Tonsawang: Bible for 1 Corinthians, 1 John, 1 Peter, 1 Thessalonians, 1 Timothy, 2 Corinthians, 2 John, 2 Peter, 2 Thessalonians, 2 Timothy, 3 John, Acts, Colossians, Ephesians, Galatians, Hebrews, James, John, Jude, Luke, Mark, Matthew, Philemon, Philippians, Revelation, Romans, Titus

Formatted for Translators

©2022 Wycliffe Associates
Released under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Bible Text: The English Unlocked Literal Bible (ULB)
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English Unlocked Literal Bible is based on the unfoldingWord® Literal Text, CC BY-SA 4.0. The original work of the unfoldingWord® Literal Text is available at https://unfoldingword.bible/ult/.
The ULB is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Notes: English ULB Translation Notes
©2017 Wycliffe Associates
Available at https://bibleineverylanguage.org/translations
The English ULB Translation Notes is based on the unfoldingWord translationNotes, under CC BY-SA 4.0. The original unfoldingWord work is available at https://unfoldingword.bible/utn.
The ULB Notes is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
To view a copy of the CC BY-SA 4.0 license visit http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/
Below is a human-readable summary of (and not a substitute for) the license.
You are free to:
The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms.
Under the following conditions:
Notices:
You do not have to comply with the license for elements of the material in the public domain or where your use is permitted by an applicable exception or limitation.
No warranties are given. The license may not give you all of the permissions necessary for your intended use. For example, other rights such as publicity, privacy, or moral rights may limit how you use the material.

Matthew

Chapter 1

1 Awa’i sina’u i Yesus Kristus, suru i Daud, suru i Abraham.2Si Abraham mahawata’ si Ishak. Si Ishak sumurumai Si Yakub. Si Yakub mahawata’ si Yehuda bo mangawognga.3Si Yehuda mahawata’ si Peres bo si Zerah be si Tamar. Si Peres mahawata’ si Hezron. Si Hezron mahawata’ si Ram.4Si Ram mahawata si Aminadab. Si aminadab mahawata’ si Nahason. Si Nahason mahawata’ si Salmon.5Si Salmon mahawata’ si Boas be si Rahab. Si Boas mahawata’ si Obed be si Rut. Si Obed mahawata’ si Isai.6Si Isai mahawata’ si raja Daud. Si Daud mahawata’ si Salomoa karoang si Uria.7Si Salomo mahawata' si Rehabeam. Si Rehabeam mahawata' si Abia. si Abia mahawata si Asa. 8Si Asa mahawata' si Yosafat. Si Yosafat mahawata si Yoram. Si Yoram mahawata' di Uzia.9Si Uzia mahawata’ si Yotam. Si Yotam mahawata’ si Ahas. Si Ahas mahawata’ si Hizkia.10Si Hizkia mahawata’ si Manasye. Si Manasye mahawata’ si Amon. Si Amon mahawata’ si Yosias.11Si Yosia mahawata’ si Yekhonya bo mangawognga a sêpe i mbeaneian a mBabel.12Ihalewet mbeaneian a mBabel si Yekhonya mahawata’ Sealtiel. Si Sealtiel mahawata si Zerubabel.13Si Zerubabel mahawata’ si Abihud. Si Abihud mahawata’ si Elyakim. Si Elyakim mahawata’ si Azor.14Si Azor mahawata’ si Zadok. Si Zadok mahawata’ si Akhim. Si Akhim mahawata’ si Eliud.15Si Eliud mahawata’ si Eleazar. Si Eleazar mahawata’ si Natan. Si Natan mahawata’ si Yakub.16Si Yakub mahawata’ si Yusuf karoang i Maria, ê nimahawata’ si Yesus ê patoton Kristus.17Yana du’utan bana : sangawulu bo êpat kasuru-suru be si Abraham mahad be si Daud, sangawulu bo êpat kasuru-suru be si Daud mahad mbeaneian a mBabel, bo sangawulu’ bo êpat kasuru-suru a mbeaneian a mBabel mahad si Kristus.18Tinawon i Yesus Kristus awahêm kelewa’i : A sêpê i Maria, inang-A, mêkamaulêng bo si Yusuf, behahua sia mahali-ali sakum i Tutuh Lênas, a talawe, si landua imênonow kele makaroangan.19Apa’an si Yusuf karianga, êsatow êlud nate bo ahi’i mabog mawata’pia i ngalan i karoanga a ndior i pahasa, mapandung sia tumaredisia karêngan i kaêtê-têw.20Sumata’ a sakum sia monili-nilih i aho pandung, malaekat i Tuhan belia’nga a niwi bo kumua : “Yusuf suru i Daud, na’ kow matalo mindo si maria kele karoangu, nde kedong a pahali-alina awahêm behe i Tutuh Lênas.21Mahawata’sia kedong tuama bo iwêngalan Sia si Yesus, apa’an si Siam ê mawawia i tow-Na a norowi latahula.22Sakum wa’aho ihamoali saniboho lêkêwêm ê mbehukua i Tuhan be nabi:23kaulitana, wa’aho mangala’un mahali-hali bo mahawata’ai êsa hedong tuama, bo iwêngalan ilatahula Sia imanuel” ê mêkele wo : Ningumêlêd mahalas i hita.24Ihawolohamai ambo’ona, si Yusuf kumi’it kele i pinêreta iaho malaikat i Tuhan be sia. Bendona si Maria kele karoanga.25Sumata ahi’i imêsawatangan bo si Sia mahad sia mahawata’ai i mbata’na tuama bo si Yusuf mêngalan i i Sia Yesus.

Chapter 2

1Ahadêm si Yesus behatowai a Betlehem a toba i Yudea kasêpe i ndaja Herodes, mangahi mangatotumu, a ndoro Bahe’a Yerusalem,2bo mapêta’an : “bisana Sia, daja i tow i Yahudi ê wa’aho mbehatowe’mai? Imilahêm kamitahula i mbintang-A a ndoro’ Bahe? Kamitahula mahimoniri ‘ i Sia.”3A katanga’anoho i raja Herodes êni’aho, behahombo’ai sia teka lohow i Yerusalem.4Osa sinêsênam pahasa imam kapala bo toutêh a Torat i tow i Yahudi, osa pinangeleina katerangan be silatahula, bisana ê towan i Mesias.5Kua i latahula we sia : “A mBetlehem a toba i Yudea, apa’an kelewa’ahom bana mbehawatih a suang i kitab i nabi:6bo sihow Betlehem, toba i Tudea, sihow ahi’i hêmoho ni’it i kisit a nêsa’an be silatahula a makolano’ i Yehuda, apa’an behowêm ê lêmboan i nêsa tow makolano’, ê momilag i tow Hu Israel.”7Osa karêngan i kaête-têw si Herodes tumiang i aho mangatow i Majus bo karêngan i silsilah tuma’an be silatahula, ka isam pinêilahan iaho mbintang.8Osa sia masiu silatahula moho mBetlehem, kuana : “ moho bo pangita’un mau-maulêng a sakom wa’aho kedong bo tilaho a kaereanoho i homotahula Sia, iabarai we ahu sanihobo siahu hahu moniri i Sia.”9A mahatanga’oho i mangahodait iaho ndaja, matang silatahula. Bo pilahên, bintang ê wa’aho pinêilah i latahula bi bahe’ mamuna we silatahula ahad nihoamat bo sumondo’ a mbao i lesad, a mbisana mbana niaho kedong.10A kawilahanoho i latahula niaho mbintang, imêkahi’imio’ silatahula.11Yana sumuang silatahula wiboho a suang i mbale bo milah i aho kedong karua i Maria, inang-A, osa kumuru moniri’i Sia. Silatahula hahi muha i lesad i mangahukuwna bo mawalad i powalad be Sia, awa’aho mas, manyan bo mur.12Bo apa’an bewawaturu’ a niwi, saniboho na’ malengoho we si Herodes, yana maleng silatahula a ndo’onga mêbe a andalan balina.13Matangoho hiaho mangatow i Majus, malaekat i Tuhan pilahên i Yusuf a niwi bo kumua : “Tumodêm, indon niana kedong teka i ninang-A, lumolahêm moho a Masir osa sumondo’io’ biboho ahad ahu kumua wehow, ênde si Herodes mangilah iana Kedong manutu’ lumimêd i Sia.14Yanasa tumod si Yusuf, indona niaho kedong teka i ninang-A a mbêngimio i aho, osa kumêndus a Masir,15bo mêto’op’ biboho ahad si Herodes mate. Ê wa’aho behamoali saniboho malêkêwêm ê mbehukua i Tuhan be nabi : “A Masir tiangêy-Ku mBata’Ku.”16Kailahanoho i Herodes, awahêm sia pinêtondeiêm i aho mangatotumu’ i majus, mare’emio sia. Osa sua masiu mêlimêd i pahasa heding a mBetlehem bo sakumêna, wa’aho mangahedong mahaumur dua ngata’un osa iwa-wa’, mêtêna’an bo tepo ê kinailahana a mangatotumu’ i majus wa’aho.17Karêngan iaho malêkêwêm kukua ê mbehukua i nabi Yeremia:18kinatanga’ anêm nunu’ a rama, kae’ bo isod ê tapemio’ ; si Rahel mapêkae i mangawata’na bo ahi’i sia mabog lêpeiên, apa’an silatahula alanêmoho.”19A matemoho si Herodes, malaekat i Tuhan pêilahên i Yusuf a niwi’ a Masir, kuana:20Tumodêm, indonêm niana kedong teka i ninang-A bo matangêm moho a toba i Israel, apa’an silatahula ê mapandung lumimêd iana kedong, imatêm”.21Osa si Yusuf kahi tumod, beindona niaho kedong teka i ninang-A osa moho a toba i Israel.22Sumata’ a tanga’anamoho, awahêm si Arkhelaus imamoalim daja a Yudea i sumaol si Herodes, amanga, matali sia moho wibonge. Apa’an besani a niwi, imohomange si Yusuf a sakumên i Galilea.23Inaho’ama’na moho wibonge mutun sia a nêsa kota mahangalan Nazaret. Sakum wa’aho behamoali saniboho lêkêwêm kukua êmbehukua i manganabi, awahêm Sia patoton Tow i Nazaret.

Chapter 3

1Atepo wa’aho si Yohanes pembaptis tumod a padang tolandus i Yudea osa sumahai:2“Tumobatêm, ênde kaholano’an i sorga susutêm!”3kaulitana si Siam ê mbewanutu’ i nabi Yesaya a kakuana: “Bana nunu’ i totumu’ mane-nerewa’ a padang tolandus: Elurênêm ndalan tanu si Tuhan ; londolênêm ndalan tanu si Sia”.4Si Yohanes malatang jubah bul i unta wokol bolulang, bo pakanêna borit bo biluh a talun.5Yanasa mahi we sia mangatow i Yerusalem, a kêsan i Yudea bo a kêsan i lukad tapirig i Yordan.6Osa karêngan i monge’e i sea’na silatahula binaptis i Yohanes a londola i Yordan.7Sumata’a milah sia tado’o tow parisi bo tow Saduki mahi baptisên, kumua sia we silatahula : “Ei komotahula i suru i nulah dumerehe’. Siseiêm nihumua we komotahula, awahêm komotahula doro’na momorus a mboro’ ê niha-ahi?8Yanasa mamua’ange’bua’ iwêtêna’an pêtobatan.9Bo na’am dumeken, awahêm komotahula doro’na kumua a suang i natenu: Si Abraham awahêm amang i hamitahula ! Ênde ahu kumua we homotahula : Ningumêlêd do’na mawa-moali kedo-heding tanu si Abraham a mangawatu wa’i!10Boliung sinadiam a namut i kayu bo a sanga-sanga tud kayu ê tahi’i mehe wua’ ulit tubangên bo irupul mbaha.11Si ahuh mabtis i homotahula i nahe maindo tanda’ i pêtobatan, sumata si Sia ê mahi lamalas be ahu ni’it moimbahut nde ahu bo siahu ahi’i iwêtêna’an lumoput i sapatu-Na. Si sia mahi maptis i homotahula i Tutuh Lênas bo i mbaha.12Iwataw a kama-Nam. Si Sia mahi mêrêsi i pakomoan-A osa sumêsên i nggandum-Na a suang i nggodong, sumata’ samut i kimuan ia’ho tutun-A a mbaha ê tahi’i hawatean”.13Yana mahim si Yesus a ngGalilea moai a Yordan be si Yohanes tanu baptisêna.14Sumata’ si Yohanes sumukud i Sia, kuana : “Siahu ê pêrêlu baptisên-U, osa si How ê moai we ahu?15Osa si Yesus sumowat, kuaNa we Sia: “Mande nia’i ihamoali, apa’an kelewa’ahom tutula kita mawalêkêw i pahasa pandung i Ningumêlêd”. Bo si Yohanes kahi kumi’it i Sia.16Pahawaptisênoho, si Yesus tilaho i lumuai a nahe osa a norasio’ waaho hahi langit ihawuyat osa sia. Mahawilah Tutuh Lênas kele melepad mombo mekad a mbaoNa,17osa katanga’anange nunu’ a sorga nihumua: “Wa’im mBataKu ê nihalêKu; be Siam Ahu mêtêna’an”.

Chapter 4

1Yanasa si Yesus balin i Tutuh moho a padang tolandus tanu wangêpe’an i niblis.2Osa, mahawogindisoho êpat-nga-wulu’ nga-ndo bo êpat-nga-wulu’ nga-wêngi, a mahad male’om si Yesus.3Osa mahi ê niaho tapatena’ osa humua we-Sia: “Sa How Bata’ i Ningumêlêd, pêretanêm saniboho nia’i mangawatu mamoali roti”.4Sumata sumawot si Yesus : “bana niwati-watih : Totumu’ menonow ahi’i wati’ a roti mange, sumata’ a pahasa kukua i lumuai a mba’ba i Ningumêlêd”.5Ahad i aho iblis mali i Sia moho a kota suci osa mêpa’ i Sia a mbung i mBale i Ningumêlêd,6osa humua we Sia: “ Sa how Bata’ i Ningumêlêd, iteleboho mbatangan-U a ndalêm, apa’an bana niwati-watih : A sakum si How pêretaNa mangamalaeka’Na osa silatahula mahi sumambat i How a palad i kamana, saniboho a’e-Nu na’am ihatukui a mbatu”.7Si Yesus kumua we sia : “Bana hahi niwatih-watih : Na’am kow mangêpe’ si Tuhan, NingumêlêdNu”,8osa niblis mali i sia hahi a mbao i ndungusan matatangio’9osa mawawonarah be Sia: “Pahasa iaho iehehum be-How, sa How sumalimbuhu sumiri’ i ahu”10Yanasa kumuam si Yesus besia : “sumenggot tapatena’! Apa’an bana niwati—watih : Sihow mulit sumiri’ si Tuhan, NingumêlêdNu, osa bati be Sia mange how mabakti!”11Osa si tapatena’ mêpa’ange i Sia, bo seren, mangamalaekat mahi mongimoh si Yesus.12Sumata’ a katanga’anoho i Yesus, awahêm si Yohanes tiniho’om, kumêndusoho Sia a ngGalilea.13Mêpa’ange Sia i Nazaret osa mêtêwio’ a Kapernaum a sili’ i luah, a lukad i Zebulon bo si Naftali,14aniboho lêkêwêm kukua mbehua i nabi Yesaya:15“Tana’ i Zebulon bo tana’ i Naftali, têmbêran moho a saloyon, tapirig i na tetela’ i londola Yordan, Galilea, lukad i mangabangsa walina,16bangsa ê mênonow a karêndêman, imêilahêm i keraw bako’ osa tanu silatahula imututun a ndo’ong uyu-uyungên i pawate, i lumêmbom keraw”.17Tu’os tepo i aho si Yesus masahai : matobatêm ende kaholano’an i sorga susutêm!”18Osa a mêlapa-lapang si Yesus matapirig i luah Galilea, mêlilah Sia dua tow mapog, awa’aho si Simon êpatoton Petrus, bo si Andreas, pog-nga. Silandua samantara malolombo a luah, apa’an silandua tapalolombo’ i nda’.19Si Yesus kumua we silandua : “Ayom, lumasêm i-Ahu, bo komondua indoy-Ku tapalolombo’ i totumu’20osa silandua hahi tilaho i mêpa’ange i lolombo’na bo mahalas i Sia.21Osa ihaworusoho wiboho Sia belilaNga hahi dua tow mapog, awa’aho si Yakobus bata’ i Zebedeus bo si Yohanes pog-nga, karuru i namang i landua, Zebedeus, mawu’tu-wu’tul i lolombo’ a suang i mbolutu. Si Yesus tumiang si landua,22osa silandua tilahom imêpa’ange i mbolutu bo amanga, osa mahalas i Sia.23Si Yesus kahi makêkêd a sêrêb i ngGalilea; si Sia mapêngajar a mangawale waibadatan bo masahai i Kukua i kaholanoan i Ningumêlêd teka mapawatala i pahasa mahados bo kahawelan a tutud aho mbangsa.24Yanasa beharerem sahai sakum si-Sia a sêrêb i Siria osa binalimai pahasa totumu’ ta’pia paela, ê mahigon i moromahados bo dorot, ê papongaluman, ê mboringongotên bo ndupende, osa si Yesus imawamaulêng silatahula.25Yanasa tow tado’o malulu-lulut i Sia. Silatahula a ngGalilea wo Dekapolis sa mahi, bo a Yerusalem bo Yudea bo a tetela’ i Yordan.

Chapter 5

1A pêilahênoho i Yesus ni aho tow tado’o, momao sia a mbao i libuton osa dumatuhoho Sia, mangahi mangamuriNa we Sia.2Si Yesus kahi molai mohodait bo mapêngajar silatahula, kuaNa:3“Maênowange totumu’ ê lêngei a sa’angên i Ningumêlêd apa’an silatahula ê mahasawa i kaholano’an i sorga.4Maênowange totumu’ ê manape-nape, apa’an silatahula mahi iborên.5Maênowange totumu’ ê moêmengio’, apa’an silatahula ê mahasawa i mbao i toba.6Maênowange totumu’ ê male’o wo hawêla’an i kaulitan, apa’an silatahula iwawawêde’.7Maênowange totumu’ mo’imun natena, apa’an silatahula mahaere koimunan.8Maênowange totumu’ bayo matena apa’an silatahula mahawilah i Ningumêlêd.9Maênowange totumu’ mapawasononoi, apa’an silatahula panoton mangawata’ i Ningumêlêd.10Maênowange totumu’ ê kinulêng apa’an i kaulitan, apa’an silatahula ê mahasawa i kaholano’an i sorga.11Maênowange homotahula, sa apa’an si-Ahu komotahula sinero’ bo dina’i bo be homotahula tinena’an pahasa ê ta’pia.12Mêkahi’ bo mobeatêm, apa’an lawunu bako’ a sorga, apa’an kelewa’aho pinêda’im manganabi ê na muna i homotahula.13Komotahula awahêm asin i mbao i toba. Sa niaho nasin mêtêwang, asia malêng mawawo’asin i sia? Alannêmoho torona iwalina nitia’ bo tumidan i tow.14Komotahula awahêm keraw i mbao i toba. Kota iratu-ratuh a mbao i ndungusan ahi’i monah iharuru.1516Osahahi totumu’ ahi’i tumutu a sosoloan osa ituli’na a ndalêm i mbatang, sumata’ a mbao i kaki dian mahad ihaheraw i pahasa totumu’ biboho a suang i mbale.Kelewa’ahom merotange kerawnu sumulo a sasa’angên i tow; saniboho silatahula mêlilah i tatwaoinu ê maulêng bo mêdayow i namangu a sorga”.17Na’am komotahula kumatam, awahêm ahu mahi tumala i lala’ut i Torat suma kitab i manganabi. Mahi ahu ahi’i tumala i sia, sumata’ maindo lumêkêw i sia.18Ende aku kumua wehow : kaulitana kaeto’ alawe behatambulala langit bo bao i toba ia’i, sangawis suma sangatitigahe alahêm niwawatala a lala’ut i Torat, satalawe’ pahasa wehamoali.19Wa’aho kawalian sisei ê mawatala i nêsa’an pêreta i lala’ut i Torat mande ni’it i kisitio’, bo masusui helewa’aho a tow walina, sia iharatuh a lesad ni’it oi mbehen a suang i kaholano’an i sorga; sumata’ sisei ê mawatulid bo mawasusui i mangawêreta i lala’ut i Torat, sia iharatuh a lesad matatang a suang i kaholan’an i sorga.20Yanasa ihua-hu wehow: sa towan i kaagama’anu ahi’i lebe ulit nde towan i kaaamaan i mangatoutêh i Torat bo mangaparisi, kaulitana homotahula ahi’i ihasuang a suang i kaholano’an i sorga.21Komotahula itumanga’am ê mbehekua we nawo-nawo’ i hita : Na’ mêlimêd; sisei ê mêlimêd mulit u’kumên.22Sumata’ si Ahu kumua wehow: Êsa-êsa ê totumu’ mare’e i pog-nga mulit u’ kumên; sisei ê kumua a pognga : Kaper! Mulit iwêsa’ang ngGohuta i nAgama bo sisei ê kumua : Samêh! Mulid iwêkaroho a suang i naraka kumulu-kulubange.23Apa’an wa’aho sa how mowalad i powala’nu mbao i mesbah bo how mahaimun i nawa-awa ê na suang i nate i pogngu wehow,24iêpa’io’ powala’nu a ndior ia’ho mesbah bo moho mêsononoiwe’ bo wogngu, osa sumomba’ i mahi mowalad i aho powala’nu.25Tilahomange sumononoi bo hasarunu kaeto’ kow makaru-karuawe’ boo sisia a tutud i ndalan, saniboho niaho kasarununa’ tumaro i how a nggola’tung osa wa’aho nggola’tung tumaro i how a kumaruana osa sihow iwawaruwa’ a torunggu.26Si Ahu kumua wehow: kaulitana sihow ahi’i ihaluai wiboho, satalawe’ kow imaer i mbênangu ahad lêkêw.27Komotahula itumanga’am i kukua: Na’ mêdêtuh. 28Sumata si Ahu kumua wehow: Êsa-êsa totumu’ ê tumotong bene osa maewe’ i sia, imêdêtuhêm bo sisia a suang i natena.29Yanasa sa bêlênu a kanoal mawaureng i how, su’sun bo itia’am niaho, apa’an lebe maulêng behow sa êsa a nitingan i mbatanganu ndusah nde batanganu iente-enteru iwasotoho a naraka.30Bo sa kamanu a kanoal mawaureng i how, powotên bo itia’am niaho apa’an lebe maulêng behow sa êsa a nitingan i mbatanganu ndusah nde mbatanganu mente-enteru sumuang a naraka.31Bahukuam kahi : Sisei ê mawatared i karoangan mulit mehe surat cere we sia.32Sumata’ si Ahu kumua wehow : Êsa’an totumu’ ê mawatared i karoanga songad apa’an nêdetuh, si sia mawawêdêtuh i karoanga; bo sisei ê kumaroang bo wene ê mbewawataradêm, sisia imêdêtuh.33Komotahula itumanga’am kahi ê mbehukua a nawo-nawo’ i hita: Na’ mawasupa towo, sumata’ tikêmên supanu a ndior i Tuhan.34Sumata’ si Ahu kumua wehow: Na’am mahasa masupa, maulêng na ngalan i langit, apa’an langit doratuhan i Ningumêlêd,35suma a ngalan i mbaoitoba, apa’an baoitoba kohêmbangan i na’e-Na, suma-hahi a ngalan i Yerusalem, apa’an Yerusalem kota i kolana’ bako’; na’am kahi how masupa a ngalan i kohongu, apa’an sihow ahi’i mahasipapa mawasudo’ suma mawawuling i songoiting nutah.36sa eyêm, pandungên i homotahula ihua : eyêm; sa ahi’i, pandungên i homotahula ihua: ahi’i. Asia ê nihaleot biboho a pana’pia’an sa mahhi.37Komotahula itumanga’am kukua: Bêlên têbus bêlên bo ba’ang têbus ba’ang. Sumata’ si Ahu kumua wehow: Na’am komotahula sumaru i totumu’ itumawoi ta’pia wehow, sumata’ siseiange.38Komotahula itumanga’am kukua: Bêlên têbus bêlên bo ba’ang têbus ba’ang.39Sumata’ si Ahu kumua wehow: Na’am komotahula sumaru i totumu’ itumawoi ta’pia wehow, sumata’ siseiange sumepe' i piwi hanoalu, iehe-hahi wesia piwi holodinu.40Bo a totumu' ê mapandung mahata' u i how apa'an maewe' i latangu, iehemange-hahi njuba'ngu.41Bo siseiange lumêse' i how lumapange êsa-mil karekang, lumapangange iwakaruana dua mil karekang.42Mehe a totumu' ê mangelei wehow bo na'am tumulud i totumu' ê maibog tumombêng behow. hehow bo na'am tumulud i totumu' ê maibog tumobêng behow.43Komotahula itumanga'am kukua: ihalêsange kahelenu totumu' bo ihare'e kasehe'nu.44Sumata' si Ahu kumua wehow: Ihalêsange kasehe'nu bo sumobayangange tanu silatahula nihumulêng i homotahula.45Apa'an kelewa'aho komotahula maindo bata-wata' i Namangu a sorga, niwawaluai i nêndo tanu tow ta'pia bo tow maulêng bo mawaêkad têka tanu totumu' ulit bo totumu' sea'.46Sa homotahula mahalês i totumu' mahalês i homotahula, asia ê nupagngu? Hi'indom tapasa'aw i cukai kahi mawakelewa'aho?47Bo sa homotahula bati-ange mawasiri'i mangawogngu asiam lebena a tinawoi i tow walina? Hi'indom totumu' ahi'i mahahilala i Ningumêlêd kahi mawakelewa'aho?48Kawalianoho mulitange homotahula tolimonod, kelehahi amangu a sorga awahêm tolimomod.

Chapter 6

1“Imunên, na’ komotahula tumulid i kawajiban i agamamu a sa’ angên i tow saniboho seren i latahula, ênde sa helewa’ aho, komotahula ahi’ mahaere upag be Namangu a sorga.2Yanasa sa how mehe wowalad, na’ am kow tumerewa’ sakum wa’ aho, kele pawatulidên i tow kaliut a mangawale pawaibadatan bo a mangalorong, saniboho silatahula dayowên i tow. Si Ahu kumua wehow: Kaulitana silatahula imahaerem i nupa’ nga.3Sumata’ sa how mehe wowalad, na’ am kailahan i kama holodinu asia ê tinulid i kama hanoalu.4Merotoho niaho powala’ nu ihaehe haêtêtêw, yanasa Amangu ê mêlilah i ndumururu mehe bowalas behow.”5“Bo sa homotahula sumombayang, na’ am sumombayang kele totumu’ kaliut. Silatahula maibog mawapakua i sombayangnga karêngan matod a mangawale waibadatan bo a mangawolenggo’ an i têmbêran, saniboho silatahula seren i tow. Si-Ahu kumua wehow: Kaulitana silatahula imahaerem i nupa’ nga.6Sumata’ sa how sumombayang, sumuang a suang i kamaru, itakêw mbonang osa sumombayang be Namangu ê na lesad iru-ruru. Yanasa Namangu ê mêlilah i niru-ruru mehewalas behow.”7Osahi biboho a sombayangu na’ am komotahula melaya-layah kele kanaraman i totumu’ ahi’ i mahahilala i Ningumêlêd. Kuanange i latahula awahêm apa’ an katado’ oan i kodait a sombayangnya do’ na kawonge’ ean.8Yanasa’ na’ am komotahula hele silatahula, apa’ an Namangu mahailah asia ê pêrêlun i homotahula, atalawe’ komotahula mengelei we-Sia.9Apa’ an wa’ aho sumombayangange helewa’ i : Amang i hamitahula a kaumbungan, podayowênange ngalan-Nu,10Moaiêm kaholano’ an-U, ihamoalimange pandung-U a mbao i toba kele a kaumbungan.11Beanai hamitahula a nêndo inia, kakanên i hamitahula ê niharoro’12bo apunganai hamitahula a kasea’ an i hamitahula, kele hamitahula hahi imapung a totumu’ imêsea’ behamitahula13bo’ am mali i hamitahula a pêtena’ an, sumata’ ilopotai hamitahula sakumên i ta’ pia. [Apa’ an Sihowêm ê maha-kaholano’ an bo imbahut bo konungaan ahad i koloko-lokona. Amin.]14Apa’ an sa homotahula mapung i kasea’ an i tow, Amangu a sorga mehe apung behow hahi.15Sumata’ sa homotahula ahi’ i mapung i tow, yanasa Amangu hahi ahi’ i mehe apung a kasea’ anu.”16“Bo sa homotahula mapuasa, na’ am leho tokia’ nu kele totumu’ kaliut. Silatahula malui i nggio i tokia’ na, saniboho tow mêlilah awahêm silatahula mêpua-wuasa. Si Ahu kumua wehow: Kaulitana silatahula imahaerem i nupagnga.17Sumata’ sa homotahula mapuasa, solonange kohongu bo beresin tokia’ nu,18saniboho na’ am pilahêm i tow awahêm kow mêpua-wuasa, sumata’ bati Amangu ê na lesad iru-ruru. Yanasa Amangu ê mêlilah i niru-ruru mehe bowalas behow.”19“Na’ am komotahula mamêsah i narta a mbaoitoba; a mbaoitoba êgat bo ta’ ikayong mêdusah iaho bo totahow mahi mobuhai osa tumahowi’ aho.20Sumata’ semêsênêm tanu sihow arta a sorga; a sorga êgat bo ta’ ikayong ahi’ i medusah iaho bo totahow hi’ i mahi mobuhai osa tumahow iaho.21Apa’ an bisana mbana nartanu, biboho hahi ê natenu.22Bêlên awahêm koheraw i mbatangan. Sa bêlênu mauleng, ihaheraw lohow i mbatanganu;23sa bêlênu ta’ pia, dêndêm kahi lolow i mbatanganu. Yanasa sa heraw ê mbehow dendem, me’ e ndêndênga i karêndêman iaho.24Ahêm mande êsatow doro’ na mata a ndua awo’. Apa’ an sa hele wa’ aho, dume’ e i nêsa bo mêlês i mbalina, suma sia mceman mata’ u mata be Ningemêlêd bo be mamon.”25“Apa’ an wa’ aho Ahu kumua wehow: Na’ am maliang i katowanu, awasia ê kanên i homotahula suma luku’ un, bo ma’ am kahi maliang i mbatanganu, awasia ê latangên i homotahula. Hi’ indom niaho katowan mbanamai torona ênde kakanên bo batangan mbanamai torona ênde latang?26Ponarahên mangamelepad a langit, ê tahi’ i mawalulumbo bo ahi’ i mêwênguwu’ bo ahi’ i mawasêsên i mbalun a nggodong, sumata’ pawean kan i namangu a sorga. Hi’ indom komotahula ê ni’ it mana-wana a mangamelepad wa’ aho?27Siseiêm a nêsa’ an be how ê napa’ an kaliangana dona mawarohang sangaloasange a tutul i katowana?28Bo ndeaho homotahula saliang i latangên? Tu’ tulanange mbungang bakung a mbondoi, ê nitumou hi’ imai matawoi bo hi’ imai makendong,29sata’ Ahu kumua wehow: Si Salomo asakum pahasa kasiha’ anamange ahi’ i malatang kele halo’ orang i nêsa’ an a mbungang wa’ aho.30Yanasa hele wa’ aho Ningumêlêd imawalo’ or i noho a mbondoi, ê na nêndo inia bana bo sando itia’ a mbaha, ahi’ indom Sia mindo wehawana hahi mawalo’ or i homotahula, ei totumu’ ahi’ i totoh maheman?31Apa’ an wa’ aho na’ am komotahula maliang bo humua: Asiam ê kanên i hamitahula?32Pahasa iaho eren i mangabangsa ê tahi’ i mahahilala i Ningumêlêd. Ta’ sumata’ amangu ê na sorga mahailah, awahêm komotahula mapêta’ ar i pahasa iaho.33Sumata pengereype’ kaholano’ an i Ningumêlêd bo kaulitana, yunasa pahasa iaho iwawarohang behow.34Kawalian iaho na’ am komotahula maliang i nêndo sando, apa’ an êndo sando bana kasusaana i nêsa. Kasusaan i sangando tênamio’ tanu sangado.”

Chapter 7

1“Na’ komotahula gumola’ tung, saniboho homotahula hi’i gola’ tungên.2Apa’ an karêngan i pagola’ tungan ê nindon i homotahula hi’ i gola’ tungên bo sosokad ê niwasokad i homotahula, isokad kahi wehow.3Ndeahondom kow mahawilah i songoitung a mbêlên i pogngu, sedangndom mbalah a suang i mbêlênu ahi’ i ho’ ita’ uanu?4Kelembisandom kow do’ na humua a pogngu: Iehemai siahu mawaindo iana songoiting a mbêlênu, saraimbo bana mbalah a suang i mbêlênu.5Ei tow kaliut iwawaindowe’ mbalah a mbêlênu, yunasa how mahawilah totu’ u mawaluai iaho songoiting a mbêlên i pogngu.”6“Na’ komotahula mehe i narta lênas a mbaled bo na’ komotahula mowasot i mutiaranu a tiei, saniboho hi’ i wohêmbangana i na’ ena, osa sia sumaliku’ mêdayat i homotahula.”77Mangelei, yanasa sihow kawean; mangere, yanasa komotahula mahaere; têkolên, yanasa mbonang buha’ an tanu sihow.8Apa’ an sanga-sanga (sasanga) tow ê mangelei, tumirima bo sasanga tow mangere, mahaere bo sasanga tow tumêkol, tanu sisia bonang buha’ an.9Awawana nêsa’ an behomotahula ê mehe watu a mbata’ na, sa sia mangelei roti,10suma mehe ulah, sa sia mangelei da’?11Yanasa homotahula ê ta’ pia mahailah mehe bewehe ê maulêng a mangawata’ nu, nambon namangu ê na sorga! Si Sia maindo mehe ê maulêng be silatahula ê mangelei we-Sia.”12Pahasa asiamange ê papandungên i homotahula tulidên i tow be homotahula, tulidên kele wa’ aho hahi be silatahula. Wa’ ahom suang i sakumên i lala’ ut i Torat bo pahasa kitab i moronabi.13Sumuangêm mebe a mbonang kisêl wa’ aho, apa’ an moang mbonang bo bêladên têmbêran ê mogamat a kotutusan, bo tado’ o totumu’ sumuang mebe wiboho;14apa’ an kisêlêm mbonang bo kênêngêm ndalan ê mogamat i katowan, bo toyo’ totumu’ ê mahaere iaho.”15Mahatuh a moronabi towo ê mangahi wehow karêngan tumotalang kele domba, sata’ kaulitana silatahula awahêm serigala ahas.16A mbua’ nam komotahula maindo mahahilala silatahula. Awaro’ na totumu’ tumiwu’ bua’ i nangor a mangamahawatoh suma bua’ i nara a noho watoh?17Kele sa’ ahom êsasa ngatud maulêng mamua’ maulêng, sata’ tud ta’ pia mamua’ ta’ pia.18Ahi’ i ihamoali niaho tud maulêng samua’ i ta’ pia, suma hahi niaho tud ta’ pia mamua’ i maulêng.19Bo êsasa ngatud ê tahi’ i mamua’ i maulêng, nulit tubangên osa iwasot a suang i mbaha.20Yana a mua’ nam komotahula maindo mahahilala silatahula.21Ahi’ i êsasan totumu’ tumerewa’ be Ahu: Tuhan, Tuhan! Ihasuang a suang i kaholano’ an i sorga, sumata’ sisia ê tumulid i papandungên i namay-Ku ê na sorga.22A nêndo hasapêtan tado’ o totumu’ manerewa’ be Ahu: Tuhan, Tuhan, hi’ indom kamitahula imaposahai mi’ it a ngala-Nu, bo imelei i setang mi’ it a ngala-Nu, bo mawawana i kaunggangan mi’ it kahi a ngala-Nu?23A tepo wa’ ahom Ahu momoha’ be silatahula osa humua: Ahi’ i Aku mahasa imahahilala i homotahula! Sumenggot be Ahu, pahasa homotahula i tapatulid kata’ pia’ an!”24“Êsasa totumu’ nitumanga’ ia’ i kukua-Hu bo tulidêna, sisia mêkele wo totumu’ mosilih, nitumod i mbalena a mbao i mbatu.25Ahad iaho mêkadai têka osa mahi ndunuh, osa kakab lumisoi iaho mbale, sata’ niaho mbale ahi’ i wehaelet apa’ an tinod a mbao i mbatu.26Sata’ êsasa totumu’ nitumanga’ ia’ i kukua-Hu bo ahi’ i tulidêna, sisia mêkele wo totumu’ bodoh, nitumod i mbalena a mbao i nêlis.27Ahad iaho mêkadai têka bo mahi ndunuh, osa kakab lumisoi iaho mbale, mahad ihaelet niaho mbale bo ime’ e karusahana.”28Bo ahadêm si Yesus imawasapêt ia’ i kukua-Na, imobebem niaho tow tado’ o nitumanga’ i sasani-Na,29Apa’ an sia imasai silatahula kele totumu’ mahaimbahut, ahi’ i hele mangatoutêh i Torat i latahula.

Chapter 8

1setelah Yesus turun dari bukit, orang banyak berbondong-bondong mengikuti Dia. 2Ahadêm si Yesus ilumolos a mbetel, mahi nêsa totumu’ ê nadosên i kusta, osa kumêpa moniri’ i Sia bo humua: “Tuang, sa si Tuang mabog, si Tuang do’na mawawayo i ahu.”3Osa si Yesus mayomoho i kama-Na, tumikêl iaho totumu’ osa humua: “Mabog Ahu, mamoalimange how bayo.” A noras iahomio’ bayom niaho totumu’ a kustana.4Osa si Yesus kumua wesia: “Imunên, na’am kow mêkua-hua sakum ê wai’i besiseiange, sata’ mohonêm, iwawaturu’ mbatanganu be si Imam osa mowalad powalad ê mbewêreta i Musa, maindo sairi we silatahula.”5Atepo si Yesus sumuang a Kapernaum, mahi nêsa tonaas sumauw i Sia osa mamohong be-Sia:6’Tuang, atahu melelet a mbale apa’an adosên i ndupened bo ni’itio’ sia mapongigon.”7Si Yesus kumua wesia: “Mahihêmange Ahu mawamaulêng i sia.”8Sata’ sowat iaho tonaas be-Sia: “Tuang, siahu hi’i iwêtênaan tumirima si Tuang a suang i mbalehu; kumuamange songotaga’ kodait, yana niaho natahu mêmaulêng.9Apa’an siahu mange êsa tow a mbawa’, bo a mbawa’ku banahahi mangawiong. Sa ahu humua a nêsa’an piong ê wa’aho: Matang!, yana matang sia, bo a nêsa hahi: Moai!, yana moai, suma hahi a nataku: Tawoiên nia’i!, yana tumawoi sia iaho.”10Amorus si Yesus itumanga’am sakum wa’aho, maerang Sia osa kumua we silatahula ê mahalas be-Sia: “Kumua Ahu we homotahula, kaulitana eman kelewa’i kaako’an ahi’i mahasaHu wewêtauw a mande êsatow a tutud i tow Israel.11Kumua Ahu wehow: Tado’o tow mangahi a Timu bo a Malad osa dumatuh kuman makaruaan bo si Abraham, si Ishak bo si Yakub a suang i kaholano’an i sorga,12saraimbo mangahedong a Kahoano’an wa’aho maindo itia’a suang karêndêman ê ni’itio’ dêndêm, biboho kaerean I tabi wo kalêkêt i mba’ang.”13Osa si Yesus kumua wiboho a tona’as: “Malengêm bo mamoalimange wehow kele ê mbeemanu.” Yana a noras wa’ahomio imêmaulêngêm natana.14Iho’amatoho a mbale i Petrus, si Yesus kahi mêlilah si mamaepo i Petrus melelet apa’an makolotin.15Yana tinaka’-Na kama iaho mbene, osa tumala i makolotina.16Susutêm mawêngi balinai we si Yesus tado’o totumu’ ê pinongaluman i setang bo bati’i sangakêku’ kodait si Yesus melei iaho mangatutuh bo imawamaulêng i mangatotumu’ pahadosan.17Sakum wa’aho behamoali saniboho malêkêwêm kukua ê mbesahai i nabi Yesaya: “Si Siam ê lumihud ikahawelan i hita bo tumanggong i mahados i hita.18Anoras si Yesus mêlilah tow tado’o melipungêm i Sia, masiu Sia mêru’um a tetela’.19Osa mahi nêsatow toutêh i Torat kumua we-Sia: “Guru, siahu lumaêm i-How, bisana mangenohoan-Nu.”20Kumua si Yesus besia: “serigala mahalaig bo melepad maharum, sata’ Bata’ i Totumu’ ahi’i mahalesad maindo waoan i kohong-A.”21Êsa totumu’ balina, awa’aho nêsa’an a muri’-Na, kumua we-Sia: “Tuhan, iwonge’emai ahu mohowe’ kumubur si wapahu.”22Sata kumua si Yesus besia: “Lumasêm i-Ahu osa iwayaioho mangtow imate kumubur I mangatow imate I latahula.”23Osa si Yesus sumake a suang i mbolutu osa mangamuri’-Na hahi lumas i Sia.24Mêkombo’ monganusai kakab dêpêt biboho a luah, mahad niaho mbolutu, sinokuban i mbohol, sata’ di Yesus mêbo-o’o.25Yana mahi ê mangamuri-Na mawawolo i Sia, kuana: “Tuhan, tulungênai, kita mawowasêm.”26Kumua Sia we silatahula: “Ndeaho homotaula matalo, komotahula ê toyo’ neman?” Osa tumodoai si Yesus mobor’ I kakab bo wa’aho luah, yana niaho luah imêlênasio’.27Osa maerang hiaho mangatotumu’, kuana: “Totumu’ asia nia’i Sia, mahad kakab bo uah kahi be Sia?”28Iho’amatoho a tetela’, awa’aho na lukad i tow i ngGalilea, A kubur sa mahi moai dua totumu' solo-solongan i setang tuwauw si Yesus. silandua mahasilaka'anio, wa'aho kawalian ahêm mande êsatow baranei mêbe wiboho a ndalan.29Osa silandua êwa'aho tumerewa': "Asia ê nurusan-Nu wo hamitahula, ei Bata' i Ningumêlêd? tepona?"30Ahi'i rekang biboho we silandua songowa'anan bako' tiei maniu-niur mangilah kan.31Yana wa'aho mangasetang mangelei we-Sia, kuana: "Sa How mawaolah i hamitahula, iwasium kamitahula dumeso a songowa'anan tiei wa'aho."32Si Yesus kumua we latahula: "Mohonêm!" osa mêluai silatahula osa sumolong biboho a mangatiei. yana mangêkad niaho songowa'an tiei a sili' i kotob a suang i luah osa mamate a suang i nahe.33Yana lumolah mangatapahiaha iaho tiei osa ihaho'amatoho a kota bewosiritanam ê pahasa, teka sakum mangatotumu' ê solo-solongan iaho setang.34Yana mêluaiai pahasa a kota sumauw si Yesus osa iwetauoho i latahula Sia, silatahula hahi sumosog, saniboho Sia lumolahêm a sakumên i latahula.

Chapter 9

1Ihaleotoho niaho isumakem si Yesus a suang i mbolutu osa tumetela'. osa ihomatoho Sia a kota-Na-mio'.2Yana, beatodai i tow we-Sia êsa totumu' dupened ê meleletio' a paho'oana. kawilahanoho i Yesus ê iman i latahula, kumua Sia wiboho a totumu' dupened: "Emanêm, ei bata'-Ku. Sea'nu beapunganêm."3Yana mongutêh ê tatahula toutêh i Torat a suang i natena: "Si Sia matena' i Ningumêlêd."4Sata' si Yesus mahailah i pahutêhên i latahula, osa humua: "Ndeana homotahula mongutêh sasakum ê ta'pia a suang i natenu?5Êmbisa ê mowolah, kumuamoai: Sea'nu beapunganêm, suma humuamoai: Tumodêm bo lumapangêm?6Sata' saniboho halahan i homotahula, awahêm a mbaoitoba ia'i "Bata' i Totumu' mahaimbahut mapung i sea'." - osa kumua Sia wiboho a totumu' dupened - : "Tumodêm, iatangêm paheletanu osa malengêm a mbalenu!"7Osa niaho totumu' tumod osa maleng.8Yana tow tado'o nimêmilah sakum wa'aho matalo osa mêdayow i Ningumêlêd ê nimehem imbahut kelewa'aho a totumu'.9Ihaworusoho i Yesus biboho, mêlilah Sia êsatotumu' mahangalan Matius mêdatu-ratuh a mbale i cukai, osa Sia humua wesia: "Lumasêm i Ahu." Yana metodai si Matius osa lumas i Sia.10Osa a noras si Yesus manganyan a mbale i Matius, mangahi mangatapasa'aw i cukai bo totumu' sea' osa kuman makaru-harua wo si Sia bo mangamuri'Na.11A kawilahanoho i tow warisi sakum wa'aho, kumua silatahula a mangamurid i Yesus: "Onde'aho ngguru makan makaru-harua wo tapasa'aw i cukai bo totumu' mahasea'?"12Si Yesus imahatanga' iaho osa humua: "Ahi;i totumu' tombaoi ê mahawêrêlu dokter, sata' totumu' pahadosan.13Yana mohonêm osa silihên toro ia'i kukua: Ê papandungêyKu awa'i kobêlêsan bo ahi'i wowalad, apa'an mahi Ahu ahi'i tanu tumiang i totumu' ulit, sumata' totumu' mahasea.14Ahad iaho mahi mangamurid i Yohanes besi Yesus osa humua: Ondeaho hamitahula bo tow warisi mawapuasa, sata' mangamuri'-Nu ahi'i? 15Sowat i Yesus be silatahula: "Awaro' na mangaambe i mampilei tuama monape-nape kaêto' niaho mampilei iwakarua i latahula? Sumata' mahi tepona niaho mampilei indon be silatahula osa atepo wa'ahom silatahula mapuasa.16Alahêm nêsatow tumapal sangatiras i ndoho' ê tawe' ihumesut a latang koyongan, apa'an sa helewa'aho wa'aho ndoho' betapal mawarênet iaho latang, osa mahawako'ange ndaya'na.17Kelewa'ahohem anggor taleya ahi'i i suang a asuang i sapoi bolulang koyongamêm, apa'an sa helewa'aho wa'aho sapoi iharayt a mahad niaho nanggor motia' bo wa'aho sapoi mêtêeri. sata' anggor taleya iêpa i tow a sapoi taleya hahi, bo sa helewa'aho mawia silandua."18Karêpêt si Yesus mênunu' kelewa'aho we silatahula, mahi nêsatow kapal i mbale waaibadatan, osa moniri' i Sia osa humua: "Bata'ku wene imatewe'mio, sata ohonêm bo itikêl kama-Nu wesia, yana sia tumow."19Osa si Yesus kahi tumodoai osa lumas iaho totumu' iwakaru-harua i mangamuri'-Na.20A tepo wa'aho êsa wene ê sangawulu' bo ruam ngata'un kaêto'anna mahigon i totonaw dumior sumusutai si Yesus a talihud osa mamos i ndoyot i njuba'-Nga.21Apa'an kuana a ndalêm i natena: "Asar amosêykumange njuba'-Nga, mênyaman ahu."22Sata' si Yesus isumeleng osa tumotong i sia osa humua: "Iête'êm natenu, ei kedoy-Ku, emanu imawanaulêngêm i how." Yana tu'os tepo wa'aho imênyamanêm niaho mbene.23A niho' amatoho si Yesus a mbale iaho kapala i mbale waibadatan osa mêlilah i mangatapasêput i poloit bo wuroso i tow tado'o,24kumua Sia: "Mohonêm apa'an nia'i mbata'nu hi'i imate, sata' imo'o." sata' silatahula imêke'ke i Sia.25Ahad besesem niaho tow tado'o, si Yesus sumuang osa tumaka' i kama iaho kedong, osa mêtodoai niaho kedong.26Yana beharerem sahai sakum wa'aho a sakumên iaho lukad.27A noras si Yesus lumawusêm i pahêben-Na wiboho rematang, dua totumu' buta mêlas i Sia osa mangomba-ngombal osa humua: "Ihlêsai hamitahula, ei Suru i Daud."28A nisumuangêm si Yesus a nêsa wale, mahi niaho ndua totumu' buta we Sia osa kumua si Yesus be silandua: "Awaemanên i homotahula, awahêm Ahu do'na tumulid iaho?" Sumowat silandua: "Eyêm Tuhan, emanên i hamitahula."29Osa si Yesus mamos i mbêlên i latahula osa humua: "Mamoalim behow kele i nemanu."30Yana monuyat mbêlêt i landua. Bo si Yesus kahi tumêpu' sumani we silandua, kuana: "Atuhêm saniboho na'am mande êsatow mahailah sakum êwa'i.31Sumata' silandua lumuai osa imawarere i Sia a samumên iaho lukad.32Lumuaiwe'moho ni aho ndua totumu' buta, pine'angêmai we si Yesus êsa totumu' lemo' ê solo-solongan i setang.33A nieleioho ni aho setang, doro'nam ni aho totumu' lemo' mohoda-hodait. yana maerang tow tado'o, kuana: "Ê kelewa'i awe' mahasa winêlilah i tow a Israel."34Sumata' tow warisi kumua: "Karêngan i ngalan i pangulun i setang Sia mahelei i setang."35Kelewa'ahom si Yesus makêkêd a pahasa kota wo ro'ong; si Sia mapêsani a mangawale waibadatan bo maposahai i kukua i kaholano'an i sorga osa mapawatala i pahasa mahados bo kahawelan.36Mêlilah iaho tow tado'o, ihali'is nate i Yesus i kobêlêsan be silatahula, apa'an silatahula kêpe wo behawere kêpom ndomba ê talahêm tapêmia.37Yana kua-Na a mangamuri'-Na: "Uwu'un ulit tunaw, sumata' tapatawoi keleawa.38Apa'an wa'aho mangelei a nawo' mahauwu'un, saniboho Sia masiumoai mangatawoi tanu wa'aho nuwu'un."

Chapter 10

1Si Yesus tumiang i sangawulu’ bo rua rasul osa meheimbahut be silatahula maindo mahelei i mangatutuh ta’pia osa mapawatala i pahasa mahados bo pahasa kahawelan.2Ewa’ im ngalan iaho sangawulu’ bo rua rasul: kaêsana si simon ê patoton si Petrus bo si Andreas pognga, bo si Yakobus bata’ i Zebedeus bo si Yohanes pognga,3si Filipus bo si Bartolomeus, si Tomas bo si Matius tapasa’aw i cukai, si Yakobus bata’ i Alfeus, bo si Tadeus,4si Simon tow i Zelot bo si Yudas Iskariot ê nihumanat i Sia.5Kasangawulu’ bo rua murid wa’aho besiu i Yesus osa besani-Na we silatahula: “Na’am komotahula sumea’ a ndalan i tow walina suma sumuang a suang I kota i tow Samaria,6sumata, mohomange a mangadomba wehaureng a tow Israel,7Pergilah dan beritakanlah : Kerajaan Sorga sudah dekat.8Iwawamaulêng tow wahadosan; iwawatow ê nimate; bayon ê tow kustan; ielei mangasetang. Komotahula imahaerem iaho a mbati’ pêrêseng, wa’aho kawalia iehe hahi a mbati’ pêrêseng.9Na’am komotahula mape’a-we’ang pera suma tambaga a mbakês i lubahanu.10Na’am komotahula me’ang balun a pahêbebean, na’am komotahula me’ang dua ngarêdah latang, sapatu suma butul, apa’an êsa tumotawoi têna mahaere i nupa’nga.11Sa homotahula sumuang a kota suma ro’ong, pangalihên boboho êsatow iwêtêna’an osa sumondo’io besia ahad komotahula matang.12Sa homotahula sumuang i mbale i tow, sumiriange we silatahula.13Sa silatahula mêtêna’an tumirima iaho, wa’aho sisiri’nu iataro, sa tahi’i, wa’aho sisiri’nu malengai wehow.14Bo êsatow ahi’i tumirima i homotahula bo ahi’i tumanga’ i kodai’nu, lumuai osa lolahanai niaho kota suma wale osa tatangên sêbuna a na’enu.15Kumu Ahu wehow: kaulitana a nêndo gohuta’an tana’ i sodom bo Gomora ihawolahai ni gonêna ênde wa’aho kota.”16Milah, masiu Ahu i homotahula kele domba a tutud i serigala; wa’aho kawalian maindomange homotahula tondei kele ulah bo êlur kele mombo.17Sata’ mahatuh a sa’angên i pahasa tow; ênde mbana ê sumuma’ i homotahula a nggohuta i nagama bo silatahula duma’i i homotahula a mbale waibadatana.18Bo apa’an si Ahu, komotahula pangosenoho a ndior i mangamahaimbahut bo mangadaja kele sasairian tanu silatahula bo tanu mangatow ê tahi’i mahahilala i Ningumêlêd.19Sa Silatahula sumuma’ i homotahula, na’am komotahula maliang ê kelembisa bo ê nasia niulit ihua i homotahula, apa’an pahasia i aho ihahomba’ behow a norasio’ wa’aho.20Apa’an ahi’i homotahula ê mênunu’, sumata’ Tutuh i namangu; si Sia ê mahi mênunu’ be homotahula.21Tow mehe i pognga limêdên, kele wa’aho hahi nêsa amang a mbata’na. Bo mangahedong manokolêm i matu’ana osa mêlimêdêm silatahula.22Bo komotahula ihare’em i pahasa tow apa’an ngalay-Ku; sata’ totumu’ ê kumêtêr wahad a kasapêtana maindo mawia.23Sa silatahula duma’i i homotahula a kota êsa, lomolah a kota walina; ênde Ahu kumua wehow: Kaulitana a talawe’ behao i homotahula mowonag a mangakota i Israel, Bata’ i Totumu; imahim.24Êsa murid ahi'i lumebe a ngguruna; suma êsa ata a nawo'na.25Tênam tanu êsa murid sa sia mamoali hele guruna bo tanu êsa ata sa sia mamoali hele nawo'na. Sa mahawale patoton beelzebul, nambom kahi suang i mbalena.26Yana na'am komotahula matalo a sa'angên i latahula, nde talahêmai ê sono-sonowan ê tahi'i wuha'an bo alahêmai ê niru-ruru ê tahi'i hailahan.27Asia ê nihua-Hu wehow a ndêndêm, ihuam ni aho a keraw; bo asia ê mbewuyung a talinganu, isahaiêm ni aho mamo a mbung i mbale.28Bo na'am komotahula matalo we silatahula ê do'na lumimêd i mbatanganu, sumata' ahi'i mahaimbahut lumimêd i kanalu; matalomange i tud be sia ê mahaimbahut mawatutus maulêng i kanalu suma batangan a suang i naraka.Hi' indom dua melepad pisoh pahu'unên êsa hupang? 29Sumata' mande êsa wisoh ahi'i ihakad a toba sa a luar i padung i nAmangu.30Bo komotahula, utah a kohongumange tebe-tebe pahasa.31Wa'aho kawalian na'am komotahula matalo, apa'an komotahula lebe mahal ênde melepad pisoh tado'o.32Êsasa totumu' ê monge'e i Ahu a ndior i totumu', si ahu hahi monge'e i sia a ndior i nAmay-Ku ê na Sorga.33Sata' seseiange sumakal i Ahu ndior i totumu', si Ahu hahi sumakal i sia a ndior i nAmay-Ku a sorga."34"Na'am komotahula mangatam, awahêm Ahu imahi tanu me'angai i sononoi a mbao i toba; si Ahu imahi ahi'i tahu me'angai i sononoi, sumata' tinomboya.35Apa'an si Ahu imahi tanu mowalad i totumu' a namanga, kedong bebe a ninanga, epowene a mamaepona,36bo kasaru i totumu' i siam mangatotumu' a sangasuang i mbalena.37Siseiange mahalês i namang suma ninaga lumabo we Ahu, ahi'i sia iwêtêna'an be Ahu; bo siseiange mahalês i mbata'na tuama suma wene lumabo we Ahu, ahi'i sia iwêtêna'an be Ahu.38Siseiange tahi'i lumihud i salibna osa lumas i Ahu, ahi'i sia iwêtêna'an be Ahu.39Siseiange mongêtêr i kanaluna, katala'an sia i kanaluna, bo siseiange katala'an kanaluna apa'an si Ahu, malenga haerean.40Siseiange sumupah i homotahula, isumupah sia i Ahu, bo siseiange sumupah i Ahu, isumupah i Sia ni sumiu i Ahu.41Siseiange sumupah i nêsa nabi kele nabi, mahaere sia upag a nabi, bo siseiange sumupah i nêsatow ulit kele towulit, tumirima sia upag i tow ulit.42Bo siseiange mehe ahe utin mande wati mahasa i manggu a nêsa'an tow hisit êwa'i, apa'an sia muri'-Ku, kumua Ahu wehow: kaulitana ahi'i sia hatala'an i nupa'nga wesia."

