aurie. Mɨkɨ utsika paka'ukakai hebreo'kɨ, latin'kɨ, hapaɨna griego'kɨ.21Mɨta tatsinitsixi wa ukiyari judiotsixi Piato rahɨawe: "Hawaikɨ kwareuku'uxeni 'judiotsixi wa Ukiyari', paɨta ke utaineni: 'Mainekai hepaɨ: 'Ne nehɨkɨtɨni Judiotsixi wa Ukiyari""" 22Pilato tita'ei: "Ne ri kene tiu'utɨa, ye ne tiu'utɨa."23Mɨta arikeke xutarutsixi Jesus me'u kawieka, mɨkɨ pinieya me pu ta hanakai naukame me payahɨa; meyu xexuitɨ me pita hurienikekai, kemarieya hapaɨna. Hikɨta kemarieya kwawipekai, xeime wipayari hɨkɨtɨkai. 24Mɨta mɨkɨ mete hayuhɨawekai: "Waikɨ tekwa itsanani,25Mɨkɨ xuratutsixi ikɨ yamete uyuri. Jesusi teyaya, teyaya iwaya, Maria, Cleofas ɨyaya meta siere Maria Magdalena. Ikɨ ukarawetsixi mana maka uwakai kewa Jesusi kuruxitsie mekawiya. 26Kepauku Jesusi yu tei muxei meta siere nunuyarieya aku waɨkawa mauyahɨakai mana hulawa meka ukai, Mɨkɨ Yu tei pɨrahɨawe: "Ukaratsi, neuxeiya aniwe!'' 27Mɨta Mɨkɨ yu nunuyari pɨrahɨawe: ''Neuxeiya A tei!'' Anapaitɨ maya'atsie nunuyarieya peiwitɨ yu kie.28Umaniere'ta Jesusi rakumaitɨ ikɨ naime ariri kename naitɨ ketiyɨnikekai aixɨ tiuyɨkairi, maya anikɨ Kakaɨyari Niukieya kemaine, pɨputayɨ: ''Nepau harimɨkɨ'' 29Meta pasu mana kawekai winu hatsiwitɨ uyamatɨ, mɨta mɨkɨmexi ixuriki mepukahawiyaxɨ mɨta kɨyetsie tewime me enwieka tetana mepiya atɨa. 30Kepaukuta Jesusi winu hatsiwime ma inɨataxɨ, Mɨkɨ pɨputayɨ: ''pɨyɨnɨri'' Mɨta Mɨkɨ ti hɨximake Yu kɨpɨri yatua.31Mɨta Judiotsixi, maya arɨkakaikɨ aku weiya mu hurakai, meta mɨkite aku mana makwa ukɨwɨkakɨ kuruxitsie tukaritsie aku xawati. (Meta ana xawati hɨkɨtɨkai tukari we'eyaritsie raya'atɨ), Pilato mutawawiyarie teuriteya ke utitararienike siere'ta meke akahapanienike. 32Mɨta xutarutsixi mepu axɨa mɨta manyakatei xeime tewi teuriteya mapakamuraxɨa meta siere hutarieka tewi aku Jesusi hamatɨana memukawɨtɨariekai. 33Kepaukuta Jesusi htsɨa meya'axɨa , mapunierixɨ kenameri u'mɨkai, mɨkɨ teuriteya mekwa ekamuraxɨa.34Mɨta yatɨtɨ, xewitɨ xutaru akieyatsie piyetse wika hapaɨ anemekɨ, yapaukuta xuriya paane hapaɨna ha. Iya ke'ane mu'nierixɨ yatiuxaa mɨkɨta niuieya ti sasuni. 35Mɨkɨ rakumate kename mɨkɨ kemutayɨ ti sasuni xemeta siere aku sasuni xete eriekakɨ.36Ikɨ yatiuyɨ aku Kakaɨyari niukieya mayuya atɨanikɨ: ''NI XEWITɨ UMETEYA KWATI TARARIENI.'' 37Tawarita Kakaɨrai niukieya pɨpaine: ''MɨKɨ MEPIXEIYA IYA AKU KE'ANE MUTSEKIE.''38Mɨta ya'tiuyukɨ,José de Amaritea, kiekame Jesúsi nunuyarieya,(mɨta awietɨmekɨ), pita iwawiyaxɨ Pilato xɨka yɨwenike heitɨnike mɨkime Jesúsi.Pilato pipitɨa aimie José petɨa mɨki utikweka. 39Nicodemo siere pu'nua iya keani'meri metɨa Jesúsi hatsɨa tɨkarikɨ.mɨkɨ pi'atɨa witsi'ɨa uá matɨa nɨkame 100 litros ra'hetetɨ.40Mɨta iyamexi me peitɨ Jesúsi mɨkime mɨta mepita eimaxɨ ixurikikɨ raya'akamekɨ witsi'ɨakamekɨ,mɨta Judiyutsixi pɨ'meteuhukai mewa kateukukaitsie mɨkite. 41A'na kewa mɨkɨ mekawiyakai pumakakai kuraru aixɨ anetɨ;mana ta kuraru mumakakaitsie hekwatɨ xewitɨ akuxi mana kwakateukewekai. 42Mɨta a'na pɨ'hɨkɨtɨkai Judiyutsixi wa tukari mɨta yaxeikɨa pu'hurakai mɨki makatekienitsie ,mɨta iyamexi mɨta siere Jesúsi mapakate.

Chapter 20

1Hikɨ ximeri, tukari manyeka tsie semana, mexi akuxi uyɨwikai, Maria Magdalena nua teukipa mɨkɨ ta puxei tete kuɨrime teukipa. 2Pu'ta nautsaxi petɨa hatsia Simón Pedro matɨa Jesús nunuyarieya aku yekwareieriyakai pɨ ti warahɨawe ta: "Iyamexi mene haɨrita ti ɨkitame waiyarieya teukipa'ta, te kwa te akumate ta kewa me meihɨa."3Mita Pedro matɨa xeime nunu'yari memayekɨ, me hankɨ teukipa. 4Me yu hutatɨ me pe nautsaxi me yunaitɨ, xewitɨ nunu'yari masi waɨka pu'ta nautsaxi ke akuxi Pedro, mɨkɨ meri nua teukipa. 5Anatutsaxɨaka, puxei ixuriki rayeaxe mana akateme, mɨta kwa hau ta'ha.6Mɨta Simon Pedro nua arikeke utɨana, pautatɨa teukipa. Mɨkɨ puxei ixuriki raye'axe mana akateme 7siere ixuriki muuya manahɨakai. Kwa a ka tekai ixuriki rayeaxe aurie, pɨta tutunikai, yu saɨta aka'teme.8Mɨta siere xewitɨ nunu'ri pau taha, aku keane nua meri teukipa; mɨkɨ punierixi siere ta yuri tiu ta eri. 9Akuxi anamɨ tsie mɨkɨ utsika me kwa akumaikai, kename Mɨkɨ ankukenikekai mɨkite watsata. 10Mɨta iya tɨriyamama me panuaxɨa yu kie tawa'ri.11Mita Maria puwekai teukipa ta'kwa, hatsuatɨ. Mexi hatsuaka, mɨkɨ ti tunumakixɨ teukipa taɨta. 12Mɨkɨ yu hutame akeri'tsixi me hautusame waru xei, me'uteme, xeime mu'utsie xeime ta kewa Jesus waiyarieya, matekie'kaitsie. 13Iyamexi mɨkɨ pɨ me te itahɨawixɨ: "Uka, ¿ketiu pe pa tsuaka?" Mɨkɨ ta pɨ ti wa ra hɨawe iyamexi: "Ketiu iyamexi me pekwei Ne Ukiyari, ne ta ne kwa rakumate kewa me mei'hɨa."14Kepauku ikɨ ye mu ta yɨ tsie, mɨkɨ hanakunierixi'tsie, Jesús puxei mana uweme, mɨkɨ ta kwarakumai kename hɨkɨtɨkai Jesús. 15Jesús mɨkɨ pɨ re hɨawe: "Uka ¿ketiu pe pa tsuaka? ¿keane pe waune?" mɨkɨ pɨtiu eri kename Mɨkɨ hɨkɨtɨkai iteɨri hɨweme, yaumieme pɨ ti ei: "Ukiratsi, xɨka ekɨ pe hei kweni , yeneteutahɨawi kewa pepeihɨa, ne nepenhaɨrita."16Jesús pɨ ti ta'hɨawixi: "Maria." Mɨkɨ hanakunierixi, Arameo'kɨ pɨ re hɨawe: ¡¡Raboni!!, (kananyɨneni'ta "Ti ɨkitame.") 17Jesús pɨ re hɨawe: "Pe kwa ne tsi kumaɨwani, akuxi waikɨ nekwa antiyeiwe Ne Yau hatsia; ne mie ne tɨriyamama wahatsɨa pɨ te waretahɨawi'ta, kename ne ne'antiyani Ne Yau hatsia, siere Wa Yau, Ne Kakaɨyari, siere Wa Kakaɨyari." 18Maria Magdalena petɨa tɨriyamama wa hatsia pɨ ti warutahɨawixi'ta: "Ne ne pexei Ta Ukiyari", siere kename I'ya pɨreitahɨawekai.19Kepauku taikai matɨa, mɨkɨ tukari tsie, tukari manyakatsie semana, mɨta itupari kewa me hayetekai Iya tiriyamama , reunanamekai judios'tsixi mewareutexieti, Jesús nua wa hixɨapa pu'take pɨ ti warahɨawe: "Uxipilla xehetsie ke yu katetɨaka". 20Kepauku ye mutayɨtsie, Mɨkɨ wa'ru xeiyastɨa yu mama'te siere yu a'ki. Mɨta kepauku tɨriyamama yu Ukiyari me muxeitsie, mɨkɨ me pu yukatemamawi.21Jesús mɨta pɨ ti warahɨawe tawa'ri: "Uxipilla xehetsie ke yu katetɨaka. Ne Yau hapaɨ Ne netsi heyenɨa, hapaɨna ta Ne nexe'tsinɨa xeme." 22Kepauku Jesús yemutayɨtsie, Mɨkɨ wahetsie tiutahɨtsi pɨti waru ta hɨawixi'ta: "Yumamatsie xehɨka Espíritu Santo. 23Keane xeme tatakurieya xeteheiyehɨwirieka, xe tatakuri siere xepauyehɨwiyarieni, keane xeme yu tatakuri xekatsinani, mɨkɨ xekatsinatɨ pa yani."24Tomás, xewitɨ mayewekai me yu 12 tɨkaitsie, titewatɨ Dídimo, wa hamatɨa kwa uyeikakai kepauku Jesús nua tsie. 25Hipatɨ'ta Iya tɨriyamamate arikeke mɨkɨ pɨ me te itahɨawixi: "Tame Ta Ukiyari te pu xei."Mɨkɨ ta pɨ ti wa ru'ei: "Ne hekɨa xɨka ne uxeiya Mamateya kewa clavo hautsunariexɨa siere xɨka ne ma'ma kaimayɨaweni akieya, yu'ri nekwa ti erieka akuxi."26Arike'ta 8 tukari hautinekaku, tawa'ri kita meyukanieritɨakai, Tomás hamatɨa muwa payekatei. Jesús nua akuxi itupari haunanamekaku, wa hamatɨa muwa yukanieritɨa, pɨ ti warahɨawe'ta: "Uxipilla xehetsie ke yukatetɨaka" 27Uraniere Mɨkɨ pɨ ra hɨawe Tomás: "A itɨwamete anai natsera, ne mamate neuxeiya, a mamakɨ kenata'axɨ, ne aki'ta neutahatɨa, pekwa titawe'erieka, yu'ri te erieka pɨta."28Tomás pu ta'a, mɨta Mɨkɨ pɨrahɨawe: "Ne Ukiyari siere Ne Kakaɨyari." 29Jesús pɨ re hɨawe'ta: "Ekɨ penetsiuxeikɨ, ekɨ yu'ri pe tiu ta'eri. Aixɨ me itɨarieka iyamexi keane me kwa nieriwe, mɨta yu'ri me te utaeri.30Hikɨta Jesús waɨka masi tiuhekɨataxi yu tɨriyamama wa hɨrɨpa, , kwatihekɨariwe siere ta kwa akautsiewe ikɨ xapatsie, 31mɨta ikɨ maka'utsie xeme yu'ri xetetaerienikɨ kename Jesús Cristo hɨkɨ, Kakaɨyari Nu'aya, paɨmɨ sasuni xe te erietɨ, tukari xekenexeiyani hetsiena

Chapter 21

1Ariketa yetiuyɨku Jesús kaniu'yuhekiata tawa'ri yutɨriyama wahatsɨa aki utɨa Tiberia akiyaritsie. paɨmɨ mɨkɨ katiuyuhekɨata yukɨmana: 2Simon pedro mu'yeikakai Tomas matɨa tiuterɨwarɨwatɨ Didimo, Natanael Cana kie'kame yaxeikɨata Galilea, Zebedeo niwemama matɨa me yu hutatɨ Jesús tɨriyamama. 3Simon Pedro pɨtiwarahiawe: ne nepau'kwaitsɨpamie.'' mɨkɨta pɨmete'itahiawixɨ: tame'hapaɨna teyehuni'autɨa.'' mɨkɨ mepekɨ mɨta mepantikɨ kanuwatsie, mɨkɨta tixaɨmekwuate u'axixɨ mɨkɨ tɨkariyaritsie.4Hikɨta, yakɨ'upaukukau uximerikaku, Jesús wahɨxie'kaniutakeni haramaratsie, mɨkɨ tɨriyamama mekwate'akumaikai kename Jesús hɨkɨtɨkai. 5Jesús pɨkatiwarutahɨawe mɨkɨ:'' Ukitsi, temari, tixaɨ¿tikwaiwame xetehexeiya?'' mɨkɨta menita'eiya:'' hawaikɨ. 6mɨkɨta:'' pɨkatiwarutahɨawe: wipi xeuwiwi yutserietatsie, xemeta xewakaxeiyakuni hipame.'' mɨkɨta yuwipi meneuwiwieni, mɨta mɨkɨ mekwa'warukemakaxɨa mewaɨkawakaikɨ ketsɨte.7Mɨta xeime'nɨari ke ane Jesús yakwatiku eriyakai pɨrahɨawe Pedro: Mɨkɨ kahɨkɨtɨni ta Ukiyari, hɨkɨtɨkai, mɨta yukemari herie'mieme kaniutahɨani (mɨkɨ maukepiekai), haramaratsie kaneuyuhɨani. 8Hipatɨta tɨriyamama meniu'axɨni kanuwatsie wahatsɨa ni'kwahetewakai kwiepa, 90 metros hetewakaku, mɨkɨta ha'testa meye uwakaitɨni wipi mewiyatɨ ketsɨte mehɨneme. 9Mɨkɨ memayekɨtsie kwiepa, meniuxeiya tɨ'takame, mana'yaxeikiata ketsɨte hetsiena siereta pan.10Jesús pɨkatiwarutahɨawe mɨkɨ:'' hipame ketsɨte xewarati'ɨi kemu'kake aku xewaratihapa.'' 11Simon Pedro mɨta kanantiyani wipi kaniutayuitɨani kwiepa, mehɨneme ketsɨte haxmepapame; 153 mehɨkɨtɨkai. mɨta yatɨtɨ'yuwaɨkawa me'atiheikaku wipi kwa utatsanixɨ.12Jesús pɨkatiwarahɨaweni mɨkɨ:'' xakɨneka xeteneukwa'i.'' nixewitɨ tɨriyamama kwa uyɨwekaxɨa Mɨkɨ mutaiwawiya :'' ¿ke'ane pehɨkɨ?'' mɨkɨ'mete akumatekai kename ta Ukiyari hɨkɨtɨkai. 13Jesús kanuani, Pan kananku'ɨni, kawaru ɨitɨani mɨkɨ, ketsɨ siere. 14Ikɨ katiuyuni hairiekatsie kepauku Jesús muyuhekɨataxɨ yaxekɨa yutɨriyama wahɨxie, ariketa kename Mɨkɨ ankukekai mɨkite watsata.15Ariketa mɨkɨ mete ukwakari, Jesús pɨmutayɨ Simon Pedro:''¿Simon, Juan, nu'aya, ekɨ penereuyehɨwa waɨkawa, ke'ikɨ?'' Pedro pɨrehɨawe: ''hɨ, ne Ukiyari; ekɨ perakumate kename ne metsihauyehɨwa.'' Jesús pɨrehɨawemɨkɨ: ''nemuxatsi tewarumikwa.'' 16Mɨkɨ tawa'ri pɨrehɨawe hutarieka: ''Simon, Juan nu'aya, ¿ekɨ penereuyehɨwa?'' Pedro pɨrehɨawe: ''hɨ, ne Ukiyari; ekɨ perakumate kename nemetsihauyehɨwa.'' Jesús pɨrehɨawe mɨkɨ: " nemuxatsi kenewahɨka.''17Mɨkɨta pɨrehɨawe hairieka:'' Simon, Juan, nu'aya ¿ekɨ'penereuyehɨwa? mɨkɨ pɨrehɨawe: ''Ukiyari, 'Mɨkɨ pɨkatehɨaweni Ekɨ perakumate kename nemetsihauyehɨwa.'' Jesús pɨkatehɨaweni: nemuxatsi tewarumikwa. 18Sasunikɨ, sasunikɨ ne nemerahɨawe ekɨ, petemaikɨtɨkaitsie, pe iya'makakai pe atiketɨani mɨta pekuyeikakai kewa pemauyeimɨkɨkai, kepaukuta ukiratsi pemayani, ekɨ amamate penankuhapamɨkɨ xewitɨ tewi merakapinitɨani mɨta kamenan witɨmɨkɨ ekɨ pekwahauyeimɨkɨtsie.''19Anamɨ Jesús yaputayɨ ti'hekɨatake Pedro temawierika kentiyetuirieni Kakaɨyari, kentimɨnikɨ, ya'utayɨka, pedro: ''pɨrahɨawe ne'nankuweiya.''20Pedro ta'aurie aweka xeime puxei wa'utɨa umiekame ke'ane iya Jesús yakwareu eriyakai.'' yununuyari; iya aku Jesús tawiena utihuka mete'ukwaitsie iya pɨputayɨ: ''Ukiyari, ¿ke'ane hɨkɨ iya aku metsiyetuani? 21Pedro iya ixeiyaka Jesús: pɨtiutahɨwixɨ: ''Ukiyari, ¿ketiyɨni ikɨ ukitsie?22Jesús pɨrehɨawe: "xɨka Ne pɨnereuyehɨka ke uyeikani ta'ikwewatɨ kepauku Ne ne'nuanitsie, ¿kehekuyɨtɨ pekuyɨne ahepaɨsta? Kene'neuweiyani.'' 23Umaniere ikɨ niuki puyutamari yunaitɨ iwamari watsata, kename nunuyari kamɨnikekai. Pɨtɨtɨ, Jesús pedro rehɨawetɨ kwarehɨawekai kename xewitɨ nu'nuyari kamɨnikekai, pɨta putayɨ: ''Xɨka ne pɨnereuyehɨaka ke uyeikani ta'ikwewatɨ kepauku ne'nuanitsie, ¿kehekuyɨtɨ pekuyɨne ahepaɨsta?''2424Ikɨ nu'nuyari kahɨkɨtɨni ye'tikuxata kentiuyɨ, hapaɨna ke'ane tiuta'utɨa ikɨ, tameta te'teakumate kename ikɨ niuki tisasuni. 2525Hapaɨna Jesús waɨkawa tiuyuri. xɨka xexuitɨ utɨutsienike, ne netikueriwa kename kwiepa kwahexeiyanike xapate mu'tiutsiwakai.

Acts

Chapter 1

1Meripaitɨ xapa ne muta'utɨa, aku Teofilo yenemainekai naime Jesus kentiuyuri hapaɨna kentiu'ɨkitaxɨ, 2kepaukurike tukaritsie ta'heima mu'kwewiya. Ikɨ yatiuyɨ utɨmanarike aku Mɨkɨ pɨtiunɨ'akai Espiritu Santo hetsie aku nɨ'aritsixi waranayahapakai. 3Aku'ri tiukwineka, Mɨkɨ puyuhekɨataxɨ ayenieretɨ mɨkɨmexi wa'hepɨsta waɨkawame tiuhekɨataka ti'saunimekɨ. 40 Tukari Mɨkɨ puyuhekɨataxɨ wa'hepɨsta, mɨta tiutaxa Kakaɨyari kwieparieyatsie timieme.4Kepaukuta Mɨkɨ wa'hamatɨa yu'xeɨriekai, Mɨkɨ pɨtiunɨ'a Jerusalen kiekariyaritsie makwawayakɨkanike, pɨ'ta meke ikwewienike wa'Yau wa'rakaxewiriyakai, aku mɨkɨtsie, Mɨkɨ pɨputayɨ: ''Xeme xemu'enana Nehetsie timieme, 5kename Juan haa'kɨ ti'ɨyanekai, mɨta xeme xeti'ɨyarieni Espiritu Santo'kɨ etsiwa tukari hauyewekakaku'.'6Keapauku mɨkɨ meyuxeɨriekai yu'naitɨ mepita iwawiyaxɨ: ''¿Ta'Ukiyari, ikɨ'i tukaritsie raya'axe aku ekɨ pemenuitɨani Israel kwieparieya?'' 7Mɨkɨta pɨtiwarahɨawe: ''Ni pɨkwati'ane xeme xete'akumaika kepauku tiyɨni ni hapaɨna ta'xari mankayeiya aku mɨkɨ Ta'Yau yaputayɨ Yu'tɨrɨkariyakɨ. 8Mɨta xeme tɨrɨkariya xeyatiuriyarieni, kepauku nuani Espiritu Santo xe'hetsie, mɨta xepakɨne nenieremete Jerusalen, mɨta siere naitsata Judea mɨta siere Samaria mɨta siere kewa kwie mau'axe.''9Keapukuta Mɨkɨ Ukiyari Jesus ikɨ'i yamutayɨkai, mexi akuxi yu'heima mahautineniere, Mɨkɨ pankuhanie mɨta haiwí piti'áwietaxɨ wa'hɨxie. 10Mexi akuxi mɨkɨmexi yu'heima mahautineniere keapuku Mɨkɨ metɨatsie, yamakate ha'eriwakaku, yu'hutatɨ ukitsi wa'aurie maputi'ui pini titusáme mete anakapitɨ. 11Mɨkɨmexi pɨ'meputiyɨ: ''Xeme, Galilea kiekatari, ¿ketiu ana xeti'u yu'heima xe'hautinenieretɨ? Mɨkɨmɨ Jesús aku ta'heima mautimie pakunuani hapaɨna siere ke'hapaɨ tiutɨa aku ta'heima metɨa.12Mɨta mɨkɨmexi mapanuaxɨa Jerusalen aku hɨrimutsietsie Olivo tiyetewakaku, aku mɨkɨ kiekari hurawa muma Jerusalen aurie, xawatikɨ tiyu'uximayatsie. 13Keapuku mɨkɨmexi mamu axɨa mapantikɨ kitsie antitewakaku, aku kewa mamayetekaitsie. Mɨkɨmexi me'hɨkɨtɨkai Pedro, Juan , Jacobo, Andrés, Felipe, Tómas, Bartolomé, Mateo, Jacobo Alfeo nu'aya , Simón aku Zelote mɨta Judas Jacobo nu'aya. 14Mɨkɨmexi yu'naitɨ meyunɨkai meyu xewitɨ hapaɨ, mexi akuxi mɨkɨmexi meyu'ɨwiyatɨ meyu'nenewiekai. wa'hamatɨa siere meyukanieritɨakai ukarawetsixi, María aku Jesús teyaya mɨta siere iwamama.15Mɨta anamɨ tukaritsie Pedro wa'hixɨapa iwamarixi putake, teɨteri 120 me'hɨkɨtɨkai mɨta pɨputayɨ: 16''Iwamarixi, pɨ'reuyewekakai Kakaɨyari niukieya maya'anikekai yatiyɨni, aku iya Espíritu Santo pɨ'mutayɨkai meripaitɨ iya David te'tana aku Judas hepɨsta, aku waru'xeiyastɨa ke'ane Jesús mamuhɨa.17Mɨta mɨkɨ ta'hamatɨa payewekai mɨta tiyatuiriyarie kepatɨ hetsiena timiemetɨkai aku ikɨ uximayatsikatsie. 18(Hikɨta ikɨ uki kwie punanai aku me'iwakaikɨ yaturiyariekai aku tsitikayaka, mɨta umaniere yumu'ukɨ pukawe waiyarieya putatsanixɨ naitɨ waiyarieya pautaxɨriexɨa. 19Yu'naitɨ kepatɨ Jerusalen mekutekai mepu'enana ikɨ yatiuyɨ, mɨta mɨkɨmexi mana kwiepa pumete'iterɨwaxɨ yu'niukikɨ ''acéldama,'' pɨ'anyitɨ panyine, kwietsie maku'xure.'')20Mɨta pɨreuku uxa Salmos xapayaritsie: 'KWIEYAYA KE UTA'UNARIENI, MɨTA XEKWATEPITɨAKA XEWITɨ TEWI MANA MUKANI.' XEWITɨTA PɨTA HE'TSIENA MIEME KE'AYANI TITA UXIMAYATA.'21pɨ'reuyewetse, ya'umieme, xewitɨ ukitsi aku ta'hamatɨa memu uwakai naitsarie tukaritsie aku ta'Ukiyari Jesús watahakekai mɨta manyeyeikakai ta'hetsie, 22tiuyukatsutɨapaitɨ aku Juan muka ɨyarietsie kepauku tukari maya'atsie aku Mɨkɨ mewitɨkietsie aku ta'heima, kahɨkɨtɨkamɨkɨ xewitɨ uniereka Mɨkɨ mankuketsie ta'hamatɨa ayewetɨ.'' 23Mɨkɨmexi yu'hutame ukitsi mamawati'uitɨa, José, tawari titewatɨ Barsabás, hapaɨna siere tiuhɨawerɨwatɨ Justo mɨta siere xewitɨ Matias titewatɨ.24Mɨkɨmexi mapuyutanenewi mɨta pɨmeputiyɨ: Ekɨ, ta'Ukiyari, teɨteri wa'iyari papakumate, mɨta ta'neuxeiyastɨa ke'ane ikɨ meyuhuta Ekɨ ke'ane papanayahana 25aku yatikayanikɨ ikɨ uximayatsikatsie mɨta siere nɨ'aritsie aku iya Judas tiuhayawaxɨ yu'hetsie metɨa aku kewa kwie hanayexei.'' 26Mɨkɨmexi mepuyuta'iwiri mɨkɨ wa'hetsie; mɨta mɨkɨ iwarika Matias'tsie pukawe mɨta mɨkɨ pu'inɨatsie meyu 11'tɨkai aku nɨ'aritsixi.

Chapter 2

1Kepauku nuatsie Pentecóstes tukarieya, mɨkɨmexi yu'naitɨ meyɨnɨtɨ mana axeikɨa meyukanieritɨakai. 2Yamakate ha'eriwakaku wa'heima pakane pɨmete u'enana waɨkawa eka eniɨriɨkɨtɨ, mɨta pɨtahɨnixɨ naime ki'ta aku kewa mɨkɨmexi mahayetekai. 3puyuhekɨataxɨ wa'hepaɨsta niuki tai hapaɨ anenetɨ mɨkɨ meyatuiriyarie mɨta puyuhayawaxɨ wa'xexuimetsie. 4Mɨkɨmexi meputihɨniyarie Espíritu Santo'kɨ mɨta mete utsutɨa ma'utiniutɨ hipame niukikɨ, ke'hapaɨ Mɨkɨ Espíritu tiwayatuiriekai ke'hapaɨ meteniuni.5Hikɨta mexuawekai Judio'tsixi Jerusalen mekutekai, ukitsi mete'ayexeiyatɨ, naitsata kiekatari ta'heima hetɨa. 6Kepauku ikɨ memu'enana yetiuyɨ eniɨriɨkɨkai, yu'waɨkawatɨ mepuyuxeɨri mɨta mekwayumatekai mɨkɨ mewa'eniekaikɨ mamaniutɨkateikɨ mɨkɨ ke'aneme mamuniuka. 7Mɨkɨmexi memamakai mɨta siere mewawaɨrekai; mɨta pɨ'meputiyɨ: ''¿Ikɨ makate'hɨkɨ heitseriemekɨ Galileo'tsixi yu'naitɨ aku mamaniutɨka?8¿Ke'tiuta tewa'enie, yu'xexuime ta'nuiki ma'uniukame aku tame ta'niukitsie temayaniuwaxɨ? 9Partos, Medos mɨta Elamitas, mɨta mɨkɨ mekutei mana Mesopotamia, Judea hapaɨna Capadocia, siere Ponto mɨta siere Asia, 10siere Frigia, siere Panfilia, siere Egipto mɨta mautayune Libia mamanetɨka wariena Cirene, mɨta iwatamete Roma'tari, 11Judio'tsixi mɨta prosélitos, Cretenses mɨta Árabes, tameta tewa'enie yamamaitɨka aku ta'niukikɨ aku iya tɨrɨkaɨyemekɨ Kakaɨyari kentiyuriene.''12Mɨkɨmexi memamakai mɨta mewawaɨrekai; mɨta pɨ'metehayuhɨawekai hipatɨ wamatɨa: ''¿Tita ikɨ ranyine?'' 13Mɨta hipatɨ mepiti'nanaima mɨta pɨ'meputiyɨ: ''Mɨkɨmexi me'hɨhɨne winukɨ hekwamekɨ metarɨwe''.14Mɨta Pedro mana putake meyu 11 wa'hɨxie, yu'niuki putatɨrɨkariyaxɨ, mɨta pɨtiwarahɨawe: ''Ukitsi Judea kiekatari xeme siere aku Jerusalen xemekutei, xeme xetenakumaika ikɨ; xeu'enana paleku kenentayɨni. 15Ikɨ'i teɨteri makwa'tarɨwe aku xeme pɨxeteku'eriwa, akuxi katiumeri hikɨ tukaritsie.16Mɨta pɨ'tiutaniekie iya timaikame hepaɨsta aku Joel: 17'PɨTI'ANENI TUKARI MAKWINATɨTSIE', KAKAɨYARI PɨPAINE, 'NE NE'PIKUHAYAWA NE ESPÍRITU YU'NAIME HEIMA TEɨTERI. WA'NIWEMA UKITSI MɨTA WA'NIWEMA UKARI KAKAɨYARI WANɨ'A NIUKI MEYATUANI, WA'NIWEMA TEMARI MEPIXEIYA HEINɨTSIKA MɨTA UKIRAWETSIXI HEINɨTSIKA ME'HEINɨNI.18HAPAɨNA SIERE NENɨ'ARITSIXI UKITSI MɨTA SIERE NENɨ'ARITSIXI UKARI ANAMɨ TUKARITSIE NE NE ESPÍRITU NE'KUHAYAWA, MɨTA MɨKɨMEXI KAKAɨYARI NIUKIEYA MEYATUANI. 19NE NEWAXEIYASTɨANI XEKWATENENIERE HAPAɨ TA'HEIMA MANAKAYUAWI MɨTA SIERE TI'HEKɨAKAME TA'HETɨA ANA KWIEPA, XURIYA, TAI MɨTA KWAUNI ANTINEIKAME.20MɨKɨ TAU TA'YɨXARE MɨTA MɨKɨ METSERI XURETɨ PAYANI, AKUXI TɨRɨKAɨYEMEKɨ YU'HEKɨATɨ AKU ANAMɨ TUKARI TA'UKIYARI HAMIETSIE. 21MɨTA Pɨ'TIYɨNI KE'ANE YU'NAITɨ KE'ANE UKIYARI TA'HɨAWE MITANAKE'ERIENI MɨKɨ KUWIKWENI.'22Ukitsi Israel kiekatari, ikɨ niuki xeu'eni: Jesús Nazaret kiekame, xewitɨ uki Kakaɨyari ipitɨakaku xeme xe'hetsie waɨkawa tɨrɨkaɨyemekɨ tiu'hekɨataka mɨta makwateneniere hapaɨ siere mɨta siere tiuhekɨataxɨ mɨkɨ aku Kakaɨyari yatiuyuri Mɨkɨ Hetsie xeme xe'hixɨapa, aku xeme xete'akumate, 23aku mɨkɨ yatiyɨnikekai mɨta meripai rakumaikaku Kakaɨyari, Mɨkɨ kayatuiyani, mɨta xeme teɨteri siere yu'mamakɨ mari'itsika maka'hexeiyatɨ, memikawi mɨta me'mimi; 24aku'ta Kakaɨyari menku'ha ixɨnakari mɨkiriyatsie kentiyukukuine, mɨta kwayɨwekai Mɨkɨ makuwiekake mɨkɨmexi yameteyurieka.25Mɨta David pɨ'paine Mɨkɨ hepaɨsta: 'NE NEPIXEI UKIYARI NE'HɨXIE, METSɨ MɨKɨ NE'TSERIETA KANIERE AKU NE NEKWA KUYUITɨARIWANI. 26MɨTA YA'UMIEME, NE'IYARI YU'TEMAWIEKAI MɨTA NENENÍ YU'TEMAWIEKAI. HAPAɨNA SIERE NE'WAIYARI PAYENIERENI SASUNI TI'ERIETɨ.27MɨTA EKɨ PEKWA IKWE'EIRIENI NE'KɨPɨRI MɨKITE MAMATI'HETSIE, NI HAPAɨNA PAKWATI PITɨANI IYA TATAKURI KWA'AKUAMTE MIXEIYA ITAA'RIKA. 28EKɨ PENETSUXEIYASTɨA IYA HU'YETE TUKARITSIE MIEME; EKɨ PENETSITAHɨNIYA TEMAWIYAKɨ A NIERIKAKɨ'.29Iwamarixi, ne ne'yɨwe nexe'utahɨawe sasunimekɨ iya ta'nuiwari David hepaɨsta: mɨkɨ pu'mɨ mɨta pukateukie, mɨta kewa haukateukie hikɨ akuxi ta'hamatɨa kaniere. 30Ya'umieme, mɨkɨ ti'maikame hɨkɨtɨkai mɨta Kakaɨyari rakumaikai kename eka'xewiriyakai mɨkɨ hetsie, kename Mɨkɨ pɨ'utayɨkai xewitɨ ikwaxieya waiyarieya ɨparieyatsie mana kayarɨnikekai. 31Mɨkɨ punierixɨ matɨaripaitɨ mɨta pɨ'putayɨ iya Cristo mankukenikekai: 'MɨKɨ NI KWA UKWE'EIRIWAXɨ MɨKITE MAMATI'HETSIE, NI HAPAɨNA WAIYARIEYA KWA'IXEI TI'ITARIKA.'32Ikɨ Jesús, Kakaɨyari penku'ha, aku tame teyunaitɨ temunierixɨ. 33Ya'umieme, an'kuhaniekari Kakaɨyari mamaya tserietana mɨta yu'mamatsie ihɨka makaxewiriyariekai iya Espíritu Santo hetsie aku Yauya, Mɨkɨ pikuhayawaxɨ ikɨ, aku xeme xemixeiya hapaɨna xemi'enie.34Ketiu David ta'heima kwa'antitɨa, mɨta mɨkɨ pɨpaine: 'NE UKIYARI Pɨ'TIUTAHɨAWIXɨ NE UKIYARI: ''NEUKANI NE MAMA TSERIETA, 35KEPAUKURIKE KE'ANE MEMETSI AKAHEKA A'ɨKATETɨA MEMUTIYAXE''. 36Ya'umieme, xeteneupitɨa yu'naitɨ Israel kiekatari sasunimekɨ memeitimani kename Kakaɨyari yatiuyuri ti'yuhutame, Ukiyari mɨta Cristo, ikɨ'i Jesús aku xemika'wi''.37Hikɨ'ta kepauku mɨkɨmexi ikɨ mamu'eni, yu'iyaritsie mepeitima mɨta Pedro pɨmete'utahɨawixɨ mɨta siere yu'naime nɨ'aritsixi: Iwamarixi, ¿ke'hapaɨ teyɨni?''. 38Mɨta Pedro pɨ'tiwarahɨawe: ''Xeuyuti'iyaritɨa mɨta xeka'ɨwa xeme xeyuxexuitɨ, Jesucristo'tsie xe'itipitɨ mɨta xe'tehauyahɨwiyarieni yu'tatakurikɨ, mɨta xeme xe'yatuiriyarieni imikieri aku Espíritu Santo. 39Xeme xe'hetsie pakaxewiriyarie mɨta siere xeniwematsie mɨta siere ke'ane tewapai memu'uwa, keyupame teɨteri Mɨkɨ ta'Ukiyari Kakaɨyari watahɨawe.''40Mɨta hipame niukikɨ mɨkɨ wayatuiri mɨta waruta'ti pɨ'tiwarhɨawetɨ: ''Xeukuwikwei ikɨ'i nuiwaritsie tsimete'itɨtɨa". 41Umaniereta mɨkɨmexi niuki yu'mamatsie mepihɨi mɨta maputi ɨyerie, mɨta anamɨ tukari mapanyahaxɨa 3000 teɨteri. 42Mɨkɨmexi mana makanierekai metewa'ɨkitɨakai iya nɨ'aritsixi, meyunɨtɨ, axeikɨa mete utikwa'atɨ mɨta siere nenewiyatsie.43Marika nua yu'naime teɨteritsie wa'kɨpɨritsie mɨta waɨkawa ti'hekɨatɨ yakwatiyɨwe hapaɨ iya yamete uyuri nɨ'aritsixi. 44Yu'naitɨ ke'ane sasuni mete uta'eri yu'naitɨ meyunɨkai mɨta naime pini mete hexeiyakai yu'naitɨ tiwa pinitɨkai, 45mɨta mɨkɨmexi mete hexeiyakai mete hautatuaxɨa mɨta yu'naime mete warutapitɨa, ke'hapaɨ mɨkɨ mete hauyahɨakai yu'xexuitɨ.46Mɨta tukari mankayeikakai mɨkɨmexi mepuhukai ya'xeikɨa mete yukuhɨawetɨ manamɨ teyupanie, mɨta pani makwakai kiekatari waki'ta mɨta ikwai mete yuyatuiriekai meyutemamawietɨ mɨta yu'iyaritsie makayu we'etatɨ; 47mɨkɨmexi Kakaɨyari mete kwitɨakai mɨta teɨteri yu'naitɨ wa'hatsɨa mepuhetei. Mɨkɨ Ukiyari tukari mankayeikakai wa'ranyahatɨwakai ke'ane mekuwikwenikekai.

Chapter 3

1Hikɨta Pedro y Juan mapantikɨ teyupanie mayaarɨkaikɨ mamuyutinewiwakai taikaihikɨtɨkai. 2Xewitɨ tewi ka´uyewetɨ ya anetɨ pa´tinaiwakai, me pei hanakai turarɨkɨ teyapanie kɨtenie metiyetsakai, titewakame witsi ane, mɨkɨ tiwaukaɨtixɨtixaɨtɨ tumini teɨterɨ memiparewienikɨ teyupanie memautahake. 3Kepauku waru xei Pedro Matɨa Juan mamautahaxianikekai mana teyupnie, mɨkɨ tiearatawawirituminɨ.4Pedro, matɨa Juan mɨkɨme heikaxeɨyaka hixtana mɨkɨmexipɨ´meputiyɨ taneuxeiya. 5Mɨkɨ kua ayeiwe waxeiyakai tixaitɨ mete ipitɨanikɨti kuewietɨ me te ipitɨanikɨ. 6Mɨkɨ Pedro paɨ ne kua hei xeiya plata meta oro né tita nerexeiya nemati yetuirie, Jesucristo niukieyakɨ Nazaret kiekame pa ayeiwetɨnayaá.7Pedro piwi mamayatsie tserietana penkuhá, yapauku ɨkateya umeteya kɨriweya patitseɨyexɨ. 8Ankutsukuakatɨ kua ayeiwekai pankuke ayeiwetɨpatɨa, pautaha Pedro y Juan wahamatɨa teyupanie uyeiwetɨ ankutsukukatɨ kakaiyari tikwitɨatɨ.9Yunaitɨ teɨteri mepi´xei yyeiweme kakaiyari tikuitɨakai. 10Mepimaikai iya uki teyupanie kitenie matiyeixakai tiwautɨtumini waatɨ titewatɨ witsiané waɨkawa memamakai meyu iyaritɨakaimenenieretɨ kentiayɨkai hepaistana.11Mexitá meiwya Pedro y Juan yanaitɨteɨteri yentiuyɨmana kitenie tiyetewakaikɨ, kitenie Salomón, waɨkawa memamakai. 12Kepuaka Pedro muniexixɨ mɨkɨ paɨtiwarahɨaweteɨteri xeme ukitsi Israel, tari, ¿ketiara xemamá? ¿ketiaru waɨkawa xetatsixeiya tame, tete uyurieni hapaɨ mɨkɨ uyeiwetɨmayanikɨtame teyiwawenihapaɨnenimayatsika temexeiyenihapaɨ.13Abraham kaɨyarieya meta Isaac meta Jacob, tayeyeuma, raya axé yu nɨ ari Jesús. Mɨkɨ kahɨkɨtɨnɨ xeme xemiyatua xekua itanake´eri Pilato, hixie ke´paaku mɨkɨ iyarieya ya anekai mitaxɨnakekai. 14Xeme xemitixahe´eri Santo aixi tiaka iyavimexemitawau hetsienamieme tiyamiekame tatuiyanikɨ.15Xeme xémimi tukari tiyupitɨwame mɨkɨ aku kakaiyari menkuha mɨkitewatsata, tame testicutsixi tehikɨ mɨkɨ yentiakikɨ. 16Hikɨta yuri eriyerika hetsiena kentitewa ikɨ ukikeane xemexemxexeiya, xemi xexeiya, tɨrɨkaɨyemekanayeitɨani. Yuri eriyerika Jesus hepatsa kaniyatuirieni raya arɨkame heriemaneikɨ xeme xe hixié.17Hikɨta ne iwama, nerakumate xeme yexetekakɨ xekate akumaitɨ, yakeikɨa siere xe itsɨkate-makwate akumate. 18Mɨta kukaɨyari kemutayɨ matɨaripaɨ temaikatewatetakɨ kename Cristo tikwinekekai, mɨkɨ hikɨ kaneya atɨani.19Mɨkɨ yeti anekɨ, xekenuyutamaru kuitɨa xekeneayawapa paɨmɨ xe´tatakuri maaku yeitɨarieni, xehetsieaixɨti anetɨ titixuawerekewapai kakayari meyu kanieritɨa; 20mɨta mɨkɨ Cristo kehaniani xemutaxatɨarie akú xeme, Jesús.21Mɨkɨ kahɨkɨtɨnɨ iya ta´heima yamamatsie mihɨnikepauku axɨ rakayɨni naitɨ kenti anekɨyeti anekaka Dios kukɨyari putanɨ´a mɨixa pautine temaikatewateta putaniu Santo mehɨkɨtɨkai. 22Moisés sasunikɨ putaxɨ:TA ALILLARIKAKAɨYARI PANKU HÁNA XEIME TIMAIKAME NE HAPAɨ NE IWAMA WATSATA. XÉME XE ENANANI NAIME MɨKɨ KENTAYɨNI. 23PAɨTA TIYɨNI YU NAITɨ TEɨTERI KE ANEMɨKɨTIMAIKAME KWA ENIENI AYA ARɨKAMEKɨ KUMAWERIYERIENI MANA KIEKARIPA.24Yu haitɨ temaikate Samuel munyeikakatisie mta hipatɨ arike memu axɨa utɨmana, yunaitɨ maputinia ana takarilsie. 25Xeme xehikɨ te maikate wahiwemakaiyari xe akaxewriyaxɨ xetutsima wahepaɨsta, Abraham tiutahɨawariehapaɨ. ANUIWATI YU NAITɨ ANIWEMA KWIEPAMENTAMA IMIKIERI METE HEXIYATɨ MAPAKɨNE. 26Ariketa kakaɨyari yuhɨ´ari makuha mei nɨ´a matɨatixe hatsia, imikieri xemexeiyenikɨ xe anaya kɨneme yu xexuime xeme tsitranyinetsie.

Chapter 4

1Mexi akuxi Pedro matɨa Juan metekuxata teɨteri wa'matɨa, tatsinitsixi mɨta siere capitani teyupanie iwiyame mɨta siere Saduseo'tsixi mapu'axɨa wa'hatsɨa. 2Mɨkɨmexi waɨkawa meyuhɨawekai mɨkɨ Pedro matɨa Juan teɨteri mete wa'ɨkitɨakaikɨ Jesús'tsie me'itipitɨ, mɨkiriyatsie mankukekaikɨ. 3Mɨkɨmexi mawaruti'hɨa mɨta mawarantaxɨri kaxariyaritsie mapukatariyarie, metsɨ anamɨ taikai katiyɨaneni. 4Mɨta yu'waɨkawatɨ teɨteri niuki mamu eniekai sasuni mete uta'eri; mɨkɨ ukitsi sasuni mete uta'eri 5000 mehɨkɨtɨkai.5Pɨtiuyɨ uxa'arieka, mɨkɨ wa'itsɨkate, ukirawetsixi mɨta te'utɨwamete mepuyuxeɨri mana Jerusalén. 6Anás, mɨkɨ tatsini warahana mana yu'kanieritɨakai, mɨta siere Caifás, mɨta siere Juan, mɨta siere Alejandro, mɨta siere iya tatsini manyaka iwamama. 7Mɨkɨ kepauku mana Pedro matɨa Juan yu'hixɨapa mawati'uitɨa, pɨ'mete waru'iwawi: ''¿tita tɨrɨkariyakɨ, sunu ke'anetsie xe'itipitɨ, xeme ikɨ yaxete uyuri?''8Umaniereta Pedro, Espíritu Santo'kɨ hɨnetɨ, pɨ'tiwarahɨawe: Xeme, itsɨkate kiekaritsie mɨta ukirawetsixi, 9xɨka tame hikɨ tukari te'ayawawiyarieka aku aixɨ tete'uyuri xeimetsie uki ti'kuyeme, ¿ke'titakɨ ikɨ uki aixɨ tiu'itɨarei? 10Ikɨ yatiuyɨ xeketehetimani xeme hapaɨna siere Israel kiekatari meketehetimani, iya kentitewa aku Jesucristo Nazaret kiekame, aku xeme xemikawi, mɨta aku Kakaɨyari menku'ha mɨkite wa'tsata, Mɨkɨ Hetsie tsɨkarikɨ, ikɨ'i uki ana niuweni xe'hɨxie aixɨ anetɨri kareukuyetɨ.11Jesucristo tete ka'hɨkɨtɨni xeme aku kita'mete waxeneikahɨani mɨta Mɨkɨ kanayeitɨarieni tete maukayarɨni wakutunitsie. 12Ni kwa'xuawe wikwestɨarika xeime tewi'tsie, ni kwa'uyeika ta'heima hetɨa, yatuiyatɨ ukitsi wa'hatsɨa, aku mɨkɨtsie tame tekuwikweni.13Hikɨta kepauku memunierixɨ kename Pedro matɨa Juan metemaiwawekai mɨta mepeitimaixɨa kename mɨkɨ mehɨkɨtɨkai ukitsi makatematetɨ makate uyuta'ɨkitɨaka, mɨkɨmexi mapuwawaɨrixɨ, mete'uma kename Pedro matɨa Juan Jesús matɨa mau'uwakai. 14Mɨta mɨkɨmexi ma'uniereka iya uki mu'ixɨariyakai wa'aurie muwekai, mɨkɨmexi makwa heixeiyakai yukɨ memutiyɨni ikɨ yatiuyɨkai.15Mɨta umaniere kepauku mɨkɨmexi pɨ'mete unɨ'akai mɨkɨmexi'tsie nɨ'aritsixi mekewayakɨneke mana meyuxeɨriekai mamayutixexeɨriwa, mɨkɨmexi mete uyutixatɨa. 16Mɨkɨmexi pɨ'meputiyɨ: ''¿Ke'tewayurieni ikɨ ukitsi? Mɨta ikɨ yatiuyɨ xeime mamuwewi kwatiyɨwe hapaɨ mɨkɨmexi wa'hepaɨsta yatiuyɨ mete akumate'tari yu'naitɨ Jerusalen mekutei mɨta tekwayɨwawe tetetata we'erieni. 17Mɨta ikɨ yamanyine kwarayukumaika'kɨ teɨteri wa'hɨxie, pɨ'tetewa mariuta xeime tawari pɨ'makwatehahɨaweni ikɨ'i Kentitewatsie''. 18Mɨkɨmexi Pedro mame Juan mawarutahɨawixɨ mekewatakɨneke mɨta pɨ'mete warunɨ'a tixaɨ makwate'kuxatanike ni makwate ɨkitɨakake iya kentitewakɨ Jesús.19Mɨta Pedro matɨa Juan maputiniu mɨta pɨ'meputiyɨ: ''Xɨka aixɨ aneni Kakaɨyari hɨxie texehau'enieka xeme Mɨkɨ'ta tekwa hau'enieka, xeme yexeuti'yuaneni. 20Mɨta tame tekwayɨwawe tete'uhayawa yatemaitɨkani aku ikɨ yati'ane tame temunierixɨ mɨta temu'enana.21Umaniere'ta waɨkawamexɨa mewaruti'mariutaka Pedro mame Juan, mɨkɨmexi mewarupitɨa meya'hu. Mɨkɨmexi makwa uyɨwekaxɨa tixaɨ mete ukaxeiyame meyɨwawetɨ mamakɨne mawarantaxɨrieni, metsɨ meyunaitɨ teɨteri Kakaɨyari mete kwitɨakai mana yatiuyɨkaikɨ. 22Mɨkɨ uki mena'kamakai kwatiyɨwe hapaɨ aixɨ mu'itɨariekai mɨta 40 witari pukatei haeimana masi.23Umaniere'ta mɨkɨmexiri ma'utatuiyaka, Pedro matɨa Juan mapu'axɨa yu'teɨterima wa'hatsɨa mɨta naime yamaputiyɨ kemete waretahɨawekai iya tatsini'tsixi mamanyetei mɨta siere ukirawetsixi. 24Kepauku mɨkɨ mewaru'eni, meyunɨtɨ yu'niuki mepanku'ha Kakaɨyari hatsɨa pɨma'putiyɨ: ''Ukiyari, Ekɨ PETIUTIWEWI TA'HEIMA TI'MIEME MɨTA KWIE MɨTA HARAMARA, MɨTA SIERE NAIME MANA TITA TI'XUAWE, 25Ekɨ Espíritu Santo'kɨ anɨ'ari David ta'yau tee'tana, pɨ'pamutayɨ: '¿KE'TIU IYA KIEKARI META'MÁ GENTILES MEHA'A, MɨTA KIEKARITARI METEKUXEXEIYA TIXAɨ KATISASUNIME?26MɨKɨ REY'TSIXI KWIEPA META'MA MEPUYUKUXEɨRI, MɨTA ITSɨKATE MEPUYUXEɨRI UKIYARI HɨXIE MEPANTAHIPITEKAI, MɨTA CRISTO HɨXIE MEPANTAHIPITEKAI.'27Yati'anekaku, yu'hutatɨ, Herodes matɨa Poncio Pilato, meyunɨtɨ iya wa'matɨa Gentil'tsixi mɨta siere Israel kiekatari, mepuyuxeɨri ana'i kiekaritsie me'antahipitetɨ aNɨ'ari aku santo, Jesús, aku Ekɨ haceiti pemitawiri. 28Mɨkɨmexi mapuyuxeɨri yemete kakɨneke aku Ekɨ kepentiku'eriwakai yatiuyɨ kename yati'yɨnikekai.29Hikɨ'ta, Ukiyari, newaru'eni kemetate'kumariuta mɨta ta'neupitɨa tame a nɨ'aritsixi a Niuki te'taxata tekawa'utɨ. 30Mɨta mexi akuxi Ekɨ a'mama peta'tserani aixɨ petiyurienike, ti'hekɨatɨ mɨta ti'mariwetɨ yati'yɨni iya kentitewa hepaɨsta aku a nɨ'ari Jesús.'' 31Kepauku mɨkɨmexi mete'anhɨa nenewiyakɨ, kewa mɨkɨmexi memeyu kanieritɨakai manamɨ pukuyua, mɨta mɨkɨmexi yu'naitɨ meputihɨniyarie iya Espíritu Santo'kɨ, mɨta mɨkɨmexi Kakaɨyari niukieya makuxatakai makawa'uwetɨ.32Mɨkɨ yu'waɨkawatɨ anamɨ sasuni mete uta'eri ya'xeikɨa meteyuku'hɨawekai yu'iyaritsie, ni'xewitɨ mɨkɨ pɨkwa'utayɨ pini mete hexeiyakai pɨ'meteyukuhɨawekai kename tiwa'pini; pɨta, mɨkɨmexi mete hexeiyakai yu'naitɨ tiwa'pinitɨkai. 33Waɨkawa tɨrɨkaɨyemekɨ nɨ'aritsixi mepiku'xatakai kemete unierekai iya Hetsie aku mankuketɨarie aku Ukiyari Jesús, waɨkawa imiekieri mɨkɨmexi wa'hetsie yu'naime kanierekai.34Xewitɨ tewi kwa'ayewekai wa'hetsie tixaɨ reiyahɨatɨ, keane iya tixaɨ rexeiyakai kwie, ki, metetuakai mɨta mɨkɨ tuminiyari aku metetatuayakai 35mɨkɨ mepi'atɨwakai nɨ'aritsixi wa'hɨxie. Mɨta meteyu tapitɨwakai ke'ane sanuni mete'erie, ketipaɨmeme mɨkɨ yu'xexeutɨ metehauyahɨakai.36José, Levita nuiwarieya, uki Chipre kiekame, nɨ'aritsixi Bernabé mete iterɨwaxɨ (pɨ'anyitɨ panyine, ikɨ yatitewakai, uxipiya nu'aya). 37Kwie hexeiyatɨ, mɨkɨ pitua mɨta tumini pu'atɨa mɨta nɨ'aritsixi wa'hɨxie pitimanaxɨ.

Chapter 5

1Pɨta tɨuyɨ xewitɨ'uki Ananias titewatɨ, yu'ɨya matɨa Safira, yapaɨmeme yu'kwie pu'tua, 2mɨta yepaɨmeme tumini yu'mamatsie pu'yukuhayewiri ('ɨyaya hapaɨna rakumaikai), mɨta yapaɨmeme pu'atɨa, apóstoles waketatɨa pitimanaxɨ.3Mɨta Pedro pɨputayɨ: ''Ananias , ¿ketiuru tɨkakame a'iyari pepupitɨa Espiritu Santo peti 'itaiyakɨ mɨta pe'akuhayewirienike yapaɨmeme a'kwie kenraye'arɨkakai? 4Mexi mana kumakakia kayutuawetɨ, ¿apini katihɨkɨtɨkai? mɨta'arike muyutuatsie, ¿kwayɨwekai kepentiuyurieni? ¿kepetiu 'ahɨaweka pepuyɨ yamanyɨnekɨ a'iyaritsie? 'ekɨ teɨteri pekwatiwa'itaiya sunú a'kakaɨyari pɨta''. 5Niuki ya'anyɨneme 'enietɨ Ananias atiweka kwinatɨrieka puta'i. Marika mehexeiyatɨ mepakɨ kehate me mu'enana. 6Temari me u'axɨaka hɨxiena me'ita 'eimaka, takwa me'enyekweka,mepeikuteukixɨ.7Mɨta haika 'inɨariyari ankayaku, 'ɨyaya pautatɨá, karakumaitɨ kentiuyɨkai. 8Pedro mɨkɨ pɨrehɨawe:'' Yeneteutahɨawi kwie xete'utua 'ikɨ yapaɨmemekɨ.'' mɨkɨ pɨputayɨ: ''hɨ, yapaɨmemekɨ'',9Mɨta Pedro mɨkɨ pɨrehɨawe: ''¿kehapaɨ kuta xeme xete'uxa 'Ukiyari Espirituya xeta'inɨatakɨ? wa'ɨkate neuxeiya ke'ane 'akɨna memukateukixɨ kitenie menata'uka, mɨta mɨkɨmexi me'menanyehanikuni 'ekɨ hapaɨna.'' 10Mɨkɨ mexɨiwa waketatɨa kaniukaweni kaniumɨni, mɨta temari mepautakɨ mɨkime mepukaxei; mɨkɨmexi takwa me 'enyekweka mɨta mepikateukixɨ kɨnaya'aurie. 11 11Marika putixuawerixɨ naitsarie teyupanie, meta iyá wa'hetsie yemanyɨnekɨ me mu'enana.12Waɨkawa tiyuhekɨatɨ mɨta 'aixɨ ti'anetɨ waɨkawa ti'yɨanekai teɨteri watsata nɨ'aritsixi wa'mamatekɨ. Mɨkɨmexi yunaitɨ meyukanieritɨkai ki kitenie Salomón mita wewiekaita. 13Mɨta xewitɨ 'iyarieya yekwa 'uyɨnekai wahamatɨa muyutinɨni; mɨta yatɨtɨ yeti'anekaku, kiekatari meteaya'akame mewarayeitɨakai.14Meyutiwaɨkarirɨmekai hasuni mete'erietɨ Kakaɨyaritsie, teɨteri 'ukitsi meta 'ukarawetsixi, 15Tekwikwikate mewarutɨtɨ huyeta mewarukatua'akai 'utatsie, manamɨ kepauku muyeyanikekaitsie Pedro, 'etɨrieya xeimetsie kawenikekai. 16Hapaɨnata yuwaɨkawa teɨteri tewatari mepuyukuxeɨri Jerusalen warita me'matetɨkatei, tekwikwikate mewaru atɨwakai mɨta kehate siere espiritutsixi aixɨ mekwa teu'iyari wa'tsata kanierekai, mɨta yunaitɨ herie mepaneikakai.17Mɨta tatsini manyeka pankuké, mɨta yunaitɨ kehate mana hamatɨana meyukanieritɨakai ( aku Saduseotsixi me hɨkɨtɨkai ); mɨta waɨkawa me'putiɨtetsa 18mɨta nɨ'aritsixi mewarutiwiyaka, kaxariyari mewarantaxɨrɨ.19Mɨta tɨkarikɨ titɨatsie Kakaɨyari 'akerieya pukate itupari hauyepieka waranyewitɨ takwa, mɨta pɨputayɨ: 20''Xehuni, teyupanie xeheti'ume teɨteri xetenewaretaxatɨa naime niuki tukari kwaxɨwetsie timieme.'' 21Mɨta mɨkɨ memu 'enanaxɨtsie yemanyɨnekɨ, mɨkɨmexi mepautahaxɨa Teyupanie kahekɨarirɨmekaku mɨta mete'uta 'ɨkitɨa. Mɨta tatsini manyeka meta kehate hamatɨana meyukanieritɨakai meu'axɨaka, yunaime mewaruxeɨri, 'ukirawetsixi Israel kiekatari, meta mete'utanɨá meke u'atɨarienike nɨ'aritsixi kaxariyari me 'ayehapanieme.22Mɨta xutarutsixi memankɨ tixaɨtɨ mekwate hekaxei kaxariyari, mɨta mɨkɨmexi mepakunuaxɨa yemetiyɨnike: 23''Tame kaxariyari tepekaxei yaxeikɨa reukunakame ketente'unakai mɨta te'hɨwemete kitenita mepeti'ukai, mɨta tame te tehauyepitsie, tixaɨtɨ tekwate hekaxei kitá.''24Hikɨta kepauku teyupanie kapitani mɨta me'manyeteitsixi tatsinitsixi 'ikɨ'niuki meu'enieka, mɨkɨmexi mepuhɨxixi mewaxeiyatɨ mɨkɨmexi, mɨta tita'tiyuhekɨare kekai yemanyɨnekai. 25Mɨta xewitɨ putá'a pɨtiwarahɨawe: 'Ukitsi xeme xewarantaxɨri kaxariyari teyupanie me'hayeútɨ kiekatari meteware'ɨkitɨatɨ.''26Anamɨta kapitani petɨa xutarutsixi wahamatɨa, mɨta waranuitɨa waɨriyarika kawapitɨatɨ, memaumamakaikɨ teɨteri tetexikɨ mewati'tuaxake me'erietɨ. 27Kepauku mɨkɨmexi memu'atɨarietsie, mepu'tiuitɨarie tiwatixaxatsie. Tatsini manyeka waruti'iwawiyaxɨ, 28Pɨhaitɨ: '' tame tɨrɨkaɨyemekɨ texeteniu'ɨkitɨani kename xekate 'ɨkitɨakake 'ikɨ yetitewakamekɨ, mɨta'yatɨtɨ, xeme Jerusalén xehɨniya yu 'ɨkitsikakɨ, mɨta pɨxetehauyehɨwa Uki xuriyaya xe'atɨaku tahatsɨa.''29Mɨta Pedro meta nɨ'aritsixi meputi'a: ''Ta Kakaɨyari kemaine tepei'enieka keyuri 'ukitsi. 30Kakaɨyari tayau yauya Jesús pankuha, ke'ane xeme xemumi, kɨyetsie xe'ikuwietɨ. 31Kakaɨyari raye'arɨkame payeitɨa yutserietatsie pitiye 'yuniwe 'ayeitɨanike meta tiyuwikwestɨwame, mɨta wayetuirienikɨ me'yutihɨawekɨ Israel'tari, meta tatakuri reuyehɨwirienikɨ. 32Tamete'te 'akumate 'ikɨ yamanyɨnekɨ, mɨta yaxeikɨa Espiritu Santo, Kakaɨyari wayetuirie 'iyamexi kehate memei'enie.''33Kepauku te'wiyakaté tiwatixaxatsiwatsie memu'enana yamanyɨnekɨ, mɨkɨmexi mepuyehaá mɨta wa'iyari yepuyɨnekai nɨ'aritsixi mewarukwini. 34Mɨta xewitɨ fariseo Gamaliel titewatɨ, mari 'itame kenti'ane mari'itsika, ke'ane raye'akame memayeitɨkai yunaitɨ kiekatari, pankuke mɨta putanɨá, nɨ'aritsixi meke'anyehapanienike takwa mexi yetewimekɨ.35Mɨta mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: ''ukitsi Israiel kiekatari, xeu'enana waɨkawamekɨ xeme kexehaitɨka kexeyɨni 'ikɨ wakɨmanakɨ. 36Mɨixa kwa'anyemie, Teudas mankuke xewitɨ 'ayuyeitɨanike, mɨta hipaɨteuteri 'ukitsi. cuatrosientos, meyupaɨmetɨ me'uyuxeɨrieka. Mɨkɨ pu'mierie, mɨta yunaitɨ kehate memei'eniekai mepautayeixɨa mɨta tixaɨ mekatehexeiyatɨ mepakɨ. 37Ariketa yetiuyɨku mɨkɨ 'ukitsie, Judas Galilea kiekame, pankuke xapa muyutawewitsie kemenyupaɨmekai mɨta hɨpame warewitɨ yu'utɨa. Mɨkɨ hapaɨna pu'mɨ mɨta yunaitɨ kehate memei 'eniekai mepautaxɨtiexɨa.38Hikɨta ne pɨnexerahɨawe, xeuyuwapa 'ikɨ 'ukitsi wahamatɨ mɨta xewaruhayawa yuhɨkɨakame, xɨkate ' ikɨ niuki yakatixaɨ uximayatsika 'uki tipinieyatɨni, kata 'unimɨkɨ. 39Mɨta xɨkate Kakaɨyari tiyurieneni, xeme xekwayɨwekaxɨani xemika'una; kepaku xɨkate xehauhutɨ xekaxeiyakuni xɨkate xeme xeyukwitɨweni Kakaɨyari hepaɨsta.'' Paɨmɨ mɨkɨmexi meteneuyutaxɨriexɨani.40Mɨta mɨkɨmexi nɨ'aritsixi mewarutahɨawe mɨta mewarutikwini mɨta pɨmetewarunɨ'ani kename mekahaniutɨkanike Jesús kentitewakaikɨ, mɨta mewarutatuani meyehukɨ. 41Mɨkɨmexi menekɨne tiwatixaxatsiwatsie meyutemamawietɨ yemete'anyekɨnekaikɨ metekwinitɨariekaikɨ mehau'enanatɨ kentitewakaikɨ. 42Anamɨpaitɨ muwahatiyune, teyupanie mɨta kieta, mɨkɨmexi meteniukatsutɨani mete'ɨkitɨatɨ mɨta metekuxatatɨ Jesústsie kename mɨkɨ Cristo hɨkɨ.

Chapter 6

1Hikɨta iya tukari'tsie, kepauka meyuwaɨkawatɨ tɨriyamama meyu mɨiririyakaitsie, xanetsika kaniuti xuawere Greco- Judio'tsixi mɨta Hebreos wa hepaɨsta, mɨta wiuraxi paleku mekwa uximayatsiekaikɨ ikwai tiwawarietsie tukarikɨ.2Iya meyu doce waɨkawame teɨteri mekaniwaru xeɨrieni ke'ane sasuni mete'eriekai mɨta paɨ mepɨti'yɨ: '' aixɨ kwa ane tahepaɨsta kakaɨyari niukieya temuku e'eiriwani xeikɨa mexate'tsie aixɨ tetekuyurienike. 3Mɨta, xeme xewaranayehapani, iwamari, ata huta ukitsi xeme xe hetsie, ukitsi aixɨ metekahukame, Espíritu Santo'kɨ me hɨpɨneme meta siere tiyumainɨakɨ, ke ane tetewaya tuirieni ena uximayatsika memutahɨnikɨ ikɨtsie. 4Tameta ta'hepaɨsta, tukarikɨ nenewieri tepiyeweiyani meta tetekuxatatɨ meta siere uximayatsika te'hɨtɨ niukieya teku'ɨkitatɨ.5Waniukɨ kawarunakire iya naitɨ teɨteri. mɨta Esteban menanayehana, uki sasuni ti'erietɨ mɨta Espíritu Santo'kɨ hɨnetɨ mɨta siere Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, Nicolás, xewitɨ kiekame Antioquía. 6Sasuni mete'erietɨ ukitsi mekaniwa atɨani nɨaritsixi wahɨxie, ke'ane memuyutanenewi mɨta wahetsie yu'mama memautanetɨa.7Mɨta Kakaɨyari niukieya waikawa me akumaitɨ mepakɨ; mɨta waɨkawatɨ tɨriyamama me kaniuyuti mɨiririya antiyakamekɨ mana Jerusalén; mɨta yuwaɨkawatɨ tatsinitsixi ye metekakɨ sasuni eriyerikatsie.8Hikɨta Esteban, imikierikɨ hɨnetɨ mɨta tɨrɨkariya hexeiyatɨ siere, paɨ tikayanikɨ kwatiyɨwe hapaɨ hepaɨsta mɨta tiyuhekɨa tsie teɨteri wa'hepaɨsta. 9Mɨta mekaneuku uni hipatɨ teɨteri sinagoga memaye'u mete'uyu terɨwatɨ sinagoga de los libertos, Cireneos mɨta Alejandrinos meta hipatɨ Cilicia mɨta Asia.10Mɨta mɨkɨmexi mekwayɨwawekai memanku uni tiyumainɨa hepaɨsta mɨta siere Espíritu Santo ke'ane matɨa Esteban tikuxatakai. 11Mɨta mɨkɨmexi paɨ metewaruti hɨawixɨ awiekamekɨ hipame ukitsi paɨ metiyɨnikɨ: tame Esteban tema'eniewe niukɨ tsiranyɨneme tikuxatame Moisés hepaɨsta meta siere kakaɨyari hepaɨsta.''12Mɨkɨmexi kiekari memuya haxɨatɨa, ukirawetsixi, meta siere te'utɨwamete, mɨta mɨkɨmexi meniuya ha'ani Esteban hepaɨsta, me iwiyaka mekaneihana tiwatixaxatsiwatsie. 13Mikɨmexi mekaniwa atɨani teɨteri te itawamete, ke ane memutɨyɨ: ''ikɨ uki kwati hayawa niukikɨ ikɨ kakaɨyarixi memuku wetɨkatsie mɨta mari'itsika tsie. 14Mɨta teme'eniwe paɨ haineme kename Jesús Nazaret ikɨ naime tika'una mɨta titiwapaxɨani ketete'uhu tatiuku hayewiri Moisés.'' 15Yunaitɨ ke ane tiwatixaxatsiwa memayetekai Mɨkɨ hɨxitana memauka ninierekai mɨta hɨxiena memenakaxei yu hɨxie akeri hapaɨ ranaka eriekai.

Chapter 7

1Mɨta mɨkɨ tatsini manyaka paɨ putayɨ: ''¿aɨmɨ ikɨ sasuni reɨyɨne?'' 2Mɨta Esteban paɨ putayɨ: ''Iwamarixi meta yaukate, xeneneu'eni: Kakaɨyari raya'akamekɨ kaniyuhekɨata ta'yau Abraham kepauka mɨkɨ mukateitsie Mesopotamia, akuxi mɨkɨ katayarɨ'wekaku Harán; 3Mɨkɨ'ta paɨ rehɨawe: A KWIE KENEU HAIYAWA META AMAREMA MɨTA KENEMIE KWIE NÉ NE'METSIXEYASTɨANI'TSIE;'4Mɨta arike mɨkɨ yu'kwie Los Caldeos puku'eiri mɨta putaya Harán paitɨ; manapaitɨ, arike yauya u mɨkú, Kakaɨyari pi'atɨa mana kwiepa, hikɨ kewa xemexe'mekutei. 5Mɨta tixaɨtɨ kwatiyatuiriyarie imikieri yu'hetsie, ni'kewa metayarɨnikekai. Mɨta mɨkɨ pekaxewiriyaxɨ, tsepa akuxi Abraham katinuariwekai, MɨTA MɨKɨ KWIE PIYETUIRIENIKEKAI IMIKIERI HETSIENA MIEME META YA'XEIKɨA NUIWARIEYA UTɨMANA.6Kakaɨyari pe hɨawekai mɨkɨ ipaɨ: KENAME NUIWARIEYA MEKUYAXEKEKAI YA'PAMEXA XEÍTAPA WIEYARITSIE, MɨTA TEɨTERI MANAKIEKATARI MEWARANWITɨNIKEKAI META METEWAKWINITɨANIKEKAI CUATROCIENTOS WITARIYARI. 7MɨTA NE AIXɨ NE'RAKAYURIENI KEKARI'TSIE META MɨKɨMEXI MEMAKU'WɨTɨARIENI; paɨ putayɨ Kakaɨyari, META ARIKERIKE YATIYɨYU MɨKɨMEXI MENIWAYAKɨNIKUNI META MENENAYEXEIYAKUNI E'NAÍ KWEPA.' 8Mɨta mɨkɨ Abraham tiyetuiri memitipi iya circunsión'tsie hakunenakɨ, mɨta Abraham patɨa Isaac yauya mɨta peka yepí xieyameya'tsie ata'haika tukariyari'tsie; mɨtari Isaac patɨa Jacob yauya, meta iyaá Jacob wa'yau patɨa me yu'doce patriarcas.9Los patriarcas meniuti'ɨtetsani mete'kwatsetɨ josé hepaɨsta mɨta mepitúa Egipto tiyete'wakaku, mɨta Kakaɨyari hamatɨana yukanieritɨakai, 10Mɨta siere warana'yahapa naime wakwiniyatsie, meta heimana tiu'wewi meta tiyu'mainɨakame Faraón hɨxie, Egipto'tsixi wa'rey. mɨta Faraón yɨane José itsikame payeitɨa manamɨ Egipto meta ya xeikɨa yu'kié naime.11hikɨta, haká kaniutaweni naitsarie Egipto meta ya'xeikɨa Canaán mɨta siere kwíniya meta ta'yeyeuma ikwaí mekwate'ukaxei. 12Mɨta kepauka Jacob mu'enaxɨ kename Egipto xua'wekai trigo takariyari, mɨkɨ matɨari warenɨ'a meri kiekatari. 13Mɨta hutarieka José pu'yuhekɨataxɨ yu'iwama wa'hɨxie; meta siere Faraón wa'retima meta wa'xexeiyatɨ patɨa.14José pɨwa'renɨa yu'iwama tawarie yu'utɨma paɨ me teheitahɨawekɨ mamiekɨ Jacob Egipto, meta yunaitɨ maremama, setenta y cinco teuteri me'yupaɨmetɨ. 15Mɨta Jacob peyatɨa Egipto; mɨkɨ arike pumɨ, mɨkɨ yukɨmana meta meri kiekatari. 16Mɨkɨmexi me petɨkie Siquem tiyetewa'kaku mɨta me puka'awietsie mɨkɨte memuka awietsiwatsi mana Abraham kwie munanekaitsie raya'akamekɨ iyaá Hamor niwemama wa'hatsɨa Siquem.17Mexi'ta tukari uhurakai makaxewire, xewireyarisa Kakaɨyari Abraham yatuirienikekai, kekari putawerixɨ waɨkawa pepuyumɨ'iririyakai teɨteri Egipto, 18Kepauka'ke man'yukuke xewitɨ rey mana Egipto, rey ke'ane xewitɨ José kaxexeiyatɨ. 19Mɨkɨ yaxiekɨa rey yu'kiekari tɨu itaiyakai meta warutsewixima yu'meri kiekatari waɨkawa ahe'temekɨ, mɨkɨmexi mewata tuakai yu'niwema me wakwerietɨ kweri ti'anetsie paɨ metehau'ta ikwewati mɨkɨmexi mekuwikuenikɨ.20Anamɨyatsie Moisés putinuiwaxɨ; mɨkɨ witsi'anekai Kakaɨyari hɨxie mɨta haika metseri pu'yutama yu'yau kie. 21Kepauka mɨkɨ mɨwayahɨiya takwá, mɨta Faraón nu'aya uka pei witɨ meta pitaweriyaxɨ yu'niwé hepaɨ.22Mɨta Moisés aixɨ man'yɨnekɨ aixɨ tiuɨkitɨarie meta ɨkitsika'tsie hapaɨna Egipto; mɨta mɨkɨ niukieya tɨrɨkaɨyetɨ patɨa meta ketiyurienekai. 23Mɨta kepauka mɨkɨ mu'hurakai'tsie cuarenta witariyari tayarɨximekai'tsie, paɨ tiu'yutihɨawixɨ yu'iyari'tsie kename wa'iwatamie yu'iwama, Israel niwemama. 24Nieretɨ kename xewitɨ tsewiximariekai Israelita'tanaka, Moisés heimana pu'tanua Egipcio pumí. 25Mɨkɨ'ta paɨ'tiúyu'hɨawixɨ kename iwamama me heti'enananikekai kename Kakaɨyari yu'mamakɨ wakuwikweistɨwakai, mɨta mɨkɨmexi me kwa'heiti'eni.26Mɨta xewitɨ tukari'tsie mɨkɨ pu'nua meta hipatɨ Israelitas mexi mɨkɨmexi meyu'tietɨwekai; mɨkɨ waruta'imai yu'xexuime uxipiya'tsie; mɨkɨ paɨ'pɨtayɨ: ''Ukirawetsixi, xeme iwamarixi xehɨkɨ; ¿ketiurú xete'yukwinítɨa mɨkɨ xewitɨ meta hipame wa'matɨa?'' 27Mɨta mɨkɨ keane yu'iwa tiukwínitɨa, meitaimaxɨ meta mu'tayɨ: 28'¿KEANE ITSɨKAME AIXɨ RAKAYURUWAME ME TSIAYEITɨA 'TA HETSIE? ¿AKÚ ME TIKUNANAKE PENETSI'MIENI, EGIPCIO PEMɨTI'UMI HAPAɨA TAKAI?''29Kepauka Moisés mu'enaxɨ arikerike; kaniuyuta'una mɨkɨ tewa kiekame patɨa kwepa Madián paitɨ, mɨkɨ kaneyeyani yu'hutame wa'yau ayanike. 30kepauka cuarenta witariyari man'yeyakai, xewitɨ akeri kaniuyu'hekɨata tixaɨ kwatiu'xuawiriwe'tsie Sinaí hɨriyari'tsie, taí antiteterekakú iteɨri'tsie31Mɨta kepuaka Moisés taí mu'xei, pu'waɨrixɨ ke mɨtinierekai, mexi'ta hura utɨa ixeiyamɨtɨ, 'Ukiyari niukieya pawetɨya haitɨ: 32NÉ NE HɨKɨ A YEYEUMA WA'KAKAɨYARI, ABRAHAM KAKAɨYARIEYA META ISAAC META JACOB'. Mexi yati'enakai Moisés pu'tayɨyɨakaxɨ pu'timakaxé kwayɨwekai mixeiyakekai.33Ukiyari re'hɨawekai mɨkɨ: ' KENEUYA HɨNAXɨA A KAKAITE, MɨTA KEWA PEMEWETSIE KWIE AIXɨ ANE KANIHɨKɨTɨNI. 34MɨTA NÉ NEMANIERIWE KE TIUKA KUKUINE NE KIEKARI MANA MUMA EGIPTO; NE NEN'ENIEKA WA'ITEIKARI,META NE NE'WARUKUWIKWESTɨWANI; HIKɨTA KE NAMIENI;NE NE'MANAN'NɨAMɨKɨ EGIPTO.'35Ikɨ Moisés, keane mɨkɨmexi me kwa'itanake'eri kepauka paɨ'tiutahɨawarie'tsie: ¿KEANE ITSɨKAME METSI'AYEITɨA META AIXɨ RAKAYURUWAME?' Mɨkɨ hɨkɨtɨkai Kakaɨyari meiyanɨakai itsɨkame meta ta'heima nunuwame.Kakaɨyari peiyanɨakai akeri mamayakɨ muyu'hekɨataxɨ'tsie iteɨri'tsie. 36Mɨta Moisés warewitɨ mɨkɨmexi tewapaitɨ Egipto, mɨta arikerike tiuhekɨataka tiyu'hekɨakɨ mana Egipto meta ya xeikɨa Mar Rojo,meta isiere tixaɨ kwa'tiuxuaweriwe'tsie mɨixa hautinekakú cuarenta witariyari. 37Mɨkɨ hɨtɨkai Moisés kemu'tayɨkai Israel kiekari hepasta: KAKAɨYARI XEIME PAN'KUKENI TIMAIKAME XE'HETSIE META XE'IWAMA WA'HETSIE TIMAIKAME NÉ HAPAɨ.38Ikɨ ka'hɨkɨtɨni uki muyeikakai mete'utixaxata'tsie aku tixaɨ kwa'tiuxuawiriwe'tsie aku kewa akerieya mitahɨawixɨ'tsie Sinaí Hɨriyari'tsie. Ikɨ kahɨkɨtɨni uki keane muyeikakai ta'meri kiekatari wa'matɨa; ikɨ ka'hɨkɨni keane niuki mayeniniere man'kwewi tatsiyetuirienike tame. 39Ikɨ ka'hɨkɨtɨni uki keane ta'meri kiekatari me warukana meta kwa'warueni; iyamexi'ta meka'nenayahana yu'hetsie, meta wa'iyari paɨ anemekɨ me panuaxɨa Egipto. 40A'na tukari'tsie paɨ tiutahɨawarie Aaron: YUSITE TANAYEITɨA MɨTA MATA'TSIUWITɨRIMENIKɨ.KEPAUKA IKɨ MOISÉS,TATSI'AYEWITɨXɨ TEWAPAITɨ KWIEPA EGIPTO,TE KWATE'AKUMATE KEMɨTI'YURI.41Mɨkɨmexi'ta anamɨ tukari'tsie wakaxi turú me putawewi meta me peyexeiyakai mawarika me iyatuirietɨ mɨkɨ wewiyakame, meta siere me mu'yukatemamawi yu'mamakɨ memita'wewiekaikɨ. 42Mɨta Kakaɨyari pana'yuyahɨa ya'tianekaikɨ mɨta wayetuiri xurawetsixi me warayexeiyakɨ yuawi'tsie; iyaá temaikate wa'xapatsie kemɨ'reuku'uxakaikɨ: ¿XEME XENE'TEYATUIRI NE TEWAXIMA ME KWIKWI'ÍME META MAWARIKÁ CUARENTA WITARIYARI TIXAɨ KWATIUXUAWIRIWE'TSIE ISRAEL KIE?43XEME XEMITANAKE'ERI MOLOC XIRIKIEYA META YUSI RENFAN XURAWE META HIPAME WEWIYAKATE YUSITE XE'WARU'TIWEWI XE'WARA'YEXEIYANIKɨ,META NE NE'WARAN'TɨNI HUMAPAITɨ TEWAPAITɨ BABILONIA.44Mexi'ta ta'meri kiekatari me pexeiyakai xiriki ɨxatsikayari tixaɨ kwatiuxuawiriwe'tsie, Kakaɨyari kemɨ'tiunɨa mɨkɨ kepauka mu'tahɨawixɨ'tsie Moisés, kename paɨ tikayanikɨ kiekame hapaɨ kename mɨkɨ tiuxeyakai. 45Ikɨ kahɨkɨtɨni xiriki ta'meri kiekatari memi'atɨa a'nai kwepa Josué hatsɨa.Ikɨ ya tiuyɨ kepauka mɨkɨmexi Kakaɨyari tiwaru'tamamatɨa'tsie kekarite'tsie hakunetɨka meri kiekatari wa hɨxie. Ikɨ paɨ ti'anekai David muyeikakai'tsie, 46keane Kakaɨyari manayexei;mɨta mɨkɨ Kakaɨyari kií putawawiri muwa yu'kanieritɨakakɨ Jacob Kakaɨyarieya.47Mɨta Salomón xeime putawewi Kakaɨyari kiíya. 48Umaniere'ta Kakaɨyari kwa'yeixa kií mamatekɨ wewiyakame'ta; ikɨ paɨ kanaineni timaikame: 49IYAÁ TA'HEIMA YUAWI NE UWENI KA'HɨKɨTɨNI MɨTA KWIEPA NE ɨKATE MATI'UXIPIWA'TSIE. ¿MɨTA KEANEME KIÍ XE'PAN'KUKENI XEME? paɨ kanaineni Ukiyari; ¿HA'KEWA PEHɨKɨ NE MEKA'UXIPIENI? 50¿NE MAMA KATI'UYURI IKɨ NAIME TIÚTIWEWI?'51Xeme aku yu'iyarikɨ xekwa'hauenana meta yu enamekɨ, xeme tukarikɨ Espíritu Santo xete'newirie; xeme yu'meri kiekatari wa'hapaɨ paɨ xete'uhú. 52¿Aku iyamexi temaikate yu'meri kiekatari me'kwawaran'kuwei? Mɨkɨmexi me kaniwarukwini temaikate keanimexi me mu'yuhekɨataxɨ aixɨ tiuka'iyari kanua'wekaku; mɨta xeme xena'yuyeitɨaka te'yunanaimawamete meta te'yukwikate meta isiere mɨkɨ tsie. 53Xeme ke'hate Mari'itsika xeman'kwewi ke meripaitɨ akeritsixi me yukanieritɨakai,mɨta xeme xe'kwaíti'utaxɨ.''54Mɨta kepauka te'wiyakate ti'watixaxatsiwa ikɨ meteu'eni,mɨkɨmexi me puyaha'a antiyakamekɨ,yu'tamete me putixikautexɨ Esteban hepasta. 55Mɨta mɨkɨ, me hɨpɨnetɨ Espíritu Santo'kɨ mɨta yu'heima yuawi'tsie pauti'nierixɨ meta Kakaɨyari raya'akame pu'xei; mɨkɨ Jesús utiwekame Kakaɨyari utataya'tsie pu'xei. 56Esteban paɨ putayɨ: xeneunieri,ne nexeiya ta'heima yuwi an'tayepiekame, meta siere Uki Nu'aya uwekame Kakaɨyari utataya'tsie.''57Mɨta te'wiyakate ti'watixaxatsiwa me pu'tihiwaxɨ me utiyeyeuretɨ meta me pau'yukanaxɨa yu'nakata meta hatsɨana me pu'tsunaxɨa. 58Mɨkɨmexi me kaniwayehɨani muwa kiekarita anyawa'tsie ya'tewa mɨta me kaniti'tuaxixɨani; mɨta nierekate inanaimawamete pinieya me kateneu'hɨnaxɨani mɨta xewitɨ Saulo titewakame ɨkayatɨa me kateniuti'pini.59Mexi'ta mɨkɨmexi me tituaxakai Esteban, mɨkɨ tiye'weiyakai yu'Ukiyari pa'yawawiriekai paɨ haitɨ: 60Mɨkɨ pu'titunumake mɨta putahiwaxɨ: ''Ukiyari pekwatiwakwinitɨaka ikɨmexi tatakurikɨ ya manyɨnekɨ.'' mɨkɨ ya'utayɨka paukú.

Chapter 8

1Saulo iyarieya makaxewikai kename umieriekai Esteban. mɨta mɨkɨ tukaritsie kaniuyu tsutɨani waɨkawamekɨ nanaimarika teyupanie Jerusalén muwekai hepaɨsta; mɨta sasui mete'eriekai mekaneuta yeixɨani iya kiekariyaritsie Judea mɨta siere Samaria, xeikɨa nɨ'aritsixi Jerusalén mekaniuyuku hayawa. 2Ukitsi sasuni mete'erietɨ Esteban mekaniuka awieta mekaniuti tsuani hetsiena mieme. 3Mɨta Saulo waɨkawa teyupanie kaniu nanaimani; mɨkɨ mauta hakekai kitata mɨta ukitsi waranawitɨatɨ takwa wayeyani meta siere ukari, mɨta memanta xɨriwatsie wareuta xɨrɨwakai.4Yat+t+, ke ane sasuni mete'eriet+ me mauta yeix+a, me kaniu hukait+ni niuk+ mekuxatat+. 5Felipe titewat+ kaneuka hani Samaria kiekariyaritsie m+ta pa+ tiku xatat+ kename Jesús Cristo h+k+.6Kepauka wa+kawat+ teuteri memu'enana m+ta tiyu'hek+a memuxei iya Felipe ketiyurienekai, m+k+mexi yunait+ mekaniu enanani m+k+ kemainekai. 7m+ta wa+kawati teuteri mewaru t+k+kai, tsitiuka iyari n+'arimama wa hetsie mema yak+kakai me'uti hiwat+ me'uti yayaure; m+ta wa+kawat+ teuteri meka'uk+niwawet+ meta siere memapuririki herie mepa neikakai. 8m+ta wa+kawat+ temawiya putixuawirix+ mana kiekaritsie.9M+ta xeit+ uki mana kiekaritsie muyeikakai titewat+ Simón, ke'ane meripait+ yu +kit+anekai ikewari; m+k+ pa+ tiyu'iyamamakai me wawa+reni me'i xeiyat+ teuteri Samaria kiekatari, mexi pa+ hait+ kename tewi raya at+ h+k+. 10Yu nait+ Samaritanotari, tsimemut+t+pait+ meta memut+t+ me'utinieret+, m+k+ me eniekai paleku.'' ik+ uki kanih+k+t+ni kaka+yari t+r+kariya iya ke'ane tiu ter+war+wa raya'axe,'' 11M+k+mexi memi eniekai, m+ta wawa+rit+akaik+ wa+kawa tukari manyat+a yu ikewarik+.12Mɨta kepauka mɨkɨmexi sasuni mete'uta'eri Felipe ketiku xatakai aixɨ ti'ane hepaɨsta kakaɨyari kwieparieya mɨta Jesuscristo teriwarikarieyatsie, mɨkɨmexɨ mepuka ɨyarie, meyu naitɨ ukitsi meta ukari. 13Mɨta Simón siere sasuni tiuta'eri. arike mɨkɨ uka ɨyarieka, mɨkɨ iya Felipe hamatɨa akuxi mana kaniu yeikakaitɨni; kepauka mɨkɨ tiuxei tɨyuhekɨakame mɨta uximayatsika raya'akame yatiyɨatɨnekai, mɨkɨ kaniu waɨre14Hikɨta kepauka nɨ'aritsixi Jerusalén paɨ mete u'enana kaname Samaria han wiyakai kakaɨyari niuki, mɨkɨmexi meware nɨ'airieni iya Pedro meta siere Juan. 15Kepauka mɨkɨ memayakɨ, mekaniuyu ta'nenewieni mɨkɨ wa hetsie mieme, mɨta mɨkɨ Espíritu Santo meman wiyenikɨ. 16mɨta tukari yatiyeterixɨ, Espíritu Santo nixeimetsie waya'awekai; mɨkɨmexi xeikɨa mepuka ɨyariekai ta ukiyari Jesús terɨwarikarieyakɨ. 17Mɨta Pedro matɨa Juan yumamate wahetsie makaneuta netɨani, mɨta mɨkɨmexi Espíritu Santo mekaneu wiya.18Hɨkɨta, kepaukata Simón munierixɨ kename Espiritu Santo yatuiya nɨ'aritsixi yu mamate wa hetsie memauta netɨatsie, mɨkɨ waruta xatɨa mɨkɨmexi tumini. 19Mɨkɨ paɨ pɨtayɨ: mɨkɨ siere tɨrikariya xeneneyatiuri, tsepa ke'ane hetsie nemamate nemauta netɨa, ke yɨweni Espíritu Santo manwiyeni20Mɨta Pedro paɨ rehɨawe: a tumini ke'uxɨnɨ a hamatɨa, ekɨ paɨ petiuyu hɨawixɨkɨ kename peketiya tuiriyarieni kakaɨyari imikierieya tuminikɨ. 21Ekɨ ena pekwareuya nake nita siere pakwa yɨwe ena pemauye niukani ikɨ yereɨnyɨnetsie. mɨta a iyari heitserimekɨ kwa'umie kakaɨyari hepaɨsta. 22Mexi, keneuyuti iyaritɨa ikɨ a hetsie timiemekɨ tsiranyɨnetsie, mɨta nenewiya ukiyari keneyatuirieka, mɨta Mɨkɨ yɨwekaxɨani areuye hɨwirieni ye petiyukɨhɨwekɨ a'iyaritsie. 23mɨta paɨ netimate kename petiuka kwatse mɨta tatakuritsie pemakuwie.''24Simón muta'a mɨta paɨ haitɨ: xekeneyu nenewieka ukiyari hepaɨsta ne hetsie mieme, ni tixaɨ mɨkɨ yeti ane xeme tita xetekuxata paɨ kwati yɨwe ne hepaɨsta.''25Kepauka Pedro matɨa Pablo niuki me'mutaxa'tsie meta mekutaxatakai Ukiyari niukieya, mɨkɨmexi me panuaxɨa Jerusalén. huyeta, mɨkɨmexi niuki me'kuxatakai Samaritanos wa' kiekarite'tsie.26Hikɨta xewitɨ Ukiyari akerieya Felipe kaniuta hɨawe mɨta paɨra'hɨawetɨ: ''kenankukexi mɨta kenemieni tserieta, huyetsie Jerusalén mauta yɨne ya axeta Gaza.'' (ikɨ huye kaneuyehaneni tixaɨ kwatiuxuaweriwe'tsie mɨxɨkatsie.) 27Mɨkɨ pankuke mɨta petɨa. mana, xeime uki puxei Etiopía kiekame, xewitɨ xutarú raya'atɨ tɨrɨkariya he'xeiyatɨ Candace hepaɨsta, Etiopes wa'reina. Mɨkɨ ti ɨwiyakai naime piniteya raya'axe. Mɨkɨ Jerusalén peyeyakai kakaɨyari ayexeiyake. 28Mɨkɨ'panua yu kaxeta'tsie akaitɨ mɨta timaikame Isaías terɨwatɨ.29Espíritu'ta Felipe paɨ rahɨawe: '' maya kenemieni mɨta hulawa keneyeya'a kaxeta aurie.'' 30Mɨta Felipe hatsɨana pɨta wɨxanaxɨ, mɨta pi'eni terɨwame timaikame Isaías, mɨta paɨ pɨtayɨ: ¿ pereiti enietɨyeika tita petiteriwa?'' 31Iya Etíope paɨ pɨtayɨ: ''¿keta netiyɨwekaxɨani, xɨkatsi xeikɨa xeitɨ netiuta ikɨtɨani?'' mɨkɨ Felipe payawawiriekai mantiyanikɨ kaxeta'tsie mɨta hamatɨana mayarɨkɨ32Mɨta niukɨ yatewitɨ maka'uxa iya Etíope teriwakai ikɨ hɨkɨtɨkai: '' MɨKɨ KANE HANIENI MUXA HAPAɨ KEWA METIKWIKWIWATSIE; MɨTA MUXA'TURU HAPAɨ, TI XITEKEME HɨTSIE KAIWATI PɨTAMARIXɨ, MɨKɨ YU'TETA KWA ANTA'HA. 33YU NANAIMARIKAKɨ, AIXɨ ITɨARIKAYA, KANIU NAWAIYARIENI: ¿ KE'ANETA TITAXATA NɨIWARITSIE? MɨTA YU'TUKARI MU NAWAIYARIEKɨ ENA KWIEPA.''34Mɨta xutaru raya'axe Felipa kaniuta iwawiya mɨta paɨ haitɨ: '' né ne'atsi'ayawawirie, ¿ ke'anetsie tikuxata timaikame? ¿ yu hetsie, sunu xeime tewi'tsie? 35Felipe 'ta kaniuta yuani xatsikakɨ; Mɨkɨ katiniu tsutɨani ikɨ utsika'tsie Isaías mɨta Jesús hepaɨsta titaxatɨanike.36Mexita mɨkɨmexi huyeta me'uhu, mɨkɨ mekaniye axɨani ha xuawekaku; xutaru raya'axe paɨ pɨtayɨ:'' neuxei, ena ha kanixuaweni, ¿ titatsɨ neti namirie neti'ɨyarienikɨ? 37Felipe'ta paɨ pɨtayɨ: xɨka ekɨ sasuni petɨuta erieni naime a iyarikɨ, peyɨweni pemuka ɨwa.'' xutaruta paɨ tiuta'a: né paɨ nera'eriwa kename Jesucristo kakaɨyari nu'aya hɨkɨ.'' 38Mɨta xutaru paɨ tiu'ni'a kename kewa kerieni kaxeta. mɨkɨmexi ha hatsɨa mepɨkɨ, yu naitɨ Felipe meta xutaru, mɨta Felipe pika ɨyaxɨ.39Mɨkɨmexi hapa mematinexɨa'tsie, Espíritu ukiyari Felipe kanewitɨni, xutaru tawarieri kwa'ixei, mɨta petɨa yu'huyeta yu temawietɨ. 40Mɨta Felipe kaneti hekɨare Azoto. Mɨkɨ kaniuyeyani mɨkɨ kwieyaritsie mɨta niukɨ kaniuta xata naime kiekarite'tsie, mɨta kaniuta ani Cesarea paitɨ.

Chapter 9

1Mɨta Saulo, tiwarahɨawekai Ukiyari tɨriyamama, wa'unietɨ kename wakuinikekai, mɨta pe'tɨa tatsini hatsɨa 2utsika pitawawiri sinagoga miemekɨ aku Damasco mu'utɨkatei , xɨka mɨkɨ xeime he'kaxeiyeke ke'ane Kakaɨyari'tsie sasuni tierie, tseapa ke'ane uki, uka mikɨ warahapanikiekai mehɨatɨkaime Jerusalen.3Mexɨta umiekai pɨtiuyɨ Damasco hauhulakaku, xeimiemeta hekɨariya pihekɨariwiyaxɨ heimanaya hakaneka; 4pa'tiwe kwiepa pukawe niuki pu'eni pɨ'haineme: "Saulo, Saulo, ¿ketiuru pe'netsuweiya?"5Saulo'ta pɨ'putayɨ: "¿keane ekɨ pe'hɨkɨ Ukiyari? Ukiyari'ta pɨrehɨawe: "Ne Ne'hɨkɨ Jesus keane pemuweiya; 6mɨta kenankukexɨ kenemie kekaritsata, muwa ye'peretahɨawarieni kepentikayani. 7mɨkɨta ukitsi me'muhukai Saulo matɨa xeimiemeta mewa'ui meka' haniutikaitɨ, niuki me pu'eni, xeime me'kaxeiyatɨ.8Saulo'ta pankuke kwiepa, yu'hɨxite mantayepiexɨatsie kwahaunierekai, mɨkɨta yumama'tsie ahanietɨ pehanie Damasco. 9Haika tukari puyuri kahaunieretɨ siere'ta kwatikuakai meta siere kwaharekai.10Xewitɨ Jesus nunuyari puyeikakai mɨwa Damasco titewatɨ Ananias, Ukiyari pitahɨawixɨ tixeiyastɨa: "Ananias". mɨkɨta pɨrehɨawe, ana'nepuwe, Ukiyari. 11Ukiyari'ta pɨrehɨawe kenankukexi kenemieni kekarita huye muyahahapanetsie tserieta titewatɨ, Judas kiena keneta iwau xeime ukikɨ Tarso'tanaka titewakame Saulo, mɨkɨtsɨ kaneyu'nenewieka; 12mɨkɨ uki pu'tinierixɨ yu mu'utsie kename ayemiekai xewitɨ titewakame Ananias yu'mamate yu'hetsie utanetɨatɨ haunieretɨ mayanikɨ."13Mɨ'ta Ananias pɨtiu'a: "Ukiyari, ne waɨkawa netienie, ikɨ uki hapaɨsta, waɨkawa tiwakuinitɨa atɨriyama Jerusalen'tari. 14Mɨkɨta tɨrɨkariya pexeiya wa'hapaɨsta meteaya'axe tatsinirixi, mɨ'ta watiwiyeke kehate a'hetsie hasunikɨ mete'erie." 15mɨta mɨkɨ Ukiyari pɨrehɨawe kenemie mɨkɨ hɨkɨ ne'menayaha titauximayatakɨ, ne niuki mantɨnikɨ teɨteri gentiltsixi meta rey'tsixi wa'hɨxie, siere waniwema Israelta'ri; 16ne'netixeiyastɨani keapa ti'kuine ne hetsie timiemekɨ ne hapaɨsta."17Ananias kaneyani ki'ta kaneutayani. yu'mamate hetsiena utanetɨatɨ, pɨkaniutayɨni: ''Ne iwa Saulo, mɨkɨ ta'Ukiyari Jesus keane a'huyeta meyuhekɨataxɨ pe'meyatɨatsie, kaneneyenɨani pehaunieretɨ pemayanikɨ meta siere a'hetsie yukatetɨanikɨ mɨkɨ Espiritu Santo." 18Xeimiemeta tixaɨtɨ ketsɨ kararayari hapaɨ anetɨ kanaxɨriexɨani Saulo hɨxiteyatsie, mɨkɨ haunieretɨ kanayani; siereta kanankukeni mɨta kaniukaɨyerieni; 19katiu kwani tɨrɨkariya kananwiya. Mɨkɨta kaniuyuhayawa tɨriyamama wahamatɨa Damasco tikutewakaku mɨixa tukari.20Xeimiemeta Jesus pɨtaxa muwa sinagoga, pɨhaitɨ mɨkɨ hɨkɨ Kakaɨyari Nu'aya. 21Yunaitɨ keyupatɨ memi'eniekai meyutemamawietɨ me'kwaheyutima me'haitɨkaitɨ: "¿ikɨ uki katihɨkɨ wa'kuikai hipame Jerusalen'tari kehate a niukitsie metekuxatakai? mɨkɨta katinua ana'i, waranwitɨnike me'hɨatɨkaikame meteaya'axe wa'hɨxie tatsinirixi. 22Mɨta Saulo waɨkawa tɨrɨkariya hexeiyatɨ patɨa, texɨwatɨ patɨa Judio'tsixi watsata kehate Damasco mekutekai metehetima'tsie kename Jesus hɨkɨ Cristo.23Arike'ta mɨixa tukari, mɨkɨ Judio'tsixi meteniuti'xata me'imienike. 24Mɨta kemente'uxa katetimani Saulo. mɨkɨ'ta itupari me hɨkai' hekɨta meta siere tɨkarikɨ pɨmeteha'eriwatɨ kename meimieni. 25Xeimiemeta tɨriyamama meniwayewitɨni tɨkarikɨ kuraru antitewakaku menehekatuani kiriwatsie me'etiyetɨ.26Yapauku'ta mɨkɨ Jerusalen nua'tsie, Saulo'ta pɨtiku'eriwakai kename yutinɨni Jesus tɨrimama wa'matɨa, mɨkɨta waɨkawamekɨ me'pitexiekai, mekateakumaitɨ kename mikɨ hɨkɨtɨkai nunuyari siere. 27Mɨkɨta Bernabe peiyewitɨ pi'atɨa nɨaritsixi apóstoles wahatsia. pɨtiwaru'xatɨa kehapaɨ Saulo Ukiyari tiuxei huyeta kename mɨkɨ Ukiyari itahɨawixi, siere ketinkuxatakai Damasco uyeikatɨ waɨkawa tɨrɨkaɨyemekɨ Jesus niukieya kuxatakai.28Mɨkɨta mana warukaxei, mexi mɨkɨ mehautahakiekai meta siere mewayakɨkakaitsie Jerusalen. mɨkɨ tikuxatakai waɨkawa tɨrɨkaɨyemekɨ Jesus ta'Ukiyaritsie timiemekɨ, 29mɨkɨta Greco Judios wamatɨa tiutixaxatakai, mɨkɨta yexeikɨa pepimiekukai; 30Kepaukuta iwamari metehetimatsie ikɨ meneiwitɨni Cesarea, me neinɨani tewa Tarso reyetewakaku.31Yexeikɨata siere, teyupanie man'utekateitsie Judá, Galilea siere Samaria waɨkawa kaiwatɨ ranhanekai me'pexeiyakai mɨta siere aixɨ me itɨariekai me'puhukai yu'Ukiyari me'hautexietɨ Hetsiena nɨtɨarika me'hexeiyatɨ Espiritu Santo'tsie, meta siere teyupanie ye'werirɨmekai waɨkawatɨ. 32Mɨtɨ Pɨtɨuyɨ mexi Pedro kuyeikatɨ kiekari mukumanetsie, mɨkɨ panakatɨa Lida kiekarieyatsie me kutekaitsie kehate Jesus hasunikɨ mete'erie.33Manata xeime uki pukaxei titewakame Eneas, mɨixa yakatei yu'utatsie atahaika witari yuriekai kauyeiwetɨ meta'kayuawetɨ. 34Pedro pɨrehɨawe: "Eneas, Jesucristo herie kamenanetɨani. kenankukexi a'uta kenanku'tuna." xeimiemeta mɨkɨ kanankukeni. 35Xeimiemeta yunaitɨ kehate Lida me kiekataritɨkai, meta'siere Sarón, mɨkɨ uki meuxeiyaka hasunikɨ meteniuta'erieni Ukiyaritsie.36Hik+ta muwa Jope tiyetewakaku kaniuyeikakait+ni xewit+ uka titewat+ Tabita, anyit+ kananyineni " Dorcas". m+k+ aixu tikamiekai te+teri wahapa+sta kehate tixa+ mekwate'hexeiyakai. 37P+katiuy+ni'ta m+k+ ukaratsi kanatiweni tikuyet+ m+ta kanium+ni; kepaukuta m+k+ memita'hauxitsie naime, wapait+ meneteni antitewakaku.38Lida kekarieya pauhurakai Jope, mɨta Jesus memuweiyakai meniu'enanani kename Pedro mu'heyeikakai, yu'hutame ukitsi me'newarenɨanɨ pɨmeteheitahɨawekɨ: " kwiniwa tahatsɨa kenenua mexɨiwa". 39Pedro xeimieme kanankukeni wahatsɨa kaneyani. yapaukuta meta'atsie' menentiwitɨni wapaitɨ antitewakaku uka mɨkitɨ yakateitsie. yunaitɨ ukarawetsixi wiuratsixi, muwa mepanwetɨkatei me'hatsuatɨkaitɨ mɨkɨ'aurie, kemari me'ixeiyastɨatɨ meta siere iwite Dorcas tiuti'wipakai wahamatɨa muyeikakatsie.40Mɨta Pedro yunaime waranyanɨa takwua, mɨkɨ pu'titunumake, siereta puyutanenewi. Xeimiemeta watɨa kewa mɨki mekateitsie, pɨrehɨawe: "Tabita, kenankukexɨ." mɨkɨta yu'hɨxite kanantayepiexɨani, yapaukuta Pedro muxeitsie, kanankuyarɨni. 41Xeimiemeta Pedro yu'mama kanitserieni kanenkuhana; yapaukuta mɨkɨ warutahɨawixi kehate hasunikɨ mete'erie meta siere wiuratsixi, waruxeiyastɨa mɨkɨ ayeniereme. 42Ikɨ'ta yetiuyɨ xeimieme kaneyutimani naitsarie Jope, yu'waɨkawa teɨteri hasunikɨ meteniuta'erieni Ukiyaritsie. 43Mɨ'ta pɨkatiuyɨni Pedro mɨixa tukari kaniuyuhayawa mɨwa Jope xeime uki hatsɨa titewakame Simon, mɨkɨ ti'uximayakai wakatsixi wanawiyari pɨ'herɨkakai.

Chapter 10

1Mɨta, xewitɨ uki puyeikakai kiekari Cesarea, titewatɨ Cornelio, aku xutarutsixi wa ukiyari tiuterɨwarɨwatɨ italiano. 2Mɨkɨ hikɨtɨkai uki yuri ti erietɨ waɨkawa, aku kunie Kakaɨyari tikwitɨakai siere naɨtɨ kiena mekutekai; mɨkɨ yatuakai waɨkawa tumini kiekari Judio siere tukarikɨ yu nenewiekai Kakaɨyari hatsɨa.3Mɨta tuka hikɨtɨkai, mɨkɨ paleku punierixɨ tiuxeiyastɨarie, xewitɨ Kakaɨyari akerieya wamiekai hatsiana. Mɨkɨ'ta akeri rehɨawe: '' ¡Cornelio!'' 4Cornelio puxei akeri mɨta kwinie timakai putayɨta: ''¿Tita tihukɨ, Ukiyari?'' Mɨta akeri rehɨawe: '' Anenewiya metasiere a'imikieri peyatua tixaɨ mekwate hexeiya wa hatsia pantitɨa wewiya imikieri hapɨ Kakaɨyari kanieretsie. 5''Hikɨ'ta, kene waranɨ'a ukitsi kiekaripa Jope mamawitɨnikɨ uki titewakame Simon, tiuterɨwarɨwa Pedro. 6Mɨkɨ kaniuyuku hayeikawani aku nawi aixu yuruwame hatsia titewatɨ Simón, aku ki'ya caneweni haramara testa.''7Kepauku akeri tikuxatakai hamatɨana metɨa, Cornelio waruta huawixɨ yu hutame yunɨarima, metasiere xeime xutarɨ ayexeiyame Kakaɨyari hipame watsie eyahanaka xutarutsixi siere memi uximayakai. 8Cornelio pɨtiwarahɨawe naime kentiuyɨkai mɨta warenɨa Jope.9Mɨta hikɨ uxa'arieka, uhulakaku tuka taikai, mexi mɨkɨ huyeta mahauhukai ma'aya axɨaximetɨ kiekaripa, Pedro pantitɨa ki'tsie yutanenewienike. 10Mɨta mɨkɨ puhakamɨ pɨreuyahuakai tixaɨ tiukwuani, mexi'ta teɨteri metehe itsaritakai metekwuanike, mɨkɨ tiuxeiyastɨarie; 11mɨkɨ'ta kaniuxeiya taheima hauyepiekame mɨta tixaɨ rakamiekame, hapɨ tiuyuxexeiyatɨ ixuriki atayautɨ akamietɨ kwiepa, anaka haniekame nauka manku nenieretsie. 12Mɨkɨtsie'ta mayemiekai naɨtɨ metexuawe tewaxi meta siere yautari nauka memu ɨka metasiere kwiepa memu xɨriwawe, meta siere mema wiwawe ta heima.13Mɨta niuki kanita huawe: ''kenan kukexi Pedro, teumieka teukwua'a.'' 14Mɨta pedro kaniutayɨni: '' keniketsɨ, Ukiyari, ne nekwa titikwaiwe tixaɨ tsiti'aneme timaiweme.'' 15Mita tawari niuki panɨa hatsiana hutarieka: ''Tita Kakaɨytari tiu'itɨ, pɨpekwa tiuterɨwani timaiwe.'' 16Mɨkɨ pɨtiuyɨ haikakɨ; uranierita mɨkɨ yetiuyu hekɨkɨarekai pantitɨa ta heima.17Mɨta, mexi Pedro ka ikaxexeiyakai ke hekuyɨtɨ manyɨnekai ye tiu xeiyastɨariekai, waruxei ukitsi aku wareya nɨakai Cornelio ma ata ukame kitenie, huyeta memuta iwaukai kewua huye hautiyunekai muwa kieta. 18Mɨki'ta memu axia memuta iwɨu Simon'kɨ, metasiere Pedro tiuhuawarɨwatɨ, muwa memuyukɨ hayeikawakai.19Mexi'ta pedro yu huawekai kentiu xeiyastɨariekai, meta Espiritu pɨre hɨawe: '' tsipa neunieri yu haikatɨ ukitsi memetsi wautɨwe. 20Nankukexi nanakaya'a mɨta va hamatɨa ne mie. Pekwa titawe'erieka wa hamatɨa nemieni, Ne newareyanɨ'a.'' 21Umanierita, Pedro panakatɨa kewa ukitsi memeti ukai pɨ putayɨ: ''Ne nehukɨ keane xewaɨtɨwe. ¿Titakɨ xete hauyɨa?''22Mɨkɨ'ta pɨmeputiyɨ: '' xewitɨ xutarutsixi wa hukiyari titewatɨ Cornelio, paleku tiuka iyaritɨ Kakaɨyari ayexeiyatɨ, meta yunaitɨ aixɨ mete ikuxatatɨ Judiotsixi wakekaripa, Kakaiyari akerieya aixɨ anetɨ pɨreita huawixɨ akɨmana kereta nɨanike, kiena pemeta anikɨ, paɨmita aniuki me'enienikɨ.'' 23Mɨta, Pedro warata ini, hamatɨana meyuku hayawakɨ. Uxa'ariekata, pankuye wahamatɨa petɨa, mɨtasiere hipatɨ hiwamama Jope'tari mepei teɨtaxɨ.24Uxa'ariekata, mɨkɨ mepu'ta axɨa Cesarea. Cornelio wa kwewiekai; mɨkɨ'ta waru kuxeiriekai yu marema metasiere yu hamikuma.25Meta pɨtiuyɨ Pedro mautahatsie, Cornelio'ta pixei putitunumake hixiena eyexeiyake. 26Meta Pedro penkuparewi mankukenikɨ pɨrehuawetɨ: '' Nankukexi! Nesiere uki ne hukɨ.''27Mexita hamatɨana Pedro tikuxatakai, mɨkɨ'ta pautaha warukaxei yu waɨkawa teɨteri meyuxeɨriekame 28Mɨkɨ'ta pɨtiwarahuawe: '' xeme xete akumate kename aixɨ ka'ane Judio hapaɨsta hipame te wa iyatani xeitapa kiekatari yɨkɨ mete hujukame. Meta Kakaɨyari netsi u xeiyastɨa kename ne pɨnekati warumamatekeni hipame kename tsimete uka'iyari paleku meka anene. 29Ya umieme ne neneyayani nekaha iwawatɨ, nekɨmana xetehenɨatsie. Neta nepa iwawa ketiurɨ nekɨmana xete utanɨa,''30Cornelio pɨ putayɨ: ''Nauka tukari kanɨutineni pɨ upaukukaku, ne nepeyunenewiekai tuka ne kie; nepexei, uki ma akaweme ne hixie pini rakapikame ti merɨkawime. 31Mɨkɨ'ta pɨre huawe: 'Cornelio, a nenewiya pu'eni Kakaɨyari, metasiere hawarimeteyɨa petiwayatuirie ya umieme'ta Kakaɨyari paye'eri a'hepaɨsta. 32Mɨta xeime nan nɨá Jope, netiwawa xeime uki titewakame Simón, akusiere tiu huawarɨwa Pedro. Mɨkɨ ka neyuku hayeikawani Simon kiena aku nawi aixɨ yuruwame aku haramara testa.' 33Mɨta xeimieme akumana xeime ne penɨ'a. Aixu petiuka iyari pemeyatɨakɨ. Mɨta hikɨ ya umieme, uteyuxeirie teyunaitɨ Kakaɨyari huxie, ye petayɨnikɨ naime a Ukiyari kemere ɨkitɨa.''34Mɨta, Pedro pɨ putayɨ: '' Yurikɨ pɨnetimate kename Kakaɨyari xeime hapaɨsta xeikɨa ka uka. 35Yu hetsie, kiekari mukumane, tsepa ke ane meye xeiya mɨtasiere paleku tikamie Mɨkɨ pi nake'erie.36Xeme xamakumate niuki ke aname Mɨkɨ meiyanɨ'a kiekaripa Israel, Mɨkɨ pitaxa aixɨ manyɨne hekwame niuki aixɨ maya Jesucristo'tsie, aku teyumaime tiwa Ukiyari, 37xeme'ta xete akumate kentiuyɨ, naitsarie Judea, aku tiuyu katsutɨa Galilea, rahatiwietɨkaitɨ Juan mutaxatsie ɨwari; 38naitɨ kentiyɨnikekai hapaɨstana aku Jesus Nazaret kiekame , mɨta Kakaɨyari miya tuiriekai tɨrɨkariya Espititu Santo tɨrɨkaiyemekɨ. Mɨkɨ aixɨ tiyurienekai meta herie waranenetɨwatɨ ke ane tikakame wawiyakai, Kakaɨyari Hamatɨana kanierekaikɨ.39Tame tehukɨ temunierixɨ Mɨkɨ naime kentiuyuri Judiotsixi wakiekari metasiere Jerusalen, ikɨ aku Jesus iyamexi memimi, kuruxi kɨyeyaritsie memikawi. 40Mɨkɨta uki Kakaɨyari haika tukari penkuha mɨkɨ'ta pipitɨa yuhekɨatakɨ, 41hawaikɨ'ta yunaime watsata kiekari kwa uyuhekɨataxɨ, pɨta keane meripaitɨ Kakaɨyari waranaya hapakai, tame'ta, tete ukwai te man'i Mɨkɨ hamatɨana umɨkɨ mankuyetsie.42Mɨkɨ pɨtatiunɨa tekete hauxatatɨkani kiekarita yetehaitɨkaitɨ kename Mɨkɨ hikɨ Kakaɨyari menaya hanakai mayanikɨ aixɨ Rakayurieni memayaneniere wa hapaɨsta meta siere me kwi'kwi'ikɨ. 43Mɨkɨ kaniukieyatɨni memexaxata temaikate, ke aneta Mɨkɨ hetsiena yuri mete'erie mete hauya huwiyarieni yu tatakurikɨ Ken Titewatsie me itipitɨ44Mexita akuxi Pedro pɨhainekai mɨkɨkɨ, Espiritu Santo muwa yukatetɨa muwa yunaitɨ niuki me eniekai watsata. 45Teɨteri memaya ukai meyunɨtɨ yuri mete erietɨ circunsición'tsie, yunaɨtɨ memu axɨakai Pedro matɨa, mekwa heitɨmamatekiekai, mɨkɨ ketiurɨ imikieri Espiritu Santo wa hetsie yukatetɨakaikɨ aku tewatari.46Mɨkɨ pimete wa eniekai tewatari yɨkɨ mete unukame mɨta Kakaɨyari metekwitɨatɨ. Umanierita Pedro pɨputayɨ: '' 47¿Xewiti'ta tiyɨwe ikɨ teɨteri ja warutikweririeni mekwa ɨyariekakɨ, ikɨ teɨteri meya tuiriyarie Espiritu Santo tahapaɨ?'' 48Mɨkɨ'ta pɨtiunɨ'a meke'uti ɨyarienike kentitewatsie Jesucristo. Umanierita, mɨkɨ pɨmetehe hɨawe wahamatɨa ke ukunuanike mɨixa tukari

Chapter 11

1Mɨkɨta nɨaritsixi apóstoles meta siere hipatɨ iwamarixi memu'uwakai Judea, me'muenana kename siere gentiltsixi Kakaɨyari niukeya me'eniekai. 2Pedro mantitɨatsie Jerusalén, mɨkɨ kehate circunsicion'tsie meya'ukai mɨkɨta me'teitiwawiri; 3mɨkɨ pɨmemɨtiyɨ: "¡ekɨ pemu'atinɨí 'iya ukɨtsi kehate incircuncisos wamatɨa meta siere pe'tiukwai wahamatɨa!"4Pedro tiutsutɨa yetiwarahɨawetɨ paleku kentiuyɨ; mɨkɨ pɨ'putayɨ: 5"Ne ne'peyunenewiekai Jope kekarita'tsie mɨta ne'nerexei tixaɨtɨ neheima yuawitsie pakamiekai ɨkari yautɨ hapaɨ anetɨ naukakɨ eskinayari he xeiyatɨ; ne he'paɨ nierekai. 6Ne ne'punierixɨ pɨnetiunehɨawixɨ mɨkɨ yetiuyɨkɨ; newaruxei téwaxi mete u'uwa nauka memuɨka, mekwatewatsiekate me'yautari, meta siere yautari memaxɨriwawe, hapaɨna siere mete'awiwawe ta'heima memu'uwa wikixɨ.7Uraniere'ta nepu'eni niuki pɨnerahɨawe: "¡Pedro nankukexi; temieka meta siere ketekwaka!" 8Ne pɨneputayɨ: "ketiurutsɨ pɨnetikamieni ne'Ukiyari: tixaɨtɨ tsitiane'tɨ yauta timieme kwuareuta hawe ne'teta." 9Mɨta niuki pɨtiu'a hekwamekɨ yuawitsie hakaneka: "tsipekwatikuteruwani tita Kakaɨyari aixɨ tiuyuri". 10Ikɨ pɨtiuyɨ haika'kɨ, uraniereta naitɨ ranua yu'heima yuawitsie yu'utɨa.11Ne punierixɨ, anamɨmɨ'tsie kename yu'haikatɨ ukitsi ma'metiukai ki'hɨxie kewa temekutekaitsie; mepeyanɨariekai ne'hatsɨa Cesarea paitɨ. 12Mɨkɨ Espiritu nestanɨa nekeheyanike wahamatɨa, yukɨ nekatiwaxeiyatɨ. Ikɨ me'ataxewitɨ iwamari mepekɨ nehamatɨa, tame tepekɨ uki kiena. 13Mɨkɨ tatiuta'xatɨa kehapaɨ angel tiuxeiyakai yu'ki heima akaweme pɨhaineme: "Ukitsi kenewaran'nɨa mɨwa Jope xemahutsieta xekenawitɨki Simón, aku Pedro titewa. 14Mɨkɨ niuki xetaxatɨni, kɨmanakɨ xeme xekuwikwestɨarieni, ekɨ meta siere a'kie yu'naitɨ."15Tikuxatatɨ tiutsutɨatsie, mɨkɨ Espiritu Santo puyukatetɨa wa'hetsie, kentiuyɨ matɨari tahapaɨsta. 16Ne nepaye'eri ne'Ukiyari niukieya, kemutayɨ mɨkɨ: "Juan warutiɨyaxɨ hakɨ; xemeta xeti'ɨyerieni mɨkɨ Espiritu Santo'kɨ."17Uraniereta, Kakaɨyari xeyatuiri imikieri yaxeikɨa tiyurieweme, tame tatiyatuiri hapaɨ siere, kepauku hasunikɨ teteutaeritsie ta'Ukiyari Jesucristo'tsie, ¿keane kuta ne ne'hɨkɨ, Kakaɨyari nekwapitɨaka wa'kuwikwestɨanikɨ?" 18Mɨkɨ'ta kepauku memuenana ikɨ yaranyinetsie, ni'tsimekwautiyɨ yaranyinemekɨ, pɨta Kakaɨyari me'ayexeiyatɨ waɨkawa mepakɨ, pɨmeputiyɨ'ta: "Mɨta Kakaɨyari gentil'tsixi waruwapaxɨ kemente'uhukai yu'tukaritsie."19Hikɨta, iya kehate me'mautaxɨriyaxɨa me'muweiyarie Kakaɨyarikɨ niukieyakɨ, muyutsutɨa keapauku mumierietsie Esteban me'pautaxɨriyaxɨa tewapai Fenicia, Chipre, meta siere Antioquía, mɨkɨta Jesús niukieya meputaxa xeikɨa Judio'tsixi wahatsɨa. 20Mɨkɨta hipatɨ ukitsi Chipre'tari meta siere Cirene'tari, mepu'axɨa Antioquía siere'ta mewarutaxatɨa Griego'tsixi, me'wakuxaxatɨwatɨ tita niuki aixɨ tiane Ukiyaritsie timieme Jesús. 21Ukiyari mamaya'ta wahamatia yukanieritɨakai; yuwaɨkawatɨ hasunikɨ meteuta'eri meta siere meyuya'tua Ukiyaritsie.22Mɨkɨ niuki kentiuyɨ peta'a wanakata'pai metasiere wateyupanie'pai Jerusalén: mɨkɨ mepenɨ'a Bernabe tewapaitɨ Antioquía hapaɨ he'tewakaku. 23Mɨkɨ nuatsie tiuxei Kakaɨyari imikierieya, mɨkɨ puyukatemawi; pɨtiwarutahɨawixɨ yunaime yu'Ukiyaritsie mekeyukanieritɨaka, naime yu'iyarikɨ me'eyexeiyatɨ. 24Mɨkɨ uki hɨkɨtɨkai aixɨ tiukaiyari Espiritu Santo'kɨ hɨniyerietɨ meta siere waɨkawa hasuni'kɨ ti'erietɨ, yu'waɨkawatɨ teɨteri mepanyahaxɨa Ukiyari'tsie.25Xeimiemeta Bernabé kaneyani Tarso hauwaumieka Saulo. 26Kepaukuta meikaxei kaneiyewitɨni kaniatɨani Antioquía. Xei witari aya'aximekaku mɨkɨ meniuyuku'xeɨrieni teyupanie metewarutaɨkitɨani yuwaɨkawame teɨteri. Mɨta tɨriyamama pɨmeteniu'teruwarieni Cristianos matɨari muwa Antioquía.27Hikɨ'ta iya'tukaritetsie hipatɨ temaikate Jerusalen menenakakɨne mehekɨneka Antioquía. 28Xewitɨ wa'iwa titewatɨ Agabo, kaniutakeni Espiritu Santo enietɨ pɨhaitɨ kename hamie hakatɨriya ta'weni naitsarie kwiepa tamatsie. Ikɨ pɨkatiuyɨni Claudio itsɨkametɨkaitsie.29Xeimiemeta 'iya tɨriyamama, kementeyɨwewe yuxexuitɨ pɨmeniutiyɨni kename parewiya metean'nɨani yu'iwama wahatsɨa Judea. 30Mɨkɨ pɨmeteniuyurieni; tumini menenɨani ukirawetsixi wahatsɨa, Bernabé, Saulo matɨa metenetɨni.

Chapter 12

1Hikɨ'ta, ye ti anekaku mɨkɨ'ta rey Herodes hipame kawarɨtiwiya teyɨpanie memeta axekai ti wa kwinitɨanike. 2Mɨkɨ'ta kaniumieni Santiago nawaxakɨ aku Juan iwaya.3Uraniereta mɨkɨ munierixɨ kename warunakirixɨ Judiosixi yetiuyuriekai'kɨ, mɨkɨ pɨkatikayani Pedro siere kaniu huani. Mɨkɨ yetuyɨ tukarieyatsie, wiestayari pani nararani. 4Umanierita i huaka, kanen tahuani kaxariyari mɨta xutarutsixi yu naukakame kawarɨka uitɨani me mi iwiyanikɨ; mɨkɨ'ta pɨtikueriwakai waxeiyastɨani muwa kiekatari hautipareyu Pascua5Mɨta Pedro kaniu hayawarieni kaxariyari, mɨta hipatɨ iwamama, teyɨpanie meneyunenewiekaitɨni tukarikɨ wakɨmana Kakaɨyari me iwawirietɨ. 6Xei tukari hauya wekakaku Herodes miyaxata, mɨkɨ tɨkarikɨ Pedro kutsukai me i ɨwiyakaku yu hutatɨ xutarutsixi, hutame tepɨakɨ hɨatɨ; metasiere yu hutatɨ xutarutsixi ma pan ukai kitenie me hɨtɨ kaxariya'ri7Mɨta xeimieme Ukiyari akerieya kaniu yu hekɨata mɨta kaniuya hekɨare kaxariyari. Mɨkɨ'ta kaniumayɨani Pedro akieya mita kanenta hutɨani pɨrehuawetɨ: '' Nankukexi mexɨiwa.'' Mɨta kaniu xɨne yu mamatsie makuwiekaikɨ tepɨakɨ. 8Mɨkɨ'ta akeri kate hɨaweni:'' Neu atiketɨa neuti kexi.'' Pedro pɨtikatɨa. Mɨta akeri pɨ rehuawe: ''Naime apini tanakapika ne hamatɨa kenemie.''9Mɨta Pedro akeri pankuwei wayatɨa. Mita mɨkɨ pɨtiuyuhuawixɨ kename yuri katiuyɨkai akeri yetiuyuriekai. Mɨkɨ pɨtiu eriekai kename tiu heinɨkai. 10Meta me uyekɨneku heiwa hutariekasiere xutarutsixi maman'utsie, mepuyenexia tepɨa itupari mau wiekaitsie kiekaripa muyeneni. Mɨkɨ yu kɨmana reuyepierixɨ. Mɨkɨ'ta mepanyakɨ mepekɨ kiekarita huye muyahahapanetsie, mɨta yapaukɨ akeri pukumawerixi.11Paleku Pedro mauyatamaixɨatsie, mɨkɨ pɨ putayɨ: ''Hikɨ sasunikɨ nerakumate kename Ukiyari heyanɨ'a Yu akeri mɨta netsi ukuwikwestɨa Herodes kenesyurienikekai, metasiere kemetehaeriwakai kentiyɨnikekai mɨkɨ kiekatari Judío.'' 12Mɨkɨ'ta meitimaixɨatsie, petɨa Maria kiena aku teyaya Juan siere tiuhuawarɨwatɨ Marcos; yuwaɨkawatɨ yuri mete erietɨ meyu xeiriekai muwa mɨta meyunenewiekai13Mɨta mɨkɨ itupari mauyuitɨasie mantaniere, xewitɨ ɨimari nɨ'ari titewatɨ Rode peku nierixu. 14Mɨta meitimatsie Pedro niukitana, temawiyakɨ kwareuyepɨ; pɨta, peyatɨa unautsarimetɨ muwapaitɨ kita; mɨkɨ pɨputayɨ kename Pedro kitenie hatawekai. 15Mɨta mɨkɨ pɨmete'he hɨawe: '' Akɨxɨa pekwua amaiwe.'' Mɨkɨ'ta yaxeikɨa painekai kename tiyuritɨkai. Mɨkɨmexi meputɨyɨ: '' Akerieya kane hukɨtɨni.''16Mɨta Pedro tiyeweiyakai reutakwatekietɨ, mɨkɨ'ta itupari memauyepitsie, memixeitsie mepuwaɨrixu. 17Pedro yu mamakɨ pɨtewaruta huawixɨ, kaiwatɨ xekeneumakani, mɨkɨta warutahiwiri kehapɨ Ukiyari reiwayawitɨkai kaxariyari. Mɨkɨ'ta pɨ putayɨ: '' Tetaxatɨa ikɨ kentiuyɨ Santiago metasiere wa iwamari.'' Mɨta mɨkɨ petɨa xeitapa18Meta muka hekɨarixɨtsie, meyumatɨakai xutarutsixi, kentiuyɨkai Pedro hapaɨsta. 19Arike'ta Herodes itiwɨauku mɨta ka ikaxeiyaka, mɨkɨ waruti iwawiyaxɨ tehuwemete mɨta uranieri pɨtiunɨ'a meke ukwiyanike. Mɨta mɨkɨ payatɨa Judea petɨa'ta Cesarea mɨta muwa puyuku hayawaxɨ.20Herodes'ta kwinie tiha'akai teiteri wa hapaɨsta Tiro, Sidón kiekatari. Mɨkɨ'ta mepekɨ meyunaitɨ hamatɨana. mɨkɨta mapa iwaxɨ Blasto, aku rey aurie mutiwe, waparewienɨkɨ. Mɨta mɨkɨ meputawau aixɨ ti anenikɨ, wakiekaripa mayawikwekaikɨ rey kiekaripana. 21Maya'a atsie tukari, Herodes puyutɨnitia kemari kwinie ti anenemekɨ mɨta pankaya yu uweni'tsie; mɨta tiwarutaxatɨa.22Teɨteri meputihiwakai: ''¡ Ikɨ ka hukutɨni kakaɨyari niukieya, ni uki niukieya kwahɨkɨ!'' 23Xeimieme'ta Ukiyari akerieya ti kwinitɨa, kwinie raya harɨkame kwa ayeitɨakɨ Kakaɨyari, mɨkɨ'ta kwitsiri menitakwani mɨta kaniumɨni .24Mɨta Kakaɨyari niukieya putawerixɨ waɨkawatɨ patɨa. 25Arikie'ta Bernabe meta Saulo mete aya atɨasie kemete unɨ'ariekai aku Jerusalen, mɨkɨ mepanuaxɨa; mɨkɨ yu hamatɨa mepei ini Juan, akusiere titewatɨ Marcos.

Chapter 13

1Hikɨ teyupanie aku Antioquía muwekai, mexuawekai te'ɨkitamete hapaɨna temaikate. Mɨkɨ mehɨkɨtɨkai Bernabé, Simón (Yɨwi tiuterɨwarɨwakai) Lucio Cirene kiekame, Manaén (aku Herodes tetrarca matɨa mutawerixɨ) , meta Saulo. 2Mexi yunaitɨ Kakaɨyari me ayexeiyakai meyuhakietɨ, Espiritu Santo pɨputayɨ: '' xewaranayahapani Bernabé Saulo mame, meteta'uximayatakɨ titakɨtsie timiemekɨ netiwaranayexei''. 3Me'uyuhakieka, me'yunenewietɨ, wa'hetsie me hautimeixɨaka mewarenɨ'a.4Mɨta Bernabé Saulo matɨa Espiritu Santo me an'enieka mepakakɨ Seleucia tiyetewakaku, anai'ta me'yakɨneka kanuwa titɨkɨmetsie mekayaxeka me'pekɨ kwie haramaratsie yamakaku Chipre tiyetewakaku . 5Kepauku mɨkɨ memu'uwakai Salamina kiekarieyatsie, Kakaɨyari niukieya me'putaxa judiotsixi wa'sinagogata. Yu'hamatɨa me'payekekakai Juan Marcos wa'parewiwame.6Kepauku naime memukexiyaxɨ kwie yamakakaitsie meya'axɨaka Pafos, xeime hurtimani mepukaxei, kename timaikame judio'tanaka ayuyeitɨatɨ, titewatɨ Barjesús. 7Ikɨ hurtimani ti'uximayakai Sergio Paulo matɨa aku tatuwani'tɨkai, tewi waɨkawa timaiwetɨ. Ikɨ tewi tiutanɨ'a Bernabé Saulo mame hɨxiena me'axɨanikɨ, Kakaɨyari niukieya mau'eniemɨkɨkaikɨ. 8Mɨta Elimas "hurtimanitɨkai'' (paɨmɨmɨ anyɨtɨ panyɨne) yakwatiutanake'eri, mɨkɨ niuki pantahɨpakai tatuwani sasuni kwati'eriekakɨ.9Mɨta Saulo, siere tiuterɨwarɨwakai Pablo, Espiritu Santo hexeiyatɨ; kwi ixeiyaka 10Pɨ rehɨawe: ''aku ekɨ Tɨkakakame nu'aya, ekɨ naimekɨ peti'itawame meta tsiti'ane pepexeiya. Ekɨ pe'hɨkɨ aixɨ ti'ane pexane'erie. Ekɨ pekwatihayawa pe'utaitɨ kename ta'Ukiyari niukieya ka sasuni, ¿ekɨ pɨ'petiyuni?11Hikɨta keneunieri, Ne'ukiyari mamaya a'hetsie yukanieritɨa, meta pekahaunieretɨ pepayani. Tau pekwaxeiya tukari yapaɨmemekɨ. ''Anamɨ haiwi yɨwitɨ hetsiena yu'kanieritɨa; hametɨyeikatɨ putayua yayanike hipame wa'mamatsie kawietɨ. 12Umaniere tatuwani yetiuniereka sasuni tiuta'eri, waɨkawa waɨrekai enietɨ ɨkitɨarika ta'Ukiyari niukieya.13Hikɨta Pablo yu'hamikuma wamatɨa kanuwatsie ka'ya Pafos ma'uhutɨ meya'axɨa Perge Panfilia kwieyaritsie. Mɨta Juan anayayaka Jerusalén pa'nua. 14Pablo yu'hamikuma wamatɨa meyakɨneka Perge meputa'axɨa Antioquía Pisidia kwieyaritsie. Xawati tukaritsie sinagoga mepekɨ mana me'utetɨ meta'enanakai. 15Akaterɨwarieku mari'itsika meta temaikate kementeu'utɨa, sinagogata menɨ'á niuki mewarenɨ'airi me'utiyuatɨ: ''ta'iwama xɨkate niuki waɨritsika xehexeiyani te+teri meta'enana wa'hetsie, yexekeneutiyuaneni.''16Mɨta Pablo utakeka yu'mamate ankuhapaka; pɨ'putayɨ: Xeme te+teri Israel'tari meta xeme Kakaɨyari xemau'enie, xekeneu'enana. 17Ikɨ Israel kiekarieya wa'Kakaɨyari waranayahapa hipame meripaitɨ memu'uwakai meta warutim+iriyax+ kiekatari kepaupu memu'uwakai Egipto kwieyaritsie, mɨta yu'mama tɨrɨkaɨyemekɨ warewitɨ tewapaitɨ. 18Waru'newi echiwatɨkaku huta'tewiyari witari kwie tixa+ kwatiuxuaweriwetsie .19Kepauku ata'huta kiekari wara'iwaxɨ, Canaán kwieyaritsie, Mɨkɨ takiekari kwie yatuiri hetsiena ti'miemet+kaik+. 20Naitɨ yetiuyɨ ikɨ echiwatɨkaku 450 witari anyayaku. Umaniere naitɨ yetiuyɨku, Kakaɨyari wareyanɨ'airi itsɨkate metemaiwaweme tukari atiniereme kepauku Samuel ti'maikame matɨatsie.21Mɨta, kepauku kiekatari rey memutawautsie, Kakaɨyari wa'yatuiri Saúl aku Cis nu'aya, aku tewi Benjamín nuiwarieyatsie mayene, rey maya'nikɨ huta tewiyari witari. 22Umaniere Kakaɨyari kepauku menayahɨatsie, Mɨkɨ David panayaha, wa'rey mayanikɨ. Kakaɨyari pɨ'putayɨ David hepaɨsta: 'Ne David nepukaxei aku Jesé nu'aya mɨkɨ tewi'uki nehapaɨ tiyukuhɨawe; mɨkɨ yetikayani Ne kenentinɨ'ani.'23Ikɨ nuiwarieyatsie ayeneka Kakaɨyari Israel kiekarieya piyatuiri Tiyuwikweistɨwame yu'xewime, Jesús, kemutayɨkai meripaitɨ kename yetiyurienikekai. 24Ikɨ tiuyukatsutɨa yetiyɨanetɨ kepauku, akuxi Jesús kanuawekaku, u'haitɨatɨ Juan tiutixá yunaime wa'hamatɨa Israel kiekatari wa'ɨyatɨ aixɨ meyuyurietɨkanikɨ. 25Mexi akuxi Juan uximayatsika kahaya'wawetɨ, pɨ'putayɨ: ' ¿xeme kexeteku'eriwa kename ke'ane ne nehɨkɨ? ne nekwa hɨkɨ aku Kakaɨyari Menayaha. Xekeneu'enana, xewitɨ ne'utɨa kanehamieni, aixɨ nekwa'ane ne ne'kway+we kakaiteya nemenyahɨniriwani.'26Ne'iwama, Abraham nuiwarima, meta iyá kehate Kakaɨyari xemau'enie, ikɨ niuki wikweistɨarikatsie timieme ta'hetsie miemekɨ peyanɨ'arie. 27Wakɨ'manakɨ, kehate Jerusalén menkiekatari, meta wa'itsɨkate mekwaitanake'eri, mɨkɨ mete aya'atɨa niuki mayukaterɨwa xawati tukaritsie kememutiyɨ meripaitɨ temaikate paya'a kepauku memikawi.28Akuxi tatakuri meka'ukaxeiyaka memimienikɨ, Pilato mepeyawawiri mɨkɨ mimienikɨ. 29Kepauku memeya'atɨa kenreuku'uxakai hetsiena mieme, kuruxitsie me'ekakweka mepeita'te terɨ'teukita.30Mɨta Kakaɨyari penku'ha mɨkite wa'tsata. 31Muixa tukari mepixei kehate hamatɨana memu'axɨa Jerusalén Galilea paitɨ meyakɨneka. Hikɨta ikɨ te+teri yemeniutiyuaneni kiekatari watsata kementeunierixɨ.32Ya'umiemeta tame texeya'atɨirie niuki aixɨ manyɨne meripaitɨ memu'uwakaitsie timieme kename ketiyɨnikekai 33Kakaɨyari pi'utakai ikɨ niuki ta'hetsie'mieme, aku kehate teniwemama, kename Iyá tawari tukaritsie Jesús hanuitɨa. Ikɨ hapaɨna pɨreuku'uxa Salmo hutariekatsie: ''EKɨ PENENIWE, HIKɨ NENUA A'YAU NEMAYANIKɨ.'' 34Hapaɨna yetiuyɨtsie miemekɨ Iyá mɨkite wa'tsata menkukekɨ kataku waiyarieya tawari ka'umɨnikɨ, Iyá pɨtiuxa: ''NEXEYATUIRIENI DAVID IMIKIERIEYA AIXɨ ITɨARIEKAME META AKAXEWIMEKɨ.''35Ya'umieme Iyá pɨ'paine xeime Salmotsie: ' EKɨ PEKWATIPITɨANI TA'PɨNEKɨ WAIYARIEYA A'NIWE AKU TATAKURI KWAREXEIYA.' 36David yu'nuiwaritsie Kakaɨyari ayexeiyaka, pu'mɨ meta yu'yeyeuma wamatɨa ukateukieka waiyarieya puta'pɨnixɨ, 37Iyá'ta ke'ane Kakaɨyari mankuke, waiyarieya kwa'utapɨnixɨ.38Xeketenetimamateni xeme, iwamari, tame niuki texekuxaxatɨwa kename xe'tatakuri reukuyeitɨarieni ikɨ Tewikɨ. 39Kɨmanakɨ ke'ane iyá sasuni tita'erieni naime tatakurieya kaneukuyeitɨariemɨkɨ Moisés ɨkitsikaya kwatiyuriewe hapaɨ.40Ya'umieme xekeneyu ɨ'wiyani kataku temaikate kememutiyɨ xe'hetsie yetiuyɨni: 41'XEME AKU XETE UYUKAXANE'ERIE, XɨKATE XE'UKAXEIYARIENI XE'KWINI; HIKɨ XE'TUKARITSIE YUKɨ NETIYURIENE, SASUNI XEKWATETA'ERIENI MɨKɨ KENENTIYURIENETSIE, TSEPA XEWITɨ TAWARI PɨXETIUXATɨA.'''42Pablo Bernabé matɨa meyehukaku, teɨteri me warayawawiriekai ya xeikɨa mete waxatɨanikɨ xawati tukari makamietsie. 43Kepauku reutiparixɨ Sinagoga meyuxeɨriekaitsie, Judiotsixi me yu'waɨkawatɨ meta kehate mekwa judiotsixitɨkai Pablo Bernabé utɨa mepekɨ, mɨkɨ metewarutaxatɨa metewarahɨawetɨ, Kakaɨyaritsie sasuni mekete'erieka kename mɨkɨ hɨkɨ tatakuri yeitɨwame yu'niwekɨ.44Xawati maya'atsie, echiwatɨkaku yu'naitɨ kiekatari me'yuxeɨriekai Kakaɨyari niukieya me'eniekutɨ. 45Kepauku Judiotsixi me'waruxeitsie teɨteri me'yumɨireme, mɨkɨ me'puti ɨtetsa meta niuki meputi'xɨatɨa Pablo kentikuxatakai hepaɨsta meta siere mepiti'nanaima.46Pablo Bernabé matɨa meputiniu kawakekamekɨ pɨme'utiyuatɨ: ''Pɨ'reuyewekakai xeme matɨari Kakaɨyari niukieya xetaxatɨarieni. Xemeta xekwa itanake'eri aixɨ xeka'anenetɨ xe'ayuyeitɨatɨ tukari kwaxɨwe xemexeiyanikɨ, ya'umieme tekayahuni kehate mekwa judiotsixi wahatsɨa. 47Paɨmɨ ta'Ukiyari katatiunɨ'ani, pɨhaitɨ: 'Nekaxeniuti'uitɨani hekɨariya xehɨtɨnikɨ kehate mekwa judiotsixi wa'hatsɨa, kename xeme wikweistɨarika xekuxata kiekari tewa manma'netɨka ana'i kwie tamatsie.'''48Mekwa judiotsixi meta'enanatɨ, meyu'temamawiekai meta Kakaɨyari mete'ukakwitɨwakai niukieya me'eniekaikɨ. Kehate sasuni metetaerienikekai yunaitɨ tukari kwaxɨwe meputanake'eri. 49Mana kiekari mahatetɨkatsie Kakaɨyari niukieya puyutaxa.50Meta judiotsixi mewaruku'xeɨrieka ukari ukitsi mame mete aya'atɨkatei wahamatɨa mete uti'xa. meyu'nɨtɨ yunaitɨ Pablo Bernabé mame mawakwikukai meta mewarekutua kewa kiekari kwieyari maka'atɨkatsie. 51Mɨta Pablo Bernabé matɨa yu'kakaitetsie kwie tumuanari mehaukatsixɨaka mepekɨ Iconio tiyetewakaku. 52Mɨta niuki xaxatamete temawiya meyatuiriyarie meta Espiritu Santo'kɨ tɨrɨkariya meyatuiriyarie.

