Wanukaka: Bible for 1 Corinthians, 1 John, 1 Peter, 1 Thessalonians, 1 Timothy, 2 Corinthians, 2 John, 2 Peter, 2 Thessalonians, 2 Timothy, 3 John, Acts, Colossians, Ephesians, Galatians, Hebrews, James, John, Jude, Luke, Mark, Matthew, Philemon, Philippians, Revelation, Romans, Titus

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Matthew

Chapter 1NAWEWINA HI YEHU YEHU KRITU

1Hurat wewina hi Yehu Kritu,ana Daud,anaAbraham. Hi Abraham amananya hi Ishak,hi Ishak amananya hi Yakub.Hi Yakub dunna amananya hi Yehuda jakka daanguwuana, 3 Yehuda amananya hi Peres jakka hi Zerah,nainada hi Tamar.Hi Peres amananya hi Hezron.Hezron amananya hi Ram.4Hi Ram amananya hi Aminadab.Hi Aminadab amananya hi Nahason.Hi Nahason amananya hi Salmon. 5Hi Salmon amananya hi Boas,nainnana hi Rahab.Boas amananya hi obed ,nainnana hi Rut.Obed amananya hi Isai.6Hi Isai jiakka naamana namatidang hi Daud. Hi Daud amananya hi Salomo, nainnana naarawei mouluna hi Uria.7Salomo amananya hi Rehabeam. Hi Rehabeam amananya hi Abia. hi Abia amananya hi Asa.8Asa amananya hi Yosafat. yosafat amananya hi Yoram. Yoram amananya hi Uzia9Hi Usia amananya hi Yotam.Hi Yotam amananya hi Ahas. Hi Ahas amananya hi Hizkia. 10Hizkia amananya hi Manasye. Manasye amananya hi Amon.Hi Amon amananya hi Yosia. 11Hi Yosia amananya hi Yekhonya jakka daangwuana, nouyaka narahi kaihaku ta Babel.12Tahabalina nou ta Babel,Yekhonya amananya hi Sealtiel. Hi Seltiel amananya hi Zerubabel. 13Hi Zerubabel amananya hi Abihud. Abihud amananya Elyakim. Elyakim amananya hi Azor.14Hi Azor amananya hi Zadok. Hi Zadok amananya hi Akhim. Hi Akhim amananya hi Eliud.
16Hi Yakub amananya hi Yusuf,nalana hi Maria. Waling lahi Maria hina paananya hi Yehu Kritu ,nahawidang.17Jiayaka, ngaradukkada da labbi waling lahi Abraham toma lahi Daud habulu patu labbi, waling lahi Daud manga hi tomaya na kaihak ta Babel habulu patu labbi,waling noung akaihak ta Babel lappak hi tomaliya hi Kritu habulu patu labbi. Jajinaka hi Yehu Kritu.JAJINAKA HI YEHU KRITU18Ya, na lara jajina hi Yehu Kritu winna. Hi Maria na innana hi Yehu pabuhang wikidanya hi Yusuf,dadi dakka hangimanguha baddi pakabunaka namawaling ta Roh Kudus.19Jiadinguka,hi Yusuf na lana, tou murahuya hidanna buhang pa papama kiya tahaga madangu, hi Yusuf waingu haati dalunanya kakupaheawa denganya hi Maria winna naha wukkuna.20Atanouana,tadalu dekinanya pangadungu,aminya na malaikat tanipina nawinnanya, ''Yusuf,naanan hi Daud,abbu mangeatmang amudekiya hi Maria amuwoluya araweimu jakajiadiya na Anana takabuna mawaling ta Roh Kudus suya.22Ngardukkana namajaji yayi page'ananya nawinina napa paledina hi Moiri ta nabi-Na,23Patetinyah,na lakeda mawinni buadaring jianga pakabuna manga hinna paananya na lakeada moani.Manga hida pangara-Nya Imanuel,''apakahilunya winna; ''Allah na kiddi maraida''24jiayaka hi Yusuf na kiddika anna judda,hina keriya napa peakana na malaikat lahi dunna,manga hinadekiya hi Maria ,25atanouana dadi naka hangi denga mahanyah lapak anajaji na anana na Lakeada moani.Mangaka,hi Yusuf napangaraNya,Yehu.
Chapter 2

1DATOU MANYURRA DAMANUATUNYA HI YEHU
2Hidda patutur,''Bayanyak Nam, na Raja tou Yahudi namma bua jaji nut? Ya nyiama, langa itamanyaka naka pea-Na ta Timur jiaya hiamigama kamapiki manuatu-Nya wimma.''3Narangu tanounanyaha dunna hi Raja Herodes yayi,danahilu piamah napa ngadangunajiayaka hina oali bollunya na Yerusalem.4Manga,hinna pakeha bolluja ngaradukada da kapala imam jaka damma peangu Taurat ta tana nou.Natuturuha bayanya hi Kritu anajaji noungu.5 Dapagaping, ta Betlehem,ta loada Yudea,alanga tanou memanaka napa tulida da nabi; 6Nanni dummu Betlehem Efrata,ta loada Yehuda,damu bunimangu tapadua tou bakkul ta Yehuda,mawaling lahi ouya peala namapadedi wikkina mulagu Nyouwa, anapareahaya na Israel.7Tahabalina,hi Herodes kamaika hurinajaka datou manyurra, kakupeatekkanya narahi wahanguna nakapea awinna. 8Napalewaha ta Betlehem manga hi winnaja''Halaku jakka halidik pakalunya na Lakeada nou.Manga,ammi parega dengaka-Nyaka,peaka jellaganya dugu kakku pikki halaku jella lippi manuatu-Nya.''10Naitadanya nakapea nei,jiayak napareaha ati dengada denga tekkada.11Datamaka ta umma, tomadanyaka na Lakeada regga innada hi Maria.Jiaka, karaddadanyaka adamanuatu-Nya. Mangalika, wehadajaka dapadou omah rara dapahadia-Nya hida harakanaja da omah,da kemenyan, jaka da mur.12Alanga panamudajaka tadalu nipida abidahilu bali lahi Herodes awinaja,adabali ta tanada hida ealungu larangi hawanguk.NAPALEAWAHA PALAI TA MESIR13Talidak adabali datou manyura , ittananyak na malaikat tadalu nipina hi Yusuf nam peakanya mang hi winnanya'' Kiddiya kamumarainya na Lakeada jaka na ina-Na kamipalailuruh ta Mesir.Engang nutu lau lapak huda akupeaka baligu, nei na Lakeada manyerananya hi Herodes kakuhamatiya awinna-Nya.''15mang hida engang nutu lau lapak ana mati hi Herodes keriya na winina hi Moiri napa langa papatomada da nabi; ''Kukamaikanya na Ana-Gu waling ta Mesir.''16HAMATI BOLLUDAJA NGARA DUKADA DA LAKEADA MOANI TA BETLEHEM17Jiamemayaka,napapatomana hi Nabi Yermia; 18Ranguya nam patiwung ta Rama,ana hou ta mila ati.Hi Rahel duna na houja daanana, danna weaku akali ahodaruya adahilu eijaka da anana.''NAPALEAWAHA BALI TA ISRAEL21Jiayaka ,kiddinanyaka hi Yusuf manga hinna maraibalinya na Lakeada jaka na ina-Na ta Israel.Mangalika,anaranguyak hi Arkhelaus namapareaha ta Yudea anaheapaya hi Herodes na amana mangeatnanya hi Yusuf pahalaku noung.Kerinanyaka napapeakadanya tanipina,jiaya hinna halaku noungu ta Galilea.23Natomaka nou enga noung nanyaka ta Nasaret alanga tanoumemana napapatomada da nabi,''Dunna tou Nasaret widdanya.''
Chapter 3NAPANUNGANA HI YOHANES PAIHU

1 Manga eiwalinyak hi Yohanes Pembaptis, nam papeaka panungang ta mareda kapubung Yudea. 2Winna napa tikina, ''Keriyaya nalarangi kallung, maraninanyaka naaminya hi Moiri walimg ta Surga.''3Jiaka napapanewina hi Yesaya ,''Einya nam patiwung; Wolunya larangi ta mareda kapubung hi MOIRI.Palijakunya larangi ta kapubung na Moirida jiata.'''4
5.Ngaradukana na tou Yerusalem amibolunya lahi duna, na Yudea jaka ngara dukana na loadana na Yordan. 6Mang jiaka hinna Ihhuha ta Sungai Yordan hida mangaku bolluja doaku jalada.7Mang anaittahaka hi Yohanes da tou farisi jaka da tou saduki aamija tapingi paihhu,winajak, ''Nani nyiami tou da rangu ,gearaya nam peakagimi himi palai ami paheiliya nam bani taladu nam aminya.8Atanoukana mipaheapanya napa ngadangumi dam kallung kammi pikikolinya napangadang nam buang, 9mang abihilu tikiwikikami,yanyiama amamanya hi Abraham abiwimkang,ga hi wigunougimi, kajiajellaha da watu ngodu napeangu na maraba Allah anapajajinaja anana hi Abraham!11Ya nyouwa ihhu waigugimi wei nam pawarahumi,enga aminyah tahabaligu nyouwa nam reihi napeanguna, dakku hameara dengama-Nya ,jappak ta tara wihina danamoadamang akupaheilinaja jaka akuidinaja.Jiaya nam ihhu waigimi Hangahu Biaha jaka api.12Natippi eimemanya ta lima-Na, napa pawarahuya napingi hapeabunguna, na kehaya namaruahu pari mang hinna buriya talepit. Nakapeana damma eingu ihina taunaka api dapahilu piakungu apeddaya.13 HI YEHU ANAIHHUYA HI YOHANES PEMBAPTIS. 14Jakajiaka hi Yohanesdana mang hi winna-Nya,''Nyouwanguha napa ihhu-Mu, mang gawali hi Ouwali nam aming lahi nyouwa? 15Napa gaping hi Yehu winnanya, ''Atoukan yayi kerihingukadiya,tanou memanaka namajaji lahi jiata kapiki pahalakuya ngara dukana namakallung.Jiayaka dunna hi Yohanes hina keriya napa winang hi Yehu.16Anamengak paihhu hinna lohung wali tawei, ittadanyak na awang anataweha mang Dunna hinna itaya na Waddina na Maraba Allah anapurung mearana na mawurung merpati anaherang tapinu kabakki-Na.17Mang rangudanyaka namapanewi waling ta Surga , ''Nei einyaka na Ana-Gu napabuha-Gu, Jiayaka nahawai-Gu.
Chapter 4ANAGOADAYA MORITANA HI YEHU

2Na puaha patu mabulu ladu jaka patu mabulu ridung, jiaka hinna karobang.3Aminyaka na moritana analeaku-Ya mang hi winna-Nya, ''Jakka Ana Maraba Allah tekadiwu Ouwu,taiya kammupaleawah da watu hei kadda jaji roati.''4Jiadinguka winna anapagaping,''Einyaka nahatuli tahurat, Da tiddi jiamangu roati pamorik waina na tou rara,nawini namalohung waling ta a'an na Maraba Allah jiaya napamorik dengang hi winnanya.5Mang nou na moritana nam maraiwali-Nya tapadou pingi pahabayang hinna tau-Ya tapinnu kabungu Bait Allah namadokku jagaya mang hiwinna-Nya,''Jakka a'Ana tekkadinagu na Maraba Allah, leangwikkimu nei daku alangwinna mema nahatuli; Jiadiwu Ouwu , na Maraba Allah napaleawah da malaikatu-Na hidda kataku-Wu talimada abidama woahungu dawihi-Mu tawatu awina-Gu.'''7Napagaping hi Yehu winnanya,''mukahiludiwa hadekka,langa einyak nahatuli,Abumu kakamaya na Moirimu hi Allah nam winna.''' 8Mangalika,na moritana namarai jellanya hi Yesus ta tadulla nam dokkujagaya anapatekkana-Ja ngara dukana napoati jaka nadedina napinu tana, 9mang hi winna-Nya,''Ngara duka hei dapaita-Mu kuwoabolluguja am-Mu kahoru karadakaga nyouwa.10Napagapi muringu hi Yehu winnanya,''Helligu, Moritana! einya nahatuli 'Kahoru karada-Nya na Moiri maraba Allah jiapaya napamanuatumi amihabayang winna.'''11Namengaka pawurutunya na Moritana, Amijaka da malaikat dam paa-Nya jaka dam painu-Nya.KAWUNGA PAHALAKUNANYA NAWININA HI MOIRI YEHU TA GALILEA 12Naranguka hi Yehu a'appaya hi Yohanes, wahiwikina-Nyak ta Galilea. 13 Nadijaku-Nya na Nazaret anahalaku ta Kapernaum mang hinna enga noungu, nawolu padouna wiwi tamma , nam padiranya na Zebulon jaka na Naftali,14kan piki paleti nounguya nahawinang hi Nabi Yesaya:15"Na tana Zebulon jakka na tana Naftali, na lara'ngi mananga ta habali Yordan, Galilea, da tana tou Yahudimaya, 16Damma engang tamakapetang ittangnanyaka mawahang bakkul,mang dudda dam engang ta praing mamati hungananyaka namawahang napamorik dengada.18Natomaka tawiwi mananga ta Galilea anahalaku hi Yehu, itanajaka hi Simon Petrus rega angwuada hi Andreas, ada wolaruja da jalada ta mananga alanga pakerra memadanyaka najala kaboku.19Mang winna jakka,''Maiya keriwa Nyouwa Kakku palijalagimi kammi pikki jalaya natourara .'' 20Jiayak dudda hi mataja da jalada manga hidda keriya Dunna.21Manga waliniminak lauwu, naittaliha damma toumadua rega angwuada, hi Yakobus na anana hi Zebedeus jakka hi Yohanes na angwuana. Dudda eija ta teana hangi rega amada hi Zebedeus tanga pakallung jalada.Manga hinna kamaikaja. 22Manga, dijakkudanyaka nateana jakka naamada hidda keriya hi Yehu.HI YEHU NAHAKOALAYA MANGA HINNA PATEGAHU NATOU DANGU 23Mangaka, halakolinanyaka hi Yehu ananahiya na Galilea, anahakoalaha datou ta umma pingi pahabayangudda, napeakadanya namoriku malodung,mang hinna podah bolluh da panyakit jakka hinna teggahu na tou dangu.24Jiaka hinna rangu bollu ngara dukkana na Siria.Mang amibollujaka lahi Yehu ngara dukkada damma kapiala,damma wutu manu,damma kalangu,jakka damma karakka hinna pategahuha.25Howuna-Nyaka tou dangu namma waling ta Galilea,ta Dekapolis, ta Yerusalem, ta Yudea jakka namma waling ta habali Yordan amibollunya anna keri-Ya.
Chapter 5NAPANUNGANGUNA HI YEHU TA KARAHA NGABANG Woangu Li Kanyuru

1Naittahakka da tou dangu,deatangnanyak hi Yehu ta majaga.2Mang na ngoduka,amijaka da muritu-Na hinna ajaruha, hi winnaja,3''Damma ri malalakangu da tou milla ati, enga jiaha damma kollinya namorikku malodung.4Damma rimalalakangu da tou rengu langu, enga jiaha damma kollinya na egi ati jakka na kali koku5Dakanyuru kanagaka dudda dam maloana atida enga patuppung dida tapinu tana.6Dakanyuru kanagaka dudda damakaroba madounya nawini kallung, enga binu ba'ung didda.7Dakanyuru kanagaka dudda damanamu oalida enga namu jelladidaja. 8Dakanyuru kanagaka dudda damawarah pangadanguda, enga ittadidanya na Maraba Allah.9Dakanyuru kanagaka dudda dam idiya nam kallung enga jiadihaka da anana na Maraba Allah. 10Dakanyuru kanagaka dudda dam mawilla denganya nawini kallung enga kolingdida padoung madehha ta Surga.11Mikanyuru kanagaka dummi apajappumi jakka ahukkagimi ati, atoalagimi jakka angiki waigimi mula-Gu Nyouwa. 12Pahennanguya napangadangumi jakka paegiya naatimi enga kollingdimi mapatu'a ta Surga. Langa toujelladaja da nabi damamoulu ada tauha hidda mawilla mang hidda hamatiha.Na Mahing jakka na Hulu13Nyiami mearana na mahing,na mahing adana hillu barrukaka,gikikadanyaka?Daeamanguha gunana jiakadiyaka naleadanya mang hinna kalijjakuya tourara.14''Nyiamika hulu tapinu tana. Napadoungu nam jaga dapiakumanya akabuninya.
16Anakaya nahulu napa hamanumu kanawahang mearana nahawolumu nam kallung hidda ittaya jakka adakeriya, mang hidda wuatu hailanya na Moirimu nam einya ta Surga.''NAPALARAJA DA TAURAT JAKKA DA HURAT NABI17Abimihala pangadakangu na ammi-Ga yayi kak-Ku hellinya na Taurat jakka da Hurat Nabi dawiggumang. Jiadinguka hi ammi-Ga kak-Ku pikki palara pakalunya jakka kak-Ku patiddinya wiggu.18Kak-Ku panewi hingugiminya nam padening,lapakung anatabillu na tana jakka na awang, dajiang eimang hangi kareggat patuli ta Taurat paheling, jiadinguka ngara dukkdda papalara pakallunguha.19Jiayaka,gearaya nam helinya langa kahakudukkana na preahanahi Moiiri mang hinna peaka jellaya taoalina, dunna peala hakuddukki duman noudeaha ta Surga.Jiadinguka gearaya nam pahalaku bolluya ngara dukkana na preahana hi Moiri ,dunna jiaya peala nam kollingu mapatu'a ta Surga. 20Jiaya hi wig-Gu memmagimi amipahalakuya na wini areihi dakallungkayak waling ta ahli Taurat jakka da tou parisi, dammi kolli hingu memanguha padoungu ta Surga.LARA PABANING WIKI APPA ANGU WUANGU21Nyiami langa ranguminyaka nahapeakadaja da boku appuda'Abimahamatimang oalimi nam winna,' mang agearakaya nam mahamati oalina napadou memanguka a'iddiya tama paadil.22Mang wig-Gu jella gimi kageara hinguya nam baning angwuana,einya ta dalu hukkung, jakka agearakaya na baning agwuana,'makabangami nyiami nam winna,'napadoung apangoduya tahagada dam hamannuya na hukkung agama,jakka nam baning angwuana ,'nyiami tou jingami nam winna,napadoung anatama ta api neraka.23Atonoukanaka, amiiddikahaka dam nuatungumi dapawuatu hailami ta umma pingi pahabayang, jakka aeikanyaha taatimi dadi mamurah mahagang ta anguwuami, 24bijal lettukaddiha dam nuatungumi ta roangu uma pingi pahabayang, mibalilettu kammi kallu dengaja da anguwuami, amengadika nouwu mang him bali amiwuatu hailaja dam nuatungumi.25Gehamiya kammi kallu dengaja da tou dam wukkung pageagimi ahadekka maraimiha ta larangi abbi dapiaku adda harakagimi ta hakim,mang da hakim abbi daharakagimi ta tou papaleawada, hidadaleami ta gallu. 26Ya Ku-tikki memagiminya nam padening, dammi ittamang binnami mahagang tamakalung, adaddi nadukkaka napahukkang wikimi ati.NATOU NAM LAUNG MAWINI HAWANGUKv 27 ''Nyiami miranguyaka,'abbi laumang mawini hawanguk nam winna.'28Jiadiyaka,hi Kutikkigiminya gegearakaya natou nam patetija dam winni mang hinna buhanya ta atina mearanaka analaunya.30Manglika, tanou jella na lima lawanami ana irihkamika tapajala waingu,mikatupu luruhuya mang him le'aya,reihi kallunguya addaeinya hangi nalimamu danameara noumangu ngaradukkana naihimu ale'a bolluya ta neraka.NAPATA PAHEAWA31Langa winna memmaka yayi,gearaya nam paheawa denganya na araweina nawoanya hurat paheawa na araweina weiga.32Atonouana wigugimi gearaya nam paheawa denganya naaraweina mulana analaungu moani hawanguku, mearanaka anapaleawa na araweina laungu moani hawanguk.Jakka,agearakayaka nam araweingu mawinni papaheaw dengangu la,dunna mearana analaungu arawei oalina.NALARA PARUNGU34Jiakadiyaka, Nyouwa hi wigugimi; abijiang paruwaimaminya na surga alanga nouya namaraba Allah pingi pangoduna, 35toujellana na tana alanga nouya na pingi parejjakuda da wihi-Na, toujellana na Yerusalem alanga nouya napa douna hi Ama bakul katiku jakka luar wuamata.36Abiparuwaimaja dakatikumi dami peamangu hawoluya halua naloagimi, nam metting jakka nam kaka. 37Jakka a'oa, oa wimmi,jakka daa'mang, daa'mang wimmi,mang kahedikaka mawaling ta moritanaya.NALARA PAGEADANYA38Nyiami langa rangumikapatiki, 'wua mata paheapa waija oali wua matada jaka da wua ngidu paheapa waija oali wua ngiduda. 39Jiadinguka kutikki memagimi abimigeamanya dam kallung,mang atonoukana gearaya nam kababagunya napapu lawanamu,pajima jellananya napapu laleimu40Jakka agearakaya nam kareigunya na koapimu muwoajellakadinya ngawumu.41Mang jakka agearakaya nam paruhugu halaku hangi mil, mumarainya kamihalakunya nam duba mil marouna. 42Muwoanya natou nam kareiwu abbu habali kaluamanya natou nam karei heapawu.NAMUYA NA MUHUMU43Nyiami miranguyaka nawini napa peakadagimi,'Namuya na oalimu,'jakka 'Hukanya ati na muhumu,' nam winna.44Jiadinguka Nyouwa wiggugimi, namubolluha da muhumi jakka habayaja da tou dam pamawillami, 45Tanoumiha hinna anagimi na Amami ta Surga mang hinna pahunganya na mataladu jakka nahapurunya na urang ananamuha da tou kallung jakka dam kallung.46Abi tidijiakaya natou nam namumi napanamumi, ganakanyaka naha kollim nyiami? Penya natou keadu datoujellamana?47Mang aitddi jakahaka da oalijajimi dapabuhami ganakanyak napareihi kallung dengami? Mang datou dadi mapeanya nam Maraba Allah datahou jellamada? 48Atonoukanaka,nyiami mimurahu hinguha mearangu na Amami ta Surga Jiaya nam murahu.
Chapter 6NALARA WOANGU

1Mimaromatung amipahalakuya napakerana hi Moiri tahaga tourara,kadaitawaida abiwimikangu.Jakka atonoukamika damikollimang kaheawami waling ta Amami ta Surga. 2Jiakadiyaka, amipatamakanguka riti ta umana hi Moiri abi wolumang taduk,mearangu da tou munafik kaittawaigam awidda dahalaku tauma pingi pahabayang, jakka ta wiwi larangi.Kutikkigiminya nam padening, hei datou matoungu langa kollingu daka taguda napa hadianaja hi Moiri.3Mang anawoakanguka nalima lawanamu abinapeamanya nalima laleimu, 4hidda eingu maittagunya nahawoamu mang kajiakaya na Amamu nam einya tamakabuningu nam ittaguja dahawoamu mang hinna woagu tagumu.''NALARA HABAYANG5Mang ami habayakanguk, abimearakang ta tou dam hangaja adahabayang ta uma pingi pahabayang jakka adadedi ta wiwi larangi kanapiki ittama tou awida.Ku panewimemanya nam padening lahi nyiami,langa einyaka na taguda hei dudda.6Toukan nyiami habayang awimikaka, mitama ta korungumi, toadiha da bina korung, mang him habayang lahi Ama nam einya tapadoung makabuningu, nam itta bolluh dam patodang jiaya nam woagimi kanyuru tagumi.7Mang ami habayakanguk,abi tikki bolludiya dam padening,nam hamearang nahawoluna na tou dadi mapeanya na Maraba Allah, anadangu napatikida jiaya hinna rangudaja dahabayanguda awida.8Jiakadiyaka, abi kerihoumaja dudda, na Amami lang peanajaka dahawuku adadi mikarei-Ya. 9Amihabayakanguka wimmi noungu, 'Ama nam eingu ta Surga, Mapabiahagunya na ngara-Mu.
11Woakagama nyiama, taladu yayi,paangu rekatuddana.12Jakka, abinamukagamaja da halama nyiama, toujellana nyiama abimanamuha da halada datou dam wolu mahala lahi nyiama. 13Jakka,abi irihkakima tam hadanga, palikaloagakima nyiama waling dam kallung. Alanga Oumemadingu na pingi jarra, jakka nam kullih, jakka nam deedi lapakung barobaru dam eingu dikkina. Amin14Atouna nyiami adami namudiha dahala tou hawanguku, tou jellana na Amami ta Surga dan namumagimija da halami. 15Jakka aminamu juakahaka dahala oalimi nyiami, tanou jellana na Amami danadengamaja dahalami nyiami.NAPATA PUAHA 16Jakka amipuahakaka, abikerimah datou hangaja adaheaka dangorada kaittawaigama amapuaha awida. Kutikkigiminya yanam padenig datou hei lang kolling daka taguda.17Atoukana nyiami,amipuahakaka, mikalapaha daloagimi jakka bahajellaha dangoarami 18abi naittami tou amipuaha,kajiakaya na Amami nam einya tapadoung nam kabuning namaittami.Mang na Amami namaitagimija dahawolumi jiaya nam pageagiminya.HADIANYA OMAH RARA NAMORIK TA SURGA20Jiakadiyaka muhadiang wikkimu omah rara ta Surga, da wuuk jakka napateirarangu danalimah manga nam keadu danapiakumaja anaweharuha mang hinna keaduja.21Mang abayakaja da omah rara pingi habijalmuja mutauha taatimu.''22Dawuamata jiahaka da hulu dapaittawaingu. Jiayaka, adakallukanguka dawuamatami, ngaradukana naihimi nawaha bollung. 23Jiadinguka, jakka adadakallu kanguka dawuamatami, ngaradukana naihimi nakapetta bollung. Jiakadiyaka, jakka anakaptakanguka na hulumi, darekkanoumayaha nakapetangumi. 24Daeimangu tou mahamoiri touma dua, atonoukana peala buhha mehananyaka nam hatouna,mang hinna pajappuya nam hatouna. Nyiami dammi piakumangu amipaata lahi Maraba Allah, jakka ami pabuatuya nadedina napinu tana.ABBI MIMOMUMANGU26Taiya kammi patetija dam wurug dam peangu parawing, jiadinguka na Amami ta Surga nawoaja pa'angu.Penya nyiami dareihi padeadu managimi?Gearaya nyiami mulan namomuna nam taba hangi na larangi morikkuna? 28Jakka napapakennakimika,ga himi momu? Patetijah da bunga tamareda,ga hidda tubuli,dadarawimangu, dadapaullamang wuakaba, 29Jiakadiyak hiwiggugimi kagikki dehha noujellana hi Salomo napekenang ngawuna daeimang hapangu tekka mahameara denganya waling nadehada dabunga dan tubu tamareda.30Jiayaka, jappa darutu duda dam morik ya laddu mang anawehang dapale'a ta api, napamanadaja na Maraba Allah, penyanyiami dareihi parurumanagimi, nani nyiami dam manni-Nya? 31Jiayaka atanouna, 'Gannakanyaka napa'ama?, jakka 'Gannakanyaka napainuma?',jakka 'Gannakanyaka napapakenama abbi wimmikangu?'32Jiakadiyaka, ngara dukana natou tapinu tana jiabolluyaka napamanyerana jiadinguka na Amami ta Surga napea rehidanyaka ajiaha dahamorikwaimi, 33Jakka atanoukana, manyerra moulunya na jarra jakka nakallungu-Na, hinna tabagimija ngara dukkada dapakareimi. 34Jiaya,abbi momumangu natu'ana naladdu baruwehang, naladdu baruwehang eimemanguka taguna.Paturakanya taguna nam hangina naladdu.''
Chapter 7NALARA PAHAKKING

2Peala napahakkiwaingu oalimi jiajella napahakki waidagimi,jakka nakatutu napakatutu waimi oalimi jiajellaya napa katutuwaidagimi.Mangaka, gawali nyiami himittaliya nakaludung tawuamata oalimi, jappa napenangumi tawuamata wikimi dammi ittah? 4Mang gikineikami amipanewi taoalimi, 'maiya kakuheligunya nakaluduk tawuamatamu awimmi,'mang napennang tawuamata wikkimi mi'ittakadiya? 5Nanni nyiami tou munapik, hellimoulupanya napenang umi nam einya tawuamatami, mang him itta pakallunya amihellinya nakaluduk nam einya tawuamatana na oalimi.6Abbi tiddile'akaya nakatiroumi ta'ahu, mang abbi tiddile'a jellakaya na omahrara tahagana nawawi hi dana letiwainya mang hinna balli nougimi anahirra pipiami nyiami.KAREIKADINGU,MANYERRAKADINGU,MANG KATOKKADINGU7Kareikadingu, enga woadidagimi nyiami.Manyerrakadingu, enga kolling dimmi.Katokkadingu, enga wehadidagimi binna. 8Natou nam karei , jiaya naha woangu, jakka natou nam manyerang jiaya nam kolling, mang jakka natou nam katokkuya na binna jiaya napawehang binna. 9Geara jellaya nyiami, anakareikaka roati na anana nam woanya watu? 10Manga, geara jella dunna ana kareikaka kaboku na anana, nam woanya maddu?11Atonoukanaka, jappa nyiami tou dakallung mipeangu pawoaja makallung da anami, parereihingu na Amami ta Surga reihi peanguya pawoanya makallung natou nam buhang pakarei-Ya.''NAHUKKUNG NAPAHAMOULUNG12''Aganakanyaka nahawukkumu taoalimu kanna pikki woaga makallung awimmukaka, tanou jellamu nyaha dunna mang hinna woajellagu makallung, alanga jiaya memayaka na ihina na taurat jakka na hurat nabi.''LARANGI NAM HAGANG TA MORIKU MALODUNGTamahingukading ta binna nam haddanga dokku luar oataya na binna nam hagangu ta kealang hamatidengang, jakka dokku dangu oataya natou nam tama noungu. 14Nahadanga tekka na binna mang kihhi oatang ta larangi nam hagangu ta umma moriku malodung, jakka hakudduki nam tamanya.''MAROMATUNG WALING TA NABI DAM WALLUK15Yayi, paatiki walingu ta nabi dam walluk dam amija lahi nyiami adapakenang koapi kallung, tahabali dahapeami nyiami nam einya ta atida hei datou mearada da ruhha karobang dam manyerang pa'angu ada'angu oali madagada mang hidda bihhu.16Waling naha woluda jiaya peala himi peaja datou hei. Penya nam na bihading natou anapupuha dawuapeala waling ta libbu ri jakka dawua kapillit waling tapingi ai mapari? 17Tanoujellada, ngaradukkada da pingi ai kallungu dakallu jellangu dawuada, mang da pingi ai dam kallung dudda, dadda kallu jellamang dawuada.18Da pingi ai kallungu enga kallunguda da wuada, mang da pingi ai da kallungu dajianga kallungmada dawuada. 19Ngaradukkada da pingi dam kallungu dawuada jiaha dahapogu mang hile'ah ta api. 20Jiakadiyaka, waling tahawoluda hei datou jiayanguha himi peaja nyiami.21Dajiamaya natou nam paroa-Ga, Moiri, Moiri,'awinna nam tama ta Surga, jiadinguka gearaya nam pahalakuya nawini-Na na Ama-Gu, jiaya dunna nam tama ta Surga. 22Taladdu nou peala nadangu natou ,'Moiri, Moiri, nam winna-Ga' danyiamang yannaga nam tikkigunya na ngara-Mu, mang nam peanya narahi ami-Gu, mawuruttunya na moiri tana tadalu nagara-Mu, mang himakollinya nabiahaa-Mu ta dalu ngara-Mu? 23Mangaka, Nyouwa hiwigguja datou hei, 'Nyouwa dadi Kupeamagimiha nyiami! Mihelligimi ta haga-Gu, nanni nyiami nam wolu dam kallung.'''RANGUYA JAKKA PAHALAKUYA24Atonoukanaka, ngara dukkana natou nam ranguya napatikki-Gu yayi mang hinna pahalakuya mearana natou nam malaipangadanguna nam padediya na ummana tapinu watu. 25Mangaka, purungnanyak na urrang mang aminyaka na wiwa,jakka na ngillu nam kapahaya na umma weiga, jiadinguka na umma nei danna boppamang alanga padedidanya ta pinnu watu.26Mangaka, ngara dukkana natou nam ranguya napatikki-Gu yayi mang hidana pahalakuya mearana natou kabanga nam padediya na ummana ta pinnu korrah. 27Mang napurunguka na urrang jakka aminyaka na wiwa, mang hiamilinya nangilu nam toduya hinna boppa, mang darekka noumayah na taweharuna nei weiga na umma.28Namengadika hi Yehu anatikkidanya nei weiga, nakabarra tekka na tou dangu napapeaka-Na,
Chapter 8

1HI YEHU NAPATEGAHUHA DATOU DAM KATOBU
2Mangaka, ittadanyak natou nam katobu anatoma-Nya, mang hinna karadda tahaga-Na, mang winnak, ''Moiri,Amu weaku pakingu, Ouwu enga pategahmuga.'' 3Manga, pajoalananyaka lima-Na hi Yehu hinna jamiya, Hi winnanya, ''Kuweaku, teggahuya.'' Taladdu nou memma, pategahdajaka katobuna.4Mangaka, winnanyak hi Yehu, ''Pa'atikinya, abbi mutikki hingumaya tahatou tekka, halakuya patekkanyaya na ihimu ta imam, mang hailanguya manuatung keriya napareahana hi Musa kadda pikki itta hei dudda dam dangu.''NA'ATA PERWIRA ROMAWI NAPAPATEGAHU5Natomaka hi Yehu ta Kapernaum, hatouna na perwira nam aminya lahi Dunna, 6mang hiwinna, ''Moiri, na'atagu engakina anna karakka ta umma, darekka mawillamaya.'' 7Mang, hi Yehu winnanyaka, ''Attudi-Ga Kakkku Pateggahuya.''8Jiadinguka, napagaping na perwira winna, ''Moiri, nyouwa danapadoumang, akupatamagu Ouwu ta mawugu, nounamu tikki hingukadiya langka hangi kawodukana enga teggahudina na'atagu.9Hiwiggu noungu, nyouwakaya tou tabara wawa jellawa, oalideamaka da tentara dapapaleawugu. Jakka akku paleawakayak nam hatouna, 'Huuya awigunya.'enga atunya, mang maiya nimi hawanguk awigukajaka enga amija, mang kerranya nei awigukajaka da atagu, enga kerradanyah.'' 10Narangukiyaka hi Yehu atanouna, nahennang tekka mang winnajaka datou dam keriya, ''Nyouwa kakutikkigiminya nam padening, Nyouwa daddi kuittamanguha manning makullih toung nei tatou Israel.11Kakku peaka memegimi nyiami enga doku danguya nam aminya waling ta timur jakka ta barat, dam a'dengaja hi Abraham, hi Ishak, jakka hi Yakub ta uma Amada ta Surga, 12jakka jiadiha ana madedi tapinu tana pale'ahaka tamakapettang nam akit. Nouhaka ada weimata dam wara ada'akitu mawilla.'' 13Manga,winnanyaka hi Yehu na perwira nou weiga,''Huyaya halakuya''najajika ta tu'amu agananya napa langmannimu.'' Jakka, taladdu nou jella, na atana apategahuya.NA INA EARANA HI PETRUS JAKKA NATOU DANGU APATEGAHUYA14Anatomaka hi Yehu ta umana hi Petrus, ittana-Nyaka na ina earana hi Petrus anakadauku. 15Jiayaka, hi Yehu hinna jaminanya nalimana hinna alolu tagah. Mangaka, kiddinanyaka analayanya hi Yehu.16Anatikki haridunguka, amijakka adda maraina-Ja datou dam regga moritana, mang Hinna wurutuja damoritana naha dekkapaja anakayekkah, mang ngara dukkada dam kadauku hidda tegah bollu, 17kan pikki paletingu napa lang winnangu hi Nabi Yesaya;''Dunnaka nam taggu deitudaja daloja jakka dahamawuluda mang nam tagu tidduja dapadda jakka dahidduda.''KERI NOUNYA HI YEHU18Mang nou weiga ittanajaka hi Yehu datou dangu dam kaworunya, jiayaka hinna paleawaha pala tahage'a mananga.Datomaka, amijellanya na tou peang taurat mang hi winna-Nya, ''Guru, kukeri-Wu langka baya-Gu am-Mu halaku yangu.''20Mang jiayaka, winnanyaka hi Yehu,''Da'ahu omang eingu go'uda jakka dam wurung ta awang eingu hi'uda. Jiadinguka na Ana Tou Rara, pingi pakala wai'ana-Nya nakatikku-Na damalli eimangu padouna.''21 Einya hatou namuritu-Na nam winna-Nya, ''Moiri, pahella lettuga nyouwa kakulipitanu lettupanya na amagu nam mati. 22Napa gaping hi Yehu winnanyak, ''Keri hinguwaya Nyouwa, mattakaja datou mati kadatanuja daoali tou matida.HI YEHU NAPAKAWANARUYA NATAHIK NAM TAUNG 23Mang nadeatanguka hi Yehu tapinu teana, damuritu-Na amijellajaka adakeri-Ya. 24Mang kiddinanyaka na ngillu bakkul jakka ittadanyaka nangalungu anataungu hinna boaninya nateanada. Jiadinguka hi Yehu juddapananya. 25Mangaka nou, amijaka damurituna hi Yehu adabangi-Nya, Moiri, gatagama nyiama! matimanyaka!"26Jiayaka Hi winnaja,''Ga nyiami himi mange'atoli, nanni nyiami dam maddung pangadanguna?''Manga, dedinanyaka Dunna hinna kayekkaya na ngillu hikeri kawannar hinguna. 27Jiayaka, natou dangu hinna kabarra denganya mang winnak, ''Ga touyak nam nei Dunna, hinna pakawanaruya na ngillu jakka na tahik hi tiddi kerina-Nya nahatikki-Na?"TOUMADUAH DATOU GADARA DAM REGGA MORITANA28Natomaka hi Yehu anapala ta Gadara, amijaka dam touma duaha dam regga moritana adda toma-Nya. Ammija walida ta rati mamati adokku ganahuha, jiaya hidda eingu tou maliya na larangi nouw. 29Manga, ittadajaka dudda adda patiwung, gannanya napa maidenga-Mu Ouw lahi nyiama, nanni Ana Maraba Alla? widdak. Hi ammi-Gu nimmi kakku pikki hukkuja langka daditomakaya narahina wim-Mu gamma nyiama?''30 Mang eijaka dawawi majangi talihida dam manyerangu pa'angu.31Jiayaka damoiritana weiga hidda karei-Ya mang hi widda-Nya, ''Jakka awurutka-Mu gammaka, paleawa nougama kamapiki tama neilauwu tawawi dangu.'' 32Mangaka, winnajaka hi Yehu, ''Huyay halakuya!"winnaja.Jiayaka lohungdanyaka waling tatou mang hidda tama tawawi dangu, mang jiayaka dawawi hidda le'ang wikkida waling ta ngabang lapakangu ta tahik, mang hidda mati ta wei.Datou dam jawaha dawawi dangu palaidanyaka, hidda tama ta koata, mang hidda lolluk bolluya, nam jaji jakka datou dam regga moritana Anapategahuha hidda warah bali. Mang ittadanyaka ngaradukana nam einya ta koata analohubollung anaparegga denga-Nya hi Yehu. Adda ittayaka hi Yehu, kareida-Nyaka kanna pikki jijakkunya na loadama awidda.
Chapter 9

1NAPODAHUNAJA DAHALANA MANG HINNA PATEGAHUYA HI YEHU NATOU NAM KARAKKA
2 Mang ittadajak damma maraina-Nya natou nam karakka nam tiddi touna anamaturu tappa doungu.Anna ittadajaka nappangadanguda nam manning, panewi dengananyaka hi Yehu natou karakka,''Pamaddunyaya na atimu, akuana-Gu, da doaku jalamu Ku poddahgujaka winnanyak.''3Mangaka, amijaka hawanguk da ahli Taurat, ''na tou nei pakitungna-Nya widda taatida!"4Jiadinguka hi Yehu napeanya napangadanguda,jiaya hi winnaja,''Mang gawali nyiami him pangada dakaloling ta atimi? 5Beinya nam reihi dehha atikiya, da doku jalamu poddahgujaka awidda, jakka 'Kiddiyaya halakuyaya awidda? 6Nou nam, kammi pikki peanya atoukana ta pinnu tana na Ana Maraba Alla jiaya na eingu Kuahana anna poddahuha da doku jalada.''Mang nouwu, panewi dengananyaka hi Yehu na tou karakka,''Kiddiyaya, hadulyaya napadou juddamu, baliyaya!''winnanyak.7Jiayaka hinna kiddi mang hinna bali. 8Mangaka, natou dangu anna itayaka nam jaji, kabarra dengananyaka manga wuatu hailananyaka hi Moiri nam hapurunya na biaha-Na ta tourara.Hi Matius nam tagi hi katiku anakeriya hi Yehu.9Nabali wali nounaka hi Yehu, ittananyaka hi Matius naha widdang tanga ngoduna tapadou pingi papakehadaja da hi katiku. Jiayaka maiyaya ''Keriwaya Nyouwa winnanyaka.''Mangaka, kiddinanyaka hi Matius anakeriya hi Yehu.10Mang tangangoduna hi Yehu anna angu ta roangu umma, amijaka dam taggu tagi hi katiku jakka da tou dakallung, adda a,denganya hi Yehu jakka da muritun-Na. 11Da,itta tanouwalidanyaka hei da tou parihi,widdalijaka da muritu-Na, Ga na gurumi hinna a,dengalija damma tagu tagi hi katiku jakka da tou dakallung?"12Jiadinguka anna ranguka hi Yehu, winnapang,''Natou nam sehat danna parlumang mataungu moru, nam kadauku jiaya nam parlu mataung moru. 13Hiwigu nougimmi, halakuyaya kammi piki peanya naha wiggu dengagimi ya,'Napa buha-Gu Nyouwa napa namung jiaya, dajiamaya gananya napawoami ammi manuatu waingu, mangali wiggu jellagimi A,amiga tapinu tana Kakku manyeraja datou warah dawiggumang, mulanaka natou majurak dam kallung nam doaku jalana.''NAPPA TUTURDANYA NAPUAHA.15Jiayaka pagaping nanyaka hi Yehu winnajakka, ''Penyanammu eijellang mahadukka atidengaja damma pa,la arraweingu adutuha apakahangija takorru ummada? Jakka anatomakayaka narahina anadekiya na moani waling talihida, jiayanguha dudda hidda puaha hidda hukung pa,angu jakka pa,inung.''16Daeimang hatou tekka nam biha anna pakka dekkanya nakaba bua jakka takaba dei, peala jiaya hinna taba majirrak nakaba bua.17Toujellana na anggur nam buangu danna bihamang aburiya ta arrung dei, atonoukanaka, doirinanyaka na arrung mang boangunanyaka na anggur,mawuwutuknanyaka na arrung. Jiayaka, na anggur nam buangu bijallu jellayaha ta arrung nam buangu mang hidda meara kallung.''HI YEHU NAPA MORIKU MAMATI JAKKA NAPA TEGGAH MAKADAUKU19Mang kiddinanyaka hi Yehu anna keriya natou weiga, jakka damuritu-Na attujelaja.20Jakka itta jelladanyaka a,aminya nama winni nam kadauku boangu ra, habulu duba dounaka madeina, mang hinna lihinya hi Yehu, na jamiya na koapi-Na waling takadeanga-Na, 21alanga winna memma taatina anapanewi, ''Malli kujami hingunanya na koapi-Na, enga teggahugu winna.'' 22Jiadinguka hi Yehu nagillak bali anapatetinya nama winni weiga, winnanyaka, Pamaddunya na atimu, akkuana-Gu, na manningumu napa tegahwukka winnanya. Noujella na teggah memma nam winni weiga.23Natomaka ta umana na kapala uma habayang ittanajaka dam tabbung jakka natou dangu nama kabayak, 24mang winnajaka datou dam eija, ''Huyaya halakuya,jiadiya na lakeada mawinni nei dana matimangu, judda kadinanya, winnajaka.'' Mang malikdanyaka hi Yehu.25Atonounana, talida anawurutuja datou dangu,tamananyaka ta uma hi Yehu mang hinna kerranya na limmana na lakeada nam mati hinna kiddi bali anamorik. 26Jiayaka hinna rangu bollu ngara dukana naloada nouw.TOU MADUAHA DAM KABOALA ANA PATEGAHUHA HI YEHU28 Natamaka ta roangu uma nouwu,tomada-Nyaka dam kaboala weiga, jiayaka hinna tuturuha,''Penya mi waikadi-Ga Nyouwa akupategahumi?'' Jiayaka pagapingdanyaka, ''oa,a Moiri'' hi widda-Nya.29Mang jiayaka hinna jamidaja hi Yehu da wua matada, kanajajika keriya na manningumi hi winnaja.'' 30Mang alolu tawehadanyaka da wua matada. Napeaka jellajaha hi Yehu,''Mipaatiki abieimangu pingi haloluk minya nam jaji ya weiga.'' 31Jiadinguka dudda dalohukinguka waling nou, tikidanya nam jaji nam waling lahi Yehu,jiayaka hinna peabollung ngara dukana naloada nouwu.NA TOU KABANGA ANA PATEGAHUYA HI YEHU33Mangaka wurutnanyaka hi Yehu na moritana, jiayaka hinna panewi nam kabanga. Natou dangu darekka kabarramaya, Dadi eimanguha paittada majaji tanouna ya ta Israel widdak.'' 34Mang dudda datou parihi widdak,waingu moru waling ta moritanana-Nya anna wurutung moritana widdaka dudda.''DOKU DANGUHA DAWUANA HAKUDUKIDA DAM PUPUHA.36Naittahaka da tou dangu hi Yehu, milla atidenganajaka anna dakkaha joili jakka adda tiddi kaihak mearang beabu dam eingu majawaha.37Mang jiaka Hi winnaja damuritu-Na, ''Darekka dangumaha dawuana jiadinguka dam pupuha hakudukida.38Jiakadiyaka kareiya hi Moiri namma pingija dapingi ai, jakka nam wuaja dawua ai, kana piki woada mapupuha dawua ai-Na.
Chapter 10

1Mang, Dunna hi Yehu kamaikanajaka dam tou mahabulu duaha damuritu-Na anna woaja kuaha adda wurutunya na moritana jakka adda pategahu bolluya nam eingu panyakituna nam kapiala.2Eijaka ha dangarada dam touma habulu duaha da murituna weiga; Nam moulu, hi Simon na ngara heakana hi Petrus widda jellanya, mang hi Andreas na anguwuana, mang hi Yakobus na anana hi Zebedeus, mang Yohanes na anguwuana, 3hi Filipus jakka hi Bartolomeus, hi Tomas, jakka hi Matius na kapala hi katiku, mang Yakobus na na anan hi Alfeus, mang hi Tadeus, 4mang hi Simon nam tou Zelot, jakka hi Yudas Iskariot nam pakoung anna daga-Nya hi Yehu.5Anna paleawaha hi Yehu da murituna mang hinna panouha, ''Abbi kerimaya na lara ngi nam hagang ta loada tou Samaria, 6 mi halaku noungu tapa douda da beabu dam jalur dam ittangu larangi kallung ta padua tana Israel. 7Mangaka, tadalu halakumi, mi patomanya ammi tikiya, ''Maraninanyaka na aminya hi Moiri ta Surga wimmi hi winaja.8Pategahuha dam kadauku, pamorikuha dam mati, pawarahuha dam katobu, wurutunya na moritana.Nyiami kolli kaluang minya, peala mi woa kalua jellangu. 9Abbi mi iddimang omah rara, perak jakka tabaga nam eingu ta kalaru bagimi, 10tou jellana kareara tadalu halakumi, mang abbi kaduabella dingu koapimi jakka tarawihimi, tou jellana takkungumi jiadinguka nyiami napa dou memanguka ami tomang pa'angumi.11Jakka ammi tomakaka beinya naloada nouw napa tamami, mihalidikiya gearaya namma pia ammi enga noungu lappakangu ami halakoli.12Ammi tamakaka ta umma nouwu, miwoangu limma.13Jakka amma luruhkayaka na uma nouwu, anakaya kammi ididanya kanyuru, jakka adanna luruhkaka, nakanyuru napaidimi nabalika lahi nyiami.14Agearakaya damma tarimami dam ranguya napa tikkimi, ammi lohukanguka waling ta uma nouwu jakka taloada nouwu, kobahuja dakubbur tabala wihimi.15Kakku tikkigiminya nam padening lahi nyiami, peala taladu rahi pahakinada, na tana Sodom reihi halealaya napa taguna walingu ta loada nouw.Dokudanguya Nam Pataukung Napa Hagada Damurit16Patetinguha, Kupaleawami nyiami mearangu beabu nam einya tapadua ahu bani. Jiakadiya nyiami mipadaga maddung jakka mipamurah mearapating. 17Mipaati jellaja hei datou dam harakagimi peala lahi Sanhedrin jakka dam koajami ta uma pingi pahabayanguda. 18Mang damaraigimi tahaga toubani nam hamannu kuaha jakka tahaga raja mula-Gu Nyouwa, adda jaji hakhi tapinu tana.19Jiadinguka, adda harakaagimi nyiami, abbi momumang agananya napa tikimi, peala atanga patomaminya nouyanguha hiwoagiminya gananya napatikimi. 20Hitanouna, danyiamimang nam panewi, jiadinguka na Amami nam biaha madi nam panewi tapangadangumi nyiami.21Mapaangwuangu pahamati wiki, mang maanang maamang. Jakka da lakeada dudda dageaja da amada manga hidda hamatiha.22Nyiami nahukka bollugimi ati mulana na ngara-Gu, jiapaya natou nam tarrung lappa tahupu dukkana jiapaya nam moriku malodung. 23Adda taukamika adda pamawillami tahangi padoungu mihalaku tapa doungu hawanguku. Kakku tikkigiminya nam padeningu nanni nyiami dammi mengamaya naloada Israel amiletiya lapak hudda aami-Nya hi Moiri tapinu tana.24Damurit dada reihimaya na guruda, toujellana dunna na ata danna reihimaya na moirina. 25Rekkanaka na muritu anna hameara denganya na guruna, jakka na ata anna hameara denganya na moirina.Touna na moiri umma hi Beelzebul awiddakanyaka, reihi dakallung hinguyaka natou ta roangu ummana.''Mange'at Nounya Na Maraba Allah Dajiamaya Na Tourara
27Gannanya napa tikki-GU lahi nyiami tam kapettang, tikki hingukadiya tam wahang. Manga, gananya napa rangumi awainya kabuttik ta wuakahilumu, eigimi tapinu kabungu umma ammi patomanya.28Abbi mange'atmaja amma hamati touha, nadeawada dadapiakumanya adda hamatiya, mimange'at nou-Nya nam hamatiya natu'a tou lapakang nadeawada anna le'ada ta neraka. 29 Penya nam da manginnu adagakaja da tiddi hawella riti makidda adeida? Manga,daeimang heingu tekka dudda makana'u ta tana adaha wukkunanyaka na Amami. 30Lappak narou loagim taka tikumu natama bollu tayapu. 31Jiakadiyaka, abbi mange'atmang, nyiami reihi mangu himi waling ta manginnu dam wurung.''Pawaiya hi Yehu Tahaga Tou Hawanguk32Atonoukana, gearaya nam pawaiwa Nyouwa tahaga tourara, peala Nyouwa Kupawai jellaya tahaga Ama-Gu nam einya ta Surga. 33Jiadinguka, gearaya dam ihli-Ga tahaga tourara, peala Nyouwa dakku ihlijellamanya tahaga Ama-Gu ta Surga.Naha Wukkuna Hi Yehu A'ammi-Nya34''A'ammi-Ga tapinu tana iddi madehhananya abbi wimmikang. Hi ammi-Ga daiddi madehhamagunya jiadinguka iddi matama-Gunya.35Naha ammi denga-Ga, kakku pahikkaja dalakeada moani waling ta amada wig-Gu, jakka dalakead mawinni waling ta innada, da wiada waling ta yanuda mawinni, 36mang nam hatouna namuhungu oali roangu ummana.37Gearaya nam reihi buhhanya na amana jakka na innana waling lahi Nyouwa, danna kennamangu ta ati-Gu. Mang, agearakayaka nam reihi buhhaja da anada moani jakka da anada mawinni waling lahi Nyouwa danna kennamang ta ati-Gu. 38Jakka agearakayaka dam jaungu wikkina mang hinna keri-Wa, danna kennamang ta ati-Gu.39Gearaya nam kaleli hinguya na morrikuna enga dekidananya, mang gearaya dam hilukaleliya na morrikuna mula-Gu Nyouwa jiaya nam kollinya na morrik.''Na upa nam waling ta Maraba Alla.Gearaya nam tarimami nyiami, tarimanagaka Nyouwa. Mang agearaya nam tarimawa Nyouwa, trimanyaka Dunna nam paleawa Nyouwa. 41Gearaya nam tarimaha da nabi anapabuatadaja dangarada nakoling upana mahamearang ta nabi. Mang agearaya nam tarimaya natou nam idiya nam kallung hinna pabuatuya nangarana nakolingu upa tou kallung.42Mang agearaya nam woaja wei painung langa kahatou hingukana natou milla, kahangi kaahingukakina naweimaringu anapabuat wainya na ngarada da muritu, Kutikkigiminya nam padeningu dam hillu marobamayaha na upana.''
Chapter 11

3mituturu-Ya,''Jiadiwuka Ouwu nam amming nouw, dahillu eidinguha hawanguk panadima nyaiama?"4Napagaping hi Yehu winnajak," Halakumi Lahi Yohanes kammi peakananya gananya naparangumi jakka napaittami, 5nam kaboala naitta, nam karakka nahalaku,nam katobu dawarah, dam kawanga darangu, dam mati dakiddi bali, nam milla peakanya hilu pahenang dengana.6Jakka nammaririkangu dunna natouwu nam keri wali ati-Wa.7Mang atalidaka adda halaku, panewinanyaka Hi Yehu tabinu madangu nalarana hi Yohanes, " Ganna hingunanya napalipapatetimi tapadua kapubung? Namma hapanguna na pallu nahawuda ngillu jiaya? Him halaku gananya napaittami? 8Nam wealah kanyabungunna? Dam wealah kanyabung dudda maeingu tapadua lennanguha.9Ganna hingunanya napahalaku dengami? Na nabi jiaya? Kakku tikkigiminya ya nyiami, mareihiya walingu ta nabi. 10 Langa jiamemaya napalanga tuli tahurat natu'a touna: Pateting, atunyaka nattu napapaleawa-Gu namma moulu-Gu larangi. Dunna nam bowa-Gu lara a-Mu liwaingu.11Kakku tiggiminya nam padening, daeimang hatouwu tekka napa pa,anang innana hei dudda dam reihiya hi Yohanes mapaihhu. Jiadinguka nam merrahki ta Surga reihi bakkulyah waling lahi dunna. 12Waling a,einyah hi Yohanes mapaihu lapakung ta laddu yayi, namorik nam dehha nam waling ta surga, dahillu buhha noumanyah.natou ganah jiayaka nam heirunya naoalina anna keriya nam dehha.13Alanga papeamoludanyaka hei da nabi jakka na ihina na Tauratl lappak lahi Yohanes. 14Manga ami buhakanguka patarimaya, jiayaka hi Elia nam aminya. 15Gearaya nam eingu wuakahiluna, kahilu rangukadiya!16Jiadinguka ganakanyaka napa hameara waiguja datou hei? Mearada da lakeada dam lapangodu tapadoungu napa itta madangu, mang hidda kamaikaja daoalida, 17mang hiwiddalija, nyiama matodugimi katala, jiadinguka nyiami dammi neagumang. Nyiama malodu milla ati, jiadinguka nyiami dammi millamang.'18Atoukan hi Yohanes a'amminya da mangu pa'angumana, da mangu pa'inungman, mang widda jellali , regga dam kallunanya widdanya.'19Tounaka hi Moiri a'aminya, mang anna angu jakka anna inung, paneweldanyaka, Ittakiyah nam porrat jakka nam mawuk,nam oalija datou patipu jakka datou jala widdanya.Jiadinguka nam kallung jiaya nam patidinya waling napahalakuna."HILU PANOUDANYA NATOUWU DAM PARHAYA20Mangaka nouwu hi Yehu pajappunaja dapadoungu da pingi woluna mujisat mulana adada rangu makallung hidada haria doakumang. 21Dammi marimang nyiami, Khorazim! Dammi marimang nyiami, Betsaida! Jakka adda peahingupanya nakanyuru nam puru habolung lahi nyiami, anna jaji jella ta Tirus jakka ta Sidon, rekka harian waidaka, bakalang rengu langu hingu danyaka. 22Jiadinguka, Nyouwa wiggu memma gimmi, peala naladu rahim kahiradagimi, touna na Tirus jakka Na Sidon reihi halealaya napa deitu tidduda dajalada.23Mang nyiami Kapernaum, deddikdagmika toma ta awang? Da'amang hawawadagimi lapak him purung ta padua tou mati, mulana nakanyuru nam puru habolung lahi nyiami, nam jaji jella ta Sodom, jiaya napa doungu nouwu eipangalanya lapak ladu yayi. 24Jiadinguka, Nyouwa wiggugimi peala atomaya naladu rahim kahiradagim, na Sodom reihi halealaya anna deitu tidduja da jalana.NA LIKALOAGA NATOUWU NAM KERIYA HI YEHU25Mang nou weiga winnaka Hi Yehu, "Ku wuatu hailagu Ouwu, Ama, Moiri ta pinnu awang jakabta pinnu tana, Ouwu mukabuni bolunya waling ta tou peangu, mang mupeakaya ta lakeada merrah. 26Ama, langa jiamemayaka namnkennang tapak ngadanguMu.27Ngaradukana yayi langa haraka bollunaganyaka lahi Nyouwa na Ama-Gu. Mang daemang hatoutekka nam peanya na Anan, jiapaya na Amana; daeimang hatoutekka nam peanya na Amana jiapaya na Anana jakka natou napapaleawana na Anana anna peakaya.28Maibollu ta haga-gu,ngara dukami nam loaja hamawulu jakka nam hiddu buatu Kakku woagimi likaloaga. 29Deitu tidunya nabiaha-Gu, keriya napata-Gu, nyouwa Kumareda ati, Kurengu langu, atanoukamika mikolling mamaringu ta'atim jakka na deawami. 30Nabiaha nahanwoa-Gu gimmi danna hadukkamang jakka napa deitu-Gu naha leala oata."
Chapter 12HI YEHU MOIRI LADDU BIAHAYA

1Atanga halakuna hi Yehu anna linoung ta kahibu pari mara kenaya naladdu miggu, mang karobangdanyak da murituna jiayaka hidda pupu lua pari, adda angu. 2Jiadinguka hei datou parihi adda itahaka, widda-Nyaka, "Patetijah heilau damuritu-Mu adda wollu dam kallung taladu miggu."3Jiayaka hi winnaja hi Yehu, "Daddi mibahamayah nyiami gannanya napa woluna hi Daud jakka dam keriya adda karobang, 4adda tama ta umma pingi pahabayang mang hidda angu roati dapapabiaha dapamanuatu waingu dappa heiru-Na hi Moiri paaja, jiapaha da imam dam piaku adda aaja da roati dam biaha.?5Penyanammu, daddi mibahamayah na Taurat, atomakayaka na laddu miggu, dudda da imam ta umma habayang adda hapalaaya adada hala? 6Atonou anna, Nyouwa wiggu gimmi, nam reihi biaha waling ta umma habayang einya yayi.7Jiadinguka, jakka ammi pea hingupanya nei; 'Nyouwa napa wukku hingu-Gu napa namung jiaya dajiamangu awoaga manuatung',nyiami dammi hukku oatamanya dam eingu halana. 8Ajiamemayaka, na Anana jiaya na Moiri laddu Miggu.''NAPA TEGAHUYA NATOU HI YEHU TA LADDU MIGGU9Nahalaku wali nimminaka lauwu, tomananyaka hi Yehu ta sinagoge pingi paha bayangudda. 10Ittadiya, einya na moani namma karrakka hagea nalimana. Mang tuturdanyaka hi Yehu, Dagikki kadina apategahuya ta laddu miggu widda, kamma pikki pahalaya hi Yehu awidda.11Mang, Dunna winnajaka, ''Geara dunna lahi nyiami namma eingu beabun heingu, anna mana'u na beabu nam heina ta kullik tangaya na laddu miggu, penya nam danna padeahamaya waling ta kullik? 12Parereihingu natourara dareihi mangu hi maya waling nam heina na beabu. Jiakadiyaka, reihi dehaya awoluya nam kallung ta laddu miggu.''13Mang nou, winnanyaka hi Yehu nei natou weiga, ''pajoalaja da limamu winanya.''Napajoalajaka da limana jiayaka hinna pateggah bollunaja da limmana hawanguku.14Jiadinguka hei datou parihi halakudanyaka waling nouw manga hidda pakoung gikki neidanya ahelli-Nya kapikki hamati-Ya awidda.HI YEHU WIHI LIMANANYA NA MARABA ALLAH
16mang napeka memaja abbi mapea-Ga awinnaja. 17Hi winna noungu, kanna pikki paletingu gananya napa langa patomana hi Nabi Yesaya winna.18Patetinyah na Ana-Gu napa langa pedi-Gu, napa buha-Gu, lahi Dunnaya na waddi-Gu anna kadekka. Kutuna-Nya naha hangahu-Gu, jakka pea Dunna napa tekkanya namma murahhu ta ngala dukana natou tapinu tana.19Dunna danna buhamang papage'anya, danna buhha jellamang papatiwung, da'eimang hatou tekka maranguya na li'na ta lara ngi malai.20Na'ai ouw nam bata danna kottahumaya, jakka na sumbu nam tikki habedda danna hamatimaya, lapak Dunna anna paluruhuya nam talu, 21mangaka tadalu ngara-Na, ngara dukana na touw tapinu tana nakoling mamaning.''22NABIAHANA HI YEHU MAWALINGUYA TA HANGAHUNA NAMMA MARABA ALLAH23Ngara dukana natouwu naka barra denganya, mang patuturda-Nyaka,''Dajiakadiya nei Dunna na Anan hi Daud?24Jiadinguka, adda ranguka heidatouw parihi widdaka, ''Natouw nei danna bihamang anna wurutunya na moritana adanna oalipanya hi Beelzebul, na kapalada da moritana widali-Nyaka.'' 26Mang dunna na moritana anna ge'ang moritana, enga kaihhakuna anna lawang wikkina. jakka atanoukana gikineikanaka nouw anna kullih napareahan? 27 Tounaka Nyouwa, jakka Akku wurutukanyaka na moritana wainya hi Beelzebul, mang geara naha waida da anami adda wurutung moritana? Jakka atonoukanaka jiahaka peala dam hakigi nyiami.28Jakka ajiahingukadiya nahangahu-Na hi Allah, naha wai-Gu Akku wurutunya na moritana, na Weima Ringu lahi Allah aminyaka lahi nyiami.29Penya nammu nouw, gikki neikang atama ta roangu umma tou kullih kadekiha daihi ummana awidanya, adda pi moulu lettu panya natou nam kullih? Mengadiyaka hapinya hi dekiha da ihi umma nouw weiga. 30Kageara hinguya dam haiaku maraiga Nyouwa, jiaya nam ge'a-Ga. Jakka agearaya dam pakehadenga-Ga Nyouwa, mapa kaihhakunguya.31Jiakadiyaka, Nyouwa hi wiggugimi ngara da doku jala kana jakka na hilu manyarikuna na tourara taoalina biha apodahuha, jiadinguka nam hilu manyarik nam hagang ta hangahu biahana hi Moiri dapa hilu podahmahah. 32Jakka agearakayaka dam ranguya na Anana hi Moiri podahuhah da doakuna, jiadinguka agearakayaka nam panewi manyarik wainya na biahana hi Moiri, dahillu poddah memanajah da jalana, waling anna morik tapinu tana lapak peala namorik nam aminya ta habali rati.''NAPINGI AI HIPEANYA WALINA TAWUANA33''Jakka kallukanguka napingina, nawuana nakallu jellang. Adanna kallukanguka napingina, nawuana danna kallu jellamang. Atoukana napingina hi peanya walina tawuana. 34Heh nani nyiami talidik rara keiku, gikki neikami ammi tikkiya nam kallung, jakka nam worrat taatimi ajiakayaka namma lohungu ta'aami. 35Natouw nam kallung napa lohunya nam kallung nam waling tapangadang makallung, mang natouw dakallung napa lohunya nam manyarik mang hinna patekanya dam kallung.36Jiadinguka Nyouwa wiguigimi waling nam hangi kawoduna na hilu kabohuk, napa palohuna waling ta'aana natouwu, peala dadeitu tiddunya atomakaya naladu rahi hukudaja. 37Nahilu wikimu jiaya nam pamanagu, jakka nahilu wikijellamu nam hukkugu.NATOUW PARIHI JAKKA DA AHLI TAURAT ADDA KAREI TADAMangaka nouw amiljaka da ahli Taurat jakka datou parihi lahi Yehu, '' Guru, kamma ittaya natada waling lahi Ouw wimma awidda-Nya. 39Jiadinguka hi Yehu winnajaka,''Da labbi dakallung jakka dam labbi marihhak karei oata tada ha. Mang damalli eimang tada hawoadaja, jia tekkaya natada lahi nabi Yunus. 40Mearana hi Yunus nam einya ta kabu kaboku tadana nam tillu laddu jakka tillu ridduna, tou jellana na Ana Maraba Allah tillu laddu jakka tillu rioddu jellana atanunya ta tana.41Datou Niniwe jiaha dam dedi dengaja dalabbi dakallung hei, lapak taladdu rahi pahakking mang hi hukkuja, mang daranguyaha hi Yunus anna peaka panungaja hidda haria. Mang nam reihi buat waling lahi yunus einya yayi.Namoritana waling ta selatan nakiddi pamaraija dalabbi dakallung peala taladdu rahi pahakking mang hi hukkuja, alanga maraida waling tahuplu dukka tana kam ranguya na hilu manyakatuna hi Salomo awidda. Ittadiya , nam reihi pabakkul waling lahi Salomo einya yayi.AKITU MAWILLA DAM EINGU IHINA 43'' Anna lohunguka namoritana walingu tatourara, nalinoungu tapadoungu damma eingu weina adda manyerang padou pingi pahangahuda, jiadinguka dadda kollimang. 44Manga jiayaka hiwidda,' Nyouwa halaku baligunya ta umma padou lohhungugu. Mang natomaka nouwu, tamananyaka ta umma dam eingu madounya jakka dam eingu ihina,langa panyawidanya, manga langa warah kallunaka. 45Jiayaka, namoritana nei halaku balinanyaka anna maraija damoritana hawanguk dam reihi jahat, hidda enga bollung taumma nouw. Jiayaka natouw nei weiga reihi akit hinguya walingu nakawungana. Toujellana nam jaji talabbi tou dakallung hei.DAOLI JAJINA JAKKA DATUTANEINA HI YEHU46Tanga panewina hi Yehu tatou dangu, ittadajaka da inna-Na jakka da anguwua-Na adda dedi tahabali hid, kam panewi denga-Nya awidda. 47Einya nam hatouna nam winna-Nya, ''Ittah hei lau da inna-Mu jakka da angu wua-Mu eija ta habali hiddi, kamma panewi denganya widda-Gu.''48Jiadinguka napagapija hi Yehu winnanya nam peaka-Nya, Gearaha da inna-Gu jakka da angu wua-Gu winnak. 49Mangaka pajoalanajaka da lima-Na tahaga damuritu-Na winnaka, ''Jiamika inna jakka nyiami jiamika angu wua-Gu winakka. 50Gearaya nam pahalakuya naha wukuna na Ama-Gu nam einya ta Surga, jiahaka da angu wua-Gu, jiahaka da anna winni-Gu jakka na inna-Gu.''
Chapter 13HANGEARA WAINYA MAHO'ARUNG

1Atanga lohunguna hi Yehu wali ta umma, ngodunanya wiwi tahik. 2Manga, kabuangu danyaka datou dangu lahi Dunna. Jiayaka, Dunna hinna deatang ta teana anna ngodu, mang ngara dukada datou dangu tawiwi tahik.3Mang nou, doku dangu oataya napa tikkinaja manga hinna dekidanya ngearana hi winna-Ja,''Einya nam hatouna nam halaku lapa ho'arung, 4mang tadalu anna ho'arungu, hawanguk nawini naka nau tawiwi larangi, amijaka dam wurung hidda anya hudda anna dukka. 5Hawanguku nakka nau tajoanga watu dam dangu na tanana, nageaha anna tubu alanga manipihuna na tana napa douna.6Ammipanyaka na mata laddu, malelinanya anna kennaya. Adda eimemanguka loluna, jiayaka weiga nawini nam tubu hinna mati.7Nawini hawanguk nakana'u ta libbu ri, mang natubuka nariyi, hinna kadipituya. 8Jiadinguka, ei jellanya nawini nam tubu ta tana nam kabokahu jiayaka nam wua kallung, einya nam pahangahu wuddang, einya nam panamumabulu wuddang mang eijellanya nam patillumabulu wuddang. 9Gearaya nam eingu wuakahiluna annakaya kanna rangu.''10Mang damuritunna hi Yehu amijaka adda tuturu-Ya, Gawali Ouwu himmu waiwaling hilu hangearang ammu panewi dengaja winna-Nyaka?" 11Napagapija hi Yehu,''Lahi nyiami langa einyaka nakuhi naha peadengaminya na moriku malodung ta Surga, atouda hei dudda dawoamaja kuhi, winnajaka. 12Atonoukana, natou nam einguna jiaya naha woangu mang hitaba danguna naha kollina. Jiadinguka natou dam einguna, huka dekidananya gannanya nam einya lahi dunna.NAPA PEAKANGUNA HI YEHU ANNA WAINGU HILU HANGEARANG13Jiayaka hikku dekidanya ngearana,langakadda ittawakanya wuamata magga dam ittaha, langkada rangu waikanya wuakahiluda magga dam ranguha, mulana addada rangu jiayaka hidda eihingung hapeada. 14Natu'ad hei dudda, paletinoungu nanyaka napalanga winnangu hi Yesaya, 'ammi kahiluya mirangukadingu, jiadinguka dammi peadoakumanya. Mang mi ittakadiya tahagami, jiadinguka danna tamamang tapangadangumi.'15Na atida datou heiyi nam kapaluka, dawuakahilu dadda hillu rangu waimajaha, nawua matada toadidajaka. Addatanoupada, kadda ittawaingu wuamatada, kadda rangu waingu wuaka hiluda, mang hidda peanya ta atida, jiaya hidda keribali-Wa mang hipategahuha.'16Jakka atonoukanaka, dammariringu dawuamatami ammi ittawaija, jakka wuakahilumi ammi rangu waija. 17Kutikkigiminya nam padening lahi nyiami enga dokku danguha da nabi jakka datou keri makallung dam buhang paittaya agannanya napaittami, jiadingu dadda ittamaya, jakka agannanya napa rangumi dabuhang paranguya jiadinguka dadda rangumaya.''NAPALARADANYA AHANGEARANYA NAM HOARUNG
20Nam kanau tajoanga watu, nei jiayaka natou nam ranguya nawini hinna tama ta atina adokku dehhaya, 21jiadinguka danna kullihmang ta ihina jiaya hidana tarrung mang hidanna malli madei. Jakka amminyaka nam pam nge'attuya anna heiirunya paranguya nawini, alolu kana'u tanananyaka.22Nawini nam kanau talibbu ri dunna natou nam ranguya nawini, jiadinguka taha balina nouwu nadadar oata mang nam nge'at oata abbi najappuga hawaingu awinna, jiaya hidanna tubu nawini ta atina. 23Jiadinguka dunna, nawini nam kennang ta tana nam kallung, jiayaka natou nam ranguya nawini napatamanya ta atina mang hinna hamannuya. Nei jiayaka nam wua padangu, einya nam hangahu wuddang, einya nam panammum buluwuddang, mang einya nam tillu mabulu wuddang.''24AHANGEARANYA NALIBBU WITU JAKKA NAPARI25Jiadinguka, atanga juddanna, ammijaka damuhuna adda hoarunya na walla witu ta joanga wini pari, namengaka pahoarunya na walla witu halakupananyak. 26Anna tomayaka napa lua waina itta jelladanyaka na luana na witu.27Jiayaka, ammijaka daatana namoiri kahibu hidda tuturuya, 'Moiri, dadonnang dinna nawini pari kallung napa hoarum takahibumu? Mang bayaka wali yana nei nawitu? 28Winnaka dunna anna pagapija, 'Einya hatou namuhu nam woluya.' Mang widdanya da atana,'Muweakudingu nammu kamma piki halaku nyiama amma kangahuja?'29Jiadinguka, namoiri kahibu winnaka, mattang! Ammi kangahukanya peala nawitu, biha ammi batu pamarainya tapari. 30Matta kadija kadda tubu pamaraingu lapak atomaya naharobu hi hikkakah. Mangaka, atomakayaka naharobu, peala wiggukanya nam hoarung,''Kanpakehha moulunya nawitu, kanna nahiya anna pinya mang hinna tunuya. Jakka jiadiya na pari mupakehhanya kammu tauya ta leppitugu.NABIAHANA NAMARABA ALLAH DEKINYA NGEARANA NAWATU ROAWI NAM MERRAHUKI ANNA TUBUKAKA DOKKU BAKKULUYA32Na watu roawi namerrahki waling ta roawi hawanguk, jiadinguka anna tubuka, reihi bakkuluya walingu ta roawi hawanguk, lapakang hinna jai pingi ai, amija dam wurung wali ta awang hidda wolu hi'uda takahangana nam dangu.''33Mang nouwu natikkeldanya hi Yehu na hilu hangearang hawanguk lahi dudda,''Namorrik ta Surga mearana na ragi, napa dekida dam winni adda paha'urunya ta tepung nam tillu kiluna lapak ludda anna kenna bolluya ragi adda woluya adonan.35Atonoukanaka, tomadanyaka narahina anna paletingu napapatomada da nabi,''Nyouwa Kuwehhaya na a'agu waingu hilu hangearang, Nyouwa kutikkiya nam kabuning walingu nakawunga jelli tana jakka nakka wunga jelli awang.''AHANGEARA WAINYA NA MAPU TA KAHIBU37Mang winnajaka, na wini nam kallungu jiaka na Anana hi Moiri, 38jakka na kahibu jiayaka napinu tana. Nawini nam kallung jiayaka na anana hi Moiri, mang na walla witu jiayaka na anana dam kallung, 39jakka na muhu nam hoarung jiayaka namoritana, jakka narahi harobu jiayaka naladdu pahakking nam aminya, mang nam harobu jiahaka dam malaikat.40Jiayaka, mearana nawitu napakangahungu mang hileaya ta api hitunuya, tonounaka peala taladdu kaweadana na tana. 41Hi Moiri peala paleawanajaka dam malaikatu-Na, mangaka dudda hidda pakehha bolluja dawatu dapahawiddang, lappakangu ngaradukada datou dam woluya nam jurrak tahaga-Na hi Moiri, 42jiayaka peala hinna ta api joanga tullar.Tapadoungu nouwu jiayaka napingi paittangu mawilla dam eingu dikkina. 43Mangaka nouwu, natou nam keri makallung nawahang mearana na mata laddu adda morrik ta umma Amada. Gearaya nam eingu wuaka hiluna anakaya kanna rangu.''44NAMORRIK TA SURGA MEARANA NA OMMAH RARA NAPATANUNG45Wiggu jellagimiha hadekka, Namorrik ta Surga mearana natou dagang nam manyerang ommah rara. 46Anna kolikanyaka hangi na ihi ommah rara, halakunanya anna dagaja ihi roangu ummana, manga hinna hiya naihi ommah rara nei.''NAMORRIK TA SURGA MEARANA NA JALA NAM BINNU KABOKU48Anna tomayaka nabinnuna na jala, hidda wealaya najalada takorrah mang ngodudanyaka adda hikkaha dakka boku makallung adda tauha ta kareara bakkul, mang hidda leaha dam kallung.49Jiayaka peala nam jai taladdu nam aminya anna kaweada na tana. Dudda dam malaikat amija adda kalikiya natou jurrak walingu tatou nam kallung, 50mang hidda leaya natou jurrak ta api. Nouhaka adda ittangu mawillada ahukkuja.51 Mang nouwu nyiami mipea bollukadinyaka nei?"Jiayaka dudda oa hiwidda-Nya.'' 52Mang winna jellapah hi Yehu lahi dudda, ''Atonoukanaka, ngaradukada dam peangu taurat, jiaha dam jai murit ta morriku ta Surga, dunna peala mearana namoiri umma nam palohu bolluja daihi ummana da ommah rara dei jakka dam buangu.''HI YEHU DABUHAMANYA TAPINGI HAWALINA54Mang anna tomaka tapingi hawali-Na, halakunanyaka ta sinagoge anna ajaruha datouw manga hidda kabarra denga-Nya hiwidda,''Bayaka anna kolli yangu natou neiyi hidokku peangu-Ya jakka mang hinna biaha tekka nahawolu-Na nei? 55Mang nei dajiadiya nammu na anana nam taggu pogu ai? Hi Maria nahawiddang dajiadiya na in-Nan, jakka da anguwua-Na hi Yakobus, hi Yusuf, hi Simon jakka hi Yudas?56Dajiadiha da anna wini-Na hammu dam eija lahi jiata? Bayaka wali yana na Touw nei anna kollinya nam tonoungo?''57Mang jiayaka hiddada hukka ati denga-Nya. Jiayaka hi Yehu hiwinnaja,''Nam hatouna na nabi dalara dapa'akamadanya, jiadinguka anna bali noung tapingi hawalina jakka ta umma wikkina jia'aya.'' 58Mang dan patekka padamanya na biaha-Na nou lauwu weiga mulana addada wainya.
Chapter 14ANNA RANGUYA HI HERODES NALARANA HI YEHU

1Tangaya najaji rajana hi Herodes anna ranguya nalarana hi Yehu. 2Mang kamaikanajaka da atana,''Nei jiayaka hi Yohanes Mapa'ihhu. Kiddi balinanyaka walingu tatouw mati na waddi-Na hinna biaha oata.NALARA MATINA HI YOHANES MAPA'IHHU3Tomadanyaka narahina hi Herodes anna appaya hi Yohanes Mapa'ihhu, anna pinya mang hinna patamanya ta gallu mulana hi Herodias na araweina hi Filipus, na anguwuana hi Herodes. 4Balli anna kayekkawa hi Yohanes winna,''Dan kallu mang ouwu ammu dekiya hi Herodias winnanya.''5Mangaka nahawukkuna dunna kakku hamatiya hi Yohanes winna, jiadinguka nam nge'atunya nam dangu alanga peadanyaka hi Yohanes anabiya.6Atomaliyaka, na laddu rahi jajina hi Herodes, neagunanyaka na lakeada mawinni na anana hi Herodias tahagada, jiayaka hi hennanguya hi Herodes, 7hikeri parunguna langkagananya napakareina nalakeada mawinni nam neagu nei enga woahingunanya.8Alanga dehaknanyaka na innana nalakeada mawinni dunna, winnaka, woahinguganya yayi, nakatikkuna hi Yohanes Mapa'ihhu tapingi paneagugu hi winna.'' 9Namilla kadingu na atina na raja, jiadinguka langa parungunaka, mangali hei datouw dangu da oali anguna eijaka jiayaka hinna paleawa touwu kapikki hamatiya.10Jiayaka hinna paleawaha lippi hellinanya naka tikkuna hi Yohanes ta gallu. 11Mang iddidanyaka naka tikkuna hi Yohanes ta pingi paneaguna nalakeada mawini, hi woananya mang hinna iddinanya na innana. 12Mang nouw, ammijaka damurituna hi Yohanes, hidda lappa dekinanya na ihina mang hidda tanunya. Damengaka patanunya halakudanyaka adda iddiya nawinina hi Yehu.DAM LIMADA DAKABABA JAKKA DAM DUBBADA DAKABOKU NA'AJA TOU LIMA RIBU13Anna rangu tanounanyaka hi Yehu, purruh wikkinanyaka wali noungu nou hinna deatang teana, hinna hagang tapadoungu nam kahika ajia meahaya. Darangyaka atanouna attolijaka datou dangu dam keri-Ya adda halaku tana tapadouda. 14Nalohunguka hi Yehu, ittanajaka datou majangi adda kabuang, jiayaka hinna milla ati dengaja, mang hinna pategahuha.15Natikki hariddunguka, ammijaka damuritu-Na adda toma-Nya hi Yehu widdak, ''Napadoungu yayi makahikaya mang riddung winnaka. Paleawa luruhuha kadda bali kadda pikki manyerang pa'angu nutuwawa taparaingu.16Napagaping hi Yehu winnaja,''Abbi pahelladija adda halaku. Nyiaminguha nam woaja pa'angu.'' 17Mang widda-Nyaka, ''Daeimang ganaananyak ya jiata, tiddi jia tekkakiha da kababa dam limmada jakka damma deida dakaboku.'' 18Iddiha himmi lahi Nyouwa, winnajaka.''19Mang nou, paleawanajaka datouwu ngodu tapinu rutu, dekinajaka dakababa dam limada jakka dakaboku dam dubbada,tangarananya ta awangu anna habayangu mang hinna bearaha weiga dakababa.Mangalika nouweiga, woanajaka tamuritu-Na, mang damuritu-Na hidda woaja datouw dangu. 20Ngara dukana natou dangu na abollung hudda anna bihhu. Dakollinguka pakka ngoaliha dam reihi dakababa habulu dubba boalada. 21Ngaradukana nam angu eingu lima ribuya na moani , dadimaha da mawinni jakka dalakeada merrah.ANNA HALAKU TAPINNU WEI HI YEHU22Nadehakuha damuritu-Na hi Yehu deatangu ta teana anna hamouluja adda pala tahabali nei, mang Dunna hinna paleawaya natou dangu bali. 23Namengaka papaleawaya bali natouwu, Dunna deatananyaka tapinu tadulla ajiameah-Ya anna habayang. Gigiring hinguyaka, Dunna jiameha kiya nutu lauw. 24Nei natena weiga nam rouka waling ta tana mara, aminyaka na ngalung anna toduya mang hinna ko'ittuya ngilu ta hagana.25Tomayaka na jam patu rani dammu, amminyaka Dunna anna tomaja, halakunanyaka tapinu wei.26Daittayaka damuritu-Na anna halaku tapinu wei, mange'at oatadanyaka jiayaka hidda patiwung, ''moritana neiye widakka.'' Mang patiwungdanyaka adda mange'atunya. 27Jiayaka hi Yehu alolu panewinanyaka, winnajaka, pamadduja da atimi nei Nyouwawa, abbi mangeatmang.''28Mang jiayaka dunna hi Petrus hi winna-Nya,''Moiri, jakka a'Ouw tekkadi-Wu, maiwimmuga ka'attuga lahi Ouw kakku halaku tapinu wei.'' 29Jiayaka hi Yehu '' Maiyaya!'' Jiayaka hi Petrus hinna lohung waling ta teana, mang hinna halaku tapinu wei, anna tomanya hi Yehu. 30Jiadinguka, naittayaka anna ngillu, mange'atnanyak mang hinna tabubal. Patiwung nanyaka anna dangu,''Moiri gataga!''31Jiayaka hi Yehu hinna pajoalanya limma-Na, naha mannuya hi Petrus, mang winnanyak, ''Nyiami damma maddung pangaddanguna gahimmi dokku momolim?'' 32Datamak ta roangu teana, kawannarnanyak na ngillu. 33Mang jiayaka hidda hali-Ya adda manuatu-Nya mang hi widda,''Napadening, Ouw jiawuka na Anana hi Allah!''ANNA PATEGAHUHA HI YEHU DATOU KADAUKU34Mangaka paladanya hidda toma ta Genesaret. 35Adda peanyaka datouw dam eija tapa doungu nouwu, ammijaka adda maraija ngara dukkada dam kadauk lahi Yehu. 36Dapa ohha tekka-Nya hi Yehu kamma pikki kerrananya na hupu koapi-Na awidda, jakka natou dangu nam kerranya na hupu koapi-Na hi Yehu nateggah memma.
Chapter 15NAPAREAHANA NA MARABBA ALLAH JAKKA NAPATA TOURARA

1Mang nou, ammeljaka datou parihi jakka datou peang Taurat dam waling ta Yerusalem awiddanya hi Yehu, ''Ga damuritum hidda hapalakaya napata tou moulu? Hiwimma noungu addada bahaha dalimada adda angu jiaya!'' 3Napagapija hi Yehu winnaja,''Mang nyiami ga himmi palajelakaya napareahana na maraba Allah mulana napatatourarami?4Nawinina na maraba Allah winna, 'Pa'akaja da amami jakka da innami winna,mangaka,Gearaya nam yuraha da amana jakka da inana, hukku hingunyaha ludda anna mati.' 5Jiadinguka nyiami wimmi,''Gearakaya nam winnaja da amana jakka da inana,'Aganakanaja da tagumu attujaka ta maraba Allah awoaha,'''dunna nam tanouna danna hillu pa'akamajaha da amana jakka da inana. Atonoukanaka, nyiami hikkalminya na wini maraba Allah mulana ammi keri nounya napata tourarami.7Nyiami tou dajinyak, nakenna memayaka nahawinnang hi Yesaya witimi nyiami; 8Datou hei tiddia kallungdanya ta a'ada adda deddikuga, jiadinguka na'atida danna palihimang lahi Nyouwa. 9Mang wolluwaingu kaddidanya adda manuatu-Ga padhalu naha woluda keridanya napareahana naoalidapa tourara.'''10Jiayaka hi Yehu kamaikanajaka datou dangu hi winnaja, ''Rangu kammi pikki peanya! 11Dajiamaya napa aada nam tama ta a'ada nam manyarik, agannanya nam nam papalohuda wali ta a'ada jiaya napa manyarik dengana natou.''12Tahabalina nouwu, damurituna hi Yehu tuturdanyaka,''Mupeakadinya nam Ouwu datou parihi adda huddanya adda ranguya lipanoungu?'' 13Jiadinguka winna anna pagaping, ''Ngara dukkada dapingi ai dappa hamullana na Ama-Gu ta Surga batu bolluja lapakung ta anna loluda. 14Jemma hingukadiya hei dudda. Hei jiahaka dam ittang mawahang dam waling tam kapettang hidada itta. Mang natou kaboala jakka adda maraikanguka oali kaboalada, kana'u bolludanyaka ta kago'ak.''15Napanewi hi Petrus winna-Nya''Palarapagamanya na hilu hangearang lahi nyiama.'' 16Winnak hi Yehu,''Daddi mipea jella manyah nyiami? 17Daddi mipeamanyah nyiami agananya napa a'da anna purung ta kabuda mang hile'aya ta jamban?18Atonoukanaka, agananya napapalohung wali ta a'ada matubuyaka wali ta'atida jiayaka napa huddang tou. 19Mawaling ta atiya hinna jaji dam kallung, hipaha mati wikki, hipalaung wikki, hikana'u ta doku appa laung, akeadu, akabohhuk, jakka atta pamarihhakuya naoalida. 20Nahawolu matoung nei jia hinguya napa jurraka dengangu atajaji touw.''NAM WINNI KANAAN NAHA GATANA HI YEHU 21Tahabalina nouw, wahhi wikkinanyaka hi Yehu hinna hagang ta Tirus jakka Siddon. 22Mang amminyaka nam winni Kanaan nam einya tapraing nouw weiga, anna patiwug,''Millagi ati duggu Moiri, Anana hi Daud! Na anagu nalakeada mawinni regga moritanananya nam willa tekka.'' 23Jiadinguka hi Yehu danna pagapimanya, damalli hakawodumang hilu-Na. Mang ammijaka damuritun-Na adda dehaku-Ya, widdanyaka,''Paleawaya kanna bali, patiwu pangalang nanya nim lauw taka deangada jiata.''24Menga nouwu, napagaping winna, Nyouwa napa paleawadaga hadabeabu dam maroba ta Israel jiapah.'' 25Jiadinguka, dunna nam winni weiga amminya anna karadda tahaga-Na hi Yehu, winnaka,''Moiri, gatakiga duggu! 26 Jiadinguka, hi Yehu anna pagapinya winnanya, Danna dehhamang dapa anguda da anagu ale'aha ta ahu.''27Mang pagaping nanyak nam winni winnak, ''Malangu-Mu Moiri, toukada da ahu nading danya kamumu ouhu maka na'u waling tapinu mejana na moirida.'' 28Mang jiayaka hi winnanyaka, ''Ouw nanni mawinni, nakullikh na manningumu! Kanna jajikayaya agananya naha wukkumu. Jiayaka hinna teggah memma na anana nalakeada mawinni.ANNA PATEGAHUYA NATOU DANGU HI YEHU
29Wali nimminaka lauw hi Yehu nadinanya niwiwi korah ta Galilea. Natomaka tapinu tadulla, enganaka anna ngodu. 30Menga nouwu, ammeljaka datou majangi lahi Dunna, maraidajaka dam karakka,dam kalikku, dam kaboala,jakka nam hiddu hawanguk. Tomak nouwu pamaturujaka hei datou hiddu ta wihina hi Yehu mangaka hinna pategahuha, 32Mang kamaikanajak hi Yehu damuritu-Na, winnajaka,''Namilla oata na ati-Gu Akku ittaha hei datou nam tillu laddukarada adda keriwa mang daeimang pa'anguda. Nyouwa dakku weakumang apaleawaha adda bali karobbang abbi dapikki hamawul talarangi.''33Mang jiayaka hiwidda-Nya damuritu-Na'' Bayaka waliyakanak atta kolling pa'angu dangu tapadoungu nam kahika yayi katapabihu hei datou dangu.''34Tuturnajaka hi Yehu,''Pirrada da roati dam eija lahi nyiami?''Dapagapinguka,''Pituda, jakka eija pirra kidda dakaboku merrah.'' 35Mang jiayaka hi Yehu paleawananyaka natou dangu ngodu ta tana.36Mang dekinanyaka dunna, dam pituda da roati jakka dakaboku. Habayanajakka, hinna bearaha, mang hinna woadaja damuritu-Na, mang damuritu-Na hidda barinya natou dangu. Ngara dukana natou dangu na angu hudda anna bihu. amengaka ha angu pakehhadajaka dam reihi pitu boalada bakkuluda. 38Natou nam angu patu ribu hinguya na moani, daddi yapumahaha dam winni jakka dalakeada. 39Namengaka papaleawaha bali natou dangu, tama balinanyaka hi Yehu ta teana mang halakunanyaka ta Magadan'
Chapter 16DATOU PARIHI JAKKA DATOU HALADUK ADDA KAKAYA HI YEHU

Mangaka nouwu ameljaka datou parihi jakka datou Haladuk kam kakaya hi Yehu awidda. Dakareiya hi Yehu kanna patekkagama tada waling ta Surga awidda-Nya. 2Jiadinguka, hi Yehu anna pagapija winnaja,''Kakku riddung awinnakaka, wahangnanya wimmi ammi ittaya na awang anna rara.'3Mang ababaru, 'naladu yayi kiddinya na ngilu bangat kaddang na awang anna rara mang nakapettang.'Mipeanya na hadana na awang jiadinguka dammi peamanya nahadana na laddu nam aminya. 4Natou nam bokkal jakka nam manyarikmanyerra oatanya na tada jiadinguka daeimang mapa ittananya jiapaya na tada lahi Nabi Yunus. ''Mang jiayaka hinna halaku anna jijjakuja.ANNA PALARANYA NATU'ANA NARAGI TOU PARIHI JAKKA TOU HADUKI5Datomaka damurituna taha ge'a tahi tamananga dengang danyaka paiddi roati. 6Mang winnajaka hi Yehu, ''Kammi ranguha jakka mipa'atija datou Parihi jakka datou Haduki.''7Mang jiayaka hidda lollukuya nei weiga atanga jia meahaha widdak, ''Yajiata adatta iddi roati jiaya.''8Atonouda napeaja hi Yehu mang jiayaka hi winna, ''nanni nyiami dam kullih na manningummi, gahimmi panewi meahalinya nouwu nadaeingu roati?9Atonoukanaka nyiami daddi mipea jellamanyah mang dammi hillu namumayaha damma limmada daroati anna a'ja lima ribu touw, jakka dam reihi dam dokku danguh apakehhaja taboala? 10Jakka dam pituda daroati naaja tou patu ribu, mang pirra boalada dam reihi dappa pakehhami?11Gikki nounaka nyiami dammi peaduaku hingukanya, Akku panewi dajiamang roati papanewi-Gu lahi nyiami? Jiadinguka kadda paatija daragida datou Parihi jakka datou Haduki wiggugimi.''12Awinna nounguka jiayaka hidda peanya adda jiamangu ragi roati papaatida, datou Parihi jakka datou Haduki ajiaha daha widdang.HI YEHU JIAYAKA NAMESIAS 13Natomaka hi Yehu ta tana Kaisarea Filipi, tuturnajaka damuritu-Na,''Gannanya winna natou ammiranguya natu'ana na Ana pahapuruna hi Moiri?'' 14Dudda dapagaping widda,''Hawanguk hi Yohanes Mapaihhuya widda, mang hawangukli hi Elia widda, jakka hawanguk jellali hi Yeremia widda, adakaka jiayaka na nabi nahawiddang.'' 15Mang natuturliha hi Yehu, atonoukanaka nyiami gearaya wimmi-Ga Nyouwa?'' 16Pagapingnanyaka hi Simon Petrus, Ouw jiawuka Mesias, na Ana pahapuru-Na hi Moiri na pingi morrik?''17Jiayaka hi winnanya hi Yehu,''mumaririkangu dummu, Simon anana hi Yunus, dam waling takatiroumamunya jakka damma waling tawei ra'mamunya nam peakagunya'ya, jaidinguka mawaling ta Ama-Gunya nam einya ta Surga. 18Mang wiggu jellagimi nyiami jiamika hi Petrus. Tapinu watu neiyi, nouya napingi papakiddigunya na jemaatu-Gu jakka jiadiya na kaleana mati danna talumangu.19Kuwoagiminyaha nyiami na kuhina nabinna tama ta Surga. Aganakananya napalanga hamaddumi tapinu tana enga maddung jellana ta Surga. Jakka ganakananya napa paloajami tapinu tana naloaja jella ta Surga. 20Mangaka nou peakanajaka damuritu-Na abbi dalollukuya taha tou tekka ajiaya Dunna na Mesias.ANNA PEAKAYA NARAHI MATINA HI YEHU21Walinounakana hi Yehu anna peakaya ta muritu-Na, naha laku hinguha ta Yerusalem jakka nakollingu mawilla waling tatou peangu, ta imam kapala daha widdang, lappak dam peangu Taurat, daha mati-Ya mang hinna kiddi bali taladdu katilluna. 22Jiayaka hi Petrus hinna wealaya ta karahana, natagoru-Ya awinna-Nya, Moiri, anakaya hi Allah kanna pamaroukanya waling lahi Ouw! 23Nagilakuka hi Yehu winna-Nyaka hi Petrus,''Helling ta haga-Gu, he Moritana! Abbi mijael watu mapanyibang lahi Nyouwa, nanni ouw dammu haraimanya napa ngadangumu nou deaha nam waling lahi Allah, jiapaya napangadang nam wali tatourara napa hamannumi.24Mengaka nou hi Yehu Winnajaka damuritu-Na,''Jakka aeikanguka makeriwa Nyouwa, namatta bollunyaha nahitouna, nadeituya na aiharikka, mang hinna keriwa. 25Ageara nam kadawung wikkina tapinu tana enga danna luputmang. Jakka agearakayaka nam mati lumidengaga mula-Gu nyouwa jiaya nam kollingu mapatu'a. 26Gannakanya napa utuwaidanya akolli bollunya naihina napinu tana, adda eikanguka padouna nadeawada? Mang gannakanyaka napa paheapa waidanya?27Hiamminya tapinu tana na Anana hi Moiri, wainanya nabiahana na Ama-Na jakka dam malaikat da pamaraina-Nya, mangaka nouwu hipag'ananya hatou-hatou agananya naha woluna. 28Kupanewinya nam padening lahi nyiami, eijellanya hawanguku nam einya yayi damma haria hudda mati lappakang adda ittaya na Anana hi Moiri a'ammi-Nya anna puruwaingu biaha jakka dedi-Na.''
Chapter 17ANNA PATEKKANG WIKKINA HI YEHU ADDA MARAINGU HI MUSA JAKKA HI ELIA

1Paheling nammu laddu, hi Yehu kamaikanajaka hi Petrus, hi Yakobus, jakka hi Yohanes na anguwuana hi Yakobus, mang hinna maraija ta tadulla nam jaga hijia meahaha. 2Nouyaka hi Yehu anna paheapang nahada-Na tahagada. Nangoara-Na nabillaku mearana nawahanguna, jakka nakoapin-Na kaka kapuka tekka.3Mang ittadajaka, hi Musa jakka hi Elia adda hunga, adda panewi denganya hi Yehu. 4Winnanyaka hi Petrus hi Yehu, ''Moiri, Nadehha oata aeida yayi, kuwolu hinguya tillu padoung ya, hangi Ouw, hangi hi Musa, jakka hangi hi Elia.''5Atanga panewina hi Petrus, aminya na robbang nam wahang tatu'adda, mang einya nam panewi waling ta robbang nam winna,''Nei jiayaka na Ana-Gu napa buha-GU, lahi Duuna-Ya Akku tauya napa napangadangu-Gu. Rangu nou hingunyaya Dunna.'' 6Adda ranguyaka damurituna neiyi, karraddadanyaka lappak ta tanaha dangoarada mula adokku mangeatuha. 7Jiayaka hi amminya hi Yehu anna tuddakuha, ''Kiddiya abbi mange'atmang hi winnaja.'' 8Dahawellajaka dawuamatada, hidda tangaraya hi Yehu nam jiameahakiya damalli eimang oali-Na.9Tanga kaburrunguda waling tangabang, woanajaka hilu hi Yehu, winnaja.''Abbi lollukmaya tatouwu, kagearakaya agananya napa itami nei hudda atomaya baru anna kiddi bali na Anana hi Moiri waling tatou mati.'' 10Mang Jiayaka damuritu-Na hidda tuturu-Ya,''Mang gawali dam peangu Taurat dudda hi widdali, hi Elia jiaya nam ammi moulunya hi widdali?''11Napagapingu hi Yehui winnaka,'' Hi Elia nammu ammi moulu tekkanya mang hinna patiddinya nam kaleagu. 12Jiadinguka Nyouwa wiggugimmi, aeianya hi Elia jiadinguka dadda peamanya manga hidda woluya jakka adda ge'anya adda keriya naha wukkuda. Tanou jellana na Ana pahapuru-Na enga mawillana ta limmada dudda.''13Menganouwu, damuritu-Na peadanyaka napa panewi-Na ajiaya hi Yohanes Mapaihhu.NALAKEADA NAM LUPPUT WALING TAMORITANA14Natomabalijaka hi Yehu jakka damuritu-Na datouw dangu, amilnyaka hatou namoani lahi Yehu anna karadda tahaga-Na mang hiwinna, 15''Moiri, namukiganya na anagu nam wutu manu dokku mawillakiyak. Napatutungu anna kana'u ta api jakka ta wei. 16Kumaraijellanyaka tamuritu-Mu, jiadinguka dadda bihamang adda pategahuya.''17Napagaping hi Yehu winna,''Heh, nanni nyiami labbi mamalatung jakka tou jallur! Pirra dounguha madei-Gu ammi oali-Ga? Pirra dounguha Nyouwa Akku tarrung tahagami nyiami? Marainya nimmi nalakeda ta haga-Gu.''18Jiayaka hi Yehu hinna kayekkaya namoritana hi keri lohunguna waling talakeada moani lappak hinna teggah memma nei nalakeada.19Mangaka amijaka damuritu-Na hi Yehu adda tomanya, atanga meaha dengada-Nya hidda tuturu-Ya,''Ga nyiama dam bihakang amma wurutunya namoritana nei?'' 20Nahilu-Na winnaja,''Mulana ahakuddukina na manningumi jiaya. Kakku tikkigiminya nam padening lahi nyiami, na manningumi jakka ahawatu roawi hingu kaddina, langaka tiddi panewiminya, nei na ngabang kanna gehhir wali yanguya lappak neiya lauw ! awimmi enga gehhirunna. Daeimangu dappa bihami. 21[Atonoukanaka, nei namoritana awurutukanyaka waidanya habayang jakka puaha.'']PANEWINANYAKA HI YEHU NALARA MATINA22Atanga pakehhangudda hi Yehu jakka damuritu-Na ta Galilea, panewina-Nyaka awinnaja,''Na Anana hi Moiri enga harakadanya ta lima tourara, 23mang hidda hamati-Ya, nakiddi bali taladdu katilluna.''Mang jiayaka damuritu-Na hidokku millaya na'atida.NALARANA NAWOANGU HIKATIKU24Datomaka ta Kapernaum, dam tagi hikatiku dam dubba dirham ammija lahi Petrus adda tuturuya,''Ga nagurumi hidanna woakang hikatiku dubba dirham? awidda'' 25Napagaping hi Petrus winna, ''Oa'a'' Mang natamaka taumma, moulunanyaka hi Yehu anna panewi denganya winnanya,''Gikkinouna napangadangumu ouw Simon? Mawaling lahi gearaya nei dam tiddang tapinu tana adda karei kaheawa jakka hikatiku? Waling ta'anada penya nam waling tatou hawangukang?''26Atanga pagapinguna hi Petrus waling tatou hawanguk awinna, panewi nanyaka hi Yehu winnanyaka, atanoukanaka, da'anada dadda woamang. 27Nounam, abbi tawoluja huddada, huyaya ta tahik kammi le'ang kawua. Dekiyaya nakaboku napa kenna moulu kammi wehhananya na a'ana, peala mikolinya ta a'ana na ommah mang kammi dekiya nariti, kammik woaja tagu-Gu jakka tagumi dummi.''
Chapter 18

1Mang nouweiga, ammijaka damuritu-Na hi Yehu adda tuturuya,''Geara hinguya nam reihi pabakul napa douna ta Surga?'' 2Kamaikananyaka hi Yehu nalakeada merrah, hinna tauya tapaduada, 3mang winnaka, ''Kakku tikkigiminya nam padening yayi, adammi hariakaka mang adammi hamearakaka talakeada merrah neiyi, nyiami dammi tamamang ta Surga.4Gearaya nam hawawawikina hinna hamearang talakeada neiyi jiadiyaka nam bakul padounguna ta Surga. 5Gearaya nam tarimaya nalakeada merrah neiyi tadalu ngara-Gu, jiaya nam tarimawa Nyouwa.''NAPA'ATIDANYA NAWUDDA DOAKU JALA6Jakka agearakayaka, nam heirunya hatou nalakeada merrah anna keri-Wa,reihi nam kallung dunna dekinya watu mabuat tearunanya tarikokuna kapikki le'adanya tatahiku majallung.7Marihhaknanyaka napinutana anna dounya touw manyarik! Alanga tanoumemanaka nam manyariku enga jajina, jiadinguka danna marimangu natou nam woluya. 8Atouda dawihimi jakka dalimami adda wolukayaka nam jala, katupuha mang him le'aha. Reihi kallunguya anna katupu nalimami jappa kadda eibolluhingukaja dam dubbada dalimami jakka dam dubbada dawihimi, malli dale'adimmi ta api nam errik pangalang.9Toukada dawuamatami adda patetikanguka majala, woikiya mang him le'aya nam hangina nam hala, daeijellakading gunana ammi morrik waija dam dubbada dawuamatami jakka ammi tama dengakajaka ta api neraka.''10''Pa'atinya, abbi mipaddaha hatou tekka dalakeada hei. Hi wig-Gu nougimi, eija dam malaikatudda dudda ta Surga damma patotu noujuanya nahada-Na na Ama-Gu ta Surga. 11[Alanga amihingunya na Ana papabiaha-Na anna palupputuya nam jallur.]HANGEARANYA TABEABU NAM MAROBA12Gikkinouna napa pangadami? Aeinyaka nam mangu beabuna hangahu, manga kanna maroba nam heina, penya danna mattamaja dam hiwambulu hiwada anna halaku lipa manyeranya nam heina dam einya? 13Jakka anna ittabalikayaka, ya mapadeninguya Awiggugim nyiami, reihi hennang dengananya anna itta baliya nam heina nam maroba waling dam hiwambulu hiwada damma maroba. 14Tanoujellana, daha wukkumana-Nya na Amami ta Surga jakka aeikanguka langa kahatou tekkana waling talakeada merrah namma maroba.PEAKANYA NATOU NAM HALA15''Jakka anna halakaka na anguwuami, halaku kammi peakananya nahalana, jiamehakammi. Mang dunna anna rangukadimmi, nyiam kolli baliminyaka na anguwuami. 16Jiadinguka, jakka adanrangukamika, kamaikang hatou touma dua kammi maraingu, peala dahiluda dam touma dua touma tilluha da hakhi, jiahaka dahawaingu.17Jakka addada rangukahaka, tikkiya nam hamulang weiga ta jemaat. Mang addana rangu jellakayaka na jemaatu, mattakadinyaya kanna hamearang tatou hawanguku nam patipu anna tagi hikatiku.18Kutikki memagiminya dam padening lahi nyiami agananya napa piimi tapinu tana peala nam piijellang ta Surga. Mang aganakananya napawollahumi tapinu tana peala natawollah jella ta surga,''19Mang wig-Gu jellagimi, jakka ammi hapakat hingukaka nyiami nam touma duami tapinu tana ammi karei, enga jaji hinguna anna woaja noudeha na Ama-Gu nam einya ta Surga. Alang winna memma, abayaja napa douda atoumadua toumatilluha adda kabuangu mulana na ngara-Gu, Nyouwa eidiga tajoangada.HANGEARANYA DAPAKILOLU WIKI21Mang nouw, amminyaka hi Petrus lahi Yehu anna tuturuya, ''Moiri, babirra wudda hingukanyaka adakku kiloluya naoaligu nam woluya nam hala lahi nyouwa? Babitu wuddanya? 22Mang jiayaka hiwinnanya hi Yehu, ''Hudda ammu babitu wuddang dawi-Gu maggu, jiadinguka pitumbulu kaliya nam pabitu wuddang.23Jiayaka atanouna, na Kerajaan Surga hihangeara wainya na raja nam payapung ta atana. 24Atangaya anna payapung, nei natou namma pa'uttang habulu talenta alolu maraidananya tahagana. 25Adanna mampuka habayarungu, jiayaka na moirina dagaja regga araweida, da anada jakka ngara dukkada daihi ummada mang kadda pikki bayar waingu hi winna.26jiakiyaka, nei weiga na ata karraddanyaka anna haliya na moirina, nadipakingu woakiga kaloaga manga kakku pikki bayar bolluja da uttagu lahi ouw winnanyaka. 27Mang jiayaka na moirina na ata nei weiga millananyaka na atina, hinna pakaloagaya walingu ta utanguna weiga.28Mangalika, nalohungu nei weiga dunna na ata paregga dengalinanyaka na oali atana nam pauttang hangahu dinar lahi dunna, jiayaka hinna appaya, habaligajaya daritigu dappa deki heapamu, hiwinnanya.' 29Mang jiayaka nei na ata nam pauttang, hinna karadda anna hounya, 'Nadipaking woakiga kaloaga mang nouw kubayar bollukaki guja, hiwinnanya.'30Atonouana, danna weakumang jiayaka hinna patamanya ta gallu lapak hudda anna lunnahuha dautanguna. 31Daittayaka nam jaji hei da ata hawanguk duda, milla oatananyaka na atida mang hi amija adda peakaya ta moirida agananya nam jaji weiga nappa ittada.32Mangaka, na moirida kamaikananyaka na ata nam kawunga, ouwu ata jahatuwu winnanya. Kupodahu bolluguja dauttangumu mulana aku milla ati dengagu. 33Penya danna milla hingumang na atimu taoali atamu, toungu nyouwa aku milla ati dengagu?'Jiayaka na moirina darekka noumaya anna bani,mang hinna harakanya tatou bani lappak hudda anna bayaruja da utanguna. 35Na Ama-Gu ta surga toujellana anna page'agiminya adammi woakajaka kaloaga daoalimi mang adammi kilolu jala hingudiha waling ta atimi.''
Chapter 19NAPA LARADANYA APPAHEAWA APPA LA ARAWEINGU

1Namengaka palollukuya nei weiga hi Yehu, halakuna-Nyaka waling ta Galilea hinna toma ta Yudea, tahabali Yordan. Jakka darekka dangumaya natou nam keri-Ya, mang natomaka noulau jiayaka hinna pategahuha dam kadauku.3Hawanguk datou parihi ameljaka adda tomanya hi Yehu kamma kama wainya awidda, hidda tuturu-Ya'' Penya dagikkidina jiata moani apaheawa dengaja da araweida addana patu'akaka?'' 4Jiayaka hiwinnaja hi Yehu,''Dammi bahhamayah touna Dunna nam woluha waling nakawungana, anna woluha damoani jakka dammawinni,5jakka nawinina nam winna, Jiakadiyaka alanga tonoumemanaka, moani najijakkuja da ama jakka da innana, hinna kahangi denganya na araweina, dahillu tou maduamahah jiadinguka hanginaka naihida? 6Jiayak hei dudda dahillu tou maduamahah, hanginaka naihida. Atonoukanaka, agannanya napa langa kahangina hi Allah, danna bihamang appa heawanya jiata tourara.''7Mang widda-Nyaka hi Yehu, ''Atonoukadinna , mang gawali hi Musa hinna woawaling pareaha awolu hurat paheawa dengangu arawei?'' 8Winnaja hi Yehu,''Mula bei atiminya, jiakadiyaka hi Musa hinna pahellagimmi ammi paheawa dengaja da araweimi. Jakka jiapananya waling naka wungana datanou memamang. 9Jakka Kakku tikki memmagiminya agearakaya nam pahewa denganya na araweina, adda laungu moani hawanguk kadinanya, manga kanna deki mawinni hawanguku, reihi halayak.''10Widdanyaka damuritu-Na,''Atonoukanaka, dam pa la araweingu dam langa paheawada mattanguya pahillu wolu la jakka arawei.'' 11Atonouana, winna jakka hi Yehu hei dudda damurituna,''Danna tarima bollumaya napawigungu ya natou, jiapaya natou napa langa woangu kanyuru. 12Hiwidda noungu, einya natou dam buhang papala araweingu, alanga tanou memena waling anna jaji takabu innana, einya natou dam buhang papa la araweingu anna woluya oalina, eijelanya natou dam buhang papa la araweingu mula anna keriya nalarana na kerajaan Surga. Gearadiya nam biha patrimaya natarimakaya dunna.''AMMARAIJA DALAKEADA MERRAH LAHI YEHU13Manga nouwu, eija dalakeada merrah dappa maraingu lahi Yehu, hinna habayaja anna jamiha. Mangalika damuritu-Na banildajaka datou. 14Jiaya hi winna hi Yehu, ''Pahellakadija dalakeada merrah. Abbi heirudija a'amija tahagagu, datou matoungu hei jiahaka damma milikunya na kerajaan Surga.'' 15Namengaka hi Yehu pajamiha dalakeada merrah weiga, halakunanyaka Dunna waling nouw.GIKKI NOUNGU KAKOLLING MORIKKU MALODUNG16Ammilnyaka nam hatouna anna patuttur lahi Yehu,''Guru winna-Nya, giki kallung nounaka napa wolugu kakku pikki kolling morrik malodung?'' 17Jiayaka hi winnanya hi Yehu natou nei,''Gawali himmu tutturuli-Wa Nyouwa agannanya nam kallung naha wolum? Hangikadina nam kallung. Jakka ammu buhha hingudingu pamorrik malodung, mutaat bolluha dappa reaha weiga.''18Nahillu tuttur jella payaha hi Yehu nei natou weiga,''ga pareahayaka?'' winna-Nya. 'Napagaping hi Yehu winnanya, abbu hamatimang oali toumu, abbu keadumang, abbu hakhi pakitumang, mupabuatuha da amamu jakka da innamu, mang munamuya naoali touraramu mearangu amunamuya naihi wikimu.''20Pagaping nanyaka nei weiga na buamoani winna-Nyak, Ngaradukada dahawi-Mung kutaat bolluhaka, mang ganna jellapanyaha nam kurang? 21Winnanyaka hi Yehu, kakku sempurna hingu awimmu dingu, halakuwuya kammu dagabolluja aganaja dam eingum. Manga kapikki barimuja tatou milla, jiaya himmu kollinya naihina na Surga, maiyaya keriwaya Nyouwa.'' 22Jiadinguka, nei nabua moani dedi weiga anna rangu tanounanyaka, halakunanyaka adda rekkayaka namerrahuna na atina anna namuha daha poatina23Mang winnajaka hi Yehu damuritu-Na, ''Nyouwa tikki-Gunya nam padening lahi nyiami, naharuwi oata natou dedi nam poati anna tama ta Surga. 24Kakku tikkidigiminya hadekka, reihi piakuya nam heina na unta anna tamanya na nam bowa tapadeitu walingu natou dedi anna tamanya na kerajaan Allah.''25Darangu tahoudanyaka damuritu-Na, kabarra dengadanyaka dudda, mang hiwidda,''Atonoukanaka, gearakayaka nam biha apahalamatuya?'' widdak. 26Patetinajaka hi Yehu manga hinna panewi ''Tapangadang tourara, nei weiga danna jajimang, jiapaya napangadang nam wainya hi Allah nam pajajiya. 27Mang nouw amminyaka hi Petrus winna-Nyaka, ''Ittadimma, nyiama matta bollumanyak naha woluma, keri noudaguka Ouwu. Atonoukanaka gannanya nappa kollima nyiama?28Jiayaka hiwinnaja hi Yehu,''Nyouwa panewigunya nam padening lahi nyiami, atoukanaka nyiami ammi keriwa Nyouwa ta morriku mabuangu,pea atomakayaka na Anana hi Moiri anna ngodunya napadoungu-Na nam dedi, nyiami eijellagimi ammi ngodu tapinu gala dam habulu dubba dannida mang him hakkija dam habulu dubbada dakabihu Israel.29Mang gearakaya natou nam jijjakunya naroangu ummana,da anguwuana, da annawinina, na amana, na innana, jakka da anana, tou jellada dam jijjakuja daka hibuda mulana adda keriya na Ngara-Gu enga kolinguda hangahu wuddang kanyuru tamorriku malodung. 30Jiadinguka nim peala nadangu natou nam moulu muripananya, nam muri jiawaliya nam moulu.''
Chapter 20

1Atoukana na Kerajaan Surga meara natou nam eingu kahibuna jappakaya babaru anna lipa manyerrang makerrang taka hibu angguruna.2Natomajaka datou hidda hapakatuya hadinar hangi laddu manga hinna paleawaha kerrang taka hibu angguruna.3Tomayaka nappa tillu jam waida dam moulu adda kerrangu,halaku mang hinna ittaha dam tiddi koana ta paregang.4Jiayaka hiwinnaja, ''Nyiami, mihalaku jella takahibu anggur kakku pikki woagimi tagumi.'' Mang jiayaka hidda halaku.5Hadekkalina, tomayaka nappa nammu jam waida lappak nappa hiwa jam waida, attu jellanyaha anna manyerrangu dam eingu pakerrana taparegang. 6Mang tomalidanyaka nappa habulu hangi waida, halakolinanyaka mang hinna tomajadam tiddi dedi hangottar hiwinna jellaja, ga nyiami hitiddi dedikaminya ammi hangottar pijang laddu? winnaja. 7Dapagapinguka widanya, Dadi eimanguha mawoagama pakerrang jiaya.' Winnajaka namoiri kahibu nei weiga,'Nyiami halaku jella takahibu anggurugu.'8Tomak mamalungu kakku riddung winnaka, namoiri kahibu anggur panewi denganajaka damanduruna, kamaikajaya datou dam kerrang kapikki woadaja dakaheawada, wali mouluja dam tama muri mang hiwoja dam tama moulu, winna. 9Dudda dam kerrang tomaya napa habulu hangi jam waingu, ammijaka adda tarimaha dariti dam hangi dinarudda. 10Dudda dam kerrang waling takawungana, ammija,napapa ngadada nyiama reihi kolli padanguma widda. Tikkinaka, hangi dinar jella pakolida dudda.11Datrimahaka , paroatihudanyak dudda, ta namoiri kahibu. 12Gawali natou nam tama muri takerang nam hangi jam pana, himmu ammu woaja kaheawa himeara jelalida lahi nyiama, nam pijang laddu amadangi wikima tawajal laddu.'13Jiadinguka napa gapinguka namoiri kahibu, winnajaka, akku anguwuagimi daeimang halagu lahi nyiami. Penya nam dalanga akudiminya hangi dinar hangi laddu? 14Dekihaya datagumi halakuyaya, touna nyouwa kubuha oatang pawoaja hei dam tama muri takerrang, mearada lahi nyiam nam tama moulu.15Penya kuhala denganya agananya naha wukkugu akku pahalakuha dadou wikkigu? Penya nammu dadda kallu mangu dawuamatami ammi itawa akku woluya nam kallung?' 16 Jiayaka nam muri hinna moulu, mang nam moulu hinna muri.''LOLLUKNANYA HI YEHU NALARA MATINA17Anna halakuka ta Yerusalem hi Yehu, nam raija damuritu-Na dam touma habulu madua mang hidda dappa hikkangu adda halaku. Atanga halakuda talarangi, winnajaka, ''patetipang, yajiata hagangdanya ta Yerusalem nouyaka na Anana hi Moiri aharakanya ta imam kapala jakka ta ahli Taurat. Dudda jiaha dam hukku-Nya hudda anna mati. 19Mang hidda haraka-Nya tatou dappa oaling kadda pikki pawarru-Ya, akoaja-Ya lappak atearunya hipaku-Ya ta ai harikka. ''Mang tomaya naladdu katilluna, jiaya hinna kiddi bali waling tatou mati.''NAKAREIJA KANYURU NA INADA DA ANANA HI ZEBEDEUS 20Mang, aminyaka na innada da anana hi Zebedeus, namaraija da anana lahi Yehu, anna karadda tahaga-Na hi Yehu anna kareija madehha da anana. 21Jiayaka hinna tuturuya hi Yehu ,''Gannanya nappa wukkumu? hi winnaja. Pagapingnanyak na innada, ''Pareahagaja da anagu kadda pikki ngodu ta KerajaanaMu, hatou talawana-Mu jakka hatou talalei-Mu''22Jiadinguka, winnanya hi Yehu, ''Nyiami dammi peamanya agananya napakareimi. Penya nyiami mihanggup ammi inunya na cawan natoara painu-Gu Nyouwa?'' Dapagapinya hi Yehu, oa'a mahanggup widda-Nya.''23Winnajaka hi Yehu, ''Tonoukadinna nam ga, mi'inung waling tacawana-Gu, jiadinguka nangodu talawana-Gu jakka talalei-Gu, daeimang hak-Kug Akku woagimi, langa einguka madumaja anna hadiaha na Ama-Gu.'' 24Daranguka hei damuritu-Na dam tou habuluha, banidajaka dam toumadua da anguwuada weiga.25Mang jiayaka hi Yehu hinna kamaikaja, hiwinnaja,''Nyiami mipeanyaka aeinya natou hangi tana nam pareahaha, jakka natou bakkul dunna pahalakunanyaka napareahana lahi dudda.26Akerikayaka daeimang matonoung lahi nyiami, agearakayaka kakku jaji tou bakkul nam winna, dunnanguha nam layagimi nyiami. 27Mangali, agearaya nam wukkung pamoulu waling lahi nyiami, dunnaha nam jaji atami nyiami. 28mearang na Anana hi Moiri nam aminya da Dunnamang napa layang, jiadinguka Dunna nam layang lappak naharakanya na tu'a tou-Na anna luminya nam dangu.''DAMMA TOUMA DUAHA DAM KABOALA APPATEGGAHUHA29Halaku walihoudaka ta Yerikho nakapanna tekka natou nam keri-Ya. 30Mang dam touma duaha dam kaboala hei weiga eija adda ngodu tawiwi larangi, daranguyak anna lewat hi a'aminya hi Yehu, patiwung danyaka,''Moiri, na Anana hi Daud, millakigana ati nyiama! widdak. 31Natou dangu nakayekah kadda kawannar awidaja. Jiadinguka, hukka hawaddinguda adda patiwung,''Moiri na Anana hi Daud, millakigama ati nyiama! widda.32Hangunanyaka hi Yehu hinna kamaikaja, Gannanya nappa wukkumi Kakku pikki woagiminya?''winaja. 33Pagaping danyaka dudda widdak, Moiri, nyiama kamma itta wimma, widdak.''34Millananyaka na atina hi Yehu, jiayaka hinna jamidaja dawuamatada, mang hidda itta memma, lappak hidda keriya hi Yehu.
Chapter 21AREGGAYA HI YEHU MEARANA NAREGA RAJA

1Damma raninyaka na Yerusalem adda tomaka ta Betfage, ta tadulla Zaitun, paleawanajaka damuritu-Na hi Yehu dam touma duaha. 2Winnaja, halakunya nei habali naloada tahagami,kammi paregga denganya na keledai naha pingu pamaraingu anana. Wollahuja dakka larrung daha pi waidaja mang kammi iddi bolluha tahaga-Gu. 3Jakka aeikanguka tou makayekkami, hi Moiri nam wukkuja, Dunna nam pahella baliha, wimmi.''4Toukana ya nam jaji kanna pikki paleti kawodung nappa langa widdang da nabi widdanya. 5Tikkinanya na Putri Sion, patetinyah, aminyaka na Rajami lahi nyiami, namaredda ati, mang nakaletiya heingu na keledai, jakka heingu na keledai makangurrak, na anana da keledai nam buatu.6Attujaka damuritu-Na dakeriya napatikkinaja hi Yehu. 7Jiayaka dudda hidda iddinanya na keledai jakka na anana, dappa lekkaruha dakoapida tapinu kadeanga keledai, mang hinna kaleti hi Yehu anna ngodu tapinu keledai. 8Hawanguk natou dangu palekkarudajaka dakoapida talarangi, mang dudda hawanguku pogu kahanga rou aidanyaka adda hamawunya nalarangi.9Dokku dangu oataya natou nam halaku tahaga-Na mang dam keri kadeanga-Ya kayakadanya, ''Hosana na anana hi Daud! Nakanyuruka Dunna nam aminya tadalu ngarana hi Moiri.'Hosana tapa doungu majaga!'' 10Natamanyaka hi Yehu na Yerusalem, ngaradukana naloada nouwu nakka gurruk tekka. mang dudda patuturdanyaka.''Geara nammu nei?''widda-Nya. 11Mang pagaping nanyaka natou dangu, Hi Nabi Yehu, nam waling ta Nasaret noulau ta Galilea widdak.''NAPA BIAHAYA HI YEHU NA BAIT ALLAH12Natamaka hi Yehu ta Bait Allah wurutnajaka datou dam dagawainya na Bait Allah, nawoikaha da meja jakka da bangku dappa ngodu waida adda dagang merpati. 13Mang jiayaka hi winnaja, ''Langa einyaka nappa tuli, 'Na'umma-Gu peala umma habayang widdanya,'jiadinguka nyiami woluminya hi'u parampuk.''' 14Toujellada dam kaboala jakka dam karakka ammija lahi Dunna ta Bait Allah mang hinna pategahuha.15Jiadinguka, hei da imam kapala jakka da ahli Taurat adda ittayaka adda ittayaka nabiaha nam waling lahi Yehu jakka dalakeada dam kayaka ta Bait Allah,''Hosana na Anana hi Daud,''awidda, jiayaka hidda bani oata hei dudda. 16Manga, tutturdanyaka hi Yehu,''Mang Muranguya nappa tikkida hei dalakeada?'' widdanyaka. Nappa gapija hi Yehu,''Oa'a, winnaja. Dadi mibahamayah nyiami,'Waling ta a'ada dalakeada huhu, Ouwu langa hadiang wikki-Muka malodu-Gu?'' 17Mang nouwu, dijjakunajaka hi Yehu lohung nanyaka waling taloada nou, hinna hagang ta Betania lappak hinna judda noungu.ANNA PATEKKANYA HI YEHU NABIAHA MANNING18Tomayaka na babaru, anna balika hi Yehu waling ta koata, jiayaka hinna karobbang.
20Mang daittayaka nam jaji nei wega damuritu-Na, kabarra dengadanyaka mang hidda tutturuya,''Gikki noukana napingi kapillit hinna allolu mati pageaha hingungo?'' 21Pagapinajaka hi Yehu, ''Kutikki hingugiminya nam padening lahi nyiami, jakka aeihingu kadingu manningumi nounam abbi minyanga, datiddi jiamaya nappa ittami touna nam jaji ya tapingi kapillit, napareihinguha peala nyiami, mugehhir kammu kana'u tawei tahik awimmikanyaka na ngabang enga jajina gananya napatikkimi. 22Jakka aganna hingukananya nappa kareimi tadalu habayangumi, manni hingunyaya, nyiami peala mitarimaya.''DAM PAREAHA YAHUDI DADA MANNIMANYA NA KUAHANA HI YEHU23Natamaka hi Yehu ta Bait Allah, amijaka da imam kapala dam waling ta yahudi lahi Dunna atanga mangajar-Na, tutturdanyaka, ''Ga kuahayaka naha waimu Ouwu ammu woluya nam jaji nei? Mang, gearaya nam woagu Ouwu kuaha matoung nei?'' 24 Pagapinajaka hi Yehu,''Nyouwa hangi jellana nappa tutturgugim nyiami, ammi bihadingu ammi jawapuya, Nyouwa Kupeaka jella bayaka waliyana na kuaha hinna jaji naha wolu-Gu.25Bayaka waliyana napa'ihuna hi Yohanes? Walina ta surga atau walina tatourara?'' winaja. Mang jiayaka hidda pakabuttikung wikkida dudda widda, 'Walina ta surga awiddakaka, mang atonoukadina ga nyiami hidammi parhayaliya hi Yohanes?' winnadakka. 26Atta pagapikanyaka, walina tatourara awiddakanyaka, Jiata tamange'atunya natou dangu damma langa peadanya hi Yohanes ajiaya na nabi.'' 27Jiayaka hidda pakapinya hi Yehu,''Damma peamanya hiwidda.'' Mang winnaka hi Yehu, ''Atonoukanaka, Nyouwa dakku peaka jellamagiminya abayaka waliyana na kuaha Aku woluya nam jaji nei.''AHANGEARA WAIJA DAM TOUMA DUAHA DALAKEADA29Mang hinna pagaping, oa'a ama winna, jiadinguka danna halakumangu. 30Manga nou halakolinanyaka taka muri winna jellanya. Napagaping na anana, 'Dakku weakumangu winna lettu, jiadinguka nahillu manehal bali, jiaya hinna halaku.31Gearaya dalakeada toumadua dam wainya na amada?'' Nam kamuri widda dudda.''Winnajaka hi Yehu, ''Kupanewigiminya nam padening, peala dam tagi riti jakka damma winni keiku wawi jiaha dam tama moulu ta kerajaan Allah. 32A'ammianya hi Yohanes lahi nyiami anna idiya nam kallungu, nyiami dammi waimanya, jiadinguka, hei dam tagi riti jakka dam winni keiku wawi daparhayaya adda wainya, Mang nyiami, mahmi ittahingudiyaka nam jaji jiadinguka dammi manehalmang, tahabalina nouwu himmi parhayaya.''HANGEARA WAINYA NAMOIRI KAHIBU ANGGUR NAM WOANGU KAHEAWA33''Kahiluya ahangeara wainya ya. Enya nam mangu kahibu anggurunna hinna hamullanya anggur naka hibuna, nagalluya naka hibuna, nawolu pingi pageahudaja da angguru mang hinna woluya nabaga.Mang nouwu, pakaheawananyaka naka hibu angguruna tatou kerrang, mang dunna halakunanyaka ta hangi tana. 34Tomayaka nadaggit wuada, paleawanajaka da atana adda tomaja datou dam kerranya nakahibu kadda dekiha dawuada awinna.35Mang dudda damma kerrang takan hibu, da,appaha damma idija pa,angu dappa hidduha hawanguku, eijellaja dappa hamatida manga eijellaja dappa tauda watu. 36 Manga nou ammijellajaha dappa paleawana na moiri kahibu damma reihi danguha, jiadinguka hei datou dam kerrang ta kahibu danadi jellapajaha adda hamatiha.37Jiayaka hinna paleawaya na anawikina na moiri kahibu hi aminya anna tomaja anna idija pa,angu, peala daranguya adda paakanya winna nappa ngadanguna.38Jiadinguka dam kerrang kahibu, da,ittakiyaka na,anana na moiri kahibu weiga, widdaka adda panewi, nei jiayaka peala nam kollija da hak warih, maiya kahamati jellaya dunna kapikki kollija da hak warihunna widdaka. 39Mang appadanyaka na,anana na moiri kahibu hidda hamatiya..40Atanonaka, a,ammikanyaka na moiri kahibu, gannanya winnaja dam kerrang kahibu? 41Widdapanyaka hei dudda, a,ami-Nya hamatinaja datou dam bokkal, manga hinna kaheawaya tatou hawanguku nakal hibuna, peala atomakayaka narahi deki ihi kahibu jiayaka hiwoaja daihi kahibuna.42Winnajaka hi Yehu, " Penya nyiami daddi mibaha hingumayaha ta hurat bakul: Nawatu nappa le,ana natou nam kerrang umma jiayaka nam jaji ledi watu pamanumara dengangu. Mawalingkadiya lahi Moiri, nam biaha tahaga matada.43Jiaya atanounaka,hi wi-Gugimi ,Nakanyuru nakanaga biha adeki baligunya, manga hiwoananya natou namma pahalaku pakallunya nawini deha. 44Manga jellali, gearaya nam kana,u anna kennang tapinnu watu nei hukka pam rurugutudanya; toujellana agearaya naha pittakuna nawatu nei namimija.45Daranguka da imam kapala jakka datou parihi na lihangearangu-Na, peadanyaka ajiaha napawinnang hi Yehu. 46Jiadinguka adda ealunya akaluna kamma appaya hi Yehu awidda, damma ngerti,atunya natou dangu nam parhayaya hi Yehu adda wainya nawini-Na.
Chapter 22AHANGEARA WAINYA NATOU NAPA KALEIHUNGU TAMMA TUNU LILAWI

1Panewinanyaka hi Yehu anna waingu lihangearang, winna-Ka, 2Namorrik ta Surga hangeara waidanya einya na raja namma tunu anadekinya mawini na,anan moani. 3Paleawanajaka da atana lippi namatuya natou nappa langa peakang, jiadinguka daeimang ma,amming.4Adda einguka ma,ammingu, napaleawaliha da,ata hawanguk,mang hiwinnaja, Peakaja datou dappa langa kaleihung da mamika dappa angu daha ottidagimi nyiami wimija .Donnang hapi bakkul dappa doru, menga boluhaka aotija.Amigimiya kapahalakuya nalilawi ya.5Jiadinguka hei datou dappa langa kaleihungu dada ihilinoumangu pahalaku tama tunu,hakupadanya taka hibu, ta talaka jaka lipi manyerang riti.6manga hawanguk dudda appadajaka da,ata dapapalewana na raja hidda hamatiha.7Jiayaka hinna bani na raja, napaleawaha da tentarana ,hidda padamuha heiweiga dam Hamatiha da,atana lappak hidda tunudaja dappa rainguda.8Mang nouwu winnajak da ata-na, ya eibollujaka ahadiaha daha waingu atunu, jiadinguka natou napa langa kaleihung danna maimak. 9Jakatanoukanaka, huya halakumi nuttu habali ta kabolutana agearakaya naha reggami peakanya kapikki aminya ya tatunu. 10Jiayaka hidda halaku bollu da atana, adda nadinya ta larangi ngara dukan natou naha reggada, Kajian jellaya natou dakallung kamaika jellanya awiddaja. Mang a,ammi bollujaka, binnunanyaka natou tppaa dou pingi hatunu.11Tomayakma, a,amminya na raja anna tomanya naha peakangu, ittananyaka nam hatouna adanna kanyabung dam waingu koapi halaku tamatunu.12Winnanyaka, 'anguwua ga hittidi tamakamunya dammu halli kanyabu mannukingu?'Jiadinguka tiddi kawannarnanya.Manga jiayaka hi winnaja da atana, maiya pinaja dalimmana jakka dawihina, kammi pikki le,aya nuttu lauw tamma kapettang tahabali hiddu.Nouyaha lauw peala hinna ittang mawilla.14Hiwiggu nougimi, dokku danguya nappa kamaikang hakuudukinna nam amminya nam rangu mang hipediya."ADDA EALUNYA AKALUNA HEI DAM PAREAHA YAHUDI KAMMA PAHALAYA HI YEHU AWIDDA15Attolijaka hei datou parihi adda palollung lahi Yehu kamma pahalananya naha tikki-Na awidda. 16Dappa leawaha damuritda lahi Yehu, mang hidda maraide,angu datou Herodian.Widdak adda panewi, "Guru, nyiama mapeagu Ouwu tou jujuruw jakka nappa ajaru-Mu na lara deha nam hagang lahi Allah jiaya. Ouwu daeimang pamangeatum tourara .17Jakka atonoukanaka, tikkigamanya namma eingu tapa ngadang-Mu lahi nyiama.Penya nabenarukading abayarung hikatikku ta kaisar atau da,amang?18Jiadinguka hi Yehu napeamemajaka na atida nam jahat mang jiayaka hi winnaja, '' Ga nyiami himmi ealoliga hala-Gu.hei tou manyarik? 19Patekka pagaja da riti dappa bayar waingu hikatikku. "Mang jiayak hidda woana-Nya nam hawellana na riti bihhi.20Nadekiyaka na riti winnajaka, "Geara naha tuli nei ta gambar?" 21Pagaping danyaka dudda, "Kaisar widdak."Mangalika winalija hi Yehu, Atanoukanaka bayarunya na taguna na Kaisar, jakka mibayar jellanya na tagu-Na hi Allah. 22Adda ranguyaka awinna noungu, kabarra dengada-Nyaka jiayaka hidda halaku dijjakku-Nya.ADDA EALUNYA AKALUNA HEI DATOU HADUKI KAMMA PAHALAYA HI YEHU AWIDDA23Taladdu nouwu jella weiga, datou haduki daimang laddu rahim kiddida datou mati dam widda, amijaka lahi Yehu adda tuturu-Ya. 24Widdak, "Guru, winna hi Musa aeikanguka moani nam mati daddi maeingu anana, peala na anguwuana jiaya nam ealuya na araweina kapikki eingu labbina nei weiga namma mati.25Ya nyiama touma pituma amma pa,anguwuangu. Nam kawunga matika daeimang anana, mang hinna ealuya anguwuana na ara weina.26Walipang nam kedua mang nakawaliya nam ketiga lappak nam ketuju. 27Manganou mati bolludanya jakka dunna kikka nam winni mati jellananyaka.28Peala atomakayaka akiddi bali wali tatou mati, gearadikayak peala nam arweinya nei nam winni waling dam touma pituha? Alanga oali bolludanya jiaya.29Nappa gapija hi Yehu winnajak, "Honnar minyaka nei nyiami, adammi peanya naihi hurat bakul jakka nabiahana hi Allah. 30Atomakaya naladdu rahi kiddi bali waling ta rati, dadda hillu paoalimaha mearadaka da Malaikat ta surga.31Jakka atonoukanaka, natu,ana nakiddi bali waling ta rati, daddi mibaha hingu memmamayah naha tikkinagimi na maraba Allah, 32Nyouwa jiadiwak na Allana hi Abraham, Allana hi Ishak, jakka na Allana hi Yakub? Dunna da Alla tou matimaya, jiadinguka Alla tou morrikuya. 33Arangu tanoudanya hei datou dangu, kabarra dengadanyaka agananya napa peaka-Na.BEINYA NAPA. REAHA NAM REIHI MANNING34Adda ranguka hei datou parihi, adanna hillu pahelaja datou haduki papanewi nei hi Yehu, jiayaka hidda pakehaling. 35Mang aminyaka nam hatouna na ahli taurat anna hangaja tuturuya hi Yehu kakku peanya biahana awinna. 36Winnanyak, Guru, beinya napa reaha. napa reihi manning nam einya ta Hukum Taurat?"37Mang panewinanyaka hi Yehu winnanya, "Mubuhhanya na Moiri Allamu mawaling ta atimu, jakka mawaling ta pangadangumu. 38Nei jiahinguyaka napa reaha nam reihi harrit jakka napa hamoulung.39Naka dubbana winna ya, nyiami minamuya na oali touraramu mearan nanamumunya na,ihi wikkimu. 40Ha dam dubba da pareaha jiaha napingi eija ngara dukada da Hukum Taurat jakka da huratudda da nabi."APPATUTURUNYA NA MESIAS41Tanga pakehang hingupada datou parihi, aminyaka hi Yehu anna tuturuha,42Gikki nouna napangadangumi nyiami natural,ana hi Kritu? Geara Anananya Dunna?"Anananya hi Daud, hiwidda-Nya.43Jiayaka hiwinnaja, atonoukanaka, jiakadiyaka hi Daud hinna paounya na ngara-Na tadalu paregga dengananya nadeawana, Moiri hiwinna-Nya',Mang hiwinali, 44Moiri ammu woaya nawini-Mu lahi Dunna "Ngoduya ta lawana-Gu,lappak hudda Aku tauha damuhu-Mu ta bala wihi-Mu.'?45Jakka atoukanaka hi Daud, anna paounya hi Kritu 'Moiri', awinnanya mang gikki noukanaka anananya hi Daud awidanya?'' 46Damalli hatoumang mapagapi-Nya.Mangaka, naladu nou weiga, dahillu eimanguha matarabani-Nya ahillu tuturu-Ya.
Chapter 23

1Manga nouwu, panewi denganajaka hi Yehu damuritu-Na, 2''Dudda da ahli Taurat jakka datou parihi ngodudanya tapinu galana hi Musa. 3Jiayaka, ngara dukana napapanewida adda leakumi jiayaka wimmi kadija nounammu abbi kerikaya naha woluda.4Dudda dam ealuya nam hala hidda pabuatuya mang hidda habokunya tatou hawanguk.Hitahouda abbi makerra wainya limma wikkima widda. 5Hiwolu tahoudanya kanna pikki ittama touw widda. Dapamalainya naha bayanguda mang hidda hidda pabakuluha dakoapi malaida.Adda tomakayaka na perjamuan ta umma habayang, tahagaha adda ngodu houngu, 7tau oataja hiida tapa doungu pingi papakehang madangu, manga hikamaikaja Rabi hiwinnaja natou dangu.8Atonouana, toukanaka nyiami, Rabi dawidda magimi alanga hatou memmapana na Gurumi, mang nyiami ngara dukami mapa anguwuangu bollumi. 9Abbi eimangu hatou tekka ama nahawimmingu tapinnu tana yayi, hatoupana na Amami, Dunna nam einya nou deaha ta surga.10Abbi eijellamanghu mapareaha mawinnagimi, hatoupana nam pareahami Dunna nou deaha nam eingu ta surga.11Jiadinguka, agearaya napapa,akami nyiami jiadiyaka nam marommat gimmi. 12Gearaya nam deddikung wikkina jiaya napahawawa mang gearaya nam hawawa wikkina jiaya napadeddikungu.13Dammi marimang nyiami, ahli Taurat jakka tou parihi, tou munapik! Nyiamika nanni nam toadiya nabinna weima ringu ta surga abbi natama na oalima awimmi, toujellana nyiami dammi tama memmanya mangaka miheiru jellanya naoalimi kakku tama nam winna. 14Dammi marimang nyiami, ahli Taurat jakka tou parihi, tou munapik! Ammi hehiha daummada dam ngoma balu mang himmi pura-pura ammi lippi habayang adoku madei oatami. Atonoukana, nyiami jiamika nam kollingu hukkung mabuat oata. 15Dammi marimang nyiami, ahli Taurat jakka tou parihi,tou munapik! Mipaduapalaja da tahiku jakka na tana mara kanna pikki tama natou ta agamama awimmi. Manga ammi kollidinyaka himmi pajajinya tou maja,u mareihi ja,u waling lahi nyiami.16Dammi marimang nyiami, nam paongaha dam kaboala, hiwimmija,'gearaya nam paruwainya na umma maraba Alla, danna huddamang. Jakka agearakaya nam paruwainya na omma rara nam einya ta umma maraba Alla, jiaya hinna huddang. 17Beinya nam reihi pabuat, ommah rara atau umma marabba Alla nam pabiahaya ommah?18Manga, gearaya nam paruwainya na altar, naparunguna daeimang biahana. Jiadinguka, gearaya nam paruwaingu da persembahan tapinu altar, jiaya hinna biaha napa runguna.'19Heh nanni nyiami tou jiri! Beinya nam reihi pabuat, da persembahan atau na altar nam pabuatu da persembahan weiga?20Jiakadiyaka, gearaya nam paruwainya na altar, paruwainya na altar jakka ngara dukada dam eija tapinuna. 21Mang, gearaya nam paruwainya na umma maraba Alla, paruwainya na umma marabba Alla jakka dam eija taroanguna. 22Mang, gearaya nam paruwainya na surga, paruwainya na galana nam maraba Alla, jakka nam paruwainya Dunna nam ngodu tapinnu gala.23Dammi marimang nyiami, he ahli Taurat jakka tou parihi, tou munapik? Nyiami miwoangu manuatungimi mawaling tama minyak, tama wou hirrit jakka tama liggih, jiadinguka dam ihilimanya napa buatu dengana na Hukum Taurat, nam lurruh, napanamung, jakka manning.Bakalang jiayah naha pahalakumi dahillu heakamayaha. 24 Nanni nyiami mapareaha kaboala mata,ammi outaha daka ngo,a jakka ammi wallu habolung hapi!25Dammi maimang nyiami, nanni ahli Taurat jakka tou parihi, tou munapik! Nanni nyiami tiddi warahdanya taha bali hiddu da kaa jakka da ta,ungimi, jiakayaka na taroangumi dokku porrat oataya mang buhha oatang pahehi oalimi. 26Nanni nyiami, tou parihi nam kaboala wua matana! Baha pawarah lettuha daroangu kaa jakka da ta,ung, jiaya peala hidda warah jella ta habali hiddu.27Dammi marimang nyiami, ahli Taurat jakka tou parihi, tou munapik! Nanni nyiami , mearana na ko,ang napa taungu cet kaka, taha bali hiddu mang aittakayaka hinna dehha oata, jiadinguka na roanguna nabinnu ri mamati jakka mamanyarik. 28Tonou jellami nyiami, awaingu haittakamika magga matiddi oatami tahaga tourara. Jiadinguka na taroangumi darekka jurrakmaya ammi wolluya dam jinyak.29Dammi marimang nyiami, ahli Taurat jakka tou parihi, tou munapik! Jiamika nyiami nanni, nam woluja watu rati da nabi mang himi padoawidaja watu hoadida datou dam eingu halada. 30jakka hi wimmi, Amma morrik memmapang yannag aeijah da ama peanguma, datoumamah nou amma hagaungu maihhuwaingu weirada da nabi. 31Jakka atonoukanaka, nyiami mihakhing wikkimi anna anagimi tou maha mati nabi.32Jiayaka, pahupuyaya napa langa rawida dabokumi. 33Nyiami, maddu ommang, ana maleagu latta, gikki neikamika ammi luput waling ta neraka!34Jiayaka, pateting, Nouwa Kupaleawaha da nabi, datou maringu ati, jakka da ahli Taurat lahi nyiami. Dam toumapirrah him peala mihamatiha mang himi harikkaha, hawangu mipaluha ta umma habayangumi, mang mipagarija ta hangi padoungo hangi padoungu, 35kapikki boangu bolluda da raada datou tiddi tapinu tana mang kan pikki kerimi waling na raana hi Habel, natou nam tiddi weiga, lappak ta raana hi Zakaria, na anana hi Berekhya, napa hamatimi ta uma maraba Alla tapadua altar. 36Jiaya hiwiggumemagimi, enga jaji bolunaha nei lappak adda kangetinya da anamurimi baru.AHUKKUNYA NA NA YERUSALEM37''O Yerusalem, Yerusalem, nam hamatiha da nabi jakka nam kabeanaha watu dapapa leawadanya. Kuwukku hingung Nyouwa papakeha boluja da anami nyiami, mearana nabei manu anna ubbuluha da anana ta roangu kapana, jiadinguka nyiami dammi buahhamang. 39Jiakadiyaka, Nyouwa hi Kutikki memma gimminya nyiami waling ya, nyiami dammi hillu ittamawaha Nyouwa lappak peala awimmi, Nakanyuruka Dunna nam amminya ta dalu ngarana hi Moiri,'''
Chapter 24

1Nalohunguka hi Yehu wali ta uma maraba Alla, pata,ukungudanyak da muritu-Na adda patekkanaja da uma pingi pahabayang dappa papakiddi. 2Mang jiayaka, hinna tuturuha, "Dadi mi itta bollumayaha nam jaji yayi? Kutikkigiminya nam padening lahi nyiami daeimang hangi tekka watu papadedi tapinu watu hawanguk ya pamattang dahar beara."KAWUNGA PADDA 3Tanga ngodu-Na hi Yehu tapinu tadula Zaitun, amija damuritu-Na adda panewi denga meaha-Nya, peakagamanya nyiama, pirrang anna jaji mang jakka gikinouna na tadana a'amibal-Gu baru anna kaweada na tana?" 4Napagapija hi Yehu winnaja,"Mipa atipakalung abbi eingu touwu maleakumi takealang. Na dangu peala natou nam aminya anna leakumi, wainya na ngara-Gu mang hi widda, 'Nyouwa jiawaka hi Kritu awinna, 'jakka na daa oatangu napaleakuda takealang.6Nyiami enga rangumiha lii mapatau jakka napapalumina hinna patau. Jiaya kammi paatinya alanga majaji memmaya tapinu tana, atanouana daddi dukkamanah. 7Hangi nuha pageang hangi nuha, natou bakkul geang oali tou bakkuluna, najaji nakarobang akit tapinu tana, jakka najaji na oppunguna tapinu tana. 8Ngaradukana nam jaji nei ahi kawunga paddaya mearana apaddang pa'ana.9Nim peala, daharakagimi nyiami tappa mawilla dengangu, hi'aniayayami, hihamatimi, mang nahukka bollugimi ati ngra dukana napinu tana mulana na Ngara-Gu. 10 Nouyak peala, nadangu napa hagapit mang hiharakanya, hinna hukkanya ati oalina. 11Dangu nam pakitung nabiwa awinna manga hinna pahonnaruya nam dangu.12Tounak na hala taba buatuna, dahillu eimanyaha napa buhang wikki. 13Jakka jiadinguka, natou nam tarrung lappak tahupu dukkana jiaya nam halamat. 14Manga, nawini nam waling lahi Moiri patoma bolludanyaka tapinu tana hinna haria wainya ngara dukana natou tapinu tana, manga tomadanyaka naladu rahi ammi-Nya Dunna.NAPADDA DAMMA REKKA NOUYA JAKKA DA KRITU WALLUK15Jiakadiyaka, ammi ittakahak dam jurrak jakka dam ja'u, naha winnang na Nabi Daniel, dadedi tapadoung nam biaha, agearakaya nam bahhaya mipeahingunyaha na ihina, 16jiaya atonounaka dudda dam eija ta Yudea enga palai bolludaha tapinnu tadulla. 17Gearaya nam deatang tapinu kabungu umma, abbi nahillu puru balimang anna deki hakudduk tekka maeingu ta roangu ummana. 18Agearaya nam einya takahibu, abbi nahillu balimang ta umma anna deki koapina.19Atonouana, tamma akithaka hammu damma tangaya napakabuda, jakka damma pahuhu anada taladu nim peala. 20Habayanguya touna peala ammi palai abbi mikennaya narahi urrang jakka naladu miggu. 21Tahabalina nouwu amminya na padda jakka namawilla dam rekka nouya daddi makalli jaji waling naka wunga jeli tana lappak taladu ya, mang danna hilu padua balimanguha anna jaji. 22Mang anna loppahukaka madeina nei laddu mawilla dengangu, daeimanguha ya nam morrik malupput. Jiadinguka alanga eija dudda daha langa pedi, jiayaka naladu nei hidanna badda madei.23Mangali, jakka aeikanguka agearaya nam winnagu,'Pateting, hi Kritu einya ya,'atau einya nei lau awinnagimi, abbi miwaimanya. 24Hiwidda houngu, da kritu walluk jakka nabi walluk hungadanyak mang hidda wolu tada napa kabarra dengang adda pajajiya dam einya, adda paleaku takealang, langka jiaha hei dudda dam keri makallun daha langa pedi. 25Pa'atihingunya, Nyouwa langa tikkigugiminyaka nyiami adadi najaji'ang.26Jiakadiyaka, touda hei dudda awidda kagimika, 'Pateting,'Dunna einya ta mareda kapubung, awiddakagimika abbi halakumang nuttu lau, atau Dunna einya ta korrung awidda jellakagimika abbi miparhayamah. 27Ga hiwidda noungu, mearana na wahang kaballa anna kawallik waling ta timur toma ta barat, tanouna peala nimmi a'ami-Nya hi Moiri tapinu tana. 28Bayanya napadoung nam eingu mamati madaga nouyaka napingi pakehhada damma wurung angu rou.''NARAHI AMMINYA NA ANANA HI MOIRI TAPINU TANA29''Mang peala tahabalina na padda nei, 'Namataladdu jaji kapettangnanyak, jakka nawullang danna hillu wahamanguha, Dakapea ta awang warra-warrada adda kana'u, manga namma hamannuya na awang nakagoyak.'30Manga nouwu, hungananyak natadana na Anana hi Moiri ta awang jakka nam morrik tapinu tana taweimataya. Daittaya na Anana hi Moiri a'aminya tajoanga robbang ta awang, anna wainya na kuaha jakka nabiaha damma rekkanouya. 31Mang hinna paleawaha dam malaikatu-Na adda patiwung waingu talali dokku hawaddinguha, hidda kehha bolluya natou naha langa pedi-Na waling nam patu padouna tapinu tana, lappak hupu dukka awang.32Tounaka yayi, mibalajarunya aha ngeara wainya napingi kapilit anna malujakanguka naka hangana jakka anna kalungakanguk narouna, peaminyaka anna marani na mara tana. 33Toujellana nyiami ammi itaya ngara dukana nam jaji yayi, peaminyaka maraninanyak na ami-Nya, einyaka ta lihi aibinna.34Mapadeninguya, Aku peakagimi nyiami damma jaji yayi hagaunyaha na laddu nam amminya peala. 35Na awang jakka na tana natabillu mang hinna mollah, jiadinguka ngara dukana nawini-Gu danna mollah mangu.''NARAHI AMMINYA NA ANANA HI MOIRI36Jiadinguka, atoukana naladdu jakka narahina, daeimang hatou tekka nam peanya, dam malaikat ta surga dadda peamanya, na Anana daa jellamang, jiapaya hi Ama nam peanya.37Naha meara noungu na masana hi Nuh, na amminya peala na Anana hi Moiri atomaya narahina. 38Naha meara noungu adadi nadeatang na wei bah, dudda jiapaya na angu jakka na inung, nalilawi jakka nalimangoma, lappak hudda anna tama hi Nuh ta roangu teana. 39Mangaka, daddi dapea jellamanyah, hudda a'amminya na wei bah anna palobbur bolluja hidda damu, toujelanaka peala na amminya na Anana hi Moiri atomakayaka narahina.40Mang nouwu, eija dam touma duaha taka hibu; hatou dekiya mang dahillu ittamayah, hatou engana dadekimaya. 41Touma duaha dam winni dam pa'ulla kaba ta kijja, nam hatouna dekiya , nam hatouwalina da mattanya.42Jiayaka atonouna, mipa'atinya dammi peamanya nyiami apirrang naladdu rahi amminya na Moirimi.43Atonouana, kammi peanya namoiri umma anna peakanyaka, nariddung jiaya a'amming makeadu, dunna danna juddamang anna jaga hidanna pahellanya awehharnanya na ummana. 44Jiakdiyaka, nyiami mirahhuk pangalang, mihadiakadingu na Anana hi Moiri ammi-Nya taladdu daha peami.NA ATA NAM MIKKU JAKKA NA ATA NAM JURRAK
46Nakanyuru tekka na ata nei, atanga ammikanyaka namoirina, tomananyaka anna mikku marenna anna kerrang. 47Jakka tonoukanaka, Nyouwa wiggugimi namoirina nei na ata weiga jiayaka nam hamannu bolluha daihi ummana.48Jiadinguka, nei na ata nam jurrak winna ta kabu atina, Namoirigu daddi ammimanyaha winna.' 49jiayaka hinna tauha daoali atana hawanguk, mang hinna angu, hinna inu dengaja dam mawuk; 50aminyaka namoirida taladdu daha sangkada jakka narahina daha malli peada, 51hinna hamatiya anna tippiknanya naka tikuna, anna hamati maraija ngara dukada datou munapik. Tapa doungu houhaka, hidda kollinya nam akitu mawilla jakka daitta urra paddaa.
Chapter 25

1Mangalika, na karajaan surga hameara waidanya dam touma habuluha dalakeada mawinni dam iddiha dapalitada kamma paregga denganya nalakeada moani nam aminya anna tomanya na araweina awidda.2Touma lima dabodok dam touma limaliha dapeangu. 3Amijaka dam bodok dudda adda iddiha dapalitada, jiadinguka dadda iddimang minya. 4Dudda dam peangu daiddi minya ta anna kuba merrah jakka hidda taujellaja ihida dapalita.5Mangaka,adda ammi dakajuanyaka nalakeada moani, ngara dukada dam nading judda bolludanyak. 6Jiadinguka, paduaka riddung yakka rangudanyaka nam patiwung,'Nalakeada moani amminyaka! Lohunguya kammi reggaya awinna!7Manga nouwu, ngara dukada dalakeada mawinni kiddidanya hidda ealuha dapalitada. 8Dudda dam bodok widdajaka dam peangu,'Woagama dumma hakudduk minyami, tikki habedda kidda nyaka dapalitama nyiama.'9Jiadinguka, dalakeada mawinni dam peangu dapagaping, da'amang, darekkamana peala nyiama jakka lahi nyiami. Reihi nam kallung, halaku tam dagang minya kammi hi.'10Tanga halakuda lapa hi minya dam touma limah, amminyaka nalakeada moani, mang dudda dam langa hadiada, tamadanyaka adda paregga denganya ta roangu umma pingi pahalakudanya natunu lilawi mang toadidanyaka nabinna. 11Manga nouwu, amijaka dalakeada mawinni hawanguk widdak, Moiri,moiri! Wehakigama bina dumma.' 12Jiadinguka, napa gapija,'Mapadeninguya awigugimi nyiami, nyouwa dakku peahingu memamagimmi.' 13Jiakadiyaka nouwu, mipa'atinyaya dammi peanya naladu rahi amminya.''AHAMEARA WAIJA DAM TOUMA TILLUHA DAM LAYANGAtoukana na karajaan surga mearanouna einya nam hatouna nam halaku ta hangi tana, naka maikaja da atana anna haraka bolludaja dappa kerrana lahi dudda. 15Nawoa moulunya hatou lima talenta, hatouwali dubba talenta, jakka hatouwali hangi talenta. Hatou-hatou toara hamampuda. Hatou nam lima talentana attunyak anna pahalakuha, nakolli memmangu lima talenta mataaba.17Toujellana nam kolling dubba talenta, nakolli jellaja dam dubba talentalida. 18Jakka jiadinguka, natou nam kolling hangi talenta halakunanyaka, anna hakka pamajalunya tana, mang hinna kabuninya nariti naha woananya namoirina.19Madedeika, nei moirida aminyaka anna yapudaja dappa utuda. 20Aminyaka nam hatouna nam kolling lima talenta anna iddinaja tahagana dam lima talentada dahautuna, mang winnak,'Moiri, ouw muwoaga lima talenta nyouwa. Kammuitaya, nyouwa kukolli jellanguha lima talenta dappa uttugu.' 21Jiayak hiwinnanya namoirina,'Nakallu oatang nouw, dummu ata nam mikku jakka marenna. Mumikku waling nam hakudduna, jiaya hikku woagu madangu jakka mabakkul, tamadaka kapikki meara hennang.'22Mang dunna nam hatouna nam kolling dubba talenta aminyaka tahaga awinna,'Moiri, ouw muwuaga dubba talenta nyouwa. Kammuittaya, dubba talenta jelladaka daha kolligu akku utu.' 23Napagaping namoirina winnanya, 'Nakallu oatang, ouw ata nam mikku jakka marenna. Mumikku waling nam hakuddukuna, jiaya hikku woagu madangu jakka mabakkul, tamadaka kapikki meara hennang.'24Manganou, natou nam kolling hang talenta ammi jelanyak tahaga mang winnak,'Moiri, kupeagu ouwu dokku bani atiwu, ammu kollingu tapadoungu dappa rawimu, ammu pupuha tappa doungu dappa hammulamu. 25Jiakadiyaka, atonounaka hikku mange'at mang hikku halaku akku kabunija datalentamu ta dawatana.Ittadiha, ouwu eingumuka agannanya nam eingumu.'26Jiadinguka, namoirina napagapinya winnanya,'Ouwu nanni ata mamanyarik jakka majaubulliwu! Mupeakadinya akku pupuha dappa hamullagu jakka akku kehaha tapadoungu dappa hoarugu. 27Jiayak atonounaka, ouwu bakalangu mubijalgajaha daritigu ta bank, baru akku balidingu, pikki kolli baliguja daritigu lappakung da bungada.28Deki baliyaya natalenta nam hangina naha woadanya, kapikki woainnanya nam kolling habulu talenta yannag. 29Hiwigunoung, natou nam langa einguna enga woajellanyah, mang hinna kolli padangu. Jiadinguka, natou dam einguna, hukka dekidananya agannanya nam einguna. 30Patullakunya nei na ata dam eingu gohuna nou daku tapadoungu nam kapetta dingu danga. Nouyanguha peala hinna ittangu mawillana hitaweimata damawaraya.ANNA PAHAKKINGU NA ANANA HI MOIRI 31''Atomakayaka peala na amminya hi Moiri anna patekkanya nabiaha namadi-Na, mang hinna ngodu ta gala biaha-Na. 32Ngara dukana natou tapinu tana hinna kehha bolluya ta haga-Na, mang hinna hikkaha hatou-hatou, mearana ahikkaha da beabu waling ta kamemi. 33Mangaka, natauha da beabu ta lawana-Na, jakka da kamemi ta lalei-Na.34Mang dunna na raja winnajaka dam eija ta lawana-Na,'Maiyaya, nyiami nahawoa-Na kanyuru na Ama-Gu, kolli pangalaminyaka na Karajaan napa hadiadagimi walingu nakawunga jeli tana. 35Atangakayak Akku karobbang, nyiami miwoa-Ga ouhu. Akku madouwu nyiami mi woaga wei. A'mmi-Ga ta ummami, mikamaikaga Akku tama. 36Akku kalolu mang mi pakenna-Ga koapi, Akku kadauku milappa ealu-Wa. Akku tama ta gallu ammigimi ammi keri-Wa.'37Jiayaka datou dam tiddi dudda pagapida-Nyak,'Moiri, pirraka amma itta-Wu Ouwu ammu karobbang mang himma woagu ouhu, atau Ammu madou mang himma woagu wei? Pirraka amma ittawu Ouwu Ammu mai ta ummama mang hippa leawa-Wu tama taroangu umma, atau Ammu kalolu mang himma pakenna-Gu koapi? 39Pirraka amma itta-Wu Ouwu Ammu kadauku atau Ammu tama ta gallu manga himma lappa ealu-Wu?' 40Napagaping na raja winna, Nyouwa kupanewinya nam padening lahi nyiami, ammi pahalakukayak ya taoali jaji-Gu namma dokku millaya, mearadinaka a lahi Nyouwaya.'41Mang nou, winna jellaja damma eija talalei-Na,'Helling wali tahaga-Gu, nyiami makenna kuttukumi, einyaka na api nam errik pangalang napa langa hadiadaja damoritana jakka damalaikatuda noumika peala ammi tama noungu. 42Hiwiggu noungu, Akku madou dammi woamaga wei Akku inung. 43Akku mai ta ummami dammi kamaikamaga Akku tama ta roangu umma; Akku kalolu dammi pakennamaga koapi, Akku kadauku jakka atagallu-Wa nyiami dammi lappa ealumawa Nyouwa.'44Mang dudda pagaping jelladanyah,'Moiri, pirrak nyiama amma itta-Wu ammu karobbang jakka ammu madou, atau ammu kadauku, ammu kalolu, jakka a tagallu-Wu hidamma lippi laya-Gu? 45Mang jiayaka hi winnalija,''Nyouwa kutikkigiminya nam padening lahi nyiami, touna yayi adammi pahalakukayaka taoalimi nam dokku millaya nei, mearana adammi pahalakuya lahi Nyouwa.' 46Manga nou, hei dudda jiahaka damma kollinya na hukkung dam eingu dikkina, atounaka dudda datou dam keriya nam kallung jiahaka dam kolling morriku malodung.''
Chapter 26AHIWUDANYA NAHA MATIDANYA HI YEHU

1Namengaka papanewi bolludanya nei Yehu, winnajaka damuritu-Na, 2''Nyiami mipeanyaka dubba laddukinaka na paska, nouya peala na Anana hi Moiri aharakanya kapikki harikkaya awidda-Nya.3Manga nou, ngara dukada daimam kapala jakka dam bokul peangu pakehadajaka ta umma padouna naimam bakul hi Kayafas. 4Mang jiayak dudda hidda hakongkul kapikki appaya hi Yehu awidda, adda wainya napatipuda kapiaku-Nya ahamati-Ya awidda. 5Atonouana widda adda panewi, ''Abbi appa nouma-Nya atangaya nawolu ulla, abbi karingak peala joanga tou dangu.''NAMAWINNI NAM KALAPAYA HI YEHU6Tangaya aeinya hi Yehu ta Betania, taummana hi Simon nam katobu, 7amminya nam hatouna namawinni anna toma-Nya eimemmanya nam hangi kubana naminya nam dokku mahaluya nahiina, mang nou hinna burina-Nya taka tiku-Na hi Yehu anna kalapa waina-Nya, atanga ngodu-Na anna angu. 8Adda ittayaka nei weiga nam winni,dudda damurit banidanyak mang widdak, ''Gahiwoluwai hingukanya nei? 9Hiwidda noungu, nei naminya mapa hingu oataya adagakanyak, kapikki barija riti dam milla.''10Jiadinguka, hi Yehu, napeanya atahouda, jiayaka hiwinnaja,''Ga nyiami himmi pahahadukkaliya nei nam mawinni? Jakka jiapananya nammu nahawoluna makallu oatanguya lahi Nyouwa. 11Jakka jiapananya eipangalanya natou milla talihimi, jiadinguka daddi mipatekka hingumanya nahawolumi lahi Nyouwa.12Anna buriya naminya nei nam winni taihi-Gu, ngara mearanaka anna tanuga Nyouwa peala. 13Kakku tikkigiminya nam padening nyiami, langa kabayaka baru anna tomayang na Injil appatomanya tapinu tana, jiadinguka agananya naha langa woluna nei nam winni jiaya baru napapanewi pangalang dunna.''NAWUKKUDANYA APPAKO'UNYA HI YEHU14Manganou, hatou namurit waling dam tou habulu maduaha, hi Yudas Iskariot nahawiddang, halakunanyaka ta imam kapala, 15 mang winnak,''Nyiami gannanya nahawoamiga akku harakakagiminyak Dunna talimami? Jiayak dudda hidda hapakat woagu tilumbulu bella ommah hiwiddanya. 16Jiayaka nouweiga, ealunanya nakaloaga kallung kakku pikki harakanya hi Yehu awinna.DAPPA ANGU APASKA17Tangaya naladdu kawunga angu roati dam eiongu ragi, a'ammija damuritu lahi Yehu adda patutur, awidda, Bayaka peala mang him-Mu buhang pa'angu kamma pikki hadia-Gu pa'angu paska-Mu?'' 18Nappa gaping hi Yehu winnaja, Tamaya ta praingu, lahi geara ammading, mang kapikki wimminya, winna na Guru, ''Narahi-Gu nadaggituk wimminya. Nyouwa attu-Ga ta umamu jakka damuritu-Gu kamma pikki angu paska wimma. 19Jiayaka dudda damuritu-Na hidda patoma bollunya nappa peakanaja hi Yehu, mang hidda hadia pa'angu paska.20Manga tomalidanyaka nariddung, hi Yehu ngodunanyaka anna aadengaja dam toumahabulu maduah damuritu-Na.21Atang anguda winnak hi Yehu, ''Nyowa Kutikkiya nam padening lahi nyiami, enga eihingung hatou waling lahi nyiami nam pako'u-Ga. 22Mang dudda dokku millaya na atida, jiayaka hatou-hatou panewidanyaka awidda-Nya, Danyouwang moiri?"23Mangaka,Dunna pagapingnanyak, winnak,''Nei naoali baha limma-Gu tamooku, jiadiyaka peala nam pako'u-Ga. 24Na Anana hi Moiri enga halaku balinaha alanga eimemanya nahatuli tu,ana Dunna. Jiadinguka, danna marimang nei natou, nam bei lau atiya anna pako,u-Nya! Reihi kallung hinguya yanaga natou nei anna mattapangu pajaji.'' 25Mang jiayak hi Yudas, nam pako'unya hi Yehu winna-Nyak,''Danyouwamang Moiri?''Jiayak hiwinnanya hi Yehu,''awimmu nouding jiayak, winnanya.''26Pahi atanga anguda, dekinanyaka naroati Dunna HI yehu. Mang habayananyaka anna pamarinya, hinna tippikuya mangaka hinna habaridanya damuritu-Na mang hi winna,''Dekiyaya jakka anyaya, nei jiayaka ihi tou-Gu.''27Mang nouwu, nadekeliya napainung, nahabayang anna pamarinya, mang hinna habaridanya, hiwin-Na,''Ngara dukkami nyiami, inunguya ya. 28Nei jiadiyaka naraa-Gu, naraa napa langa wolung rahina,aweiwarunya mulana natou nam dangu kanna pikku bahanaja dadoaku jalana awiddanya. 29Ya Nyouwa Kutikkigiminya waling laddu yayi,adak-Ku hillu inung waling tapingi anggur nei, jiadinguka peala Akku inukanguka anggur mabuang inudengagugimika ta Karajaanan na Ama-Gu.''30Damengaka pammanyanyi, halakudanyaka tapinu tadulla Zaitun.Hi petrus anna manyangkalunya hi Yehu31Manga nouwu winnajaka damuritu-Na,''Ngaradukami nyiami eingu mata'ukumi tariddung yayi mula-Gu Nyouwa.Alanga eimemanya naha tuli nam winna,'Kupaluya nam jawabeabu mang dahajawana hidda iha-ihada'.32Jakka jiadinguka, tomakayak Akku kiddi bali, Kumoulugimi nyiami ta Galilea.''33Panewinanyak hi Petrus awinna,''Toukada ngaradukada dudda kaeikang mata'ukuha mula-Mu ouwu, lahi nyouwa daei oatamang mapata'ukung.'' 34Jiayaka hi Yehu hiwinnanya,''Ya Nyouwa wigumemag ouwu, nariddung yayi, peala dadi dapakkumah da manu, ouwu baddi manyangkalmugak Nyouwa padillu wuddang,'' 35Napanewik hi Petrus winna-Nya,''Langkakku mati denga-Gu, nyouwa dajiang manyangkalma-Gug! Ngaradukada damurit hawanguk meara bolluna naha tikkida.ANNA HABAYANG HI YEHU TA GETSEMANI36Mang tomadanyak ta Getsemani hi Yehu jakka damuritu-Na, tomak nou winnajak,''Ngoduya ya, Kakku halakupag nei lauw lapahabayang.'' 37Namma maraija hi Petrus jakka dam toumaduaha da anana hi Zebedeus, nouyaka anna hiddu na ati-Na jakka anna milla. 38Mang nouw winnajaka,''Na ati-Gu dokku hidduya, kakku mati magga wig-Gu. Eikagimi yayi kammi oali-Ga anadinya nam jaji.39Mang jiayaka Hi nagehir hakuduk, anna habayang hinna karadda na ngoara-Na toma ta tana mang winnak anna habayang,''Ama-Gu, jakka atonoukanaka,nei napainung kanna mollah waling lahi Nyouwa.Kajiakaya nahawukku-Mu nam jaji abbi jiaya nahawukku-Gu Nyouwa.''Mang nou ammi-Nyaka tomanajaka damuritu-Na atanga juddada. Jiaya hiwinna-Nya hi Petrus,''Atonoukanaka, ouwu dammu hanggupmang ammu taara dengaga malli hangi jam? 41Taara mannu jakka habayang abbi mikana'u taka go'ak. Nadeawa mapakeri maiya jakka narou maloajaya.''42Nahalakuli hi Yehu paduang wainanyaka anna habayang hiwi-Na,''Ama-gu, nei napainung addan dukka wikkidina, jakka Akku inukanyaka jiakadiya hinna dukka, atonoukana hawukku-Munyak nam jaji.'' 43Hillu amijela-Nyah hadekka, tomanajaka adda judda adda hillu tarrujak dawuamatada adda judda geadu. 44Jiayaka, hinna jijakolija, halaku jellana-Nyah anna lippi habayang napa papadilung waina, mang nahatikki-Na jia pangalaya waling anna habaya moulung.45Manga nouwu, balina-Nyaka hi Yehu anna tomaja damuritu-Na hiwinnaja,''Juddayaya kammi kawannaryaya. Patetinyaya peala daggitnanyak na Anana hi Moiri aharaka-Nya talima tou doaku jakka tou jala.46Kiddiyaya, maiyaya kahalakuda. Patetinyaya natou nam haraka-Ga Nyouwa namaranika.''NA'APPADANYA HI YEHU47Tanga panewi hingunaha hi Yehu, hi Yudas namurit nappa touma habulu madua waiha, amminyak. Dam raina toudanguha dam mangu katopu jakka nibbuda, dam waling ta imam kapala jakka dam mabokul hawaingu damma matua pangadanguda. 48Dunna nam haraka-Nya hi Yehu wolu tadananyaka winnak,''Gearaya peala nahangidihugu, jiayaka Nammu appahinguyaya.''49Hi Yudas lihinanyaka hi Yehu winnak,''Halamat, Rabi winna-Nya!''Mang hi Yudas ngiddina-Nyak. 50Jiayaka hi Yehu hi winnanya, ''Oali ati, pahalakuyaya naha ammi dengagu.''Alolu ammijaka datou dangu adda marani, adda kataku-Ya mang hidda appaya hi Yehu.51Itadanyaka nam hatouna namaraina hi Yehu, anna lihuya nakatopuna, mang hinna kahapi wuakahiluya na atana na imam. 52Jiayaka, hi Yehu winnanyak, pateaku balinya nakatopumu. 53Penyanam tapa ngadangumi danna mampumang anna kareiya na Ama-Na wimmi-Ga, jakka jiakayak, ya memma napaleawaha damalaikat damma habulu dubba reihi barranguya adda toma-Ga? 54Jakka atanoukanak baru, gikkina widdadanya mang hinna paleting tahurat bakul enga jajimeman nam winna?55Naladu nouweiga, tanga panewina hi Yehu tahaga toudangu,''Ga himaga touwaling makaleli makeadumi nyiami ammi lohuwaing katopu jakka nibbu, ammi appa-Wa Nyouwa? Wehango wehang, eipangala-Ga Akku mangajaru ta Bait Alla, dammi appa-Maw. 56Jakka jiadinguka, ngara dukana ya najaji hinguha .''Mang peala, ngara dukada damurit, dadijak bolu-Nya adda palai.DAM PAREAHA YAHUDI ADDA PAHALAYA HI YEHU57Manga dudda appada-Nyaka hi Yehu hidda marainya lahi Kayafas, na Imam Bakul, napingi pakehada adda kabuangu da ahli Taurat. 58Jiayaka, hi Petrus hinna keri wali marou-Nya hi Yehu, lappak anna duki tahaga umana na imam bakul. Mang na tama jella hi Petrus, anna ngodu dengaja da pangawal kakku itaya nam jaji awinna.59Ya atounaka, da imam kapala jakka ngaradukada da Sanhedrin jajidanyaka hakhi pakitung, kapiki piaku ahamati-Ya hi Yehu awidda. 60Jiadinguka, atohouada dudda dadda piaku juamang langaka dokudanguha da hakhi pakitung dam ammija. Mang nou eija dam touma duaha dam widda,''Natou nei winna napanewi-Na, 'Nyouwa kumokanya Akku poppaya na Bait Alla jakka Akku pakiddi baliya tillu boladdupagunya winna.'''62Mang jiayaka, na Imam Bakul kiddinanyak anna dedi awinnanya hi Yehu,''Penya Ouwu dammu peamang papagaping? Agananya napa itana yanatou nahawolu-Mu?'' 63Jiadinguka, kawannar pananya hi Yehu. Mang na Imam Bakul dunna winnanyak hi Yehu,''Kuyura-Wu wainya na ngarana hi Alla napingi morrik, mang Ouwu himmu tikkiya lahi nyiama, Penya jia tekka-Wuka Ouwu na Mesias, na Ana Alla? 64Panewinanyaka hi Yehu winnanyak,''Napapanewimi jiadiyaka. Atonouana, wigugimi nyiami waling yayi itaminyaka na Anana hi Moiri tahada tourara, anna ngodu ta kraha lawanana hi Moiri tapa doungu Majaga, mang hi ammi-Nya tajoanga robang waling ta awang.''65Jiayaka, na Imam Bakul hinna hirraya nakoapina mang winnak,''Pamma doluwaing nanyak! Hillu gawaiwalingu hakhi? Itadiya, yaranguminyak anna pamadolu waingu. 66Beinya napa pangadami nyiami?''Dudda dam pareaha Yahudi pagaping danyak,''Dunna napa doumemanguka ahamati-Ya widdak.''67Mang jiayaka hidda padoinina-Nya nangoara-Na mang hidda jurra-Ya. Jakka eijellanya hawanguk nam kababa-Ya. 68Hiwiddalkinya,''Tikkiyaya nahapea-Mu gannanya nam jaji lahi nyiama, heh Mesias; gearaha dam tauwu Ouwu?''HI PETRUS ADANNA AKUYA HI YEHU69Atanga ngoduna hi Petrus ta taloara, aminyaka nam winni anna layang awinnanya, ''Ouwu oalide'ami hi Yehu natou Galilea nei.'' 70Jiadinguk, hi Petrus danna akumaya tahagada ngaradukada hei dudda, winnaka, Nyouwa daku appamagiminya naha tikkimi.''Tanga lohunguna hi Petrus tabinna, ammelnyaka nam winni hatou nam layang awinnanya,''Natou nei maraide'ada hi Yehu nam waling ta Nazaret.'' 72Mang jiayaka hinna parungu hi Petrus,''Nyouwa daku peamanya Natou nei awnna.''
74Parungu nanyaka hi Petrus mang hadanni payuranaka, jiayaka winnak, ''Nyouwa dakupeamanya natou nei.''Mang pakukudanyaka damanu wolu. 75Jiaya nouweiga, hi Petrus namunanyaka nahatikki-Na hi Yehu,''Adadi dapakuku damanu wolu, baddi padillu wuddangmuka ouwu adannu aku-Wa Nyouwa awinnanya.''Mang nouwu, lohungnanyak hi Petrus anna houw adda rekka kaballikuya na atina.
Chapter 27MARAIDANYAKA HI YEHU TAHAGANA NAGUBERNUR PILATUS

1Tomayaka nababaru, ammi bollujaka da imam kapala tou peangu taloada nouwu, adda meara bottahuya nalara hamatida-Nya hi Yehu. 2Mang jiayaka hidda pinya hi Yehu, hidda iddinanya adda harakananya nagubernur Pilatus.ANNA HAMATI WIKINA HI YUDAS3Tounaka hi Yudas, nam harakanya hi Yehu ahamati-Ya, hillu manehalnanyak hikeri habalinaja dariti dam tillu mabulu pearakuda ta imam kapala jakka tatou matua pangadang, 4winnak,''Nyouwa jalagunyaka akku haraka tekkanya natou damma eingu halana.''Jiadinguka, widdanyak hi dudda,''Gannanya nahatikki dengamunya lahi nyiama?''Hapeamunyaka dummu!'' 5Mangaka, hi Yudas patullakunajaka hei daommah ta roangu Bait Alla. Manga nouwu halakunanyaka anna lippi tearung wikkina.6Jiadinguka, da imam kapala dudda dadekiha dariti mang widdak,''Danna kallumang abijjaluha dariti ta umma biaha, dariti heiyi riti hi raaha jiaya.'' 7Jiayaka, hidda bottahuya tapangadang hei dariti, hidda hi waija tana hiwoluwaija rati pingi patanudanya natou tama. 8Jiayaka nam hamulangu, na tana nou hippa ngaranya' Tana Raa' lappakung laddu ya.9Atonoukanaka, paleti kawodungnanyaka napawinnang hi Nabi Yeremia; 10Dawaija dariti bihi dam tilumabuluda, adda hi waija tana tamma pepi arrung, mearana napa langa pareahana hi Moiri lahi nyouwa.''5HI YEHU JAKKA NA GUBERNUR PILATUS11Dedinanyaka hi Yehu tahagana na Gubernur, mang na Gubernur hinna tuturu-Ya ,''Jiawuka Ouwu na Rajana natou Yahudi?'' Napagaping hi Yehu winna, ''oa'a nahatikkimu jiayak.'' 12Jiadinguka, adda tuduaya adda pakituwai-Nya da imam kapala jakka mabokul pa'ati, Dunna danna malli pagapimaja. 13Mang hadanni winna-Nya hi Pilatus,''Touna nouwu Ouwu Dammu rangumaha damma dokku danguha dahala-Mu dapapa deituda-Gu?'' 14Jiadinguk, hi Yehu danna malli pagapimanya hi Pilatus, damalli hangimangu hatududa-Nya napa kaderi-Na jiayaka na Gubernur napa hearanan.HI PILATUS DANNA PIAKUMANG ANNA PABEABAHUYA HI YEHU
16Taladu nou weiga, einya nam dokku pangaranguya naoalida nam tahang hi Barabas nahawiddang.17Jiayaka, atanga pakehanguda datou dangu, tuturnajaka hi Pilatus dudda,''Geara hinguya nahawukkumi nyiami akku pabeabahuya, hi Barabas atau hi Yehu, napatikki jua Kritu nahawiddang?'' 18Alanga peanajaka hi Pilatus adda iri, jiayaka hidda harakanya hi Yehu lahi dunna. 19Tanga ngoduna hi Pilatus tapinu Gala pengadilan, pangiding liinanyaka na araweina lahi dunna,''Abbu jianga gikki noukamunya natou damma hala hinna, winnanyak. Langa ittangguka mawillagu ta ladu weiga tadalu nipigu mulana Dunna.''20Jiadinguka, da imam kapala jakka dam bokul pa'ati hukka taba pakullihudanya nam dangu adda kareiya hi Barabas mang kahamatiya hi Yehu awidda. 21Patuturnanyaka na Gubernur lahi dudda,''Gearaya nahakabuatimi ha dam touma duaha kakku pabeabahuya nam hatouna? Mang dudda pagapingdanyak,''Barabas!''widdak. 22Mang winnalijaka hi Pilatus,''Atonoukanaka, Gikkinougunya hi Yehu nahatiki jua tadalu ngarana hi Kritu?'' Ngara dukada dudda widdak, ''Harikkaya Dunna!''23Patuturnanyaka hi Pilatus,''Ga nam? Gannanya naha wolu-Na dam kallung?''Jiadinguka, taba kadoakada, ''Harikkaya Dunna!''awidda. 24Adanna hilu piakuka hi Pilatus anna bottahuya, ataba kacuhingunaka, deki weinanyaka mang hinna bahaha dalimmana tahaga tou dangu jakka panewinanyaka,''Nyouwa dakku deitumaya na raana na Touw nei. Neiyi patagu wikkiminya dummi!''25Ngara dukada pagaping danyaka,''Naraa-Na madeituya nyiama jakka da anama!'' widdak. 26Jiayaka, hi Pilatus hinna pabeabahuya hi Barabas mang adda mengaka pakoaja kabuya hi Yehu, hi Pilatus harakana-Nyaka adda harikkaya.'DA TENTARANA HI PILATUS ADDA OLOKUYA HI YEHU27Mang nouw, maraidanyaka da tentara hi Yehu ta ummana na gubernur, hidda kabua bollung ngaradukada dapasukan Romawi adda korrunya hi Yehu. 28Hidda hellinaja dakoapi-Na hi Yehu mang hidda pakena-Nya koapi ungu. 29Dangananya nakadu rowa waling ta rii, dataunanya taka tikuna hi Yehu, mang datauna-Nya hapangu na ai pallu talima lawana-Na, jakka hidda karadda tahaga-Na, mang hidda jerik pipia-Ya,''Waikiyaka, na Raja tou Yahudi widda-Nyak!''30Dappa doini-Ya, dadekiya na aiouw adda palu wainanya taka tiku-Na. 31Damengaka pajerikuya adda yeki-Ya, dahelinya nakoapi ungu waling ta ihina hi Yehu, mang hidda pakena balinanya nakoapi wiki-Na, mang maraidanyaka adda lippi harikka-Ya.YESUS DI SALIBKAN32Dalohunguka dudda da tentara, reggadanyak hi Simon nam waling ta Kirene. Jiayaka hidda pakahuya anna deituya na ai harikka-Na hi Yehu. 33Manga adda tomaka tapadoungu nam ngarang Golgotana,'' Padou Riimamati'' , 34woadanyaka anggur na papaha'urung kapidduna anna inung, anakamanyaka, Dunna danna weakumang pa'inunya.35Daharikkayaka hi Yehu, habaidanyaka nakoapi-Na adda waingu undi. 36Manga nouwu, ngodudanyaka adda awahu-Ya napa doungu nouw. 37Jakka tepildanyak nahatuli tapinu katiku-Na nahilu pajerik waida-Nya,nam winna''NEI JIADIYAKA HI YEHU, NA RAJA TOU YAHUDI.''38Taladu nouwu eijellaja dam touma duaha datou hala dapaoalina hi Yehu aharikkaya. Hatou talawana-Na jakka hatouwu talalei-Na. 39Natouw nam linoung nouwu, hukka taba yurana-Nya, hidda kaddukuja dakatikuda, 40mang hiwidda-Nya,''Ouwu hijiakadi-Wu nam buggahuya na Bait Alla jakka nam pakiddi baliya tadalu tillu boladdu, pahalamat wikki-Muya! A'ana maraba Alla tekkadi-Wu, purunguya wali ta aiharikka nanni!''41Toujellada dudda da imam kapala jakka da ahli Taurat, dambokul pa'ati adda pamarihaku-Ya hi Yehu adda olukuya, mang hiwidda, 42Natou hawanguk nabiha anna paluputtuya jiadinguka na ihi wiki-Na danna bihamang anna paluputtuya .Jakka Dunna a Raja Israel tekakayaka, kanna purunguya waling ta ai harikka mang dudda katta pikki parhayaya Dunna, widda.43Dunna na parhayaya hi Alla, jemmanya ka'ittaya hi Alla anna palupputu-Ya, jakka ahawukkudina-Nya hi Alla.Dunna alanga winna wikidingu,'Nyouwa jiawaka Anana hi Alla, awinna'''. 44Datou hala daoali harikkada-Nya da pamarihak jella-Ya.MATINANYAKA HI YEHU45Tomayaka napa nammu jam waina, kapettang nanyaka na tana ngaradukana naloada nouw, lappak atomaya napa hiwa jam waina. 46Napa hiwa jam waina, hi Yehu hounanyak anna patiwung,''Eli,Eli,lama sabakhtani?''Alla-Gu, Alla-Gu, ga Ouwu himmu dijjak meahakaga Nyouwa?'' winna na ihina. 47Mang dudda hawanguk dam dedi hei lauwu, adda rangu tanoudanyaka,'' Natou nei kamaikananya hi Elia widda-Nyak.''48Dapalli waimanyaha nam hatouna anna palai,nadekiya nawalla ai, hinna lu'urunya wei anggur manyilu, hinna pinya ta ai ouwu, mang hiwoananya hi Yehu kanna inunya awiddanya. 49Jiadinguka hawanguk dudda widda"Maiyaya ka'ittaya a'amminya hi Elia anna palupputu-Ya." 50Mang patiwungkina-Nyak hi Yehu anna harakanya nadeawa-Na.51Ittadanyak na toddana naroangu Bait Alla anna majirrak waling nim deaha lappakangu nuttu wawa, manga nakka goyak napinu tana, ngaradukada dawatu hoadi hidda beara. 52Darati mamati datawehha, jakka dokumen dangu oataha datou mati dam keri makallungu damma kiddi bali. 53Mang adda lohunguka waling taratida, anna kiddik balika hi Yehu wali ta rati, tamadanyaka tapa doungu makalung manga hidda patekkang wikkida tatou dangu.54Jiayaka na kapala pasukan jakka damaraina patetidanyaka hi Yehu adda kerimamai-Ya, mang adda ittayaka anna dangu nam jaji jakka na oppung, mange'atdanyak manga widdak, "Mapadeninguya, Dunna jiayaka na Anana hi Alla! "55Eija hei lau damma doku danguha damma winni adda pateti dikirou-Nya hi Yehu, walipang ta Galilea adda keri-Ya kamma woanya pa'angu jakka pa'inung awidda. 56Eija hei dudda hi Maria Magdalena, hi Maria na Inana hi Yakobus jakka hi Yusuf, jakka na inada da lakeada da anana hi Zebedeus.ATANUNYA HI YEHU 57Tomayaka anna ridungu na tana, aminya natou poati waling Ta Arimatea hi Yusuf nahawiddang, dunna murit jellananya hi Yehu. 58Nahalaku lahi Pilatus anna kareiya nakamati-Na hi Yehu. Mang jiayaka hi Pilatus hinna woangu pareaha kahapurunya nakamati-Na hi Yehu kapikki woananya hi Yusuf awinna.59Jiayaka hi Yusuf hinna dekiya nakamatina hi Yehu, napadedanya anna kaborrunya regi kaba kaka poloh, 60mang hinna pamaturuya ta ko'a watu ta rati bua hawolu namilikuna nappa hakkana nam dokku majallunguya. Mang nouw, nadekinya na watu bakul hinna keggalunya hi Yusuf anna toadiya nabinna watu rati, mang hinna halaku.61Mang nou lauw eija hi Maria Magdalena, jakka hi Maria oali ngarana adda ngodu tahaga rati-Na hi Yehu.AJAWAYA NARATINA HI YEHU62Tomayaka naladdu adda menga pahadia anadinya naladdu miggu, ngaradukada da imam kapala jakka datou parihi pakeha bolludajaka tahagana hi Pilatus. 63Panewi danyak dudda widdak, Marabba, nyiama manamuyaha yanaga anna morrikuha nei hi kabohuk, winna anna panewi, atillu boladdu kaguka tarati kiddi bali-Gunyak winna.64Atonoukanaka, woangu pareaha kapikki jawaya narati tadalu tillu boladdu, hidda ammi oataja damuritu-Na adda lappa keadu-Nya, manga kiddi balina-Nyak waling tatou mati hiwidda oata adda panewi tatou dangu. Jiayaka nei peala nam reihi marihak waling taka wungana.65Panewinanyak hi Pilatus winnajak dudda, nyiami eingu mataggu jawa. Huyaya kammi jawaya keriya nahawimming. 66Manga, halakudanyak adda jawaya narati hidda maraingu kalompuk matagu jawa, mang hidda pakahiluya natoadina nawatu rati.
Chapter 28

1Loppahunyaka naladdu miggu, tanga hungana namata laddu baru, taladdu hangi namiggu nouwu, hi Maria Magdalena jakka hi Maria oali ngarana attuja adda lappa ealuya narati. 2Mang jajinanyak na oppung bakul, ittadanyak nam malaikat anna kegalunya nawatu hinna ngodu tapinuna.3Nahadana nakabillak tekka jakka koapina nakaka kapuka. 4Mulana adda mange'atunya, hei dudda dam jawa rati kadadak danyaka mang hidda boppa toungu mamati.5Mang panewi denganajaka nam malaikat hei damma winni, winnajak" Abbi mange'atmang nyouwa kupeanya hi ammigimi manyerraminya hi Yehu napa harikka. 6Dunna daeimanyah ya, Dunna kiddi balinanyak keriya napa langa panewi memma-Na. Maiya ealuya napingi pamaturu-Na. 7Huyaya halaku pagehanguya kammi peakaja damuritu-Na anna kiddi bali waling tajoanga tou mati, attu-Nya anna moulu ta Galilea.Nounguha lauwu peala him itta-Ya Dunna. Pa'atikinya, nyouwa kupeaka memmagiminyaka.8Mang dudda pageahang danyak adda dijakunya narati, jakka doku hennang oatah adda waingu papalai kamma peakaja damuritu-Na hi Yehu awidda. 9Alolu ittadanyaka hi Yehu anna reggah," waimika winnaja!" Jiayaka hidda toma-Nya hi Yehu, dakerranaja dawihi-Na, adda karadda-Nya. 10Mangaka nou winnajaka hi Yehu, "Abbi mange'atmang huyay kammi peakaja da anguwua-Gu kadda pikki halaku ta Galilea, nounguha lauw peala hidda itta-Wa."ABAYARUJA DAM JAWA RATI MANG HIDDA KABOHUK11Tanga halakuda hei weiga dudda dam winni, hei hawanguk dam jawaya narati halakudanyak ta koata adda lippi peakaja da imam kapala gannanya jaji noulau tarati. 12Manga, pakehanadaja oali de'ada dam bokul pa'ati. Mengaka papakehangu, woadajaka riti dangu hei weiga dam tagu jawa rati, 13widdajaka, "Wimmi peala, Damuritu-Na hi Yehu jiaha dam ammija adda keadu-Nya atanga juddama wimmi.14Manga, jakka anna rangukaka peala na gubernur, peala nyiama namma pamanninanya na atina, touna nyimi hidammi hilu dadar." 15Jiayaka dudda dekidaja dariti mang hidda waibollunya naha peakadaja lappak taladdu ya nataboakaha nahilu nei weiga.NAPANOUNGU HARRINA HI YEHU16Mang nouwu, dam toumahabulu hangiha damuritu dahalaku ta Galilea, ta tadula napa langa papatekkanaja hi Yehu. 17Da'ittaki-Yaka, karaddada-Nyaka. Jiadinguka, hawanguku dudda daraguha.18Manga, amminyaka hi Yehu winnajak, "Ngaradukana nabiaha namadi nam einya deaha ta surga jakka tapinu tana eibollunyak lahi Nyouwa. 19Jiakadiyaka, halakuya kammi hakoala bolluya natou tapinu tana kanjaji muritu-Gu, kammi ihuha tadalu ngarana hi Ama, jakka na Anan, jakka na Hangahu Harri-Na,20peakaja kadda pikki taatuya ngaradukana napa pareaha-Gu lahi nyiami; mang ittayay, Nyouwa ei-Ga Akku oaligimi, lappakang tahupuduka morrik tapinnu tana.

