1Aga nigo amaziina go olugaanda lwa yeezu kristu. Yeezu kristu akalugiilila omu luzaalo lwa Daudi oogwo akaba ali omwiizukulu wo kuluga omu lugaanda lwa Ibrahim. 2Ibrahim akazaala Izaaka, Izaaka yazala Yakobo, Yakobo yaazaala Yuda na badugu boomwe. 3Yuda yaazaala Pereesi na Zera hali Tamari, Pereesi yaazala Hezerooni, Hezerooni yaazaala Aramu.4Aramu yaazaala Aminadabu, Aminadabu yaazaala Nashoni, Nashoni yaazaala yaazala Salmoni. 5Salmoni yaazaala Boazi hali Rahabu, Boazi yaazaala Obedi hali Ruthu, Obedi yaazaala Yese. 6na Yese yaazaala omukama Daudi. Daudi yaazaala Selemani kuluga aha mukazi ogwo akaba ali muka Uria.7Selemani yaazaala Rehoboamu, Rehoboamu yaazaala Abiya, Abiya yaazaala Asa. 8Asa yaazaala Yehoshafati, Yehoshafati yaazaala Yoramu, Yoramu yaazaala Uzia.9Uzia yaazaala Yoatamu, Yoatamu yaazaala Ahazi, Ahazi yaazaala Ezekia. 10Ezekia yaazaala Manase, Manase yaazala Amoni, Amoni yaazaala Yosia. 11na Yosia yaazaala Yekonia na badugu boomwe, obuchilo oobwo Abaiziraeli bakazoolwa babe abahalila omu nsi ya Babeeli.12Abaiziraeli kabaabeele baafulukiile okwo omu nsi ya Babeeli, Yekonia yaazaala Shealitieli, Shealitieli yaazaala Zerubabeli. 13Zerubaberi yaaazaala Abihudi, Abihudi yaazaala Eliakimu, Eliakimu yaazaala Azora, 14Azora yaazaala Zadoki, Zadoki yaazaala Akimu, Akimu yaazaala Eliudi.15Eliudi yaazaala Eleazari, Eleazari yaazaala Matani, Matani yaazaala Yakobo. 16Yakobo yaazaala Yozefu, iiba wa Mariamu, nawe Mariamu yaamuzaala Yeezu oogwo alikweetwa Masihi, 17Mbweenu, kuluga ahali Ibrahimu kuhika kuzaalwa kwo omukama Daudi hakaba heena enzaalwa ikumi ne eena. kaandi, kuluga ahali Daudi kuhika habuchilo oobwo abaiziraeli baafululiilwe babe abahalila omu nsi ya babeeli, hakaba ne enzaalwa eziindi ikumi ne eena. kaandi, kuluga omubuchilo oobwo baafululililwe okwo kuhika kuzaalwa kwa Masihi, hakaba ne enzaalwa eziindi ikumi ne iina.18Empola yo kuzaalwa kwa Yeezu kristu niyo ezi. Mariamu nyina wa Yeezu akaba asuumbikilwe na Yozefu. naho achali batakalyaamile hamo mariamu yasaangwa ayina eenda, ne eenda eezo akaba ayinayo aha buhicha bwo omwooyo mutakatiifu. 19Yozeefu ali iiba akaba ali omuuntu we entuungwa nziima omu meeso ga muungu. Talayeenzile kumuleka mariamu ha bweecho akalamula kumuleka bwe eseleke.20Naho achiba yaateekwize aatyo ahonyini maleeka wo omukama muungu amweesuululukiza omu kuloota yaamugaambila Yozefu owo luzaalo lwa Daudi otatiina kumutwaala Mariamu habwo kuba echili omuunda yoomwe achibweene habwo obuhicha bwo omwooyo mutakatiifu. 21Alyaazaala omutabani, neewe olyaamuluka iziina lyoomwe Yeezu, habwo kuba ogwo niwe alichuungula abaantu boomwe kuluga omu biheno byaabo.22Ebyo byoona bikabaho bityo chibone kuhikiilila echigaambo eecho omukama muungu yaagaambile aha muhandaa gwo omubaasi woomwe aati. 23leeba omubiikila alyaatwaala eenda nawe alyaazaala omutabani. Niho bamuluka iziina lyomwe Emanueli. Ensoonga yi iziina eeli nikwo kugaamba ooti, Muungu ayikala hamo neechwe.24Obuchilo Yozefu yaasisimka omutulo, yaakola nko ookwo maleeka wo omukama muungu yaamulyagila Yozefu yaatwala mariamu kuba mukaziwe. 25Naho talalyaamile naze kuhika obuchilo mariamu yaaba yaazaala omutabani Yozefu yaamuluka ogwo mwana inziina Yeezu.
1Yeezu kayaabeele yaazaalwe, akazaalwa omuli Betlehemu omu nsi ya Yudea no obuchilo oobwo omukama Herode, akaba ali omutwaale leeba ,abamagi be enyenyeezi bakaluga obutuluka, baahika omu chikaali cha Yeruzaleemu baabuuza bati. 2Ali nkahi ogwo omukama wa abayahudi ayaazaalwa? Tumanyisizwe nka nikwo yaazaalwa, kuba tukabona enyenyeezi yoomwe obutuluka, ha bweecho tweeza kumulamya. 3Aaho omukama Herode kayaahuliile amagaambo gaabo, yaazululukilwa bwooli, hamo na abaantu boona ba Yeruzaleemu.4Niho yaakobya abakulu boona ba abagabea ba muungu na abeegesa be ebilagilo byaabuuza aati, Masihi naazaalwa nkahi?. 5Nabo baamusubiliza, naazaalwa omuli 6Betlehemu, omu nsi Yudea. nitusoombookelwa eecho habwo kuba omubaasi wa muungu akaandika amaandiko aati. Iiwe Betlehemu eensi ya Yuda toli wo kugaywa nakati omu bategeki be eensi ya Yuda, Aha nsoonga omuli iiwe alaalugamo omutegeki oogwo alitegeka abaantu baanze ba iziraeli nko omuliisa alikuliisa entaama zoomwe.7Mala Herode yaayeta habwe eseleke abo abamanyi be enyenyeezi babone kwiiza bamusoomboolele kuzima obuchilo oobwo ababaandize kuziboona ezo nyenyeezi. 8Niho yabasindikiza kuza Betlehemu naabazila, mwiilooko mucheengelele kuluunzi kulemwa musoombookelwe omwaana ogwo aaho aali, mbweenu kamulimukwaasa no kumubona muundeetele empola bwaangu mbone ne eenye kuzeenda kumulamya.9Obuchilo abamagi be enyenyeezi abo kabaamazile kuhuliliiza amagaambo omukama, baba baalugaho aho leeba ahonyini enyenyeezi ezo bakaba baabweene olubazu lwo obutuluka baba baazibona kaandi,yaabeebeembelela, yaalemwa yaahika aaho akaba ali omwaana niho kweemeelela. 10Aaho kababweene enyenyeezi eezo baanulilwa booli.11Mbweenu kabataahile omu nzu, babona omwaana omucheche hamo na mariamu nyina, baateela ebivwi aha kumlamya omwaana. Bahafundula ensaho zaabo, baaheeleza omwaana engambilano ze zahaabu obubaani amazuta go omugaanzu. 12mbwenu muungu abahanile omukuloota nkanikwo batagaluka kandi ahali Herodi, Habweecho baataaha owabo ahakulabila omuhanda ogundi Yeezu na abazeele bomwe nimbahuungila omu ihaanga lya miisiri.13Aho abamanyi be enyenyeezi aabo babeele nibataaha ahonyine maleeka wo omukama muungu amweesuululukiza Yozefu umuchilooto yamgambila imuka otwalee omwaana na nyina, mwiilukile omwihaanga lya miisiri mwikaleyo okwo kuhicha obuchilo ndeeze kubagambila kusuba habwo kubwa Herode nayeenda kumuloondela omwaana ogwo abone kumwiita. 14mbwenu omuchilo oomwo nyini Yozefu yemuka yahatwala mukazi womwe hamo no mwaana yaanzeenda umwihanga lya miisiri. 15Bahika miisiri okwo kuhicha obuchilo oobwo Herode akafa ebyo bikabaho bityo chibone kuhikiilila echigambo echo omukama muungu akagambisa omubaasi womwe aati nkamweeta mutabani waanze kuluga miisiri, abaana bo obwoozo ba Betlehemu nibasiingalichibwa.16Obuchilo Herode yaacheenga nka nikwo abamagibe enyenyeezi abo bamukoobile, yanigahala mno. niho yaasindika abalwaanila ngoma boomwe Betlehemu hamo na ahaantu hoona he ebyaalo byo obutuunzi yabalagila nka nikwo beete kati mwaana wo obwoozo oogwo ayaahikize emyaaka ibili na aabo abatakazihikize, akakola aatyo kwiingana no obuchilo oobwo akagaambilwa na abamagi be enyenyeezi.17Niho echigaambo chaahikile eecho omubaasi Yeremia akagaamba aati. 18Empamo zikahulilwa kulugilila omuli Rama, empamo no kubolooga kwiinzi ,Raaheeli naachulila abaana boomwe nawe takweenda kusuumbililwa habwo kuba abaana boomwe baafwiile Yeezu na abazeele boomwe nibasuba kuluga omu ihaanga lya miisiri.19Obuchilo Herode akaba yaafwiile, maleeka wo omukama muungu akamweesuululukiza Yozefu omu cholooto okwo miisiri. 20Yaamugaambila, imuka! otwalale omwaana na nyina muze omu nsi ya Iziraeli ,habwo kuba aabo abaabeele nibaloonda kumwiita omwaana ogwo baafwiile. 21Mbweenu Yozoefu yeemuka, yaatwaala na nyina, yasuba nabo omu ihaanga lya Iziraeli .22Naho oobu yaahuliile nka nikwo Arkelao mutabani wa Herode, akaba naategeka eensi ya Yudea ha lugazi lwe eese, aba yaatiina kuzendayo okwo, muungu yaamuhana omu chilooto nka nikwo atazeendayo okwo kaandi, ha bweecho, baazeenda omu nsi ya Galilaaya. 23Baahika omuli Nazareeti, beekala okwo. niho echigaambo chihikiilizwe eecho echagaambilwe na ababaasi habwa Yeezu chiti, Alyaayetwa Omunyanazareeti.
1Ebilo kabyaachiile, akabaho omuuntu oomo oogwo akaba naayetwa Yohana omubatiza. Yohana akaba naayolekeelela omu iluungu lya Yudea aati. 2Mutamwe no kulekelela ebiheno byaanyu, habwo kuba obukama bwo omu igulua bweeliliize . 3Yohana niwe ogwo ayaagaambilwe no omubaasi Isaya aati, Omuuntu alikuhamuka ahi ilaka lihaango omu iluungu, muguloonze omuhaanda gwo omukama muungu, muguloonze omuhaanda gwo omukama muungu, mugolole obulabo oobwo alaahiingula.4Emyeenda za Yohana zikaba zikozilwe na amooya ge entwaangabuleende nawe akaba azwaala omusipi gwe enkoba, ebyookulya byoomwe bikaba bili empalala na amoochi moochi go omu iluungu. 5Abaantu baaba nibamuhululukila kuluga omu chikali cha Yeruzaleemu, omu chaalo choona cha Yudea, ne enkasi zoona zo omunona gwa Yorodaani. 6Abaantu abo baaba nibegaamba ebiheno byaabo, nawe yaaba naababatiza omu munona gwa Yorodani.7Naho obuchilo Yohana akaba naabona Abafarisayoc na Abasadukayod baamwiilizaho beenzi abone kubabatiza yaabagaambila, Iimwe oluzaalo lwe enzoka! no ooha ayaabahana nka nikwo nimuhiocha kweeliga echihulumuko cha muungu eecho chilikwiiza 8habwo kubatizwa kwoonka? Mbweenu, mwooleke ha bikolwa byaanyu nka nikwo mazima mwaalekeliile ebiheno byaanyu na nimumutegeza muungu. 9Mutazilea nka nikwo muuungu naabeekiliza kamulaaba nimweebona nka nikwo,Isiichwe enkulu ni Ibrahimu! e Nniiimbagaambila nka nikwo ,muungu yaakaahicha kuhhiindula amakulugusi aga kuba abaana ba Ibrahimu!.10Oobu omuchwaaziiko gwa muungu ni nke enseenya eli aha bitako bye emiti na buti muti oogwo gutajusohoza emisumo mizima, gunogolwa no kunagwa omu mulilo! 11Iinye mniimbabitiza na meenzi kwooleka nka nikwo mwaalekeliiile ebiheno byaanyu no kumuhiinukila muungu. Naho naayiza omuuntu oondi oogwo alikuunchila buhicha, Buzima tiinkwiilwe no oobu kuba omuzaana woomwe wo kusutula amakuubaasi goomwe. 12Oobu akwaasile olutemele omu ngalo zoomwe abone kweesula ebititi kuluga omu ngano, engano ezo, naazisuunga omu bitala byoomwe, naho ameelulo alyaagoocha omu mulilo oogwo ogutalilaala nakati!.13Mbweenu, obuchilo oobwo Yeezu yaaluga Galilaaya, yaazeenda aha munona gwa Yorodaani abone kubatizibwa na Yohana. 14Naho Yohana yaagema kumuzibila,ha kugaamba aati, Bita iiwe kwiiza hali iinye? iinye niwe ndikweendelwa kubatizibwa ne ewe. 15Yeezu yaamugalulila aati ,iiwe okuunde ombatize oobu, habwo kuba nitweendelwa tuhikiilize amazima goona aago muungu alikwenda. Mbweenu, Yohana yeekilize aba yaamubatiza.16Aaho Yeezu kayabatiziibwe no kusabuka omu meenzi, ahonyini igulu lyaafunduka, yaabona omwooyo gwa muungu nigumuhanaantukila nke echiiba no kutuungama hali weenyini. 17Leeba! Ilaka liluga omu igulubnilizila liti, Ogu niwe Mutabani waanzea engaanzi, oogwo nnyesiimaho naze bwooli!.
1Mala, Yeezu yeebeembelelwa no omwooyo mutakatiifu kuzeenda omu iluungu abone kuleengeswa ni isitaani. 2Yaamala okwo ebilo makumi aana omu chilo na nyemisana naayeyima kulya ebyookulya. aha muheleeluko, yaalumwa enzala bwooli. 3Niho elyo isitaani lyaamwiizaho abone kumuleengesa. Yaamuzila aati, koolaaba iiwe oli omutabani wa muungu, galagile amakulugusi aga gahiinduke kuba emikaate. 4Naho Yeezu yaamugalulila aati, omu maandiko amatakatifu chaandikiliwe chiti, omuuntu tiyaakuhicha kutuungwa ebyookulyaa byoonka naho naatuungwa habwa buli chigaambo eecho echilikuluga omu kanwa ka muungu.5Niho elyo isitaani lyaamutwaala Yeezu omu chikaali chitakatiifu cha Yeruzaleema, lyaamweemeleza aha luswi oluli bwooli aha nzu ya muungu. 6lyaamugaambila liti, koolaaba ni iiwe oli mutabani wa muungu, yenaguze ahaansi. tiwaakuhicha kuhutaala,habwo kuba eyaandikilwe omu maandiko matakatifu eet, muungu naalagila bamaleeka boomwe habwi iiwe, na kaandi, nibakusutula, amagulu gaawe oteeza okeekuumpa ahi ibaale.7Naho Yeezu yaamugaambila, kaandi eyaandikilwe eeti, otamulengesa omukama muungu waawe. 8Niho, isitaani kumutwaala Yeezu aha lugulu lwi ibaangalila bwooli. Aho, lyaamwooleka obukama bwoona bwe eensi hamo no obugeega bwaamo, 9Lyaamugaambila liti, kabilaaba noonteelela ebizwi no kuundamya, nniinkuha byoona ebi.10Naho Yeezu yaaligaambila aati, luheendeho aha, isitaani we! Eyaandikilwe omu maandiko amatakatifu eet, Omulamye omukama muungu waawe, omugomookele weenyini weenka. 11Niho elyo isitaani kumulekaYeezu aho, ahonyini, bamaleeka ba muungu beeza kumuheeleza Yeezu.12Obuchilo Yeezuyaahuliile nka nikwo Yohana omubatiza baamuta omu ibohelo,yaazeenda omu nsigalilaaya. 13yaahika okwo omuli Nazareeti. niho yaafuluka Nazareeti yaaza kutuula kaperinaumu.kaperinaumu ekaba eli aha ngeegeelo ye enyaanza ya Galilaaya, olubazu lwo omu mbibi ze ebyaalo bya Zabuloni na Naftaali.14Chikabaho chityo, chibone kuhikiilila echigaambo eecho muungu akagaambisa omubaasi Isaya aati, 15Eensi yaZabuloni ne ya Naftaali, omuhaanda gwo kwoolekela aha nziba, na buseeli yo omunona gwa Yorodaani, omuli Galilaaya aaho balikutuula abanyamahaanga! 16Abaantuaaboabtuula omu nsiimbaazi,baabona omwaanga muhaanga, na aabo abalikutuula omu bibeho byo olufu, baayakilwa omwaanga gwa amacheelelelwa.17Kubaandiza obuchilo obwo, Yeezu naatooza kw oolekeelela abaantu aati, mutamwe no kulekelela ebiheno byaanyu, habwo kuba obukama bwo omu igulu bweeliliize.18Obuchilo Yeezu akaba naalibata aha ngeegeelo ye enyaanza ya Galilaaya, yaabona abadugu babili, Simoni ogwo akaba naayetwa Peetero na Andrea, bakaba nabatega eenfwi bwe emitego, habwo kuba bakaba bali abategi. 19Yaabagaambila aati, mwiize, muunkulaatile! linye nniimbahiindula kuba abategi ba abaantu. 20ahonyini, baaleka emitego yaabo, baamukulaatila Yeezu.21Obuchilo Yeezu yeeliileho kache, yaabona abadugu abaandi babili, bali Yakobo no omuulumuna Yohana, batabani ba Zebedayo. Abo babili bakaba bali omu bwaato hamo na isebo, bakaba nibasoboolola emitego yaabo. Yeezu yaabeeta bamukulatile. 22Ahonyini, basiga aho obwaato na isebo bamukulaatilaYeezu.2523Yeezu akaba azoongoloka omu chaalo choona cha Galilaaya. Akabanaataaha omu masomelo no kweegesamo abaantu. Akabanaayolekeelela abaantu Empola nzima zo obukama bwo omu igulu no kuchiza amalwaala gaabo goona. 24Empola za Yeezu zikaba nizikumuuka bwooli kuhika omu nsi yoona ya Siiria. Abaantu baatwaala abalweele baabo boona abaabeele nibaagalazibwa bwooli, aabo abaabeele batiilwe na amazimu, abagwi be ebisiimbo, na abaabeele bali ensege. Yeezu yaabachiza boona. Mbeenu, embaga mpaango ya abaantu yaaba neemukulaatila kuluga omuli Galilaaya, Dekapoolisi,
1Leeba, obuchilo yeezu akabona embaga ya abaantu, yaahanama omu. ibaanga yeekala. niho abaheemba boomwe baamwiililaho. 2Nawe yaabaanza kubeegesa aati. 3Beena omugisa boona aabo abali abahabi omu mwooyo,habwo kuba obukama bwo omu igulu no obwaabo. 4Beena omugisa aabo abeena entiimba habwokuba muungu alyaabasemeleza.5Beena omugisa aabo bali abafula habwokuba muungu naabaha obuhuunguzi bwe eensi yoona. 6Beena omugisa aabo abeena enzala ni iliho lyo kukola amazima aago muungu alikweenda, habwokuba muungu alyaabahaagisa. 7Beena omugisa abalikuganyila abaandi habwokuba nabo muungu alaabaganyila. 8Beena omugisa abeena omuganya gulikweela, habwo kuba balaayetwa abaana ba muungu.9Beena omugisa abakwaatanisi ba abaantu, habwo kuba balaayetwa abaana ba muungu. 10Beena aago alikwenda mungu, habwo kuba obukama bwo omu igulu no obwaabo.11Iimwe mwiina omugisa obuchilo abaantu nibabazuma cho obuzilwa omu kubaagalaza no kubagaamba buli chigaambo cho obuzilwa omu kubabeeheleza habwo kuunkulaatila iinye 12mwiizuke nka nikwo bityo nikwo ookwo abaantu bakaba nibabaagalaza ababaasi aabo bakaba baliho kala. mube nimunulilwa no kusaanduka bwooli, habwo kuba muuungu ababiikikiiole empeela mpaango omu igulu. abaheemba ba yeezu ni nko omwoonyo no omwanga.13Iimwe ni nko omwoonyo gwe eensi. omwoonyo ogwiiina omuta, naho kigulaaba gwaabiihile, bita niguhicha kubona omuta gwaayo kaandi tigukuhicha kuluungiswa kaandi hali choona choona, habweecho niguseeswa aheelu no kulibatilwa na abaantu. 14Iimwe muli nko omwaanga gwe eensi .iboma elyoombekilwe ahi ibaanga, tiliiseleka.15Kaandi, abaantu tibakwaacha olumuli no kulisweekelela omu chitukulu. naho nibaluta aha kakoondo lubone kumulikila boona aabo abali omunzu. 16Bityo nyini ne emwe, omwaanga gwaanyu nigweendelwa gumulikile abaantu, babone kubona ebikolwa byaanyu ebizima, niho bamusiingize isiimwe ogwo ali omu igulu.17mutazila nka nikwo neeza mbone kusuucha ebilagilo bya musa, a nali aago gakagaambwa na ababaasi. naho tindeenzile mbone kubisuucha, naho mbone kuhikiiliza amazima gaacho. 18Mazima butunu nniimbagaambila nka nikwo, kuhicha obuchilo oobwo igulu ne eensi bilihwaho, tihaliho echigaambo nali akanyuguta kache ke ebilagilo akalibuza echilali. ebilagilo ebyo tibililugaho kulemwa byoona bihike.19Omuuntu weena weena oogwo alikoongookela echilagilo chimo noobu chilaaba chiche cha hali ebi no kweegesa abaandi bakole batyo, ogwo alyaaba muche muno omu bukama bwo omu igulu. naho weena weena oogwo alibikwaata no kubyoolekeelela abaandinabo bakole batyo, ogwo alyaaba mukulu omu bukama bwo omu igulu. 20mbweenu nniimbaambila nka nikwo, obugo loloke bwaanyu kabulaaba butasaagile obwa abafarisayo no obwa abeegesa be ebibilagilo, no obuche bwa kati timulitaahamo omu bukama bwo omu igulu. ameegeso habwe ebiniga.21mwaahuliize echilagilo eecho baagaambiilwe abaantu ba kala bati, otaliita kaandi, omuuntu weena weena oogwo alikwiita muzeenziwe, ni lwaampaka achwaaziikilwe. 22naho iinye nniimbagaambila nka nikwo omuuntu weena oogwo a galale. kaandi weena weena oogwo alikugaambila muzeenziwe nka nikwo no omusilu, ni lwaampaka kunagwa omu lyoongoola lyo omulilo gwa kuzimu.23ha bweecho, koolikuba noosohoza echigabo ahi itaambilo,male okeezuka nka nikwo ohabeena na muzeenzi waawe, 24siga echigabo chaawe ah0ahi itaambilo, obaanza ozeende kugalula hamo na mweena waanyu. niho osube kwiiza kusohoza echigambo chaawe.25Kaandi, kabilaaba omuntu yaakutwaala aha mulamuzi, ogalulinane naze bwaangu obuchilo muchili omu muchaanda.koolaaba otaakozile ootyo, naakuhicha aha mulamuzi, omulamuzi nawe naakunaga omu ngalo zo omusilikale, nawe naabona kukuta omu ibohelo. 26mazima bunutu nniinkugaambila nka nikwo, nakati tokuluga omwo kuhicha omazile kuliha na eseenti yo omuhelo, obutasigaza ibaanza.ameegeso habwo obusaambani.27Mwaahuliize echilagilo eechi abantu bakagaambilwa bati, otaakusaambana 28naho iinye nniimbagambila nka nikwo, omuntu weena weena oogwo aleeba omukazi aha kumuligila, yaamazile kusaambana naze omu muganya gwoomwe.29Mbweenu, kabyaakuba eliiso lyaawe lyo obulyo lyaakuleetelela okole ebihoneolikuulemo no kulinaga hala. ni kuzima kubuza oluziingo iwaawe lumo kuchila omubili gwaawe gwoona kuza kusiizwa omu kunagwa omu lyoongoola lyo omulilo gwa kuzimu. 30Kaandi, kabilaaba omukono gwaawe gwo obulyo nigukuleetelela kuhena, ogunogole no kugunaga hala. ni kuzima kubuza oluziingo lumo oobu, kuchila omubili gwaawe gwoona kusiiingaalichwa omu lyoongoola lyo omulilo gwa kuzimu.ameegeso habwo kwaanga omukazi.31Mwaahuliize echilagilo eecho abaantu bakagaambilwa bati, kati muuntu oogwo alikumuleka mukaziwe, amuhe olwaandiko lwo kwaangana. 32Naho iinye nniimbagambila nka nikwo, buli muuntu alikumuleka mukaziwe, butali bwo obusaambani, naamuleetelela mukazi woomwe kusaambana. kaandi, weena weena oogwo alikumpula omukazi ayalekeene ne eeba, nawe naaba asaambeene naze.33Mwaahuliize echilagilo eecho abaantu ba kala bakagaambilwabati, olekelage kulahila obisuba , naho ohikiilizeomukama muungu omulahi oogwo waalahiile. 34Naho iinye nniimbagaambila nka nikwo otalilahila butunu no oobu ah igulu, habwo kuba nicho echitebe cho obutegeki cha muungu. 35Nali ataakulahilila habwe eensi ezi, habwokuba niho muungu aata amagulu goomwe. nali ataakulahila habwe echikaali cha yeruzaleemu, habwo kuba echo nicho echikaala cha muungu, Omukama mukulu36Nali otaakulahila habwo omutwe ngaawe, habwo kuba tiwaakuhicha kuhiindula no oobu akasoke kamo kabe akalikweela nali kwiilagula. 37Naho kamulikuba nimumanyisa mutyo ha kwiikilizana mugaambega muti eego, na kabilaabanimumanyisa timukwiikilizana, mugaambage muti, mahi. kuba amagaambo agasaaga aho nigaluga ahali elyo izilwa, Isitaani.38Mwaahuliize echilagilo eecho abaantu bakagaambilwa bati, eliiso aha liiso, ne eliino aha liino. 39Naho iinye nniimbagaambila nka nikwo, mutaakusiingaangana no omuuntu omuzilwa. naho kabilaaba omuuntu yaakuteela ahi itama lyo obulyo, muhiindulile ne lyo obumoso.40Kaandi, kabilaaba omuuntu akulegeeliila abone kutwaala enkaanzu yaawe, mulekele atwaale ne ebebo yaawe. 41Kaandi, kabilaaba omuuntu naakuzemeleza oluzeendo lwo kuteelaho eenta echihuumbi chimo, iiwe guma ozeende naze oluzeendo lwe eenta ebihuumbi bibili. 42Kaandi, kaalaaba omuuntu akusabile echiintu omuhe. Na kaalaaba ayizile kukwoohozaotamuleebayo kuche.43Mwaaahuliize echilagilo eecho abaantu bakagaambilwa bati, omweende muzeenzi waawe, na abaantu bakeegeswa bati,omunobe omubisa waawe. 44Naho iinye nniimbagaambila nka nikwo, mubeende ababisa baanyu, na mube nimubasabila boona aabo abalikubaagalaza. 45mbweenu, kamulikola mutyo, nimuba abaanabe isiimwe oogwo ali omu igulu. weenyini niwe abaakiza izooba abaantu abazima na abaantu abaheni. kaandi, abeetilile enzula abaantu abagololoke hamo na abazilwa.46Mbweenu sii, kabilaaba nimweenda abo boonka ablikubeenda, mulyaabona empeela chi? manya, abahaambya nabo nikwo bazila beenda abo abalikubeenda boonka. 47Kaandi, keelaaba nimwaangalucha badugu baanyu boonka, nimuba mwaakola chikolwa chi cho kusaaga abaandi? No oobu abo abaantu abali abanyamahaanga, mubabona batabizila ebilikususa nke ebyo? 48Mbweenu, mube abo obulyo, nkokwo Isiichwe oogwo ali omu igulu aba owa akalyo.
1Mulamanya! Ebikolwa byaanyu ebizima mutabizilila omu meeso ga abaantu kuba babaleebe. Ha nsoonga kamulaaba nimukola mutyo, timukwiinaankula ensiimi yoona kuluga hali Isiimwe oogwo ali omu igulu. 2Mbweenu, obuchilo nosuumbuusa abaambazi, leka kweelaangana ookwo olikukola aha kuteela echikuli. abagobya bakola batyo omu masomelo no omu nsese babone kusiingizwa na abaantu.3Mazima butunu nniimbagaamabila nka nikwo, baamazile kwiinaankula eniimi yaabo yoona. naho iiwe 0buchilo nosuumbuusa aha ngoonzi, engalo yaawe yoona. naho iiwe obuchilo nosuumbuusa aha ngoonzi, engalo yo obulyo yaasohoza, 4Esuumbuusoyaawe ezeenda omu chihwe. Iisowaawe oogwo amanya ebye echihwe, alyaakugalulila.5No obuchilo nimusaba Muungu, mutaakuba nke engobya. aabo beenda kusaba kunu beemeeliile omu masomelo no omu mbazu ze nsese kuba babone kuleebwa na abaantu. mazima butunu nniimbagaambila nka nikwo, baamazile kwiinaankula ensiimi yaabo yoona 6Naho iiwe obuchilo noosaba, otaahemo omu chiseenge chaawe male oteyo olwiizi. niho osabe liso oogwo ali omu chihwe. nawe liso ogwo abona ebili aaho abaantu batakuhweeza, alyaakugalulila. 7Obuchilo nimusaba, mutaakuba nimutuumilila ebigaambo nkokwo bakola abaantu aabo abali abapagani. abo nibateekuza nka nikwo nibahulilwa habwo kukanyisa amagaambo gaabo.8Mutaakuba nimusaba nkokwo basabaho abo, habwo kuba Isiimwe naasoombookelwa eecho mulikweenda, no oobu muba mutakachisabile. 9Ha bweecho, iimwe mubega nimuleembeleza Muungu hakuzila muti, Isiichwe oli omu igulu, iziina lyaawe likuzibwe. obukama bwaawe bwiize. 10Engoonzi zaawe zihiikiilizwe, omu nsi nko okwo omu igulu.11Otuhe leelo ebyookulya byeetu bya buli chilo. 12Otuganyile ebiheno byeetu, nkokwo ne echwe tuganyila abalikutuhenela. 13Otatutwaala omukuleengesibwa, naho otuchuungule ne elyo izilwa, Isitaani.habwo kuba, obukama, obuzizi ni ikuzo byoona ne ebyaawe, kuhicha obucha no obuchiile.14Yeezu yaazeendelela kugaamba aati, kamulaaba nimubaganyila abaantu ebiheno byaabo, Isiimwe ogwo ali omu igulu nawe alyaabaganyila iimwe ebiheno byaanu. 15Naho kamulaaba mutakubaganyila abaatu ebiheno byaabo, Isiimweogwo ali omu igulu nawe takubaganyila ne emwe ebiheno byaanyu.16Kaandi obuchilo musiibile, mwaaleka kweezila nka abagobyoboonyini bazeenda bahinyile obuso, iingu abaantu babamanye nka nikwo basiibile. amazima butunu nniimbagaambila nka nikwo, abo baamazile kwiinaankula ensiimi yaabo yoona. 17Naho iiwe oobu waasiiba, siiga amazuta omutwe gwaawe, naaba omu buso bwaawe, 18Otamanywa na abaantu nka nikwo oli omu chisiibo, naho omanywe na liso weenka ogwo ali omu chihwe. weenyini ababona ebyo omu chihwe, nawe naaba endihi yaawe.19Mulekega kweebiikila ensabo omu nsi ezi, habwo kuba aho na ahaantu aaho zilikusiiswa ne embuungu no kucheleba, na abeebi bahasiisa babone kuziiba. 20Naho baambo mweebiikile ensabo zaanyu omu igulu habwo kuba aho tekusiiswa na embuungu no kucheleba na abeebi tibakuhasiisagula babone kwiiba. 21Hoona hoona aaho olikubiika ensabo yaawe, niho no omuganya gwaawe gulaaba guli ahonyini.22Ameeso gaawe ni nko olumuli lwo omubili gwaawe. ameeso gaawe kagaba nigahweeza kuzima, omubili gwaawe gwoona gwiikala omu mwaanga. 23Naho eliiso lyaawe kalilaaba lifwiile, no omubili gwaawe gwoona nigwiikala omu nsiimbaazi. mbweenu, kabilaaba omwaanga omgwo oguli omu mubii gwaawe guhiindukile kuba ensiimbaazi, ensiimbaazi ezo neeba mpaango bwooli!. 24Taliho omuuntu oogwo yaakuhicha kuheeleza abakama babili.habwo kuba, yaakaatamwa omukama oomo no kweenda oondi, nali yaakakuunda ago omukama ooli, na ayaangaago omukama ogu. bityo nne emwe, timwaakuhicha kugomookela Muungu hamo na amabonwa!25Ha nsoonga ezo nniimbagaambila nka nikwo, mutaakuba no kutahwa tahwa habwo obulami bweenyu nkokwo nimulya chi, nali nimunywachi, nali ha mibili yaanyu, nkokwonimuzwaala chi. ngasi, nimweebwa nka nikwo obulami bwiina obukaani kuchila ebyookulya, no omubili nogwo gwiina obukaani kuchila ebizwaalo? 26Muleebe enyonyi. tizikubiba, tizikugesa nali kuhunikaebyookulya omu bitala. no oobu bityo, Isiimwe ogwo ali omu igulu, aziliisa. mbweenu iimwe, timwiina obukaani buhaango kuchila enyonyi ezo?27No ooha omuli iimwe ayaakuhicha kweeyoongelaho obulami bwoomwe noobu nko omwaanya gwe esaaha eemoa omu kutahwa tahwa kwoomwe? 28Habwaachi nimutahwa tahwa habwe ebizwaalo? muteekuze ookwo enyaso zo omu nkaamba emikulile yaazo. tizikukola emilimo nali kwoogosa ebizwaalo. 29Naho nniimbagaambila nka nikwo, noobu omukama Selemani omu ikuzo lyoomwe lyoona, talazweekilwe kuzima nka limo lye enyaso ezo!.30Muungu azweeka enyaso na amababi go omu nkaamba, aago galiho leelo na nyeencha niganagwa omu mulilo. ngasi, ta amazima nkokwo naabazweeka iimwe? Iimwe abaantu bo okwiikiliza kuche! 31ha bweecho, muleke nu kusiiba nimweetwaalalika nimuzila muti, tulaalya chi? nali tulaanywa chi? nali tulaazwaala chi?32Ebiintu ebyo byoona abaantu aabo babyaagalalila na abatakumumanya Muungu .Isiimwe ogwo ali omu igulu naasoombookelwa kuzima nka nikwo mulikweenda ebyo byoona. 33Oobu iimwe, aho niho alaaboongela agaandi ago goona. 34Mbweenu, mutaakuba no kweetwaalalika ebilaagwa nyeencha, habwo kuba echilo cha nyeencha chiina ebyaacho. buli chilo chiina olwaagalalo lwaacho oluhikile.
1Otakuchwazika newe otakwiza kuchwazika. 2Kwenchaziko. ezoulikuchwazika, newe nochwazika nakwechilengo eecho olikulegela newe hanu nolegelwa echonyini.3Nahabwachi noleba echinogoka chomuti echili umulizo lya mudugu wawe Naho tokumanya echinogoka echili omuliso lyawe. 4Nodula ota kugamba hali mudugu wawe lekakwihilemo echiinogoka cho omuuti echili omuliiso lyawe naho echinogoka cho omuti chilo omugati muliiso lyawe. 5Muzilwa ombaze oihemo echinogoka echili omuliiso lyawe naniho olaleka kuleeba kuziima no kuchihamo echinogoka cho omuti echili omuliiso lya mudugu wawe.6Utakuziha ebwa eli chitakatiifu naotakubanaguliza empunu lulu omumesogabe obudi mbabisisa nokubilibatila namagulu gabo nakaandi bakuhindukila iiwe nokukuchembagula ebinogoka nogoka.7Musaabe nemwe nimhabwa mulondele nemwe nimubona mutele ehodi nemwe nimuchigulilwa. 8Wenawena ogwoalikusaba nayanankula. nawenawe ogwoalikulondela nabona na omuuntu ogwo alikutela hodi na chingulilwa. 9Nalihene omuuntu omulimwe ogwo haina omwaan a omwee yamusabile echinogoka cho omukate yakamuha ibale. 10Nali kayakumusaba efii na wenyini yakamuha enzooka.11Habwokuba imwe mulyabaafu nimumaanya kubaha abana benyu ebizima naho tata ogwo alyo mwigulu nabaha ebintu bizima abalikumusaaba wenyini. 12Honyini kwolikwenda kukolelwa echitu chona chona naabantu abandi newe heda kubakolela otyonyini habwokuba esheria eyabahangi.13Mwigile hakuhigulila hamulyango omuche. habwokuba omulyango omuhango nigwo gulikwelekelela kuzenda ahamiheno na hene abaantu beengi abalikwelekela omuhanda oogwo. 14Omulyango omuche nigwo ogulikwelekela ubulame naho nibache abalikutula kugubona.15Mwiyangalile naabahigi bibisuba abalikwiza bazwele oluhu lwetama kasi ninyabuhabwa abaluhile. 16Habusumo mwabo nibabamanya nao abaantu nibadula kuhebula busumo ahamahwa nali hamuuti eyeneebibo yemburuti. 17Habweecho kalaomuti mzima ntigukudula kuzala ombusumo bubi.18Nali omuuti mubi tigukwile kuzaala omubusumo buzima. 19Kita omuti oogwa tigukuzula ombusumo obuzima ngunogolwa nokunaagwa omumulilo. 20Habweecho nobamanya kuluga obumusumo bwabo.21Tibuli mutu oogwo alikugaambila tata nataha omubukama bamwigulu, naho niwenyini weeka oogwo alikukola amazima gatata waaze. 22Habaantu beengi kabaaimbagaambila echilo heecho tatata talatoile obunabii kwi ziina lyoomwe talatoile amazimu kwi iziina lyoomwe ne kwi ziina lyoomwe tukakola ebikolwa bingi makulu. 23Nihi ndambagaambila habwelu tikubamanya iimwe mulugeho halinye iimwe abakola biheno.24Hbweecho buli omuuti sigayahulila ebigambo byanze nokwikili na susana nomutu oogwo eine bukomela ayayombikile eenzu yoomwe halugulu yiibale. 25Enzuula ekatela, eminona ekeza no omuyaaga gukeeza nokuzitela eenzu eezo naho telagwile ahaansi habwokuuba ekabaeyombikile halugulu yi ibaale.26Naho bulimuuntu ogwa alikuhulila echigaambo chaanze nokuligaya nasusana no omuuntu omufela oogwo yayombikile eezu yoomwe halugulu yitaka. 27Enzula ekeza neminona ekeza no omuyaaga gukeza no kuziita eenzu eezo nokugwa naombusisi bwayo kuhikilila.28Bukahika obuchilo obwo yeezu kayamazile kugamba ebigaambo ebi omukutano gwoona kukasobelwa ebyegeswa byemwe. 29Habwokuba akegesa nkokwo omutu obutegrki natikamwidikile waabo.
1Obuchilo yeezu ahoakatuka kuluga omwibanga, ebaga ya abaantu bakamukulatila. 2Leeba omukono gukeza kulamiga hamesoge goomwe akagaamba tata kolabawahikilwe okwile kukola mbekuzima. 3Yeezu akagolola omukono gwe nokumukimika yagaamba nahikile obe mzima aho nyini akachizibwa ebihembe byomwe.4Yeezu yamugambila otakugaamba halimuutu wenawena kwata omuhaanda gwawe oyiyoleke weka halikuhani osohoze omuzuho oogo Mussa akalagila habwokuuba boona kwaabo.5Obuchilo yeezu kayahikile Kapernaumu Jemedali akeza hali wenyini akamububuza. 6Akagaamba tata omuhalila waanze wahunila omuka kuzigamana eine obusasi mno, 7Yeezu yamugaambila ninyiza kumuchiza.8Jemedari akamusubiza yamugaambila tata waanze nochizwa. 9Habwokuba iinye indyoomutu mukulu yinabo basikile alyahefo yaanze kinakugaamba halyoongo zeenda abanazeenda na halyondizo iza nawe ayiza na hatumwa yaanze, nkola oti nawe nakola atii. 10Obuchilo yeezu ahoyahulile aga akasobelwa nokubagambila abobakaba nibamulondela obuteka nibagaambila tikabonaga omuuntu mzima nkogu Izrael.11Nibagaambila abegi balezo kuluga ubutulukaizoba no obugwizoba,bekala hameza chihamo na Abrahamu, Izaak, na Yakobo habukama bomwigulu. 12Niho abaana bobukama balanaguzwa omusimbazi ahelu halabaho kuchula no kusinika ameno. 13Yeezu Jemedari zeenda nkokwa oikilize naekolwe otyo haliwe,nomuhalila akachizwa esahaezo.14Obuchilo yeezu kiyahikile ahazu ya Petro akaboona nyinazala wa Petro ahunile nalwala ehoma. 15Yeezu akamukanika omukonogwe, nehoma ebayamuluguho niiho abayemuka yabanza kubazuna.16Nakiyahikile olwebazo abatu baka muletela yeezu beengi abalikwagalala na mazima abayagabinga amazima naabakuba balyabalwele akabachiza. 17Habweecho gakahikilila agogambilwe na Isaya omuhagi, wenyini akemucha endwala zeetu na malwa getu.18Niho yeezu ahoyamwene ebega emzongolokile, akabalagilila bazeenda olubaazu uludi lwe enyanza ya Galilaya. 19Niho omwandiki ekeza halionyini nokugaamba, mwegesa, nikukulatila honahona aho olazeenda. 20Yeezu akamugaambila, nyamuhabwa beene amene nenyonyi zolugulu zineebyalinaho omwana wa Adamu taine hokuilyamika omutwe gomwe.21Mwegeswa ondizo akamugambila Omukama, nyikiliza nzende kubiika tatawaze. 22Naho yeezu yamugambila okulatile na obaleke abaantu beziike bonyini.23Yeezu kayatahile omubwato, abegeswa momwe bakamutatila omulyato. 24Leeba kukemuka omuyaga muhango halugulu, ye nyanza obwato bukafundikilwa nikozo naho yeezu akaboona ahunile. 25Bakeeza halionyini nokumupampula imbagamba tata otuzune ntwenda kufa.26Yeezu akabagambila habwaachi nimutiina iimwe abakwikiliza kuche niho akemuka nokungwagiza omuyaga niho enyanza yatekana. niho enyanza kutekana. 27Abaakwata akabanomwasamo bakagamba oogu muutu naata amazima nenyanza bimwigaganya wenyini.28Habuchilo yeezu akabayenzile halubazu olundi olwesi esi ya Magadala, abakwata babili abalikwongozana amazima bakabugana naze bakaba balugilila haabi nabakaba nibakola efujo muno yaani taliho omutu oogwo. 29Leeba bakahamuka nokugaamba tweene biiha ebyokukola haliwe omwana omukama wezaaha kutwagalaza obuchilo buuche kuhika.30Hatiobuhene embaga pango yempuunu zikaba nizilisa hakaba tihela naho bakaba bali. 31Mazimu gakaba nigakungana hali yeezu nokugamba kolatugambila kulugaha otutwaale ahabaga endi ye punu. 32Yeezu yabagambila muzeende amazimu gabalugaho nokuzeenda hapunu naoleba ebagayono ekatuka kuluga omwibanga nokuzeenda omunyaanza lyoona likafela omunyanza.33Abakwata ababakaba nibalisa empunu bakeluka kabazezile mujini bakasombola buli chitu habwecho babona habakwata abalikwongozwa na amazimu. 34Leeba ekayona ekeza kubagana na yeezu kababumweene bakamugambila oluge omumutulo gwabo.
1Yeezu akataha omubwato naaka guluka nokuhika aho akabanayikala. 2Leeba bakamuleetela omutu oogwo alikulwalwa yahunizwe hachitabo ahoyamwene kwikiliza komwe yeezu yamugambila omutu oogwo alikulwala mwanawaze obenamanulilwa, ebiheno byawe walekezibwa.3Leeba aabandi ebegesa bakegambila bonyini hali bonyini oogu muutu nagaya. 4Yeezu yamanya esengazabo nokugamba habwachi bwene esengaabi omumiganya yeenu. 5Chita echihuhukile kugamba ebiheno byaawe byalekezibwa na kugamba tibata ozeende. 6Naho mumanye nkanikwo omwana omwanadamu aineobudula bokelekeza ebiheno akalekeza aaga halyogwa alwele tibata oyimuche igodoroo lyawe ozeende omuka yawe.7Niho oogwo akabanalwala yemelela nokuzeenda homukaye. 8Omukobo kagwamwene ebi bakasomelwa nokumusima muungu ogwo abahele obudula obo abaantu 9Nayeezu kayabeele nahigula aho akabona omuutu oogwo alitwa izina Matayo ogwo akaba yekele halubazu aho balikulihila omuhabya nawenyini yamugambila okutatile iinye nawe yamelela nakumukulatila.10Yeezu kayakele abone kulya ebyokulya omugaati yeezu bakeza abalikulihisa omuhabya beengi na abaatu abebiheno bakobela ebyokulya hamo na yeezu nabaheba boomwe. 11Niho Mafarisayo bakaleba eboo bamugambila abaheba bomwe habwaachi omwegesa wenyu nalya hamo na abalihisa omuhabya na abaatu abebiheno.12Yeezu kayahulile oogwo naawe yagamba abatu obo tibakulwala tibakwenda omulaanguzi. 13Nimwendelwa muzende kwiyega esoonga yaho niyeenda echiganyizi na tiko dhabihu kwokuba nkeza tiko ebene kukola mazima bahungame na abebiheno.14Niho abaheba basohana bakeza halionyini no kugamba habwaachi echwe na Mafarisayo ntufuga naho abaheba bawe tibakufuga. 15Yeezu yabagambila omusendekeleza wamazenyi akwile kuzolelwa abochilo oobwa bwaana halusi achili hamo nemwe naho ebilo nibiza ebyo bwana halusi alemuchwa kuluga halimwe naniho balafuga.16Taliho omuti oogwo alikuta chinogoka cho omweenda muusha ahamweenda gwakala, echiraka chitemulwa kuluga hamweenda no kutemuka ahaango nihabaho.17Taliho omuutu oogwo alikuuta amalwa maasha hachiseme cha amalwa agakala nakabalakola,oluhu nilutemuka amalwa kulugaho no oluhu yakabiha habweecho tokwiile amalwa maasha haluhu luusha na byoona hamo biba kuzima.18Obuchilo Yeezu nabagambila amagambo aago leeba Afiisa omoakeza nokulamya hameso goomwe, nayagaamba omuhalakazi waaze yaafa na oyize ote emikono gaawe halugulu yoomwe nawenyine na ekala kaandi. 19Niho yeezu yamelela nokumukulatila na abaheba boomwe.20Leeba omukaazi ogwa akaba naliga esagama ahabilo ikumi ne abili ekeza hehi yeezu yamukweesa halubaazu yo omweeenda goomwe. 21Habwokuuba akagaamba kadakwata omweenda goomwe nibona kuchila. 22Yeezu yahinduka enyuma kuleeba yaagamba muhalakaazi okwiikiliza kwawe kwakuchiza nahamwaanga ogwo nyini omuhalakazi ya chira hamwenye oogwo.23Na yeezu kayahikile ahazu Afiisa naawe akababoona abalikutela talubeeta na ebaga ya abaatu bakaba ni nibatela amayowe. 24Nawe akagaamba mulugeho aha habwokuba omuhalakazi achali kuufa yahunile naho bonyini bakamusekelela no kumuganya.25Nabo baatu kabasohwezwe ahelu nawenyini akengila hachumba nokumukwaata omukoono omuhalakazi akeemuka. 26Nempola eezi zikasambaala hona hali iboona lyoona.27Niho yeezu akaba nahingula aho abakwaata babili bahume bakamukulatila kwokugaamba kwilaka lihango intukusaba otuganyile mwaana omwa Daudi. 28Obuchilo yeezu kayahikile omumaka gabahume bakazenda halionyini yeezu yabagambila nimwikililiza nkaniko nikola nabo bamugambila eego tata.29Niho yeezu yagakimika emeeso gabo nokugaamba nekalwe etyo kukukiliza kweenyu akwokuli. 30Nameso gaho gahweeza niho yeezu yabakomelela nokubagambila mwagalile omutu wenawena atakumanya echigambo eechi. 31Naha aabatu ababili bakazendaa nokugaamba empola eezi hana neebazu zona ziboma.32Niho abo abakwata babili bakaba nibazendaa nemihanda zabo, leeba omutu omuchimumu oogwo akaba ena amazimu bakamuleta ahali Yeezu. 33Namazimu kagamulugileho ogwo muutu chimumu akabanza kugamba ebaga ekasombolelwa boli nokugamba ebi tuchali kubibona hali esi ya Izrael. 34Naho Mafarisayo bakaba nibagamba habakulu bamazimu nabelucha mazimu.35Yeezu akazenda omumaboma goona no omumitulo onyini akazendela kwegesa omumakelezia kubagambila ehigambo cho omukama nokuchiza endwala zonazona nobulenga bonabona. 36Obuchilo kayalebile ebaga nawenyini yabona echiganyizi kwoku bakagalala nokuufa omuganya bakaba nketama ezitene mulisa.37Nawe yabagambila abahemba boomwe ebyo kuhebula nibingi muno naho abakozi bemilimo nibache. 38Habweecho mumusabe tata adule kuleta abakozi bemilimo hali mukubebula koomwe.
1Yeezu akabeta bahemba boomwe ikumi na babali hamo no kababa ubulula halugulu ya amazimu kubeluucha no kuchiza endwaala zona na kila ndwala zoona.2Amazimu gabahemba ikumi lma nababili niga aago okubaaza Simoni, oogwo alikwetwa Petro na Andrea mkulu wa Yakobo omwaana wa Zebadayo na Yohana mukuluwe. 3Philipo, na Bartelemayo, Thomasi, na Mathayo, omuhabya, Yakobo omwaana Alfayo na Tadeo. 4Simoni mkananayo na Yuda Izkariote, oogwo akamuguza Yeezu.5Aaba ikumi na babili yeezu akabatuma nawe akabatekela nokugamba mutakuzenda olubazu aho balikwikala ebesi na mutakutahamo omubaboma msamalia. 6Buteka bwaho muzeende ahatama ezibuzile na ahazu ya Izrael. 7Nakalimukuzeenda mwegesa no kugamba obukama bomwigulu bulihehi kwiza.8Omuchize balwele na muzokole abafile nokubafuha ababembe na mwiluche amazimu na mukanankula busa na msohoze busa. 9Mutakwimucha ezahabu, elimasi nali eshaba omumikoba yenyu. 10Mutakutwala emikoba ahalugeendo lwenyu nali mutakwimucha emyenda nali amalatu nali enkoni kwaku omukozi naikililizwa ebyokula byoomwe.11Iboma lyonalyona ahomulazenda mulode oogwo alikwikililiza mwikale aho mulilugayo. 12Kamulagila ahazu ya Samalia. 13Aho ezueli kwikiliza etungwa zeenu mwikale aho nyini aho tihakikiliza elugeho hamo neemwe.14Nabo tibakunakula iimwe no kuleka kuhuliliza ebigambo beenu obuchilo nimulugaha homukayabo mwishagile ekungu zeenyu ahonyini. 15Obuteka nibagambila nibiba byokwiyomeleza kuchila iboma lya Sodoma na Gomola echilo chokuchwazika kuchila iboma elyo.16Na mulebelebe nibatuma eketama ahagati nyenyamuhabwa habweecho mube noomwizi ekezoka na mube bafula eke epunda. 17Mube nobuteka na abantu nibabatwala kubasikaka nibabatela ahamakelezia. 18Nanimuletwa ehameso gabakulu na abatemo kwo halinye nikabushuda halibonyini na ahataifa gaabo.19Obuchilo oobwo balabasitaka mutali tina ebyo kugamba mulahabwa habuchilo oobwo. 20Habwokuba timwe abomulaba ni mugamba amoyo mwila nigwo gulaba niguhoya ogwatata weenyu gulahoya omugati yeenyu.21Omudugu alamumwikila omudugu kumwita na tata hali omutabani oomwe naabona bemuka ahali abazele babo no kubaletela oofu. 22Neemwe nibabatamwa buli mutu kwizina lyaze na wenawena oogwo aladula kwinyomeleza kuhika ahamwisho omutu oogwo alachugulwa. 23Obuchilo nibabagaalaza omwiboma elyo mwilikilile omwiboma elyo lililkulatila obuteka nimbagambila timukuba mwazezile omumaboma goona aago Izrael butakahiki obuchilo bwa mwaana wa Adamu kusaba.24Omuheba niwe mkulu kuchila omwegesa oomwe na omuhalika oogwo alihalugulu yoomwe. 25Nehicha omuheba abenka omwegesa oomwe na omuhalila ebenka tata yoomwe kabamwesile tata weezu yoomwe.26Habweecho mutakubatina monyini habwokuba tiheneo echigambo echuleka kufundulwa natililiho eliselekile elilaleka kufundulwa. 27Buli chitu echonibagambila omusimbazi muchigambe omwisana nanicho mulikuchuhulila kuzima omumatugenyu muchigambe mulya halugulu yeenzu.28Mutakubatina aabo beene obudula bokwita omumilitibene obudula bukwita omuganya naho mumutina oogwo alikudula kwita omumili homo no moyo okwo kuzima. 29Niko kasuku babili tibakuguzwa kwe epilya eeche naho taliho oogwo akwile kugwa ahasi takumanya tata weenyu kumaanya. 30Nali abumula bweseko zeenyu ziibazilwe. 31Mutakuba no kutina habwokuba bwene esamani pango kuchila kasuku beengi. 32Hio buli onyini oogwo alekiliza ahameso gabatu nenye ndamwikiliza halitata omwigulu. 33Naho oogwo alikunyanga ahameso gabatu nenye ndamwanga omumeso gatata omwigulu.34Mutakuzila muti keeza kuleta eemani oomunsi tindezile kuleta amani omusi naho upanga. 35Kuba keeza kuleta omutu alwane natata oomwe no omuharakazi halinyina na nyinazala hali nyina zaala oomwe. 36Obubi omuutu naba alyaahamuka yee.37Oogwo alikwenda ese nali nyina kusega enye ogwo takwenda nogwo alikumwenda amutabani no omuhala muno kuchila eenye takwendwela. 38Oogwo alemucha omusalaba goomwe nakukulatila eenye takugasa. 39Wenyini oogwo alalondela maisha nagabuza hao wenyini oogwo alanaga maisha halugulu yaanze nagabona.40Onyini oogwo alikubanakula yanyanakwile iinye na wenyini oogwo alikunyanakula iinye yabanakwile wenyini oogwo atatumile. 41Nawenyini oogwo alamwanakula omuhagi kwokuba nomuhagi alayanakula esawabu yomuhagi na onyini oogwo alikumwanakula omutu obuteke nayanakula obuteka.42Wenawena oogwo alamuha omowabo abache na echikombe cha amezi gokunywa agembeho hakuba onyini nomuheba obufela nibagambila onyini takwile kubulwa kwo muhada gwonagwona sawabu yoomwe.
1Ahoyabele atakezile kumaliza kubeelekeza entumwa zoomwe ikumina babili akazenda kwegesa no kubeelekeza omuma. 2Boma gabo na Yohana ahoyabele alyomwegeleza akahulile ali ahalugulu lwebikolwa biimwa kristo, akalagiza empola kulabila hantumwa zoomwe. 3Nabakamubuza iwe niwe oleza nali henondi tumutegamilile.4Muzekumugambila Yohana obyo mulikubibona nebyo mulikubihulila. 5Ababembe abantu atakuweza ni bahweza abalema nibalibata nibachila abatakuhilila nibahulila abafile nibazoka abalikwenda nibahoyelwa empola nzima. 6Afuhilwe atakubona ebibi halinye.7Habuchilo abantu aba ahobazenzile yeezu akabanza kuhoya nembaga habwa Yohana nichila mulikwenda kuleba omumbuga amanyansi niganeganiswa no muyaga. 8Naabwaachi mkaza kuleba omuntu azwele kuzima obukomentelela bwaabo balikuzwala emeyenda mizima bekala omunzu zabatemi.9Naho mkazenda kuleeba biha omuhangi eego nabangambila ensumbuso yo muhangi. 10Ogu niwe yayandikilwe leeba natuma entumwa yanze omumenso gawe, ogwo alamuza omuhanda gwawe omumenso gawe.11Iinye nibagambila obukomela abobazelwe nomukazi taliho mkulu kuchila Yohana mubatizaji naho ogwalimuto omububuzizi bwo mwigulu ni mukulu kuchila wenyini. 12Kuluga habilo bya Yohana omubatizaji mpaka obu obuzizi byo mwiguru no bwa mali na baantu ba amani babuu twala kwa amani.13Habwo kuba ababasi omubuhabya bakahanga habwa Yohana. 14Kamulaba mwekilize oogu ni Eliya ogwali aata. 15Ogwo ayine amatwi gokuhulila na ahulile.16Nzinganise nabiha nzalilwaaze na habwe ehisuso cha baana abalikuzana hehi ne sokoni, abali kwikala nokwiyeta nokugamba tukabatelela. 17Efilimbi timulanegwile tukasubilila timulalizile.18Habwokuba Yohana akeza akabaatakulya omukate nokunywa omuramba nabagamba ayine isambwa. 19Omwaana wa Adamu akeza nalya nokunywa leeba no muntu omilinomuywangi banywanibye nabalihisa bobushulu na beena ebiheno habwisima nilimanyiswa nebikolwa byoomwe.20Yeezu akabanza kuhana omubabona habwebikolwa byabo bibii ebyakozilwe habwokuba bakabachili kwikiliza. 21Naho iiwe kolazi naho iiwe Bethsaida kabyakukozilwe ebikolwa bikulu Tiro na Sidoni bya kukozilwe aha bakuba bakezile kala no kuzwala amagumila no kwisiga amazu. 22Naho nikuba kuvumilia kwo mwa Tiro na Sidoni echilo cho muzwakizo gutari gwawe.23Iiwe Kapernaumu, noziloti no hanamikwa omwigulu nakatinotulwa ahansi okuzimu nkokwo Sodoma hakukozilweyo ebikolwa bikulu okokwo byakozilwe haliwe bikabela biliho mpaka lelo 24Neeba hachili eensi ya Sodoma kwimelela echilo cho muchwaziko kuchila iiwe.25Habwobuchilo oobwo yeezu akabagambila nokumweenda wenyini Tata na Bwana wo mwigulu nensi habwokuba akabaselekela ebigambo eebii ebitegelize nokubafundulila abatene ubutegelela nkabana bato. 26Tata habwokuba okasemelelwa ebyo omumenso gawe. 27Ebigambo byona nkahabwa iinye kuluga hali tata taliho alikumumanya omwaana wenawena omwaana oogwo ayine enamba yo kumufundulila.28Mwize halinye mweena abo mulikwagalala nokulemelelwa nenye nimba humuza. 29Tumukulatile wenyini na twiyege kuluga hali wenyini habwokuba inye ndyomufula womuganya nimuboona kuhumula ne myanya zeenyu. 30Habwokuba omukoba gwaanze nigwoloba nomulingo gwauze ni guhululuka.
1Habuchilo oobwo yeezu yazenzile echilo cha Sabato kuhingula omumashamba.Abegeswa boomwe bakabeena enzala bakabanza kuhenda amati ga amapo nokugalya. 2Naho Abafarisayo kibabweenebyo bakamugambila yeezu leeba abegeswa bawe bahena kukola echilo cha sabato.3Naho yeezu akabagambila timukasomeli Daudi ebyoyakozile habuchilo obuyabele ayine enzala nabo yabele ayinabo. 4Nokwo yatahile omunzu ya muungu nokulya emikate yokwolekeza ezo ekabatali bwolekela bwo mwegesa.5Muchali kusoma akekalile ankanikwo echilo cha Sabato abategeki omunzu ye kelezia bazihabya Sabato naho tibeene akabi. 6Nahonigamba halimwe ogwo ni mukulu kuchila elekezia aliho ahaa.7Kamwa kubele ni mumanya oti nimanyisa biha timwa kubachwazikile abatene ne kabii. 8Habwokuuba omwaana wa Adamu niwe Bwana wa Sabato.9Naho yeezu akalugaho aho yazenda hikelesia lyabo. 10Leeba hakahena omuntu azigamile omukono. Mafarisayo bakamubuuza yeezu kwokugamba ni kuzima kuchiza echilo cha Sabato ili badule kumusitaka habwokukola ebibii.11Yeezu akabagambila nohi omulimwe ogwo akwile kuba ayine entama eemo nezo ntama ekwaga omulina echilo cha Sabato timukukwata nokuzihamo omulina. 12Nichiha echilikweendwa kuchila entama naho nobukomela kukola ebizima echilo cha Sabato.13Naho yeezu yamugambila ogwo muntu Golola omukono gwawe akagugolola gwachila nkwoko guli oguundi. 14Naho Abafarisayo bakasohola ehelu kumunyega bamusise bakasohola ehelu kumunyega bakanibalonda kumwita.15Yeezu kuyamanyile ebii akalugaho aho abantu beengi bakamukulatila nokubachiza boona. 16Akabatuma batakwiza kumukola amayike na habandi. 17Naho chihikilile echabele chigambilwa no muhangi Isaya, akagamba.18Leeba omukozi waanze hali wenyini omuganya gwanze gukasemelelwa ninta omuganya gwaanze halugulu yoomwe nokubamanyisa omuchwaziko hamataifa.19La kwagalala nali kulila kwa amani nali omuntu wenawena kuhulila ilaka lyomwe omumituro. 20Takulihenda itete elichibwile takuzimanya olutambi lwonalwona olulikusohoza elinka mpaka kalaleta echaziko ekasunga. 21Namataifa kabalaba abagimi hizina lyomwe.22Omuntu obunanka ahumile no mutita alwazibwe amasambwa akaletwa omumenso ga yeezu akamuchiza naho habwebyo omuntu omutita akagamba nokubona. 23Omukobo gwona habakumanya nokugamba akwile kuba omuntu oghunomwa umwa Daudi?24Naho akachilo Abafarisayo kibahulile ebikolwa ebi bakagamba ogu omuntu takwihaho ebipande kwa maani ga wenyini naho kwa amani ga Belizebuli mukulu we bipande. 25Naho yeezu akamanya ebitekuza byabo nokubagambila bulibukama obwegabile bwenka bukabiha bulibona nali enzu eyegabile yonka tikwimelela.26Naho Setani kusiga ya mwihaho Setani basi nayihakanisa wenka omumuganya bwawenyini. 27Nahabwaachi obukamabwe nibwemelela nakandaba ninyihaho ebipande kwa amani ga Belizabuli abakulatize beenyu nibehaho kwizina lyohi habwebi ni baba abalamuzi benyi.28Naho kandaba ninyihaho ebipande amani garoho wa muungu basi obukama bwa muungu bweza halimwe. 29Nomuntu nadulata kutaha omunzu yomuntu wa amani no kwiba ebintu kuluga omunzuye. 30Wenawena atalihamo nenye ogwo timuzenzi wauze, nogwo alakusumbwa hamo nenye oogwo nasambaza.31Naho nigamba halimwe habwe chiheno nigayo abaantu nibaganyila naho kumugaya roho mtakatifu timu kuganyilwa. 32Wenawena alikugamba ebigambo hakuhindula hamwanomwa Adamu ebyo na ganyilwa naho oogwo alikugamba hakuhindula hali roho mtakatiifu ogwa takuganyilwa omunsi eezi nali aliza.33Nali okole omuti muzima nolusumo lwamo luzima naliogubishe omuti omuti nolusumo lwago habwokuba omuti gumanyikana kwo busumo bwagwo. 34Iimwe chizwala chenzoka iimwe mulyabafu mukadula muta kugamba ebigambo bizima habwokuba omunwa gugamba ebilikuluga omumuganya. 35Omuntu muzima habubiko bubi bwomoyo gwe hasohoza ebibi.36Nimbagambila nkanikwo echilo cho muchwaziko aabantu balasohoza ehesaabu ya kila chigambo echitene nsonga echo bagambile. 37Nahabwa bigambo byawe nopetelwa kuganyilwa nahabwe bigambo byawe nochwazika.38Naho abandiki na Mafarisayo bakamubuuza yeezu kwokugamba mwegesa twantwenda kubona ebikolwa kuluga haliwe. 39Yeezu akabasubiza nokubagambila chizalwa chibi cho luhagali nichilonda ebikolwa. Naho tichiliho echikolwa echilasohozibwa halibonyini luundi echikolwa chimwa Yona Nabii. 40Nkanikwo nabii Yona okwoyabele omunda yenfi mpango habilo bisatu ihangwe no muchilo okwonikwo omwaana wa Adamu alaba omunda yomoyo gwensi habilo bisatu ihangwe no muchilo.41Abantu baninawe balemelela omumenso gomuchwaziko, habwokuba bakekiliza kwa mahubini gumwa Yona, leba omuntu obunanka ni mukulu kuchila Yona aliho aha.42Malkia wo bugwa alemuka hamuchwaziko hamo na abantu be chizwala echi no kuchichwazika akeza kuluga mwiisho gwensi kwiza kuhulila obuleka bwomwa Selemani na leeba omuntu obunanka ni mukulu kuchila Selemani aliho aha.43Echipande chibi kichikumulugaho omuntu chihungula ahatrna ameenzi nichilonda kuhumula naho takuahabona. 44Naho akagamba indasuba ahanzu yaanze ahonaluga kachisubaho chisanga eenzu yamuzibwe eli kuzima. 45Male bizende kuleta ebindi ebipande msaanzu bibi bwoli kuchila byonyini bize kutula aho nehali yoomwe ebambi bwoli kuchila yokubanza byabaho bita habwachi nikwo bilabaho hachizalwa eechi chibi.46Habuchilo yeezu obu yabele nahoya ne mbaga leeba nyina na badugu be bemelile ahelu mbalonda kuhoya naze. 47Muntu omo akamugambila leeba maha wawe na badugu bawe bemelile ahelu nibalonda kuhoya newe.48Naho yeezu akabasubiza no kubagambila aya mumanyisa maha wanze nohi na badugu banze ni bali. 49Nohi ayagolwele omukono gwomwe habegesibwa nokugamba leeba aba nimaha na badugu banze. 50Habwokuba wenawena alikukola ebilikwendwa na Tata wanze ali omwigulu omuntu ogu niwe mudugu wanze munyanyenye na maha waanze.
1Hachili eecho yeezu akaluga hamuka no kwikala omungilingili ne nyanza. 2Omukobo muhango gukesumbya kwo kumuzongoloko akataha omugatiyobwato nokwikala omukobo bona bakeme lela omungilingili ye nyaanza.3Naho yeezu akagamba ebigaambo bingi kwe bisusana akagamba leeba omuhambi ayazile kuhamba. 4Ahoyabele nahamba embibo ezindi zikalagala hangilingili no muhanda enyonyi zikeza zazigodagoda. 5Embibo ezindi zikalagala halugulu yibale ohozikabulwa itakalingi nkahonahona embibo zikamela habwo kuba itakalikaba litalilingi. 6Naho izoba kilyasohwele zikochibwa habwokuba zitazitene mizi nokwoma.7Embibo ezindi zikalagala hamuti zamahwa emiti ya mahwa ekaleha olugulu nokuzikuba. 8Embibo eziindi zikalagala hitaka lizima no kuzala embibo ezindi igana limo bwoli ezindi makumimukaga ne zindi makumiasatu. 9Owaamatwi na ahulile.10Abegesibwa bakeza no kumugambila yeezu habwaachi no hoya nomukobo kwebisusao. 11Yeezu akabasubiza kwokubagambila muhelwe okwendezibwa kwo kumanya ebiselekile byobu kama bwo mwigulu naho aabo tibalahelwe. 12Naho wenawena ogwo ayina cho hawomwe wenyini alayongezibwa kaandi no kubona enzalilwa mpango naho oobwo atenacho neecho aliba nacho alasakulwa.13Nikwo ndikuhoya nabo kwebisusana habwokuba nibabona tibakubona ubukomela iinga nibahuli, la tibakuhulila nalikumanya. 14Obuhangi bumwa Isaya bukahika halibonyini obuligaamba buti kamulahulila muhulile naho habwebyo byoona timukumanya habuchilo nimuleba mwaka boona naho habwebyo byona timukumanya.15Nemiganya ya abaantu aba yabele ensimbazi nichiguma kuhulila na bahumilize ameeso gabo nabatakudula kubona kwa ameso gabo nali kuhulila kwa amatwi gabo nalikumanya kwo muganya gwaabo naho bakahindukile nakabachilize.16Naho amenso genyi gabalikiwe habwokuba nigabona namatwi genyu habwokuba nigahulila. 17Tibisuba nabagambila abahangi bengi na bantu bakabene eenamba yokubona amagambo agomulikubona na tibaladulize kugaboona bakanibenda kuhulila amagambo ago mulikuhulila tibalagahulile.18Obu muhulilize echisusanocho muhambi. 19Habuchilo wenawena ahulila echigambo cho mukama na atakuchimanya nihoomufu ayiza kuchisakula echihambila omumoyo gwe ezi nembilo eyahambilwe hehi no muhanda.20Wenyini ahambilwe hibale nogwo alikuhulila echigambo nokuchanankula kwo kunulilwa. 21Achalitayine mizi omugati ye nahobalindilila hakanya kaache hakanya kebyagaloza no lwagalaro kabili kwiza habwechigambo bakumpa wangu.22Ayahambilwe hamiti ya mahwa nogwo alikuhulila echigambo no kwiyagalaza omulyezinsi nobubehi bwobutungi nokuchikuba echigambo chitakwiza kuzala obusumo. 23Aya hambilwe hitaka lizima ogu nogwo alikuhulila echigambo no kuchimanya ogu nogwo alikuzala obusumo kamo omuligana, ezindi makumimukaga ezindi makumi asatu.24Yeezu akabaha echisusano echindi kwokugamba obukama bwomigulu ni bususaniswa no omuntu ayahambile embibo nzima omwishamba lyoomwe. 25Naho kibahunile omubi womwe yeeza kuhamba omwata hagati ye ngano yamala yazenda lwomwe. 26Omwanya engano kiyamezile nokusohoza enyaso zoyo niho omwata gwa manyikile.27Nabakozi bakanyina ishamba bakeza kumugambila bwana tolahambile embibo nzima omwishamba lyawe byabaho bita habwachi lineomwata. 28Akabagambila omubisa niwe yakola eebi. Abakozi bakamugambila mbweenu noyenda tuzende kugakula.29Owishamba akagamba imahi obuchilo bwokugukula omwata mulakula hamo ne ngano. 30Muguleke gukule hamo mpaka obuchilo bwo kuhembula, obuchilo bwokuhembula ndagamba habahembuzi mubanze mukule omwata hokugukoma emigambo migamba nokugwocha, naho musumbye engano ochitala chanze.31Naho yeezu akabasoholeza echisusano echindi akagamba obukama bwo mwigulu nibususana nembibo za haladali ezo omutu kiyakuzikwata nokuzihamba omwishamba lyoomwe. 32Embibo ezi ni habukomela ninche kuchila embiboezindi zoona naho kagumela guba muhango kuchila emimelo yona guba omutu enyo nyi zolugulu ziza kwombeka ebyali hamatabazi gagwo.33Akabambile echisusano echindi kaandi obukama bwo mwigulu ninke chachu ezoyemuchibwe no mukazi nokuzitulaniza kwokwinganisa kasatu no busano mpaka bizimbe.34Ebyabyona yeezu akabigamba hamukobo kwebisusano na etalihoemisusano tiya kugamba chonachona haliabo. 35Echichika chiloti echagambilwe kuhingula haba hangi chidule kuhikilila aho yagambile. Ninfundula omunwa gwaanze kwe bisusano nigamba ebigambo ebyabele biselekilwe kuluga hamusingi gwensi.36Naho yeezu akabaleka omukobo nokuzenda omuka abegesibwa boomwe bakamuzendela no kugamba tusasanulile echisusano cho mwata omwishamba. 37Yeezu akabasumbuza no kugamba, ayahambile embibonzima ni mwana wa Adamu. 38Ishamba nensi embibo nzimz aba na bana bomu bukama. omwata na bana bomubisa, no mubisa ayazihambile ni setani 39Omwezo no muheluko gwensi. abahembuzi ni Malaika.40Nkokwo omwala gulikusumbibwa nokwochibwa no mulilo ni kwo eliba hamuhem uheleluko gwensi. 41Mwana wa Adamu alatuma Malaika bomwe. nokusumbya kuluga omubukama bwomwe amagambo gona gakaletelezibwa ne biheno nabo balikukola ebiheno. 42Balabanaga bona omwitanuru lyo, omuliro, okwo halaba heneokulila nno kusa ameno. 43Niho abantu abakomela balayengelela nkizoba obukama bwomwatata wabo. owa matwi na ahulile.44Obukama bwo mwigulu nibususa obubiko obuselekile omwishambaomuntu akabubona no kubuseleka. hamanulilwa gomweakazenda kuguzabyonaebiyabele ayinabyo no kuligila ishamba. 45Kandi obukama bwo mwigulu ninko mntu alikusuluza alikulonda elulu ye thamani. 46Habuchilo kiyazibwene eye thamani. akaguza bulichintu ocho yabele ayinacho, no kuzigula.47Obukama bwo mwigulu ninko omutego guliomugati ye nyanza, gusumbya ebihangwa byona. 48Kigwezwileabategi bakakwesa hachambo kibekele ahansi bakasumbya ebitu ebizimaomugali ye chombo naho ebitene thamani bakabinaga hala.49Elaba eti hamuheluku gwe nsi. Malaika baleza kubalekanisa abaantu babi kuluga omulyabo ebene obukomela. 50No kubanaga omugali yi tanuru lyo muliro, omwo halabamo kwalama no kusa ameeno.51Mwamanya amagambo gona aga? abegesibwa bakamusumbiza, ego. 52Naho yeezu akabagambila buli mwandiki ogwoyabele omwesibwa wo bukama na susana kanyinenzu alikusohoza omububiko bwomwe ebintu ebisha nebyakala. 53Yeezukiyamazile ebisusano byona ebyo halubazu olwo.54Naho yeezu akahika omumu kowa gwomwe, yabegesa abantu omwisinagogi emilungile yaho nokusobelwa nokugamba ni nkahi omuntu ogu yabona isima liti nobuzizi buti 55Omuntu ogu to mwana umwa Selemani? Mariamu tiwe nyine na badugu bomwe tiboba Yakobo, Yusuphu, Simoni na Yuda? 56Nabanyanya twinabo aha hawetu? Basi omuntu ogu yagabonahi aga gona ?57Akabatamisa. naho yeezu akagambila omuhangi takulwa kubanisima hatali omwabo no munsi yabo. 58Natala dulize kukola obudula habwokuba bakaba tene kumwikiliza.
1Habuchilo obwo Herodi akahulila empola za Yeezu. 2Akabagambila abakozi boomwe oguni Yohana mubatizaji yazoka kuluga omubafile habwokuba amani aga galihalugulu yoomwe.3Habwokuba Herode akaba yamukwasile Yohana amukoma noku munaga omuchifungo habwokuba Herodia mukafilipo na munyanya woomwe. 4Habwokuba Yohana akamugambila tikuzima kumutwala wenyini abe mukawe. 5Herode yakamwisile akabatina abantu habwokuba bakani bamubona Yohana no muhangi.6Naho hachilo chokuzalwa Herode kichahikile muhara wa Herode akanegula hagati ya abantu no kumunuliza Herode. 7Hakubasubiza akamuha ebilagano namuha chonachona echo alasaba.8Kiyamuchwele nyina womwe akagamba mpa iinye echikombe omutwe gwo mwa Yohana mubatizaji. 9Omukama akazolelwa habwokusaba kwo muhala naho habwechilagano chomwe habwabo babele bali habokula hamo nawe akalagiza nkokwo ni chendwa chikolwe.10Akalagiza Yohana aletwe kuluga omuchifungo. 11Nkaniko anogolwe omutwe gwomwe na gukaletwa halugulu yisinia na akahabwa omuhala na akamulwalila nyina womwe. 12Naho abegesibwa bomwe bakeza kugulonda ogwo mubii no kuguzika kalya hwele eli bazenda kumugambila Yeezu.13Nawe Yeezu kiya hulile ebii akesolora kulugaho aho akahanama omugati yi tanga akazenda olubazu olusolwele obuchilo omukobo kibamanyile ahoyabele ali baka mukulatula lwamagulu kuluga omwiboma. 14Naho Yeezu akeza omumunso gabo aka gubona omukobo muhango akababonela embabazi no kuchiza abalwele babo.15Akebazo kihakikile abegesibwa bakeza hali wenyini nokugamba, olunolubazu lwe embuga yo bwoma nechilo cha hingula.16Naho Yeezu akabagambila, tibene kantu kuzenda. Mubahe imwe ebyokulya 17Akabagambila aha twinago emikate etano nenfi ibili 18Yeezu akagamba Mzilete halinye nkokwo.19Yeezu akabankometeleza omkobo kwikala ahansi ya manyansi. Akakwata emikate etano ne nfi ibili Akaleba omwigulu, akabaliki no kumega emikate akabaha abegesimbwa bakaguha omukobo 20Bakalya bona nokuhaga, mara bakasumbya ebinogoka byona bye ebyokulya no kwizuza ebikapu, kumi na bibili 21Abobalile bakasusanisibwa kuba abakwata ebihumbi bitano bila kupetwa abakazi na abana.22Mara akabahatika abegesibwa batahe omugati ye ngama, habuchilo obwo wenyini akabalaga omukobo bazende 23Hakubalaga omukobo bakazenda. akahanama olugulu omwibanga kusaba wenka. Habuchilo bwa akebazo akaba alyokwo wenka gurudu 24Naho obu engama kiyahikile hagati ye nyanza neyumbayumba habwa makonzo. kwani omuyaga gu kaguli gwomuhingilo.25Habuchilo bwe zamu ya kana Yeezu akabelilila nalibata halugulu ya amenzi. 26Habuchilo abegesibwa bomwe kibamubwene nalibata hulugulu ye ngoza bakatina nokugamba nomuzima, nokugamba halugulu habwobutini. 27Yeezu akabagambila kamo kwo kugamba, mwiche omuganya ninye mutakutina.28Petro akamusubiza kwokugamba, Bwana kolaba oliwe ngambila inyize haliwe halugulu ya amenzi. 29Yeezu akagamba iza nikwo Petro okalugamo omugati yengana nokulibata halugulu ya amenzi nokuzenda hali yeezu 30Naho Petro kiyabwene amakonzo akatina no kubanza kwika ahansi aketa kwilaka no kugamba Bwana nzuna.31Bwangu Yeezu akagolola omukono gwomwe akamwimucha cha Petro nokumugambila iwe owengonzi nche habwachi olikwitimwa. 32Niho yeezu na Petro batahile omungama no muyanga gukanogoka. 33Abegesibwa omungama bakamulamya yeezu nokugamba, obukomelwa iiwe olyomwana wa muungu.34Nakibagobile bakahika omunsi ya Genesareti. 35Nabantu kibamumanyile yeezu bakatuma empola buli lubazu lwengingili nokuleta ayabele alwele. 36Bakamusaba oti bakunduge ipindo lyomwe nda gomwe na bengi bakakunduga no kuchizibwa.
1Niho abafarisayo na abeegesa be ebilagilo bya Musa bakaluga Yeruzaleemu beeza hali Yeezu, baamubuuza bati, 2Habwaachi abaheemba baawe nibahenela obuteeka oobwo besiichwe enkulu bakatusigila? habwaachi nibalya ebyookulya obutanaaba engalo zaabo nka nikwo elikweendelwa! 3yeezu yaabagalulila aati, habwachi ne emwe nimuhenela ebilagilo bya Muungu habwo kukulaatila obuteeka bwaanyu?4Muungu akagaamba,obakuze iiso na nyoko. kaandi akagaamba, weena weena oogwo alikuzuma iise nali nyina, kufwa na aafwe. 5naho iimwe omu kwegesa kwaanyu mugaamba nka nikwo, omuuntu naayikililizibwa kumugaambila iise nali nyina, nka nikwo, ebiintu eebyo ebilikukugasa iinye kukuhwela, naamazile kubisohoza ahali Muungu nke echitaambo. 6bityo nimweegesa nka nikwo omuuntu takweendelwa kumukuza iise nali nyina. nikwo musuucha echigambo cha Muungu habwokukulatila obuteeka bwaanyu.7Iimwengobya mwe Muungu akagaamba mazima ha bweenyu mazima kulabila omubaasi woomwe Isayanka nikwo. 8Abaantu aaba nibaankuza aha bigaambo kwoonka, naho emiganya yaabo eli hala neenye. 9nibaanyeseenga busa, habwo kuba amagambo aago balikweegesa ne ebilago bya abaantu.10Niho, yeezu kweeta embaga ya abaantu, yaabagaambila aati. 11Nimuhuliilize mweetegeeleze, na musoombookelwe amagaambo aago ndikubagaambila echiza omu kanwa ticho chimulofola omuntu. Naho amagambo aago nigaluga omu kanwa koomwa, nigo agali kumukola omuuntu kuba omulofo.12Niho abaheemba ba yeezu baazeenda hali weenyini, baamubuuza bati, ngasi noomanya abafalisayo obuchilo bahuliile omulagi gwe echigaambo chaawe, gukabatamisa bwooli. 13Yeezu yaabagalulila aati, emimelo yoona eezo taata wo omu igulu talazihaambile naazinyikulu. 14Aabo nimubaleke, abahume abalikweebeembelela abahume manya, omuhume keeyebeembelela umuhume, boona babili nibagwa omu liina.15Mbweenu peetero yaamugaambila yeezu aati, tugaambile entaahililo yo gwo mugan. 16Yeezu yaagaamba aati, ngasi, iimwe muchili abaloogwezi muti. 17Timumanya echiza omu kanwa, ka chilabila omuunda chikazeenda kusohola omu mubili.18Naho ebiluga omu kanwa ko omuuntu, biba bilugale aha muganya gwoomwe. eebyo nibyo ebilikumukola omuuntu kuba omulofo. 19Omu muganya gwo omuuntu, oomwo niho biluga ebiteekuzo bibi, byo obwiisi, obusegi obuseegu olukono, obubona bwo kuteeleleza obisuba no kulyogooza. 20Goona aago nigo gamukola omuuntu kuba omulofo. naho omuuntu kulya ebyookulya atabaandize kunaaba engolo tikukumukola kuba omulofo.2321Male, Yeezu yaalugaho aho, yaazeenda obwaatana bwe ebyaalo bya Tiilo na Sidooni. 22Niho yaabugana no omukazi oomo, oogwo, akaba ali Omukanisa wo omu chaalo echo. Yeezu hali Yeezu, yaayaambaza ahi ilaka lihaango aati, Iiwe Mukama, Mutabani na Daudi, onzilile echiganyizi! Muhala waanze atuungamiilwe bwooli nizimu libi. Naho Yeezu talamugaluliile echigaambo choona choona. Niho, abaheemba boomwe baamwiizaho no kumusaba bati, Omugaambile ogu mukazi azeende, ha kuba naatukulaatila enyuma kunu naatuhama.24Yaagalula aati, Muungu akaannsiindika habwa Abaiziraeli boonka, habwo kuba bali nke entaama eezo ezaahabile. 25Omukazi ogwo yaamwiililaho Yeezu, yaateela ebizwi omu meeso goomwe, yaamusaba aati, iiwe Mukama, onzune! 26Yaamugalulila aa, Ti kuzima kutwaala ebyookulya bya abayaanda no kubinagila eembwa.27Omukazi ogwo yaamuzila aati, Nikwo bili Omukama, naho no no oobu eembwa nazo nizilya amasige aagoagalageele ahaansi kuluga aha meeza ya abakama baabo. 28Yeezu yaamugalulila aati, iiwe mukazi, oyina okwiikiliza kuhaango chibe hali iiwe nka nikwo olikweenda. ahonyini, omuhala yaachila.29Yeezu yaaluga aho, yaazeenda kulabila omu ngeegeelo ye enyaanza ya Galilaaya. Yaahanama omuibaanga no kwiikala ookwo. 30Ebipipi bihaango bwooli byaazenda hali Yeezu, bamuletela enziingami, abahume, abalema, abatita na abalweele abaandi beenzi. Abaantu abo baabata abalweele heehi na amagulu ga Yeezu, nawe yaabachiza. 31Abaantu baasobelwa bwooli obuchilo kabaabweene abatita nibagaambagaamba, abalema bachizile, enziingami nizilibata na abahume nibahweeza. Baabaanza kumukuza Muungu wa Abaiziraeli.32Niho Yeezu yaayeta abaheemba be, yaabagaambila aati, ''echi ne echilo cha kasatu abaantu aba tweekeele nabo, nobu tibachiina choona choona echookulya, nicho chaambonesa mbazilile echiganyizi. Tiinkweenda mbalage bazeende beena enzala, bateeza bakalaba bakagwa omu muhaanda. 33Abaheemba boomwe baamugaambila bati, tuli omu iluungu, na abaantu ni beenzi bwooli. Ngasi, tukaahicha kubonesa nkahi emikaate eezo ehikile ha kubahaagisa boona. 34Yeezu yaababuuza aati, mwiina emikaate engahi. Baamusubiza bati, Twiina emikaate musaanzu no otufwi tufwi tuche kwoonka. 35Mbweenu, Yeezu yaalagila abaantu boona nka nikwo beekale ahaansi.36Yeemucha emikaate musaanzu ezo ne eenfwi ezo, yaasiima Muungu. Niho, yaagumenyula, yaabaanza kubaha abaheemba boomwe, nabo abaheemba baaheeleleza embaga ya abaantu. 37Abaantu boona baalya, baahaaga. Niho, abaheemba baatulaaniza amasaaga ge ebyookulya, beezuza ebitukulu musaanzu. 38Abaantu aabo abaliile ebyookulya eebyo bakaba bali abaseeza ebihuumbi bina, bateena kubala abakazi na abaana. 39Mbweenu, Yeezu yaabalaga abaantu aabo, yaataaha omu bwaato, yaazeenda omuli Magadani.
1Niho Abafarisayo na Abasadukayo beeza hali Yeezu, baamuleengesa ha kumusaba akole olumanyiso kubooleka boonyini nka nikwo atweekilwe na Muungu. 2Yeezu yaabasubiza nka nka nikwo, obuchilo bwo Ti kuzima kutwaala ebyookula bya abayaanda no kubinagila eembwa. Abayahudi bakagaamba abayaanda niyo kumanyisa Abayahudi. kaandi, bakagaamba Eembwa niyo kumanyisa aabo abatali Bayahudi. Olweebazo, iimwe nimuhicha kugaamba muti, Nyeencha obwiile nibuchaze, habwo kuba igulu lyaatukula.3Kaandi obuchilo bwe enchaakala nimuhicha kugaamba muti, Leelo omuyaga nigwiiha, habwo kuba igulu litukwiile no bwiile buhiikile.Bityo kasi, iimwe nimumanya kusombookelwa akaleebele ko obwiile naho nimulemwa kweetegeeleza emanyiso za akachilo. 4Limwe no oluzaalo lubi lwa abaantu abaheni na timuli abeesigwa omu meeso ga Muungu, niyo nsoonga nimweenda olumanyiso lwoona lwoona. Naho olumanyiso lumo oolwo mulaabona ni nko ookwo Muungu akakola aha mubaasi Yona. Niho Yeezu yaabalugaho, yaazenda.5Mbweenu, abaheemba ba Yeezu bayaambuka buseeli bwe enyaanza, naho bakeebwa kuzeenda ne emikaate. 6Yeezu yaabagaambila aati, Mube meeso, mweecheenge ni ituumbyoa lya Abafarisayo na Abasadukayo. 7Abaheemba boomwe baabaanza kuteekateeka bati, Naagamba aatyo habwo kuba titwaaleta emikaate. 8Yeezu akamanya ebyo?9Kuhika oobu, muchaali kusombookelwa timukwiizuka nka nikwo abaantu ebihuumbi bitaanu bakahaaga emikaate ezo itaanu amasaaga mukeezuza ebitukulu biingahi 10Nali timukwiizukila aha mikaate ezo musaanzu ha baantu ebihuumbi bina amasaaga mukeezuza ebitukulu biingahi.11Habwaachi mwaasiingwa kusombookelwa nka nikwo aaga naagaamba ti habwe emikaate mbweenu, eecho ndikugaamba ni nka nikwo, mweecheengeni ituumbyo lya abafarisayo na abasadukayo. 12Niho, abaheemba boomwe kusombookelwa nka ninkwo akaba atakuhooyela ha kweecheenga ni ituumbyo lyo kutuumbisa emikaate, naho ha kweecheenga na ameegesoge ebisuba ga abafarisayo na abasadukayo.13Obuchilo yeezu yaahikile aha lubazu lwe echaalo ahakaba niheetwa kaizaaria filipi, yaababuuza abaheemba boomwe aati, abaantu nibagaamba nka nikwo, iinye mutabani wo omuuntu, ndyooha. 14Baamusubiza bati, abaandi nibagaamba nka nikwo iiwe niwe yohana omubatiza, abaandi nibagaamba nka nikwo iiwe niwe eliya na abaandi nibagaamba nka nikwo iiwe niwe yelemia nali, oli 0mubaasa oondi wakala wa muungu. 15Yeezu yaababuuza aati, ngasi, neemwe nimugaamba iinye ndi ooha. 16Simoni peetero yaamugalulila aati, liwe ni iiwemisihi, omutabani wa muungu ogwo ali omulame.17Yeezu yaamugaambila Peetero aati, liwe simoni mutaani wa Yona, oyine omugisa, habwo kuba taliho omuuntu weena weena ayaakufuundulila amazima aga, naho ni Taata owo omu igulu. 18Neenye nniinkugaambila nka nikwo iiwe niwe Peetero, na ahali oolu luchili, niho ndaayoombeka ekelezia yaanze, na amagala go olufu tigakuzisiinga nakati.19Ndaakuha iiwe hanu enchiinguzo zo obukama bwo omu igulu, na goona aago olikoma omu nsi eezi, nawe Muungu naaba yaagakoma kuluga omu igulu. Kaandi, goona aago olikomoolola omu nsi ezi, nawe Muungu naaba yaagakomoolola kuluga omu igulu. 20Niho Yeezu yaabahana abaheemba boomwe nka nikwo, bateeza kumugaambila omuuntu weena weena nka nikwo wenyini niwe Masihi. Ituumbyo omulimo gwaalyo no kutuumbisa obusaano bubone kutuumba. Bityo nyini ameegeso ge ebisuba nigasiisa boona omu kubeehwa. Aaha, Yeezu nayiinganisa ituumbyo eelyo na kusunika kubi ookwo. Abafarisayo na Abasadukayo bakaba nibakola ha baantu. Obusuniki bwa Abafarisayo bukaba buli obwa ameegeso ge ebisuba. Habwo obusoombozi bwooli osome Obusoombozi habwa Amagaambo Agagumile. Nikwo kugaamba Luchili.21Kulugiilila akachilo aako nyini, yeezu yaabaanza kubateekelela abaheemba boomwe butunu aati, Nilwaampaka nzeende omuli yeruzaleemu, no kubona ebyaagalalo byo obusaasi bwiinzi. Kaandi ni lwaampaka nnyagalazwe na abanyaampala ba Abayahudi, na abakulu ba abagabe ba muungu na abeegesa be ebilagilo bya musa, kuhicha nnyitwe. Naho echilo cha kasatu,mazima muungu alyaanzoola. 22Niho, peetero yaatwaala yeezu ha lubazu, yaabaanza kumuchaahukila aati Iiwe mukama, muungu agahigize ago hala gataakwiiza gakakusaanga iiwe ago 23Naho yeezu yaamuhiindukila peetero, yaamugaambila aati, Iiwe isitaani, galuka enyuma yaanze nooleengesa kuunnyaangila kukola aago Muungu ayeenda, habwokuba, ebiteekuzo byaawe ne bya abaantu kwoonka naho tibya Muungu.24Mbweenu, yeezu yaabagaambila abaheemba boomwe aati, kaalaamba omuuntu weena weena naaloonda kuba omuheemba waanze, naayeendelwa aleke kukulaatila ebiteekuzo byoomwe, asutule omusalaba gwoomwe, ankuulaatile. 25Omuuntu oogwo alikwenda kuchuungulaobulami bwoomwe, niwe alyaabubuza. Nahoomuuntu oogwo alikubuza obulami bwoomwe ha bwaanze, ogwo niwe alaabubonesa. 26Nyini omuuntu abona mugaso chi kaalabonesa byoona ebyo omu nsi enzi, naho akabuza obulami bwoomwe ? Oobu, omuuntu yaakaahicha kusohoza chiintu chi cho kubonesa kumusubiza obulami bwoomwe?27Iinye omutabani wo omuuntu, ndeeza hamo na bamaleeka baanze omu ikuzo lya Taata. Niho ndimuheela kati muuntu kwiingana ne ebikolwa byoomwe. 28Mazima butunu nniimbagaambila nka nikwo, heena abaantu omuli aaba abemeeliile aaha aabo tibalifwa bachali kubona iinye mutabani wo omuuntu niinyiza omu bukama bwaanze.
1Obuchilo byaahiingwiile ebilo mukaaga, yeezu yeemucha peetero, yakobo na yohana omulumuna wa yakobo. yaahanama nabo omu ibaaga lila, ahaantu hakaba hateena baantu. 2Obuchilo bali aho, yeezu yaabahiinduka kuundi ensuso yoomwe omu meeso gaabo. Obuso bwoomwe bwaayaka nki izooba ne ebizwaalo byoomwe byaayela bwooli nko omwaanga.3Ahonyini, baabona musa na eliya nibagaamba gaamba naze. 4Niho peetero yaamugaambila yeezu aati, Iiwe mukama, ni kuluunzi iichwe tuliho aha. kolaayeenda, nyoombeke aha otutiindi tusatu. kamo kabe akaawe, akaandi kabe aka musa, na akaandi kabe aka eliya.5Obuchilo peetero atakamazile kuhooya, ahonyini leeba, lyeeza eliila eelyo lilikweengelela lyaabasweekelela. Niho bahulila ilaka kuluga omu liile eelyo niligaamba liti, ogu niwe mutabani waanze engaanzi, oogwo nnyesiimaho naze. Mumuhuliilize weenyini. 6obuchilo abaheemba boomwe bahuliile ago, baatiina bwooli, baagwa ahaansi buzuuma . 7Yeezu yeelila heehi nabo, yaabakwaataho, yaabagaambila aati, mwiimeelele, mutatiina. 8Obuchilo baayinamwiile ameeso gaabo, baabona tihachiina muuntu naho yaasigeeleho yeezu weenka.9Obuchilo bakaba nibamolomoka omu ibaanga aaho yeezu yaabalagila aati, mutaakwiiza kumugaambila omuuntu weena weena aago mwaabona kuhika obuchilo oobwo iinye, omutabani wo omuuntu ndaazoolwakuiuga omu bafwiile. 10Abaheemba abo baamubuuza bati, oobu habwaachi abeegesa be abilagilo bya musa bagaamba nka nikwo, ni lwaampaka eliya amweebeembelele masihi kwiiza.11Yeezu yaabasubiza aati, nikwo bili, eliya naayebeembela kwiiza na alyaaloonza kuzima ebiintu byoona. 12Kaandi nniimbagaambila nka nikwo eliya yaamazile kwiiza, naho abaantu tibalamusoombookilwe, baamukolela goona amabi ookwo baabeele bityo nyini ne eenye omutabani wo omuuntu, nniinyagalazwa omu ngalo zaabo. 13Niho abaheemba boomwe basookelwa nka nikwo yeezu akaba naahooyela habwa yohana omubatiza.14Obuchilo yeezu na abaheembe boomwe kabaahikile aha mbaga ezo ya abaantu, omuuntu oomo yeeza hali yeezu, yateele ebizwi. yaagaambila yeezu aati. 15Liwe mukama, nniinsaba omuzilile echiganyizi omwaana waanze agwa ebisiimbo, ne endwaala ezo emukola ayagalale kubi bwooli, kuba entulo nyiinzi tayosa kweechekula omu mulilo nali kweenaga omu meenzi. 16Ndamuleetiile abaheemba baawe babone kumuchiiza, naho baalemilwe.17Yeezu yaasubya aati, limwe abaantu be enchilo ezi zo kwaanga kwiikiliza, mwaatumaangile kubi, nniinyikala ne emwe no kubeemela kuhicha li mumuleete omusigazi hali iinye. 18Obuchilo bakeezanaze, yeezu yaalagila izimu elyo likaba lili omuli weenyini, nalyo lyaamulugam. ahonyini, omwaana aba yaachila.19Niho abaheemba ba yeezu baamwiizaho aha kabazu, baamubuuza bati, habwaachi iichwe tukalemwa kulibiinga izimu eelyo. 20Nawe yaabasubiza aati, na habwo kuba nimucheehelelwa okwiikiliza kweenyu mazima nnimbagaambila, kamwaakubele mwiina okwiikiliza okubalilila nko oluzuma luche lwe ehaladaali, mukaaligaambila ibaanga eeli nka nikwo, lugaho aaha ozeenda ookwo, nalyo lizeenda. bityo tichiliho echiintu eecho chilaabalema. 21hamo na ago, izimu nke eelyo tilikuhicha kubiingwa, naho kwoonka aha muhaanda gwo kusaba muungu ne echisiibo che ebyookulya.22Obuchilo yeezu akaba ali hamo na abaheemba boomwe 0muli galilaaya, yaabagaambila aati, linye omutabani wo omuuntu ninkoongwa Na nibaanta omu ngalo za baantu, nabo balanyita. naho echilo cha kusatu, muungu naanzoola. 23Abaheemba boomwe kabaahuliile aago nka nkwo naazoolwa, baazuzubalilwa bwooli.24Obuchilo yeezu na abaheemba boomwe kabahikile omuli kaperinaumu, abaantu bunaanka abaabeele nibatobesa oluhaambwahabwe eenzu ya muungu, beeza hali peetero. baamubuuza bati, ngasi, omweegesa waanyu nawe aliha oluhaambwe lwe eenzu ya muungu. 25Peetero yaabagalulila aati, nikwo bili, aliha. niho yaataaha omunzu. naho achaalipeetero atakagaambile echigaambo choona choona, yeezu yaabaanza kumubuuza aati, liwe simoni, iiwe noobona oota abakama abo omu nsi ezi batobesa oluhaambwe kuluga aha abaana baabo nali kuluga aha abaantu abaandi.26Peetero yaamugalulilaaati, nibatobesa kuluga aha abaandi. yeezu yaamugaambila aati, keelaaba nikwo bili, mbweenu abaana baabo baganyiilwe kuliha oluhaambwe. 27Naho tutaakwiiza kubaleetelela kutamwa abaantu aba, iiwe zeenda omu nyaanza, onage ilobo omu meenzi. niho eenfwi yo kubaanza eezo olakwaasa, ozaasamule omunwa, nosaangamo oomwo eshekeeli. male ozitwaale eshekeeli ezo, ozeende olihe oluhaambwe lwaanze no olwaawe.
1Obuchilo oobwo, abaheemba ba yeezu baamwiizaho, baamubuuza bati, abandi boona omu obukama bwo omu igulu? 2No ooha mukulu kuchila yeezu yaamweeta omwaanamuto, yamweemeleza ahagati yaabo. 3Yaabagaambila aati, mazima butunu nniimbagaambila, keelaaba mutaakuhiinduka no kuba nka abaana bato, nakati timukutaaha omu bukama bwo omu igulu.4Bityo,omuuntu weena weena ali kweecheesha nko omwaana omuto oogu, ogwo niwe naaba mukulu omu bukama bwo omu igulu. 5Kaandi, omuuntu weena weena ogwo alikumwiinaankula omwaana muto nko oogu aha bwi iziina iyaanze, naanyiinaankula iinye. 6Naho kaalaaba aliho omuuntu ogwoakamuleetelela akole ebiheno oomo omu bato aabaabalikuunyikiliza, ni haachili hali weenyini akomwe olubeengo omu bicha no kutubizwa omu chitubi che enyaanza.7Nimweelooko yaanyu iimwe abaantu be eensi eezi, habwo kukola amaagambo aago galikuleetelela abaantu kukola ebiheno . Ebileengeso nibyo nibyeendelwa kubaho, naho nekoolo ha muuntu ogwo alikubileetelela ebileengeso eebyo . 8Keelaaba elya engalo yaawe nali no okugulu kwaawe nikwo kulikuleetelela kukola ebiheno, okunogole no okukunaga hala. Ni haachili otaahemo omu bulami bwo obucha no buchiile obuchilo oyina obulema, kuchila kuba ne engalo ibili nali amagulu abili, naho okanagwa omumulilo gwo obucha no obuchiile.9Kaandi, kililaaba ne eliiso lyaawe nilyo lilikukuleetelela kukola ebiheno, olikule no kulinaga hala, Ni haachili otaahemo omu obulami bwo bucha no buchiile obuchilo oyina eliiso limo, kuchila kuba na meeso abili, naho okanagwa omu lyoongoola lyo omulilo gwa kuzimu.10Yeezu yaazeendelela kubasoomboolela aati, Mube meeso, mutaakugaya oomo omu bato aaba, Nniimbagaambila iintyo, habwo kuba bamaleeka baabo bo omu igulu ookwo, obuchilo boona bali omu meeso ga Taata wo omu igulu. 11Linye, Omutabani wo Omuuntu, nkeeza omu nsi mbone kubachuungula abaantu aabo baahabile.12Nimubona muta, Kaalaaba omuuntu ayina entaama igana limo, ne eemo omuli ezo ebuzile, naakola aata, Linti naazileka eezo makumi mweenda na mweenda omu ibaanga, no kuzeenda kuloondela ezo eemo ebuzile. 13Mazima butunu nniimbagaambila, kaalaazibona, naanulilwa bwooli habwe entaama ezo eemo, kuchila, kuchila entaama ezo makumi mweenda na mweenda eezo ezitalabuzile. 14Bityo nyini, Isiimwe ogwo ali omu igulu, takweenda nka nikwo no oobu oomo omu abato aaba abule, Akazeendele ko kuhana ogwo abuzile.15Kaalaaba omwiikiliza muzeenzi waawe akuheenile, zeenda omuhane obuchilo muli babili mweenka. Kalakuhunila, mbweenu nooba wabona kaandi omwikiliza muzeenzi waawe. 16Naho kaalaaba takakuhuliile, zeenda omutwaale omuuntu oondi oomo nali abaantu babili babone, Kubaho baalubona babili nali basatu bo kwaatula buli chiintu.17Na kaalaaba takubahuliliza aabo, zeenda kuziingaambila ekelezia. Kaalaabula kuzihulila ne ekelezia, mbweenu mumuleebe nko ookwo mumuleebaho ogwo atakwiikiliza Muungu nali oogwo ali omuhaambya.18Mazima butunu nniimbagaambila, goona aago mulikoma omu nsi eezi, nawe Muungu naaba yaagakoma kuluga omu igulu. kaandi, goona aago mulaagakomoolola omu nsi eezi, nawe muungu naaba yaagakomoolola kuluga igulu. 19Mazima butunu nniimbagambila kaandi nka nikwo, keelaaba babili omuli iimwe bakakuundilana omu nsi eezi kusaba echigaambo bunanaanka, Taata ogwo ali omu igulu naabakolela echigaambo echo. 20Habwe ensoonga, keelaaba baliho no oobu abaantu babili nali basatu aabo bakobile habwi iziina lyaanze, ne iinye nibaho aaho hamo nabo.21Niho peetero yeeza hali yeezu, yaamubuuza aati, Iimwe mukama, kaalaaba omwiikiliza muzeenzi waanze anheniile, ninyeendelwa kumuganyila entulo ziingahi? No oobu kuguma kumuganyila entulo musaanzu? 22Yeezu yaamugalulila aati, ninkugaambila, te entulo musaanzu kwoonka, naho omuganyile muzeenzi waawe obuchilo boona hateena kupeeta.23Nniimbagaambila ntyo, habwokuba obukama bwoo omu igulu nibususana no omugani oogu. Akaba aliho omukama oomo ogwo akazeenda kupeeta aha bazaana bo obukama bwoomwe. 24Obuchilo omukama yaabandize kupeeta, yaaletelwa omuzaana oomo ogwo akaba natoongwa empilya nyiinzi bwooli, nke etalaanta ebihuumbi ikumi. 25Omuzaana oogwo taladulize kuliha ibaanza eelyo akaba natoongwa. Niho omukama yaabalagila nka nikwo omuntu oogu aguzwe hamo na omukazi woomwe,abaana boomwe ne ebiintu byoona eebyo akaba ayiinabyo, abone kuliha.26Oogwo omuzaana yaatela ebizwi omu meeso go omukama, yaamuneembelela nka nikwo, niinsaba onzili obweeyomeleza, ninkuhilila ibaanza lyaanze lyoona. 27Niho omukama wo oogwo muzaana yamuzilila echiganyizi, yaamulekula, ni ibaanza, yaalimuganyila.28Obuchilo omuzana oogwo yaasohola ahelu, yaamusanga omuzaana muzeenziwe ogwo akaba amutiilize okubalilila kwe Edinali igana, Ahonyini yaamukwaata omu malaika yamugaambila nka nikwo, Lina ibaanza lyoona eelyo naakutiilize. 29Omuzaana muzeenziwe yaatela ebizwi omu meeso goomwe yaamunembelela nka nikwo, niinsaba onzilile obweeyomeleza nikuhulila ibaanza lyaanze lyoona.30Naho yayanga, yaazenda kumuboha muzenziwe omu ibohelo kuhicha obuchilo oobwo aliliha ibaanza lyoomwe. 31Obuchilo abaazana bazenzibe kababweene ebyaagwa, baazololokwa bwooli omu miganya yaabo niho bazeendaha mukama waabo no kuteekelela byoona ookwo byaabeleho.32Niho omukama kumweeta omuzaana oogwo yamuganyile ibaanza lyoomwe yamugambila nka nikwo iiweolyo omuzaana omuzilwa, leeba obuchilo waantoozile nka nikwo ikuganyile ibaanza lyawe, nkakuganyila lyoona. 33Ngasi iiwe tokuhatikwa kumuzilila echiganyizi omuzaana muzeenzi waawe nko ookwo iinye naakuziliile iiwe echiganyizi.34Mbweenu omukama achaahala bwooli, amuta omu ngalo za ababoli bamuteeyeche, kuhicha obuchilo oobwo aliliha eelyo ibaanza lyoona. 35Niho yeezu yaamala habwo kugaamba aati musoombookelwe nka nikwo no oobu tata ogwo ali omu igulu naabakolela ne emwe bityo nyini, keelaba mutakuganyila buli mudugu muzeenzi waanyu aha miganya yeenyu yoona.
1Ekalugilila omubuchilo yeezu kayamazile ebigambo ebyo akalugaho Galilaya, yazenda omulubibi bwa Yudea,omumeso bo gomunona Jordani. 2abantu bengi bamukwatila yabachiza.3Abafarisayo bamuzaho bamulengesa, bamugambila ngasi nobuteka aha mintu kumleka mkaziwe aha sababu yona yona. 4Yeezu yasubya yagamba,timlasomele, nkanikwo wenyini ayabahangile ahabubandizo. Akabahanga omkwata no omkazi.5Kandi yagamba habwecho omkwata namleka ise na nyina no kuba hamo na mkaziwe, nabo babili balaba omubili gumo. 6Habwecho libabili kandi naho nomubili gumo. echo ya kwatanisize muungu omuntu wenawena atakuchitaganisa.7Bakamugambila mbwenu habwachi Musa akatugambila kusohoza etaraka no kumuleka. 8Yabagambila habwokuguma kwemiganya yenu Musa akabekililiza bakazi benyu naho buluga aha bubandizo bikabitaliho ebyo. 9Nibagambilanti wenawena alaleka mkaziwe etali ahabusihani, no kukumpula ondi nasihana.10Abegeswa bagambila yeezu, kabilaba bilibityo. Hamkwata nomkazi tikuzima kukumpula . 11Naho yeezu yabagambila ti buli muntu alikuhicha kwanankwala amegeso aga naho nahalyabo bonka abekelilizibwe kwanankula. 12Habwokuba bataliho abazelwe kuluga omunda za banyinabo na kandi hena abakozilwe na bantu na kandi hena abatikwekola habwobutemi bwo mwigulu alikuhicha kwanankula amegeso aga aganankule.13Male yaletelwa abana bato abateleho emikono no kusaba naho abegeswa boomwe babangila. 14Naho yeezu yagamba, mubakundile abana bato, mtakubagambila kwiza ahalinye habwokuba obutemi bwo mwigulu no bwa bantu nkaba. 15Nawe yabalelaho emikono16Leeba omuntu omo yeza ahali yeezu no kugamba mwegesa ni chinluchi echizima echilikwendelwa kukola tubone no obuzima butahwa. 17Yeezu yamugambila habwachi nombuza ni chintuchi echizima.Hena omo wenka omtakatifu naho kolayenda kuba nobuzima kwata ebilagilo bya muungu.18Ogwo muntu yamubuza nibilagilochi yeezu yagamba, otakwiba, otakusihana, otakwiba, otakulengelela ebisuba. 19Bahi ishima Tata wawe na maha wawe. kandi omwenda mtuzi wawe nke nafisi yawe.20Ogwo muntu akamugambila amagambo gona ago nagahulila na ichali ningenda. 21Yeezu yamgambila kolabanoyenda kukamilika zenda ozekuguza ebyo hinaby, abale abahabi noba ne hazina omwigulu male oyize onkulatile. 22Naho omusigazi ogwo kayahulile ago yeezu yamugambila akalugaho ahorolokilwe, habwokuba akaba ayine ebintu bingi.23Yeezu yabagambila abegeswa bwomwe mazima ni bagambila nchinguma aha muntu omuhite kutaha omubutemi bwo mwigulu. 24Kandi nabagambila chikwile engamila kuhingula omwihulu lyolusinge, atali omuntu omuhite kutaha omubutemi bwa muungu.25Abegeswa kabahulile ebyo basobelwe bwoli no kugamba nohisi alachunguka. 26Yeezu yabaleba kandi yagamba aha baantu tichikwile naho ahali muungu byona nibyoloba. 27Male Petro yamusubiza nokumugambila leeba tulekele boona nokukulatila iwe nichika echotulabona.28Yeezu yamgambila mazima nimbagambila. Wenyini ankulatile inye, omuluzalo lusha obuchilo omwana wo mwa Adamu kalekala ahachitebe cho obutemi chii ikuzo lyomwe, nemwe mlekala ahaluguru ye ebilebe ikumi na bibili byo butemi, kuchwazika ekabila ikumi ne bili za Israel.29Buli muntu wenyu ayakile enzu, mkuluwe, mnyanya, ise, nyina, abana nali ishamba. Habwiizina lyanze, alayanankula enturo igana no buzima butwaha. 30Naho abengi abali abokubanza obu balaba bokuheluluka na abali bakuheleluka balaba bokubanza.
1Ahasonga obutemi bwo mwigulu nibususana na kanyina wishamba lyomwe lyemizabibu. 2Akekiliza na bakozi edinali omo izoba akagwele akalagila omwishamba lyomwe lye emizabibu.3Akazeenda aha mwanya gwa amasaa asatu yabona abakozi abandi bemelile batena milimo omwigolilo. 4Yabagambila imwe nemwe mzende omwishamba lye emizabibu na chonachona echili egabo yenyu nimbaha bazenda kukola emilimo.5Yazenda kandi omwanya gwa amasaa mukaga kandi mumanya gwa amasaa mwenda yakola atyo nyini. 6Yamala enturo endi kandi hamwanya gwe amasaa ikumi ne emo, yazeenda no kubasanga abantu abandi bemelile batena milimo yabagambil habwachi mwemelile aha mtene milimo gwona gwona echilo chona. 7Bagambila, babwokuba tutwine muntu wenawena wokutuha emilimo yabagambila imwe nemwe mzende omwishamba lye emizabibu.8Obuchilo byoo olwebazo batahikile kanyina na wishamba lye emizabibu akamugambila omwimelelezi womwe bete abakozi obalihe empela zabo owa kubanza no wa owokuheleluka. 9Kabahikile abo bakozi ababandize esaha ikumi emo muli muntu akanankula Dinari. 10Kabezile abakozi abolwakubanza ababandize bakanibatekuza bati nibanankula zo kuchila bazenzi babo naho bakanankula nabo buli muntu Edinali emo buli muntu.11Kabamazile kwanankula empola zaabo bamukunganila kanyina wishamba. 12Bagamba aba bakozi abaheleluki wakola esaa emo yonka kukola emilimo naho wabenganisha nechwe ichwe twakola omulimo mhango izoba kugwa no kwochibwa izoba.13Naho kanyina wishamba yasuba no kugamba aha lyomo wabo munywani wanze tinakulookubi mbwenu titwikililizene nenye aha Dinari emo. 14Yanankula echo echili echawe ozende namanulilwa ganze kubaha aba abakozi abahelaluka bwiganisa newehanu .15Bwenu si ti buteka ahalinye kukola echondi kwenda ne ebintu byanze nali eliso lyawe nilibihabwokuba inyendi muzima. 16Bityo owo kuheleluka alaba owokubanza no wokubanza wokuheleluka.17Yeezu kayabele ahaho yahanama kuza Yerusalemu, akabatwala abegeswa boomwe ikumi na babili ahalubanzu, no muhando, yabagambila. 18Leeba twazendelela Yerusalemu, no mwana umwa Adamu atebwa omumikono ya abakulu bamakuhani na abandishi bamuchwazika olufu. 19Na mbamusohoza aha bantu bapangani babone kumugaya, kumchapa nokumwagalaza naho omubilo bisatu nazoka.20Male nyina wa abana bomwe zebedayo akeza ahali yeezu na abanabe yatela ebizwi omumeso gwomwe no kusaba echintu kuluga ahali wenyini. 21Yeezu yamugambila, noyenda chiha yamgambila lagiza ababana banze babili bekale omo omkono gwawe go obulyo nondizo, omkono gwawe go bumoso omubutemi bwawe.22Naho yeezu yasubya no kugamba, tokumanya echo wa saba mbwenu wakahicha kunywela echikombe echondi kunywelaho bamugambila ntuhicha. 23Yabagambila, echikombe chanze obutika muchinywelaho naho kwikala omkono gwanze gwo bulyo no mkono gwanze gwo bumoso tinye kubaha naho nahalyabo abamazile kuhabwa na tata. 24Abegeswa abandi ikumi kabahulile ebya baholokelwa bwoli nabo abadugu babili.25Naho yeezu yabeta wenyini nokubagambila, nimumanya nkanikwo abakulu bapagani babatinisa na bakulu babo mbahikiliza ahamagala ahalibonyini. 26Naho bitakuba bityo ahalimwe kuleka ebyo wenawena alayenda kuba mkulu omulimwe ni lwampaka abe omkozi wenyu. 27Na alayenda kuba owokubanza omlimwe nilwampaka abe omkozi wenyu. 28Nkanikwo omwana umwa Adamu, tulezile kukolelwa naho kukola no kusohoza omwoyo gomwe kuba obuchunguzi bwa bengi.29Obuchilo kabalugile Yeriko, abantu bengi bamkulatila. 30Nabakabona abahumile babali babili bekele ahakupelo yi barabara kabahulile kubani yeezu akabanahingula, bahamuka ahiraka nokugamba mkama, omwana umwa Daudi, otuganyile. 31Naho abantu bahachahalile no kugambila mwisize nobwaho bonyini bayongeza Amalaika bwoli nokugamba, mkama, omwana umwa Daudi otuganyile.32Male yeezu akemelela yabeta yababuza nimwenda mbakolele biha. 33Wamgambila ukama biti ameso getu gahumbulule . 34Yeezu yakweswa nechiganyini yabakumya ameso gabo ahonyini bayanankula amagezi go kubona na bamkulatila.
1Yeezu nabegeswa boomwe bakahika hehi na Yerusalemu na bazenda mpaka Bethfage omwibanga la mizaituni, kayabele aliho yabatuma abegeswa babili. 2Yabagambila mzende omumuturo ogulikukula tihaliho, nimusanga empunda ekomile aho no omwana gwe empunda hamo nago. Mzikomolole no kuzileta ahalinye. 3Kalababuza omuntu wena wena chonachona ha bwecho alagamba omkama nazenda no omuntu ogo ahonyini nabekilililza mwize hamo nazonyini.4Echigambo echi chikabonekana necho echagambilwe kulaba ahamubasi, ni lwampaka chibe akabagambila. 5Bagambile abaharakazi ba Yerusalemu, leba omkama wawe nayiza owenyu,omunyenyekevu naba ahanamile, empunda no mwana gwe empunda enkwata omwana gwo empunda encheche.6Kabyahelwe abegeswa balugaho no kukola kokwo Yeezu yabalagilele. 7Bazileta empunda no omwana no omwana gwayo no kutaho emyenda zaho ahalugulu yabo, nawe yeezu akekala aho. 8Bengi omumkusanyiko bakala emyenda zao omumuhanda na baandi bakanogola amatabazi kuluga omumiti no kugala omwibarabara.9Echipipi echamwibembelile Yeezu nabo ababele nibakulatila. Bahamka ahilaka, nokugamba hosana hamwana umwa Daudi niwe omfuhwa ayizile ahizina lyo omukama. Hosana olugulu mwoli. 10Yeezu kayahikile Yerusalemu omtulo gona gwasituka no kugamba, ogu nohi. 11Echipipi chikasubya ogu ni yeezu omubasi kuluka Nazareti ya Galilaya.12Kabyahwele yeezu yataha omhekalu ya mungu akababinga ahelu bona ababele mbagula nokuguza omhekalu kandi akazuka emeza zabo abalikuhinga ehela nebitebe bya abaguza be njiwa. 13Akabagambila, chandikilwe, enzu yanze elayetwa enzu ya maombi aho imwe mzikole iboma lyabanyanganyi. 14Kabyahele abahume na abalema bamuzaho omhekalu, nawe yabachiza.15Naho obuchilo abakulu bamakuhani na abandishi bakabona amaleba agoyakozile, kabahulile abana mbombagana omhekulu no kugamba, hosana hamwana umwa Daudi, bakakwatwa echiniga. 16Bamugambila, wahulile echo echilikugambwa naba bantu Yeezu yabagambila ego naho timkasomaga, kuluga omuminwa ya abana na abana abacheche abalikwonka hena Esifa zona. 17Kabyahwele yeezu yabaleka no kuza ahelu yomturo mli Bethania nokulyama okwo.18Enchakala kayabele nasuba omumji, akaba aina enzala. 19Akabona omti ahagegelo yi barabara yaguzaho, naho talabwenemo chitu olugulu yagwo naho amababi akagugambila, hatakubamo ebisumo omwawe ebilo byona, mara omwanya ogwoni ogo mti gwayona.20Abegeswa kababwene, basobelwa no kugamba byababita mtini gwayoma enturo emo. 21Yeezu yasuba nokubagambila, amazima nibagambila, kamulaba mwina okwiliza mtena kutahwa tahwa, timkukola echo echikozilwe ahalyogo mti kwonka naho mgambila olo elyoibanga otwale na ozekunagwa omubahari, na nichikolwa. 22Chonachona echo mlasaba omusala, kamlakiliza nimwankula.23Yeezu kayahikile omhekalu, abakulu bamakuhani nabanyampala babantu bamwizaho obuchilo kayabele nayegesa nokumubuza, nahabutegeki bwoli okola amagambo aga na nohi akuhele ubutegeki obu. 24Yeezu yasubya nokubagambila, nenye kandi nimbabuza ibuzo limo kamlagambila, nenye bityo ninyi nibagambila nahabutegeki chi ninkola amagambo aga.25Obutazo bwa Yohana bukaluga nkahi omwigulu nali ahabantu bebuza bonyini, bagamba katulagamba bukaluga omwigulu natugambila habwachi mutakumwikiliza. 26Naho katulagamba bukaluga aha bantu nitubatina omukobo, habwokuba bona bambona Yohana nkwo mubasi. 27Kabamazile bamusubiza Yeezu no kugamba tutukumanya yabagambila bityo nenye tikubagambila nahabutegekichi ninkola amagambo aga.28Naho nimtekuza biha omuntu owa abana babili akazenda ahalyomo nokumgambila mwanawane zenda ozekukola emilimo, omwishamba, lye mizabibu. 29Lelo omwana yasuba no kugamba tinkuzenda, naho omumwanya ogundi akahindula ebitekuzo, byomwe yaba yazenda. 30No muntu ogwo akazenda aha mwana wa kabili no kugamba echintu echonyini, omwana ogo yasubya nokugamba nizende, mkama, naho tarazenzile.31Nata ahabana babili ayakozile amalagilo gese bagamba omwana owokubanza yeezu yabagambila mazima nibagambila abali hisa bobushuru nabakahada balatahamo omubufalme bwa muungu imwe mtakazile. 32Habwokuba Yohana akeza owenyu hamhanda ogugolokile naho timlamwikilze obuchilo abalihisa bobushuru na bamakahana bakamwamini.33Mumpulilize nemwe kamwabemu echo ni chitendeka timkadulize kulugamo mubone obuchilo obundi mumwikilize mhulilize ensusano endi hakahaliho omuntu ayina ishamba lihango lye ardhi yalitelaho olugu yakola nechombo cho kukamulila Edwai akombeka nomnala gwa abalinzi akalikotesa ahabantu abakulinda ezabibu kayamazile yazomnsi endi. 34Obuchilo bwokwembula emizabibu kabwelilile yatuma abantu bunanka, abakozi bomwishamba lyemizabibu kutwala ezabibu owomwe.35Naho abalimi bezabibu bakatwala abakozi boomwe nokubatela omo bakamwita ondi bamlela na amabale. 36Ha nturo endi, ommitiki akabalagilaabakozi abandi bungi kuchila abokubanza naho abalimi bemizabibu bakabakolela bantyonyini. 37Kayalugile aho omkama ogo yalagila owabo omwana woomwe, yagamba mbamha ishime omwana wanze.38Naho abalimi be emizabibu kabamubwene omsigazi ogwo begambila, ogu no omhinguzi mwize tumwite. 39Nikwo bakamutwala, nukumnaga ahelu yi shamba lye emizabibu no kumuwa.40Ngasi mtegeki wi ishamba lye emizabibu kaleza nabakola ata abalimu be emizabibu. 41Bagambila nabasisa abo bantu babi omchiniga chihango na kandi nalikotesa ishamba lye emizabibu ahabalimi abandi be emizabibu, abantu abaliha aha bwe mizabibu kazilayela.42Yeezu yabagambila timlasole omumandiko, ibale elyolyahangila eli likaluga ahamkama na nesobezaomumeso getu.43Bityo nibagambila utemi bwa muungu bulatwalwa kuluga owenyu no kuhabwa itaifa elilikujali. 44Wenawena alegwa ahalugulu yiibale elyo alehendeka ebinogoka naho ahali wenawena owoliligwela lilamsigina.45Bakulu ba makuhani na Mafarisayo kabahulile okwiganisha kwoomwe babona nkanikwo nibagambila bonyini. 46Naho kabayenzile kugolola emikono halugulu yoomwe bakatina omkobo, habwokuba abantu bakambaleba nkwomubasi.
1Yeezu akagamba nabo kandi omunsusamso hakugamba. 2Ubufalme bo mwigulu mbususana no mfalme ayaandee amazenyi gwo bwenga bwo mwanawomwe. 3Yabalagila abakozi boomwe kubangisa ababele balalikiliwe kwiza omumazeni gwo bwenga naho tibalahikile.4Omfalme yabalagila kandi abakozi abandi yagamba mugambile boona abalalikilwe mulebe iandae obyo kulya bizima ne enyana yanze zabangwa ne ebintu byona biliho mwize omumazeni gwo bwenga.5Naho abantu abo tibalahulile okulalika kwomwe abandi bakoza omumashamba gabo na abandi bakasuba omubyashara zabo. 6Abandi bakabemukila abakozi bo mfalme nokubahwela ensoni no kubeta. 7Naho omfalme akasaya akalagiza ijeshi lyomwe akabeta abo abesino kubasigalicha omutulo kwo mlilo.8Kayamazile yabagambila abakozi bomwe obwenga buli tayari naho abalalikilwe tibalavumilie. 9Habwecho mzende aha mkobo mubahulile abantu bengi okwolalekiliza benze omumazeni gwo bwenga. 10Abakozi bakazenda ahamhanda lo kubaganisha abantu bonabona abobababwene, abazime na ababi obulambi bwa amenga bakezula abazenyi.11Nahi omfalme kayatahilemo kubaleba abazenyi akamubona omuntu omo ogwo akaba atazwele ivazi lya amazenyi. 12Omfalme akamubuza munywani wageza ota kuhika aha otena ivazi lyo bwega no muntu ogwo talasubiza chonachona.13Niho omfalme yabagambila abakozi bomwe mumukome omuntu ogu emikono na amagulu na mumunage ahelu omsimbazi okwo ahalakana okulila nokusaameno. 14Habwokuba abantu bengi nibetwa naho abalikwiliza ni bache.15Niho abafalisayo balugileho no kupanga kumkwata yeezu omumagambo goomwe wenyini. 16Niho babalagile abegeswa babo hamo ni maherode na bakamgambila yeezu mwegesa mtumanye nitumanya kuba iwe oli omuntu wa amazima nanoyegesa galikwenda muungu omumazima titukumanya amaoni gwo omunti ondizo na tokwoleka obupendeleo ahabantu. 17Habwecho mgambile notekuza biha?ngasi nobuteka kutiha ekodi ahalikaisali hali imahi.18Yeezu akamumanya ebitekezo byabo na yagamba habwachi nimudegesha imwe banafiki. 19Munyoleke empilya elikukola kuliha ekodi niho bamuletela Dinari.20Yeezu yabakuza, "ensuso nijina eli nebyo?" 21Bamusubiza nebya kaisali niho yeezu yabangambila mumuhe kaisariebintu ebili ebyomwe ne bya muungu mumuhe mungu. 22Kabahulile ebyo basobelwa kabamazile bamuleka bazenda.23Echilo echo Abafarisayo bache bakeza ahaliyeesa, abo abagamba kuba tihaliho okuzolia kwa abafile. 24Bagamba mwegesa Musa akagamba kabilaba omuntu yafile atazale baaha mduguwe amhungule ogwo mkazi na amuhe omwana ahizina lya mduguwe.25Bakabaliho abadungu musanzu owokubanza akakumpula yamala yafa atazele baana akamusigila mkazi nduguye. 26Kabyawele mduguwe wa kabili nawe akakola atyo nyini male ogwo owakasatu bikaba bityo kuhicha ahalyo ogwo owamsanzu. 27Kabamazile kukola ebyo ogwo mkazi nawe yafa. 28Mbwenu omukuzoka ogwo mkazi alaba mkohi omulyabo msanzu habwokuba bona bakamkumpula.29Naho yeezu yabasubiza no kubagambila nimuhaba, habwokuba timukumanya amandiko obu amagala ga muungu. 30Habwokuba omukuzoka, abantu tibakukumpula obu kukumpula, ebadala yaho abantu babanka maleeka okwo omwigulu.31Naho omukuzolwa kwa abafela, timukasomaga echo yagambile ahalimwe omkugamba. 32Inye ndi mungu umwa Ibrahimu, muungu umwa Isaka na muungu umwa Yakobo mungu ti mungu wa abafile, naho ni mungu wa abalihai. 33Obuchilo omkobo kabahulile eli, basobelwa amegeso goomwe.34Naho Abafarisayo, kabahulile kuba yeezu yabatekanisa Amasandukayo bakekobyabya bonyini hamo. 35Omo wabo akaba ali omusomi we esheria akamubuza ibuzo ahakumlegesa. 36Mwegesa ni chilagilochi echikulu kuchila byona omusheria.37Yeezu yamusubiza ni lwampaka omwende omkama hamoyo gwawe gwona, hamganya gwawe gwona namumasala gawe gona. 38Echi nicho echilagilo chikulu nochokubanza.39Necha kabili ni chisusana necho ni lwampaka omwende mtuzi wawe nkanikwo olikwiyenda iwe hanu. 40Esheria zona na ababasi mbisiga ebilagilo ebi bibili.41Na Abafarisayo kababele bachali bacheko byakobya hamo yeezu akababuza. 42Hakugamba ngasi nimtekuza biha aha kristo wenyini no mwana umwohi nabo bamsubiza no mwana umwa Daudi.43Yeezu yabasubiza nahanamnachi Daudi omumwoyo namweta omkama nagamba. 44Omkama akamugambila tata wanze, ikala ahamukono gwanze ogwo bukwata, mpaka aho indabakola ababi bawe babate ahansi ya amagulu gawe?.45Habwokuba Daudi namweta Kristo omkama, "ne enamuna chi wo kuba omwana we?" 46Taliho ogo akadula kumujibu igambo kandi,na taliho ogo akadula kandi kumubuza amaswali mengi buluga echilo echo no kuzendelela.
1Akahoya nembaga ya abantu na abahemba bee akagamba. 2Abandiki Mafarisayo mbekalila echitebe chomwa Musa. 3Chona chona echo mbalamula kukola mkole okwo mubachengelela, ila mutakwiyegesa amaheno gabo, habwokuba bonyini bahamuka amagambo agobatakozile.4Bonyini bakoma emizigo elikulemela eezo elikulemela kuzimucha, babatweka abantu hamabega gabo bonyini tibakwikiliza nobu olukumu kwimucha. 5Ebikolwa boona babo balebwe nabantu habwokuba kugazisha isandiko laabo kwogeza obuhango bwa mapindo gebizwalwa baabo.6Bonyini beenda kwikala erubazu lwechitaziri hamazenyi nebitebe yishima omumakelezia. 7Nokwangaluchibwa kwishima orubazu lwigorilo nokwetanwa abegeswa nabantu.8Ila imwe tekwendwa kwetamwa abegesa kwokuba mwinaze omwegesa omo nemwe mwena nobudugu. 9Mtakwetana omuntu wenawena omlyezinsii kuba isinchwe kwokuba mwinaze isiinchwe omo wenka nawe alyomwigulu. 10Namta kwetanwa abegesa habwokuba twinaze omwegesa omo wenka naze kristo.11Omkulu wenyu alaba omukozi wenyu. 12wenawena alikwikuza alaba hefoo wenawena alyahefoo alaba halugulu.13Imwe abandiki Mafarisayo abazilwe obachingila abantu obukulu bwomigulu nemwe timukudula tukahamo, timukubekiliza abalikuta hamo kukola otyo. 14Iimwe bandiki baa Mafarisayo abazilwa habwokuba mubamila abakambwile. 15Naho iimwe abandiki Mafarisayo omuzilwa mwambuka enyanza nokuhika kumukola omuntu omo ayamini ago mulikwegesa kamulikuba nkemwe mumukolakabilii omwana omumuliro gutahwaho nkemwe okwo muli.16Naho imwe abategekeki abahumile imwe abagambi wenawena alikwilahilila edhahabu yekelezia tichintu kandi alikwilahila edhahabu yekelezia abohilwe nokwilahila komwe. 17Imwe abahume ebifela chiita echihango kusaga echindi adhahabu nali ekelezia eliteleho kuchindikwa edhahabu hali muungu.18Wenawena alikwihalila halutari tichintu naho alikwilahila kwe nsumbuso eyelugulu yoomwe akomilwe nomlahi gwome. 19Imwe abantu abahumile nichiita echihango kusaga echindi, ensumbunso nali olutari kutaho kwimeleza ensumbuso ezelikuhabwa hali muungu?20Otyo wenyini alikwilahila harutali nayilahila habintu byona ebilyogulu bya wenyini. 21Nawe alikwilahila omkelezia, ayilahila elyo wenyini alikwikala omgati yomwe. 22Wenyini alahila igulu ayilahila echibi cho obuzizi bwa mungu nawenyini alikwikala olugulu lwome.23Naho imwe abandiki Mafarisayo omzilwa habwokuba mliha ezaka habizali nomnaanaa nomchicha,otyo mleka ebigambo bilikulemela byesheria obuteka,erehemu nokwikiliza otyo mwenda kubikola tikwo kuleka kubikola ebiindi. 24Imwe abategeki abahume imwe abalikuswiza omchudumche naho mumela engami.25Naho imwe abandiki baa Mafarisayo omuzilwa habwokuba mshagila ahelu yebikombe nahelu yesahani naho omgati hezwile edhuluma nokuleka kwibalilila. 26Imwe Mafarisayo abatakuhweza abazilwa, mshagile okubanza pmgati yechikombe nomgati yesahani naho ohibaza lwa helu nalwo lubhe luzima.27Naho imwe abandiki baa Mafarisayo abazilwa habwokuba msusana neembi ezisigilwe echokaa, ahelu neyibonesa nzima naho omgati eyizwile aniagufu ga bafile nechintu echihichichafu. 28Otyo nemwe ahelu mubonekane abobuteka embele ya bantu naho omgati mwizile obuzilwa.29Naho imwe abandiki baa Mafarisayo abazilwa habwokuba mwombeka echigala chomhagi nokubipamba ebigala ebyabatembuzi. 30Nemwe mwagamba katwakwikela ebiho byo mwata wetu, titwakubelentukola naboo hamo nokusesa ensagama yomhangi. 31Mkeboneleza imwe mwenka kuba imwe mlyabana babho ababesile abahangi.32Nokuhikiliza kwizuza ebiheno byo mwatata wenyu. 33Imwe nzoka abana bee evipiribao hansongachi omswaziko gwajehanamu nogwiliga?34Habwokuba leba nimbatuma halimwe abahangi abantu abakamela nabandiki ekati ya bonyini mubetano kubagalaza nekati yaboo mubachapa omgati yamakelezia genyu nokubabinga kuluga iboma limo halindi. 35Echileza oluguru lwetu habonekana ensagama zona zabatembuzi ezisesilwe haansi, kubandiza ensagama yo mwa Habili omtembuzi hansagama yo mwa Zakaria omwaana wo mwa Barakia, ogwo mwayisile omutakatiifu no mlutari. 36Nibagambila amaagambo gona ngachikwata echizazi echii.37Yerusalemu, Yerusalemu, iwe alikubeta abahangi nokubatela amabale aboo abalikutumwa haliwe kangali nababilinga abaana bawe nkokwo enkoko ebilingaho abaana bayo ahefo yamanana gayo ila tolekilize. 38Leeba enzu yawe yekala kuba. 39Nenye nikugambila, kubandiza obuu tolimbona aho oligambila obatikiwe iwe ayeza hizina lyo mwa Tata.
1Yeezu akaluga omkelezia nokwizendela abanafunzi bomwe bakamkulatila kumwolekeza amakelezia. 2Mala akabasubiza mbwenu, timukugabona amagambo ago gona kachwe nimbagambila, tiliilho ibale ililekala oluguru ye lindi kwo kulekwa kukambulwa.3Kaayekele ha mlima gwa mizeituni,abanafunzi bomwe bakamkulatila ahatekene no kugamba, tugambile, amagambo aga galabonekana ili chintu chi nchimanyisa kwiza kwawe no kuhwa kwa ulimwengu. 4Yee akabagambila mwitegeleza omuntu atakwiza kubahabisa abengi. 5Habwokuba abenzi nibeza hizina lyanze mbagamba inye ninye Kristo, mbeza kuhabisa abezi.6Mhulila omsambo no kumanyisa omsambo mleba mteza kuba no butini, habwokuba amagambo aga tigalisubila, echikomo chilaba chichali. 7Habwokuba ihangi lilemelela ni ihangi elindi no obukama nobukama, halaba nezata ninyahinga lyensi esehemu zahara nahara. 8Oti amagambo gona ago nobubandizo bwo busungu bwokwichungula.9Niho ntusohozibwa kwagalazwa nokwitwa ntunobwa namahanga getu. 10Obuchilo wazenda okwo kugula owamazenyi gobwenga akahika boona bakazenda nazee hamazenyi gobwenga nomlyango gukachingwa. 11Mala abasendekeleza abandi nabo bakahika nokugamba Bwana, bwana tuchingulile.12Habwokuba amaovu ingaogezeka obupendo bwo abengi ibuhola. 13Naho ogwo alavumilia mpaka mwisho imbamuokoa. 14Enzi einjili yo obufalme igahubiliwa obulimwengu gwona no kushuhudia kwo amataifa gona niko ole mwisho ibuhika.15Habwokuba,kimulabona entamiso eyo evurungu, elyolikagabwa na nabii Daniel lyemelela esehemu epatakatifu alikusoma no obufahamu. 16Niko abaliho Yuda abelukilile omumulima. 17No ogwo alyolugulu yo enzu atakudula kutuka ahansi no kutwala echintu chona chona kuluga omugati yomwe. 18Nogwo alyomwishamba atakusuba kwihaho echizwaro chomwe.19Naho imwe abenee abaana abalikwoncha ebilo ebyoo. 20Msege mtii kwiluka kwenyu kutakuba obuchilo bwee mbeho nali echilo che Sabato. 21Habwokuba nhaba namahangaiko makulu, agatakezagaa buluga kubuumbwa ensii mpaka obuu natelibaho kandii. 22Ebilo ebii bya kuba bitalachehizwe taliho ayakuokokile hawabateule ebilo byakagufulile.23Omuntu wenawena nabagambila leeba kristo alyahaa nali kristo alyokwo mtakwikiliza amagambo agoo. 24Habwokuba makristo gebisuba namahangi genkulu mbeeza nokwolekeza echimanyiso chihango nokukamala kwo kupotesha yakudulikene habateule. 25Mleebe nimbehayo amagambo gatakezile.26Kabalabagambila kristo alyahambuga chonachona nali mleebe alyomunzu mtakwikiliza amagambo agoo. 27Nkokwo enkubaa elikumlika kulugilila mashariki nokwangaza magharibi nikwo elibaa kwiza kwoo omwana wo mwa Adamu. 28Honahona ahene echizunzile niho enkolokozi zilesumbya.29Naho amahangahiko makulu kagalihwa echilo echoo, izoba lilaba ensimbazi, okwezi tikulyaka enyonyezi zilagwa kuluga omwigulu namanigigulu galatingisika.30Niho echimanyiso cho mwana wa Adamu chibonekane omwigulu namakabila gona go mnsii ngachula mbamubona mwana wa Adamu nayiza omumalunde go mwigulu hamani nobutukufu bukulu. 31Nabatuma malaika bomwe habwechikala chee tarumbeta naboo bababilinga kuluga epande inna ze edunia kuluga mwisho emo eye embingu mpaka ondizo.32Mwiyegesa isomo kuluga omumti itabazi kahlikufuluma nokusohoza amababii mumanya kubaa omweehili gwelila. 33Otyo mlalebaa amagambo agaa gona mwenda kumanya kuuba mwehilila hehi nomwilembo.34Kuuba nimbagambila echizazi echii tichikuhingula mpaka amagambo agaa gona ngabaa gabonekene. 35Igulu nensii mbihingula naho ebigambo byanze tibikuhingula kusuu.36Echilo echoo nesaha taliho omuntu alamanya nobu Malaika wo mwigulu nali mwana ni tata wenka.37Nkokwo byabelee habilo bya Nuhu nikwo elibaa kwiza mwana wa Adamu. 38Habwokuba ebilo litakezile igarika abantu balaba mbalya na nokunywa balakumpula nokukumpulwa mpaka Nuhu echilo echoo alitaha Omwisafina. 39Tibalamanyile echintu chonachona aho egharika yezile kubaseha bona niko elibaho kwiza mwana wa Adamu.40Niho abantu babilii balaba balyomwishamba omoo alatwala omoo nawe alasigwa enyuma. 41Abakazi babili balaba mbasa hamo omoo alatwala omoo alasigwa. 42Habwokuba mwangalile timukumanya echilo chii echokwiza Tata wetu.43Mumanye kubaa tata omenzu kaleza ne saha efa omwibi kaleza akakeyula nokwikiliza enzu yomwe kutahililwa. 44Etaa elikwendwa kubaho kubaa omwana wa Adamu kwiza obuchilo obutakumanywa.45Otyo noha omteka omzana ogwo ayine amasala ogwo tata womwe yamha obutawala bwolugulu abalyomnzu yomwe ili abahe echokulya obuchilo bulikugasa? 46Wabarikiwa omkozi ogwo tata womwe alamsanga nakola otyo obuchilo aleza. 47Kubaa nimbagambila otii Tata namta olugulu yabuuli chintu echilichomwe.48Naho omzana omheni akagamba omumganya gwomwe, Tata wanze yachelewa. 49Akabanza kubatela abakozi bomwe,nakalya akatamila. 50Tata wo omzana ogwo aleza echilo echo otakumumanya nesaha ezoo otakumanya. 51Tata womwe alamnogola ebinogoka bibilii nokumta hamo ninkomzilwa, okwo halabaa empamo nokusa ameno.
1Niho obukama bwo mwigulu mbususaniswa nenkuba ikumi abemkize ebiimli byaaboo nokuzenda kumwanankula omuswezi. 2Ekati yaabo batano bakaba balyabafela batano naboo bakaba bene amaSala. 3Enkuba abafela bakehaho ebiimli ebite amazuta gonagona. 4Enkuba abamasala bakehaho ebisene bya mazuta nebiimli byabo.5Obuchilo bwo mswezi kuchelelwa kuhika bona bakalindila nokulyama. 6Omwitumbi hakaba neyombo leeba omswezi msube ahelu mumwanankule.7Niho enkuba bakapampuka boona nokwacha ebiimli byabo. 8Aboo abafela bakagambila abamasala mtuhe amazuta genyu habwokuba ebiimli byetu. 9Bonyini abamasala bakabasubiza nokubagambila habwokuba tigakutuhika inchwe nemwee mzende habalikuguza mgule mache habwiizina lyanze.10Obuchilo wazenda okwo kugula owamazenyi gobwenga akahika boona bakazenda nazee hamanyezigobwenga nomlyango gukachingwa. 11Mla abasendekeleza abandi naboo bakahika nokugamba, Bwana, bwana, tuchingulile. 12Notwo akekiliza no kugamba amazima inye tinkubamanya. 13Habwokuba mlebe timukumanya echilo nesaha.14Nikomuntu kubona esafari yokuza ensii endi akabatena abazana boomwe kubaha obutaziri bwomwe. 15Omo waho akamuha etalanta itano ondi etalanta ebilii nogwo ondi etalanta emo. kati wenyini akanankula kwingana nobudula bwee nogwo muntu akazendela zomwe. 16Bwangu ayayanankwile etalanta itano akazenda kuzibikisa nokuzizaza etalanta itano.17Otyo ayayanankwile etalanta ibili akazaza etalanta ibili. 18Omzana ayayanankwile etalanta emo akazenda kusuma ehina nokuziseleka empilya.19Kabwahingile obuchilo buula bwana wabatumwa abo akasuba kubala nabo ehesabu. 20Ogwo mtumwa ayayanankwile etalanta itano akeza yaleta etalanta itano akagamba bwana okampa etalanta itano leeba nabonesa kandi etalanta itano ezindi. 21Bwana akamgambila wakora omtumwa mzima omwitegeleza waba omwitegeleza webintu ebiche ninkuha obutawala bwe bintu obwe omumanulila ga bwana.22Omtumwa ayahelwe etalanta ibili akeza kugamba bwana okampa etalanta ibili leba nabona etalanta kandi ibili. 23Bwana, akamgambila wakora omtumwa omwitegeleza wabaomwitegeleza habintu bichee ninkuha obutawala we bintu bingi iloko obe omumanulilwa ga bwana.24Omzana ayayanankwile etalanta emo akeza no kugamba bwana nimanya iwe olyomuntu ochahazi nosoloma aho otahimbile nano hembula ebyo otahambile. 25Inye inkantina nkazenda kuseleka etalanta yawe omwitaka leeba oyinayo aho elyeyawe.26Naho bwana womwe akasubya no kugamba iwe omzana omuheni nomlemelwa okamanya kuba aho ntahambile nokuhembula aho ntabibile. 27Okenda kubaha empilya yanze abantu baahasefu nobuchilo bwo kusuba nakayanankwile ezo eyanze nenzalilwa.28Naho mumwake etalanta mumhe ogwo mzana wee talanta ikumi. 29Kati muntu ayinayo alayongelelezwa bwoli mno hali wena wena atana chintu necho ayine alayakwa. 30Mumunaguze ahelu omsimbazi omzana atakusobola ahene orufu huo kusa amen.31Obuchilo Mwana wa Adamu kaleza obukulu bwomwe naba Malaika bona nawe, niho alekala ohigulu Iwechitebe chomwe chobukulu. 32Mahanga gona ngakusanyika embele yomwe, nawe nababaganisa abantu, nkokwo omlisa alikuteganisa entama nembuzi. 33Nabataho entama Omkono gwomwe gwobukwata, nembuzi alabata Omkono gwolumoso.34Omtemi akabagambila abalyomkono gwomwe gwobulyo mwize, abahelwe na Tata wanze, omhunguro gwobutemi Obwatilweho halichwe buluga kutebwaho Omsingi gwensii. 35Habwokuba nkaba nyine enzala mwampa echokulya, nkaba ndyomzenyi mwanyangisa. 36Nkaba ndibusa mwanzweka emyenda, Nkaba ndyomlwele mwangalila, Nkaba ndyomchifungo mwanyizila.37Niho abobutembuzi bakasubya nokugamba, Bwana, ili tukakubona oyine enzala natukakulisa, Nali oyine iliho tukakuha amenzi. 38Nili tukakubona olyomzenyi twakwangisa. Nali olibusa twakuzweka emyenda. 39Nili tukakubona olyomlwele, nali olyomchifungo, twakwizila. 40Nomkulu akabasubiza nokubagambila, Naho nimbagambila echo mwahenile aha halyomo abadugu banze abache, mkahenela inye.41Niho akabagambila abo abalyomkono gwomwe gwolumoso, mlugeho halinye abachenilwe, mzende omumlilo gwemilele ogwalalonzilwe Setani na Malaika zomwe. 42Habwokuba nkaba nyine enzala timlampele echokulya, Nkaba nyine iliho timlampele amenzi,. 43Nkaba ndomzenyi timlanyangisize, nkaba ndibusa timlampele emyenda, nkaba ndyomlwele, nkaba ndyomchifungo timlangalile.44Niho bqonyini mbamsubiza nokugamba, Bwana ili tukakubona oyine enzala, nali oyine iliho, omzenyi okaba olibusa, nali okaba olyomfungwa tutalakwangalile. 45Akasubya nokugamba, nimbagambila echo mtahenile habwomo wabha abato, timlahenile inye. 46Aba mbazenda ombiheno bya edhaabu ya milele kwoil abena ehaki yo obuzima bwo milele.
1Ombuchilo yeezu ahoyamazilwe kugamba amagambo ngona ngo akabangambila abahemba bomwe. 2Imumanya kuba mbichati abiro mbibili habe esikuku ye pasaka mwana wa Adamu asohozwe ayangalazwe.3Naho wakuru na abanyampala baa baatu bakabugana bona ahanyampala mkuru ogwo akabanayetwa kayafa. 4Naho bakekala hachikalo cho kumkwata yeezu kwe siri yo kumwita. 5Naho bakagamba etakukolwa omubilobikulu twakaleta eyombo omubantu.6Obuchilo yeezu ahokabuli Bethania omunzu yo mwa Simon mkoma. 7Ahwo akamba yengolwele ahameza omkazi omo akeza haliwonyine yemkize omunango gwa Alabasta gukaba gwiyine mazuta nge samani pango muno akangachenetulila harugulu yo omutwe ngomwe. 8Naho abahemba mbwomwe ahobabwene abigambo ebyo bakatamwa nokugamba nahabwachi kubulwa? 9Anga gakahulizwe kwe samani pango bakahabwa abana ba masikini.10Naho yeezu aba na manya eeli akabangambila habwaachi imumwagalaza omkazi oogu naho yakola echizima halinye. 11Abanaku mwine ebilo boona naho timkuba nenye milele.12Naho kiyachenetwile mazuta harugulu yo mubili ngwaze akakolotyo kokuzikwa kwaze. 13Nkanikwo mbagambila honahona ebikolwa ibigabwa omunguru hona, echikolwa echo yakozile omkazi ongu chilemba chookwizukwa.14Niho omo wabo ikumi na babiili ongwo akaba nayetwa Yuda Iskariote akazenda habakuru. 15Nokugamba imupa biya kidamwanga tata muha ibonogoka makumi asatu ehela. 16Kuluga obuchilo obwo akalondela kusinga.17Chilo choo kubanza chee mikate eenzo atakutelwamo ebisalila abayanda bomwe bakazenda alai yeezu no kugamba kahi noyenda tukukolele olye epasaka?. 18Yabagambila mzende mjini hamuntu fulani mumungambile mwalimu nagamba obuchilo obwomwe bwelile nazilile epasaka chihamo na banabe omunzu yomwe. 19Abahemba bakakola yeezu nkokwo yabangambile ebyokulya bee epasaka.20Ayo yahikile olwebazo akekala chihamo na bahemba bomwe ikumi na babili. 21Ahoo balya byekulya akagamba mazima nibangambila kuba omo wenyu nanyanga. 22Bakachimbambara muno kila wonyini akabuza kumubunza tiwe inye mkuru?.23Naho ongwo alikukonza nenye amukonogwe nenyehanu niwe alikuguza. 24Mwana wa Adamu nalugaho konkwo yayandikilwe naho omtu ongwo ya mwangile mwana mwana wa Adamu yakabele bizima yakubele atazelwe. 25Yuda ayabele namwanga akagamba je ni mkama yeezu yamugambila nogamba igambo elyo niwe hanu.26Ababele balya ebyokulya yeezu akagwimcha omkate yasega na yanguchenywa yabaha abayanda bomwe abayagamba, mkwate mulye ongu no mubili kwanze.27Yemcha echikombe no kusenga yabaha nokugamba munywe bona habwecho. 28Nkwo kuba enzi nee edamu nechitekuze chanze enzo eliseseka habengi kwo kulekeza ebibi. 29Naho nibagambila tikunywa kandi obusumo bwo mzabibu ongu ipaka echilo echo indaganywa nemwe hakuru bwo mwatata wanze.30Aho bamazile kuzina olizina bakalugaho kuzenda omwibanga lyemizaituni. 31Niho yeezu akabangabila ochilo obu mbona mwikupa kwa sababu yanze kuba eyandikilwe nimutela omulisa ne tama no kuzibuyaganisa. 32Naho okuzoka kwanze nibyebelela kuzendaGalilaya.33Naho Petro akamugambila nali bona balakwanga kwa sababu ya magambo ango angalakubona enye tikukwanga. 34Yeezu yamgambila naho mkagabila omchilo ombu zitakakomile ekoko noba wanyangile etulo isatu. 35Petro akamugambila nali kwa kuba no kufate tikukwanga na bayanda bazezibomwe bagaba otwo otwo.36Badaye yeezu akazenda nobu esome enzo nayetwa Gethsemane no kubagambila abayanda bwomwe mwikale aha izende kunukusenga. 37Akamwimucha Petro na bona babili bwo mwa Zebedayo no kuchibabala no kuifunza. 38Naho yabagambila omwoyo gwanze ngwine echichulo chingo bwoli muno esehemu yo kufa mwikale aha mkeshe nenye.39Abayazenda bele kache abayangwa azumele no kusenga abayaga, mbaTata wanze keleba neyikililizwa echikombe echi chisinge etakuba naho okwandikwa enda enye nali okwolikwenda iwe. 40Habwachi timwangema kukesha enye nali kwisalimo. 41Mukeshe nokusenga mutakwiza kunza omubiheno mwoyo no mubili ngute tukile.42Akazenda lwomwe eturo yo kabili kusenga abayangaba tata wanze naho igambo ali litakwanga ni luzima ichinywele echikombe echi nobukulu bwawe buhike. 43Akasuba kandi no yabasenga balyamile oturo kwo kubwa ameso gabo yakaba galemile. 44Niho akabasinge kandi yazenda weka kusenga eturo ya kasatu ayagamba magambo angonyini.45Badaye yeezu akabazendaho abahemba be no kubagambila muchali muchilyomile kwoka no kuhumula mulebe esaha yeliliza no mwana Adamu nayangwa omikono mwa bebimeno. 46Mwimuke tuzende mulebe ongwo alikunyanga yeliliza.47Naho behale ibahoya Yuda omo omulyebo ikumi na babili akahika nikundi lihango kulihikila bona nawe indirungilila habakuru na banyampala ba keza na mapanga na marungu. 48Male omuntu ongwo akabayikilize kumwanga yeezu akayamazile kubaha emanyikizo, abayagamba ongwa alaba ikabubatira niwe wenyini mukwate.49Niho yezile hali yeezu no kugamba nempola omukufunzi no kumkumbatia. 50Yeezu akamugambila munywani likole elyo lyakuleta niho bakeza nokweleza emikono zo mwa yeezu no kumkwata.51Muleebe omntu omo wabo ongwo alibahamo na yeezu akeleza omukono gwomwe abayehamo olupanga lyomwe no kutela amuzana wo mtemi mukuru no kumtema okutwi kwomwe. 52Niho yeezu akamugambila subyamo olupanga lwawe aho olwihile, bona naho bona abakoza olupanga barasikizwa kwo lupanga. 53Imumanye tikwile kumweta na tata wanze, nawe akatumila amajeshi ngarambilize halikumi na babili nga Malaika. 54Naho mukole muta olwandiko gakolizwe kuhikilizwa ebiinibwi bilikwendwa kurungilwa.55Obuchilo obwo yeezu akagugambila omukombo naho mwezile na amapanga na amarungu kukwata nikoti ndwo omwibi buchilo etwikala nemwe omwikelezia nibegesa, timulakwasile. 56Naho gona aga gakozilwe olwandiko lwe tumwa luhike, niho abayanda be bakamusinga no kumwiluka.57Ambo bamukwasile yeezu bakamutwala hali kayafa omutemi omukuruaho, bakabali abandiki na banyampala bakaba bakobene hamo. 58Naho Petro akamukulatila enyuma kwa hara mpaka omuchikali cho omutemi omukuru akatashibwamo omugati nwo kwikala hamo na bachungi abone echo arachibona.59Basi abakula bo mutemi ne baraza lyome bakaba belonda obushahidi bwo buhebi hali yeezu babone kumwita. 60Naho akelyoleka bamashahindi beengi timbalabwene ebiheno bonabona kabekela bumashahidi babili byaleka kwitokeza mbele. 61No kugaba omuntu ongu enegaba nindula kuhenda kelezia lwo mwamungu no kulyobeka kaandi kwe ebilo bisatu.62Omutemi omukwa akemerela na kumubuza, tokudula kutusubiza aba balikushuhudia nibiha amazima gawe. 63Naho yeezu akekala ahahikile omukama omukulu aba yemuga mbila kalamba mungu ayikalatwa, nikugambila otugambile, kolaba iwe ni Kristo omwana wa mungu. 64Yeezu abayabasubiza, iwe weka nogamba ota igambo ilyo naho nikugambila, kubandiza obu nokuzendelela omwana wa Adamu nayikala hakonongwo obulyo ongwine amani akaleza omumalunde ongo omwigulu.65Niho omukama omukuru akatemagula amagwanda gomwe nokugamba yatugaya habwachi kandi itulondele obu kometelela bwachi mulebe mwahulile okwo yagaya. 66Naho imtekuza biha bakamusubiza nokugamba nayenda olufu.67Niho baba bamuchwela machwata omubuso nokutela egumi nokumtela makofi kwe mikono yabo. 68Nokugamba tuhagilile iwe Kristo nohi ayekutela?.69Obuchilo obwo Petro akaba tekamile enyuma yo lungoa etumwa we chikazi akamuzendaho nokugamba iwe newe olihamo na yeezu wa Galilaya. 70Naho akakana omumeso gabo bona nokugamba tikumanya echi echolikugamba.71Kiyazezile enyuma yolungo etumwa edizo yechikazi akamubona nokubagambila abo bakaba baliho aho omtu gu abalihamo na yeezu wa Nazareti. 72Aba yayanga kwokwilahila enye tikumumanya omuntu ongwo.73Omwanya mugufu badaye obo bakaba bemelile hehi bakamuzendaho nokugamba na Petro, amazima iwe nomo wabo kuba enegambile nesisa. 74Niho yabandize kuzana nokwilahila enye tikumumanya omuntu ongu niho ekokolomi yakokolomile. 75Petro abayezuka magambo ago ya gambilwe na yeezu,inziba zitakankokomile ekoko noba wanyangile etulo isatu.
10muela gwechakala kigwahikile abhatemi bhona na banyapala bha bahatu bhakole echikalo cho mwa yesu bhabone kumwita. 2Bhakamukoma no kumwibhebeza na kuhicha mwana pilato.3Niho ombwelilobwo yuda ongwo yabhele amuguliza nokubhone kubha yesu yamazile kulumibwa, ekeluza no kusubya ebhinogaka makumyasatu fedha hamtemi wa batemi na tatu bhanyapara. 4Na kugamba nakolechihone kuguza edamu ezo etenie ebhaheno. niho bobha bamusubhiza netwizamo bhiha eichwe ogalebhe ogo iwe hani. 5Niho choyabhinaguze hasi ebinogoka bhe hela omwikelezia. nokuzenda kuhotola weka.6Omutemi omukula abhayebhimweha ebhinogoka bhehela nokugamba tikuzina kuzita hela enzi ochibho kwo kubha egerani ye damu. 7Wakuhulilizana kwa hamo, ehela ekole kugula ishamba lyechiswa lyokwika abazenyi. 8Bulugambo ishamba elyo liketanwa ishamba la lyedamu mpaka lelo.9Niho chigambo echagambilwe chomhangi Yeremia niho yahikile nokugamba wakatwala ebinogoka makumi asatu behela egarama ezo yakozilwe nabantu ba Izrael kwa wonyeni. 10Bakakolotyo ahishamba lyechiswa nkokwo omukuru akwa yabagambile.11Naho yeezu akemelela omumeso go mikama nomuka abha yamubuza iwe niwe omukama wa wayahudi yeezu akamusubiza niwe alikugamba oyto. 12Obuchilo obwo yasitakilwa na bakulu na banyampala talagambile chonachona. 13Niho Pilato akamugambila tokahulile ebiheno byawe?. 14Naho talamusubize igambo nalimo niho omutemi akakwata omukomoro.15Omubilo bikulu ekaba nekawaida yoomwe omukama kulekula omufungwa omo ogwo alikuchwagulwa bhenzi. 16Obuchilo obwo akaba haliho mufungwa omupamatila izina lyomwe balaba.17Aho babele bekobize hamo Pilato akababuza nohi imwende tumuchingulile halimwe hanu, balaba ali yeezu ongwa alikwetwa kristo. 18Naho akaba yamanyile kuba bakaba bamukwasile kwenobi. 19Kiyekele hachitebe chomwe chokumuhukumu mukaziwe akagamba echigambo nokugamba lelo nakoya muno mubilosi bomwe.20Niho abakulu na banyampala nokubaha bena omkobo bamsega baraba na yeezu betwe. 21Omutemi akababuza nohi kati yabo babili imumwenda inye imwekulile halimwe bakagamba baraba. 22Pilato yabagambila imukolechi bina yeezu ongwo alikwetanu kristo bona bakasuba ayengalazwe.23Nawe yagamba yakola iheno lita bona bakongeza malaka oluguru muno ayegalazwa. 24Pilato kiyabene otwo takwile kukola chonachona kwoyine endwana zikabanza akemucha amezi nokunaba emikono yomwe mumeso nga benzi no kugamba inye tinyina biheno hadamu yo muntu ongwo atene ebiheno mugulebe imwe hanu.25Abantu bona bakagamba esagama yomwe ibe halichwe na boona bantu. 26Niho yamuchingulile baraba halibonyine naho akamutela engata yeezu na kuhicha hali bonyini kuzenda kumwagalaza.27Niho omulinzi bo mutemi bakamwimucha yeezu mpaka Praitorio banga za abalinzi boona bakamuzulila. 28Bakamuzula emyenda zomwe nokuzweka ekanzu ye rangi eli kutukula. 29Niho bakozile engata ya amawa nokumutela hamutwe gwomwe na kutelaho omusikianda hamukono gwo obulyo nokumtelela ebizwi omumeso nge nokumugaya balakugambila nokumusula mukoma wa buyahudi.30Bakamuchwela amachwata bakugwimucha omusikiada nokumuteza omumutwe. 31Obuchilo bamugaya bakamuzula enkanzu nokuzweka emyenda yomwe, kumubebeza kuzenda kumwagalaza.32Kibalugile ahelu bakabona omuntu kuluga Krene izina lyomwe Simeoni nawe bakamwomeleza kuzenda naboo abone kugwimucha omusalaba gwoomwe. 33Kibahikile esehemu elikwetwa Galigotha, esonga yaho oluhanga lwo mutwe. 34Bakamuha amalwa gachangenye nendulu anywe naho kiyalogize talanywile.35Obuchilo bamwagalaza,bakagaba emyenda yoomwe kwo kugateleka. 36Nabo bakekala nokumuleba. 37Halugulu yomutwe gwomwe bakandika amandiko galikusomeka ongu niwe omukama wa wayahudi.38Abebi babili abayabagalaza nawe omkono gwome wobulyo ondizo omukono gwome olumoso. 39Habo bakaba bahingula bakaba imbamugaya nokumutenganisa emitwe. 40Nokugamba iwe ongwo enoyikola kulisisa ikelezia nokulyombeka kwebilo bisatu izune iwe hanu kolaba olyo omwana wa muungu tuka ahasi olugeho hamusalaba.41Omukwika otwo abakulu bakaba bamuzuma chihamo na bandiki na banyampala no kugamba. 42Akazuna abandi naho takwile kwizuna wenyini no omukama wa wayahudi natokulunga nomusalaba niho tukwikilize.43Akamwangisa muungu leka mungu amuzume obu kalaba nayenda, kwokugamba inye ndyo mwana wo mwa mungu. 44Naboo abebi ababele bangalazwa naze nabo bakagamba amagambo go kumugaya.45Nobu kuluga esaha mukanga elaba esimbazi esi yoona mpaka esaha mwenda. 46Aho yahikile esaha mwenda, yeezu akalila kwilaka elihango eloi, eloi, lama Thabakithan? alyo nokugamba,mungu wanze mungu wanze habwachi wasinga. 47Obuchilo obwo obulyabo bakaba bemelile aho bakahulila bagamba namweta Eliya.48Naho omo wabo akeluka nokwimucha echisusi nokutamo amalwa galikusalila aba yata olugulu yo muti aba ya muha abone kunywa. 49Nabo abasige bakagaba mumuleke weka muleke tubone kalaba Eliya nayiza kumuchiza. 50Niho yeezu akalila kaandi kwilaka lihango nokugusohoza omwoyo gwe.51Muleebe ekelezia likasaluka ebinogoka bibili kuluga olugulu mpaka ahefo nesi ekazunguka nechili zikasaluka ebinogoka kwebinogoka. 52Amakabuli gakafunduka nemibili ya batakatifu bengi abo balyamile omutulo bakazokolwa. 53Abalugile omubi abuchilo bwokuzokolwa kwaboo bakataha omwiboma takatifu bakabona na bengi.54Ongwo akaba aliyomwimelezi Akida naboo bakaba baleba yeezu bakabona nyamutikima nebigambo eba bele bisohola bakabona obutini nokugamba,buteka agu enomwa na wa muungu. 55Abakazi bengi abo bakaba bamukulatile yeezu kuluga Galilaya ili abazune bakaba balebela hala. 56Omulyabo bakaba baliho Mariamu Magdarena,Mariamu nyina woomwe wa Yakobo na Joseph, na nyina wa bona bomwe Zebadayo.57Kihahikile olwebazo akeza omutu tazili kuluga Arimathayo, ogwo akaba nayetwa Yusufu, ongwo nawe akaba nomuheba wa yeezu. 58Akazenda hali Pilato nokusenga omubili gwa yeezu niho Pilato akatuma abone kuhabwa.59Yusufu akagwimucha ombili nakugukoma omumwenda omuzima. 60Akagulyamika omuchingala chisa echo akaba chinulize hichili niho yahilingisize ibale lihango nokufunika omulyango ngwebi nokuzenda. 61Mariamu Magdalena na Mariamu ondizo bakaba balyaho bekele kuzendelela.62Echilo echo chakulatila ezo ekaba nechilo chokwiandaa abakulu batemi no Mafarisayo bakaba gagana chihamo na Pilato. 63Mkuru itwizuka kuba ongwo enatubeha aho alimuzi akagaba kibilalwa ebilo bisatu azoka kandi. 64Iwe tuma kuuba ebi etengamililwe kuzima mpaka ebilo bisatu kwokuba abahemba boomwe bakeza kumwiba nokugaba habantu yazoka kuluga abafile nobubehi bokuheluka nobubi hachili bokubaza.65Pilato akabagambila,mwimuche abalinzi,mzende kukola ehali yo busalama okwo muladula. 66Niho bazezile kukola ebhi kubakuzima ibale likatelwa omuhuli no kutebwaho abachungi.
1Olwebazo echilo cha Sabato, izoba indizendelela kugwa kuzendelela echilo cho kubanza cho oboyo Mariamu Magadalena na Mariamu ondizo bakeza kuzileba ebhi. 2Mulebe hakaba hene enyahinge lihango kwo kuba Malaika bo mukama bakatuka na kulihingisa ilyo ibale male balikalile.3Esuso yabo ekaba nesana obumeme na amagwanda gabo galikwela kepumba. 4Habo abachungi bakakwatwa ne ehofu no koti bafile.5Ongwo Malaika akabasombolela abakazi nokugamba mtakutina nimanya nimumulonda yeezu ongwo yayagalezwe. 6Taliho aha naho yazokile nikokwo yabagambila. Mwize mulebe aho omukama ayayamile. 7Muzende bwangu muze kubagambila abahemba bwomwe, yazokile kuluga abafile, mulebe yabembelela Galilaya okwo niho mulamubona mulebe ninye ayabagambila.8Aboo abakazi bakazenda aho habi bwangu naho batina na manulilwa mahango bakeluka kuzenda kubagambila abahemba bomwe. 9Mulebe yeezu nabugana nabo nokugamba, abo ni bazima,abakazi bakeza no kukwata amagulu ganze no nikwo nokumulamya. 10Niho yeezu akabangambila mutakutinamzende kubagambila badungu banzee bebembele Galilaya. Okwo imbabona.11Obuchilo abakazi aho bakaba ibazenda, leeba bazenzi abache ba abachungi bakazenda omwiboma kubagambila abakulu amagambo gona agoboneken. 12Nikwo abakulu bakaba ibabugana na abanyampala bakalihoyela igambo elyo chihamo naboo, bakasohoza echi asi chihango eche etalanta kwa abo abachungi. 13Nokubagambila, mubagambile abandi kuba abaheba ba yeezu bakeza omuchilo kwiba omubili gwa yeezu itwahanu aho kaba twahunile .14Naho echigambo echi kichilamuhikila hamutemi, itwahanu tulamubehabeha no kubehilayo amashitaka goona pyee. 15Niho askari bazimukize ehela nokukola konkwo kaba balii belekizwe.Empola ezi zikaenea bwoli, Abayahudi na ekaba nikwo eli mpaka lelo.16Niho etumwa ikumi nomo bakazenda Galilaya,omwibanga elyo akabayabelikize. 17Lakini kibamubwene, bakamutukuza. Naho abandi bakaba ibamugaya.18Yeezu akeza owabo nokubagambila okwo nagamba, nahabwa amadaraka goona ago obulimwengu ne embingu. 19Nkanikwo muzende muzekubakola amataifa ngona kuba abahemba mubabatize ahezina lyo omwa tata, no mwa no mwoyo mwela.20Mubegese bagakwate amagambo gona ago nabagambila, na mulebe, inye indiho nemwe milele, nobu mpaka omwisho gwesi.
1Ezi niyo entabuko ye empola nzima ya yeezu kristu Mutabani wa Muungu. 2Ni nkokwo eyaandikilwe habwa weenyini omu chitabu cho omubaasi Isaaya aati huliliza nniinsiindika entumwa yaanze omu meeso gaawe oogwo alaakweebeembelela omu kukugololela omuhaanda. 3Ilaka lihaango lyo omuuntu ali omu iluungu naayolekeelela omu kwaambaza, Mugulooze omuhaanda gwo omukama mugolole obulabo oobwo alaahiingula.4Entumwa oogwo akaba naayetwa yohana omubatiza. akaba ali omu iluungu naayolekeelela, akaba naayolekeelela abaantu aati, mazima mutamwe ebiheno byaanyu, mubatizwe, muungu abone kubaganyila. 5Abaantu beenzi kuluga omu chikaali cha yeruzaleemu no omu byaalo byoona bya yudea bakaba nibamwiizalo yohana. abaantu abo baaba nibegaamba ebihone byaabo, nawe yaaba naabatiza omu munona gwa yorodaani. 6Yohana akaba azweele ebizwaalo bya amooya ge entwaangabulaande, no omusipi gwe enkoba gumunywa eenda yoomwe. ebyookulya byoomwe bikaba bili empalala na amoochi moochi go omu iluungu.7Yohana akaba naayolekeelela naagaamba aati, "ti mwaanya mula naayiza omuuntu oondi ogwo alikuunnchila habuicha. iinye mazima tiinkwiilwe no noobu kumuheeleza nko omuzaana no noobu kwiinama no kumusumuululila enkoba za amakuubaasi goomwe. 8Iinye nniimbabatizana ameenzi, naaaboho weenyini alaababatiza aha mwooyo mutakatiifu."9Obuchilo obwo, yeezu kuluga nazareeti, omuligalilaaya. newe yohana naamubatiza omu munona gwa yorodaani. 10Yeezu noobu akaba naasabuka omu meenzi, ahonyini abona igulu nilibalaaluka, no omwooyo mutakatiifu nigumuhanaantukila nke echiiba no kutuungama hali weenyini. 11Ilaka kuluga omu igulu lyaagamba liti; liwe niwe mutabani waanze engaanzi, oogwo nnyesiimaho ne ewe bwooli.12Aaho nyini omwooyo mutakatiifu yaamutwaala yeezu kuzeenda omu iluungu. 13Yaalama aaho ebilo makumi aana, naaleengesibwani isitaani. akaba ali okwo omu iluungu hamo ne enyameeswa, nabo bamaleeka kuluga ahali muungu bakaba nibamuheeleza.14Ebilo bunaanka bihiingula, yohana aba yaabohwa omu ibohela. obuchilo akaba ali omu ibohela, yeezu yaazeenda omu nsi ya galilaaya, akaba naayolekeelela empola nzima za muungu. 15Obuchilo naayolekeelela akaba naagaamba aati, obuchilo oobwo obukagaambwa bwaahikile. kaandi, obukama bwa muungu bweeliliize. mbweenu mtamwe no kulekelala ebihonebyaanyu, no kwiikiliza empola nzima.16Echilo chimo, oobu yeezu yaabeele naahiingula aha ngeegeelo ye enyaanza ya galilaaya, yaabona simoni hamo na andrea mweene waabo simoni, bakaba nibatega eenfwibwe emitego, habwo kuba bakaba bali abategi. 17Yaabagaambila aati, mwiize, muunkulaatile iinye nniimbahiindula kuba abategi ba abaantu. 18Ahonyini, baaleka emitego yaabo, baamukulaatila yeezu.19Obuchilo yaabele yeelilaho akazeendo kache hamo na abaheemba boomwe babili abo, yeezu yaabona yakobo no omulumuna yohana batabaniba zebedayo, bali omu bwaato, bakaba nibasoboolola emitego yaabo. 20Ahonyini abeeta nka nikwo bamukulaatile, baamusigaho isebu hamo naabakozi boomwe omu bwaato, bamukulaatila 21Niho yeezu na abaheemba boomwe abo bana baazeenda omuli caperinaumu. aaho echilo che endaalikizo chiba chaahika; bataahamo omu isomelo, na yeezu yaabaanza kweegesa. 22Abaantu boona abaabeele nibahuliliza ameegeso goomwe gaabasobeza bwooli. akaba naayegesa nko omuuntu owo obuzizi, akaba atali nka ebeegesoa be ebilagilo bya musa ookwo bakaba nibeegesa.23Omu isomelo omwo, hakaba halimo omuuntu oomo ayaabeele akwaasilwe izimu. yaachula ahi ilaka. 24Naagaamba aati, iiwe yeezu omunyanazareeti, oyina ntaambala chi iiwe ne echwe ka notuloonda weeza kutusiingalicha nninkumanya iiwe nkokwo iiwe niwe omtakatiifu oyatooziibwe nu muungu. 25Yeezu yaalikaama izimu elyo naagaamba aati, oyesize oluheendamo hamuuntu ogu. 26Izimu lyaamutamo ebisiimbobwooli ogwo muuntu, lyaateele empamo no kumulugamo.27Abaantu boona baakamaala bwooli, niho beebuuza bati, ni chiiha ameegeso aga ni masha, geena 0buzizi kaandi, leeba oyina obuzizi bwo kukaama amazimu nago nigamukondookela. 28Ti mwaanya mula, abaantu kuluga omu chaalo choona cha galilaaya baaba baahuliza empola za yeezu.29Kabaalugile 0mu isomelo, yeezu, simoni na andrea, bali hamo na yakobo na yohana, baazeenda hamo omuka ya simoni na andrea. 30Noobu baahikile, yeezu yaasomboolelwa nka nikwo nyinazaala wa simoni ali omu nzu abyaamile aha chitabo, aatiilwe omuswiiza. 31Niho yeezu kwiililaho aaho abyaamile, yaamukwaata omukono, yaamuhweela kwiimuka. akaanya ako nyini ogwo nyinazaala wa simoni aaba yaachila ogwo muswiiza, yaabaanza kubaloongeza ebyookulya.32Izooba kalyaagwiilemo, obuchilo endaalikizo yaahweele, abaantu kuluga omu chaalo echo baamuleetela yeezu abalweele beenzi abali aha chihalala na abaabeele batuungamiilwe amazimu. 33Abaantu beenzi bwooli bo omuelyo baayekobeza aha eenzu ya simoni na Andrea. 34Nawe Yeezu aba yaabachiza abaantu beenzi abaabeele beena amalwaala bunaanka bunaanka. Kaandi, yaabasohozamo amazimu meenzi, naho talagakuundiile gabone kugaanda ago amazimu, habwo kuba gakaba nigamumanya Yeezu nkokwo niwe masihi.35Nyeencheemo omulutulutulu bwooli Yeezu aaba yeemuka, yaazeenda ahaantu aaho hakaba hateena abaantu, yaabaanza kuneembelela. 36Simoni na bazeenzibe kabasaangile ataliho, baazeenda, kumuloondela. 37Obuchilo kabaamubweene, baamugaambila bati,Buli muuntu naakuloonda.38Yeezu yaabagalulila aati, Tuzeendeomu migoongo eziindi eza aha butuuzi, mbone kwoolekeelelayo okwo, kuba nnyizile habwe emilimoezo. 39Niho yaazeenda omuli Galilaaya yoona no kwoolekeelela omu masomelo gaago, no kubeehamo abaantu amazimu.40Hakaba heena omuuntu oomu ali omubeembe, yaamwiizaho yeezu. Yaateela ebizwi ahaansi. Yaamuneembelela aatiKoolayeenda, oyine obuhicha bwo kuunyeza. 41Yeezu yaamuganyila, yaayeleeza omukono gwoomwe aha mulweelwe no kumukolaho, yaamugaambila aati , Nniinyeenda ochile, oyele. 42Ahonyini obubeembe bwaamulugaho ogwo muuntu, nawe aba yaayela.43Mala yeezu yaamuhana omu kumuchaahukila no kumwiihaho bwaangu. 44No kumulagila aati, Lola, otabigaambila muuntu weena weena choonka, ozeende oze kweeyoleka ha mugabe.Osohoze echitaambo cho kweezwa kwaawe nko ookwo ebilagilo bya Musa bilikulagila, obone kwooleka abaantu nka nikwo waayezwa.45Naho, omuuntu ogwo yaalugaho aho, yaabaanza kulaanga empola zo kuchizwa kwoomwe. Habwe ago, yeezu talahikize kaandi kutaaha omu muzihwa gwoona gwoona aha bweelu. Chaamusunike ayikale weenka aheelu ahaantu ahali bweeseleke, no noobu bityo abaantu bakaba nibamwiizaho kuluga enkasi zoona.
1Obuchilo ebilo biche byaahiingwiile, yeezu yaazeenda kaandi omuli kaperinaumu, abaantu baahuliza nka nikwo ali omuka. 2Abaantu beenzi baakoba omu nzu ezo, kuhicha kubulwa aho kulabila aha chisasi. yeezu akaba naayolekeelela abaantu echigaambo cha muungu.3Obuchilo akaba naayolekeelela, beeza abaantu bana, bamumwiimukize aha chitwaalilizi omuuntu oogwo akaba ali ensege. 4Baasiingwa kumutaashamo omwo aaho akaba aali yeezu, habwe embaga mpaango. baahanama olweego kuza aha luswi lwe eenzu. baafumula oluswi aha lugulu aaho yeezu akaba ali, baatuucha echitwaalilizi aho oogwo ayaabeele ali ensege akaba alyaamile.5Obuchilo yeezu kayabweena echikolwa cha abaantu abo yaamanya nka nikwo bakaba beena okwiikiliza. yaamugaambila owe ensege aati, iiwe mwaana waanze, waaganyiilwe ebiheno byaawe. 6Abeegesa abaandi be ebilagilo bakaba beekeele aho. boonyini bakaba nibateekuza omu miganya yaabo nka nikwo. 7"Habwaachi omuuntu ogu naagaamba aatyo naamulogota muungu taliho omuuntu oogwo yaakuhicha kuganyila ebiheno, naho muungu weenka?"8Ahonyini yeezu yaamanya ebiteekuzo byaabo omu muganya gwoomwe, yaabagaambila aati, habwaachi nimuteekuza mutyo omu miganya yaanyu. 9Ngasi, ni chiiha echili kuhuuhuka bwooli, kumugaambila omuuntu oogwo ali ensege nka nikwo, waaganyiilwe ebiheno byaawe, nali, yemeelela, twaala echitwaalilizi chaawe, olibate?10Aha nsoonga nu, mbooleke nka nikwo iinye mutabani wo omuuntu nnheelwe obuzizu bwo kubaganyila abaantu ebiheno omu nsi. niho yeezu yaamugaambila omuuntu oogwo akaba ali ensege aati, 11"Nniinkugaambila nka nikwo, yemeelela, twaala echitwaalilizi chaawe, ozeende omuka." 12Ahonyini omuuntu ogwo yaayemeelela, yeemucha echitwaalilizi choomwe, yaasohola aheelu . abaantu abo boona baasobelwa, baamukuza muungu, baagaamba "bati, tuchaaliga kubona ihano nke eli elyaakolwa leelo."13Yeezu yaalugaho, yaazeenda kaandi aha ngeegeelo ye enyaanza ya galilaaya. abaantu beenzi baamukulaatila, yaabeegesa. 14Obuchilo yeezu akaba naazeenda, omu muhaanda yaabona laawi omwaana wa alfayo , ayikeele omu kazu koomwe kokutobesezamo oluhaambwe. yeezu yaamugaambila aati, onkulaatile. laawi yaayemeelela, yaabaanza kumukulaatila.15Yeezu na abaheemba boomwe baazeenda kulya ebyookulya ha luhelo omu nzu ya laawi. abahaambya na abaandi beenzi aabo baamanyikile kuba abaheni bakaba nibalya ebyookulya hamo nabo, habwo kuba beenzi be entuungwa ezi bakaba nibamukulaatila. 16Mbweenu abeegesa be ebilagilo abaabeele bali abafarisayo obuchilo kabamubweene yeezu naalya na abahaambya hamo na abaheni abaandi, baababuuza abaheemba boomwe bati, "habwaachi naalya hamo na abahaambya na abaheni abaandi?"17Obuchilo yeezu yaahuliile amagaambo gaabo, "yaabagaambilea, abaantu abeene ensiingo nzima, tibakugaswa omufumu, naho abalweele nibo abalikugaswa iinye tiindeezile kweeta abaantu abagololoke."18Obuchilo bunaanka, abaheemba ba yohana omubatiza hamo na abafalisayo bakaba bali omu chisiibo, niho abaantu bunaanka baazeenda hali yeezu, baamubuuza bati, habwaachi abaheemba ba yohana na abaheemba ba abafalisayo baza omu chisiibo, naho abaheemba baawe tibaza omu chisiibo. 19Yeezu yaabasubiza aati, "ngasi, abasagazi ba chisweela nibaza omu chisiibo, bali hamo na chisweela omu bweenga obuchilo bwoona oobwo bali hamo na chisweela, tibakuhicha kuza omu chisiibo."20Naho ebilo biliyo nibiiza niho balaayakwa chisweela. obuchilo obwo, niho baliba ne echisiibo. 21Taliho omuuntu abaziilila echibatulo chisha aha mweenda ogukokweele. kaalabaziilila, echibatulo chisha nichiteemula omweenda ogukokweele no kwoongela kubatuka bwooli .22Kaandi taliho omuuntu oogwo alikuchenena eviini eensha omu nfulebe ze eempu enkokolo . obuchilo eviini netuumba neziteemula enfulebe eezo ne eviini neseeseka ne enfulebe nizisiisikala. eviini eensha neeyeendelwa kuteebwa omu nfulebe ze eempu eensha."23Echilo chimo che endaalikizo, yeezu akaba naalaba omu masaambo ge engano, hamo na abaheemba boomwe, mala abaheemba boomwe baabaanza kuhulula amakuumba, baalya. 24Niho abafarisayo baamugaambila yeezu bati, leeba, abaheemba baawe nibakola agali omuzilo aha chilo che endaalikizo.25Yeezu yaabagalulila aati, Ngasi, timukasomaga Amaandiko matakatifu nka nikwo Daudi yaakozile obuchilo yaabulubuliiwe, weenyini na bazeenzibe obu baabeele beena enzala? 26Akataaha omu nzu ya Muungu, obuchilo abiatari akaba ali omugabe mukulu wa Muungu, yaalya emikaate yaamo eezo ekaba yaasohweezwe hali muungu. Telakuundiilwe omu bilagilo bya Musa omuuntu kulya emikaate eezo naho abagabe ba boonka , naho Daudi akazilya, mala yaaha na bazeenzibe aabo ali hamo nabo baba baalya ezo mikaate yaamo.27Niho yeezu yaabagaambila aati, abaantu tibalahaangilwe nka nikwo, babigomookiile ebilagilo bye endaalikizo, naho echilo che endaalikizo chikateebwaho na muungu nka nikwo, chibahweele abaantu. 28Aha nsoonga eezi, iinye mutabani wo omuuntu niinye omukama we endaalikizo.
1Echilo echiindi che endaalikizo, yeezu yaataaha omu isomelo lya kaperinaumu, akaba aliho omuuntu oogwo alageele omukono. 2Abafarisayo bakaba bamuliindiliile bwooli yeezu, babone keelaaba alaamuchiza omuuntu ogwo echilo che endaalikizo.kaalamuchiza, babone omuhaanda gwo kumulegelela.3Yeezu yaamugaambila omuuntu oogwo akaba alageele omukono, aati Iiza, oyemeelele ahagati. 4Niho yeezu yaababuuza aati, mbweenu kwiingana ne ebilagilo bya Musa, ngasi ni chiintu chi echiikililiziibwe kukolwa ha chilo che endaalikizo, kukola ebizima nali kukola ebibi?Echilo echo tubuchize obulami, nali kwiita? Boonyini beesiza che.5Yeezu yaabaleeba boona aha chiniga, yaazuzubalilwa omu muganya gwoomwe habwo kulemeela kwe emiganya yaabo. niho yaamugambila omuuntu ogwo aati Golola omukono gaawe. Nawe yaagolola omukono gwoomwe, ahonyini gwaachila. 6Ahonyini abafarisayo abo baasohola aheelu, beekobya no kuteeka teeka na abahweezi bo omukama Herode Antipasi baabiteelana ookwo balaamwiita yeezu.7Yeezu yaalugayo aho, yaazeenda aha nyaanza ya galilaaya hamo naabaheemba boomwe. embaga mpaango ya abaantu kuluga galilaaya nayudea yoona emukulaatila, 8Habwo kuba bakaba bahuliile amahano aago akaba akozile. abaantu aabo bakaba balugile obutuuzi na hala. bakaluga omu chikaali cha yeruzaleemu yudea na idumaya, ha mulaambo gwo omunona gwa yorodaani na heehi ne emizihwa.9Yeezu yaabagaambila abaheemba boomwe baaloonze obwaato, kuba abaantu kibalamweemigisiliza abone kutaaha omu bwaato obwo. 10Abalweele bakaba nibeemigisiliza babone kumukwaataho, habwo kuba akaba achilize beenzi.11Na abaantu abeena amazimu obuchilo baamubweene, gakaba nigagwa omu magulu goomwe no okuchula ahi ilaka lihaango bati, iiwe oli mutabani wa muungu. 12Naho yaagaangila ha kugachaahukila nka nikwo, gataakuba nigalangaana empola zoomwe ha baantu abaandi.13Yeezu yaahanama omu ibaanga. okwo yaayeta abaantu aabo yaayeenzile weenyini, baamwiizaho. 14Yaatooza abaantu ikumi na babili kuba hamo naze na aabe naabasiindika kwoolekeelela. 15Kaandi, akabaha amagala go kubiinga amazimu aha baantu. 16Aga nigo amaziina ga abaantu ikumi na babili aabo yaatoolize, simoni, oogwo yeezu akamuluka iziina eliinde, peetero,17Yakobo no omu lumuna yohana, abo nibo bakaba bali abaana ba zebedayo, aabo yeezu akabaluka iziina lyo boanerge, ensoonga yaaho abeene enkuba. 18Andrea, filipo, baritolomayo, matayo, tomaso, yakobo omwaana wa alfayo, tadayo, simoni omuzeloote . 19Na yuda iskariote , ogwo ayamukoongile yeezu. niho yeezu yaasuba omuka, yaataaha omu nzu.20Echipipi cha abaantu chaakoba ah0 kaandi, kuhicha yeezu na abaheemba boomwe bakalemwa no oobu kulya ebyookulya. 21Obuchilo badugu boomwe bahuliile empola ezo baazeenda kumukwaata habwo kuba bakaba nibagaamba nka nikwo ahuugeene. 22Abeegeesa be ebilagilo bya musa kuluga omuli yeluzareemu; bakaba nibagaamba bati, ayina beelzebuli ogwo mukulu wa amazimu, "niwe alikumuha obuhicha bwo kubiinga amazimu ha baantu".23Aho yeezu yaabeeta, yaabaanza kubasoomboolela aha migani aati, isitaani lyaakaahicha lita kweeyiihaho lyeenyini. 24Kabilaaba obukama bumo nibweetaanisa bwoonyini bwoonka, obukama obwo tibukulama. 25Kaandi, kabilaaba eeka eemo keeyetaanisa yoonka, eeka azo tekuhicha kulama no obuche bwa akati.26Kabilaaba isitaani nilibiinga no kulwaana na amazimu mazeenzige, obukamabwaalyo buba bwaataana, tibwaakuhicha kulama no obuche bwa akati, mazima ogwo omuhelo gwaagwo gwaahika. 27Naho, amazima ni nka nikwo, omuuntu takuhicha kutaaha omuka ye empaambazi abone kusaakula ebiintu achaali atakamukomile. mazima kaalaaba yaamukomile kuluunzi, aho niho yaakaahicha kumunyagiilila ebiintu omuka yoomwe.28Mazima butunu nniimbagaambila nka nikwo, abaantu nibabanyilwa ebihone byaabo byoona, kaandi nibaganyilwa ebilogoto byaabo byoona, 29Naho, kabilaaba omuuntu naamulogota omwooyo mutakatiifu, tayina kuganyilwa obucha no obuchiila. naho naaba ne entaambala ye ebihone obucha no obuchiile". 30Yeezu akabagaambila aatyo, habwo kuba boonyinibakaba nibagaamba bati".31Niho nyina yeezu na badugu boomwe baahika, baayemeelela aheelu ya eenzu eezo akaba alimo. baasiindika omuuntu oomo amweete yeezu. 32Embaga mpaango ya abaantu ekaba ayikeele emuzoongoolokile. niho baamugaambila yeezu bati, leeba, nyoko na badugu baawe ni baahi.33Yeezu yaabagalulila aati, maaha na badugu baanze ni baahi. 34Yaabaleeba abaantu aabo beekeele bamuzoongolokile, yaagaambaaati, leeba, aba nibo maaha na badugu baanze. 35Habwo kuba omuuntu oogwo likukola aago muungu ayeenda, ogwo niwe aaba mulumuna waanze, munyaanyeenye na niwe maaha.
1Yeezu yaabaanza kweegesa kaandi abaantu aha ngeegeelo ye enyaanza. echipipi cha abaantu chaakoba .niho yaataaha omu bwaato, yeekala omu nyaanza kuba batamuzoonga. echipipi cha abaantu cheekalaomu ngeegeelo ye enyaanza. 2Akabeegesa ameegeso meenzi aha migani omu meegeso goomwe akoolekeelela aati.3Muhuliilize! akaba aliho omubibi oomo oogwo akeemuka kuza omu musili gwoom we kubiba embibo zoomwe. 4Obuchilo akaba naabiba embibo eziindi zikalagala omu muhaanda, enyonyi zeeza, zaazilya. 5Embibo eziindi zikalagala omu itaka liche aha luchili, zaamela bwaangu habwo kuba itaka likaba lililiche kwoonka.6Naho obuchilo omusana gwaatiile, gwaayomesaelyo itaka, embimbo ziba zaahotoka no okukaanzagala, habwo kuba emizi yaazo telabeele eyiziikile ahaansi bwooli. 7Embibo eziindi zikalagala omu mahwa. Aaho amahwa ago kagakuzile hamo ne emimelo, gaazimigisiliza, zaalemwa kukomeela no kusohoza omweezo.8Naho, embibo eziindi zikalagala omu itaka liluunzi, zaamela, zaakula no okuzaala amagoomba. Eemo yaazaala makumi asatu eendiyaazaalamakumimukaaga, ne eendi yaazaala igana limo". 9Niho yeezu yaabagaambila aati, "Oogwo ayina amatwi, ahuliilize!"10Obuchilo abaantu be embaga baalugileho, Yeezu yaasigala na abaheemba boomwe ikumina babili hamo na abaheemba abaandi. Niho baamubuuza ensoonga ye emigani yoomwe. 11Yaabagalulila aati, Muungu abaheele iimwe okusonga ye emigani yoomwe. bwoomwe, naho boonyini nibagaambilwa aha migani kuba tibakaheelwe okusombookelwa aago, 12nko ookwo omubaasi Isaya akaandika, kuleeba, mulaaba nimuleeba, naho timulihweeza nakati, kuhulila, mulaaba nimuhulila, naho timukusombookelwa nakati. kabyaakubeele bitali bityo, bakalekeliile ebiheno byaabo, mbaganyile."13Niho Yeezu yaabazila aati, kamulalemwa kusombookelwa ogu omugani, elyaaba eeta aha migani eendi? 14Omubibi no omuuntu oogwoalikuleetela abaandi echigaambo cho obukama bwa Muungu. 15Abaantu abaandi basusana ni itaka elili aha mpelo yo omuhaanda aaho chilikubibwa echigaambo echo.Naho obuchilobahulila kwoonka echo chigaambo, Isitaani liiza, no kwiihaho echo chigaambo Muungu abibile omu miganya yaabo.16Abaantu abaandi basusana ne embibo ezalageele aha luchelege. Obuchilo bahulila echigaambo cho obukama bwa Muungu bachiinaankula aha manulilwa. 17Naho habwokuba basusana no omumelo oogwo oguteena mizi bakwaata echigaambo che empola ezo aha mwaanya muche kwoonka, habwo kuba okwiikiliza kwaabo tikulabeele ne emizi bwooli. keelaaba ebyaagalalo ne ennaku bibagweela habwe echigaamboecho, aho na aho bibakuumpisa no okuleka okwiikiliza kwaabo.18Abaandi basusana ne embibo eezo ezalageele omu mahwa. ogwo ni nko omubeelo gwa abo abalikuhulila echo echigaambo, 19naho boonyinibabeehwa ne ebitahatahiso bye eensi ezi. Bataahwamo 20Na etuunku za amabonwa meenzi hamo no kuligila kuloondela ebiintu ebiluunzi.Aba bahulila echigaambo cha Muungu no kuchiinaankula no kuzaala amagoomba, oomo makumi asatu, oondi makumi mukaaga no oondi igana limo."21Yeezu yaabagaambila aati, "Ngasi, heena omuuntu oogwo alikwaacha olumuli no kulufuundiikiomu chitukulu nali akaluta omu buunkululu bwe echitabo. Naho naaluteleka aha lugulu ya akakoondo kaalwo lubone kumulikila hoona. 22Bityo nikwo, byoona ebili bweeseleke oobu,bilyaaleebwa aha bweelu. Nabyoona ebichigiliilwe,bilyaateebwa aha bweelu bimanyike. 23Oogwo ayina amatwi, ahulilize!"24Niho yeezu yaazeendelela kubasoomboolela aati, muhuliiliza kuzimas bityo nyini nka nikwo koolikweesohoza kuchihuliiliza echigaambo, ootyo nikwo muungu nawe naakuha amasala, na nakwoongela kuchisombookelwa bwooli. 25Manya sii, omuuntu oogwo aheelwe ebiintu akabikolesa emilimo, naho omuuntu weena weena oogwo aheelwe ebiintu naho akaleka kubikolesa emilimo, mazima na aako ayebikiliize, altaayakwa.26Yeezu yaabagaambila aati, obukama bwa muungu, omususaniso gwaaho ni nke empola eezi, omuuntu abiba omu itaka. 27Omuchilo ahunila na nyemisana aba meeso, embibo ezo zimela no ekusebuka, na weenyini omulimi takusoombookelwa eecho echilikuzikola zityo. 28Itaka elyo nyini nilikuza embibo ezo no kuzaala. aha kubaanza neesohoza amababi, neebaanza kufuluma, ha muheleeluko neesohoza ikuumba eelyo liina embibo. 29Emyeezo ezo kuzilikukomeela, no kwooma, aha niho omulimi atwaala eliihiso lyo kugesa.30Yeezu yaayongela kubasoomboolela aati, obukama bwa muungu tubususanise na chiiha tubususanise na mugani chi. 31Bisusana no oluzuma lwe ehaladaali, olwo oluli luche bwooli kuchila enzuma eziindi zoona. 32Kalumela, luba omuti muhaango kusaaga emiti yoona omu musili. guzila na amatabazi mahaango ne enyonyi na."33Yeezu akagaamba echigambo cha muungu aha migani miinzi, nke eenzi, aha kazeendele aako baahichize kusomboolelwa. 34Akaba ateena kuhooya nabo atagaambile emigani.Naho, obuchilo akaba ali hamo na abaheemba boomwe bali boonka, akaba abasomboolela byoona.35Echilo echo olweebazo, Yeezu yabagaambila abaheemba oomwe aati, Twaambuke enyaanza, tuzeende aha mulaabo. 36Baaleka embagaya abaantu, baahanama omu bwaato oobwo akaba alimo yeezu, baalugamo hamo nawe.Hakaba heena amaato agaandi aago bakazeendana nago. 37Echiihule chabaanza kuteela omu nyaanza. Amakoonzo gakaba nigateela obwaato, ameenzi gabaanza kutaaha omu bwaato bwaayeenda kwiizula.38Obuchilo obwo, yeezu akaba alyaamile enyuma omu bwaato, asikamiliize omutwe gwoomwe aha musago. Abaheemba boomwe baamwiimucha, baagaamba bati, mweegesa, tokusaaswa nka nikwo nitufwa. 39Niho yeezu yaayemeelela no kugukaama ogwo muyaga, yaagaambila enyaanza aati, oyesize chuleela ogwo muyaga gwaahula kuteela, haaba echineembe butunu.40Mbweenu yeezu yaababuuza abaheemba boomwe aati, habwaachi nimutiina mbeenu no oobu nyinimuchaali timwiina okwiikiliza. 41Boonyini batiina bwooli, baabaanza kweebuuza bati, ngasi no ooha ogu, noobwo omuyaga na amakoonzo ge enyaanza nibimugomookela.
1Yeezu na abaheemba boomwe baahika ha mulaambo gwe enyaanza ya galilaaya, omu nsi ya abagelaasi. 2Obuchilo yeezu kiyaatuukile kuluga omu bwaato, ahonyini abugana no omuuntu oogwo akaba ayina. izimu naalugiilila omu nyaanga zo kuziikilamo abafwiile.3Omuuntu ogwo akaba naatuula omu bituulo. akaba ayina amagala, akaba ataliho weena weena oogwo ayaahikize kumuboha no oobu bwe eminyololyo. 4Bakaba nibamuboha ne eminyololyo entulo nyiinzi omu ngalo no omu amaguku, naho akazinogola zoona. akaba ataliho omuuntu owa amaani oogwo yaakuhicha kumusiinga.5Buchiile omu chilo na nyemisana akaba abayo omu bituulo no omu mabaanga, naachula no kweehalaatula na amakulugusa. 6Obuchilo ogwo muuntu kayaamuloliile yeezu, aba yaamwiilukiilila, yaamugwa omu magulu.7Mala ogwo omuuntu yaayaambaza ahi ilaka lihaango aati, okaatuulanwa chi ne eenye, ka noondoonda iiwe, yeezu mutabani wa muungu oogwo ali olugulu ya byoona nniinkulahiza ahi iziina lyab muungu nka nikwo otaannyagalaza. 8Akasaba aatyo habwo kuba yeezu akaba aligaambiile eelyo izimu aati, luheendeho hali ogu muuntu.9Yeezu yaalibuuza aati, iziina lyaawe oli ooha lyaamugalulila niligaamba liti, iziina lyaanze ndi ensuli, habwo kuba iichwe tuli beenzi ha muuntu oogu. 10Izimu eelyo lyaamusaba entulo nyiinzi nka nikwo atababiinga omu nsi eezo.11Hakaba heena obusho bwe empunu, omu iliisizo aha ngolomoko yi ibaanga. 12Niho amazimu ago gagaamba gati, nitukusaba tuti, otukuundile tutaahe omu mpunu ezo. 13Yeezu yaagakuundika. mbweenu ago amazimu gaamulugaho ogwo muuntu, gaazitahamo empunu, obusho bwoona bwe empunu bwaatamo olubilo aha ngolomoko mpaango ye eelyo ibaanga, lyataaha omu nyaanza no kufwa. empunu ezo zikaba nizihika ebihuumbi bibili.14abo baliisa be empunu baba beeluka, baazeenda nibalangaana ezo mpola omu muzihwa no omu mituulo yo obutuuzi. abaantu beeza, babone kweebonela boonyini ago agaakolwa. 15Obuchilo kabaahikile hali yeezu, bamubona omuuntu oogwo akaba ayina embaga ya amazimu ayikeele, azweele ebizwaalo, na ayina obweenze bwoona, baatiina bwooli.16Bali aabo baabweene amagaambo ago baaba nibabaagambila abaantu abaandi agamugwiilemo ogwo owa amazimu hamo ne empunu. 17Niho abaantu abo baabaanza kumuneembelela yeezu alugeho omu chaalo chaabo.18Obuchilo yeezu akaba naataaha omu bwaato, omuuntu oogwo akaba ayina amazimu yaamusaba yeezu nka nikwo amukuundile azeende hamo nawe. 19Naho yeezu talamukuundiile, yaamugaambila aati, zeenda owaanyu, omu baanyu , obalaanganile, ni magaambo chi mahaango aago omukama yaakukolela ne echiganyizi eecho yaakuzilila. 20Aho omuuntu ogwo yaazeenda, yaabaanza kwoolekeelela empola ya amagaambo mahaango aago yeezu yamukolela omuli dekapoolisi, abaantu boona baasobelwa.21Yeezu na abaheemba boomwe bayambuka enyaanza kaandi kusuba ha mulaambo. obuchilo kabaahikile, embaga mpaango ya abaantu yaamukobaho aha ngeegeelo ye chaambo. 22Yeeza omweebeembezi wi isomelo, iziina lyoomwe yairo. obuchilo kayaamubweene yeezu, yamuzaho, yaagwa omu magulu goomwe. 23Yamuneembelela naagaamba aati, muhala waanze no omulweele, naayeenda kufwa. nniinsabatuzeende, omuteho engalo zaawe abone kuchila no kulama. 24Yeezu yaazeenda nawe owoomwe. embaga ezo mpaango, ekaba neemukulaatila, neemufuundiliza buli lubazu.25Omu mbaga ezo, hakaba heena omukazi oogwo akaba ayina endwaala ye emizezi aha myaaka ikumi ne ibili. 26Ogwo mukazi akaba yaayagaleele bwooli kulibata omu bafumubeenzi. akaba yaasikiize ebiintu byoomwe byoona natwaala omu bafumu, naho endwaala yoomwe telabeele kuundi, nayo ekaguma kwoongela. 27Obuchilo omukazi ogwo kayaahuliiza empola za yeezu, yaakweengela omu mbaga ya abaantu kuluga enyuma yoomwe, aba yaamukuumyaho aha lukugilo lwo omweenda gwa yeezu.28Habwo kuba omuganya gwoomwe gukateekateeka guti, kiindaakuumyaho kwoonka ebizwaalo byoomwe, nniinchila. 29Ahonyini ensagama yaalekela kuzwa, yeehulila aha mubili nka nikwo yaachila.30Bwaangu yeezu yaamanya nka nikwo amagala goomwe gaakola omulimo. yaabahiindukila, yaababuuza abaantu be ezo mbaga aati, no ooha oogwo ayankuumyaho emyeenda yaanze. 31Abaheemba boomwe baamusubiza, mbweenu noleeba nka nikwo abaantu beenzi ookwo balikukufuundiliza habwaachinobuuza, no ooha oogwo ayaankuumyaho. 32Naho yaaleeba kunu na kunu, abone kumubona oogwo ayaamukumizeho.33Niho omukazi ogwo yaatiina bwooli no okuzuguma habwo kuba akaba yaamanyile agaamugwamo, bityo aba yeeza no kumugwa omu magulu, yaamusomboolela amazima goona. 34Yeezu yaamugaambila aati, iiwe muhalakazi waanze, okwiikilizakwaawe nikwo kwaakuchiza. ozeende no obuhoolo, obutazila endwaala yaawe kaandi.35Obuchilo yeezu akaba achaahooya, abaantu beeza kuluga omu nzu ya yairo, omweebeembezi wi isomelo, nibaagaamba bati, leka kumwaagalaza omweegeso, habwo kuba muhala waawe yaafwiile.36Naho yeezu talacheetiileho echigaambo chaabo, yaamugaambila yairo aati, otatiina, yikiliza kwoonka. 37Yeezu talakuunzile omuuntu weena weena akwaatangane nawe. yaazeenda napeetero, yakobo na yohana ali mulumuna wa yakobo. 38Obuchilo kabaahikile omu nzu ya yairo, yeezu yaasaanga abaantu nibachula no kuteela empamo.39Yaataaha omu nzu, yaabazila aati, nimuchulila chiiha omuhalakazi oogu takafwiile, naho abyaamile kwoonka. 40Abaantu abaabeele bali omwo bamuseka ahi igayo, naho yeezu yaabasohoza boona aheelu. yaatwaala iise, nyina wo omuhalakazi na abaheemba boomwe basatu, baazeenda omu chiseenge chi balyaamikile omuhalakazi.41Yaamukwaata omuhalakazi ogwo bwe engalo, yaamugaambila aati, talitha, koum ensoonga yaaho, muhalakazi, nniinkugaambila, imuka. 42Ahonyini, omuhalakazi ogwo akaba ayina emyaaka ikumi ne ebili, yaayemeelela, yaabaanza kulibata. baasobelwa bwooli. 43Yeezu yaabakaama bwooli nka nikwo batabigaambila omuuntu weena weena ebyo ebyaakolwa. male yaabagaambila abazeele bo ogwo omuhalakazi bamuhe ebyookulya.