Chapter 11

1Ihamoho si Yesus nisumani a sangawulu' bo rua muri'na, matang sia wiboho tanu sumani wo manahai kukua a mangakota i latahula.2A suang i penjara si Yohanes mahatanga' i sakum tinawoi i Kristus,3osa masiu i mangamuri'na tuma'an be sia: "Awa si How ni aho ê mahi suma hamitahula sumodo'pe'mai i tow walina?"4Si Yesus sumowat silatahula: "Mohonêm osa ihuamange we si Yohanes asia ê tinanga' bo pinilah i homotahula:5totumu' buta imahawilah, totumu'dupened behalapang,totumu' kustan imêbayo, totumu' bêngêl imahatanga', totumu' imatem bewawatow bo a mangatow lêngei kinua'an i Sahai Maulêng.6Maênowange totumu' ê tahi'i mawatape bo tumulud i Ahu."7Ahadêm mangamurid i Yohanes imalengêm, tumo'tol si Yesus mohodait biboho a tow tado'o a sakum si Yohanes: "Asia ê nohon i homotahula a padang gurun? Milah i tambelang maliso-lisoi ni worosêput i kakab?8Suma asia ê nohon i homotahula? Milah i totumu' malatang alus? Wa'aho totumu' malatang alus tampana a nggonggulang i kolano'.9Yana asia ê nohon i homotahula? Milah i nabi? Totu'u, bo si Ahu kumua wehow, me'e lebe a nabi.10Apa'an sakum sisia bana mbewatih: Serenai, si Ahu sumiu i sosiu-Hu mamuna we How, sisia mamirang i tutulênU a ndior-U11SI Ahu kumua wehow: kaulitana a tutud i latahula ê mbehawata'ai i mbene ahêm mahasa lumêmbo êsa totumu' ê lebe wako be si Yohanes Pembabtis, sumata' ê ni'it i kisit a Kaholano'an i Sorga lebe wako' besia.12A kato'tol belêmboan i Yohanes Pembabtis ahadai wa'i, Kaholano'an i Sorga bewetow bo totumu' i mawawetow mêpe' sumonggulit i sia.13Apa'an pahasa nabi bo kitab Torat imanobuat mahad lêmboan i Yohanes14bo - sa homotahula maibog tumirima i sia - sisiam ê Elia ê wa'aho mahi.15Sisei mahatalinga, tumanga'ai sia!16Bo asia ê pêkeleay-Ku i mêkarêngan wa'i? Wa'aho silatahula kelemio' mangahedong mêdatu-ratuh a pasar bo tumerewa' a mangaambena:17Kamitahula masêput i poloit tanu sihow, sata' komutahula hi'i luma'sih, kamitahula makatar katar i tape sata' komotahula hi'i matape.18Apa'an si Yohanes imahi, hi'i sia makan, bo hi'i sia sinolongan i setang.19Lumalas Bata' i Totumu' mahi, si Sia makan bo maluku', bo silatahula kumua: Seren, si Sia êsatow sulamoh bo taluku', ambe i tapasa'aw i cukai bo totumu' mosea'. sata' imbahut i Ningumêlêd beulitan i tatawoina."20Osa si Yesus tumo'tol sumero' i mangakota ê tahi'i mawêdis, mande wibohon Sia ni'it tado'o itumulid i mangamujisa'-Na:21"Masilaka how Khorazim! Masilaka how Betsaida! Apa'an sa a Tirus bo Sidon behamoali mangamujisat behamoalim a tutud i homotahula, êto'om silatahula imawêdis bo imakabung.22Sumata' kumua Ahu wehow: A nêndo pagola'tungan i Tirus bo Sidon maindo ihawolahai nde tanggonganu.23Bo sihow Kapernaum, awa how iwawahapet ahad a langit? Ahi'i, sihow iwawalolos mahad a lesad i toimatem! Apa'an sa a Sidon behamoali mangamujisat ê mbehamoali a tutud i homotahula, wa'aho kota tantu tumotoype' ahad êndo inia.24Sumata' kumua Ahu wehow: a nêndo pagola'tungan, tanggongan i Sodom maindo lebe wolahai nde tanggonganu."25A tepo i aho kumua si Yesus: "Dumayow Ahu i How, Amang, Tuhan i langit bo toba, apa'an pahasa i aho beruruNu a tosêrit bo towandei, sumata' bewawatara-Nu a tohisit.26O Amang, êwa'ahom niwêtêna'an be How.27Pahasa betarom be Ahu i nAmay-Ku bo alahêm mande êsatowange mahahilala i mBata' songad i Namang, bo alahêm mande êsatowange mahahilala i nAmang songad i mBata' bo totumu' i sia ê ni wêtêna'an iwawatarana.28Moaiêm be Ahu, pahasa totumu' palo' kawel bo malihud tanêd, si Ahu mehe kasononoian behow.29Lihudên pasangan ê mbewasay-Ku bo mulud be Ahu, apa'an si Ahu moêmeng bo polah nate bo kanalunu maindo mahaere kasononoian.30Apa'an wa'aho pasangan bawesay-Ku êna' bo pape'angey-Ku hahi polah."

Chapter 12

1A tepo i aho, a nêndo Sabat, si Yesus mêbe a mbondoi i nggandum. Apa'an male'o, mangamuri'-Na kumêbit tangoan i nggandum bo kuman i aho.2Mêlilah i aho kumua mangatow Parisi we Sia: " Pilahên, mangamuri'-Nu itumawei êsa'an a tahi'i ro'na a nêndo Sabat."3Sumata' sowat i Yesus be silatahula: "Awahi'i winaca i homotahula asia ê tinulid i Daud, a noras sia bo silatahula imahalas i sia male'o,4kelembisa sia nisumuang a mBale i Ningumêlêd bo kelembisa silatahula kuman i roti weasil ê tahi'i rona kenên, maulêng sisia suma silatahula i mahalas i sia, kacoali mangaimam?5Suma awahi'i homotahula i maca a kitab Torat, awahêm a nêndo-êndo Sabat, mangaimam mawalah i lala'ut i Sabat a mBale i Ningumêlêd, sumata' ahi'i mêsea?6Kumua Ahu wehow: Bia'i bana ê lebe a mBale i Ningumêlêd.7Sa ulit pangartian i homotahula pandung ia'i kukua: Ê papandugey-Ku awahêm kobêlêsan bo ahi'i powalad, tantu homotahula ahi'i mahu'kum i totumu' alahêm sea?8Apa'an Bata' i Totumu' awahêm Tuhan a mbao i nêndo Sabat."9Thaworus biboho, si Yesus sumuang a mbale pawaibadatan i latahula.10Biboho bana nêsa totumu' ê nimatem kamana weta'. Silatahula tumaan be Sia: "Awaro' na mawamaulêng i totumu' a nêndo Sabat?" Pandung i latahula awahêm saniboho do'na mehesea' be sia.11Sumata' ihumua si Yesus we silatahula: "Sa wana nêsa'an be homotahula mahadomba êsa osa niaho ndomba ihatia' a mboso a nêndo sabat, awahi'i tiho'ona osa iluaian?12Awahi'i totumu' lebe wako' mbaera nde ndomba? Apa'an wa'aho do'na tumawoi maulêng nêndo Sabat."13Osa kua i Yesus a totumu' wa'aho: "Iayomoai kamanu!" Osa iayonamoho, yana imobuligêm ni aho kamana, bo imemaulêngêm kele hamana walina.14Osa mêluai ni aho mangatow parisi osa mêkoaitan tanu lumimêd i Sia.15SUmata' si Yesus mahailah i panutu'un i latahula osa momorus biboho. Tado'o totumu' malalas si Yesus bo si Sia imawamaulêng i pahasa silatahula.16Si sia karêngan kêteh dumarang silatahula mapakua sa sisei Sia,17Saniboho malêkêwêm kukua ê mbehoyow i nabi Yesasa:18"Pilahên, wa'aho Nata-Hu ê mbesai-Hu ê behaley'-Ku, ê mbe-sia kanalu-Hu mêtêna'an; Si Ahu mêpa' i tutuh-Ku a mbao-Na bo si Sia mawaterewa' i lala'ut a mangabangsa.19Si sia ahi'i mêsaruan bo ahi' mawakeret bo ahi'i katanga'an i tow numu' -Na a mangaralan.20Tambêlang ê lêku behalêkoi ahi'i iwawaêpas-Na, bo sumbu ê leho nêla'nga ahi'i iwawawate-Na, ahad Sia mawatung i aho lala'ut.21Bo be Siam mangabangsa mongea."22Osa we' angênai we si Yesus êsatow solo-solongan i setang. wa'aho totumu' buta wo bo'bo, osa si Yesus mawamaulêng i sia, ahad ni aho si wobo' mohoda-hodait bo mêliliah.23Yana maerang ni aho pahasa tow tado'o, kuana: "Si sia êwa'i kuanoho Suru i Daud."24Sata' a katanga'anoho ni aho i totumu' parisi, kumua silatahula: "karêngan i mBeelzebul, bowirang i setang, si Sia mahelei i setang."25Sata' kailahan i Yesus pangutêhên i latahula osa kumua we silatahula :"Esa'an kota suma pamalean ê mêtêri-têri ahi'i sipapa humêtêr.26Kele wa'ahohêm sa Tapatena' melei i Tapatena'; sisia hahi mêtêri-têri bo masaru i siamio'; awahelembisa kaholano'an doro'na humêtêr?27Yana sa Ahu melei i setang teka imbahut i Beelzebul, teka imbahut i sei mangadengarenu melei i sia? Apa'an ni aho silatahulam ê mamoali gola'tungu.28Ta' sumata' si Ahu melei i setang teka i nimbahut i Tutuh i Ningumêlêd, yana kulitana Kaholano'an i Ningumêlêd i mahim behow.29Suma awahelembisa totumu' do'na sumuang a mbale i nêsatow morowont osa kumadet i nartana satahi dali'na sogotên ni aho tow morowot? pahasogotênamoho doro'nam sia dumampok iaho mbale.30Sisei tahi'i iwakarua-Hu, lumawah sia i Ahu bo sisei tahi'i sumêsên iwakarua-Hu, sisia mapawaêtared.31Wa'aho kawalian kumua ahu wehow: Pahasa dosa wo tena' totumu' ka'apungan, sata' tena' be Tutuh Lênas ahi'i apungan.32Sa êsatow numu' asiamange sumaru i mBata' i Totumu', apungan sia, sumata' sa sia sumaru i Tutuh Lênas, ahi'i sia apungan, a mbao i toba ia'i ahi'i, bo a mbao i toba ê malengai hahi ahi'i.33Sa sangatud pohong ihua i homotahula maulêng, yana maulêng kahi mbua'na; sa sangatud pohong ihua i homotahula ta'pia, yana ta'pia hahi mbua'na. apaa'an a mbua'na ni aho pohong kahalala'an.34Ei komotahula i suru i nulah dumerehe', awahelembisa homotahula doro'na mênu asakumên i maulêng, saraimbo homotahulamio' ta'pia? Apa'an êmbenu' i mba'ba ihumaluad a nate.35Totumu' maulêng mawalêmbo mangamulêng a pêwêndamana maulêng bo totumu' ta'pia mawalêmbo i mangata'pia a pêwêndamana ta'pia.36Sata' kumua Ahu wehow: Pahasa hodait ahêm toro ê niênu i totumu' mulit sowatêna a nêndo wagohuta'an.37Apa'an mi'it a kodai'nu sihow ulitan, bo mi'it kahi a kodai'nu sihow u'kumên."38A tepo i aho mohodait tatahula toutêh Torat tow parisi be si Yesus: "Guru, kamitahula maibog mêilah êsa'an tanda' be How."39Sata' sowa'-Na we silatahula: "Pekarênganan ê ta'pia wo ta'eman ia'i manutut êsa'an tanda'. sata be silatahula ahi'i hawean tanda' ahi'i walina i tanda' i nabi Yunus.40Apa'an kale si Yunus imutun a suang i tian i nda' têlu ngando têlu ngawêngi, kelewa'ahohêm Bata' i Totumu' mutun kahi a tian i toba têlu ngando têlu ngawêngi.41A norasan i nggohuta'an mangatow i Ninewe maleng tumow karêngan i pêkarênganan wa'i bo mu'kum i sia hahi. Apa'an mangatow i Ninewe i aho imawêdis ahadêm nitumanga' i sasahai i Yunus, bo kaulitana ê mbia'i lebe we si Yunus!42A Norasan i nggohuta'an, wa'aho kalono' a Selatan maleng tumow karêngan i pêkarênganan wa'i osa sisia mu'kum i sia hahi. Apa'an nia'i kolano a tepoh i mbao i toba sa mahi tanu tumanga' i sononoi i Salomo, bo kaulitana ê mbia'i lebe we si Salomo."43Sa tutuh ta'pia lumuai a totumu', mêlaur sia a mangatampa tolandus mangilah sondo'an. Sata' sia ahi'i mahaere iaho.44Osa sia humua: Siahu maleng moho a mbale wa'aho mbepa'kumange. Yana moho sia bo koamatanam wa'aho mbale kosong, bêrêsi kinakasan bo luboi mululum.45Osa sia lumuai momayat i pitu roh balina ê lebe ta'pia wesia bo silatahula sumuang bo mogutum biboho. Yana amaha'na gio iaho totumu' lebe ta'pia nde nggio a pahamunan. Kelewa'aho hahi ê mamoali a pêkarênganan ta'pia êwa'i."46A noras si Yesus menunu'pe bo wa'aho tow tado'o, ninang-A wo mangawog-Nga tomotod a luar bo dumongan sumauw i Sia.47Yana êsatow kumua we sia: "Pilahên, inang-U wo mangawog-Ngu a luar baparipi sumauw i How."48Sata' sowat i Yesus a totumu' ê wa'aho nimahi humua iaho we Sia: "Sisey ninay-Ku? Bo sisey mangawog-Ku?"49Osa kua-Na, karêngan tumuru' i mangamuri'-Na: "Wa'i ninay-Ku bo mangawog-Ku!50Apa'an siseiange ê tumulid i pandung i nAmay-Ku a sorga, sisiam mangawog-Ku tuama, sisiam mangawog-Ku wene, sisiam ninay-Ku."

Chapter 13

1A nêndo wa'aho lumuai si Yesus biboho a mbale osa dumatuh a sili' i luah.2Yana mangahi tow tado'o lulu-lulutênange osa lumipung i Sia, mahad Sia sumake a mbolutu osa rumatuh biboho, sarimbo tow tado'o pahasa tumotod a tapirig i luah.33Osa tado'o sinakum imbewanguaNa bewapangande-Na we silatahula. Kua-Na: "Baha nêsatow tapakêlod mahah kumêlod.4A noras sia makêlod, wa'aho pêpês bana mbewangakad a têmbir i ndalan, osa mahi melepad kuman iaho ahad i talam.5Bana mbewangakad a toba batu watuan, ê tahi'i takura ê tobana, osa ni aho pêpês tilaho i manow, apa'an tobana nipis.6Sata' lumuaioho nêndo, ilumatoiêm sia bo mawêla apa'an ahi'i mamut.7Bana hahi mbehakad a tutud i kabu' i patoh, osa mahawako' ni aho kabu' bo mêkuwit i sia ahad i mate.8Bo bana mbewangakad a toba maulêng osa mamua': bana ê mahamatus ngalikun, bana ê nênêm ngawulu' ngalikun, bana ê têlu ngawulu' ngalikunn.9Sisei mahatalingan, tumanga'ange sia."10Yana mangahi mangamuri'-Na osa tuma'an be Sia: "Ndea'aho How mênunu' be silatahula i wapangande?"11Sowat i Yesus: "Behow binean tutuh tahu mahailah i sosonom i Kaholano'an i Sorga, sata' be silatahula ahi'i.12Apa'an sisei ê mbana, sisia ê mbean, amahad sia kaaya'an; sata' sisei ê talahêm, asiamange mbesia pangindon besia.13Wa'aho kawalian si Ahu mênunu' iwapangande we silatahula; apa'an mandewe' mêlilah, ahi'i silatahula mahawilah bo mandewe' matanga' ahi'i silatahula mahatanga' bo ahi'i mahata'an.14Yana be silatahula lêkêwêm mbenobuat i Yesaya, ê mahaênu': Komotahula tumanga' bo mahatanga', sata' ahi'i mahata'an komotahula mêlilah bo mahawilah, sata ahi'i mahatiho'.15Apa'an ate ia'i mbangsa ihumunabêlêm, bo talingana tanêd matanga', bo bêlêna kupet tumakê-takêw; saniboho na'am silatahula mahawilah teka i mbêlêna bo mahatanga' teka i talingana bo mangarti teka i atena, osa sumomba'i mahad si Ahu ê mawamaulêng silatahula.16Sata' maênowange mbêlênu apa'an mahawilah bo talinganu apa'an mahatanga'.17Nde kumua Ahu wehow: kaulitana tado'o nabi bo taulit maibog mailah asia ê mbelilah i homotahula, sata' ahi'i mahawilah i aho, bo maibog tumanga' asia ê tinanga' i homotahula, sata' ahi'i mahatanga' iaho.18Apa'an wa'aho : tanga'an sondait ia'ho pangandean i tapakêlod.19A totowêsa ê mahatanga' i kukua sakum Kaholano'an i Sorga, sata' ahi'i mahatiho' iaho, mahi ê si ta'pia osa kumandet i mbehêlodêm a nate i aho totumu', êwa'aho pêpês ê mbêhêlod a têmbir i ndalan.20Kêlod ê mbêhêlod a to'ba batu-watuan awa'aho totumu' ê nitumanga' i aho kukua osa tilaho i tumirima i aho karêngan i mbeat.21Sata' sia ahi'i imaut bo ihatahang sangaoras kêmoho. samahi pêkulêngan bo pêda'ian apa'an wa'waho kukua, totumu' wa'aho hahi tilaho sumakal.22Ê mbehêlod a tutud i kabu' i patoh awa'aho totumu' itumanga' i aho kukua, osa kalikokoan i mbaoitoba i'ai bo totondei i ka'aya'an dumasêl iaho kukua amahad ahi'i mamua'.23Ê mbehêlod a toba meulêng awa'aho totumu' nitumanga' iaho kukua bo mahata'an, bo apa'an wa'aho sia mamua', bana ê matus ngalikun, bana ê nênêm ngawulu' ngalikun, bana ê têlu ngawulu' ngalikun."24Si Yesus kumayas kahi êsa wangandean be silatahula, kua-Na: "Sakum wa'aho Kaholano'an i Sorga iwangande totumu' ê kumêlod pêpês maulêng a mbondoina.25Sata' a noras pahasa tow i mo'om, mahi ê kasaruna kumêlod pêpês i kuhun a nêpang iaho nggandum, osa moho.26A tumowoho ni aho nggandum bo tumu'tolem manangoan, kawilahan kahi ni aho kuhun.27Yana mangahi ê mangaata i aho mahawondoi wesia osa humua: Awo', awahi'i pêpês maulêng , ê mbehêlod i nawo' a mbondoi i nawo'? Bisana sa mahi ni aho kuhun?28Sowat i aho nawo': Êsatow kasaru nitumawoi i aho. osa mohodait ni aho mangaata ata wesia: Yana awamaibog si nawo' saniboho hamitahula moho mangubut i aho kuhun?29Sata' sia humua: Na'am, ndesa ni aho nggandum mêlas ihaubut a noras komotahula mubut i aho kuhun.30Iwayai oho silandua tumowmakarua ahad tepona mangauwu'. A tepom wa'aho kumua ahu a mangatapanguwu': Sêsênêype' pahamunan ni aho kuhun bo pamoto'on tanu tutun, ahad i aho panêsênên ni aho nggandum a suang i nggodoyku."31Si Yesus kumayas êsa wangandean balina hahi be silatahula, kua-Na: "Sakum wa'aho Kaholano'an i Sorga kelemange batu i mostor, ê mbendo wo bewêpês i tow a mbondoina.32Totu'u batuna wa'aho ni'it kisit a mangawêpês, sata' sa itumowêm, wa'aho mostor lebe wako' nde tu'inoho walina, do'na mamoali wohong, mahad mangamelepad a kakaban mahi mêdumun a mangasapa'nga."33Osa si Sia isumirita wangandean ê wa'i we silatahula: "Sakum wa'aho Kaholano'an i Sorga kelemange ragi ê mbendo i nêsa wene osa ihayo'na a topong i têrigu têlu sukat(=êpat ngawulu' liter) mahad pahasa wa'aho kumapet (sumêha)."34Kesan wa'aho behua i Yesus a tow tado'o a pangandean, bo ahêmai mbehua-Na we silatahula a tahi'i wewangande,35Saniboho lêkêwêm kukua ê mbehua i nabi: "Si Ahu mapandung muha i mba'ba-Nu mapakua i pangandean, Si ahu mapandung mohodait a sakum niru-ruru tu'os katulid i mbaoitoba."36Yana si Yesus kahi mêpa'ange i aho tow tado'o osa maleng. Mangamuri'-Na mangahi osa humua we Sia: "Iwawataram be hamitahula pangandean sakum kuhun wa'aho na mbondoi."37Sumowat Sia, kua-Na: "Totumu' i humêlod pêpês maulêng awa'aho Bata' i Totumu';38Bondoi awa'aho baoitoba. Pêpês maulêng wa'aho mangawata' i Kaholano'an bo kuhun i mangawata' i si ta'pia.39Kasaru nihumêlod pêpês kuhun awa'aho si Tapatena', Oras i manguwu' awa'aho kasapêtan i katowan bo mangatapanguwu' awa'aho malaekat.40Yana kalewa'aho kuhun sinêsên bo berupul a mbaha, kalewa'ahohêm na kasapêtan i katowa.41Bata' i Totumu' masiumai i mangamalaeka'-Na bo silatahula manêsên i pahasa asiamange ê mapawaureng bo pahasa totumu' matawoi i kata'pia'an a suang i Kaholano'an-A.42Pahasa wa'aho iwawarupul a papêbaha'an; bibohom ê mbana nisod bo kalêkêt i mba'ang.43A tepo wa'ahom mangatoulit maindo sumulo kele êndo a Kholano'an i nAmang i latahula. Sisei mahatalinga matanga'ange sia!"44"Sakum wa'aho Kaholano'an i Sorga kele arta ilêbe-lêbêng a mbondoi, ê kinaerean i tow, osa malenga i lêbêng. Apa'an i kahi'na moho sia mêgu'un i pahasa sawana osa tumêlês i aho mbondoi.45Kelewa'ahohêm sakum wa'aho Kaholano'an i Sorga kele êsatow mawadangang ê mangilah mutiara monunga.46A kaereanamoho ni aho mutiara monungamio, imohom sia ihumu'un i pahasa sawana osa tumêlês i mutiara wa'aho."47Kelewa'aho hahi sakum wa'aho Kaholano'an i Sorga kele lolombo' bewasot a saloyon, osa mahasapoi morowalina nda'.48Mawundatoho puhêt wa'aho kosên i tow a tapirig, osa mêdatuhio, silatahula osa manêsên i nda' lo'or a loyan bo mangada' ahi'i lo'or itia' i latahula.49Kelewa'ahohêm kahi na kasapêtan i katowan. Mangamalaekat mangahi mawatared i totumu' ta'pia a totumu' ulit,50osa mêdupui i tota'pia a suang i papêbaha'an; bibohom kaerean i nisod bo kalêkêt i mba'ang.51Awa kawiowan i homotahula pahasa wa'aho? Silatahula sumowat: "Ei, kawiowan i hamitahula."52Yana kumuam si Yesus be silatahula; "Wa'aho kawalian mangatoutêh i Torat, nitumirima sasani asakum wa'aho Kaholano'an i Sorga kele mahawale ê nilumuai i narta taleya bo hoyongan a powêndamana."53Ihalawusoho si Yesus nimasirita i mangawangandean wa'aho, matang Sia wiboho.54Ihaho'amatoho a ndo'ong-A, si Yesus mêsani i mangatotumu' biboho a mbale pawaibadatan i latahula. Yana maerang silatahula bo humua: "Bisana kinaeran-A i sononoi wa'aho bo imbahut tanu tumulid i mangamujisat wa'aho?55Awahi'i Sia êwa'i bata' i tapatawoi i kayu? Ahi'i ninang-Nga mahangalan si Maria bo mangawog-Nga: si Yakobus, si Yusuf, si Simon bo si Yudas?56Bo awahi'i mangawog-Nga wene pahasa karuru i hita? Yana bisana kinaerean-Na i pahasa wa'aho?57Osa silatahula mahiding nate bo mêtulud iu Sia. Yana si Yesus kumua we silatahula: "Êsa nabi pasiri'in bisa-wisanamange sata' hi'i a ndo'ongamio bo a mbalena."58Bo apa'an tahi'i emanên i latahula, ahi'i tado'o mujisat tinulid-Na wiboho

Chapter 14

1A tepo wa'aho iho'amat ê mangasahai sakum si Yesus be si Herodes kolano' mahalukad.2Osa sia humua a mangawêgaweina: "Ewa'im si Yohanes Pembabtis; sisia itumowêm a tutud i tow imatem bo wa'aho kawalian wa'aho mangaimbahu'na matawoi we Sia."3Apa'an totu'u si Herodes imasium tumiho si Yohanes, tumorunggu i sia mawawênjara i sia, behauwud a nimamoali we si Herodias, karoang i Pilipus pog-Nga.4Apa'an si Yohanes mahasa imerow i sia, kuana: "Ahi'i tumutul kow mindo si Herodias!"5Si Herodes mapandung lumimêd i sia, sata' sia matalo i tow tado'o ê matele' si Yohanes kele nabi.6Sata' a nêndo lumo'or i ta'un tinowan i Herodes, luma'sih mbata' i Herodias bene a tutud silatahula bo imawawêkahi' i nate i Herodes,7Mahad si Herodes imasupa mehe wesia asiamange ê pangeleiêna.8Yana pahatêna'anoho i ninaga, wa'aho kedong bene kumua: "Bean ahu wia'i kohong i Yohanes Pembabtis a nêsa baki."9Osa masusa nate i kolano', sata' apa'an supana bo apa'an mangasaheina pinêrêtanamange tanu mehe i aho.10Bewasiuna morog i kohong i Yohanes a pênjara11osa kohong i Yohanes êwa'aho pineangai i tow a nêsa baki, osa iehe wiboho a mbene osa sia me'angoho a ninanga.12Ahad wa'aho mahi mangamurid i YOhanes Pembabtis mindo i mbangkena osa kumubur i sia. Osa silatahula moho humua we si Yesus.13Katanga'anoho i Yesus niaho sirita imomorusêm Sia wiboho osa mapandungêm kumêndus i mbatangan bo wolutu a lesad liai. Sata' tow tado'o imahatanga' i aho osa mêlas i Sia mêbe a têmbêran a mangakota i latahula.14Mobatunoho si Yesus a ndarat, mêlilah Sia i tow tado' omio', yana ihali'is nate-Na i kobêlêsan be silatahula osa Sia imawawaulêng silatahula i nadosên.15A mbawa'andom, mangamuri'-Na mahi we-Sia osa humua: "Lesad bia'i liai bo êndo susutêm dumêndêm iwasium ni'ange mangatotumu' maleng saniboho silatahula do'na tumêlês kakanên a mangaro'on."16Sata' si Yesus ihumua we silatahula: Silatahula ahi'i sana' maleng; komotahula musti mehe kan be silatahula."17Sowat i latahula: "Bana e mbehamitahula wia'i bati' lima roti bo dua nda'."18Si Yesus kumua: "Pe'angênai we Ahu".19Osa iwasium-Na ni aho mangatow mêdatuh a noho. Osa indo-Na moho ni aho lima roti bo rua da', si Yesus nguma'al a langit osa kumua i kamang, osa mamisung i aho roti osa mehe i aho a mangamuri'-Na, osa mangamuri'-Na mêbeteng a mangatow.20Osa pahasa silatahula i human ahad i masuh. Osa panêsênên i tow mangawisung i roti wehaagat, sangawulu bo rua watang muhu-hu.21Ilumas ihuman ipa'io lima ngoribu tuama, ahi'i wetebe mbene bo mangahedong.22Ihaleotoho i aho si Yesus tilahom isumiu i mangamuri'-Na sumake a mbolutu osa mamunam be Sia moho a tetela', karêngan wa'aho masiu Sia i mangatow mangaleng.23Osa ihaworusoho ni aho mangatow bewahialeng-Nga, si Yesus mamao a mbêtêl tanu sumombayang si Sia i nêsa. Dumêndêmoho, si-Sia hêmange mbiboho.24Bolutu i mangamuri'-Na tatahulam mil karekangana a têmbir i tapirig osa pobambi-bambingên i mbohol, apa'an kakab masupah.25Do'nam onah têlu ngaoras mahi si Yesus be silatahula ilumapang a mbao i nahe.26Kawilahanoho i mangamuri'-Na ê malapang Sia a mbao i nahe, mêkombo' silatahula osaSumawang : "Wa'aho panunggu!". osa silatahula morosawang apa'an matalo.27Sata' si Yesus tilaho ihumua we silatahula: "Tumêtêng! Si Ahu nia'i, na' matalo!".28Osa si Petrus sumawang osa sumowat i Sia: "Tuhan, si si How nia'na, isiumai ahu mahi we How lumapang a mbao i nahe."29Kukua i Yesus: "Moaiêm!" Yana si Petrus lumolos a mbolutu osa lumapang a mbao i nahe mogamat si Yesus.30Sata' a mahahêlamoho sia i sêputan i kakab, imatalom sia osa molaim ihalêbêng osa sumawang: Tuhan, tulungêna ahu!"31Tilaho si Yesus imayomoho i kama-Na, tumaka' i sia osa humua: "Ei totumu' ê kaut neman, ndeaho how mêbambing?"32Osa silatahula sumake a mbolutu bo kakab kahi itumêtêngêm.33Bo mangatotumu' ê na mbolutu moniri' i Sia, kuana: "kaulitana si How Bata' i Ningumêlêd."34Ihaho'amatoho a tetela' silatahula mobatun a Genesaret.35A kahilala'anoho si Yesus i mangatow wiboho, mangua silatahula a sêrêb iaho lukad. Yaha pahasa totumu' adosên binalaimai we Sia.36Mamohong silatahula saroro'na ponge'an mamos i ndoyot i njuba'-Nga. Osa pahasa totumu' i mamos i Sia imêmaulêng.

Chapter 15

1Osa mahi ê tatahula tow parisi bo toutêh i Torat a Yerusalem be si Yesus osa humua: 2"Nde'aho mangamuri' -Nu makolan i lala'ut i nawo-nawo' i hita? Silatahula ahi'i makese i kama a talawe' kuman."3Sata' sowat i Yesus be salatahula: "Nde'aho komotahula hahi makolan a pêreta i Ningumêlêd mêtê' a lal'ut i nawo-nawo' nu?4Apa'an Ningumêlêd i humukua: Siri'in namangu bo inangu; bo hahi: Sisei ê mawasupa i namanga bo inanga mulit paten.5Sata' kua i homotahula: siseiange kumua a namanga suma a ninanga: Asia ê mbeahu ê ndo'na i toro tanu iwahiaha i how, betorom maindo powalad a Ningumêlêd.6Wa'aho totumu' alam sana' sumiri i namanga suma ninanga. Apa'an kelewa'aho kukua i Ningumêlêd itara i homotahula alam ihamoali mête' a lala'utnumio'?7

8Bangsa wa'i maponunga i Ahu teka i sêmu'na sumata' natena dekang be Ahu.9percuma mereka beribadah kepada-Ku, sedangkan ajaran yang mereka ajarkan ialah perintah manusia.10Lalu Yesus memanggil orang banyak dan berkat kepada mereka :11Ahêm toro silatahula mawaibadah be Ahu saraimbo sasani ê niwasani i latahula awahêm pêreta i totumu'."12Yana mahi mangamuri'-Na osa tuma'an be Sia: " Sihow mahailah awahêm wa'aho kodai'-Nu imamoalim batu wakawisudan tanu mangatow Parisi?"13Sowat i Yesus: "Êsaan a tinanêm ê tahi'i wewayu i Namay-Ku ê na sorga ubutên teka i mangaamu'na.14Iwayaioho ni aho silatahula. Silatahula totumu' buta ê makahat i totumu' buta. Sa totumu' buta makahat i totumu' buta, mulit silandua mêkad a suang i mboso."15Osa si Petrus kumua we Sia: "Iwawataram ni aho pangandean be hamitahula."16Sowat i Yesus: "Komotahula hahi alawe'mai doro'na mahawiow'aho?17Awaahi' hailahan i homotahula awahêm asiamange ê sumuang a mba'ba lumolos a suang i tian osa itia' a pasêndian?18Sata' asia ê lumuai a mba'ba tumo'tol a nate osa wa'ahom ê mawaoro i totumu'.19Apa'an a nate lemboan i pahasa pahutêhên ta'pia, pêlimêdan, pêdêtuhan, paoroan, petahowan, supa towo bo tena'.20Wa'ahom ê mapawaoro i totumu'. Sata kuman teka i kama ê tahi'i kinesean ahi'i mawaoro i totumu'."21Osa si Yesus matang biboho osa humêndus a sakumên i Titus bo Sidon.22Yana mahi esa wene i Kana'an a sakumên biboho osa sumawang: "Ihalêsai ahu, o Tuhan, suru i Daud, apa'an bata'ku wene solo-solongan i setang bo ni' itio' mapongigon."23Sata' si Yesus ahi'imai sumowat i sia. Osa mangamuri'-Na mahi osa mangelei we Sia: "Iwasiu sia maleng, malalas sia i hita mawasawa-sawang."24Sowat i Yesus: "Si Ahu besiu bati' a mangadomba ê mbehatala a tow i Israel."25Sata, ni aho mbene sumusut osa sumalimbuhu we Sia osa humua: "Tuhan tulungênani ahu."26Kua iaho mbene: "Totu'u Tuhan, sumata' ni aho mbaled makan i mangaagat iwakatia' a meya i nawo'na."27Kata perempuan itu: "Benar Tuhan, namun anjing itu makan remah-remah yang jatuh dari meja tuannya.28Yana si Yesus sumowat osa humua wesia: "Ei inang, bako' nemanu, yana ihamoali wehow kele i padungu." Osa a norasan i ahomio' bata'na imêmauleng.29Morus nimêpa' amange i sakumên biboho, si Yesus tumutul i tapiring i luah i ngGalilea osa momao a mbêtêl osa dumatuh biboho.30Osa mangatow lulu-lulutênange mahi we Sia me'angai totumu' dupênêd, totumu' kisol, totumu' buta, totumu ' bo'bo' bo tado'owe' kahi ê mbalina, osa mêpa' io silatahula a na'e i Yesus osa Sia imawamaulêng i pahasa silatahula.31Yana maerang ni aho mangatow mêlilah i totumu' bo'bo' mohoda-hodait, totumu' kisol mêmaulêng, totumu' dupened lumapang, totumu' buta mêlilah, osa silatahula mêdayow i Ningumêlêd i Israel.32Osa si Yesus tumiang i mangamuri'-Na osa humua: "Atehu behali'is i kobêlêsan boho a mangatotumu'. Têlu ngandom silatahula malalas i Ahu osa silatahula ahêm pakanên. Ahi'i ahu maibog mawa-aleng silatahula karêngan imale'om, ndesa silatahula matemboho a ndalan."33Kua i mangamuri'-Na we Sia: "Kelembisa mbia'i a lesad liai kita mahere roti tanu mawawêsuh ia'i mangatow tado'omio'?34Kua i Yesus be silatahula: "Tahula roti wehow?" "Pitu," sowat i latahula, "bo bana hahi tatahula da' kisit."35Osa si Yesus sumiu i aho mangatotumu' dumatuh a toba.36Ahad wa'aho mindo Sia i pitu roti bo mangada' wa'aho, dumayow, mamisu-misung iaho osa mehe i aho a mangamuri'-Na, osa mangamuri'-Na mehe hahi i aho a mangatow.37Osa pahasa silatahula kuman ahad masuh. Osa tow manêsên I mangasiwung I roti agat, pitu watang mauhuhu.38Imakarua ihuman êpat ngoribu tuama, ahi'i wahatebe mbene wo mangahedong.39Sia sumake a mbolutu osa mêru' oho a sakumên i Magadan.
Chapter 16

1Ahad wa’aho mahi mangatotumu’ Parisi bo Saduki mapandung mangêpe’ Si Yesus. Silatahula mengalei saniboho Sia mawaturu’ êsaan tanda’ a sorga we silatahula.2Sata’ sowat I Yesus: “A mbawa’ ando apa’an langit meha’ komotahula humua : Êndo modaraw,3bo a mbasindo, apa’an langit meha’ bo leho, komtahula humua: Êndo tuka. Gio I langit kailahan I homotahula silihên sata mangatanda’ I zaman ahi’i.4Pêkarênganan ê ta’pia wo ahi’i mo’eman êwa’i manutut tanda’ iwalina a tanda’ I nabi Yunus.” Osa si Yesus mêpa’ io silatahula osa matang.5A noras mangamurid I Yesus tumetele’ i luah, silatahula i molingo me'ang roti.6Si Yesus kumua we silatahula : "Mahia-iaha bo mahatuh a ragi i totumu' Parisi wo Saduki!"7Yana silatahula mangutê-ngutêh osa êsatow kumua a balina : "Wa'aho wehua-Na apa'an kita ahi'i ime'ang roti."8Bo a kailahanoho i Yesus asia ê pohoda-hodaitan i latahula, kumua Sia: "Ndeaho homotahula mohoda-hodait sakum alahêm roti? Ei mangatotumu' ê kaut neman !9Awe' kahi homotahula imahawiow? Alam kaimunan i homotahula ê lima roti tanu wa'aho lima ngoribu tow bo tahula watang roti sinêsên i homotahula a mahad?10Suma haho ê pitu roti tanu wa'aho nêpat ngoribu tow bo tahula watang sinêsên i homotahula a mahad?11Kelembisa roro'na homotahula ahi'i mahawiow awahêm hi'i roti ê pinanutu'-Ku. Kumua Ahu wehow : Mahatuh i ragi i totumu' Parisi wo Saduki."12A noras wa'aho kawiowaype' moi' i latahula awahêm ahi'i wewanutu'-Na saniboho silatahula mahatuh a ragi i roti, sumata' a sasani i totumu' Parisi wo Saduki.13Iho' amatoho si Yesus a sakumên i kaisarea Pilipi, tuma'an Sia a mangamuri'-Na : "Kua i tow, sisei ni aho mBata i Totumu?"14Sowat i latahula : "Bana ê kumua : si Yohanes Pembabtis, banamange ê kumua: si Elia bo bana hahi ê kumua si Yermia suma êsa'an tow a moronabi."15Osa si Yesus tuma'an be silatahula : "Sata' asia kuana' siseindom Ahuu wa'i?16Yana sowat i Simon Petrus : "Sihow awahêm si Mesias, Bata' i Ningumêlêd ê mênonow !"17Kua i Yesus besia: "Maênowange how Simon bata' i Yunus ênde tahi' i totumu' ê nimawatara i aho wehow, sumata' Away-Ku ê na sorga.18Osa hahi kumua Ahu wehow: "Sihow awahêm si Petrus osa a mbao ia'i mbatu karang tumod Ahu i jamaatKu osa pawate ahi'i mahasese i sia.19Behow ê mbeay-Ku i kusi'i Kaholano'an i Sorga. Asia sogotênu a mbao i to'ba ia'i ihasogot a sorga bo asia nilêpo'nu a mbao i toba ia'i ihalêpot a sorga."20Osa si Yesus dumurang i mangamuri'-Na saniboho na kumua we siseiange awahêm Sia si Mesias.21Tu'os tepo wa'aho si Yesus tumo'tol mapawatara a mangamuri'-Na awahêm si Sia mulit moho a Yerusalem bo tumonggong tado'o wongigonên a tulung i morotu'a, moroimam kapala bo morotaoutêh i Torat, osa limêdên bo iwawatow a katêluna ngando.22Sata' si Petrus kumose si Yesus a mbelit osa merow i Sia, kuana: "Tuhan, merotange Ningumêlêd mawarekang i aho ! Ê wa'aho ahi'i roro'na tumêna i How."23Yana si Yesus sumeleng osa humua we si Petrus: "Kita' tapatena'. Sihow êsa watu wisudan tanu si Ahu, apa'an sihow hi'i mongutên asia ê pahutêhên i Ningumêlêd, sumata' asia pahutêhên i totumu'."24Osa si Yesus kumua a mangamuri'-Na : "Êsatow ê maibog kumi'it i ahu, mulit sia sumakal i mbatangana, lumihud i salibna osa kumi'it i Ahu.25Apa'an siseiange maibog mawawia i kanaluna, katala'an i kanaluna; sata' seseiange katala'an i kanaluna apa'an si Ahu, sisia mahaere i aho.26Asia torona êsatow mahaere kêsan i mbao i toba sata' katala'an i kanaluna? Bo awasia ê ndo'na iehena maindo soal i kanaluna?27Apa'an Bata' i Totumu' mahi wo konunga'an i nAmang-Nga pakihitên i mangamalaeka'-Na; a tepo wa'aho mahi Sia malas a nêsa-êsa tow mi'it a tatawoina.28Kumua Ahu wehow : Kaulitana a nêpang i tow imahi wia'i bana ê tahi'i mate sa awe' silatahula mêlilah i mBata i Totumu' mahi kele Kolano' a Kaholano'an-Na."

Chapter 17

1Morus ênêm ngando si Yesus mali si Petrus, si Yakobus bo si Yohanes pognga, osa iwakaru-harua i latahula si Yesus mêtung a nêsa dungusan matatang. Biboho bati' ange silatahula.2Osa si Yesus tumotalang ambêlên i latahula, tokia'-Na sumulo kêpom nêndo, bo latanga-Nga i mêbudo' tokia'-Na sumulo kêpom nêndo, bo latanga-Nga i mêbudo' mêndaw kêpom keraw.3Yana kawilahan i latahula si Musa bo si Elia mohoda-hodait bo si Sia.4Kua i Petrus be si Yesus: "Tuhan, ime'em kaênowan i hamitahula tumotod bia'i a lesad. Sa how maibog, doro'na todêyku telu dasing, êsa tanu si How, êsa tanu si Musa bo êsa tanu si Elia."5Bo mohoita' umange a mênunu'pe' sia lumolos kambur ê kumera-herawêm muyung silatahula bo a suang i aho kambur katanga'an nunu' ihumua : " Wa'im Kedong ê nihalêy-Ku, be Siam Ahu mêtêna'an, tanga' anange Sia."6Mahatanga' i aho bewangahêpa mangamuri'-Na bo silatahula imatalomio'.7Osa si Yesus mahi we silatahula osa tumikêl silatahula karêngan kumua: "Tumodêm, na' matalo!"8Osa amatangoai silatahula i kohong, alam silatahula i mêlilah mande êsa tow songad si Yesus i nêsa.9A noras silatahula lumolos a ndungusan wa'aho, si Yesus sumani we silatahula : "Na' komotahula sumirita i aho pinêlilah be siseiange sa awe' mBata' i Totumu' bewawatow a nêpang i tow imatem."10Osa mangamuri'-Na tuma'an be Sia : "Sa hele wa'aho ndeaho mangatautêh i Torat kumua awahêm si Elia mulit pahamunan mahi ?"11Sowat i Yesus : "Totu'u si Elia mahi osa mawawobulig i nasiamange,12bo kumua Ahu wehow : So Elia imahim, sata; mangatow hi'i mahahilala i sia, osa itumulid i sia mi'it i papandungên i latahula. Kelewa' aho hahi Bata' i Totumu' maindo mongigon tatawoi i latahula."13A tepo wa'aho imahawiowêm mangamurid i Yesus awahêm Sia i sumirita sakum si Yohanes Pambabtis.14A noras si Yesus bo mangmuri'-Na malengemoho wiboho a mangatow, mahi nêsatow tumauw si Yesus bo mamohong,15kuana: "Tuhan ihalêsai mbata'ku. Sisia adosên i mboringongot bo ni'it mahigon. Lê'têh sia iwakasuma' a mbaha bo hahi lê'têh iwakatia' a nahe.16Siahu imalim i sia a mangamuri'-Nu, sata' silatahula ahi'i mahasipapa mawamaulêng i sia."17Yana kua i Yesus: "Ei komotahula pêkarênganan ê tahi'i maheman bo moureng, tahulawe' kaêto'an Ahu mulit mutun a nêpang i homotahula? Pe'angênoai ni aho kedong!"18Karêngan i kêteh si Yesus misu' i sia, osa ni aho setang lumuai wesia osa wa'aho kedong imêmaulêng a norasio wa'aho.19Ahad wa'aho mangamurid i Yesus mahi bo a noras silatahula hêmange wo si Sia, mêta'an silatahula : "Ndeaho hamitahula ahi'i mahasipapa melei i aho setang?"20Kumua Sia we silatahula : "Apa'an komtahula kuat kawaheman. Apa'an kele haako'an i mbatuna i mostorange komotahula mahasipapa kumua a ndungusan: Dumeso wia'i moho wiboho, yana ni aho ndungusan dumeso, bo alahêmoho ê ta' hamoali wehow.21[Kelewa'i ahi'i hasipapa'an ielei kacoli wo sombayang bo mapuasa!]22A tepo si Yesus bo mangamuri'-Na makaru-harua a ngGalilea, kumua Sia we silatahula: "Bata' i Totumu' iwawataro a kama i totumu'23bo silatahula lumimêd i Sia osa a kateluna ngando iwawatow Sia." Yana ate i mangamuri'-Na êwa' aho tapemio'.24A noras si Yesus bo mangamuri'-Na lusutoho a Kapernaum mahi tapasa'aw i mbea i mBale i Ningumêlêd be si Petrus bo humua; "Awa nggurunu hi'i maer wa'aho mbea dua dirham?"25Sowa'na : "Tatu mawaer." Osa sumuangoho si Petrus a mbale, si Yesus mamuna i tata'an : "Asia ê na nutê'ngu, Simon? Be sisei mangaholano' i mbao i toba ia'i mawasa' aw i mbea wo pajak? A towna suma toasing?"26Sowat i Petrus : "A toasing!" Yanasa kua i Yesus besia: "Sa helewa' aho towna perei.27Sata saniboho hita ahi'i mamoali batu wisudan be silatahula, mohonêm manoton a luah. Osa da' kahamunan katotonanu, taka' an osa wuha'an mba'bana, yana mahaera how doit êpat dirham a suanga. Indon ni aho osa iwaer be silatahula, tanu si Ahu bo hahi tanu sihow."

Chapter 18

1A tepo wa'aho mangahi ni aho mangamurid be si Yesus osa tuma'an: "Sisei ê ni'it bako' a suang i Sorga?"2Yana si Yesus tumiang êsa hedong kisit osa iwawatutudna we silatahula.3Osa thumua: "Ihua Hu wehow, kaulitana sa homotahula ahi'i matobat osa mamoali helewa'i kedong kisit, ahi'i homotahula ihasuang a Kaholano'an i Sorga.4Saraimbo seseiange ê mawa' i mbatangan osa mamoali helewa'i kedong kisit, sisiam ê ni'it bako' a suang i Kaholano'an i SOrga.5Bo siseiange sumupah i kedong kisit kelewa'i karêngan i ngalay-Ku, sisia i sumupah i Ahu.6Sata' seseiange ê mawaureng i nêsa'an bia'i a mangahedong kisit ê maheman be Ahu, lebe maulêng besia sa êsa watu pahilingan isogot a lehedna osa iwawalêbêng a ndalêm i saloyon.7Ihasalaka mbaoitoba karêngan i pahasa iwapawaurenga: Totu'u pawaureng musti wana, sata' ihasilaka totumu' ê mawawana i aho.8Sa kamanu suma a'enu mawaureng i how, powotên osa ni aho itia', apa'an lebe maulêng be how sumuang a katowan teka i kama wukoi suma hisol darape' karêngan i lêkêw ndua hama bo rua a'enu irupul a mbaha têlas.9Bo sa wêlênu mawaureng i how, pêsutên osa itia' ni aho, apa'an lebe maulêng be how sumuang a katowan karêngan i mahawêlên êsa darape' irupul a mbaha i karêngan i mahaêlên dua.100Imunên, na' mawa-mawa' êsa'an a mangahedong wa'i. Apa'an si Ahu kumua wehow: Bana malaekat i latahula a sorga ê maindo matotong a tokia' i Namay-Ku ê na sorga.11Apa'an Bata' i Totumu' mahi tanu mawawia i mbehatala.12Kelembisa na nutê'ngu? sa mahasawa sangatus ndomba, bo êsa'an be silatahula ihaureng, awa hi'i sia mêpa'io i siow ngawulu' bo siow a pêdungusan osa moho mangilah i aho mbehaureng?13Bo kumua Ahu wehow: Kaulitana sa sia doro'na humita i sia, lebe wako' kobeatana wiboho a nêsa darape' na siow ngawulu' bo siow ê tahi'i wehaureng.14Kelewa'aho hahi Namangu a Sorga ahi'i mapandung mande êsatowange a mangahedong wa'i ihatala."15Sa oras pogngu mêsea', isu'un sia a nêpa bêlên. Sa sia mahata'an i sasaninu malêngum sia hinaerea.16Sa sia hi'i mahata'an, malimai êsatow suma dua towe', saniboho mi'it a mbesani i ndua suma têlu sairi, wa'aho perkara ahi'i ihalikoko.17Sa sia hi'i maibog mahata'an silatahula ihuam perkarana a njama'at. Bo sa sia hi'i maibog tumanga' i njama'at, pilahênêm sia hele êsatow ê tahi'i mahahilala i Ningumêlêd suma êsatow tapasa'aw i cukai.18Kumua Ahu wehow: Kaulitana asia ê sogotên a mbaoitoba ia'i ihasogot a sorga bo asia ê nilêpo'nu a mbaoitoba ia'i ihalêpot a sorga.19Bo hahi kumua Ahu wehow: Sa ruatow be how a mbaoitoba ia'i mêduluh mangelei awasiamange, wa'aho pangeleiên latahula ponge'ean i Namay-Ku ê na sorga.20Apa'an bisana ndua suma têlu tow sumêsên karêngan i ngalay-Ku, biboho Ahu a tutud silatahula."21Ahad i aho mahi si Petrus osa humua we si Yesus: "Tuhan, motahad mahatahula ahu musti mapung i pogku sa sia mêsea' beahu? Motahad mahawitu?22Si Yesus kumua wehow: "Hi'i! Kumua Ahu wehow: "Hi'i motahad mahawitu, sumata' motahad mahawitu ngawulu' bo witu.23Apa'an sakum Kaholano'an i Sorga kelemio' êsa holano' ê mapandung tumulid pêtebean bo mangaatana.24A tumo'toloho sia tumulid a aho pêtêbean, bewawasa'angêmai wesia êsatow ê kawênangan sangawulu' ngoribu talenta.25Sata' apa'an ni aho totumu' ahi'i mahaelei lumêkêw i mbenanga, wa'aho kolano' mereta saniboho sia gu'unên teka i mbata' bo haroanga bo wahasa sawana maindo bowaer i mbênanga.26Yana sumalimbuhu ni aho nata moniri' i sia, kuana: "Eludêype', pahasa bênayku lêkêwêyku.27Osa ihali'is nate i aho kolano' i kobêlêsan biboho a nata, a mahad sia imawawêrei osa mawatala i mbenanga.28Sata' a lumuaioho ni aho nata' mêtauw sia wo êsa ata walina ê kawênangana sangatus dinar. Tumiho' sia osa lumo'ang i aho karuana, kuana: Baerên mbênangu!29Yana kumêpa ni aho karuana, osa mamohong besia; Eludêype', wa'aho mbênangu lêkêwêyku.30Sata' itumulud sia osa mawasuang i aho karuana a torunggu mahad i mbelêkêwnam bênanga.31Mêlilah i aho mangaharuana walina tapemio' osa kumua i pahasa wehamoali a nawo' i latahula.32Wa'aho kolano' masiu tumiang i aho totumu' osa humua wesia: Ei ata ta'pia, pahasa wênangu bêtalahum apa'an sihow imamohong i aho weahu.33Awahi' sihow hahi musti mahalês i karuanu kele ahu imahalêsêm i how?34Yana imoboro’om ni aho nawo’na osa mehe I sia a tapêmo’ting, mahad sia mawalêkêw I pahasa wênanga.35Yana Amay-Ku ê na sorga kumele i aho hahi we homotahula, sa homotahula êsa-êsa hi'i mapung i pogngu karêngan i katalimbatuan i natenu."