Chapter 14

1Pɨtatiuyɨ mana Iconio tiyetewakaitsie Pablo Bernabé matɨa mapauta haxɨa yunaitɨ Judio'tsixi sinagoga mete uti'xa waɨka niuki tɨrɨkaɨyemekɨ ya'umieme teɨteri meyumɨiretɨ yuri mete uta'eri yumɨiretɨ meyɨnɨtɨ, Judio'tsixi hapaɨna Griego'tsixi, yuri mete uta'eri. 2Mɨkɨta Judio'tsixi yuri mekwateuta'eri hipatɨ, hipame Teɨteri me ha'akame me warayeitɨa yu'iwama wahepaɨsta iya ke'ane yuri mete eriekai yu iwama3Ya'umieme mɨkɨ mana mepu'yuku hayawaxɨ mɨixa tukari, metekuxatatɨ Kawakekamekɨ iya ta Ukiyari hepaɨstakɨ, Mɨkɨta ta Ukiyari Jesus tiwayatuiriekai mɨkɨ waɨka mete hekɨatakɨi kakaɨyari waɨka kentiyuriewe. Paɨmɨ tihekɨataxɨ ,teɨteri sasunimekɨ yuri niuki mamayeitɨanikɨ kentiyɨanekai iya wamamakɨ Pablo hapaɨna Bernabé. 4Mɨkɨta mana kiekaripa yu mɨiretɨ mekayuwiyakai; hipatɨ teɨteri mepuhetey Judio'tsixi wa'hepaɨsta , hipatɨta mapu'hetei iya texaxatamete nɨ'aritsixi wahepaɨsta.5Kepauku yu naitɨ teɨteri hapaɨna Judio'tsixi mepu yuti'úitɨa itarikakɨ iya mamanyetei yukɨ mewa yurienikɨ mewatitsunaxɨanikɨ Pablo Bernabe mame, 6Mɨkɨ metehetimaika mepekɨ kiekaripa Licaonia, Listra hapaɨna Derbe tiuyahanetsie 7mana mɨkɨ mete kuxatakai iya niuki hekwa.8Mana Listra kwieyaritsie xewitɨ uki mapakatei tɨrɨkariya kahexeiyatɨ yu ɨkatsie, ya anetɨ putinuiwakairi yuteitsie paitɨ, ni'yu ɨkama hawai kwahanyeiwekai. 9Ikɨ tewi pu'enaxɨ Pablo kentikuxatakai. Mɨta Pablo hetsiena niereka retimá kename yuri ti'eriekai herie manetɨarienikɨ. 10Ya´umieme tɨrɨkarima pɨtita´hɨawixɨ ha'hiwatɨ: "Keneutakexi". mɨkɨta pankutsunaxɨ mɨta uyeiwetɨ patɨa.11Yu mɨiretɨ yemete unierixɨtsie Pablo kentiuyuriekai, hiwari me pantinetɨa, pɨma'utiyuatɨ Licanoa'tari waniukiyarikɨ: "yusitsixi menakakɨne ta hatsɨa teɨteri wahapaɨ me anenetɨ." 12Mɨkɨta Bernabe "Zeus" mete niu'teukarita, mɨta Pablo, "Hermes," mete ikuterɨwakai niuki yatuayakaikɨ. 13Tatsini yusi mayexeiyakai Zeus titewakame, mana'hura teyupanieya puwekai kiekari warie, tiu'atɨa mawari turutsixi tutu curunayari kitenie; mɨkɨ hipatɨ hamatɨana meyumɨiretɨ mewayatuiriekukai mawari.14Kepauku ikɨ nɨ'ariekate, Bernabé Pablo mete'hetimatsie, mete'utitsanaxɨ yu'kemari mexɨiwa mepe'kɨ mamayuxeɨrietsie, pɨmete u'hiwatɨ 15Pɨmahaitɨkaitɨ: ''ukitsi, ¿ketiuru xeme ikɨ yexeteyurie? Tame hapaɨna tekani'hɨkɨtɨni teɨteri yaxeikɨa tete'ukaeniwatɨ xehapaɨ. Tame texeya'átɨirie niuki hekuame paɨta, xeme xekena nuaxɨa ikɨ yeranyitɨka yakɨtihɨkɨ Kakaɨyari mayeniere hatsɨa, tiutiwewi ta heima'yuawi, kwie'táma haramara, hapaɨna ketipaɨmetɨ ana tixuawe. 16meripaitɨ hukɨa reukayune, Mɨkɨ tiupitɨa mamanu'hane nuiwarite yu huye memuweiyani.17Yatɨtɨ akuxi, Mɨkɨ kayuhayawawe xewitɨ kuarakumaika hapaɨ, ke ane wahepaɨsta Mɨkɨ aixɨ tikamie witari yatua ta heima tiutixuxuaweretsie tiutiyɨriya, wa iyari putihɨniya ikwaikɨ temawiyakɨ". 18Ikɨ akuxi niukikɨ, Pablo Bernabé matɨa waɨriyarika mewarutaimai makate utimawiyarienikɨ.19Mɨta hipatɨ Judiutsixi Antioquía Iconio kiekatari mapayeixɨa itarikakɨ yu hepaɨ me waruhapaka yumɨireme. Mɨkɨ mewareuti'tuaxixɨa Pablo me'enawietɨ kiekari wariepai mepi'hɨa, pɨmete uyu hɨawekai kenameri mɨkikai. 20Akuxi mexi mahawetɨka tɨriyamama wariena, mɨkɨ pankuke pautaha kiekaripa. Uxa´arieka, petɨa Derbe kiekariyaritsie Bernabe matɨa.21Umaniere mɨkɨ mete utixataku niuki hekua mana kiekaritsie me warayeitɨa yuwaɨkawame kakaɨyari tɨriyamama, mɨkɨ mepa'nuaxɨa Listra tiyetewakaku Iconio Antioquia tiuyahane. 22Mɨkɨ me waparewiekai tɨrɨkaɨyemekɨ kakaɨyari tɨriyamama wakɨpuri yuri mete eriekakɨ, pɨme'utiyuatɨ: "Tame teke uyɨwekaxɨani te mauta'haxɨani kwiepa hekua Kakaɨyari manɨa'tsie waɨkawa tete'ukakukuitɨ."23Kepauku mɨkɨ me waru'kauitɨa ukirawetsixi mamayuti'xexeɨriwatsie ,mapuyu'tanenewiekairí meyu hakietɨ, mɨkɨ mewaruhɨritaxɨ Ukiratsi'hatsɨa keanetsie yuri meutaeriekai. 24Umaniere mɨkɨ me puyakɨ Pisidia me'petá axɨa Panfilia paitɨ. 25Kakaɨyari niukieya me utixataka waritana Perge tilletewatsie mepekɨ Panfilia'paitɨ. 26Manata meyakɨ mepeta'axɨa Antioquia'paitɨ canuwatsie, kewa reyɨkai mamayanɨ'ariekaitsie Kakaɨyari hepaɨsta meteta uximayata'kekaikɨ mɨkɨri hikɨ meteaya'atɨakai27Kepauku mema yeixɨatsie mana Antioquia, mewaruxeɨri yunaime iwamarixi yuri mete'erie, mɨkɨ me piyatua niuki naime Kakaɨyari ken'reyuriekai mɨkɨ wahepaɨsta, kehapaɨ Kakaɨyari reuyepi yuri metetaerienikɨ yunaitɨ Teɨteri tsepa ke ane. 28Mɨkɨ mepuyuku'hayawaxɨ metehauterixɨ tɨriyamama wamatɨa.

Chapter 15

1Hipatɨ ukitsi Judea me akanexɨaka Antioquía me pu'axɨa meta iwamarixi mete wa'ɨkitɨakai, pɨme'utiyuatɨ: ''Xɨkate xeme ukitsi xeka'akayepiyani Miosés tiunɨ'a hapaɨ, kwayɨwe xeme xekuwikweni.'' 2Ya'ranyɨnemekɨ Pablo meta Bernabé wa'hapaɨ mekwa teku'eriwakaikɨ wa'hamatɨa mete'utixa. Ya'umieme Pablo meta Bernabé hapaɨna hipatɨ wa'hamatɨa me mu'uwakai me panaya'hapanie Jerusalén me yahu'kɨ me yukuxeɨriekɨ nɨ'ariekate wa hamatɨa meta ukirawetsixi ikɨ ya'ranyɨnemekɨ.3U'maniere iyaamexi, me henɨ'arieka wa'iwama niukieyakɨ, me'uhutɨ me pukukɨ, Fenicia meta Samaria, me haitɨkaitɨ kename sasuni mete uta'eriekai ke'hate me Gentiltsixi. Yu'iwama waɨkawa temawiya me waru'atɨiri. 4Kepauku Jerusalén me mu'axɨatsie, aixɨ mete waran'kwewi iwamari muwa me yu'kanieritɨakai, nɨ'ariekate meta uki'rawetsixi, ana'mɨ mete'utixa Kakaɨyari kentiuyuriekai wa'hetsie.5Mɨta hipatɨ 'ukitsi sasuni mete uta'eriekai, kehate Fariseotsixi wa'hamatɨa me mayaukai, me anku'uka pɨ'meputiyɨ: ''Pau'yewetse me makayepiyani meta pɨ'metenɨ'arieni Moisés ɨkitsikaya meke'utani.'' 6Mɨta nɨariekate meta 'ukirawetsixi me puyuku'xeɨri mete tixata'ke ikɨ yaranyɨnetsie.7Mete hautewitɨ'ri mete kuxata'tɨ, Pedro ankukeka pɨ'tiwahɨawe: ''Iwamarixi, xeme xete akumate meripaitɨ Kakaɨyari xetsata hipame wara'nayahapa, ne'tetakɨ niuki me enienikɨ kehate me gentiltsixi aku niuki Jesústsie timiemie meta sasuni mete ta'erienikɨ. 8Kakaɨyari, iyari ma'kumatekɨ, Gentiltsixi ye tiwahekɨatsirie, Espíritu Santo wa'yatuirietɨ, ta'hetsie Iyá kentiuyuri hapaɨ; 9Mɨta Iyá tame yukɨ kwa'tatiuxe meta iyaamexi, wa'iyari hehekuame ayeitɨaka sasunikɨ mete'eriekɨ.10Hikɨta mexi, ¿ketiuru xeme Kakaɨyari xe'inɨatatɨwe, yu'tɨriyama wakɨipitɨa yugu xe'ateikatɨ, nitɨma ta'yeyeuma ni'tame tekwayɨwawe temi'kemakaxɨani? 11Mɨta tame sasunikɨ tete'erie kename tekuwikweni Ukiratsi Jesús ne'nimayatsikayakɨ, paɨmɨ mɨkɨmexi wa'hetsie tiuyɨ hapaɨ.''12Yunaitɨ teɨteri kaiwatɨ me pumakakai me wa'enietɨ mexi meteku'xatakai Bernabé Pablo matɨa Kakaɨyaritsie timiemekɨ kentihekɨatakai meta kentiyurienekai kwa'tiyɨwe hapaɨ gentiltsixi wa'tsata iyaamexi niuki me kuxatakakikɨ.13U;'maniere mete u'tahayawaku mete kuxatatɨ, Jacobo (Santiago) puta'a, pɨ'haitɨ: ''Iwamarixi, xekeneneu'eni. 14Simón ya'putayɨ kehapaɨ Kakaɨyari matɨari keti'waruparewi gentiltsixi wa'tsie xeime kiekari anayahanake Kakaɨyari yu'hetsie miemekɨ .15Ikɨ yaranyɨnekɨ te'maikate me pe'kaxewiriyaxɨ yu'niukikɨ, reuku'uxa hapaɨ: 16' UMANIERE YETIYɨYU NEPANUANI, META TAWARIE DAVID KIÍ'YA NE'TAWEWIENI, AKU MU'KAUNIXɨ; NEPEN'KUKENI META TEKI U'UNI AIXɨ NEPITIYURIENI, 17MEYɨWEKAXɨANIKɨ TA'UKIYARI METIWAUNI IYAÁ TEɨTERI MEMUYUKUHAYAWAXɨ, MA AYA'UTɨ YUNAITɨ GENTILTSIXI AKU KENENTITEWAKɨ MEMANAYAHAPANIE. 18Ikɨ ya'kanaineni ta'Ukiyari, Aku ke'ane ikɨ naime ya'tiuyuri payukumate meripaitɨ tukari maukahane.''19Mɨta, ne pɨnera'eriwa, kename tame tekwa ware'tixɨrɨwani kehate me gentiltsixi aku Kakaɨyari hatsia me ma'nunuwa. 20Mɨta tetewata'utsiriemɨkɨ mɨkɨ me mau'tewanikɨ yusite menxuawe wa'hatsɨa, meta xekwa'yutamaɨwani xeime'matɨa kare'kanakemekɨ, way xuriyamatɨkaime mekwa kwa'ká meta xuriya mekwa'ieka. 21Meripai'tɨ tukari mauka'hanetɨka Moisés kentiu'xa yeti'kuxaxatsiwa kiekari manmanetɨkatsie meta judiotsixi wa'ɨkitsika paka'terɨwarɨwa sinagoga'ta Tukari Uxipiya maya'axetsie.22Mɨta ikɨ aixɨ pu'yɨ nɨaritsixi wa'hepaɨsta meta 'ukirawetsixi siere, me yunɨtɨ yunaitɨ kehate teyupanie me yu'kanieritɨakai, Júdas me manayahakɨ aku tiu'terɨwarɨwakai Barsabás meta Bernabé siere, iyaamexi teyupanie me hɨkɨtɨkai yu iwama me wara'hana, meta Antioquía me waran'nɨanikekai pablo meta bernabe wa'hatsɨa. 23Iyaamexi pɨ'meteu'utɨa: ''Nɨarimatsixi meta ukirawetsixikɨ, xe'iwama, iwamari gentiltsixi Antioquía xentama, Siria meta Cilicia:¡Waɨritsika te xeyatuirie!24Pɨtete'enana kename hipatɨ ukitsi xetsata me'utineka, tame mɨkɨ tekwa'watanɨawe mete'kuxatanikɨ, meta mexe'xamurie xe'kɨpɨritsie yɨawiya mexɨawitɨa ye meteku'ɨkitatɨ. 25Ya'tianekɨ, tame p+tete'uxa kename hipame 'ukitsi tewa'ranayahapani meta tewaran'nɨani xe'hatsɨa mehateɨtsietɨ Bernabé Pablo matɨa, tewareuyahɨwa waɨkawa aku, 26Ukitsi tukari kweriwa'anekɨa meyukauitɨwatɨ Jesucristo ta'Ukiratsi kentitewakɨ.27Ya'umieme tame tewarannɨaxime Judas Silas mame , yu'kɨmanakɨ yaxeikɨa mexe'tehetaxatɨani yu'niukikɨ tame ketenteu'utɨa. 28Aixɨ puu'yɨ Espiritu Santo hepaɨsta meta ta'hepaɨsta, tekwa xe'utitɨtɨwanikɨ tawari ika a'heteme xeikɨa pɨtá ikɨ tita reuyewetse: 29Xekwa aya'úkarí mete'mawiyarie mema'yexeiyarietsixi, xuriya xekwa'ieka, wai xuriyamatɨkaime xekwa kwa'ka, meta xekwa'yutamaɨwani xeime'matɨa kare'kanakemekɨ. Xɨkate ikɨ yaranyɨnekɨ xeyu'utani, aixɨ xetekahutɨ xe'hɨkɨtɨni. Teyu'xeiyanita kwitɨ.''30Mɨta kepauku me mu'tateutɨarietsie mepakakɨ Antioquía; u'maniere teɨteri meyumɨireme mewaruxeɨritsie, utsika me'yatua 31Kepauku me mekaterɨwaxɨ, Mɨkɨ me puyu'katemamawi waɨkawa yemeteu'utsiyariekaikɨ. 32Judas Silas matɨa, hapaɨna temaikate, niuki iwamarixi mewayatuiri meta mewaruparewi Kakaɨyaritsie metewiyanikɨ.33Yapame tukari an'kayaku mana me mu'uwakaitsie, wa'iwamari me warenɨ'a aixɨ anemekɨ mewaru'tateutɨaka me manuaxanikɨ ke'hate me wareyanɨ'akai wa'hatsɨa. 34Mɨta Silas iyarieya muyɨ mana wa'hamatɨa pu'yukuhayawaxɨ. 35Pablo meta Bernabé Antioquía me pu'yuhayawaxɨ hipame wa'hamatɨa, mana mete'ɨkitɨakai meta Ukiyari Niukieya me kuxatakai.36U'maniere ya'pa tukari anyayaku, Pablo Bernabé Pɨrahɨawe: ''Hikɨ te'panuaxuani meta tewaka'iwata ta'iwama kiekari muku'manetɨkatsie kewa 'Ukiyari Niukieya te'mutaxa, tenieriyu ke metehau'erie. 37Bernabé, hapaɨna witɨmɨkɨkai Juan aku ti'tewakai Marcos. 38Mɨta Pablo tiu'yuhɨawixɨ kename aixɨ kakuyɨnekai Marcos me'witɨkɨni, Panfilia waru kwe'eiriekaikɨ meta wa'hamatɨa kwa'hetɨakɨ ti'uximayatake.39Mɨta niuki heitseriekame mekwa'ayahɨawekaikɨ, yu'xexuitɨ mepautayeixɨa, Bernabé Marcos pewitɨ yu'hamatɨa mɨta mepe'kɨ kanuwatsie Chipre me'nenieretɨ. 40Mɨta Pablo Silas ana'yahanaka petɨa, wa'iwamari me wa'yatuaku 'Ukiyari hatsɨa aixɨ me'tehauhunikɨ. 41Umaniere Siria pukutɨa meta Cilicia, yu'iwama tɨrɨkariya me wayatuirietɨ teyupanie mu'utɨkatsie.

Chapter 16

1Pablo Silas matɨa Derbe Listra meputa'axɨa; mana pukatei xewitɨ Kakaɨyari nunuyarieya titewatɨ Timoteo, teyaya Judia yuri ti'erietɨ hɨkɨtɨkai yauya'tá Griego Hɨkɨtɨkai 2Mɨkɨ hepaɨsta aixɨmete kuxatakai iwamarixi mana'kiekatari Listra Iconio tiuyahane. 3Pablo yeti tinake'eriekai hamatɨana keheyanike; ya'umieme itainieka circunsicion piwewiri Judiuo'tsixi aixɨ mete'heikamaitɨkɨnekɨ watsata muyeikakaikɨ, yauya mexexeiyakai Griego Hɨkɨtɨkaikɨ.4Mexi mɨkɨ waɨka kiekarita me uya'hú, mɨkɨ mewayatuiriekai iya keane yuri mete'erie ɨkitsika ke hapaɨ metekahunikɨ, mɨkɨ ɨkitsika muti'utɨariekai iya nɨ'ariekate ukirawetsixi Jerusalen paitɨ. 5Yaumieme yuri mete'erie tɨrɨkariya me pexeiyakai me timɨirirɨmekai tukari'mankayeikakai.6Pablo hapaɨna memeteɨtatakai mepekɨ tiuyahane Frigia Galicia tiuyahanetsie metsɨri meniu taimaiyariekaitɨni iyari aixɨ anekɨ niuki mexatayukaku mukietayatsia Asia tiuyahane. 7Kepauku mɨkɨ memuya'axɨatsie hehurakaku Misia tsie, mɨkɨ mepekɨtɨma Bitinia, kɨpuri aixɨnane Jesus miyatua warutaimaiyaxɨ. 8Ya umieme mepuyakɨ paɨta Misia, mɨkɨ mepakakɨ Troas kiekariyaritsie.9tiuxeiyastɨarie tiuyuhekɨarixɨ Pablo hɨxɨie tɨkarikɨ: xewitɨ tewi Macedonio'tanaká mana puwekai, hehɨawetɨ:"Keneukuya'a Macedonia taneuparewi." 10Kepauku Pablo yetinierixɨ'tsie yapauku te putakuha'aritɨateyahu'kɨ Macedonia hautinɨtɨ Kakaɨyari tatsi'utahiawekai temikuxatanikɨ niuki hekua iyamexi11tetacuha'aritɨwatɨ tehukaikɨ Troas, tepekɨ heitserie paɨta Samotracia, ana'uxaarieka tepuya'axɨa Neápolis 12Mana teyakɨ Filipos tepekɨ, mɨkɨ kiekari rawiyatɨ Macedonia'paitɨ, kiekari raya'axe muwa'tiuyahane colonia Romana, teputakuhayawaxɨ kiekaripa mɨixa tukari. 13Uxipiya tukaritsie tewayakɨ wariena kitenie aki'utɨa hepaɨ, mana' xuaweme tetehaeriwakai kewa ha meyutanenewieni. Tepankayaxixɨ tetewarutaxatɨa ukarawetsixi mana'mamyeixɨa yunaitɨ.14Xewitɨ ukaratsi Lidia titewatɨ, ixuriky susule tuayame mana'kiekaripa tiyetewatsie Tiatira, mɨkɨ Kakaɨyari payexeiyakai, tasta eniekai. Kakaɨyari iyarieya pauyepi heitseriemekɨ tatsienienikɨ naime iya kentikuxatakai Pablo. 15kepauku ayewetɨ yunaitɨ kiena kiekatari mamuti'ɨwaxɨtsie, mɨkɨta tasta'wawiri pɨutaitɨ: "Xɨka xeme pɨxeteheikunɨkani kename aixɨ netikamie Kakaɨyari hepaɨsta, xekenahu ne kie, muwa xeuyukuhayawa yautayɨku kiena tepekɨ.16umaniere mexi te hekɨ tewayuti'nenewiea, xewitɨuka yakɨ yumaitɨ mɨkɨ peyatɨkɨkay tɨkakame iyarieya reumaikame tatsi'ankunakixɨ. Mɨkɨta wareta atɨiriwakai kenti'iwakai yu kutsima, yu heinɨtsikɨ 17Ikɨ uka puweiyakai iya Pablo tanaime ta'utɨa utahiwatɨ , pɨutaitɨ: "Ikɨ ukitsi mehɨkɨ Kakaɨyari raya'axe nɨarimama. Mɨkɨ mewaraxaxatɨwa huye wikestɨarika mexeiya ." 18Mɨkɨ uka yeyɨanekai mɨixa tukari. Pablo'tá, echiwari hauha'atɨ mɨkɨ epaɨsta, ta'aurie pawe pɨrehɨawe iyari tsiti'ane: "Ne nemetsinɨ'a Jesucristo tɨrɨkariyayakɨ kenayaya'a mɨkɨtsie ." Ána'yapauku payatɨa.19Kutsimama yemete'unierixɨtsie kenameri heyakai waparewiwame mete anaiwakai, Mɨkɨ mewarutiwi Pablo Silas mame mewarahapatɨ hixɨapa paitɨ mewaya'atɨa itsɨkate wa'hatsɨa. 20Mɨkɨ memehapanietsie itsɨkate wahɨxie, mɨkɨ pɨmeputiyɨ: "Ikɨ ukitsi, kuiyá mepatinetɨa ána ta kiekaripa. ikɨ me'hɨkɨ Judio'tsixi. 21Ikɨ me pikuxata yeyerí kuarekanake tame te mi weiyani Roma kiekatari yekuatiyuna'kerie.22Umaniere yumɨiretɨ mepanku'ui meyuwiyatɨ Pablo Silas mawahekatɨ; Itsɨkate yu kemari mete utitsanaka pɨmete'unɨa mɨkɨ meke'utiweiyanike iwaɨyakɨ. 23Kepauku mɨkɨri waɨka kwine metawaruwaka. mewareutaxɨri kaxariyanie pɨmete'inɨa kaxariyani hɨweme kataku mewayayuxɨani. 24Umaniere ikɨ yetiu'nɨarietsie wareutaxɨri mutaniere tsiepai wa'ɨkate panya'uitɨa kɨye cepo titewatsie.25Tɨkari hixɨapa Pablo Silas matɨa meyu nenewiekai kuikari nɨwari me iyatuirietɨ yu Kakaɨyari, hipatɨ preso'tsixi meta'enanakai. 26Yapaukuta putixɨawerixɨ kwie pukuyua tɨrɨkaɨyemekɨ, kaxariyani tetexi hupai'maukatei'teki naitɨ watayuitɨarie; yapaukuta naitɨ itupari pauyepierixɨa, tepɨakɨ memakuwɨkai naitɨ pɨxɨnariexɨa27Kaxariyani hɨweme tiheinɨkakai panku'hɨtɨarie pɨnierixɨ pauyepietɨkatei itupari kaxariyani; mɨkɨ yu kutsira wayekweka yumienikekai, pɨtiuyuhɨawixɨ kename yunaitɨ meyanakai me uyuta'unaxɨakai. 28Pablo'tá pitahiwi waɨka tɨrɨkarima yuniukikɨ,pɨrehɨawetɨ: "Hawaikɨ pekuatia'kuinitiɨaka, tanaitɨ uwa tetakanieritɨa."29Kaxariyani hɨweme kɨxeme utawauka yumexɨitɨatɨ pautatɨa, uyɨyɨakatɨ marikakaɨ, pukawe'yutunuma Pablo Silas wahɨxie, 30Waranyewitɨka wariena pɨtiwarahɨawe: "ukitsi ¿ kehapaɨ neyini ne nekuwikwestɨarienikɨ?" 31Mɨkɨta pɨmetehehɨawe:"Yúrí keteutaeri iya Ukiratsi Jesús'tsie, paɨmɨ pekuwikwestɨariemɨkɨ ékɨ, hapaɨna akie'kiekatari."32Mɨkɨ mepitaxatɨa Kakaɨyari niukieya, yunaime kiena kiekatari. 33Umaniere, kaxariyani hɨweme waranaye'inieka ana tɨkaritsie, waru kahauxixɨa tiwarukukui'nekaitsie mɨkɨ ayewetɨ yunaitɨ kiena kiekatari meputi'ɨyarie yapaúku. 34Umaniere warewitɨ Pablo Silas'mamé yu kie mɨta tiwarukupiniri ikwai, mɨkɨ puyukatemawi waɨkawamekɨ yunaitɨ muwa mamayetekai'matɨá yu kie, mɨkɨri yuri meteutaeriekai Kakaɨyari'tsie.35Ána'mukahekɨarixɨtsie, mɨkɨ itsɨkatari mepenɨ'a niuki iya tupiritsixi pɨmetewarahɨawetɨ: "Xekeneware'hayawa mɨkɨ ukitsi mekehekɨne." 36Kaxariyani hɨweme pi yatuiri ikɨ niuki Pablo pɨrehɨawe: "Itsɨkatari menetsi'heyanɨairi niuki nekexe'utatuani: hikɨ ya'umieme xekenewayakɨni xekeneuhuni aixɨ anyinemekɨ.37mɨtá Pablo pɨtiwarahɨawe: "Mɨkɨ matatsi'utiwa mɨirikɨa yamaka'utiyɨka ketiuru, akuxi táme roma tekiekataritɨkaku metatsi antaxɨri kaxariyani. ¿Pɨmetehauyahɨwatá karí, metasta'xɨna awiekamekɨ? ¡Hawaikɨ! Meke'hahuni yukɨmana meketatsi'wayahapani". 38Tupiritsixi pɨmetewarahɨawe ikɨ niuki itsɨkatari; mɨkɨ itsɨkate meputimama kepauku yemete'u enanatsie kename Pablo Silas mehɨkɨtɨkai Romanos. 39Itsɨkatari mapayeixɨa xeketate'neuyahɨwiri mete waruta'hɨawixɨ mewaranayahapa, mewarutawawiri meke hekɨneke tewa kiekari mekwe'eirieme.40Umaniere, Pablo Silas matɨa mewayakɨ kaxariyani mepekɨ xeime kitá Lidia hatsɨa. Anamɨ Pablo Silas mawaruxeitsie yu'iwama, mewaran'kuha waɨka yurimete'eriekaku yamauyɨka mana kiekaripa mepukwe'eiri.

Chapter 17

1Hikɨta kepuaka mɨkɨ mamayakɨnekai mana kiekaripa Anfipolis y Apolonia, mepeta axɨa kiekaritsie Tesalonica, kewa mewekai Judiotsixi watuki. 2Pablo, mɨkɨ tita rayexeiyakai, petɨa wahatsɨa, haika tukari xawati uxipiyatsie me puyutiti mɨkɨ wahamatɨa utɨrikakɨ.3El, entayepieka utsika tikuxatakai kename hauyewekakai Cristo tikwinekakai mankukenike kai mɨkite watsata. Mɨkɨ putayɨ ikɨ Jesús né nemikuxata xe´hatsɨa kahikɨtɨni Cristo. 4Hipatɨ Judiyatsixɨ mepa iwatie mepuyutinɨi Pablo y Silas, mewanɨitɨatɨ meyuwaɨkawame griegostsixi mete uyakanenimayatɨ mewaɨkawatɨ ukarawetsixi mewarahana.5Mɨta Judiotsixɨ yurimakuate erié, mɨkɨme ɨtetsatɨ mawaruxeɨri hipame ukitsi tsimete itɨtɨa mercado, kiekatari mepuyu´xeɨri meyu waɨkawame, meara taxɨxaritɨa mana kiekaritari mete unawa Jason kitá, paɨmetehauya hɨakai mewayatuanikekai Pablo mame Silas mana kiekaripa. 6Mɨta kepauku mekwawarukaxei, Jason mepanawi siere hipame iwamarixi siere xutarutsixiwahixɨe mana kiekaripa, ma utihicuatɨ: iki ukitsi hekari metama ta aurie menahɨani ana siere menia axɨani. 7Ikɨ ukitsi ke ane Jasón aixɨ tiwarankuewi yukɨ metekahu katinakemekɨ kamaine Cesar: mɨkɨ mapaitɨka kename xewitɨ uyeika rey Jesús.8Teɨteri memɨiretɨ meta xutarutsixi mana kiekaripa tsimete uti eri kepaaku memu enana mɨkɨ yamayine. 9Mɨta arike mɨkɨ xutarutsixi mete uyurí Jasón meta hipatɨ mekete uyutuanike tuminikɨ wayayani mawarahayawaxi meke he´kɨneke.10Ana tɨkarikɨ iwamarixi mepenɨá Pablo mame Silas Berea. Kepuku memu taaxɨa maná, mepekɨ Judio´tsixi wa tukipa. 11Hikɨta mɨkɨ teiteri mejikɨtɨkai mete aya atɨ keyuri hipatɨ mana Tesalonica, mɨkɨ yamamatsie mepihɨi niuki yuma ɨk´ɨ wa iyari ya anemekɨ, me itimamateketɨ utɨarika tukari makayikakai metehetimanikɨ xɨka aku pɨti anekaitɨni. 12Ye umieme waɨka mɨkɨ yuri mete uta´eri mewanɨtɨatɨ hípame ukari griego´tsixi mete siere ayatɨ wakawa ukitsi.13Mɨta kepauky Judio´tsixi Tesalonica kiekatari metehetima kename Pablo siereti hekɨatakai kakaɨyari niukiena mana Berea, mepekɨ muwa watu xamuri warata xɨyaritɨa teiteri mayamɨirekame. 14Umanierita kareutewikaku, Iwamarixi Pablo me penɨa keheyanike tetɨata mɨkɨta Silas matɨa Timoteo mepayahayawaxi. 15Hipatɨ memiwitɨximekai Pablo mepeiwitɨ tewapaitɨ kiekarɨpá Atenas. Ya´pauku me´ikwe´eirika mana, mana yumamatsie mepihɨi ɨkitɨarika hetsienamieme iya Silas y Timoteo, mɨkɨ mamahukɨmexɨiwa kemete yiwenike.16Hikɨta mexɨta Pablo titakwiekai wakɨmana mana Atenas espíritu u´ya puyaha´á yutaɨtapai kepauku munierixɨ kiekaripa mehɨneme yusitetsixi. 17Mɨkɨ meyutietɨwekai maná tukipa Judio´tsixi cuamatɨa iya ke ane kakaɨyarɨ mamayexeiyakai yaxeɨkɨa tituiyatsie iya wamatɨa mana meyukanieritɨakai.18Mɨta sieretá hipatɨ mete uyuteriwatɨ filosofos Epicúreos Estoicos mepuyukaxei mɨkɨ matɨa hipatɨta mapatiyi. ¿Kehaitɨ paine mɨkɨ ti itawame? Xipatɨ mepaɨtɨkateita: iya hapaɨ tiyuxeiya wa inie teɨteri, mawaruweiyanikɨ yusite makwa akumatiwa, paɨtá mɨkɨ tikuxatakai Jesús hepaɨsta mankuke kaikɨ.19Mɨkɨ me iwiyaka Pablo mepeiha Areópago hatsɨa pɨ´mahaitɨkaitɨ, ¿teteyɨwawe tete´hetimani ikɨ hekwame ɨkitɨarika ikɨ kehaitɨ pamainekai? 20Ketiuru petiu atɨ tɨxitɨ katiyumainɨakame tahepasta yeti anekɨ, tetehaumaiku ke anyitɨ panyine ikɨ yati´ane. 21Yunaitɨ Atena kiekatari mɨta mana makua kiekataritɨkai ke ane mana mekutekai yakɨxikɨa yu´tukari menaɨmakai, xeikɨa mete kuxatatɨ mata enanatɨ tixaɨ tihekwametsie.22Mɨta Pablo putake hixɨapatsie Areópago paɨ putayixeme ukitsi Atenatari heniere xeme yeiyeri xete´ayexeiya naimetsie kenti ane. 23Mexɨta mana uyemiekai tanenieretɨ pinite yusite mexeiyerietsie nepikaxei nicuietarisie paɨ reaku ukame yusi teka ixexeiyame xeme xemeyexeiya xeka ixexeiyatɨ ne mɨkɨ pɨhexera hɨawe.24Kakaɨyari kwe mutawewi naime kepatɨ mana tixuawe mɨkɨ hikɨ kaɨyari ta heimamieme meta kuepamiememe, teyupanié kua ayaka wewiyakame mamakɨ. 25Nikuatiku piniyarie ukitsi wamatekɨ tixaitɨ reuyahɨaka hapati ariri mɨkɨ hikɨtɨtɨ tatsi yetuiri tukari, iiyá mɨtu siere naime titakɨ teteu´uwa.26Xeimekɨ ukɨ mɨkɨ naime teɨteri niuwari warutiwewi mana mekekuyaxe mana naitV kemayawa kwiepa, mɨka yaputayɨkai kewa temetiyaxe hapɨna kepauku menayaha. 27Mɨkɨ kakaɨyari mewautɨwenikɨ, xɨka´ta mɨka meyɨwnike memikuma yɨanikɨ mɨta, memikaxeiyakɨ tsepa mɨkɨ tewa ka´uyeika taxe xuime tahepasta.28Mɨta mɨkɨtɨ tepu´uwa tekuyuatɨka mɨta tepeixeiya teyukuhɨaweni, aku niuki wewiwame xe´iwa pɨpaine, ´Metsɨ tame tehɨkɨtɨnɨ siere nuiwarieyatsie temayenexɨa. 29Yeti anekɨ tameri tehikɨ kakaɨyari nuiwarieya, paɨ tekwateku eriwani kename oro, yatɨni plata tetexixiyatɨ tihekɨatɨ tanuiwitɨanika tewewiwamete kientɨ yukuhɨawe uki.30Yeti anekɨ, kakaɨyari waheima puyatɨa meripaɨtɨ memu eriekaitsie hikɨta mɨkɨ ni´á yuna ime ukitsi naime tsarie meke uyuti iyaritɨani. 31Mɨkɨ kakaɨyari pitipi tukari kepauku aixi rakayurieni kuepa metama aixɨ manyinekɨ aku uki manayahakɨ kakaɨyari pihekɨataxɨri ikɨ uki xehepaɨtsa yunaime, enkuhanaka mɨkɨte watsata.32Hikɨta, kepauku ukitsi Atena´tari memu enana kename xewitɨ akuke mikite watsata hipatɨ mepitinanaɨma mɨkɨ Pablo; mɨta hipatɨ pɨmepitiyitáme tematsi enieni hekuamekɨ ikɨ yamayinikɨ. 33Umanieta yetiuyiku, Pablo wara hayawaxɨ. 34Mɨta hipatɨ me puyutinɨi hamatɨana yurimete uta´eri, me enyahiaka Dionisio mɨkɨ Aeropagista xewitɨ uka titewatɨ Damaris mɨta hipatɨ wahamatɨa.

Chapter 18

1Ariketa yetiuyikɨ Pablo Pu kwe´eiri Atenas petɨa Corinto tiyetewakaku. 2Mana peitima xeime Judio titewakame Aquila xewitɨ uki yukɨ tiu niutɨ Ponto kiekome he kwamekɨ nuakai Italia aneka yu uka awitɨtɨ ti tewakama Priscila, mɨkɨ Claudio pu tanɨ´akai yu´naitɨ Judio tsixi meke hekɨneke Roma reyetwatsie, Pablo petɨa wahatsɨa. 3Mɨta hɨkɨtɨkai yaxeikɨanyineme uximayatsika mexeiyakai, mana puyabayawaxɨ tiuta uximayataxɨ wahamatɨa, mɨkɨ mehikɨkai ki wemi wamete.4Yetiayɨkuta Pablo niuki mexɨatɨakai mana tukɨpa xawati mayeikakaitsie mɨkɨ yu´hutame wa xatɨakai Judio´tsixie meta Griego´tsixi. 5Mɨta kepauky Silas mɨta Timoteo mamayeixtɨa Masedonia tiyetewatsie Pablo yuyatuakai ayarɨkamekɨ, Espiritu kentiyariewe tiwaraxaxatɨwakai Judio´tsixi kename Jesus Cristo hikɨtɨkai. 6Kepauku Judio´tsixi memuyutiuitɨa memitáti, Pablo putikatsixɨ yu´kemariwa hetsiemimekɨ paɨ tiwarahɨawe, kehɨkɨtɨni xexuriya xe hetsie mieme kehikɨtɨni xemu utsie; né henehikɨ tixaitɨ hekuaranieritɨa Ana yeyani umautiyune Gentiles wa´hatsɨa neyemieni.7Mɨkɨta petɨa manayatɨa Ticio kiepetɨa Justo xewitɨ tewi uki kakaiyaripayexeiyakai. Kiya puwekai tukipa aurié testana. 8Crispo tixaxatame tukipa yu naitɨ kiekatari yuri mete uta´eri kakaiyaritsie. Waikawa Corintio kiekatari memu enana Pablo mema eni, yuri meteate´eri mɨkɨ meputi ɨyarie.9Kakaɨyari Pablo putahiawixɨ kahekɨakamekɨtɨkarikɨ "pekuaamaka, keneutaniukani kaiwatɨ pakwa umakani. 10Né ahamatɨa ne puyeika, xewitɨ tsiwamatsiyarieni, né teɨtexi waɨkawa newarexeiya ana kiekaritsie." 11Pablo mana putaya xeiwitari heimana ataxewi metseri, tiwaɨkitɨatɨ kakaɨ yari niukieya mana cuahastsɨa.12Mɨkɨta kepauku Galio titewatɨ itsɨkame matɨa Akaya, mɨkɨ Judio´tsixime pankuui Pablo me aka unietɨ mepeiha itsɨkate wahatsɨa; 13mɨkɨ paɨmaputiyɨ ikɨtewi teíterí waxamɨriene kakaiyari mamayexeiyanikɨ tá aurie awekamekɨmari itsika kemaine.14Akuxi keapuku Pablo taniaximekaku Galio titewatɨ putaniu paɨ tiwarahiawe Judiotsíxi: xeme Judio´tsixi xɨka sasunikɨ hikɨtɨnike ikɨ yamayine ka akaxewitɨ itarietɨ pakaxewinikeyu ketemiyurieka keyu xeme xehepasta. 15Mɨta ikɨ yeti anekɨ metsɨ iwaarika yeti anekɨ niukɨ kentitewa yu hetsiememe mari itsika aixɨ xeketenakayuri xeme yu hɨkɨate, ne paɨ nekwara´eri´wa ne harikati nekua hauyeimɨkt yemanyinekɨ.16Galio tiayuri mɨkɨ mekete uhaya´wake aixɨmete akayuruwa wa´hatsɨa. 17Mɨta yunaitɨ mɨkɨ meniwiya Sóstenes, tatuwani itsɨkame mana tukipa, menei tiwaxɨani aixɨmete akayuruwa wahɨxie. Mɨta Galion yaya arɨkame kwa´ayeitɨa mɨtɨ kementeuyuri.18Pablo, ariket´a mana uyuhayawa mɨixa tukari waru hayawaxɨ yu iwama mɨta camuwat´sie petia Siria Priscila Akila wamatɨa. Akuxi kanuwa ya acetsie kakwe´eiriwetɨ Cencrea, puyu caxi yumu utsie mɨkɨ paɨ mutayi kaɨkɨ. 19Kepauku memeta axɨa Efeso, Pablo watukwei eiri mana Priscila y Aquila, mɨkɨ petɨa tukipa niukikɨ hayewekaitɨni Judiotsi wamatɨa.20Kepauku mɨkɨ memi tawawiri Pablo keukunuanike tawari mɨixa takari mɨkɨ iyarieya yekwa uyɨ. 21Mɨta wara tateutɨaka mɨkɨ pɨ´ putayɨ panuani tawarixe´ hastsia xika kakaɨri pɨhaineni umaniereta paka´ya canuwatsie Efeso petɨa.22Kepuku Pablo mutaá Cesaréa, pantɨtɨa warutahɨawixɨ iwamarixi meyuxeɨriekai Jerusalen ariketá panakatɨa Antioquía. 23Ariketa mana ukaitɨ mɨixa tukari, Pablo payatɨa petɨa heyaka Galacia, Frigia waru parewi yunaime tɨriuamama.24Hikɨta xewitɨ Judio ti tewatɨ Apolos, hetinujwaka Alejandria, putaá Efeso. Waɨkawa utaniutɨ tɨtikaɨyemekɨ utaniutɨ utsikatsie. 25Apolos mɨkɨri tiuta tkitɨariekairi kakaɨyari ɨkitsikayá. Hikɨtɨtɨ hɨnetɨ Espiritu´kɨ, mɨkɨ putaniu tiuta ɨkitɨa akaxewimekɨ yamanyinetsie Jesús´tsie timieme mɨta xeikɨa rakumaikai Juan ayari kaya´tsie. 26Apolos tiu katsutɨa utanutɨ tɨrɨkaɨyemekɨ mana tukipa. Mɨta kepauku Priscila Aquila memi eni, mepitakwewi ya´hikɨate mete itaxatɨa kakaɨyari huyeya masi akaxewimekɨ.27Kepauku maye´eri hauyeimɨtɨ Acaya mɨkɨ iwamarixɨ mepiparewi metewaruta´utsiri mɨkɨ ni aritsixi Acaya kiekatari meke henkwewienike. Kapauku mɨkɨ metaa tiu parewe waɨkawamekɨ iyá ke ane yurimete uta eriekai imikierikɨ. 28Apolos tɨrɨkaɨyemekɨ niukɨ xɨatɨakai Judiootsixi wamatɨa tihekɨatatɨ ynaime wahɨxɨa ihekɨatatɨ utsikakɨ kename Jesús Cristo hikɨ.

Chapter 19

1Mɨta pɨtiuyɨ kepauku Apolo titewatɨ Corinto kanierekai, Pablo'ta peyeikakai kiekari mamanetɨka mɨta kepauku nua Éfeso tiyetewakaku mɨta mana warukaxei hípame nunuyaritsixi. 2Pablo pɨtiwarahɨawe: ''¿Xeme yu'mamatsie xete'ihɨi iya Espíritu Santo kepauku sasuni xete uta'eri?'' Mɨkɨmexi pɨmeteu'a: ''Hawaikɨ, tame ni'tekwa ita'mariwe ke'ane Espíritu Santo Hɨkɨ.3Pablo pɨ'putayɨ: ''¿titatsie tamɨta xeme xete uti'ɨyarie?'' Mɨkɨ pɨ'meputiyɨ: ''Juan iyariyatsie.'' 4Uraniere'ta Pablo pɨtiwara'hɨawe: ''Juan ti'ɨyanekai ɨyarika iyaritɨarikatsie. Mɨkɨ teɨteri pɨtiwara'hɨawekai kename sasuni mekete eriekake iyatsie aku utɨmana mamiekai, ikɨ pɨ'anyitɨ manyine, Jesús'tsie.5Kepauku teɨteri ikɨ mamu'eni, mɨkɨmexi maputi ɨyarie iya kentitewatsie aku Ukiyari Jesús. 6Uraniere'ta kepauku Pablo yu'mamákɨ wa'hetsie mautimei, mɨkɨ Espíritu Santo wa'hetsie pauta'ha mɨta yukɨ mete uniutɨ mapakɨ mɨta siere niuki meyatua. 7yu'naitɨ mɨkɨmexi meyu 12 tɨkai.8tukipa pauta'ha mɨta putaniu kawawetɨ mana haika metseri reuterixɨ, ti'ɨkitatɨ mɨta wara'íwatɨ teɨtéri Kakaɨyari Kwieparieyatsie ti'miemekɨ. 9Kepauku'ta hípatɨ Judio'tsixi yu'iyari mamuta tɨrɨkariyaxɨ mɨta makahau'enanatɨ mamakɨ, mɨkɨmexi pɨ'mahaitɨkaitɨ maputayua kename Cristo huyeya aixɨ ka'anekai teɨteri wa'hɨxie. Ya'umiemeta Pablo warukwe'eiri, mɨta sasuni mete'eriekai waranaya'hapa tewa ware'witɨ. Mɨkɨ tiutsutɨa tiwa'ɨkitɨatɨ tukarikɨ kí'ta metewatiterɨwakai aku Tirano titewatɨ tiwati'ɨkitɨwakai. 10Ikɨ yeyɨanekai huta witari, aku Asia mekutekai Kakaɨyari niukieya yu'naitɨ memi'enienikɨ, mɨkɨ mehɨkɨtɨkai Judio'tsixi siere Griego'tsixi.11Kakaɨyari ikɨ yatiyurienekai waɨkawa titɨrɨkaɨyekai aku Pablo yati'yurienekai, 12yati'anekaikɨ, panyu mɨta hameikawera Pablo ranakapikai mɨkɨ re'piya tekwikwikate wa'hatsɨa mɨta wa'kwiniya paukuyeitɨarie mɨta espiritu tsitiuka'iyari payatɨa wa'hetsie.13Mɨta mana makanierekai marɨ'akate Judio'tsixi mɨkɨ maku'uwakai kiekaritsata. Mɨkɨmexi Jesús kentitewatsie me'itipitɨ yuhetsie meheixeiyatɨ tɨrɨkariya mamakɨnekɨ mawarayaxɨrienike espíritu tsiti'itɨa pɨmaputiyuanekai. ''Jesús titewakɨ aku Pablo miku'xata, ne pɨnemeti nɨ'a peke'ayayani.'' 14Ikɨ yamete kahukai ata'huta mehɨkɨtɨkai aku Judio tasini manyaka niwemama, Esceva titewakai.15Xewitɨ espíritu tsitiuka'iyari pɨtiwaru'ei: ''Jesús nexexeiya, Pablo nexexeiya; mɨta ¿keane xeme xe'hɨkɨ?'' 16Mɨkɨ espíritu tsitiuka'iyari uki'tsie kanierekai marɨ'akatetsie pautaha mɨta wara'iwaxɨ mɨta tiwarukwinitɨa. Umaniere'ta mɨkɨmexi mapuyuta una'xɨ muwa kíta makanierekai mahauxe'tatɨ mɨta siere tiwarukukuitɨ. 17Ikɨ yatiuyɨ yunaitɨ metehetima, yu'naitɨ Judio'tsixi mɨta Griego'tsixi, aku Éfeso matamakakai. Mɨkɨmexi waɨkawa maputi'mama, mɨta iya kentitewa Ukiyari Jesús raya'atɨ payeitɨarie.18Hapaɨna, yu'waɨkawatɨ sasuni mete'eriekai mapayeixɨa mapuyuti'xa mɨta yamete utanake'eri kename mɨkɨmexi tsimete kakɨnekai. yu'waɨkawatɨ. 19yu'waɨkawatɨ mahuxtimani'wietɨwekai yu'xapa mepu'atɨa mɨta mepititaiyaxɨ yunaitɨ matanierekaku. Kepauku mɨkɨ mete utitaiyaxɨ 50000 plata tuniniyaritsie ti'arɨkakai. 20Umaniere'ta Kakaɨyari niukieya ta'iwiwakai naitsaríe tɨrɨkaɨyemekɨ.21Híkɨta uraniere Pablo uximayatsika rakahɨaka Éfeso tiyetewakaku, mɨkɨ Espíritu Santo'kɨ pɨtiuyuma kename Macedonia mɨta Acaya uyeyani mexi huyeta Jerusalen heyaka; mɨkɨ pɨ'putayɨ: ''Muwa ne'ayanuame, hapaɨna siere Roma neyemie.'' 22Pablo yuhutame yutɨriyamama warenɨ'a Macedonia Timoteo mame Erasto, aku mɨkɨ memi parewiekai. Mexi'ta mɨkɨ Asia tiyetewakaku puyuhayawaxɨ mɨixa tukari.23Anamɨ tukari etsiwa tierika putixuawerixɨ Éfeso tiyetewakaku Jesús'tsie timiemekɨ. 24Xewitɨ plata uximayawetɨ Demetrio titewatɨ, mɨkɨ yusitsixi wawewieki plata'kɨ, waɨka uximayatsika pu'atɨa iya te'uximayatame wa'hatsɨa. 25Umaniere'ta te'uximatame waruxeɨri mana mete uximayatakai, pɨ'tiwarahɨawe: Ukitsi, xeme xete akumate ikɨ uximayatsikatsie tame tumini waɨka temuku'ɨwe.26Xeme xe'niere mɨta siere xete'marie, ni'xeikɨa Éfeso sinu siere naitsrie Asia, ikɨ Pablo waranayaxɨrɨwa mɨta teɨteri waɨkawa tiwakuxaxatɨwa. Mɨkɨ pɨpaine kename yusitsixi maka xuawe mamakɨ mewewiyatɨkaitɨ. 27xɨkata pɨtiuyɨni teka'unarieni tame yatetehauku uximaya ikɨ kahauyahɨiyatɨri raya'ni, mɨta siere yusi Diana teyupanieya karaya'atɨ mayeitɨarieni. Umaniere'ta mɨkɨ siere yu'tɨrɨkariya pauyahɨani, mɨkɨ aku memeyexeiya Asia kiekatari meta siere kwiepa meta'ma.28Kepauku mɨkɨmexi ikɨ memu'eni, mapuyaha'a mɨta maputi hiwaxɨ, pɨ'mahaitɨkaitɨ: ''¡tɨrɨkaɨye Diana Efesio'tari wayusi. 29Kiekari kiekatari waɨka mapauyuyaxɨri, mɨta teɨteri mapuyuta'mexɨitɨa kiekari takwa mehekɨneka. Mɨkɨmexi Pablo iwamama mewarutiwiyakai, Gayo mame Aristarco Macedonia meheyakɨneka.30Pablo yeimɨkɨkai teɨteri wahatsɨa tixata'mɨtɨ, mɨta tɨriyamama makwa ipitɨa. 31Hapaɨna siere, hípatɨ itsɨkate neniere'mete Privincia Asia menɨ'akai Pabo hamikumama niuki mepeinɨ'airi pɨ'anyineme kename kwaheyeika'nike mana kiekari takwa. 32Híaptɨ teɨtéri yukɨ meteku hiwakai hipatɨta yukɨ, metsɨ teɨteri meyu mɨiretɨ mapuyuyaxɨrɨwakai. Kasi yu'naitɨ mɨkɨmexi makwate akumatekai ketiuru mana meyuxeɨriekai.33Hípatɨ mana meti'ukai teɨteri Alejandro pɨmete utahɨawixɨ, mɨkɨ Judio'tsixi mepeitaimakai wahɨxie takenikɨ, ya'umieme, Alejandro yu'mamá panku'ha tiwataxatɨanike mana meyuxeɨriekai. 34Kepauku'ta memunierixɨ kename mɨkɨ Judio hɨkɨtɨkai, yunaitɨ maputi hiwaxɨ a'xeikɨa huta horayari pɨ'mapaitɨkatei: ''¡Diana tɨrɨkaɨye Éfesio'tari wa'yusi!''35Kepauku xewitɨ itsɨkame kiekaritsie teɨteri yu'mɨireme warupa'ritɨakai, mɨkɨ pɨputayɨ: ''Xeme ukitsi Éfeso kiekatari, ¿keane tewi uki kwarakumate kename Éfesio kiekari ti'ɨwiyame hɨkɨ mɨkɨ teyupanie yusi Diana mukaniere mɨta mɨkɨ yusi ta'heima pakanɨ'arie? 36Nieretɨ umaniere kename ikɨtsie xewitɨ heimana ka'uyayanikekai, xeme kaiwatɨ xepumakani mɨta yukɨ xekwayɨaka tsiranyinemekɨ. 37Metsɨ xeme ikɨ ukitsi xewaru'atɨani uwa'i tiwayu'xanetsiene teyupanie metewayanawa mekwa hɨkɨ ni siere tsimakwate'haitɨka ta'yusi hepaɨsta.38Ya'umieme, xɨka Demetrio mɨta siere iwamama te'uximayatame xɨka xanetsika mehexeiyani xeime hepaɨsta, tiwatixanetsiwa reuyepietɨka mɨta muwa makaniere itsɨkate. Xewaru hayawa mekeyu'xanetani hipatɨ wamatɨa yunaitɨ. 39Mɨta xɨka xeme yukɨ ranyineme xetewautɨweni, mɨkɨ aɨxi rakayɨni kepauku itsɨkate meyukuxeɨrieni. 40Mɨta sasunimekɨ tame teputixanetsiewe hikɨ ikɨ yatiuyɨkɨ. Tixaɨ tekate anieritɨatɨ kwayɨwe yetemutaineni, mɨta tame tekwayɨwekaxɨani yatetiyɨne ketiu yateputaine.'' 41Kepauku ikɨ yamutayɨ, meyuxeɨriekai wareutanɨ'axɨa.

Chapter 20

1Ariké tierika reutipareku, Pablo yunɨarima warutahɨawixɨ meta warutiwaɨritɨa, utateutaka petɨa hehaya Macedonia. 2Kepauku mana uyeikatɨ niuki waɨritɨarika warupitɨaka, Grecia petɨa. 3Mana haika metsexa, Judiotsixi awie niuki mepiwewiekai meimienike mexi kuxi Siria kaheyeiwekaku, yaumieme panua Macedonia umietɨ.4Hamatɨana meuhutɨ tewapaitɨ Asia payewekai Sópater Pirro nuaya Berea kiekame; Arisco meta Segundo, Tesalonica nuiwakate; Gayo Derbe kiekame; Timoteo; Tíquico meta Asiatanaka. 5Ikɨ meri ukitsi mepayakɨnekai akuxi tame tekaayakɨniwekaku meta Troas metatsikwewiekai. 6Tame tepayakɨ Filipos ariké tukari yetiuyaku panite tipuputsariyame kanɨtɨ mutikwaiwaka, auxuwi'tukari tepuyaaxɨa Troas. Mana tepuyuhayawaxɨ ata'huta tukari.7xeime tukari semanayaritsie, kepauku teyuxeɨriekaitsie pani tewaniké, Pablo tiwarutaxatɨa kehate sasuni meteeriekai. Iyaá pitipinekai yemiekɨ uxaarieka, yaumieme tiyeweiyakai tikuxatatɨ tɨkarihixɨapa utiniereme. 8Muiretɨ kɨxemete kɨxekai ki hairiekamanawewiyatsie kewa temuyukuxeɨriekaitsie.9Venta pakakatei xewitɨ temaikɨ Eutico titewatɨ, yu kutsita kwipuyunixɨ. Mexi akuxiPablo tikuxatakai, ikɨ temaikɨ kutɨ, kihairiekamanawewiyatsiepaitɨ pakawe mɨta mana mepitiha mɨkime. 10Mɨta Pablo anakayaka, hetsiena pahui meta pewiyatɨya. Umaniere putayɨ: ''tawari xekwayuhɨaweniri, Iyaá mayanierekɨ.11Mɨta tawari'tá escaleratsié putitɨá meta tiu'kwai pani waruta'ɨitɨaka. Ariké tiutaxataka wa'hamatɨa te'wimekɨ echiwatɨkaku ka'hekɨarirɨmekaku, iyaá petɨá. 12Mɨkɨ tawari'tá mepe'nuitɨa temaikɨ nunutsi ayaniereme meta wa'iyari paukaya.13Tame Pablo te'u'kwe'eirieka tepekɨ kanuwatsié mɨta te'pekɨ Asón tenenieretɨ, kewa temutipikaitsié Pablo te'awitɨnike. Muwa mɨkɨ hapaɨna meyakaikɨ yu ɨkamá umietɨ. 14Kepauku tatsi'ukaxeitsié Asón kwieyaritsié, kewa kanuwa muwekaitsié tepi'atɨa mɨta tepayakɨ Mitilene te nenieretɨ.15Mɨta ana'í teyakɨneka uxa'arieka tukari teya'axɨa hauhurakaku haramaratsié kieyamakaku titewa'tɨ Quío . Uxa'árieka tukari teya'axɨa haramatsié kwieyamatɨ Samos tiyetewatɨ , meta uxa'árieka tukari teya'axɨa Mileto kwieyaritsié. 16Pablo yakwatiutanake'eri Efeso muyayanikɨ kwa'yukuhayeikawanikɨ Asia kwieyaritsié; mau'yumexɨitɨakaikɨ Jerusalén ya'aniké Pentecostés tukariyayatsié, xɨkate yɨwekaitɨni pɨ'tetekɨnekɨ.17Mileto paitɨ mɨkɨ teɨteri Efeso kwieyaritsie warenɨ'a meta warutakwewi ukirawetsixi teyupanie mete'awiyakai. 18Kepauku memu'axɨatsie, iyaá pɨ'tiwarahɨawe: ''Xeme yu'kɨmana xete'akumate kename matɨari tukari nemunuatsie Asia kwieyaritsie, ne'tiumie hapaɨ tukari kenerehɨtɨká xe'hamatɨa nepuyeika. 19Ne'katihayawatɨ neti'uximayatɨ 'Ukiyari hepaɨsta nekayu'we'etatɨ meta heiwa ne'utatsuatɨ, paleku nekaxeiyarietɨ Judiotsixi menetsi'miekukaikɨ. 20Xeme xete'akumate kename nekwa'tiuhayawaxɨ Kakaɨyari niukieya nexe'kuxaxatɨwatɨ yu'mamatsie xemihɨkakɨ, mɨtá hapaɨna kene'xetiu'ɨkitɨa mɨirikɨa meta hapaɨna naitsarie kieta ne'ukayeikatɨ, 21yunaime netiwa'hekɨastɨirietɨ Judiotsi meta Griegotsixi niuki'tsie timiemekɨ yu'tatakuri mehayawame Kakaɨyari ma'mankuweiyakɨ meta sanusi mete'ta'erienikɨ ta'Uyaritsie Jesús.22Hikɨtá, xe'ketenakumaika, Jerusalén nepetɨá, Espiritutsie ne'tiwiyatɨ, nekarakumaitɨ mana ne'hetsié kenreyɨní, 23Mɨkɨ xeikɨá Espiritu Santo netixeiyastɨa kepauku kiekaritsie neya'axe mɨta Mɨkɨ nerahɨawe kename netsi'ta'kwewie cadenate meta waɨkawa kukuíniya ne'mantahuiyanikɨ. 24Mɨta ne'tukaritsie raya'akame nekwa'ayeitɨa pɨtá neke'rakahɨani títa nerankuwei meta nemeya'atɨanikɨ uximayatsika ke'áneme netsi'yatuiri ne'Ukiyari Jesús, ne'hékɨatakɨ niuki hewa aixɨ manyɨtɨka aku Kakaɨyari Imikierieya25Mɨta hikɨ, xeke'neu'enana, nerákumate kename xeme yunaítɨ, xe'tsata Kakaɨyari niukieya nexékuxaxatɨwakai, tawaritá xekwanetsixeiyarí. 26Ya'umieme, hikɨ tukaritsié nexétihekɨatsirie kenti'áne, kename nekaratɨtɨiyárie téwi tsepa ke'aneme xuriyáya mutáxɨriexɨakɨ. 27Nekwa'wake nexétitaxatɨanike naime Kakaɨyari kentinake'erie.28Ya'umieme yu'xexuitɨ xekeneyu'ɨwiyani, hapaɨna yu'iwama xekene'waɨwiyani Kakaɨyaritsié sasuni mete'érie Espíritu Santo wahetsié xé'ayeitɨakɨ Obispotsixi (Kakaɨyari niukieya xaxatamete wa'ɨwíyame). Xekenewa'ɨwiyani akaxewimékɨ Kakaɨyari niwemáma Iyaá waru'nanaikɨ Yu'xuriyakɨ. 29Nerákumate kename neyemiéyu, xe'hatsɨa hipátɨ teɨteri mete'itawatɨ me'áxɨani ɨrawetsixi wa'hapaɨ, yu'niukikɨ mexéte'kwinitɨanike. 30Nerákumate kename hipatɨ iwamaríxitɨtɨ meyu'ti'uitɨani meta mete'wa'itaiya kehate Kakaɨyaritsié sasuni mete'uta'eri mete'wa'ɨkitɨatɨ kwati'ane hapaɨ mɨta wa'nunuyari mema'yanikɨ.31Ya'umieme xekene'yu'hɨxiyani. Xekenaya'eriwani kename haika witari nekwa'xe'uhayawaxɨ nexeti'kuxaxatɨwatɨ kéhapaɨ masi aixɨ'ti'ane ne uta'tsuatɨ tɨkárimakamekɨ meta tukárimakamekɨ. 32Mɨta hikɨ Kakaɨyɨari hatsɨa ne'xéhɨrita meta hapaɨna Kakaɨyari niukieyatsié meta Imikieri kentatiyatuiritsié, Mɨkɨ yɨwe waɨkawa tetɨrɨkawíme tatsi'ayeitɨani mɨta ti'wayatuírie tita ti'warákaxewiriri kentinake kehate haixɨ me'ítɨarie.33Nereúyahɨatɨ nekwa'atɨa xeime téwi plataya meta kemáriteya. 34Xeme xete'akumate kename íkɨ naime nehetsié timieme nerexeiya neti'uximayakɨ mɨtá kehate nehamatɨa memu'uwakaikay wa'hetsiekɨ. 35Iyaá tinaime nexetsi'u'hekɨatsírie kehapaɨ xete'uximáyatatɨ xeté'iparewieka kenane tewi kwa'hauyuwaɨríya, Mɨta xeme kéhapaɨ xemaya'eriwani 'Ukiyari Jesús niukieya, aku niuki Yu'kɨmanakɨ yamutayɨ: "pɨtá aixɨ'ane imikieri hetiyatúani ke'akuxi harankwewieni.''36Ariké iyaá yetiúxatatɨyaka, putitunumáke mɨtá puyútanenewi yunaime wa'matɨa. 37Yunaitɨ waɨkawa mepuyúti'heiweri mɨtá yunaitɨ Pablo ma'hawiyatɨya meta mepiítsi. 38Yuwaɨkawatɨ meyuheiweriékai iyaá yetiwarútahɨawekaikɨ, kename mɨkɨ tawarirí meka'ixeiyakekai. Mɨtá mepeíkutua kéwa kanuwa meyewekaitsié.

Chapter 21

1Kepauku tame temutawapaxɨtsie mɨkɨmexi wahamatɨa mɨta teputakuha'aritɨa kanuwatsie tepekɨ, heitserie kekari 'anyawatsie Cos ti'tewakametsie, mɨta 'uxa'arieka xeitapari tepekɨ kekari titewakametsie Rodes, mɨta mana teyekɨ tepekɨ kekari titewakamatsie Patara. 2Kepauku kanuwa temukaxeitsie Fenicia niereme, tepantikɨ teputakuha'aritɨa temayekɨnekekaikɨ.3Ariketa kepauku Cipre temuxeitsie, kwinie te'ahutɨ kanuwa'utatatsie hepaɨtsie, tepuyunixɨ Siria tehekɨneka mɨta tete'anaka'ikapi Tiro, kewa kanuwa meyuti'ikapienikekaitsie ratɨkɨkai. 4Anamɨta nu'nuyarima tewarukaxei, wahamatɨa teputakuhayawaxɨ 'atahutame tukari. Espiritu kɨmanakɨ, nu'nuyarimata Pablo pɨmetehahɨawekai kename kahaumienike Jerusalen.5Kepauku ta'tukari maya'atsie, tepayekɨ mɨta tahuye tepankuwei ,yunaitɨ mɨkɨmexi, wa'ɨitama meta waniwema, metatse'ankuteɨtaxɨ kekari warie. Anamɨta teputitunima'ui haramaratsie, teputatanenewi, 6mɨta tewarutateutɨa yuxexuime. Mɨta kanuwatsie tepantikɨ, Mɨta mɨkɨmexi me'panuaxɨa yukie.7Kepauku tame tahuye temaxɨtɨatse Tiro paitɨ, Teputa'axɨa Tolemaida tiyetewakaku. Manamɨta ta'iwama tewarutahɨawixɨ mɨta xeitukari wahamatɨa mana teputakuhayawaxɨ. 8Uxa'ariekata tepayekɨ tepekɨ Cesarea reyetewakaku. Felipe kita tepautahaxɨ, niuki xaxatame, ke'ane hɨkɨtɨkai xewitɨ 'atahuta, mɨta hamatɨana muwa teputakuhayawaxɨ. 9Hikɨta 'ikɨ 'uki yuniwema kawatiyatsakaitɨni 'ukari meyunaukame xɨrikime mekatehexeiyame ke'ane mehɨkɨtɨkai yememutiyuanekai.10Ariketa mɨixa tukari te yuriekaku, xewitɨ tikuxatatɨ judea kekame puyuhekɨataxɨ Agabo titewatɨ. 11Mɨkɨ tahatsɨa ye'aka mɨta pablo hɨayameya anakahurieka. Yukɨmana yukuhayakai yu'ɨkatetsie meta yu mamatetsie mɨta pɨputayɨ: '' Espiritu Santo pɨkanaineni: ' Pɨ'i Judiyutsixi Jerusalen metenhɨakuni 'ikɨ 'uki ke'ane hɨayame kutsiyarieya, mɨta mɨkɨmexi meniyetuakuni Gentiles wamamatsie.''12Kepauku tame temu'enanaxɨtsie 'ikɨ yamanyɨnekɨ, tanaitɨ pɨtepaitɨkatei, tame meta teɨterɨ mana metekai Pablo tepayewawitiekai kename ka'antiyeikanike Jerusalen. 13Xeimiemeta Pablo putaniu: ''Kexeteyurie xeme, xe'utitsuatɨ mɨta ne'iyari xe'unatɨ? Neri aixɨ nepuneyuri, hawaikɨ xeikɨa ne'hɨiyanikɨ, hapaɨna nememɨnikɨ Jerusalen kentitewakɨ 'Ukiratsi Jesus. 14Mɨkɨ Pablo pɨkwareuyehɨakai kwatatse'an'eni, tame tepihayawaxɨ ye te'teiyehɨawetɨ mɨta pɨteputiyɨ: ''pɨke'aneni Kakaɨyari kenreuyehɨwa hekɨa.''15Ariketa anamɨ tukaritsie, ta'ika teputitɨ mɨta tepantikɨ Jerusalen. 16Hapaɨnata mepekɨ ta'utɨ hipatɨ nunuyarima Cesarea kekatari. Mɨkɨmexi xeime mepu'atɨa yu'hamatɨa xeime 'uki titewakame Mnason, chipre kekame, xewitɨ maukahaitɨa nunuyari, ke'ane hatsɨa teyukuhayawakekai.17Kepauku temuta'axɨatsie Jerusalen, ta'iwama 'aixɨ 'anemekɨ metatse'ankwewi meyutemamawietɨ. 18Uxa'ariekata Pablo petɨa tahamatɨa Santiago hatsɨa, mɨta yunaitɨ 'ukirawetsixi mana meyukanieritɨakai. 19Kepauku mɨkɨ warutahɨawixɨtsie, mɨkɨ tiwarutaxatɨa ti'xexuime kenti'anekai kename Kakaɨyari ketiuyuriekai Gentiles watsata, yu'uximayatsikakɨ.20Kepauku mɨkɨmexi memu'enanaxɨtsie yamanyɨnekɨ Kakaɨyari mete 'utakwitɨa, mɨta pɨmete'itahɨawixɨ: ''Ekɨ petiniere, ne'iwa, kemeyupaɨmetɨ hasuni mete'uta'eri Judios meyunɨtɨ. Yunaitɨ mɨkɨmexi mete 'utahayawaxɨ mari'itsika me'utatɨ. 21Mɨkɨmexi yemete'utahɨawerie 'akɨmana, kename 'ekɨ petiwa 'ɨkitɨa yu'naime Judios kekatari ke'ane Gentiles watsata memautitei. kename meke'ukwe'eirieni Moises, mɨta kename 'ekɨ pɨpetiwarahɨawe kename mekawarakayepiwanike yuniwema, mɨta kename mekate'uweiynike meripaitɨ kemente'uhukaikɨ.22¿Kete'yɨakakeyu? Mɨkɨmexi yemeyupaɨmetɨ me'enanakuni kename 'ekɨ pe'unua. 23Pɨte kamieni tame ketemaitɨkanini. Tewarexeiyani meyunaukame 'ukitsi ke'ane hepaɨna memuhi. 24Ikɨ 'ukitsi 'amamatsie newaruhɨi mɨta 'aixɨ neu'ayuri wahamatɨa, mɨta wakɨmana teu'atua, mɨkɨmexi meyɨwekaxianikɨ meyutixini yu mu'utsie. yunaitɨ Mekete hetimani me'maitɨka hapaɨ kename, kememaitɨka 'akɨmana 'itarika hɨkɨ. Mɨkɨmexi metenetimaikuni kename 'ekɨ hapaɨna mari'itsika pe'uta.25Mɨta kepauku Gentiles hasuni mete'uta'erietsie, tame te'teniuta'utɨani mɨta te'teniuɨkita kename mɨkɨmexi meke yu'ɨwiyanike yaranyɨnetsie yusikate mete' mawiyerietɨwetsie , xuriyakɨ, ke'ane memanti 'uaminarɨwakɨ, meta tsiranyɨnemekɨ weiyarikakɨ.'' 26Mɨta Pablo yumamatsie 'ukitsi waruhɨi, mɨta uxa'arieka 'aixɨ yu'yurietɨ yukɨmana wahamatɨa, petɨa teyupanie, haniutɨ maye'arɨkakaikɨ 'anamɨ tukari kepauku aixɨ meyutiyurienikekaitsie, anamɨ kepauku nenewieri meyetuanikekaitsie yuxexuitɨ mɨkɨmexi.27Kepauku atahutame tukari makaxɨximekaitsie, hipatɨ Judios Asia kekatari Pablo me'muxeitsie teyupanie, mewarutamexɨtɨa yuwaɨkawa teɨteri, mɨta mepiwi. 28Mɨkɨmexi mepahiwatɨkatei: '' 'ukitsi Israel kekatari, xetaneuparewi. 'Ikɨ 'uki kahɨkɨni tɨwa'ɨkitɨa meyunaime 'ukitsi naitsarie kwiepa tamatsie, tita tame yetekwatenake'erie takekaritsie, mari'itsika, mɨta 'anai. Hapaɨna, mɨkɨ waru'atɨa Griego kekatari teyupanie mɨta tsitiyurie 'ikɨ aixɨ tiuye'anetsie.'' 29Akuxi pɨkatiyɨwekaku mɨkɨmexi mepuxeiyakai Trofimo efesio kekame hamatɨana meku'uwakai ana kekarita, mɨta mɨkɨmexi pɨmete'uyuhɨawekai kename Pablo i'atɨakai teyupanie.30Yunaitɨ kekatari meha'akai, mɨta teɨteri mexɨiwa meputakɨ mɨta Pablo mepuwi. Mɨkɨmexi me'enawietɨ mepenyeha takwa teyupanie, mexɨiwata reunamiexɨa kitenie. 31Mexita mɨkɨmexi me'imiekukai, Pu'axɨa Nɨ'aritsixi, kapitani ti'hɨweme hatsɨa yunaitɨ Jerusalen mepauyukumaixɨa.32Mexɨiwata mɨkɨ waruta'inieka xutarutsixi meta xutarutsixi wa'ukiyari mɨta mexɨiwa meputakɨ teɨteri meyuwaɨkawame wahepaɨ. Kepauku teɨteri memuxeitsie kapitani ti'hɨweme mɨta xutarutsixi, Pablo mepuhayawaxɨ me'itiwayatɨ. 33Anamɨta kapitani tihɨweme hulawa 'ayaka mɨta Pablo puwi, mɨta tiu'tanɨaa ke'uhɨiyanike hutame karenakɨ. Anamɨta kanita'iwawiya ke'ane hɨkɨtɨkai mɨta ketiyurienekai.34Hipatɨ teɨteri meyuwaɨkawatɨ mepahiwatɨkatei yukɨ mehaitɨkaitɨ mɨta hipatɨ yukɨ. Kwayɨwekaikɨri kapitani yukɨ mutayɨni kwinimieme meteyumatɨakaikɨ, mɨkɨ tiutanɨaa kename Pablo ke'anyehanienike kita mantitetewatsie. 35Kepauku mɨkɨ muta'atsie eskaleratsie, mɨkɨ xutarutsixi mepehanakai mɨta mekwatehayawakai teɨteri yuwaɨkawa. 36Yaxeikɨata yuwaɨkawatɨ mepiweiyakai mɨta meteyeweiyakai mehahiwatɨkaitɨ:''¡Xeumiaa!''37Mexita Pablo kahautahaniewekai ki mutewita, mɨkɨ pɨrehɨawe 'ukiyari tihɨweme:'' ¿Xɨka yukɨ nemetiutahɨawe tiyɨwe? Kapitani putayɨ: ''¿Ekɨ petiniuwe Griegokɨ? 38¿ Ekɨ tamɨta pekatihɨkɨ egipcio, meripaitɨ pewarayewitɨ cuatro mil 'ukitsi teyukwikate tiumawitsie?39Pablo putayɨ: ''Ne nehɨkɨ Judio, kekame kekari anyawatsie Tarso mɨta Cilicia. ne'nehɨkɨ kekame kekari raye'axetsie. Ne nemetsita'iwawiya, ne'neupitɨa kekatari ne watahɨawe.'' 40Kepauku kapitani mipitɨatsie, Pablo eskaleratsie 'ukukeka warumawiyaxɨ kekatari. Kepauku kaiwatɨ me'mutamarixɨtsie, mɨkɨ warutahɨawixɨ Hebreo kemente 'uniukakɨ. mɨkɨ putayɨ:

Chapter 22

1''Iwamarixi meta yaukate, xe'keneneu'eni xeme kenetayɨni hikɨ. 2Kepauka teɨteri yu'waɨkawatɨ me mu'eni Pablo warahɨaweme niuki yɨkɨ manyɨnekɨ Hebreo'kɨ, mɨta mɨkɨ utayɨkɨ. mɨkɨmexi kaiwatɨ me putamarixɨ:3Ne hɨkɨ xewitɨ judío, nuiwakame Tarso de Cilicia, tiyete'wakaku, mɨta ne niuyutamani ne tikuxaxatɨariwatɨ e'naí kiekaripa mɨta siere ne tiyuta'ɨkitɨani Gamaliel ketayatɨa. kemɨreuku'uxakai meri kiekatari wa'mari'itsika'tsie. Ne ne'ɨtetsa Kakaɨyarikɨ, aku xeme yunaitɨ xe'anene hapaɨ hikɨ. 4Ne ikɨ huye ne pankuwei kepaukarike ne mɨní; Ne ne'warutihɨani hipame, ukitsi meta ukari mɨta ne'warehapani kaxariyarie, 5iyaá tatsini manyaká hapaɨ mɨta yu'naitɨ ukirawetsixi kentiuyɨ me yɨyɨwaweni me te'utaxata. Ne mɨkɨmexi wa'xapa ne panwí iyaá iwamarixi Damasco wa'hetsie, mana ne pantɨa ne warawitɨnikɨ yu'utɨma me hɨatɨkaime Jerusalén kename mɨkɨmexi me te'kwinekekai.6Paɨ tiuyɨ kepauka ne mu'miekai'tsie ne maya aximekai'tsie Damasco, utuka'kaku yapauka'ta ne heima yuawi'tsie xawatɨriya kaniuyuhekɨata naitsata. 7Mɨta Ne kwiepa neniukaweni niuki mɨta yapauka ne nu'enieni ne rahɨaweme: 'Saulo, Saulo, ¿Ketiurú pene'tsi'uweiya?' 8Ne neniuta'ani ' ¿Keane ekɨ pe'hɨkɨ, Ukiyari?' Mɨkɨ paɨ ne rahɨawe: Ne ne'hɨkɨ Jesús Nazaret, aku ekɨ pemiweiya.'9Iyamexi ne hamatɨa meyu'kanieritɨakai hekɨariya meniuxeiya, mɨta mɨkɨmexi me kwa'heti'enana keane mainekai. 10Ne paɨ ne putayɨ: ' ¿Ukiyari, Ne keneyɨaneni?' Mɨkɨ Ukiyari paɨ ne rahɨawe: 'kenan'kukexi mɨta kenemie Damasco; mana ya petetahɨawariemɨkɨ naime kepemɨtiyurieni.' 11Ne nekwa'nieriwekai merɨkariyakɨ aimieme ne neyani Damasco, iyamexi me ne ne'witɨni aku ne hamatɨa me mu'uwakai.12Manamɨ uki titewakame Ananías ne niuka xeiya, xewitɨ sasúni ti'erietɨ mari'itsika'tsie mɨkɨ tsie aixɨ tikuxaxatsiwakai meta yunaime judío'tsixi' wa'tsie manamɨ menkutekai. 13Mɨkɨ kaneyeyani ne hetsɨa, mɨta ne aurie kaniutikeni, mɨta kaniutayɨni: 'Iwa Saulo, nieriya nankwewi.'ne nenixeiya ikɨ inɨari ya upaukakaku.14Arike mɨkɨ paɨ putayɨ: meri kiekatari wa'Kakaɨyari kamenayahana pe'meitimanikɨ kemɨreuyehɨwa, aixɨ tiuka'iyari pe'xeiyakɨ, meta niukieya me mɨ'enienikɨ tetana ma yeneni. 15Ekɨ pa nayeimɨkɨ neniereme Mɨkɨ hepasta meta yu'naime ukitsi wa'tsie kepe'mɨtiunierixɨ meta kepe'mɨtiuenaxɨ. 16Hikɨta' ¿ketiurú'ta ekɨ peta'ikwewa? Kenan'kukexi, keneuti'ɨwa, a'tatakuri keneukuyeitɨa, sasúni peti'erietɨ pe'hehɨawetɨ terɨwarikayari'tsie.'17Kepaukarike ne Jerusalén ne'manuakai, mexi'ta teyupanie yu'nenewiekai, mɨta paɨ tiuyɨni ya ne'tiunieritɨarieni. 18Ne mixei paɨ ne'rahɨaweme, mexɨiwa keneyekekani Jerusalén neuku'eirieka, sinú mɨkɨmexi me kwa'itanake'erieni axatsika ne hetsie hakunetɨkɨ.'19Ne paɨ ne titahɨawe , Ukiyari, mɨkɨmexi yu'hetsie mete'nakumaika kename ne newarantaxɨri meta ne wa'rutiwa mɨkɨmexi keani a hetsie yuri memɨte'uta'eri kiekari mukumamane'tsie Sinaga. 20Kepauka Esteban xuriyaya mu'taxɨri'tsie, Ekɨ niniereme pe'munierixɨ, ne siere mana ne niuwekaitɨni ne yuta'ɨwiyatɨ, mɨta siere mɨkɨmexi keane me mimí wa'pini ne tiku'utakaitɨni.' 21Mɨta mɨkɨ paɨ kanetiu'tahɨawe ne, Nemieni, ne ne'metsian'nɨani tewapaitɨ gentiles wa'hetsɨa.'''22Teɨteri me ni'pitɨani mɨkɨ anarike ta niunikɨ. Mɨta mɨkɨmexi me niuti'hiwa mɨta paɨ me niuti'yɨni, ''keneuku'hɨwa mɨkɨ tewi ena kwiepa: aixɨ kwa'ane maye'niereni'' 23Mexi'ta mɨkɨmexi me ha'hiwatɨkatei, me te'nekuhɨni'riexɨani pinieya, mɨta kwie me itiwiwiríwatɨ, te hɨwemete wa'ukiyari paɨ tiunɨ'a kename Pablo keu'atɨanike kaxariyarie amutewita. 24Mɨkɨ ti'hɨweme wa ukiyari paɨ tiunɨ'a keuta'iwawiyarienike ti weiwatɨ nawi iwaɨyɨpamekɨ, mɨkɨ hepasta'kɨ reyutimanikɨ kemɨtiuyuriekaikɨ mɨta siere me mihi'wiekai ya'ranyɨnekɨ.25Kepauka mɨkɨmexi kaunari nawikɨ menihɨa, Pablo paɨ rahɨawe yu'aurie mu tiwekai xutaruxitsi wa'ukiyari, ''¿ Aku tiyupitɨaritɨ xeme xe'hepasta xeime uki romano kiekamekɨ ti watatsunaxɨani akuxi xekate'akumaitɨ xɨka tsitiuyurieni?'' 26Kepauka iyaá xutarutsixi wa'ukiyari mu'enaxɨ, mɨkɨ kaneyani capitán hatsɨa mɨta paɨ katitahɨawe, ''¿Keta petiyuriexime? Ikɨ uki kahɨ'kɨtɨni kiekari anyawá romano kiekame.''27Mɨkɨ'ta ti'hɨweme wa'ukiyari kanuani katitahɨawe mɨkɨ, ''¿Yane'teutahɨawi, ekɨ petihɨkɨ kiekari romano anyawa'tsie? Pablo paɨ putayɨ: ''hɨ.'' 28Mɨkɨ kapitani pu'taá: Xeikɨa kana'hanyakaitɨni ya'paɨmeme tuminikɨ tiuyutuaka kiekari anyawa'tsie. Mɨta Pablo paɨ putayɨ, Ne ne'petinuiwaxɨ kiekari romano anyawa'tsie.'' 29Mɨta ukitsi me piku'hanakekai mei'íwawiyakutɨ mɨta ayɨweka ya'puka me pihayawaxɨ. Mɨkɨ'ta siere ti'hɨweme wa'ukiyari puti'makaxe, kepauka retima Pablo hepasta kename kiekari romano anyawa'tsie kiekametɨkai, meta mɨkɨ mi hɨakaikɨ.30Uxa'arieka, ti'hɨweme wa'ukiyari sasúnikɨ ti maimɨkɨkai xanetsika'tsie rakunenakɨ judio'tsixi Pablo hepasta. Mɨta kawarutahɨawe ukiyarite te yu'hɨayamete mɨta paɨ katini'warɨnɨani tatsinitsixi me manyetei meta yunaitɨ tiwati'xaxatsiwa me ke'uyuxeɨrienike. Mɨta mɨkɨ Pablo kane'hana mɨta hixɨapa anitakeni.

Chapter 23

1Pablo kawaruxeiya heitseriemekɨ iya teɨteri mewaya'u meteatixaxata'tsie mɨkɨta pɨtiwarahɨawe, "Ne iwama, ne nepuyeika Kakaɨyari hɨxie aixɨ netikamietɨ tukari mankayeika." 2Mɨkɨta tatsini Ananías pɨtanɨa kename kehate auriena memutiukai meke'entahutsuxɨanike tetana. 3Xeimiemeta Pablo pɨrehɨawe, "Kakaɨyari ahamatɨa kayaha'amɨkɨ, yeumiemekɨ, ekɨ aixɨ petikamieme pe'aerie. ¿ Ekɨ hu'ta penakani penetsiantahɨanikɨ, pɨta'ta ekɨ penɨ'a mekenestimieni, mɨkɨ mari'itsika kuta pɨraine?"4Iya'ta kehate auriena memutiukai pɨmetenehɨaweni," ¿Tatsini yepetikutea Kakaɨyari mɨkɨ nɨarieya kahɨkɨtɨni?" 5Pablo'ta pɨkaniutayɨni, Ne nekwarakumaikai ne'iwamari kename mɨkɨ tatsini hɨkɨtɨkai. Paɨmɨtsi kateuku'utsieka, EKɨ PEKWATANIUNI TSIRANYINEMEKɨ KEHATE MENɨ'A KIEKARIPA."6Pablo munierixɨtsie kename yeyupatɨ mehɨkɨtɨkai Saduceo'tsixi hipatɨ'ta mehɨkɨtɨkai Fariseo'tsixi, pɨ'putayɨ tɨrɨkaɨyemekɨ metekuxatakaitsie,"Ne iwama ne Fariseo ne'hɨkɨ , Fariseo'tsixi nu'aya. Ikɨta ne'nereutakwewie memanku'uitɨarienitsie mɨkite mɨ'kɨkɨ ne ne'niukimarie. 7Mɨkɨ yemutayɨtsieta, meteutsutɨa meyutietɨwetɨ Fariso'tsixɨ meta siere Saduceo'tsixi, wahɨkawa teɨteri mepauyutaxɨriexɨa. 8Saduceotsixi pɨmepaitɨka kename yuri mekate'erie xeniu memanku'uitɨarieni hipatɨ, nisiere angeles' tsixitsie, nisiere espiritu' tsixitsie, mɨkɨta Farioseotsixɨ hasinukɨ mete'erie ikɨ yaranyinetsie.9Uraniereta pɨkatiuyɨni waɨkawa meniuyutatiexɨani, hipatɨta teutuwamete Fariseo'tsixi watsie meyaukai menanku'uni meteniutixata, pɨmehaitɨkaitɨ: "Tame tixaɨ tekwatekaxeiyawawe ikɨ uki hapaɨsta" ¿Xɨka xeniu xewitɨ espiritu yakatixɨa ángel itahɨawekaitɨni mɨkɨ? 10Waɨkawa niuki kanankukeni, mɨkɨ te'hɨwemete wa'ukiyari pu'tima kataku mɨkɨ teɨteri Pablo me'utatsanake umierienike, mɨkɨta warutanɨa xutarutsixɨ mekeanakakɨneke, waɨriyarɨka mekehehanake teɨteri watsata metea'atixaxatatsie, xekenewitɨki xekenetiawieta.11Watɨatsieta tɨkarikɨ mɨkɨ Ukiyari auriena pɨ'take pɨrehɨawe, "pe'kwamaka, kepentikuxata'tsɨ ne'hetsie miemekɨ mɨwa Jerusalen, paɨmɨ siere xatsika ayineme pemantɨni muwa Roma."12Kepaukuta mukahekɨarixɨtsie, hipatɨ judiotsixi kementeyurieni meniutawewiene, tsiranyineme meteniutaxata yu'hetsiemieme menitipini kename tixaɨ me'katekwani siere meka'anhareni kepaukurike Pablo me'mienikekaitsie. 13Mɨkɨ cuarenta heimana ukitsi me hɨkɨtɨkai ya'anyineme me'mutaxa.14Mɨkɨ menekɨne meteaya'axe tatsinirixɨ wahatsɨa meta siere ukirawetsixi, mɨkɨta pɨmeniutiyɨni, "Tame takɨmana tetaku'uitɨa tsiranyinemetɨa, kename tekatekwani tixaɨtɨ Pablo temiemerike. 15Hikɨ'ta yetiane, xeketeneupitɨa texaxatamete meketeheitahɨawe capitán meke'enakawitɨni xehatsɨa, mexita xeme xeteyukuxaxatɨwani kexeteyurieni hapaɨstana. Mexi tame'ta axɨ tetenkuyuruwakuni temimienikɨ mexi ka'anakayeiwe.16Mɨkɨta nuaya iwaya Pablo mu'enaxɨ mɨkɨ kementekuxatakai, xeimiemeta metɨa kewa Pablo meyenakaitsie pɨrehɨawe. 17Pablo'ta kaniutahɨawe xeime xutaru pɨkatitahɨawe, "Ikɨ temaikɨ kenanwitɨki capitan hatsɨa, tixaɨtɨ niuki rexeiya reitaxatɨani."18Xeimiemeta xutaru mɨkɨ temaikɨ kanewitɨni capitan hatsɨa pɨkatehɨaweni: "Pablo aku meyename kanenetahɨawe, kename ikɨ temaikɨ nekemetsi'uatɨirienike. Mɨkɨ tixaɨtɨ niuki katexeiyani yemetitahɨawe." 19Mɨkɨta capitan mamayatsie kawietɨ peiha tewapaitɨ awie, mɨta pɨti'iwawiyaxɨ: "¿ Tita perexeiya kepenetitahɨawe?"20Temaikɨta pɨkaniutayɨni: "Judio'tsixi pɨmetenexata memetsita'wawirienike pe'keheihana axa'a Pablo metea'atixaxatatsie, kename mɨkɨ meheita'iwawiya hetsiena timiemekɨ. 21Pe'kwua wayatuiriwani, mɨkɨ menehɨkɨtɨni cuarenta heimana ukitsi, meneyu'awietani meheitakwewietɨ. Mɨkɨ yukɨmana meneyuku'uitɨani tsiranyinemetɨa, kename mekatekwani meta siere meka'anhareni memi'mienirike. mɨkɨta menetaikwewani kepentiku'eriwa memetsi'hetaiwawiyake.22Mɨta capitan mɨkɨ temaikɨ kanenɨani keheyanike, pɨ'tixatɨaka: "Xeime pɨpekwarahɨaweni ikɨ yepenetiuxatɨa." 23Mɨta mɨkɨ warutahɨawixɨ yu'hutame yu'xutaruma pɨtiwarahɨawe: "Xewarukuwawa docientos xutarutsixɨ wa'iyari ya'anetɨ tewa meya'hu Cesarea hapaɨ hetewakaku, meta siere setenta ukitsi caballo'tsixitsie me'uteme, siere docientos temɨmɨmete. Xeme xenayakɨnikuni atanauka upaukukaku tɨkarɨkɨ. 24"Siere mɨkɨ warutanɨ'a me'kewarekuwaunike tewaxi Pablo mantiyarɨnikɨ , yemiekɨ akaxewimekɨ tatuwani hatsɨa Félix.25Mɨkɨta utsika kaniutautɨani ikɨ hapaɨ ayataineme: 26"Ne Claudio Lisias nepaine, ekɨ aixɨ petikamie naimetsie tatuwani Félix, waɨritsika nemetsihenɨairi. 27Ikɨ uki kaniuwiyarieni judio'tsixiwakɨ mɨta tɨma mɨkɨ menimieni, Nemeta'atsieta xutarutsixi wamatɨa ne ne'neikuwikwestɨani, neretimatsie kename Romano kiekametɨkai.28Ne nereumaimɨkɨkai ketiuru mɨkɨ mepi'uniekai, mɨta nepeiwitɨ mete'atixaxatatsie. 29Ne neretima kename mɨkɨ u'nieriekai i'wawiyarietɨ keranyinemekɨ kentiumiekaikɨ, mɨta tixaitɨ kwarexeiyakai mierienikɨ ya'anyinemekɨ meta siere mantahɨiwanikɨ, 30Xeimiemeta netetimani kemente'uxa mɨkɨ uki hapaɨsta, neta xeimieme nemene'nɨairieni, siere netiwarutaxa'tɨani kehate memi'uniekai yemekehetiyɨni a'hɨxie ketiu mɨkɨ mepi'unie. Pɨ'xeikɨa ke'aneni.31Paɨmɨta xutarutsixi metenkakɨne kemente'utahɨawerie. Pablo me'newitɨni mɨta tɨkarikɨ meneiwitɨni muwa Antípatris. 32Uxa'ariekata, yuwaɨkawatɨ xutarutsixɨ kehate caballo' tsie memutecai menekɨne ukɨ matɨa, hipatɨta mena'nuaxɨani kewa uki meyanakaitsie. 33Kepaukuta ukitsi caballo'tsie memutei memeta'axɨa Cesarea, utsika meniyetuirieni mɨkɨ tatuwani, mɨkɨ siere menixeiyestɨani Pablo.34Kepaukuta mɨkɨ tatuwani utsika mayeterɨwaxɨ'tsie, mɨkɨ pɨta'iwau kewa pe'kiekametɨkai Pablo. Mɨkɨ retimatsieta kename kiekametɨkai Cilicia, 35pɨ'tayɨ: "Ne nemetsi enieni heyemekɨ kepehaitɨ pemaine, mɨkɨ iya me'axɨanitsie anai memetsixaneta." Mɨta pɨtiu'nɨa mumeke'heyeyekanike Herodes wanɨ'atsie.

Chapter 24

1Uranierita hautinekaku auxuwi tukari, Ananías aku tasini manyaka, hipatɨ ukirawetsi, xewitɨ'tasiere yunenewiwame titewatɨ Tértulo, mepu'axia muwa. Mɨkɨ'ta ukitsi mepu atɨa xanetsika tatuwani hatsia Pablo hapaɨsta. 2Mɨta kepauku Pablo mutakie tatuwani hɨxie, Tertulo putayua ixanetatɨ mɨta pɨrahuawe tatuwani: '' Akɨmanakɨ tepexeiya aixɨ aneme; metasiere petasi uhaxime palekumekɨ takiekari; 3Ya humieme pampayusimekɨ te metsi amkwiewie naimekɨ kepentiyuriene, tatuwani Felix4Kwinieri tekwate ahutewini, ne palekumekɨ nemetsiwawirie pekenetsi u enieni nekwareutere kuta. 5Karikɨ tame tenekaxeiya ikɨ uki tsitiyuruwame metasiere waxɨyaritɨa Judiosixɨ tsimete utiyuanenikɨ. Mɨkɨ kahukɨtɨni warahana yakɨ meyupaɨmeme Nazareno'tari. 6Mɨkɨ'ta tɨma teyɨpanie katiutinanaimani; ya umieme'ta tenei huani aixu tete akayurienikɨ ta ɨkitsika ke ma kataine.7Mɨta Lisias, xutarutsixi wa hukiyari, kanuani haxɨamakamekɨ kataniunawairiene ta mamatsie. 8Kataneyanɨ'ani'ta ahatsia. Kepauku'ta pemita iwawiya Pablo ikɨkɨ yamanyɨne niuki, ekɨ, siere'ta, peretimani tɨtakɨ tete ixaneta.'' 9Judios'tsixɨ meputixanetaxɨ Pablo, metasiere, pɨmeniutiyɨni kename mɨkɨ yuri anyɨnekai.10Mɨta kepauku tatuwani mipɨtɨa taniunikɨ Pablo, Pablo pɨtiu'a: Ne nepeiti enietɨyeika kename waɨka witari akɨ pehɨkɨ aixa parakayuruwa uwa kiekaripa, ya umieme'ta palekumekɨ nemetita xatɨani. 11Akɨ'ta peretimani kename ka anyeyeiwe 12 tukari nemantɨtɨa Jerusalen Kakaɨyari nehayexeiyakie; 12mɨkɨmexi'ta menetsi hekaxei teyɨpanie, ne xeime nekwa hantatiexɨa, neta siere teɨteri nekwa waruta ini pɨmeteka huni, ni hapaɨna'ta Sinagogas, ni kiekari. 13 13Mɨkɨmexi mekwa yɨwawe memi hekɨata xanetsika aku mɨkɨ hikɨ memi yatua ne hapaɨsta14Mɨta ne hɨ pɨnetayɨni mɨkɨ'kɨ, kename pɨti'ane huye temuweiya mɨkɨ pɨmete iterɨwa kename yakɨ teyupaime yuri tete'erie Jesustsie, mɨkɨ huyetsie yaxeika ne neti uximaya aku ne teukarima wa Kakaɨyari. Ne nehukɨ paleku netikamie kemakataine mari'itsika meta siere kemente uɨtia temaikate. 15Ne yaxeika neti'erie Kakaɨyari'tsie, ikɨ wahapɨ ya xeikɨa memitakwiewie, kename akamie ha umɨme ha ankukeni, teyunaitɨ, ke ane paleku mete u iyari metasiere ke ane paleku mekwua'te kahu. 16Ya umieme'ta, ne waɨriyarɨka ne yupitɨa paleku netiyukɨ hɨawenikɨ Kakaɨyari hɨxie meta siere teɨteri wahapaɨsta.17Hikɨ'ta, mɨixa witari anyayaku ne nepu'atɨa parewiya ne kiekaripa metasiere tumini imikieri hapɨ. 18Kepauku'ta ne yenetiuyuri, hipatɨ Judíos Asia'tari menetsi hekaxei mawari nehe wewiekame aixɨ neyuyurienike teyupanie, hawɨiki teɨteri wahamatɨa nitasiere teka heyumatɨatɨ. 19Ikɨ ukitsi pɨ'ta a hɨxie meti ukakeyu hikɨ mɨta yemeputiyuanenikeyu tita mete hexeiya ne hapaɨsta, xɨkate aku tixaɨ mete hexeiyani.20Pɨ'ta, ikɨ yaxeikɨa ukitsi pɨme putiyuanenikeyu xɨkate nehetsie tsitia'neme metehekaxeiya kepauku nemetaketsie mamakatei wa ukitsiema Judíos; 21yatsɨ tɨhikɨ pɨta xɨkɨ ne nemetayɨ'kɨ nehayeyauretɨ wa hixɨapa nemeta ketsie: 'Kahukɨtɨni kename te anku'uni tekwime ya umieme hikɨ xenetsi xeɨrie yukɨmana.''22Mɨta Felix, aku palekumekɨ timariekai mɨkɨkɨ yuri mete eriekai Jesustsie, puta ima xanetsika. Mɨkɨ'ta pɨ putayɨ: '' Kepaukurike xutarutsixi wa ukiyari Lisias manakaneni Jerusalén, ne nepixeiya axanetsika.'' 23Mɨkɨ'ta pɨtiunɨ'a xutarutsixi wa nɨawame meke i hɨkake Pedro, kayanatɨ yɨwetɨ hamikumama mete ikupinirieya tita reuyahuwa.24Mɨta mɨixa tukari ankayaku, Felix kananuani yu ɨya matɨa Drusila, xewitɨ uka Judía, mɨkɨta tiutanɨ'a Pablo'kɨ mɨta pu anaxɨ titasie yuri mete eriekai aku Cristo Jesus'tsie. 25Mɨta Pablo mete utixa timiemetsie aixɨ ti anekɨ, metsiere kemetekahuni, mɨta siere kwinatɨrieka kentiyɨni aixɨ rakayɨnitsie, Felix putima pɨ putayɨ'ta:''Nemieni hikɨ. Arikie'ta kepauku ne nemekahuka, memetsi witɨmie.''26Ya xeikɨa'ta, mɨkɨ pitakwewiekai Pablo tumini mi ɨitɨani, ya umieme heiwa tiuta nɨ'awakai kumana mɨta hamatɨana tiuti xaxatakai. 27Kepauku'ta mankatɨa huta witari, Porcio Festo patɨa tatuwani Felix utɨa, mɨta Felix pɨreuya huakai teɨteri Judíos wara iwa, ya umieme akuxi pi hayawaxɨ Pablo hɨrieka'kɨ.

Chapter 25

1Mɨta, Festo kaneutayani kiekaripa, haika tukari'ta hautinekaku, Cesarea ayeyaka kaneyani Jerusalen. 2Mɨkɨ'ta raya'axe tatsini, meta siere judio'tsixi menɨ'a, xatsika meniu'atɨani Pablo hapaɨsta, metenitahɨawe tɨrɨkaɨyemekɨ, 3Mɨkɨ menitawawirieni parewiya Pablo kweriwa'anekɨa meka'kenike, Festo ketiu'taxatake Pablo ke'uatɨarienike Jerusalen mɨkɨ huyeta me'imiekutɨ.4Festo'ta pɨtiu'a kename Pablo hɨkɨtɨkai kaxariyari mayawekai Cesarea, pɨhaitɨ kename kwuitɨ mɨwa hanuanikekai. 5"Ya'umiemeta, kehate me'yɨwawe," pɨ'putayɨ mɨkɨ: " mekehekɨne muwa tahamatɨa. Xikɨ tixaɨtɨ raniereni tsiranyitɨ ikɨ uki hapaɨsta, xeme xe'yɨwawe mɨkɨ xemeitixaneta."6Festo'ta puyuhayawaxɨ atanauka tukari ni'hapaɨna ata'mamata tukari mɨta pe'tɨa Cesarea, uxa'ariekata, panka'ya mewayutixanetatsie tiutanɨa'ta Pablo keu'atɨiyarienike. 7Mɨkɨta nuatsie, iya Judio'tsixi Jerusalen'tari hulawa meku'uni, mɨkɨta waɨkawa niuki menatɨkɨkaitɨni hetsiena timieme, Tixaɨ mekateakahekɨatatɨ. 8Pablo'ta yu'heima kaniutanuani pɨkaniutayɨni ne tsinekwatiuyuri tsiranyinemekɨ Judiotsixi wamari'itsika hapaɨsta, nisiere wa'teyupanie, yaxeikɨa Cesar hapaɨsta."9Festo'ta pau'iwamɨkɨkai Jusio'tsixi waparewiya, mɨkɨta Pablo pɨrahɨawe, pɨhaitɨ: "¿Jerusalen perantiyani nekɨmana pemetaxanetsienikɨ ikɨ yaranyinemekɨ?" 10Pablo'ta pɨtiu'a: "Ne ana'nepuwe mewatixanetsiwa'tsie Cesar hɨxie netixanetsienikɨ. Ne tsinekwatiyuriewe tsirankinemekɨ xeime judío hapaɨsta, ekɨ perakumate hapaɨ.11Xɨka tsinetiuyurieni tsiranyinemekɨ, mɨta yenetikatɨakɨ ne'nemieriemɨkɨ, ne nekwataimani nemierienikɨ. Mɨta xɨka yuniuki meka'akahekɨata keranyinemekɨ, xewitɨ kwayɨwe netsiyatuayani wahatsia. Ne nekɨmana nepiwawirie Cesar mɨkɨ paɨta kenestaxaneta." 12Uraniereta Festo tiutaxatsie texaxatamete wamatɨa, mɨkɨ pɨkaniutayɨni: "Ekɨ Cesar xeniu pemiwawirie; Cesar matɨa peyemieni."13Mɨta mɨixa tukarita hautinekaku' mɨkɨ Rey Agripa meta siere Berenice meniu'axɨani Cesarea, mɨkɨ Festo mekuhɨawitɨwetɨ. 14Mɨta mɨixa tukari muwa mekutekaitɨni, Festo'ta katitaxatɨani mɨkɨ rey, Pablo'tsie timieme ; pɨrehɨawe'ta: "Xewitɨ uki kanekutuiyani Felix'kɨ anai'yanakakɨ. 15Keapauku ne Jerusalen nemeyeikakaitsie, meteaya'axe tatsinirixi meta siere ukirawetsixi judio'tsixi meneneyaturieni xanetsika ikɨ uki hapaɨsta, mɨkɨta me'nenetawawirieni neke'entahɨanike. 16Ne'ta pɨnetiwarahɨaweni kename Romano'tsixi pɨmekate'uhu yapauku mantahɨiwani, akuxi yu'xanetamete wamatɨa katitaxatawetɨ yu'heima ta'nuani kahexeiyawetɨ keranyinemekɨ xanetsiekakɨ.17Mɨkɨ'ta me'muaxɨatsie, ne nekwa'uikwewaxɨ, pɨta uxa'arieka nepankaya tiwatixanetsiwatsie, mɨta pɨnetiunɨ'a mekenetsiu'atɨirienike mɨkɨ uki. 18Kepaukuta texanetamete memuti'uitsie menitixaneta, neta pɨnetiu'eri kename ni'xewitɨ xanetsika hapɨstana karakaxewikai. 19Mɨta paɨta meniuyutitieni mɨkɨ matɨa, titatsie sasuni tierie'kɨ waniu, meta siere kename xewitɨ Jesús titewatɨ umɨkai, mɨkɨta Pablo pɨpainekai kename ayeniere. 20Ne nekwarakumaikai kenenti'iwauni mɨkɨ yentianetsie, xeikɨa nepita'iwawiyaxɨ xɨka iyarieya ya'anekaitɨni Jerusalen yemie muwa metaxanetsienikɨ ikɨ yaranyinekɨ.21Mɨta Pablo mutayɨtsie mekeiyanakake me'ihɨtɨ kepaukurike Emperador yatayɨnikekai, ne pɨnetiu'nɨa mekeiyanakake kepaukurike ne nemen'nɨani Cesar hatsɨa." 22Agripa'ta Festo pɨrahɨawe: "Ne siere mɨkɨ uki nepau'eniemɨkɨ ." "Uxa'atsɨ," pɨtayɨ Festo: "ekɨ penei'eniemɨkɨ."23Uxa'ariekata, Agripa meta siere Bernice matɨa meniuaxɨani yu'waɨkawatɨ meyuxeɨriekaitsie, meneutakɨne ki'ta kuyaxi wamatɨa meta siere teɨteri kekaritsie kekatari. Yapaukuta Festo mutanɨatsie Pablo kaniu'atɨarieni wahatsɨa. 24Festo pɨkaniutayɨni: "Rey Agripa, meta siere yunaitɨ ukitsi ana memu'uwa tahamatɨa, xeme ikɨ uki xexeiya; yunaitɨ teɨteri judio'tsixi muwa Jerusalen menenetawawirieni meta siere anai, mɨkɨ kename ana kwiepa kauyeikanikeri tawari.25Mɨta ne'neretima kename mɨkɨ au'erietɨ tsikatiuyuriekai kumiemieriwanikɨ; mɨkɨ'ta emperador keitaxaneta mutawawirikɨ, ne ne'peinɨairi. 26Mɨta tixaɨtɨ u'tsika nekwarexeiya akaxewimekɨ nemen'nɨairieni emperador. Yaumiemeta, ne nepiya'atɨa xe'hatsɨa, nemetsikutuirienetɨ ekɨ, rey Agripa, ne neme'xeiyanikɨ masi waɨkawa u'tsika yentiyɨanekɨ. 27Ne'hapaɨsta aixɨ kwahekuyine tementahɨpani paleku tekateakumate'tɨ hapɨstana kenraniuwa.

Chapter 26

1Agripas u'takeka Pablo pɨ'rahɨawe: ''keneutaniu a heima petanuanikɨ." Mɨta Pablo yu'mamá anku'hanaka tiutsutɨa niukikɨ yu'kuhɨanike. 2Ne ne'payuyeitɨá temawiya nehexeiyatɨ, aku Rey Agripa, hikɨ neyukuhɨanikɨ a'hɨxie titatsie timiemekɨ Judiotsixi menete'xaneta ; 3neyutemawiekamekɨ, ekɨ waɨkawa naime perakumatekɨ judiotsixi kementeu'hu meta kementeu'ɨkita. Ya'umieme nemetsi'ayawawirie penetsi'enienikɨ aixɨ iyari.4Sasunimekɨ, yunaitɨ Judiotsixi mete akumate kehapaɨ netiuya temaikɨyaripaitɨ nekiekaritsie meta Jerusalén. 5Mɨkɨ menetsi'akumate netiutsutɨatsiepai meta mepunierixɨ kenane Fariseo hapaɨ netiumiekai, teɨteri ye'meyu'paɨmetɨ tayeiyari kemaine ye'metekahutɨ .6Hikɨ'ta ana'í nepuwe aixɨ rakayɨnikɨ ne'hetsie nemuweiyakɨ tita Kakaɨyari ta yeyeuma ti'warakaxewiriri. 7ikɨ hɨkɨkɨ rewiriya me mitakwewiekai ta tamamata ata'huta nuiwarite mexi akuxi Kakaɨyari me ayaxeiyakai yu'iyari ya'anemekɨ tɨkarimakamekɨ meta tukarimakamekɨ. Ya'umieme ikɨtsie waɨri'yarika xuawekɨ, ekɨ rey Agripa, ikɨ Judiotsixi me warahana yemenete'kuxaneta. 8¿Ke'tiuru yɨwe xewitɨ xeme pɨ'tiuyuhɨawe kename kayɨwe Kakaɨyari mɨkite waran'tanieritɨani?9Meripaitɨ pɨ'netiyukuhɨawekai nehetsie ne'iwewietɨ kename waɨkawa netiyurienikekai wa'hepaɨsta kehate sasuni mete'erie titewa Jesús Nazaret'tanakatsie. 10Ikɨ pɨ'netiuyuri Jerusalén. Kehate sasuni mete'eriekai yu'waɨkawame newarau'ná kaxariyaari tatsinitsixi memanyatei menespitɨakɨ yenetiyurienikɨ , mɨta kepauku memukwiya, ye'meteanyakɨtsie netiuparewi ne niukikɨ. 11Muixa neti'waru'kwinitɨa naitɨ Sinagoga man'utɨkatsie mɨta waɨriyarika newarupitɨatɨma Kakaɨyari me i'tanikɨ. Waɨkawa newareu'hekakai meta newaran'kuwei tsepa tewapai'tɨ kiekari man'manetɨkatsie mehe'uwame.12Mexi akuxi ikɨ yenetiyurienetɨ, Damasco ne'pantɨa tatsinitsixi memanyatei menetsi'pitɨakaku meta wa'tɨrɨkariyakɨ ne'kuyɨanetɨ; 13Tuka huye'ta ne'umietɨ, u'tukakaku,Rey, hekɨariya nepuxei taheima yuawitsie aka'nekame mɨkɨ waɨkawa xawatɨ'kai tau kwa'ane hapaɨ mɨkɨ teyunaime tatsi kɨxiwiyakai, ne aurie meta 'ukitsi ne'hamatɨa memu'hukai. 14Kepauku kwiepa temutixɨritsie, niuki nepu'eni netsi'hahɨaweme pɨ'haitɨ hebreotsixi kemente'uniuka hapaɨ: '''Saulo, Saulo, ¿ketiu penetsiu'weiya? a'hepaɨsta kwaniwe ɨrɨ petiketsinani.15Mɨta pɨ'neputayɨ: '¿Ke'ane pe'hɨkɨ ekɨ ,'Ukiyari?' 'Ukiyari pɨ'netiu'ei: 'Ne Jesús nehɨkɨ aku ekɨ pemiweiya. 16Hikɨ kenankukexi meta a'ɨkatekɨ keneutakexi; yaranyɨnemekɨ a hatsɨa nepu'yuhekɨataxɨ, ti'uximayatame nemetsi'ayeitɨanike meta yaranyɨnekɨ peti'hekɨatakɨ hikɨ tita pereti'má Ne'hetsietimieme hapaɨna tita nemeti'xeiyastɨani arikeke; 17mɨta nemetsi'kuwikweistɨani teɨteri wa'tsata meta Gentiltsixi wa'tsata meta kehate wa'hatsɨa nemetsinɨ'a, 18wa'hɨxite neman'tayepienikɨ meta ne'waranuitɨanikɨ Hekɨariyatsie muyɨwitsie memu'uwakɨ meta newara'nuitɨanikɨ Kakaɨyari hatsɨa Tɨkakame warakuwɨtɨakɨ, kakaɨyari meman'kwewirienikɨ tatakurikɨ yeitɨarika mɨta hapaɨna i'mikieri nemi'yatua aku kehate aixɨ me'itɨarie Ne'hetsie sasuni mete'eriekɨ .'19Yau'mimeme, rey Agripa, nepan'enaxɨ kenen'tiunieritɨarie ta'heima yuawitsie a'kaneka, 20matɨari kehate Damasco me'yukanieritɨa, meta u'maniere Jerusalén kwieyaritsie, Judea kwieyaritsie meta hapaɨna me Gentiltsixi wa'tsata, ne'netiwaruxatɨa mekete'uhayawake tita aixɨ mekwa'teyuriekai meta sasuni meteta'erienikɨ Kakaɨyaritsie, aixɨ metekahutɨ yu'hekɨakakɨ kename Kakaɨyari hatsɨa me'hanuaxɨa. 21Ya'ranyɨnemekɨ teyupanie Judiotsixi mene'tsuwí mɨta me'netsimiekukai.22Kakaɨyari netsi'parewie hikɨ u'tiniereme, ya'umieme teɨteri ena'námete wa'hɨxie ne'utakeka netiwa'hekɨatsirie meta ke'hate meteaya'axe pɨ'ta xeikɨa neti'wakuxaxatɨwa kememutiyɨkɨ temaikate meta Moisés kename ketiyɨnikekai. 23kename Cristo ti'kwinekekai, kename Iyá ankukenikekai matɨari mɨkite wa'tsata mɨta Judiotsixi tiwa'taxatɨanike niuki hekɨariyatsie timiemekɨ meta kehate me Gentiltsixi.24Akuxi Pablo kati'hayawawekaku tikuxatatɨ, Festo pu'tayɨ tɨrɨkarima ha'niutɨ: ''Pablo, ekɨ pekwa'amaiweri a'muútsie; waɨkawa pereti'mamatekekɨ peka'amaiwetɨ pepatɨa.'' 25Mɨta Pablo pu'tayɨ: ''Ne neyu'maiwe, aku ekɨ aixɨ peti'kuxaxatsiwa Festo; kawa'wekamekɨ niuki sasunimekɨ neku'xata meta kati'itarikakɨ. 26Rey rakumatekɨ ikɨtsie timieme; yau'mieme, neti'kuxaxatɨwa ka'rekatsekamekɨ, ne'mekaxewiriyakɨ kename ikɨtsie timiemekɨ mɨkɨ rakumate; awiemekɨ kwa'tiuyɨ.27¿Ekɨ temaikate sasuni petiwa'eririe, rey Agripa? Nera'kumate kename sasuni peti'erie.'' 28Agripa Pablo pɨ'tiutahɨawixɨ: ''¿Ka'reutewimekɨ sasuni penetiuta'eritɨawe mɨta cristiano penetsi'ayeitɨawe ? 29Pablo puta'yɨ: ''Kakaɨyari ne'peyawawirie ne'newiyatsie, kareutewikaku yatɨni reutewi'kaku, ekɨ xeikɨa hawaikɨ, hapaɨna kehate yunaitɨ hikɨ uwa menetsita'enie, ne'hapaɨ xete'uhutɨ xemakɨnekɨ, cadenakɨ xeka'wiwietɨkaitɨta.''30U'maniere rey pu'take, tatuwani meta Berenice, hapaɨna ke'hate wa'hamatɨa memutekai; 31kepauku mewayakɨ mewayuxeɨriekaitsie, yu hɨkɨate mete'uyutixatɨaka pɨ'meputiyɨ: ''ikɨ tewi hepaɨsta kwaretinake kumiemieriwani hapaɨna cadenakɨ makuwiya'kakɨ.'' 32Agripa Festo pɨ'rahɨawe: ''Ikɨ tewi xɨnitɨ payanike xɨkate mɨkɨ ka'utayɨnike kename Cesar aixɨ kerakayurienike tukarieyatsie.''

Chapter 27

1Kepauku makaxewirixɨ táme teke hekɨneke Italia paitɨ, mɨkɨ Pablo hiaptɨ meyunɨtɨ memantaxɨriyatɨka mɨkɨ waɨwiyakai centurion titewatɨ Julio, meteuximayakai Regimiento Augusta. 2Tame tepantiyaxikekai xeime barco tsie Adramitena paitɨ, mɨkɨri payemiekai kemaya'á tetɨata muyakatsie Asia paitɨ. tepekɨ haramara hepaɨ Aristarco Tesalonica mieme Masedonia ta hamatɨa petɨa.3Uxa'arieka canuwatsie mepanakakɨ kiekari Sidon tiyetewatsie, muwa Julio pen'nakixɨ Pablo palekumekɨ pipitɨa jamikumama memita ɨwiyakɨ. 4Muwatá teyakɨ, tepekɨ haramaratsie kwie mayama warie Chipre tiyetewatsie, hurawa kwie mayamatsie, ketsɨakú eka kwatatsipitɨakai. 5Kepauku yetemakɨnekai haramaratsie hehurakaku Cilicia hapaɨna Panfilia, tepetahaxɨa Mira, kiekari Licia tiwiyatsie. 6Mana xutarutsixi waukiyari centurion titewa pikaxei kanuwa Alejandria mayenekai mɨkɨ peyakai Italia. Mɨkɨ mana tatsikaya'tsaxɨ.7Kepauku te ujutɨ tamaitɨ mɨixa tukari paya'a, tepuya'axɨa waɨriyarikakɨ mana hura Gnido, eka katatsupitɨa muwa huye temiweiyani, ya umieme tepekɨ tewa testana tamaitɨ Creta hepaɨ xeitapatsie Salmón. 8Tame tepuhukai tewapaitɨ haramara testa waɨriyarikakɨ, tepuya'axɨa xeitapa tiyetewakaku Buenos Puertos hɨkɨtɨkai hehurakaku Lasea kiekariyaritsie.9Tame ana'waɨka tukari tamamatsie te pɨhɨi hapaɨna hakiya judío tsixi tukariyaritsie apnyayakai, mɨkɨ payuyeitɨakai tikweri'waanetɨhameyani, yaumieme Pablo pɨtiwarahɨawe. 10Pɨtiawarahɨawe: "Ukitsi, ,ne pɨnetiniere ikɨtemekɨ temayahuxime waɨka retixuawere tetehauyahɨani, ni xeikɨa ika hapaɨna canuwa, yaxeikɨa hapaɨna ta tukari." 11Mɨkɨta centurion masi panu'ení xutarutsixi waukiyari hapaɨna kanuwa kutsiyari, keyuri akuxi naime kemutayɨkai Pablo.12Ketsɨaku muwa tiuyahane kuayɨwekekai manayani xexerixa, yunaitɨ marinero'tsixi pɨmete'umari'itaxɨ mekeayakɨneke, xɨkayɨwenike aku mata'ani Fenice kiekariyaritsie, mana mau'uwakaku manyayanikɨ xexerixa. Fenice mɨkɨ hɨkɨ kanuwatsixi huwetsie Creta, meyukuɨwiyatɨ noreste suereste hepaɨ. 13Kepauku eka tsɨtɨa mitsutɨa u'ekatɨ yumaitɨ, tehanamete hapa pɨmeteuyuhɨawixɨ keneme me heixeiyakai pɨreuyewekakai. yaumieme mɨkɨ mepiwatihapá tiwiwiyame mepekɨ mayetewitsie Creta tetɨata hurawa.14Yapaukuta kareutewikaku eka tɨrɨkaɨyetɨ, titewatɨ haikɨri witarimatɨ yu tserieta pane, tiukatsutɨa tatsi antawayatɨ aneka kwie mayama tsie paitɨ. 15Kepauku ta kanuwa mutsei tekuauyɨwekaxia eka temaiwa, teputaeiri tatsi heinɨi tikeriwa'anetsie. 16Tame tepeinɨiya tewapaitɨ echiwa tatsinakai kwie mana yamakakai ichiyautɨ titewatɨ Cauda; waɨriyarika tepuyɨwekaxɨa tepekuwɨtɨa canuwa tiwikestɨwame.17Kepauku mɨkɨ mementihatsie, kaunarikɨ mepita'atatɨa kanuwa tsurieyatsie. Mɨkɨ memamakai tekautsenikɨ xiekari Sirte hepaɨ munenierekai, yaumieme me pitatɨa tiwiwiyame hata ya umieme tepe'inɨiya mayetewitsie. 18Teteukuinitɨarie waɨkawa witarikɨ, yaumieme uxa'arieka marinero'tsixi meteutsutɨa mete anakaxɨrɨwatɨ testana ikate.19Hairieka tukari marinero'tsixi wametehaukaxɨri wariena ika canuwatsie mieme yu mamakɨ. 20Kepauku tatáta hapaɨna xurawetsixi makuaku hekɨkɨarekai ta hetsie mɨixa tukari, witari tɨrɨkaɨye tatsi antawayakai tahatsɨa, echiwa temau'ikewakai kename kuwikenike te yueriekai mɨkɨri tekua'hexeyakai.21Kepaukuri mɨkɨ ikwai makuate'hexeyakai, Pablo pautakexɨa marinero'tsixi watsata pɨputayɨ: "Ukitsi xeme xɨka xenetsi he'enienike, xeka hayakɨneke Creta'paitɨ, ikɨ pɨkwatiyinikeyu naitɨ kareuyewenikeyu. 22Hikɨta né pɨnexera'hɨawe tɨrɨkariya xekeneyupitɨaka, hawaikɨ ni'xewitɨ yu tukari kwahauyahɨani xeme, mɨkɨxeikɨa pauyeweni ikɨ kanuwa.23Hikɨ tɨkarikɨ xewitɨ akeri Kakaɨyari nɨ'arieya keane yu mamatsie netsi'hɨ, hapaɨta nereyexeya, akerieya ne aurie putike, 24Pɨputayɨ: "Pekuamaka, Pablo. ekɨ pepe'ahekɨata Cesar hɨxie, keneunieri, Kakaɨyari kentiuyuka'nenimeya, matsiyatuirie yunaime iya memuhu ahamatɨa. 25Ya'umieme ,hukitsi, xekeneuyu waɨriyani, né nepaunewaɨriya Kakaɨyaritsie paɨmɨ tiyini né kenentiuta'hɨawerie. 26Tametá hawaitɨ tenetseikuni tixaɨtɨ kwie mukumanetsie.27Ana'tɨkari tamamata heimana nauka maya'atsie,mexi akuxi teuwitɨkiexime haramara Adriático hepaɨ, tikari ixɨapa amiekaku marinero'tsixi pɨmeteyuku hɨawekai kename kwiepa ma'hau huratarɨmekai. 28Mɨkɨ mepi inɨataxɨ xeitewiyari mamayari paukatewakai; yereutereku tawarita mepi''inɨataxɨ tamamata'auxuwi mamayari paukatewakai. 29Mɨkɨ mepaumamakai maka'hatsunakɨ tetexitsie, yaumieme mepenkaxɨri naukame tiwiwiyame yu kanuwa kɨtsapa'paitɨ mepuyutanenewi ke'ukahekɨareke yapauku.30Marinero'tsixi mepiwautɨwekai kanuwatsie ma anakakɨneke mepenaka'hɨakairi kanuwa ichipé haramaratsie , mɨkɨ meteyuriekai pɨmete'haeriwatɨ kename tiwiwiyame anakaxɨriyanikekai. 31Pablo'tá pɨrehɨawe centurion xutarutsixi hapaɨna: "Xɨka ikɨ ukitsi manakakɨne memukuwikeni makeayɨwe'kaxiani." 32Umaniere xutarutsixi mepenxitexɨa kaunari kanuwa ichipé mepieiri pautewarixɨ.33Kepaukuri ka'hekɨarirɨ'mekaku, Pablo pɨtiwara'hɨawe tixaɨtɨ'meketé ukwanike. Mɨkɨ pɨputayɨ: " hikɨ'ri hɨkɨ 14 tukariyaritsie xeme xe'ikwewatɨ xekwate kwaiwawe; xeme tixaɨ xekwate'kwa'a. 34Ya'umieme nexera hɨawe xeketeneukuaka tixaɨtɨ, mɨkɨkɨ xewikwekakɨ. Ni xewitɨ xeme kwahauyahɨani yu kɨpa yumu'u'tsie mieme." 35Ikɨ yautayɨka, mɨkɨ panku'ɨi papáa pampariusi pɨwewiri Kakaɨyari yunaitɨ meniere'kaku. Umaniere itata'raka papáa tiukatsutɨa tiukwai.36Umaniere, yunaitɨ mapayu'kawaɨriyatɨkɨ hapaɨna mete ukwai. 37Tame tehɨkɨtɨkai 276 teɨteri kanuwatsie. 38Mɨkɨta mete ukwaku waɨka'echiwa , mɨkɨ mepe'exanariyaxɨ yu kanuwa wamete haukaxɨri haramaratsie trigo39Ána'mukahekɨarixɨ'tsie, mekua'maiwawekai kewa kwieyaritsie hɨkɨtɨkai, xeikɨa me pixey hɨri mupanierekai xiekari hapaɨna, pɨmete'utixa xɨkayɨwekai'tɨni muwa memihana yu kanuwa. 40Ya'umieme mepexitexɨa tiwiwiyame mepi'hayawaxɨ haramaratsie. Anatsie'ta yaxeikɨa mepi'xɨnaxɨa kaunari timon'tsie miemé mepenku'hapa catira ekapá; paɨmɨ xiekari hepaɨ mapuyunixɨ. 41Mɨkɨta mapuyenexɨa há huta tɨrɨkariyayari mayunana'ketsie kanuwa tsurieya putsey xiekaritsie ma'puyu'hayawaxɨ kwayatɨari, mɨkɨtá puta'yua tikaiketɨ haramara tɨrɨkawitɨ wakɨkakaikɨ.42Xutarutsixi pɨ'ane mepexeiyakai mewa'kwinikekai preso'tsixi me'uta hauxɨame xewitɨ ka'uyuta'unakɨ. 43Mɨkɨta centurion Pablo wikestɨamɨkɨkai, ya umieme kenti'yurienikekai yakua'tikatɨa; pɨtiunɨ'a ke'hate iya mama'hauwawe meke'ankatsunaxianike memauta nexɨanikɨ kwiepa. 44yapaukuta meyu'hayawakai ukitsi wautɨmá meya'hukai, hipatɨ mexatsie hipatɨ tsepa titatsie kanuwatsie timimieme. mɨkɨ paɨmɨ tiuyɨ tanaitɨ tepeta haxɨa t''aya'atɨ kwiepa.

Chapter 28

1Kepauku aixɨ teteuya'axɨatsie, tete'hetima kename Malta tiyetewakai aku haramatsie kwie yamakaka. 2teɨteri mana kiekatari aixɨ hɨawiya makwa'tatsiyatuiri xeikɨa, pɨ'ta aixɨ metatsi'ankwewi ma a'tinaika, mu'wiwiyakaikɨ meta mu'haɨtɨkaikɨ.3Kepauku Pablo kɨyexi uti'ɨka taipa peinetɨa, xɨrikɨ taipa kuu pa'yené, mamayatsie ukuwiereka pi'kei. 4Ke'pauku kiekatari kuu me'muxeitsie mama'yatsie uku'wiekame, pɨmete'hayuhɨawekai: '' aka'xewimekɨ wa'atɨ í'kɨ tewi tiyu'miekame hɨkɨ uta'yuka haramaratsie, yau'mieme yekwa'raine mayanierenikɨ.''5Mɨ'ta iyaá yu'mamá taipa hau'katseka kuú ma'pauhɨa, tsikwau'yɨ mu'keiyakai. 6Iyaamexi meta'ikwewakai ke'pauku ta'hɨiyanikekai sɨnu ya'pauku me'weni mɨkitɨ. U'maniere me'ixeiyatɨ reu'tewikaku, me'nenieretɨ kename yukɨ he'tsiena kati'anekai, yukɨ pɨta mete'uyuhɨawixɨ mɨta me'putiyɨ kename yusi hɨkɨtɨkai.7Hikɨ'ta hau'hurakaku kwie xuawekai wanɨ'á haramatsie kwieyamakakaitsie kwieya, xewitɨ tewi ti'tewatɨ Publio. Iyaá aixɨ taran'kwewi mɨta aixɨ tiuka'iyarimekɨ haika tukari ta'tiumi. 8pɨ'tiuyukai, Publio'yauya tiu'takwinekai hɨiyákɨ meta hakwitsikɨ. Kepauku meiku'iwataxɨtsie, pu'yutanenewi, he'tsiena hautimeka herie pe'netɨa. 9U'maniere ye'tiuyɨku, mana kiekatari teɨteri me'tamakakai mete'kukuyetɨ hapaɨna hatsɨana mepu'axɨa meta herie mepa'nexɨa. 10hapaɨna teɨteri aixɨ meta'teuti'eriyaxɨ hapɨna imikieri meta'teyetuiri. Teyuku'ha'aritɨwakaku te'mayakɨnekɨ, tete'upitɨarie tita tete'hauyahɨakai.11Haika metseri ankayakaku, tepa'yakɨ kanuatsie Alejandría mieme mɨkɨ mana ye'wekai xexeríxa kwewietɨ ye'tiyanikɨ, wara'uitɨakai Iwamarixi yaxeikɨa me'anene mexa tsatsaiyaritsie. 12Umaniere Siracusa kiekarieya teya'axɨatsie, mana tepu'yuhayawaxɨ haika tukari.13Ana'í teyakɨneka Regio kiekarieyatsie teya'axɨa. Umaniere xei'tukari teyurietɨ eka putahɨtsi ta'tsutɨa atinetɨ, mɨta huta tukari te'uhutɨ Puteoli kiekarieyatsie teyaáxɨa. 14Mana hipame iwamarixi te'warukaxei mɨta teputa'inierie wa'hamatɨa teyu'hayawakɨ ata'huta tukari. Paɨ'mɨmɨ tete'u'axɨa Roma kwieyaritsie. 15Iwamarixi mana metamakakai, metatsiutamarieka, ta'hatsɨa mepayeixɨa tewapaitɨ' meyakɨneka Mercado de Apio mɨta siere Tres Tavernas paitɨ. Kepauku Pablo iwamarixi waruxei, Iyaá pampariusi Kakaɨyari pupitɨa mɨta tɨrɨkariya hexeiyatɨ patɨa.16Kapauku Roma temuta'axɨatsie, Pablo pupitɨarie yusaɨta mu'kanikɨ Xutaru yu'xewitɨ i'ɨwiyakaku. 17Mɨta haika tukari ankayaku Pablo niuki inieri warenɨ'airi kehate mehɨkɨtɨkai mewarahana Judiotsixi. Kepauku me'muyukuxeɨri, pɨ'tiwarahɨawe: ''Iwamarixi, tsepa tsineka'tiuyuri kiekari hepaɨsta yá ta'tutuma kemente'u'hukai hepaɨsta, Jerusalentari menetsiheyenɨ'a antahɨiyakame hapaɨ romatari wahatsɨa . 18Ariekeke menetsiutiiwawiyaka19Kepauku'ta judiotsixi niuki memu'tixɨatɨatsie itsɨkate ye memaitɨkateikɨ , nepuyutawau cesar aixɨ rakayurieni ne'hetsie timiemekɨ, nekwa'uyɨ nekie kiekatari César hatsɨa newaxanetamɨtɨ. 20Yenetiu'yu'aikɨ, netiutanɨ'a nexe'xeiyakɨ mɨta nexe'titaxatɨanike. Nepantahɨiya sasuni neti'eriekɨ Israeltari tita mete'hautakwewie.''21Mɨta iyaá pɨ'metehehɨawe: ''Tame xapa'utsika Judea mieme tewa'ankwewiwe a'hetsie'timieme raka'uxame, hapaɨna xewitɨ iwamarixi mekwa'u'axɨa yukɨ metekuxatatɨ a'hepaɨsta. 22Temetsihau'enieku ekɨ kepentiku'eriwa ikɨ yemete'u'hukɨ, tame tetemarie kename yuwaɨkawatɨ judiosixi niuki tsiranyɨneme mexɨatɨa íkɨ wa'hetsie.23kepauku memu'tipikai tawari tiwataxatɨanikɨ, yuwaɨkawa teɨteri mepu'axɨa kiena. Iyaá tiwarutaxatɨa, meta yeputayɨ kentiunierixɨ Kakaɨyari kwiepa itsɨkametsie.Ti'warutaxatɨa sasuni meteta'erienikɨ Jesústsie kemente'u'utɨakai temaikate siere Moisés ɨkitsikaya kemaine Jesústsie miememekɨ, tiwa'ɨkitɨakai naime tukarimakamekɨ. 24Hipatɨ sasuni mete'uta'eri kemente'ku'xáxatɨariwakaitsie, mexi hipatɨta metetawe'eriekai25Kepauku mekwa heyuti'enitsie mepe'kɨ, Pablo pɨ'mutayɨtsie: " Espíritu Santo ta'tutuma aixɨ tiwarutahɨawixɨ Isaias timaikame tetanakɨ. 26Iyaá pɨ'putayɨ: 'KENEMIE IYAÁ TEɨTERI WATSATA MɨTA Pɨ'KENEUTAYɨKI '' XE'ENANATɨTɨ XE'ENANI, MɨTA XEKWA'HEIKAMAITɨYANI; XE'NENIERETɨTɨ XE'NIERE, MɨTA MEKWANIERÉ KETIYɨANETɨ TIYɨANE.27IKɨ TEɨTERI WA'IYARI KAREUMAITɨ PA'TɨA, WA'ENAMETE KWANIWEMEKɨ PU'ENANA, MɨKɨ MEPANKɨPIXɨ, MEKWANENIEREKɨ YU HɨXITEKɨ KETIYɨANETɨ TIYɨANE, MɨTA ME'ENANANI YU ENAMETEKɨ, MEPEIKAMAITɨYANI YU IYARIKɨ MɨTA XɨKA MEHANUAXɨANI NE HERIE'NEWARANETɨANI.''28Ya'umieme, para'kumaika kename ikɨ wikweistɨarika Kakaɨyari miyatuá Gentiltsixi wareyanɨ'airi, mɨta mɨkɨ me'enanani. 29Mɨkɨ yatiuxatsie, Judiotsixi mepautayeixɨa, yaxeikɨa mekwa'teyukuhɨawekaikɨ.30Huta'witari pu'yuri kiíkɨ tiyu'tuakaita ayakaitɨ, mɨta waran'kwekwewiwakai kehate kiena meya'axekai. 31Mɨkɨ ti'ɨkitɨakai Kakaɨyari kwieyatsie kenti'ane mɨta hapaɨna ti'ɨkitɨakai 'Ukiyari Jesucristotsie timiemekɨ niuki kawawekamekɨ. Xewitɨ kwayɨwekai me'imaiyani.