1Yeezu yaalugayo okwo, yaasuba omu mugoongo gwo owaabo, na abaheemba boomwe baamukulaatila. 2Obuchilo echilo che endaalikizo kichaahikile, yaabaanza kweegesa omu isomelo beenzi aabo abaamuhulile baasobelwa. Bakaba nibeebuuza bati, Aa Ngasi oogu abonesize nkahi aga, goona? Kaandi, abanesize nkahi amasala goona nka aga, na amagala go kukola amahano nka ago? 3Oogu tiwe oogwo omusala miti, mutabani wa mariamu, na abalumuna ni yakobo, yose, yuda, na simon? Ngasi, banyaanya tibatuleene ne echwe aha? Baasaaya habwa weenyini, baaleka kumwikiliza.4Yeezu yaabaagambila aati, Omubaasi akuzibwa hoona hoona, nahotayina ikuzo omu mizihwa gwo owaabo, tayina ikuzo hali badugu boomwe no owoomwe. 5Bityo, yeezu talahichize kukolayo okwo amahano meenzi, naho akateelaho emikono abalweele bache no kubuchiza. 6Yaasobelwa bwooli habwo kuba abaantu abo tibalamwiikiliize. Niho yeezu yaazoongoloka omu migoongo yo obutuuzi kubeegesa abaantu.7Yaabeeta abahemba boomwe ikumi na babili. Yaabaha amagala go kusohoza abaantu amazimu, yaabasiindika babili babili. 8Yaabalagila aati, mutatwaala chiitu choona choona omu luzeendo lweenyu naho oluhiimbo lwoonka. mutatwaala ensaho, nali omukaate, nali empilya. 9Muzwaale enkee.10Kaandi, yaabagaambila aati, omuunzu yoona yoona eezo balaabanyegeza, mwiikale omwo nyini, kuhika obuchilo mulaaluga ahaantu aho. 11Kaandi, hoona hoona aaho balaaleka kubanyegeza nali kubahuliiliza mulegeho, mweekuunkumule enkuungu eezo eeli ha magulu gaanyu.neeba emanyiso ye ebiheno byaabo.12Abaheemba abo baalugaho, baabaanza kuboolekeelela abaantu nka nikwo batamwe no kubilekelela ebiheno byaabo no kumuhiindukila muungu. 13Bagiinga amazimu meenzi, baabasiiga amazuta abalweele beenzi, baabachiza.14Omukama herode antipasi, akahuliza empola za yeezu, habwo kuba akaba namanyiika hoona. abaandi bakaba nibagaamba bati, ni yohana omubatiza yaazoolwa kuluga omu bafwiile, niyo ensoonga ayina amagala go kukola amahano mahaango nka ago. 15Abaandi bakaba nibagaamba bati, yeezu ni eliya. abaandi bakaba nibagaamba bati, weenyini no omubaasi wa muungu nka ababaasiabaandi ba kala.16Obuchilo herode antipaasi yaahuliile empola ezi, yaamuzila aati, ogu ni yohana, oogwo nkanogola omutwe. yaazooka kuluga omu bafwiile. 17Aho aha bubaandizo herode antipasi weenyini akaba alagiize nka nikwo yohana akwaatwe, achiingilwe omu ibohelo. herode akakola aatyo habwo kuba akaba aswiile herodia oogwo akaba ali muka mulumunawe, alikweetwa, filipo.18Kuba yohana akaba naamusoomboolela aati, no omuzilo omu meeso ga muungu kusweela omukazi wa mudugu waawe obuchilo achaali achili mwooyo. 19Mbweenu amagaambo ago gakaleetelela herodia kumutamwa yohana, no kuloondela omuhaanda gwo kumwiita, naho yaabulwa. mbweenu habwo kumunuliza herodia, herode antipasi yaalagila katiikilo bamukwaate yohana no kumuboha omu ibohelo. 20naho akaba naamweemanya, kuba herodia ataakwiiza kumwiita habwo kuba akamutiina yohana no okusombookelwa nka nikwo, yohana no omugololoke no mutakatiifu. herode antipasi ayeenda kumuhuliiliza yohana bwooli, naho obuchilo yaamuhuliliize, azululukilwa.21Ne enhilo chimo herodia akabona omuhaanda muluunzi gwo kumwiita yohana. echilo cho kulya amazenyi go kuzaalwa kwoomwe herode antipasi, akabaangisa baalubago, abakulu ba abalwaanila ngoma na abategekibe eensi ya galilaaya. 22Obuchilo abazenyi kabeekeele, enkuuba ali muhala wa herodia kayaataahilemo, akanegula, herode na abazenyi boomwebaba baanulilwa. omukama herode yaamugaambila omuhala ogwo aati, onsabe choona choona eecho olikweenda, iinye nniinkuha.23Yaalahila aati, nniinkuha choona choona eecho olikweenda, no oobu obwaata iheembe bwo obukama bwaanze. 24Niho ogwo muhala yaasohola aheelu, yaamubuuza nyina aati, maaha, nsabe chiiha nyina yaamugalulila aati, saba akuhe mutwe gwa yohana omubatiza." 25Omuhala ogwo yaasuba bwaangu aha mukama, yaamugaambila aati, nniinyeenda oompe oobu nyini omutwe gwa yohana omubatiza aha lutemele lwe embaahu."26Omukama yaazuzubalilwa bwooli, naho habwe echilahiloche omu meeso ga abazenyi boomwe, talayeenzile kumwaangilila. 27Mala omukama yaamusiindika katiikilo azeende kumunogola yohana omutwe . katiikilo yaazeenda omu ibohelo, yaanogola omutwe gwa yohana. 28Yaaguleeta omutwe gwa yohana aha lutemele lwe embaahu, yaagumuha ogwo muhala ma herode, nawe yaagumutwaalila nyina. 29Obuchilo abaheemba ba yohana baahuliile ago, baazeenda , baatwaala omu tuumbi gwoomwe, baaguziika omu mbi.30Obuchilo entumwa za yeezu zaasubile, zaakoba omu meeso ga yeezu, baamugaambila goona aago baakozile na aago baayegesize. 31Kwiingana na abaantu beenzi bwooli aabo bakaba baliho, abaandi bakaba nibeeza, abaandi bakaba nibalugaho, yeezu na abaheemba boomwe baabulwa omwaanya gwo okulya. yaabagaambila abaheemba boomwe aati, mwiize, tuzeende ahaantu ahateena baantu, tubone kuhuumula kache. 32Baalugaho boonyini bwo bwaato, baazeenda ahaantu aaho ahateena abaantu.33Naho obuchilo bakalugayo abaantu beenzi baababona, baabamanya. abaantu abo hamo na abaandi kuluga omu mizihwa miinzi baabelukiilila lwa amagulu, babeebembeelela kuhika okwo aaho bakaba nibazeenda. 34Obuchilo yaasooka omu bwaato, yaabona embaga mpaango ya abaantu. yaabazilila echiganyizi habwo kuba bakaba bali nke entaama ziteena omuliisa. yaabaanza kubeegesa ama.350buchilo izooba kalyaheenzile omukono, abaheemba boomwe beeza hali weenyini, baamugaambila bati, aaha tuli no omu chituuntu, ne ensimbaazi yeeliliza. 36Obalage abaantu aaba, bazeende omu mituulo beegulile ebyookulya.37Naho yeezu yaabagalulila aati, iiwe mubahe ebyookulya. baamubuuza bati. nooyeenda iichwe tuzeende kubagulila emikaate ye edinaali magana abili tubone kubaha balye. 38Yeezu yaababuuza aati, ngasi, mwiina emikaate engahi nimuzeende muleeba. baazeenda kuleeba, baasuba, baamugaambila bati, "twiine emikaate itaano ne eenfwi ibili."39Yeezu yaabagaambila aati, mubeekaze abaantu boona empelobunaanka aha bunyaansi. 40Beekala empelo abaandi igana abaandi makumi atano. 41Yeezu yaatwaala emikaate itaanoezo ne eenfwi ibili, yaalalamila omu igulu, yaamusiima Muungu. Niho yaazimenyula emikaate, yaabaha abaheemba boomwe babone kubagabila abaantu boona emikaate ne eenfwi.42Abaantu boona baalya baahaaga. 43Niho, abaheemba boomwe baakobya kobya amasaaga ge emikaate ne eenfwi, beezuza ebitukulu ikumi na bibili. 44Aabo bakalya emikaate aho, abaseeza bakaba bali ebihuumbibitaano.45Niho Yeezu yaalagila abaheemba boomwe nka nikwo, bahaname omu bwaato, beebeenbele kuzeenda buseeli bwe enyaanza, omuli Betisaida, obuchilo weenyini alaaba naazilaga embaga ya abaantu. 46Kayaabeele yaamazile kulagana ne embaga ya abaantu, yaahanama omu ibaanga kusaba Muungu. 47Kahabeele aha kachilo chilo, abaheembabe bakaba bali omu bwaato aha buziba, nawe Yeezu akaba achili weenka aha mulaambo.48Yaababona ookwo bakaba nibaagalala bwoli kuteela engahi habwo kuba omuyaga muhaango gwe eente gukaba niguheemba. mbeenu obuchilo heliliile amacheelelelwa, yaabazeendaho naalibata aha meenzi, yaayeenda kubahiinguliza. 49Naho, obuchilo boona kabaamubweene Yeezu naalibata aha lugulu ye enyaanza baateekuza luundi ne echiinyuma nyuma, beekaangwa bwooli no kuteela empamo. 50Ahonyini, Yeezu yaabagaambila aati, mutiimbye omuganya, mutatiina!ni iinye!51Yeezu yaahanama omu bwaato omwo, omuyaga gwaachuleela haaba echineembe baasobelwa bwooli, 52habwokuba bakaba bachaali batakasombookiilwe noolu elyo ihano lye emikaate. Emiganya yaabo ekaba elemiile.53Obuchilo Yeezu na abaheemba boomwe bayaambukile enyaanza, baahika omu nsi ya Genezareti. baanaga enaanga baagoba aho aha chaambo. 54Obuchilo baatuukile omu bwaatoahonyiniabaantu bo okwo baamusombookelwa Yeezu 55Beeluka nibazoongoloka omu nsi yaabo yoona. abaantu bakaba nibamuleetela Yeezu abalwele aha mikeeka kuzeenda hoona hoona aaho bahuliile nka nikwo Yeezu aliho.56Hoona hoona aaho Yeezu akeemuka kuza, eebe omu migoongo, omu maboma nali omu mituulo, bakaba nibamuleetela abalweele no kubabyaamika omu magulizo. nabo baamuleembeza Yeezu abakuundile abalweele bakoleho no oobu aha lukugilo lwe ebizwaalobye kwoonka. niho abalweele boona aabo abaabeele bakolaho, bakachila.
1Ebilo ebyo, Abafarisayo boona na abeegesa be ebilagilo bya Musa abaandi abalugile Yeruzaleemu bakoba hali Yeezu.2Baabona omu baheemba boomwe abaandi nibalya ebyookulya bwe engalo eziteelizwe nko ookwo elikweendelwa. 3Abafarisayo na Abayahudi abaandi tibalabeele nibalya bateena kunaaba kuhicha aha nkokola, bakaba bakulaatila obuteeka bwa beesabo enkulu nkokwo bukaba buli 4Obuchilo nibaluga omu igulizo, tibalya, babaanza ha kunaaba nka nikwo elikweendelwa, niho babone kulya. kaandibeezuka obuteeka bwaabo obuundi bwiinzi bwa kala, nko kwooza ebikoombe, ifulila neebiseme byoona.5Niho Abafarisayo na abeegesa be ebilagilo bya Musa baamubuuza Yeezu bati, "habwaachi abaheemba baawe tibakukulaatila obuteeka bwa besiichwe enkulu?nibalya ebyookulya bateena kunaaba engalo kwiingana okwoelikweendelwa?"6Yeezu yaabagalulila aati, iimwe ne engobya. Muungu akagaamba mazima ha bweenyu kulabila omubaasi woomwe Isaya nka nikwo, abaantu aba nibaankuza aha bigaambo kwoonka, naho emiganya yaabo eli hala neenye. 7Nibaanyeseenga busa, habwo kuba amagaambo aago balikweegesa ne ebilagilo bya abaantu.8Yeezu yaabagalulila aati, iimwe nimuleka ebilagilo bya Muungu, nimukulaatila obuteeka bwa abaatu. 9Nimulila muti mwiina obweenze kwaanga ebilagilo byoomwe Muungu kuba mubone kukulaatila obuteeka bwaanyu! 10Aha nsoonga Musa akagaamba nka nikwo, Obakuze iiso na nyoko. kaandi, yaalagila nka nikwo weena weena oogwo alikuzuma iise nali nyina,kufwa na aafwe.11Naho iimwe omu kwegesa kwaanyu mugaamba ni kuzima kwoonka kabilaaba omuuntu naamusoomboolala iise nali nyina nka nikwo, ebiintu byaanze eebyo naakuhichize kukuhweela, byaabeele korbani, ensoonga yaaho naamazile kusohoza nkeechitaambo ahali Muungu. 12Habwo kweegesa mutyo, nimutwaalilila nka nikwo atamuzuna iise nali nyina. 13Bityo nimusuucha echigaambo cha Muungu habwo kukulaatila obuteeka byaanyu. na nimukola meenzi aagogalikususana na aga.14Yeezu yaayeta kaandi embaga ya abaantu, yaabagaambila aati, nimuhuliilize mwetegeeleze, musoombookelwe amagaambo aaga ndikubagaambila! 15Tihaliho chiintu eecho kachilikumutaahamo omuuntu no kuleetelela obulofo. naho, aago agalikuluga aha muganya gwo omuuntu nigo galikumuleetelela omuuntu obulofo. 16(Oogwo ayina amatwi go okuhulila, ahuliilize).17Kayaamazile kulekaana ne embbaga ya abaantu no kutaaha omu nzu, abaheemba boomwe baamubuuza habwo omugani ogwo. 18Yaabagaambila aati, Ngasi, ne emwe mulyaabalogwezi?timukusombookelwa nka nikwo, echiintu eecho echilikumutaahamo omuuntu, tichikuhicha kuleetelela obulofo? 19Hakuba tichikumutaaha omu muganya, nivchiiza omuunda kwoonka no kusohola omu mubili. aha kugaamba aatyo Yeezu akakomeenteleza nka nikwo ebyookulya byoona bibe nibiliibwa bitaba omuzilo.20Yaazeendelelakugaamba aati echimulugamo omuuntu, nicho chimuleetela omuuntu obulofo. 21Nikwo kugaamba aha muganya niho biluga ebiteekuzo bibi, byo obusiihani, 22Olukono obwiisi, obusaambani, etuunkumbi, obufu, enteba, ameelu, obuzilwa, ilyoogo, ihagi no obusilu. 23Obuzilwa bwoona oobwo buluga aha muganya gwo omuuntu nibwo buleetelela omuuntu kuba omulofo.24Yeezu yaalugayo okwo Galilaaya, yaazeenda omu byaalo Tiilo na Sidooni. okwo, yaataaha omumzu, talayeenzile omuuntu weena weena amanye nka nikwo aliho naho talahichize kweeseleka. 25Naho hakaba heena omukazi oogwo omuhala akaba ayina izimu, yaamwiizaho bwaangu yaateela ebizwi omumeeso goomwe 26Ogwo mukazi akaba atali Muuyahudi akalugiilila Foonike omu nsi ya Siiria. ogwo mukazi yaamusaba Yeezu alimwiiheho omuhala izimu.27Yeezu yaamugaambila aati, tikuzima kutwaala ebyookulya bya abaana no kubinagila eembwa.babaanze abayaanda bahaage. 28Naho omukazi ogwo yaamugalulila Yeezu aati, nikwo bili Mukama naho no oobu eembwa ezili aheefo ye emeeza nizilya ebisige bya abayaanda.29Yeezu yaamugalulila atii, aho wagaambakuzima. Mbweenu, zeenda, izimu lyaamulugaho muhala waawe. 30Omukazi ogwo yaasuba omuka, yaasaanga omuhala alyaamile aha chitabo, izimu lyaamulugileho.31Niho yeezu yaaluga omu mbibi za Tiilo, yaalaba ahagati ya Sidooni, kuhika aha nyaanza ya Galilaaya no kutaaha omuli Dekapoolisi. 32Okwo hakaba heena omuuntu oomo,oogwo akaba ali enzibamatwi kaandi naadidibiza. Abaantu baamuleeta ahali Yeezu, baamuneembelela amuteho engalo, abone kuchila.33Yeezu yaamwiihaho kuluga embaga ya abaantu, yaazeenda nawe weenka ahateena bantu. Yaakola enkumu zoomwe omu matwi go omuuntu ooli. Yaachweela amachwaanta aha lukumulwe, yaamukolaho aha lulimi. 34Yaalalamila omu igulu, yeecha, yaamugaambila aati, ''Efata,'' ensoonga yaaho, ''komooloka.'' 35Ahonyini, omuuntu ogwo akomooloka amatwi, okukomwa kwa olulimi Lwoomwe kwaalekulila, yaabaanza kugaamba gaamba kuzima.36Yeezu yayaangila embaga ya abaantu nka nikwo, batabigaambila muuntu weena weena eebyo yaakola.nahokwiingana ookwo yazeendeliile kubaangila, nikwo bagumiizeho bwoolikwaatujla empola ezo. 37Baasobelwa bwooli, baagaamba bati, Goona aago alikukola ni maluunzi. "naachiza enzibamatwi nabo nibabona kuhulila, na abatita nabo nibabona kugaamba gaamba."
1Omu bilo ebyo, kaandi embaga eendi mpaango ya abaantu ekakoba, no omwaanya gukahiingula bahweelwa ebyookulya. niho Yeezu yaabeeta abaheemba boomwe, yaabagaambila nka nikwo, 2Echi ne echilo cha kasatu abaantu aaba tweekeele nabo nobu tibachiina choona choona echookulya nicho chaambonesa mbazilile echiganyizi . 3Kinakugaamba mbaleke bazeende owaabo ne enzala batakwiiza bakalaba bakagwa omu muhaanda na abaandi nibalugiilila hala.'' 4Abaheemba boomwe bamugalulila bati, ''Aha omu iluungu, tiheena omuuntu oogwo yaakuhicha kubonesa emikaate yo kubahaagisa abaantu boona aba.5Yeezu yaababuuza aati, ''Mwiina emikaate engaahi?'' Baamugaambila bati, ''Twiina emikaate muusanzu.'' 6Yeezu yaabalagila abaantu boona beekale ahaansi. Yeemucha emikaate musaanzu ezo, yaasiima yaagumenyula. Yaabaha abaheemba boomwe, babagabile abaantu.7Kaandi bakaba beena otufwi tuche tuti. Yeezu yaasiima mala yaabalagila abaheenba boomwe babahe abaantu. 8Abaantu baalya baahaaga. niho abaheemba baatulaaniza amasaaga ge ebyookulya, beezuza ebitukulumusaazu. 9Abaantu aabo bakalya ebyookulya bakaba nibahicha kuba ebihuumbi bina . niho Yeezu yaabalaga abaantu abo, bazeende owaabo 10Mala aba yaataahaomu bwaato na abaheemba boomwe, baazeenda omunsi ya Dalimanuta.11Obuchilo Yeezu na abaheemba boomwe kabahikile Dalimanuta, Abafalisayo beeza hali Yeezu . Baabaanza kuhakana nawe kuba bamuieenge. bakaba nibamusaba abooleke emanyiso kwooleka nka nikwo alugile hali Muungu. 12Yeezu yaazuzubalilwa omu mwooyo. Yaabagaambila aati, Habwaachi iimwe abaantu bo obuchilo oobu nimweenda kubona olumanyiso?mazima butunu niimbagaambila, iinye tiinkubooleka olumanyiso lwoona lwoona abaantu bo obuchilo oobu 13. Yaabaleka, yaataaha kaandi omu bwaato hamo na abaheemba boomwe. baabaanza oluzeendo lwo kubuga babone kwaambuka ha mulaambo.14Abaheemba ba yeezu bakaba bebilwe kusutula emikaate. Bakaba beena omukaate gumo gwoonka omu bwaato. 15Yeezu yabahana aati, muleemanya mube meeso ni ituumbya lya Abafarisayo ne elyo omukama Herode Antipasi.16Abaheemba boomwe baabaanza kubitelaana bonyini omuli boonyini bati, Naagamba aatyo, habwokuba titwiina emikate. 17Yeezu akamanya goona aago bakaba nibahoyela yaababuza aati, Haabwaachi iimwe nimuteekateeka mweenka nka nikwo muteena mikate muchaali kusombookelwa no kumanya echiintu,ngasi emiganya yaanyu yaalemiile.18Nikwo kuugaamba iimwe mwiina ameeso naho timukuhweeza echiintu, mwiina amatwi naho timukuhulila chiintu oobu,habwaachi timukwizuka. 19Obuchilo oobu naamenywiile emikate ezo itaanu no kubalisa abaantu obusaago bwe ebihuumbi bitaano,mukasuumbya ebitukulu biingahi ebyo amasaaga? baamusubiza baagamba bati tukasuubya ebitukulu, "ikumi na bibili."20No obuchilo naamenywiile emikate musaanzu no kubabonesa abaantu ebihumbi bina mukasuumbya ebitukulu biingahi ebya amasaaga bamusubiza baagamba bati ebitukulu musaanzu. 21Niho yaababuza yaabazila aati no oobu timukasoombokiilwe?.22Yeezu na abaheemba boomwe,bahika aha mugoongo gwa Betisaidi. abantu bunaanka bamuleeta omuhume oomo bamusaaba yeezu amukoleho no kumuchiza. 23Yeezu yaamukwaata engalo omuhume oogwo, yazeenda nawe aheelu yo oogwo mugoongo yaamuchweela amachwaata omu meeso,yamutelaho engalo aha meeso yaamubuza aati oobu nohweza choonachoona.24Omuuntun ogwo yaleeba olugulu,yaagamba aati nimboona abaantu nibaloleenkana nke emiti nibalibata libata. 25Yeezu yamutaho engalo kaandi aha meeso nawe oogwo muuntu yaanoonkola ameeso ge yaachila yaahicha kuhweeza ebiintu byoona kuzima. 26Yeezu yaamugambila aati zeenda omuka, otasuba omuli ogu mugoongo.27Yeezu na abaheemba boomwe baalugaho Betisaidi, bazeenda emigongooya heehi na kaizaaria Filipi. obuchilo bakaba nibalibata omu muhaanda yeezu yaababuza aati abaantu nibagaamba iinye ndi ooha?. 28Bamugalula bati abandi nibagaamba iiwe ni Yohana omubatizaji baandi nibagaamba iiwe no omubaasi Eliya abaandi nibagaamba no omubaasi oondi wa kala wa muungu.29Yaababuza aati oobu iimwe,nimugaamba iinye ndi ooha? peetero yamugalulila yaamuzila aati iiwe ni Masihi. 30Yeezu yaabahana batagema kumugaambila omuuntu weena weena weenyini no ooha.31Niho yeezu yaabanza kubeegesa abaheemba boomwe, nka nikwo ni lwampaka hali iinye mutabani wo omuuntu, mbone ebyaagalalo bihango nnyaangwe na abanyampala ba abayahudi na abakulu ba abagabe na abegeesa be ebilegilo bya Musa na nyitwe naho echilo cha kasatu kulugilila kufwa kwaanze, niinzilwa. 32Yeezu akaba naabagambila abahemba boomwe echigambo echo butunu. naho peetero yaamweeta ha lubazu yaabanz kumuchaahukila.33Yeezu yahiinduka yaabaleeba abahemba boomwe. yamuchaahukila peetero aati iiwe Isitaani galuka enyuma yaanze habwokuba, ebiteekuzz byaawe ne bya abaantu kwoonka naho tibya muungu. 34Yaayeta embagaya abaantu hamo na abaheemba boomwe yaabagambila aati, kaalaba omuuntu weenaweena naaloonda kuba omuhemba waanze naayeendelwa aleke kukulatila ebitekuzo byoomwe asutule omusalaba goomweankulatile.35Habwokuba omuuntu oogwo alaayenda kuchuungula obulami bwoomwe, alyababuuza obulami bwoomwe. mazima oogwo alaasiingalicha obulami bwoomwe ha bwaanze na habwe empola nzima, naaba no obulami bwo obucha no buchiile. 36Omuuntu naabona mugaso chi, kaalabonesa byoona ebyo omu nsi naho akabuza obulami bwoomwe bwo obucha no obuchile? 37Oobu, omuuntuyaakahicha kusohoza chiintu chi cho kubonesa kumusubiza obulami bwoomwe?38Oogwo alaanzilila ensoni iinye na amagaambo gaanze aha buchilo oobu bwe ebiheno no obutamweesiga muungu iinye mutabani wo omuuntu nimuzilila ensoni omuuntu ogwo obuchilo niiintuuka hamo na bamaleeka abatakatifu ahi.
1Yeezu yazeendelela kubasombolela aati, mazima butunu nnimbagaambila nka nikwo heena aabantu o muli aaba abemelile aaha aabo tibalifwa baachali kubona bwa muungu obulikwikilizana amagala. 2Obuchilo byaahiingwile ebilo mukaagEbizwalo byoomwe byamwee baantu. obuchilobali aho,yeezu yabahindukila kuundi ensuso yoomwe omu meeso gaabo. 3Ebizwalalo byoomwe byaamwe bwooli byaaba byaabela kusaga omufuzi weena weena wo omu nsi ezi tiyaakuhicha kufula aatyo.4Abaheemba bwoomwe babona Musa na Eliya baaba nibagaamba gaamba na yeezu. 5Niho Peetero yamuugaambila yeezu aati mweegesa, ni kuzima iichwe tuliho aha twoombeke aha otutiindi tusatu kamo kabe akaawe akaandi kabe Musa, na akaandi kabe aka Eliya. 6Naho talamanyile echo kugaamba habwokuba weenyini na bazeenzibe bakakwaatwa obutini bwooli.7Niho lyeeza eliile, lyaabaswekelela. ilaka lyahulilwa kulugilila omu lilile lyaagamba liti, ogu niwe mutabani wanze engaanzi, mumuhulilize weenyini. 8Abahemba abo baba baleeba kunu na kunu, kwiichula tibalamubwene omuuntu oondi ayabeele ali hamo nab o, choonka, yeezu weenka.9Obuchilo bakaba nibagolomoka kuluga ahi ibaanga elyo, yeezu yabalagila nka nikwo batabigambila muuntu bafwile. 10Abaheemba abo baachikwata echigambo echo, naho baaba nibeebuza boonyini boonka bati, okwo kuzooka kwoomwe kuluga omu bafwile ensoonga yaaho ni chiiha.11Baamubuza yeezu bati, oobu habwaachi abeegesa be ebilagilo bya Musa bagaamba nka nikwo ni lwaampaka Eliya amwembembelele masihi kwiiza. 12Nawe yaabagalulila aati, mazima Eliya naayembeembela kwiiza na naloonza kuzima ebiintu byoona no oobu bityo, habwaachi chaandikilwe aha maandiko matakatiifu nka nikwo, iinye mutabani wo omuuntu ndayagalala ebyagalazo biinza no kugaywa. 13Naho nimbagambila nka nikwo Eliya yeezile abaantu bakamukolela goona amabi baabele nibeenda, nkokwo byabeele byaandikilwe habwa weenyini.14Obuchilo yeezu, Peetero, Yohana na Yakobo baahikile aha baheemba abaandi baabona embaga mpaango ya abaantu ebazoongokile. Abegeeswa be ebilagilo bya Musa baakaba nibahakana na abaheemba. 15Obuchilo embaga ezo yaamubwene yeezu yoona yaasobelwa bwooli, ahonyini baamwiilukilila, baamwaangalucha. 16Yeezu yaabagambila aati, nimuhakana chiiha nabo.17Omuntu oomo omuli ezo embaga yaabasubiza aati, mwegesa, namuleeta mutabani waaanze hali iiwe ayina izimu eelyo lilikumukola aabe omutita. 18Enturo nyiinzi nilimutungama, nilimugwisa ahaansi, naasohoza ifulo omu kanwa no kuteelana ameeno no kukaanzagala omubili gwoona abaheemba baawe mbasibile nka nikwo balibiinge izimu naho bakalemwa. 19Yeezu yaabasubiza aati, iimwe abaantu be enchilo ezi zo kwaanga kwiikiliza ninyikala ne emwe no kubeemela kuhicha li mumuletele omusigazi hali iinye.20Baamuleta omusigazi ogwo ahali yeezu, naho obuchilo izimu lyaabweene yeezu ahonyini lyaamutamo ebisiimbo ogwo musigazi yaagwa ahaansi, yaagalagala no kusohoza ifulo omu kanwa. 21Yeezu yaamubuza iise wo omusigazi aati, ebyagalazo ebi bibandize kuluga iloi,iise yaamuzila aati, kulughilila aha buto boomwe. 22Enturo nyiinza izimu elyo limugwisize omu mulilo no omu meenzi libone kumwiita. oobu koolaba noohicha kukola choona choona, otuzile echiganyizi, otuzune.23Yeezu yamugalulila aati, habwaachi nogaamba kooolaba noohicha goona gakwile ha muuntu oogwo alikumwikiliza muungu. 24Niho iise wo oogwo musigazi kwaambaza ahi ilaka naagamba aati,nninyikiliza naho okwikiliza kwaanze ni kuche.onzune. 25Obuchilo yeezu akabona nka nikwo embaga ya abaantu neeyoongela bwaangu kumuzoongoloka yaalikama elyo izimu, naalizila aati,Iiw izimu nookola oogu musigazi kuba omutita ne enzibamatwi.oobu ninkulagila oluheendelo aha musigazi oogu, male otalimutaahamo nakati.26Niho izimu elyo kuleeta eyoombo mpaango, lyaamugwisa ogwo musigazi no kumutamo ebisiimbo bwooli, liba lyamulugaho. ogwo musigazi aaba yaaab nka ayaafwa, beenzi aho bakaba nibagaamba bati, yaafwa. 27Naho, yeezu yaamukwaata engalo ogwo musigazi yaamwimucha, nawe ayemelela.28Niho yeezu omu nzu, abaheemba boomwe baamubuza ha bweseeleke bati, habwaachi ichwe tukalemwa kuliibinga izimu elyo?. 29Yeezu yaabagambila aati, izimu nke eli tilikuhicha kubiingwa kwoonka naho habwo okusaba.30Yeezu na abaheemba boomwe baalugayo okwo baanogoza ahagati ye eensi ya galilaya yeezu talayeenzile abaantu bamanya nka nikwo ali okwo. 31Habwo kuba akaba naabegesa boomwe.yaabagambila aati, iinye omutabani wo omuuntu ninkoogwa na nibaantu omu ngalo za abaantu nabo balaanyita naho echilo cha kasatu, ndazoolwa. 32Abaheemba boomwe tibalosombokilwe echigambo eecho akaba naagamba no oobu bityo baatina kumubuuza.33Yeezu na abaheeemba boomwe bahiika Kaperinaumu. Baataha omu nzu eemo, yeezu yaababuza aati, mubele nimweehakanisa chiiha omu muhaanda?. 34Naho abaheemba boomwe beesize habwokuba bakaba nibeehakanisa boonyini boonka omu muhaanda nka nikwo no ooha omuli boonyini oogwo akaba ali mukulu kusaaga baaazenzibe boona. 35Yeezu yeeekala ahaansi, yaabeta abo baheemba boomwe ikumi n babili yabagambila aati, no kuba omuzaana ahali boona.36Mala yeemucha omwaana muto, yaamuta ahagati yaabo. yaamufuumbata, yaabagambila nka nikwo. 37Omuuntu oogwo alikumwinankula omwaana nko ogu ahi iziina lyaanze naaba yaninankula iinye, kaandi, omuuntu oogwo alaanyinankula iinye, takunyinankula iinye nyeenka mazima naabo yaamwinankula na muungu owo obuzizi oogwo akaannsindikiza iinye.38Yohana yaamugambila teezu aati, mweegesa, tukamubona omuuntu oogwo akaba naatagucha amazimu ahi iziina lyaawe twaamwangila habwokuba weenyini ti muheemba waawe nke eechwe. 39Naho yeezu yaamuzila aati mutamwangila omuuntu nko oogwo habwokuba taliho omuuntu oogwo alikukola ihano ahi iziina lyaanze akamala akahicha kaandi kuugamba kubi.40Omuuntu oogwo atakwangilana ne echwe ali hamo ne echwe. 41Omuuntu weena oogwo alaaba no oobu ameenzi mache go okunywa habwokuba iimwe muli abaantu ba masihi, mazima butunu nimbagambila nka nikwo oogwo nayinankula empeela yoomwe.42Yeezu yaazendelela kugamba aati, naho kaalaba aliho omuuntu nogwo akamuleteela akole ebiheno oomo omu bato aaba abalikunyikiliza ni hachili hali wenyini akomwe olubeengo omu bicha no kutubizwa omu chitubi che enyaanza. 43Kaandi, kabilaaba omukonogwaawe niguleteela kukola ebiheno ogunogole ni hachiili otahemo omu bulami bwo obucha no mulilo gwa kuzimu. 44Okwo hoonyini amazito gaayo tigafwa no omulilo gwaayo tigulaala.45Keelaba okugulu kwaawe nikukuletela kukola ebiheno, okunogole. Ni hachiili otaemo omu bulami bwo obucha no buchile oli omulema wo okugulu kumo kuchila kuba na amagulu abili no okunagwa omu lyoongoola lyo omulilo gwa kuzimu. 46Okwo hoonyini amazito gaayo tigafwa, no omulilo gwaayo tigulaala.47Na kabyaakuba eliso lyaawe lyakuleetela kukola ebiheno, olikuulemo. Ni hachili otaahemo omu bukama bwa muungu oyina ensoongo, kuchila kutaahamo oyina ameeeso abili kuza kunagwa omu lyoongoola lyo omulilo gwa kuzimu. 48Okwo hoonyini amazito gaayo tigafwa, no omulilo gwaayo tigulaala.49Muungu naalabya buli muuntu omu lwagalo oolwo olulikususana no omulilo, nkokwo abagabe bakaba basiiga omwoonyo omufwa gwe echitaambo omwaanya bachaali kuchisingaliicha. 50Omwoonyo ni muluunzi, naho kagulikubuza omulaango gwaayo, niguhicha kutulilwa chiintu chi gubone kukoza kaandi ne eemwe mube nko omwoonyo oogwo ogukozile, mube no obuhoolo iimwe omuli iimwe."
1Niho yeezu na abaheemba boomwe baalugaho okwo Kaperinaumu, bazeenda omu nsi ya Yudea bayaambuka buseeeli bwo omunona gwa Yorodaani, embaga za abaantu beenzi kaandi nizimuzoongoloka, mala yaaba naabeegesa nko ookwo bukaba buli obuteka bwoomwe. 2Mala kuluga omu Bafarisayo beeza babone kuleengesa baamubuza bati, ngasi ebilagilo bya Musa nibikuundilana omukwaata kumuhicha mukazi womwe. 3Yeezu yaabagalulila aati, ngasi, Musa akabalagila chilagilo chi?. 4Baamusubiza nibagaamba bati musa akeekiliza nka nikwo, iiba amwaandikile mukazi woomwe olwaandiko lwo kwaangana no kumuhicha.5Aho yeezu yaabagambila aati, Musa akabandikila echilagilo echo habwo kulemelela kwe emiganya yaanyu. 6Naho, kulugiilila aha bubandiizo bwo kuhangwa eeensi, muungu akahaanga omukwaata no omukazi.7Habwe ensoonga ezo, omukwaata alasiga iise na nyiina, akwaatangane na mukaziwe. 8Nabo babili nibaba omubili gumo ha bweecho,tibaliba babili kaandi, naho omubili gumo. 9Nikwo, eecho echaateelanisizwe na muungu, omuntu atachinganisa.10Obuchilo baatahile kaandi omu nzu, abaheemba boomwe baamubuza habwe echigaambo echi. 11Yeezu yaabagambila aati, "omuuntu weena oogwo alaamuleka mukaziwe no kukumpula oondi, aho naab namukolela ebiseegu ogwo mukaziwe owa mbele. 12No omukazi ogwo alaaleka iiba no kusweelwa no omukwaata oondi weenyini oogu mukazi naaba omusaambani."13Abaantu bakaba nibamuletela yeezu abaana abato abone kubakolaho no kubafuuha, naho abaheemba boomwe baabchaahukila abaantu abo. 14Obuchilo yeezu yaababweene abaheemba boomwe nibakola batyo, yaanigahalilwa.yaabagambila aati, mubaleke abaana abato beeze hali inye mutabazibila kunyizaho anya obukama bwa muungu no bwa abaantu abo kwiingana nka abaana aba abato.15Mazima butunu nnimbagambila nka nikwo, weena weena oogwo atakwaanaankula obukama bwa muungu nko omwaana omuto, oogwo ataakuhicha kubutaahamo obukama bwa muungu no obuche bwa akati. 16Aho aba yaabanyweegela abo baana, no kubateelaho engalo zoomwe, yaabafuuha.17Obuchilo yeezu na abaheemba boomwe bakabaanza kulugaho, omuuntu oomo yaamwiilukiilila, yaatela ebizwi ahaansi omu meeso goomwe yaamubuza aati, mweegesa omweesigwa, nkole chiiha mbone kuhuungula obulami bwo obucha no obuchile. 18Yeezu yaamugalulila aati, habwaachi noogaamba iinye ndi omweesigwa tihaliho omuuntu oogwo ali omwesiiigwa, naho muungu weenka. 19Mbweenu, nobisombookelwa ebilagilo bya muungu eebyo bilikugaamba nka nikwo otaakwiita, otaakuba omusaambani, otaakwiiba, otaakusiinza ebisuba, otakubeeha, obakuze iiso na nyoko.20Ogwo muntu aaba yaamusubiza aati, mwegesa, ebyo byoona mbikoondookile kulugilila aha buto bwaanze. 21Yeezu yaamuleeba aha kumweeteegeeleza, yaamweenda, yaamugambila aati, noobulabulilwa echintu chimo zeenda oguze ebiintu byoona eebyo oyinabo, empilya ezo obahe abahaba, aho nooba waazila ensabo yaawe omu igulu male oyize onnkulaatile. 22Naho, obuchilo yahulile aatyo,yaasaaswa aha omuganya habwe echigaambo echo,yaalugaho habwo buzune habwo kuba akaba ali omuhite bwooli.23Yeezu yaaleba kunu na kunu, yaabagambila abaheemba boomwe aati, chilyaaba chigumile aha bahite kuzamo omu bukama bwa muungu. 24Abaheemba boomwe baasoobelwa habwa amagaambo agoomwe. yeezu yaabagambila kaandi aati,baana baanze muleebe nka nikwo chigumile kuzamo omu bukama bwa muungu. 25Mala chihuhukile bwooli ha ntwaangaabuleende kuhiingula omu kahulu ko olusiinge, kusaaga omuhite kuza omu bukama bwa muungu."26Abaheembe boomwe baayoongela kusobelwa muno, "habwe echigaambo echo baaba nibeebuza bonyini omuli boonyini bati, oobu no ooh mbweenu oogwo yaakahicha kuchuungulwa" 27Yeezu yaabaleeba omu kubeeteegeeleza, yaabagaambila aati, ha baantu tigakwile, naho hali muungu ti bityo habwo kuba hali muungu goona gakwiile. 28Peetero yaamugaambila aati, leeba iichwe tukasiga byoona, nitukukulatila, iiwe no kuba abaheemba baawe.29Niho yeezu yaagamba aati, mazima butunu nnimbagaambila nka nikwo, omuuntu oogwo asigile eekaya, akasiga beene baabo, banyaanya, nyina iise, abaana, nali amasaambo, ha bwaanze na habwe empola nzima. 30Mungu naamuha binzi bwooli kusaaga ebyo mbweenu omu mwaanya oogu naayinankula amazu, abalumuna, banyaanya, ba nyina, abaana na amasaambo, hamo na ago goona, naabe ne ebyaagalazo. na aha buchilo obwo obulikwiiza, aleenankula obulami bwo obucha no obuchile. 31Naho bazeenzi aabo abalikuleebwa na abo omugaso oobu, tibaliba no omugaso gwooona gwoona omu buchilo obwo obulikwiiza kaandi na beenzi aabo abalikulebwa ti bo omugaso oobu, balaaba abo omugaso omu buchilo obwo obulikwiiza.32Obuchilo yeezu na abaheeemba boomwe bakaba bali omu muhaanda kuzeenda omu chikaali cha Yeruzaleemu, yeezu akaba naayebeembela omu meeso gaabo. abaheemba boomwe baasobelwa,na abaantu abaandi abaabele nibamukulatila, bakaba beena obutiini yeezu yaabeeta kaandi ha lubazu abheemba boomwe ikumi na babili, yaabaanza kubasoombolela aago agalaamusaanga. 33"Yaagaamba aati, leeba, oobu twaaayeleka Yeruzaleemu, niho ookwo, inye muyabani wo omuuntu, nibaantu omu ngalo za abakulu ba abagabe ba muungu no omu ngalo za abegesa be ebilagilo bya Musa nabo nibaanchwaaziko nka nikwo nnyitwe kaandi, nibamtwala omu ngalo za abanyamahanga. 34Aabo baantu nnibaangegula no kuunchweela amachwaanta nibaankola enkoba no kuunyita naho, echilo cha kasatu ndaazooka."35Ahonyini, omuuntu ogwo akomooloka amatwi, okukomwa kwo olulimi Lwoomwe kwaalekulila, yaabaanza kugaamba gaamba kuzima. 36Yeezu yayaangila embaga ya abaantu nka nikwo, batabigaambila muuntu weena weena eebyo yaakola. Naho kwiingana ookwo yazeendeliile kubaangila, nikwo bagumiizeho bwooli kwaatula empola ezo. 37Baasobelwa bwooli, baagaamba bati, ''Goona aago alikukola ni maluunzi. Naachiza enzibamatwi nabo nibabona kuhulila, na abatita nabo nibabona kugaamba gaamba.''38Yeezu yaabagambila aati, timukuchisombookelwa eecho mulikusaba ngasi, mukahiicha kunyweela omutaho ogwo ndinyweelaho iinye, nali mukahicha kubatizwa obubatizo bwo kufwa oobwo ndaabatizibwa iinye?. 39Baamusubiza bati, nituhicha, yeezu yaabagambila aati, mazima nimuganyweelaho omutaho oogwo iinye ningunywelaho, no kubatizwa iinye. 40Naho kwiikala olubazu lwaanze lwo obulyo nali lwo bumoso ti mulimo gwaanze kubakuundila. omwaanya ogwo na habwa aabo abaloongizwe."41Obuchilo abaheemba abaandi ikumi bahulile ha bwecho, baabanza kubatamwa Yakobo na Yohana. 42Niho yeezu yaabahama abaheeemba boona, beelile hali weenyini yaabagambila aati, nimusombokelwa nka nikwo abategeki ba amahaanga agandi nibategeki abaantu baabo lwa amagala,kaandi nibabakoza.43Naho eetakwiiza bikaba bityo hali iimwe. omuuntu weena weena ogwo alikwenda kuba mukulu omuli iimwe nayeenda kuba omuzana waanyu. 44No omuuntu ogwo alikweenda kuba owa mbele omuli iimwe, aabe omuzaana wa boona, 45Habwokuba ne eenye mutabani wo omuuntu, tiindezile mbone kukolelwa, naho nyizile kubakolela abaantu no kusohoza obulami bwaanze, mbone kubakomoolola abaantu beenzi."46Niho, baba baahika omuli Yeriko. Obuchilo yeezu na abaheemba boomwe ne embaga mpaango ya abaantu nibaluga omuli Yeriko, bakamusaanga omuuntu oomo oogwo akaba ali omuhume mala kaandi ali omusabiliza ni iziina lyoomwe Baritimayo,ali mutabani wa Timayo. akaba ayikeele aha mpelo yo omuhaanda kunu naasabiliza. 47Obuchilo yaahulile nka nikwo yeezu omunyanazareti akaba naahingula aho, yaabaanza kuhamuka ahi ilaka lihango, yeezu, mutabani waDaudi, onzilile echiganyizi. 48Abaantu beenzi baaba nibamukaama nka nikwo ayesize naho weenyini akoongela kwaambaza ahi ilaka lihango bwooli, mutabani wa Daudi, onzilile echiganyizi.49Niho yeezu kweemelela yaagaamba aati, mumwete ayize aha baamweete ogwo muhume, baamugaambila bati tiimbya omuganya yemelela naakweeta. 50Nawe yaanaga echizwalo choomwe ahaansi yaayemeelela bwaangu, yaazeenda hali yeezu.51Yeezu yaamubuza aati, nooyeenda nkukolele chiiha omuhume ogwo yamugalulila aati, mwegesa, ninyeenda kuhweeza. 52Yeezu yaamuzila aati, taaha omuka, okwiikiliza kwaawe nikwo kwaakuchiza ahonyini ogwo muuntu aaba yaabanza kuhweeza, yaamukulatila yeezu omu muhaanda.
1Obuchilo yeezu na abaheemba boomwe bakaba boomwe bakaba beelilila omu chikaali cha Yeruzalemu, hehi ne emigongo ya Betifaiga na Betania, ahi ibanga lye Emizeituni, Yezu yabasindika omuli aabo 2Yabagambila aati nimuzende omumugongo ogwo guli omumeso ganyu. Obhuchili nimuhika okwo aho nyini nimusanga omwana gwe Ensikili ogwo kutakasutulaga mtu, kusibikilwe mgusibule mugulete aha. 3No muntu wenawena kalabhauza nkanikwo, habwachi nimukola mtyo? mumugambile nka nikwo, Omukama wetu nagwenda nagusubya obu nyini.4Mbweenu bazeenda baagusaanga omwaana gwe ensikile gusibikilwe aheelu yo olwiizi aha muhaanda omugazi baagusibula. 5Abaantu bunaanka omuli aabo abaabeele beemeeliile aho heehi baabuuza bati, "iimwe nimukola chiiha aho habwaachi nimugusibula ogwo mwaana gwe ensikili?" 6Abaheemba abo baabagalulila nkokwo yeezu akaba abalagile ku balagaambaho mbweenu abo baantu baabeekililiza.7Abaheemba abo baagutwaala omwaana gwe ensikili ahali yeezu no kwaala emyeenda yaabo aha lugulu ye ensikili ezo yeezu yaahanamaho, yeekala. 8Abaantu beenzi baayala emyenda yaabo omu muhaanda abaandi baanogola amatabazi omu misili no kwaala omu muhaanda. 9Abaantu bunaanka bakaba nibamweebeembeelela yeezu, abandi bakaba nibamukulaatila enyuma boona bakaba nibahamuka ilaka bakaba nibagaamba bati, Hosona, ayina omugisa ogwo alikwiiza ahi iziina lyo omukama muungu. 10Bwiina omugisa obukama bwa isiichwe enkulu Daudi oobwo obulikwiiza Hosana muungu wo omu igulu.11Yeezu yaatahamo omuli yeruzaleemu yaazenda gumo gwoonka yaataha omu nzu ya muungu yaabileeba habwategeelezi ebiintu byoona eebyo bikaba biliho omwo naho habwo kuba ekaba kali akaanya ko olweebazo yaalugaho, yaazeenda Betania hamo na abaheemba boomwe ikumi na babaili. 12Nyeencheemo yeezu na abaheemba boomwe obuchilo baabele nibaluga Betania kusuba Yeruzaleemu yaahulila enzala.13Yaaloleela kuluga hala omuti gwo omutini ogwo gukaba gwiina amababi meenzi aba yaagwilililaho abone kuleeba kagulaaba gwiina amagoomba kayaahikile aho yaasanga tigwiina amagoomba gwiizile amababi goonka habwo kuba obuchilo oobu bukaba butakahikile bwo kulabisa emisumo. 14Niho yaagucheena omuti ogwo aati kubaandiza leelo eeli kuhicha buchiile nakati omuuntu weena atalilya omusumo kuluga hali iiwe abaheemba boomwe baagahulula amagaambo ago.15Obuchilo kabaahikile Yeruzaleemu niho yeezu yaataaha omu lubuga lwe eenzu muungu kayatahile omwo yaabasaanga beenzi abaabeele nibaguza no kugula ebiintu omwo yaababiinga boona yaabanza kuzilunduula emeeza za ababele nibahiinga empilya ne ebitebe bya abaabeele nibaguza ebiiba. 16Mala talamukuundile omuuntu wena weena kwiimucha echiintu choona choona kuchilyaba omu lubuga lwe eenzu ya muungu.17Niho yeezu yaabegesa yaagaamba aati, ngasi tibaandikilwe omu maandiko matakatiifu nka nikwo muungu akagaamba aati, eenzu yaanze elyaaba eenzu yo kusabilamo ha amahaanga goona naho iimwe mwaazihindwiile kuba enyanga ya abasaakuzi. 18Obuchilo abakulu ba abagabe na abeegesa be ebilagilo bya Musa baahuilile ago goona, baabaanza kuloondela omuhaanda gwo kumwiita habwo kuba bakaba nibamutiina ha kumanya nka nikwo abaantu boona bakaba nibamuteenga habwa ameegeso goomwe. 19Kahaabeele haaba olweebazo yeezu na abaheemba boomwe baaluga baasohola omuli echo chikaali.20Buchile enchakala obuchilo baabele nibasuba omu chikaali cha yeruzaleemu baagusaanga omutiti ni ogwo gwaayomile gwoona kubaandiza emizi yaagwo kuhika ahakaneenge neege. 21Peetero aba yeezuka amagambo aago yeezu akagulagila mala aba yaamugaambila yeezu aati, mweegesa leeba omutini oogwo waacheenile gwayomile.22Yeezu yaabasubiza aati mumweesige muungu. 23Mazima butunu niimbagaambila omuuntu oogwo alaamweesige muungu mala akabulwa okugumwa gumwa aha muganya gwoomwe, mazima eecho alikugaamba nichibaho yaakahicha kugaambila ibange eeli nka nikwo kukuza oze kweenaga omu nyaanza na ago nigakolwa.24Ha bweecho nnimbagambila nka nikwo, obuchilo mulaasaba choona choona mube no obweesige nka nikwo mwaabiinaankwile ne emwe nimubinaankula. 25Naho obuchilo nimusaba, muganyile omuntu weena weena oogwo abahenile kuba nawe isiimwe owo omu igulu abone kubaganyila ne emwe ebiheno byaamyu byoona. 26Naho kabilaba iimwe mutakuganyila abaandi, nawe isiimwe owo omu igulu takubaganyila ebiheno byaanyu.27Yeezu na abaheemba boomwe baahika kaandi omuli yeruzaleemuobuchilo akaba naalibata omu lubuga lwe eenzu ya muungu abakulu ba abagabe abeegesa be ebilagilo bya Musa na abanyaampala ba abayahundi baamukobaho yeezu. 28Baamubuza bati, "ago go olikukola noogakola aha buzizi chi no ooha ogwo akuheele obuzizi obwo?"29Yeezu yaabazila aati, neenye nnimbabuuuza echigaambo chimo. kamulaahicha kuunsubiza echo ne eenye nimbagaambila na hbwa buzizi chi nniinhicha kugakola aga gi ndikukola. 30Ngasi Yohana akeeha nkahi obuzizi bwo kubatiza abaantu bukakuga ahali muungu nali bukaluga aha baantu tuleebe nimunsubize.31Baabaanza kubiteelana bonyini boonka kunu nibagaamba bati katulagaamba nka nikwo bukaluga ahali muungu naatubuuza nka nikwo mbweenu habwa chiiha timulamwiikilize?. 32Naho katulaagamba nka nikwo bukaluga aha baantu abaantu nibatunigahalila bakaba nibabatina abaantu, habwokuba abaantu boona bakamweetegeeleza Yohana nka nikwo no omubaasi wa mazima. 33Niho, bamugalulila yeezu bati, tikukumanya nawe yeezu yabasubiza aati no oobu iinye tiinkubagaambila nniingakola amagaambo aga habwa buzizi chi.
1Yeezu yaabaanza kufumoola na abo abategeki ba abayahudi omu kubachweela emigani yaabagambiila aati hakaba heena omuntu oomo oogwo akalima omusili gwe emizabibu, yaaguzoongolecha olugiu yaasumamo izuungilo lyo kuzugilamo ezo zabibu, yayoombeka enyomo ndeehi ya abaleebezi omuli ogwo musili yaaguheelela aha balimi bunanka yaazenda oluzeendo. 2Obuchilo bwo kugesa emizabibu kabwahikile yaasiindika omuzana woomwe ha balimi abo, abone kwiinankula omugambo bwoomwe gwe ezabibu kuluga omu musili gwoomwe. 3Naho,abo balimi baamukwaata ogwo muzaana bamuteela no kumusubya engalo zili busa.4Owo omusili yaamusindikiza omuzaana woomwe oondi ahali abo balimi nawe baamuteela omu, mutwe no kumugokela bwooli. 5Yaasindika omuzaana woomwe ondi, ogwo nawe abo, balimi baamwita yaasindakayo, abazaaana boomwe abaandi beenzi, Aboo balimi baabateela abahalila abaandi, na abaandi baabeeeta.6Owo musili yaasigalila no omuuntu oomo weenka wo kumusindikiza omutabani engaazi. Aha muhleeluko yaamusaandikiza ahali abo balimi, naagamba nka nikwo, ogu ni mutabani waanze weenyini nibamukuza. 7Naho, obuchilo oobwo yaahikile abo balimi beegambila nka nikwo oogu niwe omuhaangazi wo ogu musili oobu, tumwiita obuhuunguzi bwoomwe nibuba obweetu.8Niho baamuta omuli itaano, baamwita, baanaga omutuumbigwe aheelu yo ogwo musili gwe emizabibu. 9Yeezu yaababuuza aati, mbwenu ogwo, kaanyina omusili we emizabibu alakola chiiha aleeza na kubeeta abalimi abo no omusili ogwo yaguheela abaantu abaandi.10Ngas timuasomaga amaandiko matakatiifu agalikugaamba gati, ibale eelyo bayaangile aboombeki, nilyo lyaaahindukile kuba ibaale igazi lyo oluhazo. 11Omukama muungu niwe akozile echigambo echi nacho ne cho kusobeza omu meeso geetu. 12Abakulu ba abagabe abegesa be ebilagilo bya Musa na abanyampala ba abayahudi baaba baasombokilwe nka nikwo oogwo mugani nigubagaamba bonyini niho baayeenda bamukwaata naho habwokuba bakatiina embaga ya baantu baba baalekaho baalugaho, bazeenda.13Niho abakulu ba abagabe, abegesa be ebilagilo bya Musa na abanyampala ba abayahudi baabasiindika Abafarisayo bunaanka na abaantu abakuunzile obutegeki bwo omukama Herode, bamucheecheele yeezu kwiigana na amagambo goomwe weenyini. 14Baamuzaho yeezu, baamugambila bati, mweegesa, nitusoombokelwa nka nikwo iiwe oba omuuntu wa mazima. iiwe tokutiina omuuntu weena weena ni ikuzo lyo omuuntu ti kaantu hali iiwe nooyegesa omuhanda gwa muungu aha amazima ngasi kwigana ne ebilagilo byeetu bye echiyahudi nitweendekelwa kusohoza oluhaambwe ahali Kaizaari. 15Tusohoze nali tutasohoza naho yeezu akasoombookelwa obugobya bwaaho yaabagambila aati, habwaachi nimuleengesa kuuncheeechela nimuzeendeetele empilya ye edinali ne ebyoona baamusubiza bagamba bati ne bya kaizaari.16Niho baazimutwaala yaababuza aati, ensuso yo omuuntu oogu ni iziina elili ahali ezi mpilya ye edinaali, ne eeboha? baaamusubiza baagamba bati ne bya Kaizaari. 17Yeezu yaabagaambila ati, ebili ebya Kaizari mumuhe Kaizaari ne ebya muungu mubimuhe weenyini muungu boona baasobelwa bwooli.18Abasadukayo bunaanka beeza hali yeezu abo basadukayo baagamba nka nikwo okuzooka kwa abafwiile tikulibaho niho baamubuza omuuntu nka nikwo. 19Iiwe mweegesa Musa atakulagila omu bilagilo boomwe nka nikwo kabilaaba omuuntu yaafwa no kusiga entuumbakazi atamuzalile omwaana, omulumuna amuhuungule ogwo ntuumbakazi, amuzaalile abaana ayafwiile.20Mbweenu bakaba baliho abadugu musaaanzu be eenda eemo owo kubaanza aba yaakumpula omukazi naho yaafwa achaali atakazeele naze omwaana. 21Omulumuna owa kabili aba yaamuhungula ogwo ntuumbakazi naho nawe aba yaafwa atakazeele naze omwaana kaandi ayaakulatila ogwo omulumuna owa kasatu nawe biba byaaba bityo nyini. 22Boona abo abadugu no ogwo owa musaanzu bakafwa obutasiga mwaana weena weena wo kuzaala naze ogwo ntuumbakazi aha muheleeluko gwa byoona nawe ogwo ntuumbakazi nawe aba yaafwa. 23Ha bweecho nitusuba otusomboolele obuchilo abafwile baalozoka ogwo mukazi alaaba ali muko ooha habwakuba abaseeza bakaba bali musaanzu na buli oomo akamukumpula.24Yeezu yaabagaambila aati iimwe mwahabile habwo kuba timukugasombokilwe amaandiko matakatiifu no oobu obuzizibwa muungu. 25Habwo kuba abafwile kabalizooka tibalikuumpula nali kukumpulwa naho balaaba nka bamaleeka bo omu igulu, boonyini tibakuumpula nali kukumpulwa.26Na habwe empola yo okuzoonka kwa abo abafwile ngasi muchaaliga kusoma omu chitabo cha Musa ookwo muungu akagaamba kuliga ahali echo chisaka echikaba nichaaka omulilo? muungu akamugambila Musa aati iinye ni iinye muungu wa Ibrahimu, Izaaka na Yakobo. 27Aha amagambo ago, muungu ti muungu wa abafwile weenyini ni muungu wa abo abali mwooyo imwe mwaahabile bwooli.28Obuchilo yezu akaba naaateekeleza na abasadukayoomweges oomo we ebilagilo bya Musa naw aaba yaahikaho yaabihulila eebyo balikweeteekeleza obuchilo yaaahulile nka nikwo yeezu akabasubiza kuzima nawe aba yaamubuza ati kuluga omu bilagilo byoona echilagilo echili cha mbele kusaga byooona ni chiiha. 29Yeezu yaaamugalulila aati,echa mbele nicho echi, muhulilize iimwe Abaiziraeli omukama muungu weentu niwe omukama nyakamo. 30Omweende omukama mungu waawe aha muganya gwaawe gwoona aha bweenze bwaawe bwoona aha amagala gaawe goona nikwo kugaamab hali byoona ebili hali iiwe. 31Ne echilagilo cha kabili nicho echi, omweende muzeenzi waawe nkokwo olikweeyenda iiwe nyini tuhaliho echilagilo echiindi echili chikulu lusaaga ebyo bibili.32Ogwo mweegesa we ebilagilo yaaamugaambila yeezu aati, waasemeza mweegesa waagaamba amzima nka nikwo muungu no oomo weenka taliho oondi, naho weenyini weenka. 33Kaandi niinsombookelwa nka nikwo neeyeendelwa kumweend mungu aha muganya gwaawe goona aha bweenze bwaawe bwoona na aha magala gaawe goona no kumweenda muzeenzi waawe nko ookwo olikweeyeenda iiwe nyini, ebyo nibyo ebilagilo bikulu bwooli amagambo aga ni makulu kugakola kusohoza egabo zoona zoona zo kusiingaalicha ne ebitaambo byoona ebiindi. 34Obuchilo yeezu akabona nkokwo omuuntu ogwo yaasubya aha bweetegeelezi yaamugambila aati, iiwe toli hala no obukama bwa muungu kulugilila obuchilo obwo talabeeleho no omuuntu no oobu oomo oogwo ayaagimile kumubuuza yaazu amabuuzo agaandi.35Obuchilo yeezu akaba naayegesa abaantu omuli lugo lwe eenzu ya muungu yaababuuza aati, habwaachi abegesa be ebilagilo bya Musa nibagaamba nka nikwo Masihi ni mwizuukulu wo omukama Daudi? 36Daudi weenyini naayebeembelelelwa no omwooyo mutakatiifu akagaamba nka nikwo omukama,muungu akamugambila omukama waanze,yikala olubazu lwaanze lwo obulyo kuhika mbate ababisa baawe,iifo ya amagulu gaawe. 37Aaho Daudi weenyini naagamba masihi no omukama wooomwe ha bweecho masihi yaakahiicha aaata kuba mutabani woomwe na kunu no omukama woomwe kaandi?abaantu be embaga mpaango eezo bakaba nibamuhuliliza yeezu aha manulilwa.38Aha meegeso goomwe agaandi yeezu akagaamba aati, mweelige na abeegesa be ebilagilo bya Musa aba nibeenda kulibata omu nsese kunu bazweele enkaanzu zaabo ndehi, no kweenda kwaangaluchwa ahi ikuzo omu magulizo. 39Kaandi boonyini beenda kwiikala omu bitebe bya abakulu omu masomelo na kabalikuba babangisize omu mazenyi beenda kwiiala aaho bekele abategeki. 40Baba nibazaaya entuumbakazi ebiintu byaabo kaandi aha bugobya nibeekola kuneembeelela esaala ndehi, aha chilo cho omuchwaaziko,aba nibenaankula omuchwaaziiko oguli muhaango bwooli.41Yeezu yeekala heehi ne echiibo cho kusoholezamo echigabo omu lubuga lwo omu nzu ya muungu akaba naaleba abaantu nibasohoza echigambo omu chiibo abahite beenzi bakaba nibasohoza empilya nyiinzi. 42Yeezu entuumbakazi omuhabi nawe yaasohoza ehela nche ibili zoonka.43Obuchilo yeezu akabona ago, yaabeta abaheemba boomwe yaabagambila aati, mazima butunu nimbagambila nka nikwo ogu mukazi entuumbakazi no omuhabi, yaasohoza endeengo mpaango kuchila abaandi boona. 44Nngaamba iinti, habwo kuba abaantu aba boona baasohoza, ebigabo ebili echinogoka chiche choonka cha amabonwa gaabo meenzi naho oogu eentumbakazi hamo no kuba omuhabi bwooli yaatamo, byoona eebyo alikweesiga omu bulami bwoomwe.
1Obuhilo yeezu akaba naaluga omu nzu ya muungu hamo na abaaheemba boomwe, omuheemba woomwe oomo yaamuzilaaati, mweegesa galeebe amabaale mahango aaga na amazu mahaango aaga ookwo galikusobeza!" 2Yeezu yaamusubiza aati, noobona amazu mahango aga tililisigalilaho ikulugusi eelyo lilihuungaho aha lugulu ye eliindi,buli limo lilyaakambulwa".3Obuchilo yeezu akaba ayikeele ahi ibaanga lye emizeituni, ayolekiile eenzu ya muunguu, peetero, Yakobo, Yohana na Andrea beeza hali weenyini baamubuza obuchilo bakaba bali boonyini boonka. 4"Nitukusaba otugaambiile aago olikugaamba galyaabaho ili? ni lumeenko chi oolwo luliywooleka nka nikwo ago geeliliza kweesulukiza?"5Niho yeezu yaabanza kubasoomboolela aati, mube meeso omuuntu weena weena ataakwiiza kubabeeha. 6Abaantu beenzi balyeeza ahi iziina lyaanze,nibagaamba nka nikwo, iinye niwe masihi,abaantu abo balaaba abalikubeeha abaantu beenzi.7Obuchilo iimwe kamulihulila empola ne ensumo zi ichumi, mutatina ago ni lwaampaka gabone kubonwa, naho omuhelo gwe eensi niguba guchaali kuhiika. 8Eensi eemo elyaalwaana ne eendi obukama bumo bulaalwaana no obuundi. nihabaho na amateengeto ge eensi ahaantu bunaanka bunaanka, na halyaaba ne enzala ago nigaba nko obutaandikilo bwo obusuungu bwo omukazi oogwo alikweenda kweechuungula.9Naho iimwe, mube meeso bwooli abaantu balaabatwaala omu mategekelo balaabakona enkoba omu masomelo balaabatwaala aha baanaangwala na aha bakama ha bwaanze iinye obwo bulyaaba obuchilo bwo kwaatula empola nzima hali boonyini. 10Empola nzima ni lwaampaka kwoolekeelelwa ha kubaanza aha baantu ba amahaanga goona.11Obuchilo abaantu abo nibabata omuli itaano no kubatwaala omu magoombolola kuloonda kubachwaazika, mutaakwaagalala aago mulagaamba. mugabe aago muungu alaabaha obuchilo oobwo nyini. ti iimw nyini aabo mulagaamba, mazima no omwooyo mutakatiifu oogwo ali omuli iimwe niwe alikuugamba. 12Aha buchilo obwo nibiba nka nikwo omweene waabo naamukoonga omulumuna ha babisa abone kwiita. kaandi iise alaamukoonga koonga omwaana na abaana balaabaazaazana abazele baabone kwiita. 13Abaantu boona nibabatamwa habwo kuba muli abaheemba baanze naho, weena weena oogwo aleegumisiliza kuhika ihelezo, niwe alichuungulwa na muungu.14Nihaba no obuchilo oobwo mulaabona echitamiso cho obusiisaguzi, chiimeliile ahaantu ahatakatiifu he eenzu ya mungu, ahaantu aaho atakweendelwa kuba omuuntu weena weena oogwo alikuusoma amagambo aga, amanye kuzima ensoonga yaago, niho abaantu abali Yudea beechize aha kwiiluka omu mabaanga. 15Nawe omuuntu oogwo aliba ahanamile aha luswi atuuke aze kwiiluka bwaangu ataza omu nzu kwiimucha ebiintu byoomwe. 16Omuuntu weena weena oogwo alaaba ali omu musili, ataakusaba enyuma kwiimucha ebebo yoomwe.17Naho nimwiilooko abakazi aabo abeena eenda na aabo balaaba nibooncha abaana baabo omu bilo ebyo. 18Mumuneembelele muungu nka nikwo ebilo ebyo bitaba obuchilo bwe embeho mpaango. 19Amazima, omu bilo ebyo abaantu balaabona ebyaagaalalo bihango ebyaagalalo nke eblyo bichaaliga kubaho kulugilila obutaandikilo bwe eensi oobu yaazihaangile muungu kuhicha leelo ezi,na tibilibonwa nakati. 20Kaandi kaalaba omukama yaakulekile kucheesha ebilo ebyo bibe biche mbweenu tihaakuzizile no omuuntu no oomo oogwo ayaakuchizile naho kwoonka habwa abatooziibwe na muungu ebyo bilo bilyaanogolwa.21Obuchilo obwo kaalaba omuuntu weena weena nabaagambila nka nikwo leeba masihi ali aaha nali ali okwo mutamwiikililiza. 22Nibabaho ababaasi be ebisuba na abantu aabo balaaba nibeeyeta nkokwo ni masihi balaaba nibooleka emanyiso na amahano go kusobeza kabilaaba nibikuundilana,babone kubahabisa abatooziibwe ba muungu. 23Mbweenu iimwe mweelige iinye neebembeela kubahana goona.24Leeba obuchilo ebilo ebyo bye ebyaagalalo baahiingwiile, izooba nilitelwaaho ensiimbaazi, okweezi tikulisohoz kaandi omwaanga. 25Ne enyenyezi nazo nizigwa ahansi kuliga omu igulu amagala go omu igulu galaazugumisibwa. 26Niho abaantu boona balaambona iinye mutabani wo omuuntu nniinyiza omu bwiile aha amagala meenzi ni ikuzo. 27Nniimbasiindika bamaleeka baanze babakobye kobye abatoozibwa baanze kulugilila buli hoona omu nkasi zoona ze eensi.28Yeezu yaazendelela kugaamba aati, mweeyega kuluga omugani gwo omutiini obuchilo amatabazi gaagwo gaayolobile gaatiileho emisebuko na amabibi gaayasize niho musombookelwa nka nikwo obuchilo bwe echaanda bweelilize. 29Bityo nyini ne emwe obuchilo nimubona agaakolwa, musoombokilwe nka nikwo weenyini ali heehi yaahikile aha lwiizi.30Mazima butunu nimbagambila nka nikwo, abaantu bo obu buchilo tibakuhwamo obuchilo amagaambo ago goona gatakeesululukiize. 31Igulu ne eensi nibihwa, naho amagaambo gaanze tigalihwa nakati. 32Naho habwe echilo nali esahaa eezo amagambo ago nigabaho, taliho omuuntu oogwo alikumnya no oobu bamaleeka bo omu igulu nali mutabani wa muungu tibakusombookelwa, naho taata weenka.33Ha bweecho mwiikale nu meeso, musabe habwokuba timukusombokelwa nka nikwo obuchiloobwo nibuhika iili. 34Kwiiza kwo mutabani wo omuuntu nikwiingana no omuuntu oogwo alikuzeenda oluzeendo kuluga omu nzu yoomwe akabalagila abazaana boomwe bazileebe eenzu yaaabagabila buli oomo omulimo gwoomwe gwo kukola nawe omuliinzi wa aha chisasi akamulagila nka nikwo, ayikale meeso.35Yeezu yaazeendelela kugamba ati, iiwe kaandi mwiikale nu meeso, habwo kuba timukusombookelwa nka nikwo nyineeka alaasuba ili timukusombokelwa nka nikwo alaasuba olweebazo, nali echilo ituumbi,nali omu nkoko nali enchaakala. 36Mwiikale nu meeso no oobu alaabezuumbukizamo ha kwiiza, ataakubasaanga omutilo. 37Echi chi ndikubagaambila iimwe, nimbagaambila abaanu boona babe meeso.
1Bikasigalila ebilo bibili byoonka, chibe echilo chikulu cha paasaka na amazenyi ge emikaate etatiilwemo ituumbyo. abakulu ba abagabe ba muungu na abeegesa be ebilagilo bya Musa, bakaba nibaloondela omuhaanda gwo kumukwaata yeezu ha bweeseeleke, bamuchwaazika no kumwiita. 2Naho baagamba bati echaambele tuleke echilo cha amazenyi chihingule, niho tumukwate, abaantu bateeza kuleeta omusaambo.3Obuchilo obwo yezu akaba ali Betania, omu nzu ya Simoni oogwo akamuchiza obubeembe. obu akaba ali aha luhelo naalya, aaba yeeza omukazi oomo ayina olwaabo lwi ibaaale eliina omuzeeze gwo obukaani buhango bwooli. omukazi ogwo yaanchula omunwa gwo olwaabya, yaamwitilila yeezu omu mutwe. 4Abaantu bunaanka aabo bakaba balimo omu nzu eezo, baba baatamwa. baabanza kweehanuza boonyin boonka bati, boozo habwaachi omukazi oogu naasiisa amazuta go obukaani buhaango aatyo?. 5Amazuta aaga gakahikize kuguzwa kwe edinaali magana astu, ne empilya eezo ziikazunile abahabi baamudugulumila bwooli oogwo mukazi.6Naho, yeezu yaagamba mumuleke habwaachi nimumwagalaza? echo omukazi oogu yaakola hali inye ne echigaambo chi ikuzo bwooli. 7Abahabi batuula hamo ne eemwe ebilo byoona, nimuhicha kubakolela amazima obuchilo bwoona bwoona oobwo mulayeenda naho timukuba hamo ne eenye ebilo byoona. 8Omukazi oogu akozile eecho alikuhicha yaayembelela kusiiga omubili gwaanze amazuta aga ha kuundoongeza okuziikwa kwaanze. 9Mazima butunu nnimbagambila nka nikwo omu nsi zoona hoona hoona aaho abantu balaaba nibolekelela empola nzima, balaaba nibagaamba eecho akakola omukazi oogu, ha kumwiizuka.10Niho Yuda Iskariote, oomo omu baheemba abo ikumi na babili ba yeezu, yaazenda kumukoonga ha bakulu ba abagabe ba muungu abone kubooleka omuhanda gwo kumukwaata yeezu. 11Obuchilo bahulile empola ezo, banulilwa bwooli, baalagana naze nka nikwo nibamuha empilya, niho Yuda yaabanza kuloondela omwaanya muluuzi gwo kumukoonga.12Ne echilo cho kubaaanza cha amazenyi ge emikate eezo etakuteebwamo ituumbyo, echilo eecho abaantu bakaba nibatema omutaambwa gwa paasika, abaheemba ba yeezu baamubuuza bati, oobu nooyeenda tuzeende tukuloongeze nkahi ahaantu ho kuliila echokulya cha paasik?" 13Niho yeezu yaabasiindika abaheeemba babili, yaabagaambila aati,nimuzeende omu chikaali. nimubugana no omukwaata oomo oogwo asutwiile ensuha ya ameenzi, mumukulatile aaho alikuzeenda. 14Omuunzu eezo alataahamo, muzeende mumugambile nyineeka nka nikwo,omwegesa naakubuza, echiseenge cha abazenyi chili nkahi omwo ndaalya echookulya cha paasika hamo na abaheemba baanze?.15Niho, naabatwaala omu golofa,naaboolek echiseenge echihango, nimusaanga haaliiwe, mutaloongeze omwo, tulye echookulya cha paasika. 16Abaheemba abo baalugaho,bazeenda omu chikaali cha yeruzaleemu baasanga goona gali nka nikwo yeezu yaaahika akabagambila baaloonza echookulya cha paasika.17Obuchilo kahaabele olweebazo, yeezu yaahika omu nzu ezo hamo na abaheemba boomwe abo ikumi na babili. 18Obuchilo bakaba nibalya, yeezu yaagamba aati, mazima butunu nnimbagaambila oomo waanyu oogwo alikulya hamo ne eenye aha, alaankoonga. 19Abaheemba boomwe baabaanza kuzuzubaliwa, buli oomo yaamubuuza yeezu mazima tiwe iinye.20Yeezu yaabagambila aati, no oomo omuli iimwe ikumi na babili, oogwo alikukoza omuaate hamo ne eenye aha chisaabo. 21Iinye omutabani wo omuuntu, nnyitwa nko ookwo eyaandikilwe omu maandiko matakatifu naho neeloooko omuuntu oogwo alaankoonga, yakabeele kuzima hali weenyini hachilintiyaaakuzeelwe.22Obuchilo bakaba nibalya yeezu yeemucha omukate, yaasiima mungu. yaagumenyula, yaabaha abaheemba boomwe yaagamba aati, mwanaankule, mulye, ogu nigwo omubili gwaanze. 23Kayamazile kukola aatyo yeemucha echisusi che eviini, yaasima muungu yaabaha baanyweelelana boona kuluga omuli echo chisusi. 24Yaabagaambila aati, ezi niyo ensagama yaanze eezo elikusiinza endagano ya muungu na abaantu boomwe, ensagama eezo elikuseeeseka habwa abaantu beenzi. 25Mazima butunu nnimbagaambila nka nikwo, tiinchisubile kunywa kaandi eviini ye emizabibu kuhika ahali echo chilo chi ndizinyweelaho eviini ye ensoonga eensha omu bukama bwa mungu.26Niho baazina oluzina lwo kumusiingiza muungu obuchilo baanazile kuzina baalugaho bazeenda omu ibaanga lye Emizeituni. 27Obuchilo bakaba bali omu muhaanda yeezu yaabagambila abaheemba boomwe aati, mweena iimwe nimunyilua omu ituumbi lya leelo. Nigaba nka nikwo muungu agaambile omu maandiko matakatifu nka nikwo,ndyaateela omuliisa, nazo entaama zilaabungeela.28Naho iinye obuchilo oobwo ndiba naazweelwe, ndyaabebeembelela kuzeeenda Galilaya. 29Niho peetero yaamugaambila aati, no oobu bilaaba bazeenzi baanze boona baalaakunagilana iinye tiinkukunagilana.30Yeezu yaamugambila aati, mazima butunu nninkugaambila omu chilo echi cha leelo, enkookolomi echaali kukoloma enturo ibili, nooba waanyogile enturo isatu. 31Naho petero yaaguma kukomeentleza aati, noobwo kufwa, ni lwaampaka iimfwe hamo ne ewe tiindi wa kukwaanga iiwe nakati nabo abahemba boona bazeenzibe baagamba batyo nyini.32Niho baahika omu musii ogwo ogulikweetwa Getisemane. yeezu yaabagambila abaheemba boomwe aati, muuntegamilile aha, obuchilo iinye kaandikusuba. 33Yeemucha Peetero, Yakobo na Yohana, yaazenda nabo hala kache yaabanza kuzololkwa no kuzolelwa bwooli. 34Yaabagambila aati, omwooyo gwanze gwiina entiimba bwooli kuhicha noobu kufwa muuniindilile aha, mubuchise hamo neenye.35Yeezu yeelilaho nka aho kache, yaagwa aahansi buzuuma. yaasaba aati, kabilaaba nibikuundilana, ntahiingiula obuchilo bwo lwaagalaloolu. 36Nayaagamab aati, abba, tata, hali iiwe goona gakwiile. nnkusaba onyihileho omutaho ogu gwo olwaagalalo, bitaba nkokwo iinye ndikweendaho, naho ohikilize obweenzi bwaawe.37Obuchilo yaasubile aha baheemba boomwe basatu baaliinya, yaabasaanga bali omu tulo. yaamugaambila Peetero, Simoni na oli omu tulo waalemwa kwiikala meeso hamo ne eenye no oobu ahi isaaha limo. 38Niho yaabagambila aati, mwiikale nu meeso kusaba muungu, mutaakwiiza mukaleengesibwa, omwooyo ningweenda kweegumisiliza ebileengeso, naho omubili tigwiina amagala. 39Kaandi yeezu yaalugaho, yaazenda kuneembelela ha lubazu, yaasubiilila kuneembelela amagambo ago nyini.40Obuchilo yaasubile enturoya kabili, yaabasanga abaheemba boomwe bali omu tulo habwokuba ameeeso gaabo gakaba galemeelile endooolo, kayabeele yaabapaampwile, tibalabeele ne cho kumugalulila. 41Yeezu yaaluga kaandi kusaba enturo ya kasatu yaabagambila ati, habwaachi muchaali muchihunle no kukobezibwa omu ngalo ze enkola bibi. 42Mwiimuke tuzeende leeba enkoonga yaanze yeeeliliza.43Obuchilo oobwo yeezu akaba achaali naahoyela amagaambo ago ahonyini Yuda oomo omuli abo ikumi na babili, yahika hamo ne embaga mpaango ya abaantu aabo bakwaasile embaanda ne engoligo aabantu abo bakaluga aha bakulu ba abagabe abegeesa be ebilagilo bya Musa na abanyampala ba abayahudi. 44Yuda ogwo enkoonga wa yeezu akaba yaabamanyisize abo baantu emanyiso.akaba abagambile aati, omuuntu oogwo ndaanyweegela niwe ogwo nyini mumutwaale kuzima kunu ali omuli itaano. 45Obuchilo Yuda yaaahikile aho,yaazenda gumo ahali yeezu yaagamba aati,mweegesa niho yaamunyweegela. 46Abaaantu abo baamuntu omuli itaano yeezu.47Niho oomowa aabo abaabeele bali hamo na yeezu, asopoololama olubaadi lwoome alumuteeza no kumuchwa okutwi omuhalila wo omugabe omukulu. 48Yeezu yaabagambila abaantu abo aati, ooobu sii, ha kwiiza kunkwaata kunu mukwaasile embaanda ne engoligo ngasi nimuleeba nka nikwo iinye ndi omunyagilizi. 49Buli chilo nkaba ndi hamo ne emwe, nniinyegesa omu lubuga lwe eenzu ya muungu na timulaleengesize kuunkwaata, naho aga goona gakozilwe kubona aago gayaandikilwe omu maandiko matakatifu, gahikiilizwe. 50Niho abaheemba boona baamusigaho, beeluka.51Hakaba heena oomo oogwo atazweele chintu naho isuuka lyoonka, akaba naamukulaatila yeezu nawe bmukwaata, 52Naho weenyini yaaabepulusuka yaasiga isuuka lyoomwe, yeeluka ali busa.53Niho abaantu aabo baamutwala yeezu aha mugabe mukulu wa muungu baakola aaho boona abakulu ba abagabe, abanyampala ba abayahudi na abegeesa be ebilagilo bya Musa. 54Nawe peetero yaaaba naamukulaatila yeezu kulugiila hala yazeenda yaataho omugati omu lubuga lwo omugabe mukulu yeekala omwo hamo na abaleebelezi, yaaba naayota echikoome.55Abakulu ba abagabe ni itegeko likulu lyoona baabaanza kuloondela ebiteelezo byo kumulegelela yeezu babone kumuchwazika no kumwiita. naho, tibalabele nibabonesa ebiteeleelzo byoona byoona eebyo ebilikugasa. 56Abaantu beenzi bakaba nibasohoza ebiteelelezo bye ebisuba kumulegelela yeezu, naho ebyeetelezo byaabo tibalabeele nibikuundiilana.57Niho, abaantu abaandi bunaanka baayemeelela, baasohoza bulubona bwe ebisuba nka nikwo, 58Iichwe nyini tukamuhulila omuuntu oogu naagaamba nka nikwo, iinye nninkmbula enzu ya muungu ezi eezo abaaantu bayoombekile ne engalo. Kaandi ninyoombokela eendi aha bilo bisatu kwoonka.eenzu eezo etakwoombekwa ne engalo za abaantu. 59No oobu bityo, bulubona bwaabo tibulakundileene.60Niho omugabe mukulu yaaayemeelela ahagati yaabo, yaamubuza yeezu aati, ngasi tozila cho kusubya no oobu ehigambo choona choona habwa ago gi balikukulegelela. 61Naho yeezu ayisiza chee, talasubize chigambo choona choona omugabe mukulu yaazeendela kumubuuza aati, ngasi iiwe oli masihi omutabani wa muungu owi ikuzo. 62Yeezu yaasubya aati, iinye niwe ne eemwe mulyaabona iinye mutabani wo omuuntu nyiinkela olubazu lwo obulyo lwa muungu owo obuzizi nayiiz omu bwiile bwo olugulu.63Niho omugabe mukulu kuteemula ebizwaalo byoomwe, yaaagamba aati, ni baalubona chi kaandi aabotuchayeenda? 64Mwachihulila imwe nyini nko ookwo yaalogota muungu bityo iimwe nimugaamba muta bamusubiza bati chimugasize kwiita. 65Niho abaandi baaabanza kumuchweela amachwaata, kumuzibika omu meeso no kumuteela enfune kunu nibamugambila bati, Gaamba obubaasi, no ooha oogwo ayaaakuteela nabo abaleebezi aabo bakaba baliho aho, nabo baamuteela.66Obuchilo obwo bwoona Peetero akaba ali omu lubuga aheefo ye echiseenge aaho yeezu akaba naabuzwa, yeezu omuzaanakazi oomo kuliga omuli aabo abazanakazi bo omugabe omukulu. 67Yaamubona Peetero nayoota omulilo yaaamunonkolela ameeso. yaamugaambila aati, ne ewe nyini obele oli hamo no ooghwo omnyanazareeti, yeezu. 68Naho Peetero yaayanga naasubyaaati, ago go olikugamba ako nyini, enkookolomi ekookoloma.69Omuzaanakazi ogwo aba yaamubona kaandi Peetero abaanza kubagambila abaantu aabo abemelile aho aati, omuuntu oogu nawe ali hamo nabo. 70Naho, Peetero yaayanga kaandi haalabaho akaanya kache abaantu aabo beemelile aho bamugambila Peetero bati, mazima iiwe oli hamo nabo, habwokuba ne ewe nyini oli omunya Galilaaya.71Naho, Peetero akabaza kweechena no kulahila aati, omuuuntu oogwo mulikugaamba iinye tiinkumumanya. 72Ahonyini kwoonka enkookolomi yaakookoloma entulo ya kabili obuchilo obwo, Peetoro yeezuka echigaambo cha yeezu eecho akamugambila aati,enkokoloomi etakakoolomile enturo ya kabili, nooba waannyogile enturo isatu.obuchilo Peetero akateekuza ago, yaalila.
1Obuchilo kabwaachiile kwoonka, Itegekalo likulu Iyoona, eelyo nilyo likaba lili Iya abakulu ba abgabe, abanyaampala ba abayahudi, naabeegesa be ebilagilo bya Musa baatela omukobo baakola omweetegeko baamuboha yeezu baamutwala aha mwaanangwa we echirumi oogwo akaba nayetwa Pilato. 2Pilato yaamubuza aati iiwe oli omukama wa abaahudi yeezu yaamugalula aati niwe iiwe oogwo olikugamba. 3Abakulu ba abagabe bakaba nibamulegela yeezu nka nikwo akozile ebikolwa biinzi.4Pilato yamuubuza kaandi yamuzila aati tokusubya chigambo leeba okwo balikukukulegelela iiwe ebilegelo biinzi. 5Naho yeezu talamugalulile choona niho Pilato yasoobelwa.6Aha mazenyi ga paasika pilato akaba ayina obuteeka bwo kubakomelela embohe eemo, ezo baamusigile abaantu. 7Obuchilo obwo omu ibohelo akaba alimo omuuntu oomo nayeetwa baraba hamo na abaantu abaandi aabo bakakola obugome no obwiiisi aha bugome bwaabo. 8Embaga ya abaantu beeza hali Pilato baabanza kumusaba abakomoolela embohe eemo,nkokwo yaamanyile kukola.9Pilato yaababuza aati, "ngasi nimwenda mbakomoolela omukama wa Abayahudi?" 10Akagamba aatyo habwokuba akamanya nka nikwo abakulu ba abagabe baamutwala yeezu hali weenyini habwi ichubi lyaabo kwoonka. 11Naho abakulu ba abagabe basuunikile embaga ya abaantu ezo nka nikwo bamusabe Pilato abakomoolela Baraba,ataakubakomelela yeezu.12Pilato yaababuza kaandi aati mbweenu nimweenda mukolechi omuuntu ogu oogwo mulikugaamba no omukama. 13Abaantu boona baahamuka aha yoombo kaandi bagaamba bati abaambwe aha musalaba.14Pilato yaababuza aati, "ngasi yaakola chiheno chi nka nikwo abaambwe aha musaalaba naho boonyini baayoongela kuhooyooka bati abaambwe aha "musalaba." 15Pilato akaba naayenda kuzinuliza embaga ya abaantu bityo yaabakomoololela Baraba. yalagila abalwaanila ngoma boomwe bamuteele enkoba yeezu niho yaabalagila bamutwaale bamubaambe aha musaalaba.16Abalwanila ngoma abo baamutwala yezzu omu chikaali cho omwaannngwa Pilato no kweeta abalwanila ngoma boona bazeenzi baabo. 17Baamuzweeka yeezu enkaazu yi ibale lye ezaambalau elyo obukama baayogosa omukako gwa amahwa, baamuzweeka aha mutwe. 18Baabanza kumulamya ahi igayo bati nokasiinge mukama wa Abayahudi.19Baamuteela ha mutwe no olusekeyaanda no kumuchweela amachwaata baamuteeela ebizwi kumulamya aha kumugaya. 20Obuchilo baamazile kumunegula, baamuzula echo chizwaalo che ezmbalau no kumuzweeka kaandi emyeenda yoomwe baamusohoza qqhelu bazeenda kumubaamba aha musalaba. 21Omu muhaanda abalwaanila ngoma abo baabugula no omuuntu oogwo akaba naahiingula omu muzihwa kuluga omu musili, iziina lyoomwe Simoni,akaba ali omunya kurene. omuuntu ogwo akaba ali ise wa Alekisanda na Rufoni niho baamuhatika kusutula omusalaaba gwa yeezu.22Baamutwala yeezu aaho ahalikweetwa Goligoota iziina eeli liina ensoonga eti, oluhanga lwo omutwe. 23Baamuha yeezu eviini eezo ekaba etulaniwe no omubazi, naho weenyini yaayanga kunywa. 24Niho baamubaamba aha musaalaba, no kubagana ebizwaalo byoomwe aha kubyeeseza olweeso lwi ibaando kulamula ooha alaatwaala myeenda chi.25Obuchilo baamubaambile ha musaalaba ekaba eli esaaha isatu enchakala. 26Aha musalaba bakataho amaandiko ge ntambala yoomwe, gakaba nigagaamba gati oogu no omukama wa Abayahudi. 27Bakaba baliho abaantu babili abaabele bali abanyagilizi niho abalwaanila ngoma baabaamba aha misalaaba heehi ba yeezu, oomo olubazu lwo obulyo no oondi olubazu lwo obumoso. 28(Niho amaandiko matakatifu gaahikilizwa aago galikugaamba gati akabalwa hamo na abakola biheno).29Abaantu abaabele nibalaba aho bakaba nibamunengula kunu nibazugumisa emitwe yaabo nibaagaambabati aaha iiwe okaagaamba nka nikwo noohicha kuzikambula eenzu ya muungu no kuzoombeka kaandi aha bilo bisatu, 30Oobu mbweenu oyechuungule weenka otuuke kuluga aha musaalaba aho!"31Na abakulu ba abagabe na abegesa be ebilagilo bya Musa boona hamo baamunegula ha kweegaambila bati akachungula abaandi naho tiyaakuhicha kweechugula wenyini. 32Ngasi weenyini tiwe masihi, omukama wa Abaiziraeli? oobu tukole atuuke kuluga aha musaalaba tubone kumwikiliza no oobu abaantu bali aabo bakaba baamba ha misalaba hamo nawe nabo baamuzuma.33No kubaandiza esaaha mukaaga nyemisana kuhika esaaha mweenda yaaba nsiimbazi omu nsi yoona. 34Kayaahikile esaaha mweenda yeezu yaayaambaza ilaka lihango yaagamba aati eloi eloi lama sabakithani? ensooga yaaho ne eeti muungu waanze, muungu waanze habwaachi waanagilana?. 35Abaantu bunaanka aabo bakaba beemelile aho obuchilo bahulile yeezu nagaamba ago, baaagamba bati, boozo muhulililize, namweeta Eliya.36Omuuntu oomo yeeluka bwaagu yeeza yeemucha ikoongo, yaaliizuza eviini esankameele, yakomela aha olusekeyaaanda lula.Yamuha yeezu nka nikwo aanywe. omuuntu ohgwo yamuzila aati, muleke tulole kalaaba Eliya nayyiza kumuutucha kuluga aho aha musalaba. 37Yeezu yayaambaza ilaka lihango, yaafwa. 38Ichiingilizo eelyo likaba lili omu nzu ahatakatifu he eenzu ya muungu lyaabalaalukamo enkasi ibili kuluga olugulukuhika ahaansi.39Mukulu wa abalwanila ngoma oogwo akaba ayemeelile omuj meeso ga yeezu, obuchilo kayaabwene nka nikwo yeezu naafwa, yaagamba aati amazima omuuntu ogu akaba ali mutabani wa muungu. 40Bakaba baliho abakazi abaabeele nibaleeba habwa hala.omuli abo akaba aliho Mariamu omunya magidalena, Salome na Mariamu nyina wa Yakobo omulumuna na Yose. 41Abakazi abo bakaba bamukulatile no kumuheeleleza yeezu obuchilo akaba ali omunsi ya Galilaaya. Bakaba baliho na abakazi abaaandi beenzi aabo bakazenda hamo nawe omuli Yeruzaleemu.42Obuchilo yaahikile olweebazo, habwo kuba echilo chikaba chili echilo cho kweelonza habwe endaalikizo. 43Yeezu omuuntu oogwo akaba ayetwa Yozefu, omunya Arimatea, akaba ali owi isiima bwooli omu itegekelo likulu lya Abayahudi, na akaba nakweetegeza okwiiza kwo obukama bwa muungu oogwo yazeenda hali Pilato bwo obugimi kumusaba amukuundile azeende kwiimucha omuutumbi gwa yeezu. 44Pilato yaasobelwa kayahulile nka nikwo, yeezu yamazile kufwa yaamweta mukulu wa abalwaanila ngoma abone kumumanyisa, kabilaaba na amazima nka nikwo yeezu yaafwiile.45Obuchilo omukulu wa abalwaanila ngoma yaasiinzile mka nikwo yeezu yaafwa, Pilato yaamukuundila Yozefu agutwaale omutuumbi. 46Niho Yozefu nawe yaagula isaandala lye empilya nyiinzi yazeenda aha musalaba aho yaagutuucha ahaansi omutuumbi gwa yeezu,yaagusweekelela ni isaanda. yaziika omutuumbi ogwo omu mbi ezo ekaba esumile omu luchili, yaahilingisa ibaale lihaango no kulizibikiliza aha mulyaango gwe eembi. 47Mariamu omunya Magidalena na Mariamu nyina wa Yose baahabona aaho yaaziikilwe.
1Obuchilo echilo che endaalikizo kachahiingwile, Mariamu omunya Magidalena, Salome na Mariamu nyina wa Yakobo, baagula amazuta aago agakanunkila kuzima, bazeende bagusiige omutuumbi gwa yeezu. 2Echilo cha aha bwooyo enchakala, omulucheelelelwa, baazenda aha mbi ya yeezu.3Obuchilo bakaba bali omu muhaanda, "baabanza kweebuza bati, oobu, no ooha oogwo alaatuhilingisizaho ibaale elyo aha mulyaango gwe eembi?" 4Naho obuchilo kabaahikile, baabona ibaale elyo lyaahilingiswe, lili aha lubazu na likaba lili lihango bwooli.5Bataaha omu mbi, beetimwa kubona omusigazi oomo oogwo akaba azweele enkaazu ndeehi elikweela pee. Ayikeele aha lubazu lwo obulyo lwe eembi. 6Nawe yaabagaambila aati, mutaakweetimwa. nnisombokelwa nka nikwo nimuloonda yeezu omunyanazareti, oogwo ayaabaambile aha musaalaba. yaazoolwa, taliho aaha muleebe aaho bamulyaamikile. 7Oobu nimuzeenda, mubagambile abaheemba boomwe, muno muno Peetero, nka nikwo yeezu naabebembelela kuzeenda Galilaya. okwo nikwo aaho mulamubona nkokwo yaabagaambila.8Obuchilo bahulile batyo, baabanza kuzuguma aha butiini no kusobelwa baasohola aheelu, beeluka kuluga omu mbi omwo tibalamugambile omuuntu weena weena, habwokuba bakatiina.9Obuchilo yeezu yazookile omulucheelelwa echilo cha aha bwooyo, owa mbele kumweesuululukiza akaba ali Mariamu omunya Magidalena, oogwo akaba amwiihilemo amzimu musaanzu. 10Mariamu omunya Magidalena yazeenda yaabagambila abaabele bali hamo na yeezu no obuchilo oobwo bakaba nibalila no kwaalama. 11Naho obuchilo bahulile nka nikwo yaamubona yeezu ali mwooyo, tibalekilize.12Echilo echo nyina yeezu yaabesuulukiza babili omu baheemba boomwe. Abaheemba abo bakaba bali omu muhaanda bakaba nibazeenda omu nsaambo. Baasiingwa kumumanya, habwo kuba akaba ayina ensuso eendi. 13Obuchilo bamusoombokilwe baasuba kubasoomboolela bazeenzi baabo, naho abaheemba abo tibalekililze.14Ha muheleeluko yeezu yaabesuulukiza abaheemba boomwe ikumi no omo obuchilo bakaba bali hamo, nibalya yaabakama habwo kulemeeela kwe emiganya yaabo, habwokuba bakaanga kwiikiliza amagambo ga bazeenzi baabo, aabo abamubwene yeezu obuchilo yaazokile omu bafwile. 15Niho yaabagambila aati nimuzeende omu nsi zoona, muboolekeele abaantu boona, empola zaanze. 16Omuuntu weena weena oogwo aleekiliza no kubatizwa alaachuungulwa, naho omuuntu weena weena oogwo alayaanga kwiikiliza alaachwaaziika.17Abaantu aabo abaalekilza nibakola emanyiso kusohoza amazimu aha baantu habwiiizina lyaanze no kugaamba aha lulimi kusha. 18Nibakwaata enzoka kwe emikono nali kunywa echiintu choona choona eecho chilikwiita tichilibakola chiintu nibaba nibabataho emikono yaabo aha balweele nabo nibabona kuchila.19Obuchilo omukama yeezu kayamazile kuhooya nabo muungu yaamutwala yaalelema kuza omu igulu, yeekala olubazu lwo obulyo lwa muungu. 20Abaheemba boomwe abo aho, bazeenda kwoolekeleela empola nzima hoona hoona. Omukama yeezu akaba naabaha amagala go kukola emanyiso bityo nikwo akaba nasuumba amagaambo ago kuba na ga mazima.
1Okwo isima Teofilo abaantu beezi beegumisiliize kwaandika aha buteeka amagaambo aago gakabaho omuli iichwe, 2Amagaambo ago tukagaambilwa na abaantu aabo yabeesululukiize amagaambo ago nyini habwa ameeso gaabo kuluga aha bubaandizo bwe emilimo ya Yeezu, na abaantu abo nibo bakaba nibasuugaanisa empola za Yeezu. 3Neenye kaandi ,nnyetegeeliize amagaambo ago goona kaandi, Naabona kuzima nkwaandikile kuba . 4Iiwe neewe omanye amagaambo aago okeegeswa.5Herode obuchilo akaba ali omukama we eensi yayudea akaba aliho omugabe oomo, iziina lyoomwe Zakaria, we embaga yo obugabe ya Abiya. Mukaziwe nawe akaba ali owo olugaanda lwo omugabe Harun iziina lyoomwe Elizabeti. 6Boona babili bakaba bali abagololoke omu meeso go Omukama Muungu. Bakaba beekomya ebilagilo byoomwe byoona, omu kubimookela hateena amabala goona goona. 7Bakaba batazeele omwaana, habwo kuba Elizabeti akaba ali omuguumba, na bakaba baakokweele bwooli.8Chilo nchimo, lubaba luli olubo lwe embaga ya Zakaria kukola emilimoya abagabe omu meeso ga Muungu. 9Kwiingana na obuteeka bwo obugabe, Zakaria akatoozibwa kuza omu nzu yo Omukama Muungu, amwooteze omwo obubaani. 10Zakaria obuchilo yaataahilemo kwooteza obubaani, abaantu beenzi bakaba bakobile aheelu, abalikusaba Muungu.11Entulo eemo Zakaria yaasuululukilwa na maleeka wo Omukama Muungu. Maleeka ongwo yaayemeelela olubazu lwo obulyo lwi itaambila lyo kwookeza obubaani. 12Zakaria obuchilo kayaamubweene, yeetimwa yaatiina bwooli. 13Naho maleeka ogwo yaamugaambila aati, "Iiwe Zakaria, otatiina! Aga aago waasaba Muungu, yaagahalila. Mukaawe Elizabeti alaakuzaalila omwaana wo obukwaata,olyamweeta Yohana.14Omwaana ogwo niwe alileetelela mube na amanulilwa bwooli, Abaantu beenzi balaanulilwa kuzaalwa kwoomwe. 15naaba mukulu omu meeso go Omukama Muungu. Atanywa eviini nali choona eecho chilikutamiiza. Aleezuzwa no Omwooyo Mutakatiifu, noobu achili omuunda ya nyina.16Alaasubya abaantu beenzi ba Iziraeli aha Mukama Muungu waabo. 17Alaamweebeembelela Omukama, aloonze abantu kumunyegeza, ayina amagala no Omwooyo gwa Muungu nkokwo akaba ayinago Eliya. Alyaabakwaatanisa abazeele na abaana baabo, na abazilwa alyaabakola babe na amasala go kumugomookela Muungu.''18Zakaria yaamubuuza aati. iinye na mukaanze tuli abanyaampala! Ndaachimanyaho iinta echigaambo echo?'' 19Maleeka yaagaamba aati, ni Iinye Gaburieli, oogwo ndikweemeelela omu meeso ga Muungu. Annaiindikile kunu, nyize kukugaambila amagaambo ago amazima. 20Naho tokakuunzile amagaambo gaanze aago mazima galaakolwa. Mbweenu, kukaandiza oobu nooba omutita. Tolihicha kugaamba kuhicha buchilo oobwo amagaanbo ago galikolwa.''21Mbweenu, yaagaamba aati, ni iinye abaabeele nibamuliindilila Zakaria, baasobelwa habwo kubona ookwo yeeliilwe oomwo omu nzu ya muungu. 22Kayaalugilemo, talahikize kuhooya nabo. Entulo eemo, baamanya abweene ameezaho omu nzu ya Muungu. Akaba naboolekaa ne ngalo, nawe yaazeendelela kuba omutita. 23Ebilo byoomwe byo kuheeleza omu nzu ya Muungu obuchilo byahweele, yaazeeenda omuka.24Aheezile, mukaziwe Elizabeti yeemucha eenda. Yaamala ameezi ataano bweeseleke, yaagaamba nka nikwo, 25Omkama Muungu niwe yaankolela aatyo no kuumweela. Yaaanyihaho ensoni omu baantu.''26Eenda ezo obuchilo yaahikize ameezi mukaaga, Muungu yaasiindika Gaburieli omu muzihwa gwi iziina llikweetwa Nazareeti omu nsi ya Galilaaya, 27ahike aha muhalakazi oomo oogwo akaba atakamumanyile omuseeza, iziina lyoomwe Mariamu. Omuhalakazi ogwo akaba asuumbikilwe no omukwaata oomo iziina lyoomwe Yozefu, wo olugaanda lwo omukama Daudi. 28Maleeka ogwo yaazeenda ahali Mariumu yaamugaambila aati, Nniinkusuula iiwe oyina omugisa bwooli! Omukama Muungu ali hamo neewe.'' 29Nawe yaazululukilwa bwooli habwa amagaambo ago yaateekuza omu muganya, ''Mpola chi ezi!30Naho maleeka ogwo yaamugaambila aati, Iiwe mariamu, otatiina, Muungu yaakubonesa embabazi. 31Leeba, olaatwaala eenda, olaazaala omwaana wo obukwaata, olyamweeta Yeezu. 32Alyaaba mukulu, alyaayetwa Mutabani wa Muungu oogwo Ali olugulu ya byoona. Omukama Muungu alaamuha echitebe chi ikuzo lyo obutegeki bwo omukama Daudi iise enkulu. 33Alyaaba mukulu we enzaalwa za Yakobo ebilo byoona. Obukama boomwe tibulihwa nakati.''34Mariamu yaamugalulila maleeka aati, Aga galaakolwa gata kunu iinye ntakumumanya omuseeza? 35Maleeka yaamugalulila ''Omwooyo Mutkatiifu alyaakwiizaho no obuhicha bwa Muungu ogwo ali olugulu ya byoona bulyaakusweeka. bityo,omwaana oogwo olizaala alaaba omutakatiifu na alyaayetwa Mutabani wa muungu.36Leeba! mudugu waawe Elizabeti, oogwo bakaba bamweeta omugumba, omu bukeenkulu bwoomwe atweele eenda yo omwaana wo obukwaata. Okweezi oku no kwa mukaaga. 37Ensoonga Muungu tichiliho eecho alikulemwa kukola.'' 38Mariamu yaabusubiza, Iinye ndi omuzaanakazi wo Omukama Muungu, bibe hali iinye nkokwo waagaamba.'' Ahonyini maleeka ogwo yaazeenda.39Omu nchilo ezo nyini, Mariamu yaaloonza oluzeendo, yaazeenda bwaangu omu muzihwa gumo omu nsi ya amabaanga ga Yuda. 40Yaataaha omu nzu ya Zakaria, yaamwangalucha Elizabeti. 41Elizabeti obuchilo yaahuliile echisuulo cha Mariamu, omwaana oogwo akaba ali omuunda yoomwe yaaguluka. Ahonyini, Elizabeti yeezuzwa no Omwooyo Mutakatiifu.42Niho yaagaamba ahi ilaka lihaanga aati, ''omu bakazi boona, iiwe niwe ofuuhilwe! no omwaana oogwo olaazaala, nawe ayina omugisa. 43Iinye ndi ooha, noobu nyina omukama weetu yeeza kuunyangalucha?. 44Obuchilo naahuliile echisuulo chaawe, ahonyini omwaana oogwo ali omuunda yaanze yaaguluka habwa amanulilwa. 45Iiwe ofuuhilwe, habwo kuba weekiliza amagaambo aago Omukama Muungu yaakugaambila galaakolwa!''46Mariamu yaagaamba aati, ''Omuganya gwaanze nigumusiima omukama Muungu, 47no omwooyo gwaanze nigumunulilwa Muungu, omuchuunguzi waanze.48Habwo kuba abubweene obulemwa bwo omuuzaanaakazi woomwe. kuluga oobu abaantu be enzaalwa zoona balyaanyeta owo omugisa. 49Muungu owo obuhicha bwoona yaankolela amahano ni iziina lyoomwe ne elitakatiifu.50Naazeendelela kubazilila echiganyizi abaantu be enzaalwa ne enzaalwa aabo abalikumukoondookela. 51Akozile amagaambo mahaango habwa amagala goomwe, abanagile abeene ihagi.52Abagwiisize abakulu kuluga aha bitebe bi ikuzo lyaabo lyo obutegeki, abafula abeenamwiile. 53Abeena enzala abahaagisize kuzima, abahite ababiingile engalo zili busa.54Azunile Abaiziraeli abazaana boomwe, habwo kwiizuka kubazilila echiganyizi. 55Nkokwo yaalageene na Ibrahimu isiichwe enkulu ne enzaalwa zoomwe zoona, ebilo byoona.56Niho Mariamu yeekala owa Elizabeti ameezi asatu, yaamala yaasuba owoomwe. 57Echilo cho kweechuungula kwa Elizabeti kachaahikile, yaazaala omwaana wo obukwaata. 58Abatuuzi boomwe na abanyalugaanda, obuchilo baahuliile okwo Omukama Muungu yaamuziliile echiganyizi, baanulilwa hamo naze.59Ogwo mwaana, kayaahikize echilo cha munaana, beeza kumusala ikoba, baayeenda bamuluke iziina lya Zakaria, nke iiso. 60Naho, nyina yaayaanga, yaagaamba, Mmahi Naalukwa iziina Yohana. 61Baasubya, kasi Tihaliho mudugu weenyu oogwo alikweetwa iziina elyo.62Ba`uuza iise habwo kumwooleka ne ngalo, kuba abagaambile iziina eelyo alikweenda kumweeta omutabani. 63Yaabasaba echibaaho, yaachandika aati, Iziina lyoomwe nilyo Yohana. Boona baasobelwa.n64Ahonyini akanwa kaakomoololwa, olulimi lwaagololoka, yaabaanza kuhooya kaandi, yaamukuza Muungu. 65Abatuuzi boona baatiina bwooli. Echigaambo echo chaakumuuka bwooli omu nsi yoona ya mabaanga ga Yudea. 66Boona aabo bahuliile, baaba nibeebuuza bati, Omwaana ogwo naaba omuuntu wa kazeendele chi Bakagaamba batyo habwo kuba mazima, Omukama Muungu akaba ali hamo naze.67Zakaria iise wo omwaana ogwo, yeezuzwa Omwooyo Mutakatiifu. Yaasohoza obubaasi nka nikwo. 68Omukama Muungu weetu wa Iziraeli akuzibwe, habwo kuba ayizile no kubachuungula abaantu boomwe.69Atuheele omuchuunguzi owo obuhicha kuluga omu lugaanda lwo omuzaana woomwe Daudi. 70Nkokwo yaabele agaambile aho kala habwo omuhaanda gwa ababaasi boomwe abatakatiifu. 71Akatugaambila nka nikwo, alaatuchuungula kuluga aha babisa beetu, no kuluga omu ngalo za abo abalikututamwa.72Yaagaamba nka nikwo alaabazilila echiganyizi besiichwe enkulu, no kwiizuka endagano byoomwe entakatiifu eezo yaalageene nabo. 73Endagano ezo niyo akamulahilila isiimwe enkulu Ibrahimu. 74Nkokwo atubonesa iichwe, atuchuungule kuluga omu ngalo za ababisa beetu, tube nitumugomookela obutazila butiini. 75Tuli omu kukola amazima omu butakatiifu ebilo byeetu byoona.76Iiwe mwaana waanze, olyaaba nooyetwa omubaasi wa Muungu oogwo Ali Oluguluya Byoona, olyaamwiibembelela Omukama, kumuloongeza omuhaanda. 77Mala olyaabamanyisa abaantu boome nka balichuungulwa, habwo kuganyila ebiheno byaabo.78Kwiingana na chiganyizi chihaango cha Muungu weetu. Obuchuunguzi obwo bulyaatwiizila nko omwaanga gwi izooba lilikusohola. 79na gulyaabamulikila abali amu nsiimbaazi, abali omu lwaagalalo no obutiini bwo olufu. Alaatwebeembelela, tuzeende omu muhaanda gwo obuhoolo.''80Bityo omwaana ogwo Yohana yaakula, yaabonesa amagala aha Mwooyo Mutakatiifa. Yaazeenda kwiikala omu nsi yo obwooma, kuhicha obuchilo oobwo yeeeyolekile aha Baiziraeli.
1Omu bilo yaazeelwe Yohana, Kaizaari Augusto akasohoza oluhamo nka nikwo abaantu boona abali ahaansi yo obutegeki bwoome, bazeenda kweeyaandikia. 2Okweeyaandikisa oku kukaba kuli okwa mbele, omu bichilo Kurenio oobu akaba ali omwaanaangwa we eensi ya siiria 3Nikwo, abaantu boona baazeenda kweeyaandikisa, buli baantu omu iboma lyaabo.4Yozefu nawe akaluga omu ibom lya Nazareeti omu nsi ya Galilaaya, yaahanama kuzeenda omu nsi ya Yudea omu muzihwa gwa Betlehemu. habwo kuba Betlehemu nicho echaalo cha Daudi, na Yozefu akaba ali owo lugaanda lwoomwe. 5Obuchilo oobwo yaazeenzile kweeyaandikisa akaba ali hamo na Mariamu, oogwo akaba amusuumbikile. na Mariamu akaba ayine eenda.6No omu buchilo obwo bakaba bali aho Betlehemu, omwaanya gwo kuzaala kwo ogwo mariamu gwaahika, 7yaazaala omutabani wo obuzigeezo, yaamusweekelela omu myeenda, yaamubyaamika omu kaato ko kunyweesezamo ente. Habwo kuba, tibalabonesize echiseenge omu nzu yo kubyaama abazenyi.8Omu mbuga ya aho, bakaba balimo abaliisa abaabeele nibeekala omwo nibaleeba ebitungaanwa byaabo omu chilo. 9Ahonyini beesulukizwa na maleeka wo Omukama. Ni ukuzo lyo omukama lyaabamulikila enkasi zoona, baazila okweetimwa kuhaango bwooli.10Naho maleeka ogwo yaabagaambila, ''Mutatiina! Leeba, nniimbamanyisa empola nzima bwooli za amanulilwa mahaango ha baantu boona, 11Kuba leelo eli, omu ibona lyo omukamaa Daudi, omuchuunguzi yaazaalwa ha bweenyu. No ogwo Muchuunguzi niwe Masihi, Omukama 12Ne emanyiso yo kubamanyisa ebyo niyo ezi; nimusaanga omwaana omucheche asweekiliilwe emyeenda za abacheche, abyaamilikilwe omu kaato ko kunyweesezamo ente.''13Ahonyini, ahali ogwo maleeka, haabonekanaho ebihuumbi bya abalwaanila ngoma bya bamaleeka bazeenzibe kuluga omu igulu, baaba nibamukuza Muungu bati, 14''Muungu ali omu igulu akuzibwe! No omu nsi, obuhoolo bube ha baatu aabo alikweenda!''15Abo bamaleeka, kabaabeele baasubileyo omu igulu, abaliisa beegaambila, '' Tuzeende Betlehemu, tubone kuleeba ebyo nka nikwo Omukama yaatugaambila.'' 16Nikwo baazeenda nibeeluka, baabasaanga Mariamu na Yozefu, baamubona mwaana omucheche abyaamile omu kaato zo kunyweesezamo ente.17Na kabaabeele baamubweene omwaana ogwo, baabamanyisa abaantu empola zoona zo mwaana, eezo yaabagaambiile ogwo maleeka. 18Na boona abaahuliile aago baagaammbiilwe na abo baliisa, baasobelwa bwooli. 19Naho Mariamu yaagabiika ago goona omu muganya gwoomwe, yaazeendelela kugateekuza. 20Kabaabaliile abaliisa abo baasuba kunu nibamukuza, hali byoona eebyo baahuliile no kubona Nkokwo baagaambiilwe na maleeka, nikwo bityo byoona byaabeele.21Omwaana ogwo Yeezu, obuchilo yaahicha echilo cha munaana, baamusala ikoba, baamuluka iziina, Yeezu Nilyo iziina eelyo ogwo maleeka akaba yaamuheele, obuchilo nyina akaba atakatweele eenda.22Mbweenu, kwiingana no ookwo byaabeele nibyeendelwa omu bilagilo bya Musa, ebilo byo kweeyeza kwaabo byaaba by aahika, Yozefu na Mariamu baatwaala ogwo mwana Yeezu okwo Yeruzaleemu, babone kumuhikiliiza ha Mukama. 23Habwo kuba chaandikilwe omu bilagilo byo omukama nkonkwo, ''buli mwaana wo obuzigeezo vwo obukwaata naayeendelwa atoozwe kuba omutakatiifu ha omukama Muungu. 24Hamo ne ebyo bakaba nibeenda basohoze echo chitaambocha kweeyeza, echilikugaambwa chiti omu bilagilo byo Omukama,''Musohoze echitaambo cho ebiiba bibili, nali amaana abili ge ebiiba.''25Na aho Yeruzaleemu, hakaba haliho omuuntu oomo, iziina lyoomwe ali Simeoni. Nawe akaba ali omugololoke omu meeso ga Muungu, na akaba naamukoondookela, kunu naaliindilila kuleeba okuchuungulwa kwa Abaiziraeli. omwooyo Mutakatiifu akaba ali hamo naze, 26na akaba yaamanyisizwe no omwooyo mutakatiifu nkokwo talifwa, obuchilo atakamubweene Masihi wo Omukama.27Na abazeele boomwe kabamutweele Yeezu omu nzu ya Muungu, babone kukola nkokwo ebilagilo bilikubagila, Omwooyo Mutakatiifu yaamweebeembelela Simeoni nkokwo ataahemo omwo. 28Aho yaamwaanaankula omu mikonoye ogwo mwaana Yeezu, kunu naamusiingiza Muungu aati, 29Iiwe Omukama, mukulu wa byoona,oobu onkuundile iinye omuzaana waawe, iimfwe omu buhoolo. Nkokwo walageene, waabihicha.30habwo kuba neebonela obuchuunguzi bwaawe, 31oobwo waaloongize omu meeso ga abaantu boona. 32Oobwo buchuunguzi no omwaanga gwo kwooleka omuhaanda gwaawe abo Abanyamahaanga,kaandi abaantu baawe Abaiziraeli nabo babone ikuzo.''33Ebigaambo eebyo yaagaambile Simeoni byaabasobeza iise na nyina. 34Aho Simeoni yaabafuuha, yaamugaambila Mariamu, nyina wo omwaana ogwo aati, ''Leeba! oogu mwaana , atiilweho na Muungu nkokwo naabagwiisa Abaiziraeli beenzi , mala naabakuza, Abaiziraeli abaandi beenzi. Kaandi alyaaba emanyiso elyaangwa na abaantu, 35kuhicha ebyaabeele byeeselekile omu miganya yaabo bimanyiike kuba aha bweelu. Neewe omu muganya gwaawe noosaasa bwooli nko ochumisilwe no olubaadi.''36Na aho hakaba haliho omubaasi oomo, omukeekulu bwooli, iziina lyoomwe ali Ana, muhala wa Fanweeli, wo olugaanda lwa Asheeri. Ogwo Ana akahicha emyaaka musaanzu yoonka ali hamo ne eeba niho iiba kufwa. 37Mala yaaba omukazi akaambwiile kuhicha amakamo ge emyaaka makumi munaana ne eena. Akaba asigala omwo nyini omu nzu ya Muungu , kunu naamusaba nyemisana no omu chilo ha chisiibo cha obutalya. 38Omu buchilo oobwo Simeona naahooya na Mariamu, ana yaaba yaahika aho, yaabaanza kumweesiingiza Muungu, no kugaamba empola zo omwaana ogwo ha baantu boona abamutegiize nkokwo Muungu alyaachuungulu Yeruzaleemu.39Yozefu na Mariamu, kabaabeele baamazile kukola ebilagilo byoona byo Omukama okwo bilikulagila, baasuba omuka omu iboma lya Nazareeti, omu nsi ya Galilaaya, 40Ogwo mwaana yaakula, no kuba na amagala, kunu naayizuzwa amasala no kufuuhwa na Muugu.41Abazeele ba Yeezu bakaba bazeenda Yeruzaleemu buli mwaaka, omu mazenyi ga Paasika. 42No obuchilo Yeezu oobu akaba ali omwaaana we emyaaka ikumi ne ibili, baazeenda nawe okwo omu mazenyi kwiingana no obuteeka bwaabo. 43No obuchilo bwe ebyo bilo bikulu kabwaahweele abo bazeele bo ogwo musigazi Yeezu baba baasuba nibataaha omuka kuluga okwo omu mazenyi, naho weenyini omusigazi aba yaasigalilayo okwo omu chikaali cha Yeruzaleema. Na abazeele boomwe tibalamanyile echo. 44naho bakateekuza nkokwo ali hamo na bazeenzibe aabo baabeele nibasuba hamo omuka. No obuchilo kabaabeele baazeenda oluzeendo lwe echilo chimo, bali omu muhaanda, baabaanza kumuloondela omu banyalugaanda na abanywaani baabo.45
1Gukaba guli omwaaka gwe ikumi ne itaanu nka nikwo Kaizaari Tiberio akaba naategeka muzihwa gwe Echiruumi. Pontio Pilato akaba ali omutegeki wa Yudea na Herode Antipasi cakaba ali omukama we eensi ya Galilaaya. Na Fcilipo, mweene waabo Herode akaba Omukama wa Iturea na Tulakoniiti. Lisania weenyini akaba ali Omukama wa Abileene. 2Buchilo obwo, Anasi na Kayafa nibo baabeele bali abagabe abakulu. Mbweenu, omu bichilo obwo, Yohana omwaana wa zakaria, Akaaba ali omu nsi yo obwooma.Obuchilo akaba ali okwo, yaasomboolelwa empola kuluga ahali Muungu.3Yohana akaba naazeenda kulabila eensi yoona elikuhelelana no omunona gwa Yorodaani kunu naayatula empola ezo.Akaba naabagaambila abaantu aati, ''Mazima mutamwe ebihemo byaanyu, mubatizwe, Muungu abone kubaganyila.''4Ago gakahikiililanamagaambo go omubaasi Isaya, nkokwo gaayaandikilwe omu chitabu choomwe, nkokwo: ''Okwo omu iluungu heena omuuntu oogwo alikwaambaza ahi ilaka lihaango: Muguloonze omuhaanda gwa Omukama, mugolole obulabo oobwo alaahiingula.5Buli iholoola, lifulilwe. Na buli ibaanga no otubaanga, bifufuulwe. Emihaanda ezizoongile, zigololwe. Na hoona aheene ameena mache mache, hasemezwe. 6Niho abaantu boona balaabona obuchuunguzi bwa Muungu.''7Abaantu beenzi bakaba nibamwiizaho Yohana, abone kubabatiza naho yaaba naabagaambilaaati Iimwe oluzalo lwe enzoka No ooha ayaabahana nka nikwo nimuhicha kweeliga echihulumuko cha Muungu eecho echilikwiiza habwo kubatizwa kwoonka?8Mbweenu, mwooleke ha bikolwa byaanyu nka nikwo mazima mwaalekeliile ebiheno byaanyu nanimumutegeza Muungu! Mutabaanza kuzila nka nikwo Muungu naabeekiliza kamulaaba nimweebona nka nikwo, Isiichwe enkulu ni Ibrahimu niimbagaambila nka nikwo Muungu yaakaahicha kuhiindula amakulugusi aga kuba abaana ba Ibrahimu.9Oobu omuchwaaziiko gwa Muungu ni nke enseenya eli aha bitako bye emiti! Na buli muti ogutakusohoza emisumo mizima, nigunogolwa, no kunagwa omu mulilo!''10Niho abaantu aabo abaabeele balimo omu chipipi echo, baamuuza Yohana, ''Mbwenu! Tukole chiiha? 11Yaabasubiza, "Buli ayina amagwaanda abili, asohoze limo hali oogwo ateenalyo. Na nuli ayina echookulya, nawe akole aatyo nyini kwoonka."12Abahaambya nabo baamwiizaho Yohana, abone kubabatiza. Baamubuuza, "Iiwe, mweegesa, ne echwe tukoleho tuta?" 13Nawe yaabasubiza aati, "Kamulaatobesa oluhaambwe, mutaakutobesa ensaagiliza kuchila endeengo eezo elikweendelwa."14Abalwaanila ngoma nabo baamubuuza, "Neechwe, tuzileho tuta?" Nawe yaabasubiza aati, Ataakubaho omuuntu oogwo mulamwaaka ebiintu byoomwe, nali kumusitaaka aha kumubeeheleza! Naho muhikwe empeela eezo mulikwaanaankula."15Abaantu boona, bakaba nibeebuuza omu miganya yaabo habwa Yohana, habwo kuba bakaba beena echihika nkokwo hamo weenyini niwe Masihi. 16Naho yaabagaambila boona," Iinye niimbabatiza ha meenzi kwoonka .Naho alyeeza oogwo alikuunchila ha buhicha, tiinkwiilwe no oobu kumusumuululila enkoba ze enkeeto zoomwe! Weenyini niwe oogwo alaababatiza ha Mwooyo Mutakatiifu, na ha mulilo.17Oobu akwaasile olutemele omu ngalo zooomwe abone kweesula ebititi kuluga omu ngano . Engano ezo naazisuuga omu chitala choomwe, naho ameelulo alyaagocha omu mulilo ogutalilaala nakati!"18Ha magaambo meezi ago na agaandi, Yohana akaba naahana abaantu abo, ha kubamanyisa Empola Nzima za Muungu. 19Kayaabaliile, Yohana yaamwaatulila omukama Herode, ha kuba herode akamukuumpula Herodia,mukazi wa mwene waabo. Yohana yaamuchaahukila ha chigaambo echo, na ha bikolwa bibi ebiindi byoona eebyo akaba naakola. 20Niho Herode yaayoongela obubi bwoomwe bwoona, yaaba yaamuchiingila Yohana omu ibohelo.21Obuchilo abaantu boona bakaba babatiziibwe na yohana nawe yeezu yaabatizwa.No omu buchilo oobwo yeezu yaaba naasaba. 22iguluu Lyaachiinguka, no Omu igulu omwo nyini, haalugamo ilaka, Lyaagaamba, ''Iiwe niwe Mutabani waanze engaanzi, oogwo nnyesiimaho ne ewe bwooli.''23Obuchilo Yeezu naabaanza emilimoye, akaba ayina emyaaka nka makumi asatu. Abaantu bakaba nibateekuza nkokwo akaba ali mutabani wa Yozefu. No ogwo Yozefu, akaba ali mutabani wa heeli. 24Nawe heeli, akaba ali mutabani wa Matati. Na Matati, akaba ali mutabani wa Laawi. Na laawi, akaba ali mutabani wa meliki. Na meliki, akaba ali mutabani wa Amosi. Na amosi, akaba ali mutabani wa Yana. Na Yana, akaba ali mutabani wa Yoozefu.25Nawe Yozefu, akaba ali mutabani wa Matatia. Na Matatia, akaba ali mutabani wa Amosi. Na Amosi, akaba ali mutabani wa Nahuumu. Na Nahumu, akaba ali mutabani wa Esili. Na Esili, akaba ali mutabani wa Nagai. 26Nawe Nagai, akaba ali mutabani wa mati. Na Mati, akaba ali mutabani wa matatia. Na Matatia, akaba ali mutabani wa Semei. Na Semei, akaba ali mutabani wa yozefu. Na Yozefu, akaba ali mutabani wa Yoda. 27Nawe Yoda, akaba ali mutabani wa Yaanania. Na Yaanania, akaba ali mutabani wa Resa. Na Resa, akaba ali mutabani wa Zerubabeli. Na Zerubabeli akaba ali mutabani wa Shealitieli. Na Shealitieli, akaba ali mutabani wa Neri. 28Nawe Neri, akaba ali mutabani wa Meliki. Na Meliki, akaba ali mutabani wa Adi. Na Adi, akaba ali mutabani wa Kosamu. Na Kosamu, akaba ali mutabani wa Elimadaamu. Na Elimadaamu, akaba ali mutabani wa Eri. 29Nawe Eri akaba ali mutabani wa Yoshua. Na Yoshua akaba ali mutabani wa Eliezeeri. Na Eliezeeri, akaba ali mutabani wa Yorimu. Na Yorimu, akaba ali mutabani wa Matati. Na Matati, akaba ali mutabani wa Laawi.30Nawe Laawi, akaba ali mutabani wa Simeoni. Na Simeoni, akaba ali mutabani wa Yuda. Na Yuda, akaba ali mutabani wa Yozefu. Na Yozefu, akaba ali mutabani wa Yonamu. Na Yonamu, akaba ali mutabani wa Eliakimu. 31Eliakimu, akaba ali mutabani wa Melea. Na Melea, akaba ali mutabani wa Mena. Na Mena, akaba ali mutabani wa Matata. Na Matata, akaba ali mutabani wa Natani. Na Natani, akaba ali mutabani wa Daudi. 32Nawe Daudi, akaba ali mutabani wa Yese. Na Yese, akaba ali mutabani wa Obedi. Na Obedi, akaba ali mutabani wa Boazi. Na Boazi, akaba ali mutabani wa Salumoni. Na Salumoni akaba ali mutabani wa Nashoni.33Na Nashoni, akaba ali mutabani wa Aminadabu. Na Aminadabu, akaba ali mutabani wa Aramu. Na Aramu, akaba ali mutabani wa Hezerooni. Na Hezerooni, akaba ali mutabani wa Pereesi. Na Pereesi, akaba ali mutabani wa Yuda. 34Nawe Yuda akaba ali mutabani wa Yakobo. Na Yakobo, akaba ali mutabani wa Izaaka. Na Izaaka, akaba ali mutabani wa Ibrahimu. Na Ibrahimu, akaba ali mutabani wa Teera. Na Teera, akaba ali mutabani wa Nahoori. 35Nawe Nahoori, akaba ali mutabani wa Selugi. Na Seluugi, akaba ali mutabani wa Rehu. Na Rehu, akaba ali mutabani wa Pelegi. Na Pelegi, akaba ali mutabani wa Ebeeri. Na Ebeeri, akaba ali mutabani wa Sheela.36Nawe Sheele, akaba ali mutabani wa Kayinani. Na Kayinani, akaba ali mutabani wa Arfakisaadi. Na Alfakisaadi, akaba ali mutabani wa Sheemu. Na Sheemu, akaba ali mutabani wa Nuhu. Na Nuhu, akaba ali mutabani wa Laameki. 37Nawe Laameki, akaba ali mutabani wa Metuseela. Na Metuseela, akaba ali mutabani wa Enoka. Na Enoka, akaba ali mutabani wa Yareedi. Na Yareedi, akaba ali mutabani wa Mahalaleeli. Na Mahalaleeli, akaba ali mutabani wa Kayinani. 38Nawe Kayinani, akaba ali mutabani wa Enosi. Na Enosi, akaba ali mutabani wa Seeti. Na Seeti, akaba ali mutabani wa Adamu.Na Adamu, akaba ali mutabani wa Muungu.
1Yeezu yaaluga oha aha munona gwa yorodaani ayizwiile Omwoonyo Mutakatiifu. Akeebeembelelwa no Omwoonyo kuhika omu nsi yo obwooma, 2Yaamala ebilo makumi aana, akaba naaleengesibwa ni Isitaani.No omu buchilo obwo, talaliile echiintu choona choona. Obuchilo kayaamazile ebilo ebyo, enzala ekaba neemuluma. <<<<<<< HEAD3Niho elyo Isitaani kumugaambila liti, "koolaaba iiwe oli Mutabani wa Muungu, lilagile ikulugusi eli lihiinduke kuba omukaate." 4Yeezu yaaligalulila aati,Omu Maandiko Amatakatiifu chaandikilwe chiiti,Omuuntu tiyaakuhicha kutuungwa ebyookulya byoonka."=======3Niho elyo Isitaani kumugaambila liti, koolaaba iiwe oli Mutabani wa Muungu, lilagile ikulugusi eli lihiinduke kuba omukaate. 4Yeezu yaaligalulila aati,Omu Maandiko Amatakatiifu chaandikilwe chiiti,Omuuntu tiyaakuhicha kutuungwa ebyookulya byoonka.>>>>>>> ca244fef33f06b1848e3de7f4224225c3b0d40635Kalyaabaliile Isitaani elyo lyaamutwaala Yeezu ahaantu hali olugulu bwooli, lyaamwooleka obukama bwoona bwe eensi ni ikuzo lyaamo ha kaanya ako nyini. 6Hakuba byoona ebi, nniinye oogwo naheelwe, na kaandi nakaamuha omuuntu weena weena oogwo ndikweenda. 7Ha bweecho, koolaandamya, nnLyaamugaambila elyo Isitaani, Obutegeki bwa byoona ebi, naakaakuha, hamo no obugeega bwaamiinkuha byoona ebyo.8Yeezu yaalisubiza, Chaandikilwe chiti, Omulamye Omukama Muungu waawe, omugomookele weenyini weenka.9Kalyaabalile Isitaani lyaamutwaala Yeezu Yeruzaleemu, lyaamweemeleza aha luswi olula bwooli oluli ahanzu ya Muungu, lyaamugaambila, Koolaaba ni iiwe oli Omutabani wa Muungu, oyenaguze ahaansi kuluga aha. 10Habwo kuba chaandikilwe, Muungu nalagila bamaleeka boomwe, babone kukweemanya. 11Na kaandi, Nibakusutula, amagulu gaawe oteeza okeekuumpa ahi ibaale.12Yeezu yaamusubiza, ''Chaandikilwe chiti, 'Otamuleengesa Omukama Muungu waawe.' 13Obuchilo Isitaani kalyaabeele lyaamazile kumuleengesa Yeezu,lyaamuleka kuhicha libone omwaanya oguundi, gwo kumuleengesa.14Kayaabaliile, Yeezu yaasuba owaabo galilaaya, akaba ayina obuhicha bwo Omwooyo Mutakatiifu. Ne empolaze, zikasaambaala bwooli omu nsi ezo yoona. 15Yaazeenda naayegesa abaantu omu masomelo gaabo. Na boona, baaba nibamukuza.16Kayaabaliliile, yaasuba omuka Nazereeti, omu muzihwa oogwo yaalezilwe. Na aha chilo cha che Endaalikizo, nka nikwo yaabele amanyiile, akataaha omu isomelo, yaayemeelela abone kusoma echigaambo cha Muungu. 17Akahaabwa echitabu cho omubaasi Isaya, yaachifuundula, yaaloondela ahaandikilwe,18"Omwooyo gwo Omukama Muungu, guli hamo neenye, habwo kuba, atoolize kubamanyisa abahabi Empola Nzima. Yaansiindika mbone kubamanyisa embohe, kukoololwa kwaabo, no kubamanyisa abahume, kubona kuhweeza kaandi, na aabo abalikwaagalazibwa, mbachuungule. 19Mbone kuboolekeelela abaantu, omwaaka oogwo Omukama Muungu alaayoleka engoonzi zoomwe."20Kayaamazile kusoma ebigaambo ebyo, Yeezu yaafuundikila echitabo, yaamusubiza omuheeleza, male yeekala. Na abaantu boona aabo abaabeele bali omu isomelo, bakaba nibamutukuliza ha kumukomela ameeso. 21Niho yaabaanza kubagaambila, Echaandiko eecho mwaahulila, leelo ezi chaahikiilizwa omu neeso geenyu" 22Abaantu boona baasobelwa bwooli ha bigaambo byoomwe bye embabazi ebyalugile omu kanwa koomwe,nabo baamugaamba kuzima. Baabaanza kweebuuza, "Ngasi, oogu tiwe mutabani wa Yozefu?"23Yeezu yaabagaamba, "Tiheena mwaaga nimuungaambile omugani oogu, Iiwe mufumu oyechize iiwe nyini. Ensoonga, goona aago tuhuliile aago okozile omu muzihwz gwa Kaperinaumu, ogakole na aha omu muzihwa gweetu!' 24" Yeezu yaagamba,"Mazima butunu nniimbagaambila, taliho omubaasi ayikilizwa omu muzihwa gwoomwe.25Habuchilo bwa Eliya, telagwiile enzula emyaaka isatu na ameezi mukaaga, kuhicha enzala mpaango yaateela eensi yoona ya Iziraeli. Na mumanye kuzima nkokwo, bakaba baliho abakazi beenzi abakaambwiile omu nsi, omu buchilo oobwo. 26Hamo ne ebyo, Eliya talasiindikilwe hali oomo waabo. Naho akasiindikwa ha mukazi oomo akaambwiile wo omuli Zarefaati, omu nsi Sidooni, aheelu ya Iziraeli! 27"No omu buchilo bwo omubaasi Elisha bityo, bakaba baliho ababeembe beenzi omu nsi ya Iziraeli. Hamo ne ebyo, tariho oomo wabo oogwo yaayelizwe. Akachiza Naamani weenka, omuuntu kuluga eensi ya Siiria!28Abo boona aabo abaabeele bakobile omu isomelo elyo, obuchilo kabaahuliile ago magaambo ga Yeezu, baazila echihulumuko bwooli. 29Ahonyini baayemeelela bwaangu aha chiniga, baazeenda nibasusiindika. Baaamusohoza aheelu yo omuzihwa kuhika ahaangolomoko ndeehi yi ibaanga elyoombekilweho aha lugulu aaho ibona lyaabo babone kumunaguza ahaansi. 30yaahiingula ahagati ye echipipi cha abaantu abo, yaazeenda lwoomwe.31Kayaabaliile, Yeezu yaalugaho yaazeenda omu ibona lya Kaperinaumu omu nsi ya Galilaaya. Echilo echo Endaalikizo, akataaha omu isomelo, yaabaanza kweegesa abaantu. 32Ebyeegeso byoomwe, byaabasobela bwooli, habwo kuba bikaba biina obuzizi.33No omu isomelo elyo, akaba alimo omuuntu oomo ayaabeele akwaasilwe ni izimu. Izimu elyo lyaachula no kuhamuka ahi ilaka, ha kugaamba, 34"Iiwe Yeezu Omunyanazareeti, tukatuulanwa chi iiwe ne echwe ka notuloonda? Weeza kutusiingaalicha? Nniinkumanya iiwe, nkokwo iiwe niwe Omutakatiifu ayatooziibwe na Muungu!"35Yeezu akalikaama izima elyo ha kugaamba, "buumba akanwa kaawe! Omulugebo oogu muuntu! "Ahonyini, izimu elyo lyaamugwiisa ahaansi ogwo muuntu, omu meeso ga abaantu abo boona. Male lyaamulugaho obutamuhutaanza. 36Abaantu boona baasobelwa bwooli, beebuuza? " Ni magaambo chi aga? Leeba amazimu, omuunyu oogu yaagazema ha buzizi na amagala nkokwo galugeho aha baantu, ahonyini nigalugaho" 37Nikwo, empola za Yeezu ziba zasaambaala bwooli omu nsi ezo yoona.38Yeezu akalugamo omu isomelo elyo, yaataaha omu nzu ya Simoni. Omwo, nyinazaala wa Simoni akaba ayina omuswiiza muhaango. Baamusaba Yeezu nkokwo amuchize. 39Niho kweemeeelela heehi naze, yaagukaama omuswiiza. Ahonyini omuswiiza gwaamulugaho. Niho nyinazaala ogwo, yeemuka ahonyini, yaabaanza kubatona ebyookulya.40No obuchilo izooba kalyaagwiilemo, echilo che Endaalikizo nichihwa, abaantu baamuleetela Yeezu abalweele baabo boona aba amalweele gachileene. Yeezu akateelaho buli oomo emikono yoomwe, yaabachiza. 41Hamo ne ebyo Yeezu yabiinga amazimu omu baantu beenzi, gaateela empamo omu kugaamba, "Iiwe oli Mutabani wa Muungu!'' Habwo kuba amazimu aago gakaba nigamumanya nkokwo Yeezu niwe Masihi, yaagakaama no kugaangila gatagaambagaamba kaandi.42Nyeencheemo, obuchilo haacha, Yeezu akalugaho aho yaazeenda ahaantu aaho hakaba hateena abaantu. Echipipi cha abaantu, baada, baaba nibamuloondela no obuchilo baamubweene, baayeenda kumwaangila, kuba atabaleka. 43Naho Yeezu yaabagaambila, "Ni lwaampaka nzeende kaandi omu mizihwa eziindi, mbone kubamanyisa Empola nzima yo obukama bwa Muungu. Habwo kuba nkatumwa habwe ensoonga ezo nyini.'' 44Niho, Yezu yaazeendelela kweegesa abaantu omu masomelo gaabo omu nsi ya Yudea.
1Echilo chimo Yeezu akaba ayemeeliile ahaangeegeelo ye Enyaanza ya Genezareti, kuna naayegesa abaantu echigaambo cha Muungu. Baaba nibamwiililila, babone kumuhuliiliza, kuhicha baamumigisiliza. 2Na aho ahaangeegeelo ya enyaanza, Yeezu akabona amaato abili. Abategi bakaba bagalekile amaato, habwo kuba bakaba nibooza emitego yaabo. 3Yaahanama omu bwaato bumo bwaato bumo bwaaho, oobwo bukaba buli bwo mwa Simoni, yaamusaba Simoni nka nikwo abwiilizeyo kache obwaato obwo obuziba kuluga aha ngeegeelo ye chaambo. Male, Yeezu yeekala omu bwaato yaazeendelela kweegesa abaantu.4No obuchilo kayaamazile kweegesa, yaamugaambila Simoni, "Buga obwaato muzeende obuziba, mutege emitego zeenyu, muzubule eenfwi." 5Simoni yaamusubiza, "Iiwe mukama weetu, leeba obwiile kucha tuleele nitukola gwo kutega ha kweeyomeleza obutabonesa chiintu! Naho habwo kuba ni iiwe waangaambila ootyo nniiinzitega oobu nyini." 6Ha bweecho Simoni na bazeenzibe baazitega emitego yaabo omu meezi, baazubula eenfwi nyiinzi bwooli, kuhicha emitego yaabo yaabaanza kuteemuka. 7Kuhicha baayeleeza emikono kweeta bazeenzi baabo abaabeele bali omu bwaato obuundi, beeze kubahweela. Obuchilo kabeezile, beezuza beezuza eenfwi amaato abili, kuhicha bakaba beeliliza no kutubila.8Simoni, kayaabweene amahano ago, yaateela ebizwi omu meeso ga Yeezu, yaamugaambila, Iiwe Mukama, ondugeho iinye, habwo kuba iinye ndi omuheni. 9Simoni akagaamba ebigaambo ebyo, habwo kuba weenyini hamo na bazeenzibe boona, bakasobelwa bwooli kubonesa eenfwi nyiinzi eezo baazubwiile. 10Yakobo na Yohana, batabani ba Zebedayo, bakaba nibatega hamo na Simoni. Ebyo byaabasobela nabo. Yeezu yaabagaambila Simoni aati, Otaakutiina, Ha kuba kulugiilila leelo ezi, nooba omutegi wa abaantu. 11Simoni na bazeenzibe baasubya amaato ahachaambo, baaleka ebiintu byaabo byoona, baamukulaatila Yeezu.12Obuchilo Yeezu akaba ali omu muzihwa gumo, hakeeza omuuntu oomo ayaabeele ayizwiile amabeembe omubili gwoona. Nawe kayaamubweene Yeezu, yaazumala omu meeso goomwe, yaahicha obusobwe ahaansi, yaamusaba, Iiwe Mukama, koolayeenda, oyine obuhicha bwo kuunyeza. 13Yeezu yaagolola omukono, yaamukolaho, yaamugaambila, Nniinyenda ochile, oyele, Ahonyini, obubeembe bwoomwe bwaamulugaho.14Yeezu yaamulagila aati, Otamugaambila omuuntu weena weena eebi, Naho, zeenda oyeyoleke ha mugabe, osohoze echitaambo cho kwooleka nkokwo waayezwa, nkokwo Musa okwo yaalagiile.15Hamo ne ebyo, empola za Yeezu zaaguma kumanyiika bwooli ha baantu. Bakaba nibamwiizaho ebipipi ne ebipipi, babone kuhuliiliza Ameegeso goomwe, no kuchizwa amalwaala gaabo. 16Naho, Yeezu akaba abaleka no kuzeenda ahaantu hateena baantu amusabe Muungu.17Echilo chimo, Yeezu akaba naayegesa abaantu. No omuli abo, bakaba balimo Abafarisayo, hamo na abeegesa be ebilagilo. Abo bakaluga buli mugoongo gwa Galilaaya ne ya Yudea, ne ya Yeruzaleemu. Yeezu akaba ayina obuhicha kuluga ha Mukama Muungu abone kuchiza abaantu.18Niho beeza abakwaata, bakaba beemukize omuuntu ayaabeele ali ensege, akaba alyaamile aha chitwaalilizi. Bakaba nibeenda kumutaasha omu nzu, babone kumuleeta omu meeso ga Yeezu. 19Naho bakalemwa kubonesa ho kumulabya, habwo kuba hakaba heena embaga ya abaantu beenzi beemigisiliize. Niho baalamula kuhanama olweego baahika aha luswi lwe eenzu, beemukize omuuntu ogwo. Obuchilo baabeele bali aha lugulu, baafumula oluswi, baamutuucha ne echitwaalilizi choomwe ahagati ya abaantu aabo boona, omu meeso ga Yeezu.20Obuchilo Yeezu kayaabweene nkokwo abaantu abo bakaba beena okwiikiliza, yaamugaambila, "Munywaani waaze, waaganyiilwe ebiheno byaawe!" 21Abeegesa be ebilagilo na Abafarisayo abo, ahonyini baabaanza kudugulima nibeegaambila, "Nooha oogu? Leeba naagaamba ebigaambo byo kumulogota Muungu? Taliho omuuntu oogwo yaakuhicha kuganyila ebiheno, naho Muungu weenka!"22Aago bakaba nibateekuza, ahonyini Yeezu yaagamanya, yaababuuza, "habwaachi nimuteekuza mutyo omu muganya yaanyu? 23Ngasi! Ni chiiha echili kuhuhuuka bwooli? Kumugaambila omuuntu, 'Waaganyiilwe ebiheno byaawe, nali kumugaambila, Yemeelela, olibate?' 24Nniinyeenda mumanye kuzima nkokwo, iinye Mutabani wo Omuuntu nheelwe obuzizi bwo kuganyila ebihemo omu nsi." Male Yeezu yaamugaambila omuuntu ogwo, "nniinkugaambila, yemeelela! Twaala echitwaaliliza chaawe, ozeende omuka."25Ahonyini, omuuntu ogwo yaayemeelela omu meeso ga abaantu, yeemucha omukeeka gwoomwe oogwo akaba abyaamiile, yaazeenda omuka kunu naamweesiingiza Muungu. 26Abaantu boona abo, baasomelwa bwooli no kuzila kweeganya. 27Kagahweele ago, Yeezu yaalugamo omunzu, yaabona omuhaambya oomo, iziina lyoomwe naayetwa Lawi. Nawe Laawi, akaba ayikeele omu kazu koomwe kokutobesezamo oluhaambwe. Aho Yeezu yaamugaambila aati, Onkulatile. 28Ahonyini, Laawi yaayemeelela, yaleka byoona, yaabanza kumukulaatila Yeezu.29Kayaabaliile, Lawi yaamukolela Yeezu obuzenyi buhaango omukaye. Omuunzu omwo, bakaba bakobile abahaambya beenzi, na abaantu abaandi abaabeele nibalya hamo ha luhelo. 30Chaaletelela Abafarisayo, na abeegesa baabo be ebilagilo, kuzeenda kubadugulumila abaheemba ba Yeezu, baagaamba, Habwaachi nimulya no okunywa hamo na abahaambya na abaheni abaandi. 31Yeezu yaabasubiza, Abaantu abeene enziingo nzima, tibakugaswa omufumu, naho abalweele nibo abalikugaswa. 32Bityo nyini, Iinye tiindeezile kweeta abaantu abagololoke, naho abaheni batamwe ebiheno byaabo no kumutegeza Muungu.33Abaantu abo baamugaambila Yeezu, Abaheemba ba Yohana nibazila echisiibo che ebyookula entulo nyiizi, obuchilo nibamusaba Muungu. Bityo na abaheemba ba Abafarisayo, nabo bakola batyo nyini. Naho abaheemba baawe, nibazeendelela kulya no okunywa. 34Yeezu yaabasubiza, Obuchilo chisweela achili hamo na abazenyi boomwe omu bweenga, nimuhicha muta kubakola abazenyi abo babe ne echisiibo cho okulya no okunywa. 35Naho, omu bilo eebyo ebiliiza, chisweela alyaayihwaho ahagati yaabo. Omu bilo ebyo, niho baliba ne echisiibo.36Yeezu yaabagaambila omugani oguundi, yaagaamba, Taliho omuuntu abaziilila echibatulo cho omweenda omusha aha mweenda ogukokweele. Habwo kuba, kaalakola aatyo, naaba yaasiisa omnweenda gwoomwe omusha. Hamo ne ebyo, echilaka echo cho omweenda omusha, tichikukuundilana no omweenda omukulukulu.37Na taliho omuuntu ahikize kutamo eviini eensha omu nfulebe enkulukulu. Habwo kuba, kaalakola aatyo, eviini eensha neebila, neeyata embiiko ezo, nayo neeseeseka. Ne embiikizo ezo, zityo nyini nazo nizibiiha. 38Naho eviini eensha nigeendelwa gateebwe omu mbiiko ze eempu eensha. 39No omuuntu oogwo amanyiile kunywa eviini ya kala, aba atakuligila eviini eensha. Agaamba nka nikwo, eya kala niyo nzima.
1Echilo chimo che Endaalikizo, Yeezu akaba naalaba omu misili ye engano, na abaheemba boomwe baabaanza kuheenda ebikuumba bye engano, beheehamo enzuma zaazo kwe engalo balya. 2Niho Abafarisayo abaandi baababuuza, "Habwaachi nimukola eebyo ebilikwaangilwa ne ebilagilo kukolwa aha chilo che Endaalikizo?3Yeezu yaabagalulila, "Ngasi, timukasomile Amaandiko Matakatiifu nka nikwo Daudi yaakozile obuchilo oobwo weenyini na bazeenzibe bakaba beene enzala? 4Weenyini akataaha omu nzu nya muungu, yeehamo emikaate eezo ekaba yaasohweezwe hali muungu, yaazilya no kubaha bazeenzibe.Telakuundiilwe omu bilagilo bya Musa omuuntu kulya emikaate ezo naho abagabe ba Muungu boonka." 5Yeezu yaayoongelaha kugaamba aati, "Iinye Omutabani wo Omuuntu, niwe Omukama we echilo che Endaalikizo."6Ha chilo echiindi che Endaalikizo Yeezu akataaha omu isomelo yaabaanza kweegesa abaantu. Omu isomelo omwo akaba alimo omuuntu oomo oogwo omukono gwoomwe gwo obulyo gukaba gulageele. 7Abafarisayo na abeegesa be ebilagilo, bakaba nibamuleeba Yeezu, babone nkokwo alaamuchiza omuuntu ogwo aha chilo che Endaalikizo. Bakaba nibaloondela emihaanda yo kumulegelela. 8Naho, Yeezu akamanya ebiteekuzo byaabo bibi. Ha bweecho, yaamugaambila omuuntu owo omukono ogulageele, Iiza oyemeelele aha ahagati. Omuuntu ogwo yeemuka yaazenda yeemeelela ahagati yaabo.9Ahonyini, Yeezu yaabagaambila Abafarisayo na abeegesa be ebilagilo, Ha bweecho, mbabuuze amabuuzo, Kwiingana ne ebilagilo bya Musa, ngasi ni chiintu chi echiikililiziibwe kukolwa ha chilo che Endaalikizo, kukola ebizima nali kukola ebibi. Echilo echo tubuchize obulami, nali tubusiingaaliche. 10Yeezu yaabatukuliza ameeso abaantu aabo boona. Male yaamugaambila omuuntu ogwo, Golola omukono gwaawe. Nawe, obuchilo naagugolola, ahonyini gwaachila. 11Nabo Abafarisayo hamo na abeegesa be ebilagilo abo, baaba baasaaya bwooli. Baabaanza kweehanuuza nka nikwo balaamukolela Yeezu amagaambo mabi.12Omu bilyo ebyo, Yeezu akazeenda kumusaba Muungu omu ibaanga, yaasaba obwiile kucha. 13No obuchilo nihacha, yaabeeta abaheemba boomwe. Omuli abo yaatooza ikumi na babili, yaabaluka iziina, Entumwa, Ne entumwa ezo, nibo aba.14Simoni, oogwo akamuluka iziina lya Peetero, Andrea ali mudugu wa Simoni, Yakobo, Yohana, Filipo, Baritolomayo, 15Matayo, Tomaso, Yakobo, mutabani wa Alfayo, Simoni ayaayesilwe Omuzeloote, 16Yuda mutabani wa Yakobo, na Yuda Iskariote, oogwo ayaabaliile akamukoonga ha kumuguza Yeezu aha babisa boomwe.17Yeezu yaatuuka kuluga omu ibaanga, hamo na abaheemba boomwe. No obuchilo kayaahikile ahaambuga, yaayemeelela. Aho, bakakoba abaheemba boomwe ne embaga ya abaantu beenzi aabo balugile enkasi zoona eza Yudea, ne eza Yeruzaleemu, no kuluga olubazu lwe engeegeelo ye enyaanza ya Tiilo ne ya Sidooni.Abaantu abo bakeeza aho, kumuhuliiliza Yeezu no kuchizwa amalwaala gaabo. 18No oobu boona aabo abaabeele nibaagalazwa na amazimu, yaaba naabachiza. 19Abaantu abo boona, bakaba nibaleengesa kumukolaho Yeezu, habwo kuba obuhicha bukaba nibumulugaho no kubachiza boona.20Yeezu yaaleeba abaheemba boomwe, yaabagaambila,"mwiina omugisa iiwe aabo muli abahabi! Habwo kuba iimwe ni iimwe abaantu bo obukama bwa Muungu. 21Mwiina omugisa iimwe aabo mulikuhulila enzala oobu! Habwo kuba ahaleeza nimuhaagiswa. Mwiina omugisa iimwe aabo mulikuchula oobu! Habwo kuba ahaleeza nimuseka.22Mwiina omugisa iimwe, omu buchilo abaantu balaabatamwa, omu buchilo balachiindika, ha kubazuma, no kubalega iimwe amagaambo mabi habwo kuba nimunkulaatila iinye Mutabani wo Omuuntu. 23Ha chilo echo, muguluke guluka aha manulilwa, habwo kuba Muungu ababiikiile empeela mpaango omu igulu. Nabo beeseenkulu baabo baantu, bakaba nibabahenela ababaasi batyo nyini.24Naho, nimwiilooko, iimwe aabo muli abahite! Habwo kuba mwaaheelwe okunulilwa kweenyu. 25Nimwiilooko, iiwe mulikuhaaga oobu! Habwo kuba nimuhulila enzala ahaleeza. Nimwiilooko, iimwe aabo mulikuseka oobu! Habwo kuba nimuchula aha ntiimba no kwaalama ahaleeza.26Nimwiilooko, obuchilo abaantu boona nibabesiigiza! Habwo kuba, nabo baguuku baabo, batyo nyini. Nikwo bakaba nibabakolela ababaasi be ebisuba."27"Nniimbagaambila iimwe aabo mulikunhuliiliza, mubeende ababisa baanyu. Na abaantu aabo abalikubatamwa, iimwe mubakolele ebizima. 28Na abaantu aabo abalikubacheena, mubasabile nka nikwo Muungu abafuuhe. na aabo abalikubaagalaza, mubasabile hali Muungu.29"Omuuntu kaalakuteela itama ha kukugaya, muhiindulile ne eliindi. Omuuntu kaalakwaaka ebebo yaawe, mulekele atwaale no oobu enkaanzu. 30Weena weena oogwo alaakusaba echiintu, muhe. Omuuntu kaalatwaala ebiintu byaawe, otamusaba abikusubize.31Mubakolele abaandi nka nikwo iimwe mulikweenda boonyini babakoleleiimwe hanu 32"kimwakweenda abo boonka abalikubeenda iimwe, nimuba mwaakola bizima chi, byo kuhicha kusiimwa! No oobu abe biheno, nibabeenda abaantu aabo abalikubeenda! 33Nab kamulabazuna abo kwoonka, aabo abalikubazuna iimwe, nimuba mwakola bizima chi, byo kuhicha kusiimwa? Nabo abe ebiheno, bakola batyo nyini! 34Na kamulabatiiza aabo mulikweetegeza nkokwo nibabasubiza, nimuba mwaakola bizima chi, byo kuhicha kusiimwa? Nabo abe ebiheno, nibabatiiza bazeenzi baabo. Habwo kuba nibategeza nkokwo, abo nibabasubiza byoona!35"Naho iimwe, mubeende ababisa baanyu, mubakolele ebizima. Muboohoze, obutategezi nkokwa nimusubizwa. Nilwo bityo mulaabona obuhite buhaango, no okuba abaana ba Muungu Oogwo Ali olugulu ya Byoona.Habwo kuba, Muungu naabahweela no oobu aabo abatakumusiima, na abalikukola ebiheno. 36"Mube ne echiganyizi aha baandi, nke Isiimwe ookwo ayina echi.37"Mutaakuchwaaziika abaandi, ne eemwe timukuchwaaziikilwa. Mutaakutuuzila abaandi ne eemwe tibakubeetuuzila. Mubaganyile abaantu aabo abaabaheniile, niho ne eemwe mulaaganyilwa.38Mubahe abaandi, ebiintu, niho ne eemwe mulaheebwa, nibika neke ndeengo nzima bwooli. Endeengo yo kwiizula no kusiindagilwa, no kuzugumiswa ebone kwiizula bwooli, kuhicha no kuseeseka. Habwo kuba, endeengo eezo mulaaleengelaho abaandi, niyo neemwe mulyaaba nimuleengelwaho."39Yeezu yaabagaambila omugani oogu, Ngasi omuhume akwiile kumwooleka omuhaanda omuhume muzeenziwe, Amazima, boona babili nibagwa omu liina. 40Omuheemba takwiile kuba omumanyi bwooli kuchila omweegesawe. Naho, kalikuba yaayegesiibwe no kumanya byoona, niho alaasusana no omweegesawe.41Habwaachi nooleeba akatokoozi aako kali omu liiso lya muzeenzi waawe, naho okabula kubona embago eezo eli omu liiso lyaawe. 42Noohichaho oota kumugaambila muzeenzi waawe, Iiwe mudugu waanze, leka nkwiihilemo akatokoozi omu liiso lyaawe, obuchilo iiwe nyini tokubona embago eezo eli omu liiso lyaawe, Ngobya we, Obaanze oyihemo embago eezo eli omu liiso lyaawe, niho olaahicha kuleeba kuzima akatokoozi akali.43Habwokuba hakaba hatena omuti omuzima ogulikuzala amatunda amabi,na hatena omuti omubi oguzala amatunda amazima. 44Habwo kuba kila muti igumanyika hamagombwage,habwokuba habhatu tibakusuma tini kuluga amawa,wala tibakusuma emizabibu kuluga aha michongoma.45Omuntu omuzima kuluga ahachintu chizima go mwoyo gwe kusohoza amazima ,no omuntu omubi.Habwokuba omunwa gomwe kugamba ago agali omumuganya goomwe.46Habwaachi nimunyeta omukama omukama na timukukola ebigambo ebyo indi kwenda. 47Na kila omuntu alikwiza alinye no kugahuliliza amagambo ganze no kugashugulikia emilimo,niboleka nkokwo ali. 48Na susana no omuntu ogwo ayombekile enzu yoomwe,oogwo akasuma ahansi bwooli,no kwombeka omusingi gwe enzu aha lugulu yi ikulugusi indiguma.Amafuriko aho gakeza,eminona ga amenzi gakazitela eenzu,naho tigaladulize kuzizugumisa,habwokuba ekaba eyobekile kuzima.49Naho, weena weena oogwo alikuhuliiliza ebigaambo byaanze na takubyeekomya, ogwo, naasusana no omuuntu oogwo yaayoombekile eenzu yoomwe ahamusenyini gwoonka,ateena luhazo. No obuchilo bwo kugweena kwo omunona, ameenzi gakaziteela eenzu ezo, entulo eemo yaagwa ahaansi, ekasiisikala yoona pye.
1Obuchilo yeezu kayaamazile kugaambaebigambo ebyo byoona ha chipipi cha abaantu , yaazeenda yaataaha omuli kaperinaumu.2Omu muzihwa ogwo, hakaba heena omwiimeelelezi wa abalwaanila ngoma be echilumi.Omwiimeelelezi ogwo, akaba ayina omuzaana oogwo akaba ayeenda bwooli. Nahoomuhalila ogwo akaba nalwaala, yeeliliizeno okufwa. 3Ha bweecho, omwiimweelelezi ogwo, obuchilo kayaahulile empola za yeezu, yaasiindika abanyaampala abaandi ba abayahudi hali yeezu, baze kumusaba ayize kumuchiza omuhalila woomwe. 4Abanyaampala abo obuchilo kabaahikile hali yeezu, baamuneembelela bwooli ha kumugaambila, omuuntu ogwo,akwile omukolele echigaambo echi. 5Habwo kuba naayeenda eensi yeetu, nawe niwe oogwo ayatwoombekiile isomelo lyeetu.6Niho yeezu yaalugaho hamo na abanyaampala abo kuzeenda omuka yo omwiimeelelezi ogwo wa abalwaanila ngoma. No obuchilo kabaabeele beeliliza aho, omwiimeelelezi ogwo wa akasiindika abanywaani boomwe, baazeenda ne empola zoomwe hali yeezu , baamugaambila, Iiwe mukama, otaakwiiyagalazabwooli, habwo kuba tiinkwiilwe otaahemo omwaanze. 7Ne ezo niyo ensoonga naabona kaandi nkokwo tiinkwiile kuhika hali iiwe. Naho ogaambe echigambo kwoonka, omuhalila waanze nawe naachila. 8Habwo kuba, ne eenye ndi ahaansi yo obutegeki bwa abakulu baanze, nyina abalwaanila ngoma abali ahaansi yaanze. Kaandikumulagila oomo, ozeende, ahonyini naazeenda. Kaandikumulagila oondi, iize , nawe, ahonyini naayiza. No omuhalila waanze, kaandikumulagila, kola ooti, nikwoalaakola.9Obuchilo Yeezu kayaamuhulila ago, yaamusobelwa bwooli. yaazechebuka embaga ya abaantu aabo abaabeele nibamukulaatila, yaabagaambila, nniimbagaambila nka nikwo, no oobu omu baiziraeli boona, tiinkambweene omuuntu weena weena owo kwiikiliza kuhaango nko ooku. 10Aaho abaantu abo abaasiindikilwe kabasubile omuka yo omwiimeeleleza 0gwo, baasaanga omuhalila yaachizile.11Ha kaanya kache, yeezu akazeenda omu muzihwa ogulikweetwa naini, akaba ali hamona abaheemba boomwe, na abaantu abaandi beenzi. 12No obuchilo kayaabeele yeeliliza ileembo lyo omu iboma, yaabugana na abaantu abaabeele beemukize omutuumbi gwo omukwaata. omukwaata ogwo, akaba niwe ali omwaana nyakamo, hali nyina, oogwo ayaabeele ali entumbakazi. omukazi ogwo, akaba akulaatileene na abaantu beenzi bo omu iboma elyo. 13Obuchilo omukama yeezu kayaamubweene ogwo mukazi, yaamuzilila echiganyizi, yaamugaambila, leka kuchula. 14Yeelila heehi ne echitwaaliza echaabeele chiimuchiizweho omutuumbi, yaachikolaho. na abaantu aabo abaabeele bachiimukize, beemeelela. yeezu yaagaamba, iiwe musigazi, nniinkugaambila, imuka. 15Oogwo afwiile, ahonyini yeemuka. yeekala, yaabaanza kaandi no kugaambagaamba. niho, yeezu yaamuhikiiliza hali nyina.16Abaantu abo boona beetimwe bwooli, baabaanza kumukuza muungu omu kugaamba, omubaasi mukulu, yeesulukiza omuli iichwe kaandi baagaamba, muungu yeeza kuhweela abaantu boomwe. 17Empola ze ebyo, zaasambaala bwooli omuli yudea yoona, no omu nsi eziindi zo obutuuzi.18Obuchilo yeezu akaba naakola byoona ebyo, abaheemba ba yohana, baamuleetela empola. 19Yohana nawe yaayeta babili omuli abo, yaabasiindika nkokwo bazeende kumubuuza omukama yeezu, nkokwo, ngasi, iiwe niwe masihi oogwo aleeza, nali tumutegezeyo oondi? 20Nikwo, obuchilo abo babili bamuhikileho, baamugaambila, "Yohana mubatiza yaatusiindika hali iiwe, tukubuuze, ngasi, iiwe niwe masihi oogwo aleeza, nali tumute?"21Ha buchilo obwo nyini, Yeezu akaba naachiza abaantu beenzi amalwaala gaabo. Akaba nachiza kaandi abalikwaagalazibwa na amazimu. Akabaha aha ngoozi amagala abahume beenzi baabona kuleeba. 22Niho, Yeezu kubasubiza, Muzeende mumugaambile Yohana goona aago mwaabona, na goona aago mwaahulila, nka nikwo, abahume, nibahweeza, abalema, nibalibata, aba mabeembe, nibachizwa, enzibamatwi, nibahulila, abafwiile, nibazoolwa, na abahabi, nibaatulilwa Empola Nzima. 23Ayina omugisa, weena weena oogwo ateena kutahwa tahwa hali iinye.24Kabaabeele abo babili baalugaho aho, Yeezu yaabaanza kubagaambila echipipi cha abaantu empola za Yohana, nkokwo, Obuchilo mwaazile omu iluungu kumuleeba Yohana, ngasi, mukazeenda kuleeba chiiha? Akasahuunga akalikuchuundagulwa chuundagulwa no omuyaga? Mmahi! 25Mbweenu, mukazeenda kuleeba chiiha? Ngasi omuuntu oogwo azweele ebizwaalo biluunzi? Mmahi! Mumanye, abaantu aabo abazwaala ebizwaalo biluunzi, no obweendeza omu biintu biizi eebyo beenabyo, abo baba nibeekala omu mazu mahaango ge echikama! 26Mbweenu, mukazeenda kuleeba chiiha? Ngasi, mukazeenda kuleeba omubaasi? Eeego nyini no omubaasi, naho nniimbagaambila nka nikwo, Yohana ni mukulu kusaagaho omubaasi.27Omu Maandiko Amatakatiifu, niwe oogwo ayayaandikiilwe eebi, Huliiliza, nniinsiindika entumwa yaanze omu meeso gaawe, ogwo alaakweebeembelela omu kukugololela omuhaanda. 28Yeezu yaagaamba kaandi, "Neenye nniimbagaambila nkokwo, omu baantu boona aabo abazeelwe na abakazi, takabahoga omuuntu weena weena ali mukulu kusaaga Yohana. NO oobu bityo, omuuntu ateena mugaso omu bukama bwa Muungu, niwe mukulu kumusaaga weenyini."29Abo baantu boona, hamo na abahaambya, obuchilo baahuliile amagaambo ago ga Yeezu, baasombookelwa amazima ga Muungu. Ha kuba abaantu abo nibo aabo ababatiziibwe na Yohana. 30Naho Abafarisayo na abeegesa be ebilagilo, boonyini, bakaanga eebyo Muungu yaabeendiize, habwo kuba bakaanga kubatizwa na Yohana.31Yeezu yaagaamba kaandi,"abaantu bo obuchilo oobu mbasusanise na chiiha? Beena ntuungwa chi? 32Nibasusana na abaana abekeele omu igulizo, nibeehamukila bati, 'Tukabateelela emileela, naho kubona nimunegula mahi! Mala twaabazinila enzina ze entiimba, naho timulachizile!'33Habwo kuba, obuchilo Yohana Omubatiza yeezile, akaba ateena obuteeka bwo kulya emikaate, no oobu kunywa eviini. Iimwe nimugaamba nkokwo ayina izimu! 34Mbweenu, iinye Mutabani wo Omuuntu nnyizile, niindya ebyookulya no kunywa, na abaantu baagaamba nka nikwo, 'Leeba! Oogu no owo muhaanka na kaandi no omutamiizi! Na ni munywaani wa abahambya na abaheni!' 35"No oobu bityo, amasala ga Muungu gamanyisibwa kuba ga mazima habwo muhaanda gwe ebikolwa bya abaantu boomwe."36Omufarisayo oomo, akamwaangisa Yeezu ayize kulya owoomwe. Niho, Yeezu kutaaha omunzu yo ogwo Mufarisayo, yaaba yeekala kulya ebyookulya. 37No omu iboma elyo, hakaba heena omukazi oomo oogwo akaba naamanyika kuba atuula ali omuheni. Omukazi ogwo, obuchilo yaahuliile nkokwo Yeezu naalya owo Mufarisayo ogwo, yaatahamo omu nzu omwo no olwaaba lwi ibaale eliina omuzeeze gwo obukaani buhaango bwooli. 38Yaayemeelela enyuma ya Yeezu, heehi na amagulu goomwe. Yaabanza kuchula, amaziga goomwe nigatoonyekela aha magulu ga Yeezu. Yaaba naagakubula ni isoke lyoomwe, naamunyweegela no omunwa omu magulu ge, no kugasiiga emizeeze.39Omufarisayo, obuchilo yaabweene ago, yaateekuza omu muganyagwe aati omuuntu oogu, yaakubeele ali omubaasi, yaakumanyile nkokwo, omukazi oogu alikumukolaho, no omuuntu aliho aata. Yakaamanyile nkokwo, weenyini atuula ali omuheni!" 40Yeezu yaamugaambila, "Iiwe Simoni, nyine echigaambo nniinyeenda kukugaambila." Nawe yaamusubiza, "Iiwe Mweegesa ngaambila."41"Hakaba heena abaantu babili abo babili bakaba nibatoongwa empilya na ayaabeele aboohosize. oomo waabo, akaba ayohosize edinaali magana ataanu. muzeenziwe nawe, akoohoza edinaali makumi ataanu. 42Abo babili obuchilo baabuzilwe empilya zo kumuliha amabaanza gaabo, oogwo ayaabeele aboohosize yaabaganyila, bataliha. mbweenu, omuli abo babili, no ooha alaayeenda bwooli. 43Simoni yaamusubiza, nninzila nkokwo, neeba ogwo ayaabeele aganyiilwe ibaanza lihaango. yeezu yaamugambila, waasubya kuzima.44Aho yeezu yaamweechebuka omukazi ogwo , yaamugaambila simoni. noomuleeba omukazi oogu naataaha omu nzu yaawe iiwe, naho tiwanyegeza ha kuumpa ameenzi go kunaaba amagulu gaanze. naho weenyini, yaayoza amagulu gaanze na maziga goomwe, no kugasusula ni isoke lyoomwe. 45No obuchilo nonyaangalucha, tiwaanyweegela. naho weenyini, kuluga obuchilo bwoona nniintaaba oomu, takalemilwe kunyweegela amagulu gaanze.46Tiwaampa isima ha kuunsiiga omuntwe gwaanze amazuta. naho weenyini, yaansiiga amagulu gaanze emizeeze. 47Ha bweecho nniinkugaambila, habwo kuba engoonzi zo ogwo mukazi ni nyiinzi, neeyolecha nkokwo ebihone byoomwe biinzi, byaaganywiilwe. naho weena oogwo ayaaganyiilwe ebihone biche, ogwo, aba ayina engoonzi nche kwoonka.48Mala, yeezu yaamugaambila ogwo mukazi, waaganyiilwe ebihone byaawe. 49Abazenyi abaandi aabo baabeele beekeele hamo naze aha byookulya, baabaanza kweebuuza, nkonkwo, no ooha oogu, alikuhicha no oobu kuganyila ebiheno. 50aho yeezu yaagaambila omukazi ogwo, okwiikiliza kwaawe nikwo kwaakuchiza ozeenda no obuhoolo.
1Kagahweele ago, yeezu akaba naazeenda ha kulabila buli muziwa ne emigoongo. akaba naalaanga no kwoolekeelela abaantu empola nzima zo obukama bwa muungu. na abaheemba boomwe ikumi na babili bakaba bali hamo naze. 2Mala kaandi akaba akulaatileene na abakazi abaandi aabo yaabeele yaabachilize amalwaala gaabo, no kubeehaho amazimu. omuli aabo bakazi, hakaba halimo mariamu omunya magidala, oogwo yeezu yaabeele yaamwiihileho amazimu musaanzu. 3Kaandi hakaba heena yoana, ali muka kuza. kuza, niwe endiinza ye ebiintu byo omukama herode. akaba aliho suzana, na abakazi abaandi beenzi. abakazi aabo, bakaba nibasohoza ebiintu byaabo, ha kumuzuna yeezu na abaheemba boomwe.4Echilo chimo, abaantu be emizihwa miinzi, bakaba nibamwiizaho yeezu, baakoba embaga mpaango. aho yaabagaambila ha mugana oogu. 5Hakaba heena omubibi, ayaabeele azeenzile kubiba embiboze omu musili. no obuchilo akaba naabiba, eziindi zikalagala omu muhaanda, zaalibatilwa. ne enyonyi zikeeza zaazilya. 6Eziindi, zikalagala omu itaka liche aha luchili. kizaamezile, zaabulwa ameenzi, zaayoma.7Eziindi, zikalagala omu mahwa. no obuchilo kagakuzile hamo ne emimelo, gakazimigisiliza 8Hakaba heena eziindi, eezo ezagwiile omu busi buluunzi, no obuchilo kizakomiile, zikaba nizigeswa buli mbibo igana. obuchilo yeezu yaamazile kugaamba ebyo, yaahamuka ahi ilaka omu kugaamba, "ogwo ayina amatwi ahuliilize."9Abaheemba ba yeezu bakamubuuza, oogu mugani, nooyeenda kugaamba chiiha. 10Yaabasubiza, muungu abaheele iimwe okusombookelwa amagaambo ge entaahililo zo obukama bwoomwe. naho abaandi, aba nniimbagaambila ha migani, kuba,no oobu abalikuleeba, tibakuhweeza. nano oobu abalikuhulila, bataakusombookelwa.11Mbweenu ensoonga yo omugana ogwo, niyo ezi; embibo, ne echigaambo cha muungu. 12Ezo embibo ezalageele heehi no omuhaanda nizimanyisa abaantu aabo abalikuchihuliiliza echigaambo cha muungu. ahonyini, isitaani lyeeza no kichiihamo omu myooyo yaabo, batakwiiza kwiikiliza no kuchuunguka. 13Ne embibo eezo ezalagele omu itaka elyaho ahansi aha luchenge nizimanyisa abantu aabo abalikuliliza echigambo cho obukama bwa muungu nibachankula aha manulilwa nibachikiliza aha mwanya muche kwoonka habwokuba okwikikiliza kwabo tikulabele ne emizi bwoli naho obuchilo bwo kulengisibwa nibachileka aha nsonga nibasusana ne emimelo eezo etena mizi.14Ne embibo ezo ezagwile omugati ya amahwa nizimanyisa abantu abo abalikuhulila echigambo echo naho ahaleeza nibamigisilizwa no okutahwa tahwa ne etuunku za amabonwa meenzi ne emizeendele yaabo yo oluhangali omu bulami bwaabo ago nigaletela okwikiliza kwaabo kuleka kusohoza emisumo mizima. 15Ne embibo eezo ezagwile omu busi bulunzi nizimanyisa abantu abalikuhulila echigambo echo kabalikumala kuchihulila nibachiinankula aha muganya muzima nibazeendelela no kweeyomeleza kuhicha omwanya gwoona nibasohoza emisumo.16Taliho omuntu ogwo alikwacha olumuli akalusweekelela ne echitukulu nali akaluta omu buunkulu bwe echitabo naho naluteleka aha lugulu ya akakondo kuba abantu kabalatahamo babone kuhweza habwo omwanga. 17Bityo nikwo byoona ebili bweseleke obu bilyaaalebwa aha bweelu na byoona ebichigilwe bilyateebwa aha bweelu bimanyike. 18Nikwo ago gi mulikuhulila mugahulilize kuzima habwokuba omuntu oogwo ayina echintu niwe oogwo alayongezibwa abe ne ebindi naho omuntu ateena chintu no oobu ako akache akalikuboan nkokwo ayinako, nayaakwa.19Niho nyina na badugu boomwe yeezu bamwizaho naho tibalahikize kumwililila habwokuba abantu beenzi bakaba nibemigisiliza. 20Abantu abandi baamugambial yeezu nyoko na badugu baawe beemelile ahelu nibenda kukubona. 21Yeezu yabasubiza maaha na abadugu banze nibo boona aabo abalikuhulila echigambo cha muungu no okuchikola.22Echilo chimo yeezu akahanama omu bwato bwi itango hamo na abahemba boomwe yabagambila twaambuke enziba tuze buseeli ha bweecho, balugaho. 23Obuchilo bakaba nibazeend yeezu akahunila omwo omu nyanza hakaba omuyaga gwo omusote obwato obw bwabaanza kwiizuka amenzi bona bakaba bali omu ntaambala.24Abahemba abo baamuzaho yeezu baamupaampula bamugambila mukama weetu muakam weetu twaasiingaalika, yeezu temuka aho yaagukama ogwo muyaga muhango kaandi na amakozo nkowo bichule entulo emo byaachuleela, haaba echinembe. 25Aho yeezu yababuza abahemba bomwe kulinkahi okwikiliza kweenyu abahemba abo baatina bwoli hamo ne ebyo baasobelwa omu kwebuza ngasi no ooha ogu alikuzema nobwo omuyaga na amakonzo entulo eemo nibimutina.26Yeezu na abahemba boomwe obuchilo oobwo bayaambukile enyanz ya galilaya bahika eensi ya Abagerasi ha musabuko gwa kabili gwe eensi ya Galilaya. 27No obuchilo yeezu natuha ahachaambo yamwizaho omuntu omo wo omuzihwa ogwo ayabele ayina amazimu ha ebilo binzi akaba atakutuula omuka naho akaba natula omu kufuluka no kutuula omu bitulo ebilo byoona eebyo akaba ayikala ali busa obutazwaala myeenda.28Elyo izimu likaba limutabaalila entulo nyizi abantu bakaba balengesa kumuzuna ha kumukoma ne eminyololo ne empingu hamo ne ebyo akaba nazinongola nogola male izimu nilimutwala ahantu hateena bantu. 29Yeezu kayabegene no omuntu ogwo yalizema elyo limulugeho ogwo muntu obuchilo yelilia hehi na yeezu yaahamuka ahi ilaka lihango yaagwa buzuuma omu meeso ga yezu yamugambila ahi ilaka lihango iwe yeezu mutabani wa muungu oogwo ali oluguylu ya byoona okataatulanwa chi ne eenye ka nondonda iiwe nikusaba otaanyagalaza.30Yezu yamubuza izina lyawe oli ooha nawe yamusubiza izina lyaze ndi Ensuli akagamba aatyo habwo kuba amazimu meenzi gakaba gamuliho. 31Amazimu ago gakabaanza kumusuba yeezu nkokwo atabazema gazeende kutaaha omu liina elila lyo kuzimu.32Na aho ahaangolomoko ya akabanga ako hakaba heena idaale lihango lye empunu eezo zaabeele nizilya niho amazimu ago gamusaba yeezu nkokwo agakundile gazende gatahe omunda yaazo no obuchilo naagakundila. 33Amazimu ago gamulugaho omuntu ogwo gazend agetaasha lwa amani omu mpunu ezo empunu zoona zelukila omu nyaanza kuluga ahangolomoka ezo mpango zaafweela omu menzi.34Abalisa be empunu ezo bakaleba ebyo byoona ebyagwile niho beeluka bazenda omu muzihwa no omu masambo nibakumucha empola ezi ha bantu. 35Male abantu baalugaho kuzeenda kuleba ebigambo ebyo ookwo bili bamuhikaho yeezu obuchilo bwo kumuhikaho bamubona omuntu oolinye ayabel eayina amazimu gamulugileho akaba ayikele heehi na amagulu ga yeezu azwele omwenda ayina obweenze bwooli abantu abo baakwatwa no obutini.36Abantu abo ababwene agagwile goona bakaba nibasombolela bazenzibe baabo nkokwo omuntu ogwo atungamilwe amazimu ku yachilizwe. 37Abantu boona omu nsi ya Abageraasi beetimwa bwoli bamusaba yeezu nkokwo alugeho aho hali boonyini nikwo yahanama omu bwato bwi itanga yasuba.38Omuntu ogwo ayabele amazimu gaamulugileho yamusaba yeezu nkokwo bazeenda hamo naze naho yeezu yamusubya yamugambila. 39Osube omuka yaawe ozeende kubasoombolela abantu aago muungu yaakukolela niho omuntu ogwo yaalugahomaho yazenda nabasombolela abantu ba buli hoona omu muzihwa ogwo ago gi yeezu yamukolela.40Obuchilo yezu yasubile okwo galilaya akanyegezwa ne embga ya abantu aabo ababele nibamutegamila. 41Aho yeeza omuntu omo izina lyomwe Yairo omwembembezi wi isomelo yairo yatela ebizwi omu meeso ga yezu yamusaba nkokwo ayize omuka yomwe. 42Habwokuba muhalawe nyakamo we emyaka nke kumi ne ebili akaba ali hehei kufwa obuchilo yeezu akazenda aho echipipi echo cha abantu chikakulatina nae kunu nibamugisiliza bwoli.43No omu baantu abo hakaba heena omukazi oogwo akaba ayina endwala ye emizeiz aha myaka ikumi ne ibili no oobu yabele yamazile kuheeka ebintu byomwe byona ha kuliha enyuma taliho no omo ogwo ayahikize kumuchiza. 44Niho omukazi ogwo yeeza kuluga enyuma yan yeeu yamukumyaho aha lukugilo lwo omwenda gwomwe ahonyini yachila.45Yeezu yabuza oogwo ayakumya no oha abantu boona bakalahila peetero nawe yamugambila yeezu iiwe mukama weetu na abantu beenzi bakuzongokile nibakumigisiliza. 46Naho yeezu yagamaba nimanya heea omuntu oogwo ayakumya habwokuba ninyehulila nkpkwo obuhicha bwo kuchiza bwadugaho.47Omukazi ogwo obuchilo kayabwene nkokwo tayina akazendelele kweseleka kaandi yamwizaho yeezu nazungumuza yateela ebizwi yamugambila omu meeso ga abantu abo bona ensonga yo kumukumya na nkokwo kwaakuchizaaha ntulo eemo. 48Yeezu yamuagmbila iiwe muhalakazi waanze kwawe nikwo kwakuchiza ozeende no obuholo."49Obuchilo yeezu akaba achagamba gamab ebyo yeeza omuntu kuluga omuka owa yairo wi isomelo yamugambila leeka kumwagalaza omwegesa habwokuba muhala wawe yaafwule. 50Naho yeezu kayabihulile ebigambo ebyo yamugambila yairo otatina yikiliza kwoonka na muhala wawe nachizwa.51No obuchilo yeezu nahika omuka owa Yairo yabagambia abantu abandi kutahamo omunzu hamo naze choonka yakundilana petero yohana yakoba iise na nyina wo omuhalakazi ogwo. 52Abantu boona ahaka ezo bakba nibachula no kwalama habwokuba omuhalaki ogwo naho yeezu yabagambila muleke kuchula takafwile ogu chonka ahunile kwoonka. 53Abantu abo babanza kumusekelela ahi igayo habwo kuba bakaba nibamanya nkokwo ogwo akaba yaahwile.54Yeezu yakwta omukono gwo omuhalakaz ogwo yamugambila iiwe mwana imuka. 55Ahonyini omuhalakazi ogwo omwoyo gwaamusubamo yaayemelela yeezu yabagambila nka nikwo bamuhe ebyokulya. 56Abazeele boomwe basobelwa bwoli naho yeezu yabagambia nka nikwo batakumugambiala omuntu wena wena ago agaagwa.
1Echilo chimo yeezu aketa entumwa zoomwe ikumi ne ebili, yabaha no obuhicha bwo kubinga amazimu goona kuluga ha no obuzizi bwo kuchiza amalwaha. 2Yabasinduka bazeende kubalanga abantu empola zo obukama bwa muungu no okuchiza abalwele.3Ybagambila mutakwimucha echintu omu luzeendo lweenyuno obu enkoni no obu ensaho no obu echokulya no oobu empilya no obu enkazi ibili. 4Ne eenzu yoona eezo mulatahamo mwikale aho kuhicha echilo echo mulilugamo omu mutulo ogwo.5Naho omuzihwa gwoona oogwo abantu balaleka kubenankula mulugeho, aho mwenkuknkumule enkungu eli ha amagulu gaanya hakola mutyo neba emanyiso ye ebiheno byabo. 6Niho entumwa ezo bazenda nibahingula omu migongo bakaba nibolekela abamtu empla nzima no kuchiza abalwele ba buli haantu.7Goona ago gi yeezu akaba nakola omukama Herode akaba nahulila empola zomwe zamuha kutahwa habwokuba abantu bakba nibagamba nka nikwo yezu niwe Yohana omubatiza ayazolwa kuluga omu bafwile. 8Abandi bakaba bagamba nka nikwo niwe omubasi Eliya ogwo ayeza kandi hakaba heena abandi abo bakaba nibagamaba nkokwo omo wo omuli abo babasi ba kala niwe yazoka. 9Naho Herode akagamba Yohana nkamunongola omutwe mbwenu ogwo no oha wi ndikuhulila empola ze ebikolwa ebyo bityo Herode akaba nayenda abonane na yeezu.10Entumwa abo ba yezu baasuba hali yezu bamusombolela byona ebyo bakozile aho yabatwala bazenda bonka omu muzihwa ogulikweta Betisaida. 11Naho embaga ya abantu baambanya empola nkokwo yazenda aho baba nibamukulatila yabanyegeza yabanza kubegesa ebigambo byo obukama bwa muungu na abalweelo omuli abo akaab nabachiza.12No obuchilo heliliza olwebazo abahemba abo ikumi na babili beza bamugambila aho tuli no omu chintuntu ha bwecho obakundile abantu aba bazenda omu mituulo no omu maka aheena emisili babone kubonesa ebyokulya na aho kubyama. 13Yeezu yabasubiza mubahe ebyokulya iimwe bamusubiza iichwe titwina byokulya naho emikate itanu yoonka ne eenfwi ibili ngasi noyenda tuzende kubagulila abantu embaga yoona ezi ebyokulya. 14Na abakwata aabo ababele bali aho bakaba bali ebihumbi bitanu no obusago yeezu yabagambial abahemba bomwe mugambile abantu aba beekale empola bunanka buli luhelo abantu babe makumi atanu bati.15Niho bakola nka nikwo yabalagila abantu bona baba bekala. 16Yeezu yeehaho emikate zo itaanu ne eenfwi ibili yalangamila olugulu omu igulu yamusima mungu niho yazimenyula yabaha abahemba bomwe babone kubaha abantu. 17Aba boona balya baahanga abantu bakatuliniza amasanga ge ebyokulya ge ebyokulya geezula ebitukulu ikumi na bibili.18Echilo chimo yezu abahemba boomwe bakaba bali hamo boonka yeezu akaba namusaba muungu kayabalile yababuza embaga za abantu nibagamab nka nikwo inye ndi ooha. 19Bamusubiza abandi nibagamab nka nikwo niwe Yohana omubatiza na abandi bagamab nka nikwo iiwe oli omubasi Eliya nabo abandi nikwo iiwe oli omo wo omuli abo babasi ba kala ogwo ayazooka.20Yezu yababuza kandi naho iimwe sii nimugamab iinye ndi ooha Peetero yamusubiza iiwe niwe masihi wo mwa mungu. 21Yeezu yabagambila omu kubalagila nka nikwo batagambila omuuntu echigambo echo. 22Yabagambila inye omutabani wo omntu ni lwampaka nyagalaz abwoli nyangwe na abanyampala ba abayahudi n bakulu ba abagabe ba muungu na be ebilagilo kuhika nyitwe naho ha chilo cha kasatu maziam ndazolwa.23Niho yeezu yabagambila bona ati kalaba omuntu wena nalonda kuba omuhemba wanze nayendelwa aleke kukulatila ebitekuzo byome asutle omusalaba gwomwe buchile ankulatile. 24Habwokuba weena wena ogwo alikwenda kwechungula omwoyo gwomwe niw ealabuza obulami bwomwe na wena wena oogwo alabuza obulamibwe ha bwanze niwe alabuchungula. 25Omuntu nabona mugaso chi kalabonesa byoona ebo omunsi ezi naho akabuza obulami bwomwe.26Weena wena oogwo alikunzilila ensoni iinye na amagambo gaanze ogwo niwe inye mutabani wo omuntu neenye ndamuzilila ensoni obuchilo ndiizi ahi ikuzo lyaanze ne elya tata ne elya bamaleka bomwe abatakatifu. 27Mazima nimbagambila nka nikwo hena abantu omuli aba abemelile aha abo tibalifwa bachali batakabubwene obukama bwa muungu.28Kayamazile kugamab ebigambo ebyo bahingula nke ebilo munana yeezu yatwala Peetero,Yohana na Yakobo yahanam nabo omu ibanag abone kusaba hali muungu okwo. 29Obuchilo yaahika omu ibanga yabanza abone kusaba ali mungu male yahindukila ensuso yo obusobwe ebizwalo byomwe byabo bilikwela pee no kwengelela bwoli.30Ahonyini habonekana abakwata babili nibengelela ahi ikuzo bali Musa na Eliya. 31Abo abbele nibagamba na yezu habwe empola zo okufa kwommwe nkokwo alahikilza okwo yeruzalemu.32Ha mwanya ogwo Petero na bazenzibe bakaba bahunile omutulo tulikulemela no obuchilo beemuka bamubona yeezu nayengelela ahi ikuzo lyomwe babaonaho abo abakwata babili bemelile heeehi naze. 33Obuchio aba babili nibamuleka yezu petero yamugambila iiiwe mukama wentu ni kulunzi iichwe tuliho aah twombeka aha otutindi tusatu kamo kabe akawe akandi kabe aka Musa na akandi kabe ak Eliya ago petero gi yagambile talagamanyile.34Obuchilo petero akaba nagamaba amagambo ago ahalugulu yabo heezaho obwile bwabasikile abahemba abo batina bwoli. 35Kuluga omu bwile omwo halugamo ilaka niligamab aogu niwe mutabani wanze engazi oogwo natilize mumuhililze wenyini. 36Kagahwele amagambo ago abahemba abo baleba yezu ayasigal weenka nabo beesiza no omu bilo ebyo tibalamugambile omuntu weena wena ebyo babwene aho.37Obuchilo nihacha yeezu na abahemba abo basatu batuuka okwo omu ibanga babugana ne embaga mpango ya abantu. 38No omu baantu abo hakaba heena omuntu omo ayabele nahmuka ahi ilka omu kugamab iiwe "mwegesa nikusaba ondebe omusigazi ogu kuba wenyini niwe mwaana wanze nyakamo. 39Elyo izimu limwagalaza limukole ateele eyombo kandi limuletele ebisimbo kuhicha ifulo limulugu omu kanwa lizendelele kumuyungula no kumusikulasikula bwoli na limulekula ahakwaglala. 40Abahemba baawe mbasabile nikwo balibinge izimu naho bakalemwa."41Yezu yagamba iimwe abantu be enchilo ezi zo kwaanga kwikiliza mwatumangile kubi ninyikala ne emwe no kubemela kuhicha li detele mutabani wawe. 42Omwaana ogwo obuchilo akaaba nayoza ahonyini elyo izimu lyamugwisa ahansi lyamukola kufulutula naho yeezu akalikama yamuchiza omwana ogwo yamusubiza iise.43Abantu boona obuchilo babwene obuhicha bukulu bw amungu basobelwa bwoli abantu abo boona bakaba bachali nibasobelwa ebikolwa byoona bya yezu obuchilo obwo yeezu yabagambila abahemba boomwe yagamaba. 44Ebigambo ebyo ndabagambila obu mubihulilize kuzima iinye omutabani wo omuntu nizenda kukongwa na nibaanta omu ngalo za abantu. 45Naho ago gi yeezu yabagambila tibalagasombokilwe habwa kuba echigambo echo chikaba chiselekilwe hali boonyini batakusombokelwa ensonga yaaho mala bakaba nibtina kumubuza ensonga ye ebigambo byomwe.46Omu bahemba ba yeezu habamo ebitekuzo bibi nka nikwo no ooha omuli bonyini alaba mukulu kuchila bazenzibe. 47Naho yezu akamanya okutekuza kwabo ha bwecho yatwala omwana muto yamwemeleza heehi na aho ali. 48Yabagambila omuntu ogwo alamwinankula omwana oogu ahi azina lyanze naba yayinankula inye no omuntu oogwo alanyinakula iinye naba yamwinakula no ogwo ayasindikile habwokuba omuntu oogwo ali mito omuli iimwe mena ogwo niwe ali mukulu kuchila bona.49Yohana yamugambila yezu iiwe mukama wetu tukamubona omuntu ogwo akaba natagucha amazimu ahi izina lyawe twamwangila habwo kuba wenyini ti muhemba wawe nke echwe. 50Yezu yamusubiza mutamwangila nko ogwo habwokuba omuntu ogwo atakwangila neemwe ali olubazu lweenyu.51Obuchilo bwa yeezu kutwalwa omu igulu bukaba bwelilize niho yaalamwile nka nikwo azende yeruzaleemu yazenda. 52Omu luzendo lwoomwe,akasindikila entumwa abokumwembembela aba bataaha omu mugongo gwa abasamaria babone kumulongeza aho kubyama. 53Naho abatwile okwo bayanga kumwanankula habwokuba akaba nazenda yeruzaleemu.54Abahemba bomwe Yakobo na Yohana kababwene ago baamubuza iiwe mukama weetu noyenda tusabe omulilo gutuuke kuluga omu igulu gubasiingaliche nka Eliya nawe kweeyakozile. 55Naho yeezu obuchilo nibagamaba ebyo yaabechebuka yabaha yaagamba imwe timukumanya muli bantu chi. 56Habwokuba omutabani wo omuntu talezile kusingalicha abantu naho kubachungula bazeenda omu mugongo oguundi.57Obuchilo yeezu na abahemba boomwe bakaba nibaliba ta omu muhanda omuuntu oomo yamugambila nikukulatila hona aho olaza. 58Yeezu nawe yamusubiza nyamuhaabwa zibe zine ameena gazo ne enyoni zizila ebyaali naho iiinye mutabani wo omuntu tinzila no oobu aho kubyamika omutwe gwanze.59Yeezu yagambila omuntu oondi onkulatile omuntu ogwo yamusubiza iiwe mukama nkuundila ntaandike nzeende kumuzik atata. 60Naho yeezu yamusubiza leka abafwile babazike abafwile bazeenzibe baabo naho iiwe zeenda oze kubzmanyisa abantu empola zo obukama bwa muuungu.61No obu omuntu oondi yamugambil ayeezu aati iiwe mukama nikukulatila naho echa mbele okundile nzeend mbalaag abantu bo omuka. 62Yeezu yamugambila omuntu weena weena oogwo ayabandize kulima ne enfuka ye ente kalba nayechebuka kuleeba enyuma ogwo takwenda kuba omuhalila wa mungu omu bukama bwoomwe.
1Kagahwele ago omukama yeezu yatooza abahemba abandi makumi musaanzu na babili yaabasindikiza babili babili bamwembeembelela buli muzihwa na buli hoona aho yaabele alamwile weenyinkuhika 2Yabagambila abahemba boomwe aati,Emyeezo ni miinzi naho abakozi ni bache ha bweecho mumusabe kaanyina omusili abone kusindika abakozi omu musili gwoomwe.3Mwiloko muzeende iimwe naho mumanye nka nikwo nibatweka nka abaana be entama eezo ezilikulibata ahagatiye emisege. 4Mutakutwala enfulebe ye empilya nali ensaho nali enketeo mala kandi mutanaglucha omuntu weena weena omu muhanda.5No buchilo mulatahamo omu nzu mwagaluche abaantu bo omwo muti imwe mube no obuholo. 6Na kahalaba heena omuntu wo obuholo omwo obuholo obwo mulaaba mwinabyo nibusigala nawe nahao kihalaba hateena omuntu wow obuholo omu nzu omwo obuholo bweenyu nibubasubila. 7Mutakuuba nimuzeenda kubyma omu nzu eziindi ziina naho mwiikale omu nzu eezo mwaazaom nimulya ebyookulya eebyo balikubaha habwokuba omukozi chimugasize kuhaabwa empeela yoomwee.8Obuchilo mulatahamo omu muzihwa bunaanka na abatuuzi nibabanyegesaa mulye ebyookula eeebyo balaab nibaabaha. 9Na abalwele abali omu mituulo wzo mubachize mubagambile abatuuzi nkokwo obukma bwa muungu bwaabeelilia.10Naho obuchilo mulatahamo omu muzihwa bunanak na abatuuzi tiba kubanyegeza iimwe mulabile omu mihnda nimugamaba. 11No oobu enkugama yo omuzihwa gweenyu eezo elamasile aha magulu geetu,nituzikuunkumulahp neeba emanyiso ye ebiheno byaanyu hamo ne ebyo mumanye maziam nkokwo obukama bwa mungu bwelilize. 12Nibagambila nkokwo echili eecho muungu alichwzika aabantu be eensi alyaabachwaaziika kubi bwooli abaantu bo omu iboma elyo kuchila abaantu babi ba sodoma.13Nimwiloko iimwe abantu ba Koraziini mulamanya iimwe abantu ba Betisaida habwokuba amahano ago nkakola hali iimwe naakugakozile omu mizihwa tiilo na sidooni abaantu be emizihwa ezo baakaatamilwe ebiheno byaabo no kumuhindukila muungu bwaangu baakaayolekile okuhindukila kwabo omu kwiikala bazweele amagunila no kweeaaga iizu. 14Ha bweecho echilo muuungu alichwaazika abaantu alyaabachwaaziikila ne emwe kubi bwooli kuchila abaantu ababi aba tiilo na Sidooni. 15Ne emwe abantu ba Kaperinaumu,mutakutekuza nka nikwo nimukuzibwa kuhika omu igulu mahi olyaagomolwa ohike omu lyoongola lya kuzimu yo olufu.16Male yeezu yaabagambila abahemba boomwe omuuuntu oogwo alaabahulilze iimwe naaba yaanhuliliza iinye no omuuntu oogwo alabanga iimwe nab yaanyaangile iinye no oogwo alikunnyanga aha kukola aatyo,naaba yaamwangila oogwo ayaansiindikile.17Kayaabalile abahemba abo makumi musaanzu na babili baasuba nibanulilwa bamugambila iiwe mukama weetu no oobu amazimu obuchilo nitugabinga ahi iziina lyaawe nigatukoondokela. 18Yeeezu yabasubiza naaba naalibona isitaani nilihanaantuka nko olulabyo kuluga omu igulu. 19Leeba mumanye nka nikwo naabaheele obuzizi bwo kusinga amagalo goona go ogwo omubisa ha buhicha ibwo nimulibatila no oobu enzoka na kamiina na tihaliho echintu choona echo chilabahutaaza. 20No oobu bityo mutaakunulilwa nka nikwo amazimu nigabakondokela naho munulilwe echgambo echi nka nikwo amazina geenyu gayaandikilwe omu igulu.21Obuchilo obwo yeeezu akasemelelwa bwooli omu mwooyo mutakatifu yaagamba iiwe taat mukama wi igulu ne ensi nikusima habwo kub ebihambo ebi okaseleka abamasala na abamanya okabita aha bweelu aha baantu aabo beena okwikiliza nka abayand aabato eego taat habwokuba nikwo okwo wayeenzile.22Male yaabagambila tata ampeele byoona tihaliho omuuntu ogwo alikusombokelwa mutabani wa muungu nka nikwo aali naho taata weenka kaandi taliho muuntu oogwo alikusombokelwa taat nka nikwo aali omutabani weenka na weena weena oogwo omutabani alaamula kumusuululila.23Ahonyini yeezu yaabaleeba abahemba boomwe yabagambila boonyini boonka mwiiian omugisa iimwe habwokuba nimuleeba ebigabo ebyo ha ameeso geenyu. 24Nibagambila hakaba heena abbasi beenzi na abakama beenzi aabo bakaba nibabyeefuuz kuleeba ebyo bi mulikuleeba naho tibalaabibweene kaandi ebyo bi mulikuhunila iimwe bakab nibabyefuuza kubihulila naho tibalabihunile.25Echilo chimo omwegesa oomo we ebilagilo akemelila yaamubuza yezu ibuzo kumulengesa yamugambila iiwe mwefesa nkole chiiha mbone kuhungula obulami bwo obucha no obuchile. 26Yeezu yamusubiza omu bilagilo haandikilweom chiiha nobimanya oota. 27Yamusubiza byaandikilwe biti omweenda omukama muungu waawe aha muganya gwaawe gwoona aha obweezi bwaawe bwoona nkokwo olikweyeenda iwe nyini. 28Yeezu yamugambila waasubya kuzima kola ootyo ne ewe noobona obulami.29Naho omwegesa ogwo we ebilagilo akaba nayenda kwooleka nkokwo no omugololke niyo ensoonga yaamubuza yeezu mutuuuzi waanze mutuuzi waanze no ooha. 30Yeezu yamusubiza aati hakaba heena omuntu oomo ayaabeele naagolomoka kuliga yeruzaleemu akaba naalibata kuzenda Yeriko no omu muhanda oomwo yaagwa omu ngalo za abanyagilize boona baamugulukila ,baamuteela bwooli baamuzula ebizwalo baamusiga ali heehi no okuwa.31Ahi ibando lizima omu muhanda ogwo hakeeza omugabe oomo wa mungu naho omugabe ogwo obuchilo yamubwene omuuntu ogwo yaalaba aha mpelo yo omuhanda. 32Omulaawi nawe yaahika aho na akazeendele kaba katyo nyini obuchilo yaamubweene omuuntu ogwo yaalaba aha mpelo yo omuhanda.33Aha kaanya yeeza omusamaria oomo oogwo ayaabele li omu luzeendo lwomwe obuchilo yaamubweene omuuntu ogwo yamuganyila. 34Yamuzaho yamuseemba obuhuta bwomwe ha kubuteelaho eviini na amazuta yaabukoma male yaamuhanamika aha lugulu ye ensikili yoomwe yaamuywala omu nzu ya abazenyi yaaba naamulwaaza. 35Nyeencha yaaho yasohoza omu nsaho edinali ibili yaamuha owe eenzu ya abazenyi yaamugambila omulwaaze omuntu oogu na kazilaayeendelwaho empilya eziindi ha bwoomwe obuchilo ndahiingula aha nikuhulila.36Niho yeezu yaamubuza omwegesa ogwo we ebilagilo ha bwecho ha kuleeba kwawe akaba alyooha omu baantu abo basatu ayaabeel ali mutuzi wo ogwo ayatabalilwe na abanyagilizi ha kumukolela ebizima. 37Yamusubiza ogwo ayamuzile echiganyizi yeezu ymugambila zeenda oobe na akazendele katyo nyini.38Yeezu na abahemba boomwe obuchilo bali omu muhnanda bataaho omu mugingo gumo no omukazi ooomo,iziina lyoomwe Marita yaabanyegeza omuka yoomwe. 39Ogwo Marita akaba ayina muhala waabo iziian lyoomwe Mariamu obuchilo obwo Mariamu akaba ayikele heehi na amagulu go omukama,maahuliiliza amagambo goomwe.40Naho Marita akaba nayagalala ni ikola niyo ensoonga yaamwililiza hahi yeezu yaamugambila iiwe mukama weetu sii tokusaaswa nkokwo muhala weetu yaandekela emilimo zoona ha bweecho omugambile ampwele. 41Omukama yamusubiza iiwe Marita,Marita oyine okutahwatahwa no kwagalala ha bwa biinzi. 42Naho heena echigambo chimo choonka echilikweendelwa kaandi nichigasa kuchila byoona Mariamu niwe oohwo ayaachitooza,na taliho omuuntu alaachimwaaka.
1Echilo chimo yeezu akaba namusaba mungu ahantu bunanka no obuchilo yamazile omo wa abahemba bomwe yamugambila iiwe mukama otwegesa akazendele ha kumusaba mungu nokwo Yohana omubatizo yabegesa abahemba bomwe.2Yezu yabagambila obuchilo mulaba nimusaba mungu mugambe muti,isichwe owo omu igulu izina lyawe likuzibwe obukama bwawe bwize okwenda bwawe bwize okwenda kwawe kuhikilizwa omu nsi nkokwo omu igulu.3Otuhe buli buche ebyokulya byetu. 4Otuganyile ebiheno byetu,nkokwo ne echwe tuganyile abalikutuhenela otatutwala omu kulegisibwa naho otuchungule ne elyo isitaani.5Aho yeezu yabagambila tugambe omo omuli imwe ayina munywani womwe yamuzaho omu itumbi yamugambila iiwe munywani nisaba ontizeho emikate isatu. 6Habwo kuba munywani wanze abele ali omu luzendo yahikila owetu na tinyina echokulya cho kumuha. 7Naho munywani obwo yamusubiza otakunjagalaza leba nachingile olwizi iinye na abana banze twayamile aha chitabo na tikuhicha kwimuka no kukuha echintu chona chona. 8Nibagambila no obu bilaba omuntu ogwo takwimuka no kumuha muzenziwe omukate habwo kuba wenyini ni munywani womwe nayimuka no kumuha buli chintu echo alikwenda habwo kuba munywaaniwe talalekile kumusuba.9Nikwo ne enye nibagambila musabe na mulyahabwa mukwaabe mulyabona muchinguze na mulyaachingulilwa. 10Habwokuba buli muntu ogwo alikusaba ahebwa na buli muntu ogwo atabuza abigwaho na buli muntu ogwo achinguza achingulilwa.11Ngasi hena omuzele wena omuli imwe ogwo omwana womwe kalikumusaba enfwi namuha enzoka. 12Nali omwana kalikumusaba ihuli maiam namuha kamina. 13Ha bwecho imwe no obu muli abaheni nimusombokelwa kubaha abana bnyu egabo ezisage maziam isimwe ogwo ali omu igulu nakola kusaga aho,nabaha omwoyo mutakatifu abo abalikumusaba.14Echilo chimo yezu nabinaga izimu elyo elyamukozile omuntu omo kuba omutita obuchilo izimu nilimulugaho yaaabnza kugambagamaba kaandi abantu abo ababele baliho omuli ezo mbaga batenga bwoli. 15Naho abandi omuli abo bagamaba nabinga amazimu habwa amagala ga Beelzebuli,mukulu wa amazimu.16Abandi bakaba nibenda kumulengesa yeezu bamusaba aboleke emanyiso kwoleka nka nikwo alugile hali mungu. 17Naho habw akuba yezu akamanya ebitekuzi byabo yabagambila buli bukama nibwetanisa no kulwana bwoonyini omuli obwo bukama busingalika bityo nyini eka kelitagana negwa.18Bityo nyini ni isitani kabilaba nilibinga no kulwana na amazimu mazeenzige obukama bwaayo nibulama buta,nababuza ibuuzo elyo habwo kuba nimugamba nkokwo nibinga amazimu ha buhicha bwa BEelzebuli. 19Iimwe nimugamaba nka nikwo iinye nimbinga amazimu habwa amagala ga beelzebuli mbweenu abahemba banyu nabo nibabinga ha magala go oha ha bweecho abao nyini nibo balachwazika imwe. 20Naho kabilaba iinye nimbinga amazimu ha buhicha bwa muungu eina wnsonga ya nkokwo obukama bwoomwe bwahikile hali imwe.21Yeezu yazendelela kugamab omuntu owa amagala ne echikwato nayekomya ebintu bye eka yomwe niho ebintu byomwe tibikumibwho nibiba no obuholo. 22Naho omuntu ondi owa amagala bwoli kaleza kumutabulila no kumusinga namwaka ebikwato byomwe ebyo alikutegeza naaayiba byoonaebili omuka no kubigaba ha bandi. 23Omuntu ogwo atali hamo ne inye tanyemela kandi ogwo atasumbya hamo ne inye anaganaga.24Obuchilo izimu kaliluga aha muntu lizende omu ilungu no kweengela okwo lili omu kulondela obuhumulonaho bubula izmu elyo niligamab nka nikwo kaansube owanze aaho nalugile. 25Obuchilo nilisuba hali wenyini nilisanga hali busa hakukukmbilwe no kutonwa kulunzi. 26Aho nilizenda kuleta amazimu musanzu aga gali amazilwa bwoli kuchila lyoonyini goona geeza gamutahila ogwo muuntu niho obulamai bwo muuntu ogwo bulikuba bubi kusanga okwo bukaba buli aha bubandizo.27Obuchilo yeezu akaba nagamaba ago omu mbaga ya abantu akaba aliho omukazi omo ayahamukile ahi ilaka lihango pmu kumugambila aati eina omugisa eenda ya maaha waawe eyakuzele na amabele ago wayokile. 28Naho yeezu yasubya omu kugamaba mahi aabo abalikuhulila echigambo cha mungu aha kuchikoondokela nibo wbna omugisa.29Obuchilo embaga ya abantu yaguama kukoba yeezu akagamba ati abantu bo luzaalo oolu na abazilwa bwooli nibasaba emanyiso naho tibakuhabwa emanyiso chonka emanyiso ezo zo mwa Yona omubasi. 30Habwe ensonga kelaba Yona akaba ali emanyso ha baantu be echikali cha ninaw bityo nikwo inye mutabani wo omuntu neenye ndayaba emanyiso ha baantu bo luzalo olu.31Echilo cho omuchwaziko omugole wo olubazo lwa nyakaziinzakazi alayemelela no kubasohoza bulabona nko kwoabantu bo obuchilo obu na abaheni habwokuba wenyini akazenda oluzendo kuluga ensi za hala bwoli abone kuhulila ebigambo byo obwetegeleza bwa Selemani kasi aha nyini aliho omo ogwo ali mukulu kuchila Selemani.32Kandi echilo cho omuchwaziko abantu ba ninawa balayemela omu meso ga mungu hamo na abantu bo obuchilo oobu no kubasoholeza bu lubona abantu bo luzalo olu nko okwo nabaheni habwo kuba abantu abo ba ninawa obuchilo Yona yabagambila echigambo cha mungu ahonyini batamwa ebiheno byb no kubilekela aha aliho omo ogwo ali mukulu kuchila Yona.33Taliho omuntu ogwo alikwacha olumuli akaluta aheselekile nali akaluswekela ne echitukulu naho naluteleka aha lugulu ya akakondo kuba obuchilo abantu nibazamo mulinyi babone kuleba ha mwanga ogwo. 34Na ameso gawe ni nko olumulilyo omubili kagalikuba nigahweza kuzima omubili gwaawegwona gwikala omu mwanga naho ameso gawe kagalikuba gali mabi omubili gwawe gwizile ensiimbazi. 35Ha bwecho oyekomye nkokwo maziam oyinagwo omwanga omugati yawe otakuba ne ensimbazi omwo. 36Habwokuba nkokwo omubili gwaawe gwoona gwiina echengezi chitena lugazi lwe ensimbazi Yona yona gulamweeka nko lumuli nilukumulikila.37Yezu kyabele achagamba ebyo omufarisayo omo yamwangisa ha byokulya omuka yoomweyeezu yatahamo yeekala ha luhelo. 38Omufarisayo ogwo yabona nkokwo yeezu takanabile yalaya ebyokula yasobelwa bwoli.39Naho omukama yamugambila iimwe abafarisayo mweeza echikombe no olutemela ahelu naho omuli imwe emyooyo eyizwile obunyagilizi no obubi. 40Iimwe basilu ogwo ayahangile ahelu ngas talahagile omundakandi. 41Ha bweecho mweyeze omunda yanyu ha kusumbusa abahabi ebyo kubazuna niho ebiindi byoona omuli iimwe nibiba byayezwa.42Nimwiloko imwe abafarisayo nimusoholeza mungu echinogoka che kumi cha buli chinogoka che ebyokula byo otubabi two kulungisa nko omwonyo ebitungulu ne ebindi biindi naho timukusaaswa kuba ne ntuunwgwa nzima na timukumwenda wenyini ni lwampaka kumusoheleza ezaka zo obuteebwa amagambo ago agandi.43Nimwiloko iimwe abafarisayo nimwenda kwikala ebitebe bya abakulu omu masomelo ga mungu nimweenda kwanagluchwa ahi isima omu magulizo. 44Nimwiloko iimwe muli nke eembi ezo zitakubonwa nke ebitulo eebyo abantu balikubilibatila aha lugulu bateena kubimanya.45Aho nyini omwegesa omo we ebilagilo yamugambila yeezu mwegesa obuchilo noogamba amagambo ago notuzana ne echwe hamo. 46Yeezu yamusubiza nemwe abegesa be ebilagilo nimwoleka genyu nimubatweka abantu emigugu elikulemela ne emwe timukubahwela kuzimucha no obu ha lukumu.47Nimwiloko imwe nimwombeka embi za ababasi naho abantu abo babesile ababsi abo nibo baguuku banyu. 48Ha bweecho nimwatula nkokwo nimwikiliza ago gi baguguku banyu bakozile habwokuba bonyini bakabeta abo ababasi nemwe nimubyombekela ebitulo byaabo.49Ha bwecho mungu ensonga zo obwetegeleza bwoomwe akagamba aati leba nimbasindikila ababsi ne entumwa naho nibabeta omuli abo na nibabaagalaza abandi. 50Ha bweecho abantu bo obuchilo obu nimuchwazika habwo kuseswa kwe ensagama za ababaasi boona aabo baayisilwe kuluga aha bubandizo bwe eensi. 51Kubandiza ensagama yo mwa habeeli kuhika ensagama yo mwa Zakaria ogwo aketilwa ahagati yi itambilo lyo kusoheleza ne eenzu ahatakatiifu ha mungu nimuchwazika habwa byoona amazima nimbagambila nkokwo abantu bo luzalo oolu nimuchwazika ago goona.52Nimwilooko iimwe abegesa be ebilagilo mwaseleka olwo lufunguluzo lwo olwizi aho kuhingula abantu bakaabonesize kumumanya mungu neemwe nyini timwatahamo na aabo bakaba nibeenda kuzamo omugati mwabangila.53Obuchilo yezu ylugaho aho abegesa be ebilagilo na abafarisayo bakabanza kuba nibamutamwa bwooli wenyini bakaba nibamubuza amabuzo ga amagambo menzi. 54Kuba babone kumukwasa aha bigambo byoomwe.