Chapter 19

1Ihalawusoho si Yesus bo wa’aho sasani-Na, matang Sia wiboho a ngGalilea osa iho’amat a sakumên I Yudea ê na tetela’ I londola Yordan.2Mangatow lumu-lulutange malalas I Sia osa imawawênyaman silatahula wiboho.3Yana mangahim mangatow Parisi we Sia maindo mangêpe’ I Sia. Tuma’an silatahula : “Awahêm si Sia ê Ningumêlêd I totumu’ to’ tol a katare itumulid silatahula tuama wo wene?4Jawab Yesus : " Tidakkah kamu baca, bahwa Ia yang menciptakan manusia sejak semula menjadikan mereka laki-laki dan perempuan?5Bo kukua-Na: Apa’an wa’aho tuama mêpa’ange i namang bo ninanga osa maêsa wo haroanga, mahad silandua maindo êsahêtêed.6Kelewa' ahom silandua alanêmoho rua, sumata' êsa. Apa'an wa'aho, asia ê mbewawaêsam i Ningumêlêd, ahi'i ro'na iwawatared i totumu'."7Kua i latahula we Sia: "Sa helewa'aho, asia kawalian si Musa imêreta mehe surat cere sa tow mawatared i karoanga?"8Kua i Yesus be si latahula : "Tatawoi i kahêtehan i natenu si Musa imonge'e we homotahula mawatared i karoangu, sata' to'tol ahi'i helewa'aho.9ata' kumua Ahu wehow : Siseiange mawatared i karoanga, darape' tatawoi i ndêtuh, osa kumaroang bo wene walina, sia imêdêtuh."10Wa'aho mangamurid kumua we Sia: "Sa helewa' aho pêtauwan i makaroangan, lebe maulêeng hi'i haweng."11Sumata' Sia kumua we silatahula : "Ahi'i wahawa tow do'na mahawiow i aho, bati' silatahula ê tinutuh.12Bana tow ê tahi'i mata' u humaroang apa'an sia dali' itumow kelewa' aho a sapêrut i ninanga, bo bana tow itumulid i mbatangana helewa'aho tatawoi i pandungamio' apa'an i Kaholano'an i Sorga. Sisei ê ndo'na mahawiow merot sia mahawiow.13Osa tow malimai i mangahedong kisit be si Yesus, saniboho Sia mao i kama-Na we silatahula osa sumombayang tanu silatahula; sumata' mangamuri'-Na imoboro' i aho mangatow.14Sata si Yesus ihumua: "Iwayaioho niana mangahedong, na'am mapata-watas silatahula mahi we Ahu; nde mangatotumu' kelewa' ahom ê mahasawa i Kaholano'an i Sorga."15Osa Sia mao i kama-Na we silatahula bo ahadiaho matang Sia wiboho.16Bana nêsatow mahi we si Yesus, osa humua: "Guru, tatawoi maulêng awa ê musti towoiêuku saniboho mahaere halowidan?"17Sowat i Yesus: "Nde'aho how tuma'an be Ahu sakum asia ê maulêng? Bati' êsa ê maulêng. Sata' sa how maibog sumuang a maênow, ki'itanêm pahasa wêreta i Ningumêlêd."18Kua i aho tow be Sia: "Pêreta ê mbisa?" Kua i Yesus : "Na' mêlimêd, na' mêdêtuh, na' manahow, na'numu' sairi towo,19Siri' inange namangu wo ninangu bo ihalêsange kahelenu totumu' kele batanganumio'."20Kua i aho taletomow we Sia: "Pahasa wa'aho kini' itaykum, asiawee' ê ta' lêkêw?"21Kua i Yesus besia: "Sa how mapandung mêtolimomod, mohonêm, gu'unên pahasa sawanu osa ni aho iehenum a mangatow lêngei, yana sihow mahaere arta a sorga, ahad i aho moai mahinêm lumas i Ahu."22A noras ni aho taletumow mahatanga' i aho kukua, imalêngêm sia karêngan i tape, apa'an tado'i nartana.23Si Yesus kumua a mangamuri'-Na : "Kumua ahu wehow, kaulitana tanêdio' a nêsatow siha' maindo sumuang a Kaholano'an i Sorga.24Mahasawe' Ahu humua wehow, lebe wolah nêsa unta sumuang mêbe a mboso i ndarahum ênde nêsa tow siha' sumuang a Kaholano'an i Sorga."25A noras mangamurid wa'aho tumanga' i aho, imêdika' io' silatahula osa humua : "Sa helewa'aho, siseiêm ê ndoro'na iwawawia?"26Si Yesus tumotong silatahula osa humua : "Tanu a totumu' sakum wa'i ahi'i ro'na, sata' a Ningumêlêed asiamange doro'na."Upag mahalas si Yesus Kristus27Osa si Petrus sumowat osa humua we si Yesus: "Kamitahula ê wa'i imêpa' amange i nawasiamange osa mahalas i How; yana awa ê ndo'na haerean i hamitahula?"28Kua i Yesus be silatahula : "Siahu humua wehow, kaulitana a noras maleng pêngêdan, sa oras Bata' i Totumu' dumatuh a ndoratuhan i konunga'an-Na, komotahula, ê nilumasêm i Ahu, iharatuh kahi a sangawulu' bo rua bala' i Israel.29Bo êsa-êsatow ê napa'an i ngalay-Ku mêpa'ange i mbalena, pognga tuama, suma pognga wene, amanga suma inanga, batawata' suma bondoina, maleng tumirima mahamatus ngalikun bo mahaere halowidan.30Sata' tado'o tow ê pahamunan ihamoali a kahadan, bo ê kahadan ihamoali ê nihamuna."

Chapter 20

1Awahêm sakum Kaholano'an i Sorga mêkele wo êsa mahawale ê mbasindowe'mio' lumuai mangilah mangatumotawoi tanu uma i nanggora.2Ihaohomoho sia nimatetuam bo wa'aho mangatumotawoi sakum upag êsa dinar sangando, masiu silatahula moho a numa i nanggoro.3Onah tumiting i siow mbasindo maleng kahi sia lumuai osa pêlilahêna banawe' mangatow walina mêdatu-ratuh a pasar.4Kuana we silatahula : "Komotahula mangoho hahi a numa i nanggorku bo asia niwetena'an iehehu we homotahula. Osa silatahula mangoho.5Onah tumiting i sangawulu' bo rua bo tumiting i telu mbawa' ando maleng sia lumuai osa tumulid kele talewe'.6Onah tumiting i lima mbawa' ando maleng sia lumuai osa mohoamat mangatow walina hahi, osa kuana we silatahula " Nde'aho homotahula mêdatu-ratuhange wia'i maha'ando sangando?7Kua i latahula wesia: Apa'an alahêm totumu' mupag i hamitahula. Kuana we silatahula : Komotahula moho hahi a numa i nanggorku.8A noras mawengim wa'aho nawo' kumua a mandora : tiangênêm ni aho mangatumotawoi osa baerên nupag i latahula, to'tolên be silatahula i kahadanio' i sumuang mahad silatahula i nisumuang pahamunan.9Yana mangahi silatahula nitumo'tol itumawoi onah tumiting i lima osa silatahula tumirima mêkele êsa dinar.10Lumalas mangahi silatahula nisumuang a pahamunan, kuanange i latahula mahaere lebe tado'o, sata' silatahula hahi itumirima mêkele êsa dinar kahi.11A noras silatahula matirimam, momonu-monud silatahula wiboho a nawo',12kuana: silatahula nisumuang kahadan wa'i bati' itumawoi sangaoras osa sihow mawawêkele silatahula bo hamitahula ê mahaando sangando i matawoi tanêd bo imahigon i kose'engan i nêndo.13Sata' ni aho nawo' sumowat i nêsaan be silatahula : pog, siahu ahi'i tumulid mogiwing behow. Awahi'i hita imatetuanêm êsa dinar sangando?14Indonêm mbetengu osa mohonêm; siahu maibog mehe a tow wa'i nidumuang kahadan mêkele kele wehow.15Awahi'i ahu webas mawatoro i sawahu kumi'it papandungên i natehu? Suma awa how manganat, apa'an ahu polah nate?16Kelewa' ahohêm kinahadan ihamoali behamuna bo ê mbehamuna ihamoali hinahadan."17A noras si Yesus mohonêm a Yerusalem, tumiang Sia kasangawulu' bo rua muri'-Na hêmoho osa humua we silatahula a tutud i ndalan :18Ia' italewe' kita moho a Yerusalem osa Bata' i Totumu' iehem a mangaimam kapala bo mangatoutêh i Torat, osa silatahula mêkad be Sia u' Kuman paten.19Osa silatahula mehe i Sia a mangabangsa ê tahi'i mahahilala i Ningumêlêd, saniboho Sia ponero-nero'on, da' in osa salibên, osa a katêluna nagndo Dia maleng iwawatow.20Yana mahi ninang i mangawata' i Zebedeus bo wa'aho mangawata'na be si Yesus, osa kumêpa a sa'angên-Na maindo mangelei asi-asia we Sia.21Kua i Yesus : "Asia ê papandungênu?" Sowatna : "Beanai wêreta, sanobho nia'i ndua wata'ku do'na mahasa rumatuh a Kaholano'an-Nu, êsatow a tulung i kanoal-U bo êsatow hahi a kolodi-Nu."22Sata' si Yesus sumowat, kua-Na : "Komotahula hi'i mahailah, asia ê pinangelei i homotahula. Awaro'na homotahula luku' i manggu ê musti luku' uy-Ku?" Kua i latahula we Sia: "Kamitahula ro'na."23Si Yesus kumua we silatahula: "Manggu-Hu totu'u luku'un i homotahula, sata' sakum dumatuh a tulung i kanoal-Ku suma a tulung i kolodi-HU, ahi'i Ahu mahasipapa mepe i sia. Wa'aho ihaehe a mangatow be sisei Namay-Ku isumadiam i aho."24Mahatanga' i aho mare'e ê kasangawulu' murid balina biboho ndua mapog.25Sata' si Yesus tumiang lsilatahula osa humua: "Komotahula mahailah, awahêm mangawamarenta i mangabangsa mapêreta i dengarena karêngan i kamawesi bo mangatowako' mapawalapang i ndowotna karêngan i kamawesi bo mangatowako' mapawalapang i ndowotna karêeang i kêteh be silatahula.26Ahi'i helewa' aho mbehomotahula. Siseiangan ê maibog maindo wako' a tutud i homotahula, merot sia maindo wosalinu27bo siseiange maibog mamoali ihamuna a tutud i homotahula merot sia mamoali atuna;28mêkele hele Bata i Totumu' imahi ahi'i maindo sinalian, sumata' maindo mehe i kanalu-Na mamoali olog tanu tow tado'o."29Osa a noras si Yesus bo mangamuri'-Na lumuai a Yerikho, mangatow lulu-lulutêngane lumas i Sia.30Bana ndua totumu' buta ê medatu-ratuh a sili' i têmbêran imahatanga', awahêm si Yesus mêbemai, osa silandua sumawang: "Tuhan, Suru i Daud, ihalêsai hamitahula!" 31Sata' wa'aho mangatow merow silandua saniboho silandua mêtêw. Sata' silandua mêngale-ngalea sumawang, kuana: "Tuhan, Suru i daud ihalêsai hamitahula !"32Osa si Yesus timodio' osa tumiang silandua. Si sia humua: "Asia papandungên i homotahula saniboho tuludey-Ku wehow?"33Sowat i latahula : "Tuhan, saniboho bêlên i hamitahula do'na mêlilah."34Yana behali' is nate i Yesus i kobêlêsan, osa Sia mamos silandua osa a norasio' wa'aho silandua imêlilahêm osa mahalas si Yesus.Sa kelkk

Chapter 21

1A Noras si Yesus bo mangamuri'-Na susutêm a Yerusalem bo weho' amatêm a Betfage ê ndumatu-ratuh a Ndungusan i Zaitun, masiu si Yesus dua muri'-Na2Karêngan i sasani : "Mohonêm a ndo'ong ê wa'aho na sa' angênu, osa woboho homotahula tolaho mahatauw êsa keledai atinana isogo-sogot bo a taina bana kedonga. Buha' an ni aho keledai osa we' angênai silandua we Ahu.3Bo sa wana tow merow i homotahula, ihuamange: Si Tuhan mahawêrêlu i sia. Tilaho-Na-mange iwaleng."4Sakum wa'aho ihamoali saniboho lêkêwêm kukua ê mbehoyow i nabi.5Ihuamange a mangala'un i Sion : Pilahên, Kolano'nu mahi wehow, si Sia moêlud bo masake-sake a kelesai, êsa keledai wasakean tale atianana."6Yana matang ni aho ndua murid osa tumulid asia ê mbesiu i Yesus be silandua.7Me'ang silatahula i aho keledai atinana teka i kedonga, osa sanean i latahula i latang i latahula osa si Yesus sumake a mbaona.8orang banyak yang sangat besar jumlahnya menghamparkan pakaiannya di jalan, ada pula yang memotong ranting-ranting dari pohon-pohon dan menyebarkannya di jalan.9dan orang banyak yang berjalan di depan Yesus dan yang mengikuti-Nya dari belakang berseru, katanya : Hosana bagi Anak Daud, diberkatilah Dia yang datang dalam nama Tuhan, hosana di tempat yang mahatinggi!10Bo a noras Sia sumuang a Yerusalem, imêdika' lolow i aho kota osa kua i tow : "Sisei nia' i totumu'?"11wa'aho mangatow sumowat : "Ewa'im nabi Yesus i Nazaret a ngGalilea."12Osa si Yesus sumuang a mBale i Ningumêlêd osa mawaolah i pahasa tow mapêdu' un bo mapanêlês a lesad i mBale i Ningumêlêd. Manikuang Sia i mangameya pawasalengan i ndoit bo mangawakul i tapadagang i mambo13Osa humua we silatahula : "Bana mbewatih: "Bale-Hu toton bale wasombayang. Sata' komotahula tumulid i sia dumun i totahow."14Yana mangahi mangatotumu' buta bo mangatotumu' kisol be Sia a suang i aho mBale i Ningumêlêd osa silatahula bewawamaulêng-Nga.15Sata' a noras mangaimam kapala bo mangatoutêh i Torat mêlilah i aho mangamujisat tinulid-Na bo mangahedong masahai a mBale i Ningumêlêd: "Hosana tanu Suru i Daud" ate i latahula mare' emio',16osa silatahula kumua we Sia: "Katanga'an-Nu asia niwapakua ia'i mangahedong?" Kua i Yesus be silatahula: "Katanga'ay-Ku; awe mahasa wacan i homotahula : A mbaba i mangabolot bo mangahedong manusu si How i sumadiam darayowên?"17Osa Sia lumolahai we silatahula bo moho a luar i kota a mBetania osa mo' omio' biboho.18A mbasindowe' a palapangan-Na malengoho a kota, si Yesus mahahêlam male'o.19Susut i têmbêran mêlilah Sia pohong ara osa Sia moho wiboho. Sata' sia hi'i imahaere wasi-wasia wiboho a pohong bati' kemoho mangatu' nana. Kuana wiboho a pohong : "Sihow alam maleng mamua' kaêto-êto'na!" Osa a norasio' wa'aho mawêla ni aho pohong ara.20Mêlilah i aho mbehamoali imênganga mangamuri'-Na, osa humua: "Kelembisa totu'u ni aho pohong ara mohoita' umange mawêla?"21Si Yesus sumowat silatahula : "Si Ahu humua wehow, kaulitana sa homotahula maheman bo ahi'i wambing, kohotahula ahi'i wati' do'na tumulid asia ê tinulid-Ku a pohong ara wa'aho, sata' kahi sa homotahula kumua a ndungusan wa'i: Dumesom osa ihawasotêm a saloyon! Sakum wa'aho ihamoali.22Bo asiamange ê pangeleiên i homotahula a sombayang karêngan i tolimomod kawaheman, tiriman i homotahula."23Osa si Yesus sumuang a mBale i Ningumêlêd, osa a noras Sia masani wiboho, mahi mangaimam kapala bo matu-matu'a i mbangsa i Yahudi we Sia, osa tuma'an: "Karêngan i nimbahut ê mbisa si How imanulid i sakumên wa'aho? Bo siseindom ê nitumaro i aho nimbohut be How?"24Sowat i Yesus be silatahula: "Siahu hahi mehe êsa pêta'anan behow bo sa homotahula mehe sosowatna we Ahu, si Ahu hahi kumua wehow karêngan i nimbahut ê mbisa Ahu, si Ahu hahi kumua wehow karêngan i nimbahut ê mbisa Ahu imanulid i sakumên wa'aho.255Bisana sa mahi mbabtisan i Yohanes? A sorga suma a totumu'?" silatahula imêkohodaitan a tutud i latahula, osa humua: "Sa ihua i hita: A sorga, kumua Sia we hita: sa helewa'aho, nde'aho homotahulla hi'i meman be Sia?26Sata' sa hita humua: A totumu', matalo hita i mangatow, apa'an pahasa tow kumua wa'i si Yohanes nabi."27Osa silatahula sumowat si Yesus: "Ahi'i hamitahula mahailah." Osa si Yesus kahi kumua we silatahula : "Sa helewa'aho, si Ahu hahi ahi'i humua wehow karêngan i nimbahut mbisa Ahu imanulid i sakumên wa'aho.28Sata' asia na nute' ngu sakum wa'i : Êsatow mahawata dua hedong tuama. Moho sia a kedong matu'a osa humua: Kedoyku, mahah osa tumawoi êndoinia a numa i nanggor.29Sowat i aho kedong : Eyêm, amang. Sata' ahi'i sia imahah.30Osa ni aho totumu' moho a mbata'na haruana osa hahi kumua kelewa'aho. Bo wa'aho kedong sumowat: Hi'i ahu maibog. Sata a mahad manêsêl sia osa' imahahange.31Sisei ê mbe silandua wa'aho ê nitumulid i pandung i amanga?" Sowat i latahula : "Ê kahadan." Kua i Yesus be silatahula : "Siahu humua we homotahula, kaulitana mangatapasa'aw i cukai bo mangawene langgoi ihamuna we homotahula sumuang a Kaholano'an i Ningumêlêd.32Apa'an si Yohanes imahi maindo tumuru' i ndalan kaulitan behow, bo komotahula ahi'i meman besia. Bo mande homotahula mêlilah i sia, sata' sa homotahula hi'i manêsêl bo komotahula hi' imai meman besia".33Tanga'anai nêsa wangandean balina. Bana nêsa nawo' mahatana' muha uma i nanggor osa manu'ul tondoh a tambulehe'na. Kumokod sia woso pawakêrêsotan bo tumod salosai pawahiaha'an a suang i aho numa. Osa iwahiwasewana ni aho numa a mangatapatoyo' osa matang moho a ndo'ong balina.34A tepo susutêm musung maniwu', masiu sia i mangaatana a mangatapatoyo' wa'aho tanu tumirima i mbua' ê maindo wetenga.35Sata wa'aho mangatapatoyo' imaniho' i aho mangaata: silatahula mamakur i nêsa, lumimêd i mbalina bo manuwi' kahi i mbalina wo watu.36Osa ni aho nawo' masiu hahi mangaata walina, lebe tado'o nde pahamunan, sata' silatahula hahi pinaasar mekele kele mangaharua i latahula.37Amahad masiu sia imbata'na we silatahula, kuana: Bata'ku ihatihêd i latahula.38Sata' a noras ni aho mangatapatoyo' mêlilah i aho mbata'na silatahula mêkodaitan a nêsa wo êsa: sisia awahêm mahaweteng, ayom limêdên i hita sia, saniboho mbetenga mamoali sawa i hita.39Silatahula itumiho' i sia osa masot i sia a luar i aho numa i nanggor, osa lumimêd i sia.40Yana a mahimoho ni aho mahauma i nanggor, asia ê tuludêna a mangatapatoyo' wa'aho?41Kua i latahula we-Sia : "Potatusên-Na ni aho mangatota' pia bo uma i nanggora iwahisewanam a mangatapatoyo' balina, ê mehe imbua'na wesia a tepona."42Kua i Yesus be silatahula : "Awe' komotahula mahasamange imaca a Kaol: Batu itia' i mangatukang i mbangunan imamoalim batu du'una: Sakum wa'aho behamoali i Tuhan, êsa tatawoi mahaunggangan a mbêlên i hita.43Wa'aho kawalian, si Ahu kumua wehow, awahêm Kaholano'an i Ningumêlêd indon behow osa itaro a nêsa bangsa ê mehe wua' i Kaholano'an wa'aho.44Wa'aho kawalian, si Ahu kumua wehow, awahêm Kaholano'an i Ningumêlêd ndatugan i aho mbatu, mowuwuh sia.45A noras mangaimam kapala bo mangatow Parisi mahatanga' i mangawangandean i Yesus, mahawiow silatahula, awahêm silatahula ê mbeêmo'-Na.46Osa silatahula mangambut maindo tumiho' i Sia, sata' talo silatahula a mangatow, apa'an ni aho mangatow mapakua Sia nabi.

Chapter 22

1Osa si Yesus mohodait kahi bewangande-Na be silatahula :2"sakum kaholano'an i Sorga kêpom nêsa holano', ê tumulid pêsaheian i makaweng tanu wata'na.3Masiu isa i mangaatana maniang i mangatow ê mbinalu' um mahi a pêsaheian i makaweng wa'aho, sata' ni aho mangatow hi'i maibog mahi.4Masiu hahi sia i mangaatan walina, sanina: Ihuamange a mangatow wa'aho mbinalu' : Kaulitana pobulahan, sinadiahum, mangasapi tuama bo biagên pahiaha'an belusam; pahasa behasadiam, moaiêm bia'i a pêsaheian i makaweng.5Sata' mangatow wa'aho mbianalu' hi'i mikaya i sia; bana nimahah a mbondoina, bana nimoho i sumia pongika'ana,6bo ê mbalina i maniho i aho mangaatana, meda'i i sia, bo mêlimêd i sia.7Yana monganus ni aho kolano', osa masiu moho i mangaeionga mawaturasi i aho mangatapêlimêd bo manutu i kota i latahula.8Lumewet ni aho kumua sia a mangaatana: Pêsaheian i makaweng behasadiam, sata' mangatow tale winalu' hi'i mêtêna'an tanu wa'aho.9Wa'aho kawalian, mohonêm a mangawasulawidan i têmbêran osa balu-unai pahasa tow kasauwan i homotahula woboho moai a pêsaheian i makaweng wa'aho.10Yana moho ni aho mangaata osa panêsênên i latahula pahasa tow kinasauwana a amngatêmbêran, mangatota' pia bo mangatowmaulêng, ahad mawuling i sahei lêsad ni aho pêsaiheiang i makaweng.11Sumuangoho no aho kolano' tanu mêtauw bo wa'aho mangasahei, mêlilah sia êsatow ahi'i malatang latang i pweta.12Kumua sia wesia: Ei pog, kelembisa how sumuangoai karêngan hi'i malatang latang i pesta? Sata' ni aho totumu' imêtêwoho.13Osa kua i aho kolano' a mangaatana: Batungan na'e wo hamana osa owasotoho noaho totumu' a suang i karêdêman ni'itio' ndêndêm, bibohom kaerean i kae' bo kalêkêt i mba'ang.14Apa'an tado'o ê tiniang, sata' toyo' sinisir."15Osa mangaleng ni aho mangatow Parisi; mêkodaitan silatahula kelembisa silatahula do'na sumambei si Yesus teka i nêsa iwêta'anan.16Masiu silatahula i mangamurid i latahula makarua wo mangatow i Herodian tuma'an be Sia: "Guru kailahan i hamitahula, Sihow awahêm êsatow ulit bo karêngan i mulit maturu' i ndalan i Ningumêlêd bo Sihow hi'i matalo we siseiange, apa'an Sihow hi'i matalo we siseiange, apa'an Sihow hi'i mohulu.17Ihuamai wee hamitahula kahêlaman-Nu : Awa wonge'ean mawaer i pajak be si Holano' suma ahi'i ?"18Sata' si Yesus mahailah i kata'pia'an i nate i aho silatahula osa humua: "Nde'aho homotahula mangêpe' i Ahu, ei mangatow kaliut?19Ituru' ai we Ahu ni aho kupang tanu pajak." silatahula mehe êsa dinar be Sia.20Yana tuma'an Sia we silatahula : "Gambar bo watih i sei nia'i ?"21Sowat i latahula : "Gambar bo watih i Kolano' ". Osa kua i Yesus be silatahula : "Iehemange we si Holano' asia ê musti iehe i homotahula a Ningumêlêd." 22Tumanga' i aho maerang silatahula bo lumolahai we si Yesus osa maleng.23A nêndo wa'aho mahi we si Yesus tatahula tow Saduki, ê mahautêh, awahêm alahêm kabangkitan. Silatahula tuma'an be Sia :24"Guru, si Musa ihumua, awahêm sa êsatow mate karêngan ahi'i mêpa'ange hedong, pognga musti humaroang bo wa'ahoo karoanga osa mawatow suru tanu wa'aho pognga.25Sata a tutud i hamitahula bana pitu tow mapog. Ê matua kumaroang, sata' hi'i êto' mate. Bo apa'an sia hi'i imahaere suru, ipa'namio' ni aho karoanga tanu wognga.26Kelewa' aho hahi ê karuana bo ê kateluna ahad i kawituna.27Bo amahad, silatahula pahasa alam, wa'aho mbene hahi mate.28Sisei ê nêsa'an biboho a pitutow ê mamoali karoang i aho mbene a nêndo pawatowan? Apa'an pahasa silatahula daket ihumaroang i sia."29Si Yesus sumowat silatahula : "Komotahula ureng, apa'an komotahula ahi'i mahawiow i Kitab Suci bo imbahut i Ningumêlêd!30Ênde na tepo i pawatowan totumu' hi'i kumaro-haroang bo ahi'i iwawaharoang. Sumata' mênonow kele malaekat a sorga.31Sata' sakum pawatowan i mangatow i matem awahi'i homotahula imaca asia ê mbehukua i ningumêleêd, a tepo Sia isumani :32Siahum Ningumêlêd i Abraham, Ningumêlêd i tow imatem, sumata' Ningumêlêd i tow mênonow."33Mangatow itumanga' i behanganga i sasaniNa.34Katanga' anoho i mangatow i Parisi, awahêm si Yesus itumulid i aho mangatow Saduki behaêtêw, sumêsên silatahula.35Bo êsatow we silatahula êsa toutêh i Torat tumu'an maindo mangepe' i Sia :36"Guru, lala'ut ê mbisa ê nihatud a lalat'ut i Torat?"37Sowat i Yesus besia : "Ihalêsange si Tuhan, Ningumêlêdnu, karêngan i tolimomod natenu bo karêngan i tolimomod kanalunu bo karêngan i tolimomod kaênowanu.38Wa'ahom ê lalat'ut katudan bo ê kaêsana.39Bo lala'ut ê karuana, ê mêkele wo wa'aho, awa'i : Ihalêsange kahelenu totumu' kele batanganumio'.40Bia'im lala'ut itambe-tambeng kêsan i lala'ut i Torat bo kitab i manganabi."41A noras mangatow Parisi masê-sêsên, si Yesus tuma'an be silatahula, kua-Na:'' 42Asia ê sosowa'nu sakum si Mesias? Suru i seindom Sia?" Kua i latahula we Sia: "Suru i Daud".43Kua-Na we silatahula : "Sa helewa'aho, kelembisandom si Daud apa'an tuturu' i Tutuh do'na humua i Sia nawo'na a kakuana:44Si Tuhan ihumukuam a Nawo'ku dumatuhêm a tulung i kanoal-Ku ahad mangakasaru-Nu iêpa'-Ku a mbawa' i na'e-Nu.45Yanasa si Daud tumoto i Sia Nawo'na, kelembisa mamoali si Sia suruna hahi?"46Ahêmai êsatowange mahasipapa isumowat i Sia, osa tu'os a nêndo i aho alam mande êsatow baranei tuma'an awa-awa we Sia.

Chapter 23

1Yana kumua si Yesus a mangatow bo a mangamuri’-Na, kua-Na:2”Mangatoutêh a Torat bo mangatow Parisi irumatuhêm a kaderi i Musa.3Wa’aho kawalian ki’itan bo tulidênêm awasiamange ê nisusui i latahula wehow, sata’ na’am ki’itan i homotahula mangatatawoi i latahula, apa’an silatahula masusui i aho sata’ hi’i matulid i aho.4Manogot silatahula i mangatotanêd tanêd, osa mêpa’ i aho a paluha i tow, sata’ silatahulamio’ ahi’i maibog sumait i sia.5Pahasa patawoiên ê tulidên i latahula bati’ bewanutu’ saniboho pêlilahên i tow; make silatahula tali sombayang bêladan bo doyot katangan;6Silatahula mabo-abong maratuh a lesad armatênio a pasaheian bo a lesad a ndiorio’ a mbale waibadatan;7silatahula mabog tumirima sisiri’in a pasar bo mabog patototn Rabi.8Sata’ komotahula, na’am komotahula awahêm mapog.9Bo na’am komotahula tumoto siseiange namang a mbao i toba ia’i, apa’an bati êsa Namangu, awa’aho si Sia ê na Sorga.10Na’am kahi homotahula patoton pahalasêng apa’an bati êsa pahalasênu, awa’aho si Mesias.11Siseiange ni’it bako a tutud i homotahula, mabogange sia maindo sosalinu.12Bo siseiange mawatatang i mbatangan, sia iwawawehen bo siseiange mawaweheb i mbatangan, sia iwawatatang.13Silakam komotahula, ei mangatoutêh a Torat bo mangatow Parisi, ei komotahula mangatow kaliut, apa-apa’an komotauhla imanakêw i mangawonang i Kaholano’an i Sorga a ndior i tow. Apa-apa’an komotahulamio’ ahi’i sumuang bo komotahula mapar silatahula ê mangambut sumuang. 14[Silakam komotahula, ei mangatoutêh i Torat bo mangatow Parisi, ei komotauhla mangatow kaliut, apa-apa’an komotahula i manêpês i mbale i mangabalu sahahi homotahula mawa-wosêbu i mbêlên i tow teka i sombayang mangahatangan. Apa-apa’an wa’aho komotahula ulit tumirima u’kuman ê lebe tanêd.]15Silakam komotahula, ei mangatoutêh i Torat bo mangatow Parisi, ei komotahula mangatow kaliut, apa-apa’an komotahula lumaur a saloyon bo sumêrêb i mbao i tabo tanu mo’ting i mbati’ êsatow mamoali kohêrês i nagamanu bo ahadêm sia i tumobat tulidên i homotahula sia tow i naraka, ê maharua lebe ta’pia we homotahulamio’.16Silakam komotahula, ei mangawahalasên buta, ê kumua: Masupa Bale Suci, wa’aho supa ahi’i ulit; sata’ masupa tanu mas i mBale Suci, wa’aho supa sumogo-sogot.17Ei komotahula mangatow wo’doh bo mangatow buta, asiandom lebe wênting, mas suma Bale Suci ê mawawayo i aho mas?18Masupa tanu mesbah, wa’aho supa ahi’i ulit; sata’ masupa tanu pawasil ê na mbaona, wa’aho supa sumogo-sogot.19Ei komotahula i mangawuta, asiandom lebe wênting pawasil suma mesbah ê mawawyo i aho pawasil?20Apa-apa’an wa’aho siseiange masupa tanu mesbah, masupa sia tanu mesbah bo hahi pahasa asiamange ê nipapa’ ambaona.21Bo siseiange masupa tanu Bale Suci, masupa sia tanu Bale Suci bo hahi tanu si Sia, ê mahutun biboho.22Bo siseiange masupa tanu sorga, masupa sia tanu sorga, masupa sia tanu doratuhan i Ningumêlêd bo hahi tanu si Sia, ê mautu-utun (mututun) a mbaona.23Silakam komotahula, ei mangatoutêh i Torat bo mangatow Parisi, ei komotahula mangatow kaliut, apa-apa’an pasangawulu’un i sulasi, naneis bo popa’as baerên i homotahula, sata’ ê ni’it penting a lala’ut i Torat iwayai i homotahula, awa’aho: kaadilan bo kobêlêsan bo koemanan. E nêsa musti tulidên bo ê mbalina na’ iwayani.24Ei komotahula mangawahalasên buta, nênêh sapoiên i homotahula a luluku’unu, sata’ unta a suanga têpêsên i homotahula.25Silakam komotahula, ei mangatoutêh w Torat bo mangatow Parisi, ei komotahula mangatow kaliut, apa-apa’an manggu wo pindah bayoan i homotahula a tulung i luara, sata na tulung i suanga mawuli-wuling i kinandet bo kasulamohan.26Ei tow Parisi ê mbuta, bêrêsipe’ pahamunan na tulung i suang i aho manggu, yana a tulung i luara hahi mêbêrêsi.27Silakam komotahula, ei mangatoutêh i Torat bo mangaparisi, ei komotahula mangatow kaliut, apa’an komotahula mêkele wo pakuburan ê sinawuan budo’, ê totu’u pêlilahên bêrêsi, sata’ ê na tulung i suanga mawuli-wuling i nduruhi bo pêbawalinaan i samêh.28Kelewa’aho hahi homotahula, a tulung i luar i homotahula pêlilahên ulit a mbêlên i tow, sata’ na tulung i suanga komotahula mawuli-wuling i kahaliutan bo kasukagan.29Silakam komotahula, ei mangatoutêh i Torat bo mangatow Parisi, ei komotahula i mangat kaliut, apa-apa’an komotahula tumulid i kubur i manganabi bo mawalo’or i tugu i mangatotumu’ de’dêm30bo humua: Sa hamitahula i tumow a nawo-nawo’ i hita, tatu kamitahula hi’i makarua wo silatahula imêlimêd i aho manganabi.31Sata’ a kelewa’aho komotahula i sumairi a mbatangan i homotahulamio’, awahêm komotahula awahêm suru i tapêlimêd i aho manganabi.32Yana, pulingên kahi totoroan i nawo-nawo’ nu !33Ei komotahula i mangaulah, ei komotahula i suru i nulah dumerehe’! Kelembisandom doro’an homotahula do’na mawalêpot i mbatangan a nu’kuman i naraka?34Wa’aho kawalian, pilahên, si Ahu isumiu wehow manganabi, mangatow mosilih bo mangatoutên i Torat: iwarua a tutud i latahula limêdên i homotahula osa salibên i homotahula, ê mbalina da’in i homotahula a mangawale pawaibadatanu osa kulêng i homotahula a kota moho a kota,35saniboho homotahula tumanggong i mbua’ i mbeusahan i ndaha’ i tow ahêm sea’ to’tol be si Habel, wa’aho totumu’ ulit, ahad be si Zakharia suru i Berekhnya, ê mbelimêd i homotahula a nêpang i lesad lênas bo mesbah.36Si Ahu humua wehom: Kualitana pahasa ia’i tanggongên i pêkarêngan wa’i !”37”Yerusalem, Yerusalem, sihow ê nimêlimêd i manganabi bo matuwi’ bo watu i mangatotumu’ ê mbewasiu wehom! Mêbale-waleng Ahu mabog manêsên i mangawatan’nu, mekele wo atinana i ko’ko manêsên i mangawata’na a ndalêm i kalekebna, sata’ komotahula tia’am.38Pilahên ni’ai mbalenu ihaêpa’ange bo maliai.39Bo Siahu humua wehom: Tumo’tol ia’i talewe’ komotahula alam kahi mêlilah i Ahu, mahad komotahula humua: Kamangênange Sia ê mahi karêngan ngalan i Tuhan!”

Chapter 24

1Ihaworus ni aho si Yesus lumuai a mBale i Ningumêlêd, osa mako. Yana mahi mangamuri’-Na osa maturu i mangabanguan i mBale i Ningumêlêd.2Kumua sia we silatahula: “Komotahula mêlilah i pahasa wa’aho? Si Ahu kumua wehow, kaulitana alahêmi nêsawatu wia’i ihawayai mao-mao a mbatu walina, pahasa iwawawêru.”3A noras si Yesus mêdatu-ratuh a Dungus i Saitun, mangahi mangamuri’-Na we Sia tanu mohoda-hodait silatahula hêmoho wo si Sia. Kua i latahula: “Ihuamai we hamitahula, sawa ê ndom ni aho ihamoali no asia tanda’ inahian-Nu bo tanda’ i kasapêtan mbaoitoba?”4Sowat i Yesus be silatahula: “Matu-atuhên saniboho na’ bana totumu’ ê mawaureng i homotahula!5Apa-apa’an tado’o totumu’ mangahi karêngan make i ngalay-Ku osa humua: Siahum Mesias, osa silatahula maindo mawaureng i tow tado’o.6Komotahula maindo tumanga’ i nggongor i perang suma mangasina’u sakum perang. Sata’ maponarahange na’ komotahula maliang: Apa’an pahasa wa’aho musti ihamoali, sata’ wa’aho awe’ kasapêtana.7Apa-apa’an bangsa ihatod lumawah i mbangsa, bo kaholano’an lumawah i kaholano’an. Mêbana kale’oan bo bangguang a lesad wisanamange.8Sumata’ pahasa wa’aho to’tolaype’mio’ i pongigonan sumuang a saman taleya.9A têpo i aho komotahula iwawasua’ saniboho pêda’in, bo komotahula pêlimêdên bo ihare’e i pahasa bangsa apa-apa’an i ngalay-Ku,10bo tado’o tow maindo sumakal bo silatahula maindo mêkahanatan bo mêdere’ean.11Tado’o nabi towo mêlêmbo osa mawaureng i tow tado’o.12Bo tatawoi imênado-nado’o kasukagan, yana bêlês i mbehatado’o tow maindo mutin.13Sata’ tow ê kumêtêr ahad a kasapêtana mawia.14Bo kukua i Kaholano’an wa’i maindo iwawarere a sêrêb i mbaoitoba mamoali sasairi tanu wahasa bangsa, sa alam ni aho mahinêm ê kasapêtana.”15”Iana sa homotahula mêlilah: Tapaturasioro tumotod a lesad lênas, mi’it a kukua ê mbehoyow i nabi Daniel – moro tapêmaca ulitên tumu’tul i sia –16yana mangatow ê na Yudea ulitên momorus i mbatangan moho a pêdungusan.17Totumu’ ê na pakakabaype’ a mbao i mbale na’am sia lumolos tanu mangindo i mangabarang a mbalena,18bo totumu’ ê na mbondoiwe’ na’am sia maleng moho mindo i latanga.19Silakam ê mangainang ê mahali-ali suma ê manusuwe’ i mbata’na a tepo i aho.20Masombayangange, saniboho a noras komotahula momorus i mbatangan ê wa’aho na’ mêtêna’an a nêndo Sabat.21Apa’an a tepo i aho ihamoali pêda’ian ta’mêri kele i talawe’ mahasa wehamoali tu’os katere i mbaoitoba ahadai wa’i bo alam maleng mahasa ihamoali.22Bo sa hele tepona ahi’i iwawahapui, yana a pahasa mênonow alanêmange ê malowid; sumata’ apa’an i mangatow sinilih tepo i aho iwawahapui.23A tepo wa’aho sa wana tow humua we homotahula: Emoho, si Yesus bia’i, suma si Mesias biboho, na’ komotahula meman.24Ende mangamesias towo bo manganabi towo mêlêmbo bo silatahula manulid tatanda ê ta’mêri bo mangamujisat, amahad sahelemange ro’na, silatahula hahi mawaureng i mangatow sinilih.25Tikêmênange, si Ahu ihumuam behow a pahamunan.26Yana, sa tow kumua wehow: Moho, si Sia a padang gurun, na’am komotahula moho wiboho; suma: Moho, si Sia a suang i kamar, na’am komotahula meman.27Apa-apa’an mêkele wo kilat kumilat a ndoro’ i timu bo sumurahoho i sulona ahad a ndoro’ i malad, kele wa’ahom ê mahasa ahian i mBata’ i Totumu’.28Bisana mbana mbangke, biboho mbana mbalilangan mêlipung.29Tilaho a niwalawusoho pêda’ian a tepo wa’aho, êndo maindo rêndêm bo bulan alam sumulo bo mangabintang mêdabas a langit bo mangamakolano’ a langit mêdandu’.30A tepo wa’aho kawilahan tanda’ i mBata’ i Totumu’ a langit bo pahasa bangsa a mbaoitoba monabi bo silatahula mahawilah i mBata’ i Totumu’ wa’aho mahi a mbao i kambur a langit karêngan i pahasa koimbahutan bo konunga’an-Na.31Bo si Sia mahiwêluai i mangamalaekat-Na karêngan manêput i turumpet ê ta’mêri koaridana osa silatahula manêsên i mangatow sinisir-A a nêpat du’una i mbaoitoba, a têpoh i langit a nêsa moho a têpoh i langit balina.32Mindomai sasanian a pangandean sakum pohong ara: Sa mangasisina tumo’ tolêm mêtombal bo tumo’tolêm manalunge, kalahan i homotahula, awahêm musung i mahêndo susutêm.33Kelewa’aho hahi, sa homotahula milah i’ai pahasa, kalahande, awahêm tepona susutêm, a mbaba’anêm i mbonang.34Kumua Ahi we homotauhla: Kaulitana pêkarênganan wa’i ahi’i ihalewet, sa wahasa wa’i awe’ behamoali.35Langit bo baoitoba ihaleot, sata’ Kukua-Hu ahi’i ihaleor.36Sata’ sakum êndo wo oras i aho alahêm mandê êsatow ê mahalah, mangamalaetkat a sorga ahi’i, bo Bata’ kahi ahi’i bati’ Amang i nêsa.37Apa’an mêkele wo tinêpo i Nuh, kelawa’aho hahi ê nihamoali a nahian i mBata’ i Totumu’.38Apa-apa’an mêkele wo silatahula a tepo alawe’ ni aho nahe i ndunuh makan bo luku’, makaweng bo mapawahaweng, ahad na nêndo si Nuh sumuang a suang i mbahtera,39bo silatahula ahi’i mahala awasia, atalawe’ ni aho nahe i ndunuh mahi osa imawatamublala i pahasa silatahula, kelewa’aho hahim nihamoali a nahian i mBata’ i Totumu’.40A tepo wa’aho sa wana ndua tow a mbondoi, ê nêsa tow walin bo ê mbalina iêpa’io’ ;41sa wana ndua tow wene mêpuri-wurisi i mbatu pawahilingan, ê nêsatow balin osa ê mbalina iêpa’io’.42Apa’an wa’aho mahia-iahamange, ênde homotahula hi’i mahalah a nêndo mbisa Ningumêlêd-Nu mahi.43Sata’ kalahanange nia’i: Sa mahawele mahala sawa na mbêgi totahow mahi, matatu sia dali’im imahia-iaha, bo ahi’i mayai i mbalena wobuhaiên.44Kawalian i aho, maindomange homotahula hahi sumadisadia, apa’an Bata’ i Totumu’ mahi a norase ê tahi’i hasokadan i homotahula.”45”Sisei nata ê moeman bo mosilih, ê mbeatang i nawo’na a mangatowna tanu mehe we silatahula hakanên a tepona?46Maênowange nata, ê koamatan i nawo’na itumulid i aho tawoiêna, a noras mahi ni aho nawo’na.47Ihuahu we homotahula: Kaulitana ni aho nawo’na.48Ihuahu we homotahula: Kaulitana ni aho nawo’na matang i sia mamoali tapahiaha i pahasa sawana.49Sumata’ sa ni aho nata ta’pia bo humua a suang i natena: Nawo’ku ahi’i mahahi-ahi, osa sia tumo’tol mêwêmakur i mangaata walina, bo makan maluku’ karuru i mangatapololango.50Yana nawo’ i aho nata mahi a nêndo ahi’i hinatebeana, bo a noras ê tahi’i hino’ita’uana,51osa mahi lumimêd i sia bo tumulid i sia mahahotika kale wo mangatow kaliut. Bobohom katanga’an bo kalêket i mba’ang.” Mangamangala’un mosilih bo mangamangala’un bodoh.

Chapter 25

1“A tepo wa’aho sakum Kaholano’an i Sorga kelewati’ sangawulu’ mangala’un, nimindo i sosoloana osa maho sumupah i makaweng tuama.2Lima we silatahula bodoh bo lima mosilih.3Wa’aho magamangala’un bodoh me’ang i sosoloana, sata’ ahi’i ime’ang solo,4songad wa’aho mangamangala’un mosilih me’ang i sosoloana bo hahi solo a totangan i latahula.5Sata’ tatawoi ni aho makaweng êto’ ahi’i talaho imahi, imaho’o’o’ o pahasa silatahula osa wehao’o.6Oras tutudêm i mbengi katanga’anange nunu’ i tow tumerawa’: Imahim makaweng! Supahênêm sia!7Pahasa wa’aho mangamangala’un mawolo osa mamu’tul i sosoloan i latahula.8Mangamangala’un bodoh kumua a mangamangala’un mosilih: Beanai hamitahula keleawa winana a solo i homotahula, ênde sosoloan i hamitahula toyo’ta’am mate.9Sata sowat i aho mangamangala’un mosilih: Hi’i, ndesa ahi’i roro’ tanu hamitahula bo tanu homotahula. Lebe maulêng komotahula moho a mapahu’un solo osa tumêlês biboho.10Sumata’, a mahohowe’ silatahula tumêlês, imahim ni aho makaweng osa silatahula i nisumadi-sadiam sumuang makaru-harua i sia a lesad i pêsaheian i makaweng, osa bonang betakêw.11Hadiaho mahi ni aho mangamangala’un balina osa kumua: Tuang, nawo’, buha’anai hamitahula wonang!12Sata’ sia somowat: Siahu kumua wehow, kaulitana ahi’i ahu mahahilala i homotahula.13Apa’an wa’aho, mahia-iahamenge, ênde homotahula ahi’i mahoita’u i nêndo suma ora’na.”14Apa-apa’an sakum i Kaholano’an i Sorga kelemio’ êsatow ê mabong lumaur a luar i ndo’ong, imaniang i mangaatana osa mahi-iaha i nartuna we silatahula.15Ê nêsatow bineana lima talenta, ê nêsatow hahi dua bo êsatow walina hahi êsa, daraket behi’it a kaeleinana, osa sia matang.16Tilahom imoho ni aho ata itumirima lima talenta. Bawalaanga ni aho ndoit osa mahaere utung lima talenta.17Ata itumirima dua talenta hahi itumulid helewa’ aho osa imautung dua talenta.18Sata’ wa’aho nata itumirima êsa talenta imoho osa kumokod boso a toba osa dumuru i aho ndoit i nawo’na.19Êto’om behaworus ni aho malengai nawo’ i aho mangaata osa tumulid pêtebean bo silatahula.20Wa’aho nata itumirima lima talenta mahi bo me’angai sia beutung lima talenta, kauan: Awo’, lima talenta bewahi-wahiaha weahu; pilahên, imahaerem ahu utung lima talenta.21Yana kua i aho nawo’na wesia: maulêngio’ ni aho tinuli’nu, ei ataku maulêng bo moeman, sihow imeman imaluha i sosowatênu a perkara hisit, siahu maleng mehe wehow sosowatên a perkara wako’. Sumuangêm osa iwakaruam a keana’an i nawo’nu.22Osa mahi ni aho nata itumirima dua talenta, kuana: Awo’, dua talenta bewahi-wahia weahu: pilahên, imahaerem ahu utung dua talenta.23Yana kua i aho nawo’na wesia: Maulêngio’ ni aho tinuli’nu, ei ataku maulêng bo moeman, sihow imeman imaluha i sosowatên a perkara wako’. Sumuangêm osa iwakaruam a keana’an i nawo’nu.24Êwa’i mahi hahi nata wa’aho nitumirima êsa talenta bo humua: Awo’, kalahaku awahêm si nawo’ totumu’ ahas ê mêwênguwu’ a lesad bisana si nawo’ ahi’i mapamayu’.25Apa-apa’an wo’aho ahu matalo osa moho itumutu i aho talenta i nawo’ a ndalêm i toba: Wa’i, tirimanêm kapunyaan i nawo’!26Yana sowat i aho nawo’na: Ei komotahula, ata ta’pia wo malas, yana kalahanêm i homotahula, awahêm ahu mapanguwu’ a lesad bisana ahu ahi’i mawakêlod bo mapaniwu’ a lesad bisana ahu ahi’i mapamayu’?27Apa-apa’an wa’ aho kaulitanam wa’ao ndoi’ku behenum a totumu’ mawalapang i ndoit, saniboho ihaaleykumai tirimayku sia teka i mbuanganga.28Wa’aho kawalian indonêm ni aho talenta wesia osa iehem a totumu’ wa’aho mahasawa sangawulu’ talenta.29Apa’an siseiange tow mahasawa, besia maleng bean, mahad sia mahasiha’. Sata’ sisei talahêm sawa, asiamange mbesia indon besia.30Bo itia’amoho niana nata alahêm toro a suang i karêndêman ê ndêndêmio’. Bibohom kaerean i tatabi bo kelêkêt i mba’ang.”31Sa topom Bata’ i Totumo’ mahi wo Konunga’an-Na bo pahasa malaekat makaru-harua i Sia, yana Sia mahi rumatuh a ndoratuhan konunga’an-Na.32Osa pahasa bangsa sêsênên a sa’angên-Na osa si Sia manared silatahula êsatow a nêsatow, mêkele wo gembala manared i ndomba a mbembe’,33osa Sia mêpa i mangadomba a tulung i kanoal-A bo mangawembe’ a tulung i kolodi-Na.34Osa ni aho Kolano kumua we silatahula ê natulung i kanoal-A: Ayom, ei komotahula ê kinamang i Namay-Ku, tirimanêm Kaholano’an ê sinadiam tanu sihow to’tol baoitoba bengêlêd.35Apa’an a noras Ahu male’o, komatahula mahe we Ahu kanên, a noras Ahu kawêla’an, komotahula mehe we Ahu luku’un; a noras Ahu tow talib, komotahula mehe we Ahu panupangan;36A noras Ahu makêda’ai, komotahula mehe we Ahu latangên; a noras ahu wahadosan, komotahula milah i Ahu; a noras Ahu a suang i torunggu, komotahula mimbat i Ahu.37Yana wa’aho mangatotumu’ ulit sumowat i Sia, kuana: Tuhan, sawandom kamitahula milah i How male’o osa hamitahula mehe kanên be How, suma hawêla’an osa hamitahula mehe luku’un be How?38Sawandom kamitahula malah i How kale tow lib, osa hamitahula mehe wanupangan be How, suma kêde’ai osa hamitahula mehe latangên be How?39Sawandom kamitahula milah i How pahadosan suma a suang i torunggu osa hamitahula mowonag be How?40Osa ni aho Kolano’ sumowat silatahula: Si Ahu humua wehow, kaulitana asiamange tulidên i homotahula tanu êsa’an a pog-Ku ê wa’i lêngei tiogan, tinulidêm i hamotahula tanu si Ahu.41Osa Sia humua hahi we silatahula i na kolodi-Na: Lumolah a sasa’angêy-Ku ei komotahula mangatotumu’ silaka, lumolahêmoho a suang i mbaha têlas ê sinadiam tanu setang bo mangamalaeka’na.42Apa’an a noras Ahu mele’o, ahi’i Ahu wean i homotahula kenên; a noras Ahu kawêla’an, ahi’i Ahu wean i homotahula luku’un;43A noras Ahu êsatow talib, ahi’i Ahu wean i homotahula wanupangan; a noras Ahu kêda’ai, ahi’i Ahu wean i homotahula latangên; a noras Ahu wahadosan bo a suang i torunggu, ahi’i homotahula milah i Ahu.44Osa silatahula hahi sumowat i Sia, kuana: Tuhan, ka’isandom kamitahula imêlilah i How mele’o, suma kawêla’an, suma kale tow talib, suma keda’ai suma wahadosan, suma a suang i torunggu osa ahi’i i sumali i How?45Yana sumowat Sia silatahula: Ihua-Hu wehow, kaulitana asiamange ê tahi’i tulidên i homotahula tanu a nêsa’an tow ê lêngei tiogan wa’i, komotahula ahi’i itumawoi i aho hahi tanu si Ahu.46Osa wa’i silatahula sumuang a lesad pêda’ian-têlas.”