Romans

Chapter 1

1Pablo, xewitɨ ti uximayatame Jesucristo, utahɨawerieka mayani nɨ'ari, anayahanietɨ Kakaɨyari niukieya kuxatanikɨ. 2Mɨkɨ kahɨkɨtɨni niuki yukɨmana mekaxewiriyaxɨ yu nɨ'arima wa hetsie aku utsika maiwe. 3Katanyɨneni Nu Ayakɨ, aku mutinɨiwaxɨ David nuiwarieya'tsie ketentekunɨnɨiwa hapɨ.4Mankuke'kɨ mɨkite watsata, Mɨkɨ payeitɨarie kunie titɨrɨkaɨye Nu'aya Kakaɨyari aku mɨkɨ Espirutu aixɨ ane-Jesucristo ta Ukiyari. 5Mɨkɨ'Tsieta teyatuiriyarie imikieri metasiere Nɨ'ariekate temayeitɨarie te heu'ananantɨ yuri tete'eriekɨ, yunaimewatsie te huyahutɨ kepatɨ kiekari manmanetɨ'ka. 6Mikɨ'tsie kiekari'te, xeme siere xeputihɨawerie xemakɨne'kɨ niwamama Jesucristo.7Mɨkɨ utsika yu naime watsie mieme ke ane menkutei Roma, kunie mete nake eriwa Kakaɨyari hepaɨsta, ke ane memuti'hɨawerie menhɨkɨtɨni'kɨ santos. Nenimayatsika xehamatɨa kekaniereni, metasiere Kakaɨyari uxipiyaya ta'Yau siere Ukiyari Jesuscristo.8Matɨari, ne Kakaɨyari panpayusi nerehɨawe Jesucristo xeyunaime'kɨ, yuri kexente'erie xemiku'xatakɨ naitsarie kwiepa. 9Kakaɨyari kahɨkɨtɨni netsixeiya, aku nemi uximaya ne espiritu'kɨ niuki Hekwua neyatua Nu'ayatsie timieme, aku ke hapɨ tukarikɨ mankayeika nexe utiterɨwa xeme. 10Ne tukari'kɨ nepiwawa neyunenewie tsepa ke hapɨ, ne paleku neranayayani'kɨ, Kakaɨyari kenreu yahɨwa, xehatsia nemeta anikɨ.11Ne nexehauxeiyamɨkɨ, nexetsi heyatuirienikɨ imikieri espiritual, tɨrɨkariya xemexeiyanikɨ. 12Mɨkɨ kahɨkɨtɨni, pɨtasiere nereuyahɨwa temeyuyatuirieni waɨritsika teyunaitɨ, yuri ketente'erie te yu xexuitɨ.13Hɨkɨ'ta ne pɨnekwua reuna ke'erie xekwua te hakumateni, ne iwama, kename ne tukarikɨ ne iwaune xe hatsɨa nemie'kɨ (mɨta ne kwua upitɨarie hɨkɨrikie), nemenierekɨ kexemeyupaɨme, akusiere pɨnerekatɨa Gentiles watsa'ta. 14Ne pɨnetinemate kename nexeraxaxatɨwani yunaime, griegos metasiere extranjeros, yunaitɨ, ke ane kunie rakumate metsiere ke ane kwuatiyu ɨkitɨarinɨa. 15Ya umieme, ne, aixɨ nepaunekuyurie niuki nexetaxatsirienikɨ xemetsiere xemekutei Roma.16Ne nekwua hau'yu tewiya Kakaɨyari niukieyakɨ, metsɨ kahɨkɨtɨni Kakaɨyari tɨrɨkariya tatsi kuwikwestɨanike iya ke ane yuri mete'erie, manyaka iya judios mɨta siere griego. 17Mɨta aixɨ rakayuruwa Kakaɨyari kayuhekɨatani yuri'eriyarikatsie. ke hapɨ tiu utɨarie'kɨ, ''KE ANE AIXɨ TIUKA IYARI KAKU WIKWUEMɨKɨ YURI TI ERIEKɨ.''18Mɨta haxɨaya Kakaɨyari kayuhekɨ'aka ta heima iya ke ane aixɨ kwua ti ane teɨteri wahetsie, ke ane karekanakemekɨ kunama yuri manyɨne, 19Ikɨ kahɨkɨtɨni rayukumate Kakaɨyari hepaɨsta ka hekɨaka wa hetsie. Mɨkɨ Kakaɨyari katiwaru xeiyastɨani.20Mɨta kemu'ane kwua hekɨa, ha meitimani tɨrɨkariyaya kwua xɨwe meta siere kentiuka iyari, puxeiyarie paleku meripaitɨ kwie muyutamatsie. pini naitɨ tiutiwewiyatsie. Ya umieme kwuayɨwe xemeyu uweni. 21Ikɨ kahɨkɨtɨni pɨta, tsepa mɨkɨ mete akumaikai Kakaɨyari hepaɨsta, mɨkɨ raya arɨkame me kwua ayeitɨa aku Mɨkɨ Kakaɨyari, metasiere panpayusi mekwua te he hɨawe. Pɨta , mepayaxɨri meka hau'enanatɨ kemeteyuku hɨawe, meta siere wa iyarite kwua reumate puti yɨxariyarie.22Mɨkɨ mepayuyeitɨa kunie mete akumateme, mepayaxɨri'ta meka heu'enanatɨ. 23Mɨkɨ mepipataxɨ kenraya axe Kakaɨyari kwua mɨwe pɨta'ta mepayexei tewi ɨkɨya mɨweme, meta siere meta'awiwawe, tewaxi yautari nauka memu ɨka , meta siere memaxɨriwawe.24Ya umieme'ta Kakaɨyari waya tuiri xɨyaritɨarika iyari tsiti anemekɨ, wa waiyari tewinɨarieka watsata. 25Mɨkɨ mehɨkɨtɨni memitipataxɨ yuri manyɨne Kakaɨyari ti itarika'kɨ, pɨta memayexei memita uximayataxɨ wewiyakame ke iya Naime Tiutiwewi, ke'ane aku tukarikɨ tikwitɨarie, Pɨke'aneni.26Ya umieme'ta, Kakaɨyari kawaya tuirieni xiyaritɨarika tewiweme, mɨta ukari meniuyutipata kemen anene iyakɨ aixɨ kwua tiuyu xexeiya. 27Metasiere ukitsi meniuku eirieni kemete uhukai ukari wahapɨ mɨta meniuyuti xɨyaritɨani yu naitɨ. Mɨkɨ mehɨkɨtɨkai ukitsi tsimete uyɨ tewiwemekɨ hipame ukitsi wamatɨa mɨta meyatuiriyarieni castiku wa hetsie timieme ya mamuyɨ'kɨ.28Mɨkɨ pɨ me kwua utɨyɨ kename Kakaɨyari mehexeiyakai yu iyaritsie, Mɨkɨ ya umieme wayatuiri tsimeteyuku hɨaweni'kɨ yumu'utsie, tsimete kahunikɨ iya aku aixɨ kwuti'ane.29Mɨkɨ me muti hɨniyarie tinaimekɨ haixɨ kwuati'ane, tsiranyɨne, kwuatsiya metasiere tsimete u iyarini'kɨ. Mɨkɨ mepayahɨpɨne kwuatsiya'kɨ, teyukwikate, meyukwuitɨwe, mete itawa metasiere tsimeteyu'rieku. 30Mɨkɨ meteyuwawiriwa, yu iwama mewa'ita, Kakaɨyari mamakaheka. Mɨkɨ mete ukatsewixima, me kwuateyu ɨkɨtɨarinia, kunietewa meyuka uitɨa. Mɨkɨ mehɨkɨ mete utsutɨa iya tsiranyɨne, metasiere yu yeyeuma mekwua wareu'enie. 31Mɨkɨ mekwua ekamaitɨkɨka; kwuarekanake yuri hatiwa eririeka, mekwua te uyukamare metasiere mekwuate uyukanenimaya.32Mɨkɨ mete akumate'tɨ Kakaɨyari kenreuyahɨwa, mɨkɨ yementeka'hu aixɨ ane memukwinikeyu. Yatɨ'tɨ mɨkɨ xeikɨa mekwua yurie, mikitsiere metepitɨa hipatɨ pimeyɨaka.

Chapter 2

1Paɨ ya,umieme, ekɨ pakua'yɨwe yukɨ pemutayini, ekɨ tewi, ekɨ jipame wajetsie petiu'jɨpa pewarant'xɨrɨwatɨ, hipame watsie tita aixɨ kwati ane, ekɨ a hepɨsta, ekɨtɨtɨ pepan,atajɨpa. ekɨ ke'hate pewaranta'xɨrɨwa, ekɨta hapaɨna pɨpetikamietɨ. 2Ya'umieme tame tete'akumate Kakakɨyari aixɨ rakayurieni heitsiemekɨ kastiku wayatuirieni iya teɨteri ke'hate aixɨ'mekatekaju.3Pɨta ikɨ raya'arɨkame xekena'yeitɨaka, ekɨ tewi, pewaranta'xɨrie iya haixɨ mente'kaju, ekɨta hapaɨna wahapaɨ petikamietɨ. ¿petitawikeni ekɨ aku aixɨ rakayurieni'tsie Kakaɨyari? 4¿Karaya'arɨkame perayeitɨaka nenimayatsika ken'rexeiya, ya xeikɨa kayumexɨitɨa rakumaitɨ xemikaxeiyakɨ xeyuti'iayritɨanikɨ?5Ikɨ ya'umieme a iyari kwinie ti'tse ikɨ paka ati'iyaritɨawekɨ ekɨtɨtɨ pepiya'utarɨme jaxɨa tukariyaritsie miemekɨ, iya tukaritsie kepauku Kakaɨyari aixɨ rakayurieni'tsie 6Mɨkɨ rayukatuani yunaime teɨteri ya xeikɨa reka'inɨarimekɨ kentikatɨa: 7Iya hipatɨ kehate heitseriemekɨ metekaju paleku metekajutɨ, aixɨ aneme mapauyajɨwa, Mɨkɨta wayatuirieni tukari'kuaxɨwe.8Mɨkɨta hipatɨ teɨteri yumatsiɨkɨmekɨ kementeku'eriwa ya makateka'hu Kakaɨyari ke maine yuri me'ayeitɨatɨ yemete kahutɨ iya tita aixɨ kuatiane'hepɨsta, ya umieme Kakaɨyari mɨkɨ wahetsie pi'atɨani yu jaxɨa. 9Kakaɨyari pi'atɨani marika paleku katianeme, iya tewi kɨpurieya tsie ke ane tsiranyineme rayexeiya, Judiutsixi meri Griegotsixi hapaɨna ke hate mɨkɨ makuajɨkɨ.10Kakaɨyari aixɨ tiwa'xeiya, aixɨ wayurieni, aixɨ anyineme wayatuirieni yunaime kejate aixɨ metekahu, matiari Judiutsixi hapaɨna Griegotsixi. 11Kakaɨyai hepɨsta teɨteri ya xeikɨa mete aya'axe. 12Ya umieme kehate iya tatakuri meteuyupitɨa mari'istika me''akumaitɨ yaxeikɨa mapauyaxɨrieni hapaɨna tatakuri mete uyupitɨa mari'itsika me'akumaitɨ, me panaxɨriyani mari'itska hepɨstakɨ.13Ya umieme iya xeikɨa kehate mari'itska me eniwa mɨkɨ heitserie me hexeyatɨ me kwa'akɨka Kakaɨyari hɨxie. pɨta kehate yemetekahu mri'itsika hepaɨta yementekahu mɨkɨ aixɨ me'itɨarieni. 14tsepa kehate teɨteri, mari'itsika maka'eniwatɨ xɨka heiseriemekɨ metekakɨne , mɨkɨ yukɨmana mari'itsika mapayu yeitɨani tsepa mari'itsika maka'exeiya.15Ya'umieme ikɨ, mɨkɨ mepihekɨata kereuyeuwetse kehapaɨ hatikamieni paka'utɨarie iya wa iyaritsie. kemeteyuku hɨawe kemetekahu waxewiririe, wa iyaritɨarikatɨtɨ, warantaxɨrɨwa yatɨni waheima panunuwa. 16ya'xeikɨata hapaɨna Kakaɨyari. Paɨtiyini ana tukaritsie kepauku Kakaɨyari aixɨ rakayurieni'tsie tita mete'awieta yunaitɨ teɨteri, ikɨtsie rekanakemekɨ Kakaɨyari niukieyatsie, pɨreukunakemekɨ Jesucristo hepɨsta.17Mexɨɨkata pe tiu'aterɨwani judio ekɨ a'kɨmana, pe aparewieka mari'itsika hepɨsta pe hau'a'ɨka Kakaɨyaritsie, 18pe ekumaika kereuyajɨwa, yuri pa'a'yeitɨaka tita aixɨ tiane. 19Pe'ekaxewiriyani kename ekɨtɨtɨ ma kɨpe pa'uwitɨxime, hekɨariya pehɨkɨ kehate yɨwipa memu'uwa, 20wara'taristɨwa keane yuri kua'ayeitɨa hepɨsta, ti ɨkitame ke hate makuate'meiwawe, kename ekɨ peheixeiya mari'itsikatsie perakumate tita tizasuni, tamɨta ¿keta tiyu'hekɨare ke pentikamie aku ekɨ a tukaritsie?21Eekɨ áku peti'waɨkitɨa hipame , ¿ekɨ tamɨta pakara'a'ɨkitɨwa akɨmana, ekɨ peku'mari'itani hakatinawayani, ¿ekɨta petinawayatɨ? 22Ekɨ pe'ikuyuruwatɨ pekua'karayuniwieneni, ¿ekɨta pekarayuniwinetɨ? ekɨ kametsinaketɨ hipame yusiexi warayexeiyani, ¿wa'tukita perayana'wayatɨ'ta?23Ekɨ uxipiya pamayeitɨwa pa'hau'a ɨkamekɨ mari'itsikatsie, ¿ekɨta petikwinitɨa a Kakaɨyari yepakatikamiekɨ mari'itsika hepɨsta? 24Ya'umimiemekɨ ¨KAKAɨYARI KENTIU'YUTERɨWA TIKUINITɨARIE IKɨ TEɨTERI WATSATA EKɨ AKɨMANAKɨ¨ ketiu utuarie paɨmɨ heyemekɨ.25Mɨkɨtsɨ'iya circuncision a jetsie mieme waɨka katiyuriemɨkɨ xɨka yepetikamieni mari'itsika kemaine, mexɨka mari'itsika heima haukakeni, a circuncision pa yeika pakwua heixeiyani hapaɨ. 26Hɨ, ya'umieme, iya tewi xɨka heitseriemekɨ tikamieni mari'itsika hepɨsta, ¿mɨkɨ masi kati nakistia circuncision mexeiyani hapaɨ? 27Mɨkɨ kwa'ayani metsi'anta hɨani xɨka mɨkɨ aixɨ tikayani? ¡ikɨ pɨtiyini ekɨ pemei xeiya mari'itsika hapaɨna circincision; yatɨtɨ'ta mari'itsika kemaine yapakatikamie!28Xeme judio'tsixi xeikɨa xeka'ayuyeitɨaka judio ketiumie pɨxeanekɨ ya circuncision xemuwewiximekɨ yu waiyaritsie. 29Yurikɨ judio'tsixi kehate mejɨkɨ iya kehate yemente'kahu yu kakaɨyari mamau'enie, mɨkɨta circuncision yu iaritsie mamayeitɨwa, yu Kɨpuritsie hapaɨna, hawaikɨ ke maine utɨarika. aixɨ eriyarika teɨteri meka tatsiyatuirie, pɨta Kakaɨrai aixɨ tati'xeirieni.

Chapter 3

1Mɨta, ¿ke raya'atɨ hɨkɨ iya Judio hipame wa hepaɨsta? ¿Tita ta ra'iwa ke'ane makayepiya? 2Tsepa kehapaɨ waɨkawa raya'atɨ hɨkɨ. Maukahaitɨa, mɨkɨ Kakaɨyari me puhekɨatsiyarie.3¿Keti'ane ta xɨkate hipatɨ Judiyutsixi sasuni mekate'eriekaitɨni? ¿yuri mekwate'eriekɨ Kakaɨyari ta tiwa kwe'eirieni ? 4kataku pɨtiuyɨni 'umautiyune. Pɨta, Kakaɨyari xeupitɨa yetiyurienikɨ mɨkɨ kenreuyahɨwa, tsepa teuteri yunaitɨ mete'itawanikeyu. Reuku'uxa hapaɨ: " XEME XEYɨWETɨ XEPAKɨNE XEYUKEKɨATAKɨ AIXɨ XETEU'IYARITɨ YUNIUKITSIE, MɨTA XETE AYU'IWATɨ XEHɨKɨTɨNIKɨ, KEPAUKU XEXEɨRIYAKATSIE ITSɨKATE WAHɨXIE.''5Xɨkate ta tame 'aixɨ tekwatekahukɨ 'uhekɨare kename Kakaɨyari aixɨ tiuka'iyari, ¿Tame ta kete haitɨkani? Teteyɨwe temaitɨkani kename Kakaɨyari 'aixɨ katiuka'iyari kepauku castigu tatsipitɨakatsie, ¿Pɨ ti'ane? (Tewi kentiyukuhɨawe hapaɨ ne paine). 6!Kataku pɨtiuyɨni¡ mɨta, ¿Kehapaɨ ta Kakaɨyari aixɨ rakayurieni teuteri kwiepa mentama wa hetsie?7Xɨkateta ne 'itarika tiparewieka kename Kakaɨyari kemaine ti sasuni, ¿ketiu ta nepayeitɨarie tatakuri tiyupitɨakame? 8¿ketiu ta pɨ nekwa haineni?, tame tete'itarie kename pɨ tetekuxata, hipatɨ memaitɨka hapaɨna kename pɨte'utiyuane: ''Xetaneupitɨa 'aixɨ tekwatekayunikɨ,¿nuanikɨ tita 'aixɨ ti'ane?'' rekanake Kakaɨyari aixɨ rakayɨrieni wa hepaɨsta.9¿mɨta keti áneni? ¿tame tahetsie tetenua? Hawaikɨ. Tame yetepaitɨkari kename kemete'uhu Judiyutsixi meta Griegotsixi, mɨkɨ yunaitɨ, kename me 'akuwɨ yu tatakuritsie, 10Reuku'uxa hapaɨ: '' XEWITɨ KWA'UYEIKA AIXɨ TIKAMIETɨ, NI XEWITɨ.''11XEWITɨ KWA 'UYEIKA HEKA'ENATɨYEIKATɨ. XEWITɨ KWA'UYEIKA kAKAɨYARI WAUNETɨ YU 'IYARIKɨ. 12MɨKɨ YUNAITɨ MEPAUYAXɨRIE. MɨKɨ MEYUNɨTɨ TSIMA KWATE YURIEWAWETɨ ME HɨKɨ. XEWITɨ KWAUYEIKA AIXɨ TIKAMIETɨ, HAWAIKɨ, NI XEWITɨ KWAUYEIKA.13MɨKITE ME MAUKATEUKIWATSIE HAPAɨ 'ANENE WATARɨKɨXA. WA NENI ITARIKA PUTAXAXATA. KU WENENUYARI WA TENITɨA PAYAMA. 14ITARIKA WA TETA HɨNE META NIUKI AIXɨ KAMAAYAKAME.15WA ɨKATE PAKUMEXɨA XURIYA TA XɨRIENIKE. 16WA HUYETA XUAWE TIYU UNATɨ META TIYU KUKWITɨ. 17IKɨ TEUTERI MEKWA KAXEIYAWAWE HUYE KAIWATɨ UMAKAME. 18WA HɨXIE PUMAWE kAKAɨYARI KEHAPAɨ HEREUTEXIEKA.19Hikɨ ta, tame tete'akumate kename kemaine Mari'ikitsika, warahɨawe kehate wa hetsiemieme Mari'itsika muta'utsie. yu naitɨ wateta mantanatɨkanikɨ, meta yuniatɨ kwiepa mentama mete'ankutɨni Kakaɨyari hɨxie. 20Ikɨ yetikuniuwa, kwayɨwekaxɨanikɨ kename xewitɨ tewi 'aixɨ tikamie Mari'itsika hau'enietɨ Hɨxiena. Mari'itsikatsie hakunenakɨ tetehetimamateke kename tatakuri teteyupitɨa.21Xɨkate ta tehautewani Mari'itsikatsie, matsiɨkɨtɨ payeika kename Kakaɨyari hɨkɨ aixɨ tiyuruwame. Ikɨ puhekɨarixɨ Mari'itsikatsie meta Temaikate wahetsie, 22Ikɨ hɨkɨ, Kakaɨyari aixɨ te'aneme tatsi 'ayeitɨa kehate Jesucristotsie yuri teteuta'eri. Ni xewitɨ yukɨ kwa'ane.23Yunaitɨ tatakuri meteyupitɨakɨ ya'umieme Kakaɨyari kentiuka'iyari hapaɨ mekwa teu'iyari. 24Nenimayatsikayakɨ Mɨkɨ aixɨ meteu'iyaritɨ mepayeitɨarie Cristo Jesús tastinanaikɨ.25Kakaɨyari Cristo Jesús yatua mawari mayanikɨ, Yuri mete'eriekɨ Xuriyayatsie. Iyaá Cristo yaxaa ihekɨatake Kename aixɨ tiuka'iyari, kwa hauyumexuitɨakɨ tatatakuri meripaitɨ mieme ta reuyahɨwirie. 26Ikɨ yatiuyuri ihekɨatake kename Aixɨ tiuka'iyari hikɨ tukari temu'uwatsie. Iyaá yapuyɨ yuxeiyake aixɨ tiukaiyaritɨ, tihekɨatake kename iyaá hɨkɨ waheimana nua kehate Jesústsie sasuni mete'erie.27¿Mɨta kewa renake ɨrika? Ikɨ panayahɨiya. ¿Titatsie ta tetehauyuwaɨriya? ¿ketentekahukɨ? hawaikɨ, pɨta tehauyuwaɨriyatɨ titatsie Sasuni tete'erie. 28Tame pɨtepaitɨka, tsepa kename xewitɨ tewi aixɨ tiukaiyaritɨ ayeitɨarie Sasuni ti'eriekɨ, tsepa yakatikamie Mari'itsika kentinɨ'a.29¿Sunu Kakayari hɨkɨ Judiyutsixi yuhɨkɨate wa Kakaɨyari? ¿Iyaá katihɨkɨ hapaɨna Gentiltsixi wa Kakaɨyari? Hɨ, Gentiltsixi wahetsie hapaɨna. 30Hɨ tsɨrikɨ Kakaɨyari xeikɨa yuxewini, Iyaá raheima titanuani hamakayepiyakɨ sasuni heti'erietɨ, meta ke'ane kwa'akayepiya sasuni ti'eritɨ.31Mɨta, ¿Mari'itsika kaxuaweme tete'ayeitɨa tame Sasuni tete'eriekɨ? ¡pɨ kwatianeni! pɨta, Tame Mari'itsika heimana tenua!.

Chapter 4

1Mɨta, ?ke te utiyuaneni Abraham hepaɨsta, meripai kiekatari tiwarukaxeiri yu waiyaritsie miemekɨ? 2Kamɨtsɨ Abraham aixɨ tikamiekaitɨni kentiyurienekai, mikɨ xeikɨa pexeiyakai aixɨ aneme kuyeikatɨ, Kakaɨyari awie. 3Kemɨta ?Utsika ke utaine? "ABRAHAM YURI KAKAɨYARITSIE TIUTA'ERI, META AIXɨ TIUKA IYARITɨ PAIYETɨARE"4Hikɨta ke ane ti uximayatane, ke pauku tumini yatuiyanitsie hekwa umikieni, paɨta payeika perapitɨ. 5Ke ane ta kwati uximaya, mɨkɨ paɨra'eriwa aixɨ ane ke ane mu ɨitɨa, yuri tiuta erikɨ payeitɨariwa aixɨ anetɨ.6David hapaɨna paɨpaine aixɨ itɨarie ke ane tewi Kakaɨyari makumate kename aixɨ tiuka iyari ni kati uximayatɨ, 7mɨkɨ niutayɨni: "MɨKɨMEXI AIXɨ ME ITɨARIE KE ANE AKU METEWAREUYAHɨWIRIE MEKWATEHEXEIYA, AKU WATATAKURI ME MAUKUNAMIYARIE. 8TEWI AKU AIXɨ ITɨARIE KE ANE YU KAKAɨYARI HATSɨA YU TATAKURI KWAKUXATA.9Ke ti aneta ?ikɨ aku tihɨkɨ aixɨ anenikɨ yu hɨnaritsie anyepietɨ, uwaikɨ yu hɨnaritsie memantinaname? Tametsɨ teniutiyuaneni: "YURI KENTIUTA'ERI ABRAHAM KAYATUIRIYARIENI AIXɨ TIUKA'IYARITɨ". 10Mɨta, ?ke xete heiti'enietɨkɨ? ?Aku ke pauku Abraham yu hɨnaritsie manyepiya uhawaikɨta mannakaitsie? Ke pauku payeitɨare yu hɨnari mannakaitsie u manyepiyatsie.11Abraham pɨtiunɨ'arie ke anyepiyanike. Ikɨ aixɨ itɨarietɨ payeika yuri ti'erietsie ke pauku pai akuxi mannakaitsie. Ye ti anetɨ kentinɨ'arie mɨkɨ nuatsie kanayani wa yau kemeyupaɨmetɨ yuri mente'erie, aku me anenetɨ meka anyepietɨkaitɨ. Ikɨ ne kuyɨneni aixɨ me itɨariekakɨ ke pauku me yuyaxatatsie. 12Ikɨta hapaɨna rekuyɨne kename Abraham atɨa ta yau ye u'itɨarieka meyunaimekɨ kename aku memanyepiwanikɨ, paɨta me yunaimekɨ ke ane memu hu Abrahamtsie kenti'eriekai, kuxi ka anyepiyawetɨ.13Abraham xewiriyarika hɨkɨ keme yupaɨmetɨ mentinuiwa kutana wahetsie, kename mɨkɨ naime tiwapitɨani kwiepa mentama, kwanua mari'itsikakɨ, paɨta kanuani aixɨ itɨariekakɨ yuri kenti erie. 14Ke ane aku memu'uwa teɨteri mari'itsika me enietɨ aku naime meteyukuhayewieni, heyeme pekwati erieka, keperahɨawarɨwa xeikɨa payeika. 15Mari'itsika yatɨtɨ xeikɨari payeika, kewata memawe mari'itsika, hapaɨnata mekwa he'enana.16Ya umieme ikɨ kaniuyɨneni kemente'erieka, hapaɨna mayeikani ta imikieri. Ikɨta mayeika, meka'xewiriya ayexewimekɨ kemeyupaɨmetɨ utɨana mentinuiwa. Ikɨtsieta kemeyupaɨmetɨ mentanuiwa wahetsie, xeikɨa kwati ane kemeyupaɨmeto mari'itsika memakumate, ke ane paɨta aku Abraham kenti eriekaitsiekɨ menkuxata. Mɨkɨ te yunaimetsie ta yau hɨkɨ, 17metsɨ reuku'uxa utɨarika: "NEMETSI A YEITɨ YU NAIME WA YAU KIEKARI MANMANETɨKATSIE". Abraham kayukanieritɨakaitɨni ke anetsie tiwiyakai, karikɨtsɨ Kakaɨyari, mɨkite warankuhapana aku hapaɨna tiu'atɨawa tita tiumawe.18Akuxi ta yeti yeyɨximekɨ, Abraham yuri katiuta'erieni Kakaɨyari tukari mautihanekɨ. Karikɨ, mɨkɨ nuani ta yau mayanikɨ kemeyupaɨmetɨ ana kwiepa mentama, aku kentikuniuwa ketiku xaxatsiwa: "A UTɨA NUIWARI MENTAMARE PAɨME ANENI". 19Mɨkɨ kwakawiekai kenti'eriekaitsie. Abraham peitima kename waiyarieya yɨwe tɨɨri warayanuiwitɨani, (ukiratsiri hɨkɨkai xeiwaxari hexeiyatɨ). Mɨkɨ hapaɨna rakumaikai Sara tɨɨri kwarayanuitɨwakai.20Kakaɨyari tɨtɨ tiyurienekai tiyatuanike, Abraham yakɨxeikɨa kwa'a yeitɨakai peyawaukai yuri ti erietɨ. Meripairi tɨrɨkaɨyetɨ payeitɨariekai yuri ti eriekakɨ, Kakaɨyari tikwitɨatɨ. 21Mɨkɨ rakumaikai heyemekɨ timaitɨ Kakaɨyari kerehɨawekai, Mɨkɨ yɨwekai kentiuyurieni. 22Mɨtari kanayeikani hapana aixɨ itɨarietɨ.23Hikɨta, ikɨ inɨatsiyari yemekuyɨne mɨkɨtsie, ni utɨarika kwa'u yɨ hetsiena timiemenikɨ. 24Hapaɨna ta hetsiemiemekɨ tiu'utsie, keme anenetɨ te inɨatsiekakɨ, taame, yuri tente'erie Mɨkɨ mankuketɨarie Jesusitsie ta Ukuyari mɨkite watsata. 25Ikɨ karikɨ hɨkɨtɨni kaniyatuiyani memimienikɨ tahetsiekɨ kanankuketɨarieni aixɨ ten'itɨariekakɨ.

Chapter 5

1Aku temanayahapanie'pai tehaima tiutanuaritɨxɨ sasuni tete'eriekɨ, te uxipie Kakaɨyari hatsɨa mɨta siere hakunena ta Ukiyari Jesucristo. 2Hetsiena hakunena tame siere tepeixeiya teyɨwawe temautahaxɨani aku sasuni tete eriekɨ aku imikieri tamamatsie temihɨkɨ. Teyutemamawie aku Kakaɨyari tatsukuwikwestɨakɨ uxa'a warie mautiyune, wikwestɨarika aku tame teyu hekɨistɨirieni kepuku Kakaɨyari mamietsie.3Mɨta xeikɨa ikɨ hawikɨ, mɨta siere teyutemamawie aku tete ukakukuinenitsie. Tame tete akumate kename kukuiniya tetɨrɨkawime masi tatsi ayeitɨa. 4Tɨrɨkariya teyupitɨatɨ tepantikɨne, mɨta temantikɨnekɨ tepeixeiya wikwestɨarika uxa'a warie mautiyune. 5Ikɨ wikwestɨarika kwati itarika, metsɨ Kakaɨyari nake'eriyarika tahetsie kaniukuhayawarieni ta iyaritsie puhayawarie iya hetsie hakunena Espiritu Santo, aku teyatuiriyarie.6Mexi akuxi tekatɨrɨkwikai, tukari maya'atsie Cristo pu'mɨ tatakuri memexeiya wahepaɨsta. 7Mestsɨ kayɨwe xewitɨ mumɨni xeime hapaɨsta aixɨ tiuka iyarime, pɨ'anyitɨ panyine, yatsɨ xewitɨ tiyɨwe mumɨni xeime hestie tewi aɨxɨ tiuka iyarime.8Mɨta Kakaɨyari pi'hekɨataxɨ yu nake'eriyarika tahepaɨsta, mexi akuxi tatakuri tehexeiyakai, Cristo pumɨ tahetsie mieme. 9Masi waɨkawa, hikɨ akuri taheima tiutanuitɨrixɨ aku xuriyayakɨ, tame tekuwikwestɨarieni mɨkɨkɨ, Kakɨyari ha'a aku tatakurikɨ.10Mɨta, mexi temayukahekakai, tepanuitɨarie Kakaɨyari hatsɨa aku Nu'aya umɨku, masi waɨkawa, umaniere tepanuitɨarieni tekuwikwestɨarieni Tukarieyakɨ. 11Mɨkɨta xeikɨa hawaikɨ, tameta siere tepautatemamawie Kakaɨyari'tsie ta Ukiyari Jesucristo hestsie, hestsiena hakunena tame tamatsie tepihɨ ikɨ nuitɨarieka.12Paɨmɨ'ta, xewitɨ tewitsie hakune tatakuri wata'ha ana kwiepa, paɨmɨta mɨkiriya wataha tatakuri hetsie. Mɨta mɨkiriya pautaha teɨteri wahetsie yunaime, yunaitɨ tatakuri memuyupitɨakɨ. 13Mɨkɨ teɨteri kwiepa metaa'ma tatakuri mepuyupitɨa akuxi Kakaɨyari yu ɨkitsika kayatuawekaku Moises hatsɨa, mɨta Kakaɨyari patɨmai naime tatakuri aku ɨkitsika hepaɨsta akuxi Mɨkɨ ɨkitsika kayatuwetɨ.14Mɨta siere, mɨkiriya ta'hetsie nɨ'akai Adan'tsie paitɨ hatiyune Moises'tsie ranwe, Mɨta siere iyamexi ke'ane tatakuri makwa uyupitɨa aku Adan hapaɨ, hapaɨnata siere aku ya umieme meyanɨ'arie pɨtiutayɨkaikɨ. 15Mɨta, mɨkɨ imikieri hapaɨna kwa ane iya aku tatakuri. Xɨka mɨkɨ tatakuri memexeiyakai mamukwi yuwaɨkawatɨ, masi waɨkawa payeika kakaɨyari imikierieriya xeime tewi hepaɨsta, Jesucristo tahetsie mieme pu'mɨ.16Mɨta mɨkɨ imikieri pɨkwa ane aku iya ke'ane tatakuri tiuyupitɨa. Umaniereta, tamantaxɨriya temuyehekarie mana hakunena tatakuru puyupitɨa tewi uki. Mɨta, umaniere, imikieritsie hakunena taheima tiutanuarixɨ pɨ'nua waɨkawa tatakuri tete uyupitɨaku. 17Mɨta, xewitɨ tatakuri uyupitɨaku mɨkiriya tahetsie nɨ'akai, waɨkawata payeika iyamexitsie, yumamatsie memihɨ anayuhayawatɨ imikieri mɨta imikieri muti xuawerixɨ taheima putanua, tahetsie nɨ'a tukari temexeiya teyuxexuitɨ, aku Jesucristotsie.18Umaniereta, tatakuri te uyupitɨaku yunaitɨ teɨteri mapantaxɨriya, paɨmɨ siere aixɨ tikayaku pɨnɨa taheima tiutanuatɨrixɨ yu naime hetsie teɨteri. 19Meta xewitɨ tewi ka an'enaku yunaitɨ teɨteri tatakuri teyupitɨkate mapakɨ, mɨta siere iya Man'enaxɨkɨ, yuwaɨkawatɨ waheima tiutanuatɨrixɨ.20Mɨta ikitsika pu'atɨarie arike, aku tatakuri waɨkawa mayanikɨ. Mɨta kewa tatakuri waɨkawa makate, imikieri masi waɨkawa pakate. 21Ikɨ yatiuyɨ pɨti anenikɨ, aku tatakuri nɨ'akai mɨkiriyatsie, paɨmɨ heimana, imikieri nɨ'a iya aixɨ manyine hakunena aku tukari kwaxɨwetsie, Jesucristotsie Ta Ukiyari.

Chapter 6

1¿ke'ta tetiyɨni? ¿Pɨti anenikeyu temuhuni tatakuritsie aku imikieri tiwaɨkarekɨ? 2hawaikɨ pɨkwati aneni. Tame ke ane temukwiri tata takuritsie, ¿ke hapaɨ teteyɨwawe akuxi temuhuni yamanyinetsie? 3¿Xeme xekate akumate hipatɨ yuwaɨkawatɨ makate uti ɨyarie Crsito Jesustsie, maputi ɨyarie Mɨkiriyayatsie?4Tameri tepukateukie Hamatɨana, ɨyarikatsie hakunena mɨkiriyatsie. Ikɨ yatiuyɨ heimana, aku Cristo mankuhanie mɨkite watsata raya axekɨ Yauya, paɨmɨ siere tame yɨwe temnuhuni ta tukaritsie. 5Xɨka tame te uyunɨitɨani Hamatɨana aku mɨkiriyayatsie, tame siere tetinɨitɨarieni kepauku mankukenistie.6Tete akumate ikɨ, tame temu uwakai ta waiyaritsie Hamatɨana pukawiyari, aku mɨkɨ waiyari tatakuri mexeiya ma iwarienikɨ. Ikɨ yatiuyɨ aku tame tekwa akuwɨtɨarieka tatakuritsie. 7Ke ane mɨni, pɨtimatiwa kenameri tatakuri kahexeiya.8Xɨka'ta tameri te ukwiniri Cristo hamatɨana, tame sasuni tete'erie kename siere te antaneniere Hamatɨna. 9Tete akumateri kename Cristo ankuhanie mɨkite watsata, mɨta kenameri Mɨkɨ kamɨki. Mɨkiriyari kwanɨ'ari hetsiena.10Mɨ'ta Mɨkɨ mukiriyayatsie hakunena, Mɨkɨ pumɨ tatakuritsie, pumɨ heiwamieme xeikɨa teyumaimetsi. Mɨta hikɨMɨkɨ mayenire, puyeika Kakaɨyari hepaɨsta. 11Hapaɨnata siere xeme pɨxeteneyumaika kenameri xekwikwi'i tatakuritsie, mɨta xe ayenenieretɨ Kakaɨyari hepaɨsta Cristo Jesústsie.12Umaniereta xekwatepitɨaka tatakuri manyemieni xe waiyaritsie mɨwetsie aku xeme xeyɨwaweni xeemienieni xewaiyari tita xeuyahɨwa. 13Xekwa itatuaka yu waiyari tatakuritsie, aku yexetekahunikɨ iya tsiranyinetsie. Mɨta xeyuyatuaka xeme Kakaɨyari hatsɨa, aku xekwikwi itɨ hapaɨ mɨtatɨtɨ xe ayenenieretɨ. Mɨta xeyatuka yu waiyari Kakaɨyari hatsɨa xeyɨwawetɨ aixɨ manyinetsie. 14Xekwa tepitɨaka tatakuri nɨ'aka xehetsie. Metsɨ xeme ɨkitsikatsieri xekwa u'uwa, pɨta imikieritsie.15¿Ke hapaɨ tamɨta? ¿Tiyɨwekaku tatakuri teyupitɨaka aku ikitsika kwatatsinɨ'akɨ, pɨta imikieri hetɨa? Hawaikɨ pɨkwati aneni 16¿Xekate akumate xeme aku iya hɨxie xemu uwa aku nɨ'aritsixi xeyuxatatɨ mɨta mɨkɨ xeme xekate hau'enie, mɨkɨ siere xeme xemau enieka? Ikɨ ti sasuni xɨka xeme tatakuri xehau enieka, mɨta mɨkɨ mɨkiriyatsie xepehu, sunu xepiweiya xepau enana, aku mɨkɨ aixɨ manyinetsie xeya atɨani.17¡Mɨta papayusi tewewieka Kakaɨyari hatsɨa! Metsɨ xeme tatakuri xeayexeiyakai, mɨta xeme xepan'enana xe iyaritsie paitɨ aku kehapaɨ xete u'ukitɨarie xeyatuiriyarietsie. 18Xemeri xeputixɨnarieri tatakuritsie, mɨta hikɨ nɨ'aritsixi xehɨkɨ aixɨ manyinetsie.19Nexe hahɨawe ne tewi hapaɨ metsɨ xe waiyari kwatɨrɨkaɨyekɨ. Aku xeme hapaɨ kepauku yu waiyari kwatiukanewie, aku xemakuwɨka hapaɨ yu tatakuritsie meta siere tsixete itɨtɨakai, hikɨta yaxeikɨa, yu waiyari xeyatuaka xayukuwɨtɨaka aixɨ manyinetsie mɨta xanayuyaxɨrieka tatakuritsie. 20Metsɨ kepauku xeme xemakuwɨkaitsie tatakuritsie, xeme xe xɨxɨnikai aixɨ manyinetsie. 21Meripaitɨ tukari matihane, ¿ke tita ikwaxi xetehexeiyakai xemeye eriwa hikɨta xekate uyukatewiwiya? Metsɨ mɨkɨ yexete uhukai xehetsie tinake mɨkiriya.22Hikɨta'ri, xeme xemutixɨnarie tatakuritsie mɨta xepayeitɨarie Kakaɨyari nɨ'arimama, xeme xemeixeiya yu ikwaxi tatakuritsie xemanayuyaxɨrie. Mɨta ya umieme tukari kwaxɨwe xehetsie tikunanake. 23Metsɨ xɨka tatakuri peti apitɨaka mɨkiriya tinake a hetsie, mɨta Kakaɨyari imikierieya tukari kwaxɨwe hɨkɨ Cristo Jesústsie ta Ukiyari.

Chapter 7

1¿sunu xeme xekwate akumate, iwamarixi (sunu netiwarahɨawe teɨteri memimaiwawe mari'itsika), mari'itsika pinɨ'a tewi mexi mayeniereni?2Meta uka wikiekame pakuwie mari'itsikakɨ yu kɨnatsie mexi mayeniereni, xɨkata kɨnaya umɨni, mɨkɨ pakuwenarie mari'itsikakɨ mamayuwitɨkɨkai. 3Mɨta, mexi kɨnaya mayeniereni, xɨka mɨkɨ uka xeime hewitɨni, mɨkɨ uka pɨtitamatiwa kename yewa. Xɨkata kɨnaya umɨni, mɨkɨ uka xɨni mari'itsikatsie, mɨta mɨkɨ uka yewa kwa hɨkɨ xɨka xeime uki pɨta hewitɨni.4Ya umieme, ne iwama, xeme xepukwiri mari'itsikatsie Cristo mu'mɨkɨ yuwaiyaritsie. Ikɨ yatiuyɨ aku xeme xeyutinɨnikɨ xeime matɨa, pɨ anyitɨ manyine, Hamatɨana, aku mɨkite watsata mankuhanie, pɨti anenikɨ tame ikwaxi tewewiekakɨ Kakaɨyari hepaɨsta. 5Mɨta kepauku tame tawaiyarikɨ temu uwakai, ta iyari tatsi xɨyaritɨa, tatsi nɨ'akaku mari'itsika, ta waiyaritsie nɨ'akai mari'itsikatsie hakunena mɨta ikwaxi mɨkiriya atɨani6Hikɨtari teputixɨnarie mari'itsikatsie. Tame tepukwiri iya tita tarakuwɨtɨakai. Ikɨ yatiuyɨ tame tete uximayakakɨ te hehekwatɨ aku Espíritu, mɨta hawaikɨ mari'itsikatsie meripai mieme.7¿keta tetiyɨni tame hikɨ? ¿Mɨkɨ mari'itsika tatakuri tihɨkɨ? Nitsɨ pɨkwatiyɨni. Mɨta, ne nekwa heitimanikekai mɨkɨ tatakuri, xɨka mari'itsika neka hetimanike. Xɨka ne neka heitimanike titemawiɨriɨkɨ, yata mari'itsika hestie pɨtiutayɨnike: "PAKWATI HEIWE'ERIEKA TITA KWATI A'PINI". 8Mɨta tatakuri, mana puyuhayawaxɨ mari'itsikatsie hakunena mɨta nehetsie pɨ'aneme puhayawaxɨ neti heiwerieka. Mɨta mari'itsika xɨka umawinike, tatakuri mɨkinike.

.

9Yareu tewikaku nepayenierekai mari'itsika kwa uyeikakaitsie, mɨta kepauku mari'itsika nua, tatakuri pantanierixɨ neta nepumɨ. 10Mɨkɨ mari'itsika, aku tukari atɨanikekai, patɨa pɨta mɨkiriya nehetsie.11Mɨta mɨkɨ tatakuri, puyuhayawaxɨ mari'itsikatsie mɨta netiu itaiyaxɨ. Mari'itsikatsie hakunena, ne nepumɨ. 12Ya umieme mɨkɨ mari'itsika tatakuritsie panayahɨiya, mɨta mari'itsika tatakuritsie panayahɨiya, aixɨ tikamie hapaɨna aixɨ tiuka iyari.13Ya umieme, ¿tita aixɨ ti ane ne hepaɨsta mɨkiriya patɨa? ¡Nitsɨ pɨkwa ti ane! mɨta mɨkɨ tatakuri, pɨtiyuhekɨata tatakuri hapaɨ, tixaɨ hepaɨsta aixɨ ti anetɨ, ne hetsie mɨkiriya pati xuawerixɨ. Pɨtiuyɨka tiuyɨ, mari'itsikatsie hakunena, mɨkɨ tatakuri patɨa waɨkawa tatakuri mariwetɨ. 14Tame tete akumate kename mari'itsika kayuhekɨtɨ hɨkɨ, mɨta ne nepuyeika ne waiyarikɨ. Ne neputiuya tatakuritsie uximayatsika.15Mɨta ne kenenyɨane, heyeme nekwa heiti enietɨyeika. Ne kenereuyahɨwa, yenekwa tikamie, titata nekwa tinake'erie, paɨmɨ pɨta netikamie. 16Mɨta xɨka yenetikamieni kehapaɨ tita reuyahɨwa, ne mari'itsika hepaɨsta nepu'ka, kename mari'itsika aixɨ ane.17Mɨta hikɨ ne nekwa hɨkɨ yanetikamie, pɨta aku tatakuri ne hetsie mayeniere. 18Ne nerakumate kename, ne hetsie, ne waiyaritsie tatakuri yupitɨa, ka ayeniere aixɨ ranyine. Mɨta kenereuyahɨwa aixɨ mayinetsie ne hetsie kaniere, nɨta yanetikayani nekwa yɨwe.19Mɨta aixɨ ti ane nereuyahɨwa, ne yenekwatikamie, mɨta tsiranyine nekwa tiuweiyanikeyu, mɨkɨ netiu weiya. 20Hikɨta, xɨka yenetikamieni tita nekwa reuyahɨwa, mɨta ne nekwa yɨane aku ye yɨane, pɨta aku tatakuri nehetsie mayeniere. 21Ne nepikaxeiya ikɨ yamanyine ne hetsie, yenetikamienikeyu tita aixɨ ranyine, mɨta tsiranyine ne hetsie kaniere.22Mɨta ne nepu nekatemawiwa Kakaɨyari mari'itsikayatsie ne iyaritsie paitɨ. 23Mɨta, nepi xeiya yukɨ aneme ne waiyaritsie nemayeniere. Ikɨ'ta meyukwitɨwe ne mu'utsie yamanyinekɨ. Mɨkɨ netsu hana netsikunama manyakakɨ tatakuri aku ne waiyaritsie kaniere.24¡Ne nehɨkɨ tewi tixaɨ karexeiyatɨ! ¿Ke ane netsi xɨna ikɨ waiyari mɨkiriyatsie? 25Mɨta panpayusi Kakaɨyari nerahɨawe Jesucristo hepaɨsta Ta Ukiyari. Paɨmɨta, ne neti uximaya Kakaɨyari mari'itsikayakɨ ne mu'utsie nepikuhayawa. Mɨta, ne waiyarikɨ nepiweiya matɨaripaitɨ tatakurikɨ.

Chapter 8

1Umaniere'ta, ya'umieme, hikɨ pumawe kwa'antahɨiyani iya wahepɨsta ke'hate Cristo Jesús' hetsie mete'awiya. ke'hate mamu'uwa yu waiyari maka'hauenietɨ, pɨta espiritu kereuya'hɨwa. 2Ikɨ maukatsutɨ'paitɨ Espíritu tukariyari Cristo Jesús hetsie netsi'uxɨnaxɨ mɨkiriya'tsie tatakuri'tise meripaitɨ.3Ke'tita iya kwatiyɨwekai mari'itsika hepɨsta, tɨrɨkariya kwa hexeiyakai waiyari hepɨsta, Kakaɨyari pu yɨwekaxɨa. Mɨkɨ peiyanɨ'a yu hetsie mieme yu niwe tewi hapaɨnaeme mawari mayanikɨ tatakuri hepɨsta, Mɨkɨtá tatakuri pantahɨa waiyarieyatsie. 4Mɨkɨ yetikatɨa pɨreuye'wekakaikɨ mari'itsika mayuya'atɨanikɨ tame ta'hetsie, kehate temu'uwa, hawaikɨ ta waiyari kereuya'hɨwa, puta Espiritu kereuyahɨwa. 5Iya kehate memu'uwa yu waiyari mahau'enietɨ mɨkɨ ma'pau enie yu wuaiyari kereuya'hɨwa,iyta hiatɨ memu'uwa ma hau'enietɨ espiritu mɨkɨ me pei'enie tita espiritu'tsie tita timieme.6Xɨka tame teyuku'hɨaweni ta waiyaritsie xeikɨa mɨkiriya hɨkɨ, mexɨkatá espiritu'tsie teku'eriwani pa yeika tukari kaiwatɨ tiumatɨ. 7Ikɨ hɨkɨ xɨka teyuku'hɨaweni ta waiyaritsie timieme'xeikɨa te pauteware Kakɨyari hatsɨa, mɨkɨ yakwatika'yani Kakaɨyari mari'itsikaya ke maine, ni kwayuwe pɨti'kayani. 8Iya ke ane yu waiyari'tsie memu'uwa makwayɨwe Kakaɨyari hatsɨa aixɨ metekakɨne.9Ya'umiemekɨ, xmerí yu waiyaritsie xekua'u'uwa, masi'pɨtá Espiritu'tsie, kani'sasunitɨni Kakaɨyari Espiritu mi'yatuá xe hetsie kayukanieritɨaka. mexɨkata xewitɨ kaheixeiyani Cristo Espiritu'ya, mɨkɨ tewi Cristo'tsie kwa'mieme. 10Cristo xehetsie xɨka yukanieritɨaka, pɨtiuyu matsiɨkɨre. ta waiyari mɨkitɨ hɨkɨ tatakuri hepɨsta, Espiritu'tá payeniere mɨkɨ hepɨsta aixɨ raka'ítɨariekɨ.11Xɨka Mɨkɨ Espirituya, keane Jesús manku'ha mɨkite watsata, xe'etsie yukanieritɨaka, Mɨkɨ Cristo manku'há mɨkite watsata'akú, kaniyatuamɨkɨ tukari hapaɨna xe'waiyari mɨmɨkɨme'tsie iya tu Espiritu'kɨ, xe hetsie yukanieritɨakɨ.12Ya'umieme, iwawmarixi, tete'apine tehɨkɨtɨni, mɨkɨ hawaikɨ ta waiyari tekwa'u'uwanikɨ mɨkɨ kereuyahɨwa te hei'enietɨ. 13Xɨka xeme xe'u'uwani xe waiyari kereuyahɨwa xehei'enietɨ, xeme xekwiximetɨ xehɨkɨ'tɨni, mexɨkata Espiritu'kɨ, xeme mɨkime xepayeitɨwa ketikamie xe waiyari, xepayene'niereni tukari mautihane.14Yunaitɨ kehate mamuwitɨ'kiexime Kakaɨyari Espíritu'yarikɨ, mɨkɨ me hɨkɨ Kakaɨyari niwamama. 15Xeme hawaikɨ xekwa'yatiriyarie iya espiritu waraku'wɨwɨtɨwa tawari xemaumamak'kɨ. Mɨkɨ hepɨstakɨ pɨtá, xeme yumama'tsie xepi'hɨ iya espíritu niwetsiekate xehɨkɨ, mɨkɨtɨt tiyuriene teme'hɨawe tɨrɨkarima: ¨¡Eekɨ ne Yaú pehɨkɨ!¨16Iya Espíritu yukɨmana piyatuirie pɨrehɨawe ta espíritu kename tame Kakaɨyari te niwama'ma. 17Xɨka tame niwetsiekate te'hɨkɨtɨni, ya, eikɨata táme tete'yatuiriyarieni tehɨkɨ, Kakaɨyari tatiyatuirieni. tehɨkɨ Cristo'tsie te'utanetɨ tete'mamatɨarieni, pakahekɨa tame tete'ukaeniwa Hamatɨana, tame yaxeikɨa'tá aixɨ te itɨarieni Hamatɨana18Pɨnereikuxeiya tete'ukaeniwa hikɨ tukaritsie mɨkɨ tekwate'hauxeiyani wichititi'aneme masi tete'hekɨatsiyarieni táme. 19waɨka te'pau'ikwewa tiuyutawewi tatsi'kwewie tehekɨatsiyarieni kehate yurikɨ Kakaɨyari me niwamama.20tita anitɨ tiuyuta'wewi tiuyuwe'kaxɨa hawaikɨ yukɨmana, Mɨkɨ pɨta tiuyuri, reumietɨ aixɨ tiyinekekaikɨ. 21tihekɨa tiutiwewi mɨkɨ xɨnarieni yukɨ kwati'aeni karekana'kemekɨ, mexɨnariexɨani tsie Kakaɨyari niwamama. 22tet akumate naitɨ tuyutiwewi tuka'eniwa tiuka'kukuine iya niwekame hapaɨ hikɨ tukariyaritsie.23mɨkɨ'xeikɨa kwatiane, tame hapaɨna yaxeikɨa, kehate temeixeiya Espiritu ikwaxieya matɨari: tame siere teputi'iteika ta'taɨta'paitɨ, te ikewatɨ niwetsiekate temayeitɨarienikɨ, hekuariyarieni tawaiyari. 24ikɨ ya'umiemekɨ tepuku'wikestɨarie, akuxitá tita iyatsie tete hauta waɨriya yetiyini akuxi kwayu'hekɨarie, ¿ke'ane sunu pau'ikwewa ti xeiyatɨ´ri 25mexɨka'ta tame te ahuta'waɨriyani iyatsie akuxi tekate'xeiyatɨ , paɨ ya'umieme tame tepikwewie te ka hauta'mexɨitɨakamekɨ.26Ya xeikɨata reukunakemekɨ, iya Espíritu hapaɨna tatsiparewie tekwa'tɨrɨkawini'tsie. tametsɨ tekwate'akumatekɨ ketete'uyu'nenwiwani, Mɨkɨ Espíritu yu kɨmana paniuka ta hetsie mieme niuki kayumainɨakamekɨ. 27Mkɨkɨ , ta iyari pakumate, pekumate hapaɨna ketiyukiu'hɨawe Espíritu mɨkɨtsɨ yukɨmanakɨ kana'niukani yuri mete'erie wa'hepɨstakɨ rekanakemekɨ Kakaɨyari ke'hapaɨ reuyahɨwa.28Tame tete'nakumaika iya keanimexi Kakaɨyari me mauyahɨwa, meta mɨkɨ ti'uximaya tinaime pini;tsie aixɨ ti anemekɨ, meta yaxeikɨa iyamexi me'muti hɨawerie mete aya'atɨanikɨ. 29Mɨta mɨkɨmexi iya kehate mɨkɨ wa'retima paɨ anemekɨ, meta siere Mɨkɨ Yu'niwe Hapaɨ me anekame waruti'wewi, meta mɨkɨ iya iwamarixɨ me'waika matɨari manyaka mayanikɨ. 30Mɨkɨmexi'ta ke aneme waranayexei, mɨta siere mɨkɨ warutahɨawixɨ, Ke'ane'ta siere waruti hɨawixɨ Mɨkɨ aixɨ warutiyuri. Mɨkɨmexi'ta aixɨ warutiyuri, mɨkɨmexi'ta Mɨkɨ siere mete'aya'akame warayeitɨa31¿Mɨta tame kete utiyuatɨ tepakɨniwaweikɨ pinitsie hakunenetɨka? Hɨ kename Kakaɨyari tahamatɨa, ¿Nɨta ke ane tatsi akaheka? 32Mɨta ke ane yu niwe kwa utikweri, sunu pɨta ke ane miyatua teyunaime tahetsie mieme ¿Mɨta mɨkɨ kwatati tuirieni tinaime pini?33¿Meta ke ane iya Kakaɨyari waranayahapa wa'hestsie reutihɨani? Mɨta mɨkɨ Kakaɨyari waheima nua hɨkɨ. 34¿Mɨta mɨkɨ hɨkɨwarantaxɨrieni? meta mɨkɨ hɨkɨ Cristo ke ane mu'mɨ ta'kɨmana, meta waɨkawa raya axe meta siere mɨkɨ mɨkite watsata pankuke. Mɨta mɨkɨ nɨ'a Kakaɨyari matɨa, meta mantakeka tahetsie mieme.35¿Ke ane tatsi hauyaxɨrieni Crsito nake eriyarikayatsie? ¿Inɨatsikatsie, heiwerikatsie Kakaɨyari niukieyakɨ muweiyarie meta hakakɨ meta kemari mekwate hexeiyakɨ, meta siere timariwekɨ kutsirakɨ? 36Reuku uxa hapaɨ: '' KɨMANAKɨ TENIUTIKWIKWIWANI TUKARIKɨ TAME TETENANYAHUNI MUXATSI KWIYAKATE HAPAɨ.''37Meta tinaime ikɨ'tsie rakunena tame tehɨkɨtɨni teyu íwakate aku ke ane iya tatsi hauyahɨwa kɨmanakɨ. 38Ne nekuuta nekwa ukeni tseapa mɨkiriya ni tukari, ni akeritsixi, ni tsɨkate ni hikɨ kemɨti ane, nita hapaɨna tita rakamie tɨrɨkariya, 39ni reutitewatɨ, ni reukatewatɨ, ni tixaɨtɨ tiwewiyatɨ, tatsi hauyaxɨrieni, Kakaɨyari nake eriyarikatsie nita hapaɨna Ta Ukiyari Cristo Jesústsie.

Chapter 9

1Ne yenemaine sasuni nepaine Cristotsie. Ne nekwati'ita, mɨta ne iyaritsie kenetinekuhɨawe nehamatɨa Epíritu Santotsie, 2Ne hepaɨsta waɨkawa xuawe heiwerika waɨkawa siere kukuiniya ne iyaritsie.3Mɨta yɨwe ne pɨnetiunehɨawe nehepaɨsta tsinetiuka iayaritɨ nehɨkɨtɨni mɨta nemanayahɨiyani aixɨ mete hau'eriekakɨ ne iwama, iyaamexi ne hapaɨ mete aka'erie aku ya xeikɨa tete uwaiyari. 4Mɨkɨmexi Israel me kiekatari. Mɨkɨmexi mepeixeiya niwetsika, mete aya'arɨkani, mamakaxewiriyarie, imikieri mari'itsikaya, mayexeiyarie Kakaɨyari, mɨta siere mapaxewiriyarie. 5Mɨkɨmexi wahetsie mieme mehɨkɨ wayeyeuma ke ane mamanuaxɨa Cristo hatsɨa aku yu waiyaritsie. Aku mɨkɨ hɨkɨ Kakaɨyari, heimanarieka. Mɨkɨ ke ayexeiyarieka tukari mautiyune. Pɨke aneni.6Mɨta pɨti anetɨkwati ane wa'atɨ Kakaɨyari mekaxewiriyakai rayutɨmaiya. Mɨta hawaikɨ yunaitɨ makwa hɨkɨ Israel kiekatari aku sasunimekɨ Israel kwie mete awiya. 7Hapaɨna siere makwa hɨkɨ yunaitɨ Abraham nuiwarimama sasunimekɨ niwemama. Pɨta: ''ISAAC HEPAɨSTA A NUIWARIMA METE TERɨWARIENI.''8Ikɨ pɨ'ane, waiyaritsie niuwakate Kakaɨyari meniwemama. Mɨta niwemama mamakaxewiriyarie mɨkɨ pɨmetematiwa kenme mehɨkɨ nuiwarimama. 9Ikɨ niuki pɨpanyine aku makaxewitsie: ''ANAMɨ MAYA ANITSIE NE NEPAMIE, MɨTA XEWITɨ NUNUTSI YATUIRIYARIENI IYA SARA.''10Hawaikɨ xeikɨa ikɨ, umaniereta aku Rebeca xeime nunutsi utinuiwitɨaka ta yau Isaac. 11Mɨta akuxi tɨri makwa tinuiwawekai, ni akuxi aixɨ manyine hapaɨna tsiranyine makwate uweiyakai, aku ketiu Kakaɨyari waranaya haapakai aku ketiu menaya hanakai yaxeikɨa anenike iyari, hawaikɨ kentikamienike, pɨta Mɨkɨ kentiku eriwakai, aku ke ane waranayahapa. 12Mɨkɨ pɨtiutahɨawerie: ''MATɨARI MANYAKA KWINATɨME KE UXIMAYAKA.'' 13Metsɨ aku pɨtiu utɨarie: ''NE JACOB NEMAUYAHɨAKAI, MɨTA ESAU NEKWA HAUYAHɨAKAI.''14¿Keta tame tetiyɨni umaniere? ¿tixuawe itaarika Kakaɨyari hetsie? Kwa xuaweni hawaikɨ. 15Metsɨ Mɨkɨ Moisés pɨrahɨawe: ''NE NEPEIXEIYANI NENIMAYATSIKA KE ANE WAHETSIE NEMEIXEIYA NENIMAYATSIKA, NETA NEPEIXEIYANI NENIMAYATSIKA KE ANE WAHETSIE NEMEIXEIYANI NENIMAYATSIKA.'' 16Paɨmɨ ti ane, mɨkɨ hainekaku kwati ane, ke ane pɨtiyuku hɨawe, ni hapaɨna siere, iya ke ane mu nautsarɨme, pɨta Kakaɨyari tiutayuruwa, aku mukɨ nenimayatsika hekɨata.17Mɨta utsíka Faraón pɨrahɨawe: ''IKɨ YA ANYINEMEKɨ NE NEMETSI ANKUHA, AKU NE NEYɨWETɨ NEMAYANIKɨ NEMETSI XEIYASTɨANI NE TɨRɨKARIYA A HETSIE, AKU PɨTI ANENIKɨ AKU NE KENENTITEWA REYUTIMANI NAITSATA KWIEPA.'' 18Mɨta, Kakaɨyari peixeiya nenimayatsika ke ane wahetsie pɨreuna ke'erie, mɨta siere iyaamexi ke ane wahetsie pɨreuyahɨwa, mɨkɨ makayu iwanɨakame wareyeitɨa.19Uraniereta xeme pɨxenetetahɨawe: ''¿Metsɨ akuxi Mɨkɨ pikaxexeiya xete epinierie? Mɨta ¿Ke ane heiwa kwa uyupitɨa Mɨkɨ kentinɨ'akɨ?'' 20Ta urie mawetse, ekɨ uki, ¿ke ane pehɨkɨ ekɨ, pama ewa Kakaɨyari hatsɨa? ¿sunu yɨwe aku ke ane mutawewiya pɨtitahɨawe iya ke ane mitawewi:? ¿ketiu yepenetiuwewi? 21¿Kareixeiya tiwewiwame kemuyuni haxu hepaɨsta mitawewieni haxukɨ xeime xari tixaɨtɨ titu'ame xeimeta xari tukarikɨ tixaɨ tiuyepika?22¿Xɨkata Kakaɨyari, aku Mɨkɨ meixeiya yu haxɨa mutatuani siereta tatsi xeiyastɨani yu tɨrɨkariya, tatsinewie waɨkawa wawetɨ titu'amete meyu haxɨatɨawawetɨ mewewiya meti unarienike? 23¿Xɨkata Mɨkɨ yatiuyurieni ikɨ Mɨkɨ miti xuaweritɨani ranayuhayawatɨ mayexeiyariekakɨ iya xarite nenimayatsietɨ, Mɨkɨ mepripaitɨri pitawewiekai mayexeiyariekakɨ? 24¿Xɨkata Mɨkɨ yatiuyurieni tahetsie miemekɨ, a ku ke ane siere Mɨkɨ waruta hɨawixɨ, hawikɨ xeikɨa judiotsixi watsata, hapaɨna siere Gentiltsixi watsata?25Paɨmɨ aku maine Mɨkɨ Oseas ustikayatsie: ''NE NEWATAHɨAWE NE KIEKARI KE ANE NE KIEKARI MAKWA HɨKɨTɨKAI, 'HAPAɨNA SIERE HAUYAHɨIYATɨ KE ANE KWA HAUYAHɨIYAKAI'. 26MɨTA PɨTIYɨNI KEWA MɨKɨMEXI PɨMETE HETHɨAWERIE, 'XEME NE KIEKARI XEKWA HɨKɨ', MANA MɨKɨMEXI PɨMETETA HɨAWERIENI KAKAɨYARI MAYENIERE NIWEMAMA''.27Isaías pɨmutayɨ Israeltari wahepaɨsta: ''XɨKA ISRAEL NIWEMAMA XIEKARI HARAMARA MIEME HAPAɨ MEPAɨMENIKE, XEIKɨA MAMANAYAHAPANIENI MAKUWIKWENI; 28MɨTA MɨKɨ UKIYARI PI ATɨANI YU NIUKI ANA KWIEPA, YAPUKU AYA ARɨKAME. 29mɨta pɨti ane aku Isaías mutayɨ hapaɨ meripaitɨ: ''XɨKA TA'UKIYARI TATSUTIWEWI KAWARUKU HAYAWAKE NUIWARI, TAME SOSOMA HAPAɨ TEPUYɨNIKE, HAPAɨNA SIERE GOMORRA HAPAɨ TEPUYɨNIKE.30¿ke hapaɨta tetiyɨni? Kename iya Gentiltsixi, ke ane aku makwa iwautɨwekai aixɨ manyine, mete ikaxei aixɨ manyine, aixɨ manyine aku sasuni eriyarika. 31Mɨta Israel, ke ane aku memiwautɨwekai mari'itsika aixɨ manyine, makwa aya'axɨa yamakwate kakɨ.32¿Ketiuta hawaikɨ? Metsɨ mɨkɨmexi mekwa iwaɨtɨwekai sasuni mete erietɨ, pɨta kemeteka hukaitsie mahauyu ɨtɨ. Mɨkɨmexi mepetiwitsaixɨa tetetsie tiyuwitsaitɨwa, 33aku kehapaɨ tiu utɨarie: ''XEUNIERI, NEPIKUHAYAWAXɨ SIÓN XEIME TÉTE TIYU WITSESTɨWAME SIERE TÉTE TIYUKWINITɨWAME. KE ANE SASUNI TITA ERIENI IKɨTSIE KWATEWINɨARIENI''.

Chapter 10

1'Iwamari, ne'iyari kenreuyehɨwa meta nepeyewawa Kakaɨyari hatsɨa Iyamexi wahetsie mieme, mekuwikwenikɨ. 2Mɨta neé netikuxata yemanyɨnekɨ mɨkɨmexi mepau 'ɨtetsa Kakaɨyarikɨ, nita mɨkɨkementeyukuhɨawekɨ. 3Mɨkɨmexi mekwate'akumatekɨ Kakaɨyari miyetua aixɨmanyɨne, mɨta mɨkɨmexi mewautɨwe yuhetsiekɨ 'aixɨ mete 'akayuruwa kemetehauyahɨwa; mɨkɨmexi mekwate 'uwi Kakaɨyari aixɨrakayuruwatsie.4Mɨta Cristo hɨkɨ rakahɨa mari'itsikatsie aixɨraka 'itɨariwatsie meyunaime wahetsie kehate yuri mete'erie. 5Mɨta Moisés tiuta'utɨa yamanyɨnetsie mari'itsikatsie mayemiekɨ: ''UKI KE'ANE AIXɨRAKAYURUWA MARI'ITSIAKA KEMAINE, KɨMANAKɨ PUYEIKANI.''6Mɨta 'ikɨ makamie yuri kepeti'eriekɨ pɨpaine:'' PɨPEKWAHAINENI A'IYARITSIE: '¿KE'ANE PATIYANI HAIWITSIE?' (Pɨ'anyɨtɨ kananyɨneni, Cristo memanakawitɨni kwiepa) 7Mɨta Pɨkwahaine:' ¿KE'ANE PAUKAYANI MAUWATIXAWATSIE KWAHAUKAKEMARIKɨTSIE?''' (Ikɨkahɨkɨni, hamantinɨ'ani Cristo mɨkite watsata.)8Mɨta ¿kehainé?: '' NIUKI KWAHAUTEWA 'AHATSɨA, ATETA META A'IYARITSIE.'' Mɨkɨkahɨkɨtɨni niuki yuri kepenti'erietsie, tame temikuxatatsie. 9Xɨka ekɨ yepe'utayɨni atetakɨ kename ke'anehɨkɨ Jesús Ukiyari, mɨta yuri'petita'erieni a'iyarikɨ, kename Kakɨyari enkuhaá mɨkite watsata, ekɨ wikwestɨarika pehexeiyatɨ pepayani. 10Mɨta yu'iyarikɨ uki yuri ti'erie 'aixɨ rakayɨnetsie, mɨta yutetakɨ yatayɨni kuwikwenikɨ.11Mɨta 'utsika pɨpaine:''YUNAITɨ KEHATE YURIMETE'ERIE HETSIENA MɨKɨ MEKWATATEWINɨARIENI.'' 12Nixewitɨ raye'atɨ kwahɨkɨ judio meta griego. Mɨkɨ misimu Ukiyari,hɨkɨ Ukiyari yunaime wara'iwa meta tuminikame meyunaime wahetsie kehate me'mehɨawé 13Mɨta:'' YUNAITɨ KEHATE WAɨKAWA YURIME TE'ERIE KENTITEWAKɨ UKIYARI KUWIKWENI.''14¿Kemete'ihɨaweta xɨkate sasuni mekate'erieka,?¿Kehapaɨta sasuni mete'taerieni Hetsiena, Xɨkate akuxi niukeya meka'eniewaweni?¿kehapɨta metehetimani xɨkate xewitɨ nuiki kakuxatani? 15Tamɨta,¿kemetexata, xɨkate hɨrixɨa me'utanɨ'arieni? Reuku'uxa hapaɨ:''¡WA ɨKATE WICHI'ANENE IYAMEXI KEHATE NIUKI MEKUXATA AIXɨ'ANYɨNEME!''16Nita yunaitɨ mɨkɨmexi mekwa'uenanaxɨ kepauku memutaxatsiyerietsie niuki aixɨ manyɨne. Isaías pɨmainekai: ''UKIYARI, ¿KE'ANE SASUNI TIUTA'ERI NIUKI TEYETUAKɨ?'' 17ke'ane e'ane sasuni tita'erieni, mɨta Cristo nuikeya 'enieme.18Neta pɨnepaine: ''¿Mekwa u'enana mɨkɨmexi?'' Makaxewi. '' NIUKI PAWAUTSE NAITSARIE KWIE TAMATSIE META NUIKEYA HUMAPAITɨ KWIE MAN'AXETSIE.''19Neta, pɨnepaine: ''¿Israelita kwaretima? '' Matɨaripai Moisés pɨpaine: ''¿NE'NEWATAMANI METI 'ɨTETSARIKAKɨ KEHATE MEKWA KIEKATARI, KIEKATARI MEKWATE'AKUMATE, NE NE WAYEHAXɨATɨANI.''20Yu'umieme Isaías puyuwaɨri pɨmainetsie:'' NE'NEPUKAXEIYERIE KEHATE MEKWANETSI WAUTɨWE WAKɨMANAKɨ. NE'NEPUNEHEKɨATAXɨ IYAMEXI WAHɨXIE KEHATE MEKWA'UTA 'IWAU NEKɨMANAKɨ. 21Mɨta Israelita, Mɨkɨ pɨtiwarahɨawe: ''TUKARI MAMAKAMEKɨ NEMAMATE NEPANKUHAPA TEɨTERI MEKWAHAU ENANA WATSIE META MEYU TSE'IRIYA.''

Chapter 11

1Ne pɨnepaine, Kakaɨyari yu teɨterima tiwarutixane'eri''? pɨkwua tiuyɨ. Ne nehɨkɨ siere israelita, nɨiwarieya Abraham, marieya Benjamin. 2Kakaɨyari yu teɨterima kwua warutixane'eri, mɨkɨ waxexeiyakai. Xeme xekate akumate kema'ine utsika Elias hapaɨsta, mɨkɨ peyawaukai Kakaɨyari hatsia Israel wakɨ? 3''NE UKIYARI, MɨKɨ MEWARUKWI TEMAIKATE, MɨKɨ METE UTITARAXɨ NIWETARI, META NEXEIKɨA NEYUHAYAWA, MɨKɨ'TA MENETSI WAUTɨWE MENETSIMIENIKIE.'4Mɨta Kakaɨyari keti eiyaxɨ? '' NE MUNEKU HAYAWIRI SIETE MIL UKITSI KE ANE AKU IYA MEKWUA TITUNUMAKE HATSIA BAAL'' 5Ya tɨtɨ, anamɨ tukari, nepihekɨataxɨ hipatɨ mepanayahapanie mepu tine'nimayatsie.6Mɨta xɨkate ti aneni neni mayatsika'kɨ, kwua hɨkɨ'tari ke hantikamieni'kɨ. Xɨkate pɨkati anenike nenimayatsika kwua hikɨtɨnike nenimayatsika. 7Mɨta ke hapɨ? Israel tita tiwaunekai, mɨkɨ mekwua te ukaxei, meta pɨta ke ane memanaya hapanie meni kaxeiya, hipatɨ'ta meniuti tse iriyarieni. 8Reuku uxe hapɨ: ''KAKAɨYARI KAWAYATUIRIENI ESPIRITU MEKWUA HAUNENIERENIKɨ, HIXɨTE KAHAUNENIEREME, META NAKATE KAHAU ENANAKAME, ANA'Mɨ RIKIE TUKARI.''9Metasiere David raine: '' KETEUPITɨA WA MEXA MAYANI WIPɨ, AKU WINIYARI, TETE WITSEWEME HAPɨ META SIERE TA AURIE METE AHɨWIYARIENI. 10TEUPITɨA WAHɨXITE MAUKUNAMIENI AKU MɨKɨMEXI MEKWUA NIEREKɨ. TUKARIKɨ WAWARI KENEWARAHANAKA TUNIRI''11Ne nexarahɨawe ya umieme: '' Mɨkɨ meme tiwitsai mematixɨrienikɨ? pɨkwua ti aneni. Pɨta; mekwua anti axɨakɨ, wikwestɨarika kanuani iya gentiles wahatsɨa, mɨkɨ meti ɨtetsanikɨ. 12Mɨkɨta me kwua anti axɨa hipame wa hepaɨsta payeika imikiere aku kwiepatari, meta metehauyahɨa wa imikieri aku gentiles, waɨkawa rayani aixɨ me itɨarieni?13Mɨta hikɨ xeme nexera xaxatɨwa xeme gentiles, mexi ne nehɨkɨtini nɨ'aritsika wahepɨsta gentiles, ne nepeitexei neti uximaya. 14Pɨkatiuyɨweni ɨtetsarika nekawa tixuawitɨiriemɨkɨ iya aku ke'ane ne waiyari mehɨkɨ. Pɨkatiuyɨwene yacatixaɨ hipame tame tewaku wikwestɨamɨkɨ.15Xɨkate mɨkɨ memitixane'eri ayani memuti nɨtɨarie kwiepa kiekatari, Katihɨkɨ nake eriyari, pɨta tukari mɨkite watsata? Xɨkate matɨari tika kwuakwua'xe utsieka, 16meta siere tɨxi. Xikate na'na utɨni, meta siere xawari.17Xikate'ta hipatɨ xawari ka utana ke'eriwa, xeme'ta, xewitɨ xawariyari olivo yautana, makawiyastɨarie mikɨ watsie, meta xikate meyumikwuani nanayari wichi'ane aku kɨyeyari iteɨre olivo , 18xekwua hayu ɨreni rawariyarikɨ. Xikate'ta xe hayu'ɨreni, xeme xekwua hɨkiɨ xeme'tiketsa nanayari, pɨta nanayari kahɨkɨtɨni xe ati'uitɨa.19Mɨta xeme xetiyɨni:'' xawarite paka hunarie yɨwetɨ nemaka wiyastɨarieni.'' 20Hɨ mɨkɨ yuri ranyɨne. Yuri mekwua te eriekai'kɨ mɨkɨ mepawitekie, xeme xepati'u yuri xete eriekɨ. Kunie tewa xekwua yuka uitɨaka xeme, pɨta xeumamaka. 21Xɨkate Kakaɨyari karauya hɨwirieni xawari ana'i mieme, xeme siere xekwua te hau ya hɨwirieni.22Xeunieri, aixɨ xetekahu mɨta Kakaɨyari tatinewirie. Metasiere, nenimayatsika nua wahepɨsta judios aku mematixɨri. Metasiere, Kakaɨyari nenimayatsika nua xe hapɨasta, xikate xeme xekaniereni nenimaya tsikayatsie. Xɨkate pɨkati aneni xemawitekieni.23Meta mɨkɨ, xikate xekateye weiyani yuri xekate erietɨ, tawari xepanwiyastɨarieni. Kakaɨyari kayɨweni tawari xetsi anwiyastɨani. 24Mɨta xeme xekate anwitekie ken anekɨ iteɨri olivo yautana, meta yɨkɨ anemtsie xeka te uwestɨarie aku paleku aneme iteɨri olivo, meta masi ikɨ judios, aku menhɨkɨ rawarite mana mieme, meman wiyastɨarieni tawari yu iteɨritsie olivo?25Ne pɨnekwua reunake'erie xekwa te akumateni, ne iwama, ikɨniuki ti awietɨ, pɨxekwuateyuku hɨawenikɨ kename kunie xete akumate. Ikɨ ti awietɨ niuki waruti tse iriyaxɨ aku israel, aixɨ tiyɨni'ta kepauka'rike yuri mete'ta erieni gentiles.26Paimɨta yunaita israel'tari meku wikweni, ke hapɨ tiu utɨarie'kɨ: ''ZION PAITɨ PAKANENI WIKWESTɨARIKA. MɨKɨ PIKUYUITɨANI TATAKURIEYA JACOB. 27MɨKɨTA HIKɨ KENEN TIUNEHAYAWAKAI WA HAMATɨA, WA TATAKURI NEMAU'KU YEITɨANITSIE.''28Meta niuki hekwua ya ane'kɨ, mɨkɨ memayukaheka xekɨ'mana. Umanierita, ke aneme manayaha'kɨ Kakaɨyari, mɨkɨ waɨkawa memau yahɨiya yu nɨiwarkɨ. 29Meta imikieri meta Kakaɨyari warahɨawe kwua yɨwe muyuwapa.30Mɨta xe hapɨ aku meripaitɨ xekwua i eniekai Kakaɨyari, hikɨ'ta xeyatuiriyarie nenimayatsika xekwua hau enanakai'kɨ. 31paɨmita siere hikɨ judios mekwa hau'enana. Ya umieme'ta yetiuyɨ xemu xeiyastɨarie nenimayatsika xeme, mɨkɨ'ta siere hikɨ meyatuiriyarie nenimayatsika. 32Mɨta Kakaɨyari tiwarankana yunaime mekwa heu'enanakakɨ, meyuyatuirieka'kɨ nenimayatsika yunaitɨ.33Mɨta kenpaɨme imikieri meta siere kunie harakumaika meta siere ke herekumaika Kakaɨyari! kwua yɨwe miwapa kentiyɨni kwinatɨrieka, metasiere mauyewetse meyutimani huye awietɨ! 34Ke ane kuta peitɨma kentiyuku hɨawe Ukiyari? ke ane nusu patɨa mari'itameya?35KE ANE NUSU MATɨARI KAKAɨYARI TIXAɨ TIYATUIRI, TA AURIE MAWENIKɨ?'' 36Paɨta Mɨkɨ, meta Mɨkɨtsie, meta Hetsiena, naitɨ pinite timieme. Mɨkɨ aixɨ ke itɨarieka tukarikɨ. Pɨke'aneni.

Chapter 12

1Ne nexarahɨawe, anemekɨ, iwamarixi, Kakaɨyari aixɨ tiuka iyarikɨ, xekeneyuyatuaka yu waiyari ayeyurime hapaɨ, aixɨ xe anenetɨ, Kakaɨyari mitaneke'erienikɨ. Ikɨ yeiyari kananyɨneni. 2Pɨ xekwate yu iyamatɨaka kwiepa ti mieme, paɨta xekeneyuhekwariyani xeyunuiwitɨatɨ tsixekateyu'iyaritɨatɨ yu mu'utetsie. Ikɨ pɨxeketeneyurieka tita aixɨ ti ane, tiyunake'erietɨ, aixɨ ti anetɨ Kakaɨyari hepaɨsta.3Netsɨ pɨnexetahɨawe, imikierikɨ ne tiumikieka, xeme xeyunaitɨ xeyukanieritɨa yu hetsie xekwayu'iyaritɨaka waɨkawamekɨ yu hetsiekɨ iyaritɨarikakɨ. Xekeneyukuxexeiyani, xeme aixɨ anemekɨ xetenemaiwaweni, Kakaɨyari kexeti yatuiriekɨ xeme xeyuxexuime, ketipaɨmeme inɨarietɨ yuri xete'eriekakɨ.4Tametsɨ tewarexeiyani yuwaɨkawame temaya'utsie xeime tewiyari tehɨkɨ, tsepata teyunɨ'ɨ xei tewi tekwayɨwe tetekumayɨani yaxeikɨa tiuyɨneme. 5Ya xeikɨata anemekɨ taame, keteyupaɨmetɨ teyuwaɨkawa, tehɨkɨ Cristo waiyari, tehɨkɨtexi teyuxexuitɨ teyunɨ'ɨ hipatɨ hipame wamatɨa.6Tame tepexeiyatɨka yukɨti'aneneme tete'uyamatetɨ tita imikieri teteyatuiriyarie. Xɨka xewitɨ tiuyamaika kentiyɨni mautihane, paɨketiuyurieni heyemekɨ ketimariwemekɨ yuri ti'eri. 7Xɨka xewitɨ tiparewieka, xehayawani ketiparewieka. Xɨka xewitɨta ti'ɨkitɨaka, xepitɨaka keti'ɨkitɨaka. 8Xɨka xewitɨ heixeiyani wayatɨrɨkareni niukikɨ, xepitɨaka paɨmaineni. Xɨka xewitɨ tiuyukanenimayaka tiwaritɨ, xehayawani ketiwarini katiwawawirienetɨ. Xɨka xewitɨta warahanani, pɨketiyurieneni yu ɨwiyatɨ. Xɨka xewitɨ hexeiyani tiyunɨwatɨ, pɨketikamieni yu temawietɨ.

.

9Xeuyupitɨa yexeteheuyu'eriyatɨ kataku tsiranyɨnemekɨ. Tsiranyɨne waxeteheukahɨatɨ; xeuhurani titatsie aixɨ ti ane. 10Xeyu'iyaritɨaka paɨta yexeteheuyu'eriyanikɨ iwamarixi, palekumekɨ hipame wamatɨa tsepa ke ane. Xekayutawe'erietɨ palekumekɨ xeyuxeiyatɨ tsepa ke ane matɨa.11Xeyuɨwiyatɨ kataku tsixe'u itɨarieni, xekwayu ɨraraxieka; xeyuɨwiyatɨ espiritutsie, xeyukwerietɨ. Xeyuɨwiyatɨ ta Ukiyaritsie, xetene uximayatsieka. 12Xeyutemamawieka xetetakwewietɨ xehauti'ikwewatɨ yuhetsiekɨ tukari mautihane. Xeyu'eirieka titatsie tsiranyɨne. Xetineikani xeyunenewietɨ. 13Xeteparewietɨ tita reuyewetse ke hate yuri mete'erie wahetsie. Xeutiwawa heyemekɨ kehapaɨtɨtɨ aku yeikame memankukutsuni.14Xewanenimaya aku ke ane mexe uweiya, aixɨ xewayurieka nita xikwawawawirieneni. 15Xeyutemamawieka ke ane aku iyamexi meyutemamawie wamatɨa; ke hate ta memutitsuana xeutitsuanani wahamatɨa. 16Ya xeikɨa xeteneku'eriwani xeyuxexuitɨ xeimekɨ. Ni xekateyukuhɨawetɨ kename xetehexeiya, paɨta xewanake'erieka teɨterixi tixaɨ mekwatehexeiya. Kwinie tewa xekwayuka uitɨaka kename xetemaiwawe.17Hipame watsie xekwatehanunuitɨwani tsiranyɨneme. Aixɨ xeketenekahuni teɨterixi wahɨxie yunaime. 18Aku xɨka reuyɨweni, xeme xeyuxeɨmakani, kaiwatɨ xeumakani yunaime watsie teɨteri.19Xeme ni xekwate uyukɨhɨwiriwani, xeuyunake'erietɨ, xɨka paɨxe aneni Kakaɨyari xetikwinitɨani. Xete akumate pɨreuku'uxa: "NE NARAKUHɨWIRIENI, NERAYA ATɨANI" ta ukuyari paine. 20"XɨKA METSI'AKAHEKA HAUHAKAMɨKɨNI, KE TEUMIKWA. YATA REUHARIMɨKɨ, NEUHARITɨA. IKɨ PAɨ PEXIKATIKAMIENI, EKɨ A MU'UTSIE TɨXARI TAITSIE MIEME PENEIKAYATSAKAMɨKɨ". 21Kataku pe'a iwarieni tsitsi'anekɨ, paɨta kena'iwa tsiti'ane aixɨ ti'anekɨ.

Chapter 13

1Teupitɨa iya naitɨ kɨpɨri memei enieka nɨ'aritsixi mamanyetei, nita makwa xuawe nɨ'aritsixi Kakaɨyari katipitɨakaku. Nɨ'aritsixi me xuawe Kakaɨyari waruka uitɨa. 2Ya umieme, iya ke ane nɨ'aritsixi kwawareu enie Kakaɨyari kahau enietɨ yɨaneni, iyaata ke ane makwa wareu enie, mɨkɨmexi mapantaxɨriyani.3Mɨta mɨkɨ itsɨkate marika makwa hɨkɨtɨni aixɨ metekahu wahepaɨsta, pɨta iya ke ane tsimetekahu ¿Pɨpereuyahɨwa pakwa wareutexieka iyamexi nɨ'aritsixi? Aixɨtsɨ tekamieni, mɨta aixɨ petitamatiwa xɨka aixɨ petikamieni. 4Mɨta mɨkɨ Kakaɨyari ti uximayatame hɨkɨ ekɨ a hepaɨsta. Xɨkata ekɨ tsipetikamieni, neumaka; metsɨ mɨkɨ kuktsira makwe'e xeikɨa kwareikwe'e. Metsɨ mɨkɨ kahɨkɨtɨni Kakaɨyari uximayatame, mɨkɨ hɨkɨ warantarɨrɨwa iya ke ane tsimetekahu. 5Ya umieme, xeme xeu enanaka, xeikɨa hawaikɨ kataku xe antarɨriyanikɨ, pɨta aixɨ xete hau eriekakɨ.6Metsɨ ya umieme tumini peyatua. Mɨkɨ tatuwanitsixi te uximayatamete mehɨkɨ Kakaɨyari hɨxie, aku ke ane tukari mankayeika mexehau enie. 7Tewarakapitɨaka yunaime ke ane petiwarapinirie: tumini neyatuaka ke ane tumini petiwarapinierie, tixaɨ ikwai ke ane ikwai petiwarapinirie, maarika ke ane metexiwa, texiyarika ke ane metexierie.8Ni xeime xekwate apinirieka, pɨta xeuyuyahɨaka hípame wamatɨa. Mɨta ke ane yu iwa mauyahɨwa mari'itsikatsie raya atɨwa. 9Mɨta: ''XEIME A ɨYA KAHɨKɨTɨME PAKWA HEWITɨKɨNI, PAKWATI NAWAYANI, PAKWATITEMAWIEKA KWATI APINI'', xɨkata xewitɨ uyeikani mari'itsika, ikɨ niuki yu xaɨta payeika: ''A IWA KENEUYAHɨAKA AKɨ AKU KEHAPAɨ PEREU AYAHɨWA.'' 10Nake'eriyarika kwati kwinitɨa a iwa. Ya umieme, nake'eriyarika payuya atɨwa mari'itsikatsie.11Mana hakunena, xeme xepekumate kepauku maya ani tukari, maya axeri xemantaneniere xekutsu. Hikɨta ta wikwestɨarika masi pauhura ke akuxi aku matɨari sasuni tete uta'eritsie. 12Kwi putɨkariri, mɨtari kahekɨarirɨme. Watete uhɨaka, ya umieme, tɨkarikɨ timieme xewitɨ kwaraxeiyanitsie, pɨta tete anakapika pini tita tihekɨariwiwe.13Tepuhuni rekanakemekɨ, hekɨta, hawaikɨ wiesta xekwa wewieka au'erietɨ xekwa tarɨweka. Xekwa uhuni tatakuri meyupitɨa uki matɨa uki hapaɨna uka matɨa uka, ni hapaɨna xɨyaritɨrika, ni hapaɨna mierikatsie ni kwatsiya. 14Pɨta tete anakapika Ta Ukiyarikɨ Jesucristo pinieya, tita xewaiyari reuyahɨa xekwate iyatuirieka, ni hapaɨna xɨyaritɨarika kentinɨ'a.

Chapter 14

1Yu mamatsie xe hɨka iya ke ane kwatɨrɨkaɨye sasuni eriyarikatsie, ni xeka watawe'erietɨ kemamaitɨka. 2Xewitɨ tewi sasuni ti'erie tita naime tikwa'akɨ, xewitɨta kwatɨrɨkaɨye, xeikɨa tikwatɨ ikwaxi itsaritsie timieme.3Ke ane nime tikwa'a iya kwananaimaka naime tikwa'a. Ke aneta naime tikwa'a, kwa inanaimaka ke ane naime tikwa'a. Kakaɨyari siere mɨkɨ pinake'erie. 4¿Ke ane xeme xehɨkɨ, xemi tawe'erie xeime ti uximayatame aku xeitapa kiekame? yu ukiyari hɨxie, mɨkɨ mana puweni yata kepauku matiweni. Mɨta Mɨkɨ pi waɨriyani mana muwenikɨ, metsɨ Mɨkɨ Ukiyari yɨwe mana heitserie matiwenikɨ.5Xewitɨ tewi xei tukari reya arɨkame payeitɨa. xewitɨta tukari mankayeika yaxeikɨa tikumamate. Xewahayawani yu xexeuitɨ teɨteri kemeteyukuhɨawe yu mu'utsie. 6Ke ane tukari kwi kuxexeiya, ke ixeiyani Kakaɨyaritsie itipitɨ. Ke aneta tikwa'a Kakaɨyaritsie itipitɨ tikwa'a, ke ane panpayusi Kakaɨyari rahɨawe. Ke ane kwatikwani, yu newa kwatikwanitsie Kakaɨyaritsie itipitɨ yɨane. Mɨkɨ siere panpayusi piayatuirie Kakaɨyari.7Mɨta tame ni xewitɨ kwa uyeika yuhetsie mieme, metasiere xewitɨ kwua mɨni yuhetsie timiemekɨ. 8Xɨkate tame te ayeneniereni, te payeneniere Ukiyaritsie mieme. meta xɨkate te ukwini, tenkwikuni Ukiyaritsie mieme. Ya umieme, xɨkate te ayeneniereni yata tete ukwi, yaxeikɨa Ukiyari tetepinieya. 9Ya umieme ikɨtsie me itipitɨ Cristo kaniumɨni mɨta tawari kananta'niere, mayanikɨ Mɨkɨ Ukiyari yunaime wahetsie, memukwi metasiere mema yane'niere.10Mɨta ekɨ,¿Ketiuta ekɨ a iwa pananaima? Mɨta ekɨ, ¿ketiu a iwa pakwa hauyahɨwa? Metsɨ tame tanaitɨ Kakaɨyari hɨxie teheti uitɨarieni. 11Metsɨ preuku utse: ''NE AKU NEMAYENIERE, UKIYARI PɨPAINE, METI TUNUMA'UNI NE HɨXIE YUNAITɨ, MɨTA YUNAITɨ MAMUNENI KAKAɨYARI METETA KWITɨANI.''12Paɨmɨ ya umieme, tame teyuxexuitɨ Kakaɨyari teyatuirieni tame ketetekakɨ. 13Ya umieme, tekwa yunanaimaka hípame wamatɨa, pɨta pɨxetene yukuhɨaweni, kename ni xewitɨ tete winiyari ka imanierieka xeime yu iwa.14Ne nerakumate Ukiyari Jesús netsuta hɨawixɨ, aku tixaɨ itaarika kwa rexeiya. Akaxewimekɨ iya ke ane pɨtiku eriwa tixaɨtɨ ti maiwe, mɨkɨ hepaɨsta ti maiwe. 15Xɨka ikwaikɨ, a iwa tiukwinitɨarieni, niri pakwa umie nake'eriyarikatsie. Pakwati wakwinitɨaka tixaɨ ikwai pakatikwa atɨ mestɨ Cristo hestiena siere u'mɨ.16Ya umieme, xekwa tepitɨaka aku tita xeme pɨxeteku eriwa kename aixɨ ranyine pɨtiku xaxatsiwani kename tsiranyine. 17Metsɨ Kakaɨyari kwieparieya kwatihɨkɨ ikwai ni tita ti'iwa, pɨtaa hɨkɨ aixɨ manyine, uxipiya siere temawiya Espíritu Santotsie.18Mɨta ke ane Cristo uximaya paɨmɨ yɨanetɨ Kakaɨyari peinake erie hapaɨna siere teɨteri mepeinake erie. 19Paɨmɨ ya umieme, tepi wautɨweni uxipiyatsie timieme, siere tita tiyuparewiwe hipame wahepaɨsta.20Hawaikɨ pakwatiti ka'unani Kakaɨyari tiukawewi iwakitsie hakunekaku. Naitɨ pini sasunimekɨ aixɨ ti'anene, mɨta xeime tewi hepaɨsta tikwa'a kɨrixɨa witseiya hɨkɨ. 21Aixɨ ane wai hakwakwa ani, ni winu hakwaye'eni, ni tixaɨtɨ aku ya anemekɨ a iwa petikwinitɨani.22Ekɨ sasuni peti erie, neuweiyani ekɨ matɨa Kakaɨyari. Aixɨ itɨarie iya ke ane yuheima kwareutihɨwa aku kentiyukuhɨawe yuhepaɨsta. 23Ke aneta titawe'erie xɨka tiukwani pantahɨiyani, mɨkɨ yatikamiekɨ sasuni kati erietɨ. Mɨta tseapa tita xɨka sasuni kati erieka, tatakuri hɨkɨ.

Chapter 15

1Hikɨta tame, ke ane tehɨkɨ tetɨrɨkawi, tetenewieka tawaiyaritsie ke ane tekwatɨrɨkawi, tame tahetsiekɨ tekwahayuwaɨritɨwani. 2Paɨta xewahayawani xeme xeyuxexuitɨ aixɨ xetehayumamateketɨ yu iwama watsie tita aixɨ ti'ane, ke enkuhana paɨta.3Ni Cristotɨtɨ keyuwe'etakai. Kanayani paɨta, heyemekɨ kereuku'uxa: "IYAMEXI MEMESTATEWINɨA KE ANE MEMAITɨKATEI NE HETSIE MEPUTIXɨRI". 4Akutsɨ heyemekɨtsɨ kereuku'uxa, tiu utsie tahetsie mieme ɨkitɨarika, heyemekɨ ti'anetɨ tetenewietɨ hapaɨna Utsíka tsitete'ɨkwetɨ teheitemawietɨ, tame tetemaitɨ teteheutakwewietɨ.5Hikɨta, ta Kakaɨyari tiukanewie hapaɨna aixɨ ti'aneme tatiyatuirie teteku'eriwatɨ tame teyuxexuitɨtsie, aku Cristo Jesus tsie te utanetɨ. 6Mɨkɨ pɨketikayani pɨ anemekɨ xemekɨ kexeteyukuhɨawe xeyɨwenikɨ xekwikatɨ wa'atɨ xewitɨ raine, ta Kakaɨyari ta Yau pehɨkɨ ta Ukiyari Jesucristo. 7Ya umieme xeyunake'erieka ekɨ iya matɨa, anetɨ kahɨkɨtɨni Cristo xe utanake'eri, xetehekwitɨwanikɨ ta Kakaɨyari.8Netsɨ pɨ nenaineni Cristo karikɨ nayeitɨarieni tiparewiekakɨ ta Kakaɨyaritsie sasunimekɨ aixɨ ane yuhɨnaritsie menyepiyakɨ, pɨtiyɨanenikɨ kentiyɨnikekai wa yeyeumamatsie meteyatuiriyarie, 9hapaɨa Gentilestsixi meyutemamawiekakɨ ta Kakaɨyari aixɨ tiuka'iyarikɨ. Auktsɨ pɨteuku'utsieka: "YETI ANETɨ NEMETI TAKWITɨANI HIPAME WATSATA GENTILES NE HAITɨ KEPETITEWA AKU.101110 Tawarita pɨkanaineni: "XEYUTEMAMAWIEKA, XEME AKU GENTILESTSIXI, YU KIEKARI MATɨA." 11 Tawaritaa: "TA UKIYARI XETENEKWITɨAKA, XEME XEYUNAITɨ GENTILESTSIXI; XEWAHAYAWANI ME YUNAITɨ TEɨTERI MEKETE'IKWITɨAKA."12Tawarita, Isaias niutayɨni: "TIUYEIKA XEWITɨ ISAI NIWEYA, AKU YUTIKENI WATA'ɨWIYA GENTILESTSIXI. GENTILESTSIXI HETSIENA MEKA NEUYUWAɨRIYAKAKUNI".13Hikɨta aku ta Kakaɨyari tiyukwekwewiwame hɨkɨ kexe'utihɨniya naimekɨ xeyutemamawieka tiumatɨ kaiwatɨ xete'erietɨ, xeme xeyutamɨirekɨ xeteheutakwewietɨ, tɨrɨkaɨyemekɨtsie Espiritu Santo tsiekɨ.14Ne tsiere paɨnera'eriwa xehetsiememekɨ, ne hiwamarixi. Ne pɨneyimate kename xemetɨtɨ xehɨpɨne aixɨ xete'uyaritɨ, xehɨpɨnetɨ titatsie naime xete'akumate. Ne hapaɨna pɨnetimate kename xeme xeyɨyawe xemanyutahɨtɨwani.15Ne ta karikɨ neti'utɨaka pɨnera'eriwatɨ xemetsie ti hipame pinitetsie xema'eriwanikɨ tawarí, yeti anemkɨ netiupitɨarieka ta Kakaɨyaritsie. 16Ikɨ netiyatuiriyarie karikɨtsɨ nehɨkɨtɨnikɨ Cristo Jesus neti'uximayatsiriekakɨ ne nɨ'arietɨ gentilestsixi wahatsɨa, yemekɨ netikamietɨ tatsini hapaɨ Kakaɨayari niukieya hekwa nekuxatatɨ. Ne pɨnetikamietɨ aku tita meteyatua gentiles menake'eriwanikɨ, mete aya'akanikɨ Espiritu Santo tsiekɨ.17Ne temawiyatsɨ nepeixeiya Cristo Jesustsie hapaɨa Kakaɨyari ti pinieyakɨ. 18Ne heyemkɨ nekwayɨwe yukɨ netikuxatani paɨta Cristo ne hetsie kentiyurienekɨ gentilestsixi memau'enanakakɨ. Ikɨ yeti anetɨ tihekɨatɨ niukikɨ ti'uximayatsietɨ, 19tɨrɨkaɨyemekɨ tiyehekɨarirɨme tsiti'anenetɨ, hapaɨna tatipitɨakaku Espiritu Santokɨ. Ikɨ ta kanehekɨakamekɨ Jerusalenpai hapaɨna Iliricopai reyetekwakaku metamapai kiekari, ne netixatamie muwa paitɨ Cristo niukieya hekwame aku.20kɨ ye anemekɨ, netimaitɨ netikuxatanikɨ hekwame niuki, aku kewa Cristo niukieya memawetsie, ka anemekɨ kename ne ka yɨwe tixaɨ netiutawewieni xeime pɨta ɨkitsiyakɨ. 21Ikɨ anetɨ kateuku'uxani: "KE ANE AKU IYAMETSI NI HEIWA NIUKIEYA HEKWAME MEKWA ENIEWE KEPAUKU AKU MEPIXEIYA, HAPAɨNA MEKWA I'ENIEWE, MEKWAHEITIMANI."22Yeti'anemekɨ ne hapaɨna nekwa'upitɨarie waɨkawamexa xe hatsɨa nemiekɨ. 23Karikɨta hikɨ, neri nekwayɨwe xe hatsɨa nemekanikeyu mekutetewatsie, heyemkɨ pɨnetinekuhɨawe tukari matimietsiekɨ xehatxɨa nemiekɨ.24Karikɨta xeteha'eriwani ke pauku nemie España, nexehexeiyakeyu munemietsie, xenetsi hanakiyukɨ ne huyeta, ariketa aixɨ nereka'erieyu xe hamatɨa yepaɨmeme tukari. 25Hikɨta karikɨ paɨta Jerusalen neneyaní hipame netiwareuxatɨame.26Heyemekɨ waɨkawa nerahatɨa Mecedonia hapaɨna Acaya, ke ane watsie aku tixaɨ mekwatehauxeiya teteyutuanikɨ, aku tametɨtɨ yuri tente'erie Jersalen memetama. 27Hɨ karikɨ, ikɨ waɨkawa nayani tikwinemekɨ, mɨkɨ karikɨ mekwateyutuari. Hɨ tɨtɨ gentilestsixi metenwayatuirieka tita metehexeiya katihekɨakamekɨ, hapaɨnata metewaparieka tita pini mekwatehexeiya.28Yatɨtɨ, xɨka aixɨ netiuyurieni ikɨ hapaɨna aixɨ tiuyɨni mikɨ watsie, ya xeikɨa ne xekuhɨawemɨkɨ España pai. 29Ne ke pauku munemauyeneni xe hatsɨa, ne pamie tsinetinemaitɨ ne hɨnetɨ Cristotsiekɨ.30Hikɨta pɨnexerahɨawa tɨrɨkaɨyemekɨ, iwamarixi, aku ta Ukiyaritsie Jesucristo, tatsi hauyahɨwakɨ Espiritu, xeme xeti'uweni ne hamatɨa xeyunenewietɨ ta Kakaɨyaritsie nekɨmanakɨ. 31Xeyunenewieka nemanekuxɨnakɨ aku Judea kiekatari wahetsiekɨ mekwaheu'enana, aku keneti kamie Jerusalen memenierekɨ yuri mente'erie. 32Xeyunenewieka haɨpana xehatsɨa nemayenenikɨ neyutemawietɨ Kakaɨyari neti pitɨakɨ, hapaɨnata ne, xe hamatɨa, neka uxipienikɨ.33Ta Kakaɨyari aixɨ aneme kexeyatuirieka yunaimetsie. Pɨke aneni.

Chapter 16

1Ne nexe hɨritɨa iya Febe ta iwa, aku ti uximaya iwamarixi mamuyukuxexeɨriwa aku Cencrea kiekari, 2xeme xankwewieka Ukiyarsitsie xeku eriwatɨ. Ikɨ yexete kakɨne pɨxete yuhɨatɨ xehɨkɨtɨni aku sasuni xete erie, mɨta xeparewieka tita mɨkɨ tixewawirieka xeme. Metsɨ mɨkɨ tiparewiwame kahɨkɨtɨni hipame wahepaɨsta, hapaɨna siere ne netsu parewi.3Waɨritsika xeyatuiri iya Priscila siere Aquila, aku ne iwama tete uximaya Crsito Jesús hepaɨsta, 4aku mɨkɨ ne tukarikɨ yu tukari makwa utikweri. Ne papanpayusi netiwarahawe mɨkɨmexi, nexetikɨa hawaikɨ, hapaɨna siere yunaitɨ iwamarixi mamuyukuxexeɨriwa aku Gentil'tsixi. 5Waɨritsika xeheyatua iwamaxi memeyukuxexeɨriwa aku xe kiita. Waɨritsika xeheyatuiri ne iwa Epeneto, aku mɨkɨ matɨari yuyatɨa hɨkɨ Cristo hatsɨa aku Asia kiekame.6Waɨritsika xeheyatuirieka iaya María, aku mɨkɨ waɨkawa ti uximaya xeme xehapaɨsta. 7Waɨritsika xeheyatuirieka iya Andrónico siere iya Junías, ne maremaa aku ne iwama temantaxɨriyatsie. Mɨkɨmexi mete aya axe iya nɨ'aritsixi watsata, aku siere Cristo matɨa mamu uwakai maripaitɨ akuxi ne nekawa xexeiyakaku. 8Waɨritsika xeyatuirieka iya Amplias, nemeiyahɨwa Ta Ukiyaritsie.9Waɨritsika xeheyatuirieka iya Urbano, ta iwa uximayatsikatsie Cristotsie, iya siere Estaquis, ne meiyahɨwa aku. 10Waɨritsika xeheyatuirieka iaya Apeles, aku Cristo aixɨ rei'eriya. Waɨritsika xeheyatuaka iya aku Aristóbulo kiita memekaniere 11Waɨritsika xeheyatuirieka iya Herodión, ne maree. Waɨritsika xewaheyatuirieka iya ke ane aku Narciso kie memekutei, aku ke ane Ukiyaritsie mamakawɨ.12Waɨritsika xeheyatuaka iya Trifena iya siere Trifosa, aku ke ane mete uximaya tɨrɨkaɨyemekɨ Ukiyari hepaɨsta. Waɨritsika xeheyatuaka iya hatsɨa Pérsida aku temeiyahɨwa, aku mɨkɨ waɨka ti uximaya Ukiyari hepaɨsta. 13Waɨritsika xeheyatuiri iya hatsɨa Rufo, aku Ukiyari menayaha, hapaɨna siere teyaya aku ne tei hapaɨ netímate. 14Waɨritsika xeheyatuaka iya hatsɨa Asíncrito, Flegonte, Hermes, Patrobas, Hermas hapaɨna siere iwamarixi wahamatɨa meme kaniere.15Waɨritsika xeheyatuiri iya hatsɨa Filólogo siere Julia, siere Nereo siere iwaya, siere Olimpas, siere yu naime sasuni mete erie wahamatɨa memekaniere. 16Xeyutahɨawi hípame wamatɨa xei itsiyakɨ xekate itaiyatɨ. Yu naitɨ teyupanie memyukuxexeɨriwa Cristo mamuweiya waɨritsika mexehe nɨ'airiwa.17Híkɨta tawari pɨnexerahɨawe, ne iwama, xetimaixɨa iya ke ane memeyu taxɨrɨwa siere memyutiwitsaitɨwa. Mɨkɨmexi kaiwa makahu aku tita tame texete uta ɨkitɨa. Xewarukwe eiri mɨkɨmexi. 18Paɨmɨ teɨteri mete u'iyaritɨ tɨxaɨtɨkɨ makwa teyunake'erie Crsito Ukiyari hepaɨsta, pɨta mɨkɨ yu metehaukaiku xeikɨa. Mɨkɨ yama utiyɨatɨ wichimete uxaxatatɨ, metewa itaiya wa iyaritsie iya makwayu hɨawawe.19Mɨta te waxeiya mamau enana tanaimetsie tikunanake. Ne nepau netemawie, ya umieme, xe hepaɨsta, mɨta pɨnereuyahɨwa xehepaɨsta xetemaiwaweni tita aixɨ ranyine hapaɨna xeyuhɨawaweni tita tsiranyine hepaɨsta. Mɨkɨ 20Kakaɨyari uxipiya hɨkɨ kwitɨwa Tɨkakame tatsunarieni ketate mankaniere yuhayawa. Ukiyari Jesucristo imikierieya xehamatɨa kaniereni.21Timoteo, ne iwa uximayatsikatsie, waɨritsika xehenɨ airiwa siere Lucio, Jasón, siere Sosípater, ne maremaa. 22Ne Tercio, ke ane ikɨ xapa nemuta utɨa, waɨritsika nexehenɨ airiwa Ukiyaritsie.23Gayo, kiena nemehupukai, siere iwamarixi mamuyukuxexeɨriwa waɨritsika mepenɨ'awa. Erasto, tumini ɨwiyame ana kiekaritsie, waɨritsika penɨ'awa, iya siere ta iwa Cuarto titewa. 24Ukiyari Jesucristo imikierieya xehetsie pekaniereni. pɨke aneni.25Híkɨta raya arɨkame tepayeitɨaka Mɨkɨ, ke ane aku yɨwe pɨtiuyurieni xemuhuni aku Kakaɨyari niukieya kenexetiu xatɨa hapaɨna siere Jesucristo kentiuxa, Mɨkɨ Kakaɨyari pihekɨataxɨ tahepaɨsta aku sasuni tete'erie kwati hekɨakai aku Mɨkɨ tiuti awietakai waɨkawa tukari mautinena, 26mɨta hikɨ tepu hekɨstɨiyarie hapaɨna siere tepeitima utsikatsie timaikate memita utɨa, ya xeikɨa reuku nɨ'akaku Kakaɨyari kahau axe, aku ke ane mau ena yuri eriyarikatsie.27Mɨkɨ xeikɨa timaiwe Kakaɨyari, Jesucristotsie hakunena, tukari mautiyune keraya arɨkani. Pɨke aneni.

1 Corinthians

Chapter 1

1Pablo, hɨawariekame Cristo Jesus'kɨ nɨ'ari mayanikɨ kakaɨyari kenti ni'a hepaɨsta, mɨta Sóstenes, ta'iwa, 2Kakaɨyari teyupanieya Corinto, iyamexi ke'ane aixɨ'memu'itɨarie Cristo Jesús hepaɨsta, teriwariekate kie'kari aixɨ ane memakɨnekɨ. tameta siera tewaraka utɨwa yu'naime ke'ane ta ukiyari memeyawawirie terɨwarikarieyakɨ Jesucristo nai'tsarie, ukiyarieya mɨta ta'ukiyari. 3Kakaɨyari ta'yau mɨta ukiyari Jesucristo imikɨeriaya meta uxipiyaya xe hetsie keyu'kanieritɨaka.4Tukarikɨ papayusi nerehɨawe ne kakaɨyari xe hetsie'mieme, kakaɨyari mɨta Cristo Jesús imikɨeri xayatuirikɨ. 5Mɨkɨ xikutsixi kaxanayeitɨani naime kentihɨwe, naime niukikɨ mɨta naimekɨ tiyumainia, 6Mɨta siere hapaɨna xatsika Cristo keranayatɨa kanaka'xewini kename sasuni hɨkɨ ta' hepaɨsta.7xeme xekwate anaka'eniwa imikieri katiyu hekɨa hepaɨsta, mexita kete hauta kwewie kwinie xetehau herietɨ hekɨatsika ukiyari Jesucristo hepaɨsta. 8Mɨkɨ siere'ta tɨrikariya kaxeye'tuiriemɨkɨ mɨta asta'paiɨ kwinatɨrieka, mɨta paɨmɨ tixaɨ xekwate'ankɨtɨ'kɨni ukiyari Jesucristo tukarieyatsie. 9Kakaɨyari aixɨ tiuka'iyari, ke'ane xetsita hɨawixɨ nu'aya xema yexeiyanikɨ,Jesucristo ta ukiyari.10Hɨkɨta ne'xeme nexatsi'ayawawirie, ta ukiyari Jesucristo hepaɨta, 'xeke'eyehɨani, mɨta xekwayuta'xɨrieka xahetsie. hu'la nexatsiti uitɨa xeyu'nɨnikɨ ya xeikɨa hɨawiyakɨ mɨta yaxeikɨa reun yɨnemekɨ. 11Mɨtari ne'hepaɨsta makaxewi, ne'iwama waniukikɨ, Cloé teuterimamakɨ kename xéme xeyúta xɨrie xe'hetsie.12Hikɨta ikɨkɨ paɨ'nehaitɨ ne maine: xeyu sesuitɨ paɨ xemuti yuane: ''né pablo hamatɨa nemuyeika'', o '' né Apolos hamatɨa nepuyeika'', o '' né Cefas hamatɨia nepuyeika'', '' né Cristo hamatɨa nepuyeika.'' 13¿Cristo'ta ti'uni? ¿pablo tiuka wiya xa' hetsie mieme?¿xete'uti ɨyarie Pablo terɨwarikarieyakɨ?14Pampayusi kakaɨyari nerehɨawe xeme nixeime nekwa'uka ɨyaxɨ, Crispo xeikɨa meta Gayo siere. 15Ikɨ yatiuyɨ ni xeitɨ paɨ kahainenikɨ kename ne teriwarikakɨ uka'ɨyarie. 16(Né siere nekaniwaruti'ɨya Estefano. masi waɨkawame siere, nekwarakumate xɨka hipame newaruti'ɨya.)17Kakaɨyari kwanetsi'heyani'a newa'ɨyanikɨ pɨta niukɨ nekuxatanikɨ. Mɨmɨ kwanetsi'heyanɨ'a tewi niukiya yumainɨa nekuxatanikɨ , mɨta Jesucristo kuruxɨeya kwahayawarieka tɨrɨkariya kemurexeiya.18Mɨta nuikɨ kuruxɨ hepaɨsta sasuni kwareɨn'yɨne ke'ane meya kwikwitɨwe wa'hepɨsta. mɨta iyamexɨ wa'tsata ke'ane kakaɨyari wa wikweistɨa, kakaɨyari tɨrɨkarieya ka'hɨkɨtɨni. 19Mɨta paɨ kateuku uxani: NÉ NEKANIKA UNAMɨKɨ TE MAIKATE WA MAIYA; NÉ TIMAIWE ENIERIKAYATSIE NEKANEIYA HɨAMɨKɨ;''20¿Kewata timaikame? ¿kewata tiyu'ɨkitɨwame? ¿kewata kwie'tama tikuxata? kakaɨyari kara'yeitɨa kwie'tama maiyaya sasuni kwareun'yɨnetsie? 21tsepatsɨri kwie'tama yumainɨatsie kakaɨyari kwahetima, kakaɨyari kani nakire waku'wikweistɨani sasuni kwareɨyɨnetsie hakunena niukɨ wayatuirietɨ iyamexɨ ke'ane sasuni mete'erie.22Judío'tsixi mekaniwauka tiyuhekɨa kwatiyɨwe hapaɨ mɨta Griego'tsixita tiyumainɨa mekaniwautɨweni. 23Mɨta tame Cristo ke'ane kuruxɨtsie mu'mɨ tekaniku'xatani, Judio'tsixi wahepaɨta kahɨkɨtɨni tete'tixɨtemɨrame mɨta sasuni wareɨn'yɨne Griego'tsixi wa hepaɨsta.24mɨta iyamexi ke'ane waruti hɨawixɨ kakaɨyari, Judiotsixi meta siere Griego'tsixi, tame Cristo niukɨeya teyetua tɨrikariya hapaɨ mɨta kakaɨyari mainɨaya. 25Mɨta sasuni kwaranyɨnekɨ kakaɨyari hepaɨsta waɨkawa katiyumainɨaka ke iyamexi teuteri, mɨta kakaɨyari newierieka waɨkawa katɨrikaɨyeni ke iya teuteri.26Xeneniereni keme anenetɨ memuti hɨawarie , iwamari. xeme yu waɨkawati waikɨa xewate'maiwawekai tewi nɨ'arieya'tsie. xeme xeyuwaɨkawatɨ waikɨa xekwa' tɨrikawikai. xeyu waɨkawatɨ waikɨa xeme xekwate 'u'yemaikai aixɨ manyɨnekɨ 27Mɨta kakaɨyeri waranaya'hapa mekahau'enana kwiepa mɨta metemaiwawe wa'tewinɨamɨtɨ. kakaɨyari kananaya'hana kwatiuka'newie kwie'tama watewinɨamɨtɨ iya tɨrɨkaɨye hepaɨsta.28Kakaɨyari kananaya'ha iya ke'ane kwaraya'axe wamauka'hɨiya ena kwie'tama. mɨta siereta katanaya hapani kwara'eríwa , mɨta tiwanawairienike pini ra'eriwa raya atɨ hapaɨ. 29Mɨkɨ ikɨ tiuti'wewi mɨta xeitɨpaɨ kwatiyuku hɨawenikɨ mɨta wayu we'etani yu'hetsie30Ikɨta kakaɨyari ya'tiuyuri, hikɨta xeme xeyu'kanieritɨa Cristo Jesús'tsie, ke ane meyatɨa ta hepaɨsta ayanike kakaɨyari mainɨaya. Mɨkɨ kaneyeyani ta'hetsie aixɨ tiyurienike, aixɨ anetɨ mɨta tatsi'ti xɨnake ta'tatakuritsie. 31Mɨta maine'hapaɨ utsika: KE'ANE YUWE'ETA, UKIYARITSIE KE'YU WE'ETANI.''

Chapter 2

1Kepauka ne mantɨa'tsie nerekuwau'tsie xe'hatsɨa, iwamarixi, ne kwa hantɨa yɨkɨ manyɨnekɨ niuki meta tiyu'mainɨakɨ. 2Mɨta ne pakaxewixixɨ tixaɨ ne katimaimɨtɨ kepauka mu'yeikakai'tsie xe' hatsɨa, meta hawaikɨ mɨkɨ tsie Jesucristo mu'kawiya.3Mɨta xe'hamatɨa ne muyeikakai ne kayɨwetɨ, mɨta siere ne haumakaxetɨ,waɨkamekɨ ne uyɨyɨakatɨ. 4Ne niuki meta ne waurika kwa'akɨ ne niuki kwa'aíwariekɨ tiyu'mainɨakɨ. Mɨta Espíritu tɨrɨkaɨyemekɨ katiu'yɨni tiyumainɨakɨ, 5Xeme xe'yuri eriyerika kwa reuwiyanike tiyumainɨakɨ tewi'tsie, paɨ'ta Kakaɨyari tɨrɨkarieya'tsie.6Hikɨ'ta tame niuki yumainɨa tekuxatani iyaá me mauyumate wa'hatsɨa, Mɨta hawaikɨ kwie'tama yumainɨakɨ, meta ni'itsɨkate ikɨ witariyari keane me mu'kumamawire. 7Paɨ'ta te niuniukani Kakaɨyari niukieya tiyumainɨakame sasúnikɨ ti'awiwetɨkɨ, tiyumainɨa awietɨkɨ Kakaɨyari kaneka'xewiriya akuxi witariyari ka'aya'awekaku ta hetsie mieme raya'axekɨ.8Ni'xewitɨ itsɨkate ikɨ witariyari mekwa'hetima ikɨ tiyumainɨa, xɨka xe'heitimanike a'na tukari'tsie, Ukiyari raya'axe xekwaukawiwanikekai. 9Mɨta reuku'uxa hapaɨ: '' XEWITɨ HɨXI KWATINIERIWE HAPAɨ, XEWITɨ KWATI'ENAWE HAPAɨ, XEWITɨ KWATI'YUHɨAWIME HAPAɨ, MɨTA PINI KAKAɨYARI AIXɨ TIUKUYURI WA'HETSIE MIEME KEANE IYAMEXI ME MEIYA'HɨWA10Ikɨ ka'hɨkɨtɨni pini Kakaɨyari ta tiuxeiyestɨa tame Espíritu'kɨ. Mɨta Espíritu naime kati wauneni, meta Kakaɨyari pinieya ti ewiekɨ. 11¿ke ane ra'kumate tewi kwaxuaya'tsie timieme meta tewi Espíritu'ya mɨkɨ tsie? Mɨta siere, xewitɨ Kakaɨyari pinieya ti ewiekɨ kwarakumate, ni'hapaɨna Kakaɨyari Espíritu'yakɨ.12Mɨta siere tame kwie'tama espíritu'ya te kwa'ankwewiwawe, paɨ'ta Espíritu Kakaɨyari'tsie mayenenakɨ, Kakaɨyari pini kati'yetuaka karaya'aka tame tete'hetimamatenikɨ kɨmana. 13Tetenikuxatani ikɨ pini'tsie niukikɨ meta tiyu'mainɨakɨ tewi niukieya kwati'ɨkitanikɨ, paɨ'ta espíritu kemɨ'tati'ɨkitɨá. Mɨkɨ Espíritu kani'kuxatani niuki kahekɨakamekɨ meta tiyumainɨakɨ kahekɨakamekɨ.14Tewi espíritu kwa hexeiya mɨkɨ kwa'rankwewíe tita pini Kakaɨyari espíritu'ya ti hetsiena, mɨta mɨkɨ wa'hespsta kwati'sasúnikɨ. Mɨkɨ me meitimani me kwayɨwawe me meiti'enieni ka'hekɨakamekɨ. 15Keane espíritu me xeiya mɨkɨ naime pini'tsie aixɨ katakayuruwani, mɨkɨ'ta kwa akuwie aixɨ rakayɨne'tsie hipame wa'hetsie. 16MɨTA, ¿KEANE YɨWE METIMANI UKIYARI KWAXUAYA, MɨTA MɨKɨ TITA'ɨKITɨANI KE MɨTIYURIENI?'' Mɨta siere tame Cristo kwaxuaya tene'xeiyani ta'mu'utsie.

Chapter 3

1Mɨta ne, ne'iwama, nekwa 'uyɨwekaxɨa nexe'tiutaxatɨani teɨteri mete'akumate hapaɨ, pɨta teɨteri metehauyehɨwa hapaɨ, mɨta unetsiri wahapaɨ keke nu'nuiwakate Cristotsie. 2Nexetiumi tsitsikɨ mɨta waikɨ nekwaxetiumi, akuxi'aixɨ xekwa 'akuanekai waií xekwanikɨ. Mɨta akuxi hɨkɨ aixɨ xekwa 'aku'ane.3Akuxi xeme waií kereuyehɨwa xehɨkɨtɨni . Akuxi tixuawekaku 'ɨtetsarika mɨta tsixete hayumamatetɨ, ¿akuxi aku xekate uúwa waií kereuyehɨwa mɨta pɨxekwatekahu tewi aixɨ'tikamie hapaɨ? 4Mɨta kepauku xewitɨ pɨtayɨni: ''Ne nepuweiya Pablo,'' Mɨta xewitɨ tayɨni: ''Ne nepuweiya Apolos,'' ¿tewi aixɨ tikamie hapaɨ xekwatekahu,? 5Tamɨta, ¿ke'ane hɨkɨ Apolos? ¿mɨta ke'aneta hɨkɨ Pablo? Te'uximayatamete tsepa ke'anetsie suni xete'uta 'eri, Ukiratsi yuxexuime waruhayewi kemeteyurienikɨ.6Ne netiukake, Apolos tiuka'ipa, mɨta Kakaɨyari weriya yetua. 7Ni tiukake, hapaɨna tiuka'ipa tixɨtɨ mekwate'hɨkɨ. Kakaɨyari kahɨkɨtɨni ke'ane weriya yetuaá8Hikɨta, tiukake mɨta tiuka 'ipa yaxeikɨa me'aneneni, mɨta yuxexuitɨ metepitɨariekuni kemete'uyurikɨ. 9Tateɨtame tehɨkɨkɨ tete'uximayatsie Kakaɨyari hatsɨa. Xemeta xehɨkɨtɨni Kakaɨyari tu'tuyarimama. meta wewiyarimama.10Akaxewimekɨ Kakaɨri nenimayatsikayakɨ Ne netiyetuiriyerie, ti'ɨkitame hapaɨ, aixɨti'aneme netitsutɨanikɨ, ne'mikatsutɨatsie mɨta xewitɨ piyewewixime yu'hetsiekɨ. mɨta yuxexuitɨ meke i'ɨwiyani kemete 'uwewiwakɨ. 11Ni xewitɨ kwayɨwe tetexi maukayatsa pɨta ke'ane mankakerie, mɨkɨ'kahɨkɨtɨni, Jesucristo.12Hikɨta, xɨka xewitɨ maukatsutɨtsie rawewieni Orokɨ, platakɨ, tetexi'witsi 'anenekɨ, mexakɨ, xatsikɨ, 13uximayatsikaya kahekɨatsiemɨkɨ, hekɨariya tukari kanihekɨatamɨkɨ. Mɨta kata 'inɨatsiemɨkɨ taipa. Taií kata inɨatamɨkɨ yuxexuitɨ kemete 'uuximayataxɨ.14Xɨka xewitɨ 'uximayatsikakaya 'wikweka, mɨkɨ yuhetsie katihɨimɨkɨ 'imikeri; 15mɨta xɨka xewitɨ 'uximayatsikaya 'utatani, kayukaheiweriemɨ reuyehɨanikɨ; mɨta yukɨmana kakuwikweimɨkɨ, taipa muyuta'una hapaɨ.16¿Xekate 'akumate xeme kename Kakaɨri teyupanieya xehɨkɨ mɨta kename Kakaɨri Espirituya xehetsie 'uyutikitɨa? 17Xɨka xewitɨ Kakaɨyari teyupanieya uta'una, Kakaɨyari kanika 'unamɨkɨ mɨkɨ'tewi. mɨkɨ Hɨkɨkɨ Kakaɨyari teyupanieya aixɨ'ane, mɨta xeme'hapaɨna.18Xewitɨ kwatiyu'itaiyani yukɨmana. Xɨka xewitɨ xehamatɨa pɨtiyukuhɨaweni kename rakumate hikɨ'witari, xeuhayewiri xewitɨ ''kwahau 'enatɨke'ayani'', mɨta rakumaitɨ kanayeiweni. 19Mɨta timaikame 'ikɨ kwie tamatsie hasuni kwatihɨkɨ Kakaɨyarikɨ hatsɨa, paɨmɨ reuku'uxakɨ: ''MɨKɨ RAKUMATE YUXATA KAWIYAMɨKɨ YUKɨMANA TIYUKUHɨAWEKAKU.'' 20Mɨta hekwamekɨ: ''UKIRATSI KATAKUMAIKA NAIME KETIYUKUHɨAWE KE'ANE RAKUMATE YUXATA TIXAɨTɨKɨ KWATIYUNAKE 'ERIIE21Hawakɨri, we'erika teɨteri wahatsɨa! Naitɨtsɨ xepini katihɨkɨ, 22tepa Pablo, yakatixaɨ Apolos yekatixaɨ Cefas, yakatixaɨ kwietamatsie, yakatixaɨ tukari, yakatixaɨ mɨkiriya, yakatixaɨ pini hikɨ, yakatixaɨ pini kentiyɨni. naitɨ xepini katihɨkɨtɨni, 23Mɨta xeme Cristo xetenpinieyatɨni, mɨta Cristo kakaɨyari katipinieyatɨni.

Chapter 4

1Paɨmɨ karikɨ xewitɨ tewi tata eriyamɨkɨ, Cristo nɨ'ari hapɨ metasiere te ɨwɨyamete paleku mete ɨwiya yuri ranyɨne ti awietɨ Kakaɨyaritsie. 2

3Ne hapaɨsta yakɨ panyɨne xeme xenetsi akaxatsiriwani yakatixaɨ tsapa ke ane tewi. Ne nekɨmana nekwa yɨwe pɨnetiuneta huawe. 4Ne nekwarakamate xɨkate tixau xenete atɨtɨaka ne hapaɨsta, pɨ anyɨtɨ'ta kwa anyɨne kename ne tsi nekatiuka iyari. Pɨta payani Ukiyari ke ane nehetsie aixɨ rakayurieni.5Ya umieme ne nekwa haterɨwa yɨkɨ ranyɨneme xeimetsie timieme ka aya'awekaku, Ukiyari mamietsie. Mɨkɨ ti atɨani hekɨariyatsie iya ti awietɨ makuyɨwi mɨta tɨhekɨata kentiyukɨ huawe iyari'te. Umanierita kakaɨyari waya tuiriene yu xexuime kwikari.6Hikɨ'ta, ne iwama, ne nehetsie pɨneti katɨa mɨta'siere Apolos xehapaɨsta paleku ti anenikɨ, mɨta tahapaɨstakɨ xeme xete hetimani ke anyɨtɨ manyɨne ikɨ niuki:'' kwinie hau'erietɨ pekwati kuxatani kwa reuku uxe hapi.'' ikɨ kahukɨtɨni ni yu xewit kwinie tewa kwayukakekanikɨ ni xeime hapaɨsta xeikɨa kwa ukani. 7Mɨta ¿Ke'ane ti'xaɨ ti'xeiya ti'hekɨakame xeme xe'hepaɨsta mɨta hípame wa'tsie? ¿ke kuta xeme xe'anene yakɨ xekwateyatuiriyariewe? Xeme xeyatuiriyarie yakɨ , ¿ketiu xeme xepayuwe'eta pɨ xekwa uyɨni hapɨ?8¡Ari xeme naime xete hexeiya tita xete'hauyahuwa! ¡ Pɨ xetehaeriwa kename xetuminikate! Xeme xeyunɨatɨ meripaɨtɨ xenɨatɨ xete ukatsutɨa tame tekate katsutɨawekaku! yurikɨ, pɨ nereuyahuwa xe nɨaka, tametasiere tenɨakakieyu xehamatɨa. 9Ne pɨnetiku'eriwa kename Kakaɨyari tatsi'ka uitɨa nɨaritsixɨ, texeiyarienikɨ tekwiyanitsie. Tame tepayeitɨarie tehekɨakakɨ naitsarie, metasiere wa hixie akeritsixi siere teɨteri.10Tame tehukɨ tekwa hau'anana Cristo'kɨ, xeme'ta xehukɨ xete akumate Cristo'tsie. Tame tekwa tɨrɨkawi, xeme kɨrixɨa xetɨrɨkawi. Xeme palekɨ xepau enierie, tameta paleku tekwa enierie. 11Meripaitɨ hatiyune hikɨ yaxeikɨa tepauhakakwiku metsiere tepauhariku, wari tete hauyuku ketɨatɨkaitɨ, waɨkawa tetiweiwatɨ, teka ukitɨ.12Tame waɨkawamekɨ tete uximaya ta mamatekɨ tete uximaya. Kepaukɨ temantatieriwa, tame aixɨ tetewara eriya. Kepauku temuweiyarie, tetenewie. 13kepauku te itariekatsie, palukumekɨ tewara huawe. Yatɨtɨ'ta yaxeikɨa meta'te ku'eriya, xatsi hapɨ kwinie tikwematɨ.14Ne ikɨ yenekwa tiku utɨwa nexete winɨamitɨ, pɨta nexeti mari'itɨanike ne niwama wahapɨ. 15Tsepa xeme xemexeiyanike 10 mil tehuwemete Cristo'tsie, xeme wɨukawame xekwa ukayau. Ne nekaratia xe yau Cristo Jesus'tsie, mɨkɨ niuki hekwatsie. 16Ne nexe'inie ne hapɨ xete uhuni'kɨ. .17Ya umieme nexeneyanɨ'airieni Timoteo, aku kwinie nereiyahuwa mɨkɨ hikɨ neniwe yuri ti'erie Ukiyari'tsie. Mɨkɨ xetsi aye eristɨani ne kenere'yexeiya kenetiweika Cristo, metasiere kenetiwa ɨkɨtɨa naitsarie teyupanie mukuwetɨka. 18Hikɨ'ta hipatɨ xeme kwinie tewa xeyuka'uitɨa, pɨxetekahu wu'atɨ xehamatɨa ne nekaranuani.19Neta yapauku xehatsia nepanɨan, xikate Ukiyari pɨreuyahuaka. Mɨta ne neretimani kemente unuka mikɨ kwinie tewa meyuka'uitɨa, mɨta ne newaxeiya xɨkate aku tɨrɨkariya me hexeiyani. 20Kakaɨyari kwieparieya kwa hukɨ xeikɨa kwinie hatɨkuxatani pɨta tɨrɨkariya. 21¿ Xeme tita xetehauyahuwa? ¿Neta xehatsia netiyemie iwaɨya ne akwetɨ nusu palekumekɨ espiritu aixɨ aneme?
Chapter 5

1Tame pɨtete'enana kename xeme tatakuri xeteyupitɨa ukitsi meta siere ukari wamatɨa, mɨkɨ tatakuri akuxi ni'kwatiyupitɨaritɨ getil'tsixi watsata. Tetehahɨaweruwatɨ kename xewitɨ uka'hupu yu'yau ɨyaya matɨa. 2¡Xeme xeteneukatawe'erie ye'xeyɨa! ¿Masi pɨta xeyu'iyaritɨakake? Keane mɨkɨ yetikatɨa kawayahɨiyamɨkɨ xe'tsata.3Xepatsɨ ne'tewapaitɨ nemuyeika tewiyari, mɨta espiritu'tsie ne'nekanieritɨa a'hula, ne'tsɨri iya ne'nentahɨani keane yentikatɨa, heyemekɨ xehamatɨa nemuyeikani hapɨ. 4Kepaukuta xeme xenyukuxeɨrieni mɨkɨ ta'Ukiyari Jesús matɨa, ne espiritu'ta muwa siere yukanieritɨakatsie, ta'Ukiyari Jesús tɨrɨkariyayatsie, ne ne'nentahɨaniri ikɨ tewi. 5Ne yenetiuyurieni ikɨ uki Tɨkakame hatsɨa neiyatuanike mɨkɨ waiyarieya tatsanakɨ, mɨta espiritu'ya kuwikwestɨarieni kepauku Ukiyari hamietsie.6Mɨkɨ mauyu'ɨ aixɨ kwa'ane. ¿ Xeme kuta xekateakumate kename xɨka etsiwa pa'puputsariyame tɨxitsie hahautiwiwieni xeimieme ta'putsare waɨkawa? 7Xeme xekenekahauxinani mɨkɨ pa'puputsariyame hartiane, mɨta xeme xehɨkɨtɨni'kɨ hekwame tɨxi, pani aixɨ ane xehɨkɨtɨni pa'puputsariyame xekahexeiyatɨ. Mɨkɨ Cristo, ta'tewa muxa Pascua'tsie mieme, kaniumierieniri. 8Mɨta xeketanepitɨaka tame tetakuxeɨrieni wiesta tewewiekuni, mɨkɨ pa'puputsariyame tsitiane meta siere tsiranyine kaxuawekaku. Paɨta'ta tame tetakuxeuriekuni pani axɨ aneme tehexeiyatɨ pa'puputsariyame aixɨ manyine'kɨ meta siere aixɨ ane'kɨ.9Ne u'tsika nexeuta'utsiri kename xekwayutinɨnɨweni teɨteri kehate tatakuri meteyupitɨa mɨkɨ ukitsi meta siere ukari wamatɨa. 10Ne pɨnehaitɨ nekwahaine teɨteri aixɨ mekwatekahu anai kwiepa, meta siere naime metetemawie, mete'itawa, teyunaime metewarayexeiya, xɨka xeme xehautewarikuni wa'hapɨsta, pɨtatsɨ xeme anai kwiepa xenekumawere.11Yaumiemeta ne nexeti'utɨirie kename xeme xekwayutinɨnɨweni xeime matɨa keane hasuni tierie tiyukuteruwa, mɨta tatakuritsie u'yeikatɨ mɨkɨ ukari wamatɨa meta siere ukitsi wamatɨa, siere keane naime reuheiwe'erie, yakatixaɨ teyunaime tiwarayexeiya, keane tsitiutaine meta tsiti'itɨa, meta siere keane kwinie tiyu'iwie, keane ti'itawa tinawaya. Ni hamatɨana xekwatenekwaka mɨkɨ yetikamie tewi matɨa. 12¿Ne kuta mana nereuneyahatɨa newatixanetakɨ kehate iya teyupani warie memu'uwa? Mɨta paɨta, ¿Ketiu xeme xe'waxaneta teyupanie meya'uwa? 13Pɨtatsɨ Kakaɨyari kawatixanetamɨkɨ iya yunaime kehate wapaitɨ memu'uwa. "XEKENEWAYAHɨWA IYA TEWI TSITIUKA'IYARI XEME XE'TSATA"

Chapter 6

1Kepauku'ta xeme xekwa heyuti enieka'tsie, ¿ xete hauyanexɨawawe tiwatixanetsiwa aku aixɨ rakayurɨwa yuri kwati'eri sunɨ pɨta yuri mete erie hatsɨa? 2¿Xeme xekate akumate kename yuri mete erie aixɨ mete akayurieni ana'i kwiepa, Xikate'ta xeme aixɨ xete akayuriemɨkɨ kwiepa, ¿xekwayɨwawe aixɨ xete akayurieni echiwa keranyɨneme? 3¿ Xeme'ta xekate akumate kename akeritsixɨ watsie aixɨ tete akayurieni? ¿ Rayu'kiemakamekɨ aixɨ tekate akayurieni rahanayeneika tukari'kɨ timieme?4Xikate xeme xehukɨtɨni aixɨ xete'akayurieni ana'i kwiepa timieme, ¿ketiuru xeteku hayeikawa xanetsika iya wahatsia ke'ane mekwa te uximaya teyɨpanie? 5Ikɨ yenanai'neni xema yukatewiya'tɨyekanikɨ ¿ Xewitɨ xehamatɨa kwa ayewe waɨkawa rakumaitɨ aixɨ rakayurienikɨ xekwa heyuti eniekatsie iwamarixɨ? 6Ye reu'ku uxakɨ, ¡ xewitɨ sasuni ti erie mauyaneni aɨxɨ rakayɨne,tsie yaxeikɨata siere yuri ti eriekame'matɨa, mɨkɨ'ta xanetsika yatuiyani aixɨ rakayuruwa hatsia yuri kati'eriekame!7Xikate tixɨaweni xeka heyutɨ'enieka iwamarixɨ mɨkɨ re a iwarietɨ ti aneni. ¿tsepa tetepitɨani petiukwinixɨ tsiranyɨneme'kɨ? ¿Tsepa tetepitɨani tete'itaiyarie ? 8Xeme'ta kwinie xete uyuri hipame xetewa itaiyatɨ, ¡ ikɨta xe iwama me hukɨ'siere!9¿ Xeme'kuta xekate akumate ke'ane tsimete u iyari me kwua'ya tuiriyarieni Kakaɨyari kwieparieya? Itawaritsie yuri xekwate'erieka. Ke ane tatakuri meteyupitɨa ukitsi, ukari wamatɨa, tananatsixɨ mewara yexeiya, karayunitsixɨ, yu waiyari metua, meta siere iyamexi tatakuri meyupitɨa uki matɨa uki meta siere uka matɨa uka, 10metenanawaya, mete kwieririe, tarɨwekarixɨ, meteyuwawiriwa meta siere yu iwama mete wa itaiya metewanawatsirie, Ni xewitɨ mɨkɨ kwua yemie Kakaiyari kwieparieya'tsie. 11Xeme pɨxe itɨtɨakai. Mɨta paleku xeniu'ti itiyani, paleku xeniu'ti itɨarieni, xemeri ari xepanayahapanie Kakaɨyaritsie tipiyatɨ Ukiyari Jesucristo meta siere Espititu'ya Kakaɨyari.12' Naime netipɨtɨarie tsepa kenetiuyuri.'' mɨta naitɨ aixɨ kwaranyɨne. '' tsepa'ta naime netipitɨarie kenen tiuyuri,'' neta ne kwa a iwarieni yeti anemekɨ. 13''Ikwai hukatsie timieme, metasiere huka ikwai mukayeixanikɨ,'' Meta Kakaɨyari tiyunaime tikumawiriya. Tawaiyari kwa utawewiya tsiteteyɨakakɨ ukimatɨa yakatɨxaɨ ukamatɨa. Ya xeikɨa'ta, tawaiyari Kakaɨyari tipinieya, mita mikɨ Ukiyari rakupinirieni tawaiyaritsie timieme.14Kakaɨyari naime tiutiwewi, kanankuhana Ukiyari meta siere tame Yutɨrɨkariya'kɨ. 15¿ Xeme xekate akumate kename naitɨ xe waiyari Cristo tipinieya? ¿tiyɨwe ta waiyari Cristo tipinieya tete haukupime tete unɨitɨani xeime yu waiyari tuakamematɨa? ¡pɨ kwua ti aneni!.16¿ Xekate akumate xeme kename ke ane yutinɨni yu waiyari tuakame matɨa ayeika xewitɨ waiyari mɨkɨ matɨa? Kenreuku'uxa hapɨ mari'itsika: ''YU HUTATɨ MEPAKɨKA XEWITɨ WAIYARI.'' 17Ke ane'ta makawiya Ukiyari matɨa payeika xewitɨ espíritu Hamatɨana.18¡ Xekeneuyuta'una tatakuri maxuawe'tsie ! pɨxemutiyuane tatakuri tsepa keti anetɨ ta waiyari warie ti ane, meta mikɨ tewi tsiti itɨa tatakuri tiyupitɨa yukɨmana yu waiyari'tsie.19¿Xeme xekate akumate kename xe waiyari hukɨ teyupanieya Espiritu Santo, aku xe hetsie yukanieritɨa aku xeme xeyatuiriyarie Kakaɨyari'tsie? Xeme xekate'akumate kename yuhetsie xekahukɨri? 20Xemeri xekate utinanaiya raya arɨkamekɨ. Ya umiemeta, kwinie raya arɨkame xekenayeitɨaka Kakaɨyari yuwaiyarikɨ.

