Warai: Bible for 1 Corinthians, 1 John, 1 Thessalonians, 2 Corinthians, 2 John, 2 Peter, 2 Thessalonians, 3 John, Colossians, Ephesians, Galatians, James, Jude, Mark, Matthew, Philippians, Titus
Formatted for Translators
©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International
License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal
Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text
is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0
International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord
translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is
available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons
Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the
license.
You are free to:
-
Share — copy and redistribute the material in any medium or
format.
-
Adapt — remix, transform, and build upon the material for any
purpose, even commercially.
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the
license terms.
Under the following conditions:
-
Attribution — You must attribute the work as follows: "Original
work available at https://BibleInEveryLanguage.org." Attribution
statements in derivative works should not in any way suggest that we
endorse you or your use of this work.
-
ShareAlike — If you remix, transform, or build upon the
material, you must distribute your contributions under the same
license as the original.
-
No additional restrictions — You may not apply legal terms or
technological measures that legally restrict others from doing
anything the license permits.
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in
the public domain or where your use is permitted by an applicable
exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the
permissions necessary for your intended use. For example, other rights
such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the
material.
Matthew
Chapter 1
1Buk enga Jesus Kristus , David Siming asing yeng yening partuk, ning Abram siming .2 Abram ning ngu Aisak nawing, mat Aisak ngu Jekop nawing, mat Jekop ngu Juda nawing mat nine waning kaking yeng gak. 3Juda ngu Peres mat Zera kak saseng ngu Tamar ta asiyerang , mat Peres ngu Esron nawing, mat Esron ngu Ram nawing.4Ram ngu Aminadab nawing, mat Aminadab ngu Nason nawing , mat Nason ngu Salmon nawing. 5Salmon ngu Boas nawing mat naing ngu Rahab, Boas ngu Obed nawing mat naing ngu Rut, mat Obed ngu Jesi nawing. 6Jesi ngu king David nawing, David ngu Solomon nawing naing ngu Uria paring mataing.7Solomon ngu Rehobam nawing , Rehobam ngu Abisa nawing , Abisa ngu Asa nawing . 8Asa ngu Jehosapet nawing , Josapet ngu Joram nawing , mat Joram ngu Usaia nawing .9Usaia ngu Jotam nawing , mat Jotam ngu Ahas nawing, Ahas ngu Hesikia nawing. 10Hesikia ngu Manase nawing , Manase ngu Amon nawing , Amon ngu Josaia nawing . 11Josaia waning kaking gak asiang ngu Jekonaia sain ning Babilon na kalabus kak kin.12Umaing ning Babilon na kalabus wikyin , Jekonaia ngu Sitiel nawing, mat Sitiel ngu zerubabel asing. 13Zerubabel ngu Abiud nawing , Abiud ngu Eliakim nawing , mat Eliakim ngu Azor nawing . 14Azor ngu Zadok nawing , Zadok ngu Achim nawing, mat Achim ngu Aliud nawing.15Eliud ngu Elisa nawing , Elisa ngu Matan nawing , mat matan ning Jekop nawing . 16Jekop ngu Josep nawing Meri aing , Paraing ngut Jesus asiraiyang , Ngu Krais kot wawing yakang, 17Abram kin do ut David kin ngu 14 generation, mat David kin do ut Babilon na karabus kak ngu 14 generation , mat Babilon na karabus ut Krais ya sain gin ngu kuting 14 generations.18Jesus Krais patang gaiyang ngu arapuk enga sungret patang gayang. Naing Meri ngu asak Josep rang ya yakang, mat ning ariri kum aput kaparet irak, sain gin Meri asak yuo kun da alul enayang. 19Mat Josep Meri aing , ning ai titngening ning paring aimamanga eneng ya aiparaing teiyeng gin ngu wating soryayang, ngu ya ning numaing nak Meri watakot.20Ngu ya ning nuing ngat iren , Sakuing ya engel ta amang gin aput patang get, ngakat korayang, '' Josep Davit siming, kum yokokereng Maria rangke ning kakou paranggi, nokoya ning alul kak ngu yuo kun da neka enayang. 21Ning yo neka ai asireng , mat kaka yo wawing Jesus kot yeng , ning yo nine ai paraing yenengngeng kagin weng nunggin.''22Unan kuting ngu batangkaiyang mataing Sakuing ya profet ta meta ko nga kat yayang, 23''Paraing ko ai kum talining yo neka ai ko asireng , mat neka ngu yo wawing riek Imanuel''-- meta ngu supuring ngu ngakat , Anuta nena kak.''24Josep kokaing watat walilet neko engel ta koraiyang ngu kot sungret kaiyang, mat Maria raiyang ekik nine paring . 25Mat ning nine ya kum ngat iren ning neka ai asireiyang. Mat ning wawing riyang Jesus.Chapter 2
1Jesus asak patanggaiyang Betlehem na Distrik Juda kin, sain kin ngu Herod ning king iraiyang, ata patang gining ya ngawining ai aput Jerusalem na patang gak ngu ngakat yakang, 2'' Ai ko batangkaiyang ngu Jew yening king ngu takin iret? Nena ninne poing wangareis ata patang gining tak ngu ya nenna ninne pingeng itaratakot apuis. '' 3Sain king Herod ning meta ngu ngaiyang ning kankan aso raiyang, mat piting piting Jerusalem na ngu kuting meta ngu ning kak rakang,, 4Herod ning pris sakuing sakuing mat skraibs ai yengengnet aput kapayerta mat ngakat pasoyerayang, '' Krais yo takin batangkeng? 5Ning ngakat korak , yo Betlehem kin batangkeng distrik Juda kin, neng nga mataing profet ta kekarak ,6Kaka Betlehem , Juda yening nala kin kaka kum upang aput ,ai ko yo batang keng ning yo Isarael ai paraing samayereng ya ''7Mat Herod ning umaing nak ata patanganing ya manga ai kuyerin aput ngakat pasoyeraiyang sain poing batangkaiyang ngu korek ya. 8 Ning yerin Betlehem na ukang, ngakat kuyeraiyang , '' Ut pandingda neka ngu ya taing kei. Sain yeya toleiyan ngu, nanou meta rei apun yo nana kak ut ninne pingeng enet.'' 10Sain ning poing kot wangarei kang yen ning nuiyeng suling ken mateyeng laklining sakuing kakang.11Ning ya nungin ut neka siming ngu wangarei naing Maria kak irak. Ning kusuk ta sariket pingeng itarak. Ning niyening paus wakalet luo enak ,gol mat frenkinsens mat myrrh. 13Sain ning apai watat sulet ui, Sakuing ya engel amang gin batangket aput Josep ngakat korayang , '' walal , neka sombal naing gak yengenget popat ut Egypt na irei. Kin irei pat nanat yo kukeret , Herod ning neka sombal ngu wasangaret ureng ya. '' 14 Utalap kin Josep ning walet mat neka sombal ngu naing gak yenengnet paraket Egypt na ukang. 15Ning kin Egypt na iren Herod ning moyang. Neng nga batangkaiyang ngu mataing Sakuing da profet makeng gin yaiyang. '' Egypt nunggin nanou neka ai nawaing rew apuang.''16Sain Herod ning ngaiyang ngawining ai asak tapalak , ning nuing wangwang yaiyang. Ning walalet ut neka ai Betlehem na mat yapai eking gin kuting niyening sasa iri mat sarikit ngu kuting yurun momoing kak, sain ngu ngawining ai ta korak .17Neko batangkaiyang ngu mataing profet Jeramaia ,making gin meta ko nga kat batang kaiyang , 18'' Meta ko mataing Rama Yapai ka ngakang, mate sakuing mat nuiyeng weng sakuing , Retsel siming yeng yening matenggaiyang, mat ning wating soryaiyang nuing rie suling kengya, nokoya siming yeng kuting momoing kak. ''19Sain Herod ning monn , Sakuing ya engel amang gin Josep eking gin batang kaiyang Egypt na mat ngakat korayang, 20'' Walalet neka sombal ngu naing gak yengengnet Isarael nala kin ui, Ai neka sombal ya yang rak ya ngu asak momoing kak.'' 22Ni sain ning ngaiyang Herod siming Akilaus nawing ya apai rat Juda ai paraing samayeraiyang ngu ya Josep ngu yokaraiyang kin uong ya, upang Sakuing da koraiyang amang gin , ngu ya ning walalet Galili kin uiyang, 23ning ut taun sombal Nasaret kin iraiyang. Nenga mataing profet ta meta ko yakang ngu rin pat kaiyang yo ning korek ning Nasaret.Chapter 3
1Sain kin ngu Jon baptais ya ngut aput gud nius meta yet apai palang yapai malang Judia yening ui kin , ngakat yayang , 2'' nguyeng kuarirei sam yapai ya kingdom asak ikur aput '' 3Ai ngu ya profet Aisaia asak ngakat yaiyang , '' Nawaing go ninne ya palang ui yapai malang gin aput,' Sakuing ya arapuk mesarei tit kin .''4Mat Jon ning Kamel tokaing gin tau royang mat let puking gin karaiyang , ninne samat ngu lokas mat ani sawaing. 5Mat Jerusalem, Judia yapai kuting , mat yapai wai sakuiing Jodan na ngu kuting eking gin ukang. 6Ning kuting Jodan wai ka par rakang , mat niyening weiyang ngu kuting totoret pasirak.7Ni sain ning Parisi mat Sadusi kak wanga yerin eking gin par rak ya apui , ning ngakat kuyeraiyang, '' Yeya poi siming , ai kuat kuyerte yeya weiyang ngu takarek ya popat tik? 8Kagin weiyang watat tik ngu ya aking suling riei patang geng. 9Kum wakumeng gin nanak yewak , '' Nena Abram nineu Sasa .'' Nana mat kuiyertam Sasa Anuta yo Abram ya nekaneka yerin patang gek sisim enga kin.10Asak palang gis tei supuring gin rikang. Tei kuanik kuanik kum aking ket ngu yo koprei sarikin yo tite kin pekarei un yo titet posareng. 11Nana wai kin par kun tam weyang ngu pasireng ya . Ni ai ko ning sungnerte ngu Sakuing takanerte. Nana ngu ning kak pat malang ninne sandel ratya. Ning yo yuo kun kin par yuneng tite kak. 12Ning yo ninne sabol kak apuang flawa ya mutamuta pasireng ya , mat ninne muta muta ngu yo tite kin posareng tite ngu pat kum aikuat rin mowang ''13Mat Jesus ning Galili kin apuyang Jodan waina Jon da waireng ya. 14Ni Jon ning wating soryayang , Jesus kimraiyang , Ning ngakat koraiyang,'' nana pat kakat wainereng, noko ya kaka ekininggin aput?'' Jesus olet ngakat koraiyang, '' Mat kengke , mataing meta yamakal iraiyang ngu aking eng patang geng ya. '' Mat Jon Jesus wairaiyang.16 Mat Jon Jesus wairin wikyin , Jesus wai watat witkin apuyang, mat sam taing gin wakalen , mat ning Anuta ya yuo wangaren nung buta ekik aput Jesus piting gin totaiyang. Chapter 4
1Jesus ning yuot ratt ut apai ai kak malang ngu kin rinn ai satan da aput waitiraiang. 2Sain ning samat kak malang nal foty mat utalap kak foty, sain gin ning nuing tuktuk yaiyang. 3Ai waitareng ya ngu asak eking gin aput ngakat koraiyang, '' Kak Anuta siming ngu, mat sisim ringke samat bred ekik ring ke batangkin.'' 4Ni Jesus making rat ngakat koraiyang, '' Meta ko ngakat kekarak, Ai ning bret kinanak pat kum ireng, ni meta kuting Anuta making gin aput ngu kin.''5Mat ai weiyang tik Jesus ratt ut siti kun nunggin obou yaa taing pun waring ngu kin rit 6mat ngakat koraiyang , ''kak Anuta siming, ngakin apkiret sarike, ngu ngakat kekarak, 'Ning yo ninne engel kuyerin panding da samakerek ' mat ning yo atyenggin itakerek, kot kei yo sisim kum tarek ureng.''7Jesus tik ngakat koraiyang , '' Ning ngakat kekarak , Kaka kum kakou Sakuing Anuta waitireng. ''8Ai weiyang tik Jesus ratt ut urang sakuing pun rit nala nga ya unan kuting Jesus walilang. 9 Mat ning ngakat korayang , '' Unan kuting wangaret ngu yo kunawat, ni kaka mat tarakumik foforet nanou ya pinga itarewang.''10Mat Jesus ta ngakat koraiyang,'' kak ngakin natat popa, Satan ! Ning ngakat kekerakak, Kaka yo kakou Sakuing Anuta nak pingeng itareng, mat kaka yo ninne ya nak urata keng.'' 11Mat ai weiyang ning Jesus wataiyang , mat yeya ngai , engel aput Jesus saking rak.12Jesus ning Jon ya pinga ngai yang nine akerat talak, ngu ya ning walalet Galili kin uiyang. 13Ning Nasaret watat ut Kapenaum kin iraiyang, yapai ngu Galili kin ua t eing gin Zebulun mat Naptali kak niening nala kin. 15''Sebalun ya nala mat Naptali ya nala , arapuk ut wai tambing ening ngu kin mat ut Jodan wai areng dak. Galili ngu lain kuming yening nala. 16Ning ngu utalap nunggin irakang ni ning yamaling sakuing wangarakang, ni ai paraing ning yuo nunggin momoing kak mat Anuta watat nem iretik, yamaling walalaiyang ngu pun.''17Sain ngu kin Jesus supuret Anuta ya meta totaret ngakat kuyeraiyang, '' yiyew kagin weiyang ngu watai, nokoya Anuta ya Kingdom asak ekening gin aput.''18Sain Jesus ning paraket ut wai tambingening Galili ngu kin, ning waning kaking iri wangayeraiyang, Saimon wawing ko ngu Pita. mat kaking Endru ning amaka wai nunggin pekarak ning ai gabuo ratek. 19Jesus walalet ai iri ngu ngakat kuyeraiyang , '' aput sungnerei, mat nanat yo yirew ai yengengnek ya ai.'' 20Arwatat nak ariri niening amaka watat Jesus sungrak.21Sain Jesus ning yapai ngu watat areng dak uyang , ning waning kaking iri ko wangayeraiyang, Jon Zebedi siming , mat kaking Jems, ning waka nunggin saseng Zebedi kak niening amak mesaparet irak. Sain gin Jesus nawaing yeraiyang. 22mat ning arwatat nak ariri waka watat mat naweng watat Jesus sungrak.23Jesus ning Galili yapai kuting gin parakaiyang, mat ai paraing Juda yening obou ya nunggin sawaning yunayang mat Anuta ya kingdom ya meta suling ngu totaret ai paraing kuyeraiyang mat ai paraing sai supuring supuring kak ngu yirin suling kak . 24Jesus ya meta yang ai paraing yirin suling kak ngu ui kuting gin uiyang ut Sirian pat. Ai paraing sai kak mat mateiyeng lumuling kak mat kuming tareiyeng ateng momoing kak mat sai supuring supuring ngu kuting aput Jesus ta yirin suling kak. 25 Ai paraing asonak waring Jesus sungrak ngu Galili ai paraing mat Dekapolis mat ai paraing Jerusalem na mat Juda ai paraing mat ai paraing Jodan wai areng.Chapter 5
1Sain Jesus ning aiparaing asonak wangayerin apui , ning urang yaket pun uiyang. Sain ning ut totet iren , ninne aposel eking gin apukang. 2Ning making wakalet ninne aposel sawaning yunnet , ngakat kuyeraiyang, 3'' Ai paraing Anuta ya unan ya wering iretik ngu nuiyeng suling nak irek, noko ya sam yapai ya kingdom ngu niening. 4Ai paraing nuiyeng wengket matengget iretik, ngu nuiyeng suling nak irek, noko ya Anuta yo ning panding da mesapayereng.5Ai paraing ning nuiyeng rie sarikin iretik , ngu ning nuiyeng suling irek , nokoya ning yo nala keng rawak. 6Ai paraing nuiyeng tuktuk te mat pungneiyeng eryet Anuta ya kagin titngening sungrek ya ngu ning nuiyeng suling nak irek , nokoya Anuta yo yirin nuiyeng kafur yeng. 7Ai paraing tapaiyeng nuiyeng yuntik , ning mat nuiyeng suling nak irek , Anuta yo ning nuing suling yunawang. 8Aiparaing ning aluleng gin mutamuta kak malang ngu ning nuiyeng suling nak ireng, ning yo Anuta wangarek.9paraing ning lumuling mat paro rie sarikit ngu ning nuiyeng sulingnak irek , ning yo kuiyerek ning Anuta siming. 10Ai paraing ning Anuta ya kagin titngening ritik , supuring ngu ya ning kitareng ratek ngu ning nuiyeng suling irek, nokoya sam yapai ya kingdom ngu niyening.11 Sain ai paraing yiyew ya lumuling ketik mat yiyew ya kagin weiyang ketik , mat meta weng supuring supuring kuyertik mat meta tapoling kuyertik noko ya yeya sungnertik, ngu ya yeya nuiyeng suling irek . 12Yeya nuiyeng suling waring ireng , noko ya Anuta yo eming sakuing sam yapai ka ya ngu yo yunawang, Noko ya aiparaing mataing irak ning kak Profet yirei weng kak.13Yeya nala nga ya sol .Sain sol ya saweng wik yin yo takat tik ninne saweng tik rawang? ning kum suling ngu ya yo pekarei sarikin tareiyeng gin wangnek. 14Yeya nala nga ya yamaling , Taun go urang pun iren ngu yo kum saing keng.15Ai ko kum lam supret rat sareng ga pupuing gin taprit , ning pun wit kin rit, mat lam ngut sinaring ai kuting ya nung gin yuntiang. 16Kakou sinaring ngu watang ke ai paraing kuting yengengnin , kin yo ning pat kakou kagin suling ngu wangarek, ngu yo ning kakou sasik sam yapaika ngu pingeng enek.17'' Yeya kum yek nana apumang ngu luo riiew wengkeng ya , o profet yening meta. Nana kum ngu riew wengkeng ya. Nana apumang ngu unan ngu kuting riew pat keng ya, 18Yamakal waring kuyertam , sam yapai mat nala ngakak yo wikyeng , ni wa ko luo nung gin kuanik ko yokum tangaringneng pat ning unan kuting rin pat keng.19Ngu ya ai ko ning luo nga kum panding da sungret mat tapaing yeng sawaning kot nak yunte , ngu ning pingakak malang Sasa Anuta ya Kingdom nunggin , ni ai ko ning panding da luo sungret mat tapaing yeng sawaning kot nak yunte ngu yo ning pinga kak , sasa Anuta ya kingdom nunggin. 20Yamakal waring kuyertam yiyew kagin titngening ngu luo ya Tisa mat Farisi ai kum takayertik , yeya pat waring kum sam yapai ya kingdom kin uwak.21Yeya mataing asika asika yening sain gin kuiyerei ngakang yei ai paraing kum palang yurei mowak , ni ai ko ning ai song go uren mon , ning yo kot kin patang geng. 22Nana kuyertam ai ko ning kaking gak nuing lumuling kak ning yo kot kin patang geng , mat aiko ning waning korte kak weiyang mutamuta ai ning yo kaunsol eking gin uwang, mat aiko ning kukerte , ''kak kanda!'' ning yo tite nal kuting ireng ya kin uwang.23 Ngu ya mat yeya alta kin ofa ritakot ngu mat nuyeng ngai yeya waningkaking go kakou ya lumuling kak, 24ngu kakou ofa alta kin watang ke iren, maring ket ut kakou waning kaking kak meta mesapareiyan do mat upang ut kakou ofa alta kin ringke.25Yeya arwatat nak meta ai o paraing kot kin yirek ya ngu kak meta mesapareiyen o nuiyeng kuanik kin , kotin yo yengeng et ut jas ating gin yirek , mat jas ta yo polis ating gin yiriwang , mat polis ta yo kalabus kin yireng. 26Nana yamakal waring kuyertam kaka yokum pat kalabus witkin apuwang , pat kaka kakou dinau moni kuting olen do.27'' Yeya asak ngatik , yeya ai paraing rawining yeya kum palangbalang kagin weiyang kewak .'' 28Ni nana mat kuiyertam , yeya paraing go mat wangaretik mat nuiyeng ninne ya yet ngu yeya asak ninne ya kagin weiyang ketik nuiyeng gin.29Ni tek ata tak ngut karin kagin weng ket ngu suling kaka pasiret pekar un, kotin matek kuting tite kin uwang, ngu suling waring una kuanik ngu matek ngu kum iret. 30Kot nak atik ata tak ngu wengket ngu kak kopret pekarengke un , Kotin yo matek kuting tite kin uwang , Ngu suling atik kuanik watang .31Meta ngakat iret, sain aiko ning paring pasiren, ngu ning pepa paraing pasirining ya ngu kak enawang, 32Ni nana mat kuiyertam ,ai ning paring pasiret sain paring ngu ning kagin weiyang ko kum kaiyang , ning aing da kot kin ning ngu ekik paraing weiyang kaiyang kot , ngu ya sain paraing ngu ai ko tik ran ai ngu kagin weiyang ket.33Yeya mataing ngakat ngakang,''yeya kum tapoling ket meta saweng enet yamakal pun yet , ni yeya rat ut sakuing eniei. 34Ni nana kuiyertam , yeya kum sam yapai wawing gak yet yiyew meta saweng enek, noko ya sam yapai ngu Anuta ya sia king. 35yeya kum nala wangnet meta saweng enek, noko ya nala ngu Anutat taring rit, mat kum palang Jerusalem kot yet yiyew meta saweng enek, noko ya ngu King sakuing ya taun.36Mat yeya kum atyeng pityeng gin rit yeyew meta saweng enek ya , noko ya yeya pat kum pityeng gin aimeiyeng kuanik ko riei sara o tapuling batang keng. 37 Sain yiyew meta ngu yow ngu yeya yow nak yei , o sain yiyew meta ngu malang ngu malang nak yei. Sain yeya meta ko tik meta ngu pun ritik ngu meta ngu ai weiyang satan gin aput.38 ''Yeya meta ngu asak ngakang ,ai ko ning teiyeng rin wengkin , yeya kak taing rie wengkin , ni ai ko ning matyeng foforen ngu ning kak mating foforei '' 39Ni mat nana kuiyertam , yeya kum olewak neko ai yiyew ya kakang, sain ai ko ning meletik uren ,yeya tik meletyeng areng enei tik ureng.40Sain aiko ning yeyew saket ya nuing yen mat yengengnet kot kin un , kot kin watai ning yiyew sakat ngu rann. 41sain aiko ning meta saweng yunin yeya kak mail kuanik uwak ya, kot yen ngu ning kak mail iri ui. 42 Neko ngu yunie ai ko ning pasoyerin yeya kum yek malang , sain aiko ning ekik kin dinau rakot .43''Yeya asak ngakang ,' yeya tapaiyeng yening nak nuiyeng mowang, mat yiyew akera ngu weng yunnek.'' 44Ni mat nana kuyertam , yeya yiyew akera ya nuiyeng mowang. mat ai weiyang yiyew ya ket ngu ninnie ya kongariei, 45Ngu ya yeya yo saseng sam yapai ka pun iret ngu ya neka patang gek. Noko ya ning ninne ata rin ninne ai paraing susiling mat ai paraing weyang ketik mat wai kak rin aput ai paraing titngening mat ai kum titngening.46Ni sain yeya ai nuiyeng yuntik ngu yiyew ya nak motik , yeya yo eming takat ngu rawak? Ai takis ratek ngu kak kagin ngu sungretik? 47Sain yeya yiyew tapaiyeng yening nak mesapayertik yeya ngun yetik yeya tapaiyang kuming takayertik? Ai kop kak kagin kot ketik? 48Saseng sampai ka pun ngu ning ai titngening ngu ya yeya kak kagin titngening ngu kewak.Chapter 6
1Nunggi ngat unan kengke koting kagin titngnening ai paraing teiyeng gin ninat wangarekya, koting ngu kakou sasik sam yapai ka irit ngu yo kum eming kuneng. 2Ngu ya kaka ai unan malang gak yuneng ya , ngu kum parie uret maturket uwang ekik ai kuming da obou ya kin ketik mat arapuk somsom taun nunggin, kot kei yo ai paraing pineng itarek ya. Yamakal waring kuiyertam ning asak niyening eming rakang.3Mat sain kak ai unan malang unan yuneng ya ngu kakou atik sai tak ngu kum ngawang neko atik ata tak ngu ket 4kot kengke yo kakou neko ai unan malang gak yunte ngu yo ai paraing gak yo kum ngawak, Kotin yo kakou sasik yapai tapkining gin iret ngut yo eming kunawang.5'' Sain kaka konga rekot ,kaka kum ekik tapoling ai ta ketik kot , ning nuiyeng yaing obou ya kin kangyet konga rek ya mat arapuk somsom taun nunggin kot kei yo ai paraing da wangayerek ya. Yamakal waring kuiyertam, ning asak niyening eming rakang. 6Ni kaka , sain kaka konga rekot , kakou ya nunggin uiyan rum nunggin yamatanga koparen mat kakou sasik ya kongar, ning ngu yapai tap kining gin iret. Ngu yo sasik yapai tapkining gin wangakerte ngu yo eming kuneng. 7Sain kak kongaret, meta aking gak malang ngu kum yet aiyaing gin ekik kop ta ketik kot, ning yetik ken sakuing yo met yeng ngawang sain ning meta aso yetik,8Ngu ya yeya kum ning ekik , yiyew saseng ning ngat neko unan yeya ngawak mat umaing yeya pasorek. 9Ngu ya yeya ngakat kongarei: Ninew Sasa sam yapai ka , kakou wawik ngu kun. 10Kakou kingdom apuwang. Kakou nungi ngu batangkeng nala nga kin mat sam yapai ka . 12Ninew weiyang matenen gin ngu pasirengke, nena kak ninew weiyang tapanen gin ngu kak nena pasarinya. 13 Kum nengengnet waititai nung gin niriwang, ni weiyang nunggin pasinirangke.'14Sain kak ai yening weiyang ngu pasiret , Kakou Sasik kak yo kakou weiyang ngu yo pasireng. 15Ni sain kak niyening weiyang kum pasiret, Kot nak yo kakou Sasik kak Kakou weiyang yokum pasireng.16Sain kak wai samat watat , kaka kum tek emik ringke ekik momo kin iretik kot ekik tapoling ai ta ketik kot, ning ai paraing teiyeng gin emeng kuriretik ninat wangayerek ya. Yamakal waring kuiyertam ning asak niyening eming rakang .17Ni yeya , sain yei samat wai watatik , pit yeng gin kurenga rieyan mat ekeng daing tulei 18kot kin yo tapaiyeng yo kum wangayerek ekik yeya samat wai watak, Ni yiyew Saseng yapai tapkining gin iret ; mat yiyew Saseng yapai tapkining gin wangayerte ngut yo eming yunawang.19'' Nala ngakin unan susaling kum kaparek, pinang mat ros ta yo rin wenkeng , mat uinena ai ta yo ya saparet ut uinena kek . 20Ngu ya ring , unan susaling sam yapai ya ngu kaparinya , ngu pinang o ros ta yo kum rin wengkeng, mat uinena ai kak yo kum ya saparet ut unan rawak. 21Ui takin kakou unan susaling kaparet ngu , kin yo kakou pupung gi kak yo ireng.22Tenen ngu matenen ya sinaring . Ngu ya ring sain kakou tek suling , matek kuting ngu yamaling gak. 23Ni sain kakou tek wengkin, matek kuting ngu utalap ta laulet. Ngu yaring , sain sinaring matekin ngu tatikoma kak , tatikoma ngu sakuing ! 24Ai ko pat kum piting iri ya urata ai batangkeng, nokoya ning yo piting ko ya nuing suling keng , mat kuling ngu ya yo nuing enawang, mat ning yo kuling ngu meting sung reng mat kuling ngu yo kum meting sungreng. Kak yo kum pat sasa Anuta sungreng mat unan susaling nala nga ya kak.25Ngu ya nana kukertam , kaka kum kakou yang rat ireng ya kum kankan aso rawang, neko samat mat neng ya o neko wai mat neng ya o kakou matek ya , o neko sireng ya. takat samat ta yang rat irin ya ngu takaret, mat matenen tau unan takaret? 26Nung unan yang gin wangayerie. Ning unan kum siretik o unan kum poparetik o unan kum kaparetik, ni Sasa Anuta sam yapaika ngut samat yunte. Kaka ngun kum nung unan takayerte?27Aiko wakumeng gin pat yo ninne yang rat ireng ya sain pat kurereng ? 28 Noko ya tau unaan ya kankan aso rat iretik? Flawa ya kankan rai , ning takat bong kit . Ning kum uratakit , mat ning kum tau unan ketik . 29Ngu ya nana kukertam , mataing Solomon ninne nal suling gin ning nga kat kum tau unan siraiyang.30Anuta ning gras unan sirsir riyunayang ning mat irek mat muse ning pekarei tite kin ute, ning takat yo kakat nak yo sirsir aso matek kin riwang, kaka kakou nungi yamakal sombal? 31Ngu yaring kaka kum nungi suling ket yewang , neko yo newinya? o neko wai ninya? o neko sirsir sirinya?32 Kop ai paraing da unan nga ya wasangaretik ,ngu yiyew Saseng sam yapai ka ngu ngat yeya rakya. 33Ni ninne kingdom ngu maring ket raiyan do mat ninne kagin titngening, mat unan kuting ngu yo kunawang. 34 Ngu yaring , muse ya kankan aso kum rawak , muse yo eng nine ya kankan rawang . Nal kuanikkuanik ngu ninne weyang gak pat .Chapter 7
1'' Kaka kum tapak roroyereng , mat Sasa Anuta kak yokkum rorokereng. 2Kak takat tapak yeng roroyerte kot nak yo Sasa Anuta kak yo rorokereng, mat kak takat tapak yeng sakuing nak roroyerte , kot nak kakak yo sakuing nak rorokerek.3Nokoya kak marau taing gin mutamuta sombal ngu wangaret, Ni kaka kum teik kin tei sakuing kum wangaret? 4Takat yo marau koreng, ' natang ke mutamuta sombal teik kin ngu pasiret,' sain tei sakuing teik kin ngu iret ? 5Kak ngun ai kanda! Maring ket teik kin tei sakuing ngu pasiren do, mat yo unan panding da wangareng mat marau taing gin mutamuta sombal ngu pasireng.6Unan kun ngu kum kona yuneng, mat kakou bis suling ngu kum po taing gin kum pekareng , koting yo po taring da wangneng, mat yo kuariret yo kaneng7'' Paso ke ,mat yo kuneng. Taing ke, mat yo wangareng. Yamatanga ure, mat yo wakal kunnek. 8Mat ai kuanik kuanik ning pasokitik , ngu ratek; ai kuting taing kitik, ngu wangaretik; mat aiko ning yamatanga uret , ngu yamatanga wakaletik . 9 O yeya neka naweng, simeng samat ya pasokie , yeya pat sisim yunek? 10O ning gabua ya pasokin yeya pat poi enek? 12Ngu yaring , neko waring aiparaing kakou ya kek ya nunggi yet , kot nak kakak niyening ngu kot kengke , neko enga luo mat profet.13Geit sombal ngu nunggin ungke. Geit sakuing mat arapuk sakuing ngu weng gin uteiyang , mat ai aso arapuk ngu nunggin utek. 14Mat geit sombal mat arapuk urata waring ngu yapai yang rat irin ya kin ute, mat aiparaing kuanik kuanik nak arapuk ngu wangretik.15''Yeya profet tapoling ya nuiyengai, ning sirsir sipsip ya rit ekenggin aputik ni ning ngu kona sawaing waring. 17Arapuk kotnak tei suling ngu aking suling , mat tei weiyang ngu aking weiyang .18Tei suling ngu yokum aking weiyang keng, o tei weiyang yokum aking suling keng. 21Ai kuting kunertik ' sakuing sakuing ' ngu yokum sam yapai ka uwak, Ni ai Sasa sam yapai na iret ngu ya nung yaing sungretik ngu yo sam yapai wangarek. 22Ai asonak nal kin yo kunerek, 'Sakuing, Sakuing,' nen ngun kum wawik kin profet meta yatang, wawik kin yuo weng pasiratang mat wawikin urata susaling katang?' 23Mat nana yo witkin ilal kuiyeret, ' nana yiyew kum ngatam! Tein dak ui, yeya weng ketik!'24'' Ngu ya ai nanou meta ngat mat sungret ngu ekik ai suling ninne ya sisim bun karet. 25Mat wai aput , wai sela aput , mat yang kingayet ya matin , ni ya kum kusuk te, noko ya ning sisim bun karak.26Ni ai nanou meta ngat mat kum sungretik ngu ekik ai kanda ninne ya parnam bun karaiyang . 27Wai sarikin , sela apun mat yang kingayet ya uren kusuk yaiyang mat ya wengkaiyang.''28Sain Jesus ning meta nga kuting yen wik yin , ai paraing kuting teteyak ninne ngawining ngu ya, 29ning manga yunayang ekik ning ai sakuing mat ning kum ekik luo ya manga ai.Chapter 8
1Sain Jesus ning urang pun do sarikaiyang , ai paraing aso sungrakang. 2Ai ko sai lepra kak aput eking gin toring ket, ngakat yaiyang , ''Sakuing, kakou ngu yaing yen ngu , naring ke suling ken'' 3Jesus ating itaret ut mating toiraiyang ,mat yaiyang , '' nana nuning yet. kak suling ke,'' siring malang ninne sai lepra si wikyayang.4Jesus ta ngakat koraiyang , '' kak ai ko kum koreng . Kak eng ungke, uiyan pris matek walayel, mat kakou ofa ringke mataing moses ta kuiyeraiyang kot, ngu ekik niyening testamoni.''5Sain Jesus ning Kapenam na apun, ami ya piting eking gin apuyang, aput saweng enayang 6mat ngakat koraiyang , ''Sakuing , nanou urata ai sai weng waring raiyang lumuling sakuing pankaiyan yakin koranaket iret.'' 7Ngu ya Jesus ta ngakat koraiyang , '' Nana yo apuwan mat riew walalewang.''8Ami ya piting meting olet ngakat koraiyang , '' Sakuing nana teik kin pat malang kaka nanou ya nunggin uwang. Kak yenake yo nanou urata ai sulingkeng. 9Nana kak ai piting urata ai samayertam, nan ai ko kortam ungke ,' mat ning ute, mat tik ko kortam apo ,' mat ning aput, mat nanou urata ai kortam neko nga ke,' mat ning keit'' 10Sain Jesus meta ngu ngat , ning teteyai yang mat ai paraing sungrakang ngu kuiyeraiyang, '' Yamakal waring kuiyertam. Nana ai nuing yamakal ngakating go kum wangaram Isarael ka.11Nana kuiyertam ,aiparaing aso yo apuwak ata batangkining dak mat ata sarikining dak, ning yo Abram, Aisak mat Jekob kak Sam yapai ya kingdom kin unnek. 12Ni neka ai kingdom ya ngu yo peka yerie witkin tatikoma sakuing nunggin , kin yo mate sakuing mat mateng yesaret irek.'' 13Jesus ami piting ngakat koraiyang, '' Ungke! Kakou nunggi yamakal , ngu ya kot yo batangkeng.'' Mat urata ai ata ananuong kin waring sai matin wataiyang.14Jesus Pita ya ya nunggin ut , Pita paring ya naing wangaren sai kak mating wananaing korat iraiyang. 15Jesus ating nak talen , mat ninne sai matin wataiyang. mat ning walalet Jesus ya samat mesaparet enaiyang.16Kamasis apun ,aiparaing Jesus eking gin ai yuo weng gak mateiyeng gin ngu yenengnet apuk. Ning mateiyeng gin yuo weng pasiyeraiyang meta kin mat ai saikak ngu niyening sai rin wikyaiyang. 17Arapuk ngu kin meta ko mataing profet Aisaia yat yaiyang , '' Ning eng nineu sai raiyang mat nineu sai rin wikyaiyang.''18 19Luo ya ngawining ai ko ekinggin aput mat nga kat koraiyang, ''Kekera ai, takin ukot nana yo sungeret'' 20Jesus ta ngakat koraiyang, '' Kona sawaing ning yaing gak, mat nung ning taking gak , ni Sakuing siming ning apai kak malang korang ya.''21Jesus ya aposel ko aput koraiyang , ''Sakuing. natangke ut nanou sasa taprendo.''22Ni Jesus ta ngakat koraiyang, 'Sungnere. mat ai momoing kak ngu yo eng tapyerek.''23Sain Jesus ning waka pun un , nine aposel kak sungret nunggin ukang. 24 Sain ning ui , uwen sain weng batangkaiyang, waka uwat laulaiyang. Ni Jesus ning korat nuing telyayang. 25 Aposel ekinggin aput pangarei walalen, ning ngakat korak , '' Saking nirangke, Sakuing; nena taparen momoing kinya!''26Jesus ngakat kuiyerayang ,'' nokoya yokayerte,yiyew nuiyeng yamakal sombal?'' Mat ning walalet mat yang uwa kak isayunayang. Unan kuting telyaiyang. 27Ai kuting kankan aso rakang mat yakang , Ai nga takating, ngut yen yang uwa kak meting ngatik?''28Sain Jesus ning areng dak Gadanas yening nala kin , ai iri yuo weng gak ngu tol yelaiyang. Ning ngu matmat kin do witkin apuk mat ning ning kum suling ning aiparaing tang yertik, ngu ya ai paraing arapuk kot kum sungret utek. 29Mat ning matengget nawaing ket ngakat yak, '' Nenna neko yo kakak kin ya, Anuta Siming? Kak ngun ngakin aput niringke wenkenya ninneu sain kum patang gining?"30Yuo weng da Jesus ngakat korak, kak pasinirakot ngu, niringke ut po taing gak ngu nunggin.'' 32Jesus ngakat kuiyeraiyang, '' Ui!'' Yuo weng witkin aput ut po nunngin ukang; Mat po taing gak kuting kinggayet ut keka weng gin kusuk ta uwen sariket momoing kak.33Ai po samayerak ngu po pat taun nunggin ut partuk kuiyerak, neko batangkaiyang ai yuo weng gak mateiyenggin. 34Mat aiparaing siti nunggin ngu kuting aput Jesus wangaratakot. Sain ning aput Jesus tolet , ning korak niyening nala watat uong ya.Chapter 9
1Jesus waka pun yaket , sulet tik aput ninne taun kin batangkaiyang. 2Mat ai ko mating kuting momoing kaiyang ngu rat apuk eking gin ning tapa kin nanat korat iraiyang. Ning niyening nuiyeng yamakal wangaret , Jesus ai mating mowining ngu koraiyang, '' Nanou neka ai, kak nunggi suling . Kakou weiyang asak pasiretam.''3Luo ya ngawining ai wakumen gin ngakat eng yakang, '' Ai ngu Anuta ya apai ratte.''4Jesus niyening kankan wangaret yaiyang, '' Yeya nokoya nuiyeng gin pupuiyeng weiyang rattek?5Takat yo yinya , kakou weiyang asak pasirak , o yinya Walalet parake? 6Ni kaka mat ngat Sakuing siming ninat nak piting nala ngakin weiyang pasireng ya,....'' Ning ai mating moiyang ngu kot koraiyang, '' Walal , kakou tapa rat kakou yakin alongke.''7Ai ngu walalet unan ratt ninne yakin aloiyang. 8Ai paraing kaparak ngu nengu wangaret yokoyerayang mat Anuta wawing itarak , ninnat saweng koting aiparaing yunayang. 9Sain Jesus apai ngu watat ut ai ko wangaraiyang wawing Matyu, ning teks rang ya ai ninne ya sombal kin totet irayang. Ning ngakat koraiyang, ''Sungnere '' Ning walalet Jesus sungraiyang.10 Sain Jesus ut yanungin totet unnekot , teks rawining ya ai mat ai weiyang ketik ngu kuting aput kaparet Jesus mat ninne aposel kak kaparet samat nak. 11Sain Farisi ai kot wangaret , ninne aposel kuiyerak , ''Noko ya yiyew kekera ai , teks rawining ya ai mat ai weiyang ketik kak unnit?''12Sain Jesus meta ngu ngat , ning ngakat yaiyang , 'Ai mateiyeng saweng sai kak malang ngu kum dokta wengaretik , ai sai kak nak ut dokta wangaretik. 13Kak uiyan ngawining enga ngang ya manga neko yet; ' Nanou nunning saweng ai yunnet ya kum ofapalang.' Nana apumang ngu ai titngening nawaing yeret ya malang , ni ai weiyang ketik ngu yengengnet ya.'14Mat Jon ya aposel aput ngakat korak , ''Nokoya nena mat Parisi kak nal kuting samat wai watais , ni kakou aposel ning samat wai kum watatik?'' 15Jesus ngakat kuiyerayang, Ai paraing rawining ya sain gin aiparaing aput kaparei takat yo nuiyeng wengkeng sain ai paraing rawining ya ngu ning kak irei? Ni sain go yo apuwang kin ai paraing rawining ya yo rataloi , mat ning yo samat wai watawak.16Ai ko ning tau keng kum rat asing salyaiyang ngu pun rit sipret , asing salyining ngu yo ut sakuing keng sain ning tau tulen, ngut ken tau yo sasalakeng.17Ai wain keng rat kum wain puin asing ngu nunggin riwak, kot kewak ngu wain puing asing yo pulyawang, wain yo kullaleng, mat wain puing yo wengkeng. Ngu ya ning wain keng rat wain puing keng ngu nunggin riwak, mat iriket yo suling irewak.''18Sain Jesus ning unan ngu ya yet iren, ofisa ko aput Jesus eking gin batangkayang . Ning ngakat yaiyang , '' Nanou neka paraing mat nga mot, aput atik matin ringke , yo ning walalet yang rawang.'' 19Mat Jesus walalet sungret alon mat ninne aposel kaka wallalet sungrak.20Paraing go mataing sasa twelve kuting asuring bekaraiyang ngu Jesus feng dak aput ninne tau teing gin talaiyang. 21Ning eng asak yaiyang , '' Nana yo ninne tau nak taleu yo nana suling ket.''22Ni Jesus kuariret paraing ngu wangaraiyang, mat koraiyang, neka paraing, nunggi saweng; kakou yamakal ta karin suling ket.''Mat paraing ngu ata ananong kin waring suling kaiyang.23Sain Jesus ning ut opisa ya yakin batangkin , ning ai paraing wangayerang mukur aso mat ai flut walaiket irak. 24Ning kuiyeraiyang, ''teingdak ui, neka paraing kum mot, ni ning korat.'' Ni ning elinglak mat meta walai enak.25Sain ai paraing ning kuting witkin irei,ning rum nunggin ut mat ating talen , mat neka paraing walalaiyang. 26 Ninne partuk apai kuting kin uiyang Distrik ngu nungin.27Sain Jesus ning yapai ngu watat paraket un, ai teiyeng korong iri nawaing ket nawaing ket sungret ngakat yakang, ''David siming, nunggi nuwangke!''28Sain Jesus aput ya nunggin un, ai teiyeng korong eking gin apukang. Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, '' Yeya nanou ya nuiyeng yamakal yo nenga ket''? Ning ngakat korak, ''yow, Sakuing,''29Mat Jesus teiyeng talet ngakat yaiyang, ''Yiyew nuiyeng yamakal sungret yo kot batangkeng,''30mat teiyeng kuting wakalen unan wangarak. Mat Jesus meta saweng iri ket kuiyeraiyang , ''Ai ko nenga kum ngawang.'' 31Ni ai iri ngu ut uiya ngu kurarei yapai kuting gin uiyang.32Ai iri ngu ui wikyin, Ai meting malang yo weng matin iraiyang ngu ratapukang Jesus eking gin . 33 Sain yuo weng pasirei wikyin, ai meting malang ngu yayayang . Ai paraing kuting tetayak mat ngakat yak ,' Nenga mataing ngakat kum batangkaiyang Isaraiel ka!''34Ni Farisi ngu ngakat yak, '' Yuo weiyaing saweng piting , ngu ya ning yuo weng pasiret.''35Jesus ning taun siti mat yapai kuting nunggin parakaiyang. Ning ninne urata kuraret ai paraing sakuing ya meta ya sawaning yunta obou ya nunggin , sakuing ya Kingdom ya meta yet mat ai sai supuring supuring ngu yirin suling kak.36Sain ning ai paraing aso nak wangayerang , ning nuing yunayang, neko ya ning kanda kak mat ning kum suling pangkak. Ning ekik sipsip samoning ai kak malang.37Ning ninne aposel kuiyeraiyang, '' Samat poporinya ya ngu asonak , ni urata ai ngu aso malang.38Ngu yaring arwatat Sakuing ya kongarie samat poporinya, kot kin yo ning yo ninne urata ai yirin samat poporining ya apuwak.''Chapter 10