Chapter 26

1Ihalawusoho si Yesus bo wahasa wa’aho sasani-Na, kumua Sia a mangumuri’-Na:2”Kalahan i homotahula, awahêm dua ngadowe’ lumo’or i Paskah, yana Bata’ i Totumu’ iehem tanu salibên.”3A tepo wa’aho imanêsênêm mangaimam kapala bo mangatu’a i bangsa Yahudi a nggonggulang i Imam Bako’ mahangalan Kayapas,4bo silatahula imohoda-hodait êsa ta’ar tanu tumiho’ si Yesus karêngan i pomandei osa tanu lumimêd i Sia.5Sata’ silatahula humua: “Na’ a noras i palo’oran, saniboho na’ lumêmbo pêdika’an a tutud i tow.”6A noras si Yesus a mBetania, a mbale i Simon si Husta,7mahi nêsatow wene we Sia mape’a-we’ang êsa totangan marmar sua-suangan solo sapêng mahal. Wa’aho solo beusa’aga a kohong i Yesus, ê mêdatu-ratu’pe’ manganyan.8Mêlilah i aho mangamurid mare’e osa humua: “Ondowan nia’i poaburan?9Apa’an ni aaho solo do’na gu’unên mahal osa doi’na do’na iehe a mangatow lêngei.”10Sata’ si Yesus mahalah i nutêh i latahula osa humau: “Nde’aho homotahula mawasusa ia’i mbene? Apa’an sia itumulidêm êsa tatawoi maulêng be Ahu.11Apa’an mangatow lêngei salalu wana mbehow, sata’ Ahu ahi’i maindo salalu iwakaru-harua i homotahula.12Apa’an karêngan i musah i aho solo a mbatangay-Ku, tumulid sia êsa ponekeban tanu kuburay-Ku.13Si Ahu umua wehow: Kaulitana bisanamange nia’i Kukua iwosahai a sêrêb i mbaoitoba, asia ê nia’i tulidêna i wapakuahahi tahu mangimun i sia.”14Ahad wa’aho moho êsatow a sangawulu’ bo rua murid wa’aho, mahangalan Yudas Iskariot, a mangaimam kepala.15Kumua sia: “Asia ê niehe i homotahula weahu, saniboho ahu tumaro i Sia we homotahula?” Silatahula imaer têlu ngawulu doit pera wesia.16Osa tu ‘os wa’aho sia mangila-ngilah tepo maulêng tanu tumaro si Yesus.17A nêndo kaêsana i nêndo wako’ Roti Ta’kinaboan mangahi mangamurid i Yesus be Sia bo kumua: “Ihabong-Ngu bisana hamitahula mawasadia i pêsaheian i Paskah tanu sihow?18Sowat i Yesus: “Mohonêm a kota be si A’itu bo ihua wesia: Koyow i ngGuru: tepo-Hu toyota’am mahi; a mbalenum Ahu mabog lumo’or i Paskah makaru-haru wo mangamuri’-Ku.”19Osa mangamuri’-Na tumulid kele i mbewasiu i Yesus be silatahula osa mawasadia i Paskah.20Mawêngimoho, si Yesus dumatuh kuman karuru i sangawulu’ bo rua wa’aho.21Osa a noras mangayaype’ silatahula, kumua Sia: “Si Ahu kumua mehowkaulitana êsa’an be homotahula mawataro i Ahu.”22Osa karêngan i nate tapemio’ mohodait silatahula êsa wo êsa we Sia: “Ahi’i siahu, Tuhan?23Sowetên-Nam: “Sia ê mêdoro-ro bo si Ahu dumu’dul i kamana a suang ia’i pindan, sisiam ê mawataro i Ahu.24Bata’ i Totumu’ totu’u matang mêkele wo behawatihêm sakum si Sia, sumata’ silakamio’ tow ê tatawoina Bata’ i Totumu’ wa’aho bewawataro. Awahêm lebe maulêng biboho a totumu’ sao’on sia ahi’i bewahawata’.”25Si Yudas, ê wa’aho manutu mawataro i Sia sumowat, kuana: “Ahi’i siahu, Guru?” Kua i Yesus besia: “Sihow nihumuam i aho.”26Osa a noras silatahula manganyape’, si Yesus mindo roti, kumua hamang, mamisu-misung i sia osa mehe i sia a mangamuri’-Na bo humua: “Indonêm, kumanêm, êwa’im mbatangay-Ku.”27Ahad i aho mindo Sia i cawan, mêdayow osa mehe i sia we silatahula bo kumua: “Luku’um, komotahula pahasa, bia’i a cawan.28Apa’an wa’im ndaha’-Ku, daha sasanian, beusah beteng i tado’o tow tanu pangapungan i ndosa.29Sumata’ si Ahu kumua wehow: tumo’tol ia’i talewe alam Ahu laku’ a mbua’ i tud i nanggor wa’i ahad a nêndo Ahu luku’ i sia, awa’aho taleya, karuru i homotahula a suang i Kaholano’an i Namay-Ku.”30Mahahataroho katar darayowên, moho si Yesus bo mangamuri’-Na a nDungus Zaitun.31Yana kumua si Yesus be silatahula: “Inia mbêgi pahasa homotahula mêbambing kawahemanu apa’an si Ahu. Apa’an bana mbewatih: Siahu lumimêd i nggembala osa wa’aho pa’anan i ndomba moburai.32Sumata’ ihaleot Ahu nitumowêm, mamuna Ahu we homotahula moho a ngaGalilea.”33Si Petrus somowat be Sia: “Mandewe” pahasa silatahula mobambing kawahemana apa’an Sihow, siahu ahi’i mahasa.”34Si Yesus kamua wesia: “Siahu kumua wehow, kaulitana inia mbêngi, a talawe’ i humohoh ko’ko, sihow isumakalêm i Ahu mahatêlu.”35Kua i Petrus be Sia: “mandewe’ ahu mate iwakarua-Nu, ahi’i ahu sumakal i How.” Pahasa Murid balina hahi ihumua kele wa’aho hahi.36Yana ihomat si Yesus teka i mangamuri’-Na a nêsa lesad mahangalan Getsemani. Osa Sia humua mangamuri’-Na: “Dumatuhio” bia’i, karoro’an Ahu moho wiboho tanu sumombayang.”37Bo Sia mali si Petrus bo rua wata’ i Zebedeus lumas i Sia. Yana tumo’tol Sia mahahêlam tape wo talo,38osa kua-Na we silatahula: “Ate-Hu matapemio’, kêpom toyo’ta’am mate. sumondo’io’ bai’ bo mahia-iahamange wo si Ahu.”39Yana sumoyatako Sia hisit, osa sumalimbuhu wo sumombayang, kua-Na: “O, Amay-Ku, sa helemange ro’na, mande nia’i cawan ihalewet be Ahu, sata’ na’am kale i panduy-Ku, sumata kale wo wandung-Ngu.”40Ihaomoho ni aho malengoho Sia wiboho a mangamuri’-Na osa mohoamat silatahula mêbo’o-owe’. Osa kua-Na we si Petrus: “Awahi’i homotahula mahabaya mahia-iaha sangaoras bo si Ahu?41Mahia-iahamange bo masombayangange, saniboho homotahula na’ ihakad a suang i tetena’an: tutuh totu’u mohi’it, sata kêtêd kawel.”42Osa Sia karuana malengako bo sumombayang, kua-Na: “O, Amay-Ku, ihamoalimai pandung-Nug!”43Bo a noras malengai hahi Sia, koamatan-Na-mange silatahula mebo’o-owe’, apa’an bêlên i latahula tanêdêm.44Bewayai-Na-oho silatahula wiboho osa mako wo sumombayang a katêlunam bo ihumua i sombayang ê wa’ahomio’.45Ihaworus ni aho mahi Sia a mangamuri’-Na osa humua we silatahula: “Mo’om ia’i talewe’ bo lumêmêtêm. Pilahên, tepona imahim, awahêm Bata’ i Totumu’ batarom a kama i mangatow mosea’ .46Tumodêm, ayomêm kita moho. Sia ê nitumaro i Ahu susutêm.”47Oras mênunu’pe’ si Yesus imahim si Yudas, êsa’an tow wiboho a sangawulu’ bo rua murid, makaru-harua wo sisia sangalulut todo’o tow mape’a-weang tinomboya bo bambang, besiu i mangaimam kepala bo mangatu’a i mbangsa Yahudi.48Totumu’ itumaro i Sia ihumuam êwa’i tanda’ be silataula: “Totumu’ timuayku, wa’ahom Sia, tiho’onêm Sia.”49Osa tilahom sia i lumakad sumusut be si Yesus osa humua: “Siri’ Guru,” osa tumimu’ i Sia.50Sata si Yesus kumua wesia: “Ei ambe, tanu wa’ahondom kow imahi?” Yana lumakadange silatahula tumaka’ si Yesus osa tumiho’ i Sia.51Sata’ êsatow we silatahula ê mahalas si Yesus lumuai i kamana osa lumolo i tinombaya osa itatabna a nata i Imam Bako’ ahad talingana behaêpas.52Yana kua i Yesus besia: “Maleng iuma’ niana tinombaya a numa’na, apa’an siseiange mapake tinombaya, moturasi i tinombaya.53Suma kuanumange, awahêm Ahu ahi’i ro’na sumawang a Namay-Ku, saniboho Sia tilaho humirim lebe a sangawulu’ bo rua ngawalas malaekat sumule i Ahu?54Sa helewa’aho, kelembisandom lêkêwên ê mbewatih a Kaol, nihumua, awahêm musti ihamoali helewa’aho?”55A tepo wa’aho si Yesus kumua a tow tado’o: “Kuanumange Ahu wa’i tapêdapok, yana homotahula mahi lêkêw bo tinomboya bo bambang tanu tumiho’ i Ahu? Kandati tebe i nêndo Ahu mêdatu-ratuh mapêsani a mBale i Ningumêlêd, bo homotahula ahi’i tumiho’ i Ahu.56Sumata’ pahasa ia’i ihamoali saniboho malêkêw, niwati-watih a kitab i manganabi.” Osa pahasa murid wa’aho mêpa’io’ i Sia osa mêlolah.57Tiho’onoho i latahula si Yesus, balin i latahula Sia suma’ang si Kayapas, Imam Bako’. Biboho isumêsênêm mangatoutêh i Torat bo matu-matu’a.58Bo si Petrus a ndekang maalas i Sia motahad i lesad i Imam Bako’, osa ahad nimanuangêm, dumatuh sia a nêpang i mangawiong mapilah ikalawusan i aho perkara.59Mangaimam kapala, bo wahasa Gohuta i nAgama mangila-ngilah sasairi towo we si Yesus, saniboho Sia do’na u’kumên paten,60sata’ silatahula ahi’i ihumita, mande imêlêmbo tado’o sairi towo. Sata’ amahad mêtodai dua tow,61nihumua: “Totumu’ êwa’i ihumua: Siahu do’na mawaelet i mBale i Ningumêlêd osa maleng tumod i sia a têlu ngando.”62Osa ni aho Imam Bako’ tumod bo kumua we Sia: “Awahi’i How sumowat i mangawetudu ia’i mangasairi we How?”63Sata’ si Yesus imêtêwoho. Osa kua i aho Imam Bako’ be Sila: “Tanu Ningumêlêd mênonow, ihuamai we hamitahula, awa How si Mesias Bata’i Ningumêlêd, suma ahi’i.” 64Sowat i Yesus: “Sihow ihumuan. Sumata, si Ahua kumua wehow, tumo’tol ia’i talewe’ komotahula mahawilah Bata’ i Totumu’ dumatuh a tulung i kanoal I Mahaimbahut osa mahi a mbao i kambur a langit.”65Yana wa’aho Imam Bako’ dumayat i latanga osa humua: “Si Sia itumena’am i Ningumêlêd. Ondowaype’ kita mangilah sairi? Ia’i talewe’ tinanga’an i homotahula tetena’-Na.66Kelembisa nihua i homotahula?” Silatahula isumowat bo humua: “Musti Sia u’kumên paten!”67Osa silatahula mangêled a tokia’-Na bo mêdihu i Sia; mangatow walina imamakur i Sia,68bo ihumua: “Êpe’an ihua we hamitahla, ei Meisas, siseindom nimamakur i How?”69Karêpêt i aho si Petrus mêdatu-ratuh a luar i lesad. Yana mahi nêsa ata wene wesia, kuana: “Sihow hahi maindo makaru-harua wo si Yesus, wa’aho tow i ngGalilea?”70Sata sia i sumakal i Sia a sa’angên i pahasa tow, kuana: “Ahi’i ahu mahalah, asia ê panutu’unu.”71A noras sia moho a tombonang, êsatow ata walina mêlilah i sia osa humua a mangatow wiboho: “Torumu’ wa’i makaru-harua wo si Yesus, wa’aho tow i Nazaret.”72Osa isumakal kahi sia karêngan imasupa: “Ahi’i ahu mahahilala i aho totumu’.”73Ahi’i êto’ lumalas mangatow wiboho mahi we si Petrus osa kumua: “Totu’u sihow hahi tow êsa’an be silatahula, wa’aho katu’tulan a kawatutulu.”74Yana tumo’tolêm maponapa wo masupa: “Ahi’i ahu mahahilala i totumu’ wa’aho.” Bo a noras wa’aho ihumohohêm ko’ko.75Yana mahaimun si Petrus asia mbehua i Yesus besia: “Alawe i humohoh ko’ko, sihow isumakalêm i Ahu mahatêlu.” Osa si lumuai bo mêkae i tapena.

Chapter 27

1A noras kumauha’anêm, pahasa imam kapala bo mangatu’a i mbangsa Yahudi isumêsên bo imindo wutusan tanu lumimêd si Yesus.2Silatahula imatung i Sia, osa mali i Sia bo tumaro i Sia we si Pilatus, kapala i aho ndo’ong.3A noras si Yuda, nitumaro i Sia, mêlilah, awahêm si Yesus bekadanêm u’kuman patên, imanêsêlêm sia. Osa sia maleng i aho ndoit pera têlu ngawulu be mangaiman kapala bo mangatu’a,4osa humua: “Siahu imêsea’am apa’an nitumaro i ndaha’ i tow alahêm sea’.” Sata’ sowat i latahula: “Asia kalahan i hamitahula wo wana? Wana kala’ngumio’ !”5Yana osa sia masotoho’i aho ndoit pera a suang i mBale Suci, osa lumolahai wiboho osa moho rumatong i mbatangan.6Mangaiman kapala mulut i aho ndoit pera osa humua: “Ahi’i mata’u sumuang ia’i ndoit a piti i powalad, apa’an nia’i doit i ndaha’.”7Mahawêkodaitanoho silatahula tumêlês bo wa’aho ndoit toba iwapakua Tana’i Tapakure’ tanu indon pawakuburan i tow talib.8Wa’ahom kawalianan tana’ wa’aho ahadai inia iwapakua Tana’ i nDaha’.9Karêngan wa’aho lêkêwêm kukua ê mbehoyow i nabi Yeremia: “Silatahula itumirima telungawulu’ doit pera, awa’aho baer i tinatu tanu êsatow bei’it a sosokad papaken a tutud i tow Israel,10bo silatahula mehe i aho ndoit tanu tana’ i tapakure’, kele i mbesan i Tuhan beahu.”11Osa si Yesus iwawasa’ang a kapala i ndo’ong. Osa kapal i ndo’ong tuma’an be Sia: “Sihowndom kolano’ i tow Yahudi?” Sowat i Yesus: “Sihowio’ nihumuam.”12Sata’ a kahatam ê mbewoha’ i mangaimam kapala bo mangatu’a we Sia, ahi’i Sia isumowat asiamange.13Yana kua i Pilatus be Sia: “Awahi’i how itumanga me’e katado’oana i mbetudu ia’i mangasairi we How?”14Sata’ êsa hodaitange ahi’i Sia isumowat, ahadêm ni aho kapala i ndo’ong imaera-erang.15Imaindom naram a kapala i ndo’ong mawalêpot êsatow u’ku-u’ kumên a tebe i nêndo wako’ wa’aho ihi’it a sisirên i mangatow.16Bo a tepo wa’aho na suang i torunggu êsatow beharerem katapia’ana mahangalan Yesus Barnabas.17Apa’an silatahula isumêsênêm biboho, si Pilatus kumua we silatahula: “Sisei nihabog i homotahula ilêpo’ku tanu homotahula, si Yesus Barnabas suma si Yesus, ê patoton Kristus?”18Sisia totu’u mahalah, awahêm silatahula itumaro si Yesus karêngan i kanat.19A noras si Pilatus mêdatu-ratu’pe’ a kadera i nggohuta, karoanga i humoyow wesia: “Na’ kow suma’uh a perkara i aho totumu’ bako’, ênde apa’an i Sia siahu imongigomio’ a niwian kaungi.”20Sata’ apa’an sosusub i mangaiman kapala bo matu-matu’a, tow tado’o mangambut mangelei saniboho si Barnabas ilêpot osa si Yesus u’kumên paten.21Kapala i ndo’ong isumowat bo humua we silatahula: “Sisei wiboho a ndua tow nihabog i homotahula ilêpo’ku tanu homotahula?” Kua i latahula: “Si Barnabas.”22Kua i Pilatus be silatahula: “Sa helewa’aho, asia ê mustihu tulidên be si Yesus, ê patoton Kristus?” Pahasa silatahula itumerewa’: “Si Sia musti salibên!”23Kuana: “Sata’ kata’ pia’an asiam ê tinawoi-Na?” Sata’ silatahula ni’it makalea sumawang: “Musti Sia salipên!”24A noras si Pilatus mêlilah awahêm pahasa beika’ mahuow, dohanganio’ tumo’tolêm lumêmbo pêdika’an, mindo sia ahe osa kumese i kamana a sa’angên i tow tado’o osa humua: “Siahu ahêm sea’ a ndaha ia’i totumu’; wa’aho homotahula mahalah!”25Osa pahasa wa’aho tow sumowat:“Mande daha’-Na iwawatanggong be hamitahula, bo a mangawata’ i hamitahula.”26Osa sia lumêpot si Barnabas tanu silatahula, sata’ si Yesus dina’ina osa betorana tanu salibên.27Ahadiaho mangasururaho i kapala i ndo’ong mali si Yesus moho a bale pagohuta’an. Osa tumiang i pahasa wiong sumêsên kumêkêd si Yesus.28Silatahula imêloput i latang-Nga osa mawawêlatang jubah limba we Sia.29Mayam êsa balalugi patoh osa mêpa’ i aho a mbao i kohong-Nga, Ahad i aho silatahula sumalibuhu a ndior-Na osa mahira-ira’ i Sia, kuana: “Siri bako’, ei kolano i tow Yahudi !”30Silatahula i makêlad i Sia osa mindo i aho naog osa mowel i aho a kohong-Nga.31Ihaworusoho nimahira-ira’ i Sia loputên i latahula ni ahi njubah be Sia osa maleng mawalatang i latang-Nga we Sia. Ahad i aho silatahula mali i Sia lumuai tanu salibên.32A noras silatahula malapang a luar i kota, mêtauw silatahula wo êsatow i Kirene mahangalan Simon. Wa’aho totumu’ lêse’en i latahula lumihud i salib i Yesus.33Yana iho’amat silatahula a lesad mahangalan Golgota, sondai’na lesad i nduruhi.34Osa silatahula mehe we Sia luluku’un anggor kinêmuan awêdu. Kananaman-Na-moho, ahi’i wehabog-Nga weluku’.35Ihalawus nisumalib i Sia silatahula mêbete-teng i latang-Nga karêngan imahêkad bêlot.36Osa silatahula dumatuh biboho mahiaha i Sia.37Bo a mbao i kohong-Nga bepa’an patih nitumara i pinodalehan nde’aho Sia mbeu’kum: “Ewa’im si Yesus Kolano’ i tow Yahudi.”38Makarua wo Sia wesalib dua tow tapêdapok, êsatow a tulung i kanoal bo êsatow a tulung i kolodi-Na.39Mangatow ilumewet biboho mahira’ i sia bo karêngan maposeleng i kohong,40silatahula kumua: “Ei Sihow ê mabog mawaelet i mBale Lenas osa mabog maleng tumod i sia a têlu ngando, iwawawiam mbatangan-Nu sa How Bata’ i Ningumêlêd, lumolosêm binana a salib !”41Kelewa’aho hahi mangaimam kapala iwakaru-harua i mangatoutên i Torat bo matu-matu’a imahira-ira’ i Sia bo silatahula ihuma:42”Tow walina bewawawia-Na, sata’ mbatangan-Na-mio’ ahi’i hawia’an-Na! Si Sia kolano’ i Israel? Maulêngêm Sia lumolos biboho a salib osa kamitahula meman be Sia.43Si Sia imao i paharawên-Na a Ningumêlêd: Maulêngêm Ningumêlêd mawawia i Sia, sa Ningumêlêd mêtena’an be Sia! Apa’an Sia ihumuan: “ Si Ahu awahêm Bata’ i Ningumêlêd.”44Sedang mangatapêdapok ê sinalib iwaru-harua-Na imira’ kahi helewa’aho.45Tumo’tol a tumiting i sangawulu’ bo rua karêndêman isumapuat a lolow i sakumên biboho ahad tumiting i têlu.46Ipa’io tumiting i têlu sumawang si Yesus, bewakalea-Na-mio’: “Eli, Eli, lama sabakhtani?” Sondai’na: Ningumêlêd-Ku, Ningumêlêd-Ku, nde’aho How wayai i Ahu?47Tumanga’ i aho, tatahulatow tumotod biboho ihumua: “Matiang Sia si Elia.”48Osa tilahom imahi êsa’an be silatahula; mindo sia bungang karang, lumosoh i sia a nanggor mangilu, osa isue’na a sangawowot naog osa mawaluku si Yesus.49Sata’ mangatow walina ihuman: “Na’, maulêngêm pilahêm i hita, awa mahi si Elia tanu mawawia i Sia.”50Si Yesus maleng imakalea sumawang osa tumaro i kanalu-Na.51Bo pilahên, adiril a mBale Lênas behawarua tumo’tol a mbao ahad a ndalêm osa mangoawo’, bo mangadungus i mbatu bahaêta,52bo mangahubur behaokang bo tado’o towlênas imamatêm itumow.53Bo ihaleotoho kinatowan i Yesus, silatahula hahi meluai a kubur osa sumuang a kota lênas osa mawaturu’ i mbatangan a katado’oan i tow.54Kapala i piong bo mangasururahona ê mahiaha si Yesus imatalomio’ a noras silatahula mêlilah i mangoawo’ bo awasia ê mbehamoali, osa humua: “Ulit si Sia Bata’ i Ningumêlêd.”55Bo wiboho tado’o mbene a ndekang de mapilah, awa’aho mangawene imahalas si Yesus tumo’tol a ngGalilea tanu imasali we Sia.56A tutud i latahula bana si Maria Magdalena, bo si Maria inang i Yakobus bo si Yusuf, bo mangawata’ i Zebedeus.57Susutêm dumêndêm mahi êsatow siha’, tow i Arimatea, mahangalan si Yusuf bo imamoalim kahi murid i Yesus.58Moho sia suma’ang si Pilatus osa mangelei i mbangke i Yesus. Si Pilatus imêreta iehem Sia wesia.59Osa si Yusup kahi mindo i aho mbangke, sumawut i sia wo doho’ lenên budo’io.60osa melet i sia a suang i kubura taleya, ê kinokodna a dungus batu, osa ahadêm nimirigoho êsa watu wako biboho a mbonang i kubur, imalengêm sia.61Sata’ si Maria Magdalena wo si Maria walina isumondo’pe’ mio biboho irumatuh biboho a sa’angên i kubur.62Masindomai, awa’aho ihaworusoho nêndo masadi-sadia, mahi mangaiman kapala bo mangatow Parisi makaru-harua suma’ang si Pilatus,63bo silatahula ihumua: “Tuang, kaimunan i hamitahula, awahêm wa’aho si tapawaureng a mênonowe’ Sia ihumua: Ihalewet têlu ngando maleng Ahu tumow.64Wa’aho kawalian pêretanêmio’ miaha i aho kubur ahad katêluna ngando; sa tahu’i, mangamuri’-Na do’na mahi tumahow i Sia, osa humua a ndengare: Itumowêm Sia a tutud i tow i mate, amahad pomburengan ni’it kahadan lebe ta’pia êmbua’na ênde na pahamunan.”65Kua i Pilatus be silatahula: “Ewa’ i mangatapahiaha tanu sihow, matang bo iaha’anêm ni aho kubur mau-maulêng.”66Yana moho silatahula bo karêngan ikinarua i aho mangatapahiaha silatahula kumalawat i aho kubur bo miaha i sia.

Chapter 28

1Ihalewetoho nêndo i Sabat, susutêm lumuai nêndo a nêndo karudan duminggu wa’aho, imoho si Maria Magdalena bo si Maria walina, milah i ahi kubur.2Yana behamoli mangoawo’ dêpêt apa’an êsatow malaekat i Tuhan a langit de lumolos osa mahi wiboho a mbatu bo mirig i sia osa dumatuh a mbaona.3Tokia’na kêpom kilat bo latanga wudo’ kêpom salju.4Osa wa’aho mangataphiaha behêleh i talo osa imamoali kêpom mangatow i mate.5Sumata’ wa’aho malaekat ihuma wiboho a mangawene: “Na’am komotahula matalo; nde kalahayku homotahula mangilah si Yesus ê wa’aho mbesalib.6Alahêm Sia mbia’i, apa’an Sia itumowêm, mekele wo wehua-Nam. Ayom, pilahên lesad bineletan-Na.7Osa tilahonêm moho bo ihuamange mangamuri’-Na awahêm Sia itumowêm a tutud i tow i mate. Si Sia imamunam be homotahula imohom a ngGalilea; biboho homotahula mahawilah i Sia. Kuailtana siahu ihumuan be homotahula.”8Tilahom silatahula imoho mêpa’io’ i aho kubur, karêngan talo wo karêngan i mbako’ kahi’ bo malolah matiro-tiro’ moho humua i aho a mangamurid i Yesus.9Moho’ita’umange si Yesus mêtauw wo silatahula osa ihuma: “Sisiri behow.” Silatahula sumusut i Sia bo tumahuw i na’e-Na osa miniri’ i Sia.10Yana kua i Yesus be silatahula: “Na’ matalo. Moho osa ihuamange a mangawog-Ku, saniboho silatahula moho a ngGalilea, bo bibohom silatahula mêlilah i Ahu.”11A noras silatahula a tutud i ndalan, mangahi tatahula tow a mangatapahiaha wa’aho a kota osa huma i pahasa wa’aho mbehamoali a mangaiman kapal.12Osa ihalawusoho nimohodait bo mangamatu-matu’a, mindo silatahula têpu’un bo mehe roit tado’o wiboho a mangasururaho13osa ihumua: “Musti ihua i homotauhla, awahêm mangamuri’-Na imahi wengi osa tumahow i Sia a noras komotahula mebo’-o’owe’’.14Bo sa sakum wa’i katanga’an i kapala indo’ong, kamitahula kumua wesia, ahad komotahula ahi’i mahaere likoko wasi-wasia.”15Silatahula tumiria i aho ndoit osa kumi’it kele wehua we silatahula. Osa sirita wa’i beharerem a tutud i tow i Yahudi ahadai wa’i.16Osa wa’aho sangawulu’ bo êsa murid matang moho a ngGalilea, a dungus beturu’um i Yesus be silatahula.17A noras mêlihat i Sia silatahula imoniri’i Sia, sata’ tatahula tow molulu seseng.18Si Yesus sumusut be silatahula osa ihumua: “Be Ahu bineanêm pahasa imbahut a Sorga bo a mbaoitoba.19Apa’an wa’aho mohonêm, tulidênange pahasa bangsa murid-Ku bo babtisenange silatahula a suang i ngalan i Namang bo Bata’ bo Tutuh Lênas,20bo susuianange silatahula kumi’it i nasiamange ê mbewêreta-Hum behow. Osa kalahande, si Ahu maindo malalas be homotauhla ahad i kasapêtan i saman.”

Mark

Chapter 1

1Wa’im tino’tolan i kukua sakum si Yesus Kristus, bata iNingumêlêd. 2Kele iwati-watih a kitab i nabi Yesaya : “Pilahên, masiu Ahu i sosiu-Hu mamuna we-How, sumadia sia i ndalam tanu sihow. 3Bana nunu’ itow matere-terewa’ a padang gurun : sadianem dalan tanu si Tuhan londolênêm dalan tanu si Sia”.4si Yohanes pembaptis mahi a padang gurun osa tumerewa’ai : “matobatêm bo iehêm batanganu baptisên osa Ningumêlêd mawaapungêm i ndosanu”. 5mangahim besia mangatow a kêsanên lukad i Yudea bo wahasa tow i Yerusalem, osa karengan i mapangaku i ndosana silatahula binaptis a londola Yordan. 6Yohanes malatang jubah bul i unta bo wokol bolulang, bo pakanêna borit bo biluh i talun.7mbesahaina : Ihaleot ahu bana mahi siSia ê lebe moimbahut nde ahu : kumêpa bo muhamange i tali sapatuNa ahi’i ahu iwêtênaan. 8maptis ihomotahula ahe, sata’ siSia maptis ihamotahula Tutuh Lenas.”9tepo wa’aho mahi si Yeszus i Nazaret a tana’ ingGalilea, bo Sia binaptis i Yohanes a londola Yordan. 10namai a nahe, mêlilah Sia langit behauha, bo Monggonguot kêpom mombo lumolosai weSia. 11katanga’aniloho nunu’ a sorga : “sihowêm mBata’ku ihalêsKu, behowêm Ahu mêtêna’an.12a niha wo rusoho ni’aho siMonggonguot matod i Sia moho a padang gurun. Biboho a padang gurun mutum Sia êto’na êpat ngawulu’ ngando, pinahêpêan i tapatena’’ 13Sia karuru i manga biagên silu mangamalaekat masali i Sia.14si Yohanes tiniho’ mahi si Yesus a ngGalilea monahai ikukua iNingumêlêd, 15kuaNa : “Endona imalêkêwêm ; Kaholano’an ; Ningumêlêd susutêm matobatêm bo memanêm i Kukua !”16si Yesus mêlapa-lapang masili’ i luah Galilea, mêlilah sia si Simon a bo si Andreas, pog i Simon. Silatahula mêpaso wasot i lolombo’ a luah apa’an silatahula tapalolombo inda’ 17si Yesus besilatahula : “Ayom, lumasêm i Ahu bo komotaula indoyKu tapalolombo’ i totumu”. Osa silatahula tilahom imêpa’io lolombo’na lumas i Sia. 18silatahula tilahom imêpa’io lolombo’na osa lumas i Sia.19ahi’i hapui ahad Sia lumawus i pahêbenNa, pelilahenNa si Yakobus, bata’Zebedeus, bo si Yohanes, pognga, mamu’tu-mu’tud ilolombo’ a suang i mbolutu. 20si Yesus itumiang silatahula bo silatahula mêpa’io i namanya, si Zabedeus, a suang i mbolutu iwakaru-harua i mangatow wasewana osa lumas i Sia.21Silatahula behoamat a Kapernaum, iharawusoho Sabat tumotol Yesus tilaho sumuang asuang imbale Ningulemed bo sumusui, 22Silatahula mahaerang tumanga pasusuianNa apaan Sia sumusui silatahula kele tou mahaimbahut ahii mekele pataasen Torat.23wa’aho a suang i’aho mbale wa’ibadatan bana nêsatow dinasuh i tutuh ta’pia. Tow wa’aho i sumawang : 24papandungên-Nu wo hamitahula, ei Yesus tow i Nazaret ? Mahi how manutu’ tumutus i hamitahula ? Kalahayku. 25si Yesus i moboro’ isia, kuaNa : “mêtêw, lumuaiên be sia !” 26tutuh ta’pia imêdandu randu’ i’aho totumu’, osa karêngan kumiah mo’arid lumuai sia we sia.27silatahula imobeat, ahad silatahula i mapêkodait, kuana : “Asia nia’i ? êsa ajaran taleya. Mohoda-hodait Sia teka i nimbaut manga tutuh ta’pia hahi pinêrêtaNa bo silatahula ihumi’it be Sia.”. 28tilaho weharerem sirita sakum sisia a pahasa du’u ingGalilea.29wiboho a mbale wa’ibadatan si Yesus karêngan i Yakobus bo si Yohanes moho a mbale i Simon bo si Andreas. 30mama epo i Simon malelet apa’an makolotin. Tilaho wehua i latahula kaadaana we si Yesus. 31Sia a mbeleletan i’aho mbene, osa karêngan itumaka i kamana iwawatodNa sia, osa makolotina behatalam. Ahadi’aho wa’aho mbene i sumêlêwir silatahula.32a tumia’oho nêndo, peangenai we si Yesus pahasa tow wahadosan bo dinasuh i setang. 33manêrên pehatow i’aho kota a ndior i mbonang. 34Sia imawamauleng imangatow mahigon i mêbawalina’an mahados bo imelei i manga setang. Ahi’i wehena ni’aho mangasetang inumu’ apa’an silatahula mahahilala i Sia.35anoras dendepe’, tumod Sia osa moho a luar. Moho Sia a lesad liai osa sumombayang biboho. 36si Simon bo mangahamuna ilumasoho i Sia; 37mahatau oho i Sia kumua silatahula : “pahasa tow mangilah-ngilah i How”.38: “Ayomêm moho hita a lesad balina, a mangakota masusutan, saniboho boboho hahi Ahu sumahai i Kukua, nde tanu wa’aho si Ahu imahim’. 39Sia moho a sêrêb i NgGalilea osa maposahai i Kukua a manga wale waibadatan ilatahula bo mahelei inganga setang.40adosên i kusta mahi we si Yesus, bo karêngan isumalibuhu a ndior. A mamohong sia tutulungNga, kuana : “sa how mabog, do’na how mawamauleng iahu”. 41ateNa wahali’is i mbele’Na osa mayomoho Sia i kamaNa mamos i’aho totumu’ osa humua we sia : “mabog Ahu, memaulêngange how. 42wa’aho behatalam ê mahados kusta i’aho totumu’, osa mewaulêng sia.43Sia imaiso i’aho totumu’ maleng karêngan i kêtêh darandi : 44na’am maosiri-sirita awa-awa sakumên êwa’i wesiseiange, sata’ mohonêm, iwawaturu’nu batanganu a nimam bo mowaladio’ powalad tanu pinêmaulênganu, ê mbewêreta i Musa, maindo sairi tanu silatahula.45ni’aho totumu’ moho imapakua i’aho mbehamoali osa imawarere wisana mange, ahad si Yesus alam mata’u mawaturu’ sumuang a kota. Imêtêwêmio’ sia a luar a mangatampa liai ; sata tow a mororu’una imoroahimage we Sia.

Chapter 2

1ihaleotoho tahula ngando, ahad si Yesus imalengêmiloho a Kapernaum, beharerem sirirta, awahêm Sia a mbale. 2mangahi mangatow mêlilaw mahad alanêmange tampa, sedang na ndior i mbonang alanêmoho hahi. A mêsaha-sahai we’ Sia u Kukua we silatahula,3mangatow imahi me’angai êsa totumu’ dupened be Sia, patambalên i nêpat tow. 4ahi’i silatahula mata’u me’angoho i sia we Sia, tatawoi i’aho tow tado’o osa silatahula muha selet ê na mbaoNa, ihauha moho iroyot ilatahula paho’an, beleletan i’aho totumu’ dupened.5oho i Yesus ê neman i latahula, kuaNa wiboho a tow rupened : “Ei bata’Ku, oronu beapunganêm ! 6biboho bena hahi toutêh i Torat mêdatuh-ratuh, mapêndam silatahula a natena. 7nia’i totumu’ mohodait kelewa’aho ? Imoposêm sia i Ningumêlêd, sisei ê ndoro’na mapung i noro iwalina i Ningumêlêd kêmoho ?8a suang inateNa si Yesus tilaho imahalah, awahêm silatahula mapêndêm kelewa’aho, osa Sia humua we silatahula : “Nde’aho homotahula mapêndam kelewana asuang i natenu ? 9ê lebe gapang, kumua wia’i totumu’ dupened : boronu beapunganêm, sumua humua : Tumodêm, iatangêm paho’anu osa lumapang ?10saniboho halahan i hamotahula, awahêm na mbaoitoba Bata’i totumu’ mahaimbahut mapung i noko” kumua Sia wiboho a totumu’ dupened. 11IhuaHu wehow tumodêm, iatangêm paho’anu osa malêngêm a mbalenu ! 12ni’aho totumu’ kahi, tilahom imatang i paho’ana osa mako lumuai a sa’a-sa’agên i’aho mangatow, ahad pahasa silatahula imaerang osa mapêdayow i Ningumêlêd, kuana. Ê kelewa’i alawe’ mahasa wilahên i hita”.13ni’aho moho hahi si Yesus a tapirig i luah, osa wahasa tow tado’o mangahi we Sia, osa sia sumani silatahula. 14anoras sia malapang mêbemai wiboho, mêlilah Sia si Lewi bata’i Alfeus medatuh-ratuh a mbale i cukai osa Sia humua we Sia : “Lumasêm i Ahu !” yana mêtodai si Lewi osa lumas i Sia.15a noras si Yesus mangaungan a mbale i’aho totumu’, tado’o tapasa’an i cukai bo tow imaoro makaru-harua manganyan bo si Sia wo mangamuri’Na, apa’an tado’o tow mahalas i Sia. 16i mangatoutêh i Torat a nulelen i Parisi, awahêm mangaungan Sia wo tapasa’aw i cukai bo wa’aho tow imaoro, kumua silatahula a mangamuri’Na : “Nde’aho Sia mangaungan karuru i tapasa’aw i cukai bo tow imaoro ?”17Yesus imahatanga’ i’aho osa humua we silatahula : “Ahi’i totumu’ tomboi ê mahawêrêlu walian, sata’ totumu ahadosan, mahi Ahu ahi’i tanu tumiang i totumu’ ulit, sumata’ tow imaoro”.18anoras manga murid i Yohanes bo manga totumu’ Parisi mapua wuasa, mangahi mangatow osa humua we si Yesus : “nde’aho manga murid i Yohanes bo manga murid i totumu’ Parisi mawapuasa, sata’ mangamuri’Na ahi’i ? 19i Yesus be silatahula : Do’nandom mangaambe i mampilai tuama mapuasa sedang ni’aho mampilei iwakaru-harua ilatahula ? Kaêto’ ni’aho mampilei iwakarua i latahula, ahi’i silatahula mata’u mapuasa.20tepona mahasa mahi wa’aho mampilei indom be silatahula, osa a tepo wa’ahom silatahula mapuasa. 21mande êsatow tumapal i sangatiras ndoho’ awe’ihumesut a latang koyongan, osa mahawako’ ndayatna.22hahi alahêm mande êsatow sumuang i nanggor taleya a suang i sopoi wolulang koyongan, apa’an sa helewa’aho wa’aho nanggor mawarayat i’aho sopai, awahad ni’aho nanggor bo sopoina dua-ruana daket ihatia’. Sata’ anggor taleya totu’mu iêpa kahi a sopoi taleya”.23a nêndo sabat, si Yesus ilumapang a mbondoi i nggandum, osa a mêlapa-lapang mangamuriNa makêbit’ tangoan i nggandum. 24kua i mangatow Parisi we Sia : “êmoho ! Nde’aho silatahula tumulid iwawasia tahi’i mata’u a nêndo sabat ?25we silatahula : Awe’mahasandom komotahula imaca asia tinulid i Daud anoras sia wo silatahula i mahalasisia kinahawuan bo kinale’oan, 26sia sumuang a mBale i Ningumêlêd a tepo si Abyatar tumaka-taka’ kele Imam Bako’ osa kuman i roti wasil wa’aho ê tahi’i mata’u kanên kaesali i mangaimam osa mehei’aho hahi a manga dengarena ?27kua a i Yesus be silatahula : êndo sabat pinogimano tanu totumu’ bo ahi’i totumu’ tanu sabat, 28Bata’ i totumu’ awahêm kahi Tuhan a nêndo sabat.

Chapter 3

1Yesus sumuang angonggulang. Biboho bana tou kamana weta i matau. 2mamilah-milah si Yesus, ndesa Sia mawamaulaeng itow nendo anendo Sabat, saniboho silatahula mepa sea be Sia.3i Yesus a totumu i mateu kamana weta : Ayom, tumod atutud!. 4kuaNa besilatahula : bisa donatuliden anendo Sabat, tumulid mauleng suma tapia, mawatow suma mate itow. Sumata silatahula batiimetewoho.5matape awahem kanat ilatahula osa Sia moboro milah atumapiri i Sia. Osa Sia kumua atou wiboho iyoyomai kamanu !iyoyamay kamanu imemaulengem. 6tow Farisi lumuai osa mekodaitau bo totumu Herodian lumimed i Sia.7si Yesus bo murit-muritNa menu aluah, bo tadoo totumu i Galilea lumas i Sia, osa a Yudea, 8Yerusalem, a Idumea, a tetela Yordan, bo asakum Tirus, bo Sidon tadoo totumu moay be Sia, ahadiaho silatahula tumanga pahasa tinulidNa.9esa bolutu tanu si Sia nde tadoo totumu, samiboho silatahula ahii moho kumuwit i Sia. 10si Sia i mamauleng i tadoo totumu, saniboho pahasa makelam mahados mepewasatau be Sia osa tumaka be Sia.11tutuh tapia melilah i Sia, silatahula hatia osa ha salimbuhu a sasaangeNa osa mawasawang : Sihow bata i Ningumeled. 12Sia a kahetehana merow silatula kumua sisei sia.13si Yesus kumapet andungusan. Si Sia tumiang manga totumu i wetenaanNa bo silatahula moay be Sia. 14Sia tumantu sangawulu borua totumu lumas be Sia nde iwasiuNa kumua i kukua. 15bineaNa kawasa meley i kanalu. 16borua tatumu tinantuNa a wai : Si Simon beweangalaNa Petrus.17bata i Zebedeus, bo Yohanes pog i Yakobus, osa silandua binea-Na ngalau Boanerges. Besondait mangahendong korohu. 18kalawusan si Andreas, Filipus, Bartolomeus, Matius, Tomas, Yakobus bata i Alfeus, Tadeus, 19si Yudas Iskariot itumalihud i Sia.20si Yesus sumuang a esa bale. Osa moay tatumu tadoo sumesen noay, kawalian kumapê silatahula ahii matâu. 21i sanganah-Na makatâan i’aho, silatahula morai minjo i Sia, awahem kua ilatahula si Sia ahi’i moho wu’tul. 22pata’asen i Taurat i moay a Yerusalem kumua : “Si Sia pinongaluman i Belsebul “bo karengan pahalasen i sumesenggot. Si Sia mahelei i sumenggot.23Yesus i’tumiang silatahula, osa kumua besilatahula pangandean kelembisa sumesenggot dona meley sumesenggot? 24esa pakolanoan materi-teri, pakolanoan ahi’i haenet, 25êsa pamalean materi-materi, pamalean niaho ahi’i haânet.26sa sumesenggot sa monganus sumaang i’batangana mio bo sia materi-teri sisia hi’i haênêt sumata motahademio biboho. 27ahemai totumu dona sumuang imbale itow morowot kumandet i’mangagogaidana satahi’i sagotenawe etotumu morowot iaho. Ahaidiaho dona sia manaharow ambale iaho.28kumua behow : awahem pahasa sea bo popos i mangahedong dona apungan, ey pahasa popos bêhua i latahula. 29sa tow esa mopos Monggongguot, ahi’i apungan kaeto-eto, sumata i mesea itunulid konohodan. 30Sia kumua keleaho apaan silatahula kumua si Sia pinongaluman tutuh tâpia.31mangahi ninang bo mangawog i Yesus. Tumotod silatahula a luar, masiu silatahula totumu tumiang i Sia. 32tow tado’o medatu-ratuh i lumipungem i Sia, kua i’latahula we Sia. Emoho, inang bo mangawog-Nga a luar, bo dumameji sumau itow.33i Yesus besilatahula : Sisei minayKu bo sisei mangawog-Ku. 34Sia i mangatow medatu-ratuh wa’ako natambulehe-Na osa kumua : “Wa’i minay-Ku bo mangawog-Ku. 35ange ê tumulid i papandungen i Ningumeled, Sisiam pog-Ku tuama, si siam pog-Ku wene, si Siam ninay-Ku.

Chapter 4

1Mahasa si Yesus tumo’tol kahi masani a tapiring i luah. Yana mangahi mangatow tadoomio melipung i Sia, ahad Sia sumake a nesa wolutu sumua-sua osa dumatiehio bi boho, osa mangatoro tado’o waaho a toba, atapiring i’aho luah. 2mosani Sia, inawasia mange bewapangande we silatahula. Biboho a sasani-Na ihumua Sia we silatahula.3Bana nesatow tapakelod lumuai tanu kumelod. 4sia makelod sangaweteng i’aho pêpês behakad a sili indalan, osa mangahi melepad osa mangani’aho ahad mahawu. 5behakad a toba morowatu, ê tahi’i tado’o tobana, osa hahi ni’aho pêpês tiloha i tumow, apa’an nipis tobana.66. Sata lumuaioai nendo, i lumatoieu sia osa mawe’la apaan i mamut. 77. Sangaweteng kahi behakad a tutud i ka’ba pamato osa ni’aho kabu, mêbako-wako osa sumulisia ahad i mate, amahad ahi’i imamua.8sangaweteng behaked a toba mauleng, itomou sia karengan i talu’na osa mamua, bua’na bana ê telu ngawului ngalikum, bana ê nenem ngawulu ngalikum, bana e matus ngalikum. 9kua-Na “sisei mahatalinga tanu i watanga, tumangaange sia.!10siaainesa, manga awiNa bowa’aho sangawulu borua murid tumaan be sia sakum wa’aho pangandean. 11: “Behow bineanem tatahu i kaholano’an i Ningumeled, sata’a mangatow a luar asiamange ihua a pangandean, 12mandewe melilah, ahi’i silatahula mahatu’tul, mandewe mahatanga, ahi’i silatahula mahala, saniboho ahi’i silatahula tumalihud osa mahaere apung.13kumua Sia we silatahula : “Ahi’indom kawiowan i homotahula mia’i pangandean ? Sa kelewaaho kelembisa homotahula doro’na mahawiow i pahasa wangandean balina ?. 14tapakêlod makelod i kukua. 15a’ sili i têmbêran, pawakelodan i’aho kukua, isiam silatuhula nitumanga i kukua, osa mahiêtapatena osa mindo i’aho kukua ê talawe kapui behelod besilatahula.16hahi embehêlod a toba morowatu, isiam ê mangatotumu i’aho kukua bo tilaho itumirimaisia karengan i kahi, 17silatahula imamut bo i humeter i’metaleweange ahadi’aho a noras mahi pêkumêngan suma weda’ian apa’an wa’aho kukua, tilaho silatahula sumakal.17181918ê mbalina isiam ê mbehelod a tutud i kabu’patoh, awa’aho nitiumanga, i’aho kukua. 19kaliangan ia’i mbaoitoba bo pawandei i kasiha’an bo mangahahabogên a sakum imbalina sumuangai medasel i’aho kukua amahad ahi’i mamua. 20amahad ê mbehelod a toba mauleng, isiamtotumui i tumanga’ bo i sumupah i’aho kukua osa mamua, bana ê têlu ngawulu ngalikum, enem ngawulu ngalikum, bo bana matus ngalikum.21si Yesus kumua we silatahula : “Totumu me’ang sosoloan ahi’i osa i epa andalem i mbonut suma andalem i paha’oan, sumata saniboho iepa ambao i kaki dian. 22ahalemai niru-ruru ê tahi’i i wawoturu, bo alehemai ê sono-sonoman ê tahi’i inauha. 23mahatalinga tanu iwatanga, tumanga ange sia!.24sia maleng kumua: “Tikêmên asia êtinanga’ i homotahula! Patoroan ê paken i homotahula mawatoro itorohahi i how, bo a teteb i’aho maleng kahi how dohangan. 25sisei ê mahasawa, besia maleng bean, sata sisei ê tahi’i mahasawa, asiamange mbesia maleng indon be sia.26kua i Yesus: “Kelewaim ni’aho sakum i kaholanoan i Ningumeled. Iwangande totumu ihumeled i pêpês a toba, 27ambengi mo’o sia bo’a nêndo tumod sia, bo wa’aho pêpês sumalunge osa ni’aho salunge menata-natang, kelembisa kamoalina, ahi’i halahan i’aho totumu. 28wo sisisamio’ mawulai wua, pahamunan tangoana, osa watuna, ahadio’ho mengawatuna mosueiêm isuanga.29ni’aho mbua’na kahero-heroan, tilahonêm êdêbên itoru, apa’an musung imanguwu imahim.30hahi: “Teka inawasia doro’na isondait i hita ni’aho kaholan’oan i Ningumeled, suma teka i pangandean mbisandom doro’nahita i wetenaana31wa’aho kaholano’an kelemange watuna i mostor ê mbewêpês a toba. Wa’aho mbatuna totu’u mi’it i kisit a pahasa wêpês ambaitoba. 32sa sia ihelod tumow sia osa mamoali lebe wako’ a pahasa tu’ inoho walina osa manisi wako ahad manga melepad alangit do’na mêdumun a nuyungana.33a pangandean kelewa’ aho siu imonahai i kukua we silatahula behirit a leawiowan ilatahula. 34satahi’i a pangandean ahi’i Sia mohoda-hodait be silatahula sata’a mangamuri-Na mawasolusui Sia inawasiamange iwahudu;ai.35nêndo wa’aho, a mbawa’andom, si Yesus kumua a mangamuri’Na: “Ayomêm kita mêru’um a tetela’. 36silatahula i’aho tow tado’o osa mêru’ bo mali silatahula si Yesus iwakarua ilatahula ambolutu a sinakeanêm i Yesus osa mangawolutu walinahahi mahalas i Sia. 37monganus ê kakab dêpêlio’ bo wohal mapotambu’ sumaang ambolutu, mahad no’aho mbolutu. Molaim mawuling inahe,38tepo’aho si Yesus mebo’oowe’ a pangurian a nêsa paho’an. Yana manga muri-Na mamolo i Sia kumua we sia: “Guru’ahi’i yow mikaya sahita masilaka?” 39Sia, moboro’ i’aho kakab osa kumua wiboho a luah: “mêtêw! Tumêtêngêm! Osa ni’aho kakab tumêtêng bo wa’aho luah inumêtêlêmio.40Sia humua we silatahula : “Nde’aho komotahula matalo? “Nde’aho homotahula ahi’i maheman?”. 41silatahula osa mêkuhua’an anêsa wo êsa : “ Sisei êndom nia’i totumu mahad kakab bo luah kahi meman be Sia?”.

Chapter 5

1ihoamat silatahula am beta iluah, a toba tow Gerasa. 2pe mio Yesus ambolutu moai esa tow sinuangan tutuh tapia a pawakuburan metau i Sia.3iboho metew biboho, alam nemoho tow dona sumogod mande rante. 4sia binawatungen bo berante sumata rante dinudutna bawatung behawotala kawalian alahem moho esa tow dona i mawalam i sia.5bo bengi sia mawabebe a pakuburan bo mange dungusan osa mawasawang-sawang bo siamio mapakur batangara mio bo batuh. 6sia melilah si Yesus andekang Sia malolah mangila si Yesus osa inonirih i Sia.7kahatehena mawosawang sia, asia pandungu be ahu, hei Yesus bata ingeled tow a matatang. Tanu Ningumeled naam mahusilakan.8atalewe, Yesus kumua be sia: Hei sihow tutuh tapia, lumuai a tow iyai.9Sia tumaang a totumu i aho Sisei ngalanu? Sowatena, ngalaiku Legion, awahem kamitahula tado’o. 10mengeki teka serit sami boho Yesus naan, melei tutuh tapia lumuai a sakumen niboho.11a palis indungusan tadoa tiei mangilah kan. 12mangatutuh mangelei be Sia: Iwasiu hamitahula dumeso a manga tiei, iwayai yoho kamitahula sumuang atiei. 13i mongeê pinangelei ilatahula, osa lumuai manga tutuh tapia sumuang a manga tiei iaho sangawalas tiei, aho ande-ande duangariba katadooan o melombo a tubir iluah, osa matedolowa asuang.14maliyaha tiei i malolah osa sumahai niboho a kota, a karoongan a sakum, osa meluai e tow milah asia ni mamuali. 15moai besi Yesus bo milah toro sinuangan ni boho dumatuh bo imakem latang bo nyamanem tow sinolongan ni Legion, osa silatahula mataloh.16isumairi i aho, sumahai besi latahula asia ni mamuali totumu sinolongan ni setan bo kelembia aho manga tiei, 17silatahula mesusuden si Yesus, boho sia mepanamio toba ilatahula.18iboho si Yesus sumake hahi a suang i mbolutu, pahamunan tow sinuangan sesenggot mangelei boho sia bewongee luma i sia. 19ahii mongee, sumata KuaNa be tow i boho, maleng ambalenu, a tow sangaroongu bo sumahai besilatahula pahasa asia tinuliden Tuhan behow bo kelembisa Sia imahales sihow. 20i boho moho bo tumotor mewahai Dekapolis, pahasa asia tinulid i Yesus ambatangana bo silatahula mamulai maerang.21si Yesus maleng tumetela bo bolutu, tadoo tow medororo oho, moai osa sia, sisia biboho atapirih asilie i luah. 22esa tow kapala imbale peribadatan ngulana Yairus, atepo siamilah si Yesus, sumalimboho sia muka inae-Na. 23Pangleiku karengan hi ulit-ulit be Sia: Bataku bene pahadosan toyota i mate, moai ndoo bo iwao kamaNu ambaoNa be sia maloid bo osa tetap menonow. 24si Yesus mohobo tow i aho, tadoo tow medororo Lumas i Sia bo mepewesetan ataiNa,25biboho bana esa wene, sangawulu bo rua taong kaetoan makệlam totonaw. 26imebaleng-waleng bahundamen i manga a tabib osa i mahawum pahasa wesia, sumata ahem moho berguna. 27akoyow tanu si Yesus, osa atutud tadoo tow, sia sumusut besi Yesus alihut bo tumaka jubahNa.28ihuana: Sa tinakum jubahNa ahu memauleng, 29sio i aho behaso ndoong totonaw bo kahelamana, awahem batangan i maulenge a mahadona.30i yoho hahi, kailahanni Yesus, osa bana ugat ikumuai ambatangana, osa sia sumeleng atutud i tadoo tow bo tumaan: sisei nitumaka in jubah Hu?.31sumowat, sihow miles kerembisa mangatow totomu i ange medororo ataiNu, bohoW tumaan si sei ni tumaka be ahu? 32sia tumele asakumna osa mamilah sisei itumulid i aho.33iyohow imamuali matalo bo ihele anoras mahaila asia ni mamuali ambatangan, tumod bo sumalimbuhu asaangen ni Yesus bo i kalondolan i nate masirita pahasa besia. 34kuaNa ambene i boho, “hei kedoKu, kahemananu imawawiam no how, mohonem karua ini nenow bo behatalam mahados.35si Yesus mohodait mahi tow sanganah i kapala bale i Ningumeled bo humua: batanu imatem, asia mbereguna how mawasusah-susah ing guru,36si Yesus ahii wandung sirita ilatahula bo kumua a kapale imbale Ningumeled, “Naam matalo, maheman nange. 37si Yesus ahiiwehena esa tow lumas i sio balina iaho si Petrus, si Yakobus bo si Yohanes, pog i Yakobus. 38ihoamat ambale Ningumeled, biboho pilaheNa, manga tow meburoso, mekae bo menunu i kodait motengeh.39sia sumuang mohodait sia amangatotumu i aho nde aho komotahula maburoso osa mekae? Kedongia i ahii imate sumata me boo. 40silatahula imekeke i sia osa i yeleiNa pahaso totumu i boho, osa peangen Na amang boinang i kedong i boho bo silatahula i mahalas i sia sumang a kamar ikedong iboho.41takaana kama ikedong i yoho, kuaNa: Talita Kum, artina: Hei kedong, i hua hu behow, tumod.42tepo i boho, aho kedong, tumod bolumapang umura imalekewem sangawulu borua ngataun.43besilatahula naamnde esa tow mahailah i boho, osa wasiana silatahula mehe kan a kedong i boho

Chapter 6

1bi boho si Yesus sa matag osa mahi a tampa-Na, osa murit-muritNa Lumas bo si Sia. 2nendoi sabat sia mulaim masusuy am baleh gongulang bo jemaat bako maerang i tumanga i Sia osa si latahula kumua : Bisana kinaeraNa pahasa niana? Kumaulengan asia mange bene we Sia? Kelembisa ndom kamaNa tumuli mahaungangan kele wa ange?. 3Sia bas i kayu, bata i Maria po i Yakobus, Yoses, Yudas bo Simon? Bo awasia manga wonga wene bekarua bo hita? Osa si latahula matape osa tumuli Sia.4kua i Yesus besi latahula : “sa Nabi posirin bisana mange, balinaiaho a tapana mio bo amange tutu pônga, bo ambalena.” 5hi i mataii tumuli esa ungangan bi bonge. Balinaiaho emawamauleng petebei i tou pinahadosan o sa mepa kamaNa ambaô i latahula. 6maerang silatahula tatawoi silatahula ahu i ê mocman. Aha di aho Yesus lumapan sumusuy a doong bo doong.7tumiang sangawulu bo rua mang murit-murit ôho osa masiu Sia besilatahula rua borua. Sia mehe kawasa besialata hula lebe ambao de i manga tutuh.8imoyow besilatahula a paan naam maeng asia mange hamotahula. Inawalina aho wati butul, roti naam doit asuanga imbokolpun naam, 9make selop, maramirona make rua latang.10kumua Sia besi latahula : “sa bana a nesa i tampa komotahula tinirima nesa imbale, mutun nio bi boha aha matang bi bohoatampa i oho. 11sabana tampa ahi i mabo tumirima i how osa satahi i si latahula tumanga i how, lumui atampa i ôho osa itatang niana sebu a naênu osa nioho mamoali soimun besilatahula.12si latahula mosahai atotumu osa dekende dona mebaleng. 13si latahula muser i tutuh. Osa silatahula meley i tutuh osa kinusuan i latahula tou pinahadosan bo solo osa imawawauleng i latahula.14i Raja Herodes si Yesus, osa ngalaNa kinahilalaan nemio osa kua i tou : “Yohanes Pembaptis taletumou a tutu tou imamatem osa ni aho kawasa-kawasa oho itumowoyen asuangâi Sia,”15hahi kumua : “Sia suma si Elia!” balina hahi kumua : “siSia nabi bo manga-manga nabi atepo i oho.16Herodes tumang i oho, kumua sia : “ ahi i Sia si Yohanes tu beepasa kuilehe, osa tumou hahi”17si Herodes masiu totumu tumiho i Yohanes osa bi natungan osa suang a sel behamamoali tatawoi Herodias, karoang i Pilipus ponga benjom i Herodes tinulina mamoali karoanga,18si Yohanes mahasa i merow si Herodes : “ahi i halal hou minjo karoangngi pôngu!” 19ni oho Herodes mahaweteng be si Yohanes. Manutu matei sia sumata ahi i matau, 20ni oho Herodes mahaising de kalaihana, kawalian Yohanes touulit bo lenas bêyahaana. Sia tumanga i Yohanes natena mobambing-bambing osa i ôho kahelamana senang saban Sia tumang i sia.21tepo anoras ingâ-gâ be si Herodias, a hari jadi i Herodes tumuli perjamuan por manga tou wako bo sururaho bako. Bo manga to tumu pa pasirin angGalilea, 22i ôho bata imbene Herodias osa tumere.Sia i mawa senang nate i Herodes bo pahasa manga tamuna, kuai Raja a kedong bene oho: “asia kahabogenu pangeleyenu besiahu osa i ehe hu we itow.23sia sumupah besia : “asia mange pangeleiyenu pahasa i oho lehe hu be how, mandewe i warua i kaholanoan!” 24kedong i oho osa moho tu maan besi mamana:” asia rona pangeleyeku? Sowana: kohong i Yohanes pembaptis!. 25tumiro-tiro sia moho besidaja osa mangeley: i haboku iaitalewaio yehenu kohongngi Yohanes Pembaptis a nesa imbaki.26mahatepa mio nate indaja, tatawoi supana amang totumu posirin ahi i sia matau tumulu i oho.27daja sumiu esa bowirang bo pereta moho minjo kohongi Yohanes. Moho totumu i oho osa mepas kohong Yohanes asuang i panjara. 28meang kohong i oho a nesa imbaki osa iehena a mangalaun i oho osa mangalaun i oho ichena aniranga, 29murit-murit si Yohanes mahatanga i oho osa silatahula mahi minjo mayetna, osa iwawaweleti asuangngi lolembeng.30rasul-rasul maleng sumesen bo si Yesus osa silatahula moai sumahai be Sia pahasa tinawoi i latahula bi sinahai. 31sia kumua besilatahula : “yomen moho a lesalilia osa kita mio osa lumemet anoras osa manga tado’o totumu moho moai, osa sedang kuman ahi’i. 32matang silatahula osa sumandiri bo bolutu moho a tampa lesaliliai.33bolutu lumapang tadoô totumu milah osa kalahan i latahula bisana ahoan i latahula osa silatahula mebe akakas si latahula pahamunan behoamat. 34behaleotem si Yesus, sia milah atampa i oho sanga totumu bako tadoô mio osa behaisit nateNa im baweles besi latahula, hawalia i aho mekete silatahula bo domba ahem moho wenulong. Osa sia sumusui asia mange besilatahula.35i nendo alakapui mawengi manga murit-muritNa be Sia osa kumuang tampa iya i liliai osa noras ia i mebengi. 36moho si latahula, sarona silatahula moho tumeles kakanen a manga doong bo deretan a tambulehe iai.37sowaNa : “kamotahula mehei kan! Besilatahula i hua i latahula be Sia” osa hamitahula tumeles roti baer i rua sangaratus dinar por mehe i han besilatahula? 38kuaNa besi latahula: “tahula katadooan ni roti niana behamotahula? Bo pe silihen! Sinilihem i latahula kumua si latahula : “lima roti bo rua da”39Sia masiu manga totumu i ôho? Osa pahasa dumatuh wesangan-sangawalas ambau oho hijô 40si latahula dumatuh wesanga-sangawalas, bana sangatus bana lima ngawulu tou. 41sia minjo lima roti bo rua da i oho, sia milah a langit osa kumua kohomba, osa maniha-niha i roti osa iehena a murit-muritNa, osa iwebeteng pinebeteng a manga totumu i oho.42pahasa silatahula kuman aha imasuh. 43sinesen i tou manga tebina i roti imawuling rua liprong selain dari manga tebi inda. 44lumas kuman roti i oho bana limangoribu tou tuama.45Yesus mereta manga murit-muritNa sumakem ambolutu osa mamunan lumapang moho ambeta a Betsaida. Karepet i oho wasiuNa manga tou maleng. 46di aho Sia metare bosilatahula. Sia moho andungusa sa sumombayang. 47mahawengi bolutu aho atutu dem i luah, osa si Yesus kemoho atoba.48panilaNga tanedio sialtahula madayung tatawoi kaka i depet, anoras tumiting telu ngawengi moai sia besi latahula lumapang ambao i nahe osa lumeot i latahula. 49pilahen ilatahula Sia lumapang ambao i nahe, kuanange ilatahula siSia tutuh. Osa si latahula mawa sawa-sawang. 50pasa ilatahula milah i sia osa silatahula mekombo. Osa Sia kumua besi latahula : “metewio ! Sia hu niai, naam i natalo!51sia sumake ambolutu bosilatahula osa metewem mio kaka i oho. Osa behangagaam bo likoko. 52ihaleotoho ni aho kamoali i roti oho ahi i mange silatahulah mahalah, bo ate ilatahula menenet sumehi.53oho atetela, Yesus bo manga muritNa mekad a Genesaret bo sumua biboho. 54sialtahula lumuai ambolutu, tow tilaho mahihilasi Yesus. 55malolah silatahula alohow i sakumen bo tumotol tumambal tow pahadosan ambao ipahooanabesi Yesus bisana mange koyowna Sia biboho.56mange nohoaNa a manga do’ong, a kota-kota suma manga ro’ong, tow mao mangatow pahadosan a pasar bo mangelei be Sia iboho sialtahula bewongee mamos i nloyot in jubaNa mange, bo pahasa tow i mamos be Sia imamaulengem.