Chapter 7

1Hikɨta, ikɨ yaranyɨnemekɨ xeme xeneteutautsiri: " Tukari kanakaniereni xete newieka yu'hutatɨ yu'ɨitatɨ xewaukahipiteni." 2Mɨta inɨatsika xuawe'kɨ, waɨkawa tsitiane tixɨaweriwe'kɨ, yu'xexuitɨ ukitsi mekewareuxeiyani yu'ɨitama meta siere ukari mekewareuxeiyani yu'kɨnama.3Mɨkɨ uki neɨke yu ɨya keyatuirieka heitseriemekɨ ke'ikatekani, meta siere ɨyaya yu'kɨna hepaɨsta. 4Uka wikiekame tɨrɨkariya kwahexeiya yu'waiyaritsie, kɨnaya paɨta. Hapaɨnata siere, mɨkɨ uki neɨkekame tɨrɨkariya kwahexeiya yu'waiyaritsie, ɨyaya paɨta.5Xekwateyunamierieka, aixɨ xe'tetixatamerike meta siere kepauku xete hayawarike. Pɨxeketenekahuni kepauku xeme xe'muyutinenewiwanitsie. Xemeta yexetekakɨneme xeyutinɨni tawarita xeyɨwewe, meta tɨkakame xe'utainɨata kwayɨweni xe'hauyahɨakaku kexentekakɨne. 6Mɨta ikɨ pɨnexerahɨawe xemeti'maitɨkɨkanikɨ ne ne'xenɨatɨ nekwahaine. 7Ne tɨtɨ pɨneteuyahɨwa yunaitɨ ne hapɨ xe'anenikeyu. Mɨta yuxexuitɨ Kakaiyari imikieri xemexeiyatɨka. Xewitɨ ikɨ imikieri hapɨ anyineme mexeiya, meta xewitɨ yukɨ aneme.8Ukitsi meyuxexui meta siere ukarawetsixi wiuratsixi, ne pɨnexerahɨawe aixɨ ane xika uyeikani ka'neuketɨ meta siere ka'wikietɨ, ne hapaɨ. 9Mɨta xɨka mekayɨweweni me'tenewieka yu'kɨmanatsie, mekehe yuwitɨkɨni. Aixɨ masi kakuyineni wa'kɨmana xika meheyuwitɨkɨni tatakuri mekwateyupitɨakakɨ hipame wa'matɨa.10Hikɨ'ta pɨnexerahɨawe, kehate memuyuwitɨkɨ nexeyatuirieni ikɨ nɨ'ari, ne tixaɨ, pɨta mɨkɨ ta'Ukiyari: " UKA WIKIEKAME KWAYɨWE YU'KɨNA MUKUE'EIRiWANI." 11Mɨta xɨka mɨkɨ yu'kɨna ukueirieni, yu'xeɨta ke'uyeikani ka'wikietɨ yakatixaɨta mɨkɨ yu'kɨna matɨa keuyutinɨtɨani. meta, " MɨKɨ UKI NEɨKEKAME YU'ɨYA MUKUE'EIRIWANI KWAYɨWE ."12Mɨta kehate memanayuhayawa, ne pɨnexerahɨawe, ikɨ yenetayɨni ta'Ukiyaritsie kwatimieme, xika xewitɨ uki yu'ɨya hexeiyani sasuni katieriekame meta mɨkɨ yu'temawieka hamatɨana uyeikatɨ mekwa uyukue'eriwani. 13Xikata xewitɨ uka yu'kɨna hexeiyani sasini katieriekame meta mɨkɨ yutemawieka hamatɨana uyeikatɨ, siere mekwa uyukue'eriwani. 14Mɨkɨ uki neɨkekame sasuni kwatierie yu'ɨyatsie kau'tsie , meta siere uka wikiekame sasini kwatierie u'tsie siere yu'kɨnatsie. Xɨka pɨkatianenike xe'niwema aixɨ meanenetɨ mekakanakɨkani, meta Kakaɨyari'ri pɨta aixɨ kawayurieka'ri.15Meta xɨka mɨkɨ i'teɨtameya sasuni kwatierie heyani, xeuhayawa tseapa metɨa. Xɨka yetiuyɨni, mɨkɨ'ri mepayukuxɨnaxɨani memeyuwitɨkɨkaikɨ. Kakaɨyari tatsihahɨawe aixɨ iyari tekuteni. 16Mɨkɨtsɨta, ¿Ekɨ uka keperakumate, xɨka a'kɨna pekuwikwestɨamɨkɨ? ya'ta ¿ekɨ hapaɨna ukɨ keparakumate xɨka a'ɨya pekuwikwestɨamɨkɨ?17Xekeneyuhayawani kexente hauyaxiku mɨkɨ tukari Ukiyari xeuyatuiri, aixɨ xetekahutɨ kehapaɨ xe'nɨa xe'Ukiyari. Ikɨ ne nɨari kahɨkɨtɨni naitsarie teyupanie manwetɨka. 18¿Xɨka xewitɨ circuncidado hɨkɨtɨkaitɨni kepauku mutahɨawerietsie sasuni tiutaerienikɨ? Mɨkɨ'ta pɨkwatiyuku hekɨkɨatani incircuncisos wahapaɨ. ¿Xɨka xewiti incircunciso hɨkɨtɨkaitɨni kepauku mutahɨawerietsie sasuni titaerienikɨ? 19Mɨkɨ'ta pɨkwatiyuku hekɨkɨatani kename circuncidado, circuncision kwahɨkɨ meta siere incircuncision tita masi raya'axe. Paɨtatsɨ masi kataya'arɨkani aixɨ hetikamietɨ Kakaɨyari kentinɨa..20Yuxexuitɨ xekeneu'uwani meripai xeteuhukai hapɨ akuxɨ Kakaɨyari kwaxetahɨawiwekaitsie. 21¿Xeme xetehɨkɨtɨkai xemakuwɨkai kepauku Kakaɨyari xe'utahɨawixɨtsie? Tsixekwateha'eriwani ya'umiemekɨ. Mɨta xɨka xeyɨweweni xemayukɨxɨnaxɨani mexɨiwa pɨxeketenekahuni. 22Keanetsɨ iya mutahɨawerie mɨkɨ ta'Ukiyarikɨ makuwieka hapɨ, mɨkɨtsiri Ukiyari ekuxɨname kahɨkɨtɨni. Yexeikɨata keane makuxɨnikai kepauku mutahɨawerietsie sasuni titaerienikɨ kanakuwieka Cristo'tsie. 23Xemeta'ri xeniutinanaiyani raya'arɨkamekɨ, mɨta xeme xekwa'ayukuwɨtɨakari teɨteri watsie. 24Iwamari, meripai tame ketenteuhukai akuxi sasini tekateta'eriewewetɨ yaxeikɨ akuxi tekete'uhuni.25Hikɨta, keahate mekwautineɨkixɨa, ne'Ukiyari nɨarieya nekwahexeiya wahepaɨsta, Mɨta kenentiku'eriwa nexeyatuiriemɨkɨ hauerietɨ neka'ayanutɨ sasuni xeketene'erieka netsɨ Ukiyari'tsie nehaunewaɨriyatɨ ne'naineni. 26Yatianekɨ ne pɨnetiku'eriwa tsitiane tiyahanekɨ mɨkɨ yexei'kɨa xekete'uhuni meripai kexente'uhukai hapɨ.27¿Ekɨ axeɨta petiuyeika peka'neɨketɨ? Tixaɨtsɨ uka pekanekuwauneni a'ɨya pe'eyeitɨanike ¿Ekɨ axeɨta petiuyeika peka'wikietɨ? Tixaɨtsɨ uki pekanekuwauneni a'kɨna pe'eyeitɨanike. 28Xɨka'ta peutineɨke, tatakuri pekwatiapitɨani. Meta siere xɨka xewitɨ uka utiwikieni, mɨkɨ tatakuri kwatiyupitɨani siere. Meta kehate memanyuwitɨni niuki tsiranyitɨ titixuawere mexi yunaitɨ mekuteni, yetiyɨwekɨ ne pɨnetiku'eriwa yu'hɨkɨate xɨka xe'uwani aixɨ kuyine.29Mɨta pɨnepaine ne'iwama: Tukari itsipayetewi. Hikɨ uwa u'mautiyunetsie, xekenewa'hayawani iya kehate yu'ɨitama mewareu'reiya meke hautiteni me'kwawareuxeiyeni hapɨ. 30Iya kehate me'mutitsuana me'kehautiteni me'kautitsuatɨ hapɨ; meta iya kehate me'yutemamawie mekeheu'titeni me'kwayutemamawieka hapɨ; iya kehate mete na'ne me'kehautiteni tixaɨ mekwate'unanai wa'atɨ hapɨ. 31Meta Iya kehate kwiepa kementeyurie pɨmekete'yumateni kename anai kwiepa tsimekwate'uyuri hapɨ, mɨta kwie anai'kuma kaneuti'hurani kumawere.32Ne pɨ'nereuyahɨwa kename xeme xe'xɨxɨninikeyu xe'kahauyu iyaritɨatɨ. Iya uki kwa'neɨke kaneuyu iyaritɨaka waɨkawa yu'Ukiyaritsie timiemekɨ, mɨkɨ aixɨ rei'eritɨamɨtɨ . 33Mɨkɨtsɨ'ta uki neɨke kaneuyu iyaritɨaka waɨkawa anai kwiepa timiemekɨ, meta siere kehapaɨ ti'nɨtɨani yu'ɨya. 34Mɨkɨ kaneutewani. Uka'ta keane kwa'wikie ya'ta mɨkɨ uka tatakuri kwarexeiya kaneu yu'iyaritɨaka waɨkawa yu'Ukiyaritsie timiemekɨ, kehapaɨ ti'utsieka waiyarieya meta siere espiritu'ya. Mɨta Uka wikie siereta kaneuyu iyaritɨaka anai kwiepa waɨkawa ranierekɨ, meta siere kehapaɨ yu'kɨna ti'nɨtɨani.35Ne pɨnepaine xe'hetsie miemekɨ nexe'parewiemɨtɨ, ne xeme nexe'tinamirietɨ ne'kwahaine. Ne ikɨ yenepaine aixɨmanyinekɨ, xɨka paɨmɨ xetekakɨne Ukiyari aixɨ xete'haueritɨatɨ xe'pakɨne tsixekateku'eriwatɨ.36Xɨka'ta xewitɨ uki mɨkɨ yu'niwe kapitɨaka tiwikienikɨ, mɨkɨtari uka hauyumarieka, mɨkɨ yauya ke'ipitɨaka tiwikieni, tatakuri kwatiyuku'pitɨwanikɨ yu'xeɨta u'uyeikatɨ. 37Keaneta yu'iyaritsie aixɨ ti'kamie , tixaitɨ katiyunamirietɨ, yu'hetsie hauyu'waɨriyatɨ muyeika, pɨtiu'yuhɨaweka yu'iyaritsie, yu'niwe ɨwiyatɨ tatakuri tinamirietɨ, mɨkɨtsɨ axɨ katikamie'mɨkɨ. 38Mɨtsɨ yu'hutatɨ, iya keane yu'niwe yatuani tatakuri katiyupitɨaweme tiwikienikɨ aixɨ kayɨane'mɨkɨ, meta iya keane yu'niwe kwayatuani tiwikienikɨ masi axɨ waɨkawa katikamiemɨkɨ.39Mɨkɨ uka yu'kɨnatsie kanakuwieka mexɨ mɨkɨ ayeniereni. Xɨka'ta kɨ'naya umɨni, mɨkɨ kanakuxɨnimɨkɨ wikiekai xɨkata tawari hau'wikimɨkɨni yɨwe tiwikieni tseapa keane matɨa, yu'Ukiyaritsie xeikɨa. 40Ne pɨnetikueriwa xɨka yu'xeɨta u'yeikanike yu'temawietɨ masi puyeikanikeyu. Ne'ta pɨnetikueriwa kename siere ne ne'hexeiya Kakaɨyari Espritu'ya.

Chapter 8

1Hikɨ'ta ikwai yusite wewiyakate wa'mawarika: Tame tete'nakumaika mɨta siere teneiti'enieka.'' Tame te peixeiya ti'maiweni mɨta keane ti'maiwe peiyahɨani mɨta Kakaɨyari imikierieya peyehɨani. 2Xɨka xewitɨ paɨ tiku'eriwani kename tixaɨ rakumate, mɨkɨ tewi akuxi kwarakumate ke'hapaɨ reitimani. 3Mɨta xɨka xewitɨ Kakaɨyari hauya'hɨaka, mɨkɨ tewi Kakaɨyari pi'xexeiya.4Mɨta yusite wa'ikwai mawariekame mɨkɨ'tsie: Tame tetenakumaika kename e'na kwie'tama'tsie yusi wewiyakame tixaɨ katihɨkɨ'' ''tawarie Kakaɨyari xewitɨ kwa'hɨkɨ, Kakaɨyari ka'yuxewini xekɨa.'' 5Kɨrixɨa me mu'uwa me tete'tewatɨ yusite nenekamete, yatɨni ta heima yuawi'tsie meta siere kwiepa, ''yusite nenekate'' meta ''ukirawetsixi wiyeriekate'', 6Mɨta tame ta'hepasta ''Kakaɨyari Yaukame ka'yuxewini, mɨta Mɨkɨ tinaitɨ pini tixuawe kati'pinieyatɨni, mɨta kɨmanakɨ tame te niu'uwani, mɨta yaxeikɨa ka'yuxewini Ukiyari Jesucristo, meta mɨkɨ muyeikakɨ naitɨ pini ka'ti'xuaweni, meta siere hapaɨna tame kɨmanakɨ te'neniu'uwani.''7Yatɨtɨ, ikɨ ráyukumate me yunaime'tsie kwatimieme. Ta'aurie mawetse, hipatɨ meripaí mete niuyuti'ɨkitɨani yusite wewiyakate me waráyexeiyanikɨ, Mɨta mɨkɨmexi ikwai meniukwani sasúni me ayeitɨatɨ yusi mawarieya. Iyaritɨarika'tsie paɨ tiane mistuni mɨta mɨkɨ kwayɨwe.8Mɨta ikwai tame kwatatsi'hekɨata kakaɨyari hɨxie. tame tekwa'antikɨka xɨka tekate'u'kwani, ni'ta hapaɨna aixɨ teteka'hutɨ tekwa'a'kɨne. 9Mɨta xeneyu'ɨwiyani xeta'tuiya'tsie raya'atɨ kwa'ayuyeitɨaka mɨta iyaá ke'ane kwa yɨwe sasúni eriyerikaitsie petiwitseni. 10paɨ xeteneuyu hɨawi kename xewitɨ xetsi'xeiya, keane rakumate, meta keane tikwaá ikwai yusite wewiyakate wa'pini teyupanieya'ta. ¿Mɨkɨ xe'yɨwekaríya kwa hɨkɨ iyari'tɨarika'tsie mɨta temawiyeri ikwaiyakɨ tita yusite wewiyakate meteye'tuiriyerie?11Mɨta a'enierika'tsie hakunenakɨ sasúni ranyɨneni hapaɨ kemɨtiane yusite wewiyakate wa'huye'ta mɨta siere iyaá me'kwayɨwawe, ta'iwakɨ Cristo kaniu'mɨni, mɨta mɨkɨ kaneuye'wemɨkɨ. 12Mɨta mɨpaɨ, kepauka xeme tatakuri xe'teniyupitɨakuni yu'iwama wa'hepasta meta xe'teniwakwinitɨakuni me yɨyɨri iyari yu'hɨawiwekɨ, xeme tatakuri xe'teniyupitɨaka Cristo hepasta. 13Xɨka'ta ikwai kɨmanakɨ ne iwa he'tiweni, tawarieri hekwa'mewekɨ waí ne kwatikwáni, meta ne iwa ne kɨmanakɨ kwe'hetiwautseni.

Chapter 9

1¿Ne nekatixɨni? ¿Ne nekatihɨkɨ nɨ'ari? ¿Ne nekatixeiyawe Jesús ta'Ukiyari? ¿Xekatehɨkɨ xeme nemate neti'uximayakɨ 'Ukiyaritsie? 2Xɨka ne nekahɨkɨni nɨ'ari hipame wahepaɨsta, ayɨweka ne'nehɨkɨ xehepaɨsta. Xemetsɨ xenehɨkɨ xete'akumate kename nɨ'ari nehɨkɨ Kakaɨyari hapaɨsta.3Ikɨ kahɨkɨtɨni kɨmana ne'nekunarɨma iyamexi menetewawirietɨwekɨ: 4¿Tame tekwayɨwawe tete'ukwani? Mɨta temanhareni? 5¿Tekateyɨwawe tame xeime ɨyaya temewitɨni ke'ane yuri ti'erie, mete'uhu hapaɨ nɨ'aritsixi mɨta 'iwamarixi Kakaɨyatsie, mɨta Cefas? 6¿Sunu xei'kɨa tehɨkɨ Bernabe mɨta ne ke'ane me'mexeiya 'uximayatsika?7¿Ke'ane ti'uximaya xutaru hapaɨ yukɨmana? ¿ Ke'ane kaxie iteɨriyari kakeni mɨta 'ikwaxiyari kwatakwani? ¿O, ke'ane muxatsi wa'ɨwiya mɨta watsitsi kwa'ie? 8¿yanemaine né nehekuhanaka tewi kenti'nɨ'a'tsie? ¿ paɨ seire karaine mari'itsikatsie?9Mɨta paɨ'reuku uxa Moisés mari'ixikaya'tsie: '' TURU PEKWA'UKAHATɨWANI TAXEKA'TA KEPAUKA IKU'TSIE KEKANENITSIE.'' ¿ sasuni turutsixi wa'tsie mieme kakaɨyari ɨwiyarieya re'xeiya? 10¿mɨkɨ karaniuka tame ta'hehepaɨsta? ikɨ ta'hetsie mieme kaniuta utɨarieni, mɨta hararuwiwame kanika hararuwimɨkɨ tita'kwewietɨ, mɨta ke'ane u'wawe hɨkɨ ke'uti uni tita'kwietɨ tɨtawanikɨ yu'itsanari. 11Xikata teme te'uka eni imɨari katiyu hekɨakamemɨ xeme xehetsie ¿tiwaɨkawa ta'hepaɨsta temuka itsana pini tetekuparuwa xeme xehetsie mieme?12Xɨka hipatɨ paɨ metekakɨne ikɨ rakaxewi'tsie xa hepaɨsta, ¿tameta masi waɨkawamekɨ tekate hei xeiya? ¿ yatɨtɨta, tame tsitekwa haitɨka ikɨ makaxewitsie. wa hepaɨsta, tame tetewanewirie naime teka'akɨnekɨ tsiti iyaritɨwame Cristo niukɨeya hepaɨsta.¿ 13Xekate akumate xeme kename meteparewie teyupanie meya tuiriyarie yu ikwai teyupanie mieme?¿ xekate akumate xeme kename iyamexi mete'parewie niwetari'tsie metewa tita tiyetuiya niwetari'tsie ? 14Yaxeikɨata ukɨyari paɨ tiwaru nɨ'a iyamexi ke'ane meku'xata kakaɨyari niukɨeya mekeya'tuiriyarieka yu parewiya niukɨ'tsie mieme.15Mɨta né nekwa'itawauwe xeime ikɨ rakaxewi. mɨta ne' ikɨ nekwaraka utɨwa tixaɨti paɨ tuyɨnikɨ ne hepaɨsta. mɨta né nemanayahana nemɨni nike xeitɨ netiku namirieka ikɨ'tsie we'eriyatsie. 16Mɨta xɨka kakaɨyari niukɨeya ne'uta'xata, neta nekwaheu xeiya nemuta niuni nehaune we'etatɨ, mɨta ne ikɨ paɨ nekatinika'yeimɨkɨ. ¡ nehetsietsɨri né kenemureu'yemieni xɨka kakaɨyari niukɨeya neka'utaxata!17Mɨta né ikɨ paɨ netikayani aixɨ iyarikɨ, né imikɨeri nekanexeiyani. mɨta xɨka paɨnetikayani aixɨ iyarikɨ ka anemekɨ, ne akuxi nekanexeiyani uximayatsika ,neraya'atɨani neya'tuiriyarie. 18¿ke'ana, mɨta , hɨkɨ ne imikieri? kepauka ne nuikɨ nemuyetua'tsie, né neke'u'yɨwekaxɨa niuki neyatuani nekatipitɨarietɨ mɨta paɨ nekwatikamie ne xewiriyarika'tsie niuki' hepaɨsta.19Mɨta tsepa né netatuiya naime'tsie, né nekanayani tiparewiwame naime wa hepaɨsta, né newara iwakɨ waɨkawa teureri. 20Judio'tsixi wa'hepaɨsta Judio nepayuyeitɨ, newa iwamɨtɨ judio'tsixi. iyamexi mari'itsika hepaɨsta, mari'itsika hepaɨsta nemuhui, newara iwakɨ imexi ni'aritsika hepaɨta memu'he, ne yanetikatɨa tsepa né nehetsie nekwayukanieritɨakai mari'itsikatsie.21Mɨta iyamexi ke'ane mari'itsika hepaɨsta mekwa hau enanan, ne'mayu'yeitɨa wapai mieme mari'itsika'tsie, tsepa né wapai nekwayu'kanieritɨakai kakaɨyari mari'itsikaya'tsie , paɨta Cristo mari'itsikaya'hetsie. né yenetikatɨa newara iwakɨ iyamexi wapai meyuka'nieritɨa mari'itsika'tsie. 22Mekwa yɨwawe wa hepaɨsta neka yɨwetɨ nepatɨa. né nemayu'yeitɨa naime'tsie naime teuteri wa hepaɨsta, mɨta ne yɨwekaxɨani naimetsie newaku wikweistɨanikɨ hipame. 23Mɨta né hikɨ yanetikamie naimetsie ikɨniukitsie hakunena, mɨta né netiparewienikɨ imixieritsie.24¿ Xekwate akumate xeme i'warika nauxari'tsie naitɨ nanauxamete me' utinautsa iwarika nautsari'tsie , mɨta xeikɨa yu'xewitɨ imikieri katiya'tuiriyariemɨkɨ? mɨta xeneuta nautsa imikieri xema iwakɨ. 25xewitɨ wai'kame kanei xeiyani yu kemakaxɨani naime tiyu'ɨkitɨanetsie. mɨkɨmexi yemeteka'hu meyatuiri'yarienikɨ xeime kuruna xɨweme yayeikame, mɨta tame temuti'nautsa teyatuiriyarienikɨ xeime kuruna tsikayɨwe ka'xɨwe. 26Mɨta né nekwa uta'wɨxarika tixaɨti tsiranyɨnemekɨ, nekwayumiene eka ne' anya hutsunatɨ. 27Mɨta newaiyari kemarikatsie nekaneiya'hatɨaka mɨta né nekane'yeitɨaka makuwie, mɨta arikerike netita'xatame hɨpame wa hepaɨsta , né kwa'hɨkɨtɨni nemanaya hɨiya.

Chapter 10

1Pɨnereuyehɨwa xetehetimanikeyu, ne'imama, kename tayeyauma me'ayekɨ yunaitɨ haiwi hetɨa mɨta yunaitɨ haramatsie mepankɨ. 2Yunaitɨ me ɨ'ɨwatɨ mepakɨ Moisés hatsia haiwitsie meta haramaratsie, 3Mɨta yunaitɨ mete'ukwai 'ikwai Espiritutsie timieme. 4hapaɨnata tetetsie mepahari Espiritutsie miemekɨ warankuwei, mɨta tete kahɨkɨtɨkaitɨni Cristo.5Mɨta Kakaɨyari 'kwa'akaxewikai yuwaɨkawame wahamatɨa, Mɨta wamɨkite tiumawitsie warutixɨri. 6Hikɨta ikɨ yaranyɨne hekɨariya kahɨkɨtɨkaitɨni tahetsie miemeyari, mɨta tame pɨranyɨneme tekwa te'uweiyanikɨ, mɨkɨmexi me'muyɨ wahapaɨ7yusite xekwawarayexeiyani, mɨkɨmexi yemeyupaɨmetɨ memuyɨ wahapaɨ. Ikɨ kahɨkɨtɨni reuku'uxa hapaɨ: ''TEɨTERI MEPANKAYAXIXɨ METE KWANIKɨ MɨTA MEMANHARENIKɨ, MɨTA MEPANKU'UÍ METIWAIKAKE.'' 8Tatakiri tekwatetapitɨaka 'ukitsi wahamatɨ meta 'ukari wahamatɨa, mɨkɨmexi meyuwaɨkawatɨ memuyɨ wahapaɨ. Xeitukaritsie ventitrés mil teɨteri mepukwi mɨkɨ yeme'uyɨku.9Haɨpaɨna Cristo tekwa 'inɨatatɨweni 'inɨatsikatsie, mɨkɨ meyuwaɨkawatɨ memuyɨ wahapaɨ mɨta mepuka'unarie kukuterixɨ wakɨ. 10Mɨta, nɨuki xekwaxɨatɨaka, mɨkɨ meyuwaɨkawatɨ memuyɨ wahapaɨ, mɨkɨ mepuka'unarie akeri tiyumiekamekɨ.11Hikɨta, ikɨ'yeranyɨnemekɨ yetiwaruyuri mɨkɨmexi tete'akumaikakɨ tame. Yakatiu 'utsieni tetehetimanikɨ, tame, kaniuhurani kwie tama makaxɨnitsie. 12Hikɨta, ke'ane pɨtiyukuhɨawe kename aixɨ reukuwe keyuɨwiyani ka'atiwenikɨ . 13Ni xewitɨ 'inɨatsika xehatsɨa kwaye'awe kwinimieme ti'anetɨ14Yu'umieme, ne'iwama, xeuyuta'una yusite wahepaɨsta. 15Ne nexehahɨawe teɨteri meyukuhɨawe hapaɨ, mɨta xeyɨwekaxɨani xenetsitixaneta kenemainekɨ 16Tekɨxi 'imikeri tame aixɨ temiyurie, ¿ tekate'itawani Cristo waíyarieyakɨ 17Mɨta kepauku pani teta'takainienitsie, tame, tetawaɨkawakɨ, taxewitɨ waí'tehɨkɨtɨni. Tame teyunaitɨ pani tsinekame teniutakwani teyunaitɨ.18Xewaruxeiya teuteri Israel kekatari: ¿Mɨkɨmexi mekatehɨkɨ kehate metekwuaá yusite wamawari mɨta meteparewie niwetaritɨa? 19¿kenehaine tamɨta? ¿Kename yusite tixaɨtɨ metehɨkɨ? ¿O kename yusite wa'ikwai mawari tɨxaɨtɨ tihɨkɨ?20Mɨta ne'yenemaine'ikɨ pinite gentiles'tsixi mete'ayexeiya mete'umawarɨme, kename mɨkɨmexi meteyexata ikɨ'pinite temɨarixɨ wahatsɨa mɨta Kakaɨyari hatsɨ'hawaikɨ. ¡Ne pɨnekwareuyehɨwa xeteparewiekaka temɨarixɨ wahatsɨ! 21Xeme xekwayɨwawe xeman'ieni Ukiyari te'kɨxieya mɨta temɨarixi watekɨxi. Xeme xekwayɨwawe teteɨtamete xemakɨne Ukiyari mexayatsie mɨta temɨarixi wamexatsie. 22¿O tepitamani tame Ukiyari ti'ɨtetsanikɨ? ¿tame masi tetetɨrɨkawi keyuri mɨkɨ?23Naitɨ tiyupitɨaritɨ, mɨta naitɨ tahetsie kwatimieme. naitɨ tiyupitɨaritɨ, mɨta yunaime mekwawatiwaweriya teɨteri. 24Ni xewitɨ kwawauneni yuhetsiekɨ aixɨ'anyɨneme. Yamanyɨnekɨ'ikɨ, yuxexuitɨ mexka'iwautɨweni aixɨ'manyɨne yu'iwama wahapaɨsta.25Xeme xeyɨwawe xete'ukuani tsepa'tita pinite tituiya tawatuiya, xekaha'iwatɨ keranetɨarie. 26Metsɨ ''KWIE UKIYARI KATIPINIEYATɨNI, MɨTA NAITɨ'TITA HETSIENA TIXUAWE.'' 27Xɨka xewitɨ'yuri kwati'erie xe'uta'inieni xetekwanikɨ, mɨta xeme xeti'ani xeyehukɨ, xetekwanike tsepa'tita pinite mana xete'apiniyerie xekaha'iwawatɨ keranetɨarie.28Mɨta xɨka xewitɨ pɨmetiutahɨawe: ''Ikɨ'ikwai kahɨkɨtɨkaitɨni mete'ayexeiya wamawari,'' pekuatikwaka. Ikɨ kɨmana ke'ane yemutayɨ, mɨta yeranyɨneme tita'aixɨ kwati'ane. 29Ne'nexata ahetsie kepenti'akuhɨawe, pɨta xewitɨ kentiyukuhɨawe tewi. Mɨta ¿ketiuru nexɨnikɨ hekɨa netakerieni xewitɨ kentiyukuhɨawekɨ? 30Xɨka ne netiuparewieni 'ikwaitsie nenetemawietɨ, ¿ne nekwayɨwe xeime nepitɨani nenetemawiekɨ?31Yu'umieme, tsepa xete'ukai o xe'anhieni, o tsepa'kexente'uyuri, pɨxeteneuyuri tinaime Kakaɨri 'aixɨ'ane haɨpaɨta. 32Tsipekwatiwa'eritɨaka Judiyu'tsixi hapaɨna Griego'tsixi hapaɨna Kakaɨyari teyupaniemama. 33Ne'pɨnetiku'eriwa memauyutemamawiekakeyu yunaitɨ tinaimetsie tsepa keranyɨnemetsie. Ne'kwawaune nehetsie'aixɨ ti'anenikɨ, pɨta yuwaɨkawame wahetsie ti'mieme. yeneyɨane 'ikɨ'iyamexi mekuwikwenikɨ.

Chapter 11

1Xenetsi'ɨketɨ ne'hapaɨ xeketeneu'huní, ne'hapaɨ nemé neni'ɨkení Cristo. 2Né aixɨ nexetikuxata xeme xenetsi'aye'eriwakɨ naime'tsie. yexeteka'hukɨ naime ɨkitsika ke anyineme nexeyatuiri xeme. 3Hikɨtá ne pɨnereuya'hɨwa xeme xekeneti'enietɨkɨkani Cristo mu'ukame hɨkɨ yunaime ukitsi wa'epɨsta, ukitsi'tá mu'ukame hɨkɨ uka hepɨsta, mɨta Kakaɨyari mu'ukamé hɨkɨ Cristo hepɨsta. 4Tsepa'ke'ane uki yunenewie Kakaɨyari niukieya'yatua yu'mu'ú anaka'eimatɨ yukɨmanakɨ tsiti'aneme tiyuwiwirie.5Tsepa ke'ane uka uyuta'nenewieni yatɨni'kakaɨri niukieya yatuani yu'mu'u ka'anayu'kaeimatɨ haxɨtikamietɨ hɨkɨtɨni iya yumu'ú hepɨsta. Yaxeikɨa anyitɨ payeika huapai muyuxikani'hapaɨ mu'umetsetɨ. 6Xɨka xewitɨ uka yu mu'u ka'anakaeimani, mɨkɨ keuyukaxini ichi'uwietɨ. Xɨkatá tewiweni uka hepɨsta yu kɨpa mukaxini muyukamesteriya, yumu''u ke'anakaeima.7Uki kwayɨwe pɨkwareuyetsetɨtɨ yumu'u manakanáka, Kakaɨyari yu hapaɨ tiwewi'kɨ uki'tá mihekɨatakɨ Kakaɨyari kentiyɨwe. uka'tá hɨkɨ kentiyɨwe uki. 8Mɨkɨ uki kwau'tawewiyakɨ uka'tsie. ta'urie mawetsekɨ pɨta, uka putawewiya ukitsie.9Ni'hapaɨna uki kwa'utawewiya uka hetsie'mieme. Ta'urie mawetsekɨ pɨtá, uka putawewiya uki hetsie'mieme'kɨ. 10Ya'umieme uka ke'heixeiyani yumu'ú manakanani, yu'hekɨakakɨ uki hau'enietɨ mu'ukame'tɨnikɨ, kenti'ané iya akeritsixi wahepɨstakɨ.11Ya'umieme, ukiyaritsie tetewiya, uka hepɨsta kayɨwe'pauyewetse uki'matɨa meyuparewiekakɨ, ni'uki kayɨwe'pauyewetse uka'matɨa meyuparewiwkakɨ. 12metsɨkarikɨ uka uki'tsié nayenéni, yaxeikɨa uki payené uka'tsie. Mɨta naitɨ yeti'ane Kakaɨyari'tsie timieme.13Xekeneu'timaixɨa xeme siere: ¿aixɨ tiuyu'hekɨkɨare'aku uka Kakaɨyari hatsɨa yunenewieka yu'mu'u antiyepietɨ? 14¿ketete haukunuiwa'tsie katiyu'hekɨa xɨka uki yu kɨpatsie akatɨtɨni, katewiweni mɨkɨ'epɨsta. 15¿Yetete haukunuiwa'tsie hapaɨna 16mexɨka xewitɨ reuxeiyani ikɨ'hepɨsta, táme tekua'heixeiya tawarí'xeime yukɨ'tete u'hukaame, ni'mamuyuku'xexeɨriwa Kakaɨyari mayuyexeiyatsie.17Ikɨta ɨkitsuka waritana, hɨrixɨa aixɨ'kaaneni nekuatayini. Kepauku xeme xemuyukuxexeɨriwa, aix ti'anenikɨ xekayɨa, pɨta aixɨ kwatianenikɨ. 18Ikɨ matɨarieka, ne pɨnetiena kepauku xeme xemuyuku'xexeɨriwatsie, xekayuwiyakamekɨ xeyɨa'xeme, ya'paɨmemetsie yuri nepayeitɨa'ne. 19kaukwa'xeme xenexeiya xeyutaxɨriekakɨ yapapaɨmetɨ, hiaptɨ aixɨmetekahukame xekuane'warayeitɨa hipametá hawaikɨ.20kepauku xeme xemuyuku'xexeɨriwa, kwahɨkɨ ikwai ta'Ukiyaritsie miemekɨ. 21kepauku xeme xete'utikwa'atsie, yuxaxuitɨ yu'ikwai xekuane'yurie mexi'kuxi hipatɨ maka'heixeiyani xe'hetsie mieme. Xewitɨ mau'hakamɨkɨni xewitɨta titaweni. 22¿Tixaɨ xekate'heixeiya kuta xeme kita tiukwani yatɨni tixaɨ ranu'ieni? ¿xepi'uxie sɨnɨ'xeme mamuyuku'xexeɨriwa Kakaɨyari hepɨsta xewatewinɨa iya ke'ane tixaɨ makate.hauxeiya? ¿kerií nexera'hɨaweni? ¿aixɨ nexeti'kuxatani? ¡nitsɨhawaikɨ mɨkɨ'yamanyinekɨ!23Ne'neyatuiriyarie Ukiyari hepusta hapaɨna nexetiuta'ukitɨa xeme, kename Ukiyari Jesús, ana tɨkarikɨ mu'kuamanarietsie, pani'pankuɨi. 24waritana pampariusi utayɨka, pitataraxɨ pɨputayɨ: "Ikɨ kahɨkɨtɨni ne waiyari, xe'hetsie mieme. pɨxekeneuyɨximeni xenetsi'aye'eriwanikɨ."25Yaxeikɨata hapaɨna Mɨkɨ pan'kuhá tekɨxi tiukwaka waritana, pɨputayɨ: "Ikɨ tekɨxi hɨkɨ hekuame nexe'akaxewiririeni ne'xuriyakɨ. Paɨmɨ xeke'tenekahuni kepamexa xeme xemanu'ieni, xenetsi aye'eriwanikɨ." 26Mɨkɨtsɨ kepauku xemiti'kwa'ani ikɨ pani xemanye'enitsie ikɨ tekɨxi, xeme xepexaxatani kentiu'mɨ Ukiyari kepaukurike Mɨkɨ nuani.27Tsepa'ke'ane, mexi, xɨka'ikwani pani yatɨni anu'ieni Ukiyari tekɨxieya karekanakemekɨ, hetsiena rahɨiyani iya tewi hpaɨna xuriyaya ta'Ukiyari. 28yexeke'tenepitɨaka iya tewi ke'uyuxeiya yu'kɨmana kuxi, paɨmɨ tikayayu xekeneupitɨa mi'kwani pani hapaɨna manu'ieni tekɨxita. 29ke ane tikwani ya manu'ieni ka'itimaixɨame tewi, pitikwani penu'ieni manta hɨiyanikɨ yuhetsie miemekɨ. 30Ya'umieme meyu waɨkawatɨ xeme xetsata mekwa'hauyuwaɨririya metekukuye, hipatɨ'xeme mepau'kukutsu.31Mexɨkatá te'ayutixeiya'tɨkɨkani tame takɨmana, tekua'antaxɨriyani. 32Kepauku te'manatxɨriyani ta Ukiyari hepɨstakɨ, te'hɨkɨtɨni te'hataris'tɨariwatɨ, tekatakú te antaxɨritanikɨ iya'wamatɨa kwiepatari.33Mexikuxi, ne iwama, kepauku xemuyu'ku'xexeɨriwani xete'kwanike, xekeneuyu kwekwe'wiani hipame wamatɨa. 34Xɨka xewitɨ hau'hakamɨkɨni, ketiukwani yu kita, kepauku meyuku'xeɨrienitsie ikɨ kwahɨkɨtɨni manta'hɨiyanikɨ. Mɨta hipametsie timieme xete'uta'utɨa, nexeyatuirieni ɨkitsika kepauku yeti'aneni.

Chapter 12

1Mɨkɨ aku imikieri'tsie timieme espirituales, iwamarixi, pɨnekwareuyahuwa xekwa'te akumaika mɨkɨ'kɨ. 2Xeme xete'akumate yɨkɨ tianeme xete warayexeiyakaitsie, xemu hapawakai tananatsi'xi wahatsɨa meka niuweweme. 3Ya umieme'ta, ne pɨnereuyahuwa xete akumaika ni xewitɨ ka utaniukame tɨrɨkariyaya'kɨ Espiritu aku Kakaɨyari mu'tayɨni kwayɨwe: '' Jesus tsi'ti itɨarie.'' Nita siere mutayɨni: '' Jesús kawa Ukiyaritɨni'', xeikɨa yuwe mɨkɨ Espiritu Santo.4Hikɨ'ta yɨkɨ ti anenetɨ tixuawe imikieri, mɨta Mɨkɨ hɨkɨ Espiritu yaxeikɨa. 5Waɨkawatɨ xɨawe Kakaɨyari uximayatsika'ya, mɨta Mɨkɨ hukɨ Ukiyari yaxeikɨa. 6Meta siere xuawe uximayatsika yɨkɨ ranyɨtɨ, mɨta mɨkɨ yaxeiɨ hikɨ Kakaɨyari yetiyuriewe yu naime wa hetsie.7Hikɨ'ta, yu xexuitɨ xete yatuiriyarie ti hekɨakame'kɨ imikierieya Espíritu, yunaitɨ xeyuparewiekakɨ. 8Mɨta Espiritu xeime yatuirie niuki kwinie timaiweni'kɨ, mɨta xeime niuki kwinie rakumaika'kɨ ya xeikɨ'ta mɨkɨ Espititu tiutayurɨwa.9Xeime'ta, yetuiriyarie kwinie yuri ti erieka'kɨ yaxeikɨa'ta Espiritu tiyatuirie, meta xeime yetuiriyarie, imikieri hipame herie waranenetɨwanikɨ yaxeika'ta Espiritu tiyuriene. 10Hipatɨ'ta meya tuiriyarie tɨrikariya memexeiyani, mɨta hipame meyatuiriyarie metexeiyastɨarieni kentiyɨni rakamietsie. Xewitɨ'ta yatuiriyarie nierenikɨ xɨkate hikɨtɨni paleku ti'ane nusɨ tsiti'ane hukɨ, hipame'ta waɨkawame muniukani Kakaɨyari niukieya, xewitɨ'ta yɨweni mɨkɨ niuki yamanyɨne mitahɨani ke anyɨtɨ manyɨne. 11Mɨkɨ'ta yaxeikɨa yusewitɨ Espiritu naime'kɨ ti uximaya, imikieri wayatuirietɨ yu xexuime, Mɨkɨ ke ane reumimɨkɨni.12Paɨmɨ'hapɨ ta waiyari xewiɨ hukɨ mɨkɨta waɨkawa reukapine, mɨta mɨkɨ naitɨ reukapine mana timieme waiyarieyatsie, paɨmɨta siere ti anetɨ hukɨ Cristo'tsie. 13Mɨkɨ'ta te yunaitɨ temuti hiyarie xeime waiyaritsie Espiritu'ya'kɨ aku Cristo, tsepa tehukɨ Judíos yakatixaɨ Griegos,14Tawaiyari xeikɨa xewitɨ kwa hukɨ, pɨta waɨkawa meyunɨtɨ. 15Xikate ɨka pɨ utayini: '' Mama nekwa hukɨkɨ, ne tewi'tsie ne kwamieme,'' hawaikɨ ya humieme yakɨ raya atɨ kwa ayani. 16Mɨta xikate naka utayɨni: '' Huxi nekwa hukɨ'kɨ, mɨkɨ yakɨ raya'atɨ kwa ayani. 17Xikate'ta naitɨ ta tewiyari hukɨtɨni huxi, ¿ kewata hanierenike ta nakate? Xikate'ta naitɨ tatewiyari hukɨtɨnike naka, ¿ kewata tatsuri pehukɨtɨnkeyu?18Mɨkɨ'ta Kakaɨyari paleku tiukapi ta tewitsie aku tawaiyari 19Mɨkɨ ke apɨ reunake'eriekai. Xikate naitɨ ya xeikaɨa ti anenenike, ¿kewa'ta peyukuhayeikawa ta tewira? 20Hikɨ'ta tiwaikawatɨ reukapine, yaxeikɨata xewitɨ tewi hikɨ.21Mɨkɨ'ta hɨxi pɨ tiutahuawe mama kwayɨwe: ''Tixaɨtɨkɨ nekwametinake'erie.'' Mɨta mu'u pɨtiutahuawe ɨkate kwayɨwe: '' Tixaɨtɨkɨ nekwametinake'erie.'' 22Tsepa'ta ta tewitsie reukapine tiuyuxexeiya kename tixaɨkɨ katiyuna'keerie yaxeikɨa kwinie raya axe. 23Meta yaxeikɨa tewi'tsie reukapine pɨxɨkate teteku'eriwani kename kati yunake'erie, tame tepiyatuirie waikawa masi raya akanikɨ, meta siere tapini reukapine paleku kwatiuyu hekɨkɨare ti awietɨ waikaba masi tepi uximaya. 24Mɨta ke ane aixɨ tiuyu hekɨkɨare ta tewi'tsie reukapine hami uximayakari kwati ane, aixɨtsɨri katiuyu hekɨkɨare. Mɨkɨ Kakaɨyari ya aneme tewi katiu'tawewi, kwinie raya arɨkame mayetɨa iya tiuyu hekɨkɨarekai kename karaya axe.25Mɨkɨ ye tiuyuri kwa aya waɨkawani'kɨ ta tewiyari, pɨta mɨkɨtexi tewitsie reu kapine yunaitɨ meyu ɨwiyani'kɨ yaxeikɨa mete hauyu'eriyatɨ. 26Mɨta xikate xewitɨ ta tewiyaritsie reukapine tiu kwine, mɨkɨ'ta yunaitɨ mete kwine. Meta xɨkate xewitɨ ta tewiyaritsie reukapine raya'atɨ ayeitɨarieni, mɨkɨ yunaitɨ meyu'kate mamawieni. 27Hikɨ'ta xeme xehukɨ yuxexuitɨ Cristo tewiyari.28Mɨkɨ'ta Kakaɨyari waru hekɨataxɨ teyupanie mamanyetei Nɨ'aritsixi, hutarieka'ta temaikame, hairiekata te ɨkɨtame'te, uranierita herie metenetɨawawe kwatiyɨwe hapɨ, uranierita imikieri memexeiya xeime herie memanetɨani meyɨwawetɨ, mita iya memexeiya nenimayatsika, metasiere iya keane mete hauta ɨwiyawawe , metasiere iya aku memuniuka waikawa Espiritu niukieya. 29¿Yunaitɨ'ta metehukɨ nɨ'aritsixi? ¿Yunaitɨ'ta metehukɨ temaikate? ¿Yunaitɨ'ta metehukɨ te ɨkɨtamete? ¿Yunaɨtɨ'ta mete yɨwe xeime herie manetɨani kwatiyɨwe hapɨ?30¿Yunaitɨ mɨkɨ mete hexeiya imikieri xeime herie memanetɨani ¿Yunaitɨ'ta mɨkɨ mete uniuka Espiritu niukieya? ¿Yunaitɨ'ta mɨkɨ meteyɨwawe yeme mutiyɨni ke anyɨtɨ manyɨne aku Espiritu niukieya? 31Waɨkawemekɨ xekene wautɨweni imikieri manyetei. Mɨta ne nexexeiyastɨani huye aixɨ ane.

Chapter 13

1Xɨka ne neutaniakani ukɨ niukieyakɨ mɨta akeritsixi waniuki. Mɨta aixi nekatiu neka, eriyani, he hikɨtɨni tepɨa utatiraurɨkatɨ mexka tarau utayuatɨ nehikɨtɨni. 2Xɨka né hexeiyenike imikieri temaikate waniukɨ nera kumaitɨ haime tita ti sasani ti awetɨ naime neremaitɨka hemeixeiyanaɨme naime yuri neti erie neyɨwenikɨ kenentayɨnɨ hɨri nekuyitɨanikɨ. Mɨta aixɨ nekatiu neká eriyani, tixaɨtɨnekuatihɨkɨ. 3Xɨta ne naime netiyatuaka tita nerexeiya mete kwanikɨ me mamawe neneyatua haime ne´waiyari netataiyarienikɨ xɨka aixɨ nekatiuneká eriyanitixaɨtɨ nakwara´iwa.4Aixɨ eriya rika kuayamexɨtɨa aixɨtiuyuka eriya axɨ eriya kuatiukakuatse kahaayu ɨtɨ kuahauyu´ɨ. 5Tsiti´are kuatiwaune yukɨ tianeme kwati kwatiwune yu´hetsie timieme. Kwa´uyahaawexeimieme, yu iyaritsié kuati utá tsiranyineme. Mɨkɨ kwa´uyahaawexeimieme, yu iyatisié kuati utá tsiranyineme. 6Mɨkɨ kua uyukatemawiwa tsiranyinekɨ, mɨta paɨta yutemawie tita tisasunikɨ. 7Aixɨmanyine naime tinewie, yuri ti erie naime kenti ane, titakuewie tiuka eniwa naime titakuewie.8Aixɨ eriyarika kwakumawere temaikate waniukɨ kumawere xɨka xuaweni niukɨ, mɨkɨ tɨkuyɨni, xɨka xuaweni mete uyamatetɨ tikumawere. 9Mɨikɨ temekumate ti xexuime tetewaraxaxatɨwa. 10Mɨtá kepauka mamie aixɨ ti anetɨ, tita kuaraya axe kumawere.11Kepuku ne nenutsitɨkai nunutsi hapaɨ netiuniukakaɨ nunutsi hapaɨ netineku´hɨawekai, hepekaxewiriyakaɨ nuntsi hapaɨ. Kapauku temaɨkɨ nematɨa, netiu hayawaxɨ nunutsi hapaɨ netikamiekai. 12Mɨta hikɨ táme teniere ka´akaxewimekɨ xeimexikɨritsie, mɨta arike teta xeiya tahixɨeketete aka´erie hikɨta nerakumaté tixexuime, mɨta arike heretimani aya arɨkamekɨ, kehapaɨ ne heretimaticuaxɨ aya arikamekɨ. 13Mɨta hikɨ ikɨ tihaikatɨ rayeniereni: yari eriya tetetakwewie aixɨ eriyarika. Mɨta masi taya axe hɨkɨ aixɨ eriyerika.

Chapter 14

1Xekeneuweiyani aixɨ manyine espiritu'tsixi wa imikierieya xehauyahɨatɨ, heyemekɨ akaxewimekɨ xeme xemeitɨmaixɨanikɨ. 2Keanetsɨ iya espiritu niukiyarikɨ mutaniuka, mɨkɨ teɨteri watɨ'warahɨawe pɨtatsi Kakaɨyari katahɨaweni. Xewitɨtsɨ tewi kweheti'ena mɨkɨ awietɨmekɨ maniuka Espiritu'tsie. 3Mɨtsita keane aixɨ manyine reti'enie, teɨteri wa'titseɨriya wa'iyaritsie, wamari'itɨatɨ meta siere wa'nɨtɨatɨ. 4Keane muta'niuka espiritu niukieya yu'hetsie yu'tseɨriya, mɨta keane aixɨ manyine meti'enie teyupanie tseɨriya.5Hikɨ'ta, ne pɨnereuya'hɨwa yu'naitɨ xeuti'niukanike espiritu niukieyakɨ. Mɨta masi ke'mɨkɨ, ne pɨnereuya'hɨwa xɨka xeme masi axɨ manyine xeheti'maitɨkɨkanike (meta xɨka xewiti mɨkɨ niuki akamaitɨyeikani naite teyupanie masi ta'tseɨye). 6Mɨta hikɨ, ne iwama, xɨka xehatsia ne'nuani espiritu niukieya nehaniutɨ, ¿kehapaɨ'tsɨ nexetiparewieni? Nekwayɨwe, xɨkatsɨ harixɨa nexeuta'hɨawe ayehekɨa'kamekɨ, yata tiyumainɨame'kɨ, xeheti'enanatɨyeikamekɨ, ɨkɨtsikakɨ.7Xɨka xewitɨ kuikari kahetienietɨyeikani, kerakumate mɨkɨ xaweri kentiuyuane meta siere flauta kentikuyuane ¿Kepaukutsɨ tiyuanitsie keretimani tita xaweriyari rayuane? 8Metsɨ xɨka awaa xutaru utayuitɨani, ¿Keane mekwa'xutarutsixi kemete'hetimani ke'haitɨ maine? 9Paɨmɨ tianetɨ tiane xe'hapɨsta. Xika peuta'niuni espiritu niukieyakɨ, ¿Keanetsɨ petiena kepahaitɨ pemaine? Mɨkɨ xewitɨ kwametsiheti'enieni.10Huerietɨ waɨkawa niuki tixuawe anai kwiepa yukɨ'tiuyuniutɨ, naitɨ hetieniɨrɨkɨtɨ. 11Mɨta xɨka nekaheiti'enieka mɨkɨ niuki, ne tewanaka nehɨkɨtɨni keane iya mutaniuka hapɨsta, mɨkɨta siere iya mutaniuka hɨkɨtɨni tewanaka ne'hapɨsta12Hapaɨnata siere xehapɨsta. Xeme pɨxetehauyahɨwa espiritu ketiuta'uximayata xe'hetsie, Xeketene'takuewieka waɨkawa aixɨ manyinekɨ yu'teyupanie xe'tseiriyatɨ. 13Keanetsɨ mutaniuka espiritu niukieyakɨ keyunenewieka mɨkɨ meitienietɨyanikɨ. 14Xɨka ne neuneta'nenewieni espiritu niukieyakɨ, ne espiritu siere kayunenewieka, mɨta ne kɨpɨri kayuku hayeikawani yu'xeɨta.15¿Kene yɨni? Neneta'nenewieni ne espiritu'kɨ, meta siere nenetanenewieni ne kɨpɨrikɨ. Neta kuika ne espiritu'kɨ, meta siere neta'kuika ne'kɨpɨrikɨ. 16Yetianekɨ, xika yu'Ukiyari xeteutakwitɨani espiritu'kɨ. ¿mɨkɨ tewi kehapai tayɨni "Amen" keapauku xeme pamparius xe'wewiekatsie xɨka mɨkɨ karakumaika kexehaitɨkaitɨ xemaitɨka?17Xemetsɨ aixɨ xene'yɨa pamparius xewewie, mɨta xemitɨ tewi xɨka kahetienatɨyeikani kexeyɨtɨa xeyɨa kwata'tseɨriyarieni kwaheti'enakɨ. 18Pamparius nepiyatuirie ta'Ukiyari netsɨ'upitɨakɨ espiritu niukieya nemuta'niukani waɨkawa masi nike'xeme. 19Teyupanie ne pɨnereuxatɨamɨkɨ xeapa auxɨwi niukiyari paleku yueniɨrɨkɨmekɨ hipame newaparewienikɨ ne niukikɨ, ni'ke diez mil niukiyari espiritu niukieyakɨ nita xewitɨ kanetsi'hetieniekakɨ.20Ne iwama, tɨri waha'pɨ xekwateyukɨ'hɨaweni. Pɨtatsɨ, tɨri waha'pɨ xekete'neuka iyayarini. Meta titsetseɨ'yemekɨ xekeneyuku'hɨaweni. 21Mari'itsikatsie pɨkateuku'ukani: TEɨTERI YUKɨ METE'UNIUKA TEWA'TARI META SIERE YUKɨ MEWAYA'ANENE TEWANA'RIXI NE NETANIUNI ANA'I KIEKARIPA. MɨTA MɨKɨ MEKWANETSI HETI'ENIENI," pɨkanaine ta'Ukiyari.22Mɨkɨ'ta espiritu niukieya muyeika ɨkitsika kahɨkɨtɨni keane sasuni mete'eriekɨ meta keane sasuni mekwate'erie mekwaheti'enana. Mɨkɨ'ta aixɨ manyine ɨkitsika kahɨkɨtɨni keane sasunikɨ mete'erie, meta keane sasuni'kɨ mekwate'erie mekwaheti'enanani. 23Yere'anetɨkakɨ, xɨka yunaitɨ teyupanie meuyuku'xeɨrieni espiritu niukieya'kɨ meuti'niutɨ, xɨka'ta hipa'tɨ mehauta'haxɨani wapai memu'uwa sasini mekwate'erie, ¿mɨkɨ pɨmekatetiyɨni kename xeme xekayumatetɨ xe'yɨa?24Mɨ'ta xika yu'naitɨ xeyuka'nieritɨaka niuki aixɨ manyine xe'kuxatatɨ xɨka'ta xewitɨ hautahani sasini katierietɨ yata siere xewitɨ tewanaka, yapauku niuki peka'enietɨyani. Mɨkɨ mana katitimaixɨamɨkɨ kentikamien. 25Yu'iyaritsie naime ti'awieta katitimaixɨamɨkɨ, hɨxɨena naitɨ katihekɨarimɨkɨ meta yu'Kakaɨyari ayexeiyatɨ kanayeimɨkɨ. Mɨkɨ pɨkatayɨmɨkɨ kename Kakaɨyari hasuni'mekɨ xe'hatsɨa yukanieritɨa.26¿Hikɨ'ta tita'raniere ne iwama? Xeme xeyuku'xeɨrienitsie, yu'xexuite kuikari xekene'xeiyeni , siere ɨkitɨarika, Kakaɨyari nɨarieya, espiritu niukieya yata tixaɨtɨ aixɨ manyine ɨ'kɨya. Naime pɨxetene'yurieka yu'teyupanie aɨxɨ xeyurieka'kɨ. 27Xɨka xewitɨ uta'niukani espiritu niukieya'kɨ, meke'hɨkɨtɨni yu'hutatɨ yakatixaɨ'ta meyu'haikatɨ, meyu'pitɨatɨ yu'xexuitɨ metiniuni. Xewitɨ'ta heitimaitɨyeikatɨ kexetiuta'xatɨani ke'anyitɨ manyine. 28Meta xɨka xewitɨ kayɨweni meiti'maixɨani, yu'xexuitɨ mekeyuka'nieritɨaka kaiwatɨ meumatɨ yu'teyupanieta. Yu'xexuitɨ pɨ'ta Kakaɨyari meke'hahɨaweni.29Yu'hutatɨ yata yu'haikatɨ te'maikate mekeuti'niuni, hipatɨ'ta niuki meketa'enieka keanyitɨ manyine. 30Xɨka'ta xewitɨ niuki ta'enie tiu'xeiyastɨarieni muwa niuki yuku'xatatsie, keane ma'niuka kaiwatɨ keutamare mɨkɨ ta'niunikɨ.31Yu'xexuitɨ xeme xe'yɨwawe aixɨ manyine xeime xe'taxatɨani xeyu'parewienikɨ aixɨ masi xemeti'enananikɨ. 32Mɨkɨ te'maikate wa'espiritu aixɨ meteneika maitɨkɨkani te'maikate. 33Mɨkɨ'tsɨ Kakaɨyari kwa'hɨkɨ xewitɨ Kakaɨyari ti'itawame, pɨta ka'hɨkɨtɨni aixɨ tieritɨ'wame. Ikɨ nɨ'ari ka'hɨkɨtɨni naitsarie manwetɨka muwa teyupanie sasini mete'erietsie.34Mɨkɨ ukarawetsɨxɨ kaiwatɨ mekeumakani muwa teyupanie. Mɨkɨ'tsɨ kwatiyu'pitɨaritɨ mema'niutɨkanikɨ. Pɨta'tsɨ, yu'kɨnama mekewareu'enieka, mɨkɨ mari'itsɨka kemaine hapɨ. 35Xɨka tixaɨtɨ reu'maimɨkɨni, mekewara'iwawiyani yu'kɨnama yu'kiepaitɨ. Mɨkɨ'tsɨ pɨ'tewiwe xewitɨ ukaratsi maniukani teyupanie. 36¿Kakaɨyari niukieya xe'hatsɨa ti'nua? ¿Nusu yu'xexuitɨ xeme xepi axixɨa?37Xika xewitɨ pɨra'eriwani kename ti'maikame hɨkɨ ya'ta siere kename espiritual hɨkɨ, keratimaitɨ'yeikani kename ikɨ neti'utɨa Ukiyari nɨari'eya hɨkɨ. 38Xɨka'ta xewitɨ ikɨ niukɨ kaheti'mamatekeni, xeme mɨkɨ tewi xekwa'hetimamatekeni.39Paɨmɨ'tsɨ, ne iwama, aixɨ masi niuki manyine xekeneuya'hɨaka , meta xeime xekwate'namirieka espiritu niukieya'kɨ muta'niukani. 40Mɨta xeme kexenteyurie aixɨ manyine'tsie ketiwewiyaka heitserieme'kɨ meta siere aixɨ tianeme'kɨ.

Chapter 15

1Híkɨta xeme nexe ayaeristɨwa, iwamarixi, Kakaɨyari niukieya aku nexe'utaxatɨa, aku xeme yumamatsie xemi'hɨi mɨta aku xeme xemakawɨ. 2Ikɨ Kakaɨyari niukieyakɨ xeme xemukuwikei, xɨka xeme xe'akawɨka heitseriemekɨ Kakaɨyari niukieya nexe'utaxatɨa, ya'ta xeme sasuni xete uta'eri xeikɨa xete'uyɨ.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD3M+ta ne nexeyatuiri raya'ar+kame nepayeit+a mat+ari pait+ aku ne neyatuiriyarie: kename Cristo u'm+ tata'kuritsie aku Xapatsie p+re'uxa, kename 4M+k+ ukateukie kename'ta ankuket+arie hairieka tukari aku kehapa+ reuku'uxa Xapatsie.=======3Mɨta ne nexeyatuiri raya'arɨkame nepayeitɨa matɨari paitɨ aku ne neyatuiriyarie: kename Cristo u'mɨ tatakuritsie aku Kapatise pɨre'uxa, kename 4Mɨkɨ ukateukie kename'ta ankuketɨarie hairieka tukari aku kehapaɨ reuku'uxa Xapatsie.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD5Cristo puyu'hek+atax+ Cefas hats+a, 6umaniere'ta meyu 12 wahats+a; Umaniere'ta puyuhek+atax+ 500 masi heimana iwamarixi axeik+a makanierekaku. Hipat+ akuxi hik+ mapayeneniere, hípat+'tari mapukwi. 7Umaniere'ta Santiago hepa+sta puyuhek+ata'x+ umaniere'ta n+'aritsixi wa'hats+a yunaime.=======5Cristo puyu'hekɨataxɨ Cefas hatsɨa, umaniere'ta meyu 12 wahatsɨa; 6Umaniere'ta puyuhekɨataxɨ 500 masi heimana iwamarixi axeikɨ makanierekaku. Hipatɨ akuxi hikɨ mapayeneniere, hípatɨ'tari mapukwi. 7Umaniere'ta Santiago hepaɨsta puyuhekɨata'xɨ umaniere'ta nɨ'aritsixi yunaime.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD8Kwinat+rieka, M+k+ ne'hats+a puyuhek+atax+, nunutsi wa'at+ netih+k+ nui'wakame tukaritsie ana kwatinakekai. 9Ne neh+k+ itsiyumate n+'aritsixi watsie. kwatikunanake ne netitewaka n+'ari mets+ netiwarukwinit+a iwamarixi Kaka+yari niwemama.=======8Kwinatɨrieka, Mɨkɨ ne'hatsɨa puyuhekɨataxɨ, nunutsi wa'atɨ netihɨkɨ nuiwakame tukaritsie ana kwatinakekai. 9Ne nehɨkɨ itsiyumate nɨ'aritsixi watsie. kwatikunanake ne netitewaka nɨ'ari metsɨ netiwarukwinitɨa iwamarixi Kakaɨyari niwemama.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD10M+ta Kaka+yari imikierieyak+ ne'h+k+ hik+ tita netih+k+, m+ta Imikierieya ne'hetsie xeik+a kwa'at+a. Ya'umieme, ne netiuta uximayatax+ masi t+r+ka+yemek+ ke'akuxi m+k+ yunait+. M+ta, ne nekwatikat+a, p+'ta imikierieya Kaka+yari aku nehamat+a kaniere. 11Ya'umieme, x+ka ne, ya'ta m+k+mexi, pa+m+ tame tepikuxata m+ta pa+m+ xeme sasuni xete uta'eri.=======10Mɨta Kakaɨyari imikierieyakɨ ne'hɨkɨ hikɨ tita netihɨkɨ, mɨta Imikierieya ne'hetsie xeikɨa kwa'atɨa. Ya'umieme, ne netiuta uximayataxɨ masi tɨrɨkaɨyemekɨ ke'akuxi mɨkɨ yunaitɨ. Mɨta, ne nekwatikatɨa, pɨ'ta imikierieya Kakaɨyari aku nehamatɨa kaniere. 11Ya'umieme, xɨka ne, ya'ta mɨkɨmexi, paɨmɨ tame tepikuxata mɨta paɨmɨ xeme sasuni xete uta'eri.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD12Hík+'ta x+ka Cristo kuxaxatsiwani mankuket+arie m+kite watsata, ¿Ke'hapa+ ti'ane xeme hípat+ xemait+ka kename kay+we xewit+ mankukeni m+kite watsata? 13X+ka kaxuaweni mankukeni m+kite watsata, yati'anek+ ni Cristo kakankuket+ariewe. 14X+ka'ta Cristo ka'ankuket+arieweni, m+ta tame Niuku tekuxa'ta xeik+a teney+a m+ta sasuni xete'erie xeik+a xeney+a.=======12Híkɨ'ta xɨka Cristo kuxaxatsiwani mankuketɨarie mɨkite watsata, ¿Ke'hapaɨ ti'ane xeme hípatɨ xemaitɨka kename kayɨwe xewitɨ mankukeni mɨkite watsata? 13Xɨka kaxuaweni mankukeni mɨkite watsata, yati'anekɨ ni Cristo kakankuketɨariewe. 14Xɨka'ta Cristo ka'ankuketɨarieweni, mɨta tame Niuku tekuxa'ta xeikɨa teneyɨa mɨta sasuni xete'erie xeikɨa xeneyɨa.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD15X+ka'ta tehetimatiwa teh+'k+t+ Kaka+yari itaiyame, mets+ tame teni'hek+atani Kaka+yari h+xie, p+tehait+kait+ kename M+k+ Cristo an'kuke kepauku M+k+ kwatiuyuritsie. 16X+ka m+kite maka anku'uit+ariwani, ni hapa+na Cristo kakananku'ket+ariewe. 17X+ka'ta Cristo ka'ankuket+arieweni, sasuni xete'erie xeme xeik+a xetek+'eriwa m+ta xeme yaxeik+a kuxi tatakúri xepexeiya.=======15Xɨka'ta tehetimatiwa tehɨ'kɨtɨ Kakaɨyari itaiyame, metsɨ tame teni'hekɨatani Kakaɨyari hɨxie, pɨtehaitɨkaitɨ kename Mɨkɨ Cristo an'kuke kepauku Mɨkɨ kwatiuyuritsie. 16Xɨka mɨkite maka anku'uitɨariwani, ni hapaɨna Cristo kakananku'ketɨariewe. 17Xɨka'ta Cristo ka'ankuketɨarieweni, sasuni xete'erie xeme xeikɨa xetekɨ'eriwa mɨta xeme yaxeikɨa kuxi tatakúri xepexeiya.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD18Yati'anek+ iyamexi keane mamu'kwi sasuni mete'eriet+ Cristo'tsie m+k+ siere mapu'kwi. 19X+ka xeik+a ana'i tukaritsie tame sasuni tete'erieka umautíyune Cristo'tsie, yunait+ te+tri ana'i meta'ma, m+k+ teh+k+ texeiyarieka tekwate aya'axe hapa+.=======18Yati'anekɨ iyamexi keane mamukwi sasuni mete'erietɨ Cristo'tsie mɨkɨ siere mapukwi. 19Xɨka xeikɨa ana'i tukaritsie tame sasuni tete'erieka uamutíyune Cristo'tsie, yunaitɨ teɨtri ana'i meta'ma, mɨkɨ tehɨkɨ texeiyarieka tekwate aya'axe hapaɨ.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD20M+ta Cristo pankuket+arie m+kite watsata, M+k+ mat+ari h+k+ keane'ri iya mamukwikai. 21M+ta m+kiriya nua xeime ukitsie, m+ta xeime tewitsie hapa+na nua mankuket+arieni m+kite watsata.=======20Mɨta Cristo pankuketɨarie mɨkite watsata, Mɨkɨ matɨari hɨkɨ keane'ri iya mamukwikai. 21Mɨta mɨkiriya nua xeime ukitsie, mɨta xeime tewitsie hapaɨna nua mankuketɨarieni mɨkite watsata.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD22M+ta Adan hetsie yunait+ metikwikwiwe, pa+m+'ta siere Cristo'tsie yunait+ mapantanierit+arieni. 23M+ta yuxexuit+ kemete he'ut+ka: Cristo, mat+ari mamukwi; umaniere'ta iyamexi Cristo mamutanake'eri mapantanierit+arieni M+k+ hamietsie.=======22Mɨta Adan hetsie yunaitɨ metikwikwiwe, paɨmɨ'ta siere Cristo'tsie yunaitɨ mapantanieritɨarieni. 23Mɨta yuxexuitɨ kemete he'utɨka: Cristo, matɨari mamukwi; umaniere'ta iyamexi Cristo mamutanake'eri mapantanieritɨarieni Mɨkɨ hamietsie.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD24Umaniere'ta kwie kumawere, kepauku Cristo miyatuani kwiepari m+k+ Kaka+yari Yauya. 25Ik+'ta yatiy+ni M+k+ peikuyeit+ani naime mari'itsika, naime ke'ane n+'a m+ta t+r+ka+ye. M+ta M+k+ n+'aka kepaukurike keane memeka'heka yu +katetsie waruti'yatsa. 26M+k+ makwinat+ meka'heka ma'iwarieni m+kiriya h+k+.=======24Umaniere'ta kwie kumawere, kepauku Cristo miyatuani kwiepari mɨkɨ Kakaɨyari Yauya. 25Ikɨ'ta yatiyɨni Mɨkɨ peikuyeitɨani naime mari'itsika, naime keani nɨ'a mɨta tɨrɨkaɨye. Mɨta Mɨkɨ nɨ'aka kepaukurike keane memeka'heka yu ɨkatetsie waruti'yatsa. 26Mɨkɨ makwinatɨ meka'heka ma'iwarieni mɨkiriya hɨkɨ.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD27M+ta: ''M+K+ NAIME TIUHAYAWAX+ YU +KATE AURIE.'' Kepauku yamaine: ''M+K+ MANA TIUHAYAWAX+,'' yuhek+a iya mana kwa'iyahat+a aku M+k+ tihayewiri. 28Kepauku nait+ ik+ tipiyani M+k+tsie, umaniere'ta Niweya piti'pini Iyatsie keane naime tiuti'pi yu'Hetsie. Ik+ yatiy+ni Kaka+yari Yauya naime yatiyurieni naimetsie.=======27Mɨta: ''MɨKɨ NAIME TIUHAYAWAXɨ YU ɨKATE AURIE.'' Kepauku yamaine: ''MɨKɨ MANA TIUHAYAWAXɨ,'' yuhekɨa iya mana kwa'iyahatɨa aku Mɨkɨ tihayewiri. 28Kepauku naitɨ ikɨ tipiyani Mɨkɨtsie, umaniere'ta Niweya piti'pini Iyatsie keane naime tiuti'pi yu'Hetsie. Ikɨ yatiyɨni Kakaɨyari Yauya naime yatiyurieni naimetsie.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb29kate pɨkatianenike mɨta, ¿kemeteyurienita iyaá kehate meɨyarie teɨteri kehate memukwikɨ? pɨtiane mɨkite mekwahanunuwakɨ, ¿Mɨta ketiuruta mepukaɨwa wakɨmanakɨ? 30¿Mɨta ketiuruta, tekweriweane tukarikɨ mautihanetɨka?31¡Tukari mankayeikatsie nekumɨmɨkɨ! Íkɨ sasuni panyɨne, kepauku aixɨ nexe'tikuxaxata'tsie, yaxeikɨa'ta netiyuriene Cristo Jesús ta'Ukiyaritsie. 32¿Tita nera'i'iwa, tewi ken'reika'enietɨyeika hapaɨ, ne'yutimieme xeime matɨa metehauti'uwa yautari Efeso kwieyari'tsie, xɨkate memu'kwi meka'antanieritɨarieni? ''Tete'ukwa'ani meta te'ietɨweni, tame uxa'a tekwinikɨ.''33Xekwa'te'itaiyarieka: ''Xɨkate ekɨ tsimete'uka'iyarime wamatɨa pe'uyeikani, wahapaɨ pe'itɨatɨ pepayani.'' 34¡Xekeneyukuhɨaweni akaxewimekɨ ikɨ yeranyɨneme'tsie! Tatakuri xekwa teyupitɨaka. Xeme hipatɨ Kakaɨyari xekwa akumate. Ikɨ yenexerahɨawe xeyutewiwiyani'kɨ.35Xewitɨ'ta tayɨni: ''¿keme'ane'ta mɨkite me'ayanenieretɨ? ¿waiyari ke'aneneme me hexeiyatɨ me'axɨani?'' 36¡Xeme naime paleku xekwate'akumate íkɨ yaranyɨnemekɨ! xewitɨ takari kwa'tayɨra yu'kɨmana ya aku mu'haitɨa kwieta tiu'kateukie.37Mɨtá tita xeme xeteka'eni mɨkɨ kwa'hɨkɨ waiyari ke'anetɨ mayani, sunu xeikɨa tita titakarieya. ikɨ'tayɨratsie payeiwe trigo mexɨkata tixaɨtɨ yukɨ ti'anetɨ. 38Kakaɨyari'ta piyetuirieni waiyarieya kehapaɨ aneme Iyaá miyatuirieni, mɨta takari'te yu'xexuime wa'waiyari waya'tuirieni. 39Naitɨ wai yaxeikɨá kwa'anene. Pɨtá pɨti'ane hipatɨ xuawe teɨteri wa'waiyari mɨta xewitɨ mete'u'uwa yautari me'ta tewatsiekate wa'waiyari, mɨta xewitɨ mete'a'wiwawawe wa'waiyari, mɨta xewitɨ ketsɨte wa'waiyari.40Hapaɨna'ta xuawe wa'waiyari kehate ta'heima yuawi mautiyune'tsie meyu'kanieritɨa me'ta xuawe a'na kwiepa mete'u'uwa wa'waiyari. 41Tau hekɨariyaya xuawe, me'ta xewitɨ xuawe metseri hekɨariyaya, mɨ'ta yukɨ'anene xurawetsixitɨtɨ wa'hekuariyaya42Paɨmɨmɨ'ta hapaɨna a'ne kehate memu'kwi me'mantanieritɨarieni'tsie. Tita tiuyuka'etsa ta'pɨne, mɨta tita rankuketɨarieni kwa'pɨniwe. 43Kepauku ka'etsieni mɨnike, pankukeni witsi'anemetsie tɨrɨkaɨyemekɨ. Kepauku ka'etsieni kwa'hauyu'waɨriyatsie; tɨrɨkariya'tsie pankukeni. 44Wa'iyari kwiepa'mieme ka'teukieni; Kakaɨyari ke'aneme waiyarieya miyatuiri hetsiena pankukeni. Hikɨ waiyari xuawe yuhekɨatɨ, hapaɨna'ta waiyari xuawe Kakaɨyari miyatuá.45Paɨmɨmɨ'ta hapaɨna reuku'uxa: ''MATɨARI TEWI MU'HAITɨA ADÁN NUÁ AYANIKÉ YU'XEWITɨ KɨPɨRI AYENIERETɨ.'' Kwinatɨrieka tewi Adán patɨa espíritu tukari tiyupitɨwatɨ. 46Mɨta tita rayaniere katiyuhekɨatɨ kwa'nua matɨari pɨta tita tiyuhekɨa matɨari kanuani, arikeké'ta kanuani mayaniere katiyuhekɨatɨ.47Mu'haitɨa tewi kwiepa kamiemetɨni, kwié tumɨanarieya'kɨ wewiya'tɨ. Hutarieka'ta tewi ta'heima Kakaɨyari kiekarieya'tsie kamiemetɨni. 48Paɨmɨ'mɨ iyaá hapaɨ kwié tumɨanari'kɨ wewiya'tɨ hɨkɨ. Mɨta paɨmɨ'mɨta iyaá hapaɨ Tewi ta'heima Kakaɨyari kiekarieya'tsie mieme, paɨmɨ'mɨta hapaɨna me'anene kehate ta'heima Kakaɨyari kiekarieya'tsie me'mieme. 49Paɨmɨ'mɨta hapaɨna tame te'anene tewi kwié tumɨanarieyakɨ wewiya, yapaɨna tete'aka'erietɨ tepakɨne kenraka'erie Tewi Kakaɨyari kwiekarieya'tsie mieme.50Hikɨ'ta yenepaine, iwamarixi kename ta'waiyarikɨ meta ta'xuriyakɨ teka'ankwewieni kentinake Kakaɨyari kiekarieya'tsie. Hawaikɨ'ta hapaɨna ti'pɨniwe kwa'rankwewieni kentinake kwa'tipɨniwe. 51¡Xeke'tenetimamatekeni! yene'xetitahɨawe niuki ti'sasuni kwa'hekɨatsiewe'kɨ: te'yunaitɨ te'kwakwini, te'yunaitɨ yukɨ te'anenetɨ tepakɨne.52Táme te'waparieni ye'reutewikakaku, ha'mankɨpe yetewime'kɨ hapaɨ, kwinatɨrieka tayuani'tsie trompeta. Pɨ'tiyɨni trompeta tayuani meta kehate me'mukwikai me'pantanieritɨarieni meka'kwuiwetɨ mepakɨne, mɨta tame wa'hapaɨ tetiwaparieni. 53Íkɨ ta'waiyari pɨniwe yu'wapá waiyari kwa'pɨniwekɨ, mɨta íkɨ ta'waiyari mɨwe yuwapa kamɨwetɨ mayanikɨ.54Mɨta kepauku íkɨ ta'waiyari pɨniwe yuwapa'tsie waiyari kwapɨniwe'kɨ mɨta kepauku íkɨ ta'waiyari mɨwe yuwapa'tsie waiyari kwamɨwe'kɨ, anariké paya'ani utsika kemaime: ''MɨKIRIYA PANKAXɨWIE RAYU'IWATɨXɨ'Kɨ.'' 55''¿MɨKIRIYA, KEWA PEHEKɨA PERA'A'IWATɨ? ¿MɨKIRIYA, KEWA PEWE A'ɨRɨ?''56Mɨkiriya ɨrɨya tatakuri hɨkɨ, Mɨta tatakuri tɨrɨkariya mari'itsika hɨkɨ. 57¡Mɨta pampariusi Kakaɨyari, mɨkɨ tete'ayu'iwakame tatsi'ayeitɨa ta'Ukiyari'tsiekɨ Jesucristo58Ya'umiemekɨ, temau'yuyahɨwa ne'iwamarixi, tɨrɨkaɨyeme'kɨ waɨkawa xeketenawiyani tita xete'ankuwei'tsie, xeka'hetiwitsewetɨ. Tukari mankayeika xete'uximaya'tɨ 'Ukiyari uximayatikaya'tsie, Xeme xete'akumatekɨ kename uximayatsika 'Ukiyari'tsie timie yakɨ'xeikɨa te'kayɨa
Chapter 16

1Hikɨta, netaniuni nenewieritsie timieme aku yuri mete'erie mieme, aku netiwaruta ɨkitɨa iwamarixi mamuyukuxexeɨriwa Galacia'tari, paɨmɨ xeme xeketeka'huni. 2Matɨari tukari manyakatsie, xeme xeyuxexuitɨ etsiwa piti'uta, mɨkɨ kehapaɨ tiyɨweni. Ikɨ pɨxetenekahuni akuri kepauku nemeteta'anitsie tawariri xekwa ikuxexeɨriwaniri>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD3M+ta kepauku ne nemeta'ani, keane xeme xemanayahana, ne nepen+'ani hats+ana nenewiya tumini muwa Jerusalen. 4X+ka'ta nehepa+sta aix+ aneni, meyahu, m+k+mexi nehmat+a.=======3Mɨta kepauku ne nemeta'ani, keane xeme xemanayahana, ne nepenɨ'ani hatsɨana nenewiya muwa Jerusalen. 4Xɨka'ta nehepaɨsta aixɨ aneni, meyahu, mɨkɨmexi nehmatɨa.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD5M+ta ne xehamat+a nenuani, kepauku Macedonia nemuyayani. Mets+ mana Macedonia neniuyeyeim+k+. 6X+ka'ta xe'hamat+a nene'haya ya'ta siere xexerixa muwa nenehayawa, aku xeme xenetsi'parewienik+ nehuyeta nemumie, tseapa kewa nemet+a.=======5Mɨta ne xehamatɨa nenuani, kepauku Macedonia nemuyayani. Metsɨ mana Macedonia neniuyeyeimɨkɨ. 6Xɨka'ta xe'hamatɨa nene'haya ya'ta siere xexerixa muwa nenehayawa, aku xeme xenetsi'parewienikɨ nehuyeta nemumie, tseapa kewa nemetɨa.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD7M+ta xehamat+a nenehayawa etsiwa tukari nekwanekuhayawa. M+ta p+netiku'eriwa wa+ka tukari xehamat+a nepu'kani , x+ka Ne'Ukiyari netsupit+ani. 8M+ta mexi Éfeso neku'nuani maya anirike Pentecostés, 9muwa nehepa+sta reuyuyepi ayetewimek+, tsepa muwa makaniere menetsi aka'heka.=======7Mɨta xehamatɨa nenehayawa etsiwa tukari nekwanekuhayawa. Mɨta pɨnetiku'eriwa waɨka tukari xehamatɨa nepu'kani , xɨka Ne'Ukiyari netsupitɨani. 8Mɨta mexi Éfeso neku'nuani maya anirike Pentecostés, 9muwa nehepaɨsta reuyuyepi ayetewimekɨ, tsepa muwa makaniere menetsi aka'heka.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD10Hik+'ta kepauku Timoteo nuani, xeuxeiya m+k+ xehamat+a kaniereni kahaumat+, mets+ m+k+ kati uximayaka Kaka+yari hats+a, ne hapa+. 11Xekwatepit+aka xewit+ minanaimaka. Xeuparewi huyeta'ana uxipieka, m+k+ nehats+a mamiek+. M+ta ne nepitakwewie m+k+ mamie nehats+a hípame wamat+a iwamarixi. 12Hík+'ta, iya ta'iwa Apolos hepa+sta, t+r+ka+yemek+ nepiwa+riri, xehats+a maumiek+ iwamarixi wamat+a. M+k+ p+kwatiku'eriwakai mamie xehats+a hik+. M+ta, m+k+ pamie kepauku tukari maya'ani.=======10Hikɨ'ta kepauku Timoteo nuani, xeuxeiya mɨkɨ xehamatɨa kaniereni kahaumatɨ, metsɨ mɨkɨ kati uximayaka Kakaɨyari hatsɨa, ne hapaɨ. 11Xekwatepitɨaka xewitɨ minanaimaka. Xeuparewi huyeta'ana uxipieka, mɨkɨ nehatsɨa mamiekɨ. Mɨta ne nepitakwewie mɨkɨ mamie nehatsɨa hípame wamatɨa iwamarixi. 12Híkɨ'ta, iya ta'iwa Apolos hepaɨsta, tɨrɨkaɨyemekɨ nepiwaɨriri, xehatsɨa maumiekɨ iwamarixi wamatɨa. Mɨkɨ pɨkwatiku'eriwakai mamie xehatsɨa hikɨ. Mɨta, mɨkɨ pamie kepauku tukari maya'ani.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD13Xeyu'h+xiyani, xeti'uweni t+r+ka+yemek+ sasuni xete'erietsie, ukitsi hapa+ xetenekahuni, xet+r+kawini. 14Naime kexete'yurie xeme aix+ eriyarik+ xey+aka.=======13Xeyu'hɨxiyani, xeti'uweni tɨrɨkaɨyemekɨ sasuni xete'erietsie, ukitsi hapaɨ xetenekahuni, xetɨrɨkawini. 14Naime kexete'yurie xeme aixɨ eriyarikɨ xeyɨaka.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD15Xeme xepemarie Estéfanas kiena, m+k+mexi mat+ari mapa'k+ sasuni mete uta'eri muwa Acaya m+ta m+k+mexi meyuya'xa sasuni mete'erie wahepa+sta. Hik+tá nexe'inie xeme, iwamarixi, 16m+k+ siere iwamaririxi xewareu'enieka m+ta siere keane iyamexi mete parewie uximayatsikatsie m+ta siere tame metatsi parewie.=======15Xeme xepemarie Estéfanas kiena, mɨkɨmexi matɨari mapa'kɨ sasuni mete uta'eri muwa Acaya mɨta mɨkɨmexi meyuya'xa sasuni mete'erie wahepaɨsta. Hikɨtá nexe'inie xeme, iwamarixi, 16mɨkɨ siere iwamaririxi xewareu'enieka mɨta siere keane iyamexi mete parewie uximayatsikatsie mɨta siere tame metatsi parewie.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD17M+ta nepaunetemawie Estéfanas, Fortunato m+ta siere Acaico ma'ax+anik+. M+k+mexi meteyatuakai reuyewekakai xeme xemumawe'kaitsie. 18M+k+ menetsu wa+rí ne espíritu mapu'parewi m+ta siere xeme. Ya'umieme, mete aya'ar+kame xewarayeit+aka ik+'i te+teri yemeteka'hu.=======17Mɨta nepaunetemawie Estéfanas, Fortunato mɨta siere Acaico ma'axɨanikɨ. Mɨkɨmexi meteyatuakai reuyewekakai xeme xemumawe'kaitsie. 18Mɨkɨ menetsu waɨrí ne espíritu mapu'parewi mɨta siere xeme. Ya'umieme, mete aya'arɨkame xewarayeitɨaka ikɨ'i teɨteri yemeteka'hu.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD19Iwamarixi mamuyuku xexe+riwa Asia kiekatari wa+ritsika mexehan+'airiwa. Aquila mat+a Priscila Ukiyari wa+ritsika mexehan+'airiwa, iwamarixi mamyukuxexe+riwa siere kieta. 20Yunait+ iwamarixi wa+ritsika mapan+'awa. Xeyuta'h+awi hipame wamat+a xeime itsiyak+ iwamari hapa+.=======19Iwamarixi mamuyuku xexeɨriwa Asia kiekatari waɨritsika mexehanɨ'airiwa. Aquila matɨa Priscila Ukiyari waɨritsika mexehanɨ'airiwa, iwamarixi mamyukuxexeɨriwa siere kieta. 20Yunaitɨ iwamarixi waɨritsika mapanɨ'awa. Xeyuta'hɨawi hipame wamatɨa xeime itsiyakɨ iwamari hapaɨ.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb<<<<<<< HEAD21Ne, Pablo, ik+ nemi'ut+a ne'mamak+ ney+ane. 22X+ka xewit+ Kaka+yari Ukiyari aix+ kwareu'eriya, tsiti'it+a keh+k+t+ni. ¡Ta Kaka+yari Ukiyari kehamieni! 23Jesús Uiyari imiekierieya xehetsie kekaniereni. 24Nexehauyah+wa yunaime xekete akumaika tanait+ tepakaw+ka Cristo Jesús'tsie.=======21Ne, Pablo, ikɨ nemi'utɨa ne'mamakɨ neyɨane. 22Xɨka xewitɨ Kakaɨyari Ukiyari aixɨ kwareu'eriya, tsiti'itɨa kehɨkɨtɨni. ¡Ta Kakaɨyari Ukiyari kehamieni! 23Jesús Uiyari imiekierieya xehetsie kekaniereni. 24Nexehauyahɨwa yunaime xekete akumaika tanaitɨ tepakawɨka Cristo Jesús'tsie.>>>>>>> 73f8bdaf5026c7f90ddc8e744228001dd3b88ddb

2 Corinthians

Chapter 1

1Pablo Cristo Jesusi nɨ'arieya Kakaɨyari kentinake'erie, meta Timoteo ta'iwa, ta'hetsie mieme Kakaɨyari teyupanieya Corinto mewe yu'naitɨ yuri mete'erie, auriena Acaya. 2Kakaɨyari uxipiyaya siere imikierieya ta'Yau Ukiyari Jesucristo xeme xe'hetsie hɨkɨtɨni.3Mɨkɨ Kakaɨyari Ta'Yau ta'hetsie mieme Jesucristo ketikwitɨarieka. Mɨkɨ Ta'Yau nenimayatsika mexeiya Kakaɨyari ta'naime tatsinɨtɨwame. 4Kakaɨyari tatsi paritɨani naimekɨ titakɨ tenteyu heiwerie mɨta tame teyɨwawetɨ tepakɨne tewa paritɨani hipame aku ke'ane meyuheiwerietɨka. Ke'ane mete uka'eniwa tame tewatinɨtɨani aku Kakaɨyari kehapaɨ anemekɨ tatsuti paritɨa.5Mɨkɨ hapaɨ kentiuka'eniwa Cristo ranayuhayawa ta'hetsie miemekɨ, ya'xeikɨa tame tanɨtɨarika panayuhayawa Cristo hepaɨsta. 6Mɨkɨ xɨka tame tete ukakukuineni, teparitɨarienikɨ mɨta siere wikwestɨarika xehetsie, xɨka'ta te'utinɨtɨareini, hapaɨna siere xeme xehetsie nɨtɨarika. Mɨkɨ nɨtɨarika xe'hetsie aixɨ anemkɨ tiyɨane kepauku xeme xekayumexɨitɨatɨ xeyumikwa aku hamuwieyarieka tame'ta siere aku ya'xeikɨa tete ukwinixɨ. 7Yuri tete'erie waɨkawa xeme xe'hetsie tete akumate xɨka hikɨ xete ukakukuineni, yaxeikɨa nɨtɨarika xepitipine tanaimetsie.8Mɨkɨ tame pɨtekwatehauyuyahɨwa xeme xete tawe'erieka, ne iwama, mɨkɨ tsiranyinetsie aku keteme'iɨarie aku Asia reyetewatsie. Tame mɨkɨ ta'hetsie waɨkawa tiuyɨ akaxewimekɨ tete ukwinixɨ tekwa yɨwawekairi tete'unewieni, pɨtete ha'eriwakai kenameri tekakuwikenikekai. 9Pɨ'tete yumatekai teyatuiyatɨ tekwi iwakekai mɨkɨ hɨkɨtɨkai yuri tekwate eriekakɨ pɨta Kakaɨyaritsie, aku mɨkɨ mɨkite waranku uitɨwa. 10Mɨkɨ tatsukuwikwestɨa mɨkiriyatsie, mɨkɨ tatsi anayahapa tawari'ta tame hetsiena tepiti'pine mɨkɨ xeikɨa tatsi anayahapani tawari.11Mɨkɨ tiyurieni kentiyɨwe xeme siere xeketaneparewieka yu nenewierikɨ. Mɨ'ta hipatɨ papariusi meyatuani Kakaɨyari hetsiemieme nenimayatsika yatuiyata ta'hatsɨa hipatɨ aku meyunennewiekɨ.12Tame tepauta'ɨ ikɨ yenti anekɨ: aku kenteka'hu ta iyaritsie. Mɨkɨ yateyɨa tekate'itatɨ teyɨa xeme xe'hepaɨsta Kakaɨyari tiutayuruwa ana kwiepa. Tame yateyɨa ikɨ xeme xe'hepaɨsta, hawaikɨ tame teɨteri keteteku'eriwa, pɨta Kakaɨyari imierieyakɨ. 13Tame tekwatewaruta utɨiri aku xeme hawaikɨ xekwateterɨwawe ni siere xemeiti enietɨyani. Pɨnetiku'eriwa, 14waniu xeme xetatsiku'eniwa yapamekɨ, tame tete akumaika ke'titakɨ xeme xete hexeiyani ɨ'rika tukaritsie hepaɨsta ta'Kakaɨyari Jesusi, xeme xehapaɨ paka hekɨaka titakɨ tetehauta'ɨka.15Akaxewimekɨ yenti anekɨ ne iyari yapuyɨ nexe iwatamie xeme'meri xeme yu'mamatsie xemihɨnikɨ xehetsie hutakɨ nemaumienikɨ. 16Pɨ anyitɨ panyine newa iwatamie yenereumietɨ Macedonia. Nexe'xeiyata nemakunuanitsie muwa Macedonia, mexi'ta xeme Judea xenetsi heteɨtaxɨ.17Kepauku pɨnetiku eriwakai, ¿heitseriemekɨ pɨnetinemaikai? ¿Ne yenetiku eriwa tewi ketiuka iyari hapaɨ hawaikɨ, aku neyɨtɨ nemaynikɨ ''Hɨ, hɨ'' yata ''Hawaikɨ, ¿hawaikɨ axeikɨa?'' 18Mɨta, hapaɨna siere aku Kakaɨyari kwati itawa, tame pɨtekwa haitɨka ''hɨ'' yata ''hawaikɨ'' axeikɨa.19Mɨkɨ Kakaɨyari nu'aya Jesucristo, mɨkɨ aku Silvano, Timoteo siere ne matɨa tete uti'xa xe'hɨxie, hawaikɨ ''hɨ'' yata hawaikɨ. Ta'aurie mawetse ''hɨ''. Mɨkɨ naitɨ Kakaɨyari imierieya ''hɨ'' panyine Hetsiena. 20Ya umieme siere Hetsiena hakunena pɨtepaitɨka ''pɨke'aneni'' Kakaɨyari'tsie tei'tipitɨ.21Hikɨ'ta Kakaɨyari tatsi akaxewiririe xe'hatsɨa Cristo'tsie, mɨta Mɨkɨ tatsutanɨ'a. 22Mɨkɨri tame tastitepɨatɨa tatsi yatuiri yu'Espiritu ta'iyaritsie heyemekɨ akaxewimekɨ kepauku Mɨkɨ tatiyatuiriniekekai.23Hetsienamieme ne Kakaɨyari nehɨawe mɨkɨ ketiuhekɨata ne'hetsie mieme, mɨkɨ makaxewi ya'umieme nekwanua Corinto nekwaxetaxɨrɨwanikɨ. 24Ikɨ kwahɨkɨ, kementekahuni kehapaɨ meyɨatɨ yuri mete'eriekakɨ. ta aurie awekamekɨ tepu uwa tete parewietɨ xe'hamatɨa temawiya xemexeiyanikɨ mexi yuri xete'erie.

Chapter 2

1Mɨta paɨ nemutayɨ nekɨmana kename neka'hanuani xe hatsɨa kukuiniya xuawekaku. 2Xɨka kukuiniya nexe upitɨani, ¿ ke'aneta temawiya tixuawiɨani né hetsie, iya tsikarikɨ ke'ane né neti kwinitɨa?3Né nepita'utɨa keneti'wewi, mɨta kepauka nemayeneni xe,hatsɨa, iyamexi mekwanete, kwinitɨakakeyu mekenetsi, ankwewienike yu temawiyakɨ. né sasuni neti'erie xeyunaime xeme xehetsie ne'temawiya neme xeiya mɨkɨ mismu pɨhɨkɨ xeme xeyunaitɨ xemeixeiya. 4Mɨta xeme nexetiuta utɨiri waɨkawa nehaune hɨawetɨ, waɨkawa nehaune iyaritɨatɨ ne iyaritsie, waɨkawa ukai ne'anakaxɨrɨwatɨ. né paɨ nekwareuye hɨakai kukuiniya nexa pitɨaka. masi pɨta, pɨnereuye hɨakai kename xeme xekete,hetimanike waikawame nake'eriya né kenere xeiya xe'hepaɨsta.5Xɨkate xewitɨ kukuiniya xeime tiu'pitɨani, mɨkɨ xeikɨa kukuiniya né kwanetsiyatuiri, mɨta siere ka,inɨarini, mɨta paɨ neka xa hɨawimɨtɨ waikawa tɨrɨkaɨyemekɨ, xeme siere yu'naime. 6Waɨkawa katanaka eniwani xeme xe hepaɨsta. 7Mɨta hikɨta , ranaka'eniwanime, xeme xeketeneuye hɨwirieka mɨta xekene'nɨtɨaka. paɨ xeketeneka'huni xeneparewieka mɨkɨ aixɨ reu eriekakɨ kwati kuyenikɨ yu heiwerikaɨ.8Mɨta né paɨ nexera hɨawe waɨkawame wa hɨxie paɨ xekeneuti yuaneni xekenehekɨatani kexete heiyahɨwa, 9Ikɨ ya anyɨnemekɨ né nexetiuta utɨiri, mɨta né neyɨwekaxɨani xeme nexeta inɨata mɨta neretimani xɨka xeme xehau enanaka naimekɨ.10Xɨka xeme xeime xetehauye hɨwirieni, né mɨkɨ tewi nereiya hɨwirieni seire. ne tita nereuye hɨwirie, xika né xieme nereiye hɨwirieni tixaɨtɨkɨ, ikɨ kateuye hɨwiyarieka nakeheriyakɨ xe hepaɨsta Cristo nieritɨarieyakɨ. 11Ikɨ yeti ane tɨkakame kwatatsi nanaimakakɨ. mɨtari tame teme kumate ketiuka iyari.12Xeitɨ itupari pau kepiya ne hetsie mieme ta ukiyarikɨ kepauka nemauku yeixɨatsie Troya kiekariyarutsie mana niuki nekuxatanetɨ cristo niukieya. 13Yatɨtɨ, ne aixɨ nekwatinemaikai ne mu'utsie, mɨta ne iwa Tito mana neka hekaxeiyakaɨkɨ. mɨta newaruku eirieka nepanua Macedonia.14mɨta pampariyusi kakaɨyari hepaɨsta ne paine, ke'ane kakaɨyari hɨkɨ tukarikɨ tatsi u'witɨxime ta iwaritsie. ta'hetsie katatuaka witsi'ɨa mɨkɨ maiyaya ta hetsie kayukanieritɨaka naitsarie. 15Mɨta tame tepɨ hɨkɨ kakaɨyari hepaɨsta Cristo witsi'ɨa rikaya. waɨkawametɨ iyamexi ke'ane memuku wikwewe, hapaɨna iyamexi ke'ane mexi memeti uwe yu'hetsie.16Iya teuteri ke'ane memeti uwe yu'hetsie wa hepaɨsta, ka hikɨtɨni mɨki ɨakarieya mɨta mɨki tsie mieme. ke'aneta memuku wikwewe, ka hɨkɨtɨni witsi'ɨa tukariyari mita tukarutsie mieme. ¿ke'ane tsieta miemeta tihɨkɨ ikɨ pini? 17Mɨta tame hipame wahapaɨ tekwate 'uhu waɨkawa teuteri kakaɨyari niukieya meputua tumini me ɨikutɨ. mɨta tame wa hapaɨ tekwa ane, mɨta kakaɨyari aixɨreu eriekakɨ ta hepaɨsta, tame Cristo'tsie tetekuxata, mɨta tame tehɨkɨ temeya nɨ'arie kakaɨyari hepaɨsta, kakaɨyari hɨxie.

Chapter 3

1¿Tawari'ta tetetayua tame kwinie tewa teyuka uitɨatɨ'? Tame tekwa hauyahuwa xapa paleku tikuxatame tahapaɨsta ni xehapaɨsta, hipatɨ wahapɨ, ¿ sunɨ hu tepeiyahuwa? 2Xeme xeikɨa xehukɨ xapa tahapaɨsta aixɨ tikuxa'ta, raka'utsie ta iyaritsie, akumatiwatɨ, terɨwarie'tɨ aku yunaitɨ teɨteri. 3Xeme xete'hekɨata kename xeme xehukɨ Kakaɨyari xapaya. Muta'utsie aku ti'utɨwame ka akweiyatɨ pɨta Kakaiyari Espiritu'yakɨ makanieretɨ. Hawaikɨ kwua aka'utsie tetesie, pɨta teɨteri wa hiyaritsie.4Mɨkɨ'ta hɨkɨ yuri tete'erie Kakaɨyaritsie aku temakawɨ Cristo'sie. 5Tekwayɨwawe ketemuyɨni Kakaɨyari hapaɨsta teyuhukɨ'ate ta tɨrɨkariyakɨ, ya humieme kwa yɨwe pɨtemutiyɨni kename teyɨwawe. 6Pɨta Kakaɨyari tatsiyatuirie tɨrikariya temeixeiyani'kɨ ketemuyɨni hapaɨstana. Kakaɨyari hukɨ tati ɨkɨtɨ'a tehukɨtɨnikɨ teparewiwame'te hekwuamekɨ memekaxewiriya. Ikɨ memekaxewiriyaxɨ hɨkɨ ɨkitsika, kwahukɨ utsiekame, pɨta Espirutu tiuyuri. Utsika ramieni, mɨta mɨkɨ Espiritu tukari yatua.7Kakaɨyari mari'itsikaya meripaitɨ mieme mɨiyakai, aku tetesie meka utɨakai, nua waɨkawa raya'atɨ Israel'tari wahatsia mekwua yɨwawekai memantaxeiyaxɨani Moises xawatɨriyakɨ. Kentiuyu hekɨkɨarekai'kɨ rayahatɨ waɨkawa hɨxiena kanierekai xawatɨriya, mɨta xawatɨriya pankanɨaximekai yumaitɨ. 8¿ Ke'hapɨ masi kwinie katiuyuhekɨkɨare Espirituya?9Xɨkate meripaitɨ muyeikakai mari'itsika waɨkawa raya'atɨkaitɨni ¡ ke hapaɨ masi hɨkɨ karaya'axe mari'itsika tiuyukanenimaya¡ 10Hɨ karikɨ mɨkɨ meripaitɨ raya atɨ matɨa mɨtari kwaraya'axe yemekuyɨnetsie. heimana muyemie'kɨ kwinie raya'atɨ. 11Mɨkɨ iya mankanuaximekai raya atɨ matɨa, ¡iya masi kara'ya axe kwa xɨwe tukari kaniere!12Mɨkɨ yuri temayeitiakɨ, tetɨrɨkawi. 13Moises hapɨ tekwa ane, manayukana ixurikikɨ, Israel'tarikɨ katakɨ me ixeiya kename kanuaximekai xawatɨriya.14Mɨta mɨkɨ kemeteyukɨ hɨawe pankanakai. yaxeikai hikɨ hapɨ, yaxeikɨa mɨkɨ ixurikɨ warankanama kepaukɨ mari'itsika makaterɨwarɨwa. ixuriki kwa antɨyepie, xeikɨa yɨwe Cristo'sie mantiyepiyani. 15Mɨta yaxeikɨa hikɨ, makaterɨ warɨwatsie Moises, ixuriki pankanarɨma iyarite. 16Mɨta xɨkate xewitɨ tewi hanuani Ukiyari'tsie, mikɨ ixuriki panku huriyani.17Mɨkɨ Ukiyari hɨkɨ Espiritu. kewata'a Ukiyai Espiritu'ya mekaniere, manamɨ xuawe uxipiya. 18Hikɨ'ta tame teyunaitɨ, ta hɨxie tekwua anakanatɨka ixurikikɨ, teuxeiya kenraya axe Ukiyari. Aixɨ te itɨarie Mɨkɨ Ukiyari hapɨ, aku hɨkɨ Espiritu.

Chapter 4

1Yaumieme, yerayutamieme nenimayatsika tepenwi ikɨ uximayatsika, tekateku hayeikawatɨ. 2masi paɨta , tepi kwe´eiri iya huye tewiwe awie´timieme. tetemaiwaweme tekwa ayuyeitɨa kakaɨyari niukieya tekwa iwapa. temiyatuatsie tita tisasuni. yetetehayuhɨawe ta kɨmana iya yunaime wahepɨsta kwiepatari kakaɨyari hɨxie.3Xɨka ikɨ niuki jekwa ankanaka, pankaname iya xeikɨa wahepɨsta kehate mekumawerirɨme 4Mɨkɨ wahepɨsta yusi mayuyeitɨa ana kwiepa miemekɨ mɨkɨ wa íyari paukunama yuri mekwate eriekɨ. waritanata mɨkɨ, makwayɨwe me mi xeiya niuki hekwa kakaɨya ketitɨrɨkaɨye Cristo hepɨsta mɨkɨ hɨkɨ kakaɨyari ɨkiyaya.5Tame ta hetsiekɨ´ miemekɨ tekuatekuxata, Cristo Jesús ta Ukiyari hepɨstakɨ paɨta, tame tehɨkɨ teparewiwamete xe hetsie mieme Jesús yete kwate´haueriyakɨ. 6Kakaɨyari pɨmutayɨkɨ: ¨JEKɨARIYA JEKɨARIWIENI YɨWIPA´PAITɨ.¨ 'Mɨkɨ hekɨariwiya putixuawitɨa ta iyaritsiepaitɨ, hekɨariya temiyatuakakɨ mete hetimanikɨ Kakaɨyari tɨrɨkariyaya Jesucristo mayukanieritɨatsie.7Mɨta te peixeiya ikɨ raya'axe haxu tekɨxiyarita. mɨkɨ makahekɨakakɨ tɨrɨkariya waɨkawa kentiyɨwe Kakaɨyari tipinieya tame hawaikɨ. 8Tame teteükaeniwa yaxeikɨa waɨkawamekɨ naimekɨ, marika'tekwa´hexeiya, heiwa tekwa ikaxexeiyani ketenyini yatɨtɨ tekwaheku,uwe tepauïkwewa. 9Tepuweiyarie, mɨta teteɨtsie, tepatixɨriwa mɨta tekwakumawiriwe. 10Tukarikɨ tepetɨkɨ ta waiyaritsie kentiumɨ Jesús, ya xeikɨata Jesús tukarieya yuhekɨakakɨ ta waiyaritsie.11Tame temayeneniere tukarikɨ tepetɨkɨ ta waiyaritsie kentiumɨ Jesús, mɨta Jesús tukarieya yuhekɨakakɨ tame tatewiyaritsie. 12Ya'umieme, mɨkiriya ti uximaya ta hetsie, ta'auriemawetse'ta tukari ti'uximaya xeme xehetsie.13ya xeikɨata tepeixeiya iyari yuri ti'eriekame kentiu'utɨarie: ¨NE YURI NETIUTAERI, YA'UMIEME, NEPUTANIU.¨ Tame hapaɨna yuri tete'erie, yaumieme, teputniuka hapaɨna. 14Tamerí tete'akumate Iya ke'ane manku'ha ta ukiyari Jesús, yaxeikɨa tatsi ancuhapani Jesús matɨa. Tame teteakumate Mɨkɨ tatsianwitɨni xe hamatɨa mayukanieritɨatsie. 15Ikɨnaime tihɨkɨ aixɨ tianenikɨ xehepɨsta, pɨtiuyu'matsiɨkɨre, aku nenimayatsika naitsarie takɨka waɨka teɨteri'tsie, pmpariuyusi ma utiyuatɨ timienikɨ Kakaɨyari waɨka raya'árɨkanikɨ.16Ya'umieme táme tekuawa'uwe, Tsepa ta warie tetixɨxime tame teke utixɨni, ta'taɨta tehekuariyarietɨ tehɨkɨ tukari mankayeika. 17Ikɨ yetewimekɨ echiwa tete'ukaeniwa aixɨ tatsikuyuruwatɨ hɨkɨ tukari maya'anitsie Kakaɨyari aixɨ tatsiyurieni tukari mautihane kareka'inɨarimekɨ. 18Tame tita tiyuhekɨa'tsie xeikɨa tekua'hekaniere , paɨta iya tita tekuate'xeiya. Tita tiyuhekɨa yatewimekɨ xeikɨa'tiane, mɨkɨta tita kwatiyu'hekɨa yeti'ane tukari mautihane.

Chapter 5

1Tame tete'akumate kename ta'waiyarikɨ kwiepa temu'uwa ta'unanrieni, tame temeixeiya Kakaɨrari kiya. Mɨkɨ ki teɨteri wa'mamatekɨ kwawewiya, pɨ'ta ki ka'uniwetɨ ta'heima mieme. 2Mɨta ana'i kwiepa ta'kie tame tepiwawirie, pɨteteku'eriwatɨ kename tetehautaniɨtɨatɨka ta'heiama miemekɨ. 3Tame ikɨ pɨtetenake'erie kepauku tete'anakapinitsie tekwakaxeiyarieni tehauxetatɨ.4Mɨta siere, mexi akuxi tame ana kwiepa teti'teni, tepiwawa, siere tetsewiximarietɨ. Tame pɨtekwatehauyahɨwa temauxetaka. Pɨta, pɨtete'hauyahɨwa kemari tete'anakapika, pɨta aku ke'tita timɨwe tukarikɨ pa'iwarieni. 5Ke'ane aku tatsuku ha'aritɨa ikɨ yamanyinetsie Kakaɨrari tiuyuri, aku siere Espiritu tatsiyatuiri aku mekaxewiriyaxɨ tita uxa'a warei rakamie.6Ya'umiemeta, yuri xetene'erieka. Xetenakumaika mexi akuxi tawaiyarikɨ teu'uwani, tame Kakaɨyari hatsɨa teputewani. 7Mɨta tame yuri eriyarikɨ tepu'huni, hawaikɨta tita tetexeiyakɨ. 8Mɨta tame yuri tete'erie. Tame pɨtetehauyahɨwatɨtɨ tawaiyari watehaukahɨatɨ temu'uwani mɨta Kakaɨyari matɨa temu'huni.9Ya'umieme tame yateyɨa tepanti'axɨani, tame tsepa temu'uwa yata temumawe, aku Mɨkɨ aixɨ tetehau'eriyanikɨ. 10Mɨta tame tanaitɨ Cristo hɨxie teti'uni tetixanetsieni, aku yuxexuitɨ yumamatsie metehɨni kemeteka'kɨkɨ yuwaiyaritsie, aixɨ renyinemekɨ yata tsiranyinemekɨ.11Umaniere'ta, teteakumaitɨri Ukiyari tetexietɨ, tame teɨteri tewayatuirie aixɨ mayine. Tita tetehɨkɨ hekɨakamekɨ Kakaɨrari tatsixeiya. Ne netikwewie siere paleku hekɨaka xeme xehepaɨsta. 12Tame pɨtehaitɨkaitɨ tekwahaitɨka texe a'iwa tawari pɨxetate xeiyanikɨ aku kename teɨteri tekate itawa. Ta'aurie mawetsekɨ pɨta, tame texeyatuirie heiwa tiuyɨ xemauyutemawieka tahepaɨsta, aku xeme xemeixeiyanikɨ niuki aku ke'ane iyamexi mamuyu'ɨ kementekahukɨ, mɨta hawaikɨ yu iyaritsie tita metehexeiya.13Mɨta xɨka tame terukutsixitɨni, ikɨ yate anene Kakaɨyarikɨ te'anene. Mɨta xɨka tame aixɨ tetekahuni, karikɨtsɨ xeme xehepaɨsta te'aneneni. 14Mɨta Cristo nake'eriyarika pɨtatinɨ'a, mɨta tame pɨteteku'eriwa ikɨ itsie: kename xewitɨ tewi u'mɨ yunaimetsie, mɨta, ya'umieme, yunaitɨ mepukwi. 15Mɨkɨ pu'mɨ yunaime watsie, aku ke'ane iyamexi mamayeneniere makwa u'uwani yu'hetsie mieme pɨta Iya ke'ane mɨkɨ wareunake'erietɨ mu'mɨ mɨta makuke.16Ya umieme, hikɨ umautiyune tame xeime tekwatewawiriene aku teɨteri mete u'huhapaɨ, aku siere tamem kepauku heiwa pɨtemutiyɨ Cristo hepaɨsta. Mɨta hikɨ tame xeime tekwatewawiriene aku yamayinetsie. 17Mɨta, xɨka xewitɨ Cristo'tsie rawiyani, mɨkɨ hɨkɨ hekwamekɨ mutinuiwaxɨ. Mɨkɨ kentiuka iyarikai tiuku mawirixɨ. xeunieri, mɨkɨ hekwatɨ rakɨne.18Ikɨ naitɨ yamanyine Kakaɨyari tipinieya. Mɨkɨ tatsi utinɨitɨa yuhamatɨa Cristo'tsie hakune siere, mɨta tatsiyatuiri uximayatsika nɨitɨarika. 19Ikɨ'i puhɨkɨ, aku Cristo'tsie, Kakaɨyari tatsinɨitɨa Yuhamatɨa aku kwiepa teta'ma, hetɨmaiyatɨ wata'takuri mɨkɨ wahepaɨsta. Mɨkɨ ta'hetsie piti'pine niuki aku nɨitɨarika.20Mɨta tame pɨtete uterɨwarɨwa Cristo nɨ'arimama, pɨhekuyitɨ wa'atɨ Kakaɨyari tatiwawirie waɨriyarika tame tahepaɨsta. Tame'ta texewawirei xeme, Cristo tatsihauyahɨwakɨ: "¡Xeteneuyuyahɨwiri Kakaɨyari matɨa!" 21Mɨkɨ tiuyuri Cristo mayani mumierie tatatakuri hetsie. Mɨkɨ heiwa tatakuri kwatiuyupitɨa. Mɨkɨ yatikatɨa tame teyɨwawetɨ temakɨnekɨ aixɨ manyine Kakaɨyari'tsie.

Chapter 6

1Tete uximayatɨ teyunɨtɨ Hamatɨana, hapaɨna siere texewawirie imikieri yumamatsie xehɨ xeka itawe'erietɨ. 2Metsɨ Mɨkɨ pɨhaine: ''KEPAUKU AIXɨ TI'ANEKAI NE NEXEU'ENI, HAPAɨNA TUKARI WIKWESTɨARIKA MAYA'ATSIE NE NEXE'UPAREWI.'' Xeunieri, hikɨ kahɨkɨtɨni aixɨ ti'anetsie. Xeunieri, hikɨ kahɨkɨtɨni wikwestɨarika tukari. 3Ni xeime hɨxie tete tekwatayeni metiwitsenikɨ, mɨta tame pɨtekwatehauyahɨwa aku ta'uximayatsika tatawe'eriwa.4Ta'aurie mawetse pɨta, tata'inɨatatɨwe ke'ane tehɨkɨ aku kete'tekahukɨ, kename Kakaɨyari uximayatame tehɨkɨ. Tehɨkɨ Mɨkɨ uximayatame waɨkawa tete'ukanenewietɨ, hamauyuhɨaweni, heiwata hayuheiwerieka, 5hetiweiwani, hamantahɨiyani, hamaunamieni, hamutikerieni uximayatsika tɨrɨkaɨyemetsie, tɨkarikɨ tekakutsutɨ, ha hauhakamɨtɨ, 6yatɨtɨ aixɨ te'ane, tete'akumate waɨka, tekwayumexɨitɨa Mɨkɨ xeikɨa te pitakwewie, waɨkawa texehauyahɨwa, Espirutu Santo'tsie. 7Tehɨkɨ nɨ'aritsixi niuki tekuxatani yuri hɨkɨ Kakaɨyari tɨrɨkariyaya'kɨ. Temeixeiya teyunama aixɨ anyinemekɨ ta'mama tserie hapɨna ta'utata.8Tame tete uximaya eiwa teɨteri paleku metatsi xeiya heiwa'ta hawaikɨ, heiwa meta tewawirietɨweni, heiwata paleku metateku eriyani. 9Tame tete uximaya wa'atɨ xeiwitɨ katatixexeiya hapɨ, akuxi paleku texexeiyarɨwatɨ. Tame tete uximaya wari tetekuwikwewetɨ mɨta ¡xekeneunieri! akuxi tepayeneniere.Tame tete uximaya tɨrɨkaɨyemekɨ wa'atɨ tete apine yɨkɨ tetekahutɨ, ayɨweka ta tukari tekwanawaiyariewe. 10Tame tepu uwa teyuheiwerietɨ, yaxeikɨa'ta waɨka teyutemamawie, tame wari teteyɨa, hipameta waɨkawa mete hexeiyame tewarayeitɨa. Pɨtete uyuxexeiya wa'atɨ tixaɨ tekate hexeiya, masi'ta naime tetehexeiya.11Tame tekuxata naime yuri manyɨne Corintios'tari, mɨta ta iyari panta yepie xehapaɨsta. 12Tame paleku aixɨ texetehau'eriya, xemeta hawaikɨ paleku xekwa tate hau'eriya. 13Hikɨta pɨti anenikeyu paleku teteyuku eriyani tehauyuyahɨatɨ, tɨri wahapɨ nexetikuhɨawe, yu iyari xenantayepiexɨa ya xeikɨa tetehau'yu nake'erieka.14Xekwa akuwɨka iya wamatɨa yuri me kwate erie. Ke hapɨ ¿me'te yunɨ'ɨ aixɨ manyɨne'kɨ, tsiti anematɨa? ¿Mɨta meteyu iyata hekɨariya'matɨa yɨwiriya? 15¿ Meteyu iyata Cristo matɨa Belial? ¿ Tita meteyuyatuirie yuri ti eriematɨa iya yuri kwa tierie matɨa? 16¿Mɨkɨta kemete hauyuku hana Kakaɨyari xirikieya matɨa yusite? Kari'kɨ tame tehukɨtɨni Kakaɨyari mayaniere xirikieya, aku Kakaɨyari pɨmutayɨ: ''WAHAMATɨA NE KAYARɨNI METASIERE WAHAMATɨA NE MUYEIKANI. NE NEPAYANI WA KAKAɨYARI, MɨKɨTA MAPAKɨNE NE KIEKARI.''17Ya umieme'ta: ''XEKENEWAYAKɨNɨ WA HATSɨA, WAXEKENEU ɨRI,'' pɨ paine Ukiyari. ''TI MAIWEME XEKWATEKU MAɨWANI, NETA PALEKU NEXE ANKWEWIENI. 18NE NEPAYANI YAUKAME XE HAPAɨSTA XEMETA NENIWAMA XEPAKɨNE,'' pɨ kanaineni Ukiyari kunie titɨrikaɨye

Chapter 7

1Yetekwate'hauyueriya áku, hikɨ te mei xeiya nɨtɨariká, aixɨ tekeyuyurieka naimekɨ iya tatakuri ta hetsie kuaxuawenikɨ ta kɨpuritsie. tepiwautɨ'weni tatakuri tekua'hexeiyanikɨ teheitexiekamekɨ ta Kakaɨyari.2!Xeketeneuyepieka Tahetsie'mieme! xeime yukɨ tekuate'yuririewe. hawaikɨ xeime tekuate'kuinitɨawe, xei te kua' iwatɨwe. 3Ne nexe'antaxɨrienike ne kwa'haine. Neri pɨne paine xeme texe'hexeiya ta iyaritsie, tenkuinikɨ tanaitɨ hapaɨnatá tepantanierixɨani tanaitɨ. 4Nepeixeiya nepaune´waɨriya xe´hetsie nepauyu´ɨ xehetsie´mieme. Neri nɨtɨarika nepe´xeiya. Panayu´´hayawa ne temawiya tsepa aku teteukaéniwa5´kepauku temetá axɨatsie Macedonia, Tame ni te kua´heka'uxipi. Yapaɨta, tepeixeiyakai waɨkawa iyaritɨarika, imieri wapai timiemekɨ hapaɨna marika tataɨ´ta temexeiya'kɨ. 6Mɨkɨta kakaɨyari, tatsi nɨtɨwame hɨkɨ aku tekwayɨ'wawenitsie, tatsu nɨtɨa aku Tito nuatsie . 7Mɨkɨ,nuakɨ´xeykɨa kuatiuyɨ Kakaɨyari tatsuparitɨa. hapaɨna paritɨarika pu'atɨa Tito xeme'ta xemiyatuiriekaikɨ. Mɨkɨ pɨtarahɨawe aixɨ xetate'haueriya xeme, kexeteyu heiwerie waɨka iyaritɨarika xemexeiya nekɨmanakɨ. Ya'umieme waɨka aixɨ netiunema.8Tsepatɨtɨ ne utsika xe'hetiheiweritɨa, ketiu nekwa'haine. nepuneti'hɨawixɨ neretima.tsie ne utsikakɨ xemeyuti'heiweritsie. Xeme echiwa xepeyu heiweriekai yapamexa. 9Hikɨta né neyutemawie, xeme xemeyu hɨawekaikɨ hawaikɨ, paɨta mɨkɨ'tɨtɨ heiwerika ta'aurie xe'axɨri xemayuye'erienikɨ. xeme xepeitima heiwerika aixɨ'ane, yaumieme xekuate'ukuinixɨ tixaɨ xekuate'hauyahɨa takɨmanakɨ. 10Mɨkɨ heiwerika ta heima mieme payeika hamuyuti'hɨawekɨ mana'payeneika wikestɨrika yu hetsie hakara'hɨpatɨ. Heiwerika'tá kwiepa mieme mɨkɨ hɨrixɨa matsi pi'atɨwa mɨkiriya.11Xekeneunieri keti'mɨiremekɨ tiuyuri xe'hetsie ikɨ heiwerika aixɨ manyinekɨ. Waɨka mɨiremekɨ xepitiwau yu hetsie xemi hehekɨatakɨ kename yukɨ xekate'uyuriekai. ¡waɨka aixɨ xekate'heikuxeiyakai, xe heikweriekamekɨ pɨxete' hauyahɨakai xemi xeiyakɨ aixɨ kerakayinike! yunaimetsie xeme inɨatsika patɨa tixaɨ kwaraniere ikɨtsie timieme. 12Tsepa nexetiuta'utsiri xeme, nekua'tiutautɨa xewitɨ yukɨ tiuyurikɨ, ni hapaɨna iya tiukuinixɨkɨ. Netiuta'utɨa akaxewimekɨ xe hepɨstakɨ ta hepɨsta tianenikɨ, iya ta Kakaɨyari hɨxie.13Ya'umieme tame tepautawaɨriya. heimana takɨmana nɨtɨarika, tame hapaɨna te uxipie waɨka iya Tito temawiyayakɨ, kɨpurieya pehekwariyarie yu naime xemekɨ. 14Ne nemuyu'katemawikɨ, hapaɨna ne nekuatiuyutewinɨa. ta'aurie mawetsekɨ pɨta , texete'utahɨawixɨ hapaɨ'pɨtaxeme tiyuritɨkai aixɨ ketemutiyuanekai xehepɨsta Tito hɨxie sasunimekɨ patɨa.15Aixɨ kexereu'eriya masi waɨkawamekɨ, mɨkɨ paye'eriwa ya xetekahu yunaitɨ xeme, xemenkwewikɨ xeme xe haumamakamekɨ. 16Ne uxipiya nepexeiya yuri ne payeitɨa xe hetsie miemekɨ.

Chapter 8

1Iwamarixi pɨtete hauyahɨwa xeme xete akumaika aku Kakaɨyari imikierieya yatuiya teyupanie mamuyukuxexeɨriya aku Macedonia. 2Hixɨapa waɨka inɨatsika xuawe aku heiwerika, anayuhayawatɨ temawiya mɨta siere tɨtɨ me puretsixitɨtɨ waɨkawa tumini meyatua mete uyukanenimaya.3Mɨ'ta ne nepunierixɨ kename mɨkɨmexi meteya'tua waɨka kepamekɨ memu yɨwekaxɨa mɨta masi heimana waɨkawa kahapaɨ mekwayɨwawekai. Mɨta wa'iyaritsie mayene xewitɨ yakatiwarahɨawekaku, 4waɨkawa te'iwautɨ, metatsutawawiri aku teyɨwawetɨ tetewani ikɨ'i parewiyatsie aku yuri mete'erie wa'hetsie mieme. 5Ikɨ pɨkwa tiuyɨ aku tame ketete ikwewakai. Hetsiena mieme, matɨari paitɨ Ukiyari Hatsɨa meyuyatua. Umaniere'ta, meyuyatua ta'hatsɨa Kakaɨyari ɨreuyahɨakaku.6Ya'umiemeta tepiwawirie Tito, aku mɨkɨ'ri mikatsutɨakai ikɨ'i uximayatsika, aku meya atɨanikɨ ikɨ'i xeteyatua aku xeme. 7Mɨta xeme ranayuhayawa xehepaɨsta: yuri eriyarikatsie, xe'nuikitsie, xete akumate waɨkawa, paleku xetekumateketɨ nake'eriyarikatsie tame ta'hepaɨsta. Mɨta xeme siere xaka xewiriyani ikɨ imikieritsie keranayuhayawani.8Ikɨ yenemaine hawaikɨtɨtɨ nɨ'ari kwahɨkɨ. Ta'aurie mawetse, yenemaine pɨne nexe inɨatatɨ xenake'eriyatsie ne i'inɨatatɨ hipatɨ teɨteri kemetekahu. 9Mɨ'ta xeme xepekumate ta'Ukiyari Jesucristo imikierieya. Tseapa Mɨkɨ nai rexeiyakai, xeme aixɨ xetehauku'tenikɨ Mɨkɨ pure payuyeitɨa, Mɨkɨ pure ayuyeitɨaku xeme xemakɨne naime xete hexeiyatɨ.10Ikɨ yamanyinetsie xeime mari'itska nexeyatuirieni mɨkɨ'ta xeparewieni. Xei witari mautinena, xeme xeikɨa xekwate ukatsutɨa xete uximayatɨ, siere yexetekakɨ kexetehauyahɨakai. 11Hikɨtari xekenakahɨwa. Aku kehapaɨ xeteyutemamawiekai yexeteyurienike umaniere'ta, hapaɨna siere xete akahɨani, mexɨiwa kepauku xeyɨwekaxɨani. 12Xɨka xeme ikɨ yamanyine yaxete yuriekuni, aixɨ anyitɨ panyine siere yunake'erie. Ikɨ'i yamanyine tewi'tsie kehakuneka tita rexeiya, haikɨ'ta tita kwarexeiya.13Mɨ'ta ikɨ yamanyine pɨkwati'ane hipatɨ maparewiyanikɨ mɨta xeme xeyuti ikatɨani. Hetsiena mieme, pɨta yaxeikɨa tipaɨmeme xetenexeiyani. 14Xeme anayuhayawakame xete hexeiya hikɨ tukari meteyatuiriyarieni mɨkɨmexi tita mete hauyahɨwa. Ikɨ siere yati'ane mɨkɨmexi ranayuhayawakame metehexeiya xeme xehetsie timieme tita xetehauyahɨwa, paɨma'ta yaxeikɨa tipaɨmeme xetehexeiyani. 15Ikɨ yati'ane pɨre uxakɨ: ''KE'ANE WAɨKAWA REXEIYAKAI TIXAɨ KWARANAYU HAYEWIRI, MɨTA KE'ANE ECHIWA REXEIYAKAI TIXAɨ REIYAHɨATɨ KWARATɨA.''16Mɨ'ta panpayusi Kakaɨyari, aku Tito iyarieyatsie yukatetɨa mɨta siere ne paɨmɨ nexereuku ɨwiya xeme. 17Mɨta mɨkɨ xeikɨ kwa itanake'eri tame parewiya tewaukai, pɨta paleku puyu iwayaxɨ ikɨ yamanyinetsie. Mɨkɨ peyatɨa xe'hatsɨa yareuyahɨatɨ yu'hetse.18Mɨ'ta tame tepeinɨ'a hamatɨana aku ta'iwa aku meminake'erie yu'naitɨ teyupanie mamuyukuxexeɨriwa aku ti'uximayakɨ Kakaɨyari niukieya kuxatatɨ. 19Mɨ'ta ikɨ xeikɨa hawaikɨ, pɨta mɨkɨ panayahanie iya mepeneya'ha iwamarixi teyupanie mamuyukuxexeɨriwa ta'hamatɨa muyeikanikɨ aku rakahɨanikɨ ikɨ yamanyinekɨ tumini man'ɨni. Ikɨ yati'áne Ukiyari raya'arɨkame temayeitɨakakɨ mɨta siere temihekɨata ta'parewiya yatetehaunake'erietɨ teteparewie.20Tame pɨteteku'eriwa pɨtekatehauyahɨatɨ aku xewitɨ niuki xatɨaka ta'hepaɨsta aku yatete kahuku tumini teyatuakɨ. 21Tame teyu ɨwiya aixɨ tetekahuni, xeikɨa Ukiyari hɨxie waikɨ, hapaɨna siere teɨteri wa'hɨxie.22Tame siere xeime ta'iwa tepeinɨ'a wahamatɨa; muixa kahautineika'kaku tepi inɨatatɨwe, mɨta pɨtete ixeiya aixɨ tikamiekame aku tete uximayatsie. Hikɨ'ta mɨkɨ masi waɨkawa aixɨ tikamie aku xe'hestie kwareutawe'eriekɨ. 23Mɨta Tito'tsie hakunena, mɨkɨ hɨkɨ neparewiwame temiweiya uximayatsika xeme xe'hatsɨa. Mɨ'ta ta'iwamatsie hakunena, mɨkɨmexi teyupanie mamuyukuxexeɨriwa mewareyanɨ'a. 24Mɨkɨmexi mete aya'atɨ mehɨkɨ Cristo'tsie. Ya'umieme xe'waruhekɨatsiri aixɨ eriyarika, mɨta xeuhekɨa'ta aku teyupanie mamuyukuxexeɨriwa ketiu tame tepauta'ɨ xe'hepaɨsta aku hipame aku teyupanie mamuyukuxexeɨriwa.

Chapter 9

1Rayu'kumatetsie uximayatsika iya wa'hetsie mieme yuri mete'erie, paɨ'kwareuyewetse netixeta'utsirieni xeme. 2Ne netakumaika yeti'yunake'erietsie xe'hepasta,aku ne nemuyutiwe'etaxɨ'tsie teɨteri wa'hɨxie Macedonia. Ne paɨ ne xetiutahɨawixɨ kename uepaitɨ uyeikakai yukuha'aritɨwatɨ warɨ'aikɨpaitɨ. Xe'temawierika xeme aixɨ ka'aneni ya yupaɨme teɨteri xekani'warankuhana meta ya mekaniyɨaka.3Hikɨ'ta newarenɨani iwamarixi xe'hetsie kwatixuawenikɨ we'eriya meta texierika kwati'itarikatɨni xeikɨakɨ, xeme aixɨ xe'aneneni, aku ne paɨ nexetiutahɨawixɨ kename paɨ xeanenikekai. 4Yɨkɨ manyɨnekɨ, xɨka hipatɨ macedonios mahahuni ne hatsɨa mɨta xɨka me ukaxeiyerieni me kayuha'aritɨatɨ,tame temɨte'yutewinɨani meta xeme masi waɨkawa xe'yutewinɨani ,yuri xete uta'erikɨ waɨkawamekɨ yu hetsie. Paɨ netiuyuhɨawixɨ kename paɨ reuyewekakai newakayatsakekai iwamarixi me mahukɨ xe'hatsɨa mɨta aixɨ mete akayurienikɨ meripai xeme xeyetuiriyerie imikieri aixɨ anekame. 5aimiemekɨ paɨ ne tiuyuhɨawixɨ paɨ reuyewekakaikɨ memetineikanikɨ xe hatsɨa memayeixɨanikɨ aixɨ metekuyurienikɨ anyakaimekɨ imikieri xeme xemeiyaxatakaikɨ.Ikɨ paɨ xe'anenikɨ imikierikɨ hawaikɨ waɨriyarika.6Ikɨ kahɨtɨni: keane tiuka'etsa tikweriekamekɨ ya'xeikɨa mɨkɨ'ta' isiere tika'inɨni yakɨ tipaɨmeme, iya keane'ta tika'eni paɨ reunakemekɨ meta ya'xeikɨa imikieri tika'inɨni. 7Mɨta yu'xexexuitɨ ke'iyatuani yu'iyari'tsie kemɨtiuyuhɨawixɨ.kwa'iyatuaka yu'heiwerietɨ mɨta hawaikɨ waɨriyarika pitɨarietɨ. Iya Kakaɨyai aixɨ rei'eriya yutemawietɨ tiyetua.8Mɨta Kakakɨyari kayɨweni kaneixeyani kemɨtiuyurieni imikieri tiwaɨkariya xe'hetsie mieme, tukarikɨ tinaimetsie pini, xete'hexeiyatɨ xenakɨnikuni naime tita xetehauyahɨwa.Ikɨ paɨ ka'anemɨkɨ xeme xe'yutimɨirirekɨ yu xexe'xuitɨ aixɨ xetekakɨnekɨ. 9Paɨ reuku'uxakɨ: ''MɨKɨ KATIUTAWAXɨANI IMIKIERI MɨTA KANIWARUTAMINI POBRE'TSIXI.MɨTA MUWA MAUTIYɨNE TUKARIKɨ AIXɨ KATI'ANEMɨKɨ''.10Mɨkɨ ke'iyetuani hatsi etsame hetsɨa mɨta ke'uka'eni, meta pani ikwai, mɨta isiere tiwani meta tiwaɨkare xe'hatsi xeka'enitsie. Mɨta mɨkɨ waɨkawa mayeitɨani xe'itsanari aixɨ aneneme. 11Xeme tinaime'tsie imikieri xehe'xeiyatɨ xenakɨnikuni meta xete'uyukanenimayatɨ xeyɨwawetɨ. Mɨta ikɨ kani'atɨamɨkɨ pamparius'tɨarika Kakaɨyari'tsie meta ta'hetsie hakunetɨkaikaku.12Ketiu tepeituayu ikɨ uximayatsika meta ketiu te'kwaiyetua me te'hauyehɨwa yuri mete'erie wa'hetsɨa. Mɨta putimɨmɨirire tiwaɨka'wame'tsie mɨta pɨtixuawire pamparius'tɨarika Kakaɨyari'tsie. 13Mɨta xeme xemayukumate'tsie meta xema'inɨatsierie xe'uximayatsikakɨ,meta isiere raya'akame xenayeitɨakuni Kakaɨyari xemau'enanakɨ meta xeyuxatakɨ xeme ye'xetekakɨkɨ Kakaɨyari niukieya'tsie Cristo. Mɨta isiere xeme raya'akame xanayeitɨakuni Kakaɨyari nenimayatsika'tsie meta imikieri'tsie xeme meta iyamexi meta isiere yunaime'watsie. 14Mɨta mɨkɨmexi'ta xeme mexeneuyehɨaka meta meyunenewieka xe'hetsie mieme. Mɨkɨmexi'ta paɨ mekatenikahuni heitseriyarimekɨ Kakaɨyari tɨrikariyayakɨ xe'hetsie yu'kanieritɨakɨ pamparius xeyatuaka. 15¡Kakaɨyari hatsɨa imikieri kayumainiakamekɨ!