Mark

Chapter 1NAPAKERRANA HI YOHANES MAPA'IHU

1Yayi jiayaka nakka wunga jellina nawini-Na hi Yehu Kritu, na Anan na Maraba Alla, 2nam einya napa langa tuli ta hurat nabi Yesaya nam winna: Ittadiya, Nyouwa Kupaleawa-Gu Ouwu mamoulu anna hadia-Gu larangi. 3Einya nam kawulang natou ta mareda kabupung: 'Hadianyaya larangi hi Moiri, paluruhuya nalarangi nam hagang lahi Dunna, winna.4Jiaya, hi Yohanes hinna ihhu touwu ta mareda kapubung mang napatomanya nawini na'ihu napawarah dengang waling ta doaku jala, kapikki haria waingu. 5Manga, ngaradukada datou Yudea Jakka datou Yerusalem ammi bolluja lahi Yohanes. Jiayak dunna hinna ihuha ta loku Yordan, nouhaka adda mangakuja da doaku jalada. 6Nakoapi nahawaina hi Yohanes waling tawulu untaya, mang nakalarru bagina mawaling ta kalitu untaya. Dapa anguna, kapudu jakka kaneana.7Hi Yohanes anna patomanya nawini winna, "Menga nyouwa amminyaha Hatou namma reihi peangu peiha. Toukan nyouwa danna moadamang akku karadda-Nya mang akku paheilina-Ja da tarawihi-Na.8Nyouwa ihu waigugimi wei, jiadinguka nim Dunna Nam amminya ihu wainagimi Hangahu Harri.HI YOHANIES ANNA IHUYA HI YEHU9Mang jajinanyaka taladdu nou, aminyaka hi Yehu waling ta Nazaret, taloada Galilea mang ihu-Nanyak hi Yohanes ta loku Yordan. 10Nakollinguk palohung wali ta weiyi, Dunna hi Yehu ittananyaka na awang anna tawehha mang na Hangahu Harri mearang mawurung merpatiya anna purungu tapinu kabakki-Na. 11Mang einya nam panewi waling ta surga, "Ouwu jiadiwukka na Ana pabuha-Gu, lahi Ouw-Nguha pingi pa'ei-Ga nam winna."ANAGOADAYA MORRITANA HI YEHU12Mang tahabalina nouwu, halaku iddi-Nanyak waddi-Na hi Yehu ta maredda kapubung. 13Patumbulu laddu-Na anna engang ta kapubung hinna goada-Ya morritana. Hi Yehu einya tapadua madaga bani, jiadinguka eija dam malaikat dam lappa laya-Nya.ANAPATOMANYA HI YEHU NAWINI MARABA ALLA TA GALILEA14Natamaka ta gallu hi Yohanes, Dunna hi Yehu halaku-Nanyak ta Galilea anapatomanya nawini Maraba Alla. 15Panewi-Nanyak winna, "Tomadanyak narahina, na Karajaan Alla daggitnanyak. Hariayaya mang wainounya nawini ta hurat bakul."ANAPEDIHA DAMURITU HI YEHU16Tanga halakuna hi Yehu tawiwi tahik Galilea, itta-Najak hi Simon jakka hi Andreas na anguwuan, adda wokkaruja da jalada ta tahik. 17Mang winnajak hi Yehu, "Maiya keri-Wa Nyouwa, Kakku wolumi majala tourara." 18Jiayaka dudda hi Simon jakka hi Andreas hidda alolu mattaja da jalada mang hidda keri-Ya.19Nahalaku marouwali hakudduk, Na'ittaliha hi Yakobus, da anan hi Zebedeus, hi Yohanes, da anguwuana dam eija ta teana adda pakallung jala. 20Mang nouwu, jiayaka hinna kamaikaja hi Yehu, hi ammi bolluja hidda dijjak meahanya na amada hi Zebedeus jakka daburu dappa woana kaheawa jiapahak dam engang, mang halakudanyak adda keri-Ya hi Yehu.ANNA MANGAJAR HI YEHU WAINYA NABIAHANA21Datomaka ta Kapernaum tangaya na laddu miggu, tamananyak hi Yehu ta umma pingi pahabayang anna mangajar. 22Dudda dam rangu-Ya dokku hagga dengada-Nya napa ajaru-Naja anna hamearungu nahabiaha-Na natou-Na, danna hameara noumangu lahi dudda da ahli Taurat.23Jiadinguka, ta umma pingi pahabayangu einya hatou namoani nam reggae moritana anna patiwung, 24winna, Gannanya naha amidenga-Gu lahi nyiama, Ouwu Yehu waling ta Nazaret? Hi ami-Gu kakku pamohuha wi-Mugama? Nyouwa kupeagu Ouwu. Ouwu jia-Wuka namma biaha waling lahi Alla. 25Jiayak, hi Yehu hinna gaggutuya, "Kawannar! Lohunguya wali tatou nei winnanyak!" 26Mang jiayaka namoritana hinna kuhak pipianya natou nei, napatiwung anna kadoaka mang hinna lohung wali tatou weiga.27Ngara dukana natou nam einya,winna anna patuturu-Nya, gannanyak nei nam tanouna widdaka? Einyak yayi nalarangi buang nam dokku biaha madiya! Nawurutuja damoritana, mang dakka radda-Nya."28Mang jiayaka rangu bollu nanyaka ngara. dukana naloda Galilea.NA INNA EARANA HI SIMON JAKKA NATOU DANGU NAPAPATEGAHU29Wali houdaka ta umma pingi pahabayang hi Yehu jakka damuritu-Na,tamadanyak ta umma lahi Simon jakka hi Andreas, maraide'ada hi Yakobus jakka hi Yohanes. 30Tanga maturuna dunna na inna earana hi Simon anna kadauku, jiayaka hidda peakananya nakadaukuna lahi Yehu. 31Amminyaka hi Yehu hinna kerrananya nalimana anna pakiddiya mang. hinna dedi.Danna madeimang hellinanyak nakadaukuna manga jiayaka hinna layaja pa'angu.32Tomayaka naridung, amminyak natou nam maraija dam kadauku jakka dam regga moritana.33Ngara dukana natou nam einya takoata pakehha bollungnanyak tahaga umma nou. 34Napa teggahu bolluha hi Yehu datou dam kadauku jakka dam regga moritana. Jiayaka Dunna hinna heiruja hei damoritana papnewi, alanga peada-Nyak.ANNA HABAYANGU HI YEHU JAKKA ANNA PATOMANYA NAWINI35Babaru, nakapettanguha, wella-Nanyak hi Yehu anna halaku tamma kahika, nouyaka anna habayang. 36Mang hi Simon jakka datou dam raina manyeradanyak hi Yehu. 37Dappa regga denganyak hi Yehu, " Ngaradukana natou manyerada-Gu! widda-Nyak."38Mang winnaka hi Yehu, "Madaya kahalakuda takoata hawanguk Kakku piki patoma jelladanya nawini lahi dudda. Jiamemayaka naha ammi denga-Ga. 39Jiayaka hi Yehu hinna nahiya naloada Galilea. Napatomanya nawini ta ngara dukada da umma pingi pahabayang, jakka hinna wurutuja damoritana dam eija.NATOU KATOBU APATEGAHUYA40Mang eiwalinyaka natou katobu nam aminya lahi Yehu. Napa ohang mang hinna karrada-Nya hi Yehu winna, "Anna milladingu na ati-Mu,Ouwu nabiha ammu pateggahuwa winnanya. 41Namillaka na ati-Na hi Yehu, pajoalananyak limma anna jaminanya na ihina.panewi-Nanyak,warahuya winnnanya. 42Danna madeihingumang natou katobu weiga anna warahbali .43Jiayaka hi Yehu hinna paleawaya bali nei natou weiga anna peaka pakallunya. 44Winnanya, " Abbi eimangu pingi patikkimunya touna napa ittamu nei. Muhalakukadiyaya, patekakadinya na ihimu ta imam, mang muwoakadingu manuatung alanga teggahumu keriya napareaha nahapeakana hi Musa kadda pikki ittang hei dudda.45Jiadinguka nei dunna weiga anna teggahuka, danna hilu pahunimanyaha, huka lolluk bollunanyak tamadangu. Atonounaka, hi Yehu danna piakumaha patama takoata anna pahungang wikki-Na, tiddi engnaka tahabali hiddi, tapadoungu nam kahika.Atonouana, natou nam waling ta hangi padoungu ammi jellanyah adda toma-Nya hi Yehu.
Chapter 2HI YEHU DANNA PAKILOLU MANG JAKKA NAPATEGGAHU JELAHA DAM KARAKKA

1Madedei kudduk, anna balika ta Kapernaum hi Yehu, ranguda-Nyak a'ei-Nya ta umma. 2Dokku danguya natou nam einya anna kehha ta umma nou hinna pakihe-kihing lappak ta kaweadu umma, mang jiayaka hinna patoma-Nya nawini.3Manga, ammijak adda toma-Nya adda marai-Nanya natou nam karakka napahadduluda dam toumapatuha. 4Addada piakuka pa'iddiya talihi-Na hi Yehu mulana adokku danguya natou, jiayaka hidda wehhauya nakabungu umma tatu'a-Na hi Yehu.Mang jiayaka hidda hupurunya napadou maturuna nam karakka.5Na'itadanyak hi Yehu na atida nam maning,winnanyak nam karakka nei, "Akku ana-Gu, dadoakumu poddahgujak. 6Jiadinguk,dam touma pirrah da ahli taurat widda tapangadanguda,7"Ga natou nei hippa newi tanouwali-Na? Pajappu oali-Nanya! Gearayak dunna nam poddahuha dadoaku jalana adda jiakayaka hi Alla?"8Hi Yehu alolu peamemmanya nam eingu tapa ngadanguda. Jiayak hi winnaja,''Ga nyiami hipangadang tanouwalimi takabu atimi? 9Beinya nam reihi haleala, atikkinanya nei natou karakka, 'Dadoaku jalamu poddahgujak widdanya atau 'Kiddiyay, luninyaya natapumu mang halakuyaya widdanya'?10Atonouana, kammi peamemmanya na Ana Maraba Alla eingu biaha madi-Na anna poddahu doaku jala tapinu tana.''Winnanyak hi Yehu nei natou karakka, 11''Wigug ya ouwu, kiddiya, luninya natappumu, mang baliyaya ta umamu.'' 12Natou karakka nei weiga dunna kiddinanyak anna dedi, naluninya natappuna hinna iddiya tahabali hiddi tahaga toudangu. Dudda ngaradukada kabarra dengadanyaka jiayaka hidda padeadu-Ya na Maraba Alla, hi widda, ''Nyiama dadi makalli ittamanguha majaji matoungu neiyi!''HI LEWI ANNA KERIYA HI YEHU13Attubalinyak hi Yehu tawiwi tahiku, mang ngaradukana natou napalollu tekkangu a'amminya lahi Dunna, mang jiayaka Dunna hinna ajaruha. 14Tangaya Dunna anna lewatu, itta-Nanyak hi Lewi, na anana hi Alfeus, atanga ngoduna tapadou pingi habayarung hikatiku. Mang winnanyak hi Yehu, ''Kerinou-Ga Nyouwa''Jiayaka dunna hi Lewi hinna keri-Ya15Mang atanga ngodu-Na hi Yehu anna angu ta ummana hi Lewi nei weiga, eija dokku danguha dam tagi hikatiku jakka datou dam woluya dam kallung adda a-denga-Nya hi Yehu jakka damuritu-Na, mang natou dangu nam einya nouwu jiahaka dam keri-Ya hi Yehu. 16Daittayaka hei da ahli taurat jakka datou parihi hi Yehu anna a-dengaja datou jala jakka datou dakallungu, tuttur dajaka damuritu-Na,''Ga Dunna hinna a-dengalija hei datou jala jakka dam tagi hikatiku? widda-Nya.17Naranguka hi Yehu, winnajak, Dudda dam sehatu dadda parlumang doatir, jiapaya nam kadauku nam parlu doatir. A-ammi-Ga dajiamang tou tiddi pamanyerra-Gu, jiadinguka natou jala jiaya napa manyerra-Gu.NAPA TUTURUDANYA NAPUAHA18Damurituna hi Yohanes jakka datou parihi tanga puahada. Eija datou dam ammija adda tutturu-Ya,''Ga damurituna hi Yohanes jakka damurit tou parihi hidda puahali, mang gawali damuritu-Mu hidada puahali?''widda-Nya. 19Mang hi Yehu winnajaka, ''Nabiha dam dutuya napangantin adda puaha atanga maraidanya pangantin moani? Atanga maraikadanyaka napangantin moani danna bihamang adda puaha.20Jiadinguka, tomayah naladdu rahi dekidanya napangantin moani lahi dudda, jiaya peala taladu nouwu hidda puaha. 21Daemang touwu nam kadabaruya nakoapi deingu wainya kaba bua, atanoukanaka peala nakoapi bua na hirraya nakoapi deingu, jiayaka hitaba luaruna nam majirrak.22Mang daeimang tou maburiya na anggur bua taka kareara kalittu nam deingu. Peala jiayaka nam hirraya naka reara kalittu hidda meara ruhak. Nam padeningu, na anggur bua buriya taka reara kalittu nam buangu.HI YEHU MOIRINANYA NALADU MIGGU23Mang tomayaka naladu miggu, hi Yehu nalinoung taka hibu parimara, atanga halakuda , damuritu-Na dapupu maruahu pari. 24Mang datou parihi widda-Nyak, ''Ittadiha gananya naha woluda daha palayaka naladu miggu?25Mang winnajak, ''Daddi mibahamayah nyiami gananya nahawoluna hi Daud atanga karobanguna jakka oalina damma marainya? 26Gannanya nahawoluna anna tama ta umma Maraba Alla, anna jaiha imam hi abyatar, angunanya roati biaha dataguda da imam mang hinna woaja datou dam raina.27Mang nouwu winnajak hi Yehu datou parihi, naladu miggu kawolunanya natourara widdanya, natourara kawolunanya naladdu miggu dawiddamanya.''
Chapter 3ANNA PATEGGAH TOU HI YEHU TA LADDU MIGGU

1Natamalika hi Yehu ta umma pingi pahabayang, einya natou nam karakka hakage'a nalimana. 2Dappa tetinya hi Yehu kamma pikki itta-Ya anna pateggah makadauku taladdu miggu, kamma pikki pajala-Ya awidda.3Manga winnanyak hi Yehu nei natou nam karakka hakage'a nalimana,''Kiddiya kammu dedi tapadua.'' 4Mang winnajak hi Yehu, penya nam woluya nam kallung atau woluya dam kallung taladu miggu? Gatanya na oali touda atau hamatiya?Jiadinguka, tiddi kawannardanya.5Manga nouwu, panahinajak wuamata anna pateti hukka atija hi Yehu. Nahoudalung na ati-Na hi Yehu mulada dudda adadda ranguya nam kallung. Jiayaka hiwinnanya hi Yehu nei natou nam karakka hakage'a naliman, ''Pajoalaja dalimamu. ''Mang jiayak natou nei hinna pajoalaja daliman, mang alolu teggahdanyak. 6Atonounaka, datou parihi halakudanyak, adda pako'ung tatou Herodian nam ge'a-Nya gikki neida-Nya ahamati-Ya nam winna.NADANGU NATOU NAM KERIYA HI YEHU7Jiadinguka, hi Yehu pamaroungu wikki-Nanya waling tamuritu-Na hinna hagang ta tahik, mang dokku danguha datou dam waling ta Galilea adda keri-Ya, jakka dam waling ta Yudea,8dam waling ta Yerusalem, ta Idumea, nam waling tahabali Yordan, jakka nam waling taloada Tirus jakka ta Sidon,nadangu natou kadang adda ranguya nam jaji naha wolu-Na hi Yehu, ammi bolluja adda toma-Nya.9Mulana anna danguka natou, peakanajaka damuritu-Na hi Yehu hidda hadia-Nya teana hidadda piaku padehaku-Ya. 10Alanga pategahunanyak natou dangu hi Yehu, jiayaka ngaradukana natou nam eingu panyakituna ammi pangalangnyak anna pakihe-kihingu kakku pikki hamannuya hi Yehu awinna.11Mangaka, hei dawaddi tana da'ittayaka hi Yehu, dudda karaddadanyak tahaga-Na mang hidda patiwung,''Ouwu jiawuka Ana Alla! 12Jiadinguka hi Yehu naheiru hinguja adda peakaya Dunna.ANNA PEDIHA HI YEHU DAM TOUMA HABULU MADUAHA DAMURITUNA13Mang nou, deahangnanyak hi Yehu tapinu tadulla, nakamaikaja dam kenang tapangadangu-Na jiaha dappa marai-Na, jiayaka dudda hi ammija adda toma-Nya. 14Napediha dam touma habulu maduaha hidda marai-Nya mang hinna paleawaha lippi patomanya nawini, 15mang hinna woaja biaha kadda pikki wurutunya na moritana. 16Natetapuha hi Yehu dam touma habulu maduaha ;Simon ( napahilu pangara-Na hi Yehu hi Petrus) ,17Yakobus na anana hi Zebedeus, jakka hi Yohanes na anguwuana hi Yakobus, ( dappa hellu pangara-Na hi Yehu hi Boanerges awinaja, na artina" Lakeada Kayaka), 18hi Andreas, hi Filipus, hi Bartolomeus, hi Matius ,hi Tomas, hi Yakobus, na anana hi Alfeus, hi Tadeus, hi Simon natou Zelot, 19jakka hi Yudas Iskariot, nam pako'u-Nya Dunna.NABIAHANA HI YEHU MAWALING TA MARABA ALLAYA20Mang nou, tamananyaka hi Yehu tahangi na umma, korrunanyaka tou dangu adda kehha-Nya, jiayaka hi Yehu jakka damuritu-Na hidda dadda piaku pa'angu. 21Daranguyaka daoali jaji-Na napapanewi-Na atonounaka , ammijaka kamma lappa deki baliya hi Yehu awidda, mang panewidanyaka kalangunanyak awidda-Nya. 22Mang dudda dam peangu Taurat ammijaka waling ta Yerusalem, ''Dunna tamadinanya waddinna hi Beelzebul widda-Nya !"mang ''Dunna anna wurutuja damoritana wainanya nabiaha nam beija damoritana widda-Nya.''23Jiayaka, hi Yehu hinna kamaikaja dudda, hi ammija tahaga-Na, hinna waingu hilu hangearangu,''Gikki noukan namoritana anna wurutung moritana? 24Jakka nam hangin nakrajaan anna ka'ihhakkak kan page'ang wikkina, atonoukanak danna hillu kullimah nei nakrajaan weiga. 25Mang, jakka nam hangina na roangu umma anna kaihhakkak kan page'ang wikkina, danna hillu kullihmah nei na roangu umma weiga26Jakka namoritana kan kiddikaka anna page'ang wikkina mang ka'iha-iihan, danna kullihmang, jiadinguka hukka damuna. 27Daeimang hatou tekka nam piaku patama anna rampukuya naroangu umma nam kullih namoiri umma, nounam napinyah natou nam kullih, manga nou hinna rampunanya na ummana.''28Kakku peaka memmagiminya nam padening, ngaradukada dajalana natourara, biha apoddahuha, aganna jellakananya napatikida damma kallung. 29Jakka jiakaya hi Moiri nam Biaha Madi adda panewi marihhak wainya na ngara-Na, jiaya dappa bihang apoddahuha, jiahaka dadoaku jala hudda amati idiha. 30Mulana dam peangu Taurat, ''Kalanguna-Nya kennana-Nya dam kallung Dunna awidda .''DAOALI JAJI KEDDAKUNA HI YEHU31Mang nouwu, ammijaka da'inna-Na jakka da'anguwua-Na hi Yehu adda deddi tahabali hiddi. Paleawa toudanyak lahi Yehu adda kamaika-Nya. 32Natou nam kabuangu anna korru-Nya hi Yehu widda-Nyak,''Patetijah da'inna-Mu jakka da'anguwua-Mu eija tahabali hiddi adda manyerra-Gu.''33Mang napagaping hi Yehu, winnak, Gearah da'inna-Gu jakka da'anguwua-Gu? 34Jiayaka nouweiga, hinna patetija datou dangu dam ngodu adda kalili-Nya, mang winnalika, Ittadiha Hei jiahak da'inna-Gu jakka da'anguwua-Gu! 35Hiwiggu noungu, gearakaya nam pahalakuya nam keriya nahawukku-Na hi Alla jiayaka na'anguwua-Gu, jiayaka na'anawini-Gu jakka na'inna-Gu.''
Chapter 4AHAMEARA WAINYA NAM HO'ARRUNG

1Manga nou, mulainanyak hi Yehu anna mangajar tawiwi tahik. Kehananyak natou dangu anna korru-Nya hi Yehu, jiayaka hinna deatangu tapinu teana anna ngodu. Nei natou nam dangu, einyah ta tana mara tawiwi tahik. 2Manga, na da'oatang napa ajarunaja anna waingu hilu hamearang. Tadalu ajarunaja winnaja,3''Kammi rangngu! Einya natou nam halaku lapaho'arrung. 4Natomayaka anna ho'arrungu, kana'unanyaka hawanguku tawiwi larangi, mang ammijaka dam wurrung hidda anya. 5Hawanguku nakana'u tana kalli watu dam dangu na'ihi tanana. Nawini danna eabamang patubu kadangu adanna makapal natana.6Amminyak nawajalu naladu, mamalelinanyaka natubuna kadangu adaddi napalolu, jiayaka hinna mati. 7Hawanguku nakana'u tapadua rii. Mang jiayaka narii anna tubuka hinna kadipituya lappak hinna mati, jiaya hidanna hillu wua.8Jiadinguka, hawanguku nakana'u tatana nam kallung hinna tubu, nabakul mang hinna wua, napadillu mabulu wuddang, manga napanammu mabulu wuddangu, lappak napahangahu wuddang.'' 9Mang nou, winnak hi Yehu,''Gearaya nam eingu wuakahiluna anna rangudingu, kanna rangnguka dunna!"10Atanga hi Yehu, datou dam eija talihi-Na jakka dam touhabulu maduaha da rasul, adda tutturnaja dahilu hamearang. 11Napagapijaka Dunna winnaja,'' Narasia krajaan Alla woagiminyaka nyiami. Tatou hawanguku appatomdanya waidanya hilu hamearang, 12Langaka daittakaya, tiddi ittadanya, dadda peamanya; mang langa kadda rangngukangu, tiddi rangngudanya dadda taumaya ta'atida. abbi daharia kadda kiloluya na'atida.'''NAPALARADANYA TADALU HILU HAMEARANG NAM HO'ARRUNG13Mang nouwu hi Yehu winnajak dudda, ''Daddi mipeamanyah nyiami nahilu pahamearang neiyi? Gikki neimiha nyiami himmi peabolluja dahilu pahamearang hei? 14Nam ho'arrung neiyi, ho'arrunanya nawinina hi Moiri. 15Dudda jiahaka datou dam kana'u tawiwi larangi, napingi paho'arrudanya nawinina hi Moiri. Atanga rangudanya nawini, alolu aminyaka namoritana anna parimanya nawinina hi Moiri napapatomadaja.16Toujellada dudda, dappa ho'arrung tapinu watu jiahaka datou nam geaha oata anna rangu nawinina hi Moiri nareaha denganya. 17Jiadinguka, danna palolumang ta'atida jiaya hidanna kullih. Kollipanguka pa'amminya nahadukka jakka pamawilla dengangu mulana nawinina hi Moiri dadda tarrumanguha adda kana'u tanang.18Mang hawangukuli nakana'u taliburii. Dudda daranguya nawinina hi Moiri, 19jiadinguka dakawatir oatanya namorriku tapinu tana, jakka nakalelidanya nadedi jiaya nam toadidanya na'atida hidda denganya nawinina hi Moiri hidanna wua ta'atida. 20Atouda dudda dappa ho'arrung ta tana nam kallung jiahaka dam ranguya nawinina hi Moiri, dappa tamanya ta'atida jiaya hinna wua, tilu mabulu wuddang, nammu mabulu wuddang lappak hangahu wuddang.''AHAMEARAWAINYA NAPALITA21Manga nou, winnajak hi Yehu, '' Penya nam napalita appa errikayaka taunoudanya talibunga atau takabu pingi pajudda? Penya nam dataunoudidanya tapadoungu majaga atearunya? 22Atonoukanak, da'eimang pakabuning damma hunga. Toujellana da'eimangu rasia napapatoddang. 23Jakka a'eding tou ma'eingu wuakahilun anna rangu, narangukang dunna !''24Mang winalijak hi Yehu hei dudda, ''Tauyaya ta'atimi agannanya naparangumi. Nakatutu nahawaimi, jiaya napakatutu waidagimi, mang einyaha nahataba waidagiminya. 25Atouna gearaya nam einguna, jiaya napahillu woawaling, jakka jiakayak damma einguna, kaganna jellana nam einya lahi dunna tiddi deki balidananya.''AHAMEARA WAINYA NAWINI26Mang winnak hi Yehu, Na karajaan Alla mearana natou nam ho'arung wini ta tana. 27Nam ho'arung neiyi najudda anna riddung hinna wella anna laddu jakka anna riddung, mang tubunanyak nei weiga nawini. Danna peamanya nei nam ho'arung gikki nouna napata tubuna nawini. 28Walinak ta tana hinna wuawikkina. Nakawungana naho'urung, mang hinna lua, manga lappak hi'eingu maruahuna ta luana. 29Nakollidinguka pa'ihi nei napari, amminyak natou anna harobuya ta rahi harobu.''AHAMEARA WAINYA NAWATU SESAWI30Mang nouwu, winnalika hi Yehu, ''Gannakanyak napa hameara waidanya na Karajaan Alla ? Atau nabiha memma kadingu nam ahamearanya wainya na Karajaan Alla ? 31Na Karajaan Alla, meara nouna nawatu sesawi napa ho'arung ta tana, langkajiakay nam dokku merrahuya waling ngaradukada dawatu wua ai tapinu tana, 32jiadinguka awewi ho'arukaddajak dawatuda, adda tubukaka reihi bakuluha waling ngara dukada dapingi aiyi dapahamulla takahibu, jakka dabakul oata dakahangada hikeri wolu hounguda hi'u dam wurung.''33Nahilu hamearang nahawaina hi Yehu neiyi, patomanadanya nawini-Na agannanya napa langaranguda. 34Da'eimang panewi-Na lahi dudda dappa waina hilu hamearang, jiadinguka tamuritu-Na nouya napingi papalaranaja dahilu hamearang dappatikki-Na.ANNA PAKAWANNARUYA NA NGILU KAPOATI AHU HI YEHU 35Manga, taladu nouwu, tomayaka anna malungu hi Yehu peakanajak damuritu-Na, ''Maiya kapala neihabali tahage'a tahik winnajak.'' 36Dajijaknyak natou dangu neiyi, maraidanyak hi Yehu hidda meara deatang tapinu teana. Mang dateana hawanguk maraide'ada-Nyak. 37Jiayak nouweiga, jajinanyaka na ngillu kapoati ahu jakka dangalung tukka hinna deddikunya nateana hikeribinuna wei.38Atonou'ana, hi Yehu juddapana-Nya taroangu teana anna waingu lunnang. Jiayaka, hidda bangi-Nya adda peaka-Nya, ''Guru, hawaina wimm-Muk Ouwu atta matikaka?" 39Mang jiayaka, kiddinanyak hi Yehu hinna gaggutuya na ngillu, mang panewi dengananyak na tahik,''Kawannar! Hawawayay!'' winna-Nyak. Manga jiayaka, danna hillu ngillumah tiddi kawannar hingunanyak.40Manga, jiayaka Dunna hi winnaja, ''Ga nyiami hidokku mange'atlim? Penya nyiami daddi na mannimanguha na atimi?'' 41Mang dudda hukka mange'at hingudak hipawiddang wikkida, ''Gearadikayak Dunna Neiye? Napakawannar hinguya na ngillu mang na tahik nakerinanya nahatikki-Na!''
Chapter 5NATOU GADARA NAM KALANGU ANNA REGGA MORITANA APPATEGAHUYA

1Tomadanyak tahage'a tahiku, taloada tou Gadara. 2Napuruinguka hi Yehu wali tateana, alolu amminyaka natou walina ta rati mamati nam kalangu anna regga moritana anna tomanya hi Yehu.3Nei dunna enga noupana tajoanga rati mamati. Dae'mang hatou tekka nam hanggupuya hapiinya, tauya takogang danna hilu biha de'amah. 4Patutulenganguka apiinya hihangapitnaja dawihina takogang jiadinguka napiaku anna bottahuya nakalrru bihhi mang hinna pataya nakogang. Da'eimemma hingumanguha hatou tekka nam reihi kullih ahamannuya.5Riddung laddu, doadoana anna patiwung tajoanga rati mamati jakka tapinu tadulla mang hinna tukuwiki pipiaya na'ihina wainya watu. 6Na'itta dikki rouyaka natou nei hi Yehu, allolu palainanyak anna karadda-Nya.7Manga, kadoakananyak anna patiwungu winnak, ''Gannanya nahawuku-Mu lahi nyouwa Ouwu Yehu na Anana hi Alla tamajaga? Ohhapa-Muka Maraba Alla, abbu pamawilalikiwa!'' 8Hiwinna noungu, langa wurutnanyak hi Yehu, mulohung waling tatou nei nanni dum moritana marihhak!''langa winnannyak.9Mang jiayaka, hinna tuturuya hi Yehu nei natou weiga , ''Geara na ngaramu ouwu?'' hi winnanya. Mang pagapingnanyak dunna, ''Nangaragu hi Legionuya adokku dangu oatama jiaya.'' 10Dappa dua-duabalingu adda kareiya hi Yehu abbi nawurutgama waling tapadoung nouw awidda.11Noulauw eija dawawi majangngi dam manyerrang pa'anguda takaraha ngabang. 12Mang jiayaka, damoritana heiyi hidda kareiya hi Yehu, widdak,wurutkaddikamaya nam nyiama kam pikki tama taroanga wawi.'' 13Hi Yehu nakeridanya nahatikkida. Tonounaka tamadanyaka hei damoritana ta taroanga wawi. Damma dua ribuya nadanguda dawawi palaidanyaka tawiwi kealang lappak ta tahikuha adda leijung hidda mumuh.14Mang jiayaka, hei dudda dam jawa wawi heheaka palaidanyaka adda lipatikkiya takoata jakka taparaingu. Mang datou lohung wali takoata jakka taparaing kam ittaya agannanya nam jaji awidda.
16Mang dudda dam ittayam nei nam jaji,lolludanyak tatou agananya nam jaji ta'ihina nei natou nam kalangu jakka nam jaji tawawi. 17 Atonouwalinaka, jiayaka hei datou weiga, hidda kareiya hi Yehu kanna pikki dijjakunya napadoungu nouwu awidda.18Mangalika, nadeatanguka hi Yehu tapinu teana, nei natou nam kalangu weiga kareinanyak hi kanna maraiga awinna. 19Jiadinguka, hi Yehu danna pahellamanya, mang winnanyak, ''Baliya ta anguwuamu. Lollukdanya gannanya nam jaji ta'ihimu nahawolu-Na hi Moiri natada namunagu.'' 20Mang jiayaka, natou nei weiga halakunanyaka anna lipalolukudanya datou dam eija ta Dekapolis nalarana nam jaji nahawolu-Na hi Yehu lahi dunna. Ngaradukada datou dakabarra dengatekkanya.21Tanga palana hi Yehu anna waingu teana tahabali nei, natou dangu nakehha talihi-Na, mang dunna einya tawiwi tahik. 22Mang amminyaka nam kapalanya na'uma pingi pahabayang hi Yairus anna ittayakka hi Yehu nakarrada-Nya anna ngidihunaja daballa wihi-Na. 23Mang jiayak hinna pa'ohhanya anna narrunya hi Yehu, winnak, ''Na'ana merrahugu nalakeada winni kadaukuinanya tikki hamatiki. Maiki kammu padamikinanya na'ihina kanna pikki teggah.'' 24Mang pamaraidanyak hi Yehu oalida hi Yairus. Nam einya natou anna keri-Ya hi Yehu darekka dangumaya jakka nam korru-Nya.25Manga, einya nam winni namma boangu raa, habulu dubba dounaka. 26Nadakka lengayaka mawilla anna paleawang wikkina tama taungu moru, napaduka lengahaka dangawuna, jiadinguka da'eimang larada hukka tabba mawillana. 27Narangukiyaka larana hi Yehu, nei weiga nam winni amminyaka anna keri kadeangaya hi Yehu tapadua toudangu mang hinna jaminanya nakoapi-Na.28Napanewi nam winni nei winna, ''Malli kujami hingunanya nakoapi-Na enga teggahugu.'' 29Walinoukinguka naraana alolu kataddihnanyaka mang anna tengiya na'ihina teggah hingunanyak waling takadaukuna.30Hi Yehu na'alolu peamemmanya anna lohung nawaddi-Na waling ta'ihi-Na. Jiaya hinna gillak taka deanga-Na tapadua toudangu mang winnak; ''Geara nam ngohharuganya nakoapi-Gu?'' 31Mang panewidanyak damuritu-Na hi Yehu widda-Nyak, ''Ouwu mu'ittayak natou dangu nam karorodu-Wu, ''Hillu geara nam jamiwa hillu wim-Muli?''' 32Mang jiayaka hi Yehu hinna hamimiruja wuamata kakku peanya nam jami-Ganya nakoapi-Gu awinna.33Jiadinguka, anna peanyaka nam jaji ta'ihina, nei weiga nam winni kadaddaknanyaka anna mange'at. Jiayaka hi aminya anna karadda tahaga-Na hi Yehu mang hinna tikkiya lahi Yehu ngara dukana nam jaji nalara paliina. 34Mang jiayaka hiwinna hi Yehu anna panewi denganya nam winni nei, ''Akku ana-Gu, namanningumu napalupputwuka. Halakuyaya taweimarigu weimalala mang kammu teggahuya waling ta'hiddumu.''35Tanga panewi-Na hi Yehu, ammijaka dam touma pirrah datou dam waling ta'umma pingi pahabayang, widdak, Na'anamu na'matika. Ga'him hillu ullanouwalinya na'Guru?''36Atonou'ana, hi Yehu danna buhamang parangudanya napatikkida, jiayaka hiwinanya nam kapalanya na'umma pingi pahabayang nei, ''Abbi mang'atmang, miwaikadi-Ga.'' 37Mangaka, hi Yehu danna pahaimaja adda keri-Ya hatou tekka, jiapaha hi Petrus, hi Yakobus jakka hi Yohanes na'anguwuana hi Yakobus. 38Datomaka ta'umana nakapala umma pingi pahabayang nei, ittanajaka adda karawuku, dam houw jakka adda patiwung.39Mang natamaka hi Yehu, winnajak hei dudda,''Ga nyiami hibadda karawukumi ammi houw? Nalakeada nei danna matimang, judda kaddinanya.'' 40Jiadinguka dudda malik dengapadanya hi Yehu. Jiayaka, Dunna hinna paleawa bolluha lohung mang hinna kamaika meahaja da'amana jakka da'inana nei nalakeada, jakka datou damma rai-Na, mang tamadanyaka tapadouna nalakeada.41Mang hinna hamannuna-Nya nalimana nalakeda nei winnanyak, ''Talita kum!"( Na'ihina,''Lakeada mawini, Ya Nyouwa nam panewidengagu, kiddiyaya!") 42Nei nalakeada mawinni, alolu kiddinanyak anna halaku, kadangu ahi habulu dubba doukina, atonounaka ngaradukana natouwu hinna kabarra denga tekkanya. 43Jiayaka hi Yehu, hinna heiru hinguja da'innana jakka da'amana nalakeada nei abbi eingu hatou tekka nam peanya tu'ana ya, mang hinna paleawaha woanya pa'angu nei nalakeada.
Chapter 6

HI YEHU DA'AKUMAYA TA TANA PINGI HAWALINA 1Mangaka, hi Yehu halaku-Nanyaka wali noung nouwu hinna toma ta tana pingi hawali-Na, jakka damuritu-Na dam keri-Ya. 2Tomayaka naladdu miggu, mangajarunanyak hi Yehu ta uma pingi pahabayang. Mang natou dangu nam ranguya dokku kabarraya, mang widdak,'' Bayaka waliyana anna kolli-Nya nam toungu nei? Ga peangu hinguyak nahawoada-Nya jakka nabiaha napakabarra denganu hi'einya tabala lima-Na? 3Dajiadiya nam natukang kahapi ai, na'anana hi Maria, jakka na'anguwuana hi Yakobus, hi Yoses, hi Yudas mang hi Simon? Da'eijelladija ham da'anna winni-Na daoalida jiata?''Mang jiayaka hidda dadda woanya kaloaga adadda aku-Ya.4Mang nouwu, winnajak hi Yehu hei dudda, ''Kabayayanya natou nataunya hiina na nabi, jiadinguka atatana wikkikanak dadda waimanya, tapadua oalijajina, jakka ta umma wikkina.'' 5Jiayaka hi Yehu hidanna patekkanya nabiaha napakabarra dengangu, jiayaka hinna tiddi tauya nalima-Na tapinu ihina natou nam kadauku mang hidda teggah. 6Jiayaka hinna kabangnga atidengaja adda waihingu-Nya. Walinaknouwu halakunanyaka anna nahiha daparaingu anna lippi mangajar.PALEAWANAJAKA HI YEHU DAMURITUNA 7Manga nouwu, kamaikanajaka hi Yehu damuritu-Na dam touma habulu maduahwali nounak napaleawaha totouma dua, kadda wurut waija damoritana dakallung. 8Mang jiayaka hinna peakaja hidadda iddi ganananya talarangi, tiddi jiapang takkung, damalli pa'angumadda, damalli karearamadda, damalli ritimadda takalarru baggida, 9jiapang tarawihi jakka mattang pakaduabellang koapi.10Mang winnajak hi Yehu hei dudda, ''Beinya na'umma napingi hatomami, mimadak nounguya lappaka ammi tomaya narahi balimi him lohu wali noungu.11Mangaka, a'eikanguka tapadoungu nouwu damma tarimami jakka damma rangumi, halaku awimikaka mikobbahuja dakubbur taballa wihimi kadda pikki itta hei dudda.''12Jiayaka, dudda hidda halaku adda peakanya natou kanna pikki hariawaingu awidda.13Jiakadiyaka, hidda wurutuja damoritana majangi mang hidda karudduhanya minya nam kadauku, lappa hidda pategahuha.RANGUNANYAK HI HERODES NATU'ANA HI YEHU14Mangaka, rangunanyaka hi Raja Herodes, nangara-Na hi anna taboaka, mang winnak dunna natou, Hi Yohanes mapa'ihhu nakiddi balioka wali tajoang tou mati,jiayaka patekkananyaka nabiaha napakabarra dengangnam waling lahi Dunna.'' 15Hawanguku dudda hi Elia widda, ''mang hawangukuli dudda jiayaka na nabi mawaling ta nabi dangu.''16Jiadinguka, anna rangu tanonanyak hi Herodes, winnak dunna,''Hi Yohanes napa langa helligu nakatikuna , nakiddi balika!" winnak.AHAMATIYA HI YOHANES MAPA'IHU17Hi Herodes wikki memmaka nam paleawa tou, a'appaya hi Yohanes, apiinya ta gallu witina na'arawei anguwuana, hi Filipus, hi Herodias mulana abaddi pali'arraweinanyak hi Herodes.18Hitanouna, napa birrawudda lenganguka hi Yohanes anna tagoruya,''Danna kallu dengamanya ouwu ammu ealuya na'arrawei anguwuawikkimu,'' 19Jiayak nam hawiting, hi Herodias hinna hukanya ati hi Yohanes anna atidalunya kakku hamatiya hiwinna, jiadinguka danna piakumanya. 20Hitanouna, hi Herodes mange'atunanyak hi Yohanes atou benaruya, jakka atou lurruha, mang jiayaka hi Herodes hinna tulunya. Arangu tanounanyak hi Yohanes nei hi Herodes dunna, jiayaka hinna kadua napangadanguna, atonou jella'ana hi Herodes nahennang denganya anna ranguya hi Yahanes.21Napahinou hindungunguka anna pakabuangu taladdu rahi jajina hi Herodes mang hinna pa'aja pa'inuja dam pareaha bakul, da perwira jakka dakapala-kapala ta Galilea. 22Attunyaka na anana hi Herodias anna tama ta neagu, napahenang tekkaya hi Herodes jakka datou dam ngodu denganya. Mang winnaka na raja talakeada mawinni nei, ''Kareihingukading ganna nahabuhhamu kakka woagu.''23Mang jiayaka, hi Herodes hinna parungu lahi dunna, ''Ganna hingukananya napa kareimu ouwu lahi nyouwa kuwoahingugu langka jiajellaya hage'a na'ihina nakarajaanagu.'' 24Mang halakunanyaka anna tikkinanya na inana, winnanya'' Gannanya peala napakareigu?'' Napagaping uka na inana winnanyak,''Nakatikuna hi Yohanes pembaptis wimmunya,'' 25Mang jiayak nou weiga, nalakeda mawinni pageahang hingunanyak anna tomanya na raja hi winnanya, ''Napakareigu nyouwa muwoamemma hinguganya yayi nakatikuna hi Yohanes mapa'ihu kammu tauganya tapinnu ta'ung.26Jakka jiakayaka na raja dokku millakadiya na atina, nounammu alanga parungu tekkanaka oalida natou nam a'denganya, jiaya hidanna piaku pahikalunya nalakeada mawini nei. 27Mang nou, na raja paleawananyaka hatou na algojo hinna panouya kanna pikki iddiya nakatikuna hi Yohanes awinna, jiayaka hi'attunya dunna na algojo ta gallu anna lipatippiknanya nakatikuna hi Yohanes. 28Mang nou, aminyaka anna iddinanya nakatikkuna Yohanes nei nalakeada mawini, mang dunna hinnawoananya na inana. 29Daranguka damurituna hi Yohanes, jiayaka dudda hidda dekiya nakanawana mang hidda tauya tako'ang.ANNA WOAJA PA'ANGU DATOU DAMMA LIMA RIBU REIHIYA30Mang pakehangdanyak da rasul jakka hi Yehu hidda peakana-Nya agannanya napalanga kerada jakka adda ajaruya natou.31Mang winnajak hi Yehu, " Maidaya katapaheili tapadoungu nam kahika kapikki hangahu hakudduk." Hiwigunoungu, einya natou nam amminya nam atunya, damma menga ha'angu.32 Mang jiayaka, hi Yehu jakka damuritu-Na halakudanyakka adda deatang teana tapadoungu nam kahika.33Atonouana, nadangu natou nam itaha jakka nam peaja.Jiayaka natoudangu hinna mearapalai annalinoungu ta'tana mara namma paladaggit walingu takoata, hidda duki moulu noulauwu waling lahi Yehu jakka damuritu-Na. 34Tanga halaku-Na tawiwi tahik hi Yehu, ittananyaka natou nam dokku danguya, jiayaka hinna milla atidengajaka amearada dabeabu dam eingu majawaha. Jiayaka hi Yehu hinna ajaruha nam hamattu-matuna.35Atomayaka anna riddung, damuritu-Na hi Yehu ammijaka lahi Yehu awidda, ''Napadoungu yayi nakahika hingung mang riddungnanyak. 36Paleawahaya kadda halaku ta praingu nam eingu pa'anguna kadda pikki hi pa'angu kadda angu.''37Jiadinguka winnaja hi Yehu anna pagapija,''Nyiaminguha nam, woaja pa'angu.'' Mang dudda widda-Nyak, ''Nyiama hinguha nam halaku lappa hi roati mahingu dua ngahu dinar mang himma woaja hei adda angu?'' 38Winnajak hi Yehu anna tuturuha, ''Pirrada hinna daroati dam eija lahi nyiami? Huiya kammi ealuha!''Mang adda ealuhaka hidda peaja alimada daroati jakka adubbada dakaboku hidda peakana-Ja.''39Mang paleawanajak hi Yehu pakaliliking adda ngodu tapinu rutu moru. 40Natou dangu nei ngodunanyaka anna pakaliking, einya nam touhangahuya jakka einya nam toulimamabuluya. 41Mang nou, dekinajaka hi Yehu daroati dam limada jakka dakaboku dam dubbada, hinna hagang, anna karei kanyuru mang hinna bebearaha daroati, nawoaha tamuritu-Na adda barinya natou dangu. Dunna naha habarijelaja waling dam deida dakaboku ta ngaradukana natou dangu.42Mang angudanyak dudda hudda adda bihhu. 43Damengaka ha'angu, dekidajaka damma habulu dubbada daha haburra hidda tauwaija dam reihi daroati jakka dakaboku. 44Tou lima ribuya namoani nam angu roati.ANNA HALAKU TAPINU WEI45Mangaka nou, hi Yehu paleawanajaka damuritu-Na deahang tateana adda halaku moulu pala ta Betsaida, mang dunna hi Yehu palewanajak datou adda bali. 46Napaheawa dengaja, Dunna halakuna-Nyaka tapinu lettina anna habayang. 47Nariddunguka, einyaka tapadua tahik nateana, hi Yehu jia meaha-Ya tapinu tana mara.48Da'ittayaka damuritu-Na waingu ma'otadanyaka adda boahingu, kadangu na ngilu anna kapahaha, ranni dammuyaka, amminyaka hi Yehu anna halaku tapinu wei anna tiddi hapalah dudda. 49Jiadinguka, adda ittayaka hi Yehu anna halaku tapinu wei, napapangadada dudda moritanaya widda-Nya, jiayaka hidda patiwung, 50kadangu dudda adda ittayak hi Yehu mange'atdanyak. Atohoudak jiayaka hi Yehu hinna panewidengaja mang hiwinnaja,''Kawannarkading. Nei Nyouwawa! Abbi mange'atmang.''51Mang jiayak hinna deahangu anna maraija tateana, nangillu nei weiga wajananyak jiaya hidda kabarra denganya. 52Atonouana dadda paham jellamanyah ewiga nabiahana waling dam limada daroati kangu einyaha nabei'atida.NATOU DANGU NAPAPA TEGAHUNA HI YEHU53Dapalaka hi Yehu anna maraija damuritu-Na, hiwidanyaka ta Genesaret. 54Tanga purunguda waling tateana, natou alolu peamemmanya ajiaya hi Yehu, 55palaidanyaka adda nahiya natou taparaingu nam kapiala, aparangudanya napaeidenga-Nya hi Yehu.56Kabayayanya hi Yehu anna tamanoungu, tapa raingu , ta koata ta ngaradukana naloada nouwu, ammija adda maraija datou dam kapiala hidda pamaturuha tahaga toudangu mang dakareiya hi Yehu malli majamiya nakoapina awidda mang agearakaka nam kerranya nakoapi-Na enga tegahuna.

Chapter 7NAPAREAHANA HI MOIRI JAKKA NAPATA TOURARA

1Mang pakehang danyaka datou parihi adda paregga denganya hi Yehu oalide'ada dam touma pirrah datou peangu Taurat dam waling ta Yerusalem.2Mangali, ittadajaka dam touma pirrah damuritu-Na hi Yehu adadda baha limma adda angu roati. 3Hitanouda, dudda datou parihi jakka ngaradukada datou Yahudi danna bihamang adda angu adaddi dabahakahak dalimma lappak tajoanga karagga limmada mulana nahamannudanya napa nam moulu waling boku ta'appuda. 4Jakka a'ammikajaka tamadangu, dadda a'mangu adaddi dabahakahaka dalimmada.Na da'jellanguha na patammmang daddi papahellad waling taboku ta appuda, tounaka nabaha ka-a, nabaha ta'ung jakka nabaha pajalu.5Mang nou, datou parihi jakka datou peangu Taurat tutturuda-Nyak hi Yehu, ''Ga damuritu-Mu hidadda kerikaya napata memmang waling taboku ta appu, hukka angukada roati adadi dabahaha dalimmada?'' widdak.6Napagapija hi Yehu winnaja, ''Hi Yesaya langa tikki memmananyak nam pa'ihing anna manyurragimi nyiami nam munapik, nam ha,mearang tapatuli nam winna; 'Datou hei tiddi ta a'adanya dam pabuatu-Wa, jiadinguka na'atida da'eihingu memmanya lahi Nyouwa. 7Wolluwaidanya adda karadda tahaga-Gu, reihi buhadanya adda ajaruya jakka adda pahalakuya napata tourara.'8Dammi ihilitekkamanya napareaha-Na hi Alla, napata tourara jiaya napahamannumi ammi pakullihuya.'' 9Mangali, winna jellapajaha hi Yehu,''Mipeaoatang pakahedinya napareaha-Na hi Alla kam piaku amma hamannuya napata tourara awimmi. 10Jakka jiapananya hi Musa napanewika awinna, Tauja hiida da amami jakka da inami, hi widda nougimi 'Gearaya nam yuraha da amana jakka da inana hamati lurruhuya winna.11Jiadinguka, nyiami wimmi ta amami jakka ta innami, 'Gannakananya napakollimu waling lahi nyouwa jiahaka dam nuatung appabuatumi,'12mang jiayak nyiami dammi hillu woamanyah kaloaga anna pahalakuya gannanya nahawukuna ta amana jakka ta inana, 13atonoukamika mearanaka ammi pabataluya nawinina na Maraba Alla mulan adammi mattanya napata tourara lapak anna mure-anna muri. Mang reihi hingoliyah ammi hamannuya napata matoung nei.''14Mangalika, hi Yehu nakamaika bolluja datou hiwinnaja,''Ranguwa Nyouwa, ngaradukami nyiami, mang kammi pahamnyaya. 15Da'eimang gagangananya nam tama ta taroanga tourara nam pajurrakuya, jiadinguk agananya napapalohuna waling ta taroangana jiaya nam pajurrakuya.'' 16Jakka agearakaya nam mangu wuakahiluna anna rangu wadija naranguka!''17Mang anna tamaka ta umma hi Yehu anna jijakuja hei datou, tutturdanyak damuritu-Na na'ihina nahilu hamearang. 18Jiayak Dunna hi winnaja, Daddi mipeajellamanyah nammu nyiami? Dammi pe'amanya nyiami agannanya nam tama ta taroanga natourara adda jiaya napajurrak dengangu? 19Hiwigunoung, toukana agananya nam tama danna tomamang ta atina tiddi dikki nouna ta kabuna, mang nou hinna palohunya ta jamban.''( Mang jiayaka, hi Yehu napalaranya ngaradukada dappa angu daka'a bollu hi winna.)20Mang winnalika Dunna, ''Napapalohuda ta a'adda jiaya nam pajurrakuha. 21Langa walimemmanak ta atida, hinna jaji napangadang jurrak, najala apalaung wikki, nakeadu, nahamati tou, 22nalaung arawei oali jakka la'oali, naporrat akaleli dedi, na'angu oali, natipu oali, naporrat, namillung dou'oali, nangikki waingu oali, nakatadak, jakka nadapeangu balih. 23Ngaradukada hei jiahaka damma waling tataroanga tourara mang jiahak dam pajurrakuya natou.''NA MANNINGUNA NAM WINNI SIRO-FENISIA24Wali nounak nouwu, kiddinanyak hi Yehu mang hinna halaku ta Tirus jakka ta Sidon. Natama ta hangi na umma, abbi eingu hatou tekka mapeaga awinna, jiadinguk daporrahumanya wuamata. 25Arangukiyak hi Yehu a'einya, einya hatou nam winni namma regga moritana anan mawini, aminya anna karadda tawihi-Na hi Yehu.
27Manga, winnanya hi Yehu nei nam winni, ''Kahamoulu hei dalakeada kadda bihupang. Danna piamang adekiha dappa anguda dalakeada a'alolu le'aha' ta'ahu. 28 Jiadinguka, nam winni nei winna anna pagapinya hi Yehu, ''Malangum Moiri. Atonou'ana, da'ahu dam eija takabbu meja danadinya nam kawarrak adda anya na'oali pa'ada dalakeada.''29Jiayaka, winnanyak hi Yehu, ''Alanga wimmu noudingu, muhalakuyaya. Namoritana nahellinguka waling ta anamu.'' 30Mang jiayaka, nam winni nei weiga balinanyak ta umma hinna tomanya na anana anna judda, kadangu anna pahellayak moritana.NAM KAWANGA APPATEGAHUYA31Menga nouwu, lohungnanyak hi Yehu waling ta Tirus mang lihuittungdanyak ta Sidon hidda hagang ta Galilea, taloada Dekapolis. 32Mang ammijak datou dam marainya nam kawanga danna bihahingumah papanewi.Jiayaka hidda kareihinguya hi Yehu kanna pikki tauya nalimana tapinu ihina awidda.33Jiayaka, mang nouwu weiga nakamaika meahanya natou nei hi Yehu waling tabinu tou dangu. Napatamaja dakaraggu limma-Na tawuaka hiluna nam kawanga, napadoiniyaka, hinna jaminanya nalemmana. 34Mang hagangnanyak ta awang hi Yehu, hinna weala pamalainya nahangahu-Na, mang hinna panewi winnak, ''Efata!'', na artina ''Tawehayaya!'' 35Jiayaka nou weiga tawehha memmadanyak hinna rangu, mang tawollahnanyak nalemman, mang anna panewi tiddihingunanya.36Jiadinguka, hi Yehu naheiruja palolukuya tabayayaka gananya napalanga ittada nam jaji. Atonou'ana anna heiruja , dudda hukka paruhung jelladaha adda lollukuya tamadangu. 37Darekkamaya nakabarra dengadanya jiayaka hiwidda,''Napahalaku-Na weiga nakallu oataking. Jappa dam kawanga darangu mang dam kabanga dapanewi.''
Chapter 8DAM PITUDA DAROATI DATANGAYA NATOU NAM PATU RIBU REIHIYA

1Taladdu nouwu, rahi kehananya natoudangu atangaya adda eihingungu gana-gananya pa'angu, kamaikanajaka hi Yehu damuritu-Na mang winnajak, 2''Namilla oata na'atigu Akku ittaha hei datou majangi alanga marai-Guja tadalu tillu boladdu, adda eihingungu malli gana'anyak pa'anguda. 3Akku paleawakahaka adda bali ta umada atanga karobbanguda, dahamauwul larangi kadangu eikinya hawanguk nam waling tam marou.''4Jiayaka, hidda pagaping damuritu-Na,''Bayaka waliyanaka natou nam woaja pa'angu hidda bihu tapadoung makahika ya?5Mang jiayaka, hi Yehu hinna tutturuha, ''PIrrada daroati dam eija lahi nyiami? Dappa gapinguka dudda, ''Pituda daroati widda.''6Mang paleawanajak hi Yehu datou ngodu ta tana, nadekiha daroati dam pituda, napamarija anna habayaja, mang hinna bebearah, hinna woadaja damuritu-Na mang hidda barinya natou dangu. Jiayaka hidda habarinya natoudangu hinna angu7Manga, eijellaja da anna kaboku damma hakuddukuda tamuritu-Na. Namengaka pahabayaja, paleawanajaka damuritu-Na adda habarinya kaboku nam dangu. 8Natou nam dangu na'angu hudda anna bihhu, manga dappa angu dam reihi appa kehhaja pitu boalada. 9Eingu tou patu ribuya nam angu. Damengaka ha'angu paleawanajaka hi Yehu bali. 10Mang deatangdanyak hi Yehu ta teana anna maraija damuritu-Na hidda toma ta Dalmanuta.AKAREIYA TADA WALING TA SURGA HI YEHU11Ammijaka datou parihi adda karingak denga-Nya hi Yehu, patekkanya na tada waling ta surga awidda-Nya adda kamawai-Nya. 12Wealananyak naha ngahu-Na hi Yehu anna panewi dalung na'ati-Na, winnak, ''Ga hei datou hidda kareiwali tada? Nyouwa kakku tikkiginya nam padening lahi nyiami, da'eimang hangi tekka tada papatekkadaja datou hei.'' 13Mang jiayak hi Yehu hinna jijakuja, hinna deata baling ta teana hidda halaku tahabali nei.NARAGI TOU PARIHI JAKKA NARAGI HERODES14 Damurit dengangdanya pa'iddi roati,tiddi hadippikkina narotida tateana. 15Panounajak hi Yehu anna peakaja dudda, ''Mipa'ati memmaja! marommatung wali taragi tou parihi jakka ragi Herodes.''16 Mang nou, bejjardanyak tu'ana natou dam eingu roatina.17Napeanyaka hi Yehu gananya nahatikida, winajak, ganyiami him baddalolukkuya nataou dam eingu roatiana? Penya nyiami daddi mipeajellmanyah? Pakawatu ati wikki memmakaminyaka?18Penya nam nyiami da'eimang wuamatami hidammi itta? Mang da'eimang wuakahilumi hidammi rangu? Dammi namuyah nam nyiami, 19yanag Akku bebearaha dam limmada daroati hinna a'ja tou lima ribu, mang pirra boalada dam reihi dapapakehami?'' Dapagapinguka, ''Habulu dubba boalada widda.''20''Mangalika, dam pituda daroati dapa'angu patu ribu tou, pirra boalada dam reihi dappa pakehami?'' Dapagapingu, ''Pitu boala widda.'' 21Mang jiayaka hiwinnalija,''Daddi mipejellamanyaha?''ANNA PATEGAHYA HI YEHU NAM KABOALA TA BETSAIDA22Tomalidanyak hi Yehu jakka damuritu-Na ta Betsaida. Ammijak dam touma pirraha datou dam marainya nam kaboala lahi Yehu kanna pikki kerranya awidda. 23Jiayaka hi Yehu hinna kerrananya nalimana anna marainya ta hangi paraingu. Padoininanyaka hi Yehu ta wuamatan nam kaboala mang hinna tauya nalimma-Na tapinu wuamatana. Jiayak hinna tutturuya,''Eingu pa'ittamu?''24Mang natou nei tangarananyak, winnak, ''Ku'ittah datou, magga pingi ai'ha dam halaku.'' 25Mang jiayaka hi Yehu hinna hilu tau balinananya nalima-Na tapinu wuamatana, nawehahaka dawuamatana, itta kallung hingunanyaka, ngara naha'ittana nawarah hinguka. 26Mang paleawananyak hi Yehu bali ta ummana winnanyak,''Abbimu tamadingu tahangi paraingu.''HI YEHU JIAYAKA HI KRITU27Mang nou, halakolinanyak hi Yehu anna maraija damuritu-Na adda nahi paraingu ta Kaisarea Filipi. Toma tapadua larangi, tutturunajak hi Yehu damuritu-Na winnajaka, ''Anapanewi natou, gearawa Nyouwa?'' 28Dapagaping widdak, '' Einya Hi Yohanes Mapa'ihuya nam winna, einya hi Elia nam winna, jakka hawanguk nabiya winna.''29Mang natuturliha winnak, manurut nyiami nammu gearawa Nyouwa?'' Pagapinguka hi Petrus winnak, ''Ouwu jiawuka hi Kritu.'' 30Mang nouwu, peakanajaka hi Yehu abbi datikkiya tatou tu'ana Dunna.RANGUDANYAKA NALARA MAWILLANA HI YEHU31Mang nouwu, ajarunajak damuritu-Na natu'ana na Anana hi Moiri nam liya nam dam rekkanouya, adanna akuya tou pa'ati ta Yahudi, jakka dam peangu Taurat, hidda hamati-Ya hinna kiddi bali taladdu katilluna. 32Mang panewinanyak hi Yehu anna wehhaya. Atonounaka nei, jiayaka hi Petrus hinna wealaya takarahana anna tagoru-Ya.33Jiadinguka, sambil anna gillak anna patetija damuritu-Na, hi Yehu natagoru hi Petrus mang winnak, ''Hellidimi waling lahi Nyouwa Moritana! Nanni nyiami dammi pangada hingumanya napawukkuna hi Alla, jiapayaka nawukkuna natourara.''34Mang nouwu, kamaikanaja datou dangu jakka damuritu-Na, mang winnajak dudda, ''Agearakayak nam buhang pakeriwa Nyouwa, napa milla wikkina jakka nadeitu natiddunya narengu langu, mang hinna keri-Wa Nyouwa.35Hiwigunoungu, gearaya nam kalelihinguya namorrik tapinu tana, hukka dakollinguna. Jiadinguka gearaya dam hillu kaleliya namorrik tapinu tana mula-Gu Nyouwa jakka nawini-Gu jiaya nam kolinya namorriku malodung. 36Atonoukanak, gannakanyak naha'uttu dengananya dunna anna kolli bollunya na'ihina napinu tana, jakka adda kollikadinya namorriku malodung? 37Gannakanyak nam nahawoana hatou-hatou kanna pikki kolinya namorriku malodung?38Geara hingukaya nam makii denga-Ga jakka nawini-Gu tatou damma kadabbi-Wa jakka dam hala hei, peala Dunna na Anana hi Moiri nam makii denga jellaja datou hei a'ammikanyaka tadalu biahana na Ama-Gu adda maraingu dam malaikat dangu dam biaha.''
Chapter 9

1Mang nou, winnajak hi Yehu, ''Nyouwa kakku tikkigiminya nam padening lahi nyiami, eija ha datou dam dedi hudda da'ittayah nabiahana na karajaan Alla mang hidda mati.''HI YEHU NAM MARAIJA HI MUSA JAKKA HI ELIA2Tomaya na nammu ladduna, hi Yehu kamaikanajak hi Petrus, hi Yakobus jakka hi Yohanes, hinna maraija tapinu letina nam jaga. Mang jiayaka, hi Yehu hinna paheapang na hada-Na tahagada. 3Nakoapi-Na alolu kabilak hingunanya mang nakaka kapuka tekka. Da'eimang mapa kaka kaba tapinu tana mahameara denganya.4Alolu hungadanya tahagada, hi Elia oalida hi Musa, adda panewi denganya hi Yehu. 5Mang nou, hi Petrus winnanyak hi Yehu, ''Guru, Dokku kallung oataya nyiama a'eigama yayi. Maidaya dudda kawoluha tillu dappa doungu, hangi Ouw nanya, hangi hi Musa,jakka hangi hi Elia.'' 6Hiwinna noungu hi Petrus danna pe'amanguha papagapija kadangu adda mange'at.7Mang amminyaka anna hunga narobbang anna hamawuja, rangudanyak nam panewi waling tarobbang nam win-Nak,''Nei jiayaka na Ana-Gu nam Tiddi. Rangukiya Dunna!'' 8Jiadinguka daddi madeihingumah appatetibalijak dahillu ittamahah tiddi jiakiyaka hi Yehu.9Tanga purunguda waling tapinu letina, peakanajak hi Yehu abbi datikkiya tatou hawanguk agananya napa ittada, lappa baru anna kiddi na Anana hi Moiri waling tatou mati. 10Jiayaka, dahamannuya nahawiddaja hidda patuto-tutur wikkimeahada gannanya gannanya najurruna nakiddi bali waling tatou mati.11Mang tuturdanyak hi Yehu,''Ga dam peangu Taurat dudda hi Elia ammi moulunyah hi widdali?'' widdak. 12Mang jiayaka hi winnaja hi Yehu,''Tonoutekkana, hi Elia ammi moulunya anna padehaya ngaradukana nam jaji. Mang gikki nounak nahatuli tu'ana na Anana hi Moiri peala anna mawilla jakka napakihung appajapuya? 13Jiakadiyak hikku tikkigiminya lahi nyiami, toukana hi Elia langa amminyak, mang hei duidda hidda woluya keriya nahawuku atida, mearang nahatuli tu'ana dunna.''DAMURIT DADDA TALUMAYA NAMORITANA ADDA WURUTUNYA NAM TAMA TATOU14Mangaka, atanga balida hi Yehu, hi Petrus, hi Yakobus jakka Yohanes adda toma balija damurit, ittadanyak natou dangu adda korruja damurit hei, mang dudda dam peangu Taurat karingak dengadajak. 15Da'ittayaka hji Yehu hei datou dam pakabuangu, kapodudanyak adda itta-Ya jiayaka hidda palai adda lippi regga-Ya. 16Mangaka, jiayak hinna tutturuha hi Yehu,''Gannanya napapalumimi nyiami jakka dam peangu Taurat hei?''17Napagaping nam hatou nam einya tajoanga toudangu, winna-Nyak,''Guru, nyouwa maraigunya na anagu nalakeada moani lahi Ouwu regga moritananya hinna pakabangaganya. 18Anna kiddikaka nayorana namoritana, nawo'ah pipianya ta tana mang hinna wurra tekka na a'ana, hinna pakiggituja dawuangiduna anna tonnah. Kukakamaikaja damuritu-Mu kadda wurutunya namoritana wiggu dadda talumaya.'' 19Mang pagapinajak hi Yehu winnak, ''Hei nani tou dam kulih na manningumi!Pirra madeijellaguha Akku oaligimi nyiami? Pirra madeijellahguha Akku tarrung pa'oaligimi? Marainya nanni nalakeada lahi Nyouwa!''20Jiayaka hidda marainya nalakeada nei lahi Yehu. Na'ittayak hi Yehu nei namoritana, ujjar pipiananyak nalakeada nei weiga. Mang naka na'uka ta tana nalakeada, nakabali pipiaya hinna wurra tekka na a'ana. 21Mang tutturunanyak hi Yehu na amana nei nalakeda, ''Nam deika nei nalakeada atonouna?''winna. Napaginguka na amana winnak, ''Waling anna merrah. 22Jakka, nappa tutungu nei namoritana anna patullakunya ta api jakka tawei kanna pikki mollah awinna. Nounam Ouwu ammu bihading, namukima nyiama kammu gatagama.''23Winnanyak hi Yehu,''Ouwu ammu bihading wimmu-Ga? Kagangana jellananya nabiaha atouda dudda wai-Ga.'' 24Tiddi houhingunanyak na amana nei nalakeada anna patiwung, winnaka ''Kuwai-Gu? Gatagaya kakku pikki wai-Gu. 25Na'ittayak hi Yehu natoudangu anna geaha anna kabuangu, jiayak hinna gaggutuya namoritana hi winnanya,'' Nyiami moritana kabanga jakka moritana kawanga, Kupaleawami nyiami lohung waling talakeada nei abbi hillu tamadinya.''26Namengaka pa'ujjar pipianya nei nalakeada, patiwung nanyak mang hinna lohung. Dunna nalakeada meara atou matiya jiayaka natou dangu matinanyak hi widdanya!'' 27Jiadinguka, Dunna hi Yehu naha mannuya nalimmana nalakeada neiyi hinna pakiddiya, mang nalakeada neiyi dedikinanyak.28Natamaka hi Yehu taroangu umma, damuritu-Na tuttumeahada-Nyak,''Ga nyiama hidamma talukaya amma wurutunya?'' 29Mangaka, winnajak hei dudda, ''Nam toungu neiyi hinna lohungu wainyaha habayang.''PANEWI JELLANANYAHA HI YEHU NALARA MATINA30Wali himmida lauwu, hi Yehu jakka damuritu-Na halakudanyaka adda linoungu ta Galilea. Danna buhamang a'eingu ma'pea-Nya. 31Hitanouna, tangaya anna ajaruha damuritu-Na mang hiwinnaja, '' Na Anana hi Moiri haraka-Nya talima tou doaku jakka tou jala hidda hamati-Ya. Damengaka pahamati-Ya, tomaya natillu boladdu nakiddi bali waling tajoanga toumati. 32Atonou'ana, damuritu-Na dadda pahammanya gannanya nawinnang mang da mange'at patutturu-Ya.APPALUMINYA GEARA NAM REIHI BAKUL33Mang nouwu, tomadanyaka hi Yehu jakka damuritu-Na ta Kapernaum. Natomaka ta umma , tutturnajak, ''Gannanya napalolukumi tapadua larangi? winnaja.34Jiadinguka, tiddi kawannardanya kadangu adda paluminya gearaya namma reihi pabakul awidda. 35Ngodunanyak hi Yehu, mang hinna kamaikaja damuritu-Na. Mang jiayaka hiwinnaja,''Jakka anna buhakanguk hamoulu nam hatouna, napahupuya anna layaja ngaraduka.''36Mang nouwu, dekinanyaka hi Yehi nalakeada merrah anna tauya tappaduada. Na'agunya nalakeada mang hinna panewi dengaja hiwinnaja, 37''Kagegearaya nam padeaduya nalakeada merrah toung nei tadalu ngara-Gu, mearana anna padeadu-Wa Nyouwa. Mang gearakaya nam padeadu-Wa Nyouwa , da-Nyouwamang papadeaduna, Nammu nam paleawa-Wa Nyouwa jiaya napapa deaduna.NATOU NAM WURUTUNYA NAMORITANA NAWAINYA NA NGARANA HI YEHU38Panewinanyak hi Yohanes lahi Yehu, awinna, ''Guru nyiama ma'ittaya natou anna wurrutunya namoritana wainya na Ngara-Mu, jiayaka nyiama himma heirunya kadangu adanna kerida jiata.'' 39Jiadingka, winna hi Yehu, ''Abbi miheirudinya, daeimang tou nam biaha waiganya na Ngara-Gu mang nou peala anna hillu ngiki waikagaka Nyouwa.40Hiwigu noung, gearaya dam ge'ada jiata, jiaya nam oalinouda jiata. 41Jiakadiya Nyouwa hikku tikkigiminya nam padeningu nyiami, gearakaya namwoagimi wei hangi ka-a tekka hingu, mulana ammi keriya hi Kritu, enga eingu kanyuruna.''NAKERINA NAPA HALA DENGANGU42''Mang geara hinguya nam paleakunya nam hatouna nei nalakeada merrah nam langa keri-Ganya na ngara-Gu hinna woluya nam jala, reihi nam kalung natou nei dekinyaya watu mabakul katearunanya tarii kokuna mang hile'aya ta tahik. 43Atoukana, dalimami ajiakahaka dappa jala dengami, katupuya nalimami nei. Reihi kallunguya ammitama tama'idiya nalimami nam katupu ta morrik malodung, meara jellakadinak a'eibolluja dalimami a ta nerakaya napadoimi ta api damma bedda, 44napadoungu namma mangu illir damatina jakka na apina damma bedda.45Jakka ajiakayaka dawihimi dappa jala dengami, katupuha hei dawihimi. Reihi kallunguya ammitama iddiha dawihimi damma katupu ta morriku malodung, mearajellakadina a'eibolluja dawihimi a ta nerakami, 46napadouda da'illir damma mati, jakka api dam bedda.47Manga, jakka ajiakahak dawuamatami dappa jala dengami, woikiha dawuamatami hei. Reihi kallunguya ammi tama iddiya nawuamatami nam hangina ta karajaan Alla meara jellakadina a'eibolluja dawuamatami damma dubbada ale'ami ta neraka, 48nappa doungu nam eingu illir damma mati, jakka ta api damma bedda.49Atonoukanaka , hatou-hatou appa barruya mearana na mahing napa'ottiwaingu api. 50Na mahingu makalunguya, jakka anna manga'akaka gikki neidanya kanna barru bali,? Pabarruya na'ihi wikkimi manga mipanamu wikimi nyiami
Chapter 10NALARANA NAPAHEAWA

1Mang najijakunyak nappa doungu nou hi Yehu, halakuna-Nyak ta Yudea ta habali loku Yordan. Jakka nakehha jella-Nyah tou dangu akka woru-Nya. Mang mearang naha langadamma-Na anna ajar juaha dudda. 2Mang nou, ammiljaka datou parihi lahi Dunna, kamma kaka-Ya awidda patutturdanyak, widdak, ''Penya nammu dagigman dam pa la-arraweingu adda paheawakaka?'' 3Napagapija hi Yehu winnajak, ''Gannanya winna hi Musa anna peakagimmi?'' 4Jiayaka hi widda, ''Hi Musa napahellanya namoani anna wolu hurrat paheawa mang keri paheawa dengananya na arraweina.''5Jiadinguka, hi Yehu winnajak, ''Mulana natautiddungumi jiakadiyaka hi Musa hinna wolugimi hurrat paheawa. 6Jakka jiakayak nammu, waling nakka wunga jelli tana, hi Alla anna woluha damoani jakka dam winni.7Jiayaka atonouna, dunna namoani nadijakuja da'amana jakka da,inana. 8Mang dudda atouma duaha kahangingnanyak na raa ihida. Atounak dudda dahillu toumaduamahak. 9Jiayaka gananya napa langa pakahangina hi Alla, abbi hilu eiding tourara mappa heawanya.''10Mang nou, toma taroangu umma, hillu patutturdanyak tu'ana nei weiga. 11Jiayaka Hi winnaja, ''Gearakaya nam paheawa denganya na arraweina, hinna hillu ealungu arrawei hawangukuna, manyariknanya ta arraweina. 12Mang dunna nam winni anna paheawa dengakanyak na laana, kanna hillu palaa hawanguk , dunna manyariknanya.''HI YEHU ANNA WOAJA KANYURU DALAKEADA13Mang dudda maraidajaka dalakeada merrah lahi Yehu kanna pikki jamiha awidda, jiadinguka damuritu-Na datagouruha. 14Jiayaka anna ittahak hi Yehu, hinna banija winnajak, ''Temmakadija dalakeada merrahu ka'ammija tahaga-Gu abbi heirumaja kadangu datou matoung hei jiahaka dam dounya na Karajaan Alla,15Kakku tikkigiminya nam padening nyiami, gearaya damma pabuatu na Karajaan Alla, matoung lakeada dakoku memmakinak anna tamanya naroangu.'' 16Manga nou, agunajaka hi Yehu dalakeada, pamarinaja anna tauya na limma-Na tapinu ihida.NATOU POATI DAM BUHANG PAKERIYA HI YEHUI17Atanga hadia-Na hi Yehu kakku halaku awinna, einya nam hatouna nam lai tahaga-Na mang hhinna karadda-Na anna tutturu-Ya, ''Guru nam kalung atina, gikki nougu nyouwa kakku pikki kolinya namorriku malodung?'' 18Mang winnanyak hi Yehu, ''Ga ouwu kallung hiwimoli-Ga? Da'eihingmang hatoutekka makalung atina, jiapaya hi Alla. 19Nyiami mipeajaka da pareaha; Abbi hamatidingu tou, abbi manyarimang, abbi keaduding, abbi pako'udingu, abbi patipuding, pabuatuha da'amami jakka da'inami.''20Mang natou nei winnanyak, ''Guru, kukeri bolluhaka waling abuatouwa. 21Atonounaka, hi Yehu patetinanyaka nabuamoani nei mang nahawangar denganya, ''Hanginah nam kurang lahi ouwu. Halaku kammu dagabolluja dahakkum, pikki barimunya nam milla, jiaya himmu kolling hakkum ta surga. Manga nouwu, maiyaya kammu Nyouwa,'' 22Jiadinguka nahilu nei weiga nahadukka denganya mang jiayaka hinna halaku waimgu hiddu ati kadangu adokku dangu oataha dahapoatina.23Mang patetinajak hi Yehu damma korru-Nya jakka winajak damuritu-Na, ''Naharuwi oata natou nam poati anna tama ta Karajaan Alla.'' 24Damuritu-Na dakka poduk dengana-Nya nahilu-Na. Atonou'ana winna jellapajah hi Yehu, ''He lakaeada, dokku haruwi oataya atama ta karajaan Alla! 25Reihi gampanguya nam heina na unta anna tama tapadeitu daripadanei natou poati naharuwi oata anna tama ta karajaan Alla.26Damuritu taba kapodukdaka mang pawidang wikidak, ''Mang gearakaka nam biha apahalamatuya?'' 27Patetinajaka hi Yehu mang winajak, ''Natourara anna pangadanya danna bihamang winna, jiadinguka Dunna hi Alla da'eimang dam biha. Hiwidanoungu, ngaradukana nabihabollunya hi Alla.''NAWUDDA KERIYADANYA HI YEHU28Panewinanyak hi Petrus lahi Yehu, ''Ittadiya, nyiama mamattabollu hingujaka da gagananya amma keri-Wu Ouwu!''29Winnak hi Yehu, ''Nyouwa kutikkigiminya nam padening lahi nyiami,da'eimang hatou tekka nam langa dijakunanya na'ummana, atau da'anguwuana, da'anawinina, da'inana atau da'amana, da'anana, jakka dakka hibuda witi-Gu Nyouwa jakka nawini-Gu,30lappak laddu yayi damma kollingu anna paduadua hanguwuddang umma, jakka da'anguwua, jakka anawinni, jakka inna, jakka ana, jakka kahibu, namma mawilla taladdu nam aminya, namorrik namma lodung. 31Jiadinguka, nadangu natou nam moulu muripanak, mang natou nam muri jiayak nam moulu.'' HILLU LOLUKNANYAK HI YEHU NALARA MATINA32Atanga halakuda adda kadekkal ta Yerusalem mang hi Yehu Dunna mouluna-Nya tahagada. Mang dudda, nakabarra na atida, einyaka natou nam keri-Ya nam mange'at. Mang maraibalinajak damuritu-Na hi Yehu dam touma habulu maduaha, walinoung anna peakaja agannanya nam jaji lahi Dunna. 33Winnak, ''Ittadiya, jiata kadekkaldanya ta Yerusalem na Anana hi Moiri enga harakadanya ta kapala imam jakka tam peangu Taurat. Dahukku-Nya hudda anna mati mang hidda haraka-Nya tatou damma waling ta Yahudi. 34Da pamanyariku-Ya, da padouni-Ya, da pagarri-Nya mangaka hidda hamati-Ya. Jiadinguka, tomayaka naladdu katilluna, kiddi balinanyak Dunna waling tatou mati.''NAPAKAREIDA HI YAKOBUS JAKKA HI YOHANES35Mangaka, dudda hi Yakobus jakka hi Yohanes na anana hi Zebedeus amija lahi Yehu mang hi widda, ''Guru, nyiama ma buhha oatang anna moadapaking kammu kerikigamanya napakareima.'' 36Mang jiayaka, winnajak hi Yehu, ''Gannanya nappa kareimi kakku kerigiminya?'' 37Mang dudda widdanyak, ''Pahellakigama nyiama malli hatou kanna ngodu ta lawana-Mu, jakka hatou ta lalei-Mu, kamma marai-Gu tadalu biaha-Mu.''38 Jiadinguka, hi Yehu winnajaka, ''Nyiami dammi peamanya agannanya nappa kareimi. Mihanggupkadingu nyiami ammi inunya waling tapa inu-Gu mang ammi ihu mearang na'ihu nahawai-Gu?'' 39Mang dudda widda-Nyak, ''Nyiama mahanggup!'' Mang winnajaka hi Yehu, ''Napa inung naha inu-Gu mi'inukadinya nammu, mang nyiami mi'ihuna'ihu nam hamearangu na'ihu-Gu. 40Jiadinguka , nangodu talawana-Gu jakka talalei-Gu da'eimang hakku-Gu Akku pahellagimi, kadangu napa doungu neiyi dumadanya dudda dappa langa hadiangu.''41Darangu tanoudanyak neiyi, dam touma habuluh damuritu hawanguk banidajak hi Yakobus jakka hi Yohaners. 42Jiayaka, hinna kamaikaja hi Yehu mang hiwinnaja, ''Nyiami mipeajaka hei damma pareaha datou Yahudimah, ngarang mearana adda letiwaija hei dudda. Mangaka, damma tiddang hidda pahalakuya natiddanguda hei lahi dudda.43Jiadinguka, da lahi nyiami hingumang. Nakabalina, Gearahingukaya nam wukkungu pakolli padangu atouna nyiami nalayahingu gimiha. 44 jakka gearakaya nam buhha hingung pamoulu atouna nyiami, jiahinguyaha nam layabollugimi. 45Hitanouna, na Anana hi Moiri a'ammi-Nya kalayanya dawiddamanya, jiadinguka palayangnanya, mang lappakung najaunya na hangahu-Na anna luminya natou dangu.ANNA PA'ITTABALIYA HI YEHU NEI HI BARTIMEUS NAM KABOALA46Manga nouwu, tomadanyaka ta Yerikho. Dahalakuka waling ta Yerikho hi Yehu anna maraija damuritu-Na jakka natou dangu, nei na anana hi Timeus einya anna ngodu tawiwi larangi. 47Naranguyaka hi Yehu a'einya wali ta Nazaret, patiwugnanyaka awinna, ''Yehu, Anana hi Daud, millakiga ati nyouwa!'' 48 Mang jiayaka, na dangu natou nam kayekkaya kawannar awiddanya. Jiadinguka, dunna hukka taba kadoakana, hiwinna, ''Anan hi Daud, millakiga ati nyouwa!''
50Jiayak hinna hellinya nakoapina, amminyak anna dedi tahaga-Na hi Yehu.51Mang winnanyak hi Yehu dunna, ''Ga pabuhhamu Kakku pikki woagu?'' Napagaping nei natou kaboala, ''Guru, kakku itta wiggu, winnak.'' 52Mangaka, winnanyak hi Yehu,''Halakuyaya winnanya. Na manningumu napategahwuka.'' Nou memma weiga alolu itta balinanyaka, jiayaka hinna keriya hi anna marainya talarangi.
Chapter 11ANNA TAMA TA YERUSALEM HI YEHU MEARANA NA RAJA

1Mang datikki hatomak dudda ta Yerusalem, talihi Betfage jakka Betania, ta Bukit Zaitun, napaleawaha hi Yehu dam toumaduaha damuritu-Na, 2mang hinna panewi dengaja winnajak, ''Huya kammi halaku neilau taparaingu napahagami, mang peala ammi tomakaka, nyiami mi'ittaya nam heina na ana kaledai, daddi pakaleti tou. Palotanya kapikki iddiminya. 3A'eikangu tou matutturumi, mang ga him ideliya awinnakagimika?', wimmi 'Hi Moiri waina-Nya na keledai nei danna madeimang iddibalidaya wimminya.4Mang dahalakuka dudda, hagaudanyaka nam heina na antua keledai nahapingu tabinna, ta habali hiddi, talarangi, hidda pahelaya. 5Eija dam touma pirrah hei tatouwu dam tuturuha dudda,''Ga hitonoulminya nei na keledai?'' widdajak. Dapagapinguka dudda keridanyak weiga nahalanga tikkinaja hi Yehu, mang jiayak natou dunna hinna mattaja adda halaku.7Mang jiayak dudda iddidanyaka na keledai lahi Yehu, mang hi Yehu ngoduna-Nyak tapinu keledai. 8Jiayaka, nadangu natou nam palekkaruha dakoapida ta larangi, mang hawangu dawewarunya rouwu ai moru dahapoguna takahibu. 9Natou nam pakeri wali takadeanga hinna kayaka, ''Hosana! Nakanyuruka Dunna nam amminya tadalu ngara-Na hi Moiri widdak. 10Nakanyuruka nam amminya na karajaanan hi Daud, nabokuda jiata! Hosana, tapadoungu nammajaga!''11Mang nouwu, halakuna-Nya hi Yehu ta Yerusalem mang hinna tama ta Bait Alla. Na'ittayakaka mattu-mattunaka nam jaji talihi-Na, halakuna-Nyaka ta Betania anna maraija damuritu-Na mula anna loppahukka nariddung. ANNA KUTUKKUYA HI YEHU NAPINGI KAPILLIT12Nawehhanguka, dabalika wali ta Betania, peddang karobbangnanyak hi Yehu.13Mang ittadanyak napingi kapillit waling tam marou nam bukkut tekka narouna, jiayak Hinna halaku lapa'ealuya lumpa'ei'ang wuana kapikki angu awin-Na. Natomak tapingi ai neiyi, danna malli ittamang gana'anyaka jiapaya narouna mula daddi rahi wuamannyah. 14Atonounaka, winnanyak hi Yehu nei napingi ai,''Abbi hillu eimang hatoutekka nam jianga aanagunya nawuamu lappak lodo-loduna.'' Mang hidda rangu bollu damuritu-Na.ANNA HALAKU HI YEHU TA BAIT ALLA15Mang nouwu, tomalidanyak dudda ta Yerusalem. Tamananyak hi Yehu ta Bait Alla hinna wurutuja datou dam dagang ta Bait Alla. Nawoiki pipiadaja dameja padagawaida jakka dagala dapangodu waida dam dagangu mawurung mearpati, mang jiayak Dunna hinna heiruja pa'iddi barangu adda lihoungu ta Bait Alla.17Mang nouwu, peakanajak hi Yehu anna ajaruha mang winnajak,''Dawinnading nammu nahatuli, 'Na'umma-Gu jiaya na umma pingi pahabayanguna ngaradukana natou tapinu tana? Jiadinguka, nyiami woluminyaka hi'u makeadu.'' 18Jiayaka, adda ranguka da kapala imam jakka dam peangu Tauratu hidda ealungu akkaluda nahamatida-Nya. Hitahouda mange'atda-Nya kadangu nada'oatang natou nam mari'ati denganya napapeakangu-Na jakka anna pa'ajar. 19Mang tomayak anna riddung, hi Yehu jakka damuritu-Na jijakdanyak nakoata nou.EINGUH MANNINGUMI TADALUNA NA MARABA ALLA20Tanga halakuda babaru, mang dudda ittadanyak napingi kapillit nam mati lappak taloluna. 21Namu nounanyaka nei hi Petrus napanewina hi Yehu anna kutukuya napingi ai nei, jiayak hiwinna-Nya,''Gurru, itakiyah! Napingi kapillit napakutuku-Mu namatika!''22Mang pagapinajak hi Yehu hei dudda, Einguh manningumi tadaluna na Maraba Alla. 23Kakku tikkigiminya nam padening lahi nyiami, kagegearakaya nam panewi awinnanya nei na ngabang,'Madeddiknguya kammu kana'u ta tahik,'kawinnanya abbi nanyanga napa pangadanguna, na manning na atina, anna waihingunya gannanya nahawinnangu jajiya awinnanya enga jaji tekkana.24Jiayak atonouna nei, Nyouwa hikku peakagimi, ganna hingukanya nappa kareimi tadalu habayangumi, ammimanikanyaka mearanaka alanga kolliminya awoagimi. 25Mang atoujellakan ammi habayang, mipahoddar wikki lettumi jakka a'eikanguka ta atimi daddi madukka, touna na Amami nam einya ta surga kanna pikki poddahgimija dummi dahalami. Jakka ammi pakiloluwikkikamika, touna na Amami nam einya ta surga nikilolu jellami danna poddahmagimija dahalami.''DAM PAREAHA YAHUDI ADDA TUTTURUYA NABIAHANA HI YEHU27Mang ammijak dudda hei ta Yerusalem. Tanga halaku-Na hi Yehu ta Bait Alla, dudda da kapala imam, dam peangu Taurat, jakka dam bokul pa'ati ta Yahudi ammija adda toma-Nya. 28Mang dudda widda-Nyak,''Gabiahayak napahalaku-Mu Ouwu nei, Geara nam woagu-Nya nabiaha nei hinna jaji?''29Winnajak hi Yehu hei dudda,''Nyowa hangina nahatutturu-Gu lahi nyiami. Mipagapi-Ga, mang Nyouwa hikku tikkigiminya gabiahayaka nahawai-Gu. 30Tounak anna pa'ihu hi Yohanes mawaling ta surgaya atauw mawaling tatouraraya? Pagapi-Gayya!''31Pawiddang wikkidaka dudda adda bejjaruya, ''Attapagaping walin ta surga awiddakaka, 'peala ga hidammi waiwalinya?'winnada. 32Jakka atta pagaping, walina tatourara awiddakaka?'' Jiakadiyaka hidda mange'at hei dam pareaha Yahudi, kadangu ngaradukana natou nawaibollunyaka hi Yohanes jiayaka na nabi nam patu'ang awinnanya. 33Jiayaka dudda hidda pagapi-Nya hi Yehu, ''Nyiama dam peamanya widdak.''Mang jiayaka hiwinnaja hi Yehu, ''Touna Nyouwa Dakku peaka jellamagiminya nyiami abayaka waliyana nabiaha nahawai-Gu Akku pahalakuya nei.''
Chapter 12AHAMEARA WAINYA NAM KAHEAWAYA NAKAHIBU ANGGUR NAM JAHAT

1Walinounaka, lolunanyaka hi Yehu napanewi-Na tadalu hilu hamearawaingu. ''Einya natou nam rawinya nakahibu anggur winna. Nakalaga leihunya anna pinya gallu, mang hidda hakkaya hangi nakaleana pingi pageahu wua anggur, jakka napadediya na'umma pingi pajawa waidanya. Manga nouwu, woanajaka kaheawa damma rawinya nakahibu hinna halaku tahangi tana. 2Tomaya narahi pupudaja, napaleawa hatou na'atana lippadekiha da'ihi kahibuna. 3Jiadinguka, hei dudda appadanyak na'ata nei weiga, hidda tauya, mangaka hidda palerawaya bali damalli eimang hawoadanya.4Manga nouwu, napaleawaliya hatou na'atana lahi dudda, dapalu katikuya mang hidda woluya wainya napatada napamakiidengang. 5Mang napalewaliya hatou a'amminya lahi dudda jiayaka napahamatida. Nei jiayaka nam jaji ta'ata hawanguk dam dokku danguha, hawangu pammawillah atauha, jakka hawanguk hihamatiha.6Tiddi jiakiyaka nam hatouna na anawikkina nei namoiri kanibu nam einya. Mang jiayaka hinna paleawaya na anawikkina lahi dudda, mang winnak anna panewi, 'Ajiadiya na anawikkigu datauganya hiina winna.' 7Jiadinguka, hei dam rawinya nakahibu papaeakang wikkidanyaka,'nei jiayaka nam kollija da hak warih widdak. Maiya kahamatiya kadekinaja da hak warihuna katta hakkuja jiata hiwidda.'8Mang jiayaka hidda appaya, adda hamatiya, mang hidda tanunya tahabali kahibu anggur. 9Gikki noukanak nei na moiri kahibu anggur dunna? Jiayaka, amminyak dunna hinna pamohu bolluha hei datou dam rawinya nakahibu anggur mang hinna woaya tatou hawanguk.10Daddi mibaha hingumayaha nammu nyiami nahurat biaha nei nam winna; Nawatu nahale'adda datukang dam wolu umma, ajiaya nawatu pamannu maradengang. 11Nei jiayaka nakerranguna hi Moiri, anna wainya nabiaha-Na tahaga matada jiata?'' 12Manga nouwu, dudda hidda ealunya pingi hapiakudanya adda appa-Ya, jiadinguka dam nge'atunya nam dangu kadang adda peanya nahilu hamearang napapatomana hi Yehu mahagangu lahi duddaya. Mang jiayaka, halakudanyak adda jijakunya hi Yehu.NALARA BAYARUNG HIKATIKU13Mang nou, paleawadajak dudda lahi Yehu dam toumapirrah datou parihi jakka datou Herodian adda ealunya halana hi Yehu tadalu panewi-Na. 14Ammijaka widdanyak hi Yehu, ''Gurru, nyiama mapea-Gu Ouwu mabenaruwu hiddamu waingu pangadang touhawanguk. Ouwu dammu patetinoumanya nakallunguna natou jiadinguka ajarumunya nam luruh nalarangi lahi Alla. 15Mabayar hingunguha nyiama atau mattang pabayarrung? Jiadinguka hi Yehu, anna peajak namunapikuda, winnajak, ''Mang ga nyiami himmi kawuawaliwa Nyouwa? Idi-Ganya nim hangi dinar Kakku ealuya hiwinnaja.''16Jiayak hidda iddiya, mang hiwinnaja hi Yehu, ''Ga gambaruyak nei jakka geara nam nam tuliya?'' Dapagapi-Nyaka, Gambarnanya na kaisar widdaka.'' 17 Mang jiayaka hiwinnaja hi Yehu, ''Woanya taguna nakaisar agannaja datoara taguna na kaisar mang woanya tagu-Na hi Alla agannaja datoara tagu-Na hi Alla.''Mang jiayak dudda hidda kabarra denganya hi Yehu.NAPATUTTURUDA DATOU HADUKI ADDA LEAKUYA HI YEHU18Mangaka, datou haduki da'eimanya nakiddi bali dam widda, ammija lahi Yehu adda tutturuya,widda, 19Gurru, nahatulina hi Musa nam hagang lahi jiata winna, jakka nam hatouna anna matikaka nam eingu anguwuana, anna mati jijakunya na araweina dam pa'ana peala na'anguwuana na araweinya nei nam balu kapikki eingu labbina na anguwuana winna.20Eija dam toumapituha dam pa'anguwuangu. Nam kawunga nadeki arraweina, mang anna matika, da'eimang anana kanna wulumatangu. 21Mang jiayaka, na'anguwuana na nakka arriba'ana, hinna ealuya anna araweinya nei nam winni balu, mang matinanyaka da'eimang anana kanna wulumatang. Toujella na'anguwuana napa toumatillu waiha. 22Mang damalli eimang tadalu touma pituha adda pa'anguwuangu makolling anan. Lappak dunnakaya nam winni namati jella. 23Touna baru atomakayaka naladu rahi kiddi bali, adda kiddi bali hei dudda, geam arraweinanya nei nam winni? Hiwidda noungu, nei dam toumapituh dam pa'anguwuangu langa arraweidanya nei nam winni.''24Napagapijak hi Yehu winnajak, ''Dajiadihah nei nam napadeki tikkiwaimi hinna nyanga napangadangumi, mula adammi peanya nahurat bakul jakka nabiahana hi Alla? 25Atoukana, atomaya peala adda kiddi bali wali tajoanga toumati, dadda hilu palaa arraweimanguha jakka dahillu palolumajaha, jiadinguka dudda mearadaka damalaikat daneija ta surga.26Natu'ada datou mati dapapakiddi bali, dammi bahamaya nyiami tahuratuna hi Musa, nalarana namapu mapariingu, gikkinouna hi Alla anna panewi denganya, 'Nyouwa jiawaka na Allana hi Abraham, na Allana hi Ishak jakka na Allana hi Yakub awinnanya ? 27Dunna da Alla toumatimaya, jiadinguka Dunna Alla toumorrikuya. Nyiami darekka hallurmammi!''NAPAREAHA NAPAREIHI WAINGU28Mang aminyaka nam hatouna nam peangu taurat rangunajaka adda patajing. Na'ittanounyaka hi Yehu anna pagapija waija madehha, jiayak hinna patuttur lahi Yehu, ''Beinya napareaha napareihi waingu waling ngaradukada dapareaha?'' winna. 29Napagaping hi Yehu, ''Napareaha napahamoulung einyah; kammi rangu nanni dummi tou Israel ! Hi Moiri Alla jiapaya na Moirida jiata. 30Mang minamuya na Moirimi hi Alla, kammi harainounya na atimi, harainounya nadeawami, harainounya napangadangumi jakka kammi harainounya nakullihumi. 31Mang nakadubbana; Minamuya na'oalimipatou meara ammi namuya na'ihi wikkimi. Da'eimanguha pareaha mareihi buatu waling nei.32Manga jiayaka, dudda dam peangu Taurat hei, widdanyak hi Yehu, ''Ouwu Mupadening, Gurru. Napadening Ouwu nahawimmung atoukanak Dunna hangikadina, dahillu eimanguha hawanguku jiamemmayaka Dunna. 33Jakka anamuya nam wali ati, nam waling tapangadang, jakka ngara dukana napakullihwaing, lappak hipanamu wikki oali tourara, mearana anamuya na'ihi wikki, jiamemmayak nam reihi papabuatu walingu agannaja dahatunu dam nuatung.'' 34Mang nou, anna ittahayak hi Yehu nei natou weiga anna pagaping adokku peananya, jiayaka hi winnanya, ''Ouwu dammu maroumanga waling ta Karajjan Alla winnanyak.''Mang jiayaka dahillu eimanguha tou mabrani anna tutturuya hi Yehu.HI KRITU JIAYAKA HI MOIRI35Tadalu pahalakuna namangajaru-Na ta Bait Alla, hi Yehu panewinanyak awinna, ''Gikki nouda dudda dam peangu Taurat hiwiddadika atouna hi Kritu ajiaya na anana hi Daud? 36Hi Daud dunna panewinanya wainya nahangahu Matuana hi Moiri nam biaha, 'Moiri winna anna panewidenga-Gu akku mawugu; Ngoduyaya talawana-Gu, lappak hudda Akku tauha damuhu-Mu taballa wihi-Mu.' 37Hi Daud wikki natikkiya hi Kritu ajiaya hi Moiri. Jiakadiyaka, gikinoukana hinna hillu analinya hi Kritu?''Mang narangu bolluya natou dangu napatikki-Na jakka dokku reaha dengananya.NAPATA HAGADAJA DAM PEANGU TAURAT38Tadalu pa'ajaru-Na, winna hi Yehu, ''Pa'atikija hei dam peangu Taurat, adda halakukaka dabuhha oatang pawaingu koapi malailimma jakka dokku buhhanguha adeddikuja mang ahormatuha tamadangu, 39ma'eingu padoungu kallunguha adda ngodu waingu ta umma pingi pahabayang jakka padoungu mabanning atomakayaka naperjamuan. 40Dudda jiahak dam hehiha damma ngoma balu, adda habayakanguka dokku malaiya napatikkida. Hei dudda jiahaka dam kollinya nahukkung nam buatu.''MANUATUNG NAM MURAHHU41Mang nouwu, ngodunanyak hi Yehu anna haganya na patti pingi papatamadaja da manuatung anna patetija datou dam patamang riti tapadou manuatung. Nadangu natou poati nam patama padangu. 42Mang aminyaka namawinni balu dam dubba kaleagaruda dariti bihhi dahida hangi hennuda.43Mang jiayaka hi Yehu hinna kamaikaja damuritu-Na hiwinnaja, ''Kakku tikki hingugiminya nam padening lahi nyiami, nei na mawinni balu jiaya nam patamang riti mareihi dangu ta patti waling ngaradukana natou hawanguk. 44Toukana hawanguk dudda, adda patamang mareihiyaka waling agannanya nam einguda jiadinguka namawinni balu ngara dukada agannanya nam einguna jiahinguhaka dahawoana anna manuatung.
Chapter 13NAPANOUNGUNA HI YEHU TU'ANA ANNA KAWEADA NA TANA

1Manga najijaknyak na Bait Alla hi Yehu, hatou namuritu-Na panewi dengananyaka hi Yehu winna-Nyak, ''Gurru, patetijaha hei dawatu dokku dehha tekaha jakka da umma papakiddi dokku manadanguha!'' 2Mang hi Yehu hinna pagapinya,''Penya mi'ittakadiha da'umma dam manadang hei? Da'eimang hangi tekka watu makadekka ta'oali watuna dappa wehhar.''NAKAWUNGANA NAMAWILLA3Mangaka, atanga ngoduna hi Yehu tapinu tadulla Zaitun nam hagang ta Bait Alla, hi Petrus, hi Yakobus, hi Yohanes jakka hi Andreas datutturmeahaya hi Yehu, 4''Peakamanya nyiama, pirranguya anna jaji, mang gikki nounaka peala natada pahupunanya?''5Mang mulainanyak hi Yehu anna panewi dengaja, ''Mipa'atiki abbi eingu touwu maleakumi nyiami takealang. 6Nadangu natou nam amming anna waiganya na Ngara-Gu, Nyouwa jiadiwak Nammu, nam winna.'Mang dudda dokku danguya natou nahaleakuda.7Atoukana ammirangukaka mapatau abbi mange'atmang. Nam toungu nei najaji hinguha, jiadinguka daddinatomamayah napahupunanya. 8Nababaling wikina oalitourarana, jakka oalitou peanguna napake'ang wikina. Najaji na'ppung ta ngaradukana napinu tana; najaji nakarobba tana. Neijiayaka namma mearana nam willa dengangu pa'ana.9Jiakadiyaka mimarommatung wikkimi. Jiahaka dudda hei peala damma harakagimi tamma pengadilan mang hipalumi ta'umma pingi pahabayang mang hippa dedimi tahagana hi Sanhedrin jakka tahaga da raja witi-Gu Nyouwa, kapikki peagama awidda. 10Mang na winina hi Moiri jiayaka napahamoulung appatomanya tapinu tana.11Mang atomakayak nam raidagimi mang hidda harakagimi, abbi momumangu agannanya nahatikkimi, mipanewikadinya agannanya nahataudagimi tapangadangumi, atoukana ammipanewi danyiamimang nam panewi jiadinguka Hangahu Matuana-Nya nam panewi.
13Mang nyiami dokku hukkadagimi ati mulana na ngara-Gu Nyouwa. Jiadinguka, natou nam tarrung lappak tahupu jiaya nam mannu mara.''NAHAWOLU DAMJINYAK JIAYA NAHA'IRRAK DENGANG14Jiadinguka, ammi ittakahaka dam woluya damjinyak adda dedihoung tapadoung dappapadouda (nam bahhaya mipeanyah), dudda dam eija ta Yudea dappa lai hinguha tapinnu lettina. 15Natou nam einya tapinu kabungu abbi napurumang atau abbi natamamang ta'umma anna deki ganganananya mawaling ta ummana. 16Mang natou nam einya takahibu abbi nahillu balimang anna deki koapina.17Da'ittang mawillada dam pakabu jakka dam pahuhu anarara taladdu nouwu. 18Habayang abbi najaji noungu nei tarahi urrang. 19Jajinanyaka peala talddu nou nahadukka dam rekka nouya a'ittangu mawilla, dam kalli jaji waling nakawunga wolunanya napinu tana hi Moiri lappak ya laddu mang danna paduabalimang anna jaji. 20Toukanaka hi Moiri adanna papadakukayaka naladdu nouwu, da'eimanguha hatou tekka nam lupput. Jiadinguka, langa eijaka dahapedi, dahalanga pedina Dunna, jiakadiyaka Dunna hinna papadakuya naladdu nouwu.21Mang nouwu, a'eikanguka mawinnagimi, 'Pateting, Hi Kritu einya yayi!' Atau, 'Pateting, Hi Kritu einya nei lauw!' Abbi miwaimanya. 22Hiwigunougimi, dam pahadang wikkida mesias jakka dam pahadang wikkida nabi, jiahaka damma pakiddiya napakerrada adda patekkanya nabiahada nam waling tamoritana, manga hidda paleaku takealang, adda piakukaka, parereihingu natou nam iddiya nawini kallung. 23 Pa'atinyaya! Nyouwa Kutikki memmagiminyak ngara dukana lahi nyiami adadi najaji.24Jiadinguka, taladdu nouwu, anna kollinguk pajaji namwilla bakkul, 'Namataladu kapettangnanyak, mang nawullang danna hillu wahamanguha. 25Dakapea warra-warrada adda kana'u wali ta'awang jakka ngara dam biaha tapinu awang koyakde'adajak.'''NA'AMMINYA NA ANANA HI MOIRI26''Mang nouwu, ittadanyak dudda na Anana hi Moiri a'ammi-Nya tajoanga robbang anna wainya nabihana jakka nahada-Na nam dokku habilanguya. 27Mangaka, Dunna napaleawaha dam malaikat adda kehhaya napalanga pedi waling dam patuda napingi pahagana nangillu, walipang tahupuduka tana lappakang tahupuduka awang.28''Namunounyaya ahameara wainya tapingi kapillit; adda malujjakanguka dakka hangana jakka adda hellikanguka darouna, peaminyaka namaratana maraninanyaka. 29Toujellana nyiami, ammi ittakayaka anna dangu nei nam jaji, peaminyaka Dunna daggit aminyaka tahaga aibinna.30Kakku tikkigiminya nam padening, natourara danna dukamangu lappak hudda anna jaji nei. 31Na'awang jakka na tana enga dukana, jiadinguka na winina hi Moiri dajianga dukamana.''MAROMMATUN JAKKA PA'ATIKI32''Atonou'ana, jiakayaka naladdu jakka narahina, da'eimang hatou tekka nam peanya, duddakaya dam malaikat ta surga dadda peamanya, jappa na Anana danna peamanya, jiapaya na'Amana nam peanya.33Marommatung, pa,atiki. Dammi pe'amanya narahi amminya. 34Nahamearanoungu natou nam eingu pingi pahalakuna. Najijaknyak na ummana nawoaja kuaha datouna dam jawa umma, jakka dappa kerrada hatou-hatou, mang napaleawaha dam taggu jawa binna kadda pikki pa'atiki awinna.35Jiayak atonouna, pa'atiki kadang nyiami dammi peamanya apirang a'aminya namoiri umma, ammaringu laddu, aduakariddung, appa kukku manu jakka aranidammu, 36hiddanatomagimi atanga juddami. 37Gannanya napapanewigugimi nyiami nei, Kupanewinanya ngaradukana natou;'Marommatung pa'atiki.
Chapter 14NAWUKKUDANYA AHAMATIYA HI YEHU

1Naladu Paska jakka naladu roati dam eingu ragina, dubba laddukinaka katomaya, da imam kapala jakka datou peangu Taurat damanyerranya pingi hapiakuna adda appa-Ya hi Yehu hidda wainya napatipuda mang hidda hamati-Ya. 2Atonou'ana widda adda panewi, ''Abbi appa noumanya taladu paska abbi najaji nakangila tatou dangu.AKALAPAYA HI YEHU WAINYA MINYA NARWASTU3Atanga einya hi Yehu ta Betania, ta umana hi Simon katobu, tanga ngodu-Na tahaga meja pingi pa'angu, amminyaka hatou nam winni nam iddiya naminya narwastu namabuatu hiina nam hangi ka'a jo'uk watuna. Manga hinna bearaya na ka'a jo'uk watu anna burinanya naminya takka tikkuna hi Yehu. 4Jiadinguka, einya natou namma taggu merrahu na atina, winnak''Ga hinna kamorra hingukanya naminya wouhirrit nam buatuhiina? 5Kadang nahiina naminya neiyi adaganya tilli ngahu dinaruna mang kapikki woadanya nato milla.'' Mang jiayaka hidda baninya nam winni nei.6Jiayaka winnak hi Yehu, '' Jemmakadinya dunna winna. Ga nyiami himmi pahadukkaliya? Dunna wollunanya nam kallung lahi Nyouwa. 7Toukana nyiami eingu toumilla talihimi, kapirrang jellaya ammi buhakanguka, nyiami mipiaku ammi woluya nam kallung lahi dudda. Jiadinguka, nyiami dammi tau hingumawa Nyouwa ta atimi. 8Nam winni neiyi pahalakunanya agannanya nahabihana. Kalapa moulunaganya na'ihi-Gu adadi patanung. 9Nyouwa kakku tikkigiminya nam padening , abayanya nawini apatomanya tapinu tana, gannanya nahalanga woluna nam winni neiyi mearanaka appa namu waidanya.''ANNA WUKKUNG PAPAKO'UNG HI YUDAS10Mang nouwu, hi Yudas Iskariot, napa toumahabulu maduawaiha damurit, atunya ta imam kapala anna daganya hi Yehu lahi dudda. 11Daranguka dudda, dokku hennangu tekkaha mang hidda peakanya riti hi Yudas. Atonounaka, hi Yudas ealungnanyaka kaloaga nam kallung anna haraka-Nya.PA'ANGU PASKA12Nakawunga tomadanya Naladu Rahi Angu Roati Damma Eingu Ragina, tangaya adda doruya nabeabu paska, namuritu-Na hi Yehu tutturda-Nyaka widdak, ''Payanya nahawukku-Mu Ouwu kamma halaku nyiama kahadia-Gu pa'angu paska?'' 13Jiayaka, Dunna hinna paleawaha dam toumaduaha damuritu-Na hiwinnaja, ''Huyaya ta koata, peala einya namoani nam tanga iddi arrung ma'eingu weina jiaya nam reggami. Kerihingukadiya dunna, 14beinya napingi patamana, tikkinanya namoiri umma wimminya, 'Winna na Gurru; Beinya napadoungu pingi pa'adenga-Guja pa'angu paska damuritu-Gu?'15Peala, dunna napatekkagiminya napadoungu nam luaru ta barra deaha napalanga palekarung tappu jakka napa langa hadiangu. Hadiahaya dapa angu jakka dappa inung noulau.'' 16Mang nouwu, halakudanyak damurit hidda toma ta koata. Noulauwu, hidda tomaja tekkaja danna hillu halamaha gannanya napapanewi-Na hi Yehu lahi dudda, jiayak dudda hidda hadianya na paska.17Tomayaka anna riddungu, amminyaka hi Yehu anna maraija dam touma habulu maduaha damuritu-Na. 18Mang tanga ngoduda adda angu, hi Yehu winnak anapanewi, ''Nyouwa Kakku panewigiminya nam padening lahi nyiami, nam hatouna waling lahi nyiami, nam a'denga-Ga Nyouwa, peala enga pako'una-Ga Nyouwa.'' 19Jiayak dudda napa haduka dengada mang hiwidda-Nya hatou-hatou, ''Danyouwamango?20Jiayaka hi Yehu hiwinnaja, ''Einya hatou waling tamma habulu maduaha damuritu na'oali lu'ur-Gunya naroati ta ka'a wei pa'inung. 21Mulana, na Anana hi Moiri anna halaku, toungu napalanga tuli larana Dunna, jiadinguka danna mariimang natou nam ealunya pingi papako'una-Nya! Reihi kallunguya natou nam tonouna nei anna matta lurruhungu pajaji.''APABUATUYA NA'IHINA JAKKA NAWEIRAANA HI KRITU22Atanga anguda, hi Yehu nadekiya naroati, namengaka anna pamariinya, nabeara-bearaya mang hinna barija dudda, jiayaka hiwinnaja, ''Dekkiya, nei jiayaka naka tirou-Gu.'' 23Mang nadekiya napa inung, mang hinna pamariinya. Nawoaja dudda, mang ngaradukada hidda inung. 24Jiayaka hi Yehu hi winnaja, Neiyi jiayaka naweiraa-Gu, naraa panoung, nahaboangu mulana natou nam dangu. 25Kakku tikkigiminya nam padening lahi nyiami, Nyouwa dakku hilu inumanguha wei anggur nam waling tapingina, lappak peala Akku inung anggur mabuangu ta Karajaan Alla.''26Mengaka pamanyanyi nya nam hangina nalaguna hi Moiri, dudda halakudanyaka ta Tadulla Zaitun. DAMURITUNA HI YEHU ADDA JIJAKUNYA27Manga, hi Yehu winnajaka dudda, ''Nyiami ngaradukami mijijaku-Ga Nyouwa, kadangu alanga einyaka nahatuli, 'Nyouwa Kuge'anya nam tagu jawa, mang dabeabu hi iha-ihada adda paheawa.'28Jiadinguka, pealanguha Akku kiddi bali, Hikku halaku ta Galilea Akku moulugimi nyiami.'' 29Jiayaka hi Petrus hiwinna-Nya, ''Toukada ngara dukada langakada jijaka-Gu, nyouwakadika dakujijakma-Gu.''30Mang winnanyak hi Yehu, ''Kakku tikki gunya nam padening lahi ouwu tariddung ya, daddi dappa duamanguha damanu wolu adda takukku, ouwu baddi padillu wuddangmuka ammu pahuniga.'' 31Jiadinguka, hi Petrus natau tiddung anna pagaping, ''Jappa langkaku mati dengahinguka-Gu Ouwu, nyouwa dajianga pahunimagugu Ouwu! ''Manga, ngaradukada dudda mearaboluna napatikidaHI YEHU TAKAHIBU GETSEMANI32Mang nouwu, tomadanyaka tapadoungu nam ngarang Getsemanina, panewinanyaka winnajaka damuritu-Na,''Ngoduyaya yayi Kakku habayang Nyouwa.'' 33Manga, jiayaka hinna maraija hi Petrus, hi Yakobus jakka hi Yohanes adda oali-Nya, walinounaka anna mange'at jakka tiddi harridiana-Nya. 34Jiayaka hiwinnaja, ''Napangadangu-Gu dokku hadukkaya, Kutikki hamati. Enga pangalakadingu yayi jakka marommatking.''35Namarouka hakuduku, nakaradda ta tana anna habayang, walugarrapananya Kakku higganya awin-Na. 36Mang jiayaka Hiwinna, ''Ama, ngaradukana Mupeabollunya. Dekiyaya nei nam einya lahi Nyouwa. Jiadinguka, abbi jiaya nawukku-Gu Nyouwa nam jaji kajiakaya nahawukku-Mu Ouwu nam jaji.''37Manga nouwu, ammi bali-Nyaka tomanajaka damuritu-Na atanga juddada, mang winnanya hi Petrus, ''Simon ga himmu juddali? Danna bihahingumang ammu nam hangi jammuna? 38Marommatung mang habayang abbi mikana'u talimma mapagoada. Nadeawada napakeri oata jiadinguka narouda nam lujja oatang.'' 39Mang attujellapanyah anna habayang napanewina tanoujellanah.40Mang ammi bali-Nyaka tomajellanajah adda judda kadang dokku buatu oataha dawuamatada, mang dadda hillu pea'amanguha papagapi-Nya. 41Mang nouwu, amminyaka hi Yehu nahapadillu wudda waingu-Na mang winnajaka, ''Nyiami juddaminyah ammi deki hanguhumi? Tutukka nou, tamadanyak narahina. Pateting, na Ana Maraba Alla aharakanya talima tou bokkalu jakka tou habuatung. 42Kiddiyaya, maiyaya kahalakuda. Pateting, nam haraka-Ga Nyouwa lihidanyak.''APPADANYAKA HI YEHU43Dapalli waihingumanya, tanga bangat panewi hingukinah hi Yehu, hi Yudas namuritu-Na napatouma habulu maduawaiha, amminya anna maraingu toudangu nam duka katopu jakka horrakuna, dapapaleawada da kapala imam jakka dam peangu Taurat datou pa'ati ta Yahudi. 44Dunna nam haraka-Nya nawoaja tada, mang winnaka, ''Natou napangidihug peala jiadiyaka Dunna. Appaya-Ya marommatu-Nya abbi napalai. 45Mang nadukika hi Yudas, hawingungnanyak anna lihi-Nya hi Yehu winnak, ''Gurru!'' jiayaka hinna ngidihuya hi Yehu. 46Mang nouwu, hamannudanyak hi Yehu adda appa-Ya.47Jiayaka, nam hatouna na'oalida nam dedi, hinna lihuya nakatopuna hinna kahapi wuakahiluya natou papaleawana na Imam Bakul. 48Mang jiayaka hiwinnaja hi Yehu, Mohikaka nyiami hi ammigimi adokku katopu dokku nibbumi ammi appa-Wa Nyouwa toungu tou keadu? 49Wehango-wehangu Ku-oaligimi ta umma pingi pahabayang Akku ajarumi, jiadinguka dammi appadi-Waka Nyouwa. Hikerijajina yayi, pahupudanya na'ihina nahurrat bakul.'' 50Mang jiayaka, ngaradukada dudda hidda palai jijakku-Nya.51Einya hatou nabuamoani nam keriya hi Yehu, nam tiddi waingu regi habinnang. Mang appadanyaka dudda, 52jiadinguka dunna mattananyaka naregi habinnanguna mang hinna palai kalolu.ADDA EALUNYA HALANA HI YEHU DAM PAREAHA YAHUDI53Mang nouwu, maraidanyak hi Yehu ta Imam Bakul. Ngaradukada da kapala imam jakka dam peangu Taurat pakehabollung danyaka. 54Dunna hi Petrus keri wali marounanyak hi Yehu, lappak anna toma tahaga ummana na Imam Bakul. Tomaka noulau ngodunanyaka anna dirung api.55Dudda da Imam Bakul jakka da Mahkama Agama manyerradanyak halana hi Yehu kamma pikki hamati-Ya awidda, jiadinguka dadda reggamanya hakudduk tekka halana. 56Kadangu anna dangu natou, nam pakitung anna ealunya halana adda ge'a-Nya, jiadinguka napahilu madou matta wikkingu napanewida.57Mang nouwu, dam toumapirrah datou dedidanyak adda woangu hilu pakitung adda ge'a-Nya hi Yehu, mang widdak, 58''Nyiama maranguya anna panewi awin-Na, 'Nyouwa Kuweharu hinguyaha na Bait Alla pawolu tourara, mang tadalu tillu boladdu, Kupakiddiya baliya nam heaka waling napawolu tourara.'' 59Atonou'ana, gannanya napa langa ittawaida wuamata danna meara pareggamang adda panewinya.60Mang jiayaka, na Imam Bakul hinna dedi tapaduada anna tutturu-Ya hi Yehu, winna-Nya,''Penya Ouwu dammu pagapimaja datou adda tutturuya napaittada lahi Ouwu adda ge'a-Gu?'' 61Jiadinguka, Dunna tiddi kawannaruna-Nya danna pagapimang. Napatuttur jellapaha na Imam Bakul lahi Yehu winna-Nyak, Penya Ouwu jiawuka Mesias, Ana Alla napahodu?'' winna-Nya. 62Manga, winnaka hi Yehu, ''Nyouwa jiadiwak Dunna, touna nyiami mi'ittayaha na Anan hi Moiri anna ngodu ta karaha lawana-Na nam reihi Pakuaha mang hidda pamaraingu a'ammija tajoanga awang ta majaga.''63Manga, hadanni hirrananya nakoapina, na Imam Bakul winnak, ''Mang ga jiata hi hiluwaiwaling hakhi? 64Nyiami miranguyaka appahala-Ya. Beinya nappa bottahumi?'' Mang jiayaka dudda ngaradukada hidda bottahuya ahamati-Ya. 65Walinounak hawanguk natou einyak nam padoini-Ya, datoadinanya nangoara-Na, hidda jurra-Ya mang widda-Nyak, Panewiya gannanya nam jaji nimmi baru!'' Dudda dapangawalu tarimada-Nyaka adda kababa-Ya.HI PETRUS ANNA HANGAJA DAPEANYA HI YEHU66Tanga einya hi Petrus tahaga ummana na Imam Bakulu, amminyaka hatou nam winni nam kerrang ta Imam Bakul. 67Mang jiayaka, hinna ittaya hi Petrus anna dirung api, mang nam winni weiga patetinanyak hiwinanya, ''Ouwu maraijellamunya hi Yehu, natou Nazaret nei.'' 68Jiadinguka, hi Petrus napahuninya mang winnak,''Nyouwa dakku peamanya mang dakku appa hingumaya gannanya napapanewimu.'' Mang nouwu, hinna halaku binna lohung, jakka damanu wolu dudda pakukudanyak.69Nam winni kerrang weiga nei na'ittajellapayaha hi Petrus jiayak hiwinnaja datou dam eija adda dedi,''Natou neiyi oali de'adaka dudda winna.''70Jiadinguka, napahuni jellanyah Dunna. Manga, daddi nam deimaha, natou nam dedi widda jellanyaha hi Petrus,''Ukkuna ouwu nanni oalide'ami kadangu ouwu nanni touwu Galilea jellawu widdanya.''71, Jiadinguka, Napayura mang hinna parungu,''Nyouwa dakku peamanya Natou napawimming!'' 72Damma deihingumaha, damanu wolu pakukudanya adda paduang, dunna hi Petrus namunanyak napalanga papanewina hi Yehu lahi dunna, ''Adaddi dapaduang damanu wolu adda pakuku, ouwu baddi padillu wuddangmuk ammu pahuni-Ga Nyouwa winnanyak.''Jiayaka, hi Petrus danna hillu tarrumanya nahouna.
Chapter 15

1Babaru hinguka, da'kapala imam, datou pa'ati jakka dam peangu Taurat lappak ngaradukada da Sahedrin pakehangdanyak adda bejaruya. Mang jiayaka, hidda pinya hi Yehu, mang hidda haraka-Nya lahi Pilatus. 2Mang nouwu, hi Pilatus tutturna-Nyak,''Penya Ouwu Raja tou Yahudi-Wu?'' Manga, Dunna pagapingnanyak, ''Ouwu mupanewinyak.'' 3Mengalika nouwu, dakapala imam darekka noumaya napahalada-Nya hi Yehu.4Manga, hi Pilatus natuttur jellapa-Yaha, ''Penya dammu pagapimang? winna-Nya. Ittadiha, dokku danguha damma pahala-Wu adda ge'a-Gu.''5Jiadinguk atonouana, hi Yehu danna hillu pagapi jellamanguha jiayaka hi Pilatus hinna kabarra denga-Nya.HI YEHU JAKKA HI BARABAS6Atomakayaka na Laddu Rahi Paska, hi Pilatus enga pabeabahunaha hatou waling tatou hukkung agearaya napawukkung. 7Jiayaka, einya nam hatouna hi Barabas nahawiddang napahukku pamaraingu tatou keadu dam hamati oali touda. 8Natou dangu aminya anna kareiya hi Pilatus kanna pikki pahalakuya naha langa damang anna pahalakuya awidanya.9Jiayaka, hi Pilatus hinna pagapija hiwinnaja, ''Penya nam mibuhading kakku pabeabahugiminya nei na Raja tou Yahudi?'' winna. 10Hiwinna noungu, dunna napeaja toukada hei da kapala imam adda harakanya hi Yehu mulana adda kihu-Nya. 11Jiadinguka, da kapala imam dahutaya natou dangu kadda kareiya hi Pilatus kanna pikki pabeabahuya hi Barabas awidda.12Manga , winna jellapajaha hi Pilatus, ''Atonoukanaka, gikki nouhingugunyah nei Natou na Raja tou Yahudi nahawimming?''winnaja. 13Mang jiayaka, hukka patiwungdaka dudda, ''Harikkaya Dunna!'' awidda.14Manga nouwu, hi Pilatus winnajaka, ''Ga hiharikkali-Ya? Gannanya dam kallung nahawolu-Na?'' Jiadinguka, taba kadoakadaka adda patiwung, ''Harikkaya Dunna!''awidda. 15Kanna pikki pijalu na atida winnaka, hi Pilatus dunna pahellananyaka hi Barabas anna pabeabahudanya, dakoajayaka hi Yehu, jiayak dunna hinna haraka-Nya aharikka-Ya.HI YEHU APAMARIHAKUYA JAKKA APAMAWILLAYA16Mang dudda da prajuritu maraida-Nyak hi Yehu adda patamanya ta istana, ta uma pingi pa'uruhu, mang hidda kamaikaja ngaradukada da pasukan adda pakehang. 17Mang nouwu, pakennada-Nyak koapi ma'ungu, jakka dangananya namahkoata nam eingu riina, hidda pakennana-Nya hi Yehu. 18Manga, woada-Nyak lii, ''Waiwuka, Raja tou Yahudi!''19Mang hidda palunanya na katiku-Na wainya ai ouw, dappa doini-Ya, mang nou hidda karadda-Nya. 20Damengaka pa'olukuya hi Yehu, dahellinanya nakoapi-Na nam ungu, mang hidda pakenna balinanya nakoapi memma-Na. Menga nouwu, maraidanyak hi Yehu adda lippi harikka-Ya.HARIKKADANYAKA HI YEHU21Mang dudda dapakhaya natou nam tanga halaku analii noungu, hi Simon natou Kirene, walinimina taparaingu, na amada hi Aleksander jakka hi Rufus, kanna deituya na ai'harikka-Na awidanya.22Menga nouwu, maraidanyak hi Yehu tapadoungu ta Golgota nahawiddang, mang na artina ''Padou Riimamati widdanya''. 23Hidda woa-Nya anggur papaha'urung mur, jiadinguka Dunna danna dekimaya. 24Manga, harikkadanyak Dunna, hidda hirraya nakoapi-Na mang hidda bariya lahi dudda, dale'aya nakajirrakuna adda waingu pa'undiya kapikki peanya nahakoling hatou-hatou awidda.ANNA MATI HI YEHU33Tomayaka na jam kanammuna, jajinanyak nakapettang ngaradukana napadoungu nou lappaka ta jam nam kahiwana. 34Tomayak na jam nam kahiwana, hi Yehu patiwungna-Nyak anna paroangu, nam winna ''Alla-Gu, Alla-Gu, mang ga Ouwu Himmu jijakliga Nyouwa?'' 35Mang daranguyaka, datou dam dedi talihi-Na widdaka, ''Itakiyah! Dunna kamaikananya hi Elia.''29Mang nouwu, dudda ngaradukada datou dam lihoungu adda halaku, da'olukuya hi Yehu adda kaddukuja daka tikuda mang hiwidda adda panewi,''Hee! Nanni Ouwu nam weharuya na Bait Alla mang Himu pakiddi baliya tadalu tillu boladdu, 30pamorrik wikki-Muya Kammu pikki purung waling ta'ai harikka!''31Toujellada dakapala imam, jakka dam peangu Taurat, adda pamarihhakuya hi Yehu mang hipawidang wikkida, ''Natou hawangu napamorrikuya, mang na'ihi wikki-Na danna bihamang! 32Jemmakadinya na Mesias, na Raja Israel, kanna purung waling ta'ai harikka kata'itaya mang hitta parhaya.''Dudda da'oalin hi Yehu aharikkaha toujellada adda pamarihaku-YaANNA MATI HI YEHU33Tomayaka na jam kanammuna, jajinanyak nakapettang ngaradukana napadoungu nou lappaka ta jam nam kahiwana. 34Tomayak na jam nam kahiwana, hi Yehu patiwungna-Nyak anna paroangu, nam winna ''Alla-Gu, Alla-Gu, mang ga Ouwu Himmu jijakliga Nyouwa?'' 35Mang daranguyaka, datou dam dedi talihi-Na widdaka, ''Itakiyah! Dunna kamaikananya hi Elia.''36Manga, einya nam hatouna amminya anna palai anna iddiya na anggur manyilu hinna tauya ta'ai ouw, napajoalanya hi Yehu kanna inunya awinna, mang hiwinna, ''Katta itaya hi Elia ammikadinya anna hapuru-Nya waling ta ai harikka Dunna.'' 37Mang jiayaka, nahillu patiwunguka hi Yehu anna paroangu dukananyak nahangahu-Na. 38Natoddana na Bait Alla nam jirrak parapadua wali deahang lappak nuttu wawa.39Jiayaka, nakapala pasukan, nam dedi anna haganya hi Yehu, na'ittayak nahada dukkana nahangahu-Na hi Yehu, winnak, ''Padenitekkang, natou nei jiayaka na Anan hi Alla!'' 40Noulauwu eijellaja dam winni dam pateti dikki rou-Nya, dam eija hi Maria Magdalena, hi Maria na inana hi Yakobus bua tou oalida hi Yoses, jakka hi Salome. 41Atanga einya hi Yehu ta Galilea, jiahaka damma keri-Ya adda laya-Nya. Mang noulauwu eijellaja dam dokku danguha dam winni hawanguk damma marainya hi Yehu ta Yerusalem.ATANUNYA HI YEHU42Tomayak anna riddung, mulana naladu nouwu ladu hadiayaka, nanadidanya naladu miggu,amminyaka hi Yusuf natou Arimatea, dunna anggoata Majelis Bakuluya napapa'akang, dunna jiajellayaka nam nanadinya na'amminya na Karajaan Alla, danna mang'atmang nahalaku anna haganya hi Pilatus hinna kareiya nakamati-Na hi Yehu. 44Hi Pilatus darekka kapodukmaya anna ranguya hi Yehu anna mati. Kamaikananyaka nakapala pasukan hinna tutturuya, penya namati tekkaka hi Yehu winna.45Anna kollinguka hapeanya hi Pilatus waling ta kapala pasukan, jiayaka dunna hinna pahelanya hi Yusuf anna dekiya nakamati-Na hi Yehu. 46Jiayaka dunna hi Yusuf hinnahii-Nya kaba lenan apadedda-Nya hi Yehu ahapuru-Nya waling ta ai harikka, hinna pamaturu-Ya tako'a watu napabua hakka tapingi hapogu watu. Manga, nakegalunya hangi nawatu tabinna ko'ang. 47Hi Maria Magdalena jakka hi Maria na inan hi Yoses jiaha dam ittaya napingi pamaturuda-Nya hi Yehu.
Chapter 16NARANGUDANYA ANNA KIDDI BALI HI YEHU

1Loppahudanyak naladu Miggu, hi Maria Magdalena, hi Maria ibu Yakobus, jakka hi Salome, dakollinguka minya wouhirrit adda hii, hidda halaku kamma taunya minya hi Yehu awidda. 2Babaru hinguyah, taladu hangi miggu nouwu, buahihungana na mataladu, amijak dudda ta rati.3Pawiddang wikkidak dudda, ''Gearaya nam kegalunya nawatu waling tabinna watu rati nei?'' widda. 4Jiadinguka, dapateti haga deahanguka, ittadanyak nawatu bakul a'eingu makegalunya.5Manga, datamak tarongu ko'ang, ittadanyaka nam hatouna nabuamoani nam waingu koapi kaka atanga ngoduna talawana mang jiayaka hidda kapoduk. 6Mang jiayak hiwinnaja,''Abbi mikapodukding, nyiami manyerraminya hi Yehu natou Nazaret napa harikka. Nakiddi balika. Dae'manyaha ya. Patetinya napingi pamaturuda-Nya. 7Atonoukanak mihalakuyaya, tikkidanya namuritu-Na jakka hi Petrus attunyaka anna moulugimi nyiami ta Galilea. Noulauw peala miparegga denganya Nammu, keriya napalanga tikki memmanagimi.''8Mang nouwu, dudda lohungdanyak adda palai waling ta rati adda kadaddak jakka adda kabarra denganya, da'eihingumang hatoutekka pingi hapeakadanya kadangu adda mange'at.[Mang napalanga tikkidaja weiga nou anna paleawaha kadda tikkinanya hi Petrus jakka da'oalina awiddaja,adda patomanya dadda tikki bollumaya. Jiaya menga nouwu, Dunna wikkika hi Yehu nam paleawaha wali noungu ta Timur lappak ta Barat, kadda peakaya nawini nam tiddi damma molahu nam hagang ta morrik malodung. Amin.]HI YEHU PATEKKANG WIKINANYAKA TAMURITUNA9Anna kiddi bali hi Yehu tababaru ladu hangi tadalu miggu nou, napahungang wikki mouluna lahi Maria Magdalena dapalanga hellina damoritana dam touma pituha anna wuggaha waling ta'ihina. Mang jiayaka hinna halaku anna lippi peakaja dudda damma langa keridanya, tanga hadukada adda hou. 11Jakka jiadinguka dudda adda rangu'aya anna morrik bali hi Yehu, dadda waimanya.12Tahabalina nouwu, napahungang wikki jellapanaha anna pahadang tou hawanguk lahi dudda atanga halakuda adda hagang ta praingu. 13Mang jiayaka, hidda bali adda peakaja hawanguk, jiadinguka hawanguk hei dadda waijellamaja.PANEWI DENGANAJAKA HI YEHU DAMURITUNA14Menga nouwu, Dunna patekkawikkinanyak jiayaka nahada-Na tamuritu-Na dam touma habulu hangiha atanga anguda hinna ngikidengaja kadangu adaddi daparhayaya mulana nakawatu atida. Mulanaka adadda parhayaya natou nam langa ittana-Nya anna mengaka hakiddi bali hi Yehu. 15Mang Dunna winnajak, ''Halakuyaya nahi napinu tana patomanyaya nawini-Na hi Moiri ta ngara dukana nam morrik. 16Gearaya nam langa parhayana ihuyaya kapikki pamannumaraya, jiadinguka gearaya dam parhaya enga hukkudanya.17Jakka eingu tadana nam keriha dudda dam langa parhayada; Tadalu Ngara-Gu dawurutunya namoritana; dapanewi waingu hilu mabuang; 18Dakerraja da maddu waija limmada; jappa langaka da'inukang moru hamatidengangu, dadda matimangu; adda taukayak nalimmada tapinu ihina natou kadauku nateggah memma.''DEAHANG NANYAK HI YEHU TA SURGA19 Mangaka, anna mengaka papanewi dengaja hi Moiri Yehu, Dunna deahang nanyaka anna madeddikungu ta surga jakka ngodunanyak ta lawanana hi Alla. 20Jiayaka tahabina nouwu, dudda halakudanyaka adda lippi papeakangu tabayayaka, jiadinguka hi Moiri nakerra maraija jakka hinna pakullihuya nawini-Na anna paledinounya ta tada biaha nam hunga marainya.

Luke

Chapter 1NAKAWUNGA PALARADANYA

1Nadanguka natouwu nam palaranya tahurrat tu'ana nam jaji tadalu morrikuda jiata, 2nam hamearang tahurrat napapatomada jiata datou dam moulu adda ittawainya mata jakka damma patomanya nawinina hi Moiri. 3Kadangu nyouwa langa balajar bollugujakka wainya pangadang waling nakawungana, jiakadiyaka nyouwa kutuliya kakku pajurrugiminya nyiami, nanni dummu Teofilus akku deawagu, 4touna ouwu kammu pikki peanya nam kallung agananya napa langa peakadagu a'ajaruwu.RANGUDANYAK NAHILU TU'ANA HI YOHANES MAPA'IHU5Atangaya anna pareaha hi Herodes, na Raja Yudea, einya nam hatouna na imam nam ngarang Zakharia nam waling ta kalompok Abia. Na araweina mapatuu'ihinguha hi Harun, na ngarana hi Elisabet' tuya. 6Hi Zakharia jakka hi Elisabet jiaha dam tiddi tahagana matana hi Alla. 7Jiadinguka, dudda da'eimang anada mulana hi Elisabet anna wotu mang langa loppah matuadaka.8Tomayaka narombonganada adda tugahu,dunna hi Zakaria nakolling tugah anna jaji imam tahagana hi Alla. 9 Keriya napalanga damada dam jaji imam, hi Zakharia nakenna pedi awaingu undi natama ta Bait Alla anna tunuha dapama nuatu waingu. 10Atanga tunudaja dapama nuatu waingu, ngaradukana na umat habayangnanya tahabali hiddi.11Dapalli waihingumanya, na malaikat anna patekkang wikkina lahi Zakharia mang dedinanyak takaraha lawana pingi patunudaja dam manuatung. 12Anna ittayak nei malaikat, hi Zakharia goadananyak anna mange'at. 13Jiadinguka nam malaikat winnanya,''Abbu mange'atmang, Zakharia, kadangu nahabayangumu rangugunyaka. Na'araweimu, hi Elisabet, enga pa'ananagu moani mang kammi pangaranya Yohanes14Mihagga ihidenganya jakka mi'egi atidenganya, mang nadaa jellang natou nam egi atidengagiminya najajina. 15Dunna jiaya nam mangu hiina tahaga-Na hi Moiri mang danna inumang anggur jakka weimawuk hawanguk. Walimemmanguka atta kabuya appabiahaya wainya na Hangahu Matua.16Jiayaka dunna peala nam patiddinya natou Israel hinna keri baliya hi Moiri, na Allada dudda. 17Jiayak nammu nam moulunya larangi hi Moiri, wainya nawaddina jakka nabiahana hi Elia, touda da atida dam bokul kadda pikki habaling adda namuha da anada. Dunna jellaka nam patiddija datou dam hillir hidda manyerra balinya nam kallung. Mang nouwu, nahadianya tou napapatidding nam keriya hi Moiri.''18Winnak hi Zakharia anna panewi denganya na malaikat nei, ''Gikkinoukaguka nyouwa kakku pikki peanya agannanya nam jaji nei? Hiwiggunoung, nyouwa kukaweadaka jakka na arraweigu naloppah jellaka nakaweadana.'' 19Pagapingnanyak nam malaikat, '' Nyouwa jiawak hi Gabriel, malaikat nam dedi tahaga-Na hi Alla. Nyouwa paleawadaga lihapanewi dengagu apatomagunya nalii kallung lahi ouwu. 20Jiadinguka, ya kammu ranguyaya! Nyiami enga kabangami jakka dammi peamang papanewi lappak paeala hudda anna jaji nei mula adammi wainya nahatikkigu, namma patu'ang peala atomakayaka narahina.''21Jakka jiakayaka neiyi, dunna na umatu tangir nadinanyah hi Zakharia. Patuto-tuturwikidanyaka gawali hi Zakharia hidokku madei'oataya taroangu Bait Alla awidda. 22Tomayak anna lohung, hi Zakharia kabangananyak hidanna piaku papanewi dengaja. Duddakaya dapeanya hi Zakharia langa einguka pa'ittana papatekkadanya ta Bait Alla, kadangu anna waingu pamoddukuja adanna peangu papanewi. 23Natomaya anna pahupuya natugahuna anna jaji imam, balinanyak hi Zakharia ta ummana24Tahabalinak nam jaji nei, hi Elisabet pakabunanyak mang hidanna patekkawikina tadalu lima wulang. Winnak dunna anna panewi, 25''Nei jiayaka nahawolunaga hi Moiri nyouwa. Dunna napatetitekkaga jakka napoddahugaja damma marihak ta'oali nam dangu.''APARANGUNYA NATU'ANA HI YEHU KRITU26Tomayaka napa nammu wulla waina anna pakabu hi Elisabet,Dunna hi Alla paleawananyaka na malaikat Gabriel tam hangina na koata nam einya ta Galilea na Nazaret nahawiddang. 27Dunna paleawadanya lippi paregga denganya nam hatouna nalakeada mawinni nam bohi gaggar, mang ahi jiaya hi Yusuf nahuhuna hi Daud nam hunga kakku dekiya awinna. Nangarana hi Maria widdanya. 28Mangaka, amminyak nam malaikat anna tomanya hi Maria hi winnanya, ''Waiwuka, ouwu napawoangu kanyuru! Hi Moiri na'oaligu.'' 29Naranguyaka awinna noungu, hi Maria tiddi kabarra dengananyak. Gannanya ya oali napawinna dengaga winnak ta atina.30Jiayak nam malaikat hi winnanya, ''Abbu mange'atmang, Maria, kadang hi Alla nawoagunyaka nabiaha madi-Na lahi ouwu. 31Kammu ranguyaya, ouwu mupakabu manga himmu pa'ananya hatou na Lakeada moani, mang himmu pangara-Nya Yehu. 32Dunna jiayaka napapa'akang mang hi Ana Alla ta Padoungu Majaga widanya. Hi Moiri nawoana-Nya napadouna hi Daud, na boku-Na. 33Dunnaka nam pareahaya dahuhu jakka dalabbina hi Yakub lappak anamuri mang na karajaan-Nan danna dukkamang.34Manga, winnaka hi Maria anna panewi denganya na malaikat, ''Gikki neikana naha tiddi jaji oata, touna nyouwa daddi eikadingu laagu?'' winna. 35Napagapinguka na malaikat hi winnanya, ''Nahangahu Matua aminya lahi ouwu jakka nabiahana hi Alla Tamma Jaga jiaya oaka galluwu. Jiaya atonounaka, na Lakeada nam jaji neiyi jiayaka nam biaha madi hi Ana Alla naha widdang.36 Manga, kammu pikki peamemmanya, atouna na angumahawumu hi Elisabet, pakabu kaweada jellananya. Dunna yannag mawotuyak widdang, atounak nou nammu wullanaka anna pakabu. 37Hiwiggu noung, da'eimang dappa bihana hi Alla.''38Mang jiayaka, hiwinna hi Maria,''Adekikayaka nam padening, Nyouwa wihi limma-Naga hi Moiri. Kanna jajika ta'ihigu agananya nahawimung.'' Mangak nouwu, halakunanyak na malaikat anna jijakunya.HI MARIA ANNA LAPPA EALUYA HI ELISABET39Tomayaka naladu nou weiga, hadiananyak hi Maria kakku halaku ta praing tadulla, nam eingu koata ta Yehuda awinna. 40Tomak noulau hinna tama ta ummana hi Zakharia mang hinna ngidihuya anna patomanya nalii lahi Elisabet. 41Naranguyaka nalii napapatomana hi Maria, na anana takabu dunna kagoyaknanyak jakka hi Elisabet dunna pabiahananyak Hangahu Matua.42Mang jiayak hi Elisabet panewinanyak anna patiwung,''Mumariirikang ouwu waling ta ngaradukada dam winni, namriirikang na anamu takabumu. 43Gearakiwak nyouga oali yayi hi keri ammigu ouwu na inana na Moirigu? winnak. 44Natu'a tekkangu, akku rangukiya nalii patikkimu, nalakeada takabugu natakahuk tekka anna reaha. 45Nakanyuruka dunna nam wainya agannanya nahatikkina hi Moiri lahi dunna enga pa'ihinguna anna pahupuya.''ANNA MANYANYI HI MARIA ANNA HALIYA HI ALLA 46Winnak hi Maria, Na'atigu nadeadu oata lahi Alla, 47mang napangadangugu nareaha oata lahi Alla, napingi morrikugu.48Mulanaka, hi Alla langa kiranagaka koku nyouwa dam peangu anna wihi limmaga neiyi. Ranguyaya, waling taladu ya lappakung baroo-baru, ngaradukana nam jaji tou, waiyaka enga winnaga nyouwa. 49Kadangu Dunna nam peangu peaha-Na langa hapurunaganyaka nam buatu lahi Nyouwa, jakka kanna biahayaya na ngara-Na.
51Dunna napatekkanyak nabiaha-Na talimma-Na. Dunna nam paka'ihakuya natou nam katadak jakka nam lojjur na atina.52Nahapuru balija dam jaga nam padouda hi eija tabarra wawa, mang hinna padeataha tam jaga datou nam mareda atina. 53Napabihuya natou nam karobang anna woanya madehha, jiadinguka nawurutunya natou nam dedi hinna halaku da'eingu habali idina.54Hi Alla langa einyaka napanamunguna anna gatanya na Israel, na wihi limma-Na, kadangu anna namuya nabiaha-Na. 55Keriya nahalanga winnaja Dunna daboku da'appuda jiata, lahi Abraham jakka dalabbina lappak anamure-anamuri.56Manga, hi Maria enganaka anna oalinya hi Elisabet tillu wullana madeina, hinna balita ummana. JAJINANYAKA HI HI YOHANES MAPA'IHUYa tomalidanyak narahi pa'anana hi Elisabet anna pa'ananya nalakeada moani. Touda dudda da'oali lihi ummana jakka da'oali jajina daranguya alanga patekkananya nabiaha madi-Na hi Moiri lahi Elisabet, jiayak dudda hidda reaha atidenga jellanya.59Tomayaka nawalu boladduna, ammijaka adda lappa pangaranya nalakeada. Mang hidda pangaranya Zakharia mearang nangara amana. 60Jiadinguka, na inana winnak, ''Da'amang, pangaranya Yohanes winna.'' 61Panewidanyak datou awiddanya hi Elisabet, ''Da'eimang hatou tekka oali jajida jiata mapangarang ngara matanoung nei widdak.''62Mang nouwu, waidanya tada adda kamoddukunya hi Zakharia atuturuya gearaya na ngara napabuhana appa ngaranya na anana nei. 63Nakareiya hi Zakharia nakapabal patuli waingu, hinna tuliya, ''Pangaranya Yohanes'' hiwinna. Mang jiayaka ngaradukana natou hinna kabarra denganya.64Taladdu nou jella, tawehhananyak na a'ana hi Zakharia jakka nalemmana maloayang balinanyak. Walinounaka anna panewi jiayaka hinna haliya hi Alla. 65Ngaradukana na'oali lihi ummada habali mange'atungdanyak mang nam jaji neiyi jiayaka napapanewi waingu taloada praing tadulla ta Yudea. 66Natou nam ranguya nam jaji neiyi waingu pa'ati dalu juananyak anna patutturunya, ''Gannadikanyak peala nahajajina nei nalakeada?'' awidda. Kadangu nalimma-Na hi Moiri jiaya nam hamannuya.HI ZAKHARIA HALINANYAKA HI ALLA67Hi Zakharia na amana hi Yohanes, papabiaha wainguya Hangahu Matua jakka mamanyurraya, winna, 68Roruwaiyaka hi Moiri, na Alla Israel, kadang napanamunguna hinna deki baliha da ana-Na.69Dunna langa pakiddibalinanyak napingi ai pamannu maradengangu nam waling talabbina hi Daud, nawihi limma-Na, 70keriya nam langa einya ta winina, awaidaja da a'ada da nabi-Na dam warah waling nakawungana 71touna jiata kapikki mannu mara waling ta muhuda, jakka waling talimmada ngaradukana natou nam hukkada ati jiata.72Nahawoluna Dunna napatekkanya hinna patekkanya wainya na biaha-Na taboku ta'appuda jiata, mang kadang anna namuya nahalanga bottahui-Na nam warah, 73mang alanga parungunaka Dunna taboku ta'appuda jiata, lahi Abraham, 74atouna jiata napalikaloagada waling tamuhuda nam doku danguha, kapikki piaku atta laya-Nya hidatta mange'at., 75tadalu makallung jakka mapadening ta haga-Na, lappak hudda pahupudanya namorikuda jiata.76Jakka ouwu anagu nabi Alla tapadoung Majaga widdagu, mulan ouwu namma moulu ammu hadia-Nya larangi a'ammi-Nya. 77Kammu pikki woaja pangadang kadda peanya nalarangi nam hagang ta morriku malodung, hikolinya tahikkaljah dadoaku jalada daha poddah .78Kadangu nakanyuru jakka namilla ati-Na na Allada jiata, namataladu napawahada waling tapadou majaga 79hinna pawahadanya dudda dam engang tam kapetang jakka dam eija ta mawu hamati dengang, hinna patiddidaja dawihida jiata hagang talarangi nam ba'ung nam gukku geila.''80Tabananya nam tuana dunna nalakeada nei, jakka tabakullihunak napangadanguna anna kolling peangu. Enganaka taka pubung lappak hudda atomaya narahi patekkang wikina tatou Israel.
Chapter 2NASENSUS JAKKA NAJAJI HI YEHU KRITU

1Tanga nou hingunya, hi Kaisar Agustus anna pahalakuya napareahana atulinanya na ngarana ngaradukana natou tapinu tana. 2Nei jiahinguyaka nakawunga tulidanya na ngarana natou anna jaji gubernur hi Kirenius ta Siria. Jiayaka, ngara dukana natou hinna bali ta tana wikkina anna lippi tuliha da ngarana.4Toujellana hi Yusuf najijakunya na Nazaret, nakoata Galilea, mang hinna halaku ta Yudea, ta koata Daud ta Betlehem, kadangu dunna alabbinanya hi Daud, 5hinna lippi tuliya na ngarana jakka hi Maria toara araweina, nam tanga pakabuna.6Adda tomak hi Yusuf jakka hi Maria ta Betlehem, tomadanyaka narahi pa'anana hi Maria. 7Pa'anananyaka hi Maria na ana kawungana nalakeada moani. Nakaborrunya takaba kaka jakka hinna pamaturu-Ya ta ra'a kadangu adda eingu padoungu pingi pajudada.DAM JAWA BEABU ADDA ITTAYA HI YEHU A'ANARARAYA8Tapadoungu nouweiga, eija dam touma pirrah dam jawa beabu anna riddung taka pubung. 9Dapalli waihingumanya, na malaikat a'amminya anna dedi tahagada mang nabiaha-Na hi Moiri nakabillak tekka tahagada jiayaka hidokku mange'atuha.10Jiadinguka, na malaikat winna anna panewi dengaja,''Abbi mange'atmang ranguyaya, Nyouwa patomagugiminya nalii kallung tu'ana napa reaha atidengang napawoadanya ngaradukana natou tapinu tana. 11Taladu yayi, einyak anna jaji na Ledi Morrikumi nyiami, hi Kritu, hi Moiri ta koata Daud. 12Nei einyaka natadana lahi nyiami; Nyiama peala miparegadenga-Nya na anarara napa kaborung ta kaba kaka mang hinna maturu ta ra-a''.13Mangaka, alolu ittadajaka adda maraija dam malaikat dam hakabuada adoku danguha da tentara surga damma manyanyi adda haliya hi Alla mang awidda, 14''Nabiaha jakka namadi lahi Alla tapa doungu majaga manga naweimaringu tapinu tana, tapaduana natou namma kenang ta'ati-Na widda.''15 Dajijakujaka dam malaikat hei dam jawa beabu adda bali ta surga, panewidanyak appa widdang wikida oali jawa beabuda, ''Maiya kahalakuda ta Betlehem kappatetinya gannanya nam jaji noulau, napa langa peakanada hi Moiri lahi jiata.'' 16Jiayaka, hidda pageahangu adda halaku mang hidda tomaja hi Maria jakka hi Yusuf, jakka na anarara napa kugiluda ta ra-a.17Da'ittakiyak hei dam jawa beabu Dunna na anarara, lolukdanyak nam jaji napalanga peakadaja tu'ana na Lakeada nei. 18Mang ngara dukana natou nam ranguya nahatikida hei dam jawa beabu tu'ana nam jaji jiayaka hidoku kabarra dengadanya. 19Jiadinguka, hi Maria tiddi taunanya ta'atina anna pangada pangalanya. 20Manga, dudda dam jawa beabu balidanyaka adda tomaja dabeabuda mang wuatu hailadanyaka jakka adda haliya hi Alla mulana alanga ittadanya agannanya napa ranguda napa langa peakadaja.21Manga, atomayaka nawalu boladuna apangaranya na Anarara neiyi, pangarada-Nyaka Yehu, keriya na ngara nahawoada dam malaikat waling adadi natubuha ta kabu.A'ANARARAYAHA HI YEHU AMARAINYA TA BAIT ALLA22Amengayaka naladdu pawarahwiki keriya napareahana hi Musa, hi Maria jakka hi Yusuf maraidanyak hi Yehu ta Yerusalem aharaka-Nya lahi Moiri, 23 keriya napalanga tuli tapareaha-Na hi Moiri, Ngara dukada dalakeada moani damma kawunga papabiahaha lahi Moiri nam winna. 24mang hiwoangu manuatung keriya napalanga tikina tapareaha -Na hi Moiri, damma hangi pahanguda dam wurung dara jakka dam deida damearpati daddi makaweada.''HI SIMEON JAKKA HI HANA ADDA ITTAYA HI YEHU25Einya hatou moani nam ngarangu Simeon nam engang ta Yerusalem. Dunna tou kallung jakka tou tiddiya, jiaya namma nadi pangalang na'aminya napakullih dengangu ta Israel, jakka na Hangahu Matua jiaya nam halaku iddiya. 26Nahangu Matua waling lahi Moiri jiaya nam peakanya touna dunna daddi namatimaha adaddi na'ittakayaka hi Kritu napapabiaha madi-Na hi Moiri.27Mang jiayaka, hi Simeon hi aminya ta Bait Alla anna marainya na Hangu Matuana hi Moiri, tangaya hi Yusuf jakka hi Maria adda marainya hi Yehu na Anarara ta Bait Alla adda keriya napapareahana nam hamannuya na Taurat. 28Jiayak nouwu, hi Simon hinna hoppuluya na Anarara neiyi manga hinna haliya hi Alla, hiwinna, 29''Toukana ya Moiri, annakaya Ouwu takaloaga ati-Mu Kammu pahelaya yanawihi lima-Mu kanna halaku waingu weimaringu keriya nawini-Mu;30kadangu ku'ittawainyaka matagu napatulungu-Mu, napa langa hadia-Mu tahagana ngaradukana nam morrik tapinu tana; 32ya jiayak nam wahang hinna itta ngara dukana nam einya tapinu tana daddi mapea-Gu Moiri, jakka jiayak nam napabiaha dengana na huhu ana-Mu na Israel.''33Hi Yusuf jakka hi Maria damoiri Ana hei dakabarra denganya gannanya nahatikkina nei hi Simeon tu'ana Dunna. 34Manga nou, jiayaka hi Simeon hinna habayaja anna kareija weimaringu, winnanyak nei hi Maria na inana hi Yehu, ''Kammu rangu, na Lakeada nei langa pedidanyak jiaya nam pakana'uya jakka nam pakiddiya natou Israel, mang jiaya natada napahikkaluna natou dangu. 35(Mang, napagadangumu nam doru) jiadinguka na atina nam dangu enga tawehana.''36Noulau eijellanya na nabiah hi Hana nahawiddang, na anana hi Fanuel nam waling tasuku Asyer. Dunna dokku kaweadayak. Tiddi jiameahaha regalaada pitu douda adda menga panika, 37mang tahabalina nou, jaji mawini balunanyaka lappak awalumabulu douna. Dunna dajianga jijakmananya na Bait Alla, jiadinguka nahabaya pangalang riddung laddu mang napuaha jakka anna habayang. 38Tomadanyaka nouweiga, aminyaka hi Hana dunna anna wuatunya hi Alla mang hinna lollukuya natu'ana hi Yehu tatou dangu nam tanga nadinguna mapalikaloagaya na Yerusalem.HI YUSUF JAKKA HI MARIA ADDA BALI TA YERUSALEM39Damengak hi Yusuf jakka hi Maria adda pahalakuya napareaha-Na hi Moiri, balidanyak dudda ta Galilea, natana pingi hawalida, ta Nazaret. 40Nalakeada Dunna taba matua-Nak, taba kulihu-Nak mang taba peangu-Nak, jakka taba pakanyuruna-Nya hi Alla.HI YEHU TA BAIT ALLA41Hangidoungo-hangidoungu, da inana jakka da amana hi Yehu dahalaku pangalang ta Yerusalem atomakayaka na paska. 42Ahabulu dubba douna hi Yehu, dahalaku pangalang nutulauwu toujuangu nahalanga damada naladu rahi keha. 43Damengaka pahuharungu, balidanyak. Jiadinguka, hi Yehu engana ta Yerusalem dadda peamanya da ina-Na jakka da ama-Na. 44Dudda napapangadada einya Dunna tajoanga toudangu nam halaku widda, jiaya hidda pangalang adda halaku tadalu nam hangina naladu. Mang jiayaka hidda manyerra-Nya ta barra oali jajida jakka nimmi natou napapeada.45Adadda ittayaka hi Yehu, balidanyaka ta Yerusalem adda lippi manyerra-Nya. 46Heling tillu boladduka, ittadanyak hi Yehu ta Bait Alla anna ngodu tapadua gurru agama, anna kahilu jakka anna patuttur lahi dudda. 47Ngaradukana natou nam rangu-Ya dokku kabarra dengada-Nya napeangu-Na anna pagaping agannanya naptutturda-Nya.48Da'ittayaka da amana Dunna, duddakaya dakka kabarra jella. Mang jiayaka, na ina-Na hinna tutturu-Ya winnak, ''Anagu, ga Ouwu hitonouwalimugama nyiama? Na ama-Mu jakka nyouwa nadadartekka na atima amma nyerra-GU.'' 49Napagaping hi Yehu winnajaka, ''Ga himmi manyerraliga Nyouwa? Dammu peamaga nam ouwu a'eiga Nyouwa ta uma Ama-Gu?'' 50Jiadinguka, dudda dadda peamanya agannanya na ihina napatikki-Na lahi dudda.51Mang jiayaka, hi Yehu bali marainajaka ta Nazaret. Atonou'ana, na ina-Na tiddi bijalnanya ta atina nei nam jaji. 52Taba matuanayaka hi Yehu mang taba peangu jellanak. Mang Dunna taba buha-Nanya hi Alla jakka tourara.
Chapter 3NAPAHALAKUNANYA NAWINI HI YOHANES MAPA'IHU

1Tadoungu napa habulu lima waina anna pareaha hi Kaisar Tiberius, tang jaji gubernuruna hi Pontius Pilatus ta Yudea, hi Herodes anna jaji raja Galilea; hi Filipus na anguwuana hi Herodes anna jaji raja Iturea jakka Trakhonitis; mang hi Lisanias anna jaji raja Abilene, 2hi Hanas jakka hi Kayafas adda jaji imam Agung, aminyaka nawinina na Maraba Alla lahi Yohanes, na anana hi Zakaria, nam engang tamareda kapubung.3Jiayaka, halakunanyak hi Yohanes anna nahiya ngaradukana naloadana na Yordan mang hinna patomanya nahilu larana na'ihu napaharia waingu kapikki poddahuha da doaku jala,4keriya napatuli ta hurat bakul Nabi Yesaya: ''Neijiayaka nalii tou nam paroangu tamareda kapubung, 'Hadiayaya nalarangi lahi Moiri, patiddinya nalarangi lahi Dunna5Ngaradukada dakago'aku boanija, jakka ngara nam horu hadi palijakuya. Nalarangi nam halinga paluruhuya, jakka ngaradukada dalarangi damma lijjaku kappa midaruha. 6Jakka, kanna pikki itayaya ngaradukana natou namorriku malodung nam waling lahi Moiri!'''7Mang nou, winnanyak hi Yohanes natou dangu nam amminya anna ihuya, ''He nanni nyiami ana maleagu latta! Gearaya nam peakagimi nyiami him palai waling tapamawilladengangu?8Atonoukanaka, patekkanya natada hariami nyiami. Abbi tiddi tikki wikkikami, hi Abraham jiaya nabokuma nyiama abbi tiddi wimmika! Wi-Gu gimi nyiami, jappa kajiahingukaha hei dawatu, hi Alla nabiha anna pajajija anana hi Abraham!Jiadinguka, waling ya nakataka langa bijjaldanyak tapinu bo'u ai. Ngaradukada dapingi ai damma kallung wuada pogu luruhuha kapikki le'aha ta api.''10Tuturdanyak datou widdanyak hi Yohanes, '' Jakka atonoukanaka, gikki noukamaka nyiama?'' 11Napagapinguka dunna winna, ''Natou dam duabellada dakoapina, nawoananyah hawella natou dam einguna. Jakka natou nam eingu pa'anguna tou jellana.''12Amijelajaka dam touma pirraha dudda dam tagu tagi hi katiku adda ihu. Tutturdanyak hi Yohanes, ''Gurro, gikki noukamaka nyiama? 13Jiayak hinna peakaja hi Yohanes,''Abbi tagi pareihimang hi katiku keriha dappa langa taudagimi hiida.14Dam touma pirraha datentara datuturuya, '' Gikki noukamaka nyiama? widdanya. Gannakanyak nahawoluma?'' widdanyak. Mang winnajak hi Yohanes anna pakapija, Abbi mi pakkah maya natouwu ammi kareiya riti, jakka abbi mi pakitu waimanya kanna woawaigama awimmi.15Atangaya ngaradukana natou anna nadinya narahi amminya na Mesias, waingu pa'ati daludanyaka adda patuturunya hi Yohanes, jiayaka hi Kritu atau dajiamaya awidda. 16Napagapija hi Yohanes winnaja, ''Nyouwa ku'ihumi nyiami waigimi wei. Jiadinguka, Hatouna nam reihi pabiaha waling lahi nyouwa nam amminya. Jappa apaheilinaja datara wihi-Na dakku tomamaha limma. Dunna jiaya nam ihu waigimi nyiami Hangahu Matua jakka api.17Napa panyawi einyaka ta lima-Na napa pawarah wainanya napadoungu pingi pataudanya nam ruahu pari taleppittu-Na. Jakka jiadinguka, Dunna enga tununaja dakapeana ta api dam bedda.''18Nadangu nalii panounguna hi hawanguk, anna patomanya hi Yohanes nawini tatou dangu. HI YOHANES APPA TAMANYA TA GALLU19Jiadinguka, mulana hi Yohanes anna kayekkaya hi Herodes, na raja ta wilaya nouwu, waling nahawoluna hi Herodias, na araweina na anguwuana, jakka ngaradukana nahawoluna nam jurrak, 20jiakadiyaka hi Herodes hinna taba mutunguna anna hukka atidenganya mang hikeri patamananya hi Yohanes ta gallu.A'IHUYA HI YEHU21Atanga ihu bolludanya natouwu, hi Yehu ihu jellada-Nya. Manga, atanga habayangu-Na Dunna, tawehananyak na awang, 22jakka na Hangahu Matua purung nanyak lahi Dunna anna pahadang tama wurung mearpati. Mang nouwu, einya nam panewi waling ta awang nam winna, ''Ouwu jiawuka Ana-Gu napa Buha-Gu. Lahi Ouwuka Nyouwa pingi pamadaku-GU.''NAWEWI JAJINA HI YEHU23Tillu mabulu dounaka matua-Na hi Yehu, pahalakuna-Nyaka nawini anna panunga papeakangu. Toukana dunna natou nahapeana tu'ana hi Yehu anananya hi Yusuf winna. Hi Yusuf anana hi Eli. 24Hi Eli anana hi Matat. Hi Matat anana hi Lewi. Hi Lewi anana hi Malkhi. Hi Malkhi anana hi Yanai. Yanai anana hi Yusuf.25Hi Yusuf anana hi Matica. Hi Matica anana hi Amos. Hi Amos anana hi Nahum. Hi Nahum anana hi Hesli. Hi Hesli anana hi Nagai. 26Hi Nagai anana hi Maat. Hi Maat anana hi Matica. Hi Matica anana hi Simei. Hi Simei anana hi Yosekh. Yosekh anana hi Yoda.27Hi Yoda anananya hi Yohanan. Yohanan anana hi Resa. Hi Resa anana hi Zerubabel. Hi Zerubabel anana Sealtiel. Hi Sealtiel anana hi Neri. 28Hi Neri anana hi Malkhi. Hi Malkhi anana hi Adi. Hi Adi anana hi Kosam. Hi Kosam anana hi Elmadam. Hi Elmadam anana hi Er. 29Hi Er anana hi Yesua. Hi Yesua anana hi Eliezer. Hi Eliezer anana hi Yorim. Hi Yorim anana hi Matat. Hi Matat anana hi Lewi.30Hi Lewi anananya hi Simeon. Hi Simeon anana hi Yehuda. Hi Yehuda anana hi Yusuf. Hi Yusuf anana hi Yonam. Hi Yonam anana hi Elyakim. 31Elyakim anana hi Melea. Melea anana hi Mina. Hi Mina anana hi Matata. Hi Matata anana hi Natan. Hi Natan anana hi Daud. 32Hi Daud anana hi Isai. Hi Isai anana hi Obed. Hi Obed anana hi Boas. Hi Boas anana hi Salmon. Hi Salmon anana hi Nahason.33Hi Nahason anananya hi Aminadab. Hi Aminadab anana hi Admin. Hi anana hi Arni. Hi Arni anana hi Hezron. Hi Hezron anana hi Peres. Hi Peres anana hi Yehuda. 34Hi Yehuda anana hi Yakub. Hi Yakub anana hi Ishak. Hi Ishak anana hi Abraham. Hi Abraham anana hi Terah. Hi Terah anana hi Nahor. 35Hi Nahor anana hi Serug. Hi Serug anana hi Rehu. Hi Rehu anana hi Peleg. Hi Peleg anana hi Eber. Hi Eber anana hi Salmon.36Hi Salmon anananya hi Kenan. Hi Kenan anana hi Arpakhsad. Hi Arpakhsad anana hi Sem. Hi Sem anana hi Nuh. Hi Nuh anana hi Lamekh. 37Hi Lamekh anana hi Metusalah. Hi Metusalah anana hi Henokh. Hi Henokh anana hi Yared. Hi Yared hi Mahalaleel. Hi Mahalaleel anana hi Kenan. 38Hi Kenan anana hi Enos. Hi Enos anana hi Set. Set anana hi Adam. Hi Adam jiayaka na anana hi Alla.
Chapter 4AKAKAYA HI YEHU

1Hi Yehu nam dokku biaha waingu Hangahu Matua balinanyak waling ta Yordan. Mang nouwu, marainanyaka Hangahu Matua taka pubung 2patumbulu ladduna anna kaka-Ya Moritana. Damalli eimangu pa'a-Na da laddu dam toukaradda hei. Tomayaka naladdu napa hupudanya, jiayaka Dunna hinna karobang.3Manga, panewinanyak na Moritana lahi Dunna, ''Jakka a ana hi Alla tekkadiwu Ouwu, paleawayah nei watu kanna jaji roati winna-Nya.'' 4Napagaping hi Yehu winnanya, Einya naha tuli, 'Natou rara datiddi morrik waingu roatimananya win-Na.'''5Mang nou, na Moritana marainanyaka hi Yehu tapadoung nam dokku jagaya hinna patekka-Naja ngaradukada dapadedi dengangu tapinu tana. 6Manga, winnak na Moritana anna panewi denga-Nya, ''Kuwoabolu-Gunya ngara nam biaha jakka nam harri nei nam einya tapinu tana, kadangu langa woaboludagajak lahi nyouwa. Mang nyouwa kuwoanaja agearaya napa kabu atigu awoanaja. 7Jiakadiyak, jakka Ammu karraddadiga, ngaradukada heiyi dumma-Mujaka.''8Napagaping hi Yehu winna, ''Langa einyak nahatuli, 'Nyiami mikahorunya na Moiri Allami, jiapa-Ya dapingi pahamoirimi hi winnanya.'''9Mangaka nouwu, na Moritana dunna nam rainya hi Yehu ta Yerusalem mang hinna tau-Ya ta pinnu Bait Alla. Winnalika na Moritana lahi Yehu, ''Jakka Ana hi Alla di-Wu Ouwu, le'ang wiki-Mu wali yangu lappak nei daku, 10kadangu einya napalanga tuli, tu'a-Mu Ouwu, hi Alla napaleawaha dam malaikatu-Na adda jawa-Wu.' 11Jakka, Dawai-Gu limada, adda kataku-Wu abbi dapataungu dawihi-Mu ta watu awidda-Gu.'''12Napagaping hi Yehu winnanya,''Einyak nahatuli, 'Abbi kakamaya na Moirimi hi Alla nam winna.''' 13Namengak na Moritana pakakaya hi Yehu, halaku jijaku-Nya anna ealungu binna hawanguk pingi hapiakuna-Nya.KAWUNGA KERRANGUNA HI YEHU ANNA PAHALAKUYA NAWINI14Balina-Nyak hi Yehu ta Galilea waingu Hangahu biaha, jakka dokku taboakayaka natu'a-Na Dunna ta ngara dukana naloada nouwu. 15Wali nounaka anna mangajar ta umma pingi pahabayang mang ngara dukana natou napuji oata-Ya.HI YEHU DAWAIMANYA TA TANA WIKINA16Manga, halakuna-Nyak hi Yehu ta Nazaret, natana pingi pajaji-Na. Keriya napalanga dama-Na, halakuna-Nyak hi Yehu ta umma pingi pahabayang taladu miggu hinna kiddi anna dedi kakku bahaya nahurat bakul awin-Na. 17Hiwoana-Nya nahuratuna hi Nabi Yesaya hinna wehaya anna baha-Ya nam winna,18Nahangahu-Na hi Moiri einya lahi Nyouwa winna, kadangu Nammu nam langa kalapana-Ga Nyouwa, kanna pikki patomanya nawini nam kallung ta tou milla winna-Ga. Jiaya hinna paleawawa Nyouwa kanna pikki pahellaha dam haritu, kanna woaja mawahangu dam eija tam kapetangu, kanna palikaloagaha dapaletiwaingu, 19jakka kanna pikki patomanya nhi tapinu tana nakanyuru nam aminya winna-Ga.''20Toadinanyak nahurat bakul hi Yehu hinna woabaliya ta pajabat uma pingi pahabayang, mang nou Hinna ngodu. Dawuamatana natou dangu nam einya ta uma pingi pahabayangu nakeha lahi Dunna. 21Wali nounaka panewina-Nyak hi Yehu lahi dudda winnajak, ''Naladu yayi, paleti kawodung nanyaka nahatuli tahurat bakul napa rangumi.'' 22Ngara dukana natouwu napamalangu-Ya, hadanni kabarra dengada-Nya gannanya napapanewi-Na nam waling ta a'a-Na nam dokku dehaya. Jiayaka hiwidda, '' Dajiadi-Ya nam nei na anana hi Yusuf?''23Manga nou, winnajaka hi Yehu, ''Nyiami enga panewiminyaha lahi Nyouwa nahilu nei nam winna, 'Doatir, pategahu wikimu-Ya! wimmi-Ga. Nyianma maranguyaka agannanya nahalanga wolu-Mu ta Kapernaum, wolu jellayaya tapadoung ya, tatana wikki-Mu.'''24Mangalika, winalika Dunna, Nyouwa Kakku tikki memmagiminya, tonoumemanaka da'emang nabi nahawaingu tatana wikkina.25Nam padening, Kakku tikkigiminya lahi nyiami, dokku danguha damma ngoma balu ta Israel a'einyaha hi Elia, atangaya anna patoadi na awangu tillu dou nammu wullana madeina, atangaya na karobba tana anna jaji ta tana nou. 26Jiadinguka, hi Elia dappa hagamanya tatou hawanguk jiapaya nam ngoma balu ta Sarfat napingi papaleawadanya anna paregga denganya, ta tana Sidon. 27Jakka, dokka dangu jellaha dam katobu ta Israel a'einyaha hi Nabi Elisa, jianguka da'eimang hatou tekka napa pateggahu, jiakiya hi Naaman natou Siria.''28Arangu tonoudanyak nei, ngara dukana natou ta uma pingi pahabayangu hukka ati bollunanyak. 29Jiayaka, kiddidanyak adda douraya hi Yehu adda palohunya waling tapadoung nou, mang hidda marainya tapinu lettin napadoung bua paturra katuharu-Nya takealang awidda. 30Jiadinguka, hi Yehu nahikkaluja mang hinna halaku jijakuja.NAM HATOUNA NAMOANI NAPAPA TEGGAHU WALING TAMORITANA31Halakuna-Nyak hi Yehu ta Kapernaum, nakoata nam einya ta Galilea, mang hin-Na ajaruya natou taladu miggu. 32Dudda dokku hennang dengadanya napa ajaru-Naja kadangu dapatikki-Na dokku biahaha.33Ta uma pingi pahabayangu, einya hatou namoani napa kadekka moritana dakallung. Natou nei doadoana anna patiwung, 34''Mattakagama nyiama kamma meaha! Gannanya napa ulla denga-Mugama nyiama, nanni Ouwu Yehu, Tou Nazaret? Hi ammi-Gu Ouwu kakku padamuha wim-Mugama nyiama? Nyouwa kupea-Gu Oiuwu, nam Biaha madi waling lahi Alla!''35Jiadinguka, hi Yehu naka yekkaya namoritana nei, win-Nanyak, ''Kawannar! Lohunguya waling tatou nei!'' Namengaka pawo'ahu pipianya natouwu ta tana tahaga tou dangu, lohungnanyak nei namoritana, danna hillu pamawilla mayaha. 36Mula adda reaha ati denganya, ngara dukana natou nam einya nou weiga pawiddang wikkidaka, ''Ga hiluyaka neiye? Kadangu anna hawaddi jakka anna wainya nabiaha-Na, Dunna anna wurutuja damoritana mang hidda lohung wali tatou.'' 37Manga, taboakananyaka nahilu tu'ana hi Yehu ta tana nou.NA INA EARANA HI PETRUS JAKKA NATOU DANGU APPA TEGGAHUYA38Mang nouwu, lohung nanyak hi Yehu waling ta uma pingi pahabayang anna halaku ta ummana hi Simon. Taladu nou weiga, na inna earana hi Simon kadaukunanya dokku mutunguya na'ihina, jiayaka hidda kareiya hi Yehu kanna pikki pategahuya awidda. 39Dedinanyaka hi Yehu talihina na inna earana hi Simon mang hinna kayekkaya nakapoari ta ihina hikeri teggahuna. Danna hillu madeihingumaha alolu teggahunanyak jiayak hinna kiddi anna woaja pa'angu.40Natamaka na mata laddu, ngara dukana natou marainajaka da'oali jajina dam kadauku hamamattu panyakit lahi Yehu. Jiayaka hi Yehu hinna tauya nalima-Na tapinu ihida mang hatou-hatou teggahudanyak. 41Damoritana lohung danyak waling tatou hidda kadoaka adda patiwung, ''Ouwu jiawuka Anana hi Alla! Jiadinguka, hi Yehu na gaggutuha, Danna temmamaja adda panewi kadangu adda pea-Nya Dunna jiayaka hi Kritu.ANNA PANOUNGU HI YEHU TA KOATA HAWANGUK42Wehang babaru hi Yehu halakuna-Nyak anna manyerrang padoungu makahika anna meaha. Tou dangu manyerra-Nya, mang datoma-Nyaka, nahawukkuda kamma heirunya abbi najijakugama widda. 43Jiadinguka Dunna winnajak, ''Nyouwa Kuhalaku hinguha takoata hawanguk Akku patomanya nawini Marabba Alla, kadangu nou jellaya napingi papaleawada-Ga Nyouwa.'' 44Jiayaka, hi Yehu hinna lippi panoungu anna papeakangu tua'ana nawini-Na hi Moiri ta uma pingi pahabayangu ta Yudea
Chapter 5AKAMAIKAJA ADDA JAJI MAJALA TOURARA