1Obuchilo obwo ebihumbi bya abaantu kababele beekobyakobya kuhicha baaba nibelibata,yeezu yaabanza kugambila abahemba bomwe,mweelige no obugobya bwa abafarisayo habwo kuba obugobya obwo nibusambala nki ituumbya.2Choona eecho echifundikilwa chilyaafundulwa na kaandi tihaliho echiselekilwe echitalimanya. 3Buli choona eecho mulikuhooya omu nsimbazi nichihulila aha mwaanga na buli eecho mulikweehweetela omu matwi omu biseenge byo omugati nichaatulwa ahi ilaka lihango olugulu ye yeezu.4Nimbagambila iimwe banywani baanze mutakubatina abaantu aabo abalikwiita omubili kabalikumala kwiita tibakuhicha kukola echilikusanga aho. 5Naho nimbaha oogwo mulikwendelwa kumutina mumutine muungu kaalikuba yaamazile kumwita omuntu ayina obuzizi bwo kumunaguza omu lyoongoola lyo omulilo gwa obucha no obuchile.ni muungu weenka oogwo mulikwendelwa kutiina.6Ngasi enfuunzi itaanu tizikuguzwa habwo obukaani buche kwoonka no oobu bityo muungu takumumweeba no oobu oomo abo.7Neemwe mwiina obukani kuchila enfuunzi nyiinzi muungu naamanya no oobu olubalo lwi isoke lyoona lye emitwe yaanyu ha bweecho mutakutiina.8Niimbagambila nkokwo buli muuntu oogwo alikuundaanganaomu meeso ga abaantu nkokwo wenyini no omuuntu waanze iinye mutabani wo omuuntu nennye ndaamulaangana omu meeso ga bamaleeka ba muungu nkokwo ogwo muuntu no wanze. 9Naho buli muuntu ogwo alikunyoga omu meeso ga abaantu nawe nayogwa omu meso ga bamaleeka ba mugu. 10Buli muuntu oogwo alikugaamab amagambo mabi go kumulyogweza omwooyo mutakatifuogwo taliganyilwa.11Obuchilo nimutwaala omu masomelo ga muungu omu meeso ga abategeki na abeene obuhicha mutakwagalala mutaakuba no okutahwa ha bigaambo eebyo mulayeend kugaamba aha kweezuna. 12Habwokuba akannya ako nyini omwooyo mutakatifu naabeegesa amagambo aago muhikilwe kugaamba.13Omu mbaga ezo ya abaantu omuuntu oomo yaamugambila yeezu mweegesa omugambile mudugu waanze tubagane ebiintu eebi yaatulekile taata. 14Yeezu yaamugambila nooha ayatileho iimbe omulamuzi nali omukwaatanisi weenyu. 15Mala yeezu yaabagambila abaantu abo,muleebe mweelige na buli chintu cha ameelu ge ebintu habwokuba obulami bwo omuuntu tibukuliga ha bwiinzi bwe ebiintu byoomwe eebyo ayainbo.16Kaandi yeezu yaabachwela omugani aha kugaamba hakaba heena omuhite oomo,ayaayezile ebyokula biinzi bwooli ommu musili gwoomwe. 17Yeebuza omu muganya gwoomwe nzileho iinta oobu ebi byokula baanze boona tinyina ahaantu aaho ndaabita. 18Kaandi yeegambial nizilaho inti nikambula ebitala byaanze no kwoombeka ebiindi bihango bwooli omwo nintamo ebyokula baanze byona ne ebiintu baanze ebiindi. 19Aho kaandi nibagambila omu muganya gwwanze obu neetelaho obuhite bwe ebiintu biinzi bizima nibingasa aha myaaka miinzi mbweenu ooobu muhumule kwooka iindye no okunywa unililwe.20Naho muungu yamugambila iiwe omusilu leelo omu chilo noofwa ne ebiintu byoona ebyo oyesuumbize nibiba byo ooha?. 21Yeezu yamala aha kugaamba bito nikwo nka nikwo bilaabaho aha muuntu ogwo alikweesumbiza ebiintu biinzi ha bwoomwe weenyini naho omu kazeendeele ke ebiintu byoomwe takumusaaswa muungu.22Mala yeezu yaabagambila abahemba bomwe ha nsoonga ezo nibambila nka nikwo mutaakuba no kutahwa habwo obulami bweenyu nkokwo nimulya chi nali ha mibili yaanyu nkokwo nimuzwaala chi. 23Habwokuba obulami bwiina kuchila ebyokula omubili nagwa gwiina obukaani kuchila ebizwaalo.24Mulebe amakolokozi tigakubiba nali kugesa tigazila mbiiko yooona nali ebitala naho kwoonka muungu nagalisa kamwakwiinganisa ne enyoni mwiina obukaani bwooli kusaaga aho. 25No ooha omuli iimwe ayaakuhicha kweeyongelaho obulami bwoomwe noobu nko omwaanya gwe esaaha eemo omu kutahwa tahwa kwoomwe?. 26Mbweenu nkokwo timwakuhicha kukola noobwo echigambo chiche nke echo,habwaachi mwiina okutahwa hali ebyo ebiindi?.27Muteekuz ookwo enyaso nka nikwo zilikumela tizikukola emilimo nali kwoogosa ebizwaalo naho nimbagambila nka nikwo noobu omukama Selemani omu ikuzo lyoomwe lyoona talazweekilwe kuzimanka limo lye enyaso ezo. 28Bityo nikwo muungu azweeka enyaso na amababi go omu nkaambi aago,galiho leelo na nyeecha niganaga omu mulilo ngasi ta amazima nkokwo naabazweeka iimwe iimwe abaantu bo okwiikiliza kuche.29Bityo mutaakweeyagalila nimulya chiha nali nimunywa chiiha mutakuba no okutahwa tahwa. 30Abaantu ba amahanga goona abo abatakumumanya muungu nibaagalalila ebiintu ebyo naho issimwe naasombookelwa kuzima nka nikow mulikweenda ebyo.31Ha bwecho muloondele kwaanze amagaambo go obukama bwa mungu ne ebiintu ebi byoona naaboongela. 32Mutakatiifu iimwe embaga nche habwo kuba isiimwe azizile engoozi kubaha obukama bwoomwe.33Muguze ebiintu byaanyu musumbuze amabonwa abahabi,mweekolele enfulebe eezo ezitakukola mube ne ensaho okwo omu igulu aheena obuholo nayo tekucheeha okwo taliho omwiibi kwiiba,nali embuuga kuzisagula. 34Hoona hoona aaho mulikubila ensaha yaanyu niho ne emyooyo yaanyu elaaba eeli.35Mube buligi mwebohile omusipi kuheleleza ne emli zeenyu zibe nizaaka. 36Mube nka abaantu aabo balikumuliindila omukama waabo asube kuluga omu maenyi go obweenga ,kuba kaaleza no kubachinguza abassange muli buligi ligi ahonyini mumuchiingule.37Nibaba no omugisa abazaana aabo omukama waabo alaasanga bali meeso obuchilo aleeza azima butunu nimbagambila naayenda nabekaza aha byokulya no kubaheeleza. 38Niguba omugisa aha abazaana abo keelaba omukama waabo yaasua no kubasaanga bali buligi ligi noobwo omu ituumbi lye esaah munanana nali enchankala omulucheelelwa.39Mumanye kuzima echigambo echi kanyina weenzu yakumanyile akaanya aako aleeza omwiba yaakeeloongize no omwiibi tiyaakuahile mo omuka yoomwe. 40Ha bweecho neemwe mube mweelongize habwo kuba iinye mutabani wo omuuntu ndyeeza omu buchilo oobwo mutakutegeza.41Kaandi Peetero akamubuza yeezu,mukama omugani ogwo gu watugaambila ngasi na hali iichwe kwoonka nali na aha baantu boona . 42Omukamaa yaaamusubiza no ooha sii omwiimeelelezi oogwo ali omweesigwa no owa amasla ayina akazeendela ako ogwo omukama woomwe alaamuta kuba omweemeelelezi wa abahalila bazeenzibe abone kubaha empela ye ebyokula omu buchilo obulikugasa. 43Naaba ayina omugisa weenyini omuzaana oogwo omukama womwe kaalusuba kuluga omu luzeendo no kumusaanga naakola atyo. 44Mzima butunu nimbagambila nka nikwo omuama woomwe naamutaho aabe omweemelelezi we ebiintu byoomwe byoon.45
1Obuchilo obwo, abaantu bakeeza baamugambila yeezu empola za abagalilaya abaandi abo nkokwo Pilato akazitulaaniza ensagama yaabo ne ye ebitaambo byaabo. 2Yeezu yaabagambila ngasi nimutekuuza nkokwo abagalilaya abo bakafwa batyo habwokuba bakaba bali abaheni kuchila abagalilaya abaandi boona. 3Nimbgambila iinti,bityo kamulaaba mutatamilwe ebiheno byaanyu mukabileka no kumuhindukila muungu,bityo nyini neemwe nimusingalika mweena.4Nali abo baantu bona ikumi na munaana aabo abaagweelililwe ne enyomyo ndeehi bwoli okwo Siloamu bakafwa,ngasi nimuteekuza nkokwo abo nibo bakaba bali abaheni kuchila abatuuzi abaandi boona ba yeruzaleemu?. 5Nimbagambila iinti,ti bityo kamulaaba mutatamilwe ebiheno byaanyu mukabilekelela no kumuhindukila muungu bityo nyini neemwe nimusingalika mweena.6Aho yeezu yaabachweela omugani abaantu abo ,ha kubagambila hakaba heena omuuntu omo ogwo akaba ayina omuti gwo omutiini oguhaambilwe omu musili gwoomwe gwe emizabibu kayaabalilie yeeza kusoloma emisumo kuluga omu mutini naho talabonesize. 7Mbweenu yaamugambila omuhalila woomwe wo omu musili leeba mba nninyiza kulondela emisumo omuli ogu muti gwo omutiini aha mwaanya gwe emyaaka isatu naho tikabonesagamo choona choona mbweenu gunogolegutakuzendelelelakukula omu itaka busa.8Naho ogwo muhalila yaamusubiza mukama guleke omwaaaka oogu mbone kugulimila no kuguteelaho obunula. 9Kagulazala emisumo omwaaka oguleeza ni kuzima naho kagulaleeka kuzaala mbweenu ogunogole.10Echilo che endakalilzo yezu akaba ali omu isomeleo limo nayegesa abaantu. 11Oomwo,hakaba heenamo omukazi oomo oogwo akaba akwasilwe ni izimu lya amalwa aha myaaka ikumi na munaana izimu likaba laamuhinyile omugoongo na talahikize kweemelela bweemi.12Obuchilo yeezu yaamubween akamweeta ayize hali weenyini yaamugambila maaha oobu obe no obuhoolo wachila obulwele bwaawe. 13Yeezu yaamutelaho engalo ahonyini yaameelela bweemi yaaba namukuza muungu. 14Habwokuba echilo echo yeezu akachiza omuuntu chikaba chili echilo che endakalizo omweebeembezi wi isomelo akasaanya yaabagambila abaantu omuli buli bwooyo ebilo ebihikililwe byo kukola emilimo nibyo mukaaga mbweenu mwize muchizwe omu bilo ebyo naho mutaakwiza echilo che endakalizo.15Ahonyini omukama yaamusubiza iimwe engobya iimwe mweena nimukola emilimo echilo che endakalizo ngasi buli oomo weenyu tasibula ente yoomwe nali ensikili yoomwe kuluga omu chibuga azitwaale kunywa ameenzi no oobu chili echilo che endaalikizo. 16Leeba oogu mukazi wo olugaanda lwa Ibrahimu yaamazile emyaaka ikumi na munaana abohilwe ni isitaani mbweenu siii oogwo nawe amazima abele atali lwaampaka akomolplwe omu chilo che endakalizo.17Obuchilo yeezu yaaagambila ago abagome boomwe boona,ahonyini baakolwa ensoni naho abaandoi boona bakanulilwa bwooli habwe ebigammbo bizima bya amahano aago yeezu akaba naakola.18Kaandi yezu yaabuza obukama bwa muungu nibisusana na chiiha mbwinganise na chiha. 19Nibisusana no oluzama luche lwe ehaladali eezo omuuntu akabiba omu musili bwoomwe embibo yaamela,yaaba omuti zeezza enyonyi zaayoombeka ebyaali boozo omuli ogo matabazi gaagwo.20Yeezu yaabuza kaandi,mbususana obukami bwa muungu na chiiha. 21Nibisusana ni ituumbya elyo nilileteela ensaano ye engano yoona kutuumba.22Yeezu akaba ali omu luzeendo kuzeenda Yeruzaleemu omu muhanda aaho akalabila naayegesa abantu bo omu mizihwa no omu migongo. 23Echilo chimo omuuntu akamubuza mukama abaantu aabo balichuungulwa,balyaaba bache kwonka yeezu yagamba. 24Mweeyomeleza mweena kuzamo aha kulabila omulyaango ogufuunzile nimbagambila nkokwo beenzi balyaaleengesa kuzamo naho balyaalemwa.25Obuchilo owe eenzu yachingile olwiizi mulyaayeemeelela aheelu mulyaabaanza kubachiinguza na ha kumusaba omukama otuchingule naho naabasubiza tinkumanya tiikumanya mwaluga nkahi. 26Ne eemwe mulaamugambila ngasi tukalya no okunywa hamo ne ewe no omu mituuro yeetu niho okatweegesa. 27Naho naabagambila naabagambila,tiinkubamanya mwaaluga nkahi mulugeho aha imwe abapagasi abaheni.28Niho mulaamuchula no kuteelamo ameeno habwokuba,nimumubona Ibrahimu ,Izaaka na yakobo na ababasi boona bali omu bukama bw amuungu naho iimwe mulaaba mwanaagilwe aahelu. 29Abaantu nibeza kuluga obutukulu no obugwa kuluga chiziba cha ntumwa na nyakaziinzanaka baalalya ebyookulya omu bukama bwa muungu. 30Muhuhulize abantu aabo bo omuheeleluko oobu balyaaba nibo abo kabaanza na abo kubaanza oobu balyaaba abo omuheluluko.31Obuchilo obwo nyini Abafarisayo bunaanka bakamubuza yeezu baamugambila lugaho aha,ozeende ahaaantu ahaandi habwokuba Herode nayeenda kukwiita. 32Yeezu yaabasubiza muzeende muzigambile nyamuhaabwa ezo,leba leelo na nyeeencha nimabagambila amazimu kubalugaho abaantu no kubachuz abalweelo ne echilo cha kasatu,ninhikiliza ensoonga yaanze. 33Hamo ne ebyo ninyendelwa nzeendelele no oluzeendo lwaanze lwo kuzeenda Yerizaleemu leelo na nyeencha ne izweeli,kuhicha ihiki okwo,kuba tichikwiile omubsi kufweela ahantu ahaandi,choonka yeruzaleemu.34Iiwe yeruzaleemu noyita ababsi no kuhoonda na amakulugusi abaantu aabo muungu abasiindikile hali iiwe,enturo nyiinzi nkaba niyeend kubakobya abaantu bawe nko ookwo enkoko okwo ekobya kobya otuzwiyo twaayo omu manana gaayo naho buli nturo timuleenzile. 35Muleebe oobu muungu yabeka iimwe ne eenzu yaanyu mbweenu ayina nimbagambila amazima timukubona kaandi,kuhicha obuchilo mulyaagaamba nikwo,ayina omugisa ogwo qalikwiiza ahi iziina lyo omukama muungu.
1Echilo che endalikizo yeezu akazeenda kulya ebyokula omuka yo omutegeki oomo wa Abafarisayo no obuchilo kaba ali omwo,Abafarisayo na abaandi bakaba nibamuleebelea bwool. 2Na aho omu meeso goomwe hakaba haliho omuuntu oomo ogwo akaba ayina obulweele bwo kututuma. 3Yeeezu yaababuza Abafarisayo na abegesa be ebilagilo ngasi nitukuundilwa ne ebilagilo byeetu kuchiza abaantu omu chilo che endaalikizo nali no omuzilo?.4Naho booonyin beesize yeezu yamukwaataho omulweele ogwo yaamuchiza yaamulaga asube omuka. 5Kaandi yeezu yaababuza nooha omuli iimwe ogwo ente nali ensikili yoomwe kaayakugwa omu iziba echilo che endaalikizo tiyaakuziihilemo bwaangu ahonyini noobwo chili echilo che endaalikizo?. 6Abaantu abo,tibalabeele ne echo kusubya ha bwa amagambo aga.7Yeezu akaba naaleeba abazenyi abalaalikwa okwo bakaba nibeesoolela ebitebe bya abazenyi bi isima niho yaabachweela omugani aha kugaamba. 8Obuchilo nooyangisibwa omu mazenyi go obweenga otaakwiikala aahantu bazenyi bi isima otaakukola ootyo habwa kuba hamo luundi ayangisiibwe oondi owi isima bwooli kuchia iiwe. 9No ogwo abalaalikile iimwe babili naayiza kukugaambila mulekele oogu olugazi lwaawe aho nookolwa ensoni bwooli.habwokuba nooyeeendelwa kuzeenda kwiikala olugazi lwa ahamuhelobwooli.10Naho obuchilo noolaalikwa omu mazenyi go obweenga zeeenda oyikale aha lugazi lwa ahamuhelo bwooli ha bweecho obuchilo oogwo ayakululikile aleeza akugambile mnywaani waanze iiza,suba kunu aheehi,niho hazima bwooli bityo nikwo olahaabwa ikuzo omu meeso ga abazenyi boona. 11Habwe ensooga buli muntu oogwo alikweekuza alyaacheeshibwa na buli muuntu oogwo alikweecheesha,naakuzibwa.12Aho yeezu yaamugambila ogwo ayamwaangisize banywaani baawe nali beene baanyu nali echokulya cha nyemisana nali aha lweebazo otaakwangisa banywaani baawe nali beene banyu nali abaantu bali badugu baawe nali abatuuzi baawe abahite koolakola ootyo abo nabo nibakwaangisa owaabo na bityo nibakusubuza aha kukusubiza nka ago gi waabaheele.13Naho obuchilo noobaloongeza abaantu amazenyi oyaangise abahabi abalemi enziingami na abahume. 14Niho olaaba no omugisa habeo kuba abo tibeena echiintu chokukusubiza naho muungu niwe oogwo alaakusubiza obuchilo alizoola abaantu aabo baamusemeliize weenyini.15Oomo omuli abo abaabeele beekele hamo na yeezu ahaluhelo kayaabihulile ebigambo ebyo yamugambila ayina omugisa omuuntu weena oogwo alaaya amazenyi omu bukama bwa muungu. 16Yeezu yaamusubiza aha mugani ha kugamba aati,hakaba heena omuuntu oomo oogwo akallonza amazenyi mahango yalaalika abaabtu beenzi. 17Ha kachilo ka amazenyi kaahika yaasiinduka omuzaana woomwe aha balaalikwa boona azeende kubagambila oobu mwiize ebintu byoona byaakobile.18Naho,abaalikwa boona oomo oomo baaba nibeebulabuza nibasaba echiganyizi owa mbele yaamugambila nguzile ensaambo mazima nzeende kuzileeba ninkusaba kuzigema onzile echiganyizi. 19Ooondi akagaamba nguzile nte zo kulima emokimelano itaanu no oobu ninzeend kuzigema nikusaba onzilile echiganyizi. 20No oondi akagaamba nswiile omukazi omu buchilo obunyini ha beecho tikuhicha kwiiza.21Ogwo muhalila yaagalugaho yaamumanyisa omukama woomwe ago goona niho omukama woomwe yaanigahala yamugambila omuzaana woomwe zeenda bwaangu omuli ogwo muhanda omugazi no otuhaandagazi two omu muzihwaogwo ozeende kubaletela abahabi abalema,abahume,ne enziingami aha. 22Kayaabalile omuzaana ogwo yaasubya yaamugambila mukama,ago gi waandagila nikwo nazila no oobu biyo hachaali hachiliho obwiikalo ha baandi.23Omukama yaamugambila omuzaana womwe ati mbweenu osohole ahelu ozende aha mihanda eezo elikuzeenda omu mituulo emiche no omu misili obakomeenteleze abaantu beeze bataho omuka yaanze kuhicha eyizule. 24Naho omuli abo boona aabo naalaalikile niimbagaambila nkokwo talimo noobwo omuuntu oomo ogwo alaaloza amazenyi gaanze.25Yeezu akaba naakulaatilana ne embaga mpango ya abaantu yaahinduka yaabagambila. 26Omuuntu weena weena oogwo alikunyizaho mazima ha kwiingana no kunyeend iinye nayeendelwa atamwe iise,nyina,mukazi woomwe abaana boomwe badugu boomwe na banyanya noobwo ayitamwe weenyini weenka bitali bityo takuhicha kuba omuheemba waanze. 27No omuuntu weena weena oogwo atakeemuchize omusalaba gwoomwe akankulaatila takuhicha kuba omuheemba waanze.28Tugaambe oomo omuli iimwe naayeenda kwoombeka oliswi lula bwooli mazima takwoombeka atekeleze kwaanza no kuleeba obuguzi bwa buli chiintu eecho alaakosizwe aha kwoombeka oluswi olwo kaalakola aatyo niho alasoombokelwa nkokwo ayina empilya zo kuhicha kumala obwoombeki. 29Kalaaba atakozile aatyo yakahicha kwoombeka oluhazo naho aheleeza naalemwa kulumaliza oluswi niho buli muhiinguzi alyaaba naamugaya. 30Nali ni mukama chi ayakweenda kuza kulwaana no omukama oondi atekele kwaanze no kutekuza nkokwo yaakahicha aha abalwaanila ngoma boomwe ebihumbi ikumi kugima kulwaana ichumi no ogwo omukama ayina abalwaanila ngoma ebihumbi makumi abili.31Nali ni mukama chi ayakweenda kuza kulwaana no omukama oondi atekele kwaana no kuteekuza nkokwo yakahiicha aha abalwaanila ngoma boomwe ebinumbi ikumi kugima kulwaana ichumi no ogwo omukama ayina abalwaanila ngoma ebihumbi makumi abili. 32Kaalabona nkokwo naalwmwa ahonyini naasindikiza entumwa boomwe bazeende bwaangu aha mukama oondi achili hala babone kukuundilana kuba no obuholo. 33Bityo nikwo no omuli iimwe taliho noobwo oomo weenyu oogwo yakuhicha kuba omuheemba waanze kalaab atakalekile byoona ebi ayinabo.34Omwooyo ne echiintu chizima naho kagalikuba gwaahweele omulaango tigwaakuhicha kuba no obunuzi bwo omwooyo kaandi. 35Omwooyo gwa akazeendele aka tigukugasa chiintu nali ahi itaka nali aha bunula abaantu nibagunahga kwoonka oogwo ayina amatwi ahulilize.
1Echilo chimo,abahaambyana abeene ebiheno abaandi boona bakakoba hali yeezu,bamuhulilize. 2Chaaleta abafarisayo na ab eegesa be ebilagilo bya muungu baadugulila bati omuuntu oogu leeeba naabaangisa ebiheno kaandi nalya hamo nabo.3Ha bweecho yeezu yaabachweela omugani yaagamba. 4Tugaambe oomo,omuli iimwe ayina entaama igana kaalamanya nkokwo eemo yaazo yaabula naakola chiiha ngasi takuzileka ezo makumi mweenda na mweeenda omu maliisizo,no kuzeende kuloondela ezo eeemo ebuzile kuhicha azibone. 5Obuchilo naazibona naazisutula ha mabega aha manulilwa.6No kuzileeta omuka aho naabeta banywaani boomwe na abatuuzi,no kubagambila tunulilwa hamo nenye habwo kuba entaama yaanze eezo,eyabuzile naazibona. 7Niimbagambila bityo nikwo halibaho amanulilwa mahanga omu igulu obuchilo owe ebiheno oomo kaalikubitamwa akabilekeleal akalamula kumuhindukila muungu kuchila abo makumi mweenda na mweenda abagolokole aabo abatakusaaswa kutamwa ebiheno byaabo bakabilekelela no kubula kumuhindukila muungu.8Nali tugaambe omukazi omo ayina empilya ikumi zo obukami mala yaabuza eemo,ngasi takukoongeza olumuli,no kukukkumba eenzu yoona omu kuzilondela aha ha bweeyomeleza kuhicha azibone?. 9Obuchilo alaazibona naabeta abanywaani boowme na abatuzi no kubagambila tunulilwe hamo habwo kuba empilya eezo eyaabuzile naazibona. 10Niimbagambila bityo nyini heena amanulilwa omu meeso ga bamaleka ba muungu obuchilo owe ebiheno oomo kaali kutamwa ebiheno oomo kaali kutamwa ebiheno byomwe akabileeka akalamula kumuhindukila muuungu.11Yeezu akazendelela kugaamba hakaba heenaho omuuntu oomo oogwo akaba oyina abatabani babili. 12Omuntu yaaze ahali iise yamugambila taata iimpa obuhuunguzi bwaanze habweecho isebo yaabagambila amabonwa goomwe.13Kabyaahingule ebilo biche ogwo omuto yaakobya ebiintu byoomwe byoona yaazila oluzeendo yaazenda eensi ya hala obuchilo kayahikile ookwo,yaabanza kubisiisagula ebiintu byhoomwe aha kubilya kubi. 14Kayaamazile empilya zoona haaza enzala mpaango omu nsi ezo nawe yaaba ateena choon choona.15Ha bweecho yazenda yaakwataangana no omuuntu oomo wo okwo yamusaba nkokwo aabe omuhalila woomwe ogwo muuntu yaausindikiza omu musili kuliisa empunu zoomwe. 16No obuchilo empunu zikaba nizilya ebisusu na weenyini akalumwa enzala yaaligila kubilya naho taliho omuuntu oogwo ayamuheele choona echo kulya.17Ha muheleeluko,akaba kwiizala amasala omu kutekuza aati,abazaana ba taata leeba boona nibalya kuhich nibahanga no kubisagaza naho aha,niinfw habwe enzala. 18Oobu ninsuba hali taat no kumugambila taat naamuhenile muungu na naakuhenile iiwe kaandi. 19Tiinkwile kaandi kweetwa omwaaana waawe ha bweecho onkole nko oomo wa abazaana baawe.20Mbweenu yaalugaho aho yaasubya hali iise obuchilo akaba achali achili hala no omuka iise yamubona omuganya gwoomwe gweezulane echiganyizi ahonyini yaamwiluk omutabani yaamubuumbatila no kumunyweegela. 21Ogwo mwaana yaamugambila iise,tata,naamuheniile muungu na naakuhenila iiwe kaandi tiinkwiile kaandi kweetwa omwaana waawe.22Naho ise yaabagambila abazaana boomwe,bwaangu muleete enkazu enduunzi mumuzweeka mumuzweeke empetoomu lukumu lwoomwe,ne ebilaatu omu magulu. 23Muleete ezo esazwa ye enyana muzibaage tukole amazenyi tulye ha manulilwa. 24Habwokuba oogu mwaana waanze abeele abuzile naho oobu aabonwa abeele ali nka afwle oobu kaandi ali mwooyo niho abo booan baabanza kukola amazenyhi ga amanulilwa.25Omu buchilo obwo ogwo omutabani omukulu akaba ali omu musili obuchilo yaabele naasuba yeelilie omuka,akahulila nkokwo abaantu nibazina no kunegula. 26Yaamweta omuzaana oomo yaamubuza heena chiiha?. 27Yaamugambila mulumuna waawe yeeza na iiso yaamutela esazwa ye enyana habwo kuba yaamubona omutabani kaandi achili mwooyo.28Ogwo musigazi omukulu yaasaaya yaayanga kutaahamo omuka iise yhaasohoza aheelu yaaba naamusaba ataheemo. 29Naho weenyini yaamusubiza taata huliliza emyaaka miinzi mba niinkuheeleza kaandi tikalekileho kukoondookela ebilagilo byaawe noobwo entulo eemo hali iinnye tokaampele noobwo omwaana gwe embuzi mbone kukola amazenyi iinulilwe hamo na banywaani baanze. 30Naho omwaana waawe oogju oogwo asisagwile amabonwa gaaawe aa busihani obuhilo kwoonka yeeza weenyini waamutemela esazwa ye enyana.31Iise yaamugambila mwaana waanze iiwe otuula hamo ne eenye buchiile na amabonwa goona gi nyinago na agaawe, 32Naho mulumuna waawe nituhikilillwa tumukolele amazenyi no kunulilwa hamo habwo kuba ooogu mwaana waanze abeele abuzile naho oobu yaabonwa abeele ali nka afwiile oobu kaaandi ali mwooyo.
1Kaandi yeezu yaaabagambila abaheemba bomwe hakaba heena omuhite omo no omwimelelezi woomwe omwimelelzi ogwo akalegelelwa nkokwo akaba naasisa ebiintu bya mukamawe. 2Ha bweecho omuhite akamweeta yaamubuza ni magambo chi aga gi ndikuhulila hali iiwe ntoondela okubala kwe ebiintu byaanze habwo kuba tokuukundilwa kuzeendela kuba omwimeelelezi.3Ogwo mwiimelezi yeebuza nzileho nta oobu omukama waanze naanyiha omu milimo tiinhya amagala go kulima na ninzala ensozi kusabila. 4Mbweenu nimanya cho kukola kuba ahaleeza abantu babone kunyegesa omu maka gaabo kaandalekesibwa emilimo ezi.5Habweeecho omwimelelezimogwo yaabetea buli oomo boona abalikutoongwa na mukamawe yaamubuza owa mbele ibaanza lyaawe ha mukama waanze ne eendengo. 6Yaamusubiza ibaanza lyaanze na amapipa igana lyaawe yikala aha ozihundule bwangu yaandika makumi ataanu. 7Mala kaandi yaamubuza omutoongwa oondi oowe obaanza lyaawe ne endeengo chi nawe yaamusubiza amagunila igana engano oogwo omwimelelezi yaamugambila twaala olwaandiko oolu lwi ibanza lyaawe yaandikaho makumi munaana.8Kayaabalile omuhite yaaamusingazi ogwo omwimelelezi atali omweesigwa aha bucheluke bwoomwe habwokuba abaantu ba kataka ezi beena obucheluko ha bigambo byaabo na bazeezi baabo kuchila abaantu bo omu mwaanga. 9Nawe yeeezu yazeendelela kubagambila muheele ebiiintu byanyu byo omuli kataka ezi ha baandi mubone abanywani kuba kabililwa mwaangiswa omu butulo bwo obucha no obuchile.10Buli muuntu oogwo ali omwesigwa aha magaambo mache niwe atali omweesigwa noobwo aha magaambo mahango. 11Mbweenu kamulaaba iimwe mutabele abesigwa aha kutegeka amabonwa go omuli kataka ezi,no oha alaabegiswa omu kubaha obutegeki bwo obuhite bwa amaziam bwo omu igulu?. 12Kaamulaaba iimwe mutabele abeesigwa aha mabonwa go oondi mbweenu n ooha akwiile kubaha iime amabonwa agali geenyu.13Taloho omuhalila ogwo yaakuhicha kuheeleza abakama babili habwo kuba yaakaatamwa omukama oomo no kweenda oondi nali yaakakunda ago omukama ooli na ayaango ago omukama oogu bityo ne emwe timwaakuhicha kugomookela muungu hamo na amabonwa.14Abafarisayo obuchilo baahulile amagambo ago ga yeezu bakabaanza kumuseka aha kumuganya habwo kuba bakaba nibeenda bwooli empilya. 15Yeezu yaambgambila iimwe nimweekola abagololke omu meeeso ga abanatu naho muungu naamanya amagambo ago miganya yaanyu habwokuba amagaambo ago gi balikuuza bwooli abaantu nigamutamisa bwoli muungu.16Ebilagilo bya Musa na amandiko ga ababsi gakaba nigakulatila na abaantu kuhicha omu buchilo bwa Yohana omubabazi kuliga obuchilo bwoomwe abaantu bakaba nibamanyiswa empola zo obukaamabwa muungu na buli muuntu ayetaashamo lwa amagala. 17Noobwo bityo chihuukile bwooli ahi igulu eensi kuhwaho kuchila enyugu eeemo ye ebilagilo kubuza echilali.18Buli muuntu kaalikulekaana na mukaziwe no kukuumpula ondi naasaambana na alaakuumpula omukazi ogwo ayaalekeene ne eeba naasambana.19Hakaba heena omuhite oomo oogwo akaba alya kuzima buli chilo no kuzwaala ebizwaalo bizima male byo obukaani bye ezaambalau. 20Na ahi ileembo lyo ogwo omuhite,akaba ayikalaho omuhbi oomo iziina lyoomwe Lazaaro omubili gwoomwe gwoona gukaba gwiizala ebigogo. 21Eembwa zikaba niziza kumulaamba laamba ebigogo byoomwe lazaro akaba aligila ahaabwe kulya amasaaga ge ebyokula aago gakaba nigalagala kuluga aha meeza yo ogwo muhite.22Nikwo yaalemwa omuhabi lazaro yaafwa baamaleeka baamutwaalo omu igulu heehi na Ibrahimu ogwo muhite nawe yaafwa yaazikwa. 23No obuchilo omuhite akaba nayagalala bwoli okwo kuzimu yayeenamula ameeso yaaboan Ibrahimu kuluga hala,nawe,Lazaaro ali heehi nawe.24Akamweta ahi ilaka taata Ibrahimu onganyile ninyagalala bwooli omu mulilo oogu omusiindike Lazaaro ayize hali iinye,akole omunwa gwo olukumulwa omu meenzi agatonyeze aha lulimi lwaanze lubone kuhola.25Naho Ibrahimu yaamusubiza mwaana waanze oyizuke nkokwo okabonese amagaambo mazima omu bulami bwaawe na Lazaaro akabonesa amabi naho oobu wenyini naahumuzwa aha ne ewe noyagalala bwooli. 26Hamo na ago hali iichwe nemwe hatiilweho eliina lihango bwooli obubaho bwe eliina ni biti aabo abalikweenda kuluga kuzeenda hali iimwe na aabo abalikweenda kuluga ookwo kwiiza hali ichwe bataakuhicha kwaambukaho.27Oogwo ayaabele ali omuhite yaagamba guuku nikusaba omusiindikize azeende omuka hali taata.m 28Habwo kuba nyinabo badugu baanze bataanu abone kubahana batakwiiza bakeeza kunu hali ebi byaagaalazo ebisaagililze.29Naho Ibrahimu yaamusubiza badugu baawe beenaga amandiko ga Musa na abaabsi baleke bagahulilize ago. 30Nawe yaamusubiza mahi taata Ibrahimu naho kibilaaba omuuntu kuluga omu bafwile akabazendela niho baalatamwa ebiheno byaabo bakabilekelela no kumuhindukila muungu. 31Ibrahimu yaamusubiza abo badugu baawe kabalaba batagahulile amaandiko ga Musa na ababsi tibaakubyeeta noobwo kayaakuba naazoka omuuntu kuluga omu bafwile kuzeende kubakoonza koonza.
1Yeezu yaambagambila abaheemba boomwe,ebileegiso eebyo bilikuletela abaantu bakole ebiheno nibibaho,naho nelooka ogwo omuntu alibiletelela. 2Yaakuba haachili hali weenyini akomwe olubeengo omu bicha no kutubizwa omu chitubi che enyaanza kuchila weenyini kumulettela oomo wa abato aba akole ebiheno.3Habweecho mweekomye muteeza kukola mutyo omweekomye mudugu waawe kaalakuhenela omuhane n kaalasaba echiganyizi ha chiheno choomwe,omuganyile. 4Noobwo kaalaba yaakuhenela entulo musaanzu aha chilo chimo na buli ntulo naasuba hali iiwe naakugwa omu magulu aha kugaamba onganyile ne ewe omuganyile.5Niho entumwa ezo zaamugambila omukama mbweenu otwongele okwikiliza kweetu. 6Omukama yaabasubiza kamwakubele no okwikiliza kuche noobwo nyukuka ozeende kumela omu nyanza nagwo gwaakaabakoondokiile.7Tugaambe oomo omuli iimwe ayin omuzaana oogwo alikulima nali naaliisa entaama ngasi oogu omuzaana kaalikusaba omuka kuluga omu masaambo ahonyini mukama woomwe nahicha kumugambilaboneka ebyokula. 8Mahi namugambila ondoongeze ebyokula oyeloonze kuuntona obuchilo ndaaba niindya no okunywa niho ne ewe olaabona kulya no okunywa.9Mbweenu omuzaana kaalagakola ago omukama woomwe yaamulagila ngasi ogwo mukama namusiima aha kugakola. 10Bityo nikwo neemwe kamulaamala kukola goona aago mwaalagilwa mugambe ichwe na abazaana kwoonka twaakola agao tubule nitweendelwa kukola.11Obuchilo yeezu akaba naazenda Yeruzaleemu akalabila embibi za Samaria,ne za galilaya. 12Echilo chimo akataahamo omu mugoongo gumo yaabugana na abantu ikumi abeene amabeembe abo abeene amabeembe baayemelela hala na weenyini. 13Baahamuka ahi ilaka omu kugaamba yeezu mukama,otaganyila.14Yeezu yaababona yaabagambila muzeende mweyokole aha bagabe ba muungu bazeenda no obuchilo bakaba bali omu luzeendo baachila. 15Ooomo waabo obuchilo kayabweene nkokwo yaamazile kuchila ahonyini yaasuba hali yeezu,naamusingaza muungu ahi ilaka lihango. 16Obuchilo yaahikile omu kumusiima yaagwa buzuuma omu magulu omu meeso ga yeezu no ogwo muuntu akaba ali omusamaria.17Yeezu yaagamba leeba abaantu ikumi bachilizwe bmweenu abo abaandi mweenda bali nkahi. 18Tihaliho abaandi aabo abaabwenwe nibasuba kumukuza muungu choonka oogu omuzenyi. 19Kaandi yeezu yamugambila yemelela ozeende okwikiliza kwaawe nikwo kwaakuchiza.20Echilo chimo abafarisayo bakamubuza yeezu obukama bwa muungu nibwiiza iili,yeezu yaabasubiza kwiiza kwo obukama bwa muungu ti kwe emanyiso eezo zilikubonwa aha meeso. 21Abaantu tibaliihicha kugaamba muleebe buli aha nali muleebe buli aho muhulilize obukama bwa muungu buli omuli iimwe.22Kaandi yeezu yaabagambila abaheemba bomwe omu bilo eebyo ebilikwiza mulaaligila kuleeba no oobu chilo chimo che ebilo byaanze iinye mutabani wo omuuntu na timulichibona. 23Abaantu baalabagambila muleebe ngugwo aho nali muleebe ngugu aha naho abaantu abo mutaakubeelukilila. 24Ago naabagambila habwo kuba echilo cho okusuba inye mutabani wo omuuntu ndeeza nko olulabyo okwo lulubyo bwaangu no obwo mwaanga gumulikila embazu zoona zi igulu.25Naho echambele ni lwaampaka omutabani wo omuuntu abone ebyagalalo biinzi no kwaangwa na abaantu bo obuchilo oobu. 26Nkokwo byaabeeleho omu bilo bya nuhu nikwo bilibaho ebilo byo kusuba kwaanze iinye mutabani wo omuuntu. 27Ebilo bya nuhu abaantu bakaba nibalya no okunywa nibaswela no kusweelwa kuhicha echilo eecho nuhu yatahile omuli Safina aho enzula ne enzweelo zo kwiikisa eensi zeza,zaabasiingalicha abo boona.28No oobu ebilo bya luutu amagaambo gakaba gali gatyo nyini,abantu bakaba nibalya no okunywa nibagula no kuguza nibalima no kubiba embibo na bakaba niboombeka. 29Naho echilo eecho Luutu yaalugile Sodoma omulilo muhango gwe echikwazo gwaaseseka nke enzula kuluga omu igulu gwaabasiingalichaa abo boona.30Bityo nikwo bilaaba echilo eecho iinye mutabani wo omuntu kiindisuulwa. 31Echilo echo,omuuntu aliba ali aha lugulu yo oluswi lwe nzu yoomwe ne ebiintu byoomwe bili omu nzu atuuke no kwiiluka kwoonka ataza omu nu kwiimucha choona choona no omuntu aliba ali musili bityo nyini talisuba omuka kutwaala choonachoona.32Mwiizuke ago agaagwiile hali mukazi wa Luutu. 33Buli muuntu oogwo aaleengesa kuchiza obulami bwoomwe,niwe alaabubuza na buli muuntu oogwo alaabubuza,niwe aabuchuungula.34Nimbagambila nkokwo omuli chilo omwo abaantu babili balyaaba balyaamile aha chitabo chimo,oomo aleehibwaacho no oondi alaasigwaho. 35Echilo echo abakazi babili balyaaba nibasa hamo oomo aleehibwaho no oondi aalaasigwaho.37Abaheemba baamubuza mukama ago galyaaba nkahi yaabasubiza omu mubelo buli hoona aheena emituumbi,niho empuungu zikoba.
1Male yeezu yabachweela omugani abone kubeleka nka nikwo ni lwampaka kumunembelela muungu buchile no obutafwa omuganya. 2Yabagambila omu muzihwa gumo hakaba halimo omulamuzi omo omulamuzi ogwo akaba atakutina mungu nali kumusaswa omuntu.3Omu muzihwa ogwo akaab alimo omukazi omo akambilwe ogu mukazi akaba amuzendaho ogwo mulamuzi buli ntulo ha kumunembelela kwo kumugambila nisaba ompe obuteeki ha bwanze no omubisa waanze. 4Ah mwanya mula ogwo mulamuzi akanga kumuhwela omukazi akambwile naho ha muheleluko yegambila omu muganya gwomwe iinye tikumutina muungu nali tikubetaho abantu. 5Naho habwokuba oogu mukazi akambwile nayagalaza bwoli obu ninkola akolelwe ebimukwile kuba atakuzendelela kundemesa aha kunyizaho obutoosa.6Kandi omukama yagamba muhulilize kuzima amagambo go ogwo mulamuzi omuheni. 7Ngasi nikwo kugamaba mungu talibahwela abo abi yatozilwe abo abalikumuhamukila nyemisana no omuchilo ngasi nayililwa kubahuliliza. 8Nimbagambila naabahwela bwangu naho kandiza iinye mutabani wo omuntu ngasi mazima ndasanga omunsi bachiliho abantu abeene okwikiliza.9Kandi yeezu yabachwela omugani abantu abo bakebona nkokwo nibo abgoloke omu meeso ga muungu no kubagaya abndi yagamba. 10Hakaba heenaho abantu babili abo bakahanama kuzenda omunzu ya mungu ha kumusaba omo akaba ali omufarisayo no ondi akaba ali omuhambya.11Ogwo mufarisayo yayemelela kunu namusaba omu muganya iiwe mungu nikusima habwokuba iinye tindi nka abantu abandi abanyagilizi abatezi be ebisuba nali abasihani nikusima nkokwo iinye tindi nko ogu omuhambya. 12Mba ne echisibo entulo ibili omu bwooyo nikusoholeza ezaaka eemo omuli ikumi kuluga omu mabonwa ganze goona.13Naho ogwo omuhambya yasigala halaho kache na talenzile no obu kwinakula ameeso gomwe omu igulu naho yaba nayetela aha kalezi koomwe aha ntiimbi aha kugambaa mungu onganyile iinye owe ebiheno. 14Nimbagambila nkokwo ogwo omuhambya akasuba omuka aganywilwe na mungu naho ogwo oondi mahi habwe ensoonga buli muntu ogwo alikwekuza alachesibwa na buli muntu ogwo alikweechesha nakuzibwa.15Obuchilo obundi abantu bakaba nibamuletela yeezu noobu abana baabo abato abone kubatelaho engala no kubafuuha obuchilo abahemba boomwe babwene batyo baabanza kubangila abantu abo ha magambo go kubachaahukila. 16Naho yezu yabeta haki wenyini abana abo aha kugamab amubaleke abaana abato beeze hali inye mutabazibila kunyizaho manya obukama bwa mungu weena no bwa abantu abo kwingana nka abaana aba abato. 17Mazima butunu nimbagambila omuntu wena wena ogwo atakwikiliza obukama bwa mungu nkokwo omwana muto ogwo alasingwa kubatahamo.18Omutegeki omo akamubuza yezu mwegesa omwesigwa nkole chiiha mbone kuhungula obulami bwo obucha no obuchile. 19Yeezu yamugambila habwachi nogamaba inye no omwessigwa tihaliho omuntu ogwo ali omwesigwa naho mungu weenka. 20Iiwe nobimanya kuzima ebilagilo bya mungu otakuba omusambani otakwita otakusinz ebisuba obakuze iiso na nyoko. 21Omutegeki yamusubiza ebilagilo ebi byoona mbikondokile kulugolila aha buto bwanze.22Obuchilo yeezu yabihulile ebyo yamugambila nobulabulilwa echigambo echindi chimo chonka ebintu byona ebyo oyinabo zeenda oze kubiguza empilya ezo obahe abahabi aho nooba waazila ensabo yaawe omu igulu male oyize okulatile. 23Ogwo mutegeki obuchilo yabihulile ebyo akazuluulukilwa bwoli habwo kuba akaba ali omuhite bwoli.24Obuchilo yeezu yamubona nazululukilwa aatyo akagama chilyaba chigumile bwooli aha bahite kuzamo omu bukama bwa mungu. 25Habwokuba chihuhukile bwooli ha ntwangabuleende kuhingula omu kahulu ko olusinge kusanga omuhite kuza omu bukama bwa mungu.26Abantu abo kabahulile ago magambo obu no oha mbwenu ogwo yahikicha kuchungulwa. 27Yezu yabagambila amagamabo ago agatakwile omu bantu hali muungu gakwile.28Aho peetro yamugambila yeezu leeba ichwe twalekile ebintu byetu byona twakulatila iiwe no kuba abhaemba baawe. 29Yeezu yagamaba mzima butunu nimbagambila nokwo buli muuntu ogwo alekile enzu yoomwe nali mukazi woomwe nali badubu boomwe nali abazele boomwe nali abaana bomwe habwo kuba bwa mungu. 30Amazima nayanankula biinzi bwoli kuchila ebyo yalekile kalikuba achali achili omu nsi ezi kaandi okwo omu igulu alabona obulami bwo obucha no obuchile.31Mala yeezu yabatwala abahemba boomwe ikumi na babili aha lubazu yabagambila muhulilize nituhama kuzeenda yeruzalemu na aho goona aago ababasi bayandikie ha bwaanze inye mutabani wo omuntu nigahikilizwa. 32Nibatwala omu ngalo za abanyamahanga abo nibamukola kubi no kumunegula no kumuchweela amachwata. 33Kandi nibamukoma enkoba no kumwiya naho echilo cha kasatu ndazoka.34Amagambo ago yeezu yabagambila abahemba boomwe tibalagamanyile habwokuba ensonga ya amagambo ago ekaba eslekilwe hali boonyini tibalamanyile nahoya chiiha.35Yeezu akaba yelilize Yeriko na ahangegelo yo omuhand ahakba heena omuhume omo omuhume ogwo akba ayikele nasabiliza. 36Obuchilo yahulile abantu beenzi nibahingula aho yaabuza heena chiiha?. 37Bamugambila yeezu omunyanazarti nahingula.38Ahonyini yaahamuka ahi ilaka aha kugamba yeezu mutabani wa Daudi onzille echiganyizi. 39Abantu abo ababele beebembile bakaba nibamuchahukila ayesize naho weenyin yaaguma kuhamuka ahi ilaka omu kumweta mutabani wa Daudi onzilile echiganyizi.40Yeezu yayemelela yalagila ogwo muhume aletwe hali wenyini obuchilo yamuhika heehi yezu yaamubuza. 41Noyenda nkukole chiiha nawe yagamaba mukama ninsaba mbone kuhweza kaandi.42Yeezu yamugambila hweeza okwikiliza kwaawe nikwo kwakuchiza. 43Ahonyini yahweza yamukulatila yeezu namukuza muungu abantu boona obuchilobaabwene ebyo nabo,babaanza kumukuza muungu.
1Mala yeezu yatahamo omuli Yeriko ali omu kuhingula nazeenda. 2Omu chalo omwo,hakaba heena omuhite omo,iziina lyoomwe Zakayo omuhite ogwo akaba ali mukulu wa abahambya.3Zakayo akaba nayeenda kuleeba yeezu no omuuntu aliho aata naho talahikizekumubona habwo kuba hakaba heena embaga mpaango ya abaantu na akaba ali mugufu. 4Ha bweeho yeeluka bwangu yazenda omu meeso ge embaga yahanama omuti gwo omukunyu kuba ahiche kumubona yeezu kalaba nahingula omu muhanda ogwo.5Obuchilo yeezu yahikile aho yaaleba oluglu yo omuti yaagamba Zakayo tuuka bwaangu ni lwampaka iinye kuba omuzenyi omuka yaawe. 6Ahonyini Zakayo yaatuka yamwangisa yeezu omuka yoomwe aha manulilwa mahango. 7Abaantu boona obuchilo baabawe ago baabanza kudugulima omu kugamba leeba yazenda kulya no owe ebiheno.8Naho Zakayo yayemela yamugambila omukama huliliza mukama oobu nyini nimbaha abahabi obwaata iheembe bwe ebiintu byanze na kindaba nayakile omuntu weena nimusubiza entulo ina ye endengo. 9Yeezu yaagamba leelo,obuchunguzi bwaahika omu nzu ezi habwa kuba ogu nawe yayoleka kuba omwaana wa amazima wa Ibrahimu. 10Habwokuba iinye mutabani wo omunntu nkeeza kulonda no kuchungula abantu aabo ababuzile.11Kababele nibahuliliza aga yeezu yazendelela kubagambil omugani habwo kuba akaba yeliliza kuhika Yeruzaleemu abantu hakaba nibatekuza ka nikwo obukama bwa muungu nibwesuuluikiza ahonyini. 12Ha bweecho yabagambila hakahaba heenaho omuuntu oomo wo olugando lwo obukama omuntu ogwo akazenda oluzeendo eensi ya hala abone kwinakula obutegeki bwo kuba omukama male asube kutegeka eensi yoomwe.13Achali kulugaho yayetwa abazana boomwe ikumi yabaha buli oomo endengo mpaango ye empilya zilibwinganisa yaabagambila mukole isuluza ne empilya ezi kuhika obuchilo oobwo ndagaluka. 14Nahoogwo muntu abantu be eensi yoomwe bakamutamwa bwooli basindika bamukulatila no kubagambial okwo bati omuntu oogu titukwenda abe omukama weetu. 15No oobu bityo akahebwa amagala go obukama obuchilo kayasubile omukama yaabeta abazana abo yahela empilya abone buli muzana kumugambila yaamubonesiize ensaaga chi.16Omuhalila wa mbele yahika yamugambila mukama kwiingana ne ezo empilya eezo waandekile bweene omugaso entulo ikumi kusaga aho. 17Oogwo mukama yamugambila iiwe muzaaana waanze owe entungwa nzima okozile kuzima aha kuba obeele omwessigwa omu keetegeleza ha biche bwoli nakuha obutegeki aha mizihwa ikumi.18Omuhalila wa kabili nae yaahika yamugambila mukam kwingana ne ezo empilya waandekile mbweene omugaso entulo itaanu kusaga aho. 19Omukama yamugambila neewe nakuha amagala ha emizihwa itanu.20Omuhalila oondi yaahika yagamaba mukama empilya zaawe nziz zhz nkazikoma omukasila kuba zitakubula. 21Nkakutiina aha nsoonga iiwe oli omuuntu wa amakala notwaala eebyo otatileho na noohesa ahantu hootahambile chiintu.22Omukama yamugambila iiwe muzaana omuheni oobu nikuchwazika kwiingana na amagambo gaawe iiwe nyini mbweenu okagamba noomanya nkokwo iinye ndi omuuntu wa amakala bwooli nitwaala ago gi ntalatiileho na ningesa aago ntalahambile. 23Kabilaba nikwo bilibityo mbweenu habwaachi tolaazisulwize empilya zaanze okazitunda na abatuuzi mbone kuzitwala hamo ne ensaaga yaazo obuchilo bwo kusuba kwaanze.24Ahonyini yaabagambila abantu abo abakaab beemelile aho mumwaake ogwo empily ezo muzeende kumuhana oogwo ayabonesizeho omugaso entulo ikumi. 25Naho bamugambila mukama oogu yaabonesize omugaso gwe entulo ikumi.26Yabasubiza nimbagambila nkokwo buli muntu oogwo alikweekomya kuzima eebyo ayinabo naayongelwa ebiindi naho omuuntu oogwo atakweekomya eebyo ayinabo no oobu echiche echa alaaba ayinacho nichitwala. 27No oobu bityo abo,ababisa baanze aabo abataleenzile iinye kubategeka mubaleet aha mubeetil omu meeso gaanze.28Yeezu kayamazile kugaamba ago,akabeebemelela abaantu be mbaga ezo yazendela no oluzeendo lwoomwe lwo kuzenda Yeruzalemu.29Obuchilo yeeliza ebyaalo Betifaage na Betania ahi ibanga eelyo likaba niliyetwa Emizaituni yabasindindika abahemba boomwe babili. 30Yaabagambila muzeende omu mugongo oogwo ogutakasutulaga muuntu mugusubile mugulete aha . 31No omuntu kalababuza habwaachi nimugusibula mumugambile omukama weetu naagwenda.32Mbweeenu abahemba abo bazeenda baasanga byoona bili nka nikwo yeezu yaabagambila. 33Obuchilo bakaba nibagusibula ogwo mwaana gwe ensikili bakma baagwo baabuza habwachi nimugusibula ogwo mwaana gwe ensikili. 34Baabasubiza omukama weetu naagwenda. 35Baamuleeta yezu ogwo mwaana gwe ensikili bayala ebizwalo byaabo aha lugulu yaagwo mala bamuhanamika yeezu. 36Obuchilo yeezu akaba nwzeenda abantu baayala emyenda yaabo omu muhanda.37No obuchilo yeliliza ahantu aaho omuhanda nigugolomoka kuluga ahi ibanga lye Enizeituni embaga yoona ya abahemba boomwe baabanza kumukuza muungu aha manulilwa habwa amahano goona aago baabweene bakahamuka aha malaka gaabo. 38Omu kugaamab ayina omugisa omutegekiogwo alikwiza ahi uziina lyo omukama mungu,hena obuhoolo omu igulu,weenyini oogwo ali olugulu ya byoona ayina ikuzo lyoona.39Omuli ezo mbaga bakab balimo Abafarisayo aho baamugambila yeezu mweegesa obaangile abahemba baawe batakugaamba ago. 40Yeezu yabasubiza nimbagambila nka nikwo aba kibaleesiza mazima amabale nigahamuka ahi ilaka.41Obuchilo kayelilize omu chikali cha Yeruzalemu no kuchileba yeezu yabanza kuchihulila. 42Yaachigambila nakaaligile bwooli lelo ezi nkokwo wakumanyile no oobu iiwe emihanda yo kubonaobuholo naho oobu eselekilwe omu meeso gaawe.43Habwokuba omu bilo ebyo ebileeza ababisa baawe balakukuba,balakuzongolokeza olukutaembazu zoona nokukwaangila oyalugamo omugati. 44Nibakusiingalichiza ahansi iiwe na abaana omugati ye ensikili zaawe na tibalileka no oobu ikulugusi limo olugulu ye elindi ebi na habwo kuba tolemzile kumanya obuchilo oobu muungu yakuletile obuchunguzi.45Mala yeezu yatahamo omu lubuga lwe eenzu ya muungu okwo Yeruzalemu yaabanza kubabinga abaantu aabo bakaba nibaguza ebintu omwo. 46Yabagambila gaandikilwe omu maandiko matakatifu nka nikwo muungu akagamba aati enzu yaanze elyaba eenzu yo kusabilamo naho iimwe mwazihindwile kuba enyanga ya abasaakuzi.47Buli chilo yeezu akaba nayegesa abantu omu lubuga lwe eenzu ya mungu naho abakulu ba abagabe ba muungu hamo na abegesa be ebilagilo na abanyampala ba abayahudi bakaba nibalondela akazeendele ko kumwiita. 48Naho tibalabwene olugazi lwo kukola choona choonaa habwo kuba abantu boona bakaba nibahuliliza ebigambo byoomwe aga bweetegeeleza buhango.
1Echilo chimo yeezu akaba ali omu lubuga lwe muungu ya ali omu kubegesa abantu no kubagambila empola nzima abakulu ba mungu na abegesa be ebilagilo na abanyampala ba abayahudi ahonyini baamwizaho. 2Bamugambila oyugambile ago goolikukola noobakola aha buzizi chi ngasi no ooha alikukola pbuziziz oobu.3Yabagambila nenye nibabuza echigambo chimo mugambile. 4Obuziziz bwa Yohana kubatiza bukaluga ahali muungu nali bukaluga aha bantu.5Aho begambila katulagamab nkokwo muungu akamusindikza Yohana kubatiza nagamab mbweenu habwa chiiha timulamwikiliza. 6Na katulamusubiza nkokwo obuzizi bwoomwe bukaluga aha baantu aho abantu bona nibatuhoonda na amakulugisa habwo kuba nibategeza nkokwo yohana akaba ali omubaasi.7Niho baleemwa bamugalulila bati tikukumanya obuzizi bwomwe bukaluga nkahi. 8Yeezu yabagambila no obu inye tiinkubagaambila na aha buzizi chi ninkola amagambo aga.9Mala kaandi yeezu yazendelela kubachwela abantu omugani oogu hakaba heena omuntu oomo akabiba emizabibu omu musili gwoomwe yaguheelela aha balimi kayabalile yazile oluzendo omu nsi ya hala yaamayo okwo ebilo binzi. 10Obuchilo bwo kugesa kibwaahikile yamusindika omuzana woomwe aha balimi abo babone kumula omugabo gwomwe gwe ezabibu naho abalimi abo babamuteela no kumusubya engalo zili busa.11Kaanyina omusili yasindika omuzaana oondi naho nawe bamuteela no kumugokela bwooli mala baamubinga engalo zili busa. 12Yaamusondika omuhalila wa kasatu ogwo nawe baamuhutaaza,baamubinga.13Ha muheleluko kaanyina omusili akagaamba bmweenu nzileho iinta entulo ezi nimusiindika mutabani waaanze engazi hamo luundi ogu nibamukuza. 14Naho abo balimi kibamubwene beegesa oogu niwe omuhunguzi wo oogu musili oobu tumwita obuhuunguzi bwoomwe nibuba obwetu.15Aaho baamunaga ahelo yo ogwo musili baamwita niho yeezu yaababuza mbweenu ogwo kaanyina omusili alyaabakolaho aata abo balimi. 16Alyeeza na kubeeta abalimi abo no mazima abo no omusili ogwo yaguheelela abantu abandi obuchilo abantu baahulile amagambo ago baagamba mazima ago gatakubaho.17Yezu yabatukuliza ameso yabagambila mbweenu geena ensoonga chi amandiko aga bale elyo bayaangile aboombeki nilyo lyaahindukile kuba ibale igiza lyo oluhozo. 18Omuntu weena weena ogwo aliza yaagwa ahi ibale elyo nasekenyuka kaandi ogwo ibale lilamugwela nilimusa butunu.19Abo beegesa be ebilagilo na abakulu ba muungu basombokelwa nka nikwo omugani oogu nigubagaamba boonyini bakaba nibeemda kumukwata bwaangu ahonyini naho bakatiina embaga ya abatu. 20Ha bweecho abategeki ba abayahudi baba nibamubaaandila bwooli yeezu basindika abachenhgelezi abo bachebgelezi bakeekola nkkw na abantu abgololke naho bakaba beena ensonga yo kumukwata yeezu aha bigambo byomwe babone kumukwata no kumutwala kulegelelwa omu butegeki bwo obuhicha bwo omwanangwa wa Abarumi.21Bityo abacheengelezi baamubuza mwegesa nitumanya nkokwo buli chigambo eecho olikugamba no kwegesa nichigasi iiwe tokusaswa obukulu bwo omuntu naho nooyegesa amazima ahali boona,batule nka nikwo muungu alikweeenda. 22Ngasi bmweu kwiingana ne ebilagilo byetu bye echiyahudi nitweendelwa tusohoze oluhambwe ahali Kaizari nali no omuzilo kumusoholeza.23Ahonyini yeezu yaamanya obugobya bwabo yabagambila. 24Nimuzinyoleke empilya ye edinali ensuso yo omuntu ogu ni izina elili ahali ezi empilya ye edinali ne ebokulya bamugambila ne ebya Kaizari.25Yeezu yabagambila mbweenu ebili bya kaizari mumuhe kaizari ne bya muungu mubimuhe muungu. 26Akasubize ako ka yeezu kabasobela bwoli beesize bakalemwa kumukwasa aha magambo aago akagamba omu meeso ga abantu.27Mala abasadukayo bunanka bamwizaho yeezu abasadukayo bakaba nibegesa nkokwo abafwile mazima tibakuzooka bamubuza yeezu. 28Mwegesa Musa akatugalila omu bilagilo byoomwe nka nikwo kabilaab omuntu yaafwa no kusiga entumbakazi atamuzalile omwana omulumuna amuhungule ogwo ntumbakazi amuzalile abaana ayafwile.29Tugambe bakaba baliho abadugu musanzu be eenda emo owo kubanza aba yakum[ula omukazi no yaafwa ateena kuzaala naze omwana. 30No omudugu woomwe owa kabili yamuhungula nawe yaafwa ateena kuzala naze omwaana. 31Kahabile owa kasatu naweyamuhungula ogwo mukazi yaafwa byaba bityo nyini ahali boona musanzu baamuhungula mukazi ogwo baafwa kusigaho abaana. 32Ha muheluluko ogwo mukazi nawe yaafwa. 33Mbweenu echilo echo cho kuzooka ogwo mukazi alyaaba muko ooha habwokuba abaseeza bakaba bali musaanzu na buli oomo akamukumpula.34Yeezu yabagambila abantu bo obuchilo oobu nibakumpula no kukumpulwa. 35Naho aabo muungu yaababona bakwilw kuzoolwa kuluga omu bafwile no kutuula omunsi eenhsa abo kandi tibalikukumpula nali kukumpulwa. 36Na tichikwile nkokwo balyafwa kaandi habwokuba balyaaba nka bamaleeka balyaaba abana ba mungu aha kuba baazoolwa.37No obu Musa akamanyisa abantu nkokwo abafwile balazooka aha mpola ye echo chisaka echaabeele nichaka omulilo omukama akagamba nka nikwo niwe muungu wa Ibrahimu,Izaka na Yakobo. 38Ha bweecho weenyin ti muungu wa abafwile naho ni muungu wa abao abali mwooyo habwo kuba hali weenyini boona ni balama.39Aho abegesa abandi be ebilagilo baagamba mwegesa waagamba kuzima. 40Kubandiza obuchilo obwo taliho ayaleengesize kumubuza yeezu amabuzo agandi.41Mala yeezu yababuza abegesa abo,ngasi abantu nibagambaho bata nkokwo masihi ni mutabani wo omukama Daudi?. 42Daudi weenyini omu che enzin nagamab omukama muungu akamugambila omukama waanze oyikale olubazu lwaaanze lwo obulyo. 43Kuhika mbate ababisa baawe iifo ya amagulu gaawe. 44Aho Daudi namweta weenyin omukama woomwe ha bwecho nahicha aata kuba omutabani.45Obuchilo abantu be embaga bakaba nibamuhulilza yeezu yabagambila abahemba boomwe. 46Mweelige na abegesa be ebilagilo bua musa aba nibeenda kulibata omu nsese kunu bazwele enkanzu zaabo ndehi no kweenda kwaangalucha ahi ikuzo omu magulizo kaandi bonyini benda kwiikala omu bitebe bya abakulu omu masomelo na kabalikuba babangisize omu mazenyi beenda kwikala aaho beekele bategeki. 47Baba nibazaya entumbakazi ebiintu byabo kaandi aha bugobya nibeekola kunembela esala ndehi aha chilo cho omuchwaziko abo nibeenakula omuchwaziko oguli muhango bwooli.
1Omwaanya ogwo yeezu akaba achili omu lubuga lwo omu nzu ya muungu naaleba yaabona abahite ookwo baabele nibatamo ebigabo byabo omu chiibo che ebigabo. 2Kaandi yaabona omuhabi oomo,ayaabeele ali entuumbakazi naatamo omu chiibo ehela nnche ibili zoonka. 3Aho yeezu yaagamba nimbagambila amazima nkokwo,oogu mukazi entumbakazi no omuhabi niwe yaasohoza endeengo mpaango kuchila abaandi boona. 4Nimbagambila iinti habwokuba aba boona baasohoza ebigabo eebyo ne echinogoka chiche choonka cha amabonwa gaabo menzi naho ogu entumbakazi hamo no kuba omuhabi bwooli yaatamo byoona eebyo alikweesiga aha bulami.5Omuli abo baheemba bakaba nibahooyela nka nikwo eenu ya muungu etonilwa na amakulugusi maluunzi hamo ne ebiintu byo obukaani eebyo abaantu bamusoholiize muungu naho yeezu yaaagamaba. 6Ebi byoona eebi mulikuleeba haleeza ebilo eebyo tilisigalicha no oobu ikulugusi eelyo lilisigala ha lugulu ye eliindi goona galyaakaambulwa.7Abantu abo baamubuza mweegesa ebigambo ebyo bilyabaho ili ni lumeenko chi olwo lulitwoleka nka nikwo ago geelilize kweesulukiza. 8Yaabagambila mube meeso mutaakwiiza mukabeehwa abaantu beenzi baleeza ahi iiina lyaanze buli oomo aha kugaamba niwe iinye masihi kaandi nibagaamaba obuchilo bwo omuheleluko bweeliliza abantu abo,mutaakubakulatila. 9No obuchilo oobwo mulahulila empola zi ichumi no kuteeyeka mutakutiina ago ni lwaampaka geeze ha kubaanza naho omuhelo gwe eensi niguba guchaaali kuhika.10Yeezu yazeendelela kugaamba eensi eemo elyaalwaama ne eendi obukama bumo bulaalwama no obuundi. 11Halyaabaho okuteengeta kuhaaango kwe ensi na haantu bunaanka enzala mpaango na amalwaala mabi bwooli no kuluga omu igulu halabaho ne emanyiso mpaango na amahano go okutiinisa.12Naho obuchilo ago goona gachaali kubahikaho abaantu nibabakwata iimwe no kubatwaala amu masomelo ga muungu muchwaziikwe no kubaboha omu mabohelo omu kubagalaza kubi na nimutwaala omu meeso ga abakama na abanangwa habwo kuba imwe muli abaheemba baanze. 13Nibwo obuchilo mulyabona omwaanya gwo kuunyatula.14Ha bweecho mutiimbye emiganya yaanyu mutaakutahwa tahwa mutaakuteekuza bwooli amagambo aago mulagamba obuchilo bwo kweehohoola. 15Iinye hanu nimbaha okweetegeleza ha magambo ago mulagamba kuhicha ababisa baanyu tibalihicha kwaangu nali kuhakana.16Omu buchilo obwo kusohozwa aha bategeki nimunobwa no oobu na abazeele baanyu,badugu baanyu abantu bo oluganda lweenyu na abanywani baanyu omuli iimwe abaandi nimwiita. 17Abaantu boona nibabatamwa habo kuba muli abaheemba baanze. 18Naho tikakubula noolu akasoke kamo omu mitwe zaanyu. 19Na kamuleengumya niho mulahaabwa obulami bwo obucha no obuchile.20Obuchilo mulaabona nkokwo omu chiikali cha yeruzaleemu gwaakubulwe na abalwani bi ichumu,niho mulamanya nkokwo obuchilo bweliliza aaho gulasiisagulwa. 21aho abo abali Yudea beechize aha kwiiluka omu mabaanga abo abali omu chikali cha yeruzaleemu balugemo oomwo bwaangu na abo bali omu misili bataakusuba omu muzihwa omu. 22Ha kuba ebilo ebyo ne ebilo byo omuchwaaziko ebigambo byoona abyaandikilwe bibone kuhikila.23Nimwailoko abakazi abo abeena eenda na abo baalaba niboncha abaana baabo omu bilo ebyo elaaba kubi omu nsi ezi nihabaho ne ebyaagalalo bisagilize bwooli kaandi ne echihulumuko cha muungu nichibezila abaantu aba. 24Abaantu abaandi balyaayitwa aha lubaandi nibakwaata embohe no kutwaalwa omu zoona no omu chikali cha yeruzalemu gwoonyini abanyamahanga nibeeza no kutegeka kuhik emihangaiko zaabo zibe zaahiikibwe.25Nihabaho ne emanyiso omu izooab omu kweezi ne enyenyezi abanyahanga goona omu nsi balyaaba no olwaagalalo aha bwo kutahwa kwiingana no omusuumo gwo okuhihila kwa amakoonzo ge enyanza. 26Aho niho abaantu baalabona iinye mutabani wo omuuntu ninyiza omu bwiile nyina obuzizi bwiinzi ni ikuzo likulu.27Aho niho abantu iinye mutabani wo omuuntu ninyiza omu bwiile nyin obuzizi bwiinzi ninikuzo likulu. 28Ago goona obuchilo galaabanza kukolwa mwimelele buligi ligi mwiinamule emitwe yanyu habwo kuba obuchilo bwo kuchungulwa kweenyu bweeliliza.29Male yeezu yaabagambila abaheemba boomwe omugani aha kugamba muleebe omuti gwo omutiini ne emito eendi yoona. 30Obuchilo nimubona nkokwo yaabanza kusebuka amababi ahonyini nimumanya nkokwo obuchilo bwe echanda bweeliliza. 31Nikwo bilibaho hali iimwe obuchilo mulaabona nkokwo aago nigabaho,niho mulamanya nkokwo obukama bwa muungu bweeliza.32Mazima butunu nimbagambila nka nikwo abantu bo obu buchilo tibakuhwaaho obuchilo amagambo ago gona gatekeesuulukize. 33Igulu ne eensi nibihwa naho amagambo gaanze tigalihwa nakati.34Mweeligw mutaakwiza mukalemelelwa ne ebya katozi obutamizi no okutahwa tahwa kwo omu bulami ne echilo echo nichibeezila bwaangu. 35Echilo echo chilyaabefumbukamo abaantu boona omu nsi yona.36Ha bweecho mube meeso buli kaanya omu kumusuba muungu nkokwo mwakaahichize kweeliga amahano ago goona agalabagwamo kuhicha mweemeelela omu meeso gaanze iinye mutabani wo omuuntu.37Omuli ebyo bilo,nyemisana yeezu akaba naayegesa abaantu omu lubuga lwe eenzu ya mungu no omu chilo akaba naazenda kuhunila omu ibanga lye emiziituni. 38Buli chilo abaantu boona bakaba beemuka omulucheelelwa no kuzeenda omu lubuga lwe eenzu ya muungu babone kumuhuliliza.
1Amazenyi ge emikate eeezo itumbya gelilza niyo elikwetwa pasaka. 2Abakulu ba abagabe ba muungu hamo na abegesa be ebilagilo bakaba nibalondela omuhand agwo kumwita yeezu naho bakatian habwa abantu.3Aho isitaani lyamuzamo yuda oogwo akaba ayetwa iskariote akaba ali omo wabo abahemba ba yeezu ikumu na babili. 4Niho yuda yazenda ha bakulu ba abagabe ba mungu na ha batwalizi ba abalwanila ngoma be eenzu ya mungu yehanuza nabo nka nikwo alamukoba yeezu no kumusohoza hali bonyini.5Ago gabasemelela bwoli bakundila hamo kumuliha empilya. 6Yuda yakunda ahonyini yabanza kulondela omwanya gwo kubaha yezu obuchilo abantu beenzi tibaliho.7Echilo cha mbele cha amazenyi ge emikate ezo etakutebwamo itumbya chahika nicho echilo echo omutwambwa ga paasika guhikiliwa kubangwa. 8Niho yeez kubasindika peeter na yohana akabangambila muzende kutulongeza echokulya cha paska tubone kwiiz akulya hamo. 9Baamubuza noyebda tuchilongeze nkahi.10Yabasubiz aobuchilo mulatahamo aomu chikali nimuugana no omukwata oomo ayimukize ensuha ya ameenzi mumukulatile muhike omunzu ezo alatahamo. 11Mumugambile nyineka omwegesanakubuza echisenge cha abazenyi chili nkahi omow echokulya cha pasika hamo na abahemba banze.12Aho nabatwala omu golofa naboleka echisenge echihango omwo nimusanga chilongize omwo nyini mutulongezamo echokulya cha pasaka. 13Abahemba abo babili obuchilo bahulila ebyo balugaho ebyo balugaho aho bazenda basanga byona byabele nka yeezu okuyabaga,bile babanza kulonza echokulya cha pasika.14Akanya ko kulya kahika niho yeezu kwikala ha luhelo hamo ne entumwaze. 15Yamagambila ati ndigile bwoli kulya echi chokulya cha pasika hamo ne emwe nchali ntakagaleezwe. 16Ha bweecho nimbagambila nkokwo tikulya kandi kuhicha ensonga yaho yona ehikilizwe omu bukama bwa muungu.17Ahonyini yeezu yemucha echikombe kayabele yamazile kusima yagamba aati mutwale ezi munywelalne. 18Nibambila nka nikwo kulugilila oobu tikunywa kaandi eviini aho bulimzi obukama ba muunngu.19Kandi yeezu yemucha omukate kayabele yamzile kusima yagumenyula yabaha ha kumgambila oogu no omubili gwanze ha bwenyu mube nimukola mutyo aha kunyizuka iinye. 20Kabela baamazile kulya bityo nyini yeezu yemucha kandi echisusinecho yagamba eviini ezi omu chisusi ne endagano ensaha muungu nagahikiliza habwo kuseseka kwe ensagama yanze ha bwenyu.21Naho mulebe engalo zo ogwo alanoba zili hamo n eenye nitukoza. 22Iinye mutabani wo omuntu nizenda lwiita nkokwo akaba ndamulile no obu bityo neloko hali ogwo alanoba. 23Aho entumwa za yeezu babanza kweebuza no ooha hali iichwe yakakozile ago.24Habaho eempaka omu ntumwa za yeezu nkokwo,no oha alikutekuza omuli bonyini alaba mukulu kuchila bazenzibe. 25Chamukola yeezu kubagambila abakama ba amahango agandi baba nibabategeka abantu lwa amagala abo abategeki baba nibesinga ankokwo na abeetegezwa.26Naho iimwe mutakuba mutyo omuli iwe omuntu kalaba mukulu kuchila abandi abe nko omuntu alai muto bwooli kuchila abandi na kalaba nategeka aabe nko omuntu alai omuzana. 27Mbwenu nooha ali mukulu bwoli no oogwo ali ahaluhelo naalya nali ogwo ali kuleta ebyokulya ninzila inti no ogwo ali aha luhelo nalya naho iinye ndi ahagati yaanyu nko omuzaana wenyu.28Iimwe omwanya gwona obu mbele nindegesa mubele muli hamo nenye. 29Ha bityo nimbakola abategeki omu bukama bwanze nkokwo tata wanze yaankozile kuba omukama. 30No omubukama bwanze nituba nitulya ebyokulya no kunywa hamo na nimwikala aha bitebe byo obutegeki nimutegeka abaiziraeli ne enganda zaabo ikumi ne ebili.31Yeezu yagamba iwe Simoni iiwe Simoni omanye kuziima nkokwo isitani lyekililizibwe kubalengesa mweena nikuba nko kweelula omuchele. 32Naho nakusabila hali mungu nkokwo otakulekaho okwikiliza Simoni yamusubiza iiwe mukama wetu inye ndi buligi ligi kuzeenda kubohwa ne ewe omu ibohelo no oobu kwiita hamo ne ewe.33Naho simoni yamusubiza iiwe mukama wetu iinye ndi buligi kuzenda kubohwa hamo ne ewe omu ibohelo no oobu kwita ne ewe. 34Yeezu yamugambila iiwe peetero nikugambila nkokwo lelo enkokolomi tekukokolma otakanyangile entulo isatu nka nikwo tokuumanya.35Kayabalile yeezu yabuza abahemba boomwe obuchilo nabasindika muteena enfulebe ye empilya nali omugugu nali ebilatu ngasi mukabulilwa choona choona bamusubiza mahi. 36Yeezu yabangambila naho obu kalaba omuntu ayona enfuleba ye empilya nali omugugu abiywale na kalaba ateena lubandi aguze ebebo yoomwe abone kulugila lumo.37Habwokuba chandikilwe akabalwa hamo na na abakola biheno ago magambo gakandikwa ha bwanze nibagambila amazima iinti ni lwampaka kuhikilizwa hali inye nago gali heehi kukolwa ooobu. 38Abo bamugambila iiwe omukama wetu leeba aha heena embadi ibili nawe yagamba mubileka ebyo.39Yezu yalugaho aho yazenda ahi ibaganala lye emizeituni nkokwo yabele amanyile na abahemba boomwe bakaba nibamukulatila. 40kayaahike ahi ibanga elyo yabagambila mumusabe mungu nka nikwo mutakwiza mukazo omu bileengeso.41Niho kubaleka aho akelila akanya kache nok obula bwo kunaguza ikulugusi yatela ebizwi yamusaba ati. 42Iiwe tata kolayenda oohinyini omutaho ogu gwo olwagalalo naho buli eecho olikwenda iiiwe chikolwe naho chitakuba echo echo ndikizwe iinye.43Aho maleeka kuluga omu igulu yamwisulukila yeezu yamutamo amagala. 44Yeezu akaba ayina obusasi bwo olwagalalo luhango go obwamba yaguma kumusaba muungu aha chihika empita yoomwe yasusana na amatoonya go obwamaba yabo neetoonya ahansi omu itaka.45Na kayamazile kumusaba mungu yayemela yeza aha bahemba bomwe yabasaanga bahunile ha kuba bakaba bakaba beene entiimba. 46Yabagambila he habwaachi muhunile mwimuke mumusabe mungu mutaakwiza mukaza omu bileengeso.47Obuchilo yeezu akaba achali nagamba ebyo baamwizaho abantu beenzi abantu aba bakembembelelwa na YUda,omo wabo wa abahemba boomwe ikumi na babili niho Yuda yamwililia hehi yeezu abone kumunywegela. 48Yeezu yamugambil aiiwe yuda ngasi nonoba iinye mutabani wo omuntu ha kumunywegela.49Abahemba yeezu obuchilo kababwene okwo bilaba bamubuza iiwe omukama weetu ngasi tutabatemateme ne embadi. 50Ahonyini oomo wabo yamutela omuhalila wo omugabe omukulu no lubadi yamutema okutwi kwo obulyo. 51Yeezu yagamba mubileke ebyo yakukola okutwi kwo omuhalila ogwo yamuchiza.52Omuli abo abantu abo bakeza kumukwata yeezu bakaba ,balimo abakulu ba abagabe ba mungu na abakulu ba abasiklikale be eenu ya muungu hamo na abanyampala ba abayahudi yeezu yababuza imwe habwachi mweeza ne embadi ne engoligo nkokwo mweezila omunyagilize. 53Habwachi buli chilo tukaba nitusiiba hamo omu nzu ya muungu na tulakumizeho naho oobu nibwo obuchilo bwenyu obuchilo bwo okutegeka kwe ensimbzi.54Ahonyini abo baantu bamukwata yeezu bamutwala omuka yo omugabe mukulu peetero yabakulatila halaho. 55Akanya abo baantu bahika ha lubuga lwe eeka bahemba echikome beekala peetero omuli abo yekala hamo nabo.56Ne echikome echo chamumulika no omuhalakazi omo omuzanakazi yamuleba ha kumukolela yagamba mazima ogu muntu akaba ali hamo naze. 57Naho peetero yayanga iiwe mukazi tikumumanya. 58Kayabalile kache omuntu ondi yamubona peetero yamugambila nwe oli muzenzi waabo naho peetero yamusubiza iiwe mukama ti iinye.59Kayabele yahingulwi esah eemo eti omuntu ondi yamukomenteleza omu maziam ogu muuntu akaba ali hamo naze habwachi kuba wenyini nawe no omu galilaya . 60Naho peetero yamusubiza iiwe mikama ago olikugamba tiikugamaya achali naagamba ahonyini enkokolomi koo koliko.61Omukama yamwechebuka yamuleba peetero aha meso ahonyini ahonyini peetero yezuka ago magambo go omukama gi yamugambila leelo enkokoklomi etakokolomile nooba waanyongile entulo isatu. 62Aho peetero yasohola ahelu yabanza kuchula ha ntiimba na amaziga meenzi.63Abakwata abo abakaba nibamwekomya yeezu baba nibamusekelela hamo na ago bakaba nibamutela bwooli. 64Bamuswekelel ha meeso kumugambila buli ntulo gaamba obubasi no ooha oogwo ayakutela. 65Baguma kumuzuma ha magambo meenzi go kulyogweza.66Obuchilo bwo omulucheelelwa itegekelo lya abanyampala boona ba abayahudi beekobya omu itegekelo eelyo hakaba heena abakulu ba abagabe ba muungu na abegesa be ebilagilo yeezu yaletwa omu meeso gaabo niho bamubuza. 67Iiwe kolaba niwe masohi otugaambile yezu yabasubiza mazima naakubagambila timwakukunzile. 68Na kinakubabuulize yimwakuunsubiize.69Naho kubandiza oobu iinye mutabani wo omuntu niimba ninyekele olubazu lwo obulyo lwa muungu wo obuzizi bwoona. 70Boona bamubuza yeezu kaandi ha bweecho iiwe oli omutabani wa muungu yeeezu yabasubiza habwachiniimwe nini mwagambile nkowo iinye niwe. 71Ahonyini abakulu abo bagamba bmweenu nitweendela chi obwatuzi obundi leeeba iichwe bonyini twahulile echigambo echi kuluga aha munwa gwoomwe weenyini.
1Kabalile abakulu abo bona abayahudi bayemelela bamutwala yezu hali pontio pilato ogwo ayabele ali wo omunsi ya Yudea. 2Baanza kumulegelela ha busaya omu kugamab omuntu ogu twamubona nasisa echalo chetu ha kuba nayangila abantu nkokwo batakutoba oluhambwa hali kaizari na nagamba nkokwo wenyini niwe Masihi omukama.3Niho pilato yamugambila yeezu ngawi ni iiwe omukama wa abayahudi yezu nawe yagamba mbwenu kawachengambila iwe nyini. 4Aho pilato yabangambila abakulu ba abagabe ba muungu hamo ne echipipi cha abantu omuntu oogu tihaliho echiheno chona chona echo nabona hali wenyini. 5Abantu abo bakomenteleza kugamaba leba ha byegesa byomwe naleta omusuniko ha baantu akabandiza ookwo galilaya na yabisambeze kuhicha eensi ezi yoona ya Yudea.6Obuchilo obwo pilato yahulila ago yabuza kalaba yeezu no omu galilaya. 7Na kayamanyile nkokwo wenyini no omu galilaya wo obutegeki bwa Herode yaamusiindika hali herode habwo kuba ebilo ebyo herode akaba ali okwo yeruzaleemu.8Akanya Herode yamubwene yezu akanulilwa bwoli ha kuba akaba yahulile empola zomwe na ha bilo binzi akaba ategeza kumubona abone kuleba emanyiso ezo alakola yeezu. 9Herode yamubuliliza yeezu ha mabuuzo meenzi naho yezu talamusubize chigambo. 10Abakulu ba abagabe ba mungu na abegesa be ebilagilo bakaba baliho baaba nibamulegelela yeezu kubi.11Mara Herode na abalwani ngoma boomwe babanza kumugaya nibamusekelela baamwechuma enkazu ndunzi ye echikama kayabalile herode yamusubya yeezu hali pilato. 12N abuluga echilo echo Herode na Pilato bakaba abanywani naho bakaba banobeene aha bubandizo.13Kayabalile Pilato yababuganisa abakulu ba abagabe ba muungu abategeki ba abayahudi hamo na abantu bo omu muzihwa. 14Yabagambila mwandetela omuntu ogu nimugamba nkokwo nabasunika abantu mumanye kuzima nkokwo namubuliliza omu meso genyu na aha kulegelela kwenyu kwona tihaliho echiheno chona chona echo nabona hali wenyini.15Bityo Herode nawe takachibwene echiheno hali wenyini niyo ensonga yamusubya hali iichwe mumanye kuzima nkokwo omuntu ogu tihaliho echigambo echi yakola echo echihikize yitwe. 16Ha bwecho nimukona obu niho ndamulekulula. 17Buli chilo chikulu cha Pasaka pilato akaba yendelwe abalekulile abantu embohe eemo.18Abantu abo boona bahamuka hamo omu kugamab omwihemo omuntu ogu otuchingulilebaraba. 19N abaraba ogwo akaba abohilwe omu ibohelo habwo kuba akaleta omusuniko muhango omu muzihwa no kwita.20Pilato akaba nayenda kumulekulila yeezu chaletela kandi kugamba na abantu abo. 21Naho baguma kutela eyombo mubambe ha musalaba mubambe ha musalaba. 22Yagamaba nabo kandi entulo ya kasatu imwe mulamanya yakola ntamba l chi habwachi tikabwene echigambo chona hali wenyini echo echihikize ayitwe ha bwecho nimukona oobu niho nimulekulila.23Naho abantu abo baguma kuela eyombo bwoli nka nikwo yeezu ababwene ha musalaba nikwo eyombo zaabo zasinga. 24Niho pilato yalamula kumuchwazika nkokwo abakolele abayahudi abo nka nikwo bakaba nibasuba. 25Yabachingulila baraba kwingana no okusaba kwabo noobwo akaba abohilwe habwo kuletela omusuniko muhang omu muzihwa no obis yalamula kubaa yezu babone kumukola nkokwo balikwenda kingana no kutonga kwaabo.26Akanya abalwani ngoma bakaba nibamutwala yezu kumwita babugana no omuntu oomo,izina lyomwe Simoni wo omuzihwa gwa Kurene ogwo Simoni akaba naluga omu musili aho bamukwata bamutweka omusalaba gwa yeezu yazenda agwimukize kunu namikulatila yeezu.27Abantu beeenzi bakaba nibamukulatia yeezu omuli abo abakazi nibamuchila ha ntiimbi. 28Yeezu yabachebuka yabagambila iimwe bahalakazi ba yeruzalemu mutanchulila naho mwelilie muchulile abana banmyu.29Mumanye maziam nkokwo omu bilo ebilikwiza abantu nibagambaa bena omugisa abakabzi aabo bai abagumba beena omugisa abo abatalokize. 30Mala bahamukila amabanga bati mutugwele emigongo bati mutuswekelele. 31Habwecho ensonga kabilaba ebyo nibikolwa ha muti mibisi ngasi nibibaho bita ha muti bwomile.32H abuchilo obwo hakaba heena abazilwa heen ababili abalwani ngo,ma bakaba nibamutwala yeezu na abazilwa abo bazende kumwita hano nabo.33Bahik ahantu aho halikweta oluhanga lwo omutwe bamubamaba yeezu ha musalaba abazilwe abo babili buli omo omusalaba gwomwe omo olubazu lwo omukono gwo obulyo gw ayeezu no ondi olubazu lwa obumoso. 34Yeezu yagamba iwe tata obanganyile habwokuba aga gi baliukukola yibakugasombokelwa abalwani ngoma bo bayesa olweso lwi ibando aha kubagana ebizwalo byha yeezu.35Abantu bakemelea aho nibaleba bakulu ba abayahudi babanza kumugaya yeezu omu kugamab leeba akachungula wenyini mbwenu lelba weenyini niwe masihi ogwo ayotozibww na mungu ayechungule.36Abalwani ngoma nabo baamuganya bakaba nibamwilila babone kumuha eviini ensakamele. 37Bakasubilila kumugambila kolllaba iiwe oli omukama wa abayahudi oyechungule iiwe nyini. 38Na aha lugulu aha mutwe gwomwe bataho echibaho cha amandiko gandikilwe gati oogu niwe omukama wa abayahudi.39Omo wabo omu bazilwa abo babili yamuzuma yeezu omu kugama ngasi iiwe niwe masihi mbweenu oyezune iiwe nyini nechwe otuchungule. 40Naho muzenziwe yamucahakila ha kumukama ha kugamaba ngas iiwe tokumutina mungu obuchilom ne ewe nochwaziaka kufwa nka wenyin. 41NNaho ichwe twachazikwa ha mazima kwingana ne ebikolwa byetu naho oogu takozile echiheno choona choona.42Mara yagamba iiwe yezu obuchilo oobwo olazamo omu bukama bwawe ne eenye olanyizuka. 43Yeezu yamusubiza mazima butunu nikugambila leelo ezi nituba hamo omu butulo bwo kunulilwa.44Obuchilo nke esaha mukanaga ziti nyemisana haab ne ensimbazi eensi yoona kuhicha esaha mweenda. 45Habwokuba izoba likalala ni ipazia elyabele lisikle ahantu ahatakatifu omu nzu ya mungu ahonyini lyatemukamo ha binogok abibil.46Niho yeezu yachula ahi ilaka lihango iiwe tata omu ngalo zaawe nakuheleza omwoyo gwanze kayabele yamazile kugamba aatyo omwoyo,gwomw egwahamo. 47Omwimelelezi waa abalwanila ngoma abo akabona byona ebyo ebhyangwa niho yakuza mung omu kugamab ha mazimu omuntu ogu takozile echiheno chona chona.48Abantu bona kababwene ebyangwa wbyo basuba omuka owabo nibetela aha kalezi kaabo aha ntimbi. 49Na bona abo abamumanyile yeezu bakaba bemelile halaho kache na babona ebyo byona ebyangwa omuli abo ababele bemelile bakaba balimo na abakazi aabo babele nibamukaltila kuliga omunsi ya galilaya.50Hakaba haliho omuntu oomo izina lyomwe Yozefu wo omu iboma lya Arimatea omunsi ya yudea yozefu akaba alo omo waabo wa abakulu ba abayahudi naho talakundilene na bazenzibe ha. 51Chigambo echo cho kumumwita yezu ha kuba akaba ali omuntu ayegelize no omugololke omunsi ga mungu na kandi akaba ategamilile obukama bwa mungu bwize.52Niho yozefu yazenda kusaba pilato nkokwo atwale omutumbi gwa yeezu. 53Pilato kayekilize yozefu yazenda kuguhanantula kuluga ha musaba yaguzile kwaanza isanda kayabalile yaguzika omu mbi eyabele esumilw aha luchili omumbi hatazikwile omunty weena omugati.54Echilo echo chikaba chili echilo kweeelonza ne echilo che endakilizo chikba heehikubanza. 55Abakazi abo abazenzile hamo yezu kuluga galilaya bazeende hamo na yozefu ahambi bazibona eembi na nka nikwo omutumbi gwa yeezu okugwaalyamika omugati. 56ababile basuba omuka balonza amazuta ne emizeeze naho baamuha ha chilo che endakilizo nke echilagilo cga abayahudi nkokwo chilikugila.
1Obuchilo bwo omuluchelelwa echilo cha habwooyo abakazi abo bazenda ahambi bakaba beemukize emizeze eezo baalongize. 2Ne elyo ibale lihango likaba lichingile embi balinga lyahingisibwe ahaampelo. 3Niho batahamo omugati naho baasanga omutumbi gwo omukama yezu gualimo.4Echigambo echi chabaha okutahwa tahwa bwoli akany bachayagalala bati ahonyini heehi nabo baayemelela abakwata babili bazwele ebizwalo bilikwela pee. 5Abakazi abo kababwene ebyo baakwatwa obutiini buhango beenama kuhicha obuso bwaabo ahaansi.6Taliho kandi aha yaazokile ngasi timukwozuka ago magambo yaabagambila oobu akaba achali Galilaya . 7Iinye mutabani wo omuuntu ni lampaka nsohozwa omu ngalo za abaheni na nibamba aha musaalaba no oobu bityo echilo cha kasatu nizooka.8Abakazi abo bagezuka ago magambo ga yeezu. 9Ha bwecho balugaho ahambi bazeenda kugagamba aago goona aha ntumwa za yeezu ikumina oomo,hamo na boona abandi. 10Na abakazi abo nibo aba Mariamu omunya magidalena na Yohana na Mariamu nyina wa Yakobo hamo na abakazi abaandi aabo bakaba hamo nabo.11Naho kaandi baagamba eebyo byoona aha ntumwa za yeezu entumwa babibona nke ebiteene ensonga tbalabesigile abakazi aabo aha mpola eezo. 12Ha bwecho Peetero yaayemelela ahonini yeeluka kuza ahambi yaahika ahambi yatahamo omugati yeenama kuleba yabona ebizwaalo eebyo baamuzikilemo yeezu bilelemo byoonyini byooka yalugaho aaho ali omu kusobelwa bwooli.13Ha chilo echo nyini cha habwooyo abahemba babili ba yeeezu bakaba bali omu luzeendo lwo kuzeenda omu mugongo gwa emau omutuuro ogwo guli nko kulibata esaaha ibili ziti kuluga yeruzalemu. 14Babili abo bakaba nibazenda nibetekelela empola za amagambo goona aago agagwile.15Obuchilo bakaba bachaali nibatekela aga yeezu weenyini yeezu yaalibata hamo nabo. 16Baamubona naho muungu akabakola baataakumumanya nkokwo ni yeezu.17Yaabubuza nimuteekelela magambo chi kunu nimulibata baayemelela obuso bwabo nibwoleka entiimba. 18Oomo waabo iziina lyoomwe ni kileopa yaamusubiza ngasi omu chipipi cha abaantu bali yeruzaleemu ni iiwe wenka omuzenyi otakahulile goona ago agagwile aho ebilo eebi.19Yeezu nawe yabasubiza ni magambo chi ago baamusubiza ichwe nituteka byoona eebyo bamukolile yeezu omunyanazareti abaantu boona no oobu na muungu bakaba na nkokwo weenyini no omubasi habwo kuba ebikolwa byoomwe na amagambo goomwe gakaba geena obuchilo bwooli. 20Naho abakulu ba abagabe ba muungu na abategeki beetu baamusohoza achwaaziikilwe kufwa kabaabalile bamwita ha kumubaamba ha musalaba.21Na weenyini niwe twaamutegize nkokwo alaatuchungula abaizireli naho oobu buluga ago goona gagwile leelo ne echilo cha kasatu.22Hamo ne ebyo abaandi abakazi omuli iichwe baatukamaza habwo kuba leelo obuchilo bwo omuluchelelwa baazeenda ahambi. 23Baasanga omutumbi gutalimo gutalimo omugati beeza kutugaambila nkokwo besulukizwa na bamaleeka abo baabagambila nkokwo yeezu ali mwoyo. 24Male abaandi omuli iichwe bazeenda aha mbi baasanga byoona ni nka nikwo abakazi abo batugaambila nabo bityo tibalagubweene omutuumbi.25Yeezu yaabagaamba iimwe basilu habwaachi timukuhicha kwiikiliza buli aago gagaambilwe na ababsi. 26Ngasi ti masihi akaba ahikililwe kulabila ebyaagalazo ebyo byoona atakazile omu ikuzo lyomwe. 27Niho yeezu kubasoombolela amagambo ago goona agayandikilwe ageene empolaze kubandiza omu maandiko ga Musa na aga ababsi abaandi booona.28Niho beeliliza omu mugongo oogwo babeele nibazeenda nawe yezu yeekola nka achali naazendelela no oluzendo. 29Naho baamuneembelela bwooli yikala hamo ne echwe aha leeba ensiimbazi neeyiza ni izooba lyaagwa niho yeezu yaatahamo omu nzu abone kwikala hamo nabo.30Kayaabalile beekala hamo ha luhelo niho yeezu yeemucha omukate yasaba no kusiima yaagunyula yaaba naabaha. 31Ahonyini muungu yaabakola kumanya nkokwo ni yeezu nawe ahonyini yaabahwaho aha meeso. 32Beebuza akanya ako yaaba nagambaamba ne echwe omu muhanda ha kutusoomboolelaagali omu maandiko amatakatifu mbweenu titwahulila nko omulilo gwaayaka omu miganya yeetu.33Ha buchilo obwo nyini baayemelela baasuba yeruzalemu babugana ne entumwa za yeezu ikumi ne eemo beekbya hamo na abandi. 34Boona bakaba nibabagambila babili aabo omu kugaamba na amaziam nkokwo omukama weetu yaazooka yaamweesuulukize Simoni. 35Niho nabo kubasombolela bazeenzi bzbo buli aago agagwile omu muhaanda baabagaambila nka nikwo baabwene kumumanya yezu obuchilo naabamenyulila omukate.36Obuchilo abahemba aabo ba yeezu bakaba bachaali bachahooya empola ye eebyo ahonyini yeezu nawe yaayemelela ahagati yaabo yaabagaambila mube no obuhoolo. 37Beekaangwa baatina bwooli habwo kuba bakeetekuza nkokwo babona omuzimu.38Naho yeezu yaabagambila habwachi mwaazulukwa kamwaabele ne eega omu miganya yanyu. 39Muundebe emikono yaanze na amagulu ganze niho mumanye nkokwo ni iinye muunkuumye mweelebele iimwe nyini ha kuba omuzimu tigwina mubili nali amagufa nkokwo mulikuleeba inyinabyo. 40Obuchilo yeezu kayamazile kubagambila ago yaabooleka emikono na amagulu.41Abahemba bomwe bakanulilwa bwooli kuhicha tibalakuunzile nke ebyo byoona na amazima baasobelwa bwooli niho yeezu yaababuz angasi aha heena echokilya choona choona ?. 42Bamuha echinogoka che eenfwi eyabele eyokizwe. 43Yachananakula yaachilya omu meeso gabo.44Yaabagambila obuchilo mbele nchili hamo ne emwe mbele nimbagambila amagambo goona aago agaandikilwe ha bwanze ni lwampaka gahikilize agaandukilwe omu bilagilo bya Musa no omu maandiko ga ababaasi no omu chitabu che enzina.45Aho,yeezu yaabakola kumanya amandiko matakatifu. 46Kaandi yaabagambila gandikilwe nka nikwo masihi naaayenda kwaagalazibwa ne echilo cha kasatu alyaazooka kuluga omu bafwiile. 47Na nka nikwo baantu ba amahango goona kubandiza yeruzaleemu boolekeelwe nka nikwo batamwe ebiheno byaabo babone kuganyilwa.48Iimwe mwaayatula amagambo ago. 49Muleebe nimbasiindikilwa omwooyo mutakatifu nka taata waanze omulago ogwo yaabeesagize naho mulindile omu iboma oomu kuhicha obuchilo oobwo mulahaabwa obuzizi oobwo buleeza kuluga omu igulu.50Kayaabalile yeeezu yaabebembela abahemba boomwe kuhicha boomwe kuhicha kuhika omu muzihwa gwa Betania akaanya kibaahikile aho yeemucha emikonoye aha lugulu yaabafuuha. 51Na kaandi akaba achaali naabafuuha yabaleka yaaba nalelema kuzeenda omu igulu.52Aho baamulamya baasuba Yeruzalemu nibanulilwa bwooli. 53Beekala aha nzu ya muungu nibamukuza muungu.
1Aho obwa mbele na mbele, hakaba haliho Echigaambo. No ogwo Chigaambo akaba ali hamo na Múungu, mala ogwo Chigaambo niwe akaba ali Múungu. 2Kulugiilila obwa mbele na mbele, ogwo Chigaambo akaba ali hamo na Múungu. 3Ebiintu byóona bikahaangwa ha kulabila hali ogwo Chigaambo. Tihaliho no óobu echiintu chimo éecho chikahaangwa hatéena weényini.4Echigaambo ogwo akaba ali entabuko yo obulami bwóona, no obulami obwo nibwo buleeta omwaanga omu baantu. 5Omwaanga ogwo gumulika omu nsiimbaazi, mala ensiimbaazi telahikize kugusíinga.6Akeeza omuuntu oómo óogwo akasiindikwa na Múungu. Ogwo muuntu akaba naayétwa Yohana 7Weényini akeeza kusiinza ogwo mwaanga, kuba abaantu bóona babone kwiikiliza habwo kulabila okusiinza kwoómwe. 8Yohana weényini akaba atali ogwo mwaanga, náho akeeza kugusiinza.9Ogu nigwo omwaanga gwa amazima, óogwo gumulikila buli muuntu, nágwo gukaba nigwiíza omu nsi ezi.10Ogwo Chigaambo niwe ayaabeele aliho omu nsi ezi éezo Múungu akahaanga habwo kulabila hali weényini. Náho, abaantu abo omu nsi ezo tibalamusoombookiilwe. 11Akeeza habwa abaantu boómwe, náho abaantu boómwe tibalamwiinaankwiile.12Náho abaantu bóona áabo bakamunyegeza no kumwiíkiliza, abo akabaha obuhicha bwo kuba abáana ba Múungu. 13Abaazéelwe, ti habwe enságama, ti habwe engoonzi zo omubili, mala ti habwe engoonzi zo omuuntu, náho Múungu weényini niwe abakozile kuba abáana boómwe.14Mbwéenu, ogwo Chigaambo yaaba omuuntu, yeékala omuli íichwe. Neechwe twaálileeba ikuzo lyoómwe, ikuzo lyo Omutábani nyakámo we Isíichwe Múungu. Weényini ayizwiile embabazi mpaango na amazima. 15Yohana yaámusiinza, yaáhamuka ahi iláka naagaámba aáti, “Ogu niwe óogwo nkaba niimbagaambila nka nikwo, ‘Naayiza kwiiza omuuntu oómo enyuma yaanze, óogwo ali mukúlu kusaaga íinye, habwo kuba akaba abáho obuchilo íinye ncháali ntakazeelwe."16Na habwa akalyo koómwe Múungu atuheéle íichwe twéena embabazi zoómwe, káandi naazeendelela kutuha embabazi obusáago. 17Ensoonga, kala Múungu akasohoza ebilagilo byoómwe omu kulabila hali Musa na mbwéenu asohweeze embabazi yoómwe na amazima goómwe kulabila hali Yeézu Kristu 18Táliho omuuntu weéna wéena óogwo alahikize kumubona Múungu. Náho Omwaana nyakámo, náwe ali Múungu, mále óogwo ali héehi na Táata, óogwo niwe ayaatusuululiile.19Echilo chimo, abatégeki ba Abayahudi bakasiindika abagabed na Abaláawie kuluga Yeruzaléemu, bazeénde ahali Yohana. Aho baámubúuza báti, “Íiwe oli oóha?” 20Yohana yaáyatula obuumbona omu kugaamba obutazila kuseleka amazima aáti, “Íinye tiíndi Masihi.” 21Baámubúuza káandi báti, “Óobu íiwe oli oóha? Ngási, íiwe ni íiwe omubáasi Eliya?” Yohana yaábagalulila aáti, “Mmahi, íinye tiíndi Eliya.” Boónyini baámubúuza káandi báti, “Ngási, íiwe niwe omubáasi óogwo tulikuliindilila kuluga ahali Múungu?” Yohana yaábagalulila aáti, “Mmahi, tíwe íinye.”22Baámubúuza káandi báti, “Mbwéenu, íiwe oli oóha? Otugaambile tubone kuzeenda kubasoomboolela abo abaátusiindika. Íiwe noogaámba chiíha ha bwaáwe nyini?” 23Yohana yaábagalulila kwiingana na amagaambo áago omubáasi Isaya óokwo yaágaambile, aáti, “Íinye niwe ogwo ‘omuuntu alikuhámuka ahi iláka liháango omu iluungu, nka nikwo, mugugolole omuháanda gwo Omukáma!’24Omu baantu áabo bakasiindikwa bazeénde ahali Yohana, bakaba balimo na Abafarisayo. 25Abo baámubúuza báti, “Kábilaaba íiwe toli Masihi, nali omubáasi Eliya, nali omubáasi óogwo tulikuliindilila kuluga ahali Múungu, na ha bwaáchi noobatiza abaantu?”26Yohana yaábagalulila aáti, “Íinye niimbatiza abaantu na méenzi, náho omuli íimwe aliho omuuntu óogwo íimwe timukamusoombookiilwe. 27Ogwo niwe alikwiiza enyuma yaanze. Íinye tiinkwiílwe no óobu kumusumuululila enkóba ze enkeeto zoómwe.” 28Amagaambo ago góona gakakolwa okwo Betania, obutúluka bwo omulaambo gwo omunóna gwa Yorodáani, obuchilo Yohana akaba naabatiza abaantu.29Nyeéncha eémo, Yohana yaámubona Yeézu naayiza hali weényini. Yaábagaambila abaantu áabo bakaba baliho aho aáti, “Muléebe, ogwo niwe Omutaámbwa wa Múungu, óogwo alikwiihaho ebiheno bya abaantu bóona abe éensi ezi! 30Ogu niwe óogwo naábagaambiile nka nikwo, ‘Naayiza kwiiza omuuntu oómo enyuma yaanze, óogwo ali mukúlu kusaaga íinye, habwo kuba akaba abáho obuchilo íinye ncháali ntakazéelwe.’ 31No óobu ne éenye nkaba ntakumusoombookelwa nka nikwo no oóha, náho nkeeza kubatiza abaantu omu méenzi kuba abone kumanyiswa omu baantu ba Iziraeli.”32Niho Yohana akabaátulila áago akaba abwéene, naagaámba aáti, “Naágubona Omwooyo nigumuhanaántukila kuluga omu igulu nke echiiba nágwo gwéeza gwaátuungama ha lugulu ya weényini. 33No óobu ne éenye nkaba ntakumusoombookelwa nka nikwo no oóha, náho Múungu óogwo akaansiíndika kubatiza akaba angaambíile nka nikwo, ‘Omuuntu óogwo olibona nka nikwo Omwooyo gwaanze nigumuhanaántukila aha lugulu yoómwe no kusigala náwe, ogwo niwe óogwo alaabatiza abaantu ha Mwooyo Mutakatíifu.’ ” 34Aho Yohana yaámuzila aáti, “Neenye naábona ago góona, na niimmusiinza óobu nka nikwo, ogwo niwe Mutábani wa Múungu.”35Nyeéncha eémo, Yohana akaba ayemeeliile ahonyini, hamo na bábili omu abaheémba boómwe. 36Mála yaámubona Yeézu naahiingula héehi nábo. Niho yaábagaambila abaheémba boómwe aáti, “Muléebe, ogwo niwe Omutaámbwa wa Múungu!”37Obuchilo abaheémba abo bábili baáhuliile ago magaambo, baámukulaatíla Yeézu. 38Yeézu yeéchebuka, yaábona abaheémba abo nibamukulaatíla. Yaábabúuza aáti, “Ngási, nimweénda chiíha?” Boónyini baámusubiza báti, “Íiwe Rabi, otuula nkáhi?” Ensoonga ye echigaambo “Rabi” no “Omweégesa.” 39Yeézu yaábasubiza aáti, “mwiíze, muhaléebe.” Niho baámukulaatíla, baázeenda baáhabóna áaho akaba atuula. Obuchilo baáhikile aho, zikaba zili esáaha ikúmi zo olweébazo, baásiiba hamo náze echo chilo.40Oómo omu baheémba abo bábili áabo bahuliile amagaambo ga Yohana no kumukulaatila Yeézu, akaba naayétwa Andrea, mudugu wa Simoni Peétero éenda eémo. 41Ahonyini azeénda kumuloondela Simoni, mweene wáabo. Obuchilo yaamubwéene, yaámugaambila aáti, “Twaámubona Masihi,” ensoonga yaáho ni “Kristu.” 42Niho Andrea yaámutwáala Simoni ahali Yeézu. Yeézu yaámuléeba Simoni, yaámugaambila aáti, “Íiwe oli Simoni, mutábani wa Yohana. Náho kubaandiza óobu, izíina lyaawe olaáyétwa Kefa.” Izíina elyo omu Chiyunani ni Peétero, ensoonga yaályo no “Oluchili.”43Nyeéncha eémo, Yeézu yaálamula nka nikwo azeénde omu nsi ya Galiláaya. Mbwéenu amusaánga Filipo, yaámugaambila aáti, “Iíza, onkulaatile.” 44Filipo akaba ali omuuntu kuluga omu muzihwa gwa Betisaida, óomwo Andrea na Peétero nábo bakaba nibatuúla. 45Mbwéenu, Filipo yaámusaanga Natanaeli, yaámugaambila aáti, “Twaámubona omuuntu óogwo Musa akaandika empola zoómwe omu echitabu che Ebilagilo, káandi óogwo ababáasi nábo bakaandika empola zoómwe. Izíina lyoómwe ni Yeézu omunya Nazaréeti, mutábani wa Yozéfu.”46Náho Natanaeli yaámubúuza Filipo aáti, “Ngási echiintu echili chizima chikaáhichaho chita kuluga omu iboma lya Nazaréeti?” Filipo náwe yaámugalulila aáti, “Iíza, oléebe.” 47Mbwéenu Yeézu yaámubona Natanaeli naamwiízáho, yaágaamba empoláze aáti, “Léeba, ogu muuntu no Omuiziraeli wa amazima, atéena enteba yoóna yóona omuli weényini.” 48Natanaeli yaámubúuza Yeézu aáti, “Bita noomanya?” Yeézu yaámugalulila aáti, “No óobu obuchilo Filipo achaali atakakweésile, íinye nkakubona oyikeele ahaansi yo omuti gwo omutini.”49Natanaeli yaámugalulila aáti, “Mweégesa, íiwe oli Mutábani wa Múungu! Íiwe niwe Omukáma wa Abaiziraeli!” 50Yeézu yaámubúuza aáti, “Ngási, nooyikiliza habwo kuba naákugaambila nka nikwo nkakubona obuchilo obwo oyikeele ahaansi yo omutini? Olaábona amagaambo agáandi amakúlu agasaagile aga!” 51Niho yaámugaambila aáti, “Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, mulaábona igulu nilichiinguka, na mulaábona bamaléeka ba Múungu nibahanama no kutúuka hali íinye Mutábani wo Omuuntu.”
1Kábyaabeele byaáhiíngwiile ebilo bibili, hakaba heena amazenyi go obweenga omu muzihwa gwa Kána, omu nsi ya Galiláaya. Ahali obwo bweenga, nyina Yeézu náwe akaba aliho. 2Yeézu na abaheémba boómwe nábo bakaba balalikilwe ahali obwo bweenga.3Obuchilo abazenyi bakaba baánywiile evíinia yóona, nyina Yeézu yaámugaambila aáti, “Baáhwéelwa evíini.” 4Yeézu yaámugalulila aáti, “Máaha, ha bwaáchi noongaambila oótyo? Omwáanya gwo kukola emilimo yaanze gucháali kuhika.” 5Niho nyina yaábagaambila abahálila aáti, “Choóna chóona éecho alaabalagila, muchikole."6Mbwéenu, zikaba ziliho ensúha mukáaga za améenzi éezo zikakoleswa amabáale. Abayahudi bakaba bazitamo améenzi habwo kweéyeza kwiingana no obuteéka bwáabo. Buli nsúha ekaba neeyizula nke endeengo ya amadebe ataanu nali mukáaga. 7Niho Yeézu yaábagaambila abahálila aáti, “Mwiizuze améenzi omu nsúha ezo.” Nábo beezuza améenzi ensúha omu ezo kuhicha aha lugulu. 8Niho, Yeézu yaábalagila aáti, “Mbwéenu, mutáhe améenzi ago, muze kumuha mukúlu wa amazenyi.” Nábo baákola bátyo.9Mukúlu wa amazenyi yaáloza améenzi ago, áago gakaba gaáhiindukile kuba evíini. Talasoombookilwe áaho ekaluga ezo víini, náho abahálila áabo abatahile améenzi omu nsúha ezo bakamanya. Niho ogwo mukúlu wa amazenyi yaámweeta chisweéla. 10Obuchilo yeezile, mukúlu wa amazenyi yaámugaambila aáti, “Buli akola amazenyi ataándika kubaha abazenyi evíini éezo eli nduunzi. Niho, obuchilo abo bazenyi kábalaaba baánywiile no kuhikwa, niho eloonzwa evíini éezo eloongolweele. Náho íiwe waáléeta evíini éezo eli nduunzi aha muhélo.”11Yeézu akakola oluméenko óolu lwa mbele omu muzihwa gwa Kána omu nsi ya Galiláaya. Habwo oluméenko olwo akoóleka ikuzo lyoómwe, na abaheémba boómwe baámwiíkiliza.12Obuchilo amazenyi go obweenga gaáhwéele, Yeézu yaágolomoka kuzeenda omu muzihwa gwa Kaperinaumu hamo na nyina, abalumuna abo obukwaáta na abaheémba boómwe. Beékala okwo ebilo bíche.13Obuchilo echilo chikúlu cha Abayahudi éecho echilikwéetwa Paásikac chikaba cheliliize, Yeézu yaáhanama kuzeenda Yeruzaléemu. 14Mbwéenu, obuchilo yaáhikile, yaátaaha omu lubúga lwe éenzu ya Múungu, yaásaanga omwo abaantu nibaguza ente, entaama ne ebiiba, na abáandi bakaba beékeele omu meéza záabo nibahiínga empilya zo kukoza omu nzu ya Múungu.15Obuchilo Yeézu akabona ago, yaáyogosa omusumi gwe enkóba, yaábiinga bóona abaabeele nibaguza omu lubúga lwe éenzu ya Múungu, hamo ne entaama ne ente. Káandi, yaázuumika emeéza za abo abalikuhiinga empilya, no okuzifuka empilya záabo. 16Niho yaábagaambila abaabeele nibaguza ebiiba aáti, “Mubiíheho ebiintu éebi aha! Mutaákuzikola ezi nzu ya Táata kuba igulizo."17Obuchilo abaheémba boómwe bahuliile ago, beézuka amagaambo áago gaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu gáti, “Engoonzi zaanze habwe éenzu yaawe zaáyaka omuunda yaanze na niziinsiingaálicha íinye.” 18Obuchilo abatégeki ba Abayahudi baabweene áago Yeézu yaákozile, baámubúuza báti, “Nookola luméenko chi kutwoóleka nka nikwo oyina amagala go kukola amagaambo ago?” 19Yeézu yaábagalulila aáti, “Muzikaambagule éenzu ya Múungu ezi, ne éenye niinzoombéka omu bilo bísatu.”20Niho baámusubiza báti, “Éenzu ya Múungu ezi ekoómbekwa aha myáaka makúmi aána na mukáaga! Bita íiwe noohichaho oóta kuzoómbeka omu bilo bísatu byoónka?” 21Náho Yeézu akaba atakuhooyela habwe éenzu ya Múungu yoónyini, náho akaba naahoóyela habwo omubili gwoómwe. 22Ahaakulaatiile, obuchilo óobwo Yeézu yaázookile kuluga omu bafwiile, abaheémba boómwe bakeezuka amagaambo áago akagaamba. Habwo omuháanda ogwo, beekiliza Amaandiko Matakatíifu, na amagaambo áago Yeézu akagaamba.23Obuchilo Yeézu akaba ali Yeruzaléemu aha chilo chikúlu cha Paásika, abaantu béenzi bakamwiíkiliza, habwo kuba bakaleeba eméenko éezo akaba akola. 24Náho Yeézu talabesigile, habwo kuba akabasoombookelwa bóona. 25Taleénzile omuuntu weéna wéena kumusoomboolela habwa abo baantu, habwo kuba akasoombookelwa kuzima góona áago gali omu muganya gwa buli muuntu.
1Akaba aliho omweébeembezi oómo wa Abayahudi we embága ya Abafarisayo, izíina lyoómwe Nikodemo. 2Chilo chimo omu chilo, akazeenda hali Yeézu, yaámugaambila aáti, “Mweégesa, nitusoomboókelwa nka nikwo íiwe oli omweégesa óogwo osiindikilwe na Múungu, habwo kuba táliho omuuntu óogwo ayaakuhicha kukola emanyiso éezo olikukola íiwe hanu, kayaakuba Múungu atali hamo náze.”3Yeézu yaámugalulila aáti, “Mazima butúnu niinkugaambila nkokwo, táliho omuuntu óogwo ayaakuhicha kutaahamo omu bukáma bwa Múungua kaálaaba atazeélwe entúlo ya kábili.” 4Nikodemo yaámubúuza Yeézu aáti, “Ngási! Omuuntu yaakaáhichaho aáta kuzáalwa káandi entúlo ya kábili kunu yaákuzile yaábeele omunyaampala? Kuba, yaakaáhicha kusubamo omuunda ya nyina abone kuzaalwa káandi?”5Yeézu yaámugalulila aáti, “Mazima butúnu niinkugaambila nka nikwo, táliho omuuntu óogwo yaakuhicha kutaahamo omu bukáma bwa Múungu kaálikuba atakazéelwe kwa améenzi no kwo Omwooyo. 6Omuuntu azaalwa na abazeele boómwe kwo omubili, náho Omwooyo gwa Múungu guzaala omuuntu aha mwooyo.7Otaákusobelwa aha kuba naákugaambila nka nikwo, ‘Ni lwaampaka muzaálwe entúlo ya kábili.’ 8Omwooyo Mutakatíifu naasusana omuyaga óogwo ogulikuhéemba kwoólekela áaho gulikweenda. Okaáhicha kuhulila okuhéemba kwaágwo, náho okabula kumanya áaho gulikulugiilila no okwo áaho gulikuzeenda. Nikwo bili aha muuntu óogwo ayaazéelwe no Mwooyo.”9Nikodemo yaámubúuza Yeézu aáti, “Ngási, aga magaambo nigahichaho gáta kukolwa?” 10Yeézu yaámugalulila aáti, “Ngási íiwe oli omweégesa óogwo olikukuzibwa bwooli omu nsi ya Iziraeli na tokugasoombookelwa amagaambo aga? 11Mazima butúnu niinkugaambila nka nikwo, íichwe tugaamba áago tulikumanya, no kusiinza áago tubweéne. Náho íimwe timukwiikiliza okusiinza kwéetu.12Mbasoombooliile empola za amagaambo áago agalikukolwa omuli ezi nsi, náho íimwe mukabula kuunyikiliza. Óobu nimuhichaho muta kuunyikiliza kaándaabasoomboolela empola za amagaambo áago agalikukolwa omu igulu? 13Tábaho omuuntu óogwo alahikize kusutuka kuza omu igulu, náho íinye nyeénka Mutábani wo Omuuntu, óogwo naáhanaantukile kuluga omu igulu.14“Obuchilo Abaiziraeli bakaba bali omu nsi yo obwoóma, Musa akakola echisusano che enzóka ye esaba no kuzihanamika aha muti babone kuchila.* Bityo nyini ne éenye Mutábani wo Omuuntu ni lwaampaka kuhanamikwa 15kuba buli muuntu óogwo alikwiikiliza abone kuba no obulami bwo obucha no obuchiile.”16Ensoonga Múungu akabéenda bwooli abaantu bóona be éensi ezi. Niyo entaahililo akamusohoza Omutábani nyakámo kwiiza omu nsi ezi, kuba buli muuntu óogwo alikumwiíkiliza atasiingaálika, náho aábe no obulami bwo obucha no obuchiile. 17Múungu talamusiindikile Omutábani omu nsi ezi abone kuchwaáziika abaantu, náho abachuúngule kulabila hali weényini. 18Múungu tachwaaziika omuuntu óogwo alikumwiíkiliza Omutábani. Náho omuuntu óogwo atakumwiíkiliza, yaáchwaaziikilwe habwo kuba takamwiíkiliize Omutábani nyakámo wa Múungu.19No omuchwaáziiko nigwo ogu nka nikwo, Mutábani wa Múungu aleesile omwaanga omu nsi óomu,* náho abaantu beenzile kuba omu nsiimbaazi kuchila kuba omu mwaanga, habwo kuba ebikolwa byáabo ni bíbi. 20Buli muuntu weena óogwo akola ebikolwa bíbi, weényini agutamwa ogu mwaanga. Tayeénda kwíiza omuli ogu mwaanga, kuba ebikolwa byoómwe bíbi biteéza kumanywa. 21Náho abaantu bóona áabo abakola ebikolwa bya amazima, boónyini nibaloondela kuba omuli ogwo mwaanga, kuba esoombóoke nka nikwo niwe Múungu óogwo alikubaha obuhicha bwo kugakola.22Mbwéenu, kábyaahiíngwiile ebyo, Yeézu na abaheémba boómwe baásohola omu muzihwa baázeenda omu nsi ya Yudea. Yeékala hamo nábo ha mwáanya bunaanka, yaaba naabatiza abaantu. 23Yohana náwe akaba abatiza abaantu omu byaalo bya Ainoni, héehi no omugoongo gwa Salimu. Gakaba galiyo améenzi agali méenzi okwo, na abaantu bakaba bazeenda hali Yohana náwe akaba naababatiza. 24Aha buchilo obwo, Yohana akaba atakakwaásilwe no kutéebwa omu ibóhelo.25Chilo chimo, omu baheémba ba Yohana bakazogootana no Omuyahudi oómo habwe empola zo obuteéka bwo kweéyeza. 26Niho baázeenda ahali Yohana, baámugaambila báti, “Mweégesa, nooyizuka omuuntu óogwo akaba ali hamo ne ewe okwo aha mulaambo gwo omunóna gwa Yorodáani no óogwo okaatula empola zoómwe? Óobu weényini náwe naabatiza, na abaantu bóona nibazeénda hali weényini!”27Yohana yaábagalulila aáti, “Omuuntu tiyaákuhicha kubonesa echiintu choóna chóona, kayaakuba ataheélwe na Múungu. 28Íimwe nyini ni baalusíinza baanze nkokwo naágaambile nka nikwo, ‘Íinye tiíndi Masihi, náho Múungu akaansiíndika mbone kumweébeembelela weényini Masihi.’29Chisweélwa ayeendelwa kuzeenda owa chisweéla. Íinye ndi nka munywáani wa chisweéla, nnyimeeliile olubazu lwoómwe na niinulilwa kaandikuhulila iláka lyoómwe chisweéla naahóoya. Mazima nikwo amanulilwa gaanze gaáhikiilizibwa. 30Ni lwaampaka Yeézu agume kuba mukúlu bwooli, náho íinye kúba muto.”31Weényini óogwo ayizile kuluga omu igulu, ali olugulu ya bóona. Weéna wéena óogwo alikuluga omu nsi, naagaámba amagaambo go omu nsi ezi. Náho óogwo alugile omu igulu, ali olugulu ya bóona. 32Weényini ayatula áago yaabwéene no kugahulila, náho táliho omuuntu óogwo alikwiikiliza okusiinza kwoómwe. 33Omuuntu weéna wéena óogwo alikwiikiliza okusiinza kwoómwe, naásuúmba nka nikwo Múungu no owa amazima34Óogwo akasiindikwa na Múungu agaámba amagaambo ga Múungu, na ha kuba Múungu amuha Omwooyo Mutakatíifu atéena kumuteelaho endeengo. 35Isíichwe Múungu azila engoonzi aha Mutábani, káandi amuheéle obuzizi bwa byóona. 36Omuuntu óogwo alikumwiíkiliza Omutábani wa Múungu, ogwo ayina obulami bwo obucha no obuchiile. Náho omuuntu óogwo alikumwáanga Mutábani wa Múungu, ogwo taliba no obulami bwo obucha no obuchiile, náho echihulumuko cha Múungu chilyaáguma kumubaho.
1Mbwéenu, Yeézu yaáhulila nka nikwo Abafarisayo baásoombookiilwe nka nikwo, naabatiza no kubonesa abaheémba béenzi kusaaga Yohana. 2No óobu bityo, amazima ni nka nikwo, Yeézu weényini talabatiize, náho abaheémba boómwe nibo abaabeele nibabatiza. 3Mbwéenu, Yeézu káyaahuliize aátyo, yaalugáho omu nsi ya Yudea, yaásuba omu nsi ya Galiláaya.4Obuchilo akaba naazeénda okwo Galiláaya, ekaba eli lwaampaka ahiingule Samaria. 5Mbwéenu, baáhika omu muzihwa gúmo gwa Samaria óogwo gukaba nigweétwa Sikari. Omuzihwa ogwo, gukaba guli héehi no musili óogwo Yakobo akaha obuhuunguzi mutábani Yozéfu.6Aho niho likaba lili iziba lya Yakobo. Náwe Yeézu aba yeékala aho aha mpelo ye elyo iziba abone kuhuúmula, kuba akaba ayina obulemwa habwo oluzeendo. Ekaba lili iháangwe lya nke esáaha mukáaga zíti. 7Mala, omukázi oómo omu Samaria yaáhika aho ahi iziba kutáha améenzi. Yeézu yaámugaambila aáti, “Niinsaba, oómpe améenzi mbone kunywa.” 8Ogwo mwáanya, abaheémba boómwe Yeézu bakaba baázeenzile omu muzihwa kuza kugula ebyookulya.9Mbwéenu, ogwo Omusamariakazi aba yaámugalulila aáti, “Íiwe oli Omuyahudi, ne éenye ndi Omusamariakazi. Ngási noohichaho oóta íiwe kuúnsaba íinye nkúhe améenzi?” Akagaamba aátyo, habwo kuba Abayahudi bakaba batakobana na Abasamaria. 10Yeézu yaámugalulila aáti, “Káwaakubeele waásoombookiilwe engabilano éezo Múungu alikweenda kukúha, mala káandi okahicha kusoombookelwa nkokwo no oóha óogwo alikukuseega améenzi, waakubeele waánsabile, ne éenye naakaákuhéele améenzi áago agatuha obulami.”11Omukázi ogwo yaámugalulila Yeézu aáti, “Mukáma, íiwe toyina no óobu echitahiso, mále káandi eli iziba ni lila, noogataábuuza nkáhi ago méenzi agatuha obulami? 12Isíichwe enkúlu Yakobo weényini niwe akatuha eli iziba, na weényini nyini akaba anywa aga méenzi gaályo hamo na abáana boómwe ne ebituungaánwa byoómwe. Óobu ngási íiwe, nooyebona nka nikwo íiwe oli mukúlu bwooli kusaaga weényini?”13Niho Yeézu yaámugalulila aáti, “Buli oómo óogwo alikunywa aga méenzi aga agalikuluga omuli eli iziba, naahulila iliho káandi na káandi. 14Náho omuuntu óogwo alaanywa améenzi áago ndaamuha íinye, talihulila iliho káandi obucha no obuchiile. Habwo kuba améenzi áago ndaamuha, nigahiinduka kuba nke enzwéelo za améenzi ezili omuli weényini, nayo elyáaba neézwa ha kumuha obulami bwo obucha no obuchiile.”15Niho ogwo mukázi aba yaámugaambila Yeézu aáti, “Mukáma, oómpe ago méenzi, ne éenye ntalihulila iliho, na káandi ntálíiza aha káandi kwiiza kutáha aga méenzi omuli eli iziba.” 16Yeézu yaámugalulila aáti, “Zeénda omwéete bálo, oyize náze aha.”17Ogwo mukázi amugalulila aáti, “Íinye tiinyina ibáanye.” Yeézu náwe yaámusubiza aáti, “Waágaamba amazima nka nikwo íiwe toyina bálo, 18habwo kuba waámazile kwiikala na abaséeza bataanu, no ogwo muséeza óogwo olikwiikala náze óobu, ti bálo. Aho waágaamba amazima.”19Ogwo mukázi yaámugalulila Yeézu aáti, “Mukáma, niimbóna nka nikwo íiwe oli omubáasi. 20Besiichwe enkúlu bakaba nibamulámya Múungu omuli eli ibaanga lya Gerizimu, náho íimwe Abayahudi nimugaámba ni lwaampaka tuzeénde kumulámya Múungu omuli Yeruzaléemu.”21Yeézu yaámugalulila ogwo Omusamariakazi aáti, “Onyikilize, obuchilo nibwiíza óobwo mulibulwa kumulamya Isíimwe omuli eli ibaanga nali okwo omuli Yeruzaléemu. 22Íimwe Abasamaria nimumulamya óogwo mutakumusoombookelwa. Náho íichwe Abayahudi nitumulamya óogwo tulikusoombookelwa, habwo kuba obuchuúnguzi bwa abaantu bóona nibwiíza kulabila aha Bayahudi.23Náho obuchilo nibwiíza, mále bwaáhikile, óobwo abaantu áabo abalikweenda kumulámya Isíichwe Múungu aha mazima, balaámulamya aha Mwooyo na amazima. Ha bwéecho Isíichwe Múungu naaloondela abaantu nka abo babone kumulamya. 24Múungu no Omwooyo. Abaantu áabo abalikumulámya, ni lwaampaka babe nibamulámya aha Mwooyo na aha mazima.”25Ogwo mukázi yaámugaambila Yeézu aáti, “Niinsoomboókelwa nka nikwo Masihi naayiza, óogwo alikwéetwa Kristu. Mala niinsoomboókelwa nka nikwo, obuchilo óobwo aleéza, alaátusoomboolela buli chiintu.” 26Niho Yeézu yaámugalulila aáti, “íinye, óogwo alikuhooya neewe ni íinye Masihi.”27Mala, obuchilo obwo nyini, abaheémba boómwe nábo baba baásuba. Baásobelwa bwooli kusaanga Yeézu naahóoya no omukázi.b Náho talabeeleho no óobu oómo ayaábuúlize aáti, “Nooyeénda chiíha hali weényini?” nali aáti, “Ha bwaáchi noohóoya no omukázi?”28Niho, ogwo mukázi aba yaásigaho aho ensúha yoómwe eya améenzi, aba yaátayo kuzeenda omu muzihwa. Kayaahikileyo okwo, yaágaambila abaantu nka nikwo, 29“Tuzeénde, muze kumubona omuuntu óogwo ayaángaambila amagaambo góona áago ndakozile! Ngási, tibyaakuba nka nikwo ogwo niwe Masihi?” 30Obuchilo abaantu bahuliile ago, baásohola kuluga omuli ogwo muzihwa, baamuzaho Yeézu.31Obuchilo abaantu abo bakaba batakahikile hali Yeézu, abaheémba boómwe bakaba nibamutoozela Yeézu báti, “Mweégesa, noólye echookulya.” 32Náho weényini yaábagalulila aáti, “Íinye nnyina echookulya éecho mutakusoombookelwa íimwe.” 33Niho abaheémba boómwe kutaándika kweébuuza báti, “Ngási, heena omuuntu óogwo yaámuléetela ebyookulya?”34Yeézu yaábagalulila aáti, “Echookulya chaanze no kukola áago alikweenda óogwo akaansiíndika, no kuguhikiiliza omulimo gwoómwe. 35Íimwe mumanyiile kugaamba nka nikwo, ‘Haásigeele améezi aána goónka kuhika obuchilo bwi igesa.’ Náho íinye niimbagaambila nka nikwo, muléebe amasaambo óokwo gali, gaáyelize ebyookulya, nágo galiindiliile kwoónka kugeswa. 36Omugesi naabonesa empeéla yoómwe, no okusuumbya ebigesizwe habwo obulami bwo obucha no obuchiile. Bityo, omubíbi no omugesi, bóona nibabona kunulilwa hamo.37Ha bwéecho gubaho omugani ogwa amazima ogugaamba nka nikwo, ‘Omuuntu oómo abiba, no oóndi agesa.’ 38Íinye nkabasiíndika íimwe mubóne kugesa áago mutalayagalaliile. Abaantu abáandi bakaágalala ha kukola emilimo yóona, néemwe nimubonesa omugaso gwe emilimo yáabo.”39Mbwéenu, Abasamaria béenzi omu muzihwa ogwo, baámwiíkiliza Yeézu, habwo kuba bakahulila obuumbona bwo ogwo mukázi báti, “Omuuntu ogwo yaángaambila amagaambo góona áago ndakozile.” 40Niho Abasamaria baáhika áaho akaba aáli Yeézu, baámutoózela bwooli ayikále hamo nábo. Niho yeékala omuli ogwo muzihwa ebilo bibili.41Abaantu béenzi bwooli baámwiíkiliza Yeézu habwe empola éezo akaba naabagaambila. 42Baámugaambila ogwo mukázi báti, “echo kubaanza twaámwiikiliza ogu muuntu, habwa áago waátugaambila íiwe. Náho óobu íichwe nyini nitumwiikiliza habwo kuba twaámuhulila áago alikugaamba. Óobu nitusoomboókelwa butúnu nka nikwo, ogu muuntu mazima niwe Omuchuúnguzi we éensi.”43Kábyaabele byaáhiíngwiile ebilo bibili, Yeézu aba yaalugáyo okwo, yaazila oluzeendo kuza omu nsi ya Galiláaya. 44Yeézu akaba agaambile aáti, “Omubáasi tahaabwa ikuzo na abaantu bo omu muzihwa gwo owaabo.” 45Obuchilo yaahikileyo okwo Galiláaya Abagaliláaya béenzi baámunyegeza, habwo kuba boónyini nábo bakaba baliyo okwo omu mazenyi ga Paásika na bakaba baabweene góona áago Yeézu akakola okwo Yeruzaléemu omu buchilo bwa ago mazenyi.46Yeézu yaázeenda káandi omu muzihwa gwa Kána yo okwo Galiláaya, áaho yaáhiindwiile améenzi kuba evíini. Mbwéenu, akaba aliho omutwaáliliza oómo we chikáma kuluga omu muzihwa gwa Kaperinaumu. Ogwo mutwaáliliza akaba ayina omutábani omúka yoómwe, ogwo mutábani akaba ali omulwéele. 47Mbwéenu ogwo mutwaáliliza káyaahuliize nka nikwo Yeézu yaásubile kuluga Yudea ali Galiláaya. Yaázeenda hali Yeézu no kumuneémbelela nka nikwo azeénde Kaperinaumu, abone kuza kumuchiza omutábani, habwo kuba akaba ali omulwéele ali aha chihalala.48Yeézu yaámugalulila aáti, “Íimwe, kamulikubula kubona emanyiso na amahano, buzima timukwiikiliza!” 49Ogwo mutwaáliliza yaámugalulila Yeézu aáti, “Mukáma, niinkusába, tuzeénde ha mutábani waanze, achaali atákafwíile.” 50Náho Yeézu yaámugalulila aáti, “Zeénda, mutábani waawe yaáchizile.” Ogwo mutwaáliliza aba yaágeékiliza ago magaambo ga Yeézu áago akamugaambila, yaalugáho, aba yaatáyo.51Nyeéncha eémo, obuchilo akaba achaali achili omu muháanda achaágolomoka kutaaha, aba yaábugana na abazáana boómwe, nábo baba baámusoomboolela nka nikwo, mutábani woómwe yaáchizile. 52Niho náwe aba yaábabúuza ako kaziingo áako yabaandiizémo kweéhulila enziingo zoómwe. Nábo baámusubiza báti, “Omuswíiza gumulekuliile kubaandiza nyeénchilo, esáaha musaanzu omu iháangwe.”53Mbwéenu, iíse wo ogwo musígazi aba yaásoombookelwa nka nikwo, yaáchila kubaandiza áako kaziingo nyini áako Yeézu akagaamba aáti, “Mutábani waawe yaáchizile.” Áaho ogwo mutwaáliliza hamo na abaantu bóona bo omúka yoómwe, baba baámwiíkiliza Yeézu. 54Óolu lukaba luli oluméenko lwa kábili óolwo Yeézu akakola omu nsi ya Galiláaya, obuchilo yaabele yaásubile kuluga omu nsi ya Yudea.
1Kágaabeele ago gaáhwéele, Yeézu yaázeenda Yeruzaléemu omu mazenyi ga Abayahudi. 2Okwo omuli Yeruzaléemu, hakaba heenamo iléembo liháango éelyo likaba nilyeétwa, “Iléembo lye Entaama.”a Héehi ne elyo iléembo, hakaba heena iláambo, elyo iláambo likaba lyéetwa omu izíina lyo olulími lwe Echihebrania, liti, Beetizata. Iláambo elyo likaba lizoongolokilwe na amakulato ataanu áago gakaba geena enyomyo. 3Omuli ago makobezo, bakaba balyaamamo abalwéele béenzi, nka abahume, enziíngami, na áabo abalageele. [Bakaba baliindiliile améenzi gabulaangulwe, 4ha kuba hakaba haazila omwáanya óogwo maléeka wa Múungu akaba atúuka, aza omuli elyo iláambo no kugabulaangula améenzi. Omulwéele óogwo akaba aba owo kubaanza ha kuzamo omu méenzi kagalikuba gaábulaangwiilwe, ogwo mulwéele akaba achila endwáala yoóna yóona éezo akaba ayina.]5Omuli abo nyini, akaba alimo omuuntu oómo óogwo ayaabeele ali omulwéele aha mwáanya gwe emyáaka makúmi asatu na munáana. 6Niho Yeézu kumubona ogwo muuntu alyaamile aho. Yaaba yaásoombookelwa nka nikwo yaalalweele omwáanya mula, yaámubúuza, “Ngási, nooyeénda kuchila?”7Ogwo mulwéele yaámugalulila Yeézu aáti, “Mukáma, íinye tiinyina omuuntu wo kuúnzuna kutaahámo omu iláambo obuchilo améenzi nigabulaángulwa. Buli kiindikweenda kutaahamo, omuuntu oóndi naayaanguha kuunyibeembela kuzamo.” 8Niho Yeézu aba yaámugaambila aáti, “Yemeelela, yimucha omukeeka gwaawe, olibate.”9Ahonyini, ogwo muuntu aba yaáchila, yeemucha omukeeka gwoómwe, yaábaanza kulibata Náho echigaambo echi chikakolwa aha chilo che Endaálikizo.
1Kágaabeele gaáhwéele ago, Yeézu yayaambuka enyaanza ya Galiláaya, izíina eliindi lye ezo nyaanza ni Tiberia. 2Embága mpáango ya abaantu bakaba nibamukulaatíla Yeézu, habwo kuba bakaba baabweene eméenko éezo akaba naakola aha balwéele. 3Niho Yeézu yaáhanama omu ibaanga hamo na abaheémba boómwe, yeékala okwo hamo nábo.4Obuchilo obwo, echilo chikúlu cha Abayahudi echilikwéetwa Paásika, nácho chikaba cheéliliza. 5Mbwéenu Yeézu akaleeba, yaábona embága mpáango ya abaantu abaabeele nibeéza hali weényini. Niho aba yaámubúuza Filipo aáti, “Ngási, ni nkáhi áaho twaakuhicha kugula ebyookulya byo kulíisa ezi mbága yóona ya abaantu?” 6Yeézu akamubúuza Filipo aátyo ha kumuleengesa, ha kuba akaba naasoomboókelwa éecho alaakola.7Filipo yaámugalulila aáti, “No óobu twaakubeele tuguzile ebyookulya bíche kwoónka habwa buli muuntu, bye edináali magána abilia tibyaákubahikile aba baantu bóona.” 8Niho Andrea, óogwo akaba ali oómo omu baheémba ba Yeézu, káandi ali mweene wáabo na Simoni Peétero, aba yaámugaambila Yeézu nka nikwo, 9“Aliho aha omusígazi oómo óogwo ayina emikaate itaanu ne eénfwi ibili. Náho, ebyookulya ebi nibigasa chiíha aha mbága ezi yóona?”10Mbwéenu, Yeézu yaálagila abaheémba boómwe aáti, “Mubagaambile abaantu beekale.” Ahaantu aho, hakaba heena endyaámila nyíinzi. Niho abaantu bóona, baba beékala. Omuli abo nyini, bakaba balimo obukúmi bwa abaséeza ebihuumbi bitaanu. 11Niho, Yeézu yeemucha ezo mikaate, yaámusiima Múungu, yaábagabila abaantu bóona abaabeele beékeele babone kulya. Yaákola aátyo nyini na ahali ezo nfwi ibili, yaábagabila. Abaantu bóona baálya nko óokwo baabeele nibeéndaho kulya. 12Mbwéenu abaantu bóona kabahaágile, Yeézu yaábalagila abaheémba boómwe aáti, “Mutulaanize emisige yóona ye ebyookulya, bitaákwiiza bikasiisagulika.”13Mbwéenu, batulaaniza amanogóka góona, baaba beezuza ebitukulu ikúmi na bibili kuluga hali ebyo binogóka bye mikaate itaanu ye eshayiri éebyo bikasigalila. 14Obuchilo abaantu abo baabweene oluméenko óolwo Yeézu akakola, baágaamba báti, “Mazima ogu muuntu niwe omubáasi wa Múungu óogwo tubele nitutegeza nka nikwo aléeza omu nsi ezi.” 15Yeézu yaásoombookelwa nka nikwo áabo baantu bakaba nibeénda bamukwáate lwa amáani, babone kumukola kuba omukáma wáabo. Niho Yeézu aba yaalugáho aho, yaázeenda weénka omu ibaanga.16Kahabeele olweébazo, abaheémba ba Yeézu baágolomoka kuzeenda aha nyaanza ya Galiláaya. 17Baáhanama omu bwáato, babone kwaambuka enyaanza kuzeenda omu muzihwa gwa Kaperinaumu. Obuchilo obwo, ensiimbaazi ekaba yaábaandize, náho Yeézu akaba acháali atakabahikiiile abaheémba boómwe. 18Mbwéenu, enyaanza eba yaábaanza kubulaanguka, habwo kuba omuyaga muháango gukaba nigwiíha.19Obuchilo abaheémba ba Yeézu kábaabeele baábugile oluzeendo nka akáanya ke ekilomíita itaanu nali mukáaga zíti, baba baámubona Yeézu naalibata aha lugulu ya améenzi ge enyaanza kwiililila obwáato bwáabo. Baátíina bwooli. 20Niho, Yeézu yaábagaambila aáti, “Mutatiina! Ni íinye!” 21Mbwéenu, boónyini baáyeenda nka nikwo ahaname omu bwáato. Ahonyini, obwáato buba bwaágoba aha mulaambo áaho bakaba nibazeénda.22Nyeéncha eémo, embága ya abaantu áabo bakaba basigaliile okwo aha mulaambo ogúundi gwe enyaanza, baabonáho obwáato búmo bwoónka aho. Baámanya nka nikwo Yeézu talabugile omu bwáato hamo na abaheémba boómwe, náho abaheémba boómwe bakabuga boónka. 23Niho, abaantu abáandi beeza na amáato kuluga omu muzihwa gwa Tiberia, baáhika héehi na ahaantu áaho embága ya abaantu ekalya emikaate, obuchilo Omukáma Yeézu yaabele yaámazile kumusiima Múungu.24Obuchilo embága ya abaantu abo baabweene nka nikwo Yeézu akaba ataliho aho, na abaheémba boómwe nábo bakaba bataliho, baáhanama omu bwáato, baábuga kuzeenda Kaperinaumu babone kumuloondela Yeézu. 25Abo baantu kábaahikile ha mulaambo gwe enyaanza, baámusaanga Yeézu, baámubúuza báti, “Mweégesa, oyizile kunu iíli?”26Yeézu yaábagalulila aáti, “Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, nimuundoóndela habwo kuba nkábaha emikaate, mwaálya no kuhaaga, ti habwo kuba nimweénda kusoombookelwa eméenko éezo nkakola. 27Mutaákukola emilimo habwo kubonesa echookulya éecho chilikusiisikala, náho mube nimukola emilimo habwo kubonesa echookulya éecho chitakusiisikala, káandi echilikubaha obulami bwo bucha no buchiile. Íinye Mutábani wo Omuuntu, niimbáha echookulya echo, habwo kuba Isíichwe Múungu ampeele amagala go kukola iíntyo.”28Niho boónyini baámubúuza báti, “Ngási, tukole chiíha kuba tubone kukola amagaambo áago Múungu alikweenda?” 29Yeézu yaábagalulila aáti, “Echigaambo éecho Múungu alikweenda mukole, no kunyikiliza íinye, óogwo nkasiindikwa náze.”30Aho baámubúuza báti, “Nookola luméenko chi, tubone kululeeba niho tukwiíkilize? Nookola chiintu chi? 31Besiichwe enkúlu, obuchilo baabeele bali omu iluungu, bakalya echookulya chilikwéetwa mana echituukile kuluga omu igulu.b Chaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu nka nikwo, ‘Akabaha ebyookulya byo kuluga omu igulu balye.’ ”32Mbwéenu, Yeézu yaábagaambila aáti, “Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, tíwe Musa óogwo akaha besiimweénkulu echo chookulya cho kuluga omu igulu, náho ni Táata. Weényini niwe alikubaha íimwe echookulya cha mazima kuluga omu igulu. 33Echookulya cha Múungu no ogwo alikuhanaantuka kuluga omu igulu, kuba ababonese abaantu bóona abo omu nsi ezi obulami bwo obucha no obuchiile.” 34Niho baámugaambila báti, “Mukáma, tuhe buchiile echo chookulya.”35Yeézu yaábagalulila aáti, “Íinye ni íinye echookulya echilikubaha abaantu obulami bwo obucha no obuchiile. Omuuntu óogwo alikwiiza hali íinye no kuunyikiliza, talizila nzala káandi, nali kuhulila iliho káandi. 36“Náho íinye nkabagaambila nka nikwo, mwaámbona, náho timukuunyikiliza. 37Abaantu bóona áabo alikuúmpa Táata, nibeéza hali íinye. Íinye tiínkwáanga no óobu oómo óogwo alikwiiza hali íinye.38Íinye tiíndeezile kuluga omu igulu mbone kuba niinkola óokwo ndikweenda íinye, náho mbone kuba niinkola óokwo alikweenda Táata óogwo akaansiíndika. 39Táata óogwo akaansiíndika naayeénda aáti, ntaákubuza no óobu omuuntu oómo omuli áabo akaámpa, náho mbone kubazoola bóona ha chilo cho omuhélo. 40Éecho alikweenda Táata ni nka nikwo, buli muuntu óogwo alikusoombookelwa nka nikwo, íinye ndi Omutábani no kuunyikiliza, aábe no obulami bwo bucha no buchiile. Ogwo íinye ndaámuzoola aha chilo cho omuhélo.”41Mbwéenu, Abayahudi ba aho, baábaanza kuteéka téeka habwo kuba Yeézu akeégaamba aáti, “Íinye niwe echookulya éecho echituukile kuluga omu igulu.” 42Beébuuza báti, “Ngási, omuuntu ogu tíwe Yeézu, omwaana wa Yozéfu? Káandi abazeele boómwe nitubamanya? Óobu, bita yaakaáhicha kugaamba nka nikwo ‘nhanaantukile kuluga omu igulu’?”43Yeézu yaábagalulila aáti, “Muleke kudugulima íimwe mweénka. 44Táliho omuuntu óogwo ayaakuhicha kwiiza hali íinye, kábilaaba atakebeembeliilwe na Táata óogwo akaansiíndika. Neenye niinyíza kumuzoola aha chilo cho omuhélo. 45Chaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu ga ababáasi nka nikwo, ‘Abaantu bóona balaáyegeswa na Múungu.’ Mbwéenu, omuuntu óogwo alikuhuliiliza no kweéyega kuluga hali Táata, ayiza hali íinye.46Táliho omuuntu óogwo ayaámubwéene Múungu Táata, náho íinye nyeénka ayaámubwéene, habwo kuba nkaluga hali weényini. 47“Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, omuuntu weéna wéena óogwo alikuunyikiliza, ogwo ayina obulami bwo bucha no buchiile.48Íinye ni íinye echookulya echilikubaha abaantu obwo bulami. 49Besíimwe enkúlu bakalya echookulya echilikwéetwa mana echituukile kuluga omu igulu, obuchilo bakaba bali okwo omu iluungu lyo obwoóma, náho no óobu bityo bakáfwa.50Náho aha chiliho echookulya éecho echituukile kuluga omu igulu. Omuuntu kaálaálya echo chookulya, talifwa nakáti. 51Íinye niwe echo echookulya echaatuúkile kuluga omu igulu, echilikubaha abaantu obulami bwo obucha no obuchiile. Omuuntu óogwo alikulya echo chookulya, aláaba no obulami bwo obucha no obuchiile. Echookulya echo no omubili gwaanze óogwo ndaasohoza habwa abaantu bóona be éensi ezi, babone kuba no obulami bwo obucha no obuchiile.”52Mbwéenu, abo Bayahudi baábaanza kuzogootana boónyini boónka, nibagaamba báti, “Óogu muuntu, naahichaho aáta kutuha íichwe omubili gwoómwe, tugulye?” 53Ha bwéecho, Yeézu yaábagaambila aáti, “Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, kábilaaba mutaliíle omubili gwaanze, no okunywa enságama yaanze íinye Mutábani wo Omuuntu, timukuba no obulami bwo obucha no obuchiile.54Omuuntu óogwo alikulya omubili gwaanze no okunywa enságama yaanze, ogwo ayina obulami bwo bucha no buchiile, ne éenye ndyaámuzoola aha chilo cho omuhélo. 55Musoomboókelwe nka nikwo, omubili gwaanze nigwo echookulya cha amazima, ne enságama yaanze niyo obúnywi bwa amazima. 56Omuuntu óogwo alikulya omubili gwaanze no okunywa enságama yaanze, ogwo naazeendelela kusigalila omuli íinye, ne éenye niinsigala omuli weényini.57Táata óogwo ali omulame akaansiíndika, ne éenye mbonesize obulami kuluga hali weényini. Bityo nyini, omuuntu weéna wéena alikuúndya íinye, náwe naabonesa obwo bulami kuluga hali íinye.c 58Mbwéenu, íinye ni íinye echookulya éecho echituukile kuluga omu igulu. Echookulya echo tichikususana ne echookulya éecho besiimwe enkúlu bakalya, bakáfwa. Náho omuuntu óogwo alikulya echookulya echi, naába no obulami bwo bucha no buchiile.” 59Yeézu akagaamba amagaambo ago, obuchilo yaabeele naayegesa omu isomelod lyo okwo Kaperinaumu.60Obuchilo abaantu béenzi omu baheémba boómwe baáhuliile amagaambo ago, baágaamba báti, “Ameégeso aga gazaazaheele bwooli! Oóha ayaakuhicha kugeékiliza?” 61Yeézu akasoombookelwa nkokwo, abaheémba boómwe nibadugulumila amagaambo áago akaba agaambile, ha bwéecho yaábabúuza aáti, “Ngási, echigaambo echi nichibatamisa?62Mbwéenu, bilyaábaho bita kamuliimbona íinye Mutábani wo Omuuntu, niindelema kuzeenda olugulu áaho nkaba ndi omu kubaanza? 63Omwooyo gwa Múungu niwe óogwo alikubaha abaantu obulami. Omuuntu tiyaákuhicha kukola choóna chóona habwo obuhicha bwoómwe weénka. Amagaambo áago naábagaambila na ago Omwooyo gwa Múungu, na nigaleeta obulami bwo obucha no obuchiile.64Náho baliho abáandi omuli íimwe áabo abatakwiikiliza.” Yeézu akagaamba aátyo, habwo kuba akasoombookelwa kuluga aha bubaandizo nka nikwo, ni baáhi áabo abatakumwiíkiliza, na nka nikwo no oóha óogwo alimukoonga kóonga. 65Mbwéenu, yaázeendelela kubasoomboolela aáti, “Ezo niyo ensoonga niimbagaambila nka nikwo, táliho omuuntu óogwo ayaakuhicha kwíiza hali íinye, kaálaaba ateebeembeliilwe na Táata.”66Kubaandiza obuchilo óobwo baáhuliile ago magaambo, béenzi omu baheémba boómwe, baámusigaho, tibalalibasile náwe káandi. 67Niho Yeézu yaábúuza abaheémba boómwe ikúmi na bábili aáti, “Ngási, ne emwe nyini nimweénda kuluhéenda?” 68Simoni Peétero yaámugalulila aáti, “Mukáma, tuzeénde hali oóha? Íiwe oyinágo amagaambo ago obulami bwo bucha no obuchiile. 69Íichwe nitukwiikiliza na nitusoomboókelwa nka nikwo, íiwe niwe Omutakatíifu owo kuluga hali Múungu.”70Niho Yeézu yaábagaambila aáti, “Ngási, tiíndabatoólize íimwe ikúmi na bábili kuba abaheémba baanze? Náho no óobu bityo, oómo omuli íimwe naayebeembelelwa ni Isitáani.” 71Aho Yeézu akaba naamuhooyela Yuda, mutábani wa Simoni Iskariote. Ogwo Yuda niwe óogwo ayaakumukoonga kóongile Yeézu, mále akaba ali oómo omuli áabo abaheémba boómwe ikúmi na bábili.
1Kágaabeele gaáhiingwiile ago, Yeézu yaábaanza kulibata omu nsi ya Galiláaya. Taleénzile kulibata omu nsi ya Yudea, habwo kuba abatégeki ba Abayahudi bakaba nibeénda kumwíita. 2Obuchilo obwo, amazenyi ga Abayahudi go Otutiindia gakaba geéliliize.3Niho balumuna ba Yeézu baámugaambila báti, “Oteekala aha, ozeénde Yudea, kuba abaheémba baawe babone kuleeba amahano áago olikukola. 4Kaálaaba omuuntu naayeénda akumuúke omu baantu, takweendelwa akole emilimo yoómwe aha bweeseléke. Mbwéenu, keélaaba íiwe noohicha kukola amagaambo ago, zeénda oyeyoleke omu baantu bóona, babone kukumanya.”5Abalumunábe bakagaamba bátyo, habwo kuba na boónyini bakaba batakumwiikiliza Yeézu. 6Niho Yeézu yaábagaambila aáti, “Obuchilo bwaanze obugasize, bucháali tibukahikile, náho ahali íimwe buli mwáanya nigubagasa. 7Abaantu be éensi ezi, tibéena entaahililo yo kubatamwa íimwe. Náho nibaantámwa íinye, habwo kuba niinyatula nka nikwo, ebikolwa byáabo ne ebyo obuzilwa.8Íimwe nyini, nimwiilóoko muhaname kuzeenda okwo Yeruzaléemu kulya amazenyi. Íinye tiínkuzeenda, habwo kuba obuchilo bwaanze tibukahikile.” 9Obuchilo Yeézu káyaamazile kugaamba amagaambo ago, yaásigala omu nsi ya Galiláaya.10Náho obuchilo abalumunábe bakaba baázeenzile Yeruzaléemu kulya echilo chikúlu echo, Yeézu náwe yaázeenda okwo, náho aha bweeseléke, atéena kweéyoleka butúnu. 11Mbwéenu, obuchilo bwa amazenyi, abatégeki ba Abayahudi baaba nibamuloondela Yeézu. Baábúuza abaantu báti, “Ali nkáhi ogwo muuntu?”12Abaantu béenzi baaba nibadugulíma habwa Yeézu. Abáandi omuli abo nibagaámba báti, “Yeézu no omuuntu omweésigwa,” náho abáandi baaba nibagaamba báti, “Mmahi, weényini naabahabisa abaantu.” 13Náho talabeeleho omuuntu óogwo ayaabeele naamugaámba Yeézu ha bwéelu, habwo kuba bakaba nibabatiína abatégeki ba Abayahudi.14Ebilo bya amazenyi kibyaahikile ahagáti, Yeézu yaáhanama, yaáza omu lubúga lwe éenzu ya Múungu, yaábaanza kweégesa omwo abaantu. 15Mala, abatégeki ba Abayahudi baásobelwa habwa ameégeso goómwe, baágaamba báti, “Ngási, ogu muuntu ogu ahikize aáta kusoombookelwa góona aga, kunu atasomile?” 16Mbwéenu, Yeézu yaábagaambila aáti, “Ameégeso áago ndikubeégesa, ti gaanze, náho galugile ahali óogwo akaansiíndika.17Omuuntu óogwo alikweenda kukola áago Múungu alikweenda, ogwo alaásoombookelwa nka nikwo, ameégeso gaanze nigaluga ahali Múungu, na nka nikwo tiínkugaamba kwoónka kuluga omu muganya gwaanze. 18Omuuntu ogwo alikugaamba kwoónka ha bweenzi bwoómwe, ogwo aba naaloonda ikuzo lya weényini. Náho óogwo alikuloondela ikuzo lyo óogwo akamusiíndika, ogwo naagaámba amazima, no obuzilwa tibulimo omu muganya gwoómwe.”19Yeézu yaázeendelela kugaamba aáti, “Nimumanya nka nikwo, Musa akabaha ebilagilo bya Múungu. Náho táliho omuuntu omuli íimwe óogwo alikubyeékomya ebyo bilagilo. Ha bwaáchi nimuloónda kuunyíta?” 20Aho embága ya abaantu yaámusubiza eéti, “Íiwe oyine izimu! No oóha óogwo alikweenda kukwíita?”21Yeézu yaábagalulila aáti, “Heena ihano límo éelyo nkakola, ne emwe mwaákaankamala.* 22Léeba, Musa akabalagila kusála ikóbab abáana báanyu bo obuséeza. Tí nka nikwo obuteéka obwo bukaluga hali weényini Musa, náho bukalugiilila ahali besiimwe enkúlu aba kala.c Íimwe óobu nimubasála amakóba abáana báanyu no óobu ha chilo che Endaálikizo.23Nimuzila echífu omu kweékomya ebilagilo bya Musa habwo okusála amakóba abáana báanyu abaséeza aha chilo che Endaálikizo. Náho ha bwaáchi niimmuniingahalila kaándikuchiza enziingo zóona zo omuuntu omu chilo che Endaálikizo? 24Mutaákuchwaaziika omuuntu habwa amagaambo ago agalikubonwa ahéelu, náho mube nimulamula abaantu omu kukulaatila amazima.”25Mbwéenu, abaantu abáandi ba Yeruzaléemu aho, baaba nibeebuúza báti, “Ngási, ogu muuntu tíwe óogwo abatégeki béetu balikuloonda kumwíita? 26Mulole, óobu naagaámba ha bwéelu, na káandi tihaliho omuuntu alikumugaambila no óobu echigaambo choóna chóona! Ngási, byaakáaba nka nikwo, abatégeki béetu baásoombookelwa amazima nka nikwo, ogwo niwe Masihi? 27Omuuntu ogu, nitusoomboókelwa áaho alugile. Náho obuchilo aleéza weényini Masihi, táliho muuntu óogwo alisoombookelwa áaho yaálugile.”28Obuchilo Yeézu akaba naayegesa omu lubúga lwe éenzu ya Múungu, yaáyaambaza ahi iláka naagaámba aáti, “Iíngu nimugaámba, nimuummanya, na nimuhasoomboókelwa áaho ndugiíliile. Íinye tiíndeezile aha bwo obuzizi bwaanze, náho nkasiindikwa na Múungu óogwo ali owa mazima, náho íimwe timukumusoombookelwa. 29Íinye niimmusoomboókelwa, habwo kuba ndugile hali weényini. Weényini niwe akaansiíndika kwíiza.”30Niho abaantu baáloonda kumuta omuli itaanu, náho talabeeleho omuuntu óogwo ayaaleengesize kumutaho engalo, habwo kuba obuchilo bwoómwe obukaba buleengilwe bukaba butakahikile. 31Náho omuli abo baantu, bakaba balimo béenzi áabo abaamwiíkiliize Yeézu. Abaantu abo baágaamba báti, “Ngási, obuchilo Masihi aléeza, alaáhicha kukola eméenko nyíinzi kusaaga éezo alikukola ogu muuntu?” 32Mbwéenu, Abafarisayo bahuliile óokwo embága ya abaantu nibahweehweéta bátyo habwa Yeézu. Ha bwéecho, Abafarisayo abo, hamo na abakúlu ba abagabe, baásiindika abaselikale kuba bamukwáate Yeézu.33Niho Yeézu yaábagaambila abaantu abo aáti, “Niímba ne emwe aha mwáanya muche kwoónka. Mala niinsuba ahali óogwo akaansiíndika. 34Mulaándoondela, náho timuliimbona. Káandi, ne éenye áaho ndiba ndi, íimwe timwaákuhicha kwíiza.”35Niho Abayahudi bagaámba báti, “Ngási, omuuntu ogu alyáaza nkáhi áaho íichwe titukwiíle kumubona? Ngási, naayeénda kuzeenda aha Bayahudi áabo abasaambaalile omu nsi ezíindi, no kweégesa Abanyamahaánga?d 36Ngási, ayina nsoonga chi obu alikugaamba nka nikwo, ‘Mulaándoondela, náho timuliinkugula. Káandi, áaho íinye ndiba ndi, íimwe timulihicha kwiizáho’?”37Echilo cho kumaliiliza amazenyi go Otutiindi, chikaba chili echilo chiháango. Mbwéenu, Yeézu yaáyemeelela omu lubúga lwe éenzu ya Múungu, yaáyaambaza ahi iláka liháango aáti, “Omuuntu ayina iliho, ayize hali íinye, abone kunywa! 38Amaandiko Matakatíifu nigasoomboola nka nikwo, omuuntu óogwo alikuunyikiliza, ‘enzwéelo za méenzi agatuha obulami zilaázela kuluga omuli weényini.’”39Yeézu akaba naahoóyela Omwooyo Mutakatíifu, óogwo baliinaánkula abaantu áabo abamwiíkilize Yeézu. Omwáanya ogwo, Múungu akaba atakasiíndikile Omwooyo gwoómwe hali boónyini, habwo kuba Yeézu akaba achaali atakakuziibwe.40Mbwéenu abaantu abáandi kuluga omuli ezo mbága kábaahuliile ago magaambo, baágaamba báti, “Mazima, ogu muuntu niwe ogwo omubáasi óogwo tulikumuliindilila kuluga ahali Múungu.” 41Abaantu abáandi baágaamba báti, “Óogu muuntu niwe Masihi.” Náho abáandi baágaamba báti, “Mmahi, Masihi tiyaákuhicha kuluga omu nsi ya Galiláaya. 42Ngási, Amaandiko Matakatíifu tigakusoomboola nka nikwo, Masihi alaáluga omu lugaanda lwo omukáma Daudi? Káandi nka nikwo, alaázaálilwa omuli Betlehemu, omu mugoongo óogwo akazaalilwámo Daudi?”43Bityo ezo mbága ya baantu eba yaátaagana habwa Yeézu. 44Abáandi bakaba nibeénda kumuta omuli itaanu náho talabeeleho omuuntu óogwo ayaaleengesize kumukwáata.45Mbwéenu, abaselikale abo baásuba aha bakúlu ba abagabe na Abafarisayo. Abatégeki abo baábabúuza báti, “Ha bwaáchi timwaamukwaata Yeézu no kumuléeta aha?” 46Abaselikale abo baábasúbiza báti, “Tuchaáliga no obuche bwa akáti kuhulila omuuntu oóndi óogwo alikuhicha kugaamba nko óokwo alikugaambáho ogu.”47Niho Abafarisayo baábabúuza báti, “Ngási, no óobu íimwe mwaábeehabeehilwe náze? 48Ngási, mwaábwéene no óobu oómo omu beébeembezi ba abaantu nali Omufarisayo no óobu oómo óogwo ayaámwiíkilize? 49Náho abaantu áabo abalikumwiíkiliza, ne embága ya abaantu áabo abatakusoombookelwa ebilagilo bya Musa. Bacheénilwe na Múungu!”50Niho Nikodemo, oómo wa abatégeki ba Abafarisayo óogwo ha bubaandizo akaba ayimukile kuza hali Yeézu echilo chimo omu chilo, yaábúuza bazeenzíbe nka nikwo, 51“Ngási, echilagilo chéetu nichikuúnda kumuchwaaziika omuuntu obuchilo titukamuhuliliize no kusoombookelwa áago alikukola?” 52Boónyini baámusubiza Nikodemo báti, “Ngási, ne ewe nyini olugile Galiláaya? Ilóoko ozeénde ogacheéngelele kuzima Amaandiko Matakatíifu, ne ewe obóne kusoombookelwa nka nikwo, táliho no obuche bwa akáti omubáasi óogwo alilugiilila omuli Galiláaya.”53Yohana 7 53 Niho buli muuntu akazeenda omuka'ye
1(Niho abo bóona baalugáyo okwo, baásuba omúka). Yeézu yaázeenda ahi ibaanga lye Emizeituni. 2Óobu haáchíile, Yeézu yaázeenda káandi omu lubúga lwe éenzu ya Múungu. Abaantu bóona baamwiizáho, náwe yeékala, yaábaanza kubeégesa. 3Niho, abeégesa be ebilagilo bya Musaa na Abafarisayo, baámuléeta omukázi óogwo akaba akwaásilwe omu busaambani, baámuta ahagáti ye embága ya abaantu.4Mala baámugaambila Yeézu báti, “Mweégesa, ogu mukázi, yaákwáatwa naasaambana. 5Mbwéenu, omu bilagilo byéetu, Musa akatulagila kwiita omukázi nko ogu, ha kumuhoonda na amabáale. Mbwéenu, íiwe noogaámbáho oóta?” 6Boónyini bakamubúuza bátyo Yeézu habwo kumuleengesa, babone kubonesa omuháanda gwo kumulégelela. Náho Yeézu yeénama, yaábaanza kwaandika ahaansi no olukumu lwoómwe.7Obu baázeendeliile kumubúuza, Yeézu yeénamuluka, yaábagaambila aáti, “Kaálaaba aliho omuuntu omuli íimwe óogwo achaáliga kuhena no óobu entúlo eémo, ogwo aábe owo kubaanza kumuhoonda ibáale ogu mukázi.” 8Mala, Yeézu yeénama káandi ahaansi, yaázeendelela kwaandika ahi itaka.9(Obu baáhuliile ago magaambo, baálegelelwa ne emiganya yáabo), baábaanza kunyoloomboka oómo oómo, kubaandiza abanyaampala. Ha muheleeluko, Yeézu yaasigalaho weénka no ogwo mukázi, ogu mukázi yaásigala ayemeeliile omu méeso goómwe. 10Niho Yeézu yeénamuluka, yaámubúuza aáti, “Íiwe mukázi, bali nkáhi áabo abalikukulegelela? Ngási, táliho óogwo ayaásigalila abone kukuchwaáziikila?” 11Yaámugalulila aáti, “Mukáma, tiyaásigalilaho no óobu oómo.” Niho, Yeézu yaámugaambila aáti, “Nóobu íinye tiínkukuchwaaziikila. Zeénda, náho kubaandiza leélo éeli, otahena káandi.”12Mbwéenu, Yeézu yaázeendelela kugaamba aáti, “Íinye ni íinye omwaanga gwe éensi. Omuuntu weéna wéena óogwo alikuunkulaatila íinye, takulibata omu nsiimbaazi no obuche bwa akáti, náho aláaba no omwaanga óogwo gulikumweebeembelela omu bulami bwo obucha no obuchiile.” 13Abafarisayo baámugaambila Yeézu báti, “Íiwe nooyesiinza weénka. Okusiinza kwaawe tí kwa amazima!”14Yeézu yaábagalulila aáti, “Nóobu bilaaba niinyesiinza nyeénka, okusiinza kwaanze no kwa amazima. Íinye niinsoomboókelwa áaho nkaluga, káandi niinsoomboókelwa áaho ndikuzeenda. Náho íimwe timukusoombookelwa áaho nkaluga na áaho ndikuzeenda. 15Íimwe nimuteekuza no kulamula kwiingana na akaleébele ka abaantu, náho íinye tiínkumulamulila muuntu iíntyo. 16Náho kábilaaba íinye niimmulamulila omuuntu, niimmulamulila aha mazima, habwo kuba íinye tiíndi nyeénka, náho ndi hamo na Táata óogwo akaansiíndika.17Omu bilagilo byáanyu haandikilwe nka nikwo, okusiinza kwa abaantu bábili nikweesigwa kuba okwa amazima. 18Mbwéenu, íinye niinyesiínza, na Táata óogwo akaansiíndika náwe naanyesiinza.”19Niho Abafarisayo baámubúuza Yeézu báti, “Ngási, Iíso ali nkáhi?” Yeézu yaábagalulila aáti, “Íimwe timukuunsoombookelwa íinye, no óobu Táata timukumusoombookelwa. Kabiliba mwaakuunsoomboókiilwe íinye, mbwéenu mukaámusoombookiilwe na Táata.” 20Yeézu akagaamba ago góona, obuchilo yaabele naayegesa aha lubuga lwe éenzu ya Múungu, ahaantu áaho bakaba nibatamo omwo ebíibo bye empilya. Náho talabeeleho omuuntu óogwo akamuta omuli itaanu, habwo kuba obuchilo bwoómwe bukaba butakahikile.21Mbwéenu, Yeézu yaábagaambila Abafarisayo abo káandi aáti, “Íinye niinzeénda, ne emwe mulaándoondela. Náho mulaafwa omu biheno byáanyu. Áaho ndikuzeenda íinye, íimwe timukuhicha kwiizáho.” 22Niho abatégeki ba Abayahudi baábaanza kweébuuza báti, “Ha bwaáchi naagaámba nka nikwo, titukwiíle kumukulaatila áaho alikuzeenda? Ngási, naáza kweéyita?”23Yeézu yaázeendelela kubasoomboolela aáti, “Íimwe mulugiliile ahaansi aha, náho íinye ndugile olugulu omu igulu. Íimwe muli abe ezi nsi, náho íinye tiíndi we éensi ezi. 24Niyo ensoonga nkabagaambila nka nikwo, mulaáfwéela omu biheno byáanyu. Habwo kuba kamulaaba mutakwíikiliza nka nikwo ‘Íinye Niwe,’c mulaáfwéela omu biheno byáanyu.”25Nábo baámubúuza báti, “Otugaambiile, íiwe oli oóha?” Yeézu yaábagalulila aáti, “Mbagaambíile kuluga obutaándikilo nka nikwo íinye ndi oóha! 26Nnyina amagaambo méenzi go kubagaambila no kubachwaáziika, náho tiínkukola iíntyo. Óogwo akaansiíndika no wa amazima, ne éenye empola éezo naáhuliile kuluga hali weényini, nizo ndikubasoomboolela abaantu be éensi ezi.” 27Obuchilo bahuliile ebyo, tibalasoombookiilwe nka nikwo akaba naagaámba nábo habwe Eése owo omu igulu.28Mbwéenu, Yeézu yaábagaambila aáti, “Obuchilo mulaanhanamika aha musalaba, aho niho mulaamanya nka nikwo íinye niwe Mutábani wo Omuuntu. Káandi mulaásoombookelwa nka nikwo góona áago ndikukola, tiínkugakola habwa amagala gaanze, náho niingagaámba óokwo Táata akaanyegesa. 29Ogwo ayaansiíndikile ali hamo neenye. Takaandekile íinye nyeénka, habwo kuba obuchilo bwóona niinkola ago agalikumusemelela.” 30Obuchilo Yeézu akaba naagaámba amagaambo ago, abaantu béenzi baámwiíkiliza.31Mbwéenu, Yeézu yaábagaambila Abayahudi áabo baamwiikiliize aáti, “Kábilaaba nimuzeendelela kukulaatila ameégeso gaanze, aho niho muláaba abaheémba baanze ba amazima. 32Káandi mulaásoombookelwa amazima, na amazima ago, nigabaha obweéyagaaluzi.” 33Boónyini baámusubiza báti, “Íichwe ne enzaalwa za Ibrahímu.d Tuchaáliga kukolwa no omuuntu weéna wéena kuba abahálila. Ha bwaáchi nootugaambila nka nikwo íichwe nituba abeéyagaalwiile?”34Yeézu yaábagalulila aáti, “Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, omuuntu weéna wéena óogwo alikuzeendelela kuhena, ogwo no omuhálila we echiheno. 35Omuhálila tasigala omúka yo omukáma woómwe ebilo byóona, náho omutábani niwe asigalila omúka ebilo byóona. 36Bityo, íinye Mutábani wa Múungu kaándikubaha obweéyagaaluzi, nimuba mweéyagaalula mazima37Niinsoomboókelwa nka nikwo, íimwe muli abo oluzáalo lwa Ibrahímu. Náho nimuloondela kuunyíta, habwo kuba nimwaánga kwiikiliza áago ndikuboólekeelela. 38Íinye niimbagaambila áago mbweene ahali Táata, náho íimwe nimukola áago muhuliile kuluga hali isíimwe.”39Boónyini baámusubiza báti, “Ibrahímu niwe isíichwe!” Yeézu yaábagalulila aáti, “Kábilaaba mazima muli enzáalwa ya Ibrahímu mukaábeele nimukola áago akaba akola Ibrahímu. 40Náho óobu nimuloondela omuháanda gwo kuunyíta, no óobu naámazile kubasoomboolela amazima áago naáhuliile kuluga ahali Múungu. Ibrahímu talakozile óokwo mulikuloonda kukola óobu. 41Ebikolwa éebyo íimwe mulikukola, nibiluga ahali isíimwe.” Niho baámusubiza báti, “Íichwe tituli enzaalwa zo obusiihani. Twiina Táata oómo weénka niwe Múungu!”42Yeézu yaábagalulila aáti, “Kaálaaba Múungu ali Isíimwe, mukaányeenzile, habwo kuba nkaluga ahali Múungu, no óobu ndi aha. Íinye tiíndeezile aha magala gaanze, náho Múungu niwe yaánsiíndikile. 43Ha bwaáchi timukusoombookelwa áago ndikubagaambila? Na habwo kuba timukweenda kuhuliliiza amagaambo áago ndikubasoomboolela. 44Íimwe muli abi Isitáani, ogwo niwe isíimwe! Bityo nimweénda kukola áago isíimwe alikuligila. Weényini no omwíisi kulugiilila aha butaándiko, mále tayeénda amazima, habwo kuba amazima tigalimo omuli weényini. Obuchilo naagaámba ebisuba, niyo entabuko yoómwe, habwo kuba weényini no omubéehi, káandi niwe iíse we ebisuba byóona.45Náho timukuunyikiliza íinye habwo kuba niimbasoomboolela amazima. 46No oóha omuli íimwe óogwo ayaakuhicha kusiinza nka nikwo íinye ndi omuheni? Keélaaba niimbagaambila amazima, ha bwaáchi timukuunyikiliza? 47Omuuntu óogwo ali owa Múungu, ahulila amagaambo goómwe Múungu. Íimwe timukuhulila amagaambo goómwe, habwo kuba íimwe timuli abaantu boómwe.”48Abayahudi baámusubiza Yeézu báti, “Ngási, íichwe hanu titukugaamba amazima katulikugaamba nka nikwo, íiwe oli omunya Samaria, na káandi oyine izimu?” 49Yeézu yaábagalulila aáti, “Íinye tiinyina izimu. Íinye niimmukúza Táata, náho íimwe nimuungoókela.50Íinye tiínkuloonda echikumuuko chaanze, náho aliho oóndi óogwo alikuloonda kuunkúza, káandi niwe omulamuzi wa mazima. 51Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, omuuntu óogwo alikweékomya ameégeso gaanze, talifwa no obuche bwa akáti.”52Mbwéenu, Abayahudi abo baámugaambila Yeézu báti, “Óobu nitusoomboókelwa nka nikwo, íiwe oyina izimu! Ibrahímu akafwa, na ababáasi nábo bakáfwa. Náho íiwe noogaámba nka nikwo, ‘Omuuntu óogwo alikweékomya ameégeso gaanze, talifwa no obuche bwa akáti.’ 53Ngási, nooyekola kuba mukúlu kusaaga isíichwe enkúlu Ibrahímu? Weényini akafwa, na ababáasi nábo bakáfwa. Ngási, íiwe nooyekola kuba oóha?”54Yeézu yaábagalulila aáti, “Kábilaaba niinyekuza nyeénka, kweékuza kwaanze tikwiina nsoonga yoóna yóona. Náho Táata, óogwo mulikugaamba íimwe nka nikwo ni Múungu wáanyu, niwe alikuunkuza. 55Íimwe timukumusoombookelwa Múungu, náho íinye niimmusoomboókelwa. Keélaaba naakugaambíle nka nikwo tiínkumusoombookelwa, niho naakubeele ndi omubéehi nke éemwe. Náho íinye niimmusoomboókelwa Múungu, káandi niinkulaatila áago alikugaamba. 56Isíimwe enkúlu Ibrahímu, akanulilwa bwooli kuchibona echilo cho kwíiza kwaanze. Obuchilo yaachibwéene, akanulilwa bwooli.”57Mbwéenu, Abayahudi baámugaambila Yeézu báti, “Íiwe tokahikize emyáaka makúmi ataanu. Ni bitaho okahicha kumubona Ibrahímu?” 58Yeézu yaábagalulila aáti, “Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, obuchilo Ibrahímu akaba atakazéelwe, íinye ndiyo.”e 59Obuchilo Abayahudi baáhuliile ago, baákobya amabáale babone kugamuhoondesa.a Náho Yeézu aba yeéseleka, yaásohola omu lubúga lwe éenzu ya Múungu.
1Echilo chimo, obuchilo Yeézu akaba naalibata omu muháanda, yaábona omuuntu oómo óogwo akazaalwa ali omuhume. 2Abaheémba boómwe baámubúuza báti, “Mweégesa, omuuntu ogu akazaalwa ali omuhume habwe ebiheno byo oóha? Byo omuuntu ogu weényini, nali bya abazeele boómwe?”3Yeézu yaábagalulila aáti, “Óogu talabeele omuhume habwe ebiheno byoómwe, nali ebiheno bya abazeele boómwe. Náho akazaalwa ali omuhume, kuba obuzizi bwa Múungu bubone kumanyiswa omu baantu kulabila obulami bwoómwe. 4Nitweendélwa kukola emilimo ya Múungu óogwo akaansiíndika, obuchilo óobu hacháali ni nyemisana. Ensiimbaazi neeyiza kwiiza, áaho tulaaleka kuhicha kukola emilimo ezo. 5Obuchilo óobwo nchili omu nsi ezi, íinye ndi omwaanga omu baantu be éensi ezi.”6Obuchilo Yeézu yaámazile kugaamba ago magaambo, yaáchweela amachwaánta ahi itaka, yaábúumba olutome na amachwaánta, olwo lutome yaálusiiga aha méeso go ogwo omuhume. 7Niho yaámugaambila ogwo omuhume aáti, “Zeénda onáabe omu iláambo lya Siloamu.” Siloamu, ensoonga yaáho no “Óogwo asiindikilwe.” Niho ogwo omuhume yaázeenda, yaánaaba obuso, yaásuba omúka yoómwe naahweéza kuzima.8Mbwéenu, batúuzi boómwe na abáandi abaabeele baalamanyiile kumubona ali omu kusabiliza, beébuuza báti, “Ngási, ogu muuntu tíwe oliinya óogwo akaba asiiba ayikeele no kusabiliza?” 9Abáandi baágaamba báti, “Níwe.” Abáandi baágaamba báti, “Tí weényini, náho naasusana náwe bwooli.” Náho weényini nyini yaábasoomboolela aáti, “Na amazima, niwe íinye.”10Niho baámubúuza báti, “Kábilaaba amazima niwe íiwe, ni bitaho améeso gaawe gaáhicha kuhwéeza?” 11Yaábagalulila aáti, “Omuuntu óogwo alikwéetwa Yeézu, akachwéela amachwaánta omu itaka, yaálubúumba, olwo lutome yalusiiga aha méeso gaanze. Mala yaángaambila nka nikwo, ‘Zeénda onáabe omu iláambo lya Siloamu.’ Mbwéenu mba naázeenda, naánaaba, naábonesa kuhweeza.” 12Boónyini baámubúuza báti, “Ngási, ogwo muuntu ali nkáhi?” Náwe yaábagalulila aáti, “Íinye tiínkumanya.”13v 13 Mbwéenu, baámutwáala óogwo akaba ali omuhume aha Bafarisayo. 14Echilo éecho Yeézu akakola olutome na amachwaánta, no kumuchíza ogwo muhume, chikaba chili echilo che Endaálikizo. 15Mbwéenu, Abafarisayo nábo baámubúuza káandi omuuntu ogwo óokwo akahichaho kuhweeza. Yaábagalulila aáti, “Omuuntu oómo akaansiiga olutome aha méeso, naánaaba, no óobu niinhweéza.”16Niho Abafarisayo abáandi baágaamba báti, “Omuuntu óogwo akozile aátyo, talugile ahali Múungu, habwo kuba naahenela ebilagilo bye echilo che Endaálikizo.” Náho Abafarisayo abáandi baágaamba báti, “Ngási, omuheni yaakaáhichaho aáta kukola eméenko za amahano nke ezo?” Ha bwéecho, baátáana boónyini boónka. 17Niho, Abafarisayo baámubúuza káandi óogwo ayaabeele ali omuhume báti, “Omuuntu óogwo ayaákuchiza améeso gaawe, íiwe noogaámbáho oóta habwa weényini?” Náwe yaábagalulila aáti, “Íinye niimbóna omuuntu ogwo no omubáasi wa Múungu.” 18Náho abatégeki abo ba Abayahudi tibalekiliize empola ezo nka nikwo, omuuntu ogwo akaba ali omuhume. Ha bwéecho, baáyéta abazeele boómwe.19Baábabúuza báti, “Ngási, omuuntu ogu ni mutábani wáanyu? Na amazima nka nikwo akazaalwa ali omuhume? Kábilaaba ni bityo, ni bitaho yaáhicha kuhweeza óobu?” 20Niho abazeele boómwe baábagalulila báti, “Íichwe nitusoomboókelwa nka nikwo ogu ni mutábani wéetu, na nka nikwo akazaalwa ali omuhume. 21Náho titukusoombookelwa óokwo akahicha kuhweeza, káandi titukumusoombookelwa omuuntu óogwo ayaamuchilize améeso goómwe. Mumubúuze weényini, habwo kuba ni muuntu mukúlu, yaakaáhicha kusoomboola weényini.”22Abazeele boómwe bakagaamba bátyo, habwo kuba bakaba nibabatiína abatégeki ba Abayahudi. Habwe ensoonga, Abayahudi bakaba beékililizeene nka nikwo, omuuntu weéna wéena óogwo aleekiliza nka nikwo Yeézu niwe Masihi, alaátaaguchwa kuluga omu isomelo. 23Nicho chaaleételiile abazéele bagaámbe báti, “Mumubúuze weényini, habwo kuba ni muuntu mukúlu.”24Mbwéenu, abatégeki ba Abayahudi baámwéeta káandi omuuntu óogwo akaba ali omuhume, baámugaambila báti, “Omuhe ikuzo Múungu nka nikwo, gaámba amazima! Íichwe nitumanya nka nikwo óogwo muuntu ayaakuchilize, no omuheni.” 25Náwe yaábagalulila aáti, “Íinye tiínkumanya nkokwo omuuntu ogwo no omuheni, náho niinsoomboókelwa echiintu chimo choónka. Nkaba ndi omuhume, náho óobu niinhweéza.”26Mála baámubúuza báti, “Ngási, ogwo muuntu akukoliile chiíha? Akuhuumbulwiile aáta ago méeso gaawe?” 27Náwe yaábagalulila aáti, “Naámazile kubasoomboolela empola ezo, náho timwaámpuliiliza. Ha bwaáchi nimweénda mbagaambile káandi? Ngási, ne emwe nimweénda kuba abaheémba boómwe?” 28Náho, boónyini baámuzuma báti, “Íiwe níwe omuheémba woómwe! Náho íichwe tuli abaheémba ba Musa. 29Nitusoomboókelwa nka nikwo Múungu akagaamba na Musa, náho omuuntu ogwo titukusoombookelwa áaho alugile.”30Náwe yaábagalulila aáti, “Echi ne echigaambo cho kusobeza bwooli! íimwe timukusoombookelwa áaho yaálugile, náho ogwo niwe ayaánchíza améeso gaanze! 31Nitusoomboókelwa nka nikwo, Múungu takuhulila okusaba kwa abaheni, náho naahulila omuuntu weéna wéena óogwo alikumugomookela Múungu no kukola áago alikweenda.32Kulugiilila kala, tuchaáliga kuhulila no óobu entúlo eémo nka nikwo, omuuntu yaáchiza omuuntu óogwo akazaalwa ali omuhume. 33Kayaakuba omuuntu ogwo atalugiíliile owa Múungu, tiyaákuhikize kukola choóna chóona.” 34Boónyini baámugalulila báti, “Íiwe okazáalwa no okulelwa nko omuheni. Mbwéenu noohichaho oóta kutweégesa íichwe?” Niho, baba baamutaaguchamo omwo.35Obuchilo Yeézu yaahuliize nka nikwo baamutaaguchamo ogwo muuntu, yaázeenda kumutabuuza. Obuchilo yaamubwéene, yaámubúuza aáti, “Ngási, noonyikiliza íinye Mutábani wo Omuuntu?” 36Omuuntu ogwo yaámugalulila aáti, “Mukáma, ongaambile Mutábani wo Omuuntu no oóha, mbone kuba niimwiikiliza.” 37Yeézu yaasubámo naamugaámbila aáti, “Íiwe waámazile kumubona, káandi niwe óogwo olikuhooya náze.” 38Omuuntu ogwo yaámuzila aáti, “Niinyikiliza Mukáma waanze.” Niho yaámulamya.39Mbwéenu, Yeézu yaámuzila aáti, “Íinye nnyizile omu nsi ezi kuchwaáziika, kuba abo abali abahume babone kuhweeza, na abo abalikuleeba, babe abahume.” 40Niho, Abafarisayo abáandi áabo bakaba baliho aho, obuchilo bahuliile amagaambo ago, baámubúuza báti, “Ngási, noogaámba nka nikwo ne echwe tuli abahume?” 41Yeézu yaábagalulila aáti, “Kámwaakubeele abahume, timwaákubeele ne entaambala ye echiheno. Náho óobu nimugaámba nka nikwo nimuleeba kuzima, habwe echo nimusigala ne echiheno cháanyu.”
1Yeézu yaázeendelela kugaamba aáti, “Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, omuuntu óogwo atakutaaha omu chihoongóle che entaama omu kuhiíngula ahi iléembo, náho naalabila aháandi, ogwo muuntu no omwíibi mále no omunyagiilizi. 2Náho óogwo alikutaahámo omu kulabila ahi iléembo lye echihoongóle, ogwo niwe omulíisa we entaama.3Omuliinzi we echibuga amuchiingulila ogwo iléembo, ne entaama zihulila iláka lyoómwe. Náwe omulíisa ayéta buli ntaama izíina lyaáyo no kuzifunya omu kusohola ahéelu. 4Obuchilo yaámazile kuzisohoza entaama zoómwe ahéelu, naazeebeembelela omu méeso, názo zimukulaátila, habwo kuba zilisoomboókelwa iláka lyoómwe.5Entaama tizikuhicha kumukulaatila omuzenyi, náho zimwiiluka, habwo kuba tizikulisoombookelwa iláka lyoómwe.” 6Yeézu akabagaambila Abafarisayo omugani ogu, náho boónyini tibalasoombookiilwe áago akaba naabagaambila.7Mbwéenu, Yeézu yaábagaambila káandi aáti, “Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, íinye niwe iléembo éelyo entaama zilabila kutaaha omu chibuga. 8Abo abáandi bóona abaanyebeembeliile kwiiza bakaba bali abeebi na abanyagiilizi, náho entaama tizilabahuliilize.9Íinye niwe elyo iléembo. Weéna wéena óogwo alikutaahamo omu chibuga kulabila hali íinye, alaáchuúngulwa, káandi alyáaba omweéyagaaluzi kuzamo no kusohola, na naabonesa amaliísizo. 10Omwíibi ayiza omu chibuga habwe echihika cho kwíiba, no kwíita no kusiingaalicha. Náho íinye nnyizile babone kuba no obulami, káandi babe no obulami obwo ha bwíinzi.11“Íinye ni íinye omulíisa omweésigwa. Omulíisa omweésigwa asohoza obulami bwoómwe habwe entaama zoómwe. 12Omuuntu alikuliísiza empeéla atali kanyinázo entaama, kaálikubona omusegwe nigwiíza, naayiluka no kuzinagilana entaama zoónka. Ha bwéecho, ogwo musegwe niguzizaázaana ezo ntaama no kuzisaámbaaza. 13Ogwo muliisa we empeéla ayiluka, habwo kuba takuzisaaswa ezo ntaama no obuche bwa káti.14“Íinye ni íinye omulíisa omweésigwa. Niinzisoombookelwa kuzima entaama zaanze, názo niziinsoombookelwa, 15nko óokwo Táata alikuunsoombookelwaho íinye, ne éenye nikwo ndikumusoombookelwaho. Íinye niinsohoza obulami bwaanze habwe entaama zaanze. 16Íinye nnyina entaama ezíindi éezo ezitali ezo omuli echi chibuga, niinyeendelwa názo nziléete óomu. Kuba ezo ntaama názo, zilaálihulila iláka lyaanze. Bityo, nibuba obusho búmo, no omulíisa oómo.17“Ha bwéecho, nicho Táata anyeéndela, kuba niimbusohoza obulami bwaanze, mbone kubusúbya káandi. 18Táliho omuuntu óogwo ayaakuhicha kusaakula obulami bwaanze. Ni íinye nyeénka ndikubusohoza obulami bwaanze. Nnyina obuzizi bwo kubusohoza obulami bwaanze, mala nnyina obuzizi bwo kubusúbya káandi. Echo chilagilo cho kukola iíntyo nkachiinaankula kuluga hali Táata.”19Obuchilo bahuliile amagaambo ago, Abayahudi baba baátáana káandi boónyini boónka. 20Béenzi kuluga omuli abo nyini baágaamba báti, “Óogu ayina izimu! Mále ahikiilwe na abazimu! Ha bwaáchi nimumuhuliiliza?” 21Náho abáandi baágaamba báti, “Amagaambo áago alikugaamba ti go omuuntu óogwo ayina izimu. Ngási, izimu likaáhicha kumukola omuhume ahweéze?”22Mbwéenu, okwo Yeruzaléemu, hakaba heena obuzenyi bwa Abayahudi bwo kwiizuka nka nikwo isomelo likéezwa no kuchiíngulwa káandi. Obuchilo obwo, bukaba buli obwe embého. 23Yeézu akaba naalibata aha lubúga lwe éenzu ya Múungu, aha chinogoka éecho chilikwéetwa nka nikwo, omu Ikulato lya Selemani. 24Abayahudi abáandi baámuzoongoloka, baámubúuza báti, “Ngási, nootuteéyeecha omu miganya yéetu kuhicha iíli? Kábilaaba íiwe niwe Masihi, otugaambiile butúnu.”25Náho Yeézu yaábagalulila aáti, “Íinye naámazile kubasoomboolela iíntyo, náho íimwe timukuunyikiliza. Ebikolwa éebyo ndikukola habwa amagala ga Táata, nibyo bilikuunsíinza nka nikwo íinye ndi oóha. 26Náho timukweenda kuunyikiliza, habwo kuba íimwe timuli entaama zaanze.27Entaama zaanze zihulila iláka lyaanze. Íinye niinzisoombookelwa, názo ziinkulaátila. 28Íinye niimbáha obulami bwo obucha no obuchiile, na tibalisiingaalika no obuche bwa akáti. Káandi tíhalibaho omuuntu óogwo alihicha kubasaakula íimwe kuluga omu mikono yaanze.29Táata óogwo ampeele abo, weényini niwe mukúlu kusáaga bóona. Káandi táliho omuuntu óogwo ayaakuhicha kubasaakula kuluga omu ngalo zoómwe. 30Íinye na Táata tuli obúmo.” 31Ahonyini Abayahudi baákobya amabáale, babone kugamuhoondesa.32Náho Yeézu yaábagaambila aáti, “Ndaboólekile ebikolwa bíinzi bizima éebyo nkakola habwo obuzizi bwa Táata. Ni chigaambo chi omuli ebyo echilikubakola íimwe muloónde kuúnhoonda na amabáale?” 33Abayahudi baábasúbiza báti, “Titukweenda kukuhoonda na amabáale habwo kukola amagaambo amazima, náho habwo kuba noomulyoógooza Múungu. Nooyegaámba nka nikwo íiwe oli Múungu, obuchilo íiwe oli omuuntu kwoónka nka abáandi!”34Yeézu yaábabúuza aáti, “Ngási, tihaandikilwe omu Maandiko gáanyu ge ebilagilo nka nikwo Múungu akagaamba nkokwo, ‘Íimwe muli bamúungu’? 35Haandikilwe omu Maandiko Matakatíifu nka nikwo, abaantu áabo abeenaánkwiile echigaambo cha Múungu, Múungu akabéeta nka nikwo ni bamúungu. Neechwe nitusoomboókelwa nka nikwo, ago agaándikilwe omu Maandiko Matakatíifu na aga amazima tigakuhicha kwiihibwáho. 36Táata niwe ayaanyelize no kuunsiíndika omu nsi ezi. Óobu ngási, ha bwaáchi nimugaámba nka nikwo, íinye niimmulyoógooza Múungu obuchilo niingaámba nka nikwo, ‘Íinye ndi Mutábani wa Múungu’?37Kábilaaba tiínkukola emilimo za Táata, mbwéenu mutaanyikiliza. 38Náho kábilaaba niinkola emilimo ya Táata, no óobu kábilaaba timukuunyikiliza íinye, mbwéenu mwiikilize emilimo ezo. Niho mulaásoombookelwa no kumanya nka nikwo, Táata ali omuli íinye, ne éenye ndi omuli weényini Táata.” 39Obuchilo Abayahudi bahuliile amagaambo ago, baáloonda káandi kumuta omuli itaanu, náho Yeézu aba yeépuluusuka omu ngalo záabo yaatáyo.40Mala, Yeézu azeénda káandi buseeli bwo omunóna gwa Yorodáani, yaáhika áaho Yohana akaba abatiza abaantu aha bubaandizo. Yeékalayo okwo ebilo bíche. 41Abaantu béenzi baamwiizáho, baágaamba báti, “No óobu kábilaaba Yohana talakozile oluméenko no óobu lúmo, náho amagaambo góona áago akaba naagaámba habwa Yeézu, gakaba gali aga mazima.” 42Abaantu béenzi áabo bakaba baliho aho, baámwiíkiliza Yeézu.
1Akaba aliho omuuntu oómo izíina lyoómwe Lazáaro, akaba naatuúla Betania, náwe akaba ali omulwéele. Omuli ogwo mugoongo gwa Betania nimwo bakaba batuula banyáanya bo ogu Lazáaro, bali Mariamu na Marita. 2Óogu Mariamu, munyáanya wa Lazáaro omulwéele, niwe óogwo akamusiiga Omukáma Yeézu amazuta go omugazu yaámukubula amagulu habwi isóke lyoómwe.3Mbwéenu, Mariamu na Marita baásiindika empola ahali Yeézu báti, “Mukáma, enfula yaawe Lazáaro no omulwéele.” 4Obuchilo Yeézu yaáhuliile empola éezo, yaágaamba aáti, “Endwáala éezo ti yo kumwíita, náho ne eyo kwoóleka ikuzo lya Múungu. Alweele kuba, habwo omuháanda ogwo, íinye Mutábani wa Múungu, mbone kukúzibwa omu kulabila endwáala yoómwe.”5Yeézu akabéenda Marita na Mariamu munyáanya, wa Lazáaro. 6Mbwéenu, obuchilo Yeézu yaahuliize nka nikwo Lazáaro akaba ali omulwéele, yaázeendelela kwíikala ahaantu áaho ebilo bibili. 7Mala káyaamazile éebyo, niho Yeézu yaábagaambila abaheémba boómwe aáti, “Tusubeyo okwo Yudea.”8Abaheémba boómwe baámusubiza báti, “Mweégesa, no óobu zuba zuba nka nikwo Abayahudi bakaba nibeénda kukuhoonda na amabáale babone kukwíita. Ha bwaáchi nooyeénda kusubayo káandi okwo?” 9Yeézu yaábagalulila aáti, “Ngási, nyemisana tezila amasáaha ikúmi na abili? Kábilaaba omuuntu naalibata nyemisana, tiyaákuhicha kweékuumpa okugulu kwoómwe, habwo kuba omwaanga gwe éensi ezi nigumumulikila byóona.10Náho óogwo alikulibata omu chilo, naayekuúmpa, habwo kuba omwaanga gwo kumumulikila tigulimo.” 11Obuchilo Yeézu káyaamazile kugaamba áago, yaázeendelela kugaambila abaheémba boómwe aáti, “Munywáani wéetu Lazáaro abyaámile, náho niinzeénda kumwiimucha.”12Niho abaheémba boómwe baámusubiza báti, “Mukáma, keélaaba alyaamile, naachila.” 13Abaheémba boómwe bakateekuza nka nikwo naateekelela nka nikwo Lazáaro alyaamile otúlo, náho Yeézu akaba naamanyisa nka nikwo yaáfwiile. 14Niho, Yeézu kubagaambila butúnu aáti, “Lazáaro yaáfwiile.15Náho íinye niinulilwa nka nikwo mbele ntaliho obuchilo Lazáaro naakába, kuba íimwe mubóne kuunyikiliza. Mbwéenu, tuzeénde owoómwe.” 16Niho omuheémba oómo izíina lyoómwe Tomaso óogwo izíina elíindi akaba ayétwa Iloongo, yaábagaambila abaheémba bazeenzíbe aáti, “Neechwe tuzeénde, tubone kufwa hamo náwe.”17Mbwéenu, obuchilo Yeézu yaahikileyo okwo, yaásaanga Lazáaro akaba yaámazile ebilo bina omu chiláalo. 18Omugoongo gwa Betania gukaba guli nke ekilomíita isatu kwoónka kuluga Yeruzaléemu. 19Abayahudi béenzi bakaba beézile Betania kusuumbilila Marita na Mariamu, habwo olufu lwa Lazáaro munyáanya wáabo. 20Mbwéenu, obuchilo Marita yaáhuliile nka nikwo Yeézu akaba naayiza, yaásohola ahéelu, yaázeenda kumunyegeza. Kwoónka weényini Mariamu yaásigalila omúka.21Marita yaámugaambila Yeézu aáti, “Mukáma, káwaakubeele oliho aha, munyaányeenye tiyaákufwíile. 22Náho no óobu nyini niinsoomboókelwa nka nikwo, choóna chóona éecho olaamusaba Múungu, naakuha.” 23Yeézu yaámugalulila aáti, “Munyaányoko alaázooka.”24Marita yaámuzila aáti, “Niinsoomboókelwa nka nikwo aha chilo cho muheleeluko cho kuzooka kwa abaantu, náwe alaázooka.” 25Yeézu yaámugalulila aáti, “Íinye ni íinye okuzooka no obulami. Omuuntu weéna wéena óogwo alikuunyikiliza íinye, no óobu alaáfwa, aláaba omulame. 26Na weéna wéena óogwo ali mwooyo no kuunyikiliza íinye, talifwa nakáti. Ngási, noogeekiliza ago?”27Marita yaámugalulila aáti, “Mazima Mukáma, niinyikiliza nka nikwo íiwe oli Masihi, Mutábani wa Múungu, óogwo alikwíiza omu nsi.” 28Obuchilo Marita akagaamba ago, aba yaázeenda kumwéeta Mariamu ali muhala wáabo, yaámuhweéhweetela aha bweeseléke aáti, “Omweégesa aliho aha, naakweéta.” 29Obuchilo Mariamu yaáhuliile aátyo, yeémuka bwaangu, yaáza ahali Yeézu.30Akáanya ako, Yeézu akaba achaali atakataahile omu mugoongo ogwo, náho akaba ali áaho Marita akazeenda kumunyegeza. 31Abayahudi abaabeele bali hamo na Mariamu kumusuumbilila, kábaabweene naayimuka no kulugáho bwaangu. Bátyo baámukulaatíla, habwo kuba bakateékuza nka nikwo naazeénda aha chitúulo abone kuchulilayo okwo. 32Obuchilo Mariamu yaáhikile áaho Yeézu akaba ali, akamubona, yaáteela ebizwi omu méeso goómwe, yaámugaambila aáti, “Mukáma, káwaakubeele oliho aha, munyaányeenye tiyaákufwíile.”33Obuchilo Yeézu yaamubwéene Mariamu naachula, na Abayahudi abo béeza náze káandi nibachula, yaáhulila obusúungu bwooli omu mwooyo gwoómwe, yaázululukilwa bwooli. 34Mbwéenu, yaábabúuza aáti, “Mumuziikile nkáhi?” Baámusubiza báti, “Mukáma, iíza ohaléebe.” 35Yeézu yaáchula.36Mbwéenu, Abayahudi abaabeele bali aha lufu baágaamba báti, “Muléebe óokwo abeele naamweénda Lazáaro!” 37Náho abáandi omuli abo baágaamba báti, “Ngási, ogu muuntu tíwe ayaahuumbulwiile ogwo muhume, tiyaákuhikize kumukolela no ogu Lazáaro ataákufwa?”38Niho Yeézu yaáhulila káandi kuzololokelwa bwooli omu muganya gwoómwe, yaáhika aha mbi. Eémbi ezo ekaba eli enyaanga éezo echiingisiibwe ni ibáale liháango. 39Yeézu yaábagaambila abaantu áabo bakaba baliho aho aáti, “Muliíheho ibáale elyo.” Náho Marita, munyáanya Lazáaro ogwo chífwa, yaámugalulila aáti, “Mukáma, óobu naanúunka, aha kuba yaámazile ebilo bina ali omu chitúulo.” 40Yeézu yaámugaambila aáti, “Ngási, tinaákugaambila nka nikwo, keélaaba nooyikiliza, noolibona ikuzo lya Múungu?”41Mbwéenu, beehaho elyo ibáale. Yeézu alalamila améeso goómwe olugulu, aneémbelela ahali Múungu aáti, “Táata, niinkusiima habwo kuba waánhulila. 42Íinye mba niinsoomboókelwa nka nikwo ompulila buchiile, mbwéenu niingaámba amagaambo aga habwe embága ya aba baantu aba abakobile aha, kuba babone kwiikiliza nka nikwo íiwe ni íiwe okaannsiíndika.”43Obuchilo Yeézu yaámazile kugaamba ago, yaáhamuka ahi iláka liháango naagaámba aáti, “Lazáaro, iíza kunu ahéelu!” 44Mbwéenu, Lazáaro óogwo akaba afwiile, yaásohola ahéelu. Amagulu ne emikono yoómwe ziseembilwe isáanda, káandi obuso bwoómwe45Mbwéenu, Abayahudi béenzi áabo bakaba beézile ahali Mariamu, obuchilo baabweene áago Yeézu akakola, baámwiíkiliza. 46Náho Abayahudi abáandi omuli abo baba baázeenda aha Bafarisayo, baábasoomboolela éebyo Yeézu yaákola.47Mbwéenu, abakúlu ba abagabe na Abafarisayo baáyetesa echiikalo chi Itégekelo Lya Balusiingo ba Abayahudi, beébuuza báti, “Tukole chi? Óogu muuntu naakola eméenko nyíinzi. 48Kábilaaba nitumuleka azeendelele kukola ago mahano, abaantu bóona nibamwiikiliza. Niho Abarúumi baléeza no kusiisa byóona, ihaánga lyéetu, hamo ni isomelo lyéetu.”49Omuuntu oómo omuli abo balusiingo izíina lyoómwe Kayafa, óogwo akaba ali omugabe mukúlu wo omwáaka ogwo, yaábagaambila aáti, “Íimwe timukusoombookelwa choóna chóona!” 50Ngási, timukusoombookelwa nka nikwo, ni haáchili hali íimwe nka nikwo omuuntu oómo afweéle embága yóona, kuchila ihaánga lyóona lisiingaálichibwe?51Kayafa talagaambile ago habwe ebiteékuzo byoómwe weényini, náho habwo kuba akaba ali omugabe mukúlu wo omwáaka ogwo. Bityo akaba naabáasa nka nikwo Yeézu alaáfwa habwe éensi ya Abayahudi, 52na tí habwa boónyini boónka, náho na habwo kusuumbya abáana ba Múungu áabo abasaambeele omu nsi, babone kuba hamo. 53Kulugiilila echilo echo, abatégeki ba Abayahudi baákola omweétegeko gwo kumwíita Yeézu.54Ha bwéecho, Yeézu yaálekelela kulibata ha bwéelu omu Bayahudi. Yaalugáho aho no kuzeenda héehi no omu iluungu, omu muzihwa óogwo gukaba gweetwa Efraimu, yeékala okwo hamo na abaheémba boómwe. 55Obuchilo obwo, echilo chikúlu cha Abayahudi echilikwéetwa Paásika chikaba cheéliliza. Ha bwéecho, abaantu béenzi baalugáyo omu maboma gáabo kuzeenda Yeruzaléemu, babone kweéloonza kala habwo kweéyeza.56Abaantu baaba nibamuloondela Yeézu. Obuchilo bakaba beemeeliile omu lubúga lwe éenzu ya Múungu, beébuuza báti, “Íimwe nimuleebaho muta? Omuuntu ogwo takwiiza aha mazenyi aga?” 57Abakúlu ba abagabe na Abafarisayo bakaba balagiile nka nikwo, omuuntu weéna wéena óogwo alikumanya áaho Yeézu ali, aleéte empola hali boónyini babone kumuta omuli itaanu.