Chapter 10

1Né, Pablo, né yaxeikɨa, xeme nexatsi ayawawirie tewa nekanekaketɨ mɨta aixɨ iyari Cristo hepaɨsta. né nepuma xe hɨxie memutakekatsie, mɨta waɨkawa netɨrɨkaɨye xe hamatɨa nekwaneka nieritɨakatsie. 2Né nexatsi´ayawawirie, kepauka Né xehamatɨa neyukanieritɨaka´tsie, tɨrɨkariya waɨkawa nekwa hauye hɨaka sasuni heriya nehexeiyatɨ ne hetsie. ne paɨ netineku hɨawe kename tɨrɨkariya ne hauye hɨatɨ ne´ayani kepauka iyamexi wa hɨxie neta kenitsie ke´ane paɨ meteyuku hɨawe kename tame te´u´uwa ta waiyari kereuye hɨwa.3Mɨta tsepa tame temaye niniere ta´waiyaritsie, imieri tekwa wewie ta´waiyari kereuye hɨwa. 4Mɨta tame titakɨ teteyu kwitɨwe ta waiyaritsi watimieme. paɨta, mɨkɨmexi kakaɨyari tɨrɨkariya wayatuirieni tɨkakame tɨrɨkarieya meti unaxɨanikɨ. tixaɨ warayani iyamexi kememaitɨka ta hepaɨsta.5Tame siere teteniti unani sesuime pinite teuteri mete wewie wapai meyuka uitɨa ke´ane mantaka kakaɨyari maiyaya hepaɨsta. 6Mɨta aixɨ teyukuyuruwa tewa kastigaruwanike ke'anemexi iya mekwa hau'enana wa hepaɨsta , yapauku ke aya'ani mehau enanatɨ memakɨnekɨ.7Xekeneunieri tita xehɨxie tiyu hekɨa. xɨka xeitɨ sasuni ti erieka kename Cristo hetsie mieme hɨkɨ, yu hetsie ke'aye erieni mɨkɨ kename siere Cristo hetsie mieme hɨkɨ, mita yaxeikɨa siere tame hetsiena mieme te hɨkɨ. 8Mɨta tsepa né etsiwa kwinie nemikuyuruwa nɨ'aritsie, iya ukiyari tatsiyatuiri xeme texatsi anku hapanikɨ nita hawaikɨa tekwaxetsika unanikɨ, né nekwaneti tewiya.9Né paɨ nekwareu'yehɨwa paɨ tiuyu hekɨkɨareni kename nexemariuta ne'xapakɨ. 10Mɨta hɨpatɨ teuteri paɨ memaitɨka: ''mɨkɨ xapaya kataya akani mɨta tɨrɨkaɨyetɨ, mɨta ta hɨxie mutakekatsie mɨkɨ kwatiuka newie kwinie kwatiu xaxata. kwaraya axe niukieya te enieka11Xenewareu hayawa mikɨmexi teuteri mekeheti enanani kepauka xe hamatɨa temeyukanieritɨakatsie tame paɨ tetehekakɨne ketemute u'utɨa ta xapatsie tewa te u´uwatɨ. 12Tame tewa tekwahekɨka xekwatatsi inɨatani iya wa matɨa ke'ane witsi mete hauyu heriya yu hetsie. mɨta kepauku mɨkɨmexi meyuku ɨnɨatatsie mɨta meyuku inɨnɨata yu hamatɨa, mɨkɨ mekwa hei xeiya memeti enatɨkɨne.13Tame, yatɨtɨta, tekwayu we'eta nekatiyurienetsie. paɨta, seikɨa paɨ netikayani kewa xeikɨa kakaɨyari ti pitɨatsie, mɨta tame xeikɨa tete uximaya mɨkɨ ketatiu'ta hɨawixɨ kewa xeikɨa uximayatsika temehɨka. ta uximayatsika'tsie, mana siere xekaniye'uka xeme. 14Mɨta tame kwinie tewa tekwatehau hatɨkɨ kepauka xeme texatsi'uku axixɨtsie. tame meri temakɨ temaya axɨa, meta siere texe'uku axixɨ Cristo niukieya teputa xaa'15Tame tekwatawe'eta uximayatsika kakaɨyari hipame wayatuiritsie, uximayatsika temuta hɨni hapaɨ. paɨta, tame paɨ tetehautakwewie mexi xa'sasuni eriyerika were, kewa uximayatsika temehɨ aixɨ keti itɨarieka waɨkawa keti aneni, mɨta xeikɨa kewa atɨ repitɨaritɨ. 16Ikɨ tame paɨ tetehauye hɨwa, mɨta teyɨwawetɨ teke akɨne niuki tetaxata humapaɨtɨ xe'aurie kiekaripa. tame tekwatatiwe'eta uximayatsika muyuhɨkɨ xeime uximayatsikayatsie.17MɨTA KENEPITɨAKA KE'ANE YUTA WE'ETA, KE YU WE'ETANI UKIYARITSIE.'' 18Mɨkɨ kwahɨkɨ ke'ane yu kɨmana yuhetsie witsi reuyu'eriya, pɨta kahɨkɨtɨnɨ ke'ane ukiyari ya'xa.

Chapter 11

1Pɨneputayɨwekaku kename xeme xeyɨwawe xenete'unewirieni tsepa kenemutayɨ. ¡mɨta sasunimekɨ xeme xekwanetenewirie! 2Ne ɨtetsakɨ xekɨmana. Ne nepexeiya Kakaɨyari ɨtetsarikaya xekɨmana, kepaukupaitɨ nemekaxewiriyaxɨtsie xetiwikenitsie yukɨna matɨa. Ne nepekaxewiriyaxɨ kename nexehekɨata aixɨ xe'aneneme Cristo hatsɨa.3Mɨta ne'pauma xɨka xehauhutɨ, ku'u muyɨ Eva munanaima hapaɨ, xehɨawiya hauyeweni tsiranyɨnemetsie tewapaitɨ aixɨmanyɨnetsie mɨta aixɨ anetsie Cristo hapaɨsta. 4Xɨka xewitɨ hamieni yukɨ tikuxatatɨ Jesús hapaɨsta keyuri tame temikuxata. Xemenkwewieni espiritu yukɨ aneme ke'ane yumamatsie xemuhɨi. Kename xeme xe'ankwewi Kakaɨyari niukeyatsie utikaikame ke'ane xemankwewi. ¡Xeme xetenewie 'ikɨ yemanyɨnekɨ mɨta palekumekɨ!5Netsɨ pɨnetinekuhɨawe kename ne nekahɨkɨ nekwaraye 'axe ke'akuxi 'iyamexi nɨ'aritsixɨ wahapaɨ. 6Ne'tsepa waɨkawa nekatiuneti'ɨkitɨa. kenetiyɨwe mɨta naimetsie, tame texetehaxaxatɨwa 'ikɨ yamanyɨnekɨ.7¿Tatakiri ne tiunepitɨa ne xetiuta'uximayatsirieka xete'ayeatɨ xemayeitɨarienikɨ? Ne'xetiutaxatɨakɨ nekaxewiyatɨ Kakaɨyari niukeya. 8parewiya neputana ke'eri xeitaparie netita 'uximayatake xehetsie mieme. 9Kepauku ne xehamatɨa nemuyeikakaitsie waɨkawa ne reuyehɨatɨkatei, ni tixaɨ nekwaxetiutawawiri. Hipatɨ ne'iwama Macedonia me'anexɨaka 'imikeri meneteyetuiri. Naimetsie neyu'uta xeme xekwa hauyu'iyaritaɨkakɨ, mɨta yaxeikɨa netikamieni.10hasunikɨ Cristo nehetsie yukanieritɨa, mɨkɨ rakumate neti'uximayatsirie kepauku retimani Acaya. 11¿Ketiu? ¿Ketiuru nekwaxehauyehɨwa? Kakaɨyari rakumate.12Mɨta nekwatihayawa, neti'uximayatɨ yaxeikɨa mɨkɨmexi mete'uximaya yaxeikɨa tame ketente 'uximaya. 13mɨkɨmexi yeyupatɨ te'itawamete nɨ'aritsixi te'uximayatamete mete'itatɨ.Cristo nɨ'arimama meyuxatatɨ.14'Ikɨ ni kwahekwame, tɨkakame tɨtɨ kayuhekɨatamɨkɨni akeri hekɨariya mexeiya hapaɨ. 15Ni mɨkɨ kwahekuame meta xɨka hapaɨna nɨ'arimama meyuxatani kename aixɨ metekahu aixɨ manyɨnetsie. Wahuyeta katakamieni wa'uximayatsikatsie kenreuyewetse.16Hekwamekɨ yenepaine: kename xewitɨ pɨkatiyukuhɨawe kename ne ne hɨkɨ ti'itawame. xɨka pɨ'xeteyukuhɨaweni, xenenankwewi ti'itawame hapaɨ 'echiwa ne'neyutiwe'etakeyu. 17Ikɨ kenemaine ya'manyɨnekɨ hasuni ne'ayeitɨtɨ we'eriya Kakaɨyari pɨkwatinake'erie, ne pɨta ti'itawame hapaɨ ne haitɨ nepaine. 18yuwaɨkawa teɨteri meyuwe'eta waiyari kenreuyehɨwa, ne hapaɨna ne'yutiwe'etá.19Xeme xetewanewirie xeyutemamawietɨ te'itawamete, ¡hasuni xeteyu'eririetɨ xeme kename xete'akumate! 20Xeme xetewanewirie ke'hate mexe'akuwɨtɨa, mexetikwani, pɨ'metehau'yukuparewie xekɨmana, mete aye'atɨ mepayuyeitɨa, keyuri xeme, xɨka metehaunanaimaka xehɨxie. 21Ne pɨ'netayɨni ne'haunetewiyatɨ kename tame tekatɨrɨkawitɨ 'ikɨ yetete'uyurikɨ. yatɨtɨ'ta xewitɨ mayukawe'etatɨyeika, netikuxata kwa'hau'ena meta ne hapaɨna ne'yutitiwe'etaá22¿Mɨkɨ metehɨkɨ hebreotari? Ne hapaɨna. ¿Mɨkɨ metehɨkɨ israelitatari? Ne hapaɨna. ¿Mɨkɨ metehɨkɨ Abraham nuiwarimama? Ne hapaɨna. 23¿Mɨkɨ metehɨkɨ Cristo nɨ'arimama? (Ne netiuxaxata ruku hapaɨ.) Ne hapaɨna nehɨkɨ. Ne nera uximayatawe waɨkawa hahetetemetsie, mɨixa nemantahɨiwatsie, neti weiwatɨ kaheka 'inɨarimekɨ, mɨkiriya hawarinetikuwikweiyatɨ.24Judiotsixi menetsihaukuwaxɨa auxuwimexa ''40 xeime anakawekame paɨmemekɨ).'' 25Haikakɨ nepautiweiyaxɨa kɨyekɨ. Heiwa ne'pautituaxiexɨa. Haramaratsie haikakɨ ne pukayunixɨ tɨma. xeitɨkari xe'tukari nepuyuri haramatsie. 26Muixa nepuyatɨa, aki'utia kweritianekaku, tenawawayamete watsata, ne iwama ne kie kietari watsata, gentiltsixi watsata, kweriwa'anekɨa kiekari anyawatsie, kweriwa'anekɨa tiumawitsie, kweriwa'anekɨa haramaratsie, kweriwa'anekɨa iwamari te'itawamete watsata.27Ne netiuta'uximayataxɨ tɨrɨkaɨyememekɨ meta mɨiwa inɨatsikatsie, waɨkawamexa tɨkari nekakutɨ, ne'hauhakamɨtɨ hapaɨna ne'hauharimɨtɨ, waɨkawamexa ne'nehakietɨ, ne'hauxerimɨtɨ hapaɨna waɨkawa kemari ne karexeiyatɨ. 28Mɨkɨkɨ xeikɨa kwatiane, hapaɨna nepauyuhɨawe meyunaime wahetsie miemekɨ kehate mete'awiya teyupanie man'utɨka. 29¿Ke'ane kwahautɨrɨkaɨye, ne hapaɨna pɨ nekatiane? ¿Ke ane metihɨiya, nekatiutatawe haxɨakɨ hetiuyɨkɨ?30Xɨka neyutawe'etamɨkɨ, ne'netawe'eta tita 31Kakaɨyari meta Jesús Ukiyari Yauya, aku Iya ti kwitɨarie tukarikɨ, ¡mɨkɨ katakumaika kename ne nekati'ita!32Damasco kwieyaritsie, tatuwani rey Aretas inɨakaku mɨkɨ tanierekai Damasco kiekariyaritsie netsiwiyake. 33Mɨta ventana ne'patuiya tsamuritsie ne'ayakaitɨ ana yenetiwaruwikei.

Chapter 12

1Yɨwe ne ne'maune ɨka, mɨ'ta yenetiku'eriwatɨ tixaɨ nekwara'iwa. Mɨta nepumieni Ukiyari neti'xeiyastɨakɨ neti'heinɨtɨakɨ nepumieni. 2Nepixexeiya xeime tewi Cristo'tsie 14 witari mautinena, waiyarieyatsie sinu tseapa ka'waiyarieyatsie, nekwarakumate, Kakaɨyari xeikɨa rakumate, pankuhanie taheima pautimie hairieka haiwiyaritsie.3Nerakumate kename ikɨ tewi, waiyarieyatsie sinu tseapa kawaiyarieyatsie, nekwarakumate, Kakaɨyari rakumate, 4pankuhanie pewitɨkie witsitiu'anetsie mɨta pu'enaxɨ waɨkawa niuki timai'weme wa'atɨ xeime yatiutahɨawe kayɨwetɨ. 5Mɨkɨ tewi hepaɨstana nepaune'ɨka. Ne'ta nehetsie nekwahaune'ɨka, hɨrixɨa newaiyaritsie kene'itɨa.6Xɨka ne nehaune'ɨkake, nekwa rukutɨnike, pɨta tita tiyuri netikuxatanike. Mɨta neyune'wa nekwahaune'ɨka, kataku xewitɨ pɨtiu'erienikɨ nehetsie antiyakamekɨ aku kenti'niere ne'hetsie, yata kentiu'enaxɨ ne'hepaɨsta. 7Hapaɨna'ta neyune'wani nemaune'ɨka aku tita tɨrɨkaɨyeme netiu xeiyastɨariekɨ. Ya'umieme, kataku ne ne'uta newe'etakɨ, newaiyaritsie xuiya nepauketsiyarie, Tɨkakame nɨ'arieya peiyanɨ'a nehetsie netikwinitɨakakɨ, kataku nehaune'ɨtɨ ne'ayanikɨ.8Haikakɨ Ukiyari nepitawawiri ikɨ yamanyinekɨ, aku nestsi nawairienikɨ. 9Mɨ'ta Mɨkɨ pɨnera'hɨawe: ''Ne imikieriri panayuhayawa a'hetsie, mɨta ne tɨrɨkariya aixɨ tikuyuruwa aku titatsie pakwatiyɨwe.'' Ya'umieme pɨta nepaune'ɨka titatsie nekwatiyɨwe, aku Cristo tɨrɨkariyaya nehetsie yuhayawa. 10Ya'umieme nepaunetemawie Cristo'tsie hakunena, titatsie nekwatiyɨwe, nematieriwatsie, nekwayɨwenitsie, nemuweiyariekatsie mɨta siere tixaɨtɨtsie nekwatiyɨwenitsie. Mɨta kepauku nekwayɨwenitsie, anamɨ tɨrɨkaɨyetɨ nehɨkɨtɨni.11¡Neu'erietɨ nepatɨa! Xeme waɨriyarika xenetsi upitɨa yene'aneni, pɨta ne raya'arɨkame xenetsi ayeitɨanikekai xeme. Mɨta tixaɨtɨtsie ne waheima nekwahaukawe aku mɨkɨmexi Nɨ'aritsixi mete uyuterɨwa, meta ne'tɨtɨ tixaɨ nekwatihɨkɨ. 12Heyeme tita ti'yuri ti'hekɨariwe aku Nɨ'ariwame yatiuyuri xeme xe'hɨxie paleku makamexɨitatɨ, tihekɨakame kwatiyɨwe hapaɨ mɨta waɨkawa tiuyɨ tɨrɨkaɨyemekɨ. 13Mɨ'ta ¿Kexe anekai xeme xekate aya'arɨkakai hipame wa'hepaɨsta aku mamuyukuxexeɨriwa, mɨ'ta ne xe'hetsie tixaɨ nekwaxeti wawiriekake? ¡xeteneneuyahɨwiri ikɨ yamanyinekɨ!14¡Xeunieri! nepunekuha'aritɨari xe'hatsɨa neyemieka hairiekamexa. Hawaikɨ xe'hepaɨsta ika nekwa ayani, mɨta nekwareuyahɨwa tita xeme xete hexeiya. Ne pɨta xeme nexe hauyahɨwa. Mɨ'ta niwemama kwayɨwe mete utani yu yeyeuma wahepaɨsta, pɨ'ta yaukate pɨreuyewetse mete'utanike yuniwema wa'hepaɨsta. 15Ne ne'hetsie nene'temawietɨ nerexeiya netitaxɨtɨani, mɨ'ta siere xe'hetsie nepitaxɨtɨani. Xɨka aku nexe hauyahɨaka waɨkawa, ¿ne masi etsiwa xeikɨa nereuyahɨiya?16M+'ta heyeme yeti'ane, ne nekwa at+a heteriya xehepa+sta. M+ta, wa+kawa nenekuh+awe, nexe ukaxei xete itakame. 17¿M+'ta ne xeme nekwa xe'unanaima aku xeime nekwa hen+'a? 18Ne wa+riyarika nepipit+a Tito kehauyanike xe'hats+a, m+'ta siere xeime hamat+ana nepen+'a. ¿Sunu Tito xeme xehenanaima? ¿Tame xe'hamat+a tekate uhu'kai a'xeik+a? ¿A'xeik+a tekate u'uwakai?19¿Xeme pɨxeteku'eriwa kename hikɨ tukari mankayeika tame teputaku'hɨpa xeme xe'hatsɨa? Kakaɨyari hɨxie, tame Cristo'tsie tapakawɨ pɨtehaitɨkaitɨ naime hetsiena ti'mieme.20Mɨ'ta nepau'ma kepauku xe'hatsɨa ne'mie mɨta nekwa xekaxeiya kehapaɨ nekwareuyahɨwa. Ne'pauma xeme xenetsi kaxeiya xeme kexete hauyahɨwa. Ne'pauma xɨka utixuawere tierika, ɨtetsarika, haxɨa tixuawere, tewa hayukake'kani, yu'hetsie xiekɨa ɨrika, wawiyarika, ɨ'rika hapaɨna au'erietɨ teyu'xamurieni. 21Ne'pauma kepauku ne nemayeneni, Ne Kakaɨyari netsi'tewiya xeme xe'hɨxie. Ne'pauma pɨnetinemani hipame wa'hetsiekɨ tatakuri mete uyupitɨa matɨaripaitɨ, mɨta makwa uyuti'iyarietɨa yu'tatakurikɨ mɨta (tatakuri meteyupitɨa ukitsi matɨa ukitsi mɨta ukari matɨa ukari) mɨta kemete hauyahɨwa yu'waiyaritsie mɨkɨmexi yemeyɨakai.

Chapter 13

1Ikɨ hɨkɨ hairieka neyemie xe'hatsɨa. ''NAITɨ KENTI ANE AIXɨ RAKAYɨNI NAITɨ RAKAHEKɨAKAMEKɨ YU'HUTATɨ YATɨNI YU'HUTATɨ TESTIKUTSIXI.'' 2Yanexerahɨaweri hipatɨ tatakuri meteyupitɨa meripaitɨ mɨta hipatɨmana kepauku mana nemeyeikakai hutariekatsie yaxeikɨa nepaine hutarieka kapauku ne nemanuani nekwa xekuwikwestɨani.3Xɨka pɨnehaineni ikɨ ketiuru xeme xetekuwautɨwe ti'hekɨakamekɨ kename Cristo uta'niuka nehetsie mieme mɨkɨ kwahauyuwaɨriya kwahɨkɨ xeme xe'hepaɨsta masi patɨa, mɨkɨ tɨrɨkaɨye xe'hetsie. 4Mɨ'ta patɨa mukawiya kuruxitsie kahauyuwaɨriyatɨ, mɨta payeniere Kakaɨyari tɨrɨkariyayakɨ. Mɨta tame siere tehɨkɨ tɨrɨkariya tekwa hexeiya hetsiena, Mɨta hamatɨana teu'uwatɨ tepakɨne Kakaɨyari tɨrɨkariyayakɨ xe'tsata.5Xeneuyutimaixɨa xeme yu'hetsie xetehtimanikɨxɨka aku xeheixeiyani yuri eriyarika. xekeneuyitimaixɨa xeme yu'hetsie. ¿Xɨka xekate hetimaiwaweni ikɨ yu'hetsiemieme kename Jesucristo xehetsie kaniere? Akuxi xeme xɨka xekate hauyahɨawaweni inɨatsikatsie. Mɨkɨ payeniere ya'ta xeme xekwate antikɨne. 6Ne pɨnereɨyahɨwa xekete akumaikakeyuri aku tame akuxi tekwate hauyahɨawawe.7Hikɨ'ta tame teyunenewie Kakaɨyari hatsɨa xeme kataku tsixetekahunikɨ. Nekwayu nenewie tame aku temantikɨnekɨ ikɨ inɨatsikatsie. Ta'aurie mawetse, neyunenewie aku xeme aixɨ xetekakɨnekɨ, tseapa tame pɨtiuhekɨkɨare tekwa antikɨ aku inɨatsikatsie. 8Mɨkɨ tame tekwa yɨwawe yukɨ tete uyurieni aku tita ti'sasuni hepaɨsta, pɨ'ta akaxewimekɨ tita tisasuni hepaɨsta.9Tame teyutemamawie kepauku tekwa hautawaɨriyani mɨta xeme'ta xetɨrɨkawini. Hapaɨna teyunenewie aku xeme aixɨ xe'itɨariekakɨ. 10Ne ikɨ yanetiku utɨwa mexi akuxi tewa ne'uyeika xe'hepaɨsta, mɨ'ta kepauku xe;hatsɨa nenekanieritɨaka kataku tɨrɨkaɨyemekɨ nexehetanɨ'ani aku ne nemeixeiya nexe utanɨ'ani tɨrɨkaɨyemekɨ, aku Ukiyari netsiyatuiri tɨrɨkariyakɨ nenɨ'aka, aku aixɨ xeteyuku hɨawenikɨ hawaikɨ'ta xeyuta xɨrietɨyeikanikɨ.11Kwinatɨrieka, ne'iwama, ¡xeyutemamawieka! Xeketene uximayaka xetɨrɨkawinikɨ, aixɨ xeketene yukuhɨaweni, yaxeikɨa xeteneku'eriwani, uxipiyakɨ xeneu'uwani. Mɨ'ta Kakaɨyari nenimayatsika yatua uxipiya yatua xehamatɨa kaniereni. 12Xekeneuyutahɨawi hipame wamatɨa xei itsiyakɨ aixɨ aneme.13Yunaitɨ yuri mete'erie waɨritsika mexehenɨ'airiwa. 14Ukiyari Jesucristo imikierieya, Kakaɨyari nake'eriyaya, mɨta temikuhɨawe Espiritu Santo yunaime xehetsie kaniereni.

Galatians

Chapter 1

1Xewitɨ titewatɨ nɨ ari Pablo, kwayɨ we ni ukitsi wa mamatekɨ sinú paɨ ta Jesucristo meta Kakaɨ yari Yaukame, keane men'kuha mɨ kite wa'tsata, 2Meta yu'naitɨ iwamarixi ne hematɨ a teyupanie me mayu'tixexeɨ riwa aku Galicia:3Nenimaya'tsika xe'hetsie ke'miemetɨ ni meta isiere Kakaɨ yari ta'Yau meta ta'Ukiyari Jesucristo uxipiyaya, 4Mɨ kɨ kaniyuyetuani yukɨ mana tame'tatakurikɨ , mɨ ta isiere temɨ kuwikwenikɨ hikɨ tsitiyɨ ane'tsie, ya mainekɨ ta'Kakaɨ yari Yaukame, 5Mɨ kɨ ra'yatɨ ke hɨ kɨ tɨ ni tukarikɨ .Paɨ keaneni.6Ne nepɨ waɨ re xeme mɨ kɨ xemiku'eiri xatsi utahɨ awixɨ 'tsie Cristo nenimayatsikaya'tsie. Ne nepɨ waɨ re aku xeme xeyu'wapatɨ wekai'tsie Kakaɨ yari niukieya yɨ kɨ ane'tsie. 7Ikɨ paɨ anyɨ tɨ kwa'anyɨ ne kename Kakaɨ yari niukieya xuawe hipatɨ , meta hipatɨ ukitsi mekani'xuaweni tsiti'anekame me xetewiwirietɨ meta xeni'wapakuni Cristo nikieya.8Mɨ ta xɨ ka tame, xewitɨ akeri ta'heima kiekame, paɨ xetiutahɨ awe xewitɨ kɨ niuki yɨ kɨ anekɨ aku tame'ta tete'itahɨ awe,mɨ kɨ tsiti'itɨ a ke hɨ kɨ tɨ ni. 9Temutiyɨ 'hapaɨ matɨ ari, hikɨ 'ta ya xeikɨ a paɨ netayɨ ni: '' 10Xɨ ka xewitɨ xetiuta'hɨ awe xeme kename Kakaɨ yari niukieya xemankwewi ka'hɨ kɨ , mɨ kɨ tsiti'itɨ a ke hɨ kɨ tɨ ni. '' Mɨ ta, ¿hikɨ ne piwaune ukitsi me netsi'akaxewiririeni yatɨ ni Kakaɨ yari? ¿Ne piwaune ukitsi wa'hepasta aixɨ neti'xeiriyeriekakɨ ? Xɨ ka akuxi ye'netiku'eriwatɨ aixɨ neti'xeiriyeriekakɨ ukitsi wa'hepasta, meta ne ne'kwahɨ kɨ Cristo nɨ arieya.11Ne paɨ nereuyehɨ wa iwamarixi xete'akumaikakɨ , kename uki Kakaɨ yari niukieya mutaxa kahɨ kɨ . 12Ne xewitɨ uki kwanetsiyetuiri, ni'ta hapaɨ na kwa'netsi'uta'ɨ kitɨ a.Ta'aurie mawe'tse Jesucristo ne kane'tiuxeiyastɨ ani.13Xeme xena enanaweni ne tukarikɨ hɨ kɨ a raukayɨ ne Judadismo'tsie, aku ne nemuyeiyakai'tsie Kakaɨ yari teyupanieya kareka'inɨ arimekɨ mɨ ta isiere paɨ ne tiku'eriwatɨ kename ne waka'una. 14Ne masi ne panyekatei Judaísmo'tsie tɨ apaitɨ me yu'waɨ kawa wa'hetsie ne hapaɨ me yumate,ne kie kiekatari. Mɨ ta kwinie neti'ɨ tetsakai antiyakamekɨ ne yeu raya'xeiyekai'tsie.15Mɨ ta kepauka Kakaɨ yari, ne tsi'anayeha'tsie ne tei hukaya'tsie, ne mayekatei'tsie meta keane netsi'utahɨ awixɨ yu'nenimayatsika'tsie, 16Yetiu'tanake'eri yu'niwe tixeiyastɨ ani hɨ rɨ pana, ne ne'kwa'uta'iwai ya'pauka waiyarieyakɨ meta xuriyayakɨ . 17Ne ne kwa'hetɨ a Jerusalén mɨ kɨ mexi me mu'axɨ a'tsie me'akɨ neke nɨ aritsixi akuxi ne ne ka'ayeiwekaku meripaitɨ , paɨ 'ta ne nehan'yani Arabia paitɨ mɨ ta arike ne panua Damasco.18Mɨ ta'ri arike haika witri anuyaykaku ne petɨ a Jerusalén anarike Cefas tite'wakame ne xexeiyatɨ ne patɨ a, mɨ ta isiere hematɨ ana ne puku'nua 15 tukari. 19Mɨ ta xeime ne kwa'uxei hipame nɨ aritsixi kɨ rixɨ a hawaikɨ Santiago, iya iwaya Ukiyari. 20aku ne ne'xetiku'utsiriwa, ne ne pekaxewiriya Kakaɨ yari hɨ xie kename ne ne'kati'ita.21Arike ne petɨ a kiekari anyeyeu'tsie Siria meta Cilicia paitɨ . 22Ne akuxi ne kwa'ayukumate, ne kwa'xexeiyarɨ wa Judea wa'teyupanie Cristo'tsie mete'awiye, 23Mɨ kɨ mexi xɨ ka hɨ rixɨ a me enanatɨ me utiyuanenike. Mɨ kɨ uki heiwa tatsi'uweiyakai,hikɨ 'ta he'hɨ awetɨ yuri ti'erietɨ heiwa paɨ tiu'yuri tɨ ma tiuka'unaxɨ .'' 24Mɨ ta mɨ kɨ mexi Kakaɨ yari tɨ rɨ kaɨ yemekɨ me paye'xeiyakai ke nemɨ yɨ 'kaikɨ .

Chapter 2

1Mɨ ta arike 14 witariyari aunyeyakaku tawarie Jerusalén Bernabé hetsɨ a ne hantɨ a meta hapaɨ na Tito ne a'inietɨ . 2Mɨ ta aimiemekɨ ne petɨ a ne ti hekɨ atsi'yerienikɨ meta isiere Kakaɨ yari niukieya ne waruta'xatɨ a gentiles'watsata. Ne neti'warutaxatɨ a mɨ kɨ mexi ewie mete aya'akame hapaɨ , paɨ 'ta maka'xewinikekaikɨ kename ka'unautsarimekai ni'ta hapaɨ na xeikɨ akɨ kwa'utanautsaxɨ .3Ni'ta hapaɨ na Tito, keane ne hamatɨ a mu'yeikakai griego hɨ kɨ tɨ kai, waɨ riyarika pupitɨ arie circuncisión yuwewirienikɨ . 4Mɨ ta iwamarixi te'itawamete me pu'axɨ a ewiekamekɨ tiniereke xɨ narika'tsie teme xeiyakɨ Cristo Jesús'tsie.Mɨ kɨ mexi paɨ me te'nake'eriekai metatsi'akuwɨ tɨ anikekai. 5Mɨ ta tame te kwayupitɨ a te heu'enanatɨ iyamexi wa'hɨ xie, kwayukanieritɨ akakɨ Kakaɨ yari niukieya xe'hatsɨ a.6Meta mɨ kɨ mexi mete aya'akani hapaɨ mete uyuxexeiya, kenemɨ 'itɨ akai,tsepa ne kwareuyu'iyaritɨ a, Mɨ ta Kakaɨ yari wakwa'wareukaxɨ rie teɨ teri, mɨ kɨ mexi ne paɨ ne paɨ ine mɨ ta mete aya'akani hapaɨ meteyuhe'kɨ akai tixaɨ me kwate'unɨ itɨ a ne hetsie. Tsepa tita mɨ kɨ mexi mete'uyurienike kwaraya'axe ne hetsie mieme. Kakaɨ yari heima kwati'wewie yu'waɨ kawame teɨ teri'watsie paɨ ta yayu'paɨ meme hipame'watsie. 7Ta'aurie mawetse mɨ kɨ mexi mekaneyekɨ ne yuri mete'uta'erikɨ Kakaɨ yari niukieya'tsie aku iyamexi me hɨ kɨ texi circuncisos, iya Pedro hapaɨ yuri tiuta'eri Kakaɨ yari'tsie meta isiere circuncisos'tsixi. 8Mɨ ta Kakaɨ yari tiuta'uxima Pedro'tsie nɨ arikɨ meta ya'xeikɨ a me circuncisos'kɨ wa'hepasta meta ya'xeikɨ a ne hetsie mɨ ta gentiles wa'tsie.9Kepauka Santiago, Cefas meta Juan, mete'aya'atɨ me hɨ kɨ tɨ kai mɨ kɨ mexi teyupanie me mankuke, me peti'enaxɨ imikieri ketiu me yetuiriyeriekai, mama'tserietakɨ me tatsiu'pitɨ akɨ ne Bernabé metɨ a . Mɨ kɨ mexi paɨ mete'uyuri tame temɨ yehukɨ gentiles wa'hetsɨ a, mɨ ta iyamexi mehukɨ kenimexi circuncisión meme'xeiya wa'hetsɨ a. 10Mɨ kɨ xeikɨ a metatsi'aye'eristɨ a temaye'eriwanikɨ pobre'tsixi wa'tsie, ya xeikɨ a ne mɨ kɨ pinitsie ne paɨ reuyehɨ akai ye nemɨ tiyurienikekai.11Mɨ ta kepauka Cefas munua'tsie Antioquía kiekari, hɨ xie neniutakeni mɨ ta paɨ neniutayɨ ni kename kenemɨ tiyurienekai aixɨ ka'anekai. 12Meripai ukitsi yameyupaɨ tɨ mekaneyakɨ ne Santiago nɨ arimama, mɨ ta Cefas katinikwa'akaitɨ ni gentiles wa'hetsɨ a. Mɨ ta kepauka ikɨ ukitsi me muaxɨ a'tsie tiuhayawaxɨ petɨ a kemɨ tiyurienekai gentiles wa'tsata. mɨ ta pu'tima mɨ kɨ mexi ya mete ayawaukaikɨ Circuncisión'tsie.1313 Mɨ ta isiere Judíos'tsixi mepuyɨ nɨ i itarika'tsie. Yatɨ tɨ 'ta Bernabé pe'inierie huyeta itarika tsitiane'tsie. 14Ne'ta kepuaka ne munierixɨ mɨ kɨ mexi kememɨ teu'iyarikai Sasunikɨ Kakaɨ yari niukieya me kwa'uweiyakai, paɨ nere'hɨ awe Cefas yunaime iyamexi wa'hɨ xie: ''xɨ ka ekɨ Judío pe hɨ kɨ tɨ tɨ mɨ ta gentil hapaɨ petikamieni mɨ ta Judío hapaɨ pekatikamietɨ , ¿gentiles waɨ riyarika ke petiwapitɨ ani Judío'tsixi wa'hapaɨ mete uhuni?''15Tame mɨ kɨ tɨ tɨ te pɨ hɨ kɨ Judíos nunuiwakate meta hawaikɨ tatakuri'tsixi gentiles te kwahɨ kɨ ; 16Mɨ ta tame tete'akumate kename xewitɨ tewi heimana tinuistɨ kemɨ tikamie mari'ítsika'tsie, mɨ ta isiere sasuni eriyeri Jesúcristo'tsie tame isiere tepaya'axeni yuri tete'erietɨ Cristo Jesús'tsie aku tame teyɨ wawenikɨ ta'heima ti nuistɨ nikɨ ta'yuri eriyerikakɨ Cristo'tsie meta hawaikɨ mari'ítsika kemɨ tinɨ a uximayatsikaya'tsie.Mari'ítsika ke mɨ tinɨ akɨ xeime waiyari'tsie kwatitanuistɨ kɨ .17Mɨ ta mexi tame paɨ teteku'eriwa kena Cristo ta'heima ta'nuani, mɨ ta isiere tame te puka'xeiyerie tatakuri tehexiyame, ¿mɨ ta Cristo paɨ ti'nɨ a tatakuri xuawenikɨ ? ¡waikɨ paɨ kwati'ane! 18Mɨ ta xɨ ka ne netiuti'wiyestɨ ani pini aku heiwa ne tiuka'unaxɨ , ne netihekɨ ata kename mari'ítsika nanaimawame ne hɨ kɨ . 19Ne ne'pumɨ mari'ítsika kemainekɨ neyɨ wetɨ ne mayanikɨ Kakaɨ yari ne ayexeiyatɨ .20Neri ne pukawiya Cristo matɨ a. Neri ne kwa'hɨ kɨ ne mayeniere, sinú paɨ ta Cristo ne hetsie payeniere. Tukari ne'mexeiya ne waiyari'tsie, ne payeniere yuri neti'erietɨ mɨ kɨ Kakaɨ yari Nu'aya'tsie, keane netsiutinenima meta yɨ 'kɨ mana yuyetua ne kɨ mana. 21Ne Kakaɨ yari imikierieya wanekwa'uhɨ wa,mɨ ta xɨ ka yɨ wenike mari'ítsikakɨ aixɨ rakayɨ ni, ¡mɨ tari yakɨ xeikɨ a Cristo kwaneɨ mɨ !

Chapter 3

1¡Galata'tsixi xemu'erie! ¿Ke'ane xe'hetsie kewairika putiwiwi? Xeme xe'hɨ xie, Jesucristo puhekɨ atsie hekɨ akamekɨ kuruxitsie ukuwietɨ . 2Ikɨ 'i xeikɨ a nepaumaimɨ kɨ xeme xehetsie: ¿Yumamatsie xemihɨ i Espiritu Santo mari'itsika nɨ 'arieyakɨ sunu yuri xete'eriekɨ ketita xeteu'enikɨ ? 3¿Xeme waɨ kawa xepu'erie? Xete ukatsutɨ akatɨ tɨ Espiritu'tsie, ¿Hikɨ 'ta xete akahɨ ani pɨ ta yu waiyarikɨ xeu'uwatɨ ?4¿Waɨ kawa keranyinemetsie xete uyukwinitɨ a, xeikɨ a xekwaneuyɨ xɨ ka yatiuyɨ ni xeikɨ a xete uyɨ ? 5Iya xeyatuirie xeme aku Espiritu Santo mɨ 'ta pixuawitɨ a xe'hɨ xie tita kwatiyɨ we, ¿Mɨ kɨ yeti yuriene mari'itsikatsie hakunena tiyɨ ane, sunu enatɨ aku yuri eriyayakɨ ?6Aku Abraham hapaɨ : ''KAKAɨ YARI YURI TIUTA ERIRI Mɨ 'TA MU INɨ ATSIYARIE WA'ATɨ AIXɨ TIKATɨ A HAPAɨ ,'' 7yaxeikɨ a pekuyine, xeti enietɨ yeikani, umaniereta, iyamexi yuri mete'erie, mɨ kɨ Abraham meniwemama. 8Kakaɨ yari niukieya, Kakaɨ yari'ri rakumaitɨ gentiles'tsixi waheima tanuanikekai yuri eriyarikakɨ , tikuxatakai Kakaɨ yari niukieya anyakaitɨ Abraham pɨ rahɨ awetɨ : ''A HETSIE YU'NAITɨ KIEKARI NUIWARIMAMA NENIMAYATSIKA MEYATUIRIYARIENI.'' 9Mɨ 'ta, iyamexi yuri mete'erie imieri meyatuiriyarie Abraham matɨ a meyɨ nɨ tɨ siere, aku tewi yuri ti'erie.10Yunaitɨ ke'ane memitipine uximayatsika mari'itsikatsie mɨ kɨ kewaiyaritsie meya'u; Mɨ 'ta pɨ reuku'uxa: ''KEWAIYARIETɨ Hɨ Kɨ IYA KE'ANE YAKWATI KAMIE NAIME NIUKITSIE KENTINɨ 'ARIE AKU MAKA'UXE MARI'ITSIKA XAPAYARITSIE, YEMETEKAKɨ NEKɨ .'' 11Hikɨ 'ta pakahekɨ ari kename ni xewitɨ kareuyahɨ wiyarie Kakaɨ yari hɨ xie mari'itsika utsikayakɨ , mɨ ta: KE'ANE AIXɨ TIUKA IYARI PUYEIKANI YURI TI'ERIETɨ ''. 12mɨ 'ta mari'itsika utsikaya yuri eriyarikatsie kwa'ayene, pɨ 'ta: ''KE'ANE TEWI YETIKAMIE MARI'ITSIKATSIE ITIPITɨ , KE UYEIKANI KE AYENIERENI HETSIENA ITI'PITɨ.13Cristo'ri tatsutinanai kewaiyaritsie aku mari'itsika Mɨ kɨ ayuyeitɨ aka kewaiyari tahetsiemieme, mɨ 'ta pɨ 'i re'uxa: ''KEWAIYARIE IYA KE'ANE AKU ITEɨ RITSIE MUKA'WIWA.'' 14Mɨ 'ta Abraham imikierieya yɨ wetɨ mayanikɨ iya watsie Gentiles'tsixi Cristo'tsie Jesus, Tameta aku teyɨ wawetɨ temakɨ nekɨ tamamatsie temihɨ ni tahetsie mutipiya aku Espiritu Santo.15Iwamarixi, xeneneupitɨ a netaniuni aku tewi meiti'eniekɨ . Xeime niuki memekaxewiriya teɨ teri, xewitɨ kwayɨ we mana mauyaniuni yata menayatsa, akuri yuhutatɨ me akaxewiriyayu. 16Hikɨ 'ta makaxewiriyarie mutaxatsiyarie Abraham mɨ ta siere nuiwarimama. Pɨ kwa tiwarahɨ awe: ''yu nuiwarima,'' hipame yuwaɨ kawa waxatatɨ , pɨ 'ta heitseriemekɨ xeime xeikɨ a, ''aku yu nuiwarimama,'' aku hɨ kɨ Cristo.17Hikɨ 'ta pɨ nereuyahɨ atɨ ikɨ yanetayɨ ni: Mari'itsika, aku nua 430 witari anyayaku, wakwaheikahɨ wa makaxewiriyarie aku matɨ ariapaitɨ Kakaɨ yari minetɨ akai. 18Xɨ ka ta'hetsie tinake makaxewiriyarie nua'ta mari'itsika, mɨ ta'ri kwanuaniri makaxewiriyarietsie. Mɨ ta Kakaɨ yari piyatuiri Abraham mekaxewiririekaikɨ .19¿Ke'ane patɨ a, tamɨ , pɨ reuna kenikɨ mari'itsika? Mɨ kɨ tiyatuiya tatakuri tete uyupitɨ a'kɨ , kepaukurike rakahɨ anikekai Abraham nuiwareiya nuanikekai ke'ane wahatsɨ a makaxewiriyariekai. Mari'itsika yatuiya ta'hatsɨ a akeritsixi mepiyatua xeime meyatuiri. 20Hikɨ tári, kepauku xewitɨ tewi titixa'ta xeime matɨ a hekɨ akamekɨ , xewitɨ kwa uweni heimana tanuanike. Mɨ 'ta Kakaɨ yari yu'kɨ mana pekaxewiriyaxɨ heitseriemekɨ Abraham hatsɨ a.21Ya umieme'ta, ¿Mari'itsika tihɨ kɨ ta'aurie mawetse aku Kakaɨ yari mekaxewiriyaxɨ ? ¡Nitsɨ hawaikɨ ! Xɨ ka mari'itsika yɨ wenike tukari rayatuirieni, mɨ ta aixɨ ranyine heitseriemekɨ nenuanike mari'itsika. 22Mɨ ta Kakaɨ yari niukieya pɨ paine kename tatakuri ukunamie. Kakaɨ yari yatiuyuri ikɨ aku mekaxewiriyakai kename tatsikuwikwestɨ ani xɨ ka yuri tete erieka Jesucristo'tsie meyatuiriyarienikekai ke'ane yuri meteta erieni.23Hikɨ tari, akuxi kanuawekaku yuri eriyarika, tepakuwɨ kai mari'itsika hetsie, te akuwɨ tɨ kepaukurike yuri eriyarika muhekɨ atsie. 24Mɨ 'ta mari'itsika patɨ a tati ɨ kitɨ wame kepaukurike nua Cristo, temakɨ nekɨ taheima tanuani yuri eriyarikɨ . 25Mɨ ta hikɨ ri nua yuri eriyarika , tekwa u'uwari xewitɨ taheima nuatɨ . 26Metsɨ yunaitɨ xeme Kakaɨ yari xeniwemamatɨ ni yuri eriyarikatsie hakunena Cristo'tsie Jesús.27Mana hakunena yuwaɨ kawatɨ xeme xeputi ɨ yarie Cristo'tsie, xeme yumamatsie xepihɨ i Cristo. 28Makwaxuaweri Judio'tsixi hapaɨ na Griego'tsixi, hapaɨ na mamakɨ wɨ hapaɨ na maxɨ xɨ nitɨ , makwaxuaweri ukitsi hapaɨ na ukari, pɨ 'tari xeme xeyunaitɨ xewitɨ xehɨ kɨ Cristo Jesus'tsie. 29Xɨ ka xeme Cristo'tsie xete awiyani, xeme xehɨ kɨ Abraham nuiwarieya, mɨ ta xemakaxewiriyarie aku imikieri xeyaturiyarienikekai.

Chapter 4

1Hikɨ ta netita xata iya metemamatɨ a´rie wa hepaɨ sta, mexi nunutsitɨ ni, mɨ kɨ hɨ kɨ tɨ ni nɨ 'ari, tsepa kutsikame hɨ kɨ naime'tsie. 2Mɨ ta yaukate mɨ kɨ meni ɨ wiyani mɨ ta kepaukake maya ani tukari kepauka yauya mitipiniritsie.3Mɨ ta yaxeikɨ a, kepauka tame temutɨ ritɨ kaitsie, temu nɨ 'aritsixitɨ kai mari'itsika kwiepa mu'uwa hepaɨ sta. 4mɨ ta kepauka tukari maya'atsie, kakaɨ yari yu'niwe meyanɨ 'a, uka'tsie nɨ iwakame, mari'itsikatsie nɨ iwakame. 5Mɨ kɨ ikɨ yetiuyuri tatsiti xɨ nake mari'itsika kwiepa muyeika hepaɨ sta, mɨ ta teyɨ wekaxɨ ani niwemama temakɨ ne.6Mɨ ta xeme kakaɨ yari niwemama xehɨ kɨ kɨ , kakaɨ yari yu'niwe Espíritu kaneyanɨ 'ani ta'iyaritsie, ke'ane tatsi pitɨ a temehɨ awe: ''yau'a, ta yau yatekwamete hauye hɨ wa.'' 7Mɨ tari nɨ 'ari pekwahɨ kɨ , paɨ ta pehɨ kɨ tɨ ni nu'akame, mɨ ta xɨ ka nu'akame pehɨ kɨ tɨ ni, siere pehɨ kɨ tɨ ni mamatɨ ariekame kakaɨ yari hepaɨ sta.8Mɨ ta meripaɨ tɨ tukari mauka yɨ ne, kepauka xeme kakaɨ yari niukɨ eya xekwa akumaikaitsie, xeme waɨ riyarika xepitɨ arietɨ iyamexi wa nɨ 'aritsixi xe hɨ kɨ tɨ kai, iya ke'ane tɨ rɨ kariya memexeiya , mɨ kɨ hawaikɨ a mekwa yusitexi. 9Mɨ ta hikɨ xemayeixɨ a kakaɨ yari niukɨ eya xemaikutɨ , masi aixɨ mekɨ yɨ nekɨ , kakaɨ yari hepaɨ sta xekana matsiɨ kɨ ni, ¿Kari yɨ we xema nunuwani mekwa tɨ rɨ kawi mɨ ta mekate aya'axe wa hatsɨ a? ¿ paɨ xetehauyahɨ wa hekwamekɨ xemaku wɨ ka?10Xeme tukari raya'axe xe'uta, metseri hehekwa, kentiu'ane tiyuku kwapatsie mɨ ta witari manyeyeika. 11nepau'ma xa kɨ mana xeikɨ ari xɨ ka yaki uximayatsia netiutahɨ ni xa'hepaɨ sta.12Né paɨ nexarayawawirie, iwamarixi, nehapaɨ xe'anenetɨ xekenayu yeitɨ a, mɨ ta né siere xehapaɨ neneyurie. xeme tsiranyɨ neme ne hepaɨ sta xekwate'utiwiwi. 13Mɨ ta xeme xete'akumate neti ku'yetɨ kakaɨ yari niukɨ eya nemutaxa xe'hatsɨ a matɨ ari. 14Tsepa nekwiniya tsixatiuti heritɨ a, xeme xekwanetsiti xane'eri yata waxekwanexi haukahɨ a. paɨ ta xeme xenetsi'ankwewi aixɨ iyari né kakaɨ yari akerieya nehɨ kɨ tɨ ni hapaɨ , né nehɨ kɨ tɨ ni Jesucristo mismu hapaɨ .15¿Mɨ ta,hikɨ ,kewata, xe'imikieri? mɨ ta né paɨ nexerahɨ awe, xɨ ka yɨ wenike, xeme xe hɨ xite xewayuti'tɨ kɨ riwanike xenetsi yatuirienike. 16Mɨ ta, ¿ xeme xenetsi akahekatɨ xemakɨ mɨ ta né susuni nexerahɨ awekɨ ?17Mɨ kɨ mexi mekani ɨ tetsatɨ kani mɨ ta xeme mexatsi iwakutɨ , nɨ ta aixɨ anyɨ nemekɨ mekwayɨ a. mɨ kɨ mexi ne'hetsie mexatsi hauku xɨ rienike makaniyɨ aka, mɨ ta xeme mɨ kɨ mexi xewaraweiyanikɨ . 18Aixɨ kaniuyɨ neni katihayawatɨ aixɨ ran yɨ ne'tsie, nɨ ta xeikɨ a kepauka né xehamatɨ a neyukanieritɨ akatsie.19Ne'tɨ riyari, tarieka niweriya kukuiniyari nekananaka mamatekeni xe'hetsie mieme hasta'tsɨ kepauka'ke Jesucristo wewiyaka xe'hetsie. 20Paɨ nereuyehɨ wa mana neyukanieritɨ akakeyu xe'hamatɨ a hikɨ mɨ ta neniukɨ nekwapakeyu, mɨ ta hikɨ nekwa heixeiya kenemuyɨ ni xeme xahepaɨ sta.21Yexekeneteneuta hɨ awi, xeme ke'ane yexeteyɨ kɨ hɨ awe mari'itsika hepaɨ sta, ¿xekateku enakare mari'itsika kemaine? 22mɨ ta mana paɨ reuku uxa kename Abraham hutame tɨ ri waruxei, xeime iya uka makuwie matɨ a mɨ ta xeime uka xɨ narie matɨ a 23Mɨ ta xeitɨ maya'nɨ iwaxɨ iya ukatsie makuwie yu waiyari'tsie, mɨ ta xewitɨ mayanɨ iwaxɨ iya uka xɨ narietsie yetuiriyerie imikieritsie hakunena.24Ikɨ yetiuyɨ kaniuta xatsieweni ɨ xatsika hapaɨ , mɨ ta ikɨ hutatɨ ukari mekani hɨ kɨ tɨ ni huta xewiriyarika. mɨ ta xeitɨ kahɨ kɨ tɨ ni sinaí hɨ riyaritse mieme mɨ ta mɨ kɨ warutinitwexɨ iya mexi ke'ane memaku'wɨ . ikɨ kahɨ kɨ tɨ ni Agar. 25Hikɨ ta Agar hetsie mieme kahɨ kɨ tɨ ni iya hɨ ri Sinaí Arabia paitɨ ; mɨ kɨ hɨ ri Jerusalén'tsie mieme kahɨ kɨ tɨ ni, mɨ ta mɨ kɨ hanakuwieka yu niwema wa hamatɨ a.26Mɨ ta Jerusalén humapaitɨ kuma ka xɨ narieka, mɨ ta mɨ kɨ ka hɨ kɨ tɨ ni ta'tei. 27Mɨ ta paɨ reuku uxa: '' KENEYU TEMAWIEKA,EKɨ ,PEKANIWEWE,PEKA'UTINIWEYA,XEKENA Hɨ AWENI Mɨ TA XEKENEUTI HIWANI TEMAWIYAKɨ , XEME XEKWATE'ANAKAKUKUINE NIWEYÁ KUKUINIYARI. Mɨ TA IYA NIWEMAMA UKA EIRIYAKAME MEKANIYU WAɨ KAWANI NIKE IYA UKA KE'ANE YU IKILAI MEXEIYA.''28Mɨ ta xeme,iwamarixi, iya Isaac hapaɨ , xewiriyarika niwemama xekanihɨ kɨ tɨ ni. 29Meripaɨ tɨ tukaritsie, ke'ane mutinɨ iwaxɨ yu waiyari hepaɨ sta iya mekananku weiya ke'ane muti nɨ iwaxɨ Espíritu hepaɨ sta. hikɨ ta yaxeikɨ a ti'ane.30Mɨ ta, ¿ke haine utsika? '' ɨ IMARI MAKUWIE KENANYA Hɨ WA NIWEMAMA TSIERE. Mɨ TA IYA ɨ IMARI MAKUWIE NU'AYA TIXAɨ YU MAMATɨ ARIKA KWATIWANIKɨ IYA UKA Xɨ NARIE NU'AYA HATSɨ A.'' 31Ya umieme, iwamarixi, tame ɨ imari makuwie niwemama tekwa hɨ kɨ , paɨ ta uka xɨ narie niwemama te hɨ kɨ .

Chapter 5

1Tekwa'akɨ wɨ kakɨ Cristo tatsi'uxɨ naxɨ . mɨ kɨ tsie xetekuxexeiyatɨ , heitseriemekɨ xekeneti'uweni xekwa hanunuwani tawari xenɨ 'ariekakɨ yugu xe'anyetetɨ xe'akuwɨ tɨ ´ 2Xekeneunieri, né Pablo, pɨ nexé'rahɨ awe xéme, xe'uyutaunieni circuncision xewewiyarieni, Cristo kentuiyuri xeme xe'hepusta hawai kuarenakire.3Tawarita, ne yuri nepayeitɨ a yunaime ukitsi xɨ ka uyu heirieni circuncision uwewiyarieni ketsɨ ri waɨ riyarika yeketikayani nai mari'itsika kemaine. 4Xeme xepautewa Cristo hepusta, xeme aku xemi wautɨ we aixɨ xetexeiriya'rieka mari'itsika hepɨ sta; xemeri xekwa'ikaxeiya Kakaɨ yari kentiuyu'kanenimaya.5Iya espiritu hepɨ stakɨ , yuri tete'eriekɨ , tame tepikwewie waɨ kawamekɨ te'ixewiriyatɨ aixɨ raka'itɨ arienikɨ . 6Iyatsie aku Cristo Jesús'tsie, kwaraya'axeri circuncisión ni hapaɨ na incircuncisión tixaɨ ri kwatihɨ kɨ , yuri hati'erietɨ xeikɨ a mɨ kɨ tiuka'uximaya aixɨ 'eriyarikatsie. 7Xeme aixɨ xete'iweiyakai . ¿keanetá xe'utaimaiyaxɨ aixɨ xeteka'hukai'tsie iya tisasunitsie? 8¡Ikɨ iyaritɨ arika Kakaɨ yari'tsie kwa'ayeneika ke'ane xe'utahɨ awixɨ !9Ikɨ ɨ kitɨ arika karekanakemekɨ waɨ ka tiyuriewe levadura hapaɨ nai tɨ xi taputsariya. 10Ne pɨ nereune'waɨ riya iya ta Ukiyaritsie kename xeme tawari yukɨ xete'heikuxeiyatɨ xeka'akɨ ne. Iya keane iyaritɨ arika xeyatuirie xexamurie kastiku canipitɨ ariemɨ kɨ tsepatsɨ ke'ane hɨ kɨ tɨ ni.11Iwamarixi, xɨ ka ne akuxi ne ikuxatani sircuncisión hepɨ sta, ¿ketiu'ta akuxi nepuweiyarie? Xɨ ka pɨ ti'anenike iya tetetsie ha metiwitseni aku kuruxi ukuyuitɨ arieka hɨ ktɨ nikeyu. 12Iyata keane memauyuhɨ ave xehepusta ne pɨ nereuya'hɨ wa yukɨ manakɨ sircuncision meke uyuwewirieni yukɨ manakɨ13Xemetsɨ xeputa hɨ awerie xekwa'akuwɨ kakɨ . metá xekwa'akuwɨ kɨ pɨ xekwate'heikuxeiyani kename yɨ we yu atakuritsie muyayuné tawarita; pɨ kwatianenikɨ , aixɨ 'eriyarikatxie, xekeneyuparewieka hipame wamatɨ a hipatɨ . 14Mayuya'atɨ wakɨ naitɨ xeime mari'itsikatsie: ¨EKɨ AIXɨ KETEU'ERIYANI IYA TEWI EKɨ KEPEREU'AERIYA HAPAɨ .¨ 15Mexɨ katá xeme xeyutakeweni xeyukaunatɨ hipame wamatɨ a. xekenayene'nierenita xeme xe uyutixɨ ni hipame wamatɨ a.16Neta'pɨ nepaine, xekeneuhuni Espíritu'tsie paɨ mɨ hawaikɨ yexekwatekakɨ ne tatakuri kenreuya´hɨ wa ta'waiyaritsie. 17Iya ta waiyari kentinake tatakuritsie timiemekɨ mɨ kɨ ta'aurie pehɨ wirie iya espíritu aixɨ 'ane, mɨ kɨ ta Espíriti aixɨ 'ane kenreuyahɨ wa mɨ kɨ ta pɨ kwatinake tá tawaiyari tatakiritsie mauyeniere. Ikɨ yukwitɨ we mɨ kɨ matɨ a, xeme kexete'hauyahɨ a pɨ xekwateka'hunikɨ . 18Mexɨ kata aku xeme xe'uwitɨ ximeni Espíritu aixɨ ane xehau'enieka, xeme mari'itsika ranta'hɨ ani xehetsie kuamieme1919 Hikɨ iya tatakuritsie mieme ketekahu yuhekɨ atɨ payeika: karayuniwiya karekanakemekɨ , tatakuri reuyupitɨ amɨ tɨ weiyarikatsie timieme raka'iyaritɨ , 20Yusitexi wamɨ iriyatɨ , ikewari nanaimarika, txaɨ katinaketɨ , imieri, ɨ texarika, kunie rayueriyatɨ , ekanaketɨ hipatɨ memekahekanikɨ , hipame wamatɨ a kayɨ nɨ nɨ wetɨ , meyutaxɨ riekakɨ xeikɨ a tinaketɨ , 21Kuatsiyarika, tawaiya, tsitiwa'eritɨ wame, hipatɨ masi pɨ ranyitɨ 'kaikamekɨ , pɨ nexera'taristɨ wa, meripai hapaɨ , kehate ikɨ naimekɨ pɨ metekahuni, hawaikɨ makwa'mamatɨ arieni kwiepa Kakaɨ yari manɨ 'atsie.22Mɨ kɨ ta ikwaxi Espíritu'tsie mieme hɨ kɨ aixɨ 'tiuyuka'eriya, temawiya, nɨ tɨ arika tepexeiya. tepau'ikwewa. 23Tete'uyu'kanenimaya, teyɨ wetɨ tahetsie; ikɨ naime'tihepɨ sta kwaxuawe mari'itsika tatsi'antaxɨ rieni. 24Iya kehate Cristo Jesús'tsie me'mieme mepikawi kuruxi'tsie yu tatakuri kenreuya'hɨ akai naimekɨ tsiranyine.25Xɨ ka tame te'u'uwani Espíritu aixɨ ane'tsie, teke'uhuni yaxeikɨ a mɨ kɨ Espíritu'tsie. 26Kataku teyuwe'etani, tsitekateyu'eritɨ atɨ hipame wamatɨ a, tekateyu'kwatsirietɨ hipame wamatɨ a.

Chapter 6

1Ne iwama, xɨkate xewitɨ tewi tatakuritsie hauweni, xeme xete akumatekɨ Espíritu ken tiu ka'iyari ya umieme xepi parewieni aixɨ anyɨnemekɨ manuanikɨ tawa'ri. Hapaɨna xeme xekene yu iyaritɨaka yu hetsie, kataku xeme hapaɨna xe uta inɨatsieni. 2Xe yu parewietɨ yu ikatsie maya'anikɨ Cristo mari'itsikaya kentinɨ'a.3Xɨkate xewitɨ paɨ tiku eriwani kename tixaɨtɨ ti hɨkɨ tixaɨtɨtɨ'ta kati hɨkɨtɨtɨ, mɨkɨ tiyu itaiya yu kɨmana. 4Yu xexuitɨ xeke ayu tixeiyatɨyeikani xɨkate aku aixɨ tikamieni yu uximayatsikatsie,u'maniere ayutimaixɨame ka yu tawe'etamɨkɨ hetsiena kenti'anekɨ meta xeimetsie ka nieretɨ. 5Yu xexuitɨ yu ika pu tɨximeni.6Ke ane niuki ɨkitɨarie naime kanikuxatamɨkɨ tita aixɨ tikuxaxatsiwa aku ti ɨkitame mi 'ɨkitɨa. 7Xe kwa te yu itaiyani. Kwa yɨwe Kakaɨyari he tiu itaiya, tsepa tita tewi tiu ka'e, mɨkɨ imɨari kaka itsanamɨkɨ. 8Iya ke ane imɨari ka eni yu waiyaritsie ku eriwatɨ, uniya kaka itsanamɨkɨ. Iyá ta ke ane imɨari ka eni Espiritutsie, kaka itsanamɨkɨ tukari kwa xɨwe aku Espíritu miyatua.9Kataku te te ku hayeikawani haixɨ te te kahutɨ, kepauku tukari maya ani ikwaxi teka tɨmɨkɨ, xɨkate te ka te'uhayawa. 10A'namɨke, ke tente yɨwaweni, teuteri aixɨ te kete waku'eriyani, waɨkawamekɨ wa hetsie kehate sasuni mete'erie.11Xeke neu xeiya utsika nenekamekɨ raka utseme ne mamakɨ. 12Kehate iyá yu waiyaritsie aixɨ mete hauyu we'etamɨkɨ waɨriyarika mexetsipitɨatɨ me hɨkɨ xe yu circunsición xe yu wewirienikɨ. Iyaamexi xeikɨa pɨ metekahu kataku me utixani'eriwakɨ Cristo kuruxieyatsie hakunenakɨ. 13Kehate Circunción me hexeiyayatɨtɨ mari'itsika kentinɨ'a me kwa i'uta, yatɨtɨ pɨ mete hau nake'erie circunsición xe yu wewirienikɨ me yɨwekaxɨanikɨ me yuti we'etake xe waiyaritsie.14Kataku ne heiwa ne ka uyu tawe'eta xeikɨa ta Ukiyari Jesucristo kuruxieyatsie timiemekɨ, kɨmanakɨ tewi ken tiu ka'iyari kaniukawiyani ne hetsie metata ne nepu kawiya tewitsie ken tiuka'iyari. 15Circunsición hawaitɨ kwa re nake, hapaɨna ke ane circunsición kwa he xeiya, pɨta kata ya'akani hekwamekɨ hemu ti nuiwa. 16Yu naitɨ kehate yamete kahu ikɨ mari'itsika ke maine, wa hetsie kaiwatɨ ke tiu makani meta neniayatsika ke xuaweni wa hetsie, hapaɨna kehate Israel men kiekatari Kakaɨyaritsie me miemetexi.17Hikɨta ana tiya hanetɨka kataku xewitɨ tsi neti iyaritɨaka, ne waiyaritsieri ne peixeiya Jesús tepɨaya. 18Ta Ukiyari Jesucristo imikierieya xe espiritutsie keyu kanieritɨaka, iwamarixi. Pɨ ke aneni.

Ephesians

Chapter 1

1Pablo, Jesucristo nɨ'arieya pɨ reunake eriekaku Kakaɨyari metasiere tatakuri mekwa te hexeiya Efesotari metasiere ke ane Jesucristo mamuweiya. 2Aixɨ xeke itɨarieka xeme Kakaɨyari'tsie ta Yau meta siere Ukiyari Jesucristo.3Ta Kakaɨyari ta Yau ta Ukiyari Jesucristo aixɨ raya atɨ ke ayeitɨarieka, imikieri tatiyatuirie naime kepa tixɨawe imikieri espiritual taheima timieme aku Cristo'sie. 4Kakaɨyari tatsi anayahapa meripaitɨ kwie kata wewiwekaku, tame tehɨkɨtɨnikɨ tatakuri tekate hexeiyatɨ temu uwani tekate atɨtɨiyarietɨ hɨxiena.5Kakaɨyari tatsi anaya hapa niwemama temakɨnekɨ Jesucristo'sie, pɨreuya hɨakaikɨ. 6Yu niwama tatsi ayeitɨakɨ temeyexeiyanikɨ kwinie tewa te ikaketɨ tatsi utinenimayataxɨ Mɨkɨ piyatua Yu'Niwe aku waɨkawa mauyahuwa.7Mɨkɨtsie Jesucristo aixɨ te itɨarie yu xuriyatsie mɨta tareuya hɨwirie ta'tatakurikɨ, mɨkɨ kepa mexeiya nenimayatsika. 8Mɨkɨ waɨkawa yetua nenimayatsika ta hetsie kenreutamaiwe meta siere kenreika henietɨyeika.9Kakaɨyari tatsi uxeiyastɨa kehekuyitɨ mekuyine ti awietɨ kenreu nake'erie, mɨkɨ kentinake, Mɨkɨ mi hekɨataxɨ Cristo'sie. 10Uximayatsika'ya Cristo hɨkɨtɨ'kai kentiyɨnikekai maya anikɨ tukari, naime tiku xeɨrienikɨ, aku naime ta heima timieme meta siere kwiepa, mu'ukame xewitɨ xeikɨa mayanikɨ aku Cristo.11Cristo'tsie te manaya hapanie te teyatuiriyarienikɨ. Meripaitɨ pɨ tiuyɨhuawekai Mɨkɨ kentiyurienikekai, pɨti uximaya pɨtiyɨnikɨ kenti yukuhɨawe. 12Kakaɨyari tastsi anayahapa teteya tuiriyarienikɨ tame temakɨnekɨ temanyetei tehexeiyatɨ wikwestɨarika Cristo'sie, tame tete ikwitɨakakɨ kwinie raya arɨkame te ayeitɨatɨ.13Cristo'tsie, xeme siere, kepauku xemeiti enieni niukɨ yuri hɨkɨ, hekwamekɨ kenti kuxata ke hantiu wikweni kepaukuta yuri xete ta erieni Mɨkɨ'tsie meta siere xeyatuiriyarieni'tsie Espiritu Santo. 14Mɨkɨ Espiritu Santo pexɨkahexeiyani pɨ anyitɨ panyɨne kename ari'ri imikieri petiyatuiriyarie aya'ari, ya umieme kete kwitɨaka kwinie raya arɨkame pa ayeitɨatɨ.15Ya umieme, yene tiu enaka kename yuri xete erie Ukiyari'tsie Jesus, metasiere kexete warauyahɨwa'kɨ yunaime Kakaɨyari kiekarieya Santo, 16ne nekwati haya'wawe panpayusi ne rehɨawetɨ Kakaɨyari xe hetsiemieme tukari'kɨ nexe utiterɨwa ne nenewiyatsie.17Ne neyunenewie mɨkɨ Kakaɨyari ta'Ukiyari, Mɨkɨ Yaukame aku kwinie raya axe, kexe yatuirieni espiritu kwinie timaiwe kexetiuxeiyastɨani Mɨkɨ kenra kumate. 18Ne neyunenewie yu iyaritsie xe manta nenierekɨ, xekeheitɨmani wikwestɨarika yuri hɨkɨ, Mɨkɨ xehɨawe xetiyatuirienike waɨka kepa xeyeiya xehetsiemieme Kakaɨyari nɨiwarieya santo.19Metasiere ne neyunenewie ne peya wawa xeme xeke heitimani kenti tɨrɨkaɨye ta hetsie aku ke ane yuri tete erie, keta ti nama yu tɨrɨkariyakɨ. 20Ikɨ yaxeikɨa kahɨkɨtɨni tɨrɨkariyaya Kakaɨyari tiuta uximaya Cristo'tsie, kepauku Mɨkɨ mankuke mɨkiriyatsie mɨta menkaye Mɨkɨmatɨa yu tserieta wata paitɨ wichilaku'anetsie. 21Mɨkɨ pankaye Cristo yu naime watsie anyakaitɨ itsɨkate wa'heima meta siere mete nɨ'atsie metasiere tɨrɨkariyatsie tixuawe kati hekɨakamekɨ. Cristo itsɨkame payani hikɨ xeikɨa waikɨ tukaritsie, siere tukari makamietsie.22Kakaɨyari tiukupi Cristo hetɨana, mɨta yatuiri teyupanie mu'ukame hɨkɨ kepatɨ tiyepine tipinieya. 23Teyupanie hɨkɨ Waiyarieya, Mɨkɨ kenti tɨrɨkaɨye'kɨ wa hɨniya yunaime, naimetsie.

Chapter 2

1Meripaitɨ xeme, xekwa hauyu'waɨriyakai Cristo'tsie, xekwa'yɨwekai yexetekakɨne Kakaɨyari kenti'nɨ'a, pɨtiuyu'hekɨkɨarekay xe kwikwi'ini hapaɨ. 2heiwa pɨxete'uyaxixɨ yu waɨkawa teɨteri me'ane hapaɨ ana hikɨ kwiepa me miweiya tɨkakame, itsɨkame tsitiuka'iyari mayuyeitɨa espíritu tsiti'anetsie kayuhekɨakamekɨ. Tɨkakame espíritu tsitiuka'iyari hɨkɨ, hikɨ ti'uximaya teɨteri watsie Kakaɨyari makua hau'enie'aku. 3Táme heiwa tanaitɨ meripai mana tepu'hukai teɨteri Kakaɨyari mekua'hauenie watsata, táme tsiteteka'hukai ketenté hauyahɨakai , ta waiyari kenti'náke paɨta ketenteyuku'hɨawekai, Ya'umieme Kakaɨyari pau'ha'akai ta hepɨsta ya xeikɨa iya wa'hapaɨ teɨteri haxamenteka'hu wa'hepɨsta.4Kakaɨyari'tá ayɨweka waɨka nenimayatsika pexeiya tahepɨsta waɨka aixɨ tiuyuka'eriya ya'umieme táme aixɨ tatiuti'eriyaxɨ, 5Táme te'hɨkɨtɨkai teɨteri tekwikwi'itɨ hapaɨ, tekwayɨ'wekai aixɨ tetekakɨne Kakaɨyari hepɨsta, Mɨkɨtá tatsi antanieritɨa tawari ta tiuwiyastɨa Cristo'tsie. Nenimayatsikakɨ xeikɨa xeme xepuku'wikwestɨarie. 6Kakaɨyari tatsi'ankuhapa wapai tatsi'hautiyatsaxɨ yuawitsie ta'heima cristo matɨa 7Kehapaɨtɨtɨ ikɨ tukari makamie'tsie Mɨkɨ tati'xeiyastɨanike waɨka kentiuyu'kanenimaya, i'hekɨatatɨ nenimayatsika Jesucristo'tsie8Kamɨtsɨ nenimayatsika'kɨ xeme xepuku'wikwei yuri xete uta'erikɨ, ikɨ xe hetsie kwayatɨa, Kakaɨyari imikierieya pɨta'pɨhɨkɨ, 9Xewitɨ haixɨ tikatɨakɨ hawaikɨ xewitɨ kwa hayu'ɨrenikɨ. 10Táme Kakaɨyari wewiyamama tehɨkɨ, temutiwewiya Jesucris'tsie haixɨ teteka'hunikɨ Kakaɨyari pɨtiuyu'hɨawixɨkɨ meripaitɨ reukayune'tsie, Ikɨ tame tenyɨwenikɨ temu'hunikɨ mɨkɨtsie.11Yaumieme xeke'naye'eriwani heiwa xeme xehɨkɨtɨkai teɨteritsixi yu waiyaritsie xekua judio'tsixi'tɨkaikɨ. Xeme xete'umamatiwakai ¨insircuncisos¨ ya umieme yetiu'terɨwarie waiyaritsie tewi mamayakɨ xeikɨa meteyurie'kai. 12Meripaitɨ'tsɨ xeme xepautewakai Cristo hepaɨsta, kɨkamete hapaɨ Israel kiekariyari'tsie, xexeɨmatiwakai kenti'waxewiririekai nɨtɨarika hepɨsta, tixaɨtsie xekwate'hauyuwaɨriyatɨ ni Kakaɨyari'tsie ana'hi kwiepa.13Meta hikɨ Jesucristo'tsie, xeme heiwa xemautewakai Kakaɨyari hatsɨa hapaɨna, xepauhuratɨarie hulawa Kakaɨyari hatsɨa Cristo xuriyayakɨ. 14Mɨkɨtsɨ kanihɨkɨtɨni mi'atɨa aixɨtianeme tatsiyatuirie, Mɨkɨ tiuyuri teyu'hutame taxewime, tatsi'ayeitɨa. Yu waiyarikɨ pika'unaxɨ teki tatsi'hatewariyakai. 15Ikɨ hɨkɨ, mikumaweriyaxɨ mari'itsika ɨkitɨarika mikatsutɨanikɨ Mɨkɨ mita'wewienikɨ hekuame tewi Yukɨmanatsie , iwewietɨ paleku ti'anenikɨ. 16Mɨkɨ tiuyuri tatsi'nɨtɨamɨtɨ tanaime kiekaritari, xei waiyaritsie Kakaɨyari hepɨsta, iya curuxitsie mana pími mekuayu'uxiekakɨ xeime matia xeime.17Jesus paukuyeixɨa ai'manyine kuxatatɨ xeme waɨka xemautewakai'kɨ hapaɨna aixɨ ti'aneme iya mamau'hurakai. 18Jesús hepaɨstakɨ, teyunaitɨ tepei'xeiya temauta'haxɨani xei'iyariyarikɨ ta Yau hatsɨa.19Ikɨ yeti'anekɨ, hikɨ xeme teɨteri yutsata xekuaxeɨmatiwari ni kɨkamete xekwahɨkɨ. Ta'aurie mawetsek xeme xe'hɨkɨ wahamatɨa xemaya'u kiekatari iya'wamatɨa Kakaɨyari keane waranaya'hapakai xe'aya'utɨ iya Kakaɨyari niwamama wamatɨa. 20Xeme tetsari xepakɨ iya memi'katsutɨa nɨ'ariekate hapaɨna temaikate, yaxeikɨatá Jesucristo yukɨmana teté tiukatsutɨa hɨkɨ. 21Mɨkɨ tsie, naitɨ kwí reuwiyatɨ payeika táwere tiyaní teyupani hapaɨ ta Ukiyaritsie. 22Mɨkɨtsie pɨhɨkɨ, xeme yaxeikɨa xeputawewiya yunaitɨ kita hapaɨ kewa Kakaɨyari meyukanieritɨaka yu Espiritu'kɨ.

Chapter 3

1Ikɨ yaranyɨnemekɨ, Né, Pablo, Cristo'kɨ kaxariyari ne nayeweni xa kɨmana gentil'tsixi. 2ne paɨnera eriwa kename paɨxete ha'enawawe uximayatsika ne´yatuiriyarie kakaɨyari imikɨerieya hepaɨsta, mɨkɨ netsiyatuiri xe'hetsie mieme.3Né neraka utɨwa tita neti xeiyastɨarie netiyatuiriyarie. ikɨ sasuni awietɨme ikɨ ne nepita utɨa etsiwa wa'uya kaimekɨ xeime xapatsie. 4Kepauka ikɨ ya ranyɨne xemekaterɨwatsie, xemeiti enietɨkɨne ne kenemɨreiti'enie ikɨ sasuni awietɨme Cristo hepaɨsta. 5Hipame nuiwaritsie ikɨ yuri ranyine kwayatuiya kwa'u hekɨatsie ukitsi wa'niwema wa'hepaɨsta. mɨta hikɨke kaniu hekɨare Espíritu hepaɨsta aixɨ me itɨarie nɨ'aritsixi mɨta temaikate wa'tsie.6Ikɨ sasuni awietɨme mɨta gentiltsixi kakaɨyari memankwewi mɨta ya xeikɨa mɨkɨ meteneu kwewiekuni judio'tsixi sasuni mete'uta eri. meta teyupani waiyarieya. mɨkɨ siere mana meniya'uka kakaɨyari xewiriyarikayatsie mɨta mɨkɨ sasuni mete'uta eri'kɨ Cristo hetsie kakaɨyari niukieyatsie. 7Mɨta Né nepaneyeitɨa nɨ'ari kakaɨyari niukɨeya neku xatanikɨ, mɨta neyatuiriyarie kakaɨyari tirikarieyakɨ.8Kakaɨyari netsiyatuiri ikɨ imikɨeri ne hetsie mieme, tsepa né tixaɨ nekwati hɨkɨ kakaɨyari hepaɨsta nehau tewatɨ. ikɨ imikɨeri, niuki né netaxata gentil'tsixi wa'tsata kakaɨyari imikierieya 9Né neti hekɨata naime teɨteri iya wahepaɨsta ke'ane hɨkɨ kakaɨyari mita wewi awietɨme kentiyuku hɨawe.10Ikɨ yatiuyɨ mɨta hikɨta, teyupanie hepaɨsta, tatuwanitsixi mɨta itsɨkatari ta heima witsiraku anetsie meketeha maiyuni waɨkawa kenti yɨwe kakaɨyari maiyaya. 11Ikɨ paɨ tiyɨni kakaɨyari kentiuyɨ hɨawiya kwati xɨwe'tsie mɨkɨ puyɨwekaxɨa uximayatsikaya'tsie Jesucristo ta Ukiyari.12Mɨta kakaɨyari hepaɨsta tekwa'haumama mɨta sasuni teteherie mana hekunena ta'sasuni eriya temexeiya mɨkɨ hetsie. 13mɨta paɨ nexerahɨawe xekwa'akanuatɨkɨkani ne'kwiniyatsie xe hetsie miemekɨ . ikɨ xe hetsie miemekɨ kaxeriyarie nekanayeweni. xekeneyu temamawieka ikɨ hepaɨsta.14Ikɨ ya anyɨnemekɨ nekaniti tunumakekani yaukame hɨxie, 15Mɨta iya naitɨ maretsixi ta heima yuawitsie mɨta kwiepa meniuti terɨwarieni. 16Né neyunenewie mɨta mɨkɨ tiwayatuirienikɨ,waɨkawa imikierieya hepaɨsta, kakaɨyari nepayawawirie, Espirituya hepaɨsta, kexatsi ayaxɨrieni xetɨrɨkawime, ke´ane xe'hetsie yukanieritɨa.17Né neyunenewie mɨta Cristo yukanieritɨakakɨ xe'iyaritsie sasuni eriyatsie hakunena. né neyunenewie xeme xemu'hunikɨ xetɨrɨkawitɨ mɨta ki hapaɨ hetsiena xeke'awewiyaka. 18 18Xeme xekeyukanieritɨaka hɨiyayatsie mɨta xemeti enatɨkɨnekɨ, naitɨ xeyunɨtɨ ke'ane sasuni xete'erie hetsiena, ke'ane hɨkɨ mata'yawa, mayetewi, mutewi mɨta kemauka tewa Cristo nake'eriyaya. 19Né neyunenewie xeme xeyɨwawetɨ xemakɨne xetehetimani kename Cristo nenimayatsikaya tɨrɨkaɨye. paɨ xeketeka huni mɨta xekehɨpɨneni kakaɨyarikɨ.20Hikɨta mɨkɨ ke'ane yɨwe kentiuyurieni naimetsie pini, naimetsie tita tetewawa yata teyuku hɨawetsie, tɨrɨkariya ti uximaya ta hetsie, 21mɨkɨ aixɨ ke itɨarieka teyupanie mɨta Cristo'tsie naime nuiwaritsie tukarikɨ mɨta tukarikɨ. Paɨ ke'aneni.

Chapter 4

123Yeti'anekɨ nemantahɨiya neyaka Kakaɨyari'kɨ, yaxeikɨa nepaine xekeneu huni aixɨ iyari xemuta hɨawerie'kɨ ye man yɨne. Xekeneu uwani xeka yu we'etatɨ, aixɨ xete u iyaritɨ xekayumexɨitɨatɨ, xeteyunewirietɨ hipame wamatɨa aixɨ xete hauyu eriyatɨ. Aixɨ xeketene yurieka tepi ɨwiyani teyunɨka'kɨ Espiritu'tsie teyuwiyatɨ kaiwatɨ tiumakanikɨ4Xewɨtɨ waiyari hukɨ yaxeikɨa, yuxewitɨ espiritu. yaxeikɨa xeme xeputa hɨawerie xete'ta kwuewiekakɨ. 5Xewitɨ xeikɨa wa Ukiyari, yuxewi xeikɨa yuri eriyarika, heiwamieme xeikɨa hapuka ɨyarieni. 6Xewitɨ xeɨka Kakaɨyari hɨkɨ Tayau teyunaime. Mɨkɨ naime watsie panyaka, tinaimetsie, tiyunaimetsie.7Teyuxexuitɨ tete uyatuiriyarie imikieri akaxewimekɨ inɨatsietɨ imikierieya Cristo. 8Mutaine hapɨ utsika: ''KEPAUKU MɨKɨ METɨA TAHEIMA MAUTITEWATSIE, YUWAɨKAWA WAREWITɨ MAMAKUWɨ'KAI, TIWAYATUIRI IMIKIERI KIEKARIPA'TARI.''9Mɨkɨ ke anyɨtɨ manyɨne: '' Mɨkɨ mantitɨa'', paɨmɨta siere Mɨkɨ paukatɨa maukatewa'tsie hupaitɨ kwieta? 10Iya ke ane maukatɨa, mikɨ yaxeikɨa hɨkɨ aku mantitɨa taheima watapaitɨ mantiniere. Mɨkɨ yɨwetɨ mayanikɨ naime titihuniya.11Cristo imikieri yatua: niuki tuayamete, temaikate, texaxatamete, tehɨwemete meta siere te ɨkitamete. 12Mɨkɨ aixɨ warukuyuri yuri mete'erie mete'ta uximayatakɨ, paleku mewerenikɨ Cristo'matɨa. 13Mɨkɨ yetiyuriene tanaitɨ tame temi axe teyunɨti yuri tete'erieka'kɨ,te hexeiyatɨ kentiku eriwa Kakaɨyari Nu'aya. Mɨkɨ yetiyuriene tame te tsetse itɨ temakɨnekɨ iya wamatɨa ke ane memanku axixɨ'rɨ Cristo.14Ikɨrɨ yeti ane tame tekwua hɨkɨtɨni'kɨ tɨrɨ wahapɨ. tekwua anawɨtɨarieka tekwua waxɨrietɨweni. Ikɨ kahɨkɨtɨni tame eka kuatatsi hetɨkɨnikɨ hauerietɨ keranyɨtɨka ɨkɨtɨarika, teɨteri mete itawamete yɨkɨ mete uxaxatatɨ. 15Pɨta, tame te kuxatani palekumekɨ yuri manyɨne mɨta tetiwewere naimekɨ Hetsiena, aku Mɨkɨ hɨkɨ mu'ukame, Cristo. 16Cristo payeika yu xewitɨ yunaimekɨ yuri mete erie. meyu nɨ'i yu tatakɨ, ya umieme yu naitɨ waiyari mewere mɨta aixɨ meyuyurie yunaitɨ meyunake'erietɨ.17Yeti anekɨ, ne nepaine newara te'a Ukiyari hapaɨsta: xeme xekwua uhuni gentiles'tsixɨ wahapɨ aku memu'hu ke hapaɨ hau'erietɨ xeikɨa meteyu'ku hɨawe. 18Mɨkɨ mehukɨ yɨkɨ meteyuku hɨawe. mekwa hau'anana, ya umieme mekwua yutemamawie tukari Kakaɨyari wayatuirie. 19Mɨkɨ tewiyari mekwua hexeiya xeikɨa tsiranyɨnetsie mete hauyuyahatɨa meyu xɨyaritɨa tita aixɨ kwati ane'tsie heyemekɨtsɨ waɨkawa.20Mɨta ikɨ kwua hukɨ keme xetehetima Cristo'tsie. 21Ne pɨnepaine xeme xemu enana Hapɨstana. Ne pɨnepaine xeme xehɨkɨ xete uta ɨkɨtɨarie Mɨkɨ'tsie kename yuri hɨkɨ Jesus. 22Xeme waxete haukahɨani kexeteyuriekai meripaɨtɨ, meripaɨtɨ kexetekahukai. Mɨkɨ tewi meripaɨtɨ mieme waxekeneukahɨwa mɨkɨ xetewi meripaɨtɨ mieme payapɨni tsiti aneme xeikɨa rexeiya itarika.23Xeuhayawa meripaitɨ timieme xɨka xeme xeyɨweni xeti hekuare Espiritutsie yumu'utsie. 24Pɨxeketeneuyuri xetiketɨarienikɨ hekwamekɨ tewitsie, Mɨkɨ Kakaɨyari pɨreuyahɨwa. Putawewiya aixɨ manyɨnetsie aɨxɨ anetsie yuri hɨkɨ.25Mɨkɨ yeti anekɨ, xeuhayawa itarika. ''YURI XEUTINIUKANI, YU IWAMA WAMATɨA,'' mɨkɨ tehɨkɨ teyunɨ'ɨ teyunaitɨ. 26TSEPA XEMUYAHA'A, XEIKɨA TATAKURI XEKUATEYUPITɨAKA.'' Kataku xetepitɨaka tata'ta mankayune akuxi xeha akaku. 27Kataku tɨkakame xe ipɨtɨaka.28Xewitɨ xika tiunawani tawari kwuatinawayani, pɨta mɨkɨ keti uximayaka, palekumekɨ ti uximayatɨ yu mamatekɨ, mɨkɨ paɨmɨ hipame waparewieni iya teɨteri tixaɨ mekwua tehexeiya. 29Tixaɨtɨ tsiti anetɨ niukɨ ateta kwuarayeneikani. Pɨta niuki aixɨ anentɨ tiyuparewiwetɨ, aixɨ meteka herienikɨ iya ke ane memetsita enie. 30Kataku uyuti heiwerieni Espiritu Santo Kakaɨyari, Mɨkɨ xeikɨa kɨmana xemutitepɨatɨarie kepauku maya ani xekuwikwuestɨarieni.31Xeitapa xekeneuhɨwa tsiwiriya, hekariya, haxɨa, iwarika tsiranyɨne naime tita tsiti'ane. 32Aixɨ xeketeneyuku eriyani. Keyɨyɨlini xe iyari. Xete hauyuyahɨwirietɨ, Kakaɨyari hapaɨ Cristo'tsie xereuyahɨwiri.

Chapter 5

1Ya umieme, Kakaɨyari xekene ɨkeni kentiumie , niwama'ma hapɨ kwinie xete haunake'eriwa. 2Metasiere xekeneuhuni nake'eriyari xehexeiyatɨ, aku kehapɨ Cristo ta tiutanake'eri aku yuyatua takɨmana. Mɨkɨ patɨa nenewieri imikieri meta siere mawari, mayanikɨ wichi ɨatɨ inaketɨ Kakaɨyari.3(Tatakuri meteyupitɨa ukitsi matɨa ukitsi mɨta ukari matɨa ukitsi) yakatixaɨ tsiranyɨne, mɨta siere kwuatsiya tsiranyɨne niukɨ xekwate kuxatani yu huxie, aixɨ kwa anyɨne xeme yuri xete erie pɨxemuti yuaneni. 4Xekwate haxaxatani titewiwe, niuki tsiranyɨneme karekanakeme yɨkɨ hekuyɨneme kwa anyɨne hapɨ, kwara yukema xe hapaɨsta. Pɨta xekeneutiniukani panpayusi xe utiyuatɨ.5Xeme xeke akaxewini kename xewitɨ tewi (tatakuri tiyupitɨati uki matɨa uki yakatixaɨta uka matɨa uki) haukwematɨ tiuka kwuatsetɨ, yusite warayexeiyatɨ, kwa yatuiriyarieni Cristo kwieparieya Kakaɨyari. 6Xekwa tepitɨaka xewitɨ xeti itaiyani niuki kwayuri'kɨ. Yemeyɨakaku Kakaɨyari haxɨaya canaya'arɨkani ke ane wa hatsɨa mekwa hau'anana. 7Ya umieme xeme xekwate parewieka mikɨ wamatɨa.8Meripaɨtɨ xeme xehukɨtɨkai yɨwiriya, ikɨtari xehɨkɨ hekɨariya Ukiyari'tsie. Ya umieme xekeneu huni hekɨariya niwamama wahapaɨ. 9Mɨkɨ hekɨariya ikwaxieya kahɨkɨtɨni aixɨ tiuka iyaritɨ , aixɨ tikamietɨ meta siere yuri tiuxaxatatɨ. 10Xekenewaɨtɨweni kenti'nake Ukiyari. 11Xekwate parewieka tsiranyɨnemekɨ aku yɨwɨpa timieme. Pɨta 12Kementekahu awiepa, kwinie yemekɨ titewiwe kayuxatsinɨa hau'erietɨ.13Naitɨ pini, tihekɨatsienitsie, hekɨa titi'uni. 14Naɨtɨ tihekɨatsie hekɨariwiyarie. Ya umieme, pɨpaine, '' Kenantanieri ekɨ aku pekutsu, kenankukexi mikite watsata mɨta Cristo hekɨariwiya ahetsie.''15Ya umieme xekeneyu ɨwiyani kexeyɨa, xekwayɨaka teɨteri wahapɨ mekwua hau'anana. pɨta paleku metekahu wahapɨ. 16Tukari mankayeika paleku xeketene uximaya, karikuɨ tukari nakamieni paleku ka anyitɨ. 17Xekwua u' erieka. Pɨta, xekene timamatekeni Kakaɨyari kentina ke'erie.18Mɨta siere xekwatarɨweka wɨnukɨ, mɨkɨ reuyahɨani. Pɨta, xekene hɨneni Espiritu Santo'kɨ. 19Xenekwikani kwikari hipame wamatɨa, nɨawari kwikari espirituales. Xekwikatɨ mɨta xe eyexeiyatɨ yu' iyaritsie yu' Ukiyari. 20Tukarikɨ panpayusi xe utiyuatɨ naimekɨ, xe itipitɨ kentitewa ta' Ukiyari Jesucristo aku Kakaɨyari mɨkɨ Ta'Yau. 21Xehauyu enietɨ yu naitɨ Cristo'kɨ.22Wikekate, xekenewa enieka yu kɨnama. 23Karikɨ neɨkeme hikɨtɨni mu'ukame wikiekame hepɨasta, Cristo hapɨ mu'ukame siere hukɨ teyɨpanie. Mɨkɨ hikɨ ta waiyari Wikwestɨwame. 24Teyɨpanie hapɨ Cristo mau'enie, paɨmɨta siere wikiekate meke aneni yu kɨnama wa hepaɨsta naimetsie.25Meneneɨke, yu ɨitama xekene wareuyahɨaka Cristo hapɨ yu teyɨpanie kenreu yahuwa mɨta puyuyatua kɨmana. 26Mɨkɨ yetiuyuri tukari maya'anikɨ aixɨ itɨarietɨ mayani'kɨ santa. Mɨkɨ pita'iti menkuhatsie hapa. 27Mɨkɨ yetiuyuri yɨwetɨ mayanikɨ watahɨawe yu teyupanie aixɨ paleku me aneme, iwi hapɨ ka kwema'tɨ ka wiraɨyetɨ, nitixaɨ tsiti aneme karexeiyatɨ , pɨta santa meta siere tatakuri karexeiyame.28Ya xeikɨa'ta, meneneɨke yu ɨitama kwinie xeketene wareuya hɨaka xeme yuwaiyari kexete hauya'hɨwa hapɨ. 29Nixewitɨ hawaitɨ yuwaiyari kwa utixane'eri. Pɨta, katimi kwani paleku heinake erietɨ, paɨmɨta siere Cristo teyɨpanie pɨkateuya hɨaka. 30Tame tehukɨ tete haukapine Waiyarieya'tsie.31Ya umieme uki yu yau yu tei waku eirieni mɨta yutinɨini yu ɨyama'tɨa, mɨta yu hutatɨ mepakɨne xewitɨ waiyari. 32Ikɨ hɨkɨ yuri awietɨ, mɨta ne netikuxata Crisito'tsie meta siere teyɨpaniekɨ. 33Mɨta, yuxexuitɨ yu ɨitama xekenewareunake erieka yu hapɨ, mɨta wikiekame yu kɨna ke enieka.

Chapter 6

1xeme tɨri, yu yeyeuma xe kene wa enieka ta Ukiyaritsie, paɨmɨ aixɨ ti anekɨ. 2''A YAU META A TEI KE NE WAREU'ENIEKA'' (matɨari ɨkitsika raya'axe ka hɨkɨtɨni) 3AIXɨ XETE ANAYEKɨNE XEME, MɨTA XETEHAUTERE XE U'UWATɨ ANA KWIEPA.''4Mɨta xeme yaukate. yu niwema xekwawamaitɨweni haxɨatsie. Ta'aurie mawetse, xewawaweriyani xewakumari 'itawatɨ Kakaɨyari 'ɨkitsikayakɨ.5Xemakuwɨ, yukutsiyarima xewareu'enieka 'anaií kuepa waɨkawame mete'aye'arɨkame xewarayeitɨaka mɨta xehaumamatɨ, hasunimekɨ yu'iyatsie. xewareu'enieka mɨkɨmexi Cristo xetehau'enie hapaɨ. 6Xeu'enanaka tsiepa'kepauku xekutsima mexexeiyanitsie xeikɨa hawaikɨ. mɨkɨ xewareu'eniekakeyu, pɨta xeu'enanaka Cristotsie memayukuwɨtɨ wahapaɨ. pɨxetenekahuni kereuyehɨwa Kakaɨyari yu'iyaritsie. 7Xetene'uximayaka yu'iyari ye'anemekɨ, wa'atɨ Kakaɨyari xete'uximayatsirie hapaɨ hawaikɨ teɨteri. 8Xeme xete'akumaikakeyu tsepa tita uximayatsika keranyɨnemetsie aixɨ ti'aneme yuxexuitɨ kexeteyurie, mɨkɨ xete'ankwewieni Kakaɨyari 'imikerieyaya, tsepa ke'ane makuwie yakatixaɨ xɨni.9Mɨta xeme kutsikate. wahapaɨ xeteneyurieka kementeyurie xenɨ'arima. xekawa'unietɨ. Xeme xete'akumate kename mɨkɨ hɨkɨ ke'ane waɨkawa xehauyehɨwa hapaɨnata mɨkɨmexi, taheima kayukanieritɨaka. xemeri xetenakumaika kename xeime raye'arɨkame ka'ayeitɨa yuhamatɨa.10Kwinatɨrieka, xeyutse'iriyani Kakaɨyaritsie xetewiyatɨ meta kentitɨrɨkaɨyekɨ. 11Xetenanakapini tinaime kakaɨyari piniteya, xeyɨwekaxɨanikɨ xeheima mekwa'uyekɨkani 'iya kehate tɨkakametsie mete'awiyatɨ niuki mewewie.12Waɨriyarika tekwatapitɨa waiyaritsie hapaɨna xuriyatsie. Pɨta'itsɨkatari meta ta'tuwanitsixi espirituales meta tatuwanitsixi meyuxata tsiranyɨnetsie hapaɨna muyɨwitsie, espiritutsixi tsimete'uka'iyayaritsie. 13Ya'umieme, 'aixɨ teu'apinitɨa Kakaɨyari piniteyakɨ, xeyɨwekaxɨanikɨ yuheima kehapaɨ xetenuani hapaɨnata kwi'xetehauwiyani xekwa'aiwarɨwanikɨ kepaku 'iniatsika tixuaweretsie. Mɨta kepauku yexetekakɨnetsie naimekɨ, xeme 'aixɨ xetene'ukakuni.14Ya'umieme, kwixetenewiyani, yuri hɨayamekɨ xanayuhɨatɨkani yuhukatsie tse'ikɨ hapaɨnata aixɨ 'anekɨ meta 15Xehauti'utɨ kakai 'aixɨ'anenemetsie 'iya Kakaɨyari uxipiya mexeiya hapaɨ. 16Naimetsie xemuweiyarietsie tiyunarɨmame xeuti'ɨi hasuni kexente'erie, paɨmɨmɨ xeyɨwekaxɨakuni tɨkakame irɨteya keha'paɨ xetenani.17Meta yumamatsie xeuhɨi casco wikwestɨarika mexeiya meta Espiritu kutsirayari. ke'ane hɨkɨkɨ Kakaɨyari niukeya. 18Ne'newierikɨ meta ke'ane ne'newieri waɨkawa mauyewetsekɨ, tukarikɨ xeyunenewieka Espiritukɨ. 'ikɨkɨ hɨawiya, tukarikɨ xeyuta'ɨwiyani naimekɨ mexi yunenewieri xeyexata meyunaimekɨ aixɨ me'anene.19Meta nekɨmana xeyunenewieka, neyɨwekaxɨanikɨ kepauku neteni nemantayepienitsie nekeyetuiriyerieni niuki. Xeyune'newieka neyɨwekaxɨanikɨ heyuti'enieriɨkɨmekɨ netaniuni 20Kakaɨyari niukieyakɨ ne nehɨkɨ ne mikuxatani kaxariyari ne ayewetɨ, ne yɨwenikɨ ikɨtsie ne tikuxatatɨ ne kamatɨ, kenrekanake hapaɨ.21Tíquico, ta iwa te meinake'erie meta sasunikɨ ti uximaya ta Ukiyari hetsie mieme, naime xe ti hekɨatsirieni, xe te hetimanikɨ kentiane ana ne manyeikatsie. 22Ya anyɨnemekɨ ne xe henɨari, xe te hetimanikɨ ke tetehau'erie tame meta xetsi tawaɨritɨanikɨ.23Iwarixi wa tsata aixɨ anetɨ ke ranyahanetɨkani, meta nake'eriya ke xuaweni sasunimekɨ, aku Kakaɨyari ta Yau meta ta Ukiyari Jesucristo mi yatua. 24Imikieri waɨkawa ke tixuaweni ke hate ta Ukiyari Jesucristo me maunake'erie wa hepaɨsta nake'eriya kwa xɨwekɨ.

Philippians

Chapter 1

1Pablo meta Timoteo, Cristo Jesús nɨ'arimama, yu'naime xe'hepaɨsta kehate xe'manaya xɨriya Cristo Jesús kɨmanakɨ Filipos xeyu'kanieritɨa, 'ukirawetsixi wa'hamatɨa metá teyupanie xete'uximaya. 2Imikieri xe'hetsie keyu kanieritɨaka metá 'aixɨ 'anetɨ xe'hetsie keyu kanieritɨaka Kakaɨyari ta'Yau metá 'Ukiyari Jesucristo miyatuá aku.3Kepauku nexe'aye'eriwatsie pampariusi nepi pitɨa ne'Kakaɨyari. 4Tukarikɨ xeyu'kanieritɨa ne'newiyatsie, ne'yu temawietɨ ne'yu nenewie. 5Pampariusi ne'paine 'aixɨ te'teyuxeiyakɨ matɨaripaitɨ Kakaɨyari niukieya teme'timatsie paitɨ. 6Paɨmɨmɨ nereuyu'waɨriya ikɨ'tsie, kename Iyá tiutsutɨa 'uximayatsika aixɨ aneme xe'tukaritsie akuxi hikɨ ti uximaya pi'nɨni kepauku Jesucristo hamie'tsie.7Aixɨ anetɨ ane ye ne ti ne mate xe hepaɨsta ne 'iyari'tsie ne xe hexeiyakɨ. Xeme yu naitɨ ne iwama xe hɨkɨ imikieri'tsie hakunena. Meta kepamexa ne mantahɨiya kaxariyarita, Né heimana ne mutanunuwakɨ meta ne me ka xewiriyakɨ Kakaɨyari niukieya. 8Kakaɨyari neniereme hɨkɨ kenti ane, waɨkawa ne xetsi ha eriwatɨ Cristo Jesús nenimayatsikatsie.9Ne newiya pɨ ane: waɨkawa ke xuaweni nake'eriya xetsata, waɨkawa xete hetimamateni meta waɨkawa xe meti enanatɨkɨkani, 10Aixɨ xeteu'iyaritɨ xemakɨnekɨ, aixɨ xete'ukaxatsikatɨ meta tsixekate'itɨtɨatɨ xe'hekɨarekɨ kepauku Cristo hamietsie, 11Tita kenti nake ikwaxi waɨkawa xe'haukatetɨ Jesucristo mi yatuá aku, Kakaɨyari temawierie'kakɨ meta tikwitɨariekakɨ.12Hikɨ pɨ nereuyahɨwa xeme xete akumateni, iwamarixi, naitɨ kentiwatiyɨtɨya ne tukaritsie netsi 'uparewi Kakaɨyari ne kuxatakɨ tewapai. 13Ye ti anekɨ, itsɨkate me wa yeteitsie puhekɨarixɨ kename Cristo kɨmanakɨ cadenakɨ ne akuwie meta teɨteri yu naime wa hɨxie hekɨatsie. 14Echiwatɨkaku yunaitɨ iwamarixi ' Ukiyaritsie mete wiya ne ma kuwiekɨ, meta tɨrɨkariya mepexeiya niuki me kuxatatɨ meka haumamatɨ.15Hekɨakamekɨ hipatɨ Cristo me kuxata mete heukwatsetɨ meta haxɨa me xuawitɨakutɨ, hapaɨnata hipatɨ meyɨa aixɨ mete ku'eriwatɨ. 16Iya me mu kwinatɨ aixɨ nake' eriyakɨ mete kuxata, mete akumatetɨ kename Kakaɨyari niukieyatsie heimana nenua. 17Me manyeteita Cristo me kuxata wa'iyari kenreuyahɨwa meta itarikakɨ. Mɨkɨ pɨ meteku'eriwa kename neyuti heiwerieni antiyakamekɨ mexi cadenakɨ ne 'akuwie.18¿Ketari netinekuhɨawe? Tsi'anetɨ kwa'ane, tsepa kemeteyu'kuhɨawetɨ me'yɨa, yaxeikɨa kuta Cristo mene kuxata, ya umieme ne pauyutemawie. Hɨ yuri, neyu katemawieni, 19Nerakumate kename Kakaɨyari netsi xɨná nemakuwiekɨ hikɨ hapaɨna xe nenewiyakɨ meta Jesucristo yu Espiritukɨ netsi parewieni.20Ne iyari naimekɨ pakaxewi kename neka ti nanaimarieni, pɨta, nekamakamekɨ hikɨ meripaitɨ hapaɨ, ne waiyaritsie Cristo raya' atɨ waɨkawa payani, xɨkate ne ayanierekamɨkɨ ya aku ne tiu mierie. 21Nemayaniere Cristo kɨmanakɨ, xɨkateta ne u'mɨni ne iwarika hɨkɨ.22Xɨkate ta akuxi ne ayaniereni, pɨ hekuyɨtɨ pe kuyɨne kename ne 'uximayatsika waɨkawa ikwaxi haukatei. Mɨta, ¿ketitakɨ ta nereu ha'a? Nekwa rakumate. 23ne kwara'kumate ke ane ne manayahana, xɨkate ne ayanierekamɨkɨ ya ne ti mɨkinike. Pɨ ne reuya hɨwa nemɨnikeyu neyemiekɨ Cristo hatsɨa, pɨta aixɨ ane hamatɨana nemuyeikani. 24Mɨta, pɨreuyewetse xe kɨmanakɨ ne'nemayeniereni.25Ne iyari aka xewikaku ikɨtsie ti meimekɨ, ne rakumate kename ne uyeikani xe'hamatɨa, xe'yu temamawiekakɨ meta Kakaɨyaritsie waɨkawa xe'te wiyanikɨ. 26Xe yɨwetɨ xe makɨnekɨ Cristotsie xeyu temamawietɨ ne'hamatɨa Ne'nemayanierenikɨ. 27Niuki Cristotsie tikuxata utɨana xeke neu huni, xɨkate ne xe hau ixɨarimieni ya ne kwa reta awe, aixɨ aneme niuki ne'eniekakɨ xe hetsie timieme, kename yu naitɨ xeyuwiya ka hekɨakamekɨ, yaxeikɨa xe te yu kuhɨawetɨ, xete uximayatɨ tɨrɨkaɨyemekɨ niuki hipame xewa kuxaxatɨwatɨ.28Tixaɨtɨkɨ xe kwa te haumamaka niuki ke aneme me wewie ke hate mexe hauxane'erie. Xe kwa utimamawekɨ mɨkɨ mete hetimani kename Kakaɨyari waka'u'ná, mɨta, xe wikweistɨarikatsie timiemekɨ, piyatuá Kakaɨyari. 29Ikɨ xe ya tuiri, Cristo xe mau nake'eriekɨ, sanuni xet'eriekɨ xeikɨa hawaikɨ, hapaɨna xeteu'kakukuinekɨ kɨmana, 30Ya xeikɨa anemetsie xe'uyahutɨ Néhapaɨ, xe te marie hikɨ kename akuxi ne tukaritsie ya xeikɨa ti ku'niuwa.

Chapter 2

1Xɨ ka'aku Cristo tsie te hautawaɨ riyani, xɨ ka teyatuiriya'rieka paritɨ arika aixɨ 'eriyarika, xɨ ka aku ta hetsie te utaneka iyaritsie, xɨ ka xuaweni iwamarixi ta kɨ puritsie, xɨ ka xuaweni nenimayatsika yaka tiuyukaeriyamekɨ , 2Yaumieme yaxeketene'kahuni netemawiya maya'arɨ kanikɨ yaxeikɨ a teteyuku'hɨ awetɨ , te heixeiyatɨ yaxeikɨ a nake'eriya, tetanɨ tɨ iyaritsie, teheixeiyatɨ yaxeikɨ a teteyuku'hɨ awetɨ .3Yukɨ xekwateyurieka iwarikakɨ yatɨ ni karekanakemekɨ . ta'aurie mawetse pɨ ta, tixaɨ xekate ayuyeitɨ atɨ aixɨ masi metekahukame xekene'warayeitɨ aka hipame. 4yuxaxuitɨ xeme xekene yu'ɨ wiyani xeme yu'hetsie xeikɨ a hawaikɨ kexete'hauyahɨ wa, yapaɨ ta hipatɨ tita mete hauyahɨ wa xekene'kuneniereni.5Xekeneyuku'hɨ aweni iya cristo jesus hapaɨ ke aneme iyari mexeiyakai. 6Mɨ kɨ ána yukanieritiakai Kakaɨ yari hapaɨ tɨ tɨ , mɨ kɨ ta kwa'ayuyeitɨ a Kakaɨ yari hɨ kɨ tɨ ni hapaɨ tixaɨ tɨ tsie rawiyanikɨ . 7Taurie mawetse pɨ ta, puyutamaweriyaxɨ . nɨ ari payuyeitɨ a. tewi hapaɨ anetɨ Mɨ kɨ puyuhekɨ ataxɨ tewi hapaɨ anetɨ , Mɨ kɨ pukaxeiyarie tewi hapaɨ anetɨ . 8mɨ kɨ tixaɨ kwarayuyeitɨ a yukɨ manakɨ yetikatɨ a pɨ ta mɨ kiriyatsiepaitɨ ya'atɨ arie, ¡akuxi mɨ kiriya kuruxitsie mierieni'kɨ !9Yaumieme waritana, Kakaɨ yari'tá hapaɨ na raya'arɨ kame payeitɨ a waɨ kawamekɨ . Mɨ kɨ piyatuiri kentitewakakɨ . 10Mɨ kɨ yetikatɨ a terɨ wariyayakɨ yunaitɨ titewa Jesús hɨ xie me titunimaunikɨ , yu tunuma iya ta heima kwie hekwatsie , kwiepa metama yaxeikɨ ata hapaɨ na yaxeikɨ a'tá ta'hetɨ a kwiepatari. 11Mɨ kɨ yetikatɨ a iya yunaime wahepɨ stakɨ yukɨ meteuniuka yementiyuanikɨ Jesucristo ta Ukiyari hɨ kɨ , aixɨ tikɨ xaxatsiwanikɨ ta Kakaɨ yari ta yau.12Paɨ mɨ umaniere, yetekwate'hauyueriya, yaxeikɨ atsɨ xeme tukarikɨ yexetekahu, ne hɨ xie xeikɨ a hawaikɨ , yaxeikɨ a hikɨ masi'nemumawenitsie, xetene'uximayaka xekuwikwenikɨ xehaumamakamekɨ yexetekahutɨ . 13Kakaɨ yari ti uximayatɨ kahɨ kɨ tɨ ni xe hetsie mieme waɨ ka xemiwautɨ wenikɨ xete uxi'mayakakɨ mɨ kɨ ken'reuyahɨ wakɨ .14Yexeketenekahuni naime tsie xeka uyuti'imawatɨ xeka'niukiwietɨ . 15Yexetenekakɨ ni aixɨ xe itɨ ariekakɨ heitserie xeme'xeiyanikɨ , Kakaɨ yari niwamama aixɨ xeyuyurietɨ . pɨ xetekahutɨ paɨ mɨ xekene hekɨ ariwieka kɨ xeme hapaɨ na'i kwiepa, ana hixɨ apa makuyɨ wi'tsie 16Xeketenawiyani tɨ rɨ karima tukari niukiyaritsie, ne sasuni nemexeiyanikɨ temawiya nekaxeiyakɨ Cristo mamietsie. paɨ mɨ neretimani kename yakɨ neka'uyutaiwaxɨ , kename aku yakɨ nekatiu'ta uximayataxɨ .17Xɨ kate tsepa kuxi ne'utiyauriyani nenewieri imikieri hapaɨ uximayatsika tsie yuri tita tihɨ kɨ xehetsie, ne uxipiya nepu'kaxexeiya yunaime xe'hetsie miemekɨ 18Yaxeikɨ ata siere, xeme hapaɨ na uxipiya xekenexeiyani ne'hamatɨ a.19Nepau'ikwewa iya ta'ukiyari Jesús'tsie nexe an'nɨ airieni iya Timoteo, nemaneka'waɨ riyatɨ yanikɨ neta hapaɨ na nereti'manitsie naime xeme xe'hepɨ sta. 20Tawari xeime nekwa'hexeiya pɨ tikamiecame, yurimekɨ hauyu'iyaritɨ akame xe'hepɨ stakɨ . 21Mɨ kɨ tsɨ yunaitɨ mepiwautɨ we yu hetsie timiemekɨ pɨ ta, hawaikɨ Jesicristo'tsie timieme.22Xemeri xepekumate aixɨ tikamie , nunutsi yu yau hauneietɨ hapaɨ , paɨ mɨ tikamiekai ne ne'hepɨ sta niuky hekuatsie. 23Ya'umieme, nepau'ikwewa nepen'nɨ 'ani ne'nieretɨ kenti'aneni ne nehepɨ sta. 24Ne hapaɨ na ne ukiysritsie ne pahauyu'waɨ riya ne nekɨ mana nemie yapauku.25Neta pɨ netiku'eriwa pɨ reuyewetse nexe'an'nɨ airieni Epafrodito tawarita. Mɨ kɨ ne iwa hɨ kɨ netsi'teɨ tame uximayatsikatsie ne'aurie putiwe kuyaxi wahapaɨ , niuki tuayame xehetsie miemekɨ nenɨ ari hɨ kɨ hapaɨ na tita nereuyahɨ wa. 26mɨ kɨ sasunimekɨ pauyu iyaritɨ a'kai pauyeimɨ kɨ kai yu naime xe hatsɨ a, xeme siere xepu'enana kename tikuyekai. 27Hɨ tsɨ pɨ kati'anekaitɨ ni katiuta'kuine kaniu'mɨ nitɨ ma. mɨ kɨ ta kakaɨ yari pitineni'mayataxɨ , mɨ kɨ hepɨ stakɨ xeikɨ a hawaikɨ , ne hepɨ stakɨ siere heiwerika nekwa'hexeiyanikɨ tawari heymana.28Ya umieme masi ne hauyutemawiekamekɨ nepeinɨ 'awa, tawari xeme hekuamekɨ xemei xeiyakɨ xekwa'heyuhɨ aweni neta hapaɨ na nekwa'yuiyaritɨ aaka. 29Xekenanuwiyani Epafrodito ta ukiyaritsie xeyu temama'wiekamekɨ . Aixɨ xeketene waku'eriyani tɨ teri mɨ kɨ wahapaɨ . 30Mɨ kɨ yetiuyɨ cristo ye tiuyurikɨ pauhurataxɨ mɨ kiriya hepɨ sta Mɨ kɨ kweriwa'anekɨ a yu tukari pu'tauni ne netsi'hauenietɨ maya'anikɨ xeme xekwayɨ wekay ne hepaɨ sta yukɨ xete'uyurienikɨ ne hepɨ sta

Chapter 3

1Kwinatɨ riekata, ne iwama, xeuyutemamawieka Ukiyaritsie. Nehepaɨ sta nexetita utsirieni yaxeikɨ a anyinemekɨ heiwa mieme tawarita nekwa uxe yaxeikɨ a nehaitɨ .Ikɨ 'i yamanyine xekuwikwestɨ ani. 2Xeyu ɨ wiyani tsɨ ikɨ ri wahepaɨ sta. Xeyu ɨ wiyani tsimete itɨ tɨ a te'uximayatame wahepaɨ sta. Xeyu ɨ wiyani aku ke'ane pɨ mamutiyuane Circunsición meke uyuwewirieni. 3Tame tehɨ kɨ Circunsición. Tame tehɨ kɨ temeyexeiya aku Kakaɨ yari Espíriyu'ya. Tame tehɨ kɨ temauta'ɨ Cristo Jesús'tsie, mɨ ta aku sasuni tekwate'erie ta waiyaritsie.4Yatɨ tɨ , ne neyɨ wekaku ne waiyaritsie nemenekekani. Xɨ ka xewitɨ pɨ tiku eriwani kename yu waiyaritsie heyukeka, ne neyɨ wekaku masi waɨ kawa. 5Ne circunsición nepuwewiyarie ata'haika tukari hautinenkaku, aku Israel kiekame nehɨ kɨ kɨ , aku Benjamín nuiwariyatsie, Hebreo ne'hɨ kɨ ; mari'itsika ne akumaitɨ , siere Fariseo nehɨ kɨ .6Yamanyɨ nekɨ , ne ɨ tetsatɨ , ne teyupanie mamayutixexeɨ riwa; aixɨ rakayɨ ne'tsie mariítsika hepaɨ sta ne nehɨ kɨ tɨ kai aixɨ netikamiekai. 7Mɨ ta pɨ netiku eriwakai tita pini ne nera iwakai, Cristo'tsie hakunena pɨ nera eriwa kename mɨ kɨ xatsi ti'hɨ kɨ .8Sasunimekɨ , ne pɨ netiku inɨ nɨ ata naime pini nerexeiya kenameri nereuyahɨ a Jesús ne Ukiyari'tsie hakunena ɨ kitsika aixɨ ane netsiyatuirie. Mɨ kɨ 'tsie hakunena naime pini neratɨ maiyaxɨ . Ne pɨ nera eriwari xatsi nepayeitɨ a ne neme iwakɨ iya Cristo 9mɨ ta neka xeiyarieni Hetsiena. Ne nekwa heixeiya aixɨ manyine nehetsie mari'itsikatsie hakunena. Mɨ kɨ heimana, nepeixeiya aixɨ manyine sasuni eriyarikatsie Cristo'tsie, aixɨ manyine Kakaɨ yari tipinieya sasuni eriyarikatsie hakunena. 10Híkɨ tari ne nepeimaimɨ kɨ Mɨ kɨ . kentitɨ rɨ kaɨ ye mɨ kite watsata mankuke siere'ta hamatɨ ana nepumieni kentikukuinetsie. 11Ne pɨ nereɨ yahɨ wa netatseɨ ye aku nemɨ nitsie mɨ kɨ kentiumɨ hapaɨ , aku ne tseapa kehapaɨ pɨ neyɨ ni nemakukeni mɨ kite watsata.12Ti'itarika aku ne ikɨ nemamatsie netiuhɨ i, sunu'ta ne nepaya axeri. Mɨ ta ne waɨ riyrika nenepitɨ a, aku ne nemantinenikɨ ketitakɨ ne netsi anayaha iya Cristo Jesús. 13Iwamarixi, pɨ nekwatiku eriwa kenameri ne antine neraya atɨ a. Kuxi raniere: Ne neratɨ maiya tita hutiepaitɨ timieme mɨ ta waɨ riyarika nenepitɨ a tita pɨ ta rakamie uxa'a warie. 14Ne nepumie kewa nemetɨ a neme iwakɨ ti'iwakame tiyatuiriyarieni aku netsi anaya'ha taheima miemekɨ Kakaɨ yari tiuyuri Cristo Jesús'tsie.15Tame teyunitɨ aku te tsetseɨ yeri, paɨ mɨ teteyukuhɨ aweni; xɨ ka'ta xeme yukɨ xete yukuhɨ aweni tseapa titatsie, Kakaɨ yari siere xeme xeti xeiyastɨ ani. 16Mɨ ta, tame tita tete u'axixɨ , tekehe ti'uweni mɨ kɨ te uweiyatɨ .17Ne kenenyɨ ane xenene ɨ keni, iwamarixi. Hekɨ a xeunieri iyamexi memuhu nehamatɨ a aku kenetinehekɨ a aku xeme xeniere ta'hetsie. 18Yu waɨ kawatɨ mepuhu, iyamexi ke'ane heiwa pɨ netiwarahɨ awe, mɨ ta hikɨ yanepaine nehatsuatɨ , aku xemekaheka Cristo kuruxieya. 19Kewa memekɨ xeikɨ a meti unarieni. Metsɨ xe'yusi kahɨ kɨ tɨ ni pɨ ta xe waiyariri tita reuyahɨ wa, mɨ ta xepauyu'ɨ pɨ ta yu'tewiyarikatsie. Mɨ kɨ mexi meyukuhɨ awe pɨ ta kwiepa timiemetsie.20Mɨ ta ta'heima ta'kiekari pekaniere, muwa siere pakaneni temitakwewie tiyuwikwestɨ wame, aku Ukiyari Jesucristo. 21Mɨ kɨ pitiwapa ta'waiyari temixexeiya pitiwapa tawaiyari aku Yu waiyari hapaɨ raya'atɨ , tewewiyatɨ Tɨ rɨ kariyayakɨ rakuwɨ tɨ anike naime pini Yu'Hetsie.

Chapter 4

1Pɨti'anekɨ, nexe'hauyahɨwa aku ne'iwama waɨkawa nexe'hauxeiyamɨkɨ , netemawiya meta ne'kuruna, haxeikɨata xetenewiyani Kakaɨyaritsie, Ne'hamikuma xe'mauyahɨiya. 2Evolidia Ne'payewawirie, meta hapaɨna Sintique Ne'payewawirie, yaxeikɨai meketeyukuhɨaweni Kakaɨyari hepaɨsta. 3Heitserimekɨ, Ne'nemetse'ayewawirie 'ekɨ hapaɨna, hasunimekɨ netsi'parewiwame 'uximayatsie; Ne'waparewieka 'Ikɨ 'ukarawetsi. Mɨkɨmexi mete'uta'uximayataxɨ, Ne'hamatia Kakaɨyari niukeya me'kuxatatɨ meta hapaɨna Clemente hamatɨa, meta yunaime netsi'parewiwamete te'uximayatamete, Mɨ'kɨri ke'mente'tetewa mepaka'uxa Tukari kwa'xɨwe Xapayaritsie.4Xeyute mamawieka Kakaɨyari hepaɨsta tu'karikɨ. Hekwamekɨ yaxeikɨa Nexera'hɨawe, Xe'yutema'mawieka. 5Teɨteri mekete hetimamatekeni kename xeme 'aixɨ xeteuyukaeriya. 'Ukiyari hurawa pamie. 6Ni'xekwahauyu 'iyaritɨaka tixaɨtɨkɨ. Masipɨta xeyune'newieka, naimekɨ xayewauka, hapaɨna Kakaɨyari pampariusi xe'ipitɨatɨ tita xete'eyewawirie ke'ayukumaika Kakaɨyari hɨxie, 7Meta Kakaɨyari 'Uxipiya, waɨkawa hɨkɨkɨ keyuri 'akuxi tame ketente heika'enietɨkɨka, xe'iyari kati'utamɨkɨ meta kexente yukuhɨawe Cristo Jesústsie.8Kwinatɨrieka, ne'iwama, tsepa tita yuri kehɨkɨtɨni, tsepa tita raya'atɨka ke'ayeitɨarieka, tsepa tita rekanaketɨ kehɨkɨtɨni, tsepa tita 'aixɨ ke'aneni, tsepa tita aixɨ tiuyuka'eriyatɨ ke 'ayeitɨarieka, tsepa tita hipatɨ mete'temawie xe'hetsie , xɨkate tixuaweni 'aixɨ ti'anenetɨ, xɨka tixaɨ tixuaweni 'aixɨ 'anetɨ temawiriɨkɨtɨ , xeyukuhɨaweni 'ikɨ yamanyɨnekɨ. 9Tita xete hetimamateke meta yu'mamatsie xeteku'hɨwe, meta tita xete 'u'eni, meta tita xete'uxei ne'hetsie, pɨxeteneyurieka ikɨ yamanyɨnekɨ, Kakaɨyarita 'uxipiya xe'hetsie kayuka nieritɨakamɨkɨ.10Né nepaunetemawie waɨkawamekɨ Kakaɨyari hepaɨsta hikɨ kwinatɨrieka xeme xemihekwariya yu'hɨawiya ne'hetsie miemekɨ. Pɨ'ane, Xeme ne'hetsie mieme xepuyutihɨawexɨ meripaitɨ, mɨta kwa'uyɨwekaxɨa kexenete 'uparewienike. 11Yenemaine pɨnehaitɨ nekwa'haine nereuyahɨatɨ. Neretimakɨ nemauyutemawieka tsepa keti'ane. 12Ne netakumaika ke'anyɨtɨ manyɨne hawari hatiyɨanetɨ, hapaɨnata neta kumaika tita ranyɨne waɨkawa herexeiyatɨ. Yaxeikɨata tinaimetsie neretimamateke kehapaɨ netikwatɨ nemuyeikani ya kehapaɨ nekatikuatɨ nemuyeikani, meta kehapaɨ waɨkawa nerexeiyani ya kehapaɨ nereuyahɨakatsie. 13Né neyɨwe naime yenetiuyurieni Iyá kɨmanakɨ tɨrɨkariya netsi pitɨakɨ.14Yatɨtɨtá, xeme aixɨ xetekakɨ xenetsu 'uparewi kepauku né ne'hetsie waɨkawa tixuawekaitsie. 15Xeme, Filipo kiekatari, xeteakumate kepauku matɨari Kakaɨyari niukieya nemu'taxatsie, kepauku Macedonia kiekariyari nemu'kwe'eiritsie, ni xewitɨ teyupanie kwane'tsuparewi netiumini mɨta netsi 'ankwewieni pɨta xeme xeikɨa xepuyɨwekaxɨa. 16Yatɨtv akuxi Tesalonica kwieyaritsie ne'uyeikakaku , xeme xenetsi henɨ'airi waɨkawamexa parewiya ne'neneparewienikɨ. 17Né'tɨtɨ parewiya newaunetɨtɨ nekwayɨane. Ta'aurie ma'wetse pɨtá nekuwaune ikwaxi maukayaxikenikɨ xe'hetsie.18Ne ne'mamatsie naime netihɨ, mɨta nerexeiya waɨkawa. Ne naime nerexeiya xeme xenete heyanɨ'airikɨ Epafrodito 'utɨa. Ikɨ katihɨkɨtɨni wichi 'u'ɨatɨ 'ukakameɨatɨ, mawari nake'eriwa, aixɨ ɨatɨ Kakaɨyari hɨ'xie. 19Ne Kakaɨyari kaxeti yatuiriemɨkɨ tita xereu yahɨatɨka akaxewimekɨ Cristo Jesús kenreunake'erie xe'tiyatuirieni tita rexeiya 'aixɨ ti'aneneme. 20Hikɨtá ta'Kakaɨyari meta ta'Yau waɨkawa raya'atɨ ke'ayeitɨarieka mautihanetɨka tukari, Paɨ keáneni.21Waɨritsika nexehenɨ'airiwa yu'xexuime kehate hasuni xete'erie Jesúcristotsie. Ta'iwama kepatɨ nehamatɨa uwa'meyukanieritɨa hapaɨna waɨritsika mexehenɨ'airiwa. 22Yunaitɨ hasuni mete'erie 'uwa'ií', waɨritsika raye'akamekɨ mexehenɨ 'airiwa, César kita, memayetei. 23Imikeri Jesúcristo ta'Ukiyari miyetua xe'espiritutsie keyukanieritɨaka.

Colossians

Chapter 1

1Pablo, Cristo Jesús nɨ'arieya Kakaɨyari kentinake'erie'kɨ meta Timoteo ta'iwá, 2xeme sasuni xete'uta'eri meta iwamarixi xekwateyu'e'eiriwa Cristo'tsie kehate Colosas xekutei. Imikieri xeke'teyatuiriyarieka mɨta Kakaɨyari ta'Yau uxipiya. 3Tame Kakaɨyari pampariusi tete hahɨawe, ta'Ukiyari Jesucristo Yauya mɨta tukari mankayeikai teyu'nenewie xe'hetsie.4Tame tetemarie sasuni kexente'erie'kɨ Jesucristo'tsie aixɨ'ta yunaime aixɨ xetewaku'eriya kehate me'manayahapanie Kakaɨyari hepaɨsta. 5Xeme xe'peixeiya íkɨ iyari aixɨ eriyarika xemekaxewiriya sasunikɨ ke'tita xete'utsiyarie ta'heima yuawitsie. Xeme meripaitɨ xepu'enana kename aka'xewi sasunime'kɨ niuki tisasuni tikuxata'tsie, niuki hekwa Jesus'tsie timieme, 6mɨkɨ xehatsɨa pu'nua. Ikɨ niuki hekwa Jesustsie timiemekɨ waɨkawa ikwaxi tixuawerirɨme meta naitsarie tamie yukuxatatɨ kwié tamatsie. Hapaɨna yaxeikɨata tiyuriene xehetsie, tukari mukahaitɨapai xemi'eni'tsie mɨta xetehetima Kakaɨyari imikierieyatsie sasunimekɨ.7Ikɨ kahɨkɨtɨni niuki hekwa Jesus'tsie timiemie paɨmɨmɨ Epafras xeteenɨkirikɨ, waɨkawa temeiyahɨwa aku tahamatɨa tiuximayatame, aku hɨkɨ kwatiuyukaeeiriwa Cristo uximayatame tahamatɨa mɨta tanaimetsie hapaɨna. 8Epafras yatatiuxatɨa aixɨ eriyarika kexentehexeiya Espiritu'tsie.9ikɨ iyari aixɨ eriyarikakɨ, matɨaripaitɨ kepauku ikɨtsie yeteteuenanaxɨ tekwatehayawa teyunenewietɨ xekɨmanakɨ. Tame tetewawa xeyɨniyeriekakɨ naime rayukumatiwakɨ Iyaá kenreuyahɨwɨwa xetemaimawenikɨ meta xemeikaenietɨyeikani Kakaɨyari kenreunakeerie. 10Tame xehetsie teyunenewie aixɨanemekɨ xemuhunikɨ Ukiyari'tsie aixɨ rekanakemekɨ. Tame teyunenewie ikwaxi xemaukayarikeni aixɨ xetekahutɨ mɨta xewewerenikɨ Kakaɨyari kentinake hapaɨ.11Tame tepuyutinenewiwa xeme tɨrɨkariya xepitɨariekakɨ kexenteyɨwe tɨrɨkariyayatsie witsiane naimekɨ xemetiuwenikɨ meta xetenewiekakɨ tsepa kentiutaine. 12Tame teteyukunenewiwa kename xeyutemamawietɨ Yaukame pampariutsi xekeipitɨaka, mɨkɨ xeayeitɨakɨ xeyɨwaweme yu'mamatsie xemihɨnikɨ tita xehetsie tinake kehate Hekɨariya'tsie sasuni mete'erie.13Iyaá tatsi ukuwikweistɨa yɨwiriya tatsi'akuwɨtɨakaikɨ mɨta tatsuatɨa yu'Niwe aixɨ reieriya wieyari'tsie. 14Nuayakɨ tiyupitɨarixɨ ta hetsie mieme, tatakuri reuyahɨwiriyariekɨ.15Nu'aya pihekɨata Kakaɨyari kwayuhekɨa. Iyaá xɨkɨ matɨari nuiwame akuxi naitɨ katiti'wewiyawawekaku. 16Mɨta kɨmanakɨ naitɨ tiutiwewiya, ta'heima yuawitsie timieme meta kwiepa'tsie timieme, tita tiyuhekɨa meta kwatiyuhekɨa. Tsepa tihɨkɨtexi rey yu'uweni mayeixa, tɨrɨkariya xuawetsie, Itsɨkate memanutɨka, itsɨake wa'aurie memuti'u, naitɨ tiutimewiya Iyaá kɨmanakɨ mɨta Iyaá hetsiena miemekɨ. 17Iyaá hɨkɨ akuxi katitiwewiyawawekaku, mɨta naitɨ tiyuwiyame Iyaá payeitɨa.18Mɨta Mɨkɨ hɨkɨ waiyari muúya, aku Kakaɨyaritsie sasuni mete'erie. Mɨkɨ hɨkɨ maukahaitɨa meta matɨari mantanierixɨ mɨkite watsata, ya'umieme Mɨkɨ hɨkɨ matɨari kepatɨ naitɨ tixuawe. 19Kakaɨyari yu temawiekai tɨrɨkariya kentiyɨwe Iyaá hetsiena tiyuhekɨarekekaikɨ, 20Mɨta aixɨ iyari xuawenikɨ naitɨ tixuawetsie Yu'Niwe kɨmanakɨ. Kakaɨyari kaiwatɨ tiumakame rayeitɨa kuruxitsie xuriya mutixɨrikɨ. Kakaɨyari naimetsie kaiwatɨ tiumakame payeitɨa yuhetsietimiemekɨ, tsepa kwiepa timieme mexɨkata taheima yuawitsie timieme.21Meripaitɨ, xeme hapaɨna, xehɨkɨtɨkai Kakaɨyari xeka'akumaitɨ mɨta hɨawiyayatsie xemekaheka xehɨkɨtɨkai mɨta aixɨ xekateyurietɨ. 22Hikɨ'ta, Iyáa aixɨ iyari tiumakame rayeitɨa yu'waiyari hekɨatɨ matɨakɨ kepauku mumɨ'tsie. Iyaá yetiuyuri xeyaxatakɨ tatakuri xekatehexeiyame, xekateatɨtɨiyariekame mɨta kamerauwawirietɨ Hɨxiena. 23Xɨkate xeme xe'uhuni sasuni xete'erietɨ xekahetixɨrɨwetɨ meta xeyuwaɨriyatɨ, xeka'anaykɨkatɨ tita xetehautakwewie sasuni xete'erietɨ kepauku niuki hekwa Jesústsie ti mieme xemu'enitsie. Ikɨ hɨkɨ niuki hekwa Jesús'tsie timiemie aku mutaxatsie teɨteri memutiwewiya taheima huawitsie hetɨa. Íkɨ hɨkɨ niuki hekwa Jesús'tsie timieme kɨmanakɨ ne, Pablo, ti'uximayatame nematɨa.24Hikɨta ne'puyukatemawiwa ne'tiukakukuinekɨ xe'kɨmana, mɨta neraya'atɨaxime newaiyari'tsie kepaɨmetɨ Cristo kukuiniya mauyawetse waiyarieya aixɨ anenikɨ, aku hɨkɨ kehate Kakaɨyaritsie sasuni mete'erie. 25Ikɨ hɨkɨ teyupanieta ne neti'uxima, Kakaɨyari netsi'uhɨritɨakɨ netiyatuiriyari xehetsie'kɨ, Kakaɨyari niukieya nemaya'atɨanikɨ. 26Ikɨ hɨkɨ niuki awietsiekai, utsikai meripaitɨ mɨta nuiwari mewatiutɨkɨtsie. Mɨta hikɨ puhekɨatarie hehate Iyaátsie sasuni mete'erie. 27Mɨ'kɨ wa'hatsɨa Kakaɨyari tihekɨatamɨkɨkai imikieri raya'axe tɨrɨkariya mitsi'ane aku ikɨ niuki awietɨkai Gentiltsixi wa'hatsɨa. Mɨta Cristo xe'hamatɨa yukanieritɨa, ya'umieme xepautaikwewani sasuni xete'erietɨ kename kepauku kakaɨyari hawietsie mana teyukanieritɨani.28Ikɨ kahɨkɨtɨni Iyaá xeme texe'kuxaxatɨwa. Tame pɨ'tetewa'mari'itɨa yunaime teɨteri rekanakeme'kɨ, tame Cristotsie'kɨ tewa'hekɨatsirieka yunaime teɨteri. 29Íkɨkɨ neti'uximaya mɨta waɨriyarika ne'yupitɨa turɨkariyayakɨ ne'hetsie kenti'uximayakɨ tɨrɨkaɨyemekɨ.

Chapter 2

1Ne pɨnerauyahɨwa xekete'akumaika waɨkawa kenentiu'yuri xe'hetsie mieme'kɨ meta iya wa'kɨmana siere muwa kiekari'pa Laodicea tiyetewakaku, iya'ta yuwaɨkawa mekwanetsi'xexeiya siere wa'hapɨsta. 2Ne neti'uxɨmaya xe'kɨmanakɨ xe'iyari aixɨ aneni'kɨ xe'muatɨariekɨ yexekatehau'eriyarietɨ meta mɨkɨ aixɨ tianene, rakaxewimekɨ aka'eniɨriɨkɨmekɨ, temeitimani'kɨ mɨkɨ ti'sasuni Kakaɨyari'tsie timieme, mɨkɨ Cristo. 3Mɨkɨ'tsie tiawietɨ raya'axe, tiyumainɨa meta siere aixɨ manyine.4Ikɨ yenexe'rahɨane mɨkɨ xewitɨ kwayɨwenikɨ xeti'itaɨya niukɨ kename aixɨ anyinemekɨ. 5Ne tsepa xe'hamatɨa neka'uyeika tewiyari, espiritu'tsie nenekanieritɨaka. Ne'neunetemawieka nexe'xeiyati kexenteka'hu siere kexente hauyu'tɨrɨkariya sasini xete'erieti Cristo'tsie.6Mɨkɨta xeme sasunikɨ xeteuta'eri yu'Ukiyari Cristo'tsie, xekeneuhuni Hamatiana. 7Heitserieme'kɨ xeteawiyatɨ Hetsiena, xekene yu'tseɨriyani Hetsiena, paɨmɨ xeteneukuteni sasuni xete'erietɨ xete'uɨkitɨarie hapɨ xeketene waɨkariyani aixɨ xeteka'hutɨ pamparius xe'haitɨkaitɨ.8Xekeneyu'ɨwiyani hipame teɨteri wa'hapɨsta yu'kɨ meteyuku'hɨawe aixɨ karanyinemekɨ wa'hapɨ petiumienikɨ mɨkɨ kemeteu'hu ana'i kwiepa, mɨkɨ'tsɨ Cristo meka'ayexeiyatɨ meniuti'yuaneni. 9Masi'ta mɨkɨtsie Kakaɨyari kayukanieritɨaka aixɨ manyine.10Xeme xenaya'arɨkani Hetsiena. Mɨkɨ ka'hɨkɨtɨni mu'ukame tɨrɨkariya mexeiya meta siere nɨa'wame. 11Mɨkɨtsie siere xeme xe'nakɨne circuncidados mɨkɨ circuncision tewi'kɨ kentiumie hapɨ hawaikɨ, pɨta'tsɨ mɨkɨ circuncision katihekɨakamekɨ Cristo'tsie. 12Xeme xe'pukateukie Hamatɨana xemuti'ɨwaxɨatsie, mɨta Mɨkɨtsie xeme xepanku'uitɨarie sasuni xete uta'erikɨ Kakaɨyari tɨrɨkariyaya'tsie, keane mɨkɨ menku'ha mɨkite wa'tsata.13Keapauku xeme xekwikwi'ikaitsie tatakuri xeteyupitɨakaitsie meta siere xe'wewieka incircunsicion yu'waiyaritsie, Mɨkɨ xeme xe'utiwewi axekɨa xe'ayeneniereme Hamatɨana siere tareuya'hɨwiri naime kepa tatakuri tetehexeiyakai. 14Mɨkɨ rakayeitɨa keawa tete'apitɨkatei muwa temakuwɨkai'tsie. 15Mɨkɨ katiu'kuyuitɨani naime clavo kuruxi'tsie. Meta mete'nɨa watɨrɨkariya mɨkɨ kana'iwa, yu'naitɨ teɨteri meni xeiya kentiuyuri meta siere kenrayu'iwaxɨ mɨkɨ wa'kɨmana kuruxi'tsie.16Xeme xekwatepitɨaka xewitɨ xe'antaxɨrɨwani tita xentekwa'akɨ yata tita xente'harekɨ, yakatixaɨ wiesta maya'axetsie, ya'metseri hekwani'tsie, meta siere keapauku xe'uxipiekatsie. 17Ikɨ'i etɨriya katihɨkɨtɨni tsitiane rehamiekɨ, pɨtatsɨ Cristo hamiekɨ katianeni.18Xeime xekwa'pitɨaka yuwe'etame ake'ritsixi warayexeiyakame xe'anwitɨnikɨ wapaitɨ tita xente'iwatɨwe xemauya'hɨanikɨ. Mɨkɨ tewi sasuni ti'erie tsitianetsie tixeiya mɨkɨ tukarikɨ kueriwa tsiranyineme'kɨ waiyari'tsie. 19Mɨkɨ yumu'utsie kwa'ayukuwie. Mu'utsietsɨ kanehakaneka naitɨ yu wiyatɨ waiyari naitɨ rakatutuketsie, meta siere tatayari naitɨ yu'waɨrɨyatɨ kahɨkɨtɨni; ikɨ ka'wereni Kakaɨyari iyatuakaku.20Xika xeme xeukwini Cristo matɨa mɨkɨ keapauku ana'i kwiepa mumierietsie, ¿Ketiu akuxi pu'xeteuhu ana'i teɨteri kemeteu'hu kwiepa: mɨkɨ hapɨ 21"Ikɨ pekwaranwiwiyani, iya pekwainɨnɨatani, hetsiena pekwa'utaneikani"? 22Xekate akumate kuta kename mɨkɨ rakaxɨni reumietɨ. 23Ikɨ mari'itsika hapɨ kateyukueniɨriɨkɨreni waɨkawa rakumaika hapɨ tiwewiyakamekɨ yukɨmanatsie pɨta. Mɨta mɨkɨ kwaraya'axe kahɨkɨtɨni xeikɨ waiyarieya reuya'hɨakakɨ kayɨanemɨkɨ.