1Tangaya anna dangu natouwu nam korru-Nya kamma ranguya nawini-Na hi Moiri awidda. Jiayaka nou weiga, hi Yehu hinna dedi ta wiwi tahik Genesaret, 2mang ittanajaka dam dubba dateana adda hiwi ta wiwi tahik, mang dudda dam jala kaboku lohung danyak waling tateana adda bahaha dajalada. 3Deatang nanyaka hi Yehu tapinu teanana hi Simon, mang hinna paleawaya hi Simon boahinya na teanana pamarounya hakuduk waling tawiwi tana mara. Mang nouwu, ngodunanyak hi Yehu anna ajaruya natou dangu tapinu teana.4Namengak papanewi hi Yehu, winnanyak hi Simon, ''Huyay nei lau tamma majallung kammu wollarunya najalamu kammu kollija dakaboku.'' 5Pagapingnanyak hi Simon winnak, ''Gurru, nyiama mapijjanguka riddung amma kawua, jiadinguka damalli eimang hakollima! Atonouana, alanga Ouwu nam paleawawa, kuwolarukadinya najalagu.'' 6Dawollarujaka dajalada, kolli padangudanyak kaboku lappak hidda tikki pamajirrak dajalada. 7Mang kawabbakdajak daoalida hawanguk hi ammija adda padeata dengadaja dakaboku. Ammijaka daoalida hidda pa'ihija kaboku dam dubbada dateana lappak hidda tikki patabubbal.8Na'itta tanounanyak hi Simon Petrus nam jaji nei, jiayak hinna karadda ta haga-Na hi Yehu mang hiwinna, ''Halaku jijakugaya, Moiri, nyouwa tou jalawa!'' winnak. 9Hipanewi tanouna hi Petrus kadangu anna kabarra dengaja dakaboku dam doku danguha dahakolida jiaya. 10Toujella hi Yakobus jakka hi Yohanes, da anana hi Zebedeus, dam oalinya hi Simon. Winnanyak hi Yehu hi Simon, ''Abbu mange'atding. Waling laddu yayi, ouwu kammu jalaya natou rara. 11Damengak pawealaha dateanada ta tana mara, jijakdanyaka napakerrada keridanyak hi Yehu.NATOU KATOBUAPATEGAHUYA12Tomadanyaka naladu rahi einya hi Yehu tahangi padoungu ta koata. Ta koata nouwu einya natou katobu nabinnu tekka na'ihina katobu. Na'ittakiyak hi Yehu dunna natou katobu, nakaradda hudda anna toma ta tana na ngoarana anna pa'oha-Nya, ''Moiri, jakka Ammu wukkukanguka papategahuwa enga tegahugu nyouwa winnak.'' 13Manga, hi Yehu pajoalana-Nyak nalima-Na hinna kerrananya nalimana natou katobu. Win-Nak, '' Kuweaku, warahuya. ''Walinoukinaka, helling hingudanyak dakatobuna.14Jiadinguka, peakananyak natou nei abbi natikkiya tatou hawangu awin-Na, mang winnanyak, ''Huyaya patekkanya na'ihimu ta imam winnanya. Hailang manuatung tada tegahumu mearang napalanga papareahana hi Musa kapikki ittanguda tada hei dudda.''15Nahilu tu'ana hi Yehu tabanak anna taboaka jiaka natou dangu hi amminya anna lappa kahilu-Ya, kanna pikki pategahugamaja dapanyakituma awidda. 16Atonouana, hi Yehu nakahikkit jua tapa doungu nam kahika anna lippi habayang.NATOU NAM KARAKKA APATEGAHUYA17Atanga taladu nouwu anna mangajar hi Yehu,datou parihi jakka da ahli taurat dam ammija waling ta ngara dukada dakoata ta Galilea, Yudea, jakka nakoata Yerusalem ngodu jelladanyak nou. Nabiaha-Na hi Moiri halaku marainanyak hi Yehu jiayaka hin-Na pategahuya natou dangu nam kadauku.18Mang ammeljak datou dam deituya nam karraka tapinu rakang, hidda menyerranya akaluna adda iddiya nam karakka tahaga-Na hi Yehu. 19Jiadinguka, addada piakuka patama iddiya mulana anna dangu natou nam patoadi, deatang danyaka tapinu kabung umma hidda hapuru mangu padounya natou karakka adda tauya tapadua tahaga-Na hi Yehu20Naittadajak da atida nam manning, winnak hi Yehu, ''Heh anguwua, da doakumu poddagujak winnak.'' 21Dam Peangu Taurat jakka datou Parihi pattuto-tuttur wikkidanya, ''Gearaya nei Natou nam madolu wainya hi Alla? widdak Mang widdalika, geara dunna nam poddahu doakun jala jiakidiya hi Alla widdak?''22Napeadajaka hi Yehu nam eingu ta pangadanguda, jiayak Hi winnaja, ''Mang ga nyiami hipatutur tanouwalimi ta kabbu atimi? 23Beinya nam reihi kallung, dadoaku dajalami podahuhaka awidda, atau 'Kiddiyaya jakka halakuyaya? 24Atonouana, ya nyiami kammi pikki peanya touna na Anana hi Moiri jiaya nam hamannuya napingi morrik tapinu tana jakka nam poddahuha dadoaku jala,''winnanyak hi Yehu natou karakka, ''Ya Nyouwa wigug ouwu: Kiddiyaya, hadduluyaya napadou juddamu, baliyaya.'''25Nou memma weiga, alolu dedinanyak tahaga tou dangu mang dekinanyak napadoung pingi pamaturuna, bali iddinanyak hinna paroruwaiya hi Moiri anna pamalanguya hi Alla.26Ngaradukana natou nam einya nakabarra tekka jiayaka hi wuatu hailanya hi Moiri, widdaka, Taladdu yayi jiayaka nyiama himma ittang dadi makali jaji!''LEWI MENGIKUT YESUS27Mengaka nouwu, lohunanyak hi Yehu mang ittananyak nam hatouna nam tagi hi katiku nangarana hi Lewiya atanga ngoduna tapa dou pingi patagi hi katiku. Winnanyak hi Yehu, ''Keriwaya Nyouwa.'' 28Jiayaka hi Lewi hinna kiddi anna dedi, mattanajak ngaradukada dappa kerrana, mang kerinanyak hi Yehu.29Mang nouwu, tununanyak ta umana anna patamanya hi Yehu. Dokku danguha dam tagi hi katiku jakka natou hawanguk nam aadengaja. 30Jiadinguka, datou Parihi jakka dam peangu Taurat hadangit dengadanyaka mang widdajak damuritu-Na hi Yehu,'' Ga nyiami himmi aa'inu dengalija hei dam tagi hi katiku jakka datou dam jala?'' widdak. 31Pagapingnanyak hi Yehu winnajaka,''Dajiamaya natou nam sehat namma parlu doatir, natou kadauku jiaya nam parlu doatir. 32Hi amiga Nyouwa kakku kamaikanya natou nam tiddi dawi-Gumang, jiadinguka natou nam doaku jakka nam jala jiaya kanna pikki tiddi jakka haria.''DATOU PARIHI ADDA PABANDINGUJA DAMURITUNA HI YOHANES JAKKA HI YEHU33 Widdanyak dudda hei hi Yehu, ''Damurituna hi Yohanes dapuaha jua jakka dahabayang, toujellada damurituda datou Parihi. Jiadinguka, damuritu-Mu da aapangalang jakka da inu pangalang.'' 34Winnajak hi Yehu, ''Nabiha nyiami ammi paleawaha da m dutuya pangantin moani atanga maraidanya mattang ha aangu awimmija? 35Atonouana, aminya naladu narahina, napangantin moani adeki balidanya, mang taladu nounguha peala dudda hidda puaha.''36Natikki jelladanya hi Yehu nei nahilu hamearang lahi dudda , ''Daeimang hatou tekka nam hirraya nakaba nam buangu mang hinna kadabar wainya nakaba nam deingu. Atonoukadanyaka peala, natou paruhaknanyak nakoapi nam buangu, mang nakaba bua napa kadabar waidanya danna pahimang takoapi deingu.37Toujellana daeimang hatoutekka nam buriya na wei anggur bua ta kareara katarri. Na wei anggur nam buang paeala hirrananyak nakareara katarri jiaya hinna boangu nawei anggur kadangu nakalittuna anna ma'u. 38Na anggur nam buangu tauyaha taka reara nam buangu. 39Daeimang hatoutekka anna menga pa'inung anggur deingu, anna hillu buhangu pa'inung anggur buangu kadangu widda peala, Na anggur deingu reihi kallunguya widda.'''
Chapter 6

1Tangaya naladu miggu, einya nakahibu napingi palii-Na hi Yehu. Jiayak nou weiga damuritu-Na hidda pupuha dam hakudduda damma ruahu dam maruahu pari daka ruhakuha talimada mang hidda aaja. 2Dam tou mapirraha datou Parihi patuturdanyak, ''Ga nyiami himmi woluliya nam tanouna taladu miggu?'' widdak.3Pagapinajaka hi Yehu hi winnaja, ''Daddi mibahahingu mayaha gikki nouna hi Daud jakka datou dapamaraina adda karobbang, 4gannanya nahatama dengada ta umana hi Alla, nadekiha daroati dam biaha, hinna aaja, mang hinna woaja datou dapamaraina, jakka jiakaya dappa aabarawanangmah, jiapaha da imam dam aaja?''winnajak. 5Manga, winnajaka hi Yehu datou Parihi, ''Na Anana hi Moiri jiayaka na Moirina naladu miggu.''ANNA PATEGAHU TOUWU HI YEHU TALADU MIGGU6Tomaya naladu nam hillu aminya, hi Yehu halakunanyak ta uma pingi pahabayang anna mangajar. Tomaka nouwu einya nam hatouna nam karraka nalima lawanana. 7Dudda dam peangu Taurat jakka datou Parihi patetijuadanyak hi Yehu kamma pikki ittaya anna pategahu tou taladu miggu awidda, kapikki piakuma amma pahala-Ya awidda. 8Jiadinguka, hi Yehu napeanya nam eingu tapangadanguda. Jiayaka Hi winnanya natou nam karakka nalimana, ''Kiddi kammu dedi tapadua.'' Mang kiddinanyak hinna dedi tahagada.9Winnajaka hi Yehu, ''Kakku tuturumi nyiami, beihingunya napawolu taladu miggu: walu makallung atau damma kallung? Pamorrikuya naoalida atau jemanya kanna mati? 10Napatotu bollujaka dam koru-Nya, winnanyak nei nam karakka limana, '' Pajoalanya nalimamu winnanya.''Mang jiayaka, natou nei weiga hinna pajoalanya nalimana mang nalima alolu pijalnanya hinna kaguddikbali. 11Atonouana, datou Parihi jakka dam peangu Taurat hukka taba hukka atidaka jiayaka hidda barunding gikki neidanya hi Yehu awidda.APEDIHA DAM TOUMA HABULU MADUAHA DARASUL12Taladu nou weiga, deatananyak hi Yehu tapinu letin anna habayang, noulau anna habayang lahi Alla hudda anna riddung. 13Baruwehang babaru, kamaikanajaka damuritu-Na mang hinna pediha dam touma habulu maduaha, dapapangara-Na rasul:14Hi Simon napapangarang ''Petrus'', hi Andreas na anguwuana hi Petrus, hi Yakobus, hi Yohanes, hi Filipus, hi Bartolomeus, 15hi Matius, hi Tomas, hi Yakobus na anana hi Alfeus, hi Simon natou Zelot napawiddang, hi Yudas na anana hi Yakobus, jakka hi Yudas Iskariot nam pako'u-Nya hi Yehu.ANNA PA'AJARU HI 17Dapuru balinguka hi Yehu anna maraija darasul, Dunna dedinanyak tapadoung nam lijak. Manga amijaka damuritu-Na jakka natou dangu nam waling ta tana Yudea, ta Yerusalem, lappak nam waling takoata ta wiwi tahik na Tirus jakka na Sidon. 18Dudda ammi boluja adda ranguya hi Yehu mang kanna pikki pategahugamaja dapa panyakituma awidda . Jakka datou dam regga moritana pateggahu jellaha. 19Ngara dukana natou nam nyerrang binnana kamma ngoharu-Ya hi Yehu awidda kadangu einya nawaddi-Na nam lohung jiaya nam pategahuha20Pateti bollunajak damuritu-Na hi Yehu mang winnajak, ''Mikanyurukangu nyiami nam milla kadangu talimamunyak namorriku malodung wali lahi Alla. 21Mikanyurukang nyiami nam karobbang ya kadangu nyiami jiamika damma karobbang nim peala. Mikanyurukang nyiami nam wairuja daweimatami ya kadangu nyiamik peala nam gokkugeila jakka egi ati.
23Migokku geilakadingu atomaya naladuna, mikoddulkadingu ammi hagga denganya kadangu na wudda mawillami darekka dangumaya ta Surga; kadangu tonou memmadaka daboku jakka da appuda dudda adda madoluwaija da nabi.24Jiadinguka, dammi marimang nyiami nam poati kadangu nyiami langa tomangnak ammi morrik. 25Dammi marimang nyiami nam ba'ung yayi kadangu peala mikaroba oatang. Dammi marimang nyiami nam malik ammi henang taladu ya kadangu peala nyiami enga kalana jakka miwairuja dawei matami.26Dammi marimang nyiami jakka anna hodukamika ngaradukana natou mulan ammi kallung kadangu atonou memmanak waling taboku ta'appumi adda hodu oataha da nabi walluk.''MIBUHAKADIJA DAMUHUMI27Atonouana, Wiggugimi nyiami nam rangu-Wa Nyouwa. Mibuhakadija damuhumi jakka mikallu dengakadija dam hukkagimi ati. 28Kareikadinya weimaringu natou nam yurami jakka habayakadija damma taumi.29Natou nam kababagunya papu, pahella jelakadinanya napapumu hage'a. Jakka, geara nam parimagunya naregimu, abbu heirumanya anna parima jellakanyaka nakoapimu. 30Woakadinya natou nam kareiwu, jakka eikanguka madekiguja damilikumu, abbu karei balimaha.31Mipatekkanya madehha naoalimi mang kadda pikki kerijellaya adda dehha dengagimi. 32Jakka atiddi jiakayak natou nam buhagimi nappa buhami, gannakanya napa hillu puji denganagimi? Kadangu datou doaku dudda tou jellada adda buhanya natou nam buhaja.33Jakka atiddi jiakayak natou nam buhagimi napa buhami, nam patakading ammi kolling puji? Kadangu, natou doaku jakka natou jalakaya dunna toujellana. 35Jiadinguka, mibuhakadija damuhumi jakka wolukadiya nam kallung , woakadija abbi miharapmang hiina. Mula atonoumi jiaya himmi kolling kaheawa mang nyiami enga jiamika anana nam eingu Tama Jaga, kadangu hi Alla makallung ati oataya tatou damma paroru waiya mulana adda jurrak. 36Kadang atonounaka, parengu languyaya na atimi, toungu na Amami nam dokku deha atiya anna rengu langu.ABBI HAKKIMANG TOU HAWANGUK37Abbi mihakimang oalimi touna dummi abbi hakijellagimi. Abbi mihukuding oalimi abbi hukku jellagimi dummi. Abbi mikilolumang oalimi abbi kilolu jellami dummi.38Woangu kapikki woajellagimi dummi: nakatutu nam kallung, nam pa'ihi, napakoyakung mang hinna binnu, mang napa boadagu ta ba'amu. Kadangu nakatutu nam hameara jiaya napakatutu waidagimi.39Tikkinanyak hi Yehu lahi dudda tu'ana nahilu pahamearang nei, ''Penya natou nam kaboala nabiha anna dutuya naoali kaboalana? Dadda kana'u bolluding atoumaduaha ta kago'ak? 40Daeimang hatou tekka murit nam reihiya na gurruna. Jiadinguka, gearakayak nam langa dammanguna anna lati jiayak nam jaji guru lahi dudda.41Ga nyiami himmi ittadikaha dapennang ta wuamata daoalim, mang naka moppar nam einya ta wuamata wikkimi hidammi peawalinya? 42Gikkinoukami ammi tikkinanya naoalimi, ''Anno, maiya kakku helligunya naka moppar ta wuamatamu', awimminya, jakka adammi peakanya naka moppar ta wuamata wikkimi? Hei tou munapik! Helli moulunya naka mopparu ta wuamata wikkimi. Menga nouwu, jiaya himmi itta pakallunya naka moppar nam einya ta wuamatana naoalimi.''NAPINGI AI KALLUNG DAWUANA DAKALLUNG43Napingi ai kallung danna wuamang wua ai dam kallung, jakka napingi ai dam kallung danna wuamang wua ai kallung. 44Ngara dukada dapingi ai hipeaja walinouna tawuada. Natou danna pedimang wua kapillit waling ta libbu rii, atau danna pupumang wua anggur waling ta libbu mapu.45Natou nam kallung napalohung makallung waling ta atina nam kallung, atouna natou dam kallung napalohung dam kallung mawaling ta atina dam kallung. Gannanya nam lohung wali ta a'ana hatou-hatou mawalinguya ta atina.''DAM DUBBADA DAHAR46''Ga nyiami himmi kamaikali-Ga Nyouwa, Moire, Moiri hi wimmili-Ga, jiadinguka dammi kerimaya napa peaka-Gugimi? 47Nyouwa Kupatekkagiminya nyiami, gikkinoutekkana natou nam amminya lahi Nyouwa, nam ranguya napa ajaru-Gunya, lappak napahalakunanya. 48Dunna mearana natou nam padedi umma, nahakka pamajallunya nakaleana, mang hinna tauya na pondahi tapinu watu. Tomaya a'aminya nawiwa, nakapahaya na umma nei, jiadinguka danna kagoyakmang kadangu na umma neiyi dokku kullihuya napingi papakiddidanya.49Jiadinguka, natou nam ranguya napapeakagunya adanna kerikayak anna pahalakuya, dunna mearana natou nam padediya na ummana tapinu tana dam mangu pondahina. Amminyaka nawiwa, na umma nei boppananyak mang tawehar darekka noumayaha.''
Chapter 7ANNA PATEGAHUYA HI YEHU NAPAGAWI PARWIRA

1Namengaka papanewi bolluja dahatikki-Na hi Yehu tahaga tou dangu, tamananyak ta Kapernaum.2Noulau einya naparwira nam eingu atana napa buha oatana. Na ata nei dunna, kadauku tikki hamatinanya. 3Naranguka naparwira tu'ana hi Yehu, paleawanajak dam bokul pa'ati ta Yahudi adda tomanya hi Yehu mang hidda karei-Ya kaaminya ta umma kanna pategahuya na atana awidda. 4Tanga aminya natou lahi Yehu, dudda pa'ohahinguda-Nyak. Widdanyaka, ''Natou neiyi jiaya Kammu gatahinguikinya, 5kadangu jiaya nam namuya natanada jiata manga dunna jella nam padediya na uma pingi pahabayanguda jiata widdanyak.''6Halakunanyak hi Yehu anna maraija dudda. Namma raninya na ummana na parwira nei, naparwira dunna paleawanajaka daoalina adda tikkinanya hi Yehu, ''Moiri, abbi pajoiling wikkili-Mu Ouwu a'ammi-Gu ta ummagu nyouwa kadangu danna padoumang nyouwa akku tarima-Wu ta ummagu. 7Jiakadiyaka weiga, nyouwa hidakku pagawikkigu a'attuga lahi Ouwu. Jiadinguka, panewikanya malli hangi kawodu, enga tegahuna na atagu. 8Mulanaka, toukana nyouwa tou tabarra wawa jellawa akku kapalaja daprajurit. Jakka akku panewikaka, Halaku awigukaka!', halaku awigukanyak nahalaku. Mang awiggukajak daprajurit hawanguk , Maiyaya! enga amija. Mang akku paleawakayak na atagu, Kerranya neiyi! na atagu enga kerrananya.''9Narangu tanounanyak hi Yehu, jiayak hinna hearan tekkanya nei parwira Romawi. Mang napateti balinyak natou dangu nam keri-Ya, winnak Dunna, ''Ya nyouwa wigugimi nyiami, jappa ta Israel daddi eimanguha hatou tekka pa'itta-Gu nam kullih manninguna matoung nei.'' 10Dabalik ta umman naparwira darombongan dapapaleawa lahi Yehu, tomadanyak na ata nei weiga anna tegah.NA ANANA NAM WINI BALU APPA MORRIK BALIYA11Nawehanguka, halakunanyak hi Yehu tahangi padoung ta Nain nahawidang anna maraija damuritu-Na jakka narombongan toudangu nam keri-Ya. 12Natomak ta binna tama takoata, tomadanyak nam mati nalakeada moani napadeitu appalohunya wali noung. Nam mati nei anananya nam winni balu. Jakka dokku dangu jellaya natou nam waling takoata nou nam marainya nam winni balu weiga. 13Na'ittayak Dunna hi Moiri nei nam winni, milla atidenga-Nanyak mang panewi-Nanyak, ''Abbu houding winnanyak.'' 14Mang jiayaka, lihi-Nanyak hinna deddaya narakang napa deituwaidanya. Datou dam deituya narakang hangahudanyak. Mang nouwu, winnak hi Yehu, ''He nanni dum lakeada moani, ya wi-Gugu, Kiddiyaya!'' 15Mangaka, nam mati nei weiga, ngodunanyaka anna panewi bali. Mang jiayaka hi Yehu hinna haraka balinanya na inana.16Ngaradukana natou nam ittaya nei weiga mange'at bolludanyak jiayak walinounaka adda wuatu-Nya hi Alla mang hidda panewi, ''Einyaka na nabi tetekka nam hunga tajoangada jiata widdak!'' jakka ''hi Alla einyaka anna namatuha da umatu-Na.'' 17Mang jiayaka, natu'ana Dunna hinna taboaka tekka ta Yudea lappak tapadoung hawanguk taloada nouwu.ANNA PALEAWAHA DAMURITUNA HI YOHANES MAPA'IHU LAHI YEHU18Damurituna hi Yohanes dapatoma bollunya nam jaji napa ittada. 19Mang jiayaka, hi Yohanes hinna kamaikaja dam tou maduaha damurituna anna paleawaha lahi Yehu adda liptuturu-Ya, ''Ouw jiawuka nam amming nahawiddang? Ataunam, manadinguha hawanguk?'' 20Datomanyak hi Yehu, panewidanyak widdak, ''Hi Yohanes Mapa'ihu nam paleawama nyiama hiammigama amma tutturu-Wu, ''Ouwu jiawuka nam amming nei? Atau manadinguha hawanguk?''' wimmi-Nya winnagama.21Tanga hinguya nou weiga anna pategahu toudangu wali tamattu-mattu mahiddu, nakapoari jakka namoritana dakallung. Nawoa jellaja Dunna kanyuru tegah dam kaboala. 22Napagapija hi Yehu dam tou maduaha weiga, ''Halakuya kammi tikkiya lahi Yohanes agannanya napa langa ittami jakka napa langa rangumi: dam kaboala da'itta bali, dam karakka dahalaku bali, dam katobu dawarah bali dakalittuda, dam kawanga darangu bali, dam mati dakiddi bali, jakka datou milla dakolling hilu makullih. 23Atonoukanaka, nammarii-riingu dunna damma hikkalu-Ga.''24Dakollinguka habali dapapaleawana hi Yohanes, peakananyaka nam dangu hi Yehu tu'ana hi Yohanes, ''Kammi pikki ittaya penya mihalakukadingu ta kapubung? Kammi pikki ittaha da ai-ou dappa wuda ngillu? 25Adatonoukanak gannanya napalapa ealumi? Natou nam mang koapi manadanguna? Ittadiya natou nam waingu koapi manadangu nam dedi anna morrik ta umma rajaya napadouna. 26Atonoukanak, gannanya napalapa ealumi? Nam hatouna na nabi? Nyouwa wigugimi nyiami, nareiheliha waling ta nabi.27Jiayaka dunna napalanga tuli natu'ana: 'Kammu rangu! Kupaleawaya napa'utuhu-Gu anna moulug Ouwu. Dunnaka nam hadia-Gu larangi ta haga-Mu.' 28Kakku panewigiminya, ngara dukana natou nam jaji waling ta inana, daeimang hatou tekka nam reihiya hi Yohanes. Jiadinguka, nam merrahki ta Krajaan Alla, reihi bakkulyah waling lahi dunna.''29Daranguka tanoudanyak datou dangu jakka dam tagu tagi hi katikku, dudda dahatuju bolluya napa adilunguna hi Alla kadangu alanga mengadaka pa'ihuha hi Yohanes. 30Jiadinguka, hei datou parihi jakka dam peangu Taurat dahikkalunya nahawukku-Na hi Alla lahi dudda, kadangu dadi na'ihumahaha hi Yohanes.31Gannakanyak napa hameara waigu-Ja hei datou dam waling talabi matanoung nei? 32Dudda mearanaka dalakeada merrah dam tiddi ngodu ta pahar, dam papatiwung wikkida, 'Nyiama matodugimi katala jiadinguk dammi neagumang. Nyiama malodu hawuru weangu milla jiadinguka nyiami dammi houmang.'33Mulana, atanga aminya hi Yohanes Mapa'ihu adanna angu roati jakka adanna inung anggur, ammi panewi, Dunna rega moritanananya awimmi.' 34Atonouwalinaka, atanga aminya na Anana hi Moiri na angu jakka na inung, mipanewilika, 'Ittakiyah! Dunna tou porratuya jakka tou inunguya wimmi! Oali atidanya datou tagi hi katiku jakka datou jala wimmi!' 35Jiadinguka, napangadang dehha jiaya nahawaida da anada.NAM WINNI KEIKU WAWI ANNA KALAPAYA HI YEHU36Einya hatou nam waling tatou parihi anna kamaikanya hi Yehu ta umana hinna aadeng-Nya. Attunyaka hi Yehu ta ummana natou Parihi anna angu. 37Takoata nouwu, einya nam hatouna nam winni keiku wawi. Narangukiyak hi Yehu anna angu ta umana natou Parihi, nahiya naminya wangi nam hangi kuba watuna. 38Mangaka, dedinanyak taka deangana hi Yehu, talihi wihi-Na, hinna houw anna kalapa waija weimatana dawihi-Na hi Yehu, mang hinna poahi wainaja loagina. Menga nou, nangidihunaja dawihi-Na hi Yehu hinna karudduh wainaja minya wangi.39Daitta tonoudanyak hei datou Parihi dudda, widda ta atida, ''Ga natou nei a nabikadiya, Dunna enga peananya gearaya nam winni nei nam kerra-Nya jakka jiapananya nam winni neiyi mawinni marihakuya.'' 40Napagapija hi Yehu hi winna, Simon einya nahatikkigugu.'' Napagaping hi Simon, ''Tikkiganyaya , Gurru winnak.''41Winna hi Yehu anna panewi, ''Eija damma tou maduaha dam pa'utang tatou nam pahalaku riiti, hatou lima ngahu dinaruda, mang hatouwali limambulu dinaruda. 42Adadda hanggupukka habayaruja, nei nam pahalaku riiti dunna mattanajak patagiha. Atonoukanak, ha dam toumaduaha gearaya nam reihi pabuhanya nei naoada nam pahalaku riiti? 43Pagaping hi Simon, winna, '' Manurut nyouwa, natou nam reihi dangu da'utan apoddahunaja.' Winnanyak hi Yehu, ''ouwu ammu nilaya nabenaru.''44 Napatetinyak nei nam mawinni, winnanyak hi Yehu hi Simon, ''Mu'ittadiya nei nam winni? A,ammiga Nyouwa ta umamu, dammu woamaga wei Akku bahawaija dawihi-Gu, jiadinguk dunna nabahagaja dawihi-Gu waija weimatana mang hinna poahi wainaja loagina. 45Nyiami mingidihuwa, jiadinguka dunna danna malli pahellamagaja dawihi-Gu anna ngidihugaja waling nakawunga tama-Gu.46Nyiami dammi kalapama-Ganya nakatiku-Gu wainya minya, jiadinguka dunna nakalapa-Gaja dawihi-Gu waingu minya wangi. 47Jiakadiyak atonouna, hiwi-Gugimi nyiami, dadoaku jalana dam dokku danguha poddahnajak kadangu dunna anna patekkanya nawali atina anna haria. Atonoukanaka, natou nam kilolu halaya naoalina dawali atitekkamana anna haria.''48Panewi dengananyak hi Yehu nam winni nei, ''Dadoaku jalamu poddahgujaka winnanyak.'' 49Datou dam ngodu adda aadenganya hi Yehu patuturdanyak ta ati daluda, ''Gearaya Natou nei hinna biha anna poddahuha dadoaku jala?'' widdak. 50Winnanyak hi nei nam winni, ''Na atimu nam manning jiayaka nam pahalamatuwu, halaku waingu weimaringu.''
Chapter 8

1Tomayak anna wehalingu, halakunanyak hi Yehu anna kaliling koata jakka deaha anna lippi patomanya nawinina hi Moiri jakka hinna peakaya aeinya na Karajaan Alla. Dam touma habulu maduaha darasul eijellaja adda marai-Nya, 2toujellada dam winni dappa langa papategahu wali tamoritana jakka panyakit hawanguk. Hei dudda hi Maria, hi Magdalena nahawiddang, jiayak napapategahuna hi Yehu waling tamoritana. 3Eijellanya hi Yohana na araweina hi Khuza nabendaharana hi Herodes, hi Susana, jakka dokku dangu jellahaha dam winni hawanguk adda waija damata hawainguda mulana adda dukungu-Nya.AHAMEARAWAINYA TU'ANA NAHO'ARUNGU4Dapakeha bollunguka datou dangu jakka datou dam waling ta ngara dukada dakoata lahi Yehu, jiayak Dunna hinna panewi lahi dudda waija hilu hamearang: 5''Einya nam kerrang talaka nam ho'arung. Anna ho'arnguka hawanguk nakana'u tawiwi larangi mang hileti pipiaya, lappak na anya mawurung. 6Einya hawanguk nam kana'u tapadoung nam eingu watuna, natubuka nawini dunna, malelinanyaka kadangu ada'eingu wei.7Eijelanya hawanguk nam kana'utalibu rii hidda tubu pamaraingu jiayaka hinna kadipituya rii. 8Hawanguku nakana'u ta tana nam kabokahu jiayaka nam wua oata hikeri kolling hasilu pahangahu wuddang apupu. Napahupuyaka nahilu hamearang nei hi Yehu woanajak hilu, ''Dunna nam eingu wuakahiluna parangu waina, anakaya kanna pikki rangu pakalunyaya!''9Mang patuturdanyak namuritu-Na hi Yehu lahi Dunna gannanya na ihina na hilu hamearang nei. 10WinnajaK Dunna, ''Lahi nyiami jiaya napingi hapeakadanya narasia Karajaan Alla, jiadinguk tatou hawanguk peakawaidanya hilu hamearang, hitanouna,'Langkad patetikangu, dadda ittamang, jakka langkad rangukang, dadda peamanya.'''ANNA PEAKADANYA HI YEHU NA IHINA NAHILU AHAMEARA WAINYA NAWINI 11Nei jiayaka na ihina nahilu hamearang: Nawini dunna jiayak nawini-Na hi Alla. v 12 Nawini nam kana'u ta wiwi larangi dunna natou nam ranguya nawini-Na hi Moiri Alla. Aminyak namoritana dunna naparimanya nawini-Na hi Alla nam einya ta atida mang hi dadda hilu parhayaya hi Moiri hidadda halamat. 13Nam kana'u tapinu watu dunna jiayak natou nam ranguya nawini-Na hi Alla, natarimaya taegi ati, jiadinguka danna palolumang. Dudda hakuddupana namannidanya nawini-Na hi Alla, jiayaka a'aminyaka napahaduka dengangu talirudanyaka hi Alla.14Nawini nam kana'u talibu rii dunna jiayak natou nam ranguya nawini-Na hi Alla, danna madeimang anna tubu ta atida, namoulu noung adda kawatirunya namorrikuda, hamoulu houdanya napoati, jakka kalelidanya napahenang dengang jiayak hidda kolli pakalung madeha. 15Jiadinguka dunna nam tubu ta tana kabokah jiayaka natou nam ranguya nawini-Na hi Alla, hinna bijjal pakallunya ta atina, lappa nakolling madeha anna miku marenna.''PATEKKANYA NAM WAHANG NAPA HAMANNUMU16'' Daeimang hatou tekka anna paerrikayak napalita hinna toadiya mang hinna tauya takabu padoung pingi pajudda. Nam padening natauyah tam jaga anna tearunya mang hinna wahang kanna pikki itta natou nam tama ta umma. 17Kadangu daeimang damma hunga agananya napakabuning, jakka daeimang napakabuning dapapa hungang tam wahang. 18Jiayaka atonouna, mipa'ati pakalunya agananya naharangumi kadangu gearakayak nam einguna jiaya napareihi woapadangu. Jiadinguka, dam eingu memmana, hukadeki balidanya gannanya toara nam einguna.''DA TUUTANEINA HI YEHU19Mang amijaka da ina-Na jakka da anguwua-Na hi Yehu adda parega denga-Nya, jiadinguka dadda bihamang adda lihi-Nya kadangu akorru-Nya toudangu. 20Atonounaka, jiayaka hipeaka-Naja, ''Da ina-Mu jakka da anguwua-Mu eija ta habalihid, kamma paregadenga-Nya widda-Gu widdanyak.'' 21Napagaping hi Yehu, winnajak, '' Da ina-Gu jakka da anguwua-Gu hei datou dam ranguya wini maraba Alla mang hidda pahalakuya jiaha.''ANNA PAKAWANNARUYA HI YEHU NANGILU KAPOATI AHU22Tangaya anna deahang hi Yehu tapinu teana anna tomaja damuritu-Na, winnajak, ''Maiya kapala neihabali tahage'a.''23 Jiayaka, atanga halakuna nateana, judda-Nanyak hi Yehu. Mang amminyak nangilu bakkul ta tahik lappak hinna tamanya wei nateana hidda tikki patabubbal.24Manga, jiayak damuritu-Na hi Yehu hidda bangi-Nya widdanyak, ''Gurroo! Gurroo! Matiyak!'' Nakiddika hi Yehu gaggutnanyak na ngillu jakka na ngalung nam dokku bangatuya. Walinounak alolu kawannarnanyak na ngilu jakka na ngalung. 25Jiayak hiwinnaja, ''Bayanyak namanningumi?'' Awinna nounguka, mange'atdanyak adda kabarra denganya mang pawiddang wikkidaka, ''Gearaya Natou neiye? Anna gaggutuya na ngillu jakka nawei hitiddi kawannarnanya adda keri-Ya.''NATOU GERASA NAPAPATEGAHU WALI TAMORITANA26Tomadanyak hi Yehu jakka damuritu-Na ta Gerasa. 27Napurunguka hi Yehu ta tana mara, amminyak namoani anna reggaya tapadoung nou nam regga moritana. Natou nei dokku madeiyak adanna waingu koapi, danna madakmang ta uma, tiddi engana ta rati mamati.28Na'ittakiyak hi Yehu dunna natou nei, patiwungnanyak mang hinna karadda ta haga-Na hi Yehu. Panewinanyak anna kadoaka winnak, ''Gannanya napa ulladenga-Muga nyouwa nanni Ouwu Yehu, Anana hi Alla Tapa Doungu Majaga? Nyouwa kukarei-Wu ohapa-Muka, Abbu pamawilladikiwa nyouwa!'' 29Hikeri jaji tanouna yayi mulana hi Yehu anna anna wurutunya namoritana, napaleawaya wali tatou nei weiga. Napatutulenganguk namoritana nei anna doura pipiaya natou nei lappak hikeri piadanya, hipinya galli bihhi, jiadinguka nabiha anna bottahuha dagalli bihi mang hinna marainya moritana tapadoung makahika.30Mangaka, tutturnanyak hi Yehu natou nei, ''Gearaya na ngaramu?'' winnanya. Napagaping, ''Hi Legionawa winnak'' kadangu adokku danguha damoritana dam tama ta taroangana. 31Dudda damoritana dam eija ta taroangana kareida-Nyak abbi napaleawama takealang hamati dengang awidda.32Tapadoung nouwu tanga eija dawawi dangu dam tanga manyerrang pa'anguda tawiwi ngabang. Damoritana dakareiya hi Yehu kanna pikki pahellagama amma tama ta wawi dangu awidda, mang hi Yehu napahellaja. 33Lohungdanyak hei dudda dam moritana waling ta tou weiga hidda tama ta wawi dangu, jiayaka dawawi dudda hidda leijung ta kealang lappakung ta tahikuha hidda mumuh.34Daittayak hei dam jawa wawi, palaidanyaka adda lippi tikkiya taparaing jakka takoata nam jaji nei. 35Jiayaka, natou dangu hiamminya anna patetinya nam jaji nei. Mang ammijaka lahi Yehu hidda ittaya natou nam kalangu anna warah bali anna beabahu wali tamoritana, anna ngodu talihina hi Yehu, napakenanguk koapi, natiddika napangadanguna. Jiayaka nei nam pamange'atuha dudda.36Dudda dam ittaya nam jaji neiyi, hidda tikkiya tatou hawanguk anna warahbali natou nam kalangu. 37Mang jiayaka, natou nam engang ta Gerasa kareida-Nyak hi Yehu kanna halaku waling tapadoung nouw awidda mulana adokku mange'atuh. Kadang atonounaka, deatang-Nanyak hi Yehu ta teana hinna halaku bali ta Galilea.38Jiadinguka, natou weiga napapategahu waling ta moritana nakareiya hi Yehu kakku maraipangalanya hi Yehu awinna. Atonouana, hi Yehu napaleawaya bali, hiwin-Nanya, '' Baliyaya ta umamu kammu pikki peakaya agannanya napalanga kerra-Na hi Alla lahi ouwu.''Halakunanyak natou neiyi hinna nahiya nakoata nou anna lippi lollukuya napawolu-Na hi Yehu ta ihina.NA ANANA HI YAIRUS APPAMORRIK BALIYA JAKKA NAM WINNI NAPAPATEGAHU40Nabalika hi Yehu ta Galilea, toudangu nam regga-Ya kadangu ngara dukada dudda lang nadida-Nyak. 41Nou weiga einya hi Yairus nahawiddang nam aminya tahaga-Na, dunna kapalaya ta uma pingi pahabayang. Hadanni karaddanak tawihi-Na hi Yehu, anna pa'oha-Nya hi Yehu ka'amminya taumagu awinna 42kadangu einya na ana kanihana nam kadauk tikki hamati, na'umuruna habulu dubba douna. Tang haga nuttungu-Na hi Yehu anna halaku, natou dangu pakihe-kihing anna pajuja wikkina adda korru-Nya hi Yehu.43Nou lau eiwalinyak nam winni nam boangu raa habulu dubba dounak madeina, daeimang hatou tekka nam biha papategahuya. 44Nam winni nei weiga nalihinya hi Yehu wali kadeanga-Nya mang hinna kerrananya na hupu koapi-Na, jiaya hinna alolu hatopnanyak naboangu raana.45Mang winnak hi Yehu, ''Gearaya nam kerra-Ga?'' Kadang ngara dukana natou adda einguka mamangaku, winnak hi Petrus, ''Gurro, toudanguya nam korru-Gu anna patuha-tuharung wikkina anna juja-Wu.'' 46Jiadinguka, winna hi Yehu, ''Einya hatou nam kerra-Ga kadangu karahaya nawaddi-Gu eingu malohung wali ta ihi-Gu.''47Naraha wikkinak nei nam winni dunna adanna biha papahuninya, amminyak lahi Yehu dokku kadaddakuya mang hinna karadda ta haga-Na. Tahaga tou dangu natikkiya gannanya napa kerra dengananya hi Yehu, mang hinna lollukuya gikkinouna hinna alolu tegahu. 48Mang jiayaka, winnanyak hi Yehu, ''Akku ana-Gu, na manningumu napategahwuka. Halakuwainguya weimaringu weimalala.''49Tanga panewina hi Yehu, einya hatou nam waling ta umana na kapala uma pingi pahabayang aminya lahi Yairus mang winnaka, ''Na anamu mawinni namatika. Abbu hillu pareaputdi-Ya na Gurru.'' 50Jiadinguka, Narangu tanounanyak hi Yehu winnanyak hi Yairus, ''Abbu mange'atmang. Parhayakading enga morrikuna na anamu.''51Natomaka hi Yehu ta umana hi Yairus, danna pahellamaja hatou tekka adda tama jiapaha hi Petrus, hi Yohanes, hi Yakobus, da amana jakka da inana nei nalakeada. 52Ngara dukana natou nahou adda milla denganya nei nalakeada mawinni, jiayaka hi Yehu hiwinna, Abbi houding, juddananya danna matimangu.'' 53Natou dangu neiweiga malikpada-Nya kadangu nahapeada dudda nalakeada mawinni nei matinanyak widda.54Atonouana, hi Yehu nahamannunanya nalimana nalakeada nei hinna paroanya, ''Kiddiyaya, ana!'' winnanya. 55Jiayaka, kolli balinanyak nahangahuna nei nalakeada hinna alolu dedi. Mang hi Yehu paleawanajak woanya ouhu winnajak. 56Da amana jakka da inana nei nalakeada kabarra dengadanyak, tapi hi Yehu naheiruja abbi dapeakaya tatouwu agannanya nam jaji nei.
Chapter 9

1Menga nou, kamaikanajak hi Yehu damuritu-Na dam touma habulu maduaha hinna woaja kuaha jakka biaha hidda reihiha damoritana, toujellana dataluya napanyakit. 2Hinna paleawaha adda lippi patomanya natu'ana na Karajaan Alla jakka kadda pikki patidding.3Winnajak hei dudda, ''Abbi iddimang gangananya talarangi ammi halaku, abbi iddimang takung, kareara, riiti, toujellana abbi kaduabellading koapi. 4Aga'ummaya napingi hatamami, enga nounguya hudda ammi bali walinoung.5Touda dudda dam tarimami, dijakunya nakoata nou mang mikobbahuja dakubbur wali tawihimi kanna pikki jaji tada lahi dudda.''6Walinounak halakudanyak hei darasul adda nahiha ngaradukada dadeaha hidda patomanya nawini kallung mang hidda pategahuya natou nam kadauku tahangi padoungo hangi padoungu.HI HERODES NABINGUNG DENGANYA HI HERODES7Hi Herodes, naraja ta wilaya nou, narangu boluyak ngara dukana nam jaji jiayaka nahabingung dengana kadangu anna dangu natou nam panewi hi Yohanes Mapa'ihu namorrik balika awidanya, 8hawanguk dunna hi Elia nam hunga bali winna, eijellanya hawanguk dunna nabiya nam morrik bali nam winna. 9Winnak hi Herodes, ''Nyouwa kutippiknanyak katopu nakatikuna hi Yohanes winna. Atonoukanak, gearaya nam Natou nuttu napalollu dakajua natu'ana Dunna jakka napawolu-Na nei?'' Jiayaka hi Herodes hinna buha oatang paparegga denga-Nya hi Yehu.-AWOAJA PA'ANGU DATOU DAM LIMA RIBUYA 10Dabalika dudda darasul, lolluk bolludanyak ngara dukana nahawoluda mang jiayak Dunna hinna waddah kahalaku meaha takoata Betsaida awinnaja. 11Jiadinguka, natou dangu napeanya naha wukkuda jiayak hidda keri-Ya. Atonouana, regganajak hinna panewi dengaja tu'ana na Karajaan Alla toujelanna dudda nateggahu jiaya napamanyerrada.12Mamalunguka, dam touma habulu maduaha damuritu-Na ammijaka awidda-Nya hi Yehu, ''Paleawah datou hei kadda halaku tamma eingu ummana ta praingu jakka ta deaha nam eingu pingi padouda jakka pingi pa'anguda kadang ya jiata eidaka tapadoung nam kahika widdak.'' 13Jiadinguka, hi Yehu winnaja, ''Nyiaminguha nam woaja pa'angu.'' Dapagapinguka damuritu-Na widda, ''Dam eija lahi nyiama tiddi limakida daroati jakka deikida dakaboku, atonoukanak mahalakuha nyiama palapahii pa'angu.''14Ya nadanguna natouwu eingu lima ribuya namoani. Winnajak hi Yehu , ''Paleawahaya kadda ngodu pakalompukung, hangi kalompuku limambulu tou.''15Jiayak, hidda keriya napawinaja hi Yehu mang hidda paleawaya natou anna ngodu. 16Mang nou, hi Yehu nadekiha daroati dam limada jakka dakaboku dam deida, nahagang ta awang anna habayaja, hinna beara-bearaha, nawoadaja damuritu-Na hidda barinya natou dangu. 17Mangaka, dunna natou dangu angunanyak hudda anna bihu. Dareihi jella daroati, apakehajak dakadipikuda habulu dubba haburrada.HI PETRUS NA AKUYA HI YEHU AJIAYA HI KRITU18Einya woyayi, atanga habayang meahana hi Yehu, damuritu-Na eija anna marai-Ja. Mangaka, Dunna tutturnajak, winnajak, ''Geara-Wa Nyouwa ya winna natou dangu?'' 19Dapagaping dudda, ''Hi Yohanes Mapa,ihuya winna hawanguk, hi Elia winna hawanguk, eijelalinya nam winna Ouwu nabi makiddi bali waling ta nabi hanaduga winna.''20Mang jiayaka, winnajak hi Yehu dudda, ''Atonoukanak, mawaling lahi nyiami geara-Wa Nyouwa?'' Napagaping hi Petrus, winna-Nya, ''Ouwu jia-Wuka hi Kritu mawaling lahi Alla.'' 21Jiadinguka, hi Yehu napa'ohha tekkaja abbi dapeakaya tatou tu'ana nei awin-Na.PEAKANANYAKA HI YEHU NAMATINA22Manga nou, panewinanyak hi Yehu winna, ''Na Anana hi Moiri enga mawilla oatanah jakka dudda dam bokul pa'ati, da imam kapala, jakka dam peangu Taurat, dahikkalu-Nya, dahamati-Ya mang hinna kiddi bali taladu katilluna.''23Winnajak hi Yehu ngara dukada, ''Agearakayak nam buhang pakeriwa Nyouwa, dunna najaung wikkinah, nadeituya na ai harikka wehango-wehang, mang hinna biha anna keri-Wa. 24Kadangu, agearakayaka nam patarru oatanya namorrikuna, hukka damorrikuna. Jiadinguk, gearaya nam jaunya namorrikuna mula-Gu Nyouwa, jiaya nam kollinya anna pahalamatuya namorrikuna. 25Gannakanyak naha utuwaidananya ageara natou nam kolli bollunya na ihina napinu tana, jakka addanna halamatkak namorrikuna?26Touna dunna natou nam makiidenga-Ga Nyouwa jakka napatikki-Gu, Dunna peala na Anana hi Alla nam kiidenga jellanya natou nei tahaga-Na Ama-Na nam dedi tajoanga malaikat mabiaha. 27Nyouwa ya tikki-Gunya nam padening lahi nyiami, Eija dam touma pirrah ha lahi nyiami daddi mamati hudda adda ittaya na Karajaan Alla.''HI YEHU ANNA OALIJA HI MUSA JAKKA HI ELIA28Tawalu boladdu anna mengaka pamangajar hi Yehu, kamaikanajak hi Petrus, hi Yohanes, jakka hi Yakobus adda deatang tapinu ngabang lippi habayang. 29Tanga habayanguna hi Yehu, nahada-Na alolu heakayak mang nakopi-Na jaji kaka kabilaknanyak.30Manga, hungadanyak dam touma duaha adda panewi denga-Nya. Dam touma duaha hei dudda hi Musa jakka hi Eliaha, 31damma patekkang wikkida tadalu biahada mang hidda lollukuya namati-Na hi Yehu nam amminya anna jaji ta Yerusalem.32Tanga nouweiga, hi Petrus jakka daoalina darekka judda geadumaha, tapi adda kollinguk pawella tetekka, ittadanyak nabiaha-Na hi Yehu jakka dam touma duaha adda dedi marai-Nya. 33Adda jijaknyak hi Musa jakka hi Elia nei hi Yehu, winnak hi Petrus, ''Gurru, reihi kallunguya aeida ya. Nyiama kamma woluha tillu dakeama, hangi tagum Ouwu, hangi dunna hi Musa jakka hangi tagun dunna hi Elia.'' Awinna nouangu, hi Petrus danna peamanya agannanya nahatikkina neiyi.34Atanga panewi tanouna hi Petrus, amminyak na awang anna palobburuja jiayak hi Petrus, hi Yohanes, jakka hi Yakobus hidokku mange'atuha adda tama tajoang awang nei. 35Manga nouwu, rangudanyak nalii wali ta awang, ''Nei jiayaka na Ana-Gu, Dunnaka naha pedi-Gu, ranguyaya Dunna.'' 36Nakawannaruka nam panewi weiga, hi Yehu tomada-Nyak ajiameaha-Ya. Dudda pahunidanyaka mang dadda malli peakamaya tahatou tekka tu'ana napa'itta hei weiga.NAM HATOUNA NALAKEADA MOANI NAPAPATEGAHU WALING TAMORITANA37Nawehanguka, atanga kaburrunguda waling ta ngabang, narombongan toudangu aminyak lahi Yehu. 38Hatouna wali tatou dangu nam paroang, ''Gurroo, ohhapa-Muka, patetikiganya na anagu kadangu jiameaha waikiya na anagu winna. 39Patetinyah, eingu ngilu dakallung na waddi tana nam kennaya, hinna alolu patiwung. Nawaddi tana nakuhak pipianya lappak na a'ana hinna wurra, nei nawaddi tana na'ujjar pipianya dan mattamanya.'' 40Nyouwa kukareiha damuritu-Mu kadda pikki wurutunya awigu jiadinguk dadda talumang.''41Napagaping hi Yehu, ''Heh, nyiami nanni tou damma parhaya jakka tou jallur! Pirranguha madei-Gu Nyouwa Akku oaligimi mang Akku tengimi? Marainya nimmi nei na anamu.'' 42Natomak nalakeada nei talihi-Na hi Yehu, nawaddi tana dunna wo'ah pipiananyak ta tana mang hinna kuhhak pipianya. Jiadinguka, hi Yehu nagaggutuya nei dam kallung, hinna pategahuya nalakeada moani nei, mang hinna habalinya ta amana.LOLLUKNANYAK HI YEHU NAMATINA43Ngara dukana natou napabuatuya nakuaha-Na hi Alla, jiadinguka atanga kabarra dengadanya ngaradukana nahawolu-Na hi Yehu, winnajak Dunna damuritu-Na, 44''Rangu pakallunya namma winna napanewi: Na Anana hi Moiri enga harakada-Nya talima tourara.'' 45Jiadinguka, damuritu dadda peamanya na ihina napanewi nei, kadangu nam jaji nei kabunidanyah lahi dudda jiaya hidada peanya. Atonouana, damma nge'at patutturu-Ya hi Yehu tu'ana na ihina napanewi nei.GEARAYA NAPAHAMOULUNG?
47Atonouda, napeadanya hi Yehu agannanya nam eingu ta pangadang ngudda, mang jiayaka hinna dekiya nalakeada merrah hinna padedidaya tahagana-Na. 48Winnajak anna panewi dengaja damurit, ''Gearaya natou nam tarimaya nalakeada merrah nei tadalu ngara-Gu, mearana anna tarima-Wa Nyouwa. Mang gearaya nam tarima-Wa Nyouwa, mearana anna tarima-Ya Dunna nam palewa-Wa Nyouwa. Kadangu, napa pajappu waling lahi nyiami , jiadiyak napahamoulung.''NAPAOALINGU NAM HAMEARA49Pagapina-Nyak hi Yohanes winnak, ''Gurru, Einya napa ittama nam wurutunya namoritana wainya na ngara-Mu jiaya himma heirunya kadangu adda oali kalompukmadanya jiaya.'' 50Jiadinguka, winnajak hi Yehu, ''Abbi heirumanya adanna huddadigimi, dunna oaliminyak.''HI YEHU DATARIMAMAYA TA SAMARIA51Nadaggituka narahina awuatu haila-Nya hi Yehu, Dunna napakullihuya napangadang pahagang ta Yerusalem. 52Napaleawaha dawihilimana adda moulu-Nya. Mang attujaka adda halaku hidda tama tam hangina nadeaha ta tana Samaria kadda pikki hadia padoung na ami-Nya Dunna awidda. 53Jiadinguka, dudda datou dam eija tapadoung hou dadda tarimama-Ya hi Yehu kadangu ahaga nuttu-Na takoata Yerusalem.54Daitta tahoudanyak hei damuritu-Na hi Yehu, hi Yakobus jakka hi Yohanes, widdak adda panewi, ''Moiri, Mubuhadingu Ouwu nyiama kamma kamaikanya na api kanna pikki purung wali ta awang kanna pikki tunu pakerraja hei dudda?'' 55Jiadinguka, hi Yehu nagillak taka deangana hinna kayekkahahei dudda. Mangaka, halakudanyak hi Yehu jakka damuritu-Na tadeaha hawanguk.NAM PATA'UKUNG AKERIYA HI YEHU57Atanga halakuda talarangi, einya nam hatouna nam winna lahi hi Yehu, ''Nyouwa kakku keriya wiggu-Gu kabayajella-Gu pingi pahalaku-Mu.'' 58Panewinanyak hi Yehu winnanya, Da ahu omang eingu go'uda pingi pa'enganguda jakka dam wurung ta ngillu eingu hi'udda. Jiadinguka na Anana hi Moiri daeimang pingi pajudda-Na.''59Winnalinya hi Yehu nam hatouwalinna, ''Keri-Waya Nyouwa!'' Jiadinguka, natou nei winna, ''Moiri, pahella letuga kakku lippi tanupanya na amagu.'' 60Jiayaka, hi Yehu hi winnanya, ''Mattakaja datou mati kadda patanung wikkida oali toumatida, atouna ouwu muhalaku hinguha kammu patomanya natu'ana na Karajaan Alla.''61Mang, eijellalinya hatou nam winna, ''Nyouwa keri-Gugu Ouwu Moiri, nounam kakku lippi peakalettu pakija daoaligu ta umma.'' 62Winnanyak hi Yehu, ''Daeimang hatou tekka nam langa hamannu wainanya limana napakerawaingu nam hillu bali takadeangan, atonoukanak danna doumanya na Karajaan Alla.''
Chapter 10ANNA PALEAWAHA HI YEHU DAM TOUMA PITUMBULUHA DAM KERIYA

Mang nou, hi Yehu hamaddunajak dam tuoma pitumbuluha dam keriya hawanguk, napaleawaha totoumadua adda halaku moulu ta ngara dukada dakoata jakka dapadoung dapingi pahalaku-Na. 2Win-Najak hei dudda, '' Da'ihi parawing dokku dangu oataha, jiadinguk tiddi hakuddukkidda dam kerrang. Jiakadiyaka, kareiya namoirida dappa rawing kanna pikki paleawaha dam kerrang kakabuaja da'ihi parawingu-Na.''3''Huyaya! Kupaleawami mearana na ana beabu tapadua herigala. 4Abbi iddimang padou riti, kareara, atau tarawihi. Mang abbi mingikidengamang hatou tekka tapadu larangi.5Kabayaka umma jella ammi tama, mipanewi moulunya, 'Namririkang na umma ya wimmi.' 6Jakka adda buhhakanguk kanyuru hei datou dam eihouja, nakanyurumi naengang lahi dudda. Adaakaka, nakanyurumi nabali lahi nyiami. 7Enganguya ta umma nou. Angu inu noukadinguya ta uma nou kagannakananya naha woadagimi, kadangu natou nam kerrang napadou memmang anna kolling kaheawana. Abbi migehiroli hangi uma- hangi umma.8Tiap natomami tahangi koata mang datou adda sambutumi noulau, aaja dappa angu daha'taudagimi tahagami. 9Pategahuha dam kadauku dam eija houlau, peakaja, ' na Karajaan Alla nam maranik lahi nyiami wimmija.10Jiadinguka, amitamakaka tahangi deaha mang datou dam engahoung adadda sambutkamika, halakuyaya talarangi takoata nou kammi panewi, 11'Lappakang nakubbur takoatami nam kadekka tawihima makobbahuja tahagami wimmija. Atonouana, minamuya nei: Na Karajaan Alla maraninanyak.' 12Wigugimi nyiami: atomakaya naladdu nou peala, nahataguna na Sodom reihi halealayaha waling nahataguna nakoata nou.''AWOJA PATIKKI DATOU DAM HIKKALUNYA HI YEHU13''Dammi marimang nyiami, Khorazim! Dammi marimang nyiami, Betsaida! Akku patekkakanyak nabiaha-Gu matoung ta Tirus jakka ta Sidon, enga haria madei-deidak hidda maregi adda kalana. 14Jiadinguka, atoma naladdu pahaking, napataguna na Tirus jakka na Sidon reihi haleaya waling nahatagumi nyiami. 15Mang dummu, Kapernaum, penya dummu deddikukadigu ta Surga? Da'amang, nyiami le'adagimi takaleana mati!16Gearakaya nam rangumi, rangudagaka Nyouwa. Jiadinguka, gearaya nam hikkalgimi,mearana anna hikkalu-Ga Nyouwa. Manga, gearaya nam hikkalu-Ga Nyouwa mearana anna hikkalu-Nya Dunna nam paleawa-Wa Nyouwa."DAMORITANA DAKARADDAJA DAMURITUNA HI YEHU17Mang nou,balidanyaka damurit dam toum pitumbuluha dokku hennanguha mang widdak adda panewi, " Moiri, damoritana dakaradda tekka lahinyiama amma wainya ngara-Mu," 18Winnajak hi Yehu heidudda, " Nyouwa Ku'ittahakka damoritana adda kana'u waling ta awang mearana nakaballa.19Kammi peanyaya yayi Kuwoagimika nyiami kuaha kammi letiha damaddu jakka datamihik, toujellana nakuaha kammi kullihu ammi lawanya namuhumi. Dajiang eimangu nam pahiddumi. 20Jiadinguka,abbi mihenang dengamaja adda karaddagimi hei damoritana,mihenang denganya na ngarami atuligiminya ta surga, "ANNA HABAYANG HI YEHU TA AMANA 21Jiayak nouweiga, " Hinna henang hi Yehu tadalu Hangahu Matua-Na mang hi winna, " Nyouwa Kupawai-Wu Ouwu Ama,na Morina na awang jakka napinu tana,kadangu Ouwu Mukabuninya nam toungu neiyi waling tatou peangu nam wahang pangadanguna. Jiadinguka, Ouwu -Mupatekkanya talakeada ana rara. O Ama, kadangu ajiayaka nam patu'a ta haga-Mu.22Na Ama-Gu langa haraka bollunagajakka lahi Nyouwa, mang daeimang hatou tekka nam peanya na Anana jiapaya hi Ama. Toujellana daemanggu hatou tekka nam peanya hi Ama, jiapaya na Anana jakka na tou napakabu ati-Na anna peakananya. "23Mang jiayaka, hi Yehu hinna hagaja damuritu-Na mang hi winnaja anna panewi denga meahaja, "Damaririkangu dudda dawuamata dama ittaya napa ittami nyiami, 24Gannanya hi wig-Gu nougimi nyiami: Dadangu danabi jakka daraja damma buhangu pa'ittaya napa ittami nyiami ya, jiadinguka dadda ittamaya.Mang dabuha oatangu paranguya yayi, jiadinguka dadda rangumaya."NATOU SAMARIA NAM KALLUNG ATINA 25Mangaka,nam hatouna nampeangu Taurat kiddinanyaka anna kakaya hi Yehu, winnak, " Gurru, gikkineigu nyouwa kakka pikki kollinya namorriku malodung?" 26Napagapinya hi Yehu winnanya, "Gannanya nahatuli tahurat Taurat?Gannanya napabahamu ta ihina nahurat?" 27Natou nei pagapingnanyaka, "Minamuya hi Mouri na Allami,mawalingu takalaki atimu,mawalingu talolu pangadangumi,mawalingu takka luakullihumu jaka mawalingu ta ati peangumu.Manga munamuya naoli touraramu merangu aminamuya na ihiwikimu," 28Winnanyaka hi Yehu, "napagapingumu nakenahinguyaka. Kerihinguyaya nouwu, enga morrikummu,"29jiadinguka,natou nei napabenarru wikkina, jiayaka hiwinna lahi Yehu, " Mang gearayaka naoali touraragu?" 30Napagapingu hi Yehu winnaka anna panewi, "Einya nam hatouna namawalingu ta Yerusalem anna hagangu ta Yerikho, hinna kenna rampuk dappa rimanaja dangawuna mang hidda paluya, mengak hapaluya mattadanyak ta larangi hinna tikki hamati.31Aminya na imam dunna nam linoung. Na'ittayak nei natouwu, tiddi halaku dijaknanyak annali ta larangi hawanguk. 32Toujellana nam aminya natou Lewi dunna, na ittayak nei natouwu tiddi halaku dijjak jellana hinna linoung ta larangi hawanguk.33Jiadinguka dunna, aminyaka natou Samaria nam tanga halakuna hinna linoung. Manga, na ittayaka nei weiga natouwu, millananyak na atina. 34Jiayaka natou Samaria dunna hinna lihinya, mang nataunaja moru damma manunga. Nakarudduhnaja minya jakka anggur,mang hinna hailanya tapinu keledaina marainanyaka ta umma, hirawatuya. 35Heling hangi laddu, natou Samaria weiga palohung ritinanyak dubba dinar hinna woanaja nam jawaya na umma padouna mang winnak, 'Taukinaja moru damanungana natou nei. Langa kapirra jella dappa padukkamu daritimu ammu uruhwainya, nim akku bali kuheapaguja.'''36Manga, winna hi Yehu, ''Manurut ouwu, gearaya nam namu oali tourarana waling datou dam touma tilluha hei tu'ana natou nam kenna rampuk? 37Napagaping nei nam peangu Taurat, ''Natou nam gatanya anna milla ati denganya jiaya, winnak.'' Mang jiayak hiwinnanya hi Yehu, ''Huyaya halakuyaya, keriyaya katoujellamu.''HI MARIA JAKKA HI MARTA38Atanga halakuda hi Yehu jakka damuritu-Na, tamana-Nyak hi Yehu tadeaha nam hangina, noulau einya nam winni nam ngarang Marta na hinna regga-Ya anna marai-Nya ta ummana. 39Hi Marta einya na angumahawa hi Maria ya na ngarana jiayak nam ngodu talihi wihina hi Yehu anna kahiluya nahatikkina hi Yehu.40Jiadinguka, dunna hi Marta nahibuk tekka anna kerra bolunya napakerrang. Lihinanyak hi Yehu winnak, ''Moiri, Dammu ittamaya Ouwu nei angumahawagu anna matta meahaga akku kerra meahang? Paleawa kanna kerra dengakiga nyouwa!'' 41Jiadinguka, winnak hi Yehu anna pagapinya, ''Marta, Marta, ouwu kawatiru noumunya nam hamamatuna ammu pamawilang wikkimu. 42Hangipan ya namma penting ga. Nei hi Maria mareihi kallungyaka nahapedina, mang daeimang madekinanya waling lahi dunna.''
Chapter 11ANNA PAPEAKANG HABAYANG

1Einya nam hangina naladdu, anna habayang hi Yehu tahangi padoung. Namengaka pahabayang, hatou waling tamuritu-Na panewi dengada-Nyak widda-Nya, ''Moiri, ajaruma nyiama habayang toung hi Yohanes anna ajaruha damuritu-Na.''2Mang jiayak hi Yehu hi winnaja dudda, ''Ammi habayakanguka, wimmi noung nei: Ama ,pabiaha-Gunya na ngara-Mu. Ka'amminyaya na Karajaana-Mu.3Woakigama nyiama tutu rekka anguma taladdu ya, 4abbi kilolu doaku jalakama nyiama kapikki toujellama nyiama addama kilolu halaya natou nam eingu halana lahi nyiama.Mang abbi pahellakama nyiama aeingu mamageiwaigama.'''KAREIKADING, MANYERRAKADING, JAKKA KATTOKADING5Mang nou, winnajak hi Yehu hei dudda, ''Touna nyiami aekanguka hatou wali lahi nyiami nam oali atina mang kammi halaku ta umana ta dokku ridungu mang kawiminya, 'Oali ate, woalettupag roatimu tillu, 6kadangu eikinya naoaligu hatou nam eingu pingi palauna liinanya ta umagu, jiadinguk damalli gannamananya nam eingu kakku woakinya.' 7Napagapiding nammu wali ta umma, 'Abbi ulladiga winna! Kukuhiyak nabinna mang nyouwa juddagunya regga anama tapingi pajudda. Dakku hillu biahamaha pakiddi akku woagu gangananya.' 8Nyouwa wig-Gugimi, touna weiga naoalimi langkadan kiddikang addanna woagimi gannanya napakareimi ammi oali atinya, jiadinguka alanga pa'ohakaminyaka, enga kiddina anna woagimi gannanya napakareimi.9Jiaya, Nyouwa hi wi-Gugimi kareikading, peala nyiami enga woadagimi. Manyerrakading, peala nyiami enga kollingumi. Kattokading, nyiami peala enga wehadagimi binna. 10Kadang agearakaya nam karei enga woadanya. Kagearaya nam manerrang enga kollinguna. Mang gearaya nam kattok ai binna enga wehadanya binna.11Eijellang nam lahi nyiami nam woanya maddu na anana anna kareikaka kaboku? 12Atau nam woanya tamihik na anana, anna kareikaka tillu manu? 13Jakka atouna nyiami nam jahatu ammi peakanguka pawoaja makallung da anami, reihel yaha na Amami ta surga. Nawoaja Hangahu Matua hei datou karei lahi Dunna.''HI YEHU WAINGU KUAHA ALLA NANYA14Tangaya woyaa, hi Yehu anna wurutunya namoritana wali tamoani nam kabanga. Nalohhunguka nei namoritana, panewinanyak nei weiga nam kabanga jiaka natou dangu hinna kabarra denganya. 15Jiadinguka, hawanguk datou widda, ''Dunna anna wurutunya namoritana wainanya nakuaha Beelzebul, nam kapalaja hei damoritana.''16Eija dudda hawanguk dam uji-Ya hi Yehu, hidda karei-Ya tada waling ta surga. 17Jiadinguka, hi Yehu napeadanya nam eingu ta pangadanguda mang jiayak hiwinnaja, ''Nam hangina na karajaan anna bearakaka page'ang wikkinanyak mang hinna ruhak. Toujellana, nam hangina na uma adda pamuhung wikkikadak dam paoali roangu umangu jianga maheangunah.18Atonoukanaka, damoritana adda ka'ihakukaka mang hidda page'ang wikkida, gikki neikanak na karajaanada anna kullih? Nyouwa hi wiggu noigimi mulana nyiami ammi panewi waingu kuaha Beelzsebul nanya anna wurutung moritana awimmi-Ga Nyouwa jiaya. 19Jakka Akku wurutkanguk moritana wainya nakuahana hi Beelzebul, ga kuahak hawaida da anami adda wurutuja dudda? Atonoukanak, hammuka dam jaji hakimumi. 20Jiadinguka, jakka Akku waikanguka kuahana hi Alla Akku wurutung moritana, na Karajaan Alla amminyak lahi nyiami.21Jakka dunna natou kullih nam mangu senjata lengkapuna anna jaga na istanana, da hartana enga aman hinguda. 22Jiadinguka, jakka eikanguka tou nam reihi kullih anna pakalakayaka, nei natou nam reihi kullih weiga dekinajak da senjata dappa kadawuna mang hinna bariha da harta dappa kollina. 23Gearakayak dam pakeri lahi Nyouwa, dunna lawana-Ga Nyouwa. Jakka gearakayak damma pakahanging anna keri-Wa Nyouwa, jiayak dunna nam pahea'ang.''NABALINA NAWADDI TANA DAKALLUNG24''Anna lohukanguk nei waddi tana dakallung wali tatou, halakunanyak anna nahiha dapadoung makadoku hinna ealung pingi pamadakuna, jiadinguk daeimang padouda. Kadang atonounaka, winnak,'Kubalikading ta umma napa langa dijakugu.' 25Natoma balika, tamananyak ta umma nam doku warahuya appa nyawiya jakka nam dokku manappihuya. 26Mang jiayaka, na waddi tana dakallung nei halakunanyak lippi kamaikaja dam touma pituha damoritana dam reiha jahat hidda tama ta umma jiayaka natou weiga hitaba akituna waling nakawungana.''NATOU NAM MARINGU27Atanga panewi nei hi Yehu, hatou nam winni nam einya tapadua winna anna kadoaka, ''Nakanyuruka napadou lakeada takabuna nam pajaji Ouwu jakka dahuhuna nam pahuhu-Wu Ouwu.'' 28Jiadinguk, hi Yehu winna, ''Namaririkang natou nam ranguya nawini-Na hi Alla jakka dam keriya.NATADA LAHI YUNUH29Tangaya anna mangojuk natou ataba danguna, panewinanyak hi Yehu winnak, ''Datou hei labbi tou jahatuha, datuntut oata tada, tappi jiadinguk damalli hangimang tada papatekkadaja jiapaya natada lahi Yunuh 30Matoung hi Yunuh anna jaji tadadana natou ta Niniwe, tanoukadinak peala na Anana hi Moiri anna jaji tadada datou hei.31''Tomakayak nakaweadana natana, namoritana kaweada wali ta Selatan nakiddi maraija dalabbi tou hei mang hihukuja kadangu naha amidengaja waling tahupu dukka tana kamma ranguya napeanguna hi Salomo widda, jakka jiapananya einyak nam hatouna nam reihi waling lahi Salomo.32Tomakayak nakaweadana natana, natou Niniwe jiang kiddi marainguda dalabbi tou hei mang hihukuja, kadangu natou Niniwe hinna haria mulana nakhotban hi Yunuh tahagada, jakka jiapaya ya einyaka nam reihi peangu waling lahi Yunuh.DAWUAMATA JIAHAKA DAHULU TA IHIDA33Daeimang hatou tekka namengak pakadekkanya napalita hinna tauya tamma patoddang atau takabbu padoung. Jiadinguk, datearunyah napalita tamma jaga jiaya hinna itta mawahang natou nam tama ta umma. 34Dawuamata jiahak dahulu ta ihimi. Jakka adda kalluding dawuamatami, ngara dukana na ihimi nawaha bollung. Jiadinguk, jakka adda dadda kallukanguk dawuamatami, ngara dukana na ihimi nakapettang. 35Mula atonounaka, maromatunya nam wahang ta ihimu abbi nahillu kapettang. 36Jakka anna wahabollukanguk na ihimu abbi hillu eingu ta ihi hawangukumu makapettang, na ihimu nei enga waha bollunguna mearana nam hangina na palita anna pawahagu wainya na errikuna.ANNA TAGORUHA HI YEHU DATOUPARIHI JAKKA DAM PEANGU TAURAT37Namengak hi Yehu papanewi, hatou natou Parihi nakamaika-Nya angu. Dunna ammi-Nya, hinna ngodu anna angu.
39Atonounaka, winnak hi Yehu, ''Datou Parihi toung ouwu mipawarahuha dakka deanga kaa jakka da deanga ta'ung, jiadinguk dataroangami darekka millung maha ammi porrat mang himmi jahat. 40Heh nanni tou jinga! Penya da Nammumang nawoluha dam eija tahabali hiddi jakka ta roangu? 41Mula atonouna nei, mibarimannuha agananya nam eingumi jiahaka damanuatungumi, mang himmi warah tetekka.42Jiadingu atonouna, dammi marimang nyiami, tou Parihi! Kadangu ammi wuangu manuatung nam waling dappa hamullami, ngara dukada da ihi kahibumi, tappi nyiami dammi ihilinoumanya na adilu-Na jakka napanamunguna hi Alla. Akerihingukayak, nyiami mipajurru bolunyah abbi eimang pahelimi hawanguk.43Dammi marimang nyiami, tou Parihi kadangu ammi ngodu tapadoung kallung ta umma pingi pahabayang mang appa'aka oatagimi ta pahar. 44Dammi marimang nyiami kadangu peala magatoungu watu rati mamatimi nahaleti pipia tou mulan adda peanya.''45Mang nou, nam hatouna nam peangu Taurat winnanyak hi Yehu, ''Gurru, Appa wim-Mu noungu Ammu panewi nei, Ouwu meara jellanaka ammu pajappuma nyiama.'' 46Jiadinguk, napagaping hi Yehu winna, ''Dammi marimang nyiami, nanni nam peangu Taurat! Kadangu, nyiami mitaunya beban mabuatu natou hawanguk, mang na ihiwikimi nyiami danna buhamang padeddaya nabeban langa tiddi waiminya hangi karagu limma.Dammi marimang nyiami kadangu ammi woluja rati da nabi dappa hamatida da ama peangu. 48Hukkawimmi jellah, nyiama mabuhanya nahawoluda da ama peanguma awimmi: hammuk damma hamatiha da nabi, mang dumma himma woluja ratida .49Nei jiayaka nawuddana, Hi Alla ta dalu peangu-Na winna anna panewi,'Nyouwa Kupaleawaha da nabi jakka da rasul lahi dudda, jiadinguka datou dapapaleawa-Gu hawanguk dahamatiha mang hawanguk dapaluha adda pamawillaha,' 50touda da raada da nabi, dam boang waling kawunga jelli tana, kadda tangaraha dalabbida, 51waling na raana hi Habel lappak na raana hi Zakharia, napahamati tapadua roangu uma ta Bait Alla. Jiaya, Nyouwa hikku panewigiminya dalabbi tou heika damma tagudeituya nei.52Dammi marimang nyiami, he nam peangu Taurat! Kadangu nyiami nam dekiya nakuhi napapeadengang, kadangu nyiami wikki dam weaku pa tama mang himmi heirunya natou hawangu anna tama.''53Nadijaknyak hi Yehu napadoung nouwu, dam peangu Taurat dudda jakka datou Parihi muhuda-Nyak mang geahuda-Nyak adda tutturu-Ya.
Chapter 12NAMUNAPIKUDA DAM PAREAHA YAHUDI

1Taladdu nou weiga, atanga kabuangu dataou adda paleteleti wikkidda, jiayaka hi Yehu hinna panewi dengamouluja damuritu-Na, winnajak, ''Mipa'atikija daragida hei datou Parihi, namunapikuda jiaya.2Kadangu, ngaradukada dabba toadida enga wehadajah, jakka ngara dukada dappa kabuningu enga hungada. 3Kadangu agannanya napapanewimi tam kapettangu enga rangudidanya tam wahang jakka dappa kabuttikumi takorrungu ranguha lappak takabungu umma.MANGE'ATUNYA HI ALLA4Nyouwa Kakku tikkigiminya nyiami, Akku oali atigimi, abbi mange'atmaja hie dudda langa kamahamati touha, jiadingu tahabalinouwu dahillu eimanguha patikkida. 5Atonouana, Nyouwa Kupanamugiminya gearaya napamange'atumi: mange'atnyah Dunna, anna menga hamatimi mang hinna le'ami ta neraka. Oa, Dunnanguha napamange'atumi.6Peanya nam damma limmada dam mawurung adagakaja dubba riti bihikida? Jiadinguka, daeimang heing tekka mawurung padengngana tahagana Alla.7Jappa haluwa naloegimu takka tikkumu nayapuguja.Abbi mange'atdingu,nyiami rehi mangu hiimi waling tam wurung dam manginu dangu."APPANAMUDANYA DAM PAHUNINYA HI YEHU8Nyouwa wigugimi,geraya nam mangaku-Ga Nyouwa tahaga tou hawanguku, enga Akku mangakujellnya tahaga malaikat Alla. 9Jiadinguka, gearaya nam pahuni-Ga tahagana natou hawanguku Kupahunijellanya dunna tahaga malaikat Alla. 10Jakka, agerakaya nam panewi anna pakituwai-Nya na Anana hi Moiri dakilolumaya, jiadinguk agerakayak nam manyarik waingu na Hangahu Matua danna bihamemmah apoddahnaja da halana.11Touna baru adda maraikagimika ta uma pingi pahabayang tahagada dakapala dam tiddang, abbi momudingu gikkina wimmakaka peala abbi wimmiding, 12kadangu noujella peala na Hangahu Matua anna peakagimi agannanya nahatikkimi.''AHAMEARA WAINYA NATOU POATI13Einya nam hatouna tajoanga toudangu nam winnanya hi Yehu, ''Gurru, paleawaha da anguwuaku kabariha da hakkuma.'' 14Jiadinguka, hi Yehu winnanyak dunna, ''Anguwua, gearaya nam haila-Ga Nyouwa Akku jaji hakim lahi nyiami nam?'' 15Mang nou, winnak hi Yehu lahi dudda, ''Marommatung jakka pa'atiki abbi harainoungu pangadangu nadedimi tapinnu tana kadangu namorrikuna hatou-hatou dawalinoumana nadanguda dahapoatina."16Manga, hi Yehu panewinanyak anna waingu hilu hamearang lahi dudda, ''Einya natana natou poati nam kollinya nahasiluna nam dokku dangu oataya. 17Jiayaka, winnak napapangadana ta atidaluna, 'Gikki noukaguka kadangu dahillu eimanguha pingi habijjalguja da'ihi pa'angugu?' 18Manga, winnak dunna, einyak nei peala nahawolugu nammu. Kuweharu bolluha taleppitugu kakku pikki wolu mareihi bakul. Nouka peala, akku bijjal nouja dappa angu jakka nam naingugu. 19Mang jiayaka, wigguka akku panewi ta atigu, 'O deawagoo, ouwu dadanguka dabarangumu dahabijjal bedou-bedouda; hangahuyaya, anguya , inunguya, mang gokku geilaya!'20Atonouana, hi Alla winnanya natou nei, 'heh, tou kabanga! Nariddung yayi, nadeawamu dekidagunya waling lahi ouwu. Manga, gearakaka nam kollija anna hakkuja hei dahapoati dahabijjalum? 21 Tanounak nam jaji ta ihina natou nam bjjal hapoatina anna dedi meaha, tappi danna dedimang tahaga-Na hi Alla.''ABBI KAWATIRDING22Panewinanyak hi Yehu awinnaja damuritu-Na, ''Kadang atonounaka nei, jiaya Nyouwa hiwi-Gugimi, abbi kawatirmanya namorrikumi, agannanya naha aami. Atau, mikawatirunya na ihimi, . agannanya naha pakennami. 23Kadangu, namorrik reihiya penting uya waling tapa angu jakka na ihi reihi pentinguya waling tapapa kennang.24Patetihouja da gaga dam wurung. Dudda dadda rawimang mang dadda pupumang, mang duddakaya daeimang gudangnguda atau leppituda, jiadinguk hi Alla nawoaja pa'angu. Nyiami reihi mangu hiimi waling ta gaga dam wurung hei. 25Gearaya touna nyiami kadangu anna kawatir nam taba hakawodu ta morrikuna? 26Jakka touna nyiami dammi bihakaka ammi pahalakuya napangadangumi tam merrah nei, mang ga him kawatirlinya hawanguk?27Patadahoujaya dabunga bakung, gikki nouda natubuda. Hei dabunga dadda kerramang atau dadda tinnumang, jiadinguk Nyouwa wig-Gugimi nyiami, jappa hi Salomo tadalu dedina anna pakennang koapi danna hamearamang namanadanguda dabunga hei. 28Touna hi Alla jakka anna pamanadakadija daruutu tama redda, dam tubu ya laddu atomaya baruwehang dahale'a ta api, penya dareihidiya anna pamanadagimi nyiami waling ta ruutu hei? Hei nanni nyiami nam kurang parhaya!29Jakka atonoukanak, abbi manyerradinya agannanya naha aami atau agannanya naha iinumi, mang abbi dadar atidengadinya. 30Kadangu natou tapinu tana jiabolluyak napa manyerrana, jiadinguk na Amami napeanya nahaparlumi.31Atonoukanak,anyerra nou moulukadinyaya na Karajaan Alla, jiaya ngara dukana nahamorrik waimi hitabagiminya.''UTUNOUNG HARTA TA SURGA32Abbi mange'atding, hei oali milla, kadang na Amami enga woanagiminya na Karajaan nei.
34Kadangu, abba yaja aeihaja dahapoatimi noujella na atimi pingi einya.''NA ATA NAM MIKKU NAKERANYA NA TUGAHUHA35''Annakaya nabaggimu kammu pipangalanya jakka nahulumu kanna errik pangalangu. 36Jajiyaya mearang natou nam nadinya namoirina anna balina waling tamma nika adda alollu wehanya binna, anna balikaka jakka anna katokkuya nabina.37Namaririkang dudda da ata, dappa tomana namoirida dam langa hadiada, atanga amminya namoirida. Nyouwa wig-Gugimi nyiami, mapadeninguya, dunna enga pinanya nabaggina anna layaja jakka anna kamaikaja da atana adda ngodu hidda angu. 38Jakka a'ammikanyak nam tiddang ta paduakariddung atau ta rani dammu mang kanna toma hei dudda toupangalada, pakanyurudajak dudda!39Nounam kammi peanya, jakka dunna atouna namorri umma anna peakanyak agajammuya a'amminya namkeadda, dunna danna pahellamaya na ummana aweharnanya. 40Jiakadiyaka, nyiami mirahhuk pangalakadingu kadangu na Anana hi Moiri a'ammi-Nya dammi peamanya na rahina.''41Menga nou, hi Petrus tuturna-Nyak, ''Moiri, penya Ouwu Ammu lollukuya nahilu hamearang nei tiddi lahi nyiamakiya atau tatou hawanguk jella?'' 42Napagaping hi Moiri, ''Gearaya nam nakapala palayang nam hatia jakka nam kallung pangadanguna napa parhayana namoirina kanna pikki maromatuja da ata hawanguk, kanna woaja pa'angu kadda wingu angu? 43Napakanyuruya na ata nei,mang a'amminyak namorina,natonya dunna na tanga pahalakunanya natugahuna.44Nyouwa wigugimi nyemi,jiahinguyaka nahawukuna nei namorina kanna marommataja ngara dukkada dahakku.45Jiadinguka,jakka anna panewikaka ta atina,nei na ata malli da'ammidinya na moirigu awinnakaka,mang hinna tauha da atana hawanguk damawini jakka damoani,mangnou hidda angu jakka inung hudda adda mawuk, 46kollipanguka paamminya namoirida haballi dahapeada hei da ata, dorudajaka hei dudda manghitauha tapadouda datou dam hatia.47Na ata nam peanya naha kabbu atina namoirina, jiadinguka danna kerimaya nahakabu atina namoirina jiayakka hinna pahiduya anna tauya. 48 Atounounakka, jiayakka nei na ata damma keriya nahakabbu atina namoirina anna keri nounya nahawukkuna dunna jiayakka nahakolling dengana palu,jiadinguka danna palu hawiddi manya. Gearaya natou nappa woapadangu, kareijellaya madangu. Mang dudda dappa parhaya oata jiahakka dappa karei rei dangu.HI YEHU NAPAKAHIRA49Hi ammi-Ga Nyouwa Kakku le'anya api napinu tana wig-Gu,Napawukku hingu-Gu na api kanna errikuya! 50JIadinguka, einyaha na ihhu nappahalaku-Gu, mang Akku rahaya daddi napiamaha lappak hudda appahupuya.51Peanya ammi pangadananya nyiami, Hi ammi-Ga Nyouwa iddi-Gu-nya na weimaringu tapinu tana? Da'amang, Nyouwa wig-Gu gimi nyiami jiadinguka pakalikki-Gugimi! 52Waling ya, tou malimma waling nam hangina naroangu umma enga pakalikidaja.Touma tillu ge'ang touma dua,touma dua ge'ang touma tillu. 53Dudda pahewaja; Na amana nage'anya na anana moani,jakka da lakeada moani ge'anya na amada.Na inada nage'aja da ana mawinina, jakka dalakeada mawinni dage'aja da innada. Nayanuna nage'anya nawiana, jakka nawiana na ge'anya na yanuna."AKA TUTUYA NADONGU54Manga, winnajak hi Yehu hei datou dangu, ''Ammi ittakayak nyiami narobbang anna kehha taladdu malung, wimminya nyiami, daggitnanya anna purung na urrang,'mang na urrang napuru tekkang. 55Atanga ammikanyaka na ngillu ammi peddanya nam waling ta selatan wimmi nyiami, 'Laddu yayi wajal oata, toutekkana anna jaji. 56Nyiami to munapik kummi! Nyiami mipeikang ammi katutuya nahadana na awang jakka ta tana, tapi dammi bihamang ammi katutuya nadoung nei?''57''Gawali nyiamihi dammi bihali ammi pediya nam kallung? 58Atanga halakukamika ammi maraija damuhumi ammi haganya nam pareaha,mi'ealuya kankallu memmang talarangi kammi dami abbi nahillu toma ta hakim mang da hakim dudda abbi daharakagimi ta pangawal, mang dappa ngawal abbi dapatama gimmi ta gallu.59Nyouwa wig-Gu gimi nyiami, dajianga lohungmami adaddi mimengakahaka da'uttangumi hudda adda dukka abbi hillu eingu hakudduk tekka.''
Chapter 13

1Noulau eija dam tou mapiraha datou adda peaka-Nya hi Yehu tu'ana natou Galilea naraana napapa ha'uruna hi Pilatus ta raa manuatunguda. 2Napagapinguk hi Yehu winnajak, ''Penya nyiami nammu ammi pangadanya natou Galilea nei reihi danguha dahalana waling tatou Galilea hawanguk kadang dudda amawilla tohouda? 3Nyouwa wig-Gu gimmi nyiami, da'amang. Jiadinguka, jakka adammi hariakaka, ngara dukami nyiami mimati jella.4Atau nam datou dam touma habulu waluha adda mati, dahapittak umma jaga talihi kolam Siloam, penya ammi pangadaja dudda reihi hinguyak nahalada waling tatou nam einya ta Yerusalem? 5Wig-Gu gimmi nyiami, da'amang. Jiadinguka, jakka adammi hariakaka, ngara dukami nyiami mimati bollu jella!''NAPINGI KAPILITA DAMMA EINGU WUANA6Hi Yehu panewi jellananyah anna hameara wainya nei: ''Einya nam hatouna nam mangu pingi kapillituna napa hamullana ta kahibu angguruna. Jiadinguka, tanga amminya anna manyerrang wuana, danna ittamang. 7Jiayaka, hinna panewi denganya nam tagu jawaya nakahibuna, Tillu douguka ya a'ammiga akku manyerrang wuana nei naping kapillit, dakku haronguk hingumah malli hangi'ak. Pogu lurruhuya nei napingi ai! Ga hiwolu wainya nei na tana ataude'aya nei napingi ai?'Jiadinguka, nam jawa kahibu winna anna pagaping, 'Moiri, pahella lettukadinya hangi doung lumma panna wuakingu. Jemmakanya kuhowukanya tana tawiwina kakku pikki taunya pupuk, 9jakka anna wua'aking hadoung. Adanna hillu wua jellakaka, pogukadiya moiri.'''ANNA PATEGAHU TOU HI YEHU TALADDU MIGGU10Tomadanyaka narahi mangajaru-Na hi Yehu ta umma pingi pahabayang taladu miggu. 11Einya noulau nam hatouna nam winni nam regga moritana jiayaka hinna kapiala habulu walu douna. Nakadeangana nam winni nei nalawohu hiddanna lurruh anna dedi.12Na'ittayak hi Yehu, kamaikananyak nei nam winni hi winnanya anna panewi denganya, ''He dum mawinni, ouwu teggahmunyak wali ta panyakitumu.'' 13Mang jiayak hi Yehu, hinna jamiya limma-Na nam winni nei hinna alolu lengang na panyakituna, piakunanyaka padedi luruh mang hinna wuatunya hi Alla. 14Jiadinguka, nam pimpin ta uma pingi pahabayangu nei hukka atidengana hi Yehu anna pateggah tou taladdu miggu. Winnanyak natou dangu, ''Eingu nammu laddu akerrang. Kadang atonouna, ammigimi taladdu nouwu kappategahumi da taladdu miggumang.''15Jiakadiyaka, hi Moiri hinna pagapinya natou nei, winnanyak, ''Nyiami nanni tou munapik! Penya nam nyiami dammi pahellamaha da hapimi atau da keledaimi dahapiimi ta gallu mang himmi walija adda lohung lihapa'inuja wei taladdu miggu? 16Datonou jelladina nei nam winni nammu, nalabbina hi Abraham nappa pingu moritana ahabulu walu doukaran, mang hippa hella jellaya tanga naladdu miggu?''17Tanga panewi tanouna hi Yehu, ngara dukada da ge'ana pammakiiha, jakka datou dangu dokku hennanguha adda ittaya nahawoluna nam dokku biahaya.AHAMEARAWAIJA DAWATU SESAWI JAKKA NA RAGI18Manga nouwu, winnak hi Yehu, ''Giiki neinak nam na Karajaan Alla nei? Ganna noukanyak nammu napahameaara wai-Gunya? 19Na Karajaan Alla dunna mearana na watu sesawi napadekina natou hinna hamulaya ta kahibuna; nawatuna nei hinna tubu ta kahibu hinna jaji pingi ai, mang amijaka dam wurung hidda wolu noung hi'uda ta kahangana.''20Mang winna jellapaha anna panewi, ''Ganna noupanyaka napa hamearawai-Gunya na Karajaan Alla? 21Na Karajaan Alla dunna mearana na ragi nahadekida dam winni hidda paha'urunya tatepung nam tillu kiluna lappak ngaradukana na adonan hinna deahang anna habudu.''HAKUDDUKIDA DAPPA PAHALAMAT22Namatnajak hi Yehu ngara dakoata jakka deah-deaha, hinna ajaruha mang hinna halaku pangalangu ta Yerusalem' 23Mangaka, nam hatouna tutturnanyak, ''Moiri, penya hakudduk kinna natou nappa pahalamat?'' Panewinanyak hi Yehu lahi dudda ngara dukada winnajak, 24''Miparuhukading kammi pikki tama ta binna nam hadanga; jiaya hiwig-Gugimi, nadangu natou nam paruhung anna tama noung, dudda dadda piakumang.25Jakka dunna namori umma anna kiddikaka anna toadiya nabinna ummana, touna nyiami ammi dedikaka tahabali hiddi mang himmi todunya na aibinna, awimmi ammi panewi,'Moire, wehakigama binna nyiama. Dunna napagaping winna, 'Nyouwa dakku pe'amigim pingi hawalimi.' 26Jiayak nyiami himmi pagaping, wimmi, 'Nyiama ma'aadenga-Gu jakka ma'inudenga-Gukka Ouwu. Mang Ouwu langa mangajar-Muka talarangi takoatama nyiama.' 27Jiadinguk, Dunna napagaping, 'Nyouwa dakku peamagimi jakka napingi hawalimi. Huyaya halakumi wali tahaga-Gu, nanni nam woluya dam kallung!'28Nyiami mihou jakka kirre-kirre wuangiddumi ammi ittakahakka hi Abraham, hi Ishak jakka hi Yakub, oalide'ada da nabi dam eija ta Karajaan Alla mang dummi tiddi kawuhuk dagimi tahabali hiddi. 29Mang nouwu, ammija datou dam waling taladu baru jakka taladu malung, jakka dam waling ta utara jakka ta selatan. Dudda hei ngodudanyak adda angu jakka adda inung ta Karajaan Alla. 30Napadening tekkang, natou nam muri jiawaliya nam moulu jakka natou nam moulu jiawaliya namma muri.''NAHALAKU HINGUHA HI YEHU TA YERUSALEM31Taladdu nouwu weiga, eija dam touma pirraha datou Parihi dam amija lahi Yehu mang hiwidda, ''Halakuwuya dijakunya nappadoung yayi kadangu hi Herodes kakkau hamatiya winna-Gu.'' 32Napagapija hi Yehu, ''Halaku kammi panewi dengaja da ahu ommang hei, ya laddu jakka baru wehang, Kuwurutunya namoritana jakka Kupateggahuya natou taladdu katilluna, Nyouwa pahupu-Gunyaka napa kerra-Gu.' Jiadinguka, halaku pangalang-Gunya taladu yayi, baruwehang, jakka dua maddung kadang danna bihamang na nabi anna mati tahangi tana tahabali Yerusalem.34Yerusalem, Yerusalem! Nyiami mimahamatiha da nabi mang mitauha watu dahapaleawa lahi nyiami! Patutuulenganguka Nyouwa Akku wukkung papakehabalija da anami, mearana nabei manu anna pakeha balija da anana ta kabbu kapana. Jiadinguka, nyiami dammi weakumang. 35Tounak ya na ummamu dawolumanyah ihina mang hinna kalingat. Nyouwa wig-Gugimi nyiami, dammi hillu ittamawaha Nyouwa lappak peala atomaya narahina awimmi nyiami ammi panewi, Pakanyurukaya Dunna nam ammi-Nya tadalu ngrana hi Moiri!'''
Chapter 14

1Tomaya naladdu miggu, amminya hi Yehu ta ummana na kapala tou Parihi, Kakku aadengaja roati awinna mang dudda ngara dukada da awahuya hi Yehu. 2Nou weiga, einya hatou namma baubiaha ta haga-Na. 3Winnajak hi Yehu datou Parihi jakka dam peangu Taurat, ''Penya pateggahukading tou taladu Miggu?''4Jiadinguka, dadda pagapima-Nya. Mang jiayaka, hi Yehu nahamannuya nei natou nam kadauku hinna pateggahuya, mang hinna paleawaya bali. 5Panewinanyak hi Yehu lahi Dudda, ''Gearaya waling lahi nyiami anna kana'ukaka na anana atau nahapi moanina ta kullik taladu miggu, damma wealaya anna padeata baliya?'' 6Atonounaka, dudda dadda hillu bihamah adda page'ana-Nya.NAPADOUNG PAPA'AKANG7Mang nouwu, hi Yehu loluknanyak hangi nahilu hamearang ta kulla napa kaleihung atanga itta-Naja adda pedi pingi pangodu mapadening talihi meja pa'angu, win-Najak dudda hei, 8Atoukanak ouwu akka leihugu tunu ta nika, abbu ngoduding tapadou papa'akang kadangu hidda langa eingu pakaleihuna namoiri umma mareihi papa'akang waling lahi ouwu. 9Manga, hi aminya namoiri umma lahi ouwu hi winnagu, 'Pahelananya hinna napadoung natou nei! Jiayaka, himmi halaku tapadoung barra wawa hidokku makiimi.10Atonoukanak, akaleihu kagimika, ngodu noung tapadoung nam einya ta kadeanga manga nam kaleihugu a'amikanyaka, winnaguka, 'Oali ati, gehir noung nei tapadoung napapa'akang.' Jakka atonoukanaka, nyiami pa'akadagimika tahagana natou nam ngodu anna aadengagu. 11Kadangu, ngara dukana natou namma deddikung wikkina enga hawawadanya, jiadinguk natou namma hawawa wikkina enga deddikdanya.''KALEIHUNGU ANGU JAKKA NAHEAPADAJA12Manga, winnanyak hi Yehu natou napakaleihung nei, ''Atouna nyiami ammi hadiakaka pa'angu laddu jakka pa'angu riddung, abbi kaleihuding oalimi, anguwuami, oali jajimi, jakka oali lihi ummami nam poati kadangu dudda daheapaguja hidda kaleihugu kamma aadenganya awiddagu.13Jiadinguka, kamma tunu awimmikaka, kaleihunya natou milla, natou dapia, nam kabeaku jakka nam kaboala. 14Manga, nyiami pakanyurumi kadangu datou heiyi danna bihamang adda heapa baligimija; nyiam ammi kolibalija heapada atoma narahi kiddi balina natou nam benar.''AHAMEARA WAINYA TU'ANA NAKALEIHUNG ANGU15Eikanguka hatou nam aadeng-Nya anna ranguya napatikki-Na neiyi, enga winna natou nei lahi Dunna, ''Nakanyurukang natou nam angu roati tadalu Karajaan Alla.'' 16Jiadinguka, winnanyak hi Yehu natou nei, ''Einya hatou namma hadia pa'angu dangu anna riddung mang hinna kaleihunya natou dangu, 17mang atomayaka narahi angu, natou nei napaleawaya na atana tatou napakaleihungu, 'Maiyaya ka angu, ngara dukada dasiap bolluka.'18Jiadinguka, ngara dukada dakulla pakaleihungu wolu alasandanyak. Natou nam panewi moulu winna, 'Nyouwa bohi kollingugu kahibu akku hi jiaya kuhalakuha lapa ealuya. Ohapamuka banikaga.' 19Hatou winna, 'Nyouwa bohi hiigu hapi limma pahang jiaya kuhalakuha akku pareahaha da hapi hei. Ohapamuka banikaga.' 20Manga hatouwali winna, 'Nyouwa bohi mengagu panika. Atonounaka jiaya danna bihamang a'ammiga.'21Jiayaka, na palayang nei balinanyaka hinna peaka bolluha ta moirina. Atonounaka, namoirina baninanyak, mang winnanyak na palayanguna, 'Hui geahaya! halakuyaya talarangi jakka ta binna koata nei. Maraigaja himmi datou milla, datou karakka, datou kabeaku, jakka datou kaboala.' 22Mang nouwu, na palayang nei winnanyak, 'Moiri, nyouwa kukeriyaka napapaleawamuga, jiadinguk einyah napadoung damma eingu touna.23Natou nei winnanyak na palayanguna, 'Hui halaku ta kabolu tana jakka binna tama. Kamaikanya natou nim lau ka'aminya nimmi kanna pikki binnu na ummagu. 24Nyouwa wiggugimi, damalli eimang hatou tekka datou dappa kaleihu moulung damma aagaja dappa angu dappa langa hadiagu.'''NATU'ANA AKERIYA HI YEHU
26'' Jakka agearakayaka nam a'ammikanyak lahi Nyouwa adanna hukkakajaka ati da amana jakka da inana, da araweina jakka da anana, da anguwuana jakka da anna winnina, lappak na ihi wikkina, danna bihamang anna jaji muritu-Gu. 29Adatonoukanak, nakollipanguka papakiddiya napondahi mang kadanna hillu hanggupuya anna woluya, ngara dukana natou nam ittaya namalikunya nammu. 30Datou hei dudda widdak, 'Natou neiyi napakiddiya na umma, jiadinguka danna hanggupmaya anna mengaya.'31Mang nam, ga rajayaka anna halakuka lippa patauw dam ngodu moulu lettu anna dekinya pangadang anna maraikanguka habulu ribu tentara nabihakading adda ge'aja damuhuda damma tou duambulu ribuya na tentara? 32Jakka adanna bihakaka dunna anna pakalaha da raja hawanguk hei, enga paleawana hatou napa'utuh anna lipa tutturuha gannaja dappa dami waingu atanga engadaha tamma marou dage'ada. 33Toujellana nyiami hatou-hatou, daeimang hatou tekka waling lahi nyiaminam biha pajaji muritu-Gu jakka adanna harakakajaka ngara dukada damilikuna.''NAMAHING NAM MANGA'A DAEIMANGUHA HAWAIDANYA34''Namahing nei makallunguya, jiadinguka namahingu nei anna hellikanguka nabarruna, gikkinoukadanyak ahillu pabarru baliya? 35Namahing nei dahillu eimemmamanguha gunnana ta kahibu atau pupuku jiayaka natou hinna le'aya. Gearaya nam eingu wuakahiluna parangu waina, annakaya dunna kanna rangngu.''
Chapter 15

1Dam tagi hiikka tikku jakka datou hala lihidanyak hi Yehu kamma pikki rangu-Ya awidda.
3Mang jiayaka hi winnaja hi Yehu anna waingu hilu hamearang, win-Na Anna panewi, ''4Gearaya dunna atouna nyiami amangu beabukanak damma hangahu beida, kanna maroba nam hangina, penya danna dijakmaja dam hiwambulu hiwada mang hinna halaku tamaredda anna manyerranya hudda anna kollinya? 5Mang jiayaka anna ittakiyaka, hugunanyak dabeabu nei tapinu kabakki-Na adokku hennang.6Anna dukika ta umma, halakunanya anna lolludanya daoalina jakka lihi ummana mang winnak hei dudda, 'Meara hennang dengakiga noumioali aitta balikiyak nei nabeabugu nam maroba.' 7Nyouwa wig-Gugimi, tonoujellana peala atta meara hennang ta surga mulana nam hatouna natou hala anna haria waling nahawoluna dam kallung danna hameara noumang datou dam hiwambulu hiwaha damma langa keri makalung dadda hillu parlumayah napaharia waingu.AHAMEARAWAINYA NARITI NARITI BIHI NAM MAROBA8Atau nam beinya nam eingu riti bihina habulu bella, jakka anna marobakaka nam hawellana, dam pa'errik palita jakka damma panyawiya na ummana, mang hinna manyerranya nou nariti bihi hinna ngangari ealuya hudda anna ittaya? 9Manga, anna kollinguk pa'ittaya, kamaikanajak daolina jakka oali lihi ummana hi winnaja, ' Mearahenang dengakigaya noumioali akku itta baliya nariti bihhigu hawella nam maroba. 10Nyouwa wig-Gugimi nyiami, toujellana peala dam malaikat Alla dokku hennanguha mulana nam hatouna nam woluya dam kallung anna haria.''11Manga nouwu, winnak hi Yehu, ''Einya nam hatouna nam eingu anana dam touma duaha dalakeada. 12Namma kamuri winnanyak na amana, Ama, woagajaya daharta dahamilikugu.' Atonouna na amada jiayaka hinna bagidaja dahapoatina anna woaja da anana dam touma duaha.13Danna madeihingu nou, nam kamuri dunna kangoalinajak da hakkuna, halakunanyak ta tana marou mang nuttu lauwu poaya-poaya waipanjak da daritina. 14Nakolling papadukka bolluhaka, jajinanyaka nakarobba tana malai ta tana nou jiayaka hinna hadukka namorrikuna.15Jiayaka, hakunanyak anna lipakerrang tatou tapadoungu nou, hinna paleawaya ta kahibu lipatauja ouhu dawawina. 16Nakarobbanguka malli kutaunya ihina nakabugu awinna nakarei dappa angu wawi dawua ai, jiadinguka daeitekkamakingu hatou tekka mawoanya.NA ANA KAMURI BALINANYA TA AMANA17Nakollinguka pasadar nei nam kamuri, winnak, 'Darekkadangu maya natou nam kerrang ta ummana na amagu nam mangu pa'angu danguna, tounak ya nyouwa tikki hamatika wewikarobbang. 18Kuhalaku baliyaya ta amagu. Kapikki wiggunya: Ama, nyouwa halagunya ta surga jakka tahagamu. 19Nyouwa danna hillu padoumanguha ammu anaga, hamearakagaya nyouwa tatou makerrang.'20Jiayaka, kiddinanyak anna halaku ta amana. Jiadinguka, naitta maroukiyaka na anana, na amana dokku milla atidengakinanyak, palaihingunanyak na amana hinna agunya mang hinna ngidihuya. 21Mang nou, nei na anana winnak anna panewi ta amana, 'Ama, nyouwa kuhalaka ta hagana na surga jakka ta hagamu. Nyouwa danna hillu padoumanguha ammu anaga.'22Jiadinguka, na amana winnajaka dapalayang, 'Geaha! Iddinya koapi madehha kammi pakennananya. Mitau jellanya tawuru ta limmana jakka pakennajellanya tarawihi. 23Dekinya hapi mabakkul kammi dorunya. Maiyaya ka,aadeang kameara hennang, 24kadangu na anagu nei nam mati morrik balinanyak! Dunna nam marobaka jiadinguka ya eibalikinya! 'Jiayaka dudda hennang balidanyak.''NAM KAWUNGA BANINANYAK NA AMANA25Taladu nou weiga, nam kawunga enga memmana taka hibu, nabalika anna toma talihi ummana, rangunajak dalii katala jakka dam neagu. 26Jiayaka, hinna kamaikanya hatou na ata, hinna tutturuya gannanya nam jaji. 27Napagaping u na atana nei winnanyak, 'Na nakkamu eibalinyak, mang na amamu nadorunyak hapi bakkul, kadangu alanga aeibalikinyak.'28Atonounaka, jiayak nakawunga hinna bani mang danna weakumaha patama amminyak na amana hinna hoddaruya. 29Jiadinguka, winnak nam kawunga ta amana, 'Bedou-bedougu nyouwa akku kerradengagu mang dakku malatumang ammu paleawawa, jiadinguk damalli heingumangu anna kamemi ammu woaga akku doru kapikki kamaikaguja daoaligu kakku aadengaja. 30Jiapayaka anna kolling habalika na anamu napadukkagujak dahapoatimu anna oali waiguja mawinni keiku wawi, ouwu mudorunya hapi mabakkul dunna.'31Jiayaka, na amana hinna pagapinya, 'Akku anagu, ouwu muoali pangalaga nyouwa, ngaradukada datagugu tagu bollumujak. 32Jiakadiyaka, naladu yayi katunuda katta henang kadangu na nakkamu meara amatinanya, jiadinguk ya morrik balinanyak; dunna langa marobakinaka atonouana ya laddu eibalinya.'''
Chapter 16

1Panewi denganajak hi Yehu damuritu-Na winnak, ''Einya natou dedi nam poati nam eingu atana. Mang einy nahilu nam toma nei tatou poati apeakananya nam kapalaja da atana anna padukkanaja dahapoatina. 2Atonounaka, natou poati neiyi nam kapalaja da atana winnanyak, 'Gannanya naharanguku tu'amu ouwu? Patekkanyaya natada natanggung jawapumu dappa pakerramu kadangu waling ya ouwu dammu hillu jajimah bendaharugu.''3Pangadang nanyak dunna kapala palayang, 'Gannakanyak naha kerragu tounak yayi namoirigu palhunagaka? Nyouwa dakku kullimang akku rawing mang kumaki jella akku karei. 4Nyouwa kupeanya gikki nougu langa kapalohukaga wali tabendahara,kanna pikki tarimmawa natou nam mangu pakerrana ta ummana.'5Manga nouwu,kamaika bollunajaka datou dam eingu utanguda ta moirina. Natou nam moulu winnanya, 'Pirada da utangumu ouwu ta moirigu?' 6Natou nei napagaping, 'Hangahu battuda da minya zaitun.' Manga, nakapala palayang dunna winnanyak, 'Dekiya nahurat utangumu, ngodu kammu tulha 50 bat.' 7Mang jiayak nakapala palayang hinna patuttur tatou hawanguk, 'Pirrada dautangum ouwu? Napaging dunna natou nei, 'Hangahu kor ihi pa'angu winna.' Mang winnalika nei nabendahara, 'Dekiya nahurat utangumu kammu tuliya walumbulu deitu.'8Mangalika, natou poati neiweiga napujiya nakapala palayang damma lurruh kadangu adokku halakuya na kituana. Atonoukanak, da ana makapettang reihiya adda pahalakuya nakituda taoalida danna hamearamang da ana makeri mawahang. 9Nyouwa wig-Gugimi nyiami, mioali atinoukadinya napinu tana nam dedi dam jinyak, adda dukadika da ihina, nyiami reggadagimika tapadoungu dam dukka.10Kagearakaya nam hatia anna lurruh waling tam merrah, jiaya nam lurruh jella tamma bakkul. Manga, kagearakaya damma lurruh waling tam merrah, dunna danna lurruh jellamang tam bakkul. 11Jiakdiyaka, jakka addana bihakaka aparhayami nyiami ammi kaloalaya naharta pinu tana, gearaya nam parhayami ammi kaloalaya naharta nam padeningu? 12Manga, jakka nyiami adda parhayakamika ammi waingu ngawu oalimi, gearakaya namma woagimi agannanya nam jaji ammilikunya?13Daeimang palayang nam layangu touma dua moirina kadangu dunna peala nabuha meahanya hatou mang hinna hukkanya ati namoirina hatou. Nabiha jella anna ranguyan namoirina hatou manga danna ihilimanya nam hatouwalina. Yiami danna bihamang ammi laya-Nya hi Alla jakka na nam dedi tapinu tana.''NAPA PANAMUDAJA DATOU PARIHI 14Datou parihi, damma millung riti, darangu tohoudanyak pajappuda-Nyak hi Yehu. 15Winnaka hi Yehu lahi dudda, ''Nyiami jiamika nanni natou nam pabenaru wikkina tahaga tourara, jiadinguka hi Alla napeagiminya nam eingu ta atimi napa badda hoduna natou rara jiayaka namma manyarik tahagana hi Alla.16Nahurat Taurat jakka na huratuda da nabi jiaya napa ajauruda lappak lahi Yohanes; Nakawungana aeinya hi Yohanes, Nahilu kallung tu'ana na Karajaan Alla langa patomadanyaka jakka ngara dukana natou naparuhungu anna tamanya. 17Jiadinguk nam padening, reihi halealaya na awang jakka napinu tana anna mollahu walingu namma hangi kawoduna ta hurat Taurat ahellinya.TU'ANA NAPAHEAWA18''Ngara dukana natou mapaheawa dengangu araweina mang hinna nika dengangu mawinni hawanguk, dunna wolunanya nam marihak. Mang natou nam nika denganya nam winni napamattang laana, toujelana wolunanya nam marihak.''NATOU DEDI JAKKA HI LAZARUS19'' Einya natou dedi nam waipangalang koapa ungu jakka makabillak, mang nahenna pangalang wehango-wehangu tadalu dedina.
21Dunna tiddi nadingnanya kamumu ouhu makana'u waling tapinu meja anguna natou dedi nei; ammijaka da ahu adda jallinaja dappa karana.22Tomayaka narahi matida, natou milla dunna namati ammija dam malaikat adda marainya tapinu ba'ana hi Abraham. Natou dedi dunna mati jellananyaka mang hi tanunya. 23Tomak takaleana mati, atanga pamawilladanya, natou dedi nei tangarananyak nutudeaha hinna ittaya hi Abraham waling tama marou anna tauya tapinu ba'ana hi Lazarus.24Mang dunna natou dedi paroangu nanyak, 'Ama Abraham, millakiga ati mang kammu paleawakiganya hi Lazarus kanna lu'urunya nahupu karaga limmana tawei kapikki aminya anna debbak ganya nalemmagu kadangu nyouwa dokku mawillawa ta wajal api ya.'25Jiadinguka, hi Abraham winnak, 'Akku anagu, namuya ammu morrikuha, ouwu kolli bollunya nam kallung, datoumana hi Lazarus kanna kollinya nam marihak; touna yayi, yayaka hi Lazarus anna hennang, mang dummu ittang mawillamunyaka. 26Helinyaka nouwu, einyaka nakealang majallung nam paheawada jiata jiakadiyak natou nam wali yangu kakku pala tapadoungumu nam winna danna piakumang anna pala, toujellana natou nam waling tapadoungumu danna piakumang anna pala tapadounguma nyiama.'27Jiayaka, natou dedi hi winna, atonoukanak, ohapamuka akku Amagu, paleawaya hi Lazarus ta uma amagu, 28kadangu eijaha da anguwuagu dam touma limaha. Kanna peakaja hi Lazarus abbi datama tapadoungu yayi namma wajal oata nei.'29Jiadinguka, hi Abraham winna, 'Dudda dahamannuyaka nahurratuna hi Musa jakka dahurrat nabi, jemmakadija kadda pikki peanya ngara dukana nam jaji yayi. 30Winna jellapaha neiyi natou dedi, 'Da'amang, Ama Abraham. Jakka hatou nam langa matina a'ammikanyaka lahi hammu jiayaha hidda haria.' 31Napagapingu hi Abraham winnanya natou dedi nei, 'Atouda da anguwuamu adadda rangukayak na ihina nahuratuna hi Musa jakka na ihi huratuda da nabi, dadda waijellamanya , nahiluna natou nama mati anna kiddi bali.
Chapter 17

1Manga nou, panewi denganajaka hi Yehu damuritu-Na, ''Enga eingu mapata'ukung, jiadinguka danna marimang natou nam woluya. 2Reihi kallunguya dekinya hangi watu ngodu kapinanya ta rikokuna mang kapatullakunya ta tahik, danna meara noumang jaji paruhak talakeada merrah nei.3Pa'atiki! Touda da anguwuami adda wolukayak nahala lahi nyiami, tagoruya dunna; anna peadinya nahalana, abbi kilolumaya dunna. 4 Jappa langa kanna halahingukangu lahi nyiami anna pabitu wuddang tadalu hangina naladdu, mang hiammi balinya tahagami napabitu wuddang mang hinna panewi awinna, 'Nyouwa manehalgunyak, 'abbi kilolukaya dunna.''NABIAHANA NAMANNING5Widdak darasul dudda lahi Moiri, ''Pakullihgamanya namanninguma nyiama!'' 6Napagaping hi Moiri lahi dudda win-Na, ''Jakka nyiami aeihingukading manningumi malli toungu watu sesawi bakkuluna, nabiha ammi paleawaya napingi murbei nei, 'Tabatunguya wali tapinu tana mang kammu tubu ta tahik awimmi kanyaka, napingi ai nei nakeriya nahatikkimi.''NA ATA NAM KERI OATAYA NAPAREAHANA NAMOIRINA7''Geara wali lahi nyiami nam mangu atana, atanga karekatunguna jakka atanga jawa karbauna, nam winnanya na atanana anna balika wali ta kahibu, 'Maiya, ngoduyaya ka'angu? 8 Penya nammu dawinnadnyah na atana nei, hadiagaya pa'angugu jakka mupakennang koapi makallung kammu layaga akku angu jakka akku inung. Mengadika mou, himmu angu jakka himmu inung dummu?9Penya dunna napawaikadiya na atana nei alanga keribollunanya napapareahananya? 10Toujellana nyiami. Ammi mengakaka pakerra bollunya ngara dukana napa pareahagugimi, wimmika nyiami ammi panewi, 'Nyiama jiamaka ata damma eingu hiina. Nyiama tidda kerramanya agannanya napa paleawadagama nyiama amma kerranya.'''DAM TOUMA HABULUHA DATOU KATOBU APPATEGAHUHA 11Atanga halaku-Na anna hagangu ta Yerusalem, hi Yehu nanamatuya nadirrana na Samaria jakka na Galilea. 12Anna tamaka ta deaha nam hangina, Dunna regganajak dam touma habuluha datou katobu damma dedi dikkirou wali tahaga-Na, 13mang dudda paroangudanya adda patiwung, ''Yehu, Gurru, millakigamma ati nyiama!''14Naittahaka hei dudda hi Yehu, winnajaka, ''Halakuya mang patekkajaya da ihimi ta imam.'' Mang jiayaka, atanga halakuda talarangi, warahdanyak dudda. 15Nam hatouna waling lahi dudda anna ittayak na ihin anna lengang, halaku balinanyak dunna anna wuatunya hi Alla wainya lodu, 16mang hinna karadda tahaga-Na hi Yehu anna paroru wai-Ya. Natou nei dunna tou Samariaya.17Mang jiayaka hi Yehu hiwinnanya natou nei, ''Datouma habuludimmi napapa teggah? Bahajaka hammu hawanguk dam touma hiwaha? 18Daeihingumang hei dudda nam bali adda paroruwaiya hi Alla mang tiddi jiakiya natou hangi tana nei? 19Manga, hi Yehu winnanyak, ''Kiddiyaya mang halakuyaya, ''namanningumu napahalamatwukka ouwu.''NA AMINYA NA KARAJAAN ALLA20Tutturdanyak datou parihi tu'ana apirranguya na amminya na Karajaan Alla, Napagapija hi Yehu Hi winnaja, ''Na Karajaan Alla a'ammikanyaka daeimang tadana napa ittawaidanya, 21 daeimang tou mapanewi, 'Patetinya, na Karajaan Alla einya ya! atau na Karajaan Alla einya noulau nam winna!' jakka jiapananya nammu na Karajaan Alla einyaka tapaduami nyiami.22Manga jiayaka, winnajak hi Yehu damuritu-Na, ''Enga tomadidanya narahina nyiami ammi miwukku hingunya namma hangina naladdu nam waling taladduna na Anana hi Moiri, jiadinguka nyiami dammi ittamaya. 23Natouwu winnagimi nyiami, Patetinya, nei lau!' atau 'Patetinya, wo ya!' Langa katonoukana, mattang abbi halakuding mang abbi kerimaha datou hei.''NARAHI AMMINYA NA ANANA HI MOIRI24''Kadangu mearana nakaballa nam errik anna meara paregga ta keri awang, tonounaka na Anana hi Moiri anna tomakayak narahi ammi-Nya.25Jiadinguka, na Anana hi Moiri naitta moulunguha mawilla-Na mang nahikkalunya labbi tou hei. 26Manga, matoungu jellaya nam langa jajina taladdu anna morrikuha hi Nuh, toujelana baru atomaya naladdu rahi ami-Nya na Anana hi Moiri. 27Natou na'angu jakka na'inung, nanika mang panikaya hudda atomaya naladu rahi tamana hi Nuh taroangu teana kollinguk pa'amminya nawiwa bakul jiayaka hinna hamati bolluya natou.28Matoungu jellaya taladu anna morrikuha hi Lot, taladu nouwu natou jiapaya na'uruh angu, inung, anna hii, anna dagang, anna hamulla jakka nawolu ummana. 29Jiadinguka, atomayaka naladu rahi dijaknanya hi Lot na tana Sodom, na api jakka dawatu urrang dakka na'u waling ta awang hinna hamati bolluha hei dudda.30Tonounaka baru nam jaji taladu rahi aminya na Anana hi Moiri. 31Taladdu nim peala, kageara jellaya nam einya ta umma, jakka dabaranguna damma eija ta roangu umma, abbi napurudingu anna dekiha; mang gearaya nam tanga einya takahibu, abbi nabalimang.32Namuya nam jaji ta araweina hi Lot! 33 Gearaya nam kadwung wikkina anna marommatunya natu'a tou, hukka mollahuna natu'a touna. Mang gearaya nam natu'a touna jiaya nam palupputya.34Nyouwa wig-Gugimi nyiami, tariddung nouwu eija damma touma duaha dam oali adda judda tapingi pajudda nam hangina. Jiadinguka, nam hatouna maraidanyak, mang hatou dunna mattadanyak. 35Touma duaha dam winni dam bai pari. Hatou maraidanyak mang nam hatouna mattadanyak. 36[Toujellada dam tou ma duaha dam kerrang ta kahibu, nam hatouna maraidanyak mang hatouna mattadanyak,'']37Mang jiayak, damuritu tutturdanyak hi Yehu,''Wayaka, Moiri widda?'' Napagapijak hi Yehu winnaja, ''Bayanya namma wowwu huttu da ikkit adda kehha.''
Chapter 18AHAMEARA WAINYA NAHAKIM JAKKA NAM WINNI BALU

1Manga nouwu,lolluknanyak hi Yehu nahilu hamearang ta muritu-Na anna peakaja kadda habaya pangalang mang abbi namerrah na atida. 2Winnajaka, ''Einya hangi nakoata, mangu hakkimmunna nam taatu-Ya hi Alla jakka namma pa'aka oatangu oalina.3Takoata nouwu, einya hatou nam winni balu nam ammi pangalanya ta hakim nei weiga hi winna anna panewi, 'Woakiga malurruh akku haganya na ge'agu,' 4Namma pirra laduna, nei hakim danna weakumang pagatanya. Jiadinguka, tahabalina nouwu winnak ta atina nei nahakim, 'Jappa kadakku mange'at jellaka-Nya hi Alla jakka adakku pa'akajellakangu oaligu, 5mulan nam winni balu nei ammi pangalanya ta ummagu, kuwoakadinya malurruh abbi hillu ullanimi juaga a'ammi pangalanya.'''6Mangaka, winna hi Moiri, ''Ranguyaya gannanya napawinnang nahakim damma adil nei. 7Penya hi Alla danna woamanya adil natou nahalanga pedi-Na nam pa'ou pangala-Nya anna laddu anna riddung? Penya nammu Dunna napamadeiya manga hinna gataja? 8Nyouwa wig-Gugimi nyiami, Dunna nageaha anna woaja ma'adil hei dudda. Jiadinguka, atomakayak na aminya na Anana hi Moiri, natomakading maeingu manninguna tapinu tana?''AHAMEARA WAIJA DATOU PARIHI JAKKA DAM TAGI HIKA KATIKU9Nahilu hamearang neiyi napatoma jelladanya hi Yehu datou damma hahi wikkida jakka damma pajappuya natou hawanguk. 10''Eija dam touma duaha dahalaku ta Bait Alla adda lippi habayang. Hatou maparihiya jakka hatou matagi hikatiku11Natou parihi dunna nadedi anna habayang tu'ana na ihina winna, 'Oo, Alla, kuparoru waiwu Ouwu atouna nyouwa dakku hamearamang tatou hawanguk; toung nam inung wei kabutta oalina, nam tipu oalina, nam manyarik parereihing toung nam tagi hikatiku nei. 12Nyouwa kupuaha paduang hangi miggu, nyouwa kupatamang perpuluhan waling ngaradukada damma waling taweikabuttagu.'13Jiadinguka, dunna nam tagi hikatiku dedi marounanya, danna patetihingu memma mangu ta awang. Hukka palopalu wikelnaha anna ta'aya nakuruna hiwinna, 'Oo, Alla. Millakiga ati nyouwa, tou halawa ya.' 14Nyouwa wig-Gugimi, nam tagi hikatiku nei nabali ta ummana jiayaka nam reihi pabenar waling nei natou Parihi kadangu natou namma deddikung wikkina enga hawawadanya, jakka natou nam hawawa wikkina jiaya napadeddikungu.''HI YESUS JAKKA DALAKEADA15Manga, natou dangu marainajak da anana dalakeada merrah lahi Yehu mang Hinna kerraja. Jiadinguka, adda itta tahoudanyak hei damurit, banidanyak natou. 16Atonouana, kamaikanajak hi Yehu dalakeada hei hi ammija ta haga-Na mang winnak, ''Pahellakadija dalakeada merrah hei ka'ammija ta haga-Gu, abbi heirolija kadangu hammu jiahaka damma milikunya na Karajaan Alla.
18Einya nam hatouna nakapalada dudda nam patuttur lahi Yehu, 'Gurru nam deha ati, Gikki nouhingugu kakku pikki kollinya namoriku malodung?'' 19Pagaping hi Yehu lahi dudda winna, ''Ga nyiami deha ati hiwimmeli-Ga Nyouwa? Daeimang hatou tekka nam deha atina jiapaya hi Alla. 20Nyiami mipeaja dahukum hei: 'Abbi manyarikmang, abbi pahamati wikkimammi, abbi keadumang, abbi kabohhukmang, jakka mipa'akaja da amami jakka da innami.''' Napagaping natou nei winna, ''Nyouwa kukeri bolluhaka waling abuatouwah.22Anna ranguyaka hi Yehu, Winnanyak natou nei, ''Hangi jellanah nam kurang. Dagabolluja damilikumu kammu pikki bariha tatou milla, jiaya peala himmu kolling poati ta surga; jakka maiyaya, keriwa-Ya Nyouwa.'' 23Narangu tonounanyak napanewi-Na hi Yehu nei natou weiga, jiayaka darekka hiddumaya anna namuha dahapoati kadangu adokku danguha.25Jappa nam heina na unta nabiahaliha anna tama taroanga padeitu waling nei natou paoati anna tamanya na Karajaan Alla.''DAMMA KERIYA HI YEHU DAKOLLINYA NAMORRIK MALODUNG26Natouwu nam ranguya napanewina neiyi widdak, ''Atonoukanaka, gearakayaka namma biha pahalamat? 27Napagaping hi Yehu, ''Agannanya damma piaku tahaga tourara jiadinguka tahaga-Na hi Alla daeimang damma piaku.''28Manga, winnak hi Petrus, ''Ittadiya, nyiama madijjak bollujak dahakkuma amma keri-Wu Ouwu." 29Winnak hi Yehu lahi dudda, "Nyouwa kupanewigiminya nam padening lahi nyiami, daeimang hatou tekka nam dijjakunya na ummana, na anguwuana, na araweina, na anguwuana, na amana, atau da anana mulana na Karajaan Alla, 30damma tarimaya nakanyuru nam parereihing taladu ya, jakka naladu nam amminya namorrik malodung.''APEAKAYA TU'ANA NAMATINA JAKKA NAKIDDI BALINA HI YEHU31Manga , pakehanajak hi Yehu damuritu-Na dam touma habulu maduaha Hi winnaja, ''Rangngu, halakuda ta yerusalem mang ngaradukada dappa langa tulida na nabi tu'ana na Anana hi Moiri appa hupuya. 32Dunna peala haraka-Nya ta touwu damma peanya hi Alla. Dunna olukuya, pa'ittanya mawilla-Na atau-Ya, mang hippa douni-Ya. 33Damengak pahuddu-Ya, mang hidda hamati-Ya. Jiadinguka, taladdu katilluna, Dunna nakiddi bali.''34Atonounaka, damurit dadda pea'amanya namma toneina nei. Na'ihina nahapanewidaja dudda kabunidanyaha jiakadiyak hidadda appa doakuya napalanga papanewing.ANNA PATEGAHUYA HI YEHU NAMMA KABOALA35Natikki hatomaka hi Yehu ta koata Yerikho, einya nam kaboala anna tawiwi larangi hinna karei-rei. 36Nei natou kaboala rangunanyak natou dangu nam halaku ta larangi, jiayak dunna hinna patuttur gannanya nam jaji. 37Manga, natou widdanyak, ''Hi Yehu nam waling ta Nazaret jiaya nam liyangu.''38Jiayaka, patwung nanyak nei nam kaboala, ''Yehu, Anana Hi Daud, millagika ati dugoo!'' 39Datou dam moulu wali ta rombongan, banidanyak nam kaboala nei hidda paleawaya kawannar. Jiadinguka, hukka taba kadoakana anna paroangu winna, ''Anana hi Daud, namukiwa nyouwa!40Mang jiayaka hi Yehu hinna dedi anna paleawaha marainya nam kaboala ta haga-Na. Amminyak nam kaboala anna lihi-Nya, tuttur-Nanyak, 41''Gannanya nahabuhamu napawoagugu?'' Pagaping nanyak nam kaboala winnak, ''Moiri, nahabuhagu dawuamatagu kadda itta wiggu.''42Winnanyak hi Yehu, ''Ittayaya, namanningumu napa teggahwuka.'' 43Taladdu nou jella, alolu ittananyak walinounaka kerina-Nyak hi Yehu hinna haliya hi Alla. Nakollinguk pa'ittaya nei dunna nam dangu, dudda halijelladanyak hi Alla.
Chapter 19HI ZAKHEUS

1Tamanyak hi Yehu takoata Yerikho. 2Noulau einya nam hatouna namoani hi Zakheus nahawiddang, dunna kapala matagi hikatikuya jakka jakka tou poati jellaya.3Dunna naberusahatekka kakka ittaya hi Yehu awinna, jiadinguka napatoddanya toudangu kadangu dunna tou paddakuya jiaya. 4Atonounaka, palainanyak hi Zakheus anna moulu waling tatou dangu mang hinna deatang tapingi kapillit kapikki ittagunya hi Yehu anna linoung talarangi nou awinna.5Natomak hi Yehu tapingi pa'einya hi Zakheus, natangaraya mang winnanyak, ''Zakheus, purunguya Nyouwa li-Gunya ta ummamu ouwu.'' 6Jiayaka, hi Zakheus dunna alolu purungnanyak hinna marai-Nya hi Yehu darekka hennang tekkamaya. 7Na'itta tanounanyak nei natou dangu dunna, hukka ati denga danyaka hi widda adda panewi, ''Dunna lippi pakullang wikki-Nanya ta umma tou hala.''8Mang jiayaka, hi Zakheus hinna kiddi anna dedi hiwinna lahi Moiri, ''Moiri, patetinguh, hawanguk dapoatigu kabarinaja natou milla, jakka agearakaya napa langa dekigu baranguna akku tipuya, kuhabalinaja pabatu wuddang kulappitnaja.'' 9Atonounaka, jiayak hi winnanya hi Yehu nei Zakheus, ''Taladu yayi, namorrik malodung jajinanyak ta umma ya kadangu natou nei dunna ana jellananya hi Abraham. 10Mulanaka, hi amminya na Anana hi Moiri anna manyerranya namma maroba.''NA ATA NAM LURRUH JAKKA NA ATA NAM PATIPU11Dakka hilu bolluyak adda rangu nei, panewi pangalang Nanyak hi Yehu anna waingu hilu hamearang kadang anna maranik na Yerusalem manga kadang dudda adda pangadanya na Karajaan Alla daggitnanyak widda. 12Jiayak atonouna, Hi winnalija, ''Einya hatou na maraba dedi nam halaku ta habali tana apediya raja, mang nou manga hinna bali.13Manga nouwu, kamaikanajaka dam touma habuluha da atana hinna woaja riti Habulu mina. Winnajak dudda, 'Huya dagawaijaya hei dariti hudda akku bali baru.' 14Jiadinguka, natou oali tanana dadda buhamanya jiaya hidda paleawaha dam touma pirraha adda keriya ta hangi tana hiwidda adda panewi, 'Nyiama damma buhamanya natou nei anna jaji raja lahi nyiama widdak.' 15Mengak papediya raja, na maraba nei balinanyak woangu pareahananyak kakka maikanaja da ata dappa langa woana riti adda dagawaingu apirrada dahauttuda adda dagang.16Amminyak na ata nam moulu winnak, 'Moire, nariti nam hangi minana natabanguka oalina Habulu mina.' 17Winnak naraja nei lahi dunna, 'Nakallunguka, ouwu ata malurruh! Kadang ouwu ammu lurruh tadalu urruhmunya nam merrah, mupareahaya damma habuda dakoata.'18Na ata nam kedua ammelnyak winna, Moire, naritimu nam Hang minana natabaka Lima mina.' 19Mang winnak naraja nei ta ata, 'Pareahayaya dummu dam Limmada dakoata.'20Mang nou, ammelnyak na ata hatouwali winnak, 'Moire, nei nariti nam Hangi minana nappa bijjalugu takaborrung. 21Mange'at gugu ouwu kadang ouwu tou baniwu. Kadang ouwu mudekiha dahabijjallumu manga mupupuha dappa hamullamu.'22Manga, winnak naraja lahi dunna, 'Nyouwa kuadiluwu keriya nahawimmung, nanni ouwu dum ata dakallung nam jahat! Mang, mupeagaka nyouwa atou baniwa, nam dekiha dappa bijjalugu jakka nam pupuha dappa hamullagu? 23 Atonoukanak, ga ouwu hidammu pahalakoliha dariti dahwoagug mang akku balikaka, kakku tarimah daritigu jakka dabungada?24Manga, naraja dunna winnajak datou dam dedi wonou, Dekihaya damina dam eija lahi dunna kawoanaja natou nam mangu minana Habulu.' 25Jiadinguka, dudda widdanyak naraja, 'Moire, na ata nei mangu Habulu minanak.'26Napagaping naraja winna, 'Nyouwa wiggugimi nyiami,geara natou nam einguna jiaya nahawoa pareihingu, jiadinguk natou dam eingu hinguna, agannaja dahamilikuna dekibollunajah. 27Atonouana, touda damuhugu dam weaku akku jaji raja lahi dudda, maraija himmi kapikki hamatiha tahagagu.'''AREGGA LARANGIYA HI YEHU ANNA JAJI RAJA28Namengaka papanewi tonouna hi Yehu, halaku-Nanyak anna moulu hagang ta Yerusalam.29Natomaka ta lihi deaha Betfage jakka Betania, talihi lettin na Tadulla Zaitun nahawiddang, Napaleawaha touma dua damuritu-Na. 30Winnajaka, ''Huyaya neilau ta deaha nam einya ta hagami. Mang ammi tamakak noulau peala, mi'ittaya nam heina na ana keledai nahapingu daddi pakaleti tou. Bukaruya na ana keledai nei kammi iddiya nimmi. 31Jakka aeikanguk tou matutturumi, 'Ga himmi iddeliya na ana keledai nanni nam winnagimi?', wimminya: Hi Moiri namma parluya.''32Mang jiayaka, halakudanyak damuritu-Na dapapaleawa-Na mang da'itta tekkaya napahihingung nahawin-Naja dudda. 33Pahi atanga bukkardanya na ana keledai nei weiga, namoirina tutturnajak, ''Ga himmi bukkarliya na ana keledai nei winnaja?'' 34Dapagapinya widda, ''Hi Moiri nam parluya.'' 35Manga, iddidanyak na ana keledai lahi Yehu hidda haikaluja daregida tapinu kadeanga keleadai, jiayaka deatangnanyak hi Yehu. 36Atanga halaku-Na hi Yehu ta larangi, natou dangu dudda palekkardajak daregida talarangi pingi hali-Na.37Manga, anna tikki hatomaka hi Yehu ta Yerusalem, nalarangi nam kaburrung waling ta tadulla Zaitun, ngara dukada dam keri-Ya dahaliya hi Alla jakka dokku hennang tekkaha adda payaiwungu. Dudda dappa waitekka-Ya hi Alla mula adda ittaya nabiaha-Na. 38Dudda patiwungdanyak widda, ''Nakanyuruka Dunna nam ammi-Nya anna Raja ta dalu ngara-Na hi Moiri, naweimaringu ta surga jakka naba'ung tapadoung majaghya!''39Dam touma pirrah datou parihi tapadua toudangu widdanyak hi Yehu, ''Gurru, kayekkaha damuritu- Mu.'' 40 Jiadinguk winna hi Yehu, ''Nyouwa wig-Gugimi nyiami, jakka adda kawannarkaka, dawatu nei jiahak damma patiwung.''ANNA HOUDENGANYA NA YERUSALEM HI YEHU41Nalihinyak hi Yehu na Yerusalem jakka naittayaka nakaoata nei, Dunna houdenga-Nanyak. 42Win-Nak, ''Anna moadapaking nyiami kammi peanya gannanya nappa kolling dengadanya naweimaringu. Jiadinguka, namma toungu yayi nakabuning ta haga matami.43Kadang amminya naladdu narahida damuhumi adda ta'ukkumi hidda korrugimi mang hidda haagimi waling talaei talawana. 44Dapaka'ihakumi, ouwu jakka da ananamu tanga eigimi taroangu umami. Mang dadda malli mattamaja hangi tekka dawatu dam langa kadekkada taoali watuda taroangu umami kadang adammi peanya narahi lippi ealunagimi hi Alla.''45Mang nou, tamana-Nyak hi Yehu ta Bait Alla Hinna wurutuja datou dam daga noungu. 46Winnajak, ''Einya nahatuli, Na umma-Gu jiaya uma pingi pahabayangua,' jiadinguk nyiami woluminya padouda dappa anguwawi!''47Jiayaka, hi Yehu mangajar-Nanyak wehango wehangu. Jiadinguka, da imam kapala, dam peangu Taurat, dam pareaha tapadoung nouwu ealudanya aka napahamati dengada-Nya. 48Atonouada, dudda dadda ittamang binnada kadang ngara dukana natou nakullih wainyaka napanewina hi Yehu.
Chapter 20

1Atangaya anna mangajar hi Yehu ta Bait Alla jakka anna patomanya nawini kallung, da imam kapala jakka dam peangu Taurat damaraide'ang dambokul pa'ati ammija lahi Dunna: 2Panewidanyak hei dudda widda-Nyak, ''Tikkigamanya nyiama ga kuahayak nahawai-Mu Ouwu him-Mu woluya nam toung nei? Atauw, gearaya nam woagu kuaha matoung nei?3Napagapija hi Yehu win-Naja, ''Nyouwa hangi jellana napatuttur-Gugimi nyiami. Pagi-Gaya Nyowa, 4bayaka waliyana napa'ihuna hi Yohanes? Walin ta surga atau walin tatourara?''5Jiayak dudda hidda rundingunya hipawiddang wikkida, ''Jakka atta pagapi-Nya, ' walin ta surga awiddakaka, atonoukana , ga nyiami hidammi waiwalinya hi Yohanes winnada?' 6Toujellana, jakka atta pagapi-Nya, walin tatourara awiddakaka,' ngara dukana natou kabeananadak watu hudda atta mati kadang hei dudda dayakinnyak hi Yohanes anabiya.''7Atonounak, jiayak dudda hidda pagaping dam pe'amanya abayaka waliyana hiwidda. 8Mang nouwu, winnajak hi Yehu hei dudda, ''Toujellana Nyouwa, dakku peakamagiminya agakuahaya nahawai-Gu Akku woluya nam toung nei.''AHAMEARA WAIJA DAMMA KAHEAWAYA NA KAHIBU ANGGURManga, lollukananyak hi Yehu nahilu hamearang nei tatou dangu, ''Einya natou nam hamullanya na kahibu anggur kaheawaha dam touma pirraha da petani, mang nouwu hinna halaku marou ta hangi tana dokku madeiya. 10Atomaya narahi pupudaja dawada, napaleawaya hatou na atana halaku ta kahibu tomaja datou dam kerranya nei kadda pikki woaha hawangu da'ihi kahibu awiddaja. Jiadinguka, hei dam kerranya na kahibu datauya nei na ata hidda wurutunya mang hinna tiddi bali kalua.11Mang nappa leawaliya nam hatouna na atana, jiadinguka hei dam kerrang kahibu dakka tukku pipianya, mang hidda wurutunya hitiddi balikaluananya. 12Mang, namoiri kahibu dunna napaleawaliya na ata napa touma tillu waiha anna tomaja dam kerrang kahibu, toujellapadanyah mang dapamanungaya hidda wurutunya hinna balikalua.13Namoiri kahibu dunna panewinanyak winna, 'Gannanya wiggu ikkak nyouwa? Kakku paleawayah na anagu napabuhagu, ajiakayaka biha adda pa'akanya. 14Daittaya hei dudda na anana namoiri kahibu, barundingdanyaka awidda, 'Dunna jiayaka nam hakku hingunya na kahibu anggurnei, mailuruhuya kahamatiya kapikki hakkunya jiata nei nakahibu!'15Manga nou, patullakdanya tahabali kahibu anggur hidda hamatiya. Atonounaka, gikki noukanaka nei dunna namoiri kahibu anggur lahi dudda? 16Dunna amminyaka padukkanajak anna hamatiha hei nam kerrang kahibu, jiayaka hinna woaya tatou hawanguk anna kaheawaya.'' Anna ranguyak nam dangu anna panewi waingu hilu hamearang nei, winnak , ''Abbi tomading pajaji nam toung nei!''17Jiadinguka, hi Yehu napatetijaka hiwinna, ''Atonoukanak, gannanya na ihina na ayat nei: 'Nawatu pale'ada dam wolu umma jajinanyak watu paledi waingu? 18Gearaya nam kana'u noung tapinu watu nei namma rurugut manga gearaya napapitakuna na watu nei namija-mija!'''19Dakollinguka hapeanya hei dudda dampeangu Taurat ajiaha pahameara waingu, datikki ha'appa memmaya hi Yehu taladu nou. Jiadinguka, damma nge'atunya natou dangu.APPA TUTTURUNYA TU'ANA NABAYARUNG HIKATIKU20Tahabalina nou, hei dudda dam peangu Taurat manyeradanyak pingi hapiakudanya hi Yehu mang hidda paleawa tou mapatete-Nya hidda pura-pura adda oali-Nya kapikki piaku-Nya hi Yehu a'appa-Ya, akkolikanyak jala hiluna kapikki harakada-Nya tadalu kuaha jakka nahabottahuna na gubernur widda.21Hei datou dapapaleawa dudda tutturdanyak hi Yehu, ''Gurru, nyiama mapeanya napapanewim jakka napa ajaru-Mu Ouwu anna benar. Ouwu dammu patadamaking tou, jiadinguk ajar-Munya nalarangi lahi Alla nam benar. 22Penya nyiama mabayarungu hikatiku ta Kaisar atau mattang?''23Jiadinguka, hi Yehu napeadanya nahawukkuda dam jinyak mang winnajak dudda, 24''Taiya kammi patekka-Ganyah hawella na dinar. Ga gambaruyak jakka geamhatulinanya nam einya ta riiti nei?'' Dapagapinguka dudda, ''Gambarnanya hi Kaisar jakka hatuli jellananya hi Kaisar.''25Jiayaka, hi winnaja dudda, ''Atonoukanak, woanya na Kaisar agannaja datoara taguna na Kaisar, mang woa-Naja hi Alla agannaja datoara tagu-Na hi Alla.'' 26Jiayaka atonounaka, hidadda piaku datou hei adda jebbakuya hi Yehu adda eingu hiluna majala ta haga tou dangu; jiayak hidda kabarra denga-Nya hitiddi kawannardanya.ADDA PATUTTUR DATOU HADUKI27Manga nouwu, ammeljaka lahi Yehu dam touma pirraha datou Haduki, hei jiahaka dam parhayaya aeinya nakiddi bali, mang hidda tutturu-Ya, 28''Gurru, Hi Musa natulidanyak jiata, jakka eikanguk hatou moani mamati, nam mangu araweina mang daeimang anana, na anguwuana nanika denganyaha nam winni balu kanna pikki kolling ana mawalinoung.29Atouna, eija dam touma pituha damma pa'anguwuangu. Na anguwuana nam kawunga nanika, jiadinguk namati daeimang anana. 30Manga, na anguwuana nam kedua nanika denganya nam winni nei mang namati jella daeimang anana. 31Mangalika, na anguwuada nam ketiga nanika nam winni nei toujella panaha lappak na anguwuada napa touma pitu waiha, damati bollu dudda jiadinguk daeibollumang anada. 33Atonoukanaka, atomakayak naladu rahi pahakingu baru, gearakayak napawai laana nam winni kadangu atouma pituha adda pa'anguwuangu langa nikadengadanyak?''34Napagapija hi Yehu winnajaka, ''Natou taladdu yayi nanika jakka hi panikaya, 35jiadinguka natou nam padening anna kolling padoung ta morrik nam amminya, jakka tadalu kiddi balina waling tatou mati, danna nikamang jakka dapa panika jellamaya. 36Dudda dadda hillu matimaha kadangu dudda mearadaka dam malaikat. Dudda jiahaka da anana hi Alla kadangu langa kiddi balidaka wali kaleana mati.37Hi Musa langa patekkananyaka tu'ana anna kiddi bali natou mati nam einya tahurat napatuli larana nalibbu rii nam mutung. Ta'ihina nahurat nei, Hi Moiri atikki-Ya Hi Alla Abraham, Hi Alla Ishak, jakka Hi Alla Yakub widda-Nya. ' 38Dunna da Alla tou matima-Ya jiadinguka Alla tou morriku-Ya, kadangu ngara dukana natou namorrik ta haga-Na.39Helinyak nouwu, dam touma pirrah hei dam peangu Taurat widdak, ''Gurru, napagapingu-Mu napahi.'' 40Manga, dahillu eimanguha tou mabarani-Nya anna tutturu-Ya.HI KRITU JIAYAKA HI MOIRI41Manga nouwu, panewi-Nanyak hi Yehu lahi dudda, ''Gikkineidanya natouwu kanna biha anna panewi atouna hi Kritu jiaya na Anana hi Daud kawinna? 42Jakka jiapananya ta hurat Mazmur, hi Daud winna wikki anna panewi, 'Hi Moiri Alla napanewi ta Moirigu, ''Ngoduyaya ta karaha lawana-Gu, 43lappak hudda Akku tau-Guja damuhumu ta balla wihi-Mu. 44Jakka dunna hi Daud anna tikkiya hi Kritu ajiaya namoirina,'gikkinounak hi Kritu anananya hi Daud hi widdalinya?''ANNA PANAMUNYA KAPIKKI PA'ATIKIJA DAM PEANGU TAURAT45Atangaya natou dangu anna kahilu, hi Yehu panewi denga-Najak awin-Naja damuritu-Na, ''Mipa'atikija hei dam peangu Taurat dam buha oatang pahalalaku adda waingu koapi malai limma, dahenang oata anna pa'akaja tou ta pahar, dam buha oatang pangodu tam jaga ta uma pingi pahabayang, jakka tapa doung papa akang tamma tunu. 47Dahehiha da umma mawini balu mang adda habayang dapama lai oatanya kanna pikki ittama tou awidda. Datou matoungu hei enga kolinguda hukungu mareihi buatu.''
Chapter 21

1Napatetijak hei deaha hi Yehu, jiayak Dunna hinna ittaha datou poati adda patamang riiti tapadou kalekte. 2Naitta jellaya nam mawinni balu anna patamang riiti dam duabellada dariiti bihhi. 3Winnak hi Yehu, ''Kakku tikkigiminya nam padening lahi nyiami, nam winni balu nei reihi danguha dahawoana waling tatou poati hei. 4Kadangu, hei datou poati adda woangu kalekte mareihiha waling tariitida, jiadinguka nei nam winni balu dunna anna woangu kalekte toara nam einya nahamorrik waina woabollunaja ta kalekte.''NATADA ANNA KAWEADA NA TANA6Atangaya hei damurit adda panewinya tu'ana na Bait Alla na papadoawi wainya watu napahurrat jakka napatamang kalekte, winnak hi Yehu, ''Einya narahina atomaya, ngara dukada dappa ittami anyagaruha. Daeimang hangi tekka watu nam langa kadekka taoali watuna dappa nyagar.''7Manga, damurit tutturda-Nyak, ''Gurru, pirangkayak neiyi anna jaji? Jakka gannanya natadana hipeanya nei anna jaji?'' 8Napagaping hi Yehu winna, ''Mipa'atiki abbi eingu mappa onnarumi kadangu nimmi peala dokku danguya natou nam wai-Ganya na ngara-Gu mang hiwinna, 'Nyouwa jiadiwak Nammu,' jakka 'Narahina daggitnanyak,' Abbi mikerimah hei dudda. 9Jiadinguka, ammi rangu'angu mapatau jakka nam pahamatiwikkina, abbi mange'atmang kadang enga jaji moulunaha, atonouana narahina daddi toma'ammayah.''10Mang jiayaka hi Yehu hiwin-Naja, ''Hangi tana hangi tana napakidding wikkina anna patau jakka na Karajaan napakidding wikina anna patau oali karajaannan. 11Jainanyak na'oppung damma rekkanouya, nakarobba tana, jakka mattu-mattu panyakit tapinu tana. Hungadanya damma kalli hunga jakka datada dam biaha waling ta awang.12Jiadinguk, adaddi najaji bolluha nei, na appami touwu manga hinna pamawilami. Dudda enga harakadagimi ta uma pingi pahabayanguda mang hidda patamagimi ta gallu. Damma raijellagimi ta haga raja jakka gubernur mulana na ngara-Gu. 13Atonouana, nam jaji neiyi annakaya kammi kaloagawainya ammi panewinya witina nakerimi-Ga.14Jiakadiyak atonounak, pamaddunyaya na atimi abbi hillu eimanya tapangadangumi ammi kahedi,
16Nyiami peala dappa ko'ugimi da amami, da anguwuami, da oalijajimi, da oali atimi, mang hidda hamatiha daoalimi nyiami. 17Nyiami nahukka bollugimi ati natou mulana na ngara-Gu Nyouwa. 18Jiadinguka, dahaluamang rou loagimi makka na'u waling ta katikumi. 19Jakka ammi tarrukadingu, nyiami enga koliminya namorrikumi.''20Jiadinguka, ammi ittakayaka na koata Yerusalem anna hanya tentara, peaminyak nakana'u tananguna maraninanyak. 21Nouyanguha peala, nei natou nam einya ta wilaya Yudea hinna noungu tapinu lettina, natou nam engang takoata nalohunguha anna palai tamma marou, jakka natou nam engang ta deaha abbi natamamang ta koata Yerusalem. 22Jiayak neiyi naladdu rahi pahakking kappiki pahupudanya naha langa tuli.23Matiwolluwaingu danyaka dam winni pakabu jakka dam winni pa'ana kadangu jajinanyak nappa mawilla dengang ta tana nei, jakka napa mohu dengang tapadoung nei. 24Dudda peala mati dengang danya matama mang hinna hukkuja natou hangi tana. Nakoata Yerusalem ngodunanya tou hangi tana lappak hudda anna dukka na ihina natana nouwu.A'AMINYA NA ANANA HI MOIRI NAWAINYA NABIAHANA25Enga einya natada ta ta mata laddu, ta wullang, jakka ta kapea. Ta pinu tana, natou hangi tana-hangi tana nammange'at tadalu hadukana napa ngadanguna kadang anna poini na tahi jakka na ngalung. 26Natou tiddi boppa-boppananya mula anna mange'at jakka anna nadinya agannanya nam jaji ta pinu tana kadangu ngara dukana nakuaha ta awang naka goyakbollu.27Mangaka, dudda ittadanyak na Anana hi Moiri a'ammi-Nya tajoanga awang wainya nakuaha-Na jakka nabiaha-Na nam bakkul. 28Jakka anna jajikaka nam toung nei, kiddiyaya kammi padidaruha dakka tikumi kadang maraninanyak nyiami ammi likaloaga.''AHAMEARA WAINYA NAPINGI KAPILLIT29Mang nouwu, hi Yehu lolluknanyak nahilu hamearang lahi dudda: ''Patetinya napingi kapillit jakka dapingi ai hawanguk. 30Jakka ammi ittahak hei dapingi ai adda kamali darouda, peaminyak nyiami anna marani namara tana. 31Toujellana ammi ittakayak ngara dukana nam jaji, peaminyak nyiami anna marani na Karajaan Alla.32Dapadeni tekkangu nahawi-Gung lahi nyiami, dalabbida datou heiyi daddi damatimah hudda anna jaji ngara dukana. 33Na awang jakka na tana namollahu, jiadinguka nawini-Gu danna hellimang.'MAROMMAT PANGALANG34''Marommatung abbi mitau atinounya naboagang ammi tunu, ammi mawuk, jakka ammi kawatirunya namorrikumi. Mangali, naladu atomakaya narahina mearana nakadipit. 35Kadangu, aminya mattu-mattuna nam liya ngara namma einya ta pinu tana37Anna laddu, hi Yehu mangajarna-Nya ta Bait Alla, mang anna riddung Dunna dijaknanyaka nakoata mang hinna dou ta Tadulla Zaitun. 38Manga, babaru hinguki, ngara dukana natou aminya lahi Dunna ta roangu Bait Suci kamma kahilu-Ya awidda.
Chapter 22

1Naladdu Roati Damma Eingu Ragina na Paska nahawiddang maraninanyak. 2Da imam kapala jakka dam peangu Taurat manyerradanyak akkal kahamati-Ya hi Yehu awidda, kadang adda mange'atunya nam dangu.ANNA PAKO'UNG HI YUDAS3Manga nouwu, tamanyak namoritan ta atina hi Yudas, hi Iskariot nahawiddang. Dunna murit-Nanya waling damma touma habulu maduah. 4Halakunanyak hi Yudas anna barunding dengaja daimam kapala jakka dam jawaya na Bait Alla gikki neigu-Nya akku harakadanya hi Yehu lahi dudda awinna.5Manga, dokku hennanguha adda hapakat kawoanya riiti awidda. 6Jiayaka, anna hatujuka hi Yudas hinna ealung kaloaga pingi hapiakuna anna harakadanya hi Yehu lahi dudda atangaya adda eingu tou dangu.PA,ANGU PASKA7Manga, tomadanyak naladu Roati Damma Eingu Ragina, taladdu nouwu jiaya natou narahi dorunaja dabeabu paska. 8Jiayaka hi Yehu hinna paleawaha hi Petrus jakka hi Yohanes, hi winnaja, ''Huyaya kammi hadiangu pa'angu paska kapikki aabolunguda.'' 9Widdanyak hi Yehu, ''Bayanya nahabuha-Mu Ouwu kamma lippi hadiaha nyiama?10Napagapinguk hi Yehu winnajak, ''Ammitamakak peala nyiami takoata, miparegga denganya namoani namma iddi arru wei: keriyaya ta uma napingi patamana, 11jakka mipeakanyaya namorri umma wimminya, 'Na Gurru tutturnaggu: Beinya napingi pangoduda dakulla pingi pa'angu paska-Gu Nyouwa jakka damuriotu-Gu?12Jiaya dunna peala nam patekkagiminya napa doungu nam luaru ta lantai barra deaha, dam langa genakuda dam manaingu ahadiah.Hadiayaya pa'angu katta pikki angu dudda noulau peala.'' 13Manga, hi Petrus jakka hi Yohanes dahalakuka mang datomaka noulawu eibollujaka gannanya dappa langa tikkina hi Yehu mang jiayak dudda hadiaha dappa angu apaska.APERJAMUAN PASKA14Atomayaka narahina, hi Yehu jakka da rasul ngodudanyak adda angu ta wiwi meja. 15Mang nouwu, panewinanyak hi Yehu hiwin-Naja dudda, ''Kubuhahingungu pa'adengagimi nyiami ta paska, adaddi Kutomayaha nahamatidenga-Gu. 16Kadangu Nyouwa Kupanewi memmagiminya nyiami, atouna adak-Ku hillu adengagimi lappak appahupuya ta Karajaan Alla.''17Manga, deki-Nanyak hi Yehu nakaa cangkir nam eingu angguruna hinna habayanya jakka hinna panewi awinna, ''Dekiya nei na cangkir kammi pabaring wikkimi. 18Kadabngu, Nyouwa Kutikkigiminya nyiami waling yayi Nyouwa dakku hillu inumanyah nei na anggur lappak hudda amminya na Karajaan Alla.''19Mangalik nouwu, hi Yehu nadekiya naroati nahabayanya, Hinna beara-bearaya anna babariya lahi dudda jiayaka Hinna panewi hiwinna, ''Naroati neiyi jiayaka katirou-Gu nahawoadagimi nyiami: Keriyaya ammi pahalakuya nei tadana-Nya ammi namu-Ya Nyouwa.'' 20Toujellana amengaka pa'angu, dekinanyak hi Yehu na cangkir wei anggur mang winnak, ''Na anggur naha lingidagimi jiayaka naweira-Gu nam boangu mulami nyiami.APEAKAYA TU'ANA NATOU NAM HARAKANYA HI YEHU21Jiadinguka, patetinyah nalimmana natou nam haraka-Ga Nyouwa einya anna oali-Ga ta meja nei. 22Kadang, na Anana hi Moiri nahalaku keriya napa langa bottahu, jiadinguk danna marimang natou namma haraka-Nya Dunna.! 23Damuritu-Na patutotutur wikkidanyaka gearaya ya jiata nam oali nam tonouwalina.JAJIYAYA TOU MALAYANG24Najaji jella nakangilada oali rasuluda adda paluminya neiyi gearaya nam reihi buatu. 25Jiadinguka, hi Yehu winnajak dudda, ''Daraja ta pinu tana dam peanya hi Moiri dakuahaya na rayatuda, jakka datou dam kuahaha daraja dudda 'Mawu Rayat widdanya.'26Atonoukanak, nyiami abbi kerinouwalija hei. Akerikayak, nam reihi matua waling lahi nyiami napa jajing wikkinaha lakeada, jakka nam kapalang najajiha palayang. 27Gearaya nam reihi matua, natou nam ngodu anna angu atau nam layang? Dajiadiya natou nam ngodu anna angu? Jiadinguka, Nyouwa eiga tapaduami nyiami Akku jaji palayang28Nyiami jiamika tou namma oali pangalang Nyouwa, tadalu haga-Gunya natou nam manyerraga anna kaka-Wa. 29Kadang atonounaka nei, Nyouwa kuwoagimi hangi karajaan, mamearang nahawoa-Naga na Ama-Gu lahi Nyouwa, 30kapikki kollingumi pa'angu jakka pa'inung katta oali ta meja-Gu ta Karajaana-Gu. Manga, nyiami ngoduminyak ta pinu gala himmi pahakkinya nam habulu dubbaya naka bihu Israel.''HI PETRUS ANNA PAHUNINYA HI YEHU31''Simon, Simon, rangupa-Wa Nyouwa. Namoritana kollinaguka anna wonguwu mearana anna wongu pari, 32jiadinguka Nyouwa Kuhabaya-Guka ouwu abbi namollah na manningumu. Manga, mukollidinguk paharia, pakullihuha da anguwuamu.''33Jiadinguk, hi Petrus winnanyak hi Yehu, ''Moiri, nyouwa langkaku tama ta gallu hudda akku mati dengagu Ouwu!'' 34Napagapinya hi Yehu win-Na, ''Nyouwa wig-Gugu ouwu, Petrus, naladu ya dajianga pakukkumada damanu wolu dadi mupadillu wuddamanguha ouwu ammu pahuni-Ga ammu pea-Ga Nyouwa.''MIHADIA-DIAKADIYAYA AMIHAGANYA NAM HADUKKA35Manga nou, hi Yehu napatuttur tamurit, ''Atomakayak Akku paleawami nyiami addami iddi riti, tas jakka tara wihi, penya nam mijaka oatang?''Dapagapinguk dudda, ''Da'amang widda.''36Panewi-Nanyak lahi dudda, ''Atonouana yayi, gearaya nam eingu riitina atau tas, iddikadiha. Jakka agearaya dam eingu katopuna, langkana daganya nakoapina kanna hii katopu.37Kadangu, Nyouwa hiwig-Gu nougimi nyiami agannanya nahatuli tahurat bakul neiyi enga pahupudanyah ta ihi-Gu Nyouwa, Dunna yapu pamarainya tatou jala.' Kadangu, nahatuli tu'a-Gu Nyouwa jajinanya ya laddu.'' 38Manga, dudda widdak, ''Patetijaya Moiri, ya eijak dam duabanguda dakatopu.'' Jakka, hi Yehu win-Na lahi dudda, ''Rekkadak hei.''ANNA HABAYANG HI YEHU TA KAHIBU GETSEMANI39Manga nou, hi Yehu lohungnanyak jakka halaku-Nanyak matoung ta Tadulla Zaitun napalanga dammana anna pahaku-Ya; mang damuritu-Na attu jellaja adda keri-Ya. 40Natomaka hi Yehu tapadoungu nouwu, jiayaka Hi winnaja dudda, ''Habayanguya abbi natalu nam goadami.41Mangaka, hi Yehu marou-Nanyak waling lahi dudda nam rouna hangi pakabeana watuna, mang Hinna karadda Anna Habayang, 42 ''Ama ,jakka ahawukkudi-Munya Ouwu, dekiyaya naka'a nei waling lahi Nyouwa. Jiadinguka, abbi jiadiya nahawukku-Gu nam jaji, kapikki jiakaya nahawuku-Mu.''43Mang nouwu, hatou nam malaikat waling ta surga patekkang wikkinanyak lahi Dunna mang hinna pakullihu-Ya. 44Jakka, tadalu mawilla-Na, Dunna habayang tetekka-Nanyak: Nakaparritu-Na jajinanyak wei raa anna katehik ta tana.45Namengaka hi Yehu pahabayangu, halaku-Nanyak ta muritu-Na mang toma-Najaka dudda atanga juddada kadangu adda hiddu ati denga-Nya. 46Win-Najak hi Yehu hei dudda, ''Ga nyiami hi juddakamminya? Kiddi jakka habayanguya abbi kana'u talimma mapagoada.''A'APAYA HI YEHU47Tanga panewi-Naha hi Yehu, ammijaka dam hangi rombonganada datou; jakka dunna hi Yudas nahawiddang, nam hatouna wali tamuritu-Na, jiayaka nam mouluja. Manga, hi Yudas lihinanyak hi Yehu anna ngiddihu-Ya. 48Jiadinguka, win-Nanyak hi Yehu nei dunna, ''Yudas, penya ouwu ammu haraka-Nya na Anana hi Moiri waingu hangidihumu-Nya?''49Tanga dedida damuritu-Na adda korru-Nya adda patetinya agikkinouda-Nya, widdak dudda, ''Moiri, manadi waidija nyiama katopu nam?'' 50Manga jiayak, hatou namurit hinna kahapinanya nawuakahilu lawanana na atana na Imam Agung. 51Jiadinguka hi Yehu winnak, ''Mattanya, tutuka!'' Manga, jami-Nanya hi Yehu nawuakahiluan na ata nei weiga hinna patuu balingu.52Manga nouwu, hi Yehu winnajak da imam kapala, dakapala majawa Bait Alla, jakka dambokul-mabokul dam ammija a'apa-Ya, ''Ga nyiami hi ammi boluligimi ammi iddi katobu jakka nibbu magga toungu ma appa parampukummi? 53Jakka jiakayak nammu Nyouwa mioali-Ga ta Bait Alla Wehango-wehangu, jiadingu dammi appama-Wa. Ya nammu rahinanyak, nyiami anna kuahami moritana namma pakapetagimija dapangadangumi.''HI PETRUS ANNA PAHUNINYA HI YEHU54Damengaka ha'appa-Ya, wealada-Nyak adda doura pipia-Ya amma rai-Nya ta umana imam bakul. Jiadinguka, hi Petrus keri wali kadeanganaja anna waingu hadikki rouja. 55Mang pou'apidanyak datou tapadua talaoara hidda ngodu denganya hi Petrus.56Jiadinguka, hatou nam winni anna ittayak hi Petrus anna ngodu talihi api patadananyak mang hiwinnanya, ''Natou oali jellana-Nya.'' 57Jiadinguka, hi Petrus napahuninya, winnak, ''He mawinni nanni, nyouwa dakku peamanya Dunna.'' 58Daddi madeimah, eijelanya hatou napatetinyak winnanya, ''Oujellakika oali de'amika hei dudda!'' Jiadinguk hi Petrus winna, ''Da'amang, nyouwa dakku oalimaja!''59Eingu hangi jammu madeina, nam hatouna winna jellapah mula anna yakinanya, ''Natou neikika oali hingu-Nanyak, kadangu dunna tou Galilea jellaya.'' 60Jiadinguka, hi Petrus winna, ''Nyouwa dakku peahingumanya gannanya nahatikkimi nyiami!'' Noujella weiga, atanga panewina hi Petrus, berkokoklah ayam jantan.61Jiayaka, gillaknanyak hi Yehu anna patetinya hi Petrus. Atonounak namunanyak hi Petrus napanewina hi Yehu, awinnanya, ''Daddi dappa kukkumah damanu wolu ya laddu, ouwu baddi padillu wuddangmukka ammu pahuni-Ga.'' 62Mang halakunanyak hi Petrus tahabali hiddi anna hou adokku millaya.DAM JAGA ADDA TAUYA HI YEHU63Natou nam tahanya hi Yehu ejikdanyak mang hidda tau-Ya. 64Datoadinaja dawuamata-Na mang hiwidda-Nya, ''Manyurraya nou! Gearaya nam paluwu Ouwu?'' 65Nadajellangu nahilu manyarik napapalouhuda adda ge'a-Nya jakka adda pamma rihaku-Ya adda hina-Ya.HI YEHU TAHAGA MAPAREAHA YAHUDI66Nawehanguka babaru, datou matua ta Yahudi, da imam kapala, jakka da ahli Taurat pakehang danyak mang hidda marainya hi Yehu ta Mahkama Agamada dudda. 67Widdak adda panewi, ''Jakka Ouwu ajiadiwu Mesias, tikkigamanyaya nyiama.'' Jiadinguka hi Yehu winnaja, ''Jakka Akku peakakagiminyaka, nyiami dammi waimag Nyouwa. 68Mang jakka Akku tutturkamika nyiami, dammi pagapimang.69Jiadinguka, wali ya na Anana hi Moiri ngodunanyak ta lawanana hi Alla Nam Hamanu Kuaha.'' 70Widda bolluka dudda, ''Atonoukanaka, jiawuka Ouwu Anana hi Alla? Napagaping hi Yehu, Nyiami wimmika Nyouwa jiadiwaka Dunna.'' 71Mang nou panewidanyak widdak, ''Gabuktijellapah pamanyerada? Jiata tarangu wikkidanyak nam lohung waling ta a'a-Na!''
Chapter 23HI YEHU TA HAGANA HI PILATUS

1Manga nou, kiddinyak adda marainya hi Yehu ta hagana hi Pilatus. 2Mang dudda panewidanyak adda pakitu wainya hi Yehu widdak, ''Nyiama matomanyak nei natou anna pakatoagamanya natou ta tana nyiama jakka naheiruja datou adda bayarungu hikatiku ta Kaisar, mang winna jella Dunna jiayaka Hi Kritu na Raja.''3Hi Pilatus tutturnanyak hi Yehu, ''Mang Ouwu Raja tou Yahudiwu?'' Napagaping hi Yehu winnak, ''Jiadiyak hinna nahawimmung.'' 4Manga, winnak hi Pilatus anna panewi dengaja da imam kapala jakka datou dangu, ''Nyouwa dakku kollihingumanya napa halana dengana Natou nei.'' 5Jiadinguka, dudda datuntutuya hadanni kadoakada awidda, ''Dunna nam leakuya natouwajnya napa ajaruna ta tana Yudea waling ta Galilea lappak ya!''MARAIDANYAK HI YEHU LAHI HERODES6Anna ranguka hi Pilatus tu'ana neiyi, patutturnanyaka kgikkina hi Yehu natou Galilea nei. 7Jakka, anna peanyaka hi Yehu awalina ta tana papareahana hi Herodes, jiayaka hi Pilatus hinna pangidinya hi Yehu lahi Herodes nam tanga einya ta Yerusalem.8Anna ittakiyak hi Yehu nei dunna hi Herodes. Dunna dokku madeiyaka anna wukkungu paparegga denga-Nya kadangu alanga danguna nahilu naharanguna tu'ana hi Yehu jakka adda patekkanya nabiaha-Na. 9Mangaka hi Herodes dokku dangu hinguya napatuttur-Nya, tappi hi Yehu danna pagapimanya malli hangi kawodu. 10Da imam kapala jakka dampeangu Taurat dam dedi hei lauwu11Toujellana, hi Herodes jakka da tentarana adda pamarihhaku-Ya hi Yehu. Manga nou, dappa kennanya koapi mamanadang hidda pangiddi balinya lahi Pilatus. 12Yanagga, hi Pilatus jakka hi Herodes dappa muhung wikkida, tomapayak nouwu paoali atipaddanyak.HI PILATUS DANNA BIHAMANG ANNA BEABAHUYA HI YEHU13Mang jiayaka, hi Pilatus hinna pakabuaja da imam kapala, dam pareaha Yahudi, jakka datou dangu, 14hiwinnaja dudda, ''Mimaraiganya nei natouwu mearana natou namma pajalluruya naoalina nam dangu. Jiadinguka, akku urruhuya-Ka ta hagami daeimang tadana napahala denga-Na keriya nahawimmingu ammi pahala-Ya.15Toujellana hi Herodes danna kolli jellamanya hala-Na hi Yehu hikeri pangiddi balina-Nya lahi jiata. Ittadiyak nou, Dunna daeimang halana nappa hamati dengada-Nya. 16Atonoukanak nei, akku mengakaka habani-Nya, nyouwa pahellagu-Nyak.'' 17[Tiap natomadanya naladdu Paska, hi Pilatus nappa beabahuyaha hatou natou hukkung.]18Jiadinguka, natou meara kadoakananyak anna patiwung, ''Hukku lurruhu-Nya Natou nei! Pahellagamanya hi Barabas nyiama!'' 19[Hi Barabas dunna nahatama dengana ta gallu mulana anna pagoarang ta koata jakka anna hamati tou.]20Kadang hi Pilatus anna buhang papahellaya hi Yehu, nahillu hadekka jellanguha anna panewi ta tou dangu, 21Jiadinguka, engada adda patiwung awidda, ''Harikka-Ya Dunna! Harikka-Ya Dunna!'' 22Napapadillu wudda wudda wainaja anna tutturuha hi Pilatus winnajak, ''Mang ga nam? Gannanya nahawolu-Na dam kallung nam nei Natou? Dunna danna halamang. Nyouwa dakku kollimanya hala-Na hakudduk tekka mang kahukku-Nya mati. Atonoukanak, Nyouwa kubani-Nya mang hikku pahella-Ya.''23Atonouana, dudda dadda weakuamng hidda patiwung adda tuntutuya hi Yehu kaharikka-Ya awidda. Manga, duddaka dam talu. 24Allinanyak, jiayak hi Pilatus hinna bottahuya anna keridanya dahawukku atida. 25Dunna pabeabahunanyak natou napa kareida, nam tama ta gallu mulana anna hamati tou. Jiadinguka, haradadanyak hi Yehu keriya napawukkuda.AHARIKKAYA HI YEHU26Atangaya adda halaku iddiya da tentara nei hi Yehu, tahadanyak hi Simon natou nam waling ta Kirene, nam tanga halakuna waling ta deahana. Datentara dudda padeitudananyak na ai harikka ta kabakina hinna halaku ta kadeanga-Na hi Yehu.27Nadangu natou nam keri-Ya hi Yehu, mang eijelaJa dam winni keri-Ya mang hidda hou-Nya jakka dakalana denga-Nya. 28Jiadinguka, nagillakujaka winnak, ''Hei anawini nam waling ta Yerusalem, abbi houma-Ga Nyouwa. Houngu wikkimi jakka da anami.29Enga tomadidanya narahina anna panewi natou awinna, 'Damaririkangu dudda damawinni dam wotu, jakka nam maringu napadou lakeada ta kabuda, jakka da huhuda dappa huhu.' 30Tomakayak peala widdak dudda adda panewi dengaja da tadulla, 'Tanyuggiruya kammu pittakuma nyiama!' jakka ta lettin, 'Boanigamaya nyiama!' 31Kadangu, dudda adda wolukayak neiyi atanga morrikunah napingi aiyi, gannanya nam jaji peala anna matikaka napingi ai nei?''32Eijellaja dam touma duaha dam bokkal dapamaraingu aharikka pahamearaja lahi Yehu.33Adatomaka dudda tapadoung nam ngarang ''Tengkorak.'' jiayaka hei datentara adaharikka-Ya hi Yehu apahamearaja dam touma datou bokkal, hatou ta lawana-Na jakka hatou talalei-Na. 34Mang nou panewina-Nyak hi Yehu winna, ''Oo ama, Abbu kilolukaha dudda, kadangu adda peakinyaka dudda napawoluda. Mang datentara le'a undidanyak adda bariya nakoapi-Na ta hagada dudda.35Natou dangu dedinanyak neilauwu anna patetinya, jiadinguk damapareaha Yahudi olukdanyak hi Yehu haddani madolu waidanya adda maliku-Nya. Mang widdaka, ''Natou hawanguk napamorrikuha, jakka ka'ittayaya anna pamorriku wikkina atouna Dunna ajia tekkadiya hi Kritu, napa langa Pedi-Na hi Alla!''36Toujellada dudda datentara adda oluku-Ya, mang ammija adda iddi-Nya anggur manyilu, mang hiwidda, ''Jakka Ouwu ajiakawuka Raja tou Yahudi, Mupalupput wikki-Muya: ''NEI JIAYAK NA RAJA TOU YAHUDI.''
40Jiadinguka, natou bokkal hatou natagoruya naoalina mang winnak, ''Dammu mange'atmanya ouwu nam hi Alla mulan ammu kollinya nahukkung nam hameara ya? 41Jiata napadoumemanguka atta kollinya nam toung yayi page'anadanyak nahawoluda, jakka jiapananya Dunna neiyi daeimang hala-Na mang danna wolumaya damma kallung.42Mang jiayaka, dunna hiwinna-Nya hi Yehu, ''Oo Yehu, Namukiwa nyouwa baru Ammu tamakaka ta Karajaana-Mu.'' 43 Mang nou panewi-Nanyak hi Yehu awinnanya, ''Nyouwa Kupanewigunya nam padening, naladdu ya jella ouwu oalimu-Gaka Nyouwa ta Firdaus.''ANNA MATI HI YEHU44Naladdu nouwu ta jam 12 tiddu laddu, nakapeta bollung naloada nou lappak hudda jam 3 maringu laddu 45kadangu na mata laddu jajinanyak nakapettanguna jakka natodda Bait Alla nam jirrak napaheawa napaduana.46Mana patwung-Nanyak hi Yehu anna hawadding, ''Oo Ama, ta lima-Mumanyak Akku harakanya naha hangahu-Gu.'' Namengak pawinna noungu, hi Yehu kataku-Nanyak nahangahu-Na mang hinna dukka. 47Na'ittayak nam jaji tonouana nei dunna na kapala pasukan, jiayaka hinna wuatu haila-Nya hi Moiri mang winnak, ''Mapadeninguya, Natou neiyi danna halamang!''49Ngara dukada dam peanya hi Yehu jakka damma touma pirrah dam winni damma keri-Ya waling ta Galilea dedi dikki roukidanyaka mang hidda itta bolluya nam jaji nei.ATANUNYA HI YEHU50Einya namoani hi Yusuf nahawiddang, anggoata Dewan Penasihat, dunna tou kalunguya jakka malurruhuya. 51(Dunnakaya danna hatujumadanya nahabottahuda jakka nahawoluda). Hi Yusuf mawalinguya ta koata Arimatea, nakoata datou Yahudi. Dunna jiajellaya nam nade-nadinya na Karajaan Alla.52Halakunanyak lahi Pilatus mang hinna kareiya nakamati-Na hi Yehu. 53Jiayaka, dunna hinna hapurunya nakamati-Na hi Yehu waling ta ai harikka mang hinna padedanya kaba kaka. Mengaka nouwu, hinna pamaturuya ta ko'a watu napa pogu tapingi hapogu watu. Tako'ang nouwu daddi eimangu hatou tekka pa tanu noungu.54Naladdu nou jiayaka naladdu rahi hadia jakka tikki hatodanyaka naladdu miggu. 55Damawinni dam waling ta Galilea adda marai-Nya hi Yehu keridanyaka hi Yusuf. Dudda ittadanyak na watu manga nahada pamaturuda-Nya hi Yehu ta roangu watu. 56Menga nouwu, balidanyak adda lippi hadiaha rempa jakka minya kakaruduhu-Nya na kamati-Na hi Yehu awidda. Mang ta laddu miggu dudda hangahudanyaka keriya na ihi huratuna hi Musa.
Chapter 24

1Taladdu hangi namiggu nou, ahhi babaru hingukiya, damawini hei halakudanyak ta ratin-Na hi Yehu hidda iddiha darempa dappa langa hadiada. 2Mang hagaudanyak nawatu bakul nam geigal walingu ta rati. Jiadingguka, adda tamaka, dudda dadda ittamayaha nakamati-Na hi Yehu.4Tanga kabarra dengadanya mulan adadda ittaya nei, alolu eijaka datou dam touma duaha dam waingu koapi kaka habilang dam dedi ta karahada. 5Dawinni hei weiga darekka mange'atmah manga jiayaka hitiddi runnudanya, jiadinguka dam touma duaha datou hei widdak, ''Ga nyiami himmi manyerrali-Nya natou morrik tajoanga tou mati?6Hi Yehu daeimanya ya, Dunna nakiddi balika. Namunounyaya napa langa papanewi-Nagimi atanga einyaha ta Galilea. 7Dunna winna memma Na Anana hi Moiri enga harakada-Nya ta limma tou hala, harikkaya, mang nakiddi bali ta laddu nam ka tilluna.''8Jiayaka damawinni hei namudanyaka napapanewi-Na hi Yehu. 9Dabalika waling ta rati-Na hi Yehu, panewi bolludanyaka ngara nam jaji neiyi ta rasul dam touma habulu hangiha jakka ngara dukada dam keri-Ya hawanguk. 10 Damawinni damapeakaya tu'ana neiweiga ta rasul hi Maria Magdalena, hi Yohana, hi Maria inana hi Yakobus, jakka dam touma pirrah damawinni hawanguk.11Jiadinguka, napapanewida hei damawinni wallukdanya widda da rasul jiaya hidadda waija. 12Atonouana, hi Petrus kiddinanyaka anna palai ta rati-Na hi Yehu. Dunna mokunanyak anna kahinnung taroanguna, tiddi jiakiya naregi kaba kaka napapadedda waida-Nya naha ittana. Mengak nouwu, hi Petrus balinanyak hidokku kabarra dengananya agannanya nam jaji.ANNA PATEKKANG WIKKINA HI YEHU TAMURITUNA TA LARANGI NAM HAGANG TA EMAUS13Taladdu nou weiga, dam touma duaha dam keri-Ya hi Yehu halaku tahangi deaha nam ngarang Emaus nam rouna nammu mabulu stadiana waling ta koata Yerusalem. 14Dam touma duaha hei dudda lolukdanya aganna nam jaji.15Atanga panewida adda meara patutturwikkida, hi Yehu ammi-Nya anna lihija hinna maraija adda halaku. 16Jiadinguka, eingu mapatoddadaja dawua matada jiaya hidadda tada-Ya Dunna.17Winnaja hi Yehu hei dudda, ''Gannanya nyiami touma dua napa lollukumi ammi halaku? Dam touma duaha datou hei dedidanyak adda hangahu manga nahadada tiddi malujang danya. 18Nam hatouna hi Kleopas nahiwiddang winna-Nyak, ''Penya Ouwu jiapawuka tou nam aming ta Yerusalem damma peanya agannanya nam jaji buana nei?19Winnak hi Yehu, ''Gannanya nam?'' Dudda widda-Nyak, ''Tu'ana hi Yehu nam waling ta Nazaret. Dunna jiayak nabi namma eingu kuaha-Na tadalu panewi-Na jakka nahawolu-Na ta haga-Na hi Alla jakka ta hagana natou ta tanama nyiama. 20Jiadinguka, da imam kapala jakka dam pareahama nyiama harakadanyak Dunna ahamati-Ya, mang dudda hidda harikka-Ya.21Jakka jiapananya nyiama maharap hinguya Dunnaka namma pabeabahuya natou Israel. Atonounaka, naladdu yayi tilu boladdunak anna jaji.22Jiadinguka, dam touma pirrah damawinni waling lahi nyiama daealuyaka napa kapoduk dengama nyiama. Atanga eija ta rati ta babaru tukka, 23dudda dadda ittamayaha nakamatina hi Yehu. Jiayaka, hidda bali mang hidda tikkiya adda ittaha dam malaikat, damma peakaya Dunna anna morrik. 24Mang nouwu, touma pirra jellah waling lahi nyiama dam halaku ta rati toujelanna napatikkida dudda damawinni. Jiadinguka, dudda dadda ittamaya hi Yehu.25Mang jiayaka hi Yehu hiwinnaja hei dudda, ''Heh dokku bodukhingmi nyiam mang doku malatunguya na atimi ammi wainya napa langa papanewida da nabi. 26 Penya nammu hi Kritu danna mawilla lettudiha manga hinna tomaya nabiaha-Na,'' 27Manga, hinna palaranya hi Yehu ngara dukana nahatuli ta Hurat Bakul tu'ana Dunna, waling ta Hurat Musa lappak ta Hurat Nabi.28Datomaka dudda ta lihi Emaus, magga mahalaku pangalangu-Ya. 29Jiayaka dudda hidda taha-Nya mang hiwidda-Nya, ''Doulettu lahi nyiama nei riddung winnak mang na mata laddu tikki hatamak.'' Tamana-Nanyak hi Yehu anna oalija dudda.30Naoalijak Dunna ta meja adda angu, Hi Yehu dekinanyak naroati mang hinna habayanya. Hinna bebearaya, mang woaja dudda. 31Nouka weiga, dawuamatada hidda taweha mang hidda peanya hi Yehu. Jiadinguka, danna madeihingumang hi Yehu anna alolu mollah wali ta hagada. 32Menga nouwu, panewidanyak appa widdang wikkida, ''Dadokku morrikdiya na atida jiata nam atta ittaya Dunna anna panewi dengada jiata waling talarangi jakka Anna palaranya na Hurat Bakul lahi jiata?''33Noumemma hingung, halaku balidanyaka ta Yerusalem. Paregga dengadajaka damma touma habulu hangiha damurit jakka natou dangu nam tanga kabuangu adda ngodu dengaja. 34Damurit dudda panewi dengadajaka hei dam touma maduaha, ''Hi Moiri mapadeninguya anna kiddi bali jakka napatekkang wiki-Naka lahi Simon!'' 35Dam touma duaha heiyi dalolluk jellaya nam jaji adda halaku ta larangi. Lollukdanyak dudda hudda barinajaha roati hi Yehu mang hidda peanya Dunna.ANNA PATEKANG WIKKINA HI YEHU TATOU NAM KERIYA36Tanga lolukdanya hei dam touma dua nam jaji nei, hi Yehu dedi-Nanyak tapaduada dudda mang winnajak, ''Mimaririkangu.'' 37Jiadinguka, dudda kapoduk iddidanyak adda mange'at. Napasangkada dudda ittangu moritanamanya widda.38Manga nouwu, hi Yehu winnajak dudda, ''Mang ga nyiami himmi kapodukoli mang hinna hillu nyangali na atimi? 39Patetijaya dalimma-Gu jakka dawihi-Gu. Nei Nyouwa jiatekka-Wakka. Kerra-Gaya Nyouwa mang pateti-Gaya, damoritana daemang rouda jakka riida matoung ya napa ittami lahi Nyouwa.'' 40Namengak hi Yehu pawinna houja, Dunna patekka-Najaka dalimma jakka dawihi-Na lahi dudda.41Atonouana dudda dadi dawaijellama-Nyah kadangu adda henang jakka adda kabarra denga-Nya, jiakadiyak hi Yehu hinna tutturuha hei dudda winnaja, ''Penya eingu ya nam lahi nyiami pa'angu? 42Jiayak dudda hidda woana-Nya nam hadipikuna nakaboku patunu. 43Dekinanyaka nakaboku Dunna hi Yehu mang hinna anya ta hagada.44 Mang nouwu, panewinanyak hi Yehu lahi dudda winna, ''Ya einy napanewi nahapeaka-Gugimi nyiami Akku oaligimiha. Ngara dukada dahalanga tuli tu'a-g-Gu Nyouwa ta Huratuna hi Musa, ta Hurat Nabi jakka Hurat mazmur pahupuhaha.''45Mang wehanajak dapangadanguda hidda peanya na Hurat Bakul. 46Winna jellapajaha hi Yehu hei dudda, ''Einya nahatuli atouna hi Kritu namawillah mang nakiddi bali waling ta joanga tou mati ta laddu katilluna. 47Manga, Napahariawaingu apoahiha dadoaku jala wainyaha na ngara-Na ta ngara dukana natou ta pinu tana waling ta Yerusalem.48Nyiami jiamika na hakhi waling ta ngara dukana nei. 49Kammi peamemmanya, Nyouwa Kuhapurunya nakanyuru walingu ta Ama-Gu lahi nyiami. Jiadinguka, enganounguha ta Yerusalem lappak hudda appa buatumi waigimi kuaha nam waling ta padoungu majaga .''ANNA DEATANG HI YEHU TA SURGA50Manga nouwu, hi Yehu kamaikanajaka ngala damkeri-Ya lohung takoata hudda atoma ta Betania. Nou lauwu, nadeddikuja dalima-Na mang hinna woaja kanyuru dudda. 51 Namengak Hi Yehu anna woaja kanyuru, paheawa denganajaka mang hinna deatang ta surga.52Manga, dudda karaddada-Nyak jakka balidanyaka ta Yerusalem adokku hennanguha. 53Dudda eipangalajaka ta Bait Alla mang hidda wuat haila-Nya hi Alla.