Chapter 7

1mahasa sangawalas tow Parisi bo tatahula toutêh i Torat a Yerusalem mahi sumauw si Yesus.2ilatahula, awahêm tatahula i murit-Na kuman bohama weli’i awa’aho teka i kama ahi’i i manjamo. 3mangatow Parisi kele mangatow i Yahudi walina ahi’i kuman sa tahi’i dali manjamo ikama, apa’an silatahula mataka a kanaraman i nawo-nawo ilatahula, 4apasar de maleng ahi’i silatahula kuman satahi’i dali mamuna mawawêrêsi i mbatangana. Tado’owe mbewatohei walina ê pataka’an i latahula, kelemange sakum mawayo i cawan, kêndi bo mangagogaidan tambaga.5wa’aho mangatow Parisi bo mangatoutêh i Torat wa, aho tuama’an be-Sia: “Nde’aho mangamuritNu ahi’i menonow maki’it a kanaraman i nawo-nawo’ i hita, sata’ kuman bo hama weli’i ?66. Sowa-Na we silatahula: “Ulitio nobuat i Yesaya sakum homotahula, ei mengatotumu’ munapik! Apa’an bana niwati-watih: Wa’i mbangsa maponunga i Ahu têka i sêmu’na, sumata’ natena dekang beAhu.77. Kuow silatahula mawaibadah be Ahu, saraimbo sasani i wawasani ilatahula isiam pereta itutumu?.8i Ningumêlêd i wayoi i homotahula tanu tumaka’ a kanaraman itotumu?. 9hahi si Yesus be silatahula: “Ulit pandei homotahula masaket i pêreta i Ningumeled, saniboko homotahula doro’na miaha i kanaraman mio. 10si Musa ihumuan: Siri’iuange namangu wo ninanga matoro mate.11homotahula lumua: Sa êsatow kumua a namanga suma ninanga: Asia ê mbeahu, ê ndo’na i wawatoro tanu maliaha ihow, bewawatoran tanu dahes awa’aho pawasil be Ningumêlêd. 12kamotahula ahi’i hahi lumingo i Sia tumulid awasiamange tanu amanga bo ninanga. 13helea’aho kukua i Ningumêlêd i tara i homotahula alam matoro apa’an kanaraman ê wa’aho paki’itan i homotahula. Bo tado’owe’ kahi mbalina kelewa’aho ê patulidên i homotahula.14si Yesus meleng tumiang itow tado’o osa humua tanga’an Ahu osa tikêmên. 15mange na luar, ê sumuang atotow esa, ahi’i mata’u meli’i isia, sata asia ê lumuai a totowesa, ewa’ahow ê mawawêli’i isi. 16mahatalinga tanu iwawatanga’ mulitange sia tumanga!17Sia isumiang a nêsa wale tanu-tanu imomorus atow tado’o, mangamuri-Na tumaan be sia sakum sondait i’aho pangandean. 18owa’Na: “Awandom komotahulalahi ahi’i mahatiho’i’aho? Ahi’i kalahandom i homotahula awahêm asiamange naluar ê sumuang a suanga esa -esatow ahi’i mata’u mawaweli’i isia. 19ahi’i isumuang a suang i nate sata’ a suang i tiana, osa itia’ a pawasendian? “Bo kelewa’aho imomoha Sia pahasa kakanen sononoi.20hahi: Asia nihakeai a nêsa-êsa tow, wa’ahom niwawa weli’i isia. 21asuanga lumuai, a nate itotumu, lumembo pahasa uteh ta’pia pahorowan, petahowan, pelimedan, 22kasulamohan, kata’piaan, katondeian atehanat, tena, kasukagan, kahabalan. 23kata’piaan ia’i asuanga re lumembo osamama weli’i itotumu.24niboho si Yesus matang miloho a sakumên i Tirus. Sumuang Sia a nêsa wale bo ahi’i mabog awahêm banatow mahalahisia, sata’ beahian-Na ahi’i mata’u iruru. 25êsa inang, ê mbata’na wene dasu-rasuhên i tutuh ta’pia, tilaho imahatanga sakum si Sia, osa imahi behahepa andior i nae-Na. 26mbene tow i Yunani bangsa i Siro Penesia. Imamokang sia be si Yesus tanu melei iaho tutuh tapia a’mbata’na.27si Yesus kumua we Sia: iwayaiwe, moho mangahedong, pahamamunan masuh, apa’an ahi’i iwêtêna’an mindo i roti sinadia tanu mangahedong bo wasotoho ambaled. 28sumowat ni’aho mbene: “Ulit, Ningumeled. Sata kahi mbaled a lolongan i meya kuman imanga agat iwapotia i mangahedong.29kua i Yesus biboho ambene: “Apa’an wana mangahodai’nu, ia’i talewe mohonêm nde ni’aho tutuh ilumuaiêm a mbata’nu” 30mbene maleng a mbalena, osa ko’amatanoho ni’ aho kedong melelet a paho’an, sarambo wa’aho tutuh ilumuaiêm.31si Yesus mêpa’io kahi i sakumên i Tirus osa i moho a luah ingGalilea a tutud i sakumên i nDekapolis imebe a Sidon. 32tow me’angai we Sia êsa totumu bêngêl bo ê taleho osa mamohong be Sia, sanibiho Sia tumêtêl i kama-Na wiboho a totumu.33ahad beêbu’un i Yesus Sia atow tado’o ahad silatahula behaesam, mawasuang Sia humêlad bo kumokam i ndila’ i’aho totumu! 34karêngan nguma’al a langit mangasêng si Yesus osa kumua we sia: “Efata I” soundaina: ihauham! 35behauham talinga i’aho totumu bo anorasio’ wa’aho hahi behalepotêm sumogo-sogot i ndila’na, osa sia i mohoda-hodaitêm maulêng.36si Yesus a mangatotumu’ biboho saniboho na’ mosiri-sirita i’aho be siseiange. Sata’ ni’it daranganNa silatahula, ni’it sumêrêb silatahula monirita i’aho. 37imaerang bo imenganga osa humuas: “Asiamange tulidên-Na memaulêng, tulidên-Na mahatanga’ embêngêl, tulide-Na mohoda hodait ê mbo’bo.

Chapter 8

1wa’aho banahahi tow tado’o wiboho bako’ nduutana, bo apa’an silatahula ahêm kakanêu, tumiang si Yesus i manga muri-Na osa kumua: 2wehali’is i kobêlêsan a tow tado’o wai. Têlu ngandom silatahula mahalas i ahu osa silatahula ahêm kakanêu. 3silatahula iwasiu-Hu maleng ambalena karêngan i mêleo, i haelet silatahula a ndalan, apa’an bana mandekang sa mahi. 4manga muri-Na: “kelembisa na lesad liai helew’ai tow doro’na mehe han be silatahula mahad masuh? “5si Yesus besilatahula: “tahula roti wehow?” sowat ilahutala: “pitu” 6masiu sia i’aho tow tado’o medatuh a toba ahad i’aho mindo sia i’aho pitu roti, mêdayow, mamisu-misungisia osa mehe i’aho a mangamuri-Na tanu wêbetetengên, osa tumuhidi’aho a tow tado’o.7hahi mahada’ hi’itakura, osa i haomoho nihumua hamang, masiu sia saniboho hahi ni’aho nda’ iwebeteteng. 8silatahula humau ahad masuh. ahadi’aho panêsênên i tow mangawisung i roti wehasisa, pitu watang katado’oan. 9silatahula do’na onah epât ngoribu tow. Osa si Yesus masiu silatahula mangaleng. 10Sia isumake ambolutu wo mangamurit-Na osa meru’oho a sakumên i nDalmanata.11melusutai mengatow Parisi osa mapeta’anan bo si Yesus. Tanu mengêpê i sia mangeli silatahulahu weSia êsaan tanda i sorga.12mangimbulu Sia a suang i nate-Na osa humua: “Ndeaho nia’i toiwiamai mangelei tanda? Kuana Ahu wehow, kaulitanua bia’i a toim’amai ahi’i mahasa wean tanda. 13Sia we silatahula: malengêm Sia isumake a mbolutu osa meru’oho a tetela.14mahaturu-turu, mangamurit i Yesus imolingo i me’ang roti, bati’ êsa mbesilatahula abolutu. 15si Yesus mawaimun be silatahula kua-Na: “mahiamange bo mahatuhange a ragi i tow Parisi bo ragi Herodes.16silatahula mamikir-mikir osa êsatow kumua ambalina: ‘Waaho we hua-Na apa’an kita alahêm roti.17anoras kalahahio i Yesus asia niwapekodaitan i latahula, kumua Sia: “Nde’aho homotahula mahatalinga, ahi’i ndom homotahula mahatanga? Alam ndom kaimunamange ihomotahula,18mahawêlêu, ahi'i ndom komotahula mahawilah bo komotahula mahatalinga, ahi'i ndom komotahula mahatanga? Alam ndom kaimunanange ihomotahula, 19Ahu imamisu-misung i lima roti tanu wa’aho lima ngoribu tow, tahula watang mauhuhu mangawisunga i roti sinêsên ihomotahula? “sowat ilatahula: “sangawulu bo rua watang.”20a tepo pitu roti tanu wa’aho epat ngoribu tow, tahula watang mauhuhu mangawisunga i roti sinêsên ihomotahula? “Sowat ilatahula: “Pitu watang.” 21kuaNa we silatahula : “Awe’ kahi homotahula inahawiow ?”.22iho’amatako si Yesus bo mangamuri-Na a mBetsaida. Biboho me’angai tow be si Yesus êsatotumu buta osa mamohang silatahula we Sia, saniboho Sia mamos i Sia. 23si Yesus i kama i’aho totumui’ buta osa maki i sia lumuai a ndoong. Osa hêladan-Na mbêlên i’aho totumu’ bo amao i kama-Na wesia, bo tuma’an: “awa banam mbelila’ngu?”24totumu’ tumotong asa’angên, osa humua: melilah ahu totumu’, apa’an melilah silatahula mahebebe, sata kuanaho hele mangawohong.”25iwao i Yesus kamana-Na a mbeleu i’ahototumu, Yana mi’aho totumu’ ulit-ulit melilahem bo imêmaulengêm, ahad sia do’nem mêlilah inawasiamange karengan indaraw. 26si Yesus masiu i sia maleng ambalena bo ihuana : “Mo’nam sumuang ando’ong!”.27si Yesus karuru i mangamuri-Na matang moho a mangaro’ong kumêlêd i Kaisarea Pilipi. Apatutudan i ndalan tuma’an Sia a mangamuri-Na kua-Na : “Kua itow, sisei -ndom Ahu wa’i?” 28ilahutala : “Bana êkumua si Yohanes Pembaptis bana hahi kumua : Si Elia, bana mange ê kumua : êsa’an a moronabi.”29Sia we silatahula : “Sata’ asia kuanu, siseindom Ahu wa’i ? Yana sowat i Petrus : “Si how awahem si Mesias !”. 30si Yesus dumarang silatahula karengan i kêtêh saniboho na’ mekua-hua siseiange sakum si Sia.31tumo’tolên si Yesus masani silatahula, awahêm Bata’ i totumu lumihud tado’o pongigonên, bo itulud i mangamatu’a, manga imam kapala bo manga tou i Torat, osa limedeu bo tumow i amihaleotoho têlungando. 32ê wa’i behuaNam alam betahu-Na. Sata i Petrus ihumose si Yesus mondig aho osa merow i Sia.33sumelengoho si Yesus osa tumotong a manga murid-Na moboro’ Sia si Petrus, kua-Na : “Sumaket tapatena’ apa’an sihow ahi’i mahuteh i pahutehem i Ningumêlêd, sumata asia ê pahutehen i totumu. 34si Yesus itow tado’o bo mangamuri-Na osa humua we silatahula : “Sisei tow mapandung lumas i Ahu, sia musti sumakal imbatanganamio, lumihud ililihudêna osa lumas i Ahu.35 sisei ê mabog mawawia i kanaluna, katala,an sia i kanaluna; sata siseiange katala’an i kanaluna apa’an Si Ahu wo apa’an i Kukua, mawawia sia i Sia. 36forona i nesa tow mahasonggulit imbaoitoba, sata’katala’an sia i kanaluna. 37asiandom ê dorona iehem tanu saol i kanaluna?38siseiange monokia’ apa’an si Ahu bo aspa’an i Kukua-Hu a tutud i toiniamai ê tahi’ i mohi’it bo ê mo oro wa’i. Bata’ i totumu kahi monokia apa’an mi’aho totumu’ sa sia mahinem karêngan i konunga’an i namang-Na palalasên i manga malaekat lenas”.

Chapter 9

1hahi we silatahula : kumua ahu we hamotahula, kaulitana a tutud itow mahi wiai bana ê tahi’i mate sa alawe’ silatahula i melilah awahêm kaholanoan i Ningumêlêd imahim karengan i koimbahutan. 2Enêm ngando ahadi’aho balin i Yesus si Petrus, si Yakobus, bo si Yohanes bo iwakarua-karua i latêhu metung Sia a nêsa dungusan matatang. Biboho bati silatelu mio. si Yesus i tumokalang. Ambelen i latahula. 3latangNga budo’io menda-êndawên. Alahêmoho na mbaoitoba ia’i iwekere ilatang kelewa’aho.4kawilahan ilatahula si Elia iwakaru-harua i Musa, silandua mohoda-hodait bo si Yesus. 5si Petrus be si Yesus : “Guru, ime’em kaêna’an i hamitahula a lesad bia’i. Mauleng toden i hamitahula telu dasing, êsa tanu si how, êsa tanu si Musa bo êsa tanu si Elia. 6Sia kelewa’aho, apa’an ahi’i mahalah asia ê toro i huana, tatawoi i matalomio silatahula.7mahi kambur lumolong silatahula bo suanga i’aho kambur hatangaan ê nênu : “Waim mbata i hale’Ku, tangaanange Sia” 8moho’ita umange osa monarah silatahula a tambulêhe i latahula, alam silatahula imahawilah êsa towange bati’kemange si Yesus i nêsa.9silatahula matimboiêm biboho andungusan, sumani si Yesus besilatahula, saniboho silatahula na’ monirita we siseiange asia mbelahêm ilatahula wa’aho, sa alawe mbata’i toomu’ i tumow a tutud i tow imatem. 10silatahula italewe wesani osa mapeta;an a tutud ilatahula asia e têna-tênaan i tumowa tutud i tow imatem.11tuma’an silatahula we Sia : “Ndaho mangatoutêh i Torat ihumua, awah’em si Elia moai pahamunan mahi? 12si Yesusn : “totu’u si Elia pahamunan mahi bo mawawobuling i nawasiamange. Bati, kelembisandom Sia tado’o nigonen bo iwoira? 13kumua Ahu wehomotahula : Totu’u si Eliaimahim bo mangatoro motuli-tulid i sia ni’it a pandung i latahula, kelem i mbewatik sakum si sia.14si Yesus, Petrus, Yakobus bo Yohanes maleng moay bo manga murit-murit balina, silatahula milah tado’o tutumu malipung-lipung i manga murid i’aho, bopataasen i Torat mape’ta’an i nawa-awa bo silatahula. 15totumu tado’o melilah si Yesus maerang pahasa silatahula osa matiro-tiro i sumupah i Sia. 16si Yesus tumaan besilatahula : “asia ê pataanan i hamotahula besilatahula?17i nesa tow biboho atow tadoo : “Guru, wai bataku pangengeku we how, apa’an sia dinasuhan i tutuh nimawawo’bo i’ sia. 18ni’aho tutuh mimbalu i sia, wa’aho tutuh mawasambet i sia a toba, osa ba’bana humalad, baanga mangalêkêt bo batangana metigoi. Kejang pinangeleihum a manga muritNa. Saniboho silatahula melei i’aho tutuh suamta silatahula ahi’i mahasipapa. 19kua i Yesus besilatahula. Ei kamotahula pêkarêngan ê tahi’i maheman, tahulawe kaêto’ ai Ku musti sumondo’io a tutud i hamotahula ? Tahulewekaeto’an Ahu musti melud ihomotahula ? Peangenai wia’i niana kedong!20silatahula meangoi be Sia. Kawilahanoho i’aho tutuh si Yesus, kedong i’aho tilahowa behowarandu’ osa kedong i’aho behawasurio a toba osa imapolili-liligio, bo’babona hahi ihumalakad. 21Yesus tuma’an a namang i’aho kedong : tahulam kaeto’am ihumelam i ai? Kuana : Tous a kedope sia. 22o ni’aho tutuh kumosesia a mbaha sumahahi i nahe tanu mawasilaka i sia, waaho kawalian sahow do’na tumulid awasia, tulungenai kamitahula bo ihalesasai kamitahula”23i Yesus : Kuanu : sa how do’na ? Alahem ê tahi’i do’na tanu tow maheman! 24amang kedong i’aho mawasawang : Mêman ahu. Tulungênai ahu ê wa’i tahi’i maheman. 25sumesenoai, si Sia merow tutuh tapia i’aho sumeseno’ai, si Sia merow tutuh tapia i’aho karengan i kêtêh, kuaNa : Ei sihow tutuh mahatatawoi i’ai osa tow imebobo bo bengel, si Ahu mêrêtah i how, lumuai a kedong i ange osa mo’nam kau sumuang.26i’aho lumuai osa mawasawang osa ke’dong i’aho beworanduk-randuk mi’o tah meri. Kedong i’aho kawilahan kepom i’mate kawalian totumu tado’o kumua : si Sia i’matem” 27takaamaho i Yesus kama i kedong i'aho bo palona, osa sisia mio tumod.28si Yesusn behoamat’em a mbale, bati mangamuritNa ê iwakaruna, silatahula tuma’an : Ndaho kamitahulah ahi’i matau melei aho tutuh tapia29besilatahula : “E’wai ahi’i matau dieley bati dona i sombayang.30Yesus bo mangamuritNa biboho osa lumeat i Ngalilea, osa si Yesus ahi’i mabog tado’o tow mahailah: 31sia karêpet masusui a mangamuritNa KuaNa besilatahula : “Bata i Totumu mainjo i wawalad a kama i totumu, osa silatahula lumimed i Sia, osa telu ngando Sia ahad lulimed maleng Sia tumow. 32ahi’i mahalah kodait iaho, sumata ahi’i mahatolon tuma’an beSia.33si Yesus bo mangamuritNa behoamatem a Kapernaum. Atepo si Yesus ambalem, tuma’an Sia a mangamuritNa : “Asia e pinohadi-hodiatan i hamotahula a tutud i kakas? 34silatahula metew, mesasaru a tutud i kakas sisei ni’it imbako besilatahula. 35si Yesus dumatuh botumiang i mangamurit iaho KuaNa besilatahula : “Sa êsa-êsaan totumu mabog a pahamunan, mainjo mange sia ahahadan i pahasa bo msali i pahasa.36si Yesus minjo esa kedong kisit osa ipana a tutud i latahula, osa Sia tumahow i kedong i’aho bo kumua besilatahula : 37i sumupah esa hehong kelewai a suang i NgalaiKu, sisia i sumupah i Ahu. Osa siseiange i sumupah i Ahu, ahi’i si Ahu ê sinupaNga, sata’ si Sia ni sumiu i Ahu”38i Yohanes be si Yesus : Guru, imêilah kamitahulah êsatow ê tahii haruluh i hita mahelei i tutuh karêngan i ngalanNu, osa ni’aho totumu. inarangom i hamitahulah, apa’an ahi’i kasuluh i hita”39kua i Yesus : kamotahula na’ mêrang ugah i sia! Ap’an alahem mande êsatow nitumulidem mujizat kare’ngan i ngalay Ku, doro’na anoras i’ahomio momapa i Ahu.40tahi’i sumaru i hita, a tulung i hita sia. 41Ahu we hamotahula : Kaulitanna siseiange mehe lekua’an be hamotahula mahasa i manggu nahe lapa’an kamotahula kasuluh i Kristus, ahi’i sia hatala;an i nupangya.42mawaureng i nêsia’an a mangahedong kisit ê maheman nia’i, lebe mauleng be sia sa êsa watu pawahilingen i hahut a lehe’na osa sia itia a saloyon. 43mawaureng ihow, pawotên apa’an lebe mauleng kau menonow bo hama wukoi nde wo lêkêw ndua hamanu i tia’ a naraka, a suang i mbaha ahi’i hawatean, 44tuadna ahi’i mate bo baha aluimate.45sa a’enu mawaurung ikow, pawoten, apa’an lebe maulêng kou sumuang a katowan bo a’e hisol. Nde lekew ndua a’enu iwasotoho anaraka. 46tuadna ahi’i i mate, bo bahana ahi’i mate.47sa belenu mawaureng i how pêsuteu, apa’an lebe maulêng kow sumuang, a kaholona’an i Ningumêlêd bo mahawelen êsa nde bo mahawêlên dua i wasot a suang i naraka, 48mangatuad i mbangke ahi’i mate bo baha ahi’i mate.49totow’êsa saninen imbaha. 50totu’u mauleng, sata sa asin metêwang, bo asi homotahula mawa asinisia? Mulitange hamotahula, salalu bana nasin ambatanganu bo salalu menonow senonoi a nêsa wo êsa.

Chapter 10

1matang si Yesus moho a sakum i Yudea bo asakum tetela i londola Yordan bo bibaho hahi tou tado’o mahi i melipung i Sia, bo kelei naramêm imasani hahi Sia silatahula. 2mahi mangatou Parisi, bo tanu mangêpê si Yesus tuma’an silatahula we Sia : “Awandom esa natuama pong’ean mawatared i nasebuna ? 3besilatahula : Asia pereta i Musa we hamotahula ? 4i latahula : Si Musa i monge’e besilatahula tanu mawatared isia karêngan i tumulid surat Totared.5kua i Yesus besilatahula : “Ende napa’an kahetahan inatenu Yana si Musa imatih ia’i pêreta tanu sikow. 6a tino’talan i mbaoitoba, Ningumeled-Ningumeled i ngumeled silatahula tuama bo wene,7i’aho tuama mepaio i anomange bo inanga osa maesa’an bo asebuna. 8silandua maindo Ningumeled êsa hêted. Kelewaaho silatahula alanemoho rua, suamta êsam. 9wa’aho asia mbewaêsaam i Ningumêlêd ahi’i mata’nu iwawawetared i totumu.10ambalem silatahula, waaho mangamurit tuma’an kahi we si Yesus a sakum wa’aho. 11kuaNa we silatahula : Siseiange mawatared masebuna sa humaroang i mbene walina, menonow sia a pêdêtuhan bibaho a nasebuna. 12asebuna imawatared nautaman sa humaroang bo tuama walina, i mêdêtuh sia”13tow meangai i mangahedong kisit be si Yesus, saniboho Sia mamos silatahula sumata mangamuri-Na maboro i mangatow i aho. 14si Yesus milah i aho, si Sia moboro bo kuana besilatahula : iwayai niana mangahedong moai we Ahu, na’am maharapar-apar silatahula, apa’an mangatow kelewana ê mahasawa i Kaholanoan i Ningumeled.15Ahu kumua behomotahula : Kauilitana siseaiange tahi’i sumupah i Kaholanoan i Ningumeled kele esa kedong kisit, ahi’i sia sumuang a suanga.16sia tumahum i mangahedong i aho osa karengan imao Sia i kamaNa we silatahula osa Sia imahukati silatahula.17matangêm si Yesus lumawus i paheben-Na, mahi esa tow mola-molahange metau i Sia bo karengan i sumalimbuhut a sasaangen-Na tuma’an Sia. “Guru ê mauling, asia ê nulid tawoieyku tanu mahaere i katowan monohod? 18i Yesus : “Nde’ahu ihuanu Ahu mauleng ? Mande êsatow ahêm maulêng ihawalina Ningumeled kemeho ! 19kalahanum pahasa pereta i Ningumeled na’am melimed, naam medetuh, naam manahow, naam mawasirita towo, naam mina i sawa itow, siriku namangu bo minanga !20kua i’aho totumu be Sia ! Guru, pahasa wa’aho kini’itaykum tu’motol ahu mangalitouwe”. 21si Yesus itumotong i Sia, osa kumua we sia : “Bati ê sawe kaherunganu : mohonêm, guunem asia e sawanu bo i wamehe ni’aho a mangatow lengei, yana mahaere how arta a kaumbungari, ahadi’aho mahinem mo’ai bo lumas i’Ahu.” 22kodait i’aho. Sia matape, osa maleng sia karengan itape, apa’an tado’o ê nartana.23si Yesus tumotong i mangamuri-Na a tambulehe-Na osa humua we silatahula : “Ime’em katanedan itow maharoit sumuang a suang i Kahalanoan i Ningumeled. 24murit-Na maêrang tumanga i kodait-Na i’aho. Sumata si Yesus lumawus kahi : “Mangahedong-Ku, i me’em katanedan sumuang a suang i Kaholanoan i Ningumeled. 25gapang êsa nuta lumeot amboso indarahusu i mangamio êsa tow siha sumuang a suang i Kahalanoan i Ningumeled.26ni’i matalom osa kumua a tow esa bo mangawalina : “Sakêlêwa’aho, siseiange dona bewawalowid ? 27milah silatahula osa kumua : “Tanu totumu kelewaaho ahi’i matau, sumata ahi’i kêlêwa’aho tanu Ningumeled. Apa’an asiamange dona tanu Ningumeled. 28si Petrus besi Yesus : Pahasa kawunyaan i hamitalahu bepaamio pahasa hamitahula osa.29i How ! “sowat i Yesus : i hua-Hu behamotahula, kaulitana sangatow lumas bea-Hu osa tatwoi i kukua mepaiô balena, ponga tuama bo wene, inanga bo nanaang, manga watana bo denga,30i talewo io tou i oho maleng tumirima hahi matus ngolikun : Bale, manga wo tuama, Pog’na bene, inang, kedong bo bedeng, mandewe i wakalas pahasa kinulengan osa a saman i malengay Sia tumirima enou i lenas. 31tadoo manga totumu behamunam imamoali kahadan osa aho kinahadan behamoali mamuna.”32bo murit-murit-Na a tutu i pahabean moho a Yerusalem bo si Yesus malapang a pahamunan. Murit-murit mahahelam kalatean osa manga totumu i lumas be Sia a lihuna mahalem i talo. 33: “Ia italewe hita moho a Yerusalem osa Bata’i totumu’ mainjo i ehe a manga imam kepala bo manga mahailah io’ i Torat, bo silatahula i misa i Sia paten. Osa i ehe latahula Sia a manga bangsa-bangsa ahi i mahailala i Ningumeled, 34Sia i wenero-nero, kineladan, pinotadel bo pinate osa osa a kateluna ngando Sia tumou.”35si Yakobus bo si Yohanes manga bata i Zebedeus tumaih si Yesus bo kumua be Sia : Guru paharawen ihamitahula boho sihow merotange monge’e esa pangeleia ihamitahula. 36Na besilatahula, asia ni habog ihomatahula ahu tumilid behomotahula. 37ihua ilatahula, iwonge’e kamitahula dumatun asuang konunga’an Nu esa ambeta i kanoa-lu esa ambeta i kolodiNu.38i hua i Yesus besi latahula, komotahula ahi i mahailah asia pinangelei ihomotahhula, awarona komotahula luhu cawan e musti hu luku’un bo binaptis tera baptisan emusti terima Ku, 39Sowaten ilatahula i kamitahula dona, Yesus kumua besilatahula : Totu’u komotahula luku cawan emusti hu lukuun bo binaptis teka baptisan e musti hu teriman. 40awasia dumatuh ambeta i kanoal ku bo a kolodi Hu, ahi’i ahu maha hak, mehe, nde we aho nde wa’aho i yehe amanga tow tanu sisei ni’aho besadiam.41i oho sangawulu murit balina moboro besi Yakobus bo si Yohanes. 42timang i Yesus silatahula sa kumua : “kalaihan kamotahula ni oho wapakua pakolanoan bangsa-bangsa mapereta touna bo kamaim besi, osa manga totumu posirin malapang kawasanai a kahetahan i latahula.43ahi i kawalian a tutu i hamotahula. Sey mabo mamoali bako a tutu be hamotahula, mamoali mange Sia iwasalinu. 44sesey mabo i hawanu a tutu i hou, homoali mange Sia yongos apahasa hamotahula. 45Bata i Totumu mahi ahi i sumali sumata masali osa mehe-Sia imbatanga-Na hamoali baer totumu tadoô.46hoamat si Yesus bo mangamurit-Na a Yerikho. Atepo si Yesus lumuai a Yerikho, medororo bo mangamurit-Na bo tadoo totumu i molipungai, bana esatow tapongelei hi’i melilah, ngelana Bartimeus, bata i Timeus, dumatuh-ratuh a sili i kakas. 47tinangana, awahem niaho si Yesus tow i Nazaret, tumo’tolem sia osa kumua : “Yesus, bata i Daud, ihalesange ahu ! 48tow merow i sia saniboho metew. Sumata mahateh sia kumua : “Bata i Daud, ihalesange ahu !49si Yesus sumondo sa kumua : “Tiangen sia ! Silatahula tumiang i aho tow ahi’i melilah osa mohodait besia : natenu, tumodoai, Si Sia tumiang ihow. 50sia muka injubahna, sisia tumiro tumod bo moho sumuoah si Yesus.51si Yesus besia : “Asiamange kahabo’genu saniboho Ahu tumulid behow ?” Rabuni, saniboho ahu dona melilah !” 52kua i Yesus besia : “Mohonem, kawahemanu i mawahowid i how ! “Anoras iwa’aho mange donan sia i melilah, osa sia lumas si Yesus a pangebean-Na.

Chapter 11

1si Yesus bo manga muritNa a susutem i Yerusalem metaian bo Betfage bo Betania a sakumen dungus Zaitun, Yesus masiu dua tow muritNa. 2i koyow : mohonem an doong sasangenu. Atepo i oho komotahula sumuang bi boho, komotahula tilaho bewetau esa keledai muda behasogot, awe ange mahasa sinakean ni tow. Ilepot keledai i oho bo pe angenoai. 3sawana tow mohodait behow, nde aho komotahula itumulid i oho, sowaten, si Ningumeled mahawarelu i aho sia tilaho iwalengena biai.4moho bo bewetau esa keledai muda besogot a muka i mbonang a luar a sili’i kakas, osa i lepot na. 5tahula tow bi boha mohodait besilatahula, asia panutuunu lumepot i keledai i oho, 6sowaten ilatahula, mekele bo behua i Yesus osa manga tow i oho mawawiolongo silatahula.7silatahula meang keledai i oho besi Yesus bo mangahid i latang ilatahula, osa si Yesus sumake ambaonai. 8totumu mosorabud latang a kakas, bahahahi mawasereb mangasisina mata benjo ilatahula ambedeng, 9malapang a pahamunan bo silatahula i mahalas a lihud meterehi Hosana, kamangenange moai angalan i Ningumeled,10kaholanoan imoai, kaholanoan nipapa ihita Daud Hosana atampa matatangi’iyo.11a Yerusalem sumuang Sia a Bait Ningumeled bibohosia monarah pahasa sumata endo susutem bengi lumuai Sia moho a Betania, iwahalas bo sangawulu bo rua muridNa. 12mandomai ahadi’aho si Yesus bo sangawalu bo rua muria Na mepaiyo i Betania, Si Yesus mahelam maleo.13andekape sia melila kayu ara embanam tu’nana susutena moho milah sawana hoon asiamange a kayu i oho, sumata anoras siabehoamat bi boho, ahi’i Sia imahaera awa-awa ihawalina tumana mange nde ahiioras mamua ara. 14kuana a kayu ni oho”Naam mange esa tow kuma imbeanu ahad i kaeto-eto bo manga murid itumanga.15ihoamat si Yesus bo manga muriaNa a Yerusalem, ahadi’oho si Yesus sumuang am Bait Ningumeled, tilaho sia melei mangatow majual bo manekes a kital Bait Ningumeled manga meya tapasaleng doit bo manga bakal mapajual merpati bewolidtuana. 16ahi i iyehena tow meang mangagaidan a kital Bait Ningumeled.17sia sumusui besilatahula kuaNa : awahi i bewatih i bale Hu iwakua bale sombayang tanu pahasa bangsa sumata kamotahula imawamoalim bale imanga tahow. 18imam kapala bo beutehan a Torat sakum kajadian i oho, bo silatahula marameji mate i sia karna silatahula matalo, sia melilah tadoo tow merang e susuiyena. 19bengim silatahula maleng lumuai a kota.20we a noras si Yesus bo manga muridNa lumeot, silatahula milah kayu ara imawawelam ahad imanga amud’na. 21mahaimun si Petrus asianem nimamuali, osa sia kumua besi Yesus, guru pilahen noho kayu ara besup Nu imawelam.22ni Yesus silatahula : Emanem si Ningumeled. 23humua behow kaulitana sisei ange kumua mange andungusan dumeso bo behasambet asuang i saloyon ! Asar ahi i likoko nat, sumata moeman awahem asia mange ihuana i oho, mamuali kawalian oho mamuali besia.24ni oho kumua Ahu be how, asia ngawilah pangeleian bo isombayang, emanen nange komotahula itumiriman awa’aho i yehe be how.25sa komotahula tumod sumobayang apangan atalewe sahele mange bana nawa-awa asuang imatenu a nesa tow, kasea-seanu.26sa homotahula ahi’i maapungan, ndepapanu a sorga ahi i hahi mapung manga ikaseaanu.27si Yesus bo manga muritNa behoamatem a Yerusalem. Anoras si Yesus lumapang a kital i Bait Ningumeled, moai be Sia imam kapala beutehan a Torat bo manga matua. 28tumaan be sia : Karangan imbahut si how itumulid pahasa i oho ? Bo sisei ni mehu imbahut i oho we how, ahad kow tumulid pahasa i oho.29ni Yesus besilatahula : si Ahu moha esa tata’an be how : bean nahu sowatna, osa ihua hu behow karangen imbahut ambisa, ahu itumulid i oho,30i Yohanes i aho, a sorga suma totoumu bean ahu sowatna.31imepohodait a tutud, ilatahula, bokumua : saihua ihita sorga, sia kumua. Saheleaho komotahula ahi’i maeman be sia. 32nde’aho nihua ihita a totoumu apaan silatahula matalo a tadoo totomu apaan pahasa tow, mangatam, awahem Yohanes totuu esa nabi. 33silatahula sumowat besi Yesus, kamitahula ahii mahailah osa kumua si Yesus besilatahula : sahele aho, si Ahu hahi ahii kumua behow, teraimbahut asia, ahu itumulid pahasa iyoho.

Chapter 12

1si Yesus tumo’tol be silatahula a pangandean : “Bana nêsatow imuha bondoi i nanggor bo imanu’ul boso pawakêrêsotan i nanggor bo itumod solosai pahi’aha’an. Osa sia mahisewa i aho pomedengan a manga tapatawoi osa matang mahah a ndo’ong balina. 2amahimoho musunga, masiu sia êsa sosiuna biboho a mangatapatoyo’ tanu tumuirima i sangaweteng bua’iaho pomdengan be silatahula.3silatahula itumiho’ i aho sosiu bo mamakur isia, osa masiuisia maleng karêngan ahêm pine’ang.4aho masiu hahi sia êsa sosiu walina be silatahula. Totumu’ wa’i pinakur i latahula ahad mela’kohonga bo ni’itio’ bewewasokia’ i latahula. 5masiu sia sosiau walina hahi, bo totumu’ wa’i pinate i latahula.6talewê behaepa’ange êsa hêmanga kedong ihalîs. Amahad masiusia i sia be silatahula, kuana : “Bata’Ku isingên i latahula. 7ni’aho manga-tapatoyo imêkuhua’an a nêsa wo êsa. Sisia awahêm mahaweteng, ayom paten i hita sia, sani’aho nia’i mbeteng naindo sawo i hita.8itumiho’ i sia bo mateisia, osa masot i sia a luar i pomedengan i nanggor wa’aho. 9Ia’italewe’asia ê mainjo tulidên i aho mahawedeng i nanggor ? Mainjo sia mahi bo mawatutus i aho mangatapatoya’ osa siaa mawaake’ i aho mbedeng i nanggor a mangatow balina.10ahi’i mahasa homotahula imaca nia’nas : Batu ê mbetia’i manga-tapatod i manga-bangunan imamoalim batu du’una : 11wa’aho behamoali a ndoro Ningumêlêd tow, êsa tatawoi mahaerangan a mbêlên i hita.” 12silatahula irumameji tumiho’ si Yesus, nde kailahan i latahula, awahe silatahula ê pinanutu’Na i aho pangandean. Sumata silatahula matalo i tou tado’o, yonara silatahula moho bo lumingomohoi Sia.13i aho bewasiu tatahula tow Parisi i bo Herodian tanu sumosogow i Sia teka êsa tata’an :14mangatotumu’ mohi bo kumua be Sia : “Tuang Guru, kailahan i hamitahula, si how awahêm êsatotumu’ Londol, bo si how ahi’i matalo be siseiange, nde si how ahi’i tapohulu, suamta’ karêngem londol masusui i ndalam kalondolem. Awa do’na mawaeri paja’ besi Kaisar surua ahi’i ? Awa hamitahula musti maer suma ahi’i? 15si Yesus mahailah ê katondeian i latahula, osa kumua be silatahula : Nde’aho homotahulah mangêpe’ i ahu ? Pe’ngênai êsa dinar sani’aho pêlilahên Ku !”16Pe’anganai i latahula. Yonara Sia tuma’an be silatahula : Gambar bo pataih i sei nia’i ? sowat i latahula : “Poto bo patih i Kaisar” 17kua i Yesus be silatahula : Iehemange be si Kaisar asia musti iehe i homotahula be si Kaisar bo be Ningumêlêd asia musti i ehe i homotahula be Ningumeled !” Imaerang io silatahula nitumanga’ i Sia.18be si Yesus tatahula tow Saduki, ê mahalilitud awahem alahêm ni’aho maleng tumour’ (sa imatêm). Silatahula tuma’an be Sia : 19Guru, si Musa imatih ia’i pêreta tanu kita: sa êsatow, ê mahawog tuama, mate karêngan mêpange i karoanga sumata’ ahi’i mêpa’ange kedong, pognga musti kumaroang, i aho karoanga bo mawalembo suru tanu wa’aho pogna.20pitu towmapong. Ê kaesana kumaroang i nêsa wene bo mate karêngan ahi’i mêpaio suru.21ê karuana hahi kumaroang i sia bo ahi’i mêpa’io suru. Kelewa’aho hahi ê ketêluna. 22kelewa’ahow lawasna, silawitu ahi’i i mêpa’io suru. Bo amahod, sa alam pahasa silatahula, wa’aho kahi mbene mate. 23nêndo maleng tumow, sa silatahula maleng tumow, sisei ê mamoali karoang i aho mbene ? Nde silawitu imêkaroangêm i sia.24i Yesus be silatahula : Komotahula ureng, ênde napa-apa’an komotahula ahi’i mangarti i kaol bo hahi imbahut i Ningumeled. 25sa totumu’ maleng tumow a tutud i tow imatem, totumu’ ahi’i mêkaroang sumata’menonow kele malaekat a sorga.26a sakum i maleng kinatowan i manga totumu imatem, awa ahi’i homotahula imaca i kitap i Musa, a sirita sêndi patohana, kelembisa nênu’ i mbehukua i Ningumêlêd besia : Siahu Ningumêlêd i Abraham, Ningumêlêd i Ishak bo Ningumêlêd i Yakub ? 27sia ahi’imoko Ningumêlêd i tow i mate, sumata’ Ningumêlêd i totumu menonow. Komotahula totu’u ureng !”.28êsatow mehailah io i Torat, ê nitumanga’ si Yesus bo mangatotumu’ Saduki mêtata’awan bo mahailah, awahêm si Yesus imehe sosowat ê têna a mangatotumu’ wa’aho, mahi we Sia bo totuma’an : “Lala’ut mbisa ê ni’itmo’ote’? 29i Yesus : “Lala’ut ê ni’itmo’ote awa’i : Tanga’an, ei tow i Israel, Ngêlêdtow Ningumeled i hita wa’aho êsa. 30Ihalêsange si Ngêledtrus, Ningumêlêd, karêngan i muhu-uhu natenu bo karêngan muhu-uhu kanalunas bo mauhu-uhu natêhnyu bo karêngan i mauhuhuh korowotanu. 31lala’ut karuana êwa’i : Ihalêsange kehelenu totumu’ kele batanganumio’. Alahêm lala’ut balina ê lebeête’ a ndua lala’ut wa’i32kua i aho mahailo io’i lala’ut be si Yesus : “Tênamio’, Tuang Guru, ulit mbehuaNu wa’aho awahêm Sia êsa bo awahêm ê mbalina kacoali si Sia. 33mahalês i Sia karengan i mauhu-uhu bo karengan i mauhu-uhu pangartian bo mauhu-uhu karowotan, bo hahi maheles i kahele totumu’ kele batanganio’ awahêm lebeête’ a pahasa darahes benanag bo darahes belusa.” 34Yesus milah, kelembisa kawahulu isosowat i aho totumu’, bo kumua Sia be silatahu sia : “Sihow ahi’i rekang a kaholano’an i Ningumêlêd ! “ Bo nande êsatow ange alam baranei tuma’an asiamange be Yesus.35a noras si Yesus masusui a mbale i Ningumêlêd, kumua Sia : kelembisa manga-mahailahio’ Torat do’na kumua awahêm si Mesias awahêm bata’ i Daud ? 36Daud io’ a mbeawid i Tutuh Lênas ihumua : si Ngêlêdtow ihumuam sa tuanku : umatuhêm a ndoro i karoalKu ahad mangakasehedNu iepa’Ku a mbawa’i na’eNu. 37Daud ange ihumua Sia tuang kelembisa do’na mamoali Sia bata;na kahi ? “mangatow ê têdo’o miniahatanga’ i Sia karêngan i tolimomod nate.38mbesasani-Na si Yesus ihumua : “mahatu -atuhange a manga-mahalahio’ i Torat ê maibog mahebe-be malatang juba katangan bo maibog mêwênirina pawasiri’in a pasar, 39maibog mêwêdatuh a tampa a mukamio’ a mbale pawaibadahan bo a tampa ormatênio’ a pêsaheian,40mêwênêpês i mbale i manga-janda, sedang si latahula mawa-pêbodoh i tow teka i sombayang ê manga-hatangan. Silatahula iahtotu’u mainjo tumiriwa i nu’kuman ê lebe tanêd.41si Yesus masa’ang a piti papowaladan bo masilih kelembisa tow tado’o masung doit a piti wa’aho. Tado’o totumu’ soha mapahetado’o. 42mahi nêsa janda lengei bo sumuang dua rimis, awa’aho êsa roit.43timiang-Nga manga murit-Na bo kumua be si latahula : “kumua Ahu be how, kaulitana janda lêngei êwa’i imehe lebetado’o ênde pahasa totumu’ ênimasuang doit apiti papowaladan. 44si latahula pahasa imehe a kalipa’ana, sumata’ janda êwa’i imehe a kaipitana, pahasa ê mbana be sia, awa’aho ê pahasa iwênonowna.”

Chapter 13

1si Yesus lumuai a mbale i Ningumêlêd, êsatow muritNa kumua we Sia : Tuang “Guru”, pilahên ime’em korowotan i aho manga watu bo kalo’oran i aho manga-gêdung ! 2si Yesus kumua we sia : “pilahênu nia’i, manga gedung bangun ? Alehem mande êsa mange mbatu mainjo iwaya uwao-wao ambatu walina, pahasa mainjo iwawawelet”.3si Yesus mêdatu-ratuh a mbao i ndengus Saitun, suma’a-a’ang i Ningumêlêd, si Petrus, si Yakobus, si Yohanes bo si Andreas mata’an êsa-êsa be Sia: 4“Ihuam behamitahula, sawa ni’aho ihamoali, asia ê têpaina, sa pahasa wa’aho ihoamat a kahawuama”5si Yesus tumo’tol kumua be silatahula : “mahiahamange sani’aha ahêm totumu’ mawaureng i homotahula ! 6mahi totumu’ tado’o karêngan mapake i ngalaKu bo kumua : Siahu Sia, bo silatahula mainjo mawaureng i tado’o tow.7sahomotahula mahatanga’ gonggow i pêrang suma manga-abar sakum pêrang, ma’am komotahula, likeke. Pahasa i aho musti ihamoali, sumata’ wa’aho awe kahawuana. 8bangsa mainjo tumod sumaru i mbongbo kaholano’an bangguang a mbaoitoba a morolesad, bo mainjo bana kale’oan. Pahasa i aho to’tolanwe’mio i pananggongon sumupah sonuan taleya.9komotahula wai, matu-atuh ! Komotahula mainjo iwowalad a nggohuta i nagarua bo komotahula mainjo pamakurên a ambale wa’imbadatan bo komotahula mainjo iwêsang’ang a ndior i monga-mohaimbahut bo mongo daja apa’an si Ahu, kelekasairian tanu silatahula. 10Kukua musti iwamunan isahai a pahasa bangsa.11sa homotahula kosen bo iehe, na’am komotahula matalo i masia musti ihua i homotahula, sumata’ kumuamange asia nihomba be homotahula a noras wa’ahomio’, nde ahi’i homotahula ê mohoda-hodait, sumata’ tutuh Lênas. 12tow pog mainjo mehe i pognga tanu paten, kelewa’aho hahi nêsa amang a mbata’na. Bo manga hedong mainjo mêlawah a matu’ana bo mainjo mêlimêd silatahula.13mainjo ihare’e i pahasa tow apa-apa’an i ngalanKu. Sumata’ totumu’ ê kumêtêr ahad a kasapêtan mainjo sia lowid.14mahawilah tapê tutus ahas tumotod a tampa ê tahi’i humi’it manga tapêmaca musti tumu’tul i aho yanasa manga totumu ê na Yudea musti hemotahoho a pêdungusan. 15ê na pakakabanwe’ a mbao i mbale na’am lumolos bo sumuang mindo wasi-wasia a mbalena, 16totumu’ ê nambondoi’we na’am sia maleung mindo i latanga.17mangamame ê mahali-ali suma ê mapanusu i kedong manusuwe’ a tepo wa’aho.18saniboho pahasa wa’oho na’am ihamoali a musung utin. 19a tepo wa’aho mainjo ihamoali pêdai’an kele i tawe’ mahasa behamoali tumo’tol a katare imbaoitoba, ahad ia’i talewe’bo ê tahi’i maliug ihamoali. 20samerot si Ngelêdtow ahi’i mawahopong i nêndona yanasa a pahasa mênonow alahem ê lowid, sumata’ tatawoi imangatow sinisir ê sinisir-Na, ei Ngêlêdtow i mawahopong i nêndona.21wa’aho ei totumu’ kumua behomotahula : Pilhên, ei Mesias bia’i suma : Pilahen, ei Mesias bibahê, na’am komotahula meman. 22mange mesias tondei bo manganabi toudei mainjo mêlêmbo bo silatahula marulid têtêpai bo manga-mahaunggaugan karêngan mata’ar. sahelero’na, mawaureng i mange totumu’pinameleng. 23komotahula ! Dali’-Kum bewanuna ihumua i pahasa wa’i behomotahula.24a tewo wa’aho, a mbehaleotêm ni aho ndara’i, êndo mainjo mêdêudêm bo bulan ahi’i sumulo. 25manga bintang mainjo a langit mêdalas rai, bo manga imbahut i langit mebangguang. 26tepo wa’aho totumu’ mainjo makawilah i mBata’ i totumu’ mahi a sakumen i manga hambur karêngan i pahasa koimbahutan-Na bo korunga’an-Na. 27a tepo wa’aho hehi Sia masiu mange malaekat-Na bo mawasêsên i manga totumu pinaweleng-Nga a nêpat du’u i mbaoitoba, tumo’tol a tepoh i mbao i toba mahad a têpoh i langit.28ajarên a pangandean i tud ara. Sa mange sisira mêdu’ul osa tumo’tol manisi, kailaha i homotahula, wahêm oras i mahêndo susutêm. 29hahi, sa homotahula mêlilah, i mango wa’aho ihomoali, kailahamio awahêm tepona susutêm, a mbabahanêm i mbonang.30wehow : Kaulitana pêkarênganan wa’i ahi’i ihalewet, satolowe’ pahasa wa’aho behamoali.31bo baoitoba ihalewet, sumata kodait-Ku mainjo ahi’i ihalewet. 32sakum êndo suma tepo wa’aho mande êsa tow ange alahêm, manga malaekat a sorga ahi’i, bo Bata’ kahi ahi’i bati’ kêmoho amang tuturu’ saniboho mahia-iaha.33bo mahia-iaho mange ! Apa’an ahi’i kailahan i homotahula sawa nêndona mahi. 34wa’aho mêkele kele êsatow i mahah, ê nimêpa’io i mbalena bo sumakêd i pawatawaêna a manga soriena, êsa-esa teka i tawoiêna, bo mêreta i mahiahe imbonang saniboho mahia-iaha.35i aho mahia – iahamange, apa’an hi’i hailohan i homotahula sawa ni’aho mahawale maleng, susutem mawêngi, suma basindo medaparapawe’, 36sasia mêtaliwe mahi na’am komotahula ko’amatana mêbo’o-o. 37mbehua-Hu be homotahula, ihua-Hu a pahasa tow : mahia-iaha mange !