1Jesus ninne aposel 12 nawaing yerin aput kaparet mat saweng yunayang yuo weiyang pasirek ya ,mat sai supuring supuring pasirek ya saweng ngu kak yunayang.2Mat aposel twelv waweng ngu enga, Maring ket ngu , Saimon( wawing ko ngu Pita) mat Endru ninne waning; Jems Zebedi siming, mat Jon ninne waning , 3Pilip , mat Batalomi ; Tomas , mat Matyu ning ai teks rawining ya, Jems Alfus siming , mat Tadius; 4Saimon Silot , mat Judas Iskariot, ninnat yo Jesus akera atyeng gin riwang.5Ai twelv ngu Jesus ta yirin ukang. Ning meta saweng yunta ngakat yaiyang,'' Yeya kum ut ai teing dak iretik niyening yapaika uwak, mat Samaria yening taun gin kum uwak. 6Ni yeya ut sipsip tangaringak Isarael ya yakin; 7mat sain uiyan , meta totaret mat ngakat yei, Sam yapai ya Kingdom asak ikur apuyang.'8Sai rie wikyin, momoing kak ngu pangayerie, ai lepra kak ngu yirie suling ken, mat yuo weng pasiyerie . Unan ngu eming gak malang palang ratek, ngu ya palang yuniei. 9Yeya gol, silva o kopa kum rat yiyew paus kin sirek.10Yeya kum para ya bag rat parakek, o unan aso rat parakek , o sendel o urata ai yiyew samat rat parakek.11Yapai takin o taun takin utek ngu, ai wangarei ning pat yengengneng, ninne yakin nanak ireiyan pat ning watat parakek. 12Sain yeya ut yako nungin uiyan, ai ya nunggin iretik ngu ngakat kuiyerie ata suling. 13Sain ai ya ngu nunggin yetai ya ngu kin irei, yiyew nuiyeng suling ngu watai mating pun un. Ni sain ai ya ngu nunggin kum yengengnie , yiyew nuyeng suling ngu kum yunnek.14Ni ai kum yengengnet niyening ya kin utek, o yiyew meta kum ngatik ,sain yeya ya o taun ngu watakot, yeya kikow tareiyenggin ngu pasirei sarikin. 15Yamakal waring kuiyertam, sain Anuta ya nal kin kot batang kin , kitareng sakuing waring yo taun ngu kin batangkeng , kitareng mataing taun Sodom mat Gomora kin batangkaiyang ngu yo takareng.16Wangarei , nana yirew witkin utek ,kona sawaing wakumeng gin ekik sipsip, ngu ya yeya poi ekik kankan suling rit irei, mat nung buta ekik ning kum salawai kit. 17Yeya ai paraing yening nuiyeng ngai, kotin kaunsol atyeng gin yiriwak, mat yetayelek mat wip kin buw yunnek niyenin obou ya nungin .18Nanou ya kot , umaing yo yengengnet ut Gavana mat King teiyeng gin nanou wawining ya witness batangkek mat kop teiyeng kak.19Sain ning atyeng gin yirie , yeya kum kankan aso rawak neko yewak o arapuk kin yeya neko yewak, ni yeya meta yek ya sain gak. 20Neko ya ,yeya kum yayek ni , Sasa ya yuo ngut yo makyeng gin ninne meta totareng.21 Waning kaking yo akera atyeng gin yirin yo akerat urei mowang, mat sasat yo siming yeng gak kot kewak , mat simeng yeng da yo walalet saseng nameng gak parokek mat nameng saseng yurui mok. 22Ai paraing kuting yo yiyew ya watyengsoryeng, neko ya wawaning ngu mateiyeng gin iret. Ni ai sawengket ut teindak patang git ngu yo yang nal kuting ireng ya ngu yo rawang. 23Sain yeya Taun kin kum pandingda mesapayerie ngu, popat ut taun kokin ui, neko ya , nana yamakal waring kuiyertam, Anuta Siming yo apuwang sain yeya Isarail yapai kuting nunggin kum uwining.24'' Aposel ko ning kum sakuing ninne kekera ai takaret, mat urata ai ko ning kum sakuing ninne samoning piting kum takaret. 25Aposel ning pat yo ninne kekera ai ekik batangkeng, mat urata ai ning pat ninne samoning ai ekik batangkeng. Ning Belsebul, kot kum ya nawing korak , ngu yo wengwaring sain ning wa ngu ai ya ngu nungin irak ngu kuiyerak!26Ngu yaring niyening ya kum yoko yereng, neko ya neko witkin patanget iret ngu yokum taprinya, mat neko taprining ngu yo witkin batangkeng. 27Yeya meta neko utalap kin ngakang, meta ngu usaryin yewak , mat meta ko asip yenggin ngakang ngu mat yiyew ya piting gin yewak .28Yeya kum yokoyereng ai mateiyeng uren mong ya ni ning bat kum yuo uren mowang. Ngu yaring yeya ai mateiyeng gak mat yuo kak uren mong ya tite kin ngu ya yokoyereng . 29Nung somsom iri kuama taing gin kum kimaretik? Sain nung kuanik ko nala nga kin kusuk te ngu sasik ning ngat. 30Mat ai mek pitik kin ngu kuting saseng wairaiyang. 31Yeya kum yokayereng. Yeya nung takayerak.32Ngu yaring, ai wawaning ai paraing teiyenggin totaretik , nana kak yo nanou Sasa taing gin waweng totaret ning sam yapai ka iret. 33Ni ai wawaning ai teiyeng gin tapritik ,ngu nana kak yo waweng tapret nanou sasa sam yapai ka iret taing gin.34'' Yeya kum yek nana apumang ngu nala kin marora ratapum, nana kum marora ratapumang, ni nana bainat ratapum. 35Nan apumang ngu neka nawing gak akera irek, mat neka paraing naing kak akera irek, mat neka ai paring neka ai naing kak akera irek. 36Ai ko ninne akera ngu yo ninne ya kin nanak ai iretik ngu t ninne akera batangkitik.37Ai ning naing nawang ya nuing sakuing yunte mat nanou ya malang ngu batt kum nanou aposel batangkeng. 38Ai ning ninne tei papara kum rat sungnerte ,ngu pat kum nanou aposel malang batangkeng. 39Ai ko ning ninne irining suling rin batankit , ngu yo umaing yo ninne yang rat ireng ya ngu yo watawang. Ni ai nanou ya kot yang watat yo umaing yo yang nal kuting ireng ya ngu rawang.40' Ai ko ning yengengnit, ngu nangnengnit, mat ai ko ning nangnengnit ngu ai narin apumang ngu rawang. 41Ai ko ning profet rann, ning kak ning profet, neko ya ning ning yo profet ya eming rawang. Mat aiko ning ai titngening ko rann, neko ya ning kak ning ai titngnening, ning yo eming ai titngening ya yo rawang.42 Ai kuat wai siong kap kin neka siming ko ente, neko ya neka siming ngu nanou aposel iret, yamakal waring kuiyertam, ai ngu arapuk ko kin pat kum ninne emming watawang.Chapter 11
1Sain Jesus ninne aposel sawaning meta yunin wikyin , ninng utt taun siti nunngin ai paraing meta sawaning yunta mat meta totoret kuiyeraiyang. 4Jesus niyening meta ngat ,mat ngakat kuiyerayang, '' ut Jon neko mat wangaretik mat ngatik ngu korei ngan. 5Ai teiyeng korong ngu mat unan wangaretik, Ai tareiyang weiyang ngu mat paraketik, Ai sai lepra kak ngu mat mateiyeng suling ket, Ai asip yeng korong ngu mat meta ngatik, mat ai momoing kak ngu tik walalet yang rat iretik, mat sakuing ya mettta ngu ai wering ekeng gin totoretik. 6Ai paraing nanna kum yirew wengkak ngu ning nuiyeng suling nak ireng. ''7Jon ya aposel Jesus watat aloi , Jesus Jon ya ai paraing yayet kuiyerta ngakat kuiyerayang, '' Neko wangarekya deset kin ukang ___gras ko wai na yang da pasiraiyang? 9 Ni kak ut neko waring wangareng ya uiyang , profet aiko ? Yow , nana mat kukertam ning ngu profet takayerta pun . 10 Ai ngu ninnat nak ninne ya metta mataing kekarak , ' wangarr, nanna nanou ai meta rat ningket uwang, ninnat yo kakou arapuk mesapareng. '11Nana yamakal waring kukertam, paraing yo neka aso konarek , ni neka ko pat kum Jon takareng. Ni ai ning waweng malang sam yapai ya kingdom nunggin , ning yo sakuing Jon takarek. 12Jon Baptais ya sain kin do aput mat, sam yapai ya kingdom ngu kitareng paro sakuing pangkit , mat ai paro ya ngu saweng waring ketik Anuta ya kingdom rak ya.13Profet kuting mat luo kuting mataing profet meta yet iret aput Jon Baptais ya sain kin .14Mat kaka meta ngu rakot , ning ngu profet Elaija ninnat yo apuwang. 15Ai ko ning asiping gak ngu ngakot , ngu watai ngan.16Takat yo nana ai paraing mat iretik ngu roroyeret? ning ekik somsom maket apai kin walaiketik, totet tapaiyeng nawaing yerta utaput iretik, 17mat yetik , 'nenna kakou flut walaikis ni kakakum dans kit. Nenna partuk yet matengis ni kaka kum mateng git.'18Jon apuyang ngu ning bret kum nett wain kum naiyang, mat ning yakang, 'ning yuo weng gak.'19 Sakuing siming aput bret net mat wain nenn, mat ning yakang, 'wangrei , ning ai samat aso net waiweng sakuing nett, ning ngu ai takis ratek mat ai kagin wengketik ngu niyening tapyeng!' Ni kagin suling ngu witkin batang kit sain kaka kankan suling gak.''20Ngu yaring Jesus ning meta saweng ai kuyeraiyang kagin weyang watak ya taun sakuing sakuing nungin neko ya ning kum meta yaming yaing korak , ning urata sakuing taun nungin kaiyang. 21'' Nokakeng Korasin! Nokakeng Betsaida unan sakuing sakuing Taia kin o Sidon kin batang kaiyang ngu kot ekik matek kin batang keng, ngu ning yo meta yaming yaing yen niyening weiyang ya ngu yen do tau sora ko kareiyan mat tite ya tupi riek, 22Ni Taia kin mat Sidon kin ngu yo somong go suling sain Anuta ya kot ya sain gin mat yiyew ya ngu yokum kot .23Kak, Kapenaum, kak takat kankan rate, kak ngun yet kaka yo wawik itarei sam punn uwang? Pat malang, Kaka yo karei nalak sarikeng. Sodom kin pak ngu neko sakuing sakuing matek kin batangkaiyang ngu yo kot nak ireng.24Ni nana mat kakou ya yetam ngu ngakat Sodom ya nala kin ngu urata malang Sakuing Anuta ya kot ya sain gin mat kakou ngu yo malang.''25Sain gin Jesus ngakat yaiyang , Sasa nana itakertam , kaka Sakuing sam yapai ya mat nala ngaiya noko ya kaka kankan suling tapraiyang ngawining ai teiyeng ginmat ringke witkin batangkaiyang ai ngawining malang , ning ekik neka siming. 26Yow sas , neng ngu suling tek kin. 27Unan kuting nanou Sasat nunte , Mat ai ko kum pat Sakuing siming ya ngawang ni Sasat nak ngat , mat ai ko kak kum Sasa ya ngat ni Siming da nak ngat mat Siming da yo walaleng aiko asak wenraiyang ngu ninne.28Ekining gin apui, yei ai paraing urata sakuing ratek mat kitareng sakuing wararetik. nanat ya yunnet. 29Nanou tei papara rat sungnerie, neko ya nana nal kuting nariew sarikin mat ning yet iretam ngu yaring yeya yo pat yaket irek 30neko ya tei papara kuntam rang ya ngu yo pat rawang.''Chapter 12
1Sabat sain kin Jesus ning paraket ut wit tating gin. Ninne aposel nuiyeng tuktuk yin ,wit aking pilalet nakang. 2Sain Farisi kot wangaret , Jesus korak, ''wangar , kakou aposel neko mat ketik ngu Sabat ya luo takaretik.''3Ni Jesus ngakat kuiyeraiyang, ''Yeya ngun kum Devid ya partuk wairak sain ning nuing tuktuk yang, mat ai ning kak irak? 4Ning Anuta ya yaa nunggin utt mat bret kuting naiyang, bret ngu pris ta nak nek ya5 Kak luo kum wairaiyang ngu yet pris ning tempel nunggin sabat ya luo takaretik ni ning kum yetayeltik? 6Ni nana kukertam ai tempel takaret pun iret ngu mat enga.7 Kak meta ngu neko supuring ya ngat pak, ' nana nuning yet nuiyeng suling kum ofa. Kaka yokum ai kitareng gak malang ngu kitareng yunneng. 8Neko ya ai Sakuing siming ngu nal sabat ya sakuing .''9Mat Jesus kin yetat ut Juda niyening obou ya nunngin uyang. 10Kin ut aiko ating weng iraiyang ngu tolak. Ai Farisit walalet pasorak . '' Pat ai sai nal sabat kin sakingyerinya?''Ning kot yei yo ning meta wenrei un yek Jesus ning weng kaiyang.11Jesus ta kuiyeraiyang. '' Ai ko wakumeng gin ning sipsip kuanik nak , ngu nal sabat kin kusukta par kin sarikaiyang, Ning ngun yokum sipsip ngu saking reng pi? 12 Ai ning sipsip takaret punn , ngu suling waring nal sabat kin ngu saking rinya.''13Mat Jesus ai ngu koraiyang , ''Atik itarengke.'' Mat ning ating itaraiyang , mat ating suling kaiyang, ating areng suling ngu ekik. 14 Ni ai Farisi ut arapuk song wasangaret Jesus urei mongya.15Jesus ning niyening kankan asak wangaraiyang, ngu ya yapai ngu watat uyang ni ai paraing asonak waring sungrak, mat ning niyening sai unan pasiraiyang. 16Ning meta saweng ai paraing kuiyeraiyang ning aiko kum korek ning aiko. 17Ngu yo neko batangkeng ekik profet Aisaiat yaiyang kot.18Wangar, ngu nanou urata ai , anana asak wenramang , nan ninne ya nunning yet mat nuning entam. Nana yo nanou yuo enet mat ninnat yo kagin titngening ya ngu yo ai Juda malang ngu kuiyereng.19Ning yokum meta olewang o nawaingkeng o ai ko strit kin yokum ninne meta ngawang . 20Ning yokum yarr saweng malang ngu foforeng mat ning yokum lam panding da kum tet ngu rin mowang . Ning yo urata ket iren pat kagin titngening ngu yo ilal batangkeng. 21Mat ning wawing gin ai paraing kuming ning Juda malang yo nuiyeng yamakal keng.''22 Mat aiko yuo weng da raiyang ngu taing korong mat making malang, ngu rat Jesus eking gin ratapuk. Ning rin suling kaiyang, mat ning pat yayet unan wangareng. 23Ai paraing kuting walalet teteyet ngakat yakang, '' Ai ngo ngun Devid siming?''24Mat sain Farisi ning merikel Jesus ta kaiyang ngu ya partuk ngat , ning yak, Ai ngu belsabul ya saweng gin ning yuo weng pasiyerte , belsabul ngu yuo weng yening piting.'' 25Jesus ning niyening kankan wangaret ning ngakat kuiyeraiyang, '' Kingdom kopren iri kit ngu yo weng keng. Mat taun sakuing o ya ning kopren iri kit ngu yokum saweng ireng.26Sain Satan ning Satan eng pasiret , ning wakumeng gin kopren irikit , ninne Kingdom yo takat saweng kangyeng? 27Ni takat nana belsabul ya saweng gin yuo weng pasiretam, Ni yiyew simeng aiko ya saweng gin yuo weng pasiretik? Supuring ngu kin yo yeya yo roroyerek.28Ni nana yuo weng pasiretam ngu Sakuing Anuta ya yuo kin , Ngu ya Anuta ya Kingdom ngu asak ekeng gin apuyang. 29Takat yo aiko ut ai saweng go ninne ya kin unan uinennakeng ngu maring ket ai saweng ngu taring ating karendo? Mat ning yo ut ninne yakin unan ngu rawang. 30Ai ko ning nana kak kum iret ngu nanou akera, Mat aiko ning nana kak kum kaparet ngu ning nemnak iret.31Ngu ya yeya kuiyertam yeya weiyang Sakuing Anuta ya ketik o meta walai yetik ngu yo pasireng, ni kak Yuo kun ya meta weng yet ngu kakou weiyang ngu yokum pasireng.32Ai kuat Ai siming meta weiyang korte, ning yo ninne weiyang ngu pasireng, Ni ai ning Yuo kunn weta weiyang ente ninne weiyang ngu yokum pasireng nala ngu kin mat umain gak.33Tei ning suling batangkit ngu ninne aking gak ngu suling, o tei ning suling kum batangkit ngu ninne aking gak ngu kum suling , ngu ya tei ngu ninne aking da yo kunirang .34Yeya poi weiyang ya siming, takat yeya kagin weng ket mat neko suling gak ketik? Ai suling ngu ninne kankan gin unan suling pupuing gin ket, mat ai weiyang ning kankan weiyang gin pupuing gin weiyang batangkit. 37Kakou meta kinanak kaka yo ai titngening batangkeng mat kakou meta kinanak kaka yo ai weiyang batangkang.''38 Mat ngawing ai mat Farisi Jesus meting ratt mat ngakat yakang,'' Tisa nena kakou sain go wangaratakot.''39Ni Jesus niyening meta ulet ngakat kuiyerayang, '' Yeya ai paraing yuo weng ya mat kagin wengya yeya sain wangaratakot. Ngu ya sain yo ekeng gin batangkeng ni yeya yo profet Jona ya sain ngu ya nak yo ngawak . 40Ekik mataing profet Jona gabuo sakuing alluling gin nal arap mat utalap arap irayang, kot nak ai Sakuing siming yo nala nunggin nal arap mat utalap arap yo nala nunggin ireng.41Kot ya sain sakuing gin ai paraing Niniwe kin ngu yo ai paraing sain nga ya kak yo kot kin kangyek. Ning Jona wangarei meta totoraiyang ngu kin ning nuiyeng kuariraiyang. Ni, wangarei , ai ko ning sakuing waring Jona takaraing ngu mat ngakin iret.43Sain yuo weng go ai ko watat witkin un, ning ut yapai eryang gin yakeng ya apai wasangaret iret, ni kum wangaret. 44Mat ning yet, nana yo tik sulet nanou ya kin uwat, ya ngu kin apumang. ' Tik sulet utt, wangaraiyang ngu ya ngu asak pasiret mesaparak unan tit ket rikang. 45Ngu ya ning sulet utt mat mirrawing seven kuting yengengnet apuyang niyening saweng ngu ninne takaret pun ngeng , mat ning kuting aput nunggin irek ya. Ngu ya ai ngu ya irining ngu weng mataing ya ngu takaraiyang. Ngu yo kot nak mat sain nga ya aiparaing yo irek.''46Sain Jesus ning ai paraing asonak kak yaiyet irei , Ninne naing mat waning yeng wittakin kangyet , yayet koratakot. 47Ai ko nungin ngakat koraiyang , '' Wangar, kakou namik wanik witkin kangyet iretik , ning arapuk wasangaretik takat yo yaiyet kukeratakot.''48Ni Jesus ninne meta olet ngakat koraiyang ,'' Ai ko ngu nannou mama mat aiko ngu nanou waning kaking?'' 49Mat ning ating itaret ninne aposel tak wenret mat ngakat yaiyang, '' wangarr, enga ning nannou nama mat nanou waningkakaning! Aiko ning nanou Sasa sam bunn iret ngu nung yaing sungret , ai ngu ning nanou wanining mat nanou upaning mat nanou nama,''Chapter 13
1Nal ko Jesus ning ya watat witka ut uwa keinggin totet irang. 2Ai paraing asonak aput eking gin kaparet irak, ngu ya ning waka bun ut ung gin totet iren mat aiparaing kaparak ngu kuting langgin kangyet irak.3Mat Jesus ning unan aso kuiyeraiyang kau meta tak. Ning ngakat yaiyang, fama ko ning unan yung sireng ya rat uiyang . 4Sain ning sireng ya ratalon kuming arapuk teing gin kususuk yak, ngu kuting nung da aput newakkak . 5Un yung kuming ui sisim gak kin kususuk yak, ngu kin nala suliing gak malang. Ngu ya ning arwatat patanggak noko ya nala ngu punanak. 6Mat sain ata batang kin , kuting maling laiyang noko ya ning toling gak malang, mat kuting eryawakayang.7Un yung kuming kiting weiyang nunggin kusuk yewakang . Kiting weiyang ngu batangket lauyeling kuting momoing kak. 8Un yung kuming nala suling gin kususuk yak ngu suling patang gak , ngu panding da aking kaiyang, kuming hundred , mat kuming sixty mat kuming ngu thirty kot . 9Ai ning asiping gak ngu ngawang , watai ngan.''10Aposel Jesus eking gin aput ngakat korak ,'' Noko ya aiparaing meta kautak yaiyet kuiyerte?''11Jesus niyening meta olet ngakat kuiyeraiyang, '' Yeya ngu suling sam yapai ya unan songsong ngak ya ngu asak ngak, ni ning ngu kum yunnak. 12Ni aiko ning raiyang ngu yo aso tik enek, mat ning yo aso waring rawang. Ni aiko ning kum raiyang , ngu neko ning kak iret ngu yo matin pasirek.13Ngu ya nana kau meta tak yayet kuiyertam. Ning unan wangaretik , ni ning kum wangaretik; ni ning met ngatik , ni ning kum ngatik o ning kum ngat. 14Niyening ya ngu profet Aisaia ya meta ngu aking batangkaiyang, ngu ngakat yet , ngang ya ngu yo ngawang, ni kaka yo pat yokum aking wangareng; wangarek ya ngu yo wangareng, ni kaka yokum pat rawang.15Ai paraing nga niyening pupuiyeng saweng, mat ning pat yokum ngawak , mat asak teiyeng korangkaiyang , ngu ya ning yokum teiyeng gini wangarek, o ngawak asipyeng gin, o ngawak pupuiyeng gin , ngu yo ning kuwariret yo nana yiriew suling kek.'16Mat yeya nuiyeng suling keng nokoya teiyeng unan wangaret; mat asipyeng unan ngat . 17Yamakal nana kuiyertam profet aso mat ai susuling aso mataing nuiyeng yaing unan wangaretik ngu wangarek ya ngu kum wang arak. Ning nuiyeng yaing unan yeya ngatik ngu ngak ya ni kum ngakang.18Asipeng rie kau meta ai ko unan yung tating gin pekaret. 19sain aiko Anuta ya meta ngat mat supuring kum ngat , ai weiyang aput meta pupuing gin ngu pasiret .Ngu ekik un yung arapuk teing gin pekarak.20Un yung sisim bun pekarak ngu ekik ai Anuta ya meta ngat mat arwatat nak nuing suling nak rate , 21ni ning eng ngu nuing yamakal kak malang ngu ya somogonak iret, sain kitareng mat waititai apun ning arwatat nak kusuk te.22Neko sirakang tei sisipiling wakumeng gin , ngu ekik ai Sakuing ya meta ngat , ni ning unan nala nga ya ngu samarret , mat unan susuling ngut Sakuing ya meta uren sarikit ,mat ning nuing gin aking gak malang . 23Un yung nala suling gin sirak , ngu ai Sakuing ya meta ngat mat meta aking ngatiyang . Ning meta aking rin batang kit ,ekik handred kuming ngu siksti mat tik kuming ngu aso ekik teti kot sirak.''24Jesus tik kau meta ko kuiyeraiyang. Ning ngakat yaiyang,''Sam yapai ya kingdom ngu ngakat ekik aiko ning un yung suling tating gin pekaraiyang. 25 Ni sain ai kokaing kei, ninne akera aput mat ninne tating gin lama weiyang sing gak pekarakang wit wakumeng gin mat popowakak. 26Sain wit batangket, mat aking riyang , Lama weiyang gak batang kaiyang. 28Ning ngakat kuiyeraiyang,' Akera kot neng ngu kaiyang.' Urata ai ta korak, ngu ya kak nunngi yaing nenna ut poparingya?29'' Nala nawing yaiyang, malang. Nokoya sain kak lama poparet , kak kotin yo wit kak popareng. 30Watai yo arireket batangkek ut sain samat rawining ya sain gin. Sain samat poparinya sain gin yo ai samat poparek ya ngu yo kuiyeret, '' Maringket lama poparen do mat karewaken faing faing gin riwakie yo tite kin posarinya, ni wit kuting kaparen nanou yakin rie.31Jesus tik kau meta ko kuiyeraiyang. Ning ngakat yaiyang, Sam yapai ya kingdom ngu ekik pira sing ekik ngu aiko ning rat ut tating gin sirawakaiyang. 32Pira sing ngu yamakal somsom waring samat sing kuming takaraiyang. Ni sain ning batang kit ning samat kuming tating gin ngu takayerte ning sakuing tei ekik kang yet , kot kin nung aput ating gin totet niyening taking ritik.''34 Unan kuting Jesus ai paraing asonak wakumeng gin kuiyeraiyang ngu kau meta kin nanak; mat ning neko ko palang kau meta kak malang kum kuiyeraiyang. 35Neng ngu batang kaiyang ngu ekik neko mataing profet ta yakang ngu eking ngeng batang kit, sain ning yaiyang ,'' Nana yo makaning wakalet kau meta kin.Nana yo unan tapkining ngu yo yewat ut nala nga supuring itarakang kin.''36Mat Jesus ning aiparaing yetat yaa nungin uiyang. Ninne aposel eking gin aput mat ngakat yak, ''Kak kau meta lama tating gin ngu ya pandingda totaret kunirangke.''37Jesus olet mat yaiyang , ''Ai ning tei sing suling siret ning ngu Sakuing siming.38Tating ngu ekik nala sakuing ; mat tei aking suling ngu , neka sakuing ya kingdom ya. Lama weiyang ngu ekik ai weiyang ya neka , 39mat akera ngut aput siraiyang ngu ai weiyang satan. Samat poporining ya sain ngu ekik sakuing ai yenengeng ya sain, mat ai samat ratt ut kaparak ngu engel .40Ngu ya lama ngu kuting kaparet mat posarei taiyang, kot nak sakuing apuong ya saing gin yo kot kek. 41Kot nak Ai Siming yo ninne engel yirin ut ai kagin weiyang kak ngu kuting kapayerek. 43Mat yo ai titngening ngu yo atta ekik sinnaret irek Saseng ya Kingdom nunngin. Ai asiping gak ngu ,watai ngan.44Sam yapai ya kingdom ngu ekik neko suling moni ekik tating gin taprak. Ai ko ut ratt tik ratt tapraiyang. Nuing suling waring ning ut ninne unan kuting ratt kimaket tating ngu kimaraiyang. 45 Mat tik , sam yapai ya kingdom ngu ekik ngakat, ai ko ning bisnis ai ning unan susuling waring ngu ya taingkit ekik pel. 46Sain ning pel ninne eming sakuing ko tollet, ning ut ninne unan kuting kimaket mat pel ngu kimaraiyang.47'' Mat tik ,Sam yapai ya kingdom ngu ekik amaka uwen pekarakang, mat ning kapuo supuring supuring kuting raiyang. 48Sain amaka kafuryin , ai amaka pekarak ngu yerei langgin uyang. Mat ning langin totet unan amaka kin ngu pasirwakak , susuling ngu kontena nungin sirakang mat weiyang ngu pekarwakak.49Ngu yo ngakat sain sakuing apuong ya saing gin. Engel yo aput ai paraing wilayelek ai kum saweng mat ai titngening. 50Ning yo pekayerei tite sakuing mowining gak malang ngu nungin , kin yo ning mateng get mat mat yeng yesaret irek.51''Yeya unan nga kuting ngatik?Aposel ta korak, ''yow.''52Mat Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, ''Ngu yaring luo ya ngawining ai mat sam yapai ya kingdom ya aposel batangkitik ngu ekik ai ning yaa ya nawing go, ning unan asing mat keng pasiret ninne treasure kin'' 53 Kin do Jesus ning kau meta yen wikyin ning yapai ngu watat uiyang.54Mat Jesus tik sulet ninne yaing supuring gin ut obou ya nunngin meta totaret kuiyeraiyang. Ai paraing kin tetayak , mat yak , ''ai ngu takin kankan suling ratt mat merikel ket? 55Ai ngo ngun kapenta siming malang? Ning ngun naing Meri? Ning ngun ninne waning kaking Jems Josep ,Saimom mat Judas? 56Ninne uppaing yeng ngu kuting nenna kak? Ning takin unnan nga kuting raiyang?''58Ning kin merakel aso kum kaiyang noko ya ning ninne ya nuiyeng kum yamakal.Chapter 14
1Sain gin , Herod Tetra , Jesus ya pinga ngaiyang. 3Sain gin Herod Jon talaiyang, mat rat ut karabus kin riyang, nokoya ning kaking Pilip ya paring rakot. 4Jon da koraiyang ,''ning luo takaret kaking ya paraing rakot,'' 5Sain gin Herod pat Jon uren mong ,ni ning aiparaing yening yokoraiyang noko ya Jon ning profet kot yakang.6Sain Herod ya sain batangkining ya sain gin , Herodias ya naping ngut aput wakumeng gin dans kaiyang, ninne dens ngut Herod ya nuing raiyang, sain gin ning Herodias ya naping koraiyang neko ya pasokin yo ning eneng .8Umaing naing gak yayei wikyin , neka paraing ngu walalet yaiyang, '' mat nga nunneng Jon Baptais ya piting .'' 9 King sain gin nuing kum suling neka paraing ya pasaso apuiyang, Ni ning mataing meta saweng yet yaiyang mat aiparaing ning kak kin samat net teiyeng gin , ngu ya ning meta yayang ngu kot patang geng ya .11on piting oting gin rit rataput neka paraing enak mat rat ut naing enaiyang. 12Mat Jon ya aposel aput ukang ratut taprak. Umaing sulet ut Jesus korak.13 Mat Jesus ning Jon ya partuk ngat ning apai ngu watat wakakin sulet ut apai ai malang gin ut iraiyang. sain ai paraing ning meta ngu ngat sung ret arapuk nak ukang taun siti kuting nunggin. 14Mat Jesus ning ningket aput ai paraing asonak wangayeraiyang. ning nuing apun ai paraing sai kak ngu yirin suling kak.15Sain kamasis apun ,Jesus ya aposel aput Jesus korak,'' apai enga ai kak malang , ngu ya ata asak sarikit, ngu ya ai paraing yiring ke yapai kin sariket ut niyening eng samat unan ko kimaret nekya.''16Ni Jesus ta kuiyerang, ''Ning pat kum yirip popak . Yeyat samat yunnie newak.''17Ninat Jesus korak, ''Nena ngakin ngu bret faiv mat kapuo iri.''18 Jesus ta kuiyeraiyang , ''Ratap nunnie .''19Mat Jesus ta ai paraing kuiyerin gras pun totak. Ning bret faiv rat mat kapuo iri .Ning sam pun taing kin ut mat samat par enda mat bret kupalet mat aposel yuna yang, mat aposel ta aiparaing yunak. 20Kuting samat net nuiyeng kafuryaiyang. Mat samat paming ngu kuting kaparet sarenga twelv sirei kafuryaiyang. 21Ai samat nak ngu kuting faiv tausen , neka paraiing ngu kum waiyerak.22Sain Jesus ning aiparaing yirin popai, ning arwatat nak ninne aposel yirin wakka nunggin ut ningket wai areng dak ukang. 23Ning ai paraing yirin popai, ning walalet mating ngen urang pun pendeng yaiyang konga rekot. Sain kamasis apun ning urang pun mating ngenanak. 24Sain gin waka asak nala watat uwa wakumak uwa lunglung da waka kuwarirkuwari ket uiyang mat yang gak walet waka yuwren waka kum arwatat kingayaiyang.25Usarta apun Jesus ning uwa pun paraket aput ninne aposel ekeng gin batangkaiyang. 26Sain nine aposel wangarei uwa pun paraket apun, ning yokoyerin mat yakang, ''ngo neweng,'' kot yet ning yokoyerta matengak.27Mat Jesus ta arwatat yayet kuiyeratyang, '' Saweng kei ! ngu nanat! Yeya kum yoko yerek.''28Pita tat meting rat mat ngakat yaiyang, '' Sakuing ,ngu kakat pi,Kuner nak kin nana wai punanak ekik kin paraket apuwat.'' 29Jesus yaiyang ,'' apo.'' Ngu ya Pita waka nunggin patangget aput wai pun paraket Jesus eking gin uokot. 30Ni sain Pita ning yang wangaret., yokoraiyang . Sain gin ning butukta sarikaiyang, Ning matengget ngakat nawaing kaiyang, '' Sakuing ,natannele!''31Jesus arwatat nak ating itarett, Pita talaiyang, mat koraiyang, '' Kakou nungi yamakal sombal, noko ya nungi iri kit? ''32Mat Jesus Pita kak waka nunggin ukang, yang gak moyang. 33Kin mat aposel waka nunggin ngu Jesus pingeng itaret mat yakang , ''Yamakal waring kaka ngu Anuta siming.''34Sain ning areng dak ut , aput nala ko wawing Ganasaret kin batangkak. 35Sain ai yapai ngu kin Jesus wang aret, ning meta rie yapai teing teing ngu kuting ngakang, mat ning kuting ai sai kak ngu yengengnet Jesus eking gin apukang. 36Ning saweng enakang ning ninne kolos tein ngu nak talek ya, mat aso kot kei sai mateiyeng gin ngu yetang .Chapter 15
1Kin mat Parisi kuming mat Luo ai Jerusalem na to apukang Jesus eking gin. Mat ning yakang, 2'' Noko ya kakou aposel pitingpiting yening tip ngu kum sung retik? Ngu ning atyeng kum tuletik sain ning samat nekya.''3Ning niyening meta olet ngakat kuiyeraiyang, ''Ngu ya noko ya Anuta ya komanmen kum sungretik yiyew tip ya kot?4Ngu ya Anuta yet, ' Namik Sasik pupuiyeng gin ireng,' mat aiko ning naing o nawing meta weiyang korte ngu yo mowang.' 5Ni kaka yet, ' Aiko ning naing nawing kuiyerte, ''Kakk sakasaka nanou takat rate ngu mat Anuta ente,'' 6ai ngu ning pat kum naing nawing pupuiyeng gin irewang,'' Arapuk ngu kin kaka Sakuing Anuta ya meta takaretik yiyew tip ya kot.7Yeya ai kanda nak! Mataing Aisaia yiyew ya meta yayang ,8''Aiparaing enga nanou ya makenggin nanak yetik, Ni niyening pupuyeng ngu nanou ya nem waring iret.9Ning nanou ya palang waking yetik, noko ya ning kekera song ratt ngu ai paraing yening luo.''10Mat ning aiparaing nawaing yerin eking gin utt mat ngakat kuiyeraiyang, ''asip yeng riyan mat ngawak--- 12Mat aposel aput Jesus korak, '' Kak ngun ngat Parisi ning kakou meta ngut kitareng yunte?''13Jesus ta niyening meta olet mat kuiyeraiyang, '' Tei kuting nanou Sasa sam pun ngut kum siraiyang ngu yo kuting poparin ya. 14Ngu ya yetai iren , ning ngu ai teiyeng korong ya samoning ai. Ngu ya ai taing korong da ai taing korong ko samaret un yo ariri ket parkin kusuk yek.''15Pitat Jesus ya meta olet ngakat yaiyang, '' Kau meta ngu pat supuring totaret kunirang ke.''16Jesus ta koraiyang,'' Kakak ngun kum ngat? 17Kak ngun kum wangaret neko makik nunggin ute ngu ut allulik kin batang kit mat kin do passiren ya wenggin sarikit?18Ni neko makik kin do witakin batang kit ngu pupungi nungin aput. Unan ngut ai rin wengkit. 20Unan eng ngut ai rin weng kit. Ni samat at nen kum tulet neis ngut kum ai rin weng kit .''21 Mat Jesus yapai ngu watat sulet yapai taia mat Sidon kin aloyang. 22Mat kin Kenan Paraing go Yapai ngu kin batangket apuyang. Ning nawaing ket mat ngakat yaiyang, ''Nunggi nunne , Sakuing , Kak David siming ! Nanou neka parainig ngu yuo weng da talei iret .''23Mat Jesus meta ko kum olet koraiyang. Ninne aposel ta aput saweng enda ngakat korak, '' Ring ke alon , ning yo nawaing ket sung nirawang.''24Mat Jesus ta meta olet yaiyang, '' Nanna ai ko ya kum narie apumang ni belelek tangaringak Isarael yening Ya kin ngu ya apumang.''25Ni Paraing ngu aput Jesus eming gin piting rin sarikin , koraiyang, ''Sakuing saking nerengke.''26Jesus ta meta olet mat koraiyang, '' Ngu kum suling somsom yening samat ratt kona siming yunin ya.''27Paraing ngu yaiyang ,Yow Sakuing ni kona siming gak samat paming netik niyening ai sakuing ya tabel paparumak.''28Mat Jesus ta paraing ngu ya meta olet mat nga kat koraiyang, '' Kakou nunggi yamakal sakuing ; ngu ya neko mat batangkeng ya nunggi yet ngu yo kot batangkeng.'' Naping ata anonong kinanak mating suling kaiyang.29 Jesus yapai ngu watat sariket Galili ua teing gin uiyang. Mat ning ut urang sombal ngu yaket ut pun totaiyang. 30Ai paraing asonak eking gin apukang. Ning ai sai yengengnet apukang , ai teiyeng weng, tareiyeng weng mat metyeng gak malang mat ai sai kuming gak kuting apukang Jesus taring supuring gin yirikang, mat ning yirin suling kak.31Mat aiparaing wangaret teteyak ai met yeng malang ngu yayak, ai tareiyeng weng ngu suling kak mat ai teiyeng weng ngu unan wangarak.Ning Isarael yening Anuta pingeng itarak.32Jesus ninne aposel nawaing yerin aput mat ngakat kuiyeraiyang, '' Nana aiparaing yening nunning yuntam nokoya ning nenna kak irei nal arap kit ni ning samat kak malang iretik. Nan palang yiriew uowok ya ngu watatam ning samat kum nakang , kotin arapuk kin ko tei yeng tambarir keng.''33Ninne aposel ta korak, ''Takin yo bret pat ratt ai paraing aso ngakating ngu yo wata yerin ya?'' 34Jesus ta kuiyeraiyang, yeya bret amin amin talei iret?''Ning yak , ''bret seven mat kapuo somsom kak.'' 35Mat Jesus aiparaing kuiyerin nala kin totak.36Ning bret seven mat kapuo kak ratt , ning konga rin wik yin , bret kupalet mat ninne aposel yunayang. Mat aposel ta ratt aiparaing watayerak . 38Ai bret nak ngu fo tausen kuting . Paraing mat neka siming ngu kum waiyerak. 39Mat Jesus ai paraing yirin ukang niyening yapaika mat ning waka pun ap kiret Magadan yening nala tak uiyang.Chapter 16
1Parisi mat Sadusi ai ta aput Jesus waitirak mat pasorak neko sam bun walayelin wangarek ya . 2 Ni ning mett yeng olet mat kuiyeraiyang, ''sain kamasis apun ,' yei yetik ,sain yo suling , sam sinaret.'3Sain usar yin ,yei yetik , ' sain yo kum suling , sam kin sina ret mat yang aiyaing gak. Kak ngat sam takat ire t ngu pat wangaret ngawang, Ni kaka pat kum unan upang batangkeng ya ngu ngawang. 4 Ai paraing mat ya ngu kagin weiyang nunggin ngu neko wangarek ya wasangaretik, Ni ning neko yokum wangarek, pat Jona neko wangaraiyang ngut nak.'' Kin mat Jesus yetat uiyang.5Sain Jesus ya aposel ut areng dak patanget, ning nuiyeng paling laiyang bret rak ya. 6Jesus ta kuiyeraiyang, ''Nuiyeng ngai ,mat Parisi mat Sadusi yening yist ya.''7Aposel wakumeng gin eng yaiyet mat yakang, '' engu noko ya nena bret kum ratang.''8Jesus ngu ya ngat mat ngakat yaiyang, '' Yeya yiyew nuiyeng yamakal sombal, noko ya wakumeng gin eng yaiyet mat yetik engu noko ya yeya bret kum ratapukang?9Yeya ngun kum ngatik o nuyeng ngatik bret faif ngu faif tausen ai ta bret nak, mat sarenga aminamin sirei kafuryaiyang? 10O bret seven ngu foa tausen ai ta nak, mat sarenga amin amin sirei kafuryaiyang?11 Takat yeya kum nuiyeng ngatik nana kum bret ya yayetam ? Nuiyeng ngai yeya Sadusi mat Farisi yening yist ya.'' 12Mat ning nuiyeng ngaiyang ning kum yist bret ya ngu ya kuiyerte, ni ning nuiyeng ngak Farisi yening mat Sadusi yening ngawining ya.13Mat sain Jesus aput yapai Kaiseria Pilipai teingin patanget ning ninne aposel paso yerayang, yaiyang , takat aiparaing yetik Ai Siming ya? 14Ning yakang , '' Kuming yetik Jon Baptais ya, mat kum ,Elaija mat kum ngu Jeremaia o ning ngun profet ko.''15Mat ning kuiyeraiyang, ''Ni ning kuiyeraiyang yeya takat yetik nana ai ko?''16Saimon Pitat making rat yaiyang, '' Kaka ngu Kraist, Anuta yang ratt iret ngu Siming.'' 18Nana kak kukertam kaka Pita , mat sisim ngu bunn nana yo nanou obou kewat. Momo ya saweng ngu pat kum sios rin kusuk yeng.19Nana yo sam yapai ya kiingdom ya key yunnet. Neko nala ngakin karetik ngu yo sam bun kak yo karek, mat neko nala nga kin pasiretik ngu kak sam bun yo pasirek.''20Kin mat Jesus ninne aposel kuiyeraiyang ning ai ko kum korek ning ngu Krais.21Sain kin ning supuret ninne aposel kuiyeraiyang ning yo Jerusalem na uong, Prist piting piting ngu atyeng gin lumuling pangkeng mat luo ai kak , ning yo mowang ni nal arap wikyin yo tik walalewang .22Mat Pita Jesus ratt teing dak ut isa ngaiyang, koraiyang, '' neng ngu pitar teing dak unn, Sakuing; neng nga kum matek kin patang geng.''23Ni Jesus kuwariret Pita koraiyang, '' Kak fening dak apo, satan! Kaka nanou arapuk sakaret, Kaka Anuta ya unan ya kum nungi yet, ni ai paraing yening unan ya.''24Mat Jesus ninne aposel kuiyeraiyang, '' Aiko ning sungnerekot, ning ninne nuing yaing kum sungreng, ninne tei papara ratt mat sungnereng. 25Aiko ning eng ninne yang talekot ngu yo watawang, ni aiko ning ninne yang watat nanou wawaning gin ngu yo wangareng. 26Nekwat ai eming ente sain ning nala nga kuting ratte mat ninne yang watat? Ai yo neko ninne yang ya eming rawang?27Ai Siming yo apuwang ninne nawing ya glori nung gin ninne engel kak. Kin mat ning yo eming ai kuwanik kuanik kuting yo yuneng . Yamakal waring nana kuiyertam , yeya kuming mat kang yet iretik ngu yo momo kum waitarek pat irei yo Ai Siming ninne king dom kak apuwang.''Chapter 17
1Nal siks wik yin Jesus ning Pita ,Jems ,Mat ninne kaking Jon , yenengnet urang bun eng nak ukang. 2Ning mating kuriraiyang teiyeng gin , ninne eming taing ata ekik sinaraiyang, mat ninne tau unan ngu kuting tet pongorong ta yaring ekik.3Mat kin ngu, neko batang kaiyang ngu Moses mat Elaiija ning kak yayakang. 4Pita met yeng ratt mat Jesus koraiyang, '' Sakuing ngu suling waring nenna ngakin ireis . Kak nungi yaing yen ngu , Nanna yo sel ya arap karet, kakou ko , mat moses ya ko mat Elaija ya ko.''5Sain ning yayet iren , yang aiyaing sara yongayonga yunayang, mat nawaing go yang aiyaing nung gin ngakat yaiyang , Neka nga nanou nuning entam, Nana ninne ya nuning mot, meting ngai.''6Sain aposel ning meting ngat , Ning kusuk ta ekieng daing nala kin sarikaiyang mat ning yoko yerin sakuing. 7Mat Jesus ta aput toyeret mat kuiyeraiyang, ''Walalei kum yokoyereng.'' 8Mat ning pun taing kak ngu aikokum wangarak ni Jesus nak.9 Sain ning urang bun do sariket aput irei , Jesus ta meta saweng yunayang, ngakat kuiyeraiyang ,''neko wangarak ngu ai ko kum kuiyerek kot iren pat sain Ai siming mot walaleng do.'' 10Ninne aposel ta pasorak , ngakat yak , nokoya skraibs yakang Elaijat yo ning ket apuang ?''11Jesus ta met yeng olet ngakat yayang ,''Elaijat yo aput unan kuting rin tik kuting suling keng. 12Ni nana mat kuiyertam , Elaija asak mataing apuyang, ni aiparaing kum wangarak, Ni ning unan supuring supuring ning matin kakang. Arapuk kot nak yo Ai siming kitareng atyeng gin batangkeng.'' 13 Mat ninne aposel nuiyeng ngak ning Jon Baptais ya yayet.14Sain ning aput ai paraing wakumeng gin , Ai ko aput eming gin ,tarakumeng foforet , mat ngakat yaiyang, 15''Sakuing nanou neka ai nungi enne, ning sai epileptik kak, mat sai ngut uren weng waring ket. 16Nan rat ut kakou aposel ekeng gin , Ni ning ninne sai kum rie wikyaiyang.''17Jesus ta metyeng olet mat yaiyang nuiyeng,''yamakal kak malang mat yeiya aiparaing kagin suling gak malang sain ngakin, Takat nana ngun yo yeya kak sain siring yo iret? Takat yo nal siring nana yeya kak kitareng wararin ya? Rat ngakin ekining gin apui'' 18Jesus ta yuo weiyang isangaiyang, mat ning nung gin witakin apuiyang, mat neka sombal ata ananong kin ninne sai wikyaiyang.19Mat Jesus ya aposel ning eng nak aput eking gin mat pasorak , '' Neko ya nena pat kum yuo weng wit kin pasireis?''20Mat Jesus ta kuiyeraiyang , neko ya yiyew nuiyeng yamakal ngu sombal waring, Nana yamakal waring kuiyertam, kakou nung gi yamakal sombal pira sing ekik , ngu kak pat urang enga, kore yo susuk ngakin do ngu kin uwang,' mat yo susuk uwang , mat neko ngu yokum pat kaka kum kewang.''2122Sain ning Galili kin irei , Jesus ta ninne aposel kuiyeraiyang,Ai siming yo Ai atyeng gin riwak, 23mat yo urei mowang, mat nal arap wikyin yo tik walalewang.'' kot yen aposel nuyeng gum suling.24 Sain ning aput Kapenam na batangket , Ai teks rak ya ngu aput ekeng gin batangkak aput Pita eking mat ngakat yakang '' Yiyew tisa ning teks rit o?''Mat ning yaiyang , ''yow.''Sain Pita ning yaa nungin apun , Jesus ta ning maring ket yayet koraiyang, kak takat nunggi yet, Saimon? King nala nga ya ngu aiko matin teks ratek?Simeng atyeng gin o aikuming atyeng gin.26''Ai kuming gin, '' Pitat meting olang. '' Ngu ya simeng yeng ngu fri ,'' Jesus ta kot yaiyang. 27Mat ngu ya nena ai teks ratek ngu kum kep ning weng gin kum kusukyek, ut uwen awul pekareiyan , Kapuo maring ket aput awul rate ngu yereng ke apun . Sain making wakaleiyan nung gin yo kuama taing sing wangareng . Ngu raiyan ut kakou mat nanou ai teks ratek ngu yunne .''Chapter 18