1Kabyaasigeele ebilo mukáaga kuhika amazenyi ga Paásika, Yeézu yaáhika káandi Betania áaho yaabeele atúula Lazáaro. 2Mbwéenu, abaantu ba aho baámuloongeza amazenyi. Marita yaámuheéleza, na Lazáaro akaba ali oómo omu baantu áabo abaabeele beékeele aha luhelo hamo na Yeézu. 3Mbwéenu, Mariamu yeemucha enusu líita ya amazuta galikweetwa nardo galikwéela ageena obukaani buháango na geena omuzeeze muluunzi. Yaásiiga aha magulu ga Yeézu, yaágakubula amagulu ga Yeézu habwi isóke lyoómwe ogwo mukázi. Éenzu yóona yaásohoza omugazu muluunzi gwe emizeeze.4Náho oómo wa abaheémba boómwe, izíina lyoómwe Yuda Iskariote, óogwo alaámukoonga kóonga Yeézu, yaámuzila nka nikwo, 5“Ha bwaáchi amazuta ago tigaáguzwa edináali magána asatu no kuhaabwa abahabi?”a 6Yuda talagaambisiibwe ebyo habwo kusaaswa abahabi, náho na habwo kuba akaba ali omwíibi. Yuda niwe akaba naasutula enfulebe ye empilya, na akaba ayiba empilya ezikaba ziteebwa omu nfulebe ezo.7Mbwéenu, Yeézu yaámugalulila Yuda aáti, “Omuléke, habwo kuba yaánsiiga amazuta habwe emiloonzo ye echo chilo éecho baliinzíika. 8Abahabi mwiinábo ebilo byóona, náho íinye tiínkúba hamo ne emwe ebilo byóona.”9Mbwéenu, Abayahudi béenzi baáhulila nka nikwo Yeézu akaba ali ahaantu aho, baázeenda kumubona, tí weényini kwoónka, náho káandi kumubona Lazáaro óogwo Yeézu akamuzoola kuluga omu bafwiile. 10Niho abakúlu ba abagabe baákola enteba yo kumwíita Lazáaro káandi, 11habwe ensoonga yo kuzoolwa kwoómwe, Abayahudi béenzi baámwiíkiliza Yeézu, baáyeliga na abatégeki báabo.12Nyeéncha eémo, embága mpaango ya abaantu áabo bakaba beezíle kulya obuzenyi bwa Paásika, baáhulila nka nikwo Yeézu ali omu muháanda kwíiza Yeruzaléemu. 13Mbwéenu, baátwáala amatábazi ge emichíindo, baázeenda kumusuúngaana Yeézu. Baáyaambaza ahi iláka nibagaámba báti, “Hosana!c Ayina omugisa óogwo alikwíiza ahi izíina lyo Omukáma Múungu! Ayina omugisa Omukáma wa Abaiziraeli.”14Mbwéenu, Yeézu yaásaanga omwaana gwe ensíkili, yaáguhanama nko óokwo chaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu háti, 15“Íimwe abaantu ba Sayuni,d mutatiina! Léeba, omukáma wáanyu naayiza, ahanamile omwaana gwe ensíkili!”16Obuchilo obwo, abaheémba ba Yeézu tibalasoombookiilwe ago. Náho obuchilo Yeézu yaabele yaázookile niho beézuka nka nikwo amagaambo ago gakaaandikwa na nikwo óokwo baamukoliile.17Abaantu abaabeele bali hamo na Yeézu obuchilo óobwo yaáyesile Lazáaro kuluga omu chitúulo no kumuzoola kuluga omu bafwiile, baaba nibaatula empola ezo omu baantu. 18Ha bwéecho, abaantu béenzi bakabonesa kuhulila empola ze eméenko éezo Yeézu akakola. Echo nicho chikakola abaantu béenzi baásohola Yeruzaléemu kuzeenda kumusuúngaana Yeézu. 19Náho Abafarisayo beégaambila báti, “Nimuléeba! Titúkuhicha kukola choóna chóona! Muléebe, abaantu bóona nibamukulaatíla.”20Hakaba heena abaantu áabo bakaba bali Abanyamahaánga omuli abo baantu bakaba balimo áabo bakazeenda Yeruzaléemu kumulámya Múungu omu buchilo bwa amazenyi ga Paásika. 21Mbwéenu, abaantu abo baázeenda ahali Filipo óogwo akalugiilila Betisaida okwo omu nsi ya Galiláaya, baámusaba báti, “Owi isima, nitusaba tubonane na Yeézu.” 22Filipo yaázeenda kumumanyisa Andrea empola ezo, niho bóona baázeenda kumugaambila Yeézu.23Yeézu yaábagalulila aáti, “Obuchilo bwaáhikile hali íinye Mutábani wo Omuuntu kuhaabwa ikuzo. 24Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, kábilaaba akazuma ke engano katakagwiile omu itaka no kufwa, tikakuhicha kumela. Náho kakalaáfwa, nikamela no kuzáala enzuma nyíinzi.25Omuuntu weéna wéena óogwo alikweenda kuchigilila obulami bwoómwe, naabulwa obulami bwo obucha no obuchiile. Náho weéna wéena óogwo atakusaaswa obulami bwoómwe omu nsi ezi, óogwo agubiikila obulami bwoómwe kuhicha obucha no obuchiile. 26Omuuntu weéna wéena óogwo alikuunheéleza íinye, neeyeendelwa ankulaatile. Hoóna hóona áaho ndi, aho niho omuzáana waanze aláaba aáli. Táata naamukuza omuuntu weéna wéena óogwo alikuunheéleza íinye.”27Niho Yeézu yaámuzila aáti, “Óobu naábaanza kuzuzubalilwa bwooli omu muganya gwaanze. Ngaámbe chiíha? Ngási, ngaámbe nka nikwo, ‘Íiwe Táata, niinkusába onchuúngule kuluga aha buchilo óobu bwe ebyaágalalo?’ Mmahi, tinaákuhicha kusaba iíntyo, habwo kuba nnyizile omu nsi ezi kuba nsaángwe ebyaágalalo ebyo. 28Íiwe Táata Múungu, osuulule ikuzo li izíina lyaawe.” Niho iláka liluga omu igulu niligaámba líti, “Naásuulula ikuzo lyaanze, káandi niinzeendelela kulisuulula.” 29Embága ya abaantu áabo abaabeele beemeeliile aho, obuchilo bahuliile elyo iláka, abáandi bakagaamba báti, “Ne enkuba,” na abáandi bakagaamba báti, “Maléeka yaágaamba gaamba náze.”30Náho Yeézu yaábagaambila aáti, “Iláka éelyo mwaáhulila libeele litali ha bwaánze, náho hali íimwe. 31Óobu bwaáhikile obuchilo bwa Múungu kuzichwaáziikila éensi ezi. Óobu bwaáhikile obuchilo bwo kulitaágucha ahéelu Isitáani éelyo lili omutégeki we éensi ezi.32Obuchilo óobwo íinye ndaayeleezibwa olugulu ye éensi, niinkwéesa abaantu bóona babone kwiiza hali íinye.” 33Yeézu akagaamba aátyo, kwoóleka ni lufu chi óolwo alaáfwa.34Mbwéenu, embága ezo yaámusubiza Yeézu eéti, “Tusomile omu Maandiko Matakatíifu nka nikwo, Masihi naába omulame obucha no obuchiile. Mbwéenu, ha bwaáchi noogaámba nka nikwo, ni lwaampaka Mutábani wo Omuuntu ayeleezibwe olugulu? Ngási, Mutábani wo Omuuntu ogu no oóha?” 35Yeézu yaábagaambila aáti, “Omwaanga niguba hamo ne emwe aha káanya kache kwoónka. Muzeendelele kulibata omu mwaanga ogu mucháali muchiinágwo, kuba ensiimbaazi eteéza kubapaámpukilamo. Kuba, omuuntu óogwo alikulibata omu nsiimbaazi, tasoombookelwa áaho alikuzeenda. 36Aha buchilo óobu óobwo mwiina na mwaanga, mugwiikilize omwaanga ogwo, mubóne kuba abáana bo omwaanga.” Obuchilo Yeézu yaámazile kugaamba ago, yaásiga embága ya abaantu abo, yaázeenda kweéseleka.37Náho nóobwo Yeézu yaákozile eméenko nyíinzi omu méeso gáabo, abaantu béenzi tibalamwiíkiliize. 38Ekaba eli eétyo gabone kuhikiilizibwa amagaambo áago omubáasi Isaya akagaamba aáti, “Mukáma, no oóha óogwo ayikiliize empola zéetu Káandi, no oóha óogwo omufuúnduliile obuzizi bwaawe?”39Tibalamwiíkiliize habwo kuba Múungu akagaamba kulabila ahali Isaya nka nikwo, 40“Naáhumisa améeso gáabo, no kukola emiganya yáabo eébe egumile, batabona kuhweeza habwa méeso, batakusoombookelwa ha miganya, bateéza bakaánhiindukila, ne éenye nkabachíza.”41Isaya akagaamba amagaambo aga, habwo kuba akalibona ikuzo lya Yeézu no kugaamba empola zoómwe. 42Nóobu bityo, abatégeki béenzi ba Abayahudi bakamwiíkiliza Yeézu. Náho tibalagaambile ha bwéelu nka nikwo baámwiikiliize, habwo kuba bakaba nibatiína kubiingwa na Abafarisayo kuluga omu isomelo. 43Abatégeki abo bakaba nibeénda bwooli kukúzibwa na abaantu, kuchila kukúzibwa na Múungu.44Mbwéenu, Yeézu yaáhamuka iláka naagaámba aáti, “Omuuntu óogwo alikuunyikiliza, takuunyikiliza íinye nyeénka, náho naamwiikiliza na Múungu óogwo akaansiíndika. 45Omuuntu óogwo alikuumbona íinye, naába yaámubona Múungu óogwo akaansiíndika.46Íinye nnyizile omu nsi ezi nko omwaanga, kuba buli muuntu óogwo alikuunyikiliza, atazeendelela kutúula omu nsiimbaazi. 47“Omuuntu weéna wéena óogwo aliba yaáhuliile ebigaambo byaanze, náho akáanga kubikwáata, íinye tiíndimuchwaaziika. Habwo kuba, tiíndeezile omu nsi ezi kuchwaáziika abaantu, náho nnyizile kubachuúngula.48Omuuntu weéna wéena óogwo alikuunyáanga íinye hamo na amagaambo gaanze, alyaáchwaaziikwa. Amagaambo áago ngaambile, nigo galeeza kumuchwaaziika aha chilo echo cho omuhélo. 49Tiíndagaambile amagaambo ago habwo obuzizi bwaanze íinye nyini, náho Táata óogwo ansiindikile niwe yaándagiiliile ebyo kugaamba, no óokwo ndaasoomboola. 50Káandi, niinsoomboókelwa nka nikwo echilagilo choómwe chibabonesa abaantu obulami bwo obucha no obuchiile. Mbwéenu, íinye niingaámba kwoónka áago Táata yaángaambiile ngaámbe.”
1Mbwéenu, obuchilo amazenyi ga Paásikaa gakaba gatakahikile, Yeézu yaásoombookelwa nka nikwo obuchilo bwoómwe bwaáhikile bwo kulugáho omu nsi ezi abone kusuba owe Eése. Yeézu akaba ayina engoonzi na abaantu boómwe omu nsi, na yaázeendelela kubazilila engoonzi bwooli kuhicha omuhélo. 2Yeézu na abaheémba boómwe bakaba nibalaagila. Akaziingo ako, Isitáani likaba lyaátaahile omu muganya gwa Yuda, mutábani wa Simoni Iskariote, abone kumukoonga kóonga Yeézu.3Yeézu akaba naasoomboókelwa nka nikwo Iíse akamuha obuzizi habwe ebiintu byóona. Káandi akaba naasoomboókelwa nka nikwo akalugiilila ahali Múungu, na nka nikwo alaásuba ahali Múungu. 4Mbwéenu, obuchilo nibalya, Yeézu yaáyemeelela, yaázuula enkaanzu yoómwe, yaátwáala enkáanda yaázeekoma omu nyugunyu. 5Niho, yaáchenena améenzi omu lusaabuzo, yaábaanza kwóoza amagulu ga abaheémba boómwe no kugakubula ne enkáanda éezo ayekomile.6Obuchilo Yeézu yaamuhikaho Simoni Peétero, Peétero yaámubúuza aáti, “Mukáma, íiwe nooyeénda kuunyóza íinye amagulu?” 7Yeézu yaámugalulila aáti, “Éecho ndikukola, íiwe tokuchisoombookelwa óobu, náho noochisoombookelwa ahaleéza.” 8Peétero yaámugaambila aáti, “Íiwe toliinyoza íinye amagulu no obuche bwa akáti!” Yeézu yaámugalulila aáti, “Kábilaaba íiwe nooyaanga ntakwóoza amagulu, tokuhicha kukoba hamo ne éenye káandi.” 9Simoni Peétero yaámugalulila aáti, “Mukáma, kábilaaba ni bityo, otaanyoza amagulu goónka, náho ne emikono yaanze hamo no omútwe gwaanze.”10Yeézu yaámugalulila aáti, “Omuuntu óogwo ayaámazile kwóoga, takweendelwa ayoge káandi, náho kunaaba amagulu goónka, habwo kuba yaámazile kwéela. Íimwe mwaámazile kwéela, náho tí mwéena.” 11Yeézu akaba naamusoomboókelwa óogwo ayaakumukoonga kóongile, nicho chaaleételiile agaámbe aáti, “Náho tí mwéena áabo mweezile.”12Obuchilo Yeézu yaámazile kwóoza abaheémba boómwe amagulu gáabo, yaázwaala enkaanzu yoómwe, yeékala nábo káandi, yaábabúuza aáti, “Ngási, mwaáchisoombookelwa éecho naábakolela? 13Íimwe nimuunyeta ‘Omweégesa’ no ‘Omukáma.’ Ago na ga amazima, habwo kuba nikwo ndi. 14Mbwéenu kábilaaba íinye ndi Omweégesa wáanyu no Omukáma wáanyu, naáboóza íimwe amagulu, neeyeendelwa íimwe ne emwe mube nimweeyoza amagulu mútyo nyini. 15Mbaheele omugani, nka nikwo ne emwe mube nimweekolela nke éenye óokwo mbakoliíle íimwe.16Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, omuzáana tí mukúlu kuchila omukáma woómwe, káandi omuuntu óogwo alikusiíndikwa tí mukúlu kuchila óogwo alikumusiíndika. 17Mbwéenu kábilaaba mwaágasoombookelwa ago góona, niho Múungu alaábafuuha kamulaaba nimugakolela emilimo. 18“Tiínkugaamba ago hali íimwe mwéena. Niimbasoomboókelwa áabo ntoolize kuba abaheémba baanze. Náho ni lwaampaka gahikiilizwe áago agaándikilwe omu Maandiko Matakatíifu nka nikwo, ‘Munywáani waanze óogwo akaba naálya ebyookulya hamo neenye, yaáhiinduka kuba omubisa waanze.’19Niimbagaambila ago góona gacháali gatakeésuululukiize, kuba obuchilo óobwo galisuúlulukiza, mwiikilize nka nikwo ‘Íinye Niwe.’ 20Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, omuuntu weéna wéena óogwo alikumwiínaankula óogwo nkamusiíndika, ogwo naába yaányinaánkula neenye. Bityo nyini, óogwo alikuunyinaánkula íinye, naába yaámwiinaankula Táata óogwo akaansiíndika.”21Obuchilo Yeézu akagaamba amagaambo ago, akazululukilwa bwooli omu mwooyo gwoómwe, yaáyatula naagaámba aáti, “Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, oómo omuli íimwe naankoónga.” 22Niho abaheémba boómwe baábaanza kweéleeba, habwo kuba tibalasoombookiilwe naamugaámba oóha.23Oómo omu baheémba boómwe akaba ayegamiile aha chifuba cha Yeézu, omuheémba ogwo niwe akaba ayeéndwa bwooli na Yeézu. 24Mbwéenu, Simoni Peétero yaámuleémbeleza omuheémba ogwo, yaámugaambila aáti, “Mubúuze Yeézu nka nikwo no oóha omuli íichwe óogwo alikugaamba.” 25Niho omuheémba ogwo akaba ayegamiile aha kalezi ka Yeézu, yaámubúuza aáti, “Mukáma, no oóha?”26Yeézu yaámugalulila aáti, “No óogwo ndaaha echinogóka cho omukaate éecho ndaakoza.” Mbwéenu, yeemucha echinogóka cho omukaate yaáchikoza, yaaha Yuda, mutábani wa Simoni Iskariote. 27Yuda obuchilo yaáyanaankwiile echinogóka echo cho omukaate, Isitáani lyaamutaahamo. Niho Yeézu aba yaámugaambila aáti, “Áago olikweenda kukola, ogakole bwaangu!”28Náho talabeeleho no óobu oómo omuli abo abáandi abaabeele bakobile aha luhelo óogwo yaasoombookiilwe ha bwaáchi Yeézu yaábagaambila aátyo. 29Abáandi bakateékuza nka nikwo Yeézu akagaamba aátyo, habwo kuba Yuda akaba ali omubiiki we empilya. Bakateékuza nka nikwo Yeézu akamugaambila Yuda nka nikwo agule ebiintu bya amazenyi ga Paásika, nali nka nikwo abáhe abahabi empilya. 30Mbwéenu, obuchilo Yuda akaba yaátwéele echinogóka echo cho omukaate, yaalugáho omwáanya ogwo nyini. Gukaba guli omwáanya gwe echilo.31Mbwéenu, obuchilo Yuda yaabele yaálugileho, Yeézu yaábagaambila abaheémba boómwe aáti, “Óobu ikuzo lyaanze, íinye Mutábani wo Omuuntu, lyeélilila kubonekana butúnu. No óobu ikuzo lya Múungu lilyaábonekana ha bwéelu kulabila ahali íinye. 32Kábilaaba ikuzo lyoómwe lyaábonekana kulabila ahali íinye, mbwéenu na Múungu náwe naamanyisa abaantu ikuzo lyaanze íinye Mutábani wo Omuuntu. Alaákola aátyo zuba zuba. 33“Íimwe baana baanze enfula, niímba ne emwe aha mwáanya mugufu gwoónka. Mulaándoondela, náho nko óokwo mbeele niimbasoomboolela abatégeki ba Abayahudi, bityo nyini niimbagaambila ne emwe óobu nka nikwo, ahaantu áaho ndaazeénda íinye, íimwe timukuhicha kuhikaho.34Óobu, niimbáha echilagilo echisha. Niimbalagila nka nikwo, mweendane. Nko óokwo íinye ndikubéenda íimwe, bityo nyini ne emwe mweendane. 35Kábilaaba nimweéndana mútyo, aho niho abaantu bóona balaásoombookelwa nka nikwo, íimwe muli abaheémba baanze.”36Mbwéenu, Simoni Peétero yaámubúuza Yeézu aáti, “Mukáma, noóza nkáhi?” Yeézu yaámugalulila aáti, “Ahaantu áaho ndikuza íinye, íiwe tokuhicha kuunkulaatila óobu, náho olaánkulaatila ahaleéza.” 37Peétero yaámubúuza aáti, “Mukáma, ha bwaáchi tinaákuhicha kukukulaatila okwo óobu? Íinye ndi bweémi kufwa habwi íiwe!” 38Yeézu yaámugalulila aáti, “Ngási íiwe oli bweémi kufwa ha bwaánze? Mazima butúnu niinkugaambila nka nikwo, enkoókolomi etakakoókolomile, noóba waányogile entúlo isatu.”
1Yeézu yaázeendelela kweégesa abaheémba boómwe aáti, “Mutazuzubalilwa omu miganya yáanyu. Mumwiikilize Múungu, káandi muunyikilize neenye. 2Omu nzu ya Táata, heena obwiikalo bwíinzi. Byaakubeele bitali bityo, mazima naakaábagaambiile nka nikwo niinzeénda kubaloongeza obwiikalo? 3Obuchilo ndaamala kubaloongeza obwiikalo óomwo, niinsuba hali íimwe káandi. Niho ndaabatwáala kuzeenda ahaantu áaho ndaaba ndi, ne emwe muláaba muli áaho hamo neenye.4Íimwe nimusoomboókelwa omuháanda gwo kuhika áaho ndikuzeenda.” 5Niho, Tomaso yaábúuza Yeézu aáti, “Mukáma, íichwe titukusoombookelwa áaho olikuzeenda. Mbwéenu nituhicha túta kugusoombookelwa ogwo muháanda?” 6Yeézu yaámugalulila aáti, “Íinye ni íinye omuháanda, na amazima, no obulami. Tihaliho omuuntu weéna wéena óogwo ayaakuhicha kuhika ahali Táata kaálaaba atakalabiile hali íinye. 7Kábilaaba mwaakuunsoomboókiilwe íinye, aho mukamusoombookiilwe Táata náwe. Kubaandiza óobu, nimumusoombookelwa na mwaámazile kumubona.”8Niho, Filipo yaámugaambila aáti, “Mukáma, otwoóleke Táata! Echo choónka nichihika.” 9Yeézu yaámugalulila aáti, “Mbeele ndi hamo ne emwe omwáanya gwóona ogwo, íiwe Filipo otakuunsoombookelwa? Omuuntu weéna wéena óogwo ambweene íinye, naába amubweene Táata. Mbwéenu, ha bwaáchi noongaambila nka nikwo, ‘Otwoóleke Táata?’10Ngási, tokwiikiliza nka nikwo íinye ndi omuli weényini Táata, náwe Táata ali omuli íinye? Amagaambo áago ndikubagaambila tigakulugiilila omu biteékuzo byaanze, náho Táata óogwo ali omuli íinye, naakola emilimo yoómwe kulabila hali íinye. 11Mwiikilize éebyo ndikugaamba nka nikwo, íinye ndi omuli weényini Táata, na Táata ali omuli íinye. Náho kamulaaba mutakweenda kwiikiliza áago ndikugaamba, mbwéenu mwiikilize habwe ebikolwa éebyo ndikukola.12Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, omuuntu weéna wéena óogwo alikuunyikiliza, alaakola emilimo éezo íinye ndikukola. Káandi alaákola emilimo kusaaga éezo íinye ndikukola, habwo kuba íinye niinzeénda ahali Táata. 13Kamulaasaba echiintu choóna chóona ahi izíina lyaanze, íinye niinchikola, kuba ikuzo lya Táata libonekane kulabila omuli íinye, Omutábani. 14Echiintu choóna chóona éecho mulaansaba ahi izíina lyaanze, niinchikola.”15“Kamulaaba nimuunyeénda, nimubyeekomya ebilagilo byaanze. 16Neenye niimmusaba Táata abáhe Omuhweezi oóndi,a abone kuba hamo ne emwe omwáanya gwóona. 17Ogwo niwe Omwooyo owa mazima. Abaantu be éensi ezi tibakuhicha kumwiínaankula, habwo kuba tibakumubona, káandi tibakumusoombookelwa. Náho íimwe nimumusoombookelwa ogwo Mwooyo, habwo kuba naayikala hamo ne emwe, káandi naába ali omuli íimwe.18“Tiínkubasiga íimwe mweénka nke enfúuzi, náho niinsuba káandi hali íimwe. 19Hacháali akáanya kache na tiínkubonwa káandi omu nsi ezi. Náho íimwe nimuumbona, habwo kuba ndi omulame, ne emwe nimuba muli abalame. 20Aha chilo echo, mulaamanya nka nikwo íinye ndi omuli weényini Táata, ne emwe muli omuli íinye, ne éenye ndi omuli íimwe.21Omuuntu óogwo alikweékomya ebilagilo byaanze, ogwo niwe alikuunyeenda. No omuuntu óogwo alikuunyeenda, Táata náwe alaámwéenda. Neenye ndaámuzilila engoonzi no kweéyoleka hali weényini.” 22Yuda atali ogwo Iskariote, yaámubúuza Yeézu aáti, “Mukáma, nibiba bita nka nikwo oyeyoleke hali íichwe, náho ti ha baantu abáandi be éensi ezi?”23Yeézu yaámugalulila aáti, “Omuuntu óogwo alikuunyeenda, ayekomya amagaambo gaanze, náwe Táata alaámwéenda. Káandi íinye na Táata nitwiíza hali weényini no kwíikala hamo náze. 24Náho omuuntu weéna wéena óogwo atakuunyéenda, ogwo tayekomya amagaambo gaanze. Amagaambo áago ndikubasoomboolela tí gaanze, náho na ga Táata óogwo ansiindikile hali íimwe.25“Mbagaambíile góona ago, obuchilo ncháali ndi hamo ne emwe. 26Náho Omuhweezi ogwo, óogwo ali Omwooyo Mutakatíifu óogwo Táata alaasiindika hali íimwe ahi izíina lyaanze, alaábeegesa no kubeézukiza góona áago nkabagaambila. 27Niimbasigila obuhóolo, obuhóolo bwaanze niimbáha. Obuhóolo óobwo ti nko óobwo muhaabwa ne éensi ezi. Mutazuzubalilwa omu miganya yáanyu, káandi mutatiina choóna chóona.28Mwaáhuliize áago nkabagaambila nka nikwo, ‘Niinzeénda, náho niinsuba káandi hali íimwe.’ Kábilaaba mazima mwakuunyeénzile, mukaánuliilwe kuhulila nka nikwo niinzeénda ahali Táata, habwo kuba Táata ni mukúlu kusaaga íinye. 29“Mbagaambíile ago góona óobu, obuchilo ago magaambo gacháali gatakabéeleho, kuba obuchilo óobwo galaabaho, mubóne kuunyikiliza. 30Tinaákuhicha kuhooya ne emwe omwáanya mula, habwo kuba omutégeki we éensi óobu naayiza. Náho tayina amagala goóna góona ha bwaánze. 31Amagaambo áago ndikukola nigo áago Táata yaándagiiliile ngakole, kuba abaantu bóona babone kusoombookelwa nka nikwo nnyine engoonzi na Táata. “Óobu, mwiimeelele, tulugeho aha.”
1Yeézu yaázeendelela kubeégesa aáti, “Íinye ni íinye omuzabibu gwa mazima, na Táata niwe omulimi. 2Buli itábazi omuli íinye éelyo elitakuzáala amagoomba, Táata aliihaho. Náho buli itábazi éelyo lilikuzáala amagoomba, Táata alisálila kuba lizaále bwooli.3Íimwe mwaáyezile, habwa ameégeso gaanze áago naáboolekeeliile. 4Mwiikale omuli íinye, ne éenye niinyikala omuli íimwe. Nko óokwo itábazi litakuhicha kuzáala amagoomba lyoónka litéena kweekwaatilila aha muzabibu, bityo nyini ne emwe timwaákuhicha kukola áago Múungu ayeénda mutéena kwíikala omuli íinye.5“Íinye ndi omuzabibu, ne emwe muli amatábazi. Omuuntu óogwo alikutúula omuli íinye, ne éenye niintuúla omuli weényini, ogwo naába alikuzáala amagoomba méenzi, habwo kuba hatéena íinye timwaákuhicha kukola choóna chóona. 6Omuuntu weéna wéena óogwo atakwiikala omuli íinye asuseene ni itábazi éelyo elinogweelwe no kwóoma. Mbwéenu abaantu baálikobya no kulinaga omu mulilo no okusha. 7Kamuleekala omuli íinye ne ebigaambo byaanze kabileekala omuli íimwe, mbwéenu mumusabe Táata choóna chóona éecho mulikweenda, náwe naabaha.8Kamulaaba nimuzaála amagoomba méenzi no kuba abaheémba baanze ba amazima, muláaba nimwooleka ha bwéelu ikuzo lya Táata. 9Nko óokwo Táata alikunyeenda íinye, nikwo ne éenye nnyina engoonzi hali íimwe. Mbwéenu mwiikale omu ngoonzi zaanze.10Kamulaaba nimukwaáta ebilagilo byaanze, mbwéenu mulaázeendelela kwíikala omu ngoonzi zaanze, nko óokwo íinye nkwaasile ebilagilo bya Táata no kwíikala omu ngoonzi zoómwe. 11“Naábagaambila aga kuba kunulilwa kwaanze kube omuli íimwe, no kunulilwa kwáanyu kuhikiílizwe.12Echilagilo chaanze nicho echi, mube nimweéndana, nko óokwo íinye ndikubéenda íimwe. 13Táliho omuuntu óogwo ayina engoonzi mpáango kuchila óogwo alikusohoza obulami bwoómwe habwa abanywáani boómwe.14Kamulaaba nimukola áago mbalagiile, íimwe muli banywáani baanze. 15Kubaandiza óobu, tiínkubéeta káandi abazáana, habwo kuba omuzáana takusoombookelwa éecho mukúlu woómwe alikukola. Náho íimwe niimbeéta banywáani baanze, habwo kuba naábasuululila góona áago naáhuliile kuluga hali Táata.16Íimwe timulaantoolize íinye, náho ni íinye óogwo nkabatóoza íimwe. Nkabaatóoza kuba muzaále amagoomba áago agatakuhwa nakáti. Kámulaakola mútyo, góona áago mulikusaba omu izíina lyaanze, náwe Táata naabaha. 17Mbwéenu, Echilagilo chaanze nicho echi, mweendane.”18Yeézu yaázeendelela kubeégesa aáti, “Kábilaaba abaantu be éensi ezi balaabatamwa íimwe, mube nimwiizuka nka nikwo bakeébeembela kuuntámwa íinye. 19Kámwaakubeele muli abaantu be éensi ezi, mbwéenu áabo abaakubeele nibabeénda nko óokwo balikweenda abaantu boómwe. Náho íimwe timukabéele be éensi ezi, habwo kuba mbatoolize kuluga omu nsi óomu. Niyo ensoonga éezo abaantu omu éensi ezi nibabatamwa.20Mwiizuke áago naábagaambiile nka nikwo, ‘Omuzáana ti mukúlu kumusáaga omukáma woómwe.’ Mbwéenu, kábilaaba bakaanyagalaza íinye, balaábaagalaza ne emwe káandi. Náho kábilaaba beekiliza ameégeso gaanze, baleekiliza na gáanyu. 21Náho nibabakolela góona ago habwo kuba nimuunkulaatila íinye, káandi habwe ensoonga nka nikwo tibakumumanya óogwo ansiindikile. 22Naakubeele ntaleezile hali boónyini no kugaamba gaamba nábo, mbwéenu tibaákubeele ne ebiheno. Náho óobu, tibakuhicha kweétoonganila nka nikwo tibéena ebiheno.23Omuuntu weéna wéena óogwo alikuuntámwa íinye, naamutámwa na Táata káandi. 24Nkozile amahano maháango áago atakakolaga oóndi. Naakubeele ntalagakozile, tibaákubeele ne ebiheno. Náho óobu, babweene góona áago nkakola, no óobu bityo bacháali baantamilwe, na bamutamilwe Táata káandi. 25Aga gabeele kuba amagaambo gahikiilile áago gaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu kuba, ‘Bakaantamilwa busa.’26“Niimmusiindika hali íimwe Omuhweezi, óogwo no Omwooyo Mutakatíifu, wo kubasuululila abaantu bóona amazima. Naaluga hali Táata, no obuchilo alihika hali íimwe, alaáyatula amazima ha bwaanze. 27Mále ne emwe káandi mulaasiinza empola zaanze, habwo kuba mukaba muli hamo ne éenye kuluga aha bubaandizo.
1“Mbagaambíile amagaambo ago góona kuba mutaakukuleka okwiikiliza kwáanyu. 2Abaantu baláaba nibabatóla íimwe omu masomelo. Nibwiíza obuchilo óobwo kábilaaba omuuntu naabeéta, alaateekuza nkokwo naakola emilimo ya Múungu.3Nibabakolela bátyo, habwo kuba tibakumumanya Táata, káandi íinye, tibakuummanya. 4Náho niimbagaambila ago, kuba obuchilo bwáabo bwo kukola ago áaho bulaahika, mwiizuke nka nikwo naábagaambiile. “Tiíndabagaambiile ago góona aha bubaandizo, habwo kuba nkaba ndi hamo ne emwe.5Mbwéenu, óobu naázeenda hali Táata óogwo ansiindikile hali íimwe. Náho táliho weéna wéena ahagáti yáanyu óogwo alikubúuza nka nikwo, ‘Ngási, noozeénda nkáhi?’ 6Mwaázuzubalilwa bwooli omu miganya yáanyu habwo kuba niimbagaambila kuba niinzeénda hali Táata. 7“Niimbagaambila amazima, ni kuzima hali íimwe nka nikwo naázeenda hali Táata. Kaándaaba ntakuzeenda, Omuhweezi ogwo tiyaákuhicha kwíiza hali íimwe. Náho kaándaaba niinzeénda, niimmusiindika hali íimwe.8Obuchilo kaáliíza ogwo Muhweezi, alaazimanyisa éensi habwe ebiheno, amazima no omuchwaáziiko. 9Aláaba naabooleka nka nikwo na abaheni, habwo kuba tibakuunyikiliza íinye. 10Alaayoleka nka nikwo íinye ndi owa amazima habwo kuba niinzeénda hali Táata na tímuliimbona káandi. 11Aláaba naabooleka ha bwéelu kuba Múungu alyaábachwaáziika habwe ensoonga yaálichwaaziika Isitáani, elilikutegeka éensi ezi.12“Ncháali nchiinágo méenzi go kubasoomboolela, náho obuchilo óobu timwaákuhicha kugasoombookelwa. 13Omwooyo ogwo owa mazima, obuchilo aléeza hali íimwe, alaábeebeembelela kusoombookelwa amazima mwéena. Taligaamba habwa amagala goómwe weényini, náho alyaágaamba áago ahuliile no kubasoomboolela áago galaabonwa. 14Omwooyo ogwo aláaba naabooleka ikuzo lyaanze, habwo kuba alaábagaambila góona áago alihulila kuluga hali íinye.15Ebiintu byóona éebyo Táata ayinabyo ne ebyaánze. Niyo ensoonga niingaámba kuba Omwooyo ogwo naabagaambila góona áago naába agahuliile kuluga hali íinye. 16“Kacháali akáanya kache ne emwe timuliimbona, káandi kacháali akáanya kache néemwe mulyaámbona.”17Mbwéenu, abaheémba boómwe abáandi beébuuza báti, “Ngási, ensoonga yaáho ni chiíha áago yaágaamba nka nikwo, ‘Kacháali akáanya kache néemwe timuliimbona, káandi kacháali akáanya kache néemwe mulyaámbona,’ na nka nikwo, ‘Niinzeénda hali Táata’?” 18Mbwéenu, baáguma kweébuuza báti, “Ensoonga yaáho ni chiíha ‘Akáanya kache?’ Íichwe titukusoombookelwa áago yaágaamba.”19Yeézu yaásoombookelwa kuba bakaba nibeénda kumubúuza áago agaambile, mbwéenu yaábabúuza aáti, “Ngási, nimweebuúza habwa áago naágaamba nka nikwo, ‘Kacháali akáanya kache ne emwe tímuliimbona, káandi kacháali akáanya kache néemwe mulyaámbona?’ 20Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, íimwe mulaalila no kuzolelwa, náho abaantu be éensi ezi balaánulilwa. Mulaazolelwa, náho entíimba zéenyu zilaáhiinduka kuba amanulilwa. 21Nko omukázi alikuzeenda kuzáala omwaana, azuzubalilwa habwo kuba obuchilo bwo olwaágalalo lwoómwe bwaáhika. Náho obuchilo yaázáala, takwiizuka káandi olwaágalalo olwo habwa amanulilwa go kuzaalwa omwaana omu nsi.22Íimwe káandi mwiina entíimba aha mwáanya. Náho ndéeza káandi hali íimwe, mbwéenu muláaba na manulilwa omu miganya yáanyu. Táliho óogwo aligeehaho amanulilwa ago kuluga omu miganya yáanyu. 23Káandi echilo echo, timuliimbúuza echigaambo choóna chóona. “Mazima butúnu niimbagaambila nka nikwo, góona áago mulikusaba omu izíina lyaanze, náwe Táata naabaha. 24Kuhicha óobu, timukasabile choóna chóona hali Múungu ahi izíina lyaanze. Musabe hali Múungu, náwe naabaha. Aha muháanda ogwo mulaázeendelela kuba na manulilwa bwooli omu miganya yáanyu.25“Niimbagaambila góona ago aha muháanda gwe emigani. Obuchilo nibwiíza óobwo ntaligaamba ne emwe aha muháanda gwe emigani, náho ndaábagaambila ha bwéelu habwa Táata.26Omu buchilo obwo, mulaakolesa izíina lyaanze kumusaba Múungu. Tiínkugaamba kuba íinye ndaábasabila hali Táata. 27Weényini Táata abeénda íimwe, habwo kuba íimwe nimuunyeénda íinye, káandi mwiikiliize kuba nkaluga hali Táata. 28Nkeeza omu éensi ezi kuluga hali Táata, náho óobu niinduga omu nsi omu, niinsuba hali Táata.”29Mbwéenu abaheémba boómwe baámugaambila báti, “Óobu waábaanza kugaamba ne echwe otéena kukoza emigani! 30Mbwéenu, óobu twaásoombookelwa nka nikwo noomanya góona, káandi tokweenda omuuntu kukubúuza choóna chóona. Ago nigo áago gatukozile kwiikiliza nkokwo okaluga hali Múungu.” 31Yeézu yaábabúuza aáti, “Ngási, mwaányiikiliza óobu?32Obuchilo bweélilila, káandi buli héehi bwooli, obuchilo bwóona mulaásaambaala. Buli oómo alaazeenda owaabo, no kuúndeka íinye nyeénka. Náho tiínkúba íinye nyeénka, habwo kuba Táata ali hamo neenye. 33Íimwe enfula, naábagaambila ago góona kuba mube no obuhóolo omu miganya yáanyu, habwo kuba muli omuli íinye. Omu nsi omu mulaabonesa ebyaágalalo bíinzi, náho mutatiina habwo kuba íinye naázisíinga éensi.”
1Obuchilo Yeézu káyaamazile kugaamba góona ago, yaálalamila omu igulu, yaáneembelela aáti, “Íiwe Táata, obuchilo bwaáhikile. Oboóleke abaantu ikuzo lyaanze íinye Mutábani waawe, kuba ne éenye mbooleke ikuzo lyaawe nko óokwo lili. 2Ompeéle obuzizi hali bóona abeene omubili, kuba mbone kubaha obulami bwo bucha no buchiile bóona áabo waampéele.3Obulami bwo bucha no buchiile nibwo óobu, abaantu bakumanye íiwe Múungu owa mazima, íiwe weénka, káandi baammanye íinye Yeézu Kristu, óogwo okaansiíndika hali boónyini. 4Íinye naáyoleka ikuzo lyaawe aha abaantu bóona omu nsi, kulabila omu emilimo éezo okaansiíndika kuzikola. 5Íiwe Táata, niinsaba oyoleke ikuzo lyaanze, ikuzo éelyo nkaba nyina obuchilo tuli hamo, obuchilo ochaali otakahaangile éensi.6“Nkukozile okumuúke aha baantu áabo waampéele abaabeele bali abe éensi ezi. Boónyini bakaba bali abaawe, neewe wabaámpa íinye. Mále bakwaasile echigaambo chaawe. 7Óobu baásoombookelwa nkokwo ebiintu byóona éebyo okaámpa, bilugile hali íiwe, 8habwo kuba naábagaambila góona áago okaángaambila, nábo bagenaánkwiile. Nibasoomboókelwa mazima kuba ndugile hali íiwe, káandi beekilize kuba ni íiwe óogwo okaansiíndika.9Niimbasabila abo habwo kuba na abaantu baawe. Tiínkubasabila abaantu bóona be éensi ezi, náho niimbasabila áabo okaámpa boónka. 10Abaantu bóona abali abaánze na abaawe, káandi abaantu bóona abali abaawe na abaánze. Ikuzo lyaanze lisuululiilwe kulabila hali boónyini. 11Íinye niinyíza hali íiwe, mbwéenu tiínkubaho káandi omu nsi óomu. Náho boónyini nibazeendelela kuba omu nsi aha. Íiwe Táata Omutakatíifu, niinkusába obeemanye aha buhicha bwi izíina lyaawe éelyo ompeéle, kuba babe chiintu chimo nko óokwo íinye ne ewe tuli chiintu chimo.12Obuchilo nkaba ndi hamo nábo, nkaba mbeemanyile aha buhicha bwi izíina lyaawe éelyo waampéele. Nkaba niimbaléeba kuzima kuba ntaákubuza no óobu oómo omuli abo, choónka óogwo alikweendelwa kusiingaalichwa, kuba bihikiilizwe éebyo ebyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu. 13“Íiwe Táata, óobu niinyíza hali íiwe. Íinye niimbagaambila abaheémba baanze góona ago obuchilo ncháali nchili omu nsi ezi, kuba amanulilwa gaanze gahikiilizibwe omu miganya yáabo. 14Niimbagaambila abaheémba baanze empola éezo ompeéle. Náho abaantu bo omu nsi ezi babatamilwe, habwo kuba boónyini ti bo omu nsi óomu, nko óokwo íinye ntali wo omu nsi óomu.15“Íiwe Táata, tiínkusaba nka nikwo obeéhémo omu nsi óomu, náho nka nikwo obachigilile ne neelyo Izilwa, Isitáani. 16Boónyini ti bo omu nsi óomu nko óokwo íinye ntali wo omu nsi óomu. 17Íiwe Táata, niinkusába obeeze babe abaantu baawe, omu mazima gaawe, habwo kuba echigaambo chaawe nicho amazima.18Nko óokwo okaansiíndika íinye omu nsi, bityo nyini ne éenye naábasiindika boónyini omu nsi. 19Naáyetaho kukukólela íiwe habwe ensoonga yáabo, kuba na abo beézwe omu mazima.20“Tiínkubasabila boónyini boónka, náho niimbasabila bóona áabo abaleekiliza habwa amagaambo áago abaheémba baanze nibaboolekeelela. 21Niinsaba nka nikwo abo babe echiintu chimo. Táata, niinsaba babe omuli íichwe, nko óokwo íiwe oli omuli íinye, ne éenye ndi omuli íiwe. Niinsaba kuba babe echiintu chimo, kuba abaantu be éensi beekilize nkokwo ni íiwe óogwo okaansiíndika.22Ikuzo éelyo okaámpa íinye, naábaha abaheémba baanze, kuba babe echiintu chimo, nko óokwo íinye ne ewe tuli echiintu chimo. 23Íinye ndi omuli boónyini, ne ewe oli omuli íinye. Niinsaba nka nikwo babe echiintu chimo butúnu, nka nikwo aha muháanda ogwo abaantu bóona bo omu nsi basoombookelwe nkokwo ni íiwe óogwo okaansiíndika, káandi basoombookelwe nkokwo noobeénda nko óokwo olikuunyeenda íinye.24“Íiwe Táata, niindígila kuba áabo waampéele babe hamo ne éenye áaho ndikuba ndi, kuba balibone ikuzo lyaanze éelyo okaámpa, habwo kuba okaányéenda no óobu ochaali kuhaanga éensi.25Íiwe Táata owa amazima, abaantu bo omu nsi óomu tibakukusoombookelwa. Náho íinye niinkusoomboókelwa, káandi abaheémba baanze nibasoomboókelwa kuba ni íiwe óogwo okaannsiíndika. 26Íinye mbeegesize nko óokwo íiwe oóli, káandi niinzeendelela kukola iíntyo, kuba beendane nko óokwo olikuunyeenda íinye, káandi mbone kuba omuli boónyini.”
1Obuchilo Yeézu káyaamazile kusaba, yaalugaho na abaheémba boómwe, yayaambuka omu iholoola lya Kidroni, áaho hakaba guliho omusili gwe emizeituni. Baátaaha omwo. 2Mbwéenu, Yuda óogwo akamukoonga kóonga Yeézu, akaba naagumanya omusili ogwo, habwo kuba Yeézu akamanyiila kuzeenda omwo enchilo nyíinzi hamo na abaheémba boómwe. 3Mbwéenu, Yuda yaázeebeembelela embága ya abalwaanila ngoma, hamo na abazáana abáandi kuluga aha bakúlu ba abagabe na aha Bafarisayo. Baázeenda omu musili ogwo, bakwáasile emyaanga, ebimuli ne ebikwáato.4Yeézu akamanya góona áago gakaba nigategezwa kukolwa hali weényini. Mbwéenu, yeelila omu méeso, yaábabúuza abaantu abaabeele beezíle aáti, “Ngási, nimumuloondela oóha?” 5Boónyini baámusubiza báti, “Nitumuloondela Yeézu Omunyanazaréeti.” Yeézu yaábagalulila aáti, “Íinye niwe.” Yuda óogwo akamukóonga kóonga Yeézu akaba ayemeeliile hamo na abasilikale abo.6Mbwéenu, obuchilo Yeézu yaábagaambiile aáti, “Íinye niwe,” abasilikale abo baásuba enyuma no kugwa ahaansi. 7Yeézu yaábabúuza káandi aáti, “Ngási, nimumuloónda oóha?” Boónyini baámusubiza báti, “Nitumuloondela Yeézu Omunyanazaréeti.”8Yeézu yaábagaambila aáti, “Niimbagaambila nkokwo íinye niwe. Kamulaaba nimuundoondela íinye, mbwéenu mubaleke abaantu abali hamo ne éenye bazeénde.” 9Yeézu akagaamba aátyo kuba kuhikiiliza áago akagaamba aha bubaandizo aáti, “Nkaba niimbaliísa kuzima, kuba ntaákubuza no óobu oómo omuli abo áabo okaámpa.”10Simoni Peétero akaba ayina olubáadi, mbwéenu yaálusopoolola, yaámuchwa okutwi kwo obúlyo omuhálila wo omugabe mukúlu. Omuzáana ogwo izíina lyoómwe akaba naayétwa Maliko. 11Náho Yeézu yaámukaama Peétero aáti, “Peétero, subya olubáadi lwaawe omu chiláalo chaálwo. Ngási, tokumanya kuba niinyeendelwa kwaágalazwa nko óokwo Táata aloongize kuba nnyagalazwe?"12Mbwéenu, mukúlu wa abalwaanila ngoma, hamo ne embága yoómwe, na abazáana ba abatégeki ba Abayahudi, baámuta omuli itaanu Yeézu, baámuboha. 13Mbwéenu, baámutwáala ha kubaanza hali Anasi, óogwo akaba ali isézaala wa Kayafa, óogwo akaba ali omugabe mukúlu omwáaka ogwo. 14Omu bilo bye enyuma, Kayafa niwe óogwo akabachóola abatégeki ba Abayahudi kuba ni hachili omuuntu oómo kufwa habwa abaantu bóona.15Simoni Peétero no omuheémba oóndi bakaba nibamukulaatíla Yeézu bwe enyuma. Omuheémba ogwo akaba naamanyíika aha mugabe omukúlu, niwe yaátaaha na Yeézu omu lubuga lwe eéka yo omugabe mukúlu. 16Náho Peétero yaáyemeelela ahéelu omu lwiizi. Niho omuheémba oóndi óogwo akaba naamanyíika aha mugabe mukúlu, yaáluga ahéelu. Yaágaamba gaamba no omuhalákazi oómo óogwo akaba naayemeelela aha chisasi, yaámukuúndila Peétero kuza omu lubúga.17Mbwéenu, omuzaánakazi omuliindilizi ogwo, yaámubúuza Peétero aáti, “Ngási, neewe hanu toli oómo omu baheémba bo omuuntu ogwo?” Peétero yaámugalulila aáti, “Mmahi, ti íinye.” 18Habwo kuba hakaba heena embého, abazáana na abaleebelezi áabo bakaba beemeeliile áaho gwaábeele guliho omulilo gwa amakala, bakaba niboóta omulilo. Náwe Peétero akaba ayemeeliile hamo nábo, akaba naayota omulilo.19Mbwéenu omugabe omukúlu ogwo, izíina lyoómwe Anasi, yaámubúuza Yeézu empola za abaheémba boómwe na ameégeso goómwe. 20Yeézu yaámugalulila aáti, “Obuchilo bwóona nkaba niingaámba aha baantu bóona ha bwéelu, nkaba niinyegesa abaantu omu nzu za amasomelo gáanyu no omu lubúga lwe éenzu ya Múungu omwo áaho Abayahudi béenzi baba nibakobamo hamo. Nnyegesize ameégeso gaanze góona ha bwéelu. 21Ha bwaáchi kuumbúuza íinye? Mbwéenu ha bwaáchi tokubabúuza abaantu abaabeele nibaampuuliliza obuchilo niinyegesa? Boónyini nibamanya áago nkaba niingaámba no kweégesa.”22Obuchilo Yeézu akagaamba ago, omusilikale oómo óogwo akaba ayemeeliile héehi náwe amuteeza oluhi, yaámubúuza aáti, “Ngási, noomusubiza oótyo omugabe mukúlu?” 23Yeézu yaámugalulila aáti, “Kaándaaba naágaamba kubi, yatula obubi bwaanze. Náho kábilaaba naágaamba amazima, ha bwaáchi noonteéla?” 24Mbwéenu, obuchilo Yeézu achaali abohilwe, Anasi yaálagila nkokwo bamutwáale owo omugabe mukúlu, Kayafa.25Mbwéenu, obuchilo Simoni Peétero akaba ayimeeliile achaáyota omulilo, abaantu bunaanka baámubúuza báti, “Ngási, neewe toli oómo wa abaheémba bo ogwo muuntu?” Peétero yaáyáanga yaágaamba, “Ti íinye.” 26Náho oómo wo omu bahálila bo omugabe mukúlu, mudugu wo óogwo akachwéebwa okutwi na Peétero, aba yaámubúuza aáti, “Ngási, íinye tinaákubona íiwe okwo omu musili oli hamo náze Yeézu?” 27Káandi ahonyini Peétero aba yaáguluka omu kwáanga. Ahonyini, enkoókolomi eba yaákoókoloma.28Mbwéenu, obuchilo kábwaachíile, abatégeki ba Abayahudi baámutwáala Yeézu kuluga owa Kayafa. Baázeenda náwe omu ikulato lyo omutégeki we Echirúumi. Náho boónyini tibalataahilemo omu ikulato lyoómwe kuba bateetaho obulofo no kulemwa kulya ebyookulya bya Paásika. 29Mbwéenu omweébeembezi wa Abarúumi, izíina lyoómwe Pilato, yaáluga ahéelu no kuzeenda áaho baabeele bali, yaábabúuza yaágaamba, “Ngási, omuuntu ogu akozile bíbi chi éebyo mulikumulégelela?” 30Boónyini baámusubiza báti, “Kábilaaba omuuntu ogu yaakubeele atali ne ebíbi, titwaákumuleesile hali íiwe.”31Pilato yaábagaambila aáti, “Mbwéenu íimwe mumutwáale mumuchwaaziike kwiingana ne ebilagilo byáanyu.” Náho Abayahudi baámusubiza báti, “Titwíina amagala go kumuchwaaziika omuuntu weéna wéena kuba aáfwe.” 32Ago gakabaho gátyo, kuba amagaambo áago Yeézu akagaamba gahike kwoóleka óokwo alaáfwa.33Mbwéenu, Pilato yaátaaha káandi omu nzu, yaálagila nka nikwo, bamuléete Yeézu hali weényini, yaámubúuza aáti, “Iíngu, íiwe oli mukáma wa Abayahudi?” 34Yeézu yaámugalulila aáti, “Ngási, amagaambo áago olikubúuza na agaáwe nali ago kuluga omu baantu abáandi abakusoombooliile empola zaanze?” 35Pilato yaámugalulila aáti, “Ngási, íinye ndi Omuyahudi? Abaantu be éensi yaawe hamo na abakúlu ba abagabe nibo áabo baákuléeta hali íinye kuba nkuchwaáziike. Ngási, okozile chiheno chi?”36Yeézu yaámugalulila aáti, “Obukáma bwaanze ti bwe éensi ezi. Kábwaakubeele buli obwe éensi ezi, abaheémba baanze bakaandwaaniile kuba ntakwaatwa na Abayahudi. Náho obukáma bwaanze ti bwo omu nsi omu.” 37Mbwéenu, Pilato yaámubúuza aáti, “Ngási, mbwéenu na mazima kuba íiwe oli omukáma?” Yeézu yaámugalulila aáti, “Ni íiwe waágaamba kuba íinye ndi omukáma. Íinye nkazalilwa omu nsi omu, káandi nkeeza mbone kwaatulila abaantu amazima. Omuuntu weéna wéena óogwo alikugakulaatila amazima, ogwo naagahulila amagaambo gaanze.”38Pilato yaámubúuza aáti, “Amazima ni chiíha?” Obuchilo Pilato akagaamba ago, yaásohola ahéelu, yaábagaambila abatégeki ba Abayahudi aáti, “Íinye tiínkabonesize echiheno choóna chóona cho kumulegelela omuuntu ogu. 39Náho muzila obuteéka bwo kuúnsaba kubakomoololela embóhe oómo obuchilo bwe echilo chikúlu cha Paásika. Ngási, nimweénda mbakomoololele omukáma wa Abayahudi?” 40Náho abaantu bóona baátéela eyoombo nibagaámba báti, “Mmahi! Otatuchiíngulila omuuntu ogwo, náho otuchiíngulile Baraba.” Baraba akaba abohilwe omu ibóhelo habwo kugomela obutégeki bwa Abarúumi.
1Niho, Pilato yaámusohoza Yeézu, yaálagila bamutéele enkoba. 2Abalwaanila ngoma baáyogosa omukáko gwa amáhwa, baámuzwéeka aha mútwe. Káandi baámuzwéeka enkaanzu yi ibala lye ezaambalau. 3Baaba nibamuzaho, baámwaangalucha nibagaámba báti, “Nookasíinge, íiwe Omukáma wa Abayahudi!” Baámukaámbaatula eémpi.4Pilato yaáza ahéelu káandi, yaábagaambila embága ya abaantu abo aáti, “Muhuliilíze, niimmuleéta ahéelu hali íimwe omuuntu ogu, kuba musoomboókelwe nka nikwo tiínkabwéene echiheno choóna chóona cho kumulegelela omuuntu ogu.” 5Mbwéenu, Yeézu yaásohola ahéelu obuchilo azweele omukáko gwa amáhwa ne enkaanzu ye ezaambalau. Mbwéenu, Pilato yaáhooya ha bwéelu aáti, “Léeba, omuuntu weényini niwe ogu.” 6Obuchilo abakúlu ba abagabe na abaleebelezi be éenzu ya Múungu baámubona Yeézu, batéela eyoombo nibagaámba báti, “Mubaámbe aha musalaba, Mubaámbe aha musalaba!” Mbwéenu, Pilato yaábagaambila aáti, “Mumutwáale íimwe nyini mumubaámbe aha musalaba, habwe ensoonga íinye tiínkabonesize echiheno choóna chóona cho kumulegelela.”7Abayahudi baámusubiza báti, “Íichwe twiinácho echilagilo. Kwiingana ne echilagilo echo, naayeéndelwa kwíitwa, habwo kuba naayegaámba nka nikwo ni Mutábani wa Múungu.” 8Obuchilo Pilato yaáhuliile amagaambo ago, yaáguma kutíina bwooli. 9Mbwéenu, yaátaaha káandi omu nzu, yaámubúuza Yeézu aáti, “Íiwe olugile nkáhi?” Náho Yeézu talamugaluliile choóna chóona.10Mbwéenu, Pilato yaámugalulila aáti, “Ha bwaáchi tokugaamba? Ngási, tokumanya kuba nnyina amagala go kukukomoolola, na ago kukubaamba aha musalaba?” 11Yeézu yaámugalulila Pilato aáti, “Tiwaákubeele oyina amagala goóna góona ha bwaánze káwaakubeele otaheélwe na Múungu. Náho omuuntu óogwo antiile omu ngalo zaawe ayina echiheno chiháango bwooli kusáaga echiheno chaawe.”12Mbwéenu, obuchilo Pilato yaáhuliile ago, yaábaanza kuloondela omuháanda gwo kumukomoolola Yeézu, náho Abayahudi baáyoongela kutéela eyoombo nibagaámba báti, “Koólaamukomoolola omuuntu ogwo, mbwéenu íiwe toli munywáani wa Kaizáari.a Omuuntu weéna wéena óogwo alikweékola kuba omukáma, naamunuga Kaizáari.” 13Obuchilo Pilato yaáhuliile amagaambo ago, yaámuléeta Yeézu ahéelu, yaázeenda kwíikala náwe omu chitébe cho muchwaaziiko, ahaantu áaho bakaheeta Omwaalilo gwi Ibáale. Habwo lulími lwe Echihebrania nibagaámba Gabatha.14Ekaba yeéliliza esáaha mukáaga aha chilo cho kweéloonza habwe echilo chikúlu cha Paásika. Pilato yaábagaambila abatégeki ba Abayahudi aáti, “Muléebe, omukáma wáanyu!” 15Boónyini batéela eyoombo nibagaámba báti, “Mwíite, mwíite! Mubaámbe aha musalaba!” Pilato yaábabúuza aáti, “Ngási, nimweénda mmubaámbe aha musalaba omukáma wáanyu?” Abakúlu ba abagabe baámusubiza báti, “Íichwe titwíina omukáma oóndi náho Kaizáari!” 16Mbwéenu, omuhélo Pilato yaámuta Yeézu omu ngalo záabo kuba bamubaámbe aha musalaba. Mbwéenu, abasilikale baámutwáala Yeézu no kuzeenda náze.17Yeemucha omusalaba gwoómwe, yaásohola omu muzihwa, yaázeenda ahaantu áaho omu lulími lwe Echihebrania nibaheéta Goligoota. Izíina eli liina ensoonga eéti, “Oluhaanga lwo Omútwe.” 18Obuchilo kábaahikile aho, baámubaamba Yeézu aha musalaba. Ahaantu ahonyini bakaba baliho abaantu abáandi bábili áabo abaabeele babaambilwe aha misalaba hamo náwe, oómo olubazu lwo obúlyo no oóndi olubazu lwo obumoso, náwe Yeézu yaaba ahagáti.19Pilato yaálagila nkokwo gaandikwe amagaambo no kutéebwa aha musalaba gwa Yeézu, áago galikugaamba gáti, “ogu ni yeézu omunyanazaréeti, omukáma wa abayahudi” 20Amaandiko ago gakaaandikwa omu lulími lwe Echihebrania, Echirúumi ne Echiyunani. Abayahudi béenzi bakaba nibasoma amaandiko ago, habwo kuba ahaantu áaho baámubaambile aha musalaba hakaba hali héehi na Yeruzaléemu.21Mbwéenu, abakúlu ba abagabe baámugaambila Pilato báti, “Otaakwaandika nka nikwo, ‘Óogu no omukáma wa Abayahudi,’ náho oyaandike nka nikwo, ‘Omuuntu ogu akagaamba kuba weényini no omukáma wa Abayahudi.’ ” 22Pilato yaábagalulila aáti, “Mmahi, tiínkuhiindula amaandiko áago naáyaandika.”23Obuchilo abasilikale baámubaambile Yeézu aha musalaba, baátwáala emyéenda yoómwe, baázitéela amafuungu aána. Buli omusilikale yeemucha echinogokáche. Káandi, baátwáala enkaanzu yoómwe. Enkaanzu éezo ekaba eyogosize yóona kubaandiza olugulu kuhika aheéfo, telabeele no olubaziililo no óobu lúmo. 24Mbwéenu, baáteékatéeka báti, “Tutaziteémula ezi nkaanzu, náho tuteéle olweeso, tulole nka nikwo, neéba yo oóha.” Ago gakakolwa kuba gabonwe kuhikiilizwa áago agaándikilwe omu Maandiko Matakatíifu gáti, “Bakabagana emyéenda yaanze, na kuzitéelela olweeso enkaanzu yaanze.”* Nikwo óokwo bakakola abasilikale.25Mbwéenu, bakaba baliho abakázi abáandi bana abaabeele beemeeliile héehi no musalaba gwa Yeézu. Aha bakázi abo akaba aliho nyina Yeézu, nyina éento wa Yeézu, Mariamu muka Kilopa, na Mariamu omunya Magidala. 26Obuchilo Yeézu káyaamubwéene nyina no ogwo muheémba óogwo yaáyeenzile bwooli ayemeeliile héehi na nyina, yaámuzila aáti, “Íiwe máaha waanze, muléebe ogu. Mukole aábe omwaana waawe.” 27Káandi yaámugaambila omuheémba ogwo aáti, “Muléebe ogu. Omukóle aábe nyoko.” Mbwéenu, kuluga obuchilo obwo nyini omuheémba ogwo yaámunyegeza nyina Yeézu, ayikale náze omúka yoómwe.28Mbwéenu, Yeézu yaásoombookelwa kuba akaba yaámazile kuzikola emilimo yoómwe. Mbwéenu, yaáhooya naagaámba aáti, “Naázila iliho.” Akagaamba aátyo kuba gahikiilile áago agaabeele gaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu. 29Ahaantu áaho hakaba heena echiseme éecho bakeezuza evíini esaankameele. Mbwéenu, beémucha esifoongo,b baázikoza omu víini ezo, baázita omu lusekeyáanda, baámutwaálila Yeézu aha munwa. 30Yeézu obuchilo yaáziloza evíini esaankameele ezo, yaáhooya naagaámba aáti, “Emilimo yaanze yaáhwa!” Mbwéenu yeenamika omútwe gwoómwe, omwooyo gwaahwámo.31Chikaba chili echilo cho kweéloonza habwe Endaálikizo,c káandi Endaálikizo ezo ekaba eli echilo chiháango kusaaga Endaálikizo ezíindi. Abatégeki ba Abayahudi bakaba bateénda omutúumbi gusigale aha lugulu yo musalaba aha chilo che Endaálikizo, mbwéenu baázeenda hali Pilato, baámusaba nka nikwo abasilikale bazeénde kubahéenda amagulu abaantu áabo ababaambilwe, no kwiiháho emitúumbi yáabo aha misalaba.d 32Mbwéenu, abasilikale baázeenda, baámuhéenda amagulu owo kubaanza no wa kábili áabo ababaambilwe hamo na Yeézu. 33Náho obuchilo nibazeénda hali Yeézu, baásaanga yaáfwiile, bityo tibalamuheenzile amagulu.34Náho omulwaanila ngoma oómo yaámuchumita Yeézu ni ichúmu aha lubazu. Ahonyini enságama na méenzi byaásululuka. 35Empola ezi zaandikilwe no omuuntu óogwo akaba naagabona áago gakaba nigakolwa. Okusiinza kwoómwe no kwa amazima, náwe naamanya kuba áago alikugaamba na ga mazima. Akagaandika kuba ne emwe hanu mwiikilize.36Ago gakakolwa kuba gahikiilizwe áago agaándikilwe omu Maandiko Matakatíifu kuba, “Tihaliho igufwa lyoómwe éelyo lilaahéendwa.”* 37Káandi Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Baléeza kuleeba óogwo baáchumisile ichúmu.”38Kágaabeele gaáhiingwiile ago, yéeza omuuntu oómo izíina lyoómwe Yozéfu, óogwo akalugiilila Arimatea. Omuuntu ogwo akaba ali omuheémba wa Yeézu, náho habwe eseleke kwoónka, habwo kuba akaba naabatiína abatégeki ba Abayahudi. Mbwéenu, omuuntu ogwo yaázeenda hali Pilato, yaámusaba kuba atwaále omutúumbi gwa Yeézu, aáze kuziika. Pilato yaámukuúndila. Mbwéenu, Yozéfu yaázeenda, yeeháho omutúumbi gwa Yeézu. 39Náwe Nikodemo óogwo obuchilo búmo akazeenda hali Yeézu omu chilo,* yéeza yaáleeta omutulaanilo gwe emanemane no obubáani, gakaba gali ekilo makúmi asatu.40Mbwéenu, abo bábili baátwáala omutúumbi gwa Yeézu, baáguziíngilila emyéenda zilikwéela, hamo ne emizeeze emiluunzi kwiingana no obuteéka bwa Abayahudi bwo kuziika abaantu. 41Ahaantu áaho yaabaambiilwe Yeézu hakaba guliho musili. Omu musili óomwo hakaba halimo eémbi nsha éezo etakaziikagwamo omuuntu weéna wéena.e 42Echilo echo, chikaba echilo cha Abayahudi kweéloonzaa habwe Endaálikizo. Ha bwéecho baámuziika Yeézu omu mbi ezo, habwo kuba ekaba eli héehi.
1Echilo cha mbele cho obwooyo, enchaákala omulucheelelélwa, Mariamu omunya Magidala yaázeenda omu mbi ya Yeézu. Yaásaanga ibáale elyo lyaáhiliingisiibwe kuluga aha mulyáango gwe eémbi. 2Mbwéenu, yeeluka kuluga aho, yaázeenda hali Simoni Peétero na aha omuheémba óogwo Yeézu yaáyeenzile. Yaábagaambila aáti, “Abaantu baagwiiháho omutúumbi gwo Omukáma wéetu omu mbi, káandi titukusoombookelwa áaho baágutwáala!”3Peétero no omuheémba oóndi ogwo, baalugáho, baázeenda omu mbi. 4Bóona bábili bakaba nibeéluka, náho omuheémba ogwo oóndi yeeluka kumusáaga Peétero no kweébeembela kuhika omu mbi. 5Yeénama, yaásuuza omu mbi, yaázibona emyéenda zilikwéela éezo bakamuziikila Yeézu, náho talatáahile omugati.6Mbwéenu, Simoni Peétero yamukulaatila, yaáhika aho, yaátaaha omu mbi no kuzisaanga emyéenda zilikwéela éezo bakamuziikila Yeézu. 7Káandi yaásaanga ne echitaambaala éecho baamukomile Yeézu omu mútwe. Chikaba chitali hamo ne emyéenda eéndi, náho chikahinywa no kutéebwa ha lubazu.8Mbwéenu, omuheémba oóndi, óogwo akeébeembela kuhika aho, náwe yaátaaha omu mbi. Yaáleeba, yeekililiza, 9nóobwo bakaba bachaali kusoombookelwa Amaandiko Matakatíifu áago galikugaamba nka nikwo, Yeézu ni lwaampaka azooke kuluga omu bafwiile. 10Mbwéenu, abaheémba abo baázeenda owaabo.11Náho Mariamu omunya Magidala yaásigala no kweémeelela ahéelu aha mbi, akaba naalíla. Obuchilo akaba naalíla, yeénama no kusuuza omu mbi, 12yaábabona bamaléeka bábili áabo bazweele emyéenda zilikwéela. Bakaba beékeele áaho bakaba balyaamikile omutúumbi gwa Yeézu. Maléeka oómo ayikeele olubazu óolwo gukaba guli omútwe gwa Yeézu, oóndi ayikeele olubazu óolwo gakaba gali amagulu ga Yeézu. 13Bamaléeka abo baámubúuza báti, “Íiwe máaha, ha bwaáchi noolila?” Náwe yaábagalulila aáti, “Abaantu baagwiiháho omutúumbi gwo Omukáma waanze, káandi tiínkumanya áaho baágutwáala!”14Obuchilo Mariamu yaámazile kugaamba amagaambo ago, yeéchebuka, yaámubona Yeézu ayemeeliile ahonyini, náho weényini Mariamu talamumanyile. 15Yeézu yaámubúuza yaámuzila, “Íiwe máaha, ha bwaáchi noolila? Ngási, noomuloónda oóha?” Mariamu akateekuza kuba omuuntu ogwo akaba omuzáana wo omusili, mbwéenu yaámugalulila aáti, “Íiwe táata, kábilaaba ni íiwe waagwiihaho omutúumbi gwoómwe, ngaambila áaho waguta, ne éenye ndaazeénda kugutwáala.”16Yeézu yaámweeta izíina lyoómwe aáti, “Íiwe Mariamu!” Mále Mariamu yeéchebuka, yaámubona Yeézu, yaágaamba omu lulími lwe Echihebrania aáti, “Raboni!” Raboni, ensoonga yaáho no “Omweégesa.” 17Yeézu yaámugaambila aáti, “Leka otaankwáata. Ncháali tikazeenzile omu igulu hali Táata. Mbwéenu, zeénda kubagaambila abeekiliza bazeenzi baanze, ha kuba naázeenda omu igulu hali Táata, óogwo ali Isíimwe, hali Múungu waanze óogwo ali Múungu wáanyu.” 18Mbwéenu Mariamu omunya Magidala yaázeenda aha baheémba ba Yeézu, yaábagaambila empola ezi, naagaámba aáti, “Léeba, íinye naámubona Omukáma!” Mbwéenu, yabasoomboolela góona áago Yeézu akamulagila.19Yaaba olweébazo echilo echo nyini cha mbele cho obwooyo, abaheémba ba Yeézu bakakóba omu nzu eémo no kuchiinga emilyaango habwo kuba bakaba nibatiína abatégeki ba Abayahudi. No óobu keélaaba emilyaango ekaba echiingilwe, mala Yeézu yaábonwa ha bwéelu, no kweémeelela ahagáti yáabo, yaábagaambila aáti, “Obuhóolo bube ne emwe!” 20Mbwéenu, yaábooleka engalo zoómwe no olubazu lwoómwe. Obuchilo abaheémba baámubweene Omukáma, baánulilwa bwooli.21Yeézu yaábasuula káandi aáti, “Obuhóolo bube ne emwe. Nko óokwo Táata akaansiíndika íinye, bityo nyini ne éenye niimbasiindika íimwe omu nsi aha.” 22Káyaamazile kugaamba ago, mbwéenu yaábahuuhila olwooya, yaábagaambila aáti, “Mwiinaánkule Omwooyo Mutakatíifu. 23Kamulaaba nimubaganyila abaantu ebiheno byáabo, Múungu náwe yaábaganyiile ebiheno byáabo. Kamulaaba mutakubaganyila, Múungu náwe takabaganyiile.”24Omuheémba oómo omu baheémba ba Yeézu, izíina lyoómwe Tomaso óogwo izíina elíindi akaba ayétwa Iloongo, akaba atali hamo na abaheémba abáandi obuchilo Yeézu naabeesuúlulukiza. 25Mbwéenu, abaheémba abáandi abo baámugaambila báti, “Íichwe twaámubona Omukáma.” Náho weényini yaábagalulila aáti, “Íinye tinaákuhicha kwiikiliza ago kaándaaba ntabweéne aha kubaanza amakozo ge emisumali omu ngalo zoómwe, no kúta olukumu lwaanze áaho baágoógotiile emisumali no kúta omukóno gwaanze aho aha lubazu lwoómwe.”26Obuchilo ebilo munáana byaáhiíngwiile, abaheémba ba Yeézu baákoba hamo káandi omu nzu. Echilo echo náwe Tomaso akaba aliho hamo nábo. Emilyaango bachiingile, mala, Yeézu yaábonwa ha bwéelu, yaáyemeelela ahagáti yáabo, yaábasuula aáti, “Obuhóolo bube ne emwe!” 27Mbwéenu, Yeézu yaámugaambila Tomaso aáti, “Íiwe Tomaso, iíza onkúumye no lukumu lwaawe omu ngalo zaanze. Káandi, onkúumye ne omukóno gwaawe omu lubazu lwaanze. Otakuzeendelela kuleka kwiikiliza, náho oyikilize.”28Tomaso yaámugalulila aáti, “Omukáma waanze na Múungu waanze!” 29Yeézu yaámugalulila aáti, “Weékiliza habwo kuba waámbona. Béena omugisa áabo banyikiliize no óobu kábalaaba batakaambweene.”30Yeézu akakola eméenko eéndi nyíinzi éezo abaheémba boómwe bakazibona. Tizilaandikilwe omu chitabu echi. 31Náho eméenko éezo zili omu echitabu echi zikaandikwa kuba mubóne kwiikiliza nka nikwo Yeézu niwe Masihi, Mutábani wa Múungu, no kuba aha kumwiíkiliza, mubóne obulami bwo bucha no buchiile kulabila omu izíina lyoómwe.
1Kágaabeele gaáhiingwiile ago, Yeézu yaábeesuululukiza káandi abaheémba boómwe aha ngeégeelo ye enyaanza ya Tiberia. 2Bakaba baliho Simoni Peétero, Tomaso óogwo izíina elíindi akaba ayétwa Iloongo, Natanaeli óogwo akalugiilila Kána omuli Galiláaya, abáana bábili ba Zebedayo,a na abaheémba abáandi bábili. 3Simoni Peétero yaábagaambila bazeenzíbe aáti, “Niinzeénda kutéga eénfwi.” Boónyini baámusubiza báti, “Neechwe nituzeénda hamo ne ewe.” Mbwéenu baázeenda, baáhanama omu bwáato, bakatega omu chilo pee, náho tibalakwaasize eénfwi yóona yóona.4Omulucheelelélwa, Yeézu yaáyemeelela aha ngeégeelo ye enyaanza, náho abaheémba boómwe tibalamanyile kuba ni Yeézu. 5Mbwéenu, Yeézu yaábéeta aáti, “Báana baanze, ngási, mwaákwáasa eénfwi yoóna yóona?” Boónyini baámusubiza báti, “Mmahi.” 6Yeézu yaábagaambila aáti, “Munaguze omutego olubazu lwo obúlyo lwo obwáato, ne emwe nimubona kubasa eénfwi.” Mbwéenu, baánaguza omutego gwáabo omu nyaanza omukóno gwo obúlyo, bakakwáasa eénfwi nyíinzi bwooli kuhicha baásiingwa kugukweesa omutego gwáabo.7Omuheémba óogwo Yeézu ayaamweenzile bwooli, yaámugaambila Peétero aáti, “No Omukáma!” Obuchilo Simoni Peétero yaáhuliile kuba no Omukáma, yaázwaala omwéenda gwoómwe óogwo akazuula obuchilo yabaandize kutéga, yeenaga omu nyaanza. 8Abaheémba abáandi beeza aha bwáato, habwo kuba tibalabeele hala kuhika aha chaambo, náho bakaba bali nke entáambo igana límo zíti. Bakweesa omutego óogwo gukeezula eénfwi. 9Obuchilo kábaahikile aha ngeégeelo ye enyaanza, baábona heena olutóondo lwo omulilo. Ahali ogwo mulilo zikaba zitiilwého eénfwi no omukaate.10Yeézu yaábagaambila abaheémba boómwe aáti, “Mwiíze, muleéte aha eénfwi iínche éezo mwaátéga.” 11Mbwéenu Simoni Peétero yaátaaha omu bwáato, yaákweeseza aha ngeégeelo ye enyaanza omutego óogwo gukaba gwiizwíile eénfwi. Omu mutego ogwo zikaba zilimo eénfwi empáango igana límo makúmi ataanu ne ésatu. No óobu bilaaba zikaba zilimo eénfwi nyíinzi bwooli, no óobu bityo omutego tigulatéemukile.12Yeézu yaábagaambila abaheémba boómwe aáti, “Mwiíza mulye ebyookulya.” Taliho omuheémba óogwo ayaaleengesize kumubúuza aáti, “Íiwe oli oóha?” habwo kuba bakamanya kuba no Omukáma. 13Mbwéenu Yeézu yéeza, yeemucha omukaate, yaábaha abaheémba boómwe. Káandi, yeemucha ne eénfwi, yaákola aátyo nyini. 14Ezo ekaba eli entúlo ya kásatu Yeézu kubesuululikiza abaheémba boómwe buluga Múungu kumuzoola kuluga omu bafwiile.15Obuchilo baliile, Yeézu yaámubúuza Peétero aáti, “Simoni, mutábani wa Yohana, ngási, noonyeénda bwooli íinye kusaaga bazeenzi baawe aba óokwo balikuunyeenda?” Peétero yaámugalulila aáti, “Éego, Omukáma, noomanya kuba niinkweénda.” Yeézu yaámugaambila aáti, “Liísa entaama zaanze.” 16Yeézu yaámubúuza Peétero entúlo ya kábili aáti, “Simoni, mutábani wa Yohana, ngási noonyeénda?” Peétero yaámugalulila aáti, “Éego, Omukáma, noomanya kuba niinkweénda.” Yeézu yaámugaambila aáti, “Liísa entaama zaanze.”17Yaámubúuza entúlo ya kásatu aáti, “Simoni, mutábani wa Yohana, ngási noonyeénda?” Mbwéenu, Peétero yaázuzubalilwa habwo kuba akamubuuliza entúlo ya kásatu kuba, “Ngási, noonyeénda?” Yaámugalulila aáti, “Íiwe Omukáma, noomanya góona. Noomanya kuba niinkweénda.” Yeézu yaámugaambila, “Liísa entaama zaanze. 18Mazima butúnu niinkugaambila nka nikwo, obuchilo okaba oli omusígazi, okamanyiila kuzwaala emyéenda yaawe íiwe nyini, no kuzeenda hóona áaho wayeenzile. Náho obuchilo olyaákokola, olyaágolola emikóno yaawe no omuuntu oóndi alyaákuzwéeka emyéenda yaawe na kukuutwáala áaho otakweenda kuzeenda.”19Yeézu akagaamba aátyo kwoóleka omuháanda óogwo Peétero alaáfwa, no ogwo kumukúza Múungu. Mbwéenu, Yeézu yaámugaambila Peétero aáti, “Nkuláatila.”20Mbwéenu, Peétero yeéchebuka, yaámubona omuheémba óogwo Yeézu yaáyeenzile bwooli, akaba naabakulaatila. Omuheémba ogwo niwe óogwo akaba ayikeele héehi na Yeézu obuchilo nibalya ebyookulya, na kumubúuza kuba, “Íiwe Omukáma, no oóha alaakukoonga?” 21Mbwéenu, obuchilo Peétero ayaámubwéene omuheémba ogwo, yaámubúuza Yeézu aáti, “Mukáma, ngási ogu náwe?”22Yeézu yaámugalulila yaámuzila aáti, “Kiindaaba niinyeénda kuba aábe omulame kuhicha obuchilo niinsuba, echo nichikusaanila chi? Íiwe nkuláatila.” 23Mbwéenu echigaambo echo chikasugaana omu beekiliza nka nikwo omuheémba ogwo talifwa nakáti. Náho Yeézu talamugaambiile nka nikwo omuheémba ogwo talifwa nakáti, náho akagaamba aáti, “Kiindaaba niinyeénda kuba aábe ali omulame kuhicha obuchilo niinsuba, ha bwaáchi ago nigakwaágalaza?”24Omuheémba ogwo niwe óogwo alikusíinza aga na niwe yaágaandikile. No óobu íichwe nitusoomboókelwa kuba áago alikugaamba na ga mazima. 25Galiho amagaambo agáandi méenzi áago Yeézu akaba naakola. Kábyaakubeele góona ago gakwaandikilwe, niimbóna omu nsi hóona tihakuhikile kutamo ebitabu éebyo byaakwaandikilwe.
1Owe engoonzi teofiilo, omu chitabu chanze cho kutandika, nkakwaandikila habwa amagaambo habwa amagambo goona aago yeezu yaakozile no kweegesa, kulaga ha bubaandizo. 2Kuhika echilo eecho yaatweelwe kuzeenda omu igulu. atakatweele, akabagambila entumwa zoomwe ha muhaanda gwa omwooyo mutakatiifu hambwe emilimo eezo bolaakola. entumwa aabo yaatoolizwe. 3Hamwaanya gwe ebilo makumi aana kayaabeele yaayaleezwe mwooyo, no kubeegesa amagaamboo go obukama bwa muungu.4Echilo chilo obuchilo yeezu akaba naalya hao ne eezo ntumwa akabalagila, mutulugama omu chikali cha yeruzaleemu. Naho mutegamilile omwo nyini, kuhika obuchilo oobwo mulaayanaankula omwooyo omu chikaali Taata yaabeesagiisei ize iimwe kulabila amagaambo gaanze aago mbele nniimbagaambila. 5Kuba, Yohana akabatiza abaantu aha meenzi, naho ahaleeza ha bilo biche iimwe nimubatizwa aha mwooyo mutakaatiifu.6Bityo omu buchiloeezo ntumwa kazaakobile hamo na yeezu zaambuuza Mkama weetu obuchilo oobu niho alabasumbiza abaizirieli obukamabwaabo . 7Nawe yaabaambila obuchilo nali emihaanguko za amagaambo aago ti geenyu kumanya ha kuba ni Taata weenka oogwo ha buzizi bwoomwe yaalamwiile nigambaho iili. 8Naho nniimwaanaankula obuhicha obuchiloomwooyo mutakatiifu aleeza hali iimwe nimumba nimuunyayula iinye Yerusaleemune enkasi eziindi zoona ze eensi ya yudea na Samaria no kuhika hoona ha muhelo gwi ihaanga iye eensi.9Obuchilo Yeezu yaamazile kubagaambila entumwa zoomwe aago, nibamuleeba boona, ahonyini akasutulwa kuzeenda omu igulu. Obwiile bwaamusweekela, tibalamubweene kaandi. 10Obuchilo bakaba bachaali nibalaangamila ameeso gaabo olugulu, bwaangu ahonyini, heehi nabo, abakwaata babili aabo bakaba baazweele ebizwaalo bilikweela 11Baagaamba Iimwe bakwaata ba Galilaaya kamweemeeliile aaha nimuleeba omu igulu oogu yeezu ayaatwaalwa kuluga hali iimwe kuzeenda omu igulu aleeza kandi aatyo nyini nkokwo mwaamuleeba naazeenda omu igulu.12Mala entumwa baalugaho aaho ahi ibaanga eelyo eliliikweetwa mizeituni baasuba omu chikali cha Yeruzaleemu. hakaba hali heehi oluzeendo lwa nke echilo che endaalikizo . 13Baataaha omu muzihwa baazeenda baahanama omu chiseenge echoombikilwe olungu ye eenzu omwo baqbeele nibeekala . Eezo ntumwa nibo aaba peetero , Yohana ,Yakobo , Andrea Filipo , Tomaso, Balitomayo , Matayo na yakobo ali mutabani wa Alfyo . Kaandi bakaba baliho Simoni oogwo akaba ali muzeloote na Yuda ali mutambani wa Yakobo . 14Aaba boona bakaba bakoba aaho kumusaba muungu ha nsoonga eemo hamo na Mariamu nyina wa Yeezu na abakazi abaandi na badugu ba Yeezu.15Omumwaanya oogwo hakaba heena omukobo gwa abeekiliza .[ Obwinzi bwa abantu bukaba buli igana limo na makumi abili bati].Niho Peeteer yaayemeelela ahagatiya yaabo , 16yaabagambila badugu baanze amagaambo aago agayaandikilwe omu maandiko amatakatiifu ha bwa Yuda gakaba galiiwaampaka gahikiilwe . Aago gakagaambwa no omwooyo mutakatiifu kulabila hali Daudi habwe empola za Yuda ayaabebeembeliile aabo abamukwaasile Yeezu.17Akabalwa kuba entumwa muzeenzi weetu akaboneswa ikola eeli hamo ne echwe . 18[Obuchilo oobwo Yuda akagula ensaambu haiyeezo miya eezo yaayanaankwiile kwiingana ne echikolwa choomwe chibi Oomwo niho yaagwiile buuma eenda yoomwe ekaatika naamala goomwe bweecho baaziluka ahelu. 19Empola ze echigaambo eecho zaamanyiika ha batuuzi boona ba Yeruzaleemu . Ha bweecho baaziluka aheelu Empola ze echigaambo eecho zaamanyiika ha batuuzi boona ba Yeruzaleemu .Ha bweecho baazikula ensaambu eezo iziina lyaakeldama kuluga omu lulimi iwaabo ensoongoo yaaho ensaambu yo obwaamba.]20Peetero yaazeendela omu kugamba, kuba amagambo aago agaandikilwe omu chitabu che enzina nigo aaga. Eenzu yoomwe eebe no obufuunzi,hataakubaho omuuntu oogwo alaasigala aaho, kaandi chaangikilwe, omulimo gwoomwe gwo kweemeelelela,ahabwe omuuntu oondi.21Habweecho ni lwampaka atozwe omuntu ondi ogwo ayakulatileensi ne echwe obuchilo bwona obwo omukama yeezu akaba ali hamo ne echwe. 22Kubaandiza obuchilo obwo yeezu akabatizwa na Yohana kuhicha obuchilo obu yatweelwe kuzenda omu igulu ogwo alatozibwa nayendelwa aabe hamo ne echwe kugaamba obubona bwo okuzooka kwa yezu. 23Bityo bataho amazina ga abantu babili oomo akaba ali Yozefu ayaabele Barsaba kaandi akaba ayina iziina elindi Yusito no wa kabili akaba ayetwa Mathia.24Bamusaba muungu omu kugamba mukama ni iwe olikumanya emiganya ya abantu bona ha bwecho nitusaba otwoleke no ooha omuli aba babili waamutolize nka nikwo. 25Atwale omwanya oogu gwo obuheleza bwe entumwa ezo Yuda alekile obuchilo yaafwile no kuzenda ahantu aho alikumugasa. 26Mala baayesa olweeso,lwamugwela Mathia,yatelaniswa na abo entumwa abandi ikumi no oomo.
1Obuchilo bwe echilo cha Peentekoste kabwaahikile, abaantu boona aabo abamwiikiliize Yeezu bakaba bakobile omunzu eemo. 2Ahonyini, ilaka elyaabeele lilinke echiihule cho omuyaga, gwaaheemba kuluga omu igulu, gweeza gweezula omu nzu yoona eezo bakaba beekeelemo. 3Ahonyini beesulukizwa ebiintu bili nke endimi zo omulilo, byeebaganisa, byeekala aha lugulu ya buli oomo waabo. 4Abaantu abo boona beezuzwa obuhicha kuluga ha mwooyo Mutakatiifu, baabaanza kugaamba ha ndimi eziindi, nkokwo Omwooyo Mutakatiifu yaabeendiize kugaamba.5Na aho Yeruzaleemu bakaba baliho Abayahudi abaabeele nibamulamya Muungu. Abo Bayahudi bakaluga buli mahaanga goona ge eensi. 6Obuchilo kabaahulile ilaka eli, abaantu embaga beeza. Na buli oomo waabo yaakamaala, habwo kuba akabahulila abeekiliza aabo nibagaamba gaamba nabo omu ndimi ezili zaabo. 7Ago gaabasobeza no kubakaamaaza bwooli, kunu bagaamba,''Ngasi aba boona bi tulikuhulila nibasoomboola bati, ta abatuuzi ba Galilaaya?8Ngasi Byaabaho bita nkokwo buli oomo weetu naabahulila nibagaamba ha lulimi lwoomwe lwo obuzaalwa? 9Aha heena abaantu kuluga omu nsi za Abaparti, Medi, Elaamu, Mesopotamia no omu byaalo bya Yudea, Kapadokia, Poonto, Asia, 10Furigia, Paamfilia na Miisiri. 11Heena abaandi kuluga olubazu lwe eensi ya Libia eezo zili heehi na Kurene. Heena abazenyi aabo bakaba balugile okwo Ruumi, abo abaandi na Abayahudi bo obuteeka, na abaandi bakazaalilwa ediini eziindi naho beekililizana na ediini ye Chiyahudi. Heena abaandi aabo bali Abakirete, na abaandi Abaarabu. Ne eechwe chweena, nituhulila abaantu aaba nibamukiza Muungu ha bikolwa byoomwe bikulu, omu ndimiezili zeetu eechi.12Abaantu boona baakamaala no kutahwa tahwa nibeegaambila, chiina nsoonga chi chigaambo? 13Naho abaandi omuli aabo baabasekeelela aabo baantu ba Yeezu omu kugaamba, Batamiile eviini!14Naho Peetero yaayemeelela, hamo ne entumwa bazeenzibe aabo ikumi no oomo, yaabagaambila abaantu aabo ahi ilaka lihaango iimwe Bayahudi, ne eemwe abaandiaabo mulikutuula aahaYeruzaleemu, munnhuliilize kuzima, mbone kubasoomboolela eebyo! 15Nimuzila muti abaantu aaba batamiile amazima, aababaantutibatamiile oobuhachaali ne esaahaisatu kwoonkaze enchaakala16Naho amagambo aaga nigo aago gaagambilwe kulabila aha mubasi Yoeli. 17Muungu naagamba nka nikwo,omu bilo byo omuheleeluko,niimbaseseelela abantu boona omwooyo gwanze,batabani banyu na bahala balaabasa,na abasigazi baanyu nibabona amezaho,na abanyampala baanyu nibaloota ebiloosi.18Omu bilo eebyo nimbasesela omwoyo gwanze no noobu aha lugulu ya abazaana baanze,abakwata na abakazi,nabo balagaamba obubaasi. 19Niinkola amahano omu igulu olugulu,ne emanyiso omu nsi ahansi,obwaamba no omulilo,no olwooya lwiinzi lwe eliika.20Izooba lilahinduka kuba ensimbaazi,no okweezi kulaba okulikutukula nko obwaamba.Aago goona galaba obuchilo chitahikile echilo chikulu chi ikuzo lyo omukama muungu. 21Na buli muuntu ogwo alikweeta,ahi iziina lyo omukama muungu naachungulwa.22Peetero yazendelela kugamba iimwe bakwaata abanyaiziraeli,muhulilize muungu akamumanyisa butunu yeezu omunyazareeti hali iimwe,ha muhanda gwa amahano go kusobeza ne emeenko kulabila hali weenyini,eezo mungu akamuhikiliza kuzikola omuli iimwe,aago,iimwe nyini nimugamanya kuzima. 23Kayabalile oogu yezu yasohozwa hali iimwe,nka mungu okwo yalamwile kwiingana ne ensoonga yoomwe kuluga ha bubandizo neemwe mukamubaamba no kumwiitila aha musalaba aha muhanda gwo kulabila abanyamahanga abatakusaswa ebilagilo. 24Naho mungu akamuzoola kuluga omu bafwile,yaamuchunguula ne ebyaagalalo byo olufu,habwokuba mazima tichikwile lufu kuzendelela kumukoma yeezu.25Kuba nawe omukama Daudi akagamba aati habwa yeezu,nkaba mumubona omukama ali mungu omu meeso gaanze buli bucha.na habwokuba ali olubazu lwaanze lwo obulyo,tinkuchuundagulika. 26Ha bweecho omuganya gwaanze nigusemelelwa,kaandi olulimi lwanze nilitela emihila.27Habwo kuba iwe toligunagilana omwoyo gwanze omu kuzimu,na kaandi tokukunda omubili gwaanze guzunde iine omutakatifu waawe. 28Waanyoleka emihanda zo obulami,noonyizuza amanulilwa habwokuba oli heehi nenye.29Peetero yazeendelelela kugamba abayahudi bazeenzi baanze,nihicha kubagambila ha kugima nkokwo isichwe enkulu Daudi akafwa yazikwa ne eembi yoomwe echaali eliho aaha kuhicha lelo. 30Naho Daudi akaba ali ombaasi na akamanya nkowko muungu akamwesgiza ha kulahila nka nikwo,alyaamukola omunt oomo wo kuluga lwoomwe kwikala aha chitebe cho obutegeki bwoomwe. 31Daudi akasombokelwa amagambo aago nigabaho gata,niho akagamba habwo kuzooka kwo oogwo masihi nka nikwo,talalekilwe omu kuzimu nali omubili gwoomwe tigulazuunzile.32Oogwo yeezu,mungu yeezu akamuzoola kuluga omu bafwile,ne eechwe tweena ni baalubona bo okuzooka ookwo. 33Mungu yamuha yeezu ikuzo lihango no kumuta heehi naze olubazu lwo obulyo nawe yeezu yayanankula kuluga hali wenyini taata,ogwo omwoyo mutakatifu oogwo yaatweesagiize,nawe yaatusesiile,echo nicho mulikuleeba oobu no kuhulila.34Kuba Daudi weenyini taladutukile no kuzeenda omu igulu,naho akagamba,omukama muungu akamugambila omukama wanze oyikale olubazu lwanze lwo obulyo. 35Kuhika mbate abasi baaawe,iifo ya amagulu gaawe 36. Peetero akamala ha kugamba,ha bweecho abaiziraeli boona nibeendelwa bamanye aha mazima nkokwo mungu yamukola oogu nyini yeezu kuba weenyini masihi no omukama,oogu iimw mukamubaamba aha musalaba.37Abantu aabo,kabahulile amagambo aago gaabachumita bwooli omu miganya yaabo bamubuza peetero ne entumwa abandi bazeenzi beetu,oobu tuzileho tuta. 38Peetero yabagambila buli oomo wenyu atamwe ebiheno byoomwe no kubilekelela,amuhindukile muungu no kubatizwa ahi iziina lya yeezu kristu,mubone kuganyilwa ebiheno byaanyu ne eemwe nimwinankula obuhicha bwo omwooyo mutakatifu. 39Mungu akatweesagiza endagano eezi ha bweenyu na abaana banyu na ha baandi boona aabo abali hala ookwo,kuba bona aabo abalikweetwa no omukama,muungu weetu weenyini.40Peetero yazeendelela kubagambila aabo baantu amagambo agandi meenzi go kubaneembelela omu kubagumisa omuganya ha kugaamba mchungulwe kuluga omu luzaalo oolu oluhegeene lwa abatakutegezwa. 41Ha bweecho boona abayanaankwile echigambo choomwe Peetero bakabatizibwa,echilo echo abantu bo kuhika nke ebihumbi bisatu baaba baayoongelwa omu baheemba abandi. 42Abahemba bakazeendelela omu kweeyega ebyegeso bye entumwa za yeezu.Beekola omu bumo bwo omwooyo baaba nibamenyula omukate no kumusaba muungu hamo.43Entumwa aabo bakaba nibakola emanyiso na amahano go kusobeza meeenzi,kuhicha abantu boona baaba beetamwa. 44Abekiliza boona bakakoba ahantu hamo,kukobela buli chintu chona bakaba beenacho hamo. 45Bakaba nibaguza ebiintu byaabo ne empilya eezo baabonesize,bakazibagana kwiinganisa no okwenda kwa buli omo okwo kuli.46Buli chilo bakazeendelela kubagana omu lubuga lwe eenzu ya mungu bakaba nibamenyula omukate omu maka gaabo,no kulya hamo ha manulilwa no omuganya gulikwela. 47Bakaba nibamukuza muungu no kunulilwa omu mbabazi za abantu boona.na buchile,omukama yaabo naaboongela abantu abandi omu mbaga ya aabo abaabeele nibachuungulwa.
1Echilo chimo Peeetero na Yohana bakaba nibazenda aha nzu ya mungu kusaba,akanya ako zikaba zili esaha mwenda za nyemisana. 2Omu nzu mungu omo akaba ali omulema ,omulema kuluga ha kuzalwa kwoomwe na buli chilo akaba atawalwaokwo abone kusaba empilya ha baantu abo bakaba nibataaha omu nzu ya mungu. 3Omuuntu oogwo kayababwene Petero na Yohana belile kutaha omu nzu ya mungu yabasaba bamuhe empilya.4Aho Petero na Yohana bamutukuza ameso niho Petero yamugambila ,otuleebe iichwe. 5Yaabaleba kunu nayetegeza nkokwo bakaba beene echintu cho kumuha. 6Naho peetero yamugambila tinyina efaza nali azehabu naho echi nyinacho nicho ndikuha nikugambila ahi izina lya yeezu Kristu omunyazareti yemelela olibate.7Peetero yamukwata oogwo omuntu omukono gwo obulyo yamwimeleza ahonyini amagulu ne enfundo zoomwe byaba na amagala. 8Yaayemelela bwangu no kuguluka yabanza kulibata weenka Yataho omu nzu ya muungu hamo na peetero na Yohana ,kunu nalibata no kugulukaguluka namukuza mungu .9Abantu boona bamubona nalibata no kumukuza mungu. 10Bmumanya nkokwo niwe ogwo nyini ayabele nayikala no kusabiliza aha mulyango ogulikwetwa muzima gwe eenzu ya muungu boona bakeekangwa no kusobelwa bwoli kuleeba echigambo echo echamwesulukize.11Obuchilo oobwo omuntu ogwo ayachilizwe akaba nabomelela Petero na Yohana abantu boona babelukilila nibasobelwa bwoli.Ahantu aho Peterona Yohana bakaba ali hakaba nihetwa itegekelo lya Selemani. 12Obuchilo Petero yababwene abantu abo yabagambila Abaziraeli bazenzi banze hali chiiha ebyo nibibasobela habweecho nimututukuliza ameso nimuzila muti oogu muuntu nalibata ha buhicha bweetu nali habwo kuba ichwe nitutuula nkokwo muungu alikutweendeza.13Mahi ti bityo obu mungu wa besiichwe enkulu,Ibrahimu ,Izaaka na Yakobo yamukuza omuzana womwe yezu,no ogwo yeezu niwe oogwo imwe nyini mwamusohwezile ahali Pilato akaba ayenzile amulekulile yeezu azeende mukamwooga. 14Mwamusaba Pilato nko kwo omwisi chingulilwe no kuleka wenyini mukamwoga yeezu omutakatifu no omugololoke.15Mukamwita wenyini ali obutaandikilo bwo obulame naho mungu akamuzoola kuluga omu bafwile, ne echwe ni balubona bo okuzooka kwoomwe. 16Omuntu ogwo mulikubona aho nimumanya kuzima wenyini yaachizwa ha muhanda gwo okwikiliza omu iziina lye yeezu eelyo izina hamo no kumwikiliza weenyini niyo ensoonga yaabele no kuchila nkokwo mulikubona okwali.17Obu abaiziraeli bazeenzi betu ebyo boona mwamukolile yeezu iimwe na abatwaaliliza baanyu nimumanya nkokwo mukakola habwa butasoombokelwa. 18Naho aho muhanda ogwo muungu akahikiliza amagambo aago yaabasize ha muhanda gwa ababsi boomwe boona nkokwo,masihi woomwe naayagalazwa.19Habwecho mutamwe ebiheno byanyu no kubileka ,mumuhindukile mungu niho weenyini ayiheho ebiheno byanyu bubone kwiiza obuchilo byaanyu,bubone kwiiza obuchilo bwo kuhumuzwa habwo kubaho kwoomwe omukama ha muhanda ogu mungu alaba naabachuleza no kubagumya emyoyo kuluga ha Mukama. 20Nasindikiza yeezu hali imwe weenyini niwe masihi omuchunguzi ogwo muungu yamutolozile habwenyu imwe kuluga ha bubandizo.21Ni lwampaka yeezu asigale omu igulu kuhicha buhike obuchilo mungu akole ebintu byoona bibe bisha,nkokwo yagambila kuliga kala ha muhanda gwa ababasi boomwe abatakatifu. 22Kuba ,Musa akagamba kuluga omuli iimwe Abaiziraeli omukama weenyu alyaabaleetela omubasi nke enyu muhulilize kuzima buli chigambo echo alibagaambila. 23Omuuntu weena wena ogwo alileka kumuhuliliza ogwo omubasi alyaachiindikwa mazima na abantu ba mungu.24No obu ababasi boona kubandiza Samweli na abandi aabo abakulatila bakabaasa amagambo ge ebilo eeebi. 25Iimwe muli abana ba ababasi kandi mulimo omu ndagano ezo mungu yakozile na baguuka banyu mungu akamweesagiza Ibrahimu,kuluga omu luzalo lwalwe ndyaafuha enganda zoona omu nsi. 26Mungu kayamukulize omuzaana woomwe yeezu obwaambele akamusindikiza hali iimwe niho abafuuhe ha kubahindula buli omo kuluga omu biheno byoomwe.
1Obuchilo Peetero na Yohana bakaba nibolekela abantu aabo,abagabe ba mungu,na Abasadukayo,na mukulu wa abalwaanila ngoma be eenzu ya mungu babezaho. 2Beeza basayile bwooli,habwokuba Peetero na Yohana bakaba nibabegesa abantu nibabatulila nkokwo,hali yeezu heena okuzooka kwa abafwiile kwingana no kuzooka kwomwe. 3Ha bwecho,babaakwata Peetero na Yohana baabachingila omu ibohelo kuhicha nyencha eemo,habwokuba hali olwebazo. 4No oobu bityo,beenzi abahulile echigambo cha Peetero na Yohana bakekiliza kuhicha okubalwa kwa abakwata boonka aabo abakeliza yeezu kwahika ebihumbi bitaanu biti.5Nyenchemo,echilo cha kabili abategeki abanyampala na abegesa be ebilagilo baakoba aho yeruzalemu. 6Ahagati ya abantu aabo bakaba balimo omugabe omukulu wa mungu Anasi,hamo na kayafa Yohana,Alekisanda,na abandi aabo bakaba bali bo luganda lwa Anasi. 7Baalagila Peetero na Yohana baleetwa babeemeleza omu meeso gi itegekelo ya balusiingo baabuza omu kugamba aago gi mukozile,mugakozile ha buhicha chi,nali izina lyo ooha.8Aaho Peetero ayizilwe obuhicha kuluga aha mwoyo mutakatifu yabasubiza,abategeki na abanyampala. 9Keelaba leelo nimutubuza amabuuzo habwokuba tumuhweelile omuntu ogu akaba ali omulema,na nimutubuuliliza nka nikwo yachizwaho. 10Mbweenu imwe mweena hamo na Abaiziraeli abandi boona mumanye eebi ninyenda mumanye ha mazima nka nikwo ogu ayemeliile omu meeso geenyu yaabele no bulami ha buhicha bwi iziina lya yeezu kristu omunyazareti.ogwo niwe iimwe mukamubamba naho muungu akamuzoola omu bafwile.11Niwe ogwo amaandiko matakatifu nigagamba nka nikwo wenyini ni ibale eelyo mukanga iimwe aboombeki,eelyo nilyo lyaahindukile kuba ibale igazi lyo oluhazo. 12Obuchunguzi nibubonwa kuluga hali weenyini weenka yeezu kristu kuba mazima tihaliho iziina eliindi iifo yi igulu eelyo baheelwe abantu kubachungula obuchunguzi bweenu ni lwampaka buluge ahi iziina elyo lyoonka.13Balusingo aabo kababweene nkokwo Peetero na Yohana baagamba no obugimi,na nkokwo aabo na abantu batyo kwoonka bateena echisomo,niho babasobelwa bwoli,baabaanza kumanya nka nikwo Peetero na Yohana babele hamo na yeezu ha mwanya. 14Naho,habwo kuba balusingo aabo bakaba nibamuleeba omukwata oogwo akachizwa ayimelele aaho ali hamo na Peetero na Yohana tibalabeele ne echigambo cho kugamba.15Bityo baabazema Peetero na Yohana basohole omu itegekelo eelo bonyini baasigalamo nibehanuuza. 16No kweebuza bati,tubazileho tuta abantu aaba abatuuzi boona ba aaha yeruzalemu nibamanya nkokwo baakola emanyiso zi ihano na titukuhicha kulyooga. 17Naho tubone kwaangila echigambo chitakuzendelela kusagiliza kusaambaha omu baantu ni kuzima tubaangile abantu aaba balekelele kugamba kaandi no omuntu weena weena ahi iziina lya yeezu. 18Niho aabo balusiingo babeeta Peetero na Yohana babangambile bataleengesa kweegesa nali kugamba kaandi aha bwi iziina lya yeezu.19Naho Peetero na Yohana babagambila mulamule iimwe nyini,kabilaaba na mazima omu meeso ga mungu kubakoondokela iimwe kuchila mungu. 20Iichwe titukuhicha kuleka kugamba habwe ebigambo ebyo twaabweene no kuhulila.21Peetero na Yohana kabagambile bati,balusiingo aabo tibalabwene omuhanda gwo kubachwazika habwokuba abantu boona bakaba nibamukuza bwooli mungu habwe emanyiso yi ihano eelyo bakaba nibamanya nkokwo chakolwa. 22Omuntu oogwo ayachizwa akaba ali omulema ha mwanya gwe emyaka makumi aana no obusaago ha bwecho balusiingo babaha kaandi Peetero na Yohana aha busanya buhango baabalekulila bazeende.23Peetero na Yohana obuchilo bakakomololwa baasuba ha bekiliza bazeenzi baaba baabasombolela amagambo goona aago baagaambilwe na abakulu ba bagabe ba muungu hamo na abanyampala ba abayahudi. 24Na abantu aabo kabahulile amagambo aago bona hamo baateelana omu kumusaba mungu nibagaamba iiwe omukama mungu,iiwe ni iiwe omuegeki mukulu wa byoona iiwe niwe ayaahangile igulu ne eensi ne enzibe na byoona ebilimo. 25Iiwe okagamba ha muhanda gwo omwoyo muakatifu kulabila ha kanwa ke isiichwe Daudi omuzaana waawe,habwachi abanyamahanga nibasaaya bwooli,kaandi abantu nibateekuza ebiteena mugaso.26Abakama be eensi na abategeki baakobile hamo,babone kumwanga omukama no kumwanga masihi woomwe.27Na amazima nka nikwo omukama Herode na Pontio Pilato bakakoba hamo na Abanyamahanga na Abaiziraeli omu chikali eecho babone kumwanga yeezu omuzaana waawe omutakatifu oogwo waamutozile. 28Boonyini baakola aago kuluga obuhicha bwaawe no okwenda kwaawe ookwo okaba olamwileho bakolwe kuluga aha bubandizo.29Omukama mungu okuleebe okulamula kwabo kubi,otuhe obuhicha iichwe abazana baawe kugamba echigambo chaawe ha bugimi buhango. 30Golola omukono gwaawe obone kuchiza abantu no kukola emanyiso na amahano ha muhanda gwi izina lya yeezu,omuzaana waawe mutakatifu. 31Obuchilo bamazile kumusaba mungu ahantu aaho baabeele bakobile haachuundagulika nabo boona beezuzwa obuhicha kuluga aha mwoyo mutakatifu baabanza kweegesa abantu echigambo cha mungu ha bugimi.32Abekiliza boona bakaba beena obumo ha matekuzo na ha chihika taliho omunu oogwo akatoonga no oobu echintu chimo nka nikwo ne cha weenyini weenka naho bakakobela hamo byoona eebyo babele beenabo. 33Entumwa za yeezu bakaba nibabagambila obuboni abantu ha buhicha bwiinzi aha mpola za nka nikwo,omukama yezu azokile mungu akaba nabaha bona embabazi yoomwe mpango.34Kuba talabeleho omuntu weena weeena omuli aabo oogu ayalebesize echintu ha kuba abantu boona aabo ababele beene amasaambo nali eenzu bakabiguza,empilya baazita omu magulu ge. 35Entumwa eezo mpilya entumwa baazigabila abantu kwiigana no okweendho kwa buli muuntu.36Hakaba heena omulawi omo,iziina lyoomwe Yozefu enzaalwa yo omu iziinga lya Kipro,oogwo entumwa za yeezu bakamweeta izina Barinaba ensonga yaaho no owo kugumya omuganya. 37Oogwo muuuntu akaguza ensaambo yoomwe ne empilya eezo yabwene,yazileta aha numwa aabo.
1Hakaba heena omuntu,iziina lyoomwe Anania mukaziwe akaba nayetwa Safira.Bonyini bakaguza ensaambu yaabo. 2No kuluga empilya eezo babonesa Anania akeehaho empilya eziindi yaziseleka habwa wenyini mukaziwe akaba ayikililizene nawe kukola aatyo,empilya eezo ezaasigele,Anania yazileta yaabaha entumwa za yeezu.3Naho Peetero yamugambila iiwe Anania habwachi Isitaani lyategeka omuganya gwaawe,kuhicha kugamba ebisuba ha mwooyo mutakatifu ha bweseleke waayebikila ensaaga ye empilya eezo obwene ha kuguza ensaambu yaawe. 4Otakaligulize libeele litali echintu chaawe tikwo noobwo obele wagulize,empilya zibeele zili omu buhicha bwawe kuzikoza okwolikweenda.Habwaachi waalamula kukola echigambo nke eechi tiwaabeeha muntu,waagaambila muungu ebisuba. 5Obuchilo Anania yahulile ebyo bigambo by Peetero yaagwa ahansi yaafwa boona aabo abahuliile ebigambo eebyo bya Peetero bakeganya bwooli. 6Abasigazi beeza baasweekelela omubili gwoomwe ne esuka,bamusohoza aheelu bamuzika.7Kahaabalile ha mwanya gwe esaha isatu ziti,muka Anania nawe yaataha omu chiseenge eecho,ateena kumanya amagambo ago agaagwa. 8Peetero yamubuza hoona sii ngambila mugulize ensambu yaanyu ha mpilya eezi yaamusubiza,eego tugulize ha ndeengo eezo.9Peetero yamugambila,habwaachi iiwe na balo mweekiliza kumuleengesa omwoyo mutakatifu gwo omukama leeba abasigazi aabo abazeenda kumuziika balo,baasuba,oobu bali aaho aha chisasi,nibatahamo kukutwaala iiwe ahelu oobu nyini. 10Ahonyini Safira nawe yaagwa ahansi omu magulu ga Peetero yaafwa niho abasigazi batahamo,basanga Safira nawe yaafwile bagusohoza ahelu omutumbi gwoomwe baguziika heehi neeba. 11Amagambo aago gaasaambala omu kelezia,beetimwa bwooli,hamo na abandi boona aabo abahulile empola eezi.12Eezo entumwa za yeezu bakaba nibakola emanyiso na amahango go kusobeza menzi omu baantu.na abekiliza ba yeezu boona bakaba bakoba hamo omu nzu ya mungu omu itegekelo lya Selemani ha nsoonga eemo. 13Omuntu weena weena oondi oogwo akaba atali omwikiliza akatina kutelana nabo.naho abantu benzi bakabakoondookela.14Nabo abandi,abakwaata na abakazi bakamwiikiliza omukama,bityo obukami bwa abekiliza bukaba nibweeyoongela bwooli. 15Habwa amahango ge entumwa abantu bakaba nibabasohoza abalweele aheelu nibabatwala kubabyamika omu mihanda.okwo bakaba nibababyamika aha bitabo ne emikeeka,kubona obuchilo Peetero nahingula,echimunyamunya choomwe chibone kubakumya abandi omuli aabo,bachile. 16Abantu beezi bakahika kuluga omu maboma ge engegelo ya yeruzalemu,nibabaleta abalweele baabo,na aabo ababele batuungamilwe na amazimu.Boona bakachizwa.17Omugabe omukulu,na bazeeenzibe boona aabo bakaba bali,abasaadukayo,bakazila ichubi bwooli habwe entumwa za yeezu. 18Ha bweecho babakwaata entumwa eezo,babachingula omu ibohelo lihango.19Naho omu chilo oomwo maleeka oomo wo omukama mungu yachingula emilyango ye eenzu eezo,yabasohoza ahelu.Mala yabagambila. 20Muzeende kweemelela omu lubuga lwe enzu ya mungu,mubagambile abantu amagambo goona ha bwo obulami oobu obusha. 21Entumwa ezo kabahulile eebyo,baabikoondokela,bazeenda omu lubuga lwe eenzu ya mungu enchakala yo mulutulutulu,baabanza kweegesa abantu oomwo.obuchilo nyini omugabe omukulu,hamo na bazeenzibe,aabo,bakabalalika itegekelo lya balusiingo ba abaiziraeli,nikwo kugamba embaga yoona ya abakulu ba abayahudi babugane baasiindika aantu omu ibohelo,babone kubaleeta entumwa eezo.22Naho obuchilo batahilemo omwo baasaanga eezo entumwa tibalimo baasuba basohoz empola nkokwo. 23Obuchilo twahika omu ibohelo,twaasanga emilyaango echiingile kuzima na abachuungi beemeliile ahelu ye emilyango nibachuunga naho obuchilo twachingula emilyango titwamusaangamo omuntu weena weena omwo omugati.24Omukulu wa abachungi be eenzu ya mungu no omugabe omukulu kabahuliile eebyo baba no kutahwaatahwa omu kweebuuza,Amagambo aaga gaabaho gata. 25Mala omuuntu oomo,yeeza yabagambila muhulilize aabo baantu abo mubele mubohile,oobu nyini balimo omugati omu lubuga lwe eenzu ya mungu nibegesa abantu.26Niho oogwo mukulu wa abachuungi hamo na abachungi boomwe bazenda ha lyeezo ntumwa babaleeta,naho tibalabakwasile lwa amaani,habwokuba bakatina nkokwo abantu bakabahoonzile na amakulugusi. 27Baabebeembelela omu itegekelo eelyo lya balusiingo baabembemeleza omu meeso ga boona omugabe omukulu yaabagambila. 28Tubaguze bwooli nkokwo mutabegesa abantu ha bwi iziian lyo omuntu ogwo naho nimuzendela kweegesa abantu empola zoomwe omu nkasi zoona za yeruzalemu nimugaamba nkokwo kufwa kwoomwe kwaaletelwa ne echwe.29Peetero hamo ne entumwa bazeenzibe babagaambila,chikwiilwe tumukoondookela muungu,kuhicha kukondokela abantu. 30Iimwe mukamwiita yeezu ha muhanda gwo kumubaamba aha musalaba naho mungu wa besiichwe enkulu akamuzoola. 31Yamwemeleza oogwo no kumuhanamika aha chitebe ha kumuta olubazu lwoomwe lwo obulyo aabe omutegeki no omuchunguzi muungu akozile aatyo kuba ababonese abaiziraeli balekele ebiheno byaabo na baganyilwe. 32Iichwe ni balubona be eebyo byoona,na kandi omwoyo mutakatifu ni lubona weenyini niwe oogwo mungu yatuheele iichwe abategelezza boomwe.33Obuchilo balusiingo aabo kabahulile eebyo baasaya bwooli bakaba nibeenda kubeeta aabo entumwa. 34Naho omu itegekelo eelyo hakaba heena omufarisayo oomo iziina lyoomwe Gamalieli.oogwo akaba ali omwegesa we ebilagilo akaba nakuzwa na abantu boona aemeleela,yalagila nkokwo entumwa basohozwa aheelu ha mwanya mugufu.35Mala yabagambial balusiingo bazenzibe abakwaata ba iziraeli,mweetegeeleze echigambo eecho mulikwenda kukola ha baantu aaba. 36Nimwiizuka ebilo eebyo ebihiingwile akaba aliho omuntu iziina lyoomwe Theud.Theuda ogwo akaba nayebuga nkokwo no omuntu mukulu na abantu magana aana bati bahuliliana naze,naho omuheleluko,aketwa na aabo boona aabo abamukulatila bakasaambala emilimo zaabo zoona zaaba busa. 37Kaandi,ahakulatileho,obuchilo oobwo abantu bakaba nibapeetwa akabaho omubisa,oondi,oogwo akaba ali omu Galilaya.iziina lyoomwe Yuda akababeeha abantu bamukulatila naho nawe akafwa na boona aabo abamukulatile bakasaambala.38Mbwenu oobu nimbahanuuza,mubaleke abantu aaba mutakubakolela choona choona,kabilaaba omuhanda gwaabo na byoona eebyo balikukola ne bye chimuntu kwoonka,niibihwaaho byoonyini. 39Naho kabilaba eebyo ne emilimo za muungu timukuicha kubangila aaba,nimwisaanga nimumwanga muungu weenyini.40Bityo,okulamuhwa ookwo kwa Gamalieli aabo bazeenzibe bakwikiliza baabeeta entumwa kusuba omu itegekelo balagila batweelwe ensanzu bwooli male baabaangila nka nikwo baakelele kubagambila abantu empola omu iziina lya Yeezu baabalekulila bazeende. 41Entumwa abo balugamo omu itegekelo eelyo nibanulilwa habwo kuba baayeendelwa kugoolwa ha bwi iziina lya yeezu. 42Tibalakile kweegesa abantu no kubatulila empola nzima nka nikwo yeezu niwe masihi buli chilo bakazeendelela kukola batyo omu lubuga lwe eenzu ya mungu no omu maka ga abantu.
1Ebilo eebyo obwiinzi bwa abahemba ba yeezu bukaba nibuzendelela kukanya,omuli aabo hakaba heena abayahudi abo abagaambila obulimi lwe echiyunani na abayahudi bazeenzi baabo aabo abagambile olulimi lwe echihebrania,aabo ababele nibahooya echiyunani bakabadugulumila abayahudi abo olulimi lwe echihebrania nka nikwo,tibalabasaasilwe entumwbakazi zaabo omu kubabaganisa ebyookulya bya buli bucha.2Ha bweecho entumwa ikumi na babili baabakobya kobya abahemba boona babagambila ti kuzima ichwe tuleke kwegesa echigambo cha muungu habwo kugabila abaantu ebyokula. 3Ha bweecho bekiliza bazeenzi beetu mutooze abakwata musanzu omuli iimwe aabo abalikumanyika nkokwo beezwile obuhicha kuluga omwoyo mutakatifu no kweetegeeleza aabo nitubaha omulimo oogu. 4Tubone iichwe kuguma kumusaba muungu no kuchiheleleza omu bantu echigambo choomwe.5Eecho chigambo chaabanulila abahemba aabo boona batooza Stefano,omuntu oogwo ayizwile omwooyo mutakatifu no owo okwikiliza kuhango ,kandi baabatoza Filipo,Porokoro,nikanori ,Timoni,Parimena na nikolao wa Antiokia oogu ayaahindukile no kukulatila okwilikiliza kwa abayahudi. 6Baabaleeta abakwata aabo omu meeso ge entumwa ,nabo baabasabila nibabateelaho emikono aha lugulu yaabo.7Ne echigambo cha muungu chaasambala okubalwa kwa abahemba kweeyoongela bwooli omuli Yeruzalemu ne embaga mpango ya abagabe y a abagabe echiyahudi baakoondokela okwo kwiikiliza.8Mungu akaba namuha Stefano embabazi bwooli no obuhicha bwiinzi yaaba naakola amahano mahango go kusobeza ne emanyiso omu baantu. 9Naho abandi omu bayahudi bakalengesa kuhakana nawe aabo bakaluga omu isomelo lya abaahudi eelyo elyaayesilwe isomelo lya abantu bokwiiyagalula abandi omuli aabo bakaluga kurena na alekisandria na abandi bakaluga kilikia na Asia abayahudi aabo baaba nibehanuuza na Stefano.10Naho yaaba naabasiinga ha kugamba amagambo go kweetegeleza ha buhicha bwo omwoyo mutakatifu. 11Niho baasunika abantu bunanaka bweeseleka babonekugamaba ebisuba nkokwo bamuhulila Stefano naamuzuma no kulyogweeza kubi habwa Musa na muungu.12Ha kugamba eebyo,baabasunika bwooli abantu hamo na abanyampala ba abayahudi na abegesa be ebilagilo aabo baamuzaho Stefano baamukwata,bamutwala omu itegekelo ya balusiingo ba abayahudi. 13Balleta baalubona be ebisuba,aabo baagamba ebisuba habwa Stefano nibagamba ebilo byoona ogu muntu naagamba be ebisuba aabo baagamba ebisuba habwa Stefano,nibagamba ebilo byoona oogu muuntu naagamba amagambo ge echilogweezi habwe enzu ezi entakatifu ya muungu na habwe ebilagilo bya Musa. 14Ha kuba tumuhulile nagamba nkokwo yeezu omunyanazareti naakaambula eenzu ezi ya mungu no kuhindula entuungwa eezo twiinaankwiile kuluga hali Musa. 15Abantuboona omu itegekelo elyo lya balusiingo bakeekala bamutukuliza ameeso Stefano,bakabona obuso bwoomwe bwaasusana nko obuso bwa maleeka.
1Mala omugabe omukulu yamubuza Stefano,aaga goona ago balikugamba ha bweenyu,ngasi nikwo gali. 2Stefano yagamba,iimwe bazenzi beetu na besichwe,muunhulilize mungu wi ikuzo akesuulukiza hali taataweetu Ibrahimu ali omunsi ya Mesopotamia,obuchilo achali atakafulukile Haraani. 3Mungu akamugambila,olugemo omunsi yaawe eezi,obasige omwo badugu baawe,ozende omunsi eezo ndakwooleka.4Niho Ibrahimu akafuluka omunsi yoomwe ya Bakalidayo,yazenda yatula Harani.kayabele yamazile kufwa iise,mungu yamufululayo ookwo,yamuleeta omunsi eezi yo mulikutulamo iimwe oobu. 5Omunsi eezi,mungu talamuheele Ibrahimu obuhunguzi bwoona bwoona,no oobu akanogoka kache,no oobu bityo,akamwesagiza kumuha eensi eezi,eebe yoomwe no oluzalo lwoomwe,noobwo obuchilo oobwo akaba ateena mwana.6Bityo mungu yamugambila Ibrahimu,abantu bo oluzalo lwaawe balyaaba abazenyi omunsi ya abantu abandi no okwo,abantu be eensi eezo nibabakola abahalila baabo,nibaba nibabagalaza bwooli ha myaaka magana aana. 7Naho abantu bi ihanga eelyo,iinyhe mungu waanyu ndyaabachwaaziika,niho,abantu bo luganda lwaawe balyaaluga omunsi eezo,baleeza aaho no kuungomokela. 8Kayaabalile mungu yaakola endagano na Ibrahimu yo kusala amakoba,eezo eyaakozilwe ha muhanda gwo kusala ikoba buli mwaana wo bukwata bityo Ibrahimu yaaba iise wa Izaaka,akamusula ikoba echilo cha munana kayabeele yazeelwe,nawe Izaaka yaabo iise wa Yakobo,yamusula ikoba,nawe Yakobo yaaba iise wa abasigazi ikumi na babili,yabasala amakoba,aabo nibo beesichwe enkulu.9Aabo baguuku beetu bakamuzilila ichibi mudugu wabo,Yozefu,bamuguza aabe omuhalila omunsi ya Miisiri naho mungu akaba ali hamo naze Yozefu. 10Yamuchungula omu byaagalazo byoomwe byoona, yamuha okweetegeeleza ne embabazi yoomwe kuhicha Farao omukama wa misiri yamwenda,yamuta aabe omutegeki mukulu omunsi yoomwe ya Misiri,no omwimeelelezi wa boona omunzu yoomwe ye chikama.11Kahabaliile haabaho ne enzala mpango omuli eezo yoona ya Misiri,no omu nsi ya kanani,abantu bayagalala bwooli.Beesichwe enkulu bakesanga bateena echokulya choona choona. 12Yakobo yahulila nkokwo omunsi ya Misiri hakaba heena engano,yabasindika besichwe enkulu,bazeende okwo,oolu lukaba luli oluzendo lwaabo lwa mbele kuhika ookwo. 13Omu luzendo lwaabo lwa kabili,yozefu yeemanyisa hali badugube,na Farao yabamanya badugu ba Yozefu.14Yozefu yasindika empola hali iise Yakobo,nkokwo ayize ookwo Miisiri hamo badugu boomwe boona bakaba bali abantu makumi musanzu na batanu. 15Mala Yakobo yazeenda miisiri,yafwelao ookwo,weenyini hamo na baguuku beetu. 16Kababalile embili yaabo yaaletwa owaabo shekeemu yazikwa omu mbi ye nyaanga.enyaanga eezo Ibrahimu akagulya ookwo ha mpilya bunanka kulua ha baana bo bukwata bo mwa Hamooro.17Naho,obuchilo kabwaabeele bweeliliza oobwo muungu ahikilize endagano eezo akaba yamwesaagiize Ibrahimu,obwiinzi bwa abantu ookwo Miisiri bakeeyoongela bwooli. 18Ha muheluluko,yaabo omukama oondi yaabanza kutegeki,oogu akaba atakumanya empola zoona za Yozefu. 19Omukama ogu akababeeha abantu bi ihanga lyeetu,no kubaaya,no kubahatika banage aheelu abaana baabo abacheche,babone kufwa.20Omu buchilo oobwo nyini Musa akazaalwa,akaba ali omwana muzima bwooli omu meeso ga mungu.akalelwa na abazeele boomwe omu nzu yaabo ha meezi asatu. 21Obuchilo oobwo abazeele boomwe bakalemwa kuzendelelela kumuseleka,baamuta ahelu,yakagwa na muhala wo Farao omukama wa Miisiri yamutwala yaamulela nko omwanawe wo bukwata.22Musa yayolekelelwa amasala goona ga Abamiisiri yaaba omugimi omu kugamba no wa amagala ha kukola. 23Obuchilo Musa kayahikilize echeemo che myaaka makumi aan,akazila echihika cho kuzenda kubayeelela badugube abaiziraeli. 24Yaabona omuiziraeli oomo,oogwo atena ntaambala,naahutaazwa no Mumisiri.ahonyini yaamulwanula oogwo mudugu woomwe,yaamwehoolela aha kumwiigaza oogwo Mumisiri. 25Obuchilo oobwo Musa akaba naateekuza nkokwo badugu boomwe baakaasoombookiilwe nkokwo muungu naabachuungula ha buhweezi bwoomwe,naho tibalasoombokilwe batyo.26Nyeenchemo,yaabugana na Abaiziraeli babili aabo bakaba nibalwaana yaleengesa kubalamula,naabagaambila,boozo,iimwe muli abadugu habwaachi nimweehutaaza. 27Naho weenyini ayabele naamuhutaza muzeenziwe yasindika Musa aha lubazu naagamba,noha oogu ayaakutiileho oobe omutegeki weetu no mulamuzi weetu. 28Ngasi,noyenda kunyita nkokwo oyisile oogwo Mumisiiri nyeenchilo.29Obuchilo Musa kayahulile amagambo aago,yeeluka,yazenda omu nsi ya Midiani,kutuula okwo nko muzenyi ookwo,akazala abaana babili. 30Kayabeele yaatwile Midiani emyaka makumi aana,ali omu nsi yo obwooma muno heehi ni ibaanga lya Sinai,akeesuulukizwa n maleeka oomo,oogwo maleka akaba ali omu chisaka eecho echaabeele nichaaka omulilo.31Obuchilo yaabweene echisaka eecho akasobelwa bwooli,yeelila heehi kuchileeeba kuzima,yahulila ilaka luo omukama muungu,nilimugambila. 32Iinye ndi mungu wa beesiimwe enkulu,mungu wa Ibahimu,Izaaka,na Yakobo obuchilo Musa kayahulile aago,yabanza kuzuguma ha butiini,talaleengesize kuleeba echisaka eecho.33Aaho omukama muungu yamugambila zuula enkeeto zaawe,habwokuba aho ho oyimeeliile ni itaka ahatakatiifu. 34Mazima naabona nkokwo abantu baanze okwo balikwagalaza ookwo omunsi ya Miisiri,naahulila okuchula kwaabo,ha ensoonga eezo natuka ahansi mbone kubachuungula oobu ninkusiindika ookwo Miisiri.35Oogu Musa,niwe oogwo abantu ba Iziraeli bakamwanga omu kugamba,nooha ogu ayaakutiileho oobe omuegeki weetu no mulamuzi weetu niwe oogwo nyini mungu akamusiindika aabe omutegeki waabo no omuchunguzi waabo,ha muhanda gwa maleeka oogu ayaamweesulukize omuli eecho chisaka. 36Kayaabaaliile,Musa akabebeembelela omu nsi ya Misiri,omu nziba ya Shamu,no omunsi yo obwooma muno ha mwaanya gwe myaaka makumi aana. 37Ogwo niwe Musa oogwo ayaagambile abaiziraeli aabo,kuluga omuli badugu baanyu mungu alyaamukuza omubaasi nke eenyu.38Niwe oogu akaba ali hamo no omukobo gwa Abaiziraeli omu nsi yo obwooma muno,niwe oogu ayaagaambile na Maleeka wa mungu hamo na beesiichwe enkulu omu ibaanga lya Sinai,yaayaanaankula kuluga hali weenyini amagambo go obulame,yatugambila iichwe. 39Naho besiichwe enkulu bakanga kumukoondookela musa bakamubyenda nibegoonga omu miganya yaabo kusuba Miisiri. 40Bamugambila Haruni,otukolele ebisusano bya bamungu eebyo bilaatweebeembelela,ha ensoonga musa,oogu ayatweebeembeliile kuluga omunsi ya Miisiri,titukumanya amagambo aago agaamugweela.41Oobwo nibwo obuchilo bakakola echisusano eecho chilikususana ne enyan ye ente baazisoholeza ebitaambo,no kukola amazenyi habwe chintu eecho beekoliile ha mikono yaabo boonyini. 42Ha bweecho mungu yaabatega omugoongo,yaabaleka balamye izooba,okweezi ne enyenyezi zo omu igulu nkokwo byaayaandikilwe omu chitabu cha ababaasi,iimwe Abaiziraeli,obuchilo mweekele omunsi yo obwooma muno ha myaaka makumi aana,ngasi,mukaba nimumbagila iinye ebitunganwa mubone kuusoholeza ebitaambo mahi.43Iimwe mukaba nimwimucha iheena lya mungu weenyu mollki,ne enyenyezi za mungu weenyu refani,ebisusano eebyo mweekolile,no kubilamya ha bweecho ndyabakola mube bamateka,mulyaatwaalwa eensi za hala bwooli,no oobu kutambuka eensi ya babeeli.44Stefano yazendelela kugamba,ookwo omunsi yo obwoma muno,beesichwe enkulu bakaba beene iheema ha kugamba obubona bwa mungu,mungu akaba amulagiile musa alikole iheema aha nsuso eezo mungu akamwooleka. 45Kahaabaliile,besichwe enkulu bakaliinaankula no kweeheeleleza iheema eeli omuli bonyini kuhicha abeebeembeeilillwe na Yoshua nabo baalileta omu nsi eezo baayakile kuluga ha abanyamahanga abantu aaba mungu akababiinga omu meeso gaabo.Iheema lyaasigala omuli eezo eensi yabo kuhicha obuchilo bwo omukama Daudi. 46Daudi oogwo akazililwa embabazi ya mungu,nawe akamusaba amukuundile abone kumwoombekela obwikalo mungu wa Yakobo.47Naho omwoombeki we eenzu eezo akaba ali omukama Selemani. 48No oobu bityo,mungu oogwo ali olugulu ya byoona,kaandi takutuula omu nzu eezo ezoombekilwe ne emikono ya abantu kwoonka ni nko omubaasi akagamba. 49Omukama mungu agamba aati,igulu,niho echitebe chaanze cho obutegeki,ne eensi,niho ahantu haanze hookuta amagulu ganze obu,nimunyoombekela eenzu chi,nali ahaantu haanze ho kuhuumula ni nkahi. 50Eebi byona,ngasi yiwe iinye nyini oogwo naabihaangile.51Stefano yazeendelela kugamba,imwe mwiine ihagi emiganya yaanyu na amatwi geenyu ni nka aago ga abagome iimwe ni nka beesiimwe enkulu ebilo byoona nimumwaanga omwooyo mutakatifu. 52Ngasi,heena omubaasi no oobu oomo oogu batalamwagaleeze bakabeeta no oobu abaabaasi abo kala bakaba nibagaamaba kwiiza kwo oogwo omugoloke no oogu niwe oliinya oogwo iimwe mukamunoba,mwaamwita. 53Mbweenu,iimwe mukenaankula echilagilo cha muungu,echashweezwe ha muhanda gwa bamaleeka boomwe,no oobu bityo timulachikondokile.54Obuchilo balusiingo aabo ba abayahudi kabahulile amagambo aago ga Stefano baasaaya bwooli,bamuseela ameeno ha chiniga. 55Naho Stefano ayizilwe obuhicha bwo omwoyo mutakatifu yaanoonkolela ameeso olugulu,yaabona ikuzo lya mungu na yeezu ayemeeliile olubazu lwo obulyo lwa muungu. 56Aaho yagamba muleebe nimbona igulu lyaachinguka no omutabani wo omuntu ayemelile olubazu lo obulyo bwa mungu.57Aaho balusiingo aabo ba abayahudi kabahuliile aago batela eyombo,nibazibika amatwi gaabo ha mikono yaabo,baamwiilukiilila Stefano hamo,baamukwaata. 58bamusohoza ahelu yi iboma,babaanza kumuhonda na amakulugusi nabo baalubona bakazuula ebebo,baagalaka heehi no omusigazi iziina lyoomwe Sauli.59Obuchilo baabeele nibamuhoonda Stefano na amakulugusi yaasaba aati,omukama yeezu,oyanaankule omwoyo gwaanze. 60Mala yaateela ebizwi yaalila ahi ilaka lihango omu kugamba aati,mukama,oteekala nacho echiheno eechi kayabeele yaamazile kugamba eebyo,yaafwa.Sauli nawe akabona nka nikwo,echigambo cho kumwiita Stefano yaakuundileene nacho.
1Kabaabaliile abakwata aabo abalikumwiikiliza Muungu baamuziika Stefano no kumwaaalamila bwooli. Echilo eecho baamwiisile Stefano, ekelezia ya Yeruzaleemu baabaanza kwaagalazwa bwooli. Abeekiliza boona baalaluka, baasaambaalila omu nsi za Yudea na Samara. 2Entumwa za Yeezu boonka nibo abasigeele Yeruzalemu. 3Sauli nawe yabaanza kusiingaalicha ekelezia. Weenyini yaaba naataha buli nzu, naabatwaala abakwaata na abakazi lwa amaani, no kubachiingila omu ibohelo.4Abo beekiliza abasaambeele, baaba nibabeegesa abaantu Empola Nzima za Yeezu buli haantu aaho baabeele nibazeenda. 5Filipo nawe yaazenda omu iboma limo lya Samaria yaabaanza kubaatulila abaantu bo ookwo empola za Masihi.6Abaantu beenzi bakaba nibamuhuliiliza aha bweetegeleeza, nibahulila no kuleeba emanyiso eezo akaba naakola. 7Akaba naabiinga amazimu kuluga omu baantu beenzi, nigabalugaho kunu nigateela empamo. Akaba naabachiza beenzi aabo bakaba bali enziingami na abalageele emibili. 8Ha bweecho abaantu bo omu iboma eelyo bakaba beena amanulilwa mahaango.9Omu iboma eelyo hakaba hena omuhike oomo,iziina lyoomwe Simoni.aha mwanya mula,Simoni akaba naabasobeza abantu bo omunsi ya samaria,ha kukol nayebuga nka nikwo weenyini no omuntu mukulu. 10Abantu boona abato na abakulu hakaba nibamuhuliliza ha kweetegelelza nibagamba,oogu niwe obuhicha bwa mungu oogwo alikwetwa obuhicha bukulu. 11Abantu aabo bakamwekomya batyo habwo kuba akabasobeza ha mwanya mula ebisobezo byomwe.12Naho obuchilo abantu kabekilize Filipo,naabolekeelela empola nzima zo obukama bwa mungu na ha bwi iziina lya yeezu kristu,babatizwa abakwaata hamo na abakazi. 13Na weenyini Simoni yamwikiliza yezu yabatizwa yaaba yaakwaatangana hamo na Filipo buli haantu obuchilo yabwene emanyiso na amaleeba aago Filipo akaba naakola yaasobelwa.14Ookwo yeruzalemu entumwa kabahulile nka nikwo abantu ba Samaria beekiliza echigambo cha mungu,basindika Peetero na Yohana kuza hali aabo. 15Kabahikile baabasabila abantu abo babone kumwanankula omwoyo mutakatifu omwoyo mutkatifu. 16Kuba ,omwoyo mutakatifu akaba atakatukile no obu hali oomo waabo aabo bakaba babatiibwa kwoonka ahi izina lyo mukama. 17Peetero na Yohana bakaba nibabatelaho emikono yaabo aha lugulu ya abekiliza aabo beenankula mwooyo mutakatifu.18Simoni,obuchilo yabwene nka nikwo abantu benankula omwoyo mutakatifu aha kuteebwaho emikono ze entumwa,yyababa Peetero na Yohana empilya nabagambila. 19Muupe neenye obuzizi oobu,mbone buli muuntu oogwo ndamutelaho emikono yaanze ayanankule omwoyo mutakatifu.20Naho Peetero yamusubiza empilya zaawe zisingakile hamo ne ewe habwokuba nootekuza ouhicha bwa mungu nibaboneswa aha mpilya. 21Iiwe toyina mubalo nali omugabo gwoona gwona omu muchigambo eechi cha mungu habwokuba omuganya gwaawe ti gugolokile omu meeso ga muungu. 22Bityo,mazima lekele obufu bwaawe osabe omukama luundi alaamula kukuganyila habwe ensoonga mbi omu mwooyo gwawe. 23Kuba nindeeba iiwe,nka nikwo oyizwiile ichubi lihango ne ebiheno byaawe nibikuboha.24Simoni yasubya,iimwe mumusambile ha mukama,kuba chitaambaho no oobu echigambo chimo omuli aago ge mulikugamba.25Obuchilo Peetero na Yohana kabamazile okwatula kwaabo no kubegesa abaantu bo okwo echigambo habwo omukama yeezu babanza oluzendo lwaabo kusuba yeruzalemu balabila omu migoongo miinzi za abasamaria niboolekeelela abantu empola nzima eezo.26Maleeka wo omukama akamugaambila Filipo,yimuka ozeende ihandagazi lyo kwoolekela olubazu lwa nyakazinzakazi,elilikululila yeruzalemu no kugolomoka kuza gaza,ihandagazi eeli likaba nililabila omunsi yo obwooma. 27Bityo Filipo yalugaho aho,obuchilo akaba ali omu ihandagazi yabugana no omukulu oomo we eensi ya Ethiopia,oogu akaba akonilwe omukulu oogwo akaba ali omwimeelelezi mukulu we ensaba ya kaandake,ali omukamakazi wa Ethiopia akaba aziile yeruzaleemu kumulamya muungu. 28Oobu akaba naasuba omuka,ayikele omu igaali lyoomwe lyo kukweeswa ne eferesi,ali omu kusoma echitabu cho omubaasi Isaya.29Omwoyo mutakatifu yamugaambila Filipo zeenda bwaangu oyilile ahi gaali eelyo ozeendane nalyo. 30Niho Filipo yaaliilukilila,ahikaho,yaamuhuliliza oogwo mukulu ali omu kusoma omu chitabu cho omubaasi Isaya yamusubiza,mbweenu amagambo aago olikusoma,noogasombookelwa. 31Nawe yamusubiza nihiinhicha aantu kusombookelwa obuchilo tihaliho omuntu wo kuunsoomboolela aago,bityo yamunyegezaFilipo ahame igaali ayikale hamo naze.32Amandiko matakatifu aago akaba naasoma omukulu oogwo,nigo aaga,akatwaalwa nke entama elikuzeenda kubaagwa na nko omutambwa okwo gulikweesiza obuchilo nigunogolwa amooyabityo nyini talagaambile echigambo chhona chona. 33Bakamugoola no kumwiima amazima goomwe obuchilo bwo omuchwaziiko,nooha ogwo alahicha kuhooyela empola zo oluzaalo lwoomwe kuba obulami bwoomwe bukeehwaaho omunsi.34Oogwo mukulu akonilwe yamubuza Filipo niinsaba ongaambile amagambo ago go omubaasi na habwo ooha na ha bwoomwe weenyini nali habwo omuuntu ondi. 35Ahonyini Filipo yabanza na amagambo aago nyini ga amaandiko matakatifu yazendelela kumusoomboolela empola nzima za yeezu.36Obuchilo bakaba nibazeenda omu muhanda bahika ahantu ahaabeele heena amenzi,oogwo omukulu akomilwe yaamugambila Filipo,leeba ooha heena amenzi heena chiintu chi cho kunyaangila ndeke kubatizwa. 37Filipo yamugambila koolamwikila yeezu kristu aha muganya gwaawe gwoona wakahicha kubatizwa nawe yamusubiza ninyikiliza nka nikwo yeezu kristu ni mutabani wa mungu. 38Ahonyi yalagila igaali liimelezwa niho boona babili baatukuza kuluga omu igaali,baataaha omuli aago meenzi nawe filipo yamubatiza.39Obuchilo nibalugamo omu meenzi ahonyin omwooyo gwo omukama gwaamusapula Filipo omukulu oogwo talamubwene kaandi yazendelela no oluzeendo lwoomwe ali omu kunulilwa. 40Naho Filipo yeesaanga yaahikile omu muzihwa gwa Azoto,na yazeendelela kulabila omuli buli muzihwa gwo ookwo naabaatulila abaantu empola nzima kuhicha akahika omu iboma lya kaizaria.
1Omwanya oogwo,Sauli akazendelela na amatiniso goomwe go kwiita abaheemba bo omukama.yamuzaho omugabe omukulu. 2Yamusaba amuhe enyaandiko zo kumumanyisa azende nazo omu masomelo ga muungu go omu muzihwa gwa Damaasiko.Empapula eezo zimwiikilize nka nikwo,kalasaanga ookwo omuheemba weena weena we embaga elikweetwa omuhanda,bali abakwaata nali abakazi ababohe no kubaleeta Yeruzaleemu.3Niho,Sauli yazendaDamasiiko,kayeelilize omu muzihwa ahonyini omwanga muhango kuluga omu igulu gwaamumweekela embazu zoona. 4Yaagwa ahansi yahulila ilaka nilimubuza,Sauli,Sauli habwachi nooyagalaza.5Sauli yaabuza iiwe mukama iiwe oli ooha yamugambila iinye niwe yeezu,oogu iiwe olikwagaza. 6Oobu,oyimelezi zeenda otahemo omu iboma,oomwo nogaambilwa aago ohikiiliilwe okole. 7Abantu aabo abaabeele nibazeenda hamo na Sauli bayemeleza beesize che habwo kuba nabo bakalihulila,eelyo ilaka naho tibalabweene muuntu weena weena.8Sauli yeemukaho ahaansi,yayemeelela,yaahuumbulula ameeso gomwe naho talahichize kuleeba chintu aabo bazeenzibe baakwaata omukonogwe ha kumuhabulula,bamutaashamo omuli Damasiko. 9Yeekala oomwo ha ebilo bisatu talahichize kuhweza kulya choona nali kunywa.10Ookwo Damasiko,hakaba heena omuheemba omo wa yeezu izzina lyomwe Anania,omukama yaamweta Anania omu meezaho,Anania nawe yaayetabila kalame mukama. 11Omukama yaamugaambila,oobu zeenda omu nzu yo mwa Yuda eezo eli aha muhanda gumo ogugolokile.Obuulilize omwo omuntu oogwo ayaaluga omu muzihwa gwa Tarso,iziina lyoomwe naayetwa Sauli.obu nasaba mungu. 12Nawe yabwene amezaho,omu meezaho aago,akabona omukwata izina lyomwe Anania naataaha omu nzu ezo alimo weenyini,naataho emikono ha luguluye,kuba abone kuleeba kaandi.13Naho Anania yaagamba,mukama,abantu beenzi bagambiile empola zo omuntu oogwo na nka nikwo yaabakoliile ebibi abatakatifu baawe ookwo yeruzalemu. 14No oobu ali aaha ayina obuhicha kuluga ha bakulu ba abagabe ba mungu abakwata boona aabo abalikusaba ahi iziina lyaawe. 15Naho omukama yaamugambila Anania,zeenda kwoonka omuntu oogwo,imutoolize aabe omuhalila wanze,abone kumanyisa iziina lyaanze ha abanyamahanga,ha bakama baabo,na no oobu aha aba Iziraeli. 16Iinye nyini nimwolekelela nka nikwo ni lwampaka ayagalale bwooli habwi iziina lyanze.17Habweecho Anania yazeenda,yataha omu nzu eezo,yataho emikono yoomwe aha lugulu ya Sauli,yamugambila mwikiliza muzeenzi waanze Sauli,omukama yeezu ayaakweesuulukize omu muhanda obuchilo okaba noyiza aaha omukama ogwo yasindika hali iwe abone kandi kuhweza,mala oyizuzwe obuhicha bwo omwooyo mutakatifu. 18Ahonyini ebiintu nka amagambo byalagala kuluga omu meeso go mwa Sauli,yahicha kuleba kaandi yaayemelela,yabatizwa. 19Mala yaalya ebyokulya,yazila amagala kaandi ha bilo biche,Sauli akeekala hamo na abaheemba ba yeezu omuli Damasiko.20Ahonyini yaabanza kuboolekeelela omu masomelo ga abayahudi,nabasombolela empola za yeezu nka nikwo weenyini niwe omutabani wa mungu. 21Abantu boona abo abamuhulile Sauli baasobelwa bwooli.beebuza,omuntu oogu,tiwe oogwo akaba nayagalaza abantu abalikusaba omu iziina lya yeezu ookwo yeruzalemu kaandi tiwe oogu ayezile aha abakwata abantu aabo abatwale aha bakulu ba abagabe ba mungu. 22Naho Sauli akaba naguma kubona amagala go kwegesa abantu kaandi,akaba nabamanyisa abayahudi ba Damasiko aha amandiko matakatifu nka nikwo yeezu niwe masihi,kuhicha balemwa kumuhakanisa.23Kabyaabele ebilo biinzi byaahiingwile,Abayahudi baakola okwehanuuza kwo kumwita Sauli. 24Omu chilo na nyemisana abayahudi baaba nibamutebeeleza omu maleembo go omuzihwa ogwo,kuba kaalasohola babone kumwita naho Sauli yaahaabwa empola zo obweehanuuzi obwo. 25Bityo,abaheemba boomwe baamutwaala om chilo,baamuutucha ala omu chitukulu aha kulabila ahantu aheene omwanya omu lukuta.26Sauli akasuba yeruzalemu obuchilo oobwo kayahikile,yaaba nalengesa kukwaatangana hamo na abahemba ba yeezu naho aabo bona bakamutiina habwokuba bakaba bataakumwiikiliza nkokwo yaabele omuheemba wa yeezu. 27Naho Barinaba yamutwala Sauli aha ntumwa zo yeezu yabagambila nkokwo Sauli akabona omukama omu muhanda ali omu luzeendo kuza Damasiko,na nkokwo omukama yahooyile nawe kandi yaabagambila nka nikwo aha kugima yaayoleekeliile abantu bo ookwo ahi iziina lya yeezu.28Ha bweecho Sauli yekala hamo na abahemba ba yeezu naataahamo no kusohola omuli yeruzalemu no okwoolekeelela abantu empola ha kugima ahi izina lyo omukama. 29Akaba naahooya no kuhakana na abayahudi abo abagaambile echiyunani,naho boonyin bakaba nibaloonda kumwiita. 30Abekiliza bazenzi beetu,kabamanyile empola eezo,bamusendelekeza kuhicha omu muzihwa gwa kaizaaria,no kuluga ookwo,bamusiindika azeende okwo Tarso.31Mala,ekelezia ekaba eina obuholo embazu zoona zo omuli Yudea,Galilaaya na Samaria,abeekiliza ba buli haantu bakazendelela kukomela no kutiimbibwa omuganya no omwoyo mutakatifu.Kandi,abekiliza aabo baaba nibamweeganya omukama ahi Isima,no okukanya kwaabo kukazeendelela kwoongela. 32Petero kayabele nazenda buli haantu,chilo chimo akahika kubayeelela abatakatifu aabo bakaba nibatuula Lida.33Ookwo yasanga omuntu oomo omukwata alikweetwa Ainea,ogwo akaba alagele omubili,alyaamile aha chitabo ha mwanya gwe emyaka munana. 34Peetero yamugambila,Ainea,yeezu kristu nakuchiza.Yimuka oyale echitabu chawe,Ahonyini Ainea yayeemelela. 35Kahaabaliile,abantu boona abo abaatwile omuli Lida,no omu haloola lya Saroni,bamubona Ainea,baahinduka kumwikiliza omukama yeezu.36Omu muzihwa gwa Yopa hakaba heena omukazi oomo,ali omuhemba wa yeezu,iziina lyoomwe Tabita.omu lulimi lwe echiyunani,izina eli ni Dorikasi.weenyini akaba asuumbuusa abahabi,kaandi akaba akola ebikolwa bizima. 37Ebilo eebyo akalwaala,yafwa abantu bayoza omubili gwoomwe,baagubyaamika omu chiseenge echoombekilwe olugulu ye eenzu.38Obuchilo oobwo abahemba bakahulila nka nikwo peetero akaba ali Lida,baabasindik abakwata babili hali peetero habwokuba Lida ekaba eli heehi na Yopa aabo bamugambila Peetero,nitukusaba,oyize oweetu bwaangu. 39Peetro yemuka,yazenda hamo nabo.Obuchilo kebaahikile,bamutwala omu chisenge echombokilwe olugulu ye eenzu.omwo,abakazi bona abakambiile baamuzongoloka nibachula.Bamwoleka enkanzu,ne ebizwaalo ebindi eebyo Dorikasi akaba abaziilila obuchilo achili mwooyo.40Mala Peetero yabasohoza boona ahelu yatela ebizwi yamusaba mungu mala yaaguhiindukila oogwo mutuumbi,yagamba,Tabita yemelela Tabita yaahuumbuulula ameso goomwe,yamuleeba Petero,mala yekala aha chitabo. 41Peeero yamukwata omukono,yamuhwela kwiimeelela,yaabeeta aabo bakazi abakaambwiile na abatakatifu abandi yaboleka Tabita,nka nikwo yaabeele mwooyo. 42Empola ze eebyo zaasambala bwoli ookwo hoona omuli Yopa,abaantu benzi baamwiikiliza omukama. 43Mala Peetero yeekala aaho Yopa ebilo biinzi,naatuula omunzu yo omuhazi we eempu,iziina lyomwe Simoni.
1Omu muzihwa gwa kaizariia hakaba heena omwimeelelezi wa abalwanila ngoma,izina lyoomwe nayetwa kornelio.Ogwo akemeelelela abalwanila ngoma igana omu mbaga eezo yayeesilwe embaga ya abalwanila ngoma ye echiitalia. 2Weenyini akaba naamukoondokela no kweetaho hali mungu,hamo na abantu boona omuka yoomwe akaba namusaba mungu buli mwanya,no kubaha ebigabo ha baantu abahabi.3Chilo chimo nke esaha mweendo ziti za nyemisana kornelio,akabona ameezaho,omu meezaho aago,yabona maleka wa muungu namwizaho maleeka oogwo yaamugambila,Kornelio. 4Nawe kornelio yamukomelela ameso ogwo maleeka ha butini,namubuza,mukama,ni chiiha oogwo maleeka yamusubiza okusaba kwaawe na nka nikwo olikuzuna abahabi byaahika omu igulu nakuba obwiizukizo omu meeso ga muntu. 5Oobu,osindike abantu bazeenda omu muzihwa gwa Yopa,bamuleeta Simoni ogwo alikweetwa Peetero. 6Natula nko omuzenyi omunzu ya Simoni,omusisismi we eempu eenzu yoomwe eeli aha ngeegelo ye enziba.7Obuchilo maleeka yamazile kugambila kornelio oogo yalugaho.Kornelio yaayeta abazaana babili,no omulwnila ngoma oomo omu bahweezi boomwe oogwo alikweetaho hali mungu. 8Kornelio yaabasoomboolela goona aago okwo gaabaho,yabasindika bazeende Yopa.9Nyeencha eemo,obuchilo aabo baantu basatu bakoba beeliliza iboma lya Yopa,peetero yaahanama olugulu ye eenzu kumusaba mungu ekoba eeli esaha mukaga ziti za nyemisana. 10Yaaumwa enzala,yeegoonga kulya.obuchilo bakaba nibamuloongeza echokulya yaatwalilizibwa no okubona amezaho. 11Omu meezaho oomwo yaabona igulu lyaachiinguka ne echintu nki isuka lihango eli kwaasilwe embazu zaalyo iina,likaba nilituuchwa ahansi kuhicha ahi ilaka. 12Omugati yaalya hakaba heenamo buli luganda lwe enyameeswa ne ebitungwana ebiina amagulu aana,enyameswa eezo ezilikwaazula ahansi ne enyonyi.13Aaho Peetero yahulila ilaka nilimugambila Peetero,yimeelela baaga no okulya. 14Peetero yaamugambila mahi mukama tiinkalyanga mahi echokulya choona choona eecho echili omuzilo nali echilofo. 15Eelyo ilaka lyamugambila kaandi peetero otakubyeeta no omuzilo ebiintu eebyo mungu yaayelize. 16Echigambo eechi chasubililwa enturo isatu niho elyo isuuka lyaasubibwa omu igulu.17Obuchilo peetero akaba achali acheebuuza habwe ensoonga ya amezaho aago yabwene abantu aabo basatu aabo bakasiindikwa na Kornelio,baayemelela ahelu yo omulyango gwe eenzu yomwe eezo bakaba baabuuliliize eenzu ye Simoni,nikwo bazimanyile eenzu nilyo eezi. 18Baatela hodi no kubuza,ngasi,heena omuzenyi oomu,oogo iziina lyoomwe ni Simoni alikwetwa Peetero.19No obuchilo peetero akaba naateekuza aago meezaho,omwoyo mutakatifu yamugambila,huliliza heena abantu basatu aaha,nibakuloondela. 20Bityo otuuke ahansi mala ozende hamo nabo otakuba no kutahwa tahwa habwo kuba iinye niinye naabasindika hali iiwe. 21Peetero yatuka ahansi yabagambila abo baantu,iinye niwe oogu mulikuloondela.Ha bwaachi mweeza.22Baamugambila,twasiindikwa no omwimeelelzi oomo wa abalwanila ngoma iziina lyoomwe naayetwa kornelio,oogwo aheebwa isiima lihango na abantu boona abi ihanga lya abayahudi,weenyini agomokela mungu,male no omuuntu omugololoke.maleka omutakatifu wa mungu yamulagila akunyegeze omu nzu yoomwe abone kuhuliliza empola eezo olaamugambila. 23Niho peetero yaabeenankula no kubanyegeza omu nzu,babe abazenyi bomwe nyeencha,Peetero hamo na abazenyi,na abeekiliza bache bazeenzi beetu bo kuluga Yopa,baabanza oluzendo.24Echilo echakulaatiileho,baba baahika omu muzihwa gwa kaizaaria baasanga kornelio yaakoba kobize badugube,hamo na abanywaani boomwe ba heehi baliho babaliindiliile.25Obuchilo peetero naataahamo,kornelio akeeza yaamwaanankula yaateela ebizwi omu meeso goomwe no kwiinama ahansi kumuha ikuzo. 26Naho peetero yaamweemeeleza naamugaambila,oyimeelele iinye ndi omuntu kwoonka nke ewe.27Niho Peetero,na Kornelio baataaha omu nzu kunu nibaahooya,baasaanga abatu beenzi bakobile omu nzu. 28Peetero yabagambila,iimwe nimumanya kuzima nka nikwo no omuzilo iichwe abayahudi kusiimbahala na abanyamahaanga agaandi.No oobu kubayelela tutukuundilwa naho mungu yaanyoleka nka nikwo ntaakuteekuza omuntu weena weena nkokwo no omulofo,nali no omuzilo. 29Niyo ensoonga obuchilo nimuunyeta neeza nteena kweebanya mbwenu ni chigaambochi eecho mwaanyetela.30Kornelio yaamugambila,ebilo bisatu eebyo bihingwile mbele ndi omuka niimusaba muungu,esaha nke eezi,ensoonga esaha mweenda nyemisana ahonyini nabona omuntu ayemeliile omu meeso ganze ayechumile ebizwaalo biluunzi. 31Yagambila kornelio mungu yahulila okusaba kwaawe naayizuka nkokwo olikuzana abahabi. 32Ha bweecho,obu osindike abaantu omu muzihwa gwa Yopa baamuleeta Simoni oogwo alikweetwa Peetero naatuula nko omuzenyi omuka Simoni omusisiimi we eempu eenzu yoomwe eeli aha ngeegeelo ye enziba. 33Niyo ensoonga nsindikle abaantu hali iiwe bwaangu,ne ewe waakola kuzima kwiiza obu tweena tuli omu meeso go muungu tubone kuhulila buli chigaambo echo omukama yaakulagila kutugaambila.34Aaho Peetero yaagaambila abantu aabo aati,oobu niho naamanya nka nikwo,mazima mungu tazila obweeendeza omu baantu. 35Naabakunda abantu ba buli ihanga aabo abalikumukoondookela,no kukola amazima omu meeso goomwe.36Nimusoombokelwa empola eezo weenyini akasiindika ha Baiziraeli.babeele niboolekeelelwa empola nzima zo obuhoolo ha kulabila hali yeezu kristu oogu yeezu niwe omukama wa abantu boona. 37Kaandi nimusombokelwa amagambo aago agagwile omunsi yoona ya Yudea Gakabaandiza Galilaaya obuchilo Yohana omubatizaji yaayolekeeliile obubatizo. 38Mungu yamutoolize yeezu owa Nazareeti ha kumwiitilila omwoyo mutakatifu no obuhicha yeezu nawe akazenda ahantu hooona,nakola ebizima no kuchiza boona aabo bakaba nibagalazwa ni Isitaani,habwokuba mungu akaba ali hamo naze.39Neechwe nibo baalubona ba amagaambo goona aago yeezu yaakozile omu nsi ya Abayahudi,na yeruzalemu bakamwiita ha kumubaamba aha musalaba. 40Naho muungu akamuzoola echilo cha kasatu,yaamwooleka ha baantu. 41Talabweenwe ha baantu boona naho akabonwa hali baalubona aabo mungu akaba yaatoolize kumuboma na balubona aabo nibo iichwe aabo twaliile no okunywa hamo naze kayaabeele yaazookile kuluga oma bafwiile.42Akatulagila kwoolekeelela abantu empola nzima,no kugamba okwatula nka nikwo weenyini niwe ayatoozibwe na muungu achwaaziike abeene obulame ne abafwiile. 43Amandiko ga ababasi boona gagamba okwatula nkokwo habwa weenyini omuntu wena weena ogwo alikumwikiliza naaganyilwa ebiheno byoomwe kulabila ahi iziina lya yeezu.44Obuchilo Peetero akaba achali naagamba eebyo,boona aabo bakaba nibamuhuliliiza,omwoyo mutakatifu yaabeezamo. 45Aabo bayahudi abeesiigwa abo bakaba beezile hamo na Peetero,baakamaala bwooli kuleeba nkokwo mungu yaaseesa obuhicha bwo omwoyo mutakatifu ha abanyamahanga.46Kuba bakahulila abantu aabo nibgamba omu ndimi eziindi nibamukuza mungu aaho Peetero yaagamba. 47Ngasi heena omuntu weena weena wo kwaangila abaantu aabo batakubatizwa aha meenzi beenaankula omwoyo mutakatifu nkokwo ne echwe twaamwaanaankwile. 48Ha bweecho Peetero yabalagila nka nikwo babatizwe ahi iziina lya yeezu kristu niho baamusaba Peetero ayikale nabo aha bilo biche.
1Entumwa za yeezu na abekilize bazenzi betu abandi bo ookwo Yudea bahulila empola nka nikwo abanyamahanga nabo beekiliza echigambo cha muungu. 2Ha bwecho,obuchilo Peetero yasubile yeruzalemu,abayahudi aabo babaanza kumweefuza. 3Nibagamba iiwe,okataha omu nzu eina abantu abatasazilwe amakoba no kulya ebyokulya hamo nabo.4Niho peetero yabanza kubasombolela amagambo goona nka nikwo okwo byaabeeleho nagamba. 5Chilo chimo nkaba ndi omu iboma lya yopa nimusaba muungu,natwaalilizibwa na kubona,amesaho.Omu mesaho aago,nabona echintu nki isuuka lihango elyabele nilitulwa ahansi kuluga omu igulu,kunu embazu zaalyo iina zikwasilwe nalyo lyatukila aha mpelo yaanze. 6Nkalikomela ameso kuzima,naabona enyameswa ne ebitungwana byo omu nsi eza buli luganda ebina amagulu,enyameswa eezo wzilikwaazula ne enyonyi.7Niho nahulila ilaka niligamba,peetero yimelela baaga no okulya. 8Naagamba,mahi,mukama tikalyanga mahi echokulya choona choona eecho chili omuzilo nali echilofu. 9Naho nkahulila kaandi ilaka eelo kluga omu igulu niligambila otaakubyeta no omuzilo ebintu eebyo mungu yaayelize. 10Echigambo eechi chasubililwa enturo isatu mala ebintu ebyo byona byakweswa kusuba kaandi omu igulu.11Ahonyini abantu basatu aabo abasindikilwe kuluga kaizaria baahika omu meeso ge eenzu nkaba niinyikala. 12Omwoyo mutakatifu yagambila nka nikwo nzende hamo nabo,ntakuzila okutahwa tahwa ha bweecho nazenda nabo,na aaba abekiliza bazeenzi betu mukaga bakazenda ne echwe hamo obuchilo twaazilemo omu nzu ya kornelio. 13Yatusombokelwa nkokwo yamubwene maleeka omuka yoomwe yamugambila obasindike abantu kuza okwo yopa,bamweta Simoni oogwo alikwtwa Peetero ayize. 14Oogwo niwe alakugambila empola na ha kulabila empola eezo iiwe na abantu boona be eeka yaawe yona nimuchungulwa.15Kanabaandize kubagambila abantu abo empola,niho omwoyo mutakatifu yabezamo nkokwo yaatwiiizileho ha babaandizo. 16Neezuka echgambo eecho omukama akatugambila,yohana akabatiza abantu aha meenzi naho iimwe nimubatizwa aha mwooyo mutakatifu.17Ha bweecho oobwo obuhicha oobwo mungu akatuha iichwe aabo tulikumwikiliza omukama Yeezu Kristu niyo eezo nyini yabaha nabo aba bantu mbwenu iinye ndi oha nisingage na mungu. 18Obuchilo Abayahudi abo kebaahulile amagambo aago besize baamwesiingiza mungu nibagamba kasi mungu yabaha obuhicha kulekela ebiheno byabo abanyamahanga,babone obulame bwo obucha no obuchile.19Abaandi ba abekiliza aabo abasaambele aha kwaagalazwakwigana no kwiita kwa Stefano,bakeelukila omu nsi ya Foonike,kipro na antiokia no ookwo hoona,baaba nibagamba empola za yeezu ha abayahudi boonka. 20Naho abekiliza abandi kuluga eensi ya Kipro no omu muzihwa gwa kurene bazeenda Antiokia aaba baabanza kwoolekela empola nzima eezo zo omukama yeezu no oobu ha abanyamahanga. 21No obuhicha bwo omukama bukoba buli hamo nabo na abantu beenzi bwooli baamwiikiliza no kumukulatila omukama.22Obuchilo kabahulile empola za abahemba aaba omuli Antiokia ekelezia ya yeruzalemu yamusindikiza Barinaba azeende okwo. 23Obuchilo yahika okwo,nka nikwo mungu yabaha abantu aabo embazi zoomwe yanulilwa bwooli naabagumya emiganya bazeendelele ne ensoonga yo kuba abesigwa ha muka. 24Barinaba akaba ali omuntu ayetegeleze na ayizwile obuhicha bwo omwoyo mutakatifu no kumwikiliza mungu no kukanya kwe embaga ya abantu bo omukama kwayongela bwooli.25Mala Barinaba yazenda Tarso kumulondela Saula okwo. 26Obuchilo yamubwene yamuleta aaho Antiokia aabo babili beekala ne ekelezia okwo omwaka gwoona baaba nibegesa abantu beenzi bwooli ha bwa yeezu aaho omuli Antiokia nimwo abahemba ba yeezu bakabaanza kweetwa Abakristu.27Omubilo ebyo bakeza omuli Antiokia ababasi kuluga yeruzalemu. 28Oomo wabo,izina lyoomwe nayetwa agabo yayemelela omu mukobo,yagamba obubasi ha muhanda gwo omwoyo mutakatifu nka nikwo enzala mpango elueza omu nsi ezi yoona kahabalile enzala eezo ekabaha omu buchilo Kaizari Klaudio akaba nategeka.29Habwecho,abahemba balamula nka nikwo buli oomo waabo,kwiigana no obuhicha bwoomwe asohoze chonachona habwo kubazuna aabo bekiliza bazeenzibe aabo bakaba nibatula Yudea. 30Baakola batyo bahaba Barnaba na Sauli engabilano eezo,babone kuzitwaala ha banyaampala ba ekelezia yo ookwo Yudea.
1Omu bilo eebyo omukama Herode yaabaanza kubagakanza abekilize abandi abe ekelezia. 2Akalagila Yakobo mudugu wa Yohana ayitwe ha lubaaadi.3Obuchilo kayabwene nk nikwo echikolwa eecho chaabanulila abayahudi yalagila na Petero akwate eechi chikabaho obuchilo bwa amazenyi ge emikate eezo etatilwemo itumbyo. 4Kayamazile kumukwata peetero Herode yalagila atebwe omu ibohelo,yamuhikiliza ha bipipi bina bya abalwanila ngoma bana bane babone kumweekomya akaba ayenzileamuchwaziko omu meeso ga abantu echilo chikulu cha pasaka kuchilaba chaahweele.5Bityo peetero akaba atilwe omu ibohelo naho ekelezia ekaba neyeyomeleza bwoli kumusubila hali mungu. 6Omu chilo cho kwiimukila echilo eecho Heroe akaba yaalamwile kumuchwazika Peetero weenyini akaba alyamile ngoma abandi bakaba nibahekomya.7Ahonyini yeesulukizaho maleeka wo omukama yaayemelela abantu aaho peetero akaba ali omwanga gwaayaka omugati ye echiseenge eecho maleeka yamukolaho petero omu mikono yalagala ahansi. 8Aaho maleeka yamugambila ozwale ebizwaalo byaawe ne enkeeto zaawe nawe peetero yaakola aatyo maleeka yamugambila zwaala ebebo yaawe okulantile.9Peetero yamukulatila ogwo maleka niboolekela aheelu yi ibohelo naho peetero talamanyile nka nikwo ebikolwa eebyo byoona bya maleeka bikaba bili bya mazima akaba natekuza nka nikwo naabona amezaaho kwoonka. 10Peetero no oogwo maleeka bahingula ha balwaanila ngoma ba mbele na ba kabili bahika aha lwiizi lwi isiinza lwi ileembo lyo kutahilamo omu iboma olwizi olwo lwachinguka lwoonka baasohola aheelu yi ibohelo baalibata omuhanda gumo ahonyini ogwo maleeka yamuleeka peetero.11Aaho petero kayamanyile nka nikwo aago agamugwela gaabo gatali ebiloosi yaagamba oobu namanya ha mazima omukama yasindikile maleeka woomwe yaanchungwile kuluga engalo za Herode no kuluga omu mabi goona aago abayahudi babele mbategeza kunkolela. 12Obuchilo peetero kayamanyile ebyo yazenda ahanzu ya Mariam nyina Yohana ayetwe Marko omunzu eezo abeekiliza beenzi bakaba bakobile nibamusaba muungu habwa peetero.13Peetero yatela hodi aha lwiizi lwi ileembo lye eenzu eezo omuhalakazi iziina lyoomwe Roda,yeeza kuhuliliza nka nikwo no ooha. 14Obuchilo yasombokolwe laka lya petero yanulilwa bwoli yasuba obutamuchiingulila yabagambila boona omunzu peetero ayemelilile aha chisasi. 15Abo baamubuza,ngasi waasa naho oogwo omuhalakazi yaakomeenteleza nka nikwo libeele lili ilaka lya peetero elyo yahulila niho bamugambila mazima ogwo ni maleeka woomwe.16Omwanya oogwo peetero akaba nazendelela kumeela hodi ahi ileemba obuchilo kaba chiingwile ileembo,baamubona,baasobelwa muno. 17Peetero yaayemeleza omukono kubamanyisa beesize,yaabagaambila nkokwo omukama yamusohoza kuluga omu ibohelo niho yaabagambila,empola eezi mumugambile Yakobo na abekiliza bazeenzi beetu abandi mala peetero alugaho aho yazenda ahantu ahandi.18Kahabele omulucheelelwa okwo omu ibohelo abalwanila ngoma baabona no kutahwa tahwa kwiinza bwoli habwa ago agaamugwela peetero. 19Herode yalagila abalwanila ngoma boomwe bamuloondele peetero bwoli naho talabweenwe ha bweecho yalagila abalwanila ngoma aabo abaabele nibamweekomya peetero babuulilizwa obuchilo babuzilwe cho kusubya yalagila beetwe kayabalile Herode yalugaho aaho Yudea yazenda ookwo kaizaria yekala ookwo ha mwaanya.20Mbweenu,Herode akaba asaayile bwoli ha bantu ba tiila na ba Sidooni.Ha bweecho abantu aabo baamuzeenda Herode aha nsoonga eemo kusaba nka nikwo babe no obuholo habwokuba omu mizihwa zaabo bakaba babonesa ebyokulya kuluga eensi ya Herode baamukooba kooba bulasto,oogwo akaba ali omwimelezi wa eenzu yo omukama Herode akundilane nabo omu meeso ga Herode. 21Echilo eecho omukama Herode akaba atoolize kubabona nabo nabo azwala ebizwalo byoomwe bye chikama yeekala aha chitebe choomwe yaagamba ebigambo omu meeso ga abantu .22Aaho abantu aabo baabanza kumweesingiza nibatela eyoombo omu kugamba eeli tilo ilaka lyo omuuntu eelyo ni ilaka lya mungu. 23Ahonyini habwokuba Herode talamuheele mungu ikuzo lyoomwe maleeka wo omukama yaamuteela Herode aha ndwala yo kutumwa enzoka zo omuuunda yaafwa.24Echigambo cha muungu habwa yeezu chikazendelela kusambala omu abantu na abeekiliza baayoongela bwoli. 25Nabo Barinaba na Sauli kabamazile okuheleleza kwabo kwo kutwala empilya ezitoolizwa aha beekiliza ookwo Yeruzalemu baasuba antiokia bali hamo na Yohana alikwetwa ahi izina eliindi Mariko.
1Omu kelezia ya Antiokia bakaba bali ababaasi na abeegesa omuli aabo akaba ali Barnaba,Simeoni alikweetwa Nigeri,Lukio kuluga Kurene,Sauli,na Manaeni oogwo akalelelwa hamo no omukama Herode. 2Obuchilo baabele nibamulamya omukama no kuzila echisiibo,omwoyo mutakatifu yaabagaambila,muuntooleze Barinaba na Sauli aha bwe emilimo eezo naabetela. 3Ha bweecho,kabamazile echisiibo no kumusaba mungu,baabetaho emikono yabo hali Barnaba na Sauli,baabsiindika bazeende.4Barinaba na Sauli baagolomoka kuhicha chaambo cha Selukila,habwokuba bakaba baasiindikilwe no omwoyo mutakatifu kuluga ookwo baayaambuka,baabuge ni itaanga kuzenda Kipro. 5Kabaahikile ookwo omu iziinga,bazeenda,bahika omu chaalo chilikwetwa Salami ,ookwo baabaanza kwooolekelela abantu echigambo cha muungu omu masomelo ga abayahudi,Bakaba bali hamo na Yohana Mariko,weenyini akaba ali omuhweezi waabo.6Kabaabele baayeeliile omu iziinga lyoona lya Sipro,niho bahika Pafo.aaho baabugana no omuyahudi oomo omulizi omubaasi we ebisuba iziina lyoomwe Bar yeezu. 7Oogu akaba ali hamo no omwaanaangwa Serugio Paulo ayaabeele ayina obweenze omukulu oogwo yayeta Barinaba na Sauli baamwiizeho,akaba naayeenda ahulilize echigambo cha mungu kuluga boonyini. 8Naho,Bar yeezu,omulozi iziina lyoomwe omu chiyunani ni Elima akaba nagamba amagambo go kwaanga empola za Barinaba na Sauli,kunu naaleengesa kumusunika omwaanaangwa wi iziinga eeelyo atakakumwiikiliza yeezu.9Niho,Sauli,oogwo kaandi akaba ayetwa Paulo,kayabeele yeezwiile obuhicha bwo omwoyo mutakatifu,yaamutukuliza ameso Elima omulozi,namugambila. 10Iiwe mwana wi Isitaani iiwe olyo omubisa wa byoona ebili bizima omu meeso ga mungu oyizilwe obucheluke bwoonka,oobu noobeha abandi noozeendelela kuhabisa amagambo ga maziina go mukama kuba ebisuba.11Oobu,huliliza omukama yaagolola omukono gwoomwe kukuchwaaziika nooba omuhume,obutahicha kuhweeza omusana gwi izooba ha mwanya.Ahonyini,oluhwe lwamuchiinga aha meeso nawe yaaba omu nsiimbazi ateena kuhweeza,yabanza kutuyaana no kuloondela omuntu oogwo alamukwata omukono abone kumweebeembelela. 12Omwaanaangwa oogwo kayaabweene ihano eelyo,yaamwikilza omukama habwo kuba yasoobilwe bwooli habwe byeegeso byo omukama eebyo akahulila.13Paulo na bazeenzibe baalugaho aho babuga bazeenda bagoba Perga omu chalo cha Paamfilia.Yohana Mariko yabaleka aaho,yasuba yeruzalemu. 14Mala Paulo na Barinaba baalugaho Perga,baazeendelela no oluzendo bagoba Antiokia omunsi ya Pisidia,echilo che endaalikizo,baataaha omu isomelo lya Abayahudi beekala. 15Obuchilo bamazile kusoma kuluga omu bilagilo bya Musa no omu bitabu ba ababaasi,omwebeembezi wi isomelo eelyo basunulika omuntu hali Paulo na Barinaba kubagambila,abaiziraeli bazeenzi beetu kamulaba mwiime echigambo cho kubagambila abantu kubagumya omuganya,muchigambe.16Aaho Paulo yemucha omukono nka nikwo bamuhuhulilize yagamba,iimwe abakwatwa ba Iziraeli,ne emwe abanyamahanga abo mulikulyamya, muungu mumumpulize. 17Mungu wa abantu ba Iziraeli niwe akatooza beesiichwe enkulu,omu mwanya oogwo babele omo kubasohoza omuli Miisiri ha buhicha bwoomwe bwo kusobeza. 18Yaabegumisiliza aha mwanya gwe emyaka makumi aana omu mbuga yo obwooma.19Kaandi,yasingalicha endimi musanzu omu nsi ya kanani,yaabaha baguuku beetu eensi eeezo kuba obuhunguzi bwabo. 20Aago gona gakakolwa omu mwaanya gwe emyaka magana aana na makumi ataanu ziti.kayabaliile,mungu yaabaha baguuku beetu abalamuzi be ebilagilo kubeebeembelela,kuhicha obuchilo bwo omubaasi Samweli.21Niho baasabile nka nikwo babe no omukama mungu yabaha Sauli,mutabani wa kishi,wo luganda lwa Benyaamini,nawe yaba omukama wabo ha myaaka makumi aana. 22Obuchilo mungu yaamwiihilelo Sauli,yaamwiimeeleza Daudi kuba omukama waabo mungu akagaamba okwaatula buzima ha bwa Daudi,naamubona Daudi mutabani wa yese,kuba omuuntu oogwo alikuunsemelela aha muganya,kaandi niwe alaakola okweenda kwaanze kwoona.23Kuluga ha luzalolwa Daudi mungu yaableetela abaiziraeli,omuchuunguzi yeezu,nka nikwo yaamweesagiize. 24Obuchilo yeezu achali atakabaandize emilimo yoomwe,Yohana akabasoomboolela abaiziraeli boona nkokwo nibeendelwa batamwe ebiheno byabo no kumuhindukila mungu no okubatizibwa. 25Obuchilo Yohana kayabele naamaliiliza emilimo yoomwe,akaba naagaamba,nimuzila iinye ndi ooha,iinye tiwe oogwo weenyini ogwo mulikutekuza kuba niwe iinye muhulilize oogwo alikwiza ha bwaanze iinye tiinkwiilwe no oobu kukomoolola enkoba za amakuubasi gomwe.26Paulo yazeendelela kugamba,Baduge beetu,iimwe enzaalwa za Ibrahimu ne emwe Abanyamahaanga aabo mulikumukoondokela mungu,ha bweetu empola eezo zo kuchunguka zisiindikilwe. 27Kuba abantu ba yeruzalemu na abakulu baabo tibalamanyile nka nikwo yeezu niwe omuchunguzi baamukola wenyini achwaaziikwe aha kumukolela batyo,bakahikiliza amagambo aago agaandikilwe habwa weenyini omu bitabu bya abaabasi na nigo aago baba nibagasoma buli chilo che endaalikizo.28Noobwo tibalabweene ne ensoonga yona yoona ya amazima yo kumulegelela ayitwe,baamusaba Pilato alagize kwiitwa. 29Obuchilo kabaamazile goona aago agaandikilwe ha bwa yeezu,baamuhanaantula kuluga aha musalaba,baamuta omu mbi ye enyaanga.30Naho mungu yamuzoola kuluga omu bafwile. 31Nawe yeezu,aha bilo biinzi,yaabeesulukiza abantu aabo abaakulaatiilene naze kuluga Galilaaya kuhika yeruzalemu,oobu,aabo nibo baalubona boomwe ha baantu beetu.32Iichwe nituboolekeelela empola nzima nka nikwo,aago gi muungu yaabalagiile beesiichwe enkulu. 33Yagahikiiliza ahali ichwe abana baabo omu kumuzoola yeezu,nka nikwo chaayaandikilwe omu nzina ya kabili,iiwe ni iiwe mutabani waanze,leelo iinye naaba iiso. 34Kaandi,muungu akamuzoola yeezu kuluga omu bafwiile kuba ataakuzuunda kaandi,habwe ebyo,mungu akagaamba aati,niimbaha emigasa emitakatiifu za amazima eezo nkamweesagiza Daudi.35Bityo,echigambo eecho chaandikilwe ahantu ahaandi,tokumuleka omutakatifu waawe abone kuzuunda. 36Paulo yazendelela kugaamba,obuchilo Daudi akahikiliza goona aago mungu yaamweendiize akole aha nzaalwa zo obuchilo bwoomwe,yaafa yaaziikwa heehi na beeseenkulu boomwe,omubili gwoomwe,gwabona kuzunda. 37Naho oogwo,oowu mungu akamuzoola weenyin talabweene kuzunda.38Ha bweecho bazeenzi beetu,ninyeenda musoombookelwe nka nikwo aha kulabila ahali yeezu heena okuganyilwa kwe ebiheno. 39Kulabila hali weenyini weenka,buli muntu oogwo alikumwiikiliza naabalwa kuba omugololke omu meeso ga mungu,echigambo eecho echatakwiikilizaana hali iimwe aha kukulaatila ebilagilo bya Musa.40Ha bweecho mweemanye kuzima kuba mutaakwiza mukakwaatwa na amagambo aago agaandikilwe omu bitabu bya abbaasi. 41Iimwe abi igayo,muleebe musobelwe no okusiingaalika,habwo kuba omu bilo byaanyu nikola echigambo eecho timwakuchikiliza,noobwo omuuntu yaakubasomboolela eecho chigambo.42Obuchilo Paulo na Barinaba bakaba nibasohola omunzu yi isomelo lya abayahudi abantu baabasaba basube aha chilo che endaaalikizo alikwiiza,babone kuzeendelela kugamaba habwa amagaambo aago. 43Obuchilo omukobo oogwo gwi Isomelo kagwaahweele,abayahudi beenzi hamo na abanyamahanga agaandi aabo abakeekiliza edini ye echiyahudi,bakabakulatila Paulo na Barinaba .bakaba nibahooya hamo na aabo abeekiliza no kubagumya omuganya bazeendelele kulama omu mbabazi za mungu.44Echilo che endaalikzo eezo eyakulatileho,luundi buli muuntu kuluga omu iboma eelyo bakakoba kuhuliliza echigambo habwo omukama. 45Nabo abayahudi kabaabweene embaga mpaango za abantu,baaba ni ichubi bwooli niho baabanza kumuhakanisa Paulo no kumuzuma habwe ebigambo eebyo alikugaamba.46No oobu bityo,Paulo na Barinaba baabasubiza abayahudi aabo aha kugima omu kugamba,tukeendelwa twoolekeelele echigambo cha muungu kubanza hali iimwe naho habwokuba mwaalamula kuchanga,no kweebona timugasize obulame bwo obucha no obuchile muleebe nitubaleka,tuzeende kwoolekeelela abanyamahanga. 47Kuba nibyo omukama atulagile aati,nakutaho oobe omwaanga aha abanyamahanga oobe omuchunguzi wa abantu omunsi yoona.48Aabo abanyamahanga,kabaahuliile echigambo eecho,banulilwa,baaba nibachikuza echigambo habwo omukama.Nabo boona aabo bakaba baatooziibwe kuba no obulami obutahwaho,baamwikiliza yeezu. 49Bityo echigambo habwo omukama chiba chaasaambala buli hoona omu chalo eecho.50Naho abahudi bakabasunika abakazi bi isima aabo bakamulamya mungu ,na abakwaata abakulu bo omu iboma eelyo,aabo baabebeembelela abantu kubaagalaza Paulo na Barinaba,nikwo baababiinga kuluga omu chaalo chaabo. 51Bityo Paulo na Barinaba baakuunkumukla enkungu kuluga amagulu gabo ha kubanga,bazeenda Ikonio. 52Nabo abaheemba ba Yeezu okwo bakaba beezwiile amanulilwa bwooli,nibaazeendelela omu kwiizula obuhicha bwo omwoyo mutakatifu.
1Ookwo Ikonio,Paulo na Barinaba bazamo hamo omu Isomelo lya Abayahudi nko obuteeka bwaabo oomo baayolekeelela ha buhicha buhango kuhicha abayahudi beenzi yeezu hamo na abantu beenzi ba abanyamahanga. 2Naho abayahudi aabo abakaanga kumwikiliza yeezu,baabanza kusunika emiganya yaabo abanyamahanga babone kubatamwa aabo abekiliza bazeenzi beetu.3Habwecho Paulo na Barinaba bazeendelele kwiikala ebilo biinzi aaho Ikonio,nibagambila abantu aha kugima echigambo cho omukama yeezu omukama nawe yaaba namanyisa eecho chigambo choomwe che embabazi omu kubahikiliza kukola emanyiso na amahano. 4Naho,abantu olubazu lwe entumwa.5Omuli aabo Bayahudi na abanyamahanga hamo na abategeki baabo baazila omuzenzo gwo kubeefolela kubi Paulo na Barinaba no kubahonda na amakulugusi. 6Naho obuchilo entumwa baabwene empola eezi,beelukila Likaonia,omu chaalo cha Lisitira na Derbe ne engegeelo ye ebyaalo ebihelene ne eezo. 7No ookwo baaba nibolelela abantu empola nzima zo yeezu.8Omuli Lisitira akaba alimo omuntu oogwo akaba ali enziingami bulugilila kuzaalwa kwoomwe,na takahichaga kulibata. 9Obuchilo Paulo akaba naayolekelela,oogwo muuntu nawe akaba ayikele aaho namuhuliliza Paulo yamuleba omu meeso aha kumukomelela yasombokelwa nka nikwo ayina okwikiliza kwo kuchizwa. 10Nikwo Paulo yamugambila ahi ilaka lihango yimuka oyimeele lwa amagulu gawe ahonyini ogwo muntu yaguluka yayemelela lwa amauluge yabanza kulibata libata aaho weenka.11Echipipi cha abantu eecho kachabwene amaleeba aago yakozile Paulo babanza kuhamuka omu lulimi lwaabo lwe chilikaonia omu kugamaba,bamuungu batuuka hali iichwe omu nsuso ya abaantu. 12Maamuluka Barinaba iziina lya muungu waabo oomo alikwetwa Zeu na Paulo bamweta iziina lya muungu waabo oondi alikweetwa Herine,habwokuba Paulo niwe akaba ali omugambi mukulu. 13Aheelu kache yo omu iboma eelyo hakaba heena enzu ya muungu Zeu omugabe we eenzu ezo yaleta echimasa che ente no omukako gwe enyaso aha lwiizi iboma wenyini hamo ne ebipipi eebyo bya abantu bakaba nibeenda kubataambila.14Naho entumwa Paulo na Barinaba kabahulile eebyo bigambo baalansamula ebizwalo byaabo,baahulumuka bwangu omugati ye ebipipi eebyo kunu nibahamuka ahai ilaka lihango. 15Iimwe baantu habwachi nimukola amagambo aaga ne eechwe tuli abantu kwoonka nke emwe tuli aaha kuboolekelela empola nzima nka nikwo,muleke kulama ebintu biteena mugaso,mumuhindukile mungu owo obulami weenyini niwe ayahaangile igulu,ne ensi,ne enziba,na byoona ebilimo. 16Obuchilo bwe enzalwa za kala ezaahingwile mungu akabekililiza abanyamahanga boona batule no kukola okwo balikweehulila.17No oobu bityo,talalekile kweesoomboola habwokuba iimwe akabakolela amazima,wenyini ableetela enzula kuluga omu igulu no kubabonesa omwezo aha mwanya gwaagwo,nawe abahagisa ebyokulya aha amanulilwa omu myoyo yaanyu. 18Noobwo Paulo na Barinaba bakagamba amagambo aago,chikaba chigumile kubangila abantu be ebipipi eebyo bataakutaambila.19Niho beeza abayahudi abandi kuluga Antiokia,na kuluga Ikonio.Baabakonza koonza abantu bo ookwo Lusitira,kuhicha baba no obumo,bamuhinda kabaabele baaakoba no kumuzoongoloka,yemuka yaasuba omu iboma nibamanya nka nikwo yafwa. 20Naho abahemba kababele baakoba no kumuzoongoloka yemuka yasuba omu iboma nche eemo,yalugaho aaho yazenda hamo na Barinaba omu chaalo cha Derbe.21Okwo Deribe baayolekelela abantu empola nzima ya yeezu no kubakonza koonza beenzi omuli aabo kuhicha kuba abahemba kabaabahile basuba omu kulabila omu maboma ga Lisitira ,Ikonio,na Antiokia. 22Omu byabo eebyo,bakagumisa abahemba no kubatiimbya bazeendele kuguma omu kwiikiliza kwaabo biinzi.23Omuli buli kelezia Paulo na Barinaba babatooleza.abandi omuli aabo beekiliza kuba abanyampala baazila echisibo no kubasabila omu kubahikiliza omu ngalo zo omuama oowo bakaba baamwikilize. 24Paulo na Barinaba baalabila eensi ya Pisidia,baatahamo omu chalo cha paamfilia. 25Baahika Perga okwo bakoolekelela empola ha bwa yeezu niho baagolomoka omuli Atalia. 26Buluga aaho babuga no obwato bwi itanga basuba Antiokia omu nsi ya Siria aaho niho obwa mbele bakaba basabilwe babe aheefo ye embabazi ya muungu eezo bakaba baamazile omu luzeendo lwaabo.27Obuchilo baahika kaandi aho Antiokia bakazeta ekelezia baabasomboolela goona ago mungu yakozile kulabila hali boonyini na nka nikwo ookwo yabachingulila abanyamahanga olwizi lwo kwiikiliza yeezu. 28Bekala ha mwaanya mula aho Antiokia hamo na abahemba aabo.
1Abantu bunanka bakaluga Yudea.bagolomoka aaho omu muzihwa gwa Antiokia kuluga Yudea baabanza kweegesa abekiliza bazeenzi beetu omu kugamba mutasazilwe amakoba kwiingana ne entungwa eezo twaalekilwe na Musa,timukuhicha kuchunguka. 2Eecho chigambo chaaleetelela Paulo na Barinaba hamo na abeekiliza abandi omuli aabo baazende hamo yeruzalemu,babone kubugana ookwo ne ntumwa za yeezu na aha banyaampala be ekelezia aha mpola ye echigambo eecho.3Ekelezia yaabasiindika kuzenda Paulo na aabo bazeenzibe,balabila omunsi ya Foonike,no omuli Samaria,baaba nibabasoomboolela abantu nkokwo abanyamahanga baamwiikilize yeezu,empola eezo zaabaseemelela bwooli abeekilza boona bazeenzi beetu. 4Kabaahikile yeruzalemu,baayenankulwa kuzima ne ekelezia yo okwo,hamo na entumwa za yeezu,na abanyaampala baabaha empola za byoona eebyo mungu yakozile kulabila hali boonyini.5Naho abeekiliza bunaanka be embaga ya Abafarisayo baayeemelela,baagaamba,abanyamahanga nabo bahatikwe kusalwa amakoba,na balagilwe kukoondookela ebilagilo byoona bya Musa. 6Ha bweecho,entumwa za yeezu na aabo abanyampala be ekelezia baakoba hamo babone kweehanuuza kuzima eecho chigambo.7Kabaabeele bamazile omwanya mula omu kweehanuuza,peetero yayemeelela,yabagambila,iimwe badugu beetu,nimumanya nkokwo bulugiilila kala muungu akaantooza iinye kubatulila abanyamahanga babone kuhulila no kwiikiliza echigambo che empola nzima. 8Nawe muungu niwe alikumanya emiganya ya abaantu,akabatulila nka nikwo naabeekiliza omu kubaha omwoyo mutakatifu nkokwo yaatuheele iichwe. 9Ha bwecho tihenabo obuchilanisi oobwo muungu yakozile hali iichwe na boonyini,habwo kuba na boonyini ha muhanda,oogwo nyini gwo kwiikiliza akabeeza emiganya yaabo.10Mbweenu,habwaachi nimuleengesa mungu ha kubatweeka omugaamba omu bicha bya abaheemba,oogwo beesiichwe enkulu gukabalema,ne echwe nyini nigutulema kugusutula. 11Mmahi iichwe nitwiikiliza nka nikwo nituchuungulwa habwe embabazi zo omukama yeezu,nka boonyini okwo balikuchuungulwaho.12Aaho embaga yoona yeesiza chee baba abo kumuhuliliza Barinaba na Paulo nibabasoomboolela nka nikwo emanyiso na amahano go okusobeza aago mungu yaakozile omuli aabo abanyamahanga ha kulabila hali boonyini.13Obuchilo kabamazile kusoomboola,Yakobo nawe yaagaamba aati,iimwe beekiliz bazeenzi beetu,muhulilize. 14Simoni yatusoombooliile nkokwo mungu ha kubanza akabeekomya abanyamahanga aha kutooza abantu kuluga omuli aabo habwi iziina lyoomwe.15Echigambo eechi nichiikililiza hamo na amagambo ga ababaasi nkokwo gaayaandikilwe. 16Aha muheleeluko gwe ebigambo eebi ndyaasuba,ne eenye ndyaazoombeka kaandi eenzu ya Daudi eyaagwiile,ninyoombeka kaandi amatoongo gomwe no okugusemeza. 17Kuba abantu abandi babone kumulondela omukama mungu,no oobu aabo abanyamahanga,boona abalikwetwa ahi iziiina lyaanze naagamba omukama mungu alikukola byoona eebi. 18Ebyaasoombookile bulugiilila kala.19Yakobo yazeendeelela kugamba,ha bweecho okulamula kwaanze ni kuti,tutakubaagalaza abanyamahaanga abalikumuhiindukila mungu. 20Naho nitweendelwa tubaandikile olwaandiko lwo kubagaambila nkokwo beelge ne enyama esohweezwe aha mazimu,emize mibi yo obusaambani,kulya enyama ze ebituunganwa ebihotweelwe no okunywa obwaamba. 21Kuba bulugu kala,ebilagilo bya musa bibeele nibyoolekeelelwa omuli buli muzihwa,no kusomwa omu masomelo ga abayahudi buli chilo che endaalikizo.22Aaho eezo ntumwa za yeezu na aabo abanyaampala,hamo ne ekelezia yoona yo ookwo yeruzalemu baalamula nkokwo batooze abandi omuli aabo abalaazenda hamo na Paulo na Barinaba okwo Antiokia,Bityo omuli aabo abeekiliza bazeenzi beetu,baatooza abeebembezi babili,oomo ni Yuda ayaabeele ayetwa Barsaba,no oondi ni Sila.Aabo baasiindikwa kuzeenda no olwaandiko olulikugaamba luti. 23Iichwe entumwa hamo na abanyampala,abadugu bazeenzi beenyu ba yeezu,nitubaangalucha iimwe abeekiliza bazenzi beetu abanyamahanga abali Antiokia,no omu nsi ya Siiri,no omu chaalo cha kilikia.24Tuhulile nkokwo abantu bunanka abalugile oweetu bakabagaambila ebigambo byo kubahabisa,no kubagalaza emiganya yaanyu iichwe titulabasiindikile. 25Ha bweecho,twekililizana nkokwo tutooze abakwaata no kubasiindika hali iimwe,beeze hamo ne engaanzi zeetu Barinaba na Paulo. 26Abantu aaba bali omu buhuta bwo obulame bwaabo ha bwi iziina lyo omukama weetu yeezu kristu.27Ha bweecho aabo twaabasiindika hali iimwe,Yuda na Sila,boonyini aabo nibabamanyisa aha munwa gwaabo ebigaambo eebyo twaayaandika. 28Kuba byaamunuliila omwoyo mutakatifu ne echwe tweekiliza tutaakubatweeka omugugu gwoona gwoona ksaga amagambo aaga. 29Mweelige ne enyama esohwezwe aha mazimu,kunywa obwaamba,kulya enyama ze ebitungaanwa ebihotweelwe,no kukola obusihani.Kamuleliga ne eebyo,nimuba mwakola kuzima,mube no obuholo.30Kababeele baalagilwe baagolomoka kuzenda Antiokia.Baabakobya kobya abeekiliza,babaaha oolwo lwandiko. 31Abeekiliza aabo kabaalusomule,lwaabagumya emiganya ,banulilwa. 32Nabo Yuda na Sila,aabo abaabeele bali ababaasi,baabagaambila abeekiliza bazeenzi babo ebigaambo biinzi byo kubagumya emiganya,no kubakola bagume.33Kabaabeele beekele ookwo ha mwanya aabo abeekiliza baazeenzi beetubaabakuundila nkokwo basube ookwo hali aabo abaabasiindikile,baabalaga aha buholo. 34Naho Sila weenyini yaabona nkokwo ni kuzima asigaleyo ookwo. 35Paulo na Barinaba nabo bakasigala ookwo Antiolia,nibegesa no kwolekeelelaechigambo habwo omukama,hamo na abantu abandi beenzi.36Kabyaahiingwiile ebilo,Paulo yaagaambial Barinaba aati,tusube aha beekiliz bazeenzi beetu omuli buli iboma eelyo twaayegesize echigambo habwo omukama,tubone kubayeelela no kuleeba nka nikwo balikuzeendelela. 37Omu luzeendo oolwo,Barinaba akenda bamutwala Yohana ayaabeele ayetwa Mariko azeende hamo nabo. 38Naho Paulo yaabona nkokwo ti kuzima Mariko azeende hamo nabo,habwokuba akabaleka okwo Paamfilia,na talazeendeliile kukola nabo emilimo.39Eecho chaaleetelela boonyini okuhakana kuhango no obutahuuliilizana,kuhicha baalekaana.Barinaba yaamutwaala Mariko,bazeenda hamo omu bwaaato bwi itaanga kuhicha baahika omu iziinga lya Kipro. 40Paulo nawe yaatooza Sila na aabo abeekiliza bazeenzi beetubaabasabila embabazi zo omukama,niho Paulo na Sila bazeenda. 41Baalabila omunsi ya Sifria na cha Kilikia,nibagagumisa amakelezia.
1Paulo akahika Derbe, na Lisitira. Okwo hakaba heena omuheemba wa Yeezu, iziina lyoomwe ni Timoteo. Nyina akaba ali omukazi we Echiyahudi ayaaamwiikiliize Yeezu. Naho iise akaba ali Omuyunani. 2Timoteo akaba ayina okukuzwa kuzima omu beekiliza baazeenzi beetu abo okwo Lisitira na ikonio. 3Paulo,yayenda nkokwo Timoteo azenda naze omu luzeendo ha bweecho,yamusula ikoba Timoteo abone kukundilwa na abayahudi boona bo okwo kuba abayahudi aabo bakaba nibamanya nkokwo iise Timoteo akaba ali omuyunani.4Ahakulatileho Paulo na aabo bazenzibe bazenda nibalabila omu maboma go ookwo baba nibamanyisa abekiliza ba abanyamahanga eebyo bilagilo ebyaatiilweho ne entumwa ba yeezu hamo na abanyaampala bo ookwo yeruzalemu nabo babone kubikoondokela eebyo bilagilo. 5Ha bwecho ekelezia zo ookwo zaazendelela kukomelela omu kwikiliza no kupetwa kwa abekiliza kukaba nikweeyoongela buli chilo.6Paulo na bazeenzibe aabo baalaba omuli Furigia no omuli Galatia bakakola batyo habwokuba bakaba baayaangiizwe no omwoyo mutakatifu nkokwo batakwiiza kwokelela echigambo cha mungu omuli Asia. 7Kabahikile aha lubibi lwo kutaaha omuli Misia baleengesa kutaha omuli Bithinia,naho omwooyo gwa yeezu tigulabeekilize. 8Ha bweecho balabila omuli Misia bazeenda Turoa.9Omu chilo Paulo yabona amezaho omu meezaho gomwe akabona omuli makedonia omuuntu oomo wa makedonia ayemeelile,namusaba bwooli Paulo,naagamba,oyaambuke kunu oyize makedonia,otuhweele. 10Kayabele Paulo aalebile aago meezaho ahonyini tweloonza kuzenda ookwo Makedonia tukabona nkokwo muungu yatweeta kumanyisa empola nzima ha baantu bo okwo.11Ha bweecho twaalugaho aaho Turoa no obwato bwi itaanga twaazeenda omuhanda gumo kuhika omu iziinga lya Samotirake.Nyeencha eemo twaazeenda,twaahika omu muzihwa gwa Neapoli. 12Kuluga aaho,twaazenda kuhika Filipi nilyo iboma lihango omuli makedonia na nilyo iboma lya Abaruumi bakaba nibatula neechwe tweekala aho ebilo biche. 13Omu chilo che endaalikizo twaazenda ahelu yo ogwo muzahwa,heehi no omunona habwokuba tukaba nituteekuza nkokwo niho twaakasaangile abantu nibamusaba muungu katwahikile aho,tukasanga bakobile abakazi ne echwe tweekala no kuhoya hamo nabo.14Omuli aabo abaabele nibatuhuliliza,akaba aliho omukazi oomo wo omu iboma lya Thiatira,izzina lyomwe ni Lidia,oogu Lidia akaba ali omusuluza we ebizwalo bye zaambalau nawe akaba amulamya mungu Paulo kayabamanyisize Empola nzima,omukma yachingul omwoyo gwa Lidia abone kweetegeleza amazima ge empola zo mwa Paulo. 15Kayaabeele yaabatizwa hamo na abantu be enzu yoomwe akatusaba nagamba kamulaaba mwaalamula no kubona nkokwo neenye ndyoomwikiliza wo omukama,mwikale hali iinye yaatuneembelela kuhicha twaakunda kwiikala ha woomwe.16Echilo chimo obuchilo tukaba nituzeenda ahantu ho kumusaba mungu tweesulukizwe ookwo no omuhalakazi oomo ali omuzanakazi oogwo muzanakazi akaba ayina izima kibi elyaabele nilimuha obuhicha bwo kulagila amagambo go obuchilo obulikwiza ha muhanda oogwo bakamabe bakaba nibabonesa empilya nyinzi. 17Oogwo muhalakazi yaaba nakulatila Paulo ne echwe naatela eyoombo omu kugamba,aaba baantu na abazaana ba mungu oogwo ali olugulu ya byoona aba baliho kubamanyisa omuhanda gwo kuchunguka. 18Yaamala ebilo binzi ali omu kukola aatyo,omuhelo,Paulo yasaya yaalihindukila eelyo izimu ibi,yaligamba nikulagila ali iziina lya yeezu kristu omulugeho omuhalakazi oogu omwanya oogwo nyini eelyo izimu libi lyamulugaho.19Aabo abakama bo oogwo muhalakazi kubabwene nkokwo tihaliho itegezo kandi lyo kubonesa amabonwa baabatabalila Paulo na Sila babakulula kuhika omu igulizo omu meeso ga abategeki. 20Baabatwala aha balamuzi bakulu babagambila aba bakwata na abayahudi nibaletelela eelyo iboma lyeetu libe no omusambo bwoli. 21Nabo nibatulanga kukulatila obuteeka bwo owaabo oobwo iichwe Abarumi no omuzilo kubwiikiliza nali kubakulatila.22Male abantu ababele bakobile echipipi aaho beekilizana kulegelelwa okwo kwa Paulo na Sila aabo balamuzi bakulu baabazula Pulo na Sila ebizwalo byaabo balagila nkokwo bateelwe ensanzu. 23Kabamazile kubateela bwooli babaguza omu ibohelo aaho balamuzi bakulu baamukomeenteleza omwimeelelezi nkokwo abee komye kuzima. 24Ha bweecho omwimelelezi oogwo yaabatosha omu chiseenge cho omugati,yabakoma amagulu gaabo ahagati mabogo ge miti.25Kahabele itumbi Paulo na Sila hakaba nibamusaba muungu,no kumuzinila enzina zo kumukuza,embohe bazenzi baabo bakaba nibahuliliza. 26Bwaangu ahonyini,enyahinga mpango bwooli yahingula omu nsi,yachundangula oluhazo lwe eelyo ibohelo mala emiyaanga yoona yaba yachinguka yoonka,ne eminyilololyo ye embohe zoona eeba yakomolola.27Oogwo mwimelelezi wi ibohelo eelyo yeemuka kayaabweene nkokwo emilyango echingwile,yalusopololayo olubadi lwoomwe ali bweemi kweeyita.ha kuba akaba naatekuza nkokwo eezo mbohe zoona zonyolombokile. 28Naho Paulo yaatela eyoombo namugambila,oteyita chweena taliho oomu.29Aaho ogwo mwimelelezi yalagila ebimuli biletwe yelukila omu nzu eezo,yaagwa omu meeso ga Paulo na Sila nazunguma aha butini. 30Niho yabatwala ahelu,yababuza iimwe bakama baanze ni lwampaka iinye nkole chiiha mbone kuchunguka. 31Bamusubiza mwikilize omukama yeezu niho olachunguka iiwe hamo na abantu abali omu nzu yaawe.32Aaho Paulo na Sila baaamwegesa oogwo mwimelelezi echigambo habwo omukama,hamo na abantu boona ababeele bali omu nzu yoomwe. 33Esaaha eezo nyini hamo na abo badugube boona baba babaatizibwa. 34Ahakulatileho yabatwala Paulo na Sila omukaye yaabaha ebyokulya.Akanulilwa bwooli habwo kuba akaba yamwikiliza mungu weenyini hamo na aabo abe eeka yoomwe boona.35Kahachile aabo balamuzibakulu baasinndika abasilikale baabo hali ogwo mwimelelezi wi ibohelo,babone kumugambila bati,obakomoolole aabo baantu. 36Bityo oogwo mwimelelezi yamugambila Paulo,abalamuzi baasindika nkokwo mbakomoolole,ha bweecho muzeende no obuholo.37Naho Paulo yabagambila,habwaachi batutile omu meeso ga abantu bateena kutuchwazika ne echwe tuli abaruumi abana nzalwa kaandi bbatunagwize omu ibohelo ngasi mbweenu nibeenda kutwihamo oomu bweeseleke tichikwiile nibeendelwa boonyini nibo beeze batwihemo oomu. 38Abasilikale aabo babagambila balamuzi bakulu ebyo abalamuzi aabo,kabahulile nkokwo Paulo na Sila na Abaruumi baakwaatwa no obutiini. 39Beeza baabaneembelela.Babaahamo omu ibohelo,nibabasaba nkokwo balugeho aaho omu iboma lyaabo.40Paulo na Sila,kababeele baalugile omu ibohelo bazeenda omu nzu ya Lidia.Babonana na abekiliza baazeenzi baabo,no kubagumya emiganya.Ahakulatiileho baalugaho aaho.
1Paulo na Sila bakahngula omu chikali cha Amfipoli,ne Apolonia kuhicha bahika omuli teesalonike aho teesalonike hakaba heena isomelo lya abayahudi. 2Bityo nkokwo bwabele buli obuteeka bwoomwe Paulo akatahamo omu nzu ezo,n aha mwanya gwa amoyo asatu ge endalikizo yaaba nabitelana ha kubakoza koonza abayahudi kuluga omu maandiko amatakatifu.3Akagasomboola no kwooleka butunu nkokwo masihi ekaba eli lwampaka ayagalazwa aafwa no okuzooka kuluga omu bafwile Paulo yaabagambila oogwo mashi niwe ogu nyini yeezu oogwo ndikubamanyisa. 4Abandi kuluga omuli aabo bayahudi beekiliza eebyo bakagamba Paulo na Sila batulanila nabo kandi baaba baliho abantu embaga mpaango ya abayahudi abamulamya mungu hamo na abakazi beenzi abi isima,na boonyini bakatulanila nabo.5Naho abandi omu bayahudi baazila ichubi balondela abantu katoozi abateena kalyo ne entuungwa nzima kuluga omu baantu abazilwa abali ookwo omu igulizo,nabo baakola embaga no kubanza omusambo omu iboma lyoona baatabaalila eeka yo mwa yaasoni nibabaloondela Paulo na SIla babone kubaleta aha bweeelu aha lyezo mbaga ya abantu. 6Naho kababuzilwe baaklula weenyini yasonihamo na abandi abeekiliza bazeenzi beetu baabaleeta omu meeso ga abakulu bo omuzihwa nibahamuka bati aaba baantu balesile omubulaangulo muhango omu nsi zoona oobu balyaaha omu zihwa gwetu. 7Nawe yaasoni akabeenaankula omukaye hamo ne eebyo aaba boon nibagaya ebilagilo ebyatilweho na kaizaari omu kugamba nkokwo heena omukama ondi oogwo alikweetwa yeezu.8Aabo bakulu ne echipipi eecho,kabahulile eebyo bigambo baabuyaanganisa aha omusambo muhango. 9Baabachwa yaasoni na bazeenzibe empilya zo omusiimbo mara baaleka bazeende.10Echilo eecho nyini omu chilo abekiliza beetu babasiindika bwangu Paulo na Sila bazeende Beroya.obuchilo baahikileyo ookwo baataha omu isomelo lya abayahudi. 11Nabo abayahudi ba aho Beroya bakaba bali abantu abafula kuchila aabo abeteesalonike boonyini bakenaankula echigambo cha mungu ha chihika chihango buli chilo baba nibagacheengelela Amandiko matakatifu babone kukomela eebyo alikugamba Paulo ne bya mazima. 12Abayahudi beenzi omuli aabo baamwikilza yeezu hamo na abayunani beenzi abakwata na abakazi bi isima.13Naho abo abayahudi ba teesalonike kabasombokilwe nkokwo Paulo akaba nayegeswa echigambo cha mungu ookwo Beroya bazendayo kubasuninkiliza no kubagalaza ebipipi bya abantu babanze omusambo. 14Niho abekiliza bazeenzi beetu bamutwala bwangu Paulo,bamuhicha kuhicha aha ngeegelo ye enziba naho Sila na Timoteo boonyini bakasigalayo okwo Beroya. 15Aaho ababele ebilagilo hali Timoteo na Sila nka nikwo beeze bwangu bateena kwikililwa bamukulatile.16Obuchilo Paulo yaabele nabategamilia Sila na Timoteo okwo Atene,akeehulila kubi bwoli omu mwoyo gwoomwe kayaabweene iboma eelyo lizilwe ebisusano by a bamungu. 17Ha bweecho yaaba naabiteelana buli chilo aha kubakoonza konza abayahudi hamo na abayunani abamulamya muungu ookwo omu isomelo.kaandi buli chilo yaaba naabasoomboolela abantu abo yabele naabugana nabo omu magulizo.18Abandi omuli aabo ababele beena amasala ge embaga ya Kiepikulio,hamo na be embaga ya Kisitoiko baabugana na Paulo omuli aabo bagamba ngasi oogu kanyabagaambo naaleengesa kugaamba chi?Abaandi bagaamba, "Naasusa nkokwo naahooyela empola za bamuungu be echizenyi." Ebyaabaleeteliile kugaamba batyo, ekaba nkokwo Paulo akaba naabasoomboolela Empola nzima za Yeezu, ne empola zo kuzooka kwa abafwiile.19Bityo aabo abeene amasala baamutwaala paulo omu meeso gi Itegekelo elikulu elilikweetwa Areopago. Abakulu be eelyo Itegekelo baamugaambila, "Nitweenda otusoomboolele ensoonga ye ebyeegeso ebisha eebyo olikweelekeelela. 20Kuba iiwe nooleeta amagaambo amasha omu matwi geetu, ha bweecho nitweenda kumanya ensoonga yaago ni chiiha?" 21Obuchilo oobwo abaantu bo ookwo Atene, hamo na abazenyi ba hala abaabeele nibaatula ookwo, bakaba nibeenda kuhuliiliza amagaambo masha. Omwaanya gwaabo mwiingi bakaba nibahooyelela eebyo bigaambo.22Bityo Paulo yaayemeelela omuli eelyo Itegekelo lya Areopago, yaagaamba, "Iimwe bakwaata ba Atene! Nniimbona nkokwo nimukulaatila bwooli amagaambo ge ediini. 23Kuba obuchilo mbele nniinhiingula omuli oogwo muzihwa, aha kukomela mbweene ebisusano biinzi eebyo mulikulamya. No oobu naabona itaambilo limo lyaandikilwe amagaambo aaga: HALI MUUNGU ATAKUMANYIIKANA. Oogwo Muungu oogu mulikulamya muteena kumumanya, niwe oogu ndikubasoombooela.24"Muungu ayaahaangile eensi na byoona ebilimo, oogwo ali Omukama wi igulu ne eensi, takuutula omu mazu agoombekilwe aha mikono ya abaantu. 25Na kaandi takuheelezwa ne mikono ya abaantu nka nikwo naayeenda echiintu choona choona, habwo kuba weenyini niwe alikubaha abaantu boona obulami, okwiicha no kubabonesa ebiintu byoona.26No kuluga aha muuntu oomo akakola endimi zoona za abaantu, babone kutuula omu nsi zoona. Nawe buluga kala akaba yaalamwiile no kutaho obuchilo ne embibi za ahaantu aaho balaaba nibatuula. 27Muungu akakola aatyo, abaantu babone kumuloondela, no oobu ha muhaanda gwo kutaabuza omu ebiteekuzo, hamo baakaaahicha kumubona. No oobu bityo, tali hala na buli oomo weetu.28Kuba omuli weenyini iichwe nitubona obulami, nitulibata no kubaho. Ni nko omu baandiki baanyu be emibeelo ookwo baagaambile, 'Ne eechwe, tuli abaanabe.' 29"Bityo habwo kuba iichwe tuli abaana ba Muungu, titukweendelwa kuteekuza nkokwo Muungu naasusana ne echisusano echilikuheeswa che ezahaabu, nali emiliinga, nali cha amabaale. Aago goona nigakolwa aha kuteekuza no obugoga bwa abaantu.30No oobu kala omu nchilo eezi zo obufweela Muungu akeekola nka takuleeba, oobu Naalagila abaantu boona abali hoona hoona batamwe ebiheno byaabo no kubilekelela, bamuhiindikukile Muungu. 31Kuba yaatiileho echilo eecho alichwaaziika abaantu boona be eensi ha mazima ge ebilagilo, kulabila aha muuntu oogwo yaatoolize. Akabooleka abaantu boona amazima ge eebyo ha kumuzoola oogwo muuntu, kuluga omu bafwiile."32Aabo baantu, kabaahuliile nkokwo Paulo naahoyelela empola zo kuzooka kwa bafwiile, abaandi omuli aabo bakaba nibamulyoogooza. Naho abaandi baamugaambila, "Nitukuhuliiliza kaandi habwe empola eezi." 33Bityo Paulo yaasohola aheelu ye eezo Itegekelo. 34Omuli aabo baantu abaandi baatelana naze, baaba abeekiliza. Omuli aabo akaba alimo Dionisio, Ali oomwo wi Itegekelo ya Areopago, no mukazi oomo, iziina lyoomwe ni Damari, hamo na abaantu abaandi.