Chapter 14

1wako’ paskah bo êndo wako’ Ratu Hi’i Kinabo’ manjo tumo’tol dua ngandowe’. Manga-imam kapala bo manga Beutêhan Torat mangilah dolan tanu tumiho’ bo lumimêd si Yesus karêngan powandei ta’pia, 2silatahula ihumia : Na’am a noras pêlo’oran, sani’aho na’am lemêmbo kawurosoan a tutud i ndengare.”3si Yesus a mBetania, a mbale i Simon sihusta, bo mêdatu-ratuh manganyan, mahi nêsa wene mape’a-we’ang êsa pot porsêlen sua-suangan solo narwatu tulen ê mahal mbaera. Beta’anamoho lehed i aho pot, beusahNgam nia’ho solo ambao i kohong i Yesus. 4totumu’ ê nimare’e bo ikumua a nesa wo êsa : “Tanu, asia pino’ula’an i a’i solo narwastu ? 5nia’i solo do’na gu’umên lebe a têlu ngatus dinar bo do’na do’na iehe a manga tolêngei “ osa si latahula moboro’ i aho mbene.6si Yesus ihumua : Ilingomoho sia. Nde-aho homotahula mawasusa i sia ? Itumawoiêm sia êsa tatawoi ê maulêng be-Ahu. 7mangatolêngei salalu bana mbehow, bo komotahula do’na tumulung silatahula, sa homotahula mapandung i’aho, sumata’ si-Ahu ahi’i mainjo salalu iwakearu-harua i homotahula. 8itumawoiêm asia ndo’na tinawoina. Batanga-Ku sinoloanum kele kasadiaan tanu kubuan iAhu. 9kumua be homotahula : Bisanamange Kukua owosahai a sêrêb i mbaoitoba, asia ni’i tinawoina mainjo hahi ihua tanu mangimun i sia.?10imohom si Yudas Iskariot, êsa’an a sangawulu’borua murit wa’aho, amanga-imam kapala karêngan manutu’ mehe si Yesus be silatahula.11imêkahi’ io’ tumanga’aho i aho bo silatahula irumandi mainjo mehe roit be sia. Ahadiaho eia mangilah kasêmpatan maulêng tanu mehe i Sia.12kaesana i nendo wako’ Roti ahi’i kinabo, anoras tow mêlusa domba paskah, manga murit i Yesus kumua we Sia : A lesad bisana mihaibog-Ngu ohoan i hamitahula sumadia i pêdekoman Paskah tanu si How ? 13Sia masiu i ndua murit-Na karêngan koyow : mohonêm a kota, biboho komotahula mêtauw bo êsa tow ê mape’a-we’ang tambayang sua-suangam ahe. Lasên sia. 14a mahawale ê suangêna : Koyow i tuangguru : bisana mbuni sunadia tanu si Ahu kanan a Paskah mekaru-harua, bo manga murit-Ku ?15ni’aho totumu’ tumuerue behomatahula êsa buni a mbao ê noang, êlêkêwem bo behasadiain. Biboho komotahula mawasadia i pêdekoman i Paskah tanu kita ! 16matang ni’aho ndua murit bo ilahusutoho a kota, belahilatahula kele ê mbehua i Yesus be silatahula. Osa silatahula mawasadia i Paskah.17mahi si Yesus makaru-harua bo sangawaulu’ bo rua murit wa’aho 18ndumatuh- oho silatahula wiboho bo karêpêt manganyan, si Yesus kumua : “Kumua Ahu be how kaulitana êsatow a tutud i homotahula mainjo mehe i Ahu, awa’aho Sia ê kuman bo si Ahu.” 19mêtape nate ilatahula bo mêngêsa-ngêsa kumua we sia : “Ahi’i siahu o ngêlêdtow ?”20Sia : “Totumu’ wa’aho awa’aho nêsa’an be homotahula ê sangawulu’ bo rua wa’i, si sia ê Lumosoh i roti a nêsa wiring bo si Ahu. 21i Totumu’ totu’u mainjo mahah ni’it bo ê mbewatih sakum si Sia, ta,sumata’ silakamio’ totumu’ mahatatawoi i mBata’ i totumu behe. ni’it mauleng ni’aho totumu’ ahi’i bewahawata’22a noras si Yesus bo manga murit-Na karêpêt manganyan, si Yesus mindo roti, mangelei kamang, menêri-nêri i aho osa meheiaho be silatahula bo kumua : “Indonêm, awa’im mbatangan-Ku.” 23Ihaomoho ni’aho mindo Sia kowêr, mangelei karuang osa mehe iaho be silatahula, bo pahasa silatahula iluku’ kowêr wa’aho. 24sia kumua we silatahula : êwa’im ndoha’ku, daha’i ndarandi, ê meusah tanu totumu’ tado’o. 25Ahu be homotahula : Kaulitana si Ahu alam luku’ i mbua’ i tud i nanggor kaholano’an i Ningumêlêd.”26oho silatahula i kahatarên dorayow, miloho silatahula a ndungus Saitun. 27si Yesus kumua be silatahula : “Pahasa homotahula maijo mêbangguang kawaheman. Apa-apa’an bana mbewatih : mainjo ahu mamel i nggembala bo wa’aho manga-domba mainjo mêtatared.28a malengêm Ahu itumow, mamanu Ahu we homotahula moho a ngGalilea.” 29i Petrus be Sia : “mandewe silatahula mêbangguang kawahemana, siahu ahi’i”30kua i Yesus besia : “Ihua Hu be how, kaulitana a nêndo i nia, i nia mbengimio’, a talawe’ ihumoho koko maharua, isumakalêm kow i Ahu mahatêlu ? 31karêngan ni’it nulit si Petrus kumua : “Mandewe’ ahu mate a niwakaru-harua-Nu, ahi’i ahu mainjo sumakal i How. Mangawalina hahi i humua kelewa’aho hahi.32iho’amatoho si Yesus teka manga murit-Na a nêsa lesad mahagalam Getsêmani. Kua i Yesus a manga murit-Na : “Dumatuhêm bia’i, samantara ahu sumombayang. 33Sia mali si Petrus, si Yakobus bo si Yohanes karua-Na. Matalamio’ Sio bo behêleh, 34Kua-Na besilatahula : “Ate-Hu ni’itio’ mahados, kahêlaman kelemio matew. Sumondo’ io’bia’i bo mahio-iahamange.35Sia hisit, sumalikokol a toba bo sumombayang saniboho, sahele do’na, oras wa’aho iwawaleot be-Sia. 36: “O Abba, o Amang, alahêm ê tahi’i ro’na be how, indonai nia’i kowêr be-Ahu, sumata’ na’am asia ê pandung-Ku asia ê pandung-Ku, sumata’ asia ê papandungên-Nu !”.37iaho malengai Sia, bo moho amat silatêlu mêbo-o’o. Bo sia kumua be si Petrus : “Simon, awahow mêbo-o’o ? Awa how ahi’i mahabaya mahia-iaha êsa ng oras ? 38bo sumombayangange saniboho homotahula ahi’i ihaekat a pangepe’an, tutuh totu’u mohi’it sumata’ kêtêd kawel,” 39Sia malêng moho bo sumombayang ê wa’ahomio’.40a niha-aleng-Ngamai, ko’amatan-Na silatahula mebo-o’o, apa’an bêlên i latahula tanêdêm bo silatahula ahi’i mahailah asia nisowat il latahula be Sia. 41i aho malengei Sia a katêluna bo kumua be silatahula : “Mo’om ia’i talewe’ bo lumêmêtêm. Lêkêwêm. Orasna imahim, pilahên, Bata’ i totumu’ behe a manga-kama i manga maharo.42mayom kita moho. Sia ê mowaled i Ahu susutêm.”43si Yesus, lumuaira si Yudas, êsa’an a sangawulu’bo rua murit wa’aho, bo ilalasna sangawalas totumu’ anape’a-we’ang kobit bo powakur, bewasiu i manga imam kapala, beutêhan a Torat bo matu-matua. 44ê nimowalad i Sia ihumuam ia’i têpai be silatahula : “Totumu’ ê timuanku, si Sia ni’aho, tiho’onêm Sia osa balin karua i kawi’an. 45ihaho’amatuamoho wiboho tilahom sia imuna sumusut si Yesus osa kumua : “Tuang Guru,” osa tumiwu’ i Sia. 46silatahula itumoka’ si Yesus bo tumiho’ i Sia.47besilatahula bana ê mbiboho ilumolo i simalana, osa itatasna a nata i imam besar ahad behaêpas talingana. 48i Yesus be silatahula : “Kuanumange Ahu tapênahow, yanasa meki homotahula teka kobit bo powakur tumiho’ i Ahu ? 49susud i nêndo Ahu a tutud i homotahula masusui a mBale i Ningumêlêd, bo komotahula ahi’i tumiho’ i Ahu. Sumata’ musti iwawalêkêw ê mbewatih a Kaol. 50pahasa wa’aho murit imêpaio’ bo mêlolah.51nêsa taletumow, ê natepo wa’aho bati’ malatang sangawêlad ndo’ho lenên tanu ihumolod a mbatangana, mahalas be Sia. Silatahula mapandung tumiho’ i sia, 52sia i mawalêpot i ndohona bo osa malolah kumêda-hêda’ai.53iaho si Yesus pine’ang suma’ang i mBalian Bako’. Osa pahasa balian kapal, matu-matu’a bo beutêan a Torat isumêsen biboho. 54si Petrus a ndekang mahalas be Sia, ahad a suang i lesad i Balian Bak,’ bo biboho sia dumatuh a tutud i manga bowirang osa moneang atai mbaha.55balian kapala, mahad pahasa mahisa’ i Agama mapangilah kasairian tanu si Yesus saniboho Sia do’na u’kumên paten, sumata’ silatahula ahi’i imahaere. 56mange totumu’ mapakua kasairian towo sakum si Sia, sumata pahasa wa’aho mbesairi ahi’i mapêtêna’an nêsa wo êsa.57tatahula tow sumairi lumawah i Sia karêngan i kohatam tondei ê wa’i : 58itumanga’am nia’i totumu’ ihumua : si Ahu mainjo mawawelet i mBale Bayo titukid i kama i totumu’ êwa’i bo a têlu ngando tumod Ahu walina, ê tahi’i tinulid i totumu.’ 59ia’i hahi besairi i latahula ahi’i mapêtênaan ê nesa wo êsa.60Balian Bako tumod a tutud i pahisa’an bo tuma’an be si Yesus, Kuana : “Awa How ahi’i mehe sowat a manga-behatom i mangasairi wa’i sakum sihow ? 61Sia imêtêwoho bo ahi’. Isumowat wasi-wasia. Balian Bako’ wa’aho maleng tuma’an be Sia, kuana : “Awa How si Mesias, bata’i Eni’it “Parayowên ?” 62i Yesus : “Si Ahu Sia, bo komotahula mainjo makowilah Bata’ i Totumu’ dumatuh a ndo’o i kamoal ê mahaimbahut bo mahi a tutud i kahambur a langit.”63mBalian Bako’ wa’aho dumênet i latanga bo kumua : “Tanu asiawe’ kita pêrêlu sairiwe’?64imahatanga’ am i ndoros-na be Ningumêlêd. Kelembisa nanutêhnu ?” osa karêngan i pinahinjoan silatahula itumêpu’, awahêm Sia musti u’kumên paten. 65tumo’tolêm tatahula tow makêlad i Sia karengan kumua we Sia : “Ei nabi, êpe’an i hua ! Osa hahi manga bowirang momakur i Sia.66wa’aho si Petrus a ndalêmwê, a lesad. Osa mahi nvsatow bene ata i mBalian Bako’, 67akawailahoho iaho mben’e si Petrus mane-neang, sia itu motong i tokia’na bo kumua : “Si how hahi salalu iwakaru-harua i Yesus, tow i Nazaret wa’aho. 68sia isumakal sia isia bo kuana : “Ahi’i ahu mahalilah bo ahi’i mangarti asia panutu’unu. Osa sia moho a lihos a ndior (bo ihumohohêm ko’ko).69a noras ni’aho nata wene maleng melilah si Petrus, kumua hahi sia, a mangatotumu’ ê mbiboho : “Totumu’ wa’i awahêm êsa’an totumu’ i latahula”.70‘ si Petrus maleng kahi i sumokal. Ahi’i êto’ luruala manga totumu’ ê mbiboho kumua hahi be si Petrus : “sihow wa’i totu’u êsa’an be silatahula, osahahi how tow ingGalilea,71tumo’tol si Petrus dumoros bo masupa : “Ahi’i ahu mahahilola i totumu’ê panotonoton i homotahula wa’i ! 72a noras i aho ihumohohêm ko’ko a karuana. Yansa si Petrus mahaimun, awahêm si Yesus ihumohoh makarua si how isumakalêm i Ahu mahatelu. Osa sia i mêkae’em sêsêndu’an.

Chapter 15

1we’mio’ manga imam kapala karua i manga matu’a bo manga utê-utêhan a Torat bo pahasa Mahisa’ i nagama imatalian imahinjoanêm. Silatahula tumorunggu si Yesus osa mahi i Sia bo mowalad i Sia be si Pilatus. 2Pilatus tuma’ru be Sia : “Awa Si how ê ndaja i tow Yahudi ?” Sowat i Yesus : “Sihow-io’nihumua” 3manga imam kapala kumua totudu tado’o be Sia.4Pilatus maleng tuma’an be Sia, kuana : “Awaho ahi’i sumowat ? Pilahem ime’em katado’ona kohatam i latahula we how ! “ 5si Yesus alanemoho hahi isumowat, ahad si Pilatus imaerang.6kanaraman mawebêpot êsatow beu’kum a tebe i aho nêndo wako’, lumas a pangeleiên i tow tado’o. 7a tepowa’aho bana nesa tow makiangalan Barabas toru-torung gimgêu ai teka tahula tow tapalawaha balina. Silatahula imêliwêdêm a pinelawaham. 8mangahi tow tado’o bo mangelei saniboho kanaraman wa’aho ki’itan kahi.9Pilatus sumowat silatahula bo tuma’an : ‘Awa komotahula maibog samiboho bebasênku nia’i ndaja i tow Yahudi ? 10ku’lahan, awahêm mangaimaruru kapala imowaladêm, si Yesus apa’an kanat. 11imam kapala isumusub i tow tado’o mangelei samiaho si Barabasêm ê mbebasen tanu silatahula.12Pilatus maharawe’kahi sumowat bo tuma’an be silatahula : “sahelewa’aho, asia ê tulidênku a totumu ê kua i homotahula daja i tow Yahudi? “ 13silatahula maleng tumerewa’, kua i latahula : “Ihalawat Sia!”14si Pilatus kumua we silatahula : “sumata’ kata’pia’an asia ê tinawoi-Na ? “sumata silata ni’it mo’arid tumerewa, : “Ihalawat Sia!”. 15apa’an si Pilatus maibog mawawêdê i nate i aho tow tado’o, belêpotua si Barabas tanu silatahula. Sumata’ si Yesus pinosambêtna osa behena tanu kalawaên.16manga sururaho mali si Yesus sumuang a nggulang, awa’aho bale pawahisa’an, bo maniang i pahasa sanganalas sumêsên. 17Silatahula imawalatang juba limba be Sia, imayam êsa balalugi patoh bo imao a ambae i kohong-Nga. 18i aho silatahula tumo’tol moniri’ i Sia, kua ilatahula i “ sisiri’, ei daja i tow Yahudi!”19imakur i kohong-Nga bo aog, bo ihumêlâd i Sia bo isumalimbulu moniri’ i Sia. 20Ihaworuoho nimonero-nero’ i Sia silatahula ilumoput i aho jubalimba be Sia bo hahi mawawêlatang be Sia. Ahadiaho si Yesus binali a luar tanu ihalawat. 21Atepo wa’aho lumeotai esa tow mahangalan Simon, tow i Kirene, amang i Alaxander bo si Rupus, ê nakota osa mahime’mio’, bo totumu’ wa’aho belêse’ maluna i kalawait i Yesus.22mali si Yesus a lesad i duhi. 23silatahula mehe anggor kinerumuan mur be Sia, sumata Sia itumulud. 24silatahula kuma i latang-Nga karengan malotiaho tumatu i beteng i nêsa wo êsa.25tumiting i siow Sia halawat. 26sanane nde’aho Sia mbeukum behua ap pawatih ê mbehaêpa’ biboho: “Daja i tow Yahudi” 27wo Sia behalawat dua totahow, êsa tow a ndoro i kanoal-Na bo êsa tow a ndoro’i kolodi-Na. 28Kelewa’ahom imalêkêwêm nas i kaol ê mahaênu’ : Sia mainjo ihatebe a tulud i mangatotumu seliba”.29matalibai biboho mapêdoros i Sia, bo karêngan mohese-hese i kohong kumua silatahula : “Ei si how ê mapandung mawawêru’ i mbale lenas bo mapandung maleng mawatod a têlu ngando, 30Lumolosên binana a kalawat bo iwawa-wia mbatangan-Nu!”31hahi manga imam kapala makarua wo utê-utêhan i Torat monero-nero’ i Sia a tutud i latahulamio’ bo silatahula mapakua : “tow walina bewawa-wia Na, sumata’ batang-Na mio’ahi’i Sia mahabaya mawa-wia. 32si Mesias, Daja i Israel wa’aho, lumolosai wiboho a kalawat, saniboho pêlilahêm i hita bo emanêm, “Osahahi dua tow ê karuruna kinalawat irumoros kahi i Sia.33Tumiting a sangawulu’ bo rua karêndêman ilumohow isumapuat a sakumên i lesad wa’aho bo imenet ahad tumi’ting i têl. 34a tumiting i têlu tumiwa si Yesus karêngan nêrua’ mo’arid : “Eloi, Eloi, Lama Sabaktani ?” ê maha arti : NingumêlêdKu, NingumêlêdKu, nde’aho how mepa’io i’aho? 35i aho, tatahulatow tumotod biboho kumua : PilahNingumêlêdKu, m, si Sia itumiang si Elia.36mahi ê nêsatow teka bungang karang, lumosoh i aho a nanggor mangilu osa isue’na a sanga londolan naog bo mawaluku’ si Yesus osa kumua: “maulênga aondo’on i hita bo milash awa si Elia mahi tanu mawalolos i Sia” 37tumiwa’ si Yesus karengan inenu’ bewakalea bo mowalad i kanaluna. 38iaho kêndir i mbale Lenas behawarua a mbao mahad a ndalêm.39kapala i sangawalas tumotod masa’angan bo si Sia melilah kawate-wateNa kelewa’aho, ihumuam sia : “Ulit, wa’i totumu’ awahêm Bata’ i Ningumêlêd !. 40hahi mbene ê mindekang sa milah, besilatahula kele si Maria Magdalena, si Maria ninang i Yakobus muda bo si Yoses, teka si Salome. 41silatahula imalalasêm si Yesus bo i sumali i Sia a tepo Sia angGalilea. Bo bana hahi wiboho tado’o mbene walina ê niwahim a Yerusalem makaru-harua bo si Yesus.42wa’aho êndo tumo’tolêm dumendêm, bo a nêndo i aho awahêm êndo paasai-sadia’nêm, awa’aho êndo sumuatow i Sabat. 43kawalian si yusuf touri arimatea, êsa anggota i ngGohuta bako’ ê niwawêlit, ê manondo-nondo’ kahi i kaholano’an i Ningumêlêd imara-waranei i suma’ang si Pilatus bo mangelei i mbanke i Yesus. 44Pilatus imaerang a tumanga’oho awahêm si Yesus imatem. Yanasa tumiang sia i kapala i sangawalas bo tuma’an besia awa totu’u si Yesus imatem.45kinatanga’anam mbeterang i kapala i sangawalas, bewonge’ ena imehe i aho mbangke i Yesus be si Yusuf. 46Yusuf kahi itumêlês doho Lenên, ahad i aho mawololos sia i mbongke i Yesus a kalawat bo sumawut bo doho’lenên wa’aho. Osa sia melet i sia a kubur ê mbehokod a ndungus batu. Ahad i aho bewolilidna êsa watu a mba’ba i mbonang i aho kubur. 47Maria Magdalena bo si Maria ninang i Yoses imilah bisana mbineletan si Yesus.

Chapter 16

1norasi Sabat si Maria iang i Yakobus, teka si Salome i tumeles nanamur pe’angên a kubur bo sumolo si Yesus. 2a nêndo kaêsana duminggu wa’aho, a nilumuaiêm nêndo, moho silatahula a kubur.3silatahula a nêsa wo êsa : “Sisei mawawolig i aho mbatu a mba’ba i kubur tanu hita! “ 4sumusut oho, silata milah, belilahem, batu ê totu’u wako’io wa’aho behawoliligem.5silatahula sumuang a kubur bo milah silatahula esatow taletumow malatang juba wudo’ tumatuh-ratuh a ndoro’ i karoal. Silatahula hahi imeknubo’io, 6totumu’ taletumusur kumua we silatahula : “Na’matalo! Komotahula mangilah si Yesus tou i Nazaret, wa’aho ê mbehalawat. Malengêm Sia itumouw. Aram Sia wia’i. Pilahêm! Silatahula i melet i Sia wia’i. 7ia’italewe’ malengêm, ihuamange a manga muritNa bo be si Petrus : Sia imamu nam be homotahula moho a ngGalilea, biboho komotahulamahawilah i Sia, kele i mbehua-Nam be homotahula.”8silatahula lumuai bo maholah mêpa’io’ iaho kubur, apa’an kêleh bo mahataloan isumekubêm silatahula. Ahi’i wasi-wasia be siseiange tatawari matalo. Besi Petrus bo a mangaharuana kinopong i latahula ni’aho pahasa hoyow. Ahadiaho si Yesus-io’ karêngan toloh i manga muritNa monahai i’aho turuo’tol a luaian i nêndo ahad a tia’an i nêndo wa’aho e sasahai’ lênas bo ahi’ katutusan sakuru kawia’an têlas wa’aho.9si Yesus malengêm i tumow, basindowe’ a nêndo kaêsana duminggu i aho, pahamunan Sia imawaturu’ i mbatanganNa besi Maria Magdalen. Besia si Yesus mohasa imeles i pitu setang. 10nia’ho mbene mahaw imosahai-iaho be silatahula ê mêlêtêk mawalalas si Yesus, bo ê atepo wa’aho makabungwe’i mapêkae’ 11a silatahula a mahatanga’oho awahem si Yesus itumowêm bo pinêlilahem ilatahula, ahi’i silatahula weruan.12Sia mawaturu i mbatangan a pael balina a nduatow a tutud i latahula, a noras silemdua a patutulan lumuai a kota. 13silatahula sumomba’i bo mangua i aho a manga harua walina, sumata’ sedang mbesilatahula wa’aho manga-harua ahi’i meman.14mawaturu’ Sia i mbatangan a sangawulu’ bo êsa totumu’ wa’aho a noras silatahula mangayaroe’ bo Sia isumero tahi’i meman i nate ilatahula apa-apa’an silatahula ahi’i meman i mangatotumu’ ê nimêlilahêm i Sia ahodêm maleng tinowan-Na. 15sia kumua be silatahula : “mahahem a sêrêb i mbasiotoba, iwongahai kukua a pahasa mênonour. 16ê maheman bo binaptis mainjo iwawawia, suamta sisei ê tahi’i maheman mainjo torunggum.17têpai êwa’i mainjo karuru i manga totumu’ maheman : silatahula mêwêmelai i manga setang ni’ta ngala-Ku, silatahula mainjo mawakodait a manga bahasa taleya we silatahula, 18mainjo tumaka’ i nulahbo wandewe silatahula luku’ diara mahawate, ahi’i silatahula masiloka, silatahula mainjo mao i kamatow pahadosan, bo totumu’ wa’aho mênyaman.19aho si Tuhan Yesus imohodait kelewa’aho be silatahula, behatangêm Sia miloho a sorga, osa dumatuh a ndoro’ikanoal i Ningumêlêd. 20hahi imoho monahaai i Kukua a pahasa du’u bo si Ngêlêdtow karua matawoi bo mawaête’iaho Kukua teka manga tepai iwalalasna.

Luke

Chapter 1

1ê monunga, tado’o tow imongika’ tumutul a nabar asia niboho imamoali a pinalakadan hita, 2bêhua ilatahula be hita animamuna mainjo sairimbelen be seleweir Firman. 3solusu ianku pahasa asia imamoali bo mauleng a pinolaian-Na bo tepu’uiku iwatih apowatih’an teka ulum tanu sihow. 4kalaihannu pahasa bêwaturu bêhow ulit.5têpo Herodes, daja Yudêa, esa tow imam mahangalan Zakaria a sangalulut Abia towasebuna hahi, ilumolos a suru Harun, ngalanna Elisabet. 6ulit a soangen Ningumeled, bo me’nonow maki’it apahasa perêta bo bêtantu i Tuhan bo alahem da’i. 7ahem bata’ awahem si Elisabêt pesel bo silandua dakêt matuam’mio.8an’endo mahi giliran asongalulut’na Zakaria tumulud i tawo’ein-na kele imam a dior i Tuhan. 9beloterêi kele mbisa kabiasa’an tanu sisêi tumawoi imam, sisia bêhaturu tanu sumuang amBalê bayo bo numaang i ukupan biboho. 10waaho pahasa jamaat isumesên aluar bo sumombayang, a o’ras waaho endo numang i ukupan.11i mawawilah bê si Zakaria esa malaêkat Tuhan i tumod a beta kano’al mêzba pawana’nagan i ukupan. 12pahasa wa’aho sia makombo’ bo matalo’ 13malaêkat wa’aho kumua bêsia, “Na’am matalo Zakaria, awahem simbayang’ngu bewongê’êm, bo Elisabet tow sebu’nu mahawata bo mahawata’ kêdong tuama iwengalan-nu sia Yohanes.14how kahi niit mekahi, yanasa tado’o hahi tow mekahi katowan-na wa’aho. 15sia mahi bako andior iNingumêlêd, bo ahii sia maleku anggor bo powelenku’un ketêh bo sia kahi mauhu-hum tuthn lenas tumo’tol a ka’ariman ninanga,16mahi tumulid tado’o tow Israel sumaliku’ bê si Tuhan Ningumeled ilatahula. 17Sia lumakad i mamuna si Tuhan a suang tutuh bo ka’wasa Elia tanu tumu. Lid atê manga amang sumaliku’ a manga bata’na be manga atê tow malawah a uteh manga tow ulit, bo kêlêaho sumadia tanu si Tuhan esa jama’at tena tanu sia.18kua Zakaria a malaêkat aho : “Kêlêmbisa kailahaiku sa wa’aho pahasa mamoali ? Ndê siahu matuam bo talêsebu niitem matu’a. 19malaêkat wa’aho bê sia : siahu Gabriel soselewir Ningumeled wi’ai ahu bêwasiu mahi mêhê abar mauleng behow. 20how maindo wo’wo ahii êrê manunu ahad nendo pahasa wa’i ihamoali ndê ahii êman ambêhua hu ihata’ra kaulitanNa an êndoNa.21wa’aho tado’o tow manondo-non do si Zakaria. Silatahula i mêrang awahem eto io sia asuang mBalê ba’yo. 22têpo sia lumua’i ahii êrê manu’nu wa’aho pinangartian ilatahul, awahem sia bana mêhê tepai be silatahula, apa-apaan sia mewowo. 23endo gilira’na matugas a mBalê i Tuhan, sia malêng ambalê.24eto, si Elisabet karoang-nga mahali ali, bo kaeto lima ngaulan ahii tumuru i mbatangan kuaNa : 25esa tinulid i Tuhan tanu siahu, bo ia’italêwê sia matenaan kumusu pahasa sêro bêahu.26bulan ka’enem Ningumeled masiu malaekat Gabriel moho a esa hota a Galilea bêngalan Nazaret, 27nesa mangala’un mekahabog’an bo mahangalan si Yusuf a suru i Daud, ngalan mangalaun wa’aho si Maria. 28Malaêkat wa’aho sumuang ambalê i Maria, sia mohodait, “siri, kohomba i Tuhan mahales be how”. 29mekombo’ tumanga kodait wa’aho osa ana’tena lumembo ta’an wasia nar’ti siri wa’aho.30i malaêkat bê sia : hêi Maria na’an talo, awahem how mahaêre bêlês kohomba a sa soangon Ningumeled. 31how mahali-ali, bo mahawata’ esa hêdong tua’ma bo ingalannu sia, Yesus. 32Sia mamoali bako, wapakua Bata’i Ningumeled kohomba bê Sia a pakolano’an Daud, a nawoiNa, 33Sia mamo’ali daja a sinuru’an Yakob ahad kaeto-etona bo kaholanoanNa ahii mahawu-hawu.34Maria a malaêkat : kêlêmbisa pahasa wa’aho ihamoali, awahem ahu alawê bana karoang? 35imalaêkat : Tu’tuh Lênas ilo’los amba’onu bo imbahut Ningumêled s kaumbungan sumapu’at ihiw, kawayu kêdong iwaha-wata’nu wa’aho ihua Lênas, Bata i Ningumêled.36ulit’io Elisabet bata ipogngu wa’aho, si Sia samantara mahali-ali esa kedong tuama a têpo sia matu’am bo wai ilumapongem enem ngaulan tanu sisia e wapakua wa’aho pesel. 37tanu Ningumeled ahem tahii ihamo’ali, 38Maria : “ulit’na wai ahu sosiu i Tuhan ; ihamo’ali bê’ahu kukuaNu sa malaekat iyai mepa io isia.39ngando si Maria, tilaho i lumapong lumas i dungusan a kota Yehuda. 40sia sumuang a bali Zakaria, sa’sumiri bê si Elisabet. 41i Elisabet siri i Maria, bolot a tian Elisabet motandu-tandu karua sapuaten i Tutuh Lênas.42sia sumuang “kamang bako bêhow a nepang pahasa wênê bo kamang i bua i kawênêanu. 43ndo’o ahu wei ahad inang Tuhanku mahi mogamat i ahu? 44ulit’na siri’nu hoamat a talingahu, bolot asuang i kawênêanu motanduh sa mekahi-hahi. 45mekahi’io sia, a nêman ndê asia bêhua i Tuhan bê sia, bê hamoali.46kua Maria : “kanalu’hu monunga si Tuhan, 47atêhu mekahi ndê Ningumêlêd, kawiaku.48Ndê si sia niminum kalengêian sosiuNa ulit’io wolai i nia pahasa suru mahi kumua bê ahu maenow. 49Nde e’ moimbahut i tumawoi mangapinatuli-tulid bako bê ahu ngalanNa wana lenas.50belesNa a kasuru-suru bo totumu talo bê sia. 51Sia mahimun i kawasaNa teka tinulid ikamaNa, bo mapatarê manga totumu e matatang atêna,52kumumeng itotumu e imbahut a jaba’na bo mawateang tow lengei. 53pahasa mauleng a totumu le’o bo masiu tow siha moho a kama hosong.54nitumulung Israel, sosiuna, karengan sia mimun belesNa, 55e dandiNa, a mawohita bê si Abraham bo suruna kaeto-eto.56si Maria isumondo kaeto telungaulan makaru-karua bo si Elisabet osa maleng ambalêna. 57malekew bulan i Elisabet, tanu mahawata esa hedong tuama. 58i karo’ong bo manga pog’nga tumanga, awahem di Tuhan itumuru mbelesna e kêlê bako bê sia, mekahi-kahi silatahula karua i sia.59mangahi silatahula a nendo kawaluna tanu sumunat a kêdong wa’aho, bo ingalan ilatahula sia Zakharia, pekêlêan ngalan i namanga. 60Sumata’ i nangnga kumua : “na’am ingalan sia Yohanes” 61ilatahula bê sia : ahem a’nepang papoganu e ngalan kêlêwa’aho?62Osa silatahula mêhê tepai a namangnga tanu tuma’an ngalan asia uêhênu a kêfong wa’aho. 63ia mangêlêi batu powatihuhan, tanu patihan osa i watihna ngalana si Yohanes bo pahasa silatahula i merang.64atêpo wa’aho mio, iha’uha semu’na bo halepot dila’na osa sia dumayow i Ningumeled. 65pahasa totumu imututun a mahasilina imatalo, bo pahasa imamoali wa’aho i maindo bua i sirita bêhasereb maharungus Yudea. 66pahasa totumu, e nitumanga’ meta’a tuan a natêna “malindo wasia kêdong wa’aho amahahad?67Zakharia, amang’nga, mauhihi i Tutuh Lenas, osa manu’wuat, kuana: 68bê si Tuhan, Ningumêlêd Israel, awahem Sia i mo’gamat aja’maatna bo mêhê palusan tanu silatahula.69i mawatow esa sepak tanu kaenowan ihita a sinuruan Daud sosiuNa wa’aho. 70ikukuaNa atêpo a talêwê asakum semud a mangakaru’ruNa, e Lanas. 71kasena bê hita, bo akama pahasa totumu e marê’ê i hita.72mawaturu belesNa, anawo ihita, bo mangimun kahi i dandi’Na e lenas. 73supa e bêhuaNa, bêsi Abraham, amang nawo i hita, awahem Sia kumombo i hita. 74hita, halepot a ka’ma kasêhê ; do’na sumelewir be Sia ahii matalo. 75kalenasa bo kaulitan andiorNa a kaeto-eto inumur i hita.76si how, batahu, mahi to’ton karu’ru i Ningumeled amata’tang nde how i wasiu a’muna i Tuhan mirang idalan tanu si Sia. 77mapa’kua anjamaatNa, a pangartian mahi kawia’an ê bêsanê apaha’pungan manga’oro ilatahula.78kamang bo beles iNingumeled bê hita, bo kêlê’endo imbasindo mogamat ihita a kaumbungan. 79sumulo bê silatahula a karendeman bo asuang patean, tanu apetulungan na’e ihita, a dalan sononoi enow.80kedong wa’aho marohang mawako bo lebe dowot tutuh’na. Bo sia maha’ando a tolandus ahad anendo sia miit mawa’turu ibatangan a Israel.

Chapter 2

1wa’aho si Kaisar Agustus i lumuai esa perēnta masiu pahasa totumu i daptar, pahasa to tumu amba’o toba. 2pinolai’an madaptar a tēpo kinerius wali do’ong i Siria. 3moho pahasa totumu madaptar ibatangan wo esa.4hahi si Yusuf a’kotanamio a kota Nazaret a Galilea, a Yudea, a kota Daud e ngalana Betlehem, apa’an sia dali pamalēan a’ lolosan suru Daud. 5iharua bo si Maria, bobet na idaptar e samantara mahali-ali.6silatahula biboho, ihoamat e nendo so Maria mahawata. 7sia mahawa’ta esa hedong tua’ma, bata’na matua, osa sinawut’na i loyor bo binelet’na asuang indalid, nde’ ahem tampa beawitan tanu silatahula.8wa’aho bana manga pomiagen masondo a tolandus mahiaha a sanga wa’anan biagen ilatahula anoras bengo. 9hapui esa tow malaēkat i Tuhan mawaturu imbatangan asu’sut ilatahula bo konungaan i Tuhan sula isuwawut silatahula bo silatahula imatalo’mio.10kua imalaekat wa’aho besilatahula : “na’am matalo’, nde siahu mahi mēang abar mauleng tanu homotahula, abar iwekahi’io ‘ pahasa tatumu. 11inia itumow kowia’an tanu komotahula, a wa’aho si Tialo, Tuhan. 12tepai’na : “komotahula mahi meta’uw esa kedong sinawut iloyor bo binēlēt asuang dalid.13ahi’i hapui malaekat waaho, iwahalas tado’o malaekat balina, e medayow i Ningumêlêd silatahula kumua : 14tanu Ningumêlêd a tampa a matatang, bo sononoi enow bao’toba a nepang i totumu e metenaan bê Sia.15Ahadem malaekat wa’aho mepa’angê silatahula bo matang a’sorga, mapomia iaho. Ihumua, anesa tow bo am balina “ayom hita mohu a Betlehem tanu milah asia e bêhamoali bibongê, kêlê bê hua i Tuhan bê hita”. 16Osa silatahula matiro-tiro matang bo meta’uw si Maria bo si Yusuf bo kêdong wa’aho e samantara binêlêtasuang dalid.17atêpo silatahula bêlah’nga silatahula mahata’u asia e bêhua bê silatahula asakum kedong wa’aho. 18pahasa totumu i mahatange i mêrang asakum asia bêwapakua i manga pomia’gen wa’aho bêsilatahula. 19si Maria asakum pahasa wa’aho pinapendam asuang ana’tena bo pasili-siliheno. 20pomiagen wa’aho imalêng a osa dumayow bo monunga i Ningumêlêd ndê pahasa atinanga bo belilah ilatahula, i metu’ kêlê e bêhua i malaekat.21atêpo malekew walungando, ahiitoro sia sunaten Sia bêwengalan Yesus, waaho ngalan bêtoto Malaekat ngalan a’ tabe sia a’suang tian i mama-Na.22atêpo malekew endo bayo’ari, ihiita a u’kum Torat Musa, silatahula mêang i Sia a Yerusalem tanu itaro-Na bêsi Tuhan. 23bêwatih asuang u’kum Tuhan, “Pahasa manga hedong tuama matu’a ahi’itare bayo’an tanu Ningumêlêd”. 24tanu mowalad powalad, ihiit asia be’hua asuang u’kum Tuhan, wa’aho esa par mêlêpad tekukur suma duahedonga imêlêpad merpati.25Yerusalem esa tow bêwengalan Simeon, sia esatow ulit bo eman masondo-sondo kalowidan tanu Israel, tutuh lenas ambaona, 26Tutuh Ningumêlêd bêha turu be sia ahii mate sa awe sia imilah Msias e bêrandi i Tuhan.27mahi a Balê Ningumêlêd sakum Tutuh Lenas Atêpo tialo, Bata waaho pêangen sumuang i matua-Na tuliden be Sia, asia e bêtantu i u’kum Torat. 28kedong wa’aho, tahuan-Na iwahalas modayow Ningumêlêd, kua’na: 29Tuhan, iwaya yoho sosiu-Nu wai moko a’suang sononoi enow, kêlê a kukua- Nu.30nde beleku imilahem kalowidan bê How. 31le- How kawia’an tanu apahasa tow, 32e imamoali, bēhatara tanu manga tow walina, bo maindo konunga’an tanu umat-Na, Israel.33amang bo inag-Nga inang-Nga i mērang’io pahasa asia e bēhua-Na. 34Simeon maberkati silatahula bo bēhua bēsi Maria, inang Kēdong wa’aho, “Ulit’io Kedong wai tinantu tanu mawatia suma mawatow tado’o totumu Israel, si Sia mamoali te’pai mawalembo ēpesasa’ ruan. 35esa pedang mahi lepad kanaluu’mio, ibohom hamoali tara uteh atē tado’otow.36bana si Hana esa nabi bēnē bata Fanuel a suku Asyer sia niitem mio matua. Pitungataun sia mekaroang iwakarua i karoanga. 37sia imebalum, umura walungawulu bo epat ngetaum. Ahii mahasa lumolahai Balē Ningumēlēd endo wengi mahibadah mpuasa bo masombayang. 38atēpo wa’aho wē i ahi sia be boho bo dumayow a Ningumēlēd bo mokodait sakun Kēdong wa’aho apahasa tow e masondo lepo’an tanu Yerusalem.39ahadem bē’hao pahasa tinulid kumiit le’kum Tuhan, silatahula malēng a kota Nazaret a Galilea. 40waaho mawako bo maindo dowot, mawuling kawandeian bo beles kohomba i Ningumeled bana bēsia.41taun matua i Yesus moho a Yêrusalem tanu marayakan Paskah. 42numura sangawulu borua ngataun silatahula moho a Yerusalem. 43nendo waaho silatahula lumapang malēng, si Yesus bēhapa’angē a Yerusalem ahi’i konaita’uan matua-Na. 44ilatahula Sia iwahalas sangalapang bo silatahula, sangandom belapangan pangilahen Sia anepang mangawog bo akarua ilatahula,45bēwetauw Sia silatahula mebalēng a Yerusalem mangilah i Sia. 46ngando Sia iwetauw ilatahula asuang Bait Ningumēlēd, Sia dumatuh atutud i alim ulama, osa matanga bo sumaliku mata’an bēsilatahula. 47pahasa totumu matanga i Sia, mahērang’ io a kawandeian-Na masowat pahasa iyēhē bē Sia.48matua-Na be’Sia, mahanga’ngamangē silatahula, osa kodait ina-Nga be Sia, “Dē, ndēaho How tumulid kēlēwai bēhmitahula ? Amang-Nga bo siahu likoko mangilah i How” 49bē silatahula “ ndēaho komotahula mangilah Iahu ? Bo ahii kailahan homotahula, awahem Ahu hiitoro bana asuang batē Namang-Ku? 50ahii pangartian asia behodait-Na bē silatahula.51medoro matang a Nazaret, bo Sia mēnet tumow pahiahaan ilatahula, pahasa waaho iepa ina-Nga andalem inate. 52si Yesus marohang mawako bo marohang bako kawandeian-Na bo lēbē ihales i Ningumêlêd bo totumu.

Chapter 3

1ata’un hasangawulu bolina apamarêta’an kaisar Tiberius, atêpo Pontius Pilatus maindo walondo’ong Yudea bo Herodes daja sakumen Galilea, Filipus pog’nga daja sakumên iturea bo Trakhonitis bo Lisanias daja sakumên Abilênê. 2Hanas bo Kayafas imamoali imam besar, mahi Kukua Ningumêlêd be si Yohanis bata’ i Zakaria a tana tolandus,3imahi Yohanes behalohow asakumên Yordan bo tumêrêwa? Matobat bo iêhê batanganu baptisen Ningumêlêd mahi apung asêanu.4bana bêwatih a kitap nubuat Yesaya : “Bana nu’nu matêrê-têrêwa a tana tolandus, sadia nangedalan tanu si Tuhan, londoleni dalan tanu siSia,5kalobahan mahi tuahan bo enesa dungusan mahi mamoali kalobahan e molenggo-lenggo i wawalandol morowoso panuahan. 6pahasa totumu mahi mamilah kaênowan i Tuhan.7sia kumua a tado’o totumu imengehi bêsia tanu baptisen, kuana : Hei, komotahula suru inulah dumêrêhê si sei nihumua bêhomotahula ibohom lumolah batangan amboro amahahi?8manga bua’ambendu wekêlê bo petobatan, bo na’mikir asuang inatênu : si Abraham amang ihamitahula! Ihua-hu bê homotahula : Ningumêlêd dona tumulid monge bata Abraham a batu-watu wai!9sadiam anamut kayu bo anesa kayu ahii mamua mauleng, mahi tabungen bo itia asuang baha”10totumu mataan bê sia : “sa kêlê wa’aho asia etoro tuliden homotahula ? 11: sisei bana dua imbit betengana ahii wa’na, bo sisei bana kahanen kêlêwaaho pêbêtengêna”.12mahi tapasa’aw bêlasting tanu baptisen bo silatahula tumaan bêsia : “asia toro tuliden ihamitahula?” 13: “naam suma’aw lêbê tado’o asia betantu tanu sihow”.14manga rajurit tuma’an bêsia : asia toro tuliden ihamitahula? Sowat Yohanes bêsilatahula : “naam mangandêt bo naam kuleng bo doro’a gaji tanu batanganu”15tado’o totumu masondo bo maharaw bo pahasa mangatê asuang natêna a sakum Yohanes, osa sia si Mesias. 16sumowat bo mohodait apahasa totumu waaho : siahu mabaptis komotahula teka ahê, sumata sia e lêbê imbahut darapêku mahi bo muha talisapatuNa ahii toro.17akamaNa tanu meresi a’ sosilian-Na sesenan bekow-Na asuang balêan-Na sumata sebuilekat wa’aho tinutu-Na asuang baha e hii kawatêan.18tadoo tuturu balina Yohanis mawasahai Kukua atado’o merow tow. 19ihaworus sia i merow daja Herodes apa’paan kamoali besi Herodias, karoang ipognga, bo a pahasa katapia’an walina e tinulidna, 20aho lêbê mêtapia, isuanga si Yohanis a’suang tutupan.21wa’aho bêhalolow tado’o totumu binaptis bo atêpo hahi Yesus binaptis bo a karepet masombayang be hauha langit. 22lumolos Tutuh Lenas pekêlêan mêlêpad merpati ambaoNa. Bo kinalaananem enunu alangit : si how a Bata’ku ihales-Ku, be how Ahu metena”.23si Yesus molai tumawo’i iepa’io umura telungawulu ngata’un kumiit a’pakatamen itow, si Sia bata’ i Yusuf, bata’ Eli. 24Matat, bata’ Lewi, bata’ Malkhi, bata’ Yanai, bata’ Yusuf,25Matica, bata’ Amos, bata’ Nahum, bata’ Hesli, bata’ Nagai, 26Maat, bata’ Matica, bata’ Simei, bata’ Yosekh, bata’ Yoda,27Yohanan, bata’ Resa, bata’ Zerubabel, bata’ Sealtiel, bata’ Neri, 28Malkhi, bata’Adi, bata’ Kosam, bata’ Elmadam, bata’ Er, 29Yesua, bata’ Eliexer, bata’ Yorim, bata’ Matat, bata’’ Lewi,30Simeon, bata’ Yehuda, bata’ Yusuf, bata’ Yonam, bata’ Elyakim, 31Melea, bata’ Mina, bata’ Matata, bata’ Natan, bata’ Daud, 32Isai, bata’ Obed, bata’ Boas, bata’ Salmon, bata’ Nahason,33Aminadab, bata’ Admin, bata’ Armi, bata’ Hezron, bata’ Perez, bata’ Yehuda, 34Yakub, bata’ Ishak, bata’ Abraham, bata’ Terah, bata’ Nahor, 35Serug, bata’ Rehu, bata’ Peleg, bata’ Eber, bata’ Salmon,36Kenan, bata’ Arpakhsad, bata’ Sem, bata’ Nuh, bata’ Lamekh, 37Metusalah, bata’ Henokh, bata’ Yared, bata’ Mahalaleel, bata’ Kenan, 38Enos, bata’ Set, bata’ Adam, bata’ Ningumêlêd.

Chapter 4

1e pinuling i Tutuh Lenas, mebalêng a londola Yordan osa pêangên i Tutuh Lenas a toba kauha’an. 2Sia sumondo epatngawulu ngando bo tinena i setang kaeto biboho sia ahii i human awa-awa bo halêot endo wa’aho malêo Sia.3tapetena mohodait bê Sia : “sa how Bata’ Ningumêlêd, i wasiu batu yai mamoali roti. 4Yesus bêsia : “Bana bêwatih ; totumu tumow ahii bati roti oho”5sia mêang Yesus a nesa tampa amatatang bo kewilanga mohosia bêturunam bê sia pahasa kerajaan bao toba. 6tapetena bê sia : pahasa imbahut wa’aho bo kaholanoan-na mahi ie’hehu bê how, nde pahasa wa’aho bêhê bêahu bo siahu mêhê bêsisei ange a pandungku. 7how maakuru-huru bêahu pahasa sawa-Hu.8si Yesus mohodait bêsia : “Bana bêwatih, sihow musti kumuru besi Tuhan Ningumêlêd,nu bo bati bê sia how sumali.9sia mêang si Yesus a Yerusalem bo iwaona Sia ambung’a Balê Ningumêlêd osa mohodait bê Sia? Sa’how Bata o Ningumêlêd, mawatia oai batangan-Nu bi’ai andalem. 10bana bewatih : kêlê sihow sia imerêta maga malaêkat-Na. 11silatahula mahi sumambat a’ ênu ahii hawisud ambatu.12Yesus kua-Na, “Bana kukua : Na’am how matêna si Tuhan, Ningumêlêd’nu! 13tapetêna ahadan pahasa pêtêna; an wa’aho, sia mundur bê sia, bo sumondo endo mauleng.14imbahut Tutuh, Yesus malêng angGalilea, bo bêhasereb Abar, sakum Sia behalo a sakumen daêrah oho. 15wa’aho Sia mahajar a mangawalê ibada wo pahasa totumu marayow i Sia.16malêng a Nazaret a tampa pinebakoan-Na, kumiit a kanaraman-Na anoras sabat Sia sumuang am’bale ibada, osa tumod mawaca i Kaol. 17binêan kitap i nabi Yesaya bo haworus binuha’aNa, Sia imahaêrê nas bewatih :18i Tuhan bana bê Ahu, ndê sakum Sia tumutuhem i Ahu, tanu mapohodait abar mauleng apahasa totumu lengêi, bo sia masiu Ahu. 19mapakua pawawerêi’an a mangatowtinahang, mawaweret mangatotumu kinulêng, tanu mapakua taun kamang Tuhan i mahi”20iaho Sia tumakêw kitap wa’aho malêng-iwalêng a pejabat osa dumetuh; bo bêlên’ itow asuang imbale ibada wa’aho pahasa mahatotong bê Sia. 21Sia molai mahajar silatahula, kodaitNa : “anendo imia malêkêw nas ia’i anoras komotahula tumanga” 22pahasa totumu wa’aho mawatotu’u Sia bo silatahula mêrang kahi manga kodait lo’or e bêhua-Na, osa kua’i latahula : “Bo’ahii Sia wai bata’i Yusuf ?23Sia mohodait besilatahula : “Tantu homotahula hahi mohodait poleku’wai bêa’Hu : Hêi balian mawanyaman im’batangan-Nu mio. Tulidên bi’aiwê, atampa pahamuna-Na wai pahasa a tinanga’ e bêhamo’ali a Kapernaum! 24kodait-na kahi : Ihu’aHu bêhomotahula : ulit’na ahii bana nabi e normatên a’ ndalid tampana.25Ahu kumua bêhow, bo kodaitKu wai ulit : a sinêpe’an Elia mahaere tadoo bênê balu langit bê tekew kaeto telu ngata’un bo enem ngawulan ahii i lumolos têka imamoali kinalêoan dêpet i lumohow do’ong. 26si Elia bewasiu ahii onêsa be silatahula, sumata anêsa wêne balu a Sarfat a toba Sidom. 27sinepe’an nabi Elia tado’o tow husta a Israel bo ahem nesa bê silatahula e menyaman, ebalina dorapê Naaman tow Siria wa’aho.28ioho ni’it moboro pahasa totumu ambalê ibada wa’aho. 29tumod, osa mêlêi Yesus lumuai a hota bo mêang Sia akitab i dungusan tampa kota i’aho bêtêpa Sia akitob. 30Sia ilumêot a nêpang latahula osa moho.31Yesus moho a Kapernaum a nêsa kota angGalilea, osa mahajar biboho a nendo-endo sobat. 32mêrang tumanga beajarA, apa’an kodait’Na puling kawasa.33balê ibada’ wa’aho bana êsa tow e sinolongan setang bosia matorêwa-torêwa’ 34How, Yesus tow Nazaret, asia tuliden-Nu be hamitahula, mahi how tumurasi kamitahula? Kailahanku siSei How E Lênas a Ningumeled”.35Yesus moboro, Kua-Na “metêw, lumuai bêsia !. Bo sêtang wa’aho isêndow’na tow i’aho atutu’ tado’o tow, osa lumuai bê sia bo ahii bê adosna. 36pahasa totumu mêrang osa kumua enesa tow a balina, kodait’na : imê’em hi’imêri kodait wai ! Awahem teka puling pe’bawa bo kawasa Sia mêhê pêrêta a tutuh tapia bo silatahula lumuai. 37bêhasereb nabar asakum i Sia bisa-wisana a sakumen wa’aho.38bêlolahan Yesus balê ibada wa’aho bo moho ambale Simon. Biboho êpo wêne Simon makolotin dêpet silatahula mangêlei Yesus ibohom tulungên sia. 39si Yesus tumod a silina mawasakel i mahados i’aho, bo mahados i’aho bêpa am mio bêsia. Bêne aho laho itumod bo sumelêwir besilatahula.40iboho lume’otêm nendo, pahasa totumu mêang bêSia, mangatotumu pahadosan, e mapongigon mowalina mahados. Ie’pana kamaNa amba’o ilahutala anêsa-esa bo mawanyaman silatahula. 41tado’o totumu imelu’ai osa tapangepê wa’aho tumêrêwa : si how awahem Bata Ningumêlêd osa i hêtêh-nga dumarang silatahula bo ahii silatahula dona mapokodait, awahem silatahula mahailah Sia Mesias.42korangad’ nendo Yesus lumapang moho anesa tampa ilia-liai oho. Sumata tado’o totumu mangilah Sia, iwetauwNa dumamêji tumahang Sia ibohom na’am lumolahai besilatahula. 43Sia mohodait bêsilatahula : kêlê akota-kota walina Ahu toro mahatau Kukua kadajo’an Ningumêlêd nde tanu wa’aho Ahu bewasiu. 44Sia mapawata’u Kukua asuang manga wale ibada’ a Yudea.

Chapter 5

1anendo Yesus i tumod asaloyon luah Genesaret, tado’o totumu i lumulut tow bê Sia tumanga kukua i Ningumêlêd. 2milah dua bolutu atembira saloyon manga tapelolombo i lumolas bo mêresi lolombo’na. 3humapet sumuang a nêsa bolutu wa’aho, ambolutu Simon, bo masiu Sia ibohom bolutu’na itulud kisit a saloyon. Osa Sia dumatuh bo mapahajar a totumu tado’o amba’o ibolutu.4hoamat kodait, Sia kumua besi Simon” itulud atampa lêbv dalêm sa iwarut lolombo’nu tanu tumiho da”. 5sumowat, “guru be sangawengim kamitahula ihumêpa tawoi’i bo ahii hamitahula mahatiho awa-awa, sumata awahêm sihow masiu ahu tumêpa lolombo. 6haworus tinulid ilatahula, mahatiho tado’o mio da’ bako, ahad puhêt i latahula molai medenet. 7silatahula mêhê tepai amanga karua’ naam bo lutud walina sa iboho silatahula mahi karuan-na, bo silatahula wa’aho mahi osa silatahula makarua masuang a dua bolutu wa’aho têka da’ ahad toyota ihalened.8Simon Petrus milah a behamoali wa’aho, sia kumuri asaangen Yesus bo mohodait : “Tuhan lolahan ahu, nde ahu totumu sêa ! 9sia bo pahasa totumu makaru-harua teka sia humombo endê tado’o mio da’ tiniho ilatahula. 10we Yakobus bo Yohanes manga bata Zabedeus e mainjo karua Simon kodait Yesus besi Simon, “Na’am matelo molai yaitalewe how tapalolombo. 11halêot silatahula kumosê manga bolutu oho a’silina silatahula’we lumolahai apahasa wa’aho osa lumas Yesus.12mahasa Yesus a’suang esa kota, biboho bana esa totumu kusta sata’ sia milah Yesus isumalimbuhu’ mio sia bo mangêlêi : “Tuang, sa’ tuang maibog tuang dona meresih ahu. 13si Yesus imaiyo kamaNa sumawu totumu wa’aho makodait : “Ahu maibog hamoali be how” beresih atêpo wa’aho wê hatala mahados kustana.14dumarang totumu wa’aho iwangua bê sisêi angê mohonêm iwawaturu batangan-nu bê imam bo mêhê’ sosiri tanu binayo’annu sosiri kele a pinerêta Musa, kêlê tanda tanu silatahula.15abar asakum Yesus, lêbê behasereb dekang bo imangahi totumu tado’o belulu-lulut be Sia tanu tumanga Sia bo tanu mawanyaman mahados ilatahula. 16Sia, tumarêd, batangan amange tampa eli’ai bo sombayang.17endo Yesus mahajar, banatahula totumu Farisi bo utêhan Torat duamtuh matanga. Silatahula imahi a Yerusalem bo apêdo’ongan angGalilea bo Yudea. Kawasa Tuhan mahalas Sia, ahad sia dona mawamauleng mangatow pahadosan.18imahi tahulatow, mêang êsa totumu alam halapang’ bêlêlêten ambao pahooan an’dior i Yesus. 19silatahula ahii do’na mêang apa’paan tow tumaw wiboho, ihapêt ilatahula ambao imbale osa ilolos sia teka karua pahoona a’tutud tow tado’o a saangen Yesus.20Yesus milah eman ilatahula kodaitNa : “Hei, pog se’anu beapunganêm. 21manga’utê-utêhan Torat bo manga totumu Farisi mamikir asuang natê’na sisêi totumu wai baranêi mahojat Ningumêlêd ? Sisei dona mapung asêa, satahii Ningumêlêd i nêsa?22Yesus mahailah ênuteh ilatahula, osa mohodait besilatahula: asia a nuteh suang natê homotahula? 23mauleng i kodait : se’anu beapung anêm, suma kumua : Tomodêm bo lumapangêm? 24ibohom kailahan homotahula, awahem amba’oitoba wai Bata’totumu maoimbahut mahapungi sea, kodait’na atotumu alam halapang wa’aho “Behow i kodait-Ku, tumodêm, iatangêm paho’an-nu bo malêng ambalê-nu !25matiro bê sia tumod, andior latahula osa matang ipaho’an-na, sa maleng ambale’na karua monidayow Ningumêlêd. 26totumu wa’aho ihumombo, osa dumayow i Ningumêlêd, bo silatahula talotiogan kodait’na : Endo ini kamitahula isumairi a bêhamo’ali niit mahaêrangan.27wa’aho lumu’ai, Sia milah esatow tapasa’aw belasting e mangalan Lewi, somantara dumatu-ratuh ambalê belasting kodait Yesus bêsia ayam lumas bêaHu! 28loho si Lewi bo lumolahai apahasa wa’aho osa ilumas i Sia.29Lewi sumadia êsa pesahe’ian bako tanu Sia ambalêna bo tado’omio tapasa’ani bêlasting bo mangatotumu walina lumas makarua kuma bo’si Sia. 30Farisi bo bêutê-utêhan Torat sumu-sumudange, amanga mu rit Yesus kodaitna : ndê aho komotahula kuman bo boluku wakarua bo tapasaaw belasting bo totumu sêa? 31sawat Yesus besilatahula kuaNa” ahii totumu nyaman ihabog balian, sumata totumu ; pahadosan. 32mahi ahii tanu tumuang totumu ulit, sumata totumu sêa, ibohom silatahula matobat?33totumu Farisi wa’aho mohodait besi Yesus : mangamurit Yohanis lêteh mapuasa. Bo masombayang, kêlewaaho kahi manga murit tow Farisi, sumata’ mangamuritNa kuman bo malêku. 34Yesus besilatahula do’na masiu mangesahêi mapuasa apesahêian makawêng, kaêto makaweng tuama iwakaru-harua ilatahula? 35mahi êndo’na makaweng tuama wa’aho injon bêsilatahula.36si Yesus sumirita bêsilatahula pongandêan wai, ahii bana totumu e tumapal imbit koyongan be sangatiras doho animbit talêya wa’aho. Balêngen doho tatapal e talêya wa’aho ahii tena bo animbit koyongan.37wê ahem totumu e tumahui anggor tale’ia asuang sopoi koyongan ndê anggor talê’ia wa’aho dumenet sopoi i’aho bo anggor iboho behatie osa sopoi oho mowuwuh. 38anggor e tale’ia, ahii toro i’êpa asuang sopo’i e tale’ia. 39ahêm êsa totumu iluku anggor matua maibog luku anggor tale’ia ndê sia kahi kumua : “anggor matua wa’aho mauleng”.