John

Chapter 1

1takan wungana jiaya Na Awini , Wininei Nama raingu jaka hi Allah jaka wininei jaka Allah. 2Nawini nekadika dama raingu hi Allah waling takan wungana.3gara naha woluna walingu Duna.Ada Dunakaka,gara dukana dama eija dana mukin mang a eija.4Tadalu Dunna einya na morik jaka na morik jiaya Namma wahang ta tou.5Na wahang neiyi na kaloluk tamma kapetang, jaka naka petang data ita bulu maya.6Einya hatou napa botahunna Allah,na ngarana Yohanes.7Jiaya a'aminya ana jadi saksi napa tomanya napa itana witina nama wahang jiaya kama waling lahi dunna gara dukada na touwu da wainya.8Yohanes jiaya da jiamai nama Wahang neiyi jaka jiapananya aaminya kana patomanya naha peana nei.9Nama wahang nama kalung,nama pawahanya gara dukana natou,kaaminya tapinu tana.10Nawahang einya tapinu tana jaka napinu tana jiaya hina pajaji-Nya,jaka napinu tana dana pema-Naya. 11Jiaya ana tomaj dapa kera- Rana,jaka dapa keran-Na jaka dapa kerana- jiaha hida niekiha duna.12jaka dudna dama tarimaya Dun nawoa-Nya tanguna jaka kana jadi anak-anak Allah, jaka hou datou dama wainya tadalu gara-Na.13dudna ada jaji dama waling mah tara jaka napa buhan rou, jaka napa buhan moni-moni,atau mawaling lahi Allah .14Nawini neikadika maengayaka ta rouda jaka paha laku maraikanyaka-iata tatou nabuatuna, tama nabuatuna Na ana kamehana, napa binungu kanyuru jaka kanaga.15Yohanes ana haahinya ngerang dulu jaka anakawulangu,''Yajialikaya napa leakagumi jaka Napa kabu atigu aganananya napapa newigu 'adadi paha nyouwa,engngu omminya namma moulu waling Lahi nyouwa adadi paha nyouwa."16Alanga pinunanyaka,iata tangarana kadaengngu kadanya na wiema ringu na weima 17lala.Toma,naha wukungu Napa woananyaka Musa jininguka Nawei nama ringu jaka weima lala mawalingunya Tama Rabbal Yesus kristus,Daha 18toutekamangu nama itaya Nama Rabba Allah,jiadinguka anana kameahana hi Allah,Nama einya tababanana amana jiaya nama pekaya jaka nama Lollukuya.Napa itana hiYohanes Pembaptis (mat.3:1-12;mrk.1:2-8;Luk.3:15-17)19Yajiayaka napa itawana mata hibYohanes, Toma datou taYahudi dapa leawaha da toupamaningu tatou lewih dama wali ta Yerusalem tenang kada Tuturu hiYohanes awida, ''gerakadiya ouwu namu neiyi kawidanya widda?"20jialinguka hiYohanes napeaka wikina dana kabuningu wikimana mangnga hiwin naja Nyouwa Yohenesuwa Dama Rabba Yesus Kristus mawa winnaja.''21Mangnga geara tekkahingwuk,nammu nangaram ou,peaanya dah Eliakadiwu? Dahi Elia.''peanya nahikidi nammu?"Da jelamanggu."22Jaka atouna,nouwu duna dapa newi lahi duna, "Gerakau ouwu, jaka yiama mapan tuturung tatouwu napa botahuma jiama?Agananya wimunya naihimu?"23Yohanes napagapi ja napa tikida danabi Yesaya,"Youwakadiwa touwu napawing Nabi yesaya nama berseru seru takan pubung belantara: 'paluruhunya larangi laihi moiri!"'24datou- datou Yahudi napa bota huna nei jiaha datou Farisi . 25Jiahahaha,duda napa newi laying Yohanes,"Jaka ouwu da mesias, dahi elia, atau danabimau nei,ga ouwu himu batis?"26Yohanes napa gapija da tou,"Youwa bapti waingu wei,jaka touna nouwu mi dedi ha tou ha tou jiami dapa pemi.27jiayaka nama aminya adanimah ayoa. Na weihaya nakaru sendal-Nya pun,youwa daku pantas mang."28Gara dukana najaji ta Betania,tahan bali loku Yordan, napa douna Yohanes ana baptis. da ana domba Allah29Baru weihangu ladu, Yohanes na itaya nama rabba Yesus aamin lahi jiata, jaka Yohanes napa newi,"Patotunya, ana domba Allah nama apuhuha da duku da jalada tapinu tana!30 jiaya naha wigungu jaka youwa aku panewi, jaka nimi aamiga einya hatuwu nama reihi bakulu jaka waling lahi nyouwa jouwa alanga einyaka adapah Ayoa.' 31Yanaga, youwa daku peamanya jaka atuturunya jaka da tou da tou israel, jaka nyowa aku baptisuha aku waija wei."32jaka, Yohanes napekaya,"Youwa ku itaya na Roh ana purungu waling ta awang naha mera tama wurung merpati jaka na Roh-Nya33 nyouwa meha daku pe maja duna, jaka nouwu napa botahu ayouwa kaku baptisuha waingu weiyi napanewinya, jiaya nama nutunya deha yiami mi itanya na roh nama purung jaka naengang, jiaya nama ihu waingu Roh kudus34Nyouwa jia meha aku itai ana panewi jaka nammu ananaja hi Allah."' da ana Da ana- ana Yesus nama kamoulu35 jaka baru weihang,Yohanes dedi linakaka jaka namaraing toma dua anana,36jaka dapa totunya yesus atagir halaku wina yohanes ana panewija Da ana Domba Allah!"37Todua muritun darangunya ana panewi jiaya hida namuya Yesus.38Yesus na gilak bali takan dengana na itaha duda ada keriya-nimi, jiaya hi winaja dudda"' Ganaya napa yerami?" Dudda dapa Gapinya," Rabi ( napapa jadina napaha gerana ta Arti: Guru), bayakaka amu Enga 39yangu?"jiaya hi winaja lahu dudda,"Maiyi kami patotunya." himmi amija,dudda dapa totunya Napa douna pingin ha enganguna dudda da mera engangu tadu nouwu dudda waktu nouwu sekitar jam habuluh .40Enya hatowu waling tatoma dua da anan dama ranguya napa newina Yohanes jaka nakeriya Nama rabbal Yesus jiaya Andreas, nangu wuana simon petrus. 41 adapaha Andreas waling lahi simon na agu wuana,jaka napakanya," jiama ma itaya na mesias (napaha ngerang najadi kristus')."42jaka nouwu, Andreas nama rainya simon lahi Yesus.Yesus napa totunya Simon jaka winanya," jiami simon,Anak Yohanes.nyiami mai wida gimi hi kefas ( napa widang' petrus' jaka' atau 'Batu')."43ta wehangun babaru,hi Yesus na wukung pahalaku ta Galilea napa rega denganya hi Filipus jaka winnanya, "keriwa nyouwa" 44Hi Filipus ma walinguya ta Betsaida, padoungu pingin ha enganguda hi Andreas jaka hi petrus. 45hi filipus napa rega denganya hi Natanael jaka winna nya " nyimak papa rega denganyaka napa tlihuna hi Musa tadalu Hukum Taurat jaka tangan kehada da nabi,a toukanaka hi Yesus walingu ta Nasaret anana hi Yusuf."46Natanael na tikki na nya,"matoungu tekka kadiya nama kallung waligu ta Nazaret?" Filipus na tikinanya, "Ammigu jaka kamu itta ya."47Yesus na ittaya hi Natanael ana mai lahi nammu jaka napa newinya na tuana hi Natanel,"kamu patetinyah,jiyaha na tou israel na patetekang,da eimanya napa lapigu tadalu lahi namu!" 48Natanael napa tuturunya, "giki nonak hi pea ikaga?" Yesus napa gapinya,"adadi paha hi filipu ana kamaikagu,badi ittaguguka a eigimi ta mawu pingi ai kapillit."49pagapingu hi Natanael,"Moure,ouwu ana Marabba Alla wu. ouwu Raja Tou Israel lu wulan."50Yesus na gapi ya jaka winna lahi dunna,"Toukanaka hi wigukagu, 'langa itta guguka ta mawu pingin ai kapillit,' jaka mi waiga? mi itta yaha tangnga kehana nama reihi bakulu walingu yayi" 51mangnga, napa ngalanya,"napa teatekangu aku tikki lahi ouwu,Nyiami engajiaya ami ittaya na awangu ana taweha jaka dama laikt Alla ad deha purung ada bari ya ta ana tou rara."
Chapter 2

1taladu katiluna ,einya nakal buangu deki mawini ta kana Galilea,jaka na inna hi Yesus eijelanya noulau.2Yesus yakan da ana-da ana juga peka jella ja tabuangu deki mawini nei.3jaka na wei aggur naduka, na inna hi Yesus napa newiNya," datou dakanaja wei aggur."4Yesus napa gapinya"gamawini touhonguha nama berhubung deng-gga? narahi dadi eimanyaha."5Na innaYesus napa newija tama bari."Ganakanya napapa newina lahi dunna,kerang nou."6Houlau, eija dama nammu gentongwaling ta watu, nama biasa awaija da tou Yahudi ada kabuang ada pakalung wikida heheka ada habukung dubba jaka atilu 7Yesus napa newi tahaga mapan layang."Tauja da gendong-gendong heiyi jaka da wei." hida,hida tauja ihida da gentong-gentong hei yakan weiyi lapak ada binu 8yaka ,Yesus napa newi lahi duda," yayi,medekiha hakuduk mi idiha takan pala pesta."jaka datowu9Yakan nakal pala tunu na kamanya na weiyi napa mengapa awoluya anggur nou,yaka jiaya dana pemanya bayaka wali yana (jiaya nakal pala pelayan nama dekiya na weiyi na penyakit)' jaka nakal pala tunu neiyi nakal maikaja membelai moni-moni, 10manga hiwinanya, " naanan noutona hawanguku napalak moulunha dapahaku mouluna da angguru dama kalungu manga hina paha laku da anggur dama kalung jidinguka ouwu, bijalmunya da anggur dama kalunguna atouna ."11Tanda ajaib nama moulu nei Yesus napa lakunya ta kana,gmGallea,napa namunguna-Nya jaka da murid -damuritu Na nanamuya.12manga nama rabba Yesus na purung ta kapernaum maraida na inna,jaka daoli da olina, jaka da murit -murituna duda daengang holauwu selama pira ladu.Yesus ta Baik Allah13Naladu bakuluna natou Yehudi dagitunanya, Nama Rabbal yesus ana dehang ta yeru salem.14Taumah bihana natou nama dagang lembu, domba. jaka da merpati.jaka dama tagu tukar riti ngodu danya heilau15Yesus nawolunya na cambuk waling takan larun jaka nakaliha ngara dukada da oli jadina waling ta Bait Allah, jaka dadomba jaka da lembu duda.jiajelah nama bongu riti-riti koin waling tama tagu tukaru riti jaka nahabalija da meja-dameja duna. 16jaka dama dagang mawurungu winaja nama Rabba Yesus milohu ida boluha dapa hadangami walingu tauma yakadika pingi daumma padagangu maya jaka ada pingi17Dala keadaan paha koalana hida namuya aeinya nama winna nama namungunya naumamu merkanaka ana tunu pakeranya18mangnga hiwiddah datou yahudi adda pangapinya mangnga hida panewi gatanyaka nama buatu napapa teikamu ouwu himmu pahalakaya napa kabuatimu dama kalung maiya?"19Yesus napa gapija duda,"Muberaya na Bait Allah neyi jaka tadalu tilu ladu youwa tetap aku pakida baliya."20Dana napa gapija,"perlu 46 dungu jaka kaku pakidi na Bait Allah nei,jaka dumu mupakidi baliya tadalu tillu ladi?" 21Jiaya,napa kabur atina Yesus aganapanya Bait Allah jiaya na ihina mehananya,22jaka neiyi, jaka Yesus apa kidi baliya walingu tatou mati,da ana-anana danamuya napa newina nei;duda hidayat percayaya tahurat bakul nama kalung jaka napa newi napapa newina Yesus Napa tikina.23Touma Nama Rabbal Yesus einya tayeru salem ana palainya nama buanguna,nadangu natou nama wainya nangarana alanga itananya tadalu buahana ana patekanya. 24jininguka Nama Rabba Yesus witi dana buhan witi nama touma alanga peanaja.25jaka dana karei mangu hatou teka kana kana peakawa awinna ngarana natou rara.
Chapter 3

1Einya Natou parisi nama ngarangu Niko demus. jiaya nama jaji paama jaka napapa akangu tatana yahudi.2taridung nouwu aminya tama Rabba Yesus mangnga hiwinanya Ama,yiama marangu tomat ouwu jiawuka guru nama amingu nama walingu lahi Allah deimangu hatouteka nama patekanya nama peanya."3Anapaija hina,peaja nama Rabbal Yesus,jolinanyaka wigu gimi yiami toma hatau adana ada hilajuja habali. Dana dana itamaya napa doungu weimaringu Nama einya lahi Allah." 4 Nikodemus napa tutur,eingu hatou hatou napa hilu papa ana baling jaka ana matua?mikoli balinya ami paman balinya takabu inana mang hina paana baline?"5Napa gapinya nama Rabbal Yesus lahi duna,"jaka jiapanaya, jouwa ku tikiya lahi yiami,jaka eikanguka ha touwu dapapa anang waling ta wei jaka ta Roh, jiaya dana tamangu tapak dongu weima ringuna Allah.6Agananya nama jaji walingu taihida jia jelayaka naihida,langnga agnanya namanya jaji waling tahangahu matua.7Abi hilu kapoduk aku panewi laihi ouwu,jiami papa anang balimi.'8nangilu napa pouwu habali habali yaka aba yayaka yiami mi buhanya jaka miranguya ana kaguruku jaka jiami dami peamanya abayaka wali yana ana wurungu tou jelada gara dukada yiata taujelada yiata napapa anang waling Taroh ."9Nikodemus napatutur,"Giki heibulu kada kara dukada hinna jaji?"10 Yesus napa gapinya,"nyiami dajiami guru tou israel, jaka nyiami dami pemanya gara dukana nam terjadi?11Yatouna,wigiminya nyiami aku panewiginya agananya napa peimi jaka napa rangumi mangnga napa itami, jialingu ka dami Rangumaya nama walingu Lahi nyiami.12Aku peakakaguminyaka natal nogu pinu tana adadi miwainyaha, gikinoikinaka napawai dengaminya agannanya naha wiggugimi gearana nama einya tapa Doungu weimaringu.13Daeimanya hatoukka nama deahangu tapa doungu weimaringu, ada jiakayaka nama purungu balingu tapa doungu weimaringu,yana ana tourara.14Naha meara noungu hi Musa ana dedikunya na maddu tabagu tama Redda ginangu, Tounou jelana Ana tourara adedikapa jaganya,15Toma Tangadukanana tou nama wainya namma engnga Kalinanya nomorikamu Loolungu.16Nama Rabba Alla nanamu oataya napinu tana,mangnga hina paleawaya na anana nama meaha limana Toma tangala dukanana tou rara nama Langu weinanya abi namoya awinna,jialinguka kana kolinya namori kama lailangu.17Namma Rabba Alla napa leawaya na anana nama meaha wihi namma meaha limana tapinu tana dawinnamangu jialinguka kanna pamannu maraya liya yana anana awinna .18Natou nama wainya danna hukumanya, jiadinguka natou dama wainya engnga kolli nanya Nahakungu toman adana wainya naana kameahana Nama Rabba Alla.19Yajiadinguka nahukungu nama wajalu, Nama wahangu einyaka tapinu tana, jialinguka natou rara rihibuahananya nama kapetangu walingu tama wahangu toma agananya napa waludu mama nyarikaya.20Toma natou nama woluya nama manyariku dahukunya ati nama wahangu da ommi jella maja tama wahangu toma napa woluda jaka napa rawida dama deeliku palangu.21Jidinguka natou nama pahalakuya nama kalungu jaka nama einya tama wahangu engngu makalugunya naha woluda tahagana hi Alla." Yohanes Napalakuya Nama manadangu22Namengaka nou, hi Yesus jaka da ana halakudaka tatana Yudea. Noulawu,jiya napa duka madei jaka dudda jaka ihidajaka. 23Yohanes jella nabatis ta Ainon talihi Salim jaka dadangu na weiyi nolawu. ngara datouwu amija jjaka hi ihuha.24 Jaka nou weiga, Yohanes dadi maha apa tamanya tagallu.25jidinguka, heaka heakaya napa ngada ngadanya dalla keadaan paha koalana Yohanes jaka natau yahudi pawarah wikki bolludanya.26mangnga hida paregga denganya hi Yohanes mangnga hiwiddanya,"Guru,natou napama raimu tahan bali loku taloku Yordan,ngerana napapakamu jaka napapa utamu tama olikadingu alangnga amibolluja."27Yohanes napa gapija natourara daeimangu, pakolida ada woakayaka dudu dama walingu taawangu, 28 Nyiami kadika dami peamanya aganananya napapa newigu youwa da mesiama,'jidinguka nyouwa papa lewawa huiya yuiya kamu kamu moluwu alanga wina-nya.29 Na touwu nama pasanganana mawinina jaka da moni; jaka daolina namoni dadedi ada kahiluya, tariki mata jaka wala wiwiha ada rangunya nama yanyi nala kedai moni. jaka egi ati neiyi pajadi madangunya.30Duna harus nabakul panglang jaka nyouwa semakin ku merah."31jidinguka nama wali dehangu engnga mouluna dahangya mangnga nama bakulu tapinu tana mawalingu tapinu tapinu tanaya mangnga engnga manga enga panewidanya tapinu tana jaka nama nama ominya nama walingu taawangu engnga ranguya boludanya.32Engnga itadaya nama kalungu jaka nama manadangu manga enga padanya natouwu ana kaya nama manadangu.33Natouwu nama kaya nama walingu engnga keridangu wingu atinama malangu tomat nama Rabba Allah nama namunya.34Toma,natou napa lewana nama Rabbal Allah engnga patomananya nahiluna Hi Allah Tomat nama Rabba Allah woanada hanguhu matua.dama eingu dirana. Na Amada Nanamunya Na 35 anana ana woanya gidi deituna alanga awi namunaya.36Natou nama wainya naanana engnga kolinanya namouriku malodungu,mangnga touna dama wainya naanana dana itamaya nomouriku malodungu dama keri ukuya."
Chapter 4

1mangnga namourida ana penyakit natou parisi ana ranguya ana kolingu weiihu jaka dala keadaan paha kolana Hi Yohanes 2( jidinguka Nama Rabbal Yesus Dana ihuwiki manaja), 3 mangnga hina peanguja ta Yodea mangnga hina balinya ta Galelia.4Duna,Nalinoungutana Samaria.5mangnga anatoma ta Samaria, ta kota nama ngarangu Sikharnama einya tatana yanaga napa pangarungu Yakup walingu ta anana hi Yusuf.6Namatawei Nama ngarang Yakupuna eijdanya mangnga Nama Rabba Yesus Namma jouli alanga halaku marouna Nangodu tawiwi mataweiyi ta jam nammu.7Aminya nama hatouna nama wini samaria kaku hoku weiyi. yesus napa newi lahi duna,"woaga yowa kaku inung."8(jaka, dala keadaan papa lewana dahalaku ta paharu ipahi paangu.)9Nama wini samaria napa newi lahi Yesus,"Mana mungkin Aouw, natou Yahudi,daka rei weih lahi youwa nama winni samaria?"(jaka,natou yahudi dana penewi dengamada gagerai natou samaria).10manga hina pagapingu nama Rabba Yesus hiwinanya,jaka ami peadinya nakal nyuru nama walingu tama Rabba Allah mangnga ami patetinya agearanya nama panewi muwoahingunya weiyi Toama nyimi engnga keri jelamija lahi dunna manga jelakaya engnga kolinanya na wei pingin mouriku.11Nama winna nou hiwinanya mouri ouwu daeimangu kaamu amu inungu tomat namata weiyi nama jallungu mangnga bayaka wali yakaakina amu kolinya nawei moriku? 12peanya ouwu rehi papa akanguwu walingu ta inna weadama nyiama, hi yakup jiaya nama woluya namata weiyi hina peakagamanya jaka nama langa inunya walingu tamata weineikadika daana kadinaka jaka dapeadanya yaha ana pinus haja?"13Nama Rabba Yesus hipangapinya mangnga hi winanya tangala dukana natou balina, 14Natouwu nama inungu weiyi napa woaja lahi duda dana hilu madoumaha jiakadinguka nawei taihina nama nama laipangalangu lapakungu ana kolinya namoriku maludungu15Nama winni mangnga hi winanya Nama Rabba Yesus,"mouri nounammu kamu woakiga weiyi kaku inungu abi hilu kumadouwu mangnga abi hilu amiga ta mata weiyi aku lapar houku. 16Nama Rabba Yesus hiwinanya jaka nouatouna kamu baliwu kamu lahan dekiya nalamu manga kami maraingu kaami baligu17Nama winni hina pangapinya." Dadi eimakinguha lagu." mangnga hi winanya nama Rabba Yesus peanya nama daete kadingu napapa newimu, ada eitekangu lamu, 18Hiwingu noukanguka tomat ouwu badi tomat limahaka da lamu jaka selakaya nama kahangin dengdagu napapa neiwimu."19 mangnga hi winna nama winni ana pangapinya moure yaatouna youwa ku peanguka ajiawu ouwu anabi. 20 Da ina weadama jaka daama peanguma nyiama daha mukulu karadanya."21Nama Rabba Yesus hi wimaja eiga youwa nejiami jodumi mawini nama eigimi yayi! enga dukina narahina tapinu letinyamangu jaka jelanya data yeru salem daejallamangu ada mokulu karadakunya hiama,.22 yiami ami jelguka yiama ama mokulu karadda mapeanya toma manu mara omminya nama walingu ta yehudi23Enga dukidina narahina, yajidihaka Dama bomoku pangalangu jaka dama liya naha mangu matuayi jaka nama wahangu;Toama hi ama engnga matodinguna nama hamerangu nama bokulu karanya nammu. 24Allah jiaya napingi morik natouwu nama wainya jiaya nama kolinya namorika malodungu."25mangnga nama winni hi winna lahi dunna yowa kupenya tomat na Mesias aominya(yajidiyaka nama Rabba Yesus kristus) engnga ommidiya ana panewinya tangala dukana lahi yiama."26Napa gapija Nama Rabba Yesus lahi duda,"Youwa, nama panewi lahi yiami jaka nammu."27omiyaka dala keada paha kolana duda daka mataarata itaya nama Rabba Yesus ana panewi denganya nama winni. jidinguka ada eimangu hatouteka nama tuturuya,"ganaya napama yeramu namun widanya!"mangnga manga gahi eiyagu nama winnanya?"28 jaka, nama winni neiyi najemanya na kidi weiya manga halakunanya ta paraingu jaka napa newija datou-datou houlau,29"maiyi kami itaya einya natouwu nama panewi dama jiaya napaha lakugu. peanya touwu Mesias nei?"30duda jela dahaku tahabali paraingu kama parega denganya nama Rabba Yesus.31jidinguka,dalakeada paha koalana wadaya nama Rabba Yesus adda panewinya Rabi gayi hidamu adokangu." 32Nama Rabba Yesus napa gapija duda," yanyouwa eingu paangugu dapa peami nyiami."33mangnga dala keadaan pahakolana hida patutur wikida,"daeikadingu nama idinya paangu daha bali peana?"34Napa angugu jidiyaka nammu nama palewawa nyouwa kamu halakunya napa kerang yayi nama winaga.35 peaya nyimi dawimi mangu, 'patu wulakinaka nama rara katomaya dawimmi naomangu? nouatuna kami patetinya jakawiggu jellagimi peanya da wuamatamu miitaha daka hiburan pari adda rara keiku todanya naha robu 36yatouna hammu namma rawing engnga kanyuru toma deka buaja tutu taguna nama ominya dama kerangu jaka dama hoarungu tariki mata ngara dukada.37jaka napapa newigu mapan ihinguya,hatouwu nama hoarunya jiaya nama kanyuru'.38wiggumi ku palewami nyiami kami kolinya natagumi langnga kada kerang datou hawanguku keranguka yiami engnga eijelangumi ami kerang notou samarinda nama walingu ta kota nadanguka nama wainya nama Rabba Yesus."39 Native samaria nama walingu ta kota nama wainya nama Rabba Yesus liya ana panewi nama winni liya aganananya naha itamu napeaka," bolunya napa woluna jaka dapaha lakuna." 40 yayi, natou samaria utunyaka Tama Rabba Yesus,kammu daka reiya kama engang letungu malli pira buah ladu nama Rabba Yesus na engangu duba laduna.41Duku,Hangari elagunyan natowu Nama keriya jika nama wainya agannananya RaRa tikina Nama Rabba Yesus. 42Mangnga hiwidanya nama wini, " Dahilu jiamayaka napapa newimu mangga himawainya nyiama wikiya maranguya, mapeanyaka ajiaya nama pamaraimanya yaina pini tanaNaana Tou buatu napaTegahuya (mat 8:5-13:luk 7-10)43Duba ladunaka, Nama Rabba Yesus ana engangu manga hina halaku tagali lea.44( manga hiwina Nama Rabba Yesus ana peakaya natada buatuna daeimangu hatou teka nama peakaya natou napapa akangu Tatiana wikina.)45Ana tomaka hi Yesus ta Galilea, Tangan kehada da Tou ta Galilea da regga Ya alanga itta danyaka tangan kehana naha woluna hi Yesus,ta dalu pahalakuna naladu bakul ta Yerusalem atoukanaka duda dahar laku jellannya naladu nou.46atonounaka, hi Yesus na mai jellapah ta Kana,Galilea tapak doungu napa langa wolu jella na wei, hina jaji wei anggur.Ta Kapernaum einya hatou napa gawi istana na anana moani nama tangiru hidduna. 47napa pagawai istana na rugukiyaka a aminya hi Yesus walingu ta Yudea hagana ta Galilea, Na lapa parega denganya jaka nakal reiya hi Yesus ka ami gu kamu pategahu ganya na anagu,touknaka na ana na natiki hali yakan nama jala48mangngaka, Hi Yesus winna nyaka"Atoukanaka ouwu damu itta kayaka na tada-tada nama kallungu, ouwu damu waimanya."49pegawai istana dunna napa newi,"Moire, ammi kigu tomat dadi namati na anagu."50Yesus napa leawaya,"baliyaya na anamu namaorrik!"na tou nei na wainya naha tikkina nya hi Yesus jaka halakunanyaka na taou nei.51tangiruna napa gawai istanamasi tarangi halalakuya, napa rega denga ja da atana jaka datikinanya atoukanaka na anana moini namorrik bali52pegawai istana na tuturuha toukana na jam pirra ya na ihina na anana ana kabokah bali. jaka,da gapiya" madugana kira-kira jam kapituna na wajal ihina ana mollahu."53na amanah nalakeada nei weiga na peanyaka, langa winna memanyaka hi Yesus,"na anamu na morrik ngara dukana na oliyayimu hina wainya Nama Rabba Yesus.54jiadiyaka natada biahana nama kedua napaha lakuna nama Rabba Yesus jaka ana duki walingu ta Yudea jaka ta Galilea.
Chapter 5

1jaka ngara dukada, einya naladu bakuluna natou Yahudi jaka nama Rabba Yusus nadehan tayerusalem.2Ta Yerusalem.talihi abina Gallu Domba einya hangi na kolam jaka tahilu Ibrani widanya Batesda .nama mangu lima kaba ringu serambi.3yakan tasa rambi neiyi. einya natou na dangu nama kadauku nama maturu: natou nama kabola, touwu timpang, jaka natouwu kabeku duda nanadinya na weiyi ta kolam neiyi nakal goyak .4Taladu nou-ladu pingin papa regaya,dama laikat nama Rabba Allah nimi na purun ta kolom da pakagoyakuya na weiyi. natou nama moulu ana tama ta kolom jaka na weiyi naka goyak, hipa tegahuha waling tapa yakit ganas nanya daoukuna).5Noulawu, einya natouwu nama langa kadaukuna selama tilumbulu walu dungu.6 jaka nama Rabba yesus Allah napatotunya duna ana maturu jiaya hina peanya ana madei ana kapiala nama Rabba yesus napa tuturuya,"yiami miweikukadungu aku pategahuk?"7Natou kadauku napa gapingu,"moure, Daemang touwu nama hapuruga nyowa ta kab kolam jaka na weiyi naka goyak, yakan nyouwa ku usaha wikigu Natuow hawanguk napurunguka molunguka."8Nama Rabba yesus napa newija,"midediya! dedikunya na kasurumu jaka mihalakuyah."9Taladu, noujellakaya wainya nama kadouku nategahu nalunija datapuna ana halaku jidinguka naladu nouwu ladu papa buatunanya jaka pawainguya.10 jaka nouwu, datou-datou yahudi dapa newi tatou napa widangu neiyi,"naladu yayi ladu bakulunanya, jiami abimidedimaja da kasurumi ."11jidinguka, jaka napa gapinya,"natou nama pategahuwa nyouwa, jiaya nama panewi lahi nyouwa,muhaduluha da kasurumu jaka halakuya."'12 duda datuturunya lahi dunna,"geraya natou nama tuturuwu,'Dedikunya nakasurumu jaka halakuya'?"13jidinguka, natouwu napapa tegahungu dahila peamanya ageraya Dina yaka nama Rabba Yesus sudah menyelinap walingu tatou dangu tapak dungu nou.14manga nama Rababa Yesus napa regadengaja datou hei ta Bait Allah jaka winaja,"Ranguwa,yiami mitegahuka.abi wilu wolu mangu mahala abi nahilu jaji dama kalungu lahi yiami!"15Natou naha laku naipapanewinya tatouwu-towu yahudi yakan nama Rabba Yesus nama pategahuya.16jaka nouwu, datou-datou yahudi dapa hiduya nama Rabba yesus jiaya ana palakuha gara dukana taladu nama bakulu. 17 jaka nama, Rabba Yesus napanewija lahi duda"Amagumikeraguha lapaku yayi, jaka youwa ku masi keranguha."18Napagapija heiyi nawoluha datou-datou yahudi dapa dapa rutakungu katoangu yakan kama hamatiya nama Rabba yesus, dayiapakaya nama Rabba Yesus nama hapalaya naladu bakulu, manga nouwu naregaya hi Allah ada wai Amanya mehanya, jaka nouwu napa aman wikina jaka hi Allah. Na peanguna Allah tadalu nama Rabba Yesus19jaka nouwu, nama Rabba yesus napa gapija, winanya,"jakanyiami,jakanyiami youwa kupa newigiminya lahi nyiami,lakeda dama koling pakerang ganas ganananya mehana, jaka dami itakayaka na Amam ana keranya; jaka gananya napa kerang Hi Ama, jiajelaha dapa kerana dala keada. 20Napa Ama nanamuya da lakeada napa tekaja tala keadaan gara dukana napa kera mehana, jaka Jaka na Amada nouwu napatekaja lahi duda napa kerang-pakerangu nama reihi bakuluya jaka mi kulih.21jaka naha merah lahi Ama ana pakidi baliha da tou mati jaka nawoaja duda namorik, jakatujelana nala keada ana woanya mourik jaka geraya nama buhangu.22Hi ama dana hukamaja ati ageraha,jaka jiaya ana woa boluja dana buaha mehamaja neiyi dala keadaan,23 jaka gara dukana natouwu jaka kana paakaja dala keada merana duda ada paakaja Na Amad. jaka natouwu dama paakaja da amada nama utusuha.24 bakalangu aku tikiya lahi nyiami,natou nama kahilujanya napanewigu jaka napercayaya duna nama botahuya aku donya namori nama kalungu, jaka dana tamamangu tapak kutuku jaka jiaya hina gehiru walingu tamati jaka na mourik.25jaka jiapananya youwa kupa newi lahi yiami,narahina amidinya jaka anatoma yayi, jaka natouwu mati ana rangu hilu Anak Allah jaka natouwu nama ranguya nutup jaka namourik.26lahi ama kanika nouya napingi mouriku tadalu ngarana natoujelangu ta anana eijelanya namouriku tadalu ngarana.27Hi ama nawoany gidi deitu ta anana kanna paha lakuya naha kabu atina tomat alanga ana touraranya.28 Abi kapodukmangu atomayaka narahina ami Rainguya nakal woakana29Ada kidi bali walingu tajoanga, olitou matida toma jidikaha dama pahalakuya manganya hida kiddi bali hi kolinya yana mouriku ma ludungu nama wsinya dama kalungu jaka dama rangu nalipapa peakanguna tabalina mati.30Daemangu hawolugu hakuduku.aku huka ati dajiamaya napa peawikigu napahalakugu jidinguka namawalingu lahi nammu nama palewawa jiaya naha nadigu,31Aku panewi kayaka naihi wikigu walingu ta ihi wikigunya nama manadangu. 32 einguha nama nama paneiwi yayi nangaranguya nama madeingu tomat nma napa newinya nangara madeingunya.33yiami mipalewayaka hi Yohanes ana peakanya nama deha.34jidinguka, nama deha napa kali damami walingu tatou raramaya. yatouna wigugimi yiami kami manu mara.35Yohanes yiaya na Api pelita nama erikku nama wahang. jaka nyiami mibuhang rami tadalu wahanguna.36yatouna, napa namungu nama einya lahi youwa hingu mabakuluya waling napa namungumi Yohanes.Tomas napa kerangu jaka napa deki nawoga hi ama lahi nyouwa tada panamunguna toma ama walingu lahi amanya nama palewawu.37Hi,Ama nama paleawawa nawoaganya naloawikoku Jika mau ati jialinguka dami mali ragumangu alami mali tamaya nahadana.38 yakan nama winna dami mali bijalumaya na tuihimi dami waimanya napapa lewagu.39nyimi mitakadiya na hurat wuamaningu tada peanguda noupaminya nahurat wua maningu jiayaka hita kolinya namouriku malodungu wimmi noupangu.40nyiami da amimagimi lahi nyouwa kapiku morikumi.41Kamang tadana walingu tatou rara. 42nyouwa ku pegimi nyiami tomat napa napanamunguna hi Allah nama einya lahi nyiami.43Aomiga nyouwa tadalu Ngarana na Amagu, jidinguka yiami dami buhamaga mangnga touhawanguku kayaka nama omnya lahi nyiami duku hangari buhaminya. 44beikanyaka Rapa wai dengamanya kemana kolingu Kana pabuatuma touhawanguku dana mayeramangu pujian nama waling lahi Alla nama kalungu?45ADami peakanyaka nyouwa kupatomanya lahi Ama jika kupatoma alanga jiaha dapa manimu.46 Yaatouna , jika ami waidinya Hi musa,nyima kami wali jelaga nyouwa toma hi musa napa 47peakagimi Jidiwaka nyouwa.47 adami waikagaka, aganananya napa peakanagimi Hi, musa gikineikanaka naha waidenganya?
Chapter 6

1mangg nama, Rabba Yesus na hapalaya naluku Galilea, jaka naloku Tiberias . 2 nadangu natou nama keriya dunda jaka duda da itaya na Ajaib jaka na pawoluna datou-tou kadaku. 3 jaka. nama Rabba Yesus na dehang ta pinus letina jaka ana ngodu olija dala keadaan pahakolana.4Toama Toamadanyaka naladu rahi inungu jaka enganina natou yahudi 5ana patetigu mangnga ana tayaku natou nama dangu ana lariya ,hiwinanya hi filipus," Biyakikaka ata dakinya Roh kaRiku anguna natou nama Duku hangari danguya?" 6hiwinaka nama Rabba yesus kaku peanya filipus ada rangunya winna toamanya peanyaka agananya napahalakuna.7hi Filipus napagapinya."da Roti mahinguha duangahu dinardana rekamangu awoja duda, hatou hatou langnga ka hadidipit merah kada,"8einya hatou nalakeada paha kolanah.hi Andreas Na anguwuana hi Simon hi Petrus hiwinanya nama Rabba Yesus. 9 ya einya nala keadaan namangu lima roti jaka dubbada nakal boku, gawaingu widakajaka tonaka natou nama hari duku danguya?"10Nama Rabba yesus nama newi ngara dukana,"na touwu jaka kadangodunya."napa doungu nawo nama dangu rutuna,jaka datou ada ngodunya kira- kira datoma limaribu damoni ngara dukana. 11jaka nama Rabba yesus ana dekiya na roti-roti hei jaka namengaha paha bayaja, jiayaka hina bagi ha roti-roti ngara duka na na tou nama ngodu jaka jiajelaya daka boku-boku jia jelaha natou napa kabur atida.12 jaka ngara dukanana touwu nabihuka, nama Rabba yesus napekaja da anana ngojukuja daka dipituna abi eingu palea."13 jaka atouna nouwu, jaka dala keada daka buangu datauja habulu dubba keranjang jaka hadipitu-hadipit wilingu talima Roti jelai napapa eangangu duda dapa mengana.14jaka datouwu-touwu ada ita yanatanda ajaib napaha lakuna hi Yesus,duda napa neiwi,"Duna jiayaka Nabi napa widang nama aminya Tapinu tana."15 jaka napenya yakan natou dangu nouwo nakabi atingu nama paksaya duna kamu jadi Raja lahi duda,Nama Rabba Yesus gehirnayaka nutup deaha Tapinu letina ajia mehaya. halaku manga naha laku tapinu weiyi16jaka naladu ana Dagit ridungu,jaka dala keadaan da purung daha gang natama 17 jaka nadahan ta tena, manga daha laku ada palanya ada hagangu ta kapernaum.naladu dagit dagit ridungu nanya, jaka nama Rabba Yesus Dadi maha amimanya ana paregadenganja duda.18 natama nakal goyak ana ngilu nama bakul ana pouya.19jaka.datou dabohing tena nama rou tiki 25 jaka 30 stadia ,duda daitaya nama Rabba Yesus berjalan tapinu tama dadehangu ada lihinya na tena jaka duda dama ngeat. 20 Namun,Nama Rabba Yesus ana panewi tahagada dudda,"Neiyi Nyowa,abi mangeat!" 21jaka nouwu,ngara dukada kama dehang kanguka ta tena wida manga natena dagit dikinaya tama dongu pingin paha lakuna. na tou nadangu nama manyearanya nama Rabba Yesus22madduga ladu, nadangu natouwu nama dedi talihi tamma ada patotunya natena hawanguku noulauwu,hangi panas na tena dala keadaan dapa tamana taroungu. jaka nama Rabba. Yesus dana tamamangu tarongu tena gara dukana jaka keadaan dama halaku meha.23 amija da tena-tena hawanguk walida ta Tiberias dapa lihi dapa doungu Datou-datouwu dama agus Roti,jaka nama Rabba Allah hi winna waiwuka.24 Natou dangu adada itaya nama Rabba Yesus jaka dalakeada paha kolana eija tapak dongu houwu deha balingudanyaka taumada ada halaku ta kapernaum ada manyeranya Nama RabaYesus Napingi mouri ku25adaku danguyaka Natou nama Tomanya NamaRabba Yesus ta tama mangngu dapa tuturunya,"Rabi, pirakka aeigu yayi?"26 napa gapinya Nama Rabba Yesus hiwinanya jaka nouatouna winggungimi atugama atauna nyiammi ami nyaraga neinyouwa dajiamaya natauda mahangu lipat manyerang.jidinguka Roti himi bihun yiayaka himu manyeraga.27nyiama mayeramanya napa angung napa naha mohudengangu. jidinguka dami manyera aiminya dapa angu napa moriku malodu dengangu napa langa woami naana tourara napa kami nyiami tomat maana tourara anabihaya jaka mamaninya."28Natou nadangu manga hidatuturuya tama Rabba Yesus,"ganakanyaka napa woluma jaka napakerangu walingu walingu tapak kerang napa buhana nama Rabba Allah?"29Nama Rabba yesus hina pagapija yayiyaka kirangu napa kabur atina hi Allah:kami wainya nammu napapa lewana Nama Rabba Allah."30Atounokanaka,"tadalu dehakanaka napaha lakumi nyiama kapiku waingu? jaka ganajelakanya napa kerangu napahalaku jellamu? 31Dabukuma dapa peama angnga mannadinya tapak duama reda ginangu, alanga winna nama matulingu hi Ama woananya Roti nama walingu Taaguwuana jiaka dapa adaka ."'32Nama Rabba Yesus winna jelananya, jaka natouna,yahi musa nama woagimi Roti nama walingu taawangu,jidinguka hahiamaya nama woaja roti maningu walingu Ta surga. 33yana, Roti nama walingu lahi Allah jiaya nama purungu walingu ta surga nama woanya moriku tapinu tana."34 mangnga hiwidalinya,"mouri miwoakigama Roti nama pangalangu."35Nama Rabba yesus hiwinaja,"yajidiwaka Na roti mouriku; natouwu nama omminya lahi nyowa dana hilu karobamanguha jaka natouwu nama waiga dama hilu madomaha. 36 jaka nauatouna winggungimi yiami yayi miitawaka miwaipangalakadiga.37Napa woanaga Na Amagu lahi nyouwa engnga aminya lahi nyouwa, jaka nama aminya lahi nyouwa daku kalelimaya.Aamiga 38nyouwa walingu ta surga dapaha dapa hakungumaya napa kabu ati wikigu, jidinguka pahalagunya naha wukuna nama palewawa. 39yajiayaka naha wukuna nama pa lewaya tangala dukana nahawoagigimi abi nahilu maroba kaeipangalanya lapakungu tahupu dukana.40pawuku waidanyaka hi ama,tangala duka nama itanya naAnana jaka namawoanya namouriku malodungu jaka engnga pakidi balidanya baru ana pahupuya kayaka."41Na dangu natou Yahudi nama pangadangu gearaya nammu walingu lahi duna, Atama winni Yajidiwaka Roti nama parungu walingu ta Surga.42Mangnga hida panewi, Magga jiakidiya hi Yesus na anana hi Yusuf, ala amana jaka da inana dapa peada?Giki neikanaka hi jingu pakidi nanya na hilu buatuana nyouwa mapurungu waling ta Surga hiwina nawalingu.?"43Nama Rabba Yesus hinapagapija hiwinaja, ''Abitida panewimanya ami kangurukunya napa kabu atami nyiami 44Daeimangu hatou teka nama aminya Lahi nyouwa, Jiapayahi Ama nama paleawa nama diki balinya, mangnga enga pakidigunya peala ana pahupukaya. 45Einya nama matulingu ta hurat para nabi:'jaka,dama langu kolinya napa peakangunahi Ama.' Tanga dukunana tou nama ranguya nama walingu Ama engnga ominya Lahi nyouwa.46Daeimangu hatouteka nama itayahi ama,toma jiapaya nama walingu Lahi Alla;nama itayahi Ama.47Yatouna wiggimi nyiami, 'Agearakayaka natou nama wainya engngu Kolinanya namori kuma lodungu.'48Jidiwaka roti moriku. 49Daboku Na Apuna Daanguka manna tapa duama redu ginangu jiadinguka da mati.50Yadikaha naroti alama walingu tasurga, Na touwu nama langu anguna dana matimangu.51Yajidiwaka Roti moriku nama walingu ta surga.Natouwu ana akanyaka naroiti yayi,engnga moriku pangalanguna;Naroti naha woagunya Roti morikuya tapinu tana jidi yakan narougu nama mija."52Natou Yahudi pakai kangunanyaka karingaku hatou-hatou,wida ada panewi, "Gikineikanaka natou nei ana woaya narouna ata anya?"53Nama Rabba Yesus hiwinaja, " wiggumi nyiami,jaka nou atouna adami akanyana narouna nanAna tou rara jaka adami inukanyaka narana,Nyiami dami koliminya namoriku malodungu.54Natouwu nama aganya narougu jaka nama inugunya naragu nakolinya namorikuma lodungu, jaka engngu kidi balidina baru ana pahupukanyaka napinu tana.55Toma naraungu peangu pabihu denganguya jaka narangu dahilu madoumaha lapakangu piango -piangu.56Agerakayaka nama aganya rougu jaka nama inugunya naragu engngu eidinya lahi nyouwa jaka nyowa engnga eidiga lahi nammu.57Mahamearanguya hi ama nampak lewat nyouwa,jaka nyouwa ku morik noungu lahi namun duna na aga nyouwa jaka namoriku noungu lahi nyouwa58Yajiadiyaka na roti nama walingu ta surga, Dadahamearamangu da roti dapa ada da ina weadada jaka da ama penguda dama eingu larada,jidinguka yana roti yakidika moriku pangalangu.59Nama Rabba Yesus ana panewi nouya ta Kapernaum ata giri hakoalana ta Sinagoge.Dadangu Dama keriya dama hilu keriya Nama Rabba Yesus.60Adarangu yakan dapaha kalana nahiluna,wida duda,''Napa peakangu Yakadika nabuatu oata,gearakadiyaka nama hokaluya ana kaya?"61Ana peaja dama keriya adana hawali ati ada keriya,Nama Rabba Yesus winaja , "Yana hilugu jiaya napa huka ati dengamu?62Atonoukanaka giki neikanaka ami itaya natou rara ana deha balingu tadou pingin hawalina?63Nahangahu matiu jiaya nama woagimi moriku,jidinguka narouga daemangu larana .Yana hilu napa panewi gu lahi nyiami meara jelakadinaka nahangahu matua nama moriku.64nyiami eijelanya dama wainya, "walingu takan wungana, Nama Rabb Yesus dapeajaka ageara dama wainya jak ageara dama hukanya ati.65Nama Rabba Yesus hiwinna,Yajiadiyaka nyouwa hiwigugumi nyiami hatou teka daeimangu nama amminya lahi nyouwa, Adana woakanyaka kanyuru hi Ama.''66Tangala dukada,dadangu dama keriya dama walu wikida jaka dama hilu buahangu pakeriya.67Mangnga, Nama Rabba Yesus hiwinaja dama habulu madua dada keada pahakolana,"nyiami noutona dami buahajelamangu pakariwa?"68Simon Petrus napa gapinya Namu, mouri lahi gearakamanyiama nammu eima pakeri noungu? mangngu hajidiwaka nampanewinya namoriku nama malodungu.69Nyiama mawaigu jaka mapeagu ouwu,Toma ajiawu napa paleawana hi Alla.''70Nama Rabba Yesus napagapija, ''peanya dengoumangu nama kahangi dengan gimi nyiami,aha bulu maduami? langka natou walaan,Eijellalinyaha nama hatouna walingu lahinyiami nama huka ati napa kadeka moritana naatina."71Napu kabur atina yajiyaka hi Yudas,na anana Simon Iskariot,tomat hiYudas jiaya napaha bulu maduawaiha dala keada paha koalana,Toma jiaya nama hukunya ati Nama Rabba Yesus .
Chapter 7

1mangnga, Nama Rabba Yesus anna nahidiyaka natana Galilea.dana buahmangu pahalaku ta Yudea toma natou Yahudi dadangu dama kaba atinya kama hamatiya awida 2Ana tomayaka, na ladu biahana natou Yahudi,naladu biaha napapa buatu waidaya hi Daut,anlihinyaka.3mangnga, hiwidanya Nama Rabba Yesus da angnguwuana, "Muhalakuya waliyangu TaYudea dala keadaan pahakoalamu kada tawa agananya natada biahamu napahalakumu.4Daeimangu hatou teka nampahalaku kabuninya adana peakanyaka madangu,noutona ouwu ampahalakuya agananya napahalakumu,mupatekang wikimu kana itawu napinu tana.5Toma daangngu wuana Nama Rabba Yesus wikki dada waimanya dunna.6Napa gapija Nama Rabba Yesus dadi kutomayaha narahina, ''Narahimi nyiami eipangalanya.7Napinu tana dana hukugimi ati nyiami,Napinu tana nyouwa jiaya napa hukung ati alanga wolunya nama deaha ta pinu tana,toma naha woluna napinu tana majurakuya.8Mihalakukadimi nyiami tama tunu,nyouwa daku halakumangu tama tunu toma dadi natomamaha narahina.''9Awinanounguka, Nama Rabba Yesus engngapangalana ta Galilea10mangnga daangu wuana ada halakuka tama tunu,Nama Rabba Yesus halaku jalananya.dana peakawikimana halaku kawannarnanya.11Da touwu Yahudi dama nyeranya tama tunu,mangnga hiwida, ''Biayanyaka nammu?''12Dadangu namma kabutiku ngarana duna,eijelaja dama panewi,Tou deha atiya dama wida. ''Eijelaja nama panewi mapan leijung tarouwakuya natou nut.'' 13Jiadinguka daeimangu hatou teka nama peakaya toma ada mangeatuja da tou Yahudi.Nama Rabba Yesus ana panewi taummun nama biaha hi ama.14Nama tunu adadi namengngaha Nama Rabba Yesus natama taummu biahanahi Alla anna panewi15Na touwu Yahudi hina kabaran mangnga hiwinna, "Gikinoikinaka natounei napa neangudengana lapakangu hitounouna jidinguka dana mali hakoalamangu?"16Rabba Yesus hina pagapija mangnga hiwinaja, ''Yana papa newigu dama walingumaya ta aa wikigu,jiadinguka ama walingu lahi Ama.17jaka aeikanguka hatouwu nama pahalakuya napa wukuna hiAlla,eingnga peananya agananya nahawukkugu,ama walinguya lahi Alla jaka amawalingu ya lahinyouwa.18Natou nama panewinya napanguna manyerang ngarananya katengiwa awinna,natouwu nama manyerang ngata nama panewinya nama kalungu waiga dawinamagu.19HiMusa nawoigiminyaka nalitura lijaja lahinyiami jiadinguka dahar tou tekamangu nama peanya naha bani dengangu ? mangnga gannahingngunanyaka naha wukiminyiami kaha matiya nama winagu nam?''20Natou dangu napa gapinya ouwu amaga paolingu mori tanawu jiaya! mangngu gearaya kahayang matiya nama widagu nam?21mangnga hiwinaja,"nama Rabba yesus duda youwa pahalaku pangalagunya nama hangina napa kerangu jidinguka nyiami mika barak 22musa naka poukimi ajaka yaka dama walingu maya lahi musa mawalinguya taboku taapuda jaka nyiami jaka nyaimi mika poki touwu taladu migu.23jaka natou ana kapoaki kayska taladu mingu mangana nahukunguna hi musa ada hapalaya,mangnga nyiami himmi bani liga nyouwa aku patega huya na touwu taladu migu? 24abi hilu panewidingu dama einguna bu ana naha itami jadinguka mipanewinya nama eingu buana naha itami nama manangu jiatekayaka nama." Rabba yesus nama damnu marada?25mangnga,natouwu dama eija tayeru salem hiwida,"magang jiakadiyaka napa kabur atida kama hamatiya? 26 jidingu, mipatetinya, panewi pananya dana momumangu manga duda daeimangu panewida hakuduku teka peaja dapa ama dapetekadinya ajiaya hi kristus? 27jidinguka, jaka tapeanya bayaka Datouwu walihada.jidinguka,dada peamanya abayaka awaliyana."28Jika nouatouna, Nama Rabba Yesus Paneiwinanya touma Biaha nahi Allah Anadou kawu languna, Nyiami Mapeaga nyouwa jika mipeaga abayaka wali yagu, Datidi atamamiga jialinguka eingu mapan lewawu dahar teimi nyiami.29Nyouwa kupeanya namma Toama nyouwa alanga wali nougu. Lahi namun namuka nama paleawawa nyouwa.30Duda giki neima kaapaya awida Jialinguka dahar touteka mangu nama dedaya jika nama lihinya Toama adadi natomaha narahina. nadangu 31natou nama wainya Nama Rabba Yesus ana panewi,'' KRistus aominya Reihu pahatakananya Natada biahana walingu Tatouneiya? Naka pala tayahudi Giki neigunya Kaku apaya Nama Rabba Yesus Awinna. 32Natou Farisi elarangunya natou dangu ada panewinya Nama Rabba Yesus, Da mani Jika. natou paris dapa leawaya dama jawaya na umma Biaha kami apaya awidaya.33mangnga hiwina Nama Raba Yesus ana pagapiya, Narahingu hakudupana aeiga Lahinyiami Yapeala jaka nama ominya,nyowa engnga halakugu lahi nammu toma peala wawan.34nyiami engnga manyeramiga.dajiangu itamaminya aba Yaga aeinyaga, Nyiami da jinga ami magimi tapa doungu nouwu35Natou yahudi hida panewi haka toungu, Biyakaka Natou neiyi ana haka yangu Manga dapa rega denganya jika hidayat itaya? dahalaku kadinanya tatou yahudi dama eija tayunani mangnga nama hakoalaha datou yunani? 36Gannananya Napa kabur atina jika naha wukuna, nyiami mimanyeraga nyouwa awina, jidinguka dami parega deamaga abiyaka aeinyaga, da jinga ammigimi tapa doungu nouwa? Nama Rabba Yesus ana panewi Denganya Nahan Ngahu MAtua37 jaka taladu kahupuna,jiaya napa duongu nouwu, nama Rabba Yesus nadedi jaka nakal wulang, "jaka eikanmama dowu jaka ami gimi lahi youwa kami inungu. 38 Natou nama waiga jouwa,merana napa winangu tahurat bakul nama luruh walingu ta ihina naha laku ta weimorik."39Jaka naha winangu nama Rabba Yesus jiaya nadawa, jaka napa kolina natouwu nama waiya duna.jaka,na deawa jiaya dadi woamanyaja nama Rabba yesus dadi. nama laimaha napa gapingna Yesus40jaka Duda darangunya napa newina neiyi, jaka eija dama waling lahi duda nama panewi,"Natouwi nei dapa dening atouwu nabiya."41Natou nama heka napa newina,"jiaya naka kristus."jaka natouwu jelas nama heka panewi jellana,"manga nakal kristus aminya wali tagalea? 42mangnga nahurat bakul nama winna jaka nakal kristus mawalingu tama memang hi Daut walina ta Betlehem, jaka hi Daud yanaga na eingang?"43laka, na jadi natal weiharuna mawalingu ta touwu-touwu jiakadiha. 44jaka tomat piraha datouwu dama waling lahi duda nama kama apaya nama Rabba yesus, jaka damali hatoumang nama tudaku-nya.Adada wainya jaka eija nama kapala ta yehudi45 jaka nouwu, jaka dam paha koala ta Bait Allah jiaya hina bali ta dewa-dewada jaka ta touwu-parisi,nama tutu ruha lahi duda,"Gananya oili dami idikai nama Rabba Yeara?"46jaka dama jawaya na Bait Allah neiyi napa gapingu,"damali ha toumang nama panewi-panewi nama merang touwu nei!"47Natou Farisi hida pagapinya duda,"nyiami dalejun jelakadinyi kaelangu? 48einya hatuwu nama peangu waling tatou Farisi nanama langa wainanya nanmu?49jidinguka, natou dama peanya napa bani dengangu dakolinya dataguda!"napabalahuna hi Nikodemus50jidinguka hi Nikodemus nama eijelangu lahi duda,nama langa paregga denganya nama Rabba Yesus, hiwinaja ana pangapija hammu,51penyaka naha woluda hita liya botahuda hikukadinya langka dada rangudiya napa newina mangnga adadi tatepaya naha woana namaju raku?"52duda hidapangapingu,"peanya ouwu tou Galilea? mupa teti letunya mangnga kapiku itamunya toma daeimangu nabi walingu ta Galilea."53Manga babalinyaka ta umada hatou -hatou
Chapter 8

1Manga nama Rabba Yesus ha lakunanyaka tapinu letin zaitun. 2Babaru hingu ami balija hi Allah tangala duka natouwu aminya ada tomanya.ada ngodudenganya ana peakaya dama eija. 3manga da toupeangu-toupengu jaka natou parisi Dama rainya hatou nama nama winni nama woakinya dama kalungu ana olingu mouri manga ada palewayaka dadi tapadua tou dangu,4mangnga hiwidanya nama Rabba Yesus," Guru,nama winni neiyi oling moninanya ana pahalakuya nama manyariku. 5nahukunguna musa winna agerakayaka nama woluya naha woluna abi toumanya taukadiya watu winna mema naha kuna wimuja mangnga gikina widakanyaka nama winni neiyi?" 6Hiwidahounguka kapetekanya nama Rabba yesus aeingu kulihuna apa helaya widakadingu nama rabbal yesus nama bokulu tama waingu karagu limana, ana tuli tatana.7manga ada pelakayaka ada tuturunya Nama Rabba Yesus hina dedi mangnga hiwinaja duda, natou dama eingu doku jalanan walingu lahi nyiami jiaya nama kawunga hingungu ana kabenaya watu nama winni neiyi."8mangnga,nama Rabba yesus hiwina hamuka mangnga hina tuli tatana.9ada ranguyaka apa gapi tounounguna,tangala dukada walingu tama kaweda halaku halako lako hakatoung danyaka walingu tama kaweada,jiamehapakayaka nama Rabba yesus jaka nama winni nama dedi tahagana.10manga nama Rabba Yesus hina dedi hiwinanya nama winni, joma win bayakajaka yana tounama dangu? daeimangu hatouteka namahunguga"?11Napa gapija nama winni neiyi ,"daeimang,marabba Allah."nama Rabba Yesus napa newi," youwa daku bisamangu aku hukugimi. mihalakuya, kami sadaruya abi hilu woluya dama kalung ." yesus napa wahanyaka napinu tana12manga hi wina Nama Rabba Yesus anna anapagapija natou damu wainaja nyouwa jidiwa nama wahangu tapinu tana gearakayaka nama keriwa nyouwa dama halakumangu pangalamangu tamorikuna,"13 jaka datou Farisi hiwidaja nama Rabba yesus ouwu mupapekakinya na ihiwikina napapa tekamu dama dehangu."14Nama Rabba Yesus napa gapija, tangala dukada,"hiwinnaja langka tounoudin aku peananya nama deha,hagea ranya taihigu napawolugu nama manadunya manga kupeangu wikugu abayaka wali yagu jaka abayaga aku hagangu. 15nyiami mi peotangu uruhaya natou keriya dahawaluna nyouwa daku horumanya hanakuna natou nama woluya naha woluna. 16Aku pakerikanyaka hanakuna natou nama woluya nama jajiyanguka taumagu eijelanya jadinguka toma alanga namun nama palewawa.17Tomat, Tawinina Nama biaha einya nama mata linga toama daha woluda damoani Toma duayi madehaya jika mama nadanguya winna memma.18aku peakanya nahiwikigu Na Amagu nama paleawawa halaku kamu peakanya nama kalungngu kamu hameara nounya tahimu winna memmaga.19mangnga duda hida tuturunya namma Biayaka, aeiyanya na Ama mu? Nama Rabba Yesus Napa gapinya, "Nyiami dami peamaga Nyouwa pareireihingu Na Amagu, Nyiami ami peakagaka Nyouwa engnga peajelladiminya naamagu."20nahilu yakadika Nama Rabba Yesus ana patoamanya talihina nama tagu kerang omahu anouya ana peakaja datou tauma Biahana Namana, Daeimangu hatou teka nama jinga apaya tomat nari apananya dadi natomamaha.Nama Rabba Yesus napa Newinya ngearanana Amana21Mangnga Nama Rabba Yesus hiwinajelalija duda,'' nyouwa engang tella giminyiami nyiami jellakaya engnga manyeramiga nyouwa,nyiami engnga matimi keriya nahawoami dadoku jalami, Biyaga aku halaku yangu dajinga ommima - gimi 22Na, touwu yahudi hiwinna, " kaku hamati wiku dawina kading hinna pagapi hanouga Biayaga aku,halaku yangu nyiami dami peamaga. nyiami jellakungu daomamigimi hiwinna noungu.23nyiami wali wawami nyouwa wali dahaga nyiami walimi tapinu tana nyouwa dawalimagu tapinutana .24nou atouma, nyouwa wiggugimi nyiami, nyiami engnga matimi walingu tahawoami adami waikagaka nyouwa.25Mangnga hida tuturuya, noanamma gearawikigaka ouwa, Nama Rabba Yesus hina pagapija,'' nyouwa wiggugamika nyiami walipangu yanaga.26nadawoatangu lahi nyiami Bakalangu napa neiwigimi gearana napa tami, jialinguka nama paleawawa nyouwa duka hangari dehaya nama walingu lahi nammu,jiayaka napapa tomagu tapinu tana.27hammu dada peamanya Nama Rabba Yesus ana panewinya gearanana amana28jaka nouatouna, nama Rabba yesus hina panewi,"jaka nyiami ami buahakanyaka na ana tourara,yajidiyaka jiami himmi peanya nyouwa ajiawa namun, daiemangu hawolugu nama nama walingu ta ihi wikigu toama mawalinguya lahi ama ta Amagu.29jaka nama paleawa youwa einya aku halaku marainya,dana matamaga aku halaku meaha ajia mehawa toama nyouwa aku paha lakunya nama kalungu." 30Nama Rabba Yesus awinaka duka daoatanguya nama keriya dala keada na anana hi Abraham jaka da ana mori tana31mangnga, hiwina nama Rabba Yesus anna panewi ta touwu yehudi nama langa wainanya nammu," jaka nyiami ami waipangaladinya nawini kanyuru, jidimika nyiama ana paha koalangu, 32Ami peadinya nama deha, jaka nama deha jiayaka nama palika loagami nyiami," 33mangnga hida pagapinya jiama jidimaka wala wuana Hi Abraham dama patekang wikina nama ta touhawanguku.mangnga gahi wimmu nouwalingu,'engnga mika lauraga hiwimulingu?"'34Nama Rabba Yesus hina pagapija,"jaka nouatona,wiggugimi nyiami,tangala dukana natou nama woluya nadoku jaka najala engnga ataunya dokunjala. 35Hatou napa ata daegn mana ana pakehangu ahinngina narongu umma. engnga halakuna ana jujakupangalanya 36 jaka nala keada ana pakai loaga kamika nyiami,nyiami napa tetekangu nakal loagami.37kupeagimi awala wuanagimi Hi Abraham,jidinguka kaha matiya wimminya napapa tomagu dana manimangu lahinyiami.38Nyouwa lollukgunya naihina napa itawaingu mata nama wahingu ta Amagu, tounou jelangu nyiami pahalaku minya nama maihingu naharangumi nama walingu ta Amagu,"39Dapa gapingu mangnga hiwidanya,"Abraham Ama manya nyiama."gapija nama Rabba Yesus,"jaka awala wuakanagimika Hi Abraham,nyiami mipahalakuya nama deha toungu Hi Abraham ana pahalakuya nama deha.40jidinguka,nyiami kehamatiya wimmiga,nyouwa jidiwaka nama peagiminya nama walingu lahi Allah.Abraham dana paha lakumaya yana pahalakugu. 41paha laku paminya na Amami,duda hidayat pangapinya nyiama dama pahalakumaya nama manyariku .Tomat na Amama hatoupana yahi Allah yiapaya."42Nama Rabba Yesus napa gapija ,"Ajidiyaka hi Allah na Amamu,nyiami engnga enganamuminya duna toama aomiga nyouwa mawalinguwa lahi Allah.jaka,aomingu dapa wukumangunya,jidinguka pawukunanya nama paleawawa nyouwa.43Gahingu kaka hidami peanya aganananya napapa newigu? Atounoukanaka Dami Rangu memaya nawini kanyuru jaka nawini kanaga.44nyami walingu ta Amami jiayaka nmori tana toama pahakupaminya napa kabu atimi jaka napa namumi nama hamati tou walingu takan wungana nama einya taihina.jaka ana panewi duku hangari kabohukuya,pika noutopananyaka napeanguna toama alanga toukabohukunya.ko45jaka nouatona akupeakagiminya nama wahangu yiami,nyiami dami waimaga nyouwa.46Gerakayaka waling lahi nyiami Namma pahalakuya dadoku jaka dajala nama winna?mangnga aku pekakagiminyaka kalungu dami waimaga? 47Agerakayaka nama walingu lahi Allah,engnga wainanya nawini kanyuru nama walingu lahi Allah yiayaka nyaimi hidami rangunya adama walingu mimamika lahi Allah." Nama Rabba yehu napa newinya Na ihina wikina Ngerana Hi Abraham48 Natouwu yahidi napa gapinya Nama Rabba Yesus mangnga hiwidanya,nama deangu aganananya napapa newima toma ouwu atou samaria nama pegga mori tana?" 49Nama Rabba Yesus na gapija youwa da Regga moritana magunya jidinguka paakangunya Naamagu jidinguka nyiama dami paakamaga nyouwa.50Daku manyeramangu noumanya kapa buatuwa awigu; jidinguka einya nama hatouna nama manyergu jaka nama peanya. 51Tangala dukana,waigimi nyiami, Natou nama keriya nawin kanyuru dams itamaya namati."52 Natou yahudi widanya Nama Rabba Yesus,"nouatouna peatekakadinguka ouwu aregga mori tanamunya hi Abraham jaka, da nabi tangaladukuda dama mati ka jidinguka ouwu wimmu noungu na touwu nama rangunya nawini kanyuru,dana peamanya namati.' 53ouwu parehingu pa buatuwu walingu lahi Abraham na Amama nyiama,nama langa matina? da nabi da mati jelaka;lahi gerakayaka ammu hameara noungu ouwu?"54Nama Rabba Yesus napangapija,"nyouwa aku dedikungu wikiguka;nadedikungu wikigu daeimangu hina na amakaguka nama dedikuga napa langa wimmingu."' 55 jidinguka hakuduk teka dami peamanya;nyouwa kupaneiwalinya mangnga awimu noukaguka nyouwa daku peamanya awiggu kaka,ngara kabohukugunya,daku hameramagimi nyiami jidinguka nyouwa kupenya jaka nawini kanyuru kuwainya.56Na amami,hi Abraham,tariki mataya toama ana itawa .kuitayaka ata wala wiwiya."57mangnga natou yahudi hi winadanya nammu,"najajimu dadi mutomamaha 50 Doungu,mangnga hibadi italimunya hi Abraham?"58nama Rabba Yesus napa gapija,tangala dukana nama eihingunya naha winggungu lahi yiami, hi Abraham adadi einyaha, nyouwa badi eigaka." 59ada Hukkaka daatih kama tauya watu hiwida, nama Rabba Yesus dajujaku panja ana lohungu walingu taumana nama biaha hi Allah.
Chapter 9

1nama Rabba Yesus atangiru halakuna, na itaya nama kaboala walingu ana jaji. 2Na ana pahakolana nama Rabba Yesus Hiwinanya,"Guru,gerakadiyaka nama woluya nadoku jaka najala,natou neiyi nama woluya manga hina kabola walingu ana jaji3nama Rabba yesus napa gapija,"Danamumangu da ina mana da amanah namma doku jaka namma jala,toama naha woluna hi Allah malangnga eingu memayaka jaka malanga jajiyaka. 4kata pahalaku pangalanya napa kerada nama manadangu Alanga nammu nama paleawawa nyouwa toama adadi namalu pahanguha naladu toama naridungu engnga ridungunna tangala dukana na touwu dama hilu kerimanguha toama alanga ridunguna." 5Ayawaha tapinu tana,nyouwa jidiwaka mahangu pinus tana."6Awinna nounguka,nama Rabba Yesus napa doini tatana hina urakunya ana pahaurunya tana mangnga hina doranya dawua matana, 7Hiwinanya, muhalakuya mu podahuyaya Na ihimu jaka kamu pawarahu wikimu tatamma siloam," halaku tekananyaka ana pawarah wikina alanga itabalinanya.8Daoalina tapak Raingu ada peanyaka ama kaboalaya mangnga ana hilu ita baliya,neiyi himaga jiadikaya nama ngodu tawiwi larangiya nama pahit reingu-reingu?" 9mangnga natou hawanguku winna,"jiatekaya nama kaboala natou hawanguku winna jella,"Dajiamaya maha meara nounguya,nama kabola wiga hina pagapija,jidikiwaka nama pahit reingu reinguna nama ita bali."10mangnga tangala dukana natouwu hidayat tuturuya gikineina himu piakulingu ama itabali geara nama tauguja moru?" 11Hina pagapija, nangarana Nama Rabba yesus suya jiaya nama pahaurunya tana nawaipadonina hina dora gajadi da wuamatagu.mangnga hiwinaga,muhalakuwuya tatana siloam mubahayaya nangoramu mupawarahuyaya naihimu,kapiku hingaruda da wua matamu ka pikun ita tetekamu." 12mangnga hiwidanya," bayaka aeiyanya natounou?" dapa gapija,daku hilu peamajaha."13mangnga, tangala dukana dama ranguya nama kaboala weiga tatouwu Farisi. 14Naladu noukadika nama Rabba yesus ana paitanya nama kaboala ladu biahaya.15Natouwu, Farisi dahilu tuturuya gikineina napata itana awidanya napa gapija da duadenganya," tawua matagu, natana napapa hauruna weipa doinina mangnga hiku bahaya nangoragu hiku ita."16jaka Datou Farisi dapa neiwi," natou nei dawalimana lahi ma Rabba Allah jaka dana taattuya ladu bakulu." hawanguk dapa neiwi," jaka jiapanan giki neida datou dama doha hipa keralinya datada ajaib matounguya?" jaka,najaji nakal ngila lahi duda.17mangnga,duda hida tuturu habalinya tatouwu kabola nei," ganananya naha kolimu witi lahi dunna yaka duna naweiha dawuamatana?" jaka na touwu napa gaping," jiayaka natouwu Nabi."18Datou-datou yahudi jaka jiaya dada waimanya dunna,jaka natouwu weiga manga nakabola jaka yaatouna hina itabali lingu,tomat hidayat kamaikanya nama bokul walingu lahi duda nama ita bali,19jaka datuturuya lahi duda,"jiatekaya na anamu,napawimingu kabola walingu ana jaji? jaka atounukanaka,giki nouna hina ita?" 20Na amanah napa gapija jaka winna," jiama mapeaja jaka duna aanamanya yiama jaka akabola tekananya waling ana jaji, 21jaka atouna nouwu giki nounaka hina ita bali,jaka ageraya nama weihanaja dama tana,jiama dama peamaja.tuturuya lahi dunna,mali nama tuadika; kaku panewinya na ihiwigu."22Da amana dapa newinya jaka nei duda mangaatunanya ta tou- tauwu yahudi.jaka,datou-datou yahudi heiyi daka hanginya,jaka ngara dukana natouwu nama peakaya nama Rabba Yesus kristus dama winna engnga wurutudanya jaka jaka nouya ana panewi.23jiayaka na amanah hina panewi," jiaya nama tuaka tutur kadiya dunna."24Dapa, Dubba ladu waina datou yahudi daka maika balija daamana da innana nama kabola, mangnga hiwidanya,napa raiwadangu nabiahana nama Rabba Allah,nyiama naha peakama na anami nakal bola walingu ana jaji."25Napa gapija,jaka aku doku aku jala nyouwa daku peagu wikki magu,naha peangu aku kaboala walingu aku jaji jiapaya naha peagu."26Mangnga hiwidanya," gananya naha wolunagu? mangnga giki neina hijingu pa ita balinagu?"27Napa gapi balija,weiga wiggugimika mangnga gahingu kaka yiami hidami mali Ranguwa;mangnga gayi hibada Ranguwu?kaku jaji Ana paha koalana winmu nam?"28manga,duda hida kanenaruya jiaya hina panewi,"jiami jiamika ana touwu nei, jaka jiama anagama hi musa. 29Nyiama mapenya jaka nama Rabba Allah napa newi lahi musa, jaka wewina natouwu nutu,nyiama dama oeamanya abayaka wali nyana!"30Mangnga hidayat pagapinya hiwidaja,"nakal bangnga jella naatima adamu peanya aba yakan wali yana, jidinguka na itawu. 31Mapeahingunya Dana Rangumaya natou nama woluya na juraku nadoku jalanan, napa buahapana nama mangeatunya hi Allah nama geatunya jaka nama Rangya jiaya naha buhana.32walingu yanaga lapakungu yaladu, da mali Rangumaya nama paita balinya natou nama kaboala walingu ana jaji. 33Toama adama walingu kayaka tama Rabba Allah, daeimangu hawoluna hakuduk tekka." 34Natou yahudi dapa gapinya mangnga hiwidanya,"najajimu mujaji waingu dokumen jala,abu pakai bangdima nyiama?"mangnga,hidayat kalolaya natou nouwu.35Nama Rabba Yesus narangu yakan Datou yahudi ada kalolaya natou nama ita baliya; Nama Rabba yesus ana parega denganyaka,Nama Rabba yesus hiwinanya peanya ouwu muwakadinya naana tourara?"36Hina pagapinya,gearakadiyaka nammu,moure, kapikuwaingunya nammu?"37Nama Rabba Yesus napa gapinya." ouwu muitayaka namu. nama penewi dengangu."38Napa gapinya,"moure, ku waigu kuwaigu jaka atigu!"manga,hina mokulu karadanya.39Nama Rabba yesus kaku,patetinya wiggu hi ominyaka tapinu tana natou dama itawiggu,jaka nama ita kana kaboula panglangu wiggu." 40Touma piraha datouwu Farisi dama eija talihina nama kahiluya nouwu,jaka dapa newi lahi duna,"manga jiama maka boala?" 41Nama Rabba yesus napa newi lahi duda,"jaka nyiami mika boala,jaka nyiama damangu doku;nounamu alanga panewimi,yiama ma ita', dadokumu eija."
Chapter 10

1Yaatouna wiggugimi," nyiama tangala dukami,Natou nama tama tagalu beabu dama lita bina,nama linutungu talarangi hawanguku,natou noukadiya makeaduya mapan rampukuya.2jidinguka, natou nama lita bina,jaka dabeabu dama ranguya ana panewi mangnga hidayat maupun.3jidiyaka, nama jawa yana bina jaka namu weaha bina, jaka Dabeabu ada rangunanya nalina,naka maikaja ana tikinaja dangarana tangara, dukada mangnga hina palohuja walingu tagalu. 4Ana palohudiyaka walingu tagalu,naha laku ana mouluja tangala dukada Da beabu, dakeridanya nakal dengana toama ada pewalinya nalina.5Natou nama tida maiyi, dana keramangu toma dada peamanya jaka nawu ihina da heaka,jidinguka dabeabu palaidanya nahiluna adana hamera tama jawa juaha toama aheaka hiluya." 6Nalipangarangu yakadika jidiya nama Rabba Yesus jidingka dada peamanya nalipangerangu napapa newina nama Rabba Yesus lahi hammu.7Noutounaka, nama Rabba yesus winnalija hammu,"yaatouna wiggugimi nyiami,yadiwaka bina beabu nama toadiha jaka nama weihaja.8 Tangala duka natouwu nama ominya adadi omilipanya nama keadu jaka napa Rampoku, jidinguka da beabu dada Rangumangu.9nyouwa jidiwaka bina.jaka natouwu ana tomat analikadingu lahi nyouwa,Engnga pamanu manuma rangunya.ana lohungu jaka ana tomat mangnga engnga einguna rutu nama moaru jaka engngu ininguna weiyi nama hingaru. 10nama keadu amaminya kaku keadu.kaku hamatih, kaku padukaha; nyouwa amiga jaka duda kada koling mourik, dama kadukuku.11yanyowa jidiwaka nama jawami; nama jawami nawoaya naloku hangahuna tabeabu dapa jawana. 12Natou nama kerang ana angu gaji,Damma pajawamanya beabu, ana itakahaka dama bani kama apaha da beabu awida,matanaja da beabu palaipananya; jidinguka dama bani da sarigala apadaja da beabu adda hira kamorikuja.13jiaha dapa laiyi natou napaka hewa dana ihi limaja da beabu da beabu.14Ya nyowa jidiwaka nama jawa beabu nama patekangu ku. peaja da beabu dapa jawagu jaka da beabu dapa Peagu jelagu nyowa15Naha mera noungu nyouwa ku peanya hi ama jaka hi ama; peangu nyouwa tounou jelangu nyouwa aku peaja dabeabu jaka da beabu ada peaga nyouwa. 16Eijelangu beabu hawangukugu Dama walingu meha tagalu hayi ; kumaraija,dangarangu madaganya nalingu aku jawa pangalaha alanga nyouwa nama jawaha.17 yajidiyaka hi ama hina namuwa nyouwa,alanga waingunya nalolu hangahuna engnga deki baligunya langa eingu wiggu memaka.18Daeimangu hatou teka dama dekiya nama nama walingu lahi nyouwa,nyouwa jiaya nama woananya kinya napa kabur atiwikigu.nama patangu akuwoagu nalolu hangahugu jaka nama pateka delangu aku deki baliya yajidiyaka napapa leawa dengana naga hi Ama.19eipangalanya napa heppu pangalanguna natou Yahudi walingu tahiluna nama Rabba Yesus.20Nadangu nama winna rega moritananya mangnga hina kalangu, ''Gayi nyiami himmi rangu noukanya?''21mangnga wida dela, ''dahilumananya natou nama rega moritana nama piaku kadingu natou nama reka mori tana.ana pa ita toukabola?Nama Rabba Yesus jaka na Ama na hingngu memada22Tarahi natou, naweimaringu na weimalala pahalaku danya ta Yerusalem naweimaringu jaka naweimalala alangnga maratana, 23Nama Rabba Yesus tangara halakuna ta ummana nama biaha nahi Alla,tapadou ummana salomo.24Na, tou Yahudi kabuangudanya adda korunya duna mangnga hiwidanya perangu kaka ammu pahi kaluaga hada dounama nyiama? toama ouwu ahika Kristusuwu, penewikigammanya lahi nyiama."25Nama Rabba Yesus napa pagapija hammu, ''nyouwa wiggugimi nyiama,jidinguka nyiami dami waimaga.napa keragu napaha lakugu tadalu ngarana na Amagu, jiayaka nama peakagima nyiami agearaga nyouwa.26Jidinguka, nyiami dami waimaga jaka dana hamearamangu ta Ana beabugu27Da ana beabugu da rangu wa ada dedda kaganyaka naligu, nyouwa kupeaja hammu jaka duda jelakaya da peaga nyouwa.28kuwuaja moriku pangalangu jaka tangala dukana dada mohumangudaha tou tekamangu nama jingu kedugaja talimugu.29Na Amagu nama wougaja aku radaja, reihi bakuluha waling tangala dukada,daeimangu nama jingu deki awanaja walingu talima nahi Ama.30Nyouwa jaka hi Ama hangima ama maromatuja.''31Na tou Yahudi tangadukada deki watudanya kama kabeana Ya Nama Rabba Yesus wida tangala dukada.Jidinguka, Nama Rabba Yesus winaja, tangaraduka da "nyouwa kupatetikanya napa kerangu nama walingu lahi Ama,beikanyaka napa kerangu napa hidu ati dengami mangnga kaha matiya hiwimiga?''33Natou Yahudi napa gapinya, '' walingu napa geramu napa hiddu ati dengama jiaya kaha matiya hiwidagu jaka nata nogumu dama warahu napatamu dama jinyaku,hitourara kadiwu, jajiliyi ma Rabba Alla.''34Nama Rabba Yesus ana pagapija, "peanya daeimanya nama matulingu tawini kanyuru liya tahurat tubakulu, 'mangnga na winina yajiawaka nyouwa Na Alla mi wina kadingu'? 35jaka hi Alla ana panewi kagimika nyiami nama kaya nawini nahi 'Alla,'nawinina tahurat bakul daeimangu mataluya ,36Mi peatekadinya nyiami hi Ama ana pakalugami mangnga napa palewana ta pinu tana, 'himi hukalinya ati jaka noutouna wiggu gimi nyiami tangala dukami yanyouwa jidiwaka ana na hi Alla'?37Adaku paha lakukayaka napa kerangu napa wounagahi Ama,abi waidiga nyouwa.38jaka nou atona, aku pahalakukaya napa kerangu, langa kadami woidingu, mowaikadinya napa kerangu napa ita waida matami nyiami kami peanya ama walinguya lahi Ama nama einya lahi nyouwa, jidiyaka nyouwa malingu lahi Amaya.''39Daruhungu, kama apaya nama Rabba Yesus, awidada jidinguka daeimangu hatou teka nama toma pa apaya.40Nama Rabba Yesus hina pala taloku Yorda ana hagangu ta padouna Yohanes kawunga hingngu nanyaka ana ihuya na tou mangnga hina eipangalangu.41Na dangu natou nama aminya mangnga hi wida, "hi Yohanes da eimangu tadana napa buatu waina jidinguka napa winangu Yohenes geara natou neikadika maihinguya.''42Toama duku danguyaka na tou nawainya alanga itananya natada tada buatunu napa lakuna.
Chapter 11

Einya na buamoani nama kadauku,nangara Lasarus ya maeinguya Betania,napa raingu na Maria jaka angunamahawana hiMarta.2Hi Maria jiayaka nama winni nama kawunga ana doerinya weilengngiha na wihina Nama Rabba Yesus nama duka hangari wou hirituya hina poahi wainanya loagi nawihana,mangnga nama na ana moanina tangari kadauki nanya.3Da ana winni na alapa gidinya liyi,mouri,napa namu oatumukadauki ninya.4Nama Rabba Yesus ana ranguyaka,mangnga hiwinna, "naka dauku noukidika matidenganguya ,jidinguka napa namunguna hi Alla liya ta anana napa namun tetekangu.''5Nama Rabba Yesus nanamuya hiMarta na anawinina na hi Lazarus.6Nama Rabba Yesus na ranguya ana kadauku hi Lazarus, jidunguka dubada laduna ada eingu ta padoungu pingi paenganguna.7mangnga hiwinaja, da anana pahakolana, ''madakai kahalaku ta Yodea.''8Da ana pahakolana,hiwidanya, "Guru,natou Yahudi kanadinya watu widangu mangnga madaya kahalakuda hiwimu nowalingu ?"9Nama Rabba Yesus hi wina peanya dahar bulu dubba jammu hangina na naladu? ahalakuka ana dudaru naladu,da jingu hobbangmadalangnga wahang elina natana10Ana halaku waikanguka ridungu ana kapetangu engnga hobanguda toma adana wahadinguka na tana.11Awina noujaka weiga nama Rabba Yesus, mangnga hi winaja na anguwuada hi Lazarus najudaka,jaka nou atouna madda kai kata halada ka kabanginya wiggu."12Da ana pahakoalana napa gapinya, ''mouri,ajuda kananyaka jaka ateggahu kananya.''13Nama Rabba Yesus naha wukuna hina panewi napeanyaka ana mati hiLazarus, dada peamanya da ana pahakolana napa wukuna najuda ajiaya namatina hiLazarus.14Adada peadakunyaka,nama Rabba Yesus hina peakaya duda, " Lazarus namatika hi winaja,15Tariki matawu alanga tapa wukumu,hida eikaga ka kada piaku adda wiaga wiggu.jaka,noutona madadaya kata halakuda kata tomanya aganananya nama jaji.'' 16manga hi Tomas, nama ngara pangerinya Didimus,hiwinaja da dalina "maidaya kata halaku da pikuhadeka mati pama raidanya.''17jaka nama Rabba Yesus na toma, duna na itaya Lazarus einyaka ta watu hoidi jaka ta patu boladu.18jaka nyiapananya Betania ta einya habulu lima stdia marouwu walingu ta Yerusalem.19Na dangu datou Yahudi amija da tomaja hi Maria daka hi Marta,kata reme waingu tadalu dadanamuya na ana monina.20jaka naranguya Nama Rabba Yesus aaminya, hiMarta halaku daka sambutuya,jaka hi Maria engana ta ummah.21hiMarta winanya Nama Rabba Yesus, ''Moiri, toukanaka wuanutu ouwu amimempaggu wouyayi,anamonigu pasti dana mati mangu.22jaka jiakayaka, tonouwu nyouwa kupeagu ouwu agananya napa kareimu lahi Alla,HiAlla akan nawougunya ouwu.''23Nama Rabba Yesus winaja, "Na anamonimu ana kidibali.''24HiMarta napa pagapinya duna, " kupeagu duna ana kidibali taladu morikuna ta hupu duka tana.''25Nama Rabba Yesus napagapinya, ''jaka nyouwa dingu nama kidibali tapinu tana;gerapaya nama waiga nyouwa, duna jaka namorik walaupun na matikan,26jaka na tou nama morik jaka wainya hidunna dana perna matimangu.apakah ouwu mupa waiga napa newi neyi?''27Marta hiwinnanya, "Mouri, nyouwa kuwaiga ajiawa hi Kristus Ana Alla namun ommigu tapinu tana."Nama Rabba Yesus Nahouwu 28Ana mengngaka papa newi, HiMarta naka maikanya hiMaria,naangu mahawana,hina kabutikunya, "Nama Rabba Yesus einyaka kaominya winagu."29Ana rangngu kiyaka hiMariayi toamananyaka Nama Rabba Yesus.30Tadalu nouwu,Nama Rabba Yesus dadi natoama maha tapa raingu nouyaha tapingi patomananya hiMaria ana lipa regaya.31Natou Yahudi dama eija toumma,ada hodaruya, daka poduka idiya ana kidi halakuya hiMaria ana lohungu alangu toumma,mangnga hida lariya jaka ahalakuananya teratina na ana moanina lipahouwa widda.32Maria ana tomaka tapingi paeinya nama Rabba Yesus hina mokulu karadda wihina,hiwinanya ,mouri "mouri,aepanga lapogu yaiyi naana mounima dana matimangu."33 Nama Rabba yesus ana itayaka Hi maria ana houwu, jaka tangala dukana datou yahudi awai mata kaluluha nama irihuna atina nama Rabba yesus mangnga naha mangu matuana nakal poduku.34nama Rabba," yesus napa tuturungu baenya ami tanu yanya hi hi lazarus?"mangnga hidapagapinya,mouri, mayaya kamu itananya naratina."35nama Rabba yesus weiwira weimatanya.36natou, yahudi hi widada,"patetikinya duku ha ngari namun oatananya hi lazarus!" 37mangnga, hiwida tangala dukada ada kanguruku,dana piaku hingukaka nammu toama natou boala napa ita baliya mangnga hi lazarus malli napa kiddi baliyaka?" Lazarus Nakidi Bali Walingu Tajoanga Tou Mati38nama Rabba yesus,nama haleiru ana pangadanya,hina halakuya tarati. narati noukadika mearangu lianguya, ahakudukina na aana jaka hangipa watu belaru napa todi waidanya.39nama Rabba yesus napa newi,"pama Rounya nawatu neiyi!" hi marta, jaka danamonina nama mati, hiwinanya," mouri, duku wuakatoayaka touna patut boladunaka." 40Nama Rabba yesus napa gapinya hi maria langnga wiggungimika nyiami ami waidinya enga itaminya nabiahana hi Allah?"41mangnga,tangala dukada. hidapagehirunya nawatu,mangnga nama Rabba, yesus, hina wolahuja dalimana mangnga hinadedikuja nangorana hina panewi, "Ama,nyouwa kumokulu karadangu ouwu ama tomat amu rangudinganya agananya naha tikkigu."42kupehingu ouwu amu ranguwa, jaka tangala dukana na tou nama koruga kapi ku itawaiga mata toama ouwu nama palewawa tapinu tana."43Awinanounguka, Nama Rabba Yesus Naha wadi otangu ana kawulangu, " Lazarus,mukidi baliya walingu tarati!"44hi Lazarus nama langa matina Apatu buahladuna nakidi bali tekka, dalimana jaka dawihina damamapingu aka buru wainya kaba kaka dama pinguha, nama Rabba yesus hiwinaja mikaborunaja dakaba ringu dakaba kaka kapiki piakuna ana halaku." kabuangudanyaka ada panewi kaha matiya nama Rabba yesus awida45Datou Yahudi dama omija ada tomanya hi maria, daitaya nama Rabba yesus aganananya nahalakuna tangala dukada hiwainya. 46jidinguka, eijelanya hawanguku dama kamaikaja datou Farisi ada peakaya agananya pahakuna nama Rabba yesus.47 mangnga, Dapa ama paman datou Farisi hida waluya nakal buanguda tama kahika ada paneiwi, "nganakanyaka napa kabur atida ya touna? toma natou neiyi nadanguka napahalakuna na tadak biaha 48Atema pangalakanyaka, tangala dukana natouwu engnga makula bakulu karadanyah, natou nama walingu ta Roma eangnga ominya ana parimadanya dapa doungu yayi jaka naolida hawangukuh."49hiwina nama hatouna tangala dukana nama ngarangu Kayafas, nama jaji paama ta doungu nouwu,hiwinaja tangala dukada," nyiami dami peamanya hakuduk tekka, 50mangnga dami pangdamanya,rihipakanguya ana mati nama hatouna tutu ganananya natou dangu duna,hamera noumangu ana mati bollu natou nama dukuhangari danguya."51Hakuduku teka dana peaka wikimana walingu hina, giki neikanaka dapa pa ama ada peanya, keriya nahiluna naha winangu,nyouwa angnga mati denganguya natou dangu awinna. 52 datidi jiamaya natouwu Yahudi jidinguka kabuangu bolunanya ana hadekangu Ana Allanya hagulu tapinu tana.53jaka, noatouna yaladu,katahamatiya dunna.54jidinguka,nama Rabba yesus dahilu eimanyaha tarongu touwu Yahudi,hskunanyaka ana kahikiru tapa dua maredanginangi tapa raingu namangarang Efraim;hidayat engangu ngala dukada da anapaha koalana.55Tomat naladu bihana narahi inungu angguru natou yahudi dana hilu madeimaha,na dangu datouwu dama walingu tama rou tatoma rahi aminya ta Yerusalem adadi anatomapaha narahi inungu angguru wikida walingu tadoku jalada awida.56mangnga, tangala dukada dama yerangu nama Rabba Yesus manga hida patotu wikida tahan tou hatou atanga kabuanguda toma na bihana Hi Allah,hiwida manga napa kabur atima giki neina?penyakit nahilu omimanyaha taludu biahana yayi?" 57Dapa ama paama datou farisi dapa newi ada woaja patiki tangala dukada touwu agerakayaka nama itaya janama peanya aeinya pekagamanya nyiama nyimi kapiaku apadanya.
Chapter 12

1Nammu bua ladu kinaka mangnga Nama Rabba Yesus halakunanyaka ta Betania,tapa douna hi Lazarus,napa pakidi balina walingu ana mati.2badi,hadiadanyaka paangu adadi nadukiha Nama Rabba Yesus HiMarta natourara dapa angu padou peangu, mangnga Lazarus ngodu dengananya tapingi pangodu juayi ana adengananya.3Atangir ngoduna maria dekinanyaka weilangngihu namu duku hangari hingaraya jaka nama buatu nahina,hina,poahinaja dawihina wainya naloagina mangnga hina,karuduhunaja weilangiru dawihina4Jiadinguka, Yudas Iskariot,datommahabulu madua waiha da ana pahakolana nabaninya mangnga hinanya,5"mangnga gawailengangu naweilengihu nama duku hangari buatu ya nahina nama toama tilingahu juta hidama daganya kamu woaga datou dama milla?"6Hiwina noukanguka damilla mananya da atina jidinguka eingu pawukuna,ana dagatekkanya kapiku keaduguja dariti tapak duo riti winna toama hi Yudasu malanga damanguya ka pakedu langkabahaja abijalu jaka aka bunija napea memmaja.7mangnga,nama Rabba yesus napa gapinya, gali himmu banilinya nama winni neiyi,naweilengngihu neikadika paha diananya tutu taguna baru aku mati kaka, 8Datouwu milla engnga pangalaja talihimu, jidinguka nyouwa daeipangalaga talihimu."Dapa ama tangala dukada daka hangi balingu kaha matiya hi Lazarus wida9duka natou Yahudi ananpeakija nama Rabba Yesus einya ta Betania,halaku boludanyaka,datidi jiamaya nama Rabba Yesus jiadinguka hiLazarus nama kidibali walingu tamati kapiku itawainya widda.10mangnga,da paama paama daka hanginya kahamatiya hiLazarus widda.11Mulana hi La zarus duku danguya natou dama hilu waija hamu jidinguka kerihounaja nama Rabba Yesus.Nama Rabba Yesus ana tama ta Yerusalem mera hawingungu Raha12nama duba ladu waina, natou nama einya tama tunu,ana ranguyaka na omminya nama Rabba Yesus ta Yerusalem, 13Dekidanyaka rou aiyi madangu jaka maka bokahu ada dadi wainya adini neika katagada mangnga hiwida,mumaringu mumalala mukanyuru munga tadalu ngarana mouri."ouwu raja israel luwu nama rehi jaga!"14adakulinyaka na ana beabu nama kabokahu walingu ana jaji,hideahungu ana ngodu taka dengana, ya einya nama matulingu: 15" abi mimangeatulingu,nyiama napa pata podi nalihu nyoanga mimayaya kami itaya nama ngianga namajouli jingi jaka nama runo daha gidagimi liyaka pangodunya taka denga ana beabu nama kabokahu."16Daana pahakola na dada reagamaya atounonaja nama Rabba Yesus ada dedika pa jaganya mangnga dapa ngada habalinya na matulingu na doungu hukumada hitung noudaja jiaka nama lotaya nalolu aiharitu ta jaka nama huluya namatawei taliangu.Natou dangu dapa newinya gearaya nama Rabba yesus17ngaladukada,natou dama ranguya Nama Rabba Yesus daita ainya mata na kidi balina hiLazarus waling ta rati.18nou atona,nama dengangu natou daka radanya nama Rabba Yesus ada itawainya matana napahalakuna natada buatuna nama kabola daita bali nama mati nakidi.19na tou Farisi hiwida tangala dukada ada panewi, "gikinawidakaka,naha wukuda kaha matiya awida dama hilu piakumaha ngadukada natou haguluna nama pinu tana damokulu karada boluka kerita!'' Nama Rabba Yesus napanewinya ngearana moriku jak nama mati20Tarahina nou,natou Yunani omijelaja taladu napapa buatuna kama inungu kama angu awida.21Dapa rega denganya Pilipus nama walingu ta Betsaida talihina Galilea, hiwida tangala dukada nyiama kama parega denganya nama Rabba Yesus wimma."22hiFilipus peakanya hi Andreas manga hi Andreas jaka hiFalipus hida peakaya nama Rabba Yesus.23Nama Rabba Yesus hiwinaja toamananyaka narahina na ana tourara apa buatuya jaka amokulu jaka akaradanya.24jaka noutona,wiggumi nyiami tangala duka bulumi nama hangina naladi pella ana manaukaka tatana jiapangalaya ahangina tabukaka manga hinawuayi duku hangari malana kuya nawuana.25natou nama namun oataya nalolu hangahuna,engnga maroabana nalolu hangahuna manga natou dama namuya nalolu hangahuna tapinu tana yayi,jiadinguka nadounya namoriku malodungu.26Agearakaya nama buahaga jaka nama namuwa enga maraigunya abayaka gakan aeiyagu, jaka eipangalanya tahilugu, ana buahakaganyaka ana namun kawaka na Amagu reihingu pabuahananya nammu."Nama Rabba Yesus panewinaya ka ngearanana matina27"Yatouna naihigu naha mauwulu jaka nam luya oatangu, Gikina wiggu kakiak? Ama, mapakahilu wa yatuona?' Jiaya memayaka,naha wukugu manga hiomiga.28Ama,kupamalangu reihigunya nangaramu,nouwu namun kamu kawalangu walingu ta awanguma ngadu,aku pamalangu reihigunya nangaramu ya atouna.''29Manga nama dangu natou nakapoduku ana itaya namerangu laikabena nama purungu walingu ta awangu, hawanguku wina malaikatuya nama panewidengana tangala duka boluda!''30Nalaika bulukadika napa itawaimi mata datutu tagumaguja nyouwa jidinguka tutugumunya nyiami.31Reihinanya ana pahakinya na pinus tana,napa palewigimi takadenga enga akalolananya ana gehiru maruo aeipaga lakanyaka tapi tana naha jualu natou ana marainya tama kapetangu ana palijunya tarowaku majalanguka.32Jaka, ami dedika paja dingu tapinu tana yayi ngala dukana na tou nama keriya nama kapetanga eiga ta potirupa jenganganguna."33Nama Rabba Yesus hiwina noukanguka dagitnanyaka narahina apeanya aha matiya .34Nama dangu napanewi,nyiama maitayaka nawini tahurat bakulu hi Kristus ana eingangu pangalana hiwina kadingu manga gawali hiwimmu noukalingu,na anawinnu mu ngerayaja namu ana tou rara?"35Nama Rabba Yesus napa gapija dagitunanyaka nama wahangu ana halaku maraigimi nama wahangu angaepangakana nama kapetangu dana piakumaha ana iruhimi toama kapetangu,natou nama halaku tama petangu dana peamanya abayaka ana halakuyangu.36Ya atouna amiitayaka nama wahangu,mienga pangalanguya tama wahangu kapiki jajimi lakeada nama wahangngu, nama Rabba Yesus halakunanya ana gehiruja."na dadelangu natou Yahudi dama waija nama Rabba Yesus.37langka dadingu ana patekanya natada biahana nama Rabba Yesus jidinguka hakuduku teka daoda waipangalamanya.38Hina peaa nama tulingu tanabi yesaya nama winna,"mouri Gerakayaka nama waigamanya napapa toamama yayi? mangnga lahi gerakadika mouri,ama patoama yanya?"39jidikayaka himangu oliwaidanya yesaya awinna, 40"jiakadiyaka hina peaka patekadaja dawuada hidana pawadaja da atida abi daita waija mata abi dapeawali atinya, kapiku piakuna aku pawahaja dapa ngadanguda kada kabaliku naatida winna,41Hi yesaya hi winna noukanguka alanga itananya natada biahana nama Rabba yesus alanga panewinanya nangarana. 42langka tounoudina,dadanguka datou buatu namma wainya nama Rabba yesus,alangnga magafidajaka datou Farisi,hidayat panewinya napa itawada mata peala wurutuda gamaka nyiama walingu tapak raingumu wida.43Toama, duda reihi buahadanya nama buatu pinus tana dada pabuatu pinus tana dada pabuatu noumanya nama Rabba Allah. Naha peakana Nama Rabba Yesus Mama Hakinguya Tatou Raramangnga,nama Rabba Yesus Hina kawulangu, hiwina, tangala dukana natou nama waiga nyouwa,Dana waimaga nyouwa,ajidiwa napapa leawana hi Alla.46Hiommiga kaku jaji mawangu pinus tana wiggu,natou nama waingunyouwa,dana engnga mangu tama kapetangu.47Agerakayaka nama wainganya napapa neiwigu, jidinguka dana hilu waimagaha,daku pahaki manya nammu, toama hiommi kajaka kaku pahakinya tapinu tana dawiggu mangu, Hiommi kagaka kaku pamanu maraya yana pinu tana wiggu.48Agerakayaka dama buahaga jaka Dama rangu ganya napapa newigu,yana wini napapa toamagu jidiyaka nama pahakinya peala tahupu dukana. 49 Aku panewi dapa kabu atimangunya, pakabu atinanya Naamagu nama pelewawanyowa nama woaya ngidih deitu ngidih tidungu manga hiku pahalakuya aku panewinya.50kupea hingngunya hina paleawa kawaka kapiku piakuda aa kolinya namorikuma lodungu yajiakadiyaka hiku matomaguminya,aku patoamaginya naha meara jelakadingu napapa toma nahi Ama lahi nyouwa.''
Chapter 13

1Adadi toma payaka narahi angu jaka inungu,Nama Rabba Yesus badi langu peananyaka ana dagitu narahina ada einya tapinu tana ana bali ta Amanmu,anu namukidiya napapa tagudanya tapinu tana,namun pengalaha lapakungu ana pahupuya.2Ada anguka taridungu nouwu nawadi tana natamananya naatina hiYudas Iskariot, na ana na hiSimon, kapahikinyaya Nama Rabba Yesus awinna3Nama Rabba Yesus, ana peakanya ana woungu ngidih deitu ngidih tidungu,manga ana peangu wikinaka Aana Allaya,mangnga ana bali lahi Alla,4Hina dadi walingu tapadou pingin paanguna hina paheiliya na kaapina manga hina dekiya nakaba ungu ana pinya tabagina.5Mangnga hina tounya weinaraa bakulu anna baha waidaja dawihida da anapahakoalana.6Ana tomanya HiSimon Petrus Nama Rabba Yesus,"mouri,gahimu bahaligaja dawihima pareirei hungu dawihigu?''7Napa gapija Nama Rabba Yesus manga hiwinaja,agananya napahalakugu nyiami dami peamanya yaatouna,jidinguka peala engnga peaminya."8Petrus winna jella,Gawali hidamu bahaliguja dawigu nyouwa,Nama Rabba Yesus napagapinya, "Adaku bahakagujaka dawihimu,damu kolimangu tagumu ouwu nama walingu lahi nyouwa.''9simon petrus winalinya,"jaka nou atouna mouri Abitida jiamaha dawihingu jidinguka ngala dukana na ihigu lapakunguka taka tikugu kamu ihu boluganya,"10Nama Rabba yesus hina pagapinya,"Natou nama langa ihuna jiapaka dawihina dapa bahana , toama ngala tangla dukkana na ihumu langa warahunaka jidinguka nyiami dami palakmanguka ami warahu." 11Napea memajaka nama Rabba yesus dama hukanya ati jiaya hiwina nongu ana pagapija tangala dukami dami harahu bolumangu hiwidaja,"
13nyiamiala tikiminya Guru awimiga mangnga mouru alanga wimuga,nama pata memanguka guru awimiga, mouri awiniga. 14jakanyowa mouri nahawimi ngu mangnga guru hiwimiga. Jiakakadiyaka hiku bahagimija dawihimu, nyemi jelakaya tangala ladukami mipabaha wikimi toungu napa itami lahi nyouwa. 15Nouatouna, kapateka digiminya ku napata nama deha lahi nyiami, nyimi katou jelami ami pahalakuya Napa ita waimimata yaatouna.17Nyiami Ami paadinya walingu Tang duka boluna, mika nyuru mika nagami ami pahalakuyaka.18Daku panewi bolumangimi nyiami ku peagimika agearaya napa oalingu toama nawini napa geamemakanyaka,natou nama langa anguna paotina nama dedinguka naura dewana tahagagu19kupeakagumika nyiami,yaatouna adadi najajipaha nama jaji peala ana jingu jajikanaka nama jaji, kalangan peamoliminya ama wali ngunya lahi nyouwa. 20 ku mata bolunyaka tahagama lahi nyiami, aku peakagiminya, ajingu eikanguka peala papa leawagu matakadina anyowa nama atunya jaka nama nadiya nyouwa." meara jelana ana nadinya nama paleawawa nyouwa. Nama Rabba Yesus peakana Jaka AGearaya Nama Hukanya AtiNama Rabba Yesus hiwinaja, yadatowuna namerahu naatingu naha manguna matua ana pawarahuwa,Duka bolumi ku peakagimi nyiami, einya nama hatouna walingu tangan dukami nama hukaga ati nyouwa." 22Ana paha koalana dapa teitingu wikida tangala dukada mangnga daha ngotaru gearakayaka Nama hukanya ati hipanewi tounouna23Nama hatouna naana paha koalana naraiyi takan runa Nama Rabba Yesus jiayaka naana paha koalana napa Reihi buhana nama Rabba Yesus .24Mangnga,simon petrus hika badikunya kana tatarunya ageraya napa kabur atina. 25Mangnga,naana paha koalana nam harai takuruna nama Rabba Yesus mangnga hina tuturunya, "mouri, gerakayaka nama hukagu ati?"26Nama Rabba Yesus napa gapinya,"peala naha woagu Roati napapa lewagu ta weiyi jidiyaka ana kolinguka ana touya ta weiyi na" Roti, hina woananya hi yudas,nanana simon Iskariot. 27Ana kayaka hi yudah nama takan hina kapakuna na Roati, nawadi tana, karangunanyaka taatina tawadi tana,kerangunanyaka ta atina.mangnga nama Rabba yesus hiwinanya,Aganakananya napa kabu atimu,mupaha lakuyaya abbu mudenganya!"28Daeimangu hatou teka nama tangiru anguna nama peananya napa kabur atina nama Rabba Yesus Awinna nouanya Hi Yudas.29Hawanguku Widda Da namun kadingu Nama keranya napa dou Riti Noungu Nama Rabba Yesus lahi dunna,muhiyaya tangala dukada dapa waingu Tutu Taguna,"naangu jaka nainungu hiwinna nuonya.30Anakayaka, nama hadipituna Na roti,Yudas lohungunanyaka mangnga;giring jelananyaka.Nama Rabba Yesus panewinanya geara nama mati31Ana gehiruka hi Yudas,Nama Rabba Yesus hiwina,"Yayi Rahinanyaka Na Ana tourara Ama mokulu karadanya Jaka hi Alla Amokulu karada Jelanya. 32Hi Alla apa buatukayaka tadalu ngarana, Hi Alla jelakaya napa napabuatuya tadali Ngarana Namu nimmi Nama omminya. 33Aku Anagimi,Daku hilu madeimaha Aku halaku Maraingimi,nyiami angnga manyeramiga,nyouwa,Alangnga wiggu memajaka Datou Yahudi,Yaatouna Wiggu jelagimi Nyiami,'Bayanyaka aku halaku nyangu,' Jiami daomimagimi.'34Einya nahilugu nama buangu napapa newigugimi nyiami, Nyiami kamu panamu wikimu, Toungu nyouwa aku namumi nyiami, tounou Jelangu nyiami ami pabuhangu wikimi.35Atou nouikimika, tangala dukana nana touhina peagimi ajiami Anah pahakoalana toama ami panamu wikimi panamu Nama Rabba Yesus hi Petrus36Simon Petrus nana tuturuya Nama Rabba Yesus, "mouri, bayaka amu halakuyangu ?" Nama Rabba Yesus napagapingu aba yaka aku halakuyangu, nyiami dami kerimawanyouwa, jidinguka baru engnga kerimiga." 37Petrus natuturuya," mouri, gahiwimuga nyouwa jangadakerigugu? engnga mati dengangugu ngaramu ouwu 38Nama Rabba Yesus napa gapinya,"Muwoa tekaya nammu naha ngahumu tutu tagugu nyowa? Jiayaka Yatouna wiggugu ouwu? Adadi data kuku paha damamu ada padillu wudangu ouwu dama hilu peamagaha nyouwa."
Chapter 14

1"Abi namerahamangu naatimi; miwainya hiAlla,jaka kami waijelagu nyouwa.2Toutoma na Amagu duka danguha dapa doungu,Adatou noukanaka nyouwa kupekagimi nyiami hiku halakukaka kaku hadiaja padoungu wiggugimi. 3Aku halakuka aku hadiagimi padoungumi nyiami,ommi baliga aku maraigimi kami peaga aba yakan appa doungu yawa aeiga,kapiki eijelagimi nyiami.4Jaka, kami peajaka aba yaka tapak doungu yawa aku halaku."5mangnga, hiTomas hina pagapinya, ''mouri,nyiama dama peamagu jaka abayaka amu halaku yangu,giki noukanaka ama peanya jaka abayaka tapak doungu yawa?''6Nama Rabba Yesus hina pagapija, "Ya nyouwa jidiwaka larangi nama patetekangu jaka nama moriku,Daeimangu hatou teka nama omminya lahi Ama adana linoukanguka lahi nyouwa.7Ami peadigaka nyouwa mi peajelanguka nammagu yaatouna ami peadingaka naamagu Ami itadiyaka kami pangadanya.''8Filipus napanewi lahi duna," Mouri, patekanya hi Ama lahi nyiama, pekanaka ana itayaka, Nama Rabba Yesus napagapija." 9Filipus, muma deikadingu Amu maraipangalaga, gahawingungu hidamu peadokunya na Amagu manga pateganya hihiluwimulingu, agearakayaka nama itawa nyouwa mearakadina ana itaya hi Ama?'10Dami mali waimemaga nyowa jidiwaka hi Ama jidiwaka nyouwa awigu, mangnga gawali pateganya hi Ama hiwimu juawalingu. 11Nouatouna miwaigaya nyouwa, yajidiwaka nyouwa na Amami ami itadiyaka napawolugu natada biahana hi Ama.12Tangala duka boluna,aku paneiwi digiminyaka tangaladukana na touwu nama ita wainya mata nawolugu jaka napa keragu miwaikadigaya mawalingu lahi Amaya. 13Agananya napaka reimi tadalu ngarangu, engnga toamana lahi Ama. 14Nangaragu ajiakayaka napalolikimi ami kareiya engnga woanagimi hi Ama Naha ngahu matuayi nalihi pangalagimi.15Ami namakawaka nyouwa, mipaha laku pangala napapanewigu.16Kuka reidingu lahi Ama, agana nama jakangu, hi Ama engines nagatadigiminya agana nama daeinya 17Naha hangahu matua nama deningu jidinguka napinu tana dana buhamanya, alanga daita wainanya mata aku marai pangalanya nyowa.18Daku mata magimi ami hamearangu dama eingu Amana jaka Inana,engnga kamarai pangala digimi nyiami. 19Dana hilu madimaka napinutana adana itawa nyouwa, jidinguka nyiami engnga ita pangalamiga.20Tadalu noukadika, hi Ama ku marainya jaka nyiami jelakayaka daku dengamagimi.21Agearakayaka nama ranguganya napanewigu, jiaka nama namuwa nyowa." 22Yudas, dajiaamaya Iskariot, napagapingu,"moiri, gikineikanaka amu peaka wikimu toama dama walingu tapinu tanamawu.?"23Nama Rabba Yesus napagapija hammu,"Agearakayaka nama namuwa jaka nama pahalakuganya na winigu,na Amagu engnga namunanya jaka engnga ommigamu lahi nammu.24Natouwu, dama namuwa jaka dama pahalakugunya nawinigu, jaka nawini naha rangimi engnga namu nanya hi Ama.25Naha rangumi tangala dukana aku maraigimi jiayaka nama madeningu. 26Nyouwa dika, nama gatagini jaka naha ngahu matuayi, nama walingu Lahi Ama. jaka lahi nyouwa, jiayaka nama.panamu pangala giminya, napapanewi juagimi. 27Nakanyuru nakanaga eipangalanya lahi nyiami, jaka nawimaringu namaeinya lahi nyiami dama walingumaya tapinu tana, jaka abi mimerahu ati dengamanya .28Nouatouna amirangu diganyaka napapanewigu, nyouwa dahilu eimagaha tapinu tana baligunyaka tapingi hawaligu, engnga ommi balidiga ata rikimata wala wiwimi toumu areihi buatu diahi Ama.29Aku peaka boludigiminyaka ngearana nama jaji adadi najajiha, nyiami badi peaminyaka alangu waimiga.30Daku bada pada panewi pada manguha ngearana napinu tana toama dareihi buatu maya walingu lahi nyouwa. 31Kana peanyaya tapinu tana nyouwa aku namuya hi Ama aku paha lakunanya napakerana.
Chapter 15

1Nama Yesus winna, "Nyouwa jidiwaka pingin anggur nama padeningu jaka hi Ama jidiyaka nama karawaya jaka nama morommatunya.2Tangala dukada naka hangana dama waiya poguha,jaka dama wuayi pakaluju kada taba rajaku ada wuiyi.3Nyiami miwarahuka waingu wini dama padeningu napa langu papa newi juagugimi.4mikiriwaya nyouwa jaka nyiami kaka parapu pangalagimi,abimiha mearanoungu tahangu anggur dama eingu wuana.5Ya nyouwa jidiwaka bounana anggur jaka nyiami jidimika kahangana,tangada dukana natouwu napamaromatugu naka nyuru naka naga toama ana waidiga nyouwa.6Adami marommatungu wikikamika adami engnga jaka ,nguka lahi nyouwa mihameara noungu kahanga angguru dama wuaya engnga pagudagimi atougimi api.7Ami engnga pangaladingu Ami keridiginya napa newigu,mika reikadinga agananya napa kabu atimi,engnga kuwoadigimi.8Na Amagu enga tariku mata walawiwiya ami pahalakuya nama kalungu jaka ami waiganya napa newigu."Napeakaja Nama Rabba Yesus kami panamu wikimi nyiami winnaja.9"Toungu hi Ama ana namu wa nyouwa,jaka nyouwa aku namumi nyiami.10Ami keri pangaladinya napapa newigu,engnga hamu pangala gugumi,toungu nyouwa aku keriya napa nungu papeakanguna hi Ama jaka aku namuya.11Aganannya napapa newigu lahi nyiami ami keri pangaladinya,nyouwa taegi ati tadiata kokuwa.12Yajiawaka hiwiggugimi nyiami kami panamu wiki pangalangumi.13Daeimangu paawi panamungu nama reihi kalangu jaka atajaungu wikki hinguda ata woaya nalolu hangahuda tapa namu oatada napa nama wikida naha widangu kapapa buatu wikida jaka kapamu romatungu wikida jiakadiya.14Yanyiami jidimaka angu wuangu toama ami pulakudiyaka nama kalungu.15Atugugimi nawigumangu toama naata dana peamanyu haka naruhu oatangu , hi wigu noukanguka naparangu gu nama walingu lahi Ama tomat ami rangu diya aku panewinya.16danyiamimangu nama pidiwa nyouwa,nyouwa nama pidiwa nyuga jaka nama dedi kugimi wuanammu mikareikadiya lahi Ama engnga woadinagimi. 17Ya jiadiyaka nahapekagumi nyiami kami panamu wiki pangalami Nama Rabba Yesus napanamu pangalaja daanana dahar paha koalana .18Napinu tana ana huka kagimi ati, nyiami mipeanyaka napinu tana na huka memaga ati nyoaga .19Nyiami ama walingu tapinu tana dimi,engnga buhanagimi toama alanga walinoudimi ami jaji tapinu tana.20Kami namuya napa tikugu yaatouna,naata dareihi buatumaya walingu tama peangu,jidinguka dadapeanoumanya Amapeanguya.21Tangala dukana engnga pahalakudanya dama kalungngu witigu nyoua,dadapeanoumanya ahi Ama nama paleawawa.22Ada omikanyakaaku panewigiminya dadoku dajalami dami peamaja jidinguka engnga ruhungumi ami woluya nadoku jaka na jala,23Na tou nama huka ati nyouwa meara kadina ana hukanya ati na Amagu.24Adaku pahalakukayaka napakerang yayi aku woluya jaka aku panewinya tomat dana wolumaya natouwu hawanguku natou rara ruhungunanya ana woluya nadoku jaka jala.25Nawini nama matulingngu nanyouwa jaka hi Ama.26Aomikanyaka nama pagatangu napapa leawagu nama walingu lahi Ama, jiadiaka naha mangu matuayi namawalingngu lahi namu ta Amagu. 27Nyiami kaminpahalaku pangalangu nama manadangu ami patekanya, alanga marai pangalagumi walingu takan wungnga lapakungu taladu yayi toama ana pahupuya .
Chapter 16

1Tangala duka boluna aku panewi digimika nyiami, nyiami abimika yoyakakku mangu .2Nyiami engnga wuruttu dagimi jaka ana toama kayaka narahina, natouwu nahamatimi nyiami jidinguka adapangadanya duda makalungnguya ta haganahi Allah wida houngu.3Engnga woludanya nahawoluda toama dadapeamanya hi Ama jaka nyouwa .4Tangala dukana kupeaka digiminyaka nyiami, ana toamakayaka narahina kapiku namuminya alanga panewi diguminyaka Napa kerana nahangahu matuahu .5Nou atouna halakugunyaka toama paleawawa nyouwa,daeimangu hatouteka nama tuturuwa bayaka amu halaku yangu nama winaga .6Nou atouna nyouwa awigu nougimika nyiami nyiami, naka kauka naatimi jaka mihouwu dalungu.7Jaka nou atouna, kupekagiminya nama kalungngu ,reihi napa kalunguya nyouwa aku aku halaku, jaka aku halakukaka engnga palewagugiminya nama awi nama namumi.8Baru, nama awi namumi aomi kanyaka nampahaka riai jaka ana pawahakanyaka napinu tana walingu tadoku jaka tajala, hilu pedanya nama kalungu jidinguka kapa hupu nanyakka.9Ngearada da doku jaka da jalada, dadawaemema maga nyouwa.10Alanga einyaka nama wahangngu,nyouwa hiku halaku lahi Ama jaka nyiamidami hilu ita pangala mawahang .11Engnga hukunaja dama peangu tapinu tana yayi liya naha woluda engnga pahupunaja.12Bakalangu duku daoatanguya kaku patomadaja awiggugimi yaatouna dahilu rahimananyaha.13peala aomidinya naha mangu matuayi,naha mangu matuayi,naha didi naka rahadimi tama wahangu dana panewi dapa kalungumana waling tapa kabu atina,jidinguka lolukunanyaka agananya nama jaji baru.14Napa buatuwa nyouwa toama ana kadiya agananya napa kagu .15Tangala dukana napa taguna hi Ama patagudegunya nyouwa,toma naha mangu matuayi engnga woudinagimi loawi kaku mou ati alanga kadinya lahi nyouwa.''Taha duka napa tariki mata16"Dahillu madeimaha nyiama dami hillu itamayaha nyouwa jaka dediyana ata parega.''17Daana pahakolana nama Rabba Yesus hida patuturu wikid,ganananyaka napa kabu atina hina panewi tonouwalina, dedi yanaka naitananya nyouwa hi wina nouawaligu."18Dakabutikungu widaka, giki neina nahawukuna,' hakudukinaka nahaitawaimiga hiwinna nouawaligu."19Nama Rabba Yesus napeaja Ama patuturungu awida da Ana pahakoalana manga hiwinaja," gananya napakabutikumi manga na papatuturumu gearana napapa newigu weiga.20Mamaihinguya agananya napapanewigu lahi nyiami, nyiami engnga taweiwira weimata ami houga jidinguka napinutana taeigiatu tadiatakokuya.nyiami engnga haduka jelami.21Nama wini nama hatouna kaku paana nama wina, duku hangari mawilaya toama arahinanya napadangu wikina kolinguka papaana nama wilana weiga danna hilu namumayaha, jidinguka taeigi atiya tariki mataya22Tounou jelangu nyiami yaatouna amihaganya nama wila, peala engnga paregga denga balinanya himi hilu egi ati datakoku jaka daeimangu hatouteka nama peakagimi aka ritimata walawiwimi.23Taladu nouwu, dami hilututurumawaha hakuduk tekka nyouwa, yaatouna jiayaka hiwigugu hiwigugimi agananya napakareimi lahi Ama liya na kerangu engapagapi pareihinagimi anawoagimi.24Lapakungu yayi, nyiami dadimikareihingumaha tadalu ngaragu, mikareikadingu abi momumaga engapagapi napagapigiminya napakareimi hina mapinunguna." egiatimu. Natalu Yana pinu tana25Yaatouna kupeaka boluguminyaka aku lau aku hangeara, giminya ahilu paneiwi giminya nama habari Ati Angeara nahi Ama.26Taladu nouwu, mika reima Tami waiganyana ngaragu Liya Ami patoamanya nalimi Lahi ama. 27Toama hiama nanamumi nyiami mangnga nyiami ami namu jeladiwa nyouwa mangnga ami peaga nyouwa ama.28Nyouwa waligu Lahi Ama mangnga hiommiga tapinu tana, jiaka napinu tana Yayi engnga dujakungunya aku bali taamagu.29DaAna pahakoalana hiwida Nouatouna ahi pawahapamunya amu panewinya dama hilu Lau pangara manyaha.30Yaatouna Ahi peamanyaka, Tangala duka boluna ouwu amu peabolunya, Dahilu eimanguha hatou teka nama hilu tuturuwu, Nyiami mawainguka ouwu ama walinguwu lahi Allah.31Nama Rabba Yesus napagapija nammu, nouatouna waigimigaka.?32Mipatetinya! dagitunanyaka narahina omminyaka narahimanyiama ammi paheawa ammi halaku tapadoumi hatou- hatou ami oilijakka meahagu nyouwa nou nam abimi dada rumagu na Amagu einya taha didingu.33Hiwigu noungu, tenangu nyiami kami kolinya nakal nyuru jiaka naka naga jiaka kana manni pangalangu naatimu ami geanya yana pinu tana
Chapter 17

1jiayaka napa newina Nama Rabba Yesus, mangnga, Tangara taawangu mangnga, hiwina Ama, YaYi toama nanyaka narahina, mupabuatuya naanamu jiaka naajelamu engnga pabuatu jelangngu. 2kapiku hamearanguna ammu woaga biaha jiaka patekanya tatou rara jiaka nabiaha naha woamuga tangala dakada kada kolinya yana morikuna lodungu.3jiaka namoriku malodungu naha woamaja kada peaga ajiapawu Alla nama padeningu, mangnga kada peajelaga ajiawa Yesus kristus napapa leawamu tapinu tana. 4Aku pabuatu diwuka yayi tapinu tana aku mangnga boludiyaka napa kerangu naha woamaga aku keriya. 5jiaka nouatounouna, Ama, katapeaja buatukaka tahangana natourara yata pinu tana.6aku peakalingunya nangaramu Tangala dukana touwu napa toumu yata pinus tana nawini kanyuru jiaka nawini nawina kanangamu engnga waidagunya.Nouatouna hammu dapeabolu nyaka naha 7Nouatouna nammu dapeabulumanyaka naha woalugu Ama walinguya lahi ama. 8Aku joaradingunyaka nawina naha woamuga Lahi hammu, hammu dakayaka jilu daranguyaka, jiaka dapeangu wiki jeladaka atagumuja.9Aku patoamanya naha bayangu tutuda hammu,toama datutu mananya yana pinutana,tutu tagudanya hammu dapa dapa patu pedimu jaka dapa lihunyoangumu;toama hammu atagumuja.10Napa tagugu tagumunya,jaka napa tagumu tagugunya,toama kupamu ringu pama laluyaka.11Yaatouna peala dahilu tapinu tanamawaha,jidinguka hammu engngada tapinu tahayi, Ama nama buatu muma rommatu pangala kaja, kada kahangi pangalakangu tadalu ngaramu.12Nyouwa aku maraijaha kamu maromatuja dalalu ngaramu,toma duda daka hangingu daeimangu hatouteka nama jiri jaka nama honaru.13Yaatouna otuga tahagami jaka napapa newiguja yata pinus tana tenangu kada kolinya naegi ati jaka nadiata koku.14Aku patomadinyaka nawinnimu lahi hammu,jaka ngala dukana na touwu yata pinu tana kada waibolugu.15Daku kereimawu kamu dekiha awiggugu walingu tapinu tana, jidinguka kamu karawa morammutuja walingu tama kapetangu wiggu noukadingu. 16Toama hammu alangga maeinguha tapinu tana,datoumana nyouwa adama walinguwa tapinu tana.17Dama ringu dama lala dingu hammu ada pahalakugunya; nawinimu nama kalungu.18Atouna ouwu amupaleawawa ta pinu tana,tonoudelana nyouwa aku palewaha duda ta pinu tana 19Witida hammu, nyouwa hiku pawarahu wikigu jaka hammu kada warahu jelas jaka kada maringu kada malalakangu.20Aku patomanya yayi naha bayangugu datagu meahamada nya hammu,jidinguka tutu tagu nanya natou dangu nama keriganya napa tikigu.21Tenangu tangala duka boluda hammu kada parai leiru wikikada,toungu ouwu dumu Ama,amu iru leiwura; tenangu yaina pinu tana kana mokulu kana karadagu.22Nabiahamu napa woumuga lahi nyouwa, kuduadanyaka lahi hammu hida kahangingu,toungu hi Ouwu jaka nyouwa dumu Ama ata kahangingu.23Nyouwa kuka hangi dengaja hammu jaka Oujelaya muka hangi dengaja,jaka kamu awi kamu namuha.daka nouwu, na pinu tana akan napeanya hi Ouwu nama palewawa, naka hi Ouwu mubuahagama duda,toungu hiOuwu ammu buahaga Nyouwa.24OAma,Ku kabu ati hinguja hammu,alanga woamugaja nyouwa,aba yaka aku halaku yangu duda kaka marai pangalaja,kapiku peadanya nabiahagu napa woamuga ouwu lahi nyouwa,toama alanga namumuga nyouwa adadiha yana pinu tana.25OAma nama panumungu,yana pinu tana langka dana pedigu,nyouwa kupeagu,jaka hammu jelakaya dapeagu Ouwu;nama paleawawa nyouwa.26Narangumu kupeakadanya,jaka naawi nanamumuga kamu awi namu jelaha hammu tangala duka boluda.''
Chapter 18

1Nama Rabba Yesus ana mangnga dika papa toma bolunya,halaku marainajaka dala keada paha koalana ada palunga naloku Kidron,tapa doungu nouwuduku hangari manulangunya Nama Rabba Yesus tama marainajaka dala keada paha koalana.2Jiapaya hiYudas,nama hatouwana nama hukanya ati Nama Rabba Yesus,hida halakuka tapa doungu nouwu Nama Rabba Yesus nama raipangalaja dala keada pahakoalana 3Hi Yudas,ana peakanyaka Aominya datou dama dangu jaka nama maraija datou dapapa aka papaakangu jaka Datou Farisi, tangala dukada Duku, oboruda, jaka ada idiha dama tama dahawaida.4Nama Rabba Yesus, langnga peananyaka agananya nama jaji hida, halaku ana toamaja mangnga hida tuturuya tangala dukada, Gearakadikayaka napama nyerami?"5 Hida pagapingu tangala dukada,"Nama Rabba Yesus nama walingu ta Nazaret."Nama Rabba Yesus winaja, "Nyouwa jiaya Nama Rabba Yesus." Jaka hi Yudas nakabohoku nanya nadedi denganya duda.6Jaka Nama Rabba Yesus napanewi, "Nyouwa jiawaka Nama Rabba Yesus," natouwu nakajulingu taka dengana hinna juaru tatana.7Mangnga hiwina Nama Rabba Yesus "Gearatekaya napa nyeramu?"duda napa gapinya "Nama Rabba Yesus nama walingu ta Nazaret.''8Nama Rabba Yesus napa gapi balija, ''Weiga wigugumika nyiami,yanyouwa jidiwaka Ma Rabba Yesus.jaka,jiamemawaka napa manyerami,yayi dala keada pahakolada kada bali." 9Nama hupungunanyaka napawida daka doungu Nama Rabba Yesus: ''Nyouwa kudujaku jimin nyiami awima juana."10HiSimon Petrus tangiru idina katopu hina lihuya hina lekatunanya nawuaka hilu lawanana dapapa leawada da Imam nama ngarangu Malkhus.11mangnga,Nama Rabba Yesus hiwinanya hi Petrus, "Patamanya no lauwu tarabina!cawan napa wouna hi Ama lahi nyouwa,manga nyouwa harus kuinunya?" Nama Rabba Yesus Daidiya Tahagana Hi Hanas12Mangnga,ngala dukada da Hordadu dama duka hangari danguha jaka natou Yahudi daapaya Nama Rabba Yesus mangnga hida pinya,13Nama Rabba Yesus maraidanya lahi Hanas,taliana Kayafas,nama jaji kapala tadoungu nou. 14Hi Kayafas napeaka pakaluja datou Yahudi kapiki eingu hatou heapana Nama Rabba Yesus naha pahamati winna Kayafas.Petrus naka hedinya Nama Rabba Yesus.15Simon Petrus namalaria Nama Rabba Yesus.tangala dukada dala keada pahakoalana dapea boluja da Imam jiapaya Simon Petrus nama tama marainya Nama Rabba Yesus tapa douna na Imam.16Petrus tida dedipananya taha bali hidu, talihi aibina bakul.mangnga dala keada paha koalana hawanguku lohungudanyaka mangnga dama winni nama jawa bina datamapama rainya hi Petrus.17Damawini dama tagu jawa binna hidda tuturuya hiPetrus, "Hiwidanya ouwu maga oli jialamunya natou neiyi?" Napagapija hi Petrus, "Nyouwa daku peamanya!"18Ada paerikuka api aduku hangari maringu daka ngala haduka natouwu jiaka da hordadu hiPetrus eijelanya ana diringu api.Dama pareaha datuturuya Nama Rabba Yesus.19Mangnga da Imam datuturuya Nama Rabba Yesus,ngeada dala keada pahakoalana napapa toamanaja.20Hinna pagapija,"Nyouwa kupanewi boludajaka nangearana yana pinutana kupeaka pagadaja langka biayaka aku marai haja parei reihinya ta ummana nahi Ama nama biaha,aku panewi ngearana naha woluna yana pinu tana daku patoda memanya.21Mangnga nyiami gawali himmi tuturuwa nyouwa? nouwu nama mituturu kadihaya hammu toama dapeabolunyaka napa peakuguja."22Ana pagapi tounounguka Nama Rabba Yesus, hatou nahordadu naka babananya napa puna mangnga hiwinanya dana mapatamangu amu pagapi tounoumunya Imam.23Apa newikagunyaka nama ma ihingu, mupeakaganya beinya nadapa maihingu dengana,jaka amama deningukayaka,mangnga gawali ouwu himu kababawaliwa nyouwa24mangnga Hi Hanas hina pagidinya lahi Kayapas toama jiaya nama reihi walingu lahi namuHi Petrus nakahedi pangalanya Nama Rabba Yesus.25Hi Simon Petrus eipagalana dedi ana dirungu api mangnga Hida tuturuya namu, ouwu magu lakeada pahakoala jelanagu? " Dapa gapija daku peahingu memanya.26Nama hatouna nahoru daduna agugu lea ana napa lekatu huaku hilina Hi Petrus, hiwinanya "ouwu kuita jelakadiwu tapa doungu nouwu?"27Napa dilu wudang hingugu hiPetrus ana kahedinya Nama Rabba Yesus damanu dapa dilu wudang jelangu ada takuk adi gitananyaka na wehangu Nama Rabba Yesus maridaya lahi Pilatus28Tangala dukana maraidanyaka Nama Rabba Yesus awali nouna lahi Kayafas touma pangadila ana karagi ritangu na ladu, jidinguka dama ngeatu ada tama ta pengadilan.29Hina lohungu hiPilatus,hina tuturuha tangala dukada,"mangnga nahalana na orang neiyi?"30Mangnga hida pangapingu,"adana wolu kayaka naha woluna natou neiyi,dama marimanya tahagamu."31Pilatus hiwinaja, ''mima raibalikadinya nyiami kami hukunya keriya naha kabu atimi.'' datou Yahudi dapa gapija,daeimangu hukungu damma makenna noungu lahi nyiama napa mati dengangu.''32Yajiaya nama jaji napa wina juangu Nama Rabba Yesus ana panewi dengaja dala keada pahakoalana.33Manga hi Pilatus hina tama bali taumma pengadilan,hina kamaikanya Nama Rabba Yesus,hina tuturuya, ''Peanya ouwu Raja tou Yahudiwu?''34Nama Rabba Yesus napa gapija, "Peanya napa tuturungumu malingu kadiya taatimu,jaka atouhawanguku angu nama panewigu ngearana lahi nyouwa?"35Mangnga hiwinanya hi Pilatus, "Peanya nyouwa touwa Yahudiya wimiga?hi hammu kadingu daoli Yahudimu dama maraigu yayi.Gananya naha Wolumu?"36Nama Rabba Yesus napa gapinya, "nyouwa da walimaggu ya tapinu tana jaka awalikagu ka ya tapinu tana dama raijuangu jaka datou Yahudi dada marimaga lahi ouwu.''37Pilatus hiwinanya, ''mangnga,Ouwu Raja?'' Nama Rabba Yesus napa gapinya nou atouna alanggu wimmu noudiga yayi jiayaka hiku jaji tapinu tana,mangnga hi ommiga kaku panewidanya napa manu mara dengangu wiggu.38Pilatus natuturuya, "Gaananya nama wahangu naha wimugu.?hiPilatus lohungunanyaka ana tomaja datou Yahudi, mangnga hiwinaja, "Yana pamaraimi daeimangu doku jalana.39Peanya mubuhakadiga kaku palohigiminya yana Raja tou Yahudi?"40Mangnga hida pagapingu ada kayaka abi pahelamaganya natou nani jidinguka pahelagamanyaka hi Barabas!"Barabas touwu keduya.
Chapter 19

1Pilatus dama raidanya Nama Rabba Yesus kagiki neinakanapadanya hida winna.2Da hodardadu dapa dowiya naka taku walingu tariya mangnga mangnga hidda taunanya takan tikuna nama Rabba yesus,hina pekena jelananya koapi kaka alahi duna.3Duda hida pagar ada lihinya nama Rabba yesus hiwida,"Salam nou Raja tou Yahudi!"jaka,duda daka baba ngoraYa.4Pilatus nalohungu balingu hiwinaja ," kami itayaya! akulohu idigiminya natouwu nei namangarangu Yesus naluhungu walingu lahi dumi nnyiami nyouwa adaku perega denganya nahalagu Aganananya."5Marai tekanya Nama Rabba Yesus Ana lohu idinya manga hiwinja Hi Pilatus kami itaya Nou atouna natou neiyi!"6Dapa Ama jaka dahoru Dadu ada itaya Nama Rabba Yesus, ada lohuidiya hi Pilatus kawulang Danyaka hiwida Hari kagamanya!"Napa gapija,hi pilatus hiwinaja maraibalija kami harikawikiminya,tomat hakuduku teka daku peamanya agananya nahalana Tou nei."7Natou YahudiNapagapinya Pilatus,"nyiami einya Nahakuna,natouneiyi namati hawinguha tomat napeka wikini Nyouwa Ana Allawa wini."8Ana Rangu tounounanyaka hi Palatus kikimangpatayaka 9Hana hilu tama idi baliya Nama Rabba Yesus Touma pengadilana,hina tuturu baliya nama Rabba yesus,"bayakawali yatekamu?jidinguka Nama Rabba Yesus dana peimanya.pilatus hiw10Pilatus hiwinnanya,dama pemanga Anyouwa nama panewi dengangu?jaka Dama peajelanaga angyouwa nama botahuya nahakung tapak doungu Yayi nama palohunya Natouwu jaka nama botahuya ana matiya?"11Nama Rabba Yesus napagapinya ouwu Daeimangu hapeiamu akuduku teka Ngerangu pawonagunya nama wali dehangu.ya jiakadiyaka tangala dukana Natouwu hina maraiga nayouwa lahi ouwu,peala naduka jakalanaka Reihingu pabakuluya."12Arangu tounounanya Ana pagapinya daeahunya potiringu kaka palohunya kana manu mara awinna,jidinguka natou Yahudi kawulangunanyaka,"harikagamanya Nounamu pahelagamanya hi kaisar atounounamaka ouwu damu hilu oali atimanyaka hi kaisar."13Jaka Pilatus ana Ranguyaka nahiluna natouwu,hina louhu idinya tapengadilan manga hina ngodu denganya tagalu Litostroto jaka tahilu Ibrani jaka widanya Gabata.14Naladu Nouwu Rahim hadiananya tomat Arahinanya duka kabuanguda narahina inungu jaka angu ana eilanyaka na jammu namuyakaPilatus hiwidaja, Datou yahudi Yaeinyaka narajamu!"15mangnga, Duda hida kawulangu,"manga duna!"Pilatus Napa newi lahi duda,"jaka nyouwa ku salipuyaka na Rajamu?"Nadeawa nadewa nakal pala napa gapinya,"jiama Daimang bohuma hanya jiapaya hi kaisar!"16Mangnga, Pilatus hina habalinya Nama Rabba Yeus lahi duda kapi hakidanya hiwina17Nama Rabba Yesus Lohungunanyaka walingu tapenga dilan ana itaya Naaiharikana ada marainya tadoungu pingin paharika touwu nama narangu Golgota."18Nuoyaka Aharika Nounya jaka eijelaja Dama toma duaha dapa harika tounaja tala leina jaka talawanana jidinguka Nama Rabba yesus Tapak duaya.19Pilatus hina tuliya na huratu nama winna."nama Rabba yesus Tou NaZaRET Raja Tou yahidiya."20Duku Danguya Natouwu Yahudi Nama bahaya napa tulina hi palatus napingi napingi paha rikadanya nama Rabba Yesus Dana maroumangu walingu ta koata napa tulina hi palatus dahilu ibrani,ngunanya, jaka Yunani.21Dapa Ama hiwidanya nakatua tou Yahudi Napa newi lahi pilatus,"Abi tuli,' Naraja Tou Yahudi,'jaka mituliya, natou neiyi,'nyouwa Raja Touwu Raja Yahudi."'22Napa gaping hi pilatus,"Gananya nyouwa napa langa tiligu, jaka nama tuling!"23Da tentara tahariya nama Rabba Yesus mangnga nakopina hidadenaja hida hira bagi patunanya hida meara meara maha jarikuya.24Tangala Dukana da Hordadu hiwida abi hiramananya na kopina kapiku itadanya agananya tekaya nama jaji keriya naha winanguya.mieluya nahilu hirra mileaya kana gera nama kolinya."jaka nawini yayi kana kana matuli waingunya ta hurat bakul:jaka duda dabariha da gauwu lahi duda ngara dukada jaka hida leaha."Dedi nouna da prajurit ada paha lakuya ngara dukada.25 Maiwinaka nama rabba yehu jiaka naangngu mahawa innana jakka weina hi klopas,jaka hi maria magdalena dedi danya talihi rahijajinya nama Rabba yehu.26Nama Rabba yehu ana hamiliru nguka wua matana itananyaka nainnana jaka dala keada paha koalana dapa duku hangari namuna adadedi hiwinanya nainnana,iana yajidiwaka anamu.27Hiwinaja dala keada paha koalana dana namamu nanni jiayaka nainami,dala keada paha koalana hiwinanya nainana Nama Rabba yehu nou atouna kamu ingatuya lahi nyiami.28Ana peanyaka Nama Rabba yehu Tangala dukana ana mapinunguna alanga matulinguna tahuratu bakulu,manganga hiwina madougunyaka yaatouna!" 29Tapa doungu nouwu einya na aru tana nama binu angguru hida dekiya nabunga ada luurunya taangguru hida parunya rowina Nama Rabba yehu.30Ada mengayaka papainunya angguru narowina,Nama Rabba yehu panewinanyaka hiwinaja,31Naladu noukadika ladu rahim hadiayaka tama ladu inungu jiayaka angunanya natou yahudi, Toama abi datoama aka talalu hadiayi Taladu bakulu datou dapaha rika tahingu winna, mangnga datou Yahudi halakuda Nyaka lahi pilatus kapatadaja daoalida Nama Rabba Yesus wida, jiaka daka nawala kaha purujaya walingu taaiha rika wida.32dahoru dadu halakudanyaka ada patadanya dawihida datou dapaha rika, walingu tama walingu tama kawunga jiaka tama hatouna,datoumanyaka Nama Rabba Yesus tadanyaka ana mati.33Hatouwu nahoru dadu dekinanyaka namibuna ana kaduhukunanya namaina.34Anajananyaka, namaina Nama Rabba Yesus, natana jajarunanyaka tameina jaka jajaru jelananyaka tatana pingi paharikadanya. 35Tanga tangala dukana natou wu ada atawainyaka wuamatada aganananya nama jaji,keriya naha wina juangu.36Touma,tangala dukana nama jaji yayi malangu linguyaka ta Hurat Bakul: ''Toama winna daeimangu hangi teka rigu nama walingu ta rougu.'' 37Jaka,eijelanya ta Hurat Bakulu nama wina, "Tangala dukana natouwu nama einya itabolunanya agananya nama jaji akoajananya naweina." Nama Rabba Yesus tanuda nyaka tatana doungunanyaka padoungu tou mati.38Ana ita tekayaka ana mati Nama Rabba Yesus, hiYusuf nama walingu ta Arimatea,na ana pahakoalana Nama Rabba Yesus halakananya ka lahi Pilatus ana kareinanya naka matina Nama Rabba Yesus kaka haporunya walingu taiharika kapiku tanugunya awina,natomanyaka hiPilipus hiwinanya hiwinanya hapurukigunya naka matinu Nama Rabba Yesus walingu ta aihariga kapiku tanugunya wiggu winanya napa gapinya hiPilatus huiyaya kamu hapurunya kapiku tanumunya winanya,alanga wina nounguka hiPilatus hapuru tekananya naka matina walingu taaiha rika manga hina tanunya.39Nikodemus nama langa parega denganya Nama Rabba Yesus ana rangunyaka matina omijelanya ana idiya namingu nama duka wou momerangu jaka nawei lengihu dama duka wou hirituya.404o Hapuru, dengnga yakan naka matina Nama Rabba yesus hida kaborunya kaba kaka hida karuduhunya minya jaka weilengihu,Toma Atouna memanaka napatana natou Yahudi. 41Tapak Duongu nouwu einya narati napa koaja namanga malianguya,Nouyaka atanu nounya Nama Rabba yesus. 42Tadalu noukadika ladu hadiananya natou Yahudi,Napingi hatanudanya maroumangu walingu jaka doumangu ayouwa.
Chapter 20

1Babaru wehangu taladu minggu, Maria Makdalena halaku danyaka taratina Nama Rabba Yesus Ana Tomaka itanayaka narati ana taweiha.2Balinanyaka hadini palaina hina perega dengnganya Simon Petrus jaka dala keadaan paha kolana Nama Rabba Yesus hiwinaja pegehirunaka Daeimanya naka matina Tarati abayakaka ada tauyanya."3HiPetrus jaka daolina halakudelana taratina Nama Rabba Yesus. 4Dalakeada pahakoalana dama douha ada ranguyaka ada einya Nama Rabba Yesus taratina, Taladanya adalaha eiluya manga duki mouluna walingu lahi Petrus tarati nou 5Dataouma teka tarati adada eiluya jiapa na kaba kaka napa kaboruwainya nama einya.6Dedieka, ommidelajaka hiSimon petrus,hawingudanyaka ada toama tarati itadelanya na kaba kaka napa kaboruwaidanya nakamatina Nama Rabba Yesus.7Jidinguka narouwa napa rowa waidanya daolimangu heaka padoungu jaka einya.8Tama bohidanyaka tarati tangala dukada ada patetinya agananya nama jaji.9Adadi najaji paha tangala dukada nadada peamanya agananya nama matulingu TaHurat Bakulu,ngerana nakidi balina Nama Rabba Yesus walingu tayounga toumati.Nama Rabba Yesus Patekangu wikinanyaka lahi Maria Magdalena10Tangala duka ada itayaka ada einya naka matina Nama Rabba Yesus balidanyaka taumada hatou hatou.11Jidinguka, hiMaria dedinanya talihi rati ana houwu.Tadu houna halinanyaka,nangarana Nama Rabba Yesus hiwina kabuta rati rara mata weiha korudidi watu maha goaku.12Awina nounguka hiMaria itananyaka dama Laikat nama mangu koapikakana ada ngodu tapa douna naka matina Nama Rabba Yesus,meara ngoduda nyaka taka tikuna tawihina.13Dama laikat dama toama duha tuturudanya hiMaria,"Gaiyi hibada hou tonoumu amu haliya?" Napa gapinguhi Maria tama malaikat,einguka nama dekiya naka nawana namorima jaka abayaka ada pagehirunya dama hilu peamanyaha.''14Awina nounguka,hiMaria nagilaku taka dengana itananyaka Nama Rabba Yesus ana dedi,jidinguka dana peamanya ajiaya Nama Rabba Yesus.15Nama Rabba Yesus natuturuya, "Gayi hibada hou? oatamu geara napa manyeramu?" napa pagapingu HiMaria, ''Mouri,aoukika nama pagehirunya naka nawana naMourima mupeakakiganya oahaakimukayaka ama touyanya,mumaraiga kaku halaku dekiya langka jimeahawa.''16Nama Rabba Yesus hiwina "HiMaria,"HiMaria hina beili ana patetingu mangnga hina kapoduku hiwina HiMaria waingu hilu Ibrani, "Rabuni'', naha meara noungu "Mourigu".17Nama Rabba Yesus hiwinanya aba badi keramamuga noutauna toama dadika halakumaha lahi Ama.jaka nouatouna kamu peakaja,winna kawimuja baligunyaka taAmagu wina nouikangu kawimuja naAmagu winna.'''18Balitakananyaka HiMaria Makdalena ana peakaja da ana pahakoalana Nama Rabba Yesus ,nyouwa kuitayaka Nama Rabba Yesus,jaka namu nama winaga mubaliwuya kamu peakagaja da angu wuangu winaga jiaya hiku peakagimi nyiami.Nama Rabba Yesus patekangu wikinanyaka tala keada pahakoalana.19ana malunguka apa today matanyaka, ngala dukada ada kabua bolung tarongu umma manga katuadanya tatou Yahudi,Nama Rabba Yesus hina dedi tapak doungu hiwinaja mika Nyuru mika nagami!"20Awina Houjak, Nama Rabba Yesus hina patekaja dawewi paku talima jiaka napa koaja nawewi nibbu tamina lahi hammu, Tangala duka boluda Houhaka taegi ati tadiata koku.21Ana mengaka papa newi, Nama Rabba Yesus hina dedikaja dalimana hiwinaja, nou atouna.kami kayaya naha ngahu matua tangala duka bolumu." 22Ami pohi pahukadaja,Dadoku jalana Natouwu tadalu ngarangu, engnga mapohingu mapodahunguda, jaka eikanguka touwu dama ma pohi podahunguna dadoku jalanan dana mapodahu pangalanguha ,"Nama Rabba Yesus patekangu wiki nanyaka lahi Tomas 23 jaka nyiami kami hanga naruja Dadoku jalama Natou jaka daduku ladada dahaga naruto jeladaja jaka dami haga naruto jellakanyaka dana haga naruto jellamangimi hina karada lahi Tomas24Tomas paha puluh madungu waiha Tala keada paha koalana nangara pengeringuna Didimusya, Dana peamanya nakidi bali nama Rabba Yesus aminya.25Manga, Daolina hida peakanya," jaka ama itanya Nama Rabba Allah." Napa gapinya hi Tomas adadi kuitapaha dawewi paku Talimana jaka Daweiwi Nibbu tamenga Damainanya aku palakuya Naka Ragunlimagu Tawei paku jaka Nawewi nibu hakuduk teka daku waimangimi nyiami tangala dukka bulumi."26walu buridungu,walu bualadu Dala keadaan pahakolada ada kabungu pangalangu,jaka Tomas eijalayaka.ngala duka boluda nama buni Toni parapituhingudaja,Nama Rabba Yesus Aminya Ana Dedi tapak dua lahi duda,manga hiwinaja,"mimarin malalami ngara dukami!"27Manga, hiwinanya hi Tomas,"mupajolaja dakaragu limamu yayi jaka mipatotugaja dalimagu jaka mupajalaja dalimamu wohimi jaka mutauha tabagigu.Abi jingu dawaimamiga,jaka miwaiga!"28Hi Tomas Napagapinya Nama Rabba Yesus,"Ya,moure jaka Ama!"29Nama Rabba Yesus Napa newi," gananya nyiami nou atouna miwainya yimi ami itaya?Nawoaja kanyuru kanaga Natouwu Dama Itanya,jaka Nawainya."Napa kabur atina hi Yohanes Natuliya Tahurat bakul30Duku Danguya naha woluna Nama Rabba Yesus jaka Dala keadaan pahakolana,Dama matulingu Tahurat bakulu.31Ya atouna,ngara dukana hina matulingu kami pikun waiga pedanya peadanyaka Nama Rabba Yesus ajiaya hi Kristus,Naanana nama Rabba Allah,jaka kana wainya nawua maninguna ata wainya, hita kolinya Nama morikumalodungu Tadalu ngarana.
Chapter 21

1manga Nama Rabba Yesus patekanguwikinayaka tala keada paha koalada, toama Tiberias.tadalu pakangwikina 2Simon Petrus,Tomas nama pangeringu didiwu nataneas nama walingu takana taGalilea jaka da anana Zebedeus, jaka dama toama duah dala keada paha koalana atangari kabuanguda.3hiwina hi Simon Petrus tangala dukada yaatouna nyouwa halakugunya aku apa kaboku." hida pagapiga tangala dukada nyiami jelayaka halaku jelamanya ama maringu awidahouguka dehangudanyaka ta teana, jidinguka taridung nou damalihimangu kaboku pakoalida.4anagalatuka ana wehangu babaru hawingungu Nama Rabba Yesus dedinanyaka tawiwi tamalihi pingi paka wuada, jidinguka dalakeada paha koalana dadapeamanya jiaya Nama Rabba Yesus." 5hiwinaja aku huhu anagimi mukalikadinguka boaja napagapija dama malingu koalingu hawigugunaya.6hiwinaja noutouna kami jalatatoara karaha lawana teana, peala enga koalingu padangu ." hida kerikaya,adajala takaraha lawana teana dakena teka daka boku duku danguha dadamaraimaja adapaneha natiki pamajiraku najala7ada koalingupangalakanguka dala keadapaha koalana dama namuya Nama Rabba Yesus hiwidanya hi Petrus, '' neatha balijiaya hi mouri!'' rangutounounaka Simon Petrus ajiayaka Nama Rabba Yesus pakenananyaka nakoapina tangiru helamemananyaka, hina leijungu tatama anayagami mangnga hina toamaya.8dala keadaan paha koalana hawanguku balidanyaka tateana nama binu kaboku toama damamaraimangu napa duana Nama Rabba Yesus walingu tapigi pajalada adaku halakaka tangalada tautidungu walingu tapak doungu nouwu 9adada toamaka tatana mara itadajaka dala waapi nama eingu kaboku patununa jaka naroati.10hi wina Nama Rabba Yesus madiyaya malipira bei kaboku pakoalimi.11Simon petrus hina dehangu tatena hina welaya najala Nama binu kaboku tatana mara,Dadanguka daka bouku hangahu tilu bua ladu peala ada duka hangari danguha daka boku dajala hakudak teka dana majirakmangu.12Nama Rabba Yesus hi winaja,"maiya kaangu."daimang hatouwu nama tuturuya Gerakawuka nama neiyi nama winanya?"Tomat dapeanyaka ajiaya Na Mourida. 13Nama Rabba yesus hi liaha hina dekiha da Roti ana wouaja jaka kaboku patunu.14padilu wudang nayaka nama Rabba Yesus Ana patekang wikina tala keadaan paha koalana,langa kidi bilinaka walingu Tajoanga Toumati. Nama Rabba Yesus Naka maikanya hi Petrus kamu jawaha Da beabu Da beabuna15Adamanyaka paangu, Nama Rabba Yesus hiwinanya Simon Petrus, " Na Anana Yohanes, munamu tekakadiwa walingu tangala dukada Dama eija ?" petrus napa gapinya,"Napeatekanya mouri, ouwu mupegaka akunamuwu."manga hiwinanya nama Rabba Yesus amu namu tekawa nou atuna kama jawaha Da beabu gu !"16wina jelanajaka nama RabbaYesus napa duduangu winguna,"Simon,Anana Yohanes, munamu tekakadiwa?" hi Petrus Napa gapingu,"Napa deningu Mouri , nyouwa aku namun tekawu."Nama Rabba Yesus hi winna,jawaha Dabeabu gu !"17Nama Rabba Yesus winna jelapaha Ana padilu wudanguna,"Simon,naanana Yohanes,munamu tekadahingu Nyouwa?" hidup atinayaka hi Petrus ana padilu wudang Nama Rabba Yesus Ana tuturuya munamutekadiwa awinnanya!"Nama Rabba Yesus Napanewi,"mu jawakadiha da beabu!"18yaiyi namadeingu naha wigungu abuatumaiwuha kamupinya nabagimu Kamu halaku Napa kabuatimu Jaka nou amukeradaka hida wolarupamujaka dalimamu jaka tou hawanguka napa pinya na bagimu mangnga hina maraigu tapak doungu damali peamu.19 hiwina noukanguka Nama Rabba Yesus toma weiga aharikaya hi Petrus maga danahilupeamanyaha nama Rabba allah ana mengayaka awina noungu, hiwinanya hi Petrus maiyaya kamu keriwa?20hi Petrus nagilaku taka deangana itananyaka naoalina nama duku hagari namunanya Nama Rabba Yesus alanga jiaya nama ngodu talihina ada angu roti jaka adaangu angguru ana ngadu namaya namahina memanu nama tuturuya namoari agerajiayaka nama hukungu ati walingu yaiyi nyiama tangala dukana,21Ana itaya hi Petrus napapa tuturunya tama Rabba Yesus," mouri gikineikanaka gearanamu?"22Nama Rabba Yesus napagapinya lapakungu oamibalinya ganakananyaka naha peamu ouwu jaka ouwu nowuatouna kamu keriwa nyouwa!" 23mangnga napa newina Nama Rabba Yesus rangudajaka naagu nama peabolunya tangala dukana jaka nama tulijelaya tangala duka gearananya nama matina24Ya jidiyaka nahuhu jaka naana nama peabolunya tangala duka boluna jaka Nama tulijelaya tangala duka gearananya nama waigu nama deningu.25duku danguyaka natou napa halakuna Nama Rabba Yesus apedikahanginya gearanaha waina yata pinus tana naha meara noungu nalila witi jaka nalipa peakangu.

Acts

Chapter 1

1Na hurat napa tulihugu nutu ta kawunga toarana ngala napa kerrana jaka napa peakang2Lappaka atomaya na laddu a pa deahaya, na mengaha ana woangu li pareaha waingu hangahu harrina da ata papaleawana dapa langa pedina.3Lahi duda, napa tekang wikina ana koling paliya nama mawilla, dangu tada papa tekkana ana morrik bali nama nouya ta patumbulu ladu jaka ana panewi dengaja na tua.4Ana oali maraija, jiaya ana peakaja abi jujakkanya na Yerusalem, enga ya kami nadinya napa tagumi waling lahi Ama, "napa langa rangumi lahi nyouwa,5Kadang hi Yohanes nama ihu waigimi wei, jidinguka peala amminya nama ihu waigimi hangahu harri, dana hilu ma deimang." Hi Yesus nama dedikung ta awang6Einya tadalu ada makeha bollu, ada patutur lahi duna "Moiri, jiakaya na nahi amu pakallu balinya na tana Israel?"7Na pagapija agannanya napa tuturuda, "Dajiamaya napa peami a pirranguya na rahi napa tau na hi Ama ana waingu biahana.8Jidinguka, jimi peala mi kollinya na kuwaha peala nahangahu harri ana purung lahi ou jaka jimi jiaya nama peaga ta Yerusalem, ngala dukana na tana Yudea jaka Samaria jaka hodu toma ta hupu duka tana."9Jaka, ana menga patiki bolluya, madedikung nanya ta awang hodu ada hilu ittaya.10Tangir patetedanyaha ta awang ana dehang, tikkina eija dana dedi toma duaha dama waing koapi kaka nama dedi takara hada,11Napa panewi winna, "Jimi tou Galilea, ga hiki dedi ami pateting ta awang? Yesus nei, nama madedikung ta awang waling ta joangami peala ammi balinya toungu napa ittami nama jaji ya ana deahang ta awang." Pedi hatou ata papaleawa ma buang12Mengaka nou, balidanya ngala ata papaleawa ta Yerusalem waling ta pinnu letina, nangarana letin Zaitun, nama eingu talihi Yerusalem.13Ada koling paduki, dehang danya tabara deha, tapingi paengada, hajiaha dama eing. Hi Petrus, hi Yohanes, hi Yakobus, hi Andreas, hi Filipus, hi Tomas Bartolomeus, hi Matius, hi Yakobus anana hi Alfeus, jaka hi Simon natou Zelot. Zelot nahawidang jiaya nakabihu Yahudi nama kullih ana geanya nama paheli na kabihu Romawi nama waingu patau ta kabu tana.14Duda ngala dukana da kahanging pangadang ada habayang oali mawinida jaka hi Maria na inana hi Yesus jaka da oali beina hi Yesus.15Ta ladu nama pajurung, amminya hi Petrus na dedi ta joanga huhu anana nama makeha, enga eingu hangahu dombulu na danguda, hi winna, 16"Nattu aku oali beigimi, na hurrat bakul napinnu yaka, napa patomana hi hangahu harri lahi Daud na witi hi Yudas nama beija da tou nama appaya hi Yesus.17Kadang yannaga payapuya waling lahi iata jaka eingu patagu na tapa ullada.18Nou atouna, hi Yudas na hika hajiwit tana waingu kanogu dama kallung, jaka hina manau na katiku na tatana, nakabuna na beara, jaka ngala na ihi kabuna hina louhungu ana maweiwarung.19Ya ngala nama jaji na pea bollunya ngala na tou nama engang ta Yerusalem jiaya na tana nou hina ngarang Hakal Dama mearangu tana wei ra.20Kadang, langa tulih danya hurrat Mazmur : "Mattakanya napa douna kana kahika, mattanya abi eingu ma engang nou, jaka mattakanya napa deitu tidduna kana dekiya tou hawanguk,"21Ya atounaka, ka eingu hatou nama taba nama oali juagama a einyaha nama rabba Yesus,22Waling ana ihu hi Yohanes hodu atomaya na laddu hi Yesus ana madedikung ta awang waling ta joangada, einya hatou nama wai tadana ana kiddi bali hina maraida."23Jiaya hi tauha toma dua, hi Yusuf napa kamaikang Barsabas, anang Yustus jaka hi Matias.24Manga, da habayang, "Ou, Mouri nama peagamanya na atima. Patekka gama agearaya napa pedimu tadalu toma dua,25Nama kerraya na deitu tidung, napa jujak kuna hi Yudas nama jala ana woluya hina dounya napa doungu napa manyera taguma26Da woluja Ka'wua dama toma dua ha hi leaya dapa waingu, watu, kaligga jaka ri'i kawodu tadalu toma duna, nama kenna jiaya hi Matias jiayaka hi taba wainya ta habulu hangi da wihi limmana.
Chapter 2

1Atomayaka na laddu ana purung na hangahu harri ngala dukada ei bolluja ada makeha hangi padou.2Tikki naka, rangudanya nama wali ta awang, nama poini jaji ngilu bangat, nama tama bollu ta umma napa dou ngoduda.3Jaka, ittaya nama magga lamma apiya nama erik nama jollattuja duda hatou - hatou.4Jiayaka, tamananya na hangahu harri jaka panewidanya waingu panewi heaka, toungu napa waana na hangahu harri lahi duda hida tikkiya. Napa tikki nama waling ta hangahu harri panewi dadi pakolling.5Nutu yannaga, eingu ngala tou Yahudi nama engang ta Yerusalem, da tou papa akang ma waling ta hajatta pinnu tana.6Jaka, a rangu yaka nama poini amminyaka ngala na tou dangu ada mangodang ada ranguhaka ada panewi waingu panewi taguda.7Duda ngala dukana dama ngoda denganya ada ittaya agannanya nama jaji, hi winna "Dajiadiha dama panewi hei da tou Galilea?8Jaka, giki nou ikang iata hatou - hatou a wainya napanewi taguda? Napanewi taguda napa waida nou ta pingi hawali?9Iata tou Partia, tou Media, tou Elam, ngala na tou Mesopotamia, tou Yudea, tou Kapadokia, tou Pontus, tou Asia,10Tou Firgia, tou Pamfilia, tou Mesir, jaka tatua Libia talihi Kirene, jaka dama gehir wali ta Roma11Ngala tou Kreta jaka tou Arab jiama maranguka ada panewi waingu hiluda witina ngala dukana napa woluna hi Allah."12Jaka duda ngala dukada dama ngoda denganya ada lau-lau hangotar manga wida ada patutur wiki loluda "Ganna ikanya napa tikki?"13Jidinguka, na tou heaka namalik denganya jaka li'i hi wida "Duda mawuk dengang anggur bua danya." Hi Petrus wina ta tou dangu14jiaya, hi Petrus hina kiddi ana dedi dengaja dana habulu hangida da tou palanga papahigil, hina kawulang awinna lahi duda, " Ngala dukami tou Yahudi jaka ngala dukami nama engang ta Yerusalem, kami piku penya mi tengiya napa tikkigu.15Ngala na tou nama eing ya dana mawuk mang toungu napa pangadami, manga bohi jam hiwaya babaru.16Ya jiaya napa winnang hi Allah napa patomana na ata papaleawa na hi Yoel :17"Jaka peala ta laddu murina einya nama jaji winna na winina hi Allah : peala nyouwa ku hapuranya na hangahu harrigu lahi jimi ngala tou rara. Manga ngala anam moani jaka anam mawini da peangu pamanyura, jaka ngala na bua tou eingu pa ittada, jaka ngala tou mamatua waling lahi ou da kolling nipi.18Lappaku, ta ata gu moani jaka mawinni ku hapuruja hangahu harrigu ta laddu nou jaka da peangu ada ittaya nama jaji ta haga.19Jaka, ku patekkaja ngala na kanyuru nama waling ta awang bara deaha, jaka nama jaji ta bara wawa tapinnu tana, na ra jaka api jaka nahibu nama kotung.20Namata laddu napa heapang jaji kapetta ding - dag jaka na wulang jaji wei ra ada di amminya na laddu na rahina hi Moiri.21Jaka agearata nama kawulang ana tikkiya na ngarana hi Moiri jiaya nama manumara."22"Nyimi tou Israel mi ranguya agannanya napa tikkigu hi Yesus, nama waling ta Nazaret jiaya napa langa pedina hi Allah napa langa papa ittama lahi jimi ya hi Allah waingu tada ma biaha, jaka tada napa langa patekkana hi Allah ta joangami lahi duna, toungu napa langa pea tagumi23Hi Yesus jiaya napa pajoalang toungu napa kabuna jaka napa pangadana manga langa pea moulu nanya hi Allah, mi ha matiya jaka mi tauya ai harika hida wewi limmanya ngala da tou katadak.24Jidinguka hi Allah napa kiddi baliya, jaka napa louhunya waling tama haduka mati kadang dana tujja maya a einya tapa dou tou mati.25Einya hi Daud ana tikkiya na witina hi Yesus "Nyouwa ku patetenya hi Moiri, einya takaraha lawanagu jiaya nyouwa daku goada mang.26Nou jiaya, hina egi na atigu, jaka waingu lammagu ku wuatu haliya. Ku harainya na ihigu aku nadinya,27Kadang ou damu woamawa tapa dou tou mati, damu matta maga tou pa langa papa higilumu au liya napa mati dengang28Ou mu peakaga larangi morik. Mu woaga wei maringu malala ta hagamu."29Natu ngala oali beigu, nyouwa ku tikkiya agannanya napa peagu na tutuna hi Daud na Amada tou Israel, namatika jaka hi tannuya, jaka na ratina ta itta yaha hodu toma laddu hina.30Ya jiaya na wihi limmana jaka na penya a jiaya hi Allah nama wolu rahi lahi duna manga napa rangu, peala einya napa pangoduna hatou na huhu ana waling lahi Daud ta padoungu pingi papa reahana.31Ya jiaya hi Daud langa peananya agannanya nama jaji tahaga, langa peaka nanya witina ana kiddi bali hi Kristus "Duna dapa enga manya ta padoungu tou mati, jaka na ihina dana dukamang."32Ya hi Yesus jiayaka napa pakiddi balina hi Allah, jaka jiama jiaya nama pea bollunya.33Nou jiaya ana kolling papa jaga waingu limma lawana na hi Allah manga na kaya napa parahina hi Ama yana hangahu harri, na boanyaka lahi duna, toungu napa itta tou jellang napa rang.34Kadang hi daud dana dehamang ta awang, jidika duna wina, "Hi Moiri na peakaya na winina 'Kamu ngodu takaraha lawanagu,35Hodu aku tauha ngala nama geagu kamu leti wainya wihimu."36"Ya jiaya jimi ngala dukami kabihu Israel kami pea tekanya ajiaya hi Allah napa jajinya Moiri jaka Kristus, napa taumi ta ai harika nama jaji Moiri jaka Kristus.37Ada ranguyaka agannanya nama jaji nama lara madoru na atida, jiaya hina patutur lahi Petrus jaka ta ana papaleawana hawanguk, "Aku oali beigimi tang bollumi, ganna kanya napa woluma anang napa keraha?"38Napa gaping hi Petrus, "Kamu haria yaya jaka kamu weaku a ihuwu tangara marabba Yesus Kristus kana pohi poddah huha da doku jalamu, jaka kamu kollinya na hangahu harri.39Kadang, na rahi napa woana tutu munya ou jaka ngala da anami, jaka ngala na tou nama ma rou dadi ma wainya anang dama keriya."40Jaka, na dangu napa tikki hawanguk, hi Petrus napa louhu bollu nyaka ngala napa ittama nama patetekang jaka napeaka panungaja ngala dukada, winna, "Pamanumara ya na ihi wikimu waling tama irak!"41Ngala na tou nama kaya agannanya napa patomana hi Petrus, hi ihuha jaka waling laddu nou hida taba da tou hida toma tillu ribu tou. Pingi pakabuanguna ngala na tou nama langa keriya42Duda engada pakabuangu ada kahilu rangu agannanya napa patomada napa wihi limmana jaka da kahanging, jaka da bebearaha da kababa hi angu ta Perjamuan Kudus. Langa patiki nanya hi Yesus ta huhu anana a woluya na Perjamuan Kudus, kanamu wainya duna jaka a habayang.43Houha ta mange'at a ittaya ngala nama jaji napa woluda da ata papaleawana.44Ngala tou nama keriya makeha bollu danya ada ka hanging, jaka agannanya nama einguda, patagu bolludaja.45Da dagaja ngala ma einguda, toungu hapo ati hi ha bari bollunya na tou agearaya dama einguna hatou-hatou.46Wehang-wehang, da kahanginya na atida ada makeha bollu ta ummana hi Allah jaka da bebeara kababa ta hangi uma - hangi uma. Hida meara angu houha ta egi ati jaka ma loayang ati.47da wuatu haliya pangalanya hi Allah, jaka taba danguna na tou nama buhaja. Jaka wehang-wehang eingu mataba hi Moiri jiaya nama tabaha dama toma pirraha, ya jiaya ngala na tou napa manumara.
Chapter 3

1Einya na laddu, hi Petrus jaka hi Yohanes ada halaku ta ummana hi Allah tarahi habayang, ya ta jam tillu mamalung.2Manga einya hatou na moani dama mokang waling takabu inana napa deitu. Wehang - wehang napa tau ta binna bakkul ta ummana hi Allah. Napa pangarang binna bakkul manadang. Na binna nou pingi papa nadinguya. Takarahana na umma Allah jia jellaya nama patanya nakaraha ummana ngala da tou Yahudi jaka takaraha apdou mawini dama karei hakuduk aku nama einguna ta tou nama mai ta umma Allah.3Ana itta haku hi Petrus jaka hi Yohanes kana tama awida ta umma Allah, kareinanyaka hakuduk.4Pateti danyaka, manga hi Petrus winnanya, "Patetigama jiama."5Nouna tou weiga napa tetija duda hi Petrus jaka hi Yohanes ana tegiha ana manungu ada woakinya agannanya.6Jidinguka, hi Petrus winna, "Nyouwa da eing magu perak anang emas, jidinguka agannanya nama eingugu ku woagunya. Tangarana hi Kristus Yesus na tou Nazaret nutu, kiddi jaka muhalaku."7Amminya hi Petrus na kerra nanya na limma lawanana na tou nou hina pakiddiya ana dedi. Wali nounaka ana wihina jaka na koku wihina hina kullihu.8Takahuk nanya ana dedi ana kamang pahalaku. Hi Yohanes ottu jellanya halaku ana takahuk nutu nei jaka hina pamalangu ya hi Allah.9Ngala na tou nama eingu da ittaya ana halaku jaka ana wuatu haliya hi Allah.10Hida penya ajiaya nama ei juangu ana ngodu ta binna tama ta umma Allah nama karei jua. Mangodang deadanya ada ittaya nama jaji hi Petrus panewi nanya ta tou dangu.11Enga pangala naka ana kerranya hi Petrus jaka Yohanes ngala na tou nama eingu ottuja palai ada tomanya ta binna Salomo.12Ana ittahaka hi Petrus da tou dangu hi winnaja "Jimi ngala tou Israel, gannanya napa mangodang dengami ami ittaya nama jaji anang ga himi bada kadurama magga toungu biaha ma jiamaya hina kiddi jaka halaku yana tou?13Na Allah na hi Abraham jaka Ishak jaka hi Yakub na Allah na na ama peangu inna weadama napa biaha madiya na atana, hi Yesus, napa pajoalami jaka juharunya lahi Pilatus ana kolling ha bottahuya apa hellaya.14Ya jiayaka, himi juharunya napa langa papahigil jaka nama padeneng, jaka himi karei nouya na tou nama hamati oalina ana heapaya hi Yesus.15Jimi mi hamatiya nama woangu morik, na papakiddi balina hi Allah waling ta joanga tou mati. Witi yayi jiama jiama nama penya.16Jaka nama toungu namaninguda ta ngarana ya hi Yesus nama woanya kullih na moani napa langa ittami jaka nama peami nei, jaka namanning nama eingu mawaling lahi duna ya nama woangu tegah moani napa itta bollumi tahagami.17Ya atouna, aku oali beigimi, ku peagimi himi wolukayaka kadang dami penya tou jellana napa woluna ngala dam pareahami18Ya jiaya, napa patoma na hi Allah hina pali nounya napa patomada da wihi limmana a einya peala hi Kristus ana liya nama willa, napa hupuya.19Ya atounaka, haria yaya jaka habali baling lahi Allah tennag na doku jalamu kena poahi poddah huha.20Na woagu kaloaga hi Moiri jaka napa leawaya hi Kristus waling ta kawungana napa pataguna gu ya jiayaka hi Yesus,21Nama eingu ta surga hodu atomaya ana palijak baliya ngala dukana toungu napa langa patomana hi Allah napa paledina ta ata papa leawana dapa langa papahigil nutu hanadugga.22Hi Musa winna "Hi Allah peala napa kiddi baligunya hatou na ata papa leawana waling ta joanga oali beimu toungu nyouwa, kami ranguya agannanya napa tikkina lahi ou.23Peala einya nama jaji, a gearakay dama ranguya na ata papalewana yayi jiaya hipa murrahuya waling ta joanga da.24Jaka, ngala ata papaleawana dama langa tikkiya, waling lahi Samuel jaka eijaha hawanguk dama langa lollukuya nama jajai ta ladduya.25Jimi jiamika huhu anana waling ta ata papaleawana jaka pa langa hamadduna hi Allah ta ama peangu ina weada da ana patomanya na winina lahi Abraham "Jiaya peala na huhu anamu ngala na tou ta pinnu tana hiku pamaringu malalaya.26Hi Allah, ana pakiddi balinyaka na ata na hina paleawagimi nya hina pamaringu malalami, tennang jimi hatou - hatou kami malouhu waling tana jurrak."
Chapter 4

1A einya hi Petrus jaka hi Yohanes ada woangu panewi ta tou dangu, tikkina ammi jaka da imam-imam, jaka kepala penjaga bait Allah jaka na tou Saduki,2Dama waingu bani, witina a peakanya na tou dangu apa larangi danya lahi Yesus einya na kiddi bli waling ta joanga tou mati.3Jiayaka nama hawiting hi appaha hi Petrus jaka hi Yohanes apa tomaja ta gallu hodu ana wehang mang riddung.4Jidinguka, na dangu na tou nama hanguya napa patomada dapa wai wihi limmana dama wainya jaka hi eingu mataba hi keri tomada lima ribu tou.5Tomaka wehang, ngala mapareaha Yahudi jaka dama bokkul jaka da ahli Taurat pakehang danya ta Yerusalem.6Einya na Ratu Bakkul Hanas jaka hi Kayafas, hi Yohanes, hi Aleksander jaka ngala na tou heaka da oali beina na Ratu Bakkul.7Eijaka hi Petrus jaka hi Yohanes ta joangada duda anang tahagada patuturdanyaka, "Gama biahaya napa waimi anang geara ngara nanya ami woluya ya nama toungu?"8Manga na pagapija hi Petrus waingu hangahu harri nama eingu lahi duna winna, " Jimi mapareaha jaka mabokkul,9Ami tutur kana ka laddu hina kadang napa wolumi yana tou hina tegah denganya?10Jaka nam kami pe wainya ngala dukami jaka ngala tou Israel ajiaya na ngarana hi Kristus Yesus, na tou Nazaret napa harikami, napa pakiddi balina hi Allah waling ta joanga tou mati, ya dunaka nama dedi ta arumu nouyaka ana tegah.11Hi Yesus jiaya "Na watu paleayana tou nama peangu pawolu umma, ya jimi tagu nama jaji watu badil.12Jaka da eimang manumara ka lahi gearakaya kadang da eimang ngara heaka ta wawana na awang napa woa ta tou rara ami wainya na ngara ya himi manumara."13Ada ittayaka ana tara bani ya hi Petrus jaka hi Yohanes manga da penya ada tou hakoalaha dama eingu hapeana. Jiaya hida mangoda dengaja jaka hida patada ja hi peja ajiaha nama marainya hi Yesus.14Manga, ada ittayaka na tou nama tegah ana dedi takaraha hi Petrus jaka hi Yohanes, dada hilu pageamaya.15Jidinguka, paleawa daja hi Petrus jaka hi Yohanes louhung panewi meahadanya duda.16Winnaka, " Giki noungu widaja ya da tou dama toma duaha? Kadang ittayaka na tada biaha madi dama eingu mearana nama jaji napa woluda nama totak napa ittawaida mata ngala dukami jimi nama eingu ta Yerusalem, jaka data hillu patodda manya.17Nou nammu, abi ntaba luaru ana ranguya tou, mai ka heiruja abi da hilu lollukuya ta tou nangara nutu.18Tikkina, kamaikadaja hi Petrus jaka hi Yohanes, panoudaja atoma duaha abi hilu lollukuya anang peakanya aganna nanya tangarana hi Yesus.19Nou jiayaka hi Petrus jaka hi Yohanes dapa gaping, "Mi botah kadiya abeinya nama padeneng ta haga na hi Allah?20Kadang jiama dana peamangu pakaburinya agannanya napa ittama jaka napa ranguma."21Jiayaka, engada ada pamange'atuya hi Petrus jaka hi Yohanes, manga pahella haka, hida halaku, ada einguka larangida a pahalaha jaka a hukuja, manga na dangu jellana tou nama pamalanguya hi Allah ada ittayaka tora nama jaji.22Kadang, einya na tou nama tegah wainya napata biaha yayi na reihi patum bulu doungu ana morrikuha.23Apa hella haka, halaku danya hi Petrus jaka hi Yohanes bali danya ta oalida mangu lolluku bolludanya agannanya napa tikkida da Ratu - Ratu Bakkul jaka dam bokul lahi duda.24Ada rangu bolluyaka da oalina kamaika danya nangarana nama wolu tau hi Allah wida, "Ou Mouri, ouka nama pajajinya na awang jaka na pinnu tana, na tahik jaka ngala na ihina,25Kana waingu hangahu harri, ana patomanya hi Daud na bokuma ama peanguma "Gawali naka leabu tana - kaleabu tana heaka hina tagu teada, ana ittaya dama eingu gauna?26Ngala tou peangu ta pinnu tana makeha danya kana geanya hi Moiri jaka jiaya napa langa papahigil.27Kadang, ta padouda eibollu jaka ada makeha kama geanya hi Yesus, na atamu, napa langa papahigil, napa langa pamari malalamu, toungu hi Herodes jaka hi Pontius Pilatus, oali deada ngala kaleabu tana, jaka ngala tou Israel.28Pahalakuya ngala dukana napa peamu amu woluya waling ta kawunga adadi na jaji waingu biaha madimu.29Nou atounaka, ou Moiri, ittaha ada geagama jaka woagama kullihu ama pahalakuya na winimu,30Pajoalanya limma kana teggah nama kadauk jaka muwolu tada jaka agannanya nama jaji waingu biaha mu ta ngarana hi Yesus na atamu napa langa papahigilu31Houhaka, ada habayang, gadduk nanya napa doungu pingi pangoduda jaka tama naja hangahu harri enga taguna ada patomanya na winina hi Allah hida taba maddung.Pata morrikuna na tou nama keriya32Ngala na tou nama keriya na kahanging na atida jaka napa ngadanguda. Daeimang hatou akka nama tikki agannanya nama einguna, patagu meaha nanya dunna, jidinguka agannanya patagu bolludanya.33Waingu biaha madina dama keri ukuya na ata papaleawa ana patomanya agannanya napa ittana witi kiddi balina hi Moiri Yesus jaka napa awi panamu dama keri uku jellaya nama binnu lahi iata.34Da eimang hatou aka nama willa napa hina lahi duda kadang ngala nama eingu talakana anang umma daganya na hina idiya.35Jaka tauya ta wihina na ata papaleawana na manga hi habarija hi woanya agearaya dama einguna.36Tou jellana hi Yusuf napa kamaikang, Barnabas, nama hameara lakeada pagiddak waing, tou Lewi ya walina ta Siprus.37Jiaya nama dagang talaka, napa taguna hina idiha da ritti na tauya ta wihina na ata papaleawana.
Chapter 5

1Jidinguka, einya hatou na moani nangarana hi Ananias, regga araweina, nangarana hi Safira, dagaja ngala ma einguna.2 Jaka pa meara peadanya, hi Ananias na pattuha hawanguk na hi tana na tutuna duna, jaka hawanguk na idiha ana tauha ta wihina na ata papaleawana.3Nading, hi Petrus winanya, "Hi Ananias, gawali na moritana hi einya ta atimu, jiaya himu kawaluk ta hangahu harri jaka himmu patuha hawanguk na hina natanamu nou?4Adadi daganya, na tana nou patagumunya ou? Jaka a kolling padaganya na hina ou nama penya? Ga hi einya ta papangadamu ana woluya ta atimu? Dawaluk mamunya ta tou rara jidika lahi Allah wu."5Manga ana rangu yaka na hillu nou, hi Ananias boppa nanyaka jaka bottah nanyaka na hangahuna. Jiayaka, hina mange'at teka na tou nama ranguya nama jaji nou.6Ammi jaka nama toma pirraha da bua moani hida ubulluya manga hi hadduluya taha bali iddi manga hi tanunya.7Tikkina, toma tillu jam na araweina hi Ananias, da eimang hapeana agannanya nama jaji.8Wina hi Petrus lahi duna, "Tikkiganya nyouwa, to nou tekana na tana napa dagami?" Napagaping hi Safira, " Oa, to nou tekkana."9Mang hi Petrus winnanya "Gawali jimi harega lami mi kahanging ammi kamanya hi Moiri? Kamu patetinya na wewi wihina na tou nama tanu gunya na la'mu eijaha heilau ta a'a binna jaka duda jella dama deituwu taha balihidi."10Tikkina, hi Safira boppa nanyaka ta aruna hi Petrus jaka duka naka na hangahuna. Manga ammi jaka da bua moani, dapa tetinya hi Safira na matika, jiayaka hida hadduluya tahabali iddi jaka da tanunya takaraha na lana.11Jiayaka napa mange'at dengana waling ngala huhu anana jaka na tou nama rangu yayi.Tada biahana hi Allah12Dangu tada biaha jaka dapa pea waingu nama jaji ta joanga tou dangu nama waling ta limma ata papaleawa da kahanging ada makeha ta aru umma Salomo.13Daeimang tou heaka nama weak papakeha dengaja jidika ngala tou pa'aka oataja.14Mang, taba dangu nanya na tou nama wainya jaka nama keriya hi Moiri, tou karana ana dangu moani jaka mawinni.15Nou jiayaka, hida toma adeituya ngala na tou kadauku toma ta larangi jaka pamaturuya ta pinnu rakang jaka ta tappu pedang tenang a ammikanya hi Petrus, malli mawu ana nama kenaya nama toma pirraha.16Jaka, na da jellang na tou nama waling ta paraingu ta lihi Yerusalem ammi bollunya ana maraingu tou kadauku jaka ngala na tou napa tamang mori tana jaka ngala dukana na tegah. Na ata papaleawa appa danya.17Jidinguka da Ratu Bakkul amminya maraija ngala nama keriya, ya jiaya na kabihu Saduki18Na appaha ngala na ata papaleawa hina patamanya ta gallu ta paraingu.19Jidika, ana ridung einya nama malaikat Allah naweha ngala na binna ta gallu hina maraija taha bali kiddi, winna,20"Halakuwu, kamu dedi ta umma Allah jaka kamu patomanya ngala na winni morrik nutu ta tou dangu."21Ada rangu yaka, toma ana wehang tama danyaka ummana hi Allah jaka hina palaranginya nama hawiting da Ratu Bakkul jaka da pamaraina hina paleawa ta Mahkama Agama ada makeha jaka ngala Majelis Tua-Tua Israel, hina paleawaha ta gallu ana maraija da ata papaleawa ana aruja.22Jidika, ana tomaka na tou papaleawa dana paregga denga manya na ata papaleawa ta gallu mangaka hida bali hina idi li peaka.23Winna "Jiama ana tomaka ta gallu da binna dama kuhing jaka ngala dama tagu jawa ta a'a binna eija, jidika ana weha yaka, dama ittamang tou hatou akka ta roungu gallu."24Ya nama tagu jawaya na umma Allah jaka da Imam Kapala ada ranguyaka nama idi li'i wali ta gallu, damangoda denganya nama jaji hida patuturu wiki loluda giki nou ikana nama jaji.25Tikkina omminyaka hatou nama peakaja duda, "Ittaya! Huttu na tou napa patamami ta gallu eija ada dedi ta umma Allah jaga peakadanya na tou dangu."26Jiaya hi ottuja nama jawa umma Allah jaka da oalina ada halaku maraija na ata papaleawa ya, da waimangu bani ada mange'at ana tauha watu na tou dangu.27Ada kolling pamaraija hi Petrus jaka hi Yohanes, maraida ja lahi Sanhedrin. Manga, na Ratu Bakkul jiaya nama tuturuha.28Winna "Jiama maheiru gimika waingu bani tenang abi mi hillu parangunya na ngara nou, jidinguka mi peaka bollunyaka ngala Yerusalem na wini amu tikkiya manga napa kabuni kapa deitudanya na wei ra na na tou nei lahi jiama."29Jidika hi Petrus jaka na ata papaleawa hawanguk da pagaping, "Jiama reihi pa'akamanya hi Allah waling ta tou rara.30Na Allah na ama peangu jiaya nama pakiddi baliya hi Yesus, napa hamatimi himi tearunya ta ai harika .31Hi Allah na dedikunya tama jaga ta limma lawanana hina jaji nama bara deaha jaka nama pamanumara ma na woaja harada tou Israel jaka dama poahingu da doku jala.32Manga jiama jiamaka nama penya jaka nama itta bolluya nama jaji, tou jellana na hangahu harri napa langa woana hi Allah ngala ta tou nama pa'akanya."33Ada ranguyaka na hilu yayi, hiddu atidanyaka jaka eingu kabuha kama hamati da ata papaleawa wida.34Jidinguka einya na tou Farisi na ngarana hi Gamaliel tou papa akanguya, tou hapeanguya anang tou peanguya guru Taurat tuya, jiaya nama kiddi ana dedi ta hagana hi Sanhedrin hina paleawaha tenang yana ata papaleawaka louhu idika tahabali kiddi hakuduk.35Mengaka, hi winnaja da tou Israel "Jimi tou Israel, mi pangada pakalunya agannanya napa wolumija da tou hei.36Kadang, pirak nutu, einya hi Teudas, nama tikki wikina tou ta aru manga eija dama keriya tikki hatoma pata ngahu tou. Tikki pana, ha matiya jaka ngala nama keriya daka ihak bolluka hodu ada hillu eingu.37Menga hika nou hi Teudas, ammi linya hi Yudas na tou Galilea nama kiddi, naoa jellang nama keriya duna hamati jellaya manga ngala nama keriya ka ihak jellaka.38Ya jiaya, ta mahala ya, hiku peakagimi abi eikang hawolumi lahi duda jaka pahellaha. Ajidiya napa woluda, awali kana ta tou rara, jaka da toma maya da eimang hina.39Jidinguka, awali kana lahi Allah, dami toma maya ami heirunya. Tikkipana, jimi geaminya hi Allah."40Napa kerika agannanya napa tikkina hi Gamaliel. Manga kamaikadaja ka dama toma duaha da ata papaleawa, paludaja jaka heiruja ada tikkiya na ngarana hi Yesus, manga hipa hellaha.41Manga louhung danya hida halaku houha ta egi ati malik mata, ada kolling mawilla, bani tangarana hi Yesus.42Jaka wehang - wehang engada ta umma Allah jaka da nahi umma ada halaku ada peakaya jaka ada patomanya na winina hi Yesus Kristus.
Chapter 6