1Sain kinanak Aposel aput Jesus eking gin mat korak,'' Aiko ning sakuing waring sam yapai ya kingdom nunggin?'' 3 mat yaiyang, '' Yamakal waring kuiyertam, yeya mat kwarirei yan neka sombal ekik batangkek, malang ngu yeya pat kum Sam yapai ya kingdom nunggin uwak.4Ngu yaring aiko ning nuing rin sarikin ekik neka sombal ngakating ngu ning sakuing waring sam yapai ya kingdom nunggin. 5Aiko ning neka ngakating nawaing rit nanou wawining gin ngu ning nana nangnengnit. 6Ni aiko ning somsom nanou ya nuyeng yamakal rin weng kit ngu , suling waring pat yo sisim sakuing pungeng taing gin karepan , mat uwa aluling gin rip butuk yeng.7 Nokakeng nala nga ya ai kuming ning ai yirie kandakitik! Ngu ya ai koting ngu wit kin patanget apuwak, ni ai kuwat nokakeng ai ngu matin ai kanda ngu aput! 8 Ngu ya atik o tarek ngut karin kandakit ngu kopret pekarengke. Ngu suling kaka atik o tarekak malang kak yang nal kuting irreng ya ngu rawang ni atik tarek kak suling tite nal kuting tet ireng ya nunggin uwang ngu kum suling.9 Kak nal kuting tek ta karin weng kit ngu tek pasiret pekar un. Ngu yo suling waring kak tek kuanik kin yang nal kuting ireng ya ngu nunggin uwang sain kak tek iri kak ngu yo tite nal kuting tet ireng ya ngu nunggin uwang10Yeya nuyeng ngai neka somsom ngu kum singayelek. Nana kuiyertam sam pun niyening engel ngu sas Anuta eming gin iretik . 11'' Ai Siming apuiyang ngu ai tangaring ngak ngu yengengngeng ya.''12Kak takat nungi yet? Ai ko ning sipsip anred, mat kuanik ngu yetat eng paraket, takat ning yo nainty nain ngu urang teing gin yetat iren yo ut kuanik tangaringa yang ngu wasangareng? 13Ni sain ning ut tolenin , yamakal waring kuiyertam , ning nuing suling sakuing waring kuwanik ngu ya, neko ya nainty nain ngu kuting sekaret iretik. 14 Arapuk kot nak ,ngu kum Saseng Anuta sam pun ninne nuing yaing somsom enga kum tangaring ngek .15Sain maraw o wanik ko weng kunin ,ngu ut ninne weng ngu ilal kore ngan sain yei ariri nak .Sain ning makik ngan ngu kak maraw o wanik ngu rate. 16Ni sain ning kakou makik kum ngan ngu , ai kuaniko o iriko yengengnet kakak ut neko ya makeng iri o arap ngu yo sawengak.17Mat sain ning yiyew meta kum ngakot ngu kitareng ngu sios kin rataloi. Ni ning sios kak makeng ngang ya watat ngu watai un ut gentail o ai teks rawining ekik ireng.18Yamakal waring kuiyertam , neko nala ngakin karet ngu sam pun kak karetik , ni neko nala ngakin pasiret ngu sam pun kak pasiretik. 19Tik kuiyertam, sain kak iri ko nala ngakin neko ya nuiyeng kuanik kit mat pasaso ritik ngu yo kot patanggeng nanou Sasa sam pun iret ngut yo rin patanggeng. 20Ngu nga kat iri o arap nanou wawining ya kaparetik ngu ya nana wakumeng gin irewat.21Mat Pita aput Jesus ngakat koraiyang, Sakuing nal aminamin yo nanou kakaning narin wengkeng mat nana yo nuning enet? ngu yo nal seven nak? 23Ngu yaring sam yapai ya king dom ngu ekik King ninne urata ai aput niyening dinau olek ya. 24Mat niing supuret ninne urata ai nawaing yerin apui, Urata ai ko ning moni ten tausen raiyang ngu apuiyang, 25 Ni ai ngu ning pat kum ninne dinau oleng ngu ya ninne samoning ai ngut koraiyang ninne unan kuting mat paring neking gak kuting kimakinin mat yo ninne dinau olewang.26Kot yen mat urata ai ngu eming gin kusukta sariket mat ngakat yaiyang .Ai sakuing ning yet samanere. mat nana yo kakou unan kuting olewat. 27Ngu ya urata ai ninne Ai sakuing ngu ninne ya nuing sarikin . mat nine dinau oleng ya ngu watan sarikin mat watan uiyang/28Mat ai ngu witkin ut ninne urata kuanik tolaiyang , Ai ngu moni anret tausen raiyang . Ngu ning ai ngu pungeng gin talaiyang . mat ngakat koraiyang . Arwatat nanou dinau nunne. 29Ni ninne urata ai kuanik ngu kusuk ta sariket . mat ngakat yaiyang, 'Nunggi nunengke , mat nana yo kakou dinau olewat.'30Ni urata Ai maring ngu wating soryaiyang . Mat ning ratut kalabus kin riyang . mat ning kin iret yo nine dinau olewang. 31Mat ninne urata ai kuanik aput kot wangaret, ning nuiyeng kum suling. Ning aput niyening Ai sakuing unan kuting patang gaiyang ngu korak.32Mat Urata ai ngu ninne Ai Sakuing ngut nawaing rin aput , mat ngakat koraiyang , ' Kak urata ai suling malang , Nana kakou dinau oleng ya nuning kunamang . 33Kak pat yo kakou urata ai kuanik ngu nunggi enneng, ekik nanat kakou ya nuning kunamang? '34Ninne Ai sakuing ngu nuing lumlen ning rat Ai weiyang kek ya ngu atyeng gin riyang , kot irenin yo ninne dinau olewang. 35Ngu yaring nanou Sasa sam yapai ka iret yo kot kewang sain kak kakou marau o wanik nunggi kum enit pupung gi kin.''Chapter 19
1Jesus ning ninne meta ngakin rin wikyin , mat Galili watat Juda yening nala tak uiyang Jodan wai arendak. 2 Ai paraing asonak sunret alokang , mat ning kin Ai sai kak ngu mesapaiyerin suling kak.3 Farisi Ai aput Jesus eking gin , mat waititai enatakot, mat ngakat korak, '' Ai paraing watat ngu ngun ninnew tip?'' 4 Jesus met yeng olet mat ngakat yaiyang, Yeya ngun meta ko kum wairak ngu ngakat ninnat eng mataing Ai rit mat paraing gak riyang?5Ning eng yiriyang ngu ngakat yet, enga supuring gin Ai ning naing nawing yeng yetat ut Paring gak sekaret iret, mat ariri mateiyeng kuanik. 6Ngu ya ning mat ngu kum iri, ni ning mateiyeng kuanik. Ngu yaring neko Sas Anutat seka yerte ngu Aiko kum pat pasirewang.''7Mat ning ngakat korak, Nokoya Moses ya luo ngut yet nena setifiket Paraing Pasirining ya rat enepan rip alowang? 8Mat Jesus ngakat kuiyeraiyang, yiyew pupuiyeng saweng ngu ya Moses yetan yiyew paraiyeng pasiyerak, ni mataing sain maring ket ngu arapuk kot malang . 9 Nana kuiyertam , Aiko ning paring pasiret ngu ning kagin weng ya yow yet, mat paraing keng rateyang , ngu kagin weyang ket, mat Ai ning paraing keng rate ngu ning aing da pasiraiyang ngu kak kagin weng ket.''10Aposel ning meta ngat Jesus ngakat korak, '' Ai kagin enga sungratakot mat paring kak irekot ngu suling ning kum paraing rawang.''11Mat Jesus ta ngakat kuiyeraiyang,'' Ai kuting pat kum meta enga rawak, malang . Anuta ning saweng ai kuming nak yuna yang. 12Yeya ngai , ai supuring supuring iretik , kuming ning paraing kum ratek , mateiyeng kum suling sain nameng asiyerang. Mat kuming ai ta matei yeng koprakang ning pat kum neka rie patanggeng. Mat kuming ning sam yapai ya kingdom ya kot gek yunak ning kum paraing rawak .Ni ai meta ratakot , ngu palang rawang.13Mat neka somsom kuming yengengnet aput Jesus ekinggin apukang mat ning ating pityeng gin rit mat kongariyang, mat aposel kot wangayeret isa yunak. 14 Ni Jesus ta ngakat kuiyeraiyang,'' Neka somsom yetai apui, kum kimyerek ekining gin apuok ya, Sam yapai ya kingdom ngu neka koting niyening.'' 15Ning somsom ating mateiyeng gin rit mat yetat kin yetaiyang.16Ai ko Jesus eking gin aput mat ngakat yaiyang,'' tisa , neko suling kew yo yang nalkuting irining ya ngu rawat?'' 17Jesus ta ngakat koraiyang, Neko ya kaka neko suling ngu ya pasonerte? Neko kuanik ngut nak ngu suling, Ngu kaka yang nal kuting ireng ngu nunggin uokot, komanments ngu taleng ke.''18Mat ai ngut pasoraiyang , ''komanment takating?'' Jesus ta koraiyang, '' kak ai kum urengke mowang, kak ai yening paraing kum rawang , kak kum uinena keng, kak kum meta tapoling yeng, 19sasik namik pupuiyeng gin ireng, mat tapak yeng yening nung gi mowang ekik kak eng kakou ya ngu mot kot.'' 21Jesus ta ngakat koraiyang , '' Kak titngening irekot ,ut kakou unan kimaken, ai paraing nokakeng ngu yuneng ke , mat yo kak unan susaling sam yapai ya ngu rawang; mat aput, sung nere.''22Mat ai momoting ngu Jesus kot yaiyen ngat ning nuing wengket uiyang neko ya ning matin unan aso.23Jesus ninne aposel kuiyeraiyang, ''Yamakal waring kuiyertam, Ai unan aso ning pat kum sam yapai ya king dom nung gin uwang. 24Tik taparet kuiyertam, kamel ning pat yo numaing nak nil awaing gin uwang mat ai unan aso ning pat kum sam yapai ya king dom nung gin uwang.''25Sain ninne aposel ngat , ning kuting teteyet mat yakang, ''ngu aikuot waring yo irining suling ngu rawang?''26Jesus wangayeret mat yaiyang , '' Ai mateiyeng gin ngu urata waring , ni Anuta kin ngu unan kuting urata malang.'' 27 Mat Pitat meting olet mat ngakat koraiyang, ''wangar, nena ninew unan kuting watat sungereis. Neko yo nena ran ya?''28Jesus ta ngakat kuiyeraiyang,''yamakal waring kuiyertam , Ai siming yo ninne tron pun toteng, yeya yetat sung nertik yo yeya kak yo twelv tron kin totek , mat Isarail ya traib twelv ngu rorek.29Ai kuting ya watakang, waning kaking ,upaiyeng gak ,nameng saseng gak , somsom o nala nanou ya kot ngu yo anret kot yo yang nal kuting irek ya ngu yo rawak, 30Ni asonak maring ket iret ik ngu yo upang , mat upang yo ning kek.Chapter 20
1Sam yapai ya king dom ngu ekik aiko ning nala nawing urok nak ut urata ai yenenget ut ninne wain yad kin urata kek ya. 2Ning anret kina kima yereng ya ata kuanik meta karet ning yirin ninne wain yard ka ukang,3Awa arap wik yin ning sulet ut maket apaika urata ai kum ning palang urata kak malang kangyet irakang. 4Ning kuiyeraiyang , yeya kak ut wain yad kin urata kei, mat neko suling ngu yo yunnet.' mat ning urata kin ukang.5Tik taparet sulet uiyang awa siks mat awa nain kin, matain kaiyan kot nak kuiyeraiyang. 6Mat tik taparet eleven awa kin uiyang ngu ut wangayeraiyang kuming palang kangyet urata kak malang irak. Ning kuiyeraiyang , 'neko ya yeya ata siring palang nak iretik?'7''Ning ngakat korak , Neko ya aiko kum urata nuwat.' Mat ning kuiyeraiyang, Yeya kak wain yad kin ut urata kei.''8Sain kamasis apun ,wain yad ya nawing aput ninne manager koraiyang, Urata ai nawaing yere aput niyening eming yunne, Supuret ai upang kin do ut ai maring kin. 9 Sain urata ai eleven awa kin apukang ngu aput niyening eming ratt, kuting kuanik kuanik anred kina rakang. 10Sain urata ai maring aput , ning yak yo eming sakuing rawak, ni ning kuting andred kina ai kuanikkuanik rakang.11 Sain ning niyening eming rai wik yin , Ning nala nawing ya feng dak yaiyak. 12Ning yak , Urata ai upang aput uratakak ngu awa kuanik kin urata kak, ni kak kengke nena kak pat, nenna urata sakuing ata sakuing sisor ratang .'13'' Ni nala nawing metyeng olet ngakat ko koraiyang, Tapanin , nana kum kariew wengkit. Yeya nanou ya anred kina ya nuiyeng kum Kuanik? 14Kakou neko ngu raiyan kak aput ungke. Nana eng nunning gin neko urata ai upang yunnet ya ngu yeya kak kuanik.15Nanou unan . Nana ngun pat kum nanou nuning gin noni unan fataret ?Nana ai ngu kagin suling ya , neko ya nunggi wengkit ? 16Mat Jesus ta yaiyang , ngu yo kot nak ai ning upang waring yo aput maring irewang, Mat ai maring iretik , ngu yo upang waring .17Jesus Jerusalem na pendeng ya kot , ninne aposel twelve yengenget teing dak ut , mat arapuk kin ning ngakat kuiyeraiyang, 18'' Nena Jerusalem pun uteis , wangarei yo Ai siming sif Pris mat Luo ai atyeng gin riwak. Ning yo urei mowang 19mat yo Gentail ta yo meta walai enek mat yo tei papara pun yarek. Ni nal arap wik yin yo tik walalewang''20Mat sebedi paring siming iri kak aput Jesus eking gin . Ning eming gin aput baw ket mat pasoraiyang . 21Mat Jesus ta ngakat pasoraing , ''Kak neko ya nunggi yet?''Mat ning ngakat koraiyang,'' Kak yengke yo nanou neka iri ngu ko atik sai tak mat ko yo atitak kakou kingdom nunggin totek''22Ni Jesus ta meting olet mat yaiyang , ''Kak neko kum ngat pasokit. Kak pat yo kap nana wai net ya ngu kin yo newang?'' Mat ning korak ,''nena yo pat kin wai ninya.''Ning ngakat kuiyeraiyang, 23'' Nanou kap yo kin newak. ''Ni nanou atning sai tak o atatak totek ya ngu nanat malang unnet ya, Ni neng ngu aiparaing Sas Anutat eng niyening apai mesaparaiyang .'' 24Mat sain aposel ten meta ngu ngat , ning nuyeng lumaiyang waning kaking iri ngu ya.25Mat Jesus eng nawaing yerin ut mat kuiyeraiyang , '' Yeya ngawak gentail yening luo ai ta ning samayertik, mat niyening ai sakaing guing ta pityeng gin iretik. 26Mat yeya kum kot kewak wakumeng gin. Ni ai kuat ning sakuing irekot ngu ning ekik urata ai ekik, 29Ning Jeriko watat ut ,Ai paraing aso sungrak. 30 kin ai iri teiyeng weiyang arapuk teing gin tottet irak. sain ning ngak Jesus aput takayerin, Ning nawaing kak,'' Sakuing David siming nunggi nuwangke'' 31Ai paraing ngat isayunak, kuiyerak metyeng watai. Ni ning nawaing mat sakuing kak, '' Sakuing David siming, nunggi nuwangke.''32Mat Jesus ning kangyet mat nawaing yeret mat yaiyang, '' Yeya neko ya nanou ya yet?''33Ning ngakat korak , Sakuing ninew tenen wakalengke,'' 34Mat Jesus niyening metat nuing rann, mat teiyeng talaiyang. Mat arwatat nak ning teiyeng suling ken mat Jesus sungrak.Chapter 21
1Jesus ninne aposel kak aput Jerusalem ekinggin patangget mat yapai Betfage Olive uranggin patanggak, mat Jesus ninne aposel iri yirin ukang , 2 mat kuiyeraiyang ''yapai ngu kin uiyan, yo donki ko wangarek karei ireng ninne siming gak. Kiting pasireiyan rataput nunnei. 3Ai ko ning neko kot yen ngu , koriei , 'Sakuing da ninne urata kak, ' mat ai ngu yo umaing nak yunin ratapuok.''4Neko patanggit ngu meta ko mataing Profet ta yaiyang ngu rin pat kit. 5''Meta enga aiparaing saion na ngu kuiyerie.'' Wangarei ,yiyew King mat aput ning ai wawing kak malang ekik aput. Mat ning Donki pun totet , ning donki siming pun totet aput.''6Mat aposel iri ut neko Jesus ta kuiyeraiyang ngu kot kakang . 7 Ning donki siming naing kak ratapukang mat niyening sirsir sisiring mateiyeng gin rikang, mat Jesus sirsir ngu pun totaiyang. 8Ai paraing aso niyening sirsir sisiring pasiret arapuk kin mesaparet samikak. 10Jesus ning Jerusalem nunggin apuiyang, mat aiparaing taun nunggin ngu kuting tetayet mat ngakat pasokak, Ai enga aikuat waring?''11Mat ai paraing parakak ngut yakang, ''Ai nga Jesus , ning profet , ning taun Nasaret ya Galili kin.''12Mat Jesus ning tempel nunggin uyang. Ning ai tempel nunggin maket ket irak ngu kuting pasiyerin witakin apuk, mat ai kuama tain sing senis ya tebol ngu pakukrawakaiyang mat ai nung kimakitik ngu niyening sia kak kuting kulal wakaiyang. 13Ning kuiyeraiyang , '' Ngakat kekera ko rikang, Nanou yaa ngu kin kongarekya,' Ni yeya mat ketik ngu uinena ai ekik.'' 14Mat ai teiyeng weng mat tareiyeng atyeng weng tempel kin aput eking gin ,mat ning yirin suling kak.15Ni sain Pris sakuing guing mat Luo ai unan susuling ngu ken wangaret , mat ning somsom tempel nunggin kowka ngu ngak , ngakat yak , O sana Devit siming,'' Kot yei ning lumuling sakuing kak . 16Ning korak ,Neko yetik ngu kaka ngat o?''Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, ''Yow! ni yeya ngun kum wairak , neka somsom makeng gin mat neka mam gin samayertik ngu waking kek ya walayeltik? 17 Mat Jesus kin yetat mat taun watat wit kin Betani tak ut utalap kin koraiyang.18Mat urok nak ning tik sulet taun kin uwokot , ning nuing tuktuk yang. 19 Ning fig tei ko arapuk teing gin wangaraiyang, ning eking gin ut mat wangarang ngu aking gak malang sang nak. Ning koraiyang, kak yo kum tik aking kewankg,'' mat arwatat nak fig tei ngu eryaiyang.20Sain aposel ning kot wangaret , ning eng yaiyak , ''mat yakang ,takat ket fig tei ngu arwatat nak monket?'' 21Mat Jesus ta niyening pasoso olet , ngakat kuiyeraiyang, Yamakal waring kuiyertam , yeya nuiyeng yamakal kak mat nuyeng kum iri keng, yeya pat kum neko patang gaiyang fig tei kin ngut nak kek, Malang , ni yeya yo urang korek, walalet apkiret uwen sarikeng , kot yei yo patang geng . 23Sain Jesus ning temple nung gin iren , Pris piting mat ai paraing pityeng aput Jesus wangarak ning tempel nung gin yayet iren, ''mat yakang ,kak saweng neko kin unan nga ket, mat ai kuat saweng ngu kuna yang?'' 24Jesus ta met yeng olet mat ngakat kuiyeraiyang, '' Nanakak yo pasoso kuanik ko yunnet. yeya kunnerie yo nana kak kuiyeret ai kuat saweng nunin nana unan nga ketamang.25Jon ya baptais ngu takin waring apuiyang ? Sam yapai ka o Ai nala nga ya? Ning eng wakumeng gin yayak , nen yin ya sam yapaika ,' ning yo kunirang, Neko ya yeya kum ninne ya nuiyeng yamakal kit?' 26Ni nen yin ya , Ai kin ,' Nenna aiparaing yening yokenirat , neko aiparaing kuting ning Jon ngu profet,'' 27Mat ning Jesus ya pasoso olet mat ngakat yakang, ''nena kum ngais.'' Jesus kak kuiyeraiyang. Nana kak kum kuyeret neko saweng gin nana unan nga ketam.28Ni kak takat kankan ratte? Aiko ning siming ai iri. 29Ning maring ngu eking gin ut mat koraiyang, kak mat ut wain tating gin uratake.' siming ai meting olet mat ngak koraiyang . nana yo kum uwat,' mat upang ning kankan kuariret uyang ut uratakaiyang.' 30Mat ai ngu tik ut siming susuning ngu eking gin mat meta kuanik ngu koraiyang. Mat ning meting olet mat koraiyang , nana yo ut, Ai sakuing. Ni ning kum uiyang.31Neka ai iri ngu takating ngut nawing ya nuing yaing sungrang?''Mat ning yak , ''neka ai maring ngut.''Jesus ta kuiyeraiyang,'' Yamakal waring kuiyertam, Ai teks ratek ngut mat paraing arapuk ya ngut yo Anuta ya King dom nungin maring ket uwak. 32John ngu mataing ekeng gin apuyang arapuk titngnening gin, ni yeya nine ya kum nuiyeng yamakal kaiyang. Ni ai teks rak ya mat paraing arapuk ya ngut ninne ya nuiyeng yamakal kaiyang, ni yeya , neko mat wangaretik nga, Yeya kum nuiyeng kuwariret ninne ya nuiyeng yamakal kit.33''Kau meta ko tik ngai. Aiko ning nala nawing. Ning wain tating ko siraiyang, mat tating ngu foka rit , mat wain aking ipareng ya masing rit , urata ai tating samarekya ya tawa ket ,mat ya tating ngu ai bisnis urata kek ya ngu atyeng gin rit ,watat yapai nala song kin uiyang . 34 Sain tei aking pilelek ya sain apun , ning urata ai kuming yirin ut ai wain tating gin urata kak kin tei aking rak ya yirin ukang.35Ni ai wain siret irak ngu urata ai ngu yengnengnet yuruk , ko urei weng kin mat ko urei moiyang, mat ko sisim ta urei weng kaiyang. 36Mat tik wain tating nawing tik urata ai kuming yirin ukang, mat ngu urata ai aso ningket yirin ukang ngu takaraiyang, ni ai wain siret irak ngu yuruk ekik ai ning ket apuk ngu kot kakang. 37 Mat upang ,ai nala nawing ning eng siming rin ekeng gin uiyang , ning yaiyang, 'Ning yo siming pupuing gin irek.'38'' Ni sain ai wain siret irak ngu Ai siming ngu wangaret , ning eng wakumeng gin yaiyak, ning ai sakuing siming ninat yo nawing ya unan rawang, apui urep mon yo ninne unan nennat rawinya.' 39 Mat ning ai siming rat , pekarei wit ka wain tating gin ut mat urei moyang.40Mat wain tating nawing apun , ning yo ai wain tating siret irak ngu yo neko kewang?''42Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, ''Yeya ngun kum buk kin wairak , sisim ai yaa kek ya ngu watak ngu rei mat yaa wararen iret. Nengu sakuing gin aput ,mat suling tenen gin?43Ngu ya nana kuiyertam , Anuta ya kingdom ngu yo pasiret mat nala song yunnek neko ya ning aking suling rit. 44Ai ko ning sisim ngu pun kusuk te ngu yo uren somsom keng. Ni aiko ning matin kusuk te ngu yo wengwaring.''45Mat sain sif Pris mat parisi ning meta ngu ngat ,ning ngakang ning niyening ya yet. 46Ning talatakot ni ning ai paraing aso ngu ya yokoyerak, neko ya ai paraing ning yakang ning ngu ekik profet.Chapter 22
1Jesus tik kau meta tak yai yet kuiyeraiyang, 2'' Sam yapai ya kingdom ngu ekik King ko ninne siming ai paraing rang ya samat ket. 3Ning ninne urata ai yiriin ut ai paraing nawaing yerak samat ai paraing rawining ya ngu kin apuok ya , ni ning kum apuk.4King tik ninne urata ai yirin ut kuiyeraiyang ,ai nawaing yeraiyang ngu niyening samat kamasis ya ngu asak mesaparam. Nanou karunga suling kau urew moyang, mat unan kuting ngu asak mesaparam. Apui ai paraing rawining ya samat kin.''5Ni ning niyen ya meta kum ngat , rupakak. Ko ninne fam kin ut , mat ko ninne bisnis kin .6Mat kuming ngu King ya urata ai yetayelet , mat kum suling kakang ,ai paraing teiyeng gin aimamanga yunda mat yurui mokang. 7King nuing wangwang yen, mat soldia yirin ukang mat ninnat king ya urata ai yuruk ngu yurui mot mat siti posarei taiyang.88Mat ning ninne urata ai kuiyeraiyang, ai paraing rang ya samat ngu asak mesaparak, ni ai nawaing yerak apuok ya ngu kum apuk. 9Ngu yaring ut arapuk naing gin mat arapuk netakar ket kin mat ai paraing aso wangayeren kuiyerie apui ai paraing rawining ya samat kin.'' 10Mat urata ai ut arapuk sakuing gin mat aiparaing wasangayeret mat kapayerak, ai susiling mat ai wengweng kak kuting kapayerak. Mat ai paraing rawining ya , yaa ngu ai paraing da nak rie kafuryayang.11Ni sain King ning aput ninne aiparaing wangayerta, ning ai ko wangaraiyang ning ai paraing rawining ya sirsir kum siraiyang. 12King da ngakat koraiyang , Ai ko ,kak takat nungin nga kin aput sain kiak aiparaing rawining ya sirsir kak malang? Ni ai ngu kum yayaiyang.13Mat King ning ninne urata ai kuiyeraiyang, ai ngu taring ating kuting kareiyan ,mat pekarei utalap witkin ngu nung gin un, kin yo ning mateng get mat matiing yesaret ireng.' 14Ai aso nawaing ratek, ni kuanik kuanik nak weleyeltik.''15Mat parisi ut meta urak takat Jesus talek ya ninne meta kin .16Mat niyening aposel mat king Herod ya ai kak ut Jesus eking gin. Ning Jesus ngakat korak, ''Tisa, nenna ngais kaka meta yamakal yet , mat kak Anuta ya meta yamakal ai paraing walayelte, kak ai yening meta kum ngat , mat kak ai paraing wakumeng kum ringke weng kit. 17Ngu ya kunirang ke kak takat kankan rit? Ngu yamakal luo Kaisa teksa enin ya o malang?''18Ni Jesus niyening kankan weng ngu wangaret mat ngakat yaiyang, Yeya neko ya waiti nertik, yei tapoling ai? 19Moni teks ya ngu walanellie.'' Mat ning moni teks ya ngu rataput enak.20Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, Ai ko ya ananong mat aiko ya wawing ?'' 21Ning ngakat korak, '' Kaisa ya.'' Mat Jesus ta tik kuiyeraiyang, kot ngu neko Kaisa ya ngu Kaisa enie mat Anuta ya unan ngu Anuta enie.'' 22Sain ning kot yen ngat, ning tetayak. Mat ning Jesus watat popak.23Nal kinanak Ai Sadusi ning Jesus eking gin apuk ning yak ai momoing kak ngu yokum tik walalek. Ning pasorak. 24Yakang ''Tisa''ai ko mohon. ning neka kak malang ngu waning ta yo paring ngu rawang mat yo kaking ya neka rin patang geng.'25Waning Kaking seven ,maring ngut paraing raiyang mat mon ning siming kak malang, 26mat susuning ngut paring raiyang mat ning kak mon ning siming kak malang . mat ko kuling ngut raiyang mat ning kak mon ning siming kak malang mat kot ket ut seven kuting paraing kuanik ngu rak ning neka kak malang 27Mat upang paraing ngu moiyang .28Mat sain ai momoing kak walalek ya sain kin , ning yo aiko ya paring, neko ya ning kuting paraing ngu rak.''29Ni Jesus ta metyeng olet mat ngakat kuiyeraiyang, '' yeya meta kum pandingda ngakang neko ya ye ya meta baibel kin kum wairetik o Anuta ya saweng kum ngatik. 30Ai momoing kak walalek ya sain kin ngu ai paraing kum ratek. Ning ngu ekik engel sam yapai ya.31Ni ai momoing kak walalek ya ngu yeya ngun kum wairak neko Anutat ngakat yaiyang, 32Nana Abram ya Anuta , Aisak ya Anuta mat Jekob ya Anuta? Nanna Anuta ngu ai mowining ya Anuta malang, Ni Anuta ai yang ratt iretik ngu ya Anuta.'' 33Mat sain ai paraing kaparak ngu ngat , ning kuting teteyak ninne meta ya.34Ni sain Parisi ning ngakang Jesus ning Sadusi yiriin metyeng malang ken, ning eng kuting kaparak. 35Niyening kuanik ko ngu luo ya manga sakuing kak, ngut Jesus pasoraiyang, waitiraiyang. 36Tisa , luo takating ngu sakuing waring ?''37 Jesus ta ngakat koraiyang. '' Kakou Anuta sakuing ngu kakou pupung gi enneng , mat kakou yuo kin mat kakou kankan kin kuting . 38 Luo enga ngu sakuing warng mat ning maring.39Mat luo susuning ngu ekik luo maring ngu ekik -- ' Kakou tapak yeng ngungi yunnengke ekik kak eng kakou ya mot kot.' 40Luo iri ngu kin luo kuting saweng rattek mat profet kak.''41Mat Parisi ning kuting kot kaparet irei , Jesus ta pasoyeraiyang. 42Ning ngakat kuiyeraiyang ,'' yeya takat Kraist ya yetik? Ning ngu aiko ya siming?''Ning ngakat korak , '' David ya siming ai.''43Jesus ta ngakat kuiyeraiyang , '' Takat yo tik David ning yuo kin Sakuing kot koreng, 44Sakuing da nanou Sakuing koraiyang, Atning ata tak tote, kin yo nana kakou akera yiriew tarek supuring gin totek''?45David ning Krais korit 'Sakuing ' mat ning takat tik ning Devit siming ?'' 46 Ai ko pat kum ninne met a oleng , mat ai kum tik pasaso enak ata kin do uiyang ngu tik pasaso kum enak. 2 Ning ngakat yaiyang ,Ai luo ai mat Parisi kak Moses ya apai kin totitik. 3Ngu ya neko kek ya kuiyertik ngu ket pandingda wangayerie, mat yeya kum tanung yerek ning neko yet kum eng nengu ketik.4Yow , ning kitareng sakuing sakuing kaparet mat ratt ai paraing warr yeng kin ritik , ning eng kum tameyeng susuk ret kum neko ratek. 5Ning kagin suling ketik ai paraing da wangayerek ya. Ning atyeng gin karei konga ritik ngu rie sakuing kit mat niyenin sirsir ya kiting siring tau sungret sarikit .6Ning nuiyeng yaing apai sakaing guing samat sakuing sakuing nungging mat ubou ya nunggin totining apai suling ngu ratt mat 8Mat yeya kum kuiyerek tisa, neko ya yeya tisa kuwanik ,mat yeya kuting ngu waning kaking. 9Mat nala ngakin ngu aiko kum korek Sasa , neko ya yeya Saseng kuwanik , ngu ning sam yapai pun iret. 10Ngu ya yeya kum yek 'tisa; neko ya yeya tisa kuwanik, ngu Krais.11Ni aiko ning sakuing waring wakumeng gin ngu yo yiyew urata ai palang, 12Ni aiko ning eng wawing itaret ngu yo rie sarikeng mat aiko ning ning yet iret ngu yo itarei pun.13Ni nokakeng ai luo ya ngawining mat Parisi aikak , yeya kanda nak.! Yeya sam yapai ya King dom koparetik. Yeya eng pat kum nunggin uwak, Mat ai nunggin uwak ya ngu kak yeya niyenin g arapuk koparetik. 1415 Nokakeng yeya Luo ai mat Parisi ai kak, Yeya kanda! Yeya uwa pun mat nala kin ut ai kuwariyerie kuanik patang gitik , mat sain ning kuanik kin ,ekik ning asak iri patang gitik el yapai ya simeng ngu yeya ekik.16'' Yeya nokakeng, Yeya teiyeng korong ya urata ai , yeya takat yetik, Ai kuwat ning obou ya wawing gin yet, eng ngu malang . Ni ai kuwat ning ubou ya ya gol kin ning yet, ning matin ning yet.'' 17Yeya teiyeng korong kanda ! Takating ngu sakuing, gol ta o tempel ta gol ngu rin kun iret?18Mat , ai ko ning alta wawing gin yet, ngu malang . Ni aiko ning yet ngu ekik ninne luo ekik matin, Kot yet saweng ente.'' 20Ngu yaring ,aiko ning alta wawing gin yayet mat unan kuting matin .21Aiko ning tempel wawing gin yayet ngu ning yet mat ai ning kin iret. 22 Mat aiko ning sam Yapai wawing gin yayet ngu sam yapai ya yayining Anuta ya troun kin mat ning kin Ning totet.23''Nokakeng , Yeya Luo ai mat Parisi kak, Yeya kanda! yeya taita mint mat dill mat kamin ni yeya unan kum rie wik yaiyang kitareng luo nunggin jastis mat nuyeng mowining ya mat nuiyeng yamakal. Neng ngu yeya kewak ya ngu areng kum kakang . 24 Yeya teiyeng korong , yeya ngnat pasiret mat kamel notaretik!25 Nokakeng yeya Luo ya ai mat Parisi ai , yeya kap mat plet witakin ngu kolaletik ,mat nunggin ngu yeya nuiyeng kutang mat eng matei lakletik. 26Yeya parisi teiyeng korong ! Yeya maringket kap mat plet kak nuing yaing kolaleiyando mat witkin ngu yo samamuo kak malang.27'' Nokakeng , yeya Luo ya ai mat Parisi kak, yeya kanda! yeya ekik tum sara tulining, witkiin ngu wangaring suling , mat nung gin ngu ai mowining uteryeng mat unan kuting samamuo kak . 28Kot nak , yeya kak witkin ngu yeya wangaring titngening ai ekik , ni nung gin ngu yeya , yeya kanda mat yeya ai paraing luo kum sungretik ekik.29'' Nokakeng yeya luo ai mat Parisi ai kak, Yeya Kanda! Yeya profet yening tum teiyeng koparetik mat ai titngnening yening tum nararetik. 30Mat yeya yetik nenna nineu sasa yening nal kin iratang pak ngu nenna pat kum profet yurutang mat niyening asuryeng sarikaiyang. '' 31Ngu yaring yeya eng yetik ye ya ngu asiyengda mataing profet yurui mokang.32Ngu yaring yeya eng saseng ya kagin roretik . 33Yeya poi , Yeya poi ya asuring , Takat yo yeya hell ya roro takarek?34Ngu yaring wangarei, nana profet yiriew apuk mat ai susuling mat luo ai. Kuming ngu yo yeya yurui mowak , mat tei paparakin yaryerrek,mat kuming yeya yo buw yunnek obou ya ngung gin mat kuming ngu yo yengeng net siti wit kin uwak. 35Supuring ngu nga kat asuring titngnening ngu yo nala ngakin sarikeng ,Abel ya asuring titngnening mat ut Zeckaraia , Barakaia siming ngu yeya urak ,sensari mat alta kin . 36Yamakal waring kuiyertam , Unan ngu kuting yo mat asur nen nga kin patang geng.37'' Jerusalem, jerusalem , Yeya ai profet yuruk mat sisim da ai yiyew yirei apuk ngu yuruk! Nana yiyew simeng kapayeret ya kankan ritam, ekik katar naing siming wireng gin tap yerte kot, ni ye watatik ! 38Wangarei , Yiyew ya ngan weng kekot . 39Nana ngakat kukerekot , Yeya pat kum mat wanganerek ut pat yeya ngakat yek, ' Unan kuting suling ngu Sakuing wawing gin aput,''Chapter 24
1Jesus tempel watat eng paraket uiyang. Ninne aposel aput ekinggin tempel ya ngu ya yaiyak. 2Ni ning niyening meta olet ngakat kuiyeraiyang, ''yeya ngun unan nga kum wangaretik? Yamakal waring kuiyertam, sisim mat wangaretik ngu yokum tik wangarek simsim kuling matin ireng ngu yo kukaraket sarikeng.''3Mat ning Oliv urang na totet iret, ninne aposel tirik ta nak eking gin aput mat yakang, '' Kunirang ke, amining yo nenggu patang geng? Neko yo walinilang sain kak apuong ya nal teing gin?'' 4Jesus olet ngakat kuiyeraiyang , '' Nuiyeng ngai kottin ai tapayelin yengengnet teing dak uwak. 5Aso yo apuwak wawaning kin. Ning yo yewak , Nana Krais ,'' Mat yo yengengnet teing dak uwak.6Yeya yo paro ya meta ngak mat paro kek ya meta ngak. Wangareiyan kum yoka yereng , neng ngu kuting yo patang geng; Ni sain teing gin kum patang gening. 7Kantkri ko yo kantri ko kak lumuling kek, mat king dom yo king dom ko kak lumuling kek. Yapai yapai yo samat kak malang mat sapaning ga yapai yapai kin patang geng. 8Ni unan kuting ngu supurit ekik paraing neka rang ya lumuling pangkit kot.9Mat ning yo yengnengnet ut yurui mowak. Yeya yo wawining ya kot yo kantri kuting yiyew ya nuiyeng kum suling . 10Mat kuming yo kusuk yek mat eng akera ke mat yo eng ne pitpit ke. 11Profet tapoling aso yo patang get apuwak mat yengengnet teindak uwak.12Luo pitining ya yo sakuing waring , mat nuiyeng mowining ya ngu yo kum sakuing. 13Mat aiko ning saweng kang yet ut teing gin ngu yo suling wangareng. 14Pinga suling ngu yo Kingdom kuting ngung gin meta totaret ut nala nga kuting nunggin, sain kin do yo teing ya sain yo patang geng.15Ngu yaring sain yeya unan weng patang gin wangareiyen, neko mataing Profet Daniel ta yaiyang Yapai kun kin kang yet iret '' 16Lain Judia kin ngu yo popat urangan uwak, 17Ai ya pun ngu pat kum aput ya nung gin unan rawang, 18Mat ai ning tating gin ngu pat kum sulet aput yakin ninne tau unan rawang .19Ni nokakeng paraing neka kak mat neka somsom sain kin samayertik! 20Yeya konga rei kotin yiyew sain ngu kum senasena ya sain kin kum patang geng o sabat ya sain kin. 21Sain gin yo kitareng sakuing waring patanggeng , neko kot mataing kum patang geng nala nga kin aput mat o yokum kot tik upang patanggeng . 22Ngu yaring nal kum sungngang , malang ai yang rat irek ya. Ni ai suling wiliyelak ngu ya nal yo sungang.23Ni ai ko ngakat kukerin , wangar, enga Krais! o engo Krais! kum nuiyeng yamakal keng. 24Yo Krais tapoling mat profet tapoling yo apuwak mat sain sakuingsakuing riewak yo yirie kandakek mat teing dak alok, ngu kak ngu kak ,ai wilayelak ngu kak , 25Wangarei nana asak kuiyeram .26Ngu yaring , sain ning kukerek ,ngakat taing ke, ning ui aikak malang kin ; Kaka kum uwang ui ai malang kin, O , wangar ning rum nung gin ; kaka kum ngungi yamakal keng. 27Ngu yo ekik yamaling ata patanggit tak mat tet ut ata sarikit tatak, kot ngu yo Ai Siming yo apuwang. 28Sain pununing mowining iren yo alla aso yo aput kaparet irek.29Mat arwatat nak kitareng sakuing sain kin yo ata yo ut tapuling leng., mat taping yo kum sinareng mat poing yo sam pun kususuk yek, mat sam yapai ya saweng yo yokreng.30Mat yo Ai Siming yo sam pun patanggeng , mat nala nga ya traib kuting yo mateng gek. Ning yo Ai Siming yang aiyaing gin wangarei apuwang sam pun saweng sakuing nunggin . 31Ning yo ninne engel yirin trampet yuwret apuwak mat ning ai wiliyelak ngu kuting wiriyeng pawal yang gak sam yapai arako tak ut arakotak.32Tei fig wangaret ngawining raii. Sain ating kal ming iren mat ning sang rit , ngu kak ngat mat ngu sama ikur aput. 33Kot nak , sain kak unan ngu wangarengke patang gin , kaka ngawang Sakuing ya sain mat ikur aput, yamatanga teing gin.34Yamakal waring kuiyertam, Ai paraing mat iretik niyening asuryeng kum wikyin yo unan ngu kuting yo patang geng. 35Sam yapai mat nala nga yo wikyeng, Ni nanou meta ngu yokum wikyeng.36Ni nal ngu mat ata ananong ngu aiko kum ngat , mat engel sam yapai ka kak kum ngatik , o ai Siming kak ,Ni Sas Anutat nak ngat. 38Sain mataing wai sela apuong ya kin ning unnet mat wai net , ai paraing nerawraw kak mat nal kin Noa Ak nunggin uyang , 39Ning neko kum ngakang mat sela aput kuting yengengnet uiyang kot nak yo sain Ai Siming apuwang.40Mat ai iri yo tating gin -- kuwanik ko ranin kuling yo watawang. 41Paraing iri yo mill kin urata kek ,kuwanik ko rawang mat kuling yo watawang. 42Ngu yaring nuyengai , yeya kum ngatik sain takin yo Sakuing apuwang.43Nikak enga ngawang , ya nawing kum ngat ata ananong takin waring yo uinena ai aput ya saparet unan yakin rawang, ning ngat pak yo ning iren yo uinena ai pat kum aput ya saparet unan sereng. 45'' Ai ko ning nuing yamakal mat urata ai suling ngu ninne samoning ai ratt ninne ya samareng ya samat sain kin yuneng ya? 46 Suling waring ngu urata ai ninne samoning ai sain ning apunin wangaren unan kuting kot kaiyang. 47Yamakal waring kuiyertam niinne samoning ai yo unan kuting ninne ngu watan ating gin uwang.48 Ni sain urata ai weiyang ning nuing yaing gin yet , nanou samoning ai kum arwatat aput 49mat walalet tapaing yeng yurut , mat unet mat wai net wai weng kak net . 50mat samoning ai urata ai ngu ya ngu yo apuwang sain ning nuing paling let iren yo apuwang mat ata ananong ning kum ngat kin . 51Ninne samoning ai yo kopren somsom kin mat ninne apaii ngu yo ai kanda ka ,kin yo ning mat yeng yesaret mat matengget irek.Chapter 25