Chapter 3

1Kakaɨyari tukari hekwame xeupitɨa xe'ankuhapa Cristo mame, xekenewautɨweni yu heima paɨta timieme , kewa Cristo maakaka Kakaɨyari tserietana. 2Xekene'ku'eriwani ta heima timiemekɨ, hawaikɨ kwiepa timiemekɨ. 3Xeme xepukwirí kwiepa hepɨsta, xe tukari awietɨ cristo hatsɨa hapaɨna Kakaɨyari hatsɨa. 4Kepauku cristo yu'hekɨata, xeme hapaɨna Hamatɨana kentitɨrɨkaɨye5Ya umuieme kekwikwi'ini naitɨ iya iyaritɨarika kwiepa timiemekɨ, xekenene'wani haxatiane iya weiyarika hepɨsta, tatakuri, tixaɨ'reuyahɨatɨ, tsiarnyineme ra'eriwatɨ reu'heiwe'erietɨ, mɨkɨ tihɨkɨ tixaɨtɨ'pɨta hati'yuyusitɨatɨ. 6Ikɨ ya'manyitɨkakɨ Kakaɨyari haxɨaya axe iya niwetsiekate yamakatekahu wa hepɨstakɨ. 7Xeme siere pɨxeteka'hukai meripai xekua'eitimaiwawekai'tsie iya Cristo. 8Hikɨta xeme waxeketeneu'kahɨaka ikɨnaime ha'arika, haxɨa, tsianyineme iyaritɨarika tierika niuki tierika niuki karekanakemekɨ.9Xkuateyu'iatiyani hipame wamatɨa xemeri waxepeika'hɨa tewi ukiratsi kentiumiekai, 10hikɨ xehɨkɨ tewi hekwame xeme xehɨkɨ teɨteri hekuamete retimamate yetiyu'hekɨakaku keane tastawewi. 11Ikɨ xeniu pe'hɨkɨ Griego hapaɨna Judio, aixɨ itɨarie aixɨkwaitɨarie, bárbaro, Escita, nɨ'ari, kanɨ'ari, Pɨta Cristo pe hɨkɨ naimetsie.12Aixɨ'xekeneyuyurieka, xe'anayahapakɨ Kakaɨyari tatakuri'xekayupitɨatɨ yexekuate'kueriwa'tsixi, xet'uyukanenimayatɨ tukarikɨ, xete'uyukamarikutɨ, xekayuwe'etatɨ, xeka'utimamawetɨ xete'ukanenéwietɨ. 13Xeteyunewirietɨ hipame wamatɨa aixɨxetekahutɨ yunaitɨmatɨ. xewitɨ xɨkaranieritɨaka xeime hepaɨsta, xekete neuyuya'hɨwirieka yaxeikɨa Kakaɨyari kexereuya'hɨwiri xeme. 14Ikɨnaime hetsie timiemekɨ, xekenexeiyani aixɨ'eriyarika, mɨkɨ tatsi akawɨtɨa aixɨ anyinemekɨ kahɨkɨtɨni.15Xekene'hawani aixɨmanyine Cristo mi yatua kexeitsɨkametɨni xe'iyaritsie. Ya'umieme aixɨ manyinetsie xeme xeputa'hɨawerie ikɨ tewitsie. Pampariyusi xekeneutiyuaneni. 16xekeneyutaunieka Cristo niukieya xe hetsie keyukanieritɨaka waɨkawamekɨ. naime timaiwemekɨ xetene'ɨkitani xe ayuye'eristɨwatɨ hipame wa matɨa,nuawarikɨ kuikari iyari mexeiyakɨ. Xeutikuikani pampariusi xe hexeiyatɨ yu iyaritsie Kakaɨyari hatsɨa. 17Xepa'xeme kexete'utiyuri, niukikɨ yatɨni uximayatsikakɨ, yexeketene'kakɨni iya hepustakɨ Ukiratsi Jesús. Panpariusi xekeneyatuiri Kakaɨyari ta Yaú mɨkɨhepustakɨ.18Ukari'xemiwitɨkie, yexeketene'kahuni yu kɨnama wahepusta, kenreuyewetse ta Ukiyari hepusta. 19Ukitsi xeneneɨke, aixɨ xeketene'wareueryani yu ɨitama, haxɨ xekua'utiyuaneni wahepɨsta xekua'utitɨrɨkareni. 20Tɨri , xekenewareuenieka yu yeyauma naimetsie, mɨkɨ aixɨreikaxeiyatɨyeika Kakaɨyari. 21Yaukate, yexekuate'pitɨaka memuya'ha'awetɨkani xe niwama, xeka'uyutihɨawekɨ.22Nɨaritsixi , xekenewareu'enieka yu kutsima xe'waiyari kentiyɨwe naimetsie, yexekatekahutɨ xexeiyariekakɨ me nierekɨ teɨteri, pɨta xe'iyari ya'anemekɨ.Peheitexietɨ pɨta Kakaɨyari. 23Tepa Kexenteyurieka, xeteneuximayaka yu kɨpɨritsiepai yu Ukiyaritsie mieme hapaɨ hawaikɨ teɨteri watsie mieme. 24Xeme xete akumatekɨ xemenwiyakɨ Ta'ukiyaritsie mieme imikieri xe hetsie'mieme. Mɨkɨ Cristo ta Ukiyari aku xeme xetei'uximayatsirie . 25Mɨkɨ keane aixɨ kuatikayani tewiyarika yatuiriyarieni aixɨ kuatikatɨakɨ mana xewitɨ kuatwikeni.

Chapter 4

1Kutsikate, yunɨ'arima xewayetuiri tita'aixɨ ti'ane meta aixɨ'ranyɨne, mɨta xetenakumaika kename siere xeme kutsiyari xehewxeiya yuheima.2Xeyeweiyani aixɨ'anemekɨ xeyunenewietɨ. xetenewiyani xeyuta'ɨwiyatɨ hetsiena ne'nimayatsikayakɨ. 3Xeyunewieka yunaitɨ tahetsie mieme, Kakaɨyari keta'tareuyepirieni mɨta'hapaɨna niuki, keyetuani temitaxata hasunimekɨ Cristo ti'awietakɨ. Ikɨ ya'anyɨnemekɨ, ne'nehɨa kadenakɨ. 4Mɨta xeyunenewieka ne'yɨwekaxɨani kehapaɨ aixɨ'ane, kehapaɨ nemainenikeyu.5Xeuhuni ti'yumainɨatsie iyamexi'wahatsɨa kehate hasuni mekwate'erie, mɨta mexi tukari'yutatua. 6Yuniuki xeutatua tukarikɨ kehɨkɨtɨni nenimayatsika. Xeuhayawa aixɨti'unamarienikɨ, mɨta yɨwekaxɨanikɨ kehapaɨ xeme xetewa'eiya yu'xexuime.7Kepauku yetitayɨnitsie nehetsie kenti'ane, Tíquico yekatiwatahɨawimikɨ mɨkɨmexi. Mɨkɨ kahɨkɨtɨni ne'iwa, ti'uximayatame aixɨ'tikamie, mɨta netsiteɨtame nemakuwietsie Ukiyari'tsie. 8Ne'nepeinɨaá xehatsɨa ikɨyaranyɨnemekɨ, mɨta xeme xetehetimanikɨ tahetsie kenti'ane, mɨta yɨwekaxɨanikɨ Mɨkɨ waretinɨtɨani wa'iyaritsie. 9Ne'peinɨaá Onésimo hamatɨa, aixɨ'tikamie mɨta waɨkawa ne'iwa, ke'ane hɨkɨ xehatsɨa yetɨa. Mɨkɨmexi yemetiyɨkuni naime kentiyeyɨxime anaí.10Aristarco, Ne'tsiteɨtame neyekatsie, waɨritsikapenɨá, Marcos hapaɨ, Bernabe 'iwaya (ke'ane'xeme xemankwewi tiutanɨ'atsie; xɨka mɨkɨ heta'ani xehatsɨa, xehankwuwi), 11Hapaɨna Jesús ke'ane titewa Aixɨ'ane. (Judío'tsixi) netsiteɨtamete mehɨkɨtɨni neti'uximayatsie Kakaɨyari hapaɨsta. mɨkɨmexi teyunɨtɨwamete mehɨkɨtɨnɨ nehapaɨsta.12Epafras waɨritsika penɨá. Mɨkɨ xewitɨkahɨkɨtɨni xehatsɨa yetɨa mɨta akuwietɨ Jesúcristo'tsie. Mɨkɨ tukarikɨ kayunenewieka xehetsie'mieme, xeme xemaye'arɨkanikɨ mɨta xemakaxewinikɨ naimetsie Kakaɨri kenreuyehɨwa. 13Ne'neyetuakɨ xatsika mɨkɨ'kɨmana, kename mɨkɨ rati'uximayatarɨme waɨkawamekɨ xekɨmana, mɨta iyamexi Laodicea wahetsiekɨ mɨta iyamexi Hierápolis wahetsiekɨ. 14Lucas, neiwa ti'uatame mɨta Demas waɨritsika penɨá.15Xewarutahɨawi ta'iwama Laodicea mɨta Ninfa mɨta teyupani xekie'mewe. 16Kepauku ikɨ'xapa xehayeterɨwatsie xeme, xehayeterɨwa hapaɨna teyupanie Laodicea mewetsie mɨta xeheyuhɨtɨaka kename xeme hapaɨna xe'ekaterɨwa Laodicea. 17Pɨxetenetahɨawi Arquipo kehekaxewiriyani, uximayatsikatsie penkwewi Kakaɨyaritsie, mɨta mayuye'atɨanikɨ.18Ikɨ waɨritsika ne'mamakɨ ne'nita'utɨani Pablo. ne'kadena xehaye'eriwani. Ne'nimayatsika xehamatɨa keheyukanieritɨaka.

1 Thessalonians

Chapter 1

1Pablo,Silvano meta Timoteo Tesalonicenses wa'teyupanie Kakaɨyari Yaukame meta Ukiyari Jesucristo.Nenimayatsika uxipiya mana xe'hetsie keyukanieritɨaka.2Tame tukarikɨ Kakaɨyari pamparius tetenehɨaweni xe'hetsie mieme yunaitɨ, hetsiena te xekuhayawani ta'nenewiyakɨ. 3Tame te neye'eristɨwani teka wa'uwetɨ Ta'Kakaɨyari Ta'Yau hɨxie, mɨta uximayatsika yuri'eriyeri,uximayatsikatsie nake'eriyeri'tsie hakunenakɨ kahau'yumexɨitɨatɨ sasuni ayeitɨatɨ hautinieretɨ Ukiyari Jesucristo'tsie.4Ne iwama ne xehauyahɨwa, 5Tameri tenekumaika kename tatsi'anayahapa mɨta kaniunuani Kakaɨyari niukieya xe'hetsɨa niuki waɨkawa hawaikɨ sinú paɨta tɨrɨkaɨyemekɨ, Espíritu Santo'kɨ ya'anemekɨ waɨkawa tɨrɨkaɨyemekɨ. Ikɨ yamanyɨnekɨ xeme xetenakumaika tame ketemɨte'uhu xe'hetsie xɨka te yɨwawenike texe'uparewiwekaku.6Xeme xenakɨne te yu'ɨkekate tame ketemɨte'uhu'tsie meta Ukiyari'tsie, mexi'ta Kakaɨyari niukieya me ankwewi me muweiyeriekai'tsie meyu'temamawietɨ Espítu Santo'tsie. 7Ta'aurie mawetse xeme xenakɨne aixɨ xetekahú iya wa'hepasta yunaitɨ sasúni mete'utari Macedonia meta Acaya memɨkútei8Mɨta muwa ne ayayayu xe'hetsɨa, Kakaɨyari niukieya kaniuyu'enieni, Macedonia meta Acaya menkutekai xeikɨa ha'waikɨ sinú naitsarie sasúni eriyeri Kakaɨyari'tsie kaniuyuta'iwieni.Aku kename yuri xete'erie, tameri tsitemútiyɨni te'kwayɨwame. 9Mɨta mɨkɨmexi paɨ mete'kuxata, aixɨ xeme xetate'ankwewi'tsie. 10Mɨkɨmexi paɨ mete kuxata kename xeme xewarupataxɨ yusite wewiyakate meta Kakaɨyari mayeniere sasúni hɨkɨ xepayexeiya. Mɨkɨmexi niuki paɨ anekame me kaniyetuaka kename xeme xekwewie iyaá Nuaya hutapaitɨ ta'heima, aku keane mankuke mɨkite wa'tsata. Ikɨ kanihɨkɨtɨni Jesús, keane tatsixɨna haxɨa makamietsie.

Chapter 2

1Xeme hapaɨtɨtɨ xete'a kumaitɨ, iwamarixi, te'u axɨaka xe hatsɨa matsiɨkɨtɨ kwaratɨa, 2Xeme xete'a kumate tahepaɨsta kename tete'u kwinitɨarie hapaɨna tepeti nanaimarie Filipo reyetewakaku. Tamee'ta tepuyɨ ta kakaɨyari hetsienakɨ texetekuxaxatɨwa aixɨ anyɨnemekɨ ta Kakaɨyaritsie xaɨtsie tiyukwitɨnekaku.3Yete mutiyuanenikɨ kwahɨkɨ tsiti'anemekɨ, ni aixɨ kati'anetɨ, ni kati itawamekɨ. 4Paɨta tame te inɨatsieri kakaɨyarikɨ aixɨ ti anemekɨ hekwame niuki xete'erietɨ, te mi kuxatakɨ. Temutiukakɨ kwati'ane ukitsi aixɨ meteyumaikakɨ, paɨta ta kakaɨyari aixɨ tiyumaikakɨ. Mɨkɨ xeikɨa ta iyarite kananyexexeiyani.5Tame tɨtɨ ni paitɨ niuki tekwatemawi tsiranyɨnemekɨ, xemetsɨ xetenakumate, hapaɨna tsitete hayumamatenikɨ tsiti anemekɨ, ta Kakaɨyari rakumate. 6Ni tekwayutemamawie tewi hapaɨstakɨ, ni xemekɨ ni hipamekɨ. Tame tɨtɨ teyɨwawekaitɨtɨ te utiniunike aixɨ anemekɨ meetakɨ Cristo'kɨ nɨ'aritsixi te.7Ya xeikɨa anemekɨ, tame tepakɨ wistete'u iyaritɨ xe hatsɨa wa'atɨ xeteikame hapaɨ yuniwema wakunɨtɨwatɨ ketiwareu'eriyatɨ. 8Tame pɨtepuyɨ yetexeteheu'eriyatɨ xemekɨ. Tame teyutemamaietɨ tepakɨ xehetsiekɨ te xete utixatɨakɨ xeikɨa aixɨ manyɨnekɨ Kakaɨyarikɨ paɨta ta tukaritsiemiemekɨ. Xeme xepakɨ aixɨ xete'u uyuki'iyaritɨ tahepastakɨ. 9Xeme xa eriwani, iwamarixi, kete te uyurikɨ waɨkawamekɨ. Tame tete uximaya tɨkarimakamekɨ meeta siere hekɨtakɨ ni xewitɨ kwatiyu'u uxitɨakakɨ, mexi tetekuxatanitsie kakaɨyari niukieya aixɨ manyɨnekɨ.10Xeme ri xete akumate ta Kakaɨyari hapaɨna, tatakuri xekatepitɨatɨ, aixɨ anemekɨ, ni tsitekate xetehamamateketɨ tepakɨ xehatsɨa ke ane yuri xete'erie. 11Ya xeikɨa anemekɨ, tame texete ha xaxatɨwa temu'hunikɨ xeme xeyuxexuitɨ, hapaɨna pekuyɨne ke ane tɨɨri wayau tikamiekakɨ. Tetekuxatakɨ 12kename xeme xemuhunikɨ Kakaɨyari aixɨ tetematɨakakɨ, tatsi ha hɨawenikɨn Yu kwiepamiemekɨ chi'anemekɨ.13Ya anemekɨ tame tetekuhɨawe hapaɨna pampariusi ta Kakaɨyari huramekɨ. Ke pauku xeme Kakaɨyari niukieya xemutanake'eri tame te haitɨkaikaku ta hetsiekɨ, xeme xepitanake'eri ni tewi kahainekaku, mɨta, xepitanake'eri sasunimekɨ, ta Kakaɨyari niukieya. Ikɨ ta hapaɨna niuki ti'uximayaka xehetsie ke ane yuri xete'erie.14Xeme ta, iwamarixi, xepakɨ niuki xekuxatatɨ Kakaɨyari Judea'tari wahapaɨ Cristo Jesus'tsie. Xeme hapaɨna xete'u kwinitɨare ya xeikɨa anemekɨ muwatɨtɨ xekiekataritɨtɨ, anemekɨ memuyɨku judiotsixi hapaɨ. 15Judio'tsixi tsɨ mete niuyurieni ta Ukiyari Jesus me mumi niuki xaxatamete wa hapaɨ. Hapaɨna judiotsixi metatsi wayaxɨri. Mɨkɨ kakaɨyari me kwanake'erie. Paɨta mehɨkɨtexi teɨterixi wakwikate yunaime. 16Mɨkɨmexi mekwatatsipitɨa hipame gentil'tsixi mewikwestɨariekaku. Ye ti anemekɨta tukarikɨ mepuhu yutatakuritsie. Kwinatɨriekatsie Kakaɨyari wakɨmanakɨ kani nuani.17Tame, iwamarixi, watepuxɨriya xe aurie ye tewimekɨ, xe hɨrɨpa, ka'iyarimekɨ. Tame aixɨ tete'uyuri teteku'eriwatɨ aixɨ xete aka'eriekame. 18Teteha'eriwatɨ kename xehatsɨa te'axɨanikekai, ne aku, Pablo heiwa hutakɨ hapaɨna, Tɨkakameta kwatatsupitɨa. 19Titakɨta ?titatsie tetewiyani tukari mautihane, temawierika, kuruna iwarika, ta Ukiyari Jesus hɨxie ke pauka mamietsie??Xeme xekwate'uhu hipama wa hapaɨ? 20Xeme xehɨkɨtexi teyu'iwakate hapaɨna ta temawierika.

Chapter 3

1Mɨta, kepauku tekwayɨwawekairi, pɨtete u'eri kename aixɨ anekai xɨka xetatsu kwe'eirienike, teyuxexeume aku Atenas. 2Tepeinɨ'a Timoteo, ta'iwa ti'uximayatame Kakaɨyari hatsɨa nuiki xaxatame Cristo niukieya, aixɨ teteyumanikɨ siere teyutinɨtɨanikɨ sasuni eriyarikayakɨ. Ikɨ yatete uyuri xewitɨ kwati mariutsienikɨ ikɨ ya'anyinemekɨ. 3Metsɨ xeme xete akumate kename ya umieme te anayahapanie.4Sasunimekɨ, kepauku xehamatɨa teyukanieritɨakai, pɨtexetehahɨwekai matɨaripaitɨ kename xeimieme tetekwinekekai, mɨta yatiuyɨ, akuri xete akumate. 5Ya anyinemkɨ, kepaukuri nekwa inewi, Timoteo nepenɨ'a neretimanikɨ xɨka aku sasuni xete eriekaitɨni. Yata tiyu inɨnɨatame xetiuta inɨatakai mɨta ta uximayatsika xehatsɨa karaya'atɨ ayanike.6Mɨta Timoteo nua ta'hatsɨa xeme xeheiyanɨ'aku mɨta tatsu atɨiri niuki aixɨ aneme sasuni xete he'erie hapaɨna xemeyunake'erie. Pɨtarahaɨwe kename xeme aixɨ anyineme xetatsi ha'eriwa, mɨta kename xeme xetatsi hauxeiyaku tameta siere texehau xeiyaku xeme. 7Ya anekɨ, iwamarixi, xeme xetatsi utinɨtɨa aku sasuni xete eriekɨ, naime taheiwerikatsie hapaɨna takukuiniya.8Hikɨta tame tepayeneniereni, xɨka xeme xete awiyani heitseriemekɨ Ukiyaritsie. 9¿tame papayusi tewewieka xeme xehapaɨsta, waɨkawa paya'axe temawiya temexeiya Kakaɨyari hɨxie xeme xehepaɨsta? 10Tɨkarikɨ, hekɨta siere, tame teyunenewie tɨrɨkaɨyemekɨ texexeiyakɨ kexete aka'erie siere'ta texeparewieni xɨka hauyewekani sasuni tete'erie aku.11Mɨkɨ yuxewi Kakaɨyari mɨta Ta'Yau hɨkɨ, mɨta Ta'Ukiyari Jesús, ta'huye ke u'hekɨata xeme xehatsɨa. 12Ukiyari ketiuyurieni nake'eriyarika tixuawere tiwaɨkare xeme xehetsie hapaɨna siere teɨteri wahapaɨsta, aku tame xeme xehapaɨsta hapaɨ. 13Mɨkɨ yake tiuyurieni ikɨ xe'iyari ke utatɨrɨkariya xekwa a'ikanikɨ tatakuri xekwateyupitɨaka ta Kakaɨyari Ukiyari hɨxie, mamietsie ta Ukiyari Jesús ke'ane Hetsiena mete awiawa meyahu Hamatɨana.

Chapter 4

1Hikɨta iwamarixi, te xetsiwaɨririe te xehate'a ta'Ukiyari Jesús'tsie. Aku xemenkwewi tame ta'ɨkitɨarika tsie rakunenakɨ ke hapaɨ xete ukɨkanikɨ meta kakaɨyari aixɨ xetixeirieka, mɨpaɨ ke xemɨte'ukɨkakɨ, paɨ xe'ketenekahuni maɨkawa. 2Xeme ɨkitɨarika xemakumatekɨ aku Ukiyari Jesús xatsiyetuiri.3Ikɨ kahɨkɨtɨni Kakaɨyari kemɨreuyehɨwa; xeme tatakuri xekwate'hexeiyani, xe'kenenewani tatakuri mete'yupitɨa ukitsi meta ukari'tsie rakunenakɨ; 4xeme yu'xexexuitɨ xe'muyuwitɨkɨ yu'ɨya keɨwiyani aixɨ anenikɨ hapaɨna pehei'enietɨ. yu'ɨitama 5xe'kwawapitɨaka tsiranyɨneme metetemawieka (iya gentiles wa'hapaɨ Kakaɨyari me kwa'akumate). 6Ni xewitɨ uki tatakuri kware'xeiyani meta yu'iwa kwa'tsewiximaka ya'ranuwakɨ. Ukiyari tinaime pini'tsie tikwinitɨani,mɨta siere paɨ nexetiutahɨawixɨ tɨrɨkaɨyemekɨ paɨ xete'kuxatanikɨ.7Tame Kakaɨyari tatsi'utahɨawixɨ aixɨ teka'aneneme sinú paɨta aixɨ te'anenekame. 8Yaumiekɨ, keane ikɨ kwa'inake'erie mɨta keane wa'reunake'erie yunaime teɨteri, mɨkɨ paɨta Kakaɨyari yu'Espíritu Santo yatua xe'hatsɨa.9Iya tsie timieme aixɨ eriyeri paɨ kwareuyewetse ni xewitɨ xetiku'utɨiriwani, mɨta xeme Kakaɨyari paɨ xeteu'ɨkitɨarie xemauyuyehɨakakɨ. 10Xetehekɨatakɨ, xeme kexemɨteyurie yu'naime yu'iwama wa'tsie Macedonia kekatari. Mɨta tame texehatea xeme, iwamarixi paɨ xeketeneyurieka waɨkawamekɨ masi. 11Mɨta tame isiere texeshatea xeyu'inɨatatɨwenikɨ aixɨ xetetenikɨ, xekeneuyuhɨaweni yu'uximayatsika'tsie meta isiere xekete'uximayaka yu'mamatekɨ, aku kehapaɨ texete'unɨakɨ. 12Paɨ xetenekakɨni xemuhunikɨ xeyɨwawetɨ xete'hautexietɨ rekanakemekɨ aku iyamexi sasúni mekwate'erie, mɨta xeme tixaɨ kwaxere'uyehɨakakɨ.13Tame paɨ tekwatehaunake'erie xemeti'ena,iwamarixi, aku iya menkutsu wa'tsie, mɨta xeme xenkayu'heiweriekani muwa mautiyɨne uxa'awarie makamie. 14Tame xɨka sasúni tete'erieka kename Jesús u'mɨ mɨta hekwamekɨ mankuke, mɨpaɨ'ta Kakaɨyari Jesús pɨatɨani iyamexi memeukutsixɨ hetsiena. 15Tame Paɨ tetewarahɨawe Ukiyari niukieyakɨ, mɨta tame tepayanininiere, mɨta keanimexi menyuku'hayawa Ukiyari hamie'tsierike, mɨtsɨ mɨkɨmexi paɨ metekakɨne keane memɨkutsu.16Mɨkɨ Ukiyari xeikɨa ta'haima pakaneni.mɨkɨ kanahamieni, Kakaɨyari akeritsiximama awa me'utihɨtsiwatɨ, mɨta mɨkite meri memanku'uni Cristo'tsie. 17Mɨta tame keane temayeniniere, mɨta keane temuyu'kuhayawaxɨ mɨkɨmexi wamatɨa tepu'uwani, éka haiwiyari'tsie temeyukaxeiya Ukiyari hetsɨa. Tukarikɨ Ukiyari hatsɨa temu'uwanikɨ. 18Mexi'ta xekeneyu'nɨatɨaka hipame wa'matɨa ikɨ niuki yamainekɨ.

Chapter 5

1Hikɨ tuakri yemie maka'inɨatsietɨka, iwamarixi, xeme pɨxekwate hauya'ɨwatɨtɨ xete utsiyarietɨweni. 2Xemetsɨri xekate'akumateka palekumekɨkename ta Ukiyari tukarieya hamie iya tinawayame hapaɨ tɨkarikɨ. 3Mɨkɨ'iya pɨmamutiyuanenitsie: ¨kaiwatɨ katiumakani tekanihɨrieka¨ , yapaukutá unarika nuani mɨkɨ wahetsie. iya ke ane mayahuka hapaɨ kukuiniyaya mita'xeiya yakara'eriwakaku.4Masitá xeme, iwamarixi, makuyɨwitsie xekwayukanieritɨa. ana tukaritsie xekwate maritɨariekakɨ tinawayame hapaɨ. 5ketsɨri xeme yunaitɨ hekɨariya xekaniwamama'tɨka niwetsiekate hekɨta. tame tekuaniwetsiekate tɨkarikɨ yatɨni maku'yɨwitsie. 6Ya'umieme , kataku te haukutsu hipame wahapaɨ. Masi'pɨtá, teyu ɨwiyani te heyuta'eriwamekɨ. 7kehatetsɨ iya me mau'kukutsu tɨkarikɨ metekahu, kehate metarɨwe mɨkɨ mepuyɨxime tɨkarikɨ.8Meta tame hekɨriya teniwemama, aixɨ tekeyuyurieka. Tepenakatɨkɨni petseru aku sasuni eriyarika hpaɨna nake'eriyarika casco xepantiyekani, xe ekaxewiriyatɨ kename uxa'a warie wikwestɨarika yu mamatsie xehɨni. 9Metsɨ Kakaɨyari kwatatsi anayahapa haxɨatsie temuti eriekakɨ, pɨta wikwestɨarika tamamatsie tehɨnikɨ Jesucristo Ukiyari Hetsiena. 10Mɨkɨ pumɨ tahetsie mieme paɨmɨkɨ, tseapa temayeneniere yata tekwikwi'i, temantaneniere Mɨkɨ Hamatɨana. 11Ya anekɨ xeyunɨtɨaka hipame wamatɨa mɨta xeyuparewieka hipame wamatɨa, akuri hikɨ pɨxetekahu.12Texewawirie, Iwamarixi, xewareu enieka iyamexi ke'ane mete uximaya xehetsie hapaɨna'ta ke'ane mexe uwitɨxime Ukiyaritsie, ke'ane aku mexe hɨtɨa tierikakɨ. 13Hapaɨna siere texewawirie tewa xewaka uitɨaka xewanake erietɨ mete uximayakɨ. Uxipiya xexuawitɨaka xeme yuhɨxie. 14Texehate'a, iwamarixi: xewarantahɨtɨwani ke'ane makwa yumaiwawe, xewaparitɨaka ke'ane meyu heiwerietɨka, xewaparewieka ke'ane mamankawɨ, xewa kwewietɨ yunaime.15Xeyu hɨxiyani katak xewitɨ tsiranyinekɨ xewitɨ rakapitɨarieni. Pɨta, waɨriyarika xeyupitɨaka tita aixɨ ranyine xeme xehetsie siereta hipame wahepaɨsta. 16Xeyutemamwieka tukarikɨ. 17Xeyunenewieka tseapa kepauku kenti ane. Naimekɨ papayusi xewewieka. 18Me kakaɨyari pɨreuyahɨwakɨ Cristo Jesústsie xeme xehetsie.19Xekwa ikutɨtsani mɨkɨ Espíritu. 20Waxekwa heikahɨaka timaikate waniuki. 21Xetene timamatekeni naime. Yu mamatsie xehɨka tita aixɨ ranyine. 22Waxeteneukahɨaka tita tsiranyine.23Mɨkɨ xeikɨa Kakaɨyari uxipiya kexe naka hɨnemekɨ. Naitɨ a espíritu, a kɨpɨri siere a waiyari keyu'utani txaɨ karexeiyatɨ aku nuanitsie ta Ukiyari Jesucristo. 24Kwati itawa iya metsu tahɨawixɨ, yaxeikɨa siere tikayani.25Iwamarixi, xeyunenewieka siere tame tahepaɨsta. 26Xewarankwewi yu naime yu iwama xei itsiyakɨ kati itarikamekɨ. 27Nexe wawirie Ukiyaritsie hakunena ikɨ xapa kehakaterɨwarieni yunaimtɨ iwamarixi wahɨxie. 28Ta Ukiyari Jesucristo imikierieya xehamatɨa keyukanieritɨaka.

2 Thessalonians

Chapter 1

1Pablo, silvano, mɨta Timoteo, Tesalonicenses wateyupanie kakaɨyari ta'yau mɨta ukiyari Jesucristo. 2Imikie'rieya xe hetsie keyukanieritɨaka mɨta kakaɨyari ta'yau mɨta ukiyari Jesucristo uxipiyaya.3tukarikɨ pampayusi teke iyetuirieka xe hetsie mieme, iwamarixi. mɨta aixɨ mu'ane paɨmɨ, mɨta xa sasuni heriyarika werekɨ waɨkawa, mɨta xeme aixɨ xa' eriyarika xenake heriya xa niɨtɨ hipame wa hatsɨa. 4paɨmɨ yaxeikɨa tame tekaniuti niukani nehaune we'eriyati xe hetsie wa'tsata kakaɨyari teyupanie. tame tetekuxata ke'tiuka newie mɨta sasuni'eriyarika naime kwini'tɨarikatsie. tame tetekuxata kwinitɨarikatsie tita xeme xetenewie. 5Ikɨ tiyuhekɨa kahɨkɨtɨni aixɨ rakayɨnitsie kakaɨyari aixɨ itɨariyaya. xa hepaɨsta xeme xekanayeitɨariekuni aixɨ xeteuka iyaritɨ kwiepari kakaɨyari, xeme xete'anaka kukuine.6Kakaɨya hepaɨsta aixɨ ane ra'nuitɨani kwiniya iyamexi wa hepaɨsta ka'ane mexete'kwinitɨa 7Mɨta aixɨ watiyurieni ke'ane metekwinitɨarie ta hamatɨa. Mɨkɨ ikɨ yatiyurieni kepauka hekɨare ukiyari Jesús ta'heima yuawitsie yu tɨrɨkariyama wa hamatɨa akeritsixiwa 8Taɨ mu'tɨtɨre mɨkɨ tiwa kwinitɨani iyamexi ke'ane kakaɨyari mekwa xexeiya mɨta iyamexi wa hepaɨsta ke'anemexi mekwa'' ha heiya kakaɨyari ta'ukiyari Jesús.9Mɨkɨmexi mekate'ni kwinikuni kwiniyatsie heiyeme uniyatsie, tewapaitɨ kakaɨyari kwa'yukanietitɨa'tsie mɨta raya'axe yu tɨrikariyatsie. 10Mɨkɨ yetiyurieni kepauka Mɨkɨ mamietsie mɨkɨ tukaritsie aixɨ itɨariekakɨ yu kiekarikɨ. mɨta aixɨ reu'temawieriekakɨ yu taitɨ iyamexi ke'ane sasuni mete'uta'eri. mɨta ta'xatsika kakaɨyari hepaɨsta sasuni kanuita eriwa xa'hepaɨsta.11Ikɨkɨ tame siere teyu'nenewieka hulakɨa xa hepaɨsta. teyu'nenewie mɨta ta'kakaɨyari xetsi'ayeitɨaka aixɨ xeteyuku hɨaweme hɨawiyayatsie. teyu'nenewieka raya atɨakakɨ naime reuya hɨiya aixɨ anemekɨ mɨta uximayatsika sasunimekɨ tɨrɨkaiyemekɨ. 12Teyu'nenewieka ikɨ hepaɨsta mɨta terɨwarɨkarieya ta'Ukiyari Jesús aixɨ itɨariekakɨ aixɨ reu'eriyerietɨ xa'hepaɨsta. teyu'nenewie mɨta xeme aixɨ xe'itɨariekakɨ Mɨkɨ'kɨ' imikieritsie hakunena ta'kakaɨyari'tsie mɨta Ukiyari JesuCristo.

Chapter 2

1Hikɨ'ta yemanyɨnike niuki aku Hamie ta Ukiyari Jesucristo meta siere teyuku'nake Hamatɨana, pɨnexe tiwawirie, ne iwama, 2xeme kataku yepauku xe hauyuyaxirɨwani yakatixau xeyu iyaritɨaka, meta siere xewitɨ'ki kentiyuku huawe'kɨ, yakatixaɨ niuki'tsie, yakatixaɨ xapatsie pɨreuku'uxeme wa'atɨ tame tete heya nɨa hapɨ, mɨkɨ yeranyɨnetsie kename ta Ukiyari nua'ri.3kakatu xeyupitɨaka xewitɨ xeti'itaiyani Kwa'nuani akuxi pɨta meri ke ane kakaɨyari'tsie yuri mete eriekai mepaya'k meta uki yu hekɨa'ta tsi ranyɨnemek=, aku anu'aya tiuka'nanaimau. 4Ikɨ' kahɨkɨtɨni mantahúpu raya'arɨkame mayuyeitɨa yukɨmana ta'urie awekamekɨ iya naime kentiuyu'terɨwa Kakaɨyari yatɨni tita rayuyexeiya. pa'yeyeixa Kakaɨyari teyupaanieyatsie pɨtiyu hekɨare pauta'hani Kakaɨyari wayaka'paitɨ yu hekɨata yu kɨmana kakaɨyari hɨkɨtɨni'hapaɨ.5¿xe'katehaheriwa kepauku xe'hamatɨa nemuyeikakai'tsie íkɨ'tsie timiemekɨ yenekaxe'tiutahɨawixɨ? 6Hikɨ'ta xete'akumate tita kwa'ti'pitɨa, mɨkɨ hekɨarekɨ xeikɨa kepauku tukari maya'akani'tsie. 7Mɨta yu'xamurie kwati'hekɨa hikɨ ti'uximaya, xeikɨa hikɨ Xewitɨ puyeika ka'tipitɨatɨ kepaukuriké huye'ta iyaá manayahɨiyani.8Umaniere'ta mɨkɨ uki tatakuri mexeiya hekɨatarieni, aku keane Ukiyari Jesús pimieni yu'teta xeihɨtsiyarikɨ. Mɨkɨ Ukiyari tixaɨ kwarayeitɨani yu'tatakurikɨ Mɨkɨ kepauku hamie. 9Mɨkɨ Uki hamietsie tatakuri tiyupitɨa mɨkɨ yayɨni iya Tɨkakame tiyurieni, naime tɨrɨkaɨyemekɨ, tihekɨa'ta mɨta kwatiyɨwe ti'itarika, 10naimekɨ keranyine tsiranyine mete wa'itaiya iyamexi ke'ane mamantarɨriyani, metsɨ mɨkɨmexi wameneikahɨani nake'eriyarika ti'sasuni meyɨwawetɨ mamakɨnekɨ mekuwikweni.11Ikɨ yamekuyinekɨ Kakaɨyari penɨ'awa tɨrɨkaɨyeme itaarika mɨkɨmexi itaarikatsie sasuni meteta'erienikɨ, 12paɨmɨ'ta yunaitɨ mamantaxɨriyanikɨ, iyamexi ke ane sasuni makwate uta'eri ti'sasunitsie, pɨ'ta aixɨ mete'uyuma tsiranyinetsie.13Mɨta tame papanpariusi tepaitɨkani Kakaɨyari hɨxie xehepaɨstakɨ, iwamarixi Ukiyari xehauyahɨwa. Mɨta Kakaɨyari xe'anayahapa xeme xemanyetei matɨari xemukuwikwestɨarie Espíritu'tsie xemutipiya mɨta sasuni xete'erie tita ti'yuritsie. 14Mɨkɨ xe'utahɨawixɨ Kakaɨyari niukieyakɨ paɨmɨ xeme xete aya'atɨ xehɨkɨtɨni mɨta Ukiyari Jesucristo hetsie hakunena. 15Paɨmɨ'ta uraniere, iwamarixi, heitserie xati'uka mɨta xe'utani ɨkitɨarika xemuta ɨkitɨarie, pɨke aneni taniukikɨ yata ta'xapakɨ temi'utɨa.16Híkɨ'ta, ta'Ukiyari Jesucristo mɨkɨ, mɨta ta Kakaɨyari ta'Yau, tatsi haunake'erie mɨta siere uxipiya tatsi yatuiri mɨta aixɨ ane temitakwewie yu imikieritsie, 17xe'uxipitɨaka mɨta xetɨrɨkariyani xe'iyari naime aixɨ manyinetsie mɨta niukikɨ

Chapter 3

1Hikɨta, ne iwama yekene yunenewieka ta'hetsiemekɨ mɨta kakaɨyari niukieya tayeɨxɨani mexɨiwakɨ aixɨ itɨarieka, yaxeikɨa kentiuyɨ xehepaɨsta. 2xekene yunencuieka teyiwetɨ temakɨnekɨ tetixɨnarieni teɨteri wahepaɨsta tsimete itɨtɨa tsimete u'iyari, mɨkɨ yunaɨtɨ yuri makwa te erie. 3mɨkɨta kakatyari aixɨ tiaka iyari ke ane meme kaxewiririk'a wati'uta tita tsiranyinetsie.4Táme tepexeiya pakaxewi kakaɨyari hepaɨsta kepaukuxeme, kexenteyarie tiyuyaweiyani yetiyɨanetɨ kentianetame te xenɨ'aka. 5mɨkɨ kakatyari kexe'uwitɨximeni xe iyaritsie kakaɨyari aixɨ eriyarikatsie petiyeweiyatɨ Cristo'tsie.6Híkɨ'ta texenɨ'a, iwamarixi, kentitewa mɨkɨtsie te'itipitɨ Ukiyari Jesucristo, xeme xekwa u'uwani iya iwamarixi yu'ɨraxiekame matɨa, aku'ta pɨti'ane tame pɨtexeteu'ɨkitɨa tameta keteteu'ɨkitɨarie. 7Mɨta xeme xete akumate xeme siere pɨxete kahunikeyu tame ha'hapaɨ. Tame xehamatɨa tekute'kai pɨtekwa anekai wa'atɨ tekwatehau'enana. 8Mɨta tete'ukwai hípame wa'ikwai teteta'tuatɨ heimana pɨ'ta, tete uta'uximayataxɨ hekɨta tɨkarikɨ uximatatsikatsie titse'ime tɨrɨkaɨyemekɨ, tekwahɨkɨtɨnikɨ xe'hetsiekɨ a'hetetɨ. 9Ikɨ yatemu'yɨ, yatekwa'uyɨ temeixeiyakɨ tɨrɨkariya xe'hetsie. Ta'aurie mawetse, ikɨ yatetekakɨ pɨta tehekɨarekɨ xe'hetsie, xeme pɨ'ta tahapaɨ xete kakɨnekɨ.10Kepauku temu'uwakai xehamatɨa pɨtexete unɨ'a: ''Xɨka xewitɨ kareu uximayatamɨkɨni, mɨkɨ kwayɨwe tiukwa'ani''. 11Tame pɨtete enana kename hípatɨ xeme xeu'uwa xeyu ɨraraxietɨ. Mɨkɨmexi makwate uximaya meta siere heimana makwa utiniukani au'erietɨ. 12Híkɨ'ta tame pɨtetewanɨ'a mɨkɨmexi siere tewarate'a Kakaɨyari Ukiyari Jesucristo niukieyakɨ, mekete uximayaka kaiwatɨ ma'umatɨ mɨta yu ikwai mekete kwaka.13Mɨta xeme, iwamarixi, xekwayu heiwerieka aku aixɨ tita ti'ane yexete ka'huni. 14Xɨka xewitɨ ka an'ena ta niukikɨ ikɨ xapatsie, xeuxeiya, mɨta hamatɨana xekwa u'uwani, mɨkɨ yutitewiyakɨ. 15Pɨxekwateku'eriwani kename xei'heka, mɨta xeteneuta'xatɨa iwamarixi hapaɨ.16Kakaɨyari yu'xewi uxipiya kexeyatuirieka tseapa kepauku kewa xeme'uwa. Ta'Ukiyari xeme xehatsɨa kekaniereni. 17Ikɨ newaɨritsika hɨkɨ, ne Pablo, nemamakɨ, aku nemei'utɨa kename ne netiuyuri naime xapatsie. Ne paɨmɨ netiu'utɨwa. 18Ukiyari Jesucristo imikierieya xehamatɨa yunaitɨ kekaniereni

1 Timothy

Chapter 1

1Pablo, Cristo Jesús nɨ'arieya yetikamietɨ Kakaɨyari ta Ukiyari mari'itsikayakɨ meta Cristo Jesús ta waɨriyarika, 2Hapaɨna Timoteo, ne niwe sasuni tete erietsie hakunenakɨ: imikieri, nenimayatsika meta aixɨ ti ane raunyahanetɨka ta Kakaɨyari Yaukame miyatua meta Cristo Jesús ta Ukiyari.3Ke neme tiu nɨ'a hapaɨ kepauka Macedonia ne yemieka, Éfeso ke neu aku hayawa hipame teɨteri peti wata hɨawekɨ kename niuki yukɨ aneme me ka kuxatani. 4Hapaɨna mekwa enieka ɨxatsi ken tiu yɨ meta nuiwarite kwa hau atɨka. Ya umieme niuki ka niu ti wawaɨkareni paɨta mete parewiekanike Kakaɨyari ken reu ya hɨwa, sasuni tete erietɨ te pi ka xeiya paɨta.5Hikɨtá mari'itsika pɨ reu ya hɨwa nake'eriya xuawenikɨ 'iyari 'aixɨ anemetsie 'ayeneme, aixɨ ti yu ku hɨawetɨ, meta sasuni ti erietɨ yu iyaritsie. 6 6Hipatɨ teɨteri huye me pu kwe 'eiri meta me te ukwe'eiri tita ikɨtsie ti mieme ma hau enietɨ niuki kwa sasuni. 7Mɨkɨ pɨ mete hauyahɨwa te ɨkitamete me hɨkɨnikeyu, me kwa heitimaitɨkɨka kemehaitɨkaitɨ yu niuki, meta hapaɨna mɨkɨ keme te nɨ'a a hetemekɨ. 8Tame ta tete akumate kename mari'itsika aixɨ anyɨne, xɨkate xewitɨ yetikamieni rekanakemekɨ.9Mɨta te te akumate íkɨ, kename mari'itsika ka hɨkɨ 'ukitsi aixɨ mete u'iyari wa hetsie, pɨta teɨteri me kwa hau enana meta aixɨ me kwa tekahu wa hetsie ka miemetɨni, kehate sasuni me kwa te'erie meta tatakuri mete yu pitɨa wa hetsie mieme, hapaɨna iyá Kakaɨyari mekwa hexeiya meta aixɨ mekwa tekahu wa hetsie miemekɨ. Putiwewiya kehate yu yeyeuma me wa kwi'a meta yu teteima wa hetsie, kehate me te yu kwikate wa hetsie mieme, 10kehate me mu hixime kayu kɨna ya kayu ɨya matɨa wa hetsie mieme, ukitsitɨtɨ me yutemawie wa hetsie mieme, kehate iyá hipame me wa tanawaya mewa tuanike wa hetsie mieme, kehate mete 'itawa wa hetsie mieme, kehate me mutiniuka itarikakɨ xeime hepaɨsta wa hetsiemieme, meta tsepa tita kwa rekanake mari'itsika ke maine hetsieme mieme. 11Ikɨ ɨkitsika pɨ ti nɨ'a Kakaɨyari aixɨ itɨarie niukieya ke maine hapaɨ, ne mu pitɨariekɨ pɨ nexe ti kuhɨawenikɨ.12Ne ta Pampariusi Cristo Jesús ta Ukiyari ne re hɨawe. Iyá tɨrɨkariya netsi u pitɨa, yeneti kamiekame netse ayeitakɨ meta netsi anayaha ne ti uximakakɨ hepaɨstana. 13Cristo hepaɨsta aixɨ ne kwa ti kuxatakai, niwemama neti wa kwinitɨatɨ meta ne mama ne'aka tetɨatɨ a heteme hipame wa hetsie. Mɨta nenimayatsika ne yatuiriyari yene ti kamiekaikɨ sasuni nekati'erietɨ hapaɨna ne kwa rakumaikai kenentiyurienekai. 14Mɨta ta 'Ukiyari imikieri waɨkawa pautayauriexɨa sasunikɨ meta aixɨ nake'eriyakɨ, Cristo Jesús hetsiena miemekɨ.15Ikɨ niuki sasuni meta yɨwe siere yu naitɨ sasuni mete ta 'erieni meka te ta we'erietɨ, kename Cristo Jesús u'nua ana kwie tamatsie wa kuwikweistɨanike kehate tatakuri mete yupitɨa. Ne mɨkɨ xewitɨ nehɨkɨ waɨkawa tatakuri tiuyupitɨa. 16Ikɨ yamanyɨnekɨta nenimayatsika ne putanake'eri, ne hetsiekɨ, waɨkawa tatakuri netiuyupitɨakɨ, Cristo Jesús yu hekɨatakɨ naimekɨ ken tiu kanewie. Iyá yetiu yuri ne hetsie hipatɨ me nenierekɨ kentiyuriewe kehate Hetsiena sasuni mete ta'erieni tukari kwa xɨwe meme xeiyanikɨ. 17Hikɨta Rey hɨkɨkɨ tukari mautihane, kwa mɨwe, wka hekɨa, Kakaɨyari yuxewi, aixɨ anemekɨ ke xeiyarieka meta temawierika ke pitɨarieka tukari mautihanetɨka. Pɨ ke'aneni.18Ikɨ ɨkitsika nemetsi yatuirie, Timoteo, ne niwe. yenetikamie niuki kemainekɨ kentiyɨni a tukaritsie, peyɨwekaxɨanikɨ peti uximayatatɨ ta Ukiyari hepaɨsta. 19Pɨ kete kamieni masi waɨkawa sasuni peti eriekakɨ meta yapetikamienikɨ aixɨ anemekɨ. Hipatɨ teɨteri ikɨ niuki mepu ti xane'eri ya umiemeta mepauyaxɨri titatsie sasuni mete'eriekai. 20Himeneo meta Alejandro wa hapaɨ, tɨkakame newarutatuiri mete hetimamatenikɨ kename aixɨ ka'ane Kakaɨyari me 'itaka yu niukikɨ.

Chapter 2

1yeti anekɨ paɨnexerahɨawe, ne nexehate'a waɨkawamekɨ teyu nenewietɨ, tetewautɨ, yetetekahutɨ pampariusi yunaimekɨ teɨteri, 2reytsixi wa hepaɨsta yunaime ke ane me itsɨkate táme aixɨ teteyamaika temi weiyani tukari aixɨ aneme. 3Ikɨ aixɨ ane pinake Kakaɨyari mɨkɨ tatsi wikweistɨwame. 4Mɨkɨ paɨ reuyahɨwa yunaitɨ mekuwikenikeyu metehetimanikeyu tita ti sasuni.5Xeikɨa puyeika Kakaɨyari yuxewitɨ, hapaɨnata yuxewitɨ teɨteri wa heima nunuwame kakaɨyari hɨxie, Cristo Jesús uki. 6Ke ane yuyatua yukɨmana wa kuwikweistɨanike yu naimekɨ, aka hekɨakamekɨ Kakaɨyari mɨkɨ piyatua aya aku kepauku. 7Ye umieme né nepanayexeiyarie ti xaxatamekɨ nɨarikɨ. Né nepaine sasunikɨ nekwa xeti itaiya. Né nehɨkɨ ti kitame iya teɨteri wa hepaɨsta yuri tete erietsie hakunenakɨ meta haɨna tita ti yurikɨ.8Mɨkɨ yeti anekɨ, Né paɨ nereuyahɨwa yunaitɨ ukitsi naitsarie meke yu nenewieka yu mamate ma ankuhapanatɨ aixɨ anenemekɨ, meka ha'atɨ miuki meka xɨatɨatɨ. 9Yaxeikɨa siere, pɨ nereuyahɨwa ukari meteyuniɨtɨaka kemaritekɨ aixɨ tiyuhekɨakame, rekanakemekɨ, yukɨ mete ha'eriwatɨ ukitsi mekwa wa xeiyanikɨ, me uyutsiketɨ mekate aka uitɨatɨ oromatɨkaime, perlate, meta siere meka te akapitɨ kemari waɨkawa raya atɨkaime, 10pɨtá meke te uyukeketɨwani ukari mete uyukanenimaya wa hapaɨ me yu hekɨatɨ aixɨ mete kahukɨ.11Ukarawetsixi meke tehetimamateni kaiwatɨ me umatɨ meka ha iwawatɨ ti kuxaxatsimanitsie. 12Né ukarawetsixi nekwa wa pitɨa mete ɨkitɨakakɨ hapaɨna uki heima muyemieni, pɨtá kaiwatɨ ke umakani ti kuxaxatsiwanitsie.13Meripaitɨ Adán mutawewiyakɨ matɨari, utɨmanata Eva. 14Adán kwa tiu itaiyarie, pɨtá ukaratsi tiu itaiyarie ka an enaka kentiu nɨarie. 15Yatɨtɨtá, mɨkɨ ku wikweni tɨri warayahɨwekɨ, xɨkate sasuni mete erieka, aixɨ mete uyu ka eriyatɨ meta aixɨ mete ka hutɨ mete akumaitɨ tita aixɨ ti ane.

Chapter 3

1Ikɨ ye neti kuxata sasuni kete 'erieka: xɨkate xewitɨ ti ɨwiyame hauyeimɨkɨni, uximayatsika aixɨ aneme hauyahɨatɨ tiyu kɨhɨawe. 2Ya úmieme ta, ke ane ti ɨwiyame aixɨ tiuka iyaritɨ ke hɨkɨtɨni. Mɨkɨ yu xewime 'ukaratsi he xeiyatɨ. Yati kamietɨ ka'antiyakamekɨ, yukuhɨawetɨ rekanakemekɨ, aixɨ ti kamietɨ, warankwewietɨ yu kie hipame tsepa kawa xexeiya. Iyá yɨwetɨ hipame tiwa ta ɨkitɨani. 3Iyá winu ka ye'etɨ, ka yu mieriwietɨ, pɨta ikɨ ta'aurie mawetse hapaɨ, aixɨ tiuyuka 'eriyatɨ, tiukanewietɨ meta hapaɨna yu naime tiwa newirietɨ. Iyá tumini ka temawietɨ.4Iyá aixɨ reukukaitɨ yu kie meta hapaɨna niwemama me hei 'enietɨ aixɨ iyari me ixeiyatɨ. 5Xɨkate xewitɨ uki ka heixeiyani kentiuyarɨni yu kie, ¿Kakaɨyari teyupanie ke ti ɨwiyata?6Keke sasuni tita 'erieme kwa hɨkɨtɨni, kataku hauyu ɨtɨ ayani meta tɨkakame hapaɨ ranyayani. 7Hapaɨna Iya aixɨ ti xeiyarietɨ kehate Kakaɨyari niukieya me kwa akumate wa hepaɨsta, kataku nanaimarietɨ ti 'uximayaka meta kataku tɨkakame etihɨani tatakuri tiyupitɨame.8Teyupanie te 'uxima'yatame ta, ya xeikɨa me te kahutɨ, aixɨ mete xeiyarietɨ, heitserie me utiniutɨ. Winu me ka ye'etɨ, hapaɨna me ka hauyuxeiyakutɨ pini waɨkawa mete hexeiyatɨ. 9Aixɨ mete yu kuhɨawetɨ sasuni mete erietɨ aku Kakaɨyari niukieya ke aneme te mu xeiyastɨarie. 10Me anayahapanieme me yɨwekɨ mete ta 'uximayata, 'umaniere keta mete ta' uximayata tsiti 'ane wa hetsie kwa yu kanieritɨakɨ.11'Ukarawetsixi ta, ya xeikɨa hapaɨna, aixɨ mete 'u 'iyaritɨ. Wawiyarika kawa ra kanaketɨ. Ya mete kahutɨ ka antiyakamekɨ, Kakaɨyari kenti nɨ'a ya mete ka hutɨ. 12'Ukitsi ta teyupanie me te uximaya yu xexuitɨ yu xexuime ukarawetsixi me ware xeiyatɨ. Yu tɨriyama wa matɨa aixɨ mete haukutetɨ meta hapaɨna yu kie. 13Kehate haixɨ mete uximayakɨ aixɨ mete xeiyarie meta wa hatsɨa hipatɨ yu niuki me wapitɨa tita sasuni tete 'uta'erikɨ, aku Cristo Jesus tsie sasuni tete 'eriekɨ.14Ikɨ ekɨ ya ne meti ku'utɨuiriwa meta ne pauta 'ikwewa kwitɨ ne metsi xeiyakɨ. 15Xɨkate kwitɨ neka heta'ani, ne mara utsiriwa pe ra kumaikakɨ ke hapaɨ hatikamienikeyu Kakaɨyari kitana, aku Kakaɨyari mayaniere teyupanieya hɨkɨtsie, tetexi matɨari maukatei meta niuki aixɨ manyɨne kitsaraɨya.16Xewitɨ kwa yɨwe mutayɨni kename ka ti sasuni kename nenimayatsika waɨkawa xuawe : ''Iyá puyu hekɨataxɨ wai hapaɨ anetɨ, pɨ putayɨ Espíritu kename Mɨkɨ hɨkɨtɨkai, akeritsixi me pixei, kiekari manmanetɨkatsie puyutamari, naitsarie yu waɨkawa hetsiena sasuni mete'uta 'eri meta Kakaɨyari Yauya ta heima pei witɨ tɨrɨkaɨyemekɨ.''

Chapter 4

1hikɨta, Espiritu heitserimekɨ yepaine kename reumietɨ teɨteri hipatɨmetehayawa hasuni kemente 'eriekɨ mɨta hasuni metewata 'eririeni te'itawamete espiritutsixi, meta temɨarixi wa'ɨkitsikakɨ 2'itarika wateta mayeneika kehate niuki me'akumaitɨtɨ yemekwatekahu, yu'yutɨakakɨri mɨkɨ kementeyukuhɨawe.3Mɨkɨ mekwatepitɨani hipatɨ me'meyuwitɨkɨni mɨta 'ikwai yuma'matsie mekuhɨweni Kakaɨyari tiutuwewi hipame tetewamikwanikɨ kehate ta hapaɨ siere sasuni me'te'erie. 4Kakaɨyari tita tiutiwewi aixɨ ti anene, 5'aixɨ'itɨariekɨ Kakaɨyari niukeyakɨ meta ne'newierikɨ.6Xɨka 'ekɨ pe'ihekɨatani 'ikɨ yamanyɨne a'iwama wahɨxie, penayeimɨkɨ ti'uximayatame a'ixɨ tikamie Jesúcristo hapaɨsta. aixɨ ti'aneme 'ama'matsie petihɨ sasuni kepenti'erie mɨta 'aixɨ manyɨne 'ɨkitɨarika pemuweiya 7Ukarawetsixi me'mauyumate wa'ɨxatsi pekwata'enieka. masi pɨta 'aixɨ kene 'akuyuruwani ne'nimayatsikatsie. 8tsepa kepenyɨane 'awaiyaritsie timiemekɨ mɨkɨ raye'atɨ kwa'ayeika, mɨta xɨkate petiu'akanenimayaka raye'atɨ payani tinaimetsie, meta tatsiparewie hikɨ ta'tukari kwa'kwaniwenikɨ meta tukari makamietsie.9Ikɨ niuki sasunikɨ ti kuxata meta ekɨ sasuni peti ' eriekakɨ. 10Ikɨkɨ ya'umiene te 'uximaya meta waɨkawa 'ahetemekɨ te'te'uximaya. Kakaɨyari mayaniere hetsiena temauyu waɨriyakɨ, ti'yu Wikweistɨwame hɨkɨkɨ 'akatekemekɨ ke'hate sasuni mete 'erie wahetsie.11Pɨke tewaru ta'xatɨa meta pɨke teu'nɨ'a. 12Pekwa tipitɨaka kataku 'aheima xewitɨ 'uyemieni ekɨ petemaikɨkɨ. Pɨta, 'ekɨ yepeke tikamieni kehate sasunii me'te 'erie wahɨxie, 'aniukitsie, kepenti kamietsie, nake'eriyatsie, Kakaɨyaritsie sasuni peti 'eriekɨ meta iyari aixɨ aneme peme xeiyakɨ. 13Kepauku ne manuanitsie utiniereme, 'ekɨ 'utsika ke nakaterɨwani, hipame pewamari'itɨatɨ meta peti wa'ɨkitɨtɨ.14Pe kwa he'tɨmaiyani imikieri peme xeiya, peya tuiriyarie a'hetsie pɨtiu taniukiekaikɨ kename ya ti yɨnikekai, ukirawetsixi te'uximayatamete 'ahetsie me hautimeku. 15Ikɨ naime kete'ɨwiyani. Yepe ti kamietɨ kenreuku 'uxa, hipatɨ me'nierekɨ kename ekɨ pe ti uximaya Kakaɨyari hapaɨsta a'iyari ya'anemekɨ. 16Peyu 'ɨwiyatɨ kepen tikamie meta kepen tiku 'ɨkita. Kete yeweiyani ikɨ yepeti kamietɨ. Ikɨ yepeti kamienikɨ ekɨ metsi kuwikweistɨani mɨta hapaɨna kehate me'mesta 'enie.

Chapter 5

1Ukiratsi pekwa ate'ani. paɨ ta, palekumekɨ keneuta mari´itɨ a a yautɨ ni hapaɨ . temari kenewaruta mari'itɨ a mɨ kɨ mexi me'a iwamatɨ ni hapaɨ . 2Kenewaruta mari'itɨ a ukarawetsixi a teitɨ ni hapaɨ , mɨ ta ɨ imarixi hapaɨ na me a iwamatɨ ni hapaɨ aixɨ anemekɨ .3Wiuraxi wa'heima pekwa'uyemieni, ke'ane sasunikɨ me wiuraxi. 4Mɨ ta xɨ ka xewitɨ wiura tɨ ri warexeiyani ya yu'teukarima mɨ kɨ mexi meri mekete hetimamatekeni mekete hekɨ atani yukie memukutetɨ katsie. mɨ kɨ imikieri mekeyatuaka yu yeyeuma wa hatsɨ a, mɨ ta mɨ kɨ kakaɨ yari aixɨ tiwaxeiya.5Mɨ ta ke'ane sasunikɨ wiura hikɨ yu'sewitɨ muyuku hayawaxɨ . mɨ kɨ kakaɨ yari'tsie sasuni katini'erieka. mɨ kɨ tukarikɨ kayunenewieka mɨ ta eya wawirietɨ tɨ karikɨ meta hekɨ ta. 6Mɨ ta , iya uka yu waiyarikɨ muyeika mɨ kɨ pɨ mɨ ki, tsepa mu'yeika mayeniere.7Ikɨ ketekuxatani tɨ rɨ kaɨ yemekɨ mɨ ta mɨ kɨ aixɨ me'anenikɨ . 8Mɨ ta xɨ ka xeitɨ yu niwema kawaparewieka ke'ane kiena metitei tita metehauye hɨ wa hepaɨ sta, mɨ kɨ sasuni ranyɨ ne wareuka hɨ aka kaniuyɨ ni mɨ ta tsitiuka iyaritɨ ka hɨ kɨ tini nike iya ke'ane sasuni mekwate erie.9Meke ayuka'utɨ aka wiuraxi wahapaɨ me hauyu maitɨ kaɨ tɨ sesenta witari mekutetɨ , ɨ yakame xeikɨ a xeime uki hexeiyatɨ . 10Mɨ kɨ ke akumatiwani uximayatsika aixɨ manyɨ nekɨ , xɨ katsi mɨ kɨ tɨ ri wara ɨ wiyaweni, ya'ta xeime yu'kita tiupitɨ a mankunikɨ , ya'ta sasuni mete herie kakaɨ riri'tsie wa'ketate tiutihauxi ya'ta xeime herie ranetɨ a ke'ane iya mauyu hɨ awe, ya'ta aixɨ ranyɨ ne perayaxeiyatɨ peratɨ a.11Mɨ ta wiuraxi ɨ imarixi, pekwawa'pitɨ aka memeyuka utɨ wani xapa memaka uxatsie. mɨ ta kepauka wa'waiyari wata nɨ 'ani mekana'nuaxɨ akuni xɨ rikimetsie Cristo'ta mɨ kɨ kwati nake'erie, mɨ kɨ ta me wiki'kutɨ memakɨ ne. 12marakunetɨ ka mɨ kɨ wahetsie kata yeikani, mɨ ta mɨ kɨ mekwateta nake'erieni matɨ ari memixewiriyaxɨ . 13Mɨ ta, meyu iyama tsimakateyurietɨ . mɨ kɨ mekanan huni kitata. nita xeikɨ a mekwa yu iyama tsimekateyurietɨ , meta siere niukɨ tsiranyɨ ne warakanaketɨ meta hɨ pame wa tukaritsie me hauye haketɨ . mɨ kɨ yɨ kɨ ran'yɨ neme metekuxata tɨ ta kwatipitɨ aritɨ kemaineni.14Mɨ ta né, paɨ nereuye hɨ wa ukari ɨ imarixi ukitsi mekewaru witɨ kɨ ni, mɨ ta tɨ ri mewa xeiyakɨ , yu niwema mewa ɨ wiyatɨ , mɨ ta paɨ mɨ tɨ kakame kahauta hanikɨ xe'hetsie katiu hɨ anikɨ tsixeteka hu'tsie. 15Hipatɨ rɨ wɨ uraxi tɨ kakame hapaɨ sta mekaniu heni. 16Xɨ ka xewitɨ uka sasuni ti'erietɨ watiyatsani wiuraxi, xekenepitɨ a mɨ kɨ kewaru parewieni, mɨ ta kwara heterenikɨ teyupani hepaɨ sta mɨ ta yɨ wekaxɨ ani waparewieni ke'ane sasunikɨ mewiuraxi.17Ketepitɨ aka iya ukirawetsixi aixɨ metekahu aixɨ meketehau eriyarieka waɨ kawa imikɨ eri mekeya'tuiriyarieka aixɨ enemekɨ , iyamexi wa hepaɨ ta ke'ane uximayatsika mehɨ niuki hepaɨ sta meta siere meteku ɨ kita. 18Mɨ ta paɨ mɨ reuku uxakɨ : '' EKɨ PEKWA'IKA HATɨ ANI TURU Kɨ TSIURITA MEXI ITANARI TIKETSINANE'' mɨ ta '' TI'UXIMAYATAME HEPAɨ STA NENIMAYATSIKA KE XUAWENI PALEKU KETI PITɨ ARIEKA.''19Xeime pekwa enieka xeime ukiratsi'tsie reuti hɨ akame xɨ ka harixɨ a hutatɨ ya'ta haikatɨ me utinexɨ ani mete'akumaitɨ . 20Keteuta xatɨ a ke a'ne tatakuri tiuyu pitɨ a meyu naitɨ menierekaku mɨ ta paɨ mɨ hipatɨ maríka memexeiyanikɨ.21Né xeikɨ a paɨ mɨ nemeti nɨ 'a kakaɨ yari hɨ xie, Cristo Jesús, mɨ ta akeri'tsixi memanayehapanie wahɨ xie, ekɨ ikɨ nɨ 'ari keneuweiyani, xeime tsipakareu'eriyatɨ , mɨ ta tsipekwati kamieni, xeime hepaɨ sta xeikɨ a pekwa ukani. 22Xeime hetsie pakwa hautimemeni pe'a mexɨ itɨ atɨ . hipame teuteri wa'tatakuritsie pekwareuye parewieka. ekɨ aixɨ kene'ayurieka.23Ekɨ haa pakwa hareka. paɨ ta etsiwa winu keneu'i a yuriepa aixɨ metsi ankuyurienikɨ mɨ ta siere kwiniyakɨ . 24Hipatɨ teuteri wa'tatakuri kanayukumaika, mɨ kɨ hula wa'hatsɨ a mekaneu kɨ nikuni aixɨ rakayɨ netsie. mɨ ta hipatɨ tatakuri kaniyemieni. 25Ya xeikɨ ata, hipatɨ uximayatsika aixɨ ran yɨ ne katayuku'maika, mɨ ta hɨ patɨ kwatiyuti awieta.

Chapter 6

1Xekenewapitɨaka yunaime kehata hipame nɨaritsixi teu'ximayatamete yu'kutsiyari meke hau'enieka. Paɨmɨmɨ mete kahutɨ kumawere niuki tsiranyɨtɨ Kakaɨyari hepaɨsta meta tame ketente 'ɨkitɨarie. 2Iyá ta kehate yu'kutsima mewarexeiya yuri mete'eriekame, mepei enieka tukarikɨ, mɨkɨmexi ta'iwama me hɨkɨkɨ. Ta'aurie mawetseta, mɨkɨmexi yemekete kahuni waɨkawamekɨ. Mɨkɨ kutsikate meparewiya mete uximayakɨ yuri mete'erie meta aixɨ metehau'eriyarie. Kete'ɨkitɨaka ikɨtsie timieme peti'kuxatatɨ.3Xɨka xewitɨ tiwaruta 'ɨkitɨani niuki yukɨ anyɨneme mɨta ta niuki aixɨ manyɨne mekau'tanake'erieni, hɨkɨ, ta'kiyari Jesucristo kemutayɨ. Xɨkateta mɨkɨ ɨkitɨarika mekau'tanake'erieni tatsiparewiekɨ temu'uwani aixɨ anemekɨ. 4Ikɨ tewi pauyu'ɨ meta meta Kakaɨyari niukieya kwa heti'enietɨyeika. Ta'aurie mawetse ta, karekanakemekɨ putaniuka meta yu niuki ka heti'enietɨyeikatɨ kehaitɨ maineni. Niuki ye anyaneme me'enitɨta teɨteri mete haukwatsetɨ mepakɨka, me yukwitɨwe, niuki mexɨatɨatɨ au'erietɨ meyu'tate'atɨ, meteyumaitɨ kename hipatɨ metewa'kwinitɨani meta 5hura mepe'yutiexime aixɨ mekwateku'eriwa wa'hamatɨa. Mɨkɨmexi mepautewari niuki aixɨ manyɨnetsie. Paɨmetekueriwa kename yemetekahutɨ mari'itsika kentinɨ'a mɨkɨ tumini me'uyamanatɨ me akɨne.6Waɨkawa tete 'a 'i'iwa nenimayatsika tete hekɨatatɨ. 7Mɨta tame tixaɨtɨ tekwate 'u'atɨa ena kwiepa, meta siere tekwayɨwe tixaɨtɨ tete'ayepini hetsiena. 8Ta'aurie mawetsekɨ, aixɨ teteyu'kuhɨaweni ikwai tete'hexeiya meta ikemarikɨ9Hikɨta iyamexi kehate pɨmete hauyahɨwa mamakɨnekeyu xikutsixi mepetixɨrɨwe 'inɨatsikatsie. Mɨkɨmexi iparitsie mepauxɨrɨwe. Mɨkɨ mapauxɨrɨwe waɨkawa tatakuritsie meu'erietɨ meyu'tsewiximatɨ. 10Pɨti'ane naime tiwiwiwe tsiti'ane xɨka tumini teheiwe'erieka. Hipatɨ teɨteri pɨ mete heuyahɨatɨ mepauyaxɨri yuri mete'eriekai mɨta yu'kɨmana waɨkawa heiwerika mexuawitɨa yu tukaritsie.11Ekɨ ta, 'uki Kakaɨyari nu'aya, keneu'ata'una mɨkɨ yamanyɨnetsie. Keneuweiyani aixɨ manyɨne, nenimayatsika, Kakaɨyari ke maine pehei'enietɨ, nake'eriya, tiukanewietɨ meta aixɨ eriyarika. 12Naimekɨ kepentiyɨwe keneuweiyani titatsie sasuni peti'erie.Ahetsie'mieme kenayeitɨa tukari kwa'xɨwe Kakaɨyari pɨtiutanake'erikɨ hamatɨana pemuyeikani. Mɨkɨ yemanyɨnekɨ pemiyetua niuki kentiuyɨ aixɨ anyɨnemekɨ waɨkawa teɨteri wa'hɨxie.13Nematsi nɨ'a Kakaɨyari hɨxie, mɨkɨ tipitɨakɨ naitɨ rayenenierekɨ, mɨta Cristo Jesús hɨxie hapaɨna, Mɨkɨ tiutaxa Poncio Pilato hɨxie tita tisasuni hetsie ti miemekɨ. 14Kene'utani mari'itsika 'akaxewimekɨ, niuki tsiti'ane tiumawitɨ hepaɨstana, kepauku hamietsie ta'Ukiyari Jesucristo 'utiniereme.15Kakaɨyari pi hekɨata kepauku maya'ani tukari mitipitsie. Kakaɨyari, 'aixɨ 'itɨare, tɨrɨkaɨye, Rey 'itsɨkame hɨkɨ meta 'Ukiyari hɨkɨ tatuwani. 16iyá xeikɨa yɨwe mayeniereni tukari mautihanetɨka, ka hau'axemekɨ meta Iyá yukanieritɨatsie waɨkawa xawatɨriya xuawe. Xewitɨ tewi kwa 'ixeiya ya xewitɨ mi xeiya kwa'yɨwe. Mɨkɨ 'aixɨ keti kuxaxatsiwani meta tɨrɨkariya ti pinieya mautihane tukari. Paɨ ke'aneni.17Pɨ kete'warutahɨawi xikutsixi memu'uwa 'ana kwiepa me'kwa hauyu'ɨka, hapaɨna mekwa hauyuwaɨriyani tita mete 'ukapinitsie. Ye me 'anetɨ, mɨkɨmexi pɨta Kakaɨyartsie mepau'yuwaɨriyani. Mɨkɨ tatsi xatɨa tame ta'naime sasuni xikutɨriya 'aixɨ 'anemekɨ te mu'uwanikɨ. 18Ketewaru'tahɨawi aixɨ mekete'yurieka, meke hɨkɨtɨni xikutsixi aixɨ metekahutɨ, mekate 'ukakweririetɨ metewanitsie, wa'iyari ya'anetɨ tukarikɨ hipame metewa yatuirieka. 19Ya metekahutɨ, mɨkɨ meteyu 'utsirie haukatewamekɨ mɨkɨ tita rakamiekɨ, meyɨwetɨ mema kɨnekɨ tukari kwaxɨwe yu'mamatsie me hɨni.20Timoteo, kene'ɨwiyani tita petiye tuiriyerie ekɨ. Niuki kwarekanake peka'enietɨ meta kehate memutiyuane kename niuki ti sasuni me hexeiya aixɨ mekate kuxatatɨta. 21Kipatɨ 'ukitsi niuki ye'anyɨneme me kuxata ,yeme yɨatɨ mepauyaxɨrɨwe niuki sanuni huyeya meu'kwe'eirieka. Xe'hetsie keyu kanieritɨaka Kakaɨyari 'aixɨ 'anemekɨ.

2 Timothy

Chapter 1

1Pablo, Cristo Jesus nɨ'arieya Kakaɨyari pɨreuyahɨakaku, pɨti'anekaku akaxewikaku tukaritsie aku Cristo Jesus meixeiya, 2a'hetsie mieme ekɨ Timoteo, neniwe nemetsihauyahɨwa: Imikieri, nenimayatsika mɨta uxipiya Kakaɨyari Ta'Yau miyatua mɨta Cristo Jesus Ta'Ukuyari.3Panpayusi Kakaɨyari nerahɨawe, aku neti'uximaya ne nuiwarimatsiepai hakunena aixɨ netikamietɨ, mexi nemetsi ha'eriwa tukari mankayeika nene newiyatsie, hekɨta mɨta siere tɨkarikɨ. 4Mɨta mexi akuxi neha eriwatɨ kepeti aheiwerie, nemetsihauxeiyamɨkɨ, paɨmɨ'ta netemawiya paya'ani. 5Nepa'eriwa sasuni peti'erie heitseriemekɨ, aku siere a'teukari Loida sasuni ti'eriekai, mɨta siere a tei Eunice. Mɨta pɨnera eriwa kename a'hetsie siere ayeniere.6Yamanyinekɨ nemetsi aye'eristɨani kenantanierietɨa Kakaɨyari imikieri aku metiyaturi aku kepauku aku nemunetanenewi a'hetsie nehautimetɨ. 7Metsɨ Kakaɨyari katatsiyatuiri ta espiritu'tsie temamaka, pɨta titɨrɨkaɨyeme, aku nake'eriyarika mɨta siere teyukemakakakɨ.8Mɨta pakwa atewiyani niuki paku xata aku ta'Ukiyari hepaɨsta, ni siere nehepaɨsta, ne Pablo, aku kaxariyari nemayewe. Pɨta keneyatuaka tiyukukuitɨ Kakaɨyari niukieya aku Kakaɨyari tɨrɨkariya kemetipitɨa. 9Kakaɨyari hɨkɨ aku tatsi ukuwikwestɨa, mɨta tatsi anayahapa tatakuri tekwate hexeiyanikɨ. Mɨkɨ yatikatɨa, tame keteteyuriekɨ hawaikɨ, pɨta Mɨkɨ kenreuyahɨwa kentiniere Yu imikierikɨ. Mɨkɨ ikɨ tatiyatuiri Cristo Jesus'tsie tete awiyakɨ meripaitɨ akuxi kwie katawewiyawekaku. 10Mɨta hikɨ Kakaɨyari wikwestɨarikaya hikɨ puhekɨatsie aku nuatsie iya tatsiwikwestɨwame, Cristo Jesus, aku Mɨkɨ mɨkiriya ma'iwaxɨ mɨta tukari kwaxɨwe pu'atɨa pihekɨataxɨ aku Kakaɨyari niukieyatsie hakunena. 11Ya'umieme mana hakunena ne netiuterɨwarie tixaxatame, nɨ'ari mɨta siere ti'ɨkitame.12Ya anyinemekɨ ne siere nerekakukuine ikɨ ya anyinemekɨ. Mɨta nekwahaunetewiya; nemekumatekɨ Mɨkɨ, aku sasuni neti'eririe. Mɨta ne iyari pakaxewi kename Mɨkɨ yɨwe rakahɨani aku tita netita aitɨa, keapauku tukari maya'anitsie. 13Neuweiyani mɨkɨ ɨkitsika aixɨ manyine, aku pemi'eni nehetsie, mɨta siere sasuni eriyarikatsie mɨta nake'eriyarika aku hɨkɨ Cristo Jesus'tsie. 14Neuti'uta Espiritu Santo hakunenatsie, aku ta'hetsie yukanieritɨa, aku aixɨ ranyine Kakaɨyari a'hetsie tiuhayawaxɨ.15Ekɨ parakumate, yunaitɨ aku Asia memekutei menetsukwe'eiri. Ikɨ'i meyunɨ'ɨ mapaya'u Figelo iya siere Hermogenes. 16Ta'Ukiyari xeyatuirieka nenimayatsika iya Onesiforo kiena, metsɨ mɨkɨ yareu teterekaku waɨritsika netsiyatuiri mɨta kwahauyutewiyakai ne kaxariya nemayewekaikɨ. 17Ta'aurie mawetse pɨta, kepauku mɨkɨ Roma meyeikakaitsie, mɨkɨ netsutiwau yu'ɨwiyatɨ, mɨta netsukaxei. 18Ta'Ukiyari ke'ixeiyastɨani nenimayatsika tukari maya'anitsie. Ekɨ parakumate paleku kehapaɨ netiuparewi Efeso nemekateitsie.

Chapter 2

1Ya umieme, ne niwe. kene atɨrɨkariyani imikieri pemexeiyakɨ Cristo Jesus'tsie. 2Mɨta yepetiu enaxɨ ne hapaɨsta yuwaɨkawa neneriemete watsata, keneukuhayawa teɨteri paleku mete uhukame, meyɨwawetɨ memakɨne hipame siere metewata ɨkɨtɨani3Keteuka kwikwineni ne hamatɨa, ke hapɨ reuyuku xeiya xutarɨya Cristo Jesus. 4Xewitɨ xutarɨ kwua yɨwe ti uximayaka xɨkate akuxɨ akuwieka tukari mankayeika'tsie timieme. xɨkate pɨti aneni aixɨ kwatixeiririe xutarutsixɨ wa ukiyari manyaka. 5Siereta, xɨkate xewitɨ yu iwaneni nanautsame, mɨkɨ kwua antimaniyarieni kuruna yatsɨ xɨkate palekumekɨ yu iwaneni ɨkitsika kemanyɨni.6Pɨreuyewetse ti etsame tiyetuiriyerieka yapaɨmeme tita matɨari tikɨ itsanarieni. 7Kene aku hɨaweni kenemera hɨawekɨ, Kakaɨyari metsi'ya tuirieni'kɨ petimaiweni naime.8Kenaye'eri Cristo Jesus, nɨiwarieya David, aku manku hanie mɨkite watsata. Mɨkɨ ka hukɨtɨni ketente uyuhayawaxɨ niukɨ hekwuamekɨ, 9Ya anyɨnemekɨ ne netikwuiɨne ne huɨyatɨ wa hatɨri netinemiekame hapɨ. Mɨta Kakaɨyari niukieya kwua akuwie. 10Ya umieme, ne nepetikieka netinewie ke anekɨ iya memanayahapaniekɨ, mɨkɨ'siere mekaxeiyakɨ wikwestɨarika aku Cristo Jesus'tsie, kwinie raya axe kwa hau axe.11Yamanyɨne niuki yuri xayeitɨaka: ''Xɨkate Mɨkɨ matɨa te ukwini, Mɨkɨ matɨa siere tekuwikweni. 12Xɨkate tame tete unewieni, tamesiere Hamatɨana tepetanɨ'ani. Xɨkate'ta tame te itatewiya, Mɨkɨ'siere tatsi hetatewiya. 13Xɨkate tame tete i'itaiyɨni, Mɨkɨ kwata'ti itaɨya, Mɨkɨ yukɨmana muyuti tawe'erieni kwayɨwe.''14Kenatiweni pewaraya eristɨwatɨ ikɨkɨ. Pɨtewaruta hɨawi Kakaɨyari huxie niukikɨ mekwayu kwitɨweni. Yahatikamietɨ aixɨ kwa anyɨne. Ya humieme kwiya ratiniere ke ane men enanakɨ. 15Aixɨ paleku keneu ayuri pe'ayaxatatsie pepitɨarieni Kakaɨyari hɨxie ti uximayatame hapɨ kahauyutewiyatɨ. Palekumekɨ ti ɨkɨtɨatɨ niuki yuri.16Pekwua tikuxatani itarika, ke ane aku niuki metsi heuya hɨani. 17Niuki tayeixɨani kwiniya hapɨ, aku wahapɨ Himeneo metasiete Fileto. 18Mɨkɨ ukitsi mehɨkɨtɨni memanayakɨ. Mɨkɨ pɨmemaitɨka kenameri me ankuhapanie memukwikai kenameri pɨtiuyɨ. Mɨkɨ hipame yuri mete erie mewareuya xɨrɨwa.19Mɨta, Kakaɨyari niukieka yuri hɨkɨ kanierie. Pɨreuku uxe'ta: '' Mɨkɨ ukiyari waxeiya ke'ane meniwemama ,'' mɨta ''ke ane iya kentitewa mitaterɨwa ta ukiyari, wake unɨ'aka naime tsiranyɨne. 20Tuminake kiena kwaxuawe xeikɨa xarite wewiyatɨ oro'kɨ metasiere plata'kɨ. Pɨta siere xarite wewiyatɨ mexakɨ metasiere haxukɨ. Hipatɨ tikumayɨiwa kwinie raya arɨkametsie hipatɨta tsepa titatsie. 21Xɨkate xewitɨ uyuta itieni yukɨmana tsiti'anekɨ mɨkɨ payani xari ya'atɨ. Ti utsieni xeitapa yɨwetɨ ti ɨkitame hepaɨasta. Mɨta timaiwetɨ tita naimetsie uximayatsika aixɨ manyɨne.22Neu ata'una temari tita mete'temawietsie. Neuweiyani pɨta tita heitserie, sasuni eriyarika, nake'eriya mɨta uxipiya, hipame wamatɨa ke ane ukiyari mewautɨwe yu iyaritsie aixɨ me anenetɨ. 23Mɨta siere wateukahɨaka iwaurika tsiranyɨne kwayumainɨa perakumate ekɨ kename mɨkɨkɨ he'uyutimieni.24Ukiyari nɨ'arieya kwayɨwe yumieneni. Pɨta aixɨ ketikamieni yunaime wahepaɨsta, yɨwetɨ tiuta ɨkitɨani meta siere tiukanewietɨ. 25Warate'atɨ palekumekɨ ke ane yuri mekwa te'erie. Pɨtiuyɨwe Kakaɨyari wayatuiriewe meyutimaixɨani memekaxeiya yuri manyɨne. 26Mɨkɨ mepakɨne mekatarɨwetɨ tawaari mɨta mekuwikweni tɨkakame inɨatsikaya'tsie memakuwɨkaitsie mɨkɨkɨ meta siere kemteyuku hɨawekɨ.

Chapter 3

1Mɨkɨta ikɨ hepustakɨ: kwinatɨrieka tukaritsie pakamie ayatɨrɨkaɨyetɨ. 2Mɨkɨta pakuneni iya teɨteri wahepɨsta yamakuate hauyu'eriya yu hepɨstakɨ, tumini yamakateku'eriyatɨ, yu hetsiekɨ xeikɨa aixɨmete uxaxatatɨ, meyuwe'e'tatɨ, niukikɨ meteuyu'kananaimatɨ, yu yeyauma makawareu'enietɨ, pampariyusi makaxatatɨ, tatakuri meteyupitɨatɨ. 3Mɨkɨ yumarema aixɨ makate wareu'eriyatɨ, xeime maka'hauneniyatɨ hipame watsie mete'ajɨpatɨ, yu iyari mamaukayeni makayɨwetɨ, kwiya wanaketɨ, aixɨ manyine wamehauka'hɨatɨ. 4Iya keane mawaɨ'wiyanikeyu mewakwamanatɨ, maka'hau'enanatɨ, meyuwe'etatɨ, kemete'hauyahɨwa yemete kahutɨ masiri Kakaɨyari ma'ayexeiyanikeme.5Mɨkɨ pɨmeteyu'hekɨa mete uyuka'nenimayaka hapaɨ, mɨkɨtá Kakaɨyari kayɨweme mapayeitɨaka. keneutewani mɨkɨ wahepɨsta teɨteri. 6Mɨkɨ hipatɨ ukitsi mehɨkɨ kita metahake ukarawetsixi mamu'erie wahatsɨa mewa'wapirienike kemeteku'eriwa. 7Ikɨ ukari tɨtɨ metemaiku, makuayɨwekaxɨanita metehetimani ketita tisasuni.8Tiuyɨ hapaɨ Janes Jambre matɨa mamanku'ui Moises hepɨsta ta'aurie me'ejɨwirietɨ. paɨmɨta siere temaiwawemete meyuxatatɨ me panku'uwe iya tita tisasuni hepɨsta. Mɨkɨ teɨteri ukitsi me hɨkɨ yumu'u tsie makate'maiwawetɨ mɨkɨ mepikauna iya tita yurikɨ tihɨkɨ. 9Meta mɨkɨ tewa makwa'heyaaxɨani . yumatsiɨkɨré yunaitɨ wahepɨsta kename katiyuri, yaxeikɨa iya wahapaɨ teɨteri meyu huta me muerie wahepɨsta.10Ekɨtamasi pepiweiya yepetikamie kenetiku'ɨkita, aixɨ'petikamiet, yuri'petierietɨ petiuka'eniwatɨ, aixɨ'petiu'akaeriyatɨ, pakahau'amexɨitɨatɨ, 11Pe'uweiyarietɨ, perana'kamaitɨyeikatɨ, ne ken'nerteyuri aku Antioquía, Iconio hapaɨna Listra. Yenera'newiexime neuwei'yarietɨ. mɨkɨ anime'tsie ne payatɨa, mɨta Kakaɨyari naimetsie netsukuwi'kestɨa. 12Iya keane mauyarɨmɨkɨ aixɨ anemekɨ Cristo Jesús hepɨstakɨ puweiyarieka. 13Teɨteri tsimete'u'iyari menteitawa kwinie mete u'iyaritɨ mapakɨnemasi. mɨkɨ mawaranku'inieni mamauyaxɨrienikɨ hipatɨ. Mɨkɨ yukɨmanakɨ hapaɨna mapau'yaxɨrieni.14Mɨta ekɨ a hepɨstakɨ, keneye'weiyani naime tita peretima aku paka'itatuayatɨ titatsie yuri petiuta'eri. Ekɨ perakumate keanetsie peretima . 15Ekɨ perakumate nunutsiyaripaitɨ pepeitimá raya'axe kakayari utsikaya. Mɨkɨtɨtɨ kanyuweni petimaiweme matsi ayeitɨani wikestɨarika hepɨstakɨ yuri petierietɨ iya Cristo Jesús'tsie.16Naitɨ utsika Kakaɨyari iyarieyakɨ kaniuyu'ta'utɨani. tatiɨkitɨwame kahɨkɨtɨni aixɨ tetekahunikɨ, heitseriemekɨ temuhunikɨ tatita ɨkitɨanikɨ aixɨ'ane hepɨsta'kɨ. 17Kwinatɨrieka tewi Kakaɨyaritsie tiwiya aixɨ anenikɨ, aixɨ itɨariekakɨ heitseriemekɨ aixɨ tikamienikɨ.

Chapter 4

1Ne ikɨ mari'itsika neyatua Kakaɨyari hɨxie siere Crisro Jesus hɨxie, aku Mɨkɨ mentahɨani mayeniere hapaɨna siere ke'ane mɨki, mɨkɨ muyuhekɨatakɨ Yu Kwieparitsiekɨ. 2Kakaɨyari nieukieya nekuxatani. aixɨ neuku aneneni kepauku pɨreuyewekani kepaukuta pɨkwareuyewekani. Nemari'itani, newarate'ani tatakuri makwateyupitɨaka, petiwa ɨkitɨatɨ pa'anewatɨ pawawetɨ.3Mɨta tukari paya'ani kepauku teɨteri yu mamatsie mekwa ihɨni ikɨtɨarika. ta'aurie mawetse, pɨta ti'ɨkitame mawatiwauni pɨmeteku ɨkitame yu waiyaritsie kemete hauyahɨwa. Paɨmɨ mete enanatɨ yunakateta tsikwaki mehexeiyatɨ mapakɨne. 4Yu'nakate meti awieta tita aixɨ ranyine hepaɨsta, mɨta mapanuaxɨani nuiki itarikatsie. 5Mɨta ekɨ, a mu'utsie aixɨ ne'aneni naime pinitsie. Tseapa petikwine, uximayatsika naya'atɨa aku petixaxatame, naya'atɨa a uximayatsika.6Mɨtari paya axe ne nemierieni. Tukari paya axe nekumawere. 7Nepunekuhɨa temuyu iwarɨmetsie, nepantineri iwarikatsie; nepiti'utaxɨ sasuni neti'erie. 8Kuruna aixɨ ane puti'utsie nehepaɨsta, mɨkɨ kuruna Ne Ukiyari, aixɨ rakayuruwa aixɨ tiuka iyari, netsiyatuirieni tukari maya anitsie. Mɨta ne xeikɨa kwanietsi yatuirieni, siere iya yunaitɨ ke'ane memikwewie keapuku tawari hamie.9mexɨiwa neu aku ha'aritɨa pamamie nehatsɨa. 10Metsɨri Demas kaneniukwe eirieni. Mɨkɨ kwiepa kentiyɨane pɨta rankuwei pɨta petɨa Tesalonica. Crescente'ta Galacia petɨa, iya'ta Tito Dalmacia petɨa.11Xeikɨa Lucas nehamatɨa kaniere. Marco netiwawa mɨta nawitɨki ahamatɨa mɨkɨ waɨka tiparewiwe uximayatsikatsie. 12Iya'ta Tíquico Éfeso nepeinɨ'a. 13Ne tsaketa Troas nemeikwe'eiri aku Carpo hatsɨa, nahurí kepauku pamamie, siere xapa'te, aku masi nawitsie raka'uxa.14Alejandro, tiuyamate cobre wewiyaya, tsitikatɨa nehepaɨsta. Ta'Ukiyari rekapitɨni mɨkɨ ketikatɨa. 15Ekɨ siere ne a'ɨwiyani mɨkɨ hepaɨsta, mɨkɨ tatsitawe'eriekai niuki tekuxatakaitsie. 16Kepauku matɨari nemunekuhɨatsie, ni xewitɨ nehamatɨa kwa uyuhayawaxɨ. Pɨta yunaitɨ menetsukwe'eiri. Ni xewitɨ kwa inɨatsiyarieka yamamuyɨkɨ.17Mɨta Ukiyari ne aurie putiwekai Mɨkɨ tɨrɨkariya netsupitɨa, ne hetsie hakunenikɨ, aya arɨkamekɨ niuki neyatua maya anikɨ mɨta yunaitɨ Gentil'tsixi niuki me enienikɨ. Nepuku wikwestɨari maye teta'na nepayahanie. 18Ne Ukiyari netsikuwikwestɨani tseapa keranyinemetsie mɨta netsikuwikwestɨani Yu Kwiepari kiekaritsie. Mɨkɨ xeikɨa raya'axe tukari mautiyune mɨta tukari mankayeika. pɨke'aneni.19Waɨritsika newayatuiri iya Prisca, Aquila, iya siere Onesíforo kien metama. 20 20Erasto Corinto puyuhayawaxɨ, mɨta Trófimo nepeikwe'eiri tikuyeme muwa Mileto. 21Neu atamexɨitɨa namie akuxi ɨwi kawiwikaku. Eubulo waɨritsika metsihenɨ airiwa, hapaɨna siere Pudente, Lino, Claudia mɨta siere yunaitɨ iwamarixi. Ta Ukiyari a espíritu'tsie keyukatetɨaka. 22Imikierieya xehamatɨa keyukanieritɨaka.

Titus

Chapter 1

1Pablo, Kakaɨyari nɨarieya, Jesucristo apostol'ya, kiekari sasuni waɨkawa yuri mete'heriekai Kakaɨyari manayaha'tsie waɨkawa mete'akumaitɨ sasunikɨ pɨ tiyuhekɨa me'hauyunenimayatɨ hapaɨ, 2me hau yu'waɨriyatɨ tukari kwa'xɨwe Kakaɨyari'tsie, kwa ti'itawa, pɨ mutayu meripaitɨ tukari yahane'tsie. 3Anamɨta aixɨ ti'anekai, Mɨkɨ mu'hekɨataxɨ yu niuki yahaitɨ, Mɨkɨ neti yatuiri neti yatuanikɨ. Ne pɨnetiyurienikiekai ikɨ yati'anekɨ kenti'nɨa Kakaɨyari tatsi wikestɨwame.4Tito, sasunimekɨ nu'aya hɨkɨtɨtɨ yuri tete'erietsie tanaitɨ. Imikieri meta kaiwatɨ tiu'matɨ Kakaɨyari mɨta Yaucame siere Cristo Jesús tatsi Wikestɨwame. 5Ikɨ'i tsie timieme nemetsu'kuhayewaxɨ Creta, aixɨ petiyurienikɨ waɨkawa raniere kwarayuya'atɨawekɨ mɨta siere pewatiterɨwa ukirawetsixi kekari mukumanetsie ne nemetiu'ukitɨa hapaɨ.6Xewitɨ ukiratsi pɨ aneni, ni xewitɨ tsikwatiyamaika, xeime reikɨa uka ma witɨkɨ hɨkɨtɨni, meta niwemama Kakaɨyaritsie sasunikɨ mete'erietɨ, pɨ mekwate'hamatiwani kename tsimete'u'iyari meta siere tsimete'itɨtɨa. 7Pɨkateu'yawekani kename ukiratsi obispo, hɨkɨtɨtɨ ti'ɨwiyame Kakaɨyari kita, tsi'kwatiyamatiwani. Tsikati'itɨatɨ ni kunie katiyunuwietɨ waɨkawa'mekɨ wawetɨ. Xeimieme kauyaha'awetɨ, ni kayu'iwietɨ, ni niukikɨ ka'antiyeikatɨ, naime kareuɨyahɨatɨ ketipatɨ tixuawe.8Hetsiena mieme, hɨkɨtɨni yu kie wapitɨa mumeman'hipiteni, iyatatɨ tita aixɨ ti'ane. Kehɨkɨtɨni aixɨ tiuka'iyari, aixɨ tikamie, tiuyu'kanenimaya meta siere yuwaiyari a'i'watɨ. 9Kwi rawiyatɨ tɨrɨkaɨyemekɨ kenti nɨ'arie akaxewimekɨ ken tiu'ɨkitɨarie, ya ti'anekɨ mɨkɨ yɨwekaxɨani wa'tawaɨritɨani hipame yu ɨkitsikakɨ aixɨ'aneme meta siere wata'tieni iya hipame kehate meman'uwe.10Mɨta mexuawekɨ waɨkawa teɨteri tsimete'u'iyari, hapaniekate iya ke'ane mehɨkɨ circuncisión'tsie. Wa niuki kwaraya'axe. Mɨkɨ mete wa'i'taiya, mewaru'witɨxime teɨteri kewa memekɨtsie muwa kwa hehɨkɨ'tsie. 11Pɨ'reuyawetse hawaru'kuhapani. Mɨkɨ mete ɨkitɨa tita mekwate ɨkitɨaka mete iwakutɨ tsiran'yɨnemekɨ meta siere mewa ta'xɨrɨwa memukutetɨka yunaime.12Xewitɨ mɨkɨ, xewitɨ mɨkɨta uki timaiwetɨ, pɨputayɨ: "Cretenses'tsixi me hɨkɨ mekwa uxiwawe itarikakɨ, animales tsimete'itɨtɨa, meteyukewe, meyu ɨraraxie meta kunie meteyu'kwaiwawietɨ." 13Ikɨ yaraniuwa kayuri'tɨni, ya'umieme rekenewaruta'tia tɨrɨkaɨyemekɨ me'metineikanikɨ memu huni'heitserie sasunimetsie. 14Xekwa wata´enieka kwa ti´sasuni mete´ayaxeiya judio´tsixi meta siere kemente´nɨa ukitsi memauya´xɨrɨwe sasuni´tsie timieme.14Xekwa wata'enieka kwa ti'sasuni mete'ayaxeiya judio'tsixi meta siere kemente'n+a ukitsi memauya'x+r+we sasuni'tsie timieme.15Iya kehate aixɨ me'anene, naitɨ ti'hɨkɨ aixɨ ti'ane. Mɨta iya kehate memau'mistutuni meta siere metetawe'erie, nitixaɨ aixɨ kwa ti'ane. Yu mu'utsie meta kementeku'eriwa me pu'mistunarie. 16Mɨkɨ pu'memutiyɨane kename Kakaɨyari me'xexeiya, meta Mɨkɨ mepiku'imawa kementeka'hukɨ. Mɨkɨ mekwa hauya'hɨiya meta siere mekwa hau'enana. Ni xewitɨ kwatitakwewie wa hepaɨsta aixɨ ti'aneme.

Chapter 2

1Ekɨta, pɨ keneɨta'yɨki tita tsie metikunanake aixɨ tetenɨ'ariekɨ. 2Ukirawetsixɨ meke'hɨkɨtɨni mete maiwawetɨ, aixɨ mete xeiyarietɨ, me kayuwe'etatɨ, paleku me'u hutɨ sasuni mete'erietɨ, me yu temamawietɨ mekanieretɨ.3Ukaraɨxɨ siere meyuya xata hapaɨna siere anyɨnemekɨ, nime kateyu'wawiriwatɨ. me kwahɨkɨtɨni me ayuku'wɨtɨatɨ waɨkawa winu'tsie. mete'ɨkitani xeikɨa aixi ti ane. 4Mɨkɨ mete'wataɨkitɨani ukari yakɨ memahuyɨmate aixɨ anemekɨ me wareuye'hɨaka yu kɨnama meta siere yu niwema. 5Xetenewa ɨkitɨaka kwinie'tewa me kwayuka uitɨaka , aixɨ me'anetɨ ,aixɨ meteka'hutɨ yu'kie mehau'enanatɨ yu kɨnama wa hepaɨsta . Mɨki paɨ meten'yuriekakuni ya reun'yɨne hepaɨsta mɨta kakaɨyari niukieya kwa nanaimariekakɨ.6Ya xeikia hapaɨna, te wara mari'itɨwani ukitsi yakɨ me mauyu mate aixɨ meteka'hunikɨ. 7Ti naime'tsie keneu'a hekɨata witsipe anetɨ aixɨ petikamietɨ; ke pauku petita' ɨkitatsie, ke teu hekiata aixɨ petikamietɨ metasiere pehauana ke'erietɨ. 8Niuki ke neuta xata aixɨ aneme meta siere tsikaranyɨneme, mɨta ke'ane mankeni tewiyarikatsie keka'kerieka, tsiranyitɨ kwaranyine ta'hepaɨsta.9Ke'ane memaku'wɨ me ke wareu'enieka yu kutsiyarima ti naime'tsie. yemeketeka'huni kemete hauyahɨwa mekayu'tietɨwetɨ wa hamatɨa. 10Mɨkɨmexi me kwate nawatɨweni. wahetsie mieme, meketehekɨatani naime sasuni kemente'erie mɨta ti naimetsie me yɨwekaxɨani, mɨta memi'ti niɨtɨani ta'ɨkitɨarika Kakaɨyari hepaɨsta tatsi Wikweistɨwame.11Ikɨta kakaɨyari imikierieya ka niu hekɨare yu naime teuteri wa hepaɨsta. 12Mɨkɨ katati'ɨkitɨaka wa tetehauka hɨakakɨ aixɨ kwati ane ketipaɨmetɨ ti xuewe ana'i kwiepa ti xuawe. katati ɨkɨtɨaka te mukutetɨkanikɨ aixɨ anemekɨ, aixɨ ne'tikamietɨ, aixɨ te anenetɨ hikɨ yamu paukutsie. 13Mexi ta'hɨxie tehauta niereni tete'an wiyake tahetsie ti mieme aixɨ ti'aneme tetehauta kwewietɨ, meta hapaɨna tiyu hekɨakame meta raya arɨkame Kakaɨyari hapaɨsta tatsi wikweistɨwame Jesucristo.14Jesus yɨkɨmana kayuyatuani ta'hetsie mieme tatsiti xɨnake iya tsiti anetsie ranyakatseke wa'hetsie ti mieme teuteri kehate me xatsiwa kehate paɨmete yukɨhiawe pɨmetekakɨnekɨ uximayatsikatsie.15Teuta'xata meta waruta mari'itɨa ikɨ yeti'anetsie. yeke'naineni waɨkawa tɨrɨkariya pe he'xeiyatɨ. Pe'kwa ti pitɨaka ni xewitɨ kwametsi xane'erieka.

Chapter 3

1Kene waraye'eristɨa meke'enanaka iya tatuwanitsixi yaxeikɨata itsɨkate, mɨkɨ menie rekɨ, Yaxeikɨata aixɨ me'ane nenikɨ naime aixɨti'anenikɨ. 2Newaraye'eristia tsi me kwatewayurieka hipame, tierika kwatixuaweni, mɨta mete pitɨani hipameta teɨteri mewapitɨaka kementehauyehɨwa yaxeikɨata meke ihekɨatani aixɨ aneme yunaime teɨteri.3Heiwa siere tame pɨtepuyɨ tekwa hauta iyaritɨkai ni tekwahau ena'nakai. Tehauyexɨrietɨ tepakɨ ya xeikɨata hapaɨna te akuwɨtɨ tetehauyahɨatɨ waɨkawamexa ta waiyari tenenimayatɨ. Temu uwa tsiti'anemekɨ meta tsi tetehauta eriyatɨ. Heyemekɨ aixɨ tekwa'anenekai waɨkawa tepautaxane'eriekai tame tahetsie teyuxexuitɨ.4Kepauku maye'a tsie ta Kakaɨyari tatsi wikwestɨwame waɨwa tatsi hauyehɨatɨ tiuyukanenimayatɨ muyuhekiatxɨ. 5Mɨkɨ kua uyɨ aixɨte'tekakɨ pɨta waɨka'tatsi haunenimayatɨ mɨkɨ tatsi ukuwikwestɨa. Tatsukuwikwestɨa yeteyɨakame aixɨ tatsi utiyuri hekwuamekɨ tatsi utinuiwitɨa mɨta hekwamekɨ Espiritu Santokɨ.6Kakaɨyari ti yetua waɨkawa yu Espiritu Santo'tsie mieme mɨkɨ hetsie tatsi Wikwestɨwame Jesucristo. 7Mɨkɨ ye tiuyuri, yeti'anemekɨ temayeitɨrieni aixɨ aneme Imikieri, tame teyukanieritɨakakɨ sasuni tete'erietɨ tukari kwaxɨwetsie.8Ikɨ yamaine'ɨkitsika sasuni kahɨkɨtɨni. Pɨnereuyehɨwa peke utaniuni sasunimekɨ ikɨ yamanyɨnekɨ, mɨkɨ Iya ke'ane sasuni mete'erie Kakaɨyaritsie meyɨwekaxɨani meteyumini akaxewimekɨ aixɨmanyɨnekɨ mɨkɨ tiwayetuiri. Ikɨ tihɨkɨ aixɨti'ane raye atɨ, yunaime wahetsie mieme.9Keneu'awapa kewa reyukwitɨnetsie pekwuaha akakɨ, nipekwuata enani 'keme'maitɨka kename keti'ane mɨkɨ aixɨ kwati ane yamamaitɨka. 10Kena'nayehɨwa ke'ane tsi xeti iyaritɨa, xete itaxatɨaku tɨtɨri hutakɨ. 11peyɨwe pe'akaxewini mɨkɨ yeme te'uhu teɨteri hasuniri mekwate erie tita ti ɨkitsika, yaxeikɨata tatakúri meteyupitɨa mɨkɨ yuhetsie.12Kepauku ne nemetsihenɨ'a tsie a Artemas yakatixaɨ Tíquico, Neu atamexɨitɨa kwiniwa namieni nehatsɨa ana'í Nicópolis, kewa nehekaxewiriyaxɨ kename nekuyani muhaɨtɨnitsie. 13Neu'atamexɨitɨa iya nan'nɨ'a a Zenas, rakumate kemakataine mari'itsika yaxeikɨa Apolos, naime tewayetuiri tixaɨ kwatiwareuyehɨaka.14Ta'iwama metehetima'matekenikeyu tita aixɨ ti'ane meteparewietɨ waɨkawa ranenieretsie, mewaparewietɨ hipame. Paɨmɨ mepu'uwani pɨmeteyumatetɨ kename mete parewie.15Mɨkɨ yunaitɨ ke ane nehamatɨa mekaniere waɨritsika me metsi henɨ'airiwa. Yaxeikɨata waɨritsika mekehankwewieka iya ke ane waɨkawa sasuni mete erietɨ. Imikeri naimekɨ kehɨkɨtɨni xemetsie.

Philemon

Chapter 1

1Pablo, yekaitɨ Cristo Jesús kɨmanakɨ, Timoteo ta iwa, mɨta Filemón aku ta'iwa temeiyahɨwa yaxeikɨata tasteɨtame tete'uximayatsie, 2meta Apia ta'iwa, Arquipo tas'teɨtatame temeti'uwetsie, meta siere teyupanie akita memuyuti xexeɨriwa. 3Imikeri siere uxipiya xeme xekehexeiyani ta'Kakaɨyaritsie, tayau yaxeikɨa'ta Ukiyari Jesucristo.4Ne tukarikɨ panpayusi nerehɨawe ne Kakɨyari. Ne ne'munetinenewiwatsie mana ne metsi utaxaxata. 5Ne nepa'enawe sasuni waɨkawa ke pen'reiyahɨwa, a a'Ukiyari Jesús hapaɨsta mɨta yunaime wahepaɨsta ke ane iya sasuni mete erie. 6Ne ne'nenenewie ekɨ yepetikamiekɨ sasuni peti eriekɨ aixɨ anetɨ titixuawere paleku peretima'matekenikɨ axɨ ti'ane iya naime tita aixɨ manyɨne tahetsie kaniere, Cristo'tsie. 7waɨkawa nemaneka'temawietɨyeikakɨ mɨta nɨtɨarika aixɨ penereu eriyakɨ, iya wa iyari ke ane sasuni mete'erie me puka uxipitɨarie a'hetsie, ne iwa.8Ya ti anekaku, tsepa tɨrɨkariya ne mexeiya Cristo hapaɨsta nemestanɨanikɨ kepentiyurieni, kepentikamieni, 9Tsepa neyaka aixɨ eriyarikakɨ, tsepa kenti'ane ne metsi ayewawirie, ne Pablo, ne haunemaitɨ ukiratsi, ne'antahɨiyaka sasuni ne ti ariekɨ Cristo Jesús kɨmana.10Ne'metsi wawirie ne niwe kɨmana Onesimo, ne'netitaxatɨa aixɨmanyɨne uwa'i neyekaitɨ. 11Mɨkɨ matɨari kwa'hɨkɨtɨkai ti parewiwame hikɨta teyunaime yaxeikɨa tatsiparewietɨ kahɨkɨtɨni. 12Nenepei'nɨa mɨkɨ, ke ane ne iyari hɨkɨ, aixɨ pekerenkwewieni ekɨ. 13Pɨ'nereuyehɨwa hamatɨana ne yuku'hayewakeyu, mɨkɨ netsi'parewienikeyu ahetsie mieme, mexi neyaka aixɨ manyɨnekɨ mɨkɨ Kakaɨyari niukeyakɨ.14Tsine kuayɨni ekɨ yepekatina ke eriekaku. Ikɨ yene tiuyuri xewitɨ uximayatsika aixɨ'ane kwawewiya waɨriyarika nekwa'metsupitɨa, pɨta yapetinake'eriekaikɨ akɨmana. 15Mɨkɨ muhayawarie tewa'yemiekɨ metsi kwe'eirieme, mɨkɨ yatuyɨ nuanikɨ hamatɨa heyeme. 16Hawaiɨkɨri nɨ'ari hapaɨ, pɨta masi waɨkawa ke nɨ'ari, a'iwa hapaɨ waɨkawa pe'heiyehɨatɨ, raya'axe ne nehapaɨsta, yaxeikɨata masi waɨkawa a hepaɨsta, teyu'hutame waiyari'tsie yaxeikɨata ta Ukiyaritsie.17Xɨka ekɨ a iwa penetsi ayeitɨaka, kenan'kwewi mɨkɨ wa atɨ penerankwewieni ne. 18Xɨka mɨkɨ yukɨ metsi'uyurieni, xɨka mera'pinirieka tixaɨtɨkɨ, ne kene'neuwiya. 19Ne, Pablo, nemeti'utsirie ne'mamakɨ: ne'neranekatuani. Ne ne'kwametsi taxatsirieni kename ekɨ penerapinirie a'tukari. 20Hɨ, ne iwa, ne neupitɨa temawiya nemexeiyanikɨ ne Ukiyaritsie kɨmana; neke'ukauxipieni ne iyaritsie yaxeikɨata, Cristo hapaɨsta.21Sasuni ne ti erietɨ kename pe akaxewi, nemeti'utɨirie. Ne nerakumate kename waɨkawa masi petiyurieni ne ne'metiwawiriekɨ. 22Yaxeikɨata, ne metsiwawirie kita peke hauye'itieni xɨka neheta'ani muwa nemeyekani, ne nereutakwewie kename ane'newierikɨ ne nenuani a hatsɨa.23Epafras, netsi'teɨta neyakatsie Cristo Jesus hapaɨsta, waɨritsika metsi he'nɨairiwa. 24Yaxeikɨata siere mepei'nɨawa Marcos, Aristarco, Demas, Lucas nes'teɨtamete ne ti'uximayatsie. 25Imikeri temexeiya ta Ukiyari Jesucrito pɨketi aneni a espiritu'tsie. Pɨkeaneni.

Hebrews

Chapter 1

1Meri pait+ Kaka+yari ta tutuma kawakuh+awekait+ni mete haumate wamat+a wa+kawamexa tsepa ke hapa+. 2M+ta yeti anet+ hik+ taa, M+k+ katanikuh+aweni Yuniwetsiek+, aku m+k+ mayeit+a naime yuhetsie tih+ni tita tixuawe. M+k+tsiek+ aku nait+ ti yuawitsie katiuhek+are. 3M+k+ xeik+a h+k+ Kaka+yari hek+ariwe, ya xeik+a tikamiet+ kenti'anek+. M+k+ yeme katiwikwest+aka nait+ pinite ti xuawe ke maine niukieyatsie t+r+ka+yemek+. Yatari tiuyurieka watakurik+ waruti'itieka, kanayer+ni tserieta ta heima mautitewatsiepai.4M+k+ kanayani t+r+ka+yet+ akeritsixi waheimapai kawet+, hapa+na kentitewa M+k+ kayatuiriyarieni aya'akame+ mekwatetetewa hapa+. 5Titak+ta ¿ke ane aku yu akeritsixi Kaka+yari p+rah+awe heiwa: "EK+ NENIWE PEH+K+, HIK+ NE A YAU NEPANEYEIT+A." "NE YAUYA NE H+K+T+NI, M+K+TA NENIWE H+K+T+NI?"6Tawarita hapa+na, kepauku aku Kaka+yari Yuniwe mat+aria at+ani kwiepa, M+k+ paine: "MEYUNAIT+ KAKA+YARI AKERITSIXIMAMA MEPEYEXEIYANI." 7Akeritsixi wahetsie paine: "KE ANE AKERITSIXI MEKAHEK+AKAME WARAYEIT+A, MEWAPAREWIE MEXAWAWAT+ME TAIK+."8Yuniwetsie M+k+ paine: "A +PARI, KAKA+YARI, HEYEME H+K+ MAUTIHANE. EK+ PAPANKWEWIE AIX+ TI'ANE WAPEREUKAH+AT+ AIX+ KWATI'ANE. 9YA UMIEME KAKA+YARI, A KAKA+YARI, PENAKA HAWIYARIENI HAXEITIK+ TEMAWIRI+K+ MASI NI KE A IWAMA.10MERIPAIT+, UKIYARI, EK+ ENA KWIEPA NIUKI PEPUKUHAYEWAX+ AIX+ ANEME. TA HEIMA TI XUAWE A MAMATEK+ PETIUYURI. 11M+K+ MEPAUYEWENI, EK+TA PEPUMIENI. M+K+MEXI MEYUNAIT+ METITSANE PINI HAPA+. 12HEK+TA PEWATI EIMA IXURIKIK+, METIWAPARIENI PINI METE ANAKAPINIT+ARIET+. EK+ XEIK+A EK+ PEH+K+ NI KWA'AKAX+NI M+IXA WITARI.13Aku ta, ¿ke ane ta akeritsixi Kaka+yari rah+awe: "NEUYEXI NETSERIETA KE PAUKU TSIMETE'IT+T+A A +KATET+A WAHEIMA PEMAYAR+NI"? 14¿Meyunait+ akeritsixi mekwah+k+ mete'uximaya, men+'ariet+ mete'+wiyanik+ aku metepit+arieni mekuwikwest+arieri?

Chapter 2

1Mexi'ta, tame tetaniniereni wa+kamek+ teta'enanaka kete'm+te'ena, m+ta aku tekwa'hautewanik+ wa'hets+a.2M+ta niuki mu'yutaxa akeritsixi wa'niuki sasúni kani'h+k+t+ni tatakuri mete'yupit+a'tsie meta ke'ane ya'kwatikamie meta aix+ ranyemie kastiku pankwewieni, 3¿m+ta kepa+ tete'uyu'awietawe tame x+ka wikwikest+arika raya'axe wa+kawa wate'haukah+ani? Ik+ kani'h+k+t+ni wikwest+arika mat+ari iya Ukiyari mita'xaa meta maka'xewi ta'hetsie mieme m+ta isiere keanimexi memi'eni. 4Meta isiere anam+'tsie tukari Kaka+yari tiu'taxa tihekak+, temawiya meta kwatiy+we hapa+ m+ta hapa+na imikieri wa'yetuiri Espítu Santo akaxewimek+ Kaka+yari kem+'reuyeh+wak+.5M+ta Kaka+yari kwatiu'yuri akeritsixi wa'rakuw+t+a kwie tama rakamie, aku temiku'xatak+. 6M+ta ta'aurie mawetse pa+ta,xewit+ waipait+ reta'xaa,hait+: ¿TITA REUY+NE UKI,M+TA EK+ PERE'XEIYENI TITA RE'XEIYA M+K+ META PEMEYE'ERIWANIK+? ¿META ISIERE UKI NU'AYA M+TA EK+ K+MANA KENEU'AH+WENI?7EK+ PEMUTAWEWI UKI KARA'AYAKAME KE'YURI AKERITSIXI; KURUNA PEMENTIMANIRI RAYA'AKAME HAUMAKAMEK+ PEMEN'ENI. META EK+ PEMUY+WEKAX+A PEMAN'TAHUI TINAIME'TSIE. 8Meta m+k+ tiu'yuri aku Kaka+yari tinaime pini yu'hetsie tih++. Meta yaxeik+a tixa+ kwatiuku'eiriwe katih+'riekame M+K+ hats+a. meta akuxi tame te'kwate'xeiya tinaime yu'hetsie tih+kame M+K+.9M+ta teniereni aku iya keane mutawewiya yak+ hauyumait+ ke'akeritsixi, meta yate'wimek+,m+ta Jesús, kwiniyayak+ meta hapa+na m+kirieyak+ kuruna kanana'maniyerieni raya'akamek+. M+ta ta'aurie mawetse hik+ Kaka+yari nenimayatsikaya'k+ M+K+ wa'in+ata m+kiriya'tsie yu'xexuime ukitsi. 10M+ta pa+'reuyewekai Kaka+yari kename tinait+ pini tixuawe tipiniteya,m+ta wa+kawame wa'niwema wa'at+anik+ raya'axe'tsie,meta m+k+ yu'xa+ta yu'kuwikwest+anik+ yu'kwiniya'tsie,11M+k+ keane iya aix+ ti'yurie m+ta m+k+mexi aix+ me'it+ariet+ka, ya'xeik+a m+k+ wa'yeu.M+ta M+K+ kahau'yute'wiyat+ tiwaruter+wa iwamarixi. 12M+K+ pa+ paine: NE IWAMA NEWA'TATER+WIRIENI KEPETITEWA;NE TA'KWIKA A'HETSIE TIEMEK+ WA'TSATA PAIT+ ME MAYUTIXEXE+RIWA'TSIE.13M+ta ta'warie: sasúni netita'erieni M+k+ hetsie. M+ta ta'warie: XEUNIERI, ENAÍ NE PUYEIKA NE NIWEMA WA'MAT+A AKU KAKA+YARI NE'TSIYETUIRI. 14Mexi'ta , Kaka+yari niwemama waí meta xuriya meyun+'+ ya'xeik+a me'anene, m+ta isiere Jesús m+k+mexi wa'hapa+ ane, m+ta ta'aurie mawetsek+ yu'm+kiriya'tsie M+K+ me'iwakekaik+ aku keane muy+wekax+a t+r+kariya he'xeiyet+ mat+a rayu'iwax+ m+kiriya'tsie m+k+ ik+ kah+k+t+ni t+kakame. 15M+ta aimie ik+ tiuy+ M+K+ y+weka'x+anik+ yunaime m+k+mexi wa'tax+nak+ meta isiere ke'hate me mamat+ m+kiriya'tsie me mu'uwakai tukarik+ me'akuw+t+.16Tam+'ta akerixitsi wa'k+ hawaik+ kwa'hauyu'h+awe M+K+; sinú pa+ta Abraham hatsiyarimama'k+. 17Mexi'ta M+K+ y+wekai yu'iwama warayeit+ani tsepa kepauka't+ni meta isiere mayani tatsini manyeka tiuyuka'nenimaya Kaka+yari muweiya ke'maine, M+K+ y+wet+ payeikakai te+teri tiwareuyeh+wirieni tatakuri'tsie. 18M+ta Jesús tiu'kwinix+'tsie ,pu'tai'n+a'tsie, m+ta ya'xeik+a m+k+ tiuparewiwe iyamexi ke'hate in+atsika meme'xeiya'tsie.

Chapter 3

1Ne'iwama aix+ xe'anene, xeme xepanayexeiyerie Kaka+yari xe'anayehapa. Jesús tsie,Xeyukuh+aweni N+'ari meta Tatsini raye'axe temuyutixaxata hats+ana 2M+k+ aix+ tikat+a Kak+yari h+xie ke 'ane menayeha, Moisés aix+ tikat+a hapa+ Kaka+yari kita. 3Ya'umieme Jesús panayexeiyerie yetuiriyerienik+ temawierika raye'akame keyuri akuxi Moisés, ke'ane kií mutawewi m+k+ masi wa+kawa raye'axe keyuri akuxi kií yuk+mana. 4Nait+ kií xuawe xewit+ pitiwewi, ke'aneta tiutiwewi kah+k+t+ni Kaka+yari.5Moisés aix+ tikat+a xewit+ Kaka+yari ti uximayatsiriwame hapa+ naitsarie kitana. M+k+ pat+a tixaxatame kentitay+nikekai reumiet+. 6M+ta Cristo niwetsiekame h+k+ taniere Kaka+yari kiíta. Tame teh+k+ kiya, x+ka tetehaukuwiyani raye akamek+ meta te'ekaxewiriyat+ yuri tete'eriet+.7Ya'umieme, Paɨmɨmɨ Espiritu Santo Paine: ''HIK+, X+KA XEME NIUKEYA XE'UENIENI. 8YU'IYARI XEKWATSE 'IRIYANI TATAKURI METE UYUPITIA'HAPA+, MERIPAITɨ MEMITA IN+ATAX+ HAPA+ TIXA+ KWATIUXUAWERIWETSIE.9IK+ YETIUY+ KEPAUKU XE TUNUMA TATAKURI METE'UYUPIT+A MENETSI 'IN+ATAKUT+, M+TA 40 WITARI MAMUYURITSIE , M+K+MEXI MEPUNIERIX+ KENETIYURIENEKAI. 10M+TA, NEPUYEHAÁ M+K+ NUIWARI WAHEPAɨSTA.. NE P+NEPUTAY+: 'M+K+MEXI TUKARIK+ MEPAUYEX+RIE YU'IYARITSIE. M+K+MEXI NEHUYE MEKWAHETIMAIWAWE.' 11REKANAKE KENEMUTAY+ NEHA'AT+: M+K+MEXI MEKWAY+WEKAX+ANI MEMAUTAHAX+ANI UXIPIYA NEYETUATSIE.'''12Xeyu '+wiyani, ne'iwama, xetsata xewit+ kwayeyeikani yu'iyaritsie tsitiyukuh+awet+ tiukatawe'eriet+, xewit+ 'iyari hautewarirɨmetɨ Kaka+yari mayenieretsie. 13P+ta, xeyuparewieka tukari mankayeika, mexi akuxi hikɨ yɨwe, xewit+ yu'iyari kwatse'iriyani tatakuri 'itarikayarikɨ.14Teh+k+ri Cristo iwamama , x+kate tetewiyani yuri tete'eriet+ Hetsiena mat+aripait+ utinieretɨ kwinat+riekatsie. 15Ik+ yamany+netsie yapayetaine:'' HIK+, X+KA XEME NIUKEYA XE'UENIENI, YU'IYARI XEKWATSEIRIYANI MERIPAITɨ TIUY+HAPA+ .''16¿Ke'ane Kaka+yari 'u'eniekatɨtɨ m+ta tsitikat+a?¿mekateyɨakai yunait+ Egipto mewayek+ Moiséstsie me 'utanet+? 17¿Ke'ane Iyaa muyehaá hepaɨstana 40 witari? ¿Iyamexi mekateh+k+ kehate tatakuri mete'uyupit+a, wawaiyarite mutix+ri kwikwi ít+ kwiepa tiumawitsie ? 18¿Ke'ane M+k+ yemutay+ kename mekahautahax+anikekai 'uxipiya xuawetsie, pɨta mɨkɨ 'iyamexi kehate mekwa'en 'eni? 19Yuhek+a kename m+k+mexi meka 'uy+wekax+ memautahax+ani 'Uxipiya xuawetsie me meteutatawe'erikɨ.

Chapter 4

1Hik+ mexi reukepie kaka+yari uxipiyayatsie tamait+ teke'u huni katakuta xewit+ pa+ tiuyu hek+are kename aix+ katikat+a m+ta xewiriyarika ka´u´axe, xeme xemuku hayewiyarie m+ta xemauta hax+ani kaka+yari uxipiyayatsie. 2m+ta tame temuta xatsiyariek+ kemureuku uxa kaka+yari niukieya hekwa. m+ta niuki meyunaime wa hetsiemieme kwa'at+a iyamexi ke'ane sasuni mete'eriekai m+ta meman enana wahamat+a mekwa'uyutin+ik+.3M+ta tame sasuni tete'uta erik+ tame teh+k+ temautak+ne kaka+yari uxipiyayatsie, m+k+ mutay+ hapa+: NÉ NEHA'AT+ NEMUTAY+ HAPA+, M+K+MEXI MEKWAHAUTA HAX+ANI NE'UXIPIYATSIE. m+k+ pa+ p+tay+ aix+ tiuku yurieka kwie mutawewitsie. 4manata xapatsie kataka uxani atahuta tukari hepa+sta: KAKA+YARI KANUIKA UXIPIEINI ATAHUTA TUKARIYARITSIE NAIME TIUTIWEWIEKA.'' 5Tawarieta , m+k+ pa+ kaniuta y+ni: '' M+K+ MEKUAY+WEKAX+ANI MEMAUTAHAX+ANI NE UXIPIYATSIE.''6Akuxi hipat+ me y+waweni memauta hax+ani kaka+yari uxipiyayatsie, m+ta Israelita'tsixi meri kaka+yari nuik+eya hekwa mepu'eni, m+ta m+k+ uxipiyayatsie mekwahauta hax+a yamekatekahuk+, 7Kaka+yari yaxeik+ata hekwamek+ xeitukari panayeha t+tewakame: '' HIK+ KANIH+K+T+N+.'' waukawa tukari ankayaku m+k+ p+taniu David,tsie, meripait+ ma+ari tiuta niukie hapa+:'' HIK+ X+KA XEME NIUKIEYA XE' ENIEKA, XE'IYARI XEKWATSE'IRIYANI,''8M+ta x+ka Josué uxipiya xeyatuirienike, kaka+yari kwa'titaxatakeyu iya tukari manayahatsie miemek+. 9m+ta tukari kananayehanieni uxipiya tixuawire kani'ut+ni m+ta kaka+yari kiekarieya ka'uxipieni. 10m+ta ke'ane mautahani kaka+yari uxipiyayatsie , m+ta kaniuka uxipiweni yu'uximayatsikatsie, kaka+yari tikat+a hapa+ ti'uximayakaitsie. 11m+ta yaxeik+a, pa+m+ teketehauyeh+aka kename tehauta hax+ani kaka+yari uxipiyayatsie, m+ta xewit+ kahauyewenik+ kahau'enat+ ayani iyamexi meka'an enana wahapat+.12m+ta kaka+yari niukieya mayeniere m+ta t+r+ka+ye, m+ta siere wa+kawa tiyuxiteke n+ke kutsirate hutak+ mautim+ariet+ka. ik+ tewa kaneu axeni m+ta kay+weni espiritu k+pirieya tatsana m+ta a' waiyari á umete mayukawiwiya nai'tixitex+ani m+k+ kaniy+weni kuenta h+ni tame ketemuteyukuh+awe m+ta ta'iyaritsie tita'tetehexeiya. 13tixa+t+ tiwewiyat+ awiet+t+ kwa'uyeika kakak+yari h+xie. m+ta nait+ tihek+at+ mana katinikupika iya h+xiteya h+xie iya ke'ane tame kenta temeyatuirieni.14M+tari tame taxini temexeiya iya ke'ane ta'heima yuawitsie mautaha. Jesús kaka+yari nu'aya teke'i'waut+weni sasuni teteheriet+. 15Tame taxini tekwahexeiya katiuyuka'nenimayakame tanewierika hepa+sta. pa+ta, xeime tepexeiya iya ke'ane muta in+atsie naimetsie tame tita in+atsikayari tetehexeiyatsie, m+k+ niheiwamie tatakuri kwa'uyupit+a. 16M+ta tame teke'u k+kani sasuni tete'eriet+ kaka+yari h+tsie , m+ta tame nenimayatsika temuyatuiriyariekak+, m+ta imikieri temukaxeiyak+ m+ta temuparewiyakak+ kepauka parewiya temauyeh+akatsie.

Chapter 5

1Yuxexuit+ tatsini manyaka, anayahaniet+ te+teri watsata, tah+awerieni aix+ tikamienik+ te+teri wahepa+sta Kaka+yaritsie timiemek+, m+k+ tiyatuakak+ imikieri, siere mawarika tatakurik+ meteyupit+ak+. 2M+k+ y+we paleku menkwewieni iya kwayumaiwe mauyawautse m+k+ yuhetsie peixeiya kwat+r+ka+ye. 3Ya umieme, m+k+ siere wa+riyarika pit+arie mawari yatuaka yu tatakuri hepa+sta, ya xeik+a siere te+teri wa tatakuri hepa+sta.4Hawaik+ yuhetsie mieme kway+ane xewit+ kway+we pa+m+ tiu'erieni. Hetsiena mieme, m+k+ Kaka+yari pitah+awe, aku Aarón hapa+ mutah+awerie. 5Hapa+na siere, Cristo rayuya at+at+ kwa ayuyeit+a aku tastsini manyaka mat+atsie. Hetsiena mieme, Iya ke ane hamat+ana tikuxatakai p+putay+: ''EK+ NENIWE PEH+K+; HIK+ NE A'YAU NEPAT+A.''6Pa+m+ anyit+ panyine, pa+m+ maine siere reitata: ''EK+ PEH+K+ TATSINI TUKARIK+ AKU MELQUISEDEC HETSIENA HAKUNENA.''7Kepauku muyeikakai yu waiyaritsie, Cristo piyatua nenewiya siere peyawaukai, yuhutat+, wa+kawa iwaut+ hatsuat+ Kaka+yari hats+a, M+k+ xeik+a y+wet+ mikuwikwest+ani m+kiriyatsie. M+k+ pu'enierie aix+ tikamiekaik+. 8Akut+t+ M+k+ niwetsiekame h+k+t+kai, peitima hau enat+ pat+a aku m+k+ tiukwinit+arietsie.9M+k+ aix+ pu'it+arie M+k+ p+ anet+ pat+a, yu naime wahepa+sta ke ane memei enie, M+k+ ya uy+ku pi at+a wikwest+arika kwax+we. 10M+k+ Kaka+yari p+titer+wax+ tatsini manyaka mat+aripait+ Melquisedec p+tiun+'akai. 11Tame tepeixeiya wa+kawa ketemutiy+ni Jesús hepa+sta, wa+kawa t+r+ka+yet+ payeika texete utaxat+ani, xeme kepai xemu'erie xe enananitsie.12T+t+ri hik+ xeme xeh+k+t+nikeyu ti'+kitamete, xeme akuxi xepeiyah+wa xewit+ xera +kit+wani mat+ari timieme Kaka+yari niukieya. ¡Xeme tsitsi xepauyah+wa, ikwai xekwa hauyah+wa! 13X+ka xewit+ xeik+a tsitsi ieka kwarakumate ke anet+ niuki aix+ manyine, mets+ akuxi unetsi kah+k+t+ni. 14M+ta ikwai tiwaki mamauyumate wa ikwai. Ik+ meh+k+ iyamexi ke ane yu iyaritsie me t+r+kawit+ mepeikamait+k+ka meteyu +kit+a memeitimamatekenik+ tita aix+ ranyine titata tsiranyine.

Chapter 6

1M+ta, tetehayawa ketente utsut+a niukieyak+ Cristo p+ta teketeyeweiyani aix+ te anet+. Watekwate hauka h+pani ketente u'+kit+arie ketenteka huni meta siere yuri ketente erie Kaka+yaritsie, 2Meta siere ketente u'+kit+arie hamuti +watsie, meta siere ta iwama watsie te mautimeme, siere m+kite tewaranku hapana, meta siere kentiy+ni kuinat+rieka. 3Tame siere pa+m+ teteyurieni x+kate Kaka+yari tiupit+ani.4Kway+we ke'ane iya hek+ariya memuxeiyast+arie memanuax+ani, meme in+atax+ imikier+ wikwest+arika kwax+we, m+ta siere memetima m+k+ Espíritu Santo, 5ke ane iya mema'in+atax+ aix+ many+ne Kaka+yari niukieya meta siere t+r+kariya'ya tukari makamie, 6M+ta umaniere memanayak+, kway+we aix+ hawaruyurieni tawari meyutimaix+anik+. Hik+ h+k+ yaxeik+a tawari memikawi Kaka+yari nu'aya ya xeik+a rany+nemek+, meta te+teri wah+xie memitewin+a.7M+ta kwie haree witari heiwa hetsiena kax+r+we, meta tukari wayatuirie ite+rite wa hetsie timieme, ke'ane iya wa hetsiemieme kwie muta uximayatsie, m+k+ kah+k+t+ni yatuiriyarie Kaka+yari imikierieya. 8M+ta yaxeik+a kaxuaweriweni xuiya metasiere teurixa, kwinat+rieka titaiyarieni.9Tame'ta p+tepait+ka xe hepa+sta aix+ tiy+ni, aix+ nexereu'eriya, timiemetsie wikwest+arika, pa+m+ tete uniukak+. 10Kaka+yari kwa tiuyukananaima kwarat+maiya xe uximayatsika meta xenake'eriyarie xeyatua kenti tewa'K+, xeme xete uta'uximayatax+k+ yuri mete'sierie wahetsie meta yaxeik+a akuxi xewa uximaya.11Wa+kawemek+ tame p+tete haunake'erie xeme xeyuxexuit+ xemi hek+atani yaxeik+a uximayatsika kwinat+rieka'ke, yaranyinek+ maya'ani yuri xe ayeit+at+. 12Yakati aneni xekwayu +raraxiekak+, p+ta xekenewa +keni ke'ane iya yuri mete erie metetakwewie metep+t+arieni memakaxewiriyarie.13Kepauku Kaka+yari meka'xewiriyax+ Abraham hats+a, M+k+ p+tiuyuhayawax+ Yuk+mana'tsie, M+k+ kway+wekai xeimetsie mitipinike masi raya ar+kame. 14M+k+ p+putay+: ''NE YURIMEK+ IMIKIERI NEMETIYATUIRIENI , META SIERE A'NUIWARI NEWATIWA+KARIYA.'' 15Pa+m+, Abraham tiyatuiriyarie maka xewiriyariekai, arike titakwewiet+ yumait+.16M+ta te+teri memeka xewiriya xeimetsie me itipit+ kunie raya ar+kame m+k+mexi. Kwinat+rieka'ta wa+riyarika meyupit+aka, hamekaxewiriya kah+k+t+ni p+tiy+ni. 17Kepauku Kaka+yari p+tiuyu h+awix+ mihek+ata hek+akamek+ iya ke ane meteya tuiriyarieni memaka xewiriyarie kway+we miwapa P+reuyah+wa p+tiy+ni, M+k+ p+tiuyu hayawax+ akaxewimek+. 18M+k+ yatuiyuri ti hutamek+ kwayuwapan+a, kway+we Kaka+yari tiu ítani, tame, temuyuta u'nax+ teyuti awietake, teyatuiriyarie t+rikariya temakaw+kak+ te ati'ut+ yuri tete'eriet+ kename ta hetsie timieme.19Tame tepeixeiya yuri tete'erie tixa+t+ reukawe hapa+ sasunimek+ meta yurimek+ ta k+p+ri'k+, yuri tepayeit+a mautahake hupait+ ixuriki't+a. 20Jesús pautaha muwapait+ tak+'mana, ayaka tatsini manyaka tukarik+ makamie, kentiu +kitakai Melquisedec.