1ta ladu nutu ada taba pangalang nama kerinya,aminya ada panewi takadenga ada pangikiwingu kada napatagadu nama winni balu dengaja awoaja pa angu weahang-weahang.2Jiayaka, nama habulu duba ha na ata papaleawa dakamaikanya ngala dama keriha hi widaja, "Jiama dana kallumangu adam betikanya ka na winina tadalu awoanya pa angu tutu tou rara. Pareihing mawini balu jaka tou milla.3Ya jiayaka, aku oali beigimi, kami pedi toma pitu tou waling lahi jimi napa pemi nama kallung, nama kolling hani jaka pangadang peangu, hina pediya kana hamanuya napa kerang.4Manga jiama, ka engama kahuda ta habayang jaka ama pahalakuya na winina."5Ya napa kareina da o'anya ngala huhu anana. Jaka, hida pediya hi Stefanus, nama kullih namanninguna jaka hangahu harri. Jaka hi Filipus Prokhorus, Nikanor, Timon, Parmenas, Jaka Nikolaus, tou Porselit waling ta Antiokhia.6Ngala dukada hi maraija ta haga ata papaleawa, hi habayaja jaka natauya na limma na ta pinnu katikuda.7Nawinina hi Allah taba inaruna ana labat jaka da huhu anana ta Yerusalem taba danguka. Tou jellana danguna da Imam dama mai dana pakeri.Appadanya hi Stepanus8Hi Stepanus, nama kolling kanyuru kanaga jaka ku waha, ana wolu tada biaha madi ta joanga tou dangu.9Eija dama toma pirrah waling ta huhu ana Yahudi napa tikki huhu ana tou Liberit, nama keriya mawaling ta Kirene jaka waling lahi Aleksandria da oali jellang tou waling ta Kilikia jaka Asia kiddi ana pagea denganya hi Stepanus.10Jidinguka, dada toma mang ada geanya napa langa bottah jaka na hangahu harri hina peangu ana tikkiya.11Tikki naka, peaka hawolung danya ta tou nama toma pirahha peala kami panewi, "Jiama maranguya neina oada ana ngiki wainya hi Musa jaka hi Allah!"12Jiayaka nama hawiting ngala dukana nama dangu hida appaya hi Stepanus ada douraya ada marainya ta hagana hi Sanhedrin.13Dakamaikang tou walluk wina "Na tou nei napa louhung hilu nama geanya na padoungu biaha jaka da nuku Taurat.14Kadang jiama maranguya taguya ana panewi, ya hi Yesus nama waling ta Nazaret kaku weaharuya napadoungu ya jaka kupaheapanya na nuku hara napalanga woluna hi Musa lahi iata."15Ada kolling patetinya na hadana hi Stefanus, ya ngala na tou nama ngodu lahi Sanhedrin da ittaya na hadana toungu hada malaikat.
Chapter 7

1Mangaka, na Ratu Bakkul wina, "Penya tonou tekana?"2Hi Stefanus napa gaping, "Aku oali beigimi jaka aku ama gimi, kami ranguwa. Hi Allah nama reihi biaha madi napa tekkang wikina ta ama peanguda, hi Abraham, ana enganguha ta Mesopotamia, adadi na engang ta Haran.3Hi winanya, "Kamu louhung waling ta tanamu jaka ta joanga oali beimu, manga kamu halaku ta tana napa patekkang lahi ou.4Jiayaka, hi Abraham hina jujakunya na tana tou Kasdim hina engang ta Haran. Wali nou naka, ana matika na ama na, hi Allah napaleawaya gehir tapa padou pingi pa eigu ta atouna.5Jidika, hi Allah dana woamanya hapoati pataguna, japa hajiwit tana dawoanya, jidika eingu papeakananya yana tana jiaya napa woagu gu jaka na huhu anamu. Jiakuka dadi eimang anana nutu.6Jidinguka, wina nawinina, na huhu anana na jaji tou tama joanga jaka pali atanya jaka paheliya nama angu patu ngahu doung.7Jidinguka peala ku hukunya na kaleabu tana, nama wolu ya ata, wina na winina "Jaka menga nou hi louhung wali nou hida pakabuang ada wuatu haliwa ta padoungu ya."8Mangu hi Allah nawoanya rahi sunat, manga hi Abraham ei nyaka na anana hi Ishak manga na sunat ana tomaka walu laddu, jaka hi Ishak jiaya na amana hi Yakub, jaka hi Yakub napa anaja nama tom habulu duba tou dama jaji ama bokuda.9Kadang dana buhanya hi Yusuf, da bokuda hi daganya ta Mesir. Jidinguka, hi Allah na oali marainya hi Yusuf,10jaka napa kaloagaya waling tama ma willa, jaka nawoanya kanyuru kanaga jaka pangadang kalung ta hagana hi Firaun, na Raja Mesir, nama pangoduya hina jaji tou nama papareaha ta Mesir jaka ngala kuwahana.11tikina einyaka jaji einya nakaroba tana ta tana Mesir jaka ta Kanaan, hida liya nama willa dama keri ukunya. Jiaya na ama peangu ina weada hida eingu pa'anguda.12Jiayaka, ana ranguka hu Yakub ta Mesir ajiaya nama eingu pa'angu jiaya hina paleawaya na bokuda nutu lau, jiaya nakawunga halakuda.13Napa pa duang waida ada halaku, hi Yusuf napeaka wiki na ta oali beina, jiaya na oali beina hi Yusuf hinya penya hi Firaun.14Wali nou na, hi Yusuf hina pangiding li'i ana kamaikanya hi Yakub na amana, jaka ngala na oali beina dama toma pitumbulu lima na danguda.15Jiayaka hi Yakub hi amminya ta Mesir hodu ana mati noungu, duna jaka na ama peanguda iata.16Waling nimi lau, hi gehir ta Sikhem jaka hina ma turu ta rati napa langa hina hi Abraham waingu a pirrana na ritti waling ta anana hi Hemor ta Sikhem.17Jidinguka, ana mara ranika na rahi napa wolu nou, napa langa papatoma na hi Allah lahi Abraham, na tou taba dangu na ta Mesir.18Hodu eingu raja nama buang nama pareaha ta Mesir, dama penya na pingi hawaling hi Yusuf.19Na raja ya napa hi nounya ana pahidu ha da ama peangu ma manga paleawaha le'aha da lakeada ana rara hida eingu mamorrik.20Tomaka ana jaji hi Musa nama kadigil ana ittaya hi Allah da pamatuaya na amana hodu tillu wulang.21A kolling pa le'aya, hina ittaya na mawini Firaun hina dekiya ana pamatua ya toungu ana taguna.22Manga hi Musa hi peakanya wainya pangadang peangu tou Mesir jaka hina peangu papanewi jaka agannanya napa woluna.23Tikkina hi Musa ana tomaka patumbuli doungu, einyaka ta pangadanguna kaku toma ja da oali biegu, awina na walla wuana waling ta Israel.24Einya ana ittaya na tou napa tau tou Mesir, amminya hi Musa ana gatanya na tou napa tauda hina hamatiya na tou Mesir nou.25Tapa pangadana hi Musa jaka dapeaga da oali beigu touna hi Moiri ana gataja li lahi duna, jidinguka dada peamanya.26Ana weha lingu, hi Musa amminya hina tomanya na tou Israel nama pataungu, jiaya hina uruhu ana padamija hi wina "Nam jimi da oali beidimi, gawali himi patau wikimi?"27Jidinguka, yana tou nama patau weaga najuharrunya hi Musa taka rahana, manga wina, "Geara nama woluwu ou nam papareaha jaka nama uruhuma jiama?28Anang kaku hamatiya wimmuga toungu nutu amu hamatiya na tou Mesir?"29Naranguyaka napa tikkina, yana tou palai nanyaka hi Musa hina jaji tou patomang ta tana Midian. Nou lau hina pa anaja dama toma dua lakeada moani.30Tomaka patum bulu doung, einya na malaikat nama pattekang wikina lahi Musa ta marada ginang ta leti Sinai, ta erik api nama waling ta libu ai.31Ana ittayaka hi Musa, mangodang nanya agannanya napa ittana. Amminya ana lihinya ana eatuya, wing amminyaka na li'ina hi Moiri,32"Nyouwa ya Allah na ha ama peangumu, Allah Abraham, jaka Allah Ishak, jaka Allah Yakub kawiduk nanya hi Musa ana mange'at jaka dana hilu tara bari maha pa ealuya.33Aminya na winina nama rabba Allah lahi duna "Palouhuja da tara wihimu kadang napa doungu pingi padedimu padoungu biahaya.34Ku ittayaka na lara palina na huhu anagu nama eingu ta Mesir, manga kuranguha ada dangu. Jaka, ammi gaka aku purung aku palouhuja. Ya atouna mai nimmi, nyouwa ku paleawawu ta tana Mesir.35Hi Musa, napa juharung manga widanya "Geara nama woluwu nama papareaha jaka nama haki ma jiama?" Duna jiaya na tou napa paleawana hi Allah nama pahalakunya nama papareaha jaka napa louhuja, napa idi malaikat napa tekkang wikina ta libu ai.36 N tou nei nama palouhuja, nama wolu tada biaha ta tana Mesir ta Tahik Rara, jaka ta mareda ginang hodu toma patum bulu doung.37Hi Musa jella nama panewi ta tou Israel, hi Allah napa kiddi gunya tutu tagumu hatou nabi toungu nyouwa ta joanga oali beimu.38Jiaya nama eingu ta joanga huhu anana ta mareda ginang ta joanga malaikat hina panewi ta leti Sinai, jaka na ama peangu da, nama kaya na wini morrik napa patoma nada iata.39Na ama peangu da dana kerimaya hi Musa, jidinguka da eimang ma weaku, nama eingu ta atida kana bali ta tana Mesir.40Widanya hi Harun "Wolugama kahala tou nama halaku ana moulugama, kadang hi Musa yayi nama beigama ana louhung wali ta tana Mesir, dama peamanya agannanya nama jaji lahi duna.41Jiayaka nutu, hida woluya naka hala tou nama pahadang ana beabu jaka dama nuatu wainya naka hala ana beabu manga da egi denganya agannanya napa wolu taguda.42Jidinguka, hi Allah dana betimaja kadeanga naja ana mattaja ada pabuatuya na bala tentara langit toungu napa tulih ta hurrat nabinabi, "Eikadinya ami idiga lahi nyouwa beabu padoru jaka manuatung hodu toma patum bulu doung ta mareda ginang, jimi tou Israel?43Mi idinya na kema Molokh jaka bintang dewamu, Refan, na kahala tou napa wolumi ami karadanya, jaka nyouwa ku lipa leami ta habali Babel."44Na ama peangu, eingu baga pingi makeha ta mareda ginna toungu napa papaleawana hi Allah lahi Musa, ka woluya toungu tahadana napa langa itta.45Ada kolling pa kaya na baga nou, na ama peangu da na idi baliya ta tanada ta wawa pareahana hi Yosua, ada parima balinya na tarada wali ta tou heaka, napa langa pamarouna hi Allah waling ta ama peangu hodu toma ana pareaha hi Daud.46Hi daud na kolling milla ati loyi kaku lahi Allah manga napa ohaya kana pahellanya padoungu pingi pa einya hi Allah Yakub.47Jidinguka, hi Salomo jiaya nama padedinya padoungu tutuna hi Allah.48Tikkina, nama pareihi jaga dana enga mang ta umma anang tapa doung pawolu tou rara, toungu na patikkina na ata papaleawana.49"Na awang pingi padedinguya jaka na pinnu tana pingi paletigu. Ga ummaya napa wolumiga, wina na winina hi Moiri, anang gapa dounguya pingi pangodugu?50Dajia diya nalimmagu nama peangu pawolunya ngala dukana yayi?"51Nani, jimi tou nama malatung katiku waingu ati jaka kahilu dapa kahapi, mi geanya nahangahu harri, toungu napa wolu ama peangu jaka jimi.52Gegearaha na ata papaleawa dapa pahidduna na ama peangumu? Jaka hamatiya ngala na tou nama patoma moulunya nimi amminya hi Kristus, manga napa juharrumi jaka napa hamatimi.53Langa peminyaka na nuku Taurat, napa langa patoma na ngala malaikat, jidingu dami waimanya!.Hamatiya hi Stepanus54Ada ranguka agannanya nama jaji, jiaya napa wajal ati dengaja jaka hida pakigitungu ngidu.55Jidinguka, ya hi Yohanes nama binnu hangahu harri natangara ta awang mangu na ittaya na biaha madina hi Allah jaka hi Yesus nama dedi takaraha lawana na hi Allah.56Hi Stepanus winna, "Ranguya! Ku itta ya na awang ana taweha jaka na ana tou rara ana dedi takaraha lawanana hi Allah."57Tikkina kawula-wulang danya waingu kadoaka manga da toaniha dakahiluda, abi marangu awida jaka hida roatinya ada apa'ya hi Stepanus.58Manga da douraya tahabali hidi hida kabeanaya watu. Wali noungu duda dama itta mataya da deki ya na koapina ada tauya ta wihina na buamoni nama ngarang Saulus.59Enga taguna ada kabeanaya hi Stepanus ana kamaikanya ta habayang wina "Moiri Yesus, mu kaganya na ngahugu."60Tomaka, ana ngodu karada kawulang nanya waing kadoaka, "Moiri, abi padeitu kaja jala lahi duda!" Jaka ana mengaka papanewi matinanya.
Chapter 8

1Hi Saulus na o'anya hi Stefanus aha matiya. Hi Saulus napa dukaya na huhu ana ta Yerusalem ana hamatiya. Ta laddu nou, dapa dukaya na tou ada tauya hida ka ihak tagu ngala tapa doungu ta Yudea jaka ta Samaria.2Ngala na tou tutu tiddi nama tanunya hi Stefanus jaka nama houkinya.3Jidiyaka engana ana manyerang larangi kaku hamati ya na huhu ana ana nahi umma. Na douraya moani jaka mawini ana woaha kapatamaja ta gallu.Hi Filipus napatomanya na winina ta Samaria.4Hou weiga, dama ka'ihak jiahaka dama ada patomanya na wini kallung.5Hi Filipus nahalaku ta padou Samaria ana tikkiya hi Kristus.6Ada ranguya napa tikki hi Filipus, da wainya manga napa ittaja tada.7Kadang, ngala napa tamang moritana da kallung da louhung waling ta tou napatamang, dakawulang jaka dangu tou kaliku jaka nama kabeaku napa pategah.8Jiayaka nou, hi einya na egi ati malik mata tapadoungu nou.9Tikkina einya nama ngarang Simon na tou kabali mata ta padoung nou nam pananganga tou Samaria, ana tikki wikina tou bakkul anang tou peang.10Ngala na tou waling tam merrah lapaka tam matua, wida, "Na tou nei jiaya na biaha hi Allah napa tikki 'bakkul'."11Jiaya hi manninya, madeiyaka ana wolu pamanganga dengada ana kabali mata.12Jidika no atounaka keridanya hi Filipus nama patomanya na wini kallung witi Kerajaan Allah jaka nangara Maraba Yesus, daha raingu wiki da hida ihu ta moani jaka ta mawini.13Lapaka hi Simon na wainya jaka menga pa ihu ya, ei pangalanya ta lihi hi Filipus, manga ana ittanguka tada biaha jaka tada dapa kali itta nama jaji.14Nutu yannaga, da ata papaleawa ta Yerusalem ada rangu yaka ta Samaria da kayaka nawini nahi Allah, paleawadanya hi Petrus jaka hi Yohanes ta tou nimi lau,15da tomaka hida habayanya na tou Samaria kada kolling hangahu harri16Kadang, na hangahu harri dadi napuru mang lahi duda, kadang duda jiapaya a ihuka tangarana hi Moiri Yesus.17Hodu a pakalanya limma ta katiku hi Petrus jaka Yohanes hida kolingu hangahu harri.18Ana ittaka hi Simon na hangahu harri a woakaya waingu pakalang limma ta katikuda da huhu anana, jiaya hi Simon kaku hiya hi wina anang kaku woaja riti wina. 19Wina jella "Woajellaga tada biaha madi tenang ngala na tou napa pakalagu limma kamakuya nahangahu harri."20Jidinguka, hi Petrus winanya "Annakaya na rittimu kana dukang tou jellang dumu kadang ou napa pangadang peala mu kollinya amu hi wainya ritti na kanyuru kanaga waling lahi Allah.21Da eimang tagumu anang hapeamu toara nama jajiya, kadang na atimu dana lurruh mang tahagana hi Allah.22Jaka, kamu haria waing waling tama jurrak manga habayang lahi Moiri kana millagu ati a eikang jalamu.23Kadang, ku ittaya na atimu toungu kapiddu nama piddu jaka engamu amu buhanya nama jurrak."24Hi Simon napagaping wina mi habayaga lahi Moiri tenang agannanya napa tikkimu abina li'i lahi nyouwa."25Ada kolling palolluk bollunya manga dapa tomanyaka ngala winina hi Moiri hida bali ta Yerusalem ada toma ta larangi dalau - lau patomanya na winina kallung a nahi paraingu ta Samaria.Filipus na ihuya na tou Etiopia26Amminya nama malaikat nama wina lahi Filipus " Mukiddi kamu halaku tahabali, ta larangi, nama purung waling ta Yerusalem nama arung ta Gaza. Einya na larangi nama kahika.27Manga hi ottunya hi Filipus manga ei jellanya na tou Etiopia seorang sida - sida , nama halaku ta Yerusalem lipa wuatu haliya hi Moiri.28Nimi amminya ta larangi ana bali hina ngodu ta motur manga baha jellananya na hurrat Yesaya.29Amminya nahangahu harri lahi Filipus, "Hui halaku jaka pakehang ta motur nou."30Ottunya ka hi Filipus ana palai ta motur hina rangu ya na tou nou nama bahaya hurrat Nabi Yesaya winnanya hi Filipus ana tuturuya, "Mupeakadiya na ihina agannanya napa bahamu?"31Penya, nounam a eipang hatou nama peakaga?" Jiayaka hina kamaikanya hi Filipus kana dehang jaka ngodu denganya.32Na wini napa bahana wina, "Toungu heingu bebau a' idiya ta padou pingi pa doru, jaka toungu heingu beabu adadi gutinya na wuluna adana poini dana weha a'ana33Ana liyaka nama willa malara, dama patu'a parimadanya lahi duna. Gearakaka nama penya na pingi pa walina? Kadang na ihina waling tapinnu tana."34Tikkina napagaping na sida-sida winanya hi Filipus, "Kukareiwu ou kamu palaranginya geara torananya napa tikina na ata papaleawa, witi ihi tagunanya anang witi tou heaka?"35Manga hi Filipus wina waling na Hurrat Bakkul yayi witinanya hi Yesus Kristus.36Engada ha talarangi ada halaku pangalang, hida tomaya na padoungu nama eing weina, mang da sida-sida wina, "Ealuyaha, einyauna wei! Gannanya nama toaniwa a' ihukaka?"37Hina pagapinya, "Atouna ou amu waidinya waling ta atimu, da gikimana." Manga napagaping wina, " Nyouwa ka wainya a jiaya hi Kristus Yesus na ana Allah."38Tikkina, na sida-sida napa paleawaya kana padediya na motur, manga duda toma dua purung danya ta wei, hi Filipus jaka sida-sida, manga hi Filipus hina ihuya.39Ana kolling palouhung wali ta wei, nahangahuna hi Moiri napalai idiya hi Filipus jaka na sida-sida dana hilu itta maya ha. Manga pangalang nanya ana halaku nouya ta egi ati malik mata.40Tikki panaka hi Filipus einyaka ta Asdod, analiya na padoungu nou patoma jellananya na winina ta padoungu nou hodu ana duki ta Kaisarea.
Chapter 9

1Tikkina, hi Saulus engana ana pamange'at jaka na hamatiha ngala na huhu anana hi Moiri, manga nahaganya na Ratu Bakkul.2Manga nakarei hurrat waling lahi duna napa idita Damsyik tenang ageara nama keriya a moaniya anang ana winiya, hina piaku ana maraija ana apaha kapa tamaja ta gallu ta Yerusalem.3Nutu ta larangi ana arung ta Damsyik, tikkina dapeadenga manya a einya nama wahang nama pahulu nama wolitugama.4Jiaya nama mana'u tatana manga einya na li'i nama wina, "Saulus, Saulus, gawali himu hamatiwa nyouwa?"5Manga na tuturuya hi Paulus, "Gearawu ou, Moiri?" Manga wina, "Nyouwa jiaya hi Yesus napa hamatimu.6Jidinguka, kiddi jaka kamu tama ta paraingu manga peala da tikkigunya agannanya napa wolumu."7Ngala na tou nama marainya hi Saulus engada dedi da eimang ma panewi ada rangu yakana li'i nou, mang da eimang paita gearaya.8Hi Saulus kiddi nanya ana dedi waling ta tana, manga hina wallanya na matana, jidinguka dana hilu ittamangu. Manga hi kera wainya limma a tama idiya ta Damsyik.9Na toma tillu laddu adana itta manga dana angu jaka dana inung.10Nou weiga ta Damsyik, einya hatou nama keriya hi Moiri nangarana Anania. Winanya hi Moiri, Ana panewi denganya "Ananias!" Napa gapinya "Ya nyouwa Moiri."11Winanya, "Kiddi jaka halaku ta larangi napa tikki larangi lurruh, ta ummana hi Yudas nama ha touna waling habulu duba ata papaleawa. Manyeranya na tou Tarsis nama ngarang Saulus, nou engana habayang.12Ta papangadana na ittaya a amminya nama ngarang Ananias ana pakalanya limma ta katikuna ajiaya hina itta bali."13Napa gaping hi Ananias, "Moiri, kuranguyaka waling ta tou dangu witina na tou nei, toukara na danguna napa woluna nama jurrak tahagada da huhu anamu dapa langa papahigil ta Yerusalem,14mang, ya woanya kuwaha hada ratu-ratu kepala kapiku apaha ngala na tou nama tikkigunya na ngaramu."15Jidinguka hi Moiri wina, "Halaku na tou nei jiaya napa li ledigu aku pediya kana idiganya na ngaragu ta tou heaka, jaka na raja tou jellang na tou Israel.16Jiaya ku patekka nanya nama tou karana danguna nama willa witu ngaragu."17manga, hi Ananias ottunyaka ana tama ta umma nou, manga napa kalanya na limmana ta katikuna hi Saulus, wina, "Oali beigu, Saulus, hi Moiri Yesus nama patekkang wikina lahi ou ta larangi a ammigu, jiaya nama pakawawa kamu itta balii waingu hangahu harrina."18Mang dana madeimang, maga toungu napi kaboku nama nau wali ta matana manga hina itta bali. Mangaka, kiddi nanya jaka hi ihuya. Hi Saulus patoma nanyaka nama hawiting hi Yesus19Manga, na anguka, hi Saulus kullih bali nanyaka, marainanyaka ngala na huhu anana ta Damsyik nama toma pirra laddu.20Wali nounaka patomananyaka na winina hi Yesus ta Sinagoge - Sinagoge hi wina, "Hi Yesus jiaya na ana Allah."21Ngala na tou nama ranguya nama ngoda denganya manga wida, "Pa jiadiya nama eingu ta Yerusalem nama hamatiya na tou nama tikkiya na ngara nou manga nama amming ya kapiku apaya jaka pinya tahaga ratu-ratu kapala?"22Jidinguka, hi Saulus taba kullihuna jaka napajiriya ngala na tou Yahudi nama engang ta Damsyik ana patekkanya hi Yesus jiaya hi Kristus.23Na tomaka pirra laddu, ngala tou Yahudi parahing wikidanya ahamatiya hi Saulus.24Jidingu napa kabu da nama jurrak napeanya hi Saulus dajakaya na bina bokkul ridung laddu kama piaku hamatiya.25Jidinguka ana ridung dama keriya daha purunya li ta pinnu gallu bihi ada pajoalanya bara wawa a wainya kawukat panganang. Hi Saulus ta Yerusalem26Na dukika ta Yerusalem, ottunyaka ana pakehang ta huhu anana. Jidinguka, ngala dukada da mange'at tauya dda waimanya duna a huhu anaya.27Tikkina, hi Barnabas naha manuya hi Saulus hina marainya ta ata papaleawana. Manga hina lolluku bolluya ana ittaya hi Yesus ana halaku talarangi manga ana panewi denganya manga dana hilu patodanya ana tikkiya na ngarana hi Yesus ta Damsyik.28Manga marai juadaka ada tama louhung waling ta Yerusalem dada hilu mange'at ada tikkiya nangarana hi Moiri29Duna napanewi ana geaja da tou Helenis, jidika ealudanya bina ka hamatiya.30 Ada ranguka da oali bei ta hangi manning, maraidanya purung ta Kaisarea jaka paleawaya ta Tarsus.31Ngala huhu ana nama eing ta Yudea,Galilea jaka Samaria houha tamaringu ati apa buhang wiki, houha tamorrik amange'atunya hi Moiri jaka na hodarruha hangahu harri, ami pangalaja ada taba dangu.Hi Petrus ta padou ta lida jaka ta Yope32Einya nutu hi Petrus ana nahi paraingu, manga na toma jellaja ngala na tou napa langa papahigil nama eingu ta Lida.33Toma nou lau napa rega denganya hi Eneas nama langa walu douna ana maturu kadang ana karaka.34Manga winnanya, "Eneas hi Kristus Yesus napa tegahuwu. Kiddiya jaka panyinyak yaya napadou juddamu!" Dama madeimang, hi Eneas kiddinanya.35Manga ngala na tou nama eingu ta Lida jaka ta Saron da ittayaka duna jiaya hida keri baliya hi Moiri.36Eijellanya ta Yope, na huhu ana mawini nangarana hi tabita anang hi Dorkas. Nama buhang woluya nama kalung jaka dana kapiaha mang, nawoang oalina.37Da peadenga nanya ana kadauk manga mati. Menga pa ihuya hi pamaturuya ta korung bara deaha.38Na paraingu Lida dapa lihi Yope, jia hida geaha rangu hi Petrus a einya nou lau hipa leawaya toma dua lipa ealunya hi Petrus, "Peakanya ka amminya nimmi ta padouma jiama."39Kiddinanya hi amminya maraija napa lipa ealuya. Na dukika maraidanya ta korrung bara deaha. Ngala mawini balu dedi takarahang hi Petrus ada hou, da patekkanya ngala napa kerana hi Dorkas ada oalinyaha ana morrik.40Jidinguka, hi Petrus paleawaha louhung tahabali lihi, manga na ngodu ana habayang. Manga na gillakunya nama mati manga wina, " Tabita, kiddi ya," Manga ya na mawini hina hawalanya na matana hina ittaya hi Petrus ngodu nanyaka.41Manga hina pajoalanya limma ana keranya hina dedi. Kamaikanaja da tou jaka da mawini balu hina peakaya hi Tabita ana morrik.42Agannanya ya nama jaji, rangu bollunanya na tou Yope manga danguka tou nama keriya hi Moiri.43Jiaya hi Petrus hina enga letang nama pirra ladduna ta Yope hina engang ta oalina nama ngarang Simon nama wolu kalitu.
Chapter 10

1Ta Kaisarea, einya nama ngarang Kornelis, nama jaji perwira, pasukan Italia,2Tou tutu tidi mange'atuya hi Allah tou jellana ngala tou nama eing ta ummana na, nawoang oalina dama kapiahamaya jaka habaya pangalang lahi Allah.3Einya mamalung, eingu jam tillu einya napa ittana nama patekkang wikina na malaikat Allah amminya manga wina, "Kornelius!"4Manga hina ealuya jaka ana mange'at mang winanya "Gannanya ya Moiri?" Manga na malaikat napa gapinya "Nahabayangumu, jaka nawoang oalimu nai tomaka ta awang lahi Allah, na namuwu hi Allah.5Nou atouna paleawaya na tou ta Yope jaka kamaikanya hatou nama ngarang Simon napa tiki Petrus,6Einya ana engang lahi Simon nama uruh kalitu na ummana einya ta wiwi tahik."7Ana balika na malaikat, kamaikananya toma dua tou atana jaka hatou palihi nama maringu atina waling ta tou nama tagu layang anang nama tagu deki agannanya napa waina.8Ana kolling papa larangi bolluya paleawa naja ta Yope.9Wehanguka a enga daha talarangi manga alihinyaka na paraing nou, toma ana didar na laddu enga ta jam habulu duba, ottunya hi Petrus ana dehang ta umma ana habayang.10Tikina, karobangnanya jaka angu wina, manga tangir ana uruh pa'angu na tou, hi Petrus eingu pa ittana napa patekkananya.11Ittananya na awang ana taweha manga na purung nama magu kabu nama belar nama matearung taka bihu nama pabuda nama purung ta tana.12Manga ta ronguna, eingu ngala madaga nama patung wihina, manga madaga ta pinnu tana jaka ngala mawurung ta ngilu.13Tikina rangunanya na hi nama winanya, "Kiddinya, Petrus, kamu doruya manga anguya."14Tikkina hi Petrus na pagaping, "Da'ah, Moiri. Manga nyouwa daku amangu agannanya nama biaha anang dapa helling."15Hilu amminya na li'i ana padua waing, "Gannanya napa woana hi Allah abimu pabiamaya."16Hilu ammi jellanya ana padilung, manga dapea dengamanya madedikung nanya ta awang.17Hi Petrus engana hangotar ana pangadanya nama jaji napa ittana, tikkina itta naja da tou dapa paleawana Simon, engana ana dedi ta a'a binna bakkul.18Pakamaikang danya, ana tuturuya hi Simon anang hi Petrus einya nou lau.19Enganaha hi Petrus ana pangadanya agannanya napa ittaha, einya napa ranguna li'i nama wina, "Ammija dama toma tillunya na moani nama manyerra.20Kiddi, kam purung, kam halaku maraija abi ingar kadang nyouwa nam paleawaya."21Manga purung nanya hi Petrus ana parega dengaja manga winaja, "Nyouwa jiawaka pamanyerami. Gannanya napa ammi denga gimi?"22Widdanya, "Hi Kornelius na perwira, na tou patu'a nama mange'atunya hi Allah, nama kallung ati wali ngala tou Yahudi, napa panamungu malaikat a ammigu ta umma na jaka kamu ranguya napa tikkina."23Hi Petrus na tama idiha ta umma hida dou ana wehang ada kiddika hida halaku maraing mang ei jellaja nama waling ta Yope hida marai deang.24Tomaka pirra laddu, dukkidenya ta Kaisarea. Einyaka hi Kornelius nama nadija manga na kamaikaja na oali beina jaku da oalina hida makeha.25Ottunya tama hi Petrus, manga hi amminya hi Koenelius nama gatanya nama hamuku ta wihina, ana karadanya hi Petrus26Jidika hi Petrus na patuya winanya, "Mu kiddi, nyouwa tou rara kadiwa."27Tangiruna hi Petrus ada panewi denganya hi Kornelius, ottu jellanya ana tama hina tomaja da tou dama makeha.28Hi Petrus winaja, "Mi penyaka na tou Yahudi aheirunya ana oalinya na tou heaka, jidika hi Allah hapeakaga abi tikki dingu laka gearaya biaha anang paheling.29Jiaya, hida ku malatung ami kamaikaga manga hi amiga. Nou atouna, kututurumi gannanya napa tikkimiga himi kamaikaga nyouwa?"30Manga hi Kornelius wina, "Pattu laddu nama langa loppah, touna ya ta jam hiwa tangir habayangu ta ummagu, tikina einya nama dedi ta hagagu, nama waingu koapi nama billa - billana.31Manga wina, 'Kornelius, na habayangumu na ranguyaka jaka amu woangu oalimu na namuha hi Allah.32Paleawa tou ta Yope kana lipa dekiya hi Simon anang hi Petrus. Nama dou ta oalina, nama wolu kalitu, ta wiwi tahik.'33Jiaya, hiku paleawa tou lahi ou manga himu buhang a ammigu. Nou atouna ei bolludaka ya ta haga hi Allah kata ranguya agannanya napa papaleawana da hi Moiri."34Manga wina hi Petrus, "Ya atouna, ku itta tekkaya napa woluna hi Allah ada eingu hapedi jaka pajaung.35Tenang, ngala na tou nama mange'atunya jaka nama buhang woluya nama patu'a, jiaya napa buhana.36Jiaya na winina napa patomana ta tou Israel nawini kallung namorrik pabuhang wiki lahi Kristus Yesus, jiaya hi Moiri waling ngala dukana tou rara.37Jimi mi pea tagunya agannanya nama jaji ngala ta tana Yudea, waling ta Galilea, amenga hi Yohanes ana lollukuya na ihu,38witi hi Yesus nama wali ta Nazaret, giki nouna hi Allah ana pamari-malalaya waingu hangahu harri jaka biaha madina na. Halaku ana nahi paraingu ana woluya nama kallung jaka ana pategah tou napa kamanga moritana kadang hi Allah nama hadidi karahaya.39Jiama jiamaka nama itta mataya ngala napa woluna hi Yesus waling ta tana Yahudi lapaka ta Yerusalem. Duda dama hamatiya hi Yesus ada tearunya ta ai harika40Tikkina hi Allah napa kiddi baliya ta laddu ka tillu manga napa hellanya ana patekkang wikina,41dama patekkang wiki bollu mana ta tou dangu, jidika lahi jiama nama itta mataya napa langa pedina hi Allah waling takawunga, nama angu jaka inung denganya ana kolling pakiddi bali ta joanga tou mati.42Manga, nama paleawama jiama ana patomanya ta tou dangu jaka patekkanya, ajiayaka duna napa pedina hi Allah nama jaji haki ta tou morrik jaka tou mati.43Lahi Duna, ngala nabi panewi ngala na tou nama wainya na ngarana na kolling ana poahiha da doku jala waingu ngarana."Hi Allah napa tekkanya ana buha bollunya na tou rara44Tangir panewina hi Petrus nou purung nanya na hangahu harri ta tou dangu nama ranguya napa tikina nou nawinina.45Jaka, ngala na tou nama langa keriya jaka na tou napa langa kahapi nama marainya hi Petrus dama ngoda denganya ada ittaya na hangahu harri napa boanaja, jaka ta tana hawanguk.46Kadang ada ranguya ngala na tou ana panewi waling tanga ngala panewi ana pamalanguya hi Allah. Manga wina hi Petrus,47"Eikang tou dama woangu wei a ihu kaka ta tou nama langa kolling hangahu harri toungu iata yayi?"48Jiayaka, hi Petrus hina papaleawa ka ihuha tangara na hi Yesus Kristus. Tikina ngala na tou kareinanya hi Petrus kana madak leta hodu toma pirra laddu.
Chapter 11

1Tangiruna, na ata papaleawa jaka ngala nam pa oali being hangi manninguda nama eing ta Yudea da ranguya ngala kaleabu tana da kayaka na wini morrik nama waling lahi Allah.2Jiayaka, ana toma hi Petrus ta Yerusalem, da tou nama langa wainya paka ngila denganya hi Petrus.3Widanya, "Muhalaku ta umma tou kafir jaka mu oali a dengaja."4Jiaya hi Petrus hina palarangidanya, wina,5"Nyouwa tangir habayangu gu ta Yope, manga daku pea waimanya a einya napa ittagu nama toungu hawella kaba bellar nama purung manga eija dama patuda daka bihu wali ta awang hodu ana toma ta arugu.6Manga ku patetinya, hiku ittaha ngala nama daga dam patung wihina tapinnu tana, da madaga maha wada, jaka dama daga ta tana jaka mawurung ta ngilu.7Manga einya na li'i napa rangugu, "Kiddi, Petrus kamu doru jaka kamu angu."8Manga wigunya, "Da ah Moiri. Kadang, daku kali amang pa angu dama murrah."9Tikina, na hilu pagapina ana padua waingu waling ta awang "Gannanya napa langa pamurrahuna abi hilu taunya mamanyarik!"10Napa dilung aku ittaya, manga deaha baling nanya ta awang.11T ikina, eija dapa paleawa toma tilluha nama aming ta umma pingi pa eiga dama waling ta Kaisarea.12Manga einya na li'i nama winaga kamu halaku maraija abimu ingar ka. Ei jellaja dana toma nammuya da oaligu dana maraiga manga hima tama ta umma nou.13Manga, jiaya nama patomanya ana ittaya na malaikat ana dedi ta ummana manga winanya, "Paleawa tou ta Yope kana kamaikanya hi Simon anang hi Petrus ka amminya nimi.14Jiaya nama patoma giminya li'i panou manga himi kollinya na manumara, ou tagu jaka ngala na tou nama eingu ta umamu,"15Tangi panewigu, amminya na hangahu harri nama purung lahi duda, toungu takawunga nama jaji lahi iata.16Jiaya, hi keri namugunya napa tikina hi Moiri, "Hi Yohanes ana ihukaka waingu wei, jidika jimi ihumi waingu hangahu harri.17Jiaya, hi Allah na woangu kanyuru maha meara toungu lahi iata ata kolling hawainya hi Moiri Yesus Kristus, geara ikawa hiku heirunya hi Allah?"18Ada rangu bollu yaka ngala napa tikki na kalunguka ada pangadanya jiaya hida wuatu haliya hi Allah, manga wida "Atoukanaka hi Allah na woaja kaloaga jaka haria hi kollinya namorrik kalung."Na winina na tomaka ta Antiokhia19Manga, na dangu na tou nama ka ihak witi pada hidu jaka rengu-langu napa hida nama jaji ta li matina hi Stefanus, da ka ihak toma ta Fenisia, Siprus, jaka Antiokhia, da eimang matikiya na winina hi Moiri lahi geara hing jiapa ta tou Yahudi.20Eija toma pirraya waling lahi duda ngala tou Siprus jaka Kirena nama aming ta Antiokhia jaka da panewi dengaja da tou Helenis dapa tomanya na winina hi Moiri Yesus.21Na limmana hi Moiri naha didi karahami ngala tou nama wainya bali nanya lahi Moiri.22Napata Morrikuda napa halakuda yayi na tomaka ta Yerusalem, jiaya hipaleawaya hi Barnabas ta Antiokhia.23Na tomaka hina ittaya namilla atina hi Allah, manga hina egi na atina napeaka bolluja kada haraingu wikida lahi Moiri wainya na atida nama maddung.24Hi Barnabas tou kallung atiya, na binnunya hangahu harri jaka manning, ngala na tou dangu namarainya lahi Moiri.25Tikina, hi Barnabas halakunanya ta Tarsus ana manyeranya hi Paulus.26Ana kolling paparega denganya hina marainya ta Antiokhia. Hodu toma hangi doung hida parega dengaja na huhu ana manga na peakanya ngala tou dangu. Manga ta Antiokhia ngala huhu anana jiaya nakawungana Antiokhia "Tou Kristen".27Tala laddu nou, eija toma pirraha da huhu anana nama waling ta Yerusalem amminya ta Antiokhia.28Einya hjatou waling lahi duda nama ngarang Agabus nama kiddi ana manyura amminya na karoba tana dama keri uku nama jaji ta pinnu tana. Jaka, na jaji peala ta wawa pareahana hi Klaudius.29Jiaya hi einya napa bottah ta tana ka pangiding agannanya napa kehada torra ma einguda hatou-hatou ta oali huhu ana lahi Moiri hangi manning nama eingu ta Yudea.30Ya jia jellanya napa woluda, apangiding agannaya ta ratu Gereja napa patomada hi Barnabas jaka hi Saulus.
Chapter 12

1Ta doungu nou, na Raja Herodes na dedikung limmana ana woangu pareaha kana hamatiya na tou.2Hina hamatiya hi Yakobus na anguwana hi Yohanes, waingu nibu.3Ana ittayuka napa woluna ana gidak ati denganya da tou Yahudi, hina pangalanya napa woluna hina appaya hi Petrus ana woluya. Ya nama toungu ta laddu Roti Tidak Beragi.4Ana appayaka hi Petrus, hina pataunya ta gallu jaka patu prajurit nama patetinya manga a menga ha Paskah kamarainya ta haga tou dangu.5Jiayaka hi Petrus hi taunya ta gallu manga habaya pangalanya lahi Allah na huhu anana. Aming malaikat nama palouhunya hi Petrus ta gallu.6Einya hangi ridung, Herodes kaku marainya tahabali hidi wina, tikina hi Petrus juda nanya ta joanga prajurit, a pi wainya duba gali bihi jaka dama jawaya na binna engada ada patetinya na gallu.7Tikina einyaka hatou na malaikat ta lihina hi Petrus jaka nama erik hina wahang na gallu, manga na malaikat hi tuddakuya hi Petrus ana banginya, winanya, "Kiddi pageahang!" Manga na gali bihi namanau waling ta limana.8Manga na malaikat winanya "Pinya nabagimu jaka waingu tara wihi." Hina keriya napa tikina. Manga, wina linya, "Pakenanya na koaja mu jaka keriwa nyouwa!"9Manga hina louhung ana keriya na malaikat nou dana peamanya agannanya napa jaji ta malaikat ama jaji tekkaya, napa pangadapana itta ananya nama jaji.10Ada loppahu jaka dama jaka ta bina hangi jaka bina duba hodu atoma ta bina bakkul nama arung tahabali hidi, na bina nou taweha tagunanya hida lohongu duda manga hida louhung jaka dahalaku hodu atoma tahabali hidi, tikina na malaikat nou jujakunanya hi Petrus.11Ana ittayaka agannanya nama jaji ta aruna, hi wina, "Nyouwa kumanni tekkanya ajiaya hi Moiri nama paleawa malaikat ana papahigiluwa nyouwa waling ta limmana hi Herodes jaka ngala napa kabuna na tou Yahudi."12Ana kolling papangadang nahalaku ta ummana hi Maria na inana hi Yohanes toma nou dangu da tou dama makeha ada habayang.13Manga ana pangiki dengang ana kadekuk ta bina amminya hatou nama wina nama ngarang Rode ada wehanya bina.14Ana tadaya na lina hi Petrus, nouya ana girang na atina dana weha manya bina jidika palai letananya ta umma ana peakaya a einya hi Petrus ta bina.15Tikina widanya hi Rode, "Ou kalangumunya!" Jidika, hi Rode dana rangumaya, engana ana tikkiya a eitekkanya manga widanya "Nou Malaikatuya."16Tidi touna hi Petrus ana katok bina,da kolling hawehaya na bina manga hida ittaya, hangotar deadanya.17Jidika hi Petrus napa tekkaja tada waingu limmana, kada kawanar, manga hina palarangidanya agikinouna hi Moiri ana louhu idiya ta gallu. Jaka, winanya "Tikinanya hi Yakobus jaka ngala oali jaji nama wainya." Manga halakunanya tapa doungu heaka.18Tomaka ana laddu, jaji nanyaka napa kangilang ta joanga prajurit agannanya nama jaji lahi Petrus. Herodes matika19Amminyaka hi Herodes ana manyeranya hi Petrus dana ittamaya, napareahaha dana jawa bina manga nawoaja pareaha duda kahamatiha. Manga halakunanya ta Yudea ta Kaisarea manga engada hou lau.20Wali noungu, Herodes nabani teteka tahaga tou Tirus jaka Sidon, manga daka hangi, ada haganya hi Herodes manga hi peakanya hi blastus nama pagennang ta umma Raja hida kareiya ka kallu denga balinya ati kadang napadouda da kolling pa angu waling lahi Herodes.21Tadalu napa langa woluda hi Herodes waingu koapi ma pareahana, ngodunanya ta tahta pengadilan, napatoma nya napatikina da tou dangu.22 Jaka na tou dangu nama magokat teka ana payiwungu awida, "Jiaya na li'ina hi Allah jaka da li'i tou rara naya!"23Tikina, amminya na malaikat hi Allah nama kabu baya kadang dana pamalangumaya hi Allah mangaka hina anya boili, lapaka ana mati.24Jidinguka, na winina hi Moiri nama taba ana morrik ana taba luaru ana peanya tou dangu.25Hi Barnabas jaka hi Saulus ammi balija wali ta Yerusalem ada mangayaka napa kerada da pahalaku ya hida marai jellanya hi Yohanes, napa tiki Markus.
Chapter 13

1Einya nutu, einya ta joanga huhu ana ta Antiokhia, ya da ata papaleawa jaka da guru, ya hi Barnabas, Simeon napa tiki Niger, Lukius lahi Kirene, Menahem da oalina hi Herodes jaka hi Saulus.2Tangir pakabuanguda lahi Moiri jaka ada puasa na hangahu harri winaja, "Patura gaja hi Barnabas jaka hi Saulus kada pahalakuya napa kerang napa pataguguja."3Manga ada puasa jaka habayang, jaka pakalanyaka limma lahi duda hi Barnabas jaka Saulus, paleawadajaka halaku ta paraingu Siprus.4Alanga papaleawa hangahu harri, hi Barnabas jaka hi Saulus purung danya ta Seleukia, jaka wali noung halakali waling teana ta Siprus.5Ada kolling paduki ta Salamis patomadanya nawini hi Allah ta sinagoge-sinagoge tou Yahudi, manga damarai jellanya hi Yohanes ada wai atanya.6Da nahi ngala paraingu hodi toma ta Pafos, manga nouka ada parega denganya nama hatouna na tou Yahudi nama ngarang Baryesus, tou manyura jaka tou walluk.7Duna oalinanya na Gubernur ta tana nou, hi Sargius Paulus, na tou peang, na Gubernur na kamaikanya hi Barnabas jaka hi Saulus kadang ana buhang ana rangunya na winina nama Rabba Allah.8Jidika, hi Elimas, na tou manyura, nama geaja hi Barnabas jaka hi Saulus, ana ealung ngarangi ana woluya na Gubernur kana denganya na manninguna wina9Jidika, hi Saulus napa woana hangahu harri naka duraya hi Elimas,10Mang hi winanya, "Nani jimi, tou pakitung jaka tou bokal, jimi ana moritana mi, jimi jiami geara ngala nama kallung, dami buhamang ami matang hapotirunya na larangina hi Moiri nama luruh?11Ya atounaka, kami ittaya, amminya na limmana hi Moiri lahi ou jiaya himi kaboala jaka dami ittamaya na mata ladu hodu pirang." Tikina dana madeimang na robang jaka naka petang purung nanya lahi duna jaka hina nahi ana manyerang tou nama keranya na limmana.12Manga, na Gubernur nou wainanyaka ana ittayaka nama jaji ana kagaik ati denganya napa tikina hi Moiri. Hi Paulus jaka Barnabas halakudanya ta Antiokhia ta tana Pisidia13A tangaya hi Paulus jaka da tou da maraina ada halaku ta tahik waling ta pafos hodu ta Perga, ta Pamfilia, jidika hi Yohanes na jujakuya manga balinanya ta Yerusalem.14Jidinguka hi Saulus jaka hi Barnabas halaku pangalangdanya ada waling ta Perga hoda toma ta Antiokhia, Pisidia, jaka ta ladu miggu, halakudanya ta sinagoge ada ngodu hou.15Amenga habaya na nuku Taurat jaka na hurat nabi, da kapala sinagoge paleawananya tou nama panewi denganya dama toma dua ata papaleawana, "Aku oali jajigimi, a eikading hilumi nama pakullihuka da tou nei, tikkidanya."16Jiayaka, hi Paulus hina dedi na patekkang tada waing limmana hi wina, "Nani jimi tou Israel jaka nama mange'attunya hi Allah, kam rang!17Na Allah tou Israel dapediya na ama peanguda iata jaka na tauya tama jaga na tanada a engada ta tana Mesir ana waingu limmana nama kullih, ana opaha hida malouhu wali woung.18Houha ta patum bulu doung ana majil dengaja agannanya napa woluda ta mareda ginang19Manga, ana toma papadamuya nama pitu kaleabu tana na ta tana Kanaan, hi woadanya na tana nou.20Ngala ya ana jaji enga na angu 450 doung. Mangaka hina, woadaja da hakim-hakim hodu toma na nabi pareahana hi Samuel.21Mangaka, kareidanya hatou raja, manga hi Allah hina woadanya hi Saul, na anana moani hi Kish, na tou waling takabihu Benyamin, nama angu patumbulu doung.22Manga hi Allah napa marounya hi Saul, napa kiddiya hi Daud ana jaji raja da, yana witina duna hi Allah langka tikinanya jaka wina, "Kuparega denganyaka hi Daud, na anana moani hi Ishai, na tou nama tutu tidi ta atigu, nama pahalaku bolluya ngala napa kabu atigu."23Waling ta lahi tou neiya, hi Allah, keriya napa langa tikina, namaraija da tou Israel hatou nama pamanumaraha, ya hi Yesus.24Adadi aminya hi Yesus, hi Yohanes langa patomananya na witi ihu napa haria waing ngala ta tou Israel.25Manga, tangiruna hi Yohanes ana palodeinya napa kerana, wina pangalang, "Napa pangadami gearawa ya nyouwa? Nyouwa dajiamaya duna. Jidinguka, patetinya ya, nama hatouna amminya taligu nyouwa, japa na tara wihina nyouwa dana padoumang aku paheiliya."26Oali jaji buha, da huhu anana hi Abraham jaka na tou ta joanga nama mange'at hi Allah, lahi iata na wini pamanumara dengang patomanyaka.27Kadang, duda dama engang ta Yerusalem jaka ngala tou peangu dama peanya duna jaka dama appaya napa tikkida ta ata papaleawa, napa baha tiap laddu miggu, da pinuyaka napa tikki ata papaleawa nei.28Langka da eimang mahawiting apa mati wainya, duda enga taguda ada kareiya hi Pilatus kana hamati ya.29Manga ada kolling ada itta bolluya ngala napa tulih witina duna hapurudanya waling ta ai harika manga hida pamaturuya ta rati.30Jidinguka, hi Allah napa pakiddi baliya duna waling ta joanga tou mati.31Engana ana pira ladduna nutu ana patekang wikina ta oalina ngala nama marainya waling ta Galilea hodu duki ta Yerusalem, jiaha dama itta mataya hina penya na tana nou.32Manga, jiama ma idigu patikki kallung witi napa panouna hi Allah ta ana peangu da iata,33Toungu hi Allah ana tomaka hawoluya napa langa tikkina lahi iata, ngala anada, ada pakiddiyaka hi Yesus, toungu napa tulih ta hurat Mazmur duba "Ouwu Ana gugu. Ladduya, nyouwa gayi Amamuga."34Toungu hi Allah nama pakiddi baliya hi Yesus waling ta joanga tou mati, dana hilu mati balimaha, hi Allah winaka, "Nyouwa kuwoaga kanyuru nama langa pahigil jaka napa waingu, napa woana lahi Daud."35Jiaya nama hawiting hi wina jella ta hurat Mazmur hawanguk, ouwu dama matamanya na tou nama murrah ana ittaya napa mohu waingu.36Kadang hi Daud ana peakaja dama heapaya kadang pakabu ati nanya hi Allah, manga hina mati, manga hipamaturuya ta joanga ana peang ina weada, hi nouya ana mohu.37Jidinguka hi Yesus napa pakiddi balina hi Allah waling ta joanga tou mati, dana ittamaya napa mohu dengang.38Hou nam, kam piki penya dum, aku oali jaji gimi, ajiaya linouya duna jiayaka hi poahi-poddah huha da doku-jala napa patoma dagu.39Jaka lahi Dunaya, ngala na tou nama wainya hipa louhunya waling ngala dukana nama wali nou jellang dami louhumang ta huku Taurat Musa.40Jiaya kam maromatung wikimu tenang napa tikki ta hurat ata papaleawa a bina jaji lahi ou.41"Ittaya, nani nama payeki! Kapoduk jaka mati yaya, kadang nyouwa pahalakugunya napa kerang ta padoungumu hangina napa kerang dapa manimi, japa langka eikang hatou nama palarangigunya ou."42Tangir louhunguda hi Paulus jaka hi Barnabas, na dangu na tou nama pa ohaha tenang duda kada patomanya na wini nei ta laddu miggu nama aming.43Amenguka pamakeha ta sinagoge apa hupuya, dangu na tou Yahudi jaka da too Yahudi na mange'atunya hi Allah, nama keriya hi Paulus jaka hi Barnabas, nama patomaja patikki jaka nama peaka panungaja ka engana ana awinamuya hi Allah.44Ta laddu miggu ta haga, tikki ha ammibollunya na tou ana makeha nama kahiluya na winina hi Moiri.45Jidinguka, ada ittanguka maraimi da tou Yahudi, houhaka ada iri jaka pangiki waing, jaka dapa ge'aya agannaya napa tikkina hi Paulus.46Jiaya hi Paulus jaka hi barnabas da pagapinya ana haganya a wina, "Ya nama toung mang ihina ajiaya na wini hi Allah napa peakadagu takawunga. Kana jimi mi tuharunya manga mi peangu wikimi adami patu'a ami kollinya namorrik malodung, ittaya, habaling nanya ta tana heaka anang hawanguk.47Manga tonaya hi Moiri ana mangu pareaha lahi jiama, "Nyouwa kupajajiguka wahang tutu tou heaka tenang kami piku patomanya napa manumara dengang toma ta hupu duka toma."48Ada ranguka da tou hawanguk witina yayi, houhaka ta egi ati hida pamalanguya nawinina hi Moiri . Manga, ngala dangu nama buhang morrik malodung, dama wainya.49Tikkina na winina hi Moiri labat nanyaka ngala tapa doung nou.50Jidinguka da tou Yahudi uladaja da mawinni kallung ati dapa pa'akang jaka da tou ta aruha ta tana nou, manga ammija ada tauha hi Paulus jaka hi Barnabas, jaka da roatiya atoma duaha ta habali kiddi toma ta hupuna na tanada.51Manga, tangir kobah danya na kubur ta wihina pali tada nauya ta tou Yahudi abotahuya napa buhang wiki.52Jaka ngala huhu anana hina binuja malik mata jaka hangahu harri.
Chapter 14

1Einya nama jaji ta Ikonium, hi Paulus jaka hi Barnabas ada tama ta padou habayang tou Yahudi, hina panewi duka matiki hi keri danguna na tou, tou Yahudi jaka tou Yunani hida wainya anang manninya.2Jidinguka, na tou Yahudi dama wainya otuja ada ulaja da tou hawanguk anawunuya napangadang oalina ada geanya na tou nama langa wainya.3Manga engana nou lau jaka ana madeiha hina pagapi noung ana panewi tahagana hi Moiri, nama itta wainya mata hina tikkiya na kanyuru, lapaku napa tekkanya tada biaha jaka na kanyuru kanaga nama jaji waingu limmada duda.4Jidinguka, ngala na tou tapadoung nou nahabari-baring, hawanguk paoaling ta tou Yahudi manga hawanguk ta ata papaleawaya.5Einya, a eingu pakabungu, na tou hawanguk jaka na tou Yahudi jaka na tou peang, dama patau jaka daka beanaha watu da ata papaleawa.6Tikkina hi Paulus jaka hi Yohanes ada ranguka hida palai ta Listra jaka ta Derbe, padoungu ta Likaonia jaka ta padoungu nimu talihina.7manga toma nou lau patoma pangaladanya na wini morrik. Ya hi Paulus ta tana Listra jaka Derbe.8Nou ta Listra, einya hatou nama engana ngodu nama karaka waling ta kabu ianana manga dana halaku memang.9Na tou ya rangunanya hi Paulus a tangir panewina, napa tetinyaka hi Paulus manga na ittaya na tou nei eingu manninguda apa tegah wainya,10Hi Paulus napanewi hawading, "Kamu dedi didar wainya na wihimu." Manga na tou yayi takahuk nanya manga hina halaku.11Ana haka na tou dangu agannaya hi Paulus napa woluna, peangu danya ada panewi waingu panewi Likaonia, "Ngala Dewa-Dewa da purunguka tapadua da iata jaka naha meara noung ta tou rara!"12Da tou hei datikkiya hi Barnabas jiaya hi Zeus jaka hi Paulus jiaya hi Hermes, kadang jiaya nama pa'ati tapanewi.13Na imam Zeus, napa douna nama eing tahabali paraing, da idiha da beabu moani jaka pirra bunga dapatau ta binna bakkul. Kamanuatu waing manuatung oalingu tou dangu ta hi Paulus jaka hi Barnabas.14Jidinguka, ada ranguka hi Paulus jaka hi Barnabas hiradaja da koapida manga hida palai ta joangada manga dakuwulang,15wida, "Oali jaji buha ga himi woluya nama toungu ya? Jiama tou rara jelama toungu jimi ma idigimi wini morrik lahi jimi kami habaling waling napawolu dama eing gauna lahi Moiri nama morrik, nama pajajinya na awang jaka na tana jaka na tahik jaka ngala dukang nama eingu ta ronguna.16Da tou hanaduga daeimang ma uruhuya ngala na tou ana woluya napa buha taguna.17Jidinguka, dana matang wikimana ada eingu ma itta mataya kadang, nawoluya nama kallung hina hapurugu urangu waling ta awang jaka na rahi wua pingi ai nama makenangu ta atimu amu angu jaka mu morrik denganya."18Langka giki noungu apanewinya nama tougu nei, da eimang binada ada heiruja da tou dangu abi woangu manuatung lahi duda.19Jidinguka, da tou Yahudi ammija waling ta Antiokhia jaka Ikonium, manga hina hodaruya na tou dangu nei, duda daka beanaya watu hi Paulus manga da wealaya tahabali kidi napa pangada da iggi mati nanyaka hi paulus wida.20Jidinguka, ada kolling hawolitunya da ana papareahana duna na dedi jaka tama bali nanya ta padou nou. Taladdu baruwehang, louhung nanyaka marainya hi Barnabas ta Derbe. Balinanya ta padou Antiokhia ta padou Siria21Ada mengaka patomanya na winina nama wahang ta padoung nou manga na dangu natou nama pakeri, bali-bali danya ta Listra jaka ta Ikonium, jaka ta Antiokhia,22tangir ana hamaduja na ana paparehana, na irihuha kada pajukang ada manninya, mangaka wimmi jiama matomanyaha napa douna hi Allah ka liya dangu nama willa.23Einya hi Paulus jaka hi Barnabas ada pedi mabokul gereja ngala huhu anana, amenga pahabayang jaka a puaha, hida haraija dam bokkul gereja lahi moiri nama lahi dunanya ada langa wainya.24Tikkina, da linoung ta Pisidia hodu toma Pamfilia.25Manga ada kolling papatomanya na wini morrik ta Perga manga hida purung ta Atalia.26Wali noung, li tahik danya ada halaku ta Antiokhia, napadou pingi patomadanya na milla atina hi Moiri tutu napa kerang napa langa mangada.27Ada kolling patoma manga hida makeha bollu oali papaleawana, tikkibollu daja ngala napa wolu nahi Allah jaka duda manga agikinouna ana wehaya na pangadanguda tutu tou heaka28Manga oali engadaka da ana papaleawana ada enga madeing.
Chapter 15

1Manga nouwu, eija damma touma pirraha datou damma waling ta Yudea mang hidda peakaja da anguwuada daoali manninguda tappa doungu nouwu, ''Touna nyiami adammi sunatkakakeriya na adatuna hi Musa niami dammi kollimanya namannu mara. Datou dam waling ta Yudea heiyi jiahaka datou Kristen Yahudi damma pahalaya na gereja ta Antiokihia kadangu adadda sunat keriya na adat Yahudi. 2Mang nouwu, atanga karingakuda karingak dengadanya jakka adda hala paham denganya natou nam eingu nouwu, bottahdanyak dudda atouda hi Paulus jakka hi Barnabas, jakka datou hawanguk daoalida, dahalakuha ta Yerusalemkadda paregga dengaja da rasul jakka dambokul pa'ati kadda ealuya tu'ana nam halanei.3Jiayaka, atanga lippa taudaja dajemmatu, dudda linouda ta Fenisia jakka ta Samaria lolludanyak natou ta hangi tana-hangi tana, jiayaka nappa hennangh engada daoali jaji jakka daoali manninguda. 4Adda tomaka ta Yerusalem, dudda reggadajaka da jemaat, da rasul, jakka damma bokul pa'ati, mang hidda lolukuya ngara dukana nappa wolu-Na hi Alla lahi dudda.5Atonouana, damma touma pirrah datpu Parihi nam langa wainya dedidanyak mang hidda panewi hi widda, ''Parlu adda sunat dudda jakka paleawaha kadda keriya na Hukum Musa!'' 6Da rsul jakka dam bokul pa'ati pakehhang danyaka adda panwinya natu'ana nei.7Nakollinguka pajaiji naka ngila malai noulau, hi Petrus panewinanyak awinnaja hei dudda, ''Akku oali jajigimi, nyiami mipeanyaka waling hanaduk hi Allanawoagimika beinya nahapedimi namma waling ta a'agu, hangi tana-hangi tana kanna pikki ranguya na wini kallung mang kanna pikki parhaya. 8Jakka, hi Alla, nam ittadanya na atida, napa tekkanyaka nabiaha-Na hikeri woanaja Hangahu Matua hei dudda, toujellangu naha langa woanada jiata, mang Dunna danna patadamang lahi jiata jakka lahi dudda, anna mengaka papawarahdaja da'atida mulana na manninguda.10Atounak ya, ga nyiami himmi kakaliya hi Alla ammi padeituja mabuatu ta rii kokuda damurit damma, atouda da boku jakka da appuda jakka atouda jiata, addatabiha padeituya nei nam buatu? 11Jiadinguka, jiata ta wainya atoukanak jiata hitta mannu mara mulana napanamungu-Na hi Moiri Yehu, meara jellana hei dudda.''12Mang nouwu, ngara dukada adatou damma pakehhangu kawannardanyak mang hidda kahiluha hi Barnabas jakka hi Paulus, atanga panewida adda palaranya natu'ada da tada jakka nabiahana hi Alla anna hawailedija dudda tahangi tana.13Damengak papanewi, pagapingnanyak hi Yakobus winna, ''Akku oalijajigimi, rangupaya nyouwa. 14Hi Simon namengak papalaranya agikki neina hi Alla waling nakka wungana anna pateti-Nya natou hangi tana-hangi tana, hinna pediha mawaling nouwu majaji ana-Na mawuatunya na ngara-Na.15Napanewida da nabi, nahatujuya, nam toungu nei nam mearana naha tuli, 16Mengakayak neiyi, Nyouwa baligunyak, mang pakiddi bali-Gunyak na Keamana hi Daud namma tawehhar. Kupakiddi baliha dam langa ka'ihhakuda, mang hik-Ku gallu baliha, 17atouna natourara na einyaha kanna pikki manyerranya hi Moiri, jakka ngara dukana natou ta pinnu tana nappa kamaika-Gu, nam pahalaku bolluya neiyi tadalu ngara-Gu, nam pahalaku bolluya nei,' na wini-Na hi Moiri, jiaya nam kerra bolluja hei, 18langa peadanyak waling hanaduga.19Jiayaka, wiggu nyouwa atouna jiata abbi paharuweliya natou hangi tana anna habling lahi Alla.20Jiadinguka, ijata tatulijaha hurrat lahi dudda kadda pikki marounya damma kallung nam waling tamoritana, jakka nam waling ta doaku jala palaung wikkida, tuojella agannanya nappa hamatida adda aamangu raanya. 21Kadangu, da labbida dam moulu, hi Musa eingunaka, tangara dukada dakoata, touwu nam patomanya kadangu bahha pangalanya ta umma pingi pahabayang tiap laddu miggu.''NAHURAT PAPANGIDAJA DATOU PARHAYA DAMMA TOU YAHUDIHA22Manga, dakabbu atinya hei dudda darasul, jakka dambokul pa'ati jakka ngara dukana najemaat, hidda pediya natou waling lahi dudda kauttuha ta Antiokhia kanna maraingu hi Barnabas awidda. Da'uttuha hi Yudas hi Barsabas nahawiddang, jakka hi Silas, dtou dam pimpinnanya oalijaji manninguda, 23mang hida tulija hurat waingu limma wikkida, namwinna:24Kadangu nyiama langa rangumak atouda dam touma pirrah datou waling lahi nyiama, da papaleawama, dalippa ullagimika adda wainya nahiluda namma panyagimi na atimi. 25Nam toung nei, amma pangadanya nyiama makallungu wimma, akollinguka habottahuya , apediha agearaha dapapaleawa lahi nyiamia adda maraija da anguwuama dahabuhama nyiama, hi Barnabas jakka hi Paulus, 26Damma jaungu wikkida adda luminya na ngara-Na hi Kritu Yehu.27Mula atonounaka, nyiama jiayaka himma uttuha hi Yudas jakka hi Silas mang peadudda kadda pikki patomanya nahilu nam hameara de'a. 28Atonoukanak, reihi nam kallung touna na Hangahu Matua mang atojellana nyiama ahailagimi nyiami ngiddi nam haleala waling waling nahaparlu nei, 29atouna nyiami alanga maroumijaka dappa manuatu waidaja damoritana, jakka damwaling ta raa, dam mati wewi hapahhu, jakka dadoaku jala palaungu wikki.30Dameara paheawaka, purungdanyak ta Antiokhia, mang dappa kehhanyak na jemaat, harakadanyak nei nahurrat. 31Dabahayak hei datou parhaya, jiayak hidokku hennanguha adda reaha atidenganya. 32Hi Yudas jakka hi Silas, dudda anabihaka, dapakullihuha daoali manninguda darekka noumaya adda peakaja.33Manga, adda enganguka huttu lau atouda madeida, datou dam parhaya pahellajak adda bali aingu maringu ati hei dudda damma langa uttuhdaja, 34[Jiadinguka, datarima pakallunya hi Silas aenga pangalang nuttu lau.] 35Jiadinguka, hi Paulus jakka hi Barnabas engada ta A ntiokhia, hidda mangajar jakka adda patomanya na wini-Na hi Moiri adda oalide'a natou hawanguk nam dangu.HI PAULUS JAKKA BARNABAS ADDA PAHEAWA 36Heling pirra boladuka, winnak hi Paulus lahi Barnabas, ''Maiyaya kabalida kalippa ealuha daoali manninguda ta ngara dukada dakoata, napingi papatomadanya nawini-Na hi Moiri kapeaja aga'ullada.'' 37Hi Barnabas nabuhha jellangu amma rainya hi Yohanes akka makaikakanyak hi Markus widdanya. 38Jiadinguka, napapangadan hi Paulus danna buhamang pamarainya natounam langa dijjaknaja ta Pamfilia adadda maraija alippi patomanya nawini nei.39Jiayaka, jajinanyak naheaka pangadanguda mang hikeri paheawada. Dunna hi Barnabas nam rainya hi Markus hidda pala ta wilaya Siprus, 40Dunna hi Paulus nakamaikanya hi Silas hidda halaku, adda mengaka paharakaja hei daoali jajida tadalu kanyuru-Na hi Moiri. 41Jakka, halakudanyaka hidda linoungu ta Siria jakka ta Kilikia toma nou hidda pakullihuya najemaat.
Chapter 16HI TIMOTIUS ANNA KERIYA HI PAULUS

1Hi Paulus namaijella ta Derde jakka ta Listra. Manga, ittadanyak nam hatouna namurit noulau, nam ngarana hi Timotis widdanya, anananya nawinni Yahudi nam langa parhaya, jiadinguk na amana tou Yunani ya. 2Dunna dapeabollunya nakallunguna daoali manningu ta Listra jakka ta Ikonium. 3Hi Paulus nabuhang pamarainya hi Timotius, jiayaka hinna waddaya mang hinna sunatuya kadangu datou Yahudi engada ta tana nou. Kadangu, dudda dapeabollunya na amana atou Yunani ya.4Atanga halakuda adda linoung adda nahida da koata, dappa tomanya tatou parhaya agananya napalanga bottahuda da rasul jakka dambokul pa'ati dam eija ta Yerusalem kakeri hinguya abbi hapalamaya widda. Jiayaka, dajemaat hidda pakullihudaja da manninguda hikeri taba pangalanguda wehango-wehang.HI ALLA ANNA KAMAIKANYA HI PAULUS TA MAKEDONIA6Mangaka, halakudanyak adda lihoungu ta wilaya Frigia jakka Galatia kadaangu aheirujakka na Hangahu Matua adda patomanya nawinni-Na ta Asia. Datahi Asia may, tappi wilaya napakuahana na Roma na ibukoatana ta Efesusuya. 7Adda tomakka ta Misia, da wukku jellanguha pahalaku ta Bitinia, jiadinguka na Hangahu Matua-Na hi Yehu danna pahellamaja. Jiayaka, dahigganyak na Misia, halakudanya ta Troas.9Kiddinanyak nanipina hi Paulus anna riddung. Einya nam hatouna na waloing ta Makedonia nam dedi anna kareiya awinna, ''Maiyaya ta Makedonia kammi pikki gatagama nyiama. '' 10Namengak pa'ittaya nei Paulus, nyiama halakumanyak ta Makdedonia, amma mengaka pabottahuya atouna hi Alla anna kamaikagamanya nyiama amma patomanya na Wini lahi dudda.ANNA KERIYA NAM MAKALLUNG HI LIDIA11Atonounak nei, amma palaka waling ta Troas, pangalang manyak amma pala ta Samotrake, mang hillu wehang likka mapala ta Neapolis, 12mang wali noumaka hagamak ta Filipi, nakoata nambakkul ta Makedonia jakka nakoata napajajana na Roma. Nyiama engamaka ta koata nou apirra boladduma madeima. 13Manga, tomayak na laddu miggu, mahalaku amma lohung himma hagang ta loku, tapadoung nappa kabbu atima amma lippi habaya noungu. Jiayaka, himma ngodu amma panewi dengaja damma winni dam tanga kabuangu.14Hatou namwinni nam ngarang Lidia na, nam waliong ta koata Tiatira, nam dagang kaba ungu namma haliya hi Alla. Nawehhananya na atina hi Moiri hinna tauya ta atina nappa newina hi Paulus. 15Jakka, amengaka pa'ihuha hi Lidia jakka natou nam engang ta umana, dunna kareinagamak nyiama winnak, ''Atuna ouwu ammu pangadaga nyouwa langkulihnak namanninguna lahi Moiri awimmudiga, maiyaya ta ummagu enganounguya.'' Manga, dunna deahakuma nyiama.HI PAULUS JAKKA HI SILAS ADDA TAMA TA GALLU16Atangiruna, nyiama amma halaku tapingi pahabayang, einya nam winni na ata, namma manyurra anna paregga dengagama nyiama. Dunna na utu waipadalenganya namoirina mawaling ta manyurrana. 17Nam winni nei nakerima nyiama jakka hi Paulus hinna paroagama anna kadoaka awinna, ''Datou heiyi jiahaka dawihi limma-Na hi Alla Tamma Jaga, nam patomanya nahillu kallung napamorik dengangu lahi nyiami!'' 18Dunna winna dakajuaka tadalu pirra boladdu. Hi Paulus, kadangu anna hukkaka na atina, nagillaknyak winnanyak nei waddi manyurra ''Nyouwa kupaleawawu wainya na gara-Na Hi Moiri Yehu Kritu mulohung waling lahi dunna nei!'' Manga, nawaddi manyurra nei lohungnanyak, danna madeihingumah.19Jiadinguk, adda ittayak hei damoirina adda hillu utuwainya peala, appadajak hi Paulus jakka hi Silas, hidda wealaha adourah ta haga madangu amaraija tatou nam berkuaha. 20Amengak pamaraija ta kapala hakim hei Pulus jakka hi Silas, widdak hei dudda da hakim, ''Datou hei jiahaka datou Yahudi damma pakacudanya nakoatada jiata. 21Datou hei amija adda idiya damma kallung lahi jiata katta pikki keriha mearang na Roma.22Natou dangu meara kiddinanyak adda tauha hi Paulus jakka hi Silas mang dahakim dudda hidda hirradaja dakoapida, mang hidda paleawaya natou dangu adda tauha waija ai. 23Damengak patauha adda pagarrija hi Paulus jakka hi Silas, patamadajak ta gallu hidda woaja pareaha da kapala ta Gallu kadda maromatuja hi Pulus jakka hi Silas. 24Dakolling pareaha hei dudda da kapala ta Gallu, patamadajak hi Paulus jakka hi Silas ta gallu tapadoung nam majallung hidda taudaja kogang dawihida.25Tomaya na duaka riddung, hi Paulus jakka hi Silas habayangdanyak jakka hidda manyanyi adda hali-Ya hi Alla, mangadam hukkung hawanguk dudda daranguha. 26Mang nou, alollu jajinanyak na oppung nam dokku bakkul lappak hinna kagoyak bollu pandahina na umma ta gallu. Jakka na aibinna alolu tawehananya mang dahapingu datou alolu tabukkar wikkidanya.27Nakiddika nakapa Gallu dunna, naittaha dabinna gallu adda tawehha, nalihuya nakatopuna hinna tikki pahamati wikkina kadangu napapa ngadana datou tama ta gallu palaidanyak awinna. 28Jiadinguka, hi Paulus patiwungnanyak winnanyak,''Abbi hamati wikkilimu ya nyiama eibollugama!''29Manga nou, nakapa gallu nei karei lampunanyak mang hinna palai anna tama, adokku goadaya, karaddananyak tahagada hi Paulus jakka hi Silas. 30Jiayak nou weiga, marainajak ta habali hiddi mang winnak, ''Akku moirigimi, Gikki neigu nyouwa kakku pikki halamat?'' 31Manga, pagaping danyak dudda widdanya, ''Parhayaya tadalu ngara-Na hi Moiri Yehu atonounanguha himmu halamat, ouwu jakka ngara dukana natou nam eingu ta ummamu.''32Manga nou, hi Paulus jakka hi Silas patomadanyak nawini-Na hi Moiri ta kapala gallu jakka natou nam eingu ta roangu ummana. 33Mangaka, dunna marainajak hi Paulus jakka hi Silas, tariddung nou memma, hinna bahadaja dakatoawida, mang hinna alolu harakang wikinanya jakka ngara dukada daoali roangu ummana a'ihuha. 34Manga, nakapala gallu marainajak hi Paulus jakka Silas ta ummana hinna hadianya pa'angu. Jiaka, darekka hennangmayah dunna mulana dunna jakka natou nam einya ta ummana adda parhayayak hi Alla.35Jiadinguka, anna wehanguka, dudda dahakim paleawa palihidanyak, widdak adda panewi,''Palohujaya hei datou!'' 36Jiayaka, nakapala gallu tikkinanya nahilu nei lahi Paulus jakka hi Silas, winnak, ''Dahakim takoata ya paleawadagaka appa lohugimi nyiami. Atonounaka, lohunguya ya huyaya halaku ya ta weimaringu!''
38Jiayak dudda hei dapalihi hidda patomanya nahilu nei ta hakim. Mange'atdajak hi Paulus jakka hi Silas amma waling ta Romah. 39Atonounaka, mang jiayak hi ammija adda minta maaf lahi Paulus jakka hi Silas. Dappa lohujaka hi Paulus jakka hi Silas, jiayak hidda kareiha dijjakunya nakoata nou.40Mang jiayak, lohung danyak wali ta gallu hidda halalaku ta umman hi Lidia, hidda ittahak daoali manninguda, hi Paulus jakka hi Silas pakullidajak hei dudda, mang nouwu balidanya.
Chapter 17

1Dakolling hapala hi Paulus jakka hi Silas adda loppahunya na Amfipolis jakka na Apolonia, tomadanya ta Tesalonika, tapadoung namma eingu uma pingi pahabayanguna na datou Yahudi. 2Manga, toung naha langa damana hi Paulus, natama ta joangada dudda, mang tillu boladduna anna panouha wainya nawini nam waling ta Hurat Bakul,hinna palaradanya jakka hinna patekkadanya natadana atouna hi Kritu anna mati mang hinna kiddi bali waling tatou mati, winnaja, '' Hi Yehu nei, napalollukugulahi nyiami , jiadiyaka hi Kritu.'' 4Manga, hawanguk dam langa waitekkadanya pakeridanyak lahi Paulus jakka hi Silas, oali de'ada natou Yunani nam dokudanguya nam wainya hi Alla jakka dadajelangu dudda damawinni papa'akang.5Jiadinguka, natou Yahudi iri dengalinanyak jiaka hidda kamaikang tou manyarik adda nonnik tahaga madangu, dapakehanya natou dangu hidda woluya dam kallung ta koata, dahanya na ummana hi Yason hidda manyeraja hi Paulus jakka hi Silas kamaraija tahaga toudangu awidda. 6Adadda ittahaka hi Paulus jakka hi Silas, wealadanyak hi Yason jakka dam touma pirrah jakka daoali manningunata hagada pajabat ta koata, hidda patiwung awidda, ''Datou hei jiaha damma kacuya na pinu tana, amijelajak hattu. 7Manga, hi Yason nahagaja, mang ngara dukada damma ge'anya na Kaisar dudda widda einya na raja heaka ya hi Yehu.''8Natou dangu jakka dapajabat koata jiayaka hidda haduka denganya arangu tanoudanyak nei. 9Jakka, dakolingu ka makawanguk waling lahi Yason jakka naoalina hawanguk, jiayaka hidda pahellaya.HI PAULUS JAKKA SILAS TA KOATA BEREA 10Dudda daoali manninguda alolu paleawadajak hi Paulus jakka hi Silas, taridung nou memma adda halaku ta Berea, mang adda tomaka, halakudanyak ta uma pingi pahabayanguna natou Yahudi. 11Datou Yahudi houwu reihi kallung atiha waling datou Yahudi dam eija ta Tesalonika kadangu dudda adda kaaya nawini dokku reaha dengadanya, mang dahalidikuya na ihina na Hurat Bakul hikeri padanya nam padening. 12Atonounaka, jiayak hidokku danguya nam parhaya, termasuk hei damawini moani tou Yunani damma dokku dangu.13Jiadinguka, adda rangolika hei datou Yahudi ta Tesalonika tu'ana nawini napapatomana hi Paulus ta Berea, ammi jellajak dudda ta Berea adda lippa ullanya nam dangu. 14Manga jiayaka, dadda parahi waimanyah, dudda datou dam parhaya paleawadanyak hi Paulus halaku wiwi tahik, hi Silas jakka hi Timotius jiaha dam engang hou. 15Datou dam oalinya hi Paulus maraidanyaka lappak ta Atena, manga adda kollinguka hilu waling lahi Paulus nam hagang lahi Silas jakka hi Timotius kawingu ammija awinna, halakudanyak dudda.HI PAULUS TA ATENA16Atanga nadinaja hi Paulus ta Atena, napangadanguna darekka hadukka dengamanaja hei anna ittahaka da kahala tou dappa pamanuatuda. 17Mulana neiyi, jiayaka hinna dudengaja pangadang hei datou Yahudi ta umma pingi pahabayang jakka datou dam waling ta heaka tana dam wainya hi Alla, jakka tappa doungu madangu, wehango-wehangu, jakka natou nam tanga einya nouwu.18Dam touma pirrah datou peangu papangadang waling ta Epikorus jakka ta Stoa da dua denga jellanya pangadang. Jakka, dam touma pirrah widda, ''Gannanya napatikkina nam kabohuk nei widdanya?'' Hawanguk widdanya, ''A'ittakayak neiyi, dunna ma'iddi lii waling ta deawa hangi tana,''kadangu dunna lolluknanya hi Yehu nam kiddi bali.19Mangaka, dudda kamaikadanyak mang hidda marainya ta Areopagus, mang hiwiddali, ''Nabihading nyiama amma peanya napa ajarumu nam buang nei? 20Kadangu, ouwu iddimugama nyiama nappa kabarra dengama amma ranguya. Nyiama kamma peahingunya na ihina nei naparanguma wimma.'' (Taladdu nouwu, ngara dukana natou Atena jakka natou hangi tana nam engang ta Atena langa dammang nakka anna tiddi ngodu da'eimang hakerrana jiapaya napanewidanya jakka nakahiludanya agannanya nam jaji napabuaranguda.)22Jiayaka, hi Pauls hinna dedi tapaduana na Areopagus mang hiwinna, ''He nyiami tou Atena, nyouwa akku ittami nyiami dokku mikku marennami ammi manuatung. 23Kadangu, atanga halakugu akku nahiya napadoungu ku ittaha dappa wolumi dahamanuatumi mang kutomajellanya nam hangina napadou nam eingu hatulina nam winna, 'HAGANG LAHI ALLA DAHAPEANGU.' Atonounaka, gannanya napamanuatumi dahapeami, ya jiayaka napatikki gugimi24Hi Alla nam woluya napinu tana jakka ngara dukana na ihina, kadang Dunaka hi Moiri nam einya tapinu awang jakka tapinu tana, danna engamang ta kabellak dawolu tourara, 25dahawolu waingu limma tourara jellamaya, magga toungu Dunnalika namma karei jakka jiapananya Dunnaka nam pamorikuda jiata, nam woada hangahu ngara dukada.26Manga, Hinna pepiya, waling nam hatouna, jiaya ngara dukada datou tapinu tana hidda engang adda morrik, anna mengaka pawoluya narahi kadoku jakka narahi bahana na tana manga nadikki padouda adda morrik, 27kadda pikki manyerranya hi Alla, mang jakka kolli hingukanguka pakerra-Nya adda paregga denga-Nya langka danna maroudingu wali lahi jiata hatou-hatou.28Kadangu, lahi Dunna jiata hitta morrik, jakka hitta kaguddik. Kadang jiata jiadaka labbi-Na. 29Atonoukanak, jiata lang huhu ananada hi Alla, jiata datta hameara waima-Nya hi Alla ta ommah rara, ta tabaga atau watu wainya napeanguda jakka namanyakatuda jiata tourara.30Kadang atonounak nei, naloppah hinguka namma dolu waida-Nya hi Alla, jiayak yayi hinna peakanya ngara dukana natou kanna pikki haria mang kanna pikki wai-Nya, 31kadangu Dunna langa pamaddunanyak narahi-Na anna kahiraya napinu tana wainya na adilu-Na hinna pediya nam Hatouna, anna mengaka pawoanya tada natou dangu mang hinna pakiddi bali-Ya waling tatopu mati.''32Manga, adda ranguka dudda tu'ana nakiddi bali waling tatou mati, dam touma pirrah datou dahejjiruya, jiadinguka hawanguk widda, ''Nyiama buhanguha paranguwu ammu tikkigamanya nei.'' 33Jiayaka, hi Paulus hinna halaku dijjakuja dudda. 34Jiadinguka, damma touma pirraha dakeriya mang hidda parhaya, eijaka hi Dionisius, na anggoata Areopagus, jakka hatou namawinni hi Damaris nahawiddang, jakka eijellajaha datou hawanguk damma maraija adda keriha.
Chapter 18HI PAULUS TA KORINTUS

1Mang nou, hi Paulus dijaknanyakna na Atena hinna halaku ta Korintus. 2Jakka, hi Paulus paregga dengananyak hi Akwila, da labbina hi Pontus, buahinguna anna duki waling ta Italia regga araweida, hi Priskila, kadangu hi Klaudius langa woanajak pareaha ngara dukada datou Yahudi dijjakunya na Roma. Hi Paulus hi amminya lahi dudda, 3mula anna hameara napakerrada, jiayak hi Paulus hinna engang anna kerra dengaja tenda.4Jakka, hi Paulus naduadengaja pangadang ta umma pingi paha bayang atomaya naladu miggu mang naealuya gikkineida datou Yahudi jakka datou Yunani kadda pikki yakinanya awinna. 5Atonounaka, ammijaka hi Silas jakka hi Timotius wali ta Makedonia, dunna jiayak hinna madak hingung anna patomanya nawini, napanewi pangalanya nam hawali ati laran hi Moiri tatou Yahudi kadda pikki peanya hi Yehu ajiaya hi Kritu. 6Jiadinguka, dadda hatujumaya hidda toalanya hi Paulus, jiayak dunna hinna kobbahung wikkina mang hiwinnaja, ''Naraami einya tapinu katikku wikkimi! Nyouwa kawarah. Waling ya lappak baro-baru, halakugunyak tapa doung hawanguk.''7Manga, dunna dijakunanyak napadoung nou hinna halaku ta ummana hi Titius Yustus, datou Yahudi amaya nam manuatu-Nya hi Alla, na umman einya ta lihi umma pingi pahabayang. 8Hi Krispus, nakapala umma pingi pahabayang, parhayananyak hi Moiri jakka datou daoalina taroangu umma, mang dokku danguya natou Korintus anna ranguyak anna papeakang nam parhaya hi ihuya.9Manga, hi Moiri panewi dengananyak hi Paulus anna riddung magga manipiya awinnanya, ''Abbi mange'atmang, panewi pangalakading abbu kawannarmang, 10kadang Nyouwa eiga Akku oaligu mang daeimang hatou tekka mage'agu anna tauwu kadang dokku dangu oataya nahuhu ana-Gu ta koata ya.'' 11Jiayaka, hi Paulus enganak nouwu hangi dou nammu wullana madeina, mang hinna patoma pangalanya nawini-Na hi Alla lahi dudda.HI PAULUS AMARAINANYA HI GALIO12Jiadinguka, atangaya hi Galio anna jaji tou panewina hi Akhanya, natou Yahudi dunna kahangingnanyak anna ge'anya hi Paulus mang hinna marainya ta haga pengadilan, 13 widda adda panewi, ''Natou nei tangir hinguna anna wa'ituya natou amanuatu-Nya hi Alla hi lawanya nei Na'ihi Taurat.''14Jiadinguka, kakku panewi winnak hi Paulus, panewinanyak hi Galio winnaja datou Yahudi hei, ''Jakka atouna nei ammahalakayaka atau aeikanguka pahapala jakka aeijellakanguka dam kallung nam manyarik, nanni nyiami tou Yahudi, dagikkimana nyouwa kutauya taka bakkigu. 15Adatonoukanak, ahilu hawolu wikki kamminyak, ammi po'ukuya nangara oalimi, ammi wainya napareaha wikkimi, mi'uruhwikiminya. Nyouwa dakku weakumang pajaji hakim matanoung nei.''16Jiayaka, hi Galio hinna wurutuja wali ta roangu umma pengadilan. 17Manga nouwu, dudda ngara dukada appadanyak hi Sostenes, na kapala umma habayang, mang hidda tauya ta haga pengadilan. Jiadinguka, hi Galio danna hillu pallinoumanyah nei.BALINANYAKA HI PAULUS TA KOATA ANTIOKHIA18Tahabalina nouwu, hi Paulus madakolinanyak nou apirra boladduna, hinna peakaja kakku bali awinna hei daoli manning mang hinna pala ta Siria, hidda maraingu oalida hi Priskila jakka hi Akwila. Ta Kengrea nouyak hi Paulus anna gutinya naloagina kadangu alanga einguk nazaruna. 19Manga, dudda tomadanyak ta Efesus hi Paulus dijaknajak hi Priskila oalida hi Akwila noulau, jiayak dunna hinna tama ta umma pingi pahabayang anna duadengaja pangadang hei datou Yahudi.20Jiayaka hidda kareiya hi Paulus kanna madei anna madak awidda, jiadinguk hi Paulus danna weakumang, 21peakanajak anna bali winnajak, ''Nyouwa ammi balidiga jakka touna hi Alla anna wukkukang akku bali lahi nyiami.'' Mang, dunna halakunanyak waling ta Efesus.22A'amminyak dunna anna purung wali ta Kaisarea, deatang nanyak mang anna woaja limma da jemmat, mang hinna purung ta Antiokia. 23Jakka, pirra boladduk madeina noulauwu, halakunanyak anna nahiha dappa doungu ta wilaya Galatia jakka ta Frigia, hinna pakullih waijellaja damuritu.HI APOLOS TA EFESUS JAKKA TA KOATA KORINTUS24Eiwalinyak nei natou Yahudi hi Apolos nahawiddang, nahuhuna hi Aleksandria, amminya ta Efesus. Dunna tou mahakoala bakuluya mang dokku mahiruya tu'ana na ihina na Hurat Bakul. 25Natou langa ajarudanyak tu'ana nalara lahi Moiri jiayak hidokku hamangatuya anna pahalakuya nahawukkuna. Dunna napanewinya jakka dokku taliti oataya hinna ajaruya tu'ana hi Yehu, jiadinguka dunna jiapaya na ihhuna hi Yohanes nahapeana. 26Baraninanyak anna panewi ta umma pingi pahabayang, hi Priskila jakka hi Akwila adda ranguyaka, wealadanyak ta karahada mang hidda palara pakallunanya tu'ana nalarangi nam hagang lahi Alla.27Jiayaka, anna kabu atinguka pahalaku ta Akhaya, daoali manninguna hidda pakullihuya jakka hidda tulija hurat damurit kadda pikki paregga denganya a'amminya awidda. Anna tomaka nouwu, nadangu nahagatanya mulana nakanyuru hidda parhaya, 28kadangu dunna nakullih anna ge'aja datou Yahudi tahaga madangu, anna waingu Hurat Bakul nappa peakanguna larana hi Kritu ajiaya hi Yehu.
Chapter 19HI PAULUS A'EINYA TA EFESUS

1Tangaya hi Apolos aeinya ta Korintus, dunna hi Paulus liinoungnanya tamaredda mang tomananyak ta Efesus. Dukika nouwu, tomanajak hawanguk damurit. 2Winnajak dudda hi Paulus, ''Penya nyiami matarimakadiya na Hangahu Matua ammi parhayakak?'' Dapagaping dudda widda, ''Da'amang, daddi marangu hingumaha nyiama aeingu Hangahu Matua.''3Manga, winnak hi Paulus, ''Tadalu gannanya, mang nyiami himmi ihhu?'' Dapagaping dudda widda, Tadaluna anna pa'ihhu hi Yohanes.'' 4Winnak hi Paulus anna panewi, ''hi Yohanes anna ihhumi waingu wei ihhu paharia dengang, mang hinna peakaja datou kadda parhayaya nam Hatouna nam amminya amenga dunna, jiayaka hi Yehu.''5Daranguya tanoudanyak nei, dudda ihhudajak tadalu ngara-Na hi Moiri Yehu. 6Manga nouwu, anna mengak hi Paulus pajami waija limmana, na Hangahu Matua amminya anna purungu lahi dudda, mang hidda panewi waingu hillu manyurra. 7Dudda ngara duka boluda eingu habulu maduaya namoani.8Jiayaka, hi Paulus hinna tama ta uma pingi pahabayang hidokku barani anna panewi atillu wullakarana madeina, hina dua dengaja panewi anna pamannidanya napa ngadanguda tu'ana na Karajjan Alla. 9Jiadinguka, atouda hawanguk addda parhayaya, hadanni panewi ja'uda ta hagaga tou dangu, jiayak hi Paulus hinna dijakuja nakamaikaja damurit hidda halaku, adda meara habarinya napangadang wehango-wehangu ta hakoala Tiranus. 10Dubba douna madeina napalakudanya nei jiayak ngara dukana natou nam eingu ta Asia hinna ranguya nawini-Na hi Moiri, einya natou Yahudi einya natou Yunani.DA ANANA HI SKEWA11Hi Alla pangalang hinguna-Nya anna hapurunya nabiaha-Na wainya nalima hi Paulus 12jiakadiyaka nahapu tangnga napa kenna kalituna hi Paulus a'iddikayak tamma kadauku, nakadaukuda nahelli memmang jakka namoritana nam einya ta ihida nalohung.13Jiadinguka, eija dam touma pirrah dam peangu pawurutung moritana dam wali ta Yahudi dam halaku mamai daberusaha adda tikkiya na ngara-Na hi Yehu tatou napatamang moritana, widdak adda panewi, ''Kuparugim nyiami tadalu ngara-Na hi Yehu napapeakana hi Paulus!'' 14Touma pituha da anana moani hi Skewa, hatouna nam jaji imam bakul ta Yahudi, jiaya nam winna noung.15Jiadinguka, namoritana nei napagaing hiwinnaja dudda, ''Nyouwa kupeanya hi Yehu jakka hi Paulus, touna nyiami gearami?'' 16Manga, natou napatamang moritana neitakahuknanyak ta hagada dudda, anna kuhak pipiaja, mang hinna pakalaha hikeripalai kaloluda wali ta umma nou jakka hidda manunga. 17Nam jajinei napeabollunya nawarga Efesus, natou Yahudi jakka natou Yunani. Manga, dudda mange'at bolludanyak jiayaka na ngara-Na hi Yehu hippa padeadu-Ya.18Dadangu waling lahi dudda dam lang parhaya ammijaka manga hidda mangakuja dahalada mang hidda tikkiha dappa langa woluda. 19Manga, dadajellang waling lahi dudda dam parna adda wunu oalida, hidda kabuaja dahuratuda mang hitunuha tahaga ngara dukana natou. Mang dayapuhak hei dahurat datoma limambulu bella riiti bihhi. 20Atonounaka, nawini-Na hi Moiri natubu pangalang jakka hinna bakul nakuahana.NAHAKABU ATINA HI PAULUS HIKERI HALAKUNA21Namengadika nouwu, tapa ngadang, hi Paulus nahawukkuna ta Yerusalem anna mengaka palinoung ta Makedonia jakka Akhaya mang winnak, ''Akku tomakaka nuttu lauwu, nyouwa kutoma jellaha ta Roma.'' 22Mang anna uttuhaka dam touma duaha dam layanya ta Makedonia, hei Timotius jakka hi Erastus, nam engang ta Asia damma madei.HI DEMETRIUS NAWOLUYA NAPAKARINGAK DENGANG TA KOATA EFESUS23Pahi naladu nouwu jajijelananyak nakaringak nalarana nei. 24Kadangu, hi Demetrius naha widdang, nam peangu pawolu mattu-mattuna waling ta tabaga, nam woluha kawalu perakuna na Dewi Artemis, nam woaja uttu bakul nam datouna dam kerrang. 25Hei dam peangu pakerrang dudda dappa kehajelaja daoali peangu pakerrangu matoung heida hiwidda, ''oalijaji buhha , kammi peanya atouna ya himma kolinya nadedi mawali yanguya nappa kerrang nei.26Manga, nyiami mi'itta jakka mirangu atouna, datiddi jiamaya ta Efesus natikki hatoma bolluya na Asia, hi Paulus anna pakullinanya na manninguna natou nam dangu hidda habaling talarang kallung mang hillu widdaka, na alla nahawolu waingu limma tourara dajiamaya hi Alla. 27Nam toung nei ma akituya aggananya nappa kerrada mamarihakuya, jiadinguka nakabellak Dewi Artemis nam biaha naha widdang namalli yapuhingumayah hakudduk tekka, dunna naha manuatuna natou tapinu tana dahillu eimanguha biahana.''28Daranguyak nei atonouna, banidanyak hihadanni patiwunguda awidda,''Mubuat Artemis, dewi tou Efesus!'' 29Manga, nakoata nei kayakananyak mang dudda halakudanyak ta umma pingi harami adda wealaha hi Gayus jakka hi Aristarkhus, datou Makedonia daoalina halakuna hi Paulus.Jiadinguka, kakku tama tajoanga tou dangu awinna hi Paulus, heirudanyaka damurit. 31Toujellada datou bakul daoalina dappa tutungu adda pangidinya lii abbi nahalaku ta umma pingi harami awiddanya. 32Jiayaka, hawanguk ramidanya adda payaiwung jakka hawanguk dudda, tiddi ammija adda pa'odung mulana anna karingak weiga.33Hawanguk dunna hutananyak hi Alexander mulana atuharunya tahaga, hinna dedikunya dunna nalimana, nahawukkuna abbi karingak ta haga tou dangu winna. 34Jiadinguka, Dapeanya hi Alexander atou Yahudiya, eingu dubba jam madeina, ngara dukada dudda patwungdanyak awidda, ''Pabuatuya na Artemis, na dewi tou Efesus!''35Namengaka nei napanitra anna pakawannaruha, dunna winnajak, ''Nanni nyiami tou Efesus, gearaya natou dam peanya nakoata Efesus ajiaya man jawaya nakabellak Dewi Artemis nam biaha waling ta awang? 36Jiayaka, namtoung n ei biha appa ge'anya, nyiami mikawannarkading abbi pangada hadippaldingu. 37Kadangu, nyiami mimaraijaka hei datou a'ammija ha, damma paruhakuya nakabellak nei jakka damma pamarihakuya na dewida jiata.
39Jiadinguka, ammi wukkukangu nyiami agannanya hawanguk, peala hippa berihkaya atomaya napakehang keriya na hukum. 40Kadangu, jiata tangir tam akituda mulana nakaringak ya laddu mangakaya daeimang patikkida jiata atta palaranya tu'ana nakaringak nei.'' 41Namengak hawinna noungu, paheawadanyaka dudda hei damma kabuangu.
Chapter 20WALING TA MAKEDONIA LAPPAKUNG TA TROAS

1Nakollinguka pakawannar bali, kamaikanajak hi Paulus damurit, anna pakullidajaka da atida, peakanajak hinna paheawa dengaja anna halaku ta Makedonia. 2Namengadika panahiya naloada nouwu mang hinna woaja nasihatu, dunna tomananyak ta Yunani. 3Kadangu datou Yahudi adda pako'unya kage'anya awidda atanga palana ta Siria, jiayaka hinna bottahuya anna bali ta Makedonia.4Hi Paulus eija dam oalinya hi Sopater nam waling ta Berea, na anana hi Pirus, hi Aristarkhus jakka hi Skundus, nam walina ta Tesalonika, jakka hi Gayus nam waling ta Derbe jakka hi Timotius , hi Tikhikus jakka hi Trofimus nam wali ta Asia. 5Dudda halaku mouludanyak hidda nadigama nyiama ta Troas, 6jiadinguk nyiama mapala waling ta Filipi amengaya na Laddu Roati Dam Eingu Ragina, hihalaku ta Troas atomaja tadalu lima laddu, noulau doumanya pitu ladduma.MATTA WAINGUNANYAK HI PAULUS ANNA HILLU HADEKKANG ANNA HALAKU TA TROAS 7Taladdu hangi miggu nou, atanga pakehang boluma amma bari roati, hi Paulus panewi denganajak dudda kadangu anna wukkung pahillu halaku taladu nam aminya, mang dunna napapeakang lappak duakariddung. 8Da dangu dalampu tapadoung bara deaha, napingi papakehanguma.Manga, einya nabua moani hi Eutikhus naha widdang nam ngodu ta jendeala anna judda ngodu. Jiayaka, tanga panewina hi Paulus anna madei, danna peddamah anna judda mang alolu kana'unanyaka waling ta lantai tiga mang hihadduluya baddi matinaka. 10Jiadinguka, hi Paulus purung nanyak hinna maturu tapinu ihina, mang hinna agunya awinna, ''Abbi kangilamang kadangu nahangahuna einyah lahi dunna.''11Nadeata balinguka hi Paulus, jiayaka hidda habaring roati adda angu, dunna dokku madeiya anna panewi dengaja, lappak ranni dammu. Menga nouwu hinna halaku. 12Dudda bali iddidanyak nei nabuamoani nam morrik bali jiayaka hidokku reaha dengadanya.ANNA HALAKU WALING TA KOATA TROAS JAKKA TA MILETUS13Jiadinguka, amma mouluka ta kapal, nyiama palamanyak ta Asos kamma reggaya hi Paulus awimma kadangu alanga winna memmaka, dunna nakabu atingu pahalaku nuttu lauwu halaku tana. 14Jakka, nareggamaka nyiama ta Asos, matomanya, mang hinna halaku ta Metilene.15Anna palaka wali nimming lauwu, nyiama nawehanguha himma toma ta Khios. Hillu wehanguli, maranimanyak na Samos, mang hillu hangi ladduli tomamanyak ta Miletus. 16Kadangu, hi Paulus langa bottahnanyak pahalaku linoung ta Efesus abbi madeinoung ta Asia awinna jiayaka hinna pageahang hikeri tomana ta Yerusalem, jakka anna moadapang, taladu Pentakosta.HI PAULUS ANNA PANEWI DENGAJA DAM BOKUL GAREJA TA EFESUS17Waling ta Miletus, hi Paulus napaleawa tou ta Efesus nakamaikaja dam boku gareja a'ammija lahi dunna, 18jiayak dunna hiwinnaja, ''Nyiami mipeanyaka, gikkineigu akku oaligimiha taladdu malai, nakawunga letigunya na Asia, 19hikku kerrang lahi Moiri mawaling ta atigu nam kahouru, jakka wairuja daweimatagu, mang dokku danguya nam laukaka-laukakawa hadanni hakongkoluda datou Yahudi, 20bayanya hidanna mapattung napapatomagu lahi nyiami tu'ana nam kallung jakka akku ajarumi nyiami tahaga tou dangu akku nahi umma, 21mawaling ta atigu akku patekkagiminya napanamung, atouda datou Yahudi jakka datou Yunani,tu'ana namorik nam kallung jakka katta manning ta Moirida jiata, lahi Yehu Kritu.22Jakka yayi, patetinguya, alanga piinaga Hangahu Matua, atanga halakugu ta Yerusalem, dakku peamanya agannanya nam jaji noulau, 23tiddi nadinoudanyak na Hangahu Matua anna patekka hingudinya nabiaha-Na ngara takoata atouna nyouwa napingi papatamadaga ta gallu jakka napingi pa'ittangugu mawillagu. 24Jiadinguka, nyouwa dakku dedikung wikkimagu atouna nappa keragu lappa akku mengaya natugahugu nam waling lahi Moiri Yehu, kanna pikki itta napinu tana tu'ana na Wini kanyuru mawaling lahi Alla.25Manga yayi, patetinguya, nyouwa kupeanya atouna nyiami, nappa nahigu akku patomanya na karajaan, enga itta balidimiga. 26Atonounak nei, kakku hakhi bollugimi ta laddu ya atouna nyouwa daeimang halagu taweiraa bollumi nyiami. 27Kadangu, nyouwa dakku pattumaya ta ihigu naha wukkun-Na hi Alla lahi nyiami ngara dukana.28Marommatung wikkimi jakka ngara dukami, nyiami napa langa pawaina na Hangahu Matua ammi jaji majawana-Ja da jemmatu-Na hi Alla, nappa langa kolli-Na waingu wei raa wikki-Na. 29Nyouwa kupeanya taligu peala, da ahu ommang dam porrat ammija lahi nyiami, dam buhang oalimahaha hei. 30Jakka, waling lahi nyiami wikki eingu mapadedi wikkina anna panewinya nam jallur mang hinna irihuha danurit hawanguk.31Kadang atonounak nei, mipa'atiki, kammi namuya atouna nyouwa anna laddu anna riddu akku paweimatami, tadalu dam tilluda dadoung adakku hangahu papeaka gimmi waigim weimata. 32Atouna ya, nyouwa kuharakagimi nyiami lah Moiri jakka ta wini kanyuru-Na nam pakullihumi mang nam woagimi hakkumi tajoanga tou papabiaha.33Nyouwa dakku lumimang pearak, jakka ommah, atau kagearaya nam eingu koapina. 34Nyiami mipeanya nalima yayi anna kerrang agannanya nahaparluda jiata katta meara dekiya. 35Ngaradukana nam jaji, napapatekkagugimi atouna akerrang toung nei, jiata katta pikki gatanya nam milla jakka katta namuya napanewi-Na hi Moiri Yehu, awinna, ''Reihi maringuha damma woangu oalida walingu damma tarima wali taoalida.'''36Jakka, anna mengak papanewinya nei weiga, karaddananyak anna haba dengaja ngara dukada dudda. 37Manga, dokku danguha dam hou waling lahi dudda adda agunya hi Paulus, manga hidda ngidihuya. 38Drekka millamaya na atida, parereihing adda namuya nahawinnaja nyiami dammi hillu ittamaganyah nahadagu nyouwa. Mang nouwu maraidanyak hi Paulus ta kapal.
Chapter 21HI PAULUS TA TIRUS JAKKA TA KAISAREA

1Amma pehaewaka nyiama himma pala, lurruhmanyaka ta Kos, mang wehangoli ta Rodos, walinoumaka himma halaku ta Patara, 2mang maittayak hangi na teana nam hagang ta Fenisia, deatamnyak himma pala.3Amma tikki haittayak na Siprus, linoungmanyak ta lalei himma boala noungu ta Siria, mang hipurung ta Tirus kadang nouha dateana adda hapuruja da ngiddida. 4Mengak paparegga dengaja damurit, engamaka noulau apitu boladuma. Jakka, waingu Hangahu Matua, dudda dapeakanya hi Paulus abbi nahalaku ta Yerusalem awidda.
6nyiama paheawamanyak hatou-hatou. Mang nouwu deatang manyak nyiama ta teana mang dudda balidanyak ta umma.7Maloppahunyak nalarangi waling ta Tirus, tomamanyaka ta Ptolemais, mang ngikki dengamajaka daoali manning, jiayak himma engang lahi dudda hangi laddu. 8Nahillu wehanguka, halakumanyak ta Kaisarea, mang himma tama ta ummana hi Gurru Filipus, nappa touma pituwaiha, mang oalimanyak. 9Da anana touma patuha dalakeada mawinni gagar damma manyurra.10Atanga enganounguma nyiama patu boladdu, nam hatouna nan nabi hi Agabus naha widdang aminya wali ta Yudea. 11Manga, amminyak lahi nyiama, dekinanyaka na kalarru baggina hi Paulus hinna piija dalimman jakka dawihina, mang hinna panewi awinna, ''Nei jiyaka nahawinang na Hangahu Matua, 'Tanoudanyah nounatou Yahudi ta Yerusalem anna piinya natou nam eingu kalarru baggina mang hiharakanya ta limma tou hawanguk.'''12Amma ranguyak nyiama nei, nyiama nameigama noulau himma pa'ohhanya hi Paulus abbi nahalaku ta Yerusalem. 13Mang nouwu, hi Paulus pagaping nanyak, awinna, 'Gannanya nahawolumi, mihou ammi pahidduganya na atigu? Kadangu, nyouwa hadia, datiddi jiamaya apiiga, jiadingu langa kakku mati ta Yerusalem mulana na ngara-Na hi Moiri Yehu.'' 14Jakka, kadang hi Paulus adda bihanyaka appa yakinanya, nyiama kawannarmanyak mang wimmak, '' Mattakanyaya kajiakaya nahawukku-Na hi Moiri nam jaji.''15Mengaka taladdu nouwu, nyiama hadiamanyaka amma ta Yerusalem. 16Dam touma pirrah damurit waling ta Kaisarea ammi jellaja adda maraigama mang hidda maraigama ta umma lahi Manason, natou Siprus, namurit madei tadurrak, lahi dunnak amma madak.HI PAULUS ANNA LAPPA EALUYA HI YAKOBUS17Matomak ta Yerusalem, daoali manning dokku hennanguha adda paregga dengagama. 18Manga, nahilu wehalinguka, marainagamaka hi Paulus alippa ealuya hi Yakobus, mang ngara dukada dambokul gareja ammija. 19Amengaka pangiddihuha, hi Paulus panewi nanyak anna tikki hakahangidanya ngara dukana nahawoluna hi Alla ta hangi tana anna pawai lima-Nya nei dunna.20Jakka, adda kollinguka paranguya, jiayak dudda hidda wuatu hailanya hi Alla. Mang, widdanyak hi Paulus, '' Patetijaya, Anguwua, pirra ribuya natou nam waling ta Yahudi noulau nam parhaya jakka hidda keriya na Hukum Taurat, 21mang dudda langa peakadaguka ouwu, ammu ajaruya ngara dukana natou Yahudi nam waling ta hangi tana adanna hilu keriya na Hukum Musa, mang hipeakaja abbi da sunatuha da anada atau abbi dakeriya na adatuda jiata.22Mangaka, gikki noukadaka jiata? Dudda enga rangudagu ouwu aeigu. 23Atonounaka, keriya agannanya napatikima nyiama lahi ouwu. Eija dam touma patuh waling lahi nyiama dam einu nazaruda, 24Maraija kammu pikki pabiaha wikkimu jakka hei dudda, mang bayardaja dakaheawada dudda kadda pikki piaku adda gutija daloagida. Atonoukanaka, ngara dukana natou peananyaka ahilu pakitungu naharanguda tu'ammu ouwu, atouna ouwu ammu kerijellaya na Hukum Taurat.25Jiadinguka, tu'ana natou hangi tana nam langa parhayana, nyiama matulijak hurat atouna dudda kadda marouja hei, 'da katirou dappa langa hailang ta deawa, nam eingu raana, jakka dappa waingu papahhu, jakka waling tadoaku jala palaung wikki.' A'APPAYA HI PAULUS26Mang nouwu, hi Paulus nam maraija datou hei weiga, hillu tomayak anna wehangu, anna mengaka papawarah wikkina jakka hei dam raina, tamananyak ta Bait Alla anna patomanya narahina napawarah wikki mang hudda hailanguha manuatung hinna dukka.27Tikki patomaka pitu boladdu, datou Yahudi dam waling ta Asia, adda ittayak hi Paulus ta Bait Alla, pa'unnakdanya nam dangu a'appaya hi Paulus, 28hidda patiwung awidda, ''Hei tou Israel, gatang! Natou nei jiayaka nam ajaruya ngara dukana natou tahangi padoung hinna lawanya na tanada jiata, jakka na Hukum Taurat, napadoung ya. Jakka, nam pareihing, anna maraija datou Yunani ta Bait Alla mang pamanyariknanya napadoung nam warah nei.!'' 29 Kadangu, nakawungana dudda baddi ittadanyak hi Trofimus, natou Efesus, anna marainya ta koata mang napapangadada marainanyak hi Paulus ta Bait Alla widda.31Kamma hamatiya awiddaka, tomananyak nalii ta kapala pasukan Roma tu'ana na Yerusalem anna kacu.32Jiayak dunna, hinna maraija da prajurit jakka da parwira, hi ammija adda palai lahi dudda. Manga, natou adda ittahaka da kapala pasukan jakka da prajurit, mattadanyak patauya hi Paulus. 33Menga nouwu, da kapala pasuka lihidanyak hi Paulus hidda appaya, mang hidda pinya wainya galli bihhi. Manga, jiaya hinna patuttur gearaya hi Paulus jakka gannanya napa langa woluna.34Jiadinguka, hawanguk natou dangu kadoakananya anna panewinya nam mattu-mattuna. Mang adanna kawanguk juaka nappa jaji dengana nakacu nei, jiaya hinna woangu pareaha kamma rainya hi Paulus ta markas. 35Anna tomaka ta tangga, hi Paulus hadduldanya da prajurit kadang natou dangu anna kehhanya, 37Tanga patamadanya hi Paulus ta Markas, winnak hi Paulus anna panewi ta kapala pasukan, ''Nabihakading nyouwa akku panewi hakuddu lahi ouwu?'' Mang, na kapala pasukan napagaping winna, ''Mupeakading hilu Yunani ouwu? 38Atonoukanak, ouwu datou Mesir maw nam woluya dam kallung wuanuttu buana jakka nam maraingu patu ribu mahamati tou ta padang gurun?''39Jiadinguka, winnak hi Paulus, ''Nyouwa tou Yahudiwa nam waling ta Tarsus, ta Kilikia, tou mawaling ta koata namma penting. Ku kareiwu ohapamuka woaga kaloaga kakku panewi kadda rangu datou hei.'' 40Jiayaka, anna woanyaka kaloaga nakapala pasukan, dedinanyak hi Paulus ta tangga mang hinna waingu limma anna woaja tada hei datou. Manga, anna kawanarruka, dunna panewinanyaka hiwinnaja anna waingu hilu Ibrani winnak anna panewi.
Chapter 22ANNA PANEWI HI PAULUS TA HAGADA DATOU YAHUDI

1Akku anguwuagimi, akku amagimi, rangupaganya namma padening akku tulugimi nyiami.'' 2Jakka, adda ranguyaka hi Paulus anna waingu hilu Ibrani, taba kawannardak, mang winnak hi Paulus,3''Nyouwa tou Yahudiwa, nam jaji ta Sarsus, jiadinguk matua yangugunya ta koata ya,hikku hakoala ta Gamaliel nam dokku katattuya anna hamannuya na hukum waling taboku appuda, mang hikku kerrang ta tu'ana hi Alla, toung nyiami ya laddu. 4Nyouwa dakku keri tetekamaya nalarangi nei hikku hamati oaligu,hikku piija mang hikku patamanya ta gallu damawinni jakka damoani, 5namma toung ya nappa ittada lahi nyouwa da Imam Bakul jakka dambokul majelis. Waling lahi hammu akku koling hurrat kappa ngiddinya dam eija ta Damsyik mang hikku halaku akku lippa piija dam eingu ta Yerusalem ahukkuja.6Atonounak, jajinanyak,atanga talarangiwa kutikki hatomak ta Damsyik, anna tiddung naladdu, alollu amminyak nam kawallik wali ta awang nam wahahingung hinna kalagileihuga. 7Karaddagunyak ta tana mang rangugunya nam winnaga, 'Saulus, Saulus, ga himmu hamateliwa Nyouwa?' 8Jiayak hikku pagaping, 'Gearawu Ouwu, hi Moiri-Wu?' Mang winnak lahi nyouwa, 'Nyouwawa hi Yehu nam waling ta Nazaret, nappa manyerramu amma hamati-Wa.'9Datou dam raigu da'ittaya nam kawallik neiweiga, jiadinguk dadda peamanya nalii Touwu nam panewi dengaga. 10Manga, wigguka, 'Gikki noukaguka, Moiri?' Mang pagapingnanyak hi Moiri winnaga, 'Kiddiya kammu halaku ta Damsyik nuttu lau, kapeakaguja ngara dukada dappa langa bottahu daggu ammu kerraja.' 11Jakka, atanga da'ittagu kadangu nam kawallik nei, nyouwa hamannudagaka adda dutuwa damaraigu himma toma ta Damsyik.''12Manga nouwu, einya hi Ananias nahawiddang, natou tutu tou tiddi nam keriya na Hukum Taurat, jakka nappa pengu tou Yahudi nam engang noulau, 13amminya lahi nyouwa, mang nadedika ta karahagu, winnak, 'Akku anguwuagu Paulus, ittayaya!' Mang jiayak, alollu ittadanyak dawua matagu hikku ittajellaya dunna.Jakka, dunna winnak, 'Hi Allada da bokuda jiata pedinaguka ouwu ammu peanya nahawukku-Na mang kammu ittaya nam Kallung, jakka kammu ranguya hahilu waling ta a'a-Na, 15kadangu ouwu jiawuka nam jaji hakhi-Na ta ngara dukana natou nappa ittamu jakka nappa rangumu. 16Manga, atouna ya, ganna nappa hillu parahi dengamunya? Kiddiyaya pahellang wikkimuya ka'ihuwu, kapikki warahuda dadoaku jalamu mang himmu kamaikaga-Nya na ngara-Gu.'''17''Akku balika ta Yerusalem atanga habayangugu ta Bait Alla, nouwaka anna pinnuwa Hangahu Matua, 18jakka ittagunyak Dunna anna panewi dengaga awinnaga, 'Pageahanguya kammu lohung waling ta Yerusalem kadang dudda hei dadda tarimamaya napalollumuja tu'a-Gu Nyouwa.'19Mang jiayaka, wigguka, 'Moire, dudda dapea memmagaka nyouwa akku piija mang hikku patamaja ta gallu dam parhaya-Wu dam waling ta umma pingi pahabayangu. 20Manga nouwu, atoukinaka nawei raana na hakhi-Mu hi Stefanus, anna boangu, nyouwa wikki tanga eijellaga noulau, kahatujuya, mang hikku jawadaja dakoapida datou damma hamatiya.'21Mengaka nou, winnagaka hi Yehu, 'Huyaya halakuyaya! Kadangu, Nyouwa nam palewawu ouwu kammu halaku marou ta hangi tana.'''22Natou dangu nei naranguya hi Paulus ngaranahatikkina nei. Mangaka, dudda panewi bolludanyak widdak, ''Pamohuluruhaya natou nei tapini tana kadang danna hillu padoumanguha anna morrik!'' 23Manga, patiwu pangaladanyak adda kabeanaya hadanni wurradaja dakoapida jakka dadekiya natana adda wurraya ta ngillu, 24 na kapala pasukan dunna woanajak pareaha kadda iddiya hi Paulus ta Markas, hinna peakaja atouna hi Paulus kapikki pareaha hudda apeanya agannanya nappa tanou dengadanya nei awinna.25JIadinguka, atanga padedidanya anna pajoalaja dalimana karobbah wainaja kalarru kalittu awidda, panewinanyak hi Paulus ta parwira nam dedi talihina winnak, ''Penya nammu nampatang atiddi alollu pagarrinya natou na warga Roma adda adilu lettukayak?'' 26Naranguyak nei naparwira, jiayak hinna halaku ta kapala pasukan anna peakanya, winnanyak, ''Gikkin wimmukaka ouwu? Kadangu, nei natou warga Romaya.''27Jiayaka, nakapala pasukan winnanyak hi Paulus, ''Panewi lahi nyouwa, penya ouwu warga Romawu?'' Mang pagapinguka hi Paulus, ''oa'a winna.'' 28Nakapala pasukan nei pagaping nanyaka winnak, ''Nyouwa kukolli wainyak nei riiti majangi.'' Manga, panewinanyak hi Paulus winnak, ''Atonouana, nyouwa akku jaji warga negara majaji noung memmawa.'' 29Jiayaka, natou nam pareahaya hi Paulus dijakdanyak mang dakapala pasukan mange'atdanyak mula adda peanyaka hi Paulus atou Romaya jakka alanga piidanyak.HI PAULUS ANNA PANEWI DENGAJA DAM PAREAHA YAHUDI30Atonouana, tomaya naladdu nam amminya, kadang nakapala pasukan kakku peahingunya gannanya nahalana hi Paulus hinna appaya natou Yahudi awinnaka, dunna pahella balinanyak hi Paulus mang paleawaha da imam kapala jakka ngara dukada datou Sanhedrin adda pakehang,mang hinna marainya hi Paulus natadanya tapaduada dudda.
Chapter 23

1Napatetijak hi Paulus hei da Sanhedrin winnak, ''Akku anguwuagimi, nyouwa kupahalakuyak namorrikugu nam hawali ati ta haga-Na hi Alla lappa taladdu ya.'' 2Manga, na Imam Bakul hi Ananias paleawanajak datou dam dedi talihina hi Paulus adda kababananya na a'ana hi Paulus. 3Manga nouwu, hi Paulus winnajak, ''Hi Alla nakababami, nanni nyiami natembok napa taungu cet kaka! Penya himmi ngodu kamma pikki hakkinya keriya na Hukum Taurat manga himmi kababawa ammi hapalaya na hukum?''4Natou nam dedi talihina winna, ''Penya ouwu olukmunya na Imam Bakulu-Na hi Alla?''5Mang jiayak, hi Paulus hiwinna, ''Nyouwa dakku peamanya, Anguwua buha, atouna nei dunna ajiaya na Imam Bakul. Kadangu, einya nahatuli, 'Abbi mipanewi manyarikuling tatouwu nam pareahawu ta tanamu.' ''6Jiadinguka, anna peajaka hi Paulus hei datou adda tatalu datou haduki dam eija dam parhayaya aeinya nakiddi bali jakka aeinya namorrik nam amminya, jakka hawanguk datou parihi, jiayak hi Paulus hinna panewi hawadding tajoangada da Sanhedrin winnak, ''Akku anguwuagimi, nyouwa jiawa tou parihi jakka ana tou parihi. Nyouwa tanga adildaga mulana nahamanning jakka nakiddi bali waling tatou mati!'' 7Atanga winna noungu hi Paulus neiyi, jajinanyaka nakaringakuda hei datou Parihi jakka datou Haduki, jakka pakalikki wikkidanyak datou damma kabuangu hei. 8Kadangu, datou Haduki adda panewi daeimanya na kiddi bali widda, daeimang malaikat widda, jakka daeijellamang hamangu widda, jiadinguka datou Parihi da akubolluya nei.9Jiayaka, jajinanyak napage'ang bakkul mang dam touma pirraha dam peangu Taurat waling tatou Parihi kiddidanya adda page'ang darekanoumaya adda kangila widdak, ''Nyiama damma ittamanya halana natou nei. Gannanya widdakaka anna panewidengakanya malaikat dunna? 10Manga, ataba bakkulnaka naka ngila, nakapala pasukan momunanyak hi Paulus anna kuhakunya madangu nei, jiayaka hinna paleawaha da prajurit hidda purung adda dekiya hi Paulus tapaduada wainya hukka ati, mang hidda iddiya ta markas.11Tomayaka nariddung hangi, hi Moiri dedi-Nanyak ta karahana hi Paulus mang win-Nak, ''Pamaddunaya na atimu kadangu ouwu mupeaka-Waka Nyouwa ammu hakhi-Ga ta Yerusalem, toujellana ouwu muhakhi-Gah Nyouwa ta Roma.''NAWUKUDANYA HI PAULUS AHAMATIYA12Atangaya naladdu anna wajalu, datou Yahudi pako'ung danyak hidda pingu wikkida lappak adda paruungu hudda adda hamatiya hi Paulus. 13Eingu touma patumbulu reihiya damma pako'ung hei.14Ammija ta imam kapala jakka tambokul pa'ati, mang hiwidda, ''Nyiama mapingu wikkimak himma parungu adamma angu gangananya hudda amma hamatiyaha hi Paulus. 15Atouna yayi, ouwu jakka na Sanhedrin, peakanya nakapala pasukan kanna maraigunya lahi ouwu, mearana ammu bottahuya na palakarana nam reihi patu'a mang nyiama kamma pikki hadia amma hamatiya adaddi nam maraninya napadoung nei.''16Jiadinguka, nalakeada moani na anakabinnina hi Paulus rangunanyak nahawukkuda damkallung nei,jiaya nouwu hinna halaku ta markas, anna peakanya hi Paulus. 17Hi paulus kamaikananyak hatou naparwira hiwinnanya,''Marainya nei nalakeada moani takapala pasukan kadangu eingu hilu papatomananya.''18Jiayaka, naparwira hinna marainya takapala pasukan mang winnak, ''Hi Paulus, natou tahang nei kamaikanaga mang hinna kareiwa akku marainya nei nalakeada moani tahagamu kadangu dunna nei eingu hilu papatomanagu.'' 19Nakapala pasukan hamannunanyak nalimana nalakeada moani nei, nawealaya takarahana hinna tutturuya meahaya, ''Gannanya nahapeakamuga lahi nyouwa?''20Manga, dunna winnak, ''Natou Yahudi nakahanginguka kakareiya nammu kanna maraigamanya hi Paulus ta Sanhedri baru wehang widda, kanna pareaha tetekaya kawidda noung awidda dudda hei. 21Jiayaka, abbi waimaja hei dudda kadangu eingu touma patumbuluya dudda ka'appaya hi Paulus kapikki hamati dam widda, mula alanga parungudakka jakka adda hukkung wikkida lappak hudda amma hamatiyaha hi Paulus awidda. Mang atouna nou, dudda nadingdanya agannanya nahabottahumu.''22Jiakadiyak, nakapala pasukan hinna paleawaya bali nei nalakeada buamoani, mang hinna peakanya hiwinnanya, '' Abbi peakamaya tahatou tekka ammu lollukganya nei.'' APPANGIDINYA HI PAULUS TA KOATA KAISARIA23Manga jiayaka, nakapala pasukan nei nakamaikaja dam toumaduaha da parwira hiwinnaja, ''Mihadia tou dua ngahu tentara, jakka pitumbulu makaleti jara jakka dua ngahu prajurit mawaing baddil, kammi pikki halaku ta Kaisaria, ta jammu tiga riddung ya. 24Hadia jella madaga kammi padeahaya hi Paulus mang kammi marai kawannarunya lahi Feliks, na gubernur.''25Mang hinna tuliya nahurat nam winna nei: 26Walina lahi Klaudius Lisias. 27Natou nei appadanya datou Yahudi hidda tikki pahamatiya mang a'ammigaka akku maraija da prajurit amma gatanya, nounguha hikku peanyaka atou mawaling ta Romaya.28Kadangu kakku peahingunya gannanya napa pahala dengadanya wiggu, jiaya hikku marainya ta Sanhedrinad dudda. 29Nyouwa napa'ittaguja adda pahalaya tu'ana na Hukum Taurat napa kerida dudda, jiadinguka daeimang pingi hapiakudanya ahamatiya ta gallu. 30Jiakadiyak aeinguka hilu matoma lahi nyouwa ngarri pako'ung memmadanya adda ge'anya nei natou, jiayak hikku paleawaha hei dage'ana kadda patekkanya nahalana tahagamu.
32Mang heling pirra bolddu, dudda mattadajak dam kaleti jara adda marainya, jiayak dudda hidda bali ta markas. 33Adda tomak ta Kaisarea woadanyaka nahurat ta gubernur, hidda maraijellanya hi Paulus tahagana.34Nabahayak nei nahurat na gubernur, tutturnanyak bayaka waliyana nei hi Paulus. Jakka, anna peanyaka hi Paulus awalina ta Kilikia, 35dunna winnak, ''Nyouwa hikku ranguwu ammu panewi ammijaha datou damtuduwu.'' Jiayak hinna woangu pareaha ammarommatunya hi Paulus ta markas bakkuluna hi Herodes.
Chapter 24HI PAULUS TA HAGANA HI PELIKS

1Tomayak nalima boladdu, na Imam Ananias amminyak anna maraija dam touma pirraha damboku pa'ati jakka hatou natou panewi hi Tertulus nahawiddang. Dudda hei patomdanyaka naha appadengadanya hi Paulus ta gubernur. 2Mengaka pakamaikanya hi Paulus, hi Tertulus ealunanyak halana winnak, ''aeigu ouwu Maraba, nyiama namma riioatang namorrikuma jakka dangu nam kallung nahawolumu hinna paheapang natanama nyiama mulana nakallungumu ouwu Maraba, 3nyiama makawu ouwu wainya na atima nam pamalanguwu, Nam Tiddang hi Feliks.4Jiadinguka, abbi mule'a pakerrangumu, nyouwa kupaohagu mawaling ta atimu kammu pikki ranguma nyiama hakudduk. 5Kadangu, nyiama langa ittamanyak natou neiajiaya nam pangacu tatou Yahudi tapinu tana. Jakka, dunna jiayak nakapalaka kabih Nasrani. 6Dunna hukkalinah anna pamarihakuya na Bait Alla jiaya nyiama himma appaya. [Nyiama nahawukkuma kamma adiluya kamma woanya hukum mati wimma.7Jiadinguka, hi Lisias, nakapala pasukan nei, amminyaka anna parimagamanya ta limama nyiama anna waingu hukka ati, 8hihadanni paleawanaja datou dammatuduya a'ammija lahi ouwu.] Anna pareaha wikkikananyaka, ouwu peamunyak agannanya nappa appadengamanya.'' 9Datou Yahudi kahanging danyaka adda wunuya kamma pikki piaku nya ahukkunya awidda.ANNA PANEWINYA NAM PADENING HI PAULUS TA HAGANA HI PELIKS 10Nawonyak tada nagubernur hi Paulus kanna panewi awinnanya, pagapingnanyak hi Paulus, ''Kukollinguka hapaenya nyouwa nam touna madeina nadoungu ammu jaji hakim ouwu ta tana nei, nyouwa wali atigu akku panewinya nam bollupia. 11Ouwu mupeanya atounanam habulu dubba ladduna nam loppah nyouwa kuhalaku ta Yerusalem lippa habayang. 12Dudda dadda ittamawa akku kangiladengangu hatou tekka, jakka atta Bait Alla, ta umma pingi pahabayang toujellana ta koata. 13Dudda dadda biha adda patekkanya lahi ouwu agananya nahatudu dengada ya.14Jiadinguka, nyouwa kumangaku lahi ouwu, tanoukaddimiha, na sekte nahawimming, akku habayang lahi Allada jiata, mang hiparhayaya aganganananya nam einya ta Hukum jakka nahatuli ta hurat nabi, 15hidda harainya nakullihuda lahi Alla, nappa nadida dudda, atouna naeinya nakiddi bali, touda datou padening jakka datou bokalkika. 16Tadalu atonouna, nyouwa kupatarrunya ta atigu nam kallung, tahaga-Na hi Alla jakka ta haga tourara.17Atounak ya, nam langa pirra douna, nyouwa a'ammiga akku iddinya kanyuru na tanagu jakka kakku woangu manuatung awiggu.18Atanga pahalakuginya, adda paregga dengaga langa warahgukka ta Bait Alla, dawaing pakorrumadaga atau dawaingu karingakmaya. jiadinguka, naoulau dam touma pirrah datou Yahudi dam waling ta Asia. 19Adekikayak, hammunguha dam eija ta hagagu dam manyerraga halagu, jakka aeimemmkanguka tapa ngadanguda adda ge'aga nyouwa.20Nounam, jemmakaja hammu wikkinguha dam peakaya gannanya napahapalagu atanga dedigu tahaga Sanhedrin, 21jiakadiya adakku bahaya akku kadoaka aeiga tahaga dudda, 'Kadangu na kiddi balida datou mati, jiayak nappa hukku dengadaga nyouwa ta hagami ya laddu.'''
23Mang nouwu, hi Feliks napaleawaha daparwira kadda pikki tahha pangalanya hi Paulus awinna, jiadinguka napahalealaya mang danna heirumaja daoalina adda tomanya hidda layanya.HI PAULUS NAPANEWINANYA NAMANNINGUNA LAHI KRITU24Maheling pirra boladdu, amminyak hi Feliks anna marainya na araweina, hi Drusila, dunna tou Yahudi jellaya mang hinna paleawaya hi Paulus a'amminya anna tomanya kanna lollukuya na manninguna lahi Yehu Kritu awinna. 25Manga, atanga panewina hi Paulus anna bariya napangadanguna tu'ana nam kallung, marommatung wikki, jakka napahakking nam amminya, hi Feliks mange'atnanyak mang winnak, ''Huyaya hallakuya ya. Aeiding kaloagagu kukamaika balikagu.''26Taladdu nou jella weiga, napatengina hi Feliks halang nawoaga riti hi Paulus winna. Mang jiayak nei, hi Feliks hinna kamaikanya hi Paulus anna panewi denganya. 27Jiadinguka, adubba dounak madeina, hi Perkius Festu heapananyak hi Feliks. Jakka, kadang anna kakku papahennanguya natou Yahudi awinna jiayaka hinna mattanya hi Paulus ta gallu.
Chapter 25HI PAULUS TA HAGANA HI FESTUSNADEAHANG BANDING TA KAISAR

1Higgang tillu boladdu, hi Festus dukinanyak ta propinsi nou, anna mengak pahalaku ta Kaisarea lappak ta Yerusalem. 2Daimam kapala jakka mapareaha Yahudi dappa deitunya hala hi Paulus, mang hidda dehak pangalanya hi Festus, 3hidda kareiya nam hawali ati lahi dunna kanna paleawa tou amma maraidanya hi Paulus ta Yerusalem, adda mengaka papako'ung kaha matiya hi Paulus awidda tapadua larangi awidda.4Napagaping hi Festus winnak hi Paulus tahha pangaladanya ta Kaisarea pirrangu nahalaku wikkikana nutu lau. 5''Jiayaka'' ,winnak ''Mattakaja dam pareaha lahi nyiami ka'amminya adda tomaga, jakka aeikanguka mahala tu'ana natou nei, jemakadija kapikki hammu damma patomanya agannanya widdanya.''6Naenganguka hi Festus anna oalija heling habulu laddu, dunna balinanyak ta Kaisarea. Manga, anna wehanguka, dunna ngodunanyak ta gala pengadilan mang woangupareaha nanyaka kapikki marainya hi Paulus ta hagana. 7Natomak hi Paulus, datou Yahudi ammijak waling ta Yerusalem dedidanyak adda korrunya, adda tikkinaja dam dokku danguha dappatudu dengadanya hi Paulus, dappa bihada adda kollija datada. 8Nouyaka hi Paulus anna tikkiya nam padening, ''Nyouwa dakku wolumang mahala kaganna jellananya nappa padeitumiga, kajiaha da Hukum Taurat Yahudi, toujellana na Bait Alla, jakka na Kaisar.''9Jiadinguka, kadda hennang waingu datou Yahudi awinna, hi Festus winnanyak hi Paulus, ''Penya dummu muhadiading halaku ta Yerusalem kapikki pa'adiluwu tahagagu mulada dahala dapapa deitudagu hei?'' 10Jiadinguka, winnak hi Paulus, nyouwa ya dedigunya tahagana na pengadilan Kaisar, napadoungu nam pahi pingi pa'adiludaga. Nyouwa dakku halamang hakudduk tekka tahagana natou Yahudi matoung nahawimming.11Jiakadiyak, jakka akku halakak mang hi hukkuga ahamatiwa, dajiang palaimagu waling nahamati dengangu. Atonoukanak, jakka nahatududaga adda padenikadingu, daeimang hatou tekka nam harakaga lahi dudda . Jiakadiyak nyouw hikku karei banding ta Kaisar.'' 12Mang nou, namengak hi Festus anna rundingunya nei ta Sanhedrin, dunna pagaping nanyak winna, ''Ouwu deahang bandingmunyak ta Kaisar, jiayak muhalaku ta Kaisar.''HI FESTUS NATUTTURUYA NA RAJA AGRIPA TU'ANA HI PAULUS13Heling pirra boladdu, ammijakka daraja Agripa adda maraingu hi Bernike ta Kaisarea adda patomang lippa manuatunya hi Festus. 14Atanga engada houlau apirra boladduda ,hi Festus menjelaskan tu'ana nam halana hi Paulus ta raja, winnak, ''Einya hatou nappa mattang ta gallu lahi Feliks. 15Atanga eiga nyouwa ta Yerusalem, imam kapala jakka dambokul pa'ati ta Yahudi patomadanyak nahilu napahala dengana hidda kareiya ahukkunya. 16Kupagapijak dudda hiwigujanei dakalli dammamanya ta Roma aharakanya natou nahatiddi tudu adaddi nappa regga dengakanyak natou nam tuduya, paka'amatanguha, mang hiwoanya kaloaga anna ealungu pingi hapiakuna anna palaranya nam padening.17Jiayaka, a'ammijaka adda pakehang yayi, nyouwa dakku pammalaimanya nam hala nei, jiadinguk nawehanguka, ngodugunya ta gala pengadilan mang hikku paleawaha kadda maraiganya natou nei tahagagu. 18Dadedika hei dam tuduya, dudda dadda patomamanya nahilu dakallung nappa momugu. 19Jiadinguka, dudda danna daamang dappa hatujudanya nei natou tu'ana na agama dudda jakka tu'ana nam hatouna hi Yehu nahawiddang, nam langa matina, nappa peakana hi Paulus namorrik Dunna winnang. 20Kadangu nyouwa dakku peadengamanyaha papareahaya nei, jiaya hikku patuttur penya naweakukading dunna pahalaku ta Yerusalem mang hiadiluya noulau tu'ana nam hala nei.21Jiayaka, anna deahanguka hi Paulus ta banding atahhanya jakka hinadinya napabottahuna na Kaisar, nyouwa kuwoangu pareaha kapikki tahha pangalanya lappak hudda akku biha papangidinya ta Kaisar.'' 22Manga, hi Agripa winnanyak hi Festus, ''Nyouwa kurangu wikki jellagunya natou nei.'' ''Baruwehang,''winnak hi Festus, ''Ouwu enga rangumunya.''23Jiayaka, taladdu nam amminya,hi Agripa jakka Bernike amijaka adda wainya nadedida mang hidda tama taroangu umma pengadilan oali de'ada da pasukan militer jakka dam pareaha takoata nou. Manga, keriya napareahana hi Festus, tama iddidanyak hi Paulus. 24Winnak hi Festus, ''Raja Agripa jakka ngara dukami namma eigimi ya. Patetinya natou nei, napakareida datou Yahudi lahi nyouwa, waling dam eija ta Yerusalem toujella da dam eija damma eija ha, hidda patiwung awiddanya natou nei abbi nahillu madeimang anna morrik.25Jiadinguka, nyouwa dakku reggamanya pawoluna nappa kolling dengana hukuman mati. Manga, anna deatanguka banding tamma Rehi Jaga, nyouwa bottahugunyakhikku pangidinya ta Kaisar. 26Jiadinguka, dakku kollimangu makawanguk kapikki tuliha mang hikku woaha lahi ouwu akku moirigu. Atonounaka, jiaya hikku marainya nei natou tahagami nyiami ngara dukami, parereihing tahagamu ouwu, Raja Agripa. Tanoudanyaha, amengaka papareahaya nei, jiaya nyouwa hieingu patuligu. 27Kadangu, magga damma tamaya ta atigu akku pangidinya hatou natou hukkung adda eikanguka halana nappa hukku dengadanya.''
Chapter 26HI PAULUS ANNA PALA TA ROMA

1Jiayaka, dunna hi Agripa hiwinnanya hi Paulus, ''Ouwu woadagu kaloaga ammu panewi kammu piaku ammu paheili.'' Manga, hi Paulus hinna pamadappaha dalimana hinna patekkanya nadahalana. 2''Ajiadiya natududaga nyouwa dunna natou Yahudi, mearanaka a'utugunya, Raja Agripa, kadangu nyouwa kupatekkanya adakku hala tahagamu taladu ya, 3pareihing ouwu jiawuka nam pea bollunya natanoguda jakka nam jaji dam kallung tatou Yahudi. Kadang atonounaka, ohhapamuka kammu rangukiwa duggu nam wali atimu.4Ngara dukada datou Yahudi dapeanya napata morrikugu waling abua touwa, nakawungana tiddi morrik awagunya ta padua tana wikkigu jakka ta Yerusalem. 5Kadang adokku madeiha adda peaganya nalara paliigu nyouwa, jakka adda weakudingu dudda, papanewinya alanga hakhidaga nyouwa akku morriku kerihingugunya naha ajarunagama na agamama nyiama, hikku morrik akku jaji tou parihi.6Atounak ya, nyouwa dedigunyak nei a'adiluwa mula nappa harapugu nappa janjinada hi Alla ta boku appuda jiata. 7Najanji nei jiayaka nappa nadida dudda hei dam habulu dubba kabihuya natana jiata lappak hudda akollinya, mulana dudda adda wuatu hailanya hi Alla anna laddu jakka anna riddung. Jakka, mulana naharapgunya najanji nei jiayaka nappa tudu dengadaga nyouwa natou Yahudi, dum Raja. 8Ga nyiami ammi pangadanya hidanna bihali atouna hi Alla anna pakiddi bali tou mati?9Kadang atonounaka, winna nahapangadang nyouwa kulalau ealunya pingi hapiakuna akku hikkalunya na ngara-Na hi Yehu nam waling ta Nazaret. 10Manga, nei jiayaka nahawolugu ta Yerusalem. Datiddi jiapakaya nappa tamaguja datou papabiaha ta gallu, akku kollinguka kuaha waling ta imam kapala, parereihing kuhatuju jellay ahamatiha. 11Mangaka, nyouwa kuhukku dakka juaja ta umma pingi pahabayang jakka kupaleawaha kadda pamarihakuya na ngara-Na hi Yehu awiggu. Jakka darekka noumaya nabaniguja, akku aniayaya dudda, lappak ta koata hangi tana.''ANNA LOLLUKUYA HI PAULUS NAPAREGGA DENGANANYA HI YEHU12''Tonoujellanak nei naha wukkugu, hikku halaku ta Damsyik, awoaga kuaha jakka tuggah waling ta imam kapala. 13Anna tiddunguka naladdu, dummu Raja, tappa dua larangi, ittagunyak nam kawallik waling ta awang, reihi wahanguya waling ta mataladdu, namma hilatekkangu anna kalagga leihuga jakka datou dam raigu. 14Jiayaka, karadda bollumanyak ta tana mang rangugunyak nam panewi waingu hilu Ibrani winna, 'Saulus, Saulus ga ouwu himmuhamateliwa Nyouwa? Nahulit atoukanak ouwu ammu teddaya na gala pamorrik dengang.15Jiayak hikku tutturuya, ''Gearawu Ouwu, hi Moiriwu?' Mang nou, pagaping nanyak, 'Nyouwawa hi Yehu naha pamawillamu. 16Jiadinguka mukiddiyaya kammu dedi waingu wihimu. Kadangu, Nyouwapatekkang wikkigunyak lahi ouwu, Kakku pajajinya palayang jakka hakhi wig-Gugu, datiddi jiamaya napa'ittamu ya, jiadinguka einya nadanguha napapatekkagugu. 17Ouwu Kupahalamatuwu waling ta tanamu jakka waling ta tana hawanguk, napingi papaleawagugu ouwu, 18kammu pikki wehhadaja dawua matada mang hidda matanya nam kapettang namoritana adda itta mawahang nam waling lahi Alla kadda pikki kolling makallung jakka padoungu tapadua tou napapabiaha mulana na manninguda lahi Nyouwa.'''HI PAULUS ANNA PALARANYA NAHA KERRAN19Jiayaka, Raja Agripa, nyouwa daddi kutaatmayah naha'ittagu nam waling ta surga nei, 20jiadinguka ,nakawungana kupatomadanya dam eija ta Damsyik, mang ta Yerusalem jakka ta ngara dukana na wilaya Yudea, mang ta hangi tana kikka, kadda pikki haria adda habaling lahi Alla, mang hidda keriya nam kallung alanga hariakadak dudda. 21Jiakadiyak, datou Yahudi hidda appawa ta Bait Alla mang hidda wukkuga pahamatiwa.22Lappak laddu yayi, kolligunyak napanamunguna hi Alla jiayak hikku dedi yaya akku hakhinya, waling talakeada merrah lappakung tamatua hidakku panewi hawanguk, hitiddi jiapaya napatikkida da nabi jakka hi Musa tu'ana nam jaji, 23atouna hi Kritu enga mawilla-Na lappak namati mang hinna kiddi bali wali tajoanga tou mati, Dunna jiaya nam patomanya nam wahang, tatou Yahudi jakka tatou hangi tana.''24Tanga panewina hi Paulus anna patomanya nam padening napawukkuna, hi Festus kadoakananyak awinna, ''Paulus ouwu nanni kato'amunyaka! Napeangumu damma rekkanouya nanni jiaya nam pakato'awu. 25Jiadinguka, hi Paulus pagapingnanyak, ''Nam tiddang Festus, nyouwa dakku kato'amang, jiadinguka napapatomagu mapadeninguya jakka nahilugu nakennang tapa ngadang. 26kadangu, na Raja napeanya nahatou dengagu jiaya hikku barani akku panewi denganya. Kadangu, kamanninya atoukana daeimang hatou tekka namma hapalananya napa ngadanguna kadang ya dajajimanya tapa doungu makahika.27Raja Agripa, penya ouwu mu parhaya da nabi? Kupeagu ouwu muparhayah.'' 28 Jiaya hinna panewi na Raja Agripa lahi Paulus hi winna, ''Tarahi marani, ouwu mupamannigakka nyouwa akku keriya hi Kritu.'' 29Manga, pagapingnanyak hi Paulus, ''Nyouwa kukareiya hi Alla kanna kerrang ta atimu ouwu jakka natou hawanguk kapikki toujellami lahi nyouwa dajia hinumaya ataugimi galli bihhi.''30Manga nouwu, na raja dedinanyak. Toujellana nagubernur, hi Bernike, jakka natou nam ngodu adda oalija. 31Manga, adda lohunguka waling tapadoungu nouwu, pawiddang wikkidak, ''Natou nei daeimang hawoluna nappa hamati dengadanya jakka apatamanya ta gallu.'' 32 Jiayaka, hi Agripa winnak lahi Festus, ''Natou nei nabihaka appabeabahuya adanna deatakanguk banding ta Kaisar.''
Chapter 27ANNA PALA HI PAULUS TA ROMA

1Amma mengaka habottahuya nyiama ahalaku ta Italia, harakadanyak hi Paulus jakka dam tahang hawanguk ta parwira Agustan, hi Yulius nahawiddang. 2Nyiama deatang teanamanyak nam walina ta Adramitium nam pala haganuttung ta ngara dukada dapingi pahiwi ta tahi Asia. Nyiama palamanyak hinna maraigama hi Aristarkhus natou Makedonia nam waling ta Tesalonika.3Tomaya hilu wehangli, dukumanyaka ta Sidon. Hi Yulius dagikki hingumannanya hi Paulus mang napahelanya anna patomangu taoalina adda uruhdengananya nappa uruhuna hi Paulus. 4Walinounguka, nyiama halakumanyak amma pala ta Siprus kadangu na ngilu waingu ha lawamanya jiaya. 5Mahigganyak nei natahik Kilikia jakka na Pamfilia, tomamanyak ta Mira ta Likia. 6Noulauwu, na parwira nalippa reggaya nateana nam waling ta Alexandria nam hagang ta Italia, mang dunna pagehirnagamak nyiama tateana nou.7Nyiama mamadei jella amma pala, eingu pirra boladduma, mang dokku mawillajellama mang himma toma ta Knidus. Kadangu na ngilu danna wajahingumang jiaya hidanna biha ahalaku marou, jiayak himma linuttung ta Kreta nam hagang ta ngujuna na Salmone. 8Jiayak himma pala amma liya na ngujuna nei adokku mawilla mang hitomaya napahiwi Indah nahawiddang, nam einya ta koata Lasea.9Amma hilupeanyaka nyiama atiddi madeimanya, atounak yayi, nahalakung tahik nei dokku akituya kadangu napuahada datou Yahudi naloppahukka, hi Paulus napeakaja, 10mang hiwinnaja hei dudda, ''Anguwu buhha, akku ittaya nei nyouwa atouna nahalakung tahik danna hillu jinyakmah mang parugi denganguyak, datiddi jiamaha dappa habokung jakka nateana, jiadinguka nahangahuda jiata.'' 11Jiadinguka, na parwira nei reihi parhayananya nam iddiya nateana waling nawinnangu hi Paulus.12Kadang adanna kallunguka a'engang tapahiwi atomaya narahi urrang, natatalu hawanguk nam buhang haganuttung ta Feniks, ta pahiwina na Kreta, nam hagang ta barat daya jakka ta barat tahik, mang hi engang noulau atanga rahi urranguya.NANGILU BAKKUL ANNA KAPAHAYA NATEANANA HI PAULUS13Atanga paweawuna na rerrih nam wali ta selatan, nahapangadada tomayak tapingi pahagang widda. Jiayaka, hidda wealaha da jangkar tawiwi tahik ta Kreta.14Jiadinguka, daddi madeihingumah, na ngilu mearanaka nakapoati ahu, Euroklidon nahawiddang. 15Anna kollinguk pakapahhagamanya nateanama nyiama addama hillu kullihuka page'anya, kawannarmanyak atiddi hawainak na ngilu anna wudama. 16Jiakadiyak himma haganuttung ta nuha nam merrah na Kauda nahawiddang, mapa'ati maoatang lappa hudda amma biha papotirunya nakalarru kaluana nateanama nyiama.17Dawealayak na kalarru kalua hei dudda dam iddiya nateana, taudanyak kalarrung hawanguk appa kullih wainya nei nateana. Kadangu, adda mange'atung meili ta Sirtis, jiayaka hidda hapuruja da alatuna nateana mang hitiddi mattanya nateana wuda nuttu paneinya ngilu. 18Nahilu wehanguka, kadang nyiama anna pottir pipiagamak ngillu kapoati ahu, jiayak natou hinna le'aha da'ihina nateana.19Jakka, nappa tillu laddu waingu, jiayak dudda hidda le'aha da parkakahuna nateana adda waing wikkida adda le'aha. 20Kadang na mata laddu jakka dakapea dadda malli hungamang apirraboladduda, mang na ngilu kapoati ahu darekkamaya anna kapahama nyiama, dahillu eimanguha pangadanguma nyiama tamorrik.21Kadang nadangu natou nam halaku adokku madeiya adda eingu pa'angu, dedinanyak hi Paulus tapaduada mang hinna panewi winna, ''Akku oali jajigimi, atouna nyiami ammikerihingupaya nahapeakagugimi kamattang pa pala waling ta Kreta bakka datoumang nou atta kollinya nam willa jakka naharugi dengang. 22Atonounak yayi, nyouwa wiggugimi pakullihuya napa ngadang kadangu malli daeiding atouna nyiami nam heling nahangahuna jiakadiya nateana damma einya23Kadangu, ridduga, einya na malaikat Alla, nam anaga mang napa manuatugu, dedinanya ta hagagu, 24mang hiwinna, 'Abbi mange'atmang, Paulus. Ouwu mudediha tahaga Kaisar.Jakka , kammu ittaya, hi Alla langa wali ati-Nak anna pediwu ouwu jakka natou nam raimu.' 25Kadang atonounak, akku anguwuagimi, pamadduja da atimi mula akku parhayaya enga jajina agannanya naha langa tikkinaga nyouwa. 26Jiadinguka, jiata tahiwi tameiliha ta hangi nuha.''27Jiadinguka, napa habulu patu riddu waingu, atangaya nyiama amma meili ta tahik Adria, adakku halakak padokku riddunguya, dudda dam idiya nateana adda pangadanya lihingu tana marayak widda. 28Hidda paleddanya nawatu pakamawaingu hidda tomaya nam majallung aduambulu dappa na. Adda halaku hakudduk dale'aya nawatu pakamawaingu natomaya nam habulu lima dappana. 29Kadangu amma mange'atuka appa taungu ta watu karang, hapurudajaka da jangkar dam patu kabihuda mang hihabayang kanna pikki geaha wahang widda nuttunyak.30Jiadinguka, atanga manerranguda larangi kamma palai awidda hei dam iddi teana hidda hapuruja dakalarru kalua adda hangaja mearana nahapurung jangkar ta haluan, 31hi Paulus winnajak da parwira hei jakka da prajurituna, ''Jakka datou hei adadda engakanguk tateana, nyiami danna bihamang ammi halamat.'' 32Mang nouwu, da prajurit hidda ratihuha da kalarru kalua jiaya hidda mattaja adda mumuh.33Natikki pahungaka naladdu, hi Paulus nakareiha ngara dukada dudda deki pa'angu, mang winnak, ''Naladdu ya habulu patu laddu waiminyak nyiami ammi mange'at pangalang jakka adammi angu hakudduk tekka. 34Atonounak, jiaya nyouwa hikku kareimi kammi pikki deki toara pa'ami kapikki halamatumi. Kadangu, dahaluamang loagimi nyiami maheling.'' 35Namengak papanewi tanouna, hi Paulus nakediya naroati hinna habayangu lahi Alla tahagada ngara dukada, hinna habarija daroati manga hidda angu.36Jiayaka, hinna pakullihdaja da atida mang dudda angu jelladanyak. 37Ngara dukkama nyiama nam eigama tateana tou dua ngahu pitumbulu nammuma. 38Mengak pa'angu, dudda pahalealadanyak nateana hidda le'aha dappa angu ta tahik. Nateana namija-mija ngara dukada dapanumpang dahalamat.39Kakku wehang winnaka, dadda peamanyah adda lihing tana mara, jiadinguka patetinoudanyak na nguju tahik nam eingu korrahuna, jiaya nahawukkuda, adda hiwi noung anna bihakaka widda. 40Mang jiayaka, adda le'ahaka da jangkar, mattadajak ta wei, manga nouwu, dapahellaha dakalarru kalua mang hidda tauha dalayar tangoara teana kanna pikki wudama ngilu ta tana mara awidda. 41Jiadinguka, nateana kapaha karangnanyak taka hanga tahik nouyak nateana anna takandah noung. Danna hillu bihamaha nateana papottirung, kadangu namija-mija jellak wewi ngalung anna po'ah pipianya.42Da prajurit dudda nahakabu atida kahamatiha datou tama ta gallu widda abbi hillu eingu mapalai adda ngani awiddaja. 43Jiadinguka, da parwira hei, nahawukkuda kapahalamatuya hi Paulus widda, atonoudak jiayak hi Paulus hinna pabataludanya nahawukkuda. Paleawanajaka datou dam peangu hangani adda takahuk moulu waling tateana kadahalau tatana mara awinnaja. 44Mang hawangu tapinu kapabalhak, jakka hawanguk hidda ngani waingu agannaja dam biha angani waija dam eingu tateana, hidda toma bollu ta tana mara.
Chapter 28HI PAULUS TA MALTA

1Makollingu palinoung amma mannu mara denganya, ahhi peapamanyak nyiama ajiaya na Malta. 2Datou tapadoung nou darekka kallung atimaha lahi nyiama. Kadangu, adda ittakimaka ammijak adda regga waigam hulu mulana na urrang jakka na ngilu nam dokku maringuya.3Atang pakehanguna karagga ai hi Paulus anna ngojukuja tapinu api, heina na maddu kaboku nam lohung wali ta api anna wajal mang hinna kollurunanya nalimmana hi Paulus. 4Daittayak datou tapadoung nouwu namaddu anna kadewwal talimmana hi Paulus, pawiddang wikkidak, ''Dahillu ragumanyah, nei natou mahamati touyak. Langka langa halamatkan waling ta tahik, adanna adillu kaka abbimattamanya anna morriku.5Jiadinguka, hi Paulus naperrahunya ta api nei na maddu mang dunna damalli manungamang. 6Napa pangadana natou dunna baunanyaka na ihina hi Paulus mang hinna mati denganya nawewi maddu widda. Jiadinguka, adda dokku madeihak adda nadingu mang adadda ittanya mamanunga ta ihina, jiayak hinna paheapang napangadanguda deawaya widdalinayak.7Einya tapadoung nouwu, namoiri loada hi Publius nahawiddang, namma tarimama nyiama nappa yeamagam pa.angu wainya nakallung atina tillu boladduma madeima. 8 Jiayak nouweiga na amana hi Paulus hinna maturu tapingi pajudda kadang anna maringu jakka anna kahurru. Amminyak hi Paulus anna habayanya, hinna jamiya limmana jiayaka alollu teggahnanyak. 9Tahabalinak nam jaji nei, datou hangi nuha dudda,damma tanga kadaukuda ammijaka lahi Paulus mang hinna pateggahuha. 10Dudda taba pa'akadagamaka nyiama lappak hudda kamma pala bali awima, dudda dahadiagama agannanya nahabutuma.HI PAULUS HAGALINAK TA KOATA ROMA 11pahiggang tillu wullanguka, nyiama palamanyak amma waingu teana wali ta nuha Aleksandria, nam hiwinoungu ta nuha nou amara tanakak waingu Dioskuriya namma jaji tadukuna. 12Amma tomaka ta Sirakusa, doumanyak atillu boridduma.13Walinouma lauwu, nyiama mapalali amma linoung takorrah mang himma duki ta REgium. Nawehanguka, kiddinanyak anna ngilu nam waling ta Selatan, mang hillu wehanguli tomamanyak ta Putioli. 14Noulau, tomamajaka daolimaninguma mang hidda kamaikagama amma oalija pitu boladduma madeima. Manga, halakumanyaka ta Roma. 15Jakka, daoli manning hou lauwu, adda rangumaka aeigama, ammija wali himmida lauwu ta Forum Apius jakka ta Tres Taberne adda paregga dengagam nyiama. Anna ittahak hi Paulus hei dudda, napamalanguya hi Moiri mang hinna pamaddudanya na atida.HI PAULUS TAKOATA ROMA16Amma tomaka ta Roma, hi Paulus jemadanyak anna enga meahang, jakka hatouna na prajurut nam kawaluya. 17Tillu boladdunaka, hi Paulus pakehhanajaka dam pareaha Yahudi tapadoung nou, mang dappa kehanguka, winnak anna panewi lahi dudda, ''Anguwua buhha, langka daeikang hawolugu akku ge'anya natana jiata jakka na adatuda, jiadinguka nyouwa harakaga tam pareaha akku tama ta gallu ta Yerusalem lappak hikku toma talima mapareaha ta Roma. 18Adda mengak papareahawa, kamma pabeabahuya widdaga kadang daeimang pawolugu mahala napatama dengagu ta gallu lappakang hi hamatiwa.19Jiadinguka, kadang natou Yahudi addana weaku, nyouwa hikku deahang ta banding haganya na Kaisar, hitanougu kakku ge'anya na tana wikkigu dawiggumang. 20Jiayaka, nam hamulangu, nyouwa hikku karei kakku ittaha awiggugimi kakka peakadanya apiiga ta rantai nei tu'ana nam pahalamatuya na Israel.''21Manga, widdak lahi Paulus, ''Nyiama dam kollimang hurat waling ta Yudea jakka daeimang hatou tekka daoali manning ma'amming nattu kanna tikki nam hawiting dam jinyak nei. 22Atonouana, nyiama mabuhang paranguya wali lahi ouwu gikki nouna napa ngadangumu tu'ana na sekte nei, nahapeama bayayaka natou danna tarimamaya.''
24Touma pirraya natou nam yakinanya nei nahawinnang hi Pauluias, jiadingu eijrllanya hawanguk damma tarima hidanna parhaya.25Adadda hatujuyak hawanguk, halakudanyak anna mengak hi Paulus papanewi tanouna nei. ''Nabennar memmak agannanya nawinna na Hangahu Matua lahi boku jakka lahi appau apaledinya hi Nabi Yesaya. 27Kadangu, na atida datou hei nam kapaluka na atida jakka dabuatuka dawuakahiluda. Datoadihak dawuamatada. Atouna, hidadda itta waija dawuamatada, hidadda rangu waija dawuaka hiluda, hidadda tawehha da atida mang hidadda habaling. Manga nouwu jiayak hikku pateggahuaha.28Kadang atonounak, peadiminyak nam nyiami atouana namorri malodung wali lahi Alla apatomadanya hei datou hawanguk jiadinguk daranguya.''29[Namengak hi Paulus anna patomanya nahilu nei, halakudanya datou Yahudi darekkamaya napa hilu madounguna napa ngadanguda dudda.]30Hi Paulus engana ta umma napa woana kaheawa dubba douna madeina jakka dokku reahadenganaja anna tarimaya natou nam amminya lahi dunna, 31jiayak hinna patomanya tu'ana na Karajaan Alla mang hinna mangajaru tu'ana hi Moiri Yehu Kritu tadalu baranina jakka daeihingumanu mapata'ukungu ganna annanyak.