Chapter 6

1sangaendo sabat, atêpo Yesus malapang apangumaan gandum, murit-muritNa matiwu tango’an gandum bo pakanên’na papesuten i kamana. 2tahula totumu i Farisi kumua : ndêaho komotahula tumulid a tahii rona a nendo sabat?3Yesus sumowat silatahula : “Ahii komotahula imaca asia tinulid, atêpo sia amahalas kalêoan. 4sia isumuang amBale Ningumêlêd bo minjo roti bêwulah osa kinana bo bêhêna a manga mahlasa, kandati roti oho hi’i matou kanen songa’di manga imam? 5Yesus kahi besilatahula “ Bata totumu awahêm Tuhan ba’o oras sabat.6sabat balina Yesus sumuang amBalê ibada, osa mapengajar, biboho bana êsa tow imatê kama a’ kanoala. 7Torat bo mangatotumu Farisi mamirit-mirit Yesus osa Sia mêmaulung totumu anoras sabat, ibohom silatahula bana sanê tanu mawasêa bê Sia. 8Sia mahailah apikiran ilatahula osa kumodait a totumu matê kamana waaho : “polonai bo tumod a tutud! “ Wa’aho mowolomai totumu wa’aho sa tumod.9si Yesus kumua besilatahula osa ahu tuma’an bêkamotahula : dorona anendo sabat, tumulid mauleng suma tumulid tapia mawalowid aseng itotumu suma mawawotutus? 10Sia monorah kumêkêd be homotahula pahasa osa kuana tow atotumu pahadosan, “i’yayom’ai kama’nu” totumu wa’aho itumulid kêlêa’aho, bo imemauleng kamana. 11ihausahai boro ilatahula, osa silatahula mehohodaitan, asia ê mahi tulide ilahutala besi Yesus.12oho moho si Yêsus a’dungusan tanu somombayang bo asanga wengi, Sia masombanyang a Ningumêlêd. 13nendo Yesus tumiang i murit-Na osa sumisir anepang ilatahula sangawulu bo rua tow, ê iwapakua rasul ;14bangalan’Na Petrus, bo Andrêas pog Simon, Yakobus bo Yohanes, Filipus bo Bartolomeus, 15bo Tomas, Yakobus bata’ Alfeus bo Simon ê patoton tow Zelot, 16 bata’ Yakobus, bo Yudas Iskariot e ahadi’aho mamoali tapekanat.17Yesus bosilatahula lumolos bo sumondo anêsa tampa a kalobahan biboho isumêsênêm sangatado’oan bako a manga muritNa bo tado’o towalina ê mahi a milolow Yudea bo a Yerusalem bo a sakumen saloyon Tirus bo Sidon. 18mahi tanu matanga Sia bo tannu iwêmaulêng a mahados ilatahula bo silatahula ambeimbahut sakum mangatutuh tapia sarona iwemauleng. 19pahasa katado’o totumu wa’aho dumameji takaa’na, nde bana kawasa ê lumuai be-Sia bo pahasa totumu wa’aho bewemauleng-Nga.20Yesus monarah a manga murit-Na bo kumua : kaenowana hei komotahula ê lengei sakum komotahula ê mahasawa kaholanoan Ningumêlêd. 21hei komotahula talewe i’ai maleo nde komotahula mahi iwawa-wêde, kaênowanai, hei komotahula talewe’ iai kumae, nde komotahula, sande Bata totumu.22komotahula, sande Bata totumu tow ê mare’e komotahula bo sa silatahula mawatared komotahula bo masero’ komotahula bo tumulud ngalannu kêlewaaho e tapia. 23anoras wa’aho bo kaenowan nde ulitna lowu’nu bako asorga, nde kelewa’aho hahi nawo ilatahula i pinatulidan manganabi.24masilaka komotahula, hei komotahula ê siha’, nde asuang kasihaannu komotahula imahaêrem panguborannu. 25komotahula ê noras wai bêsuh, nde komotahula maleo silakamio komotahula anoras wai mêkeke, nde komotahula mahi matape mio bo mêka’e.26komotahula sa pahasa totumu. Marayow komotahula, nde kelewaaho hahi enawo ilatahula ipinatulid manga nati towo.27komotahula i tumanga am be Ahu, si Ahu kumua : ihalês kasêhêdnu, tumulid mauleng atotumu ê mare’eihow. 28kamang tanu totumu, isumupai ihow; isombayangio tanu totumu imonapah ihomotahula.29i sumêpe piwinu’ êsa, iêhe hahi besia piwinu walina, bo sisei manginjo ijubanu, ilongomoho Sia minjo i tatangu. 30sisêi etotumu mangelei behow bo naam maleng pangeleien atotumu e minjo sawanu.31kelembisa komotahula maibog ibohom totumu matulid behomotahula, tuliden kahi kelewaaho besilatahula. 32osa komotahula imahales totumu’ ê nimahales i homotahula, asia jasanu? Nde mangatotumu be oro kahi mahaleswe amangatotumu ê mahales silatahula. 33sa homotahula matulid mauleng atotumu e matulid mauleng be homotahula, asia jasanu? Mangatotumu be oro kahi matulid kelewaaho. 34sa komotahula mawawinjom awasia mange atotumu yanasa komotahula maharaw kahi tumirima awasia besia, asia jasa’nu? Mangatotumu bêoro kahi mawawinjam amanga totumu bêoro, saniboho silatahula maleng tumirima mekele tado’o.35komotahula mahales kasêhednu bo tumulid mauleng besilatahula bo minjam karuai tahii, paharawen balenga , waaho kaera kahi bako bo komotahula kahi mamoali manga bata i Ningumêlêd Ê matatang, nde Sia mauleng asuang mangatotumu ê hii mahalah mangimun beles bo a sasaangen mangatotumu tapia. 36polah nate iwekele Amang murah hatingu awahem polah nate.37komotahula mahisa, saniboho komotahula ahii hisa’an. Bo naam komotahula mau’kum, waaho komotahula hii u’kumên, apungan bo komotahula mahi beapung.38bo komotahula mahi bean : sa’ukuran ê mauleng ê beto’dos bo beye’ye bo lumebes a luar bo beusa asuang patahuanu nde a patorpan ihamotahula make tanu matoro pangkuanmu bo beukur behow.39Yesus masirita besilatahula sapangandean : do’na totumu alam melilah kumahat perumpamaan ; dapatkah tow alam melilah? Hiire silandua ihatia asuang boso? 40murit ahii yebe angguruna sumata siseiange ê mbehalawus pahajar-na mekele bo guruna.41how milah kêmber asuang bêlen pogngu, sumata balah asuang bêlen-nu nêsa ahii halahanu? 42how do’na makua apogngu, pog iehe mai ahu meluai wana sahember asuang belen-nu, samantara balah i suang belen-nu ahii hawilahanu? Hei totumu kaliut iluainu moho mbalah ambelennu, nde how hahi milah keas tanu mawaluai kember ioho ambelen ipogngu”.43hii bana sangatud kayu ê maulêng imawausua’ bu’ ahii mauleng, bo hahi bana sangatud kayu e tahii maulêng imawawua’ bua e mauleng. 44saêsa kayu kinilala a bua’na nde anohopamatohan totumu ahii maniwu bua ara bo amangapatoh hii tinuwuan bua anggor.45emauleng mapeluai ambêhamoali anatena ê mauleng, bo totumu e tapia mapeluai ambehamoali anatena e tapia nde asia iwapakua samudna, ilumuai a natêna!46komotahula sumaha bea’Hu! Tuhan, Tuhan, sumata komotahula ahii tumulid wasia e behua-Hu? 47e mahi bea-Hu bo tumanga kodaitKu satuliden-na Ahi mahi mawaturu be homotahula, besisei sia dona ponekêlêan; 48iwêkele esatow ê nitumod bale : totumu wa’aho ikumokod dare-ralemen be epuana batu sane amba’ona : atepo mahi ahedunuh, bale waaho ahii dona ihaêye nde waaho bale tinulid morowot.49siseiange tumanga kodaitKu, sumata ahii tuliden-na, sia mekele bo esatow itumod bale ambao toba ahem sane, yanasa suangen ahedunuh, bale waaho tilaho haêlet bo mêri karusahanna”.

Chapter 7

1si Yesus imohodait asaangen tado’o totumu, Sia moho a Kapernaum.2bana eastow towira, sia bana esatow sosiu niit bêormatna. Sosiu waaho pahadosan depet bo toyota’ matê. 3towira waaho itumanga sakum si Yesus, sia imasiu tahula tua-tua Yahudi be Sia tanu mangêlei, saniboho Sia mahi mawamemauleng isosiuna. 4mahi besi Yesus bo ni’it silatahula mahitulung, kuana : sisia dona tulungen-Nu, 5sia mahales bangsa hita, bo sisia e nitumanggong pawangunan mbale ibada hamitahula.6si Yesus moho iwakarua bo silatahula, atêpo Yesus toyota’ ho’amat ambalê wa’aho tawira wa’aho masiu mangakaruana bêsi Yesus tanu mohodait be Sia : Tuang na’am mawasusa-susa, awahem ahu ahii rona tumirima ma si Tuang asuang mbalêhu; 7wa’aho siahuwe makatam batangaku ahii rona, tanu mahi bê how. Sumata ihodait angê esangataga i kodait sosiuhu oho imemauleng. 8siahu nêsa bawa tow, bo ambawa aku hahi perajurit. Sa’ahu kumua a nêsa tow perajurit waaho : Moho ! Tantu sia moho bo anêsa tow kahi ! Mahi tantu sia mahi, suma asosiuhu, Tawo’iyen waii tantu sia tawoiyenna.9Yesus itumanga pekodaitan wa’aho Sia mêrang kahi isia, osa sumêlêng atados totumu ê mahalas i Sia. Sia mohodait “Ahu kumua bêhomotahula, êman kahakoan wai ahii mahasa iwetauHu, mangdêwê’ anêpang Israel !. 10ihalêot mangatotumu e bêwasiu wa’aho malêng ambalê kinawilahana waaho malêngem imenyaman.11Yesus moho anesa kota e bewêngalan Nain. Mangamurit-Na moho medoro-roro têka Sia bo we totumu tado’o iwakaruaNa belulu-luten. 12Sia susutêmatepohndoong kota bana totumu imatê tinambal aluar kedong tuama kedong tulong inangnga balu botado’o totumu a kota oho mahalas balu oho. 13atêpo Tuhan melilah balu wa’aho bêhaêye io natê-Na asakum imbelesna, osa Yesus kumua bêsia : “naam mêkae! 14sumusut apatambalên nioho osa saitenNa bo manga matambal isumondo, Sia mohodait : Hei kedong talê tumow, Ahu numu’ behow, tumod’ai ! 15mawolomo’ai totumu wa’aho bo dumatuh molai menunu, bo itaro i Yesus a iangnga.16totumu wa’aho imatalo bo silatahula irumayow Ningumêlêd karêngan kumua, “satow nabi wako ilomembom atutud pahasa hita, “bo Ningumêlêd imimbat umatNa. 17benasêreb nabar sakum Yesus behalohow Yudea bo bêhalohow a’ sakumen.18Yohanes imahaêre abar sakum kinamoalian waaho amanga muritna, 19maniang rua totumu anepanga bo masiu silatahula moho tuma’an besi Tuhan : “siHow niaho mahi wa’aho suma mustire kamitahula sumondo tow walina ? 20ru’a totumu wa’aho hoamat bêsi Yesus silatahula kumua : “Yohanes tape’ baptis masiu ihamitahula tumaan bêhow : sihow hahi imahi oho suma mustire kamitahula sumond’ai esatow walina.21wa’aho Yesus imawawemauleng totumu apahasa mahados papongigonên bo amangatutuh tapia, bo Sia kumombo pawilahan a tado’o totumu ahi’i melilah. 22Yesus sumowat besilatahula : mohonem, bo ihuamange be Yohanes asia niboho bêlah ihomotahula bo tinanga : totumu ahii melilah i milah, totumu ahi i halapang, totumu kusta binayo’an totumu bêngel itumanga, totumu imatê malêng itumow bo totumu lenge’i pinewawataahan abar mauleng. 23kaenowanai totumu e hi’i matapê bo matulud Iahu”.24bêwasiu Yohanes wa’aho imoho, iwolai Yesus mohodait akatado’an totumu wa’aho sakum si Yohanes “ tanu awasia komotahula moho atana’tolandus ? Mamilah a’ok bêiye’ye ikakab kumêlêmoho kumêlêmai ? 25tanu awasia komotahula moho ? Mamilah totumu malatang lo’or bo menonow akaayan, tampana a resaa daja. 26tanu awasia komotahula moho? Milah i nabi ? totu’u, bo sia Hu kumua behomotahula, awahwm lêbê a nabi.27asakum sia bana bêwatih : pilahenai Ahu imasiu sosiu Hu imamuna be How ia mahi isumadia ndalannu a’sasaangeNu andior-U. 28kumua bêhomotahula : anepang silatahula e bêwahawata ibêne ahii bana satotumu e lêbê wako besi Yohanes, sumata ni’it kisit asuang kaholano’an Ningumêlêd lêbê wako bêhow.29totumu tado’o mahat’an imbêhua-Na besuang manga’tapasaaw bêlasting, mangaku katotu’an Ningumêlêd, nde silatahula imêhêm ibatangan binaptis sakom Yohanes. 30mangatotumu Farisi bo ute-utehan Torat tia’kem tumirima ita’ar Ningumêlêd tanu batangan ilatahula. Silatahula tia’kem baptisen Yohanes.31Yesus : Bowasia mahi pangande’an HU amanga totumu zaman wai; bp saniboho silatahula wa’aho ihawe’kêlê. 32wa’aho mekêlê mangahêdong dumatuh a pasar e sangarudu sumawang ambalin : kamitahula sumeput ipoloit tanu sihow, sumata komotahula ahii masa’e kamitahula ihumatar i kaharen tapê sumata’ komotahula tiakem meka’ê.33Yohanes pembaptis imahi, sia bo kuman roti bo ahi’i luku’ anggor bo komotahula kumua : sia sinolongan i sêtang. 34Bata’ totumu mahi, sia kuma bo luku’ bo komotahula kumua : pilahenai, Sia satotumu sula’tai bo taleku’ karuru tapasa’aw belasting bo totumu oro. 35koêmanan katotu’uan sakum pahasa totumu kaêrêana?36Farisi imundang si Yesus tanu mahi human ambalena Yesus mahi ambale itotumu Farisi wa’aho, osa dumatuh kuman. 37wa’aho bana esa tow bênê a kinahilaan. Kêlê esa tow be’oro. Atepo bene wa’aho itumanga, awahem si Yesus samantara manga’nyan ambalê totumu Farisi wa’aho imahi sia mapeang esa tampayang sua-suangan solo sapêng. 38mêkaê sia moho tumod abelakang i Yesus atainae-Na osa dumames nae-Na wa’aho teka ahêmbelene saêkana inutahnga kêlêwa’aho hahi tinimuana naê-Na sapanolina kaisolo sapeng wa’aho.39totumu Farisi i mundang Yesus milah ioho Sia humua andalen natê’na, “ sa Sia wai nabi, tantu Sia mahailah. Sisêi kahi bo tow asia hahi bêne atikanaNa yai, tantu kailahanNa awahem bêne aho mekêle-wototumu bêoro. 40Yesus makodait besia “ Simon, bana e pandung ihua-Hu Bêhow, “ sowat i Simon : ihuanêmai, guru”.41dua totumu mahawenang anesa totumu tapengekad idoit, anesa totumu mawenang limangatus dinar bo balina limangawulu. 42silatahula ahi’i mahabaya maêr, wa’aho pinangusuna benang karua totumu wa’aho. Siseiêniai anêpang ilahutala e ni’it mahales sia ? 43Simon : nakurê sia ni’it tado’o kinusu benang’nga, kua i Yesus besia : “To’tuu pikiranu wa’aho.44samantara isumêlêng ambênê wa’aho. Sia kumua besi Simon “sihow milah bênê wa’i? Siahu isumuang ambale’nu mêresi ina’ê Hu, sumata Sia irumames na’eHu karua mahê’bêlên bo isumêka têka nutahnga. 45ahi’i itumimu bêaHu, sumata tuos Ahu sumuang sia ahi’i sondo-sondo ana natimu ana’eHu.46ahi’i isumolo kohong Hu têka solo, sumata sia isumolo nae-Hu têka solo sapeng. 47wa’aho Ahu kumua bêhow : sê’ana e tado’o wa’aho be’apunganem ndê sia itumulid tado’o beles. Sumata totumu kiding, kisitio kahi Sia itumulid beles.48Sia kumua a bênê wa’aho “sêa nu beapunganem”. 49silatahula ê dumatuh kuman karuaNa imikir asuang inate ilatahula “Sisei Sia wai, saniboho Sia dona mahapung se’a? 50Yesus ikumua a bênê wa’aho “êmannu i mawalowid ihow, mohonem teka enow !.

Chapter 8

1eto ihaleôt wa’aho Yesus malapang makeked a mangahota bo sumuang lumuai ndo’ong mapawa’abar Injil pakola noan Ningumêlêd. Karuangawulu muritNa makarua bo Sisia. 2hahi katahula tow bênê e bêwemauleng a tutuh tapia bo mahados, wai Maria w wapakua Magdalena, e bêlepot a kawitu tutuh tapia. 3karoang khuza bandahara Herodes, Susana bo tado’o bênê walina manga wênê wai isumelweir sangalulud wa’aho teka kahaya’an ilatahula.4tado’o totumu malu’lulut mahi, wa’aho mangatotumu akota bo ando’ong imeduutanemoho batangan bo si Yesus sumirita Sia anesa pangan de’an : 5esa’totumu marut bibit lumuai tanu marut ibibitna. Anoras wa’aho sia mamarut. Iwarua bibit wa’aho bêhatia atembir ndalan, osa tinumidan totumu bo mangamê lêpad, ambao i mangan ahad mahawu. 6hatia atoba mangawatu, sa oras sia tumow, latoy nde tobana pêlaahem ahê,7kahi hatia atutud nohotunêng bo oho wa’aho tumow medoro-ro bo kuwit. Ena ahad matê. 8sangatihad hatia atoba e mauleng, bo itomow ahad imawua mahamatus kali lipa. Ihamorus mohodait kelewa’aho Yesus tumerewa : sisei bana talinga tumanga ênêten sia tumanga.9muritNa tuma’an be Sia, asia panutuun pangande’an ioho. 10Yesus sumowat. Behomotahula bine’anem kohomba tanu mahalah dururu kaholano’an Ningumêlêd, sumata mangatotumy walina sakum waaho isirita asuang pangande’an, ibohom mandêwe mapanu’tul silatahula ahi’i mahailah mapilah matanga, bo mangarti.11arti pangande’ian : bibit ewa’aho kukua Ningumêlêd. 12behatia a tembir ndalan i’oho ewa’aho totumu i tumanga ahadiaho mangahi setang sa manginjo i Kukua oho a suang nate latahula saboho komotahula na’am mahêman bo kinalowidan. 13atoba mangawatu iwangandê atotumu anoras itumanga kukua wa’aho, tinirimana karua kahi inate, sumata kukua wa’aho ahi’i imamut asuang nate’na silatahula eman hi’i hapui bo oras mahi tapengepê silatahula sumakal.14a toba tuneng pamatohan iwangandê totumu itumanga kukua wa’aho sumata maliang asakum silatahula maibog menonow akalo’oran imbao toba, pahasa waaho ihumuwit silatahula mahad ahi’i mamua malutu. 15atoba hemel wa’aho totumu e nitumanga kukua wa’aho, osa iêpa’na asuang inate mauleng bo mawaluai bua.16bana totumu mawa elab sosoloan osa kaloban u tampayang, suma iêpa’na andalan ipaho’oan, sumata iêpa’na ambao kakidian iboho pahasa totumu sumuang asuang bale dona melilah sulona. 17alahêm ênesa’an iharu’ru ê tahi’i mahi i tara, bo alahêm êsa beruru ê tahii bêtara. 18wa’aho, komotahula panu’tulan kawatanga’, nde sisei mahasawa besia mahi bean, sumata sisei ê hii mahasawa darape’na mahi indon bêsia.19bo mangawog Yesus imahi bê Sia, sumata’ silatahula hi’i behoamat bêsia apa’an totumu tado’o. 20imabar bê Sia “Inang bo manga wog-ngu bana aluar bo maibog maetau bê How”, 21sinowatNa silatahula, “Inang Hu bo mangawog Hu êwa’aho silatahula ê matanga kukua Ningumêlêd bo patulidenna.22wa’aho Yesus sumakê sumuang ibolutu makarua bo manga muritNa, osa Sia mohodait besilatahula : ayom hita tumetela’ ambêta’ iluah. Osa silatahula meru’ 23iboho silatahula mawerupe, Yesus imo’o. Mekombo lumolosai kakab morowios aluah, ahad bolutu wa’aho sinokuban imbohol mahad silatahula ambahaya.24mangamuritNa mahi imolo Sia: kuana, guru, guru hita motutusem ! Sa Sia tumod osa mawasondo i kakab bo ahê i oho. Kakab bo ahe wa’aho itumeteng bo luah waaho imelenasemio. 25kua-Na besilatahula” bisana e koêmanan-nu? Osa matalomio silatahula bo mêrang osa kumua anesa tow bo walina ; sisei tow i’ai saniboho sia mehe pereta a kakab bo ahe bo homotahula humi’it be Sia?26isumuad Yesus bo manga muritNa, a’toba itow Gerasa ambêta Galilea. 27oho Yesus a toba imahi esatuama a kota wa’aho matauw Sia, totumu wa’aho sinolongan mangasetang bo êto’om sia ahi’i mapelatang bo hi’i sumondo ambale, sumata apawakuburan.28sia imilah Yesus, sia tumoreba osa ihasalikokod a sa’saangeNa bo bêhuana krua enud io : “asia pandung-Ngu bêahu, hei Yesus Bata’Ningumêlêd Ȇ matatang ? Pangelein ku bê How, saniboho how naam mawasiksa ahu. 29wa’aho kumua kelewa’aho ndê perêta i Yesus tutuh tapia wa’ahi lumuai besia leteh sia pakawasa’an i tutuh tapia wa’aho mahad mandêwe kama bo a’êna batungan irante bosia iaha’an kisêl. Pedudutena rante wa’aho osa pe’angen itutuh tapia wa’aho a tanatolandus.30tumaan atotumu wa’aho, “sisei ngâlanu,” sowaten itotumu waaho “ngalanu Lêgion apa’an sia sinolongan i setang. 31tapia waaho mangêlei niit saniboho si Yesus ahii mêlêi silatahula asuang kitob pawatê.32tampa wa’aho bana sangawa’anan tiei moniu-niur ikanawe apalis indungusan. Mangatutuh tapia wa’aho mangelei ni’it besi Yesus saniboho pongê’eian sumuang amangatiei waaho Bo Yesus mongê’e. 33lumua’i manga setang a totumu wa’aha sasumuaang tiei wa’aho. sangawa’anan tiei wa’aho mêlombo’ atembir i kitob hasuang aluah osa matemolemet.34mangatapahiaha itiei waaho imilah asia e behamoali, silatahula malolah osa iwasirita asakum wa’aho akota bo apedo’ongan tambulêhêna. 35meluai monga totumu tanu mamilah asia e nimamoali. Silatahula mahi be Yesus bo tumauw totumu e bê’epa’amio manga setanga waaho dumatuh a nae Yesus sia imelatangem bo memaulengem.36enimelilah sia’nêsa asakum wa’aho imahatau besilatahula kelembisa totumu e sinolongan setang wa’aho be wawalowid. 37apahasa tow asakumen Galilea mangêlês bêsi Yesus saniboho sia kemange nde silatahula niit matalo. Yanasa kumapet Sia asuang bolutu osa mebaleng meru.38totumu wê’êpa’ange manga setang waaho imangêlêi saniboho sia iwongê’e iwahalasNa. Sumata si Yesus masiu isia moho, kuaNa: 39ambalênu bo iwasirita epahasa wa’aho e tinulid Ningumêlêd. Totumu waaho imoho makêkeked lumohow kota bo mapa’hatau apahasa asia e pinatulid Yesus ambatangana.40Yesus malêng, tado’o totumu isumupah i Sia, nde pahasa silatahula masondo-sondo’o i Sia. 41moai êsatow bengalan Yairus. Sia kapala imbale ibada; osa sumalimbuhu amuka a’e Yesus, sia mangelei besi Yesus, ibohom Yesus mahi ambalêna. 42batana wênê esa-esana, iêpa’io umura sangawulu bo rua ngataun, toyota’ mate. Asuang belapangan moho wiboho Yesus mepewesêtan a tado’o totumu.43bana esa tow wênê, sangawulu’um bo rua ngata’un mapongigon totonaw, bo hi’i mahatoro i memauleng sisei angê. 44muna sumusut Yesus a talihudan bo itumaka tepoh juba’Na, a sanga’oras iahamio, ihasondo e totunaw.45kua Yesus : sisei e nimamos i Ahu ?. Bo nde ahem etow mangaku mohodait si Petrus : “guru tado’o tow sumesesen bo makuwit i How” 46Yesus mohodait : “bana êsatow itumaka bê Ahu, nde Ahu mahalelam bana kawasa ilumuai ambatanganKU”47bene wa’aho mamilah awahem e tinulidna waaho kinailahan, sia imahi têka kelêh. Sumalimbuhu an’dior-Ra bo sumirita a tado’o totumu asia ndê sia tumaka i Sia bo awahem anoras wa’aho we behamoali menyaman. 48kuaNa ambênê waaho, “Hei bata’Ku êmannu e imawalowid ihow, mohonem teka lowid.49si Yesus menu’nuwe, imahi esa tow a pamalêan kapala mbale paibadatan wa’aho bo kumua : bata;nu lêot imate mo’nam how manusa-nusa i guru. 50tinanga i Yesus bo kumua bêsi Yairus naam talo, êmanenangê bo bata’nu malowid.51ambale Yairus, Yesus dumarang ahii dona esa tow lumas sumuang bo si Yesus iwalina si Petrus, Yohanes bo Yakobus bo amang kedong waaho bo iangannga. 52tow mekaê bo matabi akêdong waaho. Yesus imahi bo kumua: “naam mêka’ê, ndê sia ahii imatê, sumata ima’o. 53imebihis Sia ndê silatahula mahalah awahem kêdong waaho imatêm.54tako’an Yesus kama kedong waaho bo sumawang, kuaNa “Hei kêdong tumod’oai.! 55bêhawalêngai tutuh kedong wa’aho bo anoras waaho mio sia tumow tumod. Osa Yesus masiu silatahula mêhê kan a kêdong waaho. 56imêrangio ematua kêdong waaho sumata si Yesus dumarang mahatau bê siseiyange wê asia e bêhamotahula wa’aho.

Chapter 9

1tumiang kasangawulu bo’rua muritNa, osa mêhê kawasa bêsilatahula tanu mahêlêi tutuh tapia bo mapemauleng mahados. 2Sia masiu silatahula moho memauleng totumu ados bo mapawa sereb inabar asakumen Ningumeled maperêta kêlê Daja.3bêsilatahula “naam mêang awasia mangê asuang pahebêbêan-nu, naam mêang butul, suma kakanen, roti suma doit sumadua latang. 4sa komotahula tinirimam asuang esa walê, mutumio biboho mahad komotahula matang biboho.5bisana komotahula ahi’i tinirima anoras lumuaiem a kota wa’aho itatang sebu apaladnaê’nu mamoali po’imun besilatahula. 6imahahem silatahula makeked pahasa do’ong karepet mawasereb Kukua bo mapawamauleng tow pahadosan apahasa tampa.7e mapereta angGalilea, itu manga asakum pahasa imamoali wa’aho sia likoko. Nde bana ihumua, yanasa Yohanes pembaptis malêngem itumow. 8hahi enihumua awahem si Elia imawaturuwe. Towalina kumua awahem sa tow nabi a manganabi talêwe itumow. 9kumua “siahuwe imasiu totumu tumatab kokong Yohanes” sumata totumu wai sisei totu’una Sia? Bana tado’o e tinangku sakum Sia. Osa Herides maberusa tanu milah Yesus.10Yesus maleng bo isirita ilatahhula be si Yesus pahasa pinatawoi osa si Yesus mêang silatahula dumu’u anesabua hote e bengalan Betsaida mahad bati silatahula karuaNa. 11sumata tado’o totumu imahailah osa lumas be sia. Yesus tumirima silatahula masirita besilatahula sakum kelembisa Ningumeled mapereta kêle Daja. Bo siawe mapenyaman totumu ados anepang ilatahula.12waaho molaim dumendem mangahi kasangawulu bo rua muri”Na be Sia bo kumu : “Pak tampa wai anêbu, lêbe mauleng silatahula dona mangilah kakanen bi paloseran ando’ong bo asakumen do’ong. 13si Yesus sumowat besilatahula, “komotahula ahi’i toro mamehe kan besi latahula.”! Silatahula sumowat : “ê bana behamitahula ahi’i lebe darape lima roti bo dua nda’, iwalina osa kamitahula moho maneles kakanên tanu pahasa tow wai. 14lima ngoribu tow tuama biboho. Kua i Yesus a manga muritNa : “iwasiua mo’ai silatahula dumatuh sanga-sabgawalas, do’na inah lima ngawulu tow sangawa’anan.”15manulid bo masiu pahasa totumu waaho dumatuh. 16haleot wa’aho Sia imindo i lima roti bo rua da’ waaho. Sia ngma’al a kambur kumua kamang, osa mamisu-misung roti wa’aho bo iehena a katado’on tow. 17silatahula ipahasa ihuman ahad besuh osa sinêsen manga poro-woro’ iroti esisa tado’ona sangawulu bo rua watang.18anendo, atepo si Yesus sumombayang sia nêsa, imahi manga murit’Na be Sia. Osa Sia tumaan be silatahula, “Kua i tow sisei ndom Ahu wa’i? 19ilatahula’, bana ê kumua si Yohanes pembaptis, bana kahi kumua si Elia, bana kumua esatow nabi atalewe e nimebaleng itumow.20si Yesus tumaan besilatahula, sata’ kumiit behomotahula mio? Sisei-ndom Ahhu wa’i. “sowat Petrus : Mesias a Ningumeled”. 21si Yesus dumarang silatahula karêngan kêteh saniboho na’ mekua-hua siseiange sakum si Sia. 22si Yesus kumua : awahem Bata’ i totumu mananggong tado’o pongigonen bo itulud i mangamatua’, manga imam kapala bo manga utêhan i Torat, osa limeden bo iwawatow a kateluna ngando.23apahasa silatahula : awahem sa’satow maibog lumas i Ahu, sia mulit sumakal imbatangana, maluhaisalibna tebeinêndo bo lumas i Ahu. 24siseiange maibog mawalowid inaseng-nga. katala’an asengnga, sata; siseiange katalaan asengnga karengan si Ahu sia kahi ilowidna, 25toro’na esatow kumessan imbao toba sata’ sia iwowuwuh suma mawadungi imbatangan mio?26siseiange monokia karengan i Ahu bo kodaitku mBata i totumu we kahi monokia karengan totumu, wa’aho, sawa’Sia mahi mahasa asuang konungaan-Na bo asuang konungaan wapa bo manga malaekat lenas. 27kumua behomotahula : Katotu’uanan a nepang totumu imahi biai baa e tahi’i kahi mate satalawe silatahula imilah kaholanoan Ningumêlêd.28onah walungando ahadem Yesus Yesus mapahajar asakum waaho Sia mali Petrus, Yohanes bo Yakobus ambao nêsa dungusan tanu sumombayang. 29si Yesus tumotalang, bo latangNga budo’io menda-êndawên,30kawilahan si Musa bo si elia silandua mohoda-hodait tanu kapateanNa mahi lêkewên-Na a Yerusalem. 31imawaturu imbatangan asuang konungaan bo mohodait tanu kapateanNa mahi lêkewênNa a Yerusalem.32wa’aho Petrus bo mangakruana behao’om, atepo mekombo silatahula bo imilah si Yesus sumulo-sulom bo ruatow waaho itumod iwakaruaNa. 33si Petrus mohodait besi Yesus, “bapak guru, ime’em kaêna’an ihamitahula alesad bia’i. Mauleng toden ihamitahula telu dasing, êsa tanu si How, êsa tanu si Musa, bo êsa tanu si Elia. Sata’ si Petrus ahii mahailah asia êtoro ihuana wa’aho.34sia mohodait kele’aho, imahi kambur muyung silahutala, anoras silatahula sumuang a asuang kambur wa’aho, imatalomio silatahula. 35kinata’ananio nu’nu asuang kambur waaho ihumua : “waim mBata-Ku e sinilihKu; tanga’anai Sia. 36nu’nu wa’aho hasondo, silatahula milah si Yesus sia nêsa biboho. Bo mangamurit wa’aho iruru-runa, bo anoras wa’aho silatahula ahi’i sumirita besiseiange asia e belah ilatahula wa’aho.37mai, anoras silatahula lumolos andungusan waaho, imahi tow tado’o lulu-lutenange tumauw si Yesus. 38a totumu tado’o wa’aho matoreba kuana : “Guru pangeleienku saniboho How mogamat bata’ku, nde sia êsana bata’ku. 39sia dinatuhan itutuh osa mêkombo sia mawasawang bo tutuh wa’aho iworandu-randuna mahad babana humalakad Tutuh waaho ahii sumondo mekuleng isia, bo toyota’ ahi’i lilahana. 40piangeleihum amanga muriNa saniboho silatahuka melei tutuh wa’aho, sumata silatahula ahii toro.41i Yesus : Hei komotahula pêkarêngan ê tahi’i maheman bo ê urêng, tahulawe kaêto’aiku musti sumondo’io atutud ihamotahula. Tahulawe kaetoan. Ahu mêlud ihomotahula? Peangenai wia’i niaho kedong! 42kedong wa’aho isusut besi Yesus. Setang waaho isambetna a toba bo iworandu-randuna. Sumata si Yesus moboro tutuh tapia waaho têka kêteh bo imemauleng kedong wa’aho, osa iwalengnga a namangnga.43imaêrangio pahasa totumu wa’aho karengan kahako’an Ningumeled. 43bAnoras pahasa tow waaho maêrangwê karengan sagala ê pinatulidNa si Yesus kumua a mangamuri’Na. 44bo kêkêmenio pahasa kodait itu wai’i : Bata’ totumu kahi ie’he asuang ikama totumu” 45ahi’i mangarti kodait wa’aho nde artina dumururu tanu silatahula, ahad silatahula ahi’i êre apangartianna. Bo silatahula hi’i waranei tumaan arti kukua-Na waaho.46pesasaruan anêpang manga murit i Yesus asakum sisei niit bako anepang ilatahula. 47Yesus mahailah asuang nuteh ilatahula, karengan wa’aho Sia mindo esatow kedong kisit iwa’ona asiliNa. 48kumua be silatahula : “Siseiange ê tumirima kedong wai asuang ingalan-Hu, sisia itumirima Ahu bo siseiange e tumirima i Ahu, sia itumirima Sia, e imasiu iAhu karengan e kisitio anepang ihomotahula Siamio e banggoronggang.49i Yohanes, “Guru, belah ihamotahula esatow mahelei setang mêinjo ngalanNu, osa aparan ihamitahula totumu waaho, karengan sia ahi’i karu’ru ihita. 50i Yesus besia : naan darangan ihomotahula nde siseiange ahii sumaru ihomotahula, sisia bana andoro komotahola.51susut si Yesus iatang a sorga Sia minjo tinêpu tanu moho a Yerusalem. 52siawe imasiu totumu moho mamune iSia manga totumu e bewasiu wa’aho moho, osa sumuang anesa ro’ong a Samaria tanu sumadia oahasa awa-awa beteng i Yesus. 53mangatow Samaria waaho ahi’i maibog manirima iSia, apa’an ebeanNa mohoa Yerusalem.54manga muriNa wa’aho Yakobus bo Yohanes mahailah sakum behamoali waaho, silatahula kumua : Tuhan awa how mabog, ibohom, kamitahula masiumai baka ilolos akambur tanu mamate imangatotumu wai? 55si Yesus sumeleng imoboro siilatahula” 56wa’aho silatahula silatahula moho andoong walina.57si Yesus bo mangmuritNa tumerusem pangêbean ilatahula, apatu’tudan indalan êsatow kumua besi Yesus : siahu kahi beHow, bisana mange’ohoanNu. 58i Yesus besia : serigala sawana amboso, bo melepad sawana andumun, sumata mBata’. Totumu ahi’i wanatampa tanu bo’owan kokongNga.59sia kumua anesatow walina : lumas iaHu ! Sumata totumu waaho kumua ; mapermisiwe ahu manuna kumubur inamangku. 60si Yesus kumua besia : iwayaio totumu imatem kumubur itow imate : sumata sihow mohonêm bo mapawa sêreb awahem kolanoan Ningumêlêd imolaim mapêreta.61êsatow walina kahi kumua : siahu mahi mapelas be How, Tuhan sumata mapermisiwe ahu mamuna apongêean sanganahKu. 62si Yesus kumua, “êsa’satow e sumadia tanu mapajêko sumata sumeleng a talihudan, ahi’i pantas a kalonaoan Ningumêlêd.

Chapter 10

1wa’aho Tuhan itumuru pitungawulu murit walina, osa masiu silandua silatahula amunaNa a nêsa-êsaan do’ong bo tampa enimbatenNa. 2besilatahula : “Uwu’un mamang tado’o sumata tapatawoi kiding. Nde waaho imanga lei a tuang mahasawa uwuun, saniboho siSia kumirim mangatapatawoi tanu panguwuan waaho.3totu’una ahu masiu iho motahula kêlê kedong domba itu tud i serigala. 4mame’ang sopoi suma ka-kanen suma sanimaê naam mehe siri besisei ange kaeto asuang ipahebean.5komotahula sumuangem anesa wale, iwamuna ihodait : sononoi ênow tanu balewai. 6biboho bana totumu e maibog dame, siri damenu wa’aho mahi mahaando besia, sa’ahii maleng iwebaleng siridamenu waaho. 7asuang mbale wa’aho, tirimanio asia e niwobulahai behomotahula ende totumu imatawoi mahaimbahut tumirima i upagnga, naam moreso-reso mbale.8komotahula mahi anêsa doong bo biboho komotahula tinirima karua imauleng, kanen awasia mange e bewobulah tanu komotahula. 9pemaulengenai mangatow ados ando’ong wa’aho, bo isiritamio a mangatotumu biboho awahem Ningumeled tiro mahi behow.10osa homotahula mahi anesa roong bo biboho komotahula ahi’i tinirima, lumuai andalan bo ihodait, 11sêbu indo’ongngu enihumapet anae i hamitahula, itatang ihamitahula kêle bewaaimun behomotahula. Sumata’ kailahanai awahem alam kapui tepo Ningumeled susu’t, 12a nêndo kiamat tow Sodom mahi lebe gampang beapungan iNingumeled darape totumu andoong nai.13how Khorazim !, masilaka how Betsaida! apa’an sa a Tirus bo a Sidon behamoali manga mujisa’ e behamoali atutud i homotahula eto’om silatahula imawedis bo imakabung. 14anêndo pongisaan, tanggongan Tirus bo Sidon mahi lêbe wolah adorape tanggongannu. 15si how Kapernaum asia how mahi ihapet ahad a langit ? Ahi’i sihow mahi iwawalolos mahad a lesad i towimatem!.16i matanga behomotahula, sia itumanga be Ahu, bo sisei’ange itumulud ihomotahula iAhu, sia itumulud i Sia ê nimasiu iAhu.17kawitungawulu murit waaho i mangaleng têka i mekahi bo kumua : “Tuhan manga setag kahi talo be hamitahula tanu ngalanNu. 18kua i Yesus besilatahula “ si Ahu i mahawilah tapetêna behatia kêle kilat a langit. 19Ahu i mamehem kawasa behomotahula tanu tumumid i nulah bo lamu-lamu bo kawasa tanu tumohong i korowotan kasehed, ahad ahi’i bana e mahi mawasilaka komotahula. 20keleaho keanawe makahi ende manga tutuh wa’aho matalo be how, sumata i wekahiai nde ngalannu bana behadaptar a sorga.21wa’aho we si Yesus i mekahi asuang i Tutuh Lenas bo kumua : si Ahu monindayow be How, Amang, Tuhan i langit bo baotoba nde belohowna waaho How i rumuru tanu tow utêhan bo pandei, sumata How betaram a totumu kisit, ya Amang wa’ahomai e bewetena’an be How.22betarom be Ahu asakum i NamangKu bo ahi’i bana êsatow we’e mahailah sisei’ai. Kedong sewalina Amang bo sisei’ai Namang sewalina hedong bo amangatotumu be sisei kedong waaho monge’e mawatara asakum waaho.23waaho isumelengai si Yesus amanga muritNa i sumandiri bo kumua : “mosononoi’io bêlen imelilah asia e mbelah i homotahula. 24ihua Hu be homotahula : tado’o nabi bo daja maibog mamilah asia e belah ihomotahula, sumata ahi’i kawilahanna, bo maibog tumanga asia e tinanga i homotahula, sumata ahii kinatangan’na.25anendo tumodai êsatow utehan Torat tanu mangêpe besi Yesus, kuana : Guru asia e ni’it tulidenky tanu mahaere towan ê têlas? Asia binaca iboho? 26i Yesus besia : asia ê bewaatih asuang i u’kum Torat ? Asia binaca iboho? 27i totumu wa’aho mahales si Tuhan, Ngelednu teka lêkew anatenu bo teka lekew akanalunu bo lekew korowotannu bo teka lekew kosononoiannu, bo mahales i kahêlênu totumu mêkele batanganu mio”. 28i Yesus be sia : kasowatnu waaho ulit, tuliden kelewaaho sa how mahi lowid.29tanu mawahabenaran i batanganna totumu wa’aho mohodait be si Yesus : Bo siseiai kahelehu totumu ? 30i Yesus : Bana êsa totumu ilumolos a Yerusalem moho a Yerikho; sia behatia a kama manga perampok ê hi’i bati pangandetena mahad-mahawu, sumata pamakurenawe bo ihaleot waaho moho iepa’na iwarua mate,31bana êsatow imam ilumolos ilumeot andalan waaho, sia imilah totumu wa’aho sumata beleotanna sia ambeta itemberan. 32êsa totumu Lewi mahi atampa waaho, atepoiboho sia umahawilah totumu wa’aho, beleotanna sia ambeta i kakas.33imahi êsa tow Samari, ê samantara asuang indalan atampa waaho, bo atepo iboho sia i mahawilah itotumu waaho, iharanduio natena sakum imbêlês. 34sumusut a totumu waaho osa mameresi mangapela’na teka i nanggor bo beundam na teka isolo ahadiahao perbanena mangapelai’ waaho, ihapetna totumu wa’aho ambao keledaina mio, osa peangena atampa toterusna imawiana. 35sia iehena dua dinar a mahasawa toterusan waaho kuana : “undamenio sia bo sa’how mabelanja lêbe awai, mahi baeranhu anendo ahu mebaleng.36a nepang katelu totumu wai lumas a pendapatnu wana kahele totumu a tow ê behatia akama mangaperampok wa’aho. 37i totumu waahoo i “totumu itumuruai kobelesna be Sia ! Kua i Yesus besia : mohonen tulidenai kelewaaho.38si Yesus bo manga muritNa lumawus i patutulên osa ihoamat anêsa roong. Biboho êsa wêne, bengalan Marta, i tumirima i Sia mawit a mbalena. 39Marta mahawog bene mahangalan Maria si Maria wai dumatuh dumedet bo si Tuhan Yesus matanga i manga pangajaranNa.40si Marta tasibu mio a tawoiena asebu sia mahi be si Yesus bo mohodait : Tuhan asiam Tuhan ahii maduli imayai ahu metawoi siahu inesa. Iwasiumai sia makarua iahu !. 41Marta besowati i Tuhan “sihow maliang bo tasibu mamikir wai bo waaho, 42ê penting bati êsa. Bo si Maria i sumisirem e mauleng, e tahi’i mahi indon be sia.

Chapter 11

1mahasa si Yesus i sumombayang anêsa lêsad mahasombayangoho, êsa tow a manga muritNa kumua, Tuhan, êpe ajaren kamitahula sombayang kêle bewaturu i Yohanes a mangamuritna : masombayang.2si Yesus mapakua be silatahula : osa komotahula sumombayang i huamange kelewai ; Amang podayowênange ngalanNy moaiêm kaholanoan-U.3kamitahula êsa-êsa nêndo kakanên i hamitahula ê niharoro. 4apunganai kamitahula a kasea’an i hamitahula, kele hamitahula hahi imapung atotumu i mesea’ behamitahula, bo na’am mali i hamitahula a patena’an.5kuaNa besilatahula ; sa’ êsatow a nepang ihomotahula a tutud imbengi moho ambale anêsatow karuana bo ihumua besia : sobat pinjamanai beahu telu roti, 6êsatow karuahu samantarawe lumawus patutuleni mawit ambalehu bo ahu ahi’i wana awa-awa andoro ieubulah tanu besilatahula. 7sia e nasuang i mbale waaho hahi sumowat : Naam ahu datungên bonang be takewem bo ahu karua mangahedonghu i mamo’am; siahu ahi’i mahaêretumod bo i wamehena a pog. 8kumua behow : mandewe sia ahi’i maibog tumod bo iwamehena be Sia, nde totumu waaho mekele sobatna sumata’ nde giona e ahi’i monokia waaho sia mahi tumodpe bo mamehe besia asia e papandungena.9waaho Ahu kumua behow : mangelei, yanasa mahi be’an behow ; mangilah, yanasa homotahula mahi maahaêre, tumekol yana ê mbonang mahi binuhaan e betengnga. 10sa’esa tow ê mangelei, tumirima bo sa’esa tow ê mangilah, imahaere bo sa’esatow ê tumekol betenga bonang binuhaan.11ihomotahula bowana ê namang sa’batana mangelei da’ darapena mahi mamêhe ulah a mbatana waaho saol inda? 12sa’sia mangelei ateluh, mahi bean besia lamu-lamu? 13homotahula ê tapia mahalah mahehe powehe e mauleng a mangabata’nu, awasia. Amang-ngu e nasorga ! Sia mahi mamehe Tutuh Lenas besilatahula e mapangelei be Sia.14a nendo si Yesus i melei tutuh tapia lumuai anesatotumu wowo. Ihaleot tutuh tapia wa’aho ilumuai, totumu wa’aho molai menunu. Osa i maerangio totumu tado’o. 15bana anepang ilatahula ihumua : “sia imelei isetang kawasa Beelzebul, kapala setang”.16kahi e imangelei êsatêpai asorga be Sia, tanu mangêpe be Sia. 17si Yesus mahailah a nuteh ilatahula osa kumua : sa êsa pakolanoan materi-teri ulit mowuwuh, bo êsa pamalean e meteri-teri ulit motutus.18kahi pakolanoan niblis e meteri-teri pakolanoan waaho mahi medusah. Komotahula kumua si Ahu imelei i tutuh tapia nde kawasa Beelzebul. 19helewaaho teka kawasa sisei karurunu melei manga tutuh tapia waaho? Manga karurunu waaho si sia mio e niwawatare awahem komotahula sea ! 20si Ahu imelei tutuh tapia têka kawasa Ningumeled bo waaho maha’arti Ningumeled bewolaim mapereta a tutudi homotahula.21êsatotumu morowot, teka ikêlid lêkew, imiaha imbalenamio pahasa sawana tantu lowid. 22osa satoto ê lêbe morowot sumerang bo mawahala i sia waaho totumu e lebe morowot mahi kumandet manga kelid pongapogan sakum mahasawa ambale waaho osa iwêbetetengnga ilohow mangabarangna. 23ahi’i iwakarua Hu sia lumawah be Ahu bo totumu ê hi’i imasesen bewakaruaHu, sia e niwawawêtared.24Sa tutuh tapia lumuai a totumu, melaur sia amangtampa tolandus mangilah sondoan sata sia ahii mahaere iaho sia humua : siahu maleng moho ambale embepa kumange. 25Yana moho sia koamatanam wa’aho mbale beresi, kinakasan be beator loor. 26Osa sia lumuai bo mowayat i pitu tutuh balina e lêbe ta’pia wesia bo silatahula sumuang mutun biboho. Yana amaha’na gio iaho totumu lebe tapia nde anggio apahamunan.27si Yesus menunu’pe, sumahai’io satow bêne anêpang tado’o totumu osa kumua be sia : kaenowan’io inang i mahali-ali i How bo susu i nimanusu i How”. 28Sia kumua : Ê nênow si latahula ê nimatanga kukua iNingumeled bo e pinahiaha’an-na.29Karêngan mangatotumu masê-sêsen bo si Sia, si Yesus ilumawus i kodaitNa kuaNa: pekarêngan wai pekarêngan e tapia silatahula mahabogen nesa tanda, sumata besilatahula ahi’i mahi bine’an tanda iwalina tanda i nabi Yunus. 30Nde kêle si Yunus i maindo tanda anu mangatotumu i Niniwe, kelewaaho kahi mBata’ i totumu mahi maindo tanda tanu pekarengan ia’i.31wa’aho gohuta’an i ratu a selatan waaho kahi malengtumow iwakarua manga totumu a pekarêngan wai bosia kahi gumolatung i silatahula. Nde ratu wai mahi a têpok baoitoba tanu tumanga i sononoi Salomo bo katotu’uana e bana biai lêbe we si Salomo !.32i gohuna’an mangetotumu i Niniwe kahi malengtumow bersama pekarêngan wai bo silatahula kahi gohut’na. Nde mangatotumu i Niniwe wa’aho i matobat a nendp silatahula. itumanga’an isasahai’an i Yunus, bo kaulitanna e bana biai lêbe asakum i Yunus !.33bana nêsatotumu’we e mawa’elab sosoloan osa iwa’oba a lolongan imbale suma andalem iba’tang, sumata iwa’on ambao na’e dian, ibohom pahasa totumu e sumuang dona melilah i sulona. 34wana sosoloan imbatangan-nu. Sa bêlen-nu mauleng, sulo’na lumohow imbatangan-nu, sumata sa’ belenu tapia dendemio batangan’nu. 35wa’aho mulit’io sulo embana behow, naam maindo karendeman. 36ihalow sulo ambatangannu, bo ahii bata beta’ imbatangan e ndedem, yana lohowena hahi sulo ihawekele sa sosoloan tumerang i how teka i sulona.37si Yesus mapengajar, sa’totumu Farisi i mundang i Sia tanu kuman ambalena. Waaho i sumuangai Sia ambael waaho, osa dumatuh kuman. 38i Farisi waaho i milah sakumen waaho bo sia i merang, nde si Yesus ahii ihumese i kamaNa atalewe i human.39si Tuhan i humua besia. Komotahula i mangatotumu i Farisi komotahula manayo i manggu bo pindan a tulung i luara, sumata atulung i suanga mawuli-wuling i kinandet bo katapia’an. 40mangatotumu bodo, boahi’ai. Sia e nimawamoali atulung i luara, isa hahi e nimawamoali atulunge suanga. 41kahi iehemai suanga kêle powalad bo ulit’nu pahasanai mahi mainjo tanu behow.42silaka komotahula, hei mangatotumu i Farisi apa’an komotahula mawaer pasangawuluan a sulasi, naneis bo pahasa pêkelean tuinoho, sumata komotahula i mamyai ka’adilan bo bêles i Ningumeled Ê nesa mi’it patuliden êwalina naam i wikaya.43komotahula hei mangatotumu i Farisi nde komotahula maibog maratuh a lesad munamio ambale ibada’ bo maibog matirima ormat a pasar. 44komotahula nde komotahula bewekele kele kubur etahi’i bepa’an tanda ; mangatotumu e mahebe ambao’na ahi’i kailahan-na.45a nepang manga’utehan waaho isumowat bo ihumua be Sia : “Guru têka kodait kelewana, si how i medoros kamitahula kahi. 46Sia i sumowat : silakamio komotahula kahi, hei manga’ utêhan Torat, nde komotahula i mawa’wao manga tanggongann e tahi’i kalihudan i tow, sumata komotahula sandiri ahi’i sumait tanggongan wa’aho teka nesa tundu’pe.47komotahula nde komotahula tunulid i kubur i manganabi sumata nawo-wanowu belimed ilatahula. 48kelewaaho komotahula mangaku awahem komotahula mawatotu’u pinatuli-tulid i nawo-nawonu, nde silatahula i melimed manganabi wa’aho komotahula i tuumulid o kubur.49wa’aho ute-utêhan Ningumeled i kumua : Ahu mahi masiu be silatahula manga nabi bo manga rasul bo iwarua a nepang manga nabi manga rasul waaho kahi silatahula melimed bo mêkuleng. 50a pêkarêngan wai ukumundu daha lumohow nabi ê be haiyu tuos baoitoba tinulid. 51andaha Habel ahad daha i Zakaria e be limêd a nepang mesba bo mBale Ningumelêd. Mahaturu, Ahu i humua be how : pahasa waaho kahi i hundu a pekarengan wai.52komotahula, hei mangautêhan Torat, nde homotahula be i manginjo ku’si pengailahan, komotahula mio ahi’i sumuang asuang bo totumu e imongikaya tanu sumuang asuang homotahula pahaparan.53ahadem si Yesus matang a lesad waaho, mangautêhan Torat bo mangatow Farisi ahii sumondo modawat bo lebesanNa teka balina walina ta’an. 54wa’aho silatahula dumameji manoton i Sia, saniboho silatahula mere tumiho i Sia sa’ana asakum bewapakuaNa.

Chapter 12

1waaho moribu-ribu totumu katadoo’an i sumesêsên, ahad silatahula mekuhupetan osa si Yesus molai maturu, tinotolan a manga muritNa, kuaNa : mahatuh sumaang i kabo, wa’aho kahaliutan totumu i Farisi.2nesa mange iharuru, ê tahii itara, bo ahii bana enesamange e niruru e tahi’i kahi kinalahan. 3wa’aho asia e mbehua ihomotahula asuang indedem kahi katangan asuang i sulo, bo asia iwobuyung ihomotahula a talinga asuang i kamar kahi iwahatau ambao imbung bale.4kumua behamotahula, hei mangakaruaHu naande komotahula talo sumaang silatahula ê ere dona mate imbatangan bo ahadiaho hii ere itumulid awa-awa hahi. 5Ahu mahi mawaturu behomotahula sisei eniit ihatalo ihomotahula. Ihatalo Sia e ihaworus imate bana imbahut tanu mawatepa itotumu asuan imaraka. Ulitna Ahu kumua behomotahula ihatalomai Sia.6melepad suit guunen lima uri dua roit. Mande keleaho hii esauriwe ê kolingoan i Ningumeled. 7utah akohongnguwe katebeanna lohowêna. Yanasa naam matalo, nde komotahula lebe bana mbaer andarape tado’o melepad suit.8Ahu kumua behomotahula tebesa e monge’e i Ahu a sasa’ange i totumu mBata’ totumu sere mahi monge’e sia a sasa’angen i manga malaekat Ningumeled. 9sisei ange isumakal i Ahu a sasa’angen i totumu, sia mahi sakalen a sasa’ange manga malaekat Ningumeled. 10kumua awasiamange lumawah amBata totumu, sia maindo beapungan sumata siseiange e mojat Tutuh Lenas sia ahii maindo beapungan.11tow mawasaang ihomotahula a mangagohuta suma a mangapamareta bo mangagolatung naamde komotahula matalo kelembisa bo awasia e musti ihua ihomotahula tanu mabela imbatangan numio, 12awaaho mio we Tutuh Lenas maindo majar behomotahula asia e musti ihua ihomotahula.13anepang totumu tado’o kumua besi Yesus “Guru ihuamange apogku saniboho sia mebeteng tataro tanu siahu. 14kua i Yesus besia : pog, bosisei imatang iAhu mainjo golatung suma tapahêpang ambao ihomotahula. 15hahi besilatahula “mahiahamange bo mahatuh sumaang pahasa kosulamohan, nde mande esatow melebe-lebes kasihoanna penonowana ahi’iai betambeng darape ahasihoanna waaho.16Sia ihumua besilatahula esa pangandean, kuaNa, “bana esatow siha tobana imelebe-lebes buana. 17tumaan asuang natena : asiaonah e mustihu tuliden nde ahu ahii bana lêsad bisana ahu mêpa bua i tobahu. 18kuana : êwai mabihu tuliden awahem ahu medusah manga baleanhu boahu mahi tumulid a lêbewako biboho mahihu i wangepa pahasa gandumku karua manga sawahu mbalina. 19waaho hahi ihuahu ambatangan humio: sihow imauteung pahasa e mauleng kinesananum bo ahii mahawaru kaêto metau-taun. somonde’pe ini ! Kuman bo luku’io akanumanaman penonowannu !20Ningumeled kumua besia “ hei tow bodoh ambegi mio wai kinalunu benjom behow bo asia ni’aho sinadiam tanu sisei niaho? 21ihamoali a totumu e mawasesen kasihaan tanu batanganamio, sumata ahii imongikaya maindo siha asasangen iNingumeled.22si Yesus mohodait amanga muritNa, nde wa’aho Ahu kumua behow naam maliang apenonowan-nubo asia pandungg ihamotahula kanen bo naam maliang kahi a mbatangan bo asia hahi pandung kamotahula pakên. 23waaho lêbewenting darape kakanen bo batangan lêbewenting darape lantang.24manga melepad koah ahi’i marut bo latang ahi’i manngawu bo alahem balêan sumata kahi binean kan i Ningumeled. Kêlê karêkang kamotahula lêbê a manga mêlepa i aho. 25anepang ihomotahula nde a’ kaliangana karohangan sanga repa a’ndalan penonowan. 26sahomotahula hi’i mahabaya itumulid sawa e niit kisit, nda deaho homotahula maliang mahi bêhamoali walina.27kêlêmbisa mangabunggang bakung ê tahi’i mangêndong bo ahi’i mahayam sumata ahu homua behow Salomo a pahasa konunga’an lo’or a nesa manga bungang i oho. 28sa’ oho ambedeng endo ini a bana bo sando bêtia a’suang baha kêlêaho bêlo’or, Ningumeled kêlêaho hahi kamotahula, hei tow ahi’i maheman.29naam ndê mawasaru asia niao kanen ihamotahula be asia leku’un bo naam matapê natenu. 30i oho pinangilah manga bangsa a mbaoitoba a tahi’i mahilala Ningumeled sumata amang Ngu mahalah awahem komotahula totu’u mabog io pahasa’i oho.31pangilahen kerajaanNa ndê pahasa boho irohang kahhi bê how. 32matalo, komotahula sangawa’anan kisit ! Nde Amang ngu metenaan imêhêm behomotahula karajaan nioho.33pahasa sawanu bo iyêhê tanu powalad tuliden manga sopoi e tahi’i dona mambali matua esa arta a sorga ahi’i mahawu, bo ahi’i dona susuten tahow bo hi’i dusahen i niwes. 34bisana bepaan kasihaannu, biboho hahi epa’an inatênu.35lubahannu mênêt bakesen bo sosoloanu mênêt melab. 36pandung kamotahula mêkelê mangatow e manondo-nondo ituanga ê maleng a pinakawêngan, iboho, sa’ sia mahi bo tumekol ambonang tilaho binuhaan binang tanu sisia.37io mangasosiu e konoamatan ituangga imahi-hiaha anoras sia mahi. Ahu kumua behomotahula : “totu’una sia hahi i makes i lubahan-na bo bewonge’em silatahula dumatuh kuman bo sia kahi imahi sumelewir besilatahula. 38sa’ sia, mahi atutud imbêngi suma akora’nga inendo bo kinoamatan silatahula itumulid kelewa’aho, wa’aho mosononoi mio silatahula.39imunenai : osa mahawale mahalah oras tahula tapenahow mahi, sia ahi’i hahi mawayai balena pouhayen. 40kamotahula hahi sumadi-sadia ndê mBata’ i totumu mahi anoras ahi’i komotahula mohoitau.41i Petrus, “Tuhan, kamitahula’ re epanutu’un têka pangandêian waaho suma we apahasa tow ? 42i Tuhan “ Yana sisei a tapahurus imbale ê moêman bo utê-utêhan ê mahi iatang sakum ituanga mainjo tapêreta. 43sosiu ê kinaêrean ituangnga itumulid i tawoien-na waaho, asakum tuanga wa’aho mahi. 44kumua behomotahula, ulitna tuanga wa’aho hahi mangatang Sia maindo mandor apahasa sawana.45osa siu wa’aho tapia bo kumua asuang inatêna : Tuangku ahi’i mangahi osa sia molai mepa’tanggongan a mangasosiu tuama, bo mangasosiu wênê bo kuman luku’ ahad mapololango, 46tuangnga wa’aho kahi mahi anendo etahi’i pinangande-ngandena, bo atêpo ahii kailahanna sia kahi pinate tinulid kotikana teka manga totumu e hi’i moêman.47sosiu emahailah i kahabogen ituangnga sumata ahi’i imongikaya suma ahii imatulid asia e behabog ituangnga sia hahi tumirima tado’o tanggongan. 48siseiangê ahi’i mahailah i kahabogên i tuangnga bo matulid asia musti pêangen tanggongan, sia hahi tumiriam kisit tanggongan êsasatow e bêsia tado’o ê bêhe, darapê’na hahi tado’o tuntutan, bo besisei sia tado’o bêhê-êman, darapena hahi lêbê tado’o hahi tinuntut.49Ahu mahu tanu tumepa baha amba’o itoba bo ime’ema Ahu maharaw baha wa’aho e melala ! 50musti tumirima baptisen, bo ime’ema kasusaan i nate’Hu, asakum wa’aho i melawu-lawus.51sumangka awahem Ahu mahi tanu meangai damê ambao i toba ? ahi’i huaHu behomotahul, ahi’i dame, sumata pesasaruan. 52molai yai talêwê bana pesasaruan anêpang limatow asuang esawalê, telu lumawah indua, bo sua lumawah i telu. 53hahi mesasaruan, amang lumawah bata’na tuama bo manga tuama ilumawah amangnga, inang lumawah bata’na bênê bo bata’ bênê lumawah inangnga. Êpo bene matua lumawah inêpona bêne bo epo bêne lumawah êpona bêne matua.54ihumua hahi a totumu tado’o sa’ komotahula melilah kambur kumapêt andoro tianênd, tilaho komotahula kumua : mahi hahi teka, bo asakum waaho totu’u ihamoali. 55sa’homotahula milah i kakab sumeput bibuli komotahula kumua : Endo mahim pas’io bo sakum wa’aho totu’u ihamoali. 56mangatow kaliut, pa’el bao’itoba bo langit kilalan i homotahula, ndê’aho homotahula hi’i dona milah i zaman yai,57nde’aho how hahi ahi’i têpu’un nu’mio esa etotu’u? 58sa’how teka saru’nu moho sumaang i pamareta, dumameji medame teka sisia kaeto apatu’tudan dalan, saboho na’am kow kosêna a matepu’ bo matepu itarona how a mahowod bo mahowo i oho itumêpam ihow a’suang tutupan. 59kumua behomotahula : sihow ahi’i hahi lumuai biboho, satalawe how imaer benangngu ahad imalekew.

Chapter 13

1Atepo i’aho mangoai be si Yesus mangatotumu meangoai koyow sakum mangatow i Galilea, bo daha’na sinauhan i Pilatus bo da’ha berahes e berahes ilatahula. 2Sowat i Yesus besilatahula : kuana mange manga tow i Galilea i’ai lebe wako pineseana darape’ sea pahasa tow Galelia balina, awahem silatahula ihuetam n’kur i aho? 3Ahi’i ! kua-Ku behamotajhula. Sumata sahele kamotahula hi’i mawedio, kamotahula pahasa motutus kelewaaho.4Suma kuanumange sangawulu bo walu tow, e nimate dunatungan i candi asusut i Siloam, lebe wako pinesbana darape pinesaan i managtotumu balina? Ê sumondo-sondo a Yerusalem? 5Ahi’i kua-Ku behomotahul. Sumata sahele kamotahula hi’i mawedis, kamotahula pahasa matutus kelewaaho.6Osa si Yesus kumua pangandean kelewai : Esatow mahasawa tud ara tenitumow ambedeng anggurna, osa sia moai tanu mangilah bua â tud ioho, sumata sia ahi’i mahaêrê. 7Osa sia kumua besilatahula mahatow imbedeng anggor iaho: Telu ngataunem ahu moai mapangilah bu’a itud ara iai bo siahu ahii mahaere. Tubangenem tud ini ! Nda tosawan sia menonow a toba iyai ahem bereguna.8Sowat itow iaho : Tuang, ilingomoho sia tumow itaun i yai. Siahu maindo mapacal itoba atumapirina osa mehe kohemel besia. 9Merotange ta’um sumailai sia mamua; tak satahii tubangenem sia !10Atepo si Yesus a masusui asuang i nesa bale i Ningumeled a nendo sabat. 11Biboho bana esa bene sangawuluh bo walu ngataun dinasuh i tutuh ahad sia pahadosan ahadi meketud lihuna osa ahi’i matau tumod mauleng.12Anoras si Yesus melilah imbene iaho, sia tumiang i sia bo kuana besia: “Hei inang, mahadosnu i memaulengem” 13Osa sia mepak i kamaNa ambene iaho, osa anoras iaho tumodoai bene iaho, osa marayow i Ningumeled. 14Sumata kapala imbale ibadat mare’e awahem si Yesus mawamauleng itow a nendo sabat, osa sia kumua a manga totumu tadoo: “Bana enem gando iwatawoy. Kawalianiaho moayem anendo iaho osa iwamauleng bo naam a nendo i sabat.15Sumata si Tuhan sumowat i Sia, kuaNa : “Hei manga totumu munapik, awa ahii tebe i nesatow behomotahula lumepot isapi suma keledaina a nendo i sabat a kurungana bo peangena atampa palekuan? 16Awa ahii bene iai, e sangawulu bo walu ngataun sinogot a tutuh, dorona ilepatem a sinohotan iaho, nde sia makele wo Abraham?17Bo anoras Sia mohodait kelewai, pahasa kasaruNa maharasa monalia bo pahasa tow tado’o mekahi apa’an pahasa perkara monunga alam tinulidNa.18Si Yesus tuma’an, “Kelêasia sakum kaholanoan Ningumeled, bo kelêmbisa Ahu mêhe pangandeanna? 19Sia bewaangande batu’na i mostor, ê bêndo be beambur i tow ambondoi’, ba’tu na waaho tumow maindo tud bo mangamelêpad tumulid dumun a mangasisina.20Bo sia kumua hahi : “kelembisa Ahu hahi mangande i kaholano’an Ningumêlêd, 21Sia bewangande kabo ê beindo i nesawêne bo iwosauhnga i topong terigu telu sukat ahad lohowena.22Ahad’iaho Yesus lumapang kumêked sumuang lumai i hota bo manga desa iwahalas mapaturu bo lumawus i nêbe’an Na a Yerusalem. 23Bo bana êsatow ihumua be Sia, “Tuhan kisit ange totumu ê iwelowid. 24Sowaten i Yesus a mangatotumu biboho “Mongugatio tanu sumuang lumeot ibonang pêset wa’aho. Ndê ahu kumua behomotahula. Tado’o totumu hahi mebendu tanu sumuang, sumata ahi’i hahi ere.25Sa’ mahawale itumod bo tumakew bonang komotahula hahi itumod aluar bo maêkonêkol inbonang osa kumua : Tuang, buha’anai bonang kamitahula bo Sia hahi sumowat kumua besilatahula, Ahu ahi’i mahailah bisana homotahula mahi. 26Wa’aho komotahula kumua : kamitahula ihuman bo lu’ku bêwakarua-Nu, bo si How i maturu mangaralan kota hamitahula. 27Sumata Sia hahi kumua behomotahula : Ahu ahi’i mahailah bisana homotahula mahi, lumuai andiorKu, hei komotahula pahasa i matulid a katapia’an.28Biboho hahi kaêrêan kaê bo papongigonen, osa homotahula hahi i milah si Abraham, bo si Isak bo si Yakob pahasa nabi asuang i kaholanoan Ningumeled, sumata komotahula mangê bêtêpa a luar. 29Mangatow hahi mangahi a timor a warat bo a utara a selatan osa silatahula hahi dumatuh kuman asuang kaholano’an Ningumêlêd. 30Bo totu’u bana totumu e kahadon e hahi imaindo totumu e bêhamuna bo bana totumu e bêhamuna e hahi maindo totumu a kahadan.31Anoras wa’aho imangahi tatahula totumu Farisi bo kumua bêsi Yesus : “mohonem, naam eto atampa wai, ndê pahawon Herodes mati how, 32Sinowatan Yesus bêsilatahula : mohonem osa ihumangê a serigala waaho : SiAhu mahêlêi sêtang bo mapawa mauleng totumu, anendo inia bo sando bo anendo kateluna si Ahu hahi iharawot. 33Sumata endo inia bo sando bo kandoan Ahu lumawus inebê’anKu, ndê ahii mauleng esatow nabi pinatê osa ahi’i a Yerusalem.34Yerusalem, Yerusalem, sihow e nimamatê manganabi, bo imapanu imbatu a manga totumu e bewasiu behomotahula! Mêbale-walêng Ahu mahatenêm sumesên mangatotumunu, pekêlê’an nimangaikoko isumesen i mangabata’na asuangi kalêkêbna, sumata komotahula tia’kem. 35Ulitna balênu wai belingom bo lia’i. Sumata Ahu kumua bêhow : komotahula alam milah i Ahu ahad a têpo komotahula kumua : Bewaberkati Sia e mahi a asuang ingalan Tuhan !

Chapter 14

1A’ nendo i Sabat Yesus moai a mbale’ i nesa Pahalasan i manga tow Farisi i human biboho. Pasaha i molulutai modawa-dawat i Sia mauleng suma ta’pia. 2I mahi esa tow pahadosan a’e’ bo kama i morolembutem tumotod a sasaangeNa. 3Kua i Yesus a manga beutehan a torot bo manga tow Farisi, kua- Na : “Bo do’na pemaulengan tow a endo i Sabat suma ahii?4Pahasa bati metetewio. Osa takaa-Na kama tow pahadosan osa iwamauleNga osa iwasiuNa sia mohonem. 5BehuaNa a manga tow : Si sei behomotahula ahii iluai batana suma sapina behasuang a’ pariri, mande a nendo sabat ? 6Silatahula ahii baranei lumawah i Sia.7Apa’an Yesus milah, awahem manga sahei mongika dumatuh a tampa pasirian, behuaNa ajaraniai besi latahula. 8Sahow beundang a pesta pakawēngan, nai dēhow dumatuh a tampa pasirian, ndesa silatahula imundangem esatow lebe pasirian ndesihow. 9Saniboho sia, imundangm ihomotahula, naam moai osa kumua behow : lehe tampa iai besia. Awahem kaw monokia nde moho dumatuh atampa behen (ambawa).10Sumata sarehow beundang, moho dumatuh atampa behen (ambawa). Mane’ mahawale moai kumua behow : karua ayom dumatuh atampa mauleng. Asakumiboho Sihow tumirima siri’ a sasa’angan i pahasa tamu balina. 11Awahem pahasa tow matatang imbatangan sisia ambawa bo sisei kênêng batangan, sisia ipa’ amatatang.12Behua i Yesus a tow mawalu i Sia : “Sarehow tuulid pesahei’an endo suma pesaheian bengi, na de how mawalu (mawenot) manga karuanu bo manga sanganah suma sanga waleanu bo manga katainu siha’, apa-apaan silatahula mêbawalasan osa mawalu (mawenot) i how, osahow mahaere suli’ (balas).13Sumata sarehow tumulid pesaheian, mawalu (mawenot) manga tow lengei, tow da’i bo tow ahii halapang, keleaho tow ahi’i melilah. 14Asakumeniaho sihow ênow, nde silatahula alahemoho nawa’awa iwalasna behow. Osa how mahaere balas (suli’) a nendo kinatowan i manga tow mauleng.15Tumanga i kodait i aho a nesa manga sahei kumua besi Yesus : “Mosononoi tow sinahei a Kerajaan Allah. 16Sumata kua i Yesus besia: Bana esa tow tumilid pesaheian bako osa sia mawalu (mawenot) tadoo tow. 17Pamuna’an pesaheian iwalai, behuana asosiuna ihuamange a manga pinamenot : ayom nde pahasa sinadiam.18Sumata pahasa silatahula kumua ahu mahiapung. Apahamunan kumua besia : siahu itumeleswe bondoi osa mohowe pilahen, pangeleyeku apunganange ahu. 19Balina kumua siahu itumeleswē lima par sapi kabiri nde musti moho êpe’an, pangeleyeku apunganange ahu. 20Balina kumua siahu ihumaroape mio kalianemoho ahi’i ahu matau moai.21Malengai sosiuna osa behuana pahasa a tuang. Osa moboro tuanga behuana a sosiuna : mapatiro moho a pahasa dalan bo dalan a kota peangenoai manga tow lengēi bo manga tow da’i, tow ahi’i melilah bo manga tow ahi’i halapang. 22Sosiu lumapor : tuang asia pinereta i tuang belapaikum, sumata banawe tampa.23Behua i tuang a sosiuna : moho andalan bako bo têmbêram osa lesē’ēn manga tow biboho sumuang, nde balēhu hi’i toro satahi’i pulingen. 24Apa’an ihuaHu behow: Hi’i rona esa tow a’manga tow ê wa’i bēnot kuman pakanen pesahēianku.25Asakumeniaho tado’o totumu lululutenange lumas si Yesus a’ ndalaNa. Osa pilaheNa silatahula kuaNa : 26Sa’esa tow moai bea Hu ahi’i sia mare’e si wapana, si mamana, karoanga, bo manga bata’na, pogna tuama suma bene’, bo kanaluna mio, ahi’i sia mamoali muritKu. 27Sisei ahi’i mabog maluha i salibna bo lumas si Tuhan, ahi’i sia mamoali murit-Ku.28Sisei asakumen i homotahula sa’tumod esa menata ahi’i dumatu’pē osa tumulid bo tumēbē imbaēra ndesa ahii doro doit mawalawug tawoieniaho? 29Saniboho sabepa’nam daleh sa’ahi’i halawus, osa pahasa tow milah monero’ i sia, 30Kuanilatahula : tinodemilatahula, sumata ahii ihalawus.31Osa, kolano sisei moho mapêpang lumawah kolano balina ahi’i dumatuhpe osa tumimbang, kēlēmbosa sangawuluribu tow do’na lumawah duangawuluribu tow ? 32Sa’ahii, kumirim sosiu, asakumen kasēhēd dekape’ osa tumaan pangebean kosononoian. 33Keleaboho esa-esa tow asakumen i homotahula, ahi’i mabog lumepot pahasa sawana, ahii rona mamoali muridku.34Asin totu’u mauleng, sumata saaho nasin metawar, kelembisa do’nawe mo’asin? 35Alanemoho mbaera mauleng ambondoi keleaboho pupuk, betia’na mange moho. Sisei bana talinga tumanga, sarorona tangaannange.

Chapter 15

1Manga tow matagi belasting bo mangatow kaoroan mahi besi Yesus tanu tumanga be Sia. 2Kawalian momuno’-munod mangatow Parisi bo mangatow bēutehan a torat, kuana : “Sia tumirima mangatow mahaoro bo kuman wakaru-harua i yatahula.3Kawalian Sia kumua pangandean yai bēsi yatahula : 4Sisea a nepang kamotahula e mbana matus domba, osa sia katala’an esa domba a’ nepanga, ahi’i mepa’io esiow ngawulu bo siow a’tana kauha’an bo moho mangilah e mbehaureng i oho ahad i kaērēana? 5Bo sa kinaērēanam i pa’na ambao paluhana karua kahi.6Bo hoamatoho sia ambalē sia maniang mangaharua bo manga kataina kuana besilatahula : mekahi wakaru-haruahu apa’an dombahu e mbehatahula kinaērēakum. 7Siahu kumua bēhomotahula : kēlēaho hahi bako kahahi’in a Sorga apa’an esa tow e matobat, lumēbē-lēbē kahahi’in apa’an siow ngawulu bo siow totumu mauleng bo anhi’i sama kaoroan.8Suma bene sisei mbana doit sangawulu, bo sa’sia katala’an esa a’nepanga hi’i tumutu sosoloan bo mangakas ambale osa pangilahena bo silihina ahad kaereana. 9Bo sa kinaereana sia maniang mangakaruana bo mangakataina osa kumua: mekahi medoro-roro bo siahu apa’an doitku e mbehatala kinaērēanku. 10Ihuahu behomotahula : kēlēwaaho hahi bana kahahi’in a malaikat-malaikat Ningumeled apa’an esa tow kaoroan e matobat.11Yesus kumua hahi: “Bana tow mahawata’ dua kedong tuama. 12Kua kedong kahadan bēsiwapana : Pa’ iyehenemai beahu bētēng arta sawa i hita e tanu betengku. Osa siwapana mebeteng ka’aya’ana be silatahula.13Tatahulla nendo oho kedong kahadan jumual pahasa betenga oho osa moho a’ ndo’ong dekang. Bibuli sia maroyal arta betenga oho karua menonow manayo-nayow. 14Oras doitna inahawum pahasa, lumembo seseped kalêoan a’suang ndo’ong oho bo sia makelam lengey.15Osa sia moho bo matawoi a patuangen a ndo’ong oho. Tow oho masiu sia ambondoi tanu mahiaha tieina (biagen). 16Osa sia mabog kuman tubas pakanen itiei, sumata ahem sisei ange mehe kan besia.17Osa sia makelam ke’ada’anna kuana: ime’em katado’oan tow pawaeran i wapahu melebe-lebes (melipa-lipa) pakanen, sumata siahu biai matem kaleoan. 18Siahu mahahelamem moho besi wapahu bo kumua besia: Pa’ siahu mahaorow sa’ang Sorga bo besi wapa. 19Siahu hi’i mekele patoton bata i wapa’, tuliden ahu kele tow pahaeran iwapa.20Osa sia tumod bo moho besiwapana. Anoras sia a’ ndekape, si wapana imalahem isia, osa atena haeye apa’an beles. Siwapana malolah tumirima i sia, tahua’na bo tumimu’ i sia. 21Kua batana besia : Pa siahu mahaorow sa’ang sorga bo besi wapa, siahu hi’i mekele patoton bata i wapo.22Sumata siwapana kumua a mangasosiuna : Titoan pêangen noai juba’ a’ mauleng i wake besia bo suangan sising a’ tunduna bo sapatu a’ naena. 23Bo minjo kedong sapi kemel, bēlusa sia bo ayom kita kuman karua kahi. 24Apa’an bata’ku yai i matēm sa’ta malengem tumou, Sia behatalam sa’ta malengem moai. Osa silatahula mekahi-hahi.25Sumata bata’na matua a mbedeng bo a noras sia maleng susutem imbale, sia tumanga enu’ poloit bo katar mala’sih-la’sih (masaē-saē). 26Osa sia tumiang esa tow sosiuna osa tuma’an besia, asia artina pahasa oho. 27Sowaten i sosiuna : Tualinu malengem moai bo siwapanu lumusa kedong sapi kemel, apa’an sia tumirima maleng karua mauleng.28Kawalian kedong matua oho moborog bo ahi’i sia mabog sumuang. Osa siwapana lumuai bo numu bēsia. 29Sumata sia kumua bēsi wapana, kuana: Kēlēm kaeto’an ahu maselewir siwapa bo ahi’i ahu mahasa lumawah perēnta wapa, sumata si wapa awē mahasa mēhē esa kēdonga bembe osa makahi-hahi bo manga haruahu. 30Sumata awē kapui mahi ba’ta iwa’pa e maroya-royal arta kasiha’an wapa wakaru-harua teka bēnē sundal, yanasa si wapa imalusan kedong sapi kemel tanu sisia.31Kua wapana bēsia : ba’ta ku sihow salalu wakaru-haruahu, bo pahasa sawa i’wapa mekēlēwo sawanu. 32Lo’oren hita mekahi bo mekahi-hahi apa’an tualinu i’matem sata’ malengem i’ tumou, sia bēhatalam bo malēngem kinaērēan.

Chapter 16

1Kuani Yesus a manga murid Na: Bana tou siha’, sisia mahurus indoit bo pahasa kapunyaana. Aho tou siha’ mahaērē laporan awahem kapunyaana bati’ bewaroyal aho mahurus indoit. 2Tinianga aho mahurus indoid osa kuana : Asia tinanga’ku behoaw. Iehemoi pahasa tawoiyenu. Molai wai, alanemoho hou matawoi beahu.3Pikirana, asiawe’ patowoyeiku nde ahu belepotem i mahatoriahu. ahi’i ahu mahaelei mapacol. Mono’kia’ kahi ahu sa bati’ mapangelei. 4Pikireiku, sa ahu betia’am maharusiahu, mohonemahu wakarua am bale i latahula.5Tiangen aho mahurus indoit pahasa tou em bana benang. Kumua sia a touesa : Tahula benangu a mahurusiahu ? 6Mangatus tampayang solo zaitun. Kuan aho mahurus indoit : wa’ie surat benangu. Dumatuh sa iwatih : lima ngawulu’ tampayang. 7Kumua sia a tou karuana : Tahula benangu ? Kuana : sari’bu karong gandum. Kuai aho mangurus indoit : Wa’ie surat benangu, iwatih walu ngawulu’ iwaluha.8Aho pahalasen mahurus indoit ahi’i wu’tul muji kawandeian manga pegawaina, nde manga tou pandei mahurus tawoien , dalana matutul maheman be Sia. 9Kuani Yesus kahi, tanga’an : paken kasiha’anu ambawoito’ba mahaērē karua, nde kasiha’an ambawoito’ba alanemoho berguna; kamotahula mahaērē penonowan lenas.10Totumu’ papercayan asakomi ki’ding, ahi’i papercarcayan asakom bako. Sumata’ tou ahi’i papercayan asakom ki’ding, ahi’i hahi papercayan asakom bako’. 11Awahem, sa kasiha’an ambowoito’ba alam papercayan, sisei mercaya kasiha’an kanalu ? 12Sa kapunya’an to balina, behamotahula ahi’i emanen, sisei ma’bo mēhē wēhow sa ahi’i sawanu?13Ahemoho totumu matawoi an dua pahalasen, totu’u hemoho totumu’ bati’ mahales a nesa pahalesan. Kēlēwaoho hahi kita ahi’i ro’na matawoi tanu besi Ningumeled bo kasiaha’an imbawoito’ba.14Pahasa i’ boho tinanga’an tou Parisi . Manga tou Parisi bewake’ke i latahula nde kalahan i latahula ahi’i bu’tul, pinasēro-sēro ange. 15Osa Sia kumua besilatahula : Kamotahula mawaturu’ i nu’gatnu , sumata’ kalahanio’i Ningumeled natēnu. Asia kahelaman i tou matatang , ki’ding a Ningumeled.16Hukum torat bo kitab manga na’bi mamuali a talēwē’ aha’dai Yohanes. A tepo i boho kolanoan Ningumeled behua a pahaa tou , sumata pahasa tou mekandet sumuang. 17Le’be gampang langit bo to’ba hatala, nde nesa behua i hukum torat hatala.18Pahasa tou mawatare’ karoanga osa sumanga se’bu bo bene balina; mape’detuh sia, bo sisei i humawēng im bene betarē’ i karoanga, tape’detuh sia.19Bana tou siha’ salalu malatang ga’ga . Susu’inendo mawaturu’ kasiha’ana. 20Bana aho tou lengei ngalana Lazarus, batangana mulingem i kuwes, mēlēlēt am bonang im bale i tou siha’. 21Kuman sia bati’ mapulut kan wakatia’ a meya i tou siha’ . Manga balēd mahi ma sēmēt kuwes i Lazarus.22Ao tou lengei mate osa pe’angen malaekat moho dumatuh sa tahuwen Abraham. 2323 Aho tou siha’ matē osa ku’buren. A ku’bur siksa mio’ sia, maponarah ambao mapilahi Lazarus tahutahuwen Abraham.24Sa sia tumērēwah : Abraham tulungenai ahu. Iwasiumoho si Lazarus mepa’ tundu’na a nahe osa iepa’ am ba’bahu nde pelanemio’ ba’bahu bo maha’dosio’ kawali angem baha.25Ta’ kuani Abraham: Ke’dong, imunen, awahem kau tumirima i pahasa kalooran penonowan, se’dang Lazarus tumirima i pahasa besae. Yaitalēwē’ sia mahaērė pangi’boran , sa sihou mahaêrê kasiksaan. 26Anepang kamondua ngumanga’nga mange kitob a tahi’i kaleoton.27Kuana, sa helewaoho, pangeleieiku iwasiu sia moai am bale i matuahu, 28lima we’ po’ko , maleng iwawaimun a manga po’kuahi’i kumelam kasiksaan.29Sumata’ kuani Abraham : Behua i Musa bo manga nabi, tanga’an i latahula angem behua. 30Sowat tou i’boho : Ahi’i, Bapa Abraham, sa bana moai a nepang a tou i matem besilatahula, mato’bat silatahula. 31Kuani Abraham be sia : Sa silatahula ahi’i matanga’ asia mbehua i Musa bo manga na’bi , ahi’i ma’bo silatahula mapercaya mande esa tou tumou a nepang i latahula.

Chapter 17

1Yesus kumua a murid-muridna : ahii re bana mapawa’ureng sumata masilaka mio totumu e pinatulid’na. 2Awahem lêbê mauleng sa esa batu gilingan bewatês alehêna, bo sia bêwasot a saloyon, apaan mapawaureng esa a manga totumu akahawahem i’ai.3Iyahanio batangan nu, sa ponguitumawoi sêa perowên sia, bo sa sia manêsêi apungan sia. 4Sa sia matulid i sêa behow mahawitu sangando bo mahawitu kahi sia mebeleng behow bo kumua siahu manêsêi sihow imapung isia.5Osa kua i mangarasul be si Tuhan: dohanganio kawahêman kamitahula. 6Sowat i Tuhan : sa wana êman homotahula kelekakoan batu na imostor ange komotahula dona kumua akayu iyai ihaubut osa hawayu a saloyon, bo sia kumiit be how.”7Si sêi atutud i homotahula ê bana esa tow be wasiu mapajeko suma manga tupomiag mahi yahan i mbiagen bes sia, kumua ambewasiu i oho sa sia malêng ambondoi : ayom ia italêwê kumanem. 8Bo ahii isaliku na sia hhai ambewasiu ioho : sadianêm kaneiku sogotênêm lubahanu bo sumêlêwirêm ai ahu aha malêkew ihuman bo iluku’um, bo halêotoho ioho donamhow kuman bo luku.9Bo sia itumirima bêlês ambêwasiu ioho apa’an sosiu ioho itumulidêm asia niaho bewasiu besia? 10Kêlê aho hahi komotahula sa homotahula itumulidêm apahasa ioho bewasiu bêhow, maindo komotahula kumua : kamitahula iwapsaiu ahêm moho bêrêguna kamitahula bati i itumulid asia dona tuliden.11Ambelapangana a Yerusalem Yêsus lumas pasuwuan i Samaria bo Galilêa. 12Atepo sia sumuang andoong sia. Silatahula sumondo io i tumod andêkang. 13Bo tumêrêwa : Yesus, guru, ihalêsai kamitahula.14Sasia mamilah silatahula bo kumua : mohonem iwawawilah mbatangan nu a imam-imam, atepo silatahula atutud indalan silatahula mamoali mêmaulêng. 15Esa totumu be silatahula atêpo milah awahêm sia maulêngêm, imaleng osa monunga Ningumêlêd karua enu moarit. 16Sa humuru asasa angên anae i Yesus bo dumayow beSia totumu ioho awahêm tow isamaria.17Sa si Yesus kumua : na’kure kasangawulu tow tadi pahasa imamoali maulêng? Nda wisana nyaho siow tow ioho? 18Ahii bana nde atutud ihomotahula imebaleng tanu marayow Ningumêlêd apaan ioho tow asing iai? 19Sa sia kumua a totumu ioho, “tumoiloho bo mohonêm emannu imawalowid ihow.20Atinaanan manga totumu i Parisi, sa pakolanoan Ningumêlêd iaho mahi Yesus sumowat kuanare pakolanoan Ningumêlêd mahi ahêm tanda-tanda batangan. 21Nde totumu hii rona mapakua pilahên sia bana bêai suma bana sia i buli ! De totuumia pakolanoan Ningumêlêd a tutu’d ihomotahula”22Sia kumua a muri-muritNa mahi tepona komotahula mabog milah anendo bata itotumu ioho bo komotahula ahii pinelilanga. 23Bo totumu kahi kumua bêhow : pilahen sia biboho pilahên sia bana be ai naam komotahula mohobiboho naam komotahula lumas. 24Mekelê-kelê kilat mawatêrang atepo’h i langit kêlê hahi ioho bata itotumu andedo ahiana.25Sata sia tumanggong tadoo pakêlamêna atalêwê bo betulu’d i angkatan iai. 26Imekele behamoali a zaman i Nuh kele aho hahi anêndo-nêdo bata itotumu. 27Silatahula kuman bo luku, sila tahula kumawêng bo mapawahaweng aha’d anêndo i Nuh asuang bolutu, osa mahi nahe ndupuk imawawotutus silatahula pahasa.28Kêlê hahi oho imamoali a zaman la silatahula kuman bo luku, kamotahula matêlês bo majual, komotahula mamyu bo momangun. 29Sata anendo Lot lumuai a Sodom ilumolos têka baha bo têka belêreang alangit bo imawawatutus silatahula pahasa.30Kele hahi iboho anêndo bisana bata itotumu bewawaturuum ambatanga. 31Siseiange anêndo ioho samantara akakapan ambao imbale bo manga-gogaidan bana asuang imbale naam sia lumolos tanu panginjona kele aho hahi totumu samantara ambondai, naam sia sumombai.32Imunenange karoang iLot. 33Siseiyange dumameji mahiaha i nasengnga sia hahi katala’an i naseng, bo siseiange katalan nasenganga sia hahi iwawalowidna.34Ahu kumua bêhow : ambengi ai bana dua totumu ambao esa pahooan, enesa hahi peangen bo balina bepanamio. 35Bana dua totumu bênê medoro-doro mahiling esa totumu kahi pineang bo balina bêpaiyo. 36Sa wana dua totumu ambodoi, ê nesa totumu piriêang balina hahi bêpaiyo. 37belum diterjemahkan37Kuana be si Yesus bisana si Tuhan? “kuaNa be silatahula bisana bana totumuh imate boho dumun i melepa nasar.

Chapter 18

1Kuan Ningumêlêd, bana pangandean bēsi latahula awahem sama sobayang na’am nde sumu’u su’ud. 2Kuan-Na : A suangikota bana Hakim ahi’i matola a Ningumeled bo, ahi’i masiri’ i kahēle tou.3Bo, a kota aho bana mbene balu me balē waleng bēsi Hakim saro-ro’na perkara na bē to’gas. “Tulunganai yahu suma’ang ka suruhu, kuani balu i oho. 4Anendo i meleo-leolem itulu’ i hakim. Sumata’ a suang inatena “ Mandewe ahu hi’i matalo a Ningumeled, bo ahi’i masir’ esa bo esa. 5Sumata’ balu iya’i mawa susah mio iahu, lēbē baē ahu mawamu’tul i sia.6Kuan Ningumeled : “Atu atuhen asiia mbehua hakim ta’pia. 7Ahi’i re Ningumeled mewu’tuli mangatou sinisir-Na tumerewa endo wo wengi be Sia ? Awasia me sau-sau a talewē osa tumulung bēsi latahula ? 8Kuai ku behow : Sia tilaho mewu’tuli hamutahula. Sumata’, sa Bata’i totumu’ moai, do’nahem Sia mahaēre eman am bao to’ba ?9A mangatou mahahelam wandey bo milah bēhēn tou walina, kuan ni Yesus a pangandean iyai. 10Bana tua tou am Bait Ningumeled osa sumombayang : Esa tou Farisi bo walina mawata’gi blasteng.11Tou Farisi tumod, osa sumombayang a natena helewai : wa’i ahu kumua makase be Sia, ndeahu hi’i taouwalina, soro’do, ta’pia ahi’i tapedetuh bo hi’i mekēlē wo ange tapena’gi imblasting. 12Susud i minggu maharua ahu maharua ahu mapulasa, mahēhē sepersepuluh a pakaereiaku.13Sumata’ wa’aho mawata’gi im blasting tumotod andekangio, ahi’i sia waraney manga’al a langit, sa sia mamel im batangana sa kumua : oh Ningumeled, belesanoai yahu tou sea. 14IhuaHu behow : Wa’i totumu’ maleng am balena tanu tou matutul a Ningumeled, nde to balina ahi’i moho bu’tul. Awahem, sisei mapawa tatang i batangan i wawa’Na, bo sisei ma wawa’ im batangan iwawa tatang Nga.15Mangoai pahasa tou ma me’ang manga ke’dong kisit besi Yesus, osa taka’ana silatahula. Pinilah i manga muridNa osa mo’boro’ a manga tou bi’boho. 16Sumata’ tiniang i Yesus silatahula sa kuanNa : Iwaiaiyoho manga ke’dong moai beaHu bo na’am aparen silatahula, nde silatahula e na kolanoan Ningumeled. 17Kuai Ku behow : Kauliutan sisei sumahei Kolanoan Ningumeled kele ke’dong kisit, ahi’i sia sumuang a suanga.18Bana turu i Yahudi tu maan basi Yesus, “tuang guru mauleng, asia tulideku satoro’na menonow teku ? 19Nde aho ahu kuana mauleng ? Kuan ni Yesus besia. Ahem moho mauleng kele Ningumeled. 20Kalahanum asia perêta-perêta i Ningumeled : Na’am mapedetuh, Na’am maptêh, Na’am mapanahow, Na’am matowo, bo hormaten si wapa’ bo si mama nu. 21Pahasa pereta kini’i tanem a mudawe kuan ni tow oho.22Tumanga’ oho, kuan ni Yesus, banawe tulide’nu : gu’unenu pahasa sawa nu osa iehe ndoit nu a tow lengei, mahaere how kaaya’an a sorga. Aha’demioho, moai osa lumas be Ahu. 23Sata’ tepo totumu’ ioho tumanga, imetape nde sia kaya mio.24Kalahan ni Yesus sa totuu’ ioho matape mio nate na, wa’aho kawalian kuan Na; susah mio touw siha mamuali nanggota i surga. 25Lebe gampang unta sumuang âmbos o indaraham nde touw siha’ sumuang nga sorga.26Silatahula kumua sisei i mangata’an kumua : saheleura’aho sisei onas do’na di selamatkan? 27Kuan ni Yesus : “Ahi’i katuliden i totumud, katuli’dan Ningumeled.28kuani Petrus : “Pilahem pahasa ka punyaanihita bepa’amio osa kumasi Amang. 29“maheman” kuan ni Yesus. “tou mepa’ io balena, bo karoanga, bo manga wog’na si Amang, iang, mangahedong nde sumelewir a Ningumeled. 30Tou i oho balasena tumirima tado’o mio atinepi anendo mahahad, Sia tumirima kaeto-kaeto penonowan.31Si Yesus tumiang kasangawulu borua i marid Na, osa kuana, “tangaah! Mayom kita iya’i talewe moho a Yerusalem. Bibuli’, pahasa bewatihem i manganabi asakum asia a mamuali am bata’i Ningumeled. 32Nde Sia iehe a mangatouw yangahi’i mahahilala i Ningumeled, pasero-pasero. Diroros, bo ihumelad be Sia. 33Silatahula kumuleng, osa matei Sia, sumata’, tumod Sia anendo ka teluna.34Pahasa oho hi’i kinototouan, i manga murid-murid i Yesus arti i kodai’Na beruru besi latahula. Silatahula hi’i mahata’u asia i wapakuaNa35Oras si Yesus alakapui a Yerikho bana tou li’i mapilah dumaturatuh a sili’ i kakas bo mapangelei. 3636 Oras tou ioho tumanga tado’o totumu lumeot, tuma’an sia “Asia ni’oho” 3737 Kuan mangatou bêsia, Yesus touw i Nazaret lumeot.38Osa sia tumerewa’ : “Yesus bata’ i Daud, tulunganoai yahu” 39Osa silatahula a pahamunan, numu’ besia metewaho. Ni’it tumerewa: “bata’ i Daud tulunganoai yahu”40Osa si Yesus sumondo’ bo sumiu, peangenai bea HU. Atepo aho bi’bohom Sia, osa ta’anan ni Yesus. 41Asia ne kala’bogena sa’boho tulidei Ku be louw? Kuani tou oiho : Ngeled touw; bohoahu do’na melilah.42Kuani Yesus besia : “meli’lahem kou. Imanmu bewawalowi’dem kou? 43Atepoioho sia melilah, osa, lumas be Sia, osa dumayou i Ningumeled pahasa tou i’milah dumayow a Ningumeled.

Chapter 19

1Yesus sumuang a kota Yerikho bo lumapang menerunerus lumeot a kota. 2Biboho bana esa tow ngalana Zakheus, pahalasan tapasa’aw i mbelastin, bo sia tow siha.3Sia dumameji milah sa totu’u si Yesus, ahi’i hem belilanga nde tado’o totumu, nde batangana lopēng. 4Osa sia malolah mamuna a tado’o totumu, osa sia kumapet a kayu ara nde milah si Yesus, lumēot biboho.5Ihoamatoho si Yesus a’tampa wiboho, pilahe-Na moho ambao behuana: “Zakheus, tiroan lumolos, endoinia Aku (Yesus) mawit a mbalenu. 6Zakheus tilahom ilumolos nde sia tumirima si Yesus karua i kahi. 7Sumata’ tado’o tutumu i milah osa suusuutenangē, kuanilatahula : si-sia (Yesus) i mawit a mbalē tow mawuliwuling i sēa.8Si Zakheus tilahom itumod kuana be si Tuhan i “Tuhan, iwarua a mbetê ku i ēhēhu a manga tow lengēy bo’ pineras sa bana benjohumai besilatahula male’ku iwaleng mahapat kinowi. 9Behua i Yesus besia: “lai talēwē mamoali kalowidan a mbalē iai, apa apaan tow iai bata’ i Abraham. 10Apa’an bata’ i Ngêlêd tow i mahi mangalah bo mawalosid imbēhatala.11Maindo silatahula imahata’an i sia biboho, Yesus tumerus i kodaitNa a nesa pangandēan, nde sia susutem a Yerusalem bo kuanilatahula, awahem Kerajaan Allah tilahonem kaeilahan. 12Awahem behuaNa : Bana esa tow bako imatang a’nesa doong dēkang tanu’ di nobatkan mamoali daja biboho, asakumeniaho imebalengoai.13Osa sia mamang sangawulu tow nata’ sa bēana sangawulu mina bēsilatahula, kuana : Pakēnangē madagang ahad ahu malēngoai. 14Sumata manga tow sebangsanya mare’e i sia, osa silatahula ihumirim sosiu lumas isia osa kumua : kamitahula ahi’i mabog sia mamoali daja bēhamitahula. 15Bo imamoali, anoras sia imalēngemai, asakum sia dinobatkan mamoali daja, bēwasiuna maniang manga sosiuna, pinamēan doit, osa pongitauna tahula kautungan i latahula.16Tow pahamunan imoai ihumua : Tuang, mina i tuang esa banam kautungan sangawulu mina. 17Bēhuana bēsia : maulengio tatawoinu, hai natana’ maulengio kau nde makiit a’ perkara kiding, kalianemoho tirimanange kawasa a sangawulu mina.18Mangahi kadua behuana : Tuang, mina ituang banan kautungan lima mina. 19Kuana bēsia : kawasanu lima kota.20Sosiu kateluna emoai osa bēhuana: Tuang, wai mina ituang, bepa’ku mangē a suangi leso. 21Awahemahu matalo si tuang, apa-apa’an situang tow keteh’ : tuang minjo asia ahi’i bēpa’ ituang osasituang maniwa asia ahi’i bewamarut i tuang.22Kuana a tow i aho’ : Hei nata ta’pia, hakimeku how asia niaho kodaitnu. Nde kalahanumahu totumu ketēh, osa minjo asia ahi’i bepa’ku bo maniwu ahi’i bewamarutku. 23Sahēlē aho, ndēaho doitku ahi’i bēhēnu a tow mawalapang i ndoit ? Sahu malēngem moai do’nam injoku rēntēna.24Osa bēhuana a manga tow tumotod i boho : injonoho niaho mina esa bēsia osa iyēhē a tow sangawulu mina. 25Bēhua ilatahula bēsia : Tuang si sia imahērēm sangawulu mina.26Sinowatna : ihua-Hu bēhootahula : sisēi tow imahaerem, sisia malēng bēan, sumata’ sisēi alahemoho, awahem besia maleng injom, kēlēaboho asia mbēsia. 27Sumata pahasa kasaruhu, ahi’i mabog ahu mamoali dajana, peangenoai silatahula biai’ osa patēn si latahula a sasa’angen imbeleku.28Bo aha’dem bēhuana pahasa iaho Yesus mamunam bēsilatahula ndē lumawus moho a Yerusalem.29Anoras sia susutem a Betfage bo Betania, a ndungusan ngalana Bukit Zaitu, Yeus masiu dua tow atahNa. 30Bo bēhoyowna : “moho kamotahula a ndo’ong a’ sasaangenu : A noras kamotahula sumuang biboho, kamotahula mahaērē esa keledai (kawayo) mudawē bakewakesem, awi mahasa sinakēan itow. 31Sawana tou tumaan bēhow : Ndē aho ilepot i homotahula ? Sowaten kēlēwai : Tuhan.32Imangohom silatahula ahombēwasiu, asianiaho behua besilatahula kelenio waho behua i Yesus. 33Asakum silatahula lumepotiaho keledai, kuandeiaho mahasawa kêlêdai : Ndeaho ilepot ihamotahula niaho keledai ? 34Bēhua ilatahula : Pakēn i Tuhan ndē perlu. 35Osa pēangenoho ilatahula Kedonga i kêlêdai besi Yesus, osa bēalasan manga latang ilatahula, osa tinaka si Yesus ihapēt ambao i keledai. 36A samantara Yesus sumake-sakē a kêlêdai manga tow biboho mangalas latang ilatahula a ndalan.37Asakumen sia (Yesus) susutem a’ Yerusalem, a ndalan lumolos a Bukit Zaitun, pahasa tow bo atahNa mahalas bēsia (Yesus) mekahi hahi osa maroyow Ningumeled bo enu’ moanid apa-apaan pahasa mujisat belahem ilatahula. 38Bua ilatahula : “Paberkatinange Sia i moai keleitu Raja a ngalan i Tuhan, mosononoi enow a Sorga bo lo’or a tampa a matatang”.39Mangawana tow Farisi mahalas a tow tado’o behuana besi Yesus : “Guru nu’anoho’ manga atahNu”. 40SowateNa : ihuaHu behow : sasilatahula metew, pahasa batu i ai mawasawang”.41Anoras si Yesus mahasusutem bo pilahena kota iaho, bewate-Na, 42Wai, totuu ndom saiai talēwe si how mangarti asia niaho enow mosononoi. Sumata iai talēwē’ i rururu ambelenu.43Apa-apaan a nendo ahiana manga kasarunu kumeked ihow bo kubu, osa kinepunge kow bo kinuwite kow a pahasa kumelad. 44Bo iwawawotutusna how bo manga townu kēlēaho bo dinding bētonu, ahi wayay esa batu ihapa’io a mbatu balina nde hii halahunu osa sawa, Ningumeled moai milah i how.45Si Yesus sumuang a mbait Ngeled tow osa polaiana mawasalat (mawaolah) pahasa mapajual biboho. 46BehuaNa a manga tow : “Bana bēwatih: Awahem balē-Hu balē pawasombayangan. Sumata tinulid i homotahulla dumun i tow tahoi”.47A tēbēinendo sia mahajar a suang imbalē Ngeled tow. Imam-imam kepala bo bēutehan a torat bo manga tow pawahisingen a bangsa Israel maberusa mawawotutus i sia. 48Sumata ahi’i kalahan ilatahula, ndē pahasa towna mabog tumanga i sia.

Chapter 20

1Mahasa a’nendo atepo Yesus masusui tado’o tow ambale Ningumêlêd bo mapakua kukua’Na, mangoai Imam-Imam bo kautehan Torat bo mangamatua biboho, 2Bo silatahula tumaan bēsi Yesus : “Ihua moai bēhamitahula teka kuasa 3-6 nasia how itumulid pahasa oho, bo sisēi enimehe kuasa ioho behow !3Sowaten Yesus bēsilatahula : “Siahu hahi tuma’an behomotahula, ihua moai beaHu: 4Baptisan i Yohanes, a’Sorga suma a’totumu?5Silatahula sumilih a nepang Yatahula, bo kumua : sa’siahu a’Sorga, ihuana : Nda dēaho kamotahula ahi’i mercaya besia ? 66 Sumata sahita kua : a’totumu, pahasa tow manu’wi batu bēhita, apa’an yatahula mēman : awahem Yohanes esatow Nabi.7Osa sowaten ilatahula : awahem silatahula ahi’i mahalah bisana samahi baptisan ni’oho. 8Osa kua Yesus besilatahula : “Sa kēlēaboho, siaHu hahi hi’i humua bē homotahula imbahut bisana siaHu humua pahasa i’ oho.9Si Yesus kumua pangande’an yai a’tadoo totumu : Esa tow muha bondoi anggor, osa isewana a’manga tapatoyo, ahad matang a’ndo’ ongtow a’ noras kēlē kaeto’an. 10Bo a’noras mahim nendona, masiu sia a’nesa sosiuna moho a manga tapatoyo’, saniboho silatahula mēhē sangatihad a’ bua’ bedeng anggor oho besia. Sumata manga tapatoyo oho, mamel sosiuioho bo bēwasiu maleng karua kama kuow.11Halawus oho sumiu sia esa sosiuna balina, sumata’ sosiunaioho pinamēl bo bēwawasokia iyatahula, osa bēwawalēng karua kama kuow (bewasiu mateng karua kama kuow. 12Halawus oho sia masiu sosiu ka’telu, sumata tow oho hahi pinēla’an i latahula osa bētēpa a bondoi oho.13Kawalian kuanituang bēdēng anggor oho : Asia e doro’na tulidenku ? Siahu masiu bata’ku enihalesku, tantu i hatihed yatahula. 14Sumata a noras manga tapotoyo milah i’ mbata’na, silatahula sumesen mohodait, kuana : sia tinaroan bētēng, ayon kita mate sia, sa’boho beteng yai mainjo sawaihita.15Osa silatahula tumepa sia a’luar bēdēng oho bo matē i sia. Yait talewe asia e’ tuliden i tuang bondoi anggor i oho bēsilatahula ? 16Sisia moai bo mawawotutus manga tapotoyo’ i oho, bo mēhē kapercayaan a’ tow walina. Tumanga i oho kua ilatahula: sa’ro-rona na’am.17Sumata Yesus monarah yatahula bo kumua: “sa’ hēlēaho asia arti nas yai: Batu e mbetia manga tapatawoi bangunan i mamoalim batu penjuru ? 18Sasisei hatia a’ mbao batuioho, sia maindo hawuwuh, bo sasisei katuihan batu ioho, sia mawuwuh.19Osa manga utehan aurat bo Imam-imam maberusa tumiho Sia bo oras i oho mio, awahem kalahan yatahula, silatahula e panutu’un-Na, tanu pangandēian ioho, sumata silatahula matalo a’tado’o tow. 20Manga utehan Taurat bo Imam-imam mamilah-milah si Yesus. Silatahula masiu bē-Sia tapedawat kuanangē tow londol (moulit). Saboho silatahula dona sumosogow- Sia teka tata’anan bo sumerahkan. Sia be makolano bo kuasa walinegeri.21Manga totumu i oho tuma’a be-sia : Guru kalahan hamitahula pahasa kodairNu bo ajaran-Nu humi’it bo sihow ahi’i milah i tokia, sumata karua londol mahajar dalam Ningumeled. 22Awa kamitahula dona mahaēr belasting besi Kaisar suma tahi’i.23Sumata kalahan Yesus pandung yatahula e tapomandei, Osa kumua besilatahula : 24Ituruai be Ahu doit, gambar bo patih i sēi bana bēsia ? “sowaten yatahula” Gambar bo patih i Kaisar.25Osa kua Yesus besilatahula : Sa’ hēlēwaaho i yehe besi Kaisar asia e katotu’uan iyehe homotahula besi Kaisar bo besi Ngeledtow asia e katotu’uan iyehe besi Ngeledtow ! 26Bo silatahula ahi’i dona sumosogow i Sia suang wakodait-Na a’ sa’ang tado’o tow. Silatahula ērang sowat-Na oho bo silatahula metew.27Yanasa mangoai bēsi Yesus tahula tow Saduki, e tahi’i mangaku bana kebangkitan. Silatahula tuma’an bē-Sia : 28Guru, Musa i’matih atoran yai tanu hita : Sa’ esa tow w mahawog tuama, matē sumata karoanga menonowe sumata sia ahem kēdong, pog’nga ahi toro mekaroang bo karoang ipog’nga oho bo mēhē kēdong tanu pog-na oho.29Bana pitu tow mapog. Ematua mekaroang bo esa bēnē, osa matē ahi’i mēhē ( mapa’ io) kedong. 30Osa bēnē oho pekaroangen itualina karuana, 31Osa katelu’na bo kēlēaho melalasan oho motahad pog kawituna, pahasa silatahula matē karua ahi’i mepag kēdong, 32pahadana bēnē aho hahi matē. 33Kelembisa yai talēwē teka bēnē oho, sisei a’nepang manga totumu i oho e mainjo karoanga ahad nendo ke’bangkitan ? apa’an silawitu daket ihumatoangi sia.34Sowat Yesus besilatahula : manga totumu baotoba yai kawēng bo humaroangem. 35Sumata silatahula e atamen metena’an tanu mahaērē bagēan suang baotoba e balina oho bo suang kebangkitan a nepang tow matē, a hi’i kumaroang bo bēwekaroang. 36Apa’an silatahula hi’i rona matē, silatahula keleitu malaikat-malaikat bo silatahula mangahedong Ningumeled, apa’an silatahula maleng bēwawatow.37A’ sakum maleng tumou manga tow mate Musa i humua suang nas tanu tuneng patoh, bisana Ningumeled behua Allah Abraham, Allah Ishak bo Allah Yakub. 38Sia ahi’i Allah tow mate sumata Allah tow menonow, apa’an a sa’ang Sia pahasa tow menonow.39Tumanga oho tahula tow utehan Taurat kumua: “Guru asia bēhua-Nu humi’it io. 40Apa’an silatahula alam baranei tuma’an awasia-sia besi Yesus.41Sumata Yesus kumua bēsilatahula : Kēlēmbisa totumu dona kumua, awahem Mesias mekele-wo bata’ Daud ? 42Apa’an Daud sia’nesa humua suang kitab Mazmur : Tuhan i humua besi Tuangku : dumatuh a’mbeta kanoal-Ku. 43Ahad tuliden-Ku manga kasēhēd-Nu mekele kembangan naê-Nu. 44Osa Daud humua Sia tuanga’, kēlembisa hahi sia bata’na?45A’noras pahasa tow tado’o itumanga, Yesus kumua a’manga mudir-murid-Na (tomasikola), 46Mahatuh a’manga ute-utehan Taurat e mabog mahebēbē mapakē jubah katangan bo mabog tumirima irmat a’pasar, e mabog dumatuh a tampa muka balē gonggulang bo a tampa pa ormatan suang pesaheian, 47E lumamed bale manga balu bo e momandei belen toe teka sombayang e kata-hatangen. Silatahula oho tatum maindo tumirima ukuman e lēbē taned.

Chapter 21

1Tepo si Yesus mawahapet inamona, bela’Na mangatouw siha sumuang powalad a papowala’dan. 2Bela’na lahi inesa balu lengei sumuary rua peser a papowala’dan. 3Osa Sia kumua : “KuaiKu besia Totu’u balu lengei i mehe lêbe ta’do’o a pahasa tou uria’i. 4Nde pahasa ihamotahula imehe powalad a kasiha’an awahem balu iyai i mehe â kalengei yana, lebê bēhē na pahasa sawana.5