Chapter 7

1Ikɨ pat+a Melquisedec, XeÍ Salem kwieyaritsie, Kakaɨyari raye'axe tatsinieya, ke'ane Abraham mukunaquixɨ akunuaku Xeitsixi memekwi'iwakaitsie m+ta imikeri piyetuiri . 2Abraham hatsɨana petɨa diezmo naime piyetuiri. Kentitewa ''Melquisedec'' kanany+neni '' xeií aix+'ane ''. 3Mɨkɨ kwa'ukayaukai, ni kwa'ukateikai ,ni tunuma ,kwuawarexeiyakai, hapaɨa tukari kwayukatsutɨawe hapaɨna kwinat+rieka tukari. Ta'auriemawetse, Kakaɨyari nu'aya hapɨ 'ane, tiwiya xewitɨtɨ tatsini tukari mautiyune.4Xeunieri keraye arɨkakakai ikɨ uki. nuiwari Abraham diezmo yetuá pinite yumamatsie tiyukwinekaitsie 5Mana utikaikamekɨ, Levi niwemama ke'ane meyetuiriyerie tatsinitsixi mehɨkɨtɨni mepexeiya mari'itsika teɨeteri wa diezmo mekuxeɨrienikɨ, Ikɨ kahɨkɨtɨni, wa'iwama, tsepa mɨkɨmexi hapaɨna Abraham waiyarieyatsie memayenexɨa. 6Mɨta a'uriena mutika, Melquisedec, tsepa Abraham nuiwarieya kahɨkɨtɨkai diezmo yumamatsie puhɨi m+ta 'imikeri piyetuiri iya ke'ane kemutayɨki mexeiyakai.7Kwaxuawe tawe'eriyarika kename teɨteri yakɨ mete aye'atɨ aixɨ me'itɨare raye 'axekɨ. 8Yeti 'anekɨ. ukitsi mekwiwawe diezmo yumamatsie mekuhɨwe, mɨta reumietɨ tiuyutaxa kename mɨkɨ uyeika. 9Tiuyɨ hapaɨ, Levi, ke'ane diezmo yumamatsie muhɨi, hapaɨna diezmo yetua Abahamtsie 'utanetɨ, 10Mɨta Levi nuiwaritsie waiyariyaritsie yukanieritɨakai kepauku Melquisedec Abraham mukaxeitsie.11Hikɨta xɨka aixɨ anenike yɨwetɨ tatsinitsie utanetɨ Levítico (iikɨ kekatari mepanakakɨ mari 'itsika yumamatsie mepuhɨi) ¿tita tawari reuyewekakai xewitɨ tatsini ke'ankukenique, Melquisedec, ɨkitsikaya hapaɨ, Mɨta Arón ɨkitsikaya hapaɨ hawaikɨ? 12Kepauku tatsini yupatatsie, Mari 'itsika hapaɨna yuwapá13Iyatsie miemekɨ yetikuniuwa xewitɨ nuiwaritsie mieme, ke'ane kwatita 'uximayatawe niwetaritsie . 14Hikɨta hekɨakamekɨ, kamiemetɨni Juda nuiwarieya mana'ta Ukiyari mutinuiwaxɨ, xewitɨ nuiwari Moisés heiwa yekwa 'utayɨ tatsinitsixitsie wahetsie timieme.15Ketemaitɨka masi hekɨa xɨka akuxi ankukeni xewitɨ tatsini Melquisedec hapaɨ anetɨ. 16Ikɨ yekwatiuyɨ mari'itsika tewi wewiyayatsie mɨkɨ matɨa tatsini, hetsienata miemekɨ puyɨwekaxɨa aixɨ tikatɨakɨ muyekakaitsie. 17Utsika tikuxata hetsiena mieme: ''EKɨ PEHɨ XEWITɨ TATSINI TUKARI MAUTIHANE MELQUISEDEC ɨKITSIKAYAKɨ.''18Putixuawerixɨ imarika ɨkitsika meripai mieme, kwatɨrɨkaɨyekai mɨta kwayɨwekai. 19Mari'itsika aixɨ kwatiuyuri. Yatɨtɨta xuawe huye temautawa+riyanikɨ tukari mautiyune hetsiena miemekɨ tame temauhurare Kakaɨyari hatsɨa.20Mɨta ikɨ yekwatiuyɨ ka'akaxewikaku. Hipatɨ kehate tatsinitsixi me'mayuyeitɨa karakaxewikau. 21Auriena mutika, Ikɨ, Jesús, payuyeitɨa tatsini akaxewimekɨ ke'ane pɨtiutahɨawerie MɨKɨ: ''UKIYARI PEKAXEWIRIYAXɨ MɨTA KWATIWAPA YUMU'UTSIE: 'EKɨ PEHɨKɨ TATSINI TUKARI MAUTIHANE.'''22Yu'umieme Jesús hapaɨna tatsi akaxewiririe aixɨ anemekɨ xewiriyari. 23Auriena utikaikamekɨ, waɨkawa mepakɨka tatsinitsixi, Metikukuwekɨta mekwayɨwaweta meteyeweiyani. 24Auriena mutika, Jesús petikeka tukari mautiyune , Mɨkɨ pexeiya tatsini uximayatsikaya kahau'akamekɨ.25Ya'umieme, mɨkɨ hapaɨna yɨwe wakuwikwestɨani aya'akamekɨ iyamexi kehate memauhurata Kakaɨyari hatsɨa hetsiena meutanetɨ, Tukarikɨ mɨkɨmuyeika waheima nuatɨ. 26Mɨkɨ tatsini manyaka tinakekɨ takɨmana maniukani. Mɨkɨ tatakuri kwatiyupitɨa, ni kwaratɨtɨiyarie, áixɨ 'ane, hautewatɨ kehate tatakuri meteyupitɨa wahatsɨa mɨta 'utewitɨ waɨkawa patɨa keyuri 'akuxi taheima manakayuwitsie.27Mɨkɨ kwareuyahɨwa, tatsinitsixi memanyatei wahapaɨ, tukarikɨ metemawatɨ matɨari yutatakurikɨ 'umaniereketa kiekatari wakɨ. Mɨkɨ heiwa xeikɨa pɨtiuyuri naimetsie miemekɨ, kepauku Yuyatuatsie Yukɨmana. 28Mari'ikitsika warayeitɨwa tatsinitsixi memanyetei 'ukitsi mekate'ukanenewiekame. Mɨta niuki tixewiriyame, nua Mari'itsika 'utɨmana, Nu'aya putaterɨwaxɨ, keane 'aixɨ 'anetɨ mayeitɨarie tukari mautihane.

Chapter 8

1Hik+ta, ik+ yemek+ ke tetekuxata kah+k+t+ni, tame tenexeiyani raya'at+ Tatsini aku kaneuyar+ni tsierieta ta haeimapai muyuawitsie. 2M+k+ kati'uximayaka mekanieretsie santotsixi, aku Sasunime Tabernaculo ta Ukiyari muwewi, tewi hawaik+.3Ke ane tatsini mayeit+are tiyatuat+, yutatuat+ hapa+na yuyatuat+. Yemek+ nerexeiyat+ tixa+t+ neti yatuat+. 4Hik+ta x+ka Cristo ena uyeikanike, M+k+ kwa'ayeit+ariekake tatsini heyeme, anats+ri mekaxuaweka ke ane m+k+ meteyatua mari'itsikatsie kemutaine. 5M+k+ metekuma+wa Tabernaculota, xeik+a +kiekame et+ri hapa+ h+k+ kename raya'at+. Aku Moises hapa+ rah+awaruwakai Kaka+yari pe'imaiyakai ke pauku tabernaculo titewakame tawewienikekaitsie: Kaka+yari mutay+, "P+TEUYURI NAIMEK+ AIX+ TI'ANEMEK+ PETIUXEIYAX+TSIE AKU H+RI MANTITEWITSIE."6Hik+ta Cristo katiyatuiriyarieka ti'uximayakak+ aix+ anemek+. M+k+ts+ karik+ h+k+tini ti'in+n+atame hapa+ pactotsie, timiemetsie ti'anet+ aix+ rehamie. 7X+ka mat+aripai aix+ anet+ pacto hek+akake, hauyewet+ kwa'ayeikanike hutarieka pacto.8Ke pauku Kaka+yari tiukaxeitsie yu kiekaritsie me pauyewekakai, M+k+ painekai: "XENIERENI, TUKARI KANAKAMIENI, TA UKIYARI PAINE, KE PAUKU PACTOTSIE NEWEWIENI HEKWAME ISRAEL KITAYA AKU HAPA+NA JUDA. 9IK+ KWA'AYANI HAPA+ PACTO NEMUWEWI XETEUKARIMA WATSIE NEWARANKUHATSIE NE MAMAK+, MEMUHUNIK+ TEWAPAIT+ EGIPTO KWIEYARITSIE. M+K+ YEMAKWATEKAK+ KENETIKUXATAKAI, NEWARUTIXANE'ERI, KANAINENI TA UKIARI.10IK+ PACTO NEWEWIENI ISRAEL KITANA TUKARI ANYEMIEKAKU, TA UKIYARI KANAINENI: "NEMARI'ITSIKA XEPEXEIYANI YUMU'UTETSIE HAPA+NA NEREU'UT+ANI XE IYARITETSIE. NE NEPAYANI XE KAKA+YARI XEMETA NE KIEKARI XEPAYANI.11M+K+ NI MEKWATETA'+KIT+ANI YU IWAMA WATSIE, NIHAPA+NA YU IWATSIE, HAIT+: 'TA UKIYARI NAKUMAIKA'. MEYUNAIT+ MENETSI HETIMANI, KE ANE TSIMEMUT+T+ HAPA+NA MEMUT+T+. 12NE AIX+ NETIUKA'IYAT+ NE PAYANI KEMENTEKAHUNI X+KA AIX+ KATI'ANENITSIE, NI NEKWA'AYE ERIENI TATAKURI KEMETEYUPIT+AKAI.13Ke pauku maine "HEKWAME", M+k+ri kaniuwewieni meripai mieme pactotsie ni aix+ kati'anet+ hapa+natari m+k+ pauyewexime.

Chapter 9

1Hik+, akuxi mat+ari temakaxewiriyariekai panierekai temeyexeiyanik+ kwiepa uweme xeimeta xiriki. 2Mets+ xewit+ xiriki ukawewiya. Mat+ari kiita, muwa kanierekai katirauit+wame, mexa mana amanet+ pani, muwa p+tiyetewakai tatakuri kwaxuawetsie.3Waritanata hutarieka kiita ixuriki mana pantawiekai, muwa p+tiyetewakai masi tatakuri kwaxuawe. 4Peixeiyakai niwetari utimer+kat+ muwa p+tsi titaiyar+wakai. Hapa+na siere muwa kanierekai ''arca del pacto'' m+k+ nait+ pau oroyakai. Ta+tana kanierekai tek+xi mer+ka+yet+ mana yamanekai pani, Aarón k+yeya aku muta tutuyatax+, siere tetexi raka utset+ aku utsika warakaewiririekai. 5Heimana m+k+ kahunitsie, akeritsixi wicimete anenet+ mana mepenkanakai, me'inat+ yu et+rik+ yu anaatek+, hík+ tekwa y+wawe tepitaxaata naime.6Umaniereta ik+ri aix+ tiuy+ku, tatsinitsixi tukarik+ muwa kiita mananiere makanierekai muwa xirikita muwa mete uximayakai. 7M+ta xeik+a y+wekai tatsini manyaka mautayani kiita Kaka+yari kanieretsie heiwa mieme xei witari anakayeikakai, xuriya pautamawakai yu hetsiemieme hapa+na siere kiekari metamakakai wa'tatakurik+.8M+k+ Espíritu Santo pihek+atax+ huye hamautayani muwa Kaka+yari kanierekaitsie akuxi kwa hek+ariwekai mexi akuxi mat+ari xiriki mayenierekai. 9Ik+ xeik+a h+k+ temaye'eriwanik+ hik+ tukari. Yu hutat+, imikieri siere mawarika aku xeme xemiyatua hik+, m+k+ aix+ kwatiyurieni xe iyaritsie xeme xemeyexeiya. 10M+k+mexi yamey+a mete maawa ikwai siere ti'wame, siere au'eriet+ meteyatuat+. Ik+ yamey+akai waiyaritsie xeik+a timiemekai, m+k+ yatiuy+ mete utimawax+ meripait+ arikeetari munet+arie yuk+ p+ta tetekahuni.11Cristo maukuyeix+a tatsini manyaka payuyeit+a aix+ manyinek+ pu'at+a. M+k+ maukuyeix+a xiriki aix+ anetsie kuy+ane, kwa utawewiyata te+teri mamayak+, m+k+ ana kwiepa kwamieme ana kwawewiya. 12Yatiuy+ kapura ya'ta wakaxi xuriyayak+ kwatiuy+, p+ta Yu xuriyak+, M+k+ mautaha muwa Kaka+yari kanierekaitsie, heiwamieme xeik+a tanaime tahetsie mieme puy+ peka xewiriyax+ ta wikwest+arika kwa hau'axe.13X+ka kapuratsixi ya'ta wakatsixi wa xuriya siere ma utixurimarieni wakaxi yayumaikamek+ iyamexi ke ane tatakuri meteyupit+a, Kaka+yari waranayahapa, wa waiyari ti hauxinike, 14¿Masi wa+kawa tiyurieni Cristo xuriyaya, aku M+k+ Espíritu kwa hau axek+ yuyatua tatakuri kahexeiyat+, ta iyari puta hauxi tatakuri teteyupit+akaik+ p+ta Kaka+yari temayexeiyani? 15Ya anyinemek+, M+k+ h+k+ taheima muta'nua tatsi akaxewiriri hekwamek+. Ya anyinemek+, xewit+ri m+kiriya mana muyuhayawax+, warakux+nak+ yu tatakuritsie iyamexi ke ane mat+ari mamakaxewiriyariekai, iyamexi ke ane mamuta h+awerie yu mamatsie memih+ni m+k+ xewiriyar+ka imikieri kwax+we.16Meta kewa mekaniere xewiriyarika xapa, tewi m+y+u mitawewiekai, p+tiy+ni mana kemutainekai. 17P+reuyewetse m+k+ xewiriyarika xapa heitseriemek+ yatiy+ni kepauku m+k+ tewi m+ni, x+ka akuxi ayeniereni m+k+ tewi kway+we yatiy+ni xepa hepa+sta.18M+ta yakwatiuy+ mat+ari mamakaxewiriyariekai xuriyak+ kwatiuy+kai. 19Kepauku Moisés naime mari'itsika wayatuiri kiekari metamakakai, xuriya putiha iya xuriyaya pixeru, kapuratsixi ukitsi, haak+, kwiemuxa xureme, kwiemuxak+ waruti +yax+ yu hutame; siere xapa siere kiekari metamakakai. 20Umaniereta p+putay+: ''IK+ H+K+ XURIYA XEMAKAXEWIRIYARIE KAKA+YARI P+TIN+'A XEME XEHEPA+STA.''21Yaxeik+ata, m+k+ tiuxurima xirikita hapa+na siere muwa tiyepikai xak+r+te tiyu kumauwakai uximayatsikatsie. 22Mari'itsikatsie hakunena, kasi nait+ titi itiwakai xuriyak+. X+ka xuriya ka uta x+riyani taheiama kwa titanuit+re.23Ya umieme, p+reuyewekakai ana yati ane hapa+nata siere p+re aneni taheima reti itiyani me ti mawarieme m+k+ tewaxi. Ya umieme, ta heima timieme p+reuyewetse titi itiyani mawarikak+ masi aix+ ti anenemek+. 24Mets+ Cristo ka hautaha Kaka+yari kanieretsie mamatek+ utawewiyaka, m+k+ h+k+ xeik+a ikiyari aku iya ti'yuri. Ta'aurie mawetse M+k+ pautaha taheima hik+ yu hek+atake Kaka+yari h+xie ta hetsie mieme.25M+k+ mana kwa hant+a wa+kamex+a yuyatuanike, aku tatsini manyaka y+ane hapa+, m+k+ mautahake Kaka+yari kanieretsie xei witari ankayeikaku xeutamawa xuriyak+ hípame wa hepa+sta. 26X+ka p+ti anenike, ya umieme p+reuyewekakaku M+k+ wa+kawa mex+a tikwinekekai kwie mutawewiyapai. Hík+ta, haiwa mieme xeik+a p+reuyewetse kwinat+rieka, p+hek+atsie tatakuri watemaukah+akak+ M+k+ mawari mayuyeit+ak+ yuyatuak+.27Yu xexuit+ te+teri wahepa+sta p+ti ane kename heiwamieme xeik+a mekwini umaniereta mapantax+riyani. 28Hapa+na siere, Cristo, heiwa mieme xeik+a p+ti mawarie tatakuri mauku yeit+anik+ yunaime wahetsie, hutariekata yuhek+ataatsie, tawari kwakuy+aneni yuyatuanike, p+ta iyaa ke ane wikwest+arika memexeiya memitakwewie mawa ut+.

Chapter 10

1Karik+ts+ mari'itsika h+k+t+ni et+ri hapa+ tita rehamie, ni kenti'ane tixuawet+ ti'anet+ m+k+mexi. Kehate Kaka+yari hats+a meya'axe, heyem+ me anenet+ pareku mekwa'ak+ne yuk+manak+ metekahut+ metewayah+awekaku tatsinitsixi xeiwitari hautineikakaku. 2¿Yuk+ any+nemek+ metemawat+, ni kwa'akax+wekaku memiyatuayanik+, yeti'anet+ yunenewiwamete, xika m+k+ me utiyeit+arieni heiwak+ hapa+na naimek+, yu nenewiwamete, m+k+ ni tatakuritsie mekwa haux+riwanike. 3Hik+ta tetemawat+ tatakurik+ xeiwitari anyeyeikakaku tepaye'eriwa. 4Ts+'aku kway+we wakatsixi waxuriya tsipuri ukitsi ta tatakuri memaukuyeit+ani.5Ke paukuts+ aku Cristo kwiepa nuatsie, m+k+ mutay+: "AKU MAWARIKA KWA'AT+A NI NENEWIERI EK+ PERAUYAH+AKAI. PA+TA EK+ AKU TITA WAIYARI H+K+ PENITIYATUIRIENI. 6TSEPA NENEWIYA NAIME TAT+KAIME METE MAWAT+KAIT+ TATAKURIK+, AIX+ PETI'IYAMAT+. 7Neta ya pauku neputay+: 'NEUXEI, ANANEPUYEIKA KEPEREUYAH+WA PA+NETIKAMIENIK+, KENREUKU'UXA NEHETSIEK+ XAPATE KURUMAWIMETSIE."8Mat+ari M+k+ p+putay+: KATIH+K+ MAWARIKA HAPA+NA METE MAWA AKU TITYAIYARIE, AKU MAWARIKA MEWEWIE EK+ TATAKURI PETIU APIT+AK+. NI AIX+ PAKWATIU AMA YAMAYINE HEPA+STA.'' Ik+ maawarika aku xemiyatua mari'itsika kenreukun+ ak+. 9Umaniereta M+k+ p+putay+: ''NEUNIERI, ANA NEKANIERE YENETIKAYANI EK+ KEPEREUYAH+WA.'' M+k+ mat+ari kexeny+akai M+k+ pikumawiriyax+ hík+tari p+ta xeimetsie tatsi akaxewiriri. 10Ik+ yatiuy+ku tame taheima tiutanuit+rix+, M+k+ yuyatuaku yuwaiyari yatuaku Jesuscristo, heiwamieme xeik+a teyu naimetsie.11Xeitaparieta, tatsinitsixi mete uximaya mapanku'uwe tukari mankayeika Kaka+yari mata uximayatake. M+k+ piyatua yaxeik+a anenek+ mawarika, m+k+ta makwa y+wawe tatakuri mamaukuyeit+ani. 12Umaniereta, Cristo mawarika ayuyeit+aka yuyatua tatakurik+ tukari mautiyune; M+k+ Kaka+yari tserietana putiya. 13M+k+ pitakwewie kepauri ke ane memeka heka het+ana metiyaxe. 14M+ta M+k+ yuyatuaku uyumawaku M+k+ aix+ wayurie tukari mautiyune iya ke aneri waheima tiutanuit+rix+.15M+k+ Espíritu Santo siere tame p+tarah+aewe.M+ta mat+ari M+k+ p+putay+: ''IK+ 16H+K+ XEWIRIYARIKA NE WAHEPA+STA NEMITIPINI UXA'A WARIE MAKAMIE, UKIYARI P+PAINE. NE MARI'ITSIKA WA IYARITSIE NEPIKUHAYAWA, HAPA+NA SIERE WA MU'UTSIE NEPEKA UT+ANI.17TAWARIRI NEKWA EYE'ERIENI XE TATAKURI HAPA+NA TSIXETEKAK+'K+.'' 18Hík+ta, kewari tetehauyah+wiyarie tame, kwahauyewetseri xeime mawarika teyatuaka tatakuruk+.19Ya umieme, iwamarixi, tame sasuni tete'erie kename tehautahax+ani kewa Kaka+yari mekaniere Jesús xuriyayak+. 20Ik+ huye h+k+ hekwa mayeniere M+k+ peiyepi tame tahepa+sta aku iya ixurikitsie hakunena, ik+ p+ anyit+ manyine yu waiyarik+. 21M+ta siere temeixeiya Tatsini Manyaka Kaka+yari kiena, 22h+xiena teti'uni ta iyari sasunimek+ sasuni tete'eriet+, teheixeiyat+ ta iyaritsie aix+ aneme tsitekateyukuh+awet+ siere ta waiyari tehauxinat+ haa aix+ anemek+.23Hapa+na siere, tepakaw+ka, heitseriekamek+ yate hait+kait+ keteteku'eriwa sasunimek+, teka utimamawet+, mets+ Kaka+yari, aku tatsi akaxewiririe, kwatati'itaiya. 24P+teketeku'eriwani hípame wamat+a tekeyu wa+riyani nake'eriyaritsie hapa+na aix+ teketekahuni. 25Tekwate hayawani temuyukuxexe+riwa tanait+, hípat+ mey+a hapa+ tekwa aneni. P+'ta, tekeyu wa+riyani hípame wamat+a masi wa+kawa, m+ta masi wa+kawa, mets+ri kanakamieni tukari maya ani kepauku mamie Kaka+yari.26X+ka tame yaxeik+a tatakuri teyupit+aka, ariri tamamatsie te'ih+ka aix+ mayine ti'sasuni, m+k+ mawarika tatakuritsie tixa+t+ kwarayeika. 27Heimana p+ta, xuawe xeik+a maarika temantax+riyani siere hax+a tai hapa+ anet+ aku wara'iwa ke ane Kaka+yari mamaka heka.28Iyaa ke ane kwa itanake'eri Moisés mari'itsikaya m+ni nenimayatsika kahexeiyat+ yu hutame yata yuhaikame waniuki h+xie. 29¿Kepa+meme masi kastiku pit+arieni xeme kexete ku'eriwa aku Kak+yari Nu'aya heimana tuitineiku, aku yu xuriyak+ tatsi akaxewiriri m+ta memeyeit+a karaya ar+kame, m+k+ xuriya aku M+k+ aix+ mu'it+arie, siere mutatierie Espíritu aku imikieri?30Mets+ te'ixexeiya aku Ke ane p+mutay+: ''TA'AURIE HARAYU H+WIRIENI NENETIPINI; NE NERANEKATUANI.'' Tawarita hekwamek+: ''M+K+ TA UKIYARI YU KIEKARI WARAKA XEWIRIRIENI.'' 31¡Wa+kawa payeika mariwet+ Kaka+yari mayeniere mamayatsie teyu hayawa!32M+ta xa'eriwani tukari maukayune, akuri xeme xete uta +kit+arieku, aku xete unewi wa+kawa xete ukwinit+arietsie. 33Xeme p+xete anyak+ te+teri wah+r+pa xemutatierie xete ukwinit+arie, m+ta xemuy+n+i iyaamexi wamat+a aku wa+kawa mete ukwinit+arie. 34M+ta xeme xewarutinenimayatax+ iyaamexi aku kaxariyari mamaya ukai, m+ta xemitanake'eri xeyutemamawiet+ tita xepini tih+k+t+kai. Xete akumaikai xeme kename masi aix+ aneme yumamatsie xeh+nikekai tukari mautiyune.35Ya umieme xatsita xekwa heikah+pani sasuni xete'erie, m+ta p+xe anet+ wa+kawa xeteyatuiriyarieni. 36M+ta xeme xepeiyah+wa xeyunewani, aku yu mamatsie xemih+nik+ tita Kaka+yari xeraka xewiriri, akuri yexete kak+ney+ M+k+ kenreuyah+wa. 37''META YAREUTEWIKAKU ECTSIWA, IYAÁ KE ANE NUANI, YATIY+NI NUANI, M+TARI KWAREUTERE.38KE ANE AIX+ TIKAMIE PUYEIKANI SASUNI TI ERIEK+. X+KATA M+KA YU KUTA UKENI, NE AIX+ NEKWATITI ERIENI HEPA+STANA.'' 39M+ta tame tekwah+k+ aku yukuta manuani m+ta yutsewiximani. P+ta, tame teh+k+t+ni sasuni mete'erie yu k+p+ri mama iwak+.

Chapter 11

1Hik+ta, sasuni eriya kaka+yaritsie kanany+neni pe'akaxewit+ sasuni peti'eriet+ kename peteyatuiriyarieni tita petehauta kuewie, m+ta pe'aka xewit+ kename peniere kem+tiy+ni. 2m+ta ya'umiemek+ ta'tutuma mekaniu pit+arieni sasuni mete'uta erik+. 3sasuni tete'eriek+ tame tepeikamait+yeika kename kaka+yari kwie utawewiya paleku tiuyuri, m+ta tita tetexeiya tiutiwewiya katiyuhek+akamek+.4m+ta Abel sasuni ti'eriet+ mawari aix+ aneme yetuak+ kaka+yari h+tsie nike Caín, m+ta m+k+ kaka+yari aix+ katini xeirieni. m+ta kaka+yari h+xie aix+ katiniu hek+are mawarieya kaninakire, m+ta sasuni tiuta erik+. Abel akuxi kananiukani tsepa mum+.5M+tari Enoc sasuni tiuta erik+ kaka+yaritsie , kaka+yari peiwit+ ta'heima yuawitsie Enoc titewakai kwa'um+, m+k+ kwa'ukaxeiyarie kaka+yari menkuwit+k+. mexita m+k+ ka'ankuwit+kiewet+, m+k+ pa+ tiuxatat+ya kename m+k+ kaka+yari kereuyah+wa paim+ tikat+a. 6Hik+ta, sasuni katieriet+ kwa y+we kaka+yari h+xie aix+ tikayani. pa+ reuyewetse tsepa ke'anet+ kaka+yari h+xie mayene, sasuni keteuta'eri kename kaka+yari ayeniere m+ta kename imik+eri wayatuirie ke'ane memiwaut+we.7Noe sasuni tiuta erik+, kaka+yeri kanita ni'ani wa+kawa tiy+nikekaik+, m+k+ wa+kawa kaka+yari raya at+akai kanuwa mutawewitsie yu' t+riyama wakuwikweist+anik+.m+k+ta yetikat+ak+, m+k+ kwiepa mentama tsimete it+t+a kawareuyeh+ani m+ta katiumamat+arieni aix+ ti'ane tita sasunitsie aix+ rany+ne.8Abraham sasuni tiuta erik+, kepauka muta h+awarietsie, man'enaxi m+ta met+a kewa imikieri mamat+arika meyatuiriyarienikekaitsie. met+a, kewa meyakai karakummait+. 9sasuni tiuta erik+ kaka+yari'tsie m+k+ tewa kiekame hapa+, kwie xewiriyerika yatuiri'tsie kaniukateit+ni wapait+ kiekamet+ni hapa+.m+k+ payakatei ixuriki kiyarita payekatei Isaac m+ta Jacob wahapa+, m+ki siere yaxeikei imikieri wa'hetsie timiemet+ka+. 10M+ta Abraham iya kiekari pauta tawewiekai, iya aku ke'ane kaka+yari y+k+mana a+x+ kuyurienikekai m+ta mitawewienikekai.11Sasuni tiuta erik+, tsepa Sara ya'anekai kaniwewekai, m+ta Abraham yetuiriyarie y+wet+ mayani nunutsi tawewieni. ik+ yatiuy+ tsepa Abraham ukiratsit+kai, m+k+ sasuni tiuta'eri meta tikat+a iya h+tsie ke'ane mi xewiririekai kename pa+ tiy+nikekai. 12m+ta yaxeik+a, ik+ uki yuxewit+ hepa+sta, iya ke'ane casi mum+kikai t+ma , meniuti n+iwa iyamexi ke'ane meh+k+t+kai XIRAWETSIXI WA'HAPA+ TA'HEIMA YUAWITSIE MEYU WA+KAWAT+ M+TA XIEKARI KEM+NENE HARAMARA TETSITA MIEME HAPA+, MEKATU IN+ATSI+AT+.13Ik+ nait+ teuteri memukwi sasuni mete heriet+ kaka+rari kemutiwaruta h+awekai xewiriyarika hepa+sta ,tsepa m+k+mexi xewiriyarika mekayetuiriyarie, me'i xeiyaka m+ta me'ita h+aweka tewapait+, yemete'utanake'eri kename m+k+mexi tewa kiekatari meh+k+t+kai. 14M+ta m+k+mexi wa+kawa metekuxata memayu hek+k+ata kename m+k+mexi yu'kiekaritsie mehanuax+ani.15X+kate m+k+mexi me'uyuti iyarit+anike kiekari hepa+sta kewa memeyak+, m+k+ mey+wekax+anikekai memanuax+ani,. 16m+tari yeti'ane, m+k+mexi pa+meteyukuh+awe kename kiekari aix+ aneme mehauyeh+wa, ik+ kah+k+t+ni, kiekari yuawi taheima. m+ta , kaka+yari kwahauyu tewiya kaka+yari rah+awar+wak+, m+k+ta kiekari aix+ pukuyuri wa'hetsie mieme.17M+ta Abraham sasuni tiuta erik+, kepauka muta in+atsie'tsie, Isaac kaniyexata. m+k+ xeik+a nunutsi kaniuh+ni ke'ane kak+yari yetuiri, ke'ane xewiriyarika yetuiriyariekai. 18iya Abraham kah+k+t+ni ke'ane pa+ tiuta h+awarie: '' WA+KAWA KATIY+M+K+ ISSAC N+IWARIEYATSIE'' 19Abraham puyuti iyarit+a kename kaka+yari y+wekai Isaac mukuwikweist+ani m+kiriyatsie, sasuni yu'eriyak+ Abraham yu'niwe kaniuku wikweist+ani, m+ta pa+'any+t+ pany+ne Isaac m+k+riyatsie kaka+yari peyaha, m+ta tawarie Abraham yu'niwe yumamatsie pih+i.20M+ta siere sasuni tiuta erik+, iya rakamie hepa+sta, m+ta Isaac imikieri Jacob meta Esau wayatuirik+. 21Sasuni ti'eriet+ Jacob, kepauka m+k+ yem+m+nekai'tsie, emikieri wayatuiri meyu xesuime Jose' niwemama. Jacob kaka+yari payexeiyakai, anakatuxit+ yu pastunitsie akawiet+. 22Sasuni ti 'eriet+ José, kepauka yem+m+nekaitsie, katiniuta xata iya Israelita'tsixi wahepa+sta Egipto memayek+ne m+k+ta yu'kiekari tiuta +kit+a kepa+ umeteya metet+nikekai kepauka Egipto memaye'k+nekekaitsie.23Sasuni tiuta erik+ Moisés, kepauka muti n+iwax+tsie, yeyeumama meniti awieta haika metsayari m+ta memunierix+k+ kename nunutsi witsi anet+ h+k+t+kai. m+k+ mekwauti mama rey hepa+sta. 24Sasuni tiutaerik+ Moisés, arikeri utewit+, yekwatiuta nakeri faraón nu'aya uka niweya h+k+t+ni. 25+ta pa+ta, m+k+ iyarieya yakaniuy+ni tiuka kukuineni kaka+yari kiekarieya hamat+a, tsitikamiekake tatakuri hepa+sta 26M+k+ puyuti h+awix+ kename aix+ any+nekai tsepa tiukwinit+aire Cristo hamat+a umiet+ ke iya Egipto tuminieyak+ aix+ petikwat+ hexeiya. m+k+ xeik+a yu +wiyekai imik+eritsie.27Sasuni tiuta erik+ Moisés kaneyani Egipto. rey hax+aya kwa'utitexi m+ta tiunewik+ iya xeiyani hapa+ ke'ane kayuhek+a. 28Sasuni tiuta erik+ m+ta m+k+ pascua muti'uta+ m+ta itupari muti ut+a xuriyak+ m+ta m+ki akeriyari ukitsi memenyetei kawarukwinik+.29Yuri mete'erietɨ mɨkɨmexi haramaraxuretsie memankɨ wa'atɨ tiuwaki hapaɨ. Mɨta Egipto kekatari memankɨnekekaitsie, mɨkɨmexi meputikwaiya. 30Yurimete'eriekaikɨ Jerico tekiyari pakainetɨya, Atahutamexa mehanakunexɨaku 31Rahab yewa yuri ti'eriekaikɨ kwa'umɨ iyamexi wahamatia kehate mekwa'an'enana, m+k+ warankwewikɨ aixɨ anemekɨ hupamete .32¿Ketawari masi ne nehaineni? Tukari netsehauyehɨatɨ kanayeimɨkɨ netaniunikɨ Gedon hetsie miemekɨ, Brac, Sansón, Jefté, David, Samuel mɨta temaikate wahetsie mieme. 33Yuri mete'eriekaikɨ mɨkɨmexi mewara'iwaxɨ reinos, Aixɨ metekakɨ mɨta yumamatsie mepuhɨi promesas. Mɨkɨmexi mekwa'upitɨa mayetsi wateta, 34Meputɨ tai tɨrɨkariyaya, meputawikwei kutsira mataxikakaunikɨ. Herie mepanexɨa kwiniyakɨ, Metɨrɨkawitɨ mepakɨ tiwayukwinetsie Mɨta tewatari xutarutsixi mewara 'iwaxɨ.35Ukarawetsixi yumamatsie mewaruhɨi memukikai me 'antanieritɨarieku. hipatɨ kastigu metehɨnikɨ mekwa'upitɨarie, metixɨnekɨ mɨkɨmexi mete'unakistɨa memantaneniere. 36Hipatɨ meputa'inɨatsie nanaimarikakɨ mɨta metiweiwatɨ, Mɨta karenakɨ me'akuwɨwɨtɨriwatɨ, Mita me'antaxɨriwatɨ 37Mɨkɨmexi meputitua xietetekɨ. Hixɨapa mepuxitekexɨa, Mepukwi'iwaxɨ kutsirakɨ. muxatsi wanawiyari mete'akapitɨ mepu'uwakai meta kapura. Hawarimeteyɨakai, menanaimarieka. 38kwietama pɨkwareuyewekakai mamemu'uwani. Mɨkɨmexi mepu'uwakai tiumawitsie, Hɨrimutsie, Terɨta mɨta xawata kwieta.39Tsepatɨnike mɨkɨ teɨteri memuta 'inɨatsie Kakaɨyari'tsie yuyuri mete'uta'erikɨ. mɨkɨmexi rakaxewime mekwate'ankwewi . 40Mɨta Kakaɨyari meyahɨa 'aixɨ 'aneme ta'hetsie mieme, ta'kɨmanakɨ, mɨkɨ 'aixɨ me'anenetɨ mekwa'ayeitɨarienikekai.

Chapter 12

1Ya umieme, texeiyarie ta'aurie mamu uwa metatsi xeiya iwamarixi, watepih+aka tita tatiukuhapana hapa+na titak+ tatakuri teteyupit+a. Tepu nautsar+meni tewa'ut+ ik+ nautsari ta h+xie kaniere. 2Tepiku eniwani tepi enieka Jesús, M+k+ aku h+k+ tatsi xeiya aix+ tatsi yurie sasuni tete'erietsie. Temawiya muxeiyast+ariek+, kuruxi pu'neewi, tewiyarika wahaun+'at+, m+ta Kaka+yari aurie tserieta putiya uwenieyatsie. 3Ya umieme xeku eriwani Hetsiena, Iya ke ane tiukwinix+ tahetsie mieme Yu waiyaritsie kukuiniya miti'pi, xeme xekwa u'uxenik+ yu iyaritsie siere xeka ukunuax+anik+.4Xeme kuxi wairiyarika xekwa yupit+awawe xekwa yutikwiwawe tatakuri hepa+sta xekwayu xurist+awe. 5M+ta xeme xetehat+maiyax+ tukari xepit+a xeniwemamak+: ''NENIWE, YETEWIMEK+ PAKWA AKUH+AWENI UKIYARI METSI HAATE'AK+ NI PAKWA UXENI KEPAUKU PATATIERIENITSIE. 6METS+ M+K+ UKIYARI XETATIENI YUNAIME KE ANE WAREUYAH+WA, M+TA M+K+ KASTIKU WAPIT+A YUNAIME KE ANE YU MAMATSIE WAH+.''7Xenewieka m+k+ kukuiniya kastiku hapa+. Kaka+yari xeme p+xeti +wiya yuniwema wahapa+. M+ta, ¿ke ane niwetsiekame yu yau pate'a? 8X+kata xeme xekahatieriwani, aku yunait+ te+teri p+mete u'hu, xemets+ xekane maaremama xekaneniwemama.9Mexita akuxi, taame ta yeyeuma tewarexeiyakai ana kwiepa metatsi hate'akai, m+ta taame tewa texiekai. ¿P+kati anenikeyu temei eniekake masi wa+kawa ta Yau m+ta temu uwanikeyu? 10Mets+ yu mamak+ ta yeyeuma mata niutiwani echiwa xeik+a xei tukari, ke hapa+ m+k+ meteku eriwakai kename aix+ ranyine. Xeitapata p+ta, Kaka+yari yatatsi yuriene tame aix+ tete u'iyarinik+ hamat+ana temeiti manik+ tatakuri kwahexeiya. 11Tierika aix+ kwamaya hamuta tierienitsie, wa+kawa tiyukukuine. Umaniereta, m+k+ ut+mana aix+ hatiuyumani uxipiya haputi xuawit+ani iya siere wahepa+sta ke ane mete uta'+kit+arie tierikak+.12Ya umieme yu mama'te kaw+ xet+r+kariyani yu teuri siere kwat+r+r+kawi aku. 13Xeu huyetar+meni heitserie xe ketate muyak+netsie, ke ane +kam+ri kwa atiwautseni p+ta aix+ it+arieka.14Xeuweiyani uxipiya yu naime wahepa+sta, hapa+na siere tatakuri xekwa pit+aka x+ka p+xe aneni Yu Ukiyari xekwa xeiya. 15Xeyu +wiyani kataku xewit+ Kaka+yari imiekierieya heiyah+aka, kataku nána utineni xe iyaritsie m+ta wa+kawa tsiti aneme titiwiwieni, kataku yuwa+kawat+ ya anyinemek+ mete utikwikwine. 16Xeyu +wiyani kataku xuaweni ukari temawiyarika Esaú kemuy+ hapa+ xekwa aneni, xei xak+r+yarik+ ikwai tiu paatax+ yu imikieri mat+ari nuiwakaik+. 17M+ta xete akumate umaniere, kepauku yu imikieri yu mamatsie h+nikekai, m+k+ kwa utanake'eriwax+, mets+ kakanika xeika yuti iyarit+ani, tsepa t+t+ hatsuat+ miwaukai.18Mets+ xeme xekwa ayeix+a ana'i h+rimutsietsie kway+we aku kumay+iyani, h+rimutsie tai h+k+ antiteteret+, uy+xa+yet+, utimer+kat+ wa+kawa. 19Xeme xekwa hayeix+a awa xeku eniet+wet+, ni nuiki iya ke ane memi enie memiwawa tawari niukik+ makwa hah+awer+wani. 20Mets+ m+k+mexi maka inewi kehapa+ mete un+'ariekai: ''X+KA XEWIT+ TÉWA YAUTANAKA HIRIMUTSI UKUMAY+ANIKE, P+KETI ANENI KE ANAYATUAXIET+YANI.'' 21Wa+kawa mariika pat+a ik+ Moisés yatui nierit+arie: ''NEPAU'MA NEPU Y+Y+AKA''22Hetsiena mieme, xeme xeh+k+ h+ri Sión siere kiekari Kaka+yari mayeniere kaniere, Jerusalén taheimama mieme, siere akeritsixi makayu in+arit+ wiesta mewewiet+. 23Xeme xeh+k+ xeyu xe+rie mat+ari nuiwakate xemaka ut+arie taheima. Xepu ax+a Kaka+yari aix+ rakayuruwa yu naime watsie, siere k+p+ri makanieretsie aix+ mete u'iyari aku aix+ memuti it+arie. 24Xeme Jesús hats+a xemu ax+a, M+k+ H+k+ taheima nunuwame aku hekwame temakaxewiriyarie, aku siere xuriyak+ tiuxurimarie masi aix+ ane ke akuxi Abel tiuxurimak+.25Xeunieri xeme waxekwa heikah+aka iya ke ane xehah+awe. X+ka m+k+mexi maka uyuta'una kepauku wamemeikah+a iya ke ane mamutatieriekai kwiepa metaama, tameta masi tekwa y+wekax+ani temuyuti awieta, x+ka tehautéware Iyaa ke ane tatsi hatee'a taheima pai kanieret+. 26Heiwa mieme yu niukik+ kwie putayuit+a. Hík+ta hik+ tatsi akaxewiririe p+hait+: ''TAWARI HAIWA MIEME, NE, KWIE XEIK+A NEKWATA YUIT+ANI, HAPA+NA SIERE TAHEIMA TAMA.''27Ik+ niuki: ''HEIWA MIEME TAWARI'', p+ anyit+ panyine kuyuit+arieni pini tita tiyuawawe, p+ anyit+ panyine, aku pini tita tiutiwewiya, aku tita pini kwatiyuit+ariewawe rayeneniereni. 28Ya umieme, yu mamatsie ih+t+ xeime reino kway+we aku kuyuit+arieni, panpayusi xeutiyuaneni m+ta pa+m+ te utiyuat+ Kaka+yari tepayexeiyani teheitexiet+ siere tehaumamat+. 29Mets+ ta Kaka+yari kah+k+t+ni tai tiyutaiyame.

Chapter 13

1Xeketene pit+aka nake'eriyarie kexuaweni xetsata. 2Xekwuate hat+mamaiyani iwawatamete'k+ xewarankwe wieka. Karik+ m+k+tsie, hipat+ mewarankwuewieni akeritsix+ mekate akumait+.3Xeke newaraya eriwani kaxariyari memaya'u, wa'at+ xeme xete akuw+ siere wahamat+a. Xeke newaraya eriwani iya aku memukananaimarie, wa'at+ xeme siere xeteh+k+ xetekwuinit+arie xe waiyari'tsie. 4Memuyuw+t+k+ mekewatexieka timaiwe hapa+ yunait+. Wa uta memuyuwit+k+ aix+ ke aneni, M+k+ Kaka+yari warantax+rieni ke ane te+teri tsimetey+a tsirany+nemek+ meta siere yewa'xi siere karayunitsix+5P+xekwuateka hun+ wa'at+ tumini kunie xete hau nake'erie hapa+. xekene yutemamawieka tita xetehauxeiyak+, Kaka+yari yuk+mana kaniutay+ni: NEKWA METSI HAYAWA NI NEKUA METSIKU EIRIENI.'' 6Tekeyutemamawieka tey+wawet+ temak+ne: '' UKIYARI NESPAREWIWAME; NE KWUA HAUMARI. KETS+ NE NETSIYURIENI TEWI?''7Xekenewara ye'eriwana mexe ahana, ke'ane aku iya Kaka+yari niuki mexetsi utaxat+a, xeke'na eriwani aix+ ranayeneika kexente kahu. Xekene +keni yuri kemente erie. 8Jesucristo yaxeik+a kanih+k+t+ni takai mieme meta siere hik+ meta siere tukari makamie.9Xekwa a x+riyat+weni hau'eriet+ y+k+ ti anenemek+ ik+t+arika katiyumain+akame. Aix+ ane iyari yut+r+kariyani nenimayats+ka'tsie, hawa+k+ iyak+ ikwai kemeteyuku h+awe kwuati waparewie ke'ane iya k+mana memu'uwa. 10Tepexeiya niwetari muwa tiyepine kwuay+we muwa xiriki'ta hatutikwani. 11M+k+ waxuriya tewaxi, memawarie tatakurik+, kaniu'at+ariwani maku'santoyatsie, mexita wa waiyari taiyarie takwua kiekaripa.12Pa+m+ta yaxeik+a, Jesús tiukwinix+ kiekari'ta takwua itupari manya axe, wa santificar+wani'k+ kiekatari Yu xuriyak+. 13Tekeneuhuni, m+ta, M+k+ hats+a takwua kiekarita, teyutatuat+ M+k+ hapa+ kentiu tewin+arie. 14Tekwa hexeiya kiekari tukari yurieweme ana'i. Ya umieme, tepiwaut+we kiekari makamie.15M+k+'K+, m+ta , tekeyatuaka tukarik+ mawari Kaka+ayari tetekwit+at+, kwikari kah+k+t+ni ikwuaxi tenie hayaneika kunie raya ar+kame mayeit+a Kentitewa. 16Metasiere tekwuata hat+t+maiyani aix+ teteka huni metasiere teyuparewiet+, m+k+ mawari h+k+ mik+ta wa+kawa pinakie Kaka+yari. 17Xekeneu enanaka metasiere xewa eniet+ mexe ahana, m+k+ karik+ meh+ka xe k+p+ri, m+k+ yememetiy+ni kementeka'k+ xek+mana kuinat+rieka. Xekenewa enieka mexe ahapana m+k+ meyutemamawiet+ mete'ta uximayata mekahauyu heiweriet+. aix+ kwuaxetiyurieni xikate tsiti aneni.18Tahetsie mieme xeyunenewiet+, yuri tepayeit+a kename aix+ teteyuku h+awe, meta p+tete hauya h+wa aix+ tetekahuni tinaimetsie. 19Ne nexetsi hauwairirie p+xetekahuni wa+kawamek+, nemayenenik+ yapauku xehats+a.20Hik+, Kaka+yari keyatuaka uxipiya, m+k+ aku mankuke mikite watsata wa +wiyame muxatsi, ta Ukiyari Jesús, yu xuriyak+ mekaxewiriyax+ kahau'ar+kame, 21aix+ xetsi utiyuri xey+wawet+ xemak+ne yexetekak+ne Kenreuna ke'erie. M+k+ ta hetsie ke uyuhek+ata tita aix+ ti'ane M+k+ tita tinake, Jesucristo'tsie, M+k+ kunie raya at+ ke ayeit+arieka tukari makamie meta siere tukari'k+. P+ke aneni.22Hik+'ta nexetsi hauwa+ririe, ne iwama, xekene enieka niuki mari'istika nexetsi aka utsiri yetewimek+. 23Xeketena kumaika ta iwa Timoteo kane wayayepiyani kaxariyari'ta, m+k+ mat+a nexetsi ha ix+ariemie xikate yapauku henuani.24Teiwari keware h+ka iya yunaime mexetsi ahana meta yunait+ santos. Italia'tari mexetsi ha h+awe. 25Nenimayatsika xehetsie ke kaniereni.

James

Chapter 1

1Santiago, Kakaɨ yari Ukiyari Jesúcristo nɨ arieya, 12 nuiwariyari mentama kuiepa, waɨ ritsika. 2Meyu'temamawiekame xenewarayeitɨ aka, aku ne iwamarixi xekeneku'eriwani waɨ kawamwame'tsie yɨ kɨ ti'anetsie meta tsiti'anetsie, 3Rakumaitɨ ri kename uta'inɨ atsiekai kename sasúnikɨ kahetineikakai.4Xekeneupitɨ a tɨ rɨ kariya kentiyurieni, xemayaxɨ rienikɨ naimekɨ aixɨ xe anenetɨ , tixaɨ tɨ kaxereuya hɨ atɨ . 5Yata xɨ kate xeme xewitɨ timaiwetɨ hauyeimɨ kɨ ni, ke itawauni Kakaɨ yari hatsia mɨ kɨ piyatua, karaukweriekamekɨ kareiwawierietɨ tsepa ke ane, mɨ ta mɨ kɨ piyatuirieni.6Mɨ ta xetene wauka sasuni xete´erietɨ , xekate tawe´erietɨ , mɨ ta ke ane tita tawe´erieni pɨ tiuyumatsikɨ re haramara yuarika hapɨ , kuhanienetɨ ekakɨ huta hautahɨ iwatɨ . 7Mɨ kɨ tewi pɨ kwa tiku eriwani kename tiyatuiriyarieni tita titawawiri yu ukiyari; 8mɨ kɨ tewi kahɨ kɨ tɨ ni aixɨ kwa reuyumate, paleku kwa atiwe naimetsie yu huyeta.9Mɨ kɨ xewitɨ iwamari tixaɨ kwarexeiya ke hauyu ɨ ka ketewa kawekɨ , 10mexita xewitɨ iwamari tuminikame yuwe erikatsie mɨ kɨ mɨ ni, tutu hapɨ yauta mieme. 11Tau hanatineikatsie xikamekɨ kateteke, mɨ ta tutu patiweni kentitemaikɨ kai mɨ ni. Paɨ mɨ tasiere, teɨ teri tuminkate mekumawire tsepa kemete uyuriekai.12Aixɨ ke itɨ arieka uki tinewieni inɨ atsikatsie, mɨ ta uranieri anyayayu inɨ atsika, mɨ kɨ yatuiriyarieni kurɨ na miemetsie tukari kwua xɨ we, mɨ kɨ tiyatuiriyarieni tiyu iwakame mɨ kɨ ke ane waɨ kawa memauyahɨ wa Kakaɨ yari. 13Xewitɨ pɨ kwa haineni kepauku ta inɨ atsieni: ¨ikɨ inɨ atsika Kakaɨ yari peiyanɨ ´a¨ Mɨ kɨ Kakaɨ yari inɨ atsika tsiti aneme kwatiyatua, mɨ kɨ ta Kakaɨ yari yu kɨ mana xeime kwata inɨ ata.14Yuxexuitɨ teɨ teri me inɨ atsietɨ we yukɨ mana tsi meteyuku hɨ awetɨ ya umieme memi wahana yu hatsɨ a. 15Mɨ ta uranieri, tsiti aneme hatiyuku hɨ aweni mita pakayarɨ ni, mɨ ta tatakuri tinɨ iwa, uranierita taweretsie tatakuri paleku, mɨ kiriya payeika. 16Xekwa teyu itaɨ yeni, aixɨ nexereu eriya ne iwama.17Naitɨ aixɨ ti ane imikieri metasiere naitɨ Kakaɨ yari imikierieya aixɨ wichi anetɨ ta heima pakanena, akamietɨ Wayautsie aku naime tiutiwewi hekɨ ariya. Mɨ kɨ Hatsɨ a kwareyupata ana´i hapɨ . 18Kakaɨ yari panayaha tatsiyatuirieni tukari yuri niuki´tsie, paɨ mɨ kɨ temakɨ ne temukahaitɨ a ikwuaxi raya´atɨ waɨ kawa.19Xeme mɨ kɨ xete akumate, yenekwa xereu eriya ne iwama. yunaitɨ tewi yapauku keheti enani, wawetɨ utaniutɨ , kwitɨ ka uyaha awetɨ , 20karikɨ haxɨ aya uki kwuarekanake ti uximaya Kakaɨ yari´tsie. 21Ya umieme, waxeketeneu hɨ aka naime tikwematɨ ka tatakuri meta siere tsiranyɨ ne naitsarie kaniere, xekenankwewieka palekumekɨ niuki, yɨ we kuwikwestɨ ani xe kɨ pɨ ri.22Xekene enieka niuki, xeikɨ a kekwua´ta enanaka, xekwua teyu itaɨ yeni yu kɨ mana. 23Mɨ ta tsepa ke ane xewitɨ niuki u enieme pɨ katikayani, pɨ anetɨ hɨ kɨ iya uki hapaɨ ayukaxeiyaka ken raka´erie xikɨ ritsie. 24Mɨ kɨ payukaxei, yapaukuta heyaka ratɨ maɨ ya kenraka eriekai. 25Iya´ta ke ane tewi palekumekɨ mitimaixɨ a mari´istsika, mɨ kɨ mari´itsika metsixɨ na, pehei enietɨ ; mɨ kɨ xeikɨ a kwa hɨ kɨ ename pɨ ta pɨ tikamie, mɨ kɨ uki aixɨ itɨ arieni kentiyuriene´tsie.26Xɨ kate xeikɨ a xewitɨ yu hetsie ku eriwani kename Kakaɨ yari uweiya, mɨ ta au erietɨ utaniukani, mɨ kɨ yu iyari ti itaiya xeikɨ a yɨ ane Kakaɨ yari muweiya. 27Kakaɨ yari muweiyani heitseriemekɨ kwati itari ta Kakaɨ yari Tayau hɨ xie ikɨ hɨ kɨ : nutui parewieni siere wiuraxi meyu hɨ awekɨ , mɨ ta meyunani tita kwiepa tixuawekɨ .

Chapter 2

1Ne iwama, hipame teuteri wa hetsie xeikɨ a xekwanuaka sasuni eriyarika terɨ warikayakɨ ta ukiyari Jesucristo, ukiyari raya'axe. 2Xɨ ka xeitɨ hauta hani xemayuti xexeɨ riwatsie hanira raya akame hauta matɨ ya'ta kemari raya'axe rakapitɨ , mɨ ta siere xɨ ka hauta hani xewitɨ uki tixaɨ kare xeiya tikwiematɨ kaime pini rakapitɨ , 3Mɨ ta xeikɨ a ekɨ kwi penxeiya iya tewi ke'ane witsi'reuyuku ketɨ a, mɨ ta paɨ petayɨ ni: pampayusi heima teu wewi ´ ena keneukani, ena kwitsitiuyu yeixaxie,'' mɨ ta iya paɨ petita hɨ awe uki tixaɨ kwarexeiya: '' ekɨ mapaitɨ keneuta kexi ,'' yata '' neketatatɨ a keneuti yexi,'' 4¿ aixɨ xete'akayuruyatɨ xekateyɨ a xeme xekɨ mana, mɨ ta aixɨ yuruwamete xe'ayuyeitɨ atɨ mita xeikɨ a tsixeteyuku hɨ awetɨ ?5Xekeneu'enana, iwamari ke'ane waɨ kawa né newareuye hɨ wa, ¿ kakaɨ yari katiwaranayahapa iya tɨ xaɨ mekwatehau xeiya kwiepa xikutsixi me hɨ kɨ tɨ nikɨ sasuni eriyari´tsie mɨ ta meyatuiriyarienikɨ 6¡ mɨ ta xeme iya xewatewiya ke'ane tixaɨ kwarexeiya! ¿ iya kati hɨ kɨ xiku ke 'ane xatsinanaima, mɨ kɨ mekatehɨ kɨ mexatsi hepana memayuti'xaneta'tsie? 7xikutsixi xekate ita terɨ warikayakɨ ke'ane hɨ awariekame ke'ane hɨ kɨ temexeiyani, ke'ane hetsie mieme xe'hɨ kɨ ?8Xɨ kata, ekɨ peraya atɨ wani mari'itsikatsie, kemureuku uxa xapa'tsie: ''a'iwa keneuye hɨ aka ekɨ kepe reu'ayehɨ wa,'' aixɨ pekatinikamieni. 9Mɨ ta xɨ ka xeikɨ a hɨ pame wa hepaɨ sta pe'ukani, ikɨ tatakuri pekatini a'pitɨ aka, ikɨ xeme yaxekatekahu kakaɨ yari kemutinɨ 'a, mɨ kɨ xeme xatsi'antaxɨ rieni yaxekateka'hukɨ ke maine mari'itsikaya'tsie.10Ke'ane raya'atiwa mari'itsika naime'tsie, mɨ ta xɨ ka tixaɨ 'tsie hetiwitseni, mɨ kɨ katiyuriemɨ kɨ naime mari'itsika ti'unaxɨ ani! 11mɨ ta kakaɨ yari paɨ mutayɨ : PEKWA'A KARAYUNITANENI,''mɨ ta siere paɨ mutayɨ : PEKWATI'AMIEKAMETɨ NI.'' xɨ ka peka'akarayunitsiwieka, mɨ ta peti amiekametɨ ni, kakaɨ ari mari'itsikaya pe'uka'unaka pekaniuyɨ ni.12Mɨ ta keneu enani paɨ ketekamieni ke 'ane mete akumateri kename kakaɨ yari waraya wawirieni mɨ ta mare'itsika tiyuxɨ namekɨ . 13Mɨ ta rakamiekɨ ti tɨ rɨ kaɨ yeti nenimayatsika kahexeiyatɨ aixɨ rakayɨ ni'tsie ke'ane nenimayatsika mekwa'uhekɨ ataxɨ wa'hetsie mieme. ¡ nenimayatsika katayu iwani aixɨ rakayɨ ne hepaɨ sta!14Aixɨ anetɨ ti'ane, ne'iwama, xɨ ka xeitɨ paɨ haineni kename sasuni ti'erie, mɨ ta xɨ ka uximayatsika kayuhekɨ aka? ¿ sasuni eriyarika miku wikweistɨ ani tiyɨ we? 15xɨ ka xeitɨ ne iwa uki yata uka tixaɨ karexeiyani kemari yata ikwai tukarikɨ mieme, 16xɨ ka xeme xeitɨ paɨ tita hɨ awe: '' aixɨ anemekɨ kenemieni, keneu'a taxɨ riya mɨ ta haka keneuku mawiriya,'' mɨ ta pakwatiyetuirie tita waiyarieya tiwawa, ¿ aixɨ tsi mɨ kɨ ka aneni? 17Mɨ ta sasuni eriyarika yaxeikɨ a anyɨ tɨ kaneun yɨ neni, xɨ ka xeme tsixekateyurieka mɨ ta xeime xemuparewienikɨ , xa'sasuni eriyarika kanimɨ kini.18Mɨ ta xeitɨ paɨ tayɨ ni: '' ekɨ sasuni peti'erie mɨ ta né ne'uximayatsika yu hekɨ a. '' keneneu xeiyastɨ a a sasuni eriya uximayatsika kayuhekɨ a, mɨ ta né ne'atsi xeiyastɨ ani sasuni eriyakɨ uximayatsika yuhekɨ a. 19Xeme paɨ xeteyuku hɨ awe kename xewitɨ xeikɨ a hɨ kɨ kakaɨ yari; aixɨ xeteniyuku hɨ aweni. mɨ ta siere tɨ kakame nɨ 'arimama sasuni mete'erie mɨ ta marikakɨ meniuti yɨ yɨ akani. 20Sunu pereu maimɨ kɨ , ekɨ uki pemu'erie , ekɨ pekwa enamɨ kɨ né ne'axi xeiyastɨ anikeyu kename sasuni heriyarika katiyu hekɨ atɨ karaya'axe?21¿ Ta hetsie mieme meripaɨ ti Abraham kakaɨ yari temawiya tetsiyatuiri katihɨ kɨ , kepauka yetua yu niwe Isac, niwetaritsie? 22Ekɨ peniere yuri peti'erieka ti yɨ we kemutiuyɨ ni, uximayatsika yuri peti erietɨ katiu axe kentiku eriwa. 23utɨ arika paya'a ketiuyɨ kepauka naime ABRAHAM KAKAɨ YARI YURI TIUTA ERIRI, Mɨ TA PU INɨ ATSIYARIE TITA AIXɨ RANYɨ NE.'' mɨ ta Abraham puta hɨ awarie kakaɨ ya hamikuya hapaɨ . 24Xahuni xeme kentiyurienekɨ xewitɨ tewi aixɨ pɨ itɨ arie, nita xeikɨ a sasuni ti eriekɨ .25yaxeikɨ a siere ,¿ kati hɨ kɨ tɨ kai Rahab yewa aixɨ katiu itɨ arie kenti'yurienekaikɨ , kepauka aixɨ tiwareun kwewi niukɨ tuayamete mɨ ta ware nɨ 'a xeitapari huyeta? 26mɨ kɨ tsɨ tewitɨ tɨ xɨ ka hautewani espiritu hepaɨ ta mɨ kɨ kanimɨ kini. yaxeikɨ a yuri ti'erie xɨ ka tsikati yurieneni yaxeikɨ ata kanimɨ kinɨ .

Chapter 3

1Ni waɨ kawa xeme xekwa akɨ ne ti'ɨ kitamete, ne iwama, xete akumaitɨ yu mamatsie waɨ ka xanetsika. 2Ketiuru tanaitɨ tame tepetiwitsewe tiwaɨ kawametsie. Xɨ ka hipatɨ maka hetiwitseweni yu niukikɨ , mɨ kɨ kahɨ kɨ tɨ ni uki aixɨ ane, kwayɨ we miwapa siere yuhetsie timieme aya atɨ .3Hikɨ ta xɨ a tame te itakestɨ ani pirenu cawayu tetana mɨ kɨ tatsi an'enieni teyɨ we ta'aurie temehɨ ani naime aya'arɨ kame. 4Xeke neuyu ɨ wiya siere Kanuwa teapa kwinimieme pa'tɨ tiukaitɨ tseapa mu'eka yɨ we ta'aurie mehɨ ani mɨ kɨ peixeiya timon titewakame mɨ kɨ yɨ we ihaname meinɨ aistɨ iya tseapa kereiyunitɨ a.5Ya xeikɨ a anetɨ hɨ kɨ neni itsipetɨ itsiyautɨ temeixeiya ta hetsie, mɨ kɨ yɨ we waɨ kawa tiyuriewe xekeneunieri itsipetɨ tai yɨ we naime tikutaiya kɨ tsata. 6Neni yaxeikɨ a tai hɨ kɨ , xeime kwieyari tsiranyine tihɨ kɨ ta hetsiemieme, tekate aya arɨ kame tatsi ayeitɨ wa naimekɨ mitataiya naime tahuye tatukari ya xeikɨ a mɨ kɨ pitaiya matita'atsiekɨ .7Yu naitɨ kemente anene tewaxi yautari, wikixi, mete a'ɨ riwawe yutsata haramaratsie meteya uwa maputimaxiutsie mɨ ta siere teɨ teri mawarutimaxiutaxɨ , 8mɨ ta xewitɨ ukitsi watsata kwayɨ we neni timaxiuta; mɨ kɨ tsiti anetɨ tihɨ kɨ kayumaxiutsinɨ atɨ , peixeiya tixaɨ timɨ iyakame.9Ta nenikɨ tame Ta Ukiyari tetekwitɨ a Ta Yau, mɨ kɨ kɨ ta siere teɨ teri tewara te'a aku Kakaɨ yari warutiwewi hapaɨ na mete u'iyarime. 10Tateta mayeneika aixɨ manyine siereta tsiranyine. Ne iwama ikɨ yamanyine hawaikɨ pɨ kwa ti'aneni.11¿Tiyɨ we haixa hutatɨ ha watineni xewitɨ hakakatɨ xewitɨ ta hatsiwitɨ ? 12Ne iwama ¿Tiyɨ we ixapa iteɨ ri maukayaxe pai ikwaxi yata haraweritsie xapa maukayaxe? Yaxeikɨ a haixa kwayɨ we watineni ha hatsiwitɨ yata hakakatɨ .13¿Ke'ane payewe xehetsie timaiwetɨ hau'enatɨ ? Xekeneuhayawa mɨ kɨ tewi ke ihekɨ ata yu tukaritsie aixɨ tikamie aixɨ yɨ anetɨ kayuwe'etatɨ aku mayeneika tiyumaiwetsie. 14Xɨ kata xewitɨ ɨ tetsarika hexeiyani antiyeikatɨ siere yuhetsie xeikɨ a ku'eriwani, xekwa hauyu'ɨ ka xekwate'itaaka tita aixɨ ranyinetsie.15Ikɨ kwahɨ kɨ tiyumainɨ a taheima makane, pɨ ta ana kwiepa timieme, hawaikɨ tɨ kakame nɨ 'arimama. 16Kewa mexuawe ɨ tetsari siere yuhetsie eriya, mana xuawe kwatiyumainɨ a siere tsiranyine meteyupitɨ a. 17Mɨ ta tiyumainɨ a taheima mieme mɨ kɨ aixɨ ane, siere tixaɨ kwaranieritɨ a, aixɨ petiu akamaitɨ , nenimayatsika pehexeiyatɨ , aixɨ aneneme ikwaxi pahaukayaxiketɨ , pakati'itatɨ . 18Siereta ikwaxi aixɨ mayine puyuka etsa uxipiyakɨ aku iya ke'ane iyamexi uxipiya meyatua.

Chapter 4

1¿Keraneikatá niuki xekwa 'akaxewiriya meta niuki tsiranyɨtɨ tixuawekɨ xe'tsata? ¿Aixɨ ka' anyɨnemekɨ xete'hauyahɨwakɨ xeme xekate yu' kwitɨwe? 2Xeme xete hauyahɨwa tita xekwate hexeiya. Xeme teyu'kwikate xe'hɨkɨ meta xete' uweiya xeka yɨwawetɨ xete'hexeiyani. Xeme xeyu 'kwitɨwe xeyutietɨwetɨ. Xeme xekwate hexeiya Kakaɨyari xekwate 'iwawiriekɨ. 3Xete wautɨ tɨ'tɨ xekwate'yatuiriyarie, aixɨ xekwate kuwawakɨ, Kexente hauyahɨwa yu'hetsie yexetekuwawa yu'hetsie xeikɨa xeku'eriwatɨ.4¡Xekwate hayawa tita tsti'ane! ¿Xekate 'akumate kename 'ana'ií kwiepa kentiyɨane he'temawieka Kakaɨyari makaheka hakati hɨkɨtɨni? Xɨkate, xewitɨ pɨtiutanake'erieni 'ana'ií kwiepa kentiyɨane temawiekakeyu mɨkɨ payuyeitɨwa Kakaɨyari makaheka. 5¿Sunu xeme xeteku'eriwa kename xapatsie kenreuku'uxa kaheyuti'eniɨriukɨ mayetainetsie kename Mɨkɨ Espíritu ta'hetsie mukuhayawaxɨ, ɨtetsa meta waɨkawa tatsihau'nake'erie?6Kakaɨyari nenimayatsika tatsiyatuirie anayuhayawakame, ya'umieme pɨreuku'utse: ''KE'ANE MAUYU'ɨ kAKAɨYARI TINEWIRIE, KE'ANETA AICɨ TIYUKUHɨAWE NENIMAYATSIKA YETUIRIYARIE.'' 7Ya'umieme, Kakaɨyari xekeneu'enieka. Xetenewietɨ tɨkákame hepaɨta, mVta xe'tukaritsie kayuta'unamɨkɨ.8Kakaɨ yaritsie xekeneu hurata. Iyatá xe'hetsie pauhurata. Yu'mamate 'aixɨ 'aneneme xekenayeitɨa, aku xeme tatakuri xeteyu pitɨá, yu'iyari 'aixɨ xeyurieka, waɨkawa huyé xemuweiya Kakaɨyari xe'ayexeiyatɨtɨ. 9¡Xeyuhɨawéni, xeaya'eriiwatɨ meta xeutitsuatɨ! Xemutinawe hikɨ hɨawiya xekenayeitɨa meta temawiya heiwerika xekenayeitɨa. 10Yakɨ xeteaya'atɨ xekenayuyeitɨa Kakaɨyari hɨxie mɨta xe'ayeitɨani xeteaya 'akame.11Niuki aixɨ karanyɨneme xekwa temawieka yu 'iwátsie timieme, ne 'iwama. Tewi niuki xɨatɨa yu'iwa hepaɨsta kename mɨkɨ kenyɨane aixɨ ka'ane, ɨkitsika anta'teatɨ kanaineni meta Kakaɨyari ɨkitsikaya heimana pu'yemie, xɨkate ɨkitsika heima pa'uyemietɨ aixɨ parakayuruwani, ekɨ yepekwatikamie ɨkitsika kentinɨ'a, pɨta aixɨ rakayuruwame pepa'ayeitɨa. 12Puyeika xeikɨa yu'Xewitɨ ɨkitsika yatuatɨ meta 'aixɨ rakayuruwatɨ, Kakaɨyari, Mɨkɨ xeikɨa yɨwetɨ hɨkɨ ra'kuwikweistɨani ya ra'heima kwatitanuani. ¿Ekɨtá tita petihɨkɨ xeimetsie 'aixɨ perakayuruwa?13Xeu'enana, kehate pɨxemutiyuane:'' Hikɨ ya 'uxa'a ikɨ kiekari anyayautsie teyahú, mana tepe'uwani xeime waitari, mana yeteteheyurieni titakɨ tetekuyɨaka, meta waɨkawa tetea'iwa.'' 14¿Ke'ane rakumate 'uxa'a kentianeni, meta tita rayeikata 'a'tukari yetiyuyɨ? haiwí makateteke hapaɨ'anetɨ payeika yetewimekɨ hekɨareme 'umaniere kumawire.15Wapikɨ paɨ xepaitɨkanikeyu: ''Xɨka ne'Ukiyari netsi'upitɨani, tepayeneniereni meta ikɨ ya mɨkɨ paɨ teteyurieni.'' 16Mɨta pɨta hikɨ xeyu'we'eta xemeixeiyakɨ kexenteyurieni tukare makamietsie. Naitɨ we'eriya tsiranyɨne. 17Mɨta, iyá ke'ane rakumaitɨtɨ tita 'aixɨ ti'ane, yakatikamietɨta; tatakuri tiyupitɨatɨ hɨkɨ.

Chapter 5

1Xeke nahuni, xeme tuminikate xehɨ kɨ , xeke neutitsuakani waɨ kawamekɨ xekwate'akumate tita rehamie xehetsie. 2Tita xetehexeiya katiupɨ ne xe pinite teepaxi mekanitikwaikuni. 3Xe oro hapaɨ na xe plata niri kwatikwema, xeti kainetsie ye ti yɨ ni xehetsie hapaɨ anata xe waiyari titanitsie. Xeme yu timini hapaɨ xekayu'utani kwinatɨ rieka tukaritsie.4Xemeri xetenakumaika kepauku tiuyutituiwa xe uximayamete, akuxi xekatewapitɨ awawe, mɨ kɨ me niutitsuakani. Yu ukaikɨ mete niuti'inɨ ni xe etsixa ikɨ ta meniu'enierieni Kakaɨ yari wanɨ 'ari kuyaxi. 5Xeme xeteneukuteni wichiti'anekɨ a ena kwiepa xeheuyunenimayatɨ kaitɨ xeme xeikia. Xeme xeikɨ a kwinie xekanneneka yu iyaritsie ke pauku mekwiyanitsie. 6Xewaxanetatɨ tewi xemietɨ aixɨ tiuka'iyari, ke ane kwaxenewie.7Paɨ ta xeketeneuyuka'iyatani, iwamarixi, xe ikwewatɨ ta Ukiyari hamietsie, ke ane hapaɨ tiuka'etsa tiuka'inɨ we yukwiepatsie tiukakwa'atɨ , heyemekɨ ikwewietɨ kayumexɨ itɨ atɨ mɨ kɨ tsie, ke pauka kawiyetsie tsepa kwitɨ ya arike hauti'ikwewatɨ . 8Xeme hapaɨ na xeteneuyuka'iyatani; yu iyari aixɨ xekuyuruwani, ari kaniu hurani ta Ukiyari hamietsie.9Xekwa kawɨ ka, iwamarixi, xeme ipame wahepaɨ sta, kataku xe'utixanetsieni. Xeniereni, aixɨ rakayuruwa'ri kitenie kananweni. 10Tsipatsɨ , iwamarixi, xetimati kwiniya hapaɨ ana tiyu'iyatatɨ ke ane maikate wa hapaɨ Kakaɨ yari meku xatakai. 11Xeniereni, ke ane aku tiukanewie tikwinitɨ arietɨ , "aixɨ itɨ arieka". Xemeri xepa enawawe Job ketiuyuka'iyatakai, hapaɨ na Kakaɨ yari ketiyurienikekai Job'tsie, hapaɨ nakɨ ta Kakaɨ yari katiuyukanenimayaka aixɨ anemekɨ .12Raya'akamekɨ yunaitɨ ne iwama paɨ xekwahaitɨ kani ni ta'heima muyamakɨ nita hapaɨ na kwiekɨ , mɨ ta sasúni xekwa'haitɨ kani. mɨ ta xeketenehayawani ''hɨ ɨ '' pahaitɨ ''hɨ ɨ '' kehɨ kɨ tɨ ni xɨ ka'ta ''waikɨ '' pahaitɨ ''waikɨ '' kehɨ kɨ tɨ ni, xekwa'ukaxɨ rɨ weni mamantaxɨ riwa'tsie.13¿Mexɨ ka xewitɨ xe'hatsɨ a tikwineni?, ke'uyutannenewieni. ¿Meta xɨ ka xewitɨ yutemawieka?, ke nɨ awani. 14¿Mɨ ta xɨ ka xewitɨ xe'hatsɨ a tikuyeni?, ke'warutahɨ awe ukirawetsixi memauyumate teyupanie'tari, meta mɨ kɨ ukirawetsixi me ke'uyutanenewieni hetsiena, haceiti'kɨ hewiriwatɨ kanaya'tsie Ukiyari'tsie itipitɨ , 15Meta nenewierieya enierieni mɨ kɨ tewi herie paneni sasúnimekɨ ,mɨ ta Kakaɨ yari penkuhana.16Mɨ ta yu'tatakuri xekeneyuxa'atani hipame wa'matɨ a, meta xekeneyunenewieka yu'hetsie meta hipame wa'tsie, herie xemnexɨ anikɨ . aixɨ tiuka'iyari mɨ kɨ nenewiyaya katɨ rɨ kaɨ yeni tiwaɨ kawame'tsie pini. 17Elías uki kanihɨ kɨ tɨ kaitɨ ni waɨ kawa remaitɨ kaitɨ ta'hapaɨ . Mɨ kɨ puyutanenewi waɨ kawa tɨ rɨ kaɨ yemekɨ kwakawiyeɨ , mɨ ta ka'ukawiyaxɨ kuiepa haika witari mɨ ta isiere haimana ata'xewime metseriyari. 18Mɨ ta hekwamekɨ pu'yutanenewi Elías, mɨ ta witari pukaxɨ ri, naime kuiepa'tsie ti'ukuyɨ raxɨ .19Ne iwa´,xɨ ka xewitɨ xeme hauyewekani ti'sasúni'tsie, Mɨ ta xewitɨ menkuwitɨ ni yu'utɨ ma, 20Keretimani xewitɨ tatakuri tiyu'pitɨ wame ke'anayehanieni tsitikamie'tsie yu'huyeta, kɨ pɨ rieya kuwikwetsɨ tɨ ani mɨ kiriya'tsie meyakai mɨ ta pikunani waɨ kawa tatakuri.

1 Peter

Chapter 1

1Pedro xewitɨ Jesúcristo nɨ'arieya, tewa kiekatari ma'hautaxiraxɨaka, mamanaye'xeiyariekai naitsarie muya'hane Ponto, Galacia Capadocia, Asia, hapɨna Bitania, 2ekaxewiriya'kaku rakumaikaku Kakaɨyari hepɨsta ta Yau, aixɨ meyuyurietɨ espritusanto'kɨ, yemeteka'hutɨ Jesucristo hepɨsta yu xuriya mutaxɨrikɨ. Pamapariyusi nenimayatsika ke xuaweni xe hetsie hapaɨna caiwatɨ'tiumatɨ keti'mɨireni.3Kakaɨyari ta ukiyari Jeucirsto Yauya, aixɨ ke itɨarieka. waɨka nenimayatsika mexeiyakɨ, Mɨkɨ tatsi'yatuiri hekuakamekɨ temutinunuiwaxɨ te mekaxewiriyanikɨ ta imikieri hepɨsta mɨkɨ mankukekɨ Jesucristo mɨkite watsata 4mɨkɨ imikieri ta hetsie mieme kwakumawere kuatiti'kwiemare, ya xekɨa kwatikumawere. Xe'utsiyarie ta heima yuawitsie xehetsie mieme. 5Kakaɨyari tɨrɨkariyayakɨ xeme siere xe'ɨwiyarie Kakaɨyari'tsie yuri tete'eriekɨ wikestɨarika hepɨsta paya aximeri xe'hekɨatsiyarieni kuinatɨrieka tukaritsie.6Xeme xeke'neyutemamawieka ikɨtsie, tsepa hɨkɨ pɨreu'yewetse pɨxetemate xete uka'kukuine waɨkawamekɨ yutsata inɨatsika'tsie. 7Ikɨ hɨkɨ yuri kepenti'erie xɨka aku yuritɨni, yuri peti'erietɨ mɨkɨ masi wichi'tiane kahɨkɨtɨni keyuri akuxi oro, Ikɨ pɨkati'kuyineni yu hekɨare'kɨ yuri petieriekɨ, pɨtikuyine tsepa meteukaeniwa me'inɨatsietɨwe taikɨ, meke ekaxewiriyani me kwikatɨ, raya'arɨkamekɨ mehei'texietɨ ke'pauku yuhekɨata jesucristo.8Xeme xekwa ixeiya'we Mɨkɨ, mɨta yatɨtɨ xeme xepeiyahɨwa, Xeme xekwa ixexiya hikɨ, xemeta yuri xete'erie Hetsiena Mɨta xeme xeyutemamawie waɨkawa temawiya katiyuxatsinɨakame ti waɨkakwatu raya'atɨ. 9xeme xepen'wiyá aixɨ tianeme yuri xete'eriekɨ, wikestɨarika xemupitɨariekɨ yu kɨpuri hepɨsta. 10temaikate mepitiwau maputa'iwau reka'nakemekɨ mɨkɨ yamanyine wikestɨarikakɨ hepɨstakɨ, nenimayatsika keti anenike xe'hepɨstakɨ.11Mɨkɨ me'pitiwau meteheti'manikɨ tita tihɨkɨtɨkai wikestɨarika makamiekai. Mɨkɨ siere mepi wautɨwekai metehetimanikɨ kepauku espiritu de cristo wara'hɨawekai mɨkɨ mexi. Ikɨ yeti'yɨanekaikɨ mexita Mɨkɨ ye ti warahɨawekai anyakaimekɨ kentiyinike'kaikɨ kentikuineke'kai cristo rexeiyakai raya'arɨkame. 12Waru hekɨatsiri te'maikate mɨkɨ mete parewiekai mɨkɨ yeti anetise, mɨkɨ waetsiekɨ hawaikɨ kuatimiemetɨkai paɨta xe'hetsie timieme'tɨkai, ikɨ ɨxatsitɨarika yen'tiane'kɨ iya wahepɨsta memi atɨwa kakaɨyari niukieya xeme xehetsie mieme espiritu hepɨsta manɨ'arie ta heima paitɨ, yeranyitɨ'kakɨ akeritsixi pɨmete'hauyahɨwa keti waru'hekɨatsirienike.13Yeti'naekɨ xekena'yuhɨatɨkani yuwarita ketete'etimaitɨkɨka. Xekeneyu'hɨtɨ yu iyaritɨarika'tsie. xe hauyu'waɨriyatɨ nenimayatsika peti'atɨiyarieni xeme kepauku jesucristo yuhekɨata . 14Iya tɨri wa'hapaɨ pa'hau'enatɨ, tsepatsɨri pakwara'eriwani kepeuyahɨwa meripai tita petiu weiyakay perakumaikaitsie.15Masitá keane xe uta'hɨawixɨ xeme santo hɨkɨ, xeme, siere, xekene'hɨkɨtɨni santo naimetsie kexenteyiurie yu tukaritsie. 16Mɨkɨ pɨreuku'utɨarieri: SATO XEKENE'HɨTɨNI, SANTO NÉ NEHɨKɨKɨ. 17Xɨka xeme pɨxete'ihɨaweni ¨Neyau¨ iyá warantaxɨrɨwa karanka'wekamekɨ rekanakemekɨ uximayatsikakɨ teɨteri kemetekakɨ yu xexuitɨ, tukari me'mié xemuhú, xekena'yexeiyatɨ.18Xeme xete akumate oro ni'hapaɨna plata'kɨ kuatiuyɨ , tixaɨtɨ timuriwaweme'kɨ, xeme xemuku'wikestɨarie aixɨ xekate'uhutɨ xe'uerietɨ tita xeteh'etima yu yeyauma'watsie. 19mɨkɨmasi xuriya wichiane cristo xuriyaya, muxa nunutsi hapaɨ kamayɨiyatɨ tatakuri karexeiyatɨ.20Cristo panayexeiyarie akuxi kwie kayutawewi'wekaku, mɨkɨta hɨkɨ kuinatɨrieka tukaritsie, Mɨkɨ hikɨ hekɨa'tsie xe hetsie, 21Xeme yuri xete erie kakaɨyari'tise kɨmanakɨ Mɨkɨ, ke'ane Kakaɨyari manku'há, mɨkite watsata hapaɨna tiya tuiriyarie rayaarɨkame ke'ane yuri mete'erié memeka'xewiriyani etsiena me nieretɨ Kakaɨyaritsie.22Xeme xemeyei'tia yukɨpuri aixɨ'aneme mɨkɨ yexeteka'hukɨ titá tisasunikɨ yetiyinikɨ yukɨ katikueriwatɨ aixɨ eriyarika xeyupitɨatɨ, ya'umieme aixɨ tete hauyueriyani ta iyaritsie. 23xeme xeputi nunuiwaxɨ tawarita, atsi hapaɨ hawaikɨ hatsi kwa'hauyaxɨrɨwe'tsie, masipɨtá hatsi kwawewekɨ, niuki mayeniere'kɨ Kakaɨyari kemaine.24IYA NAITɨ WAIYARI TUPIRIYA HAPAɨ ANETɨ'HɨKɨ YA'XEKɨA'TA TITA RAYA'ARɨKAME METE'AYEITɨA TEɨTERI TUPIRIYA TUTUYARI HAPAɨ ANETɨ HɨKɨ. TUPIRIYA TIWANI TUTÚ KAWIWIENI, 25¨mɨkɨ kakaɨyari niukieya kuakumawere tukari mautihane¨ ikɨ niuki menyatuiriyarie kakaɨyari niukieya xeme.

Chapter 2

1Híkɨta naime tsiranyine waketeu kahɨaka, itaarika, wawiyarika, niuki tsirnyine. 2Nunutsi tsipetɨ kerike niuwame hautsistsimɨtɨ ken itɨa paɨmɨ kene aneni tsitsi aixɨ ane kyu hekɨa pehautsitsimɨtɨ, xeme xenku wikwenikɨ. 3Xɨka tari pe'ita inɨata kename aixɨ tiuka iyari Ta Uiyari.4Xekenahuni Hatsɨana kehate xehɨkɨ tetexi mayeneniere ke ane teɨteri mewaruti xane'eri, mɨta mɨkɨ Kakaɨyari waruku teɨxixɨ Mɨkɨ hepaɨsta waɨkawa mete aya axe. 5Xeme siere xehɨkɨ tetexi mayeneneniere xeme xewewiyatɨka kii hapaɨ kayu hekɨakamekɨ xehɨkɨtɨritatsini aixɨ ane mɨta xeyatuakakɨ mawari kayu hekɨa tita Kakaɨyari tinake'erie crsito Jesús hepaɨsta.6Pɨ paine Utsika, ''XENEU NENIERI, SIÓN NE TETE NEMAUKAYENI AIXɨ ANEME, MANYAKA MANAYATUIYA, TSI ANENEME. MɨTA KE ANE HETSIENA SASUNI ERIENI KWATEWI NɨARIENI.''7Mɨta ke ane sasuni mete erie Hetsiena wahepaɨsta waɨkawa raya axe, mɨta, ''TETE WAMAMAUKAHɨA KI WEWIWAMETE, MɨKɨTA MU'U ESIKINA MUTIKA PATɨA.'' 8mɨta ''TETE WITSEWEME META TETE HAXɨNETɨ WITSEWEME.'' Mɨkɨmexi mana mepeti witsewe yamakate kahutɨ niuki kemaine, mɨkɨmexi mepu hekɨatsie yaranyinekɨ.9Mɨta xeme xepanaya hapanie, sasuni tatsinitsixi, xehɨkɨ kiekari aixɨ ane, teɨteri waɨkawa Kakaɨyari xe ayexeiyatɨ, mɨta xeme xemitaxatakɨ Kakaɨyari imikierieya aixɨ ane, yɨxakɨpa xe ayahapa hekɨariya aixɨ anetsie xe atɨa. 10Xeme tixaɨ xekwate hɨkɨtɨkai, mɨta hikɨ xeme teɨteri Kakaɨyari xemayexeiya xepɨhɨkɨ xeme nenimayatsika xekwa yatuiriyariekai, mɨta hikɨ xeme nenimayatsika xepuyatuiriyarie.11Yenexereu eriya, Ne pɨnexeti hɨawe wapai mamaneika wahapaɨ mɨta kɨkamete wahapaɨ, xeme xemau tewanikɨ tatakuri hepaɨsta, xekeneyu kwitɨweni xe kɨpɨri hepaɨsta. 12Xeme xekeneixeiyani, aixɨ xeketenekahuni Gentiltsixi wahepaɨsta, mɨta xɨka, xehetsie ti mieme mete uta'xata, tsiti aneme xetehexeiyani hapaɨ mɨkɨmexi makani yɨwekahɨakuni memuniere mɨta Kakaɨyari meteta kwitɨani kepauku mamietsie.13Xekene wareu enieka teɨteri itsɨkate Ukiyaritsie miemekɨ, meta siere rey a ukiyaritɨni hapaɨ. 14Mɨta siere tatuwanitsixi ke ane meme nɨ'ariwa kastiku metawa pitɨanikɨ ke ane tsimete kahu mɨta xete waraya atɨatɨ ke ane aixɨ mete ka'hu. 15Mɨta Kakaɨyari nɨ'arieya kanihɨkɨtɨni, waniu aixɨ petikamietɨ ekɨ kaiwatɨ pakati wayatsamɨkɨ teɨteri au'erietɨ memuti niuka, meka hau'enana. 16Teɨteri memu xɨnarietɨka wahapaɨ, xɨnarika xekwa tsewiximka tsiranyinemekɨ, mɨta Kakaɨyari nɨ'arimama xekene hɨkɨtɨni. 17Naɨtɨ teɨteri xe hepaɨsta mekete aya'kani, a iwa keneuyahɨaka Kakaɨyari kenetexieka. Rey raya arɨkame nayeitɨaka.18Nɨ'aritsixi, xeketeneu wiyani xekutsiyarima watsie xetewaraya atɨatɨ, xeikɨa Ukiyaritsixi aixɨ mete u'iyari meta siere Gentiltsixi wahepaɨsta, meta siere mete uyukanenimaya wahepaɨsta. 19Xɨka karekanakemekɨ petita kukuineni peyuku hɨawetɨ Kakaɨyari hepaɨsta. 20¿Kepame parapitɨ pa ayeika tatakuri petiu apitɨani mɨta xɨka petiu kwinitɨarieni pe antahɨiyame? Ekɨ aixɨ petikamietɨ mɨta penanai marietɨ petiuka kukuineni Kakaɨyari hepaɨsta Mɨkɨ kataya arɨkani waɨkawa.21Ya umiemekɨ ekɨ peka niuta nɨawarieni, mɨta paɨmɨ siere Cristo katiu kwine akɨmana, ɨkitari kaniu yuhayawa mɨta ekɨ yeiyaya pamankuweiya. 22Mɨkɨ tatakuri kwa uyupitɨa; Mɨkɨ siere itaarika teetana kwa ayene. Kepauku muti nanaimarie, Mɨkɨ tsikwa utayɨ kwati waruku hɨwiri, 23kepauku Mɨkɨ tiu kwinixɨtsie, Mɨkɨ kwawa uniekai, Mɨkɨ Kakaɨyari mamayatsie puyuku hayawaxɨ ke ane aixɨ tiuka iyari mamayatsie.24Mɨkɨ tatakuri kaniutitɨni yu waiyari kayatuani Kuruxitsie, mɨta tame tatakuri tekwa hexeiyanikɨ, temu uwanikɨɨ aixɨ iyari. Mɨkɨ katiniu kwine ekɨ herie pamanenikɨ. 25Xeme xeyunaitɨ muxatsi mamauyaxɨrie wahapaɨ xekani anenekaitɨni mɨta hikɨ xekana nuaxɨani xehɨweme xekɨpɨri hɨweme hatsɨa.

Chapter 3

1yu'umieme, xeme wikekate xakawɨka yukɨnama wahetsie, mɨta meyɨwekaxɨanikɨ yuri mekuate'erietsie Kakaɨyari niukeyatsie, yu ɨitama mewaxeiyatɨ kementekahukɨ, mewara'iwa tsepa nuiki mekawayetuirie. 2Mɨta mɨkɨmexi menieretɨ kepentikamiekɨ aixɨ ti'anemekɨ raye'akamekɨ kename waɨkawa xewareuyehɨwa.3Kuatiyuhekɨa ikɨ wichiti'anekɨ kepenre'aniɨtɨa akɨpate pe'uximayakɨ, kuka Oroyari,mɨta kemari kwinie raye'axe. 4Mɨta hetsiena miemekɨ tewi quetiyukuhɨawe yu'Iyaritsie Espiritu katikwiniweme 'aixɨ tiuyuka'eriyame mɨta kaiwatɨ'umatɨ mɨkɨ aixɨ'ane Kakaɨyari hɨxie.5Meripaitɨ Ukari pɨme'anekai waɨkawa yuri mete 'eriekai Kakaɨyaritsie Mɨta mɨkɨmexi waɨkawa metewiyakai yukɨnama wahetsie. 6Yu'umieme Sara yu'ukilai Abram waɨkawa pau'eniekai mɨta ukiyari tihɨawekai. yaxeikɨata, xeme xeniwemama, xɨka xeme aixɨ xetekahuni nitixaɨtɨkɨ xekwatehaumamà.7yaxeikɨata hapaɨna, xeme neneɨkekate yuɨitama wahamatɨa xeukutetɨkani xete'akumatekɨ kename mekate 'ukanenewie waɨkawa, yuparewiwamete xewarayeitɨatɨ tikwekwewiwame hapaɨ me'aneneme tukari 'imikeriyari memexeiyakɨ pɨxetenekahuni kataku wanenewiya katiunake.8Kuinatɨrieka, yunaitɨ'xeme, xeketeneuyukanenimayaka, aixɨ xete'uyuka eriyatɨ 'iwamarixi wahapaɨ, yu'iyari aixɨ anemekɨ mɨta tsixekate'uka'eriwatɨ. 9Xekwa'uyukuxɨrɨwani kexete'anyehukɨ mɨta kexentehahɨawarɨwakɨ xekwa'uyukuhɨpani; masipɨta, xeteneyeweiyani aixɨ xewayurietɨ yu'umieme xepanayehapanie paɨmɨmɨ xetekahunikɨ, mɨta xeyɨwekaxɨani 'imikeri xetemamatɨarienini.10KE'ANE TUKARI HAUNAKE'ERIETɨ MAUYUXEYAMɨKɨNI META AIXɨ ANEMEKɨ 'ANKA'IYUNIWANI YUNENI KEWAHANANI NIUKI TSIRANYɨNETSIE META YUTENIKɨ 'ITARIKA KUXATATSIE. 11KEHAUTEWANI TITA TSIRANYɨNETSIE, MɨTA YAKETIKAYANI AIXɨ TI'ANETSIE. PɨTA UXIPIYA AIXɨMAYA KE'UTIWAUNI MɨTA KE'ENKUWEIYA. 12UKRATSI HɨXITEYA WAXEIYA KEHATE AIXɨ METEKAHU MɨTA NAKATEYA KATA'ENANAKA MEYUNENEWIETSIE. MɨTA UKIRATSI YUHɨXIE WARANAYEXɨRIE 'IYAMEXI KEHATE TSIMETEKAHU.''13¿ke'ane metikwinitɨani, xɨka aixɨ ti'ane petiuweiyani? 14"Xɨkata ekɨ petiukakuineni aixɨ manyɨnekɨ, aixɨ pe'itɨarie. PEKWAHAUMAKA MɨKɨMEXI TITA'METEWATEXIE. XEKWAYUMARIUTANI.15Masi'Pɨta, Cristo Ta Ukiyari kenanayehani yu'iyaritsie raye'akame xe'ayeitɨatɨ. tukarikɨ xemeixeiyanikɨ kexentewa'eiya meyunaime kehate mexeta'iwawiyatsie ekɨ Kakaɨyaritsie petiwiyakɨ. 16Pɨxetenekahun xete'ukanenewietɨ mɨta xekawa'enietɨ tsepa kememaitɨka. aixɨ'aneme yumu'utsie xekenexeiyani kepauku teɨuteri mexetinanaimani Cristotsie tukari aixɨ'aneme xemexeiyakɨ mɨkɨ meteyutewiniani niuki mexɨatɨakɨ a hapaɨsta ekɨ tsipetiuka'iyarime hapaɨ. 17Aixɨ'ane pɨta,xɨ Kakaɨyari pɨreunake'erika, petiukakukuinemɨkɨ aixɨ petikamietɨ keyuri akuxi tsipetikamietɨ.18Cristo hapaɨna heiwa tiukuinixɨ tatakurikɨ. Masi'aixɨ ane, tiukwinixɨ takɨmanakɨ, ketapatɨ temauyexɨriekai, Kaɨyari hɨxie tatsiye'atɨanike. mɨkɨ yuwaiyari putatua mɨkiriyatsie mɨta payenierekai Espiritutsie. 19Mɨkɨ petɨa tiwareuxatɨmeka espiritutsixi ke'ane hikɨ kaxariyari meyehe. 20Mɨkɨ mehɨkɨ mekwa'anenana kepauku Kakaɨyari kayumexɨitɨ watakwewiekaitsie Noe muyeikakakaitsie, kanuwa mutawewiyatsie, mɨta Kakaɨyari warukuwikwestɨa chimeyupaɨmeme - ocho kɨpɨri -hatsie.21Ikɨ hɨkɨtɨ payeika temuka ɨwatsie hikɨta tatsiwikwestɨwame payeika, ti'ane temutiɨwa temaukwiematɨkakɨ hapaɨ hawaikɨ. Pɨta aixɨ teteyukuhɨawenikɨ Kakaɨyari hɨxie, Jesucristo mɨkite watsata mankukekɨ. 22Iyaa paka Kakaɨyari mamaya tserietana. Iyaa petɨa taheima yuawitsie. Akeritsixi, itsɨkate meta tita waɨkawa metetɨrɨkawi hetsiena metewiyani.

Chapter 4

1Mɨkɨ yetianekɨ ya'umieme Cristo tiukuinixɨ yu waiyaritsie, aixɨ xekeneuyuyuri xeme siereyaxeikɨa ya xeikɨa xete'kueriwatɨ. keane iya tiu'kaeniwa yu waiyaritsie ka teukuyaniri tatakuri. 2Mɨkɨ tewi kwa'uyeirkari tewi hapau reuya hɨatɨ , paɨta Kakaɨyari kereuyahɨwa tukarieya kewa mau'haxe.3Mɨkɨri mɨixa pautinena ke hapaɨ mete uyurieni teɨteritsixi mɨkɨ kentiwanake, metekahutɨ meyumaitɨwetɨ, mekarayuni'wietɨ'wetɨ, metarɨwetɨ ma aya'utɨ meyutimaɨwatsie, wiesta antiyakamekɨ, metewarayexeiyatɨ tita tiyuxane'erie. 4Mɨkɨ pɨmeteku'eriwa wa'atɨ katiyumainɨa xem wahapaɨri xekwayɨa, ya umieme yukɨ me putiyuane xe hepɨsta. 5Mɨkɨ mepiyatuani kemete'kakɨ ke ane watakwewie iya aixɨ rakayurienike mamayeneniere hapaɨna me'kwikwi'i. 6Pɨreunakeme'kɨ Kakaɨrai niukieya yukuxatane iya keane mamukwikai, tsepa netɨ mamanta'xɨriyakai teɨteri wa'hapaɨ yu waiyaritsie, mamanta'nieritɨarienikɨ Kakaɨyari Espiritu'yakɨ.7kuinatɨrieka naitɨ ikɨ pakamie. yetianekakɨ, aixɨ xeketene'yuku'hɨaweni timaiwemekɨ, xe eyutaeriwatɨ yu iyaritɨarika xe nenewieri tinakistɨanikɨ. 8Ikɨ naimetsie kenti'ane, xke hɨkɨni nake'eriya xemexeiya hipame wamatɨa, mɨkɨ aixɨ tiuyuka'eriya kwatiku'waune iya hipame wa'tatakuri. 9Xekene'hekɨatani hipame wamatɨa yukɨ xeka'utiyuatɨ hamu'taiwatsieni'tsie.10Xeme yuxaxuitɨ xeyatuiriyarie imikieri, xekene'kuparuwaka parewiya mayanikɨ hipme wamatɨa, aixɨ xete'u'hɨweni hapaɨ imikieri kwa'tuiya Kakaɨyari miyatua'kɨ. 11Xɨka xewitɨ utaniukani, ke'ikuxatani Kakaɨyari niukieya, yata xewitɨ iyaxatani parewiya, pɨketiyu'hekɨaka tɨrɨkariya Kakaɨyari miyatua, ya umieme ikɨ naimetsie , Kakaɨyari aixɨ ketikuxaxatsiwani Jesúcrsisto hepustakɨ. Raya'axe tɨrɨkariya Mɨkɨ tipinieya heyemekɨ tukari mauti'hane. Pɨke'aneni.12Nenake'erima, pɨxekwate'heikuxeiyani mamanta'xɨriyani ma mie xe kwa'ixeɨmakani, tixaɨtɨ xekwate acumaika hapaɨ. 13Mɨkta kepauku xeme xete'hetimani ketiu'kaeniwakai Cristo, xekeneyutemamawieka , paɨmɨ xeka uxipieni xeyu temamawietɨ kepauku tɨrɨkariyaya yu hekɨaretsie. 14Xɨka yukɨ xeteku'hɨawaruwani cristi hepɨsta, xeme aixɨ xe'itɨarie iya Kakaɨyari Espiritu'ya tɨrɨkariyaya ex hetsie yukanieritɨa.15Mɨkɨ xewitɨ kwatiu'kaeniwani tityu'miekame hapaɨ, tina'wayame hpaɨ,tsiti'yuruwame hapaɨ, karanyukate'watɨirie hapaɨ. 16xewitɨ tika'eniwani Cristo hapaɨ mɨkɨ kwa'hauyuhɨaweni, ka hau'yutewiyani, raya arɨkame ke ayeitɨaka Kakaɨyari ketitewa.17Mɨkɨri puhura maya'ani yukatsutuani ma antaxɨriwatɨ Kakaɨyari yu kita pikatsutɨani. xɨka tiuyu katsutɨani ta hatsɨa, ¿kenane hɨkɨtɨnikeyu iya wa tsie mieme ke ane yamakwate'kahu Kakaɨyari niukieyatsie? 18Tewi aixɨ tiuka'itaritɨ ukuwikeni tsiaranyineme rexeiyatɨ waɨriyarikakɨ, ¿ketiyini'aku masi iya tewi hepɨsta aixɨ katikamie tatakuri tiyupitɨa? 19Ya umieme'ta, iya meteuka'kukuineKakaɨyari pɨti'nake'eriekɨ, yu kɨpuri xekeneyatuirieka keane xe'utawewi,atsɨa, meximɨkɨ aixɨ metekakɨne.

Chapter 5

1'Ukirawetsixi newamari'itɨa xehamatɨa meyukanieritɨa, Ne siere hapaɨna 'ukiratsi ne hɨkɨ meta nenehɨkɨ neniereme cristo kentiukwinixɨ, meta hapaɨna xehapaɨ nereutakwewie keanetɨ hekɨaretsie 'uxawarie. 2Ya'umieme, ne nexemari'itɨa, 'ukirawetsixi, Kakaɨyari muxatsimama xekenewaɨwiyani xetsata memu'uwa. Xewahɨka, waɨriyari xepitɨarieka hapaɨ hawaikɨ, pɨta a'iyari yayanikɨ, tumini xeman'ɨnikɨ hawaikɨ, pɨta xe'iyari ye'anekɨ. 3Teɨuteri wa'ukiyarima xehɨkɨtɨni hapaɨ xekwatekahuni kehate xewaɨwiya, pɨta muxatsi wahɨxie 'aixɨ xetekahutɨ mexexeiyakɨ. 4Kepauku Muxatsi wahɨweme manyaka hekɨaretsie, kuruna xeyatuiriyarieni aixɨ aneme ka'hauyeikame.5Yaxeikɨa ta, xeme 'ukitsi xetemari, 'ukirawetsi xewau'enieka kemamaitɨkani. Yu 'iwama xewanenimayatɨ meta xeyu'uximayatɨ, Kakaɨyari kwa'yunɨimɨkɨ keane mauyu'ɨ matɨa, pɨta kehate meteuyukanenimaya wa parewie. 6Ya'umieme xekeneyuyatuaka Kakaɨyari mamaya tɨrɨkaɨyetɨa mɨta kepauku maye'anitsie xeteaye'akame xe'ayeitɨani. 7'Iyaritɨarika xemexeiya Xekeneiyatuirieka, Mɨkɨ xe'ɨwikaɨ.8Xeyuta'eriwani mɨta reyuta'ɨwiyatɨ. Xe'akaunie, tɨkakame, maye haukakamɨtɨ hapaɨ xe'aurie pa yeika, hupanetɨ, keane yukweriwayurieni 'itakwanike. 9Xanku'uki xeyukuhɨanike. xekenetɨrɨkawini titaTatsie sasuni xete'erie. Xetenakumaika kename hipatɨ xe'iwama kwiepa metama kukuinima me newie yaxeikɨa 'aneme.10'Ariketa xetekwineme yetewimekɨ, Kakaɨyari 'aixɨ ti'aneme tiyatua, aku 'Iyaá xe'anayehapa hamatɨana xeyukanieritɨakakɨ Cristotsie kɨ, aixɨ xetehauyumateme xe'ayeitɨani, xeparewieni meta tɨrɨkariya xeyatuirieni. 11Mɨkɨ naimetsie 'itsɨkame ke hɨkɨtɨni tukari mautihane. Pɨke'aneni.12Silvano Ne 'iwa nepayeitɨá 'aixɨ tikamieme, mɨta nexetiuta'utsiri yetewimekɨmɨkɨ hatsɨa. Ne nexemari'itɨa mɨta niuki nexewiriya kename kenentiu'utɨa mɨkɨ hɨkɨ hasuni Kakaɨyari 'imikieri. Hetsiena xe'uxipieka. 13Iyaá Babilonia yukanieritɨa, manayehania xehamatɨa, maɨri'itsika xeheyanɨ'airi. 14Xekeneuyutahɨawixɨa yunierikatsie xeyuku'itsewetɨ xemauyunake'eriekɨ. 'Uxipiya kexuaweni xetsata yunaitɨ kepatɨ Cristo'tsie xetewiya.

2 Peter

Chapter 1

11 Simón matɨa Pedro meta makúwie mɨta Jesucristo nɨarieya, mɨkɨ iyamexi keane me man'kwewi yuri'eriyerika witsiane meta'yaxeikɨa ta'hapaɨ me men'kwewi, sasúni eriyeri aixɨ ti'ane'tsie ta'Kakaɨyari tiwi'kwestɨwame Jesucristo. 2Nenimayatsika meta uxipiya ke'waɨkawani rayu'kumate'tsie uti'akame keta'tiye'tuirieka Kakaɨyari Jesús ta'Ukiyari3Tinaitɨ pini tita tiu'titerɨwaxɨ ta heima ti'mieme tɨrɨkariyaya ta'tukari meta texiyerikakɨ kati'yetuiyani ta'hetsie Kakaɨri'tsie hakunetɨka rayu'kumatekɨ, Mɨta keane tatsiuta'hɨawixɨ raya'axe me xeiya meta aixɨ tiuka'iyari yu'hetsie. 4Ikɨ'tsie makunena, Mɨkɨ kataniyetiurieni witsi'anene mɨta siere tɨrɨkaiyemekɨ ka'nekaxewiriya, mɨta xeme xe'nakɨniwaweni xe'teparewie aixɨ ti'ane'tsie Kakaɨyari, mexi'ta xeme xeyu'awietɨweni itaiyerika'tsie e'nai kwe'tama meta tsime'teyukɨhɨawe tsiran'yɨne'tsie.5Ikɨ ya'mayɨnekɨ, aixɨ xe'ketenekuwewiwani mɨta mana xe'meiyahatɨani aixɨti'ane meta maka'xewi xe'sasú eriyeri Kakaɨyari'tsie, meta hapaɨna ke xemɨ'teuka'iyarari, mɨta waɨkawa xete'akumate'tsie. 6Rayu'kumate'tise rakunena, xe'keneuyahatɨaka kexe'mɨte'uhú yu'hetsie, mɨta ya'xeikɨa kexe'mɨte'uhú yu'hetsie mana xe'keneuyahatɨaka newiya xe'kwahau'yumexɨitɨaka mɨta maye'heitserie ke hɨkɨ'tɨni ti'yutexietɨ. 7Mɨta newiya aixɨ heitseriya mana xe'keneyahatɨaka aixɨ eriyarika yu'iwama wa'matɨa meta ya xeikɨa mana xekeneuya'hatɨaka nake'eriya meta aixɨ eriyerika me yu'naime wa'hepasta.8Xɨka ikɨ pini xe'hetsie ti'yukanieritɨaka mɨta xɨta xe'hetisie tiu'tiwere, xe'kwayɨwewawe ikwaxi xe'tehaukayaxitɨani waɨkawa rayu'kumatekɨ ta'Ukiyari Jesucristo'tsie. 9Mɨta keane kwarakumate ikɨ pini'tsie xeikɨa kati'xeiyani ya'tewimekɨ tiu'hura'tsie; mɨta kwa'hauniere kahɨ'tɨni. Mɨkɨ'ta katatɨmaiyani yu'tatakuri tsitiane meripai timieme.10Mɨta uwa'reutiyɨne, iwamarixi aixɨ xe'ketenekahuni xe'tahɨawerieni inierika'tsie meta xe'kenanayahanani xewiriya xe'hetise mieme. Xɨka xeme paɨ xete'uyurieni ikɨ'tsie pini, xe'kwaheti'witseixɨani. 11Mɨta yati'anekɨ huye kaneutahaneni kwiepari'ta kwatiu'axe'tsie ta'Ukiyari tiwikwestɨwame Jesucristo aixɨ manyɨnekɨ raya'akamekɨ kayatuiyamɨkɨ xe'hatsɨa.12Hikɨ'ta umautiyɨne tukarikɨ Ne neniu'yeikamɨkɨ aixɨ ne hauyúkuyurietɨ nexetsi'aye'eristɨwatɨ xeme ikɨ pini'kɨ, tsepa'tɨni xeme xete'akumate, yatɨni tsepa xe'maye'heitserie hikɨ ti'sasúni'tsie. 13Ne paɨ ne tiku'eriwa kename aixɨ tikamie hɨkɨ ne'hepasta kename waɨriya wa'pitɨa meta waraya'eristɨwa ikɨ pini'tsie rakunetɨka, mexi'ta Ne waí'tsie nekaniere. 14Ne netakumaika kename paɨ tiyɨni kwitɨ ne'waí nekwa'eirieni, Ukiyari Jesucristo ne tiu'hekɨatsiri hapaɨ. 15Ne yenetikayeimɨkɨ ne'xeniparewiemɨkɨ tita aixɨ ti'ane xe'hetsie mɨta siere tukarikɨ xena'ye'eriwani ikɨ pini meta kepuaka nemɨ'kumawire.16Mɨta tame te kwa'uweiya ɨxatsí wewiyakame kwa'tiyuri kepauka tame te waru'taxatɨatsie ta'Ukiyari Jesucristo tɨrɨkarieya u'hekɨaxixɨ. Kaniere'tsie tame nierekate tenaɨkɨne Kakaɨyari raya'axe yu'kanieritɨa. 17Mɨta mɨkɨ Kakaɨyari Yaukame kanan'kwewieni mɨta siere heimakaxetɨ raya'akamekɨ kepauka mɨkɨ Kakaɨyari raya'axe niukieya mu'eni'tsie haineme: ''Ikɨ kahɨkɨni Ne Niwé, waɨkawa nemeiya'hɨwa, meta aixɨ nerei'eriya ka'hɨkɨtɨni.'' 18Tame ikɨ niuki te niu'enieni ta'heima yuawi'tsie makane, mexi teyu'kanieritɨa hamatɨana hɨri aixɨ ane'tsie.19Tenexeíyani timamateme niukieya Kakaɨyari hepasta akaxewimekɨ wewiyakame. Xeme aixɨ xetenika'huni aixɨ xeteneuku'enanaka temamateme wa'niuki'tsie. Mɨkɨ'ta kahɨkɨtɨni kɨxeme hapaɨ xawatɨtɨ mɨyɨwi'tsie mɨta kepauka'rike maya'ani kúximerire mɨta xurawe ximeri matineika xe'iyari'tsie ke ukahekɨare. 20Ikɨ meri xe'tenakumaika, kename xewitɨ timamateme yu'hetsiekɨ yɨwe meti'enatɨyani miti'maixɨani meta mita'xatá aixɨ kwa'ane'tsie. 21Mɨta yaxeikɨa xewitɨ ti'mamateme xeime uki'tsie kwa'ayetɨa niuki ikɨ ya'man'yɨne paɨ'ta ukitsi Kakaɨyari Espíritu Santo'ya ka'warupare'wieni keane Kakaɨyari niukieya me mu'taxá.

Chapter 2

1Te itawamete temaikatemamayeixɨa mana kiekaritsie, te itawamete te ɨkitɨwemete yaxeɨkɨa mapahu xehatsɨa. Mɨkɨ awietɨmekɨ mepi atɨani wahatsɨa mɨkɨ meyuti´mani mɨka aku ti´ɨkitame ke ane warutinanai mɨkɨ mepi atɨwa mexɨiwa mɨkiriya mɨkɨ mepi atɨwa mexɨiwa mɨkiriya yu hetsie mieme. 2Yuwait kuwati pɨmete kakɨne kemete havyahɨwa mete ita´tɨ, mɨta mɨka wa´hepaɨsta huye sasani hikɨ mɨkɨ tihanaimarieni. 3Mɨkɨ mete heiwe´eritɨ mɨkɨmexɨ waɨka mete andiwa xe hetsie niakɨkɨ itarikakɨ. Muntahɨiyani reutere waɨkawa; wataxɨrɨwa kwati kukutsu.4Mɨkɨ kakatyari kwatiwareuyehiwiri akeritsixɨ tatakuri mete ayupitɨa. Mɨkɨ ta´auɨrie mawetse warahakanɨ´a makuyɨwitsie mehɨtɨkaɨtɨ kadena kɨ waɨka muyɨwitsie kepauku rike mamataxɨriyani. 5Yaxeikɨa kuatiwareayahiwiri kuepa metamakakai meripai Hetsiena mieme pikuwikwestɨa xeikɨa Noe, tixaxatame aɨxɨmanyinekɨ meta siere me atahutame teɨteri mu atɨa witati memukayunixɨa anakuiepa tsimete yɨakai. 6Kakaɨyari yaxeikɨa pauyahɨa kiekari Sodoma siere Gomorra naxi kanayeitɨani wakiekari warantaxɨrɨ me puti unixɨ, tiuyi hapaɨ yaxeikɨa tiwayurieni iya tsimete itɨtɨa.7Mɨta Lot hapaɨsta aixɨ tiakayari mɨkɨ mana mukateiraya arikamekɨ yu heiweirtɨ kenti anekai teɨteri ukitsi mari itsika makúa hexeiyakai ti´itarikatsie kakatyari piku wikwestɨa. 8Mɨkɨ iya uki aixɨ tikamie, muyekakai wahamatɨa tukari mankayeɨka, mɨkɨ yu heɨweriekai yukɨpɨritsie aixɨ aneme kentinierekaikɨ kenti enakaikɨ. 9Kakatyari rakumate kehapat ukitsi mete uyukanenimaya tiwawikwestiani inatsikatsie, kehapat tiwakunani ukitsi aixɨ mekuate uka´iyari kepauka metekwine tukari maya´anitsie metaxanetsieni.10Ikɨ heyemekɨ tisasuni keane iyamexi akuxi mete uweiya yuwaiyaritsie kemetehauyahɨwa mɨ'ta yamakwatenake'erie xewitɨ wanɨ'aka. Mɨkɨmexi makwahau'enana mapauyu'ɨ. Mɨkɨmexi makwa hau'máma mawatatieni Kakaɨyari akeri'mama. 11Akeritsixi masi matɨrɨkawi waɨkawa, mɨta mɨkɨmexi xeime makwatatieni ni hapaɨna Kakaɨyari.12Mɨta ikɨ animalitsixi makayukuhɨawetɨ heyeme maputiwewiya hawatiwiyakɨ mɨta hawarukwini. Mɨkɨmexi makawate akumate xɨka xeime mahate'ani. Mɨkɨmexi mekwi'yani. 13Mɨkɨmexi mete akapitɨarieni aku tsimeteyɨakɨ. Mɨkɨmexi pɨmeteku'eriwa kename nai mete hexeiyatɨ hekɨ'ta aixɨ meteyumate. Mɨkɨmexi mehɨkɨ mistunariya siere tsiti'ane. Mɨkɨmexi witsi meteyumate mete'itatɨ mexi akuxi xe'hamatɨa me'ixɨara. 14Mɨkɨmexi yu'hɨxta mawatiwawaki ukari yewatsixi mewaxeiyatɨ; makwa huxaiwawe tatakúrikɨ. Mɨkɨmexi iya wamatɨa makwatsetseɨye mapuyutinɨnɨwe tsimeteti'yɨnike, mɨta yu'iyaritsie pɨmete ɨkitɨarie tiheiwe'erieka. ¡Nanaimarika meniwemama!15Mɨkɨmexi mepikwe'eiri huye heitserie mayewie. Mapauyaxɨri mɨta mapuweiya Balaam huyeya, Beor nu'aya, aku mitanake'eri yumamatsie mihɨi aku tsitikamietɨ. 16Mɨta mɨkɨ putatierie yutatakurikɨ. Xewitɨ puritu kaniuwetɨ putaniu tewi hapaɨ mɨta mɨkɨ timaikame ruku wake.17Ikɨ ukitsi mehɨkɨ haixa haá kahexeiyatɨ. Hapaɨna haiwí hapaɨ aku tikawiya hapaɨ. Mɨta mɨkɨmexi watsie putawewiya mana waɨkawa makuyuxaɨyetsie. 18Mɨkɨmexi maputi nuika mahauyu'ɨtɨ, mɨkɨmexi teɨteri metewa itaiya yu'waiyarikɨ kemeteyu kuhɨawe. Mɨkɨmexi teɨteri metewa itaiya aku mamutawikwei iyamexi ke'ane tsimete kahukai. 19Pɨmapaitɨka kename mawatixɨna, mɨkɨ yuhetsie'ta ma'akuwɨtɨ akuxi itaa'rikatsie. Mɨta xewitɨ uki akuwietɨ ane titatsie rakuwie.20Tseapa ke'ane mutayu kwiepa meta'ma kere'mamate hakunekaku tiyumainɨa Ukiyari Tiyuwikwestɨwame Jesucristo, mɨta umaniere ma'nuani tawari iyatsie matɨari kenyɨanekai, kwinatɨrieka kentiyuhayawa mɨkɨ wahepaɨsta pɨ'aneni masi tsitikamietɨ ke'akuxi matɨari. 21Aixɨ anekaku mɨkɨmexi wahepaɨsta makwaheitimanike huye aixɨ manyine hikɨtarí memekumate mɨta memikwe'eirieni mari'itsika mawarie aku xeyatuiriyarie. 22Ikɨ niuki wahetsie mieme ti'yuri. ''Xewitɨ tsɨkɨ panuani yu'hayari tawari tikwani. Xewitɨ tiuxu hau'ɨwatɨ tawari haxupa ti'ɨwa.''

Chapter 3

1Hikɨta ne xetita utɨirieni xeme xemaunake eriwa, ikɨ hutarieka xa payari mɨkɨ aixɨ anemekɨ xe enanakɨ, 2xemeixeiyanikɨ xema eriwanikɨ niukɨ mutaxatsie meripai wahe pasta santo[ tsixi temaɨkate mari itsika ta´kakaɨyari tatsi wikuestɨwame yatiuya nɨ´aritsixi wa´hepaɨsta.3Xeketena kumaika ikɨ matɨari teyunanaɨmawamete mene hahuni kwinatɨrieka tukaritsie. Mɨkɨ metetinanaimani pɨ´tiyɨni kentiwanake yu hetsie kemete hauyahɨwa. 4Mɨkɨ paɨmetiyɨni ¿Kewa rekupine petiyaxata pamanuanikɨ? Meripaitɨ taye yeuma me maukutsixɨtsie, naitɨ pinete yaxeikɨa ti ane, kepauky tiuyutsutɨa tiuyatiwewipatɨ.5Mɨkɨ mepimaitɨwq mete hatɨmaiya kename taheima kwepapuhekɨarixɨ akumarixɨ haá umawekaku haá´tsie hakuneku miɨxa hautinekaky kakaɨyari pɨtiunɨ´aku. 6Mɨkɨ yetɨ anekaka pinite, kwie meri paɨtɨ, paɨ tiuyɨ puta´unarie haá´kɨ pukayunitɨari. Mɨta hikɨ taheima kwie´tama paɨmɨ re´utse paɨmɨ taitsie mieme. 7Mɨkɨ mexi siere me´utsie kepauku tukari maya anitsie mamantaxɨriyani mɨta siere mama´iwarieni iya takakuri meteyupitɨa.8Ikɨ'ta xekwate atɨtɨmaiyani, iwamarixi, xei tukari Kakaɨyari hapaɨsta 1000 witari hɨkɨ, mɨta 1000 witari xei tukari hapaɨ. 9Mɨkɨ Ukiyari yumaitɨ kwakuyuane aku mekaxewiriyaxɨ xehepaɨsta, hípatɨ aku pɨmete ku'eriwa kename reutewi. heimana Mɨkɨ xekwewie wawetɨ. Mɨkɨ pɨra'eriwa xeme xehepaɨsta xewitɨ mauyawautseni, mɨta pɨtiku'eriwa etsiwa wapitɨani yunaitɨ makuwikwenikɨ10Umaniere'ta kepauku Ukiyari nuani tinawayame hapaɨ nuani. Taheima tetexeiya tikumawere tɨrɨkaɨyetɨ eniɨriɨkɨre. Naitɨ tixuawe taikɨ tititaiyarieni, mɨta kwietsie mana tita tiutiwewiya tikumawere.11Mɨta naitɨ ana tita tixuawe tikumaweriyarieni pɨ'i tiyɨni, ¿ke'tita tewiyari xeme xetehɨkɨ? Xeme tatakuri xekayupitɨatɨ xe'eyexeiyatɨ xeu'uwani. 12Xekeneta kwewieka mɨta xeme xɨi'tani Kakaɨyari hamiekɨ. Ana tukari'tsie taheima tixuawe tikumaweriyarieni taikɨ naitɨ tixuawe titipaa're xɨri'kɨ. 13Mɨta Mɨkɨ yuhetsie mekaxewiriyaxɨ, taáme tepitakwewie hekwame taheima yuawi mɨta kwie hekwame, aku muwa mekaniere aixɨ meteu'iyari.14Umaniere'ta, iwamarixi, mexi xeme xe'ikwewie ikɨ yamanyine, aixɨ xetenekahuni xekaxeiyarienikɨ tsiti'aneme xekatehexeiyatɨ mɨta siere kara'pítɨ Mɨkɨ hɨxie, uxipiya xehexeiyatɨ. 15Mɨta siere, xeutimaixɨa tatsikwewie ta'ukiyari tatsiku'wikwestɨanike, aku siere ta'iwa temeinake'erie Pablo xeme xetiuta'utsiri, aku Kakaɨyari miyatuiri ikɨ timaiwenikɨ. 16Pablo ikɨ tiku'xata naime xapa miti'utɨa, mana'ta mayemie waɨka tɨrɨkaɨye hameiti'enieni. Ukitsi mamu'erie tsimeteu'hu ta'aurie mepe'hɨpa ikɨ yamanyine, mata siere hípame utsikatsie pɨmete'kahu, mɨta yemete kahu'tɨ Kakaɨyari warantaxɨreini.17Umaniere'ta, iwamarixi, a'ríri xete'akumateri ikɨ yaranyine, xeuyuti'uta xeme xekwa hauyaxɨrɨwenikɨ teɨteri wa'itarikakɨ mari'itsika maka hexeiyatɨ mɨta xeme xekaheiyahɨani sasuni xete uweiya. 18Mɨta xeuti'weweri imikieritsie tiuya'mate xeuta'wawiri ta'Ukiyari tatsi wikwestɨwame Jesucristo. Raya'axe Mɨkɨtsie tepiti'pika, hikɨ mɨta siere umautiyune. ¡pɨke'anemi!

1 John

Chapter 1

1Iyaa aku ke'ane hɨkɨ maukahaitɨapaitɨ, tepi'enie niukeya, tepixexeiya tatahɨxitekɨ, 'ixɨkai tepixei tepixei meta tepimayɨa tamamakɨ, hɨkɨtɨtɨ niuki tukari yetuaa. 2Hapaɨanata, mɨkɨtukari puhekɨarixɨ, tameta'tepixei , meta nierekate tametehɨkɨ hapaɨstana. Tame texekuxaxatɨwa tukari kwaxɨwe, ke'ane aku Yuyau hamatɨa mukatei, mɨta Iyaa tatsata pukaya.3Iya ke'ane temuxei meta tita tete'ueni yaxeikɨa texetehahɨawe, hurateyuhɨawetɨ temakɨnekɨ. Tame tewahamiku Iyaa aku ke'ane hɨkɨ Yaukame meta nu'aya meme JesuCrsto. 4Hapaɨnata ikɨ texeteha utsiriwa temawiya aya'akame temexeiyanikɨ.5Ikɨ niuki tepu'eni tetana ayenekame mɨta tame texehaxaxatɨwa; Kakaɨya kekarieya hɨkɨ meta hetsiena yuwiriya pumawi. 6Xɨkate tehaitɨkani kename tehamikumama mɨta yɨwirikɨpa te'uuwatɨ, tete'itatɨ teyɨa meta yetekatekahutɨ niuki temikuxata. 7Xɨkateta hekɨariyatsie te'uhuni, 'Iyaa hekɨariyayatsie yukanieritɨa hapaɨ, hamikutsixi tehɨkɨ hipame wahamatɨa, mɨta Jesús xuriyaya 'aku nu'aya naime tatakuri tatsehaukuyeitɨiri.8Xɨkateta pɨtehaitɨkani kename tatakuri tekatehexeiya, tame teteyu'itaiya meta nuki tiyuri tahamatɨa kwuayukanieritɨa. 9Xɨkatete te'uyutamurukwitɨni tatakuri temexeiyakɨ, Iyaa kwaratixane'erieni hapaɨna aixɨ tiuka'iyari, tareuyehɨwirie tatakuri temexeiyakɨ meta tatsiti'itieni tita tsiti'anetsie. 10Xɨkate pɨtehaitɨkani kename tatakuri tekate hexeiya, ti'tawame tepayeitɨa, meta niukeya tahamatɨa tahamatɨakwayukanieritɨa.

Chapter 2

1Neniwema, ne nexera utsiriwa ikɨ xapatsie kataku tatakuri xekwa yupitɨakakɨ. Xɨkata xewitɨ tatakuri uyupitɨani, taheima nunuwame tekanexeiyani Ta yau hatsɨa, Jesucristo Ke ane aixɨ tiuka iyari. 2Mɨkɨ yu tukari kayatuani ta'tatakurikɨ nitaa xeikɨa takɨ'mana kwa uyɨ, meta siere yu naimekɨ ana kwiepa meta'makɨ. 3Teke akaxewini kename te akumate xɨka nɨ'arieyatsie yexete kahuni.4Ke ane pɨ'maine: ''Kakaɨyari ne xexeiya,'' mɨta yakwati kamie Mɨkɨ kentinɨ'a, mɨkɨ ti'itawame kanihɨtɨni, mɨta mɨkɨ xeikɨa kanaineni Kakaɨyari kwahexeiya. 5Mɨta ke ane tukarikɨ yetikamie niukieyatsue kemaine, sasunikɨ mɨkɨ Kakaɨyari nenimayatsika aixɨ kaniyurieni. Mɨta xeme xete akumate Hamatɨana xeyukanieritɨakɨ. 6Ke ane pɨ'maine kename Kakaɨyari hexeiya Jesucristo kentikatɨa paɨmɨ katini kamiemɨkɨ.7Iwamarixi, ne nekwaxe utɨirie nari hekwame, yaxeikɨa nɨ'ari meripai mieme kahɨkɨtɨni xeme matɨaripaitɨ xemeixeiya kahɨkɨtɨni, nɨ'ari meripai mieme mɨkɨ kahɨkɨtɨni xeime niuki xemu eni. 8Mɨta hikɨ nexe utɨirie nɨ'ari hekwame kahɨkɨtɨni, tita ti sasuni Cristo hetsie mɨta xehepaɨsta timieme, ta yɨxariya mauye weximekɨ sasuni hekɨariya kaniuti xawatureni.9Ke ane pɨ maine kename hekɨariyatsie kaniere, mɨta yu oiwa mau heka, yɨxarikɨpa akuxi uyekatɨ kahɨkɨtɨni. 10Ke aneta yu iwa aixɨ reu'eriya hekɨariyatsie kaniu yeikani kwahetiweni Kakaɨyari hepaɨsta. 11Mɨta ke ane yu iwa mau heka yɨxarikɨpa akuxi kaniuyeikani, mɨta yɨxarikɨpa ka niuyeikani: mɨkɨ kwarakumate kewa metɨa, yɨxarika kwa ipitɨa yuhɨxitekɨ mauniereni.12Nexe tiuta utɨiri, neniwema nexe hauyahɨwa, mɨtari xete hauyahɨwiyariekɨ xe tatakurikɨ Kakaɨyaritsie hakunena. 13Xeme nexetiuta utɨiri, ke ane sasuni xete erie xemu tsetseɨye, mɨta xemi xexeiya matɨari paitɨ muyeika nexetiuta utɨiiri xeme, teemari, xeme tsiranyine xema iwaxɨkɨ. Ne ikɨ nexera utɨiriwa xehetsie mieme tɨri mɨta xeme Kakaɨyari xemakumatekɨ. 14Ikɨ nepita utɨa xehetsie mieme, yaukate, ke ane sasuni xete erie tɨrɨkaɨyemekɨ, Mɨtari xemeyexeiyakɨ matɨaripaitɨ muyeika, ikɨ ne nexetsita utɨiri xeme yakɨ mɨireme xemexeiya mɨta xeme xetɨrɨkawinikɨ tsiti ane hepaɨsta, mɨta Kakaɨyari niukieya xehetsie kayukanieritɨaka, xete unewikɨ tsiranyinetsie.15Kwiepa memu uwa wamatɨa xekwayu tinɨnɨweni siere kwiepa tsiti anetɨ tiuyeika mɨkɨ xekwate ayexeiyani. Xɨka xewitɨ kwiepa mieme tiuweiyani Kakaɨyari kwa heiyahɨwa. 16Mɨta tita kwiepa naitɨ tixuawe waiyari kenreuyahɨwa, hɨxite tita reuxeiyamɨkɨ, mɨta we'eriya mɨkɨ Kakaɨyari kwatipinieya, pɨta kwiepa timieme. 17Kwiepari mɨta kemetehauyahɨwa kateuyewemɨkɨ. mɨta ke ane yetikamie Kakaɨyari kentinɨ'a tukarikɨ mana kakanierekamɨkɨ.18Tɨri, ikɨri kwinatɨrieka kahɨkɨtɨni. Xete enakarekai hapaɨ, kename hamie Anticristo, hikɨta waɨkawatɨ anticristotsixi makanui axɨani. Ya umiemeri xeteheti mamateke kenameri kwinatɨrieka hɨkɨ. 19Tahetsie makanayakɨne, mɨta tahetsie mieme kwahɨkɨtɨkai xɨka tahetsie mieme hɨkɨtɨkaitɨni tahamatɨa meyukanieritɨakake. Mɨta kepauku mamayakɨ, mɨkɨ tiuhekɨataxɨ kename mɨkeɨmexi hahatsɨa maka mieme.20Mɨta xeme Espíritu Santo xeyatuiriyarie, mɨta xeme xeyunaitɨ xete akumate tita ti sasuni. 21Nekwa xetiuta utɨiri xekate akumatekɨ tita ti sasuni, pɨta xeme xete akumatekɨ kename itaarika sasunitsie mieme kahɨkɨ.22¿Ke ane pɨtayɨni kename Jesús kahɨkɨ Cristo Mɨkɨ tewi anticristo kanihɨkɨtɨni, mɨta mutitawe'eri yaukame mata siere nu'aya. 23Xewitɨ ke ane nu'aya tixane'erieni yauya kwahexeiya ke ane nu aya raya atɨa mɨkɨ yaukame kanexeiyani.24Xemeta xehepaɨsta, xeketeneu pitɨa tita xete u'eni matɨaripaitɨ xehetsie mɨkɨ keyukanieritɨaka. Xɨka xeme tita xete u'eni matɨaripaitɨ xe hetsie yukanieritɨaka, nu'ayatsie yaukametsie xeyukanieritɨatɨ xepakɨ'ne. 25Ikɨ xewiriyarika mɨkɨ tatsiyatuiri kanihɨkɨtɨni tukari kwaxɨwe. 26Ikɨ nexe uta utɨiri xeme ke ane xeitapa pɨta xewaru hanakai ke ane sasuni mete'erie Kakaɨyaritsie mamautewarekɨ.27Mɨta mɨkɨ Espíritu Santo xeyatuiriyarie xehetsie kaniereni, mɨta ikitɨarika xekwaku iwawa. Mɨta yaxeikɨa Espíritu Santo kexeti ɨkitɨa naimetsue timieme mɨkɨ sasuni puhɨkɨ kwati itaarika, mɨta kexetiu ɨkitɨa hamatɨana xekeneyukan ieritɨaka. 28Mɨta hikɨ, nexehauyahɨwa neniwema Hamatɨana xekeneyu kanieritɨaka. Keapuku temi xeiya, tekeyu hekɨaka tetemaiwawetɨ. Mɨta hɨxiena tekwateyu tewinɨaka kepauku temixeiyatsie. 29Xɨka xeme xete akumaika kename ke ane aixɨ tikamie naimetsie Mɨkɨ Kakaɨyaritsie kaniyayani.

Chapter 3

1Xekeneutimaixɨa ke'aneme nake'eriya Yaukame tatsiyetuiri,yɨwekɨ tehɨkɨtɨni Kakaɨyari niwemama. 2Nexehauna ke'erie, hikɨri tame Kakaɨyari niwemama tehɨkɨ, akuxi kwahekɨariwe kete'anenetɨ te'makɨne. Tete'akumate kename kepauku Cristo yuhekɨatatsie, hapaɨna te'anenetɨ tepakɨne, tepixeiyata ken'ane. 3Ke'ane hetsiena pɨreuyuwaɨriya kename kentiyɨni 'uxa warie mɨkɨ aixɨyuyurie, Iyaá 'aixɨ'ane hapaɨ.4Ke'aneta yaxeikɨa tatakuri tiyupitɨa yetiyurienetɨ tita kwatipitɨaritɨ, tatakuri hɨkɨkɨ mari'itsika kemaine hakahau'enietɨ. 5Xeme xete'akumate kename Cristo uhekɨatsie tatakuri reukuyeitɨnikɨ. mɨta hetsiena tatakuri kwuaxuawe. 6Xewitɨ hetsiena tiwiya tatakuri kwatiyupitɨa. Xewitɨta tiyeweiya tatakuri tiyupitɨatɨ kwa'ixeiyawe meta kwaheitimaiwe.7Iwamari niwetsiekate, xekwatepitɨaka xewitɨ xehauyexɨrɨwani. ke'ane aixɨ tikamie mɨkɨ aixɨ'ane, Cristo aixɨtiuka'iyari hapaɨ. 8Ke'ane tatakuri tiyupitɨa tukari nawayame puweiya, mɨkɨ tukari nawayame tatakuri tiuyupitɨa matɨaripaitɨ. ya'umieme Kakaɨyari nu'ayaa puhekɨatsie, 'uximayatsikaya kumawiriyakɨ.9Ke'ane mutinuiwaxɨ Kakaɨyaritsie tatakuri kwatiyupitɨa mɨkɨ hɨkɨhatsi Kakaɨyaritsie tiwiya. Mɨkɨ kwuayɨwe tatakuri tiyuyepitɨaximeni mutinuiwaxɨkɨ Kakaɨyaritsie. 10Ikɨ Kakaɨyari niwemama meta tukari nawayame niwemama meyuhekɨare. Ke'ane aixɨkwatikamieni mɨkɨ Kakaɨyaritsie kwuatiwiya, mɨta hapaɨna ke'ane yu'iwa kwuahauyehɨaka.11Ikɨtsɨ kahɨkɨtɨni niuki xeme xemi'eniwa matɨaripaitɨ, kename waɨkawa tekehautayahɨaka, 12Cain kentiuka'iyarikai hapaɨ hawaikɨ yu'iwa mumi hapaɨ . mɨta ¿ketiuta pimi? mɨkɨ tsitiyukuhɨawekaikɨ, mɨta 'iwaya 'aixɨ tikamiekai.13Xekwahaumamaka, ne'iwama, xɨka kwiepa metama mexexane'erieka. 14Tame tete'akumate kename mɨkiriyatsie te'uyekɨneka tukari tehexeiyatɨ tepakɨ, ta'iwama tewareuyehɨwakɨ waɨkawa. Ke'ane yu'iwama kwawareuyehɨka mɨkitɨ hɨkɨtɨnitɨ. 15Ke'aneta yu'iwa mauxane'erie tiyumiekame hɨkɨ. mɨta xeme xete'akumate kename tukari kwaxɨwe kayukanieritɨa tiyumiekametsie.16Ykɨtsie tepakumate nake'eriya, Cristo Yutukari yatuakɨ tahetsie miemekɨ. Tame hapaɨna teke'yuwaɨriyani tatukari temutatuani ta'iwama wahapaɨsta. 17Ke'aneta rexeiyatɨ pini 'ana kwiepa timieme. Yu'iwa xeiyatɨtɨ hawaritiyɨaneme mɨta yu'iyaritsie ka'itinenimayata, ¿Kehapaɨta hetseina tiyukanieritɨa Kakaɨyari nake'eriya? 18Ne'iwama 'aku nexehaunake'erie, tekwate'uyukanake'erieka niukikɨ meta tatenikɨ, masi pɨta yetetekahutɨ metá sasunikɨ.19Ikɨtsie tete'akumate kename tetewiya tita tisasunitsie metá ta'iyari tepakaxewiriya Hɨxiena. 20Xɨkate ta'iyaritɨtɨ tsiteteu'iyarime tatsi'ayeitɨaka, Kakaɨyari masi putewi keyuri ta'iyari, mɨtá naime rakumate. 21Nexehaunake'erie, xɨkate ta'iyari tsitete'itɨtɨakame katatsi 'ayeitɨaka, Kakaɨyari hetsiena tepauyuwaɨriya. 22Naime tita tete'iwawirie, tamamatsie Iyaá tatiyatuirieni, mari'itsika te'utakɨ metá yeteteyurie tita Hɨxiena aixɨ tiyuhekɨa.23Ikɨ hɨkɨ Mari'itsikaya-- sasuni tekete'erieka Nu'aya Jesucristo titewatsie mɨtá tame tekehauyunake'erieka-- Mɨkɨ pɨtatinɨ'akɨ Mari'itsikatsie. 24Ke'ane Kakaɨyari mari'itsikaya uúta Hetsiena tiwiya, mɨtá Kakaɨyari hetsiena yukanieritɨa. Íkɨkɨ teteakumate kename Iyaá tahamatɨa yukanieritɨa, Yu Espíritu tatsiyatuirikɨ.

Chapter 4

1Nenake'erima, yuri xekwate'erieka yunaime espiritu watsie, paɨta xe'itimamateketɨ mɨkɨ espiritu xɨka aku hɨkɨtɨni Kakaɨyari hatsɨa makaneika, waɨkawa temaikate meyuxatatɨ te'itawamete me pau'xɨawe ena kwiepa. 2Ikɨtsie xeme xepeitimani Kakaɨyari Espiritu miyatua, naitɨ iya espiritu ke'ane yuri ti'erie kename Jesucristo nua tewi wai hɨkɨtɨtɨ Kakaɨyari tsie tiwi'ya. 3naitɨ espiritu ke ane yuri kwati'erie Jesús tsie mɨkɨ Kakaɨyari kwa'nu'aya . Mɨkɨ hikɨ espiritu anticristo, xemeri xemuenana kename hamie, mɨkɨri ana kaniuyeikani kwiepa.4Xeme Kakaɨyari'tsie xemieme'rí, niwetsiekate xemaunake'eriwa, xewara'iwaxɨri, Iya ke áne xehetsie yukanie'ritɨa raya'xe kani'hɨkɨtɨni ke yuri iya ke'ane kwiepa mu yeika. 5Mɨkɨ me hɨkɨ kwiepa me mu'uwa, yeti anekaku, mɨkɨ kememu'tiyuane kwiepa timieme ana kiekatari me'wata'enie. 6Tame Kakaɨyaritsie te mieme. keane Kakaɨyari makumate tatsi'enie. ke anetá Kakaɨyari'tsie kwua'mieme mɨkɨ kwatatsi'enieni. Yeti'anekɨ teté'akumate espiritu ke'ane sasuni ya xeikɨata siere espiritu tatsi'hauyaxɨrɨwa.7Xemaunake'eriwa, kɨmɨ tepauta neke'erieka hipame wamatɨa, ikɨ aixɨ eriya'rika kani'hɨkɨtɨni Kakaɨyari'tsie mieme miyatua, yunaitɨ ke ane aixɨ tiuyuka'eriya Kakaɨyari'tsie niwakame kanihɨkɨtɨni pekumate Kakaɨyari xexeiya 8Keanetá iya tewi aixɨ kwatiuyuka'eriya Kakaɨyari kwaxexeiya, mɨkɨ'tsɨ Kakaɨyari aixɨ tiuyu'kaeriya hɨkɨkɨ.9Mɨkɨ yeti anekakɨ aixɨ eriyarika Kakaɨyari pi hekɨataxɨ ta hepɨsta, mɨkɨ Kakaɨyari Yu niwe meyanɨ'a yu xewi ana kwiepa yɨwetɨ mayanikɨ kɨmanakɨ tukari teme'xeiyani. 10Mɨkɨ'tsie yumatsiɨkɨ xuawe aixɨ eriyarika, tame hawaikɨ tekwa'iti'wau ta Kakaɨyari, Mɨkɨ paɨta tasti'nenimayataxɨ, yu niwe peya'nɨa mawari mayanikɨ tete hauya'hɨwiyarienikɨ ta tatakuriku.11Xemau'nakeeriwa, xɨka Kakaɨyari tasti nenimayataxɨ waɨkawa, tameta siere teke hautaya hɨaka hipame wamatɨa. 12Xewitɨ ni Kakaɨyari kwaxexeiyawe. Xɨka aixɨ tetehau'yu'eriyani hipame wamatɨa, Kakaýarita ta hetsie yukanieritɨa'ka nenimayatsika'ya, pakaxewi ta hetsie . 13ikɨ'tsie tete'akumate tame hetsiena tete'wíya mɨkɨta ta hetsie, tatsi yatuoirie yu espiritu. 14Yaxeikɨa hapaɨna, tame te punierixɨ tepi'yatua testimonio mɨkɨ ta yau yuniwe meya nɨ'a tiyu wikestɨwame mayanikɨ ana kwiepa.15Xɨka xewitɨ ekaxewiriyani kename Jesucristo Kakaɨyari nu'aya hɨkɨ, Kakaɨyari hetsiena yuka'nieritɨa, mɨkɨta Kakaɨyari'tsie tiwiwya. 16Meta siere tete'akumate yuri tete'eie aixɨ tareu'eriya Kakaɨyari tatsi'yatuirie, Kakaɨyari tatsi hau'nake'erie hɨkɨ, yu'naitɨ ke'ane hetsiena tiwiya mɨkɨ'tsie mɨkɨ neke'eriya, tsie tiwiyatɨ Kakaɨyair tsie, Kakaɨyari'ta yukanieritɨa hetsiena.17Ikɨ ya'umieme'tá, ikɨ nake'eriya pakaxewi ta epɨsta, tame teyɨwetɨ temakɨnekɨ temeixeiyani akaxewimekɨ aixɨ rakayini tukariyaritsie. mɨkɨ ane hapaɨ kentiumie, tame ta hapaɨna, tete u'iyari ana kwiepa. 18Pumawe marikaá aixɨ eriyarika'tsie . aixɨ ane pɨta peyanɨ'awa mɨkɨ marika, marika mɨkɨ pitimai'xɨani kentiu'ka'eniwa mɨkɨ' keane muka'má akuxi aixɨkwa'itɨarie neke'eriyatsie.19Tame aixɨ tete'uyuka'eriya, Mɨkɨtsɨ meri Kakaɨyari aixɨ tatiute'eriyaxɨ matiari'paitɨ 20Xɨka xewitɨ mɨkɨ pɨ'uhaineni, ¨ne Kakaɨyari yenekwa'reu'eriya¨ perutá yu iwa xane'erieka, ka'hɨkɨtɨni ti itawa'me, iya ke'ane yu iwa aixɨ kwareu'eriya, y'xexeiyatɨ, kwayɨwe Kakaɨyari mauyahɨaka ka ixexeiyatɨ, 21ya'humieme ikɨ mari'itsika ka hɨkɨtɨni temei xeiya hetsiena: keane Kakaɨyari aixɨ reu'eriya meinake'erie, ya xeikɨa siere yu iwa ke haunake'erieka.