1Amagambo aago kagahwele Paulo yalugaho aho Aena yaenda korinto. 2Ookwo yabugana no muyahudi omo,iziina lyoomwe akila enzlwa yo ookwo poonto.ogwo akila hamo na mukaziiwePrisila,bakaba nibaluga omu muzihwa gwa rumi omu nsi ya Italia bakakola batyo habwokuba kaizaari klaudio akaba alagile nkokwo abayahudi boona balugemo omuli oogwo omuzihwa bityo Paulo yabalela. 3Yasigala omwo nyini omuka yaabo baaba nibakola hamo habwokuba Paulo akaba ali omubuya wo kubazilila amaheema nka boonyini.4Buli chilo che endaalikizo Paulo ataha omu isomelo lya Abayahudi,yaabiteelana nabo omu kubakonza koonza nalenganisa kubahanamilila abayahudi hamo na abayunani abamulamya mungu. 5Obuchilo sila na Timoteo kabahikile aaho kuluga Makedonia Paulo yaabanza kukolesa omwanagwe gwoona omu kubolekeelela empola abayahudi no kubabonesa nka nikwo yeezu niwe Masihi. 6Naho aabo abayahudi babaanza kumuhakanisa no kumuzuma wenyini yaabakuunkumulila ebizwalo byoomwe,yabagambila ensagama yaanyu eebe aha lugulu ye emitwe yaanyu inye ninyela omuganya kuliugilila oobu ninzeenda omu banyamahanga.7Ahonyini,Paulo yalugaho omuli eezo nzu yi isomelo yaazo omu nzu yo omuuntu iziina lyoomwe tito Yusita oogu akaba agomokela muungu ne enzuye ekaba eli omu lubibi lumo ni isomelo lya abayahudi. 8Omweebeembezi wi isomelo iziina lyoomwe krisp,yaaba yamwikiliza omukama hamo na abantu boona be eeka yoomwe abakorinto abandi beenzi abahulile empola eezi,nabo beekiliza baabatizibwa.9Omuchilo omukama yamwizaho Paulo omu meezaho yamugambila aati,otatina,ozendelele kwonka kugamba otesize. 10Habwokuba ndi hamo ne ewe tihaliho omuntu alaakukumyaho ookwo abone kukiuhutaaza,habwo kuba omu iboma eelyo nyinamo abantu beenzi. 11Ha bweecho Paulo yaamalayo omwaka gumo na amezi mukanga alyaaho korinto,nayegesa omuli aabo echigambo cha muungu.12Naho obuchilo Galio akaba nategeka echalo cha akaya abayahudi ha nsoonga eemo baamutabaalila Paulo,bamuleeta omu itegekelo yo okuchwazika. 13Bagamba oogu muuntu naabasunika abantu nokwow babe nibamulya mungu ha muhanda oogwo iichwe titukwikiliza ne ebilagilo byeetu.14Obuchilo Paulo yayenda kusomboola galioyabagambila aabo abayahudi aati,iimwe Bayahudi,kamwaakubilesile ebilagilo byo obugobya,nali ge ebiheno bibi niho nakabeele ne enteelelo nzima yo kuhuliliz okulegelela kweenyu . 15Naho habwokub nimuhakana na magambo kwoonka na ha maziina na ha bilagilo byanyu mugalamule imwe nyini iinye tinkwenda kuba omuamuzi wa amagambo aago.16Aaho Galio yababiinga balugeho aaho omu meeso gi itegekelo ya abahwaaziika. 17Niho aabo boona baatabaalila Sostenesia omwebembezi wi isomelo lya abayahudi ahonyini baamuteela omu meso gi itegekelo naho eebyo bikolwa galio talabyeetileho yaabileeba kwoonka.18Paulo yazendelela kwiikala aaho korinto ha biinzi ahabalile yaabalaga abeekiliza bazenzi beetu,yazenda kenkrea,yaamwa isoke lyo omutwe gwoomwe habwo omulahi oogwo akataho kabaabalile weeenyini hamo na Prisila na akila baahanama obwato bwi itanga baabuga kuzenda omu nsi ya Siiria. 19Baahika omu muzihwa gwa Efeso aaho Paulo yalekana na Prisila na akila weenyini yatha omu isomelo lya abayahudi yaabiteelaana nabo aha kubakonza koonza.20Aabo bayahudi baamusaba Paulo nka nikwo ayoongeleebilo eebyo alaasigalaaaho aha ha waabo naho weenyin taleekilize. 21Naho,omu kubalaga yabagambila,muungu kalayenda,nisuba kaandi hali imwe,niho yahanama omu bwaato bwi itaanga yaabuga kulugayo Efeso.22Obuchilo Paulo yatukile omu muzihwa gwa kaizaaria yahanama kuza Yeruzalemu,ookwo yaayaangalucha ekelezia niho yagolomoka kuza Antiokia. 23Kayabele yaamazileho ebilo yalugaho aaho,yaahingula omuli Galatia na Furigia yaaba naabatamo amagala abaheemba boona.24Ha buchilo oobwo omu muzihwa gwa Efeso akahika omuyahudi oomo iziina lyoomwe ni Apolo enzaalwa yo omu muzihwa gwa Alekisandria oogwo Apolo akaba ayina obuhicha buhango omu kwookelela na akaba namanya bwooli amandiko matakatifu. 25Omuntu oogwo akaba ayegesibwe omuhada gwo omukama,Na aha kuba omwooyo gwoomwe gukaba gwine echihike omu kugaamba gaamba no kwegesa ha buteeka bwa amazima ebigambo bye emola yeezu naho ha lubazu lwo obubatizo akaba asoombookelwa obubatizo bwa Yohana bwoonka. 26Apolo yaataha omu isomelo lya Abayahudi yabanza kweegesa omwo aha kugima Prisila na akila kabahulile eebyo byegesa bya Apolo baamutwala owaabo baamuteekelela babone obweetegeeleza bwoomwe habwo omuhanda gwa muungu busaageho kuhicha kuzima.27Nawe Apolo kayaayenzile kuzeenda omu nsi ya akaya abeekiliza bazeenzi boomwe baamugumya omuganya baabandikila abahemba bazenzi babo bamwikiliza yeezu aha mbaabazi za muungu. 28Kuba ha buhicha buhango Apolo akabahakanila abayahudi omu meeso ga abaantu omu kuboolecha kuluga omu maandiko amatakatifu nkokwo,yeezu niwe Masihi.
1Obuchilo Apolo yaabele ali Korinto,Paulo nawe yaaba nachingula omu mitulo ya ha mulaambo,yagolomokela omu muzihwa gwa Efeso.ookwo yabuganana abaheemba bunanaka. 2Yababuuza,obuchilo bwo mwaamwikiilize yeezu,ngasi mukanaankula omwoyo mutakatifu baamusubiza,mahi no oobu,kuhulila nkokwo aliho,titukahulize.3Yababuza ngasi ni bubatizo chi oobwo mwaabaatizwe bamusubiz ha bubatizo bwa Yohana. 4Paulo yabagambila Yohana akabatiza abantu abatamwile ebiheno byyabo,yaaba naabagaambila nkokwo bamwikilize weenyini oogwo aleeza enyuma yoomwe niwe yeezu.5Nabo kabaahuliile ebyo bigaaambo,baabatazibwa ahi iziina lyo omukama yeezu. 6Obuchilo,Paulo akaba naabateelaho emikono,ahonyhini omwoyo mutakatifu yabatuukila,babaanza kugamba aha ndimi eziindi,nibasohoza obubasi. 7Na aabo abantu kubalwa kwaabo kukahika abakwata nke kumi na babili.8Paulo,akakola ameezi asatu naataha omu isomelo lya abayahudi yaaba naabitelana nabo ha kubakoonza koonza abantu habwo obukama bwa muungu,babone kwikiliza. 9Naho abandi baakola emiganya ya yaabo kuba egumile bayaanga kwikiliza nibazuma omuhanda omu meeso ga abantu ha bwecho Paulo yalekana nabo,yatwala abaheemba boomwe omu isomelo lyo omuuntu ayetwe Tirano buchile yaaba nabiteelana oomwo nabo omu kubakoonza koonza habwa yeezu. 10Paulo yaamala oomwo emyaka ebili namanyisa abantu habwa yeezu,abantu boona bo omuli Asia baahicha kuhulila echigambo habwo omukama,Abayahudi hamo na abayahudi.11Mungu akaba naakola emeenko za amahano ha muhanda gwa Paulo. 12No oobu abalweele abaateelilweho eezo emyenda no otusla kuluga aha mubili gwoomwe,amalwaala gaabo gakabalugaho,na amazimu gakabalugaho abantu.13Mbweenu hakaba heena abayahudi abandi abazeenzile ooku ookwo,nibagabiinga amazimu omu baantu aabo Paulo alikwoolekeelela,nibalagila nkokwo mulugeho ha muuntu oogu. 14Omuli aabo hakaba heena abasigazi musaanzu ba sikewa,omuyahudi oomo ali omugabe omukulu.15Naho izimu libi ylabasubiza,niimusoombookelwa yeezu na nimusombokelwa Paulo,naho iimwe muli baahi. 16Ahonyini oogwo muuntu ayabeele akwaasilwe ni izimu libi yaabagulukila aabo,yabainga amagala yaabateela bwooli.kuhika beelikila ahelu bali busa beeno obuhuta. 17Empola ye eebyo yasambala bwooli omu bayahudi no omu bayahudi abatuuuzi ba aaho Efeso abo boona baaba bazila okwetiinwa,ni iziina lyo omukama yeezu lyaabo nilikuzwa.18Aaho abantu beenzi abamwiikilze yeezu beegaamba omu meeso ga abantu ha bikolwa byaabo eebyo bakaba bakozile. 19Na abantu beenzi omuli aabo abakozile amagambo go obulozi baasumbya ebitabu byaabo baabyoocha omulilo omu meeso ga abantu kabapesile obukaani bwe eebyo bitabu byoona basanga nka nikwo nibuhika ebinogoka bye Efeeza ebihumbi makumi ataanu. 20Bityo echigambo cho omukama chikasaambala omu baantu,no kusagiliza ha buhicha.21Kabyaabele byaahweele eebyo byoona,Paulo yalamula omu mwooyo gwoomwe nkokwo alabile omu nsi ya makedonia,ne ya akaya,azeende omu chikaali cha yeruzalemu yagamba aati,kaandaaba nahikileyo ookwo,kaandi ni lwampaka nhike kubona echikali cha Ruumi. 22Bityo akabasiindika abantu babili omu bahweezi boomwe,Timoteo na Erasto,kuzenda ookwo makedonia,weenyini yasigala ha mwanya omuli Asia.23Ha buchilo oobwo nyini aaho Efeso haabaha omusambo muhango bwooli habwo omuhanda guliinya. 24Kuba omuli oogwo omuzihwa hakaba heena omuheesi we ebisusano bye efeeza,iziina lyoomwe ni Demetiriusi.Nawe akaba aheesa otuzu twe efeeza twa muungu waabo we echikazi alikweetwa Aritemi,na akaba ababonesa abaheesi bazeenzibe ibona lihango. 25Wenyini akasumbya aabo abaheesi bazeenzibe hamo na abakozi abaandi abaabeele nibakola emilimo eezo,yabagambila,iimwe bakwaata,nimusombokelwa kuzima nkokwo obuheti bweetu nibutegeza isuluza eeli.26Oobu mwaabona no kuhulila oogwo Paulo ookwo alikubakonza no kubahindula omu nsoonga abantu beenzi ba aha efeso,hamo hehi echalo choona cha Asia nagambila abantu nkokwo ebisusano eebyo bilikukolwa ha mikono ya abantu ti bamungu ba amazima. 27Eliho entaambala nkokwo eezi milimo yeetu neebanza kuhabwa iziina libi,na ti bityo kwoonka kaandi ne eenzu ya mungu weetu mukulu cha Asia no omunsi eziindi zoona,natuuchwa kuluga obukulu bwoomwe.28Abaheesi abo kabachulile ebigambo ebyo bya Demetrio baakwaatwa echihulumuko muno,baabanza kuteela eyoombo nibagamba,Aritemi wa Abaefeso niwe mukulu. 29Omu iboma lyoona lya Efeso lyaabo no okutahwa tahwa abantu baakwaata Gayo na Aristariko abatuuzi ba makedonia abaazizile oluzeendo hamo na Paulo baatahilamo hamo omu ikobezo lye emizaano.30Paulo yegonga nkokwo azeemo omu mbaga eezo ya abantu naho abaheemba bazeenzibe tibalamukundile. 31No oobu na abandi banywaanibe omu bakulu bo ookwo,Asia nabo bamusindikila empola yo kumumwangila nkokwo ataakutaahamo omu lugo hali aabo baantu. 32Embaga eezo baazila omubuyaangano bwooli abandi bakaba nibateela empamo bati,na abandi nibahamuka kuundi,abeenzi tibalamanyile no oobu ne echaabakobize oomwo.33Abayahudi bamusiindika alekisanda omu meeso ga aabo baantu aaho abnatu abandi baamuhanuuzi ahi ilaka lihngo nawe yaabazibikiliza aha mukono aabo abantu boona nkokwo beesize habwokuba akaba naayeenda kweehohoola omu meeso gabo. 34Naho obuchilo bamanyile nkokwo weenyini no muyahudi baatela eyoombo hamo aha masaaha abili,nibagaamba,Aritemi wa abaefeso niwe mukulu.35Omuhelo,omwanaiki mukulu wo omuli eelyo iboma yabachuleezo,aabo baantu yabagambila,iimwe bakwaata ba efeso,buli muuntu omu nsi eziindi zoona namanya nka nikwo eelyo iboma lya efeso nilyo omwimeeleezi we eenzu ya mungu mukulu Aritemi,hamo ne echisusano choomwe echelaageele kuluga omu igulu. 36Ha bweecho tihaliho omuntu oogu ayakwaangile amagambo aga,bityo nimuhatikwa muchuleele,na mutaakuzila echipaampo choona ha bwiila. 37Kuba aabo baantu aabo mwaleeta aaha,tihaliho chiintu eecho bayiba omu nzu ya bamungu beetu no oobu na mungu weetu Aritemi weenyini,tibaamulogweeza.38Ha bweecho kabilaaba Demetirius na bazeenzibe abaheesi beene ebilegelelo no omuntu bunanka twiina ahaantu ho kulamulila ebilagilo na abamuzi be ebilagilo baliho aaho niho balikweendelwa balegelane. 39Na kamulaba mwiine amagambo agandi goona goona,mugatwaale aha mukobo gwa abantu ogulikwikililizwa ne bilagilo byetu. 40Kuba tweegana nka nikwo twaakaahicha kulegelelwa habwo omusambo muhango ogo twaakola leelo,nechwe titwina kalyo ako tulahicha kugamba oomwo,habwo kuba oogu musaambo gubele guli busa. 41Kayamazile kugamba aago,yabaleeka bazeende.
1Ogwo omusambo kagwahwele,Paulo yayeta abahemba ba aaho kayabele yaamuzole kubagumya emiganya,yabalaga mala yazenda omu nsi ya Makedonia. 2Yaba nahingula embazu zoona no kubagumya emiganya ha bigambo biinzi,niho yaahika Bugiriki. 3Yekala ookwo ameezi asatu,obuchilo akaba yeliliza kubanza oluzendo lwo kusuba omunsi ya Siria ha muhnda gwo bwaato bwi itaanga,Paulo yamanya nkokwo abayahudibazizile okwechanuuza kubi habwa weenyini ha bweecho yaalamula asube omu kulabila omunsi ya makedonia.4Paulo akazenda hamo na Sopatero,mutabani wa Piiro owo ookwo Beroya,hamo na Aristariko na Sekundo wo ookwo Teesalonike,na Gayo wo ookwo,Deribe,na Timoteo,na Tikiko,na Torofimo wo okwo Asia. 5Aabo baantu bakeebeembela no kutuhiindilila ookwo omu muzihwa gwa Turoa. 6Obuchilo byaahwa ebilo bya amazenyi ge emikate eezo etakutweebamo ituumbyo,twabuga omu bwaato bwi itanga kuluga Filipo twazenda oluzeendo lwe ebilo bitanu twahika Turoa,aaho niho twabugana na bazeenzi beetu tweekola aaho ebilo musaanzu.7Echilo cha halwamukaga olwebazo,tukakoba hamo tubone kumenyula omukate aaho Paulo yaaba naabiteelana ebigambo omu baantu ha kubakonza koonza yazendelela kugamba kuhicha ituumbi,habwokuba akaba ayina oluzeendo nyeencha eemo. 8Tukakoba omu chisenge echombekilwe olugulu ye eenzu oomwo hakaba heena emuli nyiinzi.9Aho ndoleelo,ye eecho chisenge akaba ayikeeleho omusigazi ,iziina lyomwe nayetwa Eutiko.oogwo Eutiko yaatwalilizwa otulo tulemiile bwooli habwokuba Paulo akaba nazeendelela ha mwanya mula kubiteelana aha kubakoonza koonza abantu habwa yeezu,niho,Eutikio yaaba yaalemelalwa no otulo,yakongoka kuluga eenzu ya kasatu olugulu,yeechekula ahansi obuchilo abantu baamwiimucha,baasaanga yaafwile. 10Paulo nawe yaatuuka ahansi yeenama hali oogwo omusigazi,yaamubumbatila,yaabagaambila aabo bantu aati,mutatina obulamibwe achiinabwo.11Mala Paulo yahanama kaandi no okusuba omu chisenge cho olugulu,yamenyula omukate yalya hamo nabo yaazeendelela kusoombola kuhicha omulucheelelelwa niho yalugaho aaho yazenda. 12Aabo baantu baamutwaala oogwo omusigazi omuka,ali muzima,baasemelelwa bwooli omu miganya.13Iichwe twaazeenda kuhanama omu bwaato bwi itaanga,twaamwebeembelela Paulo omu kuhika ookwo Aso.Okwo niho twaakuundileene tuzekumuhiika weenyini,kuba akaba yalamwiile azenda ookwo Aso lwa amagulu. 14Kayabageene echwe ookwo Aso,twamuhika omu bwaato,twazenda hamo kuhicha twaahika Mitilene.15Echili echakulaatileho,twaatweeka itaanga twaazeenda,twaanogoza kweelekelelana ni iziinga lya kiyo,nyeencha eemo twaahika omu izinga lya Samo,twekala Trogilio.echilo echakulaaatiileho,twaagoba Mileto. 16Paulo akaba alamwiile tubuge tuhiingulizeyo Efeso,kuba akaba aakweenda ayililweyo Asia,akaba nayaangula luundi kalahicha,echilo cha Peentekoste chibone kumusanga yaahikileyo ookwo Yeruzalemu.17Paulo kayaahikile Mileto yayeta abanyampala be ekelezia yo okwo Efeso beeze babugane naze. 18Kabahikile yabagambila iimwe nimumanya nka nikwo naatwiile ne emwe obuchilo bwoona kulugilila echilo cha mbele oobu naalibaatiile. 19Nkaba nimuheeleza omukama aha kwecheesha bwooli,aha maziga na aha bileengeso naabweene habwe enteba za abayahudi. 20Tindasekile echigamo choona choona echabeele chiina omugaso omuli iimwe naho nkaheegesa ha bweelu no kuhika buli eenzu. 21Nkabaatulila abayahudi hamo na abayunani abamulamya mungu nkokwo batamwe ebiheno byaabo no kumuhindukila mungu kaandi bamwikilize omukama weetu yeezu kristu.22Leeba obu,omwoyo mutakatifu nasindika nzeende yeruzalemu tikumanya ebigambo ebiliyo ebilaangwayo ookwo. 23Nimumanya kwoonka omwoyo mutakatifu naahana omuli buli iboma nka nikwo okubohwa no okuzungumisibwa niibindilila iinye. 24Naho tiikubala obulami bwanze kuba echintu choona choona cho obukaani hali iinye ninyenda kwoonka mbone kumala oluzeendo lwanze lwo obuheleza obwo naayanaankwile kuluga ha mukama yeezu,kwaatula empola nzima ze embabazi za mungu.25Leeba oobu,nimumanya nka nikwo omuli iimwe mweena aabo naabele naahikileho no kuboolekeelela obukama bwa mungu taliho oogwo olibona kaandi obuso bwaanze. 26Ha bweecho echilo cha leelo niimbatulila nkokwo iinye ninyila,tinyina entaambala yoona yoona aha bwe ensagama yo omuntu weena weena. 27Kuba tiindeganyile kubolekela iimwe ensanga yoona ya muungu.28Mweekomya iimwe nyini na mzeemanya embaga,yoona eezo omwoyo mutakatifu yaabaatiileho iimwe kuba abalebeeleza baabo,mubone kuzeemanya ekelezo eezo ya mungu nka abaliisa Ekelezia eezo agulize aha nsagama yoomwe weenyini. 29Niimanya nkokwo kaandiba naalugileho,abantu nke emisega ye enduluhe balyaabesakamo omuli iimwe na tibalilaka kubahutaaza nemwe. 30No oobu kuluga omuli iimwe nyini,nibeemukamo abantu abalaagaamba ebigambo ebilikuchulika amazima,no kubakoonga abaheemba babone kubakulatila bonyini.31Ha bweecho mwikale meso mwiizuke nkokwo aha myaaka isatu,nyemisana no omu chilo,tiindalekileho kuhana buli oomo weenyu ha maziga. 32Oobu,naabahikiliza omu ngalo za mungu,na aha chigambo che embabazi zoomwe eecho chigambo chiina obuhicha bwo kubagumya no kubaha obuhuunguzi imwe hamo na aabo abakozilwe kuba abatakatifu boomwe mungu.33Iinye tiindegoonbile efeeza,nali ezahabu nali emyena yo omuntu weena weena. 34Iimwe nyini nimumanya nkokwo nkaba niinkola emilimo ha mikono yaanze,habwe ebyo kuntuung iinye na bazeenzi baanze. 35Ha buli chigambo echo nkozile nkabooleka nkokwo ni lwampaka kukola emilimo aha bweeyomeleza tubone kubazuna abantu abateena magala.na kaandi twiizuke ebigambo byo omukama yeezu ebyo weenyini yaagaambile,okusohoza kwiina omugisa obusaago kuchila kwaanaankula.36Paulo kayamazile kugamba eebyo yatela ebizwi hamo na aabo boona,yamusaba mungu. 37Buli oomo yaachula bwooli,baaba nibamubuumbatila omu bicha no kumunyweegela. 38Echaleeteliile bazululukwe muno muno chikaba chili echigambo eecho akagamba nka nikwo,tibalimubona kaandi obuso bwoomwe.Baamuseendekeleza kuhicha baamuhicha aha bwato oobwo bwi itaanga.
1Obuchilo katwaabele twaalagene na aabo banyapala ba Efeso,twaahaanama omuli oobwo bwaato bwi itaanga,twaabuga itaanga limo kuhicha twahika omu izinga lya kosi.kabwachile twaabuga kuzeenda omu izzinga lya Rodo kuluga aaho twabuga kaandi kuhicha twaahika omuli Patara. 2Aaho twaabugana no bwaato bwi itanga obundi obulikwambuka kuza omu nsi ya Foonike bityo twaabuhanama,twabuga hamo nabo.3Katwaaloliile obuhango bwi izinga lya Kipro twalahihiinguliza olubazu lwo omukono gwo obumoso,twaabuga kuzenda omu nsi ya Siria,twaatuka omuli tiilo,kuba ookwo niho obwato bweetu bwakutuuchize emigugu yaabwo. 4Aaho twaabalondela no kubanana na abekiliza tweekala nabo ha bilo musanzu aabo abahemba bakaba nibamusaba Paulo ha omwoyo mutakatifu nkokwo atahanama kuzeenda yeruzalemu.5No oobu bityo,kagahwele omwanya gweetu twalugaho ookwo no kuzendelela no oluzendo lweetu aabo abahemba boona ba aaho tiho,abakwata na abakazi baabo,na abaana baabo,baatuseendekeleza ahelu ye eelyo iboma.batuhicha aha chambo aaho twaatela ebizwi twwamusaba mungu. 6Katwalagene,twahanama omuli obwo bwaato bwi itaanga nabo basuba omuka.7Twaalugaho aaho Tiilo,twazendelela no oluzeendo twahika omuzihwa gwa Tolemai.aaho twayangalucha abekiliza bazenzi beetu,tweekala nabo echilo chimo. 8Kabwachile,twalugaho aaho,twazenda kuhika omu muzihwa gwa kaizara,tweekala omu nzu ya filipo,wenyini akaba ali omukuumuchi we Empola nzima no oomo,omuli aabo abahweza musaanzu abatoolizwe yeruzalemu. 9Oogwo Filipo akaba ayina abahala bana,abo bakaba bali ,aabo bakaba bali aba bikila,nabo bakaba nibasohoza obubasi.10Katwaabele tweekele ebilo biinzi aaho Kaizaaria,yatuka omubasi kuluga Yudea,iziina lyoomwe ni Agabo. 11Wenyini yaatwiizaho yatwala omusipi gwa Paulo,yekoma amagulu ne emikonoye,yagamba,omwoyo mutakatifu nagamba aati,bityo nyini nikwo abayahudi ba yeruzalemu baalamukoma omuntu owo musipi oogu nabo nibamuta omu mikono ya abamanyahanga.12Mbweenu katwahulile tutyo,iichwe hamo na aabo bantu ba aaho Kaizaaria,twabanza kumuneembelela Paulo atahanama kuzenda yeruzalemu. 13Naho yatusubiza aati,habwachi nimuchula no kunyita omuganya iinye ndi buligi ligi tityo kubohwa kwoonka aaho yeruzalemu no oobu kwiitwa habwi iziina lyo omukama yeezu. 14Katwaalebile nkokwo Paulo takwikiliza kukonzwa koonzwa,tweesiza omu kugaamba,leka engoonzi yo omukama niyo ekolwe.15Obuchilo kabwaahwele,twakomelela,twalugaho aaho twahanama kuzenda Yeruzalemu. 16Omu luzeendo,abaheemba abandi ba Kaizaria bakakulaatilana ne echwe,baatutwaala omuka ya mnasoni,omuntu wa Kipro omuheemba wa kala,bakenda twikale naze ha wemwe.17Katwahikile yeruzalemu,abekiliza bazeenzi beetu ba aaho batunyegeza ha manulilwa. 18Nyeenchemo,Paulo yazenda hamo neetwe hali Yakobo,abanyaampala boona be ekelezia bakaba baliho. 19Na kayaabele yaabangalukize,yabasomboolela ebigaambo byona chimo chimo mungu eebyo yakozile omu mahanga ha kulabila obuhelelezi bwoomwebwo kumugomokela mungu.20Kbaahuliile eebyo,bamukuza mungu baamugambila Paulo bati,iiwe omwikiliza muzenzi weetu,noleeba nkokwo ebihumbi ne ebihumbi omuli aaba abayahudi aabo baamwikilize yeezu.aabo boona beena echihika omu bwoli kukulatila ebilagilo bya Musa. 21Bakagaambilwa nkokwo nooyegesa abayahudi bona abalikwikala omu banyamahanga nkokwo batamukulatila musa kaandi bakagaambilwa nkokwo iiwe obalagile bataakusula ikoba lya abana baabo,nali kukulatila entungwa ze chiyahudi.22Mbweenu,tukole chiiha mazima nibahulila nka nikwo weezile yeruzalemu. 23Ha bweecho okole nkokwo tulikukugaambila twiinabo abakwaata bana aaha abatiileho omulahi omu meeso ga mungu. 24Muzeende hamo,mweeyeze hamo nabo obahlihile babone,kumwa emitwe yaabo,ha kukola tutyo,buli muuntu naamanya nkokwo empola eezo baagaambiilwe habwi iiwe ta amazima,naho iiwe nyini nozeendeelela kukwata ebilagilo.25Naho habwa abanyamahanga abalikiliza yeeezu tukabandikila no kubaha obulamuzi bweetu,nkokwo beelige ne enyama esohweze aha mazimu,batanywa obwaamba kulya enyama ze ebitungaanwa ebihotweelwe,no obusaambani. 26Niho Paulo yabatwala aabo obakwato bana na nyeenche emo yeeyeza hamo nabo yataha omunzu ya mungu nalanga echilo cho omuheleheluko ha kweezibwa kwaabo,echilo eecho balasohoza echitambo habwa buli oomo waabo.27Ebilo musanzu byo kweeyeza kabyeelilile kuhwa,abayahudi abalugile Asia baamubona Paulo omu nzu ya muungu basunika abantu bona baamukwaata. 28Baatela eyombo no kugamba,iimwe bakwaata ba Iziraeli mutuhweele oogu omuntu niwe alikweegesa abantu boona ba bbuli haantu ebitakukundilana na abaiziraeli,ne ebilagilo bya Musa ne eenzu eezi ya muungu no oobu obusango yatashamo abayunani omunzu ya mungu eeezo no kugokela ahantu aaba abatakatifu. 29Aabo bakagamba batyo habwo kuba bakamubona Trofimo,oogwo ali omuli Efeso ali hamo na Paulo aaho chikali cha yeruzalemu bakateekuza nkokwo Paulo yamutasha Torofimo omu nzu ya mungu.30Echikali choona cha yeruzalemu cheezula omusambo abantu baakoba bwaangu bwaangu bamukwata Paulo,baamukulula nibamusohoza ahelu ye eenzu ya mungu,na ahonyini emilyango te eenzu ya mungu yachingwa. 31Obuchilo aabo baantu bakaba nibalonda omuhanda gwo kumwita,empola zamuhikaho mukulu we embaga ya abalwanila ngoma ye echiruumi nkokwo omu chiikaali choona cha yeruzalemu chiizwiile omusambo.32Ahonyini yatwala abalwanila ngoma hamo na abeemeelelzi baabo,beeluka kuzenda ha lyaabo abantu aabo abantu kabaababwene aabo abalwanila ngoma bali hamo no oogwo mukulu waabo,baaleka kumuteela Paulo. 33Ahonyini oogwo mukulu wa abalwanila ngoma yabelila yamukwata Paulo,yaagaila nkokwo akomwe ne eminyololyo ebili yaababuza oogu no oha yakola chiiha.34Abantu omu mbaga baabaanza kuteela eyombo,omuli aabo nibagamba eechi,abandi agesulukiza ahabwa akabuluungano aako,yalagila nkokwo,Paulo aleetwe omu olwaanzabuga luhango lwe enkaambi ya abalwaanila ngoma. 35Obuchilo Paulo kayahikile aha madaala go kutahamo omu lugo oolwo,abalwanila ngoma bakamwiimucha ha kumuchuungula kuluga omu buzihwa bwe chipipicha batu. 36Kuba echipipi chihango cha baantu chikaba nichibakulaatila nichihanamika omu kugamba,omusiingaaliche.37Nawe Paulo kayabeele yeelilila kutaahibwamo omu olwaanzabuga lwaabo,yamubuza oogwo mukulu wa abalwanila ngoma,ngasi niinkuundilwa nkugaambile echigambo nawe yaagaamba,ngasi ne ewe noomanya echiyunani. 38Ngasi ti iiwe omumuusiri oogwo omu bilo ebihiingwile akabaandisa omusaambo no kubebeembele abesi ebihumbi bina omu nsi yo obwooma.39Paulo,yamusubiza,iinye ndi muyahudi wo kuluga Tarso,omuchaalo cha kilikia,omwana nzaalwa wi iboma elitali lyo kugaywa niinkweeseengeleza onkuundile ingaambegaambe na baantu aaba. 40Mbweenu,oogwo mukulu wa abalwaanila ngoma kayabeele yaamukundile,Paulo yayemeelela aha madaala,yaabaliingulila omukono aabo baantu nkokwo besize na kabaabeele beesilize che niho yaahooya nabo omu lulimi lwe echihebrania.
1Paulo yabagambila iimwe badugu beetu no bataata baanze mukuhulilize okwetoonganila kwaanze omu meeso geenyu. 2Aabo baana kabahulile nkokwo Paulo nagamba omu lulimi lwaabo lwe echihebrania,bguma kwiikala beesilize bwooli Paulo yazendelela kubasombolela aha kugamba.3Yekala okwo amezi asatu obuchilo akaba yelizekubanza oluzendo lwo kusaba omu nsi ya Siria ha muhanda gwo bwato bwi itanga,Paulo yamanya nkokwo abayahudi baazezile okwechanuza kubi habwo weenyini.Ha bwecho yalamula asube omu kulabila omu nsi ya Makedonia. 4Paulo akazenda hamo na Sopatero,mutabani wa Piiro owo ookwo Beroya,hamo na Aristariko na Sekundo wo ookwo teesalonkile na gaya wo ookwo Deribe,na Timoteo,na Tikiko na orofimo wo ookwo Asia. 5Aabo baantu bakeebeembeleza no kutulindilila okwo omu muzihwa gwa Turoa.6Obuchilo nkaba ndi omu luzeendo omu kaanya nke esaho mukanga zito zo omu ihangwe neelilila kuhika Damasiko,ahonyini omwanga gwaamweka bwooli kuluga olugulu nichimweka hoona. 7Naagwa ahansi naahulila ilaka niligamba Sauli,Sauli habwachi nooyagalaza. 8Aaho nabuza iiwe mukama iwe oli ooha yasubiza iinye ni yeezu omunyazareti oogu iiwe olikunyagalaza.9Aabo abaabeele bali hamo ne eenye bakabona echengazi naho tibalahulile ilaka lyo oogwo akagamba gamba neenye. 10Naambuza iiwe mukama nkole chiiha yasubiza yimelela otahemo omu muzihwa gwa Damasiko,no oomwo niho olagagaambilwa habwo byoona eebyo olagilwe obikole. 11Aaho nkaba ntakuhicha kuhweezahabwo kumweeka kwo omwanga oogwo ha bweecho aabo bazenzi baaze baankwaata emikono,baanyebeembelela,na bityo nahika Damasiko.12Aaho hakaba haliho omuntu oomo,iziina lyomwe nayetwa Anania oogwo Anania akaba omugomokela mungu omu kukulatila ebilagilo bya Musa kaandi akaba nakuzwa na Abayahudi boona bo okwo. 13Weenyini akanyizaho yayemelela hehi nenye yangambila iiwemwikiliza muzenzi weetu Sauli,bona kuhweza kaandi akaziingo aako nyini namuhweza.14Yagambila mungu wa besichwe akakutooza iwe akakola aatyo abone kusombokelwa engozi zoomwe no kumubona oogwo omugoloke no okuhilihulila ilaka lilikuluga omu konkwa ka weenyini. 15Habwokuba nooba lubona woomwe olyaagambila abantu bona empola eezo obwene no kuhulila. 16Mbweenu,hali chiha nooyelilwa yemelela obatizwe oyozwe ne ebiheno byaawe omu kweeta izina lyoomwe.17Mala,kamabele nasubile yeruzalemu obuchilo naabele byaawe,nisaba omu nzu ya mungu nkwaalilizibwa omu meezaho. 18Namubona omukama yeezu nagambila lahuka bwangu olugemo omuli yeruzalemu habwo kuba tibakubwikiliza obubona bwaawe ha bwaanze.19Namusubiza,mukama bonyini ni bamanya nka nikwo nazenzile isomelo,lya Abayahudi mbone kubasiindika omu ibohelo no kubateela aabo abalikwikiliza. 20Kaandi obuchilo obwaamba bwa lubona wawe Stefano bwaasesilwe inye nkaba nyemehile ha lubazu ninyikilizana ne echikolwa eecho no kubyeemenya ebizwalo bya abaamwisile. 21Naho omukama yasubiza ozende habwo kuba ninkusindikiza hala aha Abanyamahanga.22Eecho chipipi cha abantu bakaba nibamuhuliliza kuhicha kayagambile echigambo eecho niho baahamuka ha malaka gaabo no kuteela eyombo nibagambila,mumwiihe lugulu omu nsi eezi,takugasa alame. 23Aabo baantu baaba nibateela eyombo nibazula no kuhunga ebizwalo byaabo no kusamula enkuungu bwiile. 24Niho oogwo mukulu wa abalwanila ngoma boomwe nka nikwo baamutaashemo Paulo omu olwazahuga luhanga lwe enkambi yaabo kaandi yaabaga,bila bamukaguze Paulo omu kumuteela ensaanzu abone kumanya na ha bwaaachi echaaletelela oomo wa abalwanila bantu bamwanile.25Kabamazile kumukona ne enkoba Paulo yamubuza omwimelezi oomo wa abalwanila ngoma ayemelize heehi omu kugamba ngasi ni muzilo kumuteela omurumi,achali atakachwaazikilwe. 26Oogwo mwimelelezi wa abalwanila ngoma kayahulile ebyo yazenda hali mukulu waabo,yamubuza nooyeendaa kukola chiiha ha kuba oogu muntu no omurumi.27Oogwo omukulu wwabo yaamwizaho Paulo yamubuza ongambile iiwe oli omurumi Paulo yamusubiza eego mazima nikwo. 28Oogwo mukulu yamugambila iinye oburumi bwaanze nkabubonesa ha kuliha empilya nyiinzi Paulo yamusubiza inye ndi omurumi wo obuteeka. 29Ahonyini aabo abalwanila ngoma ababele bali bweenu kumubuliliza Paulo balugaho baamuleka.ogwo omukulu waabo nawe yatina kayamanyile nka nikwo Paulo no omurumi habwokuba akamukoma.30Nyencha eemo,oogwo lusingo yayenda kumanya buli eecho chaletelela Paulo kulegelwa na aabo abayahudi ha bweecho yamulekulila Paulo,yalagila abakulu ba abagabe hamo ni itegekelo lya balusiingo boona bakobe hamo kahabalile yamuleeta aheelo Paulo yamwimelela omu meeso gaabo.
1Aho Paulo yabakomela ameso aabo abi itegekelo lya Balusiingo ba abayahudi yabagambila imwe abayahudi bazenzi baanze iine mbele nimtuul no omganya gulikwela ogutakuundegelela buchile kuhicha echilo cha leelo nitula kuzima omu meeso ga mungu. 2Omugabe omukulu Anania,kayahulile aatyo ahaonyini yabalagila abemelile heehi na Paulo nka nikwo bamuteela oluhi ha munwa kayahulile aatyo ahonyini yabalagila abemelele heehi Paulo nka nikwo bamuteela oluhi ha munwa. 3Niho Paulo yamugambila oogwo Anania aati neewe mungu nakuteela iiwe,olusika olusigilwe eswakala iiwe noyikala aaha abone kuchwazika aha kwigana ne ebilagilo na kunu iiwe nyini tokubihikiliza ebilagilo aha kugamba nka nikwo nteelwe oluhwi.4Aaho abantu abemelile omu mpelo bamugambila mbesi nooohicha oota kumuzuma omugabe omukulu. 5Paulo yabasubiza iimwe bazenzi baanze banze tinasombokilwe nka nikwo omugabe omukulu kuba chaandikilwa nka nikwo otakaba nogamba kubi ha omutegeki weenyu.6Aaho omuli aabo balusingo Paulo akasombokelwa nko kwo heenamo abasadukayo,na abafarisao ha bwecho yaahamuka ahi ilaka omu itegekelo lyoomwe ha kugamba iimwe bazeenzi iinye ndi omufarisayo omwana wa abafarisayo nichwazika habwokuba nitegeza nka nikwo abafwile baazoka. 7Paulo kayamazile kugamba eebyo haba emyakaniso omuli abo abafarisayo na abasadukayo ni itegekelo lyoona basambala omu kuzogatana. 8Aha nsonga abasadukayo bateekuza nka nikwo tihenamo kuzooka kwa abafwile nali kubaha kwa bamaleeka nali emyooyo busa naho abafarisayo boonyini nibakunda nka nikwo aago goona galiho.9Aaho omuli aabo bakulu haabo omusuniko bwooli omuli aabo abegesa be ebilagilo be edini za Abafarisayo beemelela bahakana nibagamba tihaliho obuzilwe bwoona oobwo twaabona aha muuntu oogu,hamo luunai omwoyo nali maleeka yagamba nawe. 10Aabo bakulu ba abayahudi baahakana bwooli,niho oogwo omukulu wa abalwanila ngoma yatina nka nikwo bakamuaansamula Paulo ebinogoka nogoka bityo yabagambila aabo abalwanila ngoma boomwe nka nikwo batahemo omugati yaabo abayahudi lwa amani,babone kumuchungula Paulo bamutawle omu olwaanzabuga lwe enkambi yaabo.11Omu nsimbazi ye echilo eecho,omukama ayemelela omu mpelo mwa Paulo,yamugambila,Gumya omuganya nka nikwo wanyatula aaha yeruzalemu bityo nikwo olikuhatikwa ootyo nyini onsiinze ookwo omu chikaali cha Ruumi.12Kabwachile enckala aabo abayahudi bazila obuhanuzi bubi habwa weenyini Paulo,baazila endagano nka nikwo tibakulya,nali okunywa kuhicha babe baamwisile Paulo. 13Aabo abakozile obwo buhanuzi bakaba bali abantu kusagaho makumi aana.14Bazeenda aha bakulu ba abagabe ba mungu na ha banyampala ba abayahudi babagambila twalahila kuba ne echisibo cho obutalya choona choona kuhicha twamwita Paulo. 15Habwecho oobu,iimwe hamo ni itegekelo lya balusingo mumusabe omukulu wa abalwanila ngoma amuleete Paulo ahansi hali iimwe mweekole nka nikwo nimwenda kusombokelwa kuzima ebigambo ebyo alikuchwazikwa ne eechwe tuli buligi ligi kumwita atahikile aaha.16Obwo buhanuzi bubi bwa abayahudi abo,kasi omu ihwa wa Paulo ali omwaana wa manyanya aba yabahulila bityo yazenda omuli oolwo olwazabuga luhango lwa abalwaanila ngoma,yamumanyisa Paulo. 17Aaho Paulo yamweta omwimelelezi oomo wa abalwanila ngoma yamugambila otwale oogu musigazi aha mukulu habwokuba ayina echigambo eecho alamugambila.18Ha bweecho oogwo omwimelelzi yamutwala aagwo musigazi ahali omukulu yamugambila oogwo embohe Paulo yaanyeta yaansaba nka nikwo nkuletela oga musigazi iingu ayina echigambo cho kukugambila. 19Oogwo omukulu yamukola omusigazi oogwo aha mukono yamutwala aha bweeseleke,yamubuzuza noyenda kuugambila chiiha.20Oogwo musigazi yamusubiza abayahudi bakozile obuhanuzi nka nikwo bakusabe obaletele Paulo nyeencha omu meeso gi itegekelo lya Balusiingo baabo nibeekola nka nikwo nibeenda kusonokelwa kuzima amagambo aago alikuchwazika. 21Naho otakukuonzwa kwoonzwa habwokuba heena abayahudi kusagiliza makumi aana bali bweemi kamubandila Paulo oobu nibelonza,balindilile kwoonka obakundile.22Aho omukulu oogwo yamugambila omusigazi oogwo omu kugamba otamugambila omuuntu weena nka nikwo wamanyisa ezi mpola niho yamukundila azeende. 23Kahabalile oogwo mukulu yayetwa abemelelezi babili ba abalwanila ngoma abali ahansi yoomwe yabagambila muloonza abalwanila ngoma magano abili abalazenda lwa amagulu,hamo na abandi makumi musanzu abalazenda aha falaasa na abandi magana abili abalazenda bemukize amachumu.Abo boona babe bweemi kulugaho aha esaha isatu zo omu chilo abo kuzenda omu muzihwa gwa kaizaria. 24Paulo nawe ahabwe efalaasi zo kuhanam abone kuhika kuzima owo omwaanngwa Feliki.25Oogwo mukulu wa abalwanila ngoma yayaandika olwandiko olulikugamba luti. 26Iiwe owe isima omwanangwa Feliki iinye Klaudio,Lusia nikwangalucha. 27Oogu muntu akakwatwa na abayahudi nibeenda bamwita naho inye nkeeza na abalwanila ngoma banze namuchungula nkabe nagambilwa nka nikwo weenyin no omuruumi.28Nkenda kumanya ensonga eezo abayahudi bakaba nibamulegelela ha bweecho namutwala omu meeso gi itegekelo lyo balusingo baabe. 29Namanya nka nikwo nibamulegela aha amabuuzo aago gali habwe ebilagilo byaabe naho aha lyango gi yalegelelwa nago tihaliho echigambo choona choona echo echakuleteleelile ayitwe nali kubohwa. 30Naho kanamanyisizwe empola nka nikwo heena obuhanunuzi bubi habwa weenyini namusindika ookwo hali iiwe,kaandi nkabalagila abo abalegeelezi boomwe nka nikwo ookwo niho beeze bamulegelela omu meeso gaawe.31Ha bweecho aabo abalwanila ngoma bamutwala Paulo nka nikwo balagiilwe bamutwala omu chilo oomwo nyini bamuhicha omu muzihwa gwa Antipatri. 32Kabwachile aabo abalwanila ngoma abaazenzile lwa amagulu basuba omu lwaanza buga lwaabo oluhango baableka bazeenzi baabo abazeenzile lwe efalaasi bazeende hamo na Paulo. 33Obuchilo abo bahika okwo omu muzihwa gwa kaizaaria,no kumuhikiliza omu mikono yo omwanaanaangwa olwo lwandiko baahikiliza nawe Paulo hali weenyini.34Omwanaanaangwa kayamazile kusoma oolwo lwandiko yababuza oogu muntu no wa eensi chi obuchilo yasomboolilwe nka nikwo Paulo no owa kilikia. 35Yamugambila,amagambo gaawe,ningahuliliza obuchilo abalegeelezi baawe kabaleeza aaho oogwo omwanangwa yalagila nka nikwo Paulo bamweemanye omu chikali cho obutegeki bwa Herode.
1Kabyabele byahiingwiile ebilo bitanu,omugabe omukulu Anania yatuka aaho omu muzihwa gwa kaizaaria.Akahika hamo na abanyampala bache ba Bayahudi,no omutoongani oomo,iziina lyoomwe ni Tertulo aabo boona bamumanyisa omwaanaangwa Felikiamagambo aago bakaba nibamulegelela Paulo. 2Paulo kayayesilwe atahemo omugati Tertulo yaabanza kumulegelela naagamba,owi isima Feliki,ha bwaawe nitubona obuhoolo bwinzi omu nsi yaawe na ha bwimemeelelezi bwawe amagambo mabi nigasemezibwa kusaaga habwi ihaanga eeli. 3Mbweenu nitugenankula amagambo aaga goona hali buli muhanda buli boona ha kusiima bwooli.4Naho ntaakwiiza kukutamisa bwooli nitukusaba otwegumisiliza kutuhuliliza amagambo mache ha bufulu bwaawe. 5Twamubona omuntu oogu no muzaza,omutandiko wo omusambo omu Bayahudi boona omu nsi kaandi mwembembezi we embaga ya ababisa elikwetwa abanazareti abatakukundilana ne ediini yeetu. 6Kaandi akaleengesa okulofola eenzu ya mungu ohinini twaamukwata twayenda kumuchwazika aha kwiingana ne ebilagilo byeetu.7Naho oogwo mukulu wa abalwanika ngoma lisia yaahika yamutunyanga lwa amani kuluga omu ngalo zeetu. 8Yalagila nka nikwo abalegelezi boomwe bahika omu meeso gaawe.obuchilo iiwe nyini olaamucheengelela niho olamanya amazima ge eebi bigambo byoona eebyo twaamulegelela hali iiwe. 9Aago amagambo go mwa Tertulo,abayahudi baakundilana nago nikwo na aga amazima.10Aaho omwanangwa yamuhingulila Paulo nka nikwo nawe agambe bityo nawe yabanza kugamba,iinye nimanya nka nikwo iiwe olabele omulamuzi we eensi eezi ha mwanya gwe emyaka miinzi.bityo iinye naanulilwa kweetonganila omu meeso gaawe. 11Iiwe nyini wakaahichiza kweekomenteleza kuzima nka nikwo tibikahiinwile kusaga ebilo ikumi na bibili kulugilila obuchilo nahamila kuzeenda yeruzalemu kumulamyaookwo muungu. 12Aaba abalikundegelela tibalangile ondi omu kuhakana na abantu nali ahaantu ahandi omu iboma. 13Kaandi aaga amagambo ago kuudengelela tibakuhicha kumanyisa nka nikwo na aga amazima.14Aaga ndikwigaamba omu meeso gaawe nimukumya muungu wa besichwe enkulu no kumuhelelza aha kulabila omuhanda,oogwo abantu aaba nibagamba ne embaga ya ababisa be edii yeetu,hamo na aago,ninyikiliza amagambo goona agalikuzendana ne ebilagilo bya Musa na agayandikilwe omu bitabu bya ababaasi. 15Neenye nimutegeza mungu nka abantu aba ookwo nabo balikumutega,nkokwo muungu alaazoola abafwile boona abagololoke,hamo nababisa. 16Habwecho ninyeeyomeleza obucha no obuchile kutuula no omuganya galikwela ogwo ogutakuundegelela omu meeso ga muungu,nali omu meeso ga abantu ebilo byoona.17Mbweenu kanabele namazile emyakamlinzi ntaliho Yeruzalemu nkasuba mbone kubaletela abantu baanze echo kubagasa habwa abahabi no kusohoza ebigabo hali muungu. 18Obuchilo aaba baantu abannsaangile ninkola aago omunzu ya muungu nkaba nayeyeliza kaandi tiindaziilemo omwo hamo ne embaga ya abantu nali kukola omusambo oomwo omunzu ya muungu bakaba balimo abayahudi abandi abalagile Asia. 19Aabo nibo bakaba bahikilwe kundegela aaha hali iiwe kabyaakubele beena echigambo choona ha bwinye.20Nali aaba abaliho aaha,bagambe ebiheno boona ebo baabweene hali iine obuchilo nayemelile omu itegekelo lya Balusingo ba bayahudi. 21Bagambe boona naho kwoonka obuchilo nindaya ahi ilaka lihango omu meeso gaabo omu kugamba,iinye nichwazika omu meeso geenyu lelo habwo kuba nitegza nka nikwo abafwile balazooka.22Feliki akasombokelwa kuzima empola yo omuhanda bityo yayemeleza ha mwanya itegekelo eezo nabagaambila aabo abalegeelezi ba Paulo aati,nindamula omuchwaziko habwe entogana yaanyu obuchilo oogwo omukulu wa abalwaanila ngoma Lusia kaleza aaha. 23Aaho Feliki yamugambila omwimeelelezi wa abalwanila ngoma aati,omwekomye Paulo,naho kaandi obe nomuha omwanya gwo okwiyagalula,abanywaani bomwe babe nibakundilwa kumuhwela cho kumugasa weenyini.24Obuchilo byaahingulwe ebilo biche oogwo Feliki yeeza na mukazi woomwe Drusila,omuhalakazi wa Abayahudi aaho yamweetela Paulo,yamuhuliliza naahoyelela habwe empola zo okwikiliza omu kwekwataanisa na Kristu yeezu. 25Yazendela kubitelamo ha kubakoza koonza habwe empola ze entuungwa nzima omu meeso ga mungu okutuula kuzima kwo kwiibalila na nka nikwo mungu alibachwazika abantu obuchilo Feliki kayahulile eebyo yatina yamusubiza Paulo omu kugamba aati,oobu wakaahicha kuzenda nikweta kaandi kiindaabonesa omwanya.26Feliki akaba nategeza nka nikwo Paulo amuhe empilya bityo enturo nyinzi yazendelela kumweta Paulo,abone kuhoya naze. 27Kahabeele yaahingwiile emyaka ibili,Porkio Festo yatwala omwanya gwo mwa Feliki nawe Feliki akaba ayenda kweesengeleza aha Abayahudi,bityo yamuleka oomwo ibohelo.
1Ebilo bisatu kabyahwele bya Festo kuhika kaizaria kutwala obuteeki bwoomwe obusha,yahanama kuzenda Yeruzalemu. 2Obuchilo akaba ookwo abakulu ba abagabe ba mungu na bakulu abandi ba abayahudi beeza ooko aaho ali,bamumanyisa ebilegelelo eebyo bakaba nibamulegelela Paulo.Bamusaba bwoli. 3nikwo abazilile embabazi amagulale Paulo aaho Yeruzalemu habwokuba bakozile obuhanuzi bwo kumwita Paulo omu muhanda.4Festo yabasubiza,Paulo nibamweekomya okwo kaizaaria ne eenye nyini ndi heehi kusubya ookwo zuba kwoonka. 5Habwecho abategeki banyu bakulatila hamo ne eenye tugomoloke okwo bazenda kumulegeleka kahalaba haliho echigambo chibi habwa muuuntu oogu.6Festo yamala ebilo ebbindi munana nali ali hamo na aabo baantu yasuba aaho kaizaaria obuchilo kabwaachile yeekala aha chitebe cho kuchwazika ebilagilo yalagila nka nikwo Paulo aleetwe. 7Obuchilo Paulo yahikile aaho yabasanga abayahudi abatukile aaho kuluga yeruzalemu aabo abayahudi bamuzongoloka babanza kumulegelela aha mabi meenzi agalemile naho baalemwa kusombolwa butina nka nikwo ebilegelelo eebyo bikaba bili bya amazima. 8Aho Paulo nawe yabanza kwehohola omu kugamba tihenabo echilailo cha abayahudi eecho iinye nahena nali tinahena habwe eenzu ya muungu nali habwa kaizaari.9Festo omu kweenda kweeseengeleza aha abayahudi yamubuza Paulo nagamba aati ngasi wakaakuunzile kuzenda Yeruzalemu ookwo niho ozhwazikile omu meeso gaaanze aha kulegela oku. 10Paulo yamusubiza nyimelela omu meeso ga abalumuzi be ebilagilo abatilweho na kaizaria na niho aha nyini aaho nhikiililwe kuchwazikilwa omu bilagilo tihaliho obubi oobwo nahena aha abayahudi nka nikwo iiwe nyini okwo olikumanya.11Mbweenu kabilba nakubeha echigambo eecho echakuleteleelile nyitwe tinakwaangile kwiitwa naho kabilaba ebigambo eebyo Abayahudi bi balikuundegelela ti bya amazima taliho oogwo ayakuhicha kukwansa omu nglo zaabo nindumula okufululwa kwe ebilagilo byaanze bize kuchwazika na kaizaaria. 12Mbweenu Festo yeehanuuza na abanyampala bi itegekelo lyoomwe niho yamusabiza Paulo omu kugamba aati wasaba nka nikwo omuchwaziko gwaawe guzilemna kaizaria bityo nikwo olaachwaaziikwa.13Obuchilo byahingulwe ebilo omukama Agripa hamo na Bernike beeza aho kaizaria,babone kumuzilila isima Festo. 14Aabo bamala aaho ebilo biinzi omu bilo eebyo Festo yamumanyisa oogwo mukama empola za Paulo namugambila aaha heena omuntu oomo oogwo Feliki akamusiga achingilwe omu ibohelo. 15Obuchilo nazile yeruzalemu abakulu ba abagabe ba mungu hamo na abanyampala ba Abayhudi,bamulegelela oogwo Paulo nibasaba nka nikwo imuchwazike. 16Nabasubiza nka nikwo iichwe Abaruumi tikazendele ketu kumuchwazika omuntu obuchilo atakeehohweele omu meeso ga abalegelezi boomwe.17Bityo kanasubile aaha hamo na aabo abalegeelezi bo mwa Paulo tindeeliililwe nyencha eemo neekala aha chitebe chanze cho okulamula ebilagilo naaetesa omukpba no kulagila nka nikwo Paulo aletwe. 18Kbamuleesile aabo abalegeezi boomwe nka nikw ookwo naategza kumulegelela naho amagambo aago bamulegile tigalabeele gali mabi bwoli nka nikwo ookwo naategilize. 19Naho bakaba nibahakana na wenyhini habwa amabuuzo ge ediini yhaabo kwoonka,na habwo omuntu oomo ayhaafwile iziina lyomwe ni yeeezu oogwo Paulo akaba nagamba nka nikwo no omulame. 20Amagambo nka aago ntindabele no obuteeka bwa nka nikwo nakugakagwiize kuzima ha bweecho namubuza Paulo kaalaba nahyikaliza kuzenda Yeruzalemu abone kuchwazika ookwo habwa amagambo aaga.21Naho Paulo yasaba nka nikwo bamweemanye kuhicha obuchilo oobwo omuchwaziko gwoomwe gulamulilwe ahali kaizaria habwecho nakunda nka nikwo bamwemanya kuhicha mbone kumutwala ahali kaizaria. 22Aho Agripa yamugambila Festo nakayhezile kumuhuliliza omuntu oogu iine Festo yamusubiza,olaamuhuliliza nyeencha.23Kabwachile,Agripa hamo no oogwo Bernike beeza aha chikuumuko chiihango.Baatahamo omu ikobezo li itegekelo nibakulatila na abakulu ba abalwaanila ngoma na abaseeza abakulu abandi abo omu iboma.Festo yalagila nka nikwo Paulo aleetwe. 24Aaho Festo yagamba aati iiwe mukama Agripa neemwe mweena aabo tuli hamo aaha oogu muuntu oogwo mulikuleeba abayahudi boona bakankuunganila ookwo Yeruzalemu na aaha batyo nyini,nibatela eyhombo omu kuhamuka nka nikwo tichikwile azendelele kulama.25Iinye nyini tindabwene nka nikwo yaakola choona eecho echilikumugasa ayitwe naho habwokuba akalamula nka nikwo omuchwaziko gwoomwe gufulululizwe guze kulamulilwa okwo aha mukama weetu ne eenye nalamula kumusindikayo ookwo muzihwa gwa Ruumi. 26Noolu bityo tinina echigambo cha mazima habwa wenyini eechomnakumwandikila oogwo mukama wetu mukulu niho ensoonga namuleta aaha omu meeso genyu mweena na mumo muno meeso gaawe iiwe omukama Agripa,kuba obuchilo tulamala kumubuza niho ndaaha ne echigambo cho kwandika habwa weenyini. 27Kuba nindeeba ti chigambo che ensoonga nzima kusindika embohe ateena empola yoona yoona yo kumanyisa aago alikulegelelwa.
1Agripa yamugambila Paulo nka nikwo wakundilwa kwesombolela iiwe nyini ha bweecho Paulo yayemeleza omukono yabanza kwehohola aha kugamba. 2Iiwe mukama Agripa,leeelo ninyihulila nka nikwo inyina omugisa aha kuba ninyimelela omu meeso gaawe kwehohola hali goona aago abayahudi balikundegelela. 3Ningamba ntyo habwo kuba iwe nosombokelwa kuzima obugteeka bwoona bwa Abayahudi no goona aago balikuhakana,ha bweecho nikusaba ompulilize aha kweyomeleza.4Abayahudi boona nibasombokelwa kuzima bwoli okwo nkaba nituula kulugilila aha buto bwanze ookwo omu nsi yeetu na kaandi okwo yeruzalemu. 5Bonyini baasombokilwe aha mwanya mula na bakahicha kunyatula kabalaba nibeenda nka nikwo nkatula ndi omufarisayo omu kukulatila obuteeka bwe embaga yhe Edini yeetu oobwo bulikusaga embaga eziindi zoona.6Nenye nichwazikwa lelo aha kuba nitengeza endagano eezo mungu akalagana embaga ezindi zoona. 7Ezo ndagano no obu abantu abi ahanga lyetu ne enganda ikumi ne ebil nabo nibategeza nka nikwo ookwo nyini kutegeza okwo abayahudi balikudengelela lelo. 8Habwachi iimwe nimwikiliza nka nikwo tichwikle mungu abazole abafwile.9No oobu ne enye nkaba mbona nka nikwo chinkwile buli kazenele aako kakuhakanile izzina lyha yeezu omunyazareti. 10Bityo nikwo nkakola okwo yeruzalemu,nkaba nibaboha abantu boomwe beenzi abatakatifu omu ibohelo nka nikwo okwo nkaba nikundilwa na bakulu ba abagabe ba mungu kaandi obuchilo omuli aabo nyini babele nibalamulilwa omuchwaziko gwo kwiitwa ne enye nkaba nyesa olweeso lwo kukunda kwiita kwabo. 11Enturo nyinzi na amasomelo goona nkaba nibachwazika omu kubahatika kulogweza yeezu bwooli nkaba nyine echinga chihango hali bonyini kuhicha mbalondele no kubagalaza no oobu omu maboma ga amahanga agaandi.12Echilo chimo omu milimo eezo nkaba ndi omu muhanda kuzenda omu muzihwa gwa Damasiko,nyina obutegeki bwoona ne emilagi ya bakulu ba abagabe ba mungu. 13Iiwe mukama obuchilo nkaba ndi omu muhanda omu mwanya gwa nyemisana ahagati ahonini naabona omwanga nigumwekelela kuluga olugulu chikaba nichimweka kuchila izooba,chatumulika embazu zeetu zona iichwe na bazeenzi beetu aabo twanzezile hamo. 14Twena twaga ahansi nahulila ilaka niligamba omu lulimi lwetu lwe echihebrania,sauli,sauli habwachi nonyagalaza noyesasiza busa kusiba omuzele oluhimbo lwa mukama waaawe.15Naabuza iiwe mukama,iiwe oli oona yaasubiza iinye niwe yeezu oogu olikwagalaza. 16Oobu oyimuke male oyimelele naakwesulukiza mbone kukutaho oobe omuzaana na kaandi lubona waanze habwo kugamba eebyo waabona,na ahali byoona eebyo ndakooleka. 17Nahimba nikuchungula kuliuga omu ngalo za bazeezi baanyu abayahudi ne za Abamymahanga nikusinduka hali bonyini. 18Obone kuhumbulula ameeso gabo babone kuluga omu nsimbazi no kutaha omu mwanga,no kusohola kuluga omu magala gi Isitgani bamuhindukile muungu ha muhanda oogu babone kuganyilwe ebiheno byaabo,kaandi bazile obuhunguzi hamo na boona aabo abayalizwe na kulabila okunyikilza iinye.19Bityo iiwe omukama Agripa kanabwene aago amesaho agalugile omu igulu tindagagayile. 20Nkabanza kwegesa abantu bo ookwo Damasiko male kaandi abantu ba yeruzalemu na abe eensi yoona ya Yudea,kuhika na abanyamahanga bityo nyini. 21Aago nyini nigo entahililo abayahudi bakaankwata obuchilo basangile omu nzu ya mungu bayenda kunyita.22Naho mungu yaampweelile kulemwa kuhika echilo echi cha lelo habwecho ninyimelela aaha omu meeso ga bakulu,no omu meeso ga abaantu aabo abatuzi bityho nyini kusohoza obubona tihaliho amagambo na musa nka nikwo galyaaba. 23Kuba boona aabo bakagamba nka nikwo masihi naguswa ayagalazwa naabo owo kubanza kuzooka kulua omu bafwile abone kumanyisa obukame bwo omwanga aho baantu boomwe bayhahudi na aha abanyamahanga bityo nyini.24Obuchilo Paulo akaba nayeholela festo yamugoza ahi ilaka lihango iiwe Paulo ngasi wasala okusoma kwaawe bwooli kukozile obone omusazi. 25Paulo yamusubiza iiwe owe isima Festo,iinye tindi omusazi aago amagambo ago ndikugamba na aga amazimu male go obwenze butekene. 26No obu omukama Agripa namanya kuzima habwa amagambo aaago nyina okwekonza nka nikwo tihenaho oobu echigambo chimo aago eecho otamanyile habwokuba tigalabele gali kukola omu bweseke ha bwecho nakumugambila aago ha kugima.27Iwe omukama Agripa agagambilwe na abantu nogekiliza iinye nimanya amazima nka nikwo noogeekiliza. 28Aaho Agripa yamugambila Paulo,ngasi noetekuza nka nikwo nokoza iimbe omukristu aha magambo amche nka aaga. 29Paulo yamusubiza kibilaba aha magambo amche nali aha meenzi nimusubiza mungu ha bwawe na habwa aabo abandi boona abalikunhuliliza lelo,mube nke eenye okwo ndi, naho kwoonka ne ezi eminyololyo.30Aho omukama yayemelela hamo no omwanangwa Festo na Bernike,na aabo abandi aabo bakaba beekele hamo nabo. 31Kabalugileho aaho begambila omu kugamba oogu muntu takakozile choona choona echo echakulatile eyitwe nali kubohwa. 32Agripa yamugambila Festo nagamba,oogu muntu kibyaakubele atasabile nka nikwo entoongana yoomwe echwazikwe ahali kaizaari,yaakalekulilwe.
1Kahabaliile yalamulwa nka nikwo tubuge no obwato bwi itanga kuza omunsi ya Italia.Bityo Paulo ne embohe abandi baahikizwa aha mwimeelelezi oomo wa abalwaanila ngoma,izina lyoomwe ni Juliasi,we embaga ya abalwanila ngoma eyaabele neeyetwa embaga yo omukama Agusto. 2Bityo twaahanama omu obwato bumo bwi itaanga bwo omuzihwa gwa Adramitio obwaaabeele nibuzeenda no kugoba omu byaambo bunanka bya Asia kwatwaalugileho tukaba tuli hamo na Aristariko,owa teesalonike omu nsi ya makedonia.3Kabwaachile twagoba aha chambo cha Sidooni,aaho oogwo Juliasi yamunyegeza Paulo kuzima aha kumukuundila azenda kubonana na abanywani bomwe babone kumuzuna ebikozeso byo kumugasa weenyini. 4Kuluga ookwo twazenda no oluzendo lweetu twaaletwa omuyago bityo twaalabila olubazu lwi iifo lwi iziinga lya Kipro tubone kweeliga no omuyaga kuba ookwo tigulabeeyo mwiinzi. 5Tukaambuka ezo enziba kuzenda aha kulabila aha ngeegeelo ya kilikia,twaahika mira omu nsi ya Likia. 6Aaho,ogwo mwimelelezi wa abalwaanila ngoma yaabusaanga aaho obwato bwi itaanga kuluga Alekisandria obwaabeele nibuzeenda omu nsi ya Italia.niho yaatuhanika omuli oobwo obwato.7Twaamala ebilo biinzi omuli oobwo bwaato tuli omu kubuga mpola mpola aha lwaagalalo,tuba tweelilila omu muzihwa gwa nido.Aaho omuyaga muhango gwaatulema kuhingula olubazu oolwo tukaba tutegiize tulabile yaaleetelela tuzeende enyuma yi izinga lya Kirete,kulabila olusoonga olilikweetwa Salimone. 8Twazenda nituchecheela heehi no omu iboma lya Lasea.9Omwanya mula gukaba gwahiingwiileho,noolu echilo chikulu che echisiibo chaabo chaahiingwile.Chaabaho nka nikwo kabilaba nituzendelela no oolwo luzendo,twakahicha kuba omu ntaambala.Habweecho Paulo yabahanuza aabo bazeenzibe aha kugamba. 10Iimwe baseza,naabona nka nikwo oolu luzendo lweetu nilituleetela entaambala.Oobu bwaato bwi itanga hamo ne eezi emigugu yaayo,byoona nibisiingaalikila omu nziba noolu omuli iichwe,heena aabo abalasiingaalicha obulami bwaabo. 11Naho oogwo omwimeelelezi wa abalwanila ngoma taleekilize obuhanuzi bwa Paulo yaabona nka nikwo tibukugasa yakoonzwa koonzwa amagambo go omugobi we eezo ezaahazi,na aga kaanyina ezahazi.12Hamo na ago,aaho lili eelyo igobelo hakaba hatali nazima omu buchilo bwe embeho.Ha bweecho abantu beenzi omuli oobwo bwaato bwi itanga baalamula obuhanuzi nka nikwo balugeho aaho,baalebe kabaakuhicha kuhika omu igobelo elindi omuli eelyo nyini izinga lya Kirete ahalikweetwa Foonikisi.aaho niho bakenda basigale omu buchilo oobwo obwe embeho eelyo igobelo lya kirete nilyoolekela obutuluka bwa nyakaziinzakazi hamo no omu butuluka bwa chiziba cha ntumwa. 13Mbwenu,omuyaga gwe echineembe gwaabaanza kuhemba kuluga olubazu lwa nyakaziinzaakazi Gwaabakola abo obwato oobwo bateekuze nka nikwo baabona omwanya gwo kuzendelela no olwo luzendo lwaabo ookwo baabele beenzileho.Ha bweecho basimbulayo enanga baabuga nibachecheela heehi ne engeegeelo ye eelyo izinga lya Kirete.14Naho tigulahiingwileho omwanya mula,kuluga omuli eelyo izinga gweeza omuyanga muhago bwooli gwe echihule gwateela ogulikweetwa,obutukulu bwa chiziba cha ntumwa. 15Oogwo muyaga gukaba niguteela omu mbazu zo oobwo obwato bwi itanga no oobu twaasiingangeene nagwa,naho gukatulema,twabwha kuza omu nziba. 16Twaaba twaalaba enyuma ya akazinga kache akalikwetwa kauda,kaatuchiingiizaho kache aha lwagalalo tukahicha engoye obwato bweetu obuche.17Twaabona tubahanamike omu bwaato bwi itaanga obuchilo twaabele twaabutiilemo oomwo,aabo ababugi baabuziingilila no engoye oobwo bwaato obuhango obwi itanga butakuhicha kwaatika baatina nka nikwo bwaakaahatila aha mukunguulu gwi ikoondo lya Sirti,ha bweecho baatuka itanga lyo oobwo bwato,baabuleka obwato busiindikwe no omuyaga. 18Echihule chihango chazendelela kuhemba no kubuteela muno oobwo bwaato,nikwo nyeenche eemo,aabo babugi balamula kunaguza emigugu omu nziba.19Echilo cha kasatu beeyaho ebikosezo byo obwato,baabizugunya omu nziba aha ngalo zaabo nyini. 20Byahingula ebilo binzi izooba ne enyeyeezi tizikubonwa,ne eezo enziba yaaba nezeendelela kubiha yaletela tubulwe itegezo nka nikwo titukuchila.21Aabo ababugi kabaabeele bamazile ebilo biiinzi omuli eezo nziba batokulya chiintu,Paulo yayemeelela omugati yaabo,yabagambila,iimwe babugi,obuchilo oobwo nkabahanuuza ookwo kirete nka nikwo tutakulugaho aaho,mukaba nimuhikililwa kuumpuliiliza kamwakubele muumpulilize,ebiintu byaanyu tibyaakuusiisiikeele no kusingalika biti. 22Noolu bityo,nimusaba oobu nka nikwo mutiimbye emiganya.Ensoonga tihaliho noolu oomo omuli iimwe alaatwa naho obwaato nibwo bulasikiila.23Iinye ndi omuntu wa muungu,na male ndi omuhalila woomwe omu chilo cha leelo maleka woomwe oomo ayimelile omu mpelo yanze. 24Yaagambila iiwe Paulo,otaakutiina ni lwaampaka oyimeelele omu meeso ga kaizaari,male omanye nka nikwo boona aabo abalikubuga hamo ne ewe,mungu akuheele aha mbabazi zoomwe. 25Ha bweecho iimwe abaseza,mutiimbye emiganya,kuba ninyesiga muungu nka nikwo amagambo aagoa nigaba nko ookwo aangaambile. 26Noolu bityo,nituhatikwa kubeha omu iziinga buunanka.27Omu bilo ikumi na bina tukaba nitusiindikwa no oogwo omuyaga muhango kunu no ookwo omuli eezo nziba ya Adilia.Obuchilo kihabele omu ituumbi,aabo ababugi beehulila nka nikwo hamo beeliliza ahaachaambo. 28Nikwo baatuula endeengo omu nziba,babona nka nikwo kuhika ahaansi heena ebita makumi abili.kabeeliile mbele kache,kaandi baatuula eezo endeengo omu nziba,baabona nka nikwo kuhika ahansi heena ebita ikumi na bitaano. 29Baatina nka nikwo obwato bukaagoongile aha byaanzu,ha bweecho baatubiza omu meenzi enaanga ina za ahanyuma yo obwato obuhaango.baaba nibasaba nka nikwo hache bwaangu.30Aaho aabo ababugi baaleengesa kuchwengela kuluga omu bwaato.Baatuucha akaato omu nziba,beekola nkokwo nibeenda kunaguza enanga olubazu lwo omu meeso go obwato obuhango. 31Ahonyini Paulo yagambila oogwo omwiimelelezi wa abalwaanila ngoma hamo na abalwaanila ngoma boomwenaagaamab,aaba ababugi,kabaalaba batasigeele hamo ne emwe omuli oobu bwaato obuhango,timukuhicha kuchila. 32Ha bweecho aabo abalwanila ngoma banogola engoye ezaabele zikomile oobwo bwaato obuche,baabelekula enziba ebutwaale.33Obuchilo kinaabeele neelilila omulutuulu,Paulo yaabaneembelela aabo bazeenzibe boona balye ebyookulya kunu naagaamba,leelo mwamala ebilo ikumi na bina muli omu kutahwa tahwa,na tihaliho echiintu eecho muliile. 34Ha bweecho niimbasaba mulye mubone kuhicha kuzendelela kuba no obulame taliho weena weena omuli iimwe alabuza no oobu olusoke lumo omu mutwe gwoomwe. 35Obuchilo Paulo kayamazile kugamba aatyo,yatwala omukate,yamusiima muungu omu meeso ga aabo bona,yaagumenyula,yaabaanza kulya.36Ahonyini aabo boona baatiimbwa emiganya,nabo baalya. 37Tweena omu bwato tukaba tuli abantu magana abili na makunu musanzu na mukaga. 38SAabo boona,obuchilo babeele baahaangile,baanaguze engano omu nziba,babone kubukola obwo bwaato buhuhuuke.39Obuchilo kabwaachiile kuzima aabo ababugi baabona ikondo heehi elikaba hina omusenyi ahachaambo,naho tibalamanyile ne lye eensi chi.Balamula nka nikwo babwoolekeze oobwo bwato buzende buhase omuli eelyo ikondo,keelaba chiikililizeene. 40Nikwo baanogola engoye ze eezo enaanga baazisigayo omu nziba,baasumuulula engoye ezaabeele zikomile ensuukaani,ensutukaani zibone kutuka omu meenzi kubugisa obwato.Male baahanamika itaanga eliche eelya mbele lyo obwato bubone kusindikwa no omuyaga kuzendela omuli eelyo ikondo ahachaambo. 41Naho oobwo bwato kabweelileho mbele,bwaahika omu iteelanilo lye engezi ibili,oomwo bwaahatila aha mukungulu,aaho bweekala obutanyegenyuka,bwaateelwa lwa amani na Amakoonzo aha chitako kuhicha bwasiingaalika.42Aabo abalwaanila ngoma bakaeehanunuza nka nikwo babanigaze aabo embohe zoona,kuba atabaha noolu omuntu oomo omuli aabo ayakuhicha kuziha akatoloka. 43Naho oogwo mwimelelezi waabo talayeenzile nka nikwo aabo abalikumanya kuziha beenaguza omu meezi babone kuhika kahicha aha chaambo. 44Abalaasigalila batwaale embahu nali ebinogoka ebindi byo obwato nibyo bazihise,bityo nikwo boona bakaambuka baaba baahika kuzima ahachaambo.
1Obuchilo twabele twagoba kazima ahachambo twasombokelwa nkokwo tuli omu ziinga elilikwetwa Melita. 2Abatuuzi ba aaho batunyegeza kuzima bwoli batuhembelela echikome habwo kuba bukaba buli obuchilo bwe embeho ne enzula ekaba neegwa.3Paulo yasenya oluba lwe enkwi obuchilo bukaba naazita omu mulilo enzoka yasohoza omwo aha chifunda,yeezinga zinga aha mukono. 4Aabo baantu ba aaho obuchilo babwene nka nikwo ezo enzoka yeelelembya aha mukono gwa Paulo,beegambila na amazina nka nikwo oogu munona omwisi habwokuba no obu yachunguka ne eezi nziba mungu tukamwikiliza nka nikwo aabe no obulame.5Aaho Paulo yaazisusumulila eezo nzoka omu chikome na talahumile noolu kache. 6Aaho abantu baba nibaleba kelaba Paulo nazimba nali naagwa ahansi aafwe baamala omwanya mula baliho mbamuleba bwoli ookwo alabaho no obuchilo baabwene nka nikwo tihaliho choona eecho yaaba bahindula ebitekuza byaabo nibagamba nka nikwo weenyini ni mungu.7Aho ha twayambukile hakaba hali no omusili gwo omutegeki wizinga eelyo izina lyoomwe ni publio,oogwo publio akatwangisa ha bafula woomwe twamala ebilo bisatu oomwa. 8Omu buchilo oobwo,iise wa Publio akaba alyamile aha chitabo habwokuba akaba ayina omuswiza male akaba natuulukililza ensagama.Paulo yazenda kumwangalucha owemwe yamusabila yamutelaho engalo zoomwe yamuchiza. 9Aago gaakola abalwele abana boona hao omwizinga baba nibamwizaho paulo,nabo baachizwa. 10Abo baantu baaho batuzilila isima lihango bwooli obuchilo twabele nitwenda kubuga baatuzuna buli chintu eecho twaabele nitweenda.11Bityo obuchilo twabele amezi asatu ituzenda omwizinga tuli omugati ye obwato obundi bwi itaanga abwabele buli aho bulindilile obuchilo oobwo oobwo obwe embeho,ho omwizinga habwokuba kabha hena abatawala boomwe kabha na abadugu babili abamarongo. 12Twahika omuli Sirikasi obuchilo twamazile oomwo ebilo bisatu twalugamo.13Twayambuka kuza omu muzihwa gwa Regio kabwachile omuyaga gwaaluga olubazu lwa nyakaziinzakazi gwatumwa na nyeencha eemo tuba twahikamo Puteoli. 14Aaho twaabugana na abeekiliza bazeenzi beetu omuli Kristu,baatusaba nka nikwo twikala nabo ebilo musaanzu na aha munanda nikwo tuli omu muhanda kuzeenda aha Ruumi. 15Abeekiliza bazeenzi beetu abo ookwo Rumi kabahulile nka nikwo tuli omu muhanda kuzeenda owaabo beeza kutunywengela omu igulizo lya Apio no ookwo ahalikwetwa eenzu isatu za abazenyi obuchilo Paulo kayabwene omu meeso yasiima mungu yaguma omu mwooyo.16Obuchilo twabele twahika Rumi,Paulo yakundilwa nka nikwo asigale omu nzu yoomwe weenka baamuha omulwanila ngoma wo kumwekomya. 17Obuchilo kayamazile aaho ebilo bisatu yaayeta abakulu ba Abayahudi abo aaho kabookobile yabagambila iimwe badugu baanze tiindahenile no oobu omuntu oomo wo luganda lweetu entungwa eemo yi twalekile na besichwe enkulu nobu tityo nko kwata okwo yeruzalemu naatebwa omu ngalo za abaruumi. 18Aabo abarumi kababeele baamubuza kuzima baayenda kundekulila habwokuba tibalabwene echiheno eecho nkakola kutwalilila nyitwe.19Naho abayahudi bayangile nka nikwo ntakuchingulilwa chankola nsabe nka nukwo ekeesi yaanze echazikwe kunu ahali kaizari eezo teyina ensoonga kugamba nka nikwo nkeenda kubalegelela abantu beetu. 20Kwiingana na aago nicho chiletile naabeta tubone kuhoya hamo kuba echigambo eecho nakubohelwa ne eminyololo eezi nicho eecho nyini eecho balikutegeza bazeenzi beetu abaiziraeli.21Aaho aabo abakulu ba abayahudi bamusubiza Paulo nibagamba iichwe titwiina olwandiko oolwo twaabene kuluga Yudea habwiile kaandi taliho omudugu omuyahudi chwe oogwo alugile ookwo,ayatusombolilie ebilegelelo kugamba echigambo chibi habwi iitwe. 22Naho nitulindilila kwoonka kuhulila aago alikutekuza iiwe habwokuba edimi eezi yokukulatila nitumanya nka nikwo neelegelelwa kubi buli hoona.23Habweecho bakundilana pagane ebilo balakoba okwo omunzu eeza akaba atuula echilo eecho kachahikile aabo abayahudi baakoba eezu Paulo yamala echilo choona nabamanyisa habwe empola zo obukama bwa habwa yeezu omo amaandiko agayahandikilwe na Musa no omu bitabu bya ababasi. 24Aago magaambo gi yagambile Paulo abaandi echigambo abayahundi baakoonzibwe nago,naho abandi bagaanga.25Niho Paulo yaagamba echigambo choomwe cho okuheleluka aaho abayahudi baabanza kulugaho bateena kukundilana omuli boonyini boonka Paulo akabagambila aati omwoyo mutakatifu akabagambila amazima beesimwe enkula aha muhanda gwo omubaasi Isaya omukugaamba aati. 26Akagamba oty zenda abantu habo no ogambe kwa amatwi genyu imuhulila naho timukuelewa no kwo ameso genyu imubona naho timukumanya.27Habwokuba kwe emiganya ya abantu haba ikaba nabalega,amatwi gabo gahulila kwe etabu muno,kabha bahumbilize ameso gabo,kwokukola batakumanya kwo ameso gabo no kumanya kwo emiganya yabo no kuhunduka kandi no nakabachilize.28Habwokuba imutakiwa kumanya kuba obu obukombozi bwa mungu bukatwala kwo abantu aba kimataifa,no okuhuliliza okwate omustari oogu. 29Niho akaba nagamba amagambo aga abayahudi bakazenda bakaba na asingangano amakulu habo nyini tihalimo aazima zabho.30Paulo akekala ahanzu yomwe eyo kupanga kwe emyaka zoona ebili,no akabaribisha bona abo bakeza oowomwe. 31Hakaba nahoya omubutawala boomwe obwa muungu no okwigesa amagambo olugulu yo omukama yeezu kristo kwo obugimi bwoona,taliho ogwo akamuzuia.
1Olwaandiko olu ndwaandikile íinye Paulo, omuzáana wa Kristu Yeézu. Íinye nkéetwa kúba entumwa yoómwe, naátóozibwa iímbe niinyolekeelela Empola Nzima kuluga ahali Múungu.* 2Ezo Mpola Nzima, niyo éezo Múungu akalagana kulugiilila kala, kulabila aha babáasi boómwe omu Maandiko Matakatíifu. 3Ezo Mpola Nzima na habwo Omutábani woómwe Múungu. Aha bumuuntu bwoómwe, akazaalwa kulugiilila omu lugaanda lwo omukáma Daudi.4náho habwo Omwooyo Mutakatíifu, Múungu akamutooza kuba Omutábani owo obuhicha bwóona, óobu akamuzoola kuluga omu bafwiile. No ogwo mutábani niwe Yeézu Kristu, Omukáma wéetu. 5Okulabila hali weényini, Múungu akaámpa embabazi zo kuba entumwa yo Omukáma Yeézu, kuba abali Abanyamahaángab babone kumwiíkiliza no kumukoondookela, ni izíina lyoómwe likuzibwe. 6Íimwe néemwe muli omuli abo nyini na mweesilwe kuba abaantu ba Yeézu Kristu.7Niimbaandikila íimwe abeekiliza bóona áabo muli okwo Rúumi. Múungu ayina engoonzi ne emwe bwooli, na yaábéeta mubóne kuba abaantu boómwe Abatakatíifu. Embabazi no obuhóolo kuluga ahali Isíichwe Múungu, na aha Mukáma Yeézu Kristu, bibe ne emwe.8Ha kubaanza, niimusíima Múungu kulabila hali Yeézu Kristu, ha bwéenyu mwéena, habwo kuba empola habwo okwiikiliza kwéenyu nizilaangaanwa omu nsi yóona. 9Múungu óogwo ndikulamya aha muganya gwaanze gwóona omu kubalaangaanila abaantu Empola Nzima yo Omutábani, naamanya óokwo ndikubasabila obutóosa. 10Niinsaba buchiile nka nikwo, lúundi Múungu kaálaayeénda, amboneseze omwáanya gwo kwíiza hali íimwe zuba zuba.11Niinsaba iíntyo, habwo kuba nnyina echihika bwooli kubonana ne emwe, mbone kugumya okwiikiliza kwéenyu habwo kubaha omugisa gwo omwooyo. 12Éecho ndikweenda ni nka nikwo, okwiikiliza kwéenyu kuungumye íinye, no okwiikiliza kwaanze kubagumye íimwe.13Abeekiliza bazeenzi baanze, niinyeénda musoomboókelwe nka nikwo, entúlo nyíinzi mbele niintegeza kuhika hali íimwe, náho kuhicha óobu nnyaangiilwe. Niinyeénda, mbone kubonesa amabonwa mazima okwo, nko óokwo nkakola aha baantu abáandi áabo abali Abanyamahaánga. 14Múungu andagiiliile iímbe niinyolekeelela Empola Nzima omu baantu bóona, omu Bayunani no omuli áabo abatali Abayunani, omuli abo abeena amasala no omuli áabo abatéena amasala. 15Ha bwéecho, niinyegoónga bwooli nnyize kubalaanga Empola Nzima no óobu okwo owáanyu Rúumi.16Íinye tiínkuzila ensóni kwaátula ezo Mpola Nzima, habwo kuba nigo amagala ga Múungu go kuchuúngula abaantu bóona áabo abalikumwiíkiliza Yeézu, kubaandiza Abayahudi kuhicha abaantu áabo abali Abanyamahaánga. 17Ezo Mpola Nzima, neeyoleka butúnu óokwo Múungu alikubalila abaantu kuba abagololoke omu méeso goómwe habwo omuháanda gwo okwiikiliza kwoónka. Ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikugaamba gáti, “Omugololoke, aláaba naatuúla omu kwiikiliza.”18Múungu weényini ayoleka ha bwéelu echihulumuko choómwe kuluga omu igulu, omu kubeéhoolela abaantu áabo abalikumwáanga no kukola obuzilwa. Abaantu abo abalikwáanga amazima goómwe, ha buzilwa bwáabo. 19Náho tí nka nikwo tibakusoombookelwa empola za Múungu. Múungu weényini akaboóleka butúnu empola zoómwe, ha bwéecho nizisoombooka omu baantu.20Aho aha bubaandizo Múungu akahaanga ebihaángwa byóona. Ha bwéecho kulugiilila aha buchilo obwo, abaantu bóona nibamusoombookelwa kulabila hali éebyo akahaanga, no óobu weényini aláaba atakubonwa. Ebihaángwa ebyo nibyooleka entúungwa zoómwe óokwo ziliho, káandi nibyooleka nka nikwo ayina amagala góona, niwe owo obucha no obuchiile. Ha bwéecho, tibakuhicha kutóonga nka nikwo tibakumusoombookelwa. 21No óobu abalikumusoombookelwa Múungu nka nikwo aáli, náho nibabulwa kumukúza nali kumusiima nko óokwo agasize. Beena ebiteékuzo bíbi, no obwéenze bwáabo buli omu nsiimbaazi.22Nibeesiingiza nka nikwo nibo abeena amasala, náho na abafweéla. 23Baálekileho kumulámya Múungu óogwo aliho obucha no obuchiile, baalamya ebisusano bya bamúungu ebilikususana na abaantu áabo abafwa, enyonyi ne enyameéswa ezilikulibata ne ezilikwaázuza éenda.24Ha nsoonga ezo, Múungu akabaha ennáku yo kubaleka bakulaatile oluhagali lwaabo lwo kukola amagaambo ge ensoni ha muháanda gwe emibili yáabo. 25Bakalekaho amazima ga Múungu, baalamya ebisuba omu kulamya ebihaángwa no kubiheéleza, ha mwáanya gwa Múungu Omuhaangi. Weényini niwe agasize kukúzibwa obucha no obuchiile! Amina.26Ha bwéecho, Múungu akabaha ennáku yo kubaleka babe nibeekolela amagaambo ge ensoni ha muháanda gwe emibili yáabo. No óobu abakázi baálekileho kukoza emibili yáabo nko óokwo yaahaangilweho, na nibazikolesa nko óokwo etalahaangilwe kukoleswa.a 27Bityo nyini abaséeza nábo, baálekileho kukoza emibili yáabo nko óokwo ekahaangwáho, omukwaáta no omukázi. Abaséeza nibeeligila boónyini boónka, nibakola amagaambo ge ensóni. Habwo kukola bátyo, beésoliile boónyini ennáku éezo ezilikwiingana ne ebikolwa byáabo byo okuhabisa.28Mbwéenu, abaantu baángile kumusoombookelwa Múungu, ha bwéecho, Múungu náwe abalekile babe nibakulaatila ebiteékuzo byáabo byo kutuumaanga, nibakola amagaambo áago agatakweendelwa kukolwa.29Beézwiile engaanda nyíinzi bwooli za buli buzilwa, etuúnku za amabonwa, ichubi. Nibeénda endwaana, obwíisi, obuteélanisi, okugaamba ebisuba na beena echihika chibi. Na abanyeegani ba abaantu, 30beena okweébeeheleza, na nibamutámwa Múungu. Tibakweétwaalalika amagaambo ga bazeenzi báabo, káandi na abaantu be emyeésiingizo no kweébuga. Obuchilo bwóona nibaloondela omuháanda omusha gwo kukola obuzilwa. Tibakukoondookela abazeele báabo, 31baabeele abasilu, tibachihikiliza emilago yáabo, tibéena engoonzi nali echiganyizi.32Abaantu abo nibasoomboókelwa kuzima nka nikwo, omuuntu kaálaakola ebikolwa byo obuzilwa nke ebyo, nichiba chimugasize kusiingaalichwa na Múungu. No óobu bityo, tibakusaaswa! Nibazeendelela kukola ago, káandi nibazila báti abáandi kabalikugakola, nibakola kuzima.
1Mbwéenu, íiwe munywáani waanze oli oóha, noolamulila bazeenzi baawe? Toyina amagala ago no obuche bwa akáti no obu olaaba oli oóha. Náho no óobu íiwe tokuhicha kweéhohoola omu méeso ga Múungu! Léeba, obuchilo óobwo olikuchwaáziika abáandi, niho omanye nka nikwo nooyechwaaziíka íiwe nyini, habwo kuba amagaambo gáabo go obuzilwa nigo ago nyini ne éewe olikukola. 2Íichwe twéena nitusoomboókelwa nka nikwo Múungu naachwaaziíka ha mazima abaantu áabo abalikukola amagaambo nka ago.3Náho íiwe munywáani waanze, noolamulila abaantu abáandi kunu íiwe nyini noogakola amagaambo ago nyini. Otateekuza nka nikwo Múungu naakuleka atéena kukuchwaáziika. 4Múungu no omweésigwa bwooli, naakuzilila obufula bwíinzi, no kukweémela bwooli. Náho óobu íiwe, léeba noogagaya ago góona? Tokusoombookelwa nka nikwo naakwooleka obufula bwoómwe, obóne kubitamwa ebiheno byaawe no kumuhiindukila weényini?5Habwo kuba noolemeela omuganya gwaawe, nooyaánga kubitamwa ebiheno byaawe no kumuhiindukila Múungu. Ha bwéecho mbwéenu, nooyesuúgaanisiza ennáku aha chilo echo che echihulumuko obuchilo Múungu alaákola obulamuzi bwoómwe bwa amazima. 6Echilo echo, Múungu alaámuha buli muuntu kwiingana ne ebikolwa byoómwe. 7Alaábaha obulami bwo obucha no obuchiile abaantu áabo abalikweéyomeleza omu kukola ebizima, habwo kuba nibaloondela ikuzo, isima no obulami éebyo ebitakusiisikala.8Náho naabatamwa no kubeéhoolela aha chihulumukoche abeena obwáaye áabo abalikwáanga kutégeza agali aga amazima na nibasola kukola obuzilwa. 9Abaantu bóona áabo abalikukola amagaambo go obuzilwa, alaábaha ennáku mpaango ne ebyaágalazo, kubaandiza Abayahudi kuhicha abaantu abo abali Abanyamahaánga.10Náho abaantu bóona áabo abakola ebizima, alaábaha ikuzo, isima no obuhóolo, kubaandiza Abayahudi kuhicha abaantu abo abali Abanyamahaánga. 11Múungu tasoloola muuntu weéna wéena. 12Abaantu abo abali Abanyamahaánga abalikukola ebiheno. Balaásiingaalichwa, no óobu baláaba batéena kubisoombookelwa ebilagilo bya Musa.a Abayahudi, no óobu balikusoombookelwa ebyo bilagilo, nábo nibakola ebiheno, na balaálamulilwa kwiingana ne ebyo bilagilo.13Nibachwaaziíkwa, habwo kuba Múungu takumubalila kuba omugololoke omu meeso goómwe omuuntu óogwo alikuhuliiliza kwoónka ebyo bilagilo, náho óogwo alikukola áago ebilagilo bilikwoólekeelela agakole. 14Abaantu áabo abali Abanyamahaánga, abo abatakusoombookelwa ebyo ebilagilo. No óobu bityo, kabalikukola ebizima kwiingana ne ebiteékuzo byáabo, na amagaambo ago ni nko óokwo ebilagilo bya Musa bilikwoólekeelela, aho neeyoleka nka nikwo nibasoomboókelwa kukola áago agalikugasa.15Nibooleka aha bikolwa byáabo nka nikwo éecho echilikweendelwa omu bilagilo, chaandikilwe omu miganya yáabo. Entúlo ezíindi ebiteékuzo byáabo nibibalegelela, ne entúlo ezíindi nibibatoonganila. 16Nikwo chilibaho aha chilo cho omuchwaáziiko. Múungu alyaáchwaaziika abaantu ha magaambo gáabo ga bweeseléke kulabila ahali Kristu Yeézu, kwiingana ne Empola Nzima yi ndikwoólekeelela.17Íiwe óogwo olikweéyeta nka nikwo oli Omuyahudi owa amazima, nootégeza kuba owa amazima omu méeso ga Múungu habwo kweékomya ebilagilo bya Musa. Mala nooyesiingiza nka nikwo íiwe oli omuuntu wa Múungu. 18Nooyehulila nka nikwo noosoomboókelwa éebyo Múungu alikweenda okole, na waábonesize kusoombookelwa amazima, habwo kuba oyegesizwe ebilagilo byoómwe. 19Nooyeesiga bwooli nka nikwo íiwe oli omweébeembezi wa abaantu abo abali Abanyamahaánga, nko óogwo alikweébeembelela abahume, nali nko olumuli óolwo olulikumulikila abali omu nsiimbaazi. 20Nooyehulila nka nikwo íiwe no omweégesa wa abaantu abo abali nka abáana abacheche, ha kuba tibakusoombookelwa amagaambo ga Múungu. Ogasize kuba omweégesa wáabo, ha kuba ebilagilo bikweegesize empola zo obumanyi bwóona no obubuya bwa amazima.21Íiwe nooyegesa abaantu abáandi, náho ha bwaáchi tokukola áago olikweégesa? Nooboolekeelela abáandi nka nikwo bataákwiiba, náho ha bwaáchi íiwe hanu nooyiba? 22Íiwe noogaambila abaantu nka nikwo bataákusaambana, náho ha bwaáchi íiwe hanu noosaambana? Íiwe nootamwa ebisusano bya amagala go obuteéka, náho ha bwaáchi íiwe hanu nooyiba ebiintu kuluga omu nzu zo kutaámbila ebisusano ebyo?23Íiwe noobona ebilagilo ne echiintu che ensoonga bwooli, náho noomugoókela Múungu habwo kuhenela ebilagilo byoómwe. 24Ha bwéecho, ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikugaamba gáti, “Izíina lya Múungu nilizumwa na abaantu áabo abali Abanyamahaánga, habwe ebikolwa byo obuzilwa éebyo mulikukola.”25Kusálwa ikóbab kwaawe kwiina omugaso, kábilaaba nookola nko óokwo ebilagilo bilikwoólekeelela. Náho kábilaaba noobihenela ebilagilo, kusálwa ikóba kwaawe nikuba kutéena mugaso gwoóna gwóona, káandi íiwe noóba nko omuuntu óogwo atasazilwe ikóba lyo obuséeza. 26Ha bwéecho, omuuntu óogwo atasazilwe ikóba lyo obuséeza, kábilaaba naakola nko óokwo ebilagilo bilikwoólekeelela, Múungu naamukuúnda nko omuuntu óogwo asázilwe ikóba lyo obuséeza. 27Niho abaantu áabo abali Abanyamahaánga abatasázilwe ikóba lyo obuséeza, náho nibabikoondoókela ebilagilo óokwo bilikwoólekeelela, ebikolwa byáabo bizima nibyeeyata nka nikwo íiwe Omuyahudi oli omukola biheno. Íiwe osázilwe ikóba lyo obuséeza, káandi noosoomboókelwa ebilagilo bya Múungu, náho noobihenela ebyo bilagilo.28Habwo kuba omuuntu takuba Omuyahudi kwiingana na akazeendele koómwe ka ahéelu, no óobu okusalwa kwoómwe kwi ikóba lyo obuséeza aha mubili tikukumukola aábe Omuyahudi wa amazima. 29Mmahi! Omuyahudi wa amazima no óogwo agomookela Múungu aha muganya gwoómwe gwóona. Káandi okusálwa ikóba lyo obuséeza ne echigaambo chilikukolwa no Omwooyo Mutakatíifu omu muganya gwoómwe, ti aha kweékomya ebilagilo bya Musa. Omuuntu nko ogwo, takwiinaankula isima kuluga omu baantu, náho naasiimwa na weényini Múungu.
1Ha bwéecho, heena mugaso chi kuba Omuyahudi? No kusálwa ikóba lyo obuséeza heena mugaso chi? 2Na mazima nka nikwo, kuba Omuyahudi heena emigaso míinzi. Echigaambo cho kutaándika ni nka nikwo, Múungu akabategeza Abayahudi amagaambo goómwe babone kugabíika no kugeékomya.3Náho Abayahudi abáandi tibalabeele abeésigwa omu kweékomya amagaambo goómwe. Ngási, tugaámbe nka nikwo abo Bayahudi kuleka kuba abeésigwa hali Múungu nikuhiindula weényini aleke kuba omweésigwa? 4Mmahi, no obuche bwa akáti! Abaantu bóona na ababéehi, náho Múungu amanyisa amazima goónka. Ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikugaamba habwa weényini gáti, “Buli óobu olegelela, elaásoombooka ha bwéelu nka nikwo amagaambo gaawe na aga amazima. No omu kuchwaáziika, íiwe osiínga.”5Ha bwéecho, obuchilo Múungu naatukona habwe ebiheno byéetu íichwe Abayahudi, nibyo bilikwooleka ha bwéelu nka nikwo Múungu no wa amazima. Kábilaaba Múungu naatwaagalaza, tugaámbe nka nikwo Múungu tali wa amazima? 6Mmahi, no obuche bwa akáti! Byaakubeele bili bityo, Múungu yaakaáhikize aáta kubachwaáziika abaantu be éensi?7Náho obúundi abaantu baakaáhicha kugaamba báti, “Kábilaaba kubulwa obweésigwa kwaanze nikubakola abaantu bamanye nka nikwo Múungu no omweésigwa bwooli, na habwe echo kumuha ikuzo, mbwéenu ha bwaáchi nchaáchwaaziikwa kuba owe ebiheno?” 8Nicho abaantu balikutubeeheleza báti, “No óobu Paulo náwe naayegesa aátyo!” Nikwo abaantu abáandi baambeeheliize omu kuundegelela nka nikwo no óobu íinye Paulo niinyegesa iíntyo. Náho íinye niingaámba nka nikwo, abaantu abo bóona balaáchwaaziikwa kwiingana no obuzilwa bwáabo.9Mbwéenu, tugaámbe chiíha? Ngási, tugaámbe nka nikwo íichwe Abayahudi twiine omugaso kusaaga abaantu abáandi áabo abatali Abayahudi? Mmahi! Nko óokwo naalámazile kubamanyisa nka nikwo, Abayahudi hamo na áabo abali Abanyamahaánga, bóona nibatuúngwa ne ebiheno. 10Ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikugaamba gáti, “Táliho no óobu omuuntu oómo omugololoke omu méeso ga Múungu.11Táliho omuuntu óogwo alikusoombookelwa amagaambo ga Múungu, káandi táliho óogwo alikutabuuza kumusoombookelwa. 12Abaantu bóona baáhugeene tibachimukoondookela Múungu, bóona tibachigasa káandi omu méeso goómwe. Táliho no óobu omuuntu oómo akola amazima.”13“Omunwa gwáabo ni nke eémbi etafuliílwe, endími záabo nizisohoza okubeéheleza.” “Kuluga omu kanwa káabo nigasohola amagaambo ageene obusúungu nko bwe enzóka.” 14“Eminwa yáabo eyizwiile amagaambo go kuchéena, na amagaambo áago agalikusaasisa.”15“Amagulu gáabo nigalahúka omu kuhutaaza no okwiita. 16Hóona áaho balikuzeenda, nibasíisa no kusikiza. 17Tibakusoombookelwa kutúula hamo na abáandi omu buhóolo.” 18“Tibakumweétegeeleza Múungu no obuche bwa akáti.”19Mbwéenu, íichwe nitusoomboókelwa nka nikwo, obuchilo Amaandiko Matakatíifu kagalikusoomboola echiintu choóna chóona, nigasoomboola abaantu áabo bakaháabwa amaandiko ago. Amaandiko gakatéebwaho, kuba bóona omu nsi yóona bataákuba ne echeéteelelekezo cho kweétoonganila obuchilo Múungu alaáchwaaziika. Bóona balaásoombookelwa nka nikwo bakwíilwe omuchwaáziiko gwa Múungu. 20Omuuntu weéna wéena talibalwa kuba omugololoke omu méeso ga Múungu habwo kweékomya ebilagilo byoómwe. Omulimo gwe ebyo bilagilo, no kumanyisa abaantu bóona nka nikwo na abaheni.21Náho óobu, Múungu atwoólekile omuháanda gwo kubabalila abaantu kuba abagololoke omu méeso goómwe, na tí habwo omuháanda gwe ebilagilo. No óobu amaandiko ge ebilagilo bya Musa na amaandiko ga ababáasi nigagaámba butúnu empola ezo. 22Omuháanda ogwo nigwo kumwiíkiliza Yeézu Kristu. Abaantu bóona áabo abalikumwiíkiliza Yeézu Kristu, Múungu naababalila kuba abagololoke omu méeso goómwe. Tibeene okuchilana,23habwo kuba bóona bakozile ebiheno no obulami bwáabo tibukwoóleka ikuzo lya Múungu. 24Náho habwe embabazi ya Múungu, babálwe kuba abagololoke omu méeso goómwe, batéena kumuliha choóna chóona. Bachuungwiílwe kuluga omu biheno byáabo kulabila Kristu Yeézu.25Múungu akamukola Yeézu aábe echitáambo cho kukwaátanisa abaantu na weényini. Omu kukwaátaniswa okwo abaantu nibabona kuganyilwa ebiheno byáabo, habwo kwiikiliza nka nikwo Yeézu akafwa habwa boónyini. Múungu akamukola Yeézu aábe echitáambo abone kwoóleka nka nikwo weényini no owa amazima, habwo kuba akeégumisiliza, talabachwaáziikile ha biheno éebyo bakakola obuchilo bwe enyuma. 26Mala akakola aátyo, abone kwoóleka amazima goómwe omu kuchwaáziika ebiheno omu buchilo obu. Nikwo alikukola omu buchilo alikubabalila abaantu áabo abalikumwiíkiliza Yeézu kuba abagololoke omu méeso goómwe.27Ha bwéecho, tiheena nsoonga yoóna yóona yo kweésiingiza, habwo kuba kwiikilizibwa na Múungu nikulugiiilila omu kwiikiliza, ti habwo kweékomya ebilagilo. 28Nitusoomboókelwa nka nikwo Múungu niwe alikumubala omuuntu kuba omugololoke habwo kumwiíkiliza Yeézu kwoónka, tí habwo kweékomya ebilagilo bya Musa.29Ngási, Múungu ni Múungu wa Abayahudi boónka? Mmahi! Ngási weényini náwe ni Múungu wa abo Abanyamahaánga? Éego, Múungu ni Múungu wa abaantu bóona, 30habwo kuba heena Múungu oómo weénka. Weényini naababalila Abayahudi na Abanyamahaánga bóona, kuba abagololoke habwo kumwiíkiliza Yeézu weénka.31Ngási, óobu katulikukomeenteleza kwiikiliza Yeézu, nichiingana no kugaamba nka nikwo, ebilagilo bya Musa tibiina mugaso? Mmahi, no obuche bwa akáti! Náho, katulaamwiikiliza Yeézu, niho tuláaba twaáhikiiliza góona áago ebilagilo bya Musa bilikulagila.
1Mbwéenu, tugaámbe chiíha óobu habwa isíichwe Ibrahímu? Bita Múungu akamubona kuba omuuntu omugololoke omu méeso goómwe? 2Kábilaaba Ibrahímu akabalwa kuba omuuntu omugololoke habwe ebikolwa byoómwe ebizima, niho yaakaábeele ne echiintu cho kweésiingiza. Náho amazima ni nka nikwo, tayina choóna chóona cho kweésiingiza omu méeso ga Múungu. 3Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Ibrahímu akamwiikiliza Múungu, ha bwéecho Múungu yaámubalila kuba omuuntu omugololoke omu méeso goómwe.”4Mbwéenu, obuchilo omuuntu naakola emilimo, empeéla yoómwe tekubalwa hali weényini nko omusuumbuuso, náho na amazima goómwe agamukwiile alihwe. 5Náho omuuntu óogwo atakutégeza ebikolwa byoómwe, kunu naamwiikiliza Múungu óogwo alikubala abaantu abazilwa kuba abaantu abagololoke, weényini Múungu naamubalila kuba omugololoke habwo okwo kwiikiliza kwoómwe.6Ni nko omukáma Daudi óokwo akagaamba habwo omugisa gwo omuuntu óogwo Múungu alikumubala kuba omugololoke atéena kuleeba ebikolwa byoómwe. Akagaamba nka nikwo, 7“Béena omugisa abaantu áabo Múungu abaganyiile ebiheno byáabo no kubisweekelela. 8Ayina omugisa omuuntu óogwo Omukáma takumupéetela ebiheno byoómwe.”9Óobu, omugisa ogwo na habwa abaantu áabo abaasazilwe ikóba lyo obuséeza boónka, nali no óobu aha baantu áabo abatakusálwa ikóba lyo obuséeza? Niimbeezukiza nka nikwo Amaandiko Matakatíifu galikugaambaho, Ibrahímu akamwiikiliza Múungu, ha bwéecho Múungu yaámubalila kuba omuuntu omugololoke omu méeso goómwe.* 10Mbwéenu bikabaho bita? Obuchilo óobwo akaba asázilwe ikóba lyo obuséeza, nali akaba achaali? Bikabaho óobu akaba achaali atákasázilwe ikóba lyoómwe lyo obuséeza!11Kusálwa ikóba kwa weényini ahaakulaatiile, kukaba oluméenko óolwo olwaayolekile nka nikwo Múungu akamubalila kuba omugololoke habwo kwiikiliza kwoómwe. Okwiikiliza okwo akaba ayinakwo achaali atákasázilwe ikóba lyo obuséeza. Habwo omuháanda ogwo, Ibrahímu akakolwa kuba isíichwe wa abeekiliza bóona áabo abatákasázilwe ikóba, babone no óobu nábo kubalwa kuba abagololoke omu méeso ga Múungu. 12Mala, Ibrahímu ni iíse wa abaantu áabo abasazílwe ikóba lyo obuséeza, náho ti habwo okusalwa kwáabo. Ni isébo ha kuba boónyini nábo bamwiikiliize Múungu bátyo nyini nka Ibrahímu óokwo akamwiíkiliza obuchilo atákasázilwe.13Múungu akalaganisa Ibrahímu na abaantu bo oluzáalo lwoómwe nka nikwo, yaakaábaheele éensi yóona eébe obuhuunguzi bwáabo. Múungu talalaageene aátyo habwo kuba Ibrahímu akaba naahikiíliza ebilagilo, náho habwo kuba akaba naamwiikiliza. Niho yaámubalila Ibrahímu kuba omugololoke omu méeso goómwe. 14Nka abaantu abakwaasile ebilagilo baakwiinaánkwiile obuhuunguzi obwo Múungu akabalaganisa, habwo kuba baáhikiiliza ebilagilo, niho okwiikiliza ahali Múungu tikwaákubeele no mugaso. Káandi, endagano ya Múungu nayo yakaábeele eye ebisuba, 15habwo kuba kuguluka ebilagilo, nikuleéta omuchwaáziiko. Náho obuchilo tiheena ebilagilo, niho tihaliho kukoongookela ebilagilo.16Echo nicho chilikuleételela endagano ya Múungu etegeze okwiikiliza kwoónka, habwo kuba neetegeza embabazi zoómwe. Habwo omuháanda ogwo, góona áago bakalaganisibwa abaantu bóona bo oluzáalo lwa Ibrahímu, gabe ga mazima, tí aha Bayahudi kwoónka áabo abalikuhikiiliza ebilagilo, náho no óobu ahali abo abalikumwiíkiliza Múungu nko óokwo Ibrahímu akakola. Ibrahímu niwe isíichwe twéena áabo tulikumwiíkiliza Múungu. 17Ni nko óokwo Múungu akamugaambila Ibrahímu omu Maandiko Matakatíifu aáti, “Naákutaho oóbe iíse wa amahaánga méenzi.” Ibrahímu akahaabwa endagano ezo kuluga hali Múungu, akamwiíkiliza Múungu óogwo ababonesa abáfwiile obulami, no óogwo alagila ebiintu bibeho éebyo ebichaáliga kubaho.18Obuchilo Ibrahímu akagaambilwa amagaambo ago, chikaba chigumile kugeékiliza. Náho akazeendelela kwiikiliza no okutegeza nka nikwo Múungu naamukola aábe iíse wa amahaánga méenzi, habwo kuba Múungu akaba amugaambiile aáti, “Nikwo lulíba oluzáalo lwaawe.” 19Obuchilo obwo, Ibrahímu akaba ayina nke emyáaka igana límo. Akamanya nka nikwo, omubili gwoómwe gwaábeele nko ogukabile, na Sáara mukázi woómwe akaba yaábeele omuguumba. Náho, okwiikiliza kwa Ibrahímu tikulacheehile.20Káandi, talabeele no okutahwa tahwa kwoóna kwóona habwe endagano éezo Múungu akamweésagiza. Náho yaázeendelela kuguma omu kumwiíkiliza no kumukúza, 21habwo kuba akasoombookelwa aha mazima nka nikwo, áago Múungu akamweésagiza, yaakaáhicha kugakola. 22Na ha kuba Ibrahímu akamwiikiliza, Múungu akamubalila kuba omuuntu omugololoke omu méeso goómwe.23Óobu, amagaambo áago, “Múungu akamubalila kuba omuuntu omugololoke omu méeso goómwe,” tigalaandikilwe habwa Ibrahímu kwoónka, 24náho gakaandikwa no óobu habwi íichwe chwéena. Amagaambo ago nigatugaambila nka nikwo katulaamwiikiliza Múungu óogwo akamuzoola Yeézu Omukáma wéetu kuluga omu bafwiile, niho no óobu íichwe nitubalwa kuba abagololoke omu méeso ga Múungu. 25Múungu akamusohoza Yeézu, abone kufwa habwe ebiheno byéetu, na akamuzoola kuluga omu bafwiile, tubone íichwe kubalwa kuba abagololoke omu méeso goómwe.
1Habwo kuba Múungu yaátubaliile kuba abagololoke omu méeso goómwe, habwo okwiikiliza kwéetu, twiine obuhóolo náze omu kulabila Omukáma wéetu Yeézu Kristu. 2Habwo omuháanda gwo kumwiíkiliza Yeézu, Múungu atuheéle embabazi yoómwe. No óobu nyini nituzeendelela kwiinaankula embabazi ezo. Nitunulilwa bwooli, habwo kuba nitutegeza tuláaba tuli hamo na Múungu omu ikuzo lyoómwe.3No óobu elaaba nitugweelwamo ebyaágalazo byoóna byóona, nituzeendelela kunulilwa, habwo kuba nitusoomboókelwa nka nikwo ebyaágalalo nibituleetela okweéyomeleza. 4Okweéyomeleza okwo nikwo kulikutubonesa kuba no omuganya muzima, nágwo nigutuleetela itegezo. 5Itegezo éelyo tilikuhicha kutwíita omuganya, habwo kuba Múungu akatuseesela engoonzi zoómwe nyíinzi omu miganya yéetu, kulabila Omwooyo gwoómwe Omutakatíifu.6Mbwéenu, obuchilo óobwo íichwe tukaba tutéena kweézuna íichwe nyini, Kristu akeeza yaátufwéela íichwe abazilwa, no obuchilo óobwo bukaba buli bwo kugasa bwooli. 7Chiba chigumile muno aha muuntu weéna wéena akuúnde kwíitwa habwo omugololoke. Náho lúundi chikwiíle aha muuntu kweélamulila kufwa habwo omuuntu ogwo owe entúungwa nzima weénka.8Náho Múungu naatwooleka nka nikwo ayina engoonzi mpaango ne echwe ha muháanda ogu. Omu mwáanya ogwo íichwe tukaba tuchaáhena, weényini Múungu yaámusohoza Kristu kufwa habwi íichwe. 9Óobu, habwe echigabo che enságama ya Yeézu Kristu, tubazilwe kuba abagololoke omu méeso ga Múungu. Bityo ha muháanda gwa Kristu mazima tulaáchuúngulwa náwe kuluga omu chihulumuko cha Múungu.10Obuchilo íichwe tukaba tuchaali ababisa boómwe, Múungu akatukwaátanisa íichwe na weényini kulabila olufu lwo Omutábani. Ha bwéecho, habwo kuba tukwáatanisiibwe túti, mazima tulaáchuúngulwa kuluga omu muchwaaziiko gwa Múungu kulabila obulami bwo Omutábani. 11Mbwéenu, kusaaga ago góona, Múungu atukozile tunulilwe bwooli, habwo kuba omu kulabila Omukáma wéetu Yeézu Kristu tukozilwe kuba abanywáani ba Múungu.12Mbwéenu, kulabila aha muuntu oómo, echiheno chikataaha omu nsi, no okulabila echiheno éechi, olufu lwaátaahila. Na aha kazeendele áako, abaantu bóona nibafwa, habwo kuba bóona bahenile. 13Kuba kulugiilila obuchilo Adamu yaáhenile kuhicha obuchilo óobwo Musa yaaheelwe ebilagilo, ebiheno bikaba bilimo omu nsi íila. Náho Múungu talababaliile abaantu kuba abaheni be ebilagilo, habwo kuba ebilagilo bikaba bitakabéeleho.14Mbwéenu, abaantu bóona abo obuchilo obwo, bakaba nibafwa. Olufu lukabatégeka, no óobu kábilaaba tibalakozile ebiheno byo kukoongookela echilagilo nko óokwo Adamu akakola. Mbwéenu, Adamu akaba ali omususano gwa Yeézu Kristu óogwo ayaakwiizile ahaleéza. 15Echiheno cha Adamu tichikwiingana ne embabazi ya Múungu na Yeézu Kristu. Adamu no omuuntu oómo óogwo akaleetelela abaantu bóona bafwe habwe echiheno choómwe. Náho heena oómo oóndi, Yeézu Kristu, óogwo alikubaha abaantu béenzi engabilano ye embabazi ya Múungu. Embabazi ezo, teyina ndeengo, neesaága bwooli echiheno cha Adamu!16Heena okuchilana kuháango omu ngabilano ye embabazi ya Múungu ne ezo eye entabukilano ye echiheno cha Adamu. Obuchilo echiheno chimo éecho chikakolwa na Adamu, Múungu akachwaáziika abaantu no kubaha ennáku. Náho obuchilo ebiheno bíinzi bikozilwe na abaantu, Múungu naababala abagololoke omu méeso goómwe, habwe engabilano zoómwe. 17Bityo, echiheno cho omuuntu oómo, chikaleetelela olufu lutegeke abaantu bóona. Náho óobu mazima, abaantu bóona áabo abalikwiinaankula embabazi ya Múungu éezo etéena ndeengo, ne engabilano yo kubalwa kuba abagololoke, balaátegeka omu bulami bwo bucha no buchiile, kulabila ogwo oóndi oómo, Yeézu Kristu.18Ha bwéecho, nko óokwo echiheno cho omuuntu oómo óokwo chaleesile ennáku omu baantu bóona, bityo nyini káandi echikolwa cha amazima cho omuuntu oómo chikaleeta kubalilwa obugololoke óobwo obuleeta obulami omuli bóona. 19Omuuntu oómo akáanga kumukoondookela Múungu, yaáleetelela abaantu béenzi babe abaheni. Bityo nyini, habwo omuuntu oómo akamukoondookela Múungu, yaáleetelela abaantu béenzi babe abagololoke omu méeso ga Múungu.20Ebilagilo bya Musa bikeeza, byaáleetelela ebiheno kwoongela. No óobu bityo, obuchilo ebiheno bikoongela, embabazi ya Múungu nayo ekaguma kwoongela. 21Mbwéenu, ebiheno bikaba nibitégeka abaantu no kubaleételela olufu. Bityo nyini, embabazi ya Múungu eébe neetegeka abaantu, habwo kubabalila kuba abagololoke, na áago gababonese obulami bwo obucha no obuchiile, kulabila aha Mukáma wéetu Yeézu Kristu.
1Óobu tugaámbe chiíha? Ngási, tugume kuhena, kuba embabazi za Múungu zibone kwoongela? 2Mmahi, no obuche bwa akáti! Íichwe twaabele nka abáfwiile habwe empola zo okuhena. Ha bwéecho, titukwiíle kuzeendelela kutúula káandi omu biheno. 3Musoomboókelwe nka nikwo, obuchilo tukabatizibwa omuli Kristu Yeézu, tukakwaátaangana náze omu kufwa kwoómwe.4Bityo, tukaba tuli nkoóti twaáfwiile no okuziikwa hamo náze kuba ne echwe tulame omu kazeendele ko obulami obusha, nko okwo Kristu akazoolwa kuluga omu bafwiile habwa amagala gi ikuzo lye Isíichwe Múungu. 5Nko óokwo tukakwaátaangana na Kristu omu kufwa kwoómwe, bityo nyini nitukobana náwe omu kuzooka kwoómwe.6Nitusoomboókelwa nka nikwo obulami bwéetu obwo twaabele nitutuúla bukafwa hamo na Kristu aha musalaba, kuba amagala ge echiheno omuunda yéetu gatatutégeka káandi, no kutukóla kuba abahálila be echiheno. 7Habwo kuba omuuntu alikufwa, naába ayaáteesulilwa kuluga omu magala ge echiheno.8Twaáfwiile hamo na Kristu, ha bwéecho nitwiikiliza nka nikwo nitutuúla hamo náze. 9Habwo kuba nitusoomboókelwa nka nikwo Kristu akazooka kuluga omu bafwiile, talifwa káandi, olufu tilukumutégeka káandi.10Habwo kuba, káyaafwíile, akafwa no kuleekaana na amagala ge echiheno obucha no obuchiile, óobu ali omulame, no omu bulami bwoómwe naamunuliza Múungu. 11Bityo nyini, ne emwe hanu, mweébone nka nikwo mukafwa habwe echiheno, na nimutuúla habwo kumunuliza Múungu, omu kukwaátana na Kristu Yeézu.12Ha bwéecho, ni lwaampaka echiheno chitatégeka emibili yáanyu éezo eéfwa, kuba mukoondoókele etuúnku mbi ze emibili yáanyu. 13Mále mutazisohoza enzíingo ze emibili yáanyu kuba bibe nke ebikwáato habwe echiheno omu kukola obuzilwa, náho íimwe nyini mweésohoze habwa Múungu nka abaantu áabo bakazoolwa kuluga omu bafwiile, no kutaahibwa omu bulami obusha. Káandi musohoze enziingo záanyu hali weényini zibe ebikwáato bya amazima goómwe. 14Echiheno tichilibatégeka káandi, habwo kuba timukweébeembelelwa ne ebilagilo, náho nimweebeembelelwa ne embabazi ya Múungu.15Mbwéenu tugaámbe chiíha? Ngási, tugume kuhena, habwo kuba titukweébeembelelwa ne ebilagilo, náho nitweebeembelelwa ne embabazi ya Múungu? Mmahi, no obuche bwa akáti! 16Timukusoombookelwa nka nikwo, ahali weényini óogwo mulikweésohoza omu kukola áago alikweenda, niho mulikuba abalikumukoondookela nka abahálila boómwe?a Mbwéenu, kábilaaba nimuba abalikweésohoza kukola ebiheno, nimuba abahálila be echiheno, ne ebiluga nnyúma byaáyo no olufu. Náho kamulikuba nimweesohoza kumukoondookela Múungu, nimuba abazáana ba Múungu, no omuzuumbuko gwaámo no obulami bwa amazima.17Kala, íimwe mukaba muli nka abahálila be echiheno. Náho niimusíima Múungu, habwo kuba óobu mwiikiliize omu miganya yáanyu yóona kugomookela ameégeso ga amazima áago mukeégeswa. 18Mwaáhéelwe obweéyagaaluzi na Múungu kuluga omu buhalila bwe ebiheno, mwaaba abahálila boómwe aba amazima.19Niingaámba ne emwe aha mugani gwa buli chilo, habwo kuba íimwe muchili abeélemwa omu kusoombookelwa. Mukaba nimukolesa enziingo ze emibili yáanyu kuba nka abahálila bo okukola obulofo ne ebikolwa bíbi, nabyo bikoongela bwooli. Náho óobu, ni lwaampaka muzikolese enziingo záanyu zibe nka abahálila bo kukola amazima, habwe echihika cho kwéezwa na Múungu. 20Kala, obuchilo mukaba muli abahálila be echiheno, mukaba muli abalikweétegeka, mutéena obweétegeeleza bwo kukola áago Múungu alikweenda. 21Ngási mukabonesa mugaso chi habwe ebikolwa byáanyu byo obuzilwa, éebyo óobu bilikubakoza ensóni? Tiheenaho omugaso gwoóna gwóona! Amagaambo ago nigaleeta olufu lwo bucha no buchiile.22Náho óobu, habwo kuba mwaáhéelwe na Múungu kuluga omu buhalila bwe echiheno, mále, abakozile kuba abahálila boómwe, mubonesize omugaso gwo kwéezwa no kwiinaankula obulami bwo bucha no buchiile. 23Omuuntu weéna wéena óogwo ali omuzáana we echiheno, empeéla yoómwe no olufu lwo bucha no buchiile. Náho íichwe, Múungu naatuha obulami bwo bucha no buchiile. Obulami óobwo tiyo empeéla, náho ne engabilano éezo tulikwiinaankula kulabila Kristu Yeézu, Omukáma wéetu.
1Abeekiliza bazeenzi baanze, niingaámba ne emwe, abaantu áabo mulikusoombookelwa kuzima ebilagilo bya Musa. Nimusoomboókelwa nka nikwo omuuntu naatégekwa ne ebilagilo obuchilo bwóona óobwo alikuba achili omulame.2Ha mususano, echilagilo nichilagila nka nikwo, omukázi takwiikililizibwa kulekaana ne iíba obuchilo iíba achili omulame. Náho kábilaaba iíba yaáfwa, niho echilagilo echo tichikumwaángila káandi omukázi. 3Bityo, kaálaaswéelwa no omuséeza oóndi obuchilo iíba achili omulame, naába omusiihani. Náho kábilaaba iíba yaáfwiile, echilagilo echo tichikumwaángila káandi, yaakaáhicha kuswéelwa no omuséeza oóndi, mala naába atali omusiihani.4Abeekiliza bazeenzi baanze, amagaambo ago nikwo galiho hali íimwe hanu. No óobu íimwe timukwaángilwa káandi ne ebilagilo bya Musa, habwo kuba mwaáfwiile hamo na Kristu aha musalaba. Óobu íimwe muli abaantu boómwe, óogwo akazoolwa kuluga omu bafwiile, kuba obulami bwéetu bube ne emisumo mizima habwa Múungu. 5Obuchilo óobwo entabuko yéetu ye ebiheno ekaba neetutegeka, ebilagilo bikakola etuúnku zéetu mbi zibe na amagala hali íichwe, tukaba nitukola ebiheno. Ha bwéecho, olufu lwaaba lwaábaho.6Tukaba tubohilwe ne ebilagilo, náho óobu twaáfwiile hamo na Kristu, na bityo yaátukozile kuba abeéyagaaluzi kuluga omu bilagilo. Óobu titukumuheéleza Múungu aha muháanda gwa kala gwo kweékomya ebilagilo éebyo bikaandikwa, náho nitumuheeleza habwo omuháanda omusha gwo kweébeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu.7Óobu tugaámbe chiíha? Tugaámbe nka nikwo, ebilagilo nibileetelela ebiheno? Mmahi, no obuche bwa akáti! Kábilaaba ebilagilo byaakulekile kubaho, tinaákuhikize kusoombookelwa nka nikwo ebiheno ni chiintu chi. Káchaakubeele chitaliho echilagilo éecho echilikugaamba chíti, “Otaákweefuuza echiintu cha muzeenzi waawe,” tinaákuhikize kusoombookelwa nka nikwo kuligila echiintu cho omuuntu oóndi, no okuhena. 8Náho kulabila echilagilo echo, echiheno chikabonesa omwáanya gwo kuléeta etuúnku mbi za buli lugaanda omuli íinye. Kábilaaba ebilagilo byaakubeele bitaliho, ebiheno bikabeele ebitéena amagala.9Aha buchilo óobwo nkaba ntakabisoombookilwe ebilagilo, nkaba niintuúla nko óokwo naábeele niinyeéndaho. Náho obuchilo naámanyile echilagilo, ebiheno byaaba na amagala bwooli na byaaba nibiindeetela olufu. 10Naábona nka nikwo echilagilo echo, echaabeele chili habwo kuúmpa obulami, nichiindeetela olufu.11Kulabila echilagilo éecho, echiheno chikabonesa omwáanya, chaámbeéhabéeha bwooli no kuundeételela olufu. 12Mbwéenu, esoombooke nka nikwo, ebilagilo bya Musa byóona ne ebitakatíifu, nabyo ne ebya amazima, na káandi ni biluunzi.13Ha bwéecho, ago geena ensoonga nka nikwo ebiintu ebyo bizima biindeetiile olufu? Mmahi, no obuche bwa akáti! Ebiheno nibyo biindetiile olufu habwo omuháanda gwe ebilagilo ebili bizima, kuba ebilagilo bibe nibyooleka butúnu nka nikwo, echiheno ne echiintu chibi bwooli. 14Nitusoomboókelwa nka nikwo ebilagilo ne ebyo Omwooyo gwa Múungu, náho íinye omu ntabuko yaanze ye ebiheno, ndi omuzáana waábyo.15Íinye tiínkusoombookelwa éecho ndikukola. Éecho ndikweenda nkole, tiínkuchikola. Náho éecho ndikutamwa, echo nicho ndikukola. 16No óokwo ndikukola amagaambo áago ntakweenda ngakole, nibyooleka nka nikwo niinyikiliza nkokwo ebilagilo ni bizima.17Mbwéenu áaho tiímba íinye óogwo ndikuhena, náho ne echo echiheno echili omuli íinye. 18Niinsoomboókelwa nka nikwo, omuli íinye, omu ntabuko yaanze ye ebiheno, tihalimo chiintu choóna chóona chizima. Nnyeenda kukola echizima, náho tiinyina obuhicha bwo kuchikola.19Amagaambo amazima áago ndikweenda kukola, tiínkugakola. Náho, amábi áago ntakweenda ngakole, nigo ndikukola. 20Ha bwéecho, kaándikuba niinkola áago ntakweenda ngakole, áaho niímba ntali íinye óogwo ndikukola ebiheno, náho ne echo chiheno éecho echilikwiikala omuli íinye. 21Mbwéenu, naákugula nka nikwo, obuchilo ndoonza kukola echiintu chizima, niinyesaánga nka nikwo éecho echili chibi nicho ndikukola.22Ebilagilo bya Múungu, niimbyeénda ha muganya gwaanze gwóona. 23Náho naákugula nka nikwo enzíingo zo omubili gwaanze, ziba nizitegekwa na amagala ge ebiheno áago agasiingaangana ne ebiteékuzo byaanze ebizima. Amagala ago nigo galikuunkola iímbe enkwáate ye echo chilagilo che echiheno éecho echilikukola omulimo omu nziingo zo omubili gwaanze.24Neelóoko hali íinye! No oóha óogwo alaáchuúngula omubili gwaanze kuluga omu magala ge ebiheno áago agalikuuntwaáliliza omu lufu? 25Niimusíima Múungu, habwo kuba weényini niwe alaánchuúngula, kulabila hali Yeézu Kristu, Omukáma wéetu. Ha bwéecho mbwéenu, íinye nyini aha busoombookelwa bwaanze íinye ndi omuhálila we ebilagilo bya Múungu, náho omu ntabuko yaanze ye ebiheno, íinye iimba omuhálila we echiheno éecho echilikukola omulimo omu nziingo zaanze.
1Mbwéenu óobu, Múungu takuchwaáziika abaantu áabo abakwaateene na Kristu Yeézu. 2Habwo omuháanda gwo kuunkwaátanisa na Kristu Yeézu, amagala go Omwooyo Mutakatíifu óogwo alikuleeta obulami bwo bucha no buchiile, gaánkozile iímbe no obweéyagaaluzi kuluga omu amagala ge ebiheno no olufu.3Ebilagilo bya Musa bikaba bitéena amagala go kutuha obweéyagaaluzi, habwe entabuko yéetu ye ebiheno. Náho ebyo bilagilo éecho bitalahikize kukola, Múungu abikozile. Akamusiíndika Omutábani nyakámo, kwiiza hali íichwe omu nsi ayina omubili nke emibili éezo twiina íichwe abaheni. Weényini yeesohoza omubili gwoómwe gube echitáambo habwo kulamulilwa ebiheno byéetu. Ha kukola aátyo, Múungu akachwaáziika ebiheno aha mubili gwa Kristu, 4kuba amagaambo góona ga amazima áago galikweendelwa omu bilagilo gahikiilizwe kuzima omuli íichwe. Íichwe nitweebeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu, na titukweébeembelelwa káandi ne entabuko yéetu ye ebiheno. 5Abaantu áabo balikweébeembelelwa ne entabuko yáabo ye ebiheno, obiteékuzo byáabo no omu kuhena. Náho áabo abalikweébeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu, ebiteékuzo byáabo biba omu kweenda kukola ebikolwa éebyo ebilikumusemelela Omwooyo Mutakatíifu.6Abaantu áabo ebiteékuzo byáabo bilikweébeembelelwa ne entabuko ye ebiheno, nibabonesa olufu lwo bucha no buchiile. Náho abaantu áabo ebiteékuzo byáabo bilikweébeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu, nibabonesa obulami bwa buchiile no obuhóolo. 7Abaantu áabo abalikweébeembelelwa ne entabuko yáabo ye ebiheno, abo na ababisa ba Múungu. Habwo kuba tibakukoondookela ebilagilo byoómwe, káandi tibakuhicha kubyeékomya. 8Ha bwéecho, abaantu áabo abalikweébeembelelwa ne entabuko yáabo ye ebiheno, tibakuhicha kumunuliza Múungu.9Náho íimwe óobu, timukweébeembelelwa ne entabuko yáanyu ye ebiheno, náho nimweebeembelelwa no Omwooyo gwa Múungu, habwo kuba naatuúla omuli íimwe. Omuuntu weéna wéena óogwo atéena Omwooyo gwa Kristu,a ogwo aba atali omuuntu wa Kristu. 10Óobu, Kristu naatuúla omuli íimwe. Ha bwéecho, no óobu emibili yáanyu elikufwa habwe ebiheno, Omwooyo Mutakatíifu naabaha obulami, habwo kuba Múungu abapetiile kuba abeena amazima omu méeso goómwe.11Omwooyo gwa Múungu óogwo alikutúula omuli íimwe, niwe Omwooyo gwo óogwo akamuzoola Kristu Yeézu kuluga omu bafwiile. Ha bwéecho, Múungu alaábaha obulami obusha, no óobu emibili yáanyu éezo eéfwa. Alaákola aátyo ha amagala go Omwooyo Mutakatíifu óogwo alikutúula omuli íimwe.12Ha bwéecho, abeekiliza bazeenzi baanze, íichwe tekweendelwa tutuúle omu kweébeembelelwa ne entabuko yéetu ye ebiheno. 13Habwo kuba, kamulaaba nimutuúla omu kweébeembelelwa ne entabuko yáanyu ye ebiheno, mazima nimufwa. Náho, kamulaayáanga butúnu aha magala go Omwooyo Mutakatíifu, kukola amagaambo áago entabuko yáanyu ye ebiheno elikweenda mugakole, nimutuúla obucha no obuchiile.14Bóona áabo abalikweébeembelelwa no Omwooyo gwa Múungu, abo nibo abáana ba Múungu. 15Habwo kuba, timuleénaankwiile Omwooyo gwo kubakola íimwe mube káandi abahálila áabo mulikumutíina, náho mukeenaankula Omwooyo ogwo abakozile kuba abáana boómwe Múungu. Omwooyo ogwo nigwo gulikutukola tumuháme Múungu, “Táata!”16Omwooyo ogwo gwoónyini nigukomeenteleza omu miganya yéetu nka nikwo, íichwe tuli abáana ba Múungu. 17Mbwéenu, habwo kuba íichwe tuli abáana ba Múungu, tuleénaankula obuhuunguzi bwéetu hamo na Kristu. Náho éecho echilikweendelwa hali íichwe óobu ni nka nikwo, tukóbe omu lwaágalalo hamo na Kristu, tubone ne echwe kukoba hamo náze omu ikuzo.18Niimbóna nka nikwo, olwaágalalo lwéetu lwo obuchilo obu, tí kaantu, kaándikwiinganisa ni ikuzo éelyo Múungu alaatuha omu buchilo obwo obulikwiiza. 19Ebiintu byóona éebyo bikahaangwa, nibiliindilila aha chihika chiháango obuchilo óobwo Múungu alaámanyisa butúnu abáana boómwe ni baáhi.20Habwo kuba ebihaángwa bikahaangwa omu kazeendele ko kusiisikala, ti habwo obweenzi bwaábyo, náho bikakolwa bityo ha ngoonzi za Múungu.* No óobu bityo, buliho obwiítegezo, 21habwo kuba bilaáchuungulwa kuluga omu buhálila bwo okusiisikala no olufu. Áaho niho bilyaáheebwa obweéyagaaluzi ni ikuzo éelyo Múungu aliha abáana boómwe. 22Nitusoomboókelwa nka nikwo, no óobu háti obu, ebihaángwa byóona nibyaambaza hamo ha busaasi bwo obusúungu, nko obusúungu bwo omukázi óogwo alikweéchuungula omwaana.23Káandi, tí nka nikwo ne ebiintu ebyo kwoónka éebyo ebilikwaambaza aha busúungu, náho ne echwe nitwaambaza omu miganya yéetu. Twaáheelwe Omwooyo Mutakatíifu óogwo ali engabilano ya mbele ya Múungu, tubone kuloza obuzima óobwo tulaahéebwa. Náho tucháali nitudugulima omu miganya yéetu, habwo kuba nituliindilila ha chihika chiháango bwooli obuchilo óobwo Múungu alaátuchuúngula kuba abáana boómwe omu kutuha enziingo eénsha. 24Twiinabwo obweésige óobwo kulugiilila obuchilo Múungu yaátuchuúngwiile. Náho kábilaaba nitweesiga kubona echiintu éecho twaakuhicha kuchileeba, okwo ti kutegeza. Ngási, no oóha ayaakweesiga kuhaabwa echiintu éecho yaábonesize? 25Náho katulikutegeza kuhaabwa echiintu éecho tutakabonesize, niho tuchiliindilila no okweégumisiliza.26Hamo na ago, Omwooyo Mutakatíifu niwe atuzuna omu bulemwa bwéetu. Habwo kuba íichwe titukusoombookelwa kumusaba Múungu okwo tulikweendelwaho tumusabe, náho weényini Omwooyo niwe atuneémbelela hali Múungu omu kachulile ko obusaasi obutakugaambwa. 27Múungu óogwo alikukaguza góona agali omu miganya yéetu, niwe alikusoombookelwa ebiteékuzo byo Omwooyo Mutakatíifu, habwo kuba Omwooyo óogwo gusabila abaantu ba Múungu nko óokwo Múungu ayeénda.28Nitusoomboókelwa nka nikwo, Múungu akola amagaambo góona kuléeta ebizima omu baantu bóona áabo balikumweenda,b áabo abeesilwe habwo kuhikiiliza echihika choómwe. 29Múungu akabamanya abaantu boómwe kulugiilila obuchilo nóobu éensi etakahaangilwe. Áabo nibo akabatóoza kuluga aha bubaandizo basusaniswe no omususano gwo Omutábani, kuba Omutábani aábe niwe mukúlu omu beekiliza beenzi bazeenzi boómwe. 30Habwo kuba, áabo yaabele atoólize kuluga aha ntábuko, nibo áabo yaáyesile, abo yaábabala kuba abagololoke, na nibo áabo akabalaganisa nka nikwo alaábaha ikuzo.31Mbwéenu, tugaámbe chiíha óobu habwa amagaambo ago? Habwo kuba Múungu aliho habwi íichwe, taliho óogwo ayaakuhicha kutusíinga! 32Múungu talamuziliile echiganyizi Omutábani nyakámo náho akamusohoza aáfwe habwi íichwe chwéena. Mbwéenu, keélaaba Múungu akozile aátyo, mazima naatuha busa buli chiintu chóona hamo na weényini!33No oóha óogwo yaakuhicha kubalegelela abatooziibwe na Múungu? Táliho, habwo kuba óogwo yaábabaliile kuba abagololoke ni weényini Múungu. 34Káandi no oóha óogwo alaabalamulila omuchwaáziiko? Táliho, habwo kuba Kristu Yeézu akafwa no kuzoolwa yaaba omulame, káandi óobu ayikala olubazu lwo obúlyo lwa Múungu, weényini niwe alikutusabila.35Ni chiintu chi éecho echaakuhicha kututaáganisa ne engoonzi za Kristu? Mmahi, tichiliho! No óobu bilaaba tuli omu lwaágalalo luháango, tuli omu kuchuúndagulwa, tuli omu iífwa, nali kubulabulilwa ebizwáalo, nali omu buhuta, nali ichúmu, Kristu naazeendelela kutwéenda. 36Ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikusoomboola gáti, “Buchiile nituchwaaziikilwa ha kwíitwa, habwo kuba tuli abeésigwa baawe. Nitutwaalizibwa nke entaama, zo kubáagwa kwoónka.”37Náho no óobu bilaaba ago góona nigatusaánga, mazima íichwe nituzeendelela kusíinga, omu kulabila hali Kristu óogwo alikutwéenda. 38Nnyina obweétegeeleza nka nikwo tiháliho chiintu éecho echilikuhicha kututaáganisa ne engoonzi za Múungu hali íichwe. Múungu naazeendelela kutwéenda, keélaaba tuli abalame nali twaáfwiile. No óobu maléeka, nali abeena obutégeki abali aha bwíile, nali ebihaángwa ebiina amagala tibikuhicha kututaáganisa ne engoonzi zoómwe. No óobu amagaambo áago agalikweésuulukiza omu buchilo obu nali omu nchilo ezo ezilikwiiza, nali choóna chóona éecho echili omu igulu nali kuzimu, nali choóna chóona omu nsi, 39tiháliho echiintu éecho echilikuhicha kututaáganisa ne engoonzi za Múungu hali íichwe. Engoonzi éezo atuheéle íichwe kulabila ahali Kristu Yeézu, Omukáma wéetu.
1Kristu naasoombookelwa nka nikwo áago ndikweenda kugaamba na amazima goónka. No óobu omuganya gwaanze óogwo gulikweébeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu nágwo niguunsuúmba nka nikwo, tiínkugaamba ebisuba. 2Mazima, íinye nnyina entíimba mpáango bwooli no obusaasi buháango omu muganya gwaanze3habwa abaantu bi ihaánga lyaanze. Kábilaaba nibikuundilana, naakeékiliize kucheenwa no kutaáganisibwa obutába hamo na Kristu, kabyaakuba kukola iíntyo kwaakubeele kwíine omugaso omu kubazuna abanyalugaanda bazeenzi baanze. 4Abo nibo Abaiziraeli, abaantu áabo Múungu yaatoólize akabazila kuba abáana boómwe, yaábooleka ikuzo lyoómwe no okutaho endaganoa nábo. Káandi akabaha ebilagilo byoómwe, hamo ne emilago yoómwe, no kubalagiilila akazeendele óokwo elikweendelwa bamulámye. 5Boónyini ne enzáalwa za besiichwe enkúlu. Omu bazeele abo akalugamo Masihib habwo obu muuntu bwoómwe, weényini niwe Múungu, Mukúlu wa byóona, akuzibwe obucha no obuchiile!c Amina.6Tiinyina ensoonga nka nikwo Múungu akalemwa kuhikiiliza emilago yoómwe éezo akagaamba aha Baiziraeli. Tí bityo, habwo kuba tí nka nikwo Abaiziraeli bóona na abaantu ba Múungu owa amazima. 7Ti nka nikwo abazáalwa bóona ba Ibrahímu nibo abáana boómwe ba amazima. Náho Múungu akamweésagiza Ibrahímu aáti, “Kulabila ahali Izáaka olaabona enzáalwa áabo balyéetwa abaawe.”8Ensoonga ye ebigaambo ebyo ni nka nikwo, tibo bóona áabo abazeelwe kwo omubili na Ibrahímu nibo bali abáana ba Múungu, náho na abo boónka abazeelwe kuluga omu ndagano ya Múungu hali Ibrahímu, abo abanyalugaanda nibo balikubalwa kuba abáana boómwe Múungu. 9Habwo kuba echigaambo che endagano ezo ya Múungu chikaba chili chíti, “Omwáaka oguleéza, omu muhaanguko nko ogu, ndyaásuba ha kwéenyu, na Sáara mukaawe alyáaba yaázigeeze omutábani.”10Káandi tigo ago goónka, náho Rebéka náwe akamuzaálila isíichwe enkúlu Izáaka abáana bali amaloongo. 11Obuchilo amaloongo áabo batakazeelwe, na áaho babeele batakakozile choóna chóona chibe chizima nali chibi, Múungu yaámugaambila Rebéka aáti, “Omuzigeezo alaámuheéleza omulumuna.” 12Echigaambo éecho nichooleka nka nikwo Múungu naayéta omuuntu kwiingana ne echihika cha weényini Múungu, tí kwiingana na akazeendele ko omuuntu ogwo. 13Ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikusoomboola gáti, “Yakobo nkamutóoza, náho Esau nkamutámwa.”14Óobu tugaámbe chiíha habwa amagaambo áago? Tugaámbe nka nikwo Múungu tí wa amazima? Mmahi, no obuche bwa akáti! 15Múungu weényini akamugaambila Musa aáti, “Íinye mmuzilila echiganyizi omuuntu óogwo ndikweenda kumuzilila echiganyizi, mala Íinye mmuzilila embabazi óogwo muuntu wi ndikweenda kumuzilila embabazi.” 16Ha bwéecho, Múungu weénka niwe alikulamula kuganyila omuuntu weéna wéena, tí ha bweenzi nali echífu cho ogwo muuntu.17Léeba omu Maandiko Matakatíifu Múungu akamugaambila Farao omukáma wa Miísiri aáti, “Nkakubonesa kuba omukáma, mbone kwoóleka abaantu obuhicha bwaanze kulabila hali íiwe, ni izíina lyaanze likumuúke omu nsi yóona.” 18Mbwéenu nu, Múungu azilila echiganyizi ha muuntu, nko óokwo Múungu ayeénda, no kumukola omuuntu oóndi aábe no omuganya gugumile, nko óokwo Múungu alikweenda.19Hamo, omuuntu yaakaáhicha kubúuza aáti, “Kábilaaba nikwo bili bityo, Múungu naahichaho aáta kuhanisa omuuntu weéna wéena? No oóha óogwo ayaakuhicha kwaángiza éecho Múungu alikweenda?” 20Náho íiwe omuuntu, íiwe oli oóha kuhakana oótyo na Múungu? Ngási, echiseme chi ibúumba chikaáhicha kuhakana no omubúumbi waácho no kumubúuza chíti, “Ha bwaáchi okaambúumba oóti?” 21Omubúumbi ayina obuhicha bwo kubúumba ibúumba nko óokwo alikweendaho. Yaakaáhicha kubúumba enyuungu ibili kuluga ibúumba elyo nyini, enyuungu eémo eéba habwe ebikoleso bi isima, ne eéndi eéba habwe ebikoleso bya buli chilo.22Nikwo bili ahali Múungu. Akeenda kwoóleka abaantu echihulumuko na amagala goómwe, náho akeégumisiliza bwooli abaantu áabo bakwiilwe kusikizwa. 23Akakola aátyo, kuba abone kwoóleka ikuzo lyoómwe likúlu habwa abaantu áabo akaloonza kwiinaankula echiganyizi choómwe. Akaloonza kuluga kala babone kuba náze omu ikuzo lyoómwe. 24Omuli abo baantu áabo yaáyesile, tulimo no óobu íichwe. Talayesile Abayahudi boónka, náho no óobu áabo abali Abanyamahaánga.25Echo nicho éecho Múungu alikugaamba omu chitabu cho omubáasi Hosea aáti, “Abaantu áabo abatali abaánze, niimbeéta ‘Abaantu baanze.’ Na áabo ntalabeénzile, niimbeéta ‘Enfula zaanze.’ ” 26Káandi agaambile aáti, “Áaho baagaambíilwe báti, ‘Íimwe timuli abaantu baanze,’ áaho niho balyéetwa ‘Abáana ba Múungu óogwo ali omulame.’"27Káandi, omubáasi Isaya naagaámba habwa Abaiziraeli aáti, “No óobu kábilaaba Abaiziraeli ni béenzi nko omusényi gwa aha chaambo che enziba, náho áabo abalaáchuúngulwa, ni báche. 28Omukáma naabaha abaantu be éensi yóona omuchwaáziiko oguhikile atéena kwiílilwa, nko óokwo akagaamba.” 29Ni nko óokwo omubáasi Isaya akagaamba kala aáti, “Yaakubeele atali Omukáma wa Abalwaanila Ngoma atatusigaliízeho oluzáalo luche íichwe Abaiziraeli twaakubeele twaásiingaalikile bóona nka abaantu ba Sodoma na Gomóra.”30Mbwéenu, tugaámbe chiíha óobu habwa amagaambo ago? Abaantu áabo abali Abanyamahaánga tibalaágaleele kuba abaantu abagololoke omu méeso ga Múungu, náho Múungu akababalila kuba abagololoke ha muháanda gwo kumwiíkiliza Kristu. 31Abaiziraeli bakaba nibaagalala kweékomya ebilagilo bya Musa babone kubalwa kuba abagololoke omu méeso ga Múungu, náho tibalahikize.32Ha bwaáchi tibalabazilwe kuba abeena amazima omu méeso ga Múungu? Habwo kuba bakategeza ebikolwa byáabo na tibalamwiíkiliize Kristu. Kristu niwe ibáale lyo kweékuumpáho 33nko óokwo Múungu akagaamba omu Maandiko Matakatíifu aáti, “Muléebe, óokwo Sayuni niíntaho ibáale. Ibáale éelyo ni ibáale lyo kweékuumpáho abaantu, no oluchili lwo kubagwiisa, nályo nilibakola babe nibagwa. Omuuntu óogwo alikumwiíkiliza, taligooka no obuche bwa akáti!”
1Abeekiliza bazeenzi baanze, echo ndikweenda ha muganya gwaanze gwóona nka nikwo Abaiziraeli bachuungulwe. Éecho nicho ndikusaba ahali Múungu. 2Niinsuúmba nka nikwo, abaantu abo batiilého echífu cho kumukoondookela Múungu, no óobu bityo tibakusoombookelwa okwo Múungu alikweenda bamukoondookeleho. 3Boónyini tibalakoondookiile omuháanda óogwo Múungu alikubabalila abaantu obugololoke, habwo kuba tibalagusoombookiilwe, káandi bakaloondela kuba abeena amazima ha muháanda gwo kukulaatila echilagilo cha Musa.4Kristu niwe omuhélo gwe ebilagilo byóona bya Musa, kuba abaantu bóona áabo abalikumwiíkiliza weényini, babone kubalwa kuba abagololoke omu méeso ga Múungu. 5Musa akaandika habwo kubalwa kuba abagololoke omu méeso ga Múungu habwo omuháanda gwo kukwáata ebilagilo aáti, “Omuuntu óogwo alikukola góona áago agalikulagilwa omu bilagilo, naába no obulami habwo kubikoondookela ebyo.”6Náho habwo kubalwa kuba omugololoke omu méeso ga Múungu ha muháanda gwo kumwiíkiliza, Musa akagaamba aáti, “Mutaákweebuuza omu miganya yáanyu nka nikwo, ‘No oóha óogwo yaakaáhicha kuhanama olugulu kuhika omu igulu?’ ” Kugaamba tútyo nikumanyisa nka nikwo, mumusabe Kristu ayize ahaansi ezi. 7Na Musa akagaamba aáti, “Mutaákweebuuza nka nikwo, ‘No oóha óogwo alikuhicha kutúuka ahaansi kuhika omu liina elila lyo kuzimu?’ ”a Kugaamba tútyo nikumanyisa nka nikwo, mumuléete Kristu kuluga omu bafwiile.8Náho éecho echilikugaambwa omu Maandiko Matakatíifu ne éechi, “Echigaambo cha Múungu chili héehi ne ewe, chili omu kanwa kaawe na chili omu muganya gwaawe.” Óobu, echigaambo echo nicho empola éezo tulikwaátula habwo kumwiíkiliza Yeézu Kristu. 9Empola ezo ni nka nikwo, koolikugaamba habwo omunwa gwaawe íiwe nyini oóti, “Yeézu no Omukáma,” no kwiikiliza omu muganya gwaawe nka nikwo Múungu akamuzoola kuluga omu bafwiile, olyaáchuungulwa. 10Kuba omuuntu kaálikumwiíkiliza Yeézu Kristu ha muganya gwoómwe, niho alikubalwa kuba omugololoke omu méeso ga Múungu. Kaálikukúunda akagaamba okwiikilizákwe aha munwágwe, niho alikuchuúngulwa.11Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Buli muuntu óogwo alikumwiíkiliza, taligooka no obuche bwa akáti!” 12Amagaambo ago nigooleka nka nikwo, tihéena okutola aha Bayahudi nali áabo abali Abanyamahaánga. Heena Omukáma oómo weénka ha baantu bóona. Weényini naabahiíla bwooli ha bufula abaantu bóona áabo abalikumusaba. 13Habwo kuba Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Buli muuntu óogwo alikwéeta ahi izíina lyo Omukáma, naachuungulwa.”14Mbwéenu, abaantu nibahicha báta kumwéeta kábilaaba bachaáliga kumwiíkiliza? Káandi nibahicha báta kumwiíkiliza kábalaaba bachaáliga kuhuliza empola zoómwe? Na nibahicha báta kuhuliza empola zoómwe kábilaaba bachaali kwoólekeelelwa? 15Káandi abaantu nibahicha báta kuzeenda kwoólekeelela empola ezo kábalaaba batasiindikilwe? Ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikugaambaho gáti, “Kwiiza kwo omuuntu óogwo alikuleeta Empola Nzima, ne echigaambo chizima bwooli!”16No óobu bityo, ti Baiziraeli bóona áabo abaaziinaánkwiile Empola Nzima ezo no kuzikoondookela, beenzi tibalekiliize. Niyo ensoonga omubáasi Isaya akamubúuza Múungu aáti, “Mukáma, no oóha óogwo ayekiliize ago twaábasoomboóliile?” 17Ha bwéecho, abaantu nibahicha kumwiíkiliza Kristu kábilaaba baáhulila empola habwa Kristu. Náho nibahicha kuhulila kwoónka kábilaaba empola ezo zaáyolekeelelwa.18Mbwéenu, kábilaaba ni bityo, leka mbuúze. Ngási, Abaiziraeli tibalazihuliile ezo mpola? Na amazima nka nikwo bakazihulila, habwo kuba Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Abaantu bagaambile empola za Múungu buli hóona. No óobu kuhicha ha muhélo gwe éensi, bagaambile amagaambo goómwe.”19Leka mbuúze káandi. Ngási, obuchilo bahuliile ezo empola, tibalazisoombookiilwe? Na amazima nka nikwo bakazisoombookelwa. Echigaambo cho kutaándika, Múungu akabagaambila Abaiziraeli kulabila hali Musa aáti, “Niimbakola mubazilile ichubi abaantu abo abatali bi ihaánga lyaanze. Na niimbakola mube nimunigahala na abaantu abo abali abasilu.”20Mále, akabagaambila kulabila ha mubáasi Isaya aha bugimi aáti, “Abaantu abo abatalaankwaabile, nibo baánkugula. Na abaantu abo abatakutaabúuza empola zaanze, nibo neemanyisa hali boónyini.” 21Náho habwa Abaiziraeli, Múungu akagaamba aáti, “Echilo chóona nkatégeleza engalo kuteélana na abaantu baanze, náho boónyini ti bagololoki, káandi na abagome.”
1Óobu niimbuúza nka nikwo, ngási, Múungu akanagilana abaantu boómwe? Mmahi, no obuche bwa akáti! Íinye weényini ndi Omuiziraeli, kuluga omu luzáalo lwa Ibrahímu, kuluga omu lugaanda lwa Benyaámini. 2Múungu talanagileene abaantu boómwe áabo akabatóoza kulugiilila obuchilo éensi etakahaangilwe. Nali timukusoombookelwa éecho Amaandiko Matakatíifu galikugaamba habwo omubáasi Eliya obuchilo akadugulumila Múungu habwa Abaiziraeli? Yaámuzila nka nikwo, 3“Mukáma, abaantu aba beesile ababáasi baawe, no kukaambula amataámbilo gaawe. Íinye naásigala nyeénka, no obu nibaloónda kuunyíta neenye!”4Náho Múungu akamusubiza chiíha? Akagaamba aáti, “Neesigaliza abaantu ebihuumbi musaanzu áabo abatakuteélela ebizwi ha kulamya Baali.” 5No óobu nyini nikwo biliho, baásigaliileho Abaiziraeli báche kwoónka áabo Múungu yaatoólize habwe embabazi yoómwe.6Batoziibwe habwe embabazi ya Múungu, ha bwéecho ti habwe ebikolwa byáabo. Kayaakuba kutóoza kwoómwe nikutegeza ebikolwa byáabo, embabazi yoómwe neéba etachili embabazi káandi. 7Ha bwéecho, amagaambo galiho gáti. Abaiziraeli bakaloondela kuba abeena amazima omu méeso ga Múungu, náho tibalabonesize. Na Abaiziraeli kwoónka áabo abatoolizwe na Múungu, nibo bakabonesa. Abáandi áabo abasigaliile, Múungu akabakola babe ne emiganya elemiile. 8Ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikusoomboola gáti, “Múungu akabakola babe ne emyooyo elemiile, akabasweeka améeso gáabo kuba batabona kuhweeza, káandi akabaziba amatwi bataákuhicha kuhulila. Nikwo balikuhicha leélo éeli.”9No omukáma Daudi akagaamba aáti, “Obuchilo nibakola amazenyi gáabo, Múungu agakole kuba oluzuumba lwo kubabasa, no omutego gwo kubagwiisa, na gabe omweéholelo gwáabo. 10Améeso gáabo gaswéekwe ensiimbaazi, kuba bataákuhicha kuhwéeza káandi choóna chóona, ne emigoongo yáabo eyikale eyinamile buchiile, habwo olwaágalalo lwáabo.”11Óobu niimbuúza nka nikwo, ngási, Abaiziraeli bakeékuumpa kuhicha baásiingaalika butúnu? Mmahi, no obuche bwa akáti! Náho habwo kwáanga kwáabo obuchuúnguzi bwiizile aha Banyamahaánga. Aha muháanda óogwo, Múungu akeenda Abaiziraeli babone kubazilila ichubi. 12Kábilaaba okuhena kwa Abaiziraeli, kubabonesize embabazi mpáango hali abo Abanyamahaánga,b no obuzilwa bwáabo bwo omwooyo buleesile omugisa muháango omuli abo Abanyamahaánga. Mbwéenu ni butúnu nka nikwo kutaahibwamo kwáabo Abaiziraeli kwe enkuundugulu nikuba kwo omugisa bwooli!13Óobu, niingaámba ne emwe, abo muli Abanyamahaánga. Mazima Múungu akaansiíndika kúba entumwa habwa abo abali Abanyamahaánga. Niinyesiingiza omulimo gwaanze, 14omu kutegeza nka nikwo, kulabila emilimo yaanze, Abaiziraeli bazeenzi baanze nibabazilila íimwe ichubi lyo kubonesa obuchuúnguzi, na bityo niimbóna kubachuúngula abáandi omuli abo.15Léeba, obuchilo Abaiziraeli bakamwáanga Omuchuúnguzi, Múungu náwe akabaanga, akasemelana na abo Abanyamahaánga. Ha bwéecho, obuchilo Múungu alibeekiliza káandi Abaiziraeli, chilyáaba nka abáfwiile bazooka! 16Kábilaaba omuuntu yaámuheéleza Múungu omwéezo gwoómwe gwa mbele, niguba gwáaba omutakatíifu, no óobu omwéezo gwoómwe gwóona ogwaásigala niguba gwáaba omutakatíifu.17Kuba, omu musili amatábazi agáandi ago omuzeituni gakanogolwa, na áaho aha chitako chi gaanogweelweho haamelaho engulukizi yo omuzeituni gwo omu chitúuntu. Íimwe Abanyamahaánga muli itábazi elyo omuzeituni ogwo, mwaaba mwaákobelana amagala no okunywa hamo amalila go omuzeituni omuli ogwo musili. 18Ha bwéecho, mutabagaya áabo abaanogweelwe nka amatábazi. Muteésiingiza, mwiizuke nka nikwo, íimwe timukuzisutula emizi, náho ni íimwe áabo mulikusutulwa ne emizi.19Obúundi okaáhicha kugaamba oóti, “Áago matábazi gakanogolwa, íinye mbone kubibwa omu mwáanya gwaágo áaho gaanogweelwe.” 20Éego, na amazima. Amatábazi ago gakanogolwa habwo kuba tigaleékiliize, ne éewe oyemeeliile oótyo habwo kwiikiliza kwaawe. Ha bwéecho, otaákweesiingiza, náho omutíinage Múungu. 21Kuba Múungu akachwaáziika abo Abaiziraeli abali nka amatábazi ge entabuko yo omuzeituni, yakaahicha kukuchwaáziika neewe.22Muléebe óokwo Múungu aba ali enyeésagizi aha báandi, no obúundi óokwo alikubeéhoolela abáandi habwo omweéhoolelo muháango. Naabeehoólela áabo bakáanga kumwiíkiliza, na naakuzilila íiwe obweésagizi, koólizeendelela kumwiíkiliza. Náho koólilekaho kumwiíkiliza, ne ewe nyini noonogolwa.23Kábilaaba Abaiziraeli áabo nibalekelela obugome bwáabo bakeekiliza, nibabibwa káandi, habwo kuba Múungu ayina obuhicha bwo kubabibaho káandi. 24Ha kuba íiwe Omunyamahaánga, ha buteéka íiwe oli nki itábazi lyo omuzeituni gwo omu chitúuntu. Náho oyihilweyo okwo, weeza kubibwa aha muzeituni óogwo ogukaba guhaambilwe omu musili, ahaantu áaho omu buteéka tiho haawe. Náho, Abaiziraeli omu buteéka ni nka amatábazi go omuzeituni oguli omu musili, na ne echigaambo chiche bwooli hali boónyini kubibwa káandi aha chitako cho omuti ogwo nyini ogwáabo.25Abeekiliza bazeenzi baanze, niinyeénda musoomboókelwe habwe entaahililo ya Múungu éezo kala ekaba eli olufubo, kuba mutaákwiiza mukeésiingiza abeena amasala bwooli. Musoomboókelwe nka nikwo no omuli áabo Abaiziraeli abaabeele beena emiganya elemiile. Káandi, obugome bwáabo bukaba buli bwo omwáanya kwoónka, kuhicha basugeene Abanyamahaánga bóona baláaba baátaahile omu bukáma bwa Múungu.26Habwo omuháanda ogwo, Abaiziraeli bóona balaáchuúngulwa. Ni nko óokwo Múungu akagaamba omu Maandiko Matakatíifu aáti, “Omuchuúnguzi aleéza kuluga Sayuni, alaákola enzaalwa za Yakobo baleke kumwáanga Múungu. 27Áaho niho endagano yaanze nábo elaahikiílizwa, óobu ndeehaho ebiheno byáabo.”28Óobwo Abaiziraeli bakaba nibaánga Empola Nzima zo mwa Yeézu Kristu, bakeekola kuba ababisa ba Múungu. Náho echigaambo echo chaaba habwo mugaso gwáanyu, íimwe abaantu áabo muli Abanyamahaánga. No óobu bityo, Múungu achabéenda Abaiziraeli, habwo kuba akaba abatoólize beesébo enkúlu no kukola endagano nábo. 29Múungu kaálikuba yaatoólize abaantu boómwe no kubáfuuha, tiyaákuhicha kuhiinduka.30Kala, íimwe timulamukoondookiile Múungu, náho óobu mweenaankula echiganyizi cha Múungu, habwo kuba Abaiziraeli tibalamukoondookiile. 31Léeba, bityo nyini nibiba hali boónyini. Óobu tibakumukoondookela Múungu, náho nibeenaánkula echiganyizi cha Múungu káandi, habwo kuba nibabona óokwo íimwe mwiinaánkwiile echiganyizi choómwe. 32Múungu akaboha abaantu bóona omu bugome bwáabo, abone kubazilila bóona echiganyizi.33Ngási! No oóha óogwo yaakuhicha kusoombookelwa óokwo buli obuhite bwa Múungu, amasala no obumanyi bwoómwe? Titukuhicha kubisoombookelwa! Táliho omuuntu óogwo ayaakuhicha kusoombookelwa obulamuzi bwoómwe nali kwoólekeelela emiháanda yoómwe. 34“No oóha ayaakuhicha kusoombookelwa ebiteékuzo byo Omukáma? No oóha óogwo abeele ali omuhanuuzi woómwe?”35“Nali, no oóha óogwo akamwoóhoza Omukáma echiintu éecho weényini alikweendelwa amusubize?” 36Múungu niwe óogwo akahaanga ebiintu byóona. No kulabila hali weényini ebiintu byóona nibizeendelela kubaho, ne ebiintu byóona biliho habwi ikuzo lyoómwe. Akuzibwe obucha no obuchiile! Amina.
1Óobu abeekiliza bazeenzi baanze, nimusoomboókelwa óokwo Múungu atuzilila echiganyizi. Ha bwéecho, niimbatoozela nka nikwo, mweésohoze emibili yéenyu ahali Múungu, mube nke echitáambo éecho echili echiláme, ne echitakatíifu, éecho echilikumunuliza. Kukola mútyo, nigwo omuháanda gwa mazima gwo kumulámya Múungu. 2Mutátoolela obuteéka bwa abaantu be éensi ezi, náho muleke Múungu ahiindule emiganya yáanyu, mubóne kuba ne ebiteékuzo ebizima. Áaho niho mulaahicha kusoombookelwa áago Múungu ayeénda omu kugakola, na bityo nimubona kumanya nka nikwo ne echigaambo echili chizima, echilikumusemelela ne echihikile.3Óobu, kwiingana ne embabazi éezo Kristu ambonesize iímbe entumwa yoómwe, niimbagaambila buli oómo wáanyu nka nikwo, ataákweebona nka nikwo agasize bwooli kuchila okwo alikweendelwa aábe. Okuteekuza kwáanyu kube ne endeengo yo kwiingana no okwiikiliza okwo Múungu amugabiile buli oómo.4Nko óokwo mulikumanya, twiina omubili gúmo, náho gwiina enzíingo nyíinzi, na buli luziingo lutageene omulimo gwaálwo. 5Bityo nikwo ne echwe, tuli béenzi, náho twaabele omubili gúmo habwo kukwaátana kwéetu na Kristu. Aha mubili gwoómwe, buli muuntu no oluziingo ahali bazeenzíbe.6Ha bwéecho, twiine engabilano bunaanka bunaanka, nko óokwo Múungu akatuha kwiingana ne embabazi ezi yaátuhéele, ha bwéecho tuzikolese habwa bazeenzi béetu. Omuuntu óogwo aheelwe engabilano yo kusohoza obubáasi, azikolese ezo ngabilano kwiingana no okwiikiliza kwéetu. 7Omuuntu óogwo aheelwe engabilano yo obuhalila, abakolele bazeenzíbe kuzima. Omuuntu óogwo aheelwe engabilano yo kweégesa, abeégese kuzima. 8Omuuntu óogwo aheelwe engabilano yo kubatiimbya omuganya bazeenzíbe, akole aátyo aha muganya gulikwéela. Omuuntu óogwo aheelwe engabilano yo kuzuna abaantu ebyo kubagasa, akole aátyo aha bufula. Omuuntu óogwo aheelwe engabilano yo obutwáale, ategeke ha chífu chóona. No omuuntu óogwo aheelwe engabilano ye echiganyizi, aganyile bazeenzíbe ha kusemelelwa.9Mubeénde bazeenzi báanyu habwe engoonzi za amazima ezitéena bugóbya bwoóna bwóona. Munobe echigaambo choóna chóona echo obuzilwa, mukole ebizima obuchilo bwóona. 10Mweendane íimwe omuli íimwe nka abadugu abe éenda eémo. Buli muuntu amuzilile isima liháango muzeenzíwe.11Mutaákuba abaléenga omu kukola emilimo yo Omukáma, náho mutagate omu mwooyob ha kuzeendelela kumugomookela. 12Musemelelwe habwo kuba nimutegeza kubonesa amazima áago Múungu akabalaganisa. Mweégumisilize omu ntíimba, na muzeendelele kumuneémbelela Múungu. 13Mubazune abatakatíifuc omu byeégasilo byáabo, na mweéyomeleze omu kubasaandukila abazenyi.14Abaantu áabo abalikubaágalaza íimwe, mubasabile nka nikwo Múungu abafúuhe. Náho mutaákuba nimubasabila nka nikwo bachéenwe. 15Munulilwe hamo na áabo abalikunulilwa, na muchule hamo na áabo abalikuchula. 16Muzeendane hamo omu chihika chimo. Mutaákuba nimweláata, náho mweécheeshe, mube no okukobana na abaantu abahabi. Mutaákweebona nka nikwo íimwe mweénka mwiina amasala.17Abaantu kábalaabakolela obuzilwa, mutabakólela obuzilwa. Náho mutekaáne ha kukola éebyo abaantu balaáleeba nka nikwo ni biluunzi. 18Kábilaaba nibikuundilana, na kábilaaba óokwo mulikuhicha chigasize, muteelane omu buhóolo na abaantu bóona.19Enfula zaanze, muteehoólela enzigu, náho mumulekele Múungu akole aátyo. Habwo kuba omu Maandiko Matakatíifu Omukáma naagaámba aáti, “Kuliha enzigu no omulimo gwaanze, ne éenye ndaahoolela.” 20Káandi, Amaandiko Matakatíifu nigagaámba habwo obutehoólela gáti, “Kábilaaba omubisa waawe ayina enzala, omuzune echookulya. Na kábilaaba ayina iliho, omuzune echo okunywa. Koólaazila oótyo, noóba nko owaámukumila amatoondo go omulilo ha mútwe gwoómwe.” 21Otasiingwa no obuzilwa óobwo olikukolelwa na abaantu, náho obusíinge obuzilwa obwo omu kukola ebizima.
1Buli muuntu naayeéndelwa kugololokela abatégeki be éensi. Habwo kuba, obutégeki bwóona buluga hali Múungu, káandi na abatégeki abaliho, niwe abakola kuba abatégeki. 2Ha bwéecho, omuuntu weéna wéena óogwo alikuhinyooza obutégeki bwáabo, naamuhinyooza Múungu óogwo akabata ahali obwo butégeki. No omuuntu kaálaasiingaangana aátyo, naayeleetelela omuchwaáziiko gwa Múungu.3Abatégeki tibakutiinisa omuuntu ogwo alikukola ebizima, náho óogwo alikukola amábi. Ha bwéecho, kábilaaba tokweenda omutíine omutégeki, oóbe nookola ebizima, náwe naakusiingiza, 4kuba weényini no omuzáana wa Múungu, ne emilimo éezo alikukola eyina omugaso hali íiwe. Náho, koólaakola amábi, áaho íiwe nooyeendelwa omutíine! Na amazima nka nikwo ayina obuhicha bwo kukweéhoolela. Omu kukola aátyo, naába omuhálila wa Múungu omu kuhikiiliza echihulumuko choómwe ahali ogwo alikukola amábi. 5Ha bwéecho, ni lwaampaka kugololokela abatégeki be éensi. Okubagololokela kwáanyu kutaákuba na habwo kutíina echihulumuko cha Múungu, náho mubakuze habwo kuba nimusoomboókelwa kuzima aha miganya yáanyu nka nikwo, Múungu naayeénda mube nimukola mútyo.6Káandi, na habwe ensoonga ezo, nicho mulikusoholeza oluhaambwe. Kuba abatégeki na abahálila ba Múungu, nibakola omulimo óogwo Múungu abaheéle bagukole. 7Ha bwéecho, mube nimuha bóona ebibahikile. Musohoze oluhaambwe aha bahaámbya áabo abalikwiinaankula oluhaambwe. Mukole mútyo ahali buli ibáanza éelyo olikutóongwa. Na kábilaaba nimweendelwa kuzilila isima omuuntu óogwo ahikilwe kuhaabwa, mbwéenu mumugololokele. Mutaákuba nimutoóngwa choóna chóona no omuuntu, náho kwoónka ibáanza lye engoonzi. Ogwo ayine engoonzi na muzeenzíwe, niwe alikuhikiiliza ebilagilo bya Múungu.8Mutaákuba nimutoóngwa choóna chóona no omuuntu, náho kwoónka ibáanza lye engoonzi. Ogwo ayine engoonzi na muzeenzíwe, niwe alikuhikiiliza ebilagilo bya Múungu. 9Léeba, ebilagilo nibigaámba bíti, “Otasaambana, otaákwíita, otaákwiiba, no otaákweefuuza echiintu cha muzeenzi waawe.”* Náho, ebilagilo ebyo ne ebiindi byóona nibiteelaniswa omu chilagilo chimo éecho echilikugaamba chíti, “Omweénde muzeenzi waawe nko óokwo olikweéyeenda íiwe nyini.”* 10Omuuntu óogwo alikumweenda muzeenzíwe, takumukolela amábi. Ha bwéecho, engoonzi nigwo omuháanda gwo kuhikiiliza ebilagilo bya Múungu.11Mube nimukola ago góona, habwo kuba nimusoomboókelwa nka nikwo, esáaha yo kwiimuka kuluga omu túlo yaáhikile. Léeba, obuchilo bwo obuchuúnguzi bwéetu buli héehi bwooli, kuchila aha bubaandizo óobu twaabaandize kwiikiliza. 12Óobu, itúumbi lyaázeendelela, heéliliza kuba omulucheelelélwa. Ha bwéecho, tuhúle ebikolwa bíbi éebyo ebikolwa omu nsiimbaazi, na tukwaáte ebikwáato byo omwaanga.13Tube na akazeendele kaluunzi nka abaantu áabo abalikutúula omu mwaanga gwe echilo chisha. Tutaákuba abaantu áabo abalikulya amazenyi ge etuúnku zo omubili no obutamiizi. Tutaákukola engaanda yoóna yóona yo kweélyaama buyaga. Tutaákuba abe enkuúngana, nali kuba abi ichubi. 14Náho, Omukáma Yeézu Kristu aábe niwe omweébeembezi wáanyu. Muteekililizana no obuche bwa akáti kweébeembelelwa ne entabuko ye ebiheno ha kukulaatila etuúnku zaáyo mbi.
1Mumwiinaánkule omwiikiliza muzeenzi wáanyu óogwo owo obulemwa omu kwiikiliza kwoómwe. Mutamuhakanisa habwe ebiteékuzo byoómwe. 2Omuuntu oómo naayikiliza omu kulya buli kaantu, náho omuuntu oóndi óogwo okwiikiliza kwoómwe kwiina obulemwa, atuungwa okulya omukubi gwa amababi gwoónka.3Omuuntu óogwo aálya buli chiintu, atamugaya muzeenzíwe ogwo atakulya buli chiintu. Náwe omuuntu ogwo atakulya buli chiintu, atamuchwaaziikila muzeenzíwe ogwo alikulya buli chiintu, habwo kuba Múungu amukuunzile aátyo nko óokwo aáli. 4Íiwe toyina obuzizi bwoóna bwóona bwo kuchwaáziika omuhálila wo omuuntu oóndi. Omukáma woómwe niwe alikusoombookelwa nka nikwo omuhálila woómwe yaáhena nali takahenile. No omuhálila woómwe naakola nko óokwo alikweendelwa, habwo kuba Omukáma Yeézu ayina obuhicha bwo kumwiímeeleza aábe naakola aátyo.5Omuuntu yaakaáhicha kuleeba nka nikwo echilo bunaanka chiina ensoonga kusaaga echilo echíindi, náho omuuntu oóndi naahicha kuleeba nka nikwo ebilo byóona nibisusana. Buli muuntu aábe naayetegeeleza omu kukulaatila akateékulize koómwe óokwo yaálamula ni chilo chi echigasize. 6Omuuntu óogwo alikuleeba nka nikwo echilo bunaanka chiina ensoonga kuchila ebilo ebíindi, naakola aátyo habwo kuba naayeénda kumunuliza Omukáma. No oóndi óogwo alikulya choóna chóona, naakola aátyo habwo kuba naayeénda kumunuliza Omukáma, tiyaákuhicha kulya choóna chóona atéena kumusiima Múungu. No oóndi óogwo atakulya buli chiintu, naakola aátyo habwo kuba naayeénda kumunuliza Omukáma, náwe naamusiima Múungu.7Niingaámba iíntyo, habwo kuba táliho omuuntu omuli íichwe óogwo alikutúula habwa weényini weénka, nali óogwo alikukaba habwa weényini. 8Obuchilo óobu tuli abalame, nitutuúla habwo Omukáma Yeézu. No obuchilo óobwo tulikufwa, nitufwa habwo Omukáma Yeézu. Ha bwéecho, kábilaaba tuli abalame nali nitufwa, íichwe tuli abaantu boómwe. 9Ezi niyo ensoonga nka nikwo Kristu akafwa no kulama káandi, kuba aábe Omukáma wa abaantu bóona, abo abáfwiile na abalame.10Náho íiwe óogwo olikulya emikubi ya amababi yoónka, na ha bwaáchi noochwaaziíka omwiikiliza muzeenzi waawe? Ne éewe óogwo olikulya buli chiintu, na ha bwaáchi noomugaya omwiikiliza muzeenzi waawe? Íichwe twéena tulaáyemeelela omu méeso ge echitébe chi ikuzo lya Múungu, náwe alaátuchwaaziika buli oómo wéetu. 11Ni nko okwo Amaandiko Matakatíifu okwo galikugaamba gáti, “Mazima, Omukáma Múungu agaámba, buli muuntu alaátéela ebizwi omu méeso gaanze, na buli muuntu aha lulími lwoómwe alaámukuza Múungu.”12Ha bwéecho, buli oómo wéetu, alyeégaamba weényini omu méeso ga Múungu. 13Ha bwéecho, tuhúle kweéchwaaziika. Tulamule kuleka kukola choóna chóona éecho cho kumuleételela omwiikiliza muzéenzi wéetu kukola ebiheno nali kumuta omu bileengeso.14Habwa ameégeso go Omukáma Yeézu, niinsoomboókelwa aha bweetegeeleza nka nikwo, tihaliho echookulya choóna chóona echilofo. Náho kábilaaba omuuntu naabona echookulya bunaanka ne echilofo, aho niho echookulya echo chibeele echilofo hali weényini. 15Ha bwéecho, kábilaaba íiwe noomuleetelela omwiikiliza muzeenzi waawe asáase bwooli omu muganya gwoómwe obuchilo noólya ebyookulya bunaanka, áaho niho olikuba waáleka kumweenda muzeenzi waawe. Ha bwéecho, oteekiliza no obuche bwa akáti nka nikwo, echookulya chaawe chibe entaahililo yo kuhaba kwo omuuntu oóndi óogwo Kristu akafwa habwa weényini!16Otakola chiintu éecho íiwe olikuchibona ni chizima, chibe nichizumwa na abáandi nka nikwo ne chiintu chibi. 17Kuba empola zo obukáma bwa Múungua tí habwo okulya no okunywa, náho ne empola habwo kukola amazima, kutúula omu obuhóolo no omu manulilwa. Áago góona nigakuúnda habwo kuzunwa no Omwooyo Mutakatíifu.18Omuuntu óogwo alikumuheéleza Kristu aátyo, naamunuliza Múungu, káandi naasiimwa na abaantu. 19Ha bwéecho mbwéenu, tukole echífu obuchilo bwóona ha kukola amagaambo áago agalikuléeta obuhóolo omu beekiliza bazeenzi béetu, na áago agalikubagúmya omu kwiikiliza.20Otaákusiisa omulimo gwa Múungu habwe ebyookulya byoóna byóona éebyo olikweenda. Mazima, ebyookulya byóona nibiikililizibwa kulíibwa, náho ni kubi aha muuntu kulya echookulya choóna chóona éecho echilikuleételela muzeenzi waawe kuhena. 21Ni kuzima okazila kulya enyama, nali okunywa evíini,b nali kukola choóna chóona éecho echaakukutwaalilila kumutamisa omwiikiliza muzeenzi waawe.22Óobu íiwe, okwiikiliza kwaawe óokwo oyinakwo oyikále nakwo íiwe weénka omu méeso ga Múungu kwoónka. No omugisa kukola éecho olikuteékuza nka nikwo na amazima otéena kweéchwaaziikila íiwe nyini. 23Náho, weéna wéena óogwo alikugumwa gumwa habwe echookulya éecho alikulya, óogwo naába yaáchwaaziikwa na Múungu, habwo kuba ogwo naakola éecho alikwiikiliza nka nikwo ni chibi omu méeso ga Múungu. Kábilaaba omuuntu kaálaakola choóna chóona éecho atakwiikiliza nka nikwo ni chizima, áaho naába yaáhena.
1Mbwéenu, íichwe áabo twaákomiile omu kwiikiliza, nitweendélwa kubeémela bazeenzi béetu áabo abalikweélemwa omu kwiikiliza. Tubahwéele omu bulemwa bwáabo, na tuleke kukola amagaambo áago tulikunulizwa íichwe nyini. 2Buli oómo wéetu, akole amagaambo go kumunuliza omwiikiliza muzeenzíwe habwo mugaso gwoómwe, abone kugumisibwa omu okwiikiliza.3No óobu Kristu weényini, talakozile amagaambo áago agamunuliza weényini weénka. Náho áago akakola gakaba gali nko óokwo eyaandikilwe, “Ebizumi éebyo balikukuzuma íiwe Múungu, bikaánsaanga neenye.” 4Góona áago agaayaandikilwe kala omu Maandiko Matakatíifu, gakaandikwa habwo kutweégesa íichwe. Amaandiko áago agalikutuhweela kweégumisiliza omu lwaágalalo lwéetu na nigatutiímbya, tubone kúba ni itegezo.5Múungu niwe entabuko yo kweégumisiliza no kututiimbya emiganya. Óobu, niinsaba nka nikwo, abakole muzeendane hamo aha chihika chimo, habwo kuba nimumutoolela Kristu Yeézu. 6Áaho niho íimwe mwéena nimuhicha kumukúza Múungu, Iíse wo Omukáma wéetu Yeézu Kristu, aha chihika chimo na ahi iláka límo. 7Óobu, mube nimweeyiinaánkula íimwe omuli íimwe, nko óokwo Kristu akabeénaankula íimwe, kuba abaantu babone kumukúza Múungu.8Habwe ensoonga niimbagaambila nka nikwo, Kristu akeeza kuba omuheéleza wa Abayahudi, abone kuboóleka nka nikwo, Múungu no omweésigwa. Habwo omuháanda gwa Kristu, Múungu ahikiliize endagano zóona éezo akalagana ahali beesébo enkúlu. 9Káandi, akeeza kubonesa abaantu áabo abatali Abayahudi bamukuze Múungu habwe echiganyizi choómwe. Ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikugaamba gáti, “Mbwéenu, niinkusiingiza omu baantu ba amahaánga agáandi, Niinkuzinila enzina zo kulikúza izíina lyaawe.”10Káandi, Amaandiko nigagaámba gáti, “Íimwe abaantu ba amahaánga agáandi, munulilwe hamo na abaantu ba Múungu!” 11Káandi, Amaandiko nigagaámba gáti, “Íimwe abaantu bóona ba amahaánga agáandi, mumukuze Omukáma. Íimwe abaantu bóona, mumukuze bwooli!”12No óobu omubáasi Isaya náwe akagaamba aáti, “Omuuntu oómo kuluga omu chitáko cha Yese aléeza, náwe alaátégeka amahaánga góona. Na abaantu ba amahaánga góona, balyaámutegeza nka nikwo, weényini alaábachuúngula.”13Múungu niwe óogwo tulikutegeza nka nikwo alaákola góona áago akatweésagiza. Ha bwéecho, niimbasabila nka nikwo, ababonese obuhóolo bwóona na manulilwa góona obuchilo nimuzeendelela kumwiíkiliza. Áaho niho muláaba ni itegezo liháango, habwo kuba nimuzunwa na amagala go Omwooyo Mutakatíifu.14Abeekiliza bazeenzi baanze, nnyine itégezo nka nikwo íimwe muli abaantu abe emiganya mizima, na mwiina obuhicha bwo kusoombookelwa kuzima óokwo mulikweendelwa mukole, káandi mwiina obuhicha bwo kweéhanuuza.15No óobu bityo, naábaandikila amagaambo agáandi omu lwaandiko óolu aha bugimi, mbone kubeézukiza amagaambo ago. Naázila iíntyo, habwo kuba Múungu ambonesize embabazi zo 16kuba omuheéleza wa Kristu Yeézu habwa abaantu áabo abali Abanyamahaánga. Nkaheebwa omulimo gwo obugabe bwo kubalaangaanila Empola Nzima kuluga ahali Múungu, kuba babone kwéezwa no Omwooyo Mutakatíifu. Bityo, nibaba nke echigabo éecho echilikumunuliza Múungu.17Óobu, habwo kukwaátana kwaanze na Kristu Yeézu, niinhicha kweésiingiza obuchilo niimmuheeleza Múungu kulabila hali weényini. 18Neenye tiíndileengesa kugaamba echigaambo choóna chóona echíindi, náho ebyo byóona éebyo Kristu akakola kulabila hali íinye. Akakola Abanyamahaánga bamukoondoókele, kulabila amagaambo áago nkaba niingaámba no omulimo óogwo nkaba niinkola. 19Bakakwéeswa kukoondookela, habwo kuba kulabila hali íinye bakabona obuzizi bwa Kristu aha manyiso na amahano. Nkahicha kugakola habwo obuzizi bwo Omwooyo gwa Múungu. No omu kukola ebyo, nkazoongoloka buli hóona niinyolekeelela Empola Nzima habwa Kristu, kubaandiza omu chikaali cha Yeruzaléemu kuhika omu iboma lya Iluriko.20Omuli ago góona, niinyeyomeleza kwaátula Empola Nzima ahaantu áaho abaantu bachaáliga kwoólekeelelwa empola habwa Kristu. Niinkola iíntyo, ntaákwiiza kwoómbeka ahaantu áaho omuuntu oóndi yaámazile kutaho oluhazo lwoómwe. 21Óokwo ndikukola, ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikugaambaho gáti, “Abaantu áabo bachaáliga kwoólekeelelwa empola zoómwe, nibo balizibona, na abaantu áabo bachaáliga kuzihuliza, nibo balaazisoombookelwa.”22Emilimo ezo nizo zikaba niziinzibila bwooli kwíiza okwo hali íimwe. 23Náho óobu, tiínchiina emilimo yaanze omu byaalo éebi, na aha kuba ne emyáaka míinzi óobu mbele niinyegoónga bwooli kwíiza hali íimwe,24niintegeza kubayeélela no kwíikala hamo ne emwe aha mwáanya muche, no omuganya gwaanze gubone kunulilwa ha kuba néemwe. [Niinhiingula hali íimwe] obuchilo niinzeénda omu nsi ya Spania, na niintegeza muunzune omu luzeendo lwaanze. 25Mbwéenu óobu, niinzeénda Yeruzaléemu mbone kubasoholeza omusolo abeekiliza bazeenzi béetu abo óokwo.26Abeekiliza abali Makedonia na Akaya, bakabona ni kuzima kusohoza omusolo, babazune abahabi omu beekiliza abali okwo Yeruzaléemu. 27Áabo boónyini bakalamula kukola bátyo. Náho na mazima nka nikwo nibatoóngwa kubazuna, habwo kuba bakobile hamo na Abayahudi omu migisa zo obuchuúnguzi éezo zilabila aha Bayahudi. Ha bwéecho, abeekiliza abatali Abayahudi nibeendelwa babahweele Abayahudi ha kubaha ebiintu byáabo.28Obuchilo niímba naámazile omulimo ogwo gwo kubatwaálila abeekiliza ba Yeruzaléemu echeégasilo echo, niimbaánza oluzeendo lwaanze lwo kuzeenda Spania, na niindeétwa hali íimwe. 29Niinsoomboókelwa nka nikwo, obuchilo ndéeza hali íimwe, niinyíza no omugisa guhikiiliile bwooli gwo mwa Kristu.30Abeekiliza bazeenzi baanze, habwo kukwaátana kwéetu no Omukáma wéetu Yeézu Kristu, na habwe engoonzi zo Omwooyo Mutakatíifu éezo atuheéle, niimbasaba aha muganya gwaanze gwóona nka nikwo, mweéyomeleze kukwaátana ne éenye omu kuúnsabila ahali Múungu. 31Muunsabile nka nikwo, abaantu omu nsi ya Yudea okwo áabo abatakumwiíkiliza Yeézu Kristu, bateéza bakaanzila kubi.* Káandi muunsabile nka nikwo abatakatíifu bo okwo Yeruzaléemu, beekilize kwiinaankula echeégasilo éecho ndikubatwaálila. 32Bityo, Múungu kaálaayeénda, ndéeza hali íimwe omu manulilwa bwooli, mbone kuba no obuchilo bwo kuhuúmula hamo ne emwe.33Múungu óogwo alikubaha obuhóolo, aábe hamo ne emwe mwéena. Amina.
1Niinyeénda kubamanyisa munyaányeechwe Fibi. Weényini no omuheéleza we ekelezia éezo eli Kenkrea. 2Niinsaba mumunyegeze kuzima, habwo kuba náwe no omwiikiliza wo Omukáma Yeézu. Mumunyegeze nko óokwo elikweendelwa omu beekiliza ba Yeézu Kristu. Káandi, niinsaba nka nikwo, mumuzune na choóna chóona éecho kumugasa, habwo kuba weényini náwe akahweela abaantu béenzi, hamo neenye.3Munyaángalukize Prisila hamo na Akila. Abo na abahálila bazeenzi baanze omu milimo ya Kristu Yeézu, 4na bakeelilila kubuza obulami bwáabo ha bwaánze. Tíwe íinye nyeénka óogwo ndikubasiima, náho no óobu abeekiliza áabo Abanyamahaánga omu makelezia góona, nibabasiima. Munyaángalukize abeekiliza áabo ababa nibakoba kusaba omu nzu yáabo. 5Munyaángalukize engaanzi yaanze Epaineto. Weényini niwe owo kubaanza kumwiíkiliza Kristu omu chaalo cho okwo Asia.6Munyaángalukize Mariamu óogwo akeéyomeleza aha chífu kukola emilimo hali íimwe. 7Munyaángalukize Androniko na Yunia, Abayahudi bazeenzi baanze, áabo bakabohwa hamo ne éenye omu ibóhelo. Bakanyibeembelela omu kumwiíkiliza Kristu, káandi bakumuukile bwooli omu ntumwa. 8Munyaángalukize engaanzi yaanze Ampuliato, omwiikiliza wo Omukáma wéetu Yeézu Kristu.9Munyaángaluchize Urbanus, omuhálila muzéenzi wéetu omu milimo ya Kristu, ne engaanzi yaanze Stakisi. 10Munyaángalukize Apele. Weényini akaba ali omweésigwa omu bileengeso bíinzi habwa Kristu. Káandi munyaángalukize abaantu bo omúka ya Aristobulo. 11Munyaángaluchize Herodioni, Omuyahudi muzeenzi waanze. Munyaángalukize abaantu bo omúka ya Narkiso áabo abalikumwiíkiliza Omukáma wéetu Yeézu Kristu.12Munyaángalukize Trifaina na Trifosa. Abakázi áabo nibeeyomeleza bwooli kukola emilimo yo Omukáma wéetu Yeézu Kristu. Káandi, munyaángalukize engaanzi yaanze Persisa. Óogu náwe no omukázi óogwo ayegumisilize bwooli kukola emilimo yo Omukáma wéetu Yeézu Kristu. 13Munyaángalukize Rufoni, omutoózibwa wo Omukáma wéetu Yeézu Kristu, munyaángalukize na nyina. Nyina óogwo akaanzuna nka máaha omuzéele. 14Munyaángalukize Asinkrito, Flegoni, Herme, Patroba, Herma, na abeekiliza bóona abali hamo náze.15Ha muheleeluko, munyaángalukize Filologo na Yulia, Nerea na muhala wáabo, na Olimpa, hamo na abatakatíifu bóona abali hamo nábo. 16Mweéyaangaluche aha chinyweégelo echitakatíifu. Abeekiliza ba amakelezia góona ga Kristu, nibabaangalucha.17Óobu, abeekiliza bazeenzi baanze, niimbaséega nka nikwo, mube méeso na abaantu áabo abalikuleételela obutaániso omu beekiliza. Abaantu áabo nibaleetelela abeekiliza kukola ebiheno, na nibaganuga ameégeso áago mukeégeswa. Mweélige hala nábo! 18Abaantu ba akazeendele áako tibakumukolela Kristu, Omukáma wéetu, náho éecho balikuloonda no kukulaatila etuúnku záabo zoónka. Nibagaámba amagaambo maluunzi go kweéseengeleza, náho nibabeéha abaantu abalikwiikiliza empola ze ebisuba aha bwiila.19Abaantu bóona bahuliíze óokwo mulikumukoondookela Omukáma hali byóona. Echigaambo echo nichiinnuliza bwooli. No óobu bityo, niinyeénda mube na amasala bwooli omu kukola amagaambo agasemiile, na mweélige no obuzilwa bwoóna bwóona. 20Náwe Múungu óogwo alikubaha obuhóolo, takwiílilwa, bwaangu alaálitabagula elyo Isitáani ahaansi ya amagulu gáanyu. Embabazi yo Omukáma wéetu Yeézu Kristu eébe hamo ne emwe. [Amina.]21Timoteo, omuhálila muzeenzi waanze, naabaangalucha. Káandi, Abayahudi bazeenzi baanze Lukio, Yaasoni na Sosipatro, nibabaangalucha. 22No óobu íinye Tértio, omwaandiki wo olwaandiko óolu lwa Paulo, niimbaangalucha habwo Omukáma.23Gayo óogwo íinye Paulo ndikwiikala owoómwe, náwe naabaangalucha. Omúka yoómwe abeekiliza bóona be ekelezia ya aha niho bakoba. Káandi Erasto, óogwo no omubiiki we empilya wo omu iboma éeli,c naabaangalucha. Aha muheleeluko, mudugu wéetu Kwaátuusi naabaangalucha. 24(Embabazi yo Omukáma wéetu Yeézu Kristu eébe hamo ne emwe mwéena. Amina.")25Óobu, tumukuze Múungu! Weényini naahicha kubakola mube nimuguma omu kwiikiliza kwáanyu, kulabila omu Mpola Nzima habwa Yeézu Kristu éezo nkaba niinyolekeelela hali íimwe. Empola éezo ekaba eli olufubo buluga kala, 26náho óobu, etiilwe ha bwéelu, no kulabila omu Maandiko Matakatíifu ga ababáasi, empola éezo zikumuukile omu baantu ba amahaánga góona omu nsi. Múungu wo bucha no buchiile niwe alagiile empola ezo zaatulwe omu baantu bóona, kuba abo káandi babone kumwiíkiliza no kumukoondookela Omukáma Yeézu.27Múungu nyakámo, niwe owa amasala, óogwo kulabila hali Yeézu Kristu ikuzo liina weényini obucha no obuchiile! Amina.
1Olwaandiko óolu naáyaandika íinye Paulo, ndi hamo no omwiikiliza muzeenzi wéetu Sostenesi. Nkeetwa kuba entumwa ya Kristu Yeézu habwo okweenda kwa Múungu. 2Nitubaandikila íimwe áabo muli omu kelezia ya Múungu Korinto. Múungu abeelize omu kuba no obúmo na Kristu Yeézu yaábéeta mube abatakatíifua boómwe Múungu. Nitubaandikila íimwe hamo na abaantu bóona abe nkási zóona áabo abalikumusaba Yeézu Kristu, óogwo ali Omukáma wáabo na no Omukáma wéetu ne echwe. 3Embabazi no obuhóolo kuluga ahali Isíichwe Múungu, na aha Mukáma Yeézu Kristu, bibe hamo ne emwe.4Niimusíima Múungu omwáanya gwóona hali íimwe, habwe embabazi éezo abaheéle aha muháanda gwa Kristu Yeézu. 5Habwo kukwaátana kwéenyu na Kristu mubeele abahíte ahali buli chigaambo, muno aha kugaamba kwéenyu na aha amasala gáanyu. 6Éebyo nibyooleka nka nikwo empola habwa Kristu éezo tukaboólekeelela ne eza amazima.7Ha bwéecho timulacheheliilwe no obu engabilano eémo yo Omwooyo Mutakatíifu, kamulikuba nimutegamilila aha chihika chiháango kusuba kwo Omukáma wéetu Yeézu Kristu. 8Weényini alaábagumya kuhicha ha muheleeluko mutaákwiiza kuba no okutuúzilwa, echilo echo cho okwiiza Omukáma wéetu Yeézu Kristu. 9Múungu alaákola ago habwo kuba weényini no omweésigwa, niwe akabéeta íimwe, mube no obúmo no Omutábani, Yeézu Kristu Omukáma wéetu.10Mbwéenu, beekiliza bazeenzi baanze, niimbatoózela ahi izíina lyo Omukáma wéetu Yeézu Kristu nka nikwo, mulekelele kuzogootana choónka muhulilane omu kahooyele káanyu. Mutaákuba nimutaána omuli íimwe, náho mube no obúmo omu kuteékuza kwáanyu no omu chihika cháanyu. 11Beekiliza bazeenzi baanze, abaantu bunaanka bo omúka ya Kloe baammanyisize empola nka nikwo heena okuzogootana omuli íimwe.12Éecho ndikumanyisa ni nka nikwo, oómo omuli íimwe naagaámba, “Íinye ndi owo mwa Paulo.” Oóndi naagaámba aáti, “Íinye ndi owo mwa Apolo.” Oóndi naagaámba aáti, “Íinye ndi owo mwa Kefa.”b No oóndi naagaámba aáti, “Íinye ndi owo mwa Kristu.” 13Ngási, Kristu ayebaganisize? Ngási, íinye Paulo ni íinye naáfwiile aha musalaba hali íimwe? Ngási, mukabatizibwa ahi izíina lyaanze íinye Paulo?14Niimusíima Múungu, habwo kuba tiíndabatiize weéna wéena hali íimwe, náho Krispo na Gayo. 15Ha bwéecho, táliho óogwo ayaakuhicha kugaamba nka nikwo abatizwe ahi izíina lyaanze. 16Hamo na abo niinyizuka nka nikwo nkabatiza abaantu bo omúka ya Stefana. Náho kusaaga abo, tiínkumanya nka nikwo nkamubatiza omuuntu oóndi weéna wéena.17Kristu talaánnsiíndikile kubatiza abaantu. Akaansiíndika kwoólekeelela Empola Nzima, ntéena kugaamba ebigaambo byo obweétegeeleza, ebilikuhicha kuhiindula amagala ge empola zo omusalaba gwa Kristu.18Abaantu áabo abalikutumaanga nibaléeba nka nikwo empola yo olufu lwa Kristu aha musalaba ne yo obufweéla, náho ahali íichwe áabo tulikuchuúngulwa, empola ezo eyina amagala ga Múungu. 19Ni nkoóti eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu eéti, “Abaantu abeena amasala, niingasikiza amasala gáabo. Abamanyi, niimbulyoógooza obumanyi bwáabo.”20Ali nkáhi omuuntu óogwo owe ngeso? Ali nkáhi omweégesa we ebilagilo? nali weéna wéena omu nsi ezi owo kweenda bwooli kuhakana? Múungu akozile amasala góona ge éensi ezi, kuba obufweéla. 21Niingaámba iíntyo, habwo kuba Múungu, aha ngeso zoómwe, akalamula nka nikwo abaantu tibalihicha kumusoombookelwa habwo omuháanda gwe engeso záabo boónyini. Náho Múungu akeenda kubachuúngula áabo abalikumwiíkiliza habwo omuháanda gwa amagaambo áago tulikulaanga. Amagaambo ago, abaantu áabo abatakumumanya Múungu, nibagaámba nka nikwo na go obufweéla.22Habwe echo Abayahudi nibeénda emanyiso babone kwiikiliza, Abayunani nibatoónga kuhuliiliza amasala. 23Náho íichwe, nitulaánga empola habwa Kristu óogwo akaágalazibwa aha musalaba. Empola ezo nizibahenesa Abayahudi, na ahali abo Abanyamahaángac ne empola zo obufweéla.24Náho ahali áabo Múungu akabéeta kuba aboómwe, babe Abayahudi nali babe Abayunani, Kristu niwe amagala ga Múungu ne engeso za Múungu. 25Habwo kuba amagaambo ga Múungu áago gabonwa nka nikwo na ago obufweéla, geena engeso kusáaga engeso za abaantu. Na amagaambo ga Múungu áago abaantu balikuleeba nka nikwo na ago obulemwa, geena amagala kusaaga amagala ga abaantu.26Beekiliza bazeenzi baanze, mwiizuke obuchilo mwaáyesilwe na Múungu. Béenzi omuli íimwe mukaba mutéena engeso kwiingana no okwo abaantu kwo balikuleebaho. Káandi beenzi omuli íimwe mukaba mutéena obuhicha, na tí béenzi abo mukalugiilila omu maka ageena ikuzo. 27Náho Múungu akasola abaantu abalikubonekana na abafweéla omu nsi abone kubakoza ensoni abe engeso. Káandi Múungu akasola abaantu áabo abalikubonekana abaléenga omu nsi abone kubakoza ensoni abeena amagala.28Káandi akasola abaantu be éensi ezi abaagayilwe no kusekwa, káandi abaantu áabo balikubonwa nka nikwo tí kaantu, kuba abone kusiisa áago abaantu balikubona na ageena ensoonga. 29Múungu akakola aátyo kuba omuuntu weéna wéena atakweésiingiza omu méeso goómwe.30Múungu niwe yaábakwaatanisize íimwe na Kristu Yeézu. Weényini amukozile Kristu aábe engeso yéetu, na ha muháanda gwa Kristu, tubeele abagololoke omu méeso ga Múungu, tubeele abatakatíifu, mále tuchuungwiílwe. 31Ni nko óokwo eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu eéti, “Omuuntu ogwo alikweésiingiza, ayesiingize habwo Omukáma weénka.”
1Beekiliza bazeenzi baanze, kaneezile owéenyu kuboólekeelela íimwe olufubo lwa amazima olusuululiilwe na Múungu, tiíndayolekeeliile ha bigaambo byo okukoonza koonza nali bye engeso. 2Kuba nkalamula nka nikwo obuchilo óobwo ndaaba ndi ahali íimwe, mboólekeelele kwoónka amagaambo habwa Yeézu Kristu, muno muno okufwa kwoómwe aha musalaba.3Nkeeza owéenyu omu kweélemwa kwaanze, no kweéganya no omu kuzuguma bwooli. 4Ameégeso gaanze no kwoólekeelela kwaanze, tiíndakukozile aha bweétegeeleza ne ebigaambo byo kukoonza koonza abaantu, náho amagala go Omwooyo Mutakatíifu gakaba nigooleka amazima. 5Nkakola iíntyo kuba okwiikiliza kwéenyu kutategeza engeso za abaantu náho amagala ga Múungu.6No obu bityo, íichwe nitugaámba amagaambo ga amasala aha baantu abo abeena akalyo omu kwiikiliza, náho amasala ago tí ge éensi, nali ga abatégeki baáyo áabo abatakulama. 7Amagaambo ge engeso áago tulikugaamba, nigo aga Múungu. Aga no olufubo lwa Múungu, óolwo lukaba luselekilwe omu baantu. Obuchilo Múungu akaba atakahaangile éensi, akalamula kukoza engeso yoómwe habwi ikuzo lyéetu.8Taliho omutégeki no obu oómo omu nsi óomu óogwo ayaágamanyile amasala ago. Kuba baákumanyile, tibaákumubaambile Omukáma wi ikuzo lyóona. 9Náho ni nko óokwo eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu eéti, “Amagaambo áago elíiso tilikagabonaga, okutwi tikukahichaga kugahulila, mále tigakataahaga omu muganya gwo omuuntu, nigo Múungu yaáloongiize abaantu áabo balikumweenda.”10Na ahali íitwe, Múungu akatusuúlulila amagaambo aga omu kukoza Omwooyo gwoómwe. Ensoonga Omwooyo gwa Múungu niwe óogwo alikukaguza buli kaantu, no óobu éebyo ebiíselekile bwooli byo mwa Múungu. 11Taliho omuuntu ayaakuhicha kumanya áago omuuntu oóndi alikuteekuza. Omwooyo gwoómwe gwoónka nigwo gulikugamanya. Bityo nyini, Omwooyo gwa Múungu gwoónka nigwo óogwo gulikumanya Múungu chaálikuteekuza.12Mbwéenu íichwe titulaánaankwiile omwooyo gwe éensi ezi, náho Múungu akatuha Omwooyo gwoómwe tubone kuhicha kumanya amagaambo ge embabazi áago akatuha busa. 13Aha titukugaamba tútyo ha magaambo ga amasala áago tweegesizwe na abaantu, náho ha magaambo go Omwooyo gwa Múungu, nitusasanula empola zo mwooyo hali abo abeene ogu Mwooyo.14Omuuntu atéena Omwooyo gwa Múungu tiyaákuhicha kwiinaankula amagaambo áago agalikuluga ha Mwooyo gwa Múungu, habwo kuba hali weényini ago na ago obufweéla. Mále tiyaákuhicha kugasoombookelwa, habwo kuba gamanyiika habwo kuhweelwa no Mwooyo gwa Múungu. 15Omuuntu alikweebeembelewa no Omwooyo gwa Múungu naakaguza no kuchilanisa amagaambo góona, náho weényini tiyaákuhicha kukaguzwa no omuuntu óogwo atéena ogwo Mwooyo. 16Ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikugaamba nka nikwo: “No oóha ayaakuhicha kusoombookelwa ebiteékuzo byo Omukáma? Káandi no oóha ayaakuhicha kumuhanuuza?” Náho íichwe abeekiliza tuheelwe kusoombookelwa ebiteékuzo ebilikuluga ahali Kristu.
1Beekiliza bazeenzi baanze, kánaabeele ndi okwo owéenyu hamo ne emwe, tiíndahikize kuhooya ne emwe nka abaantu abeebeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu. Náho nkahooya ne emwe nka abaantu abalikweébeembelelwa ne entabuko ye ebiheno, na nka abáana bato omuli Kristu. 2Abáana abacheche nibanywa amáta goónka, tibakuháabwa ebyookulya bya abakúlu, bityo ne éenye nkábaha ameégeso gahuhuukile habwo kuba mukaba mutakakomiile. No óobu mucháali timukakomiile,3habwo kuba mucheébeembelelwa ne entabuko yáanyu yo kukola ebiheno. Mucheezilila ichubi no kuzogootana íimwe mweénka, ago tigakwoóleka nka nikwo mucháali mucheébeembelelwa na amagaambo ge éensi ezi no kulama nka abaantu be éensi ezi? 4Niingaámba iíntyo, habwe ensoonga omuuntu oómo omuli íimwe naagaámba, “Íinye ndi owo mwa Paulo.” Oóndi naagaámba aáti, “Íinye ndi owo mwa Apolo.” Ngási, ebyo tibikwoóleka butúnu nkokwo íimwe mucháali muchaátuula nka abaantu bo obuteéka? 5Leka mbabúuze íimwe, ogwo Apolo no oóha? Neenye ndi oóha? Íichwe chwéena tuli abaheéleza bo Omukáma Yeézu kwoónka, na Múungu kulabila hali íichwe akabakola mumwiikilize Yeézu. Buli oómo akaheebwa emilimo yoómwe no Omukáma.6Íinye nkabiba embibo, Apolo akeetilila améenzi; náho alikukuza ni Múungu. 7Mbwéenu, owo kubiba no owo kwiitilila améenzi tí kaantu, náho owe ensoonga ni Múungu alikuzikola ezo mbíbo kukula.8Omuhaambi no omwiitilizi bóona ni bámo, na buli oómo alaayinaankula ensiimi yoómwe kwíingana ne emilimo yoómwe. 9Niwe Múungu óogwo tulikumukolela emilimo hamo, ne emwe no omusili gwoómwe. Káandi íimwe ni ikiindaánsi lyoómwe.10Kwíingana ne embabazi éezo naáheelwe na Múungu, íinye ndi nko omwoómbeki mukúlu owa amasala óogwo ayaayoombekile oluhazo. No oóndi naayoombéka ha luhazo olwo nyini. Náho buli mwoombeki abe omweétegeelezi okwo alikwoómbekaho ahali olwo luhazo. 11Habwo kuba taliho omuuntu óogwo ayaakuhicha kutaho oluhazo olúundi lwóona lwoóna náho óolwo olwaálamazile kuteebwáho. Oluhazo olwo niwe Yeézu Kristu.12Abáandi nibakoza ezaháabu, emiliinga nali amabáale go obukaani kwoómbeka aha lugulu yo olwo oluhazo, na abáandi nibakoza emiti, amatuútu nali obunyaansi. 13No obuluunzi bwo omulimo gwa buli muuntu gulaámanyiika butúnu echilo cho omuhélo, habwo kuba omulilo gulaágema omulimo gwa buli muuntu kwooleka obuluunzi bwaágwo.14Kábilaaba emilimo yo omuuntu neésigala, omuuntu ogwo naayinaánkula ensiimi. 15Omuuntu ogwo omulimo gwoómwe gulaásiingalika, alaabuza ensiimi. Náho weényini alaáchuúngulwa, nóobu aláaba nko omuuntu ayaákubaguzwa kuza omuli ogwo mulilo.16Ngási, timukumanya nkokwo íimwe muli éenzu ya Múungu, mále nka nikwo Omwooyo gwa Múungu gutuula omuli íimwe? 17Omuuntu káyaakusíisa éenzu ya Múungu, náwe Múungu naamusíisa, habwo kuba éenzu ya Múungu ne entakatíifu, ne emwe niimwe éenzu ezo.18Omuuntu weéna wéena omuli íimwe ataákwiibeeha nka nikwo ayina amasala. Omuuntu kaaleebona nka nikwo ayinágo amasala aha ndeengo ye éensi ezi, mbwéenu na ayekole omufweéla abone kuba owa amasala, 19habwo kuba áago abaantu balikubona na amasala, hali weényini Múungu no obufweéla. Habwe ensoonga omu Maandiko nigagaámba, “Múungu abakwaása abeena amasala omu bucheluke bwáabo.”* 20Káandi chaandikilwe, “Omukáma Múungu naamanya nkokwo ebiteékuzo bya abaantu abeena amasala tibiina nsoonga.”21Mbwéenu omuuntu weena weena atakweésiingiza habwo kuba weényini no omuheémba wo omuuntu bunaanka, habwe ensoonga ebiintu byóona ne byáanyu, 22iímbe ndi íinye Paulo, aábe ali Apolo, nali aábe ali Kefa, nali éensi, nali obulami nali olufu, nali obuchilo obuliho no obuchilo obulikwiiza. Ebiintu byóona ne byáanyu, 23ne emwe muli abaantu ba Kristu, náwe Kristu no wa Múungu.