Romans

Chapter 1

1Pauluh, nda atana yehu karitu pakamaikang jaji rasul jaka papa tagung waling ta winina hi Allah; 2Napa nouna hi Allah waling lahi Nabi-nabi tadaluna winina nama murah 3nou na anana, napa kerinongu jaji katirouna hi Daut'.4Mang napa widang nalakeada Allah nama kuaha pakidiwainya waling ta tou mati kerina taha ngahu bakul, ajiaya hi yehu karitu. 5Waling lahi dunna lapaka hima koling maloaga djaka padoungu kerasualan jaka hinna iding pakeriwaingu deawa tanga keha nda bangsa da jiamaha yahudi nam ngaranya, 6lapaka ouwu napaka maikang kam jaji taguna hi yehu karitu.7Tanga kehami nyiami nam eingimi lahi roma napa buhana hi Allah, djaka napa pakamaikang jaji bakul: namloaga jaka na buhang wikkimu waling lahi Allah, amada jiata, djaka hi moiri yehu karitu! hi jiaya nama buhang pa tomaja nda oalin ta roma8takamoulu-mouluna, waling blahi Allahgu palinounya lahi karitu yehu nuttu ouwu tangakeham lapaka na deawamu tatikiyaka nu ta pinu tana. 9Hiwigu noungu, Allah, napa layanigu wainya bakultadaluna winina anana, jiaya nama peanya anyouwa ndama hangahu-ngahu akunamuha ouwu tanga keham; 10tadalu habayangugu, nyouwa ku kareiwu ana moadapangu ya taladuna, wainya na napa botahuna hi Allah, lapaka aku tebuhu aku tomagu owu.11Nyouwa ku buha otang aku peraga dengaggu kakku woagu nuttu maning makalung djaka kam kulih waikang owu, 12Lapaka jiata kata koling pamaddu waingu lapaka katapaoli-oliwaingu deawa tagu-tagu, makalung deawa lapaka na deawagu.13Olibei-olibei pabuhagu, ana moadapangu ouwu kamu peanya ajiawa nyouwa ku nadi-nading kakkuhalaku tapadoumu, ajiadiyaka eihingung mapa halanguga lapaka yayi, kakku koling waikangu pahamullam waling lahi owwu agiki houndaha nam aming djaka tatorana bangsa-bangsa da jiamaha Yahudi tahawanguk. 14Nyouwa ku uttu waling ta touwu Yunani djaka nda tou-tou barbar nam hameara noung hanaduga nuttu kata reggaha nda bangsa-bangsa ndama peangu panewi yuyani djaka daimang patan nam reihi. waling nam peangu lapaka ndama peangu. 15Nou jiayaha, nyouwa kubuha otang lipi peakaya na wainina lahi ouwu nam eingu lahi Roma16Nyouwa dakku makimang laka tou-touwu danguya handuga lahi pauluh, lippi peakaya nawinina jiaya nam buatu djaka napamkidengang. nawini yayi jiaya napama haladengang nda tou-touwu yahudi, lapaka nda tou-touwu hawanguk. ajiadiha dudda, nawinina nakabohuk. winina, hiwig noung nawinina jiaya nam kuaha Allah taguna anapahalamatuha nda taou nam wainya; taulu-mouluna nda tou yahudi, lapaka nda tou yunani. 17Tadalu wigunoung, napawaing lahi Allah jiaya napa tikki waling ta deawa lapaka ta deawa, lapaka einya napa tulih: " nda tou nam luruh jiaya nam pa'oliwainya deawa." napa bani dengana hi Allah tagal napa wolu dama na doha tourara18Hiwig, na harawut tunna hi allah jiaya nam waling ta awang jiaya tanga keha nda na kefasikan na dakalung tourara nam nakkunya nam kalung wainya dama kalung dudda. 19Nou jiayaka, agannanya napa koling waling lahi Allah na jelahuka wali lahi dudda laga hi Allah nam doduk ndanya lahi dudda.20memananya, waling na pinutana awoluya, tanogu-nogun hi allah dapa itada, jiaya kuahana nam pangalang djaka natanogun namkeilahianun, jiayaha napa itapakaluda djaka napa kerida wali noung napa woluna lapaka dudda datakoling berdalih. 21Ajiadiyaka, atou jelana a'nda peanya hi Allah, dudda dada pa'akamanya ajiaya hi Allah adah pahamanguha dudda, takabalina, napa ngadangu nda da hilu waimajaha djaka na ati nda dam peangu jaji kapetang.22Dudda nda dedikungu wiki nda ta'ihi nda makalung, ajia jellapayah a'dada peangu' 23djaka nda paheapanya na hailangun hi Allah ndama noada wainya khala-khala tou nam fana, mawuru-wurrung, madaga makapatung wihina, djaka madaga-daga lorak24Ajiaya nuttu, hi Allah na woahaka napa buha ati nda dudda nam buhanya na kangila lapaka hiddu kangila ta ihi nda dudda lapaka ta taguwiki nda. 25Hiwig, ndapa heapanya na kalungun a hi Allah wainya kabohukud, lapaka nda mokkulunya nam morik napa wolun, dajiamaya nama peangu peha napa magenna manyagu pangala-ngalanya. Amin!26Ya ajiaya, hi Allah na wpahaka dudda waling hoabi nda nam manyarik, hi wig noung ndama winni-mawinni nda paheapa waija napatu watu lihing dama luruh. paheapang ndana pahi mang. waikanyaka sfesik dapa oli kaduamang, ajiadiya nam kalung taksiran winnanya naha wukkuna hi pauluh na arung nuttu. 27tou jellana nda moani, dudda nda matanya na pa tungu ta mawinni, ajiadiya na erri-errik napa buhad tahawanguk; moani oali moin nda paha lakuya napa wolu nda oli moani nda na pamaki dengang ta ihi-ihi tagu nda dudda nda koling hukum ta doaha-doaha tagu nda dudda.28Djaka, ajiadiayaka dudda ndada waimanya ajiaya hi Allah tadalu pa itada dudda, lapaka hi Allah hinna woaha ta pangadang-pangadang dam peangu lapaka hidda pahalakuya naha wolu nda ajiakayaka dudda daddawolumaya.29Dudda na binnu memma tanga keh nda dappa waingu, damakalung, hukang oalid, djaka da buhang oali, binnu koiki ati, pahamati, patayak, kaboala itta, djaka harawut; jiaha ndama panewiwaingu, 30Ndapapa deitu, ndama buhanya hi Allah, bani, hombong, bakul a'a ndama ita ya napa jala waingu jiaha nam pangala-ngalang admanyeranya aganna-gannaya napa wolu doha. ndada pa akamaja nda inna ama nd, 31Da peang, dama hawaliati, da emangu papa'akang, djaka mbani.32Djaka, ajiadihaya adapeanya na aturanuna hi Allah ndapa newi ajiaha nda tou nam pahalakuya aganna-gannanya nuttu hidda mati, dudda da jiakimaya addapahalakuya, ajiadiyaaka nda dukuja nda tou-touwu nam pahalakuya aganna-gannanya nuttu.
Chapter 2

1Nou ajiayaka ouwu damu biaha maha amu berdali, woi tou rara, ageara kak nam hakimuja nda tou hawanguk, hiwigu noungu amu hahakimuja dudda, mearana ouwu amu jaunguwikkimu; hiwigu noung, ow nam hakimuja mulijela napa li nda.2Niata peajahakimunya hi allah na pama na'uha luruha atouka ndaka tangakeha nda nda tou nam pahalakuya nam tou-toungu agannya nuttu.3Ajiadiyaka, gikki noukanaka ouwwu amu peaja adakoling penghakiman allah, hei tourara, ajiami nam hamikuja dudda nam pahalakuya agana-gannanya toungu nuttu, tou jellakadina amu pahalakuya nam hameara? 4Penya nam, tou jellana owu mu waikadinya poati na dehana, na maloayanguna, djaka belar atina dama hillu peanya na kalunguna hi Allah napa wukkuna ana peakagu ouwu tagumu omu haria?5Ya ajiayaka, nakatikku watumu djaka na atimu dama weaku pa haria, owu mu tauya ta atimu na hukka atimu ta laddu napa harawutu dengamu djaka atou jellakanaka na pengakimanu nam kalung lahi Allah napa tikki. 6jiaya dunna nama balahuya napa woluda dudda ta tagu-tagu nda namorik nam kalung tahaga nda dudda nam pahalakuya nam kalung djaka nda manyeganya na hailang djaka pa akang,8Ajiadiyaka nammu na harawutu lahi dudda jiaya ndama pamoulunya na wukku ati nda ta tagu nda mang dada kerimaya nam kalung. 9Einyaha peala nam jaji pamalara djaka taha dukka tangakeha nda na deawa touwu pahalakuya dama kalung, taka moulu-mouluna nda taou Yahudi djaka na touwu Yunani.
11Hiwig, hi Allah danapaheka-heakamaja nda touwu.12Tagu nda nda tou nam woluya na doaha dama hilu peanya na hukum taurat dudda jiaha nam malara laka waingu hukum taurat. nou nam, nda tou-touwu nam wolu jala tawawana hukum taurat jiaha daha hakim keriya na hukum Taurat.13Hiwig, da jia amayaha na hukum taurat napa pa benaru tahagana hi Alla, ha nda tou nam pahalakuya jiaha ndaha widang nam kalung. 14Hiwig, ada nda tou dama tou yahudiha ndama eingu hukum tauratu nda pahalakuya waingu majil agannanya napa wukku nda na hukum Taurat, jiaha dudda, dama eingu hukum Taurat, jiaha nam hukung wikki nda dudda ta tagu nda.15Agananya yayi napa papateka nda nahawolu nda hukum taurat huttu jiaha ndapa tulihu ta ati dalungu nda dudda, ati dalungu nda ndapa tekkanya, djaka napa ngadangu nda dudda dapaka raha wiki nda djakanda napa belawiki nda, 16Nou yaladun jiaya hi Allah nam hakimuja nda pangadang tourara ndama kabuning waingu lahi yesu karitu kerinounya na winigu. nda tou Yahudi djaka nda hukum taurat17Nou atounaka, amu tikiwikumu atou yahudiwu djaka amu maningu ta hukum taurat, lapaka amu bermega tadaluna hi Allah, 18Amu peanya napa wukkuna, mu oa'anya nam kalung, jiaya nama peakaya na hukum taurat, 19Muwaingu wikim ajiawuka nampatekaja ngarangiyi dama kaboala, na wahang waling dudda ndama eingu taka petang,20Napa peakam waling ta tou-tou dama peangu, guru wali nda tou-touwu matuayi, djaka eingumu kerina papeamudjaka makalung waling ta hukum taurat,21Djaka hei ouwu nam peakaja nda tou hawanguk, gikkinoulin ouwu damu peaka wikim? ouwu nam peakaja nda tou djaka abihilu keadu, damu hilu keadu tagu diha ouwu? 22Ouwu nama banija nda tou ndama BERZIAH, ouwu damu hilu BERZINA diha? owu nam maneatuja dnama biha-biha ouwu damu hilu keadumaha ta umma biaha?23Ouwu nam bakul ati denganya na hukum taurat nam pama kiya hi Allah amu reihi wali ta hukum! 24Hiwig, einya napa tulihu: " na ngarana hi Allah nda leti wainya ta bangsa-bangsa hawanguk tagalun ouwu."25Nakapoaki eingu hina ouwu amu kerikayaka na hukum taurat, tapi ouwu ampu lopahuya na hukum taurat, djaka na kapoakimi jaji dapaka poaki. 26Jaji, huttu dapa kapoaki adada pahalakulayaka na tikina tadaluna hukum taurat, dahilu jiamaka huttu ndapa kapoaki dapa yapu apakapoaki? 27Djak, matadajaka nda touwu dama kapoaki waling adajaji, ajiaya ana pahalakukayaka na hukum taurat, jiya nam karhawu owu, nda tou nama eingu hukum taurat djaka nda pakapoak, enga dounaha ana lopahu ta hukum?28Hiwig, napa tikki Yahudi kalung da jia amayaha nda touwu nam tauwikina habali hidu nowwu, djaa na kapoaki napa papaluruhu dajiamayaka kapoaki ta ihitaguna nou. 29Tou Yahudi muamoni jiaya na touwu na raiina na luruh-luruh tekka atou Yahudiya, ajiaya na kapoaki na touwu nam pahalaku wali ati, nam pahalakuya na hangahu bakul, da jiamaya na hukum tulih. magena na touw yayi dawalimana tatourara, walina lahi Allah.
Chapter 3

1Ndaka atouletunaka, ganna nanya na reihina nda tou Yahudi? mang, ganananya napa utu dengangu akapoaki? nda tou-touwu pakapoaki, jiaha nda tou-touwu Yahudi. 2Ndatekang, tadalu tanga keha nda agananaya; takamoulun, jiayaha ndapa waingu ta winina Allah.3Manga, djaka atoma pirra jellakahaka dama wainya, aganakaya dapa waida jiaya nam pabatalunya napa buhang lahi Allah? 4a aha hingmangu! hi Allah jiaya nam kaung laka a'eijelaja ndama kabohuk. pakerinoungu nam eingu patulun: " ouwu jiatekkaw nam kalung ta ndalu patikimmu, djaka ouwu mu talu a'eikanguka tourara nam karahawu."5Ajiadiyaka, laka dama kalung tekkai jiaya nam patekka danya nam kalung hi Allah, gana kanayaka jiata naha tikida? na biaha kading ata tikkiya ajiaya hi Allah dama luruh nam hukkuda jiata? ( nyouwa wiggu ata jaji tourara) 6Da jiahing mayak! nou ajiayaka! gikki noukana hi Allah ana hamimunya na pinu tana?7ajiadiyaka, anawainoukanyka na wlukugu, nam kalungun hi Allah jiaya nam aminya tahailang, mang gawali nyouwa hi hakimuw ajaji tou ma binu doaha? 8Djaka, (takerin napapa deitu huttu nda tou tatagum nyiama) mang ga hidapa newili, " maiya, kata woluya dama kalung kajiaya nam kalung nam lohung waling dama kalung nuttu, " dudda nam tikiya nuttu jiaya nam pahi ahukuja! tangakeha nda tabinu doaha9Mang ganalinya? mang jiata reihi kalungu nda waling ta tou hawanguk? da touhing manah! hi wiggu noung, nyiama matikiya waling nuttu nda kalungu nda na tou-touwu Yahudi laka nda tou yahudi, einouja ta wawa doaha. 10Keriya einya napa tuli, " da eimangu touwu nam woluya nam kalung, hatoupun da eimang.11Da eihing mang hatoupun nam kalung tanoguna. Da eimang hatoupun nam manyeranya hi Allah. 12Tanga keha nda lika deangayaka, dudda nda pama rainguk adajaji dapa waingu. da eihing mang hatoupun nam woluya nam kalung, " dea eihing mang hatoupun."13" Na kerongkangangu nda naha mearaka ta watu hoadi nam ta weha, na lemma nda napa goada-goadaka, na moru maddu einyaka ta wawa rowina dudda." 14"Na a'anda na binuka papayura nam piddu."15" Nda wihi dudda nageaha ana binu rayi. 16Naha dukka djaka namalara einya ta ngara ngi nda dudda. 17Djaka, dudda dadpeamanya namorik tadaluna dami." 18" mange'a tunya hi Allah da eimanya ta woamata nda dudda."19Ya atounaka jiata peanyaka agana-ganakanyaka napa tikina hi hukum taurat, jiaha nam mearaya waling dudda nam einja tawawa hukum taurat lapaka nda terkatup nda a'anda, djaka na pinnu tana einya tawawa pengkaimuna hi Allah. 20Da eimang touraranam biaha eingu artin: katirou, kabokah ihi, pata tourara, pajaji pinu tana. napa pawaingu tahagana hi Allah waling pahalakuya na hukum taurat mang ha jiadiyaka na hukum taurat nuttu jiaya nam aming hi pewainya na doaha. allah na waija nda tourara waingu deawana taguna hi yehu karitu21Nou atounaka yayi, lakada hukum tauratuy, napa waina hi Allah jiaya napa tikki, djaka nam itawainya na wini taurat djak hut hi Nabi 22Lapaka nam kalung hi Allah pa linounya na deawana hi karitu yehu nam tagunya waling tanga keha nda napa waing, mang daimanguha papaheaka;23Hi wigu noung nda tou nda doahaka djaka nam marobaka na murahuna hi Allah, 24djaka napakalunya wainguy pamalangu nam wainya awa-awa palinounya nam tebuhuya tadaluna hi yehu karitu;25nopu hi Allah napa botahun wainya ngara ngi nam taweha nam dami tadalu rananya waling ta deawana. ya touna jiaya nam patekanya na kalungun. namaloayanguna, Allah na mataja nda doaha-doaha nam moulu a'nda jaji. 26Agana jellananya nuttu napa wukuna napa tekkanya nam luruh ya tapahagang lapaka anpateka tekkanya nam kalung lapaka ana pakaluja nda tou nam tama ta miggu lahi yehu.27Jaji, beayanyaka napa deha dengana jiata? ta pamarounyaka! wainya hukum ganananya? wainya hukum napa woluda jiata? da ahamang, ajiadiyaka hukum maning. 28Nou ajiaya, ya jiayaka napa waida, touna nda tourara napa waida tahagana hi Allah wainya na maning nguda, da jiamaya na patada-patada waling tahukum Taurat.29Mang, hi Allah jiayaha Allah taguna da bangsa Yashudi payah? da jiamayah hi Allah taguna bangsa lakada bangsa yahudiya? ya! ha nda bangsa da yahudi jelamaya, 30Hi Allah nuttu hangina jiaya nam pakaluja nda tou-touwu pakapoaki waingu maning, djaka dama kapoaki waling maning.31Jaji, manga jiama da taumayaha na hukum taurat waingu maning? hadekka-dekka da eimanya! kabalina, dumma jiaya nam pamadunya na hukum taurat.
Chapter 4

1Jaji, ganakanyaka napa tikidanya hi Abraham, ama leluhur jiata keriya na katirou? 2Mang hi Abraham apawainaka wainya nata noguna, jiaya nam eingu akalun ana bagaya, da jiamaya tahagana hi Allah. 3Hiwigu noung, aganakanya napa winang na winina murahu? "hi Abraham na wainya hi Moiri djaka hi moiri na yapuya agana nuttu ana waingu makalung."4Nda touwu nam kerang, weikabuta nda dudda da jiamaha na hadiayi, helija nda hakku nda dudda. 5Djaka, huttu ndama buhangu pakerangu, ajiadia nda wainya hi Allah nam paberuha na tou fasik, na deawa nda ta yapuya aganya nam kalung.6Jappa hi Dautu napa newi gikki nou tekka pananya anapamalanguya ajiayaha hi Allah napa yapuna ana nam kalung ta taguna laka dana patetinya aganya napa woluna:7" Mi hennakangu touwu napa ampun na wolu-woluna, djaka napa Toa ndi na doaha-doaha nda. 8Mi henakangu nyiami tou-touwu nam doaha dapa yapuna hi Moiri!"9Jiapakiyaha na kanyuru yayi tagu nda nada touwu ndapa paka poaki? adda tagu jella daja nda tou dapa paka poaki? hiwigu noungu nyiama matikiyaka " Na deawana hi Abraham tayapuyaka awai ma kalung." 10manga, gikki noukandajaka ata yapuha tatagu nda? ada menga djaka dadi menga pakapoaki? da jiamaya amenga pakapoaki, helinya dadi menga pakapoaki.11Hi Abraham na koling tada kapoaki waingu materai makalung deawa waling adadi na kapoaki lapaka anajaji ama waling tanga keha nda touwu namwainya ndama kapoaki lapaka nam kalung nuttu hita yapuya tatagu nda dudda; 12Kana pa ama kayi waling ta tou-touwu nam paka poaki dama hilu paka poaki ajiaha ndama halaku tadaluna haluku na deawa napa lijellana na amada jiata, Abraham, waling dadi taka poaki. hi Abraham na koling papanouna hi Allah waling ta deawana13Napa nouna hi Abraham ta papa anana ajiaha dudda nam eingu tanga keha nda ta pinu tana da pinumaha waingu hukum Taurat, jia nouyaha na kalung deawana. 14Hi wigu noungu, ajiakahaka dudda ndama waling ta hukum Taurat jiaha ndama koling hakku warih, lapaka na deawa nda da eimangu gunana djaka na panouna hi Allah nda pabataluya; 15Hiwigu noungu na hukum Taurat aminya harawut, mang adda eiwalikanguka hukum Taurat, da hilu eimanguha pa langgar.16Ya jiayaka gikki noumemanaka napa nouna waling na deawa, napa nou nuttu kana haling tapa buhang wali ati lapaka napa nou nuttu na tom ta papa anan hi Abraham; da jiakimaha nam wali ta hukum Taurat, jiajelaya nam wali ta deawa Abraham, jiayaha ama napa widda bolung tanga keha nda, 17( Tou napa tulih, " ouwu kupajajigu ama waling nda dangu bangsa" ta hagana hi Allah, langa hi Allah nama woaya napa moriku dengang ta tou mati nam lolukuya agananya dama einya lapaka hi einya.18Tadalu pamaningu ta deaha maning napa waingu, lapaka hina jaji ama ta dangu bangsa keriya napa tikki na, " atounaka nam jaji touletupanaka nndapa pa'anam." 19Djaka, langka dana hillu hamawulu na deawa, laka anapeanya na ihina tikki ana mati kanna na matuana na anya 100 doungu jaka na lawai pa ana na matika;20Dunna da hilu momu manyaha tahagana napa papa nouna hi Allah ta dapa waina. takabalina, na deawana papa kulihuya lapaka hi woanya tahailang lahi Allah, 21Djaka na rahaya ajiaya hi Allah nam kuaha lapaka ana pahalakuya agananya napapa nounanya. 22Nuttu jiayaka, na deawana tayapuya na kalungun.23Nou nammu, nuttu da tulih maya kanna tagu kanya napa buha atina hi Abraham, 24Atou jellana tagu daja. nuttu jiaya napa yapudaja dudda nam wainya hi Allah djaka nam pakidiya hi yehu, hi Moirida jiata, waling ta tou nam mati. 25Nuttu, hi yehu napa woayi taguna ana mati witinaja nda doahada jiata, lapaka nda papa kidi bali witina nam kalung jiata.
Chapter 5

1Nou nammu, atounaka jiata napa papakalung ta deawa, lapaka jiata apadami denganya hi Allah palinoung lahi morida jiata, karitu yehu; 2Waling lahi dunna, jiata pa'oaliwaingu ngara ngiyi nam tama ta deawa lapaka nam loaga Allah yayi napa jiata napa dedi waida, djaka jiata pamagenna manyagu tapamaning tahailang lahi Allah.3Da jiakimaya nuttu, jiata ta manyaguha tadalu malarada napa kolida ya jiata peanya namalara yayi jiaya nam idiya napa koliwaing manuna, 4Namanuna ta koli wainya tanogu nam kamada manga hita kolingu paharapuda, 5Djaka napa harapuda dana pa merahu atimada, hiwigu noungu nabuhanada hi Allah napaka nyuruda ta dalu atida jiata ta pa oaliwainya hangahu bakul napa waonada ta tagu nda jiata.6Atou letudaka ata hamawulu, hi karitu na mati witina nda tou-touwu durhaka taladu nam pahi. 7hi wigu noung, da ei tekka mangu nam buhang mati witina nda tou nam kalung, toujelan a eijelakanguk tou na buhang mati taguna nam kalung.8Ajiadiyaka, hi Allah na woa jellaya na buhanada jiata, taoujelana jiata ata jajiha tou doaha, hi karitu na mati tagu nda jiata. 9Nareihi waling nuttu, lapaka ana pakaluda waing rana, jiata tapahalamatuda waling ta harawut Allah lahi dudda.10Hiwiggu noung, jiata ta jaji muhuna hi Allah, jiata ta pama doluwaida olina hi Allah waling tapa mati denang anana, reihi-reihi ya atouna ata padamida dunna nou atou tekanaka ya atounaka tapa dami denganya hi Allah, ya atounaka jita waingu moriku. 11da jiakimaya nuttu, jiata ta henang tadaluna hi Allah palinounya hi Moiri jiata yehu karitu, nam palinounya jiata yayi ta koling padami waing lahi Allah. mati waling lahi Adam, moriku waling karitu12Ajiaya nuttu, toungu na doaha nama tama ta pinu tana yayi pali noung taha touwu djaka ta touwu nam hadukka tama linoung ta doaha, toujelang na hadukka na pahikkang ta tanga keha nda touwu ajiaya tanga keha nda ma doaha ha. 13Hiwiggu noung, na doaha einyaka ta pinu tana ada einyaha na doahahi Musa a einya, ajiadiyaka na doaha dana yapumaya hi Allah awaling ada einya na hukum taurat.14nung nam toletunaka, na maut na berkiaha adadi eijaha hi Adam djaka Hi musa, jiaha ta deaha tou-touwu ndama woluya na doaha toungu hi Adam, nam amau-mawung waling lahi dunna aminya. 15Tonoukanaka, napa woana hi Allah dana hameara denga manya na doah. hiwiggu, ajiakaya na doaha hatouwu, na dangu na touwu nam mati, pareireihing na waoana hi Allah djk napa woana palinoung ta hatou nuttu jiaya karitu yehu.16Djaka, nam loaga dana hameara mangu kerina tagaluna waling ta doaha hangi touwu nuttu. hiwiggu napa hakim tahi pa lopahu jiaya nam idiya na hukum, ajiadiya nama loaga tadata na lpahu na idiya nam kalung. 17Atoukanaka na doha hangi tou, naha dukka na kuahaya ta hangi touwu nuttu, pareireihingu ndatouwu nam koling maloaga nam reihi maloaga djaka napa woananam kalung jiaya nam parehaya tadalu morikuna napa li nounya ta hangi touwu ajiaya hi karitu yehu!18Djaji, hameara noungu napa linoung ta loppahu tanga keha nda da tou nda koling hukum, tou jelang napa wolu nda nam kalung tanogun ta hangi tou jia jellaya tanga keha nda tourara nda koling morik djaka makalung. 19Adana kerikayaka hatou na touwu, dangu danya nda touwu ndama doaha. ajiadi yaka, nda dangu nda tou-touwu nam kalung.20Nahukum Taurat natabaya lapaka na doaha na mataba dangu. ajiadiyaka, tapadoungu doaha na nataba, nam maloaga nama tabareihi-reihi, 21Djaka kata hameara doaha nam kuaha tadaluna naha dukka, napa buhang jiaya nam berkuaha palinounya nakalung nam pimpinnuja na morik nam pangalang tadaluna hi karitu yehu Moirida.
Chapter 6

1Jaji ganakanya napa pahalakuda? toupa ngalakadaka ata woluya na doaha kana pangalang nam maloaga anamataba? 2Enga douna da'amang! gilli noukadaka jiata nam langa matina waling ta doaha hita moriku tadaluna? 3Damu peajellamanya ouwu mu peanya ajiada jiata napa ihhutadaluna hi yehu karitu napa ihhu tadaluna ana mati?4Ya jiayaka nuttu, jiata ta tanudaka marainya dunna nuttu atta ihhu tada dalu ha mati denganya; katta paha meara lahi yehu nam kiddi bali wali ta tou mati waling tahailanguna hi Ama, jiata jella tahalakuha moriku nam buangu. 5Hiwiggu noung, atoukanaka jita atapakahangi kanguka pamarainya tadulana ata hameara denganya ta matina, jiata enga douna ata hameara ta dalu matina djak ta paka hangingu tadalu na ata hameara denganya ta pamoriku nda.6Jiata peanya nda torara memang nda pa arung ta moriku dngang napa pabuana hi karitu. ta ha salibyaka marainya na karitu mang na ihida djaka na doahada jiata dana hellimang lapaka jiata dahilu pa atawikki manguha ta doaha. 7 Hiwig, tanga nda tou nam mati, jiaya napa papahela waling ta doaha.8yayi, atoukanaka jiata ata mati denganya hi karitu, jiata ta wainya ajiaya ata moriku pamarai denganya . 9Jiata peanya ajiaya na karitu napa papakidi bali waling ta tou mati ndana hillu mati balimaha; naha dukka dana hilu kuahamah dunna.10Hiwig, agannanya na matina, dunna na mati witina dadoaha hadekka djak pangalangu, ajiadiaya agananya morik nuttu, jiaya nam morik taguna hi Allah. 11Tou jellana ihimu, owu mu padda wikimuha ajiaya na ihimu na matika tagal na doaha, djaka na morik taguna hi Allah karitu yehu.12nuttu jiayaka, abi matamanya na doaha ana kuahaya na ihimu nam wading lapaka omu keriya napa wukkum. 13Djak, abi muwoamaya ndam eija ta ihimuta doaha ana pawaiguja ta doaha. manaingu dam kalung, mu woaya na ihimu lahi Allah waingu nam moriku waling ta tou mati, djaka dam eija ta ihimu lapaka nda manangum nda kalung lahi Allah. 14Hiwig, na doaha dana berkuwaha mangu ta deahamu tawawa hukum Taurat mang ajiadiyaka ouwu damu hilu morikumaha tawawa hukum Taurat langa jiaya namaloaga. ata ma kalung15jaji, gannakanyaka jita na pahalakuda? tapaha laku kadiya na doaha langa jiata data moriku ta hukum taurat, ajiadia tawawa maloagada? enga dajiamaya! 16ow enga mu peanya a'ouwu nam woawikimu na keriya na kato'a aganya mang datou, ouwu mu jaji pakarahang ta padoung napa kerim nuttu; amakalung nam peakagu tahadukka, adanam peakagu ta arung ma kalung.17Nou ajiayaka, mu marikangu lahi Allah ajiaya owwu nuttu yanaga nam jaji makato'a ta doaha, ya atounaka mu pakeri wali atika ta ihi-ihina nam peakagu napa peamu, 18Djaka amu bebahuka wali ta doaha, owu mu kato'a wainyaka nam kalung.19Nyouwa ku panewi wainya napa newi hameara ta tourara nam hamawul naka tiroumu. hiwig, hameara ouw amu woaha nda oli-olim tamamanayarimk djak ta ma pakorahung mang dama kalung nam eingu ha wouna dama kalungreihi marouya, ya atouna mu woaha na oli-olimu ta ihimu nam jaji ata kalung nam pahahupuya ta hangahu bakul. 20Hiwigu noungu, nuttu ouwu amu jajiha tou makato'a-toa'a doaha, ouwu mu bebahuka tadaluna nam kalung. 21Ajiadiyaka, gana jelladinanya napa kolimu aganna-gana nanya naha wolum nutuu napama ki dengang? hiwigu, nam pahupuya tanga keha nda napa wolumu jiaya nam hadukka.22Nou nam yayi, apa bebahuwuka ta waling doaha manga amu jajika pamaikana hi Allah, ouwu mu pa'oaliwaingu wuayi nama murahu djaka nam pahupuya namoriku nam panagalang. 23Hiwigu na taguna na doaha jiya na hadukka, ajiadiya napa woana hi Allah jiaya napa moriku waingu tadaluna hi yehu karitu, Moirida.
Chapter 7

1Mang ouwu dam peamanya, woi olibe-beigu ( hiwiggu nyou akutikiya lahi dudda nam peanya na hukum Taurat), nou na hukum taurat na berkuaha ta ihi tou tou atou na na tou ana morikuh?2Nou jiamemayak, nda tou mawinni ndam nikaka ndam datapaku ta hukum lada adamorikuha; atoukanaka nda lada adamatika, duddan na bebahuka wali ta hukum nikakan. 3jaji, huttu ndama winni nam jaji arawei nda na moani-moani hawanguk na lana anamorikuha, jiaya napa widang mapa goada, ajiakayaka na lana nam mati, dunna bebahuka ta hukum lapaka dunna hida widanya mapagoada lapaka ana nikaka ta moani-moani hawanguk.4Ajiaya nuttu, oli bei-beigu, owjella mu matih waling ta hukum taurat ta ihi karitu lapaka ouwu ana tagugu tou hawanguk, ajiaya napa pamoriku waling ta tou mati lapaka ana pa'oaliwainya wuayi waling lahi Allah. 5Hiwig, jiata ata morikuha taka tirouda, napa wukkuda doaha napa woluna na hukum Taurat napa kerang waling tama eingu ta ihida lapaka ata pa'oaliwainya wuayi nam hadukka.6Ajiayaka nammu, ya atounaka ta bebahukawaling ta hukum Taurat, na matika agananya nuttu yannaga nam paka hikkanhya jiata lapaka jiata yayi ta pahalaku tadaluna nam buangu winna naha ngahu bakul, da jiamaya na hukum deingu napa tulih na doaha djaka na hukum taurat7Ya atou letunaka, ganna kanyaka napa tikkida? nuttu na hukum taurat da doaha kadiya? hadekka-dekang da'ah! takabalina, nyouwa daku peamanya na doaha merahu pali nounya na hukum Taurat, nyou daku peamanya n ihina waling naopa wukkun taguna tou hawanguk nuttu na hukum taurat ndaba tikkikayaka, "abi mubuhamanya." 8Atounaka, na doaha deki padounanyaka keriya napa reahana nuttu kakku koliwaikangu agana-ganananya napa wukkuna tadalu ihina; hiwig taurat doaha nam mati.9Hanaduga kumoriku da jiamaya na hukum taurat, atouna na hukumu aminyaka, na doaha jiayaka nam morik mang nyouwa nam mati; 10Djaka na pareaha yayi, jiaya nouyaha nam idiya na morik, jiawaliya na nipigu nam hadukka.11Hiwig, na doaha na deki padouna waling ta hukum nuttu djaka nahamatiwa. 12Jaji na hukum taurat jiaya na hangahu bakul, djaka na hukum nuttu nam bakul, kalung djaka na luruh.13Atou lettunaka, jikayaha nam kalung nuttu jiaya nam aminya napa mati dengang ta tagugu? hadekka-deka da'ahmang! na doha jiaya nam koling hadukkatadalugu waling ta gananya nam kalung kana touteekang ajiaya na doaha, djaka waling na hukum doaha nam hunga tampakaitung tadalu ihina jiata 14Hiwigu noungu peanya na hukum taurat napa pata ta migung, ajiadiya nyouwa patanogu tamigu, napa dagang ta wawa doaha,15hiwigu noung, nyouwa daku peamanya agananya napa halakugu agananya napa wukkugu, helinya napaha lakugu na dapa buhang. 16Ajiayaka, nyou akupaha lakukayaka agananya dapa pahalakugu, nyouwa ku hatujuya ajiaya na hukum tauratunuttu na deaha.17Ya atounaka, da hilu nyouwamaha nam paha lakunanya, jiayaka na doaha nam moriku tadalugu. 18Hiwig nyouwa kupeanya eingu agananya nam kalung nam morik tadalugu, tadalu katirougu, alanga napa woana jiaya nam einya ta dalugu, ajiadiya napa pahalaku nam kalung nuttu dajiamaya.19Hiwig, dam pahalakumaya nam kalung napa woagug, ajiadiya kupahalaku liya dam kalung, dapa malli woagu! 20Ajiadiyaka, nyouwa akupahalaku kayaka agana nanya dama kalung, nuttu da hilu nyouwa maha nam pahalakunanya, ajiayaka na doaha nam moriku tadalugu nyouwa.21Jaji, nyouwa ku ittaya na hukum yayi, yayi: kaku paha lakukayaka nam kalung, na dama kalung na keriwa22Hiwig, kubuhanya na hukumun hi Allah ta ati dalungugu, 23Ajiadiya ku itaya na hukum hawanguk tadalu ihigu nam kulihu ana ge'anya na ka'a katikugu lapaka na wealawa ta hukum doaha nam einya ta dalu padaihigu.24Nyouwa tourara mamalarawa! geara kak nam pahalamatuwa tadalu ihi nam hadukka? 25pamalangu Allah waling lahi Moirida jiata! 26Jaji, wainya na ka'a katikugu, nyouwa ku papekangu ta lahi Allah, wainya na ihi tama tamiggu nyouwa ku pahalakuya na doaha
Chapter 8

1Nou ajiayaka nuttu, ya da hilu eiletu manguka pa hukum waling nda tou nam eingu ta daluna hi Yehu Karitu. 2Hiwigu, hukum baku napa moriku dengang tadaluna hi yehu karitu na talukawaling lahi ouwu ta hukum doaha djaka tahadukka3Hiwig, ganakanyaka ndapa pahalakuna na hukum tauratajiaya napa hamawulu dengana katirouna, jiaya napa pahalakuna hi Allah ana paleawaya na ana tagunakana jaji pahameara ta touraranam doaha jaka na padeki noung ta doaha, jiaya nam hukuja nda doaha waling taka tirou 4Aganananya napa tutun na hukum taurat na pinuya tadaluda jiata dama morik takatirou, jianouya keriya na hangahu. 5Hiwig dudda nam morik waling taka tirou, ndapa ngadaja aganna-gananya nam pata tanogung katirou, ajiadiha dudda nam moriku ta hangahu,ndapa ngadanya agana-gananya nam pata hangahu.6Hiwig na pangadang napa papa arung ta katirouwujiaya nam haduka, ajiadiya napa ngadang napa papa arun g ta hangahu jiaya nam morik djaka nam maloaga, 7Ajiadiya napa ngadang napa papa arung ta katirouwu nam ge'anya hi Allah; hiwig noung ndan pa'akaja hi Alalh, lapaka ndana paha lakumayaha. 8Djaka, dudda ndama moriku ta katirou jiaha ndama pa henangunya na atina hi Allah.
10Ajiadiyaka, nakaritu a eikanyaka tadaluna ouwu, lakana mati na ihimu witi doaha, na hangahu bakul, ya na winina jiaya nam panewi taguna ta ihina nam fanadjaka na hangahu nam pamorikku a napa eiwainya na karitu. na morik waingu ma kalung.11Ajiadiyaka, na hangahu nam pamoriku baliya hi yehu waling tama mati na engang ta dalum, jiaya nam pakidi baliya hi yehu karitu waling tama mati jella mang hina woaya na morik ta tagumu nam fana waling tahangahu nam engang tadlun ouwu.12Jaji, olibei-beigu, jiata tou-you mapa utanguda, da jiamaya naka tirouda, lapaka ata moriku waingu katirou. 13Hiwig, ouwu amu morik waikanguka katirou, ouwu mumati, ajidiya naha ngahumu ouwu nam hamatiya nata nogu-nogu taihimu, ouwu jiaya nam morik.14Hiwig, tanga keha nda nda tou napa peakana na hangahu hi Allah jiaya na ana-ana Allah. 15Hiwig, ouwu damu hilu kolimanguha hangu nam pakato'awu nam pamange'atuw, ajiadi yaka ouwu mu koling hangahu nam dedikugu ouwu jaji ana-anana hi Allah, nam palinounya hangu huda jiata16Na hangahu nuttu napa newinya pamaraingu hangahuda jiata alanga jiata na ana-anana hi Allah, 17Ajiakadaka jiata anana, jiata nam taguja, pataguna hi Allah pama rainya na pataguna hi karitu; jiata ata hawali atidingu ata malara denganya pama raingu dunna, jiata na pama loga pamarai-rainya dunna. nda ana-anana da kolingu maloaga18Hiwig, nyouwa paha meara nounya nam malara-lara yayi dana hameara mangu na maloaga nama tikinaja lahi jiata 19Hiwig, tanga keha nda nda nadi-nadinguka djaka nda damu yaka yayi nda ana-anana hi Allah na papatomana.20Hiwig, tanga keha nda ta pa akanya lahi dama eingu guna nda, dana waimanya na tagu wikkina, ajiayaha na taguna dunna nam pahalakunya,21Toukanaka tanga keha nda ndapa woluna huttu meaha jiaha ndapa papataluna walingu ta dama peangu na paharitu dengang tahanya napa talu waingu nda ana-anana hi Allah nam binu ta hailang. 22Jiata ta peaja tanga keha nda napa woluna ndaha meara-meara nda padanya na malara djaka ta hiddu adapa heapanya lapaka yayi.23Dajiakimaya yayi, ajiapaya dudda ata kolinyawua pa aya hangahu jiaya nam paddanya tadalu ihida jiata waling lahi jiata, katanadi wainya ata dedikunya ageara na anana, jiayaka nam patebuhunya na ihida jiata, jiata ta halamatu wainya pamaninguda. ajiadiya, nam pakarahada da jaiamaya nam pakaraha, hiwigu ageara kayaka na manninya aganna nya napa langa itana? 25Ajiadiyaka, ata mannikanyaka agananya naha itada, jiata ta nadinya na hawali ati.26Tou jelana, na hangahu na gatada ata hamawulu jiata; jiata data hiku peamanyaha gikki noudaha ata habayangu, na hangu meaha jiaya nam pa ulla nam kareiya hi Allah tagal jiata. wainya atidalung ndama pa newi wainya patiki. 27Djaka, jiaya nam peaka buninya agananya naha wukku na hangahu nuttu, alanga jiaya nam wainya atidalung taguna nda tou bakul pakeri noungu lahi Allah.28Djaka, jiata ta penya tanga keeha nda napa kerangu pamaraingu tagalu nda na kalungu nda tou-touwu nam buhanya hi Allah, jiaha dapaka maikana wainya naha wukkuna hi Allah. 29Hiwiggu, dudda ndapa peana waling taka mouluna, jia jellahaka ndapa kenana taka moulunakadda jajdi paha meara noungu ta ana-anana, lapaka kada jajdi kamouli waling ada dangu da oli beina. 30Dudda ndapa dodukuna waling taka mouluna, jiaha ndapa paka maikangu djaka ndaka maikanya, djaka ndapa kalunya, lapaka tahailanya. tapa buhana hi Allah tadaluna Karitu Yehu31Jaji, agannakanya napa tikida agananya tanga keha nda yayi? djaka hi Allah takarahada jiata? 32Dunna dama buhanya na ana taguna, jia nouliya ana woadanya lahi jiata tanga kehada, gikki noukanaha a'nda pamaraingu dunna na woaya tanga nda agananya lahi jiata?33Geara kaha nam dawaya nda tou-touwu pa peada hi Allah? hi Allah jiaya nam pawaija dudda. 34Ageara kak nam woaja hukum? yehu karitu na matika, lapaka nam kidi bali waling tama mati, na ngodu talawanan hi Allah djaka ana pamalanguda jiata.35Geara kak nam pahikkada jiata wali takaritu? jiakaya nam wuggad, adanam paha dukkad, ada nam pamawillaya, adanam pakarobanya, adanam pakaloluya, adanam pa a'kituya, adanam kahudi? 36Tou einya napa tuli, " Witina ouwu, niama hi eigama tama akitu tama haduka taladu nam malaiyi; nyiama jajika domba-domba sembelihan."37Ajiakayaka, tadalu tanga keha nda yayi, jiata ta reihi waling tama talu nam buhada jiata 38Hiwig, nyou ta waiga da jiamayaha na mati dengang lapaka tapa moriku dengang, da jia delmaha nda malaikat-malaikat lapaka ta mapareaha-reaha da jiamaya agana gananya ya atouna lapaka nam aminya, na kekuasaan, 39Da jiadelmaya nam einya now deaha lapaka nam einya nouwawa, adanam napa woluna hawanguku, jiaya nam kulihu ana pahikkada jiata waling tapa buhana hi Allah, nam einya tadaluna hi Yehu Karitu, hi moirida, jiata.
Chapter 9

1Nyouwa napa tikkigu tama kalung tadaluna karitu, nyouwa daku waluku mangu, djaka napa panewi dalungu ndapa keri tikki nda pamarai-raingu nahangahu bakul, 2ajiaya na hadukkagu reihi bakul djaka napa ngala-ngalang hou tadalu atigu.3Hiwig, nyouwa ku buhang na ihigu akutukuy, napa hikka wali takaritu tagaluna nda olibei-olibeigu, na oli bangsagu waingu tama ta miggu 4Nuttu nda tou israel; ndam taguja nda hakku napa dedikuwu jaji ana-anana hi Allah, nda koling tahailang, napapa nou nda nda koling pawoana na hukum taurat, ibadah, lapaka nda papa nou-nou nda, 5dudda jiaha nda papa anangu hi ama leluhur abraham, isak, yakub djaka djaka waling lahi dudda nakaritu napa jaji waling taka tirou, jiaya na moirada ta deata agana gananya dajaka napa waingu pangala-ngalang. Amin !6Ajiayaka namu, na wainina hi Allah dana patodimangu. hiwig, da tanga keha nda touwu dada walimada ta tou israel, 7Djaka tanga keha nda da papa anana hi Abraham jiaha da ana-anananya, ajidiyaka " napa tiki papa anamu jiaha ndama waling ta Isak."8Ha ndama touda jiaha dama ana-ana naja waling taka tirou napa payapu ajaji ana-ana hi Allah, na bangsa Isreal jiaha nda bangsa ndama duku kalunguha jiaha nda papa anana hi Abraham. dudda jiaha da papa jajing napa pa nouna hi Allah ta Abraham. jaji, ta frasa yayi, ana-ana ma kalung nam tu'a ta bangsa Israel. higiluda da ana-anana da papa nouna jiaha ha ndapa yapu ajaji papa anang. 9Hiwig, yaya dapa newi djaka napa nou nuttu: " ya taladu yayi nyouwa enga amiga, mang hi sara napa kabung lakeada moani10Da jiakimaha yayi, ajiakaya hi ribja jia jellaya nam pakabung lakeada-lakeada waling hatou, jiaya hi Isak, da inna weadada jiata. 11Hiwig, waling adadi pa'anaja na lakeada-keada manga dadi pahalaku paja agananya nam kalung ada dama kalung, lapaka napa wukkuna hi Allah waling napa pedina napa pamadun da jiamaya napa paha lakuna ajiadi yaka nampaka maikang, 12Napa widang lahi ribka " na anan nam kamoulu jiaya nam buhanya na nekkana 13Atoungu einya napa tulih, "nyouwa kubuhanya hi yakub, lapaka hi daku buhanya hi Esau.14Jaji, aganya napa botahu atatikiya? jiakayaha hi Allah dam luruh? hadeka-deka da'ah! 15Hiwig jiaya anapanewi lahi musa, " nyouwa ku buha wali atinya agearaya nam buhangu pa buha tekaga, lapaka nyouwa na murahu atig 16Jaji, agananya nuttu dama maning tapa woana djaka takera kulihun na tourara, Ajiadiyaka Hi Allah napa pa tekkana na murahunanya.17Hiwig, na murahu na panewi lahi Firaun: " ya kana tagunya na akal yayi nyouwa ku dedikugu lapaka nyouwa kaku patekagunya na kuwahugu tadalumu, lapaka na ngaragu kapa tomanya tanga keha nda ta pinu tana hi Allah napa buhangu langka gearaya napa woananya, djaka na pakatarnanya na atina langka agearaya napa woananya.19Jaji, ouwu jiaya nam panewi ta tagugu: " manggadunna liyi nam pahalawla? hiwig, ageara kak nam koling pa gapinya napa namunguna? 20Takabalina, geara kawuka ouwu, woi tourara, lapaka ouwu himge'anya hi Allah? na djaji kak agananya napa wolun ana tikkiya lahi wolunya, " gikki noukana ouwu amwuluwa nyouwa touyayi? " 21Jiakaya na tukang dam eingu hakkuna ta pinu tana rara; djaka ana woluya waling tamkadopul tana nam ha meara agananya na bejana napa waingu djaka nam toutekana, djaka nda bejana hawanguk napa waingu taguna agananya dam kalung?22Gikki noukanaka hi Allah, laka gikki noukana napa kabu atin djaka napa papatekana na hadana djaka toutekang na kuahanya, ana tagunya na maloayang nam bakul tahagana bejana-bejana na hadananya napa papagenanya taguna nam hadukka? 23Jiaya nam pahalakuya tagun na tikkiya na poatina tahailang ta deaha bejana-bejana pamalangu-nya, napa papa gennanya taguna tahailang, 24Jiadaka jiata, napaka maikana-nya, da jiamaya nam waling ta tou Yahudi, helinya ndama waling ta bangsa-bangsa hawanguk.25Nam toung ta winina ta daluna na hurat bakul hosea: "dudda da jiamaya da keriwa ndapa tikkigu mapa keriwa. djaka dapa pama langugu, jiaya napa tikkigu nam malangu;" 26Djaka, " napa douna hi Allah na tikiya ta hanaduga: ' ouwu da mapa kerimawu,' tapa doungu nuttu dudda da tikkiha 'ana-anana hi Allah nam moriku.'''27Djaka hi yesaya na hounya hi israel: "tanga ndangu nda anana israel toungu ta korrahu tahik, ajihaka haku nduk ku nduk pa ndaka nda pahalamat, 28Hiwig hi moiri enga pahalakunanya na winina ta deaha tana nam luruh djaka na pagehang" 29Naha meara noung napa pa nabut lahi Yesaya: "Jiakaya hi Moiri nam paihinya na pinu tana dana matamada jiata waling ta papa anana, jiata taha mearaka tasodom djaka na hameara noujelangu ta Gomora."30Jaji, ganna kanyaka jiata napa tikida? ajiaha nda Bangsa-Bangsa da jiamah nda yahudi dama keriya nam kalung, na kalung nam wlin ta Deawa; 31Ajiaka nammu, na Bangsa Israel na kulihu ana keriya nam kalung hukum Taurat dana toma mangu ta hagana na hukum nuttu?32Gikii noukanak? dudda ndada kaleliwaimanya daewa, wainounanya nata nogu nda. dudda ndaha widangu tawatu pahawidang. 33Toung einya naha tulih: " Patetinyah, nyouwa kutaunounya lahi Sion tawatu pahawidang lapaka ta watu patara, djaka agearakak nam wainya tahagana dahilu pamakimayaha."
Chapter 10

1oli jaji-oli jaji, napa buha atigu djaka na habayagu lahi Allah tutuda touwu nam pangacu bangsa israel. djaka na touwu paha lamatada.2djaka nyouwa bersaksi na tutu nda touwu jaka napa kollija naha mangat tutna Allah, jaka dama toutekangu napa tikina nam wahangu. 3jaka na touwu dana peatekamanya nam benar Allah jaka nam tou tekangu nama tidang dudda wikki, duda dama rununya napa wiinna Allah.4jaka naka retu nam pagenanya Hukum Taurat nam jaji nama tidang lahi touwu nam pawai. 5musa natulih nam banar walingu ta Hukum Taurat, jaka na tou nam pangedanya nam banar jaka tou tekana hukum jaka namoriku olehnya.6Jiaka nam, benar nama walingu ta dewada natikki nama touna, ambu tikkia mai ati dalumu, geraya nam dehang ta surga?' na ihina, taguna ana idiya karitu purung. 7Adayi ' geara nam purung ta gabang?' ihina, taguna ana idiya na karitu deahang waling lahi dudda da tou mati.8Ajiayaka, gananya napa tikinanya? "nawinina einya ta lihimu, jiaya nam ta a'amunya djaka tadalu atimu." Jiayaka na patiki deawa napa tikima nyiama. 9djaka paoliwainya a'amu ouwu mu o'anya ajiaya hi yehu manga hi Moiri, djaka na wainya ta dalu atimu ajiaya hi Allah nam pa kidiwu waling ta tou mati, ouwu napahalamat tuwu. 10Wainya atina, nda tou nda wainya lapaka hipa oliwainya nam kalung; djaka a'a, nda tou nda o'anya hi lapaka nda paoliwainya halamat.11Ajiaya na hurat bakul nam panewi, "ageara jelkak nam wainya taha gananya jiaya dama pamakiya." 12Hiwig, da eimang maheaka-heaka nda tou Yahudi djaka nda tou-tou Yunani; na moirida nam hatouna jiaya na moirida tadeaha tanga kehada, nam dangu hapotina waling tatou nam pamalanguya ta taguna. 13Hiwig, " tanga keha nda nda tou nam pamalanguya tadalu ngarana hi moiri jiaya nam pahalamatud."14Ajia kayaka, gikki noukanaka dudda a nda pamalanguya taguna dunna dadi dudda pawai nda? djaka, gikki noukanaka dudda a nda koling pa wainya dadi peanya dudda parangu nda? djaka, gikki noukanak dudda a nda koling parangu, a dadi eipang ma peakaja-nya?15Djaka, gikki noukanak dudda ada koling peakananya, djka dudda dapapa leawa paha? tou nam eingu patulina:" giki kalung noutekka ndah nda wihi-wihi nda dudda nam idiya na hilu nam kalung!"16Nou nammu, dada tanga keha nda nda touwu a nda keriya na hilu nam kalung toukanak hi Nabi Yesaya ana panewi, "Moirida, ageara kak nam wainya na hilu djaka naparangu nda waling nyiam?" 17Na deawa na jaji waling taparanguda, djak naparanguda waling lahi winina karitu.18A nyouwa kupatutur, "toutekka ndaha nda tou-touwu huttu dama rangu?" enga ndounda dudda a nda rangu hiwing, " hilu nda dudda na toma tanga kehana tapinu tana, djaka napa tiki nda dudda natoma tahupu-hupu tana."19Tuletunaka, nyouwa wiggu, ''touka ndaka nda bangsa-bangsa Israel dadda peamanya?" nam moulu, Musa napa newi, nyouwa kupakidiya na ma'umu tahaga dudda dama jiaha a bangsa, djaka nam pakidiya na banimu tahaga nda bangsa dam peang."20Djaka hi berani, Yesaya napa newi: "nyouwa nda regawa dudda dama manyeraga nyouwa; nyouwa kupatekang wikig lahi dudda dama tuturwa tutugu nyouwa, 21Atoukanaka, agannanya na bangsa Israel jiaya nam panewi, "namalai na laddu nyouwa ku pahelaya na limagu ta bangsa dama keriya djak ndama ge'anya."
Chapter 11

1Enga nyouwa kupa tutur, "jiayakayaka hi Allah na nyularuja ndam keriya?" hadekka-deka da'amang! hiwigu, nyouwa wiki tou israel, nda papa anan Abraham, waling taka bihu Benyamin. 2hi Allah dana nyularumaja nda keriya, ndapa pedina waling taka wungana. mang ouwu damu peamanya agananya na hurt bakul napa tikina taguna Elia, na rahi jiaya napapatoman israel tahaga hi Allah? 3" Moiri, dudda jiahak ndama hamatiha hi nabi-nabi-mu, dudda ndama paruhakuya na mezbah-mezbah-mu, djak jiapawak nyouwa tou wikki nam moriku, djaka dudda lapaka naha matiwa."4Ajiakayaka, ganakanyaka napa apana hi ilahi napa woadanya tahagananya? "nyouwa kumataja na 7.000 touha tagugu, ndama peanya na pamalangudaga talahi Baal. 5Tou letunaka taladu yayi, eija aganaja ndapa waingu napa pedi pakerinoung namloaga.6Ajiakayaka, ana palinoukanguk tama loaga, da hili jiamayaha ana palinou tatanogu, hiwig atou letukanak nam loaga dana hilu jajimaha maloaga. 7Magikakanak? Bangsa Israel na dana jadimang ana paoliwainya agananya na pama nyerana, ajiakahak dudda napa pedi jiahaka ndam pa oliwainya, tou letunak dudda napa pedi jiahak ndam paoliwainya, toulet ndak hawanguk ndam pahunanya na atina. 8Tou nam einya napa tulih: " hi Allah na waoja dudda hanagu judda, nda woamata nda dama hilu ita, djaka naka hilu dama koling pa rangu, lapaka taladu yayi."9Djaka hi daut na tikiya: " mataja nda meja pa inung pa angu dudda jaji hiru djaka a apah, ndam jaji watu paha widang djaka pabalah waingu waling lahi dudda 10Matakajaka womata nda dudda paka petaja lapaka dudda dama koling pa ittu, djaka napoalakahuki nda dudda hamukku pangala-nagalang."11jaji, nyouwa kupatutur, jiakahak dudda ndam hawidang lapaka ndam na'uh? hadeka-dekka nda'amang! ajiakayaka, paoaliwaing nam loppah lahi dudda, nampahalamatuh jiaya nam aminya lahi bangsa-bangsa dama jiaha yahudi, lapaka ana woluya dudda hi ma'u. 12Hiwig, namlopah lahi dudda na jaji poati waling tapinutana, djaka damajadi dudda nda jaji poati waling ta hangi hangi tana dama jiaya nda Yahudi mang nam reihi-reihi kalung lahi dudda!13Ya atounaka nyouwa ku panewi tahagamu, woi hangi tana-hangi tana dama Yahudi, ajiadiwaka nyouwa na rasu taguna hangi tana-hangi tana dama jiaya yahudi, nyouwa kupamalangu nampahakuya, 14Lapaka nyouwa akuwolu angwua ana winigu ta hangi tana. djaka nam pahalamatuya ndam tompiraha nda tou waling lahi dudda.15Hiwig, jiakaha ndama nyularuja dudda waling tapa hobau ta pinu tana, gannakanyaka na ihina napa koliwaindanya dudda helinya waling anamorik waling ya nam mati? 16Jiakaya na roati nam moulu jiaya nam bakul, lapaku nam pakahanga-hangangu nda bakul.17Ajikayaka, djaka pira nda nakahangan napa pata nda, djak ouwu, napa lang ligu na lolun naha lakat waling lahi dudda djaka nam nudu ana koling padouna tadalu loluna djaka na ritu aiyi zaitun nuttu, 18Abi jaji mangu lopahu tahagana nda kahanga-hangana nuttu. ajiakayak amulopahu, mu namuya ada jiawu ouwu nam pangadang loluna, jia nouyaha na loluna nam namuwu ouwu.19Eijelang ouwu pa newim, " nda kahanga-hangana nuttu napa patana lapaka nyouwa aku koling napa pogu." 20Nuttu na kalung! dudda napaha adada koling awaingu dudda, ajiadiyaka ouwu mu dedi luruh wainya na deawam. abumu lopahu mang, mumangeatuha 21Hiwig ajiakaya hi Allah ndana buhakajaka ndaka hanga-hangana tekkana, Jiajelaya dama buhagu ouwu.22Atou letunaka nuttu, mupa tetinya na kalunguna djaka na banina hi Allah; ta tagunda dudda ndama mana'u, ajiakayaka nakalunguna tatagumu manga ouwu enga kanguka ta dalu kalungunanya, adajiakayaka, ouwu patea'ung.23Djaka dudda jella, dudda adapangala-ngalakanguka tadalu da waidanya, dudda jiaya ndapa pogu lahi Allah nam kuaha taguna apoguha dudda bali. 24Hiwig, ajiakawuka ouwu na tea'ung waling agananya napa limu ajiaya na pingi aiyi zaitun nam kahanga djaka napa pogu ta pigi aiyi zaitun napa pahamulla, nama ge'anya waling tatanogumu, dama hilu reihiwaling lahi dudda nam jiaya na kahangan na pigi aiyi zaitun dudda ta ihi nda?25hiwig, angwua-anawinnigu, nyouwa daku weakumangu ouwu damu peanya na ihi atina lapa ouwu damu anggapuya na ihimu makalung, lapa na pata tautidung nam jaji hawangu ta hangi israel lapaka hinna kalopuha nam heka-heka tana hawanguk nam aming.26Ya jialetuyaka, tanga keha nda nda tou israel jiaha napahalamat. tou nam eija napa tulihu, " nam deitu daja jiaya nam aminya waling lahi sion, jiaya hinna pama rounya ndama kalung waling lahi yakub. 27Djaka ya jiayaka napa panounaga lahi dudda, lapaka nyouwa a nda dedikuja nda doaha-doaha."28Keriya nam eija ta hurat bakul, dudda jiaha nda muhum tagal ouwu, akerikayaka naha pedi, dudda jiaha nda tou-tou napa woyi waling ta inna weadada dudda. 29 Hiwig nam maloga djaka na pakamaikana hi Allah dana biaha mangu pabataluya30Hiwig, na hemara lahi ouwu nuttu hanaduga dama keriya hi Allah, ajidiyaka ya touna takoling pabuhang dama keriya hi Allah; 31touletunaka dudda ya atouna dada keri letumaya djaka lapaka na oali pabuhanguna hi Allah napa tikki tatagumu dudda nda paoliawaingu pabuhang. 32Hiwigu, hi Allah napa douha dudda tangakeha nda tadalu dapa keri nda lapaka Jiayaka hidda koling papa ndondukud pabuhangunanya lapaka ta tanga keha nda tou. magenna manyagu hi Allah33ow, halakku nounguha tadalu poatina djaka kalunguna djakanapa peana lahi Allah! gikki nouna na pahalidik waling napa botah-botahuna djaka dapawaingu lina ana halaku-halakunya! 34" Hiwig, geara nam peananya napa pangadana hi moiri? ada gearakak nam koling pawoananya nam papekang?"35" adda, gearakak namperna ana woanya agananya adadi tomapaya, djaka na balah hingpayah?" 36Hiwig tang keha nda agananya nam waling lahi dunna, djaka olida dudda, djaka tataguna dudda. walilahi dunnayahna lapaka tahailang kata pangala-ngalanya! Amin
Chapter 12

2Abi mijajimang nam hameara ta pinu tana yayi, mupaheapanya nam buangu na pangadangum, lapaka ouw himpeanya am pahikanya agananya nam jaji papaleawana hi Allah; agananya nam kalung, nam lilahi Allah, djaka nam kalung.3Hiwig, palinou nam loaga napa woanaga tatagugu, nyouwa ku panewi ta touwu waling lahi ouwu abi hilu pangada manya nam reihi jaga wling agananya nam jaji ta pangadang, kana pangadang warah pakerinya na katutu deawan napa wwoananya hi Allah tatagu-tagu nda.4Hiwig, tanga na ihig, jiata nda dangu nam eingu ta ihida, tagu-taguda dama eingu tugahu nda nam hameara. 5Tou jelada jiata, langkata dangu enga douna ahangina na ihida tadalu karitu, djaka, tagu-taguda jiata jiaya nam dangu waling hawanguk. napa woa-wona na rohani6Jiata ta koling maloaga nam heaka-heaka keriya na pabuhang napa papatagu daja napa woana tattagu nda jiata. lapaka ta kulih napa woananya hi Allah ta tou kana panewi waling ta ngarana. na kalung jiata napa paha lakudanya kerina taguna deawa jiata. 7lapaka taguna ata pahalakuya, lapaka ata pahalakuya, adda papeakang, lapaka ana peakanya. 8Adda ana pa hiburuya nam kalung, ana woaya nam hiburruya, tagu na ana woaya, lapaka ana woawali atinya, lapaka ana papeakang, ana peakanguka nam luruhu tekka, lapaka ana patekannya napa buha atina nakalunguna ana pahalakuya wainya magenna manyagu. papeakang moriku tadalu pawoana9Pa woananya na wonguna dan hilu walu-waluku. abi buhamanya dam kalung, muhamanuya nam kalung. 10Lapaka ouwu amu buhanya wainngu pa buhamu ana wini ana moani kan pamoulunya tadalu napa pa'akang,11Mumatanyaha na peangumu abi na ruhak, lapaka na eri-eriku tadalu hangahu amu pahalakuya na moirim. 12Mupa genna manyagu na eingu paharapuna, mu tabaluruh tadalu hadukkam, djaka mu kulih ta dalu habayangum1 13Mukeriyah deki padoum nam pabinuw napa butuhum na tou-tou bakul, mu kulihu tadalu papa tekkamunya na banimu. lapaka amu pahadiaya amu koling tamu, nam maiyi.14Mu buhakadija dudda ndama letiwaigu ouwu, mu buha kadija abi hilu kutukmaha! 15Mu ma genna manyagu waling dudda nam magena manyagu, djaka mu houkayi waling lahi dudda nam hou. 16Pangadang agananya nam hameara tahawanguk. abi hili mu pangadamanya na reihi jaga, helinyaka amu pahaganya ta tou-tou napa anggapum padak. abi hilu mu anggapmaha ihimu na kalung!17Abi hilu mu balahumaya ata tou dam kalung wainya dama kalung. mu pahalaku nam kalung tahaga tanga keha nda nda tou. 18Ana jaji ak agananya na patearung ta ihimu, mu moriku tadalu hobaw, waling ta tanga keha nda da tou.19Anguwua ana winnigu napa buhagu, abi hilu ouwu meahali nam balahuya , ajiadiyaka muwoayah napa doum tapa bani denganya hi Allah. hiwig einya napa tulih, " napa balahu jiaya na hakkugu, nyouwa jiayaha nam balahuya," winina hi Moiri 20Ajiakayaka, na muhumu ana karobakanguk, moakadinya pa anguna, djaka na muhumu ana madoukaka, muwoanya ha ana inung. lapa amu pahalakukayaka yayi, ouwu mu gojukung lawa api ta deaha katikunanya ouwu mu pa ruhakuya ouwu mu paruhakuya na lawa api taka tikunanya. nda tou-touwu ta winina nam deingu nda pangalang ata tauya na kubur taka tikku nda dudda ajiaha ana ndondukuya lahi duda ana merahu ati lapaka ana manehal. yayi hi yehu napa heapanya na kubur jadi lawa api nam patamanya na raha pama nehal djaka merahu ati tou nuttu. 21Ouwu abi mu kalamang wali dama kalung, adda muupa kalaya dama kalung waling nam kalung.
Chapter 13

1Napa woana tatanga nda da tou na pa akanya na mapareahana berkuaha ta deahana hiwig da eimangu mapa reaha nam waling lahi Allah, djaka dudda na pa engaja hi Allah. 2Ajiayaka nuttu, ageara kak nam banija nda mapareaha, jiaya na bani tapa engana hi Allah, djaka dudda nam bani nam maiyi ta hukum ta deaha ihi ndanya.3Hiwig, nda mapareaha dana pa timbulmanya na mangea'atunya waling nnam woluya nam kalung, ajiakayaka nam woluya dama kalung. bubuha kanguh ouwu amu moriku laka dahilu eingu raha mange'atu tahaga napa reaha? mu pahalakuya nam kalung, lapaka ouwu nam koling pamalangu ta ihi nda 4hiwig dudda jiaya nam pahalakuya na taguna hi Allah waling napa pahalakum agananya dama kalung, mumange.atuha hiwig da jiamaya awainya waluk mapareaha nam lihu katopu. dudda jiya nam pahalakuya na taguna hi Allah, nam balahuya jiaya nam paha lakuya na pabani dngana hi Allah waling ta tou nam woluya dama kalung. 5Hiwig nuttu, ouwu mu pa 'akanguha, dajiakimaya na pabani dengana hi Allah, ajiaya nam wali ta atina nam kalung.6Jiayaka hiwigu ouwu himu bayaruja nda pajak, hiwig jiahaka huttu ndama pahalakuya na taguna hi Allah nam paha rainya na ihina taguna agana-gananya nuttu.? 7Muwoayaha ta tanga keha nda agananya ouwu napa woamu, nda pajak waling tama hakkuja nam koling pajak, nam tagu manyerang waling nam eingu hakku nam koling pama nyerang, na raha mangea'atu tahagana nda tou nam eingu hak nam koling raha mangeatu, djaka nam pa a'kang. nam buhang touwu hawanguk nam eingu hukum nam moulu8Abi hilu pa utamangu agananya tagananya ageara jella, ajiakayaka mu buhangu hatou djaka hawanguk djaka nda tou nam buhang tou hawanguk jiaya nam pinuya na hukum taurat. 9Hiwig, " matang tama awut, matang pahamati, matang pa keadu, matanya yayi mang a eikanguka hawanguk, tanga keha nda napa papanou nda tadalub pa tiki nda yayi, " mu buhaja nda oalimu lapaka ta ihi tagumu. 10Napa buhang dana pahalakumaya dam kalung tahaga tourara. ya nuttu, napa buhang nam gennap ta hukum taurat.11Atuletu kanaka nou, ouwu mu peanya na laduna walingu yayi taguna ada kiddi waling ata judda; hiwig ya atouna napahalamatuw nam reihi marani waling lahi jiata waling ta ladu nam moulu jiata napa waida. 12na ridung atunyaka djaka na ladu lihi nyaka, ya atouna maiyaya jiata kata le'aya nam kapetang mang kata wainggu manaingu malengkap jaka nibu katopu na wahang13Maiyaya jiata kata moriku waingu pa akang tou ta laduna djaka ta didar laddu, da jiamaya na tunu nam rami djaka na mawuk, da jiamaya na manyerang nam keriya na ma awutuna, djaka da jiamaya tadalu kangila lapa ta hukka ati. 14 Aiayaka, na peanguna hi yehu karitu, abi hilu karawamaya na ihimu taguna amu ma awutu ana dakawu napa buhamu.
Chapter 14

1Himaya na tou nama loja dewana, ajiaya dapa geamananya. 2Einya tou nama panagdanya namawina pa angu boluwi tang kehada pa angu ei jelada pa angu dama biha pa angu tou yahudi. djaka dudda akeri Mori Yehu, nam wanguk lahi dudda dam peangu toungu yayi akoleng pa angu bollu tang kehada pa angu. yajiyaya tou nam loja dewana angu rowi jiapai.3Nda touwu nam anguabi mupa newiwaimanya nda tou dama angu, djaka nda touwu dadi ma angu abi mu hakim maha ndama angu, hiwig hi Allah na buhaja dudda. 4Geara kawauka ouwu lapaka ouwu himu hakimuja nda touwu hawanguk? waling adedi lapaka adamana'u. djaka. jiaya ana kiddi ta taguna hi Moiri na kulihu ana wolunanya hinna kiddi.5Eija nda tou nam winna na hangi laddu reihi pawainguya walinn taladu hawanguk, touletu nda hawanguk na anggapuya tanga keha nda na laddu na hameara. tapata ttou nda ndapa wainyaha tadalu ati tagu nda. 6Ndu nda nam pa reihiwainya na taladuna nim, napareihi wainya tatagna hi Moiri. djaka, dudda ndama angu, angu tataguna hi Moiri hiwig jiaya hina pamalanguwu tahagana hi Allah. tou jelana dudda dama angu, dudda dada amangu tataguna hi Moiri na pamalanguyaka tahagana hi Allah einya ndapa pa gehirung tadalu panewi Yunani nam tamaba-tabaya na panewi yayi djaka na oalida jiata nam anggapuya na tanga keha nda na laddu touje jelana ana woluya nuttu witina ta hailang lahi Moiri.7Hiwig, daha touhing mangu jiata nam moriku tagu wikina, djaka da eihingmangu hatouwu nam mati ta tagu wikina. 8Hiwig, ya jiata ata morikukak, jiata tamoriku ta taguna hi Moiri, adda jiata ata matikak, jiata ta mati ta taguna hi Moiri. jaji, waling ata morik djaka ata mati, jiata ta tagu nada hi Moiri. 9Nou jiayaka na karitu hinna mati djak hina kiddi, lapa jiaya hinna jaji Moiri, waling ta tou-tou nam mati lapaka ta tou-tou nam morik.10Nou ajiakayaka ouwu mu hakimuja na angwua ana winimu? adda, gikkinokah ouwu amu patetiwawaja nda anguwua anawinim wainggu ampanewi wainya? hiwig, jiata ta dedi ata haganya napa doungu pingi pa'adildanya hi Allah. 11Hiwig einya napa tulih, " akpa oliwaingu moriku, na winina hi Moiri ta tanga wodu kabaku nda nda pawuatunya tahagagu tou nda lemma nda pekawikina tahagana hi Allah."12jaji, ajiayaka jiata ta kolingu patagu ihiwiki nda tahagana hi Allah. abi mu wolumaya nda tou hawanguk pa berdoha 13Atounaka nuttu, abihilu jiata mangu nam pahakim wikina, reihi kalunguya ata luruh abi hilu taulinya mapa ta'ukung adda ta watu pahawidang waling ta angwua djaka ta anawini14Noyuwa ku peanya djaka ku wainya tadaluna hi Moiri yehu dahilu eihingmanguha agananya dam kalungwaling aganaya nuttu am meaha, ajiadiyaka waling ta tou nam anggapuya agananya tangakeha nda dam kalung, jiaya dam kalung ta ihina. 15Hiwig, na atina na angwuamu ana katoawi aganaya napa ouwu amu, ouwu damu hilu morikumaha nam pakerinoung tapa buham. matanya ouwu pajalurunya dunna wainya napa papa angum nuttu, djaka na karitu jella na mati ta tagunanya.Nou ajiayaka, abi mu matakanya agananya napa anggapum ma kalung tuduya wainya agananya dam kalung. 17Hiwig na kerajaan Allah da jiamay taguna ata angu djaka ata inung, ajiaya nam kalung, nama deha tekka, pama genna pamanyagu taduna hangahu bakul.18Hiwig ageara kak nam pahalakuya na karitu wainya yayi nam pakenangu lahi Allah, lapaka hina pa akaja nda tourara. 19Jaji, maiyaya jiata kata kaleliya aganna gananya nama aminya nam deha kalung mang hida pakidiya hatou lapaka tahawanguk.20Abi muparuhaku maya napa kerrana hi Allah ajiapakadiya na angu! tanga keha nda agananya nam luruh, ajiadiya dama kalunguha waling ta tou nama angu djaka nam paha witing ta tou hawanguk nam eingu doaha. 21reihi kalung laka da hilu angu katirou adda inung anggur, adda mupahalakuya aganna gananya nama koling pahawiting ta angu wua ana winim ndam hawidang.22Muhamanuya na waingumu ouwu napa kolimu tagu ihi wikimu tahagana hi Allah. mu hennakangu nda touwu dama hakimuwu ta ihi tagumu tahagana aganya anam kalung. 23Ajiayaka nammu, nda tou dama kahangin jiaha ndapa hukum adda akanguka, ana akanguka dana hawalimangu ta deawa na; djaka agana gananya dama waling maya ta deawana jiaya nam doaha.
Chapter 15

1Jaji, jiata nam kulih ta tagunyaha nam hamawul nda touwu dama kulihu, jiaha dama pahenangunya na ihi taguna. 2Jiapayaka ta touwu waling lahi jiata nam henang ta oalida witina nam kalung, lapa ata pakidiya nam maninguna3Hiwig, na karitu dana pahenamanya na ihi taguna, tou einya napa tulih, " panewi-newi dakalung dudda, nam panewi waigu jiaya nam jaji lahi nyouwa 4Hiwig, agana kanyaka napa tulih nam moulu jiaya napa tulihu taguda ana peakada jiata kana waling tama luruhu nampa hiburuda napa woana huratu bakul, jiata tapa oaliwainya pamanida.5kanyurukana Allah, padouna na maloyang djaka na penghibur nam loaga ta taguna ata moriku ta dalu ata pakeri hatu lapaka taha wanguk nama pakeri ta lahi yehu karitu, 6lapaka kataka hanginya djaka kahangi panewi ata wuatunya hi Allah djaka hi Ama moirida jita yehu karitu. 7Ya nuttu, mu dekiya hangi djaka hawanguk, naha meara ta karitu lapaka na kolida jiata waling ata wuatunya hi Allah.8Nyouwa ku panewi tahagamu ajiaya na karitu nam pahalakuya taguna ata tikiya waling ta tou-touwu nam eingu tugahuna ana pahalakuya nda oali tama tamiggu nam madak. da tou-tou dapaka poaki witina nam kalung waling lahi Allah, taguna ana pamadunya napa panouna napa woanaja nda ina weada ama peanguda jiata, 9Djaka nda hangi tana-hangi tana dama yahudiha lapaka dudda a nda wuatu hailanya hi Allah witina napa buhanguna toungu einya napa tulih, " hiwig nuttu, nyouwa ku pamalanguwu waling taheaka-heaka tana dama yahudi; djaka nyouwa ku magenna manyagu na Mazmur taguna na ngaramu."10Djaka palang awidanya, " mumagenna manyagukayi woi hangi-hangi tana, mupama raija nda oali pakerin hi Allah!" 11Djaka pangalang, " mu magena manyagu woi lahi Moiri tanga keha nda hangi tana! mata bolunya nda olipakerim nam maggena ta Moiri."12Djdka, hi yesaya wina lika, " jiaya nam amija ta papa anana hi Isai djaka dunna anakidi lapaka ana pareahaha ndama hangi-hangi tana, djaka tadaluna dunna, nam heaka-heaka tana jiaya mani nda."13Jiakadiyakka hi Allah napa pamanida na pinugaja agananya napa magenada nam kalutekang tahagana na wuamaninguda lapaka ouwu himmu kolingu tadalu pamanim pa oaliwaingu kuahana djaka hangahu bakul. napahalakuna hi pauluh ta tou-tou dama yahudi14angwua ana winigu nyouwa meaha kumaninya tutu ouwu, ajiawuka ouwu namma binu waingu makalung, ndama keha agananya naha peamu djaka naha modamu papeakangu hangi djaka taha wanguk.15Ya ajiayaka nyou kulihuyaka waingu barani tahagamu agananya tagumu amu namubaliya, lapaka nam maloaga napa woanaga hi Allah lahi nyouwa , 16 Nyouwa ku jaji pahalkuya hi yehu karitu waling taheaka-heaka tana dama yahudi tampawaingu ta deawa winina hi Allah, lapaka ndam heaka-heaka tana dama yahudi koling pajaji manuatunya nam pakenang, napa hangahu waling ta hangahu bakul.17Nuttu jiyaka hiwig, tadaluna hi yehu karitu, nyouwa ku hawoala waija aganaja napa pahalakug witina hi Allah. 18Hiwig, nyou daku mangeatu mang akpanewinya tutuna agananya hawanguk, helinyaka napaha laku karitu waling lahi nyouwa, lapaka ata woluha ndam heaka-heaka tana dama yahudi ndam maiya nnam keriya napa tikina djak napa woluna, 19Palinoungu ta kuaha djaka ta tada-tada ndapa peang djak nam jaji -jaji, palinoungu ta kuahana hangahunalapaka nam waling ta paraingu yerusalem djak lelitunya lapaka ta kelimata, nyouwa ku mengayaka papeakanya tangakeha nda nawinina karitu.20Tou letunaka, nyouwa ku buhatekang aktikiya na winina tapa douna karitu dadi papeana lapaka nyouwa dama pakidiya waling tadaharuna napa pabijaluna ta tou hawanguk. 21tou einya napa tulih, " dudda dadi ma koling patikitaguna dunna jiaya nam itaya djaka dudda dama hilu ranguya jiaha ndama peanya." hawukuna hi pauluh ana ana patomang ta paraingu Roma22Jiayaka hiwig nyou ku pangalang pa hadukka taguna akupatomang lahi ouwu. 23Ajiayaka yayi, adahilu einguka padouyi ta praingu yayi, alanga nyou nam engang pira dou-dougu madeigu akubuhang palipa tomang,24lapa nyouwa akuhalaku ta spanyol, nyouwa ku manipanguk kukoling paliyi lapaka atapatomang dengagu lapa ouwu himmu gataga nutu lau, himenga mareihi yanaga nyouwa aku pamagena maraigu ta tagumu nam hadukka. 25Ya ajiayaka, nyouwa ku halaku tapa raingu yerusalem taguna akupahalakuya na touwu nam bakul,26Hiwig Makedonia djaka hi Akhaya nam henang ati nam woakinya patauna ta tou nam da einguna ta tanga nda tou-touwu nam bakul ta yerusalem. 27Dudda dahenatekang pahalakuya, hiwig nuttu toutekana ana taguunya dudda. ajiya na heaka-heaka tana dama yahudiha lapaka dakoling padouda agana-gananya nam kalung patagu nda tou yahudi, lapaka dudda jela na pahalakuya nda tou yahudi tadalu pabutuhu nda nam warahu dudda.28Nudda nuttu, ajiaya nyouwa kaku mengaya na taguguyayi djaka kaku parehaya ihina yayi lahi ndudda, nyouwa kulaku spanol li noungu takotamu. 29nyouwa kupeanya djiaya yayi kaku patomanggu, nyouwa amiga ta ndalutapinu kanyuruna karitu.30yayi nyouwa kuka reiyi lahi ou, aku angu wua gimiwitina na Morida djiata Yehu Karetudjaka tutuna na ura dewada, kata pangada deanya djaka nyouwa tadalu habayangu lahi Allah tutuna nyouwa, 31ayayi nyouga kupahelaya waling ta tou-tou dama wainya ta yudea, djaka akupalakuya tutuna Yerusalem kana deha kangu ta tou-tou nam bakul. 32djaka, yayi waingu pangada nguna hi Allah nyouwa koling pa aming lahi oulapaku nama nadang, kukoling maringu lahi ou.33ya napa awenguna Allah nam kereu ou. Amin.
Chapter 16

1nyouwa kuwogunya lahi ou Febe, ana winida nyiata tou palayan jemaat ta kangkrea. 2kaheya ndunna tahagana hi Mouiri wali atida tou-tou bakul, djaka nama namuya dunna tadalu aganna kanya napa wukuna agananya napa buhana walingu lahi ouwu hiwig jiaya nam meaha napa wiana pa gatana ta dangu touwu djak lahi nyouga.3Mupatomananya na salamugutataguna hi priskila, oli-oaligu pahalakugu tadaluna hi karitu yehu, 4nam tauya na hamanguna dudda witina moriku. tadeaha nda dudda, dajia kimayaha nam pamalanguwu ajiadiyaka ndam keriha dama yahudi. 5Mupatoma jelananya na salamugu ta olitama tamiggu ta umma dudda. mupa toma jelananya na salam tataguna hi Epenetus napa buhagu, jiaya na touwu moulu ta Asia nam kolinya nakaritu.6Salam tataguna hi Maria nam kulih pakerang tatagumu. 7na salam tataguna Andronikus djaka Yunias, angwu anawinni taheaka tanagu hameara tapatahang napa pa peangu waling ta rasul, nam eijelaja tadalu karitu dadipaha nyouwa. 8Nasalam tataguna hi Apliiatus, napa buhagu tadaluna hi moiri.9na salam tataguna hi Urbanus, oali pahalaku daja jiata tadaluna karitu, djaka ta stakhis napa pa buhagu. 10Nasalam ta taguna hi Apeles, nam toutekang pa kamang tadalu karitu. mupa toma jela nanya na salamugu lahi ta olijajigu Aristobulus. 11Mupatonanya na salamugu lahi Herodion, angwu anawingu nam heaka tana. na salam ta oali jajigu Narkusus nam eingu tadalu Moiri.12Mupatomaganya na salamugu lahi Trifena djaka hi Trifosa, nam warahu tadaluna hi Moiri. djaka, tataguna persis napa buhagu, nama jiaya jellaya nam kerang te teka lahi Mouri. 13Na salam jella tataguna Rufus, nda tou ndapa pedina tadaluna hi moiri, djaka dunna ta inna na alanga jiaya na inana waling yayi. 14Na salam ta tahagana Asinkristus, Flegon, Hermes, Patrobas, Hermas djaka na angwua anawinigu nama hameara dudda.15Nasalam tahagana Filologus djaka Yulia, Nereus djaka angwuana, lapaka ta tanga keha nda ta tou bakul nam hameara dengaja dudda. 16Mu woaya na salamu tahangi lapaka tahawanguk winya pangidih bakul. tanga keha nda nda oalim ta karitu nam patomanya na salam tahagamu.17Ya atouna nyouwa kutujawu ouwu, angwua anawini, dudda nampa eingu pabearana jdaka nam hadukka, lapaka nam pakaitung waingu papeakang paoaliwaingu ouwu pakolim; momarouja dudda. 18Hiwig, nda tou-touwu nam toungu nuttu dada pahalakumaya na tagu hi Moiri da jiata yehu karitu, ajiajelaya nam pahalakuya nam pahalakuya na kalunguna dudda tatagu nda; nda waingu patiki nda nam mopahu lapaka napa newi nam hawidang, lahi dudda mapatipu ati tou-tou dama tauya papa deitu.19Hiwig, naapa kerimu jiaya napa peamu tanga kehanda tou, hiwig nuttu nyouw ku pamalanguwu ajiaya ouwu. ajiaya nammu, nyouwa kibuhangu ouwu kamu kalungu tahagana agananya nam kalung djaka nam warah waling agananya dama kalung. 20Hi Allah jiaya nam kalu oatang jiayaka na kalijakuya na Moritana wainya wihina. nam maloaga yehu moirida jiata nam karahawu.
22Nyouwa kutuliha na huratu ayyi, kupa tomanya na salamugu tahagamu tadaluna moiri.23Hi Gayus, nam pahelaya na tahagagu djaka tangakeha nda olim nam keriw, nam keriya na salam tahagamu, Eratus, nam bendahara ta paraingu, djaka Kwartus angwua anawinni jiata, napa toma danya na salam tahagamu. 24( Nam loaga yehu karitu, moirida jiata naha didi karahawu ouwu tanga keha nda Amin.)25Waling dunna napa anggapu mamapa madunya ouwu keriya na winina napa idigu djaka napa tikigu tagaluna yehu karitu, mang nam hameara noungu ta appa waingu hawukkuna napa paka bunina waling hanadu-nadung, 26Ajiayaka ya atouna napa tikida waling tahuratu-huratu bakul duda hi Nabi, keriya napa rehana hi Allah nam morik napa peakang tanga keha nda ndam heaka-heaka tana a nda papeakang pahagang tama pakeriya na deawa,27Tahaga hangi-hangina hi Allah nam binu makalung waling lahi karitu yehu; tahailang lapaka katta pangala-ngalanya! Amin.

1 Corinthians

Chapter 1

1Paulus,aka maikanya jaji rasul Yehu kritu naha wuku nahi Allah jaka sostenes,angwuada iata. 2Ta jemaat Allah nama eingu takorintus,tagumi nyiami napa pajajina lahi kritu Yesus napa kamaikang tagu kapa jajinya tou papa buangu waingu kritu ngaradukana natou tapa doungu nama kamaikanya waingu ngarana Yehu kritu namoirida iata,lapakungu nyiami lapangkung iata.3Napa awingmu tagumu jaka napa awing waling lahi Allah Amada iata jaka Yehu kritu.hi Paulus ana pama langunya hi Allah.4Nyouwa Ku pamalangu lahi Allahgu tagumi nyiami napa namung na nama waling lahi Allah nama waling napa wounagu tua taguna Yehu Kritu,5Tagu ngaradukana, nyiami napa hagenia hawola ta ngarana,ngaraduka napatiki,jaka ngaraduka na pa peangu,6Merana pahakki tu,a taguna hi kritu napa langa pa paddung lahi nyiami.7jaka dihimi,nyiami danna kuramangu nakanyuru mi nappa nadimi tu,a taguna na morida iata Yehu kritu.8jaka nama papaddu gumi nyiami lappang ngu hupu dukkana abi mi katappa ta ladduna na morida hi Yehu kritu.9Hi Allah mamanuduya,mangga hingu Tu'a taguna hi mori nyiami ana kamaika nai ta dalu kabuangu waingu ana Na Yehu kritu Yehu Na morida iata.Napa lahakkungu Ta jemaat10Ya touna,nyouwa aku peakigimi,angawua-angawinigimi tu'a taguna na morida hi Yehu kritu mangngadingu nyiami ngaraduka napa tiki nama hameara abina naha lahak napa tiki tadalu napa ngadang nama hamera.11Ya papa tomagu tu'a tagumi nyiami,aku anguwuagimi,ta oli jaji na kloe, nama eingu tadalu dapa mirihnga nyiami12ya pakabu atigu einya lahi nyiami napa tilu,nyowa waling lahi Paulus "jaka" nyouwa waling lahi Apolos," jaka waling lahi kefas,"jaka nama waling lahi kritu."13ya oali naha bawing ya kritu? ya touna hi Paulus aha harikaya tu'a tagu manga? mangnga ya touna a ihuwu waingu ngarana hi Paulus?.14nyouwa Ku pamalangu hi Allah nyouwa daku baptis waimi tadalu ngarana hi Paulus waling lahi nyiami,selain krispus jaka hi Gayus,15mangnga jella daha toumangngu nama tikiya nyiami a ihhu waingu nagaragu.16nyouwa Ku ihhuwu ta roungu ummaha hi stefanus; na reihina nyouwa dakku peamanya ana ihhuya na touhawanguku.17lappakungu hi kritu dana paleawami kana ihhu tou hawanguku,mangadingu kapa toumanya injil,mangadingu da peangu patiki naha rikana hi kritu abi walawainya.Na kuaha jaka Peangu hi Allah18Napatikki tuana naha rikka jiaya nama kabangna tu'a taguna nama mohu,mangadingu tu'a taguna napa li kalogana,tu'a tagu kulilih waling lahi Allah.19nama eingu nama dattangu,nyouwa Ku pa ihhaku ya na peangu natou nama peangu,jaka na peangu natou nam peangu,nyouwa na tannah dama kaya.20Bayaikinya na tou nama peangu? bayaikinya Ahli taurat ?bayaikinya na ahli debate jaman ya?Hi Allah kaka nama woluya na peangu pinnu tana ya?21lapakungu na peangu walingngu lahi Allah,Napinnu tana walingu peanguna dama waling lahi dama peangu hi Allah,Hi Allah napatiddida waling daha peada ata patoumanya na winina hi Allah tu'a taguna ana wouda kaloga nama wainya.22Na tou yahudi nama kuli tada jaka tou yunani nama nyerang peangu meangdingu,23Nyiama ma patoumanya Kritu napa harikka,tu'a taguna tou yahudi na watupingi pahawidang jaka tu,a na tou yahudi,nada tiddida.24langnga ka tou nadina tu'a taguna napa kamaikang,lapangkungu tou yahudi jaka na tou yunani,Hi kritu kulih waling lahi Allah jaka peangu waling lahi Allah.25jaka peangu dama waling lahi Allah jiaya na peangu nama waling ta tou,jaka nama loja waling lahi Allah rehi kulih waling ta tou.26Madakaya nama kaloga nyiamika maikagu,ata peanguwuangu dama damangu peangu nama peangu,dan damangu nama terhormat27Hi Allah pidi yaka nama katoa waling tapinnu tana tu,a tanguna ka pamakiya nama kulih.28Jaka hi Allah napidi ya dama terhormat waling tapinnu tana jaka napa uta tou maka kiadak,jaka dama patuamangu,tu,a taguna ngaradukkana dama patuamangu.29lapangngu ta tou dama jaga wikina tahagana hi Allah.30Langawiti naka Nammu,Nyiami ta ngara hi kritu Yehu tu,a taguda iata napa pejaina tou peangu,nama patu,ang napa papatiding,jaka napa woungu kaloaga nama waling lahi Allah 31Tu'a taguna nama datang nyemang nama pabuatu wikikina papadekiatuna waling lahi moiri.
Chapter 2

1Jaka,ya aming tahagamu,ata pa angnga wuangu,nyouwa a,amingu dawangu peangu wikiki maggu tu'a taguna aku patomanya naha wukkuna hi Allah tu'a tagumu 2Nyouwa Ku botahya tu'a tagu na dapa peada ngara dukana napakabuatina hi Allah tajongami nyiami dama waling lahi tu'a nahi kritu,tutu naharikka,3Nyouwa jaka nyiami hala Loja,dalu mageat,jaka dadar ota.4Napa tikigu jaka napa patomagu dapa tiki waingu peangu nama manning,mangadingu waingu ana padanya hangahu harri jaka buahana.5Lapangu na manning dama bou waling peangu tou rara,peangu waling lahi Allah.Hi Allah Napa Tekkanya peang waingu Ha ngahu harri.6Nyiami ma tikiya na peang ta joungami nama matu'a,lappangu dama peangu masa ya ma mawaling ta peangu mass yaya napa napa papamohuna.7Nyiami matakiya peangu waling lahi Allah peangu nama kabuning,napa paha madduna waling ta wungnga jaina tu'a taguda ana pabihada.8Da kuaha jaman yamaga hama peanya A hammukaka nama langa peanya,Hammu dada peamanya adda harikka hi moiri nama biaha.9Nama datang,"Gannanya dadi paittada,dadi paranguda,jaka dadi ita waling ta ati tou,ngaradukkana nahadiadanya tu'a tagu nyiami nama namuya.10Jiddingu hi Allah napa hadanya tu'a tutu nahangahu harri ma langa ha ngahu harri nama peanya,ngaradukkana,mawaling lahi Allah 11Gerakaya da jongada tou nama peanya ngara dukkana nama waling ta tou dama waling higilina na hangahu nama einya?Dikki nou jellanaka demang hatoutekka,nama peanya nama waling lahi Allah didiki noupana naha ngahu harina hi Allah.12Ya iata ta kaya ka,da roh waling pinnu tana maya, mawaling lahi Allah pikku peadanya napa woluna nama waling lahi Allah taguda iata.13ngaradukka nyiami Ku pama langumi ya,dapa tiki napa peakang peangu tou,mangadingu napa peakang waingu hangahu harri jaka ha mearaja nama rohani.14Langnga,na tou dama rohani dama kaya ngara dukkana dama waling tangahu harri napa kabanga dengada iata.ngaraduka na data peamanya ngaradukana napa hadada tutu rohani.15Na tou nama rohani napa hingu ngara dukkana tu'a rohani ngaradukana,lappangngu daeimang nama peanya pahada nya ngaradukada.16Gearakaya nama peanya napa ngadang nama waling lahi moiri lapangkungu kana peakada
Chapter 3

1Ata paangu wuangu,nyouwa daku piaku patiki tahaga tou nama rohani,meranadina tou nama pinnu tana,merana anarara tuan hi kritu.2Nyouwa nama wougimi inung susu,dapa angunaa ya,witina dadi mi modanya,ya touna nyiami dadi modanya,3Nyiami pengadang pinnu tanah ya,langnga ba tonoudina, eikanya ana talukaka nadapa mirih hungngu,jaka na daka hangingu Ta joangami,nyiami na talu napangadang pinnu tana jaka Morik kumi ta pata tou rara mi?4Ana tikkiya hatou-hatou ana panewinya nyiami pangadang pinnu tanah ya,"nyouwa lahi Paulus wa,"jaka hanguk,"nyouwa lahi Apolos nuttu,"nuttu nyiami tou rara?5Mangnga,geara Maya na atana nyiami lappangkungu himi manning toungu Hi mouri napa mannina ha touha tou.6nyouwa nama taddung,Apolos nama buring,ya Hi Allah nama patubanya.7Dahi Apolos mangu nama taddung dahi Apolos jella mangu nama burinya Jiapa Hi Allah nama patubaya.8Na tou nama taddung jakka nama burinya jiakaya hangnginaka,jaka ha tou-hatou na kollidinya napa taguna jaka parennana.9Nyiami olih kerangngu na Hi Allah,nyiami ka hibu nagimi Hi Allah,umma Allah.10Nama patuang jaka nama waling lahi Allah jaka nama napa lahi nyouwa,toungu Ahli nama wolu jaka nama mappi nyonga nama bijallungu kerina jaka hawanguk napa kiddinya bara deha.Mangnga napa atinya ba giki nouna napa keridanya ana pawidiya tadehanna.11Deimang ha tou tekka nama bijalnya kerimi hawunguk waling ta wanguk jiapayakka napa langa bijal ngu kerina nou hi mori Yehu.12Eikanguka nama pakidi kinna ya waingu omah,Perak,watu nama pahingu,ta ai,ta rutu,takuwang,13Napakerang nama kawanguk Mangnga nama patuang ta ladu nou Na pahadadinya waingu api,jakka api wikki nama ujiya a gikki nouna nappa kerang tou hawanguk.14A jiakayaha napa kerang napa kerang hatou tou nama tarung,menangngu kollidinya na dumana nama kolingngu.15A jiakayaka Napa kerang nama matoungu irrihungu,jiadinguka nahaganya nama Willa jaka na milla,langnga tou noudina,engnga jiadiya ana kollinya naka loga morik naka haloganna merangna ana li taapi.16Data peakanya nyiami a ummanagimi Hi moiri Allah.17A eikanguka nama weharruya na ummana Hi Moiri,Hi Moiri napa Willa jelladingu na ummana Hi Moiri jiaya na hangu harri,ya nyiami jiddimika18Abi eidingu nama tipuya na ihi wikkina. A eikanyaka ta joangami nama rappu uru tou peangu ta laddunya, jemmakadingu kanna jaji tou ka bangnga jaka jaji peangu.19Mangnga na peangu pinnu tana maha kabangaya ta hagana Hi Allah jaka einya nama talingu,jiaya nama appaya na tou nama pangadang dakalungngu hammu.20Jakka liyi Hi Moiri na peanya napa ngadang tou peangu,ngaradukka na lokunanya.21Langnga a tou noudina,abi eidinya nama nyerranya ha tou tekka ana kolliwainya ta dalu tou rara.ngaradukana jiddinyaka tagumu.22Hi paulus, Apolos,lapangkangu hi kefas,lapakangu na pinnu tana,lappakung na morik ngaradukana nama ominya.ngaradukana patagumunya.23Nyiami jiayaka hakku nagimika Hi Moiri Yehu,jaka Hi kritu pa tagu jellanya hi Allah.
Chapter 4

1Tou yanaka naha wukkuna na tou nyiami ana yapunya nyiami langnga ana papa leawanagimi Hi kritu jakka na tou napa mannina.Naha peana Hi Allah.2Duka dedinouna na tou na mannina ngaradukana nama pahinggu ngaradukana napa hadanya napa mannina.3A langa tou noudina tu'a nyouwa dana penting ma aku pahakki wikinya na tu'a tougu.4Nyouwa daku sadarmanya gannakanyaka na tu'a tougu,langnga adda tou noudina nou daku peamanya a gannanya nama jaji langnga tou noudina da no nyouwa mangu nama pa tidinya.Hi Moiri kaka nama pahakkiga.5Ya atouna,abi pahakking wikidimu dadi rahidinya,a dadi ommidinya Hi Moiri.jiadiya nama pawahanya ngaradukana nama kabuning ta dalu kapetanguna napa hadadinya,a gannanya napa kabu atina,lapangu ngaradukana nama kolidinya na pujian walling lahi Moiri.6Angwua,anawinni,nyouwa einya tapangadang ngaradukana na tu'a tougu,jaka Apolos tu'a tagumi nyiami,nyiami kami hakoda abi lopahkung ka tutu a gananya nama tulingu lapangu hi dana hala nama waling lahi nyiami abimi tadak ta tou wanguk.7A gearayaka nama paheakugu? A ganna nama eingu,Da kabu ati pakaya! ada nyiami kaka nama kaya,ga nyiami himi pajaga wikilimi hi maga dami kagami nya?8Nyami napa bihumika,nyiami mi gela hawolaka!ada nyiami kaka nyiami rajamika!nyouwa ku maimigini nyiami tekkada nama jaji raja kami meara piaku meha bollu.9A ganna na wukudingu,Hi Allah na bijalgama payaka,touna ta rasul,ta hupu dukka padoungu meradina na tou napa bayang napa woungu tukang mati, witina nyiami hina jajika tua patikigunya napinnutana, lapakung tua tagallu malaikat lapakungu natou.10Nyiami makatoa witi hi krittuh, Jaka peangu tadalu ngarana hi krittuh. Nyiami millujjang, langa atou noudina nyiami kullih, nyiami mi pahingu nyiami malli dana pahingu.11Lapakungu nyiami, nyiami maka karobang jaka madou, ngawuna kajerek paluna, jakka namorikkuna ledding.12mamawill, kerang waingu winna wikkima atolagama, nyiami pawaimanya nyiami ahidu ama, nyiami tarrupamanya.13ahinna ama nyiami pagapi waingu rengu langu panya lapakunguya, nyiami jaji kaluduk pinnu tana, nama nyarik waling ngara dukkana14Akku dataya daku pamakimami nyiami, papekang pamanya naana napa buhamanya 15Langaka edingu guru maha bulu ribu tadalu ngarana hi krittuh nyiami daemang padangu amami. tadalu ngarana hi Yehu krittuh, nyouwa ku palewami.16Jajikaka tou nama wainya nama manadang lahi Yehu.17Jiddiyaka nawukkuna nyouwa hiku palewaya lahi nyiami hitimotius, na anagu napa namugu nama manudu lahi mori. Napa namudanya ngarana larangi lahi krittuh toungu napa pekagumi baya yaka tadalu ngara dukkada tajemaat 18Einya tajongami nama jaji kataddak meranaka adda hilu omigga lahi nyiami.19langnga tou nodi naka,nyouwa geha omidiga lahi nyiami,a toukanaka Hi moiri na wukudinya,jaka nyouwa ku peadigiminya dama waling napa tukina tou nama katadak nutu jiadinguka dalu kuahada.20langnga,kerjaan Hi moiri Da dalu patikimaya, meradina kuakaya.21Gananya napa napa abu atimu?Eikadinguka nama ominya lahi ouwaingu takung,waingu panamung jaka hangahu hairi nama hamobal.
Chapter 5

1Eitekadinya napa langa patoma nama einya na doha perzinaan ta joangami perzinaan dama einya jonga nuha,Nou nama deki ala weiamana.2Jaka nyiami mika taddi! Da jiakanyaka nyiami nama haduka tadalu pahalakudanya na ta tanoga ya papa heitung waling tajoangngami.3Tou,noudin nammu tadalu tu'a touda nyouwa ku nearou,jidding nguka nyouwa omiga tadalu hangahu matua.jaka nyouwa nama langa paka nounaga ta heikang nama palakuya nama tou nouna.4Tadalu ngarana hi moiri Yehu,Anaka buagimi,jaka ana maugimi ta ngahu harri rangu biahana Hi Yehu na moirida Yehu.5Nyouwa ku botah ya aku haraingu wikigu ta tou nei ta moritana.jaka kana dukang na ihina,kana tomakanyaka na ladduna nama wolutouwu na Rohhuna kana selamattu6Na katadak dana kalungmangu dami peakanyaka nyiami nama hakuduna na ragi nama raging wikina ngaradukana adonan?7pawaranya ngaradukana ragi nama deingu nyiami pikku jajina ragi nama buangu,da giminoudina nyiami dami ragi tekamangu Hi krittu beabu paskadanya iata mengayaka padoru.8Touna ya madakaya kata palakuya na tunu da ragi nama deingu,da ragi dama kalung ma jaka dama jekkimanya nyianga da roti dama eingu ragi mananya waling nama kalung jaka nama tuang.9nyouwa ku datta ganya ta huratugu,Abi plaumai dengadija natou nama jirrak.10Napa wukkugu da jiama ya na tou jurrak ta pinnu tana ya,na tou nama topah jurrak,nama palapang nama paliallaja da kahala tou.langa taka noudinaka,nyiami lohung ha pinnu tana ya.11Ya nyouwa ku tuligunya na hurat lahi nyiami,abi olidija na tou napa bara angwuamu noukanyaka tama jurrak,toma tulla kara, nama li morinya kala tou nama mawuk jaka nama palapang,abi a oli dengamaja nama touda nou.12Gananyaka na tagugu kagu hakiminya na touwu nama eingu tahabali hiddu? Da nyiami kangu nama hakimiha na tou ta jemaattu?13Allah namma hakimiha taguda nama eingu taha balihiddu,wuggaya nama pahalakuya dama kallung ta joangami
Chapter 6

1A einya ta joanga dapa pamirih dengamu jaka tahawanguk,oali jadidingu ana halaku ana manyerranya keadilan tahagana na tou dama tiddi jaka na biaha ?2Nyiami nou dama peanya na tou dama biaha napa hakki pinnu tana? Ya pinnu tana ana pahikki dengakagu nyiami na piaku amu patidinya napala kana nama merah.3Oali nyiami dami peakidinya adilida oleda nama malaikat? A tounakana palakara palakara nama jaji ta joangana na laddu-laddu!4Ya jaka ami jaka amu nagakanya palakara meran nuttu,ga nyiami himu iddi liya ta olimu dama yapu ta jemaat.5Nyouwa ya ku tikkigunya kamu maki oali einangu tou ta joangamu nama patidinya,nama moddanya ana uruhya na palakara ta joanga angawuami ?6Matouha,ta joangana angawuamu nama halaku ana patiddi nya nama nyeradanya kana kallungngu ta hagana na tou dadi manning7Bakalang malanga jajiyaka na palakara dapa moddamu nyiami einya napa eakaya dapa moddami ta joangami,Ga nyiami rehi bukaminya dapa rugi dengang.8Tabalinna,nyiami wikki nama hala nama ruging wikkina.lapangngu ,nyiami nama pahalakuya ta bara anguwuami.9Gaikaka hi dami penya na tou dama tiddi dama hahmanya kerajaan nan Hi Moiri Allah? Abi mi panibbang wikkidimi na tou nama jurrak,na tou pabuatu da kala tou, Na tou nama jurrak na tou nama hamarra,jaka na tou nama kruhhak wikkina.10Nama keadu,na tou nama tullahara,nama mawuk,nama pahejjirung,jaka nama palapang ngaradukana da kollimanya kerajaan hi Moiri Allah.11Ta joangamu waling lahi nyiami nutu.jiading nyiami napa murrah mika,na pabuagimika,jaka langa patiddi baligimika ta dalu ngarana Morri Yehu krittu jaka tadalu harrina na Allah da iata.12Ngaradukana napa modanna tagugu,ei jella linya napa paatang ngaradukana dengagu,Tou nou namu a gannanya naha modanna tagugu,eijella linya dapa modan bayaka wali yana.13Na peangu taguna nakabu,jaka na kabu taguna na paang,jiading hi Allah napa mohu bolu da dubada.Na tu'a tou datagu dapa jurrak waingu maya,jidding taguna Moirida,jaka hi Moiri tutuna na ihida.14Hi Allah napa kiddida jaka napa kiddida waingu biha madinanya.15Gakaka nyiami dami peanya na tu'a taguna na ihimu daka kaboggur krittuki ya?Gai kaka hita deki nounya na kaboggur kritu na pajaji nyiami kabogur tou jurrakku?merajella dina a dakmang!16Gaikaka nyiami dami peangu na tou nama panamugiminya ta ihimu tama jurrak ami kahangi denga?na panewinya,naka dubbanna na jajidingu hangi rou.17Langga a tou diha na tou namagiminya jaka hi Moiri jaji hangi hangahu harri da nya.18Marounya waling tama jurrak,na doha ta tu'a touda.19Gaikaka nyiami hi dami penya na tua toumi umananya hi ngahu harri nama einya lahi nyiami,napa kamu walling lahi Allah,jaka na tu'a tou mu dapa peawikimanunya.?20Ya nyiami na mengnga mika jaka waingu hupu hina.ya jiakandiyaka pabuatu ya Hi Allah Waingu tu'a toumu!
Chapter 7

1Ya, tu'a taguna napa datta tahagagu; jiaya tagu moni abi da ngoraha dama winni.2jiadikingu maba langa einya jurrak ngaradukada moni nama kollingu ka eingu arweida wikkida jaka da mawinni ka eingu la wikkida.3Na la na pinnuyaha napa taguna tu'a na araweina to jellana na araweina ta tu'a lana.4Na araweina dana tu'a taguna na ihina,tou jellana tu'a taguna.5Abi pamaroungu wikkidimi,jiading ka pamera pabuhanguya ta joangana laka loaga kami maloaga lakaloaga nama einya na kaloaga tu'a nahabayang.Mangngadingu morik nama kahangingu abi tama hi patibang abi hilu kamagu tadalu damoddamu ta dalu amu ma raggaya na ihimu.6Nyouwa tikkigunya ya na kaloaga, dapa parehama ya.7Nyouwa ku mannigimi ngaradukana touna ihi wikigu.lapa tounodina ngaradukana einya kanyuruna waling lahi Allah hawanguk ta daluna ya jaka ngaraduka nama toungu.8Ta dama nikah jaka nama balu,nyouwa wiggunya nama reihi kallung duda eikanya nama merang lahi nyouwa.9lapa tou noudina,a eikanya dama piaku ana pattu wikina,rehi napakalung na nikah,reihi dehaya na nikah abi hilu mutungngu nabuhang mawini.10ku woanya kalogga na pareha ya(dama waling lahi nyouwa maya,jidding mawaling lahi Moiri),mawinni abi mi temaoatakanya na lamu,11Jaka lopahkaka amu jujakunya lamu,jaka nyouwa dama wolutoumaya a eikanya amu jujak na lamu,jiading da kawin mangu manga baling nanya (wainya apa padaminya olidana lada),jaka na lana na piaku ana paheawa dengananya na araweina.12Ta tutun nama rehina,nyouwa wiggu(nyouwa,dahi moiri mawa) a eikangu ta angwua nama eingu ara weina dama manninya,jaka nama winni nama kabuang morik denganya,abi napa heawa dengadinya na araweina.13Tou jellana nama winni nama eingu lada dama maninya,jaka da lada 14Da lada dama manningnya nuttu napa murahya na araweina jaka araweina dama manning dana muramangu ta lana.15lapangkangu a tou noudina dama manning nutu kabuati memananya napaheawa,jemahadinya kana paheawa.tama toungu ya,angwua jaka anawinina dana hilu mapimanguha,langa toudihaka hi Allah na hangi kada iata na morik kahanging.16Lapa tou dinaka ou mawei noumuka ou ana palikaloagawukalamu?Giki noukaka ou amu peanguou la atou toumuka pa likaloagadiya araweimu.17Meran,nahalang wina hi Moiri naha maddu ngara dukka na tou,gimou hi Allah na kamaikan nyiami ha tou ha tou madung ta dalu kaloaga dedi nouna.duka dedinouna nyouwa ku preha ngaradukana ta jemaat.18Ei jella kaning tou napa kamikang ta ladu a sunat?Abi pama robaya tada-tada sunatuna.19sunat dada sunat?Abi pamaroba diya/abi matadinya dama deha mangu langa a dana deha dingu na taat danya napa reha nama waling lahi Allah.20Ngaradukana nama madak merana a kamaidaka 21Oali nyiami a touna na ata a ka maikanya?nyiami abi momudingu a touna nou.22A jeadakada napakamaikang lahi Allah a jiada ata,tou napa li kaloagana haknada hi Moiri duka dedinouna jellana na tou napa likaloaga aka maikada.jiada atou hi kritu23Nyiami plikaloagamika jaka menganika himi jidinguka abi hilu jajingu ata tou24Aku angwuagimi,ngaradukana dadi manika hinguma nyouwa deimang li preha waling lahi moiri tadalu kaloaga a kamaikanya.25Ya,tutuna na tou dadi manika nyouwa dadi eimang lipareha waling lahi Moiri.langa atoudinaka,nyouwa na woga kaloga napatiki tou,nama namung hi Moiri,ana mannida .26Nyouwa ku akuya nama toungu ya tadalu dukkana,ya atouna nama rehi pakalung tadalu kaloga, ya atou na nama rehi pakalung tutuna hatou-hatou patura a gananya nama einya.27Eikanya nyiami nama hanging ta ara weimu?Abi puna noudinya napa heawa.Eijellakangu dadi mahangi ta ara weina?Nyiami abi manyeradingu ara weimu.28Langa,jaka nyiami mi nika,abi mi berdoha.atounoudika jaka touna na lakeda mawinni ana mikakaka dana berdohamangngu lapangkung atouna namu dama nika naha newi namorik pinnutana.jaka nyouwa ku pangadanya kalu pakeilita nouna dama luang.29Aku angwuagimi,napa kabuatigu na kaloga alli maraina nouwu walling yayi,temakadinya duda dama einya ara weida morik magga dama eingu.30Duda dama hou ka neagga dama houda duda dama hi ka magga dama einguda,31Jaka duda dama pagada wainya na pinutana ka magga dama pa gada waimadanya.na kaloga pinnutana madukkaya.32nyouwa napa kabu atipagu paheili waling nyanga pangadang.tou dama nika napangadanya nama wolutou,a gikinouna napa buhana nama wolu tou33Mangngadingu kana kudus,lapangtou noudina nama nika napa ngada nounya tutuna na pinnutana,giki nouna kana pakenangu na ara weina.34Jaka napa atinya nama paikang.Mawinni dama nika jaka na wala keda mawinni dada ragumanya tutuna nama wolu tou kang kudus tou tuatouda lapangkung nangahu morikuna langa,touda dama nika dama ragunya tutu pinutana ya a gikinou na kana marennanya na atina na lana.35Nyouwa wiggu ya tutu napa namungmu ta lahi moiri abi na nyonga36A eikangngu na tou nama rappuya ana pahalakuya dama tiddi ta ana mangoma na ana mangoma na lewat kuna umurna meranou,napa wukungu,jemina dinya kana pahalakunya gana napa kabu atina ,da abi paksamaya mallidadi dokudingu jemmadinya duda hada nika.37langa atouna nama langa dehana waling ta atida,abi paksamanya na kuaha tapa kabu atina wikina jaka napa langa botah huna nama einya ta atina tutu dana nika anamangoma,atouna bertindak nama pakalung.38jaka ata nika dengangu mawinni jidinguka jidiya nama patuang.39Na araweina selama ana moriku jaka na lana ana mati jiaya ana likaloga ana nika langka gearadiya napa kabu atina,nou namu tama wolu tou jella diya.40lapatounodina,tutu napa kabuatigu jidding reihi senang jaka ta dalu kaloganya jaka wiggu dugu,nyouwa jella einya na ngahu waling lahi Allah
Chapter 8

1Ya tutu na rou napanutung ta dewa-dewa.iata ta peanya ngaradukana nama eingu pangadanguna.napadang nama katadak,tutuna napanamung nama hamera.2jaka eikana tounama hala pangadang na peana,jidding dadi peamanya napa peatekana 3einyakahnamuya hi Allah jidding na peanya hi Allah4Tutuna nou na paangu,da rou dapa manuatung ta berhala,iata ta penya da eimangu berhala yayita pinutana,jaka da eimang lahi Allah se lain hi Nammu,jiapanya duna.5A jiakah napa tikki allah.Allah,nama einya ta awang nama einya ta pinnutana,Agika noukan abi tameradinya ana dangu na Allah.jaka einya nama dangu (Hi Moiri'')6Jiding tutu iata einya hangina Allahda,Nou hibapa walina lahi nammu ngaradukana iata eida tutuna namoriku.jaka jiapanya emya a ha touna hi moiri nou hi krituhu yehu,nama waling lahi nammu ngaradukana hi einya,jaka iata hi eida waling lahi namnou.7Langa tou noudina duka nouda eimanya ngaradukana na tou nama wininanya napa ngadang ya ha tou tou ana damang jaka berhala lapanguya .Tutu nou na ati nama wali ati a touda nama malojang hi jajika tamahapruk.8Na peangu dapalihing lahi iata ta haga hi Allah iata jella na arung rehi da kalung ya a data anyaka,Da tou naka rehi kallungya iata ata anya.9Jidding namukiya na kalogaya abi watu pingi pawidang tutuna dyda na loaja.10Jaka eikanyaka na tou nama ittawa,nama eingu pangadang angu rou kuil berhala,da walingu ati tekka mananya,a eikanyaka na tou nama loga jennang na patit bali tutuna nama angu rou,napa neanutung ta berhala.11Li noung ta pangadangna na tou nama loja nou a touna na angwuamu,tutu tagudanya hi krittu ana mati jaji mohu 12nou jaka na doha ta angwuada nama kahanging maningmu jaka nama pahidugunya na atimu nama loja,nou jia himu berdoha ta lahi kritu nama loja.13Nou jaka napa angu nama hawiting na angawua nama kahanging manningnguna nama hawidang,nyouwa daku amang rou lapang piang-piangu wuangu abi nahawidang.
Chapter 9

1Nyouwa kaka nama tou kaloga?nyouwa ada rasul kawaka dadikaka nyouwa a itta hi yehu na moirida ? ada wewi pakerra nya tadalu ngarana hi moiri?2A touna hawanguk dama rasul,nyouwa ada rasul tutumu.nyiami jiami materairasul ku lahi moiri.3Ya jiayaka napa toadagu duda nama papeha kidi nyouwa.4oali nyiami da eikanguka pataguda ta angu jaka ta inung?5oali nyiami da eikanguka a maraija da ara weida nama kahanging maning,merana da rasul rasul hawanguk,angwua anawini hi moiri jaka hi kefas?6A jiamehayaka hi barnabas jaka nyouwa denaang hak da kerang ?7Gearayaka nama kerang atoungu tentara ana waingu riti wikina?Gerayaka nama taddung kahibu anggur dama a nya na wuana ? i gearaiyaka nama jawa madaga jaka dama inuja da huhuda ?8Gerayaka nyouwa namawinna ngaradukana naha winangu na tou?da jiakayaka na hukum taurat jaka nama tiki nama hame ara?9Einya nama tulingngu ta hukum taurat Musa"Abi nyiami dingu nama memberangus na hapi nama ka uapka Gandum "oalina beabu napa pa atina hi Allah.?10oali wimminya taguda iata ?ya tagudanya nama tulingu a langa koukatungun na karekatutekadingu dalu ana manning jaka ana kauaik tadalu ana manning tutu ana kollinya napa tagunaa.11Jaka ami hoarung rohani tajoangmu,oali nama prehingu a jiama pellakaka nama harobu namateri waling lahi nyiami?12Langa a tou noudinaka.jaka tou hawanguk nama eingu pataguna lahi nyiami nou,atou kanaka nyiami matagungnya ngara dukana nyiami abi na wouda mapa tauk tuamu injil kritu 13Nyiami damu peamanya hamu dama kerranya nama harri nuttu angu paangu waling ta uma mawolu tou jaka nama dama pelayan mimbar.14Jaka hi Moiri napa rehaha hamu kada patomanya na injil tu'a morik waling ta injil15Nyouwa da emang alasan ata manyeranya napa utu waingu alanga patagunya 16Nama willa nyouwa aku da palakukaya aku patomanya na Injil17Aku palakuyaka aku patomanya na injil awukukaganya,nei jiayaka tugaskugu nama papangidingu patomanya na injil.18Nyouwa oali na jadikadingu gana kana atau daah aku jala waikanyaka kana patagugu ta injil.19Jaka nyouwa kagu kaloga waling ta tou hawanguk,nyouwa ku jaji wigku tagugu ata na touwu dangu.20Toungu tou yahudi,nyouwa jaji tou yahudi kaku manyeranya pangananya na tou yahudi.na tou nama morik tawawa hukum taurat,nyouwa langa ata tounaka data wawa hukum tourat.21Tua hamu dama ta hukum taurat manga lita wawa hukum kritu nyouwa kana piaku ana pamenangngu ya dama hukum taurat.22Na tou nama loja,nyouwa jaji loja nyouwa nama pamenanya hamu dama loja.nyouwa nama jaji ngaradukana likaloga atouna na tou.23nyouwa aku pahalaku ngaradukana napa taguna nou ta daku.24Nyiama dami peamanya nama palai ta pertandingan ngaradukans ana palai bollu,jiapa ka hangina ma kollingu hadia?Nou palaikadingu dedi kullihumu kamu kollinya 25Ngaradukana nama bertanding dama eingu pingi arungna.nyiami mipahalaku jaka mi kollinya dama kalung,jaka nyiama kollinya nama kallungu.26Jaka nyouwa daku palaimangu dama eingu larana,daku hamearamangu ta tou hawanguka nama manyeganya na ngilu.27Nyouwa ku latih ya ihigu jaka kaku hamadinya ihig ka nyouwa nama patoma nya na injil ta tou hawanguk,nyouwa da eimang dama kawa.
Chapter 10

1Jaka,nyouwa daku weakumangu nyiami a dami peanya,aku anhgwuagimi,Dama weda da amapeanguda iata,ngaradukada nouhaka a eija ta wawa robang jaka ngaradukada ada lita tahik.2Hammu ngaradukada ihuha ta ngarana hi Musa ta roungu robangngu jaka tahik.3Hamu ngaradukana dha angu peangu Rohani nama hameara4jaka ngaradukada ta inung nama waling ta watu Rohani nama maraija,jaka na watu nuttu Hi Moiriya.5Dikki dedi nouna , Hi Allah dahabuhana waling lahi hammu,nou mearanyiami ana hamatimi ta padua mareda.6Ya nou aganaja mearakana toungu iata abi na jai nama kabungu jahat hamu dapa kabu atida7Abi manuatudinya mera waling lahi hamu, meram nama matuling " Na nuha iata na ngodu angu jaka na mung, manga hina kiddi ana madotu".8abi iata nama palakuya na persinaan meram pahalaku ya waling lahi hamu toma 23 ribu na tou ana mati hangi ladu9Iata jella abi geadinya nama wolu tou, toungu dama touma piraha waling lahi duda dama kamanya jaka dapa hamatida ngala da maddu.10Abi mikangoruk dengakanya toungu duda ada kangoruku jaka hina paburaha na malaikat hamati dengang11Toungu ya nama jaji lahi hamu mera nama tuling touma ana panamudanya tutu lata touma duka dedi na pinnu tana a ominya.12Ya atouna, kana peanya na tou nama dedikung wikina kana peangu wikina tenangu abi nakana'u!.13Deimang nama kamada nama reihi helinya toungu nama kamanya iata tou rara. Jaka na maraba Allah jiaya mamanuduya, dana matamagimi ana kamagimi mareihi walingu tapa pangadamu. Jidinguka, toungu ana pakamangu, enga taguna ana woada likaloaga himu kulihu waingu.14Touna nou aku angawuagimi nama panamung, magang wiki tama nuating berhala.15Nyouwa aku panewi meram dina ta tou nama bijak, tibakinya gananya napa wiggu gu.16Da ka'a langu kadiya na kanyuru napa kabuadengada ta dalu wei rana hi Kristus? Jaka, na kababa napa bearada jiaya nakabuanguda ta dalu ihina hi Kristus?17Einya hangi na kababa, ya atouda ngala nama dangu hangi ihida, kadang jiata ngala dukada walida ta hangi kababa.18Hamataruja da tou Israel, da jiadiha duda dama aja da pamanutu waingu ada deki tagu ta altar?19Jiaya, gananya napa kabu atigu? agana kaja dapa angu dapa manuatu waingu tamarapujiaya natutu? Anang aganaya dapapa hadangu jiahaka tutu?20Daha. Nyouwa wigu lahi ou ngala dukana naha woluda ngala da tou heaka ada manuatu waingu, duda pa'aru daja tutu taguda, da jiamaya na tutu taguna nama rabba Allah. Jaka, nyouwa daku weaku mangu ami kahoru karada nounya.21Jimi dami inu mangu ta ka'a na hi Moiri jaka ta ka'a da deawa nama jurrak. Jimi dami keri mangu tapa dou pa anguna hi Moiri jaka tapa dou pa anguna da deawa - deawa nama jurrak.22Kadang, jiata pakidi danya napa hamadi dengana hi Moiri? Jia kada jiata nama reihi kullihu waling lahi duna? Namorrik tutu nanya apana langu wainya nama Rabba Allah23" Ngala dukana dana heiru mada, " jidika einya dama eingu ganna. " Ngala dukana dana heiru mangu," jidika einya napa waingu jaka dapa waingu.24Abi eikang na tou aka nama woluya nama kalung tutu ihi taguna, jidinguka woluya nama kalungu tutu tou hawanguk.25Akadija ngala dukana napa dagang ta pahar katirou abi patataruka, toungu napapangadamu ta atimu.26Kadang, napinu tana jaka ngala dukana na ihina jiaya tutu tagu nanya hi Moiri.27A eikang a gearaya dadi makeriya nama kaleihugu manga himu halakumu akadingu agananya napa atina tutu tagumu, abimu patutur manya, taukaya ta atimu.28Jidinguka, a eikang tou nama panewi dengagu, ya napa angu pamanuatu wainguya ta deawa, " abimu akanya, tutu tagunanya na tou nama peakagu jaka nama eingu tapangadangumu.29Hiwigugu, damu pangada tagu manya, jidika pangadangu tou hawanguk, gawali napapangadagu hina peaga nya tou heaka?30Jidinguka aku dekikaya napatagugu malanguwu awigu, ga wali hipa halawa kadang napa angu aku anya waiwu awigunya?31Tenang, agananya napa aki anang napa inumi, anang aganna lingunya napa wolumi, pahalakuya tutu taguna ami pamalanguya nama rabba Allah.32Abi wolukaya na oalimi ana hawidang, waling tou Yahudi, tou Yunani tou jellangu huhu anana hi Allah, 33Toungu nyouwa, tadalu agananya aku buhanya ngala dukana na tou, daku manyeramangu pa utuwaingu tutu tagugu, jidika ku pautuya na tou dangu tutu taguda kada kollinya namorriku malodung.
Chapter 11

1Kami pakerita tou nama keriya nakanogugu, toungu nyouwa lahi Kristus. Tada papareahana2Nou atouna, kudekikagu kadang amu namunya ngala dukana napa wolugu, napata nama patomagugu.3Jidika napa kabu atigu kami penya nama pareahami jimi moani ya jiami Kristus, nama pareaha mawini jiaya na moani, jaka nama pareahaya hi Kristus jiaya hi Allah.4Agearaya na moani nama habayang anang a eingu hawoluna nama toani katikuna dana taumanya hina nakatikuna.5Jidika, a eikang mawini nama habayang anang a eingu hawoluna manga dana toajimi ya na katiku na, na jauna na katiku na , mearana ana gutinya na loagi ta katiku na.6Kadang, nama wini adana toanikaya na katiku na, matta kanya kana guti jellanya na loagi na. Jidika ana maki'i dengankanya ana gutinya na loagi na, reihi kallunguya ana toaniya na katiku na.7Na moani abi na toani mangu katiku na kadang jiaya na tada jaka nabiaha madina hi Allah. Jidika, nama winni jiaya natadana ana manadang ana ittaya moani8Na moani da walimana ta mawini, jidika na mawini walina ta moani.9Jaka na moani hi woluya da tutu tagu mawini maya, jidinguka na mawini tutu tagu moani ya.10Nou tounouna, na mawini hina wolu tadana napa heirungu ta katiku na keriha da malaikat.11Jidika nama toungu, lahi Moiri, da eimang mawini dama buhang moani, anang moani dama buhang mawini.12Kadang, na mawini walina ta moani, tou jellana na moani ana jaji walina ta mawini. Jaka, ngala dukana nama jaji walina la hi Allah.13Pangada tagunya, nama tutu kadingu na mawini ana habayang lahi Allah manga na katiku na adana toani ya?14Dami ita mangu pata pinu tana a eikang moani nama malai loagi na, nama toungu ana pamaki'i wikina?15Jidika touna nama wini ana malai kaka na loagi na, nama toungu jiaya nama pa manadanya : Kadang, na loagi na jiaya nama pa einany.16A eikang dama buhanya, dama pata manga, jiama tou jellangu nama wainya hi Tuhan. Napa wolu dama patua tadalu a pahalakuya na perjamuan kudus17Tadalu ami parangunya li'i pareaha yayi, daku waimagimi, kadang ami makeha da tutu ma kallungu maya, jidika woluminya dama kallungu.18Naka wungana, tadalu pakabuangumi ngala huhu anana kurangumi hi woluya napa ka ihak dengami. Jiaya hi ku wainya hawanguk.19Kadang, enga einguha maka ihaku waling lahi jimi jiaya hi peanya agearaya nama maddungu napa pangadami hatou - hatou.20A eikanyaka ami makeha ta hangi padoungu, da jiamaya na tutu angumi ta perjamuan hi Moiri.21Kadang tangir angu, mi deki molluka pa angu tutu tagumu jiaya hi einya nama karobang jaka hawanguku hina mawuk.22Manga da eimang umma mu tutu taguna na angu jaka na inung? Anang , merana amu ngikiwainya na huhu ana na hi Allah jaka amupa maki'i ha duda dama einguna agagananya? Gana nanya napa hilu tikki gugu? Ku tau gu himu? Ya nama toungu daeimang limu.23Kadang, ku kaya nama waling lahi Moiri agana jellanya napa woagu gu, mu penya ya hi Moiri Yesus, ya atomaya na ridungu ada li kadeanganya, nadeki kababa,24Ana menga ana pamalangu ya, hina tippi - tippi kuya manga hi winna, " Ya jiaya na ihigu, tagumunya, mu namu kamu pahalakunya jiaya kamu namu waiga."25Tou jellangu, na dekiya na ka'a mokku ana menga pa angu manga hi winna, " Na ka'a ya tada nanya namorik nama buangu nama walingu ta ra'a gu, mi wolluya ya, tadalu ami inunya kami namuwa."26Kadang, waling ami anya na kababa yayi jaka ami inungu ta ka'a yayi, parangu minya na matina hi Moiri hodu a omi balinya.27Ya jiaya, a gearaya nama angu kababa anang nama inung ta ka'a na hi Moiri nma waingu pata dama tutu tiddi, nahala tahaga ihina jaka na ra'a na hi Moiri.28Na tou rara na peanya agananya napa woluna ta morrikuna, jiaya hina kawanguku ana angu kababa jaka inungu ka'a wei ra'a na.29Kadang na tou nama angu jaka nama inung dama wainya na ihi taguna hi Moiri, mearana ana wunu taguya na ihi taguna.30Jiaya nama hawiting, hina dangu waling lahi jimi nama loaja jaka nama kadaukku, lappaku danguka nama mati.31Jidinguka, ata ka tutu tagudiya na ihi wikida tadalu ata woluya nama kalung jiata dana horu mada hanakkuda.32 Jidinguka, tadalu ana horuda hanakkuda, enga taguna ana peakada ana namuda hi Moiri.33Yayi, ngala dukana aku oali bei gimi, a eikanyaka ami makeha himi einya napa a' dengang, mi panading kiki kimi.34A eikanguka ma karobang, reihi kallunguya ka a' letangu ta uma na tenang ami makeha abi pangiki waingu wikimi. Jidiya, nama jaji hapeagunya a kollingu ha ammiga.
Chapter 12

1Ya atouna, tutuna na kanyuru wali dehang, ngala maipa oali jajing, daku buha manya ada eingu hapeami.2anga minamu ya ha, ya naga adadi mi peanya nama rabba Allah, napa jirrimi marapu dama panewi toungu ana hamadimi.3Ya atouna ku peakagimi yaya da ei awa mangu nama tikki waingu hangahu harina hi Allah, nama winna, " Hi Yesus kuparunya," manga da eimang hatou tekka nama winna " hi Yesus jiaya hi Moiri," helinya waingu hangahu harrina.4Dangu kanyuru nama waling dehang, jidinguka na hangahu mearana.5Jaka, ngala danguna na kabuangu, jidika na Moiri da naha meara.6Da dangu dapa kerangu, jidika hi Allah nama hameara jiaya nama woluya ngala dukana lahi jiata hatou - hatou.7Ngala iata hatou - hatou na woada pangadang nama murrah ata woluya ta oalida hina meara kalung.8Iata hatou - hatou, einya napa woangu peangu waingu hangahu harrina ana tikkiya nama padeneng jaka hawanguk nama hameara jella ana woanya peangu ana tikki ya wainya na peanguna.9Duda hawanguk na woaja wini manning waingu hangaha harri nama hameara, hawanguk woaja kanyuru peangu pategah tou ma kadaukku waingu na hangahu nou.10Manga hawanguk na woaja ngala pakerada einya na kanyuru dapa pali waida, hawanguk na peangu ana manyura, nama pea moulunya agananya nama jaji, mangu hawanguk na woaja ana peanya nama waling tangilu da kalung, hawanguk da peanya na hilu pada kalungu jaka na peangu ana hamadiya11Ngala dukana na hangahu harri jiaya nama pahalakuya hangina pingi hawalina, naha barinya ngala dukana na tou dangu, toungu pakabu atina. Ngala na tou nama keriya anang nama wainya jiaya nama waling ta ihi wikina hi Kristus.12Toungu na ihida a hangina jidika na dangu ngarana ngala ana ka hanging, jidika laka ana dadingu ngarana anga jiaya a hangi ihina tou jellana hi Kristus.13Kadang, hangi hangahu da jiata ihudaka ta hangi ngara anang hangi ihi, toungu na tou Yahudi tou jellangu na tou Yunani, toungu ata tou jellana na ma rabba. Manga ngala dukada na woada pa inung nama waling tahangi hangahu.14Kadang na ihida da jiama hangi ngara na, jidinguka dangu ngarana.15A winna kaka na wihi, " Ya nyouwa ada limmawa, da nou wawa ta ihina," da winna nou mang nyouwa dama eingu wawa ta ihina.16Jaka, na ka hilu awinna kaka, " Ya nyouwa ada mata wa nyouwa dama eingumawa ta ihida," dana ngarangu ada nouya ta hangi ihi.17Jaka ngala dukana na ihida a mata kayaka, bayaka nyaka na ka hilu napa rangu waingu? Jaka ngala dukana aka hilu kayaka, bayakanyaka na iru napa ngidihu waingu ?18Jidinguka, ya namu hi Allah na wolunya ngarana ngala nama eingu ta ihida, toungu napa kabu atina 19Ya ngala dukana a hangi ngara ka naka bayakanya na ihi da? 20Ya jiaya lakka ana dangu ngara na, jaka jiapaya a hangi ihina.21Ya jiayaka, yana mata da da winna manya na limma, " Ou daku oali magu!' Anang na katiku ta wihi, " Ou daku oali magu!"22A hilu patetinya, ngala napa taguna nama eingu ta ihida nama loaja jiaya napa reihi waida.23Jaka, ngala dukana nama eingu ta ihida einya dapa bada pa'akada jianouyaha napa reihi pa akangu. Jaka, ngala nama eingu ta ihida dapa itta tekka jiayaha napa reihi patekada24Kadang ngala napa taguna nama patua dapa hilu waingu maha. Jidinguka, hi Allah nama patidinya na ihi da einya napa reihi pa angu ngala nama eingu ta ihi da,25Abi eingu maka ihak ihida, jidinguka kana pa kahanging ana patungu ngala dukana.26A eikanguka tutu hangi ngara nama hiddu, ngala dukana nama eingu ta ihida na hiddu bollu. A eikang tutu hangi ngara napa pa akangu, anga jiaya ngala dukana.27ya atouna jimi jiami ihina hi Kristus jaka jimi ngala ma eingu jimika ngala huhu anana.28Hi Allah napa higilu hakada huhu anana , nama kawunga jiaya na Rasul, naka dubana da Nabi, naka katilu na da Guru, nama kamuri na nakanyuru daha pali waingu, napeangu palala moru, napa namung, napa hamadi wiki, jaka ngala napa tikki.29Jiaha ngala dukada Rasul? Jiaha ngala dukada Nabi? Jiaha ngala dukada Guru? Jiaha ngala dukada nama wolu tada kanyuru?30Jiaha ngala dukada dama papategah ma kaddauku? Jiaha ngala dukada nama peanya ngala na hilu? Jiaha ngala dukada dama peanya na ihi patikki?31Jidinguka, pajukangu kamu kollinya na kanyuruka naga nama reihi bakkul. Jaka nyouwa jiawa nama patekkagunya na larangi'i nama reihi kallung.
Chapter 13

1Jaka aku kolling panewika ka waingu hilu tou rara jaka hilu malaikat, jidinguka da eimang panamungu gu, nyouwa mearana na katala nama poini jaka lagoru makaringuk.2Jaka nyouwa a eikang napa peagu agananya napa wolugu aku peanya agananya napa kabuning, jaka na dangu napa peagu jaka aku kolli bollunya aku maning kaku pagelirunya ngala na letina, jidinguka da eimang panamungu gu, nyouwa da eimang gau gu.3Jaka aku bari kaha daha poatigu manga kaku pa'anya na tou, milla jaka ku pahellanya na ihigu atunuya, jidinguka da eimang ati panamungu gu , kudduk tekka da eimang ganna tutu tagugu.4Napa namungu jiaya hita najjarungu wikida, jaka nama loajang atida, napa namung dana ma'u mang, dana dedikung wikimana, jaka dana pareihi wikima na.5Dana woluma ya nama manyarik, dana manyeramanya anang dana woluma ya napa kabu ati taguna, dana geaha bani mangu, dana badda yapuma ya deingu jalana na tou hawanguk6Dana manna dengamanya a eingu dama patu'a, jidinguka na egi ati denganya ana woluya nama patu'a. 7Napa namungu na deitu ya ngala dukana nama jaji, nawainya ngala nama jaji, na manninya ngala nama jaji jaka na maddung ana haganya ngala dukana nama jaji.8Na panamu da eimang dukana. Jidika a eikang ma jaji dapa pali waingu, pahigiluya, a eipang li'i panewi pa kawanaruya, a eikang ha peangu nama jaji pahigiluya.9Kadang napa peada dana damang jaka napa pangada da dana damang10Jiaya, nama padeneng wainya, dama eingu gauna mattanya.11Nutu a lakeada waha, aku panewi ku panewi toungu lakeadawa, aku pangadang toungu pangadang lakeada, koling pamatuaka, matta gunyaka na pata lakeada gu.12Kadang ya atouna ta itta wikida taka hainu namawuda, mangaka tapa itta ngoara wikida. Ya atounaka, nyouwa daku badda pea bollumanya, jidinguka peala nyouwa einya aku pea bollunya toungu nyouwa a peaga.13Ya jiaya ha, dama tillu ngarada nama enga pangalang, napa naddida, jaka napa namu, jidika einya nama reihi bakkul waling dama tillu ngarada, ya jiaya napanamu.
Chapter 14

1Namatuya napanamu wiki jaka kabu atinya waingu kala ki atimu jaka na kanyuru dangu nama wali dehang, pareihi - reihing kamu peanya agananya nama jaji.2Kadang, a gearaya nama panewi, da jiamangu oali tou rara na papanewi dengana, jidika lahi Allah, kadang da eimang tou nama peanya jiaya napa tikkina dapa peada agananya winna.3Jidika, na tou nama langa itaya agananya nama jaji na tikkiya ta oali touna kana rahhikungu, na peakanya, jaka napa yaga nounya.4Ngala na tou nama panewi ta hilu napa tikkina napa maddu wikinya na ihina, jidinguka na tou nama langa peanya nama jaji napa maddunya na huhu anana hi Allah.5Nyouwa ku manni bollugimi kami panewi ta hilu dapa peami, tennang pereihi - reihing kami peanya agananya nama jaji anang nama amming. Natou nama manyura reihi bakulluya waling yana tou nama panewi ta hilu dapa peangu, helinya a duna jella nama pagapi tagunya napa tikkina jiayaha tou nama keriya hida o'anya6Aku oali beigimi, ammi kagaka lahi nyimi manga hiku waingu panewi dapa peangu, gannanya napa uttu waimunya, penya nam nyouwa ku panewi denga gu waingu agannanya nama jaji, napa langa peada, napa parahing, anag na li'i hapeakang?7Toukana, ngala dama eingu hangahina, toungu suling anang kecapi nama eingu li'ina, a dada heaka kaka da poini da, giki nouna ana peanya tou agannanya nama poini, suling anang kecapi?8Anang, a jiaya na trompet nama poini dama jinyak, geara kaka nama weaku papatau?9Tou jellana jimi, toungu ammi waingu lamma mi ammi tikkiya na hilu dapa peangu, giki nouna ana peagiminya oalimi agannanya napa tikkimu? Magga mearana ammu panewi dengang ngillu.10Ngala ana dangu na hilu tapinu tana jaka da malli eimang hangina dapa waingu.11Jidinguka touna nyouwa ada ku peakanyaka na hilu nou, nyouwa mearana tou jallur atouna duna nama panewi denga ga, jaka na tou nama panewi mearana tou jallur wiggunya.12Tou jellang jimi, kadang jimi wali ati tekkami ami manyeranya himi kollinya na kanyuruka naga nama wali dehang hodu kollinya nama jibbu jabu binnu bongu tutu taguna ami hamaddunya na huhu anana.13Ya atouna, nama panewi waingu hilu dapa pea bollung kana habayang kana piku penya papangada tagunya 14Kadang, anang aku habayang waingu panewi lammagu, naha mangu gu nahabayang, jidika napangadangu gu dana maddu mangu.15yayi, ganna ikanya napa wolugu? Ku habaya waingu hamangu gu jaka habaya waingu pangadangu gu ku manyanyi waingu hamangu gu jaka ku manyanyi wai jellang pangadangu gu.16Atouna ajikiya amu pamalangu wanya hamangumu, gikiyaka naka ya na tou, nama eingu tadalu dama kolling kanyuru na, ana tikki, "Amin," toungu amu tikkiya na kanyurumu kadang dana peamanya agannanya napa tikkimu?17Langka jia jellaya amu pamalangu pakallunya, jidika na tou heaka dana mannimanya.18Nyouwa waiwu wigunya hi Allah kadang nyouwa aku panewi ta hilu lamma dapa peangu ku reihi mi nyimi ngala dukami.19Jidinguka, ta huhu anana nyouwa reihi kallunguya aku panewi lima kawodu waingu pangadang lappaku ka ku patoma jellanya ta tou hawanguk, habulu kawodu patikki ta hilu lamma dapa peangu.20Ngala apa oali beingu, abi jajika lakeada tadalu pangadangumu. Kamu jaji ana rara ammu jurrak, jidika tadalu pangadangumu kamu pa ati!21Toungu napa tulih ta Hurat Taurat, " Ya ngala na tou nama waingu panewi dapa pa peangu jaka na rowida ngala da tou dapa peangu, nyouwa kutikki danya na tana yayi, jidinguka dada rang ngu mawa, winni nanya hi Moiri."22Yayi, da hilu lamma dapa peangu jiaya na tada, da jiamaya na tutu taguna na tou nama langa keriya, jidinguka tutu tagudanya da tou dadi ma keriya, jaka hayi nama penya nama jaji jiaya na tada, da tutu tagumadanya da tou dadi mawainya, jidinguka tutu tagunanya na tou nama langa wainya anang nama keriya.23Jaka, ngala da huhu anana ada makeha kaka hangi padoungu, jaka ngala dukada da panewi waingu hilu lamma dapa peangu, manga eingu tou dama penya anang na tou dama wainya ana tama kaka, enga widda gimi ada panewi jimi makatoa mi anang kalanguminya?24Jidika, ngala dukami ami pea bollukanya nama jaji, manga aming tou dama keriya anang tou dama pea wainya ana tama, jiaya hina namu ya ngala nama jaji jaka hina pangada wainya.25Dapapa louhuna ta atina jiaya hina ittaya, jiaya hina boppa ana karadanya hi Allah, hina wainya a ei tekkanya hi Allah tapa duamijiami anang ta joangami. Ngala naka buangu napa langa hamaddung.26Jayi, na tu'u pangalana gikinouna, ngala pa oali beingu a eikanya ami makeha, hatou - hatou ka eingu hurat manyanyi, nama paeakang, patikki, panewi hilu dapa peangu, anang tada paka tutu waingu. Wai bolluja kana haddul waingu.27A eikang nama waingu panewi dapa peangu, matta kaja toma dua anang toma tillu kada waingu papa heapang, manga ka eingu tou hawanguk nama peanya napa tikkida28Jidinguka jaka ada eikang tou nama peanya duna kana kawannar jaka na tou nama eingu jaka matta kanya kana panewi meaha jaka lahi Allah.29Mattakanya dama toma dua anang toma tillu da Nabi dama panewi jaka hawanguk kada tibakaya ada pangadanya.30Jidika, ya napa tikki tutu tagunanya na tou heaka nama ngodu tapa doungu nou, na tou nama moulukana kawannar.31Kadang, jimi ngala dukami mi peanya agannanya nama jaji hatou - hatou, toma ngala dukami kami pakeri jaka ngala dukami kami kullihu waingu.32Ngala na hamanguda da Nabi naka raddanya duda da Nabi.33Kadang, hi Allah da jiamamaya hi Allah nama manyoggar, anga jiaya napa namu wikki toungu nama jaji ta joanga huhu anana ngala na tou napa langa pahigil.34Na mawinni kana madaku tapa dou pingi paka buangu kadang duda dapa hellamaha ada panewi, jidinguka dapa akanyaha na nuku Hara Taurat napa toma jellanyaka.35Jidinguka, a eikang tapa ngadanguna dapa peada jaka napa tuturuda, reihi kalunguya ada patuturu ta la' da ta umma kadang pama ki'i dengangnguya duda mawinni ada panewi ta aru tou nama paka buangu.36Penya namu na winina hi Allah walina lahi jimi? Anang, penya namu lahi jimi paya na winina ana patomanya?37A eikang nama pangadang ya jiawaha hatou Nabi anang tou nama murrah, mattakanya kana penya ngala dukana dapa tulihugu tutumi jimi ya jiata na li'i pareahana hi Moiri.38A eikang tou dama penya yayi duna da pea jellamanya.39Ya jiaya aku oali beigimi, kami manyera tekkanya waingu kullihumi na tutu ka buangumi, jaka abi heirumanya na tou ana panewi waingu hilu lamma dapa peangu.40Jidika, ngala dukana kami pahalakuya waingu tutu - tiddi.
Chapter 15

1Ya atouna ngala oali bei, ku peakagunya o'uwu na wini kallungu Injil napa patomagu gu, napa langa peami,enga noumi ami maddungu.2Ya jiaya na wini kallungu jimihimi manumara, kami hamannu pajukangu ta winina napa langa patomagu gimi, helinya amu wainya adana patua.3Nyouwa ku patomanyaka lahi ou pareihi - reihing nama patu'a hingung, napa kolligu ya jiaya hi Kristus hina mati tutu doku jalada toungu napa tulihu ta Hurat Bakul4Jiaya napa tanung, jiaya nama kiddi bali ta laddu ka tillu toungu napa tulih ta Hurat Bakul.5Manga na mengaka ana patekang wikina lahi Kefas, lappaku daama toma habulu dubbada.6Manga nou, jiaya napa patekkang wikina walingu dama reihi ta limma ngahu damma pa oali beingu ngala dukana. Ngala dama toma pirraha da morrikuha toma ladu hina, jidika dama toma pirraha da matika.7Manga, napa tekkang wikina lahi Yakobus, walinouna ngala ta Rasul.8Nama muri, toungu na lakeada nama jaji ada di toma ya na rahi jajina, manga napa tekkang wikina jellana lahi nyouwa.9Kadang nyouwa jiawaka nama reihi doku ta joanga Rasul - Rasul jaka dana mangarang Rasul awi'daga kadang nyouwa nama tauha aku hamatika na huhu anana hi Allah.10Jidinguka, napa awi panamu na hi Allah, nyouwa jiaya hi eiga toma yayi. Jaka napa awi pa namuna lahi nyouwa dana buni mangu. Na kerrangu gu tajukuya waling lahi duda ngala dukada, jidinguka da nyouwa, mang jiaya napa awi panamuna hi Allah nama hadidi karahawa.11Witinanya, toungu nyouwa anang duda, toukina nyiama ama peakaja manga toungu dimmi himi wainya. na kiddi bali waling ta mati.12Jia hi Kristus aranguya ana kiddi bali waling ana mati, gawali waling lahi jimi nama toma pirrami dana kiddi bali mang waling ta matina?13Adana kiddi bali kaka waling ana mati, hi Kristus jella da eimanya ana kiddi bali. 14Jaka, jiaya hi Kristus adana kiddi bali kaka, da eimang gauna napa tikkima jiama jaka da eimang gauna na manningumu.15Pareihing - reihing, jiama walluk manya ana keriya hi Allah kadang ana panewi ya hi Allah napa kiddiya hi Kristus, dapa pakiddi memmana, ana patu'a kaka da tou mati adapa kiddi baliha.16Kadang, jaka da tou mati adada kiddi bali kaka, hi Kristus dapa kiddi bali jellamaya.17Jaka, hi Kristus adapa kiddi bali kayaka, da eimang gauna na manningumu, jaka jimi engami ha ta doku-jalami.18Tou jellangu, duda dama langa mati lahi Kristus da duka jellaka.19Jaka napa mannida lahi Kristus jiapaya tutu taguna ata morrik laddu yayi, jiadaka tou nama li'i hinguya na li'i hollu waling ngala dukana na tou rara.20Nou atounaka, hi Kristus apa kiddi baliya ka waling ta joanga tou mati, jiaya napa wolu wua kawunga walingu ngala na tou nama keriya nama langa mati.21Kadang, toungu na mati na jaji ana liya hatou, na li hatou jella ya na kiddi bali waling ta joanga tou mati nama jaji.22Kadang lahi Adam li bolluya na mati, tou jellangu lahi Kristus ngala dukami pakkidi balimi.23Jidika, ngala yimi hatou - hatou keriya nadutukuna hi Kristus jiaya nama kawunga, manga nou duda dapa langa pata pedina hi Kristus, peala a ammi balinya,24Peala atomanya na hupu dukana, einya peala ana woaya na li pareaha lahi Allah Ama, einya ana pamohu bolluya nama papareaha, ngala na loadana, jaka na kullihuna.25Kadang, enga taguna ana papareaha hodu atoamaya hi Allah ana tauha da geana ta balla wihina.26Na gea nama muri napa pahigil jiaya na mati.27Kadang, hi Allah na tauha ngala dukana ta balla wihina. Jidinguka, a eikanyaka ngala dukana nama jaji ana tauya ta balla wihina, ta peanyaka da meahamana hi Allah, nama tauya ngala dukana nama jaji ta wawa na hi Kristus.28Einya ngala dukana a tauya ta wawa lahi Kristus, manga na ana taguna napa akang wikina lahi dunna, nama pa'aka bollunya, ngala dukana ta wawana hi Kristus nou jiaya hi Allah hina jaji ngala dukana tadalu tanga bolluna.29Ada tounou kanaka, ganna kanya napa woluda duda dama langa ihu tutu tagu tou mati? Jaka na tou mati adapa kiddi bali kaka, mang gawali ngala na tou hina ihu ha duda?30Jaka, ga jiama hi eigama ta mawilla padutu baddang?31Ngala pa oali beigu, tiap laddu nyouwa ku arunya napa mati dengang, toungu aku bakkul ati dengagimi jimi, nama kolligu lahi Yesus Kristus, na Moirida.32Ta pangadang tou rara da, gannanya napa utugu apa tau denganya ngala dama daga tama bali ta Efesus? Jaka da tou mati adapa kiddi bali kaka, " Mai yaya ka angu jaka ka inung kadang baru wehang jiata mati ya."33Abimu kerikaya ana wallukuwu: "Napa buhang wiki dama kallung jaka hi einya naka ihak nama paheawanya nama kallung".34Kamu pangada baling waingu kallung jaka abi wolukaya nama jala. Kadang, einya dama tama pirraha da denganya ada penya hi Allah. Hi wigugu yayi kamu maki'i. morrik balinanya na ihi amu wainya35Jidinguka, enga eingu hatou nama patutur, "Giki nou kana na tou mati apa kiddi baliya? gapa ihiwaikana a'omi balinya?"36Hei tou dama peangu! agannanya napa ho'arumu dana tubu dana morrik, enga ana mati moulu.37Jaka, agannanya napa ho'arrumu da jiamaya na ihi pingi ainama tubu, jidinguka watu nanya dama eingu kalituna toungu watu pari anang watu - watu hawanguk.38Jidika, hi Allah nama woaja ihi toungu pakabuna jaka ngala da watu natauja ihida hangi - hangi.39Da jiamaya ngala na ihi jiaya na ihida nama hameara, jidika hangi panna ihi tou rara, jaka ha hawanguk ihi madaga - madagaha, jaka hawanguk ihi mawurung - mawurung, jaka hawanguk kali ihi kaboku.40Ei jellang ihi surgawi jaka ihi pinnutana, jidika na padou na awang reihi jaga ya jaka bara wawa ya na padou na pinnu tana jiaya dana hameara mangu.41Na reihina na mata laddu na heaka, na reihina na kapea duda da heaka, jella kadang naka pea hangi na heaka taka pea hawanguk nou eingu reihida.42Tou jellang na kiddi bali tou mati. Na ho'arrunya tapa bura dengang, napa kiddi baliya ta pingi dapa bura dengang.43Ho'arrudanya tama manyarik, pakiddi baliya tama reihi jaga ho'arrunya anouya ta loaja, pakiddi baliya anouya ta kullihu.44Ho'arrudanya toungu ihi tou piaku, pakiddi baliya ta ihi hangahu morrik. Jaka a eikang ihi tou piakuna, ei jellang ihi hangahu morrik.45Toungu napa tulih, "Na tou moulu hi Adam, na jaji hamangu nama morrik." Hi Adam nama muri najaji hangahu napa morrik dengang46Nou atouna, na morrik nama kallung da jiamaya nama moulu. Jiaya na morrik dadi ma kallung, manga nou jiaya hi kollinya nama kallung.47Na tou moulu walina ta pinnu tana, nou walina ta kubur tana. Na tou kadubba walina ta awang.48Naka meara nama waling ta kubur tana, tou jellanga duda dama waling ta kubur tana. Jaka daha meara na surgawi, tou jellangu dama surgawi.49Toungu ana pajajida ta hada tou rara walida ta kubur tana iata ta keriya na hada tou surgawi.50Nyouwa ku tikki giminya yayi, lahi nyimi ngala apa oali beingu atouna na ihi jaka na ra dana kollimanya na Kerajaan Allah tou jellang nama dukang, dana kollimanya dama dukang.51Ranguwa! Nyouwa ku tikki giminya a einya dapa peami, jiata da eimanya ata mati bollu, jidika iata ngala dukana paheapa dada,52Data pea wainya, ai piddak wida, ana poini muri, ana poini kaka, jaka na tou mati apa kiddi bolluya dana duka bollu mangu, jaka iata paheapa dadaka.53Kadang, nama helling na kaya dama helling. jaka, nama matina kaya dama mati.54Tadalu ya nama helling ana kaya dama helling jaka nama mati na kaya dama mati, jiaya hina patu'a na wini napa langa tulih:"Napa mati dengang na mengayaka tapa talu dengang."55"Ou pamati dengang, bayanyaka napa talu dengamu? Ou harowu, bayanyaka napa mange'at dagu?"56Napa mange'atung jiaya na jala, jaka nawiti jala jiaya na Huku Taurat.57Jidika, waiwu kawida lahi Allah nama woada mannangu yana Moirida, hi Yesus Kristus.58Jiaya, aku oali beigimi ta manninguda napa awi namugu, kami maddungu abi bebat, kami binnu bongu ami pahalakuya napa kerrami lahi Moiri. Kadang, mi penyaka na joili habonnangumu dana maroba mangu lahi Moiri.
Chapter 16

1Ya atouna witi pakeaha dengang riti tutu taguna na tou napa langa pahigil, kami pahalakuya kami waingu li'i pareaha napa langa peakaguja da tou dapa langa papahigilugu ta Galatia.2Ta laddu kawunga ta hangi miggu, nyimi hatou - hatou ka eingu pabijal heakami agannanya napa bijallumi keriya a pirra na napa kollimi tennang abi jiaya a' ammiga manga himmi kehaha.3A ammikagaka, nyouwa ku paleawakaha, ageara hinguya napa pedimi waingu hurat kami idi waija dapa idimi ta Yerusalem.4Jaka, nyouwa aku halaku jellaka, duda daha laku maraiga.5Jidinguka, nyouwa ammi kaga lahi ou aku kolling patoma ta Makedonia.6Jaka, noukaka jaka aku enga dengagu anang kana duka waingu na rahi maringu tennang kamu oali maraiga nutu tapingi pa halakugu, aba yayi kaga aku halaku.7Kadang nyowa daku buha mang pa'ittawu ajiapaya amu nonik. Nyouwa ku mannigu aku enga dengan lettagu, ya hi Moiri ana wo'a digaha kaloaga.8Jidinguka, nyouwa enga lettagu ta Efesus hodu atomaya na laddu Pentakosta,9kadang na dangu naka loagagu aku kerraja dapa kerragu dama reihi patu'a penting ku itta yaka langka na dangu nama geaga.10Ya atouna, a ammi kanya hi Timotius, mimarou matuya abi namange'at ana oaligimi kadang pahalaku nanya napa kerrana Moiri, tou jellang nyouwa.11Jidika, abi eikang nama ohal wainya! Kami gatanya ta larangi ana halaku abi eingu gikina tennang kana duki bali lahi nyouwa. Nyouwa ya nadigunya ana bali mareija ngala da oali beina nattu.12Ya atouna, witi na oali beida hi Apolos, nyouwa ku panamunya aku paleawaya kana lipa toma gimi nyimi kana maraija ngala oali beina hawanguk, jidika dana weaku mang ha mai memma. Nimmi peala ammi kanya ana kaloaga.13Magang wikina, kamu kulli amu wainya na manningu mu. Kamu penya napa tagu moanimu jaka kamu kullih.14Tennang ngala napa kerramu, kamu pahalakuya waingu maloayang.15Ku kareimi ngala oali beigu, mi penya ngala nama eingu ta ummana hi Stepanus jiaha da ana kawunga ta Akhaya, manga duda daha rainya na morikuda ada pahalakuya tou palanga papahigil16Kami pa'akanya da tou matoungu jaka ngala dukana na tou nama oali kerranya dapa daka joili.17Nyouwa na egi na atigu a amminya hi Stepanus, Fornatus, jaka hi Akhaikus jiaha nama panamu gunya agannanya napa dengamu18Kadang, duda dama pawahanya napa ngadangu gu jaka napa ngadagu mu ya jiaya kami taukija hina da tou matoungu.19Tomanya napa namuda lahi Moiri nama arung lahi jimi, na oalija da tou palanga pedina dama eingu ta ummana.20Ngala dukada da oali beimu dama eingu ya dapa ngidimu li'i panamu lahi ou. Patomaja li'i panamu hatou - hatou waingu pangidihu.21Nyouwa, hi Paulus nama tulihuya na li'i panamu yayi waingu limma tagugu.22Ya a eikang tou dama millanya ati hi Moiri, dana marimangu duna.Oh Moiri, ammiguya!23Napa awi panamuna hi Moiri Yesus kana hadidi karahami jimi.24Na milla atigu na oali maraigimi jimi ngala dukami lahi Yesus Kristus. Amin.

2 Corinthians

Chapter 1

1Waling lahi Paulus, witi pawukku atina hi Allah ana wai wihi - limmanya hi Kristus Yesus, jaka waling lahi Timotius anguwa da, ta lahi kaboggur huhu - anana hi Allah, jiaka dukkana na tou napalanga lihhu nyongana, napalanga papahigiluna hi Allah ta hagu'ul Akaia.2Na pa'ayi-panamung jiaka na maga loli-haradona mawaling lahi Allah, na ama da, jiaka nama waling lahi Moiri Yesus Kristus, kana kado-iddi da, paeini - hamawa da.3Wuatu halinya hi Allah na ama na na Moiri da Yesus Kristus. Hi Ama ma pa'ayi - panamung, jiaka hi Allah nama pingngi kali pingngi na hoddar.4Nama kali hoddaruma ta dalu ama li ya namawilla, toma ama piaku a kali hoddaruha nama li ya mattu - mattu mawila waingu na wini kali hoddar napalanga kollima waling lahi Allah.5Kadang mearanguna nyiama a' makollinya na taguma dama keri ukku ya ta dalu mawilla napalina hi Kristus, tou jellana waling lahi Kristus ma kollinya na pakali - hoddar dama keri ukku ya. 6 Amali kayaka na mawilla jiaya pahawangar jiaka nama pamannumara mi, a' eikanguka makali - hoddaruma, tutu tagu jellaminya, kami piaku maddung, kami wainya na bellar ati ami li ya na hadukka mawilla mearanguna napalanga lima.7Lappaka na maddunguna ama mannigimi, witi ma penya, na hameara na mawilla na pa li da, mikolli jellanyana pakali - pahoddarangu na pakollima.8Kadang mi rangu yaka giki neima aganananya napalima ta Asia merrah. Na ngiddi deitu ngiddi tiddung na papahaila da gama duku buatu ya toma ta bata ati maka ama pangaddanya na morrikuna.9Kali kaina ama pangadolanya maga nou manyaka ta nuku mati. Jiadinguka hina jaji matounguka abi ma wainya na kullih taguna, jiadinguka ka jiapaya lahi Allah nama pakiddi balinya nama mati 10Walingu ta mati napa mangeatdengang, na pamannumara daka. Lahi dunna ama paharainya na manninguma, jia nama hilu pamannumara.11Witina ami gata ama waingu ami hailanya ta habayangumi kana dangu tou ma palangu ya, witi na kanyuru kanagga na pakollima witi ada hailagama ta dalu habayanguda.12Ya jiaya na pabakkul ati dengangma. Kadang na panewi ta atima na pattekagama. Kadang mamorrikuma ya ta pinnu tana. Parei - parehinya na patuwu dengagimi ma hawali ati ya lappaka na murrah ati mawaling lahi ma Rabba Allah da mawaling ta manyakat pinnu tana maya jiadinguka mawaling kullihuna na pa ayi panamunguna hi Allah.13Kadang napa tou na ta hurat lahi dimmi. gannanya nama toma pabaha mi lappaka ami tauya ta atimi. Nou nammu ku manni mi, anna kaya kami tau tekkaya ta atimi,14Keriya napalanga pea mi hawanguku waling lahi nyiama. Ana toma kaka rahi na na ladduna hi Moiri Yesus mo pa egi gamanya na atima, tou jellakana nyiama ma egi ati denga gimi.15Mula na na pamannigu ya na pakabu ati gannapanya ngara na kaku patomang moulu mi, kami ka ya napa ayi panamungu na paduang waingu.16Nadinguka kaku pangalang pingi pahalakugu ta Makedonia lappakungu ku bali - bali lahi dimmi kami piaku tulu gataga tadalu halakugu ta Yudea.17Nou atouna, penya eingu pawolu gu dama padeneng tadalu aku ngananya na pakabu atigu? Anang, penya aganananya na pakabu atigu aku ngananya waingu ati tagu gu, toma kana hadekkang "o'a ya" jaka "da'a da "?.18Ta ngarana hi Marabba Allah na pingi pa ayi panamung, napalanga jaji ma lahi dimmi da pahadekka mangu "o'a" annang "da'a".19Kadang hi Yesus Kristus, ana Allah ya, jiaya napalanga pekada gimi ta padua mi tou na nyouwa, hi Silvanus jiaka mi Timotius, "o'a" anang "da'a" , da wiggu mangu, jiadinguka ta bali - balina lahi dunna (Moiri) o'a jiapaya nama einya20Kadang lahi kristus jiaya na o'a tora dukkana na pajaji hi Allah jiayakadiyaka ta dalu ngarana, amin widda, ata wuatu balinya hi Allah.21kadang jia ya nama pamaddung gama,tou kana dimmi ta dalu Kristus, jiaya hi Allah nama pamaddunya.22Ana taunya tada ana huhu anada, ana hapurunya na hangahu harri na kana dounya na ati da ana padinyakunya na tora pa taguda.23Tou na ku pa ounya hi Marabba Allah, nama itta ya-nama penya ,na peaganya ganna nanya nama hawiting hi daku mai ta Korintus witi namu da gimi.24Da lara kama pareha mi a ganna nanya torana na ati wai mi, kadang madung minyaka ta dalu mannigumi. A ganna pananya kata mera kerraja kana egi na atimi.
Chapter 2

1Ku bottah ya ka ta atigu tou na daku hilu maiamangu waingu hadukka ati.2Kadang, aku pahiddu kayaka na atimi, hilu gearayaha nama pa egi ganya ada jiata kaka na oali hadukka gu.3Jiayakadiyaka na pakabu atigu ta huratugu, touna aku mai kaka, ka abi na hadukka na atigu witida, bakalangu ka nouwa ta egi ati. Kadang ku manni gimi, toma na egi ati, egi ati bolludanya.4Aku tulihi ya na hurat napa pangidigu gimi, ku tulih tadalu dadar atigu lappak na kapiatu na atigu, wara-wara wei matagu, kana hadukka na atimi da wigumangu, jiadinguka kami piaku penya gikkinei marouna na namu gu gimi.5A' eikanyaka nama pahadukka giminya na atimi, da ati magunya na pahadukkana, jiadinguka dukkana na atimi, ganapananya ngarana da lara pareihi magunya na ati da nama tou ma pirrana.6Ta lahi dudda, rekka naka ami peaka panajarunya.7Aganapanya ngarana ka abi mi panappu-panulla dinya na jalana lappaka kami kali-hoddaruya, ka abi na mohu denganya na hadukkana nama buat.8Nou a touna ku nungnga-peka gimi kami waingu kalaki atimi ami buhanya ami namuya na tou matoungu.9Kadang jiakadiyaka na pakabu atigu hiku tulih giminya na hurrat aku pangidi guminya, kama kadigu gimi hiku peawaigimi a' eikadinya nama nudumi.10Kadang, aku panappu-panulla kanyaka na jala oli gu, a tora ei kanguka na panappu- panulla hi tou gu witiguna dimmi ta haga na hi Kristus" 11Now atounaka, na morritana dapa utumaya waling lahi iata kadang iata ta peanya napa wuku-wukuna.12Aku koling patoma ta Troas aku boaruya na Injil Kristus jaka hi Moiri na wehaga binna aku pahalaku nanya na winina.13Dana maddu mangu aku pangadanya ta atigu adaku parega denganya hi Titus, na anguwuagu. Jiaya hi keri panouguja hi ku halaku ta Makedonia.14Jidinguka, pamolanguya hi Maraba Allah na oali maraigama ana patidigama tadalu ngarana hi Kristus jaka ma boaruya nama wou hirit napalanga peama na tutuna duna ta hangi padoungu hangi padoungu ya jiamaka.15Kadang ta haga na hi Maraba Allah nyiama jiaya nama boarunya na wou hirrit ma waling lahi Kristus ta padua ma mannumara jiayaka ta padua ma damu.16Tutu nama kawunga, jiama pa wou kamati,jaka hawanguk pa wou tou morrik nama moriku. Jidinguka gearakayaka nama piak pahalakuya nagidi deitu - ngidu tidung ma toungu?17kadang nyiama dama merang mangu nama dangu nama menyerrang kaku uttu kanyuru wainya na wini hi Allah. Ganna pananya tadalu ngara nahi Kristus, panewinya nama padeneng gannanya nama murrah keriya na li parehana hi Maraba Allah ta hagana.
Chapter 3

1Penya, mi itta ya ama hailang wikkima? penya patekka giminya na hurat pahailang mearaguna hawanguk a' patekka giminya anna ma wailing lahi dimmi?.2Dukkima jiaya na hurrat pahaila ma napa tulih ta atimu, a penya , lappaka a bahha ya ma dangu.3Kadang, jia mika na hurrat Kristus na pa itta ma, napa tuluh waingu deitu-tiddunguma, da tuluh wai mangu tinta, jiadikungaka pa tulih waingu hangahu Mouri na hi Maraba Allah nama morrik da ta watu pa a' tulih jella mangu jia kadinguka ta rou danya jiaya ta atina na tou rara.4Tou nouna na kulihuna na manninguma lahi Marraba Allah ta dalu Kristus.5A waingu wikki tagu kamaka, dapa tomamanya ama yapuya a ganna nanya maga ma nyiama pahalakunya," Da tou nou amangu" hima maddung, hima kulih, ama pahalakunya, kulih ma waling lahi Allah ya.6Jiaya ya nama pamaddu gama hima piaku ama jaji wihi limmana ta li jaji ma buang, dana wai mangu nuku napatulih jiayadinguka ma waling lahi hangahu harriya kadang na nuku napa tulih damu denga ngunya jiadinguka hangahu hamangu, pa morrikk denganguya.7Jidinguka ajiakayaka na deitu tidung nama hagang ta mati, napa waingu patulih ta watu patuliha awinya waingu tada biaha madina, toudaka da tou Israel dada tarumangu ada e'aluya na ngorana hi Musa kadang ada ittaya natada biaha madina nou, jiakaka namu natada biaha madina nakaborranguka8Da jidiha dama waingu hangahu harri nama waingu biaha madina nama reihi bakul widi?.9Kadang, na deitu tidung nama idida tapahukung nama waingu biaha madina, kali kaina na deitu tidung makalungunya hina reihi binnu nabiha madina.10Nama patutungu, agannanya takawunga napa dedu ngara dengang atapaha mearakanyaka daha hameara mangu kadang na dedu ngarana nama reihi lobbar.11Kadang agananya dama wahang tekka ana pamaraikanguka na dedu ngara, pareihi - reihi nama wahang ana pamaraikanyaka nama dedu ngara na!.12Ma manniya nama toungu, hima taru bani ama wolu ya.13Dana meara mangu hi Musa, nama hawanga habilo ka abi da itta ha da tou Israel na mollahuna nama wahang habali baddik.14Na kato'a ka na pangaddanguda, witi toma ta laddu nou einya ha ana korruja ada baha kayaka na li jaji madeingu da eimangu na patekkanguna, witi jiapaya Kristus nama piak patekkanya.15Hoppa toma ta laddu hinna ada bahha kayaka na hurrat mu einya nama pakarabaja na ati da.16A' eikayaka ha tou nama ta bali bali na atina lahi Moiri mollah nanyaka nama pakarabang ta ati weiga.17Kadang hi Moiri hangahu harri ya, kadang biyayakanyaka a'eikanyaka hi hangahu harri na hi Allah na pali kaloga limagawa.18Lappaka dukka na patekkadanyaka na deduna nangara na hi Moiri waingu hada ma hawangar. Lappaka witi mawaling lahi Moiri ya na dedu ngara jiaya hi hangahu harri hi tatoma ata pahadang lahi Moiri ta dulu ki ki na dedu na ngara.
Chapter 4

1Witi pa ayi panamunguna hi Allah hima ka ya na ngiddi deitu ngiddi tidung ya yi. Nou atouna dama maerrah ati dengamanya.2Jidinguka tullaruya dukkana napawoluda tama kabuning napa maki dengang dama wolu mangu nama dibbang, dama deki dehamaya na wini na hi Allah. Kali kaina ma pahunganya nama pa tutungu, jiaka tou na ma haraka wikki ma annakaya ta haga ma dangu jiaka tahaga hi Allah ada dihhatagukanya.3A matoni jella kanguka na wini kallung na pa boaruna dana mawehhamangu ta ati da nama hagangu ta ma damu.4Jiaya da tou dama wainya, witi kadi naka einya na marapu nama pahadippaluya na kina pangaddangu da, toma dada itta magu na wahanguna na wini tutu napa dedu ngara waina hi Kristus, jia na hadana hi Allah.5Kadang da ma peka wikki mangu, jiadinguka jiaya hi Yesus Kristus hi Moiri jiaka tou kanaka nyiama na pali atami keriya na pakabu atina hi Yesus.6Kadang hi Allah nama patomanya na wini na winna, " Walingu ta ma kapetang, na pahunganya nama wahang." Jia jella ya nama paerrikunya nama wahang ta adi da kana wahang na ati pangaddanguda na lara dedu na na ngara na hi Allah napa itta da ta hada na hi Kristus.7Jiadinguka na ngawu ma ya ma eingu ta arrung tana ya kana hunga na maddungumadama keri ukku ya ma waling lahi Allah, dama waling ta kulih taguma.8Biayanya nama jajja ma dama limanya nama kapiatu, ma liya na hadukka pangaddang, jiadinguka dama bata ati dengamanya9Ma liya na mawilla jiadinguka dana pahellamama limana ma liya nama kapalihama dama damumangu.10Ma iddi marainya na lara matina hi Marabba Yesus ta atima, toma na pata morrikuna hi Yesus ma pahunga jellanya ama patekkanya tadalu morrikuma.11Kadang nyiama ya a' einyaha na kaloga morrikuma a' pahaga juama ta mati witi ngarana hi Yesus, kana hunga wainya na pata morrikuna hi Yesus tadalu morrikuma nama eingu dirrana.12Tou nou kadinaka jiapaya na mati nama einya ta pangaddanguna, lappakungu nama morrik jiaya nama einya ta atimi.13Touna witi mera einya na ati manninguma keriya nama langa einya napatulihu : " Kuwainya, jiakadiya hiku panewinya " jiaya ma waiya wimma, jiaya hima lollukunya.14Ma peanya kadang dunna nama langa pakiddinya hi Moiri Yesus ma haregga pakiddi bali jella gama hi Yesus. lappala na kamaika bollu da nyiama jiaka dimmi ta hagana.15Kadang hina jaji ma toungu, witi kadimika, na kanyuruna kanagga dama keri ukkuya witi ki-ki dangu ya na tou nama keri wainya, jiaya hi da ukku maya ada pamalangu nya na deduna ngarana hi Allah.16Jiakadiyaka dama merrah ati dengamanya jiadingukana ihima langka na ki-ki maloja, nadingi napa bua bali gamanya na atima hangi wehang - hangi wehang17Kadang na mawilla nama halela ya, jiaya nama padedu ngara waingu dama eingu dirrana nama pareihi walingu aganna gannanya na pareihingu waling na mawilla napa lima.18Da jiamaya napa itta ma napa patetinguma jiadinguka gannananya dadi pa itta da jiaya dama eingu dirrana.
Chapter 5

1Kadang ma penya a' taliwwu mati kadaka na padinyak nadaka padou da ta sorga na padoungi morrik maloddung dama eingu dirrana dapa wolu limma tou rara.2 Tadalu ata morrikuha ta kangirrik, kadang winna na atida ganna panya ngara na kama dounya na padoungu nama reihi jaga ta sorga, walingu ta padoungu napa dou da ta laddu hinna.3Kadang a' tou kanaka pakenna danyaka na kopi - kelabi dana toma mada tadalu kalolu da.4 Kadang tadalu ata morrik ya ta pinnu tana, ta kangirrik denga na buatuna na padeitu da, kaku pakenna tikka kinguka na kopi - kalabi bua a' widda jiadingu data buhha mangu pa mattanya nama deingu toma dama eingu dirrana na ho'a ya dama eingu dirrana na morrik maloddung.5 Jiadinguka hi Allah nei yaka nama pagennakuda nama toungu ana hapurunya na hangahu harrina lahi jiata tada hamaddu waingu tora gannananya napa langa paninyak nada.6 Nou jiakadika hina maddung na atima, langka ma penya taliwu morrikuda ta pinni tana, dadi ta eihi manya hi Moiri.7 Kadang na morrikuma ya ma morrik wainya na ati waima da witi gannanya na pa itta ma.8 Jiadingu na maddung na atima. Lappaku na pakalaura hingu ma, gannapanya ngarana kama gehhir waling na morrik ta pinnu tana ya kama kahangi dengugana, kama kadabi lahi Moiri.9 Jiakadiyaka hima kajudanya tadalu ama morrikuha ta pinnu tana lappaka ama doungu ta habalina, kama piaku padeneng ta hagana.10 Kadang dukka da hagadanya na pingi pangoduna hi Kristus ana hakkida toma kana kaya na tutu taguna hatou - hatou, keri ya agannananya napa langa woluna tadalu morrikuna nama kallung jiaka nama doku.11 Ma penya gannanya na ihina mi habuatunya hi Moiri a winna da, jiakadiyaka hima kajuda na tou kadi piaku wainya lappaka kada manninya. Ta hagana hi Allah, na ittu ya na ati wahanguma annakaya tou jellana napa dihha.12 Ya atouna kama hailang wikkina da wimma mangu hadekkana ta hagami, jiadingu kama wogimi kaloga mi ami pabakkulunya na atima, kami piaku piak ami haganya da tou nama bakkul ati denganya na pa itta waida mata, da jiamaya nama eingu ta dawa ati.13 Kadang a' dama pattu wikki kamaka witi kami nakana deitu - tiddunguma na tutu taguna hi Allah jiaka ama pattu wikki kamaka, a tou ma witi tutu tagu kadiminya.14 Kadang na pa ayi panamunguna hi Kristus nama korru magama, kadang ma penya ama matikaka, nama hatou na tutu taguna madangu ngerangu mati bollu danyaka.15 Nadinguka na matika hi Kristus witi ana lumi ha dukka na na tou rara analuminya nama dangu toma tou kamaka nama morrik da duma mehamadanyaka na morrikuda. Jiadinguka tutu nanyaka nama langa matina jiaka nama langa morrik bali tutu tagu da.16 Nou atouna dama hilu katutu ma yaha hatou tekka keriya na pakatutu tou rara jiaka ama kali katutu kanyaka hi Kristus waingu katutu na pakatutu waina na tou rara, nou atouna na da hilu tou nou amanguka.17 Touna, geara kayaka nama kahangi denganya hi Kristus pata morrik mabuang yaka nama einya, nama madei loppahnanyaka amminyaka nama buang.18 Gangatangana ma waling lahi Allah ya, ana paledinya lahi Kristus ana pakallu ati denga daka lappa ana waiga ma ama pahalakunya na winina.19 Kadang hi Allah ana pakallu ati denganya na pinnu tana ana paledinya hi Kirstus dana hilu yappu amanguka na pahala da na waingu gamaka kama bo'arunya na wini panamunguna.20 Nou atouna nyiama ya ana papalewa nagamaka hi Kristus, hi Allah magga panunga peka nagimi ana li paledima. Ta ngarana hi Kristus ma kareimi kami pakallu ati denganya hi Allah.21 Dunna dama doku dama jala ana tagu deitunya na doku - jala witi kadidanya, ka tadalu ngarana na pamannumara hi Allah.
Chapter 6

1 Aku oli kerragimi,ma peka- panunga mi, ka abu mi pawalawaimanya na pa ayi - panamunguna hi Allah napalanga kollimi.2 Winna na winina hi Allah " Ta rahi napa wukku gu, ku tengi, tanawu giminya na li mi mateangu tekka ya, ta rahi na ya, rahi pawukkugunya mateangu tekka ya, ta rahina ya rahinanya aku pamannumara mi.3 Da dalu ya ganna kanyaka dama wolumanya nama pahawiddang, ka abi eingu ma yekima ta dalu ama pahalakunya na deitu - tiddunguma.4 Jiadinguka tanga - tangana ma patekkanya tou na nyiama wihi - limma na gama hi Allah, tou na ama patarrunya ama haganya na mawilla, kapiatu jiaka nama hadanga,5 Ama deitu ya a' tou ma palu ta umma tahang jiaka tama kangila pa tau, tadalu pakerrama, tadalu marromatungu wikkima jiaka tadalu patu wikkima,6 Ta dalu murrah atima, na peangu, bellar ati, lappaka buhhangu pagatang, wainya na hangahu harri jiaka na pabuhhang, panamungu dama kallu dehangu.7 Tadalu ama bo'arunya na wini tutu - tiddi jiaka na bihana hi Allah, ama waingu pahori dama buatu kakapapa ama ge'a wainya annang tolu oli waingu.8 A eikanyaka nama habuatuma, lappaka a einyaka nama payeki. A eikanyaka nama tola gama, anang a haila gama, a eikanyaka da palapinguha a widda gam, nading da waijella gama.9 Tou dapa peangu, jiadinguka na pangarang dakkalangu ma li ya na mati, kadang morrik jella payaha a paluma jiadinguka dama mati mangu.10 Maga matou mali ya na hadukka ati jiadinguka nou ma ta egi atimaga ma tou millama jiadinguka ma wonya hapiti ta madangu, maga ma tou dama eingu duna, jiadinguka ma eingu ma ga gannananya.11 Dukka mi tou Korintus ma wehha bollu bollu gugiminyaka, ma wehha paluar nyaka na atima lahi dimmi, da eimangu na pakabuni lahi dimmi.12 Na bollungu na atima lahi dimmi, jiadinguka lahi dimmi dana habolu mangu na ati mi lahi nyiama.13 Nou atouna, kana hameara tiba, wiggugimu aku ana gugimi wehhaya na atimu ma habolungu14 Abi mi jala pege'a dingu walingu ta tou dama pakari pawai kadang a eikadingu nama hameara napa ittami tou nama padeneng jiaka nama jurrak ? annang, penya na piak kadingu nama wahang ana kahangi denganya nama kapetang?.15 Beinya na pingi hamearanguna tou na hi Kristus jiaka Belial? Ganna kanyaka ma pingi pahamearanguna na taguna na tou nama langa keri - pawai jiaka da tou dadi ma pakeri - pawai?16 Ganna kanyaka na tuwuna na umma Allah jiaka na kahala na na marapu : " Dukka da ya, umma nada hi Allah nama morrik wainya na wini na hi Allah ya. Kudoungu aku oli ja ta umma da eiga ta padua da (ngodu oli lihi - dedi oli pera ha ) Allah da gu, lappaka dudi ana guha.17 Tou na, kami louhungwaling ta padua da, kami pahigilungu wikimi walingu lahi duda winna na wini na hi Moiri, " Ka abi dedda dinya nama maribhak, ku pajola gimi limma gu.18 Lappaka ya nyouwa ama muga, lappaka ana gu moni anagu mawinni wiggu gimi. Jiaya na wini na hi Moiri nama biha nama madi.
Chapter 7

1 Aku oli buhhagimi, nou a tou naka duma danyaka na li jaji nou, maidahayi kata pamurrahunya na ati da walingu ta dukkana na maribhak ihida jiaka ati da, tou na kata pinnunya na pahigilungu da tadalu ata habuatunya hi Allah.2 Pahella kigama padoungu ta atimi! Dama walu makingu nama jala langka ta ma hatou tekka, da mali hatou hingu mangu napa manau' ma lapakka da mali hatou hingu mangu ama manyerranya napa kanyuru poti waima.3 A wiggu ka gimika kaku jajja mi da wiggu mangu, kadang weiga wiggu memmagimika, mi kollinguka padungu mi ta ati ma, hita jaji oli morrik - oli mati.4 Da eimakingu napakani gugimi, ku pawahang de'a - de'a gimika, jiadinguka ku bakkul ati denga mi. Ta dalu ama liya nama haritu einya ma paddanya na pakali pahoddarung jia na egi ati gakku koku dama eingu dirrana .5 Nou ama dukika ta Makedonia, da eihingu mangu nama hawangarta ihima. Biaka - biaya ma liya nama hadukka na pareggama jiapaya na pakangilang patayak ta atima einya na mangeat.6 Jiadinguka hi Allah na kali hoddaruha na tou nama karaddak atina, nama pahawawa wikina na kali hoddar naka a einyaka hi Titus.7 da tiddi jiapahaka a einyaka hi Titus, jiadinguka witi nguna na pakali pahoddarungu napa padda na ta paduami. Kadang alanga peka memma gimika na lara kalaura ma kangirrikumi jiaka nama hawali ati ami oli gama. Hinna ki-ki tabana na egi na na atigu.8 Nou atouna langka ku pahiddujella dingu na atimu tou na na huratugu daku merrah ati dengagama, kadang ku itta na hurrat nou pahiddu ati denganguya langka dana madei dingu.9 Jiadinguka nuttu na egi na atigu, da witi hadukka na na atimi, jiadinguka kadang ami liya nama hadukka toma ami haria - jarra. Kadang ana hadukka ati mi pawukku memma manya hi Allah, toma da eitekka mangu mali hakudduk ana pamanau mi witima nyiama.10 Kadang na hadukka ati kerikayaka na pawukku na hi Allah paharia denganguya nama pamannumara jiaka da pamerrah ati denga manya, jiadinguka na hadukka ati pinnu tana pamati dengangu ya.11 Kadang mi pateti kadinya jiaya na hadukka ati keriya na pawukkuna hi Allah jia nama pahunga giminya nama pahawali ati tekka, toma a toda wikku, hukka ati, mangeat, kalaura, kerrang, na pahukkung! Tadalu matoungu patekka minyaka da eimangu pingi pa jala dengami ta ma jaji.12 Nou atouna aku tulih kagimika hurrat, da witi eingu ma wolu majala, annang witi eingu tou ma li ya nama malilla ati ana wolu majala nama pahawali atimi lahi nyiama mi itta ya ta hagana hi Allah.13 Jia nama hawiting hina egi na atima. Higilnaka ana pakali pahoddar napa kellima, parei - reihingu kadang na egina na atina hi Titus, kadang ngara dukkani hina morrik na ati atigu.14 Aku bakkul ati denga mi lahi dunna, a dami woluya nama pamerrah ati dengagu. Ma peka gimika gannanya nama padedeng pangalang -ngalang lahi dimmi, tou jellana tora na bakkul ati dengama ta hagana hi Titus na padenenguya.15 Lappaka ki-ki taba na panamunguna lahi dimmi ana namu kanyaka na lara manudu atimi, ami pabuatuya tadalu ami paregga denganya ana duki.16 Na egi na atigu kadang ku waimi a ganna - ganna kanyaka nama jaji.
Chapter 8

1 Oli buhha, ma peka gugimi na larana na pa ayi - panamungu na pakoli da da kalebu tou gereja ta Makedonia.2 Tadalu ada liya nama buat nama pakamang ada liya mattu - mattu ma mawilla, da egi ati pareihing. Langka di milla dingu jiadinguka da poti tadalu pagatang wikki da.3 Ku peka - patekka giminya, habali wodanyaka napa pagatang waida tora ganna nanya nama eingu da, kali ka'i na na reihi walingu na pakanyuru da.4 Waingu mahawali ati da ada karei gama ada ruhu gama kama kollikinya na pa ayi - panamung tadalu ama pahalakunya na deitu tiddung ta tou palanga papahigilungu.5 Da wongu pareihingu walingu gannanya na pa pangaddanguma, na pamannima. Da wongu wikki da, pareihi - reihilahi Allah manga witi pakabu ati nanyaka hi Allah tou jellana lahi nyiama.6 Jiakadiyaka hima paruhunya hi Titus, kana toma gimi, kana pahupunya ana pahalakunya na deitu - tiddung tadalu panamung keriya napa wunga na.7 Nou atouna mearanguna ami poti mattu - mattu tadalu manning, tadalu panewi, tadalu peangu, tadalu mahawali ati ami pangatang, tadalu namumi gama, tou jellana tadalu ami pahalakunya na deitu - tiddung panamung ya.8 A wiggu kaka ma toungu da lara pareha magunya, jiadinguka ku patekka giminya na pata manyerang kapiaku pagatang waingu, kama kadigu gimi nama pa hawali ati ami pabuhang.9 Witi mi penyaka na pata pa ayi _ panamunguna na Moiri da hi Yesus Kristus. Toma dunna, witingumi dimmi hina liya na millalangka ma poti ya, kami piaku potimi witi milla na.10 Jiaya na patoma pangaddangugu tora na ya, a eikakingu jurruna lahi dimmi. Tou nou memmana wali panaka hadounaga ami pahalakunya lappaka ami bottahuya toma ka manganya ami pahalakunya.11 Nou atounaka nuttu, hodu ami manganya ami pahalakunya anna kaya ami pahalakunya ka mahawali atimi, kami woluya waingu gannanya nama eingu lahi dimmi.12 Kadang a mahawali ati kamika ami pagatang, toma gannanya napa wo munya, da ka ya , amu wo kahaka a gannanya nama eingu lahi Ou, da witi daeingu namu.13 Kadang a padeitu giminya, kada piaku halela hawanguku, jiadinguka kana hameara dihha na.14 Nou atouna naka nama reihi lahi dimmi ka toni wainya nama kurang - nama jakanguda, tou jellana nama reihi lahi duda na toni ha a gannananya nama kurang nama jakangumu kana hameara dihha.15 Keriya na patulih : " Na tou nama dangu pakehha na, dana lubu - labbar mangu, tou jellakana nama hakudduk pakehha na, dana kurang - jakang mangu.16 pamalangu ya hi Allah, witi mi ana wo giminya na ati maddung matongu jella ya na atina hi Titus kana piaku ana gatami.17 Naka gamanya gannanya na patikkima, jiaya tadalu mu danguna ma kullih, mahawali atiya ana toma gimi.18 Na pamarainguna ma palewa ya na oli jaji da, napa habuatu ta kaboggur tou gereja witi kerranguna ana bo'arunya na wini tutu - wini tiddi.19 Da tiddi jiapakaha, da bottah jellanyaka da kalebu - kalebu tou gereja kana oli gama tadalu ama pahalakunya na ngiddi deitu - na ngiddi tiddunguma ya, kana wuar waingu na ngarana hi Moiri kada piaku itta gamanya na hada hawali atima.20 Kadang kana paheili wainya nama toungu toma eingu nama ngiki waingu ma tadalu ama pahalakunya na deitu - tiddunguma witi panamungu nama pakanyuru bakkul.21 Witi ama pangaddanya nama dehha, da tiddi jiapaya tahagana hi Moiri, Jiadingu tou jellana tahaga oli tou rara.22 Na pamarainguda ei jella lingu hatou na papalewa ma, jia ma oli jaji da napa langa padua baling a kamanya, ta ittanyaka na pakerrana. Nou atouna ki-ki marenna na ana kerrang kadang duku maddunguya ana mannigimi.23 Oli kerrang kigunya hi Titus. Tutu mi na oli jaji da hawanguku no papalewa danya da kalebu - kalebu gerja lappaka kana jaga na ngarana hi Kristus.24 Nou atouna patekkanyayi lahi dudda tahaga kaboggur tou gereja na ihi panamungu jiaka na ihina aku bakkul ati waimi pakehhang ritu na taguna na Yerusalem.
Chapter 9

1 Na lara gata danya da tou na palanga papahigilungu, daku hilu tulih magimika.2 Ku penyaka na hawali ati mi, bianya ku heilagimi tahaga tou Makedonia. Wiggu ta akaya rahhik danyaka walingu hadoungu ma loppah. Lappaka gannanya na pawolumu jiaya nama pahalelaha da atida tou da nama dangu hawanguku.3 Hiku palewa ha da oli jaji - oli jaji mi, toma ma pabakkul ati dengami ka abi na walawaingu, jiadinguka kami piaku pagennak pakallung keri ya napalanga wiggu gimi.4 Toma pela aku maraikanguka da tou Makedonia ka abi da toma gimi a dami dinyak, toma nyiama - ka abi malolluk waigimi - ama makki denganya na palanga manning ta ati ma.5 Jiakadiyaka hiku buhhang arahhuk gugimi ka halaku moulu oli jaji da, kada patiddiha a gannananya na pakehha da na palanga peka danya ta kawungana, kada piaku itta ya nama pahawali atigu, da pawaiamangu na pata panakkung.6 Kami penya ya : Na tou nama kuddukina na wini na paho'aruna, hakudduk jella ya na paharobu na, lappaka na tou nama ho'ar padangu wini na, na dangu jella paharobu na.7 Annakaya hatou - hatou kana pawongu, kana waingu mahawali ati, ka abi na waingu hadukka ati, annang ka abi na waingu buat ati. Kadang hi Allah na namu ya na tou nama gata hawali ati waingu egi ati.8 Kadang hi Allah na piaku ana hapuru giminya na kanyuru - kanagga lahi dimmi, ka abi mi kurang - jakang toma na wo pareihi gimi tadalu mattu - mattu pata panamungumi.9 Keriya napa tulih : " Na pabari - baringu na wonya na tutu taguna na tou milla maddung na padenengunalappaka piangu - piangu."10 Dunna ma panggulunya na wini tutuna nama ho'arungu tou jella na na roti paangu, jia jella ya nama panaggul giminya na wini natutumi, nama patubu binnunya, ana patubunya na pata morrikumu nama padeneng.11 Peala na binnu gimi mattu - mattu nama pahalela ati, nama pakiddinya na ati pamalangu lahi Allah witima nyiama.12 Kadang a pahalakunya na panamungu a waingu ihina napa pagata waingu ya da tiddi jiapaya a parekkanya na pawukku da da tou napalanga papahigilungu, tou jellana a pamalangu pareihinya hi Allah.13 Lappaka witimi tarrunguka ta ma pakamangu tadalu ami pahalakunya na deitu-tiddungumi, da wuatu hailanya hi Allah witi na nama nudu mi ami aku ya na Injil Kristus lappaka witi einya na halela atimi tadalu ami barinya aga gannananya tou na lahi duda. Lappaka ta madangu.14 Jiadinguka tadalu habayangu da tou jellakana dudda ada kalaura gimi witi pa ayi - panamunguna hi Allah dama keri ukku ya lahi dimmi15 Pamalangu ya hi Allah witi kadinaka na pa ayi - panamunguna dama keri ukku ya.!
Chapter 10

1 Nyouwa, hi Paulus, tou nama mangeat dedi ta hagami, jiadinguka ata pamarou kanguka ku taru-bani gimi, ku panamu gimi ta ngara na hi Kristus nama moppah panarrung.2 Ku kareimi ka abi mi huttakawa aku patekkanya na taru-bani gu ta lihimi, kerikayaka na pakabu atigu kaku wainya nama hawattuk lahi dudda nama widda ta ati da, nyiama ya morrik waimanya ha na pinnu tana.3 Tou tekka na nammu, morik manyaha ta pinnu tana, jiadinguka dama pajukka waimangu pata pinnu tana.4 Kadang na nibbu tarama tadalu ama pajukka waimangu nibu tara pinnu tana, jiadinguka waingu nibbu tara napalanga paneggal gama waingu biha madina hi Allah nama kullih ana nyagarunya na pingi kabuning.5 Ma pata ha na pata pangaddanguda na tou lappaka ma wehharunya gannananya na pabogang waida ada ge'anyaka abi pakeri lahi Allah widda. Ma toni ya na pata pangaddangu da lappaka ma talu ama pahaganya lahi Kristus.6 Lappaka ma rahhukungu jella a hukkunya tora dama nyinyak, taliwwu ami pinnu nya na pamanudu waimi.7 Kami patetinya gananya napa itta mata waimi a eikanyaka hatou nama manni tetekkanya, huhu ana naga hi Kristus nama winna, annakaya kana pangaddang atina touna nyiama ya huhu ana nagama hi Kristus, mearanguna dunna.8 Tomma aku wullak pareihi kanguka na kullih, napa pakanyuru nagamahi Moiri kami piaku pakiddi wainya, jiaka dapamanau waimagimi, nama tangu pamakki denganguya.9 Jiadinguka daku buhha mangu aku patekka gimi nama ngerang ku pamange'at gimi waingu da hurratugu.10 Kadang widda na tou tora, " hurratugu ma habanningu ya, jiadinguka a pahaga ngora denga kanyaka, na loja na pata na lappaka gannanya na patikki na da eimangu ihina.11 Annakaya na tou nama winna noungu kana penya a tou kamaka ama pahaga ngora kanguka mearanguna napatikki ma ta hurratuma a dama pahaga ngora denga ja.12 Nou nammu dama taru - bani mangu ama hameara dengamanya na tou nama deddik wikki da. Ada katutu wikki da keri ya na katutu napawai katutu taguda. Da keri ukkumaya na kato'a da.13 Kali kai na nyiama dama pa loppah mangu na pabakkul ati waima. Jiadinguka, eigamata padikki na ama pahalakunya na deitu - tiddunguna keriya na pabottahuna hi Allah.14 Kadang ama bo'arunya na wini tutu tiddi nahi Kristus, na tomaka ta padua mi toma dama paloppah mangu na dikkina napa kerra ma ngerang dadi ma patoma na gimi.15 Dama bakkul ati dengamanya tora pakerra da hawanguk ta padoungu da witi eingu dikki na pa taguma. Jiadinguka napa mannima, ana ki-ki tubu kaka na lara manningumi, ma kollinya na pa akangu pareihi - waling ta paduami ama hameara kanyaka ta padoungu kerrama na palanga bottah.16 Jiaya na morrikuma ya kama piaku bo'arunya na wini tutu tiddi ta hangi padoungu nama reihi marou walingu ta padoungumi ya lappaka dama bakkul ati dengamanya a eikanya toma pakolli da hawanguk napalanga bottah natutuda.17"Jiadinguka a eikanya nama bakkul ati denganya annakaya kana bakkul ati wainya hi Moiri."18 Kadang da jiamaya na tou nama bogang wikki na nama tarrung, jiadinguka na tou napa haila na hi Moiri.
Chapter 11

1Ganna panya ngarana ka eingu bellar atimu ami haganya nama hakudduna na kato'agu. Tou nou tekkana einya na bellar atimi lahi nyouwa.2 Kadang napa ma'u denga gugimi. Ma'u murrah ati ya, kadang langa pakahangi denga gimika ta hatou namoni kana marai gimi a pali anakara ma murrahu mi lahi Kristus.3 Jiadinguka na pamange'atugu, a eikanyaka nama pajallurunya na pangaddangumi waling ta ati manudumi nama murrah lahi Kristus, ma mearangu lahi Hawanapa palapinguna na maddu waingu pangaddang buahuna.4 Kadang einyaka na bellar atimi, a eikanyata hatou nama peka ya na ngana hi Yesus nama hekka walingu a gannanya keriya napa langa peka digimi, annang a wo ka gimika hangahu nama heka walingu gannanya napa langa ka mi annang na wini tutu tiddi nama heka walingu napa langa kami.5 Jiadinguka keri kayaka na pangadangu gu da hakudduk tekka mangu nama helling walingu ta wihi limana hi Moiri dama eingu ma tomanya.6 A daku kolli pakallu kanguka tadalu panewi gu, da to nou amangu na lara peangu, kadang ma patekkanyaka lahi dimmi wehangu-wehhang ta dalu ga gannakanyaka.7 Eikadingu jala pawolu gu aku karaddak wikkigu aku pahawawa wikkigu toma kami madeddikungu witi aku patoma giminya na wini tutu tiddi na hi allah lahi dimmi da pawongu hi na?8 Ta kaboggur tou gereja hawanguku habadi parimang gu jaka aku ka ya na wedda kerangugu kaku piaku tulu-gata mi.9 Lapakka tadalu aku liya nama milla ta padua mi daku pamawilla magimi hatou tekka, kadang gannanya nama jakang lahi nyouwa na paneggal ganya da anguwua - ana wini nama patomang walingu ta Makedonia. Ku marommatungu wikkigu walingu ta ngaladukkana ka abi ku padeitu gimi nama buat lahi dimmi tou pangalang jua gunya.10 Ta dalu gannanya nama padeneng lahi Kristus, nama einya ta morrikugu na palanga pamaddu gugiminya, gannanya na pabakul ati dengagu ge gerakayaka da eimangu nama heipu halanga ta tana Akaya.11 Ga da tou na? Penya witi adaku namu gimi? Na penya hi Allah.12 Jiadinguka gannanya na pawolugu, tou jua na aku pahalakunya ka abi eingu kaloga da ada pahunganya tou na dudda ada hameara wikki da lahi nyiama tadalu na bakkul ati denga da.13 Kadang dudda hou wihi - lima ma kallu dehangu ha ma palapinguha. Ada deki hadana da wihi - limmana hi Kristus14 Nama tongu abi mi bannar iddi kangu, kadang hi Moiri tana dunna da deki hada na da malaikat .15 Jiaya da pa habannar dengamanya a eikanguka ana papalewa ada deki ha da ana papalewa ma padeneng ta pahupu morrikkuda da kollinya na tangana keri ya na pawolu da.16 Hadekka li : Abi eikangu hatou ma kato'a ya awidda ga. A tou jella kanaka dimmi matoungu jella a wimmi kagaka, mi pajola ga limma ya nyouwa ma kato'a kaku piaku bakkul ati wainya kudduk.17 Gannanya napa tikki gu, aku tikki kayaka ya weiga da daku panewi waimanya keri ya ma wini na hi Moiri, jiadinguka panewi ma kato'a ya nama manning ta atina kaku bakkul ati wainya.18 Kadang na dangu nama bakkul ati denganya na pata tou rara, tou jella kanaka nyouwa kubuhha jellanya bakul ati nama toungu.19 Kadang dimmi einya na maredda atimi ta makato'a witi einya na ati manyakatumi!20 Witi maredda ati mi a eikanyaka nama pa li ata mi, a eikanyaka nama habu'u mi, a eikanyaka nama jajja mi, a eikanyaka nama jaga ati ta hagami, a eikanyaka ma kababa mi.21 Ka maki'i ota aku o'anya, toma matoungu kadika ei tekkanya na loja ma. Jianguka a eikanyaka hawanguk nama taru bani ana bakkul ati denganya ku panewi ma kato'angu ku taru bani jella.22 Penya tou ibrani kadiha ? Annang tou Israeluha? Nei nyouwa tou Israel jella kadiwa penya dudda huhu - ana Abrahamuha? Nei nyouwa huhu - ana hi Abraham jella kadi wa.23 Penya wihi limma na hi Kristus tekka kadi ha? (Panewi ma kalangu gunyaka ) mareihi kalangu wa nyouwa na pareihingu na pajoili waigu, ku kali ta manya na umma koggang, da padirra mangu ada tou wa palu, padua dua baling aku liya na mawu mati.24 Palimma wuddang ada taungu palu da tou Yahudi kira taungu palalu da eingu tillumbulu hiwwa palu.25 Padillu wuddang aku li ya nama kapiatu. Padillu wuddang a tikki tabilluna na tena, hangi laddu-hangi riddung a tiddi nou gama ta padua tahik.26 Ta dalu halakugu padua dua baling aku hagangu tama kapiatu - ta ma hadukka mumuh ta wei wiwwa jiaka kuhaganya da mabotu, tou jellana nama walinguta tou Yahudi , pakarabang ta paraingu bellar, ta maredda ginnang, ta padua tahik, tou jellana na karabang walingu ta anguwua - ana winni ma kallu dehang.27 Ku joili hingung witi na buatuna na pakerragu, padua baling aku judda, ku karobbang jiaka madou, padua-dua baling aku pattu wikki gu ta pa angu, ku maringu ada eikinguka katarri kalabi gu.28 Lappaka, daku hilu tikki bollu maha ka na paligu, na lara morrikugu wehang - malung, aku karawaha na kaboggur tou gereja.29 A eikanguka nama loja, denga kadingu? A eikanguka nama hobbang, penya, dana mulu mangu ma atigu witi hadukka ati?30 A eikanyaka na pa bakkul ati denga gu, ku bakkul ati wainya na loja gu.31 Allah na Ama na hi Yesus na hi Moiri da, na pawuatu hali lappaka piangu - piangu, na pe ga adaku palaping.32 Ta Damaskus nama hamannu ya na ma pareha hi hangaji Aretas na palewaha ada jawaha na paraingu bellar Damaskus kapiaku appa wa widda.33 Jiadinguka da tou mapakeri da pilluwa ta kawukkat ada paliwa ta adda ada hapuruga ta habali kangali paraingu toma hiku mannumara walingu ta limma da.
Chapter 12

1 Na bakkul na atigu, langka tou memma jellana nama toungu da eimangu wudda na. Langka tou nou jellana kaku tikki danya gannanya na pa patekka na jiaka gannanya napa pa itta naga hi Moiri2 Ku penya na lara na na tou Kristus habulu patu doungu ma langa loppah - penya nou ya ta ihina daku pe jella mangu, penya ta hapali ihi na hi Allah nama penya na tou weiga tikki panaka na padehana ta danni katillu na ta sorga.3 Ku penya na lara na natou weiga - penya ata ihi nanya, annang ta habali ihi nanya, daku pe jella mangu, hi Allah nama penya.4 Tikki panaka na madeddikungu a padehanya ta Firdaus padoungu binnu bongu jibu jabu lappaka na rangu ya na patikki dapa tikki tou rara.5 Ku bakkul ati denganya na tou weiga , jiadinguka daku bakkul ati dengamanya na lara patagu gu, helinya na pakali loja gu.6 Kadang aku bakkul ati denga kanyaka matoungu, da hilu tou kato'a mawakakadang kutikki nyaka nama padeneng. Jiadinguka ku pattu wikigu, ka abi eingu ma yapu ganya ada pareihi ha walingu na pa itta da lahi nyouwa jiaka napa langa mangu da.7 Lapakka ka abi ku pajaga wikkigu witi gananya napa langa itta gu duku dehha ya na pahabannar dengang toma hina paliga nama maga walla ri ta ihigu, jiaya hi padibbang kana piaku o'it tu wa, ka abi ku pajaga wikkigu.8 Nama toungu padillu wuddanguka aku pa ou nya hi Moiri kana pamarou ganya na papalewa na hi padibang.9 Jiadinguka na pagapinguna hi Moiri lahi nyouwa winna, " Tutuka aku awi namugu, kadang nou kawuka ta dalu lojamu na pinnu ya na bihaku." Jiakadiyaka reihi buhhangu gu ana bakkul na atigu tadalu lojagu, kana hapuruganya na biha madina hi Kristus ana paeini hamawuga.10 Jiakadiyaka na egi na atigu lappaka na halela na atigu tadalu lojagu, tadalu tou wa palu, tadalu kapiatugu, toukana tadalu aku liya nama hadukka-hadanga witi na hi Kristus. Kadang aku loja kaka - nou ya hiku maddung.11 Mateangu tekka ya ku kato'a! Jiadinguka mi ruhu ga, bakkalangu kami haila ga wiggu. Langka da eikanguka willigu hakudduk tekkana nou nammu tadalu ga gannakanyaka daku muri mangu ta haga wihi limmana hi Moiri na papa akangu.12 Dukkana na pali tada waingi ya nyouwa na wai wihi wai limma naga hi Moiri, papahalaku nyaka ta padua mi waingu dukka bellar ati, na tada - tada biha na pawolu lappaka a patekkanya nama biha - madi.13 Kadang penya bei ikanyaka a pali kadenga dagimi walingu ta kaboggur - kaboggur tou gereja hawanguku, higil maka tadalu gannanya toma nyouwa daku padeitu magiminama buat? Ku paohhakimi a eikanyaka na pahabuat hapapa gu!14 Mateangu tekkaya nou atou naka padillu wuddanguka aku ganna panya kaku patomang lahi dimmi wiggu, wiggu gimi daku padeitu magimi nama buat. Kadang da jiamaya na hapoti/ngawu pinnu tana na pamanyerragu, kadang nyimi jiaya. Kadang da jiamaya da lakeda nama kehha ha da hapoti tutu taguna na inna-ama da, kadang jiaya na ina-ama da nama kehha tutu na na ana da.15 Jiakadiyaka hiku buhhangu daganya na ngawu gu, kali-kai na ku daga jella na ihi gu tutu mi?16 Touna, aku namu tetekka mika, moda kaka a dami namu ga17 Penya eikadingu walingu ta padua mi na padeki uttu waigumi aku palewa tou?18 Tou tekkanaka ku palewa tekkayaka hi Titus, ada pamaraingu harega oli na hawanguk. Penya eikadingu na padeki uttu waina hi Titus waling lahi dimmi? Dami itta mangu na pata morrikkuma jaka na pangaddanguma ana hamera?19 Habaddi madei ka ami patuttur ta atimi ya nyiama pamannang wikkidanya ta hagama a wimmi? Ta hagana hi Allah, tangara na hi Kristus wimma gimi ya dukkana aku oli buhha mi hinna jaji kana piaku maddung na lara manningumi.20 Kadang napa dadar ati dengangu toma aku mai kaka aku toma kagimika a dana hamera agannananya tora na papangada gu. Lappaka dimi ami parrega denga ga ana heka kaka walingu agannanya tora na papangaddami. Napa dadar ati dengagu a eikanyaka nama paheipu halang, mimmir ati, na bani, ka mali nyouwa nama winna ngiki waingu ngara olina, pajalanya dama jala, buttiku - buttik,jaga ati, lappaka na kangila.21 Na dadar na atigu pela hillu mi ka ga ka, na pahawawa ga hi Allah ta hagami toma na hadukka ma atigu ta haga madangu nama wolu ya nama doku - nama jala ta rahi malanga loppah jiadinguka didi da haria amanguha walingu tama irrak jaka tadalu a dada pengu wikki ma da.
Chapter 13

1 Ya padillu wuddanguka aku toma gimi. " Waingu patikki da a tou ma dua annang a tou ma tillu ha hina maddung hina maddung a ganna nanya napa patiddi da."2 Lahi dudda nama wolu ya nama doku - nama jalla ta rahi malanga loppah tou jella na tutu dukkana nama dangu habaddi wiggu memma gimi ya hillu paduang a wiggu gimi ya atouna tadalu aku marou gimi hamera na rahi aku paregga denga mi yanna ga na papaduang waina, daku hillu buhha a mangu ha a hilu ammi kagaka.3 Kadang na pakabu ati mi kama itta mataya na hada tou na hi Kristus ana panewi ana pali ledigadana loja mangu ta hagami. Jiadinguka na patekkanya na biha na ta padua mi.4 Kadang langka a terunya ta pinni ai harikka witi loja jiading na morrik waingu biha na hi Allah. Tou jellama ma loja ta lihi na, jiadinguka ma morrik ama kahangi denganya tora mi dimmi witi biha na hi Allah.5 Mi pareha wikkimi penya mi maddukadingu tadalu manningmi. Pareha wikkimi. Penya na maddung kadingu na ati waimi a einya hi Kristus Yesus ana kahangi dengagimi? Kadang a da tou nou kanguka dami tarru anangu ami li kayaka na pakamangu.6 Jiadinguka napa mannigugimi ami penya da nyiama mangu nama dama tarrung ta ma pakamang.7 Ma habayang lahi Allah ka abi mi wolu ya nama doku - jala. Da lara petekkangmanya na tarrunguma tama pakamang. Da wimma mangu jiadinguka kami piaku wolu ya nama kallung, langka mi itta ma maga da tarru mangu ama haganya na pakamang.8 A dama piak kakinguka ama ge'anya nama padeneng, nama toma pawoluma jia tutu na nama padeneng.9 Kadang na egi na atima ama loja kaka nyiama ami kullih dimmi. Lappaka jia na pahabayang dengama jia kami binnu tabola mata ta de'a.10 Jiakadiyaka nama hawiting hiku tulih giminya tadalu aku marou mi, kadang pela a eikagaka ta padua mi daku ruhu mangu aku wolu ya agannanya napa wolugu aku wainya na kullih napa wo naga hi Moiri aku pakiddi ya da panyoggar mangu,11 Nou atouna aku oli buhha gimi, kana egi na atimi mi pamaddunya na pangaddangumi kami binnu, gennak, mi kaya na lipanunga - lipapekangugu! Kahanginya na atimi, na pangaddangumi, kami morrik wainya na maga loli - hara dona hi Allah pingi pa ayi - pingi panamung jiaka pingi maga loli - hara dona na kodu iddimi na dutu dakkimi.12 Kami pa ohha nama walingu ta dukkana na tou napalanga papahigilungu lahi dimmi.13 Ngala dukana na tou nama wainya jaka nama keriya hi Yesus Kristus.14 Jaka na kanyuru kanaga nama waling lahi Moiri Yesus Kristus, napa awi panamu na hi Allah, jaka ana kahangi denga nya na hangahu harri kana pakabuagimi nyimi ngala dukami.