Chapter 5

1Tsepa ke'ane xɨkate sasuni tiuta'erieni kename Jesús hɨkɨ Cristo, Kakaɨyaritsie tinuiwa. Mɨtá tsepa ke'ane Yauya tanake'erieni hapaɨna tanake'erieni Iyaá ke'ane Hetsiena mayanuiwaxɨ. 2Íkɨtsie tetehetimamate kename yunaime Kakaɨyari niwemama tewareunake'erie, Kakaɨyari temaunake' eriekatsie metá mari'itsikaya temau'eniekatsie. 3Íkɨ nake'eriya hɨkɨ Kakaɨyari hepaɨsta; mari'itsikaya teke'utani. Mɨtá mari'itsikaya kakwaniwetɨ hɨkɨ.4Ke'ane Kakaɨyaritsie nuiwame mɨkɨ rayu'íwa 'anaí Kwiepa tsiti'anetsie. Íkɨtá hɨkɨ 'iwarika 'aku kwie tsiti'ane ma'iwaxɨ, sasuni teteuta'erikɨ. 5¿Ke'ane hɨkɨ iyaá 'aku kwie tsiti'ane ma'iwa? iyaá ke'ane sasuni ti'erie kename Jesús hɨkɨ Kakaɨyari Nu'aya.6Íkɨ hɨkɨ Iyaá 'aku haatsie nua metá xuriyatsie, Jesucristo hɨkɨtɨtɨ, ni xeikɨa haatsie kwanuá, pɨtá haatsie meta xuriyatsie. 7Yuhaikatɨ nenieremete mekɨkɨ: 8Espíritu, haa metá xuriya mautaxɨriexɨa. ÍKɨ yuhaikatɨ yaxeikɨa metekuxata.9Xɨkate teɨuteri waniuki te'utanake'erieni, raya'atɨ pɨtá payeika Kakaɨyari niukieya. Karikɨtsɨ íkɨ hɨkɨtɨni Kakaɨyari niukieya, kemutayɨ Yuniwe hetsie timiemekɨ. 10Ke'ane iyaá sasuni tita'erieni Kakaɨyari Nu'ayatsie mɨkɨ niuki hetsiena yukanieritɨa. Ke'ane iyaá sasuni kwati'erie Kakaɨyaritsie, ti'itawame payeitɨá, sasuni kwati'eriekɨ Kakaɨyari kentikuxata Yuniwetsie timiemekɨ.11Íkɨ hɨkɨ niuki yetikuxata kenti'ane: kename Kakaɨyari tukari kwaxɨwe tatsiyatuiri, ikɨtá tukari Nu'ayatsie xuawe. 12Ke'ane iyaá Nu'aya mexeiya tukari pexeiya; Ke'anetá Kakaɨyari Nu'aya kwahexeiya tukari kwahexeiya.13Íkɨtsie timiemekɨ nexetiuta'utsiri, kehate sasuni xete'erie Kakaɨyari Nu'aya kentitewatsie, xete'akumatenikɨ kename tukari kwaxɨwe xehexeiya. 14Hapaɨnatá, pɨtetehauyuwaɨriya hɨxiena, xɨkate, tsepa tita teteitawawiri kenreuyahɨwá hapaɨ, Iyaá tatsi'enieni. 15Xɨkate tete'akumatenita kename Iyaá tatsi'enie, tsepa tita teteitawawiri, teteakumate kename te ha'eriwa tita tete'iwawirie.16Xɨkate xewitɨ xeime yu'iwá ha'uxeiya tatakuri tiyupitɨakame 'íkɨ mɨkiriya katiyupitɨwame, hetsiena miemekɨ ke'uyutanenewieni. mɨtá Kakaɨyari tukari piyatuirieni nehaitɨ nepaine kehate iyaá tatakuri meteuyupitɨa, tatakuri kamɨiyakame. Xuawe tatakuri mɨiyatɨ, pɨnehaitɨ nekwahaine kename mɨkɨtsie meya'u hetsiena xeyunenewieka. 17Tewi kentikamie 'aixɨ ka'anemekɨ mɨkɨ hɨkɨ tatakuri; puyeikatá tatakuri kamɨiyatɨ.18Tete'akumate kename ke'ane Kakaɨyaritsie mutinuiwaxɨ tatakuri kwatiyupitɨa; Ke'aneta Kakaɨyaritsie mutinuiwaxɨ, Kakaɨyari pi'ɨwiya tsiti'ane hetsiena kwaya'axenikɨ, meta tsiti'ane kwatikwinitɨanikɨ. 19Tete'akumate kename Kakaɨyari teniwemama, kenametá tsiti'ane warakuwɨtɨa yunaime teɨuteri kwiepa mentama.20Tete'akumate kename Kakaɨyari Nu'aya haukuyeixɨa metá tatiutaɨkitɨa temeti'enanatɨkɨkanikɨ, temeitimanikɨ ke'ane aku hemekɨkɨ hɨkɨ. Hapaɨnatá Hetsiena teyukanieritɨa iyaá heyemekɨ hɨkɨtsie, Nu'aya Jesucristotsie. Mɨkɨ kahɨkɨni Yuri Kakaɨyari metá tukari kwaxɨwe. 21Netɨriyama, kataku kakaɨyaritsixi xewarayexeiyani.

2 John

Chapter 1

1Ukiratsɨ mɨkɨ uka manaya´ha meta siere iwemama; mɨkɨmexi ne‘newareɨya´hɨwa sasunimekɨ, ne xeikɨa hawaikɨ, siere me´yunaime ke´ane sasuni me maku´mate ; 2Sasunitsie ha kunekaku, ta´hetsie kayukanieritɨaka, ta hamatɨa yukanieritɨa heyeme . 3Imikieri, nenimayatsika, uxipiya, tahamatɨa yukanieritɨaka, Kakaɨyari yaukame siere Jesucristo, nu´aya yauya , sasunimekɨ siere wareuya ´hɨatɨ.4Ne puyukatemawi waɨkawa ,ne waruka xeikɨ hipame a niwema me u´hukame sasunimekɨ ; tame keten'teyatuiriyarie yaukame nɨ'arieya . 5Hikɨta ne pɨnemeraya'wawirie ekɨ uka, ne nekwa ita utɨani hapaɨ nɨ´aritsika hekwame, ka´hɨkɨtɨni ke´aneme meripaitɨ matɨari te mei´xeiyakai, teke hauyuyahɨaka teyunaitɨ. 6Ka hɨkɨtɨni aixɨ eriyarika, ya tetekahutɨ ketente nɨ'arie, ikɨ hɨkɨ nɨ'ariya, xeniu pemi'eni matɨaripai, akɨ pemumieni hamatɨana .7Yu waɨkawatɨ te itawamete menayakɨne kwie'tamatsie, mɨkɨta pɨ mekwahaitɨka kename Jesucristo hau'ku yeixia waiyaritsie. Ikɨ ka´hɨkɨtɨni ti itawame meta siere ka hɨkɨtɨni anticristo. 8Xekeneniereni yaxeikɨa, xeme xekwate´hauya hɨpani tixaɨtɨ yu pini, yunaitɨ xete'uta'uximayataxɨ, xeme xete´anpinikɨ imikieriraya arɨkame.9Ke ane manya yarɨni mɨta kwayukanieritɨaka Cristo tiuta'ɨkitɨa tsie, kakaɨyari kwahexeiya. Ke ane ɨkitiarikatsie yu ka nieritɨaka hutame ware xeiyani, yaukame meta siere nu'aya . 10Xɨka xewitɨ a hatsɨa wa yani mɨta ikɨ ɨkitɨarika ka'u'atɨani, pekwa enkwewieka a kie pe kwa´he hɨaweni. 11Ke ane iya mita hɨawe katiparewieka tsitiyurienetsie.12Waɨkawa ne´netexeiyani´netita´utɨanikɨ nita pɨ ne kwareuya hɨwa ne mita´utɨani xapatsie meta siere ti utɨwamekɨ. Ya ti anekaku pɨ ne reuyahɨwa neyemie xe hatsia mɨta pɨ ne xeretahɨawe nexe antaxeiyatɨ, ta temawiya ma ya arɨkanikɨ. 13Iwaya niwemama me manaya hapanie me pe hɨawe

3 John

Chapter 1

1Mɨkɨ ukilai né iwa' Gayo, aku yuri nemei ye hɨwa. 2Né iwa', a hetsie mieme ne yunenewie, waɨkawa naimekɨ aɨxɨ peme itɨarieka'kɨ a tukari hapaɨ. 3Waɨkawa ne mu nekatemawi ta'iwama me mu axiatsie pɨmetekuxata ke pen re kamie Kakaɨyari niukieyatsie. 4Waɨkawa temawiya pa yeɨka, pɨne'ti enani kename ne tɨriyama aixu me te he ka hu.5Ne iwa’, ekɨ aixɨ petikamie tsepa kewa pere uximaya a iwama wa matɨa yekatixaɨ hipame wamatɨa, 6ke'ane mete kuxata a'hepaɨsta ke penti wareu ye hɨwa a iwama wa hɨxie (IGLESIA). Ekɨ aixɨ peti'kamie peware nɨ awa palekumekɨ kenreuye wetse kakaɨyari hepaɨsta, 7Memayakɨ Mɨkɨ hepaɨsta, tixaɨ me ka te u'pitɨ. 8Tameta ximuxi paleku te waran kuewieka, tehɨkɨtɨni iwamarixi axeikɨa tete uximayatɨ aixɨ manyinekɨ.9Né netiu ta'utɨa xe hetsie mieme, mɨkɨ'ta Diótrefes, kwinie aku re'kanake man ya ka ni, kwa hei'ta nake'eri. 10Ya umieme, xikate mune hauyani, yene metayɨni ken ti kamie, mɨkɨ tsitikuxata ta hepaɨsta niuki tsiranyineme. Ye tikamietɨ'ta akuxɨ yu iwama paleku kwa warankwewie. Mɨkɨ kwa wapitɨa yu iwama me wa uximayaka, mɨ'ta waranyanɨ'awa wa hamatɨa me kwa uyu ku xexeɨriwanikɨ.11Ne iwá, pe'kwa ti ɨkeni tsi ran yɨne, xeikɨa aixɨ ran yɨane. Ke'ane aixɨ ti'kamie Kakaɨyari nu'aya. Ke ane tsitikamie Kakaɨyari akuxi kwa hetimaiwe. 12Demetrio siere aixɨ tiuka iyari yunaitɨ pɨ mepaitɨka, pɨti’ane. Tamesiere pɨ tepaitɨka, xeme'ta xete akumate kename sasuni tete kuxata.13Ne, waɨkawa nexe tita utsirienikeyu, pɨne kwa reu nake erie'ta ne ti utɨaka ti utɨwamekɨ. 14Pɨne ra eriwa kwitɨ nexe he'xeiya, tete he ti xata teyuxeiyatɨ. 15Xe hamatɨa pekaniereni aixɨ ane. Xe hamikuma me xe te ha hɨawe. Xe'ta ne ta hɨawiri ta hamikuma yuxexuime

Jude

Chapter 1

1Judas, Jesucristo parewiwame, Jacobo iwaya, mɨkɨ aku me hɨawerie, yamekwatehaueriyarie kakaɨyari yaukametsie, me u'tsie Jesucristo hetsiemieme: 2Neni'mayatsika, kaiwatɨ tiuma meta aixɨ eriyarika ketiwaɨkawani xe hapaɨsta.3Ne iwama, mexi waɨriyerika nenepitɨakai nexe tita'utsirienike, timiemetsie wikweistɨarika ketente hexeiya tanaitɨ, ne nexe'tita utɨirienikekai, nexe tamari'itɨanikɨ xemeti'uwenikɨ tɨrɨkaɨyemekɨ sasuni xete'eriekɨ aku heiwa meyatuiriyarie kehate yuri mete'erie. 4Hipatɨ ukitsi xetsata mepautahaxɨa awietɨmekɨ. Ikɨ me hɨkɨ ukitsi memuti tepɨatɨarie me antaxɨriyanike. Mɨkɨ me hɨkɨ ukitsi yuri mekwate'erie, kehate memeitiwapaxɨa imikieri Kakaiyaritsie timieme me eyeitɨatɨ yu tatakuri, memayu'imawa tayau yuxewi, ta ukiyari Jesucristo hepaɨsta.5Hikɨta nexe'ayaheristɨani, tsepa heiwa xeme xeteakumaikai naime, kename Mɨkɨ ta Ukiyari warukuwikwestɨa teɨteri warayawitɨka Egipto kwieyaritsie, arike'ta wareuyahɨa kehate hasuni mekwate'utaeri. 6Siere akeritsixi mekwa uti'utaxɨ kewa meme yukanieritɨakai tɨrɨkariya mehexeiyatɨ, mɨta memukwe'eiri kewa memekekataritɨkai, Kakaɨyari ma warakɨwutɨa karenakɨ kahau'atɨkaikamekɨ, kunie rakuyuwitsie, tukaritsie miemekɨ aku kepauku aixɨ rakayɨnitsie.7Sodoma, Gomorra, siere kekari waritana mama'netɨka hapaɨ hɨkɨ, mɨkɨ yaxeikɨa meanenetɨ me'uyutiwiwiri aixɨkati'aneme, me pankuwei tita metehauyahɨakai kwatihɨkɨtɨkai hapaɨ. Mepu hekɨatsie mexeiyarienikɨ kemente'anyahu keahate castigo metehɨ mati ta'a kwaxɨwetsie. 8Hapaɨnata siere ikɨ tehei'nɨtsamete siere yu waiyari me'kwiema. Wame'maukahɨwa tɨrɨkariya, memuti'niuka itarikakɨ, iya mete aya'axe wa hapɨsta.9Mɨkɨ siere Miguel akeri wa nɨa, kepaukɨ meyutietɨwekai tɨkakame matɨa, Moises waiyarieyatsie hepaɨsta, kwatiuta'inɨataxɨ mentahɨani tsiranyɨnemekɨ mɨkɨ hepaɨstana. Hetsiena mieme pɨputayɨ: "¡Ukiyari kemes tatieni!" 10Ikɨ teɨteri tsimete'utiyuane waɨkawa tixuawekɨ mekwate'haukaenietɨkɨkakɨ. Titata metehaukaenietɨkɨka, mɨta yunaitɨ animales kwiepa metama mekwa yukuhɨawe yukɨmana yame'anene, ikɨ mɨkɨ yati'anekɨ wareuyaxɨrɨwa. 11¡Pu heiweriyɨkɨre wa kɨmana! Mɨkɨ mepakukɨ Caín huyeya utɨa, me pauyaxɨri Balaam hapaɨ aixɨkwatɨa tuminikɨ. Mɨkɨ mepukui kepaukɨ Coré hapaɨ memuyɨtsie.12Ikɨ me hɨkɨ tetexi hamayatɨka hata hupai'yetei awiepaitɨ yu wiestapa aixɨ eriyarika. Mɨkɨta yu wiesta mewewie meka'uyukatewiwiyatɨ, meteyumitɨ yu'hɨkɨate mɨkɨ xeikɨa. Mɨkɨ me hɨkɨ haiwite ha kwa'ayamane, umietɨ xeikɨa ekakɨ. Mɨkɨ me hɨkɨ Iteɨri tikawiwenitsie tixaɨtɨ kareukayaxiketɨ, hutakɨ mekwikwi'itɨ, me atihunariexɨaka yu nanaritsie. 13Ha hɨkɨ tɨrɨkaɨyetɨ haramaratsie, mɨkɨ hipatɨ mewakwiema yutewiyarikakɨ. Me hɨkɨ xurawetsixi yamete'hutɨ, kehate muyuwitsie meta mu'etɨtsie memuti'utsie heyemekɨ.14Enoc, hɨkɨ Adan nu'aya sieterieka, yaputayɨ wa hepaɨsta, pɨ haitɨ: "¡xekeneu'nieri! ta Ukiyari mupamie miles warawitɨtɨ yu akeritsixi. 15Mɨkɨ mupamie warantaxɨrienike me yunaime. Mɨkɨ mupamie warantaxɨrienike kehate yuri mekuate'erie kementeu'yuri kepa mente'utiwewi tsiranyɨnemekɨ, naimekɨ niuki tɨrɨkawi, yaranyɨnekaku tatakuri metehexeiya hapaɨna siere yuri mekwate'erie tsimetekuxata hapaɨstana." 16Ikɨ me hɨkɨ tsimete'utiyuane, meteyuwawiriwa, kehate mete'ankuweweiya tita mentehauyahɨwa tsiranyɨnemekɨ. Mɨkɨ me hɨkɨ kunie memutiyeyaure meteyuwe'etatɨ, kehate, yu hetsieti'miemekɨ xeime ta'mare kename wisti'itɨa17Xeme, ne iwama, xekena'yaeriwani ikɨ niuki xemutaxatɨarie meripaitɨ ta Ukiyari Jesucristo apostoles'mamakɨ. 18Mɨkɨ pɨmexete'utahɨawixɨ xeme: "heiwa'tarieka tukariyaritsie meti xuawere teyunanaimawamete, kehate memu hu yuhetsie timieme me'uweiyatɨ yurimekate'erietɨ." 19Ikɨ me hɨkɨ teuteri meyutaxɨrɨwa, me hɨkɨ yautari, mekwa he xeiya Espiritu.20Xemeta, ne iwama, xekene'yɨrani yuri xete erietɨ aixɨ xete kahutɨ meta xeyunenewietɨ Espiritu Santo tsie. 21Xekene'ti'uweni aixɨ eriyarikakɨ Kakaɨyaritsie xekenetakwewieka nenimayatsika ta Ukiyari tsie'timieme Jesucristo, xé yatuirie tukari kwaxɨwe.22Xeke'ne wanenimayaka kehate metetawe'erie. 23Xeke'ne wawikwestɨaka hipame xewarukuhapanatɨ taipa meka hauxɨrienikɨ. Hipame'ta xekene waxeiyastɨaka nenimayatsika xemamatɨ. xexane'erietɨ kemari tsireuku'anene waiyari tsie ti mieme.24Hikɨta keane yɨwe warati'kekani me ka'atixɨrɨweme, siere warati'uitɨani raya a'xetsie hɨxie, tsimekatehau'ku'aneneme, me yutemawiekame waɨkawa, 25Ta Kakaɨyari yusewi tatsi wikweistɨ'wame, Jesucristo ta Ukiyari, raya'atɨ, raya'axe, kiekaripa nɨa, tɨrɨkaɨye, tukari naitɨ ya'hanetsie, ikɨ meta tukari mautiyunetsie. Pɨke'aneni.

Revelation

Chapter 1

1Ikɨ kanihɨkɨtɨni Jesucristo xeiyastɨarikaya aku Kakaɨyari tiwahekɨastɨirienikɨ te'uximayatamete aku kemɨtiyɨni. Mɨta mɨkɨ paɨ tikatɨa yu'akeri penɨa nɨariekame Juan hatsɨa. 2Juan ta'wayetuiri yu'ɨxatsi tinaime'tsie timieme kemɨtiyurienekai Kakaɨyari meta niukieya kemainekai meta ya xeikɨa yu'ɨxatsika kuxatakai Jesucristo tsie rakunetɨkakɨ. 3Imikieri kanihɨkɨtɨni keane mekaterɨwa, tɨrɨkarima meta keanimexi niuki men'enie ikɨ timaikame yatikuxatakɨ, meta keanimexi yametekahu utsika'tsie kemɨreuku'uxa mɨtari tukari reuhura maye'ani.4Juan, atahutame teyupanie aku ku'u Asia: panpariyutsi xeme, kaiwatɨ katiumakani ke'ane uxipiya mɨhɨkɨ meta ke'ane mɨhɨkɨtɨkai meta yaxeikɨa ke'ane mamie, Meta yaxeikɨ atahuta espiritus hɨxiena menkaniere yu'uweni makatsie, 5Mɨta Jesucristo kanihɨkɨtɨni nierekame kati'itawamekɨ aku Iya memuhaitɨa menkwikwií meta xeiyes'tsixi wa 'Itsɨkame kwie'tama Mɨkɨ waɨkawa tatsihauyehɨwa meta tatsi'akuwenaxɨ tatatakuri'tsie yu'xuriyakɨ. 6Mɨta mɨkɨ kataniutinɨitɨani tatsinitsixi Kakaɨyaritsie Yuyautsie Itipitɨ paɨke'aneni raye 'akamekɨ meta tɨrɨkaɨyekɨ tukari yehane tukarikɨ. Pɨke'aneni.7Xekeneunenieri, kanakamieni haiwimatɨ yunaitɨ yu hɨxitekɨ menierikuni, yaxeikɨa Iyame kehate me kwa 'unierixɨ. Yunaitɨ kwiepa mentama mekanititsuakuni Kɨmana. Hɨ, paɨke'aneni. 8''Ne nehɨkɨtɨni manyaka yukatsutɨ meta manwetse,'' Kanaineni 'Ukiyari Kakaɨyari, ''aku ke'ane mɨhɨkɨ meta meripaitɨ muyeika meta ya xeikɨa keane mamie, mɨkɨ Tɨrɨkaɨye.''9Ne,Juan -xe'iwa 'aku hapaɨna netiukakukuiine xehamatɨa meta mɨkɨ niuki nekuxata meta netinewie nekahauyumexɨitɨatɨ Jesús 'utɨa temuhukɨ -neuyeikatɨ kwie itsiyewa haramaratsie yema Patmos tiyetewakaku Kakaɨyari niukieyakɨ ne'uweiyarietɨ meta siere kenentiunierixɨkɨ Jesús hepaɨsta. 10Espíritutsie neyukanieritɨatɨ Kakaɨyari tukarieya mayeikatsie. Ne niuki ne pu'eni tɨrɨkaɨyeme ne'utɨa 'awa hapaɨ tiuyuatɨ. 11Paɨ painekai: ''Kenaka'utɨa xapa'tsie ekɨ kepemɨtiniere, mɨta kenannɨa teyupani 'atahutatɨ ku'utsie - aku Efeso, Esmirma, Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia mɨta Laodicea.''12Mɨta nepautaerixɨa ne nierekɨ keane netsi hahɨawekai, nehanakunierixɨtsie nepuxei 'atahutame katira 'uitɨwame 'oroyatɨkaime. 13Mana katira 'uitɨwame hixɨapana payewekai 'Uki Nu'aya hapaɨ anetɨ, hauketɨ kutuni tewime 'anakatɨtɨ 'uka'akame ɨkayatsiepaitɨ, mɨta 'anayuhɨatɨ hɨayame 'oro'maɨyemekɨ.14Mu'uya meta Kɨpateya witsitituxatɨ muxa huxarieya hapaɨ - kwaní hapaɨ , meta Hɨxiteya tai hɨkɨtɨkai antiteteretɨ. 15ɨkateya tiuyuxexeiyakai bronce tatɨkaitɨ hapaɨ tsi'anenetɨ wa'atɨ horno'ta raya'ɨiya hapaɨ, mɨta niukieya aki haa hapaɨ tiuyuatɨ. 16Mɨkɨ siere yumamaa tserieta patɨkɨkai 'atahutame xurawetsixi, tetana payeneikakai kutsira 'ata mɨariekame naitsata hautixikakaunitɨ. Yu hɨxieta puti merɨkakai tau hapaɨ meta siere payexa'watɨkai waɨkawa tɨrɨkaɨyemekɨ.17Kepauku nemixei'tsie, ɨkateyatɨa nepukawe tewi mɨkitɨ hapaɨ. Iyaá yu mama tseriekɨ netsi 'umayɨa pɨputayɨ: 18Meta Iyaá muyeika, Ne nemumɨkai, Mɨta keneunieri, ¡ Ne nenuyeikani tukarikɨ! meta ya xeikɨa ne nepatɨkɨ tiyepiwame mɨkite memeukaxɨriwa mieme, meta taipa mieme.19Mɨkɨ yapentiniere, ketinaka'utɨa, kepemɨtiunierixɨ, hɨkɨ yati 'anekɨ meta kemɨtiyɨi waritana reumietɨ. 20'Aku keanyɨtɨ manyɨne awiekamekɨ 'atahutame xurawetsixi pewaruxeiyakɨ newaratɨkɨme, ne mama tseriekɨ, meta ya xeikɨa 'atahutame katirate oro'yatɨkaime, 'atahuta xurawetsixi mekanihɨkɨtɨni 'atahutame teyupani 'akeritsixi mama, meta ya xeikɨa atahutame katirate kanihɨkɨtɨni teyupanite.

Chapter 2

1'Iyaá 'akeri tiwaruta 'utsiri teyupanie Éfeso: ' Íkɨ niuki kanihɨkɨtexitɨni 'aku 'atahuta xurawetsixi wa tuika yu mamakɨ tseriekɨ meta keane mumie 'atahuta katira 'uitiwame oro'yatɨkaime tsata kanaineni íkɨ: 2''Ne netakumaika kepemɨtiyuriene meta 'a 'uximayatsika 'uxiya meta pekwayumexɨitɨa pemetineika meta pekwayɨwe petiwanewirieni 'iyaá teɨuteri tsimete 'u'iyari, metari penwaretima kename nɨaritsixi mehɨkɨtexi memaitɨka, yakɨ'ta mekwa'hɨkɨtexi, mɨtari penwarukaxei mete 'itawame.3Neta nerakumate kename ekɨ pekahauyumexɨuitɨa kename pehetineika, meta yaxeikɨa nerakumate petiukwinixɨ waɨkawa nekɨmanakɨ, mɨta pekwa 'uxe. 4Mɨta ne nemetsi heuheka petiuhayawaxɨkɨ kepentiyurienekai hɨkɨa reukayune 'amatɨari 'aixɨ 'eriyarika'tsie. 5Mexi kena'eriwani kewa pematine. Kenaye'eri mɨta yeketekaya'a kepemɨtiyurienekai matɨari. Xɨkatsɨ 'aku pa'aye'erieni, Ne nenamieni 'a hatsɨa, mɨta 'akatira 'uitɨwame kewa ma'ukai mana nene'uitɨamɨkɨ.6Mɨta 'íkɨ perexeiya: 'ekɨ pewahéka 'iyaá Niacolás tɨriyamamamekemɨte'uyurukɨ, meta ne ya xeikɨa newahéka. 7Hɨkate 'a'ename xeime pehexeiyani, 'ekɨ keneu'eni Espíritunketi'warahɨawe iyaá teyupanite.Mɨta keane iyaá tiyu'iwakame mayani ne nenenipitɨawɨkɨ 'iteɨri tukari'tsie tikwani, 'aku Kakaɨyari kié kwitsiraku'anetsie' ''.8Mɨta 'akeri tiwaruta'utsiri teyupanie Esmima: ' 'Íkɨ kahɨkɨtɨni 'aku keane mu'mɨkai meta 'aku keane tawarie mankuke tukari hexeiyatɨ matɨa. 9Ne nepakumate 'akwikwiniya meta tixaɨtɨ pekwarexeiya meta ' ekɨ ta'aurie mawetse waɨka perexeiya. Mɨta ne nerakumate wawiyarika' tsie iya'a Judiyu'tsixisi meyuxatatɨ kememaitɨka mɨta mekwahɨkɨtexi, mɨkɨmexi paɨta kiekatari Sinagoga tɨkamame memuweiya mehɨkɨtɨni.10Pekwa haumakɨ mu hurakɨ petikwine. ¡Xekeneunieri! nakawe hurawa kanamieni hipame xetsi'antaxɨrienike 'aku xeta'inɨatsienikɨ, meta xetekwinekɨ, tamamata tukari. 'Aixɨ keteuka'iyarini kepauku peɨnitsie hautinieretɨ, neta nematsiyetuirieni kuruna tukariyari. 11Xɨka 'ename pehexeiyani Keneu'eni Espírtu ketiwarahɨawe iyaá teyupanite. 'Iyaá keane mikaxeiya hutarieka'tsie kwa'tiukakwikwineni.12Mɨta 'akeri tiwaruta 'utsiri teyupanitari Pérgamo: 'Íkɨ kahɨkɨtɨni niuki keane Iyaá 'aku kutsira 'atamɨariekame makwe'e naitsarie 'ata xikakaunime. 13Ne netakumaika kewa pemeka, kewa tɨkakame 'ɨparieya mawe, 'akuxita pema'akuwie heitserimekɨ nekɨmana kenetitewakɨ.Ne nerakumate penestitawe'eriwe Sanuni peti'erie ne hetsie, Antipas ti'uximayakaitsie nierekame patɨa kwa 'ikwa'eiri 'aku kenae 'íyaá mumiere xeme xetsata, 'aku kewa tɨkakame mukatsie.14Ne niuki yapaɨme nenexeiyani 'a hepaɨsta: 'ekɨ hipame penwarexeiya keanimexɨ heitserie memu hu Balaam 'ɨkitsikaya memuweiya, keane tiuta 'ɨkitɨa Balac tete mauta hɨanikɨ Israel nuiwarieya wa hɨxie memeti witseixɨanikɨ mɨkɨ 'ikwai metetikwanikɨ yusite wamawari, meta tatakuri mete yupitɨanikɨ. 15Yaxeikɨa tsiere, xeme hipame xewarexeiya kehate ketserie memu hu NIcolás tɨriyamama wa 'ɨkitsikaya'tsie.16¡Mexita kenaye'eri! xɨka yapekatikayani, Ne nenamieni yapauka 'ahɨxie, Ne 'imieri nenatinetɨamɨkɨ 'a hepaɨsta kutsira ne teta mayeneikakɨ. 17Xɨka ename pehexeiyani, keneu'ena Espíritu ketiwarahɨawe teyupanite. Ke'ane 'íyaá ra'iwa ne tixaɨ netimini tikwaimame ti 'awietɨme, Ne nepiyatuirieni tete tuxame hekwame ha'uxame ketitewa hekwamekɨ, nita xemitɨ kwa 'ekumate kemɨtitewa mɨta keane menkwewi.18'Akeri tiwaruta'utsiri teyupanietari Tiatira'tari: ' Íkɨ niuki kahɨkɨtɨni Kakaɨyari Nu'aya, 'aku keane hɨkɨ me xeiya 'utitataweme tai hapaɨ, meta 'ɨkateya bronce hapaɨ 'anenetɨ. 19'' Ne nerakumate kepemɨtiuyuri: 'a 'aixɨ 'eriyeri meta sasuni 'eriyeri meta parewiya, kamexɨitɨarika kareutakwewietɨ. Ne nerakumate kename pɨpetikatɨ kemɨkake, mɨta kaniwaɨkawani kepemɨtiuyuri matɨari.20Mɨta niuki a hetsie mieme nerexeiya: 'ekɨ iyaá 'ukaratsi Jezabel petinewirie, mɨkɨ yukɨmana tiyukuterɨwa timaikame. Mɨkɨ kemɨtiu'ɨkita tiwa 'itaiya ne nɨ'arima tatakuri xɨrikime meteyuwiwiriekakɨ meta yusite wa'ikwai mete kwakakɨ. 21Ne yapamexa nepipitɨa maye'erienikɨ, mɨkɨ paɨ kwareunake'erie maye'erieni yu tatakuri tsitiane'tsie.22¡Xekeneunieri! Ne nepeihɨani kwiniyatsie meta 'iyaá kehate memuyutikarayunitaxɨ hamatɨana metekwine waɨkawa, meta xɨka me 'aye'erieni mɨkɨ kemɨtiyuriene kename kati 'aixɨ. 23Ne neti wakwinitɨani, memɨkwini, meta yunaitɨ teyupanie mete hetimani kename Ne nehɨkɨ Iyaá keane newa kuwaune kementeyukuhɨawe. Ne netiwayetuiriene yu xexuime rekanakemekɨ kememɨte'uyuri.24Mɨta kehate xemauyewetse Xeme Tiatiratari, yunaitɨ kehate 'íkɨ 'ɨkitsika xekwa'uta, meta hipatɨ xekwate'akumate keane pinite reukatewa 'iyaá tɨkakame pinieya tiuyuterɨwa, xeme ne paɨ nexerahɨawe: meta Ne nekwaxetitɨtɨwa 'ika yukɨ tianeme. 25Tinaime'tsie yatianekɨ xeme xete'unewieni heitserimekɨ xepɨyɨwawe ne kepauka nemunuanirike.26Meta 'iyaá keane tinewie, meta keane yatikayani Ne netikamie hapaɨ tukari makaxɨnitsie utieniereme, Ne 'itsɨkame nepeyeitɨani hipawe wa'itsɨkame. 27Mɨkɨ watanɨani 'itsɨ tepɨayarikɨ, mVta waka'una kehate memeka'unie 'aya'akamekɨ tekɨxi tikainani hapaɨ. 28Yaxeikɨa ne'Yau netiyatuiri hapaɨ, Ne hapaɨna xurawe kwixawatɨ matineika kakatarirɨmekaku mɨkɨ nepiyatuirieni. 29Xɨka 'ename pehexeiyani, keneu'ena Espíritu kemaine teyupanite hepaɨsta.

Chapter 3

1Ka tiuta utɨani akeri teyupanitsie Sardis mieme: Ikɨ niukieya kahɨkɨtɨni iya aku ke ane makawie Kakaɨyari Nɨ'arieya atahutame hapaɨna atahutame xurawetsixi. "Ne nerakumate kepetiyuriene. Ekɨ xeikɨa petiwiya pamayenierenikɨ, pemɨkitɨta pehɨkɨ. 2Nantanieri ke teutinuiwitɨa tita tiyuhayawatsie mieme, karikɨí mɨximeni, ni nekwatikaxeiyawe kepetiyuriene aya akamekɨ Kakaɨyari hɨxiena.3Kenaye'eri mɨta, tita petiyatuiriyarie yepeti'enatɨ. Paɨtekamieni neu ati'iyaritɨa. Xɨka peka ayuhɨtɨaweni Ne nepayeneni tinawayamw hapaɨ, ni pekwaretimaní ke upaukukaku ne mamie a hatsɨa. 4Xeikɨa tsimeyupaɨme ukitsi Sardis teɨterixiyari ke ane aku tatakuri mekwate'uyupitɨa pini tikwiemariwe hapaɨ. Mɨkɨ mepuhuni ne hamatɨa, tituxame mete'akapitɨ, mɨkɨ aixɨ me anene.5Ke ane tiyu iwákame mayaní ranaka pinitɨarieni pini tituxame, Ne ta ketitewa mɨkɨ nekwa ekayeitɨani Tukari kwaxɨwetsie xapayari, Ne nepiyaxata ketitewá ne Ukiyari hɨxie hapaɨna akeritsixi wa hɨxie. 6Ename pexɨka hexeiyani, ke neu'ena Espiritu ketiwakɨhɨawe teyupanite.7Ka tiuta utɨani akeri teyupanitsie Filadelfia mieme: "Ikɨ niukieya kahɨkɨtɨni ke ane aixɨ ane, sasunimekɨ hɨkɨ - Mɨkɨ kanexeiyani David yawieya, Mɨkɨ reuyepiwa xewitɨ kwareunarɨma, Mɨkɨ reunani xeikɨa ni xewitɨ kwareuyepiwe. 8Ne nerakumate ke petiyuriene. Xeunenieri, Ne ahɨxie ne niukekani itúpari hauyepiekame ni xewitɨ kwayɨwe reunani. Ne nerakumate kename pekatɨrɨkaɨye, akuxita ne niukɨ yepetikamie, hapaɨna pekwaha imawa ke netitewa.9!Xekenenerieneni! Ke ane aku iyamexi meyukanieritɨa tɨkakame wa Sinagoga ta, ke ane aku memaitɨka kename aku me judiotsixi ni ta mekwahɨkɨtexi, meten itaka. Ne newarawitɨni me ti tunuma´unikɨ hɨxiena mɨkɨ metehetimani Ne yenekwatiwareu'eriya. 10Kepaɨmemekɨ ta xete uta kenentinɨ'a xetenewietɨ xekayumexɨitɨatɨ, Ne hapaɨna ne xeti'utá kepauku maya'anitsie tsiranyɨtɨ tawenitsie kwiepa naitsata, meta inɨatsienikɨ kemeyupaɨmetɨ kwiepa mentama. 11Kwitɨ nepamie. Tɨrɨkaɨyemekɨ xetenewiyani tita xetehexeiya kataku xewitɨ xe'unawairieni xe kuruna.12Ke ane tiyu'iwakame mayani nepitawewirieni kurumaɨyeme ne Ukiyari teyupanieyatsie. Muwa kwawayeyani mɨkɨtsie nereu'utɨani ne Ukiyari ketitewa, kiekarieya hapaɨna ketitewa (Jerusaleni hekwame, ta heimapai makane ta Yusi hatsɨa), hapaɨta kenetitewa. 13Ke ane nakate me xeiya ke enani Espiritu kemaine ta teyupani hetsie.14Ka tiuta utɨani akeri teyupanitsie Laodicea mieme: 'Ikɨ niuki kahɨkɨtɨni paɨ Anemekɨ, yuri tete i'eririe sasunikɨ niere, ta ukiyari aku kentiuyuri Kakaɨyani naime tiuhekɨataxɨtsie 15Nerakumate rí kepetiyuriene, ni pekwa xɨka hapaɨna ni pekwa haɨtɨ. !Kuta aixɨ petini xɨkani ya tixaɨ pe haɨtɨni! 16Ya ta peti haixɨka -ni peka haɨtɨtɨ ni peka xɨkatɨ- ne mestihayani keyu ne teta.17Ekɨ ta pɨpemutaine: "Ne tuminikame, naime pinite nekatexeiyani, ni nekara'eriwatɨ kename tixaɨ nekareuyahɨwa". Ni pekwa ayukumate kename petikwerie, tsipeti'itɨatɨ, tixaɨ pekarexeiyatɨ, pekahaunieretɨ, hapaɨna pehauxetatɨ. 18Ne mari'itsika keneu'eni: Oro keneneunanairi waɨkawame ta'ime aku waɨkame tuminikame pemayanikɨ, pinite ti tuxame muti xawatɨre hapaɨna peranakapinikɨ pekwaxeiyariekakɨ petewinɨarietɨ kename pehauxeta, a hɨxite taa keneutihawiya hapaɨna pemaunierenikɨ.19Yu naime ke ane newareuyahɨwa newanɨ'a newara'imaiya. 20Mɨta etsiwa pe'ɨtetsatɨ pɨri pekwati'akuhɨaweni. Neuxei Ne kitenie neputiwe nereuyuitɨwatɨ. Xɨka xewitɨ ne niuki u'enieni itupari hauyepieni, Nepautayani kitana, hamatɨana netikwani mɨkɨ hapaɨna nehamatɨa tiwani.21Iya aku ke ane ra'iwa, Nepiyatuirieni aya'akamekɨ ne hamatɨa mankayarɨni ne ɨparitsie, ne hapaɨna tiyu iwakame ne matɨakɨ ne Ukiyari matɨa ne mayakɨ. 22Ke ane nakate me xeiya, ke u'ena Espiritu kerahɨawe teyupanite.

Chapter 4

1Mɨta yatiuyɨku 'arike nemunierixɨ, nemuxei 'itupari huayepiekame neheima yuawitsie. Matɨari niuki, netsihahɨaweme 'awa hapaɨ waye'aneme, putayɨ: 'ena kenatiya'a, mɨta Ne nemetixeiyastɨamɨkɨ kemɨtiyɨni 'arike 'ikɨ pini warita. 2Mɨta hapauku Espíritu'tsie nepuyeikakai, xeime 'uweni yuawitsie 'akaweme nepuxei, meta Xewitɨ hetsiena pakatei. 3Hetsien makatei Jaspe meta cornalina hapaɨ tiyuhekɨakai. Kuwiwi esmeralda hapaɨ anetɨ pakatei 'uweni warita.4'Uweni warie xeitewiyari heimana naukatɨ 'uwenite pa'utɨkatei, meta hetsiena mepatekai 'ukirawetsixi xeitewiyari heimana naukatɨ meyupaɨmetɨ, kemari tituxame mete'anakapitɨ, meta yu mu'utsie kurunate oro'yatɨkaime me'umanatɨ. 5Mɨta 'umenitsie mimierika taneikakai, meta kwinie 'utiyuatɨ mimierika anyutsunatɨ hapaɨ. 'Atahuta kɨxeme tatɨkatei uweni hɨxie, mɨkɨ kɨxemete hɨkɨtɨkai Espiritutsixi Kakaɨyari memayexeiya.6Mɨta siere, 'uweni hɨxie yamakakai haramara tukatɨ, xikɨri hapaɨ anetɨ. 'Uweni wakawetsie hixɨapa meyukanieritɨakakai meyu naukatɨ tewaxi mete'u'uwa me ayenenieretɨ, hɨxite mehexeiyatɨ naime yu waiyaritsie.7Manyakatei tewaxi maye hapaɨ anekai, hutarieka tewaxi pixeru hapaɨ anetɨ, hairieka tewaxi 'uki tewi hapaɨ raka'erietɨ, meta naurieka tewaxi muwieri 'uwiximetɨ hapaɨ 'anekai. 8Naukatɨ tewaxi mepexeikakai 'anate 'atahutame, naitsarie mahahɨxitɨ. hekɨta meta tɨkarikɨ mekwatehayawakai me'utiyuatɨ: ''SANTO, SANTO, SANTO, KAHɨKɨTɨNI 'UKIYARI kAKAɨYARI, KEANE YUNAIME WA ITSɨKAME, keane hɨkɨtɨkai, keane hikɨ hɨkɨ meta keane mamie.''9Kepauku 'íkɨ tewaxi meteikwitɨakaitsie, me 'itexietɨ meta pampariusi metehehɨawekai Iyaá keane 'uwenitsie makatei, 'aku 'Iyaá keane muheika tukari mautihanetɨka. 10Xeitewiyari heimana nauka 'ukirawetsi meputitunuma'uwekai 'uweni'tsie makatei hɨxie. mɨɨmexi meputihɨxima'ui keane muyeika tukari yahane hɨxie, meta 'uweni mawetsie hɨxie yu kurunate meputimanaxɨ, mehaitɨkaitɨ: 11rekanake Ekɨ xeikɨa temetsi'ayexeiyani, tematsi texieka meta penɨa'kakɨ 'itsɨkame pehɨkɨtɨ, ta 'Ukiyari meta ta Kakaɨyari. 'Ekɨ pehɨkɨ tinaime petiutiwewi, meta kepenreuhɨakai, yaumieme tiu'uwatɨka meta yaumieme petiutiwewi.''

Chapter 5

1Mɨta ne nenixeiya yu 'uwenitsie 'akaime mama tserietana, xeime xapa raka'ukame kwikwiwkame yu hɨxie meta yuwarita. Mɨta putiutɨarie 'atahutame sellukɨ. 2Ne nepuxei 'Akeri yu niukikɨ hahiwame tɨrɨkaɨyemekɨ: ''¿Mɨta ke'ane raya'atɨ hɨkɨtɨni mentayepieni 'íkɨ xapa meta sellute titsana?''3Meta ni xewitɨ ta heima meta 'enaí kwiepa meta hupaitɨ kwiepa kwayɨwekai 'utsika xapa makaterɨwa. 4Ne neputatsua waɨkawa ne 'iyaritsie kwa'ukaxeiyariekɨ ni xewitɨ 'aixɨ tiuka'iyaritɨ xapa kwikwie mantayepienikɨ meta mekaterɨwakɨ. 5Meta xewitɨ 'ukirawetsixi nerahɨawe: ''Pekwaha'iteikani. ¡keneunieri! Mɨkɨ Maye 'Iya maremama Judá, David nuiwarieya, katayu'iwa, 'Iya kayɨweni xapa kwikwietɨka mantayepieni meta sellu mantatsana.''6Ne nemuxei xeime Muxa 'uwekame, 'uwenitɨa meta ya xeikɨa meyu nauka tewatsixi memu'uwa wa hixɨata meta 'ukirawetsixi wa hixɨata. Tiuyuxexeiyakai wa'atɨ tiumierie hapaɨ. Mɨkɨ pexeiyakai 'awate 'atahuta meta hɨxite hapana paɨmem; 'ikɨ kahɨkɨtɨni 'atahuta Kakaɨyari Espirituya 'enai naitsarie kwiepa makanɨarie. 7Mɨkɨmuyɨ mankuhuri xapa kwikwie yu mama tseriekɨ, 'aku mana keane yu 'uwenitsie makatei.8Kepauka Mɨkɨ menkuhuri'tsie xapa kwikwie, 'iyá menyunauka tewaxi memu'uwa meta xeitewiyari heimana nauka 'ukirawetsixi meputitunumaui kwiepa Hɨxiena. Yuxexuitɨ memexeiyakai tiyuitɨwame meta xei xakɨrɨ oroyakametsie pɨtsi hɨnetɨ, mɨhɨkɨ wanenewiya kehate sasuni mete'erie.9Mɨta mɨkɨmexi xeime kwikari me putakwikaxɨ: '' Ekɨ pehɨkɨtɨni 'aixɨ pe'tiuka'iyari, 'ekɨ pemɨyɨwe xapa kwikwie raka'uxa mɨta sellute pemantayepieni siere. Ekɨ pemimieriekɨ, meta 'axuriyakɨ 'ekɨ penwarunanai teɨteri Kakaɨyari hepasta yunaitɨ teɨterixi, meta kememɨte'uniuka kiekarite meta kiekari 'anyeyeu. 10'Ekɨ 'iyamexi tevteri wa hetsie miemme paɨ petikatɨa Kakaɨyaritsie hakunenakɨ kemɨtinɨa, meta siere tatsinitsixi pewarayeitɨa mɨkɨ meta mete'uximayatsiriekakɨ, meta mɨkɨmexi mentanɨani kwiepa tamatsie.11Mɨta ne nemunierixɨ, meyu'waɨkawame 'akeritsixi me hahutɨkaime 'uweni warita meta tewaxi meteu'uwa 'ukirawetsixi wa'warie. Mɨta meyu'waɨkawatɨ mehɨkɨtɨkai waɨkawa waxayari. 12Mɨkɨmexi meputiniu waɨkawa mehayeyeuretɨ: '' 'Aixɨ tiuka'iyari kahɨkɨtɨni Muxa 'aku keane mumierie tɨrɨkaɨye mankwewienikɨ, raya'akame pinitiwaɨka, tiyumainɨa, tɨrɨkariya meta ra'yaaxe hɨawari.13Ne netiu'eni tinaime pini tiwewiytɨka ne heima yuawitsie meta kwiepa timieme, meta ya xeikɨa kwieta hupaitɨ, meta haramara'tsiemeteye'uwa mɨkɨ mexi me haitɨkaime: '' Keane 'Iya yu 'uweni'tsie maka meta mɨkɨ Muxa, kehɨkɨtɨni nɨari, ke hɨkɨtɨni waɨkawa raya'atɨ, meta Mɨkɨ tɨrɨkaɨyemekɨ tanɨani tukarikɨ muwa mautiyune. 14Mɨta meyu'nauka tewaxi meteu'uwa meputiyɨ ''¡Paɨ keaneni! meta 'ukirawetsixi meputitunu'maui hɨxiena mɨta mepeyexei.

Chapter 6

1Ne nemunierixɨ kepauku Muxa atahuta sellos mantayepi'tsie, mɨta me yu nauka tewaxi meteu'uwa newaru'eni hekutɨrarɨkame niuki: niwa mɨta keneu'nieri! 2Mɨta ne nepuxei kawayu hautusame: mɨkɨ manakatei yu tupi akwetɨ, mɨta mɨkɨ kuruna pantimaniyarie. Mɨta mɨkɨ payatɨa tiyu'iwakame hapɨ tawari hipame wara iwakɨ'kɨ.3Mɨta kepauku iya Muxa hutarieka sello mantaye'pitsie, mɨta hutarieka tewaxi muyeika ne pu'eni haineme: ''Nɨwa!'' 4mɨta xewitɨ kawayu wayatɨa- hauxuretɨ tai hapaɨ. Mɨta mɨkɨ keane manakatei pu'pitɨarie kaiwatɨ tiumatɨ kwiepa mayani, meta meyukwixɨanikɨ teɨteri hipatɨ. Mɨkɨ keane manakatei kutsira pu'kweitɨarie tewime.5Mɨta kepauku mɨkɨ Muxa hairieka sello mantayepi'tsie, hairieka tewaxi muyeika nepu'eni haineme: ''Niwa!'' Ne kawayu hauyɨxaɨyeme nepuxei, mɨta ke ane iya manakatei yu mamatsie ti'inɨnɨatame hutame pa'ɨkai. 6Mɨta yeneti'enakai yamaitɨkatei niuki iya nauka tewaxi wa'tsata: xei litro'yari trigo mete'akapi tɨariwakai xei'tukari uximaya'tsikakɨ. Meta eceite winu matɨa xe'kwua itsewiximaka.7Mɨta kepauka iya Muxa naukame sello mantayepitsie, ne nepu'eni naurieka tewaxi muyeika, haineme:'' Niwa!'' 8Mɨta kawayu ranakakuyeme ne puxei. mɨta mɨkɨ keane manakatei mɨkɨ patɨa meta siere Tai piweiyakai. Mɨta yetuiriyarie tanɨ'anikɨ kwiepa naurika'tsie, mɨta wa'kwinike kutsirakɨ meta, haka, kwiniya taweni, meta yaxeikɨ iya tewaxɨ yautari kwiepa memuteu'uwatyɨka.9Mɨta kepauka iya Muxa auxuwirieka sello manta'yepitsie, niwetari hatɨa, mɨta keane iya wa'kɨpɨri mu'kwikai, Kakaɨyari niukieyakɨ, mɨta kemente unierekai memeixeiyakai yuri mete erietɨ. 10Mɨkɨmexi me'pitahɨawixɨ waɨkamekɨ niuki: ''Ke'pamexɨa, Itsɨkame matɨa naitasarie; iya tatakuri kwuare'xeiya meta sasuni hɨkɨ, meta ikɨ pen'warantaxɨrieni iyamexi kwiepa memukutei, meta Ekɨ kepauku pehamie ta xuriya'tsie petanuanikɨi?'' 11Mɨta mɨkɨ yu'xexuitɨ kemari tu'tusame me pɨyetuiriyarie, mɨta paɨ mete'utahɨawerie mɨkɨmexi etsiwa meke u'ikwewake, kapaukarike memaya anikekai iwamama nɨaritsixi meta kepauka memanku axienikekai, meta aku mɨkɨ mekwi'yanikekai, mɨkɨ wahapɨa memukwikai.12Kepauka mɨkɨ Muxa ataxewi sello mantayepi 'tsie, ne nepu'nierixɨ mɨta kwie kwinie tiukuyua . Mɨta tau yɨxaɨyetɨ patɨa, mɨta metseri siere naitɨ xuretɨ patɨa. 13Mɨta xurawetsixɨ ta heima mamuyetei mepukaxɨri kwiepa, wa'atɨ higo iteɨriyari hapaɨ ikwuaxi tiukaxɨri muhaɨtɨnitsie tiuyuri hapaɨ witari ekama'tɨ. 14Ta heima yuawi pautayeixɨa wa'atɨ tɨxaɨ hapaɨ tiutakwikwiya ta heima. Naitɨ hɨri, kwie tsiyayau haramaratie yamane pukuyuitɨarie kumanekaitsie.15Mɨta reyes'tsixi kwiepa, meta teɨteri mete aya'axe, meta teɨteri me warahapana, meta tuminikate, meta mentɨrɨkawi, meta iya yunaitɨ, memakuwɨ meta siere memakuxɨxɨni, mepuyu'ti awietaxɨ terɨta meta yaxeikɨa tete'tɨa aku hɨritɨa. 16Mɨkɨmexi paɨmeputiyɨ, hɨrite meta tetexi: ''Ta hetsie xeukaxɨri! Keta neuti'awieta iya Hɨxie aku uwenitsie maka metasiere haxɨaya Muxa. 17Mɨta tukari kanaya'akani haxɨaya, ke ane aku yɨwe matiweni?''

Chapter 7

1Umanie'rita newaruxei naukame akeritsixi me uti ucame tserieta utata tsutia hixɨata kwie man atɨka, me wiyatɨ nauka eka kwiepa kataku u ekanikɨ aku kwiepa, haramaratsie, yakatɨxaɨ tixaɨtɨ iteɨrietsie. 2Meta tawari xeime akeri ne niuxeiya watimiekame tserieta, ke ane aku iya matukai sello Kakaɨyari mayaniere haɨrieya. Mɨkɨ pauta hiwaxɨa hayeyeuretɨ iya wahatsɨa nauka akeritsixi, aku mɨkɨ memu pitɨariekai kwiepa tsimeteyurieni metasiere haramaratsie: 3''Kwiepa tsixekwua teyurieka, haramaratsie, meta siere iteɨrite akuxi tewati sellarɨwani ta Kakaɨyari te uximayatamete.''4Ne nepu anaxɨ iya keyupatɨ memuti sellarɨwatsie:144,000, mɨkɨ memuti seyarɨwatsie nɨiwariekate aku kiekatari israel: 512,000 maremama Juda memuti seyarɨwatsie, 12,000 maremama Ruben, 12,000 maremama Gad. 612,000 maremama Aser, 12,000 maremama Neftali, 12,000 maremama Manasés .712,000 maremama Simeon, 12,000 maremama Levi, 12,000 maremama Isacar, 812,000 maremama Zabulon, 12,000 maremama Jose, meta siere 12,000 maremama Benjamin memuti seyarɨwatsie.9Umanierita ya tiuyɨka nepunierixɨ, mana menkanierekai yuwaikawa teiteri ni xewitɨ kwua yɨwekai waruti inɨata- naitsarie kiekari nɨiwari, marekate, kiekari meta siere yukɨ mete uniuka- mɨkɨ menti ukai uweni hɨxie meta siere muxa hixie. Mɨkɨ mete akapikai titu'tusame meta siere mepa hurieya takɨ yu mamatsie, 10mɨkɨta mewara hɨawekai hayeyeuremekɨ: ''Wikwestɨarika tipinieya Kakaɨyari aku uwenitsie maka , meta siere muxa!''11Yunaitɨ akeritsixɨ mepu ukai uweni warie meta siere ukirawetsixi wa warie mɨta yunaukatɨ tewaxi yautari wikwuekate meta mɨkɨ memuti hiximake kwiepa mekanenieretɨ uweni hixie. Mɨkɨ mepayexei Kakaɨyari, 12pɨmehaitɨkaitɨ: ''Pɨke'aneni! Nɨawari, kunie raya axe, kunie raku'mate, panpayusi,mauyu enie, raya'axe, meta tɨrɨkariya ke haɨrieyatɨni Kakaɨyari tukarikɨ meta tukarikɨ makamie! Pɨke'aneni!''13Mɨta xewitɨ ukiratsi netsi uta iwawiyaxɨ: ''Ke ane mɨkɨ me hɨkɨ, mete akapine titu'tusame, mɨta mɨkɨ kemete hanexɨa? 14Neta pɨnerehɨawe mɨkɨ: ''Ukiyari, akɨ perakumate'' mɨta mɨkɨ netiu'ei: '' Mɨkɨ mehɨkɨtɨni memayakɨ kunie mete ukwuinitɨarie. Mɨkɨ yu pinite meteniuti ekwua mɨta menititusaliya muxa xuriyaya'kɨ.15Ya umieme, mɨkɨ mekaniereni uweni hɨxie Kakaɨyari hɨxie, mɨta mɨkɨmexi, Mɨkɨ menayexeiyani tukarikɨ mankayeika teyupanie. Mɨkɨ aku maka uwenitsie kawayatuiriemɨkɨ parewiya. 16Mɨkɨ tawari mekwua hakakwini, metasiere tawari mekwua harimɨni, metasiere tau kwuawati uxitɨani mɨkɨ, metasiere ni tixaɨtɨ kunie tiyutaiyatɨ. 17Mɨkɨ muxa uwenitsie maka wa ɨwiyame payani, mɨta Mɨkɨ waranayawitɨni haixata ha mayeniere'tsie, mɨta Kakaɨyari wa ukai pa itiexɨani wa hɨxie.''

Chapter 8

1Kepauku muxa maukepi atahuta seyu, kaiwatɨ kenetaamare taheima yuawitsie xeitewiyari heimana atamamata kateutere kaiwatɨ umatɨ. 2Mɨta ne newaruxei atahuta akeritsixi mɨkɨ Kakaɨyari hɨxie meputi ukai, mɨta mɨkɨ meyatuiriyarie atahuta awate.3Xewitɨta akeri nua, pɨtsi oroyakame ahanatɨ, niwetaritsie awetɨ. Waɨkawa mɨkɨ ɨkwa pɨyatuiriyarie, mɨta mɨkɨ miyatuanikɨ meyu nenewietɨ ke ane yu naitɨ sasuni mete'erie, niwetari oroyakametsie uweni hɨxie. 4ɨkwa kɨtsiyari, nenewieri matɨa, pɨhekɨarixɨ Kakaɨyari hɨxie akeri mamayatsie. 5Akeri pɨtsi oroyakame kaniutihana mɨta kanitaiya niwetaritsie ayakɨxeka, mɨta mɨkɨ kwiepa kaneita kɨstɨani, mɨta kaniukaxɨrieni mimierikari mɨta kwie kaniutayuani.6Mɨta atahutatɨ akeritsixi awa mamu ɨkai aixɨ mekaniyukuru wakaitɨni awa methɨtsienike. 7Matɨari akeri yu awa kaniutayuitɨani mɨta kaniukaxɨrieni teé mɨta tai matɨa xuriya anyutinɨtɨ. Mɨta kwiepa makati xɨriyani mɨtɨ mɨkɨ haika inɨariyaritsie me'atɨ metitanikɨ. Haika inɨariyaritsie me'atɨ kaniutitayarieni iteɨrite, mɨta naitɨ ɨxa tsitsiɨrawi kaniutitaiyarieni siere.8Hutarieka akeri yu awa mutayuitɨa, tixaɨtɨ hɨri hapaɨ tinetɨ taatɨ haramaratsie kaneuhɨiyani. Mɨta haika inɨariyaritsie atɨ haramara xuriya kanayani. 9Haika inɨariyaritsie me'atɨ makateniukwini haramaratsie meteya ukai, mɨta haika inɨariyaritsie atɨ kanuwate kaniukayunixɨani.10Hairieka akeri yu awa mutayuitɨa mɨta xurawe haxɨnetɨ taheima yuawitsie akaneka, haika inɨariyaritsie akiíte mɨta haixatetsie kaniukaweni. 11Mɨta xurawe katinitewakaitɨni tsiwiriya mɨta haika inɨariyaritsie atɨ haá kana tsiwire, mɨta waɨkawatɨ teɨteri makaniukwini haá me utihareka hatsiwime.12Naurieka akeri yu awa kaniutayuitɨani, mɨta haika inɨariyaritsie atɨ tau, katiniu kwinitɨarieni, mɨta ssiere haika inɨariyaritsie atɨ metseri, mɨta haika inɨariyari xurawetsixi. Mɨta haika inɨariyaritsie atɨ kaniuku yɨxare. Mɨta haika inɨari tukarikɨ mɨta tɨkari hekɨariya kwaxuawekai.13Ne nekanixeiya, mɨta nekani enieni xeime werika taheima yuawi hixɨapa uyewiximeme pɨtiu hiwame ''ay, ay, ay ketsɨri mete anyahuni ke ane ana kwiepa metaama, waɨkawa kaneuyewekani, akuxi kaneu yewekani awate tiyuani, katiyuitɨariemɨkɨ haikatɨ akuxi akeritsixi menitiyuitɨakuni.

Chapter 9

1Mɨta auxuwiriekatsie akeeri awaya putayua. Ne xeime xurawe nepuxei neheima yuawitsie pakáne kwiepa. Mɨta mɨkɨ xurawe tiyepiwame putɨkitɨarie maukatewatsie kwi watiyɨwitsie mieme. 2Mɨkɨ miwatiyepitsie kwi maukatewatsie watiyɨwitsie mɨta kwauni watitɨa watixawata wa'atɨ imai kɨtsiyari hapaɨ. Mɨta tau matɨa eka pukuyɨwirixɨ kɨtsikɨ muwa matineikakai xawata.3Mɨta muwa kɨtsita mepatinexɨa tɨɨpɨxi utsikari meteyunɨtɨ, kwiepa mapukaxɨri, mɨta mɨkɨmexi tɨrɨkariya mepupitɨarie kwiepa terɨkaxo wahapaɨ. 4Mɨta pɨmete utahɨawerie mekate kwinitɨaka tupiriya tsitsiɨrawi kwiepa xuawe mɨta yaxeikɨa iteɨri tsitsiɨrawi, mɨta xeikɨa iya teɨteri, ke ane Kakaɨyari seyuya memumaana yuhɨxie.5Mɨkɨ mekwa upitɨarie teɨteri mewakwika, sinu pɨta mamantaxɨriyani auxuwime metseriyari. Mɨra kwiniya kanehamieni terɨka keiyaya wa'atɨ xeime tewi tiukei hapaɨ. 6Anamɨtsɨ hípatɨ teɨteri mɨkiriya metiwauni, mɨta makwa ikaxeiya. Mɨta mɨkɨmexi pɨmetehauyahɨatɨ memakɨ memukwini, mɨta mɨkiriya kumawere wahetsie.

.

7Utsikari kawayutsixi wahapaɨ mete uyuxexeiyakai aixɨ mehauyuku yurietɨkaitɨ. Wa'atɨ meyutakwinike. Meta yu mu'utsie kurunate oroyatɨkaime me umanatɨ, mɨta yuhɨxie teɨteri wahapaɨ mete aka erietɨ. 8Mɨta mɨkɨmexi wa kɨpa ukarawetsixi wakɨpate hap anenekai, mɨta mayetsixi wataamete hapaɨ anenekai wataamete. 9Mɨkɨ mepaukamanekai karara tepɨayari, mɨta pɨtiuyuanekai mɨta wa anatee pɨtiuyu eniɨriɨkɨrekai kaxeta waɨkawatɨ rakahu hapaɨ mɨta siere kawayutsixi mete hakurarɨka xɨaxime hapaɨ.10Mɨkɨmexi meputɨkɨkai wenenu yukwaxitsie terɨkaxi wahapaɨ, mɨta mɨkɨmexi mepeixeiyakai tɨrɨkariya teɨteri metewakwinitɨani auxuwime matsayari. 11Mɨta mɨkɨmexi yu akeri rey mapawitɨkɨkai muyɨwitsie. Mɨta hebrekɨ titewatɨ Abadón, mɨta griegokɨ titewatɨ Apolión. 12Matɨari mana kaniuyayani. !xekeneunenieri! mɨta yetiyuyɨ menehahuni yuhutatɨ mɨta metuwaɨkawa tsitiyuruwamete.13Ata xewi akeri yu awa putayuitɨa mɨta nenuiki nepu eni awate niwetari oroya hapaɨ Kakaɨyari hɨxie. 14Mɨta ataxewi akeri awa makwekai niukieya painekai ''xekenewarakuxɨna meyunauka akeritsixi akí Eufrates haxipatsie mamakuwɨ.'' 15Mɨta mɨkɨmexi meyunauka akeritsixi aixɨ memauyukuyurietɨkatei kepauku hɨkɨtɨnikekai, ana tukaritsie mɨta metseriyaritsie mɨta witariyaritsie, mɨta maya'atsie mapaku xɨnarie yeyupame teɨteri kwiepa memutama memɨwakwinikɨ.16Kwinie mepuyupaɨmekai xutarutsixi kawayutsixitsie me uteetɨ 200,000,000 mepuyupaɨmekai ne meyuwaɨkawame newaru'eni. 17Aku paɨmɨ netiunieristɨarie hapaɨ kawayutsixi newaruxei hapaɨ mɨta mɨkɨmexi memutekai wahetsie mɨta wakararate memeikamanakai xuxurekai tai hapaɨ mɨta yaxeikɨa kutuxawikai tɨtɨkitɨ meta tataxawitɨ azufre hapaɨ. Mɨta kawayutsixi wamu'ute mayetsi wamu'ute payeikakai , mɨta wa'teta payeneikakai tai mɨta siere kɨtsi.18Mɨta yeyupatɨ teɨteri mapukwi haikame ikɨ kwiniya: taikɨ, kɨtsikɨ siere wateeta hayeneikakaikɨ aku kɨtsi. 19Mɨta kawayutsixi watɨrɨkariya wateeta hayeneikakai mɨta wakwaxitsie mɨta wakwaxite kukuterixi wakwaxi hapaɨ anenetɨ, mɨta mɨkɨmexi yumu'utekɨ teɨteri metewakwinitɨakai.20Muwa reutiyune kwiepa metama, iyamexi ke ane makwa ukwi'iwaxɨ kwiniyakɨ makwa uyuti iyaritɨa kemetekakɨnekaikɨ, hapaɨna siere makwate uhayawaxɨ mawarayexeiyakai temɨarixi, yusite orokɨ mewewiyatɨka, platakɨ, broncekɨ, tetekɨ siere kɨyekɨ mɨkɨ aku makwayɨwawe mamuneniere, mamu enanani yata siere meyakɨne. 21Hapaɨna siere makwa uyuti iyaritɨa mete uyumiekaikɨ, meteyu kewaiyakaikɨ, ukari mewatemawiekai ni siere metenanawayakai.

Chapter 10

1Mɨta ne xeime tawari akeri nepuxei tɨrɨkaɨyeme taheima yuawitsie akaneka. Mɨkɨ haiwikɨ eimarietɨ mɨta yumu'utsie kuwiwi anayetɨ. yuhɨxie tau hapaɨ ranaka erietɨ mɨta ɨkateya tai hapaɨ anenekai. 2Mɨkɨ yu mamatsie pakwekai xapa kurumaɨyeme antayepiekame, mɨkɨ yu keeta tserieta miemekɨ haramaratsie kaneukeni, Mɨta yu utakɨ kwiepa kaniutakeni.3Mɨta mɨkɨ kaniutahiwa maye ha'atɨ ha'hiwatɨ hapaɨ, mɨta mɨkɨ kepauku muta híwaxɨ, mɨta atahuta mimierikari makanita eiya. 4Kepaukuta atahuta mimierikaritsixi memita eiyaxɨtsie, ne netita utɨaximekai, mɨta híwari nepu'eni taheima yuawitsiepai haineme: ''kete awietani ma atahutame mimierikari kememutiyɨ pekwa eka utɨwni''.5Mɨta akeri nepuxei haramaratsie hauweme mɨta xeimekɨ yu'ɨkakɨ kkwiepa, yu mama tserieta miemekɨ yuawitsie kaneutimeni. 6Mɨta yuniuki pɨwarupitɨa iya'kɨ ke ane muyeikakɨ tukarikɨ mɨta heyeme ke ane iya mutawewi taheima yuawi. Mɨta tita hetsiena tixuawe, meta kwie mɨta naitɨ hetsiena tixuawe, mɨta haramara mɨta naitɨ tita tixuawe haramaratsie ''tukari kwareutere'' 7Mɨta tukari maya anitsie atahutariekatsie akeri yu awa tayuitɨaximekaku mɨta Kakaɨyari tita rexeiya mitawewi awiekamekɨ, naime yatuiriyarieni mɨkɨ kemutayɨ yu nɨ'arima wa'hɨxie, mɨta te'maikame wa'hɨxie.8Niuki nemu eniekai taheima yuawitsie tawari hekwamekɨ kaneniutahɨawe: ''kenemie iya xapa mntayepie kenanakakwe'i iya akeri mamayatsie haramaratsie mɨta kwiepa mauwe. 9Mɨta ne nepetɨa akeri hatsɨa pɨnetita hɨawixɨ kena xapa kenetsi ukweitɨanike. Mɨkɨ ne pɨnetiutahɨawixɨ: ''xapa kenakakwe'i mɨta keneutakwa'a, ayuriepa atsiwitɨ kanayeimɨkɨ mɨta a teeta akakatɨ xiete hapaɨ kanayeimɨkɨ''10Ne xapa nekananakakweni akeri mamayatsie mɨta nekanitakwani. Ne teeta xiete hapaɨ rakakatɨ, mɨta ne itakwakari, neyuriepa kanitsiwire. 11Mɨta xewitɨ ne pɨnetiutahaɨwixɨ: Ekɨtsɨri niuki pakanita xatamɨkɨ teɨteri wahatsɨa, kiekari mukumane, yukɨ mete uniukatsie, mɨta Reytsixi watsata.

Chapter 11

1Xeime kɨye ti'inɨnɨtame nepukweitɨarie neti'inɨatakɨ. Mɨta pɨnetiutahɨawarie: ''neutakexi mɨta Kakaɨyari teyupanieya neuinɨata, meta niwetari, meta kehate 'iyamexi memeyexeiya hetsiena. 2Mɨta humapaitɨ teyupanie takwa pekwaku'inɨnɨatani, mɨkɨri Gentiltsixi tiwapini. Mɨkɨ kiekari 'aixɨane metiketsixɨani huta tewiyari heimana huta metserixa.3Yu hutame nenieremete newapitɨani yemetiyɨnikɨ 1, 260 tukari, pini titsutsuime meteanakapitɨ.'' 4'Ikɨ nenieremete mehɨkɨtɨni meyu'huta olivo 'iteɨriyari meta meyuhuta katira 'uitɨwame Kakaɨyari hɨxie meku'u kwiepa. 5Xɨka xewitɨ waranayexeiya tiwakwinitɨanike, mɨkɨmexi wateta tai payeneika, mɨta mewakwini kehate mewarayeheka. Hapaɨna ke'ane tiwakwinitɨa mɨkɨ paɨmɨmɨ timɨni.6'Ikɨmexi nenieremete meyɨwame taheima manakayuawi memaunani, kwa'ukawiwiyenikɨ kementehautere mɨkɨmexi mete kuxatatɨ. Mɨkɨ meyɨwe ha xuriya memayeitɨani meta kwie metekwinitɨani meteyunaime titamexi hetsiena metexuawe, kepauku pɨmetehauyahɨakatsie. 7Kepauku m+k+mexi metetahayawatsie metekuxatat+ tewaxi yautanaka xawata hatineni kwahaukakemari+k+tsie m+ta watakwini. waraiwa wakwini.8Kiekari raye'axetsie wawaiyarite tsuinike huye muyehahapanetsie(m+k+ tiyukuhek+k+are t+t+ tiuter+war+wa Sodoma meta Egipto) kewa xe'ukiyari kuruxitsie mukawiya. 9Haika tukari heimana 'akame hipat+yunait+ kiekatari, nuiwarite yunait+ yuk+mete'uniuka, m+ta kiekari manmanet+ka wawaiyari mexeiya, m+k+mexi mekwatepit+ani mekateukenik+10Iyamexi kwiepa metama meyukatemamawieni wak+manak+ m+ta wiesta mewewieni. M+k+mexi imikeri mete'anyun+airiex+ani yuxexuit+; ik+ meyuhutat+ nierekate metewarukwinit+a kwiepa metamamakakai. 11Arikeriekata hairieka tukari ankayaku meta hix+apa umiekaku, 'iyaá tukariyari kaka+yari miyetua pautahani iyamexi wahetsie m+ta metiuni yu+katek+. Wa+kawa mariutsika mehexeiyat+ mepak+ne kehate mewaxeiya. 12M+ta, m+k+mexita niuki me'enieni t+r+ka+yeme taheima manakayuawitsie m+k+mexi p+tiwarah+aweme: ''¡Xatihuni ana'ipait+''. M+ta m+k+mexi mepantik+ne taheima manakayuawitsie haiwitsie meye'ut+, mexi mewaxeiyani mewarakaheka.13Anam+ maye'atsie, kwieputayua, m+ta yepat+ kekari pauyewe. Siete mil te+teri mepukwi, m+ta mewikwekai mehaumamat+ mepak+ meta Kaka+yari tehema makawe metah+we 14Hutarieka yetiut+a ¡xeunieri! ¡hairieka mukanamieni mex+iwa.15M+ta ataxewi akeri yu'awa putayuit+a, m+ta t+r+ka+yemek+ niuki petiniu taheima manakayuawitsie p+hait+kait+: ''M+k+ its+kame pat+a kwietamatsie puta'a its+kame ayanike ta'ukiyari meta Cristo. its+kame payani tukarik+ meta tukari mautiyune.''16M+ta, venticuatro ukirawetsixi kehate muwa mematekai Uwenitsie Kak+yari h+xie, meputih+xima'uwekai kwiepa yuh+ximak+ ,m+ta m+k+mexi Kaka+yari meputah+awix+ 17M+k+mexi p+meputiy+: '' papariusi temetehahah+awe ek+, Ta Ukiyari Kaka+yari naimek+ pet+r+ka+ye, ek+peh+k+ hik+pemuyeika hik+ta ek+ peh+k+ tukarik+ pemuyeika, ti'aiwakame peh+k+ amamatsie pepih+i at+r+kariya m+ta its+kame peh+k+.18Nuiwari mepuyeha'a wa+kawa, m+tari ahax+a puta'a. Tukaripaye'ari, m+kite metixanetsieni meta Ek+ petiwayetuirieni kehate me'mete 'uta uximayatsiri temaikate, iyamexi kehate yuri mete'erie meta iyamexi memaumamakai kepentitewak+; yaxeik+a meteyukuh+awekai, mekwate'ayeaxe meta mete'ayeaxe. tukari paye'ari pewaka'unatsie iyamexi kehate kwie me'unat+we.''19M+ta, Kaka+yari teyupanieya taheima manakayuawitsie pauyepierix+ m+ta ti'utame kemutay+kai puhek+arix+ teyupani ta+ta. M+ta hek+ariya putixuawerix+,wa+kawa tiuyuat+ tiwat+, mimierika pukax+ri , kwieputayua, wa+kawa +wi pux+ri,

Chapter 12

1Waɨkawa tiu'hekɨarixi ta'heima: uka haukemaritɨ tau hapaɨ meta metseri hapaɨ yu'ɨkatetɨa; xewitɨ kuruna 12 xurawetsixi ma'anateme panamakakai yu'mu'utsie. 2Mɨkɨ paya'nunutsikai mɨta pahi'wakai tiukakukwiítɨ tiniweke iyarieya hura petikatei nunutsi tiniuwi'tɨanike.3Mɨta'tawarie tiu'hekɨataxɨ ti'hekɨakɨ ena ta'heima:¡xeunieri! siere pu'hekɨarixɨ dragón mariwetɨ hau'xuretɨ pe'xeiyakai ata'hutame mu'ute meta tamamata awate meta pe'xeiyakai ata'hutame kurate yu'mu'utsie. 4Mɨta siere kwaxieya pa'itietɨya tewapaitɨ hairieka'tsiepaitɨ xuraetsixi memaukatekai ta'heima warukaxɨri kwiepa'paitɨ.Mɨkɨ dragón pu'take uka hɨxie mɨkɨ aku tiniwerɨmekai, mɨkɨ kepauka tiniwekekai mɨkɨ ta'kwanikekai nunutsi.5Mɨkɨ putiniwexɨ nunutsi pu'tinuiwitɨa uki, mɨkɨ yetianekɨ paya'aximeri itsɨkame mayani naitsarie ena kwiepa kemu'yawa tepɨa itsɨ'yari akwetɨ mɨkɨ nunutsi pu'tikweriwaxɨ meta pɨyetuiya Kakaɨyari hetsɨa meta hapaɨna ɨparieya'tsie miemetɨkai. 6Mɨta uka puyuta'unaxɨ petɨa yauta ,kewa Kakaɨyari aixɨ rekuyeriekai hetsiena mieme, aku mɨkɨ me ɨwiyeriekaikɨ 1,260 tukari.7Hikɨ'ta paɨ tiuyɨ mapuyutakwi ena ta'heima Miguel meta tɨriyamama me'puyutawi dragón matɨa mɨkɨ dragón akeritsimama ta'aurie metewa'rahɨwiri mepa'yuye'atɨiri. 8Mɨkɨ dragón kwahɨkɨtɨkai tɨrɨkaiye waɨkawa ra'aiwakɨ .manari pumawekai hawaitɨri ye'kwa'haku'yeukai ena ta'heima hetsiena meieme meta akeritsimama wa'hepasta. 9Mɨkɨ mariwetɨ dragón meripai mieme ku'u yɨanekai titewatɨ tɨkakame yatɨni ka'hauyumarie ti'itawame enaí kwiepa kemuyawa paɨ tiuyɨ pana'kahɨíya kwiepa pauka'hɨíya meta hapaɨna akeritsiximama mepauka'xɨriya maukatewa'tsie hamatɨana.10Mɨta niuki ne pu'eni tɨrɨkaɨyeme ena ta'heima; hikɨ'ta kanuaniri wikwestɨarika ,tɨrɨkaɨyetɨ nɨa'tsie Kakaɨyari ta'hetsie mieme tatuwani Jesucristo. mɨk´ɨ ti'itawame ta'hetsie mieme ta'iwa pauka'hɨiyari maukatewa'tsie, xexanetakai ta'Kakaɨyari hɨxie tukarikɨ meta tɨkarikɨ.11Mɨkɨmexi'ri mepe'iwaxɨ muxa xuriyayakɨ meta niukikɨ tiku'xatakaikɨ mɨkɨ me kwa'itanake'erikɨ tukarieya kepaukarike mu'mɨ'tsie. 12Mɨkɨ yeti'anekɨ xekene'yutemawieka, xeme ta'heima, xeme xemu'uwakɨ mɨta kwie meta haramara tɨkakame pauha'a manakatɨa ta'hetsie'mieme mɨkɨ rakumate kename itsipaɨmetɨ hauyewetse tukarieya.13Kepuaka dragón retima ename ena haka'hɨiya kwiepa mɨkɨ uka pankuwei iya nunutsi mutinuiwitɨakai uki nunutsi. 14Mɨta mɨkɨ uka yetuiriyerie hutame anate werika anateya,mɨkɨ yɨwetɨ mayanikɨ tawienikɨ kewa aixɨ reku'itɨariekai hetsiena mieme muyauta'yatsie tixaɨ kwatiuxuawiriwe'tsie.kewa me hɨtɨkai metahɨrieni yatewimekɨ hixɨapa arɨkamekɨ he'tewa'mekɨ ku'u hepasta.15Mɨkɨ ku'u uka pu'weiyakai mɨkɨ ku'u ha'a pu'haya meta aki pu'yutawewi uka man'haunikɨ. 16Mɨta mɨkɨ kwie puparewi ukaratsi mɨta kwie pantayepierixɨ muwa paukakunixɨ ha'a ku'u mihayakai. 17Mɨta mɨkɨ dragón tsikwatiyaha'a uka hepasta mɨta petɨa yutamienike iya keanimexi yuri mete'erie wa'matɨa kemaine Kakaɨyari Jesús niukieya'kɨ . 18Mɨta dragón niuta'keni xiekaripa haramara testa.

Chapter 13

1mɨta téwa yautanaka nepuxei haramaratsie anatimiekame. tamamata awate pa´uitɨakai mɨta atahuta mu'ute pexeiyakai .yu awatetsie tamamata kuruna panmanakai mɨta mu´uteyatsie ra´utɨkatei tsiranyɨnemekɨ kakaɨyari utate´amekɨ. 2ikɨ téwa yeutanaka ne´ muxei tɨwe hapaɨ pɨ´anekai. mɨta ɨkateya hutse ɨkateya hapaɨ pɨ anenekai mɨta yu teta maye tetaya hapaɨ anekai. dragón yu tɨrɨkariya mɨta yu´uweni piyatuiri mɨta yɨwekaxɨanikɨ tanɨ´ani.3Xewitɨ téwa yeutanaka mu´uya anti witekieka hapaɨ tiuyu xexeiyakai. mɨta mɨkɨ mantiwitekiekaitsie pɨyukai mɨta naitɨ kwiepa metama mepuyuka temamawi mɨta téwa yeutanaka mepankuwei. 4Mɨkɨmexi siere dragón mepayexeiyakai, mɨkɨ yu tɨrɨkariya téwa yeutanaka yatuirikɨ. mɨkɨmexi téwa yeutanaka me´ayexeiyatɨ mepakɨ, mɨta siere paɨ mehaitɨkaitɨ mepiweiyakai: '' ¿ke´ane téwa yeutanaka hapaɨ titɨrɨkaɨye?'' mɨta ''¿muyutamieni mɨkɨ matɨa ke´ane pɨ yɨwe?''5Téwa yeutanaka teni yatuiriyarie tsiti´ane nuiki we´etari mita siere tierika muniukanikɨ. pupitɨarie cuarenta y dos metseri kereuyehɨwa yetiyurieni. 6Mɨta téwa yeutanaka yuteta mantakepi kakaɨyari tatienike , terɨwarikaya, mɨta mɨkɨ kewa meyukanieritɨa mɨta iyamexi ke´ane ta heima yuawitsie memekutei.7Téwa yeutanaka pupitɨarie watakwinikɨ ke´ane sasuni mete´erie mɨta wara´iwakɨ. mɨta siere pupitɨarie naimetsie nɨiwari, teuteri, niuki mɨta maime kiekarite´tsie. 8Naitɨ ke´ane kwiepa memutama me´eyexeiyatɨ mepakɨne, ke´ane iya wa´nombre kwa áka uxa xapatsie, kwie muta wewiyatsiepaitɨ, xapa tukariyari mɨkɨkahɨkɨtɨni , iya katipinieyatɨni ke´ane kuruxitsie mukawiya.9Xɨka xewitɨ ename hexeiyani, xekeneu pitɨa ena. 10Xɨkata xewitɨ hepaɨsta paɨraineni kawiyani , mɨkɨ pɨyemie kawiyanikɨ. xɨka xeitɨ kutsirakɨ mierieni hɨkɨtɨni, kutsirakɨ mɨkɨ kanimieriemɨkɨ. mekaniuti hɨawarieni me awantaruwatɨ mete´uka nenewietɨ tukarikɨ mɨta sesuni mete´erietɨ ke áne iya tatakuri mekatehexeiya.11Mɨta téwa yeutanaka nepuxei kwiepa atinekame . hutame awate pa´uitɨakai muxá hapaɨ mɨta dragón hapaɨ pɨtainekai. 12Ikɨ téwa yeutanaka teuteri wanɨ´akai tɨrɨkaɨyemekɨ matɨari téwa yeutanaka hapaɨ, mɨkɨ waɨriyarika wapitɨakai yunaime kwiepa memutama, matɨaripaitɨ mutine téwa yeutanaka memayexeiyanikɨ ke´ane aku witekiekai mɨta muyu.13Téwa yeutanaka tɨrɨkaɨyemekɨ katiyɨwe hapaɨ tiyurienekai, mɨta kwiepa tai pukaxɨri taheima yuawitsie akanexɨaka teuteri waɨkawatɨ mepunierixɨ. 14Mɨkɨ pupitɨarie tihekɨatakɨ kereuyahɨwa, mɨkɨ tiwa´itaiyakai kwiepa metama, paɨtiwakɨhɨawekai kename téwa yeutanaka hapaɨ aneme meke utawewienike mɨta mɨkɨ memayexeiyanikɨ paɨ meteyuku hɨawetɨ kename mɨkɨ raya´axe iya aku ke´ane witekiekai kutsirakɨ, mɨta mɨkɨ akuxi puwikwekai15Mɨkɨ pupitɨarie téwa yeutanaka wewiyari ayenieretɨ hɨkɨtɨnikɨ mɨta mɨkɨ wewiyakame taniunikɨ mɨta tsiti´áneme titixuewitɨanikɨ ke'ane iyarieya yakwa´yɨni téwa yeutanaka mayexeiyani mɨkɨ kanimieriemɨkɨ . 16mɨta siere waɨriyarika warupitɨa yunaime, mekwate aye'axe, mɨta mete aye'axe, mɨta siere xikutsixi meta pubretsixi, siere memakuwɨ meta mexɨnarietɨka, meyunaime mɨta meti´utɨarienikɨ yumama tserieta miemetsie yata yukanata. 17Kwa yɨwekai xewitɨ tiunaneni yata tiutuani yɨwekai xeikɨa téwa yeutanaka utsikayakɨ ha´uxatɨ paɨtɨkayani, mɨkɨ inɨatsika téwa yeutanaka tsiemieme kanihɨkɨtɨni.18palekumekɨ xeneutimaixɨaka mɨta xemeti enatɨyanikɨ ke´anyɨtɨ manyɨme utsika. xɨka xewitɨ heiti enietɨyani ke´anyɨtɨ manyɨne, ekɨ waɨriyarika kene´apitɨaka kuenta pehɨnikɨ ke´anyɨtɨ manyɨne ikɨ téwa yeutanaka inɨatsika, mɨta ikɨ inɨatsika tewi inɨatsikaya hɨkɨ. ikɨ inɨatsika 666 kanihɨkɨtɨni.

Chapter 14

1Nemautanierixɨa mɨta nepuxei muxa uweme hɨrimutsie'tsie Sion. Mɨkɨ Matɨa mexuawekai 144,000 iyamexi mepexeiyakai Kentitewa meta siere kentitewa Wayau pa uxekai wahɨxie. 2Nepu'eni niuki akanekame neheima pɨtiuyuanekai yuarieya hapaɨ haa haxɨpatɨ meta siere tɨrɨkaɨyeme mimierika hapaɨ tiuyuaneme. Mɨkɨ nemu'eni siere pɨtiuyu eniɨrɨkɨrekai teyuitɨwame wahapɨ wa atɨ yuwaɨkawa meteheyuitɨa yu kanarikɨ.3Mɨkɨ mekwikakai hekwuame kwikari uweni hɨxie meta siere wahɨxie yunaukame tewaxi memu'uwa meta siere ukirawetsixi wa hɨxie. Nixewitɨ kwayɨwekai kwikari metimani xeikɨa iya 144,000 aixɨ memu itɨariekai kwiepa. 4Mɨkɨ mehɨkɨ tsimekwate uyɨ hipame ukari wamatɨa, memuyuti utaxɨkɨ tsimekwa aku'ane. Mɨkɨ mehɨkɨ memuweiya Muxa tsepa Mɨkɨ kemetɨa. Mɨkɨ aixɨ mepu itɨarie teɨteri watsa'ta memakɨnekɨ mawari Kakaɨyari hepaɨsta aku Muxa. 5Nixewitɨ itarika kwa ukaxeiyarie watenie, mɨkɨ mehɨkɨ aixɨ me ane'ne uweni hɨxie aku Kakaɨyari.6Nepuxei tawari xeime akeri uwiximeme ekatsie, ke ane mɨkɨ mahaɨritakai niuki kwuaxɨwe aixɨ ane niuki hekwua mitaxata'kɨ ke ane aku iya kwiepa menkutei - kwie anyayau'tsie, marekate, yɨkɨ mete uniuka meta siere yunaitɨ teɨteri. 7Mɨkɨ pauta hiwaxɨa tɨrikaɨyemekɨ: '' Kakaɨyari xekeneutexieka xekenayeitɨaka Mɨkɨ kunie raya arɨkame. Maya axe'kɨ aixɨ Raka'yurieni Xekenayexeiyani Mɨkɨ, Mɨkɨ aku mutawewi ta heima makaniere, kwie, haramara, meta siere haixate.''8Xewitɨ'ta akeri - hutarieka akeri - pɨpainekai: ''Matiwe, matiwe Babilonia mutewi, ke ane aku tiuyuri yunaime kiekaripa waran'itɨa winu xɨyaritɨarika tsiranyɨnemekɨ.9Xewitɨ'ta akeri - hairieka akeri - warankuwei, pɨhaitɨ tɨrɨkaiyemekɨ haniutɨ: ''Xɨkate xewitɨ ayexeiya tewaxi tsiti itɨa meta siere ɨkiyaya mɨta xikate utana ke'erieni ra utɨarieni yakatɨxaɨ yumamatsie, 10mɨkɨ'tsiere pan'ieni winu Kakaɨyari haxɨaya, aku winu makatuarie kamɨinarietɨ tekɨxieyatsie Mɨkɨ haxɨaya. Ke ane tewi men'ieni tikwinitɨarieni taikɨ meta siere azufre Wa akeritsixi santos hɨxie meta siere hɨxie Muxa.11Kɨtsieya tiyukwinitɨwa pantineika tukarikɨ meta'siere tukari makamie meta mɨkɨ'siere mekwa uka'uxipiwa hekɨta meta siere tɨkarikɨ - mɨkɨ memayexeiya tewaxi tsiti'itɨa meta siere ɨkiya'ya, ke ane'ta siere memutana ke'eri mema utsiyarie kenti tewa. 12Ana'i mehɨawerieka metetakwewieka teewimekɨ aku santos, ke ane aku memau'enie Kakaɨyari mari'itsikaya meta yuri mete erie Jesús'tsie.''13Taheima mieme niuki xeime nepu'eni: '' Ketaka utɨa ikɨ: Aixɨ meke itɨarieka mɨkɨte memukwi yuri mete'erietɨ Ukiyari'tsie.'' ''Hɨ,'' mɨkɨpaine Espíritu, '' Mɨkɨ meka uxipienikɨ yu uximaya'tsikatsie, kementekahu waruweiya.''14Nepautanierixɨ mɨta nepuxei muwa haiwi tutusame. Mana'pakatei pɨtiuyu xexeiyatɨ Tewi Nu'aya hapaɨ. Mɨkɨ panamakakai yumu utsie kuruna oro'kɨ wewiyakame meta siere pakwe'kai kutsira atamɨariekame. 15Mɨta xewitɨ akeri payatɨa xiriki'ta mɨta pita hɨawixɨ hayeyeuretɨ ke ane aku maka'ka haiwɨtsie: '' Akutsira keneutikwue'i paya'a itsanarika, ariri ikwuaxi kwuepa aixɨ ane.'' 16Mɨta ke'ane makatei haiwitsie yukutsira kwuepa pauke, mɨta kwie puka itsna'rie.17Tawari'ta xewitɨ akeri wayatɨa xiriki'ta petɨa yu heima; mɨkɨ siere pakwekai kutsira atamɨariekame. 18Mɨta tawari xewitɨ akeri watitɨa xiriki'ta aku pɨtsi'ta, mɨkɨ mexeiyakai mutanɨ'ani tai'tsie. Mɨkɨ putahɨawixɨ tɨrɨkaiyemekɨ akeri aku kutsira makwuekai atamɨariekame: ''Keneutikwe'i akutsira matamɨarie mɨta keneutiteɨxɨ yakɨ papaɨmeme uvas mau'ta etsietɨka kwiepa, kwa'kwaxiri uvas.''19Mɨkɨ akeri pauke yukutsira kwiepa mɨta putiteɨxixɨ kwiepa itsanari uvas mɨta peikaxɨri haxnekameta xari aku winu Kakaɨyari haxɨaya. 20Muyetekai'ta putaketsinarie takwa kiekaripa mɨta xuriya payakunixɨ mɨta xuriya kunie tewa puti'a wa'atɨ kawayu hukayatsie hapaɨ hautatewame 300 kilometros.

Chapter 15

1Mɨta tawari tixaɨ netiuxei taheima, kunie ti aneme: muwa mekanierekai atahuta akeritsixɨ atahuta me ahaɨritatɨ tsitiyuruwame, mɨkɨ hikɨtɨkai tsitiyuruwame kuinatɨme mɨkɨkɨ paya anikiekai Kakaɨyari haxɨaya.2Nepuxei tiuyuxexeiyame haramara merɨkaɨyetɨ nɨitɨariekame tai matɨa. Meputi ukai haramara testa iya aku meteyu iwakate heima tewaxi meta siere ɨkiyaya'kɨ metasiere kepaɨmamekɨ mema uxekai me ixatatɨ kentitewa. Mɨkɨ mepa ɨkai kanari warumikai Kakaɨyari.3Mɨkɨ mekwikakai kwikarieya Moises, mɨkɨ uximayatame Kakaɨyari, meta siere kwikarieya Muxa: ''kunie ti anene waikawemekɨ kepentiuyuri, Ukiyari Kakaɨyari Kunie titɨrɨkaɨye, aku tinaimetsie tinɨ'a. Aixɨ ane yuri hɨkɨ a'huye, Rey naimetsie kwiepa. 4Ke ane aku kwuametsi hautexie, Ukiyari, meta siere kunie pera ya arɨkame metsi ayeitɨa kepentitewa'kɨ? Akɨtsi xeikɨa penehɨkɨ Santo. Naɨti kiekari anyayau manmanetɨka me axɨani mɨta mematsi ayexeiya aixɨ petikatɨakɨ meyutima.''5Mɨta yenetiuniereka nepuxei kewa waɨkawa aixɨ tuiye'anetsie, taheima manakayuawitsie reuyepiekai. 6Aixɨtiuye'anetsie mehayenexɨaka mepanuaxɨa atahuta akeritsixi atahutame plagas me'ahaɨritatɨ. mepaukemaritɨkatei ixurikikɨ wichinemekɨ merɨkawime mete'akapitɨ meta mepanayuhɨatɨkatei yutawitsie oro hɨayameyarikɨ.7Xewitɨ tewatsixɨ memu'uwa wayetuiri atahuta akeritsixɨ atahutame Oro tekɨxiyari Kakaɨyari haxɨaya hɨpɨneme, kahɨkɨtɨni tukarikɨ muyeka meta muyeikani tukari mautihane, 8Aixɨ tiuye'anetsie kɨtsi puyehɨnekai raye'akamekɨ Kakaɨyari kentitɨrɨkaɨyekɨ . xewitɨ mautayani kwayɨwekai astakepauku atahuta plagas atahuta akeritsixi maye'anikekaitsie.

Chapter 16

1Niuki tɨrɨkaɨyeme neniu'enieni Santuariopai neti watahɨaweke akeritsixi me atahutame: "Xehuni atahutameta tekɨxi xeutiyauriexɨa aku ta Kakaɨyari haxɨaya.2Xewitɨ akeri meri kaneyani tekɨxi kwiepa kaneukayaurieni; tsimete anenetɨ tekwikwikate mekatexɨani teɨteriwatsie me ha'utɨkaitɨ bestiakɨ, iyamexi aku memeyexeiyakai.3Hutarieka akeri hapaɨna tekɨxi haramaratise kaneukayaurieni. Ikɨ xuriyarimatɨ kanayani tewi mierekame hapaɨ, naitɨ keti paɨmetɨ rayenenierekai katiukwini haramatsie.4Hairieka akeri yu tekɨxi kaniutiyarieni akitetsie hapaɨna ha mukumanetsie; xuriyatɨkaitɨ kanayeixɨani. 5Mɨkɨ akeri nekaniu'enieni haineme: "Ekɨ aixɨ pe ane -- Ke ane hɨkɨ ke ane hɨkɨtɨkai, Tsantu aku-- ekɨtsɨ yeti aneme petiutiwiwieni. 6Mɨkɨmexi waxuriya meniutxɨrieni ke ane yuri mete'erie metasiere profetatsixi, mɨkɨ pewayatuiri xuriya meman ienikɨ, wahetsie ti'anenikɨ." 7Netiu enaxɨ altarpai nehaitɨ: "Hɨ, Ta Ukiyari Kakaɨyari Tɨrɨkaɨye, naimetsie peti'ɨwiya, heyeme kepentinɨ'a sasunimekɨ aixɨ anemekɨ.8Akeri naurieka tekɨxi kaniutiyaurieni tautsiepaii, kaniupitɨarieni teɨteri watitaiyakɨ. 9Mɨkɨ meniutitani tai xɨkamekɨ, Kakaɨyani me niutinanaimani, ke ane aku ikɨ naime yetiyuriene. Ni mekwa uyuti'ima me ha'akai.10Akeri auxuwirieka tekɨxi kaniutiyaurieni ke anetsie ɨparieya tsitiuka'iyari kaniukuyɨre kiekaripana. Mɨkɨ meniuyutikeni kwiniya xuawekaikɨ. 11Kakaɨyari meniutatieni mete ukakukuitɨ kwistexikɨ mɨkɨ kename mekate'uyuri ni mekwa anyutanieritɨa.12Ataxewirieka akeri yu tekɨxi kaniutiyaurieni aki ampametsie aku Éufrates. Aki kaniuwani huye hekɨarekɨ mana memakɨnekɨ reytsixi tau manakuneika kiekatari. 13Haikame newaruxeiya espiritutsixi tsimete'anenetɨ meteyuhekɨatɨ temutsi wahapaɨ dragon tetana mewayakɨkatɨ, aku bestia timaikame ti'itawame. 14Ikɨ mehɨkɨtexi espritutsixi demoniotsixi aku tita kwatihekɨa metehekɨatatɨ. Mɨkɨ menayakɨne reyetsixi wahatsɨa kwiepa mentama meyukuxaɨrienike meyutakwinike kepauku maye'anitsie kwiya ta Kakaɨyari Tɨrɨkaɨya matɨa.15("¡Xeuyu'ɨwiya! ¡Ne nenamieni tinawayame hapaɨ! Aixɨ itɨarie ke ane yuhɨxiya, yu pinite mete'anakapitɨ, tsepa wayetɨa haumetsetɨ titewinɨarienikɨ ken'ane.") 16Mekanewitɨkieni tiyetewakaku hebreokɨ, Armagedón.17Hapaɨna atahutarieka akeri yu tekɨxi kaniutiyaurieni ekatsie. Ye reutewikaku niuki tɨrɨkaɨyetɨ kanayeneni teyupanie ɨparitsie, haitɨ: "¡Pɨkati aneni!" 18Mimierika kaniukaxɨrieni, hekutɨrarɨkatɨ, hekutɨmɨarɨkatɨ hapaɨna kwie kaniutayuani--kwie mutayua ni kwatiyɨwe hapaɨ kepauku pai aku teɨteri memutixuawerixɨtsie kwiepa, waɨkawamekɨ kwie kaniutayuani. 19Kiekari haikatɨ kanayaxɨriyani, mɨkɨ kiekarite kaniuka unixɨani. Ta Kakaɨyari kanaye'erieni Babilonia, mɨkɨ kayatuirieni tekɨxi hɨneme winu uyamakame ayeitɨatɨ haxɨari.20Naitɨ kwie naneuyeweni hɨri mautitei ni kwayuhekɨakai. 21Tetexi hapaɨ nenetɨ te, waheima kaniuyeyani, kaniukaxɨrieni teɨteri watsie. Mɨkɨ Kakaɨyari meniutinanaimani yeti aneme tiukaxɨrieku, heyemekɨ waɨkawame katiukwinitɨani.

Chapter 17

1Xewitɨ akeritsixi atahuta mahɨkɨtɨkai aku xakɨrɨte atahuta ma'ɨkai mana patɨa mɨta pɨnetiuta hɨawixɨ: ''Namieni mɨta nemetsi xeiyastɨani iya nementahɨani aku yewa aku haa'tsie waɨkawa mana mukaa, 2Mɨkɨ kahɨkɨtɨni aku ke ane reytsixi kwiepa metama hamatɨana tatakuri mete uyupitɨa. Mɨkɨ winuyakɨ tatakuri temawiɨriyɨka mepuyipitɨa kwiepa metamaa meputi tarɨwai.3Umaniereta akeri netsihewitɨ yu Espíritukɨ xeitapa txaɨ kwatiu xuawewriwetsie neta nepixei xeime ukaratsi texaxi yautanakatsie anakaime tsiranyinemekɨ reuka uxakai hetsiena. Mɨkɨ tewaxi yautanaka atahuta mu'u pantiyatsakai hapaɨna siere atamamata awa pa'uitɨakai. 4Mɨkɨ ukaratsi kemari rakapikai tiyɨnamawime siere tisusulekai siere oroyakame reukapikai, tete wichi anene siere reukapikai. Mɨkɨ pehanakai yumamatsie xeime tekɨxi merɨkaɨyeme muwa ratipikai tsiti anenetɨ tatakuri siere tsiranyine. 5Hɨxiena ra'uxekai kayuhekɨakamekɨ pɨreuku exekai: ''BABILONIA MANYAKA, YEWATSIXI WATEI SIERE KWIEPA TIXUAWE TSIRANYINE.''6Ne nepunierixɨ mɨkɨ ukaratsi tawekai sasuni mete'erie waxuriyakɨ hapaɨna siere sasuni mete'eritɨ Jesutsie mamukwiya waxuriyayakɨ. Kepauku ne nemixei mɨkɨ ukaratsi, ne waɨkawa neputima. 7Mɨta mɨkɨ akeri pɨnetiutahɨawixɨ: ''¿ketiu pemaa? Ne yaenemetita hɨawe ke'anyitɨ manyine ukarstsitsie hakunena aku tewaxi yautanakatsie manaka, tewaxi yautanaka atahuta mu'u mantiyatsa siere atamamata ma awa.8Tewaxi yautanaka pemixei puyeikakai, hikɨtari kwa uyeika, kwareutere hupaitɨ watiyani, muyayɨwitsie aku kawahau axe. Umaniereta ka une naitɨ. Iyamexi ke ane kwipa meta'ma, iyamei ke ane kwa aka uxe kemetetewa xapa tukarieya aku matɨaripaitɨ kwie akuxi katawewiyawekaku mɨkɨmexi metimamani kepauku memixeiyatsie tewaxi yautanaka kename uyeikakai, híkɨtari kwa uyeika, mɨta nuaximeri.9Ikɨ pauyewetse reyutimani xekanakemekɨ. Mɨkɨ atahuta mu'ute hɨkɨ atahuta kiekari aku mɨkɨ ukarstsi mana watsata muka. 10Mɨkɨmexi siere mahɨkɨ atahuta reytsixi. Auxuwi reytsixi mapatixɨriri, xewitɨ payeniere mɨta xewitɨ akuxi kwanuawe; kepauku mɨkɨ nuani, mɨkɨ yɨwekaxɨani mayeniereni xeikɨa echiwa.11Tewaxi yautanaka muyeikakai, híkɨtari kwa uyeika, yaxeikɨa mɨkɨ hɨkɨ aku atahaika rey; mɨta mɨkɨ hɨkɨ xewitɨ aku mayewe atahutatsie reytsixi mɨta mɨkɨ pa iwarieni.12Mɨkɨ aku pemixei atamamate awa mehɨkɨ atamamate reytsixi ke ane akuxi aku yu mamatsie makwa ihɨiwe, mɨta mɨkɨmexi mepitɨarieni reytsixi mamakɨne xei horayari iya tewaxi yautanaka aurie. 13Ikɨ yaxeikɨa meteyukuhɨawe, mɨta mɨkɨmexi tɨrɨkariya mepipitɨa siere nɨ'aka mɨkɨ tewaxi yautanaka. 14Mɨkɨmexi kwiya metixuawitɨani iya muxa Hepaɨsta. Mɨta mɨkɨ Muxa wara iwa metsɨ mɨkɨ hɨkɨ Ukiyari waUkiyari siere Reytsixi waRey hamatɨana makaniere ke ane mamutahɨawerie mamanayahapanie, siere aku mekwate itawa.15Mɨkɨ akeri pɨnerahɨawe: ''aku haa pamuxei, aku yewa mana mukateitsie, kiekari mehɨkɨ, waɨkawa teɨteri, nuiwari siere hípatɨ yukɨ mete uniuka.16Atamamata awa ekɨ pemixei mɨkɨmexi siere tewaxi yautanaka mepiyeheka iya yewa. Mɨkɨmexi mete inawatsirieni mepitixetapieni, mɨkɨmexi waiyaya metikwani mɨkɨmexi mepitataiya naime taipa. 17Mɨta Kakaɨyari tiyuriene wa iyaritsie ya anyineme mautahatɨa aku yatiyɨnikɨ aku tɨrɨkariya mipitɨani nɨ akakɨ mɨkɨ tewaxi yautanaka kepaukurike maya anitsie Kakaɨyari kemutayɨ.18Mɨkɨ ukaratsi pamuxei hɨkɨ kiekari yawa aku mana nɨ'a siere waheima reytsixi kwiepa metama.

Chapter 18

1'Umaniere xeime tawa'ri 'akeri ne puxei taheima yuawi'tsie 'akamiekame. Waɨkawa tɨrɨkariya hexeiyatɨ, mɨta kwiepa pukuhekɨarixɨ mauxawatɨkaikɨ. 2Iyaá paniukakai hahiwatɨ, pɨ haitɨ: ''¡Pukaunixɨ, Babilonia pukaunixɨ kiekari 'anyawa! Mɨkɨ patɨa temɨarixi wa'kií, espiritutsixi tsimeteu'iyari wa 'utame patɨa meta wikixi mekwakwaiwa wa'kií patɨa. 3Yu naitɨ nuiwarite memutitarɨwaikɨ winu 'aixɨ ka'anemekɨ. Reytsixi kwiepa mexuawe tatakuri meteuyupitɨa hamatɨana. Tetuayamete kwiepa mentama xikutsixi mepakɨ wistiukaniukikɨ.4'Umaniere xeime yukɨ tiuniukame nepueni ta'heima yuawitsie, pɨpainekai: '' Neukwe'eiri, ne kiekari, tatakuritsie pekwayewenikɨ meta kwiniya 'a hetsie kwatiya'axeni. 5Tatakurieya netɨ pawierixɨ ta heima yuawitsie paitɨ hautiyunetɨ mɨta Kakaɨyari paye'eri 'aixɨ kwatikamiekɨ. 6Pamakunuani'tsie teupitɨa hipame kehapaɨ tiwarupitɨa hapaɨ, hutamekɨ 'anamakamekɨ teupitɨa mɨkɨ yetikatuakɨ; tekɨxita tiukanɨitɨa'tsie, hutamekɨ 'anamakame teukanɨitɨiri.7Mɨkɨ yutemawietɨ muyeikakai meta tixaɨtɨ kwareiyahɨakai, kastigu rekanakeme keneupitɨa. Yu 'iyari'tsie pɨmainekɨ: 'Ne nepaka reina hapaɨ; ne wiura nekwahɨkɨ, ne'uyukayeinetɨ nekwayuxeiya.' 8Yamanyɨnekɨ reumietɨ kwiniya hetsiena kawiere; mɨkiriya, heiwerika meta hakawexa. Mɨkɨ taikɨ tataiyarieni, 'Ukiyari Kakaɨyari tɨrɨkaɨyekɨ Mɨkɨ hɨkɨ 'aixɨ rakayurieni hetsiena.9Xeitsixi kwiepa mexuawe kehate memimate meta mekwaheyutima hamatɨana mɨkɨ metitsuani meta meyukayeine kepauku hetsiena kɨtsi mantiwiere'tsie takaku. 10Yemetenieretɨ mepauteware hatsɨana, me mamatɨ tiukakukuinekɨ, meutiyuatɨ: ''¡Ay, ay kiekari peyawa, Babilonia, kiekaari petɨrɨkaɨye! maya'akɨ kastigu pitɨarieni xeime horayari'tsie.11Tetuayamete kwiepa mentama metitsuani meta meyukaheiwerieni kɨmanakɨ, xewitɨ kwatinanekɨ tita metetua- 12pini orokɨ tiwewiyatɨka, platakɨ, tetexi wistiuyuxexeiyamekɨ, perlakɨ, 'ixuriki linokɨ wewiyakame, ti yɨnamawime, 'ixuriki sedakɨ wewiyatɨkaime, 'ixuriki xuxuretɨ meta naitɨ kepatɨ kɨyexi xuawe, wichi'ɨatɨkaitɨ, wasu marfilkɨ wewiyatɨ meta naitɨ xakɨrɨte kɨyexi raya'atɨkaime wewiyatɨka, broncekɨ, tepɨakɨ, marmolkɨ 13canela, 'ikwai'tsie reuyutipine, pɨtsi, mirra, pɨtsi wichi'ɨa nɨitɨarietɨ, winu, haceiti, trigu tɨxiyari, trigu, wakatsixi meta muxatsi, kawayutsixi meta karetate meta te'uximayatame hapaɨna yu naitɨ teɨuteri memukɨpɨri.14'Ikwaxi waɨkawa pemauyahɨakai naime 'atɨrɨkariyakɨ kameniukwe'eirieni. Naime pini perexeiyakai meta hapavna wichi peti'aheɨakai kaniukumawire, hutarieka pekwa 'ikaxeiya hekwamekɨ.15Mɨkɨ ikɨ pini tetuayamete xikutsixi memayuyeitɨa kɨmanakɨ hatsɨana mepau teware me haumamatɨ tiukakukuinekɨ, meutitsuatɨ mɨta waɨkawa meyuheiwerietɨ. 16Mɨkɨ pɨmetiyɨni: ''¡Ay, ay kiekari tiutiniutɨarie kemarite linokɨ wewiyatɨkaime, yɨnamawitɨ, tixuxureme, tiutiniɨtɨarie orokɨ, kukate wichi'aneneme meta perlakɨ! 17Xeime horatsie naitɨ pini raya'axe putitsewiximarie.'' Capitántsixi kanuwa 'ampapa mewaranɨ'a, keyupatɨ haramatsie mete'uximaya, kanuwatsie mete'uximaya meta yunaitɨ kehate haramara'tsie mematiwikwe, mepautewarixɨ hetsiena.18Mɨkɨ meputihiwaxɨ me mamatɨ kɨtsi me'uxeiyaka takaitsie. Mɨkɨ pɨmeputiyɨ:'' ¿Ke'ane kiekari hawaitɨ pema 'ikɨ hapaɨ kiekari raya'atɨ?'' 19Mɨkɨ kwie tumuani yumu'usta mepaukawiwi meta tsuarikɨ me'utihiwatɨ, meyuheiwerietɨ:'' Ay,ay ekɨ kekari peraye'axe kewa 'aku yunaitɨ kehate kanuwate mewareuxeiya haramaratsie xikutsixi mepak+ 'ahetsie tixuawekaikɨ. M+ta xeime horayaritsie m+k+ kanuka'une.'' 20Keneu akatemawi hetsiena, ekɨ taheima yuawitsie, xeme yuri xete'erie n+'aritsixi mɨta temaikate, Kakaɨyari hetsiena aixɨ rakayuri xekɨmanakɨ!''21Xewitɨ akeri tɨrɨkaɨyetɨ tete putitui, nekame titɨxɨme hapaɨ: '' umaniere haramaratsie peikahɨa, Pɨhaitɨ:'' ikɨ hapaɨ, Babilonia, kekari raye'axe, wapaukahɨiyani haxɨama meta tawari kwaxeiyerieni. 22Tiyutɨwame yuitɨarikaya, Teyutɨwamete, flauta yuitɨwame meta trompeta yuitɨarika kwayu'enieriɨkɨre tawarií ahetsié. kehate yumamatekɨ metewewie ahetsie mekumawire. hapaɨna tete titɨxɨme kwa'eniɨriɨkɨre tawari ahetsie.23Kɨxeme hekɨariya, kwahekɨare 'ahetsie, kehate meyutuxeri waniuki kwayu eniɨriɨkɨre tawari 'ahetsie, tenawemete meta tetuayamete mehɨkɨtɨkai xeitsixi waniwema 'ana'í kwietamatsie, meta nuiwari keyupatɨ memu'uwa mete'uitaiyerie akewaiyarikɨ. 24Hetsiena pukaxeiyarie temaikate waxuriya meta yuri mete'erie hapaɨna kehate 'ana'i kwiepa memukwiya waxuriya.''

Chapter 19

1Umaniereta yatiuyɨku nepu enaxɨ tita tiutayua wa'atɨ waɨkawa teɨteri taheima metehahiwatɨka; pɨmehaitɨkaitɨ: ''pɨke aneni. Wikwestɨarika, rara arɨkani ikɨ tɨrɨkariya Kakaɨyari tipinieya. 2Mɨkɨ warantaxɨrɨwa sasuni hɨkɨ aixɨ manyine hɨkɨ, metsɨ Mɨkɨ iya yewa antahɨa aku kwiepa metama tatakuri tiwarupitɨa. Mɨkɨ ta aurie rehɨwiri aku nɨarimama wa xuriya mutaxɨrikɨ.3Mɨkɨmexi hutarieka meputiniu: ''¡Pɨke aneni! mɨkɨ kɨtsi watine hetsiena kwahau arɨkanikɨ tiuyɨ.'' 4Mɨkɨ 24 ukirawetsixi siere meyunauka tewaxi mamayeneniere metitunuma'u Kakaɨyari mapayexeiyakai Mɨkɨta yu uwenitsie pakatei. Mɨkɨmexi pɨmapaitɨkatei: ''Pɨke aneni. ¡Aleluya!''5Umaniereta xei niuki uwenitsie hatiné, pɨhaitɨ: ''Kakaɨyari xetenekwitɨaka, yunaitɨ nɨ'arimama, xeme aku xemitexie, yuhutatɨ, tixaɨ xekwatehɨkɨ siere xenɨ'a tɨrɨkaɨyemekɨ.''6Umaniereta nepi'eni mɨkɨ muyatua pɨtiuyu eniɨrɨkɨxɨ wa'atɨ teɨteri yuwaɨkawatɨ mete haitɨka, aku haa waɨkawa kuyuani hapaɨ siere aku merɨkariya kentiuyu eniɨriɨkɨre, pɨmahaitɨkaitɨ: ¡Aleluya! Metsɨ Kakaɨyari nɨ'a, Mɨkɨ Kakaɨyari nɨ'a naitsata.7Teyukatemawieni siere paleku xeyutemamawieka xeyatuirieka xayexeiyani Mɨkɨ paya axeri wiesta neɨkixa matineni mɨtari tuxeritsiekame aixɨ pauyukuyurie. 8"Mɨkɨ pupitɨarie rakapini kemari tiuti merɨkame aixɨ ti aneneme ixuriki raya arɨkame'' (mɨkɨ ixuriki raya axe tɨtɨ hɨkɨ aku kemetekahu kiekari metaama teɨteri tatakuri mekwate hexeiya)9Mɨkɨ akeri pɨnerahɨawe: ''Ikɨ taka utɨa: Aixɨ me itɨarie iya ke ane me inierie mexa tikwaiyatsie tineɨkitɨnetsie muxa tineɨkitɨnetsie.'' Mɨkɨ siere pɨnerahɨawe: ''Ikɨ niuki ti sasuni Kakaɨyari niukieya.'' 10Netitunumake hɨxiena ketateya man'neneire nepeyexeiyakai, mɨta Mɨkɨ pɨnerahɨawe: ''¡pɨ pakwa yɨaneni!'' ne siere ne hɨkɨ nɨ'ari ahapaɨ hapaɨna siere a iwama hapaɨ aku sasuni mete'erie Jesús hepaɨsta. Kakaɨyari nayexeiyani, metsɨ Jesús kemuyɨ kahɨkɨtɨni tɨtɨ timaikate kemamutiyɨkai.''11Umaniereta nemunierixɨ taheima pantayepiekai mana nemautinierixɨ mana kanierekai xewitɨ kawayu hautuxatɨ. Xewitɨta manakatei pɨtitewa sasuni ti erie siere kwati itawa. Aixɨ anyinemekɨ Mɨkɨ warantaxɨrɨwa hapaɨna kwiya muti xuxuawitɨwa. 12Hɨxiteya tai hapaɨ anene, mu'uyatsieta waɨkawa kuruna panamáne. Mɨkɨ teewakame xeime pexeiya yu Hetsie, nita xewitɨ kwa ekumate, Mɨkɨ xeikɨa pekumate. 13Mɨkɨ kemari rakapine xuriyatsie puka tainarie, mɨta Kentitewa pɨtitewatɨ hɨkɨ Kakaɨyari niukieya.14Xutarutsiixi taheima mieme mepiweiyakai kawayutsixi mahautusametsie ma'utetɨ, kemari mete anakapitɨ ixuriki raya axe, tusame hapaɨna aixɨ aneneme. 15Teetana payeneikakai kutsira atamɨarietɨ mɨkɨkɨta Mɨkɨ nuiwari metama waratirɨrɨwa Mɨkɨta waheima tanɨ'ani kɨye tepɨayari akwetɨ. Mɨkɨ watiketsini waɨka hau ha'atɨ Kakaɨyari tɨrɨkaɨyetɨ. 16Mɨkɨ peixeiya pɨre uxa kemarieyatsie siere Yu teuritsie: ''Reytsixi waheima nɨ'a siere Ukiyaritsixi waheima nɨ'a.''17Nepixei xeime akeri mana tautsie aweme. Tɨrɨkaɨyemekɨ puta'hiwaxɨ yunaitɨ mamawiwawe heimana mapu wietɨkɨkakai: ''Xahuni xeuyuxeɨri yunaitɨ wiesta wewiyarieni Kakaɨyari. 18Xahuni reytsixi wa waiyari xekwaka, xutarutsixi nɨ'ari wa waiyari, uki tɨrɨkaɨye waiyarieya, cawayutsie mamutei wa waiyari siere yu naitɨ teɨteri wa waiyari, yu naitɨ maxɨnarietɨka siere mamakuwɨ, tixaɨ kwatihɨkɨ siere ke ane tɨrɨkaɨye.19Nepixei Tewaxi yautanaka siere reytsixi kwiepa metaama yu xutarutsixi mawarexeiya. Mɨkɨmexi meyuxeɨriekai meyutakwinike iya kawayu mautusatsie manakatei yu kuyaxi warexeiyakai matamienike. 20Tewaxi yautanaka pu'wiyarie hamatɨana siere, ti'itaawame timaikame hípame wahɨrɨpa makwateneniere hapaɨ tiyurienekai. Ikɨ'ta yatiiyurienetɨ tiwaru itai iya ke ane memitanake'eriekai mɨkɨ tewaxi yautanaka seyuya hapaɨna siere ke ane memeyexeiyakai ɨkiyaya. Mɨkɨmexi yuhutatɨ mana mapauxɨriya ma ayenenieretɨ taipa matiteteretsie azufrekɨ matita'atsie.21Ke aneta mamuyuhayawakai mamanayuhayawakai mapukwiya iya aku tetana kutsirakɨ hayeneikakai aku iya kawayutsie manakatei. Yu naitɨ wikixi waiyarieya maputikwai.

Chapter 20

1Mɨta ne puxei akeri akamiekame ta'heima. pexeiyakai tiyepiweame maku'yɨwi'tsie mieme kareu'akamekɨ pexeiyakai waɨkawa cadena yu'mama'tsie. 2Mɨkɨ akeri dragón puwi, meripai mieme ku'u mɨta hɨkɨtɨkai tɨkakame yatɨni kahau'yumarie meta mɨkɨ pi'hɨa mil witariyari. 3Mɨkɨ peika'hɨa makuyɨwi'tsie kahau'arɨka'mekɨ, pe'ina meta pei'ixuma, meta yetiuyɨ kwatiwa'itaiyenikɨ meta nuiwarite hapaɨna mɨta kepauka maya'anikekai mil witariyari anyeyu, mɨta yetiyɨyu'ta yeti'anekɨ mɨkɨ ta xɨnarieni ya'tewimekɨ.4Mɨta ne ne'puxei ɨpari.kewa meme'kayaxixɨ keane mɨkɨ yu'mamatsie memihɨí memen'tahɨanikɨ ya xeikɨa siere ne puxei iyamexi wa'kɨpɨri hipatɨ mu'kwiíwaxɨ kenti'yurienekaikɨ Jesús meta Kakaɨyari niukieyakɨ mɨkɨ mekwa'tewaraye'xeiyakai tewaxi ni'haxute kawixiyari mekwa'yu'eriekai meteti'utɨarienikɨ yu'kana'tsie meta hapaɨna yu'mama'tsie me panuaxɨa meu'uwatɨ me pakɨ xei'tsixi mepa'kakɨ Cristo matɨa mil witaryari.5Ikɨ me hɨkɨ matɨari memanku'ui ,hipatɨ'ta mɨkite meu'uwatɨ me kwa'akɨ arike aya'aku mil witaryari. 6¡Aixɨ itɨarietɨ meta aku keane santo'tsixi hɨkɨ mɨkɨ matɨari memanku'ui hutarieka mɨkiriya'tsie mɨtari kwayɨwe titɨrɨkaɨye.Mɨkɨri me hɨkɨ tatsinirixi Kakaɨyari hepasta meta Cristo hepasta hamatɨana xei'tsixi mepahɨne mil witariyari7Kepauka maya'ani mil witariyari. Kahauyumarie manta'hɨiyakai ta'tuiyani. 8Mɨkɨ'ta yemie tiwa'itaiyake nuiwarite tserieta utata,tsutɨa hixɨata enaí kwiepa Gop,Magog wa'atɨanike meyuniɨkame meyu'takwinikɨ. mɨkɨ meyu'waɨkawatɨ xiekari hapaɨ haramara testa tika'hapaɨ.9Mɨkɨ me pekɨ kwiepa kemu'yewa mewaran'kuna iyamexi keane sasúni mete'erie aku kiekari aixɨ reu'eriyeriekai'tsie.mɨta tai wa'heima pakane yunaime waru'kutaiyaxɨ. 10Mɨkɨ tɨkakame tiwaruitai hapa pau'hɨiya ha'a mutawewi'tsie kastiku metehɨ'tsie iya tiyu'mariutame meta ti'ítawame mana me maukaxɨriyakai .mɨkɨ kastiku mete'hɨni waɨkawa tukarikɨ meta tɨkarikɨ heyemekɨ tukari mautiyɨne.11Mɨta ne'puxei uweni pakame tuxame xewitɨ mana pakatei hetsiena mɨta hɨxiena pu'kumawerixɨ kwie meta ta'heima ,xewitɨ tawarie kwa'unierixɨ. 12Ne waru'xei mɨkite memutɨtɨ meu'ukame mana uweni'hɨxie mɨta xapa pantayepiya.Mɨta xewitɨ xapa panta'yepi tukari xapayari. meta mɨkite me pantaxɨriya ke mete'uyuriekai'kɨ yu'xexuitɨ.13Mɨta haramara wa'ranuitɨa mɨkɨ mɨkite mana men'yetekai mɨta siere taipa mɨkite me'pauxɨriya meta siere mɨkɨ mɨkite me pantaxɨriya kemente'kakɨ'kɨ. 14Mɨkiriya'tsie taipa ha'apa mantita'a'tsie me pauxɨriya. ikɨ hɨkɨ huta'rieka mɨkiriya ha'a mutatawe'tsie. 15Xɨka xewitɨ uki ka'ukaxeiyerieni tukari xapa'yari'tsie, mɨkɨ ha'apa ha'a ta'atsie pau'hɨiyani.

Chapter 21

1Anamɨ taheima yuawitsie meta kwie hekuame nepuxei matɨari taheima yuawitsie meta matɨari kwie pukumawirekai, Haramara hapaɨana pɨpuyɨ. 2Nepuxei kekari aixɨ'ane Jerusalén, hekwame akamiekame taheima yuawitsie Kakaɨyari hatsɨ, 'akaneka, 'aixɨ hauku'anenetɨ wa'atɨ wikiwame aixɨ reuyukuniɨtɨatɨ kɨnaya yeikame hetsie ku'eriwatɨ3Niuki nepu'eni yutɨrɨkarima haniutɨ 'uwenitsata ayeneikame pɨhaitɨ: ''¡ xeunieri! Kakaɨyari kweiparieya kayukanieritɨaka teɨteriwatsata meta 'iyaa wahamatɨa tayarɨni mɨkɨ kekarieya mepakɨne, Kakaɨyari hekɨatɨ wahamatɨa puyeikani meta wa'Kakaɨyari Payani. 4Iyaa waɨkwui pauku itieni wahɨxiteta, manamɨ tawari mɨkiriya kwatixuawere hakwa'uyukayeine, ni tsuari, ni kukwiniya, Meripaitɨ kentiuyɨ pukumawirixɨ.5Iya uwenitsie makaatei pɨputayɨ: ¡Xeunenieri! naime tihekwame netiutiwewi! Iyaa pɨputayɨ: Ikɨ ketaka'utɨa ikɨ niuki yuri manyinekɨ meta kwa iitarikakɨ. 6Iyaá pɨnetiutahɨawixɨ: ''yatiuyɨri ne nehɨkɨ manyaka Alfa meta makwinatɨ Omega, reukahaitɨa meta kwinatɨme. Ke ane mauharimɨkɨ, Ne nepiharitɨani neka iwiyatɨ haa tukari tiyupitɨwa aku haixata mieme.7Ke ane rayu'íwaa payaani ikɨ timamatɨarieni ne'ta Kakaɨyarieya nepayani mɨta mɨkɨ neniwe payani. 8Mɨta memukamama, sasuni mekwate'erie, metenanawaya, teyu kwikate, yuwaɨkawame mewamate, meteyukewaiya, tewewiyatɨkaime mete ayexeiya meta yunaitɨ mete itaawa, wakie payani harakuna azufre ta'atsie. Ana hutarieka mekwinitsie hɨkɨ.9Akeritsixi me atahutatɨ xewitɨ nehatsɨa patɨa, aku iyaá atahuta xakɨrɨte ma'ɨkai ayamaneme kwinatɨme atahuta kwiniya mɨta pɨnerahɨawe: ''Ana'i hura xakɨ'ni. Iyaá wikiwame nexexeiyastɨani, muxa ɨyaya.'' 10Umaniere netsi hetɨ Espíritutsie hɨri utewimetsie mɨta kiekari aixɨ ane netsu xeiyastɨa, Jerusalén, taheima Kakaɨyari hatsɨa akamiekame.11Jerusalén Kakaɨyari hekɨariyaya pexeiyakai mɨta hekɨariyaya kuka wichi anenetɨ hapaɨ tiyu hekɨakai, Jaspe teteyari hapaɨ ririkiyari anyehekɨatɨ. 12Kuraru pexeiyakai atiyatɨ 12 itupari yayautɨ peixeiyakai, ituparitsieta 12 akeritsixi mepan ukai. 13Hixɨatatsie haikatɨ itupari pexeiyakai utatatsie haika itupari, tserietatsie haika itupari mɨta tsutata haika itupari.14Kuraruta kiekari pexeiyakai 12 teki tete yatsarika pawewiyakai, hetsiena pa uxakai xewitɨ kementetewa Muxa nɨ'arimama. 15Iya nehamatɨa tikuxatakai kɨye ti inɨnɨatame hapaɨ aneme pakwekai orokɨ wewiyakame, kiekari inɨnɨtame, itupari kemutɨtɨ, muta kuraru ma'ka.16Kiekari putamarie kwie nauka tsikuri hexeiyame, yaxeikɨa hautatetewame. Iyaá kiekari pu'inɨataxɨ ti inɨatame makwekai, 12,000 estadio ayetewitɨ (yaxeikɨa ayetewitɨatayautɨ mɨta yaxeikɨa hautitetewatɨ). 17Iyaá hapaɨna pi inɨataxɨ kuraru makatei, 144 inɨariyari tewi mama tsikuritsie ukaikame (ikɨ inɨari hapaɨna akeritsixi wa'inɨari hɨkɨ).18Kuraru jaspekɨ wewiyakai meta kiekari wewiyakai orokɨ tixaɨtɨ katinɨitɨarietɨ, anyehekɨatɨ xikɨri hapaɨ. 19Kuraru pawewiyakai aixɨ tiyuhekɨatɨ naitɨ tetexi xuawe wichiti anene paukutekai. Matɨari jaspe hɨkɨtɨkai, hutarieka safiro, hairieka agata, naurieka esmeralda hɨkɨtɨkai, 20auxuwirieka onice hɨkɨtɨkai, ataxewirieka sardio hɨkɨtɨkai, atahutarieka crisolito, atahairieka berilio, atanaurieka topacio, tamamatarieka crisopraso, tamamata heimana xewirieka jacinto, tamamata heimana hutarieka amatsita hɨkɨtɨkai.21Ituparite tamamata heimana perlakɨ wewiyakai xexuitɨ itupari xeime perlakɨ wewiyakai. Huye oroyatɨkatei tixaɨtɨ katinɨitɨarietɨ puyahahapanekai kiekaritsie, xikɨri hapaɨ anyehekɨatɨ. 22Teyupanie nekwa uxei kiekarita, Ukiyari naimekɨ tiyɨwe Kakaɨyari meta muxa teyupanie mehɨkɨkɨ.23Kiekaritsie tau hekɨariyaya kwahauyewekakai ya metseri hetsiena kɨxenikɨ Kakaɨyari hekɨariyaya mana yukanieritɨakaikɨ, meta iyaá Muxa kɨxeme hɨkɨ. 24Yu naitɨ kepatɨ nuiwari mexuawetsie, Reytsixi kwiepa me xuawe kepaɨmeme metehexeiya hɨxiena mete atɨani. 25Hekɨta ituparitsie kwareunamiexɨani mɨta ka ukuyɨyɨretɨ payani.26Hetsiena mete atɨani mete hexeiya nuiwarite kwiepa mexuawe hapaɨna wa tɨrɨkariya. 27Hetsiena kwahautahani tsiti anetɨ. Ni hapaɨna ke ane tsitikamie ya hapaɨna aixɨ katiyukuhɨawetɨ, xeikɨa meyɨwawexɨani kehate kementetewa memaka uxa Tukari Kwaxɨwe Muxa Xapayatsie

Chapter 22

1Mɨkɨ'ta akeri netsi'uxeiyestɨa aki'utɨa ha'a uhaneme tukari tukame cristal hapaɨ aneme. puhanekai hayenetɨ Kakaɨyari ɨparieya tɨa muxa'tɨa. 2Mɨkɨ ha'a puhanekai kiekari hixɨapa huye muye'ha'hapane'tsie. aki utɨa testana putiwekai iteɨri tukari hɨkɨ'tɨkai, hauka'yaxiketɨ tamamata heimana ikwaxi haukayaxiketɨ xei metsayari hautineika'kaku. mɨkɨ iteɨri xawari uaye hɨkɨtɨkai nuiwari wa'hetsie mieme.3Tawarie tsiranyitɨ kwatiti'xuawire Kakaɨyari ɨparieya meta muxa mana kiekaripa yu'kanieri'tɨaka nɨarimama'ta mepeyexeiyeni. 4MɨKɨmexi mepi'xeiya kenraka'erie meta kentitewa puyeikani wa'hamatɨa. 5Mɨta uyuwitɨ'ri kwa'ayani; tixaɨtɨri metehauye'hɨatɨ'ri makwa'akɨne ni hekɨariya meta hapaɨna kɨxeme meta hekɨariya ni tau mɨkɨ Kakaɨyari Ukiyari wa'hekɨariwiyeni wa'tsata. Mɨkɨ'ta xei'tsixi mepakɨne tukari mautihane.6Akeri'ta ne tiuta'hɨawixɨ ikɨ niuki ka'sas{unitɨni . Ukiyari,Kakaɨyari espíritus iya temaikate wa'renɨa'airi akeri tiwa'hekɨsti'irienikɨ mɨkɨ yu'nɨarima aku kepauku kentiyɨni kwitɨwa. 7¡Keneunieri'ta! ¡ne kwitɨ ne'nuani! Aixɨ ke'itɨarieka iya keane aixɨ tikamie niuki kemaine aku temaikate wa'niuki ikɨ xapa'tsie.''8Ne Juan ne hɨkɨ ne mu'enaxɨ meta nemunierixɨ kemɨtiuyɨ.Kepaku ne nemu'enaxɨ ne mi'xei, ne neputitunumake mɨkɨ akeri hɨxie ne eyexiyatɨ mɨkɨ netsixeiyastɨa mɨkɨ ya'tianene. 9Mɨkɨ nerahɨawe: ¡pɨ'pekwatiyurieneni! Ne ne hɨkɨ a'iwa ahamatɨa nɨari, iya a'iwama temaikate meta yati'anekɨ keane yemete'kahu kemaine ikɨ niuki ikɨ xapa'tsie.¡Ke'nayexeiyeni Kakaɨyari''.10Mɨkɨ nera'hɨawe: ''pekwai'utani mɨkɨ temaikate wa'niuki kemaine ikɨ xapa'tsie, ariri tukari pu'hura. Iya keani aixɨ kwatiuka'iyari kene'hayawani ketiye'eweiyani pɨ'tikamietɨ. 11Iya keane, yu'mu'utsie tsiti'ane rexeiya , ke nehayawani ketiuweiyani tsitiane. meta keane aixɨ tiuka'iyari, paɨ'ketikamieni aixɨ tiuka'iyaritɨ. mɨta keane aixɨ mauyu'kuyuirie Kakaɨyari'tsie, keneha'yawani ke'umieni aixɨ yuyurietɨ.12¡keneunieri! ne kwitɨwa nenuani. nerexeiyatɨ imikieri ne'hetsie mieme, meta mɨkɨ netiwa'yetui'rieni yu'xexuime akaxewimekɨ kemen'teuyuri. 13Ne ne'hɨkɨ manye'haitɨa Alfa meta makwinatɨ Omega, meta mu'haitɨa mukwinatɨ,meta hapaɨna tiuka'tsutɨa meta ranhɨani.14Aixɨ meke'itɨarieka iya keane yemetekahu ɨki'ítsika kemaine mɨkɨ heitserie meme'xeiyanikɨ memiti'kwanikɨ iteɨri tukari'yari'tsie, meta memautaha'xɨanikɨ kiekari'tsie itupari mauwie'tsie. 15Mɨta ta'kwa me'yukuhayawa tsɨikɨri, meta mete'yukewaiya, meta karayunitsixi aixɨ me'kwatekahu meta siere teyumiekate, meta me waraye'xeiya yusite'kɨyexiyari, iya keane reutemawie meta yatikamie xeikɨakɨ.16Ne, Jesús akeri ne peyanɨa titaxa'takɨ pini'tsie rakunetɨkakɨ teyupanie hepasta. Ne ne hɨkɨ nana David nuiwareiya, xurawe xawa'tɨ matineika ximeri.17Mɨkɨ Espíritu meta wikiwame kanaineni: ¡kwiniwa! keane e'na nepaine: ¡niwa! Keane mauharimɨkɨ,xekeneupitɨa maya'nikɨ keane pɨ'tiku'eriwa,xekeneupitɨa ha'a tukari me'xeiyenikɨ katiyu'tɨatɨ.18Ne nepaine yunaitɨ keane men'enana niuki me'enie meripai mieme ikɨ xapa'tsie: xɨka xewitɨ niuki anaye'hɨani Kakaɨyari'ta plagas waranayatsirieni ikɨ aku maka'uxa xapa'tsie. 19Xɨka xewitɨ niuki ana'yexɨrieni ikɨ xapa'tsie temaikate wa'utsíka, Kakaɨyari siere'ta pikumaweriya iteɨri tukariyari kiekari aixɨ ane makuma, ya'ti'anekaku ya'reuku'uxa ikɨ xapa'tsie.20Mɨkɨ keane tiku'xata ikɨ yamanyɨne paine: 21¡hɨ! ne kwitɨ ne nuani''. ¡pɨ'ke'aneni! ¡niwa, Ukiyari Jesús! Pampariyusi kehɨkɨtɨni ta'Ukiyari Jesús yu'naime wa'tsie ke'yukanieritɨaka. paɨ ke'aneni.