1Abaantu batuleebe nka nikwo íichwe tuli abahálila ba Kristu, tuheelwe emilimo yo kwoólekeelela empola za Múungu éezo ezaabeele ziselekilwe. 2Óobu, omuuntu óogwo aheelwe emilimo, naayeéndelwa aábe omuhálila omweésigwa.3Náho hali íinye, ti kaantu ndaáchwaaziikwa ne emwe, no óobu ndaáchwaaziikwa na abalamuzi abi itégekelo. Káandi nóobu íinye nyini tiínkweéchwaaziika, 4habwo kuba tiínkubona choóna chóona echibi omu muganya gwaanze. Náho éecho ti kugaamba nka nikwo tiinyina echiheno. Omukáma Yeézu niwe alikuunchwaaziika.5Óobu, mutachwaaziika choóna chóona, muliindilile kuhicha Omukáma Yeézu aliíza kuchwaáziika. Weényini niwe alaákaguza ebiintu byóona éebyo ebiíselekile omu nsiimbaazi no kwoóleka áago agali omu miganya ya abaantu. Niho buli muuntu alaábonesa ikuzo éelyo elimugasize, kuluga ahali Múungu.6Beekiliza bazeenzi béetu, naágaamba amagaambo ago góona ha bwaánze na Apolo, tubone kuba omususano hali íimwe. Habwo omususano óogwo, musoomboókelwe áago agalikugaambwa omu omugani ogu, “Mutaákwaambuka áago agaayaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu.” Kábilaaba nimukulaatila omugani óogwo, talibaho omuuntu weéna wéena óogwo aleesiga omuuntu oómo no kumugaya oóndi. 7Óobu, no oóha, óogwo ayaakukóla kugasa bwooli kuchila oóndi? Ni chiintu chi éecho oyina éecho otalaheelwe na Múungu? Kábilaaba oheélwe, ha bwaáchi nooyesiingiza nkoóti tolaheelwe?8Óobu nimweehulila mwaáhaagile! Nimweebona mwaábeele abahíte! Nimweebona mwaábeele abakáma, nóobwo íichwe tutali abakáma! Ni kuzima kámwaakubeele muli abakáma mazima, kuba íichwe tutegeke hamo ne emwe! 9Náho niimbóna nka nikwo Múungu atukozile íichwe entumwa kuba abaantu bo kugaywa kuchila bóona. Tuli nka abaantu áabo abachwaaziikilwe kwíitwa. Tukozilwe nka abaantu bo kusekwa omu nsi, ahali bamaléeka na aha baantu.10Abaantu béenzi nibatuleeba íichwe nkokwo tuli abafweéla, habwo kuba nitumuheeleza Kristu, náho íimwe nimweehulila nka nikwo muli abeena amasala habwo kuba nimumukulaatila Kristu. Íichwe nitubonwa nka nikwo tuli abeélemwa, náho íimwe nimweleeba nka nikwo mwiina amagala. Íichwe nitugaywa, náho íimwe nimweleeba nka nikwo muli abi ikuzo. 11No óobu nyini, twiine enzala ni iliho, káandi twaázuukile, nituteélwa, káandi titwíina obwiikalo.12Nitukola emilimo yéetu ha chífu bwooli aha mikono yéetu íichwe nyini. Obuchilo abaantu nibatuzuma, nitubafúuha. Obuchilo nibatwaagalaza, nitweegumisiliza. 13Obuchilo nibatugaámba kubi, nitubasubiza kuzima. No óobu, nitukolelwa nka amataaba ge éensi, na ahali buli muuntu íichwe no obulofo.14Tiínkubaándikila amagaambo aga kubagoola, náho niinyeénda kubahana nka abáana baanze enfula, 15aha nsoonga nóobwo mwiina abaantu béenzi áabo abalikubalela omuli Kristu, isíimwe no oómo. Íinye ndi isíimwe omuli Kristu Yeézu, aha nsoonga íinye ni íinye naáboolekeeliile Empola Nzima. 16Óobu, niimbatoózela nka nikwo, mube nimukulaatila akazeendele kaanze.17Éecho nicho chiinkozile kumusiíndika Timoteo, omwaana waanze engaanzi, ogwo no omweésigwa omu milimo yo Omukáma. Weényini naabeezukiza amagaambo áago íinye ndikukulaatila omu kukwaátana na Kristu, áago ndikweégesa abaantu buli hóona omu makelezia góona. 18Óobu abáandi omuli íimwe nibesiingiza, habwe ensoonga nibateekuza nka nikwo tiínkwiiza káandi hali íimwe okwo.19Náho Omukáma kaálaayeénda, niinyíza hali íimwe bwaangu. Aho niho ndaamanya amagaambo áago balikugaamba abo abalikweésiingiza, na tikwo kumanya amagaambo gáabo kwoónka, náho okusoombookelwa no óobu obuhicha bwáabo. 20Niingaámba iíntyo habwo kuba obukáma bwa Múungu,a tibukubonekana omu magaambo kwoónka, náho muno omu buzizi. 21Óobu, nimweénda nkole chiíha? Ngási, nnyize hali íimwe ne enkoni? Nali nnyize aha ngoonzi no omwooyo gwo obufula?
1Mazima empola nzihuliíze nka nikwo, omuli íimwe heena obuseégu! Obuseégu nko, buchaáliga kubonwa no óobu aha abaantu áabo abatakumumanya Múungu. No obuseégu bwo omuuntu kulibata na mkeése. 2Na mwiina echisilimu! Mukaágasizwe kuzila entíimba. No omuuntu óogwo akozile ago chimugasize abiíngwe kuluga omu mbága yáanyu.3No óobu íinye ndi hala ne emwe kwo omubili, náho ndi hamo ne emwe habwo omwooyo, ne éenye naámazile kusohoza omuchwaáziiko gwaanze hali ogwo ayaakozile echigaambo echo che ensoni. 4Bityo, mukobe ahi izíina lyo Omukáma wéetu Yeézu Kristu, ne éenye niímba ndi hamo ne emwe aha mwooyo, no obuhicha bwo Omukáma Yeézu nibuba buli hamo ne emwe. 5Niho mumusohoze omuuntu ogwo ahi Isitáani, kuba entabuko yoómwe ye ebiheno esiingaalichwe no omwooyo gwoómwe guchuúngulwe echilo cho kusuba kwo Omukáma Yeézu.6Emyeésiingizo yáanyu tekugasa. Ngási mazima timukumanya múti, “Akatuumbyo kache kwoónka nikatuumbisa ensaano yóona!”a 7Mbwéenu mweéyeze, habwo kumwiihamo omuuntu omuzilwa omuli íimwe, nko kwiihámo ituumbyo lya kala. Aho nimuba abaantu abásha nke echiihulo chisha echitéena ituumbyo. Na bityo nikwo mwaabeele aha nsoonga Kristu óogwo niwe Omutaámbwa wéetu wa Paásika,b akasohozwa kuba echitáambo cho kutwéeza. 8Mbwéenu, tutaákulya Paásika habwe emikaate éezo etiilwemo ituumbyo lya kala, ituumbyo lyo obubi no obuzilwa, náho tulye amazenyi habwe emikaate éezo etatiílwemo ituumbyo,c nikwo okwéela kwo omuganya na amazima.9Nkabaándikila omu lwaandiko lwo kubaanza ha kubagaambila mutaákutulaanila hamo na abaantu abaseégu. 10Ensoonga yaanze ekaba etáli nka nikwo, mutaakukobana na abali abaseégu, abe etuúnku, abanyagiilizi na abalikulamya ebisusano, habwo kuba kulekaana na abaantu nka abo, mwaakayeendiilwe mufuluke omu nsi ezi mubóne kweéliga na abaantu bóona nka abo.11Náho ensoonga yaanze ekaba eli ezi: mutateelana no omuuntu óogwo alikweéyeta omwiikiliza muzeenzi wéenyu kunu ali omuseégu, nali owe etuúnku, owo kulamya ebisusano, omuzumaangani, omutamiizi nali omunyagiilizi. Káandi no okulya mutalya hamo no omuuntu nko ogwo. 12Ha amazima tí mulimo gwaanze kuchwaáziika abaantu abo batali abeekiliza, habwo kuba Múungu alaáchwaaziika abaantu abo. 13Náho emilimo yáanyu no kuchwaáziika abaantu áabo bali abeekiliza be embága yáanyu, nka Amaandiko óokwo galikugaamba, “Mumubiínge omu mbága yáanyu omuuntu omuzilwa.”
1Abeekiliza bazeenzi béetu, kábilaaba oómo wéenyu ayina entoóngana habwa muzeenzíwe, naahicha aáta kutwáala entoóngana yoómwe omu itégekelo lya abalamuzi abatakumumanya Múungu babone kumulamulila no kuleka kutwáala entoóngana yoómwe omu méeso ga abaantu ba Múungu? 2Ngási timukumanya nkokwo abatakatíifu nibo áabo balitégeka no kulamulila abaantu be éensi? Bityo kábilaaba íimwe ni íimwe áabo mulilamula abaantu be éensi, ha bwaáchi timwaákuhicha kulamula entoóngana ezihuhuukile omuli íimwe? 3Timukumanya nkokwo tulaábachwaáziika bamaléeka? Kábilaaba bili bityo, mbwéenu nimweendelwa mube nimumala amagaambo géenyu ga buli chilo.4Mbwéenu obuchilo nimuzogootana habwa amagaambo ga buli chilo, mutaákutwaala okuzogootana kwéenyu omu méeso ga balamuzi abo batali abeekiliza bazeenzi beenyu, abaantu abatakuhéebwa isima omu kelezia. 5Niingaámba iíntyo mbone kubagoola. Ngási, omuli íimwe tiheena muuntu no óobu oómo ayina engeso, ayaakuhicha kubalamula abeekiliza bazeenzi boómwe? 6Náho íimwe, mwiina entúungwa yo omuuntu kutoóngana no omwiikiliza muzeenzi woómwe omu itegekelo, mále omu méeso ga abalamuzi abatali abeekiliza babalamule!7Ha amazima okutoongana kwéenyu nikwoóleka nkokwo mwaálemilwe bwooli! Yakabeele haáchili, kubaleka abaantu babanyagiilile ebiintu nali babáake entuundo záanyu kuchila kubatwáala abaheémba bazeenzi beenyu omu itégekelo. 8Náho óobu, íimwe ni íimwe mulikunyagiilila no kwáaka abaantu entuundo záabo, mále nimubakolela abeekiliza bazeenzi báanyu!9Ngási, timukumanya nkokwo abaantu abazilwa tibalitaaha omu bukáma bwa Múungu? Mutaákwíibeeha! Abaseégu, abalikulamya ebisusano, abasaambani, no óobu áabo balikukola obuseégu abakwaáta kwa abakwaáta, 10abeebi, abo omutuubo, abatamiizi, abazumaangani, na abanyagiilizi, abo bóona tibalitaaha omu bukáma bwa Múungu. 11Ha kugaamba amazima abáandi omuli íimwe mukaba muli mútyo. Náho mukóozwa obuzilwa bwéenyu, mwaáyezwa, no kubalwa kuba abagololoke kulabila ahi izíina lyo Omukáma Yeézu Kristu na aha Mwooyo gwa Múungu wéetu.12Abáandi nimugaámba, “Niinyikililizibwa kukola ebiintu byóona.” Náho íinye niingaámba, tí byóona ebiina omugaso. No óobu abáandi nimugaámba múti, “Niinyikililizibwa kukola buli chiintu,” íinye Paulo tiínkwiikililiza echiintu choóna chóona chiintegeke nko omuhálila. 13Abáandi nimugaámba, “Ebyookulya na habwe éenda, nayo éenda na habwe ebyookulya, nabyo Múungu naabikola byóona bibili bibe no omuhélo.”a Íinye niingaámba nka nikwo, mazima omubili ti habwa amagaambo nko obusiihani, náho habwo Omukáma, náwe Omukáma naaguleebelela.14Káandi Múungu alaátuzoola íichwe aha magala goómwe, nko óokwo akamuzoola Omukáma kuluga omu bafwiile. 15Ngási, timukumanya nka nikwo emibili yáanyu ne enzíingo zo omubili gwa Kristu? Bityo, ni kuzima kuteélanisa enzíingo zo omubili gwa Kristu no omusiihani? Mmahi, no obuche bwa akáti!16Ngási timukumanya nka nikwo omukwaáta kaálikuteélana no omusiihani, bóona bábili nibaba omubili gúmo? Ha nsoonga Amaandiko nigagaámba, “Bábili nibaba omubili gúmo.” 17Náho weéna wéena óogwo akwaátaangeene no Omukáma naába omwooyo gúmo náze.18Bityo muleke obusiihani. Nimugaámba, “Ebiheno byoóna éebyo omuuntu alikukola, bili ahéelu yo omubili gwoómwe,” náho íinye niingaámba, omuuntu óogwo alaakola obusiihani, naaguhenela omubili gwoómwe.19Ngási timukumanya nkokwo emibili yáanyu niyo éenzu ya Múungu, áaho atuúla Omwooyo Mutakatíifu óogwo mukaháabwa na Múungu? Íimwe timukweétégeka mweénka, íimwe muli aba Múungu, 20ha kuba mukagulwa náze aha bukaani. Ha bwéecho íimwe emibili yáanyu muzikoze kumukola Múungu akuzwe.
1Óobu, niingaámba habwa amagaambo áago mwaányaandikiile, “ni haáchili omukwaáta ataákulyaama no omukázi.” 2Náho habwe entaambala yo kukola obuseégu, buli mukwaáta naayeéndelwa aábe na mukazíwe, na buli mukázi aábe ne eéba.3Iíba ahikiílize amazima ga mukazíwe go kulyaama náze bityo nyini no omukázi náwe ahiche amazima ago nyini hali iíba. 4Omukázi tayina obutégeki ha mubili gwoómwe, náho iíba niwe ayina obutégeki. Náwe iíba tayina obutégeki habwo omubili gwoómwe, náho mukazíwe niwe ayina obutégeki.5Mutaákweeyima, hamo lúundi kamulaaba mukuundileene kukola mútyo aha mwáanya muche kwoónka, kuba mubóne omwáanya muluunzi gwo kumusaba Múungu. Ahaleéza, musubilane káandi, kuba Isitáani litaákwiiza kubaleengesa kukola obuseégu, habwo kuba timwaákuhicha kweégumisiliza. 6Naábagaambila amagaambo áago omu kubahanuuza, ti nka nikwo niinyeénda kubahatika. 7Naakaáyeenzile abaantu bóona babe nke éenye okwo ndi,a náho ti bityo habwo kuba buli muuntu Múungu akamuha engabilano ye, oómo engabilano ezi, oóndi ezo.8Óobu, niimbasoomboolela abo abatakaswiile nali abatakaswiilwe na habwe entuúmbakazi nka nikwo, ni kuzima bazeendelele kwiikala boónyini boónka batéena kuswéela nali kuswéelwa, nko óokwo íinye ndi. 9Náho kábalaaba nibalemwa kweégumisiliza, ni kuzima basweéle nali kuswéelwa, habwo kuba ni haáchili kuchila kuzila oluhagali.10Hali áabo abaásweeleene, niimbáha echilagilo. Echilagilo echo ti chaanze, náho chilugile aha Mukáma Yeézu, nka nikwo, omukázi atalekaana ne eéba. 11Náho kaálaaba naalekáana náze, atasweelwa no omukwaáta oóndi, bitali bityo, ahulilizane ne eéba no kugalulana. Náwe iíba, atamuleka mukazíwe.12Mbwéenu abaantu abáandi íinye niimbalagila, amagaambo áago ndikugaamba na agaánze, tigalugile ha Mukáma Yeézu. Éecho ndikugaamba ni nka nikwo, kaálaaba omukwaáta omwiikiliza aswiile omukázi óogwo atali mwiikiliza, no omukázi óogwo ayiikilize kuzeendelela kutúula náze, atamuleka. 13Bityo nyini, omukázi omwiikiliza, kaálaaba aswiilwe no omukwaáta óogwo atali mwiikiliza, no omukwaáta óogwo ayiikilize kuzeendelela kutúula náze, atamuleka. 14Niingaámba iíntyo, habwo kuba Múungu naamweéza omukwaáta óogwo atali mwiikiliza, kulabila hali mukazíwe. Náwe omukázi óogwo atali mwiikiliza, Múungu naamweéza kulabila hali iíba óogwo ali omwiikiliza. Kábyaakubeele bitali bityo, abáana báanyu baakaábéele abalofo, náho óobu na abáana ba Múungu.15Náho nko óogwo atali mwiikiliza naayeénda kulekaana no omwiikiliza muzeenzíwe, muleke akole aátyo. Áaho omwiikiliza ogwo takukomwa ne ensweela ezo, habwo kuba Múungu atweesile tubone kutúula aha buhóolo.b 16Íiwe omukázi omwiikiliza, tokuhicha kumanya nka nikwo, bálo naabona kumwiíkiliza Kristu habwo kwiikiliza kwaawe. Neewe omukwaáta omwiikiliza, tokuhicha kumanya nka nikwo, mukaawe naabona kumwiíkiliza Kristu habwo okwiikiliza kwaawe.17Buli muuntu atuúle kwiingana no okwo Omukáma yaámuloongiize, obuchilo Múungu akamwéeta. Bityo nikwo ndikulagila omu makelezia góona. 18Kaálaaba omuuntu akeetwa na Múungu obuchilo akaba yasazilwe ikóba lyo obuséeza,c atakwéekola nkokwo tasázilwe ikóba lyo obuséeza. Káandi, kaálaaba omuuntu akeetwa na Múungu omuli abo abatákasázilwe ikóba lyo obuséeza, atasalwa ikóba lyo obuséeza. 19Kusálwa ikóba lyo obuséeza nali kuleka kusálwa ikóba ti kaantu. Echiintu éecho chiina omugaso no kweékomya ebilagilo bya Múungu.20Óobu, buli muuntu asigale nko óokwo akaba ali obuchilo Múungu yaámweesile. 21Ngási, íiwe obuchilo Múungu akakwéeta okaba oli omuhálila? Éecho chitakwaagalaza. Náho koólaaba noobonesa omwáanya gwo kweéyagaalula, ogukolese omwáanya ogwo. 22Naágaamba nka nikwo éecho chitakwaagalaza, habwo kuba omuuntu óogwo akaba ali omuhálila obuchilo yaayesilwe no Omukáma, ogwo yáaba ayeyagaalwiile habwo Omukáma. Náwe óogwo ayaabeele atali omuhálila obuchilo yaayesilwe, ogu yáaba omuhálila wa Kristu. 23Íimwe mwéena mukagulwa náze aha bukaani. Bityo, mutaákuba abahálila ba abaantu. 24Beekiliza bazeenzi baanze, buli muuntu asigale nko óokwo akaba ali obuchilo yaayesilwe na Múungu, aábe naamugomookela aha buzuníbwe.25Mbwéenu, habwa abahalákazi áabo abali aba biíkila,d tiinyina echilagilo kuluga aha Mukáma Yeézu. Náho niimboolekeelela habwe ebiteékuzo byaanze, íinye óogwo nkwiíle kwiikililizibwa habwe echiganyizi cha Múungu. 26Mbwéenu, habwo kuba heena ebyaágalalo bíinzi ebilo éebi, niinteekuza nka nikwo ni kuzima omuuntu asigale nko óokwo aáli.27Koólaaba oswíile, otaákuloonda kulekaana na mukaawe. Koólaaba otakaswíile, otaákuloonda kuswéela. 28Náho no óobu koólaaswéela, tokuba okozile echiheno. No omuhalákazi omubiíkila náwe, kaálaaswéelwa, takuba akozile echiheno. Náho, áabo abasweeleene balaázila okweétwaalalika omu bulami bwáabo, ne éenye naakaáyeenzile okweétwaalalika okwo kuteéza kubagwamo.29Beekiliza bazeenzi baanze, niinyeénda kugaamba iínti, omwáanya óogwo ogwaásigeele kuhicha Kristu kusuba, ni muche. Bityo, kuluga óobu áabo abaswiile baleke kuteékuza abakázi báabo kwoónka, náho bakole emilimo yo Omukáma. 30Nábo abalikulila babe nka abatakulila, áabo abalikunulilwa babe nka abatakusemelelwa, áabo abalikugula ebiintu basane nka abatéena chiintu, 31na áabo abalikwaágalalila obulami bwo omu nsi ezi, abo bóona bataákwáagalalila bwooli amagaambo ago, habwo kuba éensi ezi nko óokwo eéli, neehiingula.32Niinyeénda mutaákuba no okutahwa tahwa habwa amagaambo go obulami aga. Omuuntu óogwo atakaswiile, ayagalalila emilimo yo Omukáma, naateekuza óokwo alaamunuliza Omukáma. 33Náho omuuntu óogwo aswiile, ayagalalila amagaambo ge éensi ezi, naateekuza óokwo alaamunuliza mukazíwe, 34ebiteékuzo byoómwe nibibamo enkási ibili. Náwe omukázi atéena iíba, no omuhalákazi omubiíkila ayagalalila amagaambo ge emilimo yo Omukáma kuba aábe omutakatíifu wo omubili no omwooyo. Náho omukázi óogwo aswiilwe, ayagalalila amagaambo go obulami bwe éensi ezi, naateekuza óokwo alaamunulizaho iíba.35Niingaámba amagaambo ago habwo mugaso gwáanyu, ti nka nikwo niinyeénda kubaángila. Niinyeénda nka nikwo mube nimutuúla nko óokwo elikugasa, mube nimumuheeleza Omukáma aha muganya gwóona hatéena kukweesibwa na amagaambo agáandi.36Omuuntu weéna wéena óogwo alikubona nka nikwo takukola kuzima kuleka kumuswéela omuhalákazi óogwo alikuba yaámusuumbikile, mále keélaaba oluhagali lwoómwe nilumusiínga,e no omuuntu óogwo naabona nka nikwo neegasa basweelane, akole nko óokwo alikweenda, basweelane. Áaho takuba akozile echiheno. 37Na kábilaaba ogwo muséeza yaáyemela, atéena kuhatikwa no omuuntu, yaálamula kuluga omu muganya gwoómwe obutasweela ogwo muhalákazi, na mále yaáhicha kulutégeka oluhagali lwoómwe, naába yaákola kuzima. 38Bityo, óogwo alikulamula kuswéela omuhalákazi óogwo alikuba yaásuumbikile, naába akozile kuzima. Náwe óogwo alikulamula kuleka kuswéela omuhalákazi óogwo alikuba yaásuumbikile, weényini naába akozile kuzima bwooli.39Omukázi óogwo aswiilwe, asumikwa ne ensweelwa omwáanya gwóona ogwo iíba aba ali omulame. Náho kaálaaba iíba yaáfwiile, áaho naába yaásumuululwa no kuba ayeyagaalwiile kuswéelwa no omukwaáta weéna wéena óogwo alikweenda, náho iíba ogwo aábe ali omwiikiliza wo Omukáma. 40Náho hachili bwooli akaambwiile ogwo asigale atéena kuswéelwa. Éebyo ne ebiteékuzo byaanze, na niinteekuza kuba íinye káandi Omwooyo gwa Múungu niguunyolekeelela kugaamba amagaambo ago.
1Óobu kwiingana no óokwo mukaambúuza habwe ebituungaánwa éebyo ebitaambiilwe ebisusano.a “Íichwe twéena twiine obumanyi.” Obumanyi nibubakola abaantu babe abahelani, náho engoonzi nizo zilikubagumya abaantu omu kwiikiliza. 2Nko omuuntu naayebona kuba naamanya echigaambo bunaanka, ogwo takumanya choóna chóona nko óokwo alikweendelwa kusoombookelwa. 3Náho omuuntu óogwo alikumweenda Múungu, ogwo niwe alikumanywa na Múungu weényini.4Óobu habwo kulya ebyookulya éebyo ebitaambiilwe ebisusano, nitusoomboókelwa kuba ebisusano éebyo bilikulamibwa, tí chiintu omu nsi óomu. Káandi nitusoomboókelwa kuba aliyo Múungu oómo weénka. 5Abaantu bagaámba nka nikwo heena bamúungu omu igulu na bamúungu omu nsi. Nóobu haláaba heena abo “bamúungu” béenzi na “abakáma” béenzi abalikwiikilizibwa na abaantu abo, 6hali íichwe, aliho Múungu oómo weénka, niwe Isíichwe, niwe akahaanga ebiintu byóona, káandi ne echwe nitutuúla ha bwoómwe. Káandi aliho Omukáma oómo weénka, niwe Yeézu Kristu, ne ebiintu byóona bikahaangwa kulabila hali weényini, káandi íichwe nitutuúla kulabila weényini.7Náho ti nka nikwo abaantu bóona beena obumanyi obwo, habwe ensoonga baliho abáandi abaabeele beena obuteéka bwo kulamya ebisusano. No óobu, obuchilo nibalya enyama éezo etaambiilwe ebisusano, enyama ezo nizibakola kuteékuza ebisusano. Áaho nibeebona omu miganya yáabo kuba nibakola ebiheno, habwe ensoonga tibakakomiile omu okwiikiliza.8Mbwéenu, ebyookulya tibikutukola kuba héehi na Múungu, habwo kuba no óobu katulaaleka kulya, titukubuza chiintu, káandi no óobu tulaálya, titukwoongelwa chiintu. 9Náho mweémanye kuzima, okweétegeka kwáanyu kutaba nikukuumpisa áabo abatakakomiile omu kwiikiliza. 10Niingaámba iíntyo, habwo kuba omuuntu óogwo atakakomiile omu kwiikiliza, kábilaaba naakubona íiwe óogwo alikumanya nka nikwo ebisusano tibiina bulami, noólya ebyookulya omu nzu ya Múungu yo kutaámbila ebisusano. Ngási, takuteekuza omu muganya goómwe kuba náwe chimugasize kulya ebyookulya éebyo ebitaambiilwe ebisusano?11Ha muháanda ogwo, óogwo atakakomiile omu kwiikiliza, naakuleka okwiikiliza kwoómwe habwo obumanyi bwaawe. Káandi weényini niwe omwiikiliza muzeenzi waawe óogwo Kristu akamufwéela! 12Bityo, óobwo mulikubahenela abeekiliza bazeenzi báanyu áabo abatakakomiile omu kwiikiliza, no okubasaasisa omu miganya yáabo, áaho muláaba nimumuhenela Kristu weényini. 13Habwe éecho, kábilaaba enyama éezo ndikulya, nizimuleetelela kusiitaala omwiikiliza muzeenzi waanze, tiínkulya káandi ezo nyama buchiile, kuba ntaákwiiza kumuleételela omwiikiliza muzeenzi waanze ahene.
1Óobu, íinye ndi omuuntu ayeyagaalwiile, mala káandi íinye ndi entumwa! Ngási íinye tiíndamubwéene Omukáma wéetu Yeézu? Mále emilimo éezo íinye nkakola ngási tiyo ebakozile íimwe mumwiikilize Omukáma? 2Nóobu abaantu abáandi nibabona kuba íinye tiíndi entumwa, kwoónka hali íimwe íinye ndi entumwa, habwo kuba okwiikiliza kwéenyu omuli Kristu no oluméenko óolwo lulikwoóleka kuba íinye ndi entumwa yo Omukáma.3Echigaambo chaanze aha baantu áabo abalikubúuza habwo omulimo gwaanze gwo obuhalila nicho echo: 4Ngási íichwe titukweendelwa kuhaabwa ebyookulya ne ebyookunywa habwe emilimo yéetu yo obuhalila? 5Óobu, nimuteekuza kuba íichwe titwíina obweéyagaaluzi kuzeenda na abakázi abeekiliza, omu luzeendo lwo kwaátula empola habwa Kristu, nko óokwo balikukola entumwa ezíindi, beene báabo Omukáma Yeézu, no óobu Kefa? 6Nali ni íinye na Barinaba tweénka áabo tulikweendelwa kukola emilimo kuba tubone ebiintu habwo obulami bwéetu?7Ni mulwaanila ngoma chi óogwo alikuzeenda omu ndwaana aha kweeliha weényini? Ni mulimi chi óogwo alikubiba emizabibu omu musili gwoómwe, na atalya amagoomba gaázo? Káandi ni muliisa chi óogwo alikuliisa ebituungaánwa, na atanywa amáta ge bituungaánwa ebyo? 8Amagaambo áago ndikugaamba, tí ebiteékuzo bya abaantu kwoónka, ne ebilagilo bya Musaa nabyo nibyoolekeelela bityo.9Omu bilagilo bya Musa eyaandikilwe kuba, “Obuchilo éente neehuúla engano, otazikoma omunwa.” Mbwéenu, nikwo kugaamba nka nikwo omu magaambo áago Múungu naahoóyela empola ze éente kwoónka? 10Nali akaba naagaámba ha bwéetu? Nikwo bili! Amaandiko áago gakaaandikwa ha bwéetu, habwo kuba óogwo alikulima no óogwo alikugesa, bóona nibeendelwa kutegeza kuba balaabona egabo. 11Íichwe tukaboólekeelela empola zo omu mwooyo habwa Kristu, nko omuuntu óogwo alikubiba embibo. Óobu, ne echigaambo chigumile hali íimwe kutuha ebiintu byo kulya no okunywa, kuba tubone kuba nko omuuntu óogwo alikugesa?12Kábilaaba abáandi bakwíile kuhaabwa ebiintu nke ebyo kuluga hali íimwe, óobu íichwe, titukwiíle bwooli kuhaabwa ebiintu ebyo? Náho íichwe titulatóongile éebyo tukwiíle kuhaabwa ne emwe, náho nitweegumisiliza omuli byóona, kuba tutaákwiiza kubaángila abaantu kwiikiliza Empola Nzima habwa Kristu. 13Ngási, timukusoombookelwa nka nikwo áabo abalikukola emilimo omu nzu ya Múungu,b nibabonesa ebyookulya byáabo kuluga omu nzu ya Múungu ezo, ensoonga, abalikukola emilimo yo omu itaámbilo, nibeenaánkula egabo yáabo kuluga omu itaámbilo? 14Káandi Omukáma Yeézu alagiile bityo nyini, kuba, áabo balikwoólekeelela Empola Nzima, babe nibabonesa ebyo kubatúunga habwe emilimo ezo.15Náho íinye ncháaliga kutóonga no óobu chimo omuli áago nkwiíle kuhaabwa. Káandi tiínkwaandika iíntyo, kuba muúmpe ago. Hali íinye hachili kufwa kuchila kuhweelwa ebiintu kuluga hali íimwe, habwo kuba tiínkweenda omuuntu weéna wéena anyaangile kweébuga habwo kwaátula Empola Nzima, ntéena kuháabwa ebiintu. 16Íinye tiinkwiílwe kweébuga habwo kwoólekeelela Empola Nzima, habwo kuba emilimo ezo niyo ndagiilwe kukola. Káandi neelóoko íinye kaándaaba ntakwoolekeelela Empola Nzima ezo.17Kánaakubeele niinkola emilimo ezi habwe ngoonzi zaanze íinye nyini, naakeétegiize kubonesa empeéla. Náho tí bityo hali íinye, habwo kuba Múungu ampeele emilimo ezi habwe engoonzi zoómwe, mbone kuzikola. 18Óobu empeéla yaanze ni chiíha? Empeéla yaanze niyo kwoólekeelela Empola Nzima ntéena kulihwa, ntéena kutóonga áago nkwiíle kuhaabwa habwo kwoólekeelela Empola ezo.19Nóobu íinye tiíndi muhalila wo omuuntu weéna wéena, ndi ayeyagaalwiile, nnyetiile kuba omuhálila wa abaantu bóona, mbone kubazuna abaantu béenzi bamwiikilize Kristu. 20Aha Bayahudi, nkaba ndi nko Muyahudi, mbone kubazuna bamwiikilize Kristu. Íinye nyini tiíndi ahaansi ye ebilagilo bya Musa, náho nkeeta ahaansi ye ebilagilo ebyo, habwa áabo abalikukulaatila ebilagilo ebyo, mbone kubazuna bamwiikilize Kristu.21Ahali áabo abatéena ebilagilo bya Musa, nkaba nko omuuntu óogwo etéena ebilagilo ebyo, mbone kubazuna bamwiikilize Kristu. Éezo teyina nsoonga nka nikwo tiínkukulaatila ebilagilo bya Múungu. Niimbikulaatila, habwo kuba niinkulaatila ebilagilo bya Kristu. 22Ahali áabo abalemwa, nkaba nko omulemwa, mbone kubazuna bamwiikilize Kristu. Nkakola góona aha baantu bóona, kuba aha kazeendele koóna koóna mbachuúngule omuli abo. 23Niinkola ago góona habwe Empola Nzima kuba nkobane na abáandi omu migisa ze Empola Nzima ezo.24Timukusoombookelwa kuba abaantu abali kusiingaangana kutéela olubilo, nibeéluka bóona, náho óogwo alikwiinaankula omukáko gwo obusíingic no oómo weénka? Óobu mube nimwiiluka bwooli, mubóne kwiinaankula omukáko ogwo. 25Abali kusiingaangana omu nzaana, baba nibakola ameeyegeso aha chífu babone kweéloonza habwo okusiíngaangana. Nibakola bátyo babone kwiinaankula omukáko óogwo gutakulama. Náho íichwe nitukola tútyo, tubone kwiinaankula omukáko óogwo gulikulama obucha no obuchiile. 26Ha bwéecho íinye tiínkwiiluka nko omuuntu óogwo alikwiiluka atéena echihika, mále tiínkulwaana nko omuuntu óogwo alikuteela busa enfune. 27Náho niingwaagalaza no kuguzuundisa omubili gwaanze kweégumisiliza, kuba kaándaamala kuboólekeelela abaantu Empola Nzima, íinye nyini ntaákwiiza kubulwa omukáko.
1Beekiliza bazeenzi béetu, niinyeénda musoomboókelwe nkokwo, obuchilo besiichwe enkúlu baálugile Miísiri, bóona bakaba nibeebeembelelwa no obwíile,* mále bóona bakahiingula ahagáti ye enziba. 2Ni nko kugaamba nka nikwo bóona bakabatizibwa omu líile no omu nziba no kuba abaheémba ba Musa,* 3na bóona bakalya echookulya chimo echikaluga omu igulu. 4Káandi bóona bakanywa echoókunywa chimo echo omwooyo, habwo kuba bakaba nibanywa echaabeele chiluga omuli olwo luchili* lwo omwooyo olwaabele lubakulaatila. Oluchili olwo akaba ali weényini Kristu.5Náho béenzi omuli abo, bakaba batamusemeleza Múungu, ha bwéecho bakáfwa, emitúumbi yáabo yaásigala esaambeele buyaga obutazíikwa omu nsi yo obwoóma. 6Mbwéenu, amagaambo áago góona ne emigani hali íichwe, kuba tutaákuba nituligila amábi, nko óokwo boónyini bakaba nibaligila amábi.7Mbwéenu, mutaákuba nimulamya ebisusano, nko óokwo abáandi omuli abo bakaba nibakola. Habwa boónyini eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu eéti, “Abaantu bakeekala kulya no okunywa, na ahaleéza beemeelela kunegula.”a 8Káandi tutakola obusiihani, nko óokwo abáandi omuli áabo bakaba nibakola, kuhika aha chilo chimo bakasiingaalichibwa abaantu ebihuumbi makúmi ábili na bísatu.9Káandi tutaákuba nitumuleengesa Omukáma,b nko óokwo abáandi omuli abo bakamuleengesa, baálumwa ne enzóka, baáfwa. 10Káandi mutaakudugulima nko óokwo abáandi omuli abo bakadugulima, baásiingalichibwa no omusiingaalichi.11Mbwéenu, amagaambo ago góona áago gakabasaanga boónyini, gakaaandikwa gabe emigani yo kutuhana íichwe áabo tulikutúula omu bilo éebi bya ha muhélo. 12Mbwéenu, óogwo alikweébona kuba ayemeeliile bweémi omu kwiikiliza, ayeleebe, ataákwiiza akagwa. 13Ebileengeso éebyo ebibasaangile, ni nke ebyo ebilikubasaanga abaantu buli chilo. Múungu aba omweésigwa, weényini talibaleka muleengesibwe kusaaga obuhicha bwéenyu. Náho, hamo ne ebyo bileengeso, weényini naababonesa akazeendele ko kunyoloombokamo, kuba muhiche kugima omu bileengeso.14Mbwéenu, enfula zaanze abeekiliza, mwiilúke kulamya ebisusano, mutaleengesa no obuche bwa akati! 15Niingaámba ne emwe abeena obwéenze, mulamule íimwe nyini habwa áago ndikugaamba. 16Mbwéenu, obuchilo nitumusiima Múungu habwe echikóombe cho omugisa éecho tulikunywéela obuchilo bwe echookulya cho Omukáma, ngási, ti nságama ya Kristu eéyo tulikuba nitukoba? Káandi, obuchilo nitubega omukaate no kulya, titukuba nitukoba ha mubili gwa Kristu? 17Omukaate óogwo tulikukoba íichwe twéena ni gúmo. Ha bwéecho, íichwe áabo tuli béenzi tuli omubili gúmo.18Muléebe Abaiziraeli kwiingana ne entabuko yáabo yo omubili. Obuchilo nibalya éebyo biheelizwe echitáambo ahi itaámbilo, nibakobana hamo omu kumulamya Múungu ha bwéecho chitáambo. 19Óobu, niinyeénda kugaamba chiíha? Ebyookulya éebyo ebitaambiilwe ebisusano biina omugaso gwoóna gwóona? Nali ebisusano nabyo ne echiintu?20Mmahi! Niinyeénda kugaamba nka nikwo ebitáambo éebyo balikusohoza abaantu áabo abatakumumanya Múungu, tibakumusoholeza Múungu, náho nibasoholeza amazimu. Neenye tiínkweenda íimwe mukobane na abo abáandi omu kulamya amazimu! 21Timukuhicha kunywéela echikóombe cho Omukáma ne echa amazimu. Timukweendelwa kulya ebyookulya byo Omukáma ne bya amazimu. 22Nali, nitweénda kumukola Omukáma aábe ni ichubi? Nimuteekuza nka nikwo twiine amagala kusaaga weényini?23Abaantu abáandi omuli íimwe nibagaámba báti, “Niinyikililizibwa kukola ebiintu byóona.” Náho íinye niingaámba nka nikwo, tí byóona éebyo biina omugaso hali íichwe. Káandi nibagaámba báti, “Ebiintu byóona bikeekilizibwa kukolwa.” Náho íinye niingaámba nka nikwo, ti biintu byóona éebyo bilikugasa okwiikiliza kwéetu kugumisibwe. 24Omuuntu ataákumanya áago galikumuhweela weényini weénka, náho amanye áago agalikuhweela bazeenzíbe.25Mube nimulya enyama yoóna yóona éezo elikuguzwa omu igulizo mutéena kubuuliliza, kuba mutaagalala omu miganya yáanyu, 26habwo kuba Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Éensi hamo ne ebiintu byóona ebilímo ne byo Omukáma.” 27Kaálaaba omuuntu óogwo atali mwiikiliza naabaangisa kulya, ne emwe mukeenda kuzeenda, mulye enyama yoóna yóona ezo aláaba yaábaloongeza mutéena kubuuliliza, kuba mutaágalala omu miganya yáanyu.28Náho kaálaaba omuuntu naabagaambila aáti, “Enyama ezo eheeliizwe ebisusano,” aho mutaákulya enyama ezo, habwo omuuntu óogwo ayaábagaambila, káandi habwo obutoongani bwo omuganya. 29Obuchilo ndikugaamba iínti, “Habwo obutoongani bwo omuganya,” tiínkugaamba habwe miganya yáanyu, náho omuganya gwo omuuntu óogwo ayaábagaambila. Náho ha bwaáchi obutoongani bwo muganya gwo oóndi, neenchwaaziíka habwo obweéyagaaluzi bwaanze? 30Obu ndikulya echookulya, mba niimusíima Múungu. Ha bwaáchi abáandi nibaanzuma ha kulya echookulya éecho naásiima Múungu?31Mbwéenu óobu, choóna chóona éecho mulikukola, kube kuli okulya, kube kuli okunywa, nali no óobu echiintu echíindi, muchikole habwo kumulamiliza Múungu. 32Mutalikola echikolwa choóna chóona echilikuleételela abaantu abáandi kukola echikolwa chibi, babe bali Abayahudi, Abanyamahaánga, nali omuuntu weéna wéena wo omu kelezia ya Múungu. 33Mube nke éenye okwo ndi. Niinyeyomeleza kunuliza abaantu bóona aha magaambo góona áago ndikukola. Tikwo kuba niinkola iíntyo, mbone omugaso nyeénka, náho niinkola iíntyo kuba abaantu béenzi babone ensaága habwo kubonesa obuchuúnguzi.
12Niimbasiingiza habwo kuba nimwiizuka buchiile ha magaambo góona áago naákozile no kweégesa, na nimweekomya ago meégeso góona áago nkeenaankula no kubeégesa. 3Náho óobu niinyeénda musoomboókelwe nka nikwo omútwea gwo omukwaáta weéna wéena omwiikiliza ni Kristu, omútwe gwo omukázi ni iíba, no omútwe gwa Kristu ni Múungu. 4Mbwéenu, obuchilo mweekobile nke ekelezia, omukwaáta weéna wéena omwiikiliza óogwo alikusweekelela omútwe akaziingo alikusaba, nali akaziingo alikusohoza obubáasi, ogwo naamugóola Kristu, óogwo ali omútwe gwoómwe.5No omukázi omwiikiliza óogwo atakusweeka omútwe gwoómwe obuchilo alikusaba, nali obuchilo alikusohoza obubáasi, ogwo naamugóola iíba, óogwo ali omútwe gwoómwe. Nibiba bityo, habwo kuba naába nko omukázi óogwo amwiile isóke.b 6Kaálaaba omukázi atakusweeka omútwe gwoómwe, na aámwe isóke lyoómwe! Náho, habwo kuba ne ensóni aha mukázi kumwa isóke, haáchili asweékelele omútwe gwoómwe.7Tekweendelwa aha mukwaáta kuswéeka omútwe, habwo kuba weényini ne ensuso ya Múungu, káandi ni ikuzo lya Múungu. Náho omukázi ni ikuzo lye eéba. 8Niingaámba iíntyo habwo kuba Múungu talamuhaangile omukwaáta ogwo Adamu kuluga aha mukázi ogwo Eva, náho akamuhaanga omukázi kuluga aha mukwaáta.9Káandi Múungu talamuhaangile omukwaáta habwo omukázi, náho akamuhaanga omukázi habwo omukwaáta. 10Ha bwéecho, káandi habwa maléeka, omukázi naayeéndelwa kuswéeka omútwe gwoómwe, eébe eméenko yo kwoóleka nka nikwo ali ahaansi yo obutégeki bwe eéba.11Náho aha kukwaátana no Omukáma, omukázi naatégeza omukwaáta, náwe omukwaáta naatégeza omukázi, 12habwo kuba nko óokwo omukázi wo okubaanza akahaangwa kuluga aha mukwaáta,* bityo nyini omukwaáta azaalwa no omukázi. Náho ebiintu byóona nibiluga hali Múungu.13Óobu mulamule íimwe nyini, ngási ni kuzima omukázi kusaba Múungu ayesweekile omútwe? 14No obuhaángwa bwoónyini nibutweegesa nka nikwo ne ensóni aha mukwaáta kuba ni isóke lila! 15Náho aha mukázi kuba ni isóke lila nikumukola ahaábwe ikuzo,d habwo kuba aheelwe isóke lila kuba libe nko omwéenda gwo kuswéeka omútwe. 16Náho kaálaaba omuuntu naayeénda kuzogootana habwa amagaambo ago, na amanye nka nikwo íichwe titwíina obuteéka obúundi, nali omu makelezia ga Múungu tihaliho obuteéka obúundi.17Habwa áago ndikweenda kubalagila óobu, tiínkubasiíngiza, habwo kuba obuchilo mukobile timukukola ageene omugaso, náho nimukola agatéena mugaso. 18Nhuliize nka nikwo, obuchilo mukobile nke ekelezia, heena okutáana omuli íimwe. Neenye niinyikiliza okubalilila nka nikwo nikwo bili. 19Okweétola ni lwaampaka kubeho omuli íimwe, kuba áabo aba mazima bamanyíike.20Náho óobu, obuchilo mukobile, timukulya echookulya cho Omukáma. 21Niingaámba iínti habwo kuba kamulikulya, buli oómo naálya no kumala echookulya choómwe atéena kukoba hamo na abáandi. Mbwéenu, abáandi nibeekala ne enzala tibakuhaaga, abáandi nibalya no kunywa bwooli kuhika nibatamiila. 22Óobu, timwiina éenzu áaho mwaakuhicha kulya no kunywéela óomwo? Ha bwaáchi nimugaya ekelezia ya Múungu no kubagoola abo abatéena chiintu? Mbagaambile chiíha? Mbasiingize? Mmahi! Tiinkubasiingiza habwa amagaambo ago.23Ameégeso áago neenaánkwiile kuluga aha Mukáma Yeézu, nigo áago nkábaha íimwe nka nikwo, omu itúumbi elyo obu akakoonga koongwa, akatwaala omukaate, 24yaámusiima Múungu, yaágumenyula, yaágaamba aáti, “Óogu nigwo omubili gwaanze oguli ha bwéenyu. Mube nimukola mútyo, aha kunyizuka íinye!”25Bityo nyini, obuchilo baámazile kulya ebyookulya, yeemucha echikóombe che evíini,e yaágaamba aáti, “Evíini ezi omu chisusi neeyemeelelela endaganoa eénsha ya Múungu ne emwe, kulabila enságama yaanze. Buli buchilo mulikunywéela echikóombe echi, mube nimukola mútyo, habwo kunyizuka íinye!” 26Mbwéenu, obuchilo nimulya omukaate ogwo no kunywéela echikóombe echo, nimuba nimulaangana okufwa kwo Omukáma kuhicha obuchilo alaasuba.27Omuuntu weéna wéena óogwo alikulya omukaate ogwo nali kunywéela echikóombe echo óokwo etakweendelwa, naába akozile ebiheno, habwo kuba yaágaya omubili ne enságama yo Omukáma. 28Mbwéenu, buli muuntu ayekaguze weényini, niho aálye omukaate no kunywéela echikóombe. 29Niingaámba iíntyo, habwo kuba omuuntu óogwo alikulya omukaate no kunywéela echikóombe atéena kusoombookelwa nka nikwo ayina obúmo no omubili gwo Omukáma,* ogwo naába naayetáasha weényini omu muchwaaziiko gwa Múungu. 30Ezo niyo ensoonga nka nikwo omuli íimwe heena abaleengaheele na abalwéele béenzi, mále abáandi baáfwíile.31Kátwaakubeele nitweekaguza íichwe nyini, Múungu tiyaákutuchwaaziikile. 32Náho óobu, Omukáma kaálaatulamulila no kutuchwaáziika habwe ebikolwa byéetu bíbi, naatuhana, kuba ataliiza kutuchwaáziika obuchilo naabachwaaziíka abaantu áabo abatakumweésiga Kristu.33Mbwéenu, beekiliza bazeenzi baanze, obuchilo nimukoba kulya echookulya cho Omukáma, mweényegeze. 34Nko omuuntu ayina enzala, aábe naálya omúka yoómwe, kuba okubugana kwéenyu kutakubakola kuchwaáziikwa. Amagaambo agáandi áago agasigala, ndaágata kuzima kaandiíza.
1Óobu, abeekiliza bazeenzi béetu, niimbagaambila habwi ibúuzo éelyo mubuulize habwa amagaambo go Omwooyo Mutakatíifu. Niinyeénda mugasoomboókelwe kuzima. 2Nimusoomboókelwa nkokwo obuchilo mukaba mutakumumanya Múungu, mukabéehwa no kwoólekeelezwa kulamya ebisusano, nóobu ebisusano éebyo tibikuhicha kusoomboola. 3Bityo, niimbamanyisa nka nikwo omuuntu weéna wéena óogwo alikweébeembelelwa no Omwooyo gwa Múungu tiyaákuhicha kugaamba kuba, “Yeézu achéenwe.” Káandi omuuntu weéna wéena tiyaákuhicha kugaamba kuba, “Yeézu no Omukáma,” kaálaaba atakweebeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu.4Ziliho engabilano ze engaanda bunaanka bunaanka, náho Omwooyo óogwo alikuheéleza engabilano ezo no ogwo nyini. 5Káandi nitumugomookela Omukáma aha kazeendele bunaanka, náho Omukáma óogwo tulikumugomookela no ogwo nyini. 6Káandi nitukola emilimo za buli lugaanda, náho Múungu óogwo alikutubonesa twéena kukola emilimo ezo no ogwo nyini.7Múungu naamuha buli muuntu engabilano éezo elikweéleka Omwooyo guliho. 8Omwooyo nigumuha omuuntu oómo kugaamba amagaambo ge engeso, oóndi Omwooyo ogwo nyini nigumuha kugaamba amagaambo go obumanyi.9Omwooyo ogwo nyini nigumuha oóndi engabilano yo kuba no okwiikiliza kuháango, oóndi engabilano yo kuchiza, 10oóndi engabilano yo kukola amahano, oóndi engabilano yo kusohoza obubáasi. Omwooyo ogwo nyini nigumuha oóndi engabilano yo kusoombookelwa kazilaaba empola zilugile aha myooyo mibi nali aha Mwooyo Mutakatíifu, oóndi engabilano yo kugaamba endími ezíindi, oóndi engabilano yo kusasaanula endími ezo. 11Emilimo yóona ezo naazikola Omwooyo ogwo nyini, káandi naamuha buli muuntu nko óokwo alikweendaho weényini Omwooyo.12Omubili gwo omuuntu gwiina enzíingo nyíinzi, náho enzíingo ezo zóona no omubili gúmo. Nikwo bili aha mubili gwa Kristu. 13Niingaámba iíntyo, habwo kuba íichwe twéena, tube Abayahudi nali tube Abanyamahaánga, tube abahálila nali tube abeéyagaalwiile, tukabatizibwa aha Mwooyo gúmo no kuhaabwa Omwooyo ogwo gúmo, tubone kuba omubili gúmo.14Mbwéenu, omubili tigwíina oluziingo lúmo lwoónka, náho gwiina enzíingo nyíinzi. 15Okugulu kukaáhicha kugaamba, “Íinye tiíndi engalo, na bityo íinye tiíndi wa aha mubili.” Náho kugaamba kutyo tichikukukola okugulu kutaba oluziingo lwo omubili. 16No okutwi kakulaagaámba kúti, “Íinye tiíndi líiso, bityo íinye ti chinogoka cho omubili,” tikwaákubeele echinogóka cho omubili habwe ensoonga ezo mazima? 17Kágwaakubeele omubili gwóona guli elíiso, omuuntu yaakaáhikize aáta kuhulila? Nali omubili gwóona gwaakubele okutwi, omuuntu yaakaáhikize aáta kunuúncha?18Náho óobu, Múungu aloongize buli luziingo aha mubili nko óokwo yaáyeenzile weényini. 19Omubili tigwaákubeele omubili, kagwaakubele no oluziingo lúmo lwoónka. 20Habwe echo heena enzíingo nyíinzi, náho omubili nigwo óogwo nyini gúmo.21Elíiso tilyaakuhicha kugugaambila omukóno líti, “Íiwe tiínkukwéenda.” No omútwe tigwaakuhicha kugagaambila amagulu gúti, “Íimwe tiínkubéenda.” 22Obusáago bwa ago, enzíingo zo omubili éezo zilikubonwa nka nikwo, ne ezileengaheele, nizo zilikweendwa bwooli. 23Káandi enzíingo éezo zilikubonwa nka nikwo, tizikwiíle kuhaabwa isima, nizo tulikuzikuza bwooli. Enzíingo zo omubili gwéetu éezo zilikubonwa nka nikwo, nizileéta ensóni, nizo tulikukwáata bwooli, 24náho enzíingo éezo zitakuléeta ensóni, tizikweendwa kukwáatwa nke ezíindi. Múungu weényini aloongize kuzima omubili. Enzíingo éezo zitakuháabwa isima bwooli, azikozile zihaábwe isima,25kuba omubili gutaákutáana, náho enzíingo zóona zihweélane. 26Nko oluziingo lúmo lwo omubili kalulaahutáala, zóona nizisáasa hamo nácho. Káandi oluziingo lúmo kalulaasiíngizwa, zóona zinulilwa hamo nálwo. 27Mbwéenu, íimwe mwéena no omubili gwa Kristu, na buli oómo wáanyu no oluziingo aha mubili ogwo.28Múungu atiilemo omu kelezia olwo kutaándika entumwa, olwa kábili ababáasi, olwa kásatu abeégesa. Káandi atiilemo áabo balikukola amahano, áabo beena engabilano yo kuchiza abalwéele, áabo beena engabilano yo kubazuna abáandi, áabo beena engabilano yo kweébeembelela, na áabo beena engabilano yo kugaamba endími ezíindi. 29Óobu, abaantu bóona ne entumwa? Abaantu bóona na ababáasi? Abaantu bóona na abeégesa? Abaantu bóona nibakola amahano?30Ngási, abaantu bóona beena engabilano yo kuchiza abalwéele? Abaantu bóona nibagaámba endími ezíindi? Abaantu bóona beena engabilano yo kusasaanula endími ezo? 31Mbwéenu, muligile kubonesa engabilano enkúlu. Neenye niinyeénda kuboóleka akazeendele akali kaluunzi bwooli kusaágiliza.
1Kinaakugaambile aha ndími za abaantu ne ndími za bamaléeka, náho kiindaaba ntéena engoonzi, naakáaba nki ibaambala elilikwoomba, nali nke eyoombo ye enkeengele éezo elikutéelwa. 2Káandi kinaakuba niinsohoza obubáasi no kusoombookelwa entaahililo yóona no kuba no obumanyi bwóona, na kinaakuba no okwiikiliza kuháango kwo kuhicha kufulula amabaanga, náho kaándaaba ntéena engoonzi, íinye ti chiintu. 3Káandi kiindaaha abahabi ebiintu byaanze byóona, no okusohoza omubili gwaanze gubone kwoochibwa omu mulilo,a náho kiindaaba ntéena engoonzi, tiínkugaswa chiintu choóna chóona.4Omuuntu óogwo ayina engoonzi ayina okweégumisiliza, no omweésigwa, tayina ichubi, tayina myeésiingizo, káandi tayina ihagi. 5Engoonzi nizimukola omuuntu aábe naabaha isima abáandi, tizikumukola kuteékuza amagaambo goómwe goónka, nali kutamwa bwaangu, nali kubíika echiníga omu muganya. 6Engoonzi nizimukola omuuntu atakunulilwa obuzilwa, náho kunulilwa amazima. 7Engoonzi nizimukola aábe naayegumisiliza omuli góona, aábe ayina okwiikiliza akáanya kóona, aábe ayina obweésige akáanya kóona, káandi aábe naayemela omuli byóona.8Kusohoza obubáasi, kugaamba endími ezíindi, no kuba no obumanyi, engabilano ezo zóona ziina omuhélo. Náho engoonzi tiziina omuhélo! 9Nitumanya amagaambo mache kwoónka, káandi kusohoza obubáasi hali íichwe, tibuhikile. 10Náho obuchilo obugololokile nibwiíza, áago agatahikiiliziibwe galaáhwa.11Obuchilo nkaba nchili omwaana, nkaba niingaámba age cháana no kuteékuza age cháana. Náho óobu, age cháana naágaleka, habwo kuba ndi mukúlu. 12Omu kazeendele óokwo tulikuleeba óobu, ni nko kubona omu ilole, náho ahaleéza tulaábonana butúnu. Óobu niinsoomboókelwa kache kwoónka, náho ahaleéza ndaasoombookelwa butúnu nko óokwo Múungu alikuunsoombookelwa íinye. 13Mbwéenu óobu, ebiintu éebi bisatu nibilama, okwiikiliza, obweésige ne engoonzi, mále omuli éebi, echili chiháango ne engoonzi.
1Mweéyomeleze kuba ne engoonzi, mále muligile kubonesa engabilano zo Omwooyo Mutakatíifu, muno engabilano yo kusohoza obubáasi. 2Omuuntu óogwo alikugaamba olulími olúundi, takugaamba na abaantu, náho naagaámba na Múungu, habwo kuba áago alikugaamba táliho óogwo alikugasoombookelwa. Weényini naába naagaámba amagaambo aha magala go Omwooyo.a 3Náho óogwo alikusohoza obubáasi, naagaámba na abaantu amagaambo go kubagumya aha kwiikiliza, go kubatiimbya omuganya na go kubahuumuza. 4Óogwo alikugaamba olulími olúundi, naayegumya weényini omu kwiikiliza, náho óogwo alikusohoza obubáasi naabagumya abeekiliza bazeenzíbe.5Íinye niinyeénda íimwe mwéena mube nimugaámba endími zóona, náho niinyeénda bwooli mube nimusohoza obubáasi. Niingaámba iíntyo, habwo kuba kusohoza obubáasi nikugasa abeekiliza bwooli kuchila kugaamba endími ezíindi, kaálaaba ataliho óogwo alikuzisasaanula ezo ndími. Bityo, óogwo alikugaamba endími ezíindi azisasaánule abone kuhweela abeekiliza bazeenzíbe babone kugumisibwa omu kwiikiliza kwáabo. 6Mbwéenu, abeekiliza bazeenzi baanze, kaándeéza owéenyu no kugaamba endími ezíindi, niimbagasa chi? Timukugaswa choóna chóona. Náho kiindaabagaambila áago Múungu ansuululiile, nali kiíndaabáha obumanyi, kiindaasohoza obubáasi nali kiíndaayegesa, áaho nimugaswa.7Nikwo bili no óobu aha biintu ebitali ebilame, eébe emiléela, eébe emizeeze, obuchilo nibisohoza iláka. Kábilaaba nibisohoza iláka obutazila ngeso, omuuntu naahicha aáta kusoombookelwa oluzina? 8Káandi, kachilaaba echikuli chitaásoombooka kuzima emanyiso yaácho omu baantu, no oóha óogwo aleloonza habwe endwaana yi ichúmu? 9Nikwo bili na hali íimwe. Kamulaaba nimugaámba olulími óolwo olutasoombookile omu baantu, no oóha óogwo ayaakuhicha kusoombookelwa éecho mulikugaamba? Aho áago mulikugaamba nigaba nigatwaálwa no omuyaga.10Omu nsi heena endími ze engaanda nyíinzi, náho tihaliho no óobu olulími lúmo óolwo lutéena ensoonga zaálwo. 11Óobu, kiíndaaba ntakusoombookelwa ensoonga yo olulími óolwo omuuntu alikugaamba, niímba ndi nko omuzenyi hali weényini, náwe naába ali nko omuzenyi hali íinye.12Nikwo bili na hali íimwe. Óobu, habwo kuba nimweénda bwooli kuba ne engabilano zo Omwooyo Mutakatíifu, mukole echífu bwooli kuba ne engabilano éezo zilikugasa abeekiliza bazeenzi beenyu bagumisibwe omu kwiikiliza. 13Ha bwéecho, omuuntu óogwo alikugaamba olulími olúundi, amusabe Múungu kuba amuhwéele kusasaanula éecho alikugaamba. 14Niingaámba iíntyo, habwo kuba kiíndaasába aha lulími olúundi, omwooyo gwaanze nigwo gulikusaba, náho obwéenze bwaanze tibukugaswa choóna chóona.15Óobu niinyeendelwa kukola chiíha? Ndaasaba aha mwooyo aha ndími ezíindi, káandi ndaasaba aha bwéenze, ndaazina aha mwooyo aha ndími ezíindi, káandi ndaazina aha bwéenze. 16Koólaamusiíngiza Múungu aha mwooyo kwoónka, omuuntu óogwo etéena engabilano ezo yo kusoombookelwa endími ezíindi, naahicha aáta kusiima omu kusaba kwaawe, aáti, “Amina”? Atakusoombookelwa áago olikugaamba!17Na mazima nka nikwo okusiima kwaawe ahali Múungu kwaakaáhicha kuba kuzima, náho okusiima kwaawe tikukumugasa ogwo muuntu kuguma omu kwiikiliza. 18Niimusíima Múungu habwo kuba niingaámba aha ndími ezíindi kuchila íimwe mwéena, 19náho omu kelezia niinyeénda bwooli kugaamba aha bwéenze amagaambo ataanu áago agalikusoombooka kuba mbeégese abáandi. Echo nicho chizima bwooli kuchila kugaamba amagaambo ebihuumbi ikúmi omu ndími ezíindi.20Abeekiliza bazeenzi baanze, mutatéekuza nka abáana, náho mube nimuteekuza nka abaantu bakúlu. Náho habwo obuzilwa, mube nka abeena akalyo. 21Omu Maandiko Matakatíifu eyaandikilwe eéti, “Omukáma naagaámba nka nikwo, ‘Niingaámba na abaantu aba kulabila abazenyi ba hala, áabo balikugaamba endími ezíindi, nóobu bityo tibaliinhuliliza.’ ”22Habwe echo kugaamba endími ezíindi no oluméenko lwa amagala ga Múungu aha baantu abatali abeekiliza, tilwo oluméenko aha beekiliza. Náho obubáasi nibusohozwa habwa abeekiliza, ti habwa abaantu abatali abeekiliza. 23Mbwéenu, kábilaaba abeekiliza bakobile kusaba, mále bóona babaánze kugaamba endími ezíindi, mále bakataahamo abaantu áabo abatéena engabilano yo kusoombookelwa endími ezíindi, no óobu abatali abeekiliza, tibakugaamba mwiina obusazi?24Náho bóona kábalaaba nibasohoza obubáasi, mále ataahemo omuuntu óogwo etéena engabilano yo kusoombookelwa endími ezíindi, nali óogwo atali mwiikiliza, áago alikuhulila kuluga hali bóona nigamukola kusoombookelwa obuzilwa bwoómwe. Káandi áago alikuhulila nigamuchwaaziíka. 25Áago ageéselekile omu muganya gwoómwe naagasoombookelwa, niho alaateela ebizwi no kwiinamisa obuso kuhika ahaansi kumulámya Múungu, naagaámba aáti, “Amazima Múungu ali omuli íimwe!” Akazeendele ka abeekiliza kusaba26Mbwéenu, beekiliza bazeenzi baanze, tugaámbe chiíha? Obuchilo mukobile kusaba, oómo azine oluzina, oóndi ayegese, oóndi agaámbe áago Múungu amusuúlulwiile, oóndi agaámbe endími ezíindi, no oóndi asasaánule. Amagaambo ago góona gakolwe kugumisa abeekiliza. 27Kábalaaba baliho áabo balikugaamba endími ezíindi, bagaámbe bábili nali básatu boónka, batakusaaga aho, bagaámbe oómo oómo, káandi abeho omuuntu wo kusasaanula áago balikugaamba. 28Kaálaaba ataliho omuuntu wo kusasaanula, óogwo alikugaamba endími ezíindi aleke kugaamba omu kelezia, náho agaámbe na Múungu omu omwooyo gwoómwe.29Nábo áabo abalikusohoza obubáasi, bagaámbe bábili nali básatu, na abáandi bagaleénge amagaambo gáabo. 30Náho kaálaaba oóndi omuli abo abalikuhuliiliza asuúluliilwe echigaambo kuluga hali Múungu, owo kubaanza óogwo akaba naayolekeelela ayésize.31Ha bwéecho, buli oómo naabonesa omwáanya gwo kwoólekeelela, kuba abaantu bóona beegéswe no kutiimbibwa omuganya. 32Engabilano yo omwooyo gwo kusohoza obubáasi, neekoondoókela ababáasi, 33habwo kuba Múungu wéetu tí wa kabuluungano, náho no wo obuhóolo. Nko óokwo bili omu makelezia góona ga abaantu ba Múungu,34obuchilo mukobile omu kelezia, abakázi beesize, habwo kuba tibakwiikililizibwa kugaamba. Náho nibeendelwa babe abakoóndooki nko óokwo ebilagilo bya Musa bilikugaamba. 35Kábalaaba nibeénda kusoombookelwa echigaambo bunaanka, babe nibababuúza beebabo omúka, habwo kuba ne ensóni omukázi kugaamba omu kelezia. 36Ngási, echigaambo cha Múungu chilugile ahali íimwe? Nali chiizile ahali íimwe mweénka?37Kaálaaba omuuntu naayebona nka nikwo ayina engabilano yo kusohoza obubáasi, nali nka nikwo ayina engabilano eéndi yo Omwooyo Mutakatíifu, amanye nka nikwo, áago ndikubaándikila, ne echilagilo kuluga aha Mukáma. 38Náho omuuntu óogwo alikugaya ago, náwe aábe naagáywa.39Bityo, abeekiliza bazeenzi baanze, mweéyomeleze kubonesa kusohoza obubáasi, káandi mutaákuba nimumwaangila omuuntu kugaamba endími ezíindi. 40Náho amagaambo góona gakolwe kuzima, káandi aha ngeso.
1Mbwéenu, beekiliza bazeenzi baanze, niimbeezukiza Empola Nzima éezo nkoolekeelela hali íimwe, ne emwe mwaázinaankula. Ezo niyo elikubakola kweémeelela bweémi. 2Kamulaaba nimukwáata amagaambo áago nkoolekeelela hali íimwe, aho nimubonesa obuchuúnguzi. Ni lwaampaka muzeendelele kugeékiliza. Kábilaaba nimugaleka, okwiikiliza kwéenyu nikuba kutéena mugaso.3Nkabeegesa ameégeso ge ensoonga áago íinye nyini neenaánkwiile, nka nikwo Kristu akafwa habwe ebiheno byéetu, nko óokwo eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu. 4Káandi kuba akaziikwa, na nka nikwo akazooka echilo cha kásatu, nko óokwo eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu.5Káandi akeeyoleka hali Kefa, mále yeéyoleka aha ntumwa zoómwe ikúmi na bábili. 6Ahaakulaatiile akeeyoleka aha beekiliza áabo basaagile magana ataanu hamo. Béenzi omuli abo no óobu bachaali bali mwooyo, náho abáandi baáfwíile. 7Niho yeéyoleka hali Yakobo, ahaakulaatiile yeéyoleka aha ntumwa zóona.8Na aha muhélo gwa abaantu bóona, yeéyoleka hali íinye káandi, íinye óogwo ndi nko omuuntu óogwo ayaázaalwa aha buchilo obutali bwoómwe. 9Kuba entumwa abáandi bóona na abe ensoonga kuchila íinye, tiínkugaswa kwéetwa entumwa habwo kuba nkaagalaza ekelezia ya Múungu.10Náho embabazi ya Múungu niyo enkozile íinye kuba entumwa. Ne embabazi yoómwe hali íinye telabeele busa, habwo kuba kulabila embabazi ezo nkozile emilimo kusaaga entumwa zóona. Tiinkozile ago aha magala gaanze íinye nyini, náho Múungu aha mbabazi zoómwe niwe akakola emilimo hamo neenye. 11Bityo, mbwéenu, iímbe íinye, nali babe bali entumwa ezíindi ezo, nitwoolekeelela empola ezo nyini, mále niyo éezo mwiikiliize.12Óobu, habwo kuba neeyolekeelelwa nka nikwo Kristu akazooka kuluga omu bafwiile, byaaba bita abáandi omuli íimwe nibagaámba nka nikwo abáfwiile tibalizoolwa? 13Náho kábilaaba abáfwiile tibalizoolwa, mbwéenu, Kristu náwe talazookile. 14Na kaálaaba Kristu talazookile, kwoólekeelela kwéetu kuláaba ni busa, no okwiikiliza kwéenyu kuláaba busa.15Káandi íichwe twaakabweenwe kuba baalubona be ebisuba habwe empola ya Múungu, habwo kuba nitusiínza kuba Múungu akamuzoola Kristu kuluga omu bafwiile. Náho kábilaaba abáfwiile batakuzoolwa, mbwéenu, Múungu talamuzweele. 16Niingaámba iíntyo, habwo kuba kábalaaba abáfwiile batakuzoolwa, náwe Kristu talazookile. 17Na kaálaaba Kristu atalazookile, okwiikiliza kwéenyu nikuba kutéena mugaso, náho nimuba mutakachuungwiilwe kuluga omu biheno byáanyu.18Obusáago bwa ago, bóona abáfwiile nibamwiíkiliza Kristu, baáhabile bwooli. 19Kibulaaba obweésige bwéetu hali Kristu no bwo kubonesa obulami bwo éensi ezi kwoónka, aho niho nituba abaantu be entíimba kusaaga abaantu bóona.20Náho óobu, amazima ni biti, Kristu akazooka kuluga omu bafwiile, na weényini niwe owo kubaanza kuzooka ahali áabo abáfwiile. 21Nko óokwo olufu lukaleetwa no omuuntu oómo omu nsi, bityo nyini nakwo okuzooka kwa abáfwiile kukaleetwa no omuuntu oómo.22Na nko óokwo abaantu bóona balikufwa habwo kukwaátana kwáabo na Adamu, bityo nyini abaantu bóona balyaázoolwa habwo kukwaátana kwáabo na Kristu. 23Náho buli muuntu alaazoolwa aha buchilo bwoómwe, Kristu niwe owo kubaanza kuzooka, na ahaleéza balyaázoolwa abaantu boómwe, obuchilo óobwo aliíza.24Aho niho gulikwiiza omuhélo gwa byóona, áaho Kristu alaamuhikiiliza Isíichwe Múungu obukáma, kalaamala kusiingaalicha abatégeki bóona, bóona abeene obutwáale, na abeena obwanaángwa bwoóna bwóona. 25Niingaámba iíntyo, habwo kuba Kristu ni lwaampaka ategeke kuhicha abasíinge ababisa boómwe bóona no kubategeka.a 26Omubisa wa aha muheleeluko kusiingaalichwa no olufu.27Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Múungu akozile ebiintu byóona bitegekwe na weényini.” Amagaambo ago “ebiintu byóona,” tigéena ensoonga nka nikwo Múungu náwe ategekwe no ogwo, habwo kuba Múungu niwe akozile ebiintu byóona bitegekwe na Kristu. 28No obuchilo ebiintu byóona nibitégekwa no Omutábani, niho náwe Omutábani alyéeta ahaansi yo obutégeki bwa Múungu, óogwo akozile ebiintu byóona bitégekwe no Omutábani, kuba Múungu aábe omutégeki wa byóona.29Óobu, abaantu áabo balikubatizibwa habwa abáfwiile nibategeza kubonesa chiintu chi? Kábalaaba abáfwiile tibakuzoolwa no óobu chilo chimo, ha bwaáchi abaantu nibabatizwa habwa abáfwiile? 30Ne echwe, ha bwaáchi nitweeta omu ntaambala buli káanya?31Abeekiliza bazeenzi baanze, buchiile íinye ndi omu ntaambala yo kufwa. Na aga na mazima, nko óokwo na mazima nka nikwo niinyesiingiza ha bwéenyu habwo kuba mukwaateéne na Kristu Yeézu Omukáma wéetu. 32Kábilaaba tiheena okuzooka, nkabonesa mugaso chi kulwaana na abo, bo omu muzihwa gwa Efeso, áabo abali nke enyameéswa eziluluhile? Kábalaaba abáfwiile tibakuzoolwa, mbwéenu, “Tube nitulya no okunywa, habwo kuba nyeéncha nitufwa.”33Mutaákubeehwa na abaantu áabo balikugaamba bátyo, habwe ensoonga, “Abanywáani babi, basíisa entúungwa nzima.” 34Mubaánze kukoza obwéenze káandi nko óokwo mulikweendelwa, no kuleka kukola ebiheno, habwe ensoonga abáandi omuli íimwe tibakumumanya Múungu. Niingaámba ago, kuba mbagoole.35Omuuntu yaakaáhicha kubúuza aáti, “Abáfwiile balaázoolwa báta? Na baláaba ne emibili ya akazeendele chi?” 36Áago na amabúuzo go obusilu! Koólikubiba embibo, tiyaákuhicha kumela etakataándikile kufwa.37Embibo éezo olikubiba, eébe engano nali embibo eéndi, tekususana no omumelo gwaáyo. 38Múungu naaziha embibo omubili nko óokwo alikweenda, buli mbibo naaziha omubili gwaáyo. 39Ebihaángwa byóona biina emibili, náho emibili éezo tekususana. Emibili ya abaantu ne ya akazeendele kámo, ye enyameéswa ne ya akazeendele akáandi, eye enyonyi ne ya akazeendele akáandi, ne eye eénfwi ne ya akazeendele akáandi.40Káandi eliho emibili yo omu igulu ne emibili yo omu nsi. Okweébuga kwe emibili yo omu igulu kuchileéne, no okweébuga kwe emibili yo omu nsi kuchileéne. 41Obwaaki bwi izóoba ni búundi, obwaaki bwo okwéezi ni búundi no obwaaki bwe enyenyéezi ni búundi. Kuba buli nyenyéezi eyina akaakile kaáyo.42Bityo nikwo biliba, obuchilo óobwo abáfwiile balyaázooka. Nke embibo, omubili óogwo guziikwa ogwiina entabuko yo kusiisikala, náho óogwo ogulikuzoolwa no ogutasiisikala. 43Omubili oguziikwa aha nsoni, náho ogulikuzoolwa ahi ikuzo. Omubili oguziikwa gunogile, náho omubili oguzoolwa, na amagala. 44Oguziikwa no omubili gwe entabuko, náho oguzoolwa no omubili omusha óogwo tulaahaabwa no Omwooyo Mutakatíifu. Guliho omubili gwe entabuko, bityo guliho no óobu omubili omusha óogwo Omwooyo Mutakatíifu alaatuha.45Omu Maandiko Matakatíifu eyaandikilwe eéti, “Omuuntu owo kubaanza, Adamu, akahaangwa yaaba omuuntu omulame,”* náho Adamu wa aha muheleeluko, Kristu, yaaba Omwooyo óogwo alikubaha abaantu obulami. 46Náho omubili óogwo ogulikweebeembela no ogwo ogwe entabuko, ahaleéza nigwiíza omubili omusha óogwo tulaahaabwa no Omwooyo Mutakatíifu.47Omuuntu owo kubaanza, Adamu, akahaangwa ahi itaka, akaba ali owo omu nsi. Omuuntu wa kábili, Kristu, no omuuntu wo omu igulu. 48Bityo, abaantu bóona bo omu nsi beena emibili ye éensi nko óokwo guli omubili gwa Adamu. Na abaantu bóona bo omu igulu baláaba no omubili gwo omu igulu nko omubili gwa Kristu. 49Nko óokwo tulikususana na Adamu, óogwo akahaangwa ahi itaka, bityo nyini tulyaásusana na Kristu, omuuntu owo omu igulu.50Abeekiliza bazeenzi baanze, éecho ndikugaamba ni nka nikwo, omubili gwe enyama ne enságama tigwaakuhicha kuza omu bukáma bwa Múungu, ne éecho chilikusiisikala tichaakuhicha kubamo ahaantu aho ahatéena cho kusiisikala. 51Muhuliilíze, niimbasoomboolela olufubo nka nikwo, íichwe titukufwa chwéena, náho chwéena tulyaáhiinduka.52Echo chilaabaho aha kaziingo kámo, nko mwáanya gwo kuhuumbiliza no kuhuumbulula, obuchilo áaho echikuli cho omuhélo chilyaáyoomba. Obuchilo obwo abáfwiile balyaázoolwa ne emibili éezo etakusiisikala káandi, ne echwe áabo tuchili mwooyo, tulyaáhiinduka káandi. 53Chilyáaba chítyo, habwo kuba omubili ogu óogwo gulikusiisikala nigweendelwa guhiindulwe gube omubili óogwo gutakusiisikala, omubili ogu óogwo gulikufwa guhiindulwe kuba omubili óogwo gutakufwa.54Mbwéenu, omubili ogu óogwo gulikusiisikala no kufwa, obuchilo gulihiindulwa kuba omubili óogwo gutakusiisikala no okufwa. Aho niho chilaaba chaáhikiilizwa echigaambo éecho chikaandikwa omu Maandiko Matakatíifu éecho chilikugaamba chíti, “Múungu yaásiinga olufu, lwaásíingwa bwooli!” 55“Olufu, obusíingi bwaawe buli nkáhi? Buli nkáhi obuhicha bwaawe bwo kuléeta obusúungu?”56Obuhicha obwo bwo olufu nibuleetelelwa ne ebiheno éebyo tulikukola. No obuhicha bwe ebiheno, ne ebilagilo. 57Náho tumusiime Múungu! Óogwo alikutuha obusíingi ha biheno, na aha lufu, kulabila omuháanda gwo Omukáma wéetu Yeézu Kristu.58Bityo, abeekiliza bazeenzi baanze enfula, mube emaanzi omu kwiikiliza nka nikwo okuzooka kuliho na mutáfwa emiganya. Muzeendelele kukola emilimo yo Omukáma ha chífu buchiile, habwo kuba nimusoomboókelwa nka nikwo emilimo ezo teli busa.
1Óobu niingaámba habwe emisolo yo kubazuna abeekiliza ba Yeruzaléemu nko óokwo mwaányaandikiile. Íimwe káandi mukole nko óokwo nkabagaambila abaantu ba amakelezia ga Galatia. 2Buli bwooyo, buli oómo wéenyu aábe naabiíka ensáho kwiingana na amabonwa goómwe, kuba obuchilo óobwo ndiíza ahali íimwe, hataákubaho no okukobya kobya omusolo.3Obuchilo ndaahika, ndyaásiindika ne enyaandiko zo okumanyisa abaantu áabo mulaatóoza kuba batwaále omusolo ogwo aha kelezia ya Yeruzaléemu. 4Mále elaábonwa kuba íinye káandi niinyeendelwa kuzeenda, mbwéenu, ndaazeénda hamo nábo.5Ndaahiingula ahali íimwe okwo, obuchilo niinduga Makedonia, habwo kuba niinyeénda ha kubaanza kulabila Makedonia. 6Obuchilo kaandiíza, lúundi ndyeekala ne emwe aha mwáanya bunaanka, nali no óobu aha buchilo bwóona bwe embého, kuba muumpweele kuzeendelela no luzeendo lwaanze, hoóna hóona áaho ndaazeénda kuluga hali íimwe.7Tiínkweenda kubonana ne emwe óobu aha kuhiíngula kwoónka. Niintegeza kwíikala hali íimwe omwáanya bunaanka, kaálaaba Omukáma naankuundila. 8Náho óobu niinsigala omu muzihwa gwa Efeso aha, kuhicha echilo chikúlu cha Peentekostea chihike. 9Niinkola iíntyo, habwo kuba Múungu yaánchiingulila omulyaango, kuba nkole omulimo muháango omu muzihwa ogu, noókuba baliho abaantu béenzi áabo balikuunhinyooza.10Timoteo kaáleéza owéenyu, mumwiinaánkule kuzima, kuba ayikále atéena obutíini, habwo kuba weényini naakola emilimo yo Omukáma nke éenye. 11Omuuntu atamugaya. Náho mumuloongóole omu kulugáyo okwo, kuba ahiche kusuba hali íinye, habwo kuba íinye niimmuliindilila ahíke hamo na abeekiliza bazeenzi béetu. 12Mbwéenu, habwo omwiikiliza muzeenzi wéetu Apolo, mmweeseengeliize bwooli nka nikwo ayize hali íimwe hamo na abeekiliza abáandi. Náho takweenda kwíiza óobu. Aléeza obuchilo óobwo alibonesa omwáanya.13Mube méeso, mugume omu okwiikiliza, káandi mube emaanzi na abeena amagala. 14Amagaambo géenyu góona mube nimugakola aha ngoonzi.15Abeekiliza bazeenzi baanze, nimusoomboókelwa kuba Stefana na abaantu bo omúka yoómwe, nibo bakaba abo kutaándika kumwiíkiliza Yeézu Kristu omuli Akaya, nábo beetileho kubaheéleza abeekiliza. Bityo, niimbasaba, 16mube nimubakoondookela abaantu nka abo, na abáandi bóona áabo abalikukola emilimo ezo hamo nábo ha chífu.17Niinulilwa bwooli nka nikwo Stefana, Foritunato na Akaiko, baáhika aha. Kubaho kwáabo kuunzunile aha kazeendele ko kuleka kubaho kwéenyu. 18Bagusemeleza omwooyo gwaanze, ne emyooyo yáanyu. Ha bwéecho, mubasoombookelwe kuzima abaantu nka aba.19Abaantu ba amakelezia ga Asia,b nibabaangalucha. Akila na mukazíwe Prisila, hamo na abeekiliza áabo beékobya omúka yáabo, nibabaangalucha bwooli omu kukwaátana no Omukáma Yeézu. 20Abeekiliza bóona ba aha nibabaangalucha. Mweéyaangaluche aha chinyweégelo echitakatíifu.21Íinye Paulo niimbaangalucha ha kwaandika ne engalo yaanze íinye nyini. 22Omuuntu óogwo atakumwéenda Omukáma Yeézu, achéenwe. Mukáma wéetu, oyize! 23Embabazi yo Omukáma Yeézu eébe ne emwe. 24Niimbeénda íimwe mwéena, omu kukwaátana na Kristu Yeézu.
1Olwaandiko óolu naálwaandika íinye Paulo, ndi hamo no omwiikiliza muzeenzi wéetu Timoteo. Íinye Paulo ndi entumwa ya Kristu Yeézu habwo okweenda kwa Múungu. Nitubaandikila íimwe áabo muli omu kelezia ya Múungu omu muzihwa gwa Korinto, hamo na abatakatíifua bóona abali Akaya. 2Embabazi no obuhóolo kuluga ahali Múungu Isíichwe, na aha Mukáma Yeézu Kristu, bibe hamo ne emwe.3Akuzibwe Múungu, Iíse wo Omukáma wéetu Yeézu Kristu, Isíichwe owe echiganyizi, káandi niwe Múungu óogwo atwiihucha omuli góona. 4Weényini atwiihucha omu byaágalazo byéetu byóona, kuba tubone ne echwe kubeehucha abáandi abali omu byaágalazo bye engaanda bunaanka bunaanka, nko óokwo íichwe tulikwiihuchwa na Múungu.5Nko óokwo tulikuguma kwiinaankula ebyaágalalo habwa Kristu, bityo nyini Múungu naaguma kutwiihucha kulabila ahali Kristu. 6Obuchilo nitwaagalala, nitwaagalala habwa akeehucho káanyu no obuchuúnguzi bwáanyu. Káandi, obuchilo íichwe nitwiihuchwa, niho ne emwe mulikwiinaankula akeehucho. Akeehucho áako nikabaleetelela kweégumisiliza omu byaágalazo éebyo nyini éebyo ne echwe tulikwaágalala. 7Obweésige bwéetu hali íimwe ni buháango, habwo kuba nitusoomboókelwa nka nikwo, nko óokwo mulikwaágalala nke echwe, nikwo mulikusemelezwa nke echwe.8Beekiliza bazeenzi béetu, nitweénda musoomboókelwe óokwo twayaágalele omuli Asia.b Tukabona ebyaágalazo éebyo ebisaagiliize, tukalemeelelwa, twaáhicha kuteékuza nka nikwo tukaáfwíile. 9Mazima tukehulila nka abaantu áabo baabeele bachwaaziikilwe kwíitwa. Náho echigaambo echo chikabaho, kuba tutaákweesiga amagala géetu, náho tumweésige Múungu óogwo azoola abáfwiile. 10Weényini niwe ayaátuchuúngwiile obuchilo tukaba tuli aha ntaambala mpaango yo kufwa, mále alaátuchuúngula káandi. Íichwe nitumutegeza weényini nka nikwo aláaba naakola aátyo obuchilo bwóona.11Nóobu íimwe, nimutuhwéela omu kutusabila ahali Múungu. Weényini naahulila okusaba kwéenyu no kutufuuha íichwe. Niho abaantu béenzi balaámusiima Múungu ha bwíichwe.12Mbwéenu, íichwe nitweekuza aha chigaambo chimo. Emiganya yéetu neetusiínza nka nikwo tulikutúula omu bugololoke no omu obweésigwa óobwo obulikuluga ahali Múungu. Titulebeembeliilwe na amasala go obumuuntu, náho habwe embabazi ya Múungu. Nikwo tulikutúula omu nsi ezi, na muno aha bwiimanye omuli íichwe ne emwe. 13Titukubaandikila aha mibéelo, náho nitubaandikila áago mulikuhicha kugasoma no kugasoombookelwa kuzima. 14Náho obu nimutusoombookelwa kache kwoónka, niintegeza nka nikwo ahaleéza mulaátusoombookelwa kuzima bwooli niho muhiche kweésiingiza habwi íichwe, nko óokwo ne echwe tuliisiingiza hali íimwe hali éecho echo chilo cho kusuba Omukáma wéetu Yeézu.15Nkaba nnyina obweétegeeleza bwa amagaambo ago, ne ezo niyo ensoonga nkaba niinyeénda kuhika hali íimwe okwo ha kubaanza, kuba mubóne omugisa gwo kuyeélelwa ne éenye entúlo ibili. 16Nkeenda kulabila hali íimwe okwo, obuchilo bwo kuzeenda Makedonia, na káandi obuchilo bwo kusuba kuluga Makedonia, kuba mubóne kuúmpweela aha luzeendo lwaanze lwo kuzeenda Yudea.17Ngási, nimuteekuza nka nikwo nkóosa oluzeendo lwaanze lwo kusuba hali íimwe, habwo kuba tiinyina obweétegeeleza? Nali nimuteekuza nka nikwo niinyebeembelelwa ne engoonzi zaanze, nibyo bilikuunkola ngaámbe, “Éego” omwáanya gúmo, na ahonyini káandi ngaámbe, “Mmahi”? 18Náho obu, nko óokwo Múungu ali omweésigwa, amagaambo áago twaábasoomboóliile tigalabeele go omuuntu kugaamba, “Éego” omwáanya gúmo, na ahonyini káandi kugaamba, “Mmahi.”19Niingaámba iíntyo, habwo kuba Yeézu Kristu, Mutábani wa Múungu,c óogwo íinye, na Silwaano,d na Timoteo tukamwoólekeelela hali íimwe, akaba atali omuuntu wo kugaamba “Éego” omwáanya gúmo, na ahaleéza káandi kugaamba “Mmahi.” Náho hali weényini obuchilo bwóona no kugaamba aáti, “Éego.” 20Nikwo bili, habwo kuba góona áago Múungu akalagana, gaáhikilizwe kulabila hali Yeézu Kristu. Na habwe ensoonga yaáho nka nikwo nitugaámba, “Amina,”e habwo kumukúza Múungu.21Mbwéenu, Múungu ayaatutoolize niwe alikutugumisa íichwe ne emwe omu kukwaátana na Kristu. 22Múungu niwe atuteelileho oluméenko kumanyisa nka nikwo íichwe tuli abaantu boómwe, habwo kutuha Omwooyo Mutakatíifu omu miganya yéetu, abone kuba omusiimbo gwa byóona ebyo Múungu alaatuha.23Múungu na asiínze nka nikwo áago ndikugaamba na amazima! Tiíndasubile hali íimwe óokwo Korinto, habwo kuba tiíndeenzile musáase omu miganya yáanyu. 24Tikwo kugaamba íichwe nitweénda kubalagila áago mulikweendelwa kweékomya omu kwiikiliza, habwo kuba mwaágumile omu kwiikiliza. Náho, íichwe tuli abahálila hamo ne emwe, habwa amanulilwa gáanyu.
1Ha bwéecho, nkalamula nka nikwo, ni kuzima ntaákusuba káandi hali íimwe, kuba ntaákubaleetelela kuzululukilwa káandi. 2Nkalamula iíntyo, habwo kuba nke éenye kanaakubaleételela íimwe muzululukilwe, táliho óogwo alaánkola íinye nnulilwe, náho íimwe mweénka áabo naázululucha!3Ezo niyo ensoonga nkabaándikila omu olwaandiko olwoa nka nikwo tiínkwiiza hali íimwe, ntaákwiiza nkazululuchibwa ne emwe, abo nibo mulikweendelwa kuúnnuliza. Nnyina obweésige nka nikwo íinye kiíndaánulilwa, ne emwe mwéena nyini nimunulilwa. 4Nkabaándikila olwaandiko olwo aha ntíimba mpáango no kuchuúndagulwa omu muganya gwaanze, mále aha maziga méenzi. Echihika chaanze tichilabeele nka nikwo muzoolelwe, náho nkaba niinyeénda musoomboókelwe óokwo ndikubéenda bwooli.5Mbwéenu, omuuntu óogwo amuzululukize muzeenzíwe, taánzululuchize íinye nyeénka, náho habwa akeebalilile bunaanka abazululukize ne emwe mwéena. Niingaámba “omu kabalilile bunaanka,” habwo kuba tiínkweenda kuhaángusha amagaambo bwooli. 6Omuchwaáziiko óogwo omuuntu ogwo akabonesa kuluga omuli béenzi báanyu, nigumuhika. 7Obu nimweendelwa mumuganyile no kumwiihucha omuuntu ogwo, kuba ataákwiiza kuzuzubalilwa bwooli, kuhicha kufwa omuganya.8Ha bwéecho, niimbatoózela mumwoóleke nkokwo nimumweénda. 9Ensoonga eéndi éezo ekaankola kubaándikila olwaandiko olwo, ekaba no kubaleenga, mbone kusoombookelwa kamulaaba nimukoondoókela omuli góona. Kamulikumuganyila omuuntu weéna wéena aha chigaambo choóna chóona, ne éenye hanu niímba naámuganyila. Na kahalikuba heena echigaambo choóna chóona éecho ndikweendelwa kuganyila, naámazile kuganyila omu méeso ga Kristub habwo omugaso gwáanyu,10Kamulikumuganyila omuuntu weéna wéena aha chigaambo choóna chóona, ne éenye hanu niímba naámuganyila. Na kahalikuba heena echigaambo choóna chóona éecho ndikweendelwa kuganyila, naámazile kuganyila omu méeso ga Kristub habwo omugaso gwáanyu, 11kuba Isitáani litaákwiiza kubonesa omwáanya gwo kutusíinga, habwo kuba nitusoomboókelwa kuzima entaahililo zaályo.12Mbwéenu, obuchilo bu naáziileyo omu muzihwa gwa Turoa kwoólekeelela Empola Nzima habwa Kristu, nkasaanga Omukáma yaánchiinguliileyo okwo omulyáango gwo kukola omulimo gwoómwe. 13Náho nkaba ntéena obuhóolo omu muganya gwaanze, habwo kuba tiíndamusaangileyo okwo Tito,c omwiikiliza muzeenzi wéetu. Ha bwéecho, nkabalaga abaantu bo okwo, naálugáyo kuzeenda Makedonia. Kwaátula obusíingi bwa Kristu14Náho nitumusíima Múungu, aha kuba obuchilo bwóona naatweebeembelela omu musoóloongo gwo kusuungiila obusíingi bwa Kristu.d Káandi naatukola íichwe kusuugaanisa obumanyi bwe empola habwa Kristu buli haantu, nko óokwo omulaango gulikusaámbaalila hóona. 15Nikwo bili, habwo kuba íichwe ni nke emizeeze nduunzi éezo Kristu alikumusoholeza Múungu. Emizeeze ezo neebahikila abaantu bóona, áabo abalikuchuúngulwa na áabo abalikutumaanga.16Ahali áabo abalikutumaanga, obunuunki obwo ni bubi, nibuleéta olufu. Náho ahali áabo abalikuchuúngulwa, okunuunkilila okwo ni kuluunzi, nikuleéta obulami. Mbwéenu, no oóha óogwo ayaakuhicha kukola ogwo mulimo gwo obuhalila? 17Íichwe tituli nka abaantu abáandi béenzi áabo abalikukolesa echigaambo cha Múungu isúluza, kuba babone omugaso. Náho íichwe, habwo obuzizi bwa Kristu, nitulaánga echigaambo cha Múungu ha bweésigwa bwóona omu méeso ga Múungu, habwo kuba weényini niwe akatusiíndika.
1Ngási, nimuteekuza nkokwo nitubaanza káandi kweésiingiza hali íimwe? Mmahi, íichwe tituli nka abaantu abáandi áabo abalikubaleétela olwaandiko lwo obumanyiso hali íimwe, nali kusaba kuluga hali íimwe olwaandiko lwo kumanyisa aha baantu abáandi. 2Íimwe ni íimwe olwaandiko olulikutumanyisa. Lwaandikilwe aha miganya yéetu, na abaantu bóona nibahicha kulusoombookelwa no kulusoma. 3Nimwooleka butúnu nka nikwo íimwe ni íimwe olwaandiko lwa Kristu, óolwo olulikwoóleka ebiluga nnyúma bye emilimo eéyo twaákozile hali íimwe. Olwaandiko olwo tilulaandikilwe na akateébwaa no obwíino, náho lwaandikilwe no Omwooyo gwa Múungu óogwo ali omulame. Káandi tilulaandikilwe aha mbaáho za amabáale, náho lwaandikilwe omu miganya ya abaantu.4Nitugaámba ago, habwo kuba twiine obweésige obwo ahali Múungu omu kulabila ahali Kristu. 5Ti nka nikwo nituteekuza nkokwo nituhicha kukola choóna chóona habwo obuhicha bwéetu íichwe nyini, náho obuhicha bwéetu bwóona buluga ahali Múungu. 6Weényini niwe akatuha obuhicha bwo kuba abaheéleza be endagano yoómwe eénsha. Endaganob ezo tekuléetwa ne ebilagilo éebyo bikaandikwa, náho neelugiílila omu Mwooyo Mutakatíifu, habwo kuba ebilagilo nibileéta olufu, náho Omwooyo Mutakatíifu niguleéta obulami.7Ebilagilo éebyo bikaandikwa aha mbaáho za amabáale, bikaléeta olufu. Náho bikeeza omu ikuzo éelyo elilikweengelela, bityo Abaiziraeli baásiingwa kumuleeba Musac omu buso, no obu kágwaahiíngwiile omwáanya muche kwoónka obweengelezi óobwo bukahweélekeelela. Mbwéenu kábilaaba ikola lye ebilagilo éebyo ebilikuléeta olufu bikeeza ni ikuzo nke éelyo, 8ngási obu ikola lyo Omwooyo Mutakatíifu tilikuba ni ikuzo lyo obusáago?9Káandi, nki ikola éelyo elilikukola abaantu kuchwaáziikwa liina ikuzo, ikola éelyo elilikukola abaantu kuba abagololoke omu méeso ga Múungu niliba ni ikuzo liháango kusaaga! 10Ha bwéecho, éelyo ikuzo lye endagano ya kala ni liche, kwiingana ni ikuzo lye endagano eénsha, éelyo lili liháango kusaaga. 11Kachilaaba éecho echihweelekeliile aha mwáanya muche kwoónka chikaba chiina ikuzo, éecho chililama obucha no obuchiile chiina ikuzo obusáago.12Mbwéenu, habwo kuba echo nicho obweésige bwéetu, nitukola omu bugimi. 13Íichwe titukukola nka Musa, óogwo akeesweeka obuso ne echitaambaala, kuba Abaiziraeli bataleeba óokwo obweengelezi bukaba nibuhweelelekela14Náho Abaiziraeli bakalemeeza emiganya yáabo. Kuhicha háti obu balikusoma Endagano ya Kala, nibalemwa kusoombookelwa amazima, nibaba nkoóti bagubikilwe ne echo chitaambaala. Echitaambaala echo chicháali tichikeehilwého, habwo kuba chiihibwaho kwoónka, obuchilo omuuntu naamwiikiliza Kristu. 15Na amazima, kuhicha leélo, obuchilo balikusoma ebitabu bye ebilagilo bya Musa, echo chitaambaala chisweekelela emiganya yáabo, bataákusoombookelwa amazima. 16Náho obuchilo bwoóna bwóona kabalikumuhiindukila Omukáma, Omukáma naachibeehaho echo chitaambaala.17Obu, Omukáma niwe Omwooyo, na áaho Omwooyo gwo Omukáma guli, niho obweéyagaaluzi buli. 18Mbwéenu, íichwe twéena áabo tutasweekeliilwe obuso bwéetu, nitwooleka ikuzo lyo Omukáma nko óokwo ilole lyoolekáho echisusano. Ne echwe nituhiindulwa, tubone kususana náze, kuluga omu ikuzo kuhika omu ikuzo liháango bwooli. Omukáma ogwo niwe Omwooyo, niwe alikukola emilimo ezo.
1Mbwéenu, habwo kuba Múungu atuheéle emilimo ezi yo kwaátula empola nzima habwe echiganyizi choómwe, titukufwa omuganya. 2Twaángile butúnu kukola amagaambo go obweeseléke na age ensóni. Titukubéeha abaantu, nali titukutulaaniza echigaambo cha Múungu ne ebisuba. Náho, nitwiiseengeleza omu kugaamba amazima ha bweélu kuba abaantu bóona basoombookelwe aha miganya yáabo nka nikwo íichwe tuli abaantu ba amazima omu méeso ga Múungu.3Náho biláaba nka nikwo Empola Nzima éezo tulikulaanga esweekeliilwe echitaambaala, etasoombooka, chilyáaba esweekeliilwe kwoónka hali áabo abalikutumaanga. 4Áabo baantu tibakumwiíkiliza Yeézu, habwo kuba Isitáani, omutégeki we éensi ezi, asweékeliile obwéenze bwáabo. Éezo niyo nsoonga nibalemwa kubona omwaanga gwe Empola Nzima habwi ikuzo lya Kristu, óogwo ali ensuso ya Múungu.5Íichwe titukwaátula empola zéetu, náho nitulaánga nka nikwo Yeézu Kristu niwe Omukáma, na nka nikwo íichwe tuli abazáana báanyu habwa weényini. 6Múungu akagaamba aáti, “Omwaanga gumulike omu nsiimbaazi.”* Na weényini niwe ayakize omu miganya yéetu, no kutukóla tusoombookelwe ikuzo lyoómwe, éelyo elilikweengelela omu buso bwa Yeézu Kristu.7Mbwéenu, íichwe twiinayo ensabo ezo yo kusoombookelwa ikuzo lyoómwe, náho tuli nke ebiseme bi ibúumba, ebone kusoombooka nka nikwo, amagala maháango go kukola emilimo ezo nigaluga ahali Múungu, na tiyo hali íichwe. 8Nitubona ebyaágalalo bye engaanda bunaanka bunaanka, náho titukusiingwa. Nituzila okugumwa gumwa, náho titukufa omuganya. 9Abaantu nibatwaagalaza, náho Múungu takutunagilana tweénka. Nibatuchekula ahaansi, náho titukufwa. 10Ebilo byóona emibili yéetu eli omu ntaambala yo okufwa nka Yeézu, kuba obulami bwa Yeézu buhiche kubonwa aha mibili yéetu.11Hamo ne ebyo, íichwe áabo tuli abalame, nitulibata no olufu obuchilo bwóona habwa Yeézu, kuba nkokwo obulami bwoómwe buhiche kubonwa aha mibili yéetu éezo elikufwa. 12Ha bwéecho mbwéenu, íichwe tuli omu ntaambala yo olufu habwe ezi milimo yéetu, náho emilimo yéetu niyo elikuleételela íimwe mubonese obulami.13Náho ha kuba twiina omwooyo ogwo nyini gwo okwiikiliza nka Amaandiko Matakatíifu óokwo galikugaamba gáti, “Nkamwiíkiliza Múungu, niyo ensoonga naáyatwiile empola zoómwe,” ne echwe káandi nitwiikiliza, niyo ensoonga nitwaatula empola zoómwe. 14Nitusoomboókelwa nka nikwo Múungu óogwo akamuzoola Omukáma Yeézu, alaátuzoola ne echwe nko óokwo akamuzoola Yeézu, no okutuléeta íitwe hamo ne emwe omu méeso goómwe. 15Amagaambo góona áago agalikutugwámo, na hali íimwe, kuba embabazi ya Múungu ebahikile abaantu béenzi bwooli no obusáago, káandi abo baantu babone kumusiima bwooli Múungu. Ahali ago Múungu naazeendelela kuháabwa ikuzo.16Bityo, titukufwa omuganya. Nóobu emibili yéetu elikukokola, náho omuunda yéetu Múungu naatukola kuba abásha ebilo byóona. 17Titulifwa omuganya, habwo kuba ebyaágalalo byéetu nibihuhuúka na ne ebyo omwáanya muche kwoónka. Náho, nibituloongeza ikuzo lyo obucha no obuchiile. Ikuzo éelyo ni liháango bwooli, kuchila ebyaágalalo byóona. 18Ha bwéecho, titukuleeba ebiintu éebyo ebilikubonwa, náho nituleeba éebyo ebitakubonwa, habwo kuba éebyo ebilikubonwa ne ebyo omwáanya muche kwoónka, náho, ebyo ebitakubonwa, ne ebyo obucha no obuchiile.
1Emibili yéetu éezo tulikutúulamo omu nsi ezi ni nko olukaali.a Náho nitusoomboókelwa nka nikwo, obuchilo lulaasisikala, Múungu alaátuha éenzu zo bucha no buchiile omu igulu, éezo etoombekilwe ne engalo za abaantu. 2Aha mibili yéetu yo obu nitulwaalilila, ha bwéecho twiine echihika bwooli cho kuza omu bwiikalo bwéetu owa Múungu, óokwo Múungu alaátuzwéeka emibili emísha elikuluga omu igulu. 3Katulaaba twaázweekilwe emibili emísha, titukusaangwa tuzuukile.4Obuchilo katulikuba tuchaali tuchili omu mibili ezi, éezo eli nko olukaali, nitulwaalilila habwo kuba amagaambo méenzi nigatulemeélela. Ti nka nikwo nitweénda kuzúula emibili ezi éezo elikufwa, náho nitweénda kuzwéekwa emibili éezo etafwa, kuba emibili ezi, éezo elikufwa emilwe ne éezo etafwa. 5Múungu niwe atuloongize habwa amagaambo ago, na atuheéle Omwooyo gwoómwe, abone kuba omusiimbo gwa byóona ebyo Múungu alaatuha.6Ha bwéecho, obuchilo bwóona twiina obweésige, no okuba nitumanya nka nikwo, obuchilo tulikutúulamo omu mibili ezi, tuli hala no Omukáma. 7Nitutuúla habwo okwiikiliza, tikwo habwo kuleeba kwa améeso. 8Amazima twiine obweésige, káandi nituleeba hachili tukaálekeene ne emibili ezi, no kuzeenda kutúula no Omukáma.9Ha bwéecho, katulaatúula aha mibili ezi, nali katulaatúula habwo Omukáma, echihika chéetu no kumunuliza weényini. 10Habwo kuba íichwe twéena ni lwaampaka tulaáyemeelela omu méeso ge echitébe cha Kristu cho kuchwaáziikila. Kuba buli oómo ahaábwe empeéla kwiingana na áago yaákozile óobu yaabeele naatuúla omu nsi, gabe amazima nali mábi.11Mbwéenu, nitusoomboókelwa nka nikwo nitweendelwa kumulamya Omukáma. Bityo, nitweeyomeleza kubakweesa abaantu, babone kumwiíkiliza Múungu. Naatusoombookelwa kuzima óokwo tuli. Neenye niintegeza nka nikwo íimwe ne emwe nimutusoomboókelwa kuzima omu miganya yáanyu. 12Tí nka nikwo nituleengesa káandi kweéseengeleza ahali íimwe, náho nitweénda kubabonesa omwáanya gwo kweésiingiza ha bwéetu. Aho niho mulaazila amagaambo go kubasubiza áabo abalikweésiingiza bwooli amagaambo gáabo áago balikukola omu méeso ga abaantu kusaaga áago gali omu miganya yáabo.13Katulaaba nitubonwa nka nikwo tutuungamiílwe, na habwa Múungu. Náho kábilaaba nitubonwa nka nikwo twiina obwéenze, na hali íimwe. 14Engoonzi za Kristu nizitweebeembelela, habwo kuba nitukuundilana nka nikwo omuuntu oómo akafwa habwa abaantu bóona, ensoonga yaáho ne eéti, abaantu bóona bakáfwa. 15Náwe akafwa habwa abaantu bóona, kuba áabo abalikulama baleke kutúula habwa boónyini boónka, náho batuúle habwo ogwo akafwa no okuzooka habwa boónyini.16Ha bwéecho, kubaandiza obu titukumuleenga káandi omuuntu weéna wéena nko óokwo abaantu bo omu nsi balikumubona. No obu bilaaba obuchilo bunaanka tukaba nitumuleenga Kristu habwo omuháanda ogwo, náho obu titukukola tútyo káandi. 17Omuuntu weéna wéena óogwo akwaateéne na Kristu, yaábeele echihaángwa chisha,* aga kala gaáhiingwiile, amagaambo amasha gaáhika!18Áago góona ne emilimo ya Múungu. Weényini atukwaátanisize náwe habwo omuháanda gwa Kristu. Ne echwe atuheéle emilimo yo kwaátula empola ezo zo kukwaatana náze. 19Nikwo kugaamba nka nikwo, Múungu akaba naabakwaátanisa abaantu bóona na weényini kulabila ahali Kristu, atéena kubapeetela ebiheno byáabo. Na atuhikiíliize íichwe emilimo yo kubasoomboolela abaantu empola zo okukwaátanisa okwo.20Mbwéenu, Kristu yaátusiíndika kukola emilimo yoómwe, no kulabila hali íichwe Múungu naabatoózela nka nikwo, mukwaatane náze. Habwa Kristu nitubasaba mukwaatane náze. 21Kristu talabeele ne ebiheno byoóna byóona, náho Múungu akamupeetela ebiheno byéetu byóona, kuba íichwe tubone kukobana omu mazima ga Múungu kulabila hali Kristu.
1Obu, íichwe nitukola emilimo hamo na Múungu, ha bwéecho nitubatoózela nka nikwo, embabazi ya Múungu éezo mweenaankula, mutaákuleka ekabula busa. 2Múungu naagaámba omu Maandiko Matakatíifu aáti, “Obuchilo óobwo obwaagasize, nkakuhulila, echilo cho obuchuúnguzi, nkakuhweela.” Huliiliza mbwéenu, obuchilo óobwo obulikugasa nibwo obu, echilo cho obuchuúnguzi no óobu nyini! 3Titukuumkolela omuuntu weéna wéena echigaambo choóna chóona éecho chilikumutama, kuba obuheélezi bwéetu butaákugaambwa kubi.4Náho, nitwooleka omu magaambo góona nka nikwo íichwe tuli abaheéleza ba Múungu. Nitweegumisiliza bwooli omu byaágalazo, omu bwáagea no omu nnáku. 5Omu kutéelwa, omu kubohwa omu mabóhelo, omu kubuyaanganisibwa. Omu kukozesibwa emilimo elikuguma, káandi omu kuchiisa obwíile no omu chisiibo. 6Nitweeyoleka kuba abahálila ba Múungu habwo obugololoke, habwa amasala, habwo okweégumisiliza, habwo obukoondooki, habwo Omwooyo Mutakatíifu, habwe engoonzi za amazima 7habwo kwoólekeelela empola za amazima, habwa amagala ga Múungu, na ha muháanda gwo obugololoke obuli ebikwáato byéetu byo kusabula ne ebyo kweéchigiliza.8Íichwe nitumuheeleza Múungu, abaantu kabalaatukuza nali kutugaya, kabalaatweésiingiza nali kutugaamba kubi. Abaantu nibatubona nkoóti nituhabisa abaantu, náho íichwe nitugaámba amazima. 9Nitubonwa nka abatakusoombooka, náho tukumuukile bwooli. Nitubonwa nkoóti nitufwa, náho twiina obulami! Twaátéelwa bwooli, náho titukanegilwe. 10Káandi nitubonwa nkoóti tuzuzubaliilwe, náho obuchilo bwóona nitunulilwa. Nitubonwa nkoóti tuli abahabi, náho nitubabonesa obuhite bwíinzi. Nitubonwa nka nikwo titwíina choóna chóona, náho twiine ebiintu byóona.11Íimwe Abakorinto, tugaambile ne emwe ha bwéelu butúnu, habwo kuba mazima nitubeénda na muganya gúmo. 12Íichwe titukalekileho kubazilila engoonzi íimwe, náho íimwe ni íimwe mulekile kutuzilila engoonzi íichwe. 13Obu niingaámba ne emwe nko óokwo naakugaambíle na abáana baanze, nkokwo, mube nimutweénda aha miganya yáanyu yóona, nko óokwo íichwe twiina engoonzi za amazima ne emwe.14Mutaákwiiza mukateelana na abaantu áabo abatali abeekiliza. Ngási, amazima no obuzilwa bikaáhicha kuteélana hamo? Omwaanga ne ensiimbaazi nibihichaho bita kuba hamo? 15Káandi Kristu na Beliarib nibahichaho báta kwiikililizana? Omwiikiliza no óogwo atali mwiikiliza beena búmo chi? 16Heena ntahililanochi ye éenzu ya Múungu ne ebisusano bya bamúungu? Íichwe ne éenzu ya Múungu óogwo ali omulame! Ni nko óokwo Múungu weényini akagaamba aáti, “Niinyikala hamo nábo no kulibata ahagáti yáabo. Niímba Múungu wáabo, nábo baláaba abaantu baanze.”17Ha bwéecho, Omukáma akagaamba káandi aáti, “Muluge ahagáti yáabo, mweélige nábo. Mutakólaho echiintu echilofo, niho ndaábanyegeza.” 18Káandi akagaamba aáti, “Niímba Isíimwe, ne emwe nimuba abáana baanze abaséeza na abakázi. Omukáma Omuzizi wa Byóona naagaámba!”
1Obu, enfula zaanze, Múungu alageene kutuha amagaambo ago góona. Ha bwéecho, tweéyeze habwo kulekaana no obulofo bwóona bwo omu mubili no obwo omwooyo. Tube abatakatíifu aha magaambo góona, habwo omuháanda gwo kumulamya Múungu.2Mutwaanaánkule omu miganya yáanyu. Titulamuheniile omuuntu weéna wéena, titulamuhabisize weéna wéena, káandi titulamutuundiileho weéna wéena. 3Tiínkugaamba amagaambo ago, mbone kubachwaaziikila nka nikwo muli abazilwa, habwo kuba naágaambile nka nikwo, íimwe muli omu miganya yéetu. Tuli hamo ne emwe no obu kábilaaba no kutúula hamo, nali no kufwa hamo. 4Niinhicha kugaamba ne emwe habwo bugimi buháango, káandi niinyesiingiza bwooli hali íimwe. Mwaántiimbya bwooli na mwaánkola iímbe no kusemelelwa kuháango, no obu tulikwaágalala bwooli.5No obu obuchilo twaáhikile Makedonia, titulabonesize no obu omwáanya gwo kuhuúmuza emibili yéetu, habwo kuba tukaba tuli omu byaágalalo enkasi zóona. Ahéelu hakaba heena endwaana, omu miganya yéetu hakaba heena okweéganya. 6Náho Múungu óogwo ayihucha abáfwiile omuganya, akatwiihucha habwo kwíiza kwa Tito. 7Na ti nka nikwo, tukeehuchwa habwo kwíiza kwa Tito kwoónka, náho tukeehuchwa no okwo íimwe mwaamwiihukize weényini. Akatugaambila óokwo mulikweégoonga kuumbona, no óokwo mulikuzuzubalilwa no kuunyagalalila íinye. Áago gaánkozile nnulilwe bwooli.8No obu olwaandiko óolwo nkabaándikila lukabaha entíimba, tiínkubona nka nikwo nkakola kubi. Na amazima nka nikwo, aha bubaandizo nkabona nka nikwo nkakola kubi, habwo kuba niinsoomboókelwa nka nikwo olwaandiko olwo lukabaha entíimba, no obwo aha mwáanya muche kwoónka. 9Náho obu niinulilwa nka nikwo nkaandika olwaandiko olwo, ti habwo kuba lukabazololocha, náho niinulilwa habwo kuba entíimba zéenyu zikabakola mutamwe ebiheno byáanyu no kumuhiindukila Múungu. Okuzolelwa kwéenyu kukaba kuli nko óokwo Múungu yaáyeenzile, ha bwéecho íichwe titulabahutaalize habwo omuháanda gwoóna gwóona. 10Entíimba éezo elikwiiza habwe echihika cha Múungu, neékola abaantu batamwe ebiheno byáabo. Okwo okutamwa ebiheno no kubileka no kumuhiindukila Múungu ti chigaambo cho kweéfuuza, habwo kuba nichileéta obuchuúnguzi. Náho entíimba éezo elikwiiza kuluga omu magaambo ge éensi ezi, neeleéta olufu.11Muléebe óokwo entíimba éezo Múungu alamwiile ebaleetiile omugaso muháango! Ebakozile kuba ne echihika chiháango cho kukola áago agalikugasa, mále ebakozile kweétoonganila nka nikwo, áago mulikukola na aga amazima. Káandi ebakozile mutamwe obuzilwa, kumulamya Múungu, kuzila echihika cho kuumbona, no okuba ne echífu cho kubona nka nikwo óogwo ayaahenile ayinaánkwiile omuchwaáziiko gwoómwe. Habwe emiháanda ezo zóona mwoolekile kuba mutéena echiheno aha magaambo ago. 12Bityo, no obwo nkabaándikila olwaandiko olwo, tiíndaándikile habwo omuuntu óogwo amukoliile oóndi kubi, nali habwa ogwo akoliilwe kubi. Náho nkeenda mubóne íimwe nyini omu méeso ga Múungu, óokwo mulikweésohoza ha bwéetu.13Ahali echo, mutwiihukize. No obusáago bwo kwiihuchwa okwo, tukanulilwa bwooli obuchilo tukamubona Tito óokwo ayina amanulilwa, habwo kuba íimwe mwéena mukasaánduula omwooyo gwoómwe. 14Íinye nkabasiingiza bwooli omu méeso goómwe, ne emwe timulaangweele. Góona áago tukaba nitubagaambila gakaba gali amazima. Bityo nyini, áago tukabasiingiza omu méeso ga Tito, nágo gakasuumbwa kuba aga mazima.15Engoonzi za Tito hali íimwe niziguma kwoongela, obuchilo naayizuka óokwo íimwe mwéena mukaba nimumukoondookela no óokwo mukamwiínaankula habwo kutíina no kweéganya. 16Niinulilwa bwooli, habwe ensoonga obu niinhicha kubategeza butúnu.
1Obu, abeekiliza bazeenzi béetu, nitweénda tubagaambile habwe embabazi ya Múungu éezo bakaháabwa abaantu ba amakelezia ga Makedonia.a 2Áabo baantu na abahabi bwooli, mále bakaleengesibwa habwe ebyaágalazo bíinzi, náho bakaba beena amanulilwa maháango áago gabaha obufula bwooli bo kusohoza ebiintu byáabo.3Niinsiínza nka nikwo, bakasohoza ebiintu bíinzi muno kuhicha baalebesa obuhicha bwáabo. Káandi bakasohoza aha ngoonzi záabo boónyini. 4Bakaba nibatutoózela bwooli nka nikwo, tubakuúndile kukoba aha milimo yo kubazuna abeekiliza ba Yeruzaléemu. 5Bakakola bátyo kusaaga óokwo twaabele nitutegeza. Bakeetaho omu kubaanza aha Mukáma, mále beetaho hali íichwe káandi, nko óokwo Múungu ayeénda.6Ha bwéecho, tukamutoózela Tito nka nikwo, ayize abazune no obu íimwe kuhikiiliza omulimo ogwo gwe embabazi, habwo kuba niwe akagubaanzisa hali íimwe. 7Mwiina obuhite omu magaambo góona. Mwiina okwiikiliza, obuhicha bwo kugaamba kuzima, obumanyi, echífu chiháango cho kukola ebizima, na nimutweénda bwooli.b Mbwéenu, Bityo nyini, mube no obuhite bwe embabazi zo kuhweela abáandi.8Tiínkugaamba ago mbone kubaha oluhámo, náho niinyeénda kuleeba kábilaaba engoonzi záanyu ne eza amazima, omu kuboóleka óokwo abáandi beena echífu cho kuhweela. 9Nimusoomboókelwa óokwo Omukáma wéetu Yeézu Kristu yaábaheele embabazi zoómwe. Nóobu akaba ali omuhíte, náho akeekola kuba omuhabi hali íimwe, kuba kulabila omu buhabi bwoómwe, íimwe mubóne kuba abahíte.10Niimbáha obuhanuuzi obulikugasa hali íimwe habwe echigaambo éechi. Omwáaka óogwo oguhiingwiile, mukaba muli abo kubaanza kwoóleka echihika cho okuhanuuza na abo kutaándika kubaanza okuhanuuza. 11Obu, mumale omulimo ogwo aha chihika, nko óokwo mwaabeele ne echihika obuchilo mukabaanza kugukola, mweésohoze kwiingana ne ebiintu éebyo mwiinabyo. 12Kaálaaba omuuntu ayina omuganya gwo kuhweela, Múungu naayinaánkula buli echo alikusohoza kwiingana ne ebyo ayinabyo. Múungu tatoonga echo omuuntu atéenacho.13Echihika chaanze ti nka nikwo íimwe mwaagalale no omugugu gwo kubazuna abáandi, kuba boónyini babe no obuhaáchili, 14náho niinyeénda mwiingane. Omwáanya ogu mwiina ebiintu bíinzi, ha bwéecho mubazune áabo abatéena ebiintu, kuba nábo obuchilo baláaba ne ebiintu bíinzi babazune íimwe kamulaabulabulilwa echiintu. Habwo kukola mútyo muláaba mweéngana, 15nko óokwo chaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu chíti, “Óogwo akakobya kobya bíinzi, akaba atéene ebyo kusigaza, no óogwo akakobya kobya bíche, talacheeheliilwe.”16Niimusíima Múungu habwo kuba aheéle Tito omuganya gwo kubazuna nko óogwo nnyinagwo íinye hanu. 17Niingaámba iíntyo, habwo kuba obuchilo tukamutoózela kwiiza hali íimwe, akeekiliza. Káandi, naayiza hali íimwe aha bweenzi bwoómwe weényini, omu kweégoonga bwooli kubazuna.18Hamo náze nitumusiíndika omwiikiliza muzeenzi wéetu, óogwo akuzibwa omu makelezia góona habwe emilimo yoómwe yo kwaátula Empola Nzima. 19Obusáago bwa ago, amakelezia gamutoolize omudugu ogwo abone kuba muzeenzi wéetu aha milimo ye embabazi yo kukóbya kobya no kutwáala omusolo. Emilimo ezo nituzikola habwi ikuzo lyo Omukáma na neeyoleka omuganya gwéetu gwo kubazuna.20Titukweenda tusaayilane no omuuntu weéna wéena habwo obwiímeelelezi bwéetu bwo kutwáala ebiintu éebyo abaantu basohweeze habwo obufula bwáabo. 21Echihika chéetu no kukola amazima, ti mu méeso go Omukáma weénka, náho káandi omu méeso ga abaantu.22Káandi nitumusiíndika omwiikiliza oóndi, aábe hamo na ba Tito. Omwiikiliza ogwo no omweésigwa bwooli hali íichwe, entúlo nyíinzi habwe emiháanda bunaanka bunaanka ayolekile nka nikwo ayina echihika chiháango cho kukola emilimo, no obu ayina echihika chiháango kuchila aha bubaandizo, habwo kuba ayine obweésige buháango ne emwe. 23Obu, kaálaaba omuuntu naayeénda kusoombookelwa empola za Tito, weényini no omwiikiliza muzeenzi waanze, óogwo alikukola emilimo hamo ne éenye habwo kubazuna íimwe. Na kábilaaba omuuntu naayeénda kusoombookelwa empola za abáandi áabo abalikwiiza hamo náwe, abo ne entumwa bazeenzi béetu, basiindikilwe na amakelezia, nábo nibamukúza Kristu. 24Ha bwéecho, muboóleke abo baantu engoonzi záanyu, kuba amakelezia gasoomboókelwe nka nikwo, twiine ensoonga yo kweésiingiza hali íimwe.
1Tiinyina cho kubaándikila habwo omusuumbuuso gwéenyu habwa abeekiliza ba Yeruzaléemu, 2habwo kuba niinsoomboókelwa nka nikwo mwiina omuganya gwo kubahweela. Niyo ensoonga niinyesiingiza hali íimwe ha abaantu ba Makedonia. Naábagaambila nka nikwo, íimwe abaantu be ekelezia ya Akaya, omwáaka óogwo oguhiingwiile mukeéloonza kusohoza. Echífu cheenyu echo chibakozile béenzi omuli abo kuba no omuganya gwo kusohoza.3Náho, niimbasiindika abeekiliza bazeenzi béetu aba, muhiche kwoóleka nka nikwo mazima mukeéloonza kusohoza, nko óokwo naábagaambila abaantu ba Makedonia. Tiínkweenda nka nikwo, amagaambo áago nkesiingiza hali íimwe, gabonwe nka agatéena ensoonga. 4Kábilaaba niinyíza hali íimwe okwo hamo na abanya Makedonia abáandi no kubasaanga nka nikwo timukeloongize, áaho muláaba mwaátugoola habwo obweésige bwéetu hali íimwe. Káandi ne emwe hamo mulaákolwa ensoni mpaango. 5Ha bwéecho, naábona nka nikwo ni kuzima mbasabe abeekiliza bazeenzi béetu aba, batwiibeembelele kwíiza hali íimwe okwo, babone kuloonza echigabo nko óokwo mukalagana kusohoza. Habwe engoonzi, ti habwo kuhatikwa.6Mwiizuke echigaambo éechi, “Omuuntu óogwo abiba bíche, agesa bíche, náho óogwo abiba bíinzi, agesa bíinzi.” 7Buli muuntu asohoze nko óokwo akalamula omu muganya gwoómwe, atasohoza aha ntíimba nali omu kuhatikwa, habwe ensoonga Múungu naamweénda omuuntu óogwo alikusohoza aha muganya gwa manulilwa.8Múungu yaakaáhicha kubáfuuha kuchila óokwo mulikweenda, kuba obuchilo bwóona mube na byóona éebyo mulikweenda, káandi mube abaantu bo kukola ebizima bíinzi byo kubazuna abáandi. 9Ni nko óokwo chaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu chíti, “Asohweeze aha muganya gwóona, kubabonesa abahabi, embabazi ya amazima goómwe ne yo obucha no obuchiile.”10Múungu niwe alikumuha omulimi embibo zo kubiba ne echookulya. Bityo nyini, alaábaha ne emwe embibo zo kubiba no kuzoóngela. Nikwo kugaamba nka nikwo alaábaha no kuboóngela omuganya gwa amazima goómwe. 11Alaábaha obuhite omuli byóona, kuba muhiche kuba abafula ebilo byóona. Áaho niho abaantu balaámusiima Múungu habwe ebiintu éebyo tulaábatwaálila kuluga hali íimwe.12Emilimo ezi ye embabazi éezo mulikukola, tekuzuna abeekiliza ba Yeruzaléemu áabo abacheeheliilwe boónka, náho neékola abaantu béenzi babone kumusiima Múungu bwooli. 13Balaámukúza Múungu, habwo kuba emilimo yáanyu neeyoleka nka nikwo íimwe muli abahálila baluunzi. Káandi balaámukúza habwe ensoonga nibabona óokwo mulikukoondookela Empola Nzima habwa Kristu, na habwe ensoonga muli abafula habwo kubazuna boónyini na abáandi bóona. 14Baláaba nibabasabila ahali Múungu, nibabazilila echihika, habwe embabazi mpáango éezo Múungu abaheéle íimwe. 15Tumusíime Múungu habwe engabilano mpaango eyo kusobeza, éezo atuheéle.
1Mbwéenu, abáandi nibagaámba nka nikwo íinye ndi omufula obuchilo ndi hamo ne emwe, na nka nikwo nzaázaheele obuchilo ndi hala ne emwe kwoónka. Náho íinye Paulo, niimbatoózela habwo obukoondooki no obufula bwa Kristu. 2Niimbatoozela nka nikwo, obuchilo ndéeza hali íimwe óokwo, mutaánkola nzaázahale. Niingaámba iíntyo, habwe ensoonga niinsoomboókelwa nka nikwo niinhicha kuba nzaazaheele hali bóona áabo abalikuteékuza nka nikwo íichwe nitutuúla nka abaantu abáandi abo omu nsi ezi.3No obwo tulikutúula omu nsi ezi, titukulwaana endwaana nka abaantu bo omu nsi ezi. 4Ebikwáato byéetu omu ndwaana ezo tibyo éebyo abaantu bo omu nsi ezi babikolesa, náho biina obuzizi kuluga ahali Múungu, na nibigwíisa ebigo byóona bya ababisa.5Nitusiisa amagaambo góona age ebisuba na amagaambo góona ago kweésiingiza áago agalikwaángila abaantu batamusoombookelwa Múungu. Káandi nituhanuuza abaantu bahiinduke kuluga omu ebiteékuzo byáabo bíbi, kuba babe nibateekuza byóona nko óokwo ayeendáho Kristu. 6No obuchilo muláaba mwaámugomookiile butúnu, íichwe tuláaba tuli buligi ligi kuchwaáziika amagaambo góona áago agatali ago kumugomookela.7Muleebe amagaambo áago agali omu méeso gáanyu! Omuuntu óogwo alikuteékuza kuba weényini ali owa Kristu, ayizuke nka nikwo íichwe neechwe tuli abaantu ba Kristu, nka weényini. 8Lúundi niimbonwa nka nikwo, niinyesiingiza kusaaga obusáago habwo obutwáale óobwo Omukáma atuheéle. Náho no obu bityo, tiínkuzila ensóni, habwe ensoonga obutwáale óobwo tibukubasiisa, náho nibubagumya omu kwiikiliza.9Tiínkweenda mbonekane hali íimwe nka nikwo, niinyeénda kubatiínisa omu lwaandiko óolwo ndikubaándikila. 10Niingaámba iíntyo, habwe ensoonga abáandi nibagaámba báti, “Enyaandiko za Paulo ziina amagaambo agalemiile, káandi agazaazaheele. Náho obuchilo ali hamo ne echwe naabonekana tayine ikuzo, káandi ebigaambo byoómwe nibiba nke ebitéena ensoonga.”11Omuuntu óogwo alikugaamba aátyo, asoombookelwe nkokwo, áago tulikubaandikila obuchilo tuli hala, nigo áago tulaákola obuchilo tuláaba tuli hamo ne emwe. 12Íichwe titukuhicha kwéeta omu mbága eémo nali kweésusanisa na abaantu áabo abalikweésiingiza boónyini. Abaantu abalikweékola boónyini kuba endeengo yo kweéleengelamo, na abaantu abalikweeyiinganisa boónyini kwa boónyini na abalogwéezi.13Náho íichwe titukweesiingiza kusaaga endeengo ye emilimo éezo tuheelwe. Nitweesiingiza kwoónka habwe emilimo éezo Múungu atuheéle. Emilimo ezo niyo éezo tulikukola no obu hali íimwe. 14Titukweésiingiza kusaaga endeengo ye emilimo éezo tuheelwe, nko óokwo byaakubeele katwaakwiiliílwe kuhika hali íimwe nitweesiingiza kusáaga endeengo. Náho íichwe tukaba tuli abo kutaándika kubaleétela Empola Nzima habwa Kristu.15Káandi titukweésiingiza habwe emilimo ya abaantu abáandi, emilimo éezo íichwe titulaheelwe. Náho nitutegeza nka nikwo, okwiikiliza kwéenyu nikuzeendelela kukula, nikwo emilimo yéetu omuli íimwe elaázeendelela kukula. 16Áaho niho tulaáhicha kwaátula Empola Nzima omu nsi ezíindi óomwo empola éezo tekaátuliilwe. Ha kuba titukweenda kweésiingiza habwe emilimo éezo abaantu abáandi bakozile ahaantu aháandi.17Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Omuuntu ogwo alikweésiingiza, ayesiingize habwo Omukáma weénka.” 18Ha bwéecho, omuuntu weéna wéena óogwo alikweésiingiza weényini takwiikilizibwa, náho óogwo asiíngizibwa no Omukáma niwe alikwiikilizibwa.
1No obu kábilaaba niingaámba nko omusilu kache, niinsaba muumpuliilize. Éego, muumpuliilize! 2Íinye niimbazilila ichubi íimwe, ichubi éelyo lilikuluga ahali Múungu, habwo kuba muli nko omuhalákazi óogwo ali omubiíkila, óogwo nkasuumbikila omukwaáta oómo weénka, ogwo mukwaáta oómo niwe Kristu.3Náho obu niinyetimwa nka nikwo, nko óokwo Eva yaabeéhilwe ne enzóka éezo enchelúke, ne emwe mutaákwiiza mukabéehwa, mukalekela kumweenda Kristu omu bugololoke no omu kwéela. 4Niingaámba iíntyo, habwe ensoonga íimwe muli bwaangu kwiinaankula omuuntu óogwo alikwiiza kubaátulila empola za Yeézu oóndi, atali óogwo twabaatuliile. Káandi, nimwiinaánkula omwooyo ogúundi nali empola ezíindi éezo mutaleenaánkwiile kuluga hali íichwe.5Íinye tiínkwiibona nka nikwo ndi muto kusaaga áabo abalikweékola nka nikwo boónyini ne entumwa enkúlu. 6No obu kábilaaba niimbonwa nka nikwo tiínkugaamba kuzima, obumanyi bwaanze ni buháango. Twoolekile éecho hali íimwe buli káanya kóona aha miháanda zóona.7Nkecheesha habwo omuháanda gwo kwaátula Empola Nzima ya Múungu hali íimwe ntéena empeéla, mubóne kukuzwa. Ngási, nkahena aha chigaambo echo? 8Obuchilo nkakola emilimo hali íimwe, nkaba niinyinaánkula empilya kuluga omu makelezia agáandi. Ni nkoóti nkaba niimbaáka ebiintu byáabo, mbone kubakolela íimwe busa. 9Obuchilo nkaba ndi hamo ne emwe, kánabeele niincheehelelwa, tiíndabeele omugúgu aha muuntu weéna wéena omuli íimwe. Abeekiliza áabo bakaluga Makedonia bakaámpa éebyo nkaba niinyeénda. Nkaba niinyeganya, kuba ntaákuba omugúgu hali íimwe no obuche bwa akáti, na nikwo ndaazeendelela kukola.10Nko óokwo amazima ga Kristu gali omuli íinye, tihaliho omuuntu no obu oómo omu chaalo chóona cha Akaya okwo, ogwo alaanzibila kweésiingiza habwe echigaambo echo. 11Tiínkugaamba iíntyo habwe ensoonga tiínkubéenda. Múungu naamanya nka nikwo niimbeénda!12Ndaázeendelela kukola emilimo nko óokwo ndikukola obu, kuba entumwa áabo abalikweékola nka nikwo nibo abakúlu, batabonesa omwáanya gwo kweébuga nka nikwo, nibakola emilimo nke echwe. 13Abaantu nka abo ne entumwa ze ebisuba, nibakola emilimo omu kubeeha abaantu, nibeekola nka nikwo, ne entumwa za Kristu.14Echigaambo echo te echi ihano, habwe ensoonga no obu Isitáani lyoónyini nilyeékola kuba maléeka wo omwaanga. 15Ha bwéecho, ti chigaambo chi ihano, kábalaaba abazáana boómwe nábo nibeekola nka abahálila ba amazima. Omuhélo gwáabo baleénaankula agalikwiingana ne ebikolwa byáabo.16Niingaámba káandi nka nikwo, omuuntu weéna wéena ataanteékuza nka nikwo íinye ndi omusilu! Náho no obu muláaba nimuteekuza nka nikwo íinye ndi omusilu, niimbasaba muumpuliilize omu busilu obu, kuba ne éenye káandi mbone kweésiingizaho kache. 17Amagaambo go kweésiingiza áago ndikugaamba obu, tigakulugiilila aha Mukáma, náho niingaámba nko omuuntu omusilu. 18Béenzi nibesiingiza habwa amagaambo ge éensi ezi, bityo mbwéenu, ne éenye leka nnyesiingizeho.19Íimwe áabo mulikweebona nkokwo mwiina obwéenze niyo ensoonga mulikubeémela abafweéla omu manulilwa. 20Nimweemela no obu omuuntu óogwo alikubata omu buhálila, óogwo alikubeébila no kubanyagiilila ebiintu byáanyu, káandi óogwo alikweébona nka nikwo ali mukúlu kuchila íimwe no óogwo alikubatéela omu buso. 21Niinkolwa ensóni kugaamba nka nikwo íichwe tukaba tuli abeélemwa titulabakoliile ago. Obu niingaámba nko omusilu nka nikwo, kábilaaba aliho omuuntu óogwo agasize kweésiingiza habwa choóna chóona, neenye nyini nkwiíle kweésiingiza echigaambo éecho.22Kábilaaba boónyini na Abahebrania, neenye ndi omunya Hebrania. Nka boónyini na Abaiziraeli, neenye ndi omunya Iziraeli. Kábilaaba boónyini na abo olugaanda lwa Ibrahímu,a neenye ndi wo olugaanda lwa Ibrahímu. 23Obu ngaámbe nko omusazi nka nikwo, kábilaaba boónyini na abahálila ba Kristu, ne éenye ndi omuhálila wa Kristu kuchila boónyini. Íinye nnyeyomeliíze kukola emilimo bwooli, mbohilwe omu ibóhelo entúlo nyíinzi bwooli, ntiílwe entúlo nyíinzi bwooli, káandi nkaba ndi omu ntaambala yo olufu entúlo nyíinzi.24Ntiílwe na Abayahudi entúlo itaanu enkoba makúmi asatu na mwéenda. 25Ntíilwe enkoni na Abarúumi entúlo isatu, nhoonzilwe amabáale entúlo eémo, obwáato buunyatikiíle entúlo isatu omu nziba, mále obuchilo búmo nkatubila omu chitubi che enziba nkasiibamo echilo na nyemisana. 26Entúlo nyíinzi omu nzeendo zaanze, niinhátwa entaambala ye emizela, omu ntaambala yo kukwáatwa na abanyagiilizi, omu ntaambala kuluga omu Bayahudi bazeenzi baanze no kuluga omu baantu áabo abali Abanyamahaánga.b Nkaba ndi omu ntaambala omu maboma, omu bituuntu no omu nziba. Nkaba ndi omu ntaambala kuluga omuli áabo abalikweékola nka nikwo na abeekiliza bazeenzi béetu.27Nkozile omulimo gulikuguma no kwaágalala, entúlo nyíinzi mbuzilwe kuhunila, nnyagaleéle ne echisiibo ni iliho, entúlo nyíinzi mbuzilwe ebyookulya, no kwíikala omu mbého ntéena myéenda. 28Hamo na ago góona, buchiile niindemeélelwa no omulimo gwaanze gwa makelezia góona. 29Kaálikuba omuuntu ayina obulemwa neenye niinyehulila obulemwa. Kábilaaba baamuleetelela omuuntu kuhena, neenye nsáasa omu muganya.30Kábilaaba niinyeendelwa kweésiingiza, niinyesiingiza habwo obulemwa bwaanze. 31Múungu, Iíse wo Omukáma Yeézu, óogwo agasize kukúzibwa obucha no obuchiile, naasoombookelwa nka nikwo íinye tiínkugaamba ebisuba.32Obuchilo bunaanka nkaba ndi omu muzihwa gwa Damaásiko. Óokwo omweébeembezi óogwo akaba ali ahaansi yo omukáma Areta, akataho abaleebelezi aha maléembo go omu muzihwa, babone kuúnta omuli itaanu. 33Náho abaantu bunaanka baántuucha omu chitukulu chiháango kulabila aha ndoleelo éezo ekaba eli aha lukuta lwo omuzihwa, naáchila kukwáatwa.
1Niinyeendelwa kweésiingiza, nóobwo gutaliho mugaso gwoóna gwóona. Náho obu niinyeénda kweésiingiza habwa ameezaho na amagaambo agáandi áago Omukáma anyolekile. 2Niimmumanya omuuntu oómo Omukristu,a óogwo emyáaka ikúmi ne eéna éezo ehiingwiile, akasapulwa kulemwa yaáhika omu igulu lya kásatu.b Tiínkumanya nka nikwo akaba ali omu mubili, nali ahéelu yo mubili, tiínkumanya, Múungu niwe alikusoombookelwa.3Káandi, íinye tiínkumanya nkokwo omuuntu ogwo akasapulwa aha mubili gwoómwe, nali nkokwo akaba atali omu mubili gwoómwe, obuchilo akasapulwa. Múungu niwe alikusoombookelwa. Náho, éecho ndikusoombookelwa ni nka nikwo, omuuntu ogwo 4akasapulwa kuhicha kuhika okwo omu Butúulo bwo Kunulilwa.c Okwo yaáhulila amagaambo go kusobeza bwooli áago endími za abaantu tizaákuhicha kugagaamba, káandi taakweendelwa kugagaamba. 5Obu, habwo omuuntu nko ogwo niinyesiingiza. Náho tiínkweésiingiza ha bwaánze íinye nyini, náho habwo kweélemwa kwaanze kwoónka.6No obu kábilaaba naakweénzile kweésiingiza, tinaákubeele omusilu, habwo kuba naakaábeele niingaámba amazima. Náho niinyetegeka ha kweésiingiza, kuba omuuntu weéna wéena ataákwiiza kuundéeba nka nikwo, nkwiílwe bwooli kusaaga áago balikubona no kugahulila kuluga hali íinye. 7Náho nkaheebwa ebyaágalazo aha mubili gwaanze ebyo bili nki iíhwa éelyo elilikuunchumita. Omuleeta ntwáale wi Isitáani akasiindikwa abone kuunyagalaza, ntaákwiiza kweésiingiza bwooli habwa méenzi go kusobeza áago Omukáma anyolekile.8Nkamuneémbelela Omukáma entúlo isatu anyihileho ebyaágalazo ebyo. 9Náho weényini yaángaambila aáti, “Embabazi yaanze neékuhika, habwo kuba omu kweélemwa nimwo obuhicha bwaanze bulikubonwa.” Bityo, niímba niinyesiingiza aha manulilwa maháango habwo kweélemwa kwaanze, kuba obuhicha bwa Kristu bube hamo neenye. 10Ha bwéecho, niinulilwa habwo kweélemwa kwaanze, káandi niinulilwa kaándikuba niinzumwa no kubonesa ebileengeso, ebyaágalazo no kuchuúndagulwa habwa Kristu. Nnyina amanulilwa, habwo kuba obuchilo ndikuba no obulemwa, niho ndikuba na amagala.11Ngaambile nko omusilu, habwo kuba íimwe ni íimwe muleteliile ngaámbe iíntyo. Íimwe mukaba nimweendelwa kuunsiingiza. Kuba, nóobu íinye ndaaba ntali chiintu habwa choóna chóona íinye tiíndi muto kusaaga abo abali kweekola nke entumwa enkúlu. 12Obuchilo nkaba ndi hali íimwe nkemanyisa kuba entumwa, habwo kuba nkakola emanyiso, amahano na, amagaambo go kusobeza aha bweeyomeleza bwóona. 13Tiháliho echigaambo choóna chóona éecho nkakola habwa makelezia agáandi, éecho ntalakozile hali íimwe. Lúundi nkabahenela habwo kuba tiíndabeele omugúgu hali íimwe. Kábilaaba obwo nibwo obuzilwa bwaanze, nimukaanganyile!14Obu niinyeloónza kwíiza hali íimwe entúlo ya kásatu, náho tiínkúba omugugu hali íimwe. Tiínkweenda ebiintu byáanyu, náho niimbeénda íimwe. Niingaámba iíntyo habwo kuba abáana tibakweendelwa kubíika embíiko habwa abazeele, náho abazeele nibo balikweendelwa kubíika embíiko habwa abáana. 15Íinye niinulilwa kusohoza ebiintu byaanze no obu kweésohoza íinye nyini, mbone kubahweela íimwe. Náho neesana nka nikwo, obuchilo íinye niinguma kubazilila engoonzi bwooli, niho íimwe mulikuchéesha engoonzi záanyu hali íinye.16Nimukuúnda nka nikwo nkaba ntali omugugu hali íimwe, náho no obu bityo abáandi omuli íimwe nibagaámba nka nikwo, íinye ndi omucheluke, mbakoóba koobile omu kubabéeha. 17Ngási, nkabatuundilaho choóna chóona kulabila omu baantu áabo nkasiindika hali íimwe? 18Nkamuneémbelela Tito ayize hali íimwe, na hamo náwe nkasiindika omwiikiliza muzeenzi wéetu oóndi. Ngási obu, Tito akabáaya choóna chóona? Ngási, timukuleeba nkokwo íinye na weényini tuli echiintu chimo omu myooyo yéetu, na káandi nka nikwo no obu akazeendele kéetu ni kámo?19Lúundi nimuteekuza nka nikwo kuhicha obu bóona nitweehohoola omu méeso gáanyu. Náho tugaambile amagaambo aga omu méeso ga Múungu, tukwaateéne na Kristu. Enfula zaanze, góona áago tulikukola, na habwo kubahweela mube emaanzi omu kwiikiliza.20Niinyeganya nka nikwo, obuchilo ndéeza hali íimwe, lúundi niimbasaánga mwiina akazeendele áako akatakuúnuliza. Echo chikaantwaálilila nkole amagaambo áago agatalibanuliza íimwe. Niinyetimwa nka nikwo kábilaaba niimbasaánga mwiina endwaana, ichubi, echihulumuko, enzigu, okusayilana, obunyeegani, ebyeébugo, no omusaambo. 21Niinyetimwa nka nikwo, obuchilo ndéeza hali íimwe káandi, Múungu waanze alaánkoza ensoni omu méeso gáanyu. Ndaázuzubalilwa kubona abaantu béenzi omuli íimwe áabo abaakozile ebiheno, tibakatamilwe no kumuhiindukila Múungu no kulekelela ebiheno byáabo byo obuseégu, obulofo na amagaambo agáandi age ensóni.
1Ezi neéba entúlo yaanze ya kásatu kwíiza hali íimwe. Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Buli chilegelelo chichwaaziikilwe habwo obwaátuzi bwa abaantu bábili nali básatu.” 2Obuchilo neezile hali íimwe entúlo ya kábili, nkabagaambila áabo bakaba nibakola ebiheno nka nikwo, obuchilo ndéeza káandi, tiínkúba ne echiganyizi hali boónyini. Obu ndi hala ne emwe, niimbasoomboolela boónyini na abáandi omuli íimwe bóona káandi nka nikwo, obuchilo ndéeza hali íimwe, tiínkúba ne echiganyizi hali boónyini.3Ndaákola iíntyo, habwo kuba nimweénda oluméenko lwo kusoombookelwa nka nikwo Kristu naagaámba kulabila hali íinye. Kristu tayina obuleéle omuli íimwe, náho naayoleka obuzizi bwoómwe omuli íimwe. 4Na amazima nka nikwo Kristu akabaambwa omu kazeendele ko kweélemwa, náho obu ali omulame habwo obuzizi bwa Múungu. Bityo nyini íichwe tuli abeélemwa nko óokwo Kristu akaba ali, náho nimubona nka nikwo tuliba abalame hamo na weényini habwo obuzizi bwa Múungu.5Obu mweéleenge íimwe nyini, mubóne kusoombookelwa kamulaaba mwiina okwiikiliza. Mweékaguze íimwe nyini. Ngási, timukusoombookelwa nka nikwo Yeézu Kristu ali omuli íimwe? Kábilaaba bitali bityo, aho mwaálemwa endeengo yo okwiikiliza. 6Náho niintegeza nka nikwo nimusoomboókelwa nka nikwo íichwe titulalemilwe ndeengo.7Nitumusaba Múungu nka nikwo mutaákukola echigaambo choóna chóona chibi, tí habwo kuba nitweénda tubonekane nka nikwo twaásíinga endeengo. Náho nitweénda mukole ebizima, no obu kábilaaba íichwe nitubonwa nka nikwo twaálemwa. 8Niingaámba iíntyo, habwo kuba titukwiíle kuhinyooza amazima, náho nituhicha kwoónka kwoólekeelela amazima.9Nitunulilwa buchiile katulikuba abeélemwa, náho íimwe mwiina amagala. Nitumusaba Múungu abazune mube abahikile omu kwiikiliza kwéenyu. 10Niimbaandikila amagaambo aga obuchilo ncháali ntakeezile hali íimwe, kuba obuchilo ndaaba ndi ahali íimwe, ntaákuhatikwa kuba omuzaázahazi omu kukoza amagala gaanze. Niingaámba iíntyo, habwo kuba amagala áago Omukáma akaámpa ti magala go kubasiisa, náho na amagala go kubazuna mube emaanzi omu kwiikiliza.11Obu, abeekiliza bazeenzi béetu, twaazáyo!a Mube abahikile omu okwiikiliza, mweeyihuche, mube no obúmo, mutuulilane omu buhóolo. Náwe Múungu alikubaha engoonzi no obuhóolo aláaba hamo ne emwe. 12Mweéyaangaluche aha chinyweégelo echitakatíifu.13Abatakatíifu bóona nibabaangalucha. 14Embabazi yo Omukáma Yeézu Kristu, ne engoonzi za Múungu, no obúmo bwo Omwooyo Mutakatíifu, bibe hamo ne emwe mwéena.
1Olwaandiko olu naálwaandika íinye Paulo, óogwo ndi entumwa, tiíndasiindikilwe na abaantu nali kulagilwa no omuuntu bunaanka, náho nkasiindikwa na Yeézu Kristu weényini ne Isíichwe Múungu óogwo akamuzoola Yeézu kuluga omu bafwiile. 2Íinye hamo na abeekiliza bazeenzi béetu bóona abali hamo ne éenye aha, nitubaangalucha íimwe áabo muli omu makelezia ga Múungu omuli Galatia.3Embabazi no obuhóolo kuluga hali Isíichwe Múungu, na aha Mukáma wéetu Yeézu Kristu, bibe hamo ne emwe. 4Kristu akasohoza obulami bwoómwe, habwo kwiiháho ebiheno byéetu, abone kutuchuúngula kuluga omu biheno byóona bye éensi ezi yo óobu nyini. Akakola aátyo kwiingana no óokwo Múungu Isíichwe alikweenda. 5Múungu akuzibwe obucha no obuchiile! Amina.6Íinye niinsobelwa bwooli ha bwéenyu! No omwáanya muche kwoónka guhiingwiile, na bwaangu nimumuleka Múungu óogwo akabéeta habwe embabazi ya Kristu, na mwaábaanza kukulaatila ameégeso agáandi áago abaantu abáandi bageeta nka nikwo, ne Empola Nzima. 7Amazima ni nka nikwo teliho Empola Nzima eéndi. Náho baliho abaantu áabo abalikubabuyaanganisa na nibeénda kuhiindula Empola Nzima zo mwa Kristu.8Keélaaba omuuntu weéna wéena, no óobu tuláaba ni íichwe boónyini nali maléeka kuluga omu igulu, naaboolekeelela empola éezo etakuzeendana na áago íichwe tukaboólekeelela, omuuntu ogwo achéenwe na Múungu! 9Niinsubiilila kubasoomboolela káandi, nko óokwo nkabagaambila obuchilo obwo nka nikwo, keélaaba omuuntu naaboolekeelela empola eéndi, éezo etakuzeendana ne éezo mukeéyega kuluga hali íichwe, omuuntu ogwo achéenwe! 10Óobu, nimuteekuza nka nikwo niindoondela kukuúndilwa na abaantu? Mmahi, íinye niindoondela kukuúndilwa na Múungu weényini kwoónka. Nali nimuteekuza nka nikwo niindoondela kusemeleza abaantu? Kábilaaba naakubeele niindoondela kunuliza abaantu, tinaákubeele omuzáana wa Kristu.11Abeekiliza bazeenzi béetu, niinyeénda musoomboókelwe nka nikwo, Empola Nzima éezo nkabaátulila tizilalugile aha baantu. 12Empola ezo tiíndaziinaankwiile kuluga ha muuntu, nali kweégeswa no omuuntu. Náho omu kulabila hali Yeézu Kristu weényini niwe akaánsuululila.13Buzima, íimwe mwaáhuliile akazeendele kaanze óokwo kaabeele kali, obuchilo obwo nkaba niindwaánila edíini yaanze ye Echiyahudi. Nimusoomboókelwa óokwo nkaagalaza ha busaago abaantu bo omu kelezia ya Múungu, kuzisikiza butúnu. 14Nkachila bazeenzi baanze béenzi be echéemo chaanze habwo kulwaanila edíini yéetu ya Abayahudi. Nkeéyomeleza bwooli omu kweékomya engeso ezi naáheelwe na besiinye enkúlu.15Náho Múungu akaantooza obuchilo ncháali ntakazeelwe, yaányeta aha mbabazi yoómwe, yaálamula 16kumuúnsuululila Omutábani óokwo aáli. Akalamula kukola aátyo, mbone kwaátula Empola Nzima habwo Omutábani ha Banyamahaánga.a Íinye tiíndaloonzile abaantu bo kuúnhanuuza éecho ndaakola, 17nali tiíndahanamile kuzeenda Yeruzaléemu hali áabo abanyebeembeliile kuba entumwa. Náho echo nkakola no kuzeenda bwaangu okwo omu nsi ya Arabia. Mbwéenu, kanabaliile naásuba káandi omu muzihwa gwa Damaásiko.18Obuchilo yaáhiíngwiile emyáaka isatu, nkahanama kuza omu chikaali cha Yeruzaléemu mbone kubugana na Kefa.b Naátúula owoómwe ebilo ikúmi na bitaanu. 19Náho tiíndabweene entumwa abáandi, kuleka Yakobo, omulumuna wo Omukáma Yeézu. 20Múungu naasoombookelwa nka nikwo, amagaambo áago ndikubaándikila na ga mazima, ti ge ebisuba!21Mbwéenu, ahaakulaatiile nkazeenda omu nsi ya Siíria na Kilikia. 22Obuchilo obwo, íinye nkaba ntakaboneene na abaantu áabo abalikumwiíkiliza Kristu omu makelezia áago agakaba gali omu nsi ya Yudea. 23Echiintu choónka éecho bakaba nibasoomboókelwa ha bwaánze ne empola éezo baáhuliize eéti, “Omuuntu óogwo akaba naatwaagalaza aho aha bubaandizo, ebilo ebi naayolekeelela okwiikiliza oku nyini óoku akeenda kusiingaalicha!” 24Niho, baba baámukuza Múungu habwa áago akaba ankoliile.
1Obuchilo yaáhiíngwiile emyáaka ikúmi ne eéna, naáhanama káandi kuzeenda Yeruzaléemu hamo na Barinaba, no omu luzeendo olu naámutwáala Tito twaákwaatanisa náwe. 2Nkahanama kuzeenda Yeruzaléemu aha buchilo obwo, habwo kuba Múungu akaba ansuululiile nka nikwo nzeénde. Obuchilo twaáhikile, twaábugana na abatégeki be ekelezia aha lubazu. Naabasoomboólela abatégeki abo Empola Nzima éezo nkaba niinyolekeelela Abanyamahaánga. Nkalamula kubamanyisa echigaambo echo, kubona emilimo éezo nkaba niinkola ne éezo ndikuzeendelela kukola, etaákwiiza kuba ya busa.3Baákuundilana neenye. No óobu muzeenzi waanze Tito óogwo atali Muyahudi, talahatikilwe kweékomya ebilagilo bya Musa habwo kusálwa ikóba.a 4Echigaambo echo cho kusálwa ikóba, chikabuulilizwa na abaantu abaabeele nibeekola kuba ni badugu béetu, náho bakeétaasha aha bucheluke kucheéngelela obweéyagaaluzi bwéetu óobwo twiinabwo omuli Kristu Yeézu. Echihika cháabo chikaba no kutukóla tube abahálila be ebilagilo bya Musa. 5Íichwe titulakuundileene nábo no obuche bwa káti, kubona amazima ge Empola Nzima ezeendelele kusigala ne emwe ebilo byóona.6Náho abatégeki áabo be ekelezia áabo abalikukuzwa bwooli na abaantu, tibalabeele ne echigaambo choóna chóona chisha cho kuúngaambila. Na mazima bakakuzibwa bwooli, náho hali íinye ezo teyina ensoonga, habwo kuba Múungu takusaaswa ikuzo lyo omuuntu. 7Abatégeki abo baámanya nka nikwo, Múungu akaansiíndika nnyolekeelele Empola Nzima habwa Yeézu aha Banyamahaánga, nka nikwo akamusiíndika Peétero oyolekeelele omu Bayahudi. 8Habwo kuba Múungu óogwo ayaabonesize Peétero kuba entumwa yoómwe ha Abayahudi, niwe ogwo nyini ayaambonesa íinye kuba entumwa yoómwe aha Banyamahaánga.9Mbwéenu, Yakobo, Kefa na Yohana, abaabeele bali abatégeki abakúlu, bakasoomboókelwa nka nikwo Múungu niwe akaámpa emilimo ezi aha mbabazi zoómwe. Ha bwéecho, baátukwáata engalo íinye na Barinaba nko oluméenko lwo obúmo bwéetu. Tukakuúndilana nka nikwo íichwe tuzeénde kukola emilimo ha Banyamahaánga, na boónyini bakole emilimo ha Abayahudi. 10Abatégeki abo bakatusaba echigaambo chimo choónka, nka nikwo, tube nitwiizuka abahabi omu beekiliza bo okwo Yeruzaléemu. Neenye nnyeyomeliíze bwooli kukola echigaambo echo.11Kágaabeele gaáhwéele ago, Kefa akeeza Antiokia. Kayeezile, nkamuhakanisa butúnu omu méeso ga abeekiliza, habwo kuba akahena. 12Obuchilo óobwo Peétero yaáhikile, akaba naálya ebyookulya hamo na abeekiliza áabo bakaba bali Abanyamahaánga hatéena kábi. Náho obuchilo abaantu bunaanka kuluga ahali Yakobo kábaahikile, akeésoloola na abeekiliza abo abaabeele bali Abanyamahaánga, yaáleka kulya nábo ebyookulya. Akakola aátyo, habwo kuba akeéganya abaantu abaabeele nibakomeenteleza nka nikwo abeekiliza bóona babe nibasalwa amakóba go obuséeza.13Káandi, abeekiliza abáandi be Echiyahudi baábaanza kukola nko óokwo Peétero akakola, kunu bamanyile nka nikwo no obugóbya. No óobu Barinaba náwe akakoobwa, yaákoba omu bugóbya bwáabo. 14Mbwéenu, óobu nkabona nka nikwo tibakukola nko óokwo amazima ge Empola Nzima gali, naámugaambila Kefa aha bwéelu iínti, “Íiwe oli Omuyahudi, náho óokwo olikukola ni nko óokwo Abanyamahaánga balikukola. Na ha bwaáchi óobu obahátike abo abatali Abayahudi kukulaatila obuteéka bwe Echiyahudi?”15Na mazima nka nikwo íichwe obuteéka bwéetu tuli Abayahudi, tituli Abanyamahaánga abali “abaheni.” 16Náho nitumanya nka nikwo, omuuntu tiyaákuhicha kubalwa kuba omugololoke omu méeso ga Múungu habwo kweékomya ebilagilo bya Musa, náho na habwo kumwiíkiliza Yeézu Kristu weénka. Tútyo ne echwe káandi, tumwiikilize Kristu Yeézu tubone kubalwa kuba abagololoke omu méeso ga Múungu habwo kumwiíkiliza Kristu, ti habwo kweékomya ebilagilo bya Musa. Na mazima nka nikwo táliho omuuntu óogwo yaakuhicha kubalwa kuba omugololoke omu méeso ga Múungu habwo kweékomya ebilagilo bya Musa.17Mbwéenu, nituleengesa kubalwa kuba abagololoke omu méeso ga Múungu habwo kukwaátana na Kristu, náho nitupéetwa na abaantu abáandi nka nikwo íichwe nábo twaabele abaheni. Ngási, na amazima nka nikwo Kristu abeele omuhálila we ebiheno? Mmahi, no obuche bwa akáti! 18Náho kábilaaba niinsubiilila kwiikiliza omweétegeko gwa kala ogwo kweékomya ebilagilo, omweétegeko óogwo nkáanga, áaho mbwéenu íinye, niímba ndi omuheni. 19Obuchilo óobwo nkaba niindeengésa kweékomya ebilagilo bya Musa, ebilagilo bikaanchwaaziika, naáfwa. Náho óobu, tiínkuleengesa káandi kutúula habwo kweékomya ebilagilo ebyo, mbone kuhicha kutúula nko óokwo Múungu alikweendaho.20Óobu Kristu akafwa aha musalaba, no obulami bwaanze bwa kala bukafwa. Óobu ndi omulame, náho ti nko óokwo naábeele ndi kala, náho óobu ni Kristu óogwo alikutúula omuli íinye. Obulami óobwo nnyinabwo obuchilo obu, niintuúla omu kumwiíkiliza Mutábani wa Múungu. Weényini akaányeenda no kubusohoza obulami bwoómwe hali íinye abone kuunchuúngula. 21Tiínkusuucha embabazi ya Múungu. Ha kuba kábilaaba obugololoke nibuhicha kubonwa kulabila ebilagilo bya Musa, mbwéenu Kristu akafwa busa!
1Íimwe Abagalatia, mubeele abafeéla bwooli! Noóha abalogile? Nkaboólekeelela butúnu habwa chi Yeézu Kristu akabaambwa aha musalaba. 2Niinyeénda mbabúuze echigaambo chimo. Ngási, mukeenaankula Omwooyo Mutakatíifu habwo kuba mkeekomya ebilagilo bya Musa, nali na habwo kuba mukahulila no kwiikiliza Empola Nzima habwa Yeézu? 3Na ha bwaáchi mubeele abafeéla mútyo? Mukabaanza obulami bwáanyu obusha habwa amagala go Omwooyo Mutakatíifu, náho óobu nimweénda kuhikiilizibwa habwa amagala géenyu íimwe nyini?4Ngási, ebyaágalalo byóona éebyo bikabasaanga, bikaba bili ebya busa? Tibilabeele bya busa! 5Mbwéenu muungaambile, ngási Múungu abaha Omwooyo Mutakatíifu no kukola amahano omuli íimwe habwo kuba mkeekomya ebilagilo bya Musa, nali habwo kuba mukahulila no kwiikiliza Empola Nzima habwa Yeézu?6Muteekuze empola za Ibrahímu.a Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Akamwiikiliza Múungu, ha bwéecho Múungu yaámubalila kuba omuuntu omugololoke omu méeso goómwe.” 7Óobu mbwéenu, musoomboókelwe nka nikwo abaantu áabo abalikumwiíkiliza Múungu, nibo bali abáana ba Ibrahímu ba mazima! 8Amaandiko Matakatíifu gakabáasa nka nikwo Múungu yaakaábazile Abanyamahaánga kuba abagololoke omu méeso goómwe habwo okwiikiliza kwáabo. Múungu akeébeembela kumwoólekeelela Ibrahímu ezo Mpola Nzima aáti, “Kulabila hali íiwe, Abanyamahaánga bóona nibafúuhwa.”* 9Ha bwéecho, abaantu áabo abalikumwiíkiliza Múungu, nibafúuhwa, nko óokwo Ibrahímu akafuuhwa habwo kuba akamwiikiliza.10Náho bóona áabo abalikutegeza kuchuúngulwa habwo kukola áago galikweendelwa ne ebilagilo bya Musa, abo bacheenilwe. Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Weéna wéena óogwo atakukwáata no kukola góona áago agaándikilwe omu chitabu che ebilagilo, ogwo acheenilwe.” 11Mbwéenu, na amazima nka nikwo, taliho omuuntu óogwo alikubalwa kuba omugololoke omu méeso ga Múungu habwo kweékomya ebilagilo bya Musa, habwo kuba Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Omugololoke, aláaba naatuúla omu kwiikiliza.” 12Ebilagilo bya Musa tibikutegeza okwiikiliza, náho nibitegeza ebikolwa byo omuuntu éebyo alikukola. Ni nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikugaamba gáti, “Omuuntu óogwo alikukola góona áago agalikulagilwa omu bilagilo, naába no obulami habwo kubikoondookela ebyo.”13Kristu akatuchuúngula kuluga aha mucheeno gwe ebilagilo, habwo kwiimucha ogwo mucheeno gwéetu. Habwo kuba Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Weéna wéena óogwo abaambilwe aha musalaba, acheenilwe.” 14Akatuchuúngula, kuba omugisa óogwo yaaheelwe Ibrahímu, guhikile Abanyamahaánga kulabila Kristu Yeézu. Bityo, óobu íichwe bóona tukaáhicha kwiinaankula Omwooyo Mutakatíifu óogwo Múungu akatweésagiza kutuha, habwo omuháanda gwo kumwiíkiliza Kristu Yeézu.15Beekiliza bazeenzi béetu, nsohoze omugani kuluga omu bulami bwéetu bwa buli chilo. Tugaámbe nka nikwo heena abaantu bábili beékililizeene habwe echigaambo bunaanka. Kábilaaba beékililizeene omu kukuúndilana, tihaliho omuuntu óogwo alihicha kubigaya nali kwoongela choóna chóona omu kukuúndilana kwáabo. 16Mbwéenu, Múungu akasohoza emilago habwa isíichwe enkúlu Ibrahímu, hamo ne enzáalwa yoómwe. Amaandiko Matakatíifu tigakusoomboola gáti, “Na aha nzaalwa zoómwe,” ensoonga yaáho ni nka nikwo ti béenzi, náho nigagaámba gáti, “Ne enzáalwa yoómwe,” ensoonga yaáho nka nikwo no oómo, niwe Kristu.17Éecho ndikweenda kugaamba ni nka nikwo, Múungu akakola no kusuumba endaganob yoómwe emyáaka magána aána na makúmi asatu, obuchilo ebilagilo bya Musa bitakabéeleho. Ha bwéecho, ebilagilo ebyo tibikuhicha kusúucha omulago ogwo nali kusaambulula endagano yoómwe. 18Kábilaaba abaantu baakubwiinaánkwiile obuhuunguzi bwáabo kuluga ahali Múungu omu kweékomya ebilagilo, mbwéenu obuhuunguzi obwo tibwaákuhikize káandi kutegeza endagano ya Múungu. Náho Múungu, habwe embabazi yoómwe, akamuha Ibrahímu obuhuunguzi bwe ndagano habwo kuba akamweésagiza aátyo.19Mbwéenu, ebilagilo biina mulimo chi? Ebilagilo bikateebwáho habwo kwoóleka obufu bwa abaantu, kuhicha obuchilo óobwo aleéza Omuzáalwa wa Ibrahímu, óogwo Múungu akalagana nka nikwo aléeza. Ebilagilo ebyo, Múungu akamuha Musac kulabila hali bamaléeka, na Musa yaaba omukwaátanisi wa Múungu na abaantu boómwe. 20Omukwaátanisi naayeéndelwa kubaho keélaaba enkási ibili nizikola endagano. Náho Múungu no oómo, weényini akakola endagano na Ibrahímu, hatéena kubaho omukwaátanisi.21Óobu ngási, ebilagilo nibihakana ne endagano éezo Múungu alageene? Mmahi, no obuche bwa akáti! Káhaakubeele heena obuhicha bwe ebilagilo kubabonesa abaantu obulami obusha, niho twaakaáhikize kubalwa kuba abaantu abagololoke omu méeso ga Múungu habwo kweékomya ebilagilo. 22Náho tikwo bili. Amaandiko Matakatíifu nigagaámba nka nikwo, abaantu bóona babohilwe omu butégeki bwe ebiheno. Bityo, Múungu alaábaha éecho yaalagéene ahali* bóona áabo abalikumwiíkiliza Yeézu Kristu.23Obuchilo óobwo abaantu tutakabéele no okwiikiliza ahali Yeézu Kristu, ebilagilo bya Musa bikatweémanya no kutukóla kuba embóhe zaábyo. Tukaba nituliindilila obuchilo bwo kwiiza kwo okwiikiliza omuli Yeézu Kristu kusuúlulwe. 24Ebilagilo bya Musa bikaba nibitweebeembelela nko omulezi wéetu, kuhicha obuchilo óobwo Kristu akeeza. Ha bwéecho óobu, na habwo kumwiíkiliza Kristu nka nikwo tukaáhicha kubalwa kuba abagololoke omu méeso ga Múungu. 25Náho óobu, okwiikiliza omuli Yeézu Kristu kwaáhikile, ha bwéecho tituchili káandi omu kutégekwa ne ebilagilo 26Óobu íimwe bóona muli abáana ba Múungu habwo okwiikiliza kwéenyu, habwo kuba mukwaateéne kulabila omuli Kristu Yeézu.27Íimwe bóona áabo mubatiziibwe, mukwaateéne na Kristu, mwaábeele nka abamuzweele Kristu. 28Ha bwéecho, táliho kuchilanisa omu Muyahudi no óogwo atali Muyahudi, nali omuhálila no omuuntu ayeyagaalwiile, nali omukwaáta no omukázi. Bóona nimwiingana, habwo kuba mukwaateéne kulabila omuli Kristu Yeézu. 29Íimwe na bo mwa Kristu, na aha muháanda ogwo mubeele oluzáalo lwa Ibrahímu, na nimwiinaánkula obuhuunguzi óobwo Múungu akalagana.
1Mbwéenu, echigaambo éecho ndikweenda kubasoomboolela ni nka nikwo, weéna wéena óogwo alikuhuungula ebiintu bye iíse obuchilo achili omwaana, tayina kuchilana bwooli no omuhálila, nóobwo ali mukáma we ebiintu byóona. 2Obuchilo obwo bwóona, omuhuunguzi aba ali omu kutégekwa omu ngalo ze endiinza na abaantu áabo bali abeémeelelezi be ebiintu byoómwe, kuhicha obuchilo óobwo iíse akaba aloongize.3Ne echwe káandi ni bityo nyini, obuchilo óobwo Kristu akaba acháali kwiiza, tukaba tuli nka abáana, tukaba tuli abahálila bo obuteéka óobwo obulikutégeka éensi ezi.a 4Náho obuchilo óobwo obwaaloongizwe kabwaahikile, Múungu yaámusiíndika Omutábani omu nsi ezi. Óogwo mutábani, akazaalwa no omukázi, yaaba naatuúla omu kutégekwa ne ebilagilo bya Musa. 5Akasiindikwa abone kutuchuúngula íichwe áabo tukaba tuli abahálila be ebilagilo bya Musa. Akakola aátyo, kuba íichwe bóona tubone kuba abáana ba Múungu.6Habwo kuba tuli abáana ba Múungu, weényini akasiindika Omwooyo gwo Omutábani omu miganya yéetu. Omwooyo óogwo nigwo gulikutukola tumuháme Múungu ha chífu, “Aba” ensoonga yaáho, “Táata!” 7Mbwéenu, óobu káandi íimwe timuchili abahálila, náho muli abáana ba Múungu. Ha bwéecho, nimwiinaánkula obuhuunguzi óobwo Múungu ateeliileho abáana boómwe.8Íimwe kala mukaba mutakumusoombookelwa Múungu. Obuchilo obwo, mukaba muli abahálila bo okulamya amagala go obuteéka, ago agatakuluga hali Múungu owa amazima. 9Náho óobu, nimumusoombookelwa Múungu, no obusáago bwa ago weényini naabasoomboókelwa íimwe. Mbwéenu na ha bwaáchi nimweénda kutégekwa káandi no obuteéka óobwo obulikutégeka éensi ezi?b Obuteéka óobwo tibwíina obuhicha nali ensoonga yoóna yóona. Nali káandi nimweénda bubakole kuba abahálila?10Mucheétegeeleza ebilo bikulu bye Echiyahudi! Nimweétegeeleza echilo bunaanka cho obwooyo, cha améezi, ne cho omwáaka! 11Niinyeganya nka nikwo lúundi emilimo yaanze yóona éezo nkakola ha bwéenyu, nkeéyagalaza busa kwoónka.12Beekiliza bazeenzi béetu, niimbasaba nka nikwo, mube nke éenye habwo kuba íinye ndi nke éemwe. Óobu nkaba ndi hamo ne emwe, timulaanheniile nakáti. 13Nimumanya nka nikwo aha bubaandizo, endwáala éezo nkaba nyina, niyo akaleetelela naábonesa omwáanya gwo kuboólekeelela Empola Nzima. 14No óobu endwáala yaanze ekabaleengesa kuúngaya nali kuunyáanga, timulazizile mútyo. Náho éecho mukakola no kuunnyegeza nka maléeka wa Múungu, nali no óobu kuunnyegeza nka nikwo yaakubeele ali weényini Kristu Yeézu.15Obuchilo obwo, mukaba mwiina amanulilwa, náho óobu, ni chiíha echáaba? Niinkumuúcha amazima nka nikwo, obuchilo obwo kabyaakukuundíleene, mukaáhikize no óobu kuhopolamo améeso gáanyu mugaámpa íinye. 16Ngási, óobu naaba omubisa wáanyu habwo kuba niimbagaambila amazima?17Abo beégesa be ebisuba nibabaagalalila íimwe, náho echihika cháabo ti chizima. Nibeénda kubataáganisa íimwe muunnuge íinye, nka nikwo íimwe mubaágalalile boónyini ha chihika. 18Ne echigaambo chizima kweéyomeleza, náho eébe aha kukola ebikolwa ebizima. Mukole mútyo obuchilo bwóona, no óobu habwo obuchilo óobwo tiíndi hamo ne emwe.19Abáana baanze, ezi ne entúlo eéndi káandi hali íinye kuhulila obusúungu ha bwéenyu, nko óokwo omukázi owe éenda alumwa no obusúungu ha buchilo bwo kweéchuungula. Niinyehulila iíntyo nyini, kuhicha entúungwa za Kristu zilaábonwa omu ntúungwa záanyu. 20Naakaáligiile bwooli kuba hamo ne emwe obuchilo obu, lúundi naakaáhooyile ne emwe ha buchuleezi. Niintahwa tahwa bwooli ha bwéenyu!21Óobu muungaambile, íimwe áabo mulikweenda kuba abahálila kutégekwa ne ebilagilo bya Musa, ngási nimusoomboókelwa kuzima óokwo ebilagilo bilikulagila? 22Chaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu nka nikwo, Ibrahímu akaba ayina abáana bábili. Oómo akamuzáala na Haájiri óogwo akaba ali omukázi omuhálila, no oóndi akamuzáala na Sáara óogwo akaba ali omukázi alikweéyagaalula. 23Omwaana wo omukázi omuhálila akazaalwa habwo omweétegeko gwa abaantu. Náho omwaana wo omukázi ayeyagaalwiile, weényini akazaalilwa habwe endagano ya Múungu.24Abakázi abo bábili nibahicha kubonwa nko omususano gwe endagano ibili. Haájiri naayemeelela habwe ndagano yo kubaanza éezo eyaakoliilwe ahi ibaanga lya Sinai omu nsi ya Arabia. Abáana boómwe bakazaalwa nka abahálila omu butégeki bwe ebilagilo bya Musa. 25Haájiri naayemeelela habwe endagano éezo Múungu akakola ahi ibaanga lya Sinai omu nsi ya Arabia. Abaantu ba Yeruzaléemu ba háti ni nka abáana ba Haájiri, habwo kuba na abahálila omu butégeki bwe ebilagilo bya Musa, nka weényini Haájiri na abáana boómwe bóona.26Náho Sáara naayemeelela ahali Yeruzaléemu yo omu igulu, éecho chili echikaali echeéyagaalwiile, no ogwo niwe nyina echwe. 27Omu Amaandiko Matakatíifu, chaandikilwe habwa weényini chíti, “Nulilwa íiwe omuguumba óogwo otakuhicha kuzáala, yaambaza iláka íiwe óogwo otakahichaga kuhulila obusúungu bwo kweéchuungula omwaana, habwo kuba abáana bo ogwo alekilwe weénka ni béenzi, kusaaga óogwo ayina iíba.”28Mbwéenu óobu, beekiliza bazeenzi béetu, íimwe muli abáana ba Múungu habwe endagano yoómwe, nko óokwo Izáaka akaba ali. 29Náho aha bilo ebyo, omwaana óogwo akazaalilwa habwo omweétegeko gwa abaantu, akamwaágalaza omwaana óogwo akazaalwa ha obuhicha bwo Omwooyo Mutakatíifu. Ebilo ebi, abaantu abali kutégekwa ne ebilagilo nibabaagalaza íimwe áabo mwiina obweéyagaaluzi bátyo nyini.30Náho Amaandiko Matakatíifu nigagaámbáho gáta? Nigagaámba gáti, “Biínga omukázi omuhálila hamo no omwaana woómwe, habwo kuba omwaana wo omuhálila tiyaákuhicha kuhuungula hamo no omwaana wo omukázi ayeyagaalwiile.” 31Ha bwéecho, beekiliza bazeenzi béetu, íichwe tituli abáana bo omukázi omuhálila, náho tuli abáana bo omukázi ayeyagaalwiile.
1Kristu atuheéle obweéyagaaluzi, kuba tubone kutúula omu bweéyagaaluzi. Ha bwéecho mwiimeelele bweémi, muteekiliza kusuba káandi omu kutégekwa no kuza omu buhálila bwe ebilagilo. 2Muhuliilíze éecho íinye Paulo ndikubagaambila! Keélaaba nimukuúnda kusálwa ikóba habwo kweékomya ebilagilo bya Musa, aho Kristu naába atéena ensoonga yoóna yóona hali íimwe.3Niimbagaambila butúnu káandi nka nikwo, omuséeza weéna wéena óogwo alikukuunda kusálwa ikóba, naayeéndelwa kweékomya ebilagilo byóona bya Musa. 4Keélaaba nimutegeza kubalwa kuba abagololoke omu méeso ga Múungu habwo kweékomya ebilagilo, mbwéenu musoomboókelwe nka nikwo mwaátaganisizwe na Kristu, na muli hala ne embabazi za Múungu.5Náho íichwe nitutegeza habwo obuhicha bwo Omwooyo Mutakatíifu nka nikwo, Múungu naatubala kuba abagololoke, habwo kuba nitumwiikiliza Yeézu. 6Mbwéenu, katulaaba tukobeene omuli Kristu Yeézu, kusálwa ikóba nali kuleka kusálwa tiheena ensoonga yoóna yóona. Echiintu che ensoonga no okwiikiliza kwéetu óokwo kulikukola emilimo omu ngoonzi. 7Akazeendele káanyu mbele kali kazima! Óobu no oóha abazibiile Mutakwáata ameégeso ga amazima? 8Obwo obukoonza koonzi tibukuluga ahali Múungu óogwo abeesile.9Náho musoomboókelwe nka nikwo, ago meégeso ge ebisuba, ni nko óokwo abaantu balikugaamba báti, “Akatuumbyo kache kwoónka nikatuumbisa ensaano yóona!”a 10Niimbeesiga nka nikwo íimwe nimuteelana no Omukáma Yeézu, ha bwéecho timukwiikiliza kubéehwa béehwa. Náho omuuntu weéna wéena óogwo alikubabuyaanganisa, no óobu aláaba aábe oóha, naachwaaziíkwa.11Beekiliza bazeenzi béetu, abaantu abáandi nibagaámba nka nikwo, íinye ncháali niinyolekeelela nka nikwo abaséeza bóona ni lwaampaka basálwe amakóba. Ha bwaáchi óobu Abayahudi bachaali nibaanyagalaza? Kábilaaba naakubeele niinyolekeelela iíntyo, okwoólekeelela kwaanze habwe empola zo olufu lwa Yeézu aha musalaba, tikwaákuleteliile Abayahudi batamwe ameégeso gaanze. 12Niindígila nka nikwo abaantu áabo nibababuyaanganisa habwa amagaambo go kweésala amakóba, beésale boónyini!13Íimwe beekiliza bazeenzi béetu, mwaáyetelwa mubóne kwoónka kuba abeéyagaalwiile. Náho mutazila obweéyagaaluzi bwáanyu nko olugazi lwo kukulaatila etuúnku ye entabuko ze ebiheno, náho muhweélane omu ngoonzi. 14Ebilagilo byóona bya Musa nibiteelaniswa aha chilagilo chimo echilikugaamba chíti, “Omweénde muzeenzi waawe nko óokwo olikweéyeenda íiwe nyini.” 15Náho kamulaazeendelela omu kweéhutaaza no kulumaangana, mulamanya mutaákwiiza mukeésiingaalicha.16Mbwéenu, éecho ndikubagaambila ni nka nikwo, akazeendele káanyu kabe nikeebeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu. Kámulaakola mútyo, timukuhikiiliza káandi etuúnku ze entabuko ye ebiheno. 17Niimbagaambila iíntyo, habwo kuba etuúnku zo omubili zisiingaangana no óokwo ayeendáho Omwooyo Mutakatíifu, no Omwooyo Mutakatíifu nigusiingaangana ne etuúnku zo omubili. Omwooyo Mutakatíifu ne etuúnku zo omubili nibyeetola, habwe ensoonga ezo, timukuhicha kukola choóna chóona éecho mulikweenda muchikole. 18Keélaaba nimweebeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu, timuchitégekwa ne ebilagilo bya Musa.19Mbwéenu, amagaambo áago agalikukolwa habwa ameelu go omubili gali butúnu, nágo no obusaambani,b obulofo, amagaambo góona ge ensóni, 20kulamya ebisusano, obulozi, obubisa, endwaana, echihulumuko, olwaango, abutahulilana, obukúmuuchi, 21ichubi, entamiilo, amazenyi ge etuúnku zo omubili na amagaambo agáandi góona áago agali nka ago. Niimbagaambila káandi nko óokwo nkaba naábagaambiile nka nikwo, abaantu áabo bakola amagaambo ago, tibakuhuungula obukáma bwa Múungu.22Náho keélaaba nitweebeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu, nituba ni igoomba lyo Omwooyo Mutakatíifu. Igoomba elyo nilyo engoonzi, amanulilwa, obuhóolo, okweéyomeleza, obufula, obusaanduki, obweésigwa, 23obuteékaani no okweébalilila. Tihaliho ebilagilo éebyo ebilikwaángila omuuntu atakola amagaambo ago. 24Abaantu áabo abakwaateene na Kristu Yeézu, baba batakutégekwa ne etuúnku záabo zo omubili hamo ne ebiteékuzo byáabo bíbi, habwo kuba bagabáambile ago góona aha musalaba gwa Yeézu.25Omwooyo Mutakatíifu atuheéle obulami obusha, mbwéenu tutuungwe omu kumwiikiliza. 26Tuteésiingiza busa, tuleke obwáaye nali tutachubilana.
1Beekiliza bazeenzi béetu, kamulaasoomboókelwa nka nikwo muzeenzi wáanyu yaákola ebiheno bunaanka, íimwe áabo mulikweébeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu, mumuháne kuzima omuuntu nko ogwo aha muganya gwo buchuleezi. Náho mweémanye emiganya yáanyu íimwe nyini, mutaákwiiza mukaleengeswa kuba ne entúungwa nke ezoómwe. 2Mweézune omu kweéyemela ebyaágalalo byo kuziikilizwa kwáanyu, niho mulaahikiíliza echilagilo cha Kristu.3Omuuntu weéna wéena óogwo alikuteékuza nka nikwo ayina akalyo kusaaga bazeenzíbe, ogwo tayina kályo koóna kóona, naayebeéha weénka. 4Buli omuuntu akaguze entúungwa zoómwe weényini nyini. Keélaaba omuuntu naakola ebizima, aho yaakaáhicha kweésiingiza amagaambo amazima áago akozile. Náho ateeyiinganisa na amagaambo áago omuuntu oóndi akozile, 5habwo kuba buli muuntu naayeéndelwa weényini nyini asutule omugugu gwoómwe.6Omuuntu óogwo alikweégeswa echigaambo cha Múungu, aábe naakobela hamo no omweégesa woómwe ebiintu ebiluunzi éebyo abonesize. 7Mutaákweesuluhaza, Múungu tagaywa. Omuuntu éecho alikubiba, nicho alaágesa. 8Kuba, omuuntu óogwo alikutumaanga omu tuúnku zo omubili, ogwo alaágesa okusiingaalichwa kuluga omuli ezo tuúnku. Náho óogwo alikukulaatila Omwooyo Mutakatíifu, ogwo alaágesa kuluga omuli gwoónyini obulami obutahwaho.9Ha bwéecho, tutaákulemwa kukola ebikolwa ebizima! Katulaaba nitweegumisiliza kukola ebizima, nitugesa kuzima obuchilo bwo kugesa kábulaahika. 10Mbwéenu, omwáanya gwoóna gwóona katulaaba no obugazi, tubazilile abaantu bóona ebizima, náho muno abeekiliza bazeenzi béetu.11Muleebe óokwo mba niinyaandika ha nyúguta mpáango. Niinyaandika kwe engalo zaanze íinye nyini óobu. 12Abaantu abo abalikubahatika íimwe musálwe amakóba, nibeénda bátyo kubona ikuzo lya abaantu. Nibeénda bateéza kwaágalazibwa habwo kwoólekeelela empola habwo olufu lwa Kristu aha musalaba. 13No óobu áabo abasazílwe amakóba boónyini, nábo tibakubyeékomya ebilagilo byóona. Echiintu éecho balikuloonda ni nka nikwo íimwe musálwe amakóba, babone kweékuza habwo kusalwa kwe emibili yáanyu.14Náho íinye tiínkweenda kuba ne echiintu cho kweésiingiza, náho olufu lwo Omukáma wéetu Yeézu Kristu aha musalaba. Habwo olufu lwoómwe, amagaambo góona ge éensi ezi gabulize ensoonga hali íinye, no obulami bwaanze bwa kala bufwiíle náwe aha musalaba. 15Kusálwa ikóba nali kuleka kusálwa, tiheena ensoonga yoóna yóona. Echiintu che ensoonga no kuhaangwa obusha na Múungu. 16Obuhóolo ne echiganyizi éebyo ebiluga ahali Múungu bibe na abaantu bóona áabo abalikweékomya amazima ago, abo nibo abaantu ba Múungu.17Mbwéenu, kubaandiza óobu omuuntu weéna wéena ataanyagalaza, habwo kuba íinye nyina enkózo aha mubili gwaanze habwo kumuheéleza Yeézu. 18Beekiliza bazeenzi béetu, embabazi yo Omukáma wéetu Yeézu Kristu eébe hamo ne emwe omu myooyo yáanyu. Amina.
1Olwaandiko olu naálwaandika íinye Paulo entumwa ya Kristu Yeézu habwo okweenda kwa Múungu. Niimbaandikila íimwe abatakatíifua ba Múungu áabo mulikutúula [omu chaalo cho okwo Efeso]. Íimwe muli abeésigwa aha kukwaátaangana na Kristu Yeézu. 2Embabazi no obuhóolo kuluga hali Isíichwe Múungu, na aha Mukáma Yeézu Kristu, bibe hamo ne emwe.3Akuzibwe Múungu ne Iíse wo Omukáma wéetu Yeézu Kristu, ogwo akatufuuha aha buli migisa zóona zo omwooyo, omu bwiikalo bwe emyooyo, aha kukwaátaangana na Kristu. 4Obuchilo Múungu akaba atakahaangile oluhazo lwe éensi, akatutóoza tube abaantu boómwe ha muháanda gwo kukwaátaangana kwéetu na Kristu. Akakola aátyo, atuboneseze kuba abatakatíifu áabo tutéena entaambala omu méeso goómwe. Habwe engoonzi yoómwe,5Múungu akaba alamwíile kuluga kala, kutukóla kuba abáana boómwe aha muháanda gwa Yeézu Kristu. Akalamula kukola aátyo, habwe engoonzi zoómwe. 6Ha bwéecho, nitumusiima Múungu habwe embabazi zoómwe zi ikuzo, éezo akatuha busa aha muháanda gwo Omwaana woómwe engaanzi.7Múungu akatuchuúngula kulabila enságama ya Yeézu Kristu, ensoonga atuganyíile ebiheno byéetu byóona, kwiingana no obwíinzi bwe embabazi zoómwe. 8Náwe akatuha obusáago bwe embabazi zoómwe, káandi aleeteliile tube na amasala góona no obwéenze.9Akozile tusoombookelwe olufubo lwe echihika chizima che engoonzíze, na akeenda kuzikola kulabila hali Kristu. 10Echihika cha Múungu ni nka nikwo, obuchilo óobwo yaáyeenzile kabulihika, alyaáteelanisa hamo ebiintu byóona ebyo omu igulu ne byo omu nsi, no kubikola bibe ahaansi yo obutégeki bwa Kristu.11Múungu akozile amagaambo góona kwiingana ne engoonzíze. Weényini akatutóoza íichwe Abayahudi kuba abahuunguzi bo obuchuúnguzi ha muháanda gwa Yeézu Kristu, nko óokwo chabele chili echihika choómwe kulugiilila kala. 12Ha bwéecho, íichwe Abayahudi áabo tweébeembiile omu kumweésiga Kristu, tubone kuba omweésiingizo gwi ikuzo lya Múungu.13Ne éemwe káandi áabo mutali Abayahudi, mwaáhuliile amagaambo ga amazima, nizo Empola Nzima éezo eleesile obuchuúnguzi bwéenyu. Habwo kumwiíkiliza kwáanyu Kristu, Múungu náwe akabataho Omwooyo Mutakatíifu nko olumanyiso lwe endagano éezo yaábalageene. Omu kukola aátyo, akooleka nka nikwo, íimwe muli aboómwe. 14Ogwo Omwooyo Mutakatíifu no omusiimbo hali íichwe nyini nka nikwo, Múungu naatuha byóona ebyo yaalagéene nka nikwo yaakatuhéele.* Ogwo Mwooyo nigwo óogwo Múungu akataho kuhika obuchilo bwo kutuchuúngula íichwe abaantu boómwe. Tusíime ikuzo lyoómwe!15Niimusíima Múungu, habwa amagaambo góona áago akatukolela. Kulugiilila óobu naáhuliile empola za akazeendele okwo mulikumwiíkiliza Omukáma Yeézu no okweenda abaantu bóona ba Múungu, 16tiínkuleka kumusiima Múungu ha bwéenyu. Niimbeezuka omwáanya gwóona omu kusaba kwaanze.17Niimmusaba Múungu wo Omukáma wéetu Yeézu Kristu, Isíichwe owi ikuzo, ababoneseze omwooyo gwa amasala no gwo kusuululilwa,b kuba mubóne kukula omu masala ha kumusoombookelwa weényini. 18Abahwéele emiganya yáanyu ebóne kusoombookelwa itegezo lyo kutóoza kwoómwe okwo kuli, no okusoombookelwa obuhite bwo obuhuunguzi bwi ikuzo lyoómwe óobwo yaálagiile abaantu boómwe. Niimmusaba Múungu nkokwo muhiche kusoombookelwa obuzizi bwoómwe bukúlu hali íichwe áabo tuli abeekiliza. Obuhicha óobwo bulikukola emilimo omuli íichwe, ni nka amagala goómwe maháango19Niimmusaba Múungu nkokwo muhiche kusoombookelwa obuzizi bwoómwe bukúlu hali íichwe áabo tuli abeekiliza. Obuhicha óobwo bulikukola emilimo omuli íichwe, ni nka amagala goómwe maháango 20áago akakola ahali Kristu obuchilo akamuzoola kuluga omu bafwiile. Mála yaámuta olubazu lwo obúlyo omu bwiikalo bwe emyooyo, 21olugulu bwooli kusáaga obukáma bwóona. Okwo, Kristu naatégeka abatégeki bóona, bóona abeene obutwáale, na abeena obwanaángwa bwoóna bwóona. Naabatégeka, niwe mukúlu wa abo bóona, ti omu nsi omu kwoónka, no óobu omu nsi éezo elikwiiza.22Múungu amuheéle Kristu obutégeki aha lugulu ye ebiintu byóona, ne ekelezia eheelwe weényini aábe niwe omútwec gwe ebiintu éebyo byóona. 23Ekelezia nigwo omubili gwa Kristu, nayo eyizwiile no obuhikiilizwa bwoómwe. Weényini niwe alikuhikiiliza ebiintu byóona buli haantu.
1Íimwe mukaba muli nka abáfwiile habwe ebiheno byáanyu. 2Obuchilo obwo, mukaba nimukola amagaambo mábi ge éensi ezi. Mukaba nimulikoondoókela Isitáani, likama lya amazimu go obuhicha bwo omu bwíile. Weényini ahanuuluza áabo abatakumugomookela Múungu. 3Íichwe twéena ne echwe, tukaba tuli nka boónyini, tukaba nitukola ebikolwa ebye emibili no obwéenze bwéetu bukaba nibuligila tubikole. Tukaba tuli nka abaantu abáandi okwo bali omu nsi ezi. Tukazáalwa ne entabuko ze echihulumuko, ha bwéecho tukanigahalilwa na Múungu, mala yakaátuchwaázikiile.4Náho Múungu no owe echiganyizi chiháango, ne engoonzi zoómwe ahali íichwe tiziina muhélo. 5Íichwe tukaba tuli nka abáfwiile habwe ebiheno byéetu. Náho Múungu akatukola kuba abalame hamo na Kristu. Akatuchuúngula habwe embabazi yoómwe. 6Omu kukwaátaangana kwéetu na Kristu Yeézu, Múungu akatuzoola kuluga omu bafwiile hamo náwe, yaátwiikaza hamo náwe tubone kutégeka hamo náwe omu bwiikalo bwe emyooyo. 7Akakola aátyo, abone kwoóleka omu buchilo obulikwiiza embabazi zoómwe ezisaagiliize omu mazima goómwe hali íichwe áabo twiina obúmo omu kukwaátaangana na Kristu Yeézu.8Múungu akabachuúngula habwe embabazi ye echiganyizi choómwe, aha muháanda gwo kwiikiliza. Óobwo obuchuúnguzi tibukwiiza habwe echífu chéenyu, éezo ne entono ye engabilano yáanyu kuluga hali Múungu. 9Timulachuungwiilwe habwe ebikolwa bwéenyu, ha bwéecho, omuuntu weéna wéena ataákwiiza akeébuga. 10Múungu akatuhaanga nko óokwo tuli. Akatuhaanga obusha habwo kukwaátaangana kwéetu na Kristu Yeézu, kuba tukole ebikolwa ebizima éebyo akatuloongeza tukole.11Mbwéenu mwiizuke óokwo mwaabele muli aho kala. Entabuko yáanyu ne eya Abanyamahaánga, ti ya abaantu ba Múungu. Abayahudi bakaba nibabeéta íimwe “abaantu abatasázilwe ikóba lyo obukwaáta,” náho boónyini nibeeyeta áabo abasázilwe ikóba lyo obukwaáta, ensoonga okusalwa kwi ikóbaa okulikukolwa ne engalo aha mibili yáabo. 12Mwiizuke nka nikwo, obuchilo óobwo timulabeele nimumusoombookelwa habwa Kristu. Mukaba mutakweehuliliza na abaantu ba Iziraeli, mukaba muli abazenyi áabo abaabeele mutakenakwiile endaganob yoóna yóona omu ndagano yáabo. Timulabeele ni itegezo na mukatúula nka abaantu áabo abatakumusoombookelwa Múungu omu nsi ezi.13Náho óobu, habwo kukwaátaangana kwéenyu na Kristu Yeézu, íimwe áabo kala áaho mukaba muli hala na Múungu, óobu mwaáleésilwe héehi habwo omuháanda gwe enságama ya Kristu. 14Kristu weényini aleesile obuhóolo ahagáti yéetu, Abayahudi na abaantu abatali Abayahudi. Akatukola íichwe áabo tukaba tutaageéne, kuba no obúmo. Akeehaho obubisa óobwo bwaatutaaganiseze nko olusíika. 15Kayaasohweeze omubili gwoómwe, akeehaho amagala ge ebilagilo bya Múungu, kuba kuluga embága ibili éezo, akole embága eémo eénsha. Bityo nikwo akaléeta obuhóolo ahagáti yéetu. 16Kristu akeehaho obubisa bwéetu habwo omuháanda gwo kufwa kwoómwe aha musalaba. Akakwaátanisa embága ibili éezo kuba eémo no kutukwaátanisa ahali Múungu.17Mbwéenu, Kristu obuchilo akeeza, yaáyolekeelela Empola Nzima zo obuhóolo, hali íimwe áabo mukaba timukumusoombookelwa Múungu, na hali abo Abayahudi abaabeele nibamusoomboókelwa. 18Habwo kuba Kristu akafwéela aha musalaba, kulabila hali weényini, íichwe twéena, Abayahudi na abatali Abayahudi, tubonesize omwáanya gwo kumwiílila héehi Isíichwe habwo omuháanda gúmo gwo Omwooyo Mutakatíifu.19Mbwéenu óobu, íimwe ti abazenyi nali abahiínguzi káandi, náho mwaábeele abatúuzi hamo na abaantu ba Múungu, abaantu bo olugaanda lwoómwe. 20Íimwe mwaábeele nke éenzu éezo eyoombekilwe aha luhazo, no oluhazo olwo ne entumwa na ababáasi.c Kristu Yeézu weényini niwe ibáale igazi lyo oluhazo olwo. 21Weényini niwe alikwoómbeka ikiindaánsi lyóona kuhicha nilikwaatana kuluunzi, no kulikola libe liháango nke éenzu ya Múungu entakatíifu habwo Omukáma. 22Aha kukwaátaangana náwe, íimwe káandi, nimukwaatana hamo na abáandi bóona, kuba obwiikalo bwa Múungu ha muháanda gwo Omwooyo gwoómwe.
1Habwe embabazi ya Múungu aha Banyamahaánga, íinye Paulo, niimbasabila. Íinye mbohilwe habwe emilimo éezo Kristu Yeézu akaámpa ha bwéenyu íimwe Abanyamahaánga. 2Habwe embabazi yoómwe, Múungu ankozile íinye kuba omuhálila woómwe mbone kubalaangaanila íimwe Empola Nzima. Niinsoomboókelwa nka nikwo echo mwaámazile kuchihulila.3Múungu weényini akaánsuululila entaahililo yoómwe éezo ekaba eli olufubo. Ndamazile kubaándikila habwe echo ha magaambo mache. 4Kamulikusoma amagaambo gaanze áago naayaandikile, nimuhicha kumanya óokwo ndikuzisoombookelwa ezo ntaahililo yo olufubo lwa Múungu habwa Kristu. 5Kala aho, Múungu talabasuululiile abaantu ogwo omuháanda gwoómwe. Náho óobu akozesize Omwooyo gwoómwe kuzisuululila entumwa na ababáasi boómwe abatakatíifu.6Nikwo kuzila oóti, óobu na abo abaantu abali Abanyamahaánga nibahuungula ebizima éebyo Múungu yaloongize abaantu boómwe. Abaantu bóona áabo abalikwiikiliza Empola Nzima, baabeele nko omubili gúmo, na nibakoba hamo embabazi éezo Múungu akalagana kulabila ahali Kristu Yeézu. 7Múungu akaankola kuba omuheéleza wo kulaanga ezi Empola Nzima, kulugiilila omu ngabilano ye embabazi yoómwe. Akaámpa engabilano éezo habwa amagala go obuhicha bwoómwe bukúlu.8Íinye ndi muto kuchila abatakatíifu ba Múungu bóona na amazima tiinkwiílwe butúnu, náho Múungu akaámpa embabazi ezi yo kwoólekeelela Abanyamahaánga obuhite bwa Kristu obutéena ndeengo. 9Múungu, Omuhaangi we ebiintu byóona, akaámpa emilimo yo kubateékelela abaantu bóona, basoombookelwe kuluunzi óokwo alikuhikiiliza entaahililo yoómwe éezo akaba afubile obuchilo bwóona.10Akakola aátyo kuba, amasala goómwe Múungu ga akazeendele kéenzi, gasoombooke ha batégeki no omu butwáale bwo omu bwiikalo bwe emyooyo, omu kulabila entaahililo ye ekelezia. 11Múungu akakola aátyo, kulugiilila entaahililo yoómwe ye ebilo byóona, éezo akahikiiliza habwo omuháanda gwo Omukáma wéetu Kristu Yeézu.12Óobu, tukaáhicha kuhika ahali Múungu twiina obugimi, habwo kuba nitumwiikiliza Kristu Yeézu na twaakwaátaangeene náwe. 13Ha bwéecho, niinsaba mutaákufwa emiganya habwe ebyaágalalo éebyo ndikubona ha bwéenyu. Ebyo nibibaleetelela nka nikwo nimuhaábwa ikuzo.14Mbwéenu, habwo kuba amagaambo ago góona, íinye niimmuteelela ebizwi no kumusaba Isíichwe Múungu. 15Weényini niwe engeso ye ebiintu byóona byo omu igulu ne ebyo omu nsi. 16Niimmusaba Múungu, habwi ikuzo lyoómwe likúlu, ababonese amagala aha muháanda gwo Omwooyo gwoómwe, gwoónyini gubakole mube emaanzi omu muganya,17kuba nka nikwo, Kristu atuúle omu miganya yáanyu, habwo okwiikiliza óokwo mwiina. Káandi niimmusaba abahwéele kuguma omu ngoonzi. Muzile emizi no oluhazo lwe engoonzi. 18Mumanye nka nikwo, íimwe hamo na abaantu bóona ba Múungu, mubóne kusoombookelwa nka nikwo engoonzi zoómwe óokwo zili mpaango bwooli ha bugazi, obuleehi, echéemo, ne echitubi. 19Niinsaba mubóne kusoombookelwa engoonzi ezo za Masihi,a kuba entúungwa záanyu zisusane ne ezoómwe Múungu.20Múungu akuzibwe! Weényini ahicha kukola amagaambo go kusobeza bwooli, kuchila áago tulikumusaba, nali áago tulikuteékuza nka nikwo yaakaáhicha kugakola. Weényini akola kwiingana na amagala, áago agakola emilimo omuli íichwe. 21Akuzibwe habwi ikuzo lyoómwe éelyo elibonwa omu kelezia no omuli Kristu Yeézu. Akuzibwe ne enzaalwa zóona, obucha no obuchiile! Amina.
1Mbwéenu, íinye ogu ali embóhe habwo kuba niimmukolela Omukáma Yeézu, niimbasaba mutuúle nko óokwo mukwiílwe ha kwéetwa óokwo Múungu yaábeétíile. 2Mube abachuleezi, abafula, abeéyomelezi, na mube nimweemelana buli oómo omu ngoonzi. 3Muzile echífu kubweémanya obúmo óobwo tukakwaátaanganiswa no Omwooyo Mutakatíifu, habwo kutúula hamo omu buhóolo.4Habwo kuba heena omubili gúmo no Omwooyo Mutakatíifu gúmo, nka Múungu óokwo yaátweetiile tubone kwiinaankula okweésigwa okuli kúmo. 5Mále Omukáma wéetu no oómo, okwiikiliza kwéetu ni kúmo, okubatizwa kwéetu nakwo ni kúmo, 6na Múungu oómo, weényini niwe Isíichwe. Naatégeka bóona, naakola emilimo kulabila bóona, na naatuúla omuli bóona.7Náho buli oómo wéetu aheelwe na Kristu embabazi, kwiingana no óokwo Kristu weényini yaáyeenzile. 8Éego kuba Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Kayaasutukile olugulu, akakwáata enkwáate, yaábaha abaantu engabilano.”9Mbwéenu, kugaamba aáti, “Kayaasutukile olugulu,” ensoonga yaáho ni chiíha? Ensoonga yaáho ni nka nikwo, Kristu acháali atakasutukile olugulu, akatuuka ahaansi kuhika kuzimu. 10Weényini óogwo akatuuka, niwe ogwo nyini ayaasutukile kuza aha lugulu yi igulu lyóona, abone kuhicha kubaho buli hóona.11Weényini niwe ayaahéele abaantu engabilano. Abáandi akabahiila kuba entumwa, abáandi ababáasi, abáandi abakúmuuchi be Empola Nzima, na abáandi abalíisa, baliíse no kweégesa, 12aha chihika cho kubahikiiliza abatakatíifu, ne emilimo yoómwe ekolwe, aha nsoonga eéti, omubili gwa Kristu gubone kwoómbekwa. 13Echigaambo echo nichizeendelela kuhicha íichwe twéena katulaaba no obúmo omu kwiikiliza kwéetu no omu kumusoombookelwa Mutábani wa Múungu. Tuláaba abaantu áabo abahikile nko óokwo ali Kristu.14Mbwéenu, titukuteeyechwa kunu na kunu nka abáana abacheche, habwo omuyaga gwa áago meégeso abaantu ababéehi nibatubuyaanganisa. Abaantu abo, baba nibeénda batuhabise habwa ameégeso gáabo ge ebisuba. 15Náho, katulaaba nitugaambilana amazima aha mwooyo gwe engoonzi, nitugumisibwa omu magaambo góona, na nitwiingana na Kristu. Weényini niwe omútwea gwa abeekiliza bóona.* 16Weényini naabateelanisa abaantu boómwe bóona nibaba bámo, nko óokwo enzíingo zo omubili ziteelana no okuba omubili gúmo. Keélaaba buli luziingo nilukola omulimo okwo elikweendelwa, omubili nigukula na niguba gwaáguma.17Mbwéenu óobu, niimbagaambila no kubakomeenteleza aha buzizi óobwo Mukáma Yeézu yaampéele nka nikwo, mutaákutuula káandi nko óokwo batuula abaantu áabo abatakumumanya Múungu. Ebiteékuzo byáabo tibiina mugaso, 18no obwéenze bwáabo buli omu nsiimbaazi. Bali hala no obulami buluunzi óobwo buluga hali Múungu, habwo busilu bwáabo no obugome bwáabo. 19Tibakuzila ensóni no obuche bwa káti, beetaahize omu ngaanda zóona zo obusaambani. Káandi beena etuúnku yo kuzeendelela kukola amagaambo ago góona amábi.20Náho íimwe, timuleégesizwe mútyo habwa Kristu. 21Na amazima mukahulila kuluunzi empola habwa Yeézu no kweéyega ameégeso goómwe ga amazima. 22Mukeégeswa nka nikwo, mulekaane ne engeso zéenyu za kala, éezo ezaabaleételiile íimwe kuba ne etuúnku ye ebisuba.23Mukeégeswa nka nikwo mukolwe obusha akateékulize ne echihika che emyooyo yáanyu. 24Káandi, muzwaále akazeendele kasha, nko óokwo Múungu yaábahaangile mususane náwe, kamulaaba abeena ntúungwa nzima butúnu na abatéena kábi.25Ha bwéecho, muleke ebisuba. Buli muuntu aábe naagaambila bazeenzíbe amazima, habwo kuba íichwe twéena ni nke enzíingo zo omubili gúmo. 26Kamulikusaaya, mutáhena, bole! Izóoba litagwamo mucháali muchisaayile. 27Kusaaya nikuliha Isitáani omwáanya kubasíinga.28Omwíibi aleke kwíiba káandi, náho aábe alikukola emilimo mizima habwe engalo zoómwe weényini, abone kuhicha kuba ne echiintu cho kumugabila óogwo atéena chiintu. 29Mutagaámba amagaambo mábi, náho mugaámbe amagaambo amazima go kubatiimbya abáandi kulugiilila omu byo kubatúunga. Ebyo, nibihicha kubabonesa omugisa ahali áabo abalikuhulila. 30Na mutaákumuzululucha Omwooyo Mutakatíifu, habwo kuba weényini no olumanyiso lwa Múungu hali íimwe, óolwo olulikwoóleka nka nikwo, íimwe na abaantu boómwe, kuhicha ha chilo éecho Múungu alituchuungúla.31Mbwéenu, mulekaane ni ichubi, echihulumuko, ebiníga, kukuúngana, ebizumi, no obubi bwe engaanda zóona. 32Mube nimukolelana ebizima, mube abeena echiganyizi, na mube nimuganyílana nko óokwo Múungu yaábaganyíile íimwe aha muháanda gwa Kristu.
1Habwo kuba muli abáana ba Múungu abo ayeénda, mususane náwe. 2Mutuúle omu ngoonzi, nko óokwo Kristu akatweenda íichwe, akeésohoza kufwa ha bwéetu, yaaba echitáambo éecho echiine omulaango muzima ahali Múungu.3Náho obusaambania nakáti butahulilwa omuli íimwe, nali obulofo ne etuúnku za amabonwa, habwo kuba ebikolwa bye engaanda éezo tibizila akáanya omu batakatíifu. 4Nakáti mutagaámba ebigaambo ebye ensoni, ebigaambo ebye echifweéla nali obuhakani, éebyo tibikweendélwa, náho ebilikweendelwa ne éebyo ebili byo kumusiima Múungu.5Kuba ne etuúnku za amabonwa ni nko okulamya ebisusano bitali Múungu. Musoomboókelwe aha mazima nka nikwo abeena etuúnku za amabonwa, abaseégu, na abalofo tibakuhuungula choóna chóona omu bukáma bwa Kristu na Múungu. 6Mutakuunda omuuntu weéna wéena akababéeha habwa amagaambo nka ago agatéenamo nsoonga, kuba ago magaambo nigo galeetelela echihulumuko cha Múungu aha baantu áabo abalikwáanga kugomookela ebilagilóbye. 7Ha bwéecho, mutateelana na abaantu nka abo.8Aho kala, íimwe mukaba muli omu nsiimbaazi, náho óobu, muli omu mwaanga omu kukwaátaangana kwéenyu no Omukáma Yeézu. Mbwéenu óobu, mulame nka abáana abali omu mwaanga! 9Habwo kuba amagoomba go omwaanga no kukola ebikolwa byóona bye emiganya mizima ne ebye ntúungwa nzima, ne ebya amazima. 10Muzile obweéyomeleza bwo kusoombookelwa amagaambo áago agalikumusemelela Omukáma. 11Mutaákuba nimusiimbahala ne ebikolwa bye ensiimbaazi kuba tibiina mugaso, náho mubite ha bwéelu. 12Ha kuba amagaambo áago agalikukolwa bweeseléke na abaantu abaheni, na age ensóni no óobu kugagaamba.13Náho buli chiintu chóona kachilikumulikwa no omwaanga chimanyíika, na amazima gaácho gasoombooka. 14Niyo ensoonga egaambwa eéti, “Imuka íiwe óogwo ohuniile! Ozóoke kuluga omu bafwiile, na Kristu aléeza kukumulikila.”15Mbwéenu, mube abeétegeelezi nka nikwo mulikutuulaho. Mutaákuba nka abaantu abasilu, náho mutuúle nka abeena amasala. 16Mukoze obuchilo bwáanyu kuzima, habwo kuba ebilo ebi abaantu nibakola obuzilwa bwíinzi. 17Ha bwéecho, mutaákuba abasilu, náho muleengese kusoomboókelwa áago agali engoonzi yo Omukáma.18Káandi mutatamiila evíini,d habwo kuba kutamiila nikuleetelela omuuntu kukola amagaambo ge ensóni. Náho íimwe mwiizuzwe no Omwooyo Mutakatíifu. 19Oluhooyo lwéenyu lube lwe enzina zi ikuzo, ezaburi, ne enzina zo omu mwooyo. Mumuzinile no kumweéyaanda Omukáma Yeézu aha myóoyo yáanyu yóona. 20Káandi, mube nimumusiima Isíichwe Múungu, omu magaambo góona, buchiile, habwa amagaambo góona áago Omukáma wéetu Yeézu Kristu akozile. 21Mube nimukoondoókelana íimwe omuli íimwe, habwo kuba nimumweeganya Kristu.22Íimwe abakázi, mube nimubakoondookela bebeenywe, nko kumukoondookela Omukáma wéetu.* 23Habwo kuba omuséeza nigwo omútwee gwa mukazíwe, nka Kristu kwa ali omútwe gwe ekelezia, náwe no Omuchuúnguzi we éezo kelezia, niyo omubili gwoómwe. 24Mbwéenu, nka nikwo ekelezia emukoondoókela Kristu bityo nyini na buli mukázi náwe amukoondoókele iíba ahali buli chigaambo.25Ne éemwe abaséeza, mube nimweénda abakázi báanyu, nka Kristu okwo yaázizile engoonzi habwe kelezia, akeésohoza habwa yoónyini. 26Akakola aátyo habwe echigaambo choómwe abone kwéeza ekelezia, káyaabeele yaámazile kuzisemeza aha kuzóoza na améenzi. 27Kuba abone kweéboneseza ekelezia éezo elikukuzibwa, eteena katokoozi nali kunyaankabala nali choóna chóona nke ebyo náho eébe entakatíifu etéena entaambala.28Bityo nyini, buli museeza naayeéndelwa amweénde mukázi woómwe nko omubili gwoómwe nyini. Omuséeza óogwo alikumweenda mukazíwe, weényini ogwo ayeyeenda. 29Ha kuba tiheena omuuntu hoóna hóona óogwo atamwa omubili gwe, náho aguliísa no kugweémanya, nka Kristu óokwo ayemanya ekelezia yoómwe, 30ne echwe tuli enziingo zo omubili gwoómwe.31Ha bwéecho, omukwaáta alaasiga iíse na nyina, náwe azeénda kweékwaatanisa na mukazíwe, nábo bábili nibaba omubili gúmo.a 32Omu magaambo aga heenamo echihwe, ne echihwe echo ni chiháango chilikusobeza. Náho íinye niingaámba habwe empola ya Kristu ne ekelezia. 33Mbwéenu, niimbagaambila káandi nka nikwo, buli museeza amweénde mukazíwe nko óokwo ayeyeenda weényini, na buli mukázi náwe, ataleka kumukoondookela iíba.
1Ne éemwe abáana, mube nimubakoondookela abazeele báanyu, habwo kuba mukwaateéne no Omukáma Yeézu, kuba kukola mútyo ne echigaambo cha amazima. 2Obakúze iíso na nyoko, echi nicho echilagilo cha mbele echiina endagano nka nikwo, 3“Obonese emigisa no kulama ebilo bíinzi omu nsi.”4Ne éemwe ba táata, mutabachaáhukila abáana báanyu. Náho, mubalele omu kubahana no kubeégesa entúungwa nzima ezilikuluga aha Mukáma Yeézu.5Íimwe abahálila, mubakoondookele abakáma abalikubatégeka omu nsi ezi, aha kutíina no kweéganya na ha kugololokwa omuganya. Mubakoondookele nka nikwo mulikumukoondookela Kristu. 6Na káandi etaákuba kwoónka ha káanya áako balikubaleeba, kuba mubóne kweéseengeleza ha baantu, náho mube nka abahálila ba Kristu abakola ha muganya gúmo, áago Múungu ayeénda, 7ha chihika chizima nko kumugomookela Omukáma na tibo abaantu. 8Musoomboókelwe nka nikwo, buli muuntu naasubizwa no kwiinaankula kuluga ha Mukáma kwiingana ne ebyo ebizima éebyo yaákozile, aábe ali omuhálila nali óogwo atali omuhálila9Ne éemwe abakáma, mubakolele abahálila báanyu ebizima mútyo nyini. Obutabatiinisa, kunu nimusoomboókelwa nka nikwo, Omukáma wáabo no Omukáma wáanyu aba oómo, náwe ali omu igulu, na nimusoomboókelwa nka nikwo weényini tasoloola muuntu weéna wéena.10Mále, mugume kuba emaanzi omu kukwaátaangana no Omukáma, muzile obuhicha bwa amagala ga weényini. 11Muzwaále ebikwáato byóona ebya Múungu, mubóne kuhicha kweétaanisa ne enteba zi Isitáani.12Habwo kuba endwaana yéetu ti ha nságama no omubili, náho nitulwaana no kunuga abatégeki na abeena obuhicha, abakúlu be éensi yo obuzilwa, na aha magala ga amazimu agali omu bwiikalo bwe emyooyo. 13Habwe ensoonga ezo muzwaále ebikwáato byóona bya Múungu, mubóne kuhicha kweémela ha chilo cho obuzilwa, na kamulaaba mwaáhikize góona, mube mugumile.14Ha bwéecho mweemeelele, amazima gabe nko omusipi ogubanywa éenda, na amazima ga akazeendele káanyu omu méeso ga Múungu gabe nke echizwáalo che enchiíngilizi ya aha kalezi. 15Káandi, echífu cho kwaátula Empola Nzima yo obuhóolo chibe nke enkeeto omu magulu gáanyu. 16Obusáago bwa ago góona, okwiikiliza kube nke enchiíngilizi omu ngalo záanyu, ebahwéele kuchiíngiliza emyaambi yóona yo omulilo gwe elyo Izilwa, Isitáani.17Obuchuúnguzi bube nke engofiíla yi isiinza aha mitwe yáanyu, ne echigaambo cha Múungu chibe nke embaanda éezo mulikuháabwa no Omwooyo Mutakatíifu. 18Mube nimusaba obuchilo bwóona omu ngaanda zóona za akasabile na akaleémbeleze, kwiingana óokwo Omwooyo Mutakatíifu alikubeébeembelela. Mutaákweelemwa habwe echigaambo éecho, na mube bweémi kubasabila abatakatíifu ba Múungu bóona.19Mube nimuunsabila ne éenye nka nikwo, óobu ndaaba niingaámba echigaambo che empola zoómwe, Múungu aábe naambonesa amagaambo go kugaamba, buli óobu ndaaba niinyolekeelela habwa Yeézu Kristu, mbone kuba niinyatula aha bugimi amazima áago Múungu akasuulula aha Mpola Nzima. 20Íinye ndi omugaambi we ezo Mpola Nzima habwa Yeézu Kristu, ne echo nicho chilikuleételela iímbe omu ibóhelo. Mbwéenu, muunsabile mbone kuhicha kwaátula aha bugimi nko óokwo ndikweendelwa.21Tikiko, omwiikiliza muzeenzi wéetu engaanzi no omuheéleza omweésigwa wo Omukáma Yeézu, naabagaambila buli chiintu, mubóne kusoombookelwa óokwo ndikuzeendelela ne éecho ndikukola. 22Niimmusiindika hali íimwe, mubóne kusoombookelwa óokwo tulikuzeendelela no kubatiimbya emiganya.23Íimwe beekiliza bazeenzi béetu, mube no obuhóolo omu kukwaátaangana na Kristu, engoonzi hamo no okwiikiliza okulikuluga hali Isíichwe Múungu na aha Mukáma Yeézu Kristu. 24Embabazi ya Múungu eébe aha baantu bóona áabo balikumweenda Omukáma wéetu Yeézu Kristu aha ngoonzi éezo zitéena omuhélo. Amina.
1Olwaandiko olu nitubaandikila íinye Paulo, hamo na Timoteo, abazáana ba Kristu Yeézu. Nitubaandikila íimwe abatakatíifua bóona, áabo muli omu mutégeko gwa Kristu Yeézu hamo na abaheéleza na abeémeelelezi, abo omu chaalo cho okwo Filipi. 2Embabazi no obuhóolo kuluga hali Isíichwe Múungu, na aha Mukáma Yeézu Kristu, bibe hamo ne emwe.3Buli kubateékuza, mba niimusíima Múungu waanze. 4Káandi, buli káanya óobu mba niimbasabila íimwe mwéena, mba niinsaba aha manulilwa, 5habwo obúmo bwéenyu omu kwoólekeelela Empola Nzima, kulugiilila echilo echo cha mbele kuhicha leélo eli. 6Ne éenye éecho ndikweétegeeleza nka nikwo Múungu óogwo ataandikile omulimo ogu muluunzi omu miganya yáanyu, alaáguzeendeleza kuhicha aguhikiilize aha chilo éecho Kristu Yeézu alisuba.7Niinyeendelwa kubateékuliza éebi ha bwéenyu mwéena habwo kuba íimwe muli omu muganya gwaanze, niimbeénda bwooli. Mukobeene hamo ne éenye omu mbabazi yo kukola emilimo yoómwe, kiindaaba mbohilwe omu ibóhelo nali kiindaaba niintoonganila no kusuumba amazima ge Empola Nzima. 8Kuba Múungu ni lubona waanze, niindígila bwooli kubonana ne emwe káandi. Naamanya nka nikwo niimbeénda aha ngoonzi ezo nyini nka Kristu Yeézu okwo abeénda.9Niimbasabila ahali Múungu nka nikwo engoonzi záanyu zizeendelele kwoongela bwooli ha kusaágiliza, omu bweétegeelezi na amasala góona, 10mubóne kusoombookelwa áago ageene omugaso. Aho niho nimuba abeena emiganya miluunzi, káandi nimuba batéena kábi kuhicha echilo éecho Kristu alisuba. 11Obulami bwéenyu nibuba bwiizwiile amagaambo ge entúungwa nzima áago agalikubonwa aha muháanda gwa Yeézu Kristu. Ago góona na habwo kumusiima no kumukúza Múungu.12Mbwéenu, beekiliza bazeenzi baanze, niinyeénda musoomboókelwe nka nikwo, amagaambo góona áago agaangwiilemo gahweéliile bwooli kukumuucha Empola Nzima. 13Habwa ago, abazunaangoma bóona be echikaali cho omutégeki Kaizáari, hamo na abáandi bóona, nibasoomboókelwa nka nikwo mbohilwe habwo kumuheéleza Kristu. 14Hamo na áago, niinsoomboókelwa nka nikwo oku kubohwa kwaanze kukozile abeekiliza bazeenzi béetu béenzi batiimbibwe emiganya no Omukáma Yeézu. Ha bwéecho, beenaánkwiile obugimi bwooli kwoólekeelela abaantu echigaambo cha Múungu batéena kutíina.15Na mazima nka nikwo, baliho abáandi áabo balikwoólekeelela empola habwa Kristu ahi ichubi na aha ndwaana. No óobu bityo, baliho abáandi áabo balikwoólekeelela aha chihika chizima. 16Abeena echihika chizima niboolekeelela aha ngoonzi, habwo kuba nibasoomboókelwa nka nikwo Múungu antoolize mbone kutoónganila Empola Nzima. 17Náho abo abeene ichubi, baaba niboolekeelela empola habwa Kristu aha lwaango, mala ti habwe echihika cha amazima. Abo nibateékuza kwoongela olwaágalalo lwaanze omu ibóhelo.18Náho chisaasize chi? Ti kaantu, íinye niinulilwa kábilaaba empola habwa Kristu nizoolekeelelwa, eébe ahi ichubi nali aha chihika chizima. Káandi niinzeendelela kunulilwa, 19habwo kuba niinsoomboókelwa nka nikwo omuli byóona éebyo ebiingwiileho, niinchuungulwa. Bilyáaba bityo, habwo kuba nimuunsabila ahali Múungu, no Omwooyo Mutakatíifu gwa Yeézu Kristu niguunzuna.20Nnyina echihika chiháango ni itegezo lyaanze ni nka nikwo, tiínkukola choóna chóona echokuúnziza ensoni nakáti, náho niinzeendelela kumulamiliza Kristu aha bugimi buháango omuli góona áago ndikukola. Niinkola iíntyo omwáanya gwóona, no óobu nyini, iímbe niinsigala omulame nali iímbe niínfwa. 21Habwo kuba obulami bwaanze nibuba bwo kumukolela Kristu. Káandi kiíndaáfwa, kufwa kwaanze nikuba omugaso bwooli, habwo kuba niímba hamo na Kristu.22Náho kiíndaasigalila omulame omu nsi, niinhicha kuzeendelela kubona amagoomba ge emilimo éezo ndikukola. Óobu tiínkumanya nsole chiíha! 23Nichiindemeélela íinye kusola omu magaambo ábili. Niindigila kuluga lugulu ezi mbone kúba hamo na Kristu, habwo kuba echo nicho echigaambo chizima bwooli hali íinye. 24Náho, hali íimwe ne echigaambo chizima bwooli keélaaba nzeendelele kutúula omu nsi ezi.25Mazima nnyina obweétegeelezi habwe echigaambo echo, ha bwéecho niinsoomboókelwa nka nikwo niinzeendelela kutúula omu nsi no kuba hamo ne emwe mwéena, mbone kubahwéela muhiche kukula no kunulilwa omu kwiikiliza kwéenyu. 26Obuchilo óobwo ndaaba ndi hamo ne emwe káandi, nimuzila omweésiingizo habwa Kristu Yeézu habwo kubaho kwaanze hali íimwe. 27Mbwéenu, akazeendele káanyu kabe óokwo elikweendelwa ne Empola Nzima habwa Kristu. Aho kaándeéza kubaleeba nali no óobu nteezile, niinyeénda kuhuliza nka nikwo nimuzeendelela kweémeelela bweémi omu myooyo yáanyu no kuba no obúmo, kunu muli hamo aha kutoónganila okwiikiliza kwe Empola Nzima.28Káandi mutaákutiina ababisa báanyu no obuche bwa akáti. Bityo, obugimi bwáanyu nibubooleka butúnu nka nikwo boónyini niboolekela omu kusiingaalichwa, náho íimwe nimwoolekeela kuchuúngulwa. Ebyo byóona nibiluga hali Múungu. 29Habwo kuba muheelwe busa buli chiintu habwo kumugomookela Kristu, ti ha kumwiíkiliza kwoónka, náho ha kwaágalazwa habwa weényini. 30Nimusiingaangana na ago nyini áago nkaba niinsiingaangana nágo, nko óokwo mwaabweene. Káandi no óobu nyini nimuhulila nkokwo niinzeendelela kusiingaangana nágo.
1Mbwéenu, habwo kuba guliyo omusemelo omu kukwaátaangana na Kristu, na nimusemelezwa ne engoonzi zoómwe, na mwiina obúmo no Omwooyo Mutakatíifu, no kweendwa no kuzililwa echiganyizi na Kristu, 2mwiizulize amanulilwa gaanze! Muzeendane hamo omu chiteékuzo chimo na mweendane, káandi mube no obúmo omu miganya yáanyu na mube ne echihika chimo.3Mutakola echigaambo choóna chóona aha lwaango nali habwo obugéega. Náho mube no okweécheesha na mube abalikubona abáandi kuba be ensoonga bwooli kuchila íimwe nyini. 4Buli oómo ataákuteekuza amagaambo goómwe weényini kwoónka, náho káandi ateekuze amagaambo ga abáandi.5Mube ne echihika echo nyini éecho akaba ayinacho Kristu Yeézu. 6Nóobwo aha bubaandizo entabuko yoómwe akaba ali Múungu weényini, náho talabweene nka nikwo ni kuzima asigale akwaatiliile echo. 7Ha bwéecho, yaálamula kulekulila elyo ikuzo, yeécheesha, yaaba nko omuhálila okwo aáli, yaázáalwa nka abaantu, yaaba omuuntu butúnu, 8náwe akeéchuleeza, no kukoondooka, kuhika ha káanya ko kufwa, éego, olufu aha musalaba!9Habwe ensoonga ezo, Múungu yaámuswaalula Yeézu ha lugulu kusaaga ebiintu byóona, yaámuluka izíina éelyo lilikukulila amazíina góona, 10kuba habwi isima li izíina lya Yeézu, ebihaángwa byóona ebyo omu igulu, ebyo omu nsi, ne ebya kuzimu, biteéle ebizwi hali weényini, 11na buli lulími lwiikilize nka nikwo Yeézu Kristu niwe Omukáma ahi ikuzo lya Múungu Táata.12Mbwéenu, enfula zaanze, obuchilo óobwo naábeele ndi owéenyu, mukaba nimumukoondookela Múungu buchiile. Bityo nyini, no óobu aha buchilo óobu ndi hala ne emwe, muhikiilize obuchuúnguzi bwéenyu aha kutíina no kweéganya, nka abaantu abachuungwiilwe na Múungu. 13Habwo kuba Múungu niwe alikukola emilimo omuli íimwe, okweenda kwéenyu ne ebikolwa byáanyu bibe byo kuhikiiliza echihika choómwe chizima.14Amagaambo góona áago mulikukola, mugakole mutéena kudugulima nali kuzogootana, 15mubóne kuba abaantu baluunzi áabo abatéena kábi koóna kóona. Mube abáana ba Múungu áabo abatakugaambwa obubi na abaantu bo obuchilo obu óobwo bwiizwiile ebiheno no kuchulika ebigaambo. Ahagáti ya abaantu abo, íimwe mususe nke emyaanga éezo elikumulika omu nsi. 16Mubalaangaanile abaantu echigaambo cha Múungub éecho chibaha obulami bwo bucha no buchiile. Kamulikukola mútyo, íinye niinhicha kweésiimaho omu chilo echo cha Kristu Yeézu alisuba, habwo kuba chilaábonwa nka nikwo emilimo éezo neegumisizeho kuzikola omuli íimwe, tiíndeéyagaleeze busa.17No óobu kábilaaba niínfwa ne enságama yaanze neesohozwa nke echitáambo che evíini ahi itaámbilo hamo ne echitáambo cho okwiikiliza kwéenyu habwa Múungu, íinye niinulilwa, káandi niinulilwa hamo ne emwe mwéena. 18Ne éemwe káandi bityo nyini munulilwe, káandi munulilwe hamo neenye.19Omukáma Yeézu kaálaayeénda, niintegeza kumusiíndika Timoteo kwiiza hali íimwe zuba zuba, mbone kuguma omuganya habwo kuhulila empola záanyu obuchilo alisuba kunu hali íinye. 20Niimmusiindika weényini, habwo kuba tiinyina omuuntu oóndi óogwo alikubeemanya íimwe habwo omwooyo gwóona nka Timoteo. 21Abáandi bóona nibeemanya amagaambo gáabo kwoónka, tibakweemanya kukola amagaambo áago Yeézu Kristu alikweenda.22Náho íimwe nimumanya óokwo Timoteo ayeyolekile kuba omuuntu muluunzi. Akozile emilimo yo kusuugaanisa Empola Nzima hamo neenye, nko omwaana ne eése. 23Ha bwéecho, niintegeza nka nikwo niimmusiindika hali íimwe ntéena kwiílilwa, obuchilo óobwo ndaamanya nka nikwo amagaambo gaanze nigazeendelela aha omu ibóhelo. 24Káandi niintégeza nka nikwo Omukáma Yeézu naakuúnda íinye nyini nnyize hali íimwe zuba zuba.25Íimwe mukamusiíndika Epafrodito hali íinye kuúmpweela no kuunheéleza omu byaanze byo kuuntúunga. Óobu, niimbóna nka nikwo ni kuzima mmusiindike asube káandi hali íimwe. Epafrodito no omwiikiliza muzeenzi waanze, akozile emilimo ya Múungu hamo neenye, na yaábeele nko omulwaanila ngoma muzeenzi waanze omu kuzilwaanila Empola Nzima. 26Habwo kuba abeele naaligila kubonana ne emwe mwéena. Káandi omwooyo gwoómwe niguzololokelwa habwo kuba mwaáhuliize nka nikwo akaba naalwaála. 27Mazima akaba naalwaála bwooli, akaba ali aha chihalala, náho Múungu akamuzilila echiganyizi, yaámuchiza. Ti nka nikwo Múungu akamuzilila echiganyizi weényini weénka, no óobu íinye akaanzilila echiganyizi, kuba ntaákuguma kuzolelwa.28Ha bwéecho, niinyeénda bwooli kumusiíndika asube hali íimwe zuba zuba, kuba obuchilo kamulaamubona káandi, mubóne kunulilwa. Niho no óobu omuganya gwaanze gulaáchuleela. 29Mbwéenu, mumwiinaánkule aha manulilwa maháango, aha kuba ni muzeenzi wáanyu omu kumwiíkiliza Omukáma Yeézu. Nimweendelwa kumukúza omuuntu nko ogwo, 30habwo kuba akaba ayikiliize kufwa habwe emilimo ya Kristu. Mazima akaleetelela obulami bwoómwe abone kuúnhikiza amagaambo go kuúnzuna áago íimwe nyini timwaákuhikize kugaánhikiza kuba mukaba muli hala.
1Ha kuheleeluka, beekiliza bazeenzi baanze, munulilwe habwo kuba nimuteelana no Omukáma Yeézu! Amagaambo áago ndamazile kubaándikila, tiínkulemwa kugasubiilila káandi aha, habwo kuba niinsoomboókelwa nka nikwo nigakweemanya okwiikiliza kwéenyu. 2Mweélige na abeégesa abazilwa, áabo bali nke eémbwa enduluhe, boónyini bakomeenteleza nka nikwo abeekiliza bóona nibeendelwa kusálwa ikóbaa lyo obuséeza.b Ha bwéecho mweélige na áabo abakola obuzilwa. 3Íichwe nibo tusázilwe omu miganya yéetu, habwo kuba Omwooyo gwa Múungu nigutuhwéela kulamya Múungu. Íichwe nitweesiímila Kristu Yeézu no kumutegeza weényini kwoónka. Titukutegeza amagaambo go omu mubili habwo obuchuúnguzi.4no óobu íinye nyini nnyinayo ensoonga yo kutegeza amagaambo go omu mubili. Lúundi ngaámbe nka nikwo, kaálaaba aliho omuuntu óogwo naayeleeba ayina ensoonga yo kutegeza ebikolwa byo omu mubili, íinye niinsaága bwooli kuchila weényini. 5Íinye nkasálwa echilo cha munáana kulugiilila obuchilo naázéelwe. Íinye ndi Omuiziraeli kuluga omu olugaanda lwa Benyaámini. Íinye ndi Omuhebrania wa mazima. Omu kweékomya ebilagilo bya Musa, íinye nkabyeékomya kuluunzi bwooli, habwo kuba nkaba ndi Omufarisayo.6Káandi nkeéyomeleza bwooli kukola áago nkaba niinzila nka nikwo nigamusemeleza Múungu. Echo nicho chikaankola mbaágalaze abeekiliza ba Yeézu Kristu. Omu kweékomya ebilagilo bya Musa, nkaba ndi omuuntu owe ntúungwa nzima, ntéena kábi koóna kóona. 7Náho, ago góona áago nkaba niimbóna nka nikwo geena omugaso hali íinye, óobu niimbóna nka nikwo na agatéena mugaso, habwo kuba óobu niimmukulaatila Kristu.8Éego, ta ago kwoónka, náho niimbóna góona kuba agatéena mugaso kaándikugeénganisa no omugaso muháango gwo kumumanya Kristu Yeézu, Omukáma waanze. Ndekile agáandi góona habwa weényini, ensoonga yaáho mbonesize omwaabo gwa amagaambo góona naágabala kuba nke ebitaaba mbone kumumanya Kristu, 9no kukwaátaangana náwe. Tiínkutegeza káandi kuba omugololoke habwo kweékomya ebilagilo bya Musa, náho niintegeza kuba omugololoke habwo kumwiíkiliza Kristu. Múungu naambalila kuba omuuntu omugololoke habwo kuba niimwiikiliza Kristu. 10Niinyeénda mmumanye Kristu bwooli no kusoombookelwa obuhicha bwo kuzooka kwoómwe. Niinyeénda nteelane hamo náze omu byaágalazo byoómwe, káandi niinyeénda kususana náwe omu lufu lwoómwe. 11Niinyeénda amagaambo ago, mbone kuba omuli abo baantu áabo Múungu alizoola kuluga omu bafwiile.12Tiínkugaamba nka nikwo naámazile kubonesa áago góona, nali nka nikwo naámazile kuba ahikile, mmahi, náho niinzeendelela kweéyomeleza kuba nchikwáate echo. Kuba nicho éecho Kristu Yeézu yaantoóliize. 13Abeekiliza bazeenzi baanze, tiínkweebala nka nikwo naámazile kweékomya ago góona. Náho niinkola echiintu chimo echi, kweebwa áago gali enyuma no kweékomeenteleza ago agali omu méeso. 14Niinyeeyomeleza omu kusiingaangana kuba aha muheleeluko mbone obusíingi no kuháabwa ensiimi yaanze. Múungu weényini anyesile kubonesa ensiimi ezo yo kuza omu igulu kulabila hali Kristu Yeézu.15Ha bwéecho, íichwe twéena abo obugololoke omu kwiikiliza kwéetu, nitweendélwa kuteékuza tútyo. Keélaaba mwiina amateékuzo áago agatakususana na ago, Múungu niwe alaabasuúlulila óokwo gali. 16Mbwéenu, echiintu che ensoonga óobu ni nka nikwo, tuzeendélele kweékomya amagaambo ago twaámazile kugeékomya.17Abeekiliza bazeenzi baanze, íimwe mwéena mutoólele akazeendele kaanze. Káandi mutoólele kuluga aha baantu áabo abalikutoólela akazeendele kéetu. 18Naámazile kubasoomboolela entúlo nyíinzi, no óobu niingaámba káandi niinchula habwa amaziga nka nikwo, baliho abaantu béenzi áabo abalikutúula nka ababisa bo obuchuúnguzi óobwo bukakolwa na Kristu aha musalaba. 19Abaantu abo balyaásikizwa ha muheleeluko, ha kuba etuúnku yáabo niyo múungu wáabo. Boónyini nibeesiingiza ebikolwa byáabo bye ensóni, káandi nibateékuza kwoónka amagaambo ge éensi ezi.20Náho íichwe, obutúuzi bwéetu buli omu igulu, na nituliindilila aha chihika chiháango Omuchuúnguzi no Omukáma Yeézu Kristu, ayize kuluga okwo omu igulu. 21Weényini ayina amagala go kutaho ebiintu byóona bibe ahaansi yo obutégeki bwoómwe. Aha muháanda gwa amagala ago, naazihiindula emibili yéetu yo kweélemwa no okusiisikala, eébe ni ikuzo nko omubili gwoómwe óokwo guli.
1Ha bwéecho, beekiliza bazeenzi baanze enfula, niimbeénda na nyina echihika cho kubonana ne emwe, mwiimeelele bweémi omu kumutegeza Omukáma Yeézu. Mazima na habwe ensoonga yáanyu nka nikwo niímba na amanulilwa no kwiinaankula endezi yo obusíingi. 2Euodia na Siintike, niimbasaba bwooli muzeendane hamo omu kuhuliilizana no okuba ne echihika chimo, habwo kuba bóona nimuteelana no Omukáma Yeézu. 3Éego, no óobu íiwe, omuhálila muzeenzi waanze omweésigwa, niinsaba obahwéele abakázi bábili abo babe ne echihika chimo. Abo bakakola echífu bwooli kusuugaanisa Empola Nzima hamo neenye, na hamo na Klemeenti na abahálila bazeenzi baanze abáandi. Áabo amazíina gáabo góona gaandikilwe omu chitabu cho obulami.4Munulilwe habwo kuba nimuteelana no Omukáma Yeézu. Káandi niingaámba munulilwe! 5Obufula bwáanyu bumanyiíke aha baantu bóona. Omukáma Yeézu ali héehi. 6Mutaákwiiyagalaza aha chigaambo choóna chóona, náho habwa buli chigaambo, mumumanyise Múungu byóona ebyo kubatúunga, aha kusaba no kutweézela, hamo no kusiima. 7No obuhóolo bwa Múungu, óobwo obuchila amasala góona ga abaantu, nibubeemanya emiganya yáanyu no obwéenze bwéenyu omu kuteélana kwéenyu na Kristu Yeézu.8Niho, beekiliza bazeenzi baanze, muteekúze kwoónka amagaambo ago kweésigwa, amagaambo ago nigeendelwa kuzililwa isima, amagaambo aga amazima, amagaambo ago tigéena obuzilwa bwoóna bwóona, amagaambo ago gasemiile, amagaambo age echikumuuko chizima bwooli, amagaambo ago obugololoke bwoóna bwóona, na amagaambo ageene ilaangaano lizima. 9Muzeendelele kukola áago mukeéyega no kwiinaankula kuluga hali íinye. Mukole áago mwaáhuliile niimbasoomboólela na áago mukabona naákozile. Niho, Múungu óogwo alikubaha obuhóolo naazeendelela kuba hamo ne emwe.10Nkanulilwa bwooli omu kuteélana no Omukáma Yeézu, habwo kuba, ha muheleeluko nimwiizuka kuunteékuza káandi. Niinsoomboókelwa nka nikwo, mukaba nimuunteekuza omwáanya gwóona, náho mukabulwa omwáanya gwo kuunsiíndikila echo kuunzuna. 11Tiínkugaamba iíntyo habwo kuba niimbulabulilwa ebyo kuunzuna, mmahi. Íinye nnyiyegile kwiikililizana na choóna chóona éecho nnyinácho. 12Niimmanya kutúula nko omuhabi, káandi niimmanya kutúula nko omuhíte. Nnyiyegile kwiikililizana na choóna chóona éecho echilaanyemaho, bube obuchilo bwo kuhaaga, nali obuchilo bwe enzala, eébe obuchilo bwo kuba na bíinzi, nali obuchilo bwo kucheéhelelwa. 13Niinhicha kukola góona ago, habwo kuba Kristu niwe óogwo alikuuntamo amagala.14No óobu tútyo, mukakola kuluunzi kukoba hamo ne éenye omu byaágalalo byaanze. 15Íimwe Abafilipi, nimumanya kuluunzi nka nikwo, kulugiilila obuchilo nkabaanza kuboólekeelela íimwe Empola Nzima no obuchilo naálugile omu chaalo chéenyu cha Makedonia, íimwe nyini nibo mukaba nimuumpwéela. Ekelezia yáanyu niyo yoónka ekakobana ne éenye omu kusohoza no kwiinaankula ebiintu. 16No óobu obuchilo nkaba ndi okwo Teesalonike, mukaba nimuuntweekela ebiintu byo kuúmpweela, ti ntúlo eémo yoónka. 17Tiínkugaamba iíntyo habwo kuba niinyeénda kwiinaankula ebiintu kuluga hali íimwe, náho niinyeénda mbone emigisa éezo Múungu alikubaha zoongelwe habwo okwéela kwe emiganya yáanyu.18Ebiintu byóona éebyo mwaántweékiile kulabila Epafrodito, naábiinaankula. Byaáhikiliza kumala byóona ebyo kuuntúunga, káandi bisaagiliize óokwo naáyeenzile. Echo kuunzuna echo chibeele nke echitáambo echiina emizeeze emiluunzi, nicho echitáambo éecho Múungu naachikuúnda no kuchéenda. 19Mbwéenu buli éecho mulikweenda Múungu waanze naabaha kwiingana no obuhite bwoómwe buháango. Alaákola aátyo kulabila ikuzo lyoómwe elili omuli Kristu Yeézu. 20Múungu, Isíichwe, akuzibwe obucha no obuchiile! Amina.21Mubaángaluche abatakatíifu bóona ba Kristu Yeézu okwo Filipi. Abahálila bazeenzi baanze abo abeekiliza abali hamo neenye, nábo nibabaangalucha. 22Káandi abatakatíifu bóona abo abalikutúula omu chaalo echi nibabaangalucha, muno muno abeekiliza áabo abalikutúula aha chikaali cha Kaizáari. 23Embabazi yo Omukáma Yeézu Kristu eébe hamo ne emwe mwéena omu myooyo yáanyu.
1Olwaandiko olu niimbaandikila íinye Paulo, nkéetwa habwo okweenda kwa Múungu, kuba entumwa ya Kristu Yeézu. Íinye hamo no omwiikiliza muzeenzi wéetu Timoteo, 2nitubaandikila íimwe abaantu ba Múungu áabo mulikutúula okwo Kolosai, íimwe abeekiliza bazeenzi béetu abeésigwa omu kukwaátana na Kristu. Embabazi no obuhóolo kuluga ahali Isíichwe Múungu, bibe hamo ne emwe. 3Buli káanya óobu tulikubasabila íimwe, nitumusiima Múungu, Táata wo Omukáma wéetu Yeézu Kristu,4buluga obu twaáhuliile óokwo mulikumwiíkiliza Kristu Yeézu no okweenda abaantu bóona ba Múungu. 5Okwiikiliza kwéenyu ne engoonzi záanyu nizilugiílila omu kutegeza kwéenyu okwo mwateelilwého ensáho yaábyo okwo omu igulu, ne empola ze ensáho éezo mwaámazile kuhuliza aha chigaambo cha amazima ge Empola Nzima. 6Empola Nzima ezo ekahika hali íimwe, ekasuungaanwa omu nsi yóona. Neezeendelela hóona kuleételela abaantu kumuhiindukila Múungu, nko óokwo yaabeele hali íimwe kulugiilila echilo echo mwaáhuliile habwe embabazi za Múungu no kusoombookelwa kuzima nka nikwo embabazi yoómwe óokwo éli amazima.7Íimwe mukeéyega ezo Empola Nzima kuluga ahali Epafra. Weényini no omuheéleza muzeenzi wéetu engaanzi, na no omweésigwa aha kumukolela Kristu emilimo ha bwéenyu. 8Na niwe ayaatugaambíile empola ze engoonzi zéenyu éezo mwaáhéelwe no Omwooyo Mutakatíifu.9Ha bwéecho, íichwe titukalekile kubasabila, kulugiilila echo chilo chi twaahuliize empola záanyu. Na áago tulikusaba Múungu ni nka nikwo, abáhe okusoombookelwa kuzima engoonzi zoómwe, omu kubaha íimwe engeso zóona no obumanyi óobwo obulikuluga aha Mwooyo Mutakatíifu.a 10Niho mulaahicha kutúula óokwo Omukáma Yeézu alikweenda, no kumunuliza omu magaambo góona. Obulami bwéenyu nibumunuliza habwe emilimo yáanyu mizima, káandi nimuguma kumusoombookelwa Múungu.11Nitusaba Múungu aábe naabagumya aha magala goómwe maháango, kuba mubóne kweéyomeleza byóona mutéena kulemwa. Mbwéenu, mube na amanulilwa 12nimumusiima Isíichwe Múungu, habwo kuba ababonesize kukoba obuhuunguzi bwa abaantu boómwe omu bukáma bwo omwaanga.13Atuchuungwiíle kuluga omu magala ge ensiimbaazi, atufulwiile no kututaasha omu bukáma bwo Omutábani engaanzi. 14Habwo kulabila aha Mutábani woómwe ogwo, tuchuungwiílwe omu kuganyilwa ebiheno byéetu.15Kristu naayoleka butúnu nka nikwo Múungu kwaáli, nóobwo weényini Múungu takubonwa. Weényini niwe mukúlu we ebihaángwa byoona, kanyina wo obuzizi aha bihaángwa byóona. 16Habwo kuba kulabila hali weényini, ebiintu byóona bikahaangwa, ebyo ebili omu igulu ne ebili omu nsi, éebyo tulikubona ne éebyo tutakubibona, keélaaba abakáma nali abeena ikuzo, abatégeki nali abeena amagala, byóona bikahaangwa kulabila hali weényini na ha bwoómwe. 17Weényini akaba aliho ebiintu byóona bitakahaangilwe, náwe aha buhicha bwoómwe ebiintu byóona nibizeendelela kubaho.18Weényini niwe omútwe gwo omubili, niyo ekelezia. Weényini niwe entaándikilo yo obulami obulikwiiza obusha, niwe owa mbele kuzooka kuluga omu bafwiile, abone kuba mukúlu omu biintu byóona. 19Ni bityo, habwo kuba ekamusemeleza Múungu, nka nikwo bu Múungu bwoómwe bwóona bwiikale aha Mutábani. 20Káandi ekamusemeleza nka nikwo kulabila ahali Kristu, akwaátanisize ebiintu byóona na weényini, ebiintu ebili omu nsi omu ne ebili omu igulu. Akakola aátyo, habwo kuléeta obuhóolo, kulabila enságama ya Kristu éezo ekaseeseka aha musalaba.21Aho enyuma ne emwe mukaba muli hala na Múungu. Mukaba muli ababisa boómwe, habwe ebiteékuzo ne entúungwa zéenyu mbi. Náho óobu Múungu abakwaatanisize náwe, 22aha muháanda gwo omubili gwa Kristu kufwa. Akakola aátyo kuba abaléete omu méeso goómwe muli abatakatíifu, mutéena akatokoozi nali kutuúzilwa. 23Náho nimweendelwa kuzeendelela kwiikiliza Empola Nzima, kamulaaba muli abalame no kuba na amagala. Muteekiliza kuhiinduka no kwiíluka itegezo elyo mukaheebwa obuchilo óobwo mwaáhuliile Empola Nzima. Empola Nzima ezo nyini éezo eyolekeeliilwe ahali buli muuntu ali aheéfo yo obwíile, na nigwo omulimo, íinye Paulo, nkahaabwa kuba omuhálila waágwo.24Óobu niimbinulilwa ebyaágalazo éebyo nnyinabyo ha bwéenyu. Aha mubili gwaanze niinhikiíliza ebyaágalazo bya Kristu éebyo ebyaalebile habwo omubili gwoómwe, ensoonga yaáho, ekelezia yoómwe. 25Kwiingana no óokwo yaáyeenzile, Múungu ankozile íinye kuba omuheéleza woómwe habwe ekelezia, mbone kuboólekeelela íimwe echigaambo choómwe chóona habwo omugaso gwáanyu. 26Echigaambo echo nigwo omweétegeko gwoómwe óogwo ogukaselekwa kulugiilila kala aha nzaálwa zóona, náho óobu Múungu agusuúlulwiile aha abaantu boómwe.* 27Múungu akanulilwa kubasuululila abaantu boómwe omugaso gwo omweétegeko ogwo gwo kusobeza óogwo akakola no óobu ha Abanyamahaánga.b Omweétegeko ogwo ni nka nikwo Kristu ali omuli íimwe, káandi nka nikwo weényini Kristu niwe alikubaha obweésige nka nikwo nimukoba omu ikuzo lyoómwe.28Kristu niwe óogwo tulikwoólekeelela buli tulikuhana no kweégesa abaantu bóona omu bwéenze bwóona. Nitumwoolekeelela weényini, tubone kumuléeta buli muuntu omu méeso ga Múungu, baabeele abahikile omu kukwaátana kwáabo na Kristu. 29Na habwe ensoonga ezo, niinyeyomeleza aha chihika omu kukoza amagala maháango áago Kristu ambonesa.
1Niinyeénda musoomboókelwe óokwo nnyine echífu chiháango che emilimo ha bwéenyu, habwa abaantu abo omu muzihwa gwa Laodisia, na habwa bóona abáandi áabo abachaáliga kubonana neenye. 2Niinkola iíntyo babone kugumisibwa omu miganya no kukwaátanisibwa omu ngoonzi. Niinyeénda babone obumanyi bwóona óobwo obulikubaha obweétegeelezi. Niho balaasoomboókelwa obuliho habwe entaahililo za Múungu éezo ekaba eli olufubo buluga kala, nayo no kumusoombookelwa Kristu weényini. 3Omuli weényini nimwo ziiselekile ensáho zóona ze engeso no obumanyi.4Niimbagaambila echi chigaambo, kuba muteekiliza kubéehwa béehwa no omuuntu weéna wéena aha amagaambo ge ebisuba, no óobu galáaba na go kubeételela bwooli. 5Niingaámba iíntyo nóobwo ntali hamo ne emwe ha mubili, náho omwooyo gwaanze guli hamo ne emwe. Niinulilwa habwo kuba niinhuliza habwo obúmo bwáanyu no kwoongelwa kwáanyu aha kumwiikiliza Kristu.6Mbwéenu óobu, habwe ensoonga mwaámwiikiliza Kristu Yeézu nka nikwo no Omukáma, muzeendelele kumukoondookela omu bulami bwéenyu bwóona. 7Muzeendelele kutaashamo emizi yáanyu omuli weényini, mube mwoómbekilwe aha lugulu yo oluhazo lwoómwe, no kwiimeelela bweémi omuli áago tulikwiikiliza nko óokwo mwaayegesizwe. Káandi mube abaantu áabo abalikumusiima Múungu buli káanya.8Mube méeso, mutaákwiiza mukaba enkwáate habwa ameégeso ga busa na age ebisuba. Ameégeso ago nigalugiílila omu meégeso ga abaantu, ne emitegeko éezo ezilikutégeka éensi ezi.a Ameégeso ago tigakuluga ahali Kristu, 9habwe ensoonga obuhikiilizwa bwóona bwa Múungu buli omuli weényini, omu mubili gwo obumuuntu.10Ne éemwe muheelwe obulami obuhikile, habwo kuba mukwaateéne na Kristu. Weényini niwe mukúlu habwa abatégeki na abeena amagala bóona omu nsi yo omwooyo. 11Obuchilo obu mwaákwaáteene na Kristu, mukeehibwaho obumuuntu bwe ebiheno omu kusálwa ikóbab na Kristu. Timulasázilwe aha ngalo za abaantu, náho weényini niwe ayaakozile. 12Obuchilo mwaabatiizwe, obumuuntu bwáanyu bwe ebiheno bukafwa bwaáziikwa hamo na Kristu. Niho mwaázoolwa hamo náze, habwo kuba mukeekiliza amagala ga Múungu óogwo akamuzoola kuluga omu bafwiile.13Obuchilo mutakazweelwe, mukaba muli nka abáfwiile habwe ebiheno byáanyu, káandi mukaba mutasázilwe obumuuntu bwáanyu bwe ebiheno. Náho Múungu abaheéle obulami hamo na Kristu, náwe atuganyíile ebiheno byéetu byóona. 14Múungu atulihiile ibáanza lye ebiheno byéetu aha muháanda gwa Yeézu kutufwéela aha musalaba. Ni nkoóti akeehaho amaandiko ge ebiheno byéetu ebyo ebilagilo bilikutulegelela, omu kugagoógootela aha musalaba. 15No omu kukola aátyo, Kristu yaáyaka amagala gáabo abo batégeki na abeena amagala ge nsiimbaazi, yaábasiinga aha manulilwa, yaábagoola aha bwéelu.16Ha bwéecho, mutabahuliiliza abaantu obu balaabachwaaziíkila íimwe nka nikwo muli abaheni ha kuba timukukoondookela ebilagilo omu kulya no okunywa, nali amazenyi ge edíini, nali amazenyi go kusohoza okwéezi, nali echilo che Endaálikizo. 17Ago góona gakaba gali echibého cha amagaambo áago agalikwiiza. Náho amagaambo aga mazima nigabonwa omuli Kristu weényini.18Heena abaantu áabo abalikukomeenteleza bwooli amagaambo go okweécheesha ahéelu no kulamya bamaléeka. Káandi, nibagaámba nka nikwo íimwe timugasize kwiinaankula empeéla yáanyu eyo obucha no obuchiile. Mutabeékiliza no obuche bwa akáti no óobu oómo omuli boónyini. Abaantu abo nibeebuga, habwo kuba nibagaámba nka nikwo babweene amagaambo ago omu meezaho. Náho aha mazima, basiluheéle habwe ebiteékuzo byáabo bíbi bye etuúnku yo omubili. 19Abaantu abo batageene na Kristu óogwo alikweébeembelela ekelezia, eli omútwe gwo omubili gwoómwe. Kristu niwe alikuliisa no kuteélanisa hamo enzíingo ne emisi zóona. Bityo, omubili gwoómwe gwóona nigukula kuzima nka nikwo Múungu alikweendaho.20Íimwe, entúungwa zéenyu ze ebiheno zikafwa hamo na Kristu,* habwo kuba akabachuúngula mutazeendelela kukoondookela emitegeko éezo ezilikutégeka éensi ezi.* Mbwéenu, na ha bwaáchi mucháali nimutuúla nka abaantu bo omu nsi ezi? Muteekililizana kugomookela ebilagilo nke ebi, 21“Mutakwáata echi! Mutakólaho echo! Mutaloza echo!” 22Ago góona ne ebilagilo na ameégeso ga abaantu kwoónka habwe ebiintu éebyo ebilikusiisikala kabilikuba byaákolesiibwe aha mwáanya muche. 23Na amazima, abo abalikukulaatila amagaambo ge ebyo bilagilo nibaloléelwa nka nikwo beena amasala. Nibakulaatila okulamya okwo beteeliileho boónyini, embabazi za ahéelu no kutégeka omubili gwáabo aha cháaha. Náho ebilagilo ebyo tibikuhicha kwaángila etuúnku mbi zo omubili.
1Óobu, habwo kuba muzookweelwe hamo na Kristu, mweékomye amagaambo go omu igulu, áaho Kristu ayikéele olubazu lwo obúlyo lwa Múungu. 2Muteekuze amagaambo ago agali omu igulu, mutatéekuza ago omu nsi óomu, 3habwo kuba obumuuntu bwáanyu bwe ebiheno bukafwa bwaáziikwa hamo na Kristu.* Óobu nimutuúla hamo na Kristu omu méeso ga Múungu, náho obulami obwo hamo na weényini tibukubonwa. 4Obulami bwáanyu omuli Kristu. Obuchilo óobwo alibonwa, niho ne emwe mulibonwa hamo na weényini omu ikuzo lyoómwe.5Mbwéenu óobu, mugasabule hala bwooli amagaambo góona go omu nsi ezi agali omuli íimwe, nko obuseégu, obulofo, akahagáli, etuúnku mbi, ne etuúnku za amabonwa. Kuba ne etuúnku za amabonwa ni chimo no kulamya ebisusano okabula kulamya weényini Múungu. 6Amagaambo nka ago, nigo galikutwaálilila Múungu anigahalile abaantu áabo abatakumukoondookela.a 7Kala, íimwe nyini mukazeendelela omuli ago, obuchilo óobu mukaba nimutuúla omuli boónyini abeena entúungwa zítyo. 8Náho óobu muhule butúnu amagaambo ago góona hamo na agáandi nke echiníga, echihulumuko, obubi, ebizumi, ebigaambo bye ensoni, ebyo byóona bitabamo omu kanwa káanyu.9Mutasoomboólelana ebisuba, habwo kuba mwaábuzwiile obulami bwéenyu bwa kala hamo na amakúlu gaábwo góona, 10na muzweele obulami obusha. Múungu weényini akahaanga obulami obwo obusha, na naazeendelela kubakola mususane bwooli no obwo bulami bwoómwe, kuba mubóne kumusoombookelwa kuzima bwooli. 11Ha nsoonga ezo, tiheena okuchilana káandi aha Muyahudi no Omunyamahaánga, óogwo asázilwe ikóba lyo obuséeza no óogwo atákasázilwe ikóba lyoómwe, omuuntu óogwo ali omuséenzi no obu alikuba ali omuséenzi asagiliize, no obu omuhálila na atali omuhálila. Náho Kristu niwe buli chiintu na weényini alimo omuli bóona.12Óobu, habwo kuba íimwe mubeele abatooziibwe ba Múungu, na abatakatíifu áabo alikweenda, mube no omuganya gwe echiganyizi, obufula, embabazi, obuchuleezi no kweébuundaaza. 13Mweemelane no kweéganyila, kábilaaba oómo wáanyu ayinacho echigaambo chibi habwa muzeenzíwe. Nimweendelwa kweéganyila nko óokwo Omukáma akabaganyila íimwe. 14Obusáago bwa ago góona mweendane, habwo kuba engoonzi nizo zilikubakwaátanisa mwéena omu búmo óobwo obuhikile.15Obuhóolo bwa Kristu butégeke omu miganya yáanyu. Íimwe mubeele omubili gúmo, ha bwéecho mweesilwe kutúula habwo obuhóolo. Káandi mube nimumusiima Múungu. 16Echigaambo cha Kristu chiikale ha bwíinzi omuli íimwe kamulikweégesana na kamulikweéhana omu ngeso zóona. Mumuzinile Múungu kuluga omu miganya yáanyu no okusiima, omu kukoza ezaburi, ne enzina zi ikuzo, ne zo omu mwooyo. 17Goóna góona áago mulikugaamba nali kukola, mugakole ahi izíina lyo Omukáma Yeézu, nimumusiima Isíichwe Múungu kulabila hali weényini.18Íimwe abakázi, mube nimubakoondookela bebeenywe, nko óokwo elikweendelwa aha baantu áabo abalikumwiíkiliza Omukáma Yeézu. 19Ne éemwe abaséeza, mube nimweénda abakázi báanyu, mutaákuba enduluhe hali boónyini. 20Ne éemwe abáana, mube nimubakoondookela abazeele báanyu omuli góona, habwo kuba kukola mútyo nikumunuliza Omukáma Yeézu. 21Ne éemwe ba táata, mutabasaambila abáana báanyu, kuba bataákwiiza bakagwa omuganya.22Íimwe abahálila, mubakoondookele abakáma abalikubatégeka, omu milimo yóona. Mutaákuzila mútyo omu buchilo óobwo balikuleeba kwoónka, mubóne kweéseengeleza hali boónyini, náho mubazilile isima obuchilo bwóona omu bugololoke bwo omuganya, habwo kuba nimumugomookela Omukáma Yeézu. 23Choóna chóona éecho mulikukola, muchikole aha muganya gúmo, kamulaamuheéleza Omukáma, na ti baantu kwoónka. 24Mwiizuke nka nikwo Omukáma wo mulikukólela niwe Kristu, na weényini naabaha omuhuungulo gwáanyu guli empeéla éezo akalagana ne emwe. 25Náho weéna wéena óogwo alikukola amábi, naayinaánkula kwiingana no obubi bwoómwe, habwo kuba Múungu tasoloola muuntu weéna wéena.
1Ne éemwe abakáma, mube nimubakolela abahálila báanyu aha mazima ne éebyo ebikwiilwe. Mwiizuke nka nikwo ne emwe káandi mwiináze Omukáma omu igulu.2Mube nimusaba ebilo byóona, mube méeso omu kusaba no kumusiima Múungu. 3Mutusabile ne echwe, Múungu abone kutuchiíngulila omulyaango gwo kwoólekeelela echigaambo choómwe, cho kwaátula empola habwa Kristu éezo ekaba eselekilwe kala. Ne éenye mbohilwe habwo kwoólekeelela empola ezo. 4Mube nimumusaba Múungu nka nikwo iímbe na amagala go kwoólekeelela aha bwéelu empola ezo nka nikwo ndikweendelwa nzigaámbe.5Mube na amasala omu kubakolela abaantu áabo abatakamwiíkiliize Yeézu. Mukoze obuchilo bwáanyu kuzima. 6Omwáanya gwóona, amagaambo gáanyu gabe go omugisa káandi go kukoonza koonza nko omwóonyo, mubóne kusoombookelwa kumugalulila buli muuntu kuzima.7Omwiikiliza muzeenzi wéetu engaanzi Tikiko, alaábagaambila empola zaanze zóona. Weényini no omuheéleza muzeenzi wéetu omweésigwa óogwo tulikukola hamo náze emilimo zo Omukáma Yeézu. 8Niimmusiindika hali íimwe, mubóne kusoombookelwa óokwo tulikuzeendelela no kubatiimbya emiganya. 9Naayiza hamo na Onesimo, omwiikiliza muzeenzi wéetu engaanzi omweésigwa, óogwo ali omuuntu wo owáanyu. Nibabasoomboólela amagaambo góona áago agalikukolwa owéetu aha.10Aristariko, óogwo abohilwe hamo ne éenye omu ibóhelo aha, naabaangalucha. Náwe Mariko, ali nyinálumi wa Barinaba, naabaangalucha. Mwaámazile kwiinaankula ebilagilo habwa weényini. Obuchilo alaahika hali íimwe, mumwiinaánkule kuzima. 11Yeézu óogwo alikwéetwa Yusto, naabaangalucha. Omu Bayahudi áabo bamwiikiliize Yeézu Kristu, aba básatu kwoónka nibo balikukola emilimo habwo obukáma bwa Múungu hamo ne éenye. Nábo baantiimbisize omuganya bwooli.12Epafra, omuzáana wa Kristu Yeézu na káandi omuuntu wo owáanyu, naabaangalucha. Obuchilo bwóona akola echífu kubasabila íimwe nka nikwo, mube abahikile omu kwiikiliza kwéenyu, na mukomeéle omu ngoonzi zóona za Múungu. 13Niimmusiínza nka nikwo, naakola emilimo aha chífu ha bwéenyu na habwa abaantu bo omu mizihwa za Laodisia na Hierapoli. 14Luka omulaguzi wéetu engaanzi, na Dema, nibabaangalucha.15Íimwe, mubaángaluche abeekiliza bazeenzi béetu ba Laodisia. Káandi mumwaángaluche Nimufa, ne ekelezia éezo elikubugana omu nzu yoómwe. 16Olwaandiko olu kalulaaba lwaásomilwe hali íimwe, muluhiche aha beekiliza be ekelezia ya Laodisia kuba abo káandi balusome. Ne éemwe muloondele omuháanda gwo kubonesa no kusoma olwaandiko óolwo nkabasiíndikila boónyini. 17Mumugaambile Arikipo nka nikwo, azeétegeeleze kuzima emilimo éezo Omukáma akamuha.18
1Olwaandiko olu nitubaandikila íinye Paulo, hamo na Silwaanoa na Timoteo. Nitubaandikila íimwe áabo muli omu kelezia yo omu iboma lya Teesalonike, áabo muli embága ya abaantu áabo mumwiikiliize Múungu Isíichwe no Omukáma Yeézu Kristu. Embabazi no obuhóolo bibe hamo ne emwe.2Nitumusiima Múungu buchiile ha bwéenyu mwéena, na nitubasabila obutóosa. 3Katulikubasabila hali Isíichwe Múungu, nitwiizuka obutóosa omu méeso goómwe omulimo óogwo mulikukola habwo okwiikiliza. Nitwiizuka echífu chéenyu éecho chilikuluga aha ngoonzi zéenyu, káandi okweégumya kwéenyu okulikulugiilila omu kutegeza óokwo twiina ha kusuba kwo Mukáma wéetu Yeézu Kristu.4Íimwe abeekiliza bazeenzi béetu, áabo muli enfula za Múungu, nitusoomboókelwa nkokwo mutooziibwe na Múungu kuba abaantu boómwe. 5Nitusoomboókelwa tútyo, habwo kuba obuchilo twaáyolekeelíile owéenyu Empola Nzima, titulayolekeelíile ha magaambo kanaku goónka. Náho bakoolekeelela ha buhicha na ha Mwooyo Mutakatíifu, twiina ne echihika nka nikwo empola ezo ne eza amazima. Íimwe nimusoomboókelwa óokwo twaabele tuli hamo ne emwe, tubone kubahwéela.6Nóobwo mukaágalazibwa bwooli habwo okwiikiliza kwéenyu, mukeenaankula empola ezo ha manulilwa áago agalikuluga ha Mwooyo Mutakatíifu. Nka nikwo mwaákozile mútyo, mukasubiiliza omususaniso gwéetu no omususaniso gwo Omukáma Yeézu. 7Niho omuli ago, mubeele emanyiso nduunzi aha beekiliza bóona abali Makedonia na Akaya.8Kuluga omuli íimwe, empola habwo Omukáma Yeézu ehuliílwe. Tikwo kwoónka ha baantu bo omuli Makedonia na abo omuli Akaya, náho okwiikiliza kwéenyu hali Múungu kukumuukile hóona. Ha bwéecho titukweéyagalaza kugaamba choóna chóona. 9Abaantu boónyini nibasoomboola habwa akazeendele áako mwaátwiinaankwiile obuchilo tweezile hali íimwe. Nibateekelela nka nikwo mwaabilekile ebisusano byáanyu no kumusubila Múungu, mubóne kumuheéleza weényini omulame niwe owa amazima, 10no kumuliindilila Yeézu Omutábani kuluga omu igulu. Weényini akazoolwa na Múungu, káandi niwe alikutuchuúngula omu chihulumuko cha Múungu echilikwiiza.
1Íimwe abeekiliza bazeenzi béetu, íimwe nyini nimusoomboókelwa nkokwo íichwe kwiiza hali íimwe, tikulabeele kwa busa. 2Káandi nimusoomboókelwa nka nikwo obuchilo tuchaali kuhika hali íimwe, tukaágalazwa no kuzúmwa omu chaalo echo cha Filipi. Nóobwo hali íimwe hakaba heena okusiingaangana kuháango, náho Múungu akatuha obugimi bwo kwoólekeelela Empola zoómwe Nzima.3Amagaambo áago tulikukomeenteleza hali íimwe, titukweenda kubahabisa, nali kuboólekeelela habwe ensoonga mbi yo obucheluke, nali obugóbya, nali ichubi. 4Náho nitwoolekeelela habwo kuba tukakuundilwa na Múungu kutegezwa ne emilimo yo kwoólekeelela Empola Nzima. Titukutegeza kubanuliza abaantu, náho nitweénda kumunuliza Múungu, ogu alikuleenga góona áago gali omu miganya yéetu.5Nimusoomboókelwa nka nikwo, tukaba tutakugaamba empola mubóne kutunulilwa, noobwo kugaamba ebigaambo éebyo bitali bya amazima kuba tubone omugaso. Múungu ni lubona! 6Káandi tukaba tutakuloondela echikumuuko chi ikuzo kuluga ha baantu, noobwo kuluga hali íimwe, noobwo kuluga ha báandi bóona. Nóobwo íichwe ne entumwa za Kristu, na twaakaáhikize kweenda ebiintu bunaanka kuluga hali íimwe, náho titulakozile tútyo.7Tukaba tuli abafula hali íimwe nko omukázi obuchilo naayemanya abáana boómwe. 8Tukabazilila engoonzi íimwe bwooli. Niho tukanulilwa tí habwo kubaha Empola Nzima ya Múungu yoónka, náho káandi kubaha omwáanya gwéetu na amagala géetu, habwo kuba íimwe mwaaba enfula zéetu. 9Abeekiliza bazeenzi béetu, nimwiizuka echífu chéetu no kwaágalala kwéetu, óokwo twaabele nitukola emilimo omu chilo na nyemisana. Tukakola tútyo kuba tutaákwiiza kwaágalaza omuuntu weéna wéena omuli íimwe obuchilo nitwoolekeelela Empola Nzima ya Múungu.10Íimwe ni baalubona béetu, na Múungu náwe ni lubona nka nikwo twaatuuleene ne emwe abeekiliza, tukaba ne entúungwa zéetu nzima, káandi zo obuteéka, na tutéena kugaywa. 11Káandi nimusoomboókelwa nkokwo obuchilo tukaba tuli hali íimwe tukaba nitubakolela mwéena nka táata óokwo alikubahana abáana boómwe. Tukaba nitubagumya emiganya no kubahooyesa no kubaneémbelela, 12nka nikwo mube nimutooléla omu bulami bwe engeso éezo Múungu alikweenda. Múungu niwe alikubaháma nka nikwo, mutaahemo omu bukáma no omu ikuzo lyoómwe.13Káandi nitumusiima Múungu tutéena kwóosa, ha kuba kimwaahuliile echigaambo choómwe kuluga owéetu, timulachiinaankwiile nke echigaambo cha abaantu. Náho mukachiínaankula nke echigaambo cha Múungu, mazima nikwo bili. Echigaambo echo nichikola emilimo omu miganya yáanyu, íimwe áabo mumwiikiliize.14Abeekiliza bazeenzi béetu, amagaambo ago nyini agaabasaangile abaantu abo abalikumukulaatila Kristu Yeézu omu makelezia ga Múungu omu nsi ya Yudea, nigo ago nyini ne emwe gabasaangile. Abáana nzaálwa bazeenzi báanyu babaagaleéze, nka nikwo Abayahudi bo okwo baabaágaleeze bazeenzi báabo habwo kumwiikiliza Yeézu. 15Abayahudi abo, nibo bamwiísile Omukáma Yeézu na ababáasi ba kala. Káandi nibo batwaágaleze ne echwe. Abaantu abo, nibamutamisa Múungu, káandi nibo ababisa ba abaantu bóona, 16ha kuba nibatwaangila kuboólekeelela Abanyamahaángaa Empola Nzima éezo ezakubaleetiile obuchuúnguzi. Bityo nikwo nibazeendelela kuhikiiliza ebiheno byóona éebyo balikukola buchiile. Náho óobu echihulumuko cha Múungu chaábahikila!17Abeekiliza bazeenzi béetu, kulekaana kwéetu ne emwe kukaba kuli omwáanya muche kwoónka, káandi kulekaana okwo kukaba kuli kwo omubili, tikwo kwe emiganya. Ha buchilo obwo bwóona, tukaba nituligila nka nikwo tubonane ne emwe káandi. 18Niho tukeenda twiíze hali íimwe, muno muno íinye Paulo nkaba nnyeénda kwiiza buli káanya, náho Isitáani likatuzibila. 19Obuchilo Omukáma Yeézu kaáleéza, ni baáhi áabo baláaba ensiimbililo yi itegezo lyéetu? Káandi ni baáhi áabo baláaba ensiimbililo ya amanulilwa no omukáko gwéetu gwo kweésiingiza? Tibo íimwe? 20Mazima, íimwe nibo áabo mulikutukola tweésiingize no kunulilwa.
1Ha muheleeluko twaálemwa kweégumisiliza bwooli, ha kuba titulamanyile áago agalikukolwa okwo Teesalonike. Niho twaábona nkokwo, íichwe tusigale tweénka omuli Atene, 2tumusiíndike Timoteo omwiikiliza muzeenzi wéetu, abone kwiiza kubagumisa no kubatiimbya emiganya omu kwiikiliza kwéenyu. Weényini ni muzeenzi wéetu omuzáana wa Múungu omu kwoólekeelela Empola Nzima habwa Kristu. 3Tukakola tútyo kuba omuuntu weéna wéena ataákugwa omuganya habwe ebyaágalalo byáanyu ebi. Íimwe nimusoomboókelwa nkokwo, nitweeendélwa kulabila omu lwaágalalo.4Kuba obuchilo tukaba tuli hamo ne emwe, tukaba nitubagaambila nka nikwo tulyaáyagalazibwa, na nikwo bili nko óokwo mulikusoombookelwáho. 5Niho ne éenye obuchilo naálemwa kweégumisiliza, naámusiíndika Timoteo hali íimwe, mbone kusoombookelwa habwo okwiikiliza kwéenyu. Nkakola iíntyo, ha kuba bitaákuba nka nikwo lúundi Omuleengesi yaábaleengesize no kubahabisa ne éezo milimo yóona ezi twaákozile hali íimwe, eébe ya busa.6Náho óobu Timoteo yeézile kuluga owáanyu, yaatumanyisize empola nzima habwo okwiikiliza ne engoonzi zéenyu. Atusoomboóliile nka nikwo nimutwiizuka bwooli buchiile, na nimuligila kubonana ne echwe, nka nikwo ne echwe twiina ne echihika kubonana ne emwe. 7Abeekiliza bazeenzi béetu, empola habwo okwiikiliza kwéenyu, kututiimbíze emiganya kuluga omu byaágalazo byéetu byóona.8Óobu nitwiícha, ha kuba íimwe mwaáguma kwiimeelela bweémi ahali Omukáma Yeézu. 9Óobu tukaáhicha kumuliha Múungu chiintu chi tubone kumusiima, ha bwéenyu? No óobu habwa amanulilwa maháango áago twiinágo omu méeso ga Múungu ha bwéenyu? 10Nitumusaba Múungu ha bweeyomeleza omu chilo na nyemisana, nka nikwo atuzune twiíze tubonane ne emwe, tubone kubahwéela éecho mwaálebesa habwo okwiikiliza kwéenyu.11Nitumusaba weényini Múungu, Isíichwe, no Omukáma wéetu Yeézu, atuloongeze omuháanda gwéetu kwiiza hali íimwe. 12Omukáma aboongele no kubakanyisiza engoonzi no kweendana íimwe no kweenda abáandi bóona, nke echwe óokwo tulikubeenda íimwe. 13Káandi abagumise emiganya yáanyu, mubóne kuba abaantu abatakatíifu batéena ebilegelelo omu méeso ge Isíichwe Múungu, obuchilo óobwo Omukáma wéetu Yeézu kaáliiza hamo na abatakatíifu boómwe bóona.
1Óobu íimwe abeekiliza bazeenzi béetu, mweéyegile kuluga hali íichwe óokwo mulikweendelwa kutúula, mubóne kumunuliza Múungu. Na mazima óokwo mulikukola mútyo. Óobu, nitubasaba no kubatweézela nka nikwo mugume ha kuzeendelela mútyo nka nikwo yaátulagiile Omukáma Yeézu. 2Nimusoomboókelwa emilagi éezo tukabalagila ha buhicha bwo Omukáma Yeézu.3Múungu naayeénda mube abaantu abatakatíifu, nikwo okugaamba mutaákuba nimuzila obusaambani.a 4Íimwe mwéena muzitégeke emibili yáanyu, omu butakatíifu na buli oómo aábe ni isima. 5Mutaákuba na akahagáli nka Abanyamahaánga áabo abatakumumanya Múungu. 6Omuli ago, omuuntu atamuhenela omwiikiliza muzeenzíwe, nali kumuhuunga. Nka nikwo ku twaábasoomboóliile no kubahana, bóona áabo abalikukola ago, Omukáma weényini naabeehoólela.7Múungu talatweésile kukola obusiihani, náho akatwéeta nka nikwo twiikale omu butakatíifu. 8Ha bwéecho, omuuntu weéna wéena óogwo alikugaya ameégeso aga, takumwáanga omuuntu, náho naamwaánga Múungu óogwo alikubaha íimwe Omwooyo gwoómwe Omutakatíifu.9Óobu, tékweendelwa nkokwo tubaandikile íimwe habwo kweendana na badugu báanyu, ha kuba íimwe mwaáyegesiibwe na Múungu nka nikwo chilikweendelwa kuzililana engoonzi. 10Mazima mubakolele mútyo beene báanyu bóona abali omu chaalo chóona cha Makedonia. Óobu nitubasaba íimwe abeekiliza bazeenzi béetu, mugume ha kweendana mútyo. 11Mube no omwooyo gwo obuhóolo. Omuuntu weéna wéena ataákweetwaalalika omu magaambo ga abáandi, náho akole emilimo ye emikono yoómwe weényini, nko óokwo ku twaabalagiíliile. 12Aho nimuba mwaáyoleka akazeendele kaluunzi ha baantu áabo batali Abakristu. Káandi timukuba abaantu abo abalikutegeza ebya abáandi.13Íimwe abeekiliza bazeenzi béetu, nitweénda musoomboókelwe ebyo ebilaabagwámo ha Bakristu áabo abáfwiile, mubóne kuchuleela obutába ne entíimba nka abaantu abáandi áabo abatéena okutegeza kwo kuzooka. 14Íichwe, nitwiikiliza nkokwo Yeézu akafwa, káandi akazooka. Ha bwéecho, nitutegeza nka nikwo Múungu naasiindika Yeézu kuzoola no kusuba hamo nábo abaantu bóona áabo abáfwiile bamwiikilize. 15Mbwéenu, éebi tulikubasoomboólela ha Chigaambo cho Omukáma Yeézu, nka nikwo íichwe áabo tuchaali tuli abalame, áabo tulaasigalila kuhicha obuchilo bwa weényini alisuba, mazima titulibeébeembelela áabo abáfwiile.16Omukáma weényini alaátuuka kuluga omu igulu. Náwe alaáhamuka aha buhicha, náwe maléeka mukúlu alyaáhamuka ahi iláka ne echikuli cha Múungu chilyaáhulilwa. Niho bóona áabo abáfwiile bamwiikilize Kristu, nibo baliibeembéla omu kuzooka. 17Niho íichwe áabo tuli méeso, áabo twaásigalila, tulyaásapulwa hamo nábo omu bwíile, tubone kumunyegeza Omukáma aha lugulu. Niho tuláaba hamo náze obucha no obuchiile. 18Óobu mweétiimbye emiganya ha magaambo ago.
1Beekiliza bazeenzi béetu, nituleeba nka nikwo tutaákubaandikila habwo obuchilo ne emihaanguko zo kwiiza Omukáma. 2Kuba íimwe nyini nimusoomboókelwa nka nikwo echilo cho kwiiza kwo Omukáma chilyáaba nko óokwo omwíibi ayizaho itúumbi atéena kusohoza empola. 3Obuchilo abaantu baligaamba báti, “Twiine obuhóolo, káandi tuli kuzima,” aho niho okusiingaalichwa kulaabeézila. Okusiingaalichwa okwo kulaabagwamo, nko obusúungu bwo kweéchuungula óokwo bumwiizila omukázi owe éenda. Omuli ago tibakuchuúngulwa na káti.4Náho íimwe, beekiliza bazeenzi béetu, echilo éecho tichikubasaanga nko omwíibi, ha kuba íimwe timuli omu nsiimbaazi. 5Íimwe mwéena na abáana bo omwaanga,a káandi ba nyemisana. Íichwe twéena tí baantu bo omu chilo nali omu nsiimbaazi. 6Óobu, tutaákuba nka abáandi áabo balikubyáama otúlo, náho tube méeso no kwiibalilila. 7Abaantu áabo balikubyáama otúlo, nibalyaáma omu chilo. Káandi áabo abalikutamiila, nibatamiila omu chilo.8Náho ha kuba íichwe tuli abaantu ba nyemisana, tube no kwiibalilila. Tube no okwiikiliza ne engoonzi, ebyo nibiba nko ozweele enchiíngilizi ha kalezi kaawe. Káandi tumutegeze Múungu kutuchuúngula, niho nituba nkoóti tuzweele engofiíla omu mútwe. 9Múungu talatutoólize íichwe abone kutusiingaalicha ha chihulumuko choómwe chiháango, náho akatutóoza tubone kwiinaankula obuchuúnguzi ha muháanda gwo Omukáma wéetu Yeézu Kristu. 10Ogwo niwe akafwa habwi íichwe, tubone kutúula hamo náze, obuchilo tuchili abalame no óobu obuchilo twaáfwiile. 11Mbwéenu, mweétiimbye emiganya no kuhweelana nka nikwo mulikukola.12Mbwéenu beekiliza bazeenzi béetu, nitubasaba mubazilile isima áabo abalikwaágalala ha chífu omuli íimwe, no kubeétegeeleza íimwe ha Mukáma Yeézu no kuboólekeelela. 13Mubazilile isima liháango bwooli no kubazilila engoonzi kwiingana ne emilimo yáabo. Káandi mube no obuhóolo omuli íimwe. 14Abeekiliza bazeenzi béetu, nitubaneembelela, mube nimubahana abaléenga no kubatiimbya áabo abáfwiile emiganya. Káandi mube nimubatiímbya áabo abatéena amagala no kubeéyomeleza abaantu bóona.15Mweémanye nka nikwo omuuntu weéna wéena atamweéhoolela muzeenzíwe obuzilwa ha buzilwa. Náho buchiile mube nimukolelana ebizima íimwe no kukolela ebizima abaantu bóona. 16Mube na amanulilwa buchiile, 17káandi musabe obutazila ihelezo. 18Mube nimumusiima Múungu ahali byóona, ha kuba ebyo nibyo weényini alikweenda hali íimwe omu kukwaátana na Kristu Yeézu.19Mutaguláaza Omwooyo Mutakatíifu. 20Káandi mutabugaya obubáasi,b 21náho mugaleénge amagaambo go obubáasi no kuguma omuli áago gali amazima, 22na mweélige omuli góona ago agali mábi.23Múungu weényini óogwo alikutuha obuhóolo, abéeze bwooli íimwe omuli byóona. Weényini abeemanye emyooyo yáanyu no obulami bwáanyu ne emibili yáanyu, mubóne kuba abatéena ebilegelelo kuhika obuchilo bwo kwiiza kwoómwe Omukáma wéetu Yeézu Kristu. 24Múungu weényini óogwo alikubalaalika no omweésigwa, náwe naabakolela ago.25Beekiliza bazeenzi béetu, ne echwe mutusabile hali Múungu. 26Mubaángaluche abeekiliza bazeenzi béetu bóona aha chinyweégelo echitakatíifu. 27Niimbakomeenteleza ha buhicha bwo Omukáma Yeézu nka nikwo, olwaandiko olu mubasomele bóona abeekiliza bazeenzi béetu. 28Embabazi yo Omukáma wéetu Yeézu Kristu eébe hamo ne emwe mwéena.
1Olwaandiko olu nitubaandikila íinye Paulo, hamo na Silwaanoa na Timoteo. Nitubaandikila íimwe omu kelezia yo omu iboma lya Teesalonike áabo mumwiikiliize Isíichwe Múungu no Omukáma Yeézu Kristu. 2Embabazi no obuhóolo kuluga hali Isíichwe Múungu, na aha Mukáma Yeézu Kristu, bibe hamo ne emwe.3Abeekiliza bazeenzi béetu, nitweendélwa kumusiima Múungu buchiile ha bwéenyu, ha kuba okwiikiliza kwéenyu nikwoongela bwooli, káandi engoonzi záanyu nizizeendelela kwoongela hali buli oómo. 4Ha bwéecho nitweébona omu makelezia ga Múungu habwo okweégumya kwéenyu no okwiikiliza kwéenyu óokwo mwiina, omu byaágalazo byóona no okuzugumisibwa óokwo mulikweémela. 5Ago góona nigamanyisa nka nikwo, omuchwaáziiko gwa Múungu no gwa amazima. Ha muchwaaziiko ogwo íimwe mugasize kwiinaankula obukáma bwoómwe, óobwo mulikwaágalazibwa habwa bwoónyini.6Weényini Múungu alaákola amazima. Alaábeehoólela omu kubaágalaza áabo abalikubeéboneela íimwe, 7no kubaha okuhuúmula hamo ne echwe íimwe áabo mulikwaágalazibwa. Alaakola ago obuchilo Omukáma Yeézu kaáliiza kuluga omu igulu, hamo na bamaléeka abo obuhicha bwoómwe 8omu lumuli lwo omulilo. Yeézu niwe alaábeehoólela bóona áabo abatakumumanya Múungu na áabo abatakuzikoondookela Empola Nzima zo Omukáma wéetu Yeézu.9Omuchwaáziiko gwáabo gulyáaba okusiingaalichwa kwo obucha no obuchiile no kutaániswa hala kuluga omu méeso go Omukáma hamo ni ikuzo lyoómwe likúlu. 10Ha chilo echo weényini kaáleéza naabona kukuzwa omu batakatíifub boómwe, no kukaamalilwa kuluga ha baantu bóona áabo abamwiíkiliize. Káandi ne emwe nimuba omuli abo, ha kuba okwaátula kwéetu kukeekililizibwa hali íimwe.11Hali ago nitubasabila buchiile, nka nikwo Múungu wéetu abagase kwiingana no okweetwa kwáanyu, na aha buhicha bwoómwe, ahikiílize amagaambo amazima áago mulikweenda kukola, no kuhikiiliza emilimo yáanyu yóona mizima yo okwiikiliza hali Yeézu. 12Niho, izíina lyo Omukáma wéetu Yeézu libe nilikuzwa ha bwéenyu. Káandi ne emwe mube nimukuzwa habwa weényini, habwe embabazi ya Múungu wéetu, ne yo Omukáma Yeézu Kristu.
1Mbwéenu beekiliza bazeenzi béetu, nitubaandikila habwo okusuba kwo Omukáma wéetu Yeézu Kristu, na nka nikwo tulaakoba hali weényini.a Nitubasaba nka nikwo, 2mutagoókelwa bwaangu no kuleka echihika cháanyu nali omwooyo gwoóna gwóona mukatiínisibwa no kweétimwa nka nikwo echilo cho kwiiza Omukáma chaáhikile. Kuba lúundi mwaáhuliize ebisuba ebyo omu mpola bunaanka zo obubáasi, nali zo kwoólekeelela, nali zo olwaandiko óolwo lulikuteékuzwa nka nikwo lulugile hali íichwe.3Muteekililizana no omuuntu weéna wéena kubaleétela obugóbya hali choóna chóona, ha kuba echilo éecho tichilihika ha kubaanza, kuhicha bibaánze ebyo bilo abaantu balimugomela bwooli Múungu, káandi obuchilo Omubisa ogub naába yaámanyisizwe hali íimwe. Ogwo Mubisa niwe aliheleeluka kusiingaalichwa butúnu. 4Weényini talikuúndilana na buli chiintu éecho abaantu nibazila nka nikwo ni Múungu nali éecho balikulámya, na alaayeésiingiza kuba omukúlu wa byóona. Káandi alaaza kwiikala omu nzu ya Múungu no kweégaamba nka nikwo weényini niwe Múungu.5Ngási, timukwiizuka nka nikwo kánaabeele ndi hamo ne emwe tiíndabasoombooliile ebi byóona? 6Na nimusoomboókelwa éecho echilikumwaángila óobu nyini, abone kubonekana ha buchilo obwo obulikugasa. 7No óobu nyini, amagala go bweeseléke go obubisa nigakola emilimo, na nigasigala bweeseléke kuhicha obuchilo óogwo alikugachigilila alaáyihibwaho.8Aho niho Omubisa ogwo alaásuululwa. Náho obuchilo Omukáma Yeézu kaáliiza, alyaámwiítisa olwooya lulikuluga omu kanwáke, na alyaámusiingaalicha ha mboneko ya amáani go kwiiza kwoómwe. 9Obuchilo bwo kwiiza kwo Omubisa ogwo, alyéeza na amagala góona gi Isitáanic no kukola emanyiso na amahano ge ebisuba. 10Alaábabéeha ha miháanda bunaanka bunaanka bóona áabo bali omu muháanda gwo kubula, ha kuba tibakwiikiliza kweenda amazima babone kuchuúngulwa.11Ha bwéecho, Múungu naabasiindikila obubéehi obusaagiliize, babone kubwiikiliza obwo bubéehi. 12Kuba bóona áabo abalekile kwiikiliza amazima náho bakaba nibeenuliza omu biheno, balaáchwaaziikwa.13Náho íichwe, nitweendélwa kumusiima Múungu buchiile ha bwéenyu, abeekiliza bazeenzi béetu áabo mulikuzililwa engoonzi no Omukáma Yeézu. Nitweendélwa kukola tútyo, ha kuba akabatóoza íimwe kuluga aha bubaandizo bwo kuhaanga kwoómwe, mubóne kwiinaankula obuchuúnguzi.d Obuchuúnguzi obwo mubwiinaankwiíle ha muháanda gwo kwéezwa no Omwooyo Mutakatíifu na ha muháanda gwo kwiikiliza amazima. 14Múungu akabéeta, kuba mubóne kwiinaankula obuchuúnguzi obwo ha muháanda gwe Empola Nzima éezo bakoolekeelela hali íimwe. Yaábéeta kuba mubóne kutulaanila omu ikuzo lyo Omukáma wéetu Yeézu Kristu. 15Óobu beekiliza bazeenzi béetu, mwiimeelele bweémi no kweétegeza ameégeso áago mukeenaankula, keélaaba na ha kwoólekeelela kwéetu, nali ha nyaandiko zéetu.16Isíichwe Múungu yaátuziliile engoonzi, na ha mbabazi yoómwe naatugumya gúmya obucha no obuchiile no kutuha itegezo elitekeene. Nitumusaba weényini Múungu Táata hamo no Omukáma wéetu Yeézu Kristu nka nikwo, 17abatiímbye emiganya no kubagumya, kuba mubóne kuhicha kugaamba no kukola góona agali amazima.
1Kulugiilila aha, beekiliza bazeenzi béetu, mutusabile nka nikwo empola habwo Omukáma Yeézu zizeendelele kusaámbaala bwaangu, káandi abaantu baziinaankule ahi ikuzo, nko óokwo bikaba bili hali íimwe. 2Mutusabile hali Múungu atuchuúngule kuluga omu baantu abaheni na abazilwa, ha kuba tí bóona abeena okwiikiliza. 3Náho Omukáma no omweésigwa, weényini alaábagumya íimwe no kubeékomya habwe elyo Izilwa, Isitáani.4Náwe Omukáma naatuha itegezo liháango ha bwéenyu nka nikwo, óobu nimukola áago tulikubalagila, káandi mulaázeendelela kugakola. 5Omukáma ayebeembelele emiganya yáanyu omu ngoonzi za Múungu no kweégumisiliza kwa Kristu.6Abeekiliza bazeenzi béetu, nitubalagila ahi izíina lyo Omukáma Yeézu Kristu nka nikwo, mutaáne na buli mweene wéenyu weéna wéena omwiikiliza óogwo ali omuléenga, óogwo atakukuláatila ebyeégeso éebyo Mweénaankwiile kuluga ahali íichwe. 7Nitugaámba tútyo, ha kuba íimwe nimusoomboókelwa óokwo mulikuhikiililwa mutoólele omususano gwéetu. Obuchilo tukaba tuli hamo ne emwe, tukaba tutali abaléenga, 8káandi tukaba tutalya ebyookulya ha muuntu weéna wéena tutéena kubilihila. Tukaba nitukola emilimo aha bweeyomeleza, omu chilo na nyemisana, tubone kuleka kutuunkumalila omuuntu weéna wéena omuli íimwe. 9Tukakola tútyo, tikwo nka nikwo tukaba tutakugasa kubonesa chiintu kuluga hali íimwe, náho tukeenda tube emanyiso hali íimwe mubóne kututoólela.10Káandi kátwaabeele tuli hamo owéenyu, tukabalagila echigaambo túti, “Omuuntu weéna wéena óogwo atakweenda kukola emilimo, atalya byookulya.” 11Tugaambíle amagaambo ago ha kuba tuhuliile nka nikwo, baliho abáandi hali íimwe áabo bali abaléenga, tibakukola choóna chóona, náho nibeetwaalalika omu magaambo ga abáandi. 12Abaantu áabo nitubalagila no kubaneémbelela ahi izíina lyo Omukáma Yeézu Kristu nka nikwo, babe nibakola emilimo ha buteékaani, babonese ebyookulya byáabo boónyini.13Náho íimwe abeekiliza bazeenzi béetu, mutaákufwa omuganya omu kukola ebizima. 14Kaálaaba omuuntu weéna wéena atakweenda kukwáata ebilagilo byéetu éebyo bili omu lwaandiko olu, óogwo mulaamweémanya bwooli. Mutaákutulaanila hamo náze, abone kukolwa ensóni. 15Bityo mutamuléeba nko omubisa, náho mube nimumuhana nka mweene wáanyu.16Mbwéenu, Omukáma Yeézu weényini óogwo ali ensiimbililo yo obuhóolo, aábe naabaha obuhóolo emihaanguko zóona omu miháanda yóona. Weényini aábe hamo ne emwe mwéena. 17Íinye Paulo niimbaandikila enyaángalucha ezi aha ngalo yaanze. Ezi niyo emanyiso omu byaandiko byaanze byóona, na niko akaandíkile kaanze. 18Embabazi yo Omukáma wéetu Yeézu Kristu eébe hamo ne emwe mwéena.
1Olwaandiko óolu niimbaandikila íinye Paulo. Nkasiindikwa kuba entumwa ya Kristu Yeézu ha chilagilo cha Múungu Omuchuúnguzi wéetu ne echa Kristu Yeézu. Weényini niwe itegezo lyéetu. 2Niinkwaandikila íiwe Timoteo, mwáana waanze wa amazima omu kwiikiliza. Embabazi ne echiganyizi no obuhóolo kuluga hali Isíichwe Múungu na hali Kristu Yeézu Omukáma wéetu, bibe hamo ne ewe.3Obuchilo naálugileho kuzeenda Makedonia, nkakutweezela osigale omuli Efeso. Káandi óobu niinkutweézela iíntyo obóne kubaángila abaantu áabo abalikwoólekeelela ameégeso ge ebisuba. 4Obaángile baleke kuhúugaana habwo kweétegeeleza emigani za kala, no okubala kwa amazíina ga baguúku agatéena muhélo. Amagaambo ago góona nigaleeta kweéhakanisa kwoónka, tigakuhweela abaantu kumwiíkiliza Múungu. Kuba kumwiíkiliza Múungu nigwo omuháanda gwoómwe gwo kuchuúngula abaantu.5Náho ebilagilo byéetu nibyoolekeelela abeekiliza bóona nka nikwo, beendane ha mwooyo muluunzi, ha muganya gulikwéela, no okwiikiliza kwa amazima. 6Náho abeégesa abáandi baálugile omu buteéka bwa ago, baáhiindukile no kuza omu kugaamba empola zitéena kályo. 7Nibeénda kuba abeégesa be ebilagilo bya Musa,a nóobwo áago balikugaamba no kugakomeenteleza muno, boónyini tibakugasoomboókelwa. 8Náho íichwe nitumanya nka nikwo ebilagilo bya Musa ni biluunzi, kaálaaba omuuntu naabitwaalilila omu buteéka óobwo obulikweendelwa.9Nitweendélwa kumanya nka nikwo ebilagilo tibikatiilwého ha abagololoke, náho ebilagilo bitiilwého habwa abo abaheni be ebilagilo na ha bazilwa, hali áabo abatali abakoóndooki na ha baheni, hali áabo abatakumugomookela Múungu na ha abalofo, hali áabo abalikwíita beesébo na baanyinábo, na aha beesi ba abaantu, 10ha abaseégu na abaséeza abalikweélyaama, hali áabo abalikuguza abazáana, ababéehi, na hali áabo abalikulahila aha bisuba. Ebilagilo bitiilwého ha baantu abalikukola amagaambo goóna góona agatakukuúndilana na ameégeso ga amazima. 11Ameégeso aga ga amazima nigabonwa omu ikuzo lye Mpola Nzima, éezo ezilikwoóleka omugisa gwa Múungu alikusiimwa. Empola éezo niyo naátegiizwe na Múungu nzilaangáane.12Niimusíima Kristu Yeézu Omukáma wéetu, ha kuba akaansoomboókelwa kuba íinye ndi omweésigwa, yaántooza kuba omuheéleza woómwe no kuúmpa obuhicha kukola ikola lyoómwe. 13Akakola aátyo no óobu ha bubaandizo áaho, nkamulogweeza no kwaágalaza abaantu boómwe, na nkaba ndi omusilimu. Weényini akaanzilila echiganyizi, ha kuba nkaba niinkola ago omu busilu no okwiikiliza nkaba nteenákwo. 14Mazima Omukáma wéetu Kristu Yeézu akaanfuuha bwooli. Káandi akaámpa okwiikiliza ne engoonzi ha kukwaátana náze.15Obusoomboozi bwo kweésigwa no kwiinaankulwa na bóona nibwo óobu, “Kristu Yeézu akeeza omu nsi, abone kuchuúngula abeena ebiheno.” Omuli abo abeena ebiheno, íinye nkozile ebiheno kusaaga bóona. 16Náho habwe ensoonga éezo nyini, Yeézu Kristu akaánganyila íinye! Akaanyoleka okweéyomeleza kwoómwe hali íinye owe ebiheno kuchila bóona, mbone kúba emanyiso hali áabo abalaamwiikiliza babone kwiinaankula obulami bwo obucha no obuchiile. 17Múungu niwe Omukáma óogwo atéena omuhélo, takufwa, káandi takubonwa, niwe weénka Múungu. Weényini ayenaankule isima ni ikuzo obucha no obuchiile! Amina.18Mwáana waanze Timoteo, naákuha echilagilo éechi, kwiingana ne empola yo obubáasib éezo zikagaambwa ha bwaáwe. Amagaambo ago gakuhweele kulwaana endwaana nzima yi ichúmu lye emilimo ya Múungu, 19ha kukwaátilila okwiikiliza no kuba no omuganya gulikwéela. Abaantu abáandi bagayile kukola áago balikusoomboókelwa kuba na amazima, éecho chibatwaalilile kuleka okwiikiliza kwáabo. 20Omu baantu abo alimo Himenayo,* na Alekisanda. Áabo naábaheeleza ahi Isitáanic babone kweéyega, baleke kumulogweeza Múungu.
1Mbwéenu, ha kubaanza, niimbakomeenteleza mube nimusabila abaantu bóona ha bweécheesha no kusiima Múungu. 2Nimweendelwa kubasabila abakáma na abáandi bóona abeena obutégeki, tubone kwiikala ha bulami bwo obuhóolo, omu kugomookela Múungu no okuba ni isima. 3Echigaambo éechi cho kusaba ni chizima, káandi nichimunuliza Múungu Omuchuúnguzi wéetu, 4ha kuba naayeénda abaantu bóona bachuuungúlwe no kusoombookelwa amazima.5Heena Múungu oómo weénka, na káandi heena omukwaátanisi oómo weénka wa abaantu na Múungu, weényini no omuuntu, niwe Kristu Yeézu. 6Weényini akeésohoza obulami bwoómwe, abone kutugula kuluga omu buzáana tweekala tweéyagaalwiile. Óobu nibwo obubona óobwo Múungu akatuha omu mwáanya óogwo akataho. 7Na aha mpola ezo, íinye nkatoozibwa kuba omwoólekeelezi no kuba entumwa. Niingaámba ebya amazima, tiínkugaamba ebisuba. Nkatoozibwa kuba omweégesa wa abo Abanyamahaánga,a mbone kúba niinyolekeelela empola yo okwiikiliza na amazima.8Ha bwéecho, buli haantu áaho mulikukoba kusaba, niinyeénda abaséeza beemuche engalo olugulu ha butakatíifub omu kusaba batéena echiníga nali endwaana. 9Bityo nyini niinyeénda abakázi bazwaále ha kweétegeeleza, ahi isima, no okwiibalilila. Bataákweenda okweénuza aha kuligisa isóke, nali kwo kuzwaala ebiintu bye ezaháabu no obukwáanzi, nali emyéenda zo obukaani buháango. 10Náho bazwaále ha bikolwa bizima, nko óokwo balikweendelwa abakázi abo abeekiliize kumugomookela Múungu.11Abakázi, kabalikuba nibeeyega, babe abeesiliize, bakoondooke. 12Tiínkukuúndila abakázi kweégesa nali okubatégeka abaséeza, náho babe nibeesiza.13Niingaámba iíntyo, aha nsoonga Múungu akataandika kuhaanga Adamu, ahaakulaatiile Eva. 14Káandi Adamu talabeehilwe, náho omukázi niwe ayaabeéhilwe, yaáhenela echilagilo cha Múungu.* 15Náho obuchilo abakázi nibazaala no kulela abáana báabo, nibachuúngulwa kábalaaba nibazeendelela kwiikala omu kwiikiliza, engoonzi, obutakatíifu no omu kwiíbalilila.
1“Omuuntu óogwo alikuligila emilimo yo kuba omwiímeelelezi we ekelezia, ogwo naaligila omulimo muzima.” Obusoomboozi óobu no bwo kweésigwa. 2Mbwéenu, ha mwiímeelelezi we ekelezia, naayeéndelwa aábe omuuntu óogwo atéena kutuúzilwa. Aábe iíba wo omukázi oómo weénka, aábe ayina okwiibalilila, káandi aábe enyeétegeelezi, mále aábe omuuntu óogwo alikukuzibwa, omufula, no omuuntu óogwo alikumanya kweégesa. 3Ataákuba omutamiizi, ataákuba omusaámbe, aábe omuteékaani atali omulwaani. Káandi ataákuba alikutwaálalika empilya.4Aábe omuuntu alikweémeelelela kuzima eéka yoómwe, óogwo alikusoombookelwa kweégesa abaanábe omu kazeendele ko kumukoondoókela no kumuha isima. 5Kábilaaba omuuntu naalemwa kwiítegeeleza kuzima eéka yoómwe weényini, naahichaho aáta kwiimeelelela abeekiliza be ekelezia ya Múungu?6Káandi, ataákuba omuuntu óogwo achuungukile zuba zuba óobu nyini, ataákwiiza akeébuga. Okweébuga óokwo nikumukola achwaaziíkwe nko óokwo lyaachwaáziikilwe Isitáani. 7Náho, naayeéndelwa aábe omuuntu óogwo alikugaambwa kuzima na abaantu aba ahéelu, ateéza kugóoka no kuhatila omu luzuumba lwi Isitáani.8Abaheéleza be ekelezia nábo bátyo nyini, babe abeétegeeliize kuluunzi, bataákuba nyaandimi ibili, bataákuba abatamiizi, bataákuba abeena etuúnku mbi yo kubonesa empilya. 9Náho, babe abaantu áabo balikweekomya ha mazima agasuulwiilwe go okwiikiliza kwéetu ha muganya gulikwéela. 10Áabo nábo, babaánze bagémwe batakataándikile emilimo. Na kábalaabonwa batéena kutuúzilwa, niho bakole emilimo éezo yo okuheéleza.11Bityo nyini, nábo baanyinéenzu báaboa bazile okwiíbalilila, bataákuba abanyeegani, babe no kwiibalilila na káandi babe abeésigwa omuli byóona. 12Abaheéleza be ekelezia babe no omukázi oómo weénka, na babe nibeetegeeleza kuluunzi abáana báabo na abáandi abali omu maka gáabo. 13Áabo abalikukola emilimo yo obuheéleza kuzima, nibaba ne ensiimbililo nzima. Áaho nibaba no obugimi buháango bwo kwaátula empola zo okwiikiliza kwáabo omuli Kristu Yeézu.14Niinkwaandikila empola éezo, habwo kuba niintegeza kwiiza hali íiwe bwaangu. 15Náho kiindeélililwa, obóne kusoombookelwa áago agalikuhikiililwa abaantu kukola omu nzu ya Múungu. Abaantu abo nibo ekelezia ya Múungu wo obulami, ne ekelezia niyo oluhazo ne enyomyo ya amazima.16Amagaambo ga amazima áago Múungu yaátusuúlulwiile na go kusobeza, nágo nigo aga,Weényini akasuululwa kwo mubili, yaámanyiswa no Omwooyo kuba no owa amazima, akabonwa hali bamaléeka, akalaangaanwa omu mahaánga góona, yaátegezwa na abaantu be éensi, akatwáalwa olugulu omu ikuzo.
1Óobu, Omwooyo Mutakatíifu naagaámba aha bwéelu atéena kuseleka nka nikwo, omu bilo bya aha muheleeluko, abáandi balyaánagilana okwiikiliza kwa amazima, no kweétegeeleza emyooyo ya ababéehi, na ameégeso ga amazimu.a 2Ameégeso ago, galyaágaambwa na ababéehi, nibagaamba ebigaambo byo obugóbya, ne ebiteékelezo bye emiganya yáabo tekusoombookelwa ebizima ne ebíbi, ni nke ebisiliizwe ha mulilo.3Abo balaábaangila abaantu nka nikwo baleke kuswéela, no kubalagila obutalya ebyookulya éebyo Múungu akabihaanga bibone kwiinaankulwa omu kusiima, na abaantu abeekiliza na abalikusoombookelwa amazima. 4Buli chihaángwa chóona cha Múungu ni chiluunzi, na tichiliho choóna chóona cho kwáangwa kachilikuba chiinaankwiilwe omu kusiima, 5ha kuba cheelizwe habwe echigaambo cha Múungu, ha kusaba omu kusiima.6Obeezukize abeekiliza bazeenzi béetu bóona omuli Kristu ameégeso aga, áaho noóba omuheéleza we entúungwa nzima wa Kristu Yeézu. Káandi noóba waákula kuluunzi omu mazima go okwiikiliza kwéetu no omu meégeso amazima áago íiwe okulaatiile. 7Íiwe oyaánge éezo migani za abakeékulu ba kala elikugaamba ebigaambo bitakukuúndilana ne bye edíini, náho oyemanyiize kutúula nko óokwo alikweenda Múungu. 8Nichisoombooka chíti, “Okweémanyiiza okwo omubili nikugasa kache kwoónka, náho oyeyomeleze kugomookela Múungu, kwiina omugaso omuli byóona, ha kuba éechi nichitubonesa endagano yo obulami óobu no óobwo obulikwiiza.”9Obusoomboozi óobu no bwo kweésigwa no kwiinaankulwa na bóona. 10Éechi nicho chilikutuleételela nitwaagalala no kukola emilimo ha bweéyomeleza, kuba nitumutegeza Múungu wo obulami, Omuchuúnguzi wa abaantu bóona, muno muno hali áabo abalikwiikiliza.11Amagaambo áago, ogalagize no okugeégesa. 12Omuuntu atalikugaya íiwe habwo kuba ochili omusígazi, náho oóbe emanyiso aha beekiliza omu kagaambile, akazeendele, no omu ngoonzi, ha kwiikiliza no obugololoke. 13Kuhika kiindeezayo óokwo, oyékomye omu kusomela abaantu Amaandiko Matakatíifu, káandi oyolekeelele no kweégesa.14Otaleka kukolesa obuhicha óobwo buli omuli íiwe óobwo waáhéelwe aha bubáasi,c na aha kuteelwáho engalo na abanyaampala be ekelezia. 15Ogateékuze ago, oyikwaate omuli ago, okuzeendelela kwaawe kubone kusoombooka na abaantu bóona. 16Oyékomye akazeendele kaawe na ameégeso gaawe. Olame omu kukola oótyo, habwo kuba koólikukola ago, nooyechuungúla íiwe nyini na áabo abalikukuhuliiliza.
1Otachaáhalila omuséeza mukúlu, náho omuneémbelele nka iíso waawe. Abasigazi nábo obaneémbelele nka beende báanyu, 2abakeékulu nka nyoko, na abahalákazi nka banyaányoko. Ozile oótyo ha kugololokelwa omuganya.3Oóbe ni isima ha bakázi abakaambwiile áabo abatéena obuzune. 4Náho omukázi akaambwiile óogwo ayina abáana nali abeézukulu, abo nibeendelwa beéyege kuhikiiliza obutégeki bwo omu maka gáabo. Kabalaazila bátyo, niho nibalihila abazeele báabo ebizima éebyo baábakoliile. Bityo nikwo nichimunuliza Múungu.5Omukázi akaambwiile óogwo atéena no omuuntu wo kumuzuna, óogwo aba naamweésiga Múungu, aguma omu kusaba no kulamiliza echilo na nyemisana abone kuzunwa hali Múungu. 6Náho óogwo alikwiikala omu bya katóozi, óogwo naába afwíile no óobu alikubonwa achili mwooyo.7Obáhe ebilagilo bya amagaambo áago, bateéza kutuúzilwa. 8Náho omuuntu weéna wéena ogwo atakubeémanya badugu boómwe, muno muno abo olula lwoómwe, ogwo naába yaákwáanga okwiikilizákwe, káandi naába yaaba mubi kusaaga omuuntu atali omwiikiliza.9Omukázi akaambwiile naayikililizibwa kuba omu lubalo lwa abakaambwiile, kaálaaba ayina emyáaka kubaandiza makúmi mukáaga, na kaálaaba ali omukázi ayaaswiilwe no omuséeza oómo weénka.a 10Aábe omuuntu alikukuzwa kuzima habwe bikolwa byoómwe éebi: aábe alezile abáana boómwe kuluunzi, aábe ayaaziliile obufula abazenyi, aábe ayaayetiilého kuzima ha batakatíifub ha kwóoza amagulu gáabo, aábe azunile áabo abalikwaágalazibwa, káandi aábe ayetiilého ha kukola ebikolwa byóona ebizima.11Náho entuúmbakazi abachili abahalákazi, otabeekililiza kuza omu lubalo, ha kuba akahagáli ko omubili nikabasiínga, nibeénda kuswéelwa káandi kuchila kweétaho habwa Kristu. 12Omuli éecho nibaba baáyeletela omuchwaáziiko, ha kuba baálekileho endagano yáabo yo kubaanza. 13Káandi abahalákazi abakaambwiile nka abo, nibeeyega entúungwa zo kuba abaléenga, nibabuungeéla buungeéla omu maka ga abaantu. Hamo ne éebyo, baba abateélanisi no kucheécheela omu magaambo ga abáandi, kunu nibagaámba amagaambo kanaku áago gatahikile kugaambwa.14Óobu, íinye niinyeénda abahalákazi abakaambwiile, babe nibasweélwa, bazaále abáana no kuleeba amaka gáabo, kuba ababisa béetu batabonesa omuháanda gwo kutugaamba kubi. 15Niingaámba iíntyo, ha kuba abakaambwiile abáandi baámazile kuhiinduka no okukulaatila Isitáani. 16Kábilaaba omukázi omwiikiliza ali hamo na abakázi abakaambwiile omu badugu boómwe, abazune weényini nyini. Bityo, ekelezia ebone okuleka kulemeelelwa. Niho ekelezia elaaba no omwáanya gwo kuhweela abakázi abáandi abakaambwiile abatéena abo kubazuna.17Abanyaampala áabo abalikweémeelelela ekelezia kuluunzi, bazililwe isima no kukolelwa ebizima,c muno muno áabo abalikwaágalala omu kwoólekeelela no omu kweégesa. 18Niingaámba iíntyo, ha kuba byaandíkilwe omu Maandiko Matakatíifu biti, “Obuchilo éente neehuúla engano, otazikoma omunwa.” Káandi chaandikilwe, “Omukózi chimugasize kuhaabwa empeéla yoómwe."19Otaliikiliza ebilegelelo habwo omunyaampala we ekelezia, otéena obubona bwa abaantu bábili nali básatu. 20Náho abanyaampala áabo balikuzeendelela kukola ebiheno, obakáame omu méeso ga abáandi bóona, kuba abo nábo beétimwe.21Niinkulagila omu méeso ga Múungu, no omu méeso ga Kristu Yeézu na bamaléeka abatooziibwe nka nikwo, oyékomye ago, otalichwaaziika ha bwiila nali kukola echigaambo choóna chóona éecho kweendekeza olubazu lúmo. 22Otalyaánguhiliza bwiila kumuteelaho emikono omuuntu weéna wéena habwe emilimo yo Omukáma, habwo kuba koólaamutáho omuheni omu milimo ezo, íiwe ne ewe noóba waákoba náze ebiheno byoómwe. Íiwe oyékomye omu mwooyo gwaawe, gubone kusigala nigweéla.23Kubaandiza óobu, íiwe otanywa améenzi goónka, náho oóbe noónywa ne evíinid nche habwe éenda yaawe na amalwáala áago agakwaágalaza buchiile. 24Abaantu abáandi, ebiheno byáabo bibonwa aha bweélu, nabyo ni nko oóti bibeembelela kuzeenda omu kuchwaáziikwa kwáabo. Náho abaantu abáandi, ebiheno byáabo biba biíselekile, bisoombooka ahaleéza. 25Bityo nyini, ebikolwa ebili bizima bibonwa aha bweélu, no óobu áago ageéselekile ha mwáanya, mazima nigeéza kumanywa ahaleéza.
1Bóona abali iífo yo omugaámba gwo obuhálila, nibeendelwa babazilile isima abakáma báabo, kubonesa izíina lya Múungu na ameégeso géetu galeke kumulogweeza. 2Abahálila abo abeena abakáma báabo abali abeekiliza, batabagaya habwo kuba boónyini ni beene báabo omuli Kristu. Náho nibeendelwa kubakolela kuzima, ha kuba abo abalikubonesa omugaso gwe emilimo yáabo baabeele abeekiliza bazeenzi báabo, káandi ne enfula záabo. Ago ogeégese no kugakomeenteleza.3Kábilaaba omuuntu weéna wéena naayegesa kúundi, na káandi takukuúndilana na ameégeso ageene obulami ago Mukáma wéetu Yeézu Kristu, nali agatakukuúndilana na ameégeso go kumugomookela Múungu, 4aho aba ayizwiile okweébona. Káandi takusoombookelwa echigaambo choóna chóona. Abaantu abo nibahatikiliza okuhakana okutéena omugaso habwa amagaambo kanaku. Omuli éebyo nihazuumbukamo ichubi, endwaana, ebizumi, ebiteékuzo bíbi, 5káandi nibazeendelela omu kweéhakanila okutakuhwa. Abaantu áabo baásiisikeele obwéenze, abaabuzilwe amazima. Nibateekuza nka nikwo kugomookela Múungu nigwo omuháanda gwo kubonesa obuhite.6Náho amazima, kugomookela Múungu no kuhicha kwiina ibona liháango. 7Omu nsi ezi, tituleezile na choóna chóona, káandi titulihicha kulugamo na choóna chóona. 8Mbwéenu, katulaaba twiina ebyookulya ne byo kuzwaala, tuhikwe ne éebyo.9Náho abeene etuúnku mpaango yo obuhite, nibaza omu bileengeso no kugwamo, na bityo kubaswa omu luzuumba lwa akahagali keengi ke echifweéla akeena entaambala. Etuúnku ezi nizibatwaálila omu buhuta no kusiingaalichibwa. 10Okweenda bwooli empilya niyo entabuko ye ennáku nyíinzi. Omu kweenda bwooli empilya, abaantu abáandi bakunagileene okwiikiliza kwáabo baaza omu kutahwa tahwa hala nakwo, no kusaasisa emiganya yáabo ha ntíimba mpáango.11Náho íiwe, omuuntu wa Múungu, ogeéluke amagaambo ago. Okulaatile entúungwa nzima omu méeso ga Múungu no kumugomookela, otuúle omu kwiikiliza, ozile engoonzi, oóbe no okweégumisiliza hamo no obufula. 12Olwaane endwaana nzima habwa amazima go okwiikiliza kwéetu, obóne kukwaatilila obulami obwo obucha no obuchiile. Obulami obwo nibwo waayetiilwe obuchilo nookuúnda, okakúunda omu kulahila kwaawe omu méeso ga baalubona béenzi.13Omu méeso ga Múungu óogwo alikubitaho obulami ebiintu byóona, no omu méeso ga Kristu Yeézu óogwo akaátula ha kugaamba amazima omu méeso ga Pontio Pilato,a niinkukomeenteleza nka nikwo, 14okwaatilile ebilagilo éebyo ha kubikoondoókela otéena kutuúzilwa, kuhicha kaáliiza Omukáma wéetu Yeézu Kristu.15Kwiiza kwoómwe nikuba obuchilo óobwo aloongize Múungu. Múungu niwe omugisa, weényini weénka niwe alikutégeka, niwe Omutégeki wa abatégeki, no Omukáma wa abakáma bóona. 16Weényini weénka, niwe atalifwa, ayikeele omu mwaangab ogwo omuuntu atakuhicha kugwiílilila héehi. Káandi tihaliho omuuntu weéna wéena óogwo alamubweene, nali óogwo yaakuhicha kumubona. Isima na amagala biina weényini, obucha no obuchiile. Amina.17Balagile abahíte bo omu nsi ezi baleke kweébuga, nali kutegeza obuhite bwáabo bwe éensi ezi, ha kuba obwo no bwo omwáanya muche. Náho bamutegeze Múungu óogwo alikutuha ebiintu byóona ha bufula bwoómwe, tubone kubikozesa ha manulilwa. 18Káandi obalagile bakole ebizima, obuhite bwáabo bube omu kukola ebikolwa bizima. Babe no omuganya gwo kusohoza no kuba bweémi ha kukobela hamo na abáandi ebiintu byáabo. 19Ha kukola bátyo, nibeeteélaho ensáho ebone kuba oluhazo luzima ha buchilo obulikwiizáyo. Bityo nikwo nibeenaankula obulami bwa mazima.20Timoteo, ogeékomye kuzima amazima áago oheélwe. Otaákutulaanila omu magaambo áago agatakumugomookela Múungu na agatéena kalyo koóna na kóona. Káandi otaza omu kweéhakanila kwo obufweéla, áago abáandi nibageéta nigo amasala. 21Ha kukwaatilila áago, abaantu abáandi baálekile amazima go okwiikiliza kwéetu. Embabazi ya Múungu eébe hamo ne emwe.
1Olwaandiko óolu niimbaandikila íinye Paulo, óogwo ndi entumwa ya Kristu Yeézu habwo okweenda kwa Múungu. Akaantóoza nnyolekeelele empola ze endagano yo obulami óobwo bulikubonwa habwo kumwiikiliza Kristu Yeézu. 2Niinkwaandikila íiwe Timoteo, mwáana waanze we engoonzi. Embabazi ne echiganyizi no obuhóolo kuluga hali Isíichwe Múungu na hali Kristu Yeézu Omukáma wéetu, bibe hamo ne ewe.3Niimusíima Múungu óogwo ndikugomookela ha muganya gulikwéela, nka baguúku baanze okwo baámugomookiile, kaándikukwiízuka buli káanya omu kusaba kwaanze kwe echilo na nyemisana. 4Kaándikwiizuka amaziga gaawe, Niindígila bwooli kubonana káandi ne ewe, kuba mbone kwiízuzwa na amanulilwa. 5Káandi, niinyizuka okwiikiliza kwaawe okutéena obugóbya. Okwiikiliza óokwo, akaba ayinakwo nyokweénkulu, Loisi na nyoko, Eunike. Káandi nnyina obweésige nka nikwo ne ewe oyinakwo.6Aha nsoonga ezo, niinkwiizukiza nka nikwo, oyenegeze obuhicha óobwo Múungu akakuha obuchilo naákuteeliileho emikono. 7Kola oótyo, ha kuba Múungu talatuhéele omwooyo gwo obutíini,a náho akatuha gwo obuhicha, ne engoonzi no omuganya gwo kwiibalilila.8Mbwéenu, otaákuzilila ensoni kwaátula empola zo Omukáma wéetu, nali kuúnzilila ensoni ha kuba íinye ndi omu ibóhelo habwa weényini. Náho oyégumye hamo na abáandi omu byaágalalo hamo neenye, habwe ezi Mpola Nzima habwa weényini, kwiingana no obuhicha óobwo olikuháabwa na Múungu. 9Weényini akatuchuúngula, yaátutooza tube abaantu boómwe abatakatíifu.b Talakozile aátyo habwe ebikolwa byéetu, náho akakola habwe ensoonga yoómwe ne embabazi zoómwe. Akatuzilila embabazi ezo omu kutukwaátanisa na Kristu Yeézu, buluga butakabaandize obuchilo. 10Náho óobu, Múungu ayolekile embabazi zoómwe hali íichwe, ha kwiiza kwoómwe Kristu Yeézu Omuchuúnguzi wéetu. Weényini akasiisa amagala go olufu, no kutwooleka obulami óobwo obutéena muhélo, ha muháanda gwe Empola zoómwe Nzima. 11Na habwe ezo Mpola Nzima, íinye ntooziibwe kuba omwoólekeelezi, entumwa no omweégesa habwo kwoólekeelela Empola Nzima.12Na aha nsoonga ye éebyo, ne éenye niinyagalala. Náho tiínkuzila ensoni, aha nsoonga niimmusoomboókelwa óogwo neekiliize. Káandi nnyetegeeliíze nka nikwo weényini naacheekomya kuluunzi éecho nkaheélezwa kuhicha echilo echo cho kusuba kwoómwe. 13Ogeékomye kuzima ameégeso ga mazima go okwiikiliza ne engoonzi za ago waáhuliile kuluga hali íinye áago naákweégesize. Oyegese ago kunu oyina engoonzi no okwiikiliza omu kukwaátana na Kristu Yeézu. 14Amazima ge Empola Nzima éezo eheeliizwe hali íiwe, ozeékomye ha buhicha bwo Omwooyo Mutakatíifu ogulikutúula omuli íichwe.15Íiwe noosoomboókelwa nka nikwo, abaantu bóona ba Asiac baánnagilana. Omuli abo balimo Figelo na Hermogene. 16Niinsaba Omukáma abazilile echiganyizi abaantu be eéka ya Onesiforo, ha kuba entúlo nyíinzi akaba naaguhuumuza omwooyo gwaanze. Káandi, talaziliile ensoni eminyololyo yaanze. 17Náho obuchilo yeezile aha omu chikaali cha Rúumi, akazila obwiila kuundoondela kuhicha yaámbona. 18Omukáma Yeézu amuzilile Onesiforo okubonesa echiganyizi ha Mukáma Múungu, omu bilo byo omuchwaáziiko. Neewe noosoomboókelwa kuzima, méenzi áago akaankolela omu iboma lyo okwo Efeso.
1Óobu íiwe mwáana waanze, oóbe emaanzi habwe embabazi ezili omu kukwaátana na Kristu Yeézu. 2Amagaambo gi waáhuliile áago nkaba niinyeégesa omu méeso ga baalubona béenzi, ago ogaheéleze abaantu áabo bali abeésigwa, áabo nábo abalikuhicha kweégesa abáandi.3Oyégumisilize hamo na abáandi omu byaágalazo, nko omulwaanila ngoma muzima wa Kristu Yeézu. 4Táliho omulwaanila ngoma óogwo ali omu ndwaana yi ichúmu, akamala akaza omu magaambo ga amabonwa agatakuhililana no omulimógwe. Kaálaakola aátyo, takumunuliza mukamáwe ayaamutiilého kuba omulwaani. 5No óobu omwiiluki alikwiiluka omu mizaano yo kusiíngaangana, tiyaákuhicha kubonesa kuháabwa endezi nko omusiingi kayaakwiiluka kwoónka, kaálaaguluka ebilagilo byo omuzaano.6Káandi, omulimi óogwo alikulima aha chífu, ogwo agasize kuba owa mbele ha kwiinaankula omugabo gwo omwéezo. 7Timoteo, ogateékuze bwooli amagaambo aga ndikukugaambila. Omukáma naakuha obuhicha bwo kusoombookelwa buli chiintu.8Omwiizuke Yeézu Kristu wo olugaanda lwo omukáma Daudi.* Weényini akazooka kuluga omu bafwíile. Éezo niyo Empola Nzima yi ndikwoólekeelela. 9Habwe ezo Mpola, íinye niinyagalala no kubohwa nko omuzilwa. Náho echigaambo cha Múungu tichikubohwa. 10Ha bwéecho, niinyegumisiliza ebigaambo byóona habwa abaantu áabo abatooziibwe na Múungu, kuba boónyini nábo beenaankule okuchuúnguka óokwo kuli omuli Kristu Yeézu, hamo ni ikuzo lya buchiile.11Echigaambo echi ne cho kweésigwa chíti, “Katulaaba twaáfwiile hamo na Kristu, ne echwe tulyaátuula hamo náze. 12Katulaaba nitweegumisiliza, nitutégeka hamo náze. Katulaamwáanga weényini, náwe naatwaánga. 13Kábilaaba íichwe tituli abeésigwa hali weényini, weényini asigala ali omweésigwa, habwo kuba weényini aba owa amazima, takuhicha kweéyaanga weénka.” Ebilagilo bya Múungu ha muzáana óogwo ayetegeeliize wa Múungu."14Obeezukize abeekiliza amagaambo ago, no kubahana omu méeso ga Múungu, baleke kweéhakanila habwa amagaambo kanaku. Empaka ezo tiziina mugaso, náho nizibasíisa áabo abalikuzihuliiliza. 15Oyeyomeleze omu kweégesa ha buteéka echigaambo cha amazima, na bityo oyeyoleke nka nikwo okuundiilwe omu méeso ga Múungu nko omukózi woómwe we emilimo óogwo atéena katókoozi ko kumukoza ensoni.16Náho, oyélige na abaantu áabo abalikugaamba amagaambo mábi agatéena kályo, agatakweendwa na Múungu, habwo kuba ago nigabatwaalilila abaantu omu busaago bwo kubakola baleke kumweétaho Múungu. 17Ameégeso ga abaantu abo nigasaambaáza obuhuta nke echigogo chizuunzile éecho chilikulya omubili.a Omuli abo halimo Himenayo na Fileto. 18Abo baáhabile bwooli, baálekileho amazima ha kugaamba nka nikwo okuzooka kwa abáfwiile kukamala kubaho. Ha kweégesa ebyo, nibahabisa okwiikiliza kwa abaantu abáandi bunaanka.19Náho abaantu áabo abalikweémeelela bweémi, ni nko oluhazo olugumile óolwo olutiilwého na Múungu. Na aha lugulu yo olwo luhazo hatiilwého olumanyiso óolwo lwaandikilweho lúti, “Omukáma Múungu naabasoomboókelwa abali boómwe.” Káandi, “Omuuntu weéna wéena óogwo alikwiíyeta nka nikwo weényini no owo Omukáma, aleke obuzilwa.” 20Omu nzu empaango bilimo ebiseme bya buli lugaanda, tibilimo ebye ezaháabu ne bye eféeza byoónka, náho káandi bilimo ne ebi ibúumba ne ebye emiti. Ebíindi bikozilwe habwi isima, ne ebíindi ne ebiseme kwoónka. 21Mbwéenu, kábilaaba omuuntu yeéyeza ha kweéliga hala na amagaambo ago góona go obuzilwa, naába echiseme echaáyelizwe habwi isima, echilikumugasa Omukáma, echiloongizwe habwa buli mulimo óogwo oguli muluunzi.22Oyélige na ameelu go obusigazi, oóbe wo kuzeendelela omu bugololoke, omu kwiikiliza, omu ngoonzi no omu buhóolo. Ozeendelele omuli ago, hamo na bóona áabo abéeta Omukáma ha muganya gulikwéela. 23Oyaánge obuhakani bwe echisilu ne echimanyi, ha kuba noosoomboókelwa nka nikwo óobwo buzuumbukilamo endwaana.24Káandi, tichikweendelwa omuzáana wo Omukáma kuba omukuúngani. Náho aábe omweégumisiliza, omuchuleezi ha baantu bóona, no omuuntu óogwo alikusoombookelwa kweégesa. 25Naayeéndelwa aábe naabahana ha buchuléezi abaantu áabo abatakwiikililizana náze. Hamo lúundi Múungu yaakaábabonesa kutamwa ebiheno byáabo no kusoombookelwa amazima. 26Niho, amasala gáabo gakaábasubiile, bachuungúlwe kuluga omu luzuumba lwi Isitáani olubakwaásile, babone kuba nibakola éebi ayeénda weényini.
1Óobu, osoombookelwe echigaambo éechi nka nikwo, ebilo bya aha muheleeluko haláaba no obuchilo bwe ennáku ezisaagiilize. 2Obuchilo óobwo, abaantu baláaba abalikweéyeenda boónyini, baláaba abeena ameelu ge empilya, baláaba abalikweésiingiza, nibaba abeena ihagi, nibaba abalikulyoogooza Múungu, tibakubakoondoókela abazeele báabo, abatéena kusiima, na abali abazilwa. 3Káandi, tibalizila ngoonzi na muuntu weéna wéena, tíbalyeenda kulamulwa, baláaba abanyeegani, tibaliba no kwiibalilila, baláaba enduluhe, tíbalyeenda ebizima, 4baláaba enobi, baláaba ne echipáampo, na baláaba abahelani be echisilimu. Baláaba abalikweenda ebya katóozi kuchila okumwéenda weényini Múungu.5Abaantu abo ahéelu nibasusana nko oóti na abaantu abalikumugomookela Múungu, náho omu miganya yáabo nibaánga obuhicha bwa Múungu. Abaantu be entúungwa ezo, oyélige hala nábo. 6Omuli áabo nyini, balimo áabo abalikutaahámo ha nsoonga mbi omu maka ga abaantu, no kubabéeha abakázi abalikwoóloba emiganya. Abakázi áabo abalemeeleelwa ne emigugu ye ebiheno, abatwaalilizibwa no oluhagali lwa buli kazeendele. 7Abakázi áabo abaleengesa kweéyega buchiile, náho balemwa kuhika ha kusoombookelwa amasala ga amazima.8Abaantu áabo nibahakana amazima ga Múungu, nka Yane na Yambre,a nko óokwo bakasiingaangana na Musa. Abaantu nka abo baásiisikeele omu kuteékuza kwáabo no kwáanga amazima go okwiikiliza kwéetu. 9Náho tibalihicha kuzeendelela bwooli, ha kuba obufweéla bwáabo bulaásoombooka ha baantu bóona, nka nikwo byaábéele hali Yane na Yambre.10v 10 Náho íiwe, okulaatiile kuzima ameégeso gaanze, engeso zaanze, ensoonga zaanze, okwiikiliza kwaanze, okweéyomeleza kwaanze, engoonzi zaanze no okweégumisiliza kwaanze. 11Noomanya nka nikwo abaantu óokwo baánhikiíliile no kuunyagalaza, obuchilo naábeele ndi óokwo omu byaalo bya Antiokia, Ikonio na Lisitira. Káandi, noomanya nka nikwo neegumisilize omu nnáku éezo zóona, no Omukáma yaánchuúngula kuluga omuli ago góona. 12Mbwéenu, bóona áabo abalikumwiíkiliza Kristu Yeézu no kweenda kutúula ha kugomookela Múungu, baláaba nibaáywa. 13Náho abakola ebiheno na ababéehi balaázeendelela no kusaagiliza omu kuba abaheni bwooli, nibaba abalikubéeha abáandi no kubéehwa.14Náho íiwe, osigale omu magaambo áago waayegesizwe no kwiiza kugeékiliza nka nikwo na aga amazima. Óobu olame omuli ago, ha kuba noobasoomboókelwa áabo abakweégesize. 15Kuluga aha bucheche bwaawe, ogasoomboókiilwe Amaandiko Matakatíifu. Amaandiko áago gakuheéle amasala kuhicha obóne kubonesa obuchuúnguzi ha muháanda gwo kumwiikiliza Kristu Yeézu.16Amaandiko Matakatíifu gaandikilwe ha bwoólekeelelezi bwo obuhicha bwa Múungu. Nágo nigagasa ha kweégesa amazima, na ha kubahana abaantu babone kulekela obuzilwa, kubahabula kabalikuhaba, no kuboólekeelela okugololoka omu méeso ga Múungu. 17Amaandiko ago nigakola omuuntu alikumutegeza Múungu aábe yaábeele buligi ligi bwooli, abone kukola buli mulimo oguli muluunzi.
1Omu méeso ga Múungu no omu méeso ga Kristu Yeézu, óogwo alibachwaaziíka abali abalame na abáfwiile, habwo kuba naayiza kutégeka nko Omukáma, niinkulagila éebi: 2Oyolekeelele echigaambo cha Múungu. Oóbe buligi ligi kukola oótyo obuchilo bwoóna bwóona, ha buchilo óobwo obulikukuúndilana no omuli óobwo obutakukuúndilana. Oóbe noohana abaantu, oóbe noobachaahukila no kubatamo echihika, obaneémbelele. Oóbe nooyegesa ha bweegumisiliza bwóona.3Aha nsoonga, nibwiíza obuchilo óobwo abaantu baláaba nibaánga ameégeso ga amazima. Baleékaangwa kukulaatila okuligila kwáabo kwoónka, na bityo, nibatoóza abeégesa béenzi bo kubeégesa áago balikweenda bagahulile. 4Balaáleka kuhuliliiza amazima, na balaákulaatila emigani ze ebisuba za kala. 5Náho íiwe, ozile okwiibalilila omuli byóona, oyégumisilize ebyaágalazo, okole obuheéleza bwo kukúmuucha Empola Nzima, ozile kuluunzi omu buzáana bwaawe bwóona6Niinkugaambila ago, ha kuba enságama yaanze eli héehi kuheélezwa nke echitáambo che evíini ahi itaámbilo.* Omwáanya gwaanze gwo kufwa gweélilila héehi. 7Nkalwaana endwaana nzima, oluzeendo nduhikize, káandi mbiíkile amazima go okwiikiliza. 8Obuchilo óobu, Omukáma Yeézu ambiikiile endezi ya amazima, áago weényini niwe omulamuzi owa amazima aleéza kuziímpa echilo cho kusubakwe. Tíwe íinye nyeénka, náho na abáandi bóona áabo abalikutegeza aha ngoonzi.9Timoteo, oteho echihika, oyize hali íinye bwaangu, 10ha kuba Dema akaansíga. Weényini akanulilwa amagaambo ge éensi, yaálamula kuzeenda Teesalonike. Náwe Kresike azeenzíle Galatia, na Tito azeenzíle Dalimatia.11Luka weénka niwe asigeele hamo ne éenye aha. Mbwéenu, koóleeza kunu, oyize na Mariko, ha kuba naagasa kuba omuhweezi waanze omu buheéleza bwa Múungu. 12Nkasiindika Tikiko azeénde óokwo omu iboma lya Efeso. 13Koóleeza, oyize ne ebebo yaanze éezo nkasiga hali Karipo okwo omu iboma lya Turoa, hamo ne ebitabu, muno muno éebyo ebye eémpu.14Alekisanda ogwo omuhéesi wa masaba, ankoliile kubi muno. Omukáma alaámusubiza kwiingana ne ebikolwa byoómwe. 15Neewe káandi, oyélige náze, ha kuba akagahakanisa bwooli ameégeso géetu. 16Omu kweétoonganila kwaanze ha ntúlo yo kubaanza, talabeeleho no óobu oómo ogwo ayaayemeeliile olubazu lwaanze, bóona bakaannagilana. Niinsaba Múungu aleke kubapeetela echiheno éecho.17Náho Omukáma akaba ali hamo neenye, akaambonesa obuhicha bwo kwoólekeelela Empola Nzima yóona, kubabonesa Abanyamahaángaa bóona babone kuhulila. Akaanchuúngula omu lufu nko kuluga omu kanwa ke engaanza. 18Niinsoomboókelwa nka nikwo naazeendelela kuunchuúngula íinye kuluga omu buzilwa bwoóna bwóona no kuunyékomya kuzima kuhicha naáhika omu bukáma bwoómwe bwo omu igulu. Akuzibwe Omukáma obucha no obuchiile! Amina.19Omwaángaluche Akila na mukazíwe Prisila, hamo na abe eéka ya Onesiforo. 20Erasto weényini akasigalila omuli Korinto. Torofimo náwe nkamusiga Mileto, akaba ali omulwéele. 21Óobu, ozile bwiila kwiiza gutakahikile omuhaanguko ogwo ogwe embého. Eubulo, Pudensi, Linusi, na Klaudia, hamo na abeekiliza bazeenzi béetu bóona, nibakwaángalucha. 22Omukáma aábe hamo no omwooyo gwaawe. Embabazi yoómwe eébe hamo ne emwe mwéena.
1Olwandiko oolu ninkwaandikila iinye Paulo omuhalila wa Mungu na entumwa wa yeeze kristo, nkatumwa habwo kukumanyisa aabantu batoziibwe na Mungu. babona kumwikiliza na kugasombokelwa amazima habwa kristu. Amazima aago nigaboleka kugomokola Mungu. 2Na nigaba itegezo lyo buami bwa buchiile wenyini mungu akatweesagiza omulami obwo,buluga butakabandize obuchilo, nawe tazila bisuba. 3Mbwenu habuchilo bwoome alamwile kwoolekwa butumu empola yoomwe nzima. Nawe muungu omuchunguzi wetu akalagila nkokwo, nhaabwe emilimo yo kweegesa empola eezi.4Niikwandikila iiwe Tito mwaana waanze wa amazima omu kwikiliza ookwo tulikukoba hamo embabazi no obuhoolo kuluga hali mungu, taata na hala kristo yeezu omuchunguzi weetu, zibe hamo neewe. 5Kanaalugilayo ookwo kirete nkasuba iiwe kusigaliyo obone kutaho kuzima aago amagambo agandi agasigile, hamo no kutooza abanyampala be ekelezia,omuli buli muzihwa. nkokwo na kwoolekelile.6Omunyampala waekelezia nayeendelwa kuba omuuntu oogwo ateena kutuzilwa abe iiba wo omukazi oomo weendelea, abaana boomwe babe abekiliza, bataakuba abazilwa nali abatakukoondokele. 7Weenyini niwe omwoomelelezi, nayeendelwa aabe omuntu oogwo atakutuzilwa, ha kuba ahweele emilimo ya mungu, Ataakuba omuuntu oogwo ayine ihagi, ateena biniga atali omutamizi, atali omusaambe, kaandi tuunku mbi yo kuboonesa empilya.8Naho aebe omufula, oogwo naasemelezwa na mazima, wo kweetegeleza we'entungwa nzima,omutakatifu owe okweetegeka. 9Aabe nakweeta kuzima amagambo ga amazima'nka nikwo yayegesiibwe aaha niho yakahiicho kubakomeza aabantu aha meegeso aago ago amazima no kubasiiga aabo abali kugahiinyoza.10Niikugambila intyo ha kuba aaho kirete bahiho abaantu beengi, abo abatali abkoondoki, boonyini nibagaamba empola eziteene ne mugaso, kaandi na ababeehi, muno muno na aabo abalugilili omu dini yaabo ye echiyahudi, aabo baantu ni lwaampaka abaagile kweegesa. 11Hakuba, nibahabisa aabantu omumazu meenzi nibolekelelwa empola eezo zitakuhikililwa kweegeswa babone kubonesa empilya zo abuhwaaha.12Akaliho omuuntu oomo wa amaagezi, oogwo muuntu akagamba abakirete na abateezi be ebiisuba ebilo byona, bali nke enyameeswa zililuluhile, kandi nabaalenga kandi beena omuhaanka. 13Amagambo aagi ne aagamazima, habweecho, baboone kukoomela amegeeso ga amazima.14Baleke kweetegeza emigamiza abayahudi ezitaazilamo na mugaso ne ebilagilo bya abaantu kwoonka aabo abalekile amazima.15Mbweenu, musombookelwa nka nikwo, ha abaantu abeena omwooyo gulikweela omumeeso ga mungu, ebiintu byoona, byeliizwe , naho ha abaantu abalofo abatekumwiikiliza mungu, ebiintu byoone omuli boonyini ne ebilofo, hakuba ebiteekuzo byaabo ne emiganya yaabo eyiizwile obulofu. 16Boonyini ni bagaamba nkokwo nibamuso ombokelwa muungu,naho ebikolwa byaabo ni byoleeka nka nikwo niba mwaanga. Abaantu aabo nibatamisana tibakumkondokela. Tibakugusa ha chigaambo choone choone echizima.
1Naho iwe ogagambe ago agalikuzendana na kwelekezibwa okulikwikiliza. 2Abanyampala babe no kwibalilila, ishima, amasala, no kwikiliza kuzima, mukwiyenda, nomukweyomeleza.3Bintyoni abakazi abakekulu ni batakuba abanyegani. Lwampaka batakuba abatamizi. 4Nibendelwa kwegesa agali mazima babone kubahani abalakazi mu masala, kubenda bebabo na abana babo. 5Nibendelwa kubegesa kuba na masala no kukola kuzima enzu zabo echigambo cha chitakuzumwa.6Omulyebyonyini mubahe omuganya abasigazi babe na masala. 7Omukalibatile kenyu kona mwikole imwehanu kuba ensuso omumilimo mizima, omukwegesa mwoloke ishima. 8Mungambegambe empola inzima ezitene buka, wenawena alikukuhakanisa agole habwokuba tayine chona na chona echibicho kukugamba.9Abahulila babatine bakama babo muli buli chintu. Nibendelwa kubanuliza tikubahakanisa. 10Batakuba abebi, naho nibendelwa kwoleka eimani inzima. Omukazendele kona bakusemeze ekwegesa kwetu kwo kumgamba mungu omchunguzi wetu.11Habwokuba, echiganyizi cha mungu chibonekene ha bantu bona. 12Nitegesibwa kugaleka amagambo agatali ga mungu, ne ntunku zo omnsi. Nitwegesibwa twikale omu masala na omubuteka na omumihanda ya mungu mu buchilo obu. 13Obuchilo nitwesiga kwanankula obwisigo bwetu bwo omgisa. kubonekana kwi ikuzo lya mungu wetu mkulu no omchunguzi wetu yeezu Kristu.14Yeez akesohoza wenyini ha bwechwehanu, abone kutuchungula kuluga omubiheno no kutwoza ha bwomwe, abantu bunanka abenamba yo kukola emilimo mizima.15Gagambe no kugakomenteleza amagambo ago.ohanekwo obutegeki bwona, otakwikiliza omuntu wena wena akugaye.
1Obezukize kwichesha habebembezi no obutegeki, kubatiina no kwikiliza buli mulimo omuzima. 2Obezukize batamkolela omuntu wena wena ebibi, baleke kwilipa babahe omwanya abantu awandi balamle, nokweleka okwichesha ha bantu bona.3Habokuba ichwe nechwe tukaba twine ebetekuzo bibi ni imanyi.Tukaba tubuzile tukakolwa kuba abazana habwe etunku nyingi ne raha.Tukekala omwibuba no omubibi.Tukatamisa nokwitamisa.4Naho obuchilo echiganyizi cha mungu omuchuguzi wetu ne engozi zoomwe, ahabantu, kizabonekene. 5Ekaba etali omubikolwa byetu byo buteka ebyotwakozile. Naho atatuchugula aha chigamizi choomwe. Akatuchugulula ha kutwoza kwo kuzwala obusha omukukolwa obusha umumoyo mtakatifu.6Mungu akasesa omwoyo mtakatifu ahalugula yetu kuhingula ahali yeezu kristu omuchunguzi wetu. 7Akakola ati katubeba twapetilwe obuteka bwomwe tube bamo mu buzima bwe bilobyona.8Ezi ne empola zimanyikile.Ninyenda mgagambeha kwetegeleza amagambo aga, Abo abalikumwikiliza mungu babe no kwikiliza aha milimo mizima mungu ogwoyatile omimeso gaho. Amagambo ago ni mazima gena faida nabwa abantu boona.9Naho mlekane ne bigambo byo bufela, kusingangana nokutelarisa, ebigambo ebi tibine nsonga. 10Mmwange wenawena alikuletelela kwisolola mulimwe. Kamlamwankamila kamoyo nali kabili. 11Mmanye nkanikwo omuntu nkogwo yagulekile omuhanda mzima kandi nakola ebiheno. nokwichwazika weka.12Kindamtuma owawe antemi nali tikiko, yanguha oyize owanze Nikopoli aho ndamwile kwikila ha buchilo bwembeho. 13Yanguha omutume zena omusomi we sheria, na Apolo atakuchehelwa ne echintu.14Abantu betu ni twampaka beyegesa kwiyagaluza ne emilimo mizima ezilikuleta ebinto ebilikwendwa batakwiza kuba abatukuzala emisumo.15Boona abali hamo nenye nibakwangalucha. Bangaluche boona abalikutwenda omukwikiliza. Empola zibe newe mwena.
1Iinye, Paulo, embohe habwo kwoolekeelela Empola Nzima habwa yeezu kristu, niinkwaandikila iiwe Filemoni. Inye na mudugu weetu Timotea, Nitukwaangalucha iiwe engaazi yeetu, no Omukozi muzeenzi weetu. 2Ntumwaangalucha na Munyaanyechwe Afia, no omulwaani muzeenzi weetu Arikipo,hamo naabeekiliza boona aabo abalikweekobya omukayaawe 3Embabazi no buhoolo kuluga hali isiichwe Muungu na Omukama Yeezu kristu zibe hamo neemwe.4Buli kukusabila, Mba niimmusiima Muungu. 5Habwokuba niinhulila nkanikwo noozeendelela kumweesiga Omukama yeezu no kuzila engoonzi ha abatatiifu boona. 6Okwiikiliza kwaawe kukukozile oobe no obumo a abaandi oobu niinsaba nka nikwo obumo oobwo bukole emilimo omuliiwe hakumanya amazima goona aago. tulikweendelwa kukola omuli Yeezu Kristu. 7Mweene wetu, engoonzi zaawe ziimbonesize amanulilwa mahaango no kuungumya muno,habwo kuba osemeliize emiganya ya abatakatiifu.8Habweecho, noolunyina obuzizi kuluga ahali Kristu bwo kukulagila eecho olikweendelwa kukola, tinkukola ntyo. 9Naho habwe engoozi mbweene ni kuzima nkusabe iinye Paulo omunyaampala kaandi embohe habwa Kristu yeezu.10Niinkusaba echigaambo chimo habwa Onesimo,weenyini ninka mutabani waanze, neenye ndinkeiise, habwo kubanka muzaala abone kumwiikiliza yeezu Kristu, obuchilo naabele ndyo omwiibohelo. 11Aaho olwaambele, weenyini akaba atakukugusa naho oobu naakugusa iiwe bwooli, nooluneenye. 12Oobu niimmusubya hali iiwe weenyini niwe enfula yaanze. 13Kaandi naakaayeenzile ayikale neenye,kuba abone omwaanya gwo kuumpweela nka nikwo iiwe okwo wakumpwelile, obuchilo ndyo omwiibohelo habwe Empola Nzima.14Naho tiinkweenda kukola echigaambo choona iiwe oteene kwiikiliza.Tiinkweenda kukuhatika nkanikwo ompweele, naho niinyeenda okole ebizima habwe engoozi zaawe. 15Luundi, Onesimo akaluga owaawe ha mwaanya muche kuba oobe naze kaandi buchiile. 16Kubaandiza oobu, weenyini tinko omuhalila kaandi haliiiwe, naho weenyini asaagile omuhalile na ni mudugu weetu we engoonzi.Inye nilimweenda bwooli, neewe noomweenda bwooli kusaagaho, byoona nko omuuntu na nko omudugu aha mukama yeezu.17Mbweenu nu, kubilaabu noleeba nka nikwo iinye nyima obumo neewe, omweenaankule oogwo nkokwo waakunyinaankwiile iinye. 18Na kabilaaba akakuhenela echigaambo choona choona nali noomutoonga echiintu ootoonge iinye. 19Inye nyini Paulo naayandika kwo mukono gwaanze nka nikwo niinkutoonga habwo kuba kwiingana no kwoolekeeleza kwaanze iiwe okachuungulwa. 20Oobu, mudugu waanze onkuundile echigaambo eechi, habwo omukama yeez. Nuliza omuganya gwaanze nka nikwo omudugu umuli Kristu yaakukozile.21Niiankwaandikila aga hakuba niinsoombookelwa nka nikwo, nooyikiiliza. Kaandi nii nsombookwela nka nikwo habwi isima iyaawe nookola kusaaga okwo naasaba. 22Hamo na aago, ondoongeze ahokwiikala, habwo kuba niintegeza nkanikwo aha kusaba kweenyu Muungu naanzuna mbone kwiizayo ookwo.23Empafra oogwo abohilwe hamo neenye habwo Kristu yeezu naakwaangalucha. 24Inkokwo akalaho Marko, Aristarko, Dema, Luka, habhakoozi hamo neenye. 25Embabaazi yo omukama yeezu Kristo ibe haamo no omugaanya gwaawe. Amina.
1Aho kala, Múungu akahooya na besiichwe enkúlu entúlo nyíinzi na aha miháanda míinzi, kulabila aha babáasi. 2Náho óobu, omu bilo éebi byo omuhélo, Múungu yaágaamba ne echwe kulabila ebikolwa byo Mutábani. Kulabila hali weényini Múungu akahaanga éensi, mále Múungu akamutooza ogwo Omutábani abone kuhuungula ebiintu byóona. 3Weényini no obweengelezi bwi ikuzo lya Múungu mále naayoleka butúnu óokwo Múungu aáli. Naaleételela ebiintu byóona kukwaátana hamo habwe echigaambo choómwe echiina obuhicha. Náwe akeésohoza kuba echitáambo cho kwihilaho abaantu ebiheno, yaázeenda omu igulu, yeékala olubazu lwo obúlyo lwo ogwo ali Mukúlu.4Múungu akamukola Omutábani aábe mukúlu kuchila bamaléeka, nko óokwo akamuha obutégeki buháango kuchila obwa bamaléeka. 5Habwo kuba táliho maléeka óogwo Múungu akamugaambila amagaambo áago akamugaambila Yeézu aáti, “Íiwe ni íiwe Mutábani waanze, leélo íinye naaba Iíso.”*
1Ha bwéecho, ni lwaampaka tube méeso bwooli habwa amagaambo áago twahulila, tutaákwiiza kugaleka.2Nitusoomboókelwa nka nikwo empola éezo besiichwe enkúlu bakeenaankula kulabila hali bamaléeka zikaba ziina amagala. Bityo, abaantu bóona abaabeele batakuzikulaatila nali kuzikuza, Múungu akabachwaáziika kwiingana ne ebiheno byáabo. 3Kábilaaba bikakolwa bityo hali boónyini, mbwéenu íichwe nituhicha túta kuchila kuchwaáziikwa, kábilaaba mutakubweemanya obuchuúnguzi bukúlu nko obu? Omukáma Yeézu niwe yabaandize kwaátula obuchuúnguzi óobwo, na abaantu abaabeele nibamuhulila, bakasiinza hali íichwe nka nikwo no obwa mazima. 4Múungu akasiinza nka nikwo empola zoómwe zikaba zili eza mazima ha kwooleka emanyiso, amahano na amagaambo méenzi go kusobeza. Káandi akabagabila abaantu engabilano zo Omwooyo Mutakatíifu kukulaatila ne echihika choómwe.5Nitumanya nka nikwo Múungu talatiilého éensi eénsha, éezo tulikugaamba empola zaáyo, ahaansi yo obutégeki bwa bamaléeka. Náho omuuntu oómo asohweeze buulubona óobu omu Maandiko Matakatíifu nka nikwo, 6“Omuuntu ni chiintu chi no óobu íiwe Múungu omweeteekuze? Omwaana wo omuuntu no oóha no óobu omweemanye? Okamukola kuba muto ahi ikuzo kuchila bamaléeka ha mwáanya mugufu.7Okamukola kuba muto ahi ikuzo kuchila bamaléeka ha mwáanya mugufu. Náho óobu waámuha ikuzo ni isima, 8na Múungu akozile ebiintu byóona bitegekwe na weényini.” Bityo Múungu akamutaho omuuntu kuba aábe naatégeka ebiintu byóona. Ensoonga yaáho ne eéti, chikaba chitaliho echiintu choóna chóona éecho omuuntu talachitegekile. Óobu titukumubona omuuntu naatégeka ebiintu byóona.9Náho nitumubona Yeézu, óogwo Múungu akamukola kuba muto ahi ikuzo kuchila bamaléeka ha mwáanya mugufu. Múungu akakola aátyo, kwoóleka abaantu embabazi zoómwe nka nikwo, Yeézu aáfwe habwa abaantu bóona. Óobu Múungu yaámuha ikuzo ni isima, habwo kwaágalazwa no okufwa kwa weényini. 10Múungu niwe akahaanga ebiintu byóona no kubikola nko óokwo bili. Akeenda kuléeta abeekiliza béenzi omu ikuzo lyoómwe. Ha bwéecho akahikiiliza Yeézu ha muháanda gwo kwaágalazibwa kuba aábe entabuko yo obuchuúnguzi.11Yeézu abakola abaantu kuba abatakatíifu, hamo na abo abakolwa abatakatíifu, bóona Isébo no oómo. Niyo ensoonga Yeézu takubona ensóni kubéeta abo, badugu boómwe. 12Yeézu akagaamba aáti, “Íiwe Múungu, ndaáyatula ebikolwa byaawe hali badugu baanze, ndaazina enzina zo kukusiingiza ahagáti yo omukobo gwáabo.”13Káandi akagaamba aáti, “Niímba niimmutégeza Múungu.”Mále káandi akagaamba aáti, “Íinye ndi aha hamo na abáana áabo Múungu ampeele.” 14Mbwéenu, abáana aba beena emibili ye enyama ne enságama, ha bwéecho Yeézu náwe akeeza ayina omubili nka boónyini. Akakola aátyo, kuba habwo olufu lwoómwe, asiínge amagala gi Isitáani, éelyo eliina amagala go olufu. 15Káandi Yeézu akafwa kuba kubabonesa obweéyagaaluzi abaantu áabo bakaba bali abahálila habwo kutíina olufu omu bulami bwáabo bwóona.16Ha bwéecho, eli butúnu nka nikwo Yeézu taleézile kubazuna bamaléeka, náho akeeza kubazuna abaantu bo oluzáalo lwa Ibrahímu 17Ha bwéecho, akeendelwa kususana nka abeekiliza bazeenzi boómwe omuli góona, kuba aábe Omugabeb Omukúlu ali owe echiganyizi no omweésigwa omu milimo yoómwe omu méeso ga Múungu. Ha bwéecho akahicha kweétaho echitáambo cho kukwaátanisa abaantu na Múungu, kuba Múungu abaganyile abaantu ebiheno byáabo. 18Habwo kuba Yeézu akaleengesibwa no kwaágalala, yaakaáhicha kubazuna áabo balikuleengesibwa.
1Mbwéenu, íimwe beekiliza bazeenzi baanze, áabo Múungu akabatóoza hamo neechwe kuba abaantu boómwe abatakatíifu, muteekuze habwa Yeézu, óogwo ali Entumwa ya Múungu káandi no Omugabe Omukúlu óogwo tulikumwiíkiliza. 2Weényini akaba ali omweésigwa ahali Múungu óogwo akamutooza, nko óokwo Musaa náwe akaba ali omweébeembezi omweésigwa wa abaantu bóona be éenzu ya Múungu, tugaámbe Abaiziraeli. 3Omwoómbeki ahaabwa ikuzo kuchila éenzu éezo yaáyoómbeka. Bityo nyini Yeézu náwe naayeéndelwa kuhaabwa ikuzo bwooli kuchila Musa. 4Buli nzu eyoombekwa no omwoómbeki bunaanka, náho Múungu niwe Omwoómbeki Mukúlu we ebiintu byóona.5Musa akaba ali omuhálila omweésigwa aha baantu bóona be éenzu ya Múungu. Emilimo yoómwe ekaba eli echisusano cha amagaambo áago Múungu yakubasululiile abaantu ahaliíza. 6Náho Kristu, weényini no Omutábani omweésigwa óogwo alikweémeelelela abaantu be éenzu ya Múungu. Ne echwe nibo abo baantu be éenzu ya Múungu, katulaaba nituzeendelela kuhika aha muhélo kuba abagimi no kweébuga omuli áago tulikutegeza.7Ha bwéecho, nitweendélwa kuhuliiliza áago Omwooyo Mutakatíifu alikugaamba aáti, “Leélo, kamulikuhulila iláka lya Múungu, 8mutaákukola emiganya yáanyu kuba egumile, nko óokwo besiimwe enkúlu bakaba nibaánga kweébeembelelwa neenye, obuchilo baabeele nibaandeengesa omu iluungu lyo obwoóma.9Omu iluungu lyo obwoóma okwo niho besiimwe enkúlu baabeele nibaandeengesa, no óobu nkabakolela amahano méenzi ha myáaka makúmi aána. 10Ha bwéecho nkasaayila abaantu abo naágaamba nka nikwo, ‘Abaantu aba nibaánga kuungomookela ebilo byóona, tibakweenda kusoombookelwa no kukulaatila emiháanda yaanze.’ 11Bityo nkanigahala no kulahila, naágaamba nka nikwo, ‘Tiíndibakuúndila nakáti áabo baantu kutaaha ahaantu ho kuhuúmula, áaho ndoongize habwa boónyini.’”12Íimwe beekiliza bazeenzi baanze, mube méeso, kuba ataákwiiza akabaho omuuntu weéna wéena omuli íimwe óogwo ayina omuganya gwo obuzilwa, atakwiikiliza, mále alikwaanga kumukulaatila Múungu óogwo ali omulame. 13Kwoónka mweegumye omuuntu na muzeenzíwe buli chilo éecho tulikwéeta túti “Leélo,” kuba ataákwiiza akabaho omuli íimwe omuuntu weéna wéena owo muganya gugumile habwo kuba abeéhilwe ne ebiheno.14Habwo kuba nitukobana na Kristu katulaaba nituzeendelela kumweésiga kuhika aha muhélo, nko óokwo tukaba nitumweesiga aha bubaandizo. 15Mwiizuke áago agaándikilwe omu Maandiko Matakatíifu gáti, “Leélo, kamulikuhulila iláka lya Múungu, mutaákukola emiganya yáanyu kuba egumile, nko óokwo besiimwe enkúlu bakaba nibaánga kweébeembelelwa neenye.”16Mbwéenu, ni baantu chi áabo baáhuliile iláka lya Múungu, náho baáyaanga kweébeembelelwa náze? Ngási, tibo bóona áabo abaabeele nibeebeembelelwa na Musa kuluga omu nsi ya Miísiri? 17Káandi, ni baantu chi áabo Múungu yaásayiile ha myáaka makúmi aána? Ngási, tibo áabo bakakola ebiheno, bakáfwa omu nsi yo obwoóma? 18Káandi, ni baantu chi áabo Múungu yaalahíile nka nikwo talibakuundila nakáti kuza ahaantu ho kuhuúmula áaho yaaloongize habwa boónyini? Ngási, tibo áabo bakáanga kumukoondookela? 19Bityo nitusoomboókelwa nka nikwo abo baantu bakalemwa kuza ahaantu ho kuhuúmula, habwo kuba bakáanga kumwiíkiliza Múungu.
1Mbwéenu, omulago gwa Múungu aha baantu kuza ahaantu hoómwe ho kuhuúmula guchiliho. Ha bwéecho tweélige, ataákubáho omuuntu weéna wéena omuli íimwe óogwo alaalemwa kutaaha ahaantu áaho. 2Íichwe tukoolekeelelwa empola nzima habwa ahaantu ho kuhuúmula nko óokwo besiichwe enkúlu nábo bakoólekeelelwa. Náho empola ezo tizilabahweelile choóna chóona, habwo kuba bakahulila kwoónka ezo, batéena kuziíkiliza.3Ha bwéecho, Múungu akagaamba aáti, “Nkanigahala no kulahila, naágaamba nka nikwo, ‘Tiíndibakuúndila nakáti áabo baantu kutaaha ahaantu ho kuhuúmula, áaho ndoongize habwa boónyini.’” * Náho íichwe áabo tulikumwiíkiliza Múungu, tulaátaaha ahaantu áaho ho kuhuúmula. Múungu akagaamba nka nikwo abáandi abo tibalitaahamo, nóobu akaba yaámazile emilimo yoómwe yóona kulugiilila kuhaangwa kwe éensi. 4Niingaámba iíntyo, habwo kuba ahaantu bunaanka omu Maandiko Matakatíifu eyaandikilwe habwe echilo cha musaanzu eéti, “Echilo cha musaanzu, Múungu akahuúmula, yaleka kukola emilimo yoómwe yóona.”* 5Náho omu Maandiko Matakatíifu olugulu áaho, Múungu akagaamba aáti, “Nkanigahala no kulahila, naágaamba nka nikwo, ‘Tiíndibakuúndila nakáti áabo baantu kutaaha ahaantu ho kuhuúmula, áaho ndoongize habwa boónyini.’”6No óobu besiichwe enkúlu bakaba bali abo kubaanza kwoólekeelelwa empola nzima yo kuhuúmula, náho bakalemwa kutaaha ahaantu áaho, habwo kuba bakaba batakumugomookela Múungu. Ha bwéecho, abaantu abáandi baátaaha ahaantu áaho ho kuhuúmula. 7Múungu akahooya habwe echilo echo emyáaka míinzi besiichwe enkúlu kibálemilwe kutaaha ahaantu áaho. Akagaamba kulabila aha mukáma Daudib amagaambo áago yaágaambile aha lugulu aho aáti, “Leélo, kamulikuhulila iláka lya Múungu, mutaákukola emiganya yáanyu kuba egumile.”8Káyaakubeele Yoshua abahikize abaantu ahaantu ho kuhuúmula, Múungu tiyaákugaambile káandi habwe echilo echíindi cho kuhuúmula. 9Ha bwéecho, hachiliho obuchilo bwo kuhuúmula nke éecho chilo che Endaálikizo aha baantu ba Múungu. 10Omuuntu weéna wéena óogwo alikutaaha ahaantu áaho ho kuhuúmula áaho Múungu yaaloongize, naahuumula kuluga omu milimo yoómwe, nka nikwo Múungu yaáhuúmwiile obuchilo káyaamazile emilimo yo kuhaanga éensi. 11Ha bwéecho, tweégumisilize kutaaha ahaantu áaho ho kuhuúmula. Tube nitukola tútyo, kuba ataákwiiza akabaho omuuntu weéna wéena wo kusiingwa kutaahámo habwo kuleka kumugomookela Múungu, nko óokwo besiichwe enkúlu bakakola.12Echigaambo cha Múungu ne echiláme mále chiina amagala kuchila olubaadi lwóona lwóona lwo obwóozi enkási zóona ibili. Nko óokwo olubáadi niluhicha kumuchumita omuuntu kuhika aha magúfa goómwe, nikwo bityo káandi echigaambo cha Múungu nichihicha kuchumita omuuntu, chikataaha bwooli omuunda omu muganya gwoómwe, chikafuundula áago alikuteékuza na áago alikweenda. 13Tichiliho echihaángwa choóna chóona echo obweeseléke omu méeso ga Múungu. Ebiintu byóona bili butúnu omu méeso goómwe, na hali weényini nitweendelwa kusoomboola ebikolwa byéetu byóona.14Mbwéenu, twiine Omugabe Omukúlu óogwo akazeenda no kutaaha omu igulu, Yeézu Mutábani wa Múungu. Ha bwéecho, tukwaatilile áago tulikwiikiliza. 15Omugabe Omukúlu ogwo niwe alikumanya okweélemwa kwéetu, habwo kuba akaleengesibwa habwe emiháanda yóona nke echwe, náho weényini talakozile biheno. 16Mbwéenu mále tuchiílilile echitébe cho obutégeki aha bugimi kuba tuhaábwe echiganyizi no kubona embabazi yo kutuzuna obuchilo bwe ennáku.
1Buli mugabe omukúlu atoozibwa kuluga aha baantu bazeenzíbe, kuba ayemeelelele amagaambo ga Múungu habwa abaantu. Káandi weényini amusoholeza Múungu echigabo ne echitáambo habwe ebiheno bya abaantu. 2Omugabe omukúlu yaakaáhicha kubazilila embabazi abaantu áabo abalikuhena batéena kumanya, habwo kuba weényini náwe no omuheni. 3Niyo ensoonga naayeéndelwa kusohoza ebitáambo habwe ebiheno byoómwe, nko óokwo asohoza ebitáambo habwe ebiheno bya abaantu abáandi.4Táliho omuuntu óogwo yaakuhicha kweéha weényini isima lyo kuba omugabe omukúlu, náho Múungu niwe amutooza nko óokwo akamutooza Haruni. 5Bityo nyini, Kristu náwe taleloondeliile weényini isima lyo kuba Omugabe Omukúlu, náho Múungu niwe akamutooza no kumugaambila nkokwo, “Íiwe ni íiwe Mutábani waanze, leélo íinye naaba Iíso.”6Káandi akagaamba ahaantu aháandi omu Maandiko Matakatíifu aáti, “Íiwe ni íiwe omugabe wo obucha no obuchiile, nko óokwo Melikizedeekib akaba ali.”7Obuchilo Yeézu akaba ali omu nsi ezi, akasaba no kumutoozela Múungu, káandi akamulilila aha mpámo na amaziga, habwa Múungu óogwo ayina obuhicha bwo kumuchuúngula kuluga omu lufu. Múungu akamuhulila habwo obuchuleezi bwoómwe omu méeso goómwe. 8No óobu Yeézu akaba ali Mutábani wa Múungu, akeeyega kumukoondookela Múungu habwe ebyaágalalo éebyo bikaba nibimwizaho.9Habwa ago, Múungu akamukola Yeézu abe Omugabe Omukúlu ahikile, alikusohoza omuháanda gwo kuchuúngulwa obucha no obuchiile habwa bóona áabo abalikumukoondookela. 10Múungu akamutaho kuba Omugabe Omukúlu nko óokwo Melikizedeeki akaba ali. 11Twiine amagaambo méenzi go kuhooya habwa weényini Yeézu kuba Omugabe Omukúlu, náho chigumile kubasoomboolela habwo kuba íimwe muli abaléenga bo kugahuliiliza.12Aha mazima, no óobu kuhika obuchilo óobu íimwe mwaakayeendiilwe mube abeégesa, náho mucháali nimweendelwa mube no omuuntu wo kubeégesa káandi ameégeso go okubaanza ge echigaambo cha Múungu! Mbwéenu íimwe, muli nka abáana abacheche áabo balikweendelwa banywe amáta goónka na ti byookulya ebigumile. 13Habwo kuba omuuntu óogwo alikutúula omu kunywa amáta goónka achili omwaana omucheche, takazizile obumanyi bwo kusoombookelwa amagaambo amazima na amábi. 14Kwoónka abaantu abakúlu nibo balya ebyookulya ebigumile. Abo baantu beéyegile kuchilanisa ebizima ne ebíbi.
1Ha bwéecho, tutaákusubamo buchiile ameégeso ago aga ha bubaandizo agalikweégeswa habwa Kristu, náho tuseémbe entége no kweégumisiliza omu kuzeendelela kweéyega, tubone kuhicha kuba abaantu áabo abaákuzile omu kwiikiliza. Tutaákwoombeka káandi oluhazo lwa ameégeso go kulekelela ebikolwa éebyo ebileetelela olufu na ameégeso go kumwiíkiliza Múungu. 2Tutaákuba nitusubiilila kweéyega ameégeso go obubatizo, go kubateelaho abaantu engalo, go kuzooka kwa abáfwiile na go omuchwaáziiko oguleeta ennáku zo obucha no obuchiile. 3Múungu kaálaayeénda, tulaázeendelela kukula no kukomeela omu kwiikiliza.4Kuba, baliho abaantu áabo abaaheelwe omwaanga gwo kusoombookelwa amazima áago agalikuluga ahali Múungu, bakakolwa kuba bámo no Omwooyo Mutakatíifu. 5Mále bakabonesa kusoombookelwa obuluunzi bwe echigaambo cha Múungu na amagala go obuchilo óobwo Múungu alitégeka éensi eénsha. 6Kwoónka óobu baálekileho kumwiíkiliza Múungu. Titukuhicha kubasubya abo baantu batamwe ebiheno byáabo no kumuhiindukila Múungu. Ha muháanda gwo kumwáanga Mutábani wa Múungu nibamubaámba káandi entúlo ya kábili no kumugóola ha bwéelu!7Abaantu abáandi bali nki itaka, elilikugweelwa enzula nyíinzi no kulába emimelo éezo elikugasila abalimi baályo, itaka elyo nilifúuhwa na Múungu. 8Náho abáandi bali nki itaka éelyo elizáala amáhwa no omwáata, tilimugasa choóna chóona omulimi, Múungu alichéena. No omuhélo gwaályo no kwoochibwa omu mulilo.9Enfula zaanze, nóobu tuláaba twabaandikila amagaambo agazaazaheele, twiine obweétegeeleza nka nikwo nimukola ebikolwa bizima ebilikwooleka nka nikwo muchuungwiílwe. 10Ha kuba Múungu no owa amazima, tiyaákuhicha kweebwa ebikolwa ebizima éebyo mukozile, mále tiyaákuhicha kweebwa engoonzi záanyu hali weényini éezo mulikwooleka ha muháanda gwo kubazuna abeekiliza bazeenzi báanyu kulugiilila aha bubaandizo kuhika óobu.11Ne echwe nitweénda bwooli nkokwo buli oómo wáanyu azeendelele kwooleka echífu echo nyini kuhika aha muhélo. Niho muláaba no obweétegeeleza bwo kubonesa éecho mulikutegeza. 12Mutaákuba abaléenga, náho mube nka áabo abalikwiikiliza omu kweégumisiliza. Abo nibenaánkula áago Múungu akalagana kubaha.13Mbwéenu, obuchilo Múungu akaha Ibrahímu emilago, akalahila ahi izíina lyoómwe weényini, habwo kuba talabeeleho weéna wéena óogwo akaba ali mukúlu kumuchila weényini. 14Múungu akamugaambila Ibrahímu aáti, “Mazima ndyaákufuuha no kwoongela bwooli oluzáalo lwaawe.” 15Ibrahímu akatégeza no kweégumisiliza yaábonesa góona áago Múungu akamweésagiza.16Kábalaaba abaantu nibalahila, nibalahila ahi izíina lyo omuuntu óogwo ali mukúlu kuchila boónyini. Mále okulahila okwo nikwooleka nka nikwo góona áago balikugaamba na aga amazima. Kukola oótyo nikumala okuzogootana. 17Bityo nyini Múungu náwe akasuumba emilago yoómwe ha muháanda gwo kulahila. Akakola aátyo, habwo kuba akeenda kwoóleka butúnu aha baantu áabo baleénaankula áago akabalaganila nka nikwo, talihiindula echihika choómwe. 18Mbwéenu, Múungu akakola ebiintu bibili ebi, omulago no omulahi, hali ebyo weényini Múungu talihiindula echihika choómwe nakáti, habwo kuba weényini ti mubeehi. Akakola ebiintu ebyo bibili, abone kututiimbya muno omuganya, íichwe áabo twiilukiile hali weényini tubone kuba ni itegezo habwa amagaambo áago agalikwiiza.19Twiinabwo obweésige óobu nke enaanga éezo ekwaatilila obwáato butatwaalwa no omuyaga. Obweésige obwo ni Yeézu, óogwo akataaha ahaantu ahatakatíifua ahali enyuma yi ichiíngilizo. 20Weényini Yeézu yeébeembiile kuzamo óomwo ha bwéetu. Náwe yaábeele Omugabe omukúlu wo obucha no obuchiile nko óokwo Melikizedeeki akaba ali.
1Melikizedeeki óogwo akaba ali omukáma wo omu muzihwa gwa Salemu. Káandi akaba ali omugabe wa Múungu Óogwo Ali Olugulu ya Byóona. Melikizedeeki akabugana na Ibrahímu obuchilo Ibrahímu akaba naaluga omu ichúmu. Ibrahímu akaba alweene na abakáma no kubasíinga. Niho Melikizedeeki aba yaámufúuha Ibrahímu. 2Náwe Ibrahímu akasohoza echinogóka chimo che ikúmi che ebiintu byóona no kumuha Melikizedeeki. Mbwéenu, izíina eli Melikizedeeki, ensoonga yaályo ne eéti, “Omukáma wa amazima.” Káandi izíina lyo, “Omukáma wa Salemu,” eliina ensoonga yo, “Omukáma wo obuhóolo.” 3Empola ze eése na nyina, ne ezo olugaanda lwoómwe, tizilaandikilwe, empola zo okuzaalwa kwoómwe no okufwa kwoómwe názo tizilasoombweelwe. Naasusana na Mutábani wa Múungu, weényini no omugabe wo obucha no obuchiile.4Muteekuze óokwo Melikizedeeki akaba ali mukúlu! Kuhicha isíichwe enkúlu Ibrahímu akamuha echinogóka chimo omuli ikúmi ye ebiintu éebyo akanyaga omu ndwaana yi ichúmu. 5Kwiingana ne ebilagilo bya Musa, abaantu bóona kuluga omu lugaanda lwa Abaláawi abali abagabe, nibeendelwa kwiinaankula echinogóka chimo che ikúmi kuluga omu biintu bya Abaiziraeli bazeenzi báabo. Ni bityo no óobu bóona nibaluga hali isabo enkúlu oómo Ibrahímu. 6No óobu Melikizedeeki talugiíliile omu lugaanda lwa Abaláawi, náho akeenaankula echinogóka chimo che ikúmi kuluga ahali Ibrahímu. Mále Melikizedeeki yaámufúuha Ibrahímu, óogwo niwe akeenaankula emilago ya Múungu7Na amazima nka nikwo, óogwo alikufuuha niwe mukúlu kuchila óogwo alikufuuhwa. 8Káandi abagabe kuluga omu lugaanda lwa Abaláawi áabo balikwiinaankula echinogóka che ikúmi, na abaantu áabo balikufwa, náho Melikizedeeki óogwo akeenaankula echinogóka che ikúmi kuluga ahali Ibrahímu, naasiinzwa nka nikwo ali mwooyo. 9Ha bwéecho tukaáhicha kugaamba nka nikwo, no óobu Láawi óogwo abaantu bo olugaanda lwoómwe beenaankula echinogóka che ikúmi, náwe akaheéleza echinogóka choómwe che ikúmi, kulabila ahali iíse enkúlu Ibrahímu. 10Niingaámba iíntyo, habwo kuba obuchilo Ibrahímu akabugana na Melikizedeeki, ogu Láawi akaba achaali atakazéelwe, akaba achaali achili omu nyugunyu ze iíse enkúlu Ibrahímu.11Abaiziraeli bakaháabwa ebilagilo bya Musa, ne ebilagilo ebyo nibilugiílila omu bugabe bwa Abaláawi. Kwoónka noókuba obugabe obwo tibulahikize kuhikiiliza echihika cha Múungu. Ha bwéecho, omugabe oóndi akaba naayeéndelwa, óogwo ali nka Melikizedeeki, abe óogwo atakulugiilila omu lugaanda lwo Omuláawi, Haruni.b 12Káandi kábilaaba obugabe nibuhiinduka, ni lwaampaka ebilagilo nabyo bihiinduke.13Omugabe óogwo alikugaambwa aha no Omukáma wéetu Yeézu óogwo akaba atali Muláawi. Na talabeeleho omuuntu weéna wéena kuluga omu lugaanda lwoómwe ayaabeele yaalaleengesize kukola omulimo gwo kuheéleza ahi itaámbilo. 14Habwo kuba eli butúnu nka nikwo Omukáma wéetu Yeézu akalugiilila omu lugaanda lwa Yuda, nóobu weényini Musa talagaambile choóna chóona habwa abagabe kulugiilila omuli olwo lugaanda.15Mala káandi, amagaambo áago tulikugaamba gali butúnu bwooli, habwo kuba yaábweenwe omugabe oóndi, óogwo ali nka Melikizedeeki. 16Weényini akaba omugabe ti habwo kuba akagololokela ebilagilo éebyo bilikulagila nka nikwo ni lwaampaka obugabe bulugiílile omu lugaanda lwa Abaláawi. Náho abeele omugabe habwa amagala go obulami bwoómwe óobwo butéena muhélo. 17Habwo kuba naasiinzwa aáti, “Íiwe ni íiwe omugabe wo obucha no obuchiile, nko óokwo Melikizedeeki akaba ali.”18Bityo Múungu akeehaho echilagilo echa kala habwa abagabe, habwo kuba chikaba nicheelemwa, káandi tichilabeele no omugaso gwoóna gwóona. 19Habwo kuba ebilagilo bya Musa bikaba bitéena obuhicha bwo kuhikiiliza echigaambo choóna chóona. Náho óobu Múungu atuletiile itegezo eliindi lizima bwooli, éelyo lilikutukola nituhicha kumwiilililaho.20Obuchilo Abaláawi bakaba bateebwaho kuba abagabe, Múungu talabalahiile choóna chóona. Náho obuchilo Múungu akamutaho Yeézu kuba omugabe, 21akalahila, nko óokwo eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu eéti, “Omukáma alahíile, mále talihiindula ebiteékuzo byoómwe nakáti. ‘Íiwe ni íiwe omugabe wo obucha no obuchiile.’”22Mbwéenu, habwo kuba Múungu akamulahilila aátyo, Yeézu niwe akasuumba endaganoc eénsha, éezo eli nzima bwooli kusaaga ezo eyo buchilo bwa Musa. 23Obuchilo obwo bwe endagano ya kala, abagabe bakaba bali béenzi. Tibalazeendeliile kukola emilimo yáabo habwo kuba bakaba nibafwa. 24Náho Yeézu niwe omugabe wo obucha no obuchiile, habwo kuba weényini ali mwooyo obucha no obuchiile.25Ha bwéecho, weényini ayina obuhicha bwo kubachuúngula bwooli abaantu bóona áabo balikuzeenda ahali Múungu kulabila hali weényini. Weényini ali mwooyo obucha no obuchiile, abone kubasabila ahali Múungu obuchilo bwóona. 26Omugabe Omukúlu nko ogwo naayeéndelwa bwooli hali íichwe, habwo kuba weényini no omutakatíifu, atéena ntaambala, mala talakozile chiheno choóna chóona. Múungu akamusoloola kuluga omu baheni, yaámwiimucha kuzeenda omu igulu.27Abagabe Abakúlu bakaba nibeendelwa kusohoza ebitáambo buli chilo, aha bubaandizo habwe ebiheno byáabo, no obuchilo baámazile, bakaba nibasohoza ebitáambo ebiindi habwe ebiheno bya abaantu abáandi. Náho Yeézu talakozile nka abo abagabe abakúlu. Weényini akeésohoza kuba echitáambo habwe ebiheno bya abaantu bóona entúlo eémo yoónka, obuchilo yaáfweeliile aha musalaba. 28Kwiingana ne ebilagilo bya Musa, abaantu bakaba bateebwaho kuba abakúlu ba abagabe, nóobu bakaba bali abaheni. Náho kágwaahiíngwiile omwáanya mula, Múungu ha muháanda gwo kulahila, akamutaho Omutábani kuba Omugabe Omukúlu óogwo amukozile kuba omugololoke omuli byóona obucha no obuchiile.
1Echigaambo chiháango omuli byóona éebyo tulikwaátula nicho éechi: Íichwe twiináze Omugabe Omukúlu aátyo nyini, óogwo ayikéele olubazu lwo obúlyo lwe echitébe cho obutégeki cho ogwo ali Mukúlu, okwo omu igulu. 2Okwo naakola emilimo yo omugabe omukúlu ahaantu ahatakatíifu, omu iheéma lya amazima éelyo omuuntu atalalyoómbekile, náho Omukáma weényini akalyoombeka.3Buli mugabe omukúlu naateébwáho kuba amusoholeze Múungu engabilano ne echitáambo. Bityo nyini Omugabe Omukúlu wéetu ogwo náwe naayeéndelwa aábe ne echiintu cho kumusoholeza Múungu. 4Yeézu yaakuzeendeliile kutúula omu nsi ezi, tiyaákubeele omugabe, habwo kuba omu nsi ezi baliho abagabe áabo abalikusohoza ebitáambo kwiingana ne ebilagilo bya Musa. 5Amagaambo áago abagabe abo balikukola ahaantu ahatakatíifu no omususano kwoónka gwa áago agali omu igulu. Niyo ensoonga obuchilo Musa akaba naayeloónza kwoómbeka iheéma lyo kumulámya Múungu,a Múungu yaámugaambila aáti, “Okole buli chiintu kwiingana no omususano óogwo nkakwoóleka omu ibaanga éelyo lya Sinai.”6Náho Múungu amuheéle Yeézu omulimo gwo obugabe óogwo guli muluunzi bwooli kuchila ogwo gwa abo bagabe ba mbele. Yeézu niwe alikubakwaátanisa abaantu na Múungu omu ndagano éezo eli nduunzi kuchila ezo eyo kubaanza. Káandi endagano ezo eyoombekilwe omu luhazo luluunzi, nikwo kugaamba atuheéle emilago miluunzi bwooli kuchila emilago ze endagano ya kala. 7Bityo endagano yo kutaándika yaakwiihikiiliize, omugaso gwe endagano ya kábili tigwaákuloondiilwe.8Náho obuchilo Múungu yaabweene obuzilwa bwa abaantu boómwe, akagaamba, “Muhuliilíze, íinye Omukáma nii ngaámba, obuchilo nibwiíza, óobwo ndaakola endagano eénsha na abaantu be éensi ya Iziraeli na be éensi ya Yuda. 9Endagano eénsha ezo teliba nke ezo eya kala éezo nkakola na beesabo enkúlu, obuchilo nkabeébeembelela kuzima kuluga omu nsi ya Miísiri. Boónyini tibalabeele abeésigwa omu kweékomya endagano yaanze ya kala. Ezi niyo ensoonga nkabaleka óokwo bali. Bityo nikwo íinye Omukáma ndikugaamba.10Ezi niyo endagano eénsha ezo ndaakola na Abaiziraeli omu bilo éebyo ebilikwiiza, bityo nikwo íinye Omukáma ndikugaamba. Ndyaátamo ebilagilo byaanze omu biteékuzo byáabo, niimbyaandika omu miganya yáabo. Íinye niímba Múungu wáabo, nábo baláaba abaantu baanze.11Talibaho omuuntu weéna wéena óogwo aliba naayegesa muzeenzíwe, nali omuuntu wo kumugaambila mudugu woómwe nka nikwo, ‘Musoomboókelwe Omukáma Múungu.’ Bóona kubaandiza aha muyaánda kuhika aha mukúlu balaánsoombookelwa. 12Habwo kuba ndaábaganyila obuzilwa bwáabo, mala tiíndibiízuka káandi ebiheno byáabo.”13Múungu akazéeta ezi ne endagano eénsha, bityo azikozile endagano yo obutaándiko kuba eya kala. Na choóna chóona echaakusuukile no kuba echikokolo chili héehi kuhwáho.
1Mbwéenu, endagano yo kubaanza ezo ekaba eyina ebilagilo éebyo abaantu bakaba nibabikoondoókela obuchilo bakaba nibamulámya Múungu. Káandi endagano ezo ekaba eyina ebilagilo habwa ahaantu ahatakatíifu ho kumulámya Múungu omu nsi ezi. 2Likoombekwa iheéma habwo kumulámya Múungu. Iheéma elyo likaba liina ebiseenge bibili. Echiseenge cho kubaanza chikaba chiina akakoondo ko kutelekaho emuli ne emeéza yo kutaho emikaate omu méeso ga Múungu. Echiseenge cho kubaanza echo chikaba nicheétwa Ahatakatíifu.3Omu iheéma elyo hakaba heena ichiíngilizo éelyo likaba nilitaáganisa echiseenge cho kubaanza ne echa kábili. Echiseenge cha kábili chikaba nicheétwa Ahatakatíifu ha Ahatakatíifu. 4Omu chiseenge echo hakaba heena itaámbilo lye ezaháabu lyo kwookeza omugaazu. Káandi hakaba halimo Isaandiko lye Endagano éelyo likaba lisiigilwe ezaháabu enkasi zóona. Omu Isaandiko elyo ekaba elimo enyuungu ye ezaháabu, éezo ekaba eyina ebyookulya bya mana.a Káandi omu Isaandiko ekaba elimo enkoni ya Haruni éezo ekaba esebukile amababi ne ebinogóka bibili bya amabáale éebyo bikaba byaándikilwe ebilagilo ikúmi bye endagano. 5Aha lugulu yi Isaandiko elyo bikaba biliho ebisusano bye ebihaángwa bibili éebyo bikaba nibyooleka ikuzo hali Múungu. Ebihaángwa ebyo bikaba biina amanána áago agasweekeliile Isaandiko ahaantu áaho ebiheno biganyilwa. Náho obuchilo obu titwíina olugazi lwo kugasoomboola kuzima góona ago nko óokwo gali6Obuchilo ebiintu byóona ebyo byaámazile kuloonzwa, abagabe bakaba bataahamo buli chilo omu chiseenge cho kubaanza echo echi iheéma no kumukolela Múungu emilimo yo obugabe. 7Náho omugabe omukúlu weénka niwe akaba naayikililizibwa kutaahamo omu chiseenge cha kábili echo, náwe akaba ataahamo entúlo eémo yoónka omu mwáaka. Káandi obuchilo akaba ataahamo, akaba ayeendelwa kuba ne enságama ye ebituungaánwa. Enságama ezo niyo ekaba eli echitáambo ahali Múungu habwe ebiheno byoómwe ogwo mugabe ne ebiheno bya abaantu abáandi éebyo bakaba nibahena batéena kusoombookelwa.8Kwiingana na amagaambo ago góona, Omwooyo Mutakatíifu naatwooleka nka nikwo omuháanda gwo kutaaha Ahatakatíifu ha Ahatakatíifu gukaba gucháali kuchiíngulwa omu baantu abáandi, habwo kuba iheéma lya ha bubaandizo éelyo likaba lichiliho. 9Amagaambo ago góona áago gakaba nigakolwa omu iheéma elyo no omususano habwo obuchilo obu. Neeyoleka nka nikwo, ebigabo ne ebitáambo éebyo ebilikuheélezibwa ahali Múungu, tibikuhicha kwéeza emiganya ya abaantu áabo abalikumulámya Múungu. 10Amagaambo ago nigazeendana ne ebyookulya kwoónka, ensikilizo no okweéyeza emibili, éezo eli amagaambo ga ahéelu goónka. Góona ago gaakaahwéele obuchilo Múungu yaakuhiindwiile ebiintu byóona.11Náwe Kristu akeeza abone kuba Omugabe Omukúlu wa akazeendele akasha akatuleetiile ebigaambo ebizima, éebyo ebyeezile. Weényini niwe alikukola emilimo omu iheéma eliindi éelyo elili lizima mala elihikile kusáaga elyo kubaanza. Iheéma elyo tililakozilwe kwe emikono ya abaantu, ensoonga, iheéma éelyo ti lyo omu nsi ezi. 12Weényini akataahamo entúlo eémo yoónka Ahatakatíifu ha Ahatakatíifu. Talataahilemo omwo ne enságama ye embuzi nali ye enyána, náho akataahamo ne enságama yoómwe weényini, abone kutuchuúngula obucha no obuchiile.13Kwiingana ne ebilagilo bya Musa, abagabe bakaba nibaseeselela enságama ye embuzi ne ye ebimasa ni iízu lye enyána aha baantu abaabeele bali abalofo, babone kweézibwa emibili yáabo. 14Náho enságama ya Kristu eyina amagala bwooli kuchila enságama ye ebituungaánwa ebyo! Weényini akeésohoza ahali Múungu habwa amagala go Omwooyo gwo obucha no obuchiile, abone kuba echitáambo éecho echitéena akatokoozi koóna kóona. Enságama yoómwe niyo elikutwéeza emiganya yéetub habwe ebikolwa éebyo ebilikutuleételela olufu, tubone kumugomookela Múungu óogwo ali omulame. 15Habwe ensoonga ezo, Kristu niwe alikubakwaátanisa abaantu na Múungu omu ndagano eénsha, kuba abaantu áabo Múungu abatoólize, babone obulami bwo obucha no obuchiile óobwo akalagana kubabonesa. Aga gakaáhicha kukolwa gátyo habwo kuba Kristu akafwa, abone kubachuúngula abaantu kuluga omu biheno éebyo bakaba nibakola omu ndagano ya kala.16Kábilaaba omuuntu ayaandikile endagano habwo obuhuunguzi bwe ebiintu byoómwe, áago ayaandikile nke endagano nigakola emilimo kwoónka obuchilo omuuntu ogwo yaámazile kufwa. 17Áago ayaandikile nke endagano tigakuba na amagala kaálikuba achaali ali mwooyo. Náho obuchilo kaálikuba yaámazile kufwa, endagano ezo neéba na amagala.18Niyo ensoonga no óobu endagano ya kala ezo ekaba eyina amagala kwoónka habwe enságama ye ebituungaánwa éezo ekaseeseka. 19Obuchilo Musa yaámazile kubasomela Abaiziraeli ebilagilo byóona bya Múungu nko óokwo byaándikilwe, akatwaala enságama ye enyána ne ye embuzi, yaátulaniza na améenzi. Niho yaásaamulila enságama ezo aha chitabu che ebilagilo na aha baantu bóona, omu kukoza ikoongo elilikutukula elikomilwe ahi itábazi lyo omuti ogukaba nigweétwa hisopo. 20Niho yaábagaambila abaantu bóona aáti, “Ezi ne enságama éezo elikusíinza endagano ya Múungu éezo yaálagiile nka nikwo mube nimuzeekomya.”21Bityo nyini, Musa akasaamulila enságama aha lugulu yi iheéma ne ebiintu byóona éebyo bakaba babikolesa obuchilo bakaba nibamulámya Múungu. 22Kwiingana ne ebilagilo bya Musa, kwiililila buli chiintu nichibona kweézibwa habwo kuseeseka enságama. Kábyaakubeele enságama etalaseesekile, Múungu tiyaákuganyiile abaantu ebiheno byáabo.23Iheéma ne ebiintu byóona éebyo abagabe bakaba babikolesa kusohoza echitáambo, bikaba bili ensusaniso ye ebiintu éebyo ebili omu igulu. Iheéma ne ebiintu ebyo bikaba nibyeézwa habwo omuháanda gwe enságama ze ebituungaánwa, náho ebiintu byo omu igulu nibyeendelwa kwéezwa ne echitáambo echili chiluunzi kuchila enságama ezo eye ebituungaánwa. 24Kristu talataahilemo Ahatakatíifu ha Ahatakatíifu áaho ahoombekilwe na abaantu. Ahaantu áaho no omususano gwoónka gwa ahaantu ha amazima áaho ahali omu igulu. Náho akataaha omu igulu hoónyini. Óokwo naatuneembelela óobu omu méeso ga Múungu.25Omugabe omukúlu ataaha Ahatakatíifu ha Ahatakatíifu buli mwáaka ayina enságama ye ebituungaánwa. Náho Kristu talataahilemo omu igulu abone kweésohoza kuba echitáambo entúlo nyíinzi. Náho akataahamo yeesohoza entúlo eémo yoónka. 26Kábyaakubeele bitabeéle bityo, mbwéenu yaakabeele naayeéndelwa kwaágalala entúlo nyíinzi kulugiilila kuhaangwa kwe éensi. Náho óobu omu bilo éebi byo omuheleeluko, ayizile no kweésohoza kuba echitáambo entúlo eémo yoónka, abone kutwiíhilaho ebiheno byéetu.27Buli muuntu naayeéndelwa kufwa entúlo eémo, no obuchilo kaálikuba yaámazile kufwa naachwaaziíkwa na Múungu. 28Bityo nyini Kristu akasohozwa kuba echitáambo entúlo eémo, abone kwiimucha ebiheno bya abaantu béenzi. Na Kristu aléeza entúlo ya kábili, náho akaziingo áako taliiza kwiiháho ebiheno. Náho aléeza kubabonesa obuchuúnguzi abaantu áabo abalikumuliindilila aha kutegeza ha chihika.
1Mbwéenu, ebilagilo bya Musa no omususano kwoónka gwa amagaambo agasemiile áago agalikwiiza, náho ti amagaambo ago goónyini. Ha bwéecho ebitáambo éebyo abaantu balikusohoza buli mwáaka kwiingana ne ebilagilo ebyo, tibikuhicha nakáti kubéeza abaantu áabo abalikumulámya Múungu. 2Kábilaaba ebitáambo ebyo byaakubeele bibeelize ebiheno byáabo mazima, tibaakuzeendeliile kweéhulila omu miganya yáabo kuba na abaheni. Káandi baakubeele baálekileho kusohoza ebitáambo byáabo, habwo kuba Múungu yaakabeelize entúlo eémo yoónka. 3Náho ebitáambo éebyo balikusohoza buli mwáaka biba nibibeezukiza ebiheno byáabo, 4habwo kuba enságama ye ebimasa ne ye embuzi tiyakuhicha kwiiháho ebiheno bya abaantu.5Ha bwéecho obuchilo Kristu akeeza omu nsi ezi, akamugaambila Múungu aáti, “Íiwe toleénzile ebitáambo nali echigabo, náho oloongize omubili gwaanze gube echitáambo. 6Íiwe tolasemeliizwe ne ebitáambo byo kusiingaalicha, nali ebitáambo habwe ebiheno. 7Niho naágaamba nka nikwo, ‘Íiwe Múungu waanze! Íinye ndi aha, mbone kuba niinkola éebyo olikweenda, nko óokwo eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu ha bwaánze.’”8Okutaándika Kristu akagaamba aáti, “Íiwe toleénzile ebitáambo, echigabo, ebitáambo byo kusiingaalicha ne ebitáambo habwe ebiheno, mále tolasemeliizwe nabyo.” Akagaamba aátyo no óobu ebitáambo byóona ebyo bikaba nibiheelezwa kukulaatila ne ebilagilo bya Musa. 9Niho yaágaamba aáti, “Íiwe Múungu waanze! Íinye ndi aha, mbone kuba niinkola éebyo olikweenda.” Ha bwéecho Múungu akeehaho ebitáambo bye endagano yo kubaanza yaatáho echitáambo cha Kristu. 10Yeézu Kristu akaba naakola éebyo Múungu alikweenda, habwo kweésohoza entúlo eémo yoónka kuba echitáambo chéetu. Habwe ensoonga ezo Múungu atweelize ebiheno byéetu.11Kwiingana ne endagano ya kala, buchiile abagabe baámuheéleza Múungu no kusohoza ebitáambo éebyo nyini entúlo nyíinzi, éebyo ebitakuhicha kwiiháho ebiheno no obuche bwa akáti. 12Náho Kristu akeésohoza entúlo eémo yoónka kuba echitáambo, abone kutwiíhilaho ebiheno byéetu. Weényini niwe echitáambo éecho echihikile obucha no obuchiile. Niho yeekala olubazu lwo obúlyo lwa Múungu. 13Okwo naaliindilila kuhicha obuchilo Múungu abakole ababisa boómwe babe ahaansi ya amagulu goómwe. 14Mbwéenu, habwo kuba Kristu akeésohoza kuba echitáambo entúlo eémo, abakozile kuba abahikilizíibwe omu bucha no buchiile abaantu áabo alikwéeza ebiheno byáabo.15Náwe Omwooyo Mutakatíifu naasiínza hali íichwe nka nikwo amagaambo ago na aga mazima, omu kugaamba nka nikwo, 16“Omukáma Múungu naagaámba aáti, ‘Ezi niyo endagano eénsha éezo ndaakola na abaánze omu bilo éebyo ebilikwiiza. Ndyaátamo ebilagilo byaanze omu miganya yáabo, niimbyaandika omu biteékuzo byáabo.’ ”17Mále Omwooyo Mutakatíifu naagaámba aáti, “Tiíndibiízuka káandi ebiheno byáabo nali ebikolwa byáabo byo obuzilwa.” 18Mbwéenu, kaálaaba Múungu yaámazile kubaganyila abaantu ebiheno, tiheenaho omugaso gwo kusohoza echitáambo cho kwihilaho ebiheno káandi.19Beekiliza bazeenzi baanze, habwe ensoonga ye enságama ya Yeézu tuli abeéyagaalwiile kutaahamo Ahatakatíifu ha Ahatakatíifu titwíina kutíina. 20Habwo omuháanda gwo olufu lwoómwe, weényini akatuchiíngulila omuháanda omusha oguli kutweebeembelela kuza omu bulami, tubone kuhicha kwiilila omu méeso ga Múungu. Ni nko oóti nitulabila omuli elyo ichiíngilizo kutaaha Ahatakatíifu ha Ahatakatíifu. 21Íichwe twiina Omugabe Omukúlu óogwo alikweémeelelela éenzu ya Múungu. 22Ha bwéecho twiilile omu méeso ga Múungu ne emiganya zisemiile éezo elikumwiíkiliza aha mazima, habwo kuba Múungu atweelize emiganya yéetu yo obuzilwa habwo omuháanda gwe enságama ya Yeézu no kutwéeza emibili yéetu na améenzi galikwéela.23Tweégumisilize bwooli kweétegeeleza áago tulikwiikiliza no okweésiga, habwo kuba Múungu óogwo akalagana, no omweésigwa. 24Káandi nitweendelwa kweétiimbya emiganya, kuba tweendane no kweékolela ebizima. 25Tutaákuleka kubugana hamo, nko óokwo abaantu abáandi baálekileho kubugana. Náho tuzeendélele kweétiimbya emiganya muno bwooli, habwo kuba nitusoomboókelwa nka nikwo echilo cho okusuba kwo Omukáma chili héehi.26Katulaaba nituzeendelela kukola ebiheno ha kulamula obuchilo twaámazile kusoombookelwa amazima ga Múungu, mbwéenu tichiliho echitáambo echíindi éecho chaakuhicha kutwiíhilaho ebiheno. 27Náho éecho chilikusigala kwoónka, no kuliindilila habwo obutíini omuchwaáziiko gwa Múungu no omulilo muháango óogwo gulikusiingaalicha abaantu bóona áabo balikumwáanga Múungu.28Omuuntu weéna wéena óogwo akáanga kukulaatila ebilagilo bya Musa, akaba naayítwa obutazila echiganyizi, kábalaaba baalubona bábili nali básatu nibasiínza nka nikwo mazima akozile aátyo. 29Muteekuze óobu! Omuchwaáziiko gulyáaba guta aha muuntu óogwo alikumugaya Mutábani wa Múungu no kubona nka nikwo enságama ye endagano éezo ekamwéeza ti chiintu che ensoonga? Ngási, omuchwaáziiko gulyáaba guta aha muuntu óogwo alikuzuma Omwooyo Mutakatíifu ogwe embabazi?30Nitusoomboókelwa nka nikwo Múungu akagaamba aáti, “Kuliha enzigu no omulimo gwaanze, ne éenye ndaahoolela.” Káandi akagaamba aáti, “Omukáma Múungu alaáchwaaziika abaantu boómwe.” 31Neetiinisa bwooli kugwa omu ngalo za Múungu óogwo ali omulame.32Náho mwiizuke ebilo éebyo óobu mwaábaandize kumwiíkiliza Kristu. No óobu mukaheebwa ebyaágalazo biháango, náho mukaba nimweemela ebyaágalalo ebyo. 33Obuchilo obúundi mukaba nimuzumwa no kwaágalazwa omu méeso ga abaantu béenzi. Obuchilo obúundi mukaba nimubazuna abaabeele nibabonesa ebyaágalalo nkeemwe. 34Mukaba nimubabonela echiganyizi bazeenzi báanyu áabo bakabohwa omu ibóhelo. Mále mukeemela obuchilo mukaakwa ebiintu byáanyu, mukazeendelela kunulilwa, habwo kuba mukamanya nka nikwo mwiina ebiintu bizima bwooli éebyo ebitakuhwa no obuche bwa káti.35Ha bwéecho, muzeendelele kuba no obugimi óobwo, habwo kuba habwo omuháanda ogwo nimwiinaánkula engabilano mpáango bwooli kuluga ahali Múungu. 36Nimweendelwa mube nimweegumisiliza, kuba mube nimukola áago Múungu alikweenda. Bityo, nimwiinaánkula áago Múungu akalagana kubaha. 37Eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu eéti, “Gwaásigeele omwáanya muche bwooli, óogwo alikwiiza, ayize, mále takwiílililwa.38Omugololoke waanze aláaba naatuúla omu kwiikiliza. Náho kaálaaba naaleka kuunkulaatila, omwooyo gwaanze tigulimusemelelwa.” 39Mbwéenu, íichwe tituli nka abaantu áabo abalikuleka kumukulaatila Múungu no kubula. Náho tuli hamo na áabo abalikumwiíkiliza no kuchuúngulwa emyooyo zéetu.
1Mbwéenu, okwiikiliza no okuba no obweétegeeleza nka nikwo amagaambo áago tulikutegeza galaákolwa. Káandi no kwiikiliza nka nikwo amagaambo áago tutakuhweeza ha buchilo obu, na aga mazima. 2Habwo omuháanda gwo okwiikiliza, besiichwe enkúlu bakamusemeleza Múungu bwooli. 3Habwo omuháanda gwo okwiikiliza, nitusoomboókelwa nka nikwo Múungu akahaanga éensi habwe echigaambo choómwe. Akahaanga ebiintu éebyo tulikuhweeza kuluga omuli éebyo tutakuhwéeza.4Okwiikiliza kukaleetelela Hábeeli yaámusoholeza Múungu echitáambo chizima kuchila éecho akasohoza Kaini. Habwo okwiikiliza okwo Múungu akamusíinza Hábeeli kuba omugololoke habwo kwiinaankula echitáambo choómwe. No óobwo Hábeeli akafwa, náho okwiikiliza kwoómwe nikuzeendelela kuba omususano muluunzi hali íichwe kuhicha leélo.5Okwiikiliza kukaleetelela Enoka yaátwáalwa kuluga omu nsi ezi atéena kufwa. Talabweenwe káandi, habwo kuba Múungu akamutwáala kuzeenda omu igulu. Nágo Amaandiko Matakatíifu nigaatula nka nikwo, obuchilo óobwo akaba atakatwéelwe, akaba naamusemeleza Múungu. 6Táliho omuuntu óogwo ayaakuhicha kumunuliza Múungu kábilaaba ateenakwo okwiikiliza. Buli omuuntu óogwo alikweenda kumwiililila héehi Múungu, naayeéndelwa kwiikiliza nka nikwo Múungu abáho na nka nikwo abaha engabilano áabo abalikuloonda kumusoombookelwa.7Okwiikiliza kukaleetelela Núhu yamugomookela Múungu, obuchilo óobwo yaámukaamile aha magaambo agaleéza agakaba gatakabwéenwe. Náwe yaákola esafína kuba abone okuchuúngulwa weényini hamo na abe eéka yoómwe.* Ha omuháanda gwo kwiikiliza okwo, akeéliga na abaantu be éensi áabo batalamwiíkiliize Múungu, kuba bachwaaziíkwe. Káandi, aha muháanda gwo kwiikiliza okwo nyini, Múungu yaámubalila Núhu kuba omuuntu omugololoke omu méeso goómwe.8Okwiikiliza kukaleetelela Ibrahímu yaámugomookela Múungu, obuchilo óobwo akamugaambila nka nikwo alugemo omu nsi yoómwe, azeénde omu nsi éezo Múungu akalagana kumúha. Ibrahímu akalugamo omu nsi yoómwe, no óobu talasoombookilwe áaho akaba naazeénda. 9Okwiikiliza kukaleetelela Ibrahímu kutuula nko omuzenyi omu nsi éezo akalaganisibwa na Múungu. Akaba naatuúla okwo omu maheema nko óokwo batwíile Izáaka na Yakobo, áabo abaakobile hamo emilago ezo nyini. 10Ibrahímu akakola aátyo, habwo kuba akaba naatégeza kutúula omu chikaali chizima che enchilo zóona, omu chikaali éecho weényini Múungu akachiloonza no kuchoómbeka.11Okwiikiliza nikwo kukamukola Sáara kubona obuhicha bwo kutwáala éenda no kuzáala omwaana, nóobwo akaba yaákokweele, habwo kuba akaba naayikiliza nka nikwo Múungu naahikiíliza omulago gwoómwe. 12Bityo, kulugiilila aha muuntu oómo, Ibrahímu, óogwo akaba ali omunyaampala bwooli,a bakazaalwa abaantu béenzi áabo tiwaákuhicha kubapeéta, nke enyenyéezi zo omu igulu nali omusényi gwe enyaanza.13Abaantu abo bóona bakáfwa beene okwiikiliza. Bakáfwa batakahikile kubonesa áago Múungu akaba alageene kubaha, náho omu kwiikiliza bakabona omulago gwa Múungu niguhikiliízwa obuchilo obuliíza mále baánulilwa. Mále bakeegaamba nka nikwo bakaba bali abazenyi na abahiínguzi omu nsi ezi. 14Abaantu áabo balikugaamba amagaambo nka ago, nibooleka butúnu nka nikwo nibeénda kuba ne éensi yáabo boónyini.15Kábaakubeele nibaziteekuza éensi yáabo áaho baálugile, bakubeele baásubileyo. 16Kwoónka abo baantu bakaba nibefúuza éensi éezo eli nduunzi kusaaga, tugaámbe éensi yo omu igulu. Ha bwéecho Múungu takuzila ensóni kwéetwa Múungu wáabo, habwo kuba weényini yaámazile kubaloongeza echikaali cháabo.17Okwiikiliza kukaleetelela Ibrahímu, obuchilo óobwo Múungu akamuleengesa, yaaba buligi ligi kusohoza Izáaka omutábani aábe echitáambo habwa Múungu. Ibrahímu niwe akeenaankula endagano kuluga ahali Múungu, náho akeekiliza kumusohoza omutábani nyakámo aábe echitáambo, 18no óobu Múungu akaba amugaambiile Ibrahímu aáti, “Kulabila ahali Izáaka olaabona enzáalwa áabo balyéetwa abaawe.”* 19Ibrahímu akeekiliza nka nikwo Múungu ayina obuhicha no óobu bwo kumuzoola Izáaka kuluga omu bafwiile. Habwe echo Ibrahímu akamwiínaankula káandi Izáaka, óogwo omu ebiteékuzo bya Ibrahímu akaba ali nka ayaafwíile, náho akazoolwa.20Okwiikiliza kukaleetelela Izáaka yaábafúuha abáana boómwe Yakobo na Esau habwa amagaambo áago galibáho ahaleéza. 21Okwiikiliza kukaleetelela Yakobo, obuchilo óobwo akeelilila kufwa, yaábafúuha abáana bábili ba Yozéfu no kumulámya Múungu kunu asiindamiliile enkoni yoómwe yo kulibatisa. 22Okwiikiliza kukaleetelela Yozéfu, obuchilo óobwo akeelilila kufwa, yaágaamba empola za abatábani ba Abaiziraeli óokwo baliluga omu nsi ya Miísiri. Káandi yaábalagila nka nikwo batwaále amagúfa goómwe no kuzeenda kugaziika omu nsi ya Kanáani.23Okwiikiliza kukaleetelela abazeele ba Musa bakamuseleka Musa aha méezi asatu kuluga obu yaazeelwe. Bakakola bátyo habwo kuba bakabona nka nikwo Musa akazaalwa ali muluunzi, mala tibalatiinile kukoongookela echilagilob cha Farao, omukáma wa Miísiri. 24Okwiikiliza kukaleetelela Musa, obuchilo óobwo akaba ali mukúlu, yaáyaanga kwéetwa mutábani wa muhala wa Farao. 25Akatooza kwaágalala hamo na abaantu ba Múungu kuchila kweénuliza omu biheno ha mwáanya muche. 26Akabona okuzumwa habwa Kristu no obuhite bwooli kuchila kubonesa ensabo yóona yo omu nsi ya Miísiri. Akabona aátyo habwo kuba akaba ategeza engabilano éezo Múungu alaámuha ebilo ebyo ebileéza.27Okwiikiliza kukaleetelela Musa yaalugámo omu nsi ya Miísiri, atéena kutíina echiníga cho omukáma. Akeégumisiliza, habwo kuba akaba nko oóti naamubona Múungu óogwo atabonwa. 28Okwiikiliza kukaleetelela Musa yaálagila Abaiziraeli balye echilo chikúlu cha Paásika. Yaábagaambila basíige enságama enchiinzi ze emilyaango, kuba maléeka óogwo alikusiingaalicha enzaalwa zo obuzigeezo obuchilo alaahiíngula, ataámbuke ataákwiita abáana báabo abo obuzigeezo.29Okwiikiliza kukaleetelela Abaiziraeli baáyaambuka enziba ya Shamu lwa amagulu nko óokwo abaantu balikulibata olugulu ye éensi. Náho obuchilo óobwo Abamiísiri baleengesize kukola bátyo, améenzi gakabasweekelela, baáfwa bóona. 30Okwiikiliza kukaleetelela Abaiziraeli baázoongoloka omuzihwa gwa Yeriko aha bilo musaanzu, ne enkuta zaágwo záagwa. 31Okwiikiliza kukaleetelela Rahabu, óogwo akaba ali omusiihani, talasiingalichiibwe hamo na abaantu áabo abatalamugomookiile Múungu. Akachilachizwa, habwo kuba akanyegeza abatási Abaiziraeli ha buhóolo.32Mbwéenu, ngaámbe chi obusáago bwa ago Tiinyina mwáanya gwo kuteékelela habwo okwiikiliza kwa Gidioni, Baraki, Samsoni, Yefuta, Daudi, Samweeli na ababáasi. 33Habwo okwiikiliza kwáabo, abo baantu bakaba baásíinga endwaana éezo bakaba baálwaana na abakáma be éensi ezíindi. Bakakola amagaambo ga amazima no kwiinaankula áago Múungu akalagana. Bakakoma eminwa ye engaanza. 34Bakalaaza amagala go omulilo. Bakachuúnguka kwíitwa no obwóozi bwo olubaadi. Bakaba bali abeélemwa, náho Múungu akabatamo amagala go kusíinga endwaana no kubiinga abalwaanila ngoma ba amahaánga agáandi.35Okwiikiliza kukaleetelela abakázi bunaanka beenaankula káandi badugu báabo abaabeele baáfwíile, náho bakazooka. Abáandi bakahutaazwa bwooli no kwíitwa. Tibalakuunzile kuchuúngulwa kuluga omu ibóhelo, habwo kuba bakaba nibategeza nka nikwo Múungu yaakaabazweele kuluga omu bafwiile, babone obulami buluunzi bwooli. 36Abáandi bakasekeelelwa no kutéelwa ne enkoba. Abáandi bakabohwa ne eminyololyo no kunagwa omu ibóhelo. 37Káandi abáandi bakahoondwa na amabáale, abáandi bakanogagulwa ebinogóka bibili ne emisuméeno,c na abáandi bakéetwa omu kutemwa temwa embáadi. Abáandi bakazoongoloka bazweele eémpu ze entaama ne eze embuzi. Bali abahabi, nibaagalazibwa no kukolelwa amábi méenzi. 38Áabo baantu bakabuúngeela omu iluungu no omu mabaanga, bakaba nibatuúla omu nyaanga no omu méena. Éensi telakwiilwe kuba na baantu nka abo.39Abaantu abo bóona bakamusemeleza Múungu habwo okwiikiliza kwáabo. Náho táliho no oómo óogwo akeenaankula áago Múungu akalagana. 40Tibalabweene áago Múungu akalagana ahali boónyini, habwo kuba akaba atuloongiize amagaambo mazima bwooli, kuba íichwe tuhikiilizwe hamo nábo habwo kubonesa áago akalagana
1Mbwéenu, habwo kuba twiine embága mpáango ezo eya baalubona áabo abatuzoongolokile, twiíheho byóona éebyo bilikutwaángila na tubileke ebiheno éebyo ebilikutugwiisa. Káandi tweégumisilize kukola áago Múungu atiilého omu méeso géetu, nko omuuntu óogwo ayiluka olubilo omu kweéyomeleza. 2Tumweékomye Yeézu, habwo kuba niwe akabaanzisa okwiikiliza kwéetu, mále alaákuhikiiliza. Akeégumisiliza olufu lwa aha musalaba obutateékuza nsóni, habwa amanulilwa áago gakaba gali omu méeso goómwe. Óobu ayikeele olubazu lwo obúlyo lwe echitébe cho obutégeki cha Múungu. 3Muteekuze óokwo Yeézu akeégumisiliza habwa áago abaheni bakaba nibamuhakanisa, kuba mutaákufwa emiganya yáanyu no kulemwa kumwiíkiliza Múungu.4No óolu mulikweéyomeleza kusíinga ebiheno, kwoónka mucháali kulwaana ne ebiheno kuhicha kuseesa enságama yáanyu. 5Ngási, mwaáyebilwe ebigaambo byo kutiimbya omuganya éebyo Múungu akabagaambila íimwe áabo muli abáana boómwe? Múungu akagaamba aáti, “Mutábani waanze, otagagaya áago Omukáma Múungu alikukukáama. Otaákufa omuganya obuchilo naakukáama. 6Habwo kuba Omukáma naamukáama buli óogwo alikweenda. Káandi naamuhana buli óogwo alikwiikilizibwa náwe kuba omwaana woómwe.”7Mbwéenu, mweégumisilize obuchilo Múungu naabahana. Naakola aátyo habwo kuba íimwe muli abáana boómwe. Taliho omwaana no oómo óogwo atakuhanwa ne eése. 8Múungu naabahana abáana boómwe bóona. Ha bwéecho, kaálaaba Múungu atakubahana, musoomboókelwe nka nikwo íimwe timuli abáana boómwe, nimuba muli nka abáana bo obusiihani.9Hamo na ago, tukaba twiine besiichwe áabo batuzeéle, abakaba nibatuhana, ne echwe tukabagomookela. Kábilaaba ni bityo, ngási, ti haáchili íichwe kumugomookela bwooli Isíichwe óogwo ali omu igulu, atubonese kuba no obulami? 10Besiichwe bakatuhana aha mwáanya mugufu gwoónka na nka nikwo boónyini bakabona nkokwo ni kuzima. Náho Múungu atuhana habwo omugaso gwéetu, kuba tubone kuba hamo náze omu butakatíifu bwoómwe. 11Táliho omuuntu óogwo alikunulilwa obuchilo naahanwa, náho azuzubalilwa. Mbwéenu, abaantu áabo abeéyegile kuba ne entúungwa nzima habwo omuháanda gwo kuhanwa, nibatuúla omu buhóolo na habwo kukola amagaambo aga amazima.12Mbwéenu, muzitemo amagala engalo zéenyu eziina obulemwa ne ebizwi byáanyu éebyo bilikuzuguma. 13Muzeendelele kulibata omu miháanda egololokile, kuba éecho echiziingamile chitaákwiiza chikahutaala, náho chibone kuchizwa.14Mbwéenu, mweéyomeleze kutúula omu buhóolo na abaantu bóona. Mále mweéyomeleze kwiikala omu butakatíifu omu bulami bwéenyu, habwo kuba táliho omuuntu óogwo ayaakuhicha kumubona Omukáma atéena kuba omutakatíifu. 15Mube méeso, kuba omuuntu weéna wéena ataákubulwa embabazi ya Múungu. Mále echitáko cho obusúungu chitasebuka omuli íimwe chikabaágalaza, no kulofola emiganya ya abaantu béenzi. 16Mube méeso, kuba omuli íimwe ataákubáho omuuntu omuseégu nali omuuntu óogwo atakumukúza Múungu nka Esau. Weényini akaguza omuhuungulo gwo obuzigeezo bwoómwe habwo omwiikulo gúmo gwoónka. 17Nimusoomboókelwa nkokwo nóobu yaáyeenzile ahaakulaatiile Esau kuhuungula emigisa, akaángilwa. Talabonesize káandi omwáanya gwo kutamwa ebiheno, nóobwo yaáguloonzile omu kuchula.18Íimwe timulahikile omu ibaanga nke éelyo ibaanga lya Sinai, éelyo Abaiziraeli baakaáhicha kulikúumya, likaba nilyaáka omulilo, éelyo likaba liine ensiimbaazi ya tíi na amatiinisa ne echiihúle. 19Káandi timulahikile obuchilo Abaiziraeli bakahulila echikuli nichoómba ni iláka liháango lya Múungu niligaámba. Obuchilo óobwo baáhuliile iláka elyo, Abaiziraeli bakatíina bwooli, bakamuseéga Múungu atakuhooya nábo káandi.* 20Bakagaamba bátyo, habwo kuba tibalahikize kweémela echilagilo éecho Múungu akalagila aáti, “No óobu echituungaánwa éecho echilaakoláho ahi ibaanga éeli, na choónyini nicheendelwa chiítwe aha kuhoondwa na amabáale.” 21Góona áago agabeele omu ibaanga lya Sinai gakabatiínisa bwooli abaantu, niho Musa yaágaamba, “Niinzuguma bwooli habwo obutíini.”22Náho íimwe mwaáhika ahi ibaanga lya Sayuni, nicho echikaali cha Yeruzaléemu yo omu igulu, echikaali cha Múungu óogwo ali omulame. Omu chikaali echo bamaléeka ebihuumbi ne ebihuumbi bakobile omu manulilwa. 23Íimwe mwaáhika aha mukobo muháango gwa abeekiliza bóona, áabo Múungu alikwéeta enzaalwa zoómwe zo obuzigeezo, áabo amazíina gáabo gaandikilwe omu igulu. Muhikile omu méeso ga Múungu, óogwo ali omulamuzi wa abaantu bóona, no omu méeso ga abaantu abagololoke áabo bafwiile na áabo abahikiilizwe óobu. 24Íimwe muhikile ahali Yeézu, óogwo alikukwaátanisa abaantu na Múungu omu ndagano eénsha. Káandi mwaáhika omu nságama yoómwe, éezo ekaseeseka aha musalaba habwo kwiiháho ebiheno byéetu. Enságama ezo tekutoonga kulihisa enzigu nke enságama ya Hábeeli.25Mulamanya, mutaákwiiza mukáanga kumuhuliiliza óogwo alikugaamba ne emwe. Kuba, Abaiziraeli tibalagweéligile omuchwaáziiko obu bakáanga kumuhuliiliza Musa obuchilo óobwo akabahana omu nsi ezi. Ngási íichwe tulaáhichaho túta kuchuúnguka kuluga omu muchwaaziiko katulaaba nitwaánga kumuhuliiliza Múungu alikutuhana kuluga omu igulu? 26Obuchilo buli óobwo Múungu akagaamba kulugiilila omu ibaanga lya Sinai, iláka lyoómwe likakola éensi yóona kuteengeta. Náho óobu alageene aáti, “Ndaáziteengeesa éensi káandi, náho tiyo éensi yoónka kwoónka ni igulu nályo.”27Echigaambo éechi, “Aha ntúlo eémo káandi” nichooleka butúnu nka nikwo, ebiintu byóona éebyo bikahaangwa, bilaázugumisibwa, no kwiihibwaho, kuba bisigale ebiintu éebyo bitakwiíle kuzugumiswa. 28Mbwéenu, habwo kuba nitwiinaánkula obukáma óobwo obutakunyegenyuka, nitweendelwa tube nitusíima, na bityo tumulamye Múungu ha muháanda óogwo ogulikumunuliza ha buchuleezi ni ikuzo, 29habwo kuba Múungu wéetu ni nko omulilo muháango óogwo gulikuhicha kutusikiza butúnu.
1Muzeendelele kuguma omu kweendana nka abadugu. 2Káandi muzeendelele kwiinaankula abazenyi omu maka gáanyu, habwo kuba, abaantu abáandi bakanyegeza bamaléeka ba Múungu batéena kusoombookelwa nka nikwo ni bamaléeka.3Muziizuke embohe éezo ezili omu mabóhelo, mweéhulile nko oóti mubohilwe hamo nábo. Mále mubeezuke áabo abalikwaágalazibwa, mube nko oóti ni íimwe mulikwaágalazibwa hamo nábo. 4Obweésweezi nibweendelwa bukuzibwe na abaantu bóona. Chisweéla na chisweélwa beelige no obusiihani, ha kuba Múungu alaábachwaaziika abasiihani na abaseégu.5Mutaákuba ne entúungwa yo kweenda empilya, náho muhikwe ne ebiintu éebyo mwiinabyo, habwo kuba Múungu weényini akagaamba aáti, “Tiíndikunagilana no obuche bwa akáti, na mále tiíndikwéebwa.” 6Niyo ensoonga tukaáhicha kugaamba obutatiina túti, “Omukáma niwe alikuúnzuna, tiínditiina chiintu. Omuuntu alaánkola chiíha?”7Mwiizuke abeébeembezi báanyu abaabeele nibabeegesa echigaambo cha Múungu. Muléebe aha bweétegeelezi entúungwa záabo ne ebiluga nyúma bya akazeendele káabo, mutoolele okwiikiliza kwáabo. 8Yeézu Kristu weényini niwe óogwo nyini nyeénchilo, leélo no óobu obucha no obuchiile.9Mutaákubuyaanganisibwa no okuteeyeechwa habwa ameégeso agáandi bunaanka bunaanka age echizenyi. Habwo kuba embabazi ya Múungu niyo egumisa emiganya yéetu, na ti milagilagi ya akazeendele ke ebyookulya. Éezo milagi teyina mugaso gwoóna gwóona hali áabo abalikuzeésiga. 10Íichwe twiine Yeézu nke echitáambo chéetu. Abaantu áabo balikuzeendelela kusohoza echitáambo omu iheéma elya Abayahudi tibalihicha kubonesa omugaso gwe echitáambo cha Yeézu. 11Kwiingana ne ebilagilo bya Musa, omugabe omukúlu atwáala enságama ye ebituungaánwa no kuzitaasha óomwo Ahatakatíifu ha Ahatakatíifu, abone kuzisohoza eébe echitáambo habwe ebiheno. Náho enyama ze ebyo bituungaánwa zitwaalwa ahéelu ye enkáambi no kwoochibwa.12Bityo nyini, Yeézu náwe akaágalazwa no kwíitwa ahéelu yi iboma lye echikaali cha Yeruzaléemu, abone kubéeza abaantu ebiheno byáabo kulabila enságama yoómwe weényini. 13Mbwéenu ne echwe tumukulaatile óokwo ahéelu yo olugo lwe enkáambi, no kweégumisiliza ensóni nko óokwo weényini akeégumisiliza. 14Tukole tútyo habwo kuba omu nsi ezi titwíina echikaali éecho echilikulama obucha no obuchiile, náho nituliindilila echikaali cho obutúulo óobwo obulikwiiza.15Mbwéenu, tuzeendélele kumukúza Múungu kulabila ahali Yeézu buchiile, habwo kuba amagaambo géetu go kukúza izíina lyoómwe agali nke echitáambo éecho tulikumusoholeza. 16Mutaákweebwa kukola ebikolwa ebizima hali bazeenzi báanyu no okukobana nábo ebiintu éebyo mwiinabyo, habwo kuba kukola mútyo, nicho echitáambo éecho echilikumunuliza Múungu. 17Mubagomookele abeébeembezi báanyu no kukulaatila áago balikubalagila, habwo kuba boónyini nibo balikubaágalalila batéena kulemwa mále nibeendelwa kugaamba emilimo yáabo omu méeso ga Múungu. Ha bwéecho mubagomookele, babone kukola emilimo yáabo aha manulilwa. Náho kamulaaba mutakubagomookela, balaákola emilimo aha kudugulima, ne emilimo yáabo teliba na mugaso gwoóna gwóona ahali íimwe.18Muzeendelele kutusabila. Twiina itégezo nka nikwo emiganya yéetu neeyéla, habwo kuba nitweénda kukola agali amazima omu baantu bóona. 19Niimbasaba bwooli mube nimuunsabila ahali Múungu, mbone kuhicha kusubibwa ahali íimwe bwaangu.20Múungu óogwo alikutuha obuhóolo akamuzoola Omukáma wéetu Yeézu, óogwo ali Omulíisa Mukúlu we entaama, habwo kuba akaseesa enságama yoómwe éezo elikwaátula endagano yo obucha no obuchiile. 21Múungu abáhe amagala go kukola áago alikweenda. Weényini akole emiganya yéetu éecho echilikumusemeleza omu méeso goómwe, ha muháanda gwa Yeézu Kristu. Weényini akuzibwe obucha no obuchiile! Amina.22Niimbasaba íimwe beekiliza bazeenzi baanze, mube nimukulaatila amagaambo go kubatiimbya omuganya áago naábaandikila omu lwaandiko óolu lugufu. 23Niinyeénda musoomboókelwe nka nikwo omwiikiliza muzéenzi wéetu Timoteo yaáchiingulilwa kuluga omu ibóhelo. Kaálaaba naayiza bwaangu aha, ndéeza náze owéenyu kubayeélela.24Mubaángaluche abeébeembezi báanyu bóona na abeekiliza bóona abali okwo. Abeekiliza kuluga omu nsi ya Italia nibabaangalucha. 25Embabazi ya Múungu eébe hamo ne emwe mwéena.
1Olwaandiko olu niimbaandikila íinye Yakobo omuzáana wa Múungu no owo Omukáma wéetu Yeézu Kristu. Niimbaandikila íimwe abeekiliza be endími ikúmi ne ibili,a áabo musaambeele omu nsi zóona. Niimbaangalucha! 2Badugu baanze omuli Kristu, muleebe nka nikwo na manulilwa goónka obuchilo óobwo mulikuleételelwa ebyaágalalo ne ebileengeso bya buli lugaanda, 3habwo kuba nimusoomboókelwa nka nikwo okwiikiliza kwéenyu kakulikuleengesibwa, nikubaha amagala go obweémezi.4Muzeendelele kweéyomeleza kuhicha omuhélo, mubóne kuba abahikile na abeétegeeliize, mutéena kubulabulilwa chiintu choóna chóona. 5Náho kábilaaba oómo wáanyu naabulabulilwa na amasala, mbwéenu naayeéndelwa agasabe hali Múungu, náwe abaha omu kusaánduuka, mala tabakáama.6Náho obuchilo naamusaba Múungu, neeyeendelwa asabe omu kwiikiliza, atéena kutahwa tahwa. Keélaaba omuuntu ayina okutahwa tahwa, naasusa ikóonzo lyo omu nziba éelyo elilikusuumwa no omuyaga gukalitwaala óokwo no óokwo. 7Omuuntu nko ogwo atateekuza nka nikwo naabonesa kwiinaankula echiintu choóna chóona kuluga ha Mukáma Múungu. 8Omuuntu nko ogwo we ebihika bibili, atahwa tahwa omu kazeendele koómwe kóona.9Náho omwiikiliza muzeenzi waawe óogwo ali omuhabi óogwo atéena ikuzo lyoóna lyóona, naayeéndelwa anulilwe, habwo kuba Múungu amuheéle ikuzo. 10Náwe omwiikiliza omuhíte naayeéndelwa kuba omweécheesha ha kuba omwiikiliza. Habwo kuba abahíte bóona balaáhwaho nke enyaso zo omu nkáamba. 11Izóoba kalisohola, omusana gwaályo gwaáka, lyoomesa emimelo ne enyaso zaázo nduunzi zilagala no kunyaankabala no obuluunzi bwaazo tibuchisemela káandi. Bityo nyini nikwo chilyáaba na ha muhíte, naanyaánkabala ali omu lwaágalalo lwe milimo yoómwe.12Ayina omugisa omuuntu óogwo alikweéyomeleza omu bileengeso, habwo kuba obuchilo naába yasiinga ebileengeso, naayanaánkula kuluga ha Mukáma Múungu engabilano yo obulami bwa buchiile, nko óokwo yaazisagiize kubabonesa bóona abo balikumweenda. 13Obuchilo omuuntu naaleetelelwa kuleengesibwa, atagaámba, “Niindeengeswa na Múungu,” habwo kuba Múungu taleengesa omuuntu weéna wéena bityo, na weényini náwe taleengeswa no obuzilwa.14Náho buli muuntu aleengeswa habwo kukweeswa no kubéehwa béehwa ne etuúnku yoómwe mbi. 15Obuchilo etuúnku ezo kekomeela, eleteleela kukola ebiheno. Ne ebiheno kibikomeela bileetelela olufu. 16Abeekiliza bazeenzi baanze enfula, mutábeehwa.17Buli ngabilano éezo eli nduunzi ne engabilano éezo ehikile yi tulikuhaabwa, biiza kuluga omu igulu hali Múungu, Omuhaangi we emyaanga zóona zo omu igulu. Múungu no omweésigwa obuchilo bwóona, na tahiinduka nko óokwo echibého chihiinduka. 18Nko óokwo weényini akeenda, akatuzaala kulabila echigaambo choómwe cha amazima, kutukóla tube abáana boómwe. Akakola aátyo, tubone kúba nki igesa lya mbele omuli ebyo byóona éebyo akahaanga. Kuhulila echigaambo cha Múungu no kuchigomookela.19Abeekiliza bazeenzi baanze enfula, muumpuliilize kuzima. Buli muuntu aábe no obwiila bwo kuhuliliiza, náho ataba no obwaangu bwo kugaamba nali kunigahala, 20habwo kuba omuuntu kaánigahala, tiyaákuhicha kukola amazima áago alikweendelwa omu méeso ga Múungu. 21Ha bwéecho, mweélige na amagaambo góona go obulofo no obuzilwa bwóona obusaagiliize. Mkwaáte habwo obuchuleezi echigaambo éecho Múungu atiile omu miganya yáanyu, habwo kuba echo nicho chilikuhicha kubachuúngula.22Mutaákuba nimweebeéha! Mutaákuba abaantu áabo abahuliiliza kwoónka echigaambo cha Múungu, náho mube abaantu áabo abakola nka nikwo chilikulagila. 23Omuuntu óogwo alikuhuliiliza echigaambo cha Múungu, náho takukola nka nikwo chilikumulagila akole, ogwo naasusana omuuntu óogwo alikweeleeba ensusoye ahi ilole. 24Aho kalikumala kweéleeba, naaluga ahi ilole, bwaangu naayebwa nka nikwo aáli. 25Náho omuuntu óogwo alikuleeba omu kweétegeeleza ebilagilo ebihikile ebilikuleetela abaantu obweéyagaaluzi, no kuzeendelela kubyeékomya na tikwo kubihuliiliza kwoónka mále akamala akabinagilana, ogwo niwe alibona omugisa habwo kukola aátyo.26Kábilaaba omuuntu naayebona nka nikwo weényini no omwiikiliza we edíini elikumunuliza Múungu, akabula kulweemaho olulími lwoómwe lukaza omu kugaamba amábi, ogwo naayebeéha, ne edíini yoómwe tékumugasa choóna chóona. 27Edíini éezo elikumunuliza Múungu Isíichwe ne éezo etéena katokoozi omu méeso ga Múungu niyo ezi, yo kuhweela enfúuzi ne entuúmbakazi omu nnáku záabo, hamo no kweéliga omu biheno bye éensi ezi.
1Beekiliza bazeenzi baanze, habwo kuba mumwiikiliize Omukáma wéetu Yeézu Kristu, owi ikuzo, mutasolóola muuntu weéna wéena. 2Tugaámbe nka nikwo, omuuntu óogwo ayechumile ebizwáalo biluunzi ne empeto ye ezaháabu aha lukumu, naatáaha omu isomelo lyáanyu. Mále omuuntu oóndi, omuhabi óogwo azweele emyéenda eteemukile, náwe akataahámo. 3Niho, nimumunyegeza óogwo ayechumile ebizwáalo biluunzi habwo kumuha isima, nimumugaambila muti, “Íiwe oyikále aha, niho haluunzi.” Náho omuhabi ogwo, mwaámugaambila múti, “Íiwe oyemeelele aha,” nali “Oyikále ahaansi aha omu magulu gaanze.” 4Ngási! Timukuleeba nka nikwo nimweetóla íimwe nyini? Timukuleeba nka nikwo mwaabeele abalamuzi habwe biteékuzo bíbi ebitahikile?5Beekiliza bazeenzi baanze enfula, muumpuliilize kuzima. Ngási Múungu tatoolize abahabi be éensi ezi, abone kubazila abahíte omu kwiikiliza? Ngási ta abahabi nibo baleénaankula obukáma óobwo weényini yaalagéene hali áabo balikumweenda? 6Náho, íimwe nimubagoókela abahabi! Ngási, mwaáyebilwe nka nikwo abahíte nibo balikubagookela na kubatwáala omu ilamulilo? 7Ngási tibo abo nyini abahíte abazuma izíina liluunzi lya Yeézu Kristu éelyo mwaalukilwe?8Aha Maandiko Matakatíifu, echilagilo cho obukáma bwa Múungu chigaamba chíti, “Omweénde muzeenzi waawe, nko óokwo olikweéyeenda íiwe nyini.” * Kamulaaba nimuzila mútyo, nimuzila kuzima. 9Náho, kamulikuba nimubatola abaantu, niho mulikuhéna ebiheno, ne ebilagilo nibibalegelela nka nikwo íimwe na abaheni.10Omuuntu kalikukwáata ebilagilo byóona, náho akeekuumpa aha chilagilo chimo, niho alikubalwa nka nikwo yaáhena omuli byóona. 11Manya sii! Múungu ogwo nyini ayaatiilého echilagilo echo echigaamba chíti, “Otasaambana,” niwe óogwo nyini ayaatiilého echilagilo echo nyini echigaamba chíti, “Otaliita.”* Ha bwéecho, no óobu keélaaba otakasaambeene, náho oyisile, noobalwa nka nikwo oli omuheni we ebilagilo.12Mbwéenu, mube nimugaámba no kukola omu kweékomya echilagilo echo (Empola Nzima) echilikuleeta obweéyagaaluzi. Mwiizuke nka nikwo Múungu alaábachwaaziika kwiingana ne echilagilo echo. 13Kuba Múungu talimuzilila echiganyizi omuuntu óogwo atakuzilila echiganyizi ha báandi. Náho kábilaaba weényini naabazilila echiganyizi abáandi, Múungu náwe alaámuzilila echiganyizi náwe aha chilo cho omuchwaáziiko. Okwiikiliza kwéenyu kuzeendane ne ebikolwa byáanyu14Beekiliza bazeenzi baanze, heena mugaso chi aha muuntu óogwo alikugaamba nka nikwo ayina okwiikiliza, náho atéena ebikolwa ebyo ebilikusohoza okwiikiliza? Ngási, okwiikiliza kwa kazeendele ako kwaakaáhicha kumuchuúngula? 15Keélaaba aliho omwiikiliza mweene wáanyu, nali omwiikiliza ali munyaányoko omuli Kristu, ali busa atéena bizwáalo na naabulabulilwa ebyookulya bya buchiile, 16no omuuntu oómo kuluga omuli íimwe akamugaambila aáti, “Zeénda no obuhóolo, oyote omulilo mále oháage,”a kunu atamuheéle no kumuzuna ebyo kumutúunga ebilikweendelwa ha mubili gwoómwe, echo chiina mugaso chi hali weényini? 17Bityo nyini nikwo bili koólikuba oyina okwiikiliza kwoónka, náho otéena ebikolwa ebyo ebilikusohoza okwiikiliza. Neemanyisa nka nikwo okwiikiliza okwo kufwiile.18Choónka omuuntu oóndi yaakaáhicha kugaamba aáti, “Íiwe oyine okwiikiliza, ne éenye nnyina ebikolwa ebyo ebilikusohoza okwiikiliza.” Mbwéenu, niimmugaambila iínti, “Onyoleke okwiikiliza kwaawe, okuteena ebikolwa. Náho íinye nnyize nkwooleke okwiikiliza kwaanze ha muháanda gwe ebikolwa byaanze.” 19Ngási, íiwe nooyikiliza nka nikwo heena Múungu oómo weénka? Nookola kuzima kwiikiliza oótyo. Náho nágo amazimu geekiliza gátyo nyini, mala gazuguma habwo obutíini! 20Íiwe oli omufweéla! Ngási ochaali ochaáyeenda kwoólekwa nka nikwo okwiikiliza kutéena bikolwa bizima, tikwiina mugaso?21Ilóoko tuléebe isíichwe enkúlu Ibrahímu Aho óobu akamusohoza omutábani ali Izáaka ahi itaámbilo aábe echitáambo, náwe Múungu niho aho akamubala kuba omugololoke omu méeso goómwe habwe ebikolwa byoómwe. 22Ngási, tokubona nka nikwo okwiikiliza kwa Ibrahímu kukaba nikuzeendana ne ebikolwa byoómwe? Okwiikiliza kwoómwe kukahikiilizibwa habwe ebikolwa byoómwe. 23Ha bwéecho gakahikiilizibwa ago agaayaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu gáti, “Ibrahímu akamwiikiliza Múungu, ha bwéecho Múungu yaámubalila kuba omuuntu omugololoke omu méeso goómwe.” Náwe Ibrahímu yaáyétwa nka nikwo ni munywáani wa Múungu. 24Mbwéenu, nimuleeba nka nikwo Múungu naamubala omuuntu kuba omugololoke omu méeso goómwe habwe ebikolwa éebyo ebilikusohoza okwiikiliza, tiyo kwoónka habwo okwiikiliza kwoómwe.25Káandi náwe Rahabu, ogwo omusiihani. Bityo nyini, na weényini akabalwa kuba omugololoke habwe ebikolwa byoómwe, kuba akanyegeza abacheéngelezi omúka yoómwe, yaábazuna omu kusubayo, mala yaábabonesa kunyoloomboka omu kulugamo omu iboma ha kulabila omuháanda ogúundi. 26Bityo nyini, kagulikuba omubili gwo obulami gutaaganisiibwe no omwooyo guba gufwiile, biba bityo nyini ha kwiikiliza kwo omuuntu óogwo atéena ebikolwa ebyo ebilikusohoza okwiikiliza, kuba kufwiile.
1Abeekiliza bazeenzi baanze omuli Kristu, omuli íimwe mutaákubamo abeégesa béenzi, habwo kuba nimusoomboókelwa nka nikwo Múungu alyaátuchwaaziika íichwe abeégesa kusaaga abaantu abáandi. 2Na mazima nka nikwo, abaantu bóona baba nibahena omu muháanda bunaanka bunaanka. Keélaaba omuuntu weéna wéena takuhaba aha kahooyele koómwe, ogwo niwe omuuntu óogwo akobile, káandi naahicha kugwaángila omubili gwoómwe.3Muleebe, nitutaho amachoólelo aha minwa ye efaláasi, obuchilo nituzihatika efaláasi zitukoondoókele, tútyo nituhiindula emibili yaázo yóona. Amachoólelo aha minwa ye efaláasi|alt="Bit in the mouth of a horse" 4Káandi muleebe obwáato nabwo, no óobu buli buháango bwooli, na nibutwaálwa no omuyaga gwe echiihúle, náho buchoólwa no olusukáani luche bwooli, mala buzeenda hoóna hóona hi bulikweélekwa no omugobi, buzeende.5Bityo nyini olulími nálwo no oluziingo luche aha mubili, náho niluhicha kumweésiga amagaambo maháango bwooli. Léeba nka nikwo óokwo omulilo muche gwoócha no kusikiza echibila chiháango! 6Bityo, olulími nálwo ni nko omulilo, lwiizwiile obuzilwa bwóona. No óobu olulími luli oluziingo lúmo kwoónka omu mubili, náho nilusugaanisa obuzilwa aha muuntu wéena, no kusikiza obulami bwoómwe bwóona, na lwoónyini nilusikizwa omu lyoongoola lyo omulilo gwa kuzimu.7Abaantu abalikuhicha kutúunga enyameéswa za buli lugaanda zóona, ne enyonyi, ne enzóka, ne ebihaángwa byóona byo omu nziba. 8Náho tihaliho omuuntu óogwo yaakaáhicha kulweemaho olulími. Mazima olulími ni lubi, tilukutégekwa, na nilwiita nko obulogo.9Nitugaambisa olulími habwo kumukúza Omukáma, Isíichwe. Náho nitugaambisa olulími olwo nyini habwo kuchéena abaantu áabo Múungu ahaangile habwa akasusanile koómwe. 10Kuluga omu munwa ogwo nyini, nimwo galuga amagaambo go kufuuhwa, na go kuchéena. Beekiliza bazeenzi baanze, ago tigakweendelwa gabe gátyo.11Tihaliho enzweelo éezo esohoza améenzi go omuta na améenzi go omwóonyo! 12Beekiliza bazeenzi baanze, omuti gwo omutini niguhicha kuzáala amagoomba ge emizeituni? Nali omuti gwe emizabibu niguhicha kuzáala amagoomba go omutini? Mbwéenu, no óobu enzweelo ya méenzi go omwóonyo tekuhicha kusohoza améenzi go omuta.13No oóha omuli íimwe óogwo ayina amasala no obweétegeeleza? Mbwéenu, ayoleke aátyo habwa akazeendele koómwe kaluunzi, kunu naakola ebikolwa ebizima omu kuchuleela óokwo kulugiilila omu masala. 14Náho kamulaaba mwiina ichubi lyo kunigahala, no olwaango aha miganya yáanyu, mutaákweesiima nka nikwo mwiina amasala, ne ebisuba kwoónka.15Amasala ga akazeendele ako, tikakuluga hali Múungu, náho na amasala ge éensi, ni mábi na agalikuluga ahi Isitáani. 16Hoóna hóona áaho heena ichubi no olwaango, niho heena omusaambo ne ebiheno bya buli lugaanda. 17Náho, amasala ago agalikuluga hali Múungu, ha kubaanza ni maluunzi, káandi na ageene obuhóolo, na ageene obuchuleezi, gahuliiliza abaantu abáandi, na ageene echiganyizi chiháango na agalikusohoza ebikolwa ebizima bíinzi, na atéena bweendezi nali atéena obugóbya. 18Abaantu abazila obuhóolo, babiba embibo yo obuhóolo, niho bagesa entúungwa nzima.
1Óobu, enkuúngana ne endwaana éezo ezili omuli íimwe, nimusoomboókelwa nka nikwo entabuko yaázo neelugiílila nkáhi? Nibiluga omu tuúnku zéenyu eza ameelu éezo ezilikusiíngaangana omuli íimwe. 2Kamulikuba ne etuúnku ye echiintu bunaanka, náho nimubulwa kuchibonesa, muli buligi ligi kwiita. Kamulikuba nimukwaátwa ni ichubi habwe echiintu bunaanka, náho mutéena omuháanda gwo kuchibonesa, nimuzogootana no kulwaana. Timukubonesa ebiintu éebyo mulikweenda, habwo kuba timukumuneembelela Múungu! 3No óobu obuchilo nimusaba, timukubonesa, habwo kuba nimusaba habwa akaligile kábi, mubóne kubikolesa éebyo mulikweenda habwa ameelu géenyu.4Íimwe abasiihani!a Timukusoombookelwa nka nikwo kuba munywáani we éensi ezi, nikwo kuba omubisa wa Múungu? Ha bwéecho, buli óogwo alikuloonda kuba munywáani we éensi ezi, niho aba ayekozile kuba omubisa wa Múungu. 5Mbwéenu, nimuzila nka nikwo chaandikilwe busa omu Maandiko Matakatíifu nka nikwo, omwooyo óogwo Múungu akata omuli íichwe, gutuligila kuhika kutububila.6Náho, embabazi éezo tulikuhaabwa na Múungu ni mpáango bwooli. Ha bwéecho eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu eéti, “Múungu abanuga abo abalikweésiingiza, náho abachuleezi, ababonesa embabazi.” 7Mbwéenu, mube nimumukoondookela Múungu. Náho mube nimulyaánga Isitáani, niho lilaábeeluka.8Mube nimumwiililila Múungu, niho náwe alaabeelilila. Íimwe abeena ebiheno, mweéyeze emyooyo yáanyu nko omuuntu alikweéyeza engalo. Íimwe abeena ebihika bibili, muhule ebiteékuzo byáanyu bíbi na mukole ebiteékuzo ebizima. 9Muhulile obusúungu habwo obubi bwáanyu, muchule omu kubolooga. Kuseka kwéenyu kuhiinduke kube okuchula, no okunulilwa kwéenyu kuhiinduke kube kuzuzubalilwa. 10Mweécheeshe omu méeso go Omukáma, náwe alaábakuza.11Beekiliza bazeenzi baanze, mutaákuba nimunyeégana. Buli muuntu óogwo alikunyeega omwiikiliza muzeenzíwe, niho naába ayaágaya ebilagilo bya Múungu. Na buli óogwo alikumuchwaaziika muzeenzíwe, niho naába achwaaziikile echilagilo cha Múungu. Náho obuchilo óobwo olikuchwaáziika ebilagilo, niho otakukoondookela ebilagilo, náho oyekozile kuba omulamuzi we ebilagilo. 12Múungu weényini niwe atáho ebilagilo, na niwe omulamuzi. Weényini niwe yaakaáhicha kuchuúngula nali kusikiza. Náho íiwe oli oóha kuhicha kumuchwaaziika muzeenzi waawe?13Óobu, muumpuliilize kuzima íimwe áabo mulikugaamba muti, “Leélo nali nyeéncha, nituzila oluzeendo kuzeenda omu iboma bunaanka. Nitutuúlayo okwo omwáaka gwóona, nitutuúndayo isúluza lyéetu no kubonesayo omugaso.” 14Náho íimwe timukusoombookelwa áago agalabagwamo nyeéncha! Obulami bwéenyu ni chiíha? Ngási obulami ti nko olwoóyela, niluloleenkana aha mwáanya muche kwoónka, náho ahonyini nilubula.15Nimweendelwa mube nimugaámba muti, “Omukáma kaálaayeénda, tuláaba tuli abalame na nitukola echi nali echo.” 16Náho íimwe, nimweebuga no kweésiingiza habwo kweétoonganila kwáanyu. Okweébuga okuli kuti ni kubi. 17Mbwéenu, omuuntu weéna wéena óogwo alikusoombookelwa ebizima éebyo alikweendelwa abikole, náho akabula kubikola, ogwo niwe alikukola ebiheno.
1Íimwe abahíte, muumpuliilize kuzima! Muchule no kuteela empámo ze entíimba habwo olwaágalalo oluleéza kubagwamo. 2Obuhite bwáanyu tibukugasa buli nke ebiintu ebizuunzile, nabyo ebizwáalo byáanyu byo obukaani biina amahúlu biliilwe ne embuungu. 3Ezaháabu ne emiliinga yáanyu zaáchelebile, no obuchelebe obwo nibubasiínza óokwo mulikukozesa kubi obuhite bwáanyu. Omu bilo ebi byo omuhélo, mweébikiile obuhite bwáanyu bwóona, náho emibili yáanyu neeliibwa nko omulilo óokwo gusiingaálicha buli chiintu.4Muhuliilíze abapagasi báanyu óokwo bali kunuunza! Babakoliíle emilimo omu nsaambo zéenyu, náho mubanyagile obutabaha empeéla záabo. Na áabo abaabagesiize emyéezo, nábo nibadaáya, ne empámo záabo zaahuliilwe na Múungu, Omukáma wa Abalwaanila Ngoma.a 5Nimutuúla no kunulilwa obuhite bwáanyu buháango omu nsi ezi. Mweegomochize emiganya yáanyu habwe echilo cho omuchwaáziiko, nke ebituungaánwa ebili esázwa éebyo ebyaaloongizwe kubáagwa. 6Mulamwiile omuchwaáziiko no kwiita abaantu abagololoke, nábo tibalabeele na kazeendele ko kubanuga íimwe.7Ha bwéecho, badugu baanze omuli Kristu, mube nimweeyomeleza kuhicha obuchilo Omukáma Yeézu alisuba. Léeba omulimi, nka nikwo óokwo aliindilila emimeloye yi itaka esohoze emyéezo esemiile. Ayeyomeleza omu kuliindilila, kuhicha obuchilo óobwo alibonesa enzula zo kubaanza ne zo omuheleeluko. 8Bityo ne emwe káandi, mweéyomeleze no kutamo omuganya, habwo kuba kusuba kwo Omukáma Yeézu kweéliliza.9Beekiliza bazeenzi baanze, mutaákuba nimweedugulumila, mutaákwiiza mukachwaaziikwa. Léeba! Ngugu omulamuzi ayimeeliile aha chisasi cho olwiizi lwaawe. 10Beekiliza bazeenzi baanze, kamulaayeénda kuleeba omugani gwo okweéyomeleza omu byaágalazo, muleebe ababáasi abaabeele nibagaámba ahi izíina lyo Omukáma. 11Abo bakeeyomeleza, nitubeéta abeena omugisa. Mwaáhuliize amagaambo áago agamugwiilemo Ayubu, no óokwo akeéyomeleza. Na nimumanya nka nikwo óokwo Omukáma akamukolela amazima ha muheleeluko. Ago góona na habwo kuba Omukáma ayizwiile echiganyizi ne embabazi mpaango.12Beekiliza bazeenzi baanze, kusaaga góona, mutaákulahila habwi igulu, habwe éensi nali habwe chiintu choóna chóona. Obuchilo nimuhóoya no oóndi, “éego” yáanyu eébe éego, na “mmahi” yáanyu eébe mmahi. Kamulikuba mutakozile mútyo, nimuchwaaziíkwa.13Ngási, heena omuuntu omuli íimwe óogwo alikwaágalala? Mbwéenu, naayeéndelwa asabe Múungu. Nali heena omuuntu óogwo alikunulilwa? Mbwéenu, naayeéndelwa azine enzina zo kusiíngiza. 14Ngási, heena omulwéele omuli íimwe? Mbwéenu, ogwo naayeéndelwa ayéte abanyaampala be ekelezia, beéze bamusabile no kumusiiga amazuta ahi izíina lyo Omukáma Yeézu. 15No obuchilo nibamusabila aha kwiikiliza, naachila. Omukáma Yeézu naamwiimucha, na keélaaba akaba akozile ebiheno, naaganyilwa.16Ha bwéecho, mube nimweegaámba ebiheno byáanyu íimwe nyini, no kusabilana ahali Múungu, niho mulaachízwa amalwáala géenyu. Okusaba kwo omugololoke omu méeso ga Múungu kwiina amagala na nikukola emilimo. 17Omubáasi Eliya, akaba ali omuuntu nke echwe. Weényini akasaba aha chífu nka nikwo enzula etagwa omu nsi ya Iziraeli, ne enzula ekóosa telagwiile omu nsi aha myáaka isatu na améezi mukáaga. 18Niho káandi yaámusaba Múungu nka nikwo enzula eégwe, mále ni igulu lyaásohoza enzula, eba yáagwa, ne éensi esohoza omwéezo.19Beekiliza bazeenzi baanze, oómo omuli íimwe kaalikutumaanga akaba hala na amazima, mala oóndi akahicha káandi kubona kumuhabula akamusubya omu muháanda gwa amazima, 20musoomboókelwe nka nikwo, óogwo alikumugalucha omuheni kuluga omu miháanda yo kweébeeha kwoómwe, naába yaámuchuúngula kuluga omu lufu, ne ebiheno byoómwe bíinzi nibiganyilwa.
1Olwaandiko olu niimbaandikila íinye Peétero, entumwa ya Yeézu Kristu. Niimbaandikila íimwe áabo mulikutúula omu nsi za amahaánga nka abahiínguzi no kusaámbaala omu byaalo bya Poonto, Galatia, Kapadokia, Asiaa na Bithinia. Isíichwe Múungu abatoolize íimwe 2kwiingana no óokwo yaabasoombookiilwe kulugiilila kala no kubaloongeza. Akabaloongeza nka nikwo, Omwooyo gwoómwe gubakole mube abatakatíifu, mubóne kumugomookela Yeézu Kristu no kwéezwa habwe enságama yoómwe. Isíichwe Múungu aboongele embabazi no obuhóolo.3Akuzibwe Múungu, Iíse wo Omukáma wéetu Yeézu Kristu. Habwe echiganyizi choómwe chiháango, Múungu akatukola íichwe tuzaálwe obusha tubone kuba no obweésige bwo kubonesa obulami, ha muháanda gwo okuzooka kwa Yeézu Kristu kuluga omu bafwiile. 4Óobu nituliindilila kwiinaankula emigisa éezo Múungu abiikile omu igulu, habwi íichwe abaantu boómwe. Emigisa éezo ezitakuhicha kuzuunda, kusiisikala, nali kwóoma. 5Ha muháanda gwo kwiikiliza kwéenyu, Múungu naabeemanya íimwe habwa amagala goómwe. Alaázeendelela kubeemanya kuhika obuchuúnguzi kabulaabonwa aha bilo bi ihelezo.6Nimunulilwa bwooli amagaambo aga, no obu ha mwáanya muche muláaba nimuzuzubalilwa habwe ebileengeso bya buli lugaanda. 7Ebileengeso ebyo nibileénga okwiikiliza kwéenyu ebonekane nka nikwo no obuteéka. Ne ezaháabu yoónyini éezo etakulama obucha no obuchiile, eleengeswa omu mulilo. Okwiikiliza kwéenyu kwiina obukaani buháango kuchila ezaháabu. Habwo óokwo kwiikiliza, Yeézu Kristu alaábaha echikumuuko, ikuzo ni isima, obuchilo aliíza kweemanyisa butúnu.8Íimwe muchaáliga kumubona, náho nimumweénda. Káandi noókuba timukuleeba óobu, kwoónka nimumwiikiliza. Ha bwéecho, mwiina amanulilwa maháango ageene ikuzo, éelyo litakusoomboolwa, 9habwo kuba nimwiinaánkula obuchuúnguzi bwéenyu. Obuchuúnguzi obwo nibwo obuhanuuzi bwo okwiikiliza kwéenyu. 10Ababáasi ba kala bakeegumya kusoombookelwa obuchuúnguzi obwo, nábo bakabáasa habwe embabazi ya Múungu éezo yábahikila íimwe.11Omwooyo gwa Kristu gukaba guli omugati yáabo, akabaasa nkokwo Masihic alaáyagalala, na kaálaaba yaáhiingwiile omu lwaágalalo olwo, alaábonesa ikuzo. Ababáasi abo bakaloondela bwooli basoombookelwe nkokwo, amagaambo ago nigaba iíli, mále nigamuhika gáta. 12Múungu akabeésuululukiza ababáasi abo nka nikwo, amagaambo áago bakaba nibabasa, gakaba gatali habwa boónyini, náho íimwe. Amagaambo áago bakagaamba, nigo mukaátulilwa na abaantu áabo bakabaleétela Empola Nzima za Yeézu Kristu. Nábo abazaátwiile habwo obuhicha bwo Omwooyo Mutakatíifu óogwo akasiindikwa kulugiilila omu igulu. Amagaambo ago, na bamaléeka nibeegoónga bwooli kugasoombookelwa.13Ha bwéecho, mwiikale buligi ligi omu kateekulize káanyu no okweetegeka. Muteho obweésige bwóona omu mbabazi éezo muleenaánkula, obuchilo Yeézu Kristu áaho aliíza kweemanyisa butúnu. 14Íimwe muli abáana ba Múungu. Óobu mbwéenu, mumugomookele, mutakulaatila káandi etuúnku éezo mukaba mwiinázo, obuchilo mucháali kuzimanya Empola Nzima za Yeézu Kristu.15Múungu óogwo akabéeta, no mutakatíifu. Óobu íimwe káandi nimweendelwa kuba abatakatíifu omu mizeendele yáanyu yóona, 16habwo kuba Múungu agaambile omu Maandiko Matakatíifu aáti, “Mube abatakatíifu, habwo kuba íinye ndi omutakatíifu.” 17Íimwe nimumwéeta Múungu muti Isíichwe. Weényini tayeendeza muuntu weéna wéena alamulila abaantu bóona kwiingana ne ebikolwa éebyo bakozile. Ha bwéecho, mutuúle aha kumulamya Múungu aha mwáanya óogwo ogwaásigeele hali íimwe kutúula aha omu nsi nka abazenyi.18Íimwe mukaba nimutuúla kwiingana na akazeendele akatakugasa nko óokwo mukeenaankula kuluga ahali beesiimwe enkúlu. Óobu musoomboókelwe nka nikwo Múungu akabachuúngula íimwe kuluga omu kazeendele ako, ti ha kukolesa ebiintu ebitakulama nke empilya ne ezaháabu. 19Náho, akabachuúngula habwe enságama éezo eyina obukaani buháango. Enságama éezo niyo ya Kristu, náwe akaba ali nko omutaámbwa óogwo ogutéena obulema nali obulebeso.20Akatoozibwa kulugiilila éensi echáali etakahaangilwe, náho akamanyisibwa aha bilo ebi bya aha muhélo ha bwéenyu. 21Kulabila ahali Kristu, íimwe nimumwiikiliza Múungu. Weényini akamuzoola kuluga omu bafwiile no kumúha ikuzo. Ha bwéecho óogwo olikumwiíkiliza no kumweésiga niwe Múungu.22Íimwe nimutuúla omu kukulaatila ameégeso ga amazima habwa Yeézu. Ha bwéecho, emiganya yáanyu eyelizwe no óobu nimuhicha kweenda abeekiliza bazeenzi báanyu mazima. Mbwéenu, mweendane bwooli ha muganya gúmo, 23habwo kuba mwaázáalwa obusha. Kuzaalwa okwo, tikulalugiliile ahali besiimwe, boónyini nibafwa, náho mwaázáalwa habwe echigaambo cha Múungu éecho chiina obulami mále chilaálama kuhika obucha no obuchiile.24Eyaandikilwe omu Maandiko Matakatíifu eéti, “Abaantu ni nka amababi, no okweéchuma kwaágo ni nke enyaso zo omu nkaamba. Amababi kagoóma ne enyaso zihululuka, 25náho echigaambo cho Omukáma chilaálama kuhika obucha no obuchiile.” Echigaambo echo nicho Empola Nzima éezo mwaayatuliilwe.
1Mbwéenu, muleke obuzilwa bwóona, ne engaanda zóona ze ebisuba, obugóbya, ni ichubi, mala mutanyeega no obuche bwa akáti. 2Óobu mwaábaanza kukugula nka nikwo Omukáma Yeézu no omweésigwa.* Mwiilóoko, nka abacheche áabo abalikweenda amáta ga baanyinábo, íimwe mube ni iliho lya amáta maluunzi ge echigaambo cha Múungu, 3kuba habwa ago, mubóne kukula omu kuchuúnguka.4Yeézu niwe ibáale lyo obulami éeli abaantu baayaángile, náho Múungu akalitooza, mále liina obukaani buháango omu méeso goómwe. Mbwéenu, kamulaamwiilililaho Yeézu, 5nimuba nka amabáale go bulami, nimwoombekwa na Múungu mube ikiindaánsi lye emyooyo. Mále naabakola mube abagabe abatakatíifu áabo balikusohoza ebitáambo bye emyooyo éezo elikumunuliza habwo omuháanda gwa Yeézu Kristu.6Habwo kuba Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Muléebe, okwo Sayunia niíntaho ibáale elikúlu lyo oluhazo, mále nilyo ibáale li ikuzo éelyo nkatooza. Omuuntu óogwo alikumwiíkiliza, taligooka no obuche bwa akáti!”7Hali íimwe áabo mulikwiikiliza ibáale elyo, ne elyo obukaani bwooli. Kwoónka, ha bwáabo abatakuliikiliza, Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Ibáale éelyo baayaángile aboómbeki, elyo nilyo lyaahiindukile kuba ibáale igazi lyo oluhazo.” 8Káandi, Amaandiko nigagaámba gáti, “Ibáale elyo ni ibáale lyo kweékuumpáho abaantu, no oluchili lwo kubagwiisa.” Abaantu beékuumpa, habwo kuba nibaánga kwiikiliza empola habwi ibáale, Yeézu Kristu. Na bityo nikwo bakaba baloongiizwe kulugiilila kala.9Náho íimwe no olugaanda olutoozibwe, abagabe be echikáma, ihaánga lya abatakatíifu, abaantu ba Múungu weényini, echihika muhamuke ebikolwa bikulu bya Múungu. Weényini akabéeta kuluga omu nsiimbaazi, akabataasha omu mwaanga gwoómwe mukúlu gwo kusobeza. 10Aha bilo bye enyuma, mukaba mutali abaantu ba Múungu, náho óobu íimwe muli abaantu boómwe. Mále mukaba mutaganyiilwe na Múungu, náho óobu, muganyiilwe.11Enfula zaanze, íimwe muli abazenyi na abahiínguzi omu nsi ezi. Ha bwéecho, niimbatoózela nkokwo, mweélige ne etuúnku mbi ze emibili yáanyu, éezo zilikusiingaangana ne emwe, zibasíinge. 12Akazeendele kéenyu kabe kazima omu baantu áabo abatakumumanya Múungu. Óobu nóobu balaábabeehelela nka nikwo muli abalikukola obuzilwa, balaabona ebikolwa byáanyu bizima. Niho balaámukúza Múungu ha bwéenyu, omu chilo cho kwiiza kwoómwe.13Mube nimukoondookela abatégeki ba abaantu, habwo kumukúza Omukáma. Ha bwéecho mumukoondookele omukáma wáanyu, kuba weényini niwe omweébeembezi omukúlu omu nsi yáanyu. 14Mále mubakuze abatégeki bo omu byaalo, boónyini batoziibwe no omweébeembezi ogwo. Batoziibwe babe nibataho olwaágalalo aha baantu abo abalikukola obuzilwa, no kubasiingiza abo abalikukola amagaambo amazima. 15Kuba Múungu naayeénda mukole ebikolwa bizima, mubóne kubahuumbaaza abaantu abasilu áabo abatakusoombookelwa amagaambo goómwe. 16Mutuúle habwo obweéyagaaluzi, náho mutabukozesa obweéyagaaluzi obwo kukola obuzilwa. Mutuúle óokwo abazáana ba Múungu balikweendelwa kutúula. 17Mubakuze abaantu bóona, mále mubeénde abeekiliza bazeenzi báanyu. Mumugomookele Múungu, mále mumukuze omukáma wáanyu.18Íimwe abahálila, mubakoondookele abakáma báanyu omu kweéganya bwooli, tibo boónka abo abeena echiganyizi no obufula, náho nóobu na abo abali enduluhe. 19Ha nsoonga entúungwa nzima omu méeso ga Múungu niyo ezo, íimwe mweemele ebyaágalalo éebyo mutakwiílwe, ha kuba nimusoomboókelwa nkokwo nikwo weényini alikweenda. 20Kamulaaba nimweemela ebyaágalalo éebyo mukwiile habwe ebiheno béenyu, timukumunuliza Múungu. Náho kamulaayemela ebyaágalalo omu kukola ebizima, okwo nikwo kumunuliza Múungu.21Nimweendelwa mweemele ebyo, habwo kuba na Kristu weényini akaágalazwa ha bwéenyu. Habwo kukola ebyo, akabasigila omugani, mube nimumutoolela. 22Weényini talakozile echiheno choóna chóona, nali kugaamba ebisuba byóona byóona. 23Obu akazumwa, talasubize echizumi. Obu akaágalazwa, talaleengesize kutiínisa, náho akasigila Múungu góona, alame habwa amazima.24Kristu weényini akatwaala ebiheno byéetu omu mubili gwoómwe, akaágalazwa aha musalaba. Akakola aátyo kuba íichwe tutakutégekwa káandi ne ebiheno, náho tube no obulame bwa amazima obwo obulikumunuliza Múungu. Tuchiziibwe habwo kutéelwa kwoómwe. 25Mukaba mwaáhabile nke entaama ezilikutumaanga tumaanga okwo no okwo, náho óobu, mwaámusubila Omulíisa wáanyu óogwo abaléeba.
1Bityo nyini ne emwe abakázi, mubakoondookele bebéenywe, kuba kábalaaba baliho áabo batakukulaatila ebyeégeso bya Múungu, nibasemelelwa ne entúungwa zéenyu nzima. 2Ha bwéecho nibahicha kumwiikiliza Múungu batéena kugaambilwa echigaambo.3Mutaákuba abaantu abeena obuluunzi bwa ahéelu kwoónka, nko okusuka isóke, no okuzwaala ebiintu bye ezaháabu nali emyéenda zo obukaani buháango. 4Náho obuluunzi bwáanyu bubaandize ha muganya gwáanyu ha kuzila omuganya muzima no obufula. Óobu nibwo obuluunzi óobwo butakuhicha kusiisikala nali kukokola, bwiina obukaani buháango omu méeso ga Múungu.5Bityo nikwo bakaba beéchuma aho kala, abakázi abatakatíifu áabo bakaba bamweésiga Múungu, ha kubagomookela beebabo, 6nka Sáara akamugomookela iíba Ibrahímu ha kumwéeta omukáma. Bityo nyini ne emwe hanu, kábilaaba nimukola ebizima hatéena kutíina choóna chóona, nikwo mwaaba abáana boómwe.7Ne éemwe abakwaáta, mwiikale na bakázi báanyu aha bwéenze, mumanye nka nikwo boónyini na abaleéle. Mubakwáate aha kubakuza habwo kuba boónyini na abahuunguzi hamo ne emwe be engabilano ye embabazi yo obulami. Mube nimukola mútyo, kuba okusaba kwéenyu kutakwaangilwa.8Omuhélo, niimbagaambila mwéena nka nikwo, mube ne echiteékuzo chimo, mukobane, mweendane nka abadugu, mwiizilile embabazi mále mube abachuleezi. 9Mutaákwiilihisa obuzilwa habwo obuzilwa, nali echizumi habwe echizumi, náho mubafúuhe. Mweesilwe kukola bityo, kuba ne emwe hanu mubóne kufuuhwa.10Nko óokwo Amaandiko Matakatíifu galikugaamba gáti, “Omuuntu kaálaayeénda kutúula kuzima no kuba na amanulilwa, aleke obunyeegani no kubeeha. 11Na aleke kukola obuzilwa, akole ebizima. Mále akole ha chífu kutúula ha buhóolo na bazeenzíbe, 12habwo kuba Omukáma naayetegeeleza áabo balikukola amazima, mále naahulila okusaba kwáabo. Náho, áabo balikukola obuzilwa, naabaha enkomo.”13Ngási, heena omuuntu óogwo alaabakolela obuzilwa, kamulaaba nimukola ebizima ha chífu? 14Nóobu bityo, kamulaaba nimwaagalala habwo kukola amazima, Múungu naabafúuha. Ha bwéecho, mutaákuzila okutahwa tahwa nali kutíina áabo abalikubaágalaza. Náho mumulamye Kristu nko Omukáma omu miganya yáanyu.15Mube buligi ligi obuchilo bwóona kusubiza weéna wéena óogwo alaababúuza habwo obweésige óobwo mwiína. Mubasubize ha buchuleezi ni ikuzo, 16mále mube no omuganya gulikwéela, kuba kabalaagaámba kubi habwa akazeendele káanyu kazima habwa Kristu, babone ensóni. 17Haáchili kwaágalala habwo kukola ebizima, keélaaba Múungu yaáyeenda aátyo, kuchila kwaágalala habwo kukola obuzilwa.18Nikwo bili, habwo kuba Kristu weényini akaágalazwa habwe ebiheno bya abazilwa, náho weényini akaba ali omugololoke. Akeetwa entúlo eémo yoónka yaaba yaáhika kutukwaátanisa na Múungu. Akeetwa omubili náho habwo obuhicha bwo Omwooyo Mutakatíifu akabonesa káandi obulami. 19Kulabila aha Mwooyo ogwo, akaba yaázeenzile kwoólekeelela abaantu, abaabeele bali abalame, náho bakáfwa no óobu emyooyo yáabo ebohilwe.b 20Emyooyo ezo ne eza abo abatalamukoondookiile Múungu aho kala, obuchilo Núhu akaba naayoombéka esafína. Múungu akeégumisiliza obuheni bwáabo kuhika esafína áaho yaáyoómbekilwe, náho ha muheleeluko abaantu munáana boónyini kwoónka, nibo bakachuúnguka kulabila aha méenzi.21Améenzi ago ne ensuso yo obubatizo, óobwo bulikubachuúngula, tikwo habwo kwiiháho obulofo omu mubili, náho no kumusaba Múungu abáhe omuganya gulikwéela habwo kuzooka kwa Yeézu Kristu. 22Weényini akazeenda omu igulu, no óobu ayikéele olubazu lwo obúlyo lwa Múungu. Naatégeka bamaléeka, ne ebihaángwa byo omu igulu ebiina obutégeki, ne ebiina obuhicha.
1Mbwéenu, habwo kuba Kristu akaágalala aha mubili gwoómwe, ne emwe hanu mube buligi ligi kwaágalala nka weényini. Niingaámba iíntyo, habwo kuba omuuntu óogwo yaámazile kwaágalala omu mubili gwoómwe habwo kukola ebizima, yaálekaana ne ebiheno. 2Ha bwéecho, obulami bwoómwe bwóona óobwo bulikusigala, alaatúula kukulaatila no óokwo Múungu alikweenda, tikwo kukulaatila etuúnku za abaantu.3Kala, mukaba nimukulaatila etuúnku zéenyu mbi zo kweenda abakázi nali abaséeza béenzi, ne zo okunywa evíini.a Mále mukaba mweenda amazenyi ge etuúnku zo omubili, no kulamya ebisusano, éebyo byaangilwe na Múungu. Mukaba nimukola amagaambo ago ha mwáanya mula bwooli. Óobu mutaákuzeendelela kukola ago káandi. 4Abaantu abatakumumanya Múungu, nibasobelwa óokwo balikuleeba nkokwo mutakuteelana nábo káandi kukola obuzilwa bwíinzi, ha bwéecho, nibabazuma. 5Náho, boónyini ni lwaampaka kusoomboola habwe ebiheno byáabo omu méeso ga Yeézu Kristu óogwo ali buligi ligi kuchwaáziika abaantu bóona, abalame na abáfwiile. 6Mbwéenu ekaba eli habwe ensoonga ezi nkokwo Empola Nzima ekaatulwa aha baantu abaabeele bali abalame náho óobu bafwíile, kuba no óobu baáchwaaziikilwe nka abáandi, batuúle habwo obuhicha bwo Omwooyo Mutakatíifu, nko óokwo Múungu aáli omulame.7Omuhélo gwa amagaambo góona gweéliliize. Ha bwéecho, mube no omútwe muzima no okweetegeka, mubóne kuhicha kusaba aha káanya kóona. 8Obusáago bwa góona, mweendane bwooli, habwo kuba engoonzi nizibazuna kuganyila ebiheno.* 9Mube abaantu bo kwaángisa bazeenzi báanyu hatéena kudugulima.10Buli oómo ahaabilwe engabilano yoómwe na Múungu. Naayeéndelwa kuzikoza kuzima habwo kuhweela bazeenzíbe, nko omwiímeelelezi muzima we engabilano yoómwe éezo aheelwe na Múungu habwe embabazi zoómwe bunaanka. 11Kábilaaba engabilano yaawe no kwaátula, ebigaambo byaawe bibe ebilikuluga ahali Múungu. Kábilaaba engabilano yaawe no kuheéleza, nooyeendelwa kuheéleza aha magala áago olikuháabwa na Múungu. Niho Múungu alaakuziibwa omu magaambo góona, habwa Yeézu Kristu, ayine ikuzo no obuhicha aha bucha no obuchiile. Amina.12Enfula zaanze, mutaákusobelwa habwe ebyaágalalo biháango éebyo ebilikweésuulukiza omuli íimwe kuleengesa okweésiga kwéenyu. Mutakubona nkokwo ne echiintu echizenyi éecho chilikubahika. 13Náho munulilwe nka nikwo nimuhiingula omu byaágalalo nko óokwo Kristu akaágalala. Munulilwe óobu, kuba káandi ikuzo lyoómwe kalilisuúluúlulwa, mubóne kunulilwa no kusaándaala. 14Kamulaazumwa habwi izíina lya Kristu, mufuuhilwe, habwo kuba echo nichooleka nkokwo Omwooyo gwi ikuzo gwa Múungu nigwiikala hamo ne emwe.15Mbwéenu, ebyaágalalo byáanyu bitaákuba habwe ensoonga yo bwíisi, olukóno, kukola obuzilwa nali kwéetasha omu bigaambo bya abáandi. 16Weéna wéena alikwaágalala habwo kuba no omuheémba wa Kristu, atabona ensóni. Náho amukuze Múungu nka nikwo naayétwa ahi izíina lya Kristu.17Musoomboókelwe nka nikwo, obuchilo bwo omuchwaáziiko bwaáhikile, na Múungu naabaánza kuchwaáziika abaantu boómwe. Óobu kábilaaba omuchwaáziiko nigubaandiza hali íichwe abaantu boómwe, ngási nibiba bita ahali abo abalikwáanga Empola Nzima za Múungu? 18Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Kachilaaba chigumile habwa abagololoke kuchuúngulwa, ngási, nibiba bita ha beena ebiheno áabo abatakumugomookela Múungu?” 19Ha bwéecho, abalikwaágalala habwo óokwo Múungu alikweenda, beétemo omu mikono zo Omuhaangi omweésigwa, bazeendelele kukola ebizima.
1Óobu niingaámba ne emwe abanyaampala be ekelezia. Íinye ndi omunyaampala muzeenzi wáanyu, mále nkabona aha méeso gaanze óokwo Kristu akaágalazwa. Mále, íinye ndi omuteelani wi ikuzo éelyo elyeéliliile kubonekana. Ha bwéecho niimbasaba íimwe, 2mube abalíisa bazima be ekelezia éezo mukaheebwa na Múungu. Mále muziléebe nko óokwo Múungu alikweenda, tikwo habwo okuhatikwa, náho habwo omuganya gwoóna. Mutaákukola emilimo yáanyu habwe etuúnku ze empilya, náho habwo omuganya gwe echífu. 3Mutaákuba abalíisa enduluhe ahali áabo mulikuliisa, náho óokwo mulikutuulaho, mube ensuso nzima hali boónyini. 4Obuchilo Omulíisa Mukúlu we ekeleziaa kaalesuulukiza ha bwéelu, muleenaánkula omuzuho gwi ikuzo elitakuzuunda.5Bityo nyini ne emwe abasigazi, mubagomookele abanyaampala be ekelezia. Ne éemwe mwéena mube abaantu abachuleezi na abo kwaágalalila bazeenzi báanyu. Mukole ebyo, habwo kuba Amaandiko Matakatíifu nigagaámba gáti, “Múungu abanuga áabo abalikweésiingiza, náho abachuleezi, ababonesa embabazi.” 6Mbwéenu, mweécheeshe ahaansi yo omukóno gwa Múungu ogwiina obuhicha bukúlu, kuba abone kubakuza obuchilo bwoómwe kabulihíka. 7Mweécheeshe ha kumusígila Múungu olwaágalalo lwéenyu lwóona, habwo kuba naabeendeza bwooli.8Mweétegeke, mále mube méeso obuchilo bwóona, habwo kuba omubisa wáanyu, Isitáani, lizoongoloka zoongoloka nke engaanza éezo elikuhuuma kuloondela omuuntu wo kumila. 9Mube emaanzi omu kwiikiliza no kulihakanisa. Musoomboókelwe nka nikwo, abeekiliza bazeenzi báanyu omu nsi yóona, nibabonwa ebyaágalazo éebyo nyini.10Múungu ayine embabazi zóona, akabéeta mubóne kuteélana náze omu ikuzo lyoómwe lyo obucha no obuchiile, hamo na Kristu. Ha mwáanya nimwaagalala, náho weényini alaábaha amagala no kubagumya. 11Obuhicha bwiina weényini obucha no obuchiile! Amina.12Naábaandikila olwaandiko olu lugufu, habwo obuzune bwa Silwaano,b omwiikiliza muzeenzi wéetu óogwo ndikumusoombookelwa no omuuntu omweésigwa. Niinyeénda kubatiimbya omuganya no okusiinza nka nikwo amagaambo aga go olwaandiko lwoómwe lwóona ne embabazi ya amazima ya Múungu. Mwiimeelele bweémi aha mbabazi ezo. 13Abeekiliza be ekelezia éezo eli Babéeli,c abatoziibwe bazeenzi báanyu, nibabaangalucha. Na Mariko náwe, omwaana waanze omu kwiikiliza, naabaangalucha. 14Mweéyaangaluche omu kweényweegela aha chinyweégelo chitakatíifu. Abeekiliza ba Kristu, obuhóolo bube ne emwe mwéena.
1Olwaandiko olu niimbaandikila íinye Simoni Peétero, omuzáana káandi entumwa ya Yeézu Kristu. Niimbaandikila íimwe áabo mubonesize okwiikiliza kwo obukaani buháango. Íichwe chwéena tubonesize okwiikiliza okwo kulabila obugololoke bwa Yeézu Kristu, óogwo ali Múungu no Omuchuúnguzi wéetu. 2Embabazi no obuhóolo byoongelwe hali íimwe, habwo omuháanda gwo kumusoombookelwa Múungu na Yeézu, Omukáma wéetu. Mweesilwe no okutóozwa na Múungu3Múungu aha buhicha bwoómwe atuheéle amagaambo góona áago tulikugaswa tubone kúba no obulami obulikumusemeleza weényini. Atuheéle ago habwo omuháanda gwo kumusoombookelwa weényini, óogwo atweesile tukóbe ikuzo no obuzima bwoómwe. 4Ha nsoonga ezo, atuheéle emilago yoómwe mikulu káandi zo obukaani, kuba kulabila ago mubóne kukoba entabuko ya Múungu, no kuchuúnguka kuluga omu buzilwa bwo omu nsi obulikuleételelwa ne etuúnku mbi.5Habwe ensoonga ezo, mube nimukola echífu kuba okwiikiliza kwáanyu kwoongelwe entúungwa nzima, entúungwa nzima ezo zoongelwe amasala. 6Káandi amasala ago goongelwe okweétegeka, okweétegeka okwo kwoongélwe okweéyomeleza, okweéyomeleza okwo kwoongélwe kuzilila isima Múungu. 7Kuzilila isima Múungu kwoóngelwe okweendana kwa abeekiliza, okweendana okwo kwoóngelwe engoonzi aha baantu bóona.8Kábilaaba entúungwa ezo zilaayoongelwa hali íimwe, zilaaábazuna mube nimusohoza amagoomba no kumusoombookelwa bwooli Omukáma wéetu Yeézu Kristu. 9Náho omuuntu óogwo atazila entúungwa ezo, weényini ni nko omuuntu atakuhwéeza kuzima agali hala, habwo kuba áyebilwe nka nikwo alayelizwe ebiheno byoómwe bya kala.10Mbwéenu, beekiliza bazeenzi baanze, mweéyomeleze bwooli kukola amazima áago galikwooleka nka nikwo Múungu abeesile no kubatóoza. Kamulaaba nimutuúla omu kazeendele ako, timukweékuumpa nakáti. 11Ha bwéecho, mulaanyegezwa kuzima omu bukáma bwo obucha no obuchiile bwo Omukáma no Omuchuúnguzi wéetu Yeézu Kristu.12Habwe echo, ndaázeendelela kubeézukiza amagaambo ago buchiile, nóobwo mwaámazile kugasoombookelwa no kuguma na amazima mwiinágo. 13Niimbóna ni kuzima kubeézukiza habwa amagaambo ago, obuchilo bwóona óobwo ndaaba ndi omu iheéma elyo lili omubili gwaanze. 14Niingaámba iíntyo habwo Omukáma wéetu Yeézu Kristu akaánsuululila nkokwo niindugaho aha omu nsi, ne éenye niindéeba nka nikwo obuchilo obwo bweéliliize. 15Niyo ensoonga, omu bilo ebilikwiiza ndaaba ne echífu kukola gaandikwe, kuba obuchilo ndaaba naáfwiile mube nimwiizuka ago magaambo gaanze. Baalubona bi ikuzo lya Kristu16Okwo twaabamanyisize óokwo Omukáma wéetu Yeézu Kristu aliíza habwo obuhicha bwoómwe, titulakulaatile emigani éezo ezayaandikilwe habwo obucheluke, náho íichwe nyini tukalibona ikuzo lyoómwe. 17Akahaabwa ikuzo ni isima kuluga ahali Isíichwe Múungu, obuchilo iláka eliina ikuzo likúlu lyaálugile omu igulu niligaámba líti, “Ogu niwe Mutábani waanze engaanzi, óogwo nnyesiimaho náze.” 18Káandi, íichwe boónyini tukaba tuli baalusíinza áabo twaáhuliile amagaambo ago agaalugile omu igulu, tukaba tuli hamo náze aha lugulu yi ibaanga elyo elitakatíifu.19Káandi twiinágo amagaambo ga ababáasi, ago agali ga amazima bwooli, ne emwe mulaakola kuzima kamulaaba mwaágeekomya. Amagaambo ago ni nko olumuli óolwo olulikwaaka omu nsiimbaazi, kuhicha obuchilo haláaba haácha, ne enyenyéezi yo omulucheelelélwa kubamulikila omu miganya yáanyu. 20Náho, obusáago bwa ago, nimweendelwa musoomboókelwe nka nikwo tihaliho obubáasi omu Amaandiko Matakatíifu obulikulugiilila omu biteékuzo bya ababáasi. 21Tihaliho obubáasi óobwo obulikuluga omu ngoonzi zo omuuntu, náho abaantu bakasohoza obubáasi kuluga ahali Múungu omu kweébeembelelwa no Omwooyo Mutakatíifu.
1Náho obuchilo bwa ababáasi, bakeesuulukiza ababáasi be ebisuba omu Baiziraeli. Nikwo bityo abeégesa be ebisuba balaábamo omuli íimwe. Abaantu áabo baléeza hali íimwe na aha nteba balaáyegesa ameégeso go kubahabisa abaantu, na balaámwáanga Omukáma, óogwo akabachuúngula. Aha muháanda óogwo balileetelela okusiingaalika kwáabo boónyini bwaangu. 2Káandi abaantu béenzi balaázikulaatila éezo miháanda yáabo yo obuseégu. Na habwe ensoonga ya abo, omuháanda gwa amazima gulaályoogoozibwa. 3Ababáasi aba be ebisuba beena etuúnku, éecho balikweenda ne empilya zéenyu zoónka. Bityo nibabatwaaza íimwe omu kubagaambila ebigaambo ebitéena amazima. Náho kulugiilila kala, omuchwaáziiko gwáabo gulaloongizwe no okusiingaalika kwáabo tikuliililwa!4Bamaléeka abo abaahenile ebiheno, Múungu talabalekile, náho akababoha omu lyoongoola lyo omulilo,a áaho babohilwe ne eminyololyo. Okwo omu nsiimbaazi ya tíi nibaliindilila echilo echo cho kuchwaáziikwa. 5Káandi obuchilo obwo bwa Núhu, Múungu talabalekile abaantu áabo tibalamukoondookiile, náho akaleeta enzula yo kusiingaalicha omu nsi, abaantu bakáfwa. Akamuchuúngula Núhu hamo na abaantu abáandi musaanzu. Núhu akaba ali omuloonyelezi bwa amazima wa Múungu ha baantu be enchilo zoómwe naabaatulila nka nikwo bakole áago agalikumugomookela Múungu. 6Káandi Múungu akachwaáziika aha kusiingaalicha kwo omulilo amaboma ga Sodoma na Gomóra góona gaaba iízu, hamo na abaantu abo omuli ago maboma. Yaákola ebe emanyiso ya áago agalibasaanga abaantu áabo abatakumugomookela Múungu.7Múungu akamuchuúngula Lúutu, omugololoke, óogwo akasaasiswa omuganya bwooli no obuseégu bwa abo abazilwa. 8Omuuntu ogu omugololoke akaba naatuúla omuli boónyini aha bilo bíinzi, náwe akaba naazululuchwa bwooli habwe entúungwa záabo mbi éezo akabona no kuhulila. 9Ha bwéecho, Omukáma naasoombookelwa akazeendele ko kubachuúngula omu bileengeso abaantu áabo abalikumugomookela. Káandi naasoombookelwa óokwo alyaábeehoolela abaheni aha chilo cho omuchwaáziiko,10muno muno áabo abalikukulaatila etuúnku mbi zo omubili no kugaya obutégeki bwa Múungu. Abeégesa áabo be ebisuba beena entúungwa zo okuhakana ne emyeésiingizo, tibakutiina kubizuma ebihaángwa byo omu igulu. 11No óobu bamaléeka beena amagala no obuhicha busaagile, náho tibakulegelela no kubizuma ebyo bihaángwa, omu méeso go Omukáma.12Abeégesa abo obuchilo balikuzuma ebihaángwa éebyo batakusoombookelwa. Nibasusana ne enyameéswa éezo ezitéena bwéenze, habwo kuba, ziba nizizaalwa kwoónka, na ahaleéza zikwaátwa no kubáagwa! Bityo nikwo balisiíngaalichibwa habwo obusiisaguzi bwáabo boónyini nyini. 13Káandi balaálihwa empeéla ye ebyaágalazo nke éebyo baábakoliile abaantu abáandi. Nibanulilwa kukola amagaambo ge etuúnku záabo mbi aha bwéelu. No óobu obuchilo nibalya hamo ne emwe, nibanulilwa kukola amábi ago omu kubabéeha. Abo abali hali íimwe ni nka amabála nali obugoondógoondo ha myéenda zilikwéela. 14Obuchilo bwóona améeso gáabo nigaléeba omu kazeendele ko obusiihani ne etuúnku záabo zo kukola ebiheno tiziina omuhélo. Nibakoonza koonza abaantu áabo abatali emaanzi omu kwiikiliza, nábo bakole ebyo biheno. Emiganya yáabo emanyiile kuligila ebiintu. Abo baantu bacheenilwe!15Bagulekile omuháanda ogugololokile, bahabile omu kukulaatila omuháanda gwa Balaamu, mutábani wa Béori. Weényini akeenda kwiinaankula empeéla ha kukola ebiheno. 16Habwe ezo ntúungwa zo obuzilwa, Balaamu akachaáhukilwa ne ensíkili. Ensíkili ne enyameéswa náho ekahooya ahi iláka lyo omuuntu ebone kumwaángila ogwo mubáasi, aleke kukola amagaambo go olusalo.17Abeégesa aba nibalagana amagaambo mazima áago gatalibonwa nakáti. Ni nki iziba elyo bwoóma, elitéena méenzi. Boónyini ni nko obwíile omu musote óogwo omuyaga guleleengesa hala ne enzula etaakugwa. Ahaantu aheene ensiimbaazi mpáango ebiikilwe habwa boónyini. 18Ha kugaamba amagaambo ge emyeésiingizo na áago agatéena mugaso, nibabeéha abáandi nábo bakwaáte etuúnku záabo mbi zo omubili no obuseégu. Abaantu áabo beena omwáanya mugufu buluga obuchilo beligile ha bikolwa byáabo bíbi. 19Abeégesa be ebisuba balagana obweéyagaaluzi, kási boónyini nibo abahálila aba ameelu. Eli eétyo habwo kuba buli muuntu aba omuzáana we éecho echilikumutegeka.20Na abaantu kabalikuba baálugile omu bulofo bwe éensi ezi, baámumanyile kuzima Omukáma no Omuchuúnguzi wéetu Yeézu Kristu, mála bakasuba omu bulofo káandi no kusiingwa kuluga, niho omuheleeluko gwo obulami bwáabo gulikuba mubi kusaaga óokwo gukaba guli aha butaándiko. 21Yakabeele ni kuzima hali boónyini kábaakubeele batasoombookiilwe butúnu omuháanda ogwo omugololoke omu méeso ga Múungu, kuchila bagumánye, mále bachileke echilagilo echitakatíifu éecho beenaankwiile. 22Heena omubeelo ogwo ogwa amazima ogulikugaamba gúti, “Eémbwa elya amatanaki gaáyo,” káandi heena ogúundi óogwo ogulikugaamba gúti, “Empunu éezo eyaámazile kwóozwa neeyekuliínga káandi omu matome.” Nikwo bili hali boónyini.
1Enfula zaanze, olwaandiko olu no lwa kábili óolwo ndikubaándikila. Omu nyaandiko zóona ibili, nnyeyomeliíze kuzoola ebiteékuzo byéenyu ebizima aha muháanda gwo kubeézukiza. 2Niinyeénda muhiche kwiizuka amagaambo áago ababáasi abatakatíifu bakagaamba kala, ne echilagilo cho Omukáma no Omuchuúnguzi éecho entumwa zoómwe zikabaleétela.3Obusáago bwa ago, nimweendelwa musoomboókelwe nka nikwo, ebilo byo omuhélo baleésuulukiza abaantu abali abahelani, áabo abalikukulaatila etuúnku záabo mbi. Balaábahela 4nibateénga báti, “Kristu akalagana nka nikwo alaásuba! Mbwéenu óobu ali nkáhi? Kulugiilila besiichwe enkúlu bafwe, amagaambo góona gali gátyo nyini nko óokwo gakaba galikulugiilila aha butaándikilo bwe éensi!”5Abaantu abo nibalamula kweeyebeseleza ebiintu éebyo balikusoombookelwa kuzima nka nikwo kala Múungu akagaamba echigaambo kwoónka, igulu ne éensi byaabáho. Akahaanga éensi kuluga omu méenzi na habwa améenzi. 6Habwe echigaambo choómwe na habwa améenzi ago éensi yo obuchilo obwo ekasiingaalichibwa. 7Káandi aha chigaambo echo nyini Múungu abiikile igulu ne éensi ezi, bibone kwoochwa kwo omulilo. Azitiilého habwe echilo éecho alichwaaziika abaantu áabo abatakumugomookela, aho niho balisiingaalika.8Náho, enfula zaanze, mutaákweebwa echigaambo chimo echi nka nikwo, aha Mukáma Múungu, echilo chimo ni nke emyáaka echihuumbi, ne emyáaka echihuumbi hali weényini ni nke echilo chimo choónka. 9Abaantu abáandi nibateekuza nka nikwo Omukáma Múungu naayililwa kuhikiiliza éecho akalagana. Náho weényini ayegumisiliza hali íimwe, kuba takwéenda nka nikwo omuuntu no óobu oómo ayize abule. Éecho alikweenda ni nka nikwo bóona bamuhiindukile batamwe ebiheno byáabo.10Náho mazima echilo cho Omukáma chilyáaba nko óokwo omwíibi ayizaho atéena kusohoza empola. Echilo echo, igulu lilyaáhwaho habwe echiluundumo chiháango, ebiintu éebyo bili omwo bilyaáyochwa omu mulilo, ne éensi nayo elyaásiingaalika hamo ne ebiintu byóona éebyo bili omwo.11Mbwéenu, habwo kuba ebiintu byóona bilyaásiingaalichwa ha muháanda ogwo, ngási, íimwe nimweendelwa kuba muli abaantu aba ntúungwa chi omu nsi ezi? Nimweendelwa kulama omu butakatíifu no kuzilila isima Múungu, 12omu kuliindilila echilo echo cha Múungu no kuchikola chaanguhe. Habwe echilo echo, igulu lilyaáyochibwa no omulilo ne ebiintu ebyo ebilimo bilyaáyabiswa habwe echitagato chiháango bwooli. 13Náho íichwe nitutegeza igulu lisha ne nsi eénsha nko óokwo akalagana, áaho hezwiile amazima ebilo byóona.14Ha bwéecho enfula zaanze, habwo kuba nimuliindilila ago, mube ne echífu cho kuzila omuganya gulikwéela bwooli hatéena ntaambala omu méeso ga Múungu, na mube no obuhóolo. 15Musoomboókelwe nka nikwo okweégumisiliza kwo Omukáma wéetu nikubaha abaantu omwáanya gwo kuchuúngulwa. Bityo nikwo omwiikiliza muzeenzi wéetu Paulo engaanzi akabaandikila aha masala áago Múungu akamuha. 16Omu nyaandiko zoómwe zóona naasoomboola ebyo bigaambo. Omuli ezo nyaandiko, bilimo ebigaambo ebiindi éebyo ebigumile ha kubisoombookelwa. Ebyo bigaambo, abaantu abatéena okusoombookelwa na abaleengaheele omu kwiikiliza, babihabisa, nko óokwo bahabisa Amaandiko Matakatíifu agáandi. Habwo kukola amagaambo ago, beésiingaalicha boónyini.17Ha bwéecho, íimwe enfula zaanze, habwo kuba mwaámanyiswa amagaambo ago, mube méeso, abeégesa abo be ebisuba bataákwiiza kubahabisa habwe ebisuba byáabo,a mukagwa no kuleka echihika cháanyu echa amazima. 18Náho muzeendelele kukula omu mbabazi zo Omukáma no Omuchuúnguzi wéetu Yeézu Kristu, no omu kumusoombookelwa. Ikuzo liina weényini, óobu no obucha no obuchiile.
1Echo echabele buluga kala. Echo twahulile, echotwabwene omumeso getu, echo twalebile,ne mikono yetu yachikwate,habwe echigambo cho ubuzima. 2Nobwo buzima butalwa, obwo obukabuli ahali tata, na bukakolwa kumanyika ahalichwe.3Echotwabwene no kuchihulila, ntichisohoza ahalimwe.Mubone kuba hamo nechwe, no obumo bwetu na tata omwana womwe yezu kristu. 4Na ntubandikila amagambo ago amanulilwa genyu gahikiliizwe.5Ezi nizo empola ezotwahulile kuluga ahaliwenyini no kubagambila, mungu no omwanga no omgatiyagwo tihena nsimbazi nenche. 6Katulagamba tuti teine obumo nawe. kandi tulibata omusimbazi tubehaho tutukukola amazima. 7Naho katulikulibata omumwanga nkoko hali omumwanga tune obumo ichwenanu kansagama yo mwa yezu kristu, omwanawe netwoza kuluga omububi bwone.8Katulagamba tutwine biheno ntwibeha ichwehanu ne chigambo cha mungu luchuhilo omgati yetu. 9Naho katulahungama ebiheno byetu, wenyini no omwikiliza wo kutuganyila ebiheno byetu mo kutwozwa ebibi byona. 10Katulagamba tuli tutukahenaga ntumukola wenyini kuba omubehi, ne echigambo choomwe titwinecho omugati yetu.
1Abana baanze abazima nimbandikila amagambo aga halimwe mtakukola ebiheno. Naho omulimwe omo wenyu kayakola ebiheno twinaze omkama ogwo alihamo na tata yeezu kristo ogwo ayine obuteka. 2Wenyini nomkwatanisa nebiheno byetu tokwo ebiheno byetu byonka naho nokwensi yona. 3habwecho tumumanya wenyini katulabihicha ebilagilo bye.4Wenyini alikugamba namanya mungu naho takukwata ebilagilo byomwe tayine mungu omumganya gwe. 5Naho wenawena alikukwata echigambo che obwenzi bwa mungu buhikilizibwe habwecho tumanya tulyo omumganya gwe. 6Ogwo alikugamba nayikala omumganya gwa mungu ayisuse wenyine nkokwo alikuzendana nka yeezu kristu okwo yazenzileho.7Badugu tinkubandikila imwe amaragilo masha naho amaragilo agakara ago mkabamwinago ebyo mlahulile. 8Notyo nabandikila imwe ebilagilo biisha habwokuba nibwo obutunu kristu halichwe habokuba ensimbazi nehingula nomwanga nigumlika.9Ogwo alikugamba alyomumwanga naho namtamwa mduguwe ogwo alyomunsimbazi na lelo. 10Ogwo alikwenda mdugu we nayikala hamwanga tichiliho echibi chona chona echilikudula kumhabya. 11Ogwo alikumtamwa mduguwe ogwo alyomunsimbazi nalibata omunsimbazi wenyini takumanya aho alikuzenda habwensimbazi lyamhunmi size amenso gomwe.12Nambandikila imwe abana bazina habhokuba mwaganyile ebiheno byenyu habwezina lyomwe. 13Nimbandikila imwe batata habhokuba nimumanya aliho kuruga kara. 14Nabandikila imwe basigazi habwokuba mwamusiga omuheri nabandikila imwe bayanda abato habwokuba mumumanya tata.15Nabandikila imwe batata nimumumanya wenyini buluga kara nabandikila basigazi nabhokuba mlikuzima nechigambo cha mungu nichikara omumoyo bwenyu, mwesiga nomheni mtakuzenda ensi nali ebigambo ebilyo munsi ogwo alayenda ensi obwenzi bwokumwenda tata tibulimo omumuganya gwe. 16Nomanya buuli chintu echilyomunsi etumku yomubili ne tunku yamenso nigayo lyo ubuzima tibikuluga halitata mbiluga omunsi. 17Eensi netunku yayonzihingula.Ogwo alikakola ebigambo bya mungu nalama ila nela.18Abana bato nobuchilo bwo kuhelehuka nkokwo mlikuhulila omhakanisa wakristu bezile, nkokwo nayiza obu yini abahakanisa ba kristu bezile, nkokwo tulikumanya kuba nobuchilo bwokuheleluka. 19Bakazenda bonka kuluga halichwe nabo bakaba batali betu bakubele balyabetu bakabele hamo nenchwe naho obu bazenzile bonka, echo nichochatwolekize kuba tibetu.20Naho mkasigwa amazuta nogeo omtakatifu neemwe bona nibumanya obukomelela. 21Tindabandikile imwe habwokuba timukubamanya obuteka, habwokuba mchimanya na habwokuba timwine ebisuba habuteka.22Mohi webisuba nalikuhakana kuba yeezu kristo ogwo muntu nomhakani wa kristu kalikuhakana halitata na mwana. 23Taliho alikuhakana hamwana akaba tata wenawena alikumwikiliza omwana ayinaze tata.24Nkokwo tulichwe echo tulikuhulila kuluga habubandizo leka chizendelele kuba omumuganya gwenyu nkokwo mwahulile kuluga habubandizo nchikala omumuganya gwenyu,na nimwikara omumganya gwo mwana nogwo tata. 25Nezi nendagano ezoyatuhele ichwe obuzima butahwa. 26Nabandikila aga imwe abo bakabembelile imwe kubula.27Namazuta ago twayanankwile kuluga haliwe nyini nigekara omumuganya gwenyu, timkwenda omuntu wenawena wokubegesa kagalaba amazuta gomwe niga begesa amagambo gomwe tihene bisuba nobu galaba gabegesize mwikare omumganya gwomwe. 28Nobu abana abalikwenda mwikale omumganya gwomwe omumensoge hakwiza kwomwe. 29Kamlabamumanya kuba wenyine nowobuteka nimumanya oti katiwenyini alikukola obuteka azelwe nawenyini.
1Mulehe ne engoonzi zita ezoatuhela tata,bili tube abana bwomwe na nikwo tuli. Habwokuba aboomunsi tibakutumanya habwokuba tibalamumanyile. 2Badugu ichwe obu tuli abana ba mungu, tekamanyikile okwotulaba ntumanye nkanikwo kristo kalibonekana tulasusana nawe kwani tulamubona nkokwo ali. 3Nabulimuntu ayine okugima oku ha buchilo obulizayo obwagambilwe haliwenyini, nayiyona wenyini nkokwo wenyini aliomtakatifu.4Bulimuntu alikuzendelea kukola obiheno namhenela mungu habwokuba kukola ebiheno nokumhenela mungu. 5Mmanya kristo akeza kubihaho ebiheno no mgati yomwe tihena bihano. 6Taliho omtu obu omo ayikala omgati yomwe azendelela kukola ebiheno taliho omuntu obwoomo ayikala omubihemo,ayamubwene nali kumumanya wenyini.7Bana be engoozi,mtakwikiliza kubehwa na omntu wena wena. Alikukola amazima. 8Akola ebiheno noumwa Ibirisi habwokuba Ibirisi ni lukola biheno kuluga kale habwecho omwana wa mungu akeza abone kuziita emilimo yomwe Ibirisi.9Wenawena ayazelwe takola biheno habwokuba enzumwa za mungu sikola omgati yetu tiyakuzendelela kukola ebiheno habwokuba akazahwa na mungu. 10Omlyechi abana ba mungu na abana ba Ibirisi mbamanyikana.Wenawena atakula ebyobutaka ti mungu awo atakwenda mduguhe.11Ezi nizo empola zomwahulile kuluga kala, binti nitwendelelwa kwiyenda ichwe kwechwe. 12Tinka kaini akabaali mubi na akamwita mduguwe na habwachi akamwita habwokuba ebikolwa bwomwe bikababilibibi na bya mduguwe bikababili bizima.13Badugu banze mtakukumya aboomunsi akabalatamwa. 14Tumanyo twalugile omkuta kuzenda omubuzima habwokuba nitubenda abadugu wena wena ngozi ayikala omlufu. 15Omuntu wenawena alikumutamwa mduguwe nomwisa. Na nimmanya nkanikwo abazima butahwa tibakala omgati yo omwisi.16Habwechi ntuzimanya engoonzi, habwokuba kristo akasohoza omoyo gwomwe habwe ichwe hani nechwe nitwendelwa kusohoza obulame bwetu habwa badugu. 17Naho wenawena ayine ebintu alamuleba mduguwe atena echintu naho nayangila omoyo gwomwe kuba nembabazi ha bwomwe ngasi engoonzi zomwe mungu zikalamo zita omumoyogwe. 18Bana wanze bonyenda,tutakwenda aha bigambo busa ahabikolwa no amazima.19Ombyechi ntumanya tuti ichwe tuli omubuteka nemiganya neyikiliza haliwenyini. 20Kelaba emiganya yetu netuchwazika mungu ni mkulu kusiga emiganya na wanyini anamanya amagambo gona. 21Badugu emiganya yetu keleba etakuchwazika, twina obugimi ahali mungu. 22Nachona chona echo tusaba nituchanankula kuluga ahali wenyini habwo kuba ntubikwata ebilagilo byomwe na nitukola ebigambo ebilikumusemela ommesoge.23Necho echilagilo chomwe bitinchitugasa kwikiliza omwizina lyo omwawe yeezu kristu nokwendana ichwehanu kwechwehanu nkokwo yatuhele echilagilo chomwe. 24Alikubiina ebilagilo yomwe nalamu omugatiye, na mungu nayikala omugati yomwe na habweecho ntumanya nkokwo ayikala omugati yetu, halyo ogo mwoyo busa ogo yatuhele.
1Abaalikumkondokela mtesiiga omwoyo za kile wenyini kandi mzileebe emyeyo kizilaaba miziluga hali mungu, habwo kuuba aabasi bengi abebisuba beelonge omuusi. 2Habweechi nimwiza kumyia omwoyo gwa muungu buli omwoyo ogutekumwikiliza yeezu nti ya muungu. 3Ogu no omwoyo gwo omuntu atakumwikiliza yeezu kristu ogwo mwahuliile nayiiza oobu ali omuunsi.4Limwe muli aabane ba muungu abaayende na mulasingile habwokuba oogwa alioniyoyo yeenu ni kulu, kusaga oogwo alyo omuunsi. 5Boanyini nebo omuunsi echobalikugamba necho omuusi, kanda nensi neebahuliliza. 6Iichwe tulyaaba mungu, oogwo alikumanya muungu atuhuliliza ichwe,oogwo atena muungu tatuhuliliza halicho tumanye omwoyo gwa amazima no gwa muungu. Halicho nitumwenya omwoyo gwa amazima no gwebisuba.7Twendane iichwe hali iichwe habwokuba engoonzi ne ze muungu nogwo alikwe akazalwa na muungu no kumumanya muungu. 8Wenyini, oogwo atakwenda takumumanya muungu hakuba muungu no obweenzi engoonzi.9Haliyeezi engoonzi ya muungu ezayoolekilwe haliitwe nka nkwo muungu akatuma omwaana woome owalikwenda omuusi tutuute habulebelezi bwoome. 10Halyeezi ngoonzi tinkookwo twamenzile muungu, naho wenyini akatuma omwaana we aabe empelehekwa aha miibehona byeetu.11Kalaala badugu banze mungu akatwenda iichwe ntwendelwa iichwe kwendana iichwe hali iichwe. 12Taliho no oomo wetu ababweene muungu katulaaba nitwendana iichwe hali iichwe muungu naikala nechwe.ne engoonzi zoomwe ziba zililyomulichwe. 13Haliicho, tumanya kuuba niitwokalenaze nawe akaakalo omuliichwe habwokuuba atuheele omwoyo gwe. 14Natwabwene nkookwo taate atumuile omwaana woomwe kuuba omuchunguzi we ensi.15Oogwo alikwikiliza nkookwo yeezu no omwaana wa muungu, muungu naikala omumuyo gwe wawe naikaala omumoyo gwa mungu. 16Na nitumanya no kwesiiga engoonzi azainazo omumooyo, Mungu na muungu naikala omumoyo gwe.17Omungoonzi ezi lya hikilizibwe haliichwe, tube no obukaka hachiilocho muchaziko.habwo kuuba kwaaliu nikwo tuli, omuusi omu. 18Tiheena butiini omungoonzi, naaho engoonzi ziime zinaaga obutiini aheelu. Hubwecho obutiini ni bwesuusa no omuchwaziiko. Naho ogwo atiina takabele ne engoonzi nzima.19Nitweenda, habwo kuuba, muungu akatwenda kaala. 20Keelaba omo wetu akagaamba, nimweenda muungu naho nataamwa mduguwe no omubechi we ebiisuba. Habokuba atakwenda mduguwe awalikuleeba tinayakweenda Muungu owatakuteeba. 21Neechi niicho echililagilo kuluga hali weenyini, weene weene alikweenda muungu,ayeenda na mduguwe.
1Ween weena ahilikwiliza, nko kwon yeezu akazalwa na muungu na weena weena alikumweenda yonyini alugili hali tata kandi ayende abaana bee. 2Habweecho ntumanya nkanikwo kweenda abaana ba muungu ka tulikumwenda mungu ni tuhikiliza ebilagilo bye. 3Mbweenu tulikumweenda muungu no kukwaata ebilagilo bye.ebilagilo bye tibigumile.4Habwokuba ayazelwe na muungu asinga ebyo omuunsi no oobu nibwo obusingi bwo omuunsi no obuhoolo bweetu. 5Noha ayasiingile ebyo omuunsi nogwo alikwikiliza nkanikwo yeezu no mwaana wa Muungu.6Oogu niwe yezile ho meenzi ne ensagama ya yeezu Kristu, talezile ha meenzi gonka naho hameenzi ne ensagama. 7Habwokuba hene basatu ababweene. 8Omwooyo,ameenzi ne ensagama aaba basatu bakeekiliza amagambo aaga tata,echigambo, na omwoyo mtakatifu tigasululilwe omu obyandiko bya kala.9Katulaaba nituubwinankula obuziizi bwa abantu no oobwa muungu bukalu kusaaga oobu habwokuuba obuzizi bwa muungu nibwo oobu nkanikwo aina obuzizi bwo omwaana weewe 10Weenyini alikumwikiliza omwaana wa muungu aine obuzizi omugati yoomwe o oogu atakumwikiliza muungu amuukozile kuba omubeehi we ebisuba kuuba talekiliza obuzumi oobwo muungu yaleesile bwo omwaanawe.11No obuzizi nibwo oobu muungu akatiuha obuzima bwo obuucha no obuchile no amazima aaga gali ha mwaanawee. 12Oogwo aina omwoona aiine obulame atenaze taina obulame.13Naabandikila aaga mmanye nkanikwo mwina obulame bya obuuche no obuchile imwe abalikwisiga aha iziina lyo omwaana wa muungu. 14Noobu niibwo obukaka obwoo twinaabwo ha ameeso ge, nkanikwo kitukaseega echiintu choonsa choona ni nka obweenzi bwoone atahuulila. 15Nakandi kituulikumanya nko okwo natuhuulila choona choona, echotulikuseega, nitumanya nka nikwo twiinecho echootulikusaba.16Nka nikwo omuuntu naleeba omuduguwe nakola ebiiheno, etakuleta lufu asaabe muungu namuuha obulame ninsombola halyaabo ebiliikuleta lufu,tikugaambanti aleeke kuseega habwo echiheno echo. 17Ebiiheno bwoone ne enbiiheno hene ebiiheno ebitakuuleta lufu.18Nitumaanya nka nikwo ayaazelwe na muungu takukola biheeno chonka ayaazelwe na muungu abiikwa kuziima, noogwo omuheeni tamkola choona choona, 19Nitumaanya nka nikwo tuli abaantu ba muungu, kaandi ntumaanya nkwo ensi yoona elio mubuteegeki bwo omubiisa.20Naho nitumaanya nka nikwo omwaana wa muungu ayiizile ne atuheele amaasale, nitumanya owa amazima ne kandi tuliiomugati yoomwee,oogwa owa amazima na hamwaana wee yeezu kristu ni muungu wa amazima go obuucho no ubuuchile. 21Abaanze baluunzu, muleke ebiisusani,
1Kutuga ha mnyampala kuza hamkazi atozibwe na Mungu hamo na aabana boomwe abonyenda omu mazima na tinye nyeka naabo na baadi bona alikusombokilwa amazima. 2Habwecho. nitubeenda habwokuba iichwe neemwe nitusombokelwa ango amazima agali omulichwe,obuchile no buchele. 3Embabazi echiganyize no obuholo ebyo biluga halisiche Mungu no mwanawe yeezu kristo nibiba hamo neechwe omumazima neengoozi.4Inkanulilwa bwooli kuboona nka nikwo omubana baawe balimo abalikwimanya amazima nka nikwo iisichwe Mungu yatulagila. 5Nobu ni nkusaba mkaziwe omulwandiko oolu ooyekomye eechilagilo chokwendana eechilagiloechi tisicha naho ni choechoninyi twabeele twinacho kulugilila habubandizo nkanikwo twendana iichwe omuliichwe nyini. 6Echi nicho echilagilo yatusigile tutule hamo tuhulile eebilagilo bya Mungu mutule hakwendana.7Hakuba ababehe bengi besulukize omusi bakunde nka nikwo yeezu kristo akeza nko omuuntu oongwo niwe omubehi nomuhakanisa kristo. 8Mbwenu mwetegeza eebikolwa byenyu bitakwiza kufa busa na muboone kwinankula empola yenyu ekobile kuluga hali Mungu.9Wenawena atakuzendelela obutekomya amegeso ga kristo kandi akongelaho eebye oogwo tayina Muunbu. 10Kalaba omutu nayiza halimwe atakwegesa aago mutamwangisa omumaka genyu na mutamwangisa kandi mutamwangalucha. 11Oomuntu oogwo alamwangalucha naba yakobana naze omubikolwa byo obuzilwa eebyoalikukola.12Inyine amagambo mengi naho tinkwenda kugaandika ahalupalupa noobwino naho nitegeza kwiza kubayelela neemwe butanu twena tuboone kunulilwa bwoli. 13Abana ba mnyanyoko oogwo atoozibwe na Mungu nibakwangalucha.
1Omunyampala Gayo Mwendwa ogwonyenda omumazima 2Nikusabila obonese Byona 3Habokuba Nkanulilwa Bwoli Obuchilo Obonagmbilwe na Abadugu, Abeezile Kusohonza Obushuuda Bwa Amazima gawe. Nkokwo Olikuzendelela Omumazima 4Tinyine Manulilwa Mahango Gokusaga kuhilila Nkanikwo Abaana Baanze Nibaaribata Omumazima.5Mwendwa Nozenda Omukutekanisa Korikubaazuna Abaadugu Na Abaazenyi. 6Abaasohweze Obuushuhuda. Bwawe Nkokwoo Olikuzenda EKANISA, Nokolakuzima,Kubaahwela Omuhandagwaabo Nkokwoarikusemelelwa Mungu 7Habwokubaa Ahiizina, Bakazenda Baatahileho Echintuchonachonakuluga Ahabagome 8Habwecho Nitwendelwa Kubaangila Abaatu Nkaabo Tuboone Kuuba Abaakozi Beemilimo ya Amazima ga Mungu nka abaandi.9Nkadikila Omukobo Echigambo Buunanka, naho Deotrofe Ogoalikwenda Kubambelee Omulyabo, boona,Takwikilizana Neechwe 10Habwecho Kindenza Nibeezuka Ebikolwa, byoona Ebyoalikula Okwarikugamba Amagambo Aharichwe Takwikilizana ne Ebiikolwoebii Wenyiniwenka Tukabanakula Abaadugu Nahonabangiza Baunge ahamukoobo.11Mwendwa Otakwinyenga.amabii Ahooyiyege Amazima Agwoarikukola Amazima Umwamungu Nogwoarikukola Amabii Takamumanyile Mungu 12Demetrfe Ashudiwe, na boona Amazima.13Inyine Amagambo Mengigokukwandila Nahotikwenda Kukwandikila Kwe Ekalamu Yomwino 14Nahoninyenda Kubonaneewe Ebiilotibingi Tuhoyeiiwe Nenye 15Obuholobube Newe Abaanywani Mbakwangalucha Bangaluche Abanywani Bulimuntu Ahiiziina lyomwe.
1Yuda etumwa ya Yeesu kristu na mduguwe Yakobo, haliabo abayesilwe abanyenzilwe no omukama Mungu Tata 2Mwongezimwe echiganyizi mwihulile nokwiyenda.3Badugu banze ahonabeele ninyenda kubaadikila empola za kekalile Kwokubaahana nkwokwo mwalwanile Okwikiriza abahwele Obutakatifu kamo. 4Habwokuba abantu Bunaka baketashamo hakwiseleka Abantu abatilweho Olumenko Omuchwaziko abantu Abahindwile echigambo cho Mkama wetu Nokuba abebembile kumwanga Omkama wetu wenka na Bwana wetu Yeezu kirstu.5Kandi ninyenda kubezukiza habwokuba Mwamanyile byonabyona Omkama Mungu akachungula kuluga Omunsi ya misiri habuchilo Omwakulatile akabasingalicha Abayangile kumwikililiza 6Na malaika abalemilwe kwangalila Obwikalo bwabo bakaleka Omkama Mungu akabata omguha gwobuchilo butahwa Osimbazi kuchwazika kwobuchilo butahwa.7Nkokwo Sodoma na Gomola amaboma agarikuzongoloka agetashizemo gonyini omibiheno na bakakulatila Ohanda gutali omubutaka Bakolelwa nkechisusano Nkabobarikwagalala Omumrilo gutalala. 8Nkokwo biriho gwonyini bakalota ebiloti byokusisa emimiliyabo nokwanga emilimo nokugamba ebisuba Hamkama.9Naho Mikaili omkulu ahabuchilo obwo bakasingangana Nasetani nokwibuza nawe habwombiri gwa Mussa Talalengesize kuleta kuchwazika kwebisuba haribonyini naho akagamba Omkama? 10Naho abantu aba nibaleta ebisuba harichonachona echobatakumanya enyameswa ezitene Obwenze echonicho chabazwaganisize. 11Naho obu mwanyezile kukulatila emihanda yo Mwakaini nokukulatila echiheno chomwa Baramu kwobugome.12Aba nimabaale habuzenyi bwenyu bokwiyenda banegula bateenasoni niberisabonyini bonka nobwiletene obusumo ezoefile kabili ezoekwile emizi 13Namakonzo genyanza agarikusohoza eyombo yesuso zaboo nenyonyizi ezilikuyelayela Obwelaguzi bwazo bubikilwe habonyini Ebilobyona.14Enoka wamsanzu kuluga Adamu akahanga halibonyini yagamba leba Omkama naizanebihumbi bya batakatifu bomwe, 15Akole omchwaziko halibulimuntu nokubataomntambala abatakwikiliza Mungu habikolwa byaboebyobalakozile omumihanda yabo mibi Nahamagambogona gobukali agatibakumwikiliza Mungu agabagambile haliwenyini. 16Abanabobekala mbakunganakungana abalikukulatila ebibi abalikwikuzakuza bwoli hakulonda enzalilwayabo hakubeha abandi.17Nahoimwe badugu mwizuke ebigambo ebyagambilwe kala neetumwa Ezomukama Yesu kristu 18Bakagambahalichwe, "habuchilo bokwiheleluka balabaho abantu bomoyo abalikukulatila ebitenasonga." 19Abantu aba nabataganisa nibatwalwatwalwa ebibibyakala natibine omoyo.20Naho imwebadugu okwomlikwilala omkwikili kwenyu nomubutakatifu bwolinokwomsabaho omumoyomtakatifu, 21Mwiyangalile omukwendana kwa Mungu mlindilile echiganyizi cho Omkama wetu Yeesu kristu alikutuha obulame obuchanobuchile.22Mwoleke echiganyizi halyabo abalakekilize. 23Mubachize abandi omkebehaomumlilo ahabandi mwoleke embabazi mgutumwe omwenda ogutilweho ibara nomubili.24Obu haliwenyini alikudula kubangalila mtakwekumpa nokubaleteleza mwemelele omumeso gikuzolyomwe mtakuba nolwagalalo namube na amanulilwa mahango hali Mungu wenka omuzuni kuhingula hali Yesu kristu Omkama wetu, 25Ikuzo li haliwenyini obudula na amani butakahikile obuchilo bwona nobu nebilo byona. Amina.
1Oku no okusuululilwa habwa Yeézu Kristu óokwo akahaabwa na Múungu, abone kwoóleka abazáana boómwe amagaambo áago galikweendelwa kubaho no kubonwa obu zuba zuba. Yeézu náwe akasiindika maléeka woómwe aleéte okusuululilwa okwo hali íinye Yohana, omuzáana woómwe. 2Íinye niinyatula buli chiintu éecho nkabona habwe echigaambo cha Múungu no obwaátuzi bwa amazima habwa Yeézu Kristu. 3Múungu naabafúuha abaantu bóona áabo abalaasomela bazeenzi báabo amagaambo go obubáasi obu. Káandi naabafúuha áabo abaleékomya no kuchikoondookela éecho echaayaandikilwe omwo, habwo kuba obuchilo bwa amagaambo ago kubaho buli héehi.4Íinye Yohana niimbaandikila olwaandiko olu íimwe abaheémba ba Yeézu ba makelezia musaanzu áago agali omuli Asia Eénche. Niimbeendeza embabazi no obuhóolo kuluga hali Múungu óogwo aliho, akaba abáho, na alyaábaho, no kuluga ha Myooyo musaanzu ezili omu méeso ge chitébe cho obutégeki cha Múungu, 5no kuluga hali Yeézu Kristu. Ogwo niwe lubona omweésigwa. Akaba ali omutábani wo obuzigeezo ha kuzoolwa kuluga omu bafwiile no omutégeki wa abakáma bóona abo omu nsi. Yeézu naatweénda no kutuchuúngula kuluga omu biheno byéetu, omu kulabila aha kufwa kwoómwe ha bwíichwe. 6Atukozile tube obukáma bwa abagabe, tubone kumukolela Múungu, óogwo ali Iíse. Yeézu aábe ni ikuzo no obuhicha, obucha no obuchiile. Amina.7Muléebe! Alyéeza ali omu bwíile! Abaantu bóona balyaámubona, no obu abo abaamuchumisile ichúmu. Endími zóona omu nsi zilyaáyalama habwa weényini. Amazima, bilyáaba bítyo Amina. 8Omukáma Múungu naagaámba aáti, “Íinye ni íinye Alufa na Omega,c Íinye ndiho, nkaba mbaho, na ndyaábaho. Íinye ndi Omuzizi wa Byóona.”9Íinye Yohana ndi omwiikiliza muzeenzi wáanyu omu kukwaátaangana na Yeézu. Niinkoba hamo ne emwe omu byaágalazo no omu bukáma bwoómwe no okweégumisiliza. Íinye nkaba ntweelwe omu iziinga éelyo lilikwéetwa Patimo, habwo kulaanga echigaambo cha Múungu no kwaátula amazima habwa Yeézu. 10Echilo chimo cho kumulámya Omukáma Yeézu, Omwooyo gwa Múungu gwaánhanaantukila. Ahonyini, enyuma yaanze naahulila iláka liháango nke lye echikuli. 11Iláka elyo likagaamba, “Yaandika omu chitabu amagaambo góona áago olaabona. Niho ochisíindike echitabu echo aha makelezia musaanzu ago agali omu maboma ga Efeso, Simurina, Pergamumu, Thiatira, Saridi, Filadelifia, na Laodisia.”12Mbwéenu, naáhiinduka mbone kuleeba iláka elyo elilikuhooya ne éenye. Obuchilo bu naáhiindukile, naábona otukóondo musaanzu twe ezaháabu two kutelekaho emuli 13Ahagáti yo otwo tukóondo, naábona omuuntu nka Mutábani wo Omuuntu.* d Azweele enkaanzu ndeehi no kweéboha omusipi gwe ezaháabu omu kalezi.14Omútwe gwoómwe ni isóke lyoómwe bikaba nibyeéla nka amooya galikwéela, káandi nibyeéla pee! Améeso goómwe gakeengelela nke echeengéezi cho omulilo. 15Amagulu goómwe gakaba gali nke emiliinga éezo ekuusilwe bwooli, nko oóti eyokizwe no kwéezwa omu luhiiza lwo omulilo. Iláka lyoómwe likaba ni nka améenzi agali méenzi áago galikuzela omu iholoola. 16Akaba ayina enyenyéezi musaanzu omu ngalo yoómwe eyo obúlyo. Olubaadi lwo obwóozi enkási zóona ibili lukaba niluluga omu kanwa koómwe. Obuso bwoómwe bukaba nibweengelela ha magala nko omusana gwi izóoba lyo omu iháangwe.17Obuchilo naámubwéene, naámugwa omu magulu goómwe nko omuuntu afwíile. Náho yaantáho omukóno gwoómwe gwo obúlyo, yaángaambila aáti, “Otatiina! Íinye niwe Obutaándiko no Omuhélo. 18Íinye ni íinye obulami! Nkaba nfwiile, náho léeba, ndi omulame wo obucha no obuchiile! Káandi nnyina enchiínguzo zo Olufu na Kuzimu.19“Mbwéenu, ogaandike amagaambo áago waábona, áago agaliho óobu nyini na áago agaliíza obuchilo obuliheleeluka. 20Okabona enyenyéezi musaanzu omu ngalo yaanze yo obúlyo, no otukóondo musaanzu twe ezaháabu two kutelekaho emuli. Mbwéenu, ensoonga ye echihwe echi niyo ezi, otukóondo musaanzu óotwo okabona na amakelezia musaanzu, ne ezo enyenyéezi musaanzu ni bamaléeka baázo.”
1Niho omuuntu ogwo nka Mutábani wo Omuuntu yaázeendelela kugaamba amagaambo aga, “Omwaandikile maléeka we ekelezia ya Efeso, omusoomboolele nka nikwo, ‘Ebyo nibyo ebigaambo byo ogwo akwaasile enyenyéezi musaanzu omu ngalo yoómwe yo obúlyo, óogwo alikulibata ahagáti yo otukóondo musaanzu twe ezaháabu two kutelekaho emuli. 2Niinsoomboókelwa ebikolwa byáanyu, echífu chéenyu no okweeyomeleza kwéenyu. Káandi niinsoomboókelwa nka nikwo timukukobana na abaantu abaheni. Mukabaleenga abo abalikweéyeta nka nikwo ne entumwa, kási tibo, mwaákugula nka nikwo bakaba bali ababéehi.3Káandi, mwaagaleéle bwooli habwi izíina lyaanze, náho mweeyomeliíze, na timukalemilwe. 4Náho, nnyina echigaambo habwi íiwe, nka nikwo waálekile engoonzi zaawe ezo kubaanza. 5Mwiizuke nka nikwo óokwo mukaba muli, obuchilo mutakagwiile. Mbwéenu mutamwe no kulekelela ebiheno byáanyu no kumuhiindukila Múungu! Mukole óokwo mwaákozile obuchilo obwo. Náho kamulaayáanga kutamwa ebiheno byáanyu, niinyíza kukeéhaho akakóondo káanyu kuluga ha bwiikalo bwaáko.6Náho íiwe oyina echigaambo echi: Noobitamwa ebikolwa bya Abanikolai,a éebyo ne éenye ndikutamwa. 7Óogwo ayina amatwi, ahulile amagaambo áago Omwooyo Mutakatíifu alikugaambila amakelezia. Omuuntu óogwo alaasiinga, niimmubonesa kulya emisumo yo omuti ogutuha obulami. Omuti ogwo guli Omu Butúulo bwo Kunulilwa bwa Múungu.’8“Omwaandikile maléeka we ekelezia ya Simurina, omusoomboolele nka nikwo, ‘Ebyo nibyo ebigaambo byo ogwo ali owa Obutaándiko no Omuhélo, akafwa, no óobu káandi ali mwooyo! 9Niinsoomboókelwa ebyaágalalo byáanyu no obuhabi bwáanyu. Náho mazima íimwe muli abahíte! Káandi niinsoomboókelwa ebilogweezo éebyo balikugaamba ha bwéenyu, boónyini áabo nibeeyeta Abayahudi, náho tibo. Aba na abaheémba bi isomelo li Isitáani.10Otatiina ebyaágalalo éebyo biliiza ahali íimwe. Niinkugaambila Isitáani lilaabata bazeenzi báanyu omu ibóhelo libone kubaleengesa, ne emwe nimwaagalala ebilo ikúmi. Náho mube abeésigwa hali íinye no óobu kuhicha kufwa, ne éenye niimbáha ensiimi yo obulami bwo bucha no buchiile. 11Óogwo ayina amatwi, ahulile amagaambo áago Omwooyo Mutakatíifu alikugaambila amakelezia. Omuuntu óogwo alaasiinga, talihutaazwa no obuche bwa káti no olufu lwa kábili.’12“Omwaandikile maléeka we ekelezia ya Pergamumu, omusoomboolele nka nikwo, ‘Ebyo nibyo ebigaambo byo ogwo ayina olubaadi lwo obwóozi enkási zóona ibili. 13Íinye niinsoomboókelwa ahaantu áaho oyikala, na niho áaho Isitáani lilikutégeka abaantu. No óobu bityo, nimuzeendelela kuunyikiliza. No óobu obuchilo obwo lubona waanze omweésigwa Antipasi ayaáyisilwe omu muzihwa gwéenyu óogwo Isitáani lituúla, timulaanyogile nka nikwo muli abaheémba baanze.14Náho, nnyina echigaambo hali íiwe, nka nikwo omuli íimwe, baliho abáandi áabo balikukulaatila ameégeso ga Balaamu. Balaamu ogwo niwe ayaamweégesize Balaki kubakoonga koonga Abaiziraeli, babone kukola ebiheno byo kulya ebyookulya éebyo ebisohoziibwe echitáambo aha bisusano no kukola obuseégu.b 15Habwa akazeendele ako nyini, balimo abáandi áabo balikukulaatila ameégeso ga Abanikolai.16Mbwéenu mutamwe no kubilekelela ebiheno byáanyu, mumuhiindukile Múungu! Kamulaayáanga, ndéeza ha bwiila mbone kulwaana na abaantu abo kwo olubaadi óolwo olulikuluga omu kanwa kaanze. 17Óogwo ayina amatwi, ahulile amagaambo áago Omwooyo Mutakatíifu alikugaambila amakelezia. Omuuntu óogwo alaasiinga, niimmuha omugabo gwe echookulya cha manac éezo eseleekilwe. Káandi niimmuha ibáale lilikwéela. Aha lugulu yi ibáale elyo nihaba haandikilwe izíina lisha. Táliho omuuntu óogwo ayaalimanyile elyo izíina, náho weényini weénka óogwo alaaliinaankula elyo ibáale.’18“Omwaandikile maléeka we ekelezia ya Thiatira, omusoomboolele nka nikwo, ‘Ebyo nibyo ebigaambo byo ogwo Omutábani wa Múungu,d óogwo ayina améeso galikweéngelela nko omulilo, na amagulu go kweengelela nke emiliinga éezo ekuusilwe bwooli. 19Niinsoomboókelwa ebikolwa byáanyu, engoonzi záanyu, okwiikiliza kwáanyu, ikola lyáanyu, no okweeyomeleza kwáanyu. Káandi niimbóna nka nikwo ebilo ebi, nimukola kuluunzi kuchila aho aha bubaandizo.20Náho, nnyina echigaambo habwi íiwe, nka nikwo íimwe nimukuundilana na amagaambo go ogwo mukázi Yezebeli, alikweéyeta omubáasi, náho tíwe. Weényini abeeha abazáana baanze ha kubeégesa bakole obuseégu no kulya ebyookulya éebyo ebisohoziibwe echitáambo aha bisusano. 21Neenye nkamuha omwáanya atamwe ebiheno no kumuhiindukila Múungu, náho takwéenda kuleka obuseégu bwoómwe.22Ha bwéecho, muhuliilíze! Niimmuha endwáala éezo elikumunaga aha chitabo obuteemuka, na habwa abaantu bóona áabo abalikukola náwe obusaambani, niimbaagalaza bwooli kabalaayaanga kutamwa no kulekelela ebiheno byáabo, bakabula kumuhiindukila Múungu. 23Léeba óobu, niinyita butúnu entumwa zoómwe. Niho abaantu ba amakelezia góona balaámanya nka nikwo íinye niincheengelela omwooyo ne ebiteékuzo bya buli muuntu. Káandi niimmuliha buli oómo wéenyu kwiingana ne ebikolwa byoómwe.24Náho íimwe abáandi áabo muli okwo Thiatira, áabo muli abeésigwa, káandi mutaákukuláatila ameégeso go ogwo Yezebeli, mala mutaákusoombookelwa amagaambo áago abáandi balikugaamba nka nikwo ne enfubo zi Isitáani, niingaámba nka nikwo, tiínkuboongela íimwe omugugu ogúundi. 25Mukwáatilile bwooli amagaambo mazima áago mwiinágo, kuhicha obuchilo bu ndiíza.26Omuuntu óogwo alaasiinga no kuzeendelela kukola engoonzi zaanze kuhicha omuhélo, “Ndyaámuha obutégeki aha mahaánga góona. 27Alaábatégeka aha magala mahaango, no kubaátagula butúnu nke ensúha.” Niimmuha obutégeki nko óokwo íinye nkáhaabwa obutégeki na Táata. 28Káandi niimmuha enyenyéezi ye enchaákala. 29Óogwo ayina amatwi, ahulile ebigaambo éebyo Omwooyo Mutakatíifu alikugaambila amakelezia.’ ”
1Niho omuuntu ogwo nka Mutábani wo Omuuntu yaázeendelela kugaamba amagaambo aga, “Omwaandikile maléeka we ekelezia ya Saridi, omusoomboolele nka nikwo, ‘Ebyo nibyo ebigaambo byo ogwo alikutégeka Emyooyo musaanzu za Múungu ne eze enyenyéezi musaanzu. Niimbisoomboókelwa ebikolwa byáanyu. Nimwooleka kuba abalame, náho mufwiíle. 2Mube méeso! Ogagumise áago ageéliliile kufwa. Ha kuba naábona nka nikwo ebikolwa byáanyu tibikahikile omu méeso ga Múungu waanze.3Ha bwéecho mwiizuke áago mukeégeswa, mugakwáate ago, na mutamwe no kulekelela ebiheno byáanyu, mumuhiindukile Múungu. Kamulaayosa kuba méeso, ndéeza nko omwíibi okwa ayizaho, na timulimanya butúnu akáanya áako ndihika hali íimwe. 4Náho heena abaheémba bache okwo Saridi áabo abatakazizile iíko ha bizwáalo byáabo habwo kukola ebiheno. Mbwéenu, balaálibata hamo ne éenye nibazweekwa emyéenda elikwéela, habwo kuba abo baantu bakwíilwe bátyo.5Omuuntu óogwo alaasiinga, ndyaámuzwéeka ebizwáalo bilikwéela nka boónyini. No obuche bwa akáti tiíndilikubula izíina lyoómwe omu chitabu cho obulami.a Náho ndaágaamba butúnu omu méeso ga Táata no omu méeso ga bamaléeka boómwe nka nikwo ogu no waanze. 6Óogwo ayina amatwi, ahulile ebigaambo éebyo Omwooyo Mutakatíifu alikugaambila amakelezia.’7“Omwaandikile maléeka we ekelezia ya Filadelifia, omusoomboolele nka nikwo, ‘Ebyo nibyo ebigaambo byo ogwo ali omutakatíifu, na ali owa amazima, no ogwo ayina oluchiínguzo lwo omukáma Daudi.b Weényini niwe achiingula olwiizi, na tihaliho óogwo alaahicha kuluchiinga. Kaálikuluchiinga, táliho oóndi wo kuluchiíngula. 8Niimbimanya ebikolwa byáanyu. Muhuliilíze! Íinye naábachiínguliile olwiizi, na táliho omuuntu óogwo yaakuhicha kuluchíinga. No óobu kuba amagala géenyu ni mache, náho mukwaasile ameégeso gaanze, nali timulaanyogile nka nikwo timuli abaheémba baanze.9Muhuliilíze! Aba abaheémba bi isomelo li Isitáani, aba abalikweéyeta Abayahudi obuchilo tibo, náho na ababéehi, niimbakola beéze babateélele ebizwi omu magulu géenyu. Abo bóona nibabona kumanya nka nikwo íinye niimbeénda íimwe. 10Nibwiíza obuchilo bwe ennáku omu nsi yóona, na abaantu bóona nibaleengesibwa. Náho obuchilo obwo, niimbeemanya, habwo kuba mukeékomya echigaambo chaanze ha kweégumisiliza omu lwaágalalo. 11Léeba, niinyíza bwaangu! Mukwáatilile bwooli amagaambo mazima áago mwiinágo, kuba omuuntu ataákwiiza akabanyagiilila engabilano yáanyu.12Omuuntu óogwo alaasiinga, ndyaámukóla aábe enyomyo omu nzu ya Múunguc waanze, náwe talilugamo omwo. Mále niimwaandikaho izíina lya Múungu waanze ni izíina lye echikaali cha Múungu waanze. Echikaali echo ni Yeruzaléemu eénsha, neehanaántuka kuluga omu igulu hali Múungu. Káandi niimwaandikaho izíina lyaanze elisha. 13Óogwo ayina amatwi, ahulile ebigaambo éebyo Omwooyo Mutakatíifu alikugaambila amakelezia.’14“Omwaandikile maléeka we ekelezia ya Laodisia, omusoomboolele nka nikwo, ‘Ebyo nibyo ebigaambo byo ogwo alikwéetwa Amina, Lubona omweésigwa no owa amazima habwa Múungu. Weényini niwe entaándikilo ye ebihaángwa byóona éebyo bikahaangwa na Múungu. 15Niinsoomboókelwa ebikolwa byáanyu. Niinsoomboókelwa nka nikwo ne ebye echitagato. Hachili kábyaakubeele muli chimo chaáho, muli embého nali muli echitagato! 16Náho habwo kuba muli echitagato, mutéena mulilo nali embého, niimbatanaka muluge omu kanwa kaanze.17Nimugaámba múti, “Íichwe tuli abahíte. Tweéhitanisize bwooli. Twiinácho buli chiintu, titukucheéhelelwa no obuche bwa káti!” Náho timukusoombookelwa nka nikwo íimwe muli abanaku, abo obuzune, muli abahabi, muli abahume, káandi muli busa. 18Ha bwéecho niimbahanúuza mugule kuluga hali íinye ezaháabu éezo eyelizwe omu mulilo, mubóne kuba abahíte. Mugule káandi enkaanzu zilikwéela, muzwaále no kusweeka ensoni ye enzúula yáanyu. Mugule omubázi gwo kusiiga améeso gáanyu gabone kuhwéeza.19Abaantu áabo nnyeénda, íinye mbahana no kubakaama. Mbwéenu, mube ne echífu na mutamwe no kubilekelela ebiheno byáanyu mumuhiindukile Múungu. 20Muhuliilíze! Nnyimeeliile aha chisasi niinchiinguza olwíizi. Omuuntu kaálaahulila iláka lyaanze no kuunchiíngulila omulyáango, niintaahamo omúka yoómwe na niíndya hamo náze, na weényini hamo ne éenye.21Weéna wéena óogwo alaasiinga, ndyaámuha kwíikala hamo ne éenye aha chitébe chaanze cho obutégeki, nka nikwo ne éenye naásiíngile, nkeekala hamo na Táata aha chitébe choómwe cho obutégeki. 22Óogwo ayina amatwi, ahulile ebigaambo byo Omwooyo Mutakatíifu éebi alikugaambila amakelezia."
1Obuchilo ago kagahiingwiile, nkabona eliizáho eliindi. Léeba! Nkabona omulyáango guchiingwiilwe omu igulu! Mále iláka elyo nke lye echikuli éelyo naáhuliile ha kubaanza, lyaágaamba káandi, niliingaambila, “Iíza, hanama kunu olugulu, mbone kukwoóleka amagaambo áago agalaaba lwaampaka gabeho obuchilo aga gaáhiingwiile.” 2Entúlo eémo Omwooyo gwa Múungu gwaánhanaantukila, naábona echitébe cho obutégeki okwo omu igulu, chiikaliilwe no oómo. 3Ogwo akaba naayeengelela bwooli nki ibáale lyo obukaani lya yaásipaa na akiki.b Echitébe echo cho obutégeki chikaba chizoongoolokilwe omuhaángazimwa óogwo gulikweengelela bwooli nka zumaridi.4Bikaba biliho ebitébe ebíindi byo obutégeki makúmi ábili na bina bizoongoolokile echo chitébe cho obutégeki cho kubaanza. Omu bitébe ebyo, bakaba beékeele abanyaampala makúmi ábili na bana. Bakaba bazweele emyéenda elikwéela ne emikáko ye echikama ye ezaháabu aha mitwe. 5Echitébe echo cho obutégeki chikaba nichisohoza endábyo ni iláka lye enkuba. Omu méeso goómwe hakaba heena emuli musaanzu zo omulilo ezikaba nizaáka. Emuli ezi ne eze Emyooyo musaanzu ya Múungu.6No omu méeso ge echo chitébe cho obutégeki hakaba heena echisusano nke enziba yo kuleebwamo. Enziba ezo ekaba neeyeengelela bwooli yo kuleebwamo. Ahagáti ye echo chitébe cho obutégeki, ne embazu zóona ze echo chitébe, hakaba heena ebihaángwa bina byo obulami. Bikaba biina améeso omu mugoongo no omu méeso gaábyo.7Echihaángwa cho kubaanza chikasusana ne engaanza, echa kábili chikasusana ne echimasa, echa kásatu chikaba chiina obuso nko obwo omuuntu, ne echa kána chikasusana ne empuungu éezo elikutuuntumuka. 8Buli chimo che ebihaángwa ebyo bina ebiina obulami chikaba chiina amanána mukáaga. Ha bwéecho ebihaángwa ebyo bikaba biízwiile améeso buli haantu. Echilo na nyemisana bikaba nibigaámba bitéena kwiísiza, “Mutakatíifu, Mutakatíifu, Mutakatíifu, no Omukáma Múungu Omuzizi wa Byóona, óogwo aliho, akaba abáho, na alyaábaho.”9Buli káanya ebyo bihaángwa bina byo obulami bikaba nibimusiinza, kumukúza, no kumusiima ogwo ayikéele omu chitébe cho obutégeki no óogwo alama obucha no obuchiile, 10abo banyaampala makúmi ábili na bana báagwa omu méeso goómwe, ogwo ayikéele aha chitébe cho obutégeki no kumulámya ogwo atuula obucha no obuchiile. Nábo bakaba nibamuzuulila emikáko yáabo omu méeso ge echitébe cho obutégeki nibagaámba báti, 11“Omukáma, Múungu wéetu, okwiilwe kwiinaankula ikuzo ni isima no obuhicha bwóona, habwo kuba íiwe niwe okahaanga ebiintu byóona, habwo kweenda kwaawe bikahaangwa, káandi biliho.”
1Mala naábona echitabu omu ngalo yo obúlyo yo óogwo ayikeele aha chitébe cho obutégeki. Echitabu echo chikaba chaandikilwe enkási zóona ibili, káandi chikaba chikomilwe ne emanyiso musaanzu 2Káandi naábona maléeka ayina amagala naahamuka ahi iláka liháango aáti, “No oóha óogwo agasize kuzikomoolola emanyiso zaácho no kuchifuúndula echitabu echi?”3Náho talabeeleho omuuntu butúnu okwo omu igulu, nali omu nsi, nali omu kuzimu óogwo akaba akwiílwe kuchifuúndula nali kuchileeba omugati yaácho. 4Mbwéenu, mbaanza kuchula aha mpámo, habwo kuba talabweenweho óogwo akwiílwe kuchifuúndula nali kuchisoma. 5Niho oómo omu abanyaampala abo yaángaambila, “Leka kuchula! Léeba! Engaanza yo olugaanda lwa Yuda,a óogwo ali echitáko cho omukáma Daudi, yaásiinga. Weényini niwe ayaakwíilwe kuchikomoolola echo chitabu no kwiíhaho emanyiso musaanzu aha chitabu echo no kuchifuúndula.”6Niho naábona aho héehi ne echitébe cho obutégeki, Omutaámbwa ayemeeliile. Náwe akaba azoongolokilwe ne ebihaángwa bina byo obulami na abanyaampala abo makúmi ábili na bana. Ensuso yoómwe ekaba eli nka abaagilwe. Akaba ayina amahéembe musaanzu na améeso musaanzu. Améeso ago ne Emyooyo musaanzu za Múungu éezo zikaba zisiindikilwe buli haantu omu nsi zóona. 7Omutaámbwa ogwo yaázeenda, yeemucha echitabu echo kuluga engalo yo obúlyo yo óogwo akaba ayikéele aha chitébe cho obutégeki.8Obuchilo yaachiimukize echo chitabu, ebyo bihaángwa bina byo obulami na abo banyaampala baamugwa omu méeso Omutaámbwa. Buli oómo wáabo akaba ayina endono, nábo bakaba bakwaasile ebíibo bye ezaháabu ebiizwiile omugaazu. Omugaazu ogwo niyo enseego ya abaantu ba Múungu.9Baámuzinila Omutaámbwa oluzina lúsha óolwo olwaabele nilugaámba lúti, “Íiwe okwiílwe kuchiimucha echitabu echo no kuzikomoolola emanyiso zaácho, habwo kuba íiwe okabaagwa. Waámugulila Múungu habwe enságama yaawe abaantu be engaanda zóona, abe endími zóona, ba amazáale góona, na ba amahaánga góona. 10Íiwe waábakola obukáma na abagabe, bamukolele Múungu wéetu, nábo balaátegeka omu nsi.”11Niho naáleeba no kuhulila iláka lya bamaléeka beenzi, abatéena kubalwa bali ebihuumbi ne ebihuumbi. Na bamaléeka abo bakaba bazoongolokile enkási zóona ze echitébe echo cho obutégeki, ebihaángwa ebyo, na abanyaampala abo. 12Naábahulila nibahamuka ahi iláka, nibagaámba báti, “Omutaámbwa óogwo abaagilwe, akwiílwe kwiinaankula obuhicha, obuhite, amasala, amagala, isima, ikuzo, ne echikumuuko.”13Niho naáhulila ebihaángwa byóona okwo omu igulu, omu nsi, omu kuzimu, no omu nziba, ne ebihaángwa byóona omu nsi nibigaámba, “Hali weényini óogwo ayikeele aha chitébe cho obutégeki, no Omutaámbwa, bakuzibwe, bahaábwe isima, bahaábwe ikuzo no obuhicha kuhika obucha no obuchiile!” 14Ne ebihaángwa ebyo bina byo obulami byeékiliza nibigaámba, “Amina!” Nábo abanyaampala abo báagwa omu méeso, baámulamya Múungu no Omutaámbwa.
1Niho naábona Omutaámbwa naakomoolola lúmo lwaázo lwe ezo emanyiso musaanzu. Mále chimo che ebihaángwa bina byo obulami ebyo chaahamuka ahi iláka nke lye enkuba, nichigaámba chíti, “Iíza!” 2Niho naábona efaláasi elikwéela, no ogwo akaba azihanamile akaba ayine obúta, náwe akaba aheelwe omukáko gwe chikáma. Yaásohola nko omusiingi abone kuzeendelela kusíinga3Mala, Omutaámbwa kayaakomoolwiile olumanyiso lwa kábili, niho naáhulila echihaángwa echo cha kábili nichigaámba, “Iíza!” 4Niho haábonwa efaláasi eéndi elikutukula bwooli. No ogwo akaba azihanamile yaáhaabwa kwiiháho obuhóolo omu nsi kuba abaantu béeyite, náwe yaáhaabwa olubaadi luháango.5Aho Omutaámbwa yaákomoolola olumanyiso olwa kásatu, ne éenye naáhulila echihaángwa echo echa kásatu nichigaámba, “Iíza!” Naábona, lola efaláasi elikwiílagula. Ogwo akaba azihanamile akaba ayina endeengo omu ngalo zoómwe. 6Kuluga ahagáti ya aho hakaba heena ebihaángwa bina byo obulami, naáhulila echiintu nki iláka, nichigaámba, “Empeéla ye emilimo ye echilo chimo neegula endeengo eémo yoónka ye ensaano ye engano, ne empeéla ye emilimo ye echilo chimo neegula endeengo isatu ze ensaano ye eshayiri.a Náho otaákusiisa amazuta nali evíini.”7Mbwéenu, Omutaámbwa yaákomoolola olumanyiso lwa kána, naáhulila echihaángwa echo cha kána nichigaámba, “Iíza!” 8Naáleeba, naábona efaláasi yi ibala li iízu. No ogwo akaba azihanamile izíina lyoómwe akaba naayétwa Olufu, na Kuzimu ekaba neemukulaatila héehi aha nyuma yoómwe. Mbwéenu nábo baáháabwa no Omutaámbwa obutégeki bwo kwiita eémo ye eéna ya abaantu be éensi no olubaadi, enzala, amalwáala, na habwe enyameéswa enduluhe zo omu iluungu.9Mbwéenu, Omutaámbwa yaákomoolola olumanyiso olwa kataanu, na ahaansi yi itaámbilo naábona emyooyo ya abaantu. Abaantu abo bakaba beesilwe habwo kwiikiliza echigaambo cha Múungu na habwa buulubona óobwo basohweeze. 10Niho emyooyo ezo ziba zaatéela empámo omu kuhámuka nizigaámba, “Íiwe Múungu, Omukáma wo obuhicha bwóona, óogwo oli omutakatíifu no wa mazima, ha bwaáchi nooyílilwa! Ni iíli olaachwaáziika abaantu omu nsi obóne kubeéhoolela habwo kutwíita?” 11Niho abo bóona áabo abaayisilwe bahaabwa enkaanzu ndeehi elikwéela. Bagaambilwa nka nikwo baliindiliile aha káanya kache bwooli, kuhicha enkuundugulu ya abeekiliza bazeenzi báabo abazáana, abo abalaayítwa nka boónyini, ehikiílizwe.12Niho naábona Omutaámbwa naakomoolola olumanyiso olwa mukáaga. Obuchilo lwaakomoolwiilwe, echiteengeto chiháango bwooli che éensi chaabaho. Izóoba liba lyeélagula pii pii pi nke enzilo, no okwéezi kwoóna kwaaba okulíkutukula butúnu nke enságama. 13Enyenyéezi záagwa omu nsi buyaga buyaga, nko óokwo amagoomba amaholweeso okwo galagala obuchilo omuti guchuundagulwa no omuyaga muháango. 14Igulu lyeehibwáho nko óokwo echilago chihinywa. Amabaanga góona na amaziinga góona byeehibwaho kuluga ahaantu haábyo.15Niho abakáma be éensi, abatégeki, abakúlu be endwaana, abahíte, abaantu abeena amagala, hamo na abaantu bóona abáandi, omuhálila na ayeyagaalwiile, bóona beéseleka omu nyaanga na aha mabáale go omu mabaanga, 16baágagaambila ago mabaanga na amabáale, “Mutugwéele! Mutuseleke tweélige tutaákwiiza tukeéboneelwa no ogwo ayikéele aha chitébe cho obutégeki, káandi mutuseleke tweélige tutaákwiiza tukeéboneelwa ne echo chihulumuko cho Omutaámbwa, 17habwo kuba echilo echo echili chikúlu che echihulumuko chiháango kuluga hali Múungu no Omutaámbwa chaáhikile! Ha mazima táliho óogwo ayaakuhicha kucheémela.”
1Obuchilo ago kagahiingwiile, léeba nkabona bamaléeka bana, na buli oómo ayemeeliile enkasi eémo ye enkasi iína ze éensi. Nábo bakaba nibazibila omuyaga kuluga enkasi zóona iína ze éensi, kuba gutaheemba kwíiza olugulu nali kuzeenda omu nziba nali kusiíndika omuti gwoóna gwóona. 2Niho, naábona maléeka oóndi naahanama olugulu kuluga obutúluka asutwiile olumanyiso lwa Múungu ogwo ali omulame. Yaábéeta ahi iláka bamaléeka abo bana abakaba baheélwe obuhicha bwo kusiisa éensi ne enziba, 3naagaámba aáti, “Mutaákusiisa éensi, enziba, nali emiti. Muliindiilile tubateho eméenko aha mpaanga zo obuso bwa abazáana bóona ba Múungu wéetu.”4Naágaambilwa enkuundugulu ya abaantu abaabeele batiilwého oluméenko lwa Múungu aha mpaanga zo obuso. Nábo bóona bakaba bali ebihuumbi igana límo na makúmi aána ne eéna kuluga engaanda zóona ikúmi ne ibili za Abaiziraeli, 5buli ngaanda za abaantu ebihuumbi ikúmi ne bili (12,000) nábo bóona abakateebwaho oluméenko. Hakaba heena ebihuumbi ikúmi na bibili hali buli lugaanda lwe engaanda za Yuda, Reubeeni, na Gáadi, 6ebihuumbi ikúmi na bibili ha buli lugaanda lwe engaanda za Ashéeri, Naftáali, na Manase.7ebihuumbi ikúmi na bibili ha buli lugaanda lwe engaanda za Simeoni, Láawi, na Isakáari, 8ne ebihuumbi ikúmi na bibili ha buli lugaanda lwe engaanda za Zabuloni, Yozéfu, na Benyaámini abatiilwého oluméenko.9Obuchilo ago kagahiingwiile, naábona echipípi chiháango bwooli cha abaantu chikobile chiteena kubalwa, kuluga abaantu ba amahaánga góona, be engaanda zóona, ba amazáale góona, na abe endími zóona. Bakaba beemeeliile omu méeso ge chitébe cho obutégeki no omu méeso go Omutaámbwa. Bakaba bazweele enkaanzu zilikwéela no kukwaátilila amatábazi ge emichíindo. 10Baaba nibahamuka ahi iláka nibagaámba báti, “Obuchuúnguzi nibuluga hali Múungu wéetu, weényini óogwo ayikéele aha chitébe cho obutégeki, na aha Mutaámbwa.”11Na bamaléeka bóona bakaba beemeeliile kuzoongoloka echitébe cho obutégeki na abo banyaampala ne ebihaángwa bina byo obulami. Báagwa omu méeso ge echo chitébe, baámulamya Múungu, 12nibagaámba báti, “Amina! Múungu wéetu ayina ikuzo, ayina amasala, káandi ayina obuhicha na amagala góona. Tumukuze, tumusiime, tumuhe isima, obucha no obuchiile. Amina!”13Niho, oómo wa abanyaampala abo yaámbúuza aáti, “Ngási, noomanya abaantu áabo bazweele enkaanzu zilikwéela ni baáhi? Ngási, noomanya bakaluga nkáhi?” 14Naámugalulila iínti, “Mukáma waanze, íiwe níwe olikumanya.” Náwe yaágaamba aáti, “Abaantu áabo abasiingile ebyo byaágalalo bikulu. Bafuzile enkaanzu záabo omu nságama yo Omutaámbwa no kuzéeza butúnu.15Habwo kuba bityo bali omu méeso ge chitébe cho obutégeki cha Múungu. Nibamugomookela echilo na nyemisana omu nzu ya Múungu. Náwe Múungu óogwo ayikéele aha chitébe choómwe cho obutégeki naába hamo nábo no kubeemanya. 16Nábo tibaliba ne enzala nali iliho káandi, nali tibaliteelwa no omusana muháango nali kwoochwa ne echitagato choóna chóona. 17Bilyáaba bityo, habwo kuba Omutaámbwa ali ahagáti ye echitébe cho obutégeki naába omulíisa wáabo. Naabeebeembelela bóona kuzeenda aha nzwéelo za méenzi agatuha obulami. Náwe Múungu naabasusula amaziga gáabo góona.”
1Niho, Omutaámbwa aba yaálufuúndula olwo lumanyiso olwa musaanzu, no okwo omu igulu haaba haáchecheka nko omwáanya gwo obwaata iheembe bwe esáaha eéti. 2Niho naábabona abo bamaléeka musaanzu abo abeemeelela omu méeso ga Múungu, na buli oómo aheelwe echikúli.3Maléeka oóndi yéeza, yaáyemeelela omu méeso gi itaámbilo. Akaba akwaatiliile echeetezo che ezaháabu. Yaáhaabwa omugazu mwíinzi abiheéleze hamo ne enseego za abaantu ba Múungu ha lugulu yi itaámbilo lye ezaháabu elyo elili omu méeso ge chitébe cho obutégeki. 4Aho omwíika gwo omugazu hamo ne enseego za abaantu ba Múungu byaátuunka kuluga omu cheetéezo aha ngalo za maléeka kuza omu méeso goómwe Múungu. 5Niho, maléeka ogwo yeemucha echeetezo choómwe, yaáchiizuza amakala go omulilo kuluga ahi itaámbilo, mala yaáchisabula omu nsi. Enkuba ziluunduma, endábyo zilabya, ne éensi eteengéta.6Niho bamaléeka abo musaanzu, abaabeele beena ebikúli musaanzu, beéloonza kutéela ebikúli byáabo. 7Maléeka owo kutaándika aba yaáteela echikuli choómwe. Háagwa omutulaanilo gwe enzula ya amabáale ge ebalafu no omulilo hamo ne enságama. Byóona byaánagwa omu nsi. Omulilo ogwo gwaáyocha echinogóka chimo che isatu eche éensi ne emiti ne emimelo.8Maléeka owa kábili náwe yaáteela echikúli choómwe. Aho echiintu nki ibaanga liháango bwooli chaaba nichaáka omulilo chaanagwa omu nziba. Aho obuchilo obwo echinogóka chimo che isatu che enziba chaáhiinduka enságama, 9echinogóka chimo che isatu eche ebihaángwa ebili omu nziba ebiina obulami chiba chaáfwa, ne eémo yi isatu ya amáato gi itaanga eba yaásiingaalichwa butúnu.10Niho, maléeka owa kásatu náwe yaáteela echikúli choómwe. Aho enyenyéezi mpáango ezo ekaba neeyaka nko olumuli eba yaákoongooka kuluga omu igulu. Ezo nyenyéezi eba yáagwa aha lugulu ye echinogóka chimo cha bísatu che emizela ne enzweelo za méenzi. 11Enyenyéezi ezo izíina lyaáyo ekaba neeyétwa Obusaalizi. Yaáhiindula echinogóka chimo cha bísatu cha méenzi chaaba echilikusaalila. Mbwéenu, abaantu béenzi bakáfwa, habwo kuba améenzi gakahiinduka gaaba agalikusaalila.12Niho, maléeka owa kána náwe yaáteela echikúli choómwe. Aho echinogóka chimo echa bísatu chi izóoba ne echo okwéezi ne eche enyenyéezi chikateelwa, echinogóka chimo echo echa bísatu chaaba ensiimbaazi. Echinogóka chimo echi isatu cho omusana chaabulwa omwaanga gwaácho, ne echinogóka chimo echi isatu cho omu chilo nácho chaabulwa omwaanga gwaácho.13Niho naáleeba no kuhulila iláka liháango lye empuungu neetuuntúmuka ahagáti yi igulu. Ekaba neeteéla empámo neegaámba eéti, “Nimwiilóoko! Nimwiilóoko! Nimwiilóoko abo abatuula omu nsi obuchilo abo bamaléeka abo abali buligi ligi balaábiteela ebikúli ebyo bisatu ebyaásigala.”
1Niho, maléeka owa kataanu náwe yaáteela echikuli choómwe. Aho naábona enyenyéezi yáagwa omu nsi kuluga omu igulu. Ne enyenyéezi ezo yaáhaabwa enchiínguzo ze eliina elila lyo kuzimu. 2Mbwéenu, enyenyéezi ezo yaálichiíngula eliina elyo lyo kuzimu. Gwaalugamo omwíika mwíinzi nko oóti ne elyookezo liháango bwooli. No óobu izóoba no bwíile byaaba bitakubonwa habwo omwíika ogwo gwo omu liina.3Mále omu mwíika zaalugamo Enzige, zaásaambaala omu nsi. Zaahaabwa obutégeki bwo kulúma nka kamiína. 4Enzige ezo zikalagilwa zitaákusiisa obunyaansi bwe éensi nali emimelo nali emiti yoóna yóona. Náho zihutáaze abaantu áabo batalabeele no olumanyiso lwa Múungu aha chihaanga cho obuso boónka.5Enzige zikaháabwa obuhicha bwo kwaágalaza kubi abaantu aha méezi ataanu, náho zitaákubeeta. No obusaasi bwáabo bukaba nko obusúungu bwo kulúmwa na kamiína. 6Omwáanya gwa améezi ataanu ago abaantu balaáloonda olufu, náho tibalilubona. Balaáligila kufwa, náho olufu lulyaábeéluka.7Enzige ezi zikaba nzisusana nke efaláasi éezo ezaaloongizwe kuzeenda omu ichúmu. Omu mitwe zaázo zikazwaala nke emikáko ye echikama ye ezaháabu, ne ensuso zo omu méeso gaázo zikaba nizisusana ne ensuso zo omu méeso ga abaantu. 8Zikaba ziina isóke lileehi, nki isóke lya abakázi, na améeno gaázo nka améeno ge engaanza. 9Zikaba zizweele enchiíngilizakalezi zi isiinza. Obuchilo nizituuntúmuka, echiluundumo cha amanána gaázo chikaba chili nki iláka lya amagáali méenzi go kukweeswa ne efaláasi éezo ezilikusebula kuzeenda omu ichúmu.10Emichila zaázo ekaba eli nke ya kamiína, mále ekaba eyina obuzizi bwo kuhutaaza abaantu aha méezi ataanu. 11Zikaba ziina omukáma, no omukáma ogwo akaba ali maléeka mukúlu we eliina elila lya kuzimu. Maléeka ogwo omu Chihebrania naayétwa Abadoni, no omu Chiyunani naayétwa Apolioni, ensoonga ya amazíina aga no Omusiingalichi. 12Mbwéenu, ennáku ezo kubaanza zaáhiingwiile, náho musoomboókelwe nka nikwo hacháali heena ennáku ibili éezo ezilikwíiza.13Niho, maléeka owa mukáaga yaáteela echikuli choómwe. Naáhulila iláka niligaámba kuluga omu maheembe aána gi itaámbilo lye ezaháabu elili omu méeso ga Múungu. 14Iláka elyo lyaámugaambila maléeka ogwo owa mukáaga owe echikuli, “Bakomoolole maléeka bana ababohilwe aha munóna mugázi gwa Eufuráati.” 15Bamaléeka abo bana, bakaba baloongizwe buligi ligi habwe esáaha ezo nyini ye echilo echo nyini cho okwéezi okwo nyini kwo omwáaka ogwo nyini, bakomoololwa, babone kwíita echinogóka chimo echi isatu cha abaantu bóona omu nsi.16Heeza abalwaanila ngoma beenzi áabo bahanamile efaláasi. Naáhulila kuba obukúmi bwáabo ekaba eli emilioni magána abili (200,000,000). 17Aha meezaho gaanze, nkabona efaláasi. Na áabo abakaba bazihanamile bakaba bazweele enchiíngilizakalezi, názo zikaba zili zi ibala lilikutukula, bululu, ne esoosi. Káandi emitwe ye efaláasi ekaba eli nke emitwe ye engaanza. Omu minwa zaázo, haalugamo emililo, omwíika, ne echikwáazo.18Baáyita echinogóka chimo echi isatu cha abaantu habwe ennáku ezi isatu, emyeengezi yo omulilo, omwíika, ne ensaano ye echikwáazo kuluga omu minwa yáabo. 19Obuhicha bwe efaláasi ezo bukaba buli aha minwa na káandi aha michila yaázo, habwo kuba emichila yaázo ni nke enzóka eziina emitwe yo kuhicha kuhutaaza abaantu.20Abaantu áabo abatalafwiile habwe ennáku éezo ezibatiile bazeenzi báabo, tibalatamilwe no kubulekelela obuzilwa bwe emilimo ye emikono yáabo. Bakazeendelela kulamya amazimu ne ebisusano éebyo baákozile boónyini habwe ezaháabu, eféeza, emiliinga, amabáale, ne embago ezaabeele zitakuleeba, zitakuhulila, nali kulibata. 21Káandi tibalatamilwe no kulekelela ebiheno byo kwíita, nali kukola obulozi, nali obuseégu, nali olukóno lwáabo bakabona kumuhiindukila Múungu.
1Mala, mba naábona maléeka oóndi owo obuhicha bwooli naahanaántuka kuluga omu igulu. Akaba azweekilwe elíile, na aha mútwe gwoómwe hakaba heena omuhaángazimwa. Obuso bwoómwe bukaba buli nki izóoba, na amagulu goómwe gakaba gali nke enyomyo yo omulilo. 2Akaba ayina echitabu chiche omu ngalo echaabeele chifuundwiilwe. Akaba alibatiile okugulukwe kwo obúlyo aha nziba no okugulukwe kwo obumoso aha nsi.3Náwe yaáyéta ahi iláka liháango nke lye echisuumo che engaanza. Obuchilo óobu, iláka lye enkuba lyaáyana entúlo musaanzu. 4Obuchilo iláka lye ezo nkuba musaanzu nizigaámba, nkaba niinyeénda kwaandika ago agaabeele nigagaámbwa ne enkuba, náho naáhulila iláka kuluga omu igulu niligaámba liti, “Ago amagaambo gi iláka lye ezo nkuba musaanzu, ogameenkeho olumanyiso na káandi otagaándika! Na age echihwe!”5No ogwo maléeka óogwo naábwéene, ayemeeliile aha lugulu ye enziba na aha lugulu ye éensi, ayeleeza omukóno gwo obúlyo omu igulu. 6Yaálahila ahi izíina lya Múungu omulame wo obucha no obuchiile, ayaahaangile igulu ne ebituulamo, éensi ne ebituulamo, enziba ne ebituulamo. Maléeka yaámuzila aáti, “Omwáanya gwo kuliindilila gwaáhwéele. 7Náho obuchilo maléeka ogwo owa musaanzu yaaloonda kuteela echikuli choómwe, Múungu alaáhikiiliza omweétegeko gwoómwe gwo olufubo. Naaguhikiiliza nko óokwo yaábalaangile abazáana boómwe ababáasi.”8Niho iláka liliinya éelyo naáhuliile kuluga omu igulu káandi lyaásubiilila kugaamba ne éenye, lyaágaamba líti, “Zeénda ochisaákule echitabu echo echiche echifuundwiilwe kuluga omu ngalo zo ogwo maléeka ayemeeliile aha nziba na aha nsi.” 9Mbwéenu, naámuzáho ogwo maléeka naámugaambila aámpe echitabu echo echiche, náwe yaángaambila aáti, “Ochitwáale, ochilye. Omu kanwa kaawe nichikunulila nko obwóochi, náho omu lubúunda lwaawe nichiba echilikusaalila.”10Naáchisaakula echitabu echo kuluga omu ngalo yo ogwo maléeka, naáchilya. Omu kanwa kaanze, chaaba nichinula nko obwóochi, náho kinaabeele naáchimizile omu lubúunda lwaanze, chaaba echilikusaalila. 11Mala naágaambilwa iínti, “Ni lwaampaka íiwe osohoze káandi obubáasi habwa abaantu béenzi, amahaánga méenzi, endími nyíinzi, na abakáma béenzi.”
1Niho, naáhaabwa olusekeyáanda nke enkoni yo kuleengela. Naágaambilwa iínti, “Yemeelela, zeénda oleénge éenzu ya Múungu ni itaámbilo. Káandi obale abaantu bóona áabo abalikulamya óomwo. 2Náho otaákuleenga olubúga lwe éenzu ya Múungu, habwo kuba lulekiilwe habwa abaantu áabo abatakumumanya Múungu. Nábo balaálibatila Yeruzaléemu, echikaali echitakatíifu, aha mwáanya gwa améezi makúmi aána ne ibili.3Neenye ndaabaha baalubona baanze bábili obuhicha bwo kusohoza obubáasi ebilo echihuumbi chimo na magána abili na makúmi mukáaga (1,260), baláaba bazweele emyéenda za amagunila kwoóleka entíimba.” 4Baalubona abo bábili ne emizeituni ibili no otukóondo tubili two kutelekaho emuli óotwo tuli omu méeso go Omukáma óogwo alikutégeka éensi. 5Omuuntu weéna wéena alikweenda kubahutaaza, naayítwa no omulilo óogwo ogulikuluga omu minwa yáabo. Ha bwéecho nikwo omuuntu óogwo alaayeenda kubahutaaza, bityo nyini lwaampaka nikwo alasiingaalichwaho.6Abaantu abo beena obuzizi bwo kuchiinga igulu, kuba enzula etagwa obuchilo nibaba nibabasa. No obuchilo bwoóna bwóona óobwo balaayeénda, nibahicha kuhiindula améenzi kuba enságama no kuzitéela éensi na buli lugaanda lwe ennáku. 7Obuchilo baliba baámazile kwaátula empola za Múungu, enyameéswa mpáango éezo elikwiiza kuluga omu liina elila lyo kuzimu elyaálwaana nábo, elyaábasíinga, no kubéeta.8Emitúumbi ya baalubona abo elaasigala aha nsése enkúlu ye echikaali chikúlu, echilikwéetwa omu kususaniswa, iboma lya Sodoma nali éensi ya Miísiri,a áaho Omukáma wáabo yaabaambilwe aha musalaba. 9Abaantu be enzaalwa zóona, abe engaanda zóona, abe endími zóona, na aba amahaánga góona balaáleeba emitúumbi za baalubona abo bábili aha bilo bisatu ni iháangwe límo. Táliho omuuntu óogwo aliikililizibwa kubaziika.10Olufu lwa ababáasi abo bábili nilukola abaantu áabo abatakumwiíkiliza Múungu omu nsi ezi banulilwe na káandi bakole amazenyi no kweétona engabilano. Nibakola bátyo, habwo kuba ababáasi abo bakaba baabaágaleeze bwooli abaantu be éensi. 11Obuchilo kibyaabeele ebilo bisatu ni iháangwe límo byaáhiíngwiile, Múungu yaábahuuhila olwooya lwo obulami, nábo baáyemeelela. Na bóona áabo abaababwéene baátíina bwooli. 12Ahaakulaatiile, baalubona bábili abo bahulila iláka liháango kuluga omu igulu niligaámba liti, “Mwiíze kunu olugulu!” Nábo baáguluka kuzeenda omu igulu omuunda ye elíile, kunu ababisa báabo nibabaléeba.13Esáaha ezo nyini, éensi yaáteengeta bwooli, echinogóka chimo che ikúmi (1/10) che echikaali chaásisiikala. Iteengeto elyo lyaáleetelela abaantu ebihuumbi musaanzu (7,000) baáfwa, na abáandi abaasigaliile baátiiniswa, baámukuza Múungu wo omu igulu. 14Mbwéenu, ennáku eza kábili zaáhiingwiile, náho musoomboókelwe nka nikwo ennáku eza kásatu zeéliliize kwiiza. Maléeka wa musaanzu naateéla echikuli choómwe15Niho, maléeka owa musaanzu yaáteela echikuli choómwe. Mále naáhulila amaláka maháango okwo omu igulu nigagaámba, “Kutégeka éensi kukwaasilwe no Omukáma wéetu na Masihib woómwe óogwo amutoolize kuchuúngula abaantu. Náwe alaátégeka obucha no obuchiile.”16Niho abanyaampala makúmi ábili na bana, abaabeele beékeele omu bitébe byáabo byo obutégeki omu méeso ga Múungu, báagwa omu méeso, baámulamya Múungu, 17nibagaámba báti, “Nitukusíima, Omukáma Múungu Omuzizi wa Byóona, óogwo oliyo no óogwo waabele obáyo, habwo kuba okozesize obuhicha bwaawe bukúlu, no óobu nootégeka.18Abanyamahaángac abatalakwiíkiliize íiwe bakakutámwa, náho obuchilo bwe echihulumuko chaawe bwaáhikile. Óobu no obuchilo bwa abaantu áabo abáfwiile bachwaaziíkwe. Nibwo obuchilo bwo kubazuha ensiimi abazáana baawe ababáasi, na abaantu baawe bóona áabo abalikukugomookela, abakúlu na abato. Óobu nibo obuchilo bwo kusiisa abaantu bóona áabo abalikusiisa éensi.”19Niho, omulyáango gwo kutaaha omu nzu ya Múungu wo omu igulu gwaáchiingulwa. Isaandiko lya Múungu lye endaganod lyaábonwa omu nzu ezo. Haabáho olulábyo na naáhulila echiluundumo ne enkuba. Éensi yaáteengeta na haazila enzula ya amabáale maháango bwooli ge ebalafu.
1Niho, okwo omu igulu, haalugamo olumanyiso lwo kusobeza bwooli. Hakaba heena omukázi óogwo azweekilwe izóoba, nakwo okwéezi kukaba kuli ahaansi ya amagulu goómwe. Káandi, aha mútwe gwoómwe akaba azweele omukáko gwe chikáma ogukolesizwe kwe enyenyéezi ikúmi ne ibili. 2Omukázi ogwo akaba ayina éenda na akaba yaábaanza kweéchuungula kunu naachula habwo kulúmwa obusúungu.3Niho, omu igulu okwo, haalugamo olumanyiso olúundi lwo kusobeza. Léeba! Izókaa liháango lilikutukula lyaábonwa. Izóka elyo likaba liina emitwe musaanzu na amahéembe ikúmi, mútwe gukaba gwiina omukáko. 4Izóka elyo lyaánaguza omuchila gwaályo, no omuchila gwaákukuumba eémo yi isatu (1/3) ye enyenyéezi zo omu igulu, gwaázinaguza omu nsi. Niho izóka lyeemeelela omu méeso go ogwo omukázi óogwo akaba ali héehi kweéchuungula, kaálaaba yaámazile kuzáala, libone kumulya ogwo mwáana alaazáalwa.5Niho omukázi ogwo yaázáala omwaana wo obuséeza. Omwaana ogwo niwe alaatégeka amahaánga góona ge éensi na alaatégeka kwa amagala mahaango. Náho, ogwo mwáana wo omukázi aba yasapulwa, yaátwáalwa hali Múungu, aha chitébe cho obutégeki. 6Omukázi ogwo yeelukila omu iluungu lyo obwoómab ahaantu áaho Múungu akaba yaámuloongiize, abone kumulíisa aha mwáanya gwe bilo echihuumbi chimo na magána ábili na makúmi mukáaga (1,260).7Niho heemuka ichúmu omu igulu. Maléeka mukúlu Mikaili ali hamo na bamaléeka boómwe, baálwaana ni izóka, nályo izóka lilwaana nábo lili hamo na bamaléeka baályo. 8Náho izóka na bamaléeka baályo bakasíingwa, no kulugiilila aho obwiikalo bwáabo tibulabeeleho káandi okwo omu igulu. 9Izóka elyo liba lyaánagwa ahaansi omu nsi. Izóka éeli niyo ezo enzóka ya kala éezo elikwéetwa Omuleengesi nali Isitáani, elilikuhabisa abaantu bóona omu nsi. Mazima likanagwa omu nsi hamo na bamaléeka baályo.10Mala, naáhulila iláka liháango kuluga omu igulu niligaámba líti, “Óobu, haabáho obuchuúnguzi, no obuzizi, no obukáma bwa Múungu wéetu, no obuzizi bwa Masihi woómwe, habwo kuba anagilwe ahaansi omulégeelezi wa abeekiliza bazeenzi béetu, óogwo abalegelela omu méeso ga Múungu omu chilo na nyemisana.11Óobu abeekiliza bazeenzi béetu bakamusíinga habwe enságama yo Omutaámbwa, na aha buulubona óobwo bakasohoza. Tibalasaasizwe engoonzi zo obukaani bwo obulami bwáabo, bakaba bali bweémi kufwa habwo kumwiíkiliza Omutaámbwa. 12Ha bwéecho, musemelelwe, íimwe mwéena, áabo mulikwiikala okwo omu igulu! Náho nimwiilóoko, íimwe mwéena áabo mulikutúula olugulu no omu nziba, habwo kuba Isitáani lituukile ahaansi omuli íimwe. Linigaheéle habwe echihulumuko chiháango, habwo kuba nilisoomboókelwa nka nikwo lyaásigaliize obuchilo buche kwoónka.”13Mbwéenu, obuchilo izóka lyeemanyile nka nikwo linagilwe omu nsi, lyaaza kumwaágalaza ogwo mukázi óogwo akaba yaázáala omwaana wo obuséeza. 14Náho Múungu yaámuha ogwo omukázi amanána ábili ge empuunguc empáango, abone kutuuntúmuka kuzeendayo okwo omu nsi yi iluungu, ahaantu áaho Múungu alaamulíisa ha mwáanya, aábe hala kuluga omu méeso gi izóka. Omu nsi yi iluungu okwo naaliisibwa ha mwáanya gwe ebilo echihuumbi chimo na magána ábili na makúmi mukáaga (1,260).15Niho, izóka lyaátanaka améenzi agali méenzi bwooli kuluga omu kanwa kaályo, gaázela nko omunóna enyuma yo ogwo omukázi, abone kukukuumbwa na ago méenzi. 16Náho éensi yaámuzuna ogwo mukázi. Éensi eyasama nko omunwa, egamila ago méenzi góona agalugile omu kanwa ki izóka. 17Izóka lyaámutamwa bwooli ogwo mukázi, lyaázeenda kulwaana ne enzaalwa zoómwe abáandi áabo abalikugomookela ebilagilo bya Múungu no okwaátula amazima habwa Yeézu. 18Mbwéenu, izóka lyaáyeemeelela aha chaambo che enziba.
1Niho naábona enyameéswa mpáango neeyiza kuluga omu nziba. Ekaba eyina emitwe musaanzu na amahéembe ikúmi. Buli iheembe likaba liina omukáko, na buli mútwe gukaba gwaandikilwe izíina lyo kumulogota Múungu. 2Ne enyameéswa ezo naábwéene ekasusana nke enzúmula, náho amagulu gaáyo gakaba nka ago olugalaba, na akanwa kaályo kakaba kali nka ake engaanza. Izókaa elyo lyaaha amagala gaályo hamo ne chitébe chaályo cho obutégeki no obuhicha bwíinzi.3Omútwe gúmo gwe enyameéswa mpáango ezo, gukaba nko oóti gutiilwého obuhuta bubi bwooli bwo olufu, náho obuhuta obwo bukaba bwaáchizile. Echo chaaleetelela abaantu bóona omu nsi kuzisobelwa bwooli no kuzikulaatila. 4Bóona baalamya izóka elyo, habwo kuba likaba liziheéle enyameéswa mpáango obuhicha bwaályo bwo kutégeka. Káandi, baázilamya enyameéswa mpáango ezo omu kugaamba, “Táliho oóndi nke enyameéswa mpáango! Káandi, táliho óogwo alihicha kulwaana nayo!”5Mbwéenu, ezo enyameéswa mpáango yaáhaabwa obuhicha bwo kweébuga no kugaamba amagaambo go kumulogota Múungu. Káandi, yaáhaabwa obuhicha bwo kutégeka aha mwáanya gwa améezi makúmi aána na ábili. 6Enyameéswa ezo mpáango yaábaanza kumuzuma Múungu, yaázuma izíina lyoómwe, ahaantu áaho alikutúula, na bóona áabo abalikutúula omu igulu.7Yeekililizibwa kulwaana na abaantu ba Múungub no kubasíinga. Káandi, yaáhaabwa obuhicha bwo kutégeka abaantu be engaanda zóona na abe enzaalwa zóona ne endími zóona na amahaánga góona. 8Abaantu bóona áabo abalikutúula omu nsi nibalamya enyameéswa ezo empáango, buli oómo óogwo ataandikilwe izíina lyoómwe omu chitabu cho obulami cho Omutaámbwa óogwo ayaabaágilwe kulugiilila obuchilo éensi etakahaangilwe.9Óogwo ayina amatwi, ahulile. 10Omuuntu óogwo ayaatiilwého echihika akwaátwe enkwáate, alyaátwáalwa enkwáate. Omuuntu óogwo ayaatiilwého echihika kwíitwa habwe embaanda, habwe embaanda naayítwa. Óobu, abaantu ba Múungu nibeendelwa beéyomeleze na babe no okwiikiliza. Enyameéswa mpáango kuluga olugulu11Niho, naábona enyameéswa mpáango eéndi neehanama kuluga ahi itaka. Enyameéswa mpáango éezo ekaba eyina amahéembe ábili mache nka ago omutaámbwa, náho iláka lyaáyo likaba lili nke li izóka. 12Yaákozesa obuhicha bwóona bwe enyameéswa mpáango ezo eya mbele, na akakozesa obuhicha obwo ha bwoómwe. Enyameéswa mpáango ezo eya kábili yaábahatika abaantu bóona be éensi balamye enyameéswa mpáango éezo ekaba eyina obuhuta bwo lufu óobwo bukaba bwaáchizile.13Enyameéswa mpáango eya kábili ekakola olumanyiso lwo kusobeza bwooli, no óobu akaleetelela omulilo kutúuka kuluga omu igulu kuhika éensi kunu abaantu nibabona. 14Habwe emanyiso éezo yaaheelwe kukola omu méeso ge ezo nyameéswa mpáango ya mbele, yaábahabya abaantu be éensi. Yaábagaambila abaantu bakole echisusano cho kuzilila isima enyameéswa mpáango ya mbele éezo ekaba ehuteezwe ne embaanda, náho ekazeendelela kulama.15Enyameéswa mpáango eya kábili yaáhaabwa obuhicha bwo kuhuuhila olwooya lwo obulami aha chisusano che enyameéswa mpáango ya mbele, kuba echisusano echo che enyameéswa mpáango ya mbele chibone kugaamba no kuleételela beétwe abaantu bóona áabo bakáanga kuchilamya. 16Enyameéswa mpáango eya kábili yaáhatika abaantu bóona, abeena ikuzo na abanaku, abahíte na abahabi, abeena obweéyagaaluzi na abahálila, bateebwého olumanyiso aha ngalo yo obúlyo nali aha chihaanga cho obuso. 17Ekakola eétyo kuba omuuntu weéna wéena ataákuhicha kugula nali kuguza choóna chóona atéena kuteebwaho olwo olumanyiso, oluli izíina lye ezo enyameéswa mpáango eya mbele, nali no obukúmi bwe enyúguta zóona zi izíina lyoómwe.18Echigaambo echi nicheénda amasala. Owa amasala abale obukúmi bwe ezo enyameéswa empáango, habwo kuba embalo ezo neemanyisa omuuntu bunaanka. Okubalwa kwaályo ni magána mukáaga na makúmi mukáaga na mukáaga (666).
1Niho naáleeba, no kubona hakaba haliho Omutaámbwa, ayimeeliile ahi ibaanga lya Sayuni ali hamo na abaantu ebihuumbi igana límo na makúmi aána na bana. Abaantu abo bakaba baandikilwe aha chihaanga cho obuso bwáabo izíina lyo ogwo Omutaámbwa ni izíina lye Eése. 2Naáhulila iláka kuluga omu igulu nki iláka lya améenzi agali méenzi na nki iláka lye enkuba liháango. Káandi iláka likahulilwa nka abatéezi be endono béenzi nibaziteéla endono záabo.3Abaantu abo ebihuumbi igana límo na makúmi aána na bana bakaba beemeeliile omu méeso ge chitébe echo cho obutégeki no omu méeso ge ebyo bihaángwa bina byo obulami na abo banyaampala. Bakaba nibazina oluzina lúsha lutakahulilagwa, na táliho oóndi óogwo ayaahikize kweéyega oluzina olwo, choónka abaantu abasaangilwe baáchuungwiilwe kuluga omu nsi. 4Abaantu abo abalikumukulaatila Omutaámbwa hoóna hóona áaho alikuzeenda, tibaleétiilého obulofo habwa abakázi, ensoonga bakaba bali aba biíkila. Bakachuungulwa kuluga omuli abo baantu abáandi, nábo baaba aba mbele kusohozwa nko omwéezo gwa mbele hali Múungu na ha Mutaámbwa. 5Nábo ha kanwa káabo tibalabeele ne ebisuba byóona byoóna, mala bakaba batéena entaambala yoóna yóona. Maléeka básatu nibasohoza Empola za Múungu6Niho, naábona maléeka oóndi naatuuntúmuka ahagáti yi igulu. Maléeka ogwo akaba ayina Empola Nzima zo bucha no buchiile kubalaangaanila abaantu áabo abalikwiikala omu nsi, abaantu ba amahaánga góona, abe engaanda zóona, abe endími zóona, na abe enzaalwa zóona. 7Mbwéenu, maléeka ogwo yaáyaambaza iláka, yaágaamba aáti, “Mumugomookele Múungu no kumukúza, habwo kuba obuchilo bwo kulamula abaantu bwaáhikile. Mumulamye ogwo akahaanga igulu, éensi, enziba, ne enzweelo za améenzi.”8Mbwéenu, maléeka oóndi owa kábili yaakulaatilaho, naagaámba aáti, “Echikaali cha Babéeli cháagwa! Nicho Abanyamahaánga bóona echaábanyweesa evíini yaácho baátamiila ne enaámba yo obusaambania bwaácho.”9Mala, haakulaatilaho maléeka oóndi owa kásatu. Náwe yaáhamuka ahi iláka liháango aáti, “Kábilaaba omuuntu naalámya ezo nyameéswa ne echisusano chaáyo, no kuteebwáho olumanyiso aha chihaanga cho obuso nali aha ngalo yoómwe, 10omuuntu ogwo náwe alaánywa evíini ye echihulumuko cha Múungu, ekozilwe hatéena kutulaanilwa na améenzi. Múungu weényini naamuchenenela ogwo muuntu omu nsale ye echihulumuko choómwe, aánywe. Weényini Múungu naamwaagalaza omu mulilo muháango bwooli omu méeso ga bamaléeka abatakatíifu no omu méeso go Omutaámbwa.11Omwíika gwe ebyaágalazo byáabo guhanama olugulu obucha no obuchiile. Na abo baantu tibalihuumula echilo na nyemisana, abo abalikulamya enyameéswa ne echisusano chaáyo no kuteelwáho olumanyiso lwi izíina lyaáyo.” 12Óobu, abaantu ba Múungu nibeendelwa beégumisilize. Abo nibo balikukoondoókela ebilagilo bya Múungu no kumwiíkiliza Yeézu.13Áaho naáhulila iláka kuluga omu igulu, nililagila, “Yaandika oóti, ‘Kubaandiza óobu, beena omugisa abaantu bóona abalikufwa kunu bamwiikilize Omukáma Yeézu.’ ” Omwooyo gwa Múungu nigugaámba, “Éego, balaábona kuhuúmula kuluga emilimo yáabo elikuguma, habwo kuba nibakulaatilwa ne ebikolwa byáabo ebizima.” Igesa lye éensi14Niho naáleeba, no kubona hakaba haliho elíile lilikwéela. Aha lugulu ye elíile elyo akaba ayikeeleho omuuntu ali nko Omutábani wo Omuuntu.b Omuuntu ogwo akaba azweele omukáko gwe chikáma gwe ezaháabu aha mútwe gwoómwe. Omu ngalo yoómwe akaba akwaatiliile eliihiso lyo obwóozi. 15Áaho maléeka oóndi yaáluga omu nzu ya Múungu, yaáyaambaza iláka liháango naamugaámbila óogwo akaba ayikeele aha lugulu ye elyo líile aáti, “Obuchilo bwo kugesa bwaáhikile. Kwaáta eliihiso lyaawe ogése, habwo kuba igesa lye éensi yaawe lyaáhiisize.” 16Niho ogwo ayikeele aha bwíile yaágesesa eliihiso lyoómwe aha lugulu ye éensi, mala éensi yóona éba yaágeswa.17Niho maléeka oóndi yaáluga omu nzu ya Múungu okwo omu igulu. Náwe akaba akwaatiliile eliihiso lyo bwóozi. 18Niho yeeza maléeka oóndi yaáluga omu itaámbilo, náwe akaba ayina obuzizi habwo mulilo. Náwe aba yaámuhama ahi iláka liháango maléeka ogwo akwaatiliile eliihiso lyo obwóozi, naamulagila, “Kwaáta eliihiso lyaawe lyo obwóozi, oóze kunogola empogo ye ezabibu ye éensi, habwo kuba amagoomba gaázo gaáhiile.”19Niho maléeka ogwo yaágesesa eliihiso lyoómwe omu nsi, yaágesa emizabibu ye éensi, yaázita omu izuungilo liháango, lye echihulumuko cha Múungu. 20Emizabibu zaázuungwa omu izuungilo lya ahéelu yi iboma likúlu. Lyaázwiisa enságama, ne enságama ezo yaáluga omu izuungilo yaázela neehika ha kubalilila echéemo cha machoólelo ge efaláasi. Obuleehi bwo ogwo muzela gwe enságama gukaba guli nko oluleengo lwe ekilomíita magána asatu.
1Niho, naábona olumanyiso olúundi omu igulu, lukaba ni lukulu no lwo kusobeza. Nkabona iínti, maléeka musaanzu bakaba nibaleéta ennáku musaanzu ezo omuhélo. Ennáku ezo zikaba zili zo kumaliliza echihulumuko cha Múungu.2Káandi naábona echiintu éecho chikaba chili nke enziba yi ilole éezo etulaaniilwe no omulilo. Na aho omu ngeégeelo hakaba hemeeliilwe abo abaantu abaabeele basiingile enyameéswa ezo mpáango, echisusano chaáyo, hamo no okubala kwi izíina lyaáyo. Abaantu abo bakaba bakwaatiliile endono omu ngalo záabo éezo bakaba baheélwe na Múungu.3Bakaba nibazina oluzina lwa Musa omuzáana wa Múungu no olwo Omutaámbwa, nibagaámba báti, “Omukáma Múungu Omuzizi wa Byóona, ebikolwa byaawe ni bikulu ne byo kusobeza. Íiwe níwe Omukáma wa amahaánga góona, ne emiháanda yaawe ne ya amazima na ne eyo obuliho. 4Íiwe Omukáma, no oóha atakukweéganya no kulikúza izíina lyaawe? Habwo kuba íiwe weénka níwe omutakatíifu. Abanyamahaánga bóona nibeéza no okukulamya, habwo kuba ebikolwa byaawe bya amazima nibibonwa butúnu.” Maléeka musaanzu abaabeele nibaleéta ennáku5Obuchilo ago kagahiingwiile, naáleeba éenzu ya Múungu echiíngwiilwe omu igulu, ensoonga iheéma lya buulubonaa bwo kubaho kwa Múungu. 6Maléeka musaanzu abo abeena ennáku musaanzu baasoholámo omwo. Bakaba beechumile emyéenda za kitanib nduunzi mala beebohile emisumi ye ezaháabu omu kalezi káabo.7Oómo kuluga omuli ebyo bihaángwa bina ebyo obulami yaábaha abo bamaléeka musaanzu ebíibo musaanzu bye ezaháabu éebyo ebiizwiile echihulumuko cha Múungu óogwo alama obucha no obuchiile. 8Omwo omu nzu ya Múungu, gwéezula omwíika óogwo gwaaleteliilwe ni ikuzo lya Múungu no obuhicha boómwe. Tihaliho óogwo yaakuhicha kutaaha omu nzu ya Múungu káandi kuhika obuchilo ennáku ezo za musaanzu za bamaléeka abo zilaáhikiílizibwa.
1Niho, naáhulila iláka liháango kuluga omu nzu ya Múungu, nilibalagila abo bamaléeka musaanzu liti, “Nimuzeénde muze kuseesa omu nsi echihulumuko cha Múungu éecho echili omu bíibo musaanzu.”2Mbwéenu, maléeka owo kubaanza yaázeenda, yaáchiítilila echíibo choómwe che echihulumuko cha Múungu omu nsi. Ahonyini, abaantu abeena olumanyiso lwe enyameéswa mpáango na áabo abakalamya echisusano chaáyo baázila ebigogo bíbi ebiina obusaasi buháango.3Niho maléeka owa kábili náwe yaáchiítilila echíibo choómwe omu nziba. Améenzi gaáhiinduka kuba enságama nke yo omutúumbi ne ebihaángwa byóona ebiina omwooyo gwo obulame omu nziba byaáfwa.4Niho maléeka owa kásatu náwe yaáchiítilila echíibo choómwe omu mizela ne enzweelo za améenzi, na améenzi ago góona gaáhiinduka kuba enságama. 5Niho naáhulila maléeka omwiímeelelezi wa améenzi naagaámba aáti, “Íiwe Múungu Mutakatíifu, óogwo abayo na niwe íiwe óogwo ayaabeele abayo, íiwe oyina amazima, habwo kuba ezi michwaáziiko zaawe ne eza amazima. 6Abaantu abaheni bakéeta abaantu abatakatíifu na ababáasi baawe, ne ewe Omukáma noobaha enságama, bazinywe. Bagukwiílwe ogwo muchwaaziiko!” 7Niho naáhulila iláka kuluga ahi itaámbilo niligaámba líti, “Íiwe, Omukáma Múungu Omuzizi wa Byóona, emichwaaziiko zaawe ne za mazima na ne zo obuliho.”8Niho maléeka owa kána yaáchiítilila echíibo choómwe ahi izóoba. Bityo izóoba lyaáhaabwa obuhicha bwo kwóocha abaantu habwo omulilo gwaályo. 9Abaantu baáyochwa kubi bwooli. Baálogota izíina lya Múungu, ayaabeele ayina obuzizi habwe ennáku ezo, náho tibalatamilwe ebiheno byáabo no kumuhiindukila Múungu bakabona kumuha ikuzo.10Niho maléeka owa kataanu yaáchiítilila echíibo choómwe aha chitébe cho obutégeki che enyameéswa mpáango. Bwaangu ensiimbaazi yaásweekelela obukáma bwoómwe na abaantu baáchaankunya endími záabo habwo obusúungu. 11Baálogweeza Múungu wo omu igulu habwo obusaasi buháango ne ebigogo byáabo bíbi. Mále tibalatamilwe ebikolwa byáabo.12Niho maléeka owa mukáaga náwe yaáchiítilila echíibo choómwe omu munóna mugázi gwa Eufuráati, na ago méenzi gaágwo gaáyomeela kuba omuháanda guloonzwe habwa abakáma kuluga obutúluka. 13Niho naábona amazimu asatu áago agalikususana na amachele. Límo lyaáluga omu kanwa ki izóka,a eliindi kuluga omu kanwa ke enyameéswa mpáango, ne eliindi kuluga omu kanwa ko omubáasi ogwo we ebisuba. 14Amazimu ago geena obuhicha bwo kukola emanyiso, ne emilimo zaágo no kuzeenda aha bakáma bóona omu nsi kubakobya kobya bakole ichúmu echilo chikúlu cha Múungu Omuzizi wa Byóona.15Omukáma Yeézu naagaámba, “Muléebe! Niinyíza nko óokwo omwíibi ayizaho atéena kusohoza empola. Ayina omugisa óogwo ali méeso no kuzibiika emyéenda yoómwe kuba ataákwiiza kulibata busa no okugoolwa.” 16Mbwéenu amazimu ago gaákobya kobya abakáma bóona na abazunaangoma báabo ahaantu áaho halikwéetwa Arimagedoni omu Chihebrania.17Niho maléeka owa musaanzu yaáchiítilila echíibo choómwe olugulu. Neenye naáhulila iláka liháango kuluga echitébe cho obutégeki cho omu nzu ya Múungu, niligaámba liti, “Chaáhwa!” 18Haazila endábyo, eyoombo, ni iláka lye echisuumo, ne éensi yaáteengeta bwooli. Iteengeto elyo likaba lili liháango lyo kuchila góona kulugiilila abaantu babemo omu nsi. 19Niho echikaali cha Babéeli chaabaganiswa ebinogoka bísatu, na amaboma ga amahaánga gáagwa. Múungu yaáchiizuka echikaali cha Babéeli. Yaáchihatika chinywe kuluga echikóombe che evíini ye echihulumukóche chikúlu.20Amaziinga góona gaábula, na mabaanga góona tigalabweenwe káandi. 21Enzula ya amabáale ge ebalafu nka ageena ekilo makúmi ataanu buli límo gaagweela abaantu kuluga omu igulu. Abaantu baálogota Múungu, habwe ennáku ezo ze enzula ya amabáale, habwo kuba zikaba ennáku mbi bwooli.
1Niho, oómo wa bamaléeka abo musaanzu abaabeele beena ebyo bíibo musaanzu yéeza hali íinye, yaángaambila, “Iíza, ne éenye niinkwooleka omuchwaáziiko ogwo aheelwe omusiihani akumuukile, echikaali éecho echoombekilwe aha lugulu ya améenzi agali méenzi. 2Abakáma be éensi bakasaambana náze, na abaantu be éensi nábo batamiile ne evíini yo obuseégu bwoómwe.”3Mbwéenu, Omwooyo gwa Múungu gwaánhanaantukila. Maléeka ogwo yaányebeembelela kuzeenda omu nsi yo obwoóma. Obuchilo naáhikileyo okwo, naábona omukázi ayikeele aha lugulu ye enyameéswa mpáango elikutukula. Enyameéswa mpáango ekaba eyina emitwe musaanzu na amahéembe ikúmi. Ekaba eyaandikilwe buli haantu amazíina go kulogota Múungu. 4Omukázi ogwo akaba azweele emyéenda nduunzi zi ibala lye ezaambalau ni ibala elilikutukula. Káandi akaba ayechumile habwe ezaháabu, amabáale go obukaani, no obukwáanzi. Omu ngalo yoómwe, akaba akwaatiliile echikóombe che ezaháabu éecho chikaba chiizwiile ebitamiso ne ebiintu ebilofo byo obwo obuseégu bwoómwe. 5Aha chihaanga cho obuso bwoómwe likaba lyaandikilwe izíina éelyo ensoonga yaályo ekaba eyeselekile. Izíina lyoónyini ne éeli, echikaali cha Babéeli, nyina wa abasiihani no owe ebitamiso bye éensi6Naábona omukázi ogwo atamiile habwo okunywa enságama ya abatakatíifu ba Múungu áabo abaayisilwe habwo kuba bakaba bali baalubona ba Yeézu. Obuchilo naámubwéene, nkasobelwa bwooli. 7Náho maléeka ogwo yaángaambila aáti, “Ha bwaáchi waásobelwa bwooli? Leka niinkugaambila ensoonga ye echihwe cho omukázi ogwo ne enyameéswa mpáango éezo elikumusutula éezo eyina emitwe musaanzu na amahéembe ikúmi.8Enyameéswa mpáango éezo waabwéene, ekaba eyina obulame náho óobu yaáfwiile. Óobu yeéliliza no kuluga omu liina elila lyo kuzimu, náho Múungu alyaázisiingaalicha. Na abaantu bóona be éensi, áabo amazíina gáabo tigalaandikilwe omu chitabu cho obulami kuluga kuhaangwa kwe éensi, balaásobelwa kubona ezo nyameéswa mpáango, éezo kala ekaba eliho, mala yaáfwa, mále elaábonwa káandi.”9Echigaambo echi nicheénda obwéenze na amasala ageene okweétegeleza. Ezo mitwe musaanzu nágo na amabaanga musaanzu áago ayikalila ogwo mukázi, 10káandi emitwe ezo na abakáma musaanzu. Emitwe musaanzu ezo neemanyisa abakáma musaanzu. Bataanu baáfwíile, oómo naatégeka óobu, oóndi achaali takeezile. Náwe obuchilo kaáliiza ni lwaampaka asigale no kutégeka ha mwáanya muche kwoónka.11Ne enyameéswa mpáango ezo ekaba neetuúla náho yaáfwa niwe omukáma wa munáana. Ogwo owa munáana no oómo wáabo abo abakáma musaanzu, náwe alaásiinagalichwa na Múungu.12“Ago mahéembe ikúmi áago okabona nigamanyisa abakáma ikúmi áabo bachaali tibakatégekile. Abo bóona nibahaábwa obuhicha bwo kutégeka hamo ne ezo nyameéswa mpáango, náho aha mwáanya gwe esáaha eémo yoónka. 13Abakáma ikúmi abo baláaba no obweéhanuuzi búmo, nibaziha enyameéswa mpáango ezo amagala gáabo no obuzizi bwáabo bwóona bwo kutégeka. 14Balaákola endwaana no Omutaámbwa. Náho Omutaámbwa alaábasíinga, habwo kuba weényini no Omutégeki wa abatégeki no Omukáma wa abakáma, na abo abali hamo náze na abaantu boómwe abaayesilwe no kutoózibwa na Múungu, nábo na abeésigwa.”15Maléeka yaázeendelela kugaamba, aha kugaamba aáti, “Améenzi áago obweéne ogwo musiihani ayikéele aha lugulu yaáho neemanyisa enzaalwa, ne embága, na amahaánga, ne endími.16Ago mahéembe ikúmi áago obweéne ne ezo enyameéswa mpáango zilaámutámwa omusiihani ogwo. Nibabitwaala byóona ebyoómwe no kumusiga busa. Nibalya enyamaye, na amasaagáge nibaganaga omu mulilo. 17Habwo kuba Múungu weényini atiilemo omu miganya yáabo kuhikiiliza echihika choómwe omu kwiikiliza kuziha ezo nyameéswa obuzizi bwáabo bwo kutégeka, kuhika ebigaambo bya Múungu kabilihikiilizibwa.18Omukázi óogwo wabweene naamanyisa echikaali echo chikúlu echilikutégeka abakáma bóona be éensi.”
1Obuchilo ago kagahiingwiile, léeba naábona maléeka oóndi naahanaántuka kuluga omu igulu. Akaba ayina obuhicha buháango, ne éensi yaáyeengelela habwi ikuzo lyoómwe. 2Náwe yaáyaambaza lwa amagala ahi iláka liháango bwooli, naagaámba aáti, “Cháagwa! Echikaali cha Babéeli cháagwa! Óobu chaábeele obwiikalo bwa amazimu no obwiikalo bwa buli izimu. Chaábeele ahaantu ha buli nyonyi mbi no okutamisa. 3Cháagwa habwo kuba Abanyamahaánga bóona bakanywa evíini yaácho, baátamiila ne enaámba yo obusaambani bwaácho. Abakáma be éensi baásaambeene náze. Abatuunzi be éensi bakahíta habwo bwíinzi bwa amagala ge ebya katóozi byoómwe.”4Niho naáhulila iláka eliindi kuluga omu igulu, niligaámba liti, “Abaantu baanze, mulugého hali weényini, kuba mutateelana náze kukola ebiheno byoómwe no kuba muteéza kugwéebwa no omuchwaáziiko hamo náze. 5Habwo kuba ebiheno byoómwe byaábéele bíinzi, no óobu byaáhika omu igulu. Náwe Múungu yaábiizukile ebikolwa byoómwe byo obuzilwa. 6Nka nikwo yaábakoliile abáandi, ne emwe mumukolele mútyo nyini. Káandi mumukolele entúlo ibili yo obuzilwa óobwo yaábakoliile abáandi. Omu mutáho gwe, mumutulanilize entúlo ibili ye ebyaágalalo éebyo yabatulaniilemo íimwe.7Nko óokwo yeekulize no kutúula omu bya katóozi, mumuchwaáziike no kumwaágalaza kwiingana ne ebikolwa bye. Habwo kuba omu muganya gwoómwe ayebuga omu kugaamba, ‘Íinye niintegéka nko omugóle, íinye tiíndi entuúmbakazi, mala tiíndizila entíimba káandi.’ 8Ha bwéecho ennáku zóona zilaámugweela aha chilo chimo choónka, okusiingaalika kwe enkabe, ze ennáku, ne eze enzala. Naayochibwa butúnu no omulilo, habwo kuba Omukáma Múungu óogwo alikuunchwaáziika niwe wo obuhicha.”9Abakáma be éensi áabo bakasaambana náze no kukoba hamo náze omu bya katóozi balaáchula no kubolooga obuchilo balibona omwíika gwo kusiingaalichwa kwoómwe. 10Abakáma abo be echo chikaali habwo kweétimwa kwe ebyaágalalo byaácho, baleémeelela hala no kuchula nibagaamba: “Ne lóoko! Ne lóoko echikaali, íiwe Babéeli, echikaali echiina amagala! Omuchwaáziiko gwaawe gwaákuhikile aha káanya ke esáaha eémo yoónka.”11Abasúluza be éensi balaátéela empámo no kwaalama, habwo kuba tálibaho muuntu wo kugula káandi entuundo záabo. 12Táliho omuuntu káandi wo kugula entuundo záabo ze ezaháabu, eféeza, amabáale go obukaani ne enkwaanzi, kitani nduunzi, emyéenda miluunzi ze ezaambalau, ze ehalili, ne ezili kutukula, ebiseme bye embaáho zo obubáani, nali ebiintu éebyo ebikozilwe na amahéembe ge enzozo, na buli chiintu echikozilwe kuluga embaáho zo obukaani, nali bye emiliinga, isiinza, nali emalumaalu, 13omudalasíini, ebiluungo, omugazu, emanemane nali obubáani, nali evíini, amazuta ge emizeituni, nali ensaano nduunzi ne engano, nali ente, entaama, efaláasi, amagáali go kukweeswa ne efaláasi, nali abahálila, abaantu áabo abeena obulami.14Mbwéenu, abasúluza nibagaámba báti, “Ebiintu biluunzi éebyo okaba noobiligila bwooli aha muganya gwaawe tibichibaho. Byóona ebya katóozi ne ebi ikuzo byaábahwéela. Tibichikuliho na tolibibona no obuche bwa akáti.”15Abasúluza áabo bakahíta kuluga hali weényini balaáyemeelela hala habwo kutíina olwo lwaágalalo, balaáyaambaza no kwaalama. 16Nibagaámba báti, “Ne lóoko! Ne lóoko echikaali chikúlu. Echikaba chizweele emyéenda miluunzi ze ekitani, ze ezaambalau, ne emyéenda elikutukula. Chikaba cheechuma habwe ezaháabu, amabáale go obukaani, ne enkwaanzi. 17Náho obwo buhite bwóona bwaásikiizwe aha mwáanya gwe esáaha eémo yoónka.” Buli musalahaangi na ababugi bo omu nziba ababugisa amataanga, abasalahaangi na abatuunzi bóona abo omu nziba, balyeémeelela hala.18Obuchilo balibona omwíika gwo kusiingaalichwa kwaágwo, balyaáchula kwo kuhamuka ahi iláka nibagaámba, “Tichiliho echikaali echíindi nke echikaali chikúlu echi!” 19Balyeésaamulila enkuungu omu mitwe yáabo kunu nibaambaza omu kugaamba báti, “Ne lóoko! Ne lóoko echikaali chikúlu. Echikatukola íichwe twéena abeene eméeli tube abahíte, habwo obuhite bwaámo. Náho echikaali chóona chaásiingaalika aha káanya ke esáaha eémo yoónka.” 20Munulilwe, íimwe áabo mulikutúula omu igulu. Munulilwe, íimwe abaantu ba Múungu, entumwa, na ababáasi, habwo kuba Múungu achwaáziikile echikaali echo habwa áago chikabakolela íimwe.21Mbwéenu, maléeka wa amagala yaáyeleeza ibáale nko olubeengo luháango, yaálunaga omu nziba, yaágaamba aáti, “Aha magala méenzi nka aga, echikaali chikúlu cha Babéeli olyaánagwa na tolibonwa butúnu káandi. 22Enzina za abalikutéela endono, emiléela, ne ebikuli, talibaho omubuya wa akazeendele koóna kóona, káandi tililihulilwa omuli íiwe no obuche bwa akáti iláka lyo olubeengo.23Omwaanga gwo olumuli tigulimulika káandi omuli íiwe no obuche bwa akáti. Nali tihaáliba na amazenyi ga chisweéla nali chisweélwa. Echikaali cha Babéeli chikakolwa chíti habwo kuba abatuunzi baawe bakaba bali abakúlu be éensi, na habwo kuba amahaánga góona gabeehilwe habwo obulozi bwaawe. 24Omuli íiwe ekabonwa enságama ya ababáasi ne enságama ya abaantu ba Múungu, hamo ne enságama ya abaantu bóona áabo abaayisilwe aha, omu nsi.”
1Obuchilo ago kagahiingwiile, naáhulila iláka nke elye embága mpaango omu igulu, niliteéla eyoombo ha kugaamba liti, “Akuzibwe Múungu! Obuchuúnguzi, ikuzo, no obuzizi ne bya Múungu wéetu, 2ha kuba obulamuzi bwoómwe no obwo obuliho na amazima. Achwaáziikile omusiihani mukúlu óogwo akabeeha éensi habwo obuseégu bwoómwe. Múungu akeéhoolela habwe enságama ya abo abazáana boómwe abi yaáyisile.”3Baáyaambaza iláka entúlo ya kábili, “Akuzibwe Múungu! Ogwo mwíika kuluga omu iboma elyo nigulelema kuza olugulu obucha no obuchiile.” 4Abo banyaampala makúmi ábili na bana hamo ne ebyo ebihaángwa bina byo obulami baba báagwa omu méeso goómwe, baámulamya Múungu óogwo akaba ayikéele ahali echo chitébe cho obutégeki, nibagaámba báti, “Amina! Akuzibwe Múungu!”5Mala, iláka liba lyaáluga ahali echo chitébe cho obutégeki niligaámba liti, “Mumusiingize Múungu wéetu, íimwe abazáana boómwe bóona.” “Íimwe áabo mulikumugomookela, abato na bakúlu!”6Niho, naáhulila iláka nki iláka lye embága mpáango. Iláka éelyo likahilila nka nikwo améenzi agali méenzi gahilila omu kuzela. Káandi likaba nki iláka liháango lye enkuba elikutéela. Likagaamba liti, “Akuzibwe Omukáma Múungu wéetu Omuzizi wa Byóona atégekile!7Ne echwe, tunulilwe, tumuteélele emihila no kumukúza, habwo kuba obuchilo bwa amazenyi go obweenga bwo Omutaámbwa bwaáhika, na chisweélwa woómwe yaámazile kweéloonza. 8Weényini aheelwe emyéenda zo okuzwaala za kitani nduunzi, elikwéela no okweengelela.” Emyéenda ezo nduunzi ensoonga yaázo nibyo ebikolwa bye entúungwa nzima bya abaantu ba Múungu.9Maléeka ogwo yaángaambila aáti, “Yaandika nka nikwo, beena omugisa bóona áabo abalaalikilwe hali ago mazenyi go obweenga bwo Omutaámbwa. Káandi yaángaambila nka nikwo, aga gi naágaambile na amazima ge echigaambo cha Múungu.” 10Niho náagwa omu méeso go ogwo maléeka, mbone kumulamya. Náho yaángaambila, “Leka! Ne éenye ndi omuzáana muzeenzi waawe hamo na abeekiliza bazeenzi baawe áabo abalikwaátula amazima habwa Yeézu. Mbwéenu, mumulamye Múungu weénka, habwo kuba Omwooyo gwa Múungu nigubazuna abaantu kwaátula amazima habwa Yeézu nigwo omwooyo gwo obubáasi.” Óogwo akaba azihanamile efaláasi elikwéela11Obuchilo ago gahiingwiile, naábona eliizáho eliindi. Omu méeso gaanze igulu likaba lichiingwiilwe na léeba, efaláasi elikwéela no ogwo akaba azihanamile ha mugoongo gwaáyo. Ogwo akaba naayétwa “Omweésigwa” no “Owa Amazima.” Náwe achwaáziika no kulwaana ichúmu habwa amazima. 12Améeso goómwe gakaba gali nka age emyeengezi yo omulilo, no omu mútwe gwoómwe akaba azweele emikako míinzi. Akaba ayaandikilwe hali weényini izíina éelyo akaba ataliho omuuntu óogwo ayaabeele naahicha kulisoombookelwa náho weényini weénka. 13Akaba azweele enkaanzu éezo ekaba ekolizwe omu nságama. Izíina lyoómwe akaba naayétwa aáti, “Echigaambo cha Múungu.”14Abazunaangoma bo omu igulu bakaba nibamukulaatíla enyuma. Bakaba bazweele emyéenda ye ekitani nduunzi ezilikweengelela, káandi ezilikwéela bwooli, nábo bakaba bahanamile efaláasi zilikwéela. 15Olubaadi lwo obwóozi luluga omu kanwa koómwe nálwo lumubonesa kusíinga amahaánga. Weényini niwe alaatégeka kwa amagala mahaango. Niwe alibatila omu izuungilo lyo kuzuungilamo evíini ye echihulumuko cha Múungu Omuzizi wa Byóona. 16Aha chibelo choómwe na aha nkaanzu yoómwe hakaba haandikilwe izíina éeli, omukáma wa abakáma, ali omutégeki wa abatégeki.17Mbwéenu, naábona maléeka oómo ayemeeliile omu izóoba. Maléeka ogwo yaáyaambaza ahi iláka, kwéeta enyonyi zóona éezo ezilikutuuntumuka olugulu, naagaámba aáti, “Mwiíze mukobe aha, ha amazenyi maháango ga Múungu. 18Mwiíze mubóne kulya entagasa ya abakáma, gwa abakúlu be embága ya abalwaanila ngoma, gwa abaantu abeena amagala. Mubóne kulya entagasa ze efaláasi na abahanami be efaláasi, ne entagasa za abaantu bóona, abahálila na abeéyagaaluzi, hamo na abeena ikuzo na abatéena ikuzo.”19Niho, naábona ezo nyameéswa na abakáma be éensi na abazunaangoma báabo bakobile hamo. Bakakola bátyo babone kulwaana no ogwo akaba azihanamile efaláasi elikwéela hamo na abazunaangoma boómwe. 20Náho ezo nyameéswa, yaákwáatwa hamo no ogwo omubáasi we ebisuba óogwo akakola oluméenko habwe ezo nyameéswa, habwe eméenko ezi akabeeha abaantu áabo abeenaánkwiile emanyiso ye ezo nyameéswa no kulamya echisusano chaáyo. Bóona bábili bali abalame baba baánaguzwa omu nyaanza yo omulilo gwe echikwáazo ogulikwaaka bwooli.21Abo abasígeele bakéetwa no olubaadi olwaalugile omu kanwa ko ogwo muuntu óogwo akaba azihanamile efaláasi elikwéela. Ne éezo nyonyi zóona ziba zaálya ezo ntagasa záabo no okuhaaga.
1Mále, naábona maléeka naahanaántuka kuluga omu igulu. Náwe akaba akwaatiliile oluchiínguzo lwe eliina elila lyo okuzimu no omunyololyo muháango omu ngalo yoómwe. 2Alikwáata elyo izóka,a ezi niyo ezo enzóka ya kala eli Omuleengesi na niyo Isitáani, náwe ogwo maléeka alikoma no kulinaga omu liina elyo lyo okuzimu. 3Alichiíngila, na aha lugulu yaályo yaatáho oluméenko litaliiza likazeendelela káandi kubéeha Abanyamahaánga. Nályo Isitáani lyaábohwa emyáaka echihuumbi chimo. Kaguliba omwáanya ogwo gwaáhwéele, ni lwaampaka likomoololwe ha mwáanya muche kwoónka.4Niho naábona ebitébe byo obutégeki na babiikaliile áabo abaabeele baheélwe obuhicha bwo kuchwaáziika. Neenye naábona emyooyo za abaantu áabo abanogweelwe emitwe habwo kwaátula amazima habwa Yeézu no kwoólekeelela no kukumuucha echigaambo cha Múungu. Tibalalamize enyameéswa mpáango ezo nali echisusano chaáyo. Tibalakuunzile kuteebwáho olumanyiso lwe enyameéswa mpáango ezo aha mpaanga zo obuso bwáabo nali aha ngalo záabo. Abaantu aba baázooka, baátégeka hamo na Kristu emyáaka echihuumbi chimo.5Abaantu abáandi abáfwiile tibalasubile kuba abalame káandi kuhicha aho zaáhikile emyáaka echihuumbi chimo. Okwo nikwo okuzooka kwa mbele. 6Beena omugisa na nibo abatakatíifu abo abeene olugazi omu kuzooka kwa mbele. Abo olufu olwa kábili tilwiina amáani hali boónyini, náho baláaba abagabe ba Múungu na Kristu, na balaátegeka náze omwáanya ogwo gwe emyáaka echihuumbi chimo. Isitáani nilisiingaálichibwa7Keélihika ezo myáaka echihuumbi chimo, Isitáani nilikomoololwa kuluga omu ibóhelo lyaályo. 8Nályo lilaásohola, kukooba kooba amahaánga abali omu nkási iína ze éensi, ensoonga Gogu na Magogu. Isitáani nilibakobya kobya balwaane ichúmu, nábo baláaba na abaheémba béenzi nko omusényi gwe enziba.9Baáhanama ha lugulu yo lugazi lwe éensi bazizoongoloka enkáambi ya abaantu ba Múungu áabo omu chikaali cha Yeruzaléemu echo Múungu alikweenda. Náho Múungu yahanaantucha omulilo kuluga omu igulu no kubasiingaalicha abaheémba bi Isitáani. 10Nályo Isitáani, éelyo elyaababeéhile, lyaánagwa omu nyaanza yo omulilo ne echikwáazo. Aho niho ahaantu áaho hakanagwa enyameéswa mpáango no omubáasi ogwo we ebisuba. Nábo balyaáyagalazwa okwo echilo na nyemisana, obucha no obuchiile. Omuchwaáziiko gwo omuheleeluko11Niho, naábona Múungu ayikéele aha chitébe chiháango cho obutégeki chilikweéla. Igulu ne nsi byaahwaho omu méeso goómwe na tibilábonekene káandi. 12Niho naábona abáfwiile, abaantu kanaku na abo abeena ikuzo, beemeeliile omu méeso ge echo chitébe cho obutégeki. Mala ebitabu éebyo bikaba byaandíkilwe ebikolwa bya abaantu bóona byaáfuundulwa. Mala chiba chaáfuundulwa echitabu echíindi, nicho echo chikaba chili echitabu cho obulami. Abo abáfwiile baáchwaaziikwa kwiingana ne ebikolwa byáabo éebyo byaayaandikilwemo omuli ebyo bitabu.13Enziba ekasohoza abáfwiile abaabeele balimo. Olufu na kuzimu nabyo byaásohoza abáfwiile abaabeele balimo. Buli oómo yaáchwaaziikwa kwiingana ne ebikolwabye. 14Mále olufu na kuzimu byaánagwa omu nyaanza yo omulilo. Ezo nyaanza yo omulilo nílwo olufu lwa kábili. 15No omuuntu óogwo izíina lyoómwe likabulamo omuli echo chitabu cho obulami, náwe akanagwa omuli ezo nyaanza yo omulilo.
1Mále, naábona igulu lisha ne éensi eénsha, habwo kuba igulu elya mbele ne éensi eya mbele bikaba byaálahiingwiile, tihalizilaho ne enyaanza káandi. 2Niho naábona echikaali echo echitakatíifu, nicho Yeruzaléemu eénsha, nichihanaántuka kuluga omu igulu owa Múungu. Echikaali echo chikaba chiloonziibwe nko óokwo chisweélwa achumwaho habwe eéba.3Naáhulila iláka liháango kuluga aha chitébe cho obutégeki, niligaámba liti, “Huliiliza! Obwiikalo bwa Múungu ni hamo na abaantu. Naayikala hamo na abaantu, nábo baláaba abaantu boómwe, náwe aláaba Múungu wáabo. 4Alaágakubula amaziga gáabo góona. Obuchilo obwo, abaantu tibalifwa nali kwaalama. Tihalibaho ne empámo nali obusaasi, habwo kuba akazeendele áako ka kala nikaba kaáhiingwiile.”5Mala ogwo akaba ayikéele aha chitébe cho obutégeki yaazila aáti, “Óobu ebiintu byóona niimbikola kuba bisha!” Káandi yaángaambila aáti, “Ogaandike aga, habwo kuba na amagaambo go kweésigwa agali go obuliho.” 6Yaángaambila káandi aáti, “Gaáhikilizwe! Íinye ni íinye Alufa na Omega,a íinye ni íinye Obutaándiko no Omuhélo. Buli muuntu óogwo ayina iliho, niimmuha améenzi ga busa kunywa kuluga enzwéelo ya améenzi agatuha obulami.7Óogwo alaasiinga, alyaáhuungula ago góona. Weényini aláaba omwaana waanze, ne éenye ndyáaba Múungu woómwe. 8Náho abatíini, áabo abatakumwiíkiliza Múungu, áabo balikumutamisa Múungu, abéesi, abaseégu, abalozi, abo abalikulamya ebisusano, na ababéehi, abo bóona ahaantu háabo no omu nyaanza yo omulilo gwe echikwáazo. No óolu nílwo olufu lwa kábili.” Yeruzaléemu eénsha9Niho maléeka oómo wa abo musaanzu abaabeele basutwiile ebíibo musaanzu éebyo ebiizwiile ennáku musaanzu zo omuhélo yéeza yaángaambila, “Iíza kunu, ne éenye niinkwooleka ogwo chisweélwa, óogwo ali omukázi wo Omutaámbwa.” 10Niho, Omwooyo gwa Múungu gwaánhanaantukila, maléeka ogwo yaántwáala kuhika ibaanga liháango mala lila. Yaányoleka echikaali chitakatíifu cha Yeruzaléemu nichihanaántuka kuluga omu igulu owa Múungu.11Echikaali echo chikaba chiina ikuzo lya Múungu, chikaba nicheengelela nki ibáale lyo obukaani lya yaásipa no okweengelela nki ilole. 12Chikaba chiina olukúta luháango, lula, lwiina amaléembo ikúmi na abili, na aha maléembo bamaléeka ikúmi na bábili; na amazíina gaandikilwe aha lugulu ya maléembo áago gali engaanda ikúmi ne bili za Iziraeli. 13Hakaba heena amaléembo asatu olubazu lwo obutúluka, asatu olubazu lwa chiziba cha ntumwa, asatu olubazu lwa nyakaziinzakazi, na asatu olubazu lyo obugwa.14Olwo lukuta lwe echikaali lwoombekilwe aha lugulu ya amabáale go oluhazo ikúmi na abili, na ha lugulu lwa buli ibáale hakaba haandikilwe izíina lyo oómo wa áaho wa abo ntumwa ikúmi na bábili bo Omutaámbwa. 15Mbwéenu, maléeka óogwo akaba naahóoya ne éenye akaba ayina enkoni ye ezaháabu yo kuleengela. Akaba ayina ezo abone kuchileenga echo chikaali, amaléembo gaácho, no olukúta lwaácho.16Mbwéenu, yaáchileenga echo chikaali, nabwo obuleehi, obugazi, ne echéemo bikaba nibiingana hóona. Akabonesa kuba ne ekilomíita ebihuumbi bibili na magána aána (2,400).b 17Yaáleenga obugazi bwo olwo lukuta lwaácho nálwo lwaaba no obula bwo kuluga aha ngalo kuhika aha nkokola byaaba igana límo na makúmi aána na bina (144),c ha ndeengo zo obumuuntu, éezo ogwo maléeka yaakolesize.18Olwo lukuta lukaba lwoombekesizwe amabáale go obukaani aga yaásipa. Echikaali nácho chikaba choombekesizwe kwe ezaháabu nduunzi elikweénglela nko omususano gwi ilole. 19Enhazo zo olwo lukuta lwe echikaali zikaba zitonilwe na amabáale go obukaani. Oluhazo olwa mbele lukaba luli olwa yaásipa, olwa kábili yakuti samawi, olwa kásatu kalikedoni, olwa kána zumaridi,d 20olwa kataanu salidoniki, olwa mukáaga akiki, olwa musaanzu krisolito, olwa munáana zabarajadi, olwa mwéenda yakuti maanjáano, olwe ikúmi krisopraso, olwe ikúmi ne eémo hiakiinto, no olwe ikúmi ne ibili ni ametisto.21Ago amaléembo ikúmi ne ibili gakaba gali enkwaanzi ikúmi ne ibili, buli iléembo likaba likozilwe kwe enkwaanzi eémo. Ensese enkúlu ye echo echikaali ekaba ekozilwe kuluga ezaháabu nduunzi, éezo ekaba neeyeengelela nki ilole. 22Tiíndabweene éenzu ya Múungu omuli echo chikaali, habwo kuba Omukáma Múungu Omuzizi wa Byóona, hamo no Omutaámbwa niyo éenzu ya Múungu ye echo chikaali.23Echikaali echo tichikweenda omwaanga gwi izóoba nali okwéezi, habwo kuba ikuzo lya Múungu nilichimweekela, no Omutaámbwa niwe emuli yaácho. 24Abanyamahaánga bóona balyaálibata omu mwaanga gwe echikaali echo, na abakáma be éensi nibatáahamo omwo kutwáala ebiintu byáabo byo obukaani. 25Amaléembo góona ge echikaali echo galáaba gachiingwiilwe obuchilo bwóona, habwo kuba tibaliba ne ensiimbaazi.26Abanyamahaánga bóona omu nsi balaáléeta ikuzo ne ebiintu byo obukaani omwo omu chikaali. 27Nakáti tiheena choóna chóona éecho chili echilofo echilitaaha omu chikaali omwo, nali omuuntu weéna wéena óogwo alikukola amagaambo ge ensóni nali ge ebisuba. Náho, abaantu áabo balitaahamo omwo omu chikaali echo na áabo amazíina gáabo gaandikilwe omu chitabu cho obulami cho Omutaámbwa.
1Mala maléeka yaányoleka omunóna gwa améenzi agatuha obulami, gukaba nigweengelela nki ilole na gukaba niguluga ahali echo chitébe cho obutégeki cha Múungu ne cho Omutaámbwa. 2Omunóna ogwo gukaba niguzela kulabila ahagáti ye nsése enkúlu ye echo chikaali. Hakaba heena omuti ogutuha obulami ogukaba gusugeene enkasi zóona zo omunóna. Omuti ogwo guzaala emisumo yaágwo buli kwéezi omu mwáaka gwóona. Nágo amababi go omuti ogwo no omubázi gwo kuchiza amahaánga.3Mala tihalibaho káandi no omucheeno gwoóna gwóona. Náho echitébe cho obutégeki cha Múungu ne echo Omutaámbwa chiláaba chili omwo na abazáana boómwe balaámulamya Múungu. 4Nábo balaábubona obuso bwa Múungu, na buli muuntu alaáyaandikwa izíina lya Múungu aha chihaanga cho obuso bwoómwe. 5Omu chikaali echo tihalibaho no omu chilo káandi. Abaantu tibalibona omugaso gwo kuba no omwaanga gwo olumuli nali omusana gwi izóoba, habwo kuba Omukáma Múungu aláaba omwaanga gwáabo. Abaantu abo balyaátegeka obucha no obuchiile. Amagaambo ga ha muhélo6Niho maléeka ogwo yaángaambila aáti, “Amagaambo aga na ga mazima, na ago kweésigwa. Omukáma Múungu óogwo alikubaha ababáasi Omwooyo gwoómwe, náwe akamusiíndika maléeka woómwe kwoóleka abazáana boómwe amagaambo ago galikweendelwa kubaho no kubonwa óobu zuba zuba.” 7Yeézu naagaámba aáti, “Huliiliza! Niinyíza bwaangu. Ayina omugisa óogwo alikweékomya ebigaambo byo obubáasi ebili omu chitabu echi.”8Íinye Yohana nkabona no kuhulila amagaambo ago íinye nyini. No obuchilo naágabweene no kugahulila, nkagwa buzuúma omu méeso go ogwo maléeka ayaammanyisa amagaambo aga, mbone kumulamya. 9Náho yaángaambila aáti, “Leka! Íinye ne éenye ndi omuzáana muzeenzi waawe hamo na abeekiliza bazeenzi baawe ababáasi, na abáandi bóona áabo abalikweékomya empola ze echitabu echi. Mbwéenu omulámye Múungu weényini weénka!”10Niho maléeka ogwo yaángaambila aáti, “Otabiseleka ebigaambo ebi byo obubáasi ebili omu chitabu echi, habwo kuba góona áago agagaambilwe omwo nigakolwa óobu nyini zuba zuba. 11Mbwéenu, omuuntu óogwo ali omuzilwa, na agume kukola obuzilwa, no óogwo alikukola obulofo, na agume kukola obulofo, no muuntu óogwo alikukola amazima, na agume kukola amazima, no omuuntu omutakatíifu, na agume kuba omutakatíifu.”12Yeézu naagaámba, “Léeba! Niinyiza bwaangu, ne empeéla yaanze eli hamo ne éenye, mbone kuliha buli muuntu kwiingana ne ebikolwa byoómwe. 13Íinye ni íinye Alufa na Omega,a owa Mbele no owo Kuheleeluka, Obutaándiko no Omuhélo.”14Beena omugisa abalikufula ebizwáalo byáabo, kuba babone amazima go kuguzeendela ogwo muti ogutuha obulami no kutaaha echo chikaali kulabila amaléembo gaácho no kulya emisumo yo omuti gwo obulami. 15Okwo ahéelu ye echo chikaali ziliyo eémbwa, abalozi, abaseégu, abéesi, abalikulamya ebisusano, na abáandi bóona abalikweenda ebisuba no kugaamba ebisuba.16“Íinye, Yeézu, naámusiíndika maléeka waanze kusiinza amagaambo aga habwe ekelezia. Íinye ni íinye Echitáko ne Enzáalwa ya Daudi, na ni íinye enyenyéezi ye enchaákala elilikweengelela.”17Omwooyo gwa Múungu na chisweelwa wo Omutaámbwa nibagaamba, “Iíza!” Na buli muuntu alikuhulila echi, na agaámbe, “Iíza!” Ayina iliho na ayize, na alikugéenda na atwaále améenzi agatuha obulami busa. Okuhanwa kwi ihelezo.18Niimmusiínza buli muuntu alikuhulila ebigaambo byo obubáasi ebili omu chitabu echi: Omuuntu weena weena kaálaayoongela omwo choona choona, Múungu alyaámwoongela ennáku ezaandikilwe omu chitabu echi. 19Omuuntu weéna wéena kaleehamo omwo choóna chóona omu bigaambo byo obubáasi bwe echitabu echi, Múungu alamwiihiláho egabo yoómwe yo kulya emisumo yo omuti ogutuha obulami no kutuula omuli echo chikaali echitakatíifu, éecho empoláze zaandikilwe omu chitabu echi.20Na weényini óogwo alikusohoza obweéyatuzi bwoómwe habwa amagaambo aga naagaámba aáti, “Mazima, niinyíza bwaangu.” Amina. Iíza, Omukáma Yeézu! 21Embabazi yo Omukáma Yeézu eébe hamo ne emwe mwéena. Amina.