Galatians

Chapter 1

1walina lahi paulus,nama jaji rasul dawalimana ta tou rara,walinouna lahi kristus yesus jaka Allah Bapak nama pakidiya walingu ta tou mati.2Jaka walina tangakehana angwuagu nama keriya na winini hi Moiri nama halaku mearadengaga,taguda jemaat-jemaat ta Galatia.3Nawoada weimaringu weimalala nama walingu lahi Allah Bapak iata jaka Tuhan Yesus Kristus,4Nama woaya na ihina taguna kana deitu tiddunya na doha-dohada jaka na tuluda iata walingu ta zaman dama kalungu yayi na wainya na egiatina Hi Allah jaka na Amada iata.5Namuka nama egiatina baru-baru.Amin.hangina na injil6Nyouwa gu herangimi,gawali nyiami himi ledda paheawa denganya,nama kamaikagimi nama walingu egiatina Hi kristus,jaka naha balingu ta injil taha wanguku.7daeamangu injil hawanguku.jaka eija na touwu nama paruhakkunya jaka nama poatiya na injil kristus8Jaka nyiama kamawalingukamaka ta surga nama patomanya na winini nama wolu tou dama kalungu jaka nama baalanga rangumu,terkutuklah dia!9nama toungu napa bailanga papa tomagu yayi ku patoma jellanya,ka eikanguka nama peakagimi injil dama kalungu jaka bailanga rangumi,matakanya kana terkutuk.10Nou touna nyouwa kumanyegangu nahakabuatina na tou rara jaka nahakabuatina Hi Allah? addakaha,nyouwa ku keriha naha kabuatina na tourara?nyouwa kupasenangnguja na touwu,nyouwa da atamadaga hi kristus.ihiatinanya hi palus kana yayi rasul.11kagu angwuagimi,na winina nama wolutouwu napapatomagimi dapawolu touraramaya.12Daku dekimanya nama walingu ta tou rara,jaka nyouwa pakoligunya namawalingu lahi kristus yesus13jaka nyiami miranguka namorikugu yanaga,walingu agama Yahudi,nyouwa ku tauha jemaat Allah.14nyouwa ku morikuka ta agama yahudi,reihi morikuka nyouwa walingu ta rojagu,nyouwa kumarena pahalakuya na pata ama peangu iana wedagu.15jaka nama wolu touwu nama paheawaga nyouwa walingu ta kabu inagu jaka naka maikaga waingu agiatina16napa tekanya na anana lahi nyouwa jaka kana patomanya na winina ta touwu nama da tou yahudi,nyouwa dagu kareimangu pangadangu ta touwu.17nyouwa dagu halakumangu ta kota Yerusalem lihi paregadengaja nama baalanga jaji rasul moulu,halaku nouguja nyouwa ta wilayah Arab jaka ku bali ta kota Damaskus.18Tillu doungu nama amingu nyouwa ku halaku ta Kota Yerusalem kagu lihiregaya hi Kefas jaka engnga nougu oalima lima belas ladu.19Daku mali itamangu rasul-rasul hawanguku,hatoupana hi Yakobus, angwuana Hi Tuhan.20Nyouwa kupamadugimi tahagana Hi Allah genakanyaka naha tulihmu dapaka walukunguya21Mangngawali noungu ,nyouwa kuhalaku ta wilayah siria jaka kilikia.22nyouwa daku peaboluja jemaat-jemaat kristus nama eingu ta wilayah Yudea.23Na touwu rangukadanya walingu tapanewi,"Nammu,nama tauda iata,noutounaka patomananyaka na winina nama wolu tou,yanaga nama eingu ta atina peruhak na injil."24Na touwu nawainya na egiatina kana pamarinya Hi Allah witina nyouwa.
Chapter 2

1Habulu patu doungu,nyouwa kubali ta kota Yerusalem jaka Barnabas jaka kumarainya hi titus.2Nyouwa kuhalaku patomanya nawinina nama eingu ta injil ta touwu-touwu damma yahudi,nyouwa kupahalaku tama keha meahagu jaka na tou nama peangu kagu pamanninya genakanyaka naha keragu dana lilogumangu3Jaka,hi Titus nama maraiga dana sunatmangu langka tou Yunani.4Yayi hina toma pajaji eija na angwuada-angwuada dama kalungu nama kawanaru-kawanaru jaka nama patetida tadalu eida lahi Yesus kristus jaka nama idubalida ta ata.5Jaka nyiama dama tunduk mangu na touwu hakuduk tekka jaka na winina nama wolu touwu kana engnga pangalangu lahi nyiami.6Jaka nama walingu na tou peangu,jaka nama eingu jabatanduda dagu waimaja karna Allah dana paheaka-heakamaja,jaka dana taba-taba mangu tagugu.7Na touwu na ittawa jaka naha rakajaka lahi nyouwa na injilu taguda na touwu dama sunat,naha meara noungu lahi petrus nahapaharakangu injil taguda na touwu nama dama sunat.8jaka jiaya nama kerangu walingu lahi petrus kana jaji rasul taguda na touwu dama sunat,jiajelakanya nama kerangu jaka nyouwa higu jaji rasul taguda na touwu- touwu dama Yahudi9Yakobus,petrus, jaka Yohanes,napapatetingu nama jaji guru ta jemaat tomakadingu panamunanyaka hinnawoaganya, na touwu nawoananya ta limma lawanana lahi Barnabas jaka lahi nyouwa jaka nyiama halakumanya ta touwu-touwu dama Yahudi,jaka na touwu halaku danyaka ta dama sunat.10na touwu na pakareina lahi nyiama kanamuha na touwu dama eingu larana, hangikanaka nama pahamangatuga kahapalakuya. paulus napa tekkananya nahalana hi petrus11Jaka hi kefas ka amminya ta kota Antiokhia,nyouwa gu bani kana wolu mahala.12Dadimangamangu walingu ta tou nama pakeri lahi Yakobus ammija,Kefas nadamanguka na adengangu na touwu-touwu dama Yahudi.jaka ka ammijaka na touwu,pahigilu wikinanya mangeatunanya walingu ta kalompokku touwu nama sunat.13Touwu-touwu Yahudi hawangukku pakeri deangunanya kana woluya dama kalungu,Barnabas kena jela wewida hamu.14Agu itaha kada deki pangadangu dahapalaku dengamaja na injil,jaka nyouwa wiggunya hi kefas tahaga touwu dangu,"Nyiami touwu Yahudi namorikkumi maggada touwu Yahudi,gikineikanaka nyiami kammi paksaya na touwu pamorikungu ta touwu Yahudi ?"15Iata yayi touwu-touwu napapa anana kana jaji bangsa Yahudi winada jaka na touwu-touwu nama doha nama walingu bangsa dama Yahudi.16jaka,peakanyaka daha toumangu napapa deaha kana pahalaku na Hukum Taurat,mawalinguya ta iman lahi Yesus Kristus.jaka iata ta percaya Hi Yesus Kristus kana hamadida kana padeahada ta iman tadaluna Hi kristus,da jiajelamanya kapaha lakuya na Hukum Taurat.jaka daha toumangu napapa deaha kana pahalakuya na hukum taurat!17Iata na wainya na egiatina kana padeahada lahi kristus,iata ta kolidengaja na ihi taguda katawolu doha,Hi kristus padounanya na jala?daamangu!18Jaka nyouwa kagu pakidi balikanyaka genakanyaka naha paha kabogilugu,nyouwa kupatekanya kagu hapalaya na Hukum.19jaka na liya na Hukum Taurat,nyouwa baalanga matiguka taguna na Hukum taurat jaka ku moriku taguna Hi Allah20Nyouwa ku mangngaka salib denganya Hi kristus,jaka hi kristusya nama moriku ta ihigu.na morikguku yayi kagu morik ta Iman jaka ta anana hi Allah,nama panamungu nama woanya na ihina lahi nyouga.21nyouwa dagu temamaja na egiatina hi Allah jaka nama deha ka amminyaka nama walingu ta hukum taurat,lilokunanyaka na matina hi kristus!
Chapter 3

1Hei nyiami,touwu-touwu Galatia nama katoba!gearaya nama buahagimi nyiami?Tahaga matamunya Yesus Kristus Hi salibya ta tahaga touwu dangu?2hangina na papatomagu lahi ouwu,ouwu mu kolinguka Roh nama walingu ta Hukum Taurat,adakaha rangumunya waimu Iman?3Tounounaka katobami nyiami? nyiami ammijaka waingu Roh,jaka nyiami nou yayi mataminyaka dama kalungu?4Lilokunanyaka nyiami na menderita nama dangu oatangu,jaka lilokumemakananyaka?5Nawoatekagunya na Roh lahi ouwu jaka na keraja na mukjizat lahi nyiami kami pahalakuya na Hukum Taurat,adaahaka nyiami ranguminya walingu ta iman?6Mearana Abraham nama wainya Hi Allah jaka na touwu na yapuya lahi namu madehaya.7Kammi peanya na touwu-touwu nama maddungu pangadanguna jiaya naha tikki na anana Abraham.8Huratu suci,na baalanga hapeana dadimaha hi Allah nama pawahaja na touwu-touwu dama Yahudi oali iman,nama moulu nama patomanya na winina hi Moiri lahi Abraham jaka napa newi,"Tanga kehana pinutana na pamariya na pamalalaya walingu lahi nyiami9Na touwu nama wainya na winina na woanya weimaringu weimalala oalida Abraham,na touwu naha waina nutu.10Tangakehana na Touwu nama harainya na morikkuna ta Hukum Taurat einya ta wawa kutuk,eimemanya naha tulihu:" Terkutuklah na touwu dama wainya na winina nama eingu ta Hukum Taurat jaka pahalakuya.''11jaka yayi nawahanguka eamangu napa deha tahagana Hi Allah ta Hukum Taurat,"Na touwu Deha teka namorikku waingu iman".12Jaka Hukum Taurat dawalimana ta iman.takahangina,"Na touwu nama pahalakuya na Hukum Taurat na morikku wewina".13Kristus natuluda iata walingu ta kutuk Hukum Taurat hida jaji kutuk einya naha tulihu,"Terkutuklah na touwu nama harainya na morikuna ta kayu salib!"14Hi einya tadaluna Hi Yesus Kristus,na tikinya Abraham jaka napa tomanya ta touwu-touwu dama Yahudi jaka waingu iman iata ta kolingu Roh na baalanga patomananya. panewinanya Hi Allah jaka Hukum Taurat15Kagu angwuagimi,guwoagimi contoh nama walingu namorikugu taraladu-ladu:jaka na papanewingu kapakahangijaka,walaupun na touwu rara nama woluya naka hangingu,daeamangu na touwu nama batalluya jaka nama tabaya tapakahangidengangu.16Ya atouna na papanewina nama Rabba Allah lahi Abraham jaka na huhu anana.Allah dana panewimangu,"Ta huhu anana,"nama patekanya dangu huhu anana,"jaka napa ittaya hatoukanaka na touwu yaitu kristus.17Hukum Taurat nama patekangwikina 430 doungu daemangu mapa bataluya na perjanjianu napa sahhana Hi Allah.18jaka na warisan walikanaha ta Hukum Taurat,jaka na warisannu dawalijelanaka ta perjanjian.tounoukanaka Hi Allah nawoanya peangu hi Abraham walingu ta perjanjian.19Gawali hi einya na Hukum Taurat? hina woanya na Hukum Taurat walina ta hala,hi amminya na huhu anana nama eingu ta perjanjian.Hukum Taurat hi pahalakunya paledidanya ta malaikat.20jaka na papaledingu da wolumaja hangi ha touwu,jaka Hi Allah hangikanaka.Naha wukuna Hukum Taurat21ka tounoukanaka,na Hukum Taurat napageangngu jaka perjanjian Allah? Daamangu!Hukum Taurat na woanya morik,jaka nama murahu jaka nama deaha walina ta Hukum Taurat .22jaka na huratu suci napakawanaruja nama eingu jaka tanga kehana touwu nama eingu ta doha jaka perjanjian oleh iman tadaluna Kristus Yesus woanya na touwu nama wainya23Dadiammijaka na iman,iata ditawan ta wawa Hukum Taurat,tahanya wainya tawanan kanatoma iman nama ammingu napapatekana.24Tounoukanaka, Hukum Taurat jiaya nama gallu oakada iata lapaku amminya Hi kristus nama padeahada ta iman.25yayi,iman ammijaka nimmi.iata data hilu waimajaha Hukum Taurat nama gallu oakada iata.26walingu lahi Yesus kristus,nyiami tanga kehana ananagimi Hi Allah walingu ta iman27Nyiami tanga kehana napa baalanga mangnga baptis lahi kristus mi peanyaka hi kristus 28Daeamanguha touwu Yahudi jaka Touwu Yunani,na ata jaka na tou nama merdeka,namoani jaka nama wini nyiami tangakehana hangimi lahi Yesus Kristus.29Nyiami jaka tagunagimi Hi kristus,nyiami jaka huhu ananagimi hi Abraham jaka ahli-ahli waris nama eingu ta perjanjian.
Chapter 4

1Nahakabuatigu,kalakeadakanya na ahli waris,meara jelakananyaka na ata langa meaha jelakananya tanga kehana.2einya ta wawana touwu peangu jaka nama uruhuya na rongu uma kana toma doungu pakatutu naha wukuna hi bapa3Nahamearadenganguka iata,kata lakeada,iata na atada na roh-roh pinutana yayi.4jaka kana tomakayaka na ladduna,Allah napaleawaha na anana,nama jaji walingu tama wini jaka na jaji ta wawa hukum Taurat,5kana pakaloagaha kana oakagalluha na eingu ta wawa Hukum Taurat jaka kata koalinya kanadedikuda waida anana.6Nyiami ananagimi,Allah napa leawahaka Roh anana ta atida iata ,nama kamaikada,"Abba,Bapa."7jaka nyiami dami hilu jajimangu ata,nyiami ananagimi,Allah napa jajigimi nyiami ahli waris walingu lahi kristus.abina atadagimi na roh-roh pinutana8Yanaga,nyiami dami peamanya Hi Allah,nyiami atadagimi nama dami peanya Hi Allah.9jaka yayi tounaka,nyiami mipeanyaka Hi Allah jaka reihi peadagimi Hi Allah,dami hilu jaji maha kammi bali ta roh-roh pinu tana nama lemah jaka dama eingu gunana? jaka nyiami mibuahangu jaji ata?10Nyiami mipahalakuya napata ta ladu-ladu,tawulang-wulang,jaka ta doungu-doungu!11Nyouwa kumangeatu naweikabutagu napahalakuku tagumu nalilokuka.12Nyouwa ku Mohon lahi nyiami,angwuagimi-angwuagimi,mijaji matoungu lahi nyouga jaka nyouga kuhamearangu lahi nyiami. nyiami dami halamangu tahagagu.13Nyiami mipeanya,takawungana Nyouwa kupatomanya na injil tahagamu jaka na hidu ihimu napa regagu.14jaka na hidu ihigu ujianya tahagamu,nyiami dami hinamama jaka dami tolakmama Nyouwa. tahabalina,nyiami miregawa nyouwa magga malaikatuwa Hi Allah,magga nahamearangu nyouwa yayi Hi Yesus Kristus meaha!15Gikinoukanaka naberkat nama lahi nyiami ya nouwu?jaka nyouwa kupapatomanya nawitimi nyiami yanaga,kana jaji kanaka,nakaduhuku na matamu jaka mu woaganya nyiami reala.16yayi nouwu Nyouwa muhuga kagu kupatekagunya nama deha lahi nyiami?17Na touwu-touwu nuttu na usaha kana kolligiminya,naha kabu atina dama kalunguya.hamu kana hikawinagimi jaka naka luana nyiami kana manyegagimi wina.18Jaka na deaha teka kada pahalakuya nama kalungu,da jiajelamaya kada maraingu.19ana anagu,tagumi nyiami,nyouwa langa kagu hidukangu hadeka piangu kagu pa ana jaka Hi kristus kana patekangwikina lahi nyiami.20Nyouwa ku mannigimi,nyouwa ku maraikagimi ya ta laddu yayi jaka mupaheapaya nalimu jaka nyouwa kumangayaka na akalugu kagu pahagagunya lahi nyiami.Hagar jaka Sara panutandaja21Tikki kaganya lahi nyouwa,nyiami nama morik ta wawa Hukum Taurat,jaka nyiami dama rangumaya na Hukum taurat ?22einya napa tulihu,Abraham eija na anana moani toma duaha;ha touwu na jaji walina ta ata mawini,jaka nama ha touna walina tama wini maraba.23Jaka tounoukanaka,nala keada nama walingu ta ata mawini dapa kabuatimaya,jaka nala keada nama walingu tama wini maraba hakabu atimemaya.24Miealuya yayi nama jaji nama toma duada nama wini yayi mearana dubada perjanjian.nama hangina perjanjian walina ta Gunung Sinai jaka paanaja nala keada ata.Nammu hi Hagar.25yayi,hagar mahamearanguya ta Gunung Sinai ta tanah Arab,naha merangu ta Yerusalem yayi namoriku ta ata oalida na anana.26jaka yayi,Yerusalem nama eingu nimmu deata nama wini maraba,jaka namu inadanya iata.27einya naha tulihu,"egiatimi,nyimi mawini dama paana.nyimi dami padamanya na hidu paana.jaka reihi danguyaka na anana nama wini meaha,nama walingu tama wini nama eingu lada.''28Kagu angwuagimi nyimi lakeada perjanjian nama toungu lahi ishak 29nama touna yanaga,nala keada napapa anana dapa kabuatingu napa hiduya nala keada napapa anana walingu ta Roh,nama jaji ya touna30jaka namu,genanya napapa tikina na KitabSuci?"wugaha na ata mawini jaka na anana mearakanaka na ana ata dana jaji mangu ahli waris kadapaoali anana nama wini maraba."31kagu angwuagimi,iata da ana atamada nama walingu tama wini ata,iata walida tama wini maraba.
Chapter 5

1Taguna kana talu,kristus napa kaloagada iata.mukidiwu kammu heiluja nama buatu walingu ta ata.2Murangu!nyouwa,paulus,na tikkigunya nyimi kami kollinya na sunat,hi kristus eamangu gunanya lahi nyimi.3nyouwa ku peakagiminya tangakehami namakollingu sunat mi taatuya tangakehana Hukum Taurat.4jaka nyimi usaha kammi padeahaya jaka kammi pahalakuya na Hukum Taurat,na morikkumi heakamika lahi kristus jaka nyimi mi temajaka napa namunanya nama wolutouwu.5walina ta Roh,jaka ta iman,iata ta nadinya naha maningu jaka nama kalungu.6lahi Yesus kristus nyimi bersunat jaka dami sunat eamangu larana.iman nama kerangu nama walingu ihi atina nama eingu larana.7Nyimi mipalaika nama deha.gearaya nama pataukungu lahi nyimi kammi nadinya nama kalungu?8Nama paleawami dawali nimmana nama kamaikagimi nyimi.9''Hakudukuna na ragi tangakehana adonan na dangu na wewina,''10Nyouwa eingu keyakinangu lahi nyimi tadaluna Hi Tuhan jaka nyimi dami kolimangu pangadangu nama walingu tahawanguku. gearakanyaka nyimi nama wolumi na tagu tagunya na Hukumuna.11jaka kagu angwuagimi,kagu patomajelakanyaka toarana sunat,gawali nyouwa hida tauwa?jaka tounoukanaka,na watu nama padedi wikina tahagana salib helinyaka.12Nyouwa naha moadagu na touwu nama wolumi dama kalungu naka poakiwikinaha.13Kagu angwuagimi,nyimi kamaikagimika kami merdeka.jaka abi mibelar atidengakanya kagu woagimiyaka nama deaha,jaka kami pahalakuya nama nama kalungu ta oalimi.14 jaka tanga kehana na Hukum taurat mangayaka patikiya nama kahangina ta Firman yayi,"Milakinya atina na oali toumu mearajelana na ihi tagumu."15jaka nyimi kammi padeki wikina,pahukang wikina ati,ealukinya abimi pataungu.naha kabuatina Roh napageangu na Nafsu pinutana16jaka nyouwa ku tikiya, mimoriku ta daluna na Roh,jaka dami pahalakuya dama kalungu naha wolupinutana.17nahabuhamu na roumu kammu woluya na patapinutana jaka napa geangu nahakabuatina Roh,tangngakehana dubada mearada kana pageangu jaka nyimi abi pahalakuya genakanyaka nahakabu atina toarana pinutana.18jaka nyimi na oaka gallumi na Roh,nyimi da eimadigimi ta wawa Hukum Taurat.19naha woluna jaka naha buahana na roumu hangikanaka na doha oalingu mawini.20kapahalakuya na patapinutana,jaka eingu marai ihida,pahukang wiki ati,jaka na bani pangalang ngalangu,taguna na ihi toumu,kapaheawa,21napahukang wiki ati,mawuku.nyouwa kutiki memakagiminya genakanyaka na papatomagu abimipahalakuya gearakayaka nama pahalakuya jaka dana kollimangu tapa dounguna hi Allah.22jaka tounoukanaka,nawuana na Roh walina pamilangu atiwikida,katasenangu,tamaringu, tasabaru,nama deaha,jaka naha buahawikida,23kataliwawa jaka kata peanya na taguda.Daeamangu hukumana24Hamu nama jaji taguna Hi Yesus Kristus nama salib naha buahana pata pinutana jaka tanga kehana na pata pinutana naha buhana.25jaka iata kata moriku ta Roh,jaka kata lakudengakanya na Roh.26Abi ta dedikunguwikida,patiki wikida ngarana,jaka pahukangwiki ati.
Chapter 6

1kagu angwuagimi,eikanguka na touwu nama pahalakuya dama kalungu,nyimi nama peanya na winina nama wolu touwu mihibalinya na touwu kammi waingu egiatimi.mipahamaduya napa ngadangumu abbi mipa kerijella.2Mipi madungu wikina nama buatu jaka kammi taatuya na Hukum kristus.3Eikanguka na touwu nama dedikungu wikina,jaka na tipuya thu'a touna.4Maiyi tanga kehami kammi patetinya nahakerangu wikimi,mangnga himi peanya jaka na bakulu na atimu kammi itanya nahakerangumi dami hilu bandingumanya nama kerangu touwu hawanguku.5jaka tanga kehami mitagunya nama buatu.pahalakuya nama kalungu6Gearaya nama kolingu pabalajaru nama walingu ta Firman Allah nawoayaha nama kalungu ta touwu nama peakadanya.7Abi mikabangakangu.Allah dapapama doluwaingumaya na touwu genakanyaka naha woluna na kollitagujelanya naha hoaruna.8 Na touwu nama Hoaruna nama walingu ta nafsu katirouna jaka nakolijellanya dama kalungu taka tiroutaguna.jaka na touwu nama hoarunya nama walingu ta Roh jaka na kollinya namorikku nama kalungu.9Iata abi joilimangu kata woluya nama kalungu.jaka laddukananya nama ammingu,iata ta kollinya nama kalungu jaka abi data tamangu.10jiakayaka nuttu,jaka iata kata kollikanyaka napadoungu,maiyi iata kata woluya nama deaha tanga kehana na touwu,jaka nama reihi kalungu ta oalida ta iman.hi paulus padikinanyaka na Huratuna11Mi ealuya na hurufu nama bakulu naha tulihugu tagumi nahawaigu lima tagugu.12Nyimi nama patekaja nama kalungu nama walingu ta pinutana jaka paksawu kammu sunat.nyimi mipahalakuya abbi hilu taumi jaka naha rikana Hi kristus.13nyimi naha sunat jella dami taatujelamaya na Hukum taurat,nyimi napa leawami kammi sunatu jaka hammu kada dedinguku wikina ta toaramu kammu sunatu.14kanamoadakangu nyouwa dagu dedikungu wikina kecuali ta salibna Tuhan kiata,Yesus kristus.nama walingu ta salibpuna,na pinutana ta salibpuya na toara tagugu jaka nyouwa taguna napinutana.15Naha sunat jaka dadiha sunatu genanya na artina.nama reihi kalungu kada jaji nama mbua morikku .16Tanga kehana nama pahalakuya aturanu yayi,matakanya nama ringu atina jaka na egiatina nama purungu tahagami jaka ta israel taguna Hi Allah .17Takamurina,abi eikangu touwu nama woluwa dama kalungu nyouwa idigunya na tadana Hi Yesus Kristus ta Roumu.18kagu angwugimi, kanamoadapayi na egiatina nama wolu touwu Yesus kristus ka eipangalanya lahi nyimi.Amin.

Ephesians

Chapter 1

1walingu lahi paulus wihilimana Hi yesus kristus napa kabu atina hi Allah.ngalana tou napa papahigiluna ta efesus na tou nama manina Yesus kristus.2Kanyuru kanaga nama walingu lahi Allah,jaka na ama da,jaka nama Moirida Yesus Kristus.jaka nakanyuru kanaga nama walingu lahi Kristus.3Malanguya Hi Allah jaka Hi Ama lahi Moirida Hi kristus Yesus,nama woada weimaringu weimalala lahi kristus jaka nakanyuru nama walingu lahi Moiri ta surga.4Kaddang,yiaya nama pedida lahi kristus nakawunga pinutana anapahigiluda jaka daeingu dokujalada ta hagana.ananamuda5jiaya nama hamaduda walingu takawungana kanapedida kada jaji huhu ananaHi Yesus Kristus toungu napa kabuatina.6jiaya naha woluna tutu malangunya awuatu haliya weimaringuna anawoakaluadanya lahi iata ya na anana nama namuda7Lahi duna,iata kolinya nakaloaga wainya na weirana,jiaya ana pohi poddah ngala dokujalada iata anawaingu milaatina .8Ya Hi Allah na woadanya iata na ngala peangu jaka napa ngadangu nama kalungu9Iata na peakada nya dapa itada napa kabuatina namakalungu nahawoluna lahi Kristus.10Napahalakuya ana tomanya na rahina ana pakahangida ngaladukada iata lahi Kristus, nama eingu ta surga jaka tapinu tana.11Lahi Kristus iata hita kolingu taguda napa walingu taka wungana toungu napakabuatina,napa kerrana ngaladukana napabottahuna walingu ta papangadana.12Tenang iata takawungana nama harainya napa ngadangu lahi kristus jiaya hita wuatu hailanya tutu na biahamadina.13 Lahi duna,Nyiami jella mi ranguyaka na winina nama padening,ya jiaya na wini kalung nama pamanumarada jaka kana wainya duna nama taugimi tada waingu hangahu harina napa langa pataguda.14Na ngahu harri jiaya napaka dawuda hita kolinya napa taguda,hodu tomaya ana palouhuja nama jaji lahi duna nama langa nouya lahi Allah hida wuatuhaliya nabiaha madina naha bayangu hi Paulus.15Nou jiaya,walingu aku ranguya na tutu maningumu lahi Moiri Yesus jaka amu namuya ngala na tou napa langa papahigilingu.16Nyouwa da eimangu hangahugu aku pamalanguya Hi Moiri tutu tagumu aeinya aku namumi ngala tahabayangngugu.17Nyouwa ku habayang kenang Hi Allah ta Moirida Hi kristus Yesus Hi ama bapak na biaha madina hi na woangu pamangadang makalung jaka ma tetekang ampeanya witina duna.18Ku habayangu na mata atimu kana wahang nyiami himi peanya agenanya napa manimi nama eingu peala agenanya napa taguda na tou napa langa pahigiluna.19Jaka na kulihu na biaha madina data peanya ataka tutuya iata nama langawainya,napa langa itada ta biaha madina.20Na biaha madina nama kulihu napa tekadanya ana tomanya peala ana pakidibalinya Hi kristus walingu ta jonga tou mati hina ngodu taka raha lawanana hi einya ta surga .21Nama reihi jaga ngalana pata,natidanguna,nakulihuna,napapareahana jaka nama reihi jaga ngala nangara nama eingu da jiapakanyaka atouna nama jaji nama amingu22Jiaya hina talu hina taunya ta baliwihina na waingu wikina ana tauya tahagana ngalanama jaji tutu taguna huhu anana.23Ya jiaya na ihiwikina jiaya hina pinunya nama toani bolunya ngaradukana.
Chapter 2

1Yanaga,ami mati witi napalamija da doku-jalami.2yanaga nou nyiami halaku keri minya na ngarangi pinu tana,mi keriya nama pahaka nama eingu deha ta awang, napa pakaka pinu tana ya ladu kerang nou nanya tala keada dama keriya.3ia joanga da hamu, Ngala dukada jiata yanaga moriku jela danya tapata pinutana nama iraku-maakitu, kaleli noudajaka na millunyana tarouna jiaka napa ngadangu da jiata. jiata yanaga lakeada jurakuda,merajellada da tou hawanguku.4Nou namu, hi Allah, nama baungu (kaya)nama pa awi -panamungu jaka kana pa awikanguna dama keri likunamu hina namuda jiata.5jaka peala ata matikaka witi ata hapalaha jiata,namu napa moriku galida jiata oli jeladanyaka hi kristus wita pa awi naguna jiami himi kolinya nama kalungu .6Jaka namu nama pahidi galida jiata oli danya namu(Dia) jaka napa mukuluda jiata jaka namu nou deha ta surga lahi yehu kristus.7Peala namasa nama aminya, namu napa tekadanya na baunguna napaawipanamunguna dana yapu maya ta dalu madehana ta dalu hi yehu kristus.8Kali kaina napu awi panamunguna jiami himi kolinya namoriku paliya ta maning jaka neyi dama walingu maya tahi wikimi, paawingunaya hi Allah.9Dawewi limamanya,abi ei amangu ha tou teka nama dedikungu wikina.10Jiata yayi pawohi nada hi Allah,ana pajajida daku tama lahi yehu kristu kapiku pahalakuminya napa keranguna hi moiri Allah napiku piakuna ata moriku dengannya.11Nei namu, namu ya nyiami yanaga ami nyaji toungu tou marapu ida widagu''da tou dama halaku talibu kaloa", duda dama tiki wikida "mahalakuka talibu kaloa"na jiadiaka halaku talibu kaloa napa pahalaku danya ta ihi tou rara.12Namu nou kadinya ami morik ada talihika nada hi kristus, ata kaliki walingu ta rongu israel jaka na tou taha bali nama mapingu tapa tura pajajina, dama eingu paka dawuna jaka nama denganya hi Allah ya tapinu tana.13Nei namu,yayi lahi yesus kristus, nyiami yanaga mimarounya na idida ana pama tanida wewina kristus.14Namu wiki napaawi panamunya lai jiata hita kadubangu tubuna hina. kahangida jaka nama langa gerada tembok pamuhungu nama kaliki jaka.15Nou nama padahungu da muhuda ta dalu ihina nei na hukum taurat na ihina lipareha-naliparehana jaka napa langa papa maduna nou daku ta ihina jiaya nama woluya nama kadudanga weiga hina kahangi balingu hina jaji tou Bua,hina padamida.16Jaka ana padamida dama kadubangu weiga hina kahangi galida hita kahangingu witi ai harika, hina hamatiya napa muhungu.17Namu amminya jaka peakaya napa awipanamung ta lahi nyiami nama marou jaka pa awi-panamung ta tou nama marani.18Ada data li nou kanguka lahi namu,jiata data piaku neangu ata toma lahi ama ta hangi hangahu matua.19Nei namu,nyiami da tou kafir mamiha jaka tou ma aming mamiha, ya tou naka oli tou papa murahu jaka ma oli jajingu daka lahi Allah.20napa pakidi ta para rasul jaka para nabi,palinya yesus kristus jella na pingi papa dedi danga.21Ta kristus,ngala dapa pakidida da pakahangi jaka kada tubuka kada jaji Bait suci lahi Moiri.22Lahi namu, jiami tanga pakidi dajaka dapa doungu pingi paenganguna hi Allah jaka hangahu matua.
Chapter 3

1Witi nanya yayi, nyouwa, Paulus, lipatamaga ta gallu witina nama Rabba Yesus ana lumigimi nyiami, ngala tou marapu.2Nyimi langa ranguminyaka napata pahamadina hi Allah, napalanga rangu hiku patomagiminya,3Napa waingu pangadangu, daka peami hi peakagunya nutu napa tulihugu waingu geaha.4Tadalu aku bahaya yayi, mi peanya agananya napa pangadangu tutuna hi Kristus.5Dapa patomangu ta tou heaka, jidika jiaya napa patomang ta Rasul jaka ta Nabi nahi Moiri dama biaha madi waingu hangahu harrina6Dapa kali ranguda ata keriya nama waling jiaya hina paledinya ta tou marapu hina hameara a kollinya jiata huhu anana ata kahanging, ata wainya hi Yesus Kristus.7Nyouwa kupahalakuya na winina nama kalung ana woagaka peangu nama waling tama Rabba Allah, napa woanaga keriya nabiaha madina8jiawaka, nama irraku napalina walingu ta tou kapedina, napeangu nawoaganya kaku peaka waija da tou marapu namareda atida hi Kristus dapa hangawida,9Jaka nama idinya mawahang ngala dukkana na tou witina nadangu dahapeada nama tou karana ma deina ata keriya, ajiaya nama woluya ngala dukkana10Ya atouna yimi huhu anana, ngala na lii panamung nama waling lahi Allah napa langa patomangu ta haga napareaha jaka da ana papareahana ta surga.11Ya jiaya napalanga hamadduna tadalu nganana nama Rabba Yesus, na Moirida.12Nama walingu lahi duna, hina woada kullhu ata parega denganya nama Rabba Allah toungu ata manuitekkanya ana hadidi karaha hi Kristus.13Ya jiaya hiku kareimi abimi loaja ati dengakanya ami ittaya nawina mawilla napaligu witina nyiami nama willa yayi pahabuatudagimi nyiami. Nahabayanguna hi Paulus tutuna na tou ta Efesus.14Ya jiaya nama hawitingu, hiku kahoru karada ta hagana hi Ama.15Walina lahi duna, ngala dahuhu anana ta surga jaka tapinu tana da keriya na ngarana.16Ku habayagu keriya napeangu peaka deda langu na, naha wali atiya ana wangu kullihu ta pangadangumu,waingu hangahu harrina,17Jiaya hi Kristus hina maddungu ta atimu amu wainya na manningumu himu palolu jaka amu kadeka tadalu amu namuya,18Jaka ngala dukami tou nama ittaya nama wahang kami peanya nama tou karana luaruna, malaina, jaka da jagana, jaka nama jallunguna ana namumi hi Kristus.19Ya atou naka, jiaya himi peaya ana namuri hi Kristus nama lobbar tapangadangumi jiaya hina paeina hamawugimi hi Allah.20Duna jiaya, nama langa peabollunya agananya napa kareida anang agananya napa pangadada, na wainya na hangahu harrina nama kerangu lahi jiata.21Lahi duna yaka ata pamalangu ya tadalu tadalu huhu anana jaka tadalu ngarana hi Yesus Kristus ngala dukada da bua tou lapakka piangu - piangu. Amin.
Chapter 4

1Nou atounaka, nyouwa, tou papatamanguwa tagallu witina hi Moiri, ku peagimikami kahanging ami pahalakuya napa langa rangumi himi kollinya.2Mi wainya rengu langu ati jaka mu moppah, jaka moloayang, kami kahangingami panamu wikimi.3Kami waingu kullihumi ami kerrangu jaka kami karawaya napa buhangu wikimi tahangahu harrina.4hangina na luda jaka hangina nakangahuda mera nou jella na yannaga ana kamaikagimi a hangina napakabu atimi5Hangina hi Moiri hangina nama manninguda, jaka hangina naihudada,6Hangina hi Allah jaka hi Ama waling ngala dukana, ngala dukana nama bara deahaya, waling tangana,jaka tadalu tanga bolluna.7Ya atounaka, jiata hatou-hatou nawoada kanyuru tutu pataguda ata pahalakuya nama waling lahi Kristus.8Nou jiaya, hina peakaya, " Keriya ana deahangu tapa doungu nama jaga, na appaha ngala da tou dama tagallu ha, jaka nawoaja peangu na tou rara."9Ana kolling hapeakaya, " Ana deahang " da jiadiyaka natadana a langa purunguna ta bara wawa ya ta pinutana?10Jiayaka, nama purung, jia jellaya nama deahangu tama reihi jaga waling ngaladukana na awang jiaya nama pinnuya ngala dukana.11jiayaka nama woaja, tou da rasul-rasul, nabi-nabi, ngala dukada dapapali wihi limmana, dama tagu jawa beabu, tou jellada ngala da gurru,12Ana paeina hawawu waija ngala da tou papahigiluna tadalu ada pahalakuya napa kerada ada habuatuya hi Kristus,13Hodu ata tomaya rahawukuda ata kerrinya ata peanya a jiaya na ana Allah, ya jiaya na tou matua, toungu napa itada nama langa paaji ana pangadang toungu hi Kristus14Ya atounaka, ya jiata dahilu lakeada mada nama weangu nutu nei toungu ngalung tahik napa pa irih nutu neina ngilu dakallung, waingu wallukuna na tou rara, ana waingu kara kaduk.15Takabalina, ta peanya ata tikiya nama kallung dalu panamung enga taguna ata maddung ata wainya duna, ajiaya napingina, jiaya hi Kristus.16Wali nouna lahi duna ngala dukana na tua touda naha meara ana patoungu na ihida lappaku da riida jaka dakaluada dapa tungu jaka ngala na ihida enga tutu taguna, na ihida na morrik hina pahalakuya, ana panamu wikina pata morik nama kallung lahi Kristus17Ya jiaya, ku tiki pata dollahuya lahi Moiri, tadalu morikumi abi toukami ta tou dama keriwa, dama houka tapangadang dama eingu gauna18Napa pangadada nakapetang jaka da higillu waling tapata morikuna hi Allah ana katoa napangadanguda lapaku ada hawikung atida.19Napangadanguda enga naka ana bolung jaka haraidanyaka na morikuda tammanyarik.20Jidika, da jiamaya napata nou napa kerihiaku buhhakanguka pakeriya hi Kristus.21Toungu jiami, langa ranguminyaka na witina duna manga peakagimi tadalu duna, toungu anounya nama kallungu lahi Yesus,22Muleaya napata tou raramu nama deingu, napa kollimu walingu tapata morikumu nama deingu, nama irihuwu tama irakku.23Hamaddunya napangadangumu.24Keriya napata morik nama buang, napa ittami tapatana hi Allah tadalu murrahuna jaka nabiaha madina25Nou jiayaka, kami leaya na hilu palaping, mai bollu ngala dukami jimi kami panewinya nama padening ta oli toumu kadang hangina na pingi hawalimi.26Mubaninya jaka abi wolumaya na jala. Abi mattakanya hodu ana tama haladu ana hukaka na atimu.27Abi pahelakanya kaloaga hipadibang.28Na tou nama langa keadu jua, abi hilu keadu ka. Reihi kallunguya amu kerra tetekang jaka amu kerra pakallungu waingu limma tagumu kana jaji agananya napa keramu kamu barrinya na tou nama karobang.29Abi jiakaya nahilupalaping amu tikkiya anang amu palouhunya waling ta a'amu, jidingu kamu wainya hilu mopah na lii peaka panungang ta oli toumu kadang amu woanya kanyuru ngala nama ranguwu.30Abi pahadukkaya nahangahu harrina nama Rabba Allah, kadang alanga jiaya jimi hitangimi tada peala atomakaya narahi ana lihu nyongada.31Lea bolluya ngala dukana na hidu atimu nabani waimu, naka ngila, jaka nahilu pangiki waingu, jaka ngala dukanan nama jurrak, lea marounya lahi ou.32Waingu hilu panarungu ta oalimu, waingu ati mopah, kami meara panamu wikimi, toungu nama Rabba Allah tangarana nama Rabba Yesus ana namumi.
Chapter 5

1Nou atouna, kami keriya napata na hi Allah toungu da lakeada ana namuha.2Tadalu morikumi panamu wikimi toungu hi Kristus ana namuda jaka nawoagiminya na ihi wikina tutu taguna iata ana wai manuatunya nama wou hirritu tahagana hi Allah.3Jidika abi palaungu wiki kami anang abi wolu kaya nama manyarik anang nama jurrak lappaku abimu tikkikaya kadang dama eingu maya tapa ngadanguda da tou dapa langa papahigiluna.4Abi eikang hilu manyarik, panewi kabohuk anang panewi walluk dama eingu jurruna, jidika, mu wuatu haliya.5Kadang, mi peaya ya na tou jurrak dama murrah anangu na tou nama katadak nama manyawutung waingu pata pinu tana dana kollimangu padoungu tapaduana hi Kristus jaka hi Allah.6Abi eikang tou nama walluk waigimi ana tikiya dama eingu ganna kadang jiaya napa bani dengana nama Raba Allah tutu taguda da lakeada nama katadak.7Jiaya, abi oali kaja.8Hanaduga jimi taka petangumi, jidika ya atouna tama wahangumi lahi Moiri. Morikuya tama wahang9Kadang dama waling tama wahang jiaya ngala nama kalungu, nama luruh, jaka nama padeneng.10Kamu manyera tetekanya agananya napa deha atidengana hi Moiri,11Abi kerikaya napa woluda dama engang tama kapetang dama eingu hawoluda dama eingu wuada, reihi kallunguya amu pamurrah wikimu walingu tapata matoungu.12Kadang, ada peakakaya napa woluda tama kapetang jiaya napa maki dengang.13Jidinguka, ngala napapahungana nama wahang ittadanyaka 14Kadang ngala napa ittawaida mata jiaya namawahang. Jiaya nama hawitingu, hi peaya, " Kiddiya, jimi nama engang juda! Kiddi bali waling ta joanga tou mati, jaka hi Kristus jiaya nama idigu mawahangu"15Yayi, hamattar pakalunya napata morikumi, abi toungu toudama eingu pangadanguna.16Wolu nounya nama kalung nama patua tadalu ana woadahakaloaga kadang haladu yayi ladu dakalunguya.17Nou atouna, abi jajika tou katoa, jidika kami peanya agananya napa kabuatinahi Moiri.18Abi mawuk waingu wei mawuk kadang nama toungu damma meitamaya, reihi kalungu ya awainya pangadangu nama walingu ta atimu.19Panamu wikimi tadalu ami kahanging, ami wuatu haliya na ngarana jaka ami lodu hawuruweangu ami geila nama arungu lahi Moiri nama hawali ati walingu tapangadangumu.20malanguwu ou Moiri winimagu tadalu morikuma lahi Allah ama tangarana na Moirida hi Yesus Kristus. Li'i peaka tutu mapala araweingu21mi pa akang wikimi tadalu atouma duami ami mangeatunya hi Kristus.22Na araweina, paakanya na lamu, toungu lahi Moiri.23Kadang, da lahi jiaya nama beigimi nyimi araweina toungu hi Kristus jiaya nama beija da huhu anana, jiaya na ihi taguna, jaka duna tagu nama panamu maraha24Nou atounaka, toungu da huhu anana ada karadanya na lana agananya ngala dukana napa kerana.25Ngala nama eingu araweina, kamu millanya ati na araweimu toungu hi Kirstus ana namuha da huhu ana na jaka hina harakanya na ihi wikina tutuna da huhu anana.26Ana papahigilu waija ana baka pamurrahuja ana ihu waija wei jaka na wini na27Nou atounaka, hi Kristus nama nuatu waija da huhu anana ta ihi wikina tadalu biaha madina, dama meting, anang dana kabunak anang agananya lappaka.28Tou jellana, ngala nama eingu araweina kana namuya na araweina toungu ana namuya na ihi wikina. Gearaya nama namuya na araweina, nanamuya na ihi wikina.29Kadang, da eimang nama hukanya ati na ihi wikina, jidinguka nakarawaya jaka na uruhuya. Tou jellangu hi Kristus ana pahalakuya ta huhu anana.30Kadang iata wihi limmanada.31Nou jiayaka, hatou nalakeada moani hina jujakuja na amana jaka na inana jaka hina kahangi denganya na araweina hi hangi ihida.32Napakabuning yayi na luaru, ya jiaya hiku tikiya tadalu kahanginguda hi Kristus jaka da huhu anana.33Jidika, nyimi ngaladukami kami namuha da araweimi toungu ihi wikimi jaka da araweida kada pa akaja da lada.
Chapter 6

1Ngala lakeada, kami toukija hida da amami jaka da inam tangarana hi Moiri kadang jiaya nama tutu tiddi.2" Habuatuha da amamu jaka da inamu " jiaya na li pareaha nama kawunga na papa oali waingu rahi3" Namorikumu kana kalung jaka kana malainaha ngahumu tapinu tana ".4Ngala napa ama, abi nyara kaja da anamu ada bani, jidika mu pamatua waijapata ma tutu tiddi jaka peakaja waingu winina hi Moiri. Li hapeakang tutuna na ata jaka nama rabba5Ngala na ata, pa akanya na moirimu nama eingu taoinu tana mu karadanya jaka mangeatunya, mu wainya rengu langu ati toungu tutuna hi Kristus.6Abi toukang tou a eikanguka pakerana kana itawa tou heaka awina kanajidika ngala atana hi Kristus nama pahalakuya napa kabu atina nama Rabba Allah mawalingaya ta atida.7Ata pahalakuya waingu ati murrahuda toungu tutu taguna hi Moiri da tutu tou raramaya.8Kadang, hi penya, jaka ataya anang ama rabbaya, ana wolu kayaka nama kalung, hi Moiri nawoanya kanyuruna duna.9Ngala tou peangu, tou jellamu ta ata papa leawamu. Pajakaluya amu geaja kadang toungu napa ha moirimu jaka napa hamoirida duda daka meara a eija ta awang, jaka dana patada mangu. Kamu waija ngala dappa genna nagu hi Allah10Nou atou naka, kamu kullihu tahagana hi Moiri jaka tadalu kullihuna nabiaha - madina.11Muwai bolluja ngala dapapagennagu nama Rabba Allah kamu kullihu amu geanya hipadibang.12Kadang napapa jukada da geamadanya na ihida jaka na ra da, jidika geadanya ngala dama pareaha, ngala dama pahehi, ngala nama kullihu tapinu tana nama kapetang, jaka ageanya na kulihuna ana kerangu hi padibang nama eingu ta awang.13Nou atounaka, kamu waija ngala dukada dapapagenna nagu nama Rabba Allah kamu kullihu waingu amu haganya naladu dakalung, jaka amu toma tapinnu amu hangahu ka enganga tagumu amu maddungu.14Yayi, kamu maddungu kana kullihu amu keriya nama kalungu ta tutu tagu wikimu jaka kamu waingu murah abi patipuka,15Jaka mu kaborruja da wihimu abi muhawidang amu haganya anang amu pahalakuya nawihina nama padeneng16Ngala nama jajita arumu, kamu wainya winina napa mannimu kamu kullihu amu padda wainya na ngilu da kallungu anangu nama walingu ta moitana.17Kamu pa einang wikimu wainguwinina nama Rabba Allah 18Ka enga tagumu amu habayang ta atimu amu karei jaka amu karadanya. Tadalu habayangumu, ka enga tagumu amu kataballu tahagana amu patomanya ngala napa karei mu tutu taguda da tou dama keriya na lii pareahana.19Habaya jellaga dugu kadang ana manganga kaka na a'agu kana woaga patiki anang pangadang abi ku agattu aku patomanya da eingu pakabunigu aku patomanya nawinina.20Kadang jiayaka nawinina, hiku jaji tou papaleawa naha pakangu. Habaya kiga abi ku ingarru aku patomanya agannanya napa tikkigu anangu napa patomagu. Lii kahupuna21Tikhikus, na oali jajigu tadalu ngaraNa jaka ana wihi limma gama hi Moiri, na mapatoma bollugimi nyaka ngala dukana lahi yiki kami peajellanya dimi agannanya napahagagu jaka napa wolugu.22Nyouwa nama paleawaya lahi nyimi tutu tagunaya, ya jiaya himu peanya na witima nyiama jaka kahodar waigunya na atimu.23Maringu - malala ngala dukami oali jajigu tadalu ngarana jaka milla ati waingu manninguda nama waling lahi Allah Ama jaka tama Rabba Yesus Kristus.24Nakanyuru - kanaga kana oali maraigimi ngala dukami nama willanya atina Moirida, hi Yesus Kristus waingu milla ati dama dukka.

Philippians

Chapter 1Walingu lahi paulus jaka Timotius.

1walingu lahi paulus jaka hi Timotius, atana hi Yesus Kristus, lapaku ngara dukada da tou tangarana hi Kristus Yesus nama eingu ta filipi jaka da tou hapedina lapaku tama bokul gereja.2Pa awi panamungu jaka hakanyuru kanaga mawalingu lahi Allah, ama jaka hi moiri Yesus kristus nama hadiding karahada.na pamarinya jaka nahabayangu hi paulus taguna jemaat di kota Filipina3Kupamalangunya hi moiri witina nyouwa akunamumi.4Ku habayang bollugumi nyiami wainya na egiatigu.5Yana pakahangingumi amipahalakuya nawinina walingu taladu nama moulu jaka lapaku touna hina.6Kuwaitekanya ajiaya nama woluya napakerang nama kalung waling lahinyiami.7nyiaya hiku waigimi jiami napanamugu ta atigu. walingu atagalluwa, jaka akupalaranginya nawinina, nyiami kuoalibuhagimi ta dalu paawi panamunguna na marabba Allah.8Marabba Allah nama patetiga, nyouwa ku buhang oata panamimi nyiami ta winina hi moiri yesus kristus.9Jiaya nahabayangugu,nanamu mugama kana pangala ngalangu, ami millagama ati.10kammi pediya nama kalllungu, kanamurahu namorikumi abi einya nakatadakimi, taladunahi moiri.11Jaka kana binugu wuana makalungu,nama walingu lahi kristus yesus kapamalangunya,kawuatu halinanya nangarana hi Allah.Naha dukka hi paulus namapatomaya nawinina hi moiri.12Oali buhagu,kammi peanya yanaha wolugu naluaruka yanawinina.13manga hina peabollugu ngaladukada nama jawayana Raja ta istana jaka natouwu heaka, nyouwa ku tama tagallu akuwainya hi moiri.14Da oali tou mawahanguda, taba waidanya hi moiri,ada peaga nyouwa akutama tagallu witina hi moiri, dada hilu mangeatumang15Ei jelanya da tou rarar,dama pahalakuya nawinina.16Da oalida dama murahhu na atida ada wainya hi miori, da peanya hina touwa ya hi moiri, witinanya nawinina. 17Duda dama pangadang dama kalung, dana murahmang na atida dada waitekamanya, mearana ada taba pahadukaya jaka da taba pamawilaya na oalida tagallu.18Gananya napa kolida?ganadinanya nahawoluma, dama kalung jaka nama kalung, peakanyaka hi kristus, jiaya hiku egi ati.19Jiaya,witina dahabayangumu yaka napa gatanguna naha ngahu hari,agananya hama jaji lahi nyouwa. jiaya nama gataga.20Ku peanya nawaingugu dakumakidengamanya nakabalina, dakumangeatumangu, kuwaiwali atigu keriya hi moiri,walingu taladu hina lapaku nama amingu ku pamalanguya wainya na ihigu tadalu morikujaka namatigu.21Jaka ya nyouwa,namorikugu lahi kristus namati patulungunya.22Jaka namu,aku moriku kaka ta ihi tagugu,jiaya hiku kolingu winina, jaka beinya nahapedigu dakupeamanya 23Nyouwa nakadubangu kukihingu, nahapedigu, nahabuhagu, kakumatanya namoriku aku oalinya hi kristus,jiaya nama rehi kalungu.24Jidika,nyiami reihi kalunguya aku moriku ta ihi tagugu.25Nahamanigu yayi, ku peanya aku oaligimi takabuanguda,jaka kata egi ati kangu tadalu winina.26Aku hilubalikaka lahi ouwu,jiaya hina taba namahingu mu lahi Yesus kristus,witigunya . Kahangingu kammu kulihu amu kerangu27Nou atounaka pahalaku pangalanya napata morikumu nama kalungu amu wainya na winina,tadangu ami kanyaka peala ana parega dengagimi mangalaka daka mai jela,kajiangu pananya ami madungu tahagana wainya nahangahu harina,kahanginya napa pangadami jaka naha wukumi tadalu maningumi jaka nawinina28Abiwoakaja kaloaga da geami ada pamangeatumi jiayaka natada kaihakuda duda,jaka lahi nyiaminya namoriku malodungu,natada nou mawalingu lahi moirinya29Jaka witina hi kristus anawoagimi hangahu harina kadana ami wainya hi moiri, jaka amimawila denganya.30Jiayaka natadana hina haganya nama iraku nama akit, toungu napa itami napa hagagu nyouwa lapaku atouna yayi, enga tagunaha aku haganya.
Chapter 2

1jaka lahi mouri eingu weimaringu weimalala,nama walingu lahi mouri2padehakaganya napakabuatiku namawalingu ta atigu,jaka kana hameara tapapangadangu,jaka kana pakahangingu tahakabu ati,jaka kana hamearangu papangadangu.3Abi wolukaya dama kalungu Napa larana hi mouiri abi katadak waimanya namorikkuda lilokunanyaka,jaka kammi paati marabbangu,jaka kami kolinyounya na touhawanguku reihi pentingnguya walingu ta ihimu.4Abi jiakayaka na tagumu napaha matarungumu,hamatar jelanya na tagu tou hawanguku.5Jaka yanyi napapa ngadangu eibolunya lahi yiami,tou jelakananyaka nama eingu lahi yesus kristus6laka kana hameara noungu lahi tama rabba Allah,tapi Dana anggapmanya kana hameara lahi Allah jaka nama namakalungu kana paenganya.7Tahabalina, nawolutagunya nyaji touwu dama eingu kanahabalingu ata touwu kapiku hameara ta toudangu wina8kana habalingu touwu rara,jaka napa atingu marabba lapaku na mati,jaka namatina ta kayu salib.9Nyiaya nama eingu ta atina, Hi Allah Napa jaganya jaka nawoanya nama kalungu 10walingu tangarana nama rabba Yesus,tangakehana kana berlututtu jaka nama walingu ta awangu,jaka nama eingu ta pinu tana,jaka nama eingu tawawa tana11jaka tanga kehana na lamana kada mangakunya Yesus kristus TUHAN12Nutu kagu angwuagimi Naha buahagu,nyiami mi reangulangu oatamu langka da eikagu tahagamu,mu keraja nama morikumu kamu paoliwaingu atimu.13sebab,Allah nama kerangu lahi ouwu,baik Ku napa kareimu kamu keraja napama nyiaga atidengangu.14Pahalaku bolukanya tangakehana Abi mapihukami ati wikimi15supaya nyimi dami kalungu jaka Dami hala,sebagai anak Allah nama kalungu tapaduanyi tou dangu dama kalungu,jaka nyimi kamu wahangu tapinu tana.16hamanu pakalunya na winina nama rabba Allah, nyouwa einya ta atigu kagu halaku kerangu dana sia siamangu.17laka nyouwa jelaka yang di curahkan,tama toungu cawan persembahan ta pelayanan imannmu,nyouwa gu bergembira jaka bersukacita tanga kehabolumu.18touwu jelakanaka nyiami ,jaka alasan nama hameara,bergembira jaka bersukacitalah dengaga.Paulus napaleawaha Timotius jaka Epafroditus19Dalam Tuhan Yesus,nyouwa gu maningu kada paleawaya hi Timotius lahi ouwu nyouwa gu hiburru kagurangugunya na nangaramu.20sebab,nyouwa eamangu tougu matoungu lahi namu,nama kalaungu atina.21sebab,hawanguku manyegangu tagunanya toara ta ihi taguna,dama hagamangu tama wolu touwu kristus Yesus.22Mearanaka naha peamu,Timotius napa tekanya na touna nama berharga,na kerangu dengaga kapatomanya nawinina hi moiri mearana nalakeada merahu jaka na amana.23karna itu, nyouwa kumaninya kapaleawaya kenakanyaka nama nyaji ta ihigu,24Jaka nyouwa Ku wainya nama wolutouwu jaka nyouwa tagu meaha ammiga ta lihimu.25 Jaka tounoukanaka, nyouwa kupangadangu kapaleawanya hi Epafroditus lahi ouwu.namu angwuanya oalima kami kerangu pahalakunya na Winina hi moiri26Jaka,na buhagimi tanga kehami jaka na Hidu na atina kana rangumi kadawuku .27Memang, yanaga nakadawukuhakudu hatoma Mati,jaka nama wolutouwu nawoanya weimaringu weimalala jaka dameahamana jaka nyouwa supaya namawila abi amipangatanya.28Tounokanaka, nyouwa kupaleawa baligiminya tahagami kana egi atimi kammi ita baliya,jaka kana hawawa akupangadagimi.29lihiregaya hi Epafroditus tadalu ngarana hi moiri waingu egi atimu jaka kammi habuatunya na oalimi.30kaddang anna tikhamati ana pahalakuya na Winina hi Moiri; na jaunya naha ngahuna anagatagimi daha tomami pangadangu lahi nyouwa.
Chapter 3

1malla agu angwuagumi tariki matada lahi moiri jaka dana buatumangu agu patomangu nahilu lahi jiami toma nyiami kukarawa kumaromatugumi.2Mima ngeaat kiji daahu dama bani jaka mima ngeaat jelaja dama pahalakuya nana ngadangu dama kalungu jaka mima ngeat jelaya nama pamalaragiminya namorikumi.3Ya jididaka iata touwu nama pedanguma lara nama mokuluka rada tahagana hi wolu hi rawi jaka nama pabuatuya namourida nama raba yesus dama wainya natanogu tanogu nama jaji.4Langa kaeidingu karabagu walinguta patagu manya a eijela kanguka touhawanguka nama pangada dama kalungu nadangu naka rabana awinna pangadangu dama kalungumaya.5Agu malara awaluboa ladagu toungu natou ta israel nama eimemanya waling ta wala wuana na tou menyamin na tou ibrani nama pahilu ibrani namahaniera noungu tatou parisi.6Waingu pangadangu dama kalungu ana kayayakungu na tou nama pakeri tama wahangu jidinguka ta wawa rana hukung nama galuwa daku gigara dengamanya.7Jaka nou touna nama kawungnga pa utudenganguya jidinguka ku pangada balinya kangari parigi denganguya.8Na buatu, tangala dukana napa rugi dengangu tadalu aguhangngi denganya nama rabba yesus kristus namourida.9Agu parega dengannya nama Rabba Yesus kristus waingu pangadang wikigu ku kolinya. jaka nama amijellanya nawua manningu tama Rabba Yesus Kristus jiajellaya nawua maningngu nama walingu Allah.10jaka noutouna nyouwa kakupeanya ajiaya nama taluyana mati jaka nama kidibali mangnga naka hangi dengannya tadalu nama lara, toma kata kahangingu dengannya lahi duna nama moriku malodung.11Peala atapahupu kayaka kata kolinya nakidi bali mangu ahingu walingu ta joanga toumati.12Dajiamaya agu koliya jaka agu paruwainya nama kalungu, manyeramemagunyaka kakulinya agikineina namourigu nama rabba yesus kristus ana waiwihi limaga.13Agu angwuagimi dagikimagu noutouna alanga kolidigunya,einya napalakugu, jaka napa dengagu nama einya taka deanga nama haga noungu tahagagu.14Atu pangalaga agu hagangu alangnga eingu pakabuatigu kakukolingu kanyuru awiggu, ya jidiyaka nalikawulang nama walingu taawangngu mangada nama waling lahi Allah liya tama Rabba Yesus Kristus.15Maiyaya iata nama murahu pangadunguna ata pangadungu jaka nou touna nyiami ami pangada tounou dinguka jiayaka nama deha, hi Allah angapatekadinanya jaka napeka peaka pakalludigimika kammi pahalaku pangalanya.16Maiyaya kata pangalanya namorikua ata keri nounya nama wahangu17Agu anguwuagimi keripangalakaya nama mading napa halakumi jaka mipateti jelanya kammi paati jelaya da tou mapakeri tama wahangu alangnga itadiminyaka nama waling lahi nyiama.18Duku danguyaka natou nama moriku yanaga langa kanahukadinya ati nama Rabba Yesus Kristus.19Namoriku kadika napa mohudengangu awainya hi Allah jidinguka tutu tagunaya ana bijahiya tapinu atina, jaka namokkulu karada manga nata nogu ahapaha lakuya awainya napangadungu pinu tana.20Na tou nama eida tapinu tana merajelana a eida ta surga, biyasaka iata ata riki matada ata nadinya na ana woanya rara nama rabba yesus kristus.21Engnga pahepananya na ihina nama manyarik hina jaji ana murahu mangnga hina buangu wainya na atina nama madangu ana keriya nama rabba yesus Kristus. Namorurida hika kristus engnga idinada tama kalungu hita pikimatada.
Chapter 4

1Nutu aguanguwuagimi ngaradukami agu namumi agu buhagimi eya ta egi ati jiaga henang agu dedi didar tahaga hi moiri.2Youwa eka dinya agu pekanya hi Euodia jaka hi sintikhi kada moiriku wali ati waling lahi moiri.3Ya kagu kareimi ngaradukami oli-oli atigu ha,damma mawinni kammi tuluja tadallu kerang buatuda ata maraija na li injil jiaka anarainya klemes jiaka oli-oli kerang hanganguk dangarada napa tulis tadalu hurat moiriku .4egi arigunya tahaga hi mouri kahanginya wigu ke egi ati 5Matakaya na maloyang atimu kana peguya toudangu hi moiri marani yaka6Abi pangadakanya agannnya hama jaji namunya idinya nagraduka napa kabu atina tahaga hi Allah tadalu habayang jaka napakareimu kana malagiminya.7Weimaringu weima lala walingu lahi Allah kana patutu tudidanya ata karawaya naatida napa ngadanguda lahi yesus kristus.8Hupu nanya ngara dukami agu anguwuagimi ngaradukana nama padening ngara dukami mabiha ngaradukana nama meratea ngara dukami nama murahu ngara dukami neimadeha ngara dukami nama wuatihalingara dukami nama binnu nangaradukami nama hali menyanyi mipangada bolluja.9Ganaya hapa belajarungu kammi wainya rangngu,iayaka amuitaya waliyouwa pahalakunya mangadukana, nama walingu Allah hapingu weiringu weimalala kana oligimi.10YOuwa ega ta egi ati waling lahi moiri hupu amiga bali agu deki pengadangu, ya youwa mi yoaga pengadangu nyimi da eimangu rahimi.11youwa agu peka wikigu da eimangu nama eingu wigu mi pegaka youwa agu pengadanya natutu wigu agu pengadawiki.12Ku peangu wikigu gannanya dama eingu manga ku peyellanya nama binnu ngaraduka nou pengada bollunya youwa kupenya namoiri na tutu ta dalu bihugu jaka naka nobangu jaka agu moirik mangu riti dangugu jaka da eimangu ritigu.13yoawa ku pahalakuya napa ngadangu walingu lahiduna ama woga kullih.14Jidika yoawa kuwoluya nama deha jiayaka kumaringu na buatu.15Nyimi mi peanya da tou tafilipi naka wunga agu pekaya na injil, manga agu dujakgimi nou ta makedonia da ia mangu tou pawai nama weku kadenga ganya nama buatu agu woanaya jaka ana dehi walingu lahi ou.16Lapatungu amu toma praingu tesalonika amu pangidiga pawuku atigu rehi wali nou.17Jeakaya da jiamaya napawuku napa mayeragu menyeraguya na wou nama dangu ana bakullu napa utugu.18Youwa ku dekiha kanyuru binnu manga da rehi youwa ku kabolluha napakabugu dapa idimu lahi epafroditus napangidimu ku manuatu jaka tapa doungu nama wouhirit.19Na Allah gu napa pinnu ganya napa kabu atigu keriya naha potiwalitadula tadalu Yesus Kristus.20KU wuatu hailanya na marabba Allah jaka hi ama walingu nou lapatu piangu peaha amin.21Patomagaya la li i ngaradukada tou nama padening tadalu yeus kristus patomaganya hi Lii gu Ta anguwuagu manning ngaradukahinna.22Ngaradukada tou nama padening pangidu Li i tutugu mehami nyimi ami kerang padoana kaisar.23Pahamug walingu moiri Yesus kristus nama ni gimina dewamu Amin.

Colossians

Chapter 1

1Hi Paulus na ata papaleawana hi Yesus Kristus napa kabu atina hi Allah, jaka hi Timotius na oali beida iata.2Ngala dukana huhu anana jaka na oali beida ana huhu anada lahi Yesus Kristus nama eingu ta Kolose. Tennang nakanyuru naga kana oali maraigimi, ta egi ati loyi koku nama waling lahi Allah Ama da iata.3Jiama pamalanguwu ou Allah Ama nama waling Yesus Kristus, jaka jiama engama ama kahuda ana habaya tutu tagumu ou.4Marangu yaka na witi manningumu lahi Kristus Yesus jaka na milla atimu amu namuya ngala nama maouha waling lahi Allah.5Jimi waingu panamumi kadang ami manni tekkanya agannanya napa kollimi peala ta surga. Mi rang nguyaka agannanya napa kalaurami nutu ta wini kallunguna, ya jiaya na Injil,6napa langa rangumu na wini kallung jiaya nama tubu jaka nama wua ta hagubul pinnu tana. Jia jellaya nama jaji ta ihimu waling ami ranguya jaka ami wainya a eingu kanyuru waling lahi Allah ata pahalakuya nama patu'a.7Ya jiaya na wini kallung napa langa peami waling lahi Epafras, na oalima ana wihi limmagama ta milla atina, jiaya na ata papaleawa nama manudu lahi Kristus napa jaji papa akama8Hi Epafras jiaya hina peanya amu namuma waingu hangahu harrina.9Kadang napa namuna, waling kawunga ranguma da eimanya ama hangahu ama habayang tutu tagumi jimi. Enga taguna ama karada ama kareiya tennang jimi kana woagimi pangadang toungu napa kabu atina kami pea bollunya jaka himi penya nama patu'a.10Jiama habaya pangala gimi kami pahalakuya nama patu'a waingu pata jinyak ma habaya pangalagimi ka eingu wuami ami woluya nama kallung jaka kana matua waingu napa pangadamu lahi Allah.11Ma habayagimi tennang jimi kana pakullihumi agannanya napa hagami waingu biaha madina tadalu ami hamattarunya jaka ami nadinya.12Ma habayagimi tennang jimi pamalanguya, waiwu Moiri kawinni nama tulu gatagimi himi kullihu himi kollinya napa tagumi ngala tou nama keriya jaka nama wainya nama nouya tama wahang.13 Jiaya nama woada manu mara jiata waling tama kapetang hina louhu idida hi eida ta padouna na Anana napa namuna.14Ta Anana, kollinya na manumara ana lihu nyongada ana pohi poddah huha da doku jala.15Jiaya na Anana, jiaya na hadana hi Allah dapa ittada. Jiaya nama kawunga waling ngala dapa pa jajina.16Kadang dunna jiayaka hi keri pa jajinanya ngala dukana, einya nama eingu ta awang jaka tapinnu tana, napa itta jaka dapa itta. Toungu na kerajaan anang mapareaha anang napa pahikana, ngala dukana napa pajajina jaka tutu tagunanya.17Ei moulunyaka adadi einguha agannanya, jaka ngala nama eingu lahi Dunna hapeana-Nya.18Dunna jiaya nama reihi waling ta ihina. Jiaya na huhu anana. Jiaya nama ei moulung jaka nama kawunga waling ta joanga tou mati, jiaya hi einya ta barra deaha waling ngala dukana.19Kadang hi Allah jaya nama patu'a nama padeneng napa kareida eeinya lahi dunna20Jaka napa kabu a bolluda lahi dunna keriya na anana. Allah nama woluya napa buhang wiki bollu waingu wie ra na ta ai ha rika. Hi Allah napa kahanginya agannanya ta ihina, waingu agannanya nama eingu ta pinnu tana jaka ngala nama eingu ta surga.21Jaka jimi jella, nimi pirrang ami jaji tou dapa peana hi Allah, jaka jiami muhuna tapa pangadang jaka ngala napa wolumu nama jurrak.22Anading nou atouna hi langa hoddaruna gu waingu ihina ana liya na mati. Jiaya na papa li nou danya hipa higiluwu, hi damu manyarik, jaka himu tara bani ta hagana,23Ana maddu pangaladingu na manningumu, damu bebat, jaka kullih, dana hilu habaring agannanya napa langa mannimu jiapaya na wini kallung napa langa rangumu. Ya jiaya na wini kallung napa langa patomadanya ngala na na tou napa pajajina ta wawana na awang. Ya jiaya na wini kalung, nyouwa, hi Paulus hiku jaji ata papaleawana.24Nou atouna ku egi ati denganya a nou awa tama willa tutumi jimi. Jaka napa einaganya na ihigu agannanya dapa peagu lahi Kristus na tutu ihina. Jiayaka na huhu anana 25Waling ta huhu anana jiaya nyouwa hatou ata papaleawana, keriya na deitu tidung waling lahi Allah napa woanaga jaka jimi, ka pinnu ya na winina hi Allah.26Ya jiaya nama padeneng einya napa kabuning napa bia - bia douna jaka tadalu ana muri - ana muri. Jidinguka ya atouna pa hungadanyaka lahi duda dama wainya Dunna.27Lahi dudaka hi Allah hina peakaya na dedina nama binnu nama padeneng napa kabuning ya waling ta joanga da tou Yahudi. Kadang hi Kristus a einya lahi jimi, a einya napa mannimi nama reihi buatu nama aming.28Jiayaka ya napa patomama. Jiama ma panamuja ngala na tou, jaka hima peakaja ngala da tou waingu peaguna jiaya hima oali marainya ngala na tou lahi Kristus.29Ya jiaya nama hawiting hiku kerra tetekang jaka daku peangu joili toungu ana woaga kullih nama tama lahi nyouwa waingu biaha madina.
Chapter 2

1Kadang nyouwa napa kabugu kami penya nama toukana bakkuluna napa kerragu tutu tagumi jimi, tutu taguda ta Laodikia, jaka tutu taguda duda dadi ma ittaya na hadana.2Nyouwa ku hamadduja na atida kana ma loayang hiku oali maraija aku namuha jaka ngala dukana nama eingu jaka hamadduja pangadang tadalu ata peanya napa kabuning nama tutu tiddi lahi Allah, ya jiaya hi Kristus.3Lahi Dunnaya einya napa kabuning ngala daha wa'i waling napa pangadang jaka napa itta.4Nyouwa hiku tikkiya abi eingu hatou akka nama tipumi ana waingu hilu napa waidengadanya.5Jaka lakka daku oali maraigimi toungu pata tou rara, nyouwa enga tagugu aku oaligimi ta hangahu harrina. Nyouwa na egina atigu aku ittaya napa wolumi jaka ana kullihu na manningumi lahi Kristus.6Toungu ami kaya hi Kristus Tuhan, mi halaku maraiNya, 7Kami palolu lahi Dunna, na morrik lahi duna, mi kullih tadalu manningumi toungu napa langa peakadagu lahi ou, jaka mu pareihi- reihing amu wuatu haliya na ngarana.8Kamu patetinya da eimang hatou akka nama ohal waigu ana tipuwu ana tau rahi walluk napa walu jaka pangadang tou rara, a keriya napata napa wolu tou rara, jaka dama toungu napata lahi Kristus9Kadang lahi Duna nou bolluya ngala nama patu'a nama padeneng napata tou rara na hi Allah.10Jaka jimi nou bollu mika lahi Dunna. Jiaya na pingina waling ngala nakullihuda jaka nama einguda.11Lahi Dunna, jimi kahapi mika dapa wolu tou rara maya, jidinguka kahapi nagimi hi Allah.12Jimi tanu maraidagimi-Nya nou a ihumi. Jaka lahi Dunna jimi pakiddi balimi waingu manning ta wawa pareahana hi Allah, nama pakiddi baliya Dunna waling ta joanga tou mati.Jaka peala amu mati na ngala napa wolu dama patu'a jaka dapa kapokar pata tou rara, jiaya himu buhang ha morrik denganya jaka hina poahi poddah daja ngala dukana napa woluda nama jala.14Na poahi poddah daja da doku jala dapa tulih jaka nakanogu dama patu'a. Jiaya nama pa murrah bolluja jaka hi pakuha ta ai harrika.15Jiaya nama pamurrah bollunya ngala nama kullihu jaka napa pa'akang. Jiaya hina patekkanya nama jaji ana talu wainya na ai ha rikana.16Ya jiayaka, abi eikang hatou aka nama paru'gu tapa angu anang pa inung, anang laddu pahabuatumu anang wulang bua, anang laddu - laddu papahigil.17Ngala dukada jiaya namawuna nama amming, jidika nama jaji jiaya hi Kristus.18Abi eikang nama ngiki waigimi manga himi louhungu ami jaunya napa awi panamu napa langa kollimi ha jiaha dama walluk ada hawawa wikida jaka da pamalanguya da malaikat. Toungu hatou nama langa tama hina ittaya wainya matana jaka jiaya napa kabohuk dengana ana waingu pangadang taguna.19Jiaya hi dana patungu ta katiku. Walina ta katiku hina patungu ngala na ihina jaka ngala na urana, jaka ngala kaluana napa tungu jaji hangi, hina tubu ana morrik wainya na morrik napa woana hi Allah.20Jaka jimi ami mati maraikanya hi Kristus ta pangadang pinnu tana yayi, ga himi morrik ami keriya napata pinnu tana:21"Abi kerranya, abi jalliya, abi tuddakuya?"22Ngala dukana ya na hawolu wolluk wainguya, keriya napata pawoluda duda tou rara.23Ngala nuku hara napa woluda magga jiaya nama patu'a napa kabuang napa wolu taguda. Daha wawa wikida jaka ada morrik toungu dama einguma jidika da eimang hina nama taluya napa pangadada ana deha
Chapter 3

1Jaka peala hi Allah ana pakiddi baliwu oalinya hi Kristus, wainya nama jaji wali dehang, ta padou ngoduna hi Kristus takaraha lawanana hi Allah.2Pangadangu agannanya nama jaji wali dehang, da jiamaya nama jaji ta pinnu tana3Kadang mi matika, jaka na morrikkumu nakabuning amu oalinya hi Kristus lahi Moiri.
5Mu pahigil bolluha ngala napata pinnu tana yayi, napa laungu wiki, nama jurrak, hawa nafsu, woluya dama kallung jaka amu heliya napa tagu oalimu nama hameara noungu aha Moiriya na ai na watu6Ngala dukana yayi jiaya napa bali dengana hi Allah ta huhu anana dama manudu.7Ya nama toungu jimi mi wolu jellaya a engamiha amikahangi dengaja.8Ya atounaka jimi langa mengaka apa murrah gimi ta pata matou yangu - buju, pabaning wiki, woluya nama jala, kangoruk, ngiki waingu oali, jaka nahilu manyarik nama louhung wali ta a'amu.9Abi buhadingu ami walluk wikimi ta oalimi, kadang jimipalouhu gimika waling ta pata nama deingu jaka ngala napa wolumu10Mi kollinyaka na pata buangu, napa langa paheapang napa langa peangu keriya na hoda nama woluda.11Tadalu napa langa peada yayi, daeimang tou Yunani jaka tou Yahudi, tou pa kahapi jaka dapa kahapi, tou Barbar, tou Skit, ata, tou papahela, jidika hi Kristus jiaya ngala dukana jaka nou bolluya.12Mu wainya ya, toungu ngala da tou pa langa pedina hi Allah, napapa higil jaka napa namu, wainguya nama murrah, nama kallung, paha wawa wiki, nama loayang jaka napa najjarung wiki.13Woanya a eingu dama einguna. Millanya atina oalimu. A eikang hawoluna na oalimu dapa buhamu, millanya ati toungu hi Moiri ana millagu ati.14Jaka ngala nama eingu lahi ou, kamu waingu milla ati, jiaya nama pigimi himi kahanging hina maddung.15Mattakanya napa buhang wiki nama waling lahi Kristus kana kolling padouna ta atimu. Kadang jiaya napa buhang wiki nama kamaikagimi jimi hi noumi ta ihina. Jaka mi pamalanguya.16Mattakanya napa tikkina hi Kristus kana engang lahi jimi waingu mannanguna. Jaka ngala napangadang nama kallung jaka papeakang wikimi hatou - hatou waingu manyanyi. Jaka pamalanguya waingu manyanyi tou palanga pedi lihu nyongana. Mi manyanyi kami wuatu haliya ta atimu lahi Allah.17Jaka aganna hingunya napa wolumu, pahalakuya tadalu ngarana hi Yesus Kristus. Mu pamalanguya hi Allah Ama da iata nouya jellaya lahi Dunna.18Ngala mawinni nama eingu la'na, pa akanya na la'mu, tou jellang lahi Moiri.19Ngala moani nama eingu araweina, millanya atina araweimu, mang abi wolukaya napa hiddu ati dengada duda.20Dimi lakeada pa akanya na amami na inamu agannanya napa wolumu, kadang jiaya napa egi ati dengana hi Moiri.21Ngala pa ama, abi taukanya hiddu ati na anamu, abi einya namerrah atina.22Ngala na tou napa wolu ata, pa akanya na marrabamu ngala napa wolumu, da jiapakaya a einy ana ittawu, jidinguka waingu wali atimu. Mangeatunya hi Moiri.23Aganna hingunya napa wolumu, pahalakuya waingu kalaki atimu toungu napa wolumu lahi Moiri jaka da tutu tou raramaya.24Jimi mi penyaka enga kollingumi kaheawa napa langa peakana ya jiaya nakanyuru kanaga waling lahi Moiri Kristus nyimi napa woanagimi.25Tutu taguna na tou dama tiddi jiaya napa hukungu waling dama tiddi napa woluna, da eimang papa akana.
Chapter 4

1Ngala napapa hamoiri, paleawaya ngala na atamu waingu kallung jaka patu'a. Jimi mi penyaka a eijellang Moirimi ta sorga.2Enga noumu amu katabal amu habayang. Jiaya himu maddung amu nadinya jaka mu pamalanguya.3Habaya jellagama jiama, jiaya hi Allah hina wehagu binna ama pahalakuya agannanya napa tikki witina a einya dapa pea bollung napa kabuning nama padeneng lahi Kristus. Ya jiayaka, nyouwa hipa tamaga ta gallu.4Jaka habayang kaku peangu aku palouhu bollunya aku tikkiya.5Annakaya kamu waingu pangadang amu peangu ta arru tou habali wainya naka loaga napapa hellanaga.6Tennang na patikkimu ka nouya ta witi panamuna.Tennang ka eingu ihina, kamu peangu papagea ya anang pa tibaya amu pagapinya na tou.7Eija nama jaji na tu'agu nyouwa, hi Tikhikus jiaya nama patomanya lahi ou. Jiaya na oali beida nama panamu, tou papaleawananya nama manudu, jaka oali papaleawama lahi Moiri.8Ku paleawagunya lahi ou eingu pakabugu, tennang ou kamu peagama agannanya witina jiama, hina pa kullihgunya ta atimu.9Ku paleawagunya nama neinya hi Onesimus, na oali beida nama panamu jaka manudu, hatou waling lahi jimi. Duda jiaya nama patomanya agannanya ngala nama jaji natu.10Hi Aristarkus, na oaligu ta gallu, napangiddigimi li'i panamu lahi jimi, tou jellana hi Markus, na angleana hi Bernabas ( jaka langa gearakaya nama ittaya na li'i panou ya a ammikanya lahi jimi, mi kamaikanya),11Jaka hi Yesus napa kamaikang Yustus. Jiapaha dama toma tilluha hayi ta joanga ngala na tou napa kahapi nama kerra dengaga na tutu padouna hi Allah. Duda jiaha napa hennang dengagu.12Na li'i panamu lahi Epafras lahi jimi. Jiaya nama eingu ta joangami jimi jaka jiaya na ata papaleawana hi Kristus Yesus. Jiaya nama kerra tetekang tutu tagumu ou ana habayang, toungu ou kamu kullih jaka kamu harai bollunya ngala dukana ta pakabu atina hi Allah.13Nyouwa jiaya nama penya, ajiaya duna nama kera tetekang tutumu ou, tutu tagu bolluna na tou nama eingu ta Laodikia, jaka nama eijellang ta Hierapolis.14Li'i panamu lahi jimi ngala dukami waling nama panamu nama taungu moru hi Lukas jaka Demas.15Li'i panamu ta oali beimu ta Laodikia, Nimfa, jaka na huhu anana nama eingu ta ummana.16Ami kolling habahaya ya na hurrat ta joangami, jimi kami baha jellaya na hurat napa pangiddigu ta huhu anana ta Laodikia.17Kawimmunya hi Arkhipus, " Kamu pangada pakallunya napa deitu tidumu napa woanagu hi Moiri kamu pahalaku pakallunya ngala dukana."18Na li'i panamu ya walina ta limma tagugu hi Paulus. Annakaya nakanyuru kanaga jaka nyouwa na morrik malodung kana hadidi karahawu.

1 Thessalonians

Chapter 1NAHURRATUNA HI PAULUS NAM MOULU NAPAPA NGIDINAJA DA JEMAAT TA TESALONIKA WAIKIHAKA

1Walina lahi Paulus, hi Silwanus, jakka hi Timotius napapa ngididaja da jemaat ta Tesalonika tadalu ngara-Na hi Alla Ama jakka tadalu ngara-Na hi Moiri Yehu Kritu. Kanyuru kanaga jakka mimaringu malalaka nyiami.NAWUDDA KERRANGUNA HI PAULUS2Nyiama maparorruwai-Ya hi Alla amma namumi nyiami, mang himma tikkimi nyiami tadalu habayanguma nyiami, 3manamu juaya napakerrami nam kallung, napanamu wikkimi, jakka namarennami tadalu kerimi-Nya na Moirida jiata, hi Yehu Kritu, ta haga-Na hi Alla na Amada jiata.4Anguwua buhha napanamu-Na hi Alla, kammi peanyaya Adunn namma pedimi nyiami. 5Kadangu, nawini kallung napapa tomama nyiama datiddi panewi madanya, jiadinguk pawainguyaha biahana Nahangahu Matua, jakka napangadang nam kullih; mearang napapeami agikki neima nyiama aeigama lahi nyiami, kadang amma namumi.6Nyiami langa patekkaminyak lahi nyiama natada kerimigama nyiama jakka hi Moiri kadang nyiama ammi kaaya nawini adarekka mawilla dengaminya jakka ammi hennang denganya waling ta Hangah Matua, 7atouna nyiami kammi pikki jaji hulu kadda pikki itta ngara dukada datou dam parhaya ta Makedonia jakka ta Akhaya.8Kadangu,walina lahi nyiami nawinina hi Moiri hinna kullih datiddi dikki noumana ta Makedonia jakka ta Akhaya, jiadingu tahangi padoung-hangi padoung, na manningumi lahi Alla na taboakaka jiaka nyiama dahillu eimanguha patikkima. 9Kadangu, dudda wikki damma lollukuya natu'ama nyiama ammi paregga dengagama, hikeri habalingumi lahi Alla ammi dijakuja dadeawa jakka dakahala tou mang himmi wuatu hailanya ammi laya-Nya hi Alla napingi morrik nam padening, 10jakka kanadi-Nya na ammi-Nya na Ana-Na waling ta surga, napalanga papakiddi bali-Na waling tatou mati, hi Yehu jiayaka, nam palupputuda jiata waling tahamati dengang.
Chapter 2ANNA KERRANG HI PAULUS TA TESALONIKA

1Anguwua buhha, nyiami peawikkidiminya amma tomagimi dalokumananya. 2Adokku mawilla akima touna napalanga peami, appa garrigama, apamanyarikuma ta Filipi, nyiama napa kullimaha hi Alla himma patomanya nawini kallungu-Na hi Alla lahi nyiami tapadua toudangu nam ge'ada.3Kadangu, nahapeakama nyiama dawalimana tamakapettang, tamamarihak, atau tamawalluk, 4jiadinguka langa hatujunagamaka nyiama hi Alla anna woagamanya na Wini, tonounaka napatikkima nyiama, kappa hennanguya natou rara dawimma amang jiadinguka hi Alla jiaya napa pahennag namma kalogar gamaja da atima nyiama.5Damma pernamang nyiama a'amigama amma paleaku, toungu nahapeami, atau kamma kolli waingu dawimma mang, hi Allh jiaya hakhigama nyiama. 6Nyiama dam manyerra jellamang ahoduma tourara, awalina lahi nyiami jakka tatou hawanguk, jappa kanbiha jellakang amma tuntutumi nyiami alang rasulnagama hi Kritu.7Atonouana, nyiama mapeaka pakallugimi nyiami amma hodu moulumi, mearana nam winni pa'ana anna peakaja mang anna hoddaruha da anawikkina. 8Jiayaka, wainya na ati mapanamung lahi nyiami, nyiama mabuhang pawoagiminya nyiami datiddi jiapakaya na Winina hi Alla, jiadinguka namorrikuma nyiama kadangu amma namu oatami. 9Atouna nou, anguwua buhha, na usahama jakka nakerranguma nyiama, agikki nouma amma kerrang anna laddu jakka anna riddung abbi mapabebanumi nyiami atanga patomamanya na Winina hi Alla lahi nyiami.10Nyiami jiamika hakhi, toujellana hi Alla, nam dokku biaha-Ya, dokku benaru-Ya, jakka nyiama dam wolumaya damma kallung lahi nyiami nam parhaya. 11Matoung nahapeami, nyiama amma papeakangu, amma pahiburu, amma peakagimi nyiami hatou-hatou meara napa ama anna peakang anana. 12atouna nyiami ammi morrik kammi keriya nahawukku-Na hi Alla, nam kamikagimi ammi tama ta Karajaan jakka tapadoungu-Na nam ba'ung.13Nyiamakaya mahabaya pangalang lahi Alla tu'ana nei, atouna ammi tarimakayak na wini-Na hi Alla, napa rangumi lahi nyiama, mitarimaya damma waling tapanewi touraramaya, jiadinguka atonou memmanaka, jiadiyaka nahilu-Na hi Alla, nam tanga kerranguna lahi nyiami, tou nam parhaya.14Anguwua buhha, nyiami mipatekkajaka madehha da jemmaat'una hi Alla tadalu ngara-Na hi Yehu Kritu nam einya ta Yudea kadangu nyiami alanga kolli jelaminya nam willa, nam waling tatou naoali tana wikkimi, nam mearang naharahada waling tatou Yuhudi 15dam langa hamatidanya hi Moiri Yehu jakka da nabi, jakka adda wurutgama nyiama. Dudda dadda pahennangmaya hi Alla mang damuhu bollunya natou. 16Dudda daheirugama nyiama papanewi denganya natou damma waling ta Yahudi kadda halamat awiddaja. Tohoudaka adda tabaya nadoaku jalada, jiadinguk nahamati dengang amminyak anna kuahaya namorrikuda.NAHAWUKKUNA HI PAULUS ANNA PATOMA BALING TA JEMAAT TESALONIKA17Anguwua buhha, amengaka papaheawa lettugama nyiama waling lahi nyiami taheaka padoungu, jiadinguk nadeawada danna paheawamang jiayaka himma wukku hingung paparegga dengagimi.
19Atonoukanak, gearakayak napaharap, nam pahennanguma, atau nahabangga dengama nyiama ta hagana hi Moiri Yehu atomakayak narahi ami-Nya? Dajiadim nyiami? 20Nyiami jiamika nappa hagga dengama jakka napahennang dengama nyiama.
Chapter 3

1Mulanak nei, addama hillu tahanguka nyiama, jiayaka himma bottahuya tapangadanguma amma enga meahang ta Atena, 2jakka himma paleawagiminya hi Timotius, na anguwuama na palayan Alla, jakka oali kerranguma nyiama tadalu patomadanya na Wini-Na hi Kritu,lahi nyiami nam pakullihumi jakka nam panamugimmi tadalu manningumi, 3abbi eingu hatou tekka namloaja mula adokku mawilla dengadanya nei. Kadangu, nyiami wikki mipeanyak atouna jiata papamaddung memmadaka tu'ana nei.4Parereihing, amma oaligimiha nyiami, nyiama mapeaka mangalagimi atouna jiata enga mawilladaha, mang neiyi langa jajinaka mearangu hahalanga peami. 5Kadang atonounak neiyi, adakku hillu tahanyak nyouwa, jiayak hikku uttuhumi kakku peagimija da manningumi. Nappa mange'atugu nyouwa, hidda ammi oatanya nam pagoada nei namoritana anna goadami abbi lokunanya namma willama nyiama.6Atonouana, yayi, hi Timotius nabalika lahi nyiama waling tapadoumi nyiami, jakka dabali iddika hilu kallung tu'ana na manningumi jakka ammi namuma nyiama, atouna nyiami ammi parapu pangalanya nam kallung waling lahi nyiama jakka nam buhha oatang paparegga dengagama nyiama, toujellana nyiama mabuhha oatang paparegga dengagimi nyiami. 7Kadang atonounaka, anguwua buhha, attadalu haduka jakka mawillama, nyiama makullih alanga eigimi nyiamai nam manning.8Atouna yayi, nyiama mamorrik jakka ammi kullihkaka nyiami lahi Moiri. 9Kadangu, gannakanyak napa wuatu haila waimanya hi Alla tu'ami nyiami, kadda heilungu dappa hennang dengama ta hagana hi Alla mulami nyiami? 10Anna laddu jakka anna riddung mahabayang pangalang kamma pikki paregga denga balija hammu awimma nyiama, mang kamma pikki pagennakdaja daddi maeija paklli bolluda awiddagimi.11Touna yayi, kajiakaya hi Alla Ama, jakka hi Yehu, na Moirida, nam patiddigamanya na larangi lahi nyiami. 12Annakaya Dunna hi Moiri kanna pamatuagiminya napangadangumi tadalu namuminya naoali toumi, jakka ngara dukana natou, matoungu napa langa pahalakuma nyiama. 13Annakaya Dunna kanna pamaddugimija da atimi abbi dahillu nyanga damma langa warahuda ta haga-Na hi Alla na Amada jiata atomaya narahi ammi-Nya na Moirida jiata, hi Yehu, anna maraija datou padeningu-Na.
Chapter 4NA LII PAPEAKANG KAKERI PANGALANYA NAM KALLUNG

1Jiakadiyaka, anguwua buhha, makareimi nyiami jakka ohapamika nyiami kupeakagimi tadalu ngarana hi Moiri Yehu kanna pikki mearangu napa langa kollimi waling lahi nyiama tu'ana nagikki neimi ammi morrik jakka ammi pahennanguya hi Alla, mangalahingu kadinyaya. 2Kadanga, ammi peanya ga pareahaha dappa langa patomama nyiama lahi nyiami wainya nakuaha-Na hi Moiri Yehu.3Kadangu, nei jiayaka naha wukku-Na hi Alla: natiddimi, atouna nyiami mimarouha waling tamma ja'u; 4atouna nyiami hatou-hatou kammi peanya gikkineimi ammi atahuya na ihimi kanna kallu pangalang jakka kamangu hiina, 5dajiamaya nakullihudanya nahajala dengang nam hamearang tatou damma peanya hi Alla, 6abbi eingu hatou tekka namma hapalaya jakka tipuya na anguwuana tamma toung nei. Kadang, hi Moiri jiaya nam page'a bollunya nei, mearana napalanga peakadagimi jakka napa langa panamudagimi appa ohhagimi nyiami.7Hi Alla anna kamaikada jiata abbi dakallung dawinnamada, jiadinguk kadda kallung winnada. 8Atonounaka nei, gearaya nam hikkalunya nalii papeakang nei, datou raramangu pahikkaluna, jiadinguka hikkalunanya hi Alla, nam woaya na Hangahu Matua-Na lahi nyiami.9Jiadinguka, tu'ana napanamu wikki appa oali jajingu, dammi parlumang tou matuligiminya kadang nyiami wikki langa ajarunagimika hi Alla kapikki panamu wikkimi. 10Malahana, nyiami langa peaminyak ammi pahalakuya ta oalijajimi damma eija ta Makedonia. Jiadinguka, anguwua buhha, nyiama makareimi nyiami kammi pahalaku tetekaya kareihi kallunguya, 11jakka mippatarrunya kammi pikki morrik kawannar,uruh hinguyaya da dumami hatou-hatou, jakka kammi kerranguya waija dalimma wikkimi, keriya napalanga peakadagimi nyiami, 12atouna dummi kammi pahalakuya namorrikumi nam dehha tahagana natou tahabali jakka dammi jakamangu agannanya.NA AMMINYA HI MOIRI13Anguwua buhha, nyiama damma buhamangu atouna nyiami adammi peaja datou dam langa matida abbi mihadukka toungu hei dudda datou damma eingu paharapuda. 14Kadangu, jakka atta parhayakayak jiata alanga matina hi Yehu jakka alanga kiddi bali-Na, jiata parhaya jellayaha atouna hi Alla anna kehaha hei dudda datou mati tadalu ngara-Na hi Yehu adda oali-Nya Dunna. 15Nyiama amma panewinya neiyi waimanya na wini-Na hi Moiri, atoukanak jiata nam morrikuha, nam eidaha atomakayaka na ammi-Nya hi Moiri, datta moulumaja hei damma langa matida.16Hi Moiri wikki nam purung waling ta surga nam paiwung, da lii waling ta malaikat, jakka waingu poini jugga-Na hi Alla, mang datou dam mati ta limma-Na hi Kritu jiaha damma kiddi moulu. 17Mang nouwu, jiata nam morrikuha, nam enganguha, na deddikuda himaraide'aja tajoanga awang jakka hei datou hawanguku hiparegga denga-Nya hi Moiri ta pinu ngillu. 18Kadang atonounak, mipakullih wikkimi waija dahapeakadagimi hei.
Chapter 5

1Tounak yayi, akku anguwuagimi, tu'ana naladdu jakka narahina, dahillu parlumah atuligiminya nyiami. 2Kadangu, nyiami mipeawikkiminyak naladdu rahi ammi-Nya hi Moiri mearana nam keadu tapadua karidung. 3Atanga panewida datou awida,''Nadehha jakka na aman,'' napamati dengangu enga aminya lahi dudda dahapalli waingu, mearana hiddu pa'anada adda peddang wikkida dam winni, mang dudda dadda bihamang adda palupput wikkida.4Jiadinguka, nyiami anguwua, dammi morrik mang tama kapettang jiaya naladu nouwu na amminya mearang makeaduya. 5Nyiami ngara dukami tou tama wahangumi jakka anna laddumi Jiata dawalimada ta riddung atau tam kapettang. 6Kadang atonouna, abbi tajudding mearang natou hawanguk, jiadinguk maddaya jiata katta marommatung jagga kappa'ati. 7Natou nam judda, najudda anna riddung jakka natou nam mawuk, mawuk jellananya anna riddung.
9Hi Alla danna wukkumada jiata atta kollinya napamohu dengang, jiadinguk kapikki kollinya namorrik malodung keriyah na Moirida jiata hi Yehu Kritu, 10 nam langa mati-Na mulada jiata, touna jiata, jakka welladanya atau ajuddanya, biha atta oali-Nya, 11Kadang atonounak nei, mipakullih wikkimi jakka mipapakiddi wikkimi, atoumi nouwu ammi pahalakuya.NAHUPU DUKKA PEAKANA JAKKA ANNA PAWAIHA12Anguwua buha, nyiama mikareimi kammi tauja hiida natou nam kerrang lahi nyiami, jakka namma dutumi lahi Moiri, jakka nam peakagu. 13Taukija hiida dudda damma wali ati panamunguda kadangu ajiayaka napakerrada. MORRIKU TADALU PABUHANG WIKKIMI14Nyiama mapakullihumi, anguwu buhha,tagoruha dudda dam madolu wainya na morrik, pakullihuha damma merrah na atida, gataja dam hamawul, jakka mimaredda denganya ngara dukana natou.15Pa;atikinya natou abbi eingu mapage'anya na marihak jakka mamarihak, jiadinguka miealu hinguya nam kallung lahi nyiami jakka ngara dukana natou. 16Mipahennang kadiya napangadangumi! 17Habaya pangalang! 18Mipawaikadiya ngara dukana nam jaji ta morrikumi. Kadangu, jiayaka nabuha-Na hi Alla lahi nyiami tadalu ngara-Na hi Kritu Yehu.19Abbi nabeddakang na apimi! 20Abbi mimadolu waikanya nim nam amminya! 21Jiadinguka, pateti pakallukinya aganananya nam jaji! Hamannuyaya agannanya nam kallung! 22Marounya waling ngara dukana nam manyarik!23Annakaya, hi Alla kajiakaya nam woagimi weimaringu kanna pakanyuru bollumi. Annakaya nahangahumi,nadeawami jakka na tu'a toumi kanna morriku bollu ngara dukana, abbi nahillu tabehak atomaya na ammi-Nya na Moirida jiata, hi Kritu Yehu.24Dunna nam kamaikagimi nyiami jiayaka nam hatia, Dunna enga pahalakunanya.25ANguwua buhha, habaya jellakigama dumma! 26Woaja limma ngara dukada daoali jajimi waija ngidihu mapanamung. 27Nyouwa kukarei wali atimi tadalu ngara-Na hi Moiri, kammi pikki bahhakiganya nahurrat neiyi tahagada daoalijajida houlau. 28Nakanyuru-Na hi Moirida jiata, hi Kritu Yehu, napaga maraigimi.

2 Thessalonians

Chapter 1Salam Taguna Jemaat Tesalonika

1salam walingu lai paulus , silwanus, jelaka hi Timotius tesalonika ta Allah Amada iata jdaka mori yehu karistus.2pawo kaluna jdaka Mori Yehu Karistus.3Nyiama Kupawai talihina mouri Tutumi nyemi, aku Angunguagimu,hikinama touna gananya nama dyadi hikannahua mannemu bara tubuh kallungu.Jdaka panamungda patagumi ha tou-hatou banamataba maluaru.4La yaka nyiama hapanewi bakul ati tutumi nyemi nahalimu djaka tahagana pamaning tapa dua pakaringuku parahami nyemi.5La yaka tadaha nama huruh tekka walingu lahi Allah ama, ia yaka nyemi nama tou huruh tekka walingu lahi Allah ama, ta sorga . ia yaka nyemi duna haduka6Duna luruh tutuna Allah ama jdayaka narawidi tutuna naha tounawonanya dama kallungu 7Layaka nou. nawonanya nama kallungu nyemi nama haduka.jdaka nyiama rahina mouri yehu walina ta surga nama taijada malaikattu dangu tekka.8Mangnga enya tapadua api nama erika,tutuna bapa geanya nama wolu tou dama penya.jdaka dama pahalakuya Na Winina mouri Yehuda iata9Duda nama kolinya namawila piangu-piangu nama rou nama wolu tou walina takuasana.10jaka aminya nimmi kataholuya diantara ta taouwu nama kudussu. jaka katataunya ta atitangakehami touwu haperhayanya.tonaknowu nyiami mapatomanya nahilumu jaka hammu percaya.11Layaka,Nyiama maha bayang pangalang tutu tagumu.ou gai kana peinya Allah ama ba nyemi Napa halakuya tutu tagumi jdakapinugunya napangadamu,Napawolu dama kallungu napa kerana pamanengmu,jdaka bihana.12Jlayakana ngarana mouri yehulata pamalangiya ta atidalumu jdaya nyemi Engngana tama wolu tou,jdaka pawo kaluana Allah Ama da iata Jdaka mori yehu karistu
Chapter 2AMINYA NA TOU NAMA BOKAL.

1Na aminya hi moiri nama ranika, iata nama langa ka hanginguna lahi moiri YESUS 2abi panyangaya napa ngadang ata ranguya hi moiri ana purungu ta pinu tana.3Abu kilolumaya na touwu nama irihuwu ta lara dama kallungu. adadi tomaya naladu dama kallungu einya 4Nama pajaga wikina tapinutana kana kahoru karadanya na tou rara awina.5Mi namu jella kadiyaha nyiami a eiga aku oaligimi,badi peakagugimika 6ya ladu mi peakadinya na pattuya ludu atomaya narahi aminya 7nama habuatungu pahalakunanya dama kallung, a tonouna einguha ma pattu ya lapakungu hinna pamarounya.8Mangalika hunga nanyaka na touwu nama habuatung. a tonouna hi moiri wiki nama hamatiya wainya nabihana taladu na rahi aminya 9Na aminya na touwu habuatungu idi nanya napa woluna na moiri tana nama pateka jellanya na bihana, jaka na wallukuna 10Mangalika ngara dukana naha woluna dama kallungu jiaya nama idi douya talarangi mati nama kapetang.11Jiakadiyaka hi moiri hina palija taha dukka bakul da touwu dama wainya 12hina huku bolluja dama keriya nama kallungu.NYIAMI PA PEDIMI KAMI PIKI LUPUT.13Angu wua ana winni napa namuna hi moiri, Nyiama mapa ma langu ya hi moiri mulami nyiami. alanga pedi nagimi hi moiri kaku paluputuha a winnagimi tadalu biha madina ta lara nama kallungu 14Ka to nouna wina gimi hi moiri hina kamaika gimi ta larangi makallung, da papa toma dagimi manga hiliya nama kallung nama walingu lahi moiri yehu karitu 15jiayaka aku oali jaji gimi pajukka pangalanya napa nungangu naha peaka nagimi waingu panewi jaka ta hura tuma.16Anakaya dunna na moirida hi yehu kristu jaka Alla Amada nama woada egi ati, pingi paharaidanya na morikuda nama pakanyuruda 17Nama pakullihuda tadalu kettang jaka na hiluda nama kallung.
Chapter 3KAREI HABAYANGUNA HI PAULUH

1Aku oali jajigimi,habayagama duma kanageaha tubu nawinina hi Moiri napahoaruma,napalanga peami, 2kamapikki likaloaga walingu tatouw damma kallung damma eingu atina. 3Jiadinguka hi Moiri napakullihumi walingu tama kapettangu.4Na kullih napangaddanguma nyiama lahi Moiri mulami nyiami amiwainya napatikima nyiama. 5Anna kaya hi Moiri kanna patiddigunya naatimu kanna piki kollingu kulih jaka maringu walingu lahi Kritu.DEITU TIDUNYA NAPA KERANG 6Akuoali jajigim,ya mapeakagimi tadalu ngarana na Moirida jiata hi Yehu Kritu,mimarouja datouwu daoali jajimi dama ranguya nama kallung waling lahi nyiama nahapeakadagim.7Nyiami wiki langa itamika makallung waling lahi nyiama manga himi keriya.8Toujellana napaangu damatidideki kaluamaya amaanya,mayoaja hida.Nyiama makerra pangalang taladdu jaka tariddung damapeamangu joili abi pabuatudanya namorrikuda awidagimi.9Dalara daeimangu taguma tadalu pakerrang ,jiadinguka nyiama kadda keriya napata tuatouma Wilma.10Akuoali pangalagamah nyiama damma mattamangu hapeakagimi :Gearaya damma buhang pakerang,namatangu paangu. 11Hiwimma noungu,nahilu naparanguma nadangu damabuhangu pakerrang, jiapaya napahalakudanyaa damaeingu larana.12Natouw namma tanouna mapaleawaya,mapeakanya tadalu ngarana hi Moiri Yehu Kritu kanapiki kerang.13Akuoali jajigimi,abimattamangu pawoluya namma kallung .14Aeikanguka touw damma keriya napatikima nyiama tahurat ,patadanya natouw nuttu abioalidinya manna piki makki.15Atonouna abikeridinanya nahawoluna peakakanya wainya hilu mapa anguwuangu.HUPU DUKKA HILU16Moiri mamaringu mamalala nawoakagimi makallungu tadalu morikkumi.17Nyouwa hi Pauluh kutuliwainya limawikkigu tahurat nahilu napapatomadagimi.Nahatuligu winna yayi 18 Nakanyuru nakanaga mawalingu lahi Yehu Kritu kanna oali pangalagimi ngara dukami

1 Timothy

Chapter 1

1Walina lahi Paulus,nama jaji rasul Yesus Kristus paleawanaya Hi Allah,jiaya nama pamanumarada iata,jaka Yesus Kristus,nahamanida iata.2Taguna timotius,nalakeada nama maddungu tadalu manninguna.napa awi panamuna jaka weimaringu weimalala nama walingu lahi Allah Bapa iata jaka Yesus Kristus,Tuhan da iata.napanamudanya jaka nahapeakanguna kata geanya na peakadanya nama jalur3Gikineikagu agu paoahagu lahi nyimi agu halaku ta Makedonia,Muenga pangalangu ta efesus kammu peakanya na touwu abbi na rangu naha peakana touwu hawanguk,4kata paealupatuaya nyimi ta dongeng jaka nahalakuna na wewida dama eingu dikina.napatukina napageangu,dami pahalaku lurumaya na winina nama Rabba Allah.5Nahawukuna napaparehana nuttu jaka napanamuna,namatubu walingu ta atina nama murahu,nama walingu ta ati kalungu jaka namamaningu nama murahu.6eija na touwu nama bijaluya walingu nahawukuna jaka nama jaluru tapanewi nama liloku.7Hamu nabuahangu kada jaji mapeangu ta Hukum Taurat napangadangu nama walingu lahi Allah jaka nawoaya lahi Musa na taguna huhu anana.jidinguka dadahilupeamanya napa tikina jaka nama manningu .8Jidinguka,iata ta peanya na Hukum taurat na kalungu kadapangalakuya tounouikana,9napeanya ta hukum taurat jaka dawolumaya nataguna na touwu dama kalungu,heliya anahapalaya na Hukum jaka na touwu nama parubatu,na touwu-touwu dama paakanya nama Rabba Allah.jaka na Touwu nama doaha, na touwu dama murah tapinu tana,hammu nama hamatiha na inna ama taguna 10Na tou jurak ta olimonina nama pa appa palaiiddi tou kabohuk nama kabali lamana lapaku nama geanya nahapeakangu nama jaluru11Mawalingu ta Injil Allah nama reihi biaha madina napa langa woadanya.12kupamalanguya napa kulihu Hi kristus yesus na morida witina napeaga aku manudu hinawoaganya na deitu tidungu.13Nyouwa weiga toupayekiwa,tou mapajaja,jidinguka nama wuwaya kadangu na peaga agananya napa wolugu adagupeanya amajalaya.14jiadinguka napa awi panamunguna na moirida tahabalinaga ana woaganya mapareihingu waingu manningu jiaka panammu tadalu lahi Yesus Kristus.15Napa tikigunya napadeningu lapakungu mikabolu Hi amminya Hi Kristus Yesus ta pinnutana kana pamannu mara na touwu nama doku jala,lapaku nama reihi doku jala walingu tapaduada jiawaka ya nyouwa nama belaru atina Hi yesus kristus.16Jidinguka witina haduka mila ati toma lahi nyouwa nama reihi doku jala ana peakanya na belaru atina Hi yesus kristus,nou atounaka napa tekanya namaloayang jiaja namakolingu na moriku nama lodungu.17Napapa ngadanguna na Raja walingu taka wungana,nama kalungu dapa itta,hatoupana nama Rabba Allah,pa akanya na biahamadina nama Rabba Allah lapakungu piangu-piangu.Amin.18Kuwoagunya na deitu tidungu agu anagu timotius,keriya genakanya napa langa tulihuna nalaramu kana pikumadungu ga gananya naha tulihumu napa deitu tidungu waingu manningu jiadinguka waingu murrah atimu.19kadahamanuya nama manningu jaka nama murrah nama walingu ta atida nama kalungu.eija natouwu dama buhanya nama murrah toma na bata na manninguda.20Walingu tapaduada einya Himeneus jaka hi aleksander napa langa woana ta meitana kammi hariawainya nyimi.
Chapter 2

1naka wungana,nyouwa ku woagimi pangadangu nyimi kammi padeahaya napakareimi,na doa jaka na doa touwu dangu, jaka ouwu mupalangu tanga kehana na touwu dangu.2jaka na raja-raja,jaka na tanga keha na touwu dangu nama ngodu tapareaha kada pahalaku pakalunya na moriku nama kawanaru nama kalungu jaka napa akangu.napa wukuna tanga kehana na touwu dangu napa manu maranya jaka na toma na peangu tama kalungu.5Ha toupana nama Rabba Allah jaka hatouna napapa ledina nama Rabba Allah jaka na tourara jiayaka Hi moiri Yesus kristus.6nawoawikina ana tagu deituya na doku na jala na touwu ta pinnutana.napa tomanya jaka natikiya ta rahina tutuna.7Toma lolukuya aku pangadaya higu patomanya jiadika nama bokulu awigunya nama padening nyouwa daku palapingu jiakayaka na touwu hawanguk yahudi tadalu wainanya jaka namanning.8Nuttu wigu aku panamunya ngaradukada lakeada moni kadapeangu habayang kada dedikungu nalima nama murrah abi einya na bani jaka abi einya nama hala pangadangu.9Toujelana ha nama wini ada manadangu rekka jiangu abi bada jiakanyaka na loagimu amu kalipaya,manga abi woamanya ommah rara jaka mutiara mangali abiwaikangu koapi majaga hina.10 kerikadinya naha wolu nama kalungu toungu nama wini nama habayang.11awigugumi nama wini nama kawanaru meaha jiakaya kammu kaya napapeakagimi kammu karadanya.12nyouwa ku peakagu memenggu owwu mawinni jiaka ku pekagu jelagu agenya napa tikinya namoni mukawanarru.13 Ya adam nawunga jajinya manga aminya Hawa.14manga jiamanya Adam eijelnya napa godah da jialanya napa godah hi kanau tadoku jala.15Ya nama winni napa manumarah ana jajinya nala keada ana maninya jiayaka napa kerinya, jiayaka nabuha narrunya tadallu milla meha.
Chapter 3

1natuang napa tiki towu nakabuh atinya namapareha huhu ana nabuhanya napa keranya namakalung.2Natoukan huhu ana ,touwu nama nama karrakka,nalana walinya taraweinya tahang wikkinya napa ngadanya, liwawah, buhangu wohong pangadangu mapawangu, anapeknya touwu dangu.3Dainung,dan bani helinya damabuhang olinya,damabuhang wolu geaan,jaka dama buhang paatawikkingu ta riti.4 hatouna nakapal ronhu ummah nama kalung pawaingu jakan paangunya.5Aeikangka touwu ama penya naka pala na rongu umaah tagunya gikineikadinya napa jadinya wihi limma naba rabba Allah.6Abi jiaka na touwu buha hariah . jikka katadak ana kolinh hukung walingu tamoirri tanah 7kana kabuatingu jelangu kamangu ngara kalungna taha bali huna ana.8Tojellanya diaaken-diaaken na touwu napa akangu abi kabingu Anggur jaka abi keha bollukehaya tanga kehana.9Helinya na touwu nama radanya na kabuninya nama maningu walingu ta atinya namamurah10Atatouwa jellada apa ujimoluha manga hipamadujah tapa kerang,manga hipeja adadakarak11Touwu jellanya naaraweinya na touwu napaakangu,abi pakatungu,kadapatuwikkinya,tapikuwaijanya noudaluk ngaradukada12Diaken hi Nalana namawalingu touwu arahweinya,jaka namauruhu naananya jaka uruhu na rongu ummah nama kalung.13Alang hamu-duda nama wodaja nama kalung nakolinya ngodu nama kalung anamaningu Lahi yesus Kristus.14Ngaradukka huttu kutuliguja lahi ouwu laka himanijah geha kolinya patomang lahiouwu.15kerikyaka agu murinyam nyimi penyaka na morikuda tarongu ummah hi Allah,na gereja walling lahi Allah namorikku,nakabaringu nama dulayah jaka hi keriya nama padening.16Iata tawainya narehibihana napakabunida napahoru karadanya iata.jiaha namaaming napatekang wikkinya tadalu touwurara napa waida tadalu ngahuhari.napatekang wikkinya tamalaikat hi pekanya ngaradukanya tapinnu tanah, dama penya hi Allah namawainya tadalu pinnu tanah.ada dedikunya tadalu rehimadinya.
Chapter 4

1Na Roh na tikiya jaka napa maddunya ta laddu nama muri,Na touwu hawanguku napa laika walingu tama maddungu jaka na woawikina ta roh-roh dama kalungu jaka naha peakana na moitana.2Na touwu napeakanya dama kalungu jaka naka walukuna na atina nama murrahu nama baalanga manga ha tunu ta bihi wajalu.3Na touwu nalaraya kada wolu araweida jaka kada angu napa woluna Hi Allah,jaka hammu nawainyaha na egi atina na touwu nama wainya jaka nama peanya nama kalungu.4Jaka tanga kehana naha woluna nama Rabba Allah na kalungu da eamangu dama kalungu kata koliya kada wainya egi atida,5Jaka tangakehana napama rinya nama eingu ta winina Hi Allah jaka Habayang.na wihi limana Hi Kristus Yesus nama kalungu6kada peakaja na angwuada nama oali manninguda,nyimi kammi jaji wihi limana nama Rabba yesus kristus nama kalungu,nama toungu lahi nyimi nama baalanga rangunanya napa newi nama manningu jaka na winina nama kalungu napa baalanga kerimi.7Marounya napa newi takhayul jaka na dongeng-dongeng nama ngoma kaweda,jaka latiya na ihimu kammi morikku nama kalungu.8Na latihanu tu'a touda dana badadamangu taguna,jaka na murrah atida eingu gunada tanga kehana jaka na woadanya na morriku yayi jaka na moriku nama ammingu.9Napa newiyayi eingu mawainya jaka nakalungu kata kolinya tangakehana.10Jiakanyaka Nuttu,iata ta kerangu jaka ta berjuangu.iata ta manninya nama Rabba Allah nama morikku,nama oaka galluda tanga kehana na touwu rara,jaka nama reihi na touwu nama wainya na winina.11paleawaha jaka patomanya nama eingu yayi.12Abi eikangu touwu nama hapurugimi nyimi tadaluna nyimi kammi lakeada,jaka kammi jaji peangu tanga kehana na touwu-touwu nama wainya napa newina,jaka na patana,napanamunguna, namanninguna,jaka na murrah atina.13Toma ka ammiga,mihamaddunya kammi bah haya tanga kehami na Kitab Suci tadaluna nama woagimi pangadangu jaka nama peakagimi.14Abi na lilokumangu napa namunguna Hi Allah nama eingu lahi nyimi,jaka naha woana tagumu nama walingu naha woluna jaka dewan penatua na dedikunya na limana tahagamu.15pahalaku pangatakanya yayi,jaka mu woaya na ihimu tanga kehana kaha pahalakuya jaji jaka na touwu kana ittaya nama kalungu.16mi ealu pakalunya gikineikanaka kammi morikku jaka genakanyaka nyimi naha peakami.pamaddunya noudaluku kammi pahalakuya nyimi mi oakagalluha,na tuatagumi jaka tu'a touhawanguku nama ranguya na winina.
Chapter 5

1Abbi waikanya makaharu kammi ngikidengakanya na moani nama reihi kaweada,jaka mi ranguya toungu amami,jaka miranguya na lakeada moani buah touwu kammi jajinya angwuami.2Miwainya nama wini nama reihi matuayi wali lahi nyimi kami pali innanya,jaka nama wini nama reihi panaka wali lahi nyimi kami pali anawininya.tutuna nama winibalu3pa akakinya nama wini balu nama balu tekka.4aeikanguka nama wini balu nama mangngu anana jaka ubbun,hammuha nama moulu penya nama patekanya ta rongu ummana taguna.alangnga tounounaka nyimi mipangadajaha da innami jaka na amami,jiaya naha Buhana nama Rabba Allah.5nama balu nama moriku meaha naha rakanya napangadanguna tama Rabba Allah jaka na kareiya napa ohaya tahabayanguna taladu jaka ta ridungu.6jidinguka nama balu nama moriku nama dolu waingu hawai pinutana,mearakadinanya ana mati laka ana morikding.7panamu jelakadanya yayi na huhu anana abi nakatadak.8jiadinguka hatouwu dana radamanya na anana tarongu umma taguna parereihingu ta oali beina napa lihina,dana kabu atimanya nama manninguna jaka reihi katoaya walingu ta touwu dama wainya nama Rabba Alllah.9Damawini balu nappa tulihu na ngarana tahuratu jiapaha damma kaweada dama namumbulu douda, damma langa eingu laada,10Jaka na peanya kana woluya nama kalungu,jaka na pama tuaha nala keada hina woaja weimaringu hina tuluja na touwu nama tadalu hadukkaha,jaka nama runnu tapa kerangu nama kalungu.11jiadinguka nama balu dadimapa ati abbi patamadija na ngarana ta huratu jaka naha buahana tapinu tana hida marounya Hi kristus,dudda na araweida hida wolu lada.12Jaka jidinguka yayi ammijelanya naha woluda nama kabadilirungu naka wunga nahawoluna yanaga .13walingu nounaka dudda,einya keri jawubulli ada halaku hangi umma-umma,da jiajelamaya dudda panewi kabohukku jaka panewinya taguna touhawanguk,na tikinya na tagu tou ada tagu panewinya.14Napa ngadagu ngara dukada nala keada mawini kada paanangu lakeada,jaka kada kerangu taguna na rongu ummana abbi eikangu ulahawanguku tutu dudda tagu.15Ngaradukada dudda kabalidengananya ana keriya na moritana.
17Nama pa ati-pa ati nama uruhuha na wihi limana hina kollingu nama padening jiaja hipa dua duapa akanya,pareireihingu nama pahalakuya nawinin Hi moiri jaka nama peakaja.18Jaka Kitab suci winna,abbi miparimanya nama walingu ta a'a lembu nama tanga mamanaja na Gandum,'' jaka hatou nama kerangu na kolingu kaheawana.''19Abbi midekikaha napadeitudagimi na pama na'una walingu ta to'u pa ati helinya apa kerinya na tadana nama walingu toma dua jaka toma tilu hakahi.20Dudda nama woluya na doku jala kata panamunanya tahaga taouwu dangu,hawanguku kada mange'atu abbi dawoluya na doku jala.21Tahagana Hi Allah,Hi moiri Yesus Kristus jaka nama malaikat dahapedi,aku panamu giminya wali ati kammi keriwa napapatekagu yayi abi hala appakaya jaka abbi hala pangadang.22Abbi badapageahakangu ammu tauya na limamu jaka gearakanyaka abbi kerikaya na taguna to'u jala to'u heaka.muromatunya na ihi tagumu ka engnga taguna na murrah mu.23Abbi jiakaya na inungumu weiyi,jiadinguka wai jelang hakuduk anggur na tutu na kabumu jaka na ihimu nama hiddu.24Nadoku jalana na touwu duku danguna naha itta hinga toma tahaga pengadilan.jidinguka na doku jalana na touwu hawanguku buhi ittadanya.25Toujelakanaka eija naha woluna nama kalungu napa itta jidinguka naha wolu nama kalung dana itta jellamaya dana itta jelamaya nama kabuning.
Chapter 6

1Ngaradukana na touwu nama deitu tidunya napali ata mipangadakinya napapali moirimu ya na touwu nama tutu napapa akangu na ngarana Hi Allah jaka nam papeakang iata da yuramada.2Hatouda na ata jaka nama marabba jiaha na touwu naha waingu,abimi hawawakaya napa akang lahi dudda kaddang dudda aoli beinaya taka hangi manninguna,Tahabalina,na ata einya na uruhuya na moirina reihi kalung lappaku kana kolinya na weimaringu nama uruhuya tou pawainguya napa namuna peakanya kammu narunya kammu panajarunya lahi dudda.na tutu heaka nama kamadingu riti.3Aeikanguka touwu nama peakagu wini heaka dama patu'a tapa tiki nama kalung nama waling lahi moirida Hi Yesus kristus manga dama patu'a ta winina nama murrah,4Duna makabohukuya daeimangu hapeana napabuhana jiapaya napa geangu dama kalung nama jiapaya napapalumida na hilu napa hukang wikida ati,paka ihakwiki,pangikiwaingu, abbi pangadamanya dama kalung,5Manga napangala-ngalang ana wolu paka ihak dengangu nama pangadangu dama kalungu jaka dama buhanya nama padening,napapa ngadana ajiaya namurrahu napata pakoli waingu utu.6Jidinguka na touwu murrahu napa tutunanya ana woanya utu nama bakulu 7Kadang da eimangu paidina kana duki tapinutana jaka iata daejelamangu pa idida walingu ta pinutana 8aeikanguka paangu jaka na ngawuda iata na tutuka.9Natou nama buhangu hapoati napatekanya padda jaka eingu wuddana jaka nahadangitu dapakalungu napa tabiluya na touwu napa bearadengangu.10Kaddang naka madingu riti jiaya na loluna naka tadak ngalana touwu nama roatiya na riti kana halapaga jaka nama walingu tama manningu nama pahidu ihi taguna jaka kana pangadanya naha duka.mipangadanya kammi namuya11Jidinguka nyimi toungu to'u rara walingu tama Rabba Allah pamarouminya na ihimi walingu ngaladukana nuttu kammu roatiya nama kalungu,jaka nama murrah,nama manning,napanamung,naliwawa jaka namopah.12kammu pajukanya na manningumu nama kalung jaka hamadunya namorik malodung napa tagumu hina kamaikagu amu woangu patiki makalungu tahaga dangu hakahi.13Tahagana Hi Allah nama woangu morikku jaka ngaradukana tahagana Hi Moiri Yesus Kristus nama woada iata pangadang kalungu ata arunya hi pontius pilatus nyouwa kupaleawami nyimi .14anakanya nyimi kami paha lakuya nalipa reaha yayi abi eikangu nama woluya dama kalung hoddu tomanya na laddu rahi amminya Hi Yesus Kristus.15Ana tomaya na rahi napa tauna ka tutu napa tekang wikina ajiapaya nama hatouna nama peangu,Raja jaka ngala Raja,Marabba jaka ngala marabba.16jiaya ahatouna nama morik pangalangu nama einya tama wahang dama eingu matomaya daha touana nama ittaya jaka kana koliya ana ittaya lahi duddaya ngalana weimaringu weimalala!Amin.17Ngaradukana na touwu nama pareaha tou poatiya ta laddu yayi abbi nakatadak abi dabadawainya ada poati dama kawanguk jidinguka natauya na manninguda tama rabba Allah,napatukki boludanya ngala naha buahada ata kollinya .18Pareahaya kada wolunya nama kalung hida poati tadalu naha woluna nama kalung hida jaji touwu liwawa jaka na woangu oalina.19Tounoukanaka,dudda nakehaya naha poati tutu wiki taguda nakerina nama kalung tutu na doungu nama ammingu hidda kolinya na moriku napa kabu atina.20Timotius,kamu hamaturunya napa langa woagugu lahi ouwu.pahigiluya napa newi pinu tana jaka naka bohuk jaka napaka ngilang jaka napa geangu'' napeangu"21Ana oa'anya nama manning nama tom pirraha nama padiakung.nakanyuru na oali maraigu.

2 Timothy

Chapter 1waiwuka Timotius

1nam walingu lahi paulus, nala keada pahakoalana namoirida nama raba yesus kristus napa pidina lia napa wukuna nama raba Allah. keriya napa nungnga napa peakanguna nama walingu tama raba yesus. 2tutu taguna Timotius, nalakeada napa wongu kanyuru jaka kanaga, jaka napa ami napa namung, nama walingu tama raba Allah, liya taanana maraba yesus kristus.napa noungu napa peakang liya nawini kanyuru jaka nawini kanaga.3jiaka nou touna nyiama wainya hi Allah, nama awi jiayaka nama namuda nama maromatuda pangalaga waling ta ina weada jaka ta ana peanguda, jaka nou atouna kupa namugiminya waingu mokkullu karada.4kupanamu giminya naweimatami abi mipadoirija,kaku itta noukami nyiami anoumi tarikki mata jaka tawalla wiwi.5Waingu wua maningngu nama murahu taka wungana kerinya na ina weadami hi lois, jiaka nainna hi eunike, tangara dukka bollunya enga nou dimi taka nyuru jaka taka naga.6Da jia nouma ahil namu baliya weiga agananya nahawoami tamoiri tana maraba Allah liya nama eingu taihi wikim meara noungunya am idiha napa idimi. 7namoirida nama raba Allah nawoadanya nawua mahingu jika naha ngahu matuayi naha ngahu matulu jellakaya mapa awi mapa namungunya.8Jika abi makiyi denga mariya hi moiri engah jiaya ana awi ana namuda waingu wuamaninguda.9jiayaka nama palohuda jika nama kamaikada lenya nahangahu matuana. da jiamaya naha woluda jidinguka naha wukuna naweima ringu reihi napa woana liya taanana namu raba Yesus. 10Nouatouna wahangunanyaka liya jajina naana woaya rara nama raba yesus kristus nama pohipodahudaja dadokujalada nama taluyana mati jika nama moriku pangangala waingu wini mapa deningu.11Wainguwini nama padeningu ana paha lakuya ana panewinya liya dala keada pahakoalana.12Ya atouna mawilagunyaka taladu yayi daku makidengamanya aku peadinya ageraya naha waigu dunna jelakaya najawawa alangnga waigunya.13kammi keraja kanya naihinujika nahina napa ranguna walingu tawua maningumi tadalu ngarana nama rabba Yesus kristus.14Waingu hangahumatuahiyi nam einya lahi iata kama romatunya toma napa hingu tadalu ngarana alanga weiwihilima nagimi.15nou atouna tangala dukana nama einya ta asiayi da potirunguka waling lahi nyouwa ha jidihaka hi figelus jika hermogenes.16Kanyurukanakah hi wolu mirawa jika napa namunguna nama duku hangari madanguyia.17Tonoujelana aku toma tatana Roma waingu egi atigu aku manyeraja lapakungu aku tomaja.18himourikaka nama karawa mama romatungu piku tagunya nakoku kira awi namunaga himouri jiami jelakaya mipaha laku pangalakanaya na wininatata efesus
Chapter 2

1Now atounaka, anagu, mujaji kulihu tadaluna pa'awi panamunguna hi Yehu Kritu. 2Agananya naparangumu nama waling lahi nyouwa tahaga madangu namaitaya, muaikanya hutu natouwu nama keriya, lapaka anakulihu anapeakanya katouha wanguku.3Keriya namalarana atajaji atana hi yehu karitu nama kalungu tanoguna. 4Daeimangu atana nama kabuningu ta ihina nama uruhuya na morikuna taladu-laduna napa waina hina buhanya nabeitou. 5Tou jelanaka duna na tou nama patau, jaka dana talu waimanya higiluna ana keriya napatau luruh napa waimemang.6Na tou nama kulihu pakerangu jiayak na tou nama kolinya na ihina parawina. 7Pangada pakalunya gananya napa tikigugu peala hi moiri na woagu peangu peaha tanga kehada.8Namuya hi yesu karitu, nama kidi bali walingu ta tou mati, da ubuna hi daud, nutu napa papatomagugim walingu tahuratugu. 9Ya tounaka ta laduna namalara lapaka tagallu aku jaji tou huruhara, tapi jiadiha na winina hi moiri dana patamamaga tagallu! 10Nou atounaka nyouwa kumadungu witina da natou dapa pedina hi allah jaka kanna paoliwaikangu moriku tadaluna yehu karitu jaka kana pamalangi waikanya.11Napa winangu kalung : "jaka nyouwa akumati maraikanya dunna. 12Jaka jiata akamadinya jiata paleawa jellaya pamarainya dunna. duda ata kahedinya dunna, dunna jella nakahedida jiata. 13Dudda ata kerikayaka, dunna enga douna ana kerida, jaka dunna kahedida ta ihi taguna."Napa keranguna padeha denganguya hi allah14Panamuja dudda huttu. peakaja dudda tahaga hi moiri abihilu paluminya napa newi, hiwigu noungu daeimangu gauna jiapayaka ana paruhakuha da touwu nama ranguya. 15Pahalakuya nama kalungu dakolaku talima ta ihimu nama kalungu tahagamu alah atounaka napa kerangu dapa pamakidengangu, jaka napa peakanada waling napa newina nama kalungu jaka nhama luruh.16Ajiayaka namu, marouja dapa newi dama eingu ihida ajiahaka peala dama pahagada dama kalungu nama reihi huru hara. 17Napa newi nuttu nama lautoma-toma toungu kapoari ganggren. huttu weiga dudda himaneus jaka hi filetus. 18Nama kahanga walingu nama kalungu jiayaka hiku tikiya nakidi balina walina tama jaji. dudda daparuhakuya namaning ta touhawanguk.19Nou namuh pingina hi allah nama kulihu engadouna ana dedida walingu ta ihina yayi: "moiri mupeanya ageara nama tagunya," jaka "na touwu nama wainya na ngarana hi moiri na matanyaha dama kalung." 20Ta dalu rongu uma nama kalung, da jiamahaka dapa kolingu dapa waingu walingu ta ommah rara jaka taha muli, jaka higilunaka da aiyi jaka tana rara. hawanguku tawoluya napa papa akangu toujelana hawanguku napa letiwaingu./v 21 Nou tounaka, toukanaka na touwu nama bahaya na ihina walingu nutu dama kalung, jiayaka peala nama jaji pawaingu nama hagangu papa akangu, napapa meahakang, nama eingu gunana walingu tamoirina. jaka papahadia memaya waling napa kerang nama kalung./v 22 Marounya napa buha atimu tatou buamoni mukeranya nama kalung, maning, nakalunguna. jaka namaringu pamalala pamarairaidenganya nyiami napaka maikana hi moiri na wainya na ati kakana. /v 23 Marounya napa tayak dama tidi daeimang ihina hi wigunoungu kampenya jiayaka nuttu dahilu amimanyah napakangilang./v 24 Napa woana hi moiri dapa patayaku daeimanya mubuhanya naoalitoum nama deha napeakana, jaka maloayang. /v 25 nawainya panarung ana lipa ealuya na ge'a. oha pamamuka Alla muwoaja weimaringu weimalala dudda napa heapanya nuttu nama peang jaka nama kalung. /v 26 Toukadaka dudda katarahaya jaka katapaheilikaya walingu taledi moritana nama goadaha kada keriganya napa buhag awina.
Chapter 3

1Patetinya jaka taladu-ladu ana pahupuya. narahina nahaduka nama aminya. 2Hiwigu noung natou naihi wikima, himabuhanya nariti. waluk kabohuk loluk olih dama keriya nawinina amadan pamang papawai, dan kallung.3Danbuhamangu pamarunya, danpabuhamangu padami, buhamangu paloluk oli dana bisamang papatarunya nahukaatina danbuhamang makalungu.4Amuhinaya dan poakanya, anabakul ati rehibuhananya napabuhang atina, dana buhamangu pawanya himoiri.5Nahawoluna tahaga matana naheaka jak taatena dan waimanya bihana marounya natou namatoumouluna.6Tounona natou nama einya tapa dua tou napapekanya najemat nama kareha mawini-wawini hamaul nawoja nama mangujala jaka nama pabuha atina tapinutana.7Mawini-mawini namatounona pangalangu ajeaya jialika dana bisamangu dan tomangu tawinina.8Merana Yanes jakaYambres nama einya Musa, Toujelakana natou-natou nagaeja nawinina. napangadanguma duda mapanguna dama kalung mamaningda dama tahana kamajah.9Jiakaduda, rehi marou duang, dudujio namayayi hatou hatana meramda toumadua namalinya.10Jiaka jimi pakeriya napapekagu, pata moriku kabuatigu, nam ammingu namaloyangu panamung jaka kamadinya.11Nyiama mehang jaka mahaduka napatomama ta Antiokhia, Ikonium jaka Listra, jouwa mandung tadalu hukumdagamanga Himoiri napalikaloga. 12Toutekanaka natou namabuhangu pamorik tanalu ngarana hi Yesus Kristus jia hihukunya.13Yayi natou nama jurak patipu hina rehidakalung hina hukunya.14Toukanaka jiami mipangatanya mimarenanya kammi nahiya kagerawu maning.15Gikinouna jimi amimerahu ami penya nahurat bakul namakulih anawogimi pangadang magalolimaning lahi Yesus.16Ngaladukkana dahurat bakul napamorikuha hi Allah jadi enguhi anamarenanya ana paihinya nahalana anapakalunya napatana.17Jileyakka tourara duna namorida jaka nama eibolungu tangakehanna napawoluda namakalung.
Chapter 4

1Ya namaina jaka na wuatunguna,wali atigu aku kareiwu tahagana hi Allah jaka lahi Yehu kristu, nama hukunya nama morik jaka nam mati 2Patomanya na wini na, kamu kaya nama kallung jaka dama kallung ta hagamu,peakanya, panunganya kamu hamadi wai nya nama loayangumu amu peakaya.3Jaka, ana toma kayaka narahina a dada hilu wainya na liha peakang,naka kabalina,da keriya napa ranguda ada keha ha da tou peangu ada keriya naha wuku atida 4 Duda dada hillu wainya nama kallung jaka habaling danya ta paneaka 5Jaka jiami, pa atingu tadalu morikumi, wainya taha dukami, pahalakuya na wini na napa tagumu, jaka mu pahupu kiya napa peakamunya.6Kali ka i na nyouwa papamurahuwaka toungu ba,a pamalangu ya jaka narahi halakugu toma danyaka 7Nyouwa kumenga yaka naha wolugu nama kallung; ku mengayaka napa taungu, nyouwa ku karawa ya na wini na 8Ya atouna ,na morikugu taladu nuttu hi moiri na woagaka moriku malodungu, da jiapakawa,jidi tangala dukana na tou rara nama kamadinya na amminya.Peaka tekagunanya Hi Paulus Lahi Timotius 9Kana pangadang ka amiggu lahi nyouwa 10Witina hi Demas,aku dujjakuga witina ana buhanya na pinu tana ana halaku ta Tesalonika.nahalakuka ta Galatia jaka hi titus ta Dalmatia.11Jiapya hi Lukas nama oaliga, lipa dekiya hi Markus kana marainya, jiaya naha waigu a pahalaku nawinina 12Kupalewayaka hi Tikhikus ta Efesus 13Jaka amikaguka idiya na koapi napamatana lahi Karpus ta Troas jaka da huratugu, pa rerehing tanngada dama manuatungu.Alesander, nama tagu wolu bihi,naparugi hinguwa. Hi moiriha nama pa geananya tangana naha wolu na 15Mu pa aati jellanya a jiaya nama hudanya a gananya naha peakada 16Napa tulungugu taka wungana, da eimangu ha tou tekka nama oaliga tanga kehada da dujjaku gaka. kanyurukana abi napa geadaja.17Atonounaka, hi Moiri na dedi takarahagu jaka napa kulli huwa jaka parangu gunya nawini na jaka ngala dukka da da tou yahudi hida waingu wali nounaka hiku malouhu ta aa singa 18Hi moiri na gataga walingu tama jaka tama jala, nama raiga ta awang jaka na moriku malodungu.Tahupu dukana19patoma ganya naligu lahi Priskila jaka hi Akwila, jaka tanga kehada dama eija ta umma Onesiforus 20Eratus kana enga pangalangu ta Korintus, jaka Trofimus ku pa enga nya ta dalu hidu ta Miletus 21kami namuya ka amigimi nimi adadi rahi maringu. Ebulus, Pudes, Linus, Klaudia, jaka ngala dukkami nama hawai ku pangidinya na ligu lahi ou 22Hi moiri naha didiwu. napa namungu nama raigu.

Titus

Chapter 1na hurat yayi mawaling lahi Titus

1waling lahi Paulus napa waiwini limmana hi Moiri namaraba Yehu Karetu ana pa le aya ta touna kanapeaganya nawinigu awinna. 2Jiaya nou atouna kankollinya namorikku malodung napalanga papa newina nama lohungu, ta a'ana waling tamaraba Allah nama dukangara padeningu. 3engpeakadunya jiaka enghoar dinanya na wini kanyuru nyaka nawini kanaga, tutu tagu da iata alang papanewinanya na Maraba Allah.4Hi Titus na lakeada namapeangu tadalu woamanninngu dama kagoyaku namakolinya nawei maringu jaka nawei malala namawaling lahi Ama liya ta Ana'Na tama Raba Yesus Kristus, napa palohuda iata waling tadoku jaka ta jala.Napa kerana hi Titus atou pawainguya ta Kreta 5Jiaka yayina enga-enga bolludina ta Kreta, jiaka atouna nyiami kami mengayaya a eikanguka dadi pamengayaya nyiaka kami pakaweada wikimi kanna peagimi na tauna waling tahukku dukka tana lapakungu tahupu duka tana.6Jiaka tangala duka bolluna nama kahingngu ana parangu umangngu ada pa la ara weingu jiaka da anana ngara duka bolluda da keri pangalaya na wini kanyuru jaka na wini kanaga nama walingu lahi Ama tamo kullu jaka naka na karada ada kara daku tahagan himoiri.8Jiaka nou atouna na rongu na woanya tutu taguna ana ittaya nama kallung ana pahalakuya taoali napa touwu. 9Engnga kera pangaladinya na hiluna ana patomanya ta oali ronguna jiaya napa ranguna ta moirina tama Marabba Allah jiaya napa nunga jaka napa peakanguna.10Duka, da oatanguya da touwu nama duka hangari kamohukkuya jiaka nama katadak jiaka nama tipuya napa oalina tatouwu na touwu noukadikka taumu ma engnga nguyu tama kapetang. /v 11Dada engato adi dahaya ada toma slang Pangaea noudanya dama kalung jiaya ada pekanounya hilu napaleiju dengangu takelàngu kahamera dea a langa widda nougu.12Tou awali tajongada duda wikki, Nabi wikida tounouda bapanewi daharu tou kreta kabohok, bani jadi madatara ta omangu habani,jaka jaubulli.'' 13Naka nyuru jiaka nakanagga yayi pangalakadinya yayi jiaka peaka pangalakadinya, liaya nawoa manninguda.14 Abi pateti noudinya agannanya naha ittami tatouwu yahudi adan betinya natouwu namakallungu.15Nama warah, enga dawarah dinna.jiaka, damawara daeimang hangi tekka namanadangu adatakeri noukadinyaka namorida nama Raba ALLAH. 16Jidi nguka dapeaka wikidaka nyouwa kukeriya nama Raba ALLAH, widahoungu jidinguka nahawoluda einya nama kabailangu ada hukanya ati nama Raba ALLAH. Datouheikadika toulilokuha dama waling maya takalaki atida dama kallung dehadanyaka.
Chapter 2

1Jaka atonoukanaka nyimi, peakaya nama jiaya waingu papeakang nama kallung2Namoani nama rehi pamatua napiakuha ana pattu wikina, pahawaiya, abut wikina, jaka nakalungu tadalu ati maningngu, tadalu pabuhang jaka tadalu ketang.3Jaka dama winni dama reihi pama tua dapa tekanyaha napata nama kallung. Dama buhanya napa newi awa, dama buhanya nainung mawuk, napeaka yaha nama kallung.4Enga jiaya hida piaku, ada peakaja da bua mawini napa buhangu ta lada. Da buhaja da anada,5Na abut wikina, rengulangu, Nauruhuya natutu Rongu ummana kana deha jaka naka readunya na lana, toukanaka na wini nahimori abi tama dolu wainya.6Tou jelana peaka jelaja da bua tou kada peangu paabut wikida.7Tadalu tanga keha bolluna. Pajajinya natoumu hawaingu tadallu amu woluya nama kallung. Tadallu papekang patekanya napeangu, jaka hiwaingu.8Panewi nama jiaya dama eingu dannina a toukadaka da geada kada maki a dada touma patikiya dama kallung lahi iyata.9Da ata dakaradaha ta morida tadalu tanga kehana, manyeranya napa deadu ati dengada, jaka abi pataramang.10Abi keadumang, tapi patekanya a toukanaka a hawainguwu. Tagalu tanga kehaboluna kada hawaiya napa peakanguna hi mouri na ledi mourikuda.11Atoukanaka napa namunguna hi mouri nama idida morikku ta ita bolluyaka madungu12Napa kullihuda kata abitakaya dama deha ataupun nakuda pinutana ataunoukanaka hita kollinya namorik abbut wikida. Padening jaka nadeha ta ladu ya.13Atounoukanaka kata nadinya napa awingu nama binnu kanyuru, atoukanaka nama amingu pabinungu mattu lahi Ala nama reihi madi. Jaka neiladu morikuda Krestu Yehu.14Na jaungu wikina witida lara halaku deitu buatukaya walingu tanga keha bollung napa wuada dama kallungjaka kaku pawarahumanya nenatouna, jaka na tou nahe pidina numa toangu uma pahailakuya nama deha.15Pallara bollu kadinya yayi. Peakunya jaka tagoruya waingu kehana nama deha. Abi emangu tou nama redu kuya
Chapter 3

1Kami namuya jaka kami mokkulunya nama pareha tapinu tana tutu taguda nama kallung.2Daeimang ha touwu teka dama buhang pakangilang jaka tangala duka bolluna tutu taguna nama dehaYanaga iata data peahimangu data peanoumanyaha nama kallung jaka dama kallung diapayaka nama deha napa idi tutu taguda ata morikkunya napinu tana ata kerinounya namoriku malodung.4Tanga keha duka bolluda taka radak atida tahagana himoiri ana ittada atakeriya nama kallungu. 5Enga palohu dinnada walingu tama kapetangu ata tamanya nama wahangtangala duka boluda alanga manadang waingu wei iha nama pamuruh nadoko jaka najalada tahaga lahi moiri.6Enga waididanya nakanyuru nyakan naga ata kerinoudinya nama raba Yesus kata kolinya namoriku maloddung. /v 7 Takanyuru takka naga bolludida allanga eidinya na wei ma ringu nyaka weimalala nama palupang./v 8 Na hi lu kadika kayayina engna deha bollu ding jiaka nou touna nyiami alla waididanya na morrida nama raba Allah pahalaku pangada kadinya nama kalung tutu taguna na oli tou rarada.9Aganakanya napa pa luming jaka dapa wukungu tadalu akangila ata paluminya nama deha tangala duka bollung dama manadang maya. 10Jaka nou tounaka na touwu nama namu pangalanya ha tekang jaka ana paduangu didinguka dana marahumangu waling tama deha. 11Dana hameara noumang anouda tama kapetang alanga binnuna dadoku jala keriya nahawoluda taladu ladu morik kuda./v 12 Jaka akupalewanya Artemas jiaya hi Tikhikus lahi nyiama ka nama halaku anpatomanya lahi Nikopolis alanga mabotta dingu walingu ta atida nama deha dama heilu paheapang. 13Waingu kaluada nama kulih atouna Apolos nama taduana lara ngiya badi pangadananya napa hagan tutu tagun nama aminya mimi tahabali./v 14 Jaka nou atouna nama halaku waingu pangadandu nama deaha anapahalakuya nama nadang enga woadi nanya ma kallung ta morik kuna ana wehang ana malung namorik noumang tapo waluna dama kallung.15Tangala duka bolluda nama pahalakuya nama maraingu enga patoma dinya nakanyuru jaka naka naga nama haduka hangari manadanguya

Philemon

Chapter 1NAPA NOUNA HI FILEMON

1Napa nouna na hi Paulus nama namaeinya ta gallu hukung mulana nangarana hi Yehu Kritu, jaka namawalingu lahi Timotius na anguwuada napapatomangu lahi Filemon, naoali ati jaka naoali deitu tidungudanya napakerangu lahi Moiri.2Jaka lahi Apfia na anawinida oalida hi Arkhipus. naoali pahalakudanya,jaka natouw namahabaya noumgu taumamu.3Kanahapurukanya jaka kana paawi panamungu walingu lahi Allah Amada, jaka walingu lahi Moiri Yehu Kritu. Kupamalangu reihiya namaningu jaka napanamunguna hi Filemon4Kupamalangu reihiya hi Moiri Allahgu witi namumi nyiami ta dalu habayangugu, 5alanga rangugunya nawiti maningu jaka napaawingu lai nyiami lahi Moiri Yehu jaka ngara dukana natouw manningu,6Kuhabayaguminya kana kahangingu namanningumi kana binuka nama kallungu namaeinya lai jiata witina hi Kritu, 7Duku egiatiwa jaka nakali hodaru waingu panamungu ana palinougiminya nyiami, amipaanguwuangu, naatina natouw pawagina napamoriku balinanya.NAPAKAREINA HI PAULUS NATUANA HI ONESIUS 8Nou nammu, alanga paoaliwaigunya nawaingu manning mabakulu lahi Kritu jaka napapareahakaha lahi nyiami amipahalakuya napatagumi, 9Nouw nammu alanga panamungu namadeha kukareimi lahi nyiami. Ya nyouwa, Paulus kukaweadaka, jaka yaladu, kutamaka tagallu witina hi Kritu Yehu.10 Kukareiwu natuana naanagu hi Onesimus, napakoligu akutama tagallu, 11damaeingu padouna yannaga atounak nouwu napatua oata lahi ouwu jaka lahi nyouwa. 12 Ku paleawaguya napadokunamu oatagu anabali tahagamu 13bakalangu kakupaenganya ta gallu kakuoalinya kanaheapaya anauruhuwa mulana nawinina hi Moiri wigukading.14Jiadinguka adana hawaliatikanguka lahi ouwu daku daku pahalaku oatamaya wainya naati meahagu, kanapikihawaliati amupahalakuya namakalung. 15Namahamulang hipamaroulettugunya hi Onesimus kanaabbutbaliya abinahillu marounya widagu , 16kana pikipaliananyaya , dajiapakawa nyouwa , pareihingu ouwu amuananya tadalu ngarana hi Moiri.17Jaka amupangadahingudiga aoali kerangumuga , mubuhanya hi Onesimus mearana nabuhamuga nyouwa. 18 Jaka eikanguka halana lahi ouwu anapautang, kutagukaja nyouwa. 19 Nyouwa hi Paulus ,kutuli wainya limawikigu : Nyouwa daku hilu namumahah ganakanaja dapautamu tadalu morik meahamu.20Jia, akuanguwuagu, anakaya tadaluna hi Moiri kakukolikangu makalung waling lahi ouw.Pamorikiganya naatigu tadalu Kritu.21 Mulana akupeagunya namarenamu, hikutuligunya nei na hurat, mulana akupeagu amupahalakuya namareihi walingu napakareigu. 22Nounamu hadiakadiga padoujudagu mulana akumaninya amuhabaya pangalangu, nyouwa kupiaku akubali lahiouw.HUPU DUKKA HILU 23Epafras, naoaligu tagallu tadalu ngarana hi Yehu Kritu,napangidigu hilu,24 tanou jellana hi Markus ,hi Aristarkhus, hi Demas, jaka hi Lukas, daoali kerrangugu.25 weimaringu weimalala mawalingu lahi Yehu Kritu kanna oali maraikagunya nadeawamu.

Hebrews

Chapter 1

1hanadugana hi Allah ana padua-dua baling ana waingu mattu-mattu pawaina ana panewi dengaja da appu bokuda ana pali ledinya da wihi limana. 2Nou atounaka ta hupu rahina ya napanewi dengganadaka ana paledinya na anana, napa langa pedina, nama dumanya tanga kehana nama einya. Tadalu ngarana napa jajinya na awang jaka na tana hi Allah.3Jiaya nama wahangu waingu biha madina jaka nahadana hi Allah nama hamaddunya nama einya waingu winina nama biha madina lappakungu ana mengngaka ana baha pawarahuha da doku da jala, hina ngodu talawanana hi Allah mareihi jaka ta padoungu majaga.4Mareihi jaga walingu ta ata papaleawana hi Allah mearangu nangarana napapangarangu napa woananya mareihi manadanguya walingu tangarada.5Kadang lahi gearakayaka tapadua da na ata papaleawana hi Allah " anagugu " awina, ku pa anaguka taladu hinna nyouwa amamuga lapaku ou ana gugu?6Lapaku ta dalu ana marainya na ana kawungana tapinu tana, dukami na ata papaleawana hi Allah " kami mokkul karadana wigugimi " 7Lapaku datutuna na ata papaleawana hi Allah winaja " nama woluha da ata papaleawana hi Allah kadajaji kawular lapaka na wihi limana kadajaji api "8Jidinguka na lara na anana, winna " napa dou ngodumu ou Allah, na madung lapaku piangu-piangu, lapaku natakung hangajimu jiaya natakung madeningnguya.9Muwainya nama tutu tidimu hukkanya atidama woluya nama doku jala jiaya hi Allah, na Allahmu, na ihu wuka waingu lengngih tadana na egi atina reihi walingu taoalina10Lapaku, takawungana moiri, mupalijak nyaka napinu tana jaka na awangu napawolu waingu limmamu 11Napinu tana jaka na awang, madamu boluha, jidinguka ou ei kadigu. Ngala dukada da katarri mearangu katarri koapi kalabi.12Mearanguna na koapi malai mulapittunya, mearanguna nama paheapang kalabi amu heapaha. Jidinguka ou damu paheapang mangu lapaka na doungu mu doungu dama eingu diraya.13Penya lahi geara hingu paya padua ata papaleawana hi Allah ana panewi " kamu ngodu tala wanagu toma kamu leti wainya na wihiMu na geaMu"?14penya dukada apali hamanguha kada pahalakunya na deitu tiddung, na palaeawa ta tou nama kolinya namoriku malodung?
Chapter 2

1Nou atouna kata kahilu pakalunya ganna nanya napa rangnguda ka abi napalida na bangatuna na wei.2kadang ana jaji kaka na wini napa patomana na ata papaleawana dapa paheapanguha. Lappaka nama hapalaya yaka dama manudu na kollinya na geana keriya na pawoluna.3Giki neikanaka ana pahellada ata walaiwaikanyaka namanu mara dama keri ukuya, taka wunga napapatomanada hi moiri, jaka duda nama langa ranguya lahi iata.4Higiluna, hi Allah nahamaddunya ana boaruya waingu tada jaka tada bihana lappaku mattu-mattu papatekana na biha madina witi eina na hangahu hari nama habari-barinya keriya na kabu atina.5Hi Allah dana betimanya napinu tana peala, napa lolukuda.6Einya na tou nama patomanya gannanya napa peana jaka napa ittada ta wini, winna " Geara ikayaka na tou rara himu namuya annang na ana tou rara, himu patetinya"?7Ta rahi dama ma dei, muhawawaya walingu ta ana papaleawana, lapaku mupakenanyaka tutak hangaji.8Mu pajau geila bollu haka lappaku amu tauya ta bala wihina. Tadalu ana parapuja ngala dukada da eimangu hangi teka napa helina, dama rappu tahagana. Atounaka nutu data ita ama yaha ana papuja tanga kehada tahagana.9jidinguka duna, dana madeimang na rahi apahawawaya waling ta ata papaleawana hi Allah, ya hi Yesus ta ittaya witi mawila matina hipakenanya tutak hangaji lapaku aha buatuya, witi panamunguna hina liya namati tutu taguna na tou rara.10Kadang tou memanaka keriya napawoluna hi Allah hina pajajinya tanga kehana jiaya nama dutuya nama dangu tama jaga lapakku nama iru leiruha ta manumara waingu mawilana.11Kadang jiaya nama papahigiluya jaka dukana napapahigiluna hangina napingi pawalida, jia kadiya dana maki dengamaja, oali beiguja winnaja.12Winna " kupeakaya na ngaramu ta anguwua jaka ta ana winigu, ma wuatu haligunya na ngaramu ta padua napa ohi kehamu.13Lappakungu ku tauya namaningu lahi Allah, lapaku mateangu takka ya, jiakadiya ya nyouwa ya huhu ana napa langa harakanaga hi Allah14kadang da huhu ana mawalinguha ta weira jaka waling ta ihina, nou atouna tou kana duna ana pahameara wikina ana li jellaya napa lida anna kaya nawiti matina napamohuha hi padibbang, nama pinginya na mati.15Jaka, ana pahelaha duda dama tadalu morikuda ada haduka witi ada mangeatungu mati.16Kadang matutung tekaya da jiamaya na ata papaleawana hi Allah napa namuna, jidinguka jiaha da huhu ana na hi Abraham.17jiakadiyaka, ta dalu ga gannakanyaka hina hamera wikina ta anguwua anawinina, toma kana jaji ratu bakul nama awinamuha jaka nama manudu lahi Allah ana pohi poddahuha da doku jala dukkana na tou rara tapinu tana.18Ma alanga palijellananyaka nama willa tadalu ana kamanya jiaya hina geaha gataja da tou dama tadalu mawilaha.
Chapter 3

1Nou atouna, aku anguwua anawinigimu napa langa papahigilungu, nama langa kollinya na pamaikangu na surgawi kami habuatuya na wihi limana hi moiri jaka na ratu bakul napa langa o'ada jiaya hi Yesus.2Nama manudu ta hagana nama pamaddunya, toungu pata hawaina hi Musa. Nama manudu ta rongu umana.3Kadang pawaiya ana kollinya nama pabuatuya walingu lahi Musa mearanguna nama eluya apakiddikaka uma rehi buatuya walingu na uma napapadedina.4Kadang duka uma dapapakiddina nama pakiddiya, jidinguka nama pakiddiya dukana na uma jiaya hi Allah.5Hi Musa namanudu ta umana hi Allah, ana pali wihi limanya hi Moiri, ana patekanya aganananya na patikina ta ladu muri.6Jidinguka hi Kristus ana manudu, nama hamanu jaka nama parehaya na ummana jiayaka iata na pali ummana, ata toma kaka tadikina ata hamannu dua ka bapakanyaka limma na lara waidanya lappaka na lara manninguda napa habuatuda.7Atouna keriya napa winang hi hangahuharri, ya taladu hinna amirangu kayaka naligu,8Abumu pakawatu ati wikimi mearanguna ata dalu kirritumu ta rahi pakamang ta mareda ginang9Einya, na appu bokumu ada kamaga waingu patada manga da itaha ngala dukada daha wolugu ta dalu patum bulu doung.10Jiaya hiku banija da huhu ana, hiwigu " jalur ati juadanya lappaka dada hilu peamangu ngarangi napa kabu atigu."11Yayi, toma kuparungu tadalu banigu " dada tomamanya na padoungu pingi pahangahugu."12Mi maromat ki ngu aku anguwua-anawinigimmi, ka abi eingu waling tapaduami hatou tekka nama pa ati jurrak jaka dama hiluwainya hi Allah na pingi morik.13Jidinguka kami peaka-panunga wikimi hatou-hatou wehang-wehang, toma einyaha na laddu ya ka abi einya waling ta pa duami pakawatu ati wikina ana pajalurumi tama doku jala.14Witi takoling taguda tadalu Kristus, nou nammu kamu hamanu dua ka bapanya kamu pajuka palawiwanya na kulihuna na ati maninguda waling taka wungana lappaka hupu dukana.15Toungu namawinna, " Ya taladdu hinna ami rangu kayaka naligu, abumu pakawatudingu atimu toungu tadalu amu manyogar.16gearakahaka na tou dama langa ranguya na lina hi Allah, manga dakatadak? Dajiakadiha dama louhung walingu ta Mesir ta wawa paparehana hi Musa?17Lappaka gearaya napa banina hi Allah tadalu patum bulu douna madeina? Dajiakadiha duda dama woluya nama doku jala lappaku nakamatida dama weiwarung tama reda ginang.18Lappaku gearaya napa paruna, toma dadatomaya napadoungu pingi pahangahuna, dajiakahaka duda dama manodu?.19Tou nou naka ata ittaya hou duda dada piakmangu ada toma, witinanya adada wainya.
Chapter 4

1Nou atouna, yanarahi adadi tomaya atatoma tapa doung pingi pahangahuna, jiaya duda kata mangeat waingu ka abi eingu waling tapa duada dama tama tapa doung nou.2Tou tekana, na toma jellayaka na wini paegi ati dengang lahi jiata, tou jelada lahi duda, jidinguka na wini napa egi ati dengang weiga da eimang ihina lahi duda, kadang dana tubu maraimangu na ati maninguda tou kana nama ranguya.3kadang jiata nama maninya, ta toma tapa doungu pingi pahangahu keriya napa winada, " Kuparungu tadalu banigu : duda dada tomamanya napa doungu pingi pahangahugu, " langa kalanga mengananya napa kerana walingu ana pajajinya napinu tana.4kadang, nalarana na ladu kapituna einya awina ta mata winina : " taladu kapituna, hi Allah hangahunanya waling ngara dukada da pakerana."5Jidinguka, toungu napa langa peakana hi Allah duda dada tomamangu tapa doungu pingi pahangahugu.6Nou atouna, na woadaha kaloaga jiata ata pangadang ata toma tapa doungu pingi pahangahuna, manga eijelaja dama toma piraha da tou dama langa ranguya na wini pa egi ati dengang, jidika dada tomama, witina adada waitekanya.7Jiakadiya hina hillu pamadunya hangina na ladu, jiaya " taladu hina napa langa patomana lahi Daud adadi tomaya na rahina, taladu hina ami rangukayaka nalina, abimu beiatidingu toungu tadalu manyogarrumu.8Kadang, anadingu hi Yosua ana maraigimi ami toma taladu hangahu, toma hi Allah dana toma tikimaya na larana na ladu heaka.9Nou atouna einyaha na ladu hangahu, na ladu kapituna tutu dukana na huhu anana hi Allah.10Hou duda dama langa toma tapa doungu pahangahuna, duda hangahudanyaka walingu duka pakerada, toungu hi Allah ana hangahu walingu agananya napakerana.11Nou atouna, maidakaya kata pajjukangu kata piku toma tapa dou pingi pahangahu, abi eingkang hatou tekka nama mana'u kadang ata keriya napata dama manudu.12Kadang, nawini na hi Moiri, mamorikuya makulihuya, reihi tamaya walingu tapa hori nama tama pageang habali-habali. Nawinina napatojak hodu ana bottahu na touna jaka na hangahuna, waling takaluana lappaku tarina, jaka nakulihu ana yapukiradanya napapangadada.13Da eimang ma morik nama patodang ta hagana, tou jellana duna jiaya nama peadaja ngala dukada daha woluda.14Tou naka hina einyaka na ratu bakuluda nama langa dehangu ta awang, jiaya hi Yesus, Anak Allah, annakaya kata hamanu duakabapanya-pajukapalawiwanya aganananya napa langa manida.15Kadang na ratu bakuluda, da ratu bakul nama dama padamanya na lojada, kalikaina naha mearadengada lahi jiata, naliaka ana kamanya, jidinguka da eimang doku jalana,16Nou atounaka, keriya na maninguda, mai yaya dukada kata tara bani ata lihinya napa dou ngoduna nama paawi-panamu kata kolinya nakanyuru-kanaga tadalu ana gatada, keriya na kabu atida.
Chapter 5

1Kadang, ngala dukada da ratu bakul daha langa pedi walingu tapadua tou rara ana paliledinya napa kabu atina hi Allah, kadapiaku idiha na tada manuatunguda jaka namarak, witina da doku-jala.2Ha da tou bakul duda eijelangu loajada, jiaya hida waingu panarungu ada aruja da tou dama peatekang, jaka dama pakeri-keri awa.3Jiaya kana pamanuatu waingu marakuna witi doku-jala, datidi jiapaha da huhu anana, jidinguka tutu tagu jelana.4da'e'amang ratu bakul nama dekiya napahabuat waingu tutu taguna, jidinguka pakolinanya witina ana kamaikanya hi Allah, keriya nama langa jaji lahi Harun.5Tou jelakana hi Kristus dana dedik wikimana ana jaji ratu bakul, jidinguka jiaya duna nama patomanya na winina lahi duna wina : " Ou anagugu taladu yayi nyouwa amamuga.''6Einya ta winina nama winna, " jia wuka naratu mama lodung, keriya nanukuna hi Melkisedek.7Tadalu marikuna ana jaji tou rara, nama nuat wainyaka na habayang tadalu karadana ana hou ana wairuja da wei matana, lahi duna nama pamanumaraya walingu ta mati. Toma witi murah ati na tengi-tanawuya.8Langka Ana Allah jelaya na penyaka nama nudu, witina ana langa li yaka nama wila.9lappaku ana pinuyaka, jaji nanyaka pingi manumara malodung tutu taguna na tou nama manudu ta hagana.10Lappaka kamaikananyaka hi Allah kana jaji ratu bakul, keriya na nuku nahi Melkisedek.11Da danguha dapa tikina tadalu pangadanguna, jidinguka nabuat tadalu ana patomanya witina ana ittaha daloaja ada kahiluya.12jaka jiapaya nyiami mi peanyaka na li hapeakang, jidika nou atouna einguha hatou tou peangu nama hilu panamugimija dakawodu-kawodu bakuluna walingu agananya napa langa patekana hi Allah nyiami einyaha na buhang huhu mi.13Kadang, gearakayaka nama kalauranyaha na wei huhu, dama peatekamanya na li hapekang nama padening, kadang lakeda rarayaha.14jidingu napa'angu mahawatuk, tutu tagunanya nama langa matuana, haduda, dama langa penya ada ittaya a beinya nama kalung jaka nama jala.
Chapter 6

1Nou atouna maidakaya kata matanya na kawodu-kawodu taka wungana na li peaka larana hi Kristus lappaka ka gehir noungu ta pangadang nama padening, abi hilu jiaha apa duabalija dapa langa rangu a touna naha riada ata woluya na mati, jaka namaninguda lahi Allah.2Na larana na pataihhu pamanu waingu lima ta katiku, na lara kidi bali nama mati jaka na huku nada taladu muri.3Lappaka jiaya napa woluda, ana woakadaka kaloga hi Allah.4Kadang da jiamaha da tou dama hariabali dama langa peanya nama wahang, langa kolidanyaka nakanyuru nama waling ta awang, da koling padounguna na hangahu hari.5Nama langa padanya na wini kalung waling lahi Allah, jaka nakanyuru pinutana nama aming.6Jidinguka ada hilu matakang pakeriya hi Kristus da hilu piak amaha a hilu padua balinya toma ada hariya, kadang ada hilu harika baliya na Ana allah tutu taguda ada pahawawaya ta haga madangu.7Kadang, na tana nama habiritunya na wei urang, nama purung tapinu tana nama patubu ya nama tubu, nama pakanyuru waina nama rawinya, nakolinya nama ringu-malala walingu lahi Allah.8Jidinguka a kabata ri kayaka napa patubuna, jaka na tana da eimang gunana, toma patomanya lappaku a tunuya.9Jidinguka, aku olijaji buha gimi, langka tou noung awima gimi, mawainya einya lahi dimi nama reihi kalung napa manumarawaimi.10Kadang hi Allah da lara jala tiba manigimi dana dengamaja ngara dukada dapa kerami jaka na mila atimi lappaka napa namu gimi tadalu ngarana ami pahalakuya na deitu tidungumi ta tou napa langa papahigiluna, toma taladu hina ami pahalakuya.11Napa kabu atima, agana pananya ngarana hatou-hatou kami patekanya na meara marenami kami wainya na ati maningumi toma ta hupu dikina.12Abi noumi tadalu jau, jidinguka kami manudu kami keri haduda waingu ati maning ka kolinya na tutu taguna napa langa patura pajajina hi Allah.13Tadalu ana tikikiyanatura jajina lahi Abraham, napa rangu waingu ngarana, witi daemangu tou nama reihi jaga waling lahi dunna.14Hi winna : " Ku pamaringu-malalawu " jaka "kupawuahu guja da huhu-anamu. ''15jaka, nama toukarana madeina ana nading hi Abraham nakolinyaka agannanya napa langa peakananya.16Na tou rara ana parangu, nama ru wainya na tou nama reihi jaga ngoduna, walingu ta ihi wikina jaka naparungu jiaya napa maddung waina, nama pahupu-padiki wainya dukkana napa kangila dengang .17Nou atouna, hi Allah patekka nanya ana reihi hamaddunya napa langa bottahuna dana hilu paheapamanya, naha maddu wainyaka ana parungu.18toma a dubba kanaka nama jaji, da eimangu pahepanguna na tutuna hi Allah dana wallukmang iata nama manyeranya nama mawu pingi pahawuda einya ata pajjukang wikida kata koli tekkanya agananya napa manida nama einya ta hagada.19Na maning ya jiayaka napa buat kaitu tena nama maddung jaka nama pali kalogaya na dewada, napa langa paddiki ta padongu dapa hangawi.20Ta padoungu pingi patamana hi Yesus nama lota lara tutuda ana jaji ratu bakul toma piangu-piangu tadalu kerinanya na nuku Melkisedek.
Chapter 7

1Kadang Melkisedek, na raja Salem jaka da tou dapa langa pedina hi Allah nama reihi jaga analii paparega denganya hi Abraham ana bali walingu lipapatau dengaja da raja -raja,lapakka napa maringu -pamalala ya.2Lahi Melkisedek hi Abraham a daha barija da ngawu dapaparimada hida kollija. Nakawungana, na ngara Melkisedek jiaya na raja ma padening natuna Raja Salem " Jiaya na Raja" "murah ati "3Daeimang amana daei jellamangu inna na, daeijella mangu pingi papurunguna, na morikuna daeimang pingi hawalina jaka pingi pahadukana, jidinguka toungu na Ana Allah, jiaya nama jaji Ratu bakul lappaka piangu-piangu4Kami patetinya, da tatomaya namarabbana na tou nei tou lana hi Abraham na bokuda, nawoanya ana habani denga raja aganaja dapa kollida ada talu ada patau. 5Tutuna nahuku taurat, da huhu anana hi Lewi jiaha dama kaya napa dou ngodu ratu, duda dama kehaha sepersepuluh manuatungu nama waling ta tou napalanga pedina jaka oli jaji jellada mearanguna huhu ana jellanaja hi Abraham 6Jidinguka hi Melkisedek dama waling tapingi hawalina hi Lewi, maya jiaya nama kaha sepersepuluh waling lahi Abraham lappaka ana pamaringu-pamalalayalanga jiaya nama kollinya natura jaji7Jaka, dajiamaya naha widang, nama reihi padak napamaringu-pamalalaya nama reihi jaga 8Tadal haugina, damanuatungu nakollija na tou rara dama malodung nama launya na mati. Jidika tadalu yayi na kollinya duna nama kollinya namorik malodung.9Nou atounaka, widdaka ata tikkiya waling ta tou Lewi jiaha dama kahaka damanuatung jidinguka da woa jelang manuatung lahi Abraham.10Tadalu hi Melkisedek ana parega nenganya, hi Lewi einyaha taihi boku-appuna.11Nou atouna na pinnu kayaka agananya napa ratu waina na tou Lewi, kadang witi einya na tou Israel ada kaya na nuku Taurat, ga walika hi einya na ratu heaka napa pakidi keriya napata nahi Melkisedek manga dajiamaya na ratu waling nama purung ta oli beina hi Harun.?12Kadang ana pahepang kang na paratu waina, toma paheapang jella nanyaka na nuku Taurat.13Ya na tou napa lollukuda walina takabihu heaka, daeimang hatou tekka waling takabihu ya nama pahalakuya na deitu tidung ta padoung pingi pahabayang.14Kadang, ta meara peabollunyaka ya na moirida ma walingu ya takabihu Yehuda, atou kana naka bihu nou da mali hangi mangu hatikina hi Musa nalarana da ratu-ratu.15Ngala dukada dama jaji reihi habanninguya ana tubukaka na ratu heaka, nama hameara noungu lahi Mekisedek.16Nama ngodunya na ratu dapawuku tou rara maya jidinguka, waingu hawukuna nahangahu harri jakka namorikmalodung17Kadang na hurat bakul nawehayaka nalarana dunna : " Ou jiawu ratu dama eingu dirrana ( ratu maloddung)" keriya nanukuna hi Melkisedek.18Tahangi pangadang, na nuku nama deingu matadanyaka kadang ana loja jaka dahilu waimanyaka,19Kadang na nuku nou daei hingu mangu papinnuna jidinguka takawodu heakana, einya napa wuku atida nama reihi kalung napapatekanada jiata, jaka jiaya nama iri huda kita toma lahi Allah.20Jaka, mearanguna nama jaji ada parukanguka to nou tekkana ada jaji ratu dada waimanguparungu.21Jidika duna ana jaji ratu naparungu napawolu taguna duna natikkinanya winna, " naparunguka hi Moiri, lappaka dana merahmangu na atina, Ou jiawuka na ratu malodung".22Tou jellana napa runguna hi Yesus jiaya natada pajajigu nama reihi maddung.23Hanadduga, dadangu hou da ratu kadang a eikangu ka ratu mamati badi einguka heapada.24Jidinguka, hi Yesus enga taguna ana kerranya napa ratu waina lappaka piangu-piangu jiaya nama morik pangalang-ngalangu.25Jiakadiyaka, hi Yesus napa manumaraha da tou dama keriya hi Allah napa ledinanya witina a jiaya nama moriku hina habayaja tutu taguda duda.26Ratu bakul matounguka napa wukuda na ratu bakul nama murah atina, dama eingu jalana nama warahu, nama pahigilungu walingu ta tou nama doku-jala, lappaka mareihi jagaya walingu ta binna-binna surgawi27Hi Yesus dana hamearamangu waling ta ratu bakul hawanguk. Ha duda da idiha manuatungu da wehang-wehang kahangi taguna da doku-jala na ihi wikina, jaka na doku-jala nama dangu. Jidinguka hi Yesus dana kerimaha, duna namengaka ana harainya na ihi wikina.28Nanuku hi Musa napediha da tou namalojja ana pajajija ratu bakul. Jidinguka na purungu nama waling lahi Allah. Napamurinya waling tanuku lahi Musa, napamaddunya na Ana Allah, nama langa binnuna lappaka piangu-piangu.
Chapter 8

1Na ihi hinguna dukkana napa langa panewidajiaya : einyaka na ratu bakuluda nama ngodu talawanana nama reihi jaga ta surga.2Jiaya nama pahalakuya napata kahorukarada tadoungu nabiha jaka ta umah biaha napa padedina hi Moiri, dadudamang da tou rara.3Kadang ngala da ratu bakul jiaha daha pedi a idikaka manuatung napamanuatung waingu. Jiaya hada ratu bakul da idi jellaha aganananya ada manuatu waingu.4Jaka da ratu bakul ada morik kaka ta pinnu tana dada jajimangu ratu, kadang tapinnu tana eijaka da ratu-ratu dama taggu idiha damanuatungu keriya na nuku taurat.5Duda dama pahalakuya na winina toungu ninumawunanya agananya na maeingu ta surga. Meranguna ana panamunya hi Musa tadalu ana pakiddiya na uma biaha : " muhamatarunya a eikanguka hawolumu mukeriya napa langa patekagu tapinnu lettin".6Jidinguka nou atouna na kollinyaka na deitu tidung na reihi habaning witi jiaya napapeli ledi jaka nama reihi jaga napahamadung keriya na lii jaji nama reihi kalung.7Kadang, na lii jaji takawungana ada eikadingu jalana,dahilu eimang awolu lii jaji kadubana.8Kadang hi Allah ana peaja da doku-jala da tou rara, hi winna " Kami ittaya na rahina amminyaka, winna hi Moiri, Kadang aku woluja rahi mabuang tutu nakabihu Israel jaka nakabihu Yehuda.9Dana hamearamangu nali jaji napalanga pamadungu lahi boku-appuda ya hanaduga aku oali maraija waingu limagu aku louhu idiha walingu ta tana Mesir. Kadang adada manudu ta lii jajiku jiaya hi daku betija, winna hi Moiri.10Jiaya nali jaji nahawolugu touna nakabihu Israel takamurina winna hi Moiri : " Kutaudaja da litura-lijajigu tapangadanguda, jaka kutulihuya ta ati da toma nyouwa ya Allah daga lappaka duda huhu anaguja.11Dada hilu panunga-papeakang maka ta oali jajida anang ta anguwua-anawinida nama wida : " Kami penya hi Moiri kadang ngala dukana na tou rara na peaga nyouwa, waling tama merah lappaka tama matua".12Kadang kuawinamuha jaka kumillaja ati ngala dukana daha woluda, dadoku-jalada lappaka daku hilu namumaha ngaladukada daha woluda dadoku-jalada.13Tadalu ana tikkiya nali jaji nama buang na penyakana li jaji nama deing da hilu waimanyaka jaka aganananya dapa hiluwaingu mattadanyaka deingunanyaka manga dukanaka.
Chapter 9

1Tadalu li jaji nama deingjellakaya na ihina patakabuang tapadoungu nama biaha tapinnu tana. Kadang einya na korung napa pajinyak : Tahabali hiddu, eija daha bijjal, na api wei, na meja jaka na kababa pamanuatu waingu, na padoungu ya padoungu biahaya.3Tahabali kaba kadubana eijelanya na korung padoungu biaha madiya.4Ta padoungu nou einya na beirapu (Mezbah) napawolu walingu ta omah rara jaka na pati patura-pajaji ngala na wiwina napatapalungu omah rara, ta pati nou, einya naka dunga omah rara pa dou bijjal kababa manna, na takunguna hi Harun nama eingu loluna, jaka dubada da watu patulih turajaji.5Ta pinnuna, einya nama pahadang mawurung mangu kapana (kerub) nama paeinanya na patti jidinguka ya atouna dadi rahi manauya ata tikki bolluha6A kolling apajinyak bolluyaka napa doungu da ratu tamadanyaka ta korung nama ta hagaya ada pahalakuya na deitu tidunguda.7Jidinguka, jiapaha da ratu bakul dapapahellang ada tama ta korung kadubbana tadalu hadoungu hadekapangu, pawaingu wei ra ya napa manuatu waingu lahi Allah tutu taguna na ihi wikina jaka na tutuna dadoku-jalana na tou dangu witina nahala dapa peawaida ata woluya.8Nahangahu harrina peakadanya jiata na larangi nama arung ta korung nama biaha dana tawehamaha kadang a einyaha na korung na makawunga.9Ya lipangerang ladu nutuya tou jellada ngara dukada dapa woada ata idiha da manuatung dapa manuatu waingu dama hawali ati waling tadalu ati da da tou dangu dama habayang.10Kadang jiakadiya natutu pa angu pa inung jaka na mattu-mattu natutu morik napa murah waina na ihida napa waingu lappaku a tomaya napa buang.11Jidinguka, a aminyaka hi Kristus napa pali ratu bakul tutu taguna nama kallung nama aming, na tamanya na korung nama reihi biaha nama reihi bakul jaka nama reihi padening dapa wolu waingu lima tou rara manga dapa wolumaya.12Na tama ta padoung ma biha hadeka waina lappaka piangu-piangu, da jiamaya ana idi wei ra kamemi bubung jaka wei ra ana hapi, jidika na idiya na wei ra taguna hina kollinya na morik malodung.13Kadang, a jiayakayaka a perah waingu wei ra kamemi bubung, jaka hapi moani, jaka na awu ana hapi bei ta tou nama manyarik hi baha pawarah waingu pata tou rara.14Pareihi-reihing na wei ra na hi Kristus, da jiaya waingu hangahu harri ana manuatu wainya na ihi taguna lahi Allah jaka nama baha pawarahdanya na atida walingu takanougu dama kallungu katapiaku ata kahoru-karada lahi Allah nama morik.15Jiaya napa pali ledi walingu ta li jaji mabuang toma duda napa patapedi-lihunyonga da kollinya na morik malodung napa langa jajinya, kadang naliyaka na mati ana palohuwaida walingu ta doku-jala dapa woluda anoudaha ta li jaji makawunga.16A iekanguka hurat hamuang patulih, jaka ienguha ma mati walingu na tou nama woluya.17Kadang na hurat hamuangu hi wainya ta li matina nama woluya, na hurat nou daeimang hawaidanya na tou nama woluya ana morikuha.18Jiakadiya, na li jaji kawunga da waimanya a dapa madduwaikanyaka wei ra.19Kadang tadalu ana peakaya hi Musa dukana na li pareha nuku taurat ta tou Israel, na dekiya na ra ana hapi jaka kamemi napa kehanya ta wei jaka na kaba wulu rara jaka ha pangu ai ana peirahunya ta hurat nuku taurat jaka duka nama dangu.20Hi winna ja " Ya jiaya na wei ra li jaji napa pamaddu na hi Allah kami pa'akanya21Na pata nama hameara, hi Musa naperrahhunya na umma biaha jaka ngala dukada dama naingu dapa waingu tadalu kabuang awaingu ra.22Napatikkina na nuku Taurat tikki papeirah bolluja da ngawu abaha pawarahuha waingu wei ra, adana bongu kaka na wei ra, dana mapohi poddah mangu da doku-jala23Tounaka, ngala dukka kana namawuna nama einya ta surga tou jelladanya ata pamurahuya, jidinguka ngala dukada nama eingu ta surga pawaingu manuatu mareihi kalunguya.24Kadang, hi Kristus dana toma noumangu ta padoungu ma biaha pawolu tou rara, napa tidi keri walingu tama langa eingu, jidika iaya nama toma ta surga ta hagana hi Allah witida.25Hi Kristus dana padua balimangu ana idiha da manuatuna, toungu na ratu bakul ada tama ta padoungu ma biaha hangi doungu hangi doungu ada idi wei ra tagu madanya.26Atou nou kanaka, hi Kristus napa dua balinguha ana liyanama willa walingu aku wunga jajina na pinnu tana. Nou atouna hi Kristus ana patekang wikina hadeka pana lappaka piangu-piangu hodu hupu duka tana tutu taguna ana pohi-podahuha da doku-jala nawaingu pata ana manuatu wainya na ihi wikina.27Mearanguna na tou rara langa penyaka na mati hadekapang jaka haga danyaka ahakida.28Tou jellana hi Kristus hadekapana ana woya na ihina aha rikaya hinna mati, ana tagu deituha da doku-jala da jiata madangu jaka hilu aminya napapa duangu wainya dahilu tagu deitumanaja da doku-jala, jidinguka idinanyaka na manumara tutu taguna nama nadinya.
Chapter 10

1Ta nuku Taurat tidi mawuananya agananya nama kalung nama aming manga da jiamaya napa badawaingu. Jaka tou ngu ngala dama nuatu hameara dapa manuatu waipangalada hangi doungu hangi doungu, na nuku dana tomamangu ana pinnu ya tou na duda dama mai ada dekiha da taguda.2Kadang ana jaji kaka nama toungu da hilu eimanguha ma idih manuatung kadang hadekapaja apa biaha ha, ngala na tou nama pahalakuya na pata kahoru-karada, dada padengamanyaka da doku-jala?.3Jidinguka, tadalu manuatung mu dapa namudaja da doku-jala da hangi doungu-hangi doungu.4Kadang, da wei ra hapi bibit jaka kamemi bubung dajiamaya nama pohi poddahuha da doku-jala.5jiakadiya hi Kristus ana purung ta pinnu tana, winna " Da manuatung jaka da marak da mu kabu atimaja, jidika na ihimu woaganya tutu tagugu".6Ou damu buhamang manuatung patunu jaka manuatung pa pohi waingu doku-jala.7Hi wigugu, " Ya nyouwa jiawaka : einyaka napatulih natoragu ta hurat bakul napa luning, nyowa amiga aku pahalakuya agananya napa kabu atimu Ou Allah ".8Hi Kristus na tikkiya, " Na ngawu jaka namanuatung napa tunu jaka manuatung papoddah waingu da doku-jala damu kabu atimaja, manga dana matutumangu lahi Ou, " ( napa manuatu waingu keriya na nuku Taurat)9Nadinguka natabaya, " ya jiawaka amigaka ku pahalakuya na pakabu atimu " yayi hi Yesus na poddahuya nama kawunga kana piaku pamadunya na kadubana10Witi pawukunanya, jiata napa higiluda ana manutu wainya na ihina hi Kristus hadekapana lappaku piangu-piangu.11Ngala da ratu da pahalakuya na pakerada hangi wehang - hangi wehang ada idiha da manuatung dama hameara, dama piaku a pohi poddah waingu doku-jala.12Jidinguka hi Kristus ana koling pa idiha damanuatung witi doku-jala nama hadekang lappaka piangu-piangu, na ngudonya na padoungu ta lawanana hi Allah.13Jaka nadinaja ngala dageana ana leti wainya wihina.14Waingu ha tou pana nama mati, hi Kristus napinuyaka da tou napa langa papahigiluna lappaka piangu-piangu.15Nahanghu harri napatekadanya na witina nou jaka ana manga patikiya.16"Ya jiaya na li jaji napatiki gu ja ngala na tou napa langa pedigu taladu nama langa loppah, winna hi Moiri : ' Ku hamadu giminya na nukugu ta atimi, jaka kutulih giminya tadalu pangadangumi'".17Lappaka, hina palodunya, " da kuhilu namu amayaha dadoku-jalada jaka nyouwa kudengajaka ngala dadoku-jalada jaka daku hilu namumaha dapa woluda dama kalung.18. Nou atouna ya einya nama pohingu ngala dukana einyaka, jaka da hilu waiamang manuatung a pohi poddah waingu doku-jala.19Nou atouna, aku oali bei gimi, dukada nutu hita tarabani ata tomaya napa doungu ma biaha, witina wei ra na hi Yesus.20Einya na lara ngi nama buangu jaka nama morik, napa langa wehana nama Rabba Yesus tutu tagu da jiata waingu kaba papadira, jiaya na ihi taguna.21Manga einyaka napapa li ratu bakuluda nama bei nya na umma na hi Allah.22Nou atouna maidaya katakahorukarada lahi Allah namaha wali ati tadalu maninguda wainya na atida nama langa murah walingu dapa ngadanguda nama jurrak, jaka na ihi napabaha pawarah waingu wei nama hingar.23Maida ya ka hamanu duakabapanya aganananya napa langa peakanada na lara maninguda kadang jiaya hi Allah nama pajaji nama manudu.24Maida ya kata meara pateting wikida tadalu ata panamu wikida jaka ata woluya na pakerang nama kalung.25Abi maroungu wikidida walingu taka buanguda ata kahorukarada ngala dukada, toungu napa langa wolu tadalu toma dirada. Jidika maiya ya kata meara pakulih wikida pareihi-reihingu ta penyaka na rahi aminya hi Moiri dagitnanyaka.26Kadang, ahangaja kaka ata woluya nama doku - nama jala ata kolling ha penyaka nama padeneng, jaka da hilu eimanguha pamanuatu waingu a pohi poddahuha da doku-jala.27Nama eingu jiapayaka na nading nama pamangeatuda ana hakkida jaka na erik api nama pomohiha dama geanya nama Rabba Allah.28Toungu napa langa peda tadalu toma dua lappaka toma tilumarangu, gearahinguya dama keriya na nuku hi Musa jiaya hi hukkunya lappaka ana mati da eimang ma millanya ati.29Atou nou nakana da keri ukumaya na buatuna na hukung napa padeitudanya na tou nama leti wainya na ana Allah, jaka nama magira wainya na wei ra li jaji nama pahigiluya, jaka nama ngiki wainya naha hangahu harri nama waling lahi Allah?.30Jidika, ta peanya a duna nama panewi "a taungu geana patagugunya nyouwa jiawa nama taunya tangana " manga winna jella " Hi Moiri jiaya nama hukunya na tou rara ".31Dana moadamangu ama nau kaka talimana hi Allah nama morik karawaya naha wukumu jaka na tengimu.32Jidika kamu namuya na ladu malanga loppah amu menga pakolinya nama wahang, kamu kulih amu pajukan amu deitu tidunya nama willa nama buat.33Anangu jimi ngiki waigimi jaka geagimi tahaga tou dangu, jaka anang nyimi eigimi tadalu mawila napa mawila waingu nama tou ngu.34Jiami mi millanya ati na tou nama ta gallu ya lappaka mekaya waingu egi atimi a eikanguka maparima gimi ja da ngawumi, kadang ami peanya einya ha na ngawu nama reihi kalung jaka dama dukang.35Nou atou na, abi mi pahelakaya nama ningumi, kadang nama ningumi jiaya himi kolinya na kanyuru nama bakul.36Kadang nyiami wali atimi ami marena ami pahalakuya na bakabu atina nama Rabba Allah jiaya himi kolinya agananya napa langa papeakana.37Kadang " dana hilu madeimaha, duna nama aming ana duki jaka dana hilu padikimaya.38Jidinguka, da huhu anagu nama padening da morik wainya namaninguda. Jaka, ana hilu bali kaka taka dengana ana mangeat, ya nyouwa daku hilu peamanya".39Jiata da jiamada nama buhanya nama pamuhu dengang, jidinguka ta wainya namaninguda ta karawa ya na ihida.
Chapter 11

1Na maning pingi nanya dukkana agananya napa mannida jaka tadananya agananya dadi pa ittada2Kadang, witi manninguda hou da boku-appuda hi pamalanguha.3Witi einya namaning, hi ta penya ya na pinnu tana papa jaji nanya waingu winina hi Allah. Toma ganananya napa ittada dama walingu maya agananya napa ittada4Witi manninguna, hi Habel na idiha dama nuatungu lahi Allah damanuatung dama reihi kalung walingu na manuatunguna hi Kain. Witina nama nuatunguna hi Habel mapadeninguya hina kollinya nama kalung waling lahi Allah na woanya patikki ana kananya nama nuatunguna, a tadalu mati aya, hi Habel napanewiha.5Witi manninguna, hi Henokh na deddikkunya ka abi nali ya namati jaka da ittamaya kadang hi Moiri ana deddikunyakka, jaka a dadi nadeddikkunya einya napa langa paittana napa kabu atina hi Allah.6Dana egi ati dengamanya hi Allah dama eingu manninguna, kadang langka gearaya nama eingu takarahana hi Allah na wainyaka hi allah a einya, jaka hi Allah na woanya kanyuru a gearaya nama manyeranya.7Witi manning ana panamunya hi Allah witina nama jaji dadi pa itta, hi Nuh nou ya ta dadar ati jaka ana wainya hina woluya na tena bakul ana pamanumara da huhu-anana. Ya namanninguda hi Nuh na hukunya napinu tana hinakaya nama kalungu keriya na manninguna.8Witi manning, hi Abraham ana kamaikanya hi Moiri napa keri jaka namanudu ana halaku ta padoungu napa patekkananya. Jaka, hina halaku langka dana peanya a bayaka pingi pahalakuna.9Witi manning, naha laku jaka na engang ta pandoungu napa langa pekananya maga ma einya ta tana tou nou ya ana dounya na umma oli dahi Ishak jaka hi Yakub, nama kolli jelangu pataguna ta tana nou.10Kadang hi Abraham nadinanya napa raingu nama bakul nama maddung, napawolu jaka na papakidi na hi Allah11Witi manning, hi Sara na woanya kulih ana pakabu jaka ana pa anangu lakeda waikang ama winni wotuya manga na kaweda jellaka ana paana waingu, kadang hi Sara namanninya ajiaya nama taunya rahi nama maddung.12Nou jiaya ka waling hatou nama lukku tikki hamati, naboaruha da huhu -anana na dangu da toungu kapea ta awang lapakka da peamang pa yapuja toungu korrahu ta wiwi tahik.13Ngala dukada da mati ka tadalu manninguda lappaka dada kollimangu agananya napa langa pekada ja, jidinguka duda dapa teting ana wolahuja limma na rahi ma marou, lappaka da peangu wikkida touna duda tou ta habaliha dama mai ta pinnu tana ya.14Patikki togudanya duda ada peakaya nama tutung ada menyeranya na tana pingi pangoduda.15A jiakayaka na papangadada na tana napa langa jujakuda, bakalangu einguha kaloaga ada bali.16Jidinguka, buhang houdanya tana mareihi kalung, jiaya na tana surgawi. Jiakadiya hi Allah dana makidengamaja duda ada tikkiya a Allah danya kadang einyaka na paraingu bakul tutu taguda.17Witi manning, tadalu hi Moiri ana kamanya, hi Abraham na woaya hi Ishak ana manuatu wainya na kaya na li jaji maha wali atiya ana manuatu wainya na ana kanihana.18Witi anana hi Allah winnanya " witina nangarana hi Ishak da wallamu hi tikki ha19Hi Abraham na waitekkanya nama Rabba Allah lappaka na wainya nama Rabba Allah ana pakidi tou mati. Nahamera noungu, hi Abraham nakoli balinya hi Ishak walingu ta mati.20Witi manning, hi Ishak napa maringu - mapalala ha tamorikuda nama aming hi Yakub jaka hi Esau 21Witi manning, hi Yakub ta rahi daggit matina napa maringu - pamalalaha ngala da ana na hi Yusuf. Ana kahoru-karada lahi Allah ana harainoungu ta katikku takkungu22Witi manning, hi Yusuf ta daggit matina napeakaja na lara louhunguda da tou Israel waling ta Mesir jaka napa namu ja patikki torada da riina.23Witi manning, hi Musa ana jajika, kabuninya lappaka tilu wulang da amana da innana. Kadang ada ittaya hi Musa lakeda manadanguya, toma dada hilu mangeatmanya na li pareahana na raja.24Witi manning, hi Musa ana matuaka abua moni yaka, dana kamaya a' anananya nama winni Firaun.25Reihi buhhananya a' liya naha duka haregga huhu anana hi Allah walingu nama deha hangi ladu awolu doku-jala.26Ta pangadanguna duna witina ada padda ya hi Kristus reihi eingu hina waling ngala dukada nahapoti da na tou Mesir kadang hi Musa reihi pateti nou nanya na kanyuru nama aming.27Witi manning, hi Musa na jujjakkunya na tana Mesir dana hilu mangeatmanguka na banina na Raja Firaun natarrunya mearanguna ana ittaya duna napa dadi pa itta.28Witi manning, hi Musa na pahalakuya na tunu ta tana na jaka na peirahuja wei ra witina dapa palewa tou mati abi nali ha da tou Israel.29Witi mannig, na tou Israel dapalanya na tahik rara, mearanguna ada halaku ta tana mara. Jidinguka ami jellaja da tou Mesir ada kamang ha pala ta biludanyaka ta tahik.
31Witi manning, hi Rahab nama winni majurrak daha matimaya oali ja da tou dama katadak witina ana kamaikaja dama li pa kahinung dama waling ta Israel.32Jaka hilu gana ikanyaka napa tikkigu? dana damangu na kaloagaku aku loluk bollugimija na torana hi Gideon, Barak, Simson, Yefta, Daud, Samuel, lappaka da ratu - ratu.33Nama witi manning ada talu ha da kabihu- kabihu, da woluya nama kalung da koling rahi - rahi, jaka ada toniha da a' a' singa,34Mapaddaya na erik api dapa heili waling ta tama bihi, na woaja kulih ada loajakaka, daka hedi gaga ada patau kaka, jaka daka leliha da gea da.35Ngala da mangoma da kamaika bali ja da tou da nama langa mati apa kiddi bali ha jidinguka ieja lajja dapa tau jaka dama buhanya nama louhu kapiku kolinya na kiddi bali tadalu morik nama reihi kalung.36Tadalu yayi eija lajja dapa yeki jaka dapa tau palu lappaka dapa pingu jaka patamaja ta gallu.37Da kabeanaha watu da tipik kadubanya, jaka daha mati wainya katopu. Jaka dama halaku mai - mai jaka papa kenada koapi waling kalitu baebu anang kamemi da milla hingu ka aka tuku ja, jaka da hilu beti amaja.38Ya na pinnu tana dana makenamangu ada dou nya, da halaku luruh ta mareda jaka na hiha da letina, da engang ha bali letina, jaka ta liangu ta kabu tana.39Atou ana ada kolinya agananya nama kalung witi maninguda, jidika dada kolimanya agananya napa langa panou da ja.40Kadang hi Allah badi pagenanyaka agananya nama reihi kalung tutu taguda, kadang ada jiata kaka dada kolimanya nama murah.
Chapter 12

1Kadang da dangu da oali da dama langa itta waingu mata nama wollituda toungu robbang, mai yaya kata pahelaya dukana nama buat jaka na doku - jala nama jirrituda jaka katapalaikahudang ata parimanya napa doungu ta hagada.2Jiaya kata hamatarunya hi Yesus nama pa jajinya ngala dukana jaka nama pakulih danya namanninguda, nama nouya egi ati ana hamaddunya na tagu deitu ya na ai harika jaka dana beti maja ada yekiya. Jiaya ya atou na hina ngodu ta karaha lawana na hi Allah.3Kami namu ya hi Yesus, Jiaya nama kulih ana ahaga nya napamuhung waling ta tou doku - jala, tenang napangadangumu abi na loaja jaka abimu haria.4Tadalu pangadangumu amu genya nama doku- jala dadi mutomamaha amu ihu wainya na wei ra mu.5Jaka, eikanya amu denganya nali panunga - li papeka napapatomadagu alanga laka lakeada wu? " Ou anagu, abimu pahalelakaya ana peakanunga hi Moiri, abi mu merah ati dengakanya ana hilu panamu kaguka.6Kadang, hi Moiri na robbahuya na tou napa milla na ati, jaka na tauya palu na tou napa pali anana".7Mi maddunguha tadalu ana peakagimi kadang hi Allah pali ana nagimi, atao nouna gearakayaka na lakeada dapa palu na amada?8Jaka nyimi ada eikanguka ma peaka gimi toungu apeakaja ngala da lakeada, jaka ana boarami, da ana tekka mana gimi.9Higiluna, jiata da dangu da ama da ta pinnu tana dama buhang ada peakada, jaka kata habuatuha, jaka tou kanaka, jiata ta reihi karadanyaha hi Allah ta hamanguna jaka ta morik?
11Ngala dali hapeakang tadalu ata rangu ya, dada kabu atimaja jaka pahidu atidenganguya. Jidika, ada kolingu payapu ya ta atida matutunguya ana woada pangadang nama kalung hina egi da atida waija jellaha duda dama papeakang.12Nou atouna, kamu pakulihuya na limamu nama loaja jaka na wodukabakumu nama loaga.13Kamu paluruhuya na lara ngi na halakumu toma nama kabeaku abi na hobang, jidinguka kana tegah.14Aganapanya kamu padehaya na morikumuya ta haga madangu, jaka kamu kaleliya nama murah kadang ada eikanyaka nama murah ati da hatou mana nama ittaya hi Moiri.15Maromatunya ka abi eingu hatou tekka nama marounya napa ayi pamanunguna hi Allah, maromat jellanya ka abi eingu pahidu ati dengami abi wollukaya dama kalungu ami lolukuya na oalimi.16Abi eidingu tou jurrak anang nama pangadang dama kalung mearanguna hi Esau ana daganya na tagu ana kawungana ana hepa waingu hangi ka'a paangu.17Kadang mi peanya peala ta ladu murinya einyaka hi Esau tadalu kaku kaya nama ringu- malala winna , na tullarunya, da hilu woamanya kaloaga ana hariya waingu lappaka langka na padoiriha da wei matana.18Kadang da hagamaminya na letin nama piak ami dedaya, ta erik api nama erik, anangu ta kapetang, tamajala jaka takawullar.19Jimi dami mai noumang ta li trompet, jaka nali makangila na poinina tou naka dama rangunya hida waingu pa oha abi hilu parangudanya nama kangila nou.20Jidika dada tarumangu ada rangu ya nali pareha napa woadaja, " Japa langka eingkang heingu madaga nama tudakuya na letin, jaka ya nama daga kabeanayaha hodu ana mati".21Jaka da keri ukumaya a' mangeat denganya napa itta, toma hi Musa winna ana tikkiya, " ku kadadak tekka aku mangeat ".22Jidinguka, mi maika ta letin Sion, ta parainguna hi Allah nama morik, Yerusalem surgawi, lappaku ta malaikat dapa hilu peangu payapuja na danguda.23jimi amigimika ta pingi papakehang bakul ngala na tou na mawainya waling ta lakeda kawunga na hi Allah nama langa eingu na ngarana ta surga, lahi Allah nama hakinya ngalana tou dangu, jaka na hamanguna ngala na tou nama langa tutu tidina.24Jiami amigimika lahi Yesus, na pali pajaji nama buang, jaka ya na wei ra na papeirahu, nama panewi reihi kalung waling ta wei ra na hi Habel.25Marromatunya ka abi mitullarunya nama panewikadang ada tullar kanyak nama panamudanya napa langa rangu ta pinnu tana jella dana hilu malouhumangu, toukana jiata dada hilu malouhumang waling lahi dunna nama panamudenya waling ta surga.26Yanaga, nali na nakadukunya na pinnu tana, nou atouna na tau karahi, " Jidika hilu hadekanglingu da jiapakaya aku kadukunya na pinnu tana jidinguka na awang kika".27Napa tiki " hilu hadeka " napa tekanya napa mohu waingu ngala dukada da mamadudung, jiaya ngala dapa langa woluna, tenang ngala dukana kada enga pangalang.28Nou atouna, ata koling patomayaka napa doungu nama binnu dama hilu kagiil, madakaya kata wuatuhaliya ata pamalanguya lappaka ata kahoru-karada ta hagana hi Allah kata habuatu ya.29Kadang hi Allah da mearang api mapatunu pakeranguya.
Chapter 13

1Karawa pangalanya napa buhang wikimi ami pa oali beimu.2Namuya kamu woaya padoungu ta ummamu a' eingukangu kulamu ma waling tama marou, kadang ami buhakanyaka nama toungu mearanguna ami pa'a pa inu ja da malaikat - malaikat nou jiaya dapa peawaida.3Kami namuya na tou nama ta gallu ya mearanguna nyimi ta gallu jellami, namu jellaya na tou papagaring witina jimi eijellangu ihimi.4Napala'a - araweingu pahabuatu tekkaya ngala dukana na tou rara. Jaka karawaya na pingami kana kahanging. Kadang hi Allah na hukunya na tou nama jurrak jaka namalangu la oalina anang arawei oalina.5Pegenang wikimi waingu agananya toara nama eingumi, kadang winna ana tikkiya : " Nyouwa daku temmamagu, jaka daku wedalmagu".6Touna na manning da atida ata wainya : " Hi Moiri jiaya nama tulu gataga, daku hilu mangeatmaha. Ganaikanyaka naha woludaga da tou rara?".7Namukiha da tou dama bei gimi, duda nama langa patoma giminya na winnina hi Allah. Kami patetinya kami keriya na pata morikuda, jaka kami pali katutunya na pata manninguda.8Yesus Kristus enga taguna, madduka, hina ladu, jaka lappaka piangu - piangu.9Abi mi jalur dengakanya a' eikanguka parangumi nama mattu-mattuna dapa kali rangu mi, kadang na winni nama padening jiaya nama hamaddu giminya na atimi jaka na kanyuru-kanaga da jiamaya na pata angu mattu-mattu dama eingu gauna lahi duda dama pahalakuya10Jiata einya na beirapuda nou ya ngala na tou nama tagu habaring ta korung biaha, dada amangu aganananya.11Manga ngala na ihina na bada, jiaya na wei ra na napatama idida da ratu bakul ta korung nama biaha hi jiaya napa manuatu waingu a' pohi waingu doku-jala, patunu ya tahabalihidi.12Jiaya hi Yesus hina hoingi ya nama willa ta habali bina paraingu, ana pohi-poddahuha da huhu ana waingu wei ra taguna.13Nou atouna , maidaya kata parega denganya hi Yesus ta habalihidi, jaka kata deitu tidu dengananya nama manyarik napa langa padeitudanya.14Kadang, ta pinnu tana ya daeimang padoungu ma maddung ata dou pangalang toma piangu-piangu, jidika nadidanya na padoungu nama aming.15Nou atouna, lahi Kristus maidaya kata pangalang ata wuatu halinanya na ngarana lahi Allah, kata tikki wainya a'a' da jaka rowida ata pamalanguya na ngarana.16Abi mudengakanya amu woluya nama kalung, jaka mu namamu ya kamu woanya na oalimu aganananya nama eingumu. Jiaya na pata matoungu napa egi ati dengana hi Allah.17Kami manudu ta hagada dama parehami jaka mi karadaja, kadang jiaha dama maromat giminya na lara morikumi ma alanga jiaha nama padeitu tidungu atou naka duda dapa halaku wainya egi ati, dada waiamang kangoruk kadang na matoungu da eimangu pakoliwaimu.18Kami habayang pangala gama kadang ma manninya ama wainya na kalaki atina nama kalung.19Ku kareimi kami habayang pareihi patetekang kana piaku waingu nyouwa aha baliga lahi jimi.20Ya atouna, hi Allah na pingi wei maringu, wei malala, nama pakidi baliya hi Yesus, na Moirida, jiaya nama pajawa dapa hangawi ta pinnu bebudanguna, waingu wei ra paparahiwaingu nama lodung.21Ana kaya kana pagennakungu ngala agananya nama kalung amu pahalakuya napa kabu atina. Jaka nama kerang tadalu morik kuda jiaya napa egi ati dengana lahi Kristus Yesus jiaya napa wuatu hailangu lappakunga piangu-piangu.22Aku oali bei bollugimi, ku panamugimi kami rangu aku peka gimi waingu pangadang kadang na li hapekangu gu ku patoma giminya waingu geha.23Eingu kabu atigu aku tikki giminya ya na oali beida, hi Timotius, na louhunguka walingu ta gallu. Jaka a' ai lolu omi kanyaka tahaga gu, jiaya hi ammi maraigama aku parega dengagimi.24Patomakinya na li panamuma ta tou pa langa papahigil da oali bei da waling ta Italia napatoma gimi li panamu lahi jimi.25Na kanyuru-kanaga nama waling lahi Allah kana kodungidimi jaka kana dutu dattumi jimi ngala dukami.