1Sam yapai ya kingdom ngu ekik paraing momoting ten ning niyening lam rat ut ai paraing rang yaa kin ut kaparak. 2Paraing faiv ngu kanda mat paraing faiv ngu ngawing suling , 3Paraing kanda faiv ngu niyening lam ratt ukang ngu karasin kum nunggin kulalak. 4Mat paraing ngawining suling kak ukang ngu karasin kotena kaka rat ukang niyening lam kak.5Mat sain ai paraing rawining ya ngu arwatat kum apun, ning kuting teiyeng erkin kuting korak. 6Mat utalap naing waring kin mate ko patang gaiyang, wangarei ai paraing rawining ya aput! witikin ut mat tollin ya.''7Mat paraing momoting ngu kuting wallalet niyening lam karasin kulalak. 8paraing kandat paraing ngawining suling ngu pasoyerak, yeya karasin areng nuwai neko ya ninew lam ya karasin ngan wikte.' 9Mat paraing ngawining suling ngut olet yakang , karasin ngu pat malang nena pat kum yunin ya, yeya ut yiyew kimarei ai karasin kimaretik ekeng gin.'10Mat sain ning karasin kimarek ya ui, ai paraing rawining ya ngu apuiyang, mat ai ning tantannaing kak ngu ning kak ukang,ai paraing rawining ya samat kin mat yamatanga koparak . 11Mat upang paraing momoting aput mat yakang ,ai sakuing ,ai sakuing , yamatanga wakal nuwang ke.' 12''Mat niing makeng olet yaiyang, Yamakal waring kuiyertam nana yiyew ya kum ngatam.' 13 Nuiyeng ngat irei , yeya kum nal o ata ananong ngatik.14Engu ekik ngakat ai ko ning kantri ko kin uwokot .Ning nine ne urata ai kuting nawaing yerin aput mat ninne kuama taing sing yunayang. 15Ai maring ngu faiv tausen enayang, mat kuling ngu tu tausen enayang mat tik kuling ngu wan tausen enayang. Ning kuting kuama taing sing rakang ngu niyening ngawining sungret yunayang ,mat ai ngu wallalet arapuk sungret uiyang. 16Ai faiv tausen raiyang ngu arwatat nak ut moni ngu rin sakuiing kaiyang faiv tausen kaiyang.17Kot nak ai tu tausen raiyang ngu kak tik tu tausen raiyang . 18Ni ai wan tausen raiyang ngu popat uiyang, ut nala sararet nunggin tap raiyang.19Sain siring wikyin Ai samoning urata ai ngu ya tik sulet apuiyang ninne dinau sereng ya. 20Urata ai faiv tausen raiyang ngu tik faiv tausen pun rit ratap enayan. Ning koraiyang Ai sakuing kak faiv tausen nunaiyang , wangar nana faiv tausen pun rit kuntam,' 21ninne samoning ai koraiyang , suling waring ,kak suling ket mat kaka urata ai suling! Kaka yo kariew nanou unan aso samareng. Kakou samoning ai ya suling ngu wangareng.'22Urata ai tu tausen raiyang ngu aput ninne samoning ai koraiyang,' Ai sakuing kak tu tausen nunaiyang ngu nana tu tausen kamang wangar.23Ninne ai sakuing da ngakat koraiyang, suling kak urata ai suling, Nana yo kariew unan aso samareng . Kakou samoning ai ya suling ngu nunggin uwang.'24Mat ai wan tausen raiyang ngu aput yaiyang, Sakuing, nana ngatam kak ai strik waring ngu ya unan rate ngu urata kak malang , 25Ngu ya nana yokanerin ut tapram nala nunggin, ngu ya enga kakou wan tausen ,'26Mat ninne sakuing meting olet ngakat koraiyang, kak saweng gak malang mat wasaloing, kak ngat nan raten takin nana kum siram mat nana poparetam takin nana kum pekaram. 27Ngu ya ring kak nanou moni banka yuneng ya ngu yo sain nan apuw nana yo intarest kak rat ya.28Ngu yaring moni ngu ramangat ai ten tausen kak ngu enie. 29Ai unan aso kak ngu yo aso yunnek. Mat ai unan aso kak malang ,mat neko kak ngu yo ramangat ai song enek. 30Urata ai weiyang ngu pekarei utalap witkin ngu nung gin uwang, kin yo ning mattengget mating yesaret ireng.'31Sain ai Siming ninne glori kak apun mat engel kuting ning kak apuwak ,mat ning yo ninne trown glori kak ngu kin toteng. 32Eming gin ngu yo nala nga ya kantri kuting kaparek mat ai paraing wilayeleng, ekik belelek got ka wilayeltik kot. 33 Ning yo belelek ninne ating sai tak yireng mat got yo ating ata tak yireng. 36Nana liblib irew kak tau nunaiyang; Nana sai kak mat kakat samaneraiyang; Nana kalabus na irew kak aput wanganeraiyang .'37''Mat yo ai titngening da yewak , ' sakuing , amining nenna wahgakerep nungi tuktuk yang mat nenna samat kunnatang? o Kaka wai ya mongke nenna wai kunnatang? 38O wanga kerep kaka yapai song gin ut mat nenna kangeng ngatang? O kak liblib irengke nenna tau kunnatang? 39Amining nenna wangakerep kak sai kak kin o kaka kalabus kin irengke nenna aput wanga keratang? 40Mat King ta yo metyeng olet mat ngakat kuiyereng, Yamakal waring kuiyertam, neko mataing tapak ko saking raiyang ngu kak saking neraiyang.42neko ya nana nunning tuktuk yin , yeya samat kum nunak; nana wai ya mou, yeya wai kum nunnak; 43Nana ai yapai song ya, ngu yeya kum nangnengngak; nana liblib , yeya kum tau nunnak; nanna sai mat kalabus kin iram ngu yeya kum samanerak.'44'' Mat ning yo kuting meting olet mat ngakat yek, Sakuing, amining wangakerep nungi tuktuk yang, o wai ya moyaing o kaka yapai song ya ai ekik apuiyang o kak liblib , o kak sai kak o kaka kalabus kin ireng ke nenna kum mesapakeratang? 45''Mat Ning yo met yeng ratt yo yeng, Yamakal waring kuiyertam kak neko o tapak ko kum mesaparaiyang ngu kak nanou kaiyang.' 46Ngu ya yo yeya ut kalabus nalkuting ya ngu nungin irewak , Mat ai titngening ngu yo irining nal kuting irek ya ngu nungin irek.''Chapter 26
1Sain Jesus ning meta kuting yenn wikyin , Ning ninne aposel kuiyeraiyang, 2'' Yeya ngatik nal iri wik yin yo Pass ova ya nal yo apuong, , Mat kin yo Ai Siming tei paparakin urei mowang.''3Mat sif pris mat aiparaing piting piting kuting aput ai pris Kaiapas ya yakin kaparak. 4Ning saing ket meta urak Jesus talet urei mong ya. 5 Kaparet yakang , Sain samat sakuing ya nal kin malang , kotin yo ai paraing paro sakuing wakumeng gin patang geng.''6Jesus ning Betanikin ut Saimon , Ai lepra ka ngu ninne yakin, 7mat paraing go Sanda suling botol kin rata puiyang Saimon ya yakin, Jesus ning tebol ka totet iren ,paraing ngu sanda Jesus piting gin kulelen sarikaiyang. 8Aposel nengu wangaret nuyeng kum suling , ning yakang , neko ya ning kurenga suling ngu palang pawret?9Nena watap aikuwat ko kimaraiyang pak ngu, nenna patt moni sakuing waring ratt yo ai wering yunin ya.10Jesus ning niyenning meta ngu ngat , mat ngakat kuiyeraiyang , '' Neko ya yeya paraing ngu kitareng entik? Ning kagin suling nanou ya ket. 11Nal kuting yo ai wering yo yeya kak irek, ni nana yo kum yeya kak nal kuting irewat.12Paraing ngu matening gin sanda kulalet , ning mesapanerte matening matmat kin riek ya. 13Yamakal kuiyertam, takin, takin meta nga nala ngakin kuting uwang neko mat paraing enga kaiyang ngu yo nanou ya umaing nuiyang ngang,''14Mat aiko aposel 12 wakumeng gin wawing Judas Iskariot , Ninnat ut sif Pris wangayerta 15mat kuiyeraiyang, Yeya neko yo nunnek yo Ai ngu atyeng gin riwat? Mat ning 30 silva moni enak. 16Sain kin nanak ning arapuk wasangaraiyang takat yo ning atyeng gin riwang.17Mat nal bret yist kak malang ya sain gin aposel Jesus eking gin aput mat yakang, Kak takin nungi yet nenna yo ut pas ova ya samat mesaparinya?''18Ning kuiyeraiyang, '' Siti nungin ut yo ai ko eking gin ut mat ngakat korie, Kekera ai ngakat yet, '' Nanou sain mat atyeng gin patanggit. Nana yo nanou aposel kak passova ya nal sungrin ya kakou ya kin, 19Aposel ning Jesus ta kuiyeraiyang ngu kot kakang , mat ning passova ya samat mesaparakang.20Sain kamasis apun , ning totet ninne aposel 12 kak unekot.21Sain ning unet irei, ning kuiyeraiyang, ''Yamakal kuiyertam aiko wakumenen gin yo akera kin narriwang.''22Ning kuting nuyeng wengkaiyang, mat ning kuanik kuanik eng pasorak, ngun nanat pi, Sakuing?''23Ning metyeng olet yaiyang, '' Ai ngu mat nanakak ating dis wai kin riet ngut yo akera at yeng gin nariwang. 24Ai Siming yo uwang , ekik ninne kekera kak kot . Ni nokakeng ai kuwat Ai Siming akera atyeng gin riyang ! Ngu suling waring ai ngu naing kum asiraiyang.'' 25Judas , ai ngut yo akera atyeng gin riwang ngut yaiyang, Ngun nanat pi, Rabbi?'' Ning koraiyang , '' Kak eng asak yet.''26Sain ning unet irei , Jesus bret ratt mat parr enda ,mat upalaiyang. Ning ninne aposel yunda mat yaiyang, Rat , nei. Enga nanou matening.''27Ning kap ratt, tenkyu yet ,mat yunnet mat yaiyang, '' nei , yeya kuting. 28Enga nanou asurning kontrak keng ya kulaletam yiyew weiyang kolaleng ya. 29Ni nana kuiyertam , nana yo tik yeya kak kum wain enga net, pat iret ut nal Nanou Sasa ya kingdom keng ngu nunggin net.''30Sain ning waking yei wikyin , ning witkin ut Oliv urangan. 31Mat Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, '' Yeya kuting yo utalap ngakin nanou ya kot popawakek, ngu ngakat kekerak, 'nana yo belelek piting uret, mat belelek yo popowakek.'' 33Ni ai Pitat ngakat koraiyang , ning kuting yo kakou ya kot katat popak , Nana yo kum katat popawat.''34Jesus ta koraiyang, yamakal waring kukertam, utalap kin , katar kum men yin , yo kaka wawaning nal arap tapreng.''35Pitat koraiyang, nana yo kakak mowat, nana yo kum wawik tapret.'' Aposel kuming kuting kot yakang.36Mat Jesus ningkak yapai ko wawing Getsamani kin ukang mat ninne aposel kuiyeraiyang, '' Yei ngakin totet irei nana yo ut ngukin yo kongaret.'' 37 Ning Pita ratt mat Zebedi siming ai iri ngu yengengnet ning kak ukang mat ning supuret nuing wengkaiyang mat kitareng pangkaiyang. 38Mat ning ngakat kuiyeraiyang, '' Nanou ananuning ngu nuing weng waringkit , ut mowining sain gin. Nga kin ireian nanou ya olaket irei.''39Ning somonggo nunggin ut , kusukta eking taing itaret mat kongaraiyang. '' Nanou Sasa , nga pangke pat kin , kap enga pasir nun , ni ngu kum nanou nuning yaing, ni kakou nung gi kin.'' 40 Ning sulet ninne aposel ekeng gin aput wangayerin kuting kokaing kak, mat ning Pita ngakat koraiyang , Yeya takat , pat kum nana kak awa kuanik kin olaket irek ? 41Kongarit mat olaket irei neko ya yeya kum kitareng nungin uwak. Yiyew yuo ngu nuing yet, ni yiyew mateiyeng ngu saweng gak malang. ''42 Ning tik sulet ut mat kongaraiyang. '' Nanou Sasa , nenga pat kum takanereng ni nana newat , kakou nungi yet kot yo patang geng.''43Ning tik sulet aput wangayerang kokaing kak, teing kuting kitareng . 44Mat tik yetat uiyang, ning ut taparet kongariyang mat nal arap.45Mat Jesus sulet aput aposel ekenggin mat kuiyeraiyang, ''Yeya kokaing gin iretik mat yeya yiyew yaratek? Wangarei , ata ananong asak aput, mat Ai Siming yo akera atyeng gin riwak. 46Walalei, apui alota . Ai akera kin nariwang ngu asak ekining gin aput.''47Sain ning yaiyet iren , Judas aiko ning aposel wakumeng gin ,ngut apuyang. Ai paraing asonak ning kak apukang , sif pris mat ai piting aiparaing yening . Ning apuk ngu bainat ratt mat paro ya tei, 48Mat ai Jesus akera kin rieng ya ngu yaiyang, ''Ai nana kiss enew ,ngu talei.''49Arwatat nak ning Jesus eking gin aput mat yaiyang, ''gritings Rabi'' mat ning kiss enayang. 50Jesus ta koraiyang, ''tapaning neko kekot aput ngu kot kengke.'' Mat ning kuting aput , atyeng Jesus punn ritt mat talak.51Mat ai ko ning Jesus kak ngut ating wakalet bainat ratt mat aipris ya urata ai asiping kopren tukta kusuk yaiyang. 52Mat Jesus ta koraiyang,'' kakou bainat tik ninne apai kin ringke, Ai kuting bainat ratek ngu yo kuting wikyek bainat taing gin. 53 Kaka ngauwang nana Sasa pasorew , ninnat yo engel twelv ligion yirin apuong? 54Mat takat yo meta buk kin ngu yo aking patang geng, ngu ya enga patanggit?''55Sain kin Jesus ai paraing aput kaparak ngu yayet kuiyeraiyang, '' Yeya aputik bainat kak mat tei kak natanelek ya ekik nana uinena ai? Nal kuting nana tempel kin totet ai paraing ngawining yuntam, mat kin yeya kum natanelak. 56Ni unan kuting patanggaiyang ngu kot metta ko mataing profet ta kekarak ngu rin patkeng ya.'' Mat ninne aposel kuting watat popowakak57Ai Jesus talak ngu ratt ut aipris Kaiapas ekinggin, kin ngu luo ai mat aipiting ngu kuting kin kaparet irak. 58Ni Pita sungyerta aloiyang somong go nem ngeng aipris ya kot apai kin. Ning nunggin ut gad ekeng gin totaiyang neko patang gin wangareng ya.59Mat Sif pris mat kaunsel kuting kaparet mat taing kak neko weiyang Jesus kaiyang ngu wangarek ya mat kin yo ning urei mowang ya. 60 Ni ning weng ko kum wangarak , Ai tapoling aso aput Jesus ya weiyang yak. Ni upang ai iri aput 61mat yakang, '' Ai nga yaiyang,' Nana pat yo Anuta ya tempel riew wengkin mat nal arap kin yo tik riew wikyeng.''62Mat aipris ning kangyet mat korak , Kak pat meta oleng? Ning neko mat kakou ya yetik ?'' 63Ni Jesus ning yet iraiyang. Ai pris ta korak, '' Nana Anuta wawing gin saweng kukertam , kunirangke , kaka Krais , Anuta Siming.''64Jesus olet koraiyang, '' Kak eng asak yet. Ni nana kukertam , mat alot nga yo Ai Siming wangareng ke saweng ya ating ata tak toteng , mat yo apuong sam yapai ya yang aiyaing nung gin.''65Kot yen aipris ninne sirsir sisilet mat yaiyang, Ning meta walai yet! Neko ya nenna witnes ya taing kies? Wangarei ,mat ning meta walai yen ngais. 66Yeya takat nuiyeng yet? '' ning meting olet yakang, Ning mong ya suling.''67Mat eking taing asumaret mat urak, atyeng fulalet uret 68mat korak,'' Profet meta tak kuniranke , kaka Krais. Aikuwat waring kutiyang?''69Mat Pita ning kot apai witakin totet iren , urata paraing go aput wangren totet iren koraiyang , ''Jesus ai Galili ya ngu kak.''70Ni ning teiyeng gin tapayelaiyang, mat, yaiyang, nana kum ngatam kaka neko ya yayet.''71Sain ningwitka ut yamatanga sakuing ngu makinggin , urata paraing ko ngut wangaraiyang mat ai irakang kin ngu kuiyeraiyang , Ai enga ning kaka ngu Jesus Nasaret ya ngu kak parakak ,'' 72 Mat ning tik wawing tap raiyang yamakal waring yaiyang, Nana ninne ya kum ngatam!''73 Somong go iret mat ai kin kanyet irak ngu aput mat Pita korak ,'' Yamakal kak ai Jesus kak ,kakou yaiyin ning gin kunirat .'' Chapter 27
1Urukak waring hetpris mat ai pitingpiting aput kaparet Jesus urek ya meta karak. 3Ai Jesus akera atyeng gin riyang ngu Judas , ning wangayerin Jesus kot kin takarak, mat kitareng enak, mat ning nuiyaing kuwariret mat moni silva 30 het pris mat aipiting piting ta enak ngu ratt aput yuneng ya kot. 5Mat Judas moni ngu pekaren tempel ya banis ngungin uiyang, mat ning ut eng kaliuket moiyang.6 Het pris silva moni ngu ratt, mat ning yakang,'' moni enga ngu ai urep mong ya eming. Nena kum tempel ya moni kak kaparin ya.''7Ning meta ko ngakat korak, ning moni ngu kin nala areng ko kimarekya. Ai nala upa ketik ngu niyening gin. Ning nuiyeng yaing ngu nala ngu yo ai nem aputik ngu niyen matmat riwak. 8Ngu ya nala ngu wawing rikang , nala asuring ya''. Mat ai wa ngu kot yet iretik.9 Ngu ya meta ko mataing Anuta ya Profet Jeremaia making gin yaiyang ngu aking ngeng yamakal patanggaiyang , ning ngakat yaiyang ,'' Ning silva moni 30 rakang,Israil ai ta eming ngu rikang , nala ngu kimarek ya 10mat moni ngu kin ning nala ngu kimarak ai upa nala ketik ngu niyening gin, ngu Sakuing da eng kuneraiyang.''12Ni sain sif pris mat ai piting piting da pasorak ngu metyeng kum olaiyang. 13Mat Pailat ta koraiyang, '' Kak ngun kum sas matek kin wetik ngu kum ngat?'' 14Mat ning meta kuanik ko kum olaiyang , ngu ya gavana ning kankakn aso raiyang.17 Sain ning kaparet irei Pailat ta kuiyeraiyang, Ai ko yeya nuiyeng yaing yen nana yiyew pasirewat ? Barabas o Jesus ngu yetik Krais?'' 18 Ning ngat ning Jesus ating gin rikang neko ya nine ya lumuling .19Sain ning ai roretik yening sia pun totet iren, paring da meta rin apuyang ngakat koraiyang, '' Ai ngu matin meta kak malang ngu ya kak neko ko kum kewang, Ngu ya nana kitareng sakuing mat ratem neko ya nana ninne ya ammang go ratem.''20 Mat sif pris mat ai pitingpiting ngu saweng kak ai paraing saweng yunak Barabas witkin rie patanggin mat Jesus urei mowang ya.21Pailat ta pasoyeraiyang ,'' Ai iri ngu aiko yo witakin pasirewat ? '' Ning yakang ''Barabas.''22Pailat ta kuyeraiyang, ''Nana yo neko ket ai ngu wawing Jesus Krais?''Ning kuting meting ratt yakang , ''urei mon.''24Mat pailat ning wangaraiyang ning pat kum neko keng, neko ya aiparing kitareng ko supuret rie patang gaiyang , ning wai rat ai paraing teiyeng gin ating tulet , mat yaiyang, nana kitareng gak malang ai nga ya asuring gin. Yeyat wangarek.''25 Ai kuting yakang, Ninne asuring yo matenin gin mat ninew neka neka kin .''26Ngu ya ning Barabas rin niyen witkin apuiyang, Mat ning Jesus watan ratt ut tei paparakin urek ya.28Ning ninne unan pasiret mat neko kiting piting gin rit karak. 30 Ning mating asumarak, mat ning neko ratt piting urawakak . 31Sain ning meta walai enda, ninne rob pasiret mat ninne sirsir ngu tik siret mat ratt alok urei mong ya.32 Sain ning witka apui , ning aiko wangarak wawing Saimon , ning ai yapai Sairinia ya, Ngu saweng enda ratt ning kak ukang neko ya ninnat yo tei papara warareng ya.33Ning aput apai ko wawing Golgata, supuring ngu ngakat ,''Apai ngu utering ya.'' 34Ning wain enak neng ya gal ka kuwarirak. Sain ning net pangkaiyang ngu ning pat kum neng.35 Sain ning tei paparakin rit ,ning ninne tau unan ratt kin walai ket rawaka,36 mat ning totet samaret olaket irak .37Piting gin pun ngu meta ko kekeret rik, ngu ngakat ,'' Eng Jesus Juda ai yening King.''39Ai takaret ut apuk ngu yaiyet korak, pit yeng yekret 40mat yakang, ''Kaka ai tempel urenke sarikin mat nal arap kin tik keng ke patang geng, kak eng saking gere! Kak yet kak Anuta Siming, tei paparakin sarike!''41 Kot nak sif pris kak meta walai enda , mat Luo ya ai mat ai piting kak, mat yakang, 42 ''Ning ai kuming saking yeraiyang ni ning takat eng kum saking ret. Ning Israil yening King. Ning watai tei papara watat sarikin, ngu yo nena ninne ya nuneng yamakal keng.43Ning Anuta saweng ente, watai mat Anutat yo saking reng , Anuta nuing yet pasireng ya. Ning kak yaiyang , ''Nana Anuta Siming.'' 44Arapuk kot nak uinena ai iri Jesus kak tei papara kin kaliu kak ngu kak Jesus yayet korak .46awa 9 kin , Jesus matenga sakuing kaiyang making wakalet mat yaiyang , Eli, Eli ,lama sabatani! '' supuring ngu ngakat , Nanou Anuta, Nanou Anuta, neko ya kaka kot ket?'' 47Sai ai kuming kin kangyak ngu ngat , ning yakang , '' Ning Elaija ya nawaing kit.''48 Arwatat nak aiko kingayet ut spons ratt ,sawa wain tei kin rit , mat Jesus enin neng ya .49Mat kuming ngu ngakat yakang, '' watai kot iren, wangarin ya Elaija yo aput saking reng ,'' 50Mat Jesus tik taparet sakuing nak kowkaiyang mat ninne yuo pasiren uiyang.52Mat tum wakal wakak mat ai titngnening yening ukang kokaing ket irak ngu kuting walalak. 54 Mat ami piting mat ai kuming Jesus samaret irak ngu kot sapaninga wangaret mat neko kuting patanggaiyang, mat ning yokokanga sakuing rakang mat yakang, '' Yamakal ai nga Anuta Siming.'' 55Galili Paraing kuming mataing Jesus sungret mesaparek ya ukang ngu ning kak kin nem ngeng kang yak.56wakumeng gin ngu Meri Magala ,Meri ,Jems mat Josep nameng, mat Zebedi siming ai nameng.58Ning ut pailot wangaret mat Jesus mating rang ya pasoraiyang. Ngu ya pailat ta kuiyerin Jesus ya mating ninat ranwang ya.61Meri Madala mat Meri ko ngu kak tum areng gin totet irak.63Ning korak, Ai sakuing, Ai ngu sain ning keng iraiyang ngu ngakat yaiyang , ''Nana nal arap wikyin yo tik walalet,'' 64Ngu yaring kaka meta saweng ringke tum ngu foka saweng rie ut nal arap kin, kotin yo ninne aposel ta yo aput ninne mating uinenaket ut taprek, mat ai paraing kuiyerek , ''Ning asak mowining gin walalaiyang.'' ngu ya neko mat patang geng ngu yo maring ya ngu takareng.''65 Pailat ta kuiyeraiyang, ''Gad ko raiyang ,ut apai ngu kei suling ireng .'' 66Mat ning ut tum gin foka rik , tum making sipret gad rikang.Chapter 28
1 Mat Sabat ya nal wikyin , mat usaryet ngu nal maring obou kuanik ya kin , Meri Magdala mat Meri ko ngu kak aput tum wangaratakot. 6Ning kum ngakin, ni asak walalaiyang, ekik eng yaiyang kot. Aput wangarei apai Sakuing rikang. 7Arwatat aloiyan ninne aposel kuiyerie , Ning asak mowining gin walalaiyang. Ning ningket Galili kin ute. Kin yo wangarek.'' Wangarei , nan asak kuiyeram.''14Ripot nga gavana maring ngan yo nena korep yo yiyew kitareng ngu mateiyeng gin pasirewang. '' 16Ni aposel ileven ngu Galili kin ukang, urang Jesus ta eng kuiyeraiyang. 17Sain ning wangaret , ning ping ngeng itarak, Ni kuming ning nuiyeng iri kaiyang.18 Jesus ekeng gin aput mat yaiyet kuiyeret mat yaiyang, Unan kuting sam pun mat nala kin ngu nanat samaret ya nunak.19 Ngu ya nala kuting gin uiyan yirie aposel patanggek . Par yunie Anuta wawing gin ,Siming wawing gin mat yuo kun kin.20Manga yunie unan kuting sungrek ya ekik nanat kuiyeram kot. Wangarei , nana nal kuting yeyakak , ut sain wikyeng ya kin.''Mark
Chapter 1
1-2Enga Jesus ya uiya suling , Anuta ya Siming Ai. Profet Aisaiat mataing uiya suling ngu yaiyang mat Kekaraiyang ; '' Asip yeng rie! Nana yiyew meta ai riew ning kit.Ning yo aiparaing mesapayerin kang ngengnek ya.3Ning yo nawaing keng aiko ning meting ngang apai ai kak malang kin,' Yei eng mesapayerei Sakuing rawak ya.''4Ai meta rat uwang ya Aisaia keketaiyang ngu Jon. Ai paraing korak '' Ai par yuneng ya. '' Jon ning apai ai malang gin iraiyang; Ning ai par yun da mat kuiyeraiyang ,''Yeya yaming yaing yek yei asak weng kak, mat warak ya nuiyeng yet, kot kei yo Anuta weiyang ngu pasirewang. Mat nana yo parr yunnet.''5Ai paraing asonak Distrik Juda ya mat Jerusalem siti ya witkin ut apai ai malang kin Jon yaiyen ngak ya ukang. Ai paraing aso ut meta ngak ngu ning kak nuiyeng kuanik ning asak weng kak. Mat Jon ai par yuneng ya ngut Jodan waika par yunaiyang. 6Jon sirsir suling kum riyang tau kamel tokaing gin mat let matapuring gin karaiyang. Ning binang mat ani ui ai malang kin wasangaret naiyang.7 Ning uiya yaiyang ,'' siring malang Ai sakuing ko yo apuwang. Nana ning kak pat malang. Nana kum pat sariket nine sendel ya kiting pasiret .8Nana wai kin parr yuntam, ni ning yo Yuo kun kin parr yuneng.''9 Sain kin Jon uiya yet iren, Jesus Nasaret kak apuiyang, Distrik Galili kin Ning ut apai Jon uiya yet iraiyang kin, mat Jon da Jodan wai kin par enayang .10Sain Jesus wai watat apun , ning sam yapai wangaren wakalaiyang mat Anuta ya Yuo kun sariket matin apuiyang . Anuta ya Yuo sariket apuiyang nung buta ekik. 11Anuta sam yapai ka yaiyet yaiyang, ''Kaka nanou neka Ai, Kaka ngu nana kakou ya mo waring ketam. Nana kakou ya nuning yetam.''12 Mat Anuta ya Yuo Jesus rin ut apai aimalang nungin uiyang. 13 Ning nal foty kin iraiyang. Sain ngu kin. Satan aput waitiraiyang. Pununing sawaing apai kin irak, mat engel ta kin samarak.14 Sain Jon kalabus kin rie ,Jesus Galili kin uiyang. Kin ning Anuta ya uiya suling totaraiyang. 15Ning ngakat yaiyang , '' Sain asak aput . Anuta yo somongo walayeleng ning king. Yeya yaming yek yeya asak weiyang kak, mat watak ya kankan ritik, kin yo Anuta nuiyeng yunneng. Uiya suling ngu ya nuiyeng yamakal keng.''16 Nal ko ,Jesus ning Galili ua tein gin paraket iret, ning ai iri ko wangayeraiyang, Saimon ta waning Andru kak , ning niyening amaka ua nung gin rikang. Ning kapua rat kimaket moni ratek. 17Mat Jesus ta ngakat kuiyeraiyang ,'' ekik yeya kapua ratek kot, aput sung nerie yo nanat walayelet ai paraing yengnengnek ya .'' 18 Arwatat nak ning niyening amaka watat mat ning kak alokang.19Ning somongo paraket ut , Jesus ai iri ko wangayeraiyang, ngu Jems mat waning Jon , ning ariri ngu Sebedi siming yeng ai. Ning iriket wakakin amaka samaret irak. 20Mat sain Jesus ning wangayerta , ning kuiyerai yang ning kak alok ya. Mat ning naweng waka pun ninne urata ai kak yetat, Jesus kak alokang.21Jesus nine aposel kak taun ko ekeng gin wawing Kapenam ngu nungin ukang. Sabat ko nunngin ning obou ya nung gin ut ai paraing kaparet irak ngu manga yunayang. 22 Ning teteyak arapuk takat ngu ning kuiyeraiyang. Ning tisa ekik kuiyeraiyang neko ning eng ngat kot. Ning kum kuiyeraiyang ekik Juda yening luo ai ta ketik kot, ning ai kuming da kuiyertik ngu taparet yetik .23Obou ya nunggin Jesus aiparaing ngawining yunte kin , ngu ai ko ning yuo weng ta samaret . Ai yuo weng gak ngu supuret koukaiyang, 25Jesus yuo weng ngu isangngenaiyang, ''kak ningyet mat matin witkin apungke! '' 26Yuo weng ai ngu sukren saweng waringkaiyang. Ning kou sakuing waring kaiyang, mat ning ai ngu watat witkin aput uiyang.27Ai paraing kuting kin ngu teteyak.Ngu ya ning kuting wakumeng gin ngu ya yaiyet irak, yakang , Neng nga nirin tetayeis ! Ning kum manga nak nuwat ni ning manga keng mat ning piting sakuing ya arapuk ngu walinilat , mat ning yuo weng pasiyerin meting ngatik! '' 28Mat aiparaing kin ngut tapaiyeng Distrik Galili kin ngu kuiyerak neko Jesus kin kaiyang.29 Ning obou ya watat , Jesus , Saimon mat Andru, niing Jems mat Jon kak titket Saimon mat Andru kak niyening ya kin ukan. 30Saimon paring ya naing sai kak apai kin korat iraiyang neko ya ning sai sakuing raiyang. Sain kin aiko lat Jesus koraiyang Saimon paring naing sai kak. 31Jesus eking gin ut, ating talet, mat saking ren kang yaiyang. Paraing ngu arwatat nak sai matin ngu wik yaiyang mat ning walalet saking yeraiyang.32Kamangam kin sain ata sarikin , ai kuming Jesus eking gin ai sai mat ai yuo weng da samayerte ngu yengnengnet apukang. 33 Wangareng ngu ekik ai kuting taun kin irak ngu Saimon ya ya yamatang gin kaparak. 34 Jesus ai sai aso mateiyeng gin ngu mesapayeraiyang. Ning yuo weng ai mateiyeng gin saweng yunin ai yetat witkin apuk. Ning yuo weng kum yetan niniya yayak, neko ya ning ngak ning ngu ai kun Anuta kin apui yang.35 Jesus ning ata keng patang gin , ning utalap areng walalai yang .Ning ya watat mat taun watat nem ngeng uiyang apai ai malang kin. Mat ning kongaraiyang . 36Saimon mat ninne tapaing yeng gak ninne ya wasaraing kak. 37Sain ning wangaret ning ngakat korak, 'Ai kuting taun nunggin kakou ya wasangakertik38Ning kuiyeraiyang,'' Nena yo taun ekineng gin ngu kin kak ut yo nana kin meta totoret ya. Supuring ngu ya nana ngakin apumang.'' 39Ngu ya ning Galili nung gin ukang . Sain ning nunggin ut ,Jesus ning obou ya nung gin meta totaret mat yuo weng saweng unin aiparaing yetat witkin patangak.40Nal ko ai ko ning mating gin sai ko wawing leprasi Jesus eking gin apuiyang. Ning Jesus eming gin taring foforet mat saweng enayang , koraiyang , '' Yaming gertam naring ke suling ken, neko ya kakat nak pat naring ke suling ket sain kak nung gi yen! '' 41Jesus ninne ya nuing weng kin, ning ating wakalet tit ket rin ut ai ngu talaiyang. Mat ning koraiyang , ''Sain nana kariew suling kekot nuning yet, kak suling ke! '' 42Arwatat nak ai ngu suling kaiyang! Ning ngu mat sai lepra kak malang!43Jesus meta saweng ai ngu enda rin uiyang. 44Ning koraiyang, '' Aiko kum koreng neko mat patangaiyang. Ngu ya pris aiko eking gin uiyan kak eng walakele yo ning wangakerin yo yeng kaka mat lepra kak malang.Mat ofa ringke mataing Moses ta kuiyeraiyang aiparaing Anutat lepra sai rin wikyaiyang. Enga yo witkin aiparaing kaparet iretik ngu wangarek kak lepra kak malang.''45Ai ngu Jesus ya meta kum sungraiyang. Ning supuret aiparaing aso kuiyeraiyang takat Jesus ta rin suling kaiyang. Supuring ngu ya Jesus tik kum taun nung gin uiyang aiparaing teiyeng gin kot tin ning aput likalek. Ngu ya ning witkin iraiyang taun nung gin kum uiyang apai ai kum iretik kin ning iraiyang. Ni ai paraing nine ya nala ngu kin kuting aput irak.Chapter 2
1Nal kuming wikyin ,Jesus tik sulet Kapenam na uiyang. Ai paraing partuk kurarei tapaiyeng gin arwatat nak uiyang ngu ngakat Jesus asak sulaiyang mat ning mat ya nung gin iret. 2Aiparaing asonak siring malang aput kaparak Jesus iret kin. Aiparaing aso waring ken ya ngu kuting kafur yayang. Aipai ko kangyeng ya kak malang , yamatanga kin kak kuting kafuryaiyang. Jesus Anuta ya meta kuiyeraiyang.3 Aikuming yakin apukang ngu aiko ratapukang Jesus eking gin ngu mating moiyang .Ai pawal apai ket nungin rit ratapukang. 4 Ning pat kum ai ngu rat Jesus eking gin uwak neko ya ai paraing aso nak aput kaparakang. Ngu ya ning ya yaket ut kutkut kin awaing sakuing Jesus kangyaiyang kin kakang. Mat ai mating moyang ngu apai kak kiting rit rie sarikaiyang Jesus eming gin.5 Jesus ning ngai yang Ai ngu nuiyeng yamakal kaiyang Jesus pat ai ngu rin suling keng, Ning ai mating moiyang ngu koraiyang , Nanou neka , Nana asak kakou weng kaiyang ngu nuning paling let! '' 6Ai kuming Juda yening luo ngatik ngu kin totek irak. Ning eng nuiyeng gin yakang , 7'' Ai ngu takat nuing ket nuing rit? Ning ngu mat laklet mat Anuta wawing rin weng kit sain ning yet ! Anutat nak yo weiyang kaiyang ngu nuing gin rin paling leng! ''8 Jesus ning tit ket ngaiyang nuiyeng neko ya yet. Ning ngakat kuiyeraiyang, '' Yeya neko ya nuiyeng ngu ya yet? 9Neko ngu yo urata malang nana yet ya, ' Nana asak yiyew weiyang pasiram' o walal! Kakou kokaing apai rat parake?10 Nana yo walayelet Ai Siming ning nala ngakin ning saweng gak weng pasireng ya.'' Mat ning ai mating moyang ngu koraiyang , 11'' Walal ! Kakou kokaing apai rat ! Mat yapai ka ungke ! '' 12 Ai ngu arwatat nak kangyet ! Ning ninne kokaing apai rat ,mat uiyang, sain aiparaing kuting wangaret irak. Ning kuting tete yak , mat Anuta wawing itarak , mat yakang, Nena mataing neko mat patang git kot kum wangaratang!''13 Jesus ning Kapenam watat paraket Galili uwa teing nak uiyang . Ai paraing aso nak aput eking gin ninat Anuta ya manga walayelang . 14Ning paraket ut, ai ko wangaraiyang wawing Levi nawing ngu Alfus. Ning ninne opis kin totet iraiyang . kin ning nal kuting teks rate. Jesus ta koraiyang , '' Aput sungnere. '' Ning walalet Jesus sungret aloyang.15 Umaing , Jesus ning Levi ya yakin unet iraiyang, Aiparaing weng ketik mat ai teks rawaketik ngu kuting Jesus kak mat ninne aposel kak unakang. 16 Ai Juda yening luo ngatik mat ning kak ning Parisi ngu Jesus wangarei ai weng ketik ngu kak unet mat ai teks ratek ngu kak. Ninat Jesus ya aposel pasoyerak, Neko ya ning unet mat wai net ai weng ketik mat ai teks ratek ngu kak ?''17Umaing Jesus neko ya pasokakang ngu ngat , ning ai Juda yening luo ngatik ngu kuiyeraiyang, '' Ai sai malang ngu dokta kum wangaretik. Ai sai kak ngut nak ning ut dokta wangaretik. Nana kum apumang ai yetit ning titngening aput sungnerek, ni ai ning ngatik ning asak weng kak.''18 Mat sain kin Jon Baptais ya aposel mat ai kuming gak ning parisi yening lain samat malang irak, Ning nal kuting kot kitik . Ai kuming Jesus eking gin aput mat pasorak, '' Jon ya aposel mat parisi kuming ning nal kuting samat watatik . Neko ya kakou aposel ning samat kum watatik? ' 19Jesus ta ngakat kuiyeraiyang, Sain aiko ning paraing rakot , ninne tapaing yeng yokum samat watawak sain ning ning kak irei. Paraing rawining ya sain ngu sain samat net mat nuiyeng suling sain paraing ning kak irei. Sain kin ngu samat watan ya sain malang, sain paraing ning kak irei.20Sain ko yo apun yo ai paraing rang ya ngu yo wakumeng gin pasirek. Mat nal kin yo ning samat watak.'' 21Jesus kuraret kuiyeraiyang , '' Ai kum tau asing ngu kuraret sipretik , tau asang ngu pat kum awaing ngu sokamrewang. Ni ning siprek ngu sain ning tau tulei ,siprak ngu yo tik fulalet unn mat sip rak kin yo salyeng tau asing ngu yo takareng. Kot kin yo awaing yo ut sakuing keng!22Kot nak ,Ai kum wain rat bek asing kin siret ya nung gin ritik. Ning kot kek ngu, wain keng ngu yo bek asing ngu saparet wit kin apuong neko ya bek ngu yokum wain kang yin pat kum saweng ireng. Kot kin yo wain puing ya bek mat wain kak yo weng keng! Ngu ya ai ning wain keng ngu wain puing ya bek keng nung gin riwak !''23 Sabat nal ko kin , Jesus ning ninne aposel kak grein tating nung gin paraket apuk. Ning grein tating wakumak paraket aput , ninne aposel ning grein piting kumret rawakak. 24 Parisi ai kuming da wangayerak ning neko ket apuk, mat Jesus korak, ''wangar'' Ning Juda yening luo Sabat ya takaretik . Neko ya ning kot ketik?''25Jesus ta kuiyeraiyang, Yeya ngun meta ko kum wairak baibel kin King Davit ninne ai kak sain ning nuiyeng tuktuk yang? 26Sain kin , Abita ning aipris iraiyang. King Devit ning Anuta ya ya nung gin ut mat bret kuming ya pasoyeraiyang . Aipris bret kuming Devit enaiyang, bret ngu Anuta taing gin rikang. Ninew luo ngakin ngu pris ta nak yo bret ngu newak ! Ni Devit ning bret kuming ngu naiyang. Mat ning kuming ngu ai ning kak irak ngu yunin nak. ''27 Mat Jesus tik kuraret kuiyeraiyang, Sabat ngu ai paraing nuiyeng yaing ya rikang . Aiparaing kum yirik Sabat ya arapuk ngu rie patkeng ya ! 28 Neko ilal ngu , Ai Siming ngu Sakuing , ning sabat ya Sakuing !''1 Corinthians
Chapter 1
1Parang Anuta eing nuing yaing gin Jesus kristus Paul nawaing raiyang nine aposel batang keng ya ,mat Sostenas ninew kakaning, 4 Nan nalkuting nanou Anuta kakou ya tenkyu entam,nokoya Anuta ya nuing marora Jesus Kristus kin kunayang, 7 Ngu yaring kaka Yuo ya urata ya kum sung keng kak ngu yo umaing nak samoning keng Saguing Jesus Kristus rin batang keng ya. 10 Mat nana kuyeret ,kakaning ,Jesus Kristus ninew Saguing wawing gin,Yeya kuting pupuyeng kuanik , mat wakumeng gin kum lumuling kek . Nana kuyertam yeya kuting nuiyeng gin ngawining kuanik nak mat supuring guanik.14 Nana Anuta tenkyu entam nana yeya kuting kum waiyeram, Ni krispus mat Gaius kak nak waiyeram. 20Marora ai ta? Ngawining ai ta?Nala nga ya ai uiya yetik ngu ta?Anuta ngun kum nala nga ya marora suling kuariren weyang gin riyang? 22 Juda ai merekol ya kipol ya pasosokitik mat Grik ai marora suling ya wasangaretik. 24Ni yeya yetat Anuta nawaing yeraiang. ye ya Juda mat Grik kak ,Nena Krais ya uiya yeis nine saweng saguing mat marora Anuta ya . 26Yeyew nawaing wangarei, papapapa,Yeya kuting pat kum ngawining suling kak ai yening tip kin. Ye ya kuting kum sawengwaring.Yeya kuting kum king ekik batang kak.3 Nana kak saweng malang sain nan ekik kin iram. Mat nanou yokokang nga sakuing .12Ni nena Yuo nala nga ya kum ratang ni Yuo eng nga Parang Anuta ya, kot kin nena ngawinya unan palang nuat ngu Parang Anutat. 3 Yeya mat iretik aiparaing alulasing ni topi kakaret nawining weang wasaloing sakuing meta kom ngat ireis nenakak ni yeyakak aiparaing nuyeng ngat ireis nenakak ni yeyak aiparaing nuyeng arapuk kwanik tareis.8Mat ai go ning unan siret mat ai go ning wai ente ngu guting guanik, mat niing eng giin yo nine eming urata ya ngu yo rawang. 12Mat ni ai go urata supureng gol kin ,silva kin sisim gin , tei kin ,hay ,o strow kin, 9 Kak ngun gum ngat ngu nga kat ai tit ket kum iret ngu yo pat kum Parang Anuta ya kingdom kum rawang ? Tapoling ngu kum ngang. Ai baraing ok ok aso nuiyang mateyang nala nga ya tip sung ret ok ok ketik , ai baraing gag ai gag arapuk ya tip sung ret 18Teing dak irei ai baraing okok aso ketik! Weyang kuming ai ket ngu kum matenan gin, mat ai baraing okok aso ketik ngu weyang eng mateyeng gin ketik.36 Ai go ning naping ya meta karaiyang ning yo kagin suling gin ai rang ,ni ning saweng ket nuing walalen ai kin un, watai un. ngu kum kagin weyang. 4Kot nak . ekik samat netik anuta tapoling yunak ngu. Nena ngais anuta tapoling nala nga kin ngu nine saweng gag malang ni ekik Anuta kak malang ni Anuta kuanik . 6Ni ninew ngu Anuta kuanik, ngu Sasa sakuing ,ning kin unan kuting mat ning kin nen ireis mat samoning Jesus Kristus , matin gin unan kuting batat mat ninat ken matin nen ireis .4Nena ngu pat kum unet wai nin ya? 6O ngun Banabas nak mat nana yo urataket?7 Ai kuat urata ket ekik soldia ning eng ket? Ai kuat wain siret mat ning aking kum net? o aikuat kau samaret mat kum nine mam net? 13 Kaka ngun kum ngat yeta temple ka urataketik ngu niening samat tempel na ratek? Kaka ngun kum ngat yeta alta kin urata ketik ning unan ofa kin ritik ngu wakumeng gin waiketik? 17Ni nana nuning gin ketam, Nana yo presen kak. Ni nana kum ketam nuning gin ,ngu nana yo kewat ekik ngu nanou urata matening gin rikang. 5Ni baraing go ning biting gum Laulet kongaret o profet uiya yen ngu aing aimangmanga ente,tip ngu ekik baraing ning eng aimeng kuting poporen wikte. 6Baraing biting gum Laulet ngu aimeng kopren sungkeng,Ni baraing ning aimeng kopreng ya aimamanga rin ngu ning biting lauleng.7 Ai ning gum piting lakleng ,neko ya ,ning eng ngu Anuta ya pikse nareng, Ni baraing ngu aing ya nareng. 8 Ai ning baraing gin gum batang kayang, baraing ning ai kin batang kaiyang.9 Anuta ning baraing ya gum nuing rit ai kayang ni ning ai ya nuing rit ning baraing riyang. 10 Supuring ngu ya baraing ning biting karet,ngu ekik nine mak Anuta ya urata rieng yo Anuta ya engel yu wangarek.11 Anuta sakuing ya lain ngu baraing bat eng gum ireng ,kot nak ai ning eng gum ireng ,12 Eng ngu, nga kat baraing ning ai kin batang kayang,kot nak ai ning baraing gin batang kayang, Ngu ya unan kuting Anutat rin batang kayang.13 Yei eng rorek ,baraing biting gum karining ning ngu suling Anuta ya kongaring? 14 Nin neu tip kin ,ai ning aimeng siring ning eng aimamanga ente. 15 Ni baraing ning aimeng siring ngu nareng suling, ngu nego ya Anuta ning ennayang biting lauleng ya. 16 Ngu kin ai go ning uiya wananaing ye kot ngu ,nena tip ko kag malang ,ngu Anuta ya sios tip ngu kag malang.17 Mat kuiyer tam yeya sung rei ,nana yeyeu ya kum nuning suling,No go ya yeya obou ya sain gin aput kaparet, kagin suling gum rie batang kit,yiyeu kagin weiyang ngu rie batang kit. 18 Uiya maring guyeret ngu nga kat ,sain nana yeiyeu uiya ngamang ye ya obou ya aput kaparet yeiyeu wakumeng gin ngu kum suling malang ,nan ngu ya uiya somongo kin nunning yamakal kayang. 19 Ngu nego ya yeyew obou ngu somongo yo kusukyeng, kot kin yu yei banding da ngawak, Ai baraing yetat yo Anuta ya tip sungrek..20 Ngu yaring yei aput obou kin kaparetik ngu Kin yiyew sakuing ya samat ,Yei netik. 21 Unek ya sain gin ye ya maring ket samat ratek tapayeng kuming nuyeng tuktuk te, matkuming waiweng net nuiyeng kandarit. 22 Yeya ngun samat wai nek ya malang? yeya ngun yetik Anuta ya sios ngu una weiyang ngu ya yeya ai kuming ai aimamanga samat malang ngu yirie sarikit? Ngu yaring nana yeyew bat gum nuning suling keng.23Unan Sakuing ya gin, +-ramang ,ngut nak nana yo unnet, ngu Sakuing Jesus.Utalap ngu gin Judas ta akera at yeng gin riyang. 24 Umaing ning bret rat,tenkyu Anuta ennet matberet kupalet ,mat nga kat yayang ,,enga ngu nanou matening eng ngu yiyew, ye ya nga kat mesaret nanou ya nuiyeng gin ireng,,25 Beret nei wik Yin ,kap ra nga kat yayang ,,map eng nga kontrak keng na nou asur ning gin , nal kuting kap nga kin wai net nan nou ya nuiyeng gi ireng,,.26 Yei nal kuting beret net mat kap nga kin wai nek,ye ya Sakuing moyang ngu ya pingeng itarek bat ning abuang.27 Ngu ya ai ning kagin suling gum ket, beret net sakuing ya kap kin wai net,ming ngu sakuing ya mating mat asuring rin wengkit. 28 Ai watai ning eng nine kagin roren do, Arapuk ngu kin yo ning bat ,beret net wai kap ngu kin neng. 29 Ai ning banding da gum roret Sakuing ya mating rat net mat nine asuring net ai ngu eng kitareng ente .30 Supuring ngu gi yei asonank sai ratek ,Yeya saweng gak malang , mat yeyew lain kuming asak momoing kag.31 Ngu ya nena kankan banding da rat nen eng rorin ya ,takat nena bat gum gang yin ya Anuta ya kot kin. 32 Sain Anuta kot kin nirin , eng ngu ekik ning mesapanirat, Ngu ya nena yo gum nala nga kag weng gin ya.33 Ngu ya nan nou wanining kakaning, sain yei aput samat nek ya,yeya tapai yeng samayerek. 34 Ai go ning nuing tuktuk yin ngu watai yakin unnin,kotin yeyew kaponing ngu yo kot ekik batang keng ngu ya unan guming gegarag ngu yo eng abut yeya kag mesabarin ya.Chapter 121 Waning kakaning ,nan mat yuo suling ya presen ya guyeret kot yew yeya banding da ngawak. 2 yei nga tik ,sain yei kot nak irei ,ai song da yeryerin ut Anuta tapoling meting gak malang ngu wawing itarak.Kot ket nuing yeng kanda kin balang sung yer. 3 Nana nuning ngu nga kat, Ai go Anuta ya yuo suling gag ngu ngu bat gum nga gat yeng ,,Jesus bat weng keng,,Ni ai go ning bat gum yeng ,,Jesus ning sakuing,, ngu Yuo suling gin nanag bat.Yuo suling ya presen supuringsupuring, ni yuo suling ngu kuanik nak.
Chapter 13
1nana pat melepning ai ening uiya mat engel ya uiya yet. Ni nana nuning ai yunnet ya kak malang , Ngu nana ekik kiram balang maturiket o konga ekik. 2 Ni nana profet urata kak ni nanou manga unan kuting yamakal tapkining ngu ya nga winging gag mat nuning yamakal saweng ngu pat urang susakreng,ni nana nuning ai yunnet ya kak malang, ngu nana neko malang, 11Sain nena neka siming irew ,nana neka sombal keking yayetamang, neka sombal keking kankan ritam , mat kankan neka somsom unan ketik kot. mat sain nan pangket ai sakuing patanggeng , nana neka siming yening kagin ngu aikuat nunin taleit. 12 Mat nga,nena unam wangareisang ngu keking mira glas kin waginirateng kot ,ngu ket numaing yo nen eking kaparet titket taing gin ya . Mat nga nana paming somongo nak nga tiang . Ni numaing yo kuting ket nawatang. Neko ya nan unan nga yaring kuting ngaw pasing kayang.13 Mat sain nga kin kagin arap nga irewang waring .Nga ngu nunen yamakal waring gin unan yo numaing patanggeng ya , Mat kagin ai ya mowinteng . Kot nak kagin ai kuming ya moyunte ngu kagin maring waring ngu kuting gin.2Ning ai ko ning nine uiya tak yayet ning kum ai ko kak uiya yetik ni Anutak nak. Ning aiko kum nine ya ngat noko ya ning uiya tapkining ya unan Yuo kin. 21Lo nung gin kerarak, ''Ai melepeng songsong mat puiyeng songsong gin nana yo ai paraing nien yayet. Ni ning yo bat kum nana metning ngawak,'' Sakuing da kot yet.8Umaing waring ning nana ekening gin batangkayang, ngu ekik ai ko ning kum panding da batang kayang. 18Mat yetat, Krais kak mokang ngu kak kuting wikyeng yanak. 22Ni ning Adam kin kuting momoing kin ya, mat ning Krais kin kuting yo yang rat irin ya. 31Nana motam nal kuting! Enga yamakal ekik nanou yayining kakou ya nung gin, ngu nana kak ram Krais Jesus ninew Sakuing nung gin. Chapter 16
1Mat nana kuama tain kristen ai baraing rikang ngu ya uiya yet, yeya sios Gelesian uiya kuyeramang ngu kot mesarey. 5Nana Mesadonia tak to abuan yo ekeng gin abuat. Ngu noko ya nana Mesadonian tak alot. 13Yeya nuiyengai, nuiang yamakal kin kangyei, yeya ai ekik kang yei.15Yeya Stefanas ya lain nga tik ,Ning ngu ai maring ket Akia ya nuiang yamakal kin ning eng urata sakasaka kristen kuming saking yerak, Nana mat uiya saweng nga kuyertam,wanining kakaning.17Nana nuning suling nak sain Stefanas ,Fotunatus mat Akaias aput batang kak, ninat yiyew abai rakang. 19Sios Esia kin ngu yiyew uiya suling rie aput, sios Akuila mat Prisila ,kak kaparetik ngut Sakuing ya nuing nung gin nien uiya suling rie aput.21Nana Pol ,uiya nga nana eng atning gin kekeram. 2 Corinthians
Chapter 1
1Pol , ning Jesus Kristus ya aposel Anuta eng urata ena yang, ,mat Timoti nin new kakaning, mat korin na sios ,mat Anuta ya ai paraing gun Akaia ya provins nung gin.2Ngun suling mat marora Anuta nin new sasa ya mat sakuing Jesus kristus ngut saweng yunn neng .3Yo Sasa Anuta ninnew Sakuing Jesus Kristus wawing itarin ya. Ning ngu nuing mowining ya Nawing mat ning ngu irining suling kuting ya. 4Anuta Parang nuneng suling nuat ninew kitareng kuting nung gin, kot kin yo nen na pat tapannen kitareng gak ngu nui yeng rip suling keng .Nen na tapan nen nui yeng rip suling ket kot nak Anuta Parang ning nun neng rin suling ket5Nin new Sakuing Jesus Kristus kitareng sakuing waring raiyang nin new ya kot, kot nak nin new nun neng suling ngu Krais matin. 8Nen na nunen yaiing yet yeya nga wak , nen na kitareng sakuing waring ratang provins esia kin. Nen na nineu saweng kuting wik yaiyang, Nen na mowining ya arapuk kin patang gatang. 9Ngu ekik ,nen na mowin ya kot kin jads ta od rit kot . Ngu kot kin nen na eng kum nen neu saweng gin yin ya, ngu Parang Anuta eng nin ne saweng gin mowining rin walalet. 11Ning yo nga kat keng ngu kakak saking nirang kakou konga kin. Ngu kiin kuming yo tengkyu yek nineu emenen rat nineu ya kot konga ninneu ya yeya kuting ritik.12Nen na nunneng suling eng nga ; nunneng nungin ngu yet nenna un an katang ngu suling mat titket nak katang kum nin neu matenen gin mat nala nga ya malang ,ni Anuta ya nuing suling. 13 Nenna kekera ripp ute ngu yeya pat ngak ya nak. mat nana nunning yett yeya mat nga tik 14ekik yeya mat nga tik yeya nineu ya yayek sain sakuing jesus ya nal sakuing gin , kot nak nenna kak yo kakou ya yin ya .15Neko ya nana eng nga ya nuning saweng kin, nana maring ket yo ekeng gin apuat , kot kin yo kaka suling rawang nanou para iri nga nung gin. 16 Nanna wang nga yeret ya kankan ratem nanou para ko Mesadonia tak to yo apuat, mat yo kaka narinke Judia tak alot.17Sain nana nga kat nuning yen , nanna ngun yokonerte? Nana ngun unan roretam nala nga ya arapuk kin, kot kiin yo nana ''yow yet, yow'' mat '' malang , malang .'' sain kuanik kin? 18Mat Anuta Parang ning pupuing saweng , nenna kum yeis ''yow'' mat ''malang.''19Parang Anuta siming Jesus kristus , ngu silvanus , Timoti mat nana kuma yeis ''yow'' mat ''malang.'' Ni ,ning ngu nal kuting yow ''nak.'' 20Ngu ya Anuta ya promis kuting ngu ''yow'' nak. Ngu ya ning gin ngu nenna yeis '' yamakal'' ngu Anuta saweng sakuing.21Mat nga ngu Anuta Parang da yamakal nirin kakak Jesus kristus kin , ning eng suling nuayang, 22ning eng nirin nine suling ngu matenin gin riyang mat nine yuo nuayang pupunnen nunggin ngu ekik saweng nuayang neko upang apuang ya.23Ngu ya , nanna Anuta Paranga nanou saweng nawaing ritam ngut nak ngu nanou supuring nokoya nana kum apumang korin na ngu nokoya nana kitareng kum yunnet. 24Eng ngu noko ya nena kum yeyew nuiyeng yamakal ngu samarinya. Ngu ekik nenna yeya kak urata keis yeyew nuyeng suling ya, mat yeyew saweng kangyek ya yeyew yamakal kin.Chapter 2
1Nanna asak roretam nuning gin ngu nga kat nanna yokum tik ekeng gin apuat sain yeya kitareng sakuing nga kat pang kitik, 2Ngun nanat kitareng yuntam, kot tin yo ai kuat yo laki nelek malang lain kitareng yunamang ngut yo lakinelek?3Nanna kekera kam ngu ekik sain nana apuw nanna kum kitareng ratt ai narie nunning suling keng ya. Nanna nunning yeyew ya yamakal yett nanou nunniing suling ngu ekik yeyew nuiyeng suling ekik. 4Nana kekera ritam ngu kitareng sakuing nunggin, nuning yeyew ya weng sakuing mat tening waing sarikit. Nanna kum kew yeya kitareng pangkek, Nanna nuning yaing ngu yeya nga wak nanou nunning mowining sakuing yeyew ya.5Ai ko ning kitareng kenn , kitareng ngu kum nanat nak ratt , kitareng ngu ai paraing kuting yo rawak - Ngu kum saweng waring ennek - yeya kuting .6Ai ngu ya panismen ngu ai kuting da wangarek ngu pat. 7Ngu ya mat panismen watat ai ngu nuiyeng en nie an nuing rie suling kin. ngu ngakat kei yo ning kum nuing weng sakuing rawang.8Ngu ya nana kuting wit kin kuyertam yeya tik nini ya nui yeng en nie. 9Ngu ya kot nanana yeyew kekera kam, kot kew yeya ngawak waititai ngu pat yeya sung rek unan kuting nung gin.10Yeya aiko nuyeng entik ngu nana kak yo ai ngu nuning enet. Nana neko nuning enam - Nana ngun neko nuning kuting enam. Ngu ekik kakou ya kot nuning enam krais tain gin. 11Kotin yo ai weyang satan yo kum tapinalang. Ngu ekik satan ya roro kum nuneng paling leng.12Yamatanga Sakuing da wakal nunayang sain nan Troas na Krais ya uiya ratapumang. 13Nana nanou yo kin kum suling nokoya nana kakining Titas kum kin wangaram. Kin yetat nan Mesadonian umang.14Ni nana parang Anuta wawing gin, Neko ya Krais nung gin nal kuting ning ning kin nena tareis urata rin sakuing kitt, Nenna matenan gin ning nine ngawining suling yapaiyapai kuting gin ute. 15Nenana parang Anuta kin nenew suling ngu Krais nunggin, nenna ai paraing kuting suling irining ya mat kuming tangarining ya kak kuting .16Lain tangarining ya ngu , momo ya yuaing aput momo kin. Lain irining suling nalkuting rawinya ngu ,yang suling nalkuting ya ngut aput. Ai kuat yo neng ngu rawang? 17Nenna ngu ekik ai paraing kuming da ketik kot Anuta Parang ya uiya kimong gin rit, Nenna ngu krais ya metta nak yeis, nenna ngu Anuta Parang da nirin aputang , Nenna ngu Anuta Parang ya urata ai.Chapter 3
1Nenna ngun tik wawening itaretik? Nenna kum yeyew ya pass rip ute o yeyat rie aput. ekik ai kuming da ketik kot. 2Yeya eng ngu nineu pass .pupunen gin kekarak. ngu ai kuting ngat tik mat ai kuting wairetik, 3Yeya walinilatik yeya ngu pass krais kin apuyang , nenat rataputang. Pass kekarak ngu kum ink kin ni Anuta Parang ya yuo kin. Ni ning kum sisim gin kekarak malang ai pupuiyeng gin kekarak.4Mat nena saweng gak Jesus Kristus ya urata nung gin Anuta Parang taing gin.5 Nena kum eng ne takataka ket yin ya unan kuting batang kit ngu nen eng, Kot malang , Nin neu netakataka ngu Parang Anuta kin nanak. 6Parang Anuta ning eng nirin nine urata kontrak keng nung gin. Kontrak keng ngu kum pass nung gin malang ning yuo nung gin. Kontrak asing gin ngu momo rin batang kayang, mat kontrak keng ngu yuo ya urata ngut yang nuatiang.7Mat urata mowining rin batang kayang ngu kontrak asing nung gin sisim gin gekarak, Nin ne yamaling sakuing ngut ken Isarel ai paraing bat kum Moses eking daing tit ket kum wanga rak eng ngu ekik yamaling ngu mat wikyayang. 8 Mat yamaling yuo kin kin ngu nin ne saweng ngu kontrak asing ngu ya yamaling takarayang?9Luo ya metta ngu kunirat nenna tangarinya , nal kuting kunirat, ni urata ngu Parang Anuta ya yamaling nung gin apuyang ,ngu yo urata ai paraing yirip Anuta Parang taing gin tit ket parakek, urata ngu yo batang keng yamaling sakuing nungin. 10Yamaling sakuing saweng Anuta Parang ya ngu nal kuting urata keng Anuta Parang da kayang , urata ngu yamaling mataing Parang Anuta kak irayang ngu takarayang , ngu ya ngun urata asing ngu ya yamaling ngu asak wikya yang . 11Urata asing ngu yokum nal kuting iring , malang . ngu yo wikya wang .Ni ning Anuta Parang ya yamaling sakuing saweng gak apuyang ngu ya nenna nga win ya, urata keng ngu nal kuting ire wang, Ning Anuta Parang ya yamaling sakuing waring rat apuyang.12Nen na nuneng yamakal saweng yamaling ngu samareis ngu yo batang keng sakuing waring mat yo nal kuting ekening gin ireng . ngu ya nenna kum yokonirat , malang. Nenna ninne ya wit kin yayeis. 13Nenna kum mataing Moses ta kaiyang kot kum keis .Sain yamaling eking taing gin kum wikyin , ning tau ratt eking daing laulaiyang , kot kin Isael kum eking wang nga rakang.14Israel ai baraing nuyeng kum kotel yin, nal kuting kontrak asing ngu wairet metta ngu supuring kum nga tik. Ngu ya tau paming ngu ni yening ngawining sokomret iret , ai ko kum tau paming ngu basiryang, malang. Parang Anuta siming Jesus Kristus ning kuanik nak matin Parang Anuta yo tau paming ngu yo basireng .15Yamakal mataing nal kuting Moses ya luo ngu wairet aput mat sain nga kin tau paming ngu kot niyen kankan sokomret iret. 16Ngu ya ai ning kuariret sakuing eking gin nan nak yo Parang Anuta tau paming ngu yo basireng mataing ninne kankan sokomrayang.17Nanna Sakuing ya ye tam , ngu ninne Yuo kunn ya yetam .Sakuing ya Yuo ai ko kin iren, yo neko kum ninne arapuk sokomoreng ,malang . 18Mat nena neko kum ekening tipret, Ngu ya Sakuing ya sinaring ngu aput , ngu ya nenna ekik glass ekenen wanga rinya , sinaring ngu wen ut ai baraing mateiyang gin .Nal kuting sinaring ngut nirin suling keis , mat nenna ekik sakuing ya piksa ,Sakuing ngu ning Yuo , ngu ya ning unan nga kat kett.Chapter 4
1 Ngu ya, nenna urata nga kak, mat nenna nunneng mowining ya rattang, nenna kum nunneng sarikit. 2 Ni, nenna kagin wengweng sainket keis mat aimamanga ya arapuk kin ngu kuting watatang. Nenna kum kagin weng gin ireis, mat nenna kum Anuta Parang ya metta balang balang yeis. Metta yamakal nak yuneis , nenna eng ngu yeya kuting ya nuyang ngu Anuta Parang gin.3Mat ngu takat ai kuming uya suling ngu supuring kum ngatik nennat uya ya ngu totoratang, ya ngu yo tangiring in ya arapuk kin iret tik. 4Satan ngu nala nga ya anuta tapoling, ninat ai paraing nui yang yamakal kak malang ngu ni enining kankan koparaiyang ,ngu ya uya suling ya sinaring mat kristus ya nuing suling mowinining ngu kum pat alulnen gin ut toteng, ngu ya ning yo kum pat krais wangarewak ning ngu Parang Anuta ya ananuong waring.5 Yeya ngawak ,nenna kum nineu tip ya uiya totoreis, malang. Nenna ngakat uiya totoreis "Krais Jesus ninnat nak ngu nineu Sakuing, ngu ya nenna uiya sungret nenna yeyew urata Jesus ya ai ireis''. 6Mataing waring Anuta Parang yaiyang,'' utalap nung gin yamaling yo batang keng'' ngu ya Anuta ya yamaling batang kayang ngu eng aput ekening gin iret, ngut ken nenna alulnen sinaring sakuing kayang , nena sakuing Jesus kristus eking wangaratang mat nenna ninne sinariing wangaratang ngu ya nenna ngais Anuta Parang ya saweng mat ninne yamaling sakuing wangarinya.7Ngu ya nenna aposel nungin ngu neko suling waring iret , unan ninne saweng gak malang ngu nungin , ngu ya unan kuama taing sing ekik ngu nala upa kin nunggin iret. Ngu ai kuting nga wak ya, Saweng sakuing wangaretik ngu Parang Anuta ya saweng, ngu nenneu saweng malang. 8Yapai yapai kuting nung gin kitareng supuringsupuring nenna matengin batang kayang, kitareng ngut kin ninneu saweng basirayang, unan asonak ta ken nineu nunneng balang balang aloyang ,ngut kum ken nineu kankan rin weng waring kayang. 9Ai ta nal kuting nirie weng keis ,ni Parang Anuta kum netat , ai nurrat pekenirai kusuk yeis , ni nenna kum weng waring keis. 10 Nenna matenen gin ai paraing nal kuting sakuing Jesus nuing mowining wangaretik ngu yaring sakuing Jesus ya irining takat ngu nal kuting matenen gin wit kin batang kit.11Nenna Jesus ya urata ket ireis ngu ya nenna yang ratt ireis, ai paraing nal kuting nurrai momoing kinya waitiretik ngu Jesus ya sinaring ngu kak ngu ilal matenen gin mowining ya ngu batangkit. 12Ngu yaring mowining ya urata ngu nenna aposel matenen gin batangkit, ngu yaring yang ya urata ngu yeya mateiyeng gin batang kit.13Nenna Jesus ya nunneng yamakal , nenna tip kuanik ngu keis ngu ekik buk Parang Anuta ya kin yet. ''Nenna asak Parang Anuta ya nunneng yamakal kayang, ngu yaring nanna yamang.''Nenna kak nunneng yamakal kayang ngu ya nenna kak uiya ngu totoreis. 14Nenna asak ngais Parang Anutat sakuing Jesus pangaraiyang , ngu nenna ngais ninnat yo panganirawang Jesus kak, ninnat yo ningeng et ut eking gin nirin irin ya. 15Nann nga kat yetam ngu noko ya unan kuting ngu ekennin gin batang kit ngu yeya sakang yereng ya. Tip ngu kin Parang Anuta ya nuing suling ai paraing mateyeng gin asonak batang kit, ngu ai paraing ngu Parang Anuta ping eng sakuing nak itaretik.16Nenna urata sakuing Parang Anuta kayang ngu ya nenna kum umaing umaing Anuta Parang ya urata keis, yamakal, matenen ngu weng kekot . Ni ninneu alulnen gin ngu nal kuanik kuanik kin rin keng batang kit. 17Ngu neko ya nenna ngais , kitareng mat lumuling ngu kot pangkeis, ngu kum sakuing waring, ngu yo kum nal siring ireng ,ngut yo saking niran yo suling waring sam yapai ka ngu yo wangarinya ,ngu yo irining nal kuting irining ya ngu yo ranya, ngu ya nenna ngais , ngu unan kuming kuting takarayang, 18Nenna kum taingkeis unan pat tenen gin wangarinya , malang, nenna taing keis saweng waring ngu unan tenengin pat kum wangarinya ngu ya taing keis , nokoya unan tenen gin wangarinya ngu yo siring kum ireng , ni unan suling tenen da pat kum wangareng ngu yo siring ireng nal kuting.Chapter 5
1Nenna ngawinya ngu ngakat sain ninneu ya nala ngakin ngu weng kin yo , ya Parang Anutat kayang ngu yo nung gin irin ya. Ya ngu ai atyeng gin kum karak, ya ngu sam yapai ka iret ning wengkeng ya kak malang. 2Ya nga kin ngu nenna ui rateis sirsir ya ninneu sam yapai ya irining. 3Nenna ngu ya taing keis nokoya eng ngu rit yo kum liplip irinya.4Yamakal sain nena ya nga kin ireis , ngu nena ui rateis , kitareng supuringsupuring . Nena liplip irin ya watneng sorte. Ni ,nena nuning yaing ngu sirsir kak irin ya, kot kin neko weyang kum ninew irining rin wengkeng. 5Ai kuanik nak ninew arapuk mesaparaiyang ngu Parang Anutat, Ninat eng yuo nuaiang neko umaing apuang ya.6Ngu yaring nuiyeng saweng rit irei. Ngu ya ngu ya nga tik nena yapai ka matenen gin ireis , ngu nena sakuing watat nem ireis. 7Ngu nena yamakal kin parakeis , kum palang teing dak parakeis. 8Ngu ya nena nuneng yamakal .Ngu ya nena yo teing dak matenen gin mat ninew yapai sakuing gak. 21Ning Parang siming krais rin nineu samamo ya uting nga rayang. Ning ngu ai matin samamo kak malang . Ning ngu ngakat kayang kot kin yo nena tit kening Parang Anuta ning nung gin.15Jesus Kristus takat yo satan gak nuyeng kuanik keng? O takat yo ai nuing yamakal kak malang yo ai nuing yamakal kak yo kaparek? 16Mat takat yo Parang Anuta ya temple yo unan tapoling nala nga ya kak nuiyeng kuanik keng? Nena ngu Parang Anuta ya temple , kot Parang Anuta ya yang ; '' Nana yo wakumeng gin irewat mat wakumeng gin yo paraket. Nana yo niyening Parang Anuta, mat ning yo nanou aiparaing ''18Nana yo yeyew saseng mat yeya yo nanou neka ai paraing , '' Parang Anutat kot yet.8Nana ngatam nanou pas ta yo kitareng yuneng, ni nana kum ngu ya nuning weng waring ket , yamakal mataing ngu nana nuning weng kaiyang, mat ngu malang, nana ngatam pas ngat yo kitareng yeya yunayang mat aimamanga rakang ,ngu sain sindok nak. 11Ye ya mat pandingda kankan rawak, kitareng enga ,Parang Anutat eng yunayang , ngu kagin suling supuring supuring mateyenggin rin batang kaiyang , kagin ngu kin Parang Anuta arwatat yirin yeya walalet yeyew meta wakumeng gin ngu mesaparek. Ning yirin yeya walalet ai weyang kaiyang ngu aring rek, ngut ken yeya Parang Anuta ya yokoyerayang. Mat yeya ninew ya nuiyeng weng kit , mat yeya saweng waring kitik ai nirin weng kaiyang ngu nine kagin ngu mesaparek ya . Yiyew kagin ngut walinilat yeya kitareng gak malang . 12Sain nana yiyew pas enga kekaram , nana kum ai nirin weng kaiyang ngu ya mesaparin ya kot kum yet kekerakam, mat nana ai ko ya kot kum yet kekerakam , ai rin weng kaiyang ngu ya, malang . Nana nunimg gin yet ngu yiyew kagin suling ngu witakin batang keng ya Parang Anuta taing gin , mat yeya ngawak ngu ngakat, yeya ninew ya nuiyeng weng sakuing waring, supuring ngu ya waring nana pas nga kekaramang.13 Mat ngu yiyew tip ngut nirin ninew alulnen suling waring iret , ninew alulneng suling iret , mat nena nuneng suling ket , ngu ya nena nunen suling sakuing waring ngu noko ya, yeya kuting Taitas ya nuing kitareng kuting rie wikyaiyang mat nine aluling kitareng rie suling kaiyang . 14Mataing ,nana Taitas koramang ,yiyew kagin suling ngu yaring , mat nana pingeng itaramang , mat nana kum aimamanga ramang , meta ngu kin, malang. Meta kuting asak nena yatang yiyew kagin ya ngu yamakal. Ngu ya mat Taitas ngu ngat, meta enga ya nena yatang waweng itaratang ngu yamakal waring.15Sain Taitas ekeng gin apuyang ,yeya teta yet yokoyerayang, yeya Taitas rat yeya kuting nine meta sungrak , ning mat yiyew kagin ngu nuing yaing gin iret, mat ning yiyew ya nuing weng sakuing waring 16Mat nana yiyew ya nuning suling waring ,noko ya nana nuning yamakal saweng ngu ngakat , yeya yo kagin tit ngnening nak kewak.Chapter 8
1Yeya ngawak , ninew waning kaking, Parang Anuta ya nuing suling ngu obou Mesadonian ngu yunayang. 2Sain kitareng sakuing nung gin , niyening nuiyeng suling sakuing waring mat ning unan gak malang ni unan aso kaparak saking nirak ya.3 Nana eng wangaramang ning unan aso nak kaparet kristen ai paraing unak , unan ngu niening saweng takaraiyang ,4mat niening nuiyeng gin arwatat pasonirak unan ngu Parang Anuta ya ai paraing kun yunin ya. 5Neng ngu Patang gaing ngu nena kum kot patang geng ya, ni ning maring ket sakuing rakang mat aput sungnirakang parang Anuta ya nuing yaing gin6 Ngu ya nena Taitas koratang, Ning asak urata nga supuring riyang ,ngu rin wikyewang ya ekik nuing suling ya. 24Ngu ya yeyew pupuiyeng kuanik ya ngu walayel leei , mat obou ai paraing walayel leei supuring noko ya nena yeyew ya yayeis.Chapter 11
1 Nana nuning yet yeya pat natai nana meta somongo kanda ekik yet. Yeya pat natak! 3Ni nana yokonerte ngu ngakat , mataing poy ta Ev tapalai yang, kot nak kotin yo yiyew kankan da tapayelin yo yeyerin tein dak alowak arapuk sakuing Krais ta walinilai yang ngu yo takarewak ya. 7 Nana ngun riew weng kaiyang ekik nana ning yet iram kin yeya waweng kin itarak? Nena Sasa Anuta ya meta ilal totaret kuyeratang nine eming gak malang.10Ekik Krais ya meta yamakal waring ngu matening gin iret, meta ngu aiko yokum pat rin tel yawang Akaia yapai kuting nung gin. 29Ai ko ning saweng malang, mat nana ngu saweng gak? Ai kuwat ken yeya kum saweng kangyetik, nana ngu ya yo lumulingket?2Nana Krais ya ai ko ngatam ning ngu sasa fotin nunggin -- ning ngu matenen nungin o matenen wit kin , ngu nana kak kum ngatam--ning pun aloy yang sam yapai arap kin.11Nana aput ekik kanda ekik ! Yeyat saweng nunak, nana ngu yeyat pat wawining itarek. Nana kum yeyew aposel maring apukang ekik nana pupuyeng gin kum iretam ni nana wawining malang .14 Nana mat ekeng gin apukot tantanaing kitam ngu yo mat nal arap. Nana yokum kitareng yunet, nana yiyew unan ya kum nuning yet. ni nana yiyew ya nuning yet. Ekik neka somsom kum pat nameng saseng ya samat unan ya taing kek. Ni nameng saseng da yo simeng napeng ya samat unan ya taing kek. 6Ngu ya yeya nga wak yeya waititai ngu yo takarek mat nena kum waititai ta takinirai yang,9Ngu ya nena lakinilat sain nena saweng gak malang kot nak ngu nung gin nena saweng gak. Kot nak nana konga ritam ngu yeya kuting kaparet irek,Galatians
Chapter 1
1Nana aposel Pol, ai ta kum narikang , Mat aikuat kum aposel urata kin nariyang, Malang . Nana urata ngu Jesus Kristus ta , mat Sas Anuta kak urata ngu nunak. Ninat Krais matmat kin rin walalaiyang 3Ninew Sasa Anuta mat Sakuing Jesus Kristus niyening suling ngu mateiyeng gin ireng mat aluleng aiong ya ngu yeya kak ireng, 4Krais ning Anuta ninew Sasa nuing yaing sungret mat ninie yang eng wataiyang ninew weng pasiraiyang ning kot ket ning tik nengnengneng ya kagin weiyang mat nala kin iret 5Ngu yaring nena mat wawing nal kuting itarin ya, yamakal.6Alulning weng waring ket walilet yeya kagin ko kakang urata Krais ta kaiyang nuing suling yunaiyang. Anuta ning nawaing yeraiyang yeya nine aiparaing irek ya. Ni yeya arwatat nak watat mat yeya meta song rat sung rak, 7 Ni meta suling ko kum iret , malang waring . Ai kuming da yiyew kankan kwariretik, mat ning meta suling Krais ya ngu kwariretik.8Ni ngu takat nenat eng meta suling ngu totaret kuiyeratang o engel ko sam yapai ka ngut totaret mat meta suling ngu kum meta mataing totaret kuiyerak mat ai kagin ngu ket ngu yo hel kin tangaringneng. 9 Mataing nena meta ngu ngatang , mat nana meta ngu tik ngakat yetam .''Sain aiko ning meta suling ngu totaret kuiyerin mat meta suling ngu mataing rakang ngu kot malang, ai ngu yo hel kin tangaringneng .' 10Mat yeya takat kankan ratek? Meta enga mat yetam, meta ngu ai nanou ya nuiyeng suling keng o Anutat nanou ya nuing suling keng . Nana ngun aiparaing kurenga nak yuntam,o? ngawak. Nana urata ket ai paraing kurenga yunet, ngu nana Krais ya urata ai malang.11 Nanou waning kaking nan titket kuiyertam , meta suling enga ,mataing totaret kuiyeram , ngu neko ai kuwat kum rin patang gaiyang .12Nana meta suling ngu aiko eking gin kum ramang. Mat ai ta kum manga enga nunak , malang waring. Jesus Kristus ta eng meta kuting tapket iraiyang ngu meta suling ngu nuwaiyang.13Yeya asak meta ngakang, unan mataing nanat kamang , Yeya ngak, nana Juda yening nuiyeng yamakal ngu saweng nak sungram,. Mat nana aiparaing Anuta ya sios ngu weng waring yunam. Nana urata ket sios riew weng kaiyang. 14Nana saweng kamang nanou asika asika yening kagin kuting sungret ya. Kagin ngu ket , nana ai momoting Juda yening nanou lain kuanik ngu takayeram.15Ni sain nama kum asineraiyang kin , Anuta asak weneraiyang ,mat nine nuing suling kin, ning nawaing nerang nine ai patangam, mat sain eng wenraiyang 16ning nine Siming walinelaiyang , yo nana nine urata rat , nine meta suling ngu totaret ai paraing nine lain kin kum iretik ngu kuiyeret ya , mat sain Anuta ning nanou ya kagin ya kot ket nana kum ut aiparaing pasoyeram. 17Nana kum Jerusalem na ut ai aposel maring ket patang gak ngu kum wangayeram, malang . Nan ut Kantri Arabia kin iram. Mat umaing nan tik sulet taun Damaskas kin umang.18Mat sain sasa arap wikyin , nan Jerusalem na ut , Pita kak yayatang, mat nan ning kak iram nal 15 kuting. 19 Mat sain kin nana aposel kuming kum wangayeram ,Jems ning Sakuing ya waning ninat nak wangaram. 20 Ngu meta enga yiyew ya kekaram, Nana yamakal waring yetam , Anuta tang gin , nana kum tapayeltam,21Mat upang nan ut taun Siria mat Silisia kin nung gin ut palang parakam. 22Ni Krais ya ai paraing ning sios nung gin irawakak distrik Juda kin, ning ekining kum wangarak. 24 Ning meta ngakang unan Anutat nanou neko kaiyang , mat ning wawing itarak.Chapter 2
1Nana iret sasa 14 wik yin ,mat upang Banabas rat ai iri Jerusalem na tik utang. Nena Taitas rat mat nena ning kak utang. 2 Anuta eng walinelaiyang uwat ya, mat sain nana Jerusalem na iret , nana sios piting kak nak yayam. Mat nana meta suling enga kuiyeram nanat eng totaret ai paraing lain song ya ngu kuiyeram . Nana kot kankan ritam kotin urata ketam nga , mat mataing kak kamang ngu yo palang tangaringneng.3Taitas nana kak iret , mat ning ngu Grik ai. Ni ning kum kunirak nena puing koprin ya. 4Yamakal tapoling waring , waning kaking kuming ning saingket ninew kaponing gin apukang . Ning aput tenen pitaret taing kak kagin Krais ta nuwaiyang ngu ya, sain ning luo ya kalabus kin netai yang, mat nirin witkin patangatang. Ai ngu tik kalabus kin niritakot. 5Ni nena kum yow yatang Taitas puing koprin ya. Nana niyening kankan ya pupui yeng gin kum utang. Nena nunen yet meta yamakal , meta suling ya ngu kum kwarirek, mat yeya nal kuting sungrek.6Ai kum ning sios piting ekik irek, Nanou kankan gin ngu ning waweng sakuing kak o malang. Ngu neko malang, Anuta ning ai wawing ya kum kankan rat iret, Ni ai ning waweng kak ning meta yamang ,meta ngu pun kum kurirak. 7Malang waring . Ning wanganerak, ekik Anuta urata nunaiyang meta suling totaret ai paraing song ngu yunet ya. Ekik ning Pita urata enaiyang meta suling totaret Juda ai kuiyeraiyang . 8Yamakal , Anuta ning Pita saweng enaiyang aposel urata keng ya Juda ai wakumeng gin . Mat kot nak Anuta ning saweng nunaiyang aposel urata ket ya lain song wakumeng gin.9 Ai paraing Jems Pita mat Jon wangayerak ekik ning sios ya piting. Sain ai ngu ngak Anuta nanou ya nuing suling ken mat urata enga nunai yang , mat ning atning banabas kak talet mat nengnengnet ekik waning kaking niyening waring.Mat nena kuting alulnen kuanik meta ngakat karatang , nen ariri yo ai paraing lain song ngu wakumeng gin urata kin ya. Mat ning eng yo ut Juda ai wakumeng gin urata kek. 10Ning meta kuanik nak ariri kunirak, Ning nuiyeng yaiyang nena ai iri yo urata kin ya aiparaing unan malang ngu saking yerin ya niyening sios nung gin irerik . Mataing nana nuning suling urata koting ngu ket ya, Mat nana saweng ket urata ngu ketam.11 Mat upang Pita ning taun Antiok kin do apuiyang . Nana eming gin isangnenam, neko ya, ning kagin ko titket kum kaiyang. 12Sain Jems ya tapaing kum patang gining Pita ning ai song ngu kaka unet iraiyang. Mat sain ning aput patang gak ning puing koprek ya saweng kak. Ngu ya ning nem iraiyang ai song kak, mat ning kak kum kaparet irakang.13Juda ai kuming ning kak tapoling kak . Mat upang niyening kagin tapoling ngu Banabas kak yeren uyang .14Mat sain nan wangayeram ning meta titket ngu kum sungrak meta suling ya , nana Pita teiyeng gin ngakat koram. '' Kaka Juda ai , ni kak kagin sungret ngu ekik kak ai song , mat kaka ekik kum Juda ai, Ngu ya neko ya kak saweng kiit ai song ning Juda yening kagin sungrek ya?''15Yamakal nena Juda , Nena Juda ya lain kin patangatang,, Nena ai song yening lain kin kum patanggatang, Ning wenng kek ya ai , malang. 16Ni nena ngais , Anuta ning kum ai Moses ya Luo sungretik ngu ya ngat , mat supuring ngu kin ning kunirat yeya ai titngening . Malang. Ai ning Krais Jesus ya nuing yamakal ngut nak Anutat korte ai titngening . Nena kak asak Krais Jesus ya nunen yamakal kaiyang. Neko ya ,nena ngais arapuk ngu kinanak ,Anuta pat kunirang ai titngening. Mat kum arapuk luo sungreis ngu kin, Neko ya aiko ning pat kum luo pandingda sungreng mat Anuta yo koreng ai titngening,Malang.17Sain nena arapuk Krais ya nunen yamakal ngu sungret mat ai titngening patangeis Anuta taing gin nena wangareis nena Juda ai ,nena kak weng keis , ekik lain song da ketik kot, Ngu ya nen takat yin ya, Krais eng weng kekot ning saweng kit ? o malang waring . Nena kot kum yin ya. 18Ni nana pat luo pupuing gin iret ya ngu riew wikyeng , mat umaing kagin ngu riew walaleng, Mat nan eng ai weng ket ya patangitam. 19Mat luo ngut narin arapuk mowining gin mat luo taing gin nan ai mowining ekik iretam. Mat arapuk ngu kin mat nana yang rat Anuta kak iretam .Nana tei papara kin kaliew kam Krais kak mat Krais kak mom. 21Nana kum kew Anuta ya nuing suling neko palang ekik ,Ni Moses ya luo ning pat narin titngening patang get ya Anuta taing gin, Mat Krais ngu palang nak moiyang !Chapter 3
1Yeya Galesia ai kanda. Nena Jesus Krais asak walayelatang. Ekik eng teiyeng gin wangarei tei papara kin kaliew ket iret. Ai kuwat mat yiyew kankan kwariret? 2Nana meta kuanik nak ngu ya pasoyere kot, yeya yuo kun arapuk takating kin rakang? Arapuk luo sungrining gin ? o arapuk meta suling ngat mat nuyeng yanakal kin? 3Yeya ask kanda patang gak pi? Yeya yiyew para supurak ngu yuo kin ya saweng gin, Ni mat yeya yiyew saweng gin sokomratakot kot ket tik?4Ngun kitareng mataing mateiyeng gin patangaiyang ,ngu yeya palang rakang? Ni nana yetam ngu yeya ngun palang kum rakang? 5Anutat yuo kun yunayang , Mat merikel wakumeng gin ketik , Neko ya ning kot ket? Ning ngat yeya luo sungretik ngu ya ning kot ket? o , Ning ngat yeya meta suling ngakang mat nuiyeng yamakal kin mat ning kot ket? 7 Ngu ya yeya kak ngakat ngawak , ai ning meta suling ya nuiyeng yamakal kit ,ning Abraham ya siming waring.8Mataing waring Anuta ning ngat yaiyang , umaing yo ai lain song yo meta suling ya nuiyeng yamakal keng, mat ning ngat umaing yo kuiyereng ning ai paraing titngening . Ngu ya mataing waring ning meta suling ngu Abrabam totaret koraiyang. Ekik ngakat Anuta ya buk ta yet.''Kak matek kin Anuta yo aiparaing kuting yirin suling irek.'' 9Abraham nuing yamakal kin ,Anutat suling ket enaiyang . Mat kot nak aiparaing kuting nuiyeng yamal kin Anuta yo suling ket yuneng .10 Ni Anuta yo aiparaing kuting yirin weng kek sain ning luo ya kagin ngu sung ret yetik, Ngut yirin titketik Anuta taing gin. Neko ya Anuta ya buk kin meta ko ngakat yet. ''Sain ai ko ning meta kuting luo ya buk kin iret ngu kum sungret , Mat Anuta yo ai ngu ring weng keng.'' 11Mat Anuta ya buk kin meta ko ngakat yet, ''Ai ning nuing yamakal kak , Anuta yo kuiyereng yeya ai titngening , mat ning yo yang rat ireng .'Mat meta ngu ilal walinilat , ai ko ning pat kum luo ya arapuk ngu sungret mat Anuta yo koreng ai titngening. 12Luo sungrin ya arapuk ngu nunen yamakal ya unan malang. Ngu unan eng ninie unan. Neko ya , Anuta ya buk ngu ngakat yet.'' Ai ning luo kuting sungret , ning yo yang rat ireng.''13 Luo ngu ngakat yet, Nena ai kuting nena luo kuting ya meta kum sungreis ,Nena weng kin ya , Ni ngu saking nirang ya . Krais ning eng wa ngu raiyang. ''Ai wengkeng ya '' Mat tik nengnengaiyang. Anuta ya buk kin meta ko ngakat yet, ''Ai kuting tei kin kaliew kak , Anuta wangayerte ekik ning ai weng kek ya nak.''14Anuta Abraham par enet mat koraiyang ning ai paraing kuting yirin suling irek . Mat urata ngu Jesus Krais ta kaiyang , mat par ngu aiparaing mateiyeng gin kuting asak patang gaiyang .Mat nenna kuting meta suling ngu ya nunen yamakal kin ya mat yuo kun rang ya , ekik mataing Anutat yaiyang .15 Nanou waning kaking ,nana yetam nga ai yening kagin ya. Sain aiko ning ngat ning yo mowang . mat ning meta kekaret ninie unan panding da waikek ya siming yeng wakumeng gin , mat ninie meta ngu ekik kontrak patangai yang . Mat aiko pat kum meta ngu pun kurareng , mat aiko pat kum yeng , ''Nena kum meta kontrak ngu kin ngu kum sungrin ya.'' 16Ngu mataing Anuta yaiyang unan suling upang yo patang geng. Promis ngu Anuta Abraham siming gak yunaiyang , Anuta ya buk kin ngu ngakat kum yet, ''siming giyeng ya.'' Ning kum neka aso ya yet. Malang . Ning kuanik ya yet. Mat ning ngakat yet. ''Kakou siming gi kin'' Neka ngu Krais.17 Nanou meta ya supuring ngu ngakat , Ningket Anuta Abraham kak kontrak kakang. Mat sasa 430 un wikyin , mat luo patangaiyang. Luo ngu umaing waring patangaiyang. Luo ngu pat kum konttrak ya meta pasireng.Mataing Anutat kaiyang . Ning pat kum promis ngu rin wikyeng mataing Anutat kaiyang.18Ngun nena yo luo sungrin ya kin yo Anuta ninew unan wenraiyang ngu ran ya. Ngu nena promis ya arapuk kin kum rateis . Ni nena ngais , Anuta promis kaiyang ngu ning unan ngu Abraham eneng ya.20Ni aiko ning eng urata ko kekot , ning pat kum urata ngu ai wakuma ya ngu eneng. Mat Anuta ning kuanik mat ninat nak promis nuwaiyang.21Ngun nana ngakat yet, luo ngu ekik , akera Anuta ya promis mataing kaiyang ? Malang waring, Ngun Anuta ning luo song yunayang , Mat luo sungrin ya kagin , ngu pat nirin nena aiparaing titngening . 22Ni Anuta ya buk kin ngakat yet, '' Weng kining ngut aiparaing kuting kalabus kin yiri yang .'' Mat Anutat neng ngu watan patang git . Ngut nana ai Jeus Krais ya nunen yamakal kit yo neng ngu ran ya Anutat promis ket nuwai yang ai ninie ya nuiyeng yamakal kit.23Nuneng yamakal ya sain kum patang gining kin, ngu luot kalabus nirat iret. Mat nena kalabus iret sain nunen yamakal ilal wit kin asak patang gai yang. 24Luo ngu ekik ninew samnoning ai nak , ning nengnengnet Jesus Krais ekinggin alun ya. Mat nena meta suling ya nunen yamakal ya , mat Anuta yo kunirang yeya kuting aiparaing titngening . 25Mat nga nunen yamakal ya sain asak patanggai yang. Mat nena kum samoning ai ngu pupuing gin tik irin ya . 26Yeya kuting Krais Jesus ya nuiyeng yamakal kit mat ning kak sekaretik , mat kagin ngu kin yeya Anuta ya siming patanggitik.27Yeya ai paraing wai kin kum wai kak mat Krais kak sekarak, Yeya kuting Krais karak ekik ai ninie sisir siring rit. 28Mat Krais ya lain kin ,ning Juda ai malang mat Grik ai kak malang . Ning urata ai palang gak malang mat ai palang iretik .Ning ai kak malang mat paraing kak malang mat yei Krais Jesus kin yeya kuting kuanik waring irtik . 29Mat ngu yeya Krais ya lain kin iretik ngu yeya kak Abraham ya siming yeng iretik. Ngu yiyew lain ngut nak yeya yo unan ngu serek mataing Anutat promis Abraham ya lain yunaiyang.4Ni ut sain waring Anutat wenrai yang kin . Ning ninie siming rin apuiyang . Paraing da asiraiyang , mat ning ai patangaiyang , mat luo pupuing gin iraiyang . 5Ninat tik kiminiraiyang ai paraing luo pupuing gin iratang . Mat nirin Anuta ya siming yeng patangin ya.6Mat yeya Anuta ya siming iretik . Ngu ya Anuta Siming ya yuo rin alulnen gin apuiyang mat yuo ngut nirin Anuta ya ngakat nawaing kies ,'' Aba Sasa'' 7Ngu ya nena kum urata ai palang ireis . Malang. Anutat ken kak ninie siming iret. Ni sain kak Anuta ya siming iret , kak yo ninie unan suling rawang.8Mataing yeya Anuta ya kum ngak , Mat yeya anuta waring malang ngu ya urata ai palang iretik. 9 Mat yeya Anuta ya ngatik . O nana ngakat yet, Anuta yiyew ya asak ngaiyang . Ngu ya neko ya yeya tik sulet utek yuo weng niyen saweng gak malang , mat ut tik niyening urata ai palang tik patang gek?10Nal kuting yeya nuiyeng yaing Luo sungrek ya nal sakuing obou ya mat taping keng ya mat sasa keng ya obou taletik. 12Nanou waning kaking , nana sawengket pasoyertam yeya nana ekik patanggek. Nana eng luo watam , Yeya ekik patangam, Mat sain kin yeya neko weng kum nunak. 13Yeya nuiyeng tolet pi? Sai songnak ko ken mat nana maring ket aput meta suling ngu totaret kuiyeram .14Matening kum saweng ngut kitareng sakuing yunayang . Ni yeya feiyeng kum nunak, Mat yeya watyeng kum soryang nana kak irek ya, Malang. Yeya nangnengnak ekik Anuta ya engel o ekik yeya Krais Jesus rak.15Sain kin yeya nuiyeng suling ket mat nuiyeng kuanik nanou ya, Ni mat yiyew nuiyeng suling ngu takin iret? Nana yamakal waring yetam . Mat sain kin , yeya nuiyeng yaing sakuing ngu yeya saking nerek ya , Yiyew teiyeng pasirak pak ,nanou kak pasiret nunak. 16Ni mat ngu takat? Nana meta yamakal totaret kuiyeram ,Mat ngut pi narin yeya nanou ya akera?17Ngawak, Ai ngu urata rat kurenga yuntik , Ning saking yerek ya kankan gak malang. Ning nuiyeng yaing ngu sokomyerek ya mat yeyat saking yerek ya nak kankan rak. 18Sain nena nunen saweng kagin suling tapanen ya kin ya , ngu pat . Nal kuting yeya kagin ngu kewak , Mat kum sain nana yeya kak iretam kin.19Nanou neka neka , nana lumuling tik pangkitam ekik lumuling paraing neka asirekot , neko ya, nana nuning yet yeya Anuta ya neka waring patang gek ekik Krais. 20Sori waring ,nana mat kum yeya kak iretam, Ni sain nana yeya kak iret, yo nan a pat meta suling somong go yeya kuiyeret. Nana yiyew ya nuning weng waring ket. Mat nana kum ngatam nana takat yo saking yeret.21Yeya ai yuo pupuing gin, yeya mat kunerek , yeya ngun luo ya meta kum ngatik? 22Anuta ya buk ngakat yet, Abraham ning neka ai iri . Urat paraing palang ngu Agar, neka kuanik asiraiyang, mat paraing fri ngut kuanik asiraiyang . 23Paraing palang ngu ninie neka ngu aiparaing arapuk neka rie patangit ngu kin patangaiyang . Ni paraing fri ninie neka ngu, Anuta ya promis ngut ken patangaiyang.24Partuk ngu nung gin ngu bokis meta kak Paraing iri ngu kontrak iri ngu wenret. Agar ngu urang Sainai ngu wenret, Mat ninie siming yeng gak patang gak urata ai palang . 25Agar ning urang Sainai wenret Urang ngu kantri Arabia kin. Mat ning Jerusalem mat iret ngu wenret. Jerusalem mat iret ngu urata paraing palang ninie siming yeng gak .26Mat Jerusalem ko Sam yapai ka ngu fri iret. Ngu ninew nama. 27Anuta ya buk ngakat yet, ''Yeya paraing nokakeng neka kum ratek, yeya nuiyeng suling keng , kaka paraing neka ranga ya lumuling kum pangkaiyang. kaka nung gi suling keng. Kaka waking yet nungi suling ket , mat nawaing ke, Neko ya , Kaka yo neka asonak paraing aikak ngu siming ngu yo taka yereng.''28 Nanou waning kaking ,yeya asak ekik Anuta ya promis kin yeya ninie siming yeng patanget iretik .29Mat neka arapuk aiparaing neka rie patangit kin ning kagin weng kaiyang neka kuling ngu arapuk yuo ya saweng gin patangaiyang. Mat kak kagin ngu kot iret.31Mat nanou waning kaking , nena ngan ya, Nena kum urata paraing palang ngu ya siming . Malang . Nena paraing fri ya siming yeng.Chapter 5
1Krais ta nirin witkin palang ireis. Kum luo pupuing gin irin ya. Ngu ya yeya sawengket kangyei. Yeya kum ai yetai yirie tik urata ai palang irek .2Ngai, nana Pol , nana kuiyertam, yeya kum yetai mateiyeng puing koprek . Kot ngu yo Krais ya urata pat kum somong go saking yereng. Malang. 4 Yeya luo sungratakot ngu , yo arapuk ngu kin yeya nuiyeng yaing yeng Anuta yo kuiyereng yeya ai titngnening . Ngu yeya Krais asak watakang. Yeya Krais ya nuing suling watak .5Yuo kun ya sawenggin, nena Anuta ya nunen yaing yamakal kit. Mat nena samareis ning eng kunirawang nena ai titngening . 6Ai ko ning Krais Jesus kak iret, ngu kagin matenen koprin ya ngu unan palang, Mat ai mating puing kum kopret ngu kak ngu unan palang . Ni ai ko ning nuing yamakal ya kagin ngut itaren ning tapaing yeng nuiyeng yunte , Ngu unan waring . 7Mataing yeya Krais ya arapuk suling ngu sungret parakak, Ni , mat ai kuwat yiyew arapuk sokomret ? Mat yeya kum tik meta yamakal yettik? 8Kankan mat sungretik ngu Anuta kin kum aput, Ngu Anuta ngat nawaing yerte.9Yis somong go nak riet ngut flawa rin kangyet.10Nana nuning yamakal yet Sakuing yo saking yereng, mat yeya yo nanou kankan sungrek , Mat yeya kankan songsong kum talek . Nana kum ngatam ai kuwat yiyew kankan kwarir kwarir ket.Ni ai ngu yo ninie eming weng rawang ninie arapuk kin.11Waning kakaning ,Ni yamakal nana meta ai mateiyeng koprek ya yetam, Mat neko ya ning nanou ya weng ketik iretik? Ni nana ai mateiyeng koprek ya yet iretam, ngu suling ekik tei papara ya meta ngu pat kum tik ai ya kankan rin wenkeng. 12 Ai ngu ning yiyew kankan kwarirak, Ning asak weng kak kagin mateiyeng korek ya ngu suling ning mateiyeng eng koprek mat sieng ka kuting pasirek. ''Nena witkin palang ireis.''13Yamakal wanining kakaning, Anuta nawaing yeraiyang yeya palang irek ya. Kotin yeya ngakat kankan rawak, '' Nena palang ireis ngu ya nena kagin alulnen asing ya ngu kin ya.'' Malang. Yeya kot kum kankan rawakang. Yeya kuanik kuanik yeya Anuta ya aiparaing kuming yening urata ai irewak, Mat yeya yiyew nuiyeng yaing yunek. 14Luo ya meta kuting ngu meta kuanik enga nungin iret , '' Kaka tapak yeng yening mowang ekik kak eng ya mot kot'' 15Ni sain yeya lumuling ket mat parorwakketik eng wakumeng gin ngu yeya nuiyeng ngai, Kotin yeya kuting ning kak tangaringnek.16Nanou meta ngu ngakat , Yeya yuo kun watai yeyew para ya foi taleng, Sain yeya kot ket , Ngu yeya pat kum alul asing ngu ya nuing yaing sungrek. ` 17Nena ngan ya , alul asing ngu yuo kun ya nuing yaing ngu watangren sarikeng ya Mat yu kun ning alul asing ya nuing yaing watangren sarikeng ya,Ariri ngu akera , unan yeya kek ya ngu yeya pat kum kek. 18Mat sain yeya Yuo kun sungretik , ngu eya luo pupuing gin kum iretik.19Yeya asak alul asing ya kagin ngatik , Ngu kagin ngakat, ai paraing watat paraing keng ratek ,mat kagin samamo weng weng, mat kagin aluleng walaleng ya. 20Mat anuta tapoling ya obou wangaretik, mat nuiyeng wangwang yet mat lumuling mat nuiyeng wengkit mat teiyeng kurengarit mat kak eng matek ya nungi yet mat paroketik mat wakumeng kopret suling kum iretik . 21Mat tapai yeng suling iretik ngu wangayeret niyening ya lumulingketik, , Mat waiweng netik, mat salawaiketik , mat nawaing ket mukuretik. Mat kagin kot ngu kuting ketik , mataing asak nana kuiyeramang , mat , mat tik meta ngut nak tik kuiyertamang . Ai ning kagin kot ketik ngu , ning yo kum Anuta ya King dom nunggin uwang.22Ni Yo kun , ngat ngut itiniran kagin suling ngakat kin ya, Tapanen nunen mowining ya ngu yunin ya mat nunnen suling ya kagin ,Mat alulnen numaing ya kagin mat alulnen wanan aing ya ngu kum kin ya. Mat ai paraing saking yerin ya mat kagin suling kin ya mat nal kuting titket parakin ya. 23Mat ningyet irek ya kagin , mat alulnen asing ngu ya nunen yaing ngu watangrep sarikeng . Luo ko kum kagin ngu sokomret. 24Ai paraing kuting Krais ya lain gin iretik, ning alul asing kuting seret , Mat kuting yarak tei papara kin mat asak mon wikyang.25Yuo kun ning yang rat nuwat . Ngu ya nena Yuo kun watap ninew para ya kuting foi nuwang . 26Nena kum palang wananen itarinya . Mat nena kum tapanen aluleng wep parokek , Mat nena tapanen yenning unan ya tenen kurengarieng.Chapter 6
1Wanining kakaning mat upaning , yeya ngun wakumeng gin kuanik ko ngun weng kaiyang , Mat yeya ai yuo kunn sungretik ,Yeya kagin aiong nak keiyan ai ngu saking rei ninie kagin rie titkin . Ni yeya eng ya nuiyengngai, Kotin satan da waitiyereng mat yeya weng kek ya kin kusuk yek.2Yeya tapaiyeng saking yeret niyening kitareng wararek, kagin ngu kin yeya yo Krais ya luo rie patkeng. 4Ai kuting ning eng niyening urata rorek. Ngu suling o suling malang. Ai ning kot ket, ning nuing suling keng ninie kagin eng kaiyang, mat ning kum tapaing yeng yening kagin ngu ninie kak roreng. 5neko ya , ai kuting kuanik kuanik eng yo niyening kitareng kakang ngu yo wararek.6Ai ning Anuta ya meta ya skul kaiyang ning pat ninie unan areng kuting ngu ai ninat ngawining enaiyang ngu enneng. 7 Kotin yeya eng tapayelek , yeya ngun yetik yeya pat Anuta tapalek. Yeya patwaring, malang. Kak samat yung takating siret, samat ngut nak yo kakou tating gin pong keng.8Sain ai ko ning eng alul asing ya nuing yaing sungret, mat alul asing ya kagin ngu ya aking wei yang rin patang geng, Mat yo weng sungret , mat yuo kun da yo ninie yang rat ireng ya ngu itareng mat ai ngu nal kuting nal kuting ireng .9Ngu ya nena kum watnen soryeng kagin suling kin ya. Sain nena urata ya kum saweng keis ,mat sain samat ranya sain gin nena yo samat suling waring ranya. 10Ngu ya amining yo nena pat tapanen ya kagin suling kep wangarek, nena kin ya. Mat nena saweng waring kagin suling ai paraing kuming sakuing ya nuiyeng yamakal ngu walayelin ya .11Meta areng enga nan eng kekaram. Kekera Sakuing ngu wangarei nana kamang meta ngu kekaret ya. 12 Ngai, ai ngu saweng waring ketik mateiyeng puing koprek ya. Ning ngakat ketik, neko ya ning waweng sakuing rak ya ai paraing kuming teiyeng gin . Ning yokoyertik, mat ngakat kankan ratek .''Kotin ai kuming ning ngakat ngawak, nena nunen yamakal Jesus Krais ya teipapara kin , mat kotin ning nena weng nuwak ya.'' 13Ai ning Juda yening mak rakang , ning eng luo kum sungretik. Ni ning mateiyeng puing koratakot. Ning yo waweng sakuing rawak neko ya mateiyeng puing koprak ngu kin.14Ni nana pat kum wawining eng itaret o ai ko ya. Malang . Nana yo Jesus Krais ya wawing nak itaret. Ning teipapara kin asak moiyang .Mat nana ngu ya nak nuning suling ket. Ngu urata Jesus Krais ta tei papara kin kaiyang. Nala nga ya kagin ngu asak nanou nuning gin moiyang .Ngu ekik nan eng momang teipapara kin, Mat nana pat kum nala nga ya kagin tik sungret.v 15 Mat matenen puing koprin ya kagin ngu unan palang, Mat ai mating puing kum kopret ngu kak ngu unan palang. Anutat nirin aiparaing keng patangies. Mat ngut nak ngu unan waring. 16 Anuta yo nuing suling aiparaing kuting ning ngat kankan nga talet mat sungretik, mat ninat yo alueng rin aiyong ket ireng .Ai paraing koting ngu ning Isarael waring Anuta ya.18Waning kakaning , ninew Sakuing Jesus Krais ya nuing suling ngut yiyew yuo kak kaparet yeya kuanik kuanik kak ireng. Yamakal.Ephesians
Chapter 11Nana Pol, nana Jesus ya aposel Anuta ya nuing yaing gin nariyang , mat pas enga Anuta ya aiparaing Efesas ka iretik ngu yening kekaretam ning Jesus Kristus ya nuiyeng yamakal . 2 Nunen mowining yiyew ya ninew Sas Anuta mat Sakuing Jesus Kristus ya.
3 Anuta mat Sakuing Jesus Kristus Nawing wawing itarinya, ninat unan aso yuo kin nuwaiyang Sam yapai nuning gin ngu Jesus wawing gin. 6Neka ninie ya moiyang ngu wawing gin ,Anuta ning ninew ya nuing mowining sakuing . Ngu ya nena ninie ya nuing mowining ngu ya ngapan Anuta ninie wawing itarin ya.7 Anuta ya nuing mowining ngu kafurta waring , Jesus kristus moiyang ngu nena kiminiraiyang , ngu mat asuring gin , Anuta ninew weng katang ngu kuting pasiraiyang .8Anuta ninie nuing mowining sakuing kulalen ninew sarikit , mat ning ngawining suling mat kankian suling nuwat .9 Mataing Anuta kankan raiyang neko neko keng ya, Jesus Kristus ya urata kin. Ni ninie kankan ngu taprin iraiyang , mat asak walinilat ninie kankan ngu ya. 10 Neko kekot ngu ngakat , ning unan kuting ngu foi talet ut, ninie sain wenraiyang kin unan kuting Kraist matin , unan sam pun ya mat unan nala ya kak. Mat Kraist ta yo unan ngu kuting piting ireng ya .11 Anuta ning eng ninie nuing yaing gin mat ninie kankan sung ret unan kuting rin patang git. Mat ninie nuing yaing gin ,ning eng mataing weniraiyang Juda ai Krais kak sekeret irin ya, mat Anuta ya ai paraing waring irin ya.12Nena Juda nena ai maring Krais ya nunen yamakal ket sungratang . Mat Anutat weniraiyang nal kuting yamaling sakuing mat ninie saweng ngu ya kankan rat mat wawing itarin ya .13 Ni yeya ai paraing lain kuming ya , yeya kak asak meta yamakal ngu ngakang , ngu nius suling Anutat tik neng nengnaiyang mat yeya Krais ya nuiyeng yamakal kaiyang. Ngu ya yeya Krais kak sekarak , mat Anutat ning ninie promis mataing ngu sungret mat ning Yuo kun yunai yang ekik yiyew mak ninie aiparaing waring irek ya. 14Nena Yuo kun asak ratang , ngu ya nena ngais numaing nena kak yo unan kuming Anutat promis kaiyang ninie ai paraing yuneng ya. Nena unan ngu rawin ya samareis sain Anuta tik nengnengngneng ya ngu ning kak palang waring irin ya. Mat nena yo urata saweng ngu ya kankan rat mat yo wawing itarin ya.15Supuring ngu ya ,sain nana yiyew meta ngamang sakuing Jesus ya nuiyeng yamakal kin mat yiyew nuiyeng aiparaing Anuta ya ngu yunak , 16ngu ya nana Anuta tenkyu enet yiyew ya kongretam.17Nana kongaretam sakuing Jesus Kristus ya Anuta , Ning unan susuling kuting ya nawing ngut yo yuo kankan suling ya yuneng mat ninie manga ninie ya ngu yo walayeleng. 18Nana kongaretam pupuiyeng ya teiyeng wakaleng ya, mat yeya yo ngawak neko numaing yo wangarek ya ngu ya ning nawaing yeraiyang mat unan susaling rak ya Anuta ya aiparaing kun wakumeng gin.19 Nanou konga nunggin nana ngakat kongaritam ,Anuta ya saweng sakuing ngu ngawak ya nena ai ninie ya nunen yamakal kit, ngu ninie saweng sakuing nunggin. 20Saweng sakuing ngu nunggin nanak ning Krais pangaraiyang mowining gin mat rin totit ninie ating gin sam yapai pun. 21 Jesus rin totit pun ninat unan kuting ya saweng samaret , mat wawing ngu wa kuting takaret, Krais ta aiparaing sain nga ya samayerte , mat sain upang ya ngu kak samaret.22Anuta unan kuting Jesus kristus taring gin riyang mat sios enaiyang ekik ninnat unan kuting piting , 23Sios ngu ninie mating ,mat ninie kuting ngu ninie sios nungin iret .2Sain kin yeya nala nga ya kagin weng nungin paraket irak. Yeya yuo weng weng ya piting yang gin iret ninie kagin sungret irak . Yuo weng ya saweng ngut urata ket ai paraing aluleng gin ngu Anuta ya meta pitaretik. 3Mataing nena ai ngu wakumeng gin sekaret iratang, Mat ngawining wengweng alul asing ya ngut nak sungratang . Nena ngawining alul asing ya ngu sungret mat kankan niniew ngawining gin nanak. Mat sain nena kot iret , nena pat yo eming weiyang Anutat asak riyang sain aiparaing kagin kot ketik ngu yuneng ya.4Ni Anuta ning ninew ya nuing yaing sakuing ngu ya ninie nuing mowining sakuing ninew ya ngut ken ning ninew ya nuing moiyang. 5Sain nena weng nunggin momoing katang, ning nirin walalet tik yang ratang Krais kak sekaratang, Anuta ya nuing yaing ninew ya ngut saking niraiyang. 6Anuta ning nena Krais kak pangniniraiyang mat nirin Krais kak totatang sam yapai ka. 7Sain sasa kuming apun ning walinilang ning ninew ya nuing yaing sakuing kafurta iret ning ninew ya nuing yet Krais wawing gin.9kum niniew urata kin, ngu ya aiko kum wawing itareng . 10Nena kuting Anuta ya urata ai nak Jesus Krais ya suling kin ya ngu Anutat mataing ninew ya kankan rat rin iraiyang, kot kin nena nung gin parakin ya.11Ngu ya yeya ngawak mataing yeya Juda ai malang yiyew mateiyeng gin. Yeya ngu kuiyerak yeya ''kop'' mat ngu yetik ai ''mateiyeng kopretik'' ai atyeng gin. 12 Sain kin yeya Krais kak kum sekarak, Yeya ai yapai song yeya kum Isarael aiparaing, Yeya promis meta ya kavenent malang , Yeya upang ya kankan gak malang mat Anuta kak malang nala nga kin.13 Mataing yeya nemnak irak , ni mat krais ya asuring da yeng gneng gnet aput Krais Jesus kak sekaret mat Anuta eking gin waring iretik. 14 Krais eng nirin alulnen suling ning kak toteis. Mataing Juda ai ning ai lain Juda malang ning kak akera irak , Mat niyening akera ngu ekik foka iret Juda ai mat ai Juda malang wakumeng gin. Ni , mat ninie mating gin Krais ning akera kagin ngu kopren wik yaiyang, mat ning lain iri ngu kapayerin lain kuanik nak patang gaiyang. 15 Ning asak Moses ya Luo mat ninie meta areng kuting mat ninie Luo kuting pasiraiyang . Ning kot kaiyang neko ya ning lain iri ngu kapayerin ekik ai keng ai kuanik patang gek ya. Kagin ngu kin ning nirin alulnen kuanik irin ya. 16Ning tei papara kin moi yang neko ya lain iri ngu kapayerin mateiyeng kuanik nak irek mat ning tei papara pun ning akera kagin mataing irai yang ngu uren moiyang.17 Ning aput gudnius ngakat totaraiyang. ' Mat yeya pupui yeng kuanik ireng.'' Ning yiyew ya gudnius eng nga totaraiyang . Yeya lain yapai nemnak iretik mat lain ikur iretik ngu kak 18Nena pupunen kuanik irin ya , neko ya Krais kin , nena lain iri nena yuo kuanik kak, ngut ninew arapuk wakalaiyang nena pat sasa Anuta eking gin patang gin ya.19Mat yeya kum tong yet iretik ai nala malang ekik kum iretik . Malang. Yeya Anuta ya ai paraing ekik iretik.. Yeya Anuta ya lain waring iretik. 20Yeya ekik ya Anutat eng kaiyang. Nena aposel mat profet kak ngu ekik ya ngu ya ating sirniraiyang. Mat Krais Jesus ngu ating maring. 21Ya ngu ya utering kuting ngu Krais pun sorakit ngu ya kuting ning kak panding da sekerettik. Mat Anuta ya ngu ket iret, mat ya ngu ut sakuing kit, mat ya ngu sakuing ninie ya. 22Yeya kak Krais kin sorakek, Mat Anutat yo ninie aiparaing kuming gak kapayereng , mat yeya yo Anuta ya , ya waring irek, mat ning eng ninie yuo kak yo ya ngu kin nung gin ireik.Chapter 3
1Anuta ning suling waring ket yiyew ya ,supuring ngu ya , Nana Pol nana kalabus kin iretam. Neko ya nana ngat Krais Jesus ya urata ketam, ngu yeya Juda ai malang ngu saking yeret ya. 2 Nana nuning gin yet yeya ngun asak ngakat ngakang, Anukta ning nanou ya nuing suling ket weneraiyang nanat urata enga ket ya. Ngu kin ning nuing suling yiyew ya kak.3Meta enga neko mataing Anutat kaiyang ngu taprie iraiyang , Ni Anutat eng nana walanelaiyang , ekik asak nana somonggo partuk yamang ngu kot. 4Mat sain yeya meta wairei yan , mat yeya yo ngakat ngawak. Nana nga waring ketam meta tapp urata Krais ta kaiyang ngu ya. 5Mataing , Anuta meta ngu kum ilal rin patang gaiyang . Ni mat yuo kun ya urata kin Anuta meta tapp ngu ilal totaret nena ninie aposel mat profet kak nuwai yang .6 Meta ngu ngakat, Gudnius kin yeya ai Juda malang ngu patang get nena kak matenen kuanik , Mat nena kuting yo uanan kuting Anutat ninew ya wenraiyang Krais Jesus kin ngu yo rawinya.7Nana Anutat ken patang get ninie urata ai gudnius ngu totaret ya. Ning nanou ya nuing suling ket , mat ning ninie saweng nunaiyang saweng rat urata ngu ket ya. 9Anutat unan kuting kaiyang, ni maring ket ninie kankan neko keng ya ngu tapraiyang. Mat kankan ngu mataing taprin iraiyang . Ni mat ning nana urata ngu nunaiyang ninie kankan ngu ilal totaret ya.10 Mataing ning tapraiyang , ni mat ning ninie sios rin patangaiyang mat kagin ngu kin ning kankan supuring supuring mat ngawining gak rin ilal patang git Engel saweng mat yuo sam yapai ya ngu kak Anuta ya ngatik 11Mataing Anuta unan ngu kekot kankan raiyang . Ni mat Krais Jesus ninew Sakuing ya urata kin ning asak kaiyang.12Mat nena ngat Krais ya nunen yamakal kit. Mat kum yokinirat. Nena ngakat ngais Krais ngu ning ninew arapuk ut Anuta eking gin patang gin ya. 13Ngu ya nana mat kuiyertam, yeya kum kankan nanou ya aso rak neko ya lumuling mat pang kitam ngu wararet saking yeret ya . Mat yiyew nuiyeng yamakal kum kusuk yeng .Malang. Yeya nuiyeng suling keng ya, neko mat patang git. Neko ya ngut yo saking yerin Anuta kak suling irewak ya.15ning ai sam yapai pun iretik mat nala kin iretik ngu niyening saseng mat ninat unan ngu kuting waweng yunaiyang. 16Nana tarakumaning fofaret ngakat kongaretam, Anuta unan susuling aso yuneng ya asak weneraiyng . Ngu ning yuo kun aluleng gin rin kafurte mat yirin saweng waring irek ya.17 Mat yiyew nuiyeng yamakal kin Krais yo aluleng gin ireng.Mat kagin tapaiyeng nuiyeng yunek ya ngu saweng patang geng aluleng nung gin ngut yirin saweng kang yek ,ekik nala tei toling talen tei saweng kangyet.18 Ngu ya yo yeya saweng ai paraing Anuta ya ngu kak kuting rak, mat yeya kuting ngawak Krais ya kagin tapaiyeng nuiyeng yunek ya . ngu ngawining kuting takaret, ngu yeya ngu ya ngawak ,Mat unan susuling kuting ngu Anuta kin kafurte. Ngu yeya kak Anuta ya unan ngu kafuryeng mateiyeng gin.19Mat Krais ya nuing mowining ngawak ngu ai ninew ngawining gak pat malang. Ngut mat yo yeya Anuta ya suling ngu mateiyeng gin kafuryeng.20 Anuta ya saweng ngut eng alulnen gin urata kit . Mat saweng ngu ninew kankan kuting takaret, Unan kuting Anuta pasoreis keng ya unan ngu ninie saweng pat malang Anuta ya kak. 21Ngu ya nal kuting sios ya aiparaing Anuta wawing itarek, mat Krais Jesus wawing gin mat nal kuting nal kuting numaing ya ,yamakal.Chapter 4
1 Nana Pol ,nana karabus kin iretam, neko ya nana sakuing ya urata ketam. Nana ngatam Anutat nawaing yeraiyang yeya sungrek ya, Ngu ya nana pangayerew yeya titket paraket kagin ning nuing yet kot sungrek ya . 2Yeya kristen aiparaing kuming pupuiyeng gin irek, mat kagin aiong kewak ya. Yeya kum arwatat lumuling kek sain ning yiyew ya weng ketik. Yeya kuanikk kuanik niyening ya nuiyeng yunek , Mat kitareng yuntik ngu wararek. 4Ning mating kuanik mat ning Yuo kuanik nak, kotnak Anuta nawaing yerte neko kuanik ngu samarek ya, ngu Anutat nirin pat kinya neko neko susuling ninew keng ya. 5Sakuing kuanik nak mat nunen yamakal ya kagin ngu kuanik nak . Mat par rawining ya ngu kuanik nak. 10Ai ngu maring ket nalak saikaiyang , mat pun kak uiyang. Ning pun waring sam yapai kuting nung gin . Kot kin unan kuting rin pat ken kafuryeng ya.13mat urata ngu yo ut pat nena nunen yammakal waring mat ngut yo nirin alulnen kuanik irin ya, mat nena kuting waring ngawin ya Anuta Siming ngu ya. Kot mat ninew Kristen irining yo saweng patanggeng mat kagin susuling Krais ya ngu rawin ya.14Nena tik neka somsom ekik pat kum irin ya , Mat tapoling ai niyening meta kurenga ya kagin ngu pat kum kindiniran ekik yang da waka uwa pun susukren palang palang alot , mat tong yet kum panding da kangyet takin uwo kot ute. 15 Nena asipnen meta koting ngu kin kum rin ya. Malang. Nena kagin ai kuming nuiyeng yunin ya ngu sungrin ya mat meta yamakal nak yin ya , Kot ket yo nena aiparaing saweng patang gin ya mat Krais kak sekaret irin ya, mat ning yo ninew piting ireng. 16 Mat ning nirin nena atnen mat tarennen mat tennen kuting matenen ya ngu urata suling ket, ning weniraiyang urata kin ya. Mat ning tarakumenen mat uternen kuting matenen gin kaparet mat sekaret mat kagin nunen tapanen yunin ya , mat kagin ngu kin matenen sakuing patang git mat saweng kit.17 Ngu ya nana meta kuanik ko yeya kuiyeret, Sakuing wawing gin nana meta saweng ngakat yekot, Yeya kum tik kop yening kagin tak parakek. Niyening kankan asak kanda ekik. 18Mat niyening ngawining pongarngening malang, Ning ngawining gak malang. Mat aluleng siprining , ngu ya ning Anuta ya irining kin kum iretik. 19Ning kagin ketik ngu ya aimamanga kum ratek, ning kagin weng nungin waring utek. mat aluleng walalet kagin samamoa ya supuring supuring ngu kekot.21mat yeya asak ngawining yunak meta yamakal Krais kin iret. Mat nana ngatam ning kum manga yunak kop yening kagin wengweng kek ya. 22Matain yeya kak ai asing ya kagin ngu sungret irak, Ngu kagin tapoling ya , mat alukleng walalet neko weng kek ya. Kagin ngut ai ratut arapuk weng gin rit. Ngu ya mat yeya kagin asing ngu pasirek,23 Mat yiyew kankan ngu keng patanggeng24Yeya mat ai paraing kieng patanggetik ngu aiparaing Anutat ken yirin keng patang gak. Mat ning Anuta ekik iretik, Neko ya niyening kagin ngu titngnening mat kun warring.25 Ngu ya yeya tapoling ya kagin ngu watawak, Yeya kuting meta yamakal nak Kristen tapaiyeng ya kewak, neko ya nena kuting ngu matenen kuanik ya areng ireis. 26Sain aluleng wananaing kin, mat yeya nuiyeng ngai, kotin yeya wengkewak. Yeya aluleng kum rie wananaing ket iren ut ata sarikeng . 27Kotin satan ya yamatanga wakalek.28 Uinena ai kum tik uinena keng. Malang. Mat ning urata kek. Ning urata suling kewak niyening atyeng gin . Mat ning yo unan aso rawak. Mat ning pat yo ai unan ya sungkettik ngu saking yerek. 29Yeya kum meta walai weng makeng gin patang geng. Malang. Meta suling nak patang geng. Ngut pat ai aiong ngu saweng yunek ya. Meta koting ngut Anuta ya nuing suling ninew ya ngu rin aput ai ngawak ya. 30Yeya kum Anuta ya Yuo kun aluling kitareng enek. Anutat yuo kun yunte, ekik ninie ya aiparaing waring irek ya mat yo walayeleng ekik ning sain wenraiyang tik eng nengneng ngeng ya mat yirin yeya palang waring irek .31Yeya kagin aluleng nuiyeng weng ya ngu kuting pasirewak mat lumuling ya mat aluleng wananaing ya mat met yeng sakuing ya , mat parsia meta ya mat kagin weng weng kuting ngu pasirwakek. 32Yeya kagin suling nak Kristen tapaiyeng yunek mat aluleng yunek . Yeya niyening weng ketik ngu watawak , ekik Anutat yiyew weng kakang ngu wataiyang Krais ya wawing gin.Chapter 5
1Anuta ning ngat yiyew ya waring nuing yaing yunte . Mat yeya ninie siming iretik, ngu ya yeya ninie kagin ngu sungrek ekik eng ket kot. 2 Yeya tapaiyeng nuiyeng yunek ya kagin ngu kin parakek, ekik Krais ning ninew ya nuing yaing nuwaiyang . Mat ninie irining ya kuting ngu saking nirakot nuwaiyang. Ninie irining ya kuting ngu Anuta enaiyang . Ekik ofa suling waring yunaiyang.3Yeya kum kagin weiyang kewak. Mat kagin samamo kak ngu kuting , mat tapaiyeng ya unan ya teiyeng kurenga rieng. Kagin ngu ya meta kak kum wakumeng gin patang geng. Nena Anuta ya ai paraing gak kagin ngu ya meta kak pat kum yayin ya. 4Yeya kum meta samamo kak ngu ya yek, mat meta weng yek mat meta walai weng ngu yek. Kagin koting ngu nena pat kum kin ya. Malang. Nena Anuta nak tenyu enin ya.5Yeya ngakat ngawak ,aiparaing weiyang ketik , mat kagin samamo kak ketik , mat aiparaing teiyeng kurengnga ya ngu ekik ai anuta tapoling ya pingngeng itaretik kot. Ai koting ngu pat kum kingdom Krais ya mat Anuta ya ngu nung gin uwak.6Yeya nuiyeng ngai, kotin yeya yayining ngu palang sungret ut ai ngut yeryerie ut kagin weng ngu kewak. Kagin ngut ken ai meta pitarak Anuta ya ngu ya aluling wananaing kaiyang. 7Ngu ya yeya ai ngu kak kum sekeret irewak.8Mataing yeya tatikoma nung gin irak, ni mat Sakuing da yirin yamaling kin iretik, Ngu ya yeya yamaling ya aiparaing ekik parakek. 9Yamaling ning ngat kagin supuring supuring kuting rin patang git mat kagin titngening mat kagin meta yamakal ya. 10 Yeya waitaret kagin Sakuing da nuing yet ngu rat mat ngawak ya. 12Nana kum totaret kuiyeret, kagin saingket ketik . Malang. nana aimamanga nunte unan koting ngu yet ya.13 Ni yamaling ngut kagin kuting ngu supuring rin ilal patang git wit kin iret.14Mat sain yamaling neko kuanik rin ilal patang gin , mat neko ngu kak yo yamaling ekik patang geng. Ngu ya meta engairet. ''kak ai korat , kak mat walaleng. kak matmat kin walaleng. mat Krais ta yo yamaling kuneng.''15Ngu ya yeya yiyew para ngu panding da samarek. Yeya kum ai ngawining gak malang ekik parakek. Malang. Yeya ai manga kak ekik parakek. 16Ngu ya yeya mat sain gak Anuta ya kagin kewak ya. Ni sain mat nena ireis ngu sain suling malang.Ngu ya yeya nuiyeng ngai , Kotin sain ngu yo palang tanggaring ngeng. 17Yeya kagin wengweng kum kewak, Malang. Yeya Sakuing ya nuing yaing ngu pandingda ngawak.18 Yeya wai weng aso kum net kanda kek. Malang. Kagin ngut yirin wengkitik .Yeya Anuta ya yuo watai mateiyeng gin kafuryeng. 20 Mat nal kuting unan kuting ya Sasa Anuta ya tenkyu enek , ninew Sakuing Jesus Kristus wawing gin. 21Yeya Krais ya nuiyeng yeng ning yiyew Sakuing mat yeya kuanikkuanik Anuta ya aiparaing kuming ngu pupuiyeng gin irek.22Yeya paraing yeya aiyameng pupuiyeng gin irewak, ekik yeya Sakuing pupuing gin iretik kot. 25Yeya ai paraing gak, yeya paraiyeng ya nuiyeng mowang, ekik Krais ning sios ya nuing moiyang mat ninie yang rat ireng ya ngu kuting sios saking raiyang. 26 ning meta kin mat waikin ,Krais ning sios talen mat ken ning samamoa kak malang taing gin. Kagin ngu kin ning sios ninie ya wenraiyang. 27Ning sios rin taing gin suling patang gaiyang mat sios samamoa kak malang , mat matin saroing o neko kot kak malang. Sios ning kun ireng mat matin sanga kak malang.28Yeya aikak kot ,yeya paraiyeng nuiyeng yunek. ekik yeya eng mateiyeng ya nuiyeng yet kot. Ai ning paring ya nuing ente ngu ekik ning eng mating nuing ente.29Nena ngais , aiko ning eng mating ekera kum ente, Malang. Ning samat enta mat panding da mesaparet. Ekik Krais ta sios ya ket kot. 30Neko ya nena ngu ekik taring ating taing ekik Krais mating ya .31Anuta ya Buk ngakat yet; ''Ngu ya ai ning naing nawing yeng yetat ut paraing gak kaparet mat ariri yo mateiyeng kuanik patangget irek'' 32 Meta tap ngu nung gin kankan sakuing iret, nan eng nuning gin yet Krais mat sios ya meta .33Ni meta ngu kak yet, yeya ai kuanik kuanik yeya mat paraiyeng ya nuiyeng yeng , ekik yeya yiyew ya eng nuiyeng yet. Mat paraing gak ning aing pupuing gin irewang. Mat kagin suling ninie ya kewang.Chapter 6
1Yeya somsom,yeya nameng saseng yening meta sungrek . Yeya kuting Sakuing gak sekarek mat kagin ngu titngening. 2Buk Anuta ya ngu ngakat yet. '' Kak namik sasik pupuiyeng gin ireng mat niyening meta tareng '' Luo ngu maring iret mat meta ngu ning promis kak. 4Mat yeya saseng ,Yeya kum simeng ya kankan rie weng keng mat yirie yiyew ya auleng wananaing keng . Malang. Yeya kagin suling kewak Sakuing taing gin mat yiyew simeng panding da mesapayerie, Mat Sakuing ya meta ya ngawining yunek.5 Yeya urata ai palang . Yeya yiyew samoning ai pupuiyeng gin irewak ., mat yeya yokoyereng ,neko ya teiyeng gin kotin yeya kagin titngening ya meta ko kotin talapakarek. Nal kuting yeya saweng ket urata suling nak kewak ya. Kagin kuanik kinanak yeya sain ngat ketik ngu Sakuing Krais ya urata ketik. 7Ngu ya yeya aluleng suling nak urata kewak .Ngu kum ekik yeya ai yening urata ketik. Malang.Yeya Sakuing ya eng urata ketik. 8Ngakat ngawak. Sain aiko ning urata suling ken, mat Sakuing yo eming suling eneng. Ai ning urata ai palang o ai fri iretik.9Mat yeya urata ai pityeng, Yeya kak kagin suling kewak yiyew urata ai ya. Yeya yirie yokoyereng ya kagin ngu watawak, Sakuing sam pun iret ,ngu ning yiyew Sakuing mat niyening kak, mat ning aiparaing kuting niyening kagin kuanik kinanak roret.10 Mat nana nanou meta koparekot, Yeya Sakuing gak sekarak , ngu ya yeya ninie saweng sakuing ngu ya kankan rak, mat yeya saweng irewak. 11Yeya paro ya sirsir saweng Anutat nunaiyang ngu kareiyan, mat yeya pat yo saweng kangyek mat satan ya tapoling mat kagin supuring supuring saing ket ket ngu yo pitarek.12Pandingda ngawak, nena kum aiparaing yening parokies ,Malang. Nena yuo weng saweng gak parokies , mat Gavaman mat unan supuring supuring saweng gak.13Ngu ya yeya sirsir paro ya Anutat yunaiyang ngu rawak, mat sain weng nung gin yeya pat saweng kang yet parokek. Mat sain paro wikyin ,yeya yo sawengket kangyet irewak.14Yeya saweng kangyekot, ngu yeya meta karek ekik yiyew let ,mat kagin titngening siot kapa ekik riek anap yeng sokomreng ya. 15Mat yeya tantanaing kek Anuta ya Gudnius ngu totarek ya ning nuing yet aiparaing gak aluleng kuanik ya , mat kagin ngu rie ekik yiyew tareiyeng ya sirsir. 16Yeya paro ya unan kuting enga rat; mat yeya nuiyeng yamakal ya kagin ngu kak rat, mat talei saweng keng ekik palangnga areng , Yeya pat satan ai weiyang ninie yewnng kuting wen mateiyeng gin aput ngu urei mowang.18Yuo kun ya saweng gin ,Yeya nal kuting kongarek, Yeya saweng ket, konga supuring supuring kewak, Anuta pasorek saking yereng ya. Nal kuting yeya olakek kotin yeya kagin ngu watawak . yeya kum yakek .Nalkkuting yeya kongaret Anuta pasorei ninie aiparaing kuting saking yereng ya .19Mat yeya kak Anuta pasorek ning nana kak saking nereng ya . Yeya ngakat kongarek ya nuning yet, Anuta ning pat ninie meta makining gin riwang , mat nana yokokang nga riew sarikin mat meta tap mat yamakal ngu totaret. 20Anutat eng narin ut meta ngu totaret ya. Mat supuring ngu ya nak nana mat kalabus kin iretamang. Nana urata kak ngu gudnius ngu totaret ya. Ngu ya yeya Anuta ya kongrie saweng nuneng ya. Mat nana pat yo yokokanga riew sarikin mat meta witkin saweng aiparaing kuiyeret.21Tikikus ta yo kuiyereng nana urata kuting takat ketam . Tikikus ngu ninew waning kaking mat ning ngu urata ai suling sakuing ya. 22Nanat riew aput kot kew yeya ninie ya ngawak, nena takat ireis. Mat ninat pat aluleng rin saweng keng.23Sas Anuta mat Sakuing Jesus Kristus ning pat waning kaking ngu kuting aluleng aiong yuneng , mat ninat yo nuiyeng yamakal saweng mat tapaiyeng kuting ya nuiyeng yek. 24Anuta ning ken kagin nuiyeng suling aikuting ya ngu pat kum kagin ninew sakuing Jesus Kristus ya nunen mot ngu watan ya.Philippians
Chapter 1
1 Pol ,Timoti kak ning Krais Jesus ya urata ai, mat Anuta ya ai paraing kunn Pilipai ka iretik , mat Kristen aiparaing yening samoning ai mat sios ya urata ai .2Mat Anuta ya nuing suling matt Sasa ya nuing marora Sakuing Jesus Krais ya ngu yeya kak ireng.3 Nana Anuta tenkyu entam sain nana yiyew ya kankan ratem. 4Nal kuting nanou konga yiyew ya kuting ritam, nana nuning suling nak konga rit 5 neko ya yeya nana kak kaparet maring ket Gudnus ratang. 6 Ngu ya nana ngatam urata suling ketik ngu yo ket ut yo rie wik yeng Jesus Krais ya nal sakuing patanggit kin.7 Nana suling yiyew ya ngakat ngatam neko ya yeya nanou pupuning gin iretik, Yeya kuting nanou kaparet nuiyeng suling nanou kalabus mat nanou gudnus urata ya foka rikang.8Anuta ning nanou witnes mat nana yiyew ya nuning apuyang Krais Jesus ya nuing marora kin.9Mat nanou konga ngu ngakat; yiyew nuiyeng mowining ngu yo ut sakuing mat ngawining suling mat kankan suling rak. 10Kot ket yo yeya neko suling wangarek, mat yeya yo meta kak malang iret ut sain Krais ya nal sakuing gin. 11Yeya yo kagin titngening ya aking ngu yo kafuryeng ngu Krais Jesus kin aput mat kuting ngu Anuta wawing itarek ya.12 Mat yeya ngawak, waning kaking , neko patangaiyang matening gin ngu gudnus rin sakuing keng ya .13Ngut ken , nanou sen Krais kin taiyang King ya yapai nung gin mat gad kak mat ai kuting. 14Nanou waning kaking kuting ngu nuiyeng saweng Sakuing ya neko ya nanou kalabus ya sen ngu kin , mat yeya saweng ket yayetik ning kum yokoyerte meta ngu ya.15Kuming ning Krais ya meta totarak nuiyeng iri mat kuming ning nuing suling nak Krais ya meta totarak 17Mat kuming ning ket ning Krais ya meta nuiyeng gin totarak mat ning ngak ning pat narie suling ket sain nana kalabus kin iret.19Mat nana yo nuning suling keng , neko ya nana ngatam yeya nal kuting nanou ya kongaretik , Anuta pasoretik saking nereng ya , mat arapuk ngu kin Anuta yo sakingnereng. nanou kalabus watat witkin iret ya.21Nanou kankan ngu ngakat ,sain nana yang rat iret, ngu nana Krais kak retam. Ni sain nana mot ngu nana unan suling rawat.22Sain nana yang rat iret , mat nana yo aiparaing aso saking yeret . , Ni nana arapuk takating ngu sungret, nana kum ngatam. 23Nana ngu ya nuning iri kit , nana nuning yet ut Krais kak iret ya .Ngu yo suling waring . 24Ni suling ngu nana nala ngakin iret , mat nana saking yeret .25Nana nuning yamakal saweng ngu ngakat nana urata kak sakingyeret ya. Ngu ya nana ngatam, nana iret yeya kak urat ket sakingyerew nuiyeng yamakal saweng rat nuiyeng suling irek ya . 26 Ngu ya sain aput ekeng gin patangget , yeya yo nanou ya nuiyeng suling yeng mat Krais wawing itarek.27Unan sakuing ngu ngakat , yiyew para ngu titket parakek. Mat Krais ya promis ngu tarek. Kot kin mat sain nana aput wanga yeret , o nana yiyew meta nak ngawat , nana yo ngawat yeya saweng kangyet aluleng kuanik iret. Mat kankan kuanik urata ketik aiparaing itayerie gudnius ya nuiyeng yamakal keng.28Ngu ya nana ngawat yiyew akera yokum kei yeya yokayereng . Mat sain wangayerie yeya kum yokoyerin , mat ning yo ngawak ning yo tangaringnek. Mat Anuta yo yirin suling irewak. 29Anuta ning ken yeya suling irek. Mat yetan yeya Krais ya urata ketik . Ning kum yetan Krais ya nuiyeng yamakal kit , Malang. ning yetan lumuling wararetik wawing gin. 30Yeya mataing wanganerie paroram , mat paro ngu kin iretam , mat yeya meta paro ya ngu ya ngatik nana kin paro ket iram , mat yeya lumuling ngu wararetik , neko ya yeya nana kak sekaret paro ngu keis.2Sain yeya kot ket , mat yeya kagin suling nak kewak. Mat nanou nuning suling yo kafuryeng. Yeya kuting kankan kuanik nak talek, Mat kagin kuanik tapaiyeng nuiyeng yunek ya ngu tarek, mat nuiyeng marorakin ireng.3Yeya eng yiyew ya kum kankan rak,mat urata ket waweng itarek ya, Malang. Yeya waweng nalak rie sarikin mat yeya ngak tapaiyeng yening kagin ngu rie yiyew ngu takareng.4Yeya kum eng yiyew unan nak samarek. malang. Yeya kuanik kuanik yeya aiparaing kuming yening unan samarek mat saking yerie suling irewak ya.5Yeya kankan kuanik Krais ta talaiyang ngu kot talek. 6Ning Anuta waring iraiyang , Ni ning kankan Anuta ekik ireng ya ngu kum talaiyang. Malang. 7Ning kagin ngu watat , ning urata ai waiyang patangaiyang , mat ning ai ekik patangaiyang. 10Jesus wa ngu enaiyang ngu, Mat engel kuting, mat aikak kuting mat unan kuming sam pun iretik, mat nala kin, mat nala nungin ning kak tarakumeng foforek Jesus taing gin mat ning pupuing gin irek. 11Mat ning kuting yo witkin yewak ,'' Jesus Krais ning Sakuing .'' Mat kagin ngu kin ning Anuta wawing sakuing enek.12Mat nanou tapanin , nal kuting yeya nanou meta taretik , ngu ya mat yeya kot kek. Yeya kum meta sungrek sain nana yeya kak iretam. Malang. Mat nana nem iretam , yeya mat pandingda tarek, Anuta asak yengnengngaiyang ngu ya mat yeya yokoyerta mat urata saweng kewak presen yiyew wenraiyang ngu rawak ya. 13Nena ngais Anuta ning yiyew aluleng gin urata ket . Ning eng yirin ninie ya nuiyeng walalet kagin nuing yet ngu ketik , mat ning saweng yunte kagin ngu kewak ya.14Mat unan kuting ketik ngu yeya ning yet kei, yeya kum yaiyining aso ket mat meta kin parorek. 15Yeya kotket , Yeya Anuta siming yeng titket irek mat weng gak malang. Mat sanga kak malang .Mat meta irining nalkuting ya ngu talek. 16Mat yeya yamaling ekik irek aiparaing nala nga ya, Aiparaing ngu kagin titngening watat weng aso ketik, Ngu ya Krais ya nal , aiparaing kotyereng ya sain gin nana yo nuning suling yiyew kagin suling ngu ya , mat nana yo ngawat , urata saweng wakumeng gin kamang ngu nana kum palang kamang.17Yiyew nuiyeng yamakal ngu ekik yiyew ofa Anuta entik ,Ni sain nana ngat asurning kulalei wain ya ofa yiyew ofa kak kaparet nana yo nuning suling keng.18Kotnak yeya kak nuiyeng suling keng . Yeya nanakak nuiyeng suling waring keng.19Sakuing Jesus ning nuing yen ,yo siring malang ,Timoti riew ekeng gin apuwang. Mat sain ning sulet aput yo ning yiyew ya kunereng . Mat nana yo alulning suling . 20 Ai kuming nanakak iretik ngu Timoti ekik malang .Ning ngat nanakak alulnen kuanik mat nalkuting kankan rat arapuk wasangaret takat yo sakingnereng ya.21Ning kuting ngu niyening kankan sungret mat Jesus Krais ya kankan ngu kum sungretik.22Ni yeya Timoti ya kagin suling ngu ngatik , Yeya ngatik ning sakingneraiyang gudnus urata kin, ekik nekat nawing sakingret kot. 24Nana nuning yamakal yet Sakuing yo arapuk wakaleng . Mat numaing nanakak yo aput wangayeret.25Nana nuning yet Epafroditus riew ekeng gin apuwang. Ning ninew waning kaking . ning nanou urata ai kuanik mat nanou tapaning paro ngakin. Yeya rie apuiyang saking nereng ya. 26Ning yiyew ya nuing weng waringket , mat wangayereng ya . Mat ning ngat yeya meta rak ning sai kak , ngut ken ning aluling kitareng ket. 29Ngu ya yeya nuiyeng suling nak Epafrodias tik rawak Sakuing wawing gin . Yeya ai koting ngu waweng sakuing yunek.30Ning Krais ya urata ket , malang pak moiyang. Ning eng suling ireng ya kankan kum raiyang . Malang. Ning kankan raiyang ngu urata yeyat enak sakingnereng ya. Ngu ya sai pitaren teing dak ut urata kaiyang.Chapter 3
1Nanou waning kaking , nana meta riew wikyeng ya kot , Nana ngakat yekot , Yeya Sakuing ya nuiyeng suling keng , Nana kum watning sorte meta nga tik yiyew ya kekarekot, neko ya nana ngatam ngu yo saking yereng .2 Yeya nuiyeng ngai ai urata weiyang ketik ngu ekik kona sawaing. Ai ngu yetik nena kuting matenen pawrin ya Isarael yening kagin kin.3Nenat nak ngu Isarael waring ,Anuta ya ireis Anuta ya yuo ngu ya saweng gin nena ngat Anuta ya Obou wangaret , mat Krais Jesus ya wawing itareis , nena ngais neko ai mateiyeng gin ketik ngu pat kum somongo saking yereng. 6 Nana Anuta ya urata ngu saweng kekot. Ngu ya mataing nana sios ya aiparaing yiriew wengkak . Sain ai ning luo ya meta ya kankan rat mat nanou kagin rorek, ngu nana sanga kak malang. 11Mat nana kak nuning yet, nana yo walalet matmat kin12Nana nuning gin ngu kum yet nana Krais ya kagin ngu asak ramang. Mat nana ai suling patangam, Malang. Nalkuting urata saweng ketam kagin ngu talet ya . Ekik Krais Jesus ta natanelaiyang.13Nanou waning kaking nana nuning gin yet nana kagin ngu kum ramang . Ni nana kankan kuanik ,ngu nana unan mataing ya ngu nuning palingleng . Mat nana urata saweng ket neko upang patangeng ya ngu rat ya . 15Ninew kankan ngu ekik ai ngawining suling gak ya kankan ekik patangeng . Mat nena kuting kankan kuanik ngu sungret ekik nanat totaretam kot. Mat sain yeya kankan song rak , mat Anutat yo yiyew kankan ngu mesapareng. 16Ni kagin suling asak ratang ngu saweng talinya.17Nanou waning kaking yeya kuting nanou kagin ngu sungrek, Mat yeya pandingda ai wangarek ai yiyew kagin sungretik ngu niyening kagin ngu wangarek. 18 Ni nokakeng, waring, Ai aso ning Krais ya tei papara ya akera iretik. Nal aso niyening kagin ngu ya kuiyeram. mat tik kuiyertam , mat wai tening gin patanget aput.19Ning mateiyeng ya nuiyeng yaing sungretik , mat niyening nuiyeng ngu anuta ekik patangit . Nalkuting ning nala ya unan ya kankan ratek . Mat ning aimamanga kagin supuring supuring ngu ketik . Ai ngu yo hel yapaika tangaring ngek.20Ni nena ngu sam yapai ya aiparaing ireis , mat nena Sakuing Jesus Krais samareis, ning sam yapai watat nalak sariket aput nengngengngeng.21 Ning eng ninie saweng gin ,Krais yo unan kuting pupuing gin iret ngu keng, mat saweng ngu kinanak yo matenen kwarireng ngut kitareng supuring supuring nuwat. Mat matenen yo suling waring patangeng , ninie mating ekik.Chapter 4
1 Ngu ya nanou waning kaking ,yeya saweng ket Sakuing ya kagin kin kangyei, ekik nanat yetam , nana ngat nanou nuning yuntam , mat nana yiyew ya nuning wengkit, Yeya ekik prais suling nana urata sawengket ratya, mat nana yiyew ya nuning suling. 2Yuodia mat Sintike yei ariri ngai, yeya paraing gak yeya sakuing ya lain ngu ya yeya aluleng kuanik patangeng. 3Yow nana pasokeret kaka nanou waring ,paraing nga saking yere ning nana kak urata ket uiya nga totarak, ning Klement kak mat nanou urata ai kuting , niyening waweng ngu kuting Buk nalkuting iret ngu nung gin. 5Yeya numaing numaing aikuting yetai yiyew kagin suling ngu wangarek. Nuiyeng ngai somongo yo sakuing apuwang. 6Yeya neko ya kum nuiyeng wengkeng, Malang. Nal kuting Anuta yiyew kitareng kuting ngu ya korek. Yeya Anuta ya kongarek, mat tenkyu enek mat pasorei saking yereng ya. 7Ninew alulnen aiyong Anutat nuwat, ngu unan suling waring, mat nena ai pat kum supuring ngu ngan ya.Mat Anutat yo yirin aluleng aiyong ireng, mat kagin ngu kin yo yeya Krais Jesus kak sekaret irewak, mat yiyew nuiyeng yaing yo suling waring irewang.8Nanou waning kaking ,nana meta ko kuraret yekot , nal kuting yeya kagin yamakal ngu ya kankan nak rak, mat kagin suling ai ketik, mat kagin titngening , mat kagin samamuo kak malang , mat unan susaling , mat unan maring waring mat kagin kuting nena nunen sulingket ai kei wangareis .9Kagin kuting nana walayelam ngu yeya kewak . Mat yeya ngatik , mat kagin yeya ngakang nana meta totaret kuiyeram mat yeya wanganerie kamang. Kagin kuting ngu yeya nal kuting kewak. Anuta ning kagin aluleng marora ya supuring mat ninat yo yeya kak ireng.10Mat yeya tik kankan rat saking nerekot, ngu ya nana nuning suling waring sakuing ya . Yamakal mataing yeya nanou ya kankan rak , ni yeya sakingnerek ya arapuk kaka malang. 11Nana unan ya kum sung ketam ,mat meta nga yetam , malang. Nana ning yet iret ya kagin ngu ngatam. Neko neko patanggit ni ,nana iretam. 12Nana unan kak malang onana unan aso kak, ni nana nungyet iretam. Nana ning yet iret ya kagin ngu ngatam. Nana samat aso kak o nana nuning tuktuk ta iretam. Nan unan aso kak o nana unan ya sungketam , unan kuting koting nanou ya patanggit , ni nana ning yet iretam mat alulning suling . 13Krais ta ngat saweng nunte . Mart ninie saweng gin nana pat unan kuting kewat.14Yiyew kagin suling sakingnerak ngu ya nana yiyew ya yetam, nanou nuning suling yiyew ya . Neko ya yeya nuiyeng yaiyang nana kak sekaret sain nana kitareg wararam, mat yeya kagin suling nu kakang. 15 Mat yeya aiparaing Pilipai ka, yei eng ngatik , sain nana Gudnius meta supuret totaret mat nana Provins Mesadonia watam , ngu sios song go kum aput nana kak kaparet moni unan nunek ya . Malang. Yeyat nak kot kakang.16Sain nana taun Tesalonaika kin irew yeyat nal aso sakingnerak . 17Yeya kum nuiyeng yeng nana yo pasoyeret presen unan nunekya .Malang. Nana nuning yet yiyew kagin suling ngu sakuing patanggeng. Mat Anutat yo yiyew suling kewang.18Ni yeya nuiyeng yeng nanou ya kot dinau neko kuanik ya kot rak. Mat nana meta nga kekaretam ilal yet nana unan kuting ramang yeya dinau rit rakang . Unan rie apuyang ngu dinau ya mak ngu takaraiyang , Mat sain nana presen unan ngu rat ,Epafroditus ta unan ngu seret apuiyang. Nana unan kafuryet , yiyew presen ngu ekik ofa yuwaing suling gak , ngu Anuta enek. Anuta ning nuing suling ofa koting rawang ya 19 Nanou Anuta ning unan kuting wenraiyang susuling ninew aiparaing Krais Jesus ya. Ngu yo ning pat unan kuting nena sungkeis ngu rin patkeng. 20Anuta ning Anuta , Mat ninew Sasa . Mat nena wawing nal kuting itarin ya.21Nana Krais Jesus ya aiparaing kuting ata suling yuntam. Waning kaking nana kak iretik ning kak ata suling yiyew yetik. 22Anuta ya aiparaing kuting yiyew ya ata suling yetik. Aiparaing ngu sisa ya yakin urata ketik. Ning meta saweng kunertik nana ata suling yunet ya. 23Sakuing Jesus Krais ya nuing suling yo yiyew yuo kak kuanik kuanik ireng.Colossians
5Ai ngu yaring yeya kak mat kankan saweng waring ngu yaring Parang asak mataing wenyerang yeya yo sam yapai nungin uok. Yeya asak nga kang supuring gin nana maring gin ngawining ngu saweng nga yen kagin yaming yaing Parang ya ngu gin iret meta yamakal kin. 12Nena mat ngakat kongareis Parang Anuta ya airinga yo kot patang geng yeya yo mateyang laklek rat tenkyu Sasa areng enek . Ning mataing yirin kagin suling mat yo unan suling rawak ning mataing yeya kin kaiyang . Yeya yo rawak ai Paraing kuting Parang Anuta ya mat ai paraing kuting nga winya sinaring gin iretik.14Parang Anuta Siming ning mataing kiminiraiyang ket nineu weyang ngu pasirayang.15Neka ai ngu ananong Parang Anuta ya nena pat kum tenengin wangarinya, ning ngu neka maring unan kuting gin Parang Anuta tat asik kayang. 17Ning maring ket unan kuting nineya kin panding da sekeret patanga yang.18 Sios ngu krais ya matapuring, Krais ngu sios ya piting . Ning ngu sios ya supuring, ning ngu ai maring ket walalayang sain nal ngakating nut ning maring ket apai kaiyang unan kuting yar. 24 Mat Pol nuing suling ket yeyew lumuling ngu yo wararewang ket nanou matening ket neko kitereng krais ta mataing wararet rayang kum wikyang ning mating gin mataing ngu sios. 26Meta nga mataing sangkaiyang ,meta nga mataing waring sangkaiyang mat ngu sisa neka apaling , meta ngu mat ilal patang git nine lain gin aiko suling nak yo taing gin. 28Ai ngu aiko nena nal pat yayeis nena nal pat nena meta pasireis , nena kot kaka meta ai paraing kuting kuyereis mat nena aso walaleis kuting ngatik sain nena ai paraing kuting yengenget Sakuing ai ning gin yo ning meta kak malang nung gin. 4Sain Krais ning aput patang gin ,ning ngu ekik kakou yang , sain gin kaka yo Krais kak ilal patang geng ninne saweng unan kuting nung gin.9Yeya kum eng tapayelek, ekik yeya asak alul asing ya tip pasirak, 11Ni nena ai asak keng batang katang ,nena kuting yo kot nak irin ya , nena kum yin ya nana ngu Grik o Juda ya lain ,mat nena kapa wangaratang o nena kapa kum wangaratang, mat nena yapai songsong ya o kantri songsong ya, mat nena urata ai palang o nena palang ireis, noko ya Krais ninat nak iret, mat Krais ning eng ngu nena kuting kuanik kuanik matenen nung gin iret.Chapter 4
1Yeya urata ai yening samoning ai ,yeya kagin suling mat tit ngening kewak yeyew urata ai yening. Yeya ngatik yeya kak yiyew samoning ai sam bun iret.1 Thessalonians
Chapter 1
1Nana Pol , Silvanus mat Timoti nenat pas enga kekareis yeya ai paraing Tesalonaika kin iretik , Sasa Anuta mat Jesus Kristus wawing gin ninie nuing suling mat nuing marora yeya kak ireng .2Nena nal kuting Anuta tenkyu yiyew ya kuting enies ngu ninew konga kin yeis . 3 Nena nuning ngais ninew Anuta eming gin mat Sasa yiyew nuiyeng yamakal ya urata kin,4 Waning kaking Anuta yiyew ya mot, Nena ngais ning asak yeya wenyeraiyang . 5Neko ya ninew uiya suling ekeng gin asak apuiyang ngu meta kinanak malang, ni ning saweng gak, mat yuo kun nunggin , mat meta yamakal kin. Arapuk kinanak yeya yo ngawak nena ai takating wakumeng gin yiyew ya.6Yeya Anuta ya meta rakang , mat kitareng aso yiyew patangit, ni yeya ninew kagin sungrak mat sakuing ya kak , mat yuo gunn da pangayerin yeya nuiyeng suling .7Ngu ya yeya kagin suling aiparaing kuting Krais ya nuiyeng yamakal kaiyang ngu walayelek Provins Mesadoniakin mat Akaia kin. 9Ning eng ngat partuk yetik neko neko patangaiyang sain nena ekiengin aputang. Ning partuk yakang ning Anuta tapoling yetat mat aluleng kwariret ut Anuta waring kin ukang , ngu Anuta nal kuting irewang ya.Mat ning yiyew ya partuk yakang yeya Anuta ya urata ai. 10Mat yeya siming samaretik sam yapai watat sulet apuwang ,neka ngut moiyang mat Anutat pangaren walalaiyang , ngu Jesus Kristus ngut tik nengnengngaiyang yo suling irin ya sain Anuta ya weng upang patangeng.Chapter 21 Waning kaking yei eng ngatik , urata nena katang sain nena wakumeng gin iratang, ngu kum palang tangaringaiyang .
2Yeya ngatik , sain nena ekiengin kum aputang ngu nena taun Pilipai ka iratang. Kin nena lumuling pangkatang. Mat matenen rie weng kaiyang ,ni sain nena ekieng gin aputang ninew Anuta ning alulnen saweng enaiyang mat nena akera ngu ya kum susuk katang. Malang. Nena saweng kangyet mat Anuta ya meta totaratang.3Ni sain nena nawaing katang Jesus ya nuiyeng yamakal keng ya, nena kum meta tapoling yatang, mat nena kum kagin samamuo o meta tapoling katang. Malang. 4Anuta ning asak waitiniraiyang mat ninie nuing yaing gin eng urata ninie meta totarin ya ngu nuwaiyang ngu ya nena kum kankan rat ai paraing ninew urata ya nuiyeng yeng ya nena meta totareis. Malang. Anuta eng alulnen roret mat nena nunen yet ninat nak ninew urata ngu ya mowang.5Yeya asak ngatik , mat Anuta kak yo witkin ngakat yewang ,nena meta ko kurenga yunin ya kum yatang, mat nena yiyew unan ya kum nunen apuyang mat nena meta suling yiyew ya yatang. 6Nena yiyew pingngenen ran ya kum urata katang o aiparaing kuming ya.7Yamakal , nena Krais ya aposel. Ngu ya nena nunnen yen, nen pat yo kuiyerin ya yeya saking nirak ya. Ni sain nena yeya kak iratang, nena neka siming ekik ning yet iratang. Nena ekik paraing siming mam enda iret kot. 8Nena yiyew ya nunen mot,ngu ya nena Anuta ya meta yunatakot. Mat nena tantanaing keis ninew yang rat ireis ngu kak yunin ya ngut saking yereng ya, neko ya yeya ninew mira waring iretik. 9Waning kaking yeya ngatik urata saweng nena katang sain nena yeya kak iret mat Anuta ya meta totaratang. Nena utalap ata urata saweng katang, ngut kitareng kum yuneng samat saminirak ya .10Yeya ngatik Anuta kak ngat kagin nena yiyew ya keis ai paraing Krais ya nuiyeng yamakal kit. Nena kagin titngening suling nak katang Anuta taing gin ,mat nena neko weng kum katang.11Yeya ngatik, nena kagin kuanik ngut nak yiyew katang ekik sasat siming yeng yening ket kot. 12Mat nena meta yeis ngu nuiyeng rin walalet mat aluleng saweng eneng . Mat nena witkin yep yiyew kagin, yeya para Anuta ya kagin ekik. Anuta ngut nawaing yeraiyang ninie kingdom nungin apukang mat totining suling sam yapai nungin rawinya.13Nal kuting Anuta ngu ya tenkyu yeis . Sain yeya Anuta ya meta makenen gin rakang, yeya kum ai ya meta ekik rakang. Malang.Yeya Anuta ya meta waring ekik rakang. Mat meta yamakal ngut urata saweng ket aluleng gin yeya aiparaing Krais ya nuiyeng yamakal kit.14Waning kaking , yeya kuanik patangak ekik aiparaing Anuta ya sios Juda kin iretik kot, Ngu ning aiparaing Jesus kristus kak sekeret iretik. yeya kitareng sakuing tapaiyeng atyeng gin raak, ekik Anuta ya aiparaing Juda kin Juda ai eng kitareng yunak. 15Juda ning sakuing Jesus urei moiyang, mat profet kak. mat ning pasinirak, ning Anuta ya kagin nuing yet ngu takaretik, mat ai paraing kuting akera yuntik. 16Ning urata rit ninew arapuk sokomretik, kot kei nena pat kum lain kuming Anuta ya meta totaret kuiyerinya, neko ya ning watyengsorte Anuta aiparaing ngu kum yengnengneng. Ngu ya nal kuting ning niyening weiyang ngu rie sakuing kit, mat sakuing ya weng ngu asak matei yeng gin iret.17Waning kaking , Juda ai ta kei nena sain sindok enga yetatang, Nena pangkeis sasa siming yeng yetat nemnak iret kot. Nena emeng yeng kum wangareis, ni ninew alulnen yeya kak iret. Ngu ya nena urata saweng keis arapuk takat ket wangayerin ya . Nena nunen yaing sakuing wangayerin ya. 18Nena ekengin aputakot , nana Pol , nana sain aso waitaram apuwat ya , ni satan da kimnirat. 19sain ninew sakuing Jesus tik apun ,Nekuwat yo ken yo nirin saweng kangyin ya mat nunen suling keng taing gin? Nena yo neko rat unya ngu yo walalep ekik nena urata suling katang ? Nena yo yiyew ya nak nunen suling keng. 20Yamakal , nena yiyew ya nunen suling yet , mat yei eng kei nena alulnen suling.Chapter 31 Nena yiyew ya nunen wengkaiyang, mat upang nena pangkatang nena pat kum samoning kin ya, ngu ya nena ariri meta karatang, ariri Atens ka irin ya.
2Ngu ya nena ariri Timoti rip ekengin uiyang . Timoti ning ninew waningkaking mat Anuta ya urata ai ngut Krais ya meta totareng ya. Nena rip uiyang ngu saweng yuneng ya mat nuiyeng yamakal saking reng ya. 3Kotin kitareng ngu rat mat lumuling ngu pangket yo tapaiyeng kuming kankan aso rawak. Yei eng ngatik , Anuta ning weniraiyang kitareng koting pangkin ya .4Sain nena yeya kak iret nena ngakat kuiyeratang , kitareng supuring supuring yo matenen gin patang geng, Mat yeya ngawaring kek sain weiyang ngu asak patang git. 5supuring ngu ya nak nana yo kum samoning ket, ngu ya nana Timoti riew aput, yo nana ngawat yiyew nuiyeng yamakal ya. Nana nuning yet ai yiyew nuiyeng yamakal waitareng ya asak kurenga yunte, mat ninew urata ngun palang tangaringnit. 7Ninew waning kaking nena ngakat ngatang yeya nuiyeng yamakal saweng waring iret., mat ngut alulnen saweng ente kitareng warareis nunggin.11Nena nunen yet , ninew Sasa Anuta, mat sakuing Jesus yo nengnengnet ekieng gin apun ya .12Nena nunen yet Sakuing da yo kagin aiparaing kuming nuiyeng yunek ya ngu rin kafuryeng mat yeya ai kuwanik kuwanik aluleng Anuta ya aiparaing yunek mat aiparaing kuting, ekik nenat yeyew ya alulnen yunies. 13Mat kagin ngu kin Anuta yo aluleng saweng eneng , Mat sain ninew Sakuing Jesus tik sulet ninie ai paraing sakuing gak apuwak, mat ning yo wangayerin kunn irewak, yeya yo suling titket irewak mat sanga kak malang ninew Anuta taing gin. Yamakal.3Anuta ya nuing yaing ngu ngakat, Yeya yiyew yang rat irek ya ngu kuting nak enek, mat kunn irewak . Ngu ya yeya kagin weiyang supuring supuring ngu takarek.4Yeya yiyew kankan wengweng aluleng gin patangit ngu samarek, mat kagin suling mat kankan suling Anuta nuing yet ngu kewak. 5Kotin kagin weng mat kankan weng ngut yeryerin ut kagin weng kop yening ngu ning Anuta ya kum ngatik ninat ketik ngu kewak. 6Yeya kum Kristen waning kaking weng yunnek, mat tapayelet mat kagin koting paraiyeng gak kewak. Mataing nena meta saweng ngakat kuiyeratang, Sakuing yo aiparaing kagin koting ketik ngu yo yirin wengkek.7Anuta kum nawaing neraiyang samamuo kagin sungrinya. Malang waring.Ning nawaing neraiyang ngu yang rat irin ya ngu nuwaiyang ngu enin ya mat kagin kunn ngu sungrinya. 8Ngu ya ai ning meta enga kindaret , ning ai ya meta nak kum kindaret, Malang , ning Anuta ya meta kindaret. Ngu Anuta ninat ninie yuo Kun yunte.9 Nana meta kuming yiyew ya ngu kum kekaram ngu ngakat yeya Anuta ya aiparaing nuiyeng yunek ya , neko ya Anuta asak ngu ya sawaning yunaiyang.10Mat yeya Kristen Aiparaing Provins Mesadonia kin iretik ngu nuiyeng kuting yunnek Ni , waninig kaking , nena aluleng saweng yunatakot, ngu yeya yo kagin ngu asonak kewak. 11Yeya saweng urata ket totaning aiyong ket yiyew urat kewak, mat yei eng yiyew urata kek , mat yei eng yo pat samayerek, ekik mataing nena kuiyeratang. 12Kot kei yo yeya neko ya yo kum sungkek , mat ai sios nunggin kum iretik, mat ning yo yiyew kagin ngu ya nuiyeng suling.13Waning kaking nena nunen yet yeya pandingda ngawak neko aiparaing momoing kak ngu mateiyeng gin yo parangeng, kotin yeya nuiyeng weng sakuing keng, ekik ai paraing Anuta ya kum nuiyeng yamakal kit , mat sain matmat na walalekya . 14 Nena nunen yamakal kit ngu Jesus Mot tik matmat kin tik walalaiyang, ngu ya nena ngais , Jesus ya saweng gin , Anuta yo kristen aiparaing momoing kak ngu yo pangayereng yo sakuing Jesus kak sulet apuwak.15Nena yiyew Sakuing ya meta ngakat totareis, sain Sakuing apun, nena aiparaing yang rat ireis mat ireis , nena pat kum ningket aiparaing momoing kak ngu takayeret ningkin ya. malang.16Anuta saweng yen, yo angel maring yo nawaing keng, ,mat Anuta ya bigul yo matur keng , mat Sakuing yo sam yapai watat sariket apuwang. Mat aiparaing Jesus ya nuiyeng yamakal kin mokang ngu yo maring ket walalek.17Sain ngu kin nena aiparaing yang rat ireis , nena yo sam pun unya, aiparaing ngu kak, mat nena kuting yo sakuing tollinya. Mat ning kak nalkuting nalkuting irin ya. 18Mat yeya meta enga Anuta ya aiparaing kuming totaret kuiyerie, aluleng saweng kengya.Chapter 51 Waning kaking , nena pat kum kekera rit kuiyerin ya , sain takin mat nal takin unan ngu patang geng . 2 Yei eng ngatik , Sakuing ya nal yo arwatat nak yo patang geng ekik uinena ai utalap kin. 3 Ai paraing yo ngakat yek,'' Mat ngu sain suling nena suling ireis,'' mat arwatat nak neko yirin wengkek ya ngu yo patanggeng. Ekik lumuling paraing neka asireng ya patanggit kot . Mat ning sain ngu yokum takarek.4 Yeya waning kaking yeya kum utalap kin irewak. Mat yeya yo tetayei weng keng ,yo nal ngu wangarei patanggeng eki uinena ai wangarei utalap aput kot . Malang. 5 Yeya kuting ai yamaling ya , mat ata ya . Nena kum ai tatikoma ya o utalap ya. 6 Ngu yo kotin koran ya, ekik ai kuming ketik kot , suling waring ngu tenen ui wangaret ireng, mat nunen pongarngening ireng. 7 Nena ngais ai korak ya ngu utalap koratik, Mat ai waiweng nek ya ngu utalap netik8 Ni nena ata ya lain, nena kankan pongarngening ranya, Nena kagin Anuta ya nunen yamakal ya ngu ran ya , mat kagin tapanen nunen yunin ya ngu ekik siot kapa ekik rinya mat kagin Anuta ya ngu kapa rin ya , mat saweng kang yet olaket irinya. 9 Anuta ning kum weniraiyang ninie aluling wananaing ngu rawinya. Malang.Ning weniraiyang ngu Jesus Kristus ninew sakuing ngu ninat nengnengnaiyang. 10 Jesus moiyang ngu saking nirang ya. Ngu nena yang rat irin ya o mowin ya ngu nena Jesus Kristus kak yang rat irin ya. 11 Ngu ya nena kuanik kuanik meta suling tapanen aiparaing Anuta ya ngu kuiyerek mat aluleng saweng yunek ekik mat yeya ketik kot.12 Waning kaking nena ngakat kuiyerakot, Yeya ai sakingyertik ngu pupuiyeng gin irek. 13 Yeya urata ketik ngu ya kankan rawak , mat yeya niyening ya aluleng suling yunek, mat niyening ya nuiyeng mong. Mat yeya kuting aluleng kuanik ireng.14 Waning kaking ,nena nuneng yet yeya walalet ai wasaloing kitik ngu niyening kagin ngu mesaparek. Mat ai yokoyertik ngu aluleng saweng yunek , mat ai saweng malang ngu saweng yunek , mat yeya ai kuting aluleng aiyong yunek.15 Wangarei aiko kum weiyang tik olet weiyang aiko enek. Ni suling ngu saweng enie suling kuting ya.16 Nuiyeng suling nak nalkuting. 17 Konga kum watawak. 18 Unan kuting nunggin tengk yu yei. Ngu Anuta ya nuing yaing Jesus Krais kin niniew ya.
19Sain Yuo kun neko kewak ya yirin walalei , yeya kum kimrek .20Mat yeya kum nuiyeng weng keng sain ai Profet meta totaret kuiyerie.21Ni yeya meta kuting ,mat kagin kuting roret wangaret mat suling nak talek. 22Mat weng ngu kuting takarek.23 Anuta marora ya ngut karin kaka kun waring.Kakou yuo kuting , kakou sol mat matek ngu yo matin meta kak malang sain sakuing Jesus Kristus apun.Nuiyeng yamakal ngu ai aikuwat nawaing gerte, ai ngu aikuwat yo kewang.25 waning kaking ninew ya kak kongarei. 26 Waning kaking kuting kis kun yunniei. 27 Nana sakuing wawing gin pas nga waningkaking kuting wairengke ngawak. 28 Sakuing niniew ya nuing suling ngu kakak ireng.2 Thessalonians
Chapter 1
1Nena Pol, Sailas mat Timoti, nenat pas enga kekareis, yeya aiparaing sios taun Tesalonaika kin iretik, yeya aiparaing Anuta kak sekaret iretik. Ninew Sasa , mat ninew Sakuing Jesus Kristus. 3 Waning kaking ,nal kuting nena yiyew ya kankan rat mat Anuta ya tenkyu yeis. ngu suling waring nena kot keis, neko ya yiyew nuiyeng yamakal yo saweng waring patangeng , mat yeya kuanik kuanik kuting tapaiyeng yening nuiyeng yuntik, mat kagin ngu sakuing patangeng.4 Supuring ngu kin sain nena palangbalang utang Anuta ya sios kin , nena yiyew waweng itareis . Nena kuiyereis kagin wenweng yiyew ya kakang yiyew akerat. Mat kitareng kuting yiyew patangaiyang . Mat nena ngakat yeis , ''Tesalonaika ai paraing ning nalkuting niyening nuiyeng yamakal talet mat kitareng kuting wararet mat lumuling pangkitik.5Unan yiyew ya patangaiyang, Anutat walinilaiyang ,ning kagin titngening nak kaiyang ,mat ninew kagin roraiyang. Yeya kitareng rakang, neko ya yeya Anuta ya Kingdom itaratakot, mat Anuta yo ken yeya pat waring irewak ya ninie kingdom nungin.6Anuta yo kagin titngening ngakat kewang . Ning yo ai kitareng yunak ngu yo oleng. 7Mat ning yo kitareng mat ratek ngu rin wikyeng ya , mat yeya mat nenaka yo ya nuwawang. Anuta yo kot kewang sain Sakuing Jesus mat ninie engel saweng kuting sam yapai watat witkin patangek . Ning yo tite sakuing rat apuwang , 8Mat ning yo ai Anuta ya kum ngatik mat Sakuing Jesus ya meta kum sungretik ninew sakuing ngu yo yirin wenkkek.9 Ai ngu yo eming weng ngakat rawak, ning yo nemnak sakuing eking gin kum kangyek mat ninie yamaling saweng ngu ekinggin kum kangyek, mat ning yo weng nalkuting ireng ya ngu yo rawak.10Sain ngu Anutat wenraiyang, Sakuing yo aput yirin wengkek, ni Anuta ya aiparaing kuting yo, ngu aiparaing ninie ya nuiyeng yamakal kaiyang, ning yo wawing itaret , mat ninie ya nuiyeng suling waring keng. Mat yeya kak yo ning kak nuiyeng suling waring keng. Neko ya yeya Anuta ya meta ya nuiyeng yamakal waring kaiyang nenat wakumeng gin totaratang.12Mat kagin ngu kin yeya ninew sakuing Jesus krais ya wawing itarek ya. mat ning kak waweng itareng .Ninew Anuta mat Sakuing Jesus Kristus yo nuiyeng suling yeya kaka ireng, mat unan kuting ken patanggeng.3 Yeya aikum yetai ninie meta ya tapaiyeleng o ninie kagin ket ngu kin. Ngawak .Sain ngu yokum palang patangeng . Malang. Maring ket yo ai asonak yo salawaikek mat Anuta feng enek.Mat ai luo takareng ya ngu yo witkin patang geng, Ai ngu yo hel tite kin wengkeng.4Ning yo unan kuting ya akera keng unan ngu ai obou wangaretik ngu kin mat talet ekik ninie anuta ekik. Ning yo salawaiket eng wawing itareng mat unan ngu kuting wawing rin sarikeng. Ngu ya ning yo Anuta ya yakin toteng, mat ning yo ngakat meta totareng, '' Nan eng Anuta''.5 Sain nana yeya kak iret unan ngu kuting kuiyeram , yeya ngun asak nuiyeng palinglaiyang ?6Mat yeya ngatik nekowat ninie arapuk sokomret, ning kum witkin patanggeng ya , ning yo ilal patang geng ngu sain Anutat eng wenraiyang ning witkin patanggeng ya.7yeya ngatik, mat sain ngakin luo takarin ya kagin ngu saingket urata ket iret , Ning yo saing ket iret ut sain ai ngut ninie arapuk sokamren yo susuk uwang.8 Mat sain ngu kin ai luo takareng ya ngu yo witkin patangeng ,Mat sakuing Jesus ta yo uren mowang ninie making ya yang gin.Sakuing yo witkin patanggeng ninie yamaling sakuing gak, Mat yamaling ngu kin ning eng yo ai luo takareng ya ngu rin wengkeng. 9Ai luo takaret ngu yo witkin patanggeng ngu satan ya saweng gin nanak, mat satan ya kagin tapoling ngu kin yo urata saweng kuting kewang mat merikel tapoling supuring supuring . 11Ngu ya Anuta niyening kankan kuwariraiyang , ning yo anuta tapoling ya nuiyeng yamakal keng. 12Ngu ya aikuting ning meta yamakal ya kum nuiyeng yamakal kaiyang , mat ning nuiyeng suling nak kagin weiyang nak kakang. Ning yo ening weiyang rawak Anuta ya kot kin.13 Ni waning kaking,sakuing ning ngat yiyew ya nuing yaing yet, mat nal kuting nena pangkies nena yiyew ya kankan rat mat Anuta ya tenkyu yiyew ya keis, Anuta wenyeraiyang yeya wakumeng gin irek ai paraing maring yengnengneng ya, Yuo kun da wenyeraiyang yeya Anuta ya aiparaing waring, mat yeya meta yamakal ngu nuiyeng yamakal , mat kagin ngu kin Anuta yengnengngaiyang .14 Ning nuing yet yeya yamal sakuing nungin irewak ya mat sakuing Jesus Krais ya saweng gin ngu ya ning nawaing yeraiyang gudnius nenat totaratang . 15Ngu ya waning kaking ,yeya saweng kangyei. Mat Anuta ya meta kuting nena totaratang o pass kin kekaratang ekieng gin apuiyang sawaning yunatang ngu yeya sungrek.16Ninew sakuing Jesus Kristus mat ninew Sasa Anuta ning ninew ya nuiyeng suling waring, mat ning ninew ya mot mat alulnen rin aiyong nalkuting iret. Mat ning saking niran nunen yamakal Anuta samareis ning ken suling nuwat. 17Mat ning yo aluleng saweng enneng,mat ning yo saking yereng yo kagin kuting suling kek mat kagin suling kuting yewakChapter 3
1Waning kaking nena meta kuanik ko, ngu ngakat, yeya Anuta ya konga riwak nena sakingnirak ya. Mat Anuta ya meta yo ui kuting gin kingayet uwang , mat wawing sakuing rawang ekik wakumeng iret kot.2 Mat yeya Anuta ya konga rek yo ning nengnengneng ai weng atyeng gin , ngu ai kagin weng ketik. Yeya ngatik , ai aso ning Krais ya nuiyeng kum yamakal kit.3 Ni Anuta ning kagin yamakal nak ket, ngu ya nena pat yo ninie ya nunen yamakal keng. Ning yo saweng yuneng mat samayereng. Mat satan neko yo kum yiyew kewang.4 Mat sakuing ning nirin ngakat ngais, yeya kagin kuting ketik, ngu nenat kuiyerep kakang , mat upang kak yeya yo kot kewak . 5Nena nunen yet sakuing yo yeyew kagin foi enin , mat yeya yo nga waring kek Anuta ya kagin ninie aiparaing nuiyeng yuneng ya, mat Krais ya kagin saweng kangyet kitareng wararek.6 Waning kaking Jesus Krais ninew sakuing wawing gin , nena ngakat saweng kuiyerin ya, sain waning kaking ko palang totet meta kuiyeretang ngu kum sungret ngu yeya ekieng gin kum irewak.7Yeya ngatik, yeya ninew kagin rawak, sain nena yiyakak ireis. nena palang kum totet ireis. 8Nena samat unan kum palang atyeng gin ratang . Malang. Nena kimaret ratang, nena urata saweng ata naing mat utalap kak keis, nena kitareng aso atyeng gin kum rin ya. 9Ngu kum ekik nena pat kum samat unan atyeng gin ranya, malang. Nena pat yo rawinya, ni nena kum rateis, neko ya , nena walayelinya kagin suling yei eng sungrek ya.10 Yeya ngatik sain nena yeya kak iretang, nena ngakat meta yunatang, sain ai ning urata ya wasaloing kin, ngu ning samat kum rawang. 11Ni mat nena meta ko ngais yeya kuming palang totanaket iretik. Yeya urata ko kum ketik . Malang. Ning palang balang yaiyetik ai yening unan ya, unan ngu niyening malang. 12Mat Sakuin Jesus Krais wawing gin, nena ai ngu yening meta saweng ngakat yeis , ning pandingda totek, mat urata suling kewak , ning eng yo eng samayerek samat unan kin.13 Ninew waning kaking, yeya kum watyeng soryeng kagin suling kewak ya 14Ni aiko ning ninew meta kuting pas kin kekaratang ngu kum sungren, yeya ai ngu wenrei yan eking gin kum irek mat ning yo kagin ngu ya aimamanga rawang. 15Nena kum yeis yeya ninie ya kankan rawak ,ekik ning yiyew akera. Malang.Yeya ninie ya kankan rak ekik ning yiyew waning kaking. Mat yeya meta enek ninie kankkan rin suling keng.16 Sakuing ning kagin alulnen aiyong ya ngu supuring, nal kuting ning ken yiyew aluleng aiyong ireng unan kuting kin . Sakuing yo yeya kak kuting irewang. Titus
Chapter 1
1Nana Pol ,nana Anuta ya urata ai, mat nana Jisas Krais ya aposel, ning eng narin ut Anuta ya ai paraing ninne meta rakang ngu saking yeret ya, ai paraing ngu Anutat eng asak wenyerayang ninnering mat ninne kagin suling ngu sung rek ya. 2Nana urata ai saking yertam niyening nuiyeng yamakal saweng rit Anuta samarek ya mat ninat yo yang irining nal kuting ya ngu yunneng , mat ning kum tapoling kit, mataing waring sain Anuta ning nala nga kin unan kum rin batangkining kin, ning eng asak yayang ning yo yang irining nal kuting ya ngu yo nuwawang. 3Mat upang sain ning eng wenraiyang kin , ning ai kuming yerin walalet ninne meta totorak, mat kagin ngu kin ninne meta rin ilal batang kaiyang. Anuta ning ai nengengeng ya, ninnat eng yen nanna urata ninne meta totoret ya ngu ramang.4Taitas nanna kakou pas kekaretam, kaka nanou neka waring , kakou nungi yamakal ngu nineu ya kak kuting kuanik, sasa Anuta mat Jesus Krais ning ngu ai ninnat nak yo nengengeng ya wei yang nunggin. Ning yo suling kunin mat karin nunggi marora ireng. 5Nanna Krik nuo kin katamang urata areng kuming kum mesaparak ngu kuting mesapareng ya mat sios ya piting wenyere taun kuting nunggin ekik mataing kukeram kot.6Kak ai mateiyeng gin kitareng kak malang ai teiyeng gin ngu wenyere , mat ai ning paraing kuanik kak nak. Ai ngu niening simeng ngu krais ya nak nui yeng yamakal ,mat kagin wengweng samamo kak ngu kum sung rek Anuta taing gin. Mat ning salawai kagin kum sung rek mat nameng saseng ya meta kum pitarek. 7Kak ngat sios ya samoning ai ngu ning Anuta ya urata samaret, ngu ya ning tit ket nak parakeng, mat ning ai paraing ninne weyang kum wangarek, ning kum yeng ning pingeng kak, mat ai paraing palang samayereng, Ning kum arwatat lumuling keng, ning kum wai weng saweng neng, ning kum ai palang balang yuruwang, ning kum nuing yaing moni unan aso rang ya, malang.8Ngu wataian ,ai paraing panding da samayereng sain ning ninne yakin apui, ning kagin suling kuting ngu ya nuing yaing yewang mat kankan suling nak sung reng . Ning kagin tit ngening nak sung reng, mat Anuta ya kagin kuting , ning ninne irining ngu panding da samareng. 9Ning meta yamakal ngu saweng taleng ekik skul enak kot, koting mat ning pat ai paraing yunneng meta yamakal ngu ning nuiyeng yaing saweng eneng .Mat ngut yo pat niyen kankan rin walaleng meta ngu sung rek ya. Ni sain ai paraing kankan song kak ngut yo pat niening kankan tik mesapareng suling sung rek ya.10Kak samoning ai yiring ke, noka ya, Krik na sios ai paraing ngu wasaloing aso mat meta pitarining sakuing, ning meta palangbalang yet, mat ai palang tapayeltik, ai aso ngu Juda ning saweng ket ai matei yeng kopretik. 11Ai ngu nuiyeng yaing kagin weiyang ai paraing yening moni unan yerek ya ngu mat walayeltik ,kagin nena pat kum kin ya. Kagin kin ning nal kuting ai paraing yening nuiyeng yamakal riei weng kit niening famili nunggin kak kuting. Ngu ya kaka gek yunne ning kum tik meta ngu yewak.12Mataing Krik ya manga ai ko ning ngakat yaiyang'' Krit ai ngu tapoling ai, ning ai weng waring, ning ekik pununing sawaing. Ning samat aso nak nek ya nak kankan ratek, mat wasaloing sakuing.'' 13Meta enga yamakal, ngu yo kaka meta saweng yunnengke, noko ya niening kagin ngu mesapareng ya ngut yo ning nuiyeng yamakal Sasa Anuta ya. 14 Mat ning asipeng kum riek Juda ai yening partuk supuring supuring. Mat tip supuring supuring ai yening ngu ngatik meta yamakal ngu feng entik.15Ni ai paraing ning eng irining suling Anuta taing gin samamo kak malang ngu yo samat unan kak kuting yo samamuo kak malang , mat ning rak, ni sain ai paraing Anuta taing gin kagin samamuo kak sungrei, mat ning Jesus Kristus ya kum nuiyeng yamakal , ngu yo unan kuting ngu samamuo kak, neko ya niening kankan alulleng kuting ngu Anuta tainggin ngu samamuo kak nak. 16Makeng gin ngu nga kat yetik,'' nanna Anuta ya ngatam'' ni niening kagin ngu ngakat walinilat, ning asak feng enak , Anuta ning niening ya nuing yaing kum yet , ning ai meta pitarining ya , mat ning pat yo kum kagin suling ko kek.Chapter 2
1Mat kak neko yet ngu kakou nung gi yamakal ngu sungret . 2Ai sakainguing sawaning yunneng ke ning kum lumuling kek, nui yeng saweng kin ,unan roret , wangaring suling ,nuiyeng mowining ya mat kankan suling.3Mat paraing sakuing sakuing kak kot sawaning yunneng ke ning kak meta panding da sung rek, Ning meta weng kum tapaiyeng kum kuyerek, ning kum wai weng ya nak kankan rak, ning kak tapaiyeng sawaning yunnek kagin suling sung rek ya. 4Mat paraing momoting yo aiameng simeng yening nuiyeng yeng . 5Mat paraing momoting yo panding da ngawak kagin suling samarek ya mat kankan aso kum rawak, mat yiyew ya unan panding da samarek ya, mat yiyew aiameng ya meta ngawak, kot kei yo Anuta ya meta yo kum riei weng keng.6Ngu ya kak ai momoting yiring ke nuiyeng walalen niening kagin suling samarek ya. 7Mat unan kuting mat ket ngu, kak eng kagin suling nak kewang , kot kengke yo ai kakou kagin ngu wangaret yo sungrewak , kakou urata ai paraing ngawining yunneng ya , kak kum tapayeleng , kak kum meta walai aso yunneng mat salawai meta palang balang, kot malang. Nal kuting pandingda kankan rat, mat kagin yamakal nak ngu sungret meta yamakal totoreng. 8Kak meta titngening nak yeng, kin yo ai pat kum meta nungin weiyang wangarek , mat akera pat kum meta weiyang nuwak ,malang. Ning yo aimamanga rak niening kankan weng ya.9Kak urat ai ngakat kuyereng,yeya yiyew samoning ai pupui yenggin irewak, mat ning urata suling nak kewak niening samoning ai nuiyeng suling ya. Ning kum samloning ai meta weiyang olet korek . 10Mat ning kum niening samoning ai ya unan uinenakek, malang. Ning niening samoning ai ya meta panding da sungrek, kot kei yo samoning ai niening kagin ya nuiyeng suling , ngu ya mat unan kuting ning kewak , urata ai ta yo ai samoning yirie walalei pinga sakuing meta enga mat totoreis ngu meta yamakal waring Anuta ya ning ai ngut yo nengengeng ya.11Nena ngais ,Anuta ya nuing mowing asak patang gaiyang ngu ai paraing nala nga kin kuting nengengai yang. 12Ning walinilaiyang arapuk suling sungrinya mat nala nga ya kagin ngu watan ya, mat kagin titngening ngu sungrin ya , mat kankan suling rat samarinya. 13Mat nena yo taing ket ut ninew unan suling ,wangarinya ngu yo kuting patanggeng ninew sakuing Parang Anuta mat siming Jesus Kristus yo ilal patang geng ninne sain kin,14Jesus ning eng mating nuaiyang , kot kin ning nengengaiyang nala nga ya weng nung gin mat nirin keng patang gatang ngu eng ekik ai paraing ninne ya ngu nuiyeng yaing urata suling kewak ya.15Yeya unan kuting nga ya yayei, ai paraing saweng yunnei ning urata ngu kek ya, mat panding da mesapayerie samoning ai piting. Ni ai kokum karin sarikeng.Chapter 3
1Kak ai paraing kuyerengke ning king mat Gavaman pupui yeng gin irewak, mat niening meta sungrewak, mat ning nal kuting oleket urata suling nak ngu kewak. 2Ning meta weiyang aiko kum korek, mat ning kum akera meta yek, nal kuting ning numaing nak irek, mat kagin suling ai paraing teiyeng gin kek.3Nena kak mataing nenna kankan suling gak malang mat nena meta pitaratang. Satan ning tapinilan kin nena Anuta ya arapuk kum sungratang . Ngu ekik nena urata ai palang kagin supuring supuring alul asing ya mat kagin weiyang ngu sungratang mat nunen weng tapanen ya , ai paraing ninew ya akera kak mat mat nena kak tapanen ya akera katang.4Ni Anuta ning ai nengengeng ya , ning ninew ya nuing apui yang , mat nuing suling nuwaiyang , mat ninew ya kagin suling kayang . mat sain nine kagin ngu ilal patang gin, 5ning tik nengengaiyang , ning kum ninew kagin titngening ngu ya, malang. Nine nuing mowining ngu kin tik nengengai yang . Ning tulinilan nena neka sim ekik ,mat yuo kun da yang keng nuwaiyang.6ngu sasa Anutat eng suling nak ninne yuo matenen gin kulilen apuyang ngu ninnew sakasaka Jesus Kristus mating gin, 7Ngu ekik mataing Anuta ninnew ya nuing suling mowining ninnew ya, nenna umaing yo aput ninne ya yang nalkuting ya ngu ranya.8Nena meta nga ya nunnen yamakal waring keng. Nana nuning yet kak meta saweng una nga ya yewang, yo aiparaing yo urata saweng kek kagin suling ya. Kagin ngakating ngut aiparaing saking yerte, ngu una waring.9Ni kaka kum asipik meta weng ai nuiyeng lumuling ya mat meta uret asiyeng waweng ya yaiyet mat Moses ya meta ya supuring ya yaiyetik. Nena ngais meta koting ngu pat kum saking nirang kagin suling sungrin ya. 10Ai kuaniko ning sios ya Luo takaren ngu, meta enie nine kankan mesapareng ya, ni kak kot ket nal iri kin ning kum meta ngat ngu , watat feng enie. 11 Yeya ngai ,ai koting ngu asak arapuk takaret, mat ning ai weng keng ya nak mat ninne wng ngut asak kalabus enit.12 Sain nan Atemas o Tikikus riew apun ,kak saweng ket aput wanganer ,nana taun Nikopolis kin iret, neko ya nana nuning yet Nikopolis kin iret ya senasena , mat yang saweng ya sain gin . 13Kak Zenas mat Apolos kak panding da samayere. Ning Luo ya ngawining ai. Kak parakek ya unan ngu saking yere , kot ke yo ning arapuk kin neko ya kum sung kek.14Ninew ai paraing ning ngawining urata suling kek ngawak ai paraing sung ketik ngu saking yerek ya. Kotin Kris ai paraing palang iret yo Anuta ya kagin kum sung rek.15Aiparaing kuting ning nana kak iretik, Ning ata suling kakou ya rie ute. Mat kak ninew ata suling aiparaing Jesus ya nuiyeng yamakal kit ngu yune. mat ning ninew ya nuing yet. Anuta ya suling ngu yeya kuting gak irewang.James
Chapter 1
1Nana Jems , Nana Anuta ya urata ai , Mat Sakuing Jesus Kristus ya, Nanat pas enga kekeretam Israel ya lain 12 yiyew . Yeya yiyew yaing supuring watat ut yaipai yapai nala ngakin iretik, ata suling yeya kuting. 3yeya ngatik, unan patangit ngu yiyew nuiyeng yamakal ngu waitiret. Ngu ngakat kagin saweng kangyin ya mat kitareng wararin ya .4Mat nal kuting yeya saweng kangyet kiitareng wararek , Mat kagin ngu yo saweng waring patangeng wakumeng gin . Kot ket yo yeya suling waring irek, Mat yeya yo Anuta ya kagin kuwanik ya kum sungkek Malang. Yiyew kagin yo suling mat titngening.5Mat aiko wakumeng gin ning kankan suling ya nuing sungken ngu ning Anuta ya konga reng, kankan suling eneng ya , Mat Anuta yo eneng , Anuta ning unan asonak aiparaing kuting yunte. Mat ning kum lummulling meta ai neko ya pasorei kuiyerte.6 Ni aiko konga rit ngu ning nuing yamakal waring ket Anuta ya kongareng . Ning kum nuing yamakal somongo watat mat ngakkat kankan rang, '' Anuta yo nengu nuneng o malang.?'' Neko ya ai ngu nuing iri kit, Ngu ekik uwa yang da susukren palang balang walalet kot. 7Ai koting ngu Sakuing pat kum neko kuanik eneng . Malang waring. 8Ai ngu ya kankan ngu palang balang iret, Mat kagin kuting ning ket ngu ning arapuk kuanik nak kum sungret.9Sain kris waning kaking ko ning unan gak malang , ning nuing suling keng, Neko ya Anuta taing gin ning wawing sakuing . 10Sain ai ning unan aso kak ning nuing suling keng . Sain Anuta wawing wangen sarikeng ,Neko ya ai ning nuiyeng yet moni unan kaparei sakuing keng , ning yo mowak gras ya flawa ekik. 11Nena ngais sain ata patangit, ning wananaing gak ngut gras kuting rin mongket. Gras ya flawa rin kusuk te . Mat ninie nareng suling kuting wikte. Kot nak ai ning unan asokak yo mowang sain ning urata supuring supuring rit iret.12Ai ning saweng kangyet , Mat waititai kuting ya kitareng wararet, ning nuing suling keng, Ai ning waititai kuting takaret. Mat Anutat yang rat nal kuting ireng ya ngu eneng . Ekik ninie prais . Anuta asak yaiyang ning prais enga ai kuting yuneng ya ai ninie ya nuiyeng yet. 13Nekowat aiko aluling rin walalet , Mat ngut yeren wengkit, Ning kum yeng.'' Anutat ken nana kagin ngu ketam,'' Malang. weng ngu pat kum Anuta yereng ,Mat Anuta ai kum yeren weng ket.14Ni niinew alulnen kuanikkuanik ngut walalet yernirat. Ninew nunen weiyang ngut kurenga nuwat tapinilat nirin walalet wengkeis. 15Ngu ya mat alulnen walaleng ya kagin ngu ekik paraing alul kak , Mat upang ning weng ngu asiret, ekik paraing neka rate kot, Sain weng kining ya ngu sakuing kin, ngut momo rin patangit. 16Nanou waning kaking waring , kotin yeya kagin ngu watai tapayeleng.17 Unan susuling kuting nena rateis , Mat present susuling waring ngu kuting sam yapaika aput. Sasat sam pun yamaling kuting riyang , Ninat unan ngu ninew rin aput. Sasa ngu ninie kagin kum kwarirkwarir ket. Ning kum ekik neko ananong atat rin patang git , rin ut siring ket , mat tik rin ut sung ket. Malang. 18 Ning eng nuing yaing gin, Ning ninew Sasa patangai yang ,Ning nirin patangatang ninie meta yamakal kin, ngu nena aiparaing kuting mat unan kuming kaiyang ngu takayerta nena maring irin ya .22 Ni meta enga yeya ratek ,ngu yeya sungrek , Yeya kum palang nganak kek .Malang. Ni sain yeya nganakatik,Ngu yeya eng tapayeltik.23Aiko ning Anuta ya meta ngat, mat kum sungret ngu ekik aiko ning eking taing glas kin wangaret kot .24Ning eng eking taing wangaret. Sain ning ut arwatat nak nuing paling let ning eking taing takat. 25Ni luo engat wengkin ya saweng ngu pasiret, mat nirin palang ireis , ngu yamakal , ni aiko ning luo ngu pandingda wangareng , mat meta ngu sungret , ngu yo Anutat ninie urata kutng rin suling patangeng. Ning kum ngat mat nuing arwatat paling let.26Ni aiko ning ngakat kankan rat, ''Nana kristen ai suling nana Anuta ya nak pingeng itaretam,'' Ni ning making kum panding da samaret, Ngu ning eng tapalet, Ngu ya ninie nuing yamakal mat ninie obou wangarining ngu ,palang nak.27Kristen ai titngening ireng ya kagin ,Mat Anuta Sasa taing gin mutamuta kak malang ngu ngakat, Nena nekaneka ya kankan ranya ,Nameng saseng momoing kak , Mat paraing aiyameng momoing kak , mat nena saking yeret niyening kitareng wararin ya, Neko ngu ngakat, nena ninew para panding da samarinya, ngu ya nala nga ya kagin kum nirin samamo kin ya Anuta taing gin.Chapter 2
1Nanou waning kaking , Yeya kum yiyew nuiyeng yamakal Sakuing Jesus Krais ya wawing rat ai kuming yiyew ya ngatik ngu nanak wangayerek .2Sain aiko ning yiyew kaponing apai kin asiping ring gol kak mat taw unan susaling rit , mat aiko unan kak malang taw sirsir samamuo kak ning kak kaponing apai kin ute. 3Sain kak ai unan suling rit ngu wangaret mat yetik ,''Kak ngakin tot te aipai suling ngakin,'' Mat kak ai unan malang ngu wangaret ngakat korte,'' Kak ngu kin kang ye'' o ''tarening supuring gin to te'', 4yeya ngun wakumeng gin eng roroyertik.? Yeya ngun Jas patang gitik kankan weng gak?5 Nanou waning kaking , yeya ngai , Ai ning unan gak malang ai nala nga teiyeng gin , Ai ngut nak Anutat wenyerayang ning suling irek nuiyeng yamakal ya kagin kin . Mataing ning promis ko kaiyang , Ai ning ninie ya mowaring ketik , ngu yo ninie kingdom nung gin yirieng. Ngu ya ning ai unan gak malang ngu asak wenyerang ning kingdom ngu nung gin irek ya. 6 Ni yeya ai unan gak malang ngu yeyat niyening apai rattek, Nuiyeng ngai, Aikuat kitareng ngu wangngen mateiyeng gin ute. Mat yeya kotket kum utek? Ngu ai moni kak ngut kagin kot ketik. 7Anuta Krais ya wawing suling matei yeng gin riyang . Ngu ya ai kuwat wa ngu ya meta walai yet? Ngu ai moni kak ngut.8 Anuta ngu ninew king. Mat ninie buk kin ning Luo kuwanik ngu ngakat yet, '' Kaka tapak yeng ya nungi mowang, ekik kak eng ya mot kot.'' Sain yeya Luo ngu sungrek, ngu yeya kagin suling ketik. 9Ni sain yeya ai ko suling enet , mat kuling ngu feng entik, Ngu yeya weng ketik. Mat Luo ngu ngakat walayelte , yeya ai luo kuting takaretik.10Sain aiko ning Luo kuting sungret, mat luo kuanik ko takaret, ngu ning asak luo kuting ngu takaret. 13 Sain aiko ning tapaing yeng ya nuing mowining kum yunte , Mat sain Anuta ninie kot kin roret , Anuta yo ning pat kum ninie ya nuing weng keng .Ni ai ning tapaing ya nuing yunte ning yo kot takareng.14Nanou waning kaking , sain aiko ning yet, '' Nana Krais ya nuning yamakal kit.'' ni ning kagin suling kum ket, Ai ngu ninie nuing yamakal ngu palang nak, Nuing yamakal koting ngun pat yo eng tik ramangnang? Pat malang. 15Sain Kristen waning kaking ko o upak ko ning tau asang kak , mat ning samat malang .16Mat aiko wakumeng gi ning ngakat kortik, ''Kak alukik suling ireng. Kak ut tau matik ring ke wananaing keng ya ngu ring ke, mat kot samat rat alulik rng ke kafuryit.'' Mat kakou meta ngu takat yo saking reng. Yei eng tau unan entik, mat samat mating saking reng ya. 17Nuiyeng yamakal ya kagin ngu kot nak. Ni nuiyeng yamakal ya ngu palang iret, mat ning kagin suling kum rin patang git ai yang rat ireng ya nuing yamakal kin , Ngu yo nuing yamakal ngu una waiyang.19Kaka ngakat nungi yamakal kit, ''Anuta kuwanik iret,'' Ning suling , Yuo weng gak ning kak ngakat nuing yaing yamakal kit , Mat ning kuting tete yak,20Kak ai kanda ,Kak nungi yamakal nak mat kak kagin suling kum ket, ngu kakou nungi yamakal ngu unan waiyang. Kak ngun meta ngu supuring ngakot, mat ngai.21Mataing Abraham ninew asineng ,ning siming Aisak alta pun rit , mat Anuta ofa eneng ya kot. Mat sain kin , Anuta ninie kagin wangaret, koraiyang kak ai titngening.24Mat yeya ngatik , Nuiyeng yamakal palang nak Anuta ya ngu Anuta ai kum korte ning ai titngening . Malang. Ai ning kagin suling ket mat supuring ngu ya nak ning korte ai titngening .25Kot nak Rehab ning paraing suling malang, ning ai Josuat yirin aput ninat samayyerai yang. Mat Rehab ta tik arapuk song gin yirin ukang. Ngu ya Anutat koraiyang kak paraing titngening. 26Nena ngais , Matenen Yuo kak malang nunggin ngu ekik ning mowining , kot nak ai ning palang nuing yamakal kit , mat ninie nuing yamakal ngu kagin suling kum rin patang git ngu ekik ai ngu ninie nuing yamakal ngu ekik asak moiyang.Chapter 3
1Yeya kuting pat kum tisa patang gek , Nanou waning kaking . Yeya ngatik nena ai tisa patangeis ngu yo skel sakuing gin kang yin ya. 2Nena arapuk supuring supuring gin ut tung yeis , Aiko ning meta kin kum tung yit , ning ngu ai titngening . Ning pat mating kuting ya foi taleng. 5Kot nak melepnen ngu neko sombal matenen gin iret, Ni ning unan sakuing guing ya yayet, Kot nak kak tukatak tite wangaret, tuka sakuing gin tet ute. 6Melepnen ngu titte. Nala ngakin weng kin ya , ngu matenen gin iret. Melepnen da matenen kuting rin weng kit. Ninat tite rin matenen gin yang rat irin ya ngu eng ngut hel kin nirin wang.7 Pununing supuring supuring nala nga kin , nung tuka nung gin mat uwen kapuo kak, ngu ai pat yirie kanda kek. Mat asak mataing yirie kanda kak. 9 Melepnen gin Sakuing Sasa kak wawing itareis, mat melepnen gin ai weng yunies ngu Sas Anuta eming eng ning ekik yiri yang. 10Makaneng kuwanik ngu nung gin suling weiyang gak witakin aput. Nanou waning kaking neko kot kum patang geng.11Wai buk making gin patang git ngu takat, wai suling nak aput o wai weng gak aput? 12 Nanou waning kaking ,fig tei ngu takat oliv rin patang git? o wain ,fig rin patang git? Uwa pat kum wai suling rin patang geng.13 Ai kuwat pat kankan suling rat unan roreng totaning suling ya wakumeng gin? Ai ngu watai arapuk suling walayeleng totaning suling ya. 15Ngawining ngu kum sam pun apuiyang , Malang. Ngu nala nga ya nak. Ngawining ngu alul asing ya , Mat satan ngu ngawining ngu piting. 16Yeya ngai , yeya ai tapai yeng ya nuiyeng wengkit , mat arapuk wasangaretik waweng itarek ya . Ai koting ngu kum panding da totitik. Mat ning kagin weng supuring supuring ketik. 17Ni ai kankan suling Anuta kin ratek ngu, ngu ning kagin ngakat ketik . Maring waring ning kankan samamo kak malang ngu sungretik, Sung ret ngu ning tapai yeng gak suling iretik , ning numaing yet iretik mat tapai yeng makeng sungretik . Ning tapaiyeng nuiyeng yunta suling ketik. Ning kagin kot nak ai kuting ya ketik. Ning kum tapoling ket arapuk suling sungretik. Malang. Ning suling nak sungretik. 18Nena pupunen kuwanik ireis ngu ekik tei aking suling sireis ,Mat pupunen kuwanik ya kagin ngu kin, mat kagin titngnening ninew para ngu kin ngu ekik samat suling tating gin patang git.2Yeya unan supuring supuring rak ya nuiyeng yet, Ni kum ratek, Ngu ya yeya ai yurui motik. Yeya unan ya teiyeng kurenga rit, ni yeya pat kum rak. Ngu yeya lumuling ket paro ketik .Yeya jum Anuta ya kongaretik ninat yo unan yuneng .Supuring ngukin ning unan kum yunte. 3Yeya pasoketik ni kum ratek neko ya yeya kum panding da pasoketik neko ya yeya raiyan yo yiyew kankan weng ngu kin sungrek ya.4Yeya Anuta watatik ,ngu ekik paraing ai watat ut ai song gak paraket, yeya ngai, Ai ning nala nga ya kagin ya nuing yet , ngu ning Anuta ya akera ket , Yeya ngun ngu ya kum ngatik? Ngu ya ai ning nala nga ya kagin ya mira rit , ai ngu Anuta ya akera patang git. 5Anuta ya buk ngat yet ,'' Anuta ya yuo matenen nunggin rin iret ngu ya Anuta ning yet ning pupuing gin kuanik ireng ya.''6Ni Anuta ninew ya mot, Ngu ya Anuta ya buk ngakat yet, '' Anuta, ai eng wawing itaretik ngu yiring nalak sarikitik , ni ning ai waweng nalak iret ngu yening mot mat panding da mesapayerte. 7Ngu ya yeya waweng kum itarek , mat Anuta pupuing gin irek. Yeya satan pitarek, mat ning yo yetat nem nak ireng.8Yeya Anuta eking gin waring uwak mat ning kak yo ekieng gin apuwang. Yeya ai weng ketik, aluleng rie samamuo wik yin , ekik ai ating tulen samamuo kak malang . Yeya ai nuiyeng iri iri, yeya kankan weng aluleng gin ngu pasirek. 9Yeya nuiyeng kitareng ket mat mate sakuing ketik . Yeya ai mat elaketik , yeya mat ela ya kagin watak. Mat yeya nuiyeng wenga kek, Yeya ai mat nuiyeng suling iret , yeya mat nuiyeng suling ya kagin watat , mat nuiyeng kitareng ya ngu kek. 10Yeya sakuing taing gin waweng kumitarek. yeya kot ket ,mat yo sakuing yo ita yereng.11 Waning kaking , yeya Anuta ya ai paraing kum meta weng kuiyerek . Ai ning tapaing yeng meta weng kuiyerte o meta wen mateiyeng gin ute, ngu meta wen luo kin ute. Mat sain kak luo matin meta weng ke ute , Ngu ekik kak luo pupuing gin kum iret. Malang. Ngu kak Jas ekik patang git. 12 Anuta ning kuanik nak luo rin patanggaiyang. Mat ninat nak Jas iret.Ning kuanik yo ai paraing yengnengneng mat ninat nak yo yirin weng kek. Ngu ya kak ai kuwat ai paraing meta weyunte?13 Nana ai kot ketik ngu yiyew ya meta kak, '' Ngun mat o musie nana yo taun ko kin ut bisnis urata ko sasa kuwanik kin kewat. Mat kagin kin yo nana moni sakuing rawat.'' 15Ngu ya yeya ngakat yek, '' ngun sakuing nuing yen, ngu nana pat yang rat iret, Mat neko ko ya kankan ratem ngu yo kewat. '' 16 Ngu yeya ngat eng waweng itaretik mat urata sakuing uing ketik ngu ya yayetik , Meta salawai koting ngu , ngu kagin weiyang waring. 17 Nga waring kek , kak kagin suling ko ya ngat ngu kak kewang . mat kak kum ket ngu kak wengket.Chapter 5
1Yeya ai unan aso kak ngu nana yiyew ya meta kak.Yeya kitareng sakuing mateiyeng gin patang geng ya ngu ya kankan rak. ngu ya yeya mateng get nawaing weng sakuing kek. 2 Yiyew kago kuting mat nareng gak ngu kuting buken wik yaiyang. 3Yiyew gol silva kak ngu kuting ros kaiyang . Yiyew weiyang ngu yo ros ngut rin ilal patang geng .Mat ngut yo matei yeng posaren tite ekik patang geng. Nal wik yeng ya ngu somongo yo patang geng. Mat yeya palang unan aso moni kak kaparet irek.4 Panding da ngai , urata ai yiyew tating gin samat unan poparak, Yeya tapayelet niyening eming areng koprak , Niyening eming areng koprak ngut Anuta ya nawaing kit. Yiyew kagin weng ngu oleng ya. Mat urata ai ngu yening nawaing ngu asak Sakuing ning Saweng kuting gak ngu asiping gin uiyang. 5Nal kuting nala ngakin iretik , Yeya unan susaling rawakak, Mat nuiyeng suling irak.Yeya samat aso net mat pong gak. Mat sain yurui mok ya ngu asak patang git. 6Yeya ai titngening kot kin yirit mat yurui mowa kak. Ning yiyew saweng kum pitarak yiyew salapa olak.7Ngu ya waning kaking , yeya aluleng saweng enta mat kitareng wararet ning yet iret. Mat sakuing apuong ya sain samarin ya . Yeya ngatik Ai ning tating gak , ning samat suling patang geng ya samaret ninie tating gin. Ning aluling saweng ente. Mat ning yet iret, Mat wai ata kak niyening urata patang gin do, mat upang yo ninie sammat pasiret rate. 8Mat yeya kak aluleng saweng enet , ning yet iret mat yiyew kitareng patang gin ngu wararek, Sakuing apuong ya sain ngu asak ikur kit. Ngu ya yiyew aluleng ngu saweng ireng.9Waning kaking yeya kum Anuta ya aiparaing ya lumuling kek. Mat fei yeng dak yaiyek, Kot tin yo Anuta Jas ekik patang gin kot kin yirieng. Ngawak Jas ngu yamatanga nunggin kang yet. 10Waning kaking yeya nuiyeng ngak mataing profet sakuing wawing gin meta totarak . Akerat yirin weng kak , ni ning aluleng saweng rat mat kitareng ngu wararak , yeya niyening kagin kot raiyan mat sungrek. 11Yeya ngatik nena ngakat yayeis, '' Ai mataing aluleng saweng ket mat kitareng wararak , ning ngatik mat suling iretik.'' Yeya Job ya partuk ngatik, Ning aluling saweng enta , mat kitareng matin patang gaiyang ngu kuting raiyang, mat yeya ngatik , Sakuing sungretik ya kagin ning suling kaiyang. yamakal nena ngais sakuing ning ninew ya nuing weng kit mat ninew ya nuing motiyang.12Waning kaking , neko maring ket kewak ngu ngakat, yeya kum sam pun o nala nga o neko song mat meta yamakal pun yek. Sain yeya '' Yow yet'' mat ''yow ngu pat'' Mat sain yei ''malang yet '' ngu '' Malang'' ngu pat. Kotin yeya yek yamakal pun. Mat Anuta yo eming weng yuneng.13Ngun wakumeng gin aiko ning kitareng ko wararet? Mat ning Anuta ya kongareng . Ngun aiko ning aluling suling ket ? Mat ning waking yet Anuta wawing itareng. 14Ngun wakumeng gin aiko ning sai kak? Mat ning sios ya piting nawaing yerin aput eking gin, mat sakuing wawing gin ning matin kurenga riwak, mat ninie ya kongarek, mat Anutat yo rin suling keng. 15Sain ning Anuta ya nuiyeng yamakal kin kongarek. Mat sakuing yo ai sai ngu tik rin walaleng. Ni sain ning weng kaiyang , mat sakuing yo ninie weng kaiyang ngu pasireng.16 Ngu ya yeya kuanik kuanik yeya yiyew weng ngu ilal totaret Anuta ya ai paraing ngak ya.. Mat yeya kuanik kuanik Anuta ya kongarek . tapaiyeng saking yerek ya . Mat Anuta yo yirin tik suling patang gek. Sain ai titngening kongarin , yo ninie konga saweng gak , mat ngut yo tapaing saking yereng.17Elaija ning ai nena ekik . Ni ning Anuta ya konga saweng riyang, ning wai kum rin sarikeng ya. Mat wai kum apuyang pat sasa arap mat taping six 18Mat upang tik kongaren mat sam wai watan sarikin samat unan tating gin tik pong kak.19Nanou waning kaking , sain aiko wakumeng gin meta yamakal Anuta ya watat , mat palang balang alot, mat waning ko ngut tik rat sulet aput. 20Mat waning ngu kagin suling ket, yeya meta ngu panding da ngawak. Sain wanik ko ut kagin weng keng ya mat ning saking ren arapuk weng ngu takaret sulet Anuta eking gin aput. Mat yo ai ngu ya yuo weng keng ya ngu rawak .Mat ning yo kum mowang . Kagin ngu kin Anuta yo weng kin ya kagin sakuing yo watang.2 Peter
Chapter 1
1Nana Saimon Pita , Nana aposel mat Jesus kristus ya urata ai, ning ninew Anuta ,mat ning ai ninat tik nengnengneng ya. Nana meta enga yiyew kekaretam yeya ai paraing nuiyeng yamakal suling waring rakang ngu ninew ya nunen yamakal ekik. Ninew nunen yamakal ngu kagin titngening Krais ta eng rin patang git nirin kuanik ireis. 2Mat nunen suling mat irining suling mat ngawining sakuing suling Anuta ya mat Jesus kristus ta rin sakuing kit.3Jesus Krais ngu ning Anuta mat ninie saweng gin unan kuting nuwaiyang ninew irining saweng eneng ya, mat saking niran Anuta ya kagin kin parakin ya, kot kekot Krais ning netan , nena ninie ya ngawaring katang ninie ya, Ninie namba sakuing mat ninie saweng mat ninie kagin suling waring kin ngawaing neraiyang. 4Mat ning unan kuting nuwaiyang ngu suling waring mat ngu sakuing waring ngu unan mataing promis nuwaiyang nuwang ya. Alulnen walaleng ya kagin ngu nena aiparaing nala nga ya matenen gin iret, mat ngut nirin weng waring keis. Ni Krais ning unan kuting ngu nuwaiyang , Mat kagin ngu kin , ning saking yerekot, yo yeya weng ngu takarek ya, mat irining suling mat Anuta ya kagin ngu rawak.5Yeya ngu ya kankan rat , mat yeya urata saweng ket kagin suling kek ya. Mat kagin saweng kot kek ya ngu yeyew nuiyeng yamakal ya saweng gin ,mat yeya urrata rit ngawining Anuta kin ngu rat mat , ngawining ngu rat ,mat rie saweng keng ngu yeyew kagin suling . 6 Mat yeya yiyew mateiyeng ya nuiyeng yaing ngu panding da samarek. Mat yeya kagin ngu kei yiyew kagin suling ekik saweng patang geng , mat yeya saweng kangyek kitareng wararek ya kagin ngu rat , mat kagin ngu kei saweng patang geng ekik yiyew mateiyeng samarek ya , mat yeya Anuta ya kagin kin parakek , mat kagin ngu kei saweng kin ekik kagin saweng kang yet kitareng wararek ya. 7Mat yeya Anuta ya aiparaing kuming , niyening ya mira rit irek ya kagin ngu rawak ya. Mat kagin ngu rie saweng kin ekik Anuta ya kagin kin paraketik kot. Mat yeya tapaiyeng aluleng yunek ya kagin ngu rawak , mat kagin ngu kei saweng kin ekik kagin ngu yiyew mira rit irek ya.8Yeya Jesus krais ya ngatik, ninew Sakuing , Mat sain yeya kagin ngakat rat, mat kagin ngu saweng patang git yiyew irining gin , mat yiyew ngawining ngu yokum palang ireng , malang, ngu yo aking asonak rawang. 9Mat sain ai kagin ngu kak malang ,ning pat kum unan nemnak iret ngu wangareng , mat ning ekik ai taing korong . Yamakal , Anutaa asak ninie weng mataing kaiyng ngu pasiraiyang , mat Anuta rin samamuo kak malang . mat ai ngu asak nuing paling laiyang neko unan Anutat ninie ya kaiyang.10Nanou waning kaking ,Anuta asak nawaing niraiyang , mat ning asak wenyeraiyang ninie ya. Ngu ya yeya urat saweng kek ninie ya waring irewak. Sain yeya kot ket , mat yeya pat kum kusuk ta wata watawak. 11Mat ning yo arapuk kuting wakaleng , yeya pat ninie kingdom nal kuting ireng ya ngu nung gin irek, Kingdom ngu Jesus Krais ya .Ning ninew Sakuing, mat ning ai ninat neng ngeng ngeng ya.12Yamakal, yeya unan ngu ya ngu yeya asak ngakang. Mat yeya asak meta yamakal ngu asak rakang. mat yeya matin sawengket kangyetitk. Ni nana nuning yaing ngu yeya kum nuiyeng palingleng ngu ya nal kuting nuning yet , tik kuiyeret ya. 13Sain nana nem ngakin matening iretam, nana nuning yet , ngu suling tik kuiyeret ya ngu yiyew kankan riew walalen yeya ngu ya nuiyeng ngat irek. 14Nana ngatam sain somongo yo nana matening enga watat. Ninew Sakuing Jesus krais ning asak ngakat kuneraiyang. 15 Ngu ya nana urata saweng rit kuiyerekot , mat sain nana mow , wikyin , nal kuting umaing yo yeya ngu ya nuiyeng paling ngening unan kuting kuiyeram ngu ya .16Nena asak sakuing Jesus Krais ya saweng ngu kuiyeratang. Mat ning yo sulet apuong ya, ni sain nana Jesus ya meta ngu ya kuiyerep , nana kum partuk palang ai nuiyeng yaing gin ngu sungret kuiyeries ,Malang. Nena eng tenen gin , nena eng wangaratang , yamaling mat Anuta ya saweng patang aiyang ngu ya nena kuiyeries. 17Sas Anutat wawing sakuing enaiyang , mat ning eng yamaling suling ngut ken matin patangaiyang , Mat Anutat eng yamaling maring sam pun ya ngut Jesus krais ngakat enaiyang. ''Enga nanou neka nana nuning entam, mat ninie ya nuning suling.'' 18Nena ning kak iratang, Urang ngu mataing Anutat iraiyang kin, mat nena meta ngu ngatang sam pun apuyang. 20ni unan sakuing yeya ngak ya ngu, ngu ngakat, nena kum eng ninew kankan sungret , profet ya meta ko supuring totarin ya. Anuta ya Buk nunggin. 21 Neko ya profet ya meta ko kum patangaiyang ngu ai ta nuig yaing gin pat tatareng. Malang. Yuo kun ta eng ai ya kankan rin walalen , mat ning Anutat meta yunin totarak.2Ni ai aso yo niyening kagin weng supuring supuring ngu yo sungrek . Mat ngut yo ken ai palang balang yo meta weng kagin arapuk suling ngu ya meta weng yewak.3Ai ngu teiyeng kurenga kak , ngu ya ning yo meta tapoling aso kuiyerek yiyew moni unan yerek ya. Mat mataing waring Anuta niyening nal wenraiyang kot kin kangyek ya mat ning yaiyang ning tangaring ngek ya. Mat weng ngu patangekot , kum korat , malang . Ning samayeret iret.4Yeya ngatik . Mataing engel kuming wengkining kakang , mat Anuta kum yetaiyang. Malang. Ning kalabus kin yiret hel kin iretik . Par ngu nungin utalap sakuing . Mat ning kalabus kin iretik mat nal sakuing da wenraiyang ngu samaret iretik ngu Anuta ya sain sakuing. 5Ai paraing mataing kak Anuta feng enak, ning kak kum yetaiyang. Malang. Ning wai sela sakuing rin patangin ning tangaringngak. Ni Noa ning ai kagin titngening ya meta totaraiyang , Mat Anutat ai paraing 7 ngu panding sa samayeraiyang suling irak.6Anuta ning yen Sodom Gomoro kak wengkak . Anuta taun iri ngu posarin taiyang . Mat tite ya tupi ngut nak iraiyang . Ning taun iri ngu yirin weng waring kaiyang. Ngu ya upang aiparain Anuta feng enak , Ngu ya umaing aiparaing ngu ya nuiyeng ngawang neko sodom Gomoro kin patangaiyang. Mat ning kak ngawak neko ngu yo patangeng mateiyeng gin.7Ni ai titngening ngu Sodom wakumeng gin iraiyang . Ni niyening kagin weng ngu wangaraiyang mat nuing kitareng kaiyang, mat Anuta Lot rat mat ning kum rin weng kaiyang. 8Yamakal ai titngening ngu Sodom wakumeng gin iraiyang , mat niyening kagin weng ngu wangaraiyang. Aluleng titket iraiyang , mat ning tetayaiyang aluling lumlaiyang ngu kagin Luo takarakang. 9Mat nena ngu ya kankan ranya neko Anutat kaiyang , mat nena ngais Anuta ya ai waititai mateiyeng gin patangaiyang. Anuta ning ngat ning arapuk takat yengnengneng ya waititai ngu kin ai waiyang niyening kagin weng ngu ya ngat mat ning takat yo niyening kagin weng ngu oleng ya ngu yo ut sain kot sakuing Anuta ya kin yo patang geng.10Ai kuming yo eming weng sakuing rak ya ngu ai kagin wengweng waring ngu ketik. Mat ning yetik Anuta ya meta ngu meta waiyang . Ai weng ngu wakumeng gin patangak, ning ai salawai ya, mat ning niyening eng nuiyeng yaing sungretik, ngu ya ning kum yokoyerte engel maring sam pun ya. 12Ai ngu pununing ekik, kankan gak malang. Mat ning mateiyeng ya nuiyeng yaing samaretik, ning ekik pununing sawaing nala ngakin patang gak. Ai ta yetayelet yurui mowak. -Ngu ya kum ngatik .Ngu meta weng entik ning yo weng kek ekik pununing sawaing weng kit kot. 13Ning kagin weng supuring supuring kakang .Mat ai kuming da kagin kakang ngu yo olek. Ning yetik ning ata kin unet wai netik ngu irining suling ya. Ning yeya kak unitik . Mat ning yirie yeya samamuo kak mat waweng rie wengkit, mat ning nuiyeng rie suling ket niyening tapoling gin. 14Nal kuting paraing ya teiyeng puingket , mat paraing talatakot, ning niyening nuiyeng weng ketik ngu kum rie wikte, ning ai nuiyeng yamakal saweng malang ngu kurenga yuntik, mat yeryertik weng kek ya, ning asak ngawining rakang ai yening unan ya teiyeng puing ket. Ngu ya Anuta yo yirin weng waring kek.15Ning arapuk titngening ngu feiyeng enak mat ut kandakak, ning ut Balam Beor simiing ya arapuk ngu sungrak, ning weng kining ket nuing yaing eming rang ya ninie kagin weng patangaiyang ngu nunggin. 16Donki ngu kum yayetik . ni donki ko ngu ai ekik yayet Balam isangenaiyang ninie kagin weng ngu ya mat kagin ngu kin, Dongki ngut profet ngu rin ninie kagin weng kanda ngu kekot ngu wataiyang.17Ai ngu ekik wai par kin asak eryaiyang mat ning ekik yangaiyaing . Yang sakuing aput yuwren palang balang ute, Anuta asak apai tantanaing kaiyang ngu utalap sakuing tapuling waring ngu yo ning ut kin irewak. 18Ai ngu ning mukurket ning palang salawaiketik, niyening meta suling malang ngu ya ning ai kurenga yunik aluleng walalet kagin weng supuringsupuring ketik mat kagin weng weng mateiyeng gin , mat kagin ngu kin ning ai kop watak ngu tik yeryerie sulet ut ai weng ngu sungyertik. 19Ai weng ngu ngakat yetik ''Yeya sungnirai yeya yo fri irewak mat unan kuting ngu eng nuiyeng yaing gin kewak'' Ni ning eng ngu urata ai palang wengkining ya, neko ya aiko ning neko mataing samaret , ai ngu ekik urata ai palang unan ngu ya.20Yamakal , ning Krais ya ngawining rakang. ning ninew sakuing , Ning ninat tik nengnengneng ya. Ngawiningngut saking yerin kagin samamuo kak nala nga pun ngu takarak, ni sain ning tik ut kagin ngu kak sekeret mat ngut yetayelin ngu yo ning weng sakuing nunggin uwak. 21Suling ngu arapuk titngening ya kagin ngu kum ngak, neko ya mat ning arapuk ngu ya ngatik. Mat Anuta ya luo rakang ni ning asak feng enak. 22Unan ngu mateiyeng gin patang gaiyang,Enga meta yamakal ko ngakat yet'' kona mita ket tik sulet ut ninie mita ngu tik net.''Mat meta ko ngu ngakat'' Po wai na ut waiket mat sulet ut nokopal uskit.''Chapter 3
1Nanou tapanen , mat ngu nanou pas iri yiyew kekaretam, Nanou pas nung gin ngu yiyew kankan riew walaleng tik nuiyeng ngak unan ngu ya yiyew kankan yo titket ireng.2Nana nuning yet yeya tik nuiyeng meta unan numaing patangeng ya .Anuta ya profet ta yakang, mat yeya yo sakuing ya luo ngu ya kak nuiyeng ngak, ning ai ninat yo tik nengnengneng.Yeya luo ngu aposel makeng gin ngakang ,sain ning yiyew ya apukang.3Ni unan sakuing yeya ngak ya ngu ngakat ,sain wikyening ya nal kin, ai parsia meta yek ya yo patangek.Mat ning yo nuiyeng yaing weiyang aluleng gin ngu yo parsia meta yek. Ekik ning yaiyang '' Ning yo tik sulet apuong ? Mat ning takin iret? Ning pat kum apuowang , Sain ninew asinen momoing kak kin aput mat, unan kuting iret ekik mataing iret kot. Sain nala patangaiyang kin.''5Ning kum kankan suling rat unan ngu ngawak ya. Mataing Anuta yen sam patangaiyang, mat Anuta wai rat , nala wai wakumak kaiyang. 6Mat tik upang Anuta yen wai patangaiyang, mat sela sakuing nala laulaiyang, mat nala wengkaiyang. 7Mat Anuta ya meta kuanik , Sam yapai mat nala kak iret . Mat titet patanget yirin wengkak.Sam mat nala kak kot ya nal sakuing patangeng ya samaret iret. Mat ai Anuta feng enak ning yo kuting wengkek.8Nanou tapanen waring , yeya neko kuanik ngu ya kumj nuiyeng paling leng . Yeya nuiyeng ngak nal sakuing ngu ekik 1000 yar ngu ekik yar kuanik ,mat 1000 ngu ekik nal kuanik. 9Sakuing ning unan kum numaing numaing ket rin patanggit ekik ning mataing promis kaiyang. keng ya ngu aikuwat yet. Malang . Ning nuiyaing yet aiko kum tangaring ngeng ya. Ning nuing yet ai kuting aluleng kuwariret , mat ngu ya ning numaing numaing ket samayerta iret.10Sakuiing ya nal patangeng ya ngu yo arwatat nak ekik uinena ya ai aput kot .Sain kin sam yo matur kin sakuing kuanik nak ken mat yo wikyeng. Mat unan somsom Anutat nala kaiyang ngu yo titet posayerin yo kuting wikyeng. Mat nala unan kuting pun kaiyang ngu yo kuting wikyeng.11Mat nuiyeng ngai, sain unan kuting kagin ngu kin wikyin , yeya yo kagin takating ngu yo sungrek? Yeya yiyew irining ya ngu Anuta enek. Mat kagin kun ngu kin parakek, Mat Anuta ya kagin kuting ngu sungrek. 12 Kagin ngu kin yeya yo Sakuing ya nal patanggin ngu yo samarek. Mat yeya urata saweng ket nal ngu susuk rei arwatat patanggeng. Sain kinanak sam yo titet ten wikyeng. Mat tite wananaing ngu yo unan somsom Anutat nala ngakin kaiyang ngu ten wai ekik yo patanggeng. 13 Ni Anuta mataing promis riyang ning yo sam keng mat nala keng kewang , mat kagin titngening ngut nak yo ireng. Nena neng ngu ya nak patang geng ya samaret ireis.14 Nanou tapanen yeya unan ngu patanggeng ya samaret iretik. Ngu ya yeya urata saweng kek yirie samamuo kak malang Anuta taing gin. Mat yeya kum neko kuanik ngu talapakarek. Mat yeya Anuta kak nuiyeng kuanik mat sakuing ya sain gin mat Anuta yo yiyew kagin suling ngu wangareng. 15Sakuing ning saminirat mat aiyong nuwat. Yeya ngatik , ning kagin kot ket ngu neko ya ning tik nengnengneng ya , Anuta ning ngawining suling waring Pol ninew kakaning enaiyang, mat ning kak meta ngakat yiyew ya kekaraiyang. 16Ninie pas kuting ngu neng ngu ya yaiyet, Yamakal meta kuming pas nunggin ngu kum ilal witkin , mat nena urata rit meta ngu supuring ngawin ya, ngu ya ai manga kak malang mat ai nuiyeng yamakal saweng kak malang ngut meta ngu kuwariretik, mat meta kuming Anuta ya Buk kin ngu kak kot. Ngu ya ning yo weng kek.17Nanou tapanen , yeya asak ngakang neko upang patanggeng ya, ngu ya yeya nuiyeng ngat irei. Kotin tapoling ai luo kum sungretik ngut yo tapayelie yeya yiyew nuiyeng yamakal ngu watawak. 18Jesus Krais ning ninew Sakuing mat ning ai ninat yo nengnengneng, ninat nuing suling yunte, mat yeya ninie ya ngatik, mat yeya Krais ya nuing suling ngu watai saweng yuneng, mat yeya ninie ngawining aso rawak, mat ning wawing Sakuing waring ,mat nena wawing itarin ya mat , nalkuting nalkuting upang. Yamakal.1 John
Chapter 1
1 Ngu mataing supuring gin --Neko nena ngatang , Neko nena wangaratang tenen gin , neko nena atnen gin talet wangaratang --- Ngu meta yang rat irin ya. 2Mat yang rat irin ya ngu ilal rie patangin iret, ngu nena wangaratang, mat nena tenen gin patangaiyang. Nena wit kin kuiyeries yang nal kuting rak ya, Ngu mataing Sasa eking gin , mat ngu rie ilal nena matenen gin patangaiyang.3 Ngu nena ngat wangaratang ngu nena kuiyeries , ngu ya yeya kak nena kak kaparin ya . Ninewa kaponing ngu Sasa mat ninne Siming Jesus Kristus kak. 4 Ngu ya , Nena unan ngu yiyew ya kekareis kot kep ninew yiyew ya nuning yet ngu wikyeng.5 Nena uiya enga matin ngatang ngu ya kuiyeries : Anuta ngu yamaling , mat matin ngu utalap kak malang .6Sain nena yeis nena ning kak parareis ni nena utalap kin parakeis , nena tapoling keis mat nena yamakal ngu kum waitireis. 7 Ni nena yamaling gin parakin ya ning eng ngu yamaling , nena tapanen gak kaparin ya, Jesus ya asuring ngut ninew weiyang ngu tulin sarikeng. 9Ni nena ninew weyang ngu totarinya, ning yamakal iret ning ninew wiyang ngu pasireng ya mat tulinilan ninew kum titngening ngu kuting kolaleng ya. 10Ni sain nen yeis nena kum weng katang, ngu nena kep ning kak ning tapoling ket, mat ninne meta ngu nena kak kum iret .Chapter 2
1Neka neka, nana unan ngu ya yiyew ya kekera ritam kot kew yeya kum weng kek. Ni sain aiko ning weng ken, Nena meta Sasa kak , mat Jesus Kristus, Ai ning titngening . 2Ninat ninew weng ngu pasiret, ninew nak malang , ni aiparaing nala nga ya kuting. 3Nena ngais nena mat aput nine ya ngawin ya , sain nine luo nena talinya.4 Ai ko ning yet, '' Nan Anuta ya ngatam,'' ni ning nine luo kum talet ngu tapoling ai, mat yamakal kum ning matin iret. 5Ni aiko ning nine meta talet , matin yamakal waring Anuta ya nuing suling ngu titket iret. Ngu kin nena ngais nena nine ya; 6 Aiko lat yet ning Anuta kak iret ning nine para ngu ekik Anutat paraket kot.7 Nanou tapaning, Luo enga nana yiyew ya kekaretam , ngu kum luo keng, malang. Ngu luo asing . Yeya mataing rakang. Luo asing ngu meta ngu asak mataing rakang.8Ni luo enga nana yiyew ya kekaram ngu luo keng , ngu yamakal Krais ya mat yeya kak , Neko ya tatikoma ngu wik yekot , mat yamaling waring asak patang gaiyang ngu mat iret.9 Ai ko ning yet ning yamaling ya ni ning waning kaking ya nuing kum yunte ngu mat utalap kin iret. 10Aiko ning waning kaking yeng nuiyeng yunte ngu yamaling gin iret, ngu ya matin meta kak malang neko kum nine arapuk sokomreng. 11Ni aiko waning kaking yeng akera yunte ngu utalap ya mat utalap kin parakit ; Ning kum ngat ning takin ute neko ya utalap ngut taing sokamret.12Nana yiyew ya kekera ritam, neka neka , neko ya yiyew weng kining ngu pasirak neko ning wawing gin. 13Nana yiyew ya kekera ritam, sasa sasa neko ya yeya ngat aiko ning supuring gin ya. Nana yiyew kekera ritam, ai momoting , neko ya weng ngu asak takarak. 14Yeya sasa sasa nana asak yiyew kekera riew uiyang, neko ya yeya ngatik aiko ning maring . Nana asak yiyew kekera rimang ,yeya ai momoting, neko ya yeya saweng ,ngu ya Anuta ya meta mateiyeng gin iret. mat yeya weiyang ngu asak takarak.15Yeya nala nga ya kagin kum rawak., mat unan kuting nala nga ya kum nuiyeng yeng . Ni aiko ning nala nga ya kagin ya nuing yen ,ngu ning Sas Anuta ya nuing ya kum mot. 17Nala nga yo wiik yeng , mat nine kagin kuting yo wik yeng. Kagin nuiyeng walaleng ya, mat teiyeng kurenga ya ngu kak kuting yo wik yeng. Ni ai ning Anuta ya meta taret, ngut nak yo nal kuting irewak.18 Neka neka ,nena asak aput sain wik yening ya kin patangeis, mataing yeya ngakang , Jesus ya akera yo patang geng, Mat Jesus ya akera asonak asak patang gak. Ngu ya nena ngais , nena asak nal wik yening ya sain kin patangeis.19 Ning ket , ai ngu nena kak irakang,mat netat alok, ni ning kum ninew lain waring irak. Ni ning ninew waring ngu yo nena kak irin ya. Ni ning asak netakang. Ngu ya nena nga waring kin ya, Ai kuting ngu ninew waring malang.20 Yeya yuo kun asak rakang, Yeya kuting ngawining gak.21Ngu ya nana ngatam nana kum yet yei ya meta yamakal kum ngatik, ni nanat meta ngu yiyew kekaram. Malang.Nana neko ya kekaram? Yeya asak meta yamakal ngakang. Mat yeya ngatik, Meta yamakal pat kum meta tapoling patang geng.22 Ai ko ning tapoling ai? Ai ngu ning ngakat yet,'' Jesus ngu Anutat kum wenrai yang ai paraing Anuta ya tik yengnengngneng ya . Ai meta ngu yet , Ai ngu nal kuting feng Sas Anuta Siming gak yunte, Ngu ya ning Jesus ya akera.23Ai ning Siming feng ente , ngu ning Sasa kak feng ente. Ai ning Siming ya nuing yamakal ning Sasa ya kak nuing yamakal.24 Meta ngu mataing ngakang, ngu yeya talapasingnie, sain yei ya meta ngu talapasingnie , meta mataing ngakang ngu mat neka Siming mat Sas Anuta kak Ai iri yo yeya kak nal kuting irewak. 25Mat Jesus Kristus promis ngakat nuwaiyang , ning yo Yang nal kuting ireng ya ngu yo nuwawang. 26Nana meta nga yiyew kekeram kuiyerew ngawak ya, tapoling ai ni yening kagin kotin tapa yelek.27Ni yeya asak Yuo Kun Krais kin rakang, Ngu yeya kak mat iret. Ngu ya yeya ngawining ya kum sungketik, Mat nana yo ngawining yunnet, malang. Yuo Kun eng ngawining unan kuting ya ngu yunte. Ngu ya Yuo Kun ya meta ngu yamakal . Ngu kum tapoling , ngu ya yeya Krais kak kaparek, ngu ekik Yuo Kun da saweng yunayang. 29Mat yeya ngatik, Krais ya kagin ngu titngnening waring. Mat yeya kak ngawak , Ai aso kagin titngening sungretik, ning Anuta siming patan gak.Chapter 3
1Sasa Anuta ning ninew ya mot mat aluling sakuing waring nuaiyang! Ning kunirat nena nine siming yeng. Mat yamakal , Nena Anuta ya siming yeng. Ai nala nga ya ning Anuta ya kum ngakit, Ngu ning ninew ya kak kum ngatik. 2Nanou tapaning , Mata nena Anuta ya siming ireis . Ni upang yo takat irin ya, Ngu kum panding da pongorongte. Ni nena ngais, sain Jesus ning ilal patang gin , nena yo yamakal wangarin ya, Mat nena yo ning ekik patang gin ya. 3Ai kuting ning samaretik , ning eng yirie patang get samamoa kak malang Anuta taing gin.Mat ning samamoa kak malang ekik Krais iret samamoa kak malang kot.4Ai ning rin weng kit , ngu Anuta ya Luo pitaret, luo pitaret ngu weng ya kagin 6Ai ning Krais kak sekaretik , ngu ning weng ya kagin kum sungret iretik, ni aiko ning weng ya kagin sungret ,nena ngais ning kum Krais wangaraiyang. Mat ning Krais ya kak kum ngat.7 Nonou neka neka , yeya nuiyeng ngai, Aiko tapayeleng. Ai ning kagin titngening ket , ngu ning ai titngening . ekik Krais ning ai titngening . 8Supuret mataing waring, Satan ning nal kuting weng ket irang. Ngu ya ai ning weng ket , ning satan ya ai, mat Anuta Siming ning ilal patang gai yang. Ning ngu satan ya urata ngu kakaret pasireng.9Ni aiko ning Anuta siming patangai yang ,ngu ning ngat weng keng ya kagin ngu kum sungreng,Anuta ya suling ngu ai ngu matin iret. Ngu ya ning pat kum weng keng ya kagin ngu sungreng , malang. Ning ngu Anuta siming iret. 10 Ni nena takat ngan ya aiko ning Anuta siming ,mat aiko ning satan siming , nena ngan ya ai ning kagin titngening kum ket ,ngu ning Anuta ya siming malang. Mat ai ning nal kuting Anuta ya siming yeng kuming nuing kum yunte , ning kak ning Anuta ya malang.11Mataing meta nga ngatang, Nena tapanen nunen yunin ya. 12Nena Kein ekik kum patang gin ya , ning weng ya kin iret waning uren moiyang. Neko ya waning uren moiyang? Neko ya ninne urata ngu weng ya mat wanimg ya ngu titngening.13Yeya kum tete yek, sain nala nga yiyew ya kum nuing yunin. 14Ngu nena ngawin ya nena asak momo takaret yang nal kuting irining ya ngu nung gin keis kis, neko ya nena waning kaking nui yeng yunis. Aiko ning nuing mowining kak malang ngu ning momo kin iret. 15Aiko ning waning kaking yeng nuing kum yunte ngu ning ai yurun motik ekik. Kak ngat aiko ning ai yurun motik ning yang nal kuting ireng ya matin kum iret.16 Ngu nena ngais nunnen mowining ya ,neko ya Krais ninne yang ninew ya kot rin sarikaiyang. Ngu ya nenna kak ninew yang wanening kakaning yening kot rip sarikeng. 17Ni aiko ning nala nga ya unan aso kak, mat waning go wangaren unan kak malang mat pupuing koparet nuing enneng ya ,takat yo Anuta ya nuing mowining ai ngu matin ireng? 18Nanou nekaneka , nena kum nunen mowining meta kin nanat yin o melep nen gin nanak, ni unan aking ket yamakal kin.19 Nengu nga kin nena ngais nena ngu yamakal ya , mat nena ninew pupunen talet ning maring ries.20 Ni sain ninnew pupunen tapinilat , Anuta ngu sakuing ninew pupunen takaret, mat nena unan ngu kuting ngais. 21 Nanou waring ,ni ninew pupunen kum tapinliat, nena nunen yamakal sakuing ya. 22Neko ya paso kep ning yo nuwawang, neko ya nena ninne luo taleis mat neko keis ngu ngat nuing suling ket taing gin.23Enga ninering luo ; ngu nena nunen yamakal kin nine Siming Jesus Kristus wawing tapanen nunneng yunin ya, ekik ning eng ninne Luo nuwaiyang kot. 24Aiko ning Anuta ya luo talet ngu ning matin iret, mat Anuta matin iret. Ngu ya nena ngais ning matenen gin iret, ninne yuo ngu eng nuwaiyang.Chapter 4
1 Nanou waring , yuo kuting ya kum nuiyeng yamakal keng, Ni yuo waitiret wangarei ning Anuta kin aput, Neko ya profet tapoling aso asak ut nala yapai kuting nung gin iretik. Ngu kin yo kak ngawang Anuta ya yuo --2Yuo kuting ning wit kin yetik Jesus Kristus ning ai ekik Sas Anuta kin apui yang, 3Mat yuo kuting ning witkin yetik Jesus ning ai Anutat kum rin apuiyang. Yuo ngu ai Jesus ya akera, ngu yeya ngakang apuong ya. ngu mat asak nala nga kin iret.4 Yeya Anuta ya , neka neka , mat asak kuting takayerak , neko ya ai nungi kin ngu ning sakuing waring nala nga ya ngu takaraiyang. 5 Ning ngu nala nga ya,: ngu ya neko yetik ngu nala nga ya ,ngu ya ai nala nga ya ngut nga yuntik . 6Nena Anuta ya, Aiko ning Anuta ya ngat, Anuta ninne ya asiping rit. Aiko ning Anuta ya malang Anuta ning asiping ninew ya kum rit. Mat nga nena ngais , yuo yamakal ya mat yuo tapoling ya.7Nanou waring , netat tapanen nunen yunin ya ,nunen mowining ya ngu Anuta ning supuring , mat ai kuting ning nuiyeng mowining ya kak ngu Anuta kin aput mat ning Anuta ya ngatik. 8Ai ning nuing mowining gak malang ngu ning Anuta ya kum ngat, Anuta ngu nuing mowining ya.9Neko nga ya Anuta nuing mowining ilal wakumeneng gin rin patanggaiyang, Ngu ya Anuta ninne Siming kuanik nala nga nung gin rin apuiyang kot kin nena yo yang ratt irin ya. 10Ngu nine nuing ninew ya nuing moyang, kum nenat Anuta ya nunen moyang, ni ngu ninat ninew ya nuing maring ket moyang, mat ninnat Siming rin apuiyang weng katang ngu pasireng ya.11Nanou waring , Anutat nuing mowining nuwaiyang, kot nak nenna kak tapanen nunen mowining ya ngu yunin ya . 12 Aiko kum Anuta wangaraiyang . Ngu ya nena tapanen nunen mowining ngu yunin ya, Anuta wakumenen gin iret. Mat ninne nuing mowining ya ngu titket ninew ya iret. 13Ngu ya nena ngais nena ngu nine ya mat ning ngu ninew, neko ya ning ninne yuo kuming nuwaiyang. 14 Ngu , nena asak wangaratang mat tenen gin patangaiyang ngu Sasa Anuta Siming rin apuiyang ninew nala nga ya sakasaka.15 Aiko ning ilal yet Jesus ning Anuta Siming, ai ngu Anuta ning kak iret, mat ning Anuta kak iret. 16Ngu nena kak ngatang , mat nunen yamakal kaiyang Anuta ya nuing mowining ninew ya. Anuta ngu nuing mowining ya, mat ning kuanik ngut iret nuing mowining nung gin, mat Anuta ning iret ai ngu nung gin. 18Yokakang nga kak malang nunen mowining gin. Ngu , titket nunen mowining yokakang nga pekaren wit kin ute. Neko ya yokakang nga ngu salawai ya urata . Ai ning yokakang nga kak ngu kum rie titkaiyang nuing mowining gin.19Nena nunen mowining ya neko ya Anutat maring ket nuing mowining nuwaiyang. 21Ngu ya Anuta ya luo nga nena ninat nuwaiyang; Aiko ning Anuta nuing mowining ente ning waning kaking yeng gak nuing mowining yuneng.Chapter 5
1Ai kuting ning nuiyeng Jesus ya yamakal kit , ning ai Anutat wenraiyang ninie ai paraing tik yengnengneng ya ning Anuta siming yeng irek ya, mat ai kuting ning saseng kuanik ya, nuiyeng mot, kot nak ning siming yeng kak ya nuiyeng mowang. 2Sain nena Anuta ya nunen mot, mat kagin ngu kin nena ngan ya, nena Anuta ya siming yeng ya nunnen mot. 3Sain nena Anuta ya mo waring keis; Mat nena ngais ninie luo sungreis, mat ninie luo kum kitareng nuwat.4 Ai kuting ning Anuta ya siming , Ning nala nga ya saweng takarak .Nena Anuta ya nunen yamakal keng, Mat kagin ngu kin nena paro takareis, mat nala nga ya saweng wangnep sarikit. 6 Jesus Kristus ning apui yang wai kin par rang ya tip ngu nung gin ,mat tei papara kin asuring pekaraiyang ngu nung gin, ning kum wai ya tip nak kin apui yang, Malang. Ning wai mat asuring kin apuiyang. Yuo kun ngu meta ya supuring waring ,mat yuo kun ngat Jesus Kristus ya meta totaret. 7Ning arap ngut meta ninie ngu totaretik . 8Ngu Yuo kun, Wai mat Asuring. Mat arap ngut meta kuanik yetik.9 Ai meta totaretik ngu nena nunen yamakal kit. Ni meta Anutat totaret, ngu ai yening meta takaret. Mat meta Anutat totaraiyang ngu, Ninnie Siming ya meta.10Ai ning Anuta siming ya nuing yamakal kit, Ngu ning asak meta Anutat totaraiyang ngu rai yang. Mat meta ngu aluling gin iret, Ni ai ning Anuta ya meta ya nuing kum yamakal kit, ngu ekik ning yet Anuta ngu tapoling ai, neko ya ning Anuta ya meta ya nuing kum yamakal kit, ninie Siming ya totaraiyang.11Mat kagin ngu kin Anuta ning walinilat ninie meta ngu yamakal . Anuta ning yang nal kuting irining ya ngu nuwaiyang, Mat yang ngu supuring ngu Siming matin iret. 12Ai ning Anuta Siming kak sekaret, ning yang ngu kak, ni Ai ning Anuta Siming kak kum sekaretik ngu ning yang ngu kak malang.13 Nana meta enga kekaramang yeya aiparaing Anuta siming ya wawing ya nuiyeng yamakal keng, kot ket yeya ngawak yeya yang nal kutin ya ngu rawak. 14Sain nena Anuta ya nuing yaing sungret neka ya kongarinya , ning yo ninew konga ngawang . Ngu ya nena Anuta ya kum yokinirang, malang. Nena eking gin un ya. 15Nena ngais ning ninew konga kuting ngat. Ngu ya sain nena neko ya pasokep, nuwang ya, nena ngais ning neko nuwang ya ngu waring yo nuwawang.16 Sain ai ko ning kris tapaing go wangaren weng kit, mat weng kit ngu pat kum ai ngu uren mowang, ai ngu pat Anuta ya kongareng,mat Anutat yo yang ai ngu enneng. Nana yetam ngu weng ketik ngu pat kum yirie mowak.Weiyang kuming ketik ngu pat ai uren mowang. Nana kum ngu ya yetam yeya ngu ya kongarek.17Unan kuting kum titkit ,ngu weng keis . Ni weng kining nga kat ngu kin ai kum mot.18Nena ngais , Ai kuting iretik ngu ning Anuta siming , ning weng kitik ngu ya kagin kum sungretik, Malang. Anuta ning ngat ai ning siming iret ngu pandingda samaret. Mat satan pat kum ating matin riwang, 19Nena ngais , nena kuting Anuta siming , Ni nala nga kuting ngu , satan ya saweng pupuing gin iret.20 Nena ngais Anuta siming asak apuiyang, Mat ninat kankan nuwat , nena mat Anuta ya nga waring kin ya. Nena Anuta kak sekarinya , mat siming ai Jeus Kristus ning kak Anuta waring , mat ning ngu irining nal kuting ya ngu supuring .21 Neka somsom ,yeya Anuta tapoling kuting ekeng gin kum irek , yeya nemnak irei.2 John
2Meta yamakal ngu nena kak iret. Mat ning yo nena kak nal kuting ireng. Ngu ya nena ngu ngat yiyew ya nunen mot. 4 Nana nuning suling waring sain nana yiyew neka neka kuming ngat arapuk yamakal ya ngu sungretiik , ekik Sasa Anutat kuniraiyang sungrin ya.5Ni paraing ,nana meta kuanik ko ngu nuning yet yew kak sung reng ya. Eng ngu ngakat , nena kuanik kuanik tapanen nunen yunin ya . ngu kum nana luo keng kuntam. Malang . mataing waring nena luo ngu ratang. 6 Tapanen yunen yamakal yunin ya kagin ngu ngakat, Nena Anuta ya luo sungrin ya. Ngu luo ngu mataing waring yeya ngakang. Ngu ngakat yeya tapaiyeng nuiyeng yunek ya arapuk ngu sungrek.7Nganke, ai aso nuiyeng yaing tapinillak ya, ning nala kuting gin ut parakak. Ning kum ngakat nuiyeng yamakal kit, Jesus Kristus ning ai patang gaiyang, Ai koting ngu ,ning tapoling ai, mat ning Krais ya akera. 8Ngu ya yeya panding da olakei, kotin unan urataket serak ngu watai sarikeng, yeya saweng kangyei , kot ket yo yeya yiyew eming kuting rawak.9Sain aiko ning Krais ya meta saweng kum talet, mat apkiret meta ko talet, Ai ngu Anuta ning kak kum iret. Ni aiko ning Krais ya meta saweng talet, ngu ning Sasa Siming kak iriket ning kak iretik. 10Sain aiko ning eking gin apun, mat ning meta koting kum ratapun, ngu yeya ata suling kum enek. Mat yeya kum rat yiyew ya kin uwak. 11Ai ning ai ngu ata suling entiang , ngu ning ai ngu saking ret ninne urata weng ngu ya.12Nana pat yiyew ya meta aso kekaret, ni nana meta ngu pas nga kin meta kuanik ko kum ritam , Nana nuning yet aput wangayeret ya , mat yeya kak yamasing kin ya mat yo nunen suling keng. 13 Upak ya siming yeng , Upak ngu Anutat ninering wenraiyang , ning kakou ya ata suling yet.3 John
Chapter 1
1Nana Jon , nana piting . Nana kaukau sang kekaretam nanou kakining suling Gaius ya, nana nine ya nal kuting nuning mot. 2Kakining suling ,nana kakou ya konga ritam , kaka suling nak ireng ya matek sai kak malang mat kakou yuo suling ireng ya . 3Nana nuning suling waring , sain kakining aput kakou kagin titngening ngu ya kunerayang. 5Nanou kakining suling, kak nal kuting urata pupunggi suling gin mesaret , kakou wanik yeng wakumeng gin mat ai paraing kuming gak. 6Yetat kagin suling ya yayet tapaiyeng nuiyeng yuntik obou nunggin, kak kagin suling waring mesaret yiring ke arapuk Anuta ya nuing yaing ngu sungrak. 8Ngu ya mat nena kuting nak ngu ai paraing walayelinya, mat kin yo nena pat ya meta yamakal ya urata ai waring.9Nana ai paraing yening kauau sang obou nung gin riew ui yang , ni Diotrepas, ning ai nal kuting maring ket wakumeng gin ning nengengeng ya wating sor yai yang. 10Sain nana apuwan yo , panding da wanggaret kagin kuting takat takat kayang, mat meta weng weng kuniraiyang . Ning kum nuing kafuryaiyang nine kagin weiyang ngu nunggin. Ngu ya ning waning yeng kum yengeng nga yang , mat panding da kum mesapayerai yang. Mat lain yengeng ngek ya ngu kak kimyeraiyang mat sios nunggin gak pasiyerang.11Nanou kakining suling , kak kum kagin weyang ngu sungreng, malang . kak kagin suling sungrengke . Ai ning kagin suling mesaret ngu ning Anuta ya ai, mat ai ning kagin suling kum mesaret ai koting ngu ning Anuta ya kum ngatiang. 12Ai paraing kuting nuiyeng yamakal kak ngu Demitras ya meta suling yetik, ning ngakat ilal yetik, ning ai suling waring meta yamakal ngu nunggin. Nenna kak ninne ya witnes patangatang mat kak ngat ninneu meta ngu yamakal.13Nana unan aso kekaret kakou ya rieu apuong ya, ni nana unan kuting ngu kekaret ya watning sorte kaukau sang nung gin. 14Nanou kankan ngu nana somong go yo apuwat ekikin, mat nana pat ekik taing wangaret yo ariri yaiyin ya. 15Sakuing ya nuing suling ngu kak ireng. Kakik yeng kakou ya ata suling rie aput. Nanou ata suling kak wanik yeng kuanik kuanik yuneng ke.Jude
Chapter 1
1 Nana Jud .nana Jesus Kristus ya urata ai .nana Jems kaking , nana kaukau sang yiyew ya kekaretam , yeya Anuta ya ai paraing ning eng yiyew ya mot. Ning eng samayerte mat yeya Jesus Kristus ya. 2Nine yaming yaing mat nine pupuing suling mat Anuta ya nuing yaing yeya kak iret.3Tapanen , nan yiyew ya urata saweng rit, yiyew ya kaukau sang kekaretam Anuta yengengeng ya. Nana nuning ngatam nana yiyew ya kekera saweng ritam, urata talapai Anuta ya nuiyeng yamakal saweng talei. 4Yeya ngat irei , tapoling ai Anuta ya nuiyeng yamakal kak malang ngu asak aput obou nunggin ut aput kagin weyang ya sawaning yuntik .5Yeya ngatik, mataing Anuta ning Isarael yenenget Isip watat apuk . Mat upang ning Anuta ya nuiyeng kum yamakal kin, Anuta watat nine meta kum ngakang. Kot kei Anuta tik yirin weng kak. 6Ngu ya engel aso ning Anuta ya nuiyeng kum suling apai suling Anutat yunnayang kin irek ya . Ngu ya ning kuming witakin apuk. Ngu ya Anuta ning karabus kin yiriyang, yapai tatikom sakuing nunggin , Kin iret yo Anuta ya kot sakuing samaret irek.7Sodom, Gomoro mat taun sakuing sakuing ekeng gin, ngu ning kak kagin weng engel ta kakang ngu sungrak. Ning kuting kagin weng ngu sungret mat ning al ya kagin weng ngu sung ret irak. Niening nuiyeng yaing weng ngu sungret kakang , ning eming weng tite nal kuting ireng ya ngu nunggin iretik , neng ngu mataing patangai yang ngu mat wangaretik ngu kum sungrin ya.9Mataing Angel maring Maikel, ning satan gak Moses mon nine puing ya lumuling kak , mat ning kum meta weng koraiyang. Malang , ning ngakat yayang , '' Sakuing da nak yo meta saweng eneng!'' 'v 10 Ni ai paraing ngu meta weng yetik neko ya ning kum ngatik ; mat neko ning ngatik ngu ekik kum ngatik , ning ekik pununing unan kum wairetik kot, unan engut yirin weng kitik. 'v 11 Wangayerei! Ning Kein ya arapuk ngu sungret parakak mat asak kusukta ut Balam da tangarungaiyang nine urata aking gak malang kot patang gak. Mat Kora ya salapa sakuing nung gin ning kuting wikyak.12Kakou nunggi mowining ya tornana nunggin, ai paraing ngu ekik lasa weiyang, ning kakak tornetik ni ning aimamanga kak malang -- ning ekik bulmakau ya samoning ai eng bulmakau ya samat netik kot. Ning ekik yang aiyaing wai kak malang kot yang da nak yengengnet ; ekik tei autam na iret kot aking gak malang --mowining iri , mat poporining. 13Ning ua lunglung weiyang uwen, niyening aimamanga kaparei patanggit; ekik poing sam pun , utalap tatikoma nungin nalkuting ireng ya.14Enok ,ning Adam ya lain gin ngu namba seven , ning profet meta ngakat yaiyang, '' tainke! sakuing aput nine tausen tausen ai kun. 15Ning aput ngu ai paraing kuanik kuanik roroyereng ya. Ning aput ngu ai paraing Anuta ya yamakal malang mat urata kuting Anuta ya malang ngu nine eming uneng mat meta weng saweng ai Anuta yamakal kak malang Anuta ya yakang ngu kuting yuneng.'' 16Ngu ai meta pitining ya mat salawai ning niening kagin weiyang ngu sungretik . Ning ai waweng itaretik , mat ning eng unan susuling ya sawengket tapaiyeng yirei nalak sarikitik.17Ni yeya nanou waning kakaning , yeya sakuing Jesus Kristus ya aposel yening meta mataing kuyerak ngu nuiyeng ngak . 18Ning ngakat kuyerak ,'' Sain wikyeng ya kin yo tapoling ai ning yo niyening kankan weyang ngu sungret apuak.'' 19Ya ngut wakumeneng koprei iri arap ket; ning ngu nala nga ya mat ning Yuo kak malang.20Ni yeya, nanou waning kakaning , yeya eng yiyew nuiyeng yamakal kun nung gin, eng saweng raiyan , mat yo kun ya konga rie. 21Yeya Anuta ya nuing mowining ngu taleian, mat Sakuing Jesus Krais ya nuing yaming ngu samarin ya ngut yang nalkuting irinya ngu nuwang,22Ai nuiyeng iri kit ngu nuiyeng yunei. 23Tapak yetayele ning kum tite kin uwak. Tapayeng kuming ngu nuiyeng yunei ning kum yokoyerek. Ning kum tau unan samomuo kak ngu ai matin sorikit kot.24Sas Anuta Kuanik ngut iret ,mat ninat tik nengengngaiyang Jesus Kristus ya urat kin ninnew Sakuing , mat nena wawing itarin ya, 25ning yo ninew king maring, mat ning saweng sakuing, mat ning unan kuting ya piting, ning nal kuting kot mataing iraiyang , mat yo mat kak kot nak ireng, mat yo kot nak nal kuting umaing irewang. Yamakal.