James

Chapter 1

1Salam walina lahi Yakobus, atana hi Allah jaka Tuhan Yesus Kristus,jaka habulu duba nakabihu nama watarangu tapinu tana. 2Kagu angwuagimi, mearakananya kamakalunguya kami mana U tamahala.3Jaka, kami peanya namahala walina taihimu peala mu kolingu nama kalungu.4Matakanyaka nadehha atimu kanakolingu makalungu jaka na utuh,jaka da eamangu namakurangu.5Jaka tounoukanaka,tangakeha bolumi eikanyaka nama kurang hikmat, jaka kana kareinyi tamarabba Allah, nama deha atina na woaboluda ngaradukada.6Jaka, kanakareinya kawalitena ta atina abi na bingungu peala nahamearanoungu nangalungu ta tahiku,kana iduya ngillu.7Touwu nama tou nutungngu danakolingumangu kanyuru walingu lahi Tuhan.8Natouwu namakadubang atina dana kawanarungu tadalu morikuna.9Kagu angwuagimi nama moriku dehha mikalungu jaka kapajagami.10Jaka tou nama eingu hapotina kapatutu noukanyaka tama padaku mearana narutu nama mati dedi.11Jaka, mataladu namahunga nawajalu,jaka napamatidedi na rutu, nahelija nama kalungu.tounou jellakananya na touwu nama eingu.12Nawoanya kanyuru natouwu nama tarungu tadalu kanawoanya cobaan, jaka na koalingu nama kalungu walina lahi marabba Allah.13Jaka nama touwu kana cobaya, abi napanewingu,"nyouwa cobanaga hi Allah." jaka hi Allah eamangu nama cobaya langka touwu dama kalungu jaka namu tagu dana cobamaya langka gearaya.14Jaka, tangakehana na touwu hi woanya pataguna walina ta ihi taguna.15walina takabu atina kana tubuhingu,jaka kana U ya tadoku jala, jaka nawoadanya na mati.16Kagu anguwuagimi naha buhagu,abi wolumaya dama kalungu.17Nahakolimi nama deha jaka nama reihi kalungu walina nimmi deata,napa puruna hi Bapak nama wahangu, lahi nammu eamangu nama kurangu jaka namawuna nama paheapangu.18Walina takabu atina, jaka kanawoluda wainada Firman nama kalungu jaka iata mearada wuang nama molungu, tangakehana naha woluna. naranguya jaka napahalakunya Firman Tuhan19Kagu angwuagimi nama dehha, pamatarunya yayi: touwu ngaradukami kami leddah rangu, jaka mi lambatu kami panewi, jaka mi lambatu kami bani.20Mangnga, nabanimi tou rara danakalumangu tahaga Hi Allah.21Jaka wigimi,leaha damakalungu jaka dekiha namaringu Firman Allah nama tubu walina nimmi daluku, nama kulihu patulungu tadewada.22Firman Tuhan kami pahalakuya abinyiakaya na ranguminya; jaka dami pahalakunyaka, nyiami mitipunya na ihi tagumi.23Jaka, na touwu kanarangunya na firman, dana pahalakukanya, mearana na touwu nama kaninnu wikina.24kana kolinguka paka ninnu wikina halakunanyaka, jaka dengananyaka na ngoarana weiga taka ninnu .25Jaka na touwu nataliti hukum nama kalungu, yaitu hukum nama jagada, jaka kada pakera kaluya,abi jiakaya na ranguda jaka na dengangu, jaka kada pahalaku tekkanya firman Tuhan. Nawoada weimaringu weimalala.26Jaka na touwu kana panewika na oalina na taatu ibadah, jaka dana patujellakanya na lammana,jaka natipu nya na ati taguna.27Ibadah nama kalungu tahaga Hi Allah jaka na amada iata lihi ealuha na lakeada analalu dama hilu eingu ama inana jaka nama mati aruweida/lada tadalu malaratu na moirikuda, jaka kada jaga ya na ihida walingu tapinu tana
Chapter 2

1Kagu angwuagimi,abi mi patekamija na imanmu lahi Tuhan iata Yesus Kristus kami paheaka heakaja.2Jaka amikangu touwu ta sinagogemu nama waingu tawuru emas jaka nawaingu koapi klabi nama mahalu, taladu nama hangina, ammijelanya nama touwu dama einguna nama waingu koapi klabi katari.3Jaka nyiami miwoanya padoungu nama kalungu na touwu nama waingu koapi kalungu,"na touwu nama waingu koapi klabi katari mi paleawaya kana dedi jaka kana ngodu talihi wihimu."4Nyiami mi mangayaka kami pabeada beada ta oali tagumi jaka kami yayi hakimmi ta papangadamu dama kalungu.5Kagu anguwuami naha boahagimi, mirangu ! nama Rabba Allah napediha na tou dama einguna tapinu tana kana jayi poati ta deawana jaka kana warisi kerajaan Allah napatikkina nama Rabba Allah kagearaya nama pahalaku pakalunya nawinina Hi moiri.6Jaka, Nyiami mamadolu wainya na touwu dama einguna.da touwu nama eingumana nama pakiddungu jaka nama wealaha ta pengadilan?7Da nyiami mangu nama woluya dama kalungu tangarana nama dehha, jaka nyiami napa pakamaikangu.?8Jaka nyiami kami pahalakukanyaka na Hukum nama moulu kana ha mearangu kitab suci, nama winna noungu "mu namu jelakaya na oalimu kana ha mearangu ta ihi tagumu"nyiami mi pahalakuya nama kalungu.9Jaka, nyiami kami ha beada beada nya na touwu,nyiami woluminya na dosa jaka nyiami touwu nama hala ta hagana hukum.10Gearaya nama taatuya na Hukumu,jaka nama hangina dana taatuya jaga nahala bollu na hukum ta pinnu tana.11Nammu nama panewi "matangu hawoluya na pata pinu tana"jaka"abi mipaha mati wikimi."jaka nyiami dama woluya na pata pinu tana,jaka kami pahamati wikina,nyiami nama langgaruya na hukumu.12Mipanewi jaka kami paha lakuya mearana na touwu naha hukum nama bebasu.13Jaka kami pahukang ati wikimi da eamangu mapa buahangu wikina jaka nama deha teka. naha yakinmu dama pahalaku jelakaya mearajelakaya.14Kagu angwuagimi, genanya nagunana na touwu kana tikkiya na iman nuna, jaka dana pahalaku jelakaya? imanu napa tulungu talima napa oalingu ta wihi?15Angwuamu jaka anawinimu da eikangu koapi kalabi da jaka ma butuhuha pa angu tara ladu-ladu.16Jaka na touwu ta hagamu napa newi"halakuwu kammu senangngu, jaka na ihimu kana hangattu jaka na kabumu kana bihu,"jaka nyiami dami woamanya kenakinya napaka reina taguna na ihina,genanya nagunana nutu,?17Toujelakanaka na imanu, jaka na imanu daha pahalaku jelakaya,jaka imanu na mati.18Jaka na touwu napa newi"nyiami eingu imanu mu jaka nyouwa eingu hawolugu."nyouwa gupa newi,"patekanya na imanumu jaka da eingu ha wolumu."19Nyiami mi peanya jaka nama wolu touwu ha toukanaka.nyiaya nama deha.na deawa-deawa dama kalungu na wainya jaka na touwu na goada.20Nyiami tou katoa! mu buahangu nyiami na imanumu jaka da eimangu hawolumu mearanaka da eimanguhawaingu21Abraham ama bolu danya, napa deha danya jaka naha woluna jaka kana korbannunya na anana hi ishak, na anana,neinya deata ta altar.22Mi ealukaya na imanuna kana pahalakuya jaka naha woluna,jaka naha woluna,na imanuna napa dehanya.23Jaka napa lengkapaja naha winangu kitab suci,"Abraham na wainya hi Allah,jaka na yapuja nama wolu touwu nama deha. jaka winanya "oalinanya nama wolu touwu".24jaka,nyiami mi itanya walina nahawoluna na touwu jaka napa deha nya, da walijelamana ta imanuna.25jaka hi Rahab, nama winni da kalungu nuttu,na kalungu kana dekiha na mata-mata israel jaka na tuluja kana patekanya larangiyi hawanguku?26Jaka,mearana na ihina da eamangu deawana,mearajelakana na imanuna da eimangu ha woluna jaka na mati.
Chapter 3

1kagu angwuagimi, abi damangu ta lihimu nama jaji guru,nyiami mi peanya jaka nama jaji guru pa hakimi jaka pakatutuha nama reihi buatu.2Iata tangakehada ta woludamakalungu ngaradukana,jaka eikangu na touwu dama hala tapa newina,jaka na touwu na kalungu,jaka na touwu na jagaya na ihina3Iata ta taunya na rahi jara kana pakeri jaka iata tourara ta jagaya na ihina jara.4Ealuya na kapal-kapal,jaka kana bakulu jaka na ngilu nama kulihu kana pahalakuya,jaka na kapal nuttu nama pahalakuya naha piruna nama merahu,jaka naha laku kanapahaganya.5Merajelakanaka, na lamma nama merahu walingu ta ihida,jaka na lamma napa newi oatangu dama deha.jaka kammi ealu jelakanya na omangu nama mutungu walina ta api nama merangu.6Na lamma mearana na api,majahatuya tapinu tana,napa tutungu ta ihi dama kalungu.na tunu boluya na larangiyi yayida,jaka namu tagu na tunuya api neraka.7Tangakehana nama daga ta omangu dama eingu mourida jaka nama wurungu reptil jaka naka boku nama moriku tahiku nama mauwuku na touwu rara.8jaka da eamangu ha touwu tekka nama paha mauwukuha na lammana. na lamma dama kalungunya dama kawanaru,na binnu kapori naha mati dengangu.9Na lammada ieta taberkatiha Tuhan jaka hi bapak iata, jaka ta kutuk jella touwu,Naha woluna nama hamearagu taba marabba Allah.10Walina ta aa da nama hamearangu nama lohungu kutukan.kagu angwuagimi,bakala da tounoumana.11Na mata weinyi nama hangina napa lohungu weinyi nama deaha jaka na weinyi nama piddu taladu nama ha meara?12Kagu angwuagimi,mi koalingu na pingngi ara na kolingu wua zaitun;jaka na pingngi anggur na koalingu wua ara? jaka naha meara na mata weinyi barru dana koalimangu weinyi nama kalungu.13Gearanya lahi nyiami nama berhikmattu jaka nama kolingu pa ngadangu? mata kanya kana wolunya nama kalungu, kana patekanya nahawoluna nama kalungu jaka hikmat.14jaka nyiami ka eikanguka nama pahukangu ati wikina nama binnu nama piddu ta atimu, abi bakulu ati waimanya kami lawanya nama kalungu.15Hikmat nama tounoungu dana purumangu walina nimmi deata, walina ta pinu tana, da rohanimangu jaka dama kalungu.16Jaka eikanguka nama pahukangu ati wikina jaka nama ambisi nou eingu dama deaha jaka dama kalungu.17Hikmat nama walingu nimmi deata,nama moulu na deaha,jaka na buahangu makalungu,na terbuka,nakalungu atina.18Na wuanyi nama kalungu pahamulananya na touwu nama buahangu deaha jaka nama kalungu.
Chapter 4

1Yaka walinyana napa taungu jaka napa teriku wikki nama yaji lahi nyiami?walina lahi nyiami ha hawunafsumu nama pataungu ta ihimu tagumu?2Nyiami mi buahangu ha kabu atimu jaka dami wolimanya, jaka nyiami mi pahamati. Nyiami pahukungwiki ati jaka dami kolimanya, mangu namu pataungu minya, Nyiami dami kolimangu dami kareimangu.3Jaka, nyiami mi kareinyi,jaka dami kolimangu nyiami mi kareinyi manga mi tikiya nama hala,dama kalungu.4Hei, nyiami nama woluya dama kalungu,dami peamanya nyiami ka angwuanya na pinutana jaka pama rounguya nama rabba Allah? jaka wiggimi, gerajelakanyaka nama pa angwuanya na pinutana,jaka wolu tagunanya pamuhungu dengnganya nama Rabba Allah.5Jaka nyiami mi pangadangu kitab suci*Roh* nama papadouna hi Allah ta ihi iata naha buahana jaka pahukang atiwikina?6Jaka, nama Rabba Allah na woada nama reihi kalungu.jaka wigimi,kitab suci winna,"nama Rabba Allah dana buahamaja na touwu nama sombongu,jaka na woaja weimaringu na touwu dama sombongu "7Jaka wigimi,harakaja na ihimu tama Rabba Allah. geanya na meitana, jaka napa laiyi walina tahagamu.8Palihingu tama Rabba Allah,jaka nammu na lihi jelagu. pamurahuja na limamu, hei na touwu nama berdosa, pa deahanya na atimu, hei na touwu nama paka dubanya nama atina.9Na malikumu jaka na senangumu kana ha balingu tollangengi.10Pamerahuja na atimu kuduku ta hagana nama wolu touwu, jaka napa deahawu nama wadimu. matanya ha woluya dama kalungu.11Kagu angwuagimi, abi mi panewingu dama kalungu tangakehami. na touwu nama pa newingu dama kalungu ta angwua na jaka kana pamakiya, jaka na geanya na hukum.jaka yiami mi geanya na hukum,nyiami dahapaha lakumanya na hukum,jaka namapaha lakuya na hakim.12Ha toupana naha woangu hukum jaka hakim yaitu nammu nama nama woada weimaringu weimalala jaka nama woada dama kalungu; gearami nyiami nama pahukangu atiwikina? naha woluna nama rabba Allah eibolunya ta tou rara.13Nutu wigimi, mi ranguletta hei nyiami nama panewi,''ya laddu jaka baruwehangu nyiami ha lakumanya ta kota,engngamanya hangi doungu,dagang jaka kami kolikangu keuntungan,''14Jaka nyiami dami peamanya nama jayi baru weahangu. genanya na arti na morikumu? na morikumu mearana uapu nama patekang wikina dana madeimangu.15Jaka, nyiami mipa newiha, '' jaka nama wolu touwu kana wongu mamaringu,nyiama mamoriku jaka kami pahalakunya.16jaka nutuka, nyiami bangga ta dalu sombongumi; sombongumi nama tounutungu dami kalungumi.17jaka,mi peakanyaka nama kalungu, jaka dami pahalakumanya.
Chapter 5

1hei na touwu-natouwu nama einguna! mu houwu jaka jaka mi mila nama amingu.2Naha potimu ma wouhawaha jaka na koapi naka kalabimu na agunya kahadangu.3emas jaka perak na berkarattuka, na karat mearanaka kana tunuwu na ihimu.jaka nyiami mi tanuja na hapotimu ta ladu ladu muri.4Mi rangu,upah nama keranguja na ka hibu mu,nyiami mi woluya dama kalungu na toma takahiluna nama wolu touwu.5nyiami mi moriku tapinu tana tama meawa.nyiami mipa bakuluja na atimu ta ladu napa tanungu 6Nyiami mi hukummu touwu jaka mipaha matika touwu nama kalungu,7kagu angwuagimi,hangaletta kami nadinya na ladu nama wolu touwu.mipa tetinya na touwu nama kerangu ta kahibu nama nadingu na wuana nama kalung.na nadinya na urangu nama amingu ta awal jaka ta akhir.8Nyiami harus sabaru,pakulihunya na atimu nama wolu tou leda amija.9Kagu angwuagimi, abi kami pahadidi na morikumu ta tou rara,jaka mi ealu nou ya na hakim nama dedi ta bina.10Kagu angwuagimi,nama papatekada nama kalungu jaka jaka dama kalungu,jaka mi ealuya nama bokulu gereja nama panewi nama wolu touwu.11nyiami mi hamearanya nama kalungu jaka mi ranguya na tabah hi ayub jaka mi itaya maksud tuhan taka muri,jaka nama wolu touwu na kalungu,na woada weimaringu.12jaka kagu angwuagimi,nutu tanga kehana,abi mipanewikaja nama wolu touwu,na awang kaka jaka na pinu tana.jaka mi panewi naka kalungu.13eingu nama kadawuku ta lihimu?jaka kana ha bayangu.eingu nama sukacita?jaka kana ma nyanyi na mazmur.14eingu nama kadawu ta lihimu ?jaka kana ka maikaja nama bokulu-bokulu jemaat jaka kana doanya kana taunya minyaka ta ngarana nama wolu touwu.15doa mabokulu gereja napawahaja napa lida jaka tapijalu walingu ta dauwuku.jaka na touwu nama woluya dama kalungu na woaja weimaringu weimalala.16jaka nyiami kami panamung wikina jaka kami pa doa wikina.na touwu nama deha kana berdoa kaka na kolingu nama kalungu.17Elia adalah touwu mearana lahi iata.na berdoa nya na wolutou abi nahapuruja na urangu jaka na urangu dana purumangu jaka nama deina tilu douna namu wulana.18jaka na berdoa na awangu naha purungu jaka na pinu tana na tubunya na pingi ainyi,katatulungu na tou meara nama wplu touwu.19kagu angwuagimi, eipangu lahi nyiami nama bijalu nama kalungu, jaka eipangu touwu nama penolongu mearana mu toluja nama rabba Allah. 20kami rangu jaka na touwu nama doku jala kana balikangu talarangiji nama kalungu jaka na kolingu nama deaha.

1 Peter

Chapter 1

1Walilahi petrus ta rasul yehu karitu ta pingi nda taowu ndaha peangu ndama patomanya, tapa doungu pontus, Galatia, kapadokia, asia,njaka bitinia 2Apa pedina takamouluna hi Allah Ama napa linounya ta hangahu bakuluna njaka kana paoali wainya na morikuna ta daluna ana keriya hi yehu karitu njaka ana paoliwainya ana bahananya na rana : ka jiakaya nama kalung njaka na maningumu kana makeha tapinumu3Mapa kidiwu Alah njaka ama walingu morima nyiama hi yehu karitu, nama ha meara na kalunguna nama hameara na reihi na bakul njaka napa ana balida jiata ta daluna nama morik kata pakerinounya na kidida balina karitu yehu walingu ta tou mati 4njaka kana pangalaja ndaha poatina pusaka dapa hilu talu, dama hilu ruhaku, njaka dama hilu maleli dapa bijal ta awang ndatagumu owu, 5Njaka ouwu ndapa ha didi karawaingu kulihuna hi Allah ndapa li noungu ta deawa pa moriku dengang napa hadia atikiya taha duka6 Da dalu jiadiyaka owuhimu magena manyagu, laka ajialetuya yayi naladuna, njaka awaikanya, owu mu liletuya nama malara ndapa kamamu 7A jiaya nama jaji njaka na maningumu ana kamagunya, na maning nama eingu hina walingu ta omah rara, nama biaha mutung ta api nama kamagunya namaningumu. takeha nda jaji kana paoaliwaingu na maningumu a eingu manyanyina,tahailang, njaka pa'akanya hi yehu karitu na waingu.8Owu ndadi mu itamayaha ndunna, tapi owu mu wainya dunna. owu ndadi mu itamayaha yayi na laduna, tapi owu mu wainya njaka mumagennanya wainya nama gennana dapa papanewina, nama binu pahailang. 9Ou yayi atouna mu ndekiya agannya napa waimu na woamu ta ihimu waling ta maningumu, napamoriku gunya nama ningngum.
11Duda jiaha nama manyeranya agearaya njaka apirang na laduna napa wukuna toukana naha dukka ajiaya nama woluya nama malara karitu ta hailang nimi peala nama aminya.12Atoukanaka hi nabi nda widaja nduda ndana pahalakumaya na tu'a tagunda nduda ta ihi tagunda, ajiadiyaka engadounda a nda pahalakuya owu agana-gananya yayi napa toma nda lahi owu keriya nda touwu ndamna ta larunya nama winni na lahi owu jaka naha ngahu matuayi napa papahelana waling ta awang, agana-gananya jiayanapa reihi buhang kaitawainya atoukadaka nda malikat.13Ajiayaka nutu, mupahadiaya napa ngadangum djaka ka mu ngangari jelaka, mubijaluya napa manim tangakehada peala namaloaga jiaya nama wogunya toukanaka hiyehu karitu namjaji 14 Toung nalakeda nama pakeri, abi mokumangu toukanaka napa wukuma damakalung atounak amamorikuha tadalu dapeangu,15 Enga douna amu pama riwainya tangana napa wolum, atounaka hi Allah anakamaikagu tadalu hawina.16Hiwigunoung eimemanya napa tulih, "mumaloaga ouwu manga nyouwa kumaa loaga"18 Manga hina peagu a owu ana patebuhugu wainya na morik dama eingu gunana, napapa ngalam walingu ta ina weadamu da walimada tahangahu ndama kalung njaka ta omah rara njaka ta perak,19Ajiadiyaka walina weirana hi mori karitu napa hailang na rana namandangu ndama kabeaku njaka na kalung.20 Hiwig noungu kariyu papediyaka walingu ta pinu tanah ana woluya, ajiadiyaka buangunanya apatomanya hana dungana papa hupuna witina owu 21Waling lahi duna, owu him jaji amuwainya hi Allah,ajiaya hi Allah nama pakidiya walingu ta touwu mati njaka hi Allah jella nama woanya tahailang njaka napa wukuna jiaya hi Allah.22Manga ouwu mupawarah nyaka napuhumu ta dalu amu keriya nama kalung manga himbuhaja olijajim nama luruh, mayayi kapa buhang wikida wali atida nama warah 23Awigu owu papa ana baliwu nda walimamau ta pinginama mati, nama walingu ta winina hi allah nama morik njka nama engang24Nawihina nama murahu napa newi " tanga kehana nama moriku naha meara tarutu, njaka tanga keahada ta hailang napa meara ta walla ruta, ruta nama leli njaka habunga nama mati, 25Ajiadiyaka namawinna hi moiri engadouna ana pangala-ngalanya. njaka, mawinina yayi jiaya naka woduna nama peaka danya.
Chapter 2

1Ya atouna muleaya napa hukang ati, tanga kehada nama pakeahang ta'ihina, tanga kehana nama woluna ta atim, tanga kehanda naihim ta atim njka tanga kehada na kabohukum 2Nama toungu lakeda nama buajaji , enga dou jelana ow amu buhangu huhu rohani nama kalung mang him matua wainya na morikum, 3njaka owu amu pedatekanya kanyaka hi moiri nama kalung.4Mangaa ou amu maiyi karitu, watu morik napa jularuna da tou rara , manga jiahaka dapa waina hi Allah jiayaka napa taungu hina, nda temanya oli tourara, tapi na na pa buhana hi allah njiaya na patutuna a eingu hina walinya 5Ouwu jella jaji watu morik napapa kidi djadi ma djadi ummah mabiaha nama kalung napa douna hi allah na pingiha enganguna ta daluna. ya tahurat yayi napa wukuna nama jaji watu kana kahanging ana jaji umah biaha madi. nama hailang kata taungu persembahan na pa buhan hi allah yehu karitu.6Ajiaya na winina nma panewi " patetiga nyouwa nama bijaluya na watu lahi sion, njaka na makalung napa pedi napa pamalanguna, ageara tekkaya nama wainya ndana pamakimaya.7Jaji, Nawatu nuttu napamalanguya nama wainya, njaka dama wainya,nda watu ndapa buhanda na tukang-tukang umah, ajiaha nama jaji watu pawaingu," 8Ajaji,watu pasandung,jarang ma karang ndama pakana uha nda touwu.9Ajiaya,nou nammu,ouwu tou bangsa napa pedi ,nakanyuru nama pangalang bangsa nam bakul, nama keriya patagunaja hi Allah tagu jaka ou kamu patomanya nadehana nama kamaikagu ou kamu louhungu tama kapetang kamu hagang tama wahang nama heaka hada10Taha naduga , ouwu dadi mapa kerima lahi Allah, tajiadiyaka ya atouna pakerimunyaka lahi Allah.Yanaga, dadi mukolimanguha pabuhang, tajiadiyaka ya atouna mukolinguka pabuhangu walingu lahi Allah.Mupaha lakunya namorik nama kalung tahailanya lahi Allah.11Olijaji-olijaji napa buhang,nyouwa kubuhang papeakagim ouwu amjaji padeta jaka tou tama ta pinu tana yayi amu pamaninya na ihimu waling napa buhang akeriya napa buha atina pinu tana ana pataungu ana geaja namangumu12Mu paatikinya napab taumu nama kalung atoukanaka na touwu jaji mawainya aganakanyaka ana panewi waigu na pata dakalung,dudda dakoling paitagunya napatamu nama kalung ,jaka hailakanya lahi Allah naladu napa toma.13Atouna na ngarana hi moiri, keriya atoudaka dama mapa reaha dapapa nouna da tourara, walingu ta raja ajiaya nama pangarang 14 Atounaka na gubernur napa paleawana na raja ana hukuja da touwu dama kalung tanoguda mang hida magenna manyagu atoukadaka da touwu nama kalung atida. 15Hiwugu noungu, tonou memanaka napa woana hi Allah:amu pahalakunya nama kalung, ouwu amkabaling adana peagu da touwu dama peangu.16Moriku walingu tatouwu nama talu, ta jiadiyaka abi hilu waimanya nakulihumu amu kabuni wainya na akalumu. Atounoupan mumorik luruh amu jaji atana hi Allah17Mupa akaja tanga kehada da touwu. Mubuhaja da oalijajimu -olijajimu dama oali dewa, mu mangeatunya hi Allah, daka pa akaja da raja. Nama lara na karitu kata pahamearanya namorik18Atana-atana mumokunyaha na moirimu jakaa muwainya pa akang. Da jiakimaha dudda dama kalung panajarung, laka ajia jelaha da touwu dama luruh. 19Hiwigu noungu mearana na deha napa woana, ajia kayaka kana pa ati wainya lahi Allah, ya na touwu nama enga noungu tama lara jaka dama adil.20Hiwigu, nama lai mema kingu nama loayang ngumu jaka amu maloaya ding mu koling palu napa wolumu nama eingu jalana?ajia yaka, jaka ouwu himu malara waidi munya na kalungu daka ouwu mu koli wainya maloyang napa halaku nakenangu taha gana hi Allah.22Hiwigu jiaya ouwu hina kamaikagu hi yehu karitu nama malara wali lahi ouwu daka na temanya pa ati wainya walimu agananya ouwu napa kolim nawewina. 22Jiaya dana wolu mangu jala,jaka naka bohuku ta a,ana daemanyaha.23Ajia an olokuya, jiaya adana balahuya napa olokuna; ajiaya ana malara, dana matadengamanya nda ihina lahi Allah nam tagunya na luruh.24Ajiaya dunna nama taguja nda doku jalada jiata na ihina ta aipa salip lapaka jiata tamati nda jalada, mang hita moriku tama kalung. pa oliwaija nda bilur-biluruna 25Hanaduga, owu jaji domba-domba nam pangala ngalang haduka, ajidiya ya na laduna owu mu bali ta pa douna nama jawawu djaka nama hadidiwu na deawamu.
Chapter 3

1Now atounaka ouwu, nyiami arawei-arawei, mu keriha nda lami. hiwigu noungu, a eikanguka nyiami ndama keriya na winina jiaha ndama paoliwainya na padata nda na arawein nda hilu panewimaka. 2Hiwig noungu nduda jiaha ndama itaya na kalunguna jaka napahalakumuja walingu na tanogumu.3Matanya nama nadangum nam walina tahabali hidu, atoukanaka walingu nakalipa loagi, ndapa waimu omah rara, njaka amu waija nda alata-alat mahal. 4 Reihi deahaya ambotahuya nama nadangum nama waling ta rouatim nou jiayaha nam nadang ndama hilu heling, nama waling ta halaing nama maloya njaka nam kawanar. jiaya nama eingu hinna lahi allah5Hiwig atou jelakanaka ndama winni-winni huttu yanaga, nama tauya napa ngadanguda lahi allah, ndama manadang memang nda ihinda dudda; a nda keriya napa tikina nda lada dudda, 6Tou jelana hi sara nama keriya na lana, Abraham jaka nakamaikanya na morin, ouwu jiaya na anan-anana hi saraamu pahalakuya nama kalaung adan talukakaka nama mangeatu ampahalakuya.7Toujelangu ouwu, ngaraduka lami mumoriku pamaraija nda araweimu njaka amu wainya pangadang ajiaya dudda ama merahu na deawana, pa akaja dudda paha mearaja ta tou peangu ta daluna a nda kolingu hangahu pamoriku dengang toukanaka nahabayangum abi na kaitung.8Takerina, mu mbotahuyayaouwu tanga keahanda nama koling kapaka hanginya napa ngadang, kapa buhang wiki, olijaji, na atida kapama loayang njaka kata liwawa. 9Abi balah maya ndamakalung wainya nda kalung, atau patoalng. hiwig, nyiami napaka maikang, kam pa oaliwaikang kanyur.10Hiwigu noungu na huart bakul napa newi, " agearaya nama buhanya namorik, njaka hina itaya naladdu-ladduna nama kalung, waling ana momuya na lemana waling dama kalung, njaka na rowina nama panewi waluk na jaliya.11Jiaya ndama pamana'u wikinda waling ndama kalung mang hinna pahalakuya nama kalung. nda botahuyaha ana manyeranya na dam, manga hina kulihu ana kaleliya. 12Hiwigu, na woamatana hi moiri na pateti kaluja, nda touwu nama pahalakuya nama kalung. njaka nakahiluna na ranguha nda taouwu nama habayang dudda. tapi ajidiha na hadaha nda touwu nadama kalung.13Geara nama pama na'uwu nama pangalanya nama woluya nama kalung? 14Ajiaya, ato jellapana ouwu amu malara nama kalung, njaka ouwu pawoangu kanyuru kanaga. "abi mangeatumang njaka abi dadarmang atoukada nda touwu ndama woluwu malara.15Atoukanaka, napama langu haka hi karitu ana jaji moiri ta ati dalungumu? mupa genna hadia mema amu woanya na na ihina tangka lahi geara nama kerigunya napa moriku dengang nam eingum,
17Hiwig, reihi dehaya ata malara witina nam kalung ajia memma yaka napa wukuna hi Allah dana ha meara noumangu ata malara witina ndama kalung.18Hikaritu malara jella witina ndana jala-jalad, hadekang lapaka tanga kehada, nam toutekang mati ajiaya ndama kalung, lapaka hinna ididah jiata lahi allah. na mati wainya jasamani, ajiadiyaka napa moriku wainya hangahu bakulun, 19Tadalu hangahu, jiaya hinna halaku jella ana lipi peaka nda tou pawaingu ta gallu, 20Huttu yanaga nda touwu ndama keriya hi Allah waling ana maloayang ana nadija dudda yanaga hi NUH, atou jelana hi NUH nama woluya nateana bakuluna. ajiaya peala na teana, langka langka hakuduku, nama toma walu touwu napa halamatuha walingu ana dehangu nja weiyi tahiku.21Nawei tahiku napaha meara noungu baptisan ya taladuna nam pamorikuwu. na ihu dunna ndana pahameara mang na baha kaluduku ta ihi, ajiaya napaka reida maringu walingu waling lahi Allah taguda na taina nama warahu nam kalung na kerinounya na dehanguna hi yehu karitu, 22Ajiaya dunna nama dehang ta awang nama einya takaraha lawanana hi Allah; atoukadaka tanga kehada da malaikat ndapa reaha njaka ndama pangarang nda mokuka lahi dudda.
Chapter 4

1Ajiaya, na karitu ana malara toungu ndama tegahu ajiaya owu amu wainya nibu katopu na ihimu njaka napa ngadang nama paha meara, hi wigu ha nda touwu nama hiya nama malara nda sehat, hida matanya adwoluya nam hala 2Atouna tadalu pahalaku danya na moriku ta pinu tana yayi, buhada nda tou rara helinyaka napa buhana hi moiri.3Tutu jelaka na laduna nuttu amu pahalakuya napa damam nda tou-touwu ndama peanya hi Allah; moriku tadalu pabuhana ati nda, napa wuku, natunu, inung-inung, njaka naha bayang tamarapu nama binu ta jaji 4Yayi, dudda ndakapadu idiha ada kolinya manga ana peanya owu adamu keriha aganya napa wolunda dudda dama kalung. ajia nam atouna dudda ndama panewi weiga ouwu. 5Tapi ajia diyaka, dudda dawoayaha na tagu nda ajiaya dudda nam hadidiha nda tou moriku njaka nda touwu mati 6Jiaya na akal yayi, na winina hi lipi peakaja touka daka nda touha ndama langa mati laka atouda dudda nda pakaraha ta pinu tana nda paha meara ta tou rar, tajiadihaka dudda, nda moriku ta ha ngahu matua keriya napaka tutuna hi Allah muwainya na karuniamu taguna na peakamu.7Dukkana tanga keha nda nam palihing. ajiaya, paya-yawung amu jawa kamu koling habayang. V/ 8 Nutu deaha tanga kehada itu, mupangalanya napa buhang wiki nam luruh-luruh tekka sebab napa woami natoadiha na dangu doaha. 9Mupatekanya na luruhum ta hangi njaka taha wanguk abi eingu pa pangadam.10Ja touwu nda kolingu karunia, wu wainounyaya kamu peaka wainya tahangi njaka taha wanguk waling nuttu deaha na karunia waling lahi allah: 11Agearaya nama panewi, pakulunya na papanewi waingu waingu touwu nam peakaya na winina hi Allah; mang agearaya nam pahalakuya, nda deha pahalakuya wainya na kulih waling lahi Allah mang aganna gannakananya hi Allah na woananya palinounya hi yeyhu karitu. alanga jiaya napa waingu jaka nam berkuawaha lapak pangala-ngalanya. amin. ta malaraha kat keriya hi karitu12Olibei-olibei napa buhagu abi mangeatu dengamanya na api nam kamagu owu, meara pananya einya nama jaji nutu deaha ouwu. 13Ajia, mu henang pangalang langa eigu tamalara karitu mang himkoling magenna njaka henang ada tikkiya na kemuliaan ada panewinya.14Mumarikangu ow napa letiwaingu witina ngarana hi yehu karitu, tahailang njaka hangahu bakul na kawanar tadalun ouwu.15Ajiadiayaka abi eikangu ouwu napa pamalara dengam napahamati, keadu, wolu padoha dengang njaka abi mu pakerimang napa uruhu nda na tou ha wanguk.16Ajiadiyaka, agearakayaka nama malara ana jaji tou gareja jiaya, tadoungu nuttu napa tikkiyayi jiaya napa tiki ata panewiwaingu oalida jaka ata olok waingu oalida nama wainya. abi hilu makimangu, na kablina ouwu jiaya nama magennanya hi Allah alanga ouwu nama tagunya napa tiki nuttu.17ya atounaka na mappareaha jajinanyaka waling ta oali jajina hi Allah. jaka, djaka namapa reahana hi Allah waling danya lahi jiat, gikinoukadaka na tou-touwu ndama keriya na winina hi Allah? 18Jaka nda tou saleh huttu dana piakukak pahalamatuha, gikkikadak gikkadaka nda touwu ndama kalung djaka ndama berdoha? 19Nou atoukanaka, nda tou ndama malara malara wainya na kehendak hi Allah na pawainya na deawana now nama pawolu nam setia, jaka napa ngalanya pahalakuya nama kalung.
Chapter 5

1ya touna, a langa oali tou panatuada nyata pa ita waida mata na malarana hi karitu, jaka a langa tou pawaida nama keriya ata kuling padouda ta dalu hailang napa tikida, nyouwa ku tullaruja huttu na penatua nda kelompok waling ta totouwu ndapa pedi nama peakaja nda tou tama ta miggu.jiaha ndapa widang mapareaha jaka "mapa awas" njaka "majawa". ndana eija lahi ouwu: 2Jawanaja nda domba-domba na hi allah ndama eija lahi ouwu! abi daha waliatikang, tapi mu hawali ati, atouna hi Allah napa wouna; abi mupahalakumaya kaku koling waingu awimu nama letiwaing, tapi amu pahadiawikimu.3Abi mupajajiwikangu papa akang waling ta tou ndapa waingu ndsma eingu patagu tagumu, tapi mu patekaja ma kalung nda oalim hut.4Nou atoun, nim na gembala agung owu mukoling tabelu tahailang dama hilu ma leli.5Ajiayaka owu, mu pa akaja nda kaweda-kaweda; owu jiayaka nama eingu maringu atina, jiawaimuka waling ta touhekahiwigu noung: hi allah na nentanguja na touwu ndama durhaka, tapi jiaya nama woaja maringu nda touwu ndama rengu langu. 6Hiwigu, liwawaha na na ihida tawawa lima lawanana hi Allah nama binu kuahana. njaka, djiaya nama temagu owu taladu. 7Muharakanya na mangeatumu lahi Allah a langa jiaya nama karawawu owu.8Payawung djaka mu pa ating! nda muhumu, hut nda moritana ndama halaku hut paheingu hamearang ta singa nama poini, manyerang pa ada ada walungu.9Ge'aja nda moritana! mu dedipakalung ta dalu maningum jaka ouwu mu peaja tanga keha nda na pinu tana, nda ali bei-beimu na oli maningumu nda tagunya nama lara na pa tagumu.10Djaka, amu malara ya taladuna, hi Allah mukadehanya na maningum nama kamaikagu kamu koling padumu ta hailang tadaluna hi karitu jiaya nama pahalealaya, pahamadug, pakulihug, djaka nam pakidiwainya 11Habarinanya, na kuaha lapak kana pangala ngalang.AMIN.TODIYAYA12Kutulih huya na hurat kamutuh waling lahi SILWANUS, napa peagu a oli beigu oli maning nam setia. nyouwa ku pahamangatuya djak kesaksia lahi ouwu, alanga jiaya nama loaga kalung wali lahi Allah. mu dedi pakalung waling tama loaga yayi.13Oali toumigu na eingu ta babilona jaka ana nama keriya hi Allah na patomagunya na salam lahi ouwu. markus, anagu tadalu karitu na patomajelagunya na salam tagumu. 14Mu woaya na salam taha wanguk wainya pa ngidih jka pangidih bakul, jiaya napa dama memana na olitamigu nda lapa kata pangala ngalakanya ta oli beida na oli maning nguda jaka na damai nama sejahtrah nama einya ta daluna hi karitu.AMIN

2 Peter

Chapter 1

1Waling Simon Petrus atame Mori karetu jaka dudda dama kolling pangadang nama meradenganya nyiama napakoling walingu nama kallung moiri jaka napamoriku waima nyiama Yesus Kristus. 2Rahinanya naka nyuru kanaga jaka moli dama napa koling namadangangu amanga pangadangma Mori Yesus, Mori Kristus jiata. Tou mapakamaikana jaka napa hapalana nama wolu tou.3Nakullihuna himoiri napa woanada lahi iata tagu heada tamorikkuda napakaradda walingngu tahengu mapeangu lahidunna nama kulingu. 4Walinya jiata nama wodanya narahina namabakul oata jaka kanarahinya nataguna lahi mori, jaka kamu parangunya dama kalung nama jaji tapinu tana jaka nama walingu tapabahada atida jiata.5Nuttu weija napa wolugu kaku wali ati tekanya jaka kaku tabaya naati waingu jaka napangadang nama peangu. 6Napeangu jaka nakulihu tagugu bakunadija jaka baku keriya. 7Hukeriya napawoana naolijajigu dama tidi taihigu8Jika nou atouna ama walingu lahi nyimi niaya mitaba pangala kadinya, manga nyimi dami kolimanya nama lihalola nama walingu lahi mori Yehu Kristus. 9Nutu weiga natouwu dama engu tanga kehada touwu dama itamaya jaka dama tidimangu. Hinakaboala denganya apa warahunanya nadoku najalana atounouna.10Jiaka yaka nammu naolijajigu nawoluya napawoluna kama peakaya jaka ouwu napakamaikana jaka napapidina hawigu noungu ouwu kamakeretekaya ouwu damu kanaumangu. 11Jiakayaka nabina bakuluna himoiri napamoriku waida hilu Yehu Kristus nama wada paluarudanya.12Jiaka nammu nyouwa napa wukugu kamupangalanya amu namuya tangakehada nuttu waikangu amapeanya kapakidiya wainya nakulihu jaka nama kallung yaladu. 13Waling akumoriku tapinu tana nyouwa kupangadawainya bakujullarangu ouwu gapawaingunya kana namuya tekkaya na awigu. 14Nyouwa kupatekadinya akumattanya nauwu nyanyi napa doku kanaga nama kallungangu walingu lahimorida Yehu Kristus. 15Jiayaka nyouwa kupada waiya napa taggu baku woluwo kana namuya tanga kehada baku halaku.16Jaka nyouwa dama kerimaya nama waluku jaka nama jaji waikanya nama kallungu kana penya waingu ouwu nama kulihu jaka amumai morigu Yehu Kristus, Jaka jiayaka yanyiama matta waingu mata nabihana. 17Jiaya kamori Yehu nakuling papakang walingu nama wolu touwu taamana jiayaka napawainanya namawolu touwu, jaiyaka naangu napabuhagu walingu lahi nyiami akupalihinanya. 18Nyiama maranguya namapanewi walinataawang ama pamearangu walingu tapinu letina nama marahu.19Nyiama jella mawainya anapanewi namakalungu ouwu amupateting bakulunya napa hamera wainya namapahanya tapa dongu kapettangu lapakku anahoawangu babaru aminya jaka pakena nama deha natoma taati dalumu. 20Atouna namu napamolungu ouwu taunya eingu jaka daengu majaji hurata bakula mamawara pingihawalina amapanewi natourara. 21Hiwina nougu einya hanyina nama jaji namaeinya walingu pabuhana hada touwurara toujelada natatouwu namapanewi ana tikiya na ngaranya himoiri namapeakanya.
Chapter 2

1Waling taha naduga, eija hi nabi-nabi waluk waling tampakeri lahi Allah, atou jella naka yayi eijela nda guru-guru waluk djaka nda tou-touwu ndama mangaku jaji guru tama ta miggu enga nouna ada pahalakuya ndama kalung toarana na karitu. waling lahi ouwu nama kabuni-buning nama peakaja pa peakang ndama kalung, mang hi nda panewi wainya hi maoiri nama pahamanguha ndu nda lapaka hi aminya nama paruhakuha nama geaha ta tagu nda dudda ta meaha. 2djaka, amija nda touwu ndanguy nama keriha nda hada moriku nda ndama kalung ta nogu nda, ma hi dudda jela na ngara ngi ndama kalung nda panewiwainya. 3waingu ndama kalung dudda adkoling pa uttu nda waling lahi ouwu nda waingu panewi kama kalung; nda hukungu nda dudda ndama eija nda papa tagu ndaja tahanaduga nuttu nda hilu pagehi-gehirunya, njaka na paruhaku nda nda malenyamaha.4Hiwigu noungu, ada jiakayaka hi moiri nama tahaganya na taguna nda malaikat ndama berdoha, helinyaka dudda ana le'aha ta neraka mana hinna woaha ta gallu bihhi kapetang kadda pa engaja lapaka a nda pahakimuja,5Mang hi Allah adana buhakajaka nda dunia helinya hi Nuh, nda tou wongupatiki ma kalung pamaraija nda tou tom pitu ndama pa linya wei bah ta deata pinu tana dapa peana hi Allah ;6Mang hi Allah ana hukku kanyaka na pahar sodom djaka nda Gomora ndama dubba nda pahar napa pa ruhakuna hi moiri Allah djaka na urang api djaka blereng na ruhak ndama dounya wainya paparuhaku ndama dubba nda pahar hut lapaka nda jaji awu, jaka napa jaji dudda pakering aganya nama jaji ta tou-touwudama kalung nama morik ta ladu nama aming;7Djaka hi Allah ana pahalamatkahak hi lot tou kalung hut, nama malara waling na morikuna nama kaparak waling ta tou-touwu ndama peanya na hukum, 8( Atouletunaka naladdu, hi lot na moriku tapa ndua -ndua dudda taladu ladun, njaka na deawana nama kalung na malara ana itawainya djaka ad rangu wainya tanogu-tanogu nda kalung napa itana njaka napa ranguna ;) 9mang hi Allah na peanya agikki nou nda anapahelaha nda tou-touwu kalung waling napa kama nda jaka nda tahaja nda tou-touwu nda kalung kadda hukkujjataluduna na penghakiman,10Tloarana dudda nama pabihuha na ihi nda napa buha nda kapehiwainya, mang nam paremih nda mamapareha. ndam pa akang mang nda kaparak, nda guru-guru waluku huttu ndada mangeatumaja nda nam morik-tamorik ndama pahingu " tahailang" ta winina yayi eija ndama kamaikaja tamorik-moriku ta awang. 11Ajiakahak ndama malaikat, ajiadiha ndama marou reihi kulih djaka ndama reihi berkuaha waling lahi dudda, ndama eingu patiki papa deitud nama panewi waingu lahi dudda tahagana hi Moiri.12Nda guru-guru walukku maga ma madagaha ndama eingu litu nda, nda papajadi tagu pa apaha manga hiha matiha ; ndudda nda panewi waija a eikanguka ndapa pea nda, lapaka a pamalaraha tapa ruhaku dudda ta tagu nda; 13Dudda einguha majaji dama kalung waling naha walu nda dudda dama kalung. dudda wainya na mawuku-mawuku nda ta didar laddu wainya henang. dudda jiaha ndama noadaya jaka nama celaya, nda manyanyi dudda tadaluna a nda itaya dudda a nda angu ta oli bei nda waigu owu. 14Dudda waija nda woamata nda ndama kalung nda wolu oali nda ndama hangahu a nda wolu dama kalung, Nda goadaha nda tou-touwu ndama kulih deawa nda, dudda pa lati memahaka ta ndama kalung. dudda lakeada-keada pa kutuk!15Dudda nda matanya na ngara ngiyi nama kalung mang nda keri hounya nam hadukka, nuttu na ngara ngi hi nabi napa wongu hi Raja moab nama ngarangu balak bin zipor jaka kanna kutukuh na bangsa israel buha oatang pa koling tagu nda naha walu nda dama kalung. 16Ajiaya, nda koling patagu nda na wading ta dalu naha wolu nda ta walina madaga keledai nam kabanga, ajiadiya na panewi hilu tourara lapaka hina tahaja ndaha wolu nda nam kato'a hi nabi nuttu.17Nda tou-touwu hayi paha meara noungu mata weiyi nam kamih jaka paha meara noungu kubur napa papawarahumna ngillu. naka petang einya naha paha diadaja tagu nda dudda. 18Wainya pa tikki ndama durhaka, dudda nda pakaja nda tou-touwu ndama hikka wali tamoriku nda waling tama hadukka a nda keriya napa buha katirou nda jaka pecabul 19Nda guru-guru waluk nda pa nounja bebah, ajiadiha dudda nda tagu nda ndama peangumah waling tapa mati dengang. hi wigu noungu, aganakanyaka napa walolund hut nda tou, jiayah peala na tou nuttu nama paka to'aha.20Hiwigu noungu, dudda papahelaha wali ta panewiwaingu ta pinu tana ndama kalung palinounya napa peana hi Allah jaka nama pamoriku nda jiata, yehu karitu, jiajella dipaha a'amibalija ta pinu tana ndama kalung nut manga hidda meahanya, lapaka hidda pangalanya dama kalungu waling nuttu nam reihi kalung ajiakaha dudda adada peanya na ngara ngi nama kalung nuttu, meara nouna a'nda peanya dudda ad hilu pa ngikiwainya taka balina waling ta hukumuna nama luruh waling napa woa nda dudda. 22Dudda jiaha ndapa peakawaingu waling patikki nam kalung yayi: "Ahu nda abalinya napa mutta ndanya ndunna" " djaka na wawi napa papawarahu, atu balinya ana bali takawitar"
Chapter 3

1Olo bei-beiyi napa buhagu, yayi huratu kadubanguya napa tulihugumu. tadalu kadubanguna yayi, na hurattu youwa ku kulih akupakidigunya na pangadangum nam kalung waling amu namu baliha, 2Lapaka amu namu baliha napa tikki-tiki ha naduga waling napa tikkina hi Nabi nam bakuljaka mapareaha-pareaha hi Moiri nam pamariku nda pali nounya lahi rasul.3Nam kahangi-hangingu, mupeanyaha ta ladu-laddu kamurina nimmi, him ndama nyaragu amija a'nda keriwu wainya napa buha nda nam jala. 4Dudda eingu patiki nda, "beanya napa papanoumu a'aminya awimu? ajiakahaka nda inna weada huttu nda matika, tanga keha nda enga noundaha pahalakuya napa pahalakung taka moulun nampa wolu."hiwigu noungu dudda nda denga nyaka napa waingu na winina, einyaka na awang waling tahanaduga, djaka na pinu tana pa jaji wainya weiyi. 6waling ta weiyi nuttu, na pinu tana hparuhakuyaka wainya na weitahik. 7Nounamu, nawinina nam hameara, na awang djaka na pinutana nam einya yayi ta bijaluya kata tunuya wainya api taladu hakim djaka taruhuku nda tou-touwu ndakalung.8Oli bei-beiyi pa buhagu, abi hilu denga mamnya napa waingu yayi: wali hi moiri, ta hangi laddu hameara ta haribu doungu jaka hameara ta hangi laddu. 9Hi moiri nda hilu lambatmaha ana pinuha ndapa tikkina waling napa tikkina tompirraha nda touwu engang. naka balina, jiaya nam maloyang adanna buhaja na touwu a'nda malara, kajiakaha a'amija lipi haria.10Na laddu napa amiwainya hi moiri jiayaka ana mairi maga ma keaduy, na awang nakabilung anawainya kadoaka nambakul. nda tanganga nda ta awang nda maleli lapaka nda mutung waingu api namwajal woata, lapaka na pinu tana na mutung da hilu eimanguha ma engang11Atouka nakatanga keha nda nda paparuhaku waija yayi, gikki noukamuka ouwu amu morik? da jiadiwuha owwu amu morik pangalang lahi Allah, 12Lapaka amu nadi-nadinya jaka amu pageahanya na laddu napa maina hi Allah? taladuna hi moiri, lapaka nda eingu ta awang nda maleli wainya na api namwajal. 13Ajiadiyaka, keriya napa papanouna hi Allah, jiata ta nadi-nadinya na awang jaka na pinu tana nam buangu, padou nda ndatouwu kalung a'nda engang.14Olibei-bei napa buahagu, ajiadiyaka dudda nam nadinya yayi, wainyaha na kulihuda lapaka hi Allah kana koligu ouwu ndama eingu jalan, dama hilu noada, jaka nama dami denganya hi Allah. 15Wainounyaya nam maloayang ajiaya nakaloga hi moiri taguda jiata ata kolinya napa moriku dengang. toujelang hi pauluh, olibei pabuha nda, mu tulihuya wainya pangadang wali lahi allah lahi dunna. 16Ajiaya na tikki boluha aganna-gannanya yayi tadalu hurat-hurat hawanguk. memang eijejah hawanguk ndapa peangu lapaka hi kabali nuttu paneija nda tou-touwu da peangu djaka ndama merahu deawa nda. dudda jella nda pahalakuya ta hawanguk helinya tahurat warah, nama palinounya napama lara dengang tatu'a tagu nda dudda.17Olibei-bei pabuhagu, owu amu peajeladinyaka yayi, mu nga-ngari jelaha abi hilu idiwu tana hadukka walih tahala nda touwu-touwu nda peanya na hukum. abi hilu mu mana'umaha ta maningum nam kulih. 18Ajiadiyaka, mu matuawaikanya tadalu maloagana jaka kanna peawainya hi moiri jaka nama pahalamatuda jiata, yehu karitu. ajiayaha tahailang waling yayi lapaka katpangala-ngalanya! Amin.

1 John

Chapter 1NAWININA NAMA MORIKU

1Ya nama langa einya walingu ha naduga, napalangu rangumi, napalanga itami waingu mata,nama langa papa atimi jaka napa hanamu waimi ki mami,nou jiaya nawini nama moriku.2Namoriku nei palangu peadanyaka jaka paitaminyaka. kammi hakahikanya jaka mi hoarunya laijiami na moriku pangalangu dama eingu dirana, makalanga einguya ta haga amada jaka palanga pekamanyaka lahi nyiami.3Napa langa itami jaka napa rangu nei, kammi tikikadanya kada pa oali wainya kada pawai denga kagimi. kapa denitekangu, apa wai dengamanya hi Allah ama jaka na anana, Hi kristus yesus.4Ngala dukana neyi kammi tulihaya kapiku ginu kana naegiatigu.5Ya jiaya napa tiki napa patoma dagimi witina namu jaka napa patoma dagimi,Hi Allah jiayaka nawahang jaka lahi namu da ei amangu maka petangu.6Jaka awidakaka kata pa oali wainya ata pawai ya namu,manga ata morikukaka daku tama kapetangu, wallukdanyaka jaka data pahalaku manyaka nama padening.7Ami, halaku kanyaka nama wahang, mearanakanamu nama wahang, kammi pa oha-pa wainya nyiami hatou-hatou, jaka na kaina hi yesus.8Jaka awimikaka daku doku jalamangu, meranaka ami tipuya na ihi wikimi jaka nama kalungu da ciamanyaka lahi iata.9Jaka ata mangaku dija da doku jalada, namu mamanudaya jaka na awida dana kilolu doku jalamada jaka napa warahu daja tangala dukada dapa woluda.10Jaka awimu jellaka daku wolu memang hingu manga doku, woludanyaka namu mapatipu jaka winina da hilu ei amanyaha lahi iata.
Chapter 2

1Aku anagimi, hi kutuli gunya ya ngala dukami abu woludiya nama doku. yaki ami wolukaka madoku jiatu einguka nama taupu ta haga na hi ama, nou jiaya hi kristus yesus nama taluya na doku.2Jiayaka nama tagu tidu deituhada daku jalada jiata. jaka dajiapakaha da dokujalada jiata meha, tangara duka boluna na doku pinutana.3No jiaya hitapenya na Allah da, nou nama ata keridiha da liparehana.4Tou nama wina, "kupeanya hi Allah"adana kerikahaka da liparehana hi moiri, tou nou walukunanya jakanama kalungu da eimanya lahi namu.5Nou namu, agerayaka nama maroma tunya na winina, napa namunguna hi Allah napatekanya nama manadaya einyaka ta ihina, tou jela naka jiata ata peanya a eida nou dakulahi namu. 6Tou nama wina nyouwa ku peanyaka hi Allah nama wina, tahamera denganyaka hiyehu nama moriku.7Aku anguawuagimi ku namu oatami, daku tulimangu lipa reha guanyi lahinyiami,jiakadiha napa reha dingu dapa langu peami walingu ha naduga. lipa reha memangu jiadi haka nawinina napa tanga rangunu walingu hanaduga.8Ya atouma, ku tuli jelagunya na lipa reha gua tagumu,nama padeninglahi namu jaka lahi nyiami nama ka petangkana marobakayi jaka nama wahang kana reihi padenikangu nama wahang.9Tou nama wina eigaka tama wahang,manga hina muhuja na anguwuana, na tou nou enyanaha tama kapetang toma taladu yayi.10Tou nama namu na anguwuana enyanaka tama wahang jaka da eiamangu hangi teka pingi paha widanguna.11Jaka na tou, nama muhuja da anguwuana enganaka tama kapetangu jaka halaku nanyaka tama kapetang.dana peamanya na pingi pa aruna nama kapetangu napaka boalanajaka da matana.12Nyouwa ku tuligiminya nahurat,hy lani lakeada,ngaladukada jaka mi napanahu daja tau nangarana.13Hi ku tuli giminya,ya nyiami aku ama gimi, alanga peaaiminya nangarana walingu hanaduga.14Hi ku tuligiminya,nyiami hamoni-hamoni, alanga pakala diminya hi kabaluk. kutuli jela gimi nyiami,ngaladukami lakeada, alanga peadiminyaka hi Ama.15Abi namu nanya ya napingutana lapaku ngeanajaka nama eingu ta pinutana. A eikanguka ha tou namuya napinutana, napa namunguna hi Ama da ei amanya ta tou nou.16Ya, ngaladukada nama eingu ta pinutana, dapamilana na rpuna,na milluna da matada,jaka na bakul atidama walinoumaya lahi Ama, mawalingu nou nya ta pinutana.17Toma peala ya napinu tana pamolahu tou jellada ngaladukada napa milluda,jidingu na tou nama paha lakuya na winina hi Allah enga jianya ana kohinya na moriku pangalangulangu18Dala keada ladu yayi lakeada hupu zaman, jaka tou jelana napa rangumi nama geanya kristus nama amming, manga yayi na deangu ka dama geanya hi kristus ami jaka na jiaya hita peanya yayi jiayaka na hupu jama.19Ami kajaka jieda tajongada, data okimaja jiata.jaka ata oli kajaka jiata, manga dama raida jiata, peala dadaeja kuda manga dingu hita peaja adata oleja.20Nou namu,Nyimi alanga pajeilenguka nama kudus, jaka kamu peanya no tanga bolumu.21Hiku tuli kagiminya dada peamanya nama kalung da wigumagimi,nou namu alanga peadiminya jaka adami kabohoku waidinya nama kalungu.22Agerakayaka nama kabohuk wainya da namu mangu nama geanya nama rabba yesus kristus? Nou jiayaka nama muhunya kristus, tou hou jiahaka nama geanya hi ama jaka na ana.23A gera jelakaya nama geanya na Anana dana drumanya hi ama24Nou nama agananya napa langa rangu kana engakangu lahi nyiami, nyiami jellaka nama enganguta ana jaka ta ama.25Jaka, ya jiaya napa patura pajajingu namu napa woadagiminyiami,yana moriku dama eingu dirana.26Ngala dukana napa langa tulihugu lai nyiami yayi, kada tau memaja peala a omikijaka nama pajalurumi.27Nou nama, urapan napa langa kulimi walingu lahi a tamu engana lahi nyiami, jaka nyiami dami ladu kaga maha di tou ha wanguk dama peakagimi nou namu alanga pengurapan hi Ama jiayaka dama peakagimi tangala dukana . jaka nama kalungu, dawaluk mananya. maba langa peaka na gimija nyiami, enga pangalangu lahi namu(dia).28Ya atouna dala keadagu,engajeladaka lahi namu peala ajinga omikanya ana patekangu wikina, kata kolikangu na maning wiki da jaka dana pama ki amada ta hagana nammu peala ammi kanyala.29Jaka nyiami mi peanya namu jiaya nama kalung,Nyiami jella mi peanya ka na tou nama pahalakunya nama kalung,kana jajika walingu lahi namu.
Chapter 3

1patetibollunya da bakul napa woanada hi Ama hama peayingu lapatu iata hitiwida lakeda-lakeada Allah jiaka iata lakeda-lakeda Allah. nou atau naka pinnutana dana peamada iata apa peanya duna.2Agu anguwuagimi pabuhagu nou iata lakeda -lakeda Allah jiaka da pemanya agananya nama jaji iata penya aaminya iata pela matoujella duna lenga jiaya nama itaya duna ta dalam nama padening.3Ngaradukana na tou pangadanguna lahi yesus kristus ada bahadaja tiki haramerahi kristus ana bahada.4Ngaradukana na tou namawoluya dokujala ana hala ta jala eiya na dokujala ana jala.5Nyimi mi penya hi kristus ana podah da doku jala,ta dalu duna ta eima doku jala.6Ngara dukada ha tou engangu lahi duna dana hi woluma majala manga da hillu eimangu madokujala ana iataya ama penya duna7Lakeda-lakeda abi eiganya ha tou nama irihimi na tou nama eingu dapapadening iaya natou padening merana hi kristus ama peadening.8Na tou namawoluya doku jala walina hipanibang kan iaya panibang nawoluya ma doku jala walihadamuga lakeda Allah amiya ama weharduja daha woluda hi pahibang9Da emang ha tou ha penya nama jaji walingu Allah nama wolu doku jala wali ta wuku Allah einya nama e mangu dana woluma doku jala kana jaji wali la Allah.10Manga awigu gerakaha da lakeda-lakeda Allah mangali geraha lakeda-lakeda panibang dapa ita da tou dama pahalakunya nama padening da wali mana lahi Allah tou jellana na tou dada peanya anguwuana.11Kali kai ya lia napa mangumi wali headuga kami pabuhang wilu.12Abi miha merakaya hi kain ana woluya nama irak ana hamati na nakana manga gawali hi kain hinna hati nanakana kali kain naha woluna hi kain na irak jiaka naha woluna nana kana nama padening.13Agu anguwuagimi abi kapoduk ya kapinutana ana muhugimi.14Iata ta penya ata lohungu wali tamati moiriku ata mila dengaja da anguwuada na tou dama mila na olina anguwuana da eimangu heda.15Na tou nama hukanya ati na oli beina meranguna hamatiya jiaka amu penya da eimang na hamati nama mangu moirik pengalang wali laihina.16Nou atouna mai kamu penya na mila waling yesus kristus nama woanya na moiriku matutu iata manga mawojella namoirikuna ngara dukana ta anguwuada iata.17Minamu nekagu tou mangu tapinutana jiaka kamu itaya napa buhana jaka abi tudikanya na atimu walingu lahi moiri.18Agu anagimi mai kamu higilu kamu woluya nama padening19Wigu gimi iata ta penya walada ta padening manga napa eimada wali hi woluhi nama walihi Allah.20Kali kaina na ati iata ana hala iata Allah rehi bakul ya walingu ta atida iata manga na peanya bollu ngaradukana.21Agu anguwuagimi oli milla gimi jiaha ati iata abi pajala iata eiya nama tahaga na marabba Allah.22Agannya napa kareimu kaya walingu ta marabba Allah iata ata keraya napa li pareha hi moiri jiaka pahalakunama tidi tahagama hi moiri .23Ya jiaya li pareha wali marabba Allah kata wainya ta ngarana wiki ati li pareha lahi iata.24Na tou nama keriya lipareha na hi marabba Allah engana lahi duna jiaka marabba Allah engana lahi iata manga iata ta penya nama marabbab Allah engana lahi iata dewana hi marabba Allah na hangahu hari pawoanada iata.
Chapter 4

1Kuangu wuagimi napa namugu na mourida, abinakahakukonga nama einya lihi nyiami nahangahu matua jika kami kamanya nahamangu matua peangu mawaling tekakadiya tama Rabba Allah toma hiwida noukanguka dadangu namma roba hangahu matuangu wikida.2Tou nou naka alanga readiminyaka nahamangu matua, nama walingu lahi Allah, jiatekadiyaka naha mangumatua namawalingu lihi mouri yesus kristus jaka nama waling tama rabba Allah.3Tangala dukana nahamangu matua dama peanya nama rabba yesus kristus, atounoukanaka dama walingumaya lahi mouri yesus kristus,toma adukudanguha natou dama pearanya nangarana .4Aku anagimi, nyiami muhu ananagima nama rabba Allah jaka langa peajelaminyaka dama kadabi tama rabba yesus kristus nama einya tapa ngadangumi.5Datou peangu dama eija tapinu tana jaka nou touna tida panewi houngudaya tapinu tana.6Nahurat bakul nama walingu tama rabba Allah nama ranguya,mangnga na touwu dama waingu nama rabba Allah dana rangunoumada iata peadidanyaka nahamangu matua nampateteka jaka naha mangu matua nama irihuda taloku tajala. Maiya iata kata panamu wikida7Agu anguwuagimi napa namugu, maikaya iata kata panamu wikida toma napa namu wikida mawilingu tamourida toma rabba Allah, jaka na tounama jaji noungu tama rabba Allah. na peanya nama rabba Allah.8Natou dama namuya nama Rabba Allah dana peajelamanya.9Yajidiyaka napa namunguna nama rabba Allah?Allah jidiyaka hi Allah nama pakawaya na anana nama meaha wihi meahalimana tapinu tana toma iata kata morik noungu lahinamu .10Ya jidiyaka napa namungu, da iatamangu nama namunya nama rabba Allah jidinguka hi Allah nama namuda iata.11Agu anguwuagimi napa namugu nama rabba Allah aduku hangarinamu kanaka dudda jellakaya ka duku hangari namu jeladaya.12Dadi eimanguha hatouteka nama taya nama rabba Allah, mangnga iata ata panamu wikikadaka jaka kata kadabi noukidingu tama rabba Allah engnga pakanyuru pakanaganada.13Nou tounaka iata eidaka lahi namu tama rabba Allah , hi Allah jelaka enga einya lahi iata mangngu hi Allah jellakaya engnga mouridaya naha mangu matua.14Jaka noutouna nyiami ma ita wainyaka wuamata manninguma hiamakadika anapaleawaya na ana meahawihi meha lima tenangu kana padeha taduku jala awida15Tangala dukana touwu nama peangu nama rabba yesus kristus ana Allah, namourida nama rabba Allah angnga noudina lahi iata.16Jaka noutouna iata ta peanyaka mangnga tawainyaka napa namunguna hi Allah nama einya lahi iata,Allah nama namuda,allah nama buahadda,engngajiadiya ana engangu lahi iata.17jaka nou touna,alanga einya napa namungu lahi iata, iata jelakaya kana patekang nawaa maninguda.18Daeimang kalihuda adata panamu wikikadaka jidinguka napa namu wikida ana manadangu engnga kalelinanya nama ngeatuda alanga mangeatuda nahameranoungu akulinya nangidi iata nama duku hangari buatuya.19Iata tanamu oataya toma duna reihingu panamuda.20Eikayaka natouwu nama winna nyouwa kunamu oataya himoiri awina noukanguka, jidinguka nahukanyaka ati na angngu wuana natounoukadika makabohukuya,na touwu dama namuya naangngu wuana mearajellana adana buahanya hi mouri.21Jaka nalipa reahana ata kollikadinyaka namawaling lahi Allah,jaka natou nama namuya hi Allah ataunoukanaka kananamu jelayana angwuana
Chapter 5

1Ngala dukana na tou nama wainya na moiri yesus jiaya hi kristus na jaji lahi Allah.2Ya jiaya, iata ta peanya ata millaja ati ngaladukada da anana hi Allah, Toungu ata millanya ati nama Rabba Allah jaka ata pahalakuha ngala dukada dapa rehana.3Jiaya namila atina nama rabba Allah, iata ata wainya ngala dapa rehana, manga dapa rehana dada buatu mangu.4Jiaya, ngala dama walingu tamarabba Allah dataluya napinu tana, ya jiayaka nama taluya napinu tana, witina namaninguda.5Geara hinguya nama taluya napinu tana, ada jiaka yaka nama wainya nama rabba yesus ajiayaka na anana hi Allah.6Jiaya nama amingu waingu weijaka wei raa"Hi moiri yesus kristus"da jiapakaya ana waingu wei,jidika nawaingu weijaka na. Hangahu harina jiaya nama peakaya nama kalungu.7Jaka eija tilu ngarada dama panewi ta awangu.8- Hangahu hari - wei - ra, jaka nakatiluda jaji hangi danya9Ata rangukayaka napatiki Tou rara,napa tikina nama rabba Allah jiaya nama reihi kulihu. witina napatikina loluku nanya na anana.10Natou nama wainya na anahi Allah eingu tadana taihina natou damawainya nama rabba Allah jaji tou patipuya na tou nouwu dana waimanya nama rabba Allah analolukuya aga nanya naha woananya na anana.11Ya jiayaka napatikina, na Marabba Allah nawoadanya namoriku malodungu, yana moriku malodungu einya ta Ana na.12Ngaladukana na tou nama buhanya nea nana,na kolingu moriku, jaka ngaladukana na tou dama buhanya na Ana na dana kolingu moriku.13Ya nyouwa kutiki bolugumi jaka nama wainya naana nama Rabba Allah, kammi peanya ami kolingu moriku malodungu.14Ya jiayaka namaninguda tahagana, agana hingunya napa kareida, nama tutu topa kabu atina, enga naranguda.15Jaka ata peakanyaka agananya napakareida ana rangu da, ta peanyaka ana woadanya napa kareida.16A eikanguka nama itaya naoali beina nama wolu hala,dama arangu jaka matidengangu,na tou nou kana kareiya hi moiri, kana woanya moriku na oalina. ya namu eijelanya nahala napamati dengangu,jidika doku tiki magunya nahala yayi.17Ngaladukana dama kalungu, pahala denganguya, ya namu, ei jelaja nahela dapa mati dengangu .18Tapea bolunya ngaladukana na tou nama walingu tama rabba Allah dana wolu mangu hala ya duna nama jaji walingu tama rabba Allah, napahigiluya hi padibangu dana rega maya.19ya jiata ta peangu wikida awalida tama rabba Allah jaka ngaladukana napinutana,einya tawawaparehana hipadibang.20Jiata tapeanyaka, ya na anana nama rabba Allah aminyaka anawoada pangadangu hita peanya ajianya nama tutu tidu, jaka duda ka eijelada toma tutu tama tidi kata kolinya namoriku malodungu.21ngala dukami aku anagimi,pamaroungu wikimu walingu tapata pinu tana.

2 John

Chapter 1MAGA LOLI MARADONA

1Mawalingu tama bokulu gereja, damangoma dapa langa pedi lapakungu ta anana, napa namungu tadalu mapa deningu lapakungu da tidi jiapawa , jiadingu ngara duka na tou nama peanya gannanya nama padening 2witina einya mamadening dounya na ati da, lapaka nama halaku maraida lapakungu piango-piangu 3pa awi panamungu na ati panamungu jaka maga loli maradona nama walingu lahi Alla ama nyoga walingu Yesus kristus na anana kana iru leiruda kana dutu datu da tama pa deningNAMORRIKUMU KERIYA NALIPAREHANA HI MARABBA ALLAH.
5nou a touna ku kareiwu ow iana tadalu peakamuga lipa reha ma buangu bakalangu lipa reha nama langa einya lahi iata walingu taka wungana kami pabuhang wikimi 6ya jiaya napa namung napa buhang iata ta dalu mori kuda ata keri lipa rehana hi moiri kamu wainya ta dalu morikumu7kalikaina dangu napa pajalur napa hudana tapinu tana dada waimanya hi marabba Yesus ana purungu ta pinu tana ana jaji tou rara,hou duda jiakadiha nama geanya hi kristus 8maromatungu wikimi abi mi mollah agananya napa langa joili denga da jiaya kata kollinya nama binnu9na tou nama hapalang dama kadabi ta dalu liha peakang dana kahilumaya hi Allah jiadinguya gearakayaka nama kadabi lahi moiri keriya liha peakanguna jiaya nama kahangi denganya hi ama jaka na anana 10a eikanyaka nama tomagu ada jiakayaka liha peakangu abi patoma kanya ta umma jiakadiya abi pa ohamanya 11a gearakayaka nama woaya na ati mearangunanyaka ana oalinya na tou jurrakDIKI PAOHHA13dala keada na anakabinnimu napa pedi waiwu winna gimi

3 John

Chapter 1

1Wallina tamabokulu gereja kepada gayus terkasih nahakukasiangu tadalu dehana.2Kagu oliyayigimu nahakagukasiangu,nyouwa kudoakagami kammi nadehha namorrikii lappaku touboluna.semoga naihimu nakalungu dhakka naha ngahumu kanapijallu.3Tounaknouwu nyouwa kubuhangoatang padehha kagu oliyayi boligu, ammigu lihipatomanya nadehhamu gikunouna ladduyayi ouwu moiriku nammu padeningngu.4Nyouwa daeimangu egiati namma bakulu walingu agurangunya na anagu, nahalaku nampadening.5Kagu oliyayigimu nahagubuhagu nyimi nakerngu waingu atimu lakka touwu hawanguku.6Nyini mimangngaka patomanya nawinina himoiri tapinu touwu dangu, nyimi pahalakunya namma dehha patulung wikkina kanakallungu nawinina himoiri.7Tonaknouwu nyimi halakuminyaka keriya nangara nutu. lakkadammikolingu walingu tatouwu dadingumarangu nawinina himoiri.8Nyiayaka nouwu, iata katatulunya touwu pahamearangu lahihammu dhakka iata kataolinya kapatomanya nawinina himoiri namma dehha.9Nyouwa kumangayaka patulihuya nahurattu tangakehana touwudangu, jakka Diotresfes namabuhangngu padedikuwikkina taolitourarana, danabuhangmangu paoligami nyiama.10Tounaknowu kaammikaganimmi, nyouwa ku peakanya genanya nahawoluna,nammapatomanya nahiludamakalungu!dajialamanyakanow. dakdadunna dannaweakumangu patarimaha oliyayina nammaamingu dakka nahuddahnyan natouwu namawalina tagereja11Kaguoliyayigimi, matanya damakalungu, dekiya namma dehha. namawoluya nammakalungu walina tamarabba Allah, dhakka touwu namawoluya dammakalungu,danna itamanya namarabba Allah 12Natouwu tangakehana napatomanya nawinina himoiri namakalungu nahawoluna nahawoluna Demetrius,namakalungu nyiami mupatomanya namakalungu,nyimi kammipeanya napapatomama weiga makalungunya13Bakala daotang nahatulihugu walina lahiouwu, nammu dagubuhamanya patulihunya ouwu wainya peana dhakka tinta.14Nyouwu kubuhangu geaha patomangu katapanewi papalihingu patiki.15Weimaringu weimalana lahiouwu . oalimu wuahayi kirimdakgu weimaringu utumu ouwu . patomajakkalakanya weimaringu weimalana houwu lauwu naoalimu.

Jude

Chapter 1

1Mawalingu Lahi Yudas nala keada pahakoalana nama Raba Yesus jika ria angu wuana la Yakobus, tutuna natou napa ramuna nama raba allah jika na anana nama Raba Yehu Keretus2Waingu panamungura jika nama nyuru naka naya kana woakadaya lahi iata.3aku anguwulangini aku ana wirigimi nama namugu jika nouatouna manyeragunya binanu napa egi ati waida, jika enga patomadigiminya lahi nyiami nou nammu kami kulihu waingu wuamaningumi nama paderingu. 4Naha mearanoungu natouwu napapa akangu ana paha lakuya dama kallungu agananya nama jaji napa mohu dengangu na touwu dama eingu wuamaninguna nama tida palilokuya napa awikiapa namunguna hi mouri liya na anana nama Raba Yesu keretu.5Jika nouatouna kupa namuguminya manga kami denya hi mouri jiaya nama palohuda walingu tatana mesir sidinguka enga pamohunaja dama wainya aganananya napa eita waingu mata napa awi napa namunguna. 6Mangngu dama laikat dama penya napataguda abayanya dikiana nahapeadah, jidinguka kama reihiya widda himori na pija waingu bihana, napa tamaja tama kapetangu nama rehi makapetangu manga hina woaja taguda nama buatu.7Hiha hamerangu nahukudaja nasodom jika Gomora8Naha merara nou jelanguka natouwu nama jiaya nanipina napapabuatuna nahukanya ati naidi wikina manga nama wahangu dana waimanyaha.9Mikhael napapa akangu oli malaikatuna ada kangilangu oli damori toara ada pahimanya namatarahi Musa dana palohumangu hilu dakalungu tamori tana jidunguka wina rangu himorikakah nama rihipeanya Kana woakangu tagumu ana baringu winapanya.10Jidinguka nama liya nama kapetangu dada pemanyaka nahawolukana naha rihipeama, naha kabuatina jiaya napahalakuna nahameranoungu darangu dama engupangadanguna.11Oha awadaka nama keri noinya naha woluna hikaina ana kaleliya naha kabu atina manga naha wolu jelana Beleam na tagu wikinya naha mera jelangu naha woluna bi Kora.12Dada reamanyaka nahawoluda nama manyaku tida angu inungu padanyaka pateti noupadanyaka nadehana napa angu napa inungu dada hilu mange atu manyaha agananya nama jaji taihida nama hamerangu Robangu ma metingu dama eingu uranguna na wudaya rerihu jakabianya ana urayangu jaka naha merangu dama ringu ainya dama engu wuada manga hibatu manga loluja.13Naha mearang noungu natahiku nama bakulu nangalungu nama duku hangari baniya jika toungu daka peayi manga dawahang manga daka petangu.14Natouwu nama hamearangu hi Henok da walawuana dama pitu dalaruda walida lahi Adam dama mokuluka radanya himoiri maiyaya kata patetimya himoiri ana marainya natouwu nama duku hangari danguya nama kerinounyanapa tekina.15ANa pahalakuya nahukungu tangala dukana natouwu keriya naha woluna dama jinyaku waling napa newina nama haladuku nama lohungu walingu tarowina.16Jaka natowu nama manyerang oatangu pahuka ati denganguya ana ealuya jaka oalina wainguna panewina alangnga bakuluma na aana17aku angua gimi aku ana winigimi ngara duka boluda kata namuya agannananya napapeakanada namorida nama Rabba Yesus
19keridanyaka napata pinu tana ada eimemangukawua maringudah20Nouatouna aku engagu woagimi aku ana winigimi ta dula garanahi Mouri maiyaya kata rakuku balingu waingu wua maninguda dama duku hangari manadanguha jaka kata habayangu taladu ngara nali Mauri 21Kata marommatungu wikida ta dulu ngara nahi ama kata nadi wainyu na weimaringu nama walingu lai Mori tama raba Yesu kretu nama wadaya namoriku malodungu .22Kata kolinya naka radang ati jaka abi mamoludingu ata wainya nama Raba Yesu kretu23Katamanu maragaya naolida walingu ta ati damu beda jaka kata namunya waingu kalaki atida kata mangeat noumu lahi Mori.24Toungu duna ana kara nama ramatuda abi dama nau walingu tadoku ta jala awina langgona kana bani dinggu bani mapa namunya toma awinada daha walu kapiku eija tata dulla piaku rerihu kata riku mata walla wiwina winada 25Toma ajiapaya na morida nama Rabba Allah liya na anana nama raba Yehu kritus napingu pawa mapa nungga jaka ringi na morida nama padeiwalingu perak lapak piang ahellu omni balinya hana hukunya napinu tana dadiyana napa tomagu

Revelation

Chapter 1

1Napatiki walingu Hi yehu krittu,napawonanya hi Allah lahi nammu dapa pa taguda da ata-atana witi hawolu-hawolu nama geha amminya, yehu krittu nawonanya na patiki yayi na atana.2Yohanis langa jaji naka hakahi winina hi Allah jaka jella hi yehu krittu, ngala dukada dapa langa itana.3Mimaringu malala kayina tou nama baha paha wadinya nawini madungu yayi nama lalakadingu duda dama langa ranguya jaka dama pahalakuya nama matikilu nou dakil, toma narahi na namaranika.4Walina lahi yohanis, taguda nama pituda umat nama eija ta asia. Na weimaringu jaka napanamungu tagumu walingu lahi nama kana pajikayi, nama langa eiya, jaka nama am minyaka,jaka nama pituda dewa dama eija tahaga tahta-na.5Jaka walingu hi kristus yesus, hakahi nama mawidu, nama kawunga ana kidibali walingu ta jonga tou mati jaka na eingu kuaha da raja pinutana taguna nammu, nama namuya jiata jaka nama pahelada tama doku majala jiata waingu ra-na.,6Jaka nama langa pajaji hangi kabihu iman-iman taguna hi Allah jaka na Ama na, tagu namuya naha gela jaka naka wuahana lahi jiata lapakungu piango-piangu!Amin7Itakaya, hi yehu a amminya deha ta awang,jaka ngaladukada da mata dama ita nammu,jella hika hamu nama hudu ya,jaka ngaladukada bangsa ta pinutana daka ra'danya namu ya,jiaya nama jaji!Amin8"Ya nyouwa jiawaka Alfa jaka omega,winina hi mouri Allah,nama einya,nama langa einya, jaka nama amming.9Nyouwa,yohanis, anguwua jaka da olimu dama deki pa taguda dama ha duka denganya, ta dalu pataguna,jaka nama rununya nama raba yehu.10Nyouwa pa oliwaiga hangahu matua taladu na hi moiri, jaka ku rangu yaka na li nama wadingu taka deangagu toungu li trompet.11Nama wina "mutulihu bolu kadiya napa itamu nou daku nama hangida huratu jaka kamus pangidija nama pituda daka buangu:efesus,smirna,pergamus,tiatira,sardis,filadelfia,jaka laodikia."12Manga hiku gilaku, ku ita da li dada panewi lahi nyouwa.bohi ku gilaku,hiku itaha nama pituda da wihi dedi omahu.13Jaka tapa duada,hu itaha ku itaya ha tou nama manga ana lakeadaya tou,itawaingu kopi bakul nama toma ta wihina jaka hawella rowa omahu ta kurina.14Naka tikku jaka na logina na kaka maga wulu beabuya,maga ma kaka salju;jaka na mata na toungu erik apiya.15Nawihina nakabilaku toungu tabagaya nama lawa tapa dua api jaka na lii'na toungu na linguna na weitahik.16Ta limma lawanana,hamanu naja nama pitada daka peajaka walingu ta a,a na lohungu napa hori nama tama jella nalina,jaka na hadana na wahang toungu mataladu nama da hangari wajalu oata.17Agu itta kiyaka Nammu, na tauganya na limana hawaina lahi nyouwa (yohanis) jaka hi winnaga,''abu mangeatu eingu nyouwa jiawaka nama ka wunga jaka na kamuri,''18Jaka nama moriku langa matiguka,kapiku itta munya agu moriku lapakungu piango-piangu,jaka ku hamanu yaka na kuhi moritama jaka kuhi Hades19Atouna yayi tulikadihaya agana-gananya dapa langa itamu,jaka agana-ganaja da ma jaji jaka agana-gana jella kanya nama jaji tabalina yayi.20Ya jiayaka daha peada nama pituda kapea dapa itamu talima lawanagu jaka nama pituda da wiki omahu rara howu.nama pituda daka pea hawu jiahaka nama itagu walingu nama pituda da umatu,jaka nama pituda da wiki omahu rara howu jia jellahaka da umat.
Chapter 2

1"Taguda da malaikat kabuangu efesus tuli kadi danya:Nei jiaya napa tikina nama hamanuha dama pituda daka pea talima lawana na jaka dama halaku ta joangada dama pituda lampu wihi omahu rara:2Kupeajaka tangada dapa keramu jaka naka lua joilimu jaka amurununya, adamu tarunya nakeranguna hi padi bangu,jaka kamu peaja tangada da tou nama peaka wikina rasul, bakalangu da tou howu da rasul neiha, jaka mi pekaja da tou howu palsu.3Nyiami mikuka jaka mitarunguka jaka ami madungu wainya na ngarana na jaka dama peangu joili.4nouwu nammu, ku peakagimi nyiami rudjaku mijaka napawingu nama kawunga.5Nou namu kamu namuya biaka walinouna amu mana-u jaka amu hari-a manga amu pahalakuya na kerimunya nama kawunga. A- da kaka,am miga lahi nyiami jaka ku deki baliya na wihi omahu rara walingu tapa douna,nounamu kamu hari-a6Nei nammu,jiaya kamu tagunya :kami ge-a nya naha wolu parawina dama keriya hi nikolaus napa huda jella gu.7Nyiami einguka wuakahilunami mirangujaka napatikkuna naha hangahu matua ta hangi ka buangu -ka buangu.nama langa taladu,ku woaja pa anguda walingu pingi aimoriku nama eingu taka hi buna hi Allah.8"Jaka taguda malaikat ta Smirna napatulidaja: Nei jiaya napa winangu walingu tama kawunga toma apu hupuya,nama langa mati jaka dama moriku bali:9Kupeanya nama wilada jaka nama millada, neinamu bakalangu jiami poati kepeakadinya na polapingina napapahaga da gimi da hamu nama tikki wikida tou yahudi,yaka jiakayaka da to nou amaha sinagoge mouritana.10Abi mangeatu dinya agana kaya napa kolimi namawilla Mi-i ta ya,na morita ana patullaku gimi tagalu kami tarungu, jaka ami haganya nama mawilla nama habulu boladuna. tarukadinya toma ami mati, jaka ku woagimi jiami to-u kuku katiku moriku.11Gera nama eingu kahiluna kana raguka ya napa tikkina hangahu matua ta hangi kabuangu-kabuangi.Tou nama talu dana li-i amanya nama mawilla mati napa duangu.12Jaka ta malaikat kabuangu ta pergamus napatulina:nei jiaya napa tikina einya napa hori tara nama dubada na matana:13Ku peagimi abiyagimi pengi ha engami,ta pa dounguna moritana pingi pa eija;nei namu jiami hamannu ta ngara-gu jaka dama ge-aga ta man ningu-na ana papa rehana Antipas, hakahigu nama manudu oata tajoangami,tapa dou mouri tana pingi ha engana.14Naru namu,nyouwa ku tegurumi a eija da oalimi ta joangami nama keriya napa peakanguna hi bileam,nama ajaruya hi balak ana tauya napa hala dengana ta haga lakeada israel ada angu paangu napa pa adaja ta berhala jaka ada pahalakuya na doku jala laungu mawini.15Tou nou jellada,eija toma piraha ta joangami nama hamanu nouya na pekangu hi Nikolaus16Nou nama ha ri-a yayi !ada ka enga am mi dinya lahinyiami jaka ami patau dengaja da pa horinama walingu ta-a agu.17Ya jiami a eidingu kahilumi kami rangu kaya napa tikina ha ngaha matua taka kabuang-kabuangu,jaka kamu dama talu,ku woadija manna nama kaka,jaka hangina ngara gua nama matalinguna tawatu nei,jaka da ei amangu ha tou telaka nama duka jiapaya na tou nama pajumanya hina.''18Jaka, taguda malaikat ta TiaTira napatulidanya :Ya jiaya napa tikkina na ana Allah, na mata na maga toungu erik api ya jaka na wihina erik toungu ta bagaya daku ta erik api:19Nyouwa ku peanya naha woluna-hawolumu,panaing na maning, naka buangu tou pawai jaka nama reda atimu ,jaka napa pakeramu,napakeramu napa papahupu na reihi tekayaka nama kawunga,20Ya a touna,ku tikkiya ku peakagiminya a tidi toma minya nama wini Izebel nei,ana peaka wikkina tou natu gereja awina,ajaru jaka paja luruhu dapa wihi-lima gu kapiku pamarounguda jaka kada angu pa angu dapa langa woada tapa gembala tamarapu.21ku woadija kaloaga ka piku ha riada,dama weaku pahariayi walingu tama jurakuna.22Ittawa, ku peatulakaja tapa doungu juda manawitu jaka dama juraku jella ku patullaku ia tapa doungu awilla bakulu,hou jiapaha nama ha ria damma keriya naha wolu-hawolukina nama winna noungu.23Jaka, ku pamoho daja da ana da waingu mati ,jaka ngaladukada daka buangda peajaka aku kaka daja dapa ngada na duka jaka da atida da tou,jaka ku woagimi nyiami hatou-hatou keriha daha woluminya.24No atou na,nyiami hatou hawanguk ta Tiatira,dama keriya napa tikki nouna,nama da di peanya ha karakadukunana moiri tana,wigu gimi :Daku woamagimi patagu mabuatu hawanguka tagumi.25Neinamu,hamannu pangalakadinya a gana kaja da langa kolimi toma peala a ammi.26Jaka,ta tou nama tagu jaka napa nalakuya napakerangu-pakerangugu toma ta hupuna,ku woagimi kakea amihaganya angi kalebu-angi kaleabu.27jaka lahi hamu dama pareha ya hangi kalebu-hangi kalebu waingu tagu bihi,paka hoba-hobaruya ka touna pepi arungu nama pepi,ma balanga kollidingunya na ka kia waligu ta amamu.28Jaka ku woa dija duda kapea ladu baru.29A lidingu mamangu kahiluna kana rangu kaya napatikki hangahu matua toma hangi kabuangu-hangi kabuangu.
Chapter 3

1Jaka, da malaikat kabuangu ta sardis tulidanya: Nei jiaya napatikina namu nama eingu hangahu hi Allah jaka pitu kapea nei: ku peaja daha wolu hawolumi Na tou winnagimi mi morikk, yayi ajiakayaka mi matika da i ku kolli-i mayaha napakeramu nama nadiya ta dalu hagana hi Allah.2Nipa a-tinya, jaka pakulihuya napata-patami nama einyaha, na tiki hamati.3Nei namu,kami namuya aganaja dapa langa kolimi jaka dapa rangumi,keri kadiha jaka kami haria!jaka dami patikajaka, ommigaka peala toungu tou makeadu jaka dami pea-amanya a jam pirakaka A-ommiga lahi nyiami.4Nei-namu,kami kollija da tou ta sardis dadi mada mahalluk da kopida; jaka kapiku halakuda marai guja kada waingu kopi kaka jaka daku pod dahu mapaja da ngarada daku ta huratu morikku.5Na tou nama talu pawaidanya koapi kaka jaka Nyouwa dagu heldigumaja na ngaramu ta huratu moriku. ku mangaku ja da ngarada tahagana na Amagu jaka ta hagada malaikat-malaikatuna .6Agerakaya nama eingu ka hiluna toma kana rangu kaya napatikina hangahu tutuna kabuangu-kabuangu''7Jaka, tutuna malaikat ta Filadelfia a tulidaja ;Nei-jiaya napatiki nama duka hangari manadangu nama padeni tekangu, nama hamaniya na wihina hi Daud,Na wehaya jaka da eimang ha tou teka nama peangu patodiya ;nama todi jaka da ei a mang ha tou teka nama wehaya.8Ku peagiminya dahawolu-hawolumi.itta yaya,aku langa weha gunyaka na bina tagumi, dahilu ei amangu na tou teka nama hilu to diya naka luamu na merahu hingu kika, jaka nyiami nama manudu keriya na winigu jaka dama pa ge a ganya na ngara gu.9Ittahu,agu woluha ta sinagoge moiri tana neyi,dama peaka wikida tou yahudi,pada hal da-ammang,damma kabohok,ku wolu diha hammu ka ammija jaka jaka kada mokkulugimi ta wihimi, jaka mu woludihaka peaga agu namu oatami.10Alanga maromatunya na wini ,ami ruddu ku ga, ku maromatu gimi walingu tama hadoku nama omminya tahaga pinutana,nama kaka-mi nama ei-ngu ta tana.11Geha ommigaka .pajukku nya napa langu kollimi abi ei dingu ha tou teka nama dekigiminya na tou ku katikumi.12Nama langa taluna, Gu pajajinya kabaringu rukka umma biaha Allah-Gu,jaka dana hilu halaku maha walingu tapa doungu nowu,jaka kutu lihu nanya na ngara Allah-Gu jaka na ngara praingu kota Allah-Gu ,nou na yerusalem Gu-ayi,nama purungu waligu ta surga, walingu ta Allah-Gu , jaka nangara-Gu nama buangu.13Nama eingu kahiluna kana rangu kaya a-gananya napa tikki hangahu matua taka kabuangu-kabuangu.14'' Jaka, tatu malaikat kabuangu ta laodikia da patulidaja ,nei jaya napa tiki na sang Amin, na hakaki nama manudu jaka nama padeningu, walingu takawunga pajajinguna hi Allah;15Gu peagimija dapawolumi,adami maringu jaka adami wajalu ana medapa reihi dapa kalangu kami maringu jaka kami waja.16Nei namu,kamu kabokahu, dami wajalu jaka adami maringu peala ku muttagu walingu ta a-agu.17Alanga tikkiminya, ku toma nguka, kuhainguka jaka daku jaka manguhu agana -gana jellananya,jaka daku peamanyaka ami patetekangu ta mawilla,haduka,milla,kaboala jaka kaloku.18Ku peakagiminya kami hiluya walingu lahi nyouwa na ommahu rara,napapa wolu atunu ya ta api kapiku pa atimi,jaka da kopi-dakopi kakami kami koaling pa kenaja dami hilu makii amaha jaka naha wolumi da hilu eima nyaha ,jaka na doragiminya saleb ta matami kapiku itami.19Dappa namu oatagu, kuteguruha jaka kuajaru,nou namu kamu woaya na atimu jaka kamu haria !20Mu ittawa,Agu dedi tahaga bina jaka agu kadokukunya.jaka eidingu toumarangu ganya na li i gu jaka na wehagu binna ku tama lahi nammu jaka gu oalinya jaka nama ku marainya21A ei-ning matalu, ku woanya ku pahellanya ka loa-ga ana ngodu dengaga ta pa dou pingi pa ei Ga, tou jellangu nyouwa ala talu jaka aku ngodu denganya na Ama Gu tapa doungu na.22A ei ngu mangukahiluna kana rangu kaya napa tikina ha mahumatua taguna nakabuang-nahabuangu.
Chapter 4

1Mangali, hi ku ittaya hangi na binna nama taweha ta surga, jaka na li-na weiga, napa rangugu lii trompet nama pa newi denga ga, winna, "Dea hanguya woyayi jaka kaku patekkagu nya aganna nya namma djaji menga yayi,"2Ta rahi nou jella,nyouwa aoa-li nagaka hamangu matua jaka itta minyaka,hangi napa doungu nama eingu ta surga jaka Ha tou nama ngodu nou deha tapa doungu nowu.3Jaka, nama ngodu nou deha tapa doungu nowu,hunga nanyaka maga toungu watu pernata yaspis jaka sardis;jaka einya hangi naka poiri nama kollurunya napa doungu nowu napa itta toungu zamrud.4Dama kali kollurunya na takhta nou ei ja duam bulu patuda da takhta jaka ta dehada da takhta-takhta hei yi ku ittaha nama duambulu patuha da tua-tua nama ngodu,dama waingu koapi juba putih jaka da touku-touku ommahurara dama ei ngu taka tikuda.5jaka walinguta takhta nowu nalohungu nanyaka nama maga lai kabollaya jaka naka ngura nanyaka ana kaguruku,jaka ei-ja pitu da wihi dedi dama eriku tahaga takhta neiya,nama tou jellangu dama pituda da hamangu matua na hi Allah.6Jaka, tahaga takhta ei jellanya hangi nama maga tahikku ka ninnuya, nama merangu kristal. Tapa dua jaka nama kali dama binu matada tahagada jaka taka deangada.7Hangi nama daga toungu singaya,jaka nama daga napa duba waida maga ma hapi moniya, jaka nama daga napa katilu waida nahadana maga mahada tou ya,jaka nama madaga napa kaptu waida maga ma wurungu ikit nama maga ma wurunguya .8Nama patuda nama daga heiyi hei ngu-heingu da negalungu kapada mera-ma nammu dama binnu waingu mata da,ma eing taha bali hiddi tou jella da ta bara daku; Ladu jaka ridungngu, nama patuda dama daga heiyi da-da hangahu meiri-mangu a widda"kudus-kudus,kudus kayi hi moiri, Allah nama reihi madi,nama langa ei-ngu,nama ei-ngu,jaka nama ommingu peala.''9Jaka a lingi pa ommija dama daga heiyi woadaya pamalanguya,horu hai lananya,jaka jaji wuatu danga namu nama ngodu tapa dounguda ,nama morikku pangala-pangalangu,10Nama duambulu patuya na mambokulu tahga nama ngodu tapa raingu nouwu,jaka ada ka raddanya namu nama moriku pangala-ngalangu,jaka ka lea na wainaja tou kuda tahaga praingu banguna manga hi winna ana panewi,11La owu Moiri jaka na Allah ma,ou kaka nama kagamaja horu hai languma,hormat,jaka kuaha a langa ou-dongu nama woluya nama kaweirik-nama kawadak jaka ha kabu atimu nya nama einya jaka naha woluya''
Chapter 5

1Manga,agu ittaya ta lim-ma lawana Na nama ngodu tapa doungu einya na luningu,na huratu,nama eingu patulina taraha ta bara daku jaka taha bali hiddi,higu waingu pitu hegel.2Jaka manga higu ittaya hatou nama malaikatu nama waddingu,"Agera-kaya,nama piaku ana weaku ana weha ya segelluna?''3Nou namu,da eamangu ha tou tekke,nama eingu de-ha ta surga,tapinu tana ma eingu wawa takabu tana nama wehaya jaka nama ittaya ta roungu palungu nei.4Manga,hiku hou gunyaka a hade-haddigu ada ei nguka ha tou-teka nama piaku ana wehhaya na huratu paluningu jaka nama ittanya ta kabbu nou daluku .5Nou namu, hi tou walingu tama bokulu howu winnaga.''Muhangahuya Pahowu,!ittaya na singa walingu taka bihu yehuda, ta walla wuana hi Daud,nama langa taluna lapakungu jiaya nama piaku ana weh-haya napa luningu na huratu nei jaka dama pituda da segellu.''6Jaka hiku itta-ha tapa dua na napa raingu jaka dama patuda dama daga weiga,jaka ta padua-padua ma bokulu nei ei-ya heingu na Ana beibu nama dedi,toungu palanga teungu,nama ei-ngu pituda da kaduna jaka pitu jellakada da mata na jiahaka nama pitu da da hamangu na hi Allah dapa luana ta hagagu pinu tana.7Na-ana beabu neyi omminya jaka nama deikya napa luningu na huratu nou walingu ta lima lawana Na nama ngodu dea ha tapa raingu.8Jaka,nei na ana beabu na deki yaka na huratu piluningu nei yi,damma patuda dama daga jaka damma dumbulu patu dama bokulu gereja mak kulu danyaka ta haga na Ana beabu neiyi,jaka ha tou-hatou hamannu hangi jaka hangi eamang Ommah rara nama binnu ke menyan,dapa habaka-da tou-tou kudus.9Manga,hida manyanyinya hangi na lagu lodu nama buangu,winna ,ou jiaya nama piaku ana dekiya napa luningu na huratu jaka nama wehaya segeluda alanga tea-u di dagu,jaka na ra-a mu,owu langa deitu-tiduja nana tou walingu ta suku,tapanewi,kaum jaka walungu bangsa taguna hi Allah.10Jaka owu namu nama langa pajajiya hammu nama jaji padoungu baungu jaka iman-iman tagu jiata,jaka hammu dama pareaha ya na pinu tana.11Mangaka,ku ittaya,jaka ku ranguya na lii-na walingu dama dangu dama malaikatu nama korunya napa raingu nowu,patuda dama daga,jaka ngaladukada da dama mokulu.jaka nadangu da beribu-ribu jaka puluan ribu.12Da pa ou ngu waingu lii da dama waddi oatangu,"Napiaku dingu Ana Beabu,maba langa doru didanga,namuka namma kollingunya na kuaha,jaka na deika.13Langa agu ranguha ngala dama moriku dama eija ta surga,jaka ta pinu tana,jaka ta kabu tana jaka ta tahikku,jaka naka kuasa toma piango-piangu.14Jaka,dama patuda madagahi widda,"Amin"jaka dama bokulu mokuli jaka karadda nanyaka.
Chapter 6

1Mangalikka,nyouwa hilu pa atinya hi Ana Beabu ama wehaya hangi walingu nama pituda da segel nei,jaka kuranguya hangi walingu nama patuda dama daga nei winna ana waingu lii-na nama maga toungu maka gurukku,''maiya''2Manga,hikku ittaya heingu najara kaka jaka namu nama ngodu nou deha nama hamanu hangi pamu i jaka hangi toulku pawoada lahi namu,jaka namu nahagaja napa kalaha jaka na taluha.3Jaka,na Ana Beabu nei na weha na segel nama kadubbana,ku rangu ya nama daga nama kadubbana winna,''maiya!''4Manga hi omminya heingu najara heaka nama rara toungu waha api,jaka nama ngodu taka dengana hi woanya kaloaga kana dekiya dama buhangu pekahangingu walingu tapinu tana manga tou hina pahamati wikkin,jaka hapangu napa hoari nama bakulu napa woadanya namu.5Jaka, na Ana Beabu nei na wehaya na segel nama katilluna,ku ranguya nama daga katilu waida winna,''maiya''Manga hikku ittaya heingu najara nama metingu jaka nama ngodu taka dengana nama hammu hangi kilu ta limmana.6Manga,kuranguya toungu eingu lii walingu tapaduanda mapatuda dama daga nei winna'' hangi cupak gandum tanga 1 diner,jaka 3cupak jelai tangana 1 dinar,nei namu abi paruhakumaya na minyak jaka na angguru.''7Jaka, nei na Ana Beabu ana wehaya na egel nama kapatuna,ku rangu ya na lii madaga nama patuda winna ''maiya''8Manga, hiku ittya heingu najara moru pucat jaka nama ngodu tka dengana na ngarana pamohu dengangu jaka Hades nama keriya.jaka kaloaga napawoadaja hamu 1/4 pinu tana,ada hamatiha waingu pahori,karobang,kapoiri,jaka damadaga amagu tou ta pinu tana.9Na Ana Beabu ana wehhaya na segel nama kalimmana,ku itta ya ta wawa talora da dewa-dewada hamu dapa langa hamati witina na winina hi Allah peala dama hakahi-hakahinya dama patarunya.10Hammu pa oungu danya waingu liida mawaddingu,''pirangu kiyaka,nama biaha jaka mapadeningu,awu mutarangu wikkimu walingu a pahakkingu jaka dama page-aja da ra-a ma nyiama hamu dama ngodu tapinutana?.''11Jaka,lahi hammu hatou-hatou deawa woaja ha wella woaja jaka hamu hi peakaja hamu kada hangahu lettu toma da dangu da oali -oali pawihi palima jaka da angu wuada hamu da pahamati toungu hamu ada genap pu.12Jaka, ku ittaya na Ana Beabu nei nama wehhaya na segel ka namuna ,djaji nanyaka oppungu dama eingu merana,na mata laddu na jaji metting toungu koapi karung napa wolu walingu ta longi jaka ngala dukkana na wulangu na jaji toungu ra'a.13Jaka,da kapea dakapea ta awangu nama na-u tapinutana toungu pingu Ara anapamoaranaka wuana da nama mata ana koyakkunya ngillu nama bangat oata.14Jaka, nama poakangu na awangu toungu huratu napa luningu,jaka ngala da letina jakada nuhha nappa gerruja walingu tapadouna.15Manga, raja-raja ta pinu tana,jaka toubakul(marabba),jaka perwira-perwira,jaka na tou poati jaka naka loaga ,jaka ngala atta,jaka na tou bebas nama kabuning ta liangu jaka ta joanga watu-watu tapinu lettina.16hammu,Widdaja da letin-lettin jaka watu-watu bakullu nei,taburriya kana piakuma jaka kana kabunigama walingu tahaga nammmu nama ngodu tapinu toukulu,jaka walingu tabani nahi Ana Beabu.17Nei namu na ladu bakulu taguna banina hamu nadukika jaka gerakaya nama dama tarrungu.
Chapter 7

1Amengaka neiyi, Hiku ittaya nama patuda da malaikattu nama dedi nama patuda da ngidu pinutana abi eingu ma wudaya ta tanamara,ta tahikku,jakka deha ta pingi ai.2Manga likka, ku itta ha nama malaikat hawanguk nama hidungu walingu tapa doungu pingi pahungana na ladu,napa idina segel walingu lahi Allah nama morikku.pa oungu nanyaka waingu lii na napa wadingu tama toma patuha nama malaikat dapa langa woangu kaloaga kami paruhakuya napinu tana jaka na tahikku weiga.3"Abi paruhakuya na pinu tana,tahikku,jaka na pingi aiyi toma dadi mamengngamaha pa woaja tada segel ta ka a matada da papa wihi limma na hi Allah da".4Kurangu haka da danguda dapa segellu na danguda 144.000 tou ya. Tangala dukada wali hou daka ta hangi kahupi-hangi kahupu la keada israeil.5Walingu takabihu yehuda.6Jaka takabihu Asyer.7Jaka walingu takabihu Simeon.8Jaka takabihu Zebulon.9Mangalika ku ittaya, a jiakayaka da dounguna na tou rara dadi pa yapuya na danguna,walingu tangala dukana negara jaka na kabihu jaka na bangsa jaka na panewi,nama dedi taparaingu jaka ta haga Ana Beabu,koapi bakul nama kaka jaka kahanga-kahanga palem ta limma da;10Jaka dama paoungu waingu lii da nama wadding,"Namoriku ta limma na Allah ma ngodu ta praingu,jaka tagu Ana Beabu.''11Jaka,tanga kehada malaikat dama tanga dedi dama kalli kollurunya na doungu nou jaka nama kalli kollurunya ma mabokullu,jaka patuda nama daga,hamu mokullu ta haga praingu nou jaka kradda nyaka hi Allah.12Manga hi widada,"Amin!Horu hailangu jaka djaji wuatunya jaka pangadang jaka na tikki wainyaka jaka kehormatan jaka kuaha,jaka keperkasaan hi Allah da jiata toma piangu-piangu!"13Namapi,hatou nama bokulu nama panewi jaka nama patuturungu lahi nyouwa,"Geraya nama waingu kopai bakul ma kaka nei jaka biayaka waliyana a omminya!?14Manga,hi wiggu dja hammu,"Agu amagu,mu peakadinya."manga hi winnaga"Da tou howu jiaha ka da tou dama langa louhunguda walingu tama mawilla bakullu jaka mamanga haka pa baha da koapi bakul da jaka da tou howu pa kaka da jaka ta ra a na Ana Beabu.15Nei hammu,dedi danyaka tahaga takhta Allah jaka nama payemanya nammu ladu jaka ridungu tapa raingu na jaka nama ngodu ta takhta nei nama engangu ta joanga hamu.16Hammu dada karobamangu jaka dada hiku matou maha ;mata ladu dana kena maha hamu jaka nama wajalu oata ha wanguku.17Ma alanga einya na Ana Beabu nama einya tapa duada padoungu nou nama djaji napajowa hamu jaka nama patutudja ta mata weimahingaru,jaka hi Allah pada wadaja da weimata da walingu ta mata da hamumu.
Chapter 8

1Jaka na Ana Beabu ana wehaya na segel nama kapitu,eingu kahanna na na hurga eingu ha tengi jammuna.2Jaka,ku ittaya malaikat nama dedi ta haga na hi Allah, jaka pitu trompet hina woadaya howu.3Manga,malaikat hawanguku ommija jaka hida dedi ta loara,hangi ha ka a pamalangu ommahu rara, jaka hi woajella nadja dama dangu na kaa kada horungu hailangu waingu habanyangu da tou-tou pawaddi talora ommahurara ta haga praingu nou.4Jaka, hibbu nama walingu ta ka a nowu,pamaraingu maha bayanguda da tou-tou pawaddi,da toma tangana hi Allah walingu talimma malaikat nowu.5Manga,malaikat nowu deki nyaka na kaa pamalangu jaka naka dekanya api manga hina dediya walingu ta talora jaka himmpatullakanya tapinu tana, manga harangu ya nama kagurukku nama pamaraingu wallikku jaka na oppungngu na tana.6mangalikka, nama pitudamalaikat nama hamanu pitu talali hadanyaka ada po'uha da tolalida.7Malaikat nama kawunga nama po'u ya na talalina, mangahina djadji na urangu es jaka na api nama pahaurunguna;jaka napa boangu tapinu tana, manga hina mutungu 1/3 na tana jaka 1/3 ngalada pingi aiyi jaka nutungu jelladanyaka ngala da rutu moru.8Namalaikat napa kadubana napa pouninya na talalina,einya kana maga lebinanya na mutungu napa kabeana tahiku,jaka 1/3 na tahikku na djadjika ra a 91/3 dama eingu ta tahikku jaka dama morikku matidanyaka jaka 1/3 walingu kapalu beradanyaka.10Malaikat nama katilu waina papouni nanyaka na talali mana u danyaka daka walingu ta awangu hangi naka pea bakulu nama eriku toungu obor.jaka naka pea neiyi nama bomidja da loku jaka da mata wei.11Nangara naka pea nei widanya Apsintus. Jaka 1/3 walingu ta ngaladukada mata wei djaji danyaka Apsintus jaka na dangu tou mati denganya na wei nei manga na wei nei hina piddu oata.12Namalaikat nama kapituda waina pou nanyaka na talali na,manga hida paluya 1/2 mata-ladu,jaka 1/2 wulang 1/3 kapea toma 1/3 walingu nou weiga djaji kapettang jaka 1/2 na laddu djaji kapettangu jaka tou jellakananyaka na ridungu.13Manga,Hiku Ittaha jaka hikku ranguya haingu nama wurungu rajawali nama wurung tapadua awangu,nama pa oungu nama ha waddi oa tangu,"Lokutekkananyaka,lokutekkananyaka,lokutekkananyaka,Nyiami nama engangu tapinu tana witi poinina na talali katiluna malaikat nawabguku papoinina jelladadjaka.
Chapter 9

1Manga,malaikat kalimmana papoini manyaka na talali,jaka ku ittaya nama hangina naka pea yi nama ka na u walingu ta wang toma ta pinu tana, jaka lahi namu woadanyaka kuhi kealang pa mohu dengangu.2Manga hina wehaya napa doungu nou manga hina dea hangu na hibbuna walingu ta liangu nou magga hibbu walingu ta jonga tularu bakul,jaka na mata laddu jaka na ronguana na wang kapettang nanyaka waingu hibbu uru weiga3Mangalikka,walingu ta hibbu uru louhungu danyaka daka puda ta pinu tana,jaka woadajaka patagu toungu pataguda data mihiku tapinutana.4Jaka,lahihamu hi widaja abi mi ula didja da rutu dama eingu tabana ngala dama tubu jaka agana a pingi aiha manga jiaha paha dama eingu segel Allah ta kaa matada.5hamu taweaku maja pahamatiwikida jaka woadaja mamawilla 5 wulangu;mamawila mearana nata mihikuk kana pakahi ta touwu.6Jaka naka loaga nou na tou rara manyeranya nanyaka pamati dengangu,jaka dinguka dada parega dengamanya.Da buha kadingu pamati djidinguka na mati na he'itunya lahi hamu.7Da hada,da daka putu hou merada da jara dama waingu ta napa tungu,jaka ta ka tikuda eingu toungu maga tutaku ommahurara,na hadada toungu haha tou raraha.8Loagida toungu loagi mawini jaka da giduda toungu ngidu singaha.9Jaka da kuruda toungu koapi bihi,jaka poini da da kapada toungu da poini da kareta-kareta dama mangujarada damma palai tapatauwu.10Jaka da keiku da tou ngu keiku tamihik dama patitik jaka takeiku da houwu eingu kaloaga ada pamama willaha na touraramadeina 5 wulangu.11Na Raja nama parehaka eija damaikatu "Abadon"tapanewi yunani na ngarana "Apolion".12Nama willa nama kawunga ana lopahuka,ommijella papanyahana nama willa hangi.13Manga,malaikat ka nammuna dappounya natalali,jaka kurngu walingu damma patuda data ta lora omahu rara tahaga na hi Allah.14Hiwinnaja da malaikat napa nammu waida nama hamanu talali"pahellaha nama malaikat nama patuda dapa pingu ta loku efrat nama bakulu".15Manga dama patuda malaikat,dapa langa pahadiadaja a jam jaka na ladu jaka na wulang jaka na doungu nowu,pahellada jaka ada hamatik 1/3 tou pawai .16Da danguda jawa bani dama waingu jara eingu 200 juta danguda kuranguha na dangudahamu.17Jaka, tou lurudaka aku ittaha tadalu itta guja da dajara-dajara heiyi jaka hamu nama ngodu hou deha nama kaletiha waingu danya koapi bihi nahadana na rara erikku, morru kobang,jaka kunyi toungu balerang jaka da katikku djara-djara heyi toungu katiku singa jaka walingu ta a da nalohungu na api na hibbu,jaka na belerang.18Walingu nama tilluda 1/3 tou rara nahapahamati,waingu api,hibbu,jaka belerang nama lohungu walina ta a a da touwu.19Dakulihu da jara-jara neiyi walingu ta a-a da jaka ta keikuda .jaka keikuda mearana madu jaka eijelanguda katikuda ,djiahaka pamawillawaingu.20Nei namu,da tou dapa pahigikuda,dapa hamatida da pama willa da damma ha ria walingu tapa wolu waingu limma da hamu jaka dama pa buatuha da ommahurara,mamahu kaka,tabaga ,watu jaka da ai,damma itta,damma rangu,jaka damma halaku.21Jaka Hammu damma haria walingu tamati tou,jaka nama tama keiku.
Chapter 10

1manga,hiku ittaya hangi na malaikat hawanguku purungu walingu ta surga, waingu koapi awang jaka koapi kapoari ma eingu deha taka tikkuna,jaka hahadang toungu mata laddu ,jaka na wihina toungu wihi api.2Malaikat hamanu nanya na lunaningu merahu nama ta weha.jaka nama na leti na wihi lawana na ta tahikku jaka na wihi laleina tapinu tana .3Manga hinna pa oungu lii na nama waddi oatangu,toumgu singa nama bani ;jaka ana pa ounguka,pituwudangu ana kanguraku naka balla ana parangunya na lii da hammu.4nama pituda damma kanguruku nei ada parunguka,hikku tulihuha,manga hiku rangu da lii-da walingu ta surga dama widda,"segellah agannadja dapa langu widangu dama pituda dama kaguruku nei!abbu tulihu auha!''5Manga, dama malaikat dapa ittagu ada kali ta tahikku jaka ta tanamara ada dedi kungu limma lawanada ta awangu.6Jaka ngala dukka da ihida jaka na tana jaka ngala duka da ihina,jaka na tahikku jaka ngala da ihina, da eimangu mahilu pagehirunya.7Ana woakanguka ka loaga ana poini na malaikatu kapituna ana pa papoini kayaja na talalina,jaka taguna genaku nanyaka naha kabuatina hi Allah,toungu namu napa patimana tapa wihi-palimana ;da para nabi.''8Manga,na lii-na weiga naparangugu walingu ta surga winana jella lahi nyouwa, nama winna halakuya jaka dekiya napa luningu huratu nama taweha walingu ta lima malaikat nama dedi tapinu tahikku jaka tapinu tana.''9Manga,hikku lahalaku tama malaikat jaka makareiha kammu woagamanya napa lumingu huratu merahu neiyi lahi nyouwa.jaka malaikatu neyi winnaga"Dekiya huratu jaka kammi a-nya,jiaya nama wolugiminya na kabumi piddu,jaka na a-a mi maga mearana ligihuna toungu taka neana.''10Manga aku dekiya na huratu merahu ta limma malaikatu jaka hidda aja,jaka ta aa aku padanya na liggihu toungu kanena,jaka kagu a kanyaka nakabugu na piddu. 11Nyimi kamu patomanya tahaga toungu madangu jaka kabuangu jaka panewi jaka da raja-raja
Chapter 11

1Manga,hida woagaja hangi na wulu,na hadana toungu takku paukkur,jakka hi widda,"Halaku jaka bamu ukuruya naparangu Allah jaka, na taloara hammu dama habayangu nou daku.2Nei hammu tima kadija da taloara na limma Allah nama tahabali hiddi,abbu ukurudiya alanga pa woayaka ta bangsa-bangsa, jaka hamu da leti-letiya na kota suci madeina 42 wulangu.3Jaka,ku woanya kuasa dama dua da hakahigu jaka hamu hida peangu pa bernubuat madeina 1260 laddu jaka waingudanyaka kaba kabung,"4Hammu heyi djiahaka dama 2 wihi lampu dama dedi ta haga na hi moiri nama tagunya napinu tana .5Jaka a eika nguka tou buhang panyaradja hamu,na api louhungu walingu ta a-a da hama jaka tunu-dajaka da muhu-muhu la hamu.djaka gerakayaka nama nyaraja hamu,namu nahamatiha waingu pata nei.6Dama dua weiga einguda peangura ana todiya na awangu abbi na urangu abbi na purungu ta laddu-laddu nubuat hamu,jaka einguka peanguda ta wei ada paheapaja ada djaji ra jaka ada paluya na tana waingu hangi mala petaka,dapa kabu ati pawokida.7Jaka hamu ada mengaka pahaka hidja da kapea louhungu walingu ta kangu mawilla kapa ta-u kage-aja jaka da taluha hamu,jaka hamati dajaka hamu.8Jaka, daka nawoda dama dua tidi tou daka tangarangi ta koba bakulu,a ittayakaya apanonikunya widanya sodom jaka mesir,padouna hi moiri da iata aha rikkaya.9Jaka,walingu ngaladukana bangsa jaka kabihu bahasa jaka kaum da ittaha-ka matida dama dua madeina 3,5 laddu jaka dada pa hellana daja dakanawada dama dua tamuja ta rati.10Jaka dama engangu tapinutana ta egi ati lahi hammu jaka ta diata kohu,jaka hamu merapa ngidingu danyaka kado hatou jaka na olina dama dua nabi nei aba pana willaha hamu ada engangu tapinu tana.11Nei nama,ana lopahuka 3,5 laddu,hangahu walingu lahi Allah tamanyaka daku ta kanawada nei jaka heiyi dedi dawihi da hamu manga dama pa atija weiga mangeatu oata dajaka.12Manga,hida ranguya na lii dama pa oungu hawaddi oatangu walingu ta surga winna ja hamu "Dehanguya Demmi!" jaka,hammu weija dehangu danyaka ta surga daku ta awang,da haka hija weiga da ge-a ge-a da .13Jaka,ta rahi nei,na oppungu tana dama pitu ribu touda matidanyaka witi oppungu weiga,jaka dama mati mangeatu oata danyaka,manga wuatu hailadanyaka hi Allah deha ta surga.14Nama willa nama ka dubana na loppahuka,ittayaka nama willa katilluna ommili nyaka.15Manga,malaikat nama kapituwaina pa poini na ta lalina,jaka hina rangu na lii nama waddingu ta surga nama winna,"mapa reha pinutana djadji nanyaka mapareha na hi moirida jaka nammu napa urapida,jaka nammu paareha nanyaka lapakungu piangu-piangu"16Mengalikka,dama dua mabulu patuda mabokullu nama ngodu taparainguda hamu,ta haga hi Allah,da karadda jaka da mokkullunya hi Allah,17Hi winna,''kamu pawainya lahi namu na moiri Allahmu nama reihi biaha,nama eingu jaka nama langa eingu,alanga dekidi munya na peangu na nama bakulu jaka walingu ka pareaha yaya.18Jaka, bangsa-bangsa dama bani,nou namu na bani-mu langa ominya,jaka na rahina taguda omija da tou mati ka pahakkija jaka woaja pataguda dapawihi palimma na,nabi-nabi jaka ngaladuka tou pawaima manudu jaka nama mangeatunya na ngara na nama merahu jaka nama bakulu,jaka ana pamohuya dama pamohu pinnutana .19Mangalikka,ta weha nanyaka na praingu Allah ta surga jaka hikku ittaya tabut perjanjian Allah ta paraingu na,jaka hungananyaka na ka walliku jaka nama kagurukku jaka oppungu tana jaka urangu es nama loppahu.
Chapter 12

1Manga hungadanyaka hangi na tada nama bakul ta awang:ha tou mawinni nama waingu koapi mata laddu jaka wulangu ta wawa wihina jaka da toukku nama habulu dubbada daka pe-a taka tikuna.2Nama mawinni nei tanga pakabu nanya jaka dalu padangu mawilla na nya ka kupa ana awinna,namu kawulanguna nya ana hiddu.3Manga,hungamanyaka hangi na tada hawawanguku ta awang:heingu na kaboku naga bakulu nama rara nama eingu pituda taka tikkuna jaka habuluda kaduna jaka pituda touluku taka tikkuda.4Da Keiku da nei nakabokulu naga na welaya 1/3 kapea ta wang jaka tullahuja ta pinutana .Naka boku naga dedi tagaha na winni kalu pa ana nama winna peala nama ma winni ana pa ana kaka,ka piku ho-a kunya na anana winna.5Nama winni nei ana pa ana kaka ha tou lakeada moini ,nama parareha hagubbulu waingu takku bihhi,na keada nei na parimanya jaka na iddiya ta haga na hi Allah jaka ta haga takhta-na.6Nama winni nei napa lai manyaka tama reda ginangu,tapa doungu dapa hadiahdanya hi Allah taguna nou kawu,nama dama maroma tunya madeina haribu dua ngahu namu mabulu ladduna .7Jaka, djaji nanyaka napa tau ta surga,Mikhael jaka da malaikatuna patau ada ge-a nya na haga nei.naga nei pata-u danyaka na olija da malaikatuna.8Hou hamu dada kullihu tekka manguha da eimanguha padoungu hammu ta surga.9Naga bakulu nei pakullaku danya neiwawa na kaboku kaweda napa widdanya moiri loku jaka moiri tana,nama pajakuruya na pinu tana,namu nama patullakunya ta pinu tana,jaka da malaikatuda hida patullaku maraida nou wawa10Jaka,kurangu ha da li i-da dama waddi oatangu ta surga widda,"ya ladu,omminyaka moriku nama lika loaga,jaka napa papareha na hi Allah iata,hikaritto nama ge-aja da anguwuada iata,nama geaja ta haga hi Allah ladu jaka riddungu,da patullaku dja hou wawa.11Hammu dapakalaha waingu rana na ana Beabu,jaka waingu patikki da dapa hakahi i-da hammu;ada dajolungu wikki da hangakuda hamu,parei-rehingu ada haganya napa matidengangu.12Nei namu,Nyiami surga jaka damma engangu nou daku! nyiami,loku tekka nanyaka tana jaka tahikku witi moiri loku nama langa purungu lahi nyiami waingu lii bani na mabakulu witi namu na peanya na rahi nama hamanuna naka mutuhu,''13Ana ittayaka nama apatulla kunya ta tana,namu napama willaya nama winni nama langa pajajinya nala keada mini weiga.14Nei namu,nama winni nei woadanya dubba da kapana mawurung rajawali nama bakulu kana piakuna ana wurung ta ma reda ginangu,tapa douna,a bianya a radanya madeina a hangi kaloaga.15Na madu nei naha wurutunya na wei nama maga ma loakuya ta tuana nama winni nei, kapiku mamuhuna nama winni nou daku.16jidinguka,na tana na olinya nama winni nei,na tana mamanganga na a-ana hiuna ha mirittunya na wei napa hawurutuna naka boku(naga)nei.17Manga,naka boku hinna bani oatanya nama winni nei jaka na laku nanyaka ana patau-dengaja dala keada ha wanguku walingu tama winni nei,hou da tou dama ma romatu da lii pareha hi Allah jaka dama pajukkangu ada haka hinya hi yesus.18Naga na dedi ta wiwi tahikku.
Chapter 13

1Mangalikka,ku ittaya madaga nama bani oata na lohungu walingu daka ta tahikk,nama eingu habulu da gaduna taka tiku.ngala da kaduna eingu hangi touk katikku jaka ta ngala duka da katikku tulihu daja ngara pangeng.2Nama daga bani napa ittagu mera da macantutul,winina merada wihida beruang,jaka da a-a na toungu a-a singa.Naga nei woadanya madaga bani namakulihu,taloara,jaka pataguna nama bakul.3ku ittaya hangi maongu ta katiku da toungu maga mata towiha dapa mati dengangu,daka towi hei da djadji pidjaka.ngaladuka napinu tana naka baddanya jaka keridanya na managa bani nei.4Jaka,da mokkuludja naka bokunei alanga woadanya kulihu ta madaga bani nei jaka hamu mokkulu noudanyaka nama daga bani nei manga hi winna,"Gerakaya nama merana nama daga bani jaka geraya nama piaku papatuwa ana geanya nammu?"5Jaka,lahi namu woadanya hangi nama panewi boggir jaka panewi kajuggal, jaka kaloaga kana paha lakuya,nama 42 wullana.6Nammu nawehaya na a-a na ma boggit ada gea nya hi Allah,ada bogit wainya na ngara-Na,jaka dama eangangu ta surga7Nammu jellah da woanya kaloaga ada geag-Nya da tou pawai jaka ada pakalaha hammu,jaka lahi namu woadanya kaloaga tangala dukkada dakabihu,panewi,jaka bangsa.8Ngala dukana ma eingu tatana da mokullunya,houweiga da tou dama matulihungu walingu natana a-pajajinya daku tahuratu bakul nama morikku taguna na Ana Beabu,nama langa dorru.9Ngala da tou nama eingu kahiluna kana piaku nama ana rangu nei.10''Peala a ommi kanya hatou na papa tagungu ta gallu,nama kana djadjika ta gallu;peala ha tou apapa hamati waingu pahoari, waingu pahoari nama a matiya''Nou djiayaka na papa tagudanya jaka na manning natou biaha.11Manga,hiku ittaya heingu nama daga bani ha wanguk na louhunga walingu ta tana;jaka nama daga nei eingu dubba kaduna toungu ana Beabu,manga hina panewi toungu heingu madu.12Nammu pahalakunajaka ngaladukada ka loaga na madungu bani nama hangina nei tahaga na,jaka da wokiya tana jaka hamu dama engang na daku da mokullunya nama daga bani nama kawunga nama ka touwi magegarru nama bohi pijallu.13Nama waingu tada -tada podahu nama bakulu ,naha purunya na api walingu ta awang lapakungu tapinu tana, tahaga na touwu.14Jakka,hammu napa jaluruya na towu nama engangu ta pinutana waingu tada-tada podahu napa helldanya taguna kana pahalakunya tahagana nama naga bani nama hangina.nammu winaja dama engangu ta pinutana wolludja hadana nama daga bani nama hangina, nama katowi wewi pahoari djaka na morrikku djella.15Nammu,da woanya kaloaga ada woanya hangahu nakahala madaga bani nei manga na ka hala madaga bani nei hina piaku papa newi jaka wali nounaka na tou dama mokulluya na kaka hala nei hida hamatiha.16Jaka,namu walinouna ngaladukana tou,merahu nama bakul,mapoiti mama milla,atta na tou bebahu,woadadja ka tada ta limma lawanada jaka ta ka-a matada.17Abi eingu ha tou tekka nama piaku pa hii ha nama dagaja hina piaku namu dama eingu tada nei,yana ngarana ma daga bani nei jaka panyapung na ngarana.18Nei namu jiaya napakeringu pangadang,toma kadja da tou mangu pangadangu kada yapu nomor madaga bani nei na nomor nei djiaya na nomor hatou tou rara;jaka na nomoru na namu ngahu namupulu nammu.(666) lambang anti kris.
Chapter 14

1Manga,hiku ittaya na Ana Beabu ana dedi ta pinu letina sion, jaka maraina Nya 144 ribu tou,nama eingu ngarana Ama-na ta ka-a matada.2Hiku ranguha da lii-da walingu ta surga toungu kangurawei nama dangu jaka toungu poini maka guruku nama waddi oatangu,nei namu kuranguya nei toungu poini kecapi napa dolungu kecapida hamu.3Hammu lodudanyaka hangi na lodu bua-yi tahagana ta takhta jaka tahagada patuda madaga morikku,jaka ta haga dama bokullu. hamu djiahaka da tou-tou dama keriya na Ana Beabu a biakanyaka Ana halaku.4Hammu langa taupu dajaka walingu ta joangada da tou dama kawunga dama keriya hi Allah jaka na Ana Beabu.5Da ei memangu walluk maeingu daku ta a-a da,hammu yellah da li-a mangu djalada6Ku ittaha da malaikatu hawanguku dama wurung tapadua awang,nama iddi wini inna katikki dadja dama engang tapinutana jaka ngala dukada bangsa, kabihu, panewi, jaka kaloaga.7Jaka namu tikkiya waingu eii nama wadingu,"Mangeatuya hi Allah jaka woakadinya horu hailangu lahi namu na rahi pahakhinguha toma danyaka;mimokkullunya nammu nama pajajinya na awangu,tana, tahikku jaka ngaladukada mata wei.8Manga,malaikatu hawanguku,napa dubba wainya, pakering jaka napatikkina, Nataburrika,ta burrinanyaka na Babel nama bakul nei lai namu langa woluya ngaladukana bangsa, ana inungu anggur marodak tama winni nama sapumerana .9Mangalikka, malaikatu hangi napa katiku waida,nama keriha dama malaikatu nama dadiha,jaka winna waingu lii-na waddi oatangu,"Agera kaya nama mokkuluya nama daga nei jaka na kahalana, na ka ya hangi na tada taka-a matana manga ta limma na.10Tou nei inungunyaka anggur bani na hi Allah,napa boana waingu kulihu nama binnu daku ka-a pama langu banina, jaka namu pama willaya danyaka waingu apa jaka belerang tahagana malaikatu-malaikatu biha jaka tahaga Ana Beabu.11Jaka na hibbu mawilla da hamu dehangu pangala-ngalangu hammu da eiamangu ka loaga ada hangahu,ana laddu jaka ana riddung, hei hamu dama mokkulunya nama daga nei jaka nakahala madaga,jaka gerajellakaya na tada ngarana.12Ya jiaya dapa ruddukuna na tou-tou biaha namaromatunya na lipareha na hi Allah jaka na manninguda lahi yesus.13Manga,hikku ranguya na lii na walingu ta surga winna;"Tulihukadiya nei walingu yayi,namaringu malalakada tou mati nama mati lahi moiri." hangahu winna,"napadeningu kada piaku ada hangahu walingu ta joilida hammu witi ha wolu hawoluda hamu kana kerikaha hamu."14 Manga hiku ittaya da awang kaka jaka na ngodu ha tou tapinu awang nei ha tou maga toungu Ana tou raraya,napakenangu touk ommahu rara taka tikkuna jaka na kahudi harobu nama tama oata ta limmana.15Manga, malaikat hawanguk lohungu walingu ta Bait Allah,Jaka na pa oungu ha waddi oatangu lahi namu nama ngodu tapinu awang,"pahalakuyaya naka hudi ha robu mu jaka ha robuyaya toma narahi harobu toma nanyaka jaka daparobu tapinu tana da raraka.16Nei namu nama ngodu tapinu awang pahalakunanyaka na kahudi harobu-na tapinu tana,jaka na tana jella harobunanyaka.17Mangalikka, malaikatu hawanguku da lohungu ta Bait Allah ta surga, jaka namu jella nama eingu kahudi nama tama.18Jaka na malaikatu hawanguku djella, nama kuana ya na api,louhungu walingu ta taloara, Napa ounya waingu lii-na nama waddi oatangu ta malaikatu nama hamanmu sabit tama nei," Pahalakuayaya na sabittumu nama tama jaka kamu pakehaja nama paluruhungu da wei anggur walingu tapingi ta tana,"19Manga, nama malaikatu nei hina pahalakuya na sabituna ta pinu tana jaka na kango buja da wua angguru walingu tapingi angguruta pinu tana jaka hida patullakuja daka ta watu geha nama bakul lahina hi Allah.20Hida pahha da wua anggur nei taha bali kota,jaka na raa nama li walingu tapingi papahudaya da anggur nei tikki pamerada na jagana rahi jara nama laina haratu enam ngahu stadia.
Chapter 15

1Manga hiku ittaya na tada heaka lita awang, nama bakulu jaka nama heaka hadaya,pituda malaikat dama iddi pitu kabadda,naka badda napa pahupu waidanyaka dama pituda da badda hei jiahaka nabanina hi Allah duka wainanya.2Manga hiku ittaliya hangi nama maga toungu tahikku kaninnu nama pahaurungu api jaka hamu dama langa pakalaya nama daga nei,nakahala maraga, jaka nayapu ngarana,na dadi ta wiwi tahikku kaninu nei waingu hamannu jugga Allah.3Hammu lodudanyaka na lodu nahi Musa na ata hi Allah,jaka na lodukana na Ana Beabu:"Bakul jaka nama heaka hada na kerangu-na o moiri,allah nama reihi Biaha.na lurutu jaka na padening nahalaku-mu,o raja ngalada nuha.4Gearaya dama mangeatungu,o moiri jaka da ei amangu nawuatugunya na ngaramu? Ma-a djiapa wuka nama Biaha.Ngala dukada nuha enga ommija jaka da mokkulu tahagamu amu huruku-Na alanga patekkananya5 "mengaka ngaladukami na nei, ku ittaya na praingu Allah,namawu hakahi na hi Allah ta surga natawehha.6Pituda malaikatu nama iddi pitu ka badda nei louhungu walingu ta praingu Allah,waingu koapi linen, nama kaka jaka nama waingu padoku ommahu rara ta kuruna hamu.7Hangi walingu dama patuda da madaga da woaja nama pituda malaikat nei pituka-a pamalangu omahu rara,nama binnu banina hi Allah,nama morikku toma piangu-piangu.8Napa raingu Allah na binnu waingu hibbu walingu ta ea-unguna hi Allah jaka walingu ta loaga-na,jaka da ei-amangu ha tou tekka piaku pa tama ta praingu Allah ada diha na pituda ka badda walingu dama pitu da malaikatu ada dukka.
Chapter 16

1Manga hiku ranguha na lii nama waddi oatangu walingu ta praingu Allah nama winna tama pitu da malaikat"Halakuya jaka kamu boajaya dama pituda kaya pamalangu bani na hi Allah nei ta pinutana "2Malaikat nama kawunga halaku jaka kana boanyaya tapinutana,hi jaji ka wilihu da pama sira dengangu jaka na duraku ta tou-tou nama waingu tada madaga nei jaka nama mokkulunya nakahala madaga,3Malaikat napa kadubada waina na boanya na ka'a pamalanguna ta tahikku,manga na tahikku paheapang nanyaka ana djaji ra'a,toungu ra'a tou mati jaka ngaladukana na tou moriku nama einya na mati.4Malaikat napakatillu waida na boanya na ka'a pamalanguna ta loku-loku jaka da mata-mata wei, jaka ngaladukada da djaji ra'a.5Manga kuranguya nama malaikat nama loadanya na pinu wei winna,"Owu nama adil,nama biha,nama eingu jaka nama langa eingu witimu owu anmu pahakinya ngaladukana na tou nou.6Alanga loadanyaka na ra'a kabungumu nama biaha jaka ra'a da nabi-nabi oli jaka. 7ku rangu jellaya na taloara awinna,''ooo moiri,Allah nama biha madi,nama padening jaka nama luruhu kamu pahakinguya.''8Malaikat kapatuna na boanya na ka,a na ta mata laddu, nama mata laddu woadanyaka kaloaga ana paka dokku-dokkunya na tou rara waingu api.9Tou rara hina paka dokkeiya waingu wajalluna nama da eingu merana nei nama hammu hojatuya nangara hi Allah nama eingu ka luana ta ngaladukkana naka badda nei. Hammu dama weaku paha ria jaka papabuatuya hi Allah.10Malaikat nama kalimma na boanya na ka,a tapinu douna nama daga nei,kerajaan nya djaji na kapettang,jaka hammu pa kiggitu da djakada lemmada hamu alanga, hidduda. 11Jaka para danya hi Allah nama eingu ta surga witi hidduda jaka da kawilihu da hamu,djajella yaha a dada haria wailingu tahawoluda hammu.12Malaikat ka nammu na boanya na ka,a pama langu ta loku bakul,ta Efrat, manga na weihina kadokuka piku piaku da ada halaku da raja-raja da walingu ta Timur.13Manga, hiku ittaya walingu,ta a-a nakaboku, walingu ta a-a madaga nei, jaka walingu ta a-a nabi ha kahi walluk dama lohungu tillu hangahu damma djiangu dama hunga taungu ka paki.14Hei duda djiahaka deawa-deawa mahala, nama wolu tada-tada ajaib, nama halaku tomaja raja-raja tapinu tana ana kangohija a haganya peala na patau ta laddu bakulu, nou na laduna hi Allah, nama reihi biaha.15("Ittawa a ommiga toungu makeadu. Mimaringukangu Nyiami tou nama maromatungu wikkina jaka na tru nama maromatu da kopida hi dadahalaku kalolu jaka da tou dama peangu wikkida ada kalolu.'')16Manga, da hamangu-hamangu dama hala hida pakehaja tapa doungu,apa newi Ibrani widdaja Harmagedon.17Malaikat na kapituna hina boaja kaa pamalangu. ta awang, manga hiku ranguya na lii waddi oatangu walingu tapa praingu Allah, walingu ta takhta nei,hi winna, "Mengaka."18Jaka, hungalinanyaka nama kawallik nama ka lolluk-kaloluk, na lii-na jaka naka ngurana kaguruk, jaka na oppung napinu tana dama eingu merana, Toungu dadi ma engu madjaji walingu a einya ta tou rara tapinu tana, da eimangu merana na oppungnu nou.19Napa praingu bakulu nei na bera bagi tiga, jaka kota-kota bangsa nata burri, jaka na babel nama bakulu neiyi dana dengamanya hi Allah a woanya lahi namu na ka,a pamalangu banni na nama worat-boangu.20Ngaladukada nuha dukka jaka ngala da lettina-lettina da hilu ei amadjaha.21Na urangu es nama bakul, adaku halakak merana 1 talenta, mana-u walingu ta,awang ana pittakuya na tou rara; jaka hei da tou rara dapparunya hi Allah witti kabadda na urangu es nei. jaka nakabadda nei da ei amangu merana.
Chapter 17

1Mangalikka, hangi walingu dama pituda malaikat nama hammu pitu kaa pana langu nei nama lihinya jaka napa newi lahi nyouwa, winna,"Mai nimmi, hiku patekka gunya lahi ou na taguda dama sap mera bakul nei, nama ngodu tapinu dama dangunawei.2Wali nouna da raja-raja tapinu tana dadjurakku.''3malaikat neiyi na iddi wa waingu hamangu ta maradda ginnangu, jaka, ku ittaya ha tou namawinni nama ngodu tapinu heingu madaga nama rara nama binnu ngara-ngara hojat, nama eingu pitu katikkuna jaka habulu kaduna.4Nama winni nei waingu koapi nama ungu jaka nama rara nama pamanada waingu ommahurara, watu-watu permata jaka mutiara. nama hamannu hangi na ka-a pamalangu ommahrara nama binnu waingu mahuddang jaka makihung majuraku.5Ta ka-a mata da, matulingu hangi na ngara, nama dappa peada.6Ku ittaya nama winni nama mawuk walingu ta ra-a tou-tou biaha jaka walingu ra-a da hakahi-hakahi ne hi yesus. Tarahi aku ittaya, hupadanya naka bada.7Manga,nama malaikat winna lahi nyouwa,"Ga himi ka badda linya? Manga hi wiggugimi deamang maka bailang nama winni nei jaka mapatoddang na madaga napa pa dehami daka katikuda nama pituda jaka da kaduda habuluda.8Madaga napa ittami nei dama ei,nei namu ya da hilu ei amanya,jaka omija lokhunya walingu ta kealangu pa mati dengangu ta pinutana, da ngarada dama matulingu ta huratu moriku walingu na tana apadjajinya, taka badanya ata ittaya yana nama madaga nei, nama eingu, ya dama einya jaka nama omminya ana hunga jella.9Ya jiaya napa kareingu kaheli jaka pangadang. pitu nei djiahaka dama pituda da lettin da pingi pa eija dama winni ada ngodu.10Pitu da katikku hei jela djiahaka dama pituda raja, lima ta djoangada da ma naukka, hangi na raja einyaha,jaka nama hangi na raja djella dadi ommimanyaka, nei namu a-ommikanyaka,namu ana engakanguka dana madei mangu.11Madaga yanaga nama langa eingu, ya laddu da hilu eimanyaha,djiayaka na raja napa walu waida nei namu olidaka dama pittuda da raja weiga, jaka namu hagangu tapa mohu dengangu.12Nama habuluda da kadu dapa ittami djiahaka dama habuluda da raja dama dadi makolli ngu eiropareha, nei namu dapa kollida napa kollida napa reaha a-rajaya hangi jammu pana olida damadaga nei.13Itamu da pangadanguda merada jaka hammu woadanya pareha jaka kaloaga olida da madaga heyi.14Hammu dama patau geaja na Ana Beabu, nei namu na Ana Beabu napakalaha hamu alanga namu djiayaka hi moiri da ngala dukka da moiri jaka raja tangalada raja jaka hammu dama oli-nya djiahaka dappa kamaikangu, dappa pedi, jaka damma manudu.15Mangalikka,eijaka da madangu nei winna lai nyouwa, "Na wei napa ittami, tapinnu damma sapmeraada ada ngodu, djiaha damadangu, tou dangu nuha,da panewi.16Nama habulu kadu dappa ittami jaka namadaga nei nama hukkagimi ati na sapmera. Hammu da wolumi paihhakku jaka mikalolu, ami a-nya naka ti rouna jaka ammitunuya ta api.17Ma-a hi Allah nama tauya tapa dangu nou daku ta attida hammu kada toma ya nappa kabuda waingu kahanging ka woaja papa reaha hammu ta madaga nei toma wini na hi Allah a genakuya.18Nama winni napa itta mi nei djiayaka napa raingu bakulu nama pareahaya da raja-raja ta pinu tana."
Chapter 18

1Amengaka ngala dukada neyi, ku ittaya malaikat hawanguk da purungu ta surga, nama eingu kaloaga nama bakul,jaka ta tama nama pa wahaja na biahana.2Nammu na pa oungu waingu liina nama waddingu winna,'Taburri !nata burika na babel nama bakul nei! namu djadji padoungu enganguda da moiri tana-moiri tana jaka da galluda da ngala da hangahu mahudangu,pingi paparatida ngalada da ma wurung dama huddang jaka dama hukkanya ati.3Manga,ngalada nuha langa mawuk danyaka angur millungu juaraku, raja-raja tapinu tana langa jurak waidanyaka nammu,jaka dama dagang- damadagang tapinutana dama poati wainya mamillungu bakulu."4Manga, hikuranguya na lii heaka walingu ta surga winna"Nyiami kabuangu-Gu,lohungu walingu ta ihimi abbi miha gaungu walingu tahawolumi jaka abbi mi kolingu kabbada nama hagagimi.5Manga, majaka-majaka mi langa mangojukuda toma ta awangu jaka hi Allah langa nama naja dapa hapala-hapalamu.6Naha woluna napa praingu mu merana jellada dapa wolumi,napa ge-agimija paduaba lingu walingu tahawolu-tahawolumi, jaka daku taka-a pama langu napa waina napa hada urangu,napa hada urangu padua wuddangu.7Toungu danguna ana pa buatuya jaka ana woanya ma baungu toungu ta ihi wikkina,woakidija mawilla jaka makalana toungu nadanguda weiga, Mag-langa winna daku ta atina, ku ngodu toungu hatou ratu nyouwa dama balumawa jaka doku kali ittamanya nakalana nowu.8Nei namu nama hangi nama laddu naka badda-kabadda nama omminya lahinamu, noudjiaya namati,kalana jaka na karobbang, nammu hi tunuya wainya api alanga hi moiri Allah nama pahakkinya nama kuasa,"9Raja-raja tapinutana,dama jurakku jaka dama moriku mewa denga nya, hou danyaka jaka dahadukkadengunya ada ittaya na hibbu api patunu waidaja.10Da dedi marou-marou ada mangeatu toma willa daja, jaka da howu,"lokunanya ! loku tekkananyaka napa praingu (kota) bakul Babel, praingu nama kullihu nei! Maa hangi jamu pana ana pahakki nya nammu nama omminya!"11Ngala dama-dagang tapinu tana da howu jaka kalana dinya napa praingu(kota) nei da ei-amanguha tou tekka dama hiddaja da pada ganguda,12Hou-da ommahu rarada,ommahu kaka,permata, mutiara, regi linen nama moppahu,regi awu, regi sutra,regi kermizi,ta ngaladukka da hada padagang dapa wolu-walingu ta gading,walingu ta ai dappa toama da hiida ,walingu tata longa,bihhu ,marmer. 13Ayi linggih, rempah-rempah, nama woa momarru,mur,kemenyan, anggar, minyak,ittu mopahu,gandum,hapi beabu,jara,kereta,ata ,jellakika hangahu tou rara.14Hammu hi widda "Dawua da ha millu mu na dewa mu nama robbaka lahi ou, tanga kehana nama meawa na helingu ta ihimu jaka dami hilu ittaminya."15Damma dagang da padang-padang hou weiga, nama poatiwainya napa praingu nou,hida dedi maroa-marao danyaka ada mangeatunya nama willa napa kollina napa raingu nou pama raingu houda djaka kalana.16Hammu widda,"Lokku nanya ! lokku tekka nanyaka napparaingu bakul neiyi, nama waingu kopi kana mopahu, nama waingu koapi awu jaka koapi kirmizi, jaka nama pamadangu wikina ommahu rara,watu-watu permata,jaka mutiara.17Nei,namu hangi jam pana, ngaladukana ha poati nei dapa mohuha !"ngala dukada nahkoda,namma kaheaka, nama keri kapallu,jaka tangala dukana tou nama nyerangu morikku ta tahikku da dedi wali maroungu-maroungu,18Jaka paoungu danyaka ada ittayakka na hibbu mutunguna napiangu nou "praingu biakanyaka nama toungu napa raingu bakul neyi?''19Hammu nama hoararungu kuburru ta katikku da jaka nama pa oungu manga hida howu jaka ada kalang widda"Lokkunanya !loku tekkananyaka napa praingu bakul nei nama walingu nouda ngala dukka da moirida da kapalu ta tahikku manga hidda djadji poiti jella tau waida !nei, nammu hangi jam pana, paraingu nei ada wolluya ana djadji kahanna."20Ta egi ati-di ata koku lahi nyiami,ta surga ta tou-tou nama biaha,rasul-rasul,jaka nabi-nabi alanga hi Allah ana pamanaungu ana hukunya naparaingu nei wittimi.21Manga,namalaikattu nama kullihuda ana dedikunya hangi na watu nama bakullu toungu watu kilangan jaka nappa tullakkunya ta tahik manga hi winna"Tounounaka na babel,paraingu bakulu nei adda pamananya jaka dada hillu paregga denga bali maupaha.22Nalii-da da ma dokehu da pouya natalali nama pounya na trompet, jaka dapa poiningu hawanguk da rangu jellamaha nou daku.da ei amangu mamarena,mahillu wokiha dapama rena dengangu nappa regga nou daku.Naliina magilingu da hiku rangngu djellamaha nou daku.dae-amangu mamarena,nama piaku maha pawolu ngaladukka da pamarenna dengangu,napa reggada nou daku.23Dawaha api dada hillu wahamanguha no daku.dakida mapaumangu mouni jaka mapa lemangu mawini da hillu rangu djella maha nou daku,jaka dama dagang-madagangu djajiahaka tou bakul-toubakul tapinu tana nei nammu,ngala dukka da nuha langa pajallurru daka waingu morru kuddu.24Jaka nou daku tapa raingu neyi hida reggaha da ra-a dapa wihi kimahada tou-tou biaha,jaka ra-a da ngaladuka da tou dapa hamati tapinu tana."
Chapter 19

1Mangalikka, hikuranguya na li,i nama wadingu toungu makka buang bakul tou ta surga winna,''Haleluya ! Namorikku,horuhailangu,jaka nakaluaga tagunanyaka hi Allah da.2Maa langa pahikkingu-Na mapadening jaka nama manning,3Nappa dua wudangu, manga hi winna ,"Haleluya!Hibbu masappu mera langa dehanguna toma piangu-piangu."4Manga, dama duambulu patu nama tua-tua jaka dama patuda madaga nei nama mokkulu jaka nama sembah ya hi Allah,nama ngodu ta pinu ta loara, manga hi winna,"Amin! Haleluya!"5Manga lika rangu danyaka na li,i a walingu tataloara,"Wuatuya hi Allah da,nei nyiami ta ngala dukana nama payemanya nammu, nama merahu mang bakullu,nama pabuatuya Nam-mu."6Manga,hiku ranguya na li,i mangga toungu kabuangu tou madangu, toungu poini weibinnu, jaka toungu poini kagurukku dama eingu merana, winna,"Haleluya! alanga hi moiri Allah da nama reihi biha ana pareahada.7Maida djiata kata egiatiya jaka ada hawuru weangu,jaka woanya horuhailangu waidaya na ladu deki mawinni ana beabu toma danyaka, jaka nama winni nopadeki langa ha dianaka.8Lahi nam mu woadanyaka regi lenan mamopahu nama warahu jaka nama duka manadang,kana waingu manga na regi linan neyi djiayaka nahawoluda nama kahung napa langa pahalaku da da tou biha (kudus)."9Mangalikka, malaikat nei hi winna lahi nyouga,"Tulihukadihaya; Namaringu malalakaya na tou napa peakangu tama payeamangu witi nika Ana Beabu!'' Jaka, nammu winna ga nyouwa," Yadjiaya na wini-wini nama deha walingu lahi Allah."10Manga, hikku karada liku ta wihida malaikat nei ada sembaya nammu. Tikkina winna ada panewi lahi nyouwa,"Abbu Pahalakudiya nei naa langa nyouwa jellaka ata toungu jaka ngala da angu-wuamu dama pajukka noungu ada haka hiinya hi yesus. mokkuluya hi Allah witi hakahi hi yesus djayaka hamangu patikki mamoulu.11Manga, hikku ittaya ta surga ana ta weha, jaka na hunga heingu na jara kaka; namu nama ngodu tapinu nangarana."mamanudu jaka mapanening, jaka mareihi padenitekkangu namu mapahakking jaka nama geadja.12Da mata na magga erikk apiya, naka tikku na da dangu da touku, jaka nammu wikki.13Nammu na waingu koapi bakulu apa lu-urungu daku ta ra-a jaka na ngara na djiayaka na wini Allah.14Ngaladukka da pasukan nama eingu ta surga da keriya namu jaka nama kakti jara kaka jaka nama waingu koapi linen mamopahu nama kaka jaka mawaru oata.15Walingu ta a-a na, na louhungu hapangu napahouri toma napa waingu apatou-waidja angi nuha-angi nuha. nama djiaya nama pareaha hammu dama waingu takku behhi, nammu nama pahuha da angur ta watu gilus,. ya djiayaka na banina hi Allah nama reihi biaha16Ta koapi bakul jaka ta kanyuluna matalingu ngarana : Raja ya tanga dukana raja jaka moida tangala duka da moirida.17Mangalikka, hikku ittaya ha tou nama malaikat nama dedi deaha ta mataladdu. nammu nama paungu nama waddi oatangu dama wurungu dama wurung ta awang,"Maiya,pakehangya ka keriya da baung angu bakuluna hi Allah,18Kapikku amija da roua da raja jaka damma kaktiha,jaka da rouda ngala dukka da tou, ka ata jellaya jaka nama marabba, tou millakaya jaka na tou poiti."19Manga,hikku ittaya nama daga nei jaka da raja tapinu tana jellakika tou nama rahukungu dama pakehangu kapatau ama geanya nammu nama ngodu takadenga jara kaka nei jaka da geada marahkunguna .20Nama, daga nei hiappaya, maraija da hakahi palapingu dama langa woheda tada-tada makabadda tahaga madaga nei,witti nammu ada pajalluru hammu dama kaya na tada dama daga nei jaka hamu dama mokukunya nakahala madaga, Hamu ngala dukada patullakku kamoriku dajaka wawa ta tahikku api nama erikku waingu balerang.21Jaka, dappa hamati waingu pahoari nama louhungu walingu ta a-a na nama kaleti jarakaka nei jaka ngaladukka dama wurung da papabihu waingu rouda hammu.
Chapter 20

1Manga, hiku ittaya namalaikat nama purungu walingu ta surga,nama idi kuhi liangu pain ati dengangu jaka hangi na reawa bakul ta limma-na 2Nammu nama appaya na madu bakuli nei, na maddu kaweada, nou jiayaka na moiri loada jaka na moiri tana, jaka nama piija madeina haribu doungu,3patullaku danyaka nou daku ta liangu pamohu dengangu, hina todiya,jaka na segeluya peala nama abi napa pajalluruya da nuha-nuha peala,toma haribbu doungu nei ana dukka. Manga nou, nama hi pahella lettuya.4Manga, hikku ittaya da tou da tou jaka ta pinnu na tou -tou napa woangu kaloaga ada pa hakkinya.ku itta da dewa da tou tou dapa tippil da katikuda witi ada hakahinya hi yesus jaka nawini Allah, jaka hammmu damma mokkulunya namadaga nei taka-a matana jellkika talimada hamu-hammu da moriku bali jaka da pareha denganya hi kristo madeina haribu douna nei toma ana dukka.5Nei namu, tou-tou mati hawanguk da da morikku maha a dadi tomaya nama haribu douna nei apahupuya yajiayaka na kiddi bali nama kawunga.6Nama ri,i jaka namalala na tou-tou nama kolingu pataguna daku takeddi bali tama kawunga nei. taguda da tou-tou heiyi, namati nappa dubba waina dana hilu piakamaha, nei namu djaji imam-imam Allah jaka kristus, jaka pareaha denga danyaka nammu toma harinu doungu.7Atomayaka nama haribu douna apahupuya,namoiri tana pahelkadayaka walingu ta galluna.8Namu hina halaku ana pajalluruya na nuha nuha dama patuda daka hangipinutana , Gog jaka Magog jaka ana pakehaja hammu kapatau widda. da danguda hammu toungu korahu ta tahikk.9Hammu da detangu tapinu tana jaka kana kaboguruku na kema da da tou-tou biaha jaka praingu pa namu oatana. Djidi nguka, api purungu nanyaka walingu ta awang ana pa kadokku-dokkuja hammu.10Manga na moiri tana nama pajalluruha hamu hina patullakkuja ta tahikku apai jaka na belerang, nou lawuyaka namanaga jaka hakahii palapingu nei patullakku jelladajaka. Hammu pamawilla dajaka laddu jaka redung jaka lapakungu piangu-piangu11Manga nou hikku ittaha da taloara kaka nama bakulu jaka nammu nama ngodu nou deha, nama walingu tahaga Na pinutana jaka na awang na mohu jaka da hilu ittaya maha dapa douda hammu.12Jaka, ku ittaya da tou-tou mati dama bakul jaka dama merahu, da dedi tahagana ta lora nei. manga hi da weaha da huratu-huratu jaka hangi na huratu pahakki daja keriha agaunaja dama matulihungu daku tahuratu-tahuratu nei keriha da ha woluda hammu.13Natahikku na woaha da tou-tou mati dama eingu nou daka,napa mohu dengangu jaka na hades na woadaja da tou-tou mati dama eingu nou daku jaka hamu hi pahakija, hatou-hatou keriha da hawoluda.14Manga,nama akit jaka na hades hi patullakuja daku ta tahik api. Nei jiayaka na mati nama napa kadubbana tahikk api.15A eikaguk hatou na ngarana dama matulihu daku tahuratu morikku, nama patullakku danya daku ta tahikk api nei.
Chapter 21

1Mangalikka, hikku ittaha da awang nama buang jaka na pinu tana nama buang. Manga, na awang nama kawunga jaka na pinutana nama kawunga langa mohuda ; jaka na tahikku jella da hihi ei amanyaha.2Manga, hikku itaya napa praingu nama harrii, yerusalem bua, na purungu walingu ta awang,walina hi Allah, jaka langa paha diananya toungu mawinni bihi paummangu nama pama nadang wikina tahaga tora lana.3Kurangu na lii na nama waddingu oatangu walingu tata loara winna,"ittaya, kemah Allah eingu tapa padua-padua tou rara.nammu na engang ta joanga hamu jaka hamu ana djaji kabuangu Na Allah wikkika nama eingu ta joangada hamu jaka dama djaji Allah hamu.4Nammu hidda poddahuha da weimatada walingu ta mata da hammu jakka mohu dana hilu piaku maja, da hillu ei-amanguha paha dukka dengangu,hou moha, jaka padangu hiddu witinna nama deingu ana loppahu."5Nammu nama ngodu ta taloara nei winna ,"Mi ittaya, kupadjajinya tangaladukana mabuangu,"Hiwinna ligga ,"tulihuha heida dappa waingu jaka dama padeningu."6Mangalikka,nammu na tikkiya lai nyouwa,''langnga mengngayaka ! Nyouwa djiawaka nama ittaya omega jaka kawunga jaka nama kamuri, nyouwa ku woagimi pa inung agera kayaka nama madowu walingu ta mata wei morikku wolawaingu.7Nammu nama talu nama doungu nei ngaladukana nyouwa dajdjika Allah da jaka namu da djaji ka Ana-Gu.8Nei namu, Hammu nama mangeat,dama wainya , jaka mahudang,mahamati, tou-tou makeiku wawi, makuddu, dama pa buatuha dama langa mati, jaka ngala dukka dama walluk, djiaha dama kollingu patagu da daku ta tahik nama erikku waingu api jaka belerang. Ya djiayaka na mati napaka dubba waina."9Manga, hangili walingu dama pituda malaikat nama hamanuya dama pitu da ka-a pamalangu dama binu waingu pitu ka budda napapa hupu wai danya nei omminya jaka winna lai nyouga," ommigimi, nyouwa ku patekka giminya pa ummangu mawinni,ara weina na ana beabu nei.10Manga, nama na idiwa dalu ta hamangu halaku ta lettina nama bakulu oata jaka nama jaga, jaka nama patekanya lahi nyouwa napa praingu biaha nei, Yerusalem nama purungu walingu ta wang walingu lahi Allah.11Nabinnu waingu biahana hi Allah jaka nama walingu toungu permata dapa toma na hina, toungu permata yaspis, nama majellawalu toungu kristal.12Napa praingu nou eingu gallu watu nama bakul jaka nama jaga eingu habulu dubba binna bakul Ta binna-binna bakul nei eija dama habulu duba da malaikat jaka da ngara-ngara da matulingu ta pinuda djiahaka dama habulu dubba da kabihu israel .13Eija tilluda da binna bakulu ta tora ladu baru, tilluda da binna bakulu ta tora ta utara, tilluda da binna bakulu ta tora ta selatan, jaka tilluda da binna bakulu ta tora laddu malung.14Nagalu watu praingu nei eingu habulu dubba watu fondasi jaka tapinu watu-watu fondasi nei natuliha nama habulu dubba da rasul Ana Beabu.15Da malaikat nama panewi lahi nyouwa nei da hamannu hangi takku ukkur naha wolu walingu ta ommah rara ka ukurru wainya napa raingu nei, da binna-binna bakuluda, jaka nagallu watu.16Napa raingu nou maga ma segi pattuya, na malaina merana djellana bellarrum. nammu nama ukkuruya naparaingu nei waingu takku na, habulu dubba ribu stadia; malaina, bellaruna, jaka najagana merada.17Manga, nama na ukurruya na gallu watu praingu nei, hangahu patumbulu patu hasta, kakerikayana ukurruna na tou rara, tou nou jellana da ukuru da malaikat.18Nagallu watu na praingu nou awoluya mawalingu ta permata yaspis jaka napa praingu awoluya walina ta omah rara nama toungu naka ninu.19Fondasi gallu watu naparaingu nei awoluya walingu ta permata nama mahal jaka watu fondasi nama moulu watu yaspis, jaka nama kadubana watu safir, jaka nama katilluna watu mirah, jaka nama kapatuna watu zamrud.20Jaka nama kalimmana watu unam, jaka watu nama kanammuda watu sardis, jaka nama pituda watu ratna cempaka, jaka nama waluda watu beril, jaka nama hiwada watu krisolit, jaka nama habuluda watu krisopras, jaka nama habulu hangina watu lazuardi jaka nama habulu dubba na watu kecubung.21Habulu dubbada na binna bakulu djiayaka nama habulu dubba da da mutiara, hangi-hangi binna bakulu awoluha walingu hangi mutiara. Nangara ngia naparaingu nei hawoluya walina ta omah rara jaka matoungu taka ninu.22Nyouwa daku ittamaya na bait Allah*tapadua praingu Allah noudaku taparaingu nei witina hi moiri, Allah nama reihi madi, jaka Ana Beabu wikkika napadouna Allah naparaingu nei.23Napa raingu nei dana waimangu mataladdu jaka wulangu kana pawahanya waingu nanyaka wahunguna hi Allah napa wahananya naparaingu nei jaka na Ana beabu djiayaka na lampuna.24Nanuha-nuha ada halaku taparaingu nei jaka da raja-raja ta pinu tana damma iddiya na baungu hamu na daku.25Binna-binna bakuluda dana piaku a toudiya yana wahaladdu,jaka da ei amanguha riddungu nou lawwu.26Hammu da iddiya nabaunguna jaka horu-hailangu nuha-nuha nou daku taparaingu nei.27Jaka tou nama paha lakuya na tanogu dama kalungu jaka pahalakuya naka bohuk,nou hammu-hammu dama eingu nangarana nama matulingu daku ta huartu morikku Ana Beabu.
Chapter 22

1Mangalikka, malaikat nei patekkaganya lahi nyouwa loku wei morikku, nama bening toungu kristal, nama laii walingu rongu Allah jaka Ana Beabu.2Tapa dua-dua ngara ngi praingu nei. nama dubba da karaha loku, tubu da pingi ai morikku nama pa djajingu habulu dubba hada wuada jaka dama wua pangalang tikki na wulang. da rouda-rouda pingi ai nei waida dja ana pategahaha hangi nuha hangi nuha.3Da hilu ei amanguha payura nei namu tahta Allah jaka na Ana Beabu djiahaka dama eija ta paraingu nei da ata-ata nada mokkunya nammu.4Hammu da ittaya na hadda-Na jaka na ngara-Na ada matulihungu ta Ka-a matada hammu.5Riddung da hilu ei-amanguha manga hamu hi dada wai amanguha waha api wei jaka mata laddu einyaka hi moiri Allah nama pawahaja hamu, jaka hammuka namapareha pangalangu lapakungu piangu-piangu.6Malaikat nei ana panewi lahi nyouwa,"ngaladukana napa tikki yayi pa wainguya jaka mapadening. moiri, Allah walingu deawada dapa wihi limma na ( Nabi), paleawaya nama malaikattu kada patekkanya na ata-ata Na aganannya nama djadji kabadda.7Ranguya, nyouwa hidd ommigah mimarikangu tou nama keriya napatikki-patikkida napa tuli ta huratu nei."8Nyouwa, Yohanes, nama langa ranguya jaka nama ittaya ngaladukana nei ya, nyouwa napa rangu jaka itta boliha, hikku mokkullu jaka ku karadda tawihi da malaikat dama patekka bolludja lahi nyouwa.9Manga, namu winnaga lahi nyouwa,"Abi pahalaku diya nei ! nyouga djiawaka atta nama merana nyiami jaka da anguwua anguwuagu, pawihi palimana, toungu hamu dama keriya napatikki patikki daku ta huratu nei.mokkulunya hi Allah!"10Manga, malaikat nei winnaga nyouwa,"Abbi segeludiya napatikki-napatikki winina daku ta huratu nei alanga rahiya nama maranika."11Tomakaja da tou dama woluya dama kalung kana maddukangu ana woluya dama kalungu, na tou dama woluya nama warahu, kana wolupanga lakuanya nama warahu, na tou nama woluya nama padening kana maddu kangu ma pahalakuya nama padeningu, jaka na tou biha kana maddungu ana pabiha wikkina."12"Ranguwa nyouwa geha ommigaka ! jaka, nyouwa ku iddi tagu-Gu, kaku pagea dadja daha witi wolluda. 13Nyouwa djiawaka Allah jaka omega,nama kawunga jaka nama pahupu, nama kawunga jaka nama kamuri.14Naka ngurruka hamu nama baha koapi bakuluda hamu manga manga hammu ma einguda pingi morikku jaka nama taparainguha nei nama lii-noungu ta binna-binna bakulu.15Nama eija tahabali praingu nei djiahaka da ahu-ahu, tou nama pahalaku moru kuddu, tou-tou jurakku, dama hamati, nama semba dewa tou mati,jaka natou-natou nama kabohuk.16Nyouwa, Yesus, langa paleawaha nama malaikattu ada djaji hakahi lahi nyiami witina ngala dukana nei witina kabuang-kabuang. Nyouwa kalunga naga jaka wallanagu hi daud, inna kapea laddu baru nama waha oatangu .17Dewa jaka nama palunangu mawinni nei winna, "Maiyaya!" Toma kanya nama rangu ya nei ka winna," Maiyaya!" Tomakanya na tou nama maduu...ka omminya toma-kanya na tou nama hadia kadeki wei morikku kana deki ka luakaya."18Nyouwa ku hakahinya na tou nama ranguya napatikkina napatuli tahuratu nei."A eikanguka nama tabaya a gannadja dapa tikki-patikki na nei, Allah wikki nama tabanaja lahi namu ngala duka nakabadda nama patulihungu daku ta huaratu nei.19Jaka, a eikanguka nama pakuranya ahangina walingu tapatikki-tapatikki daku ta kii manang nei,Allah na deki naja da taguna walingu ta pingi ai morikku, walingu taparaingu biaha, jaka walingu aganna-agannaja nama patulihu dakertas limannang nei."20Nammu nama hakahija taguda aganna-ganna kaja dapa tikki,"Ya nyouwa hidda ommigaka."Amin! ommigaka, moiri Yehu!21Nappa awi panamung hi Yehu! kana tuku kada jiata ngala dukkada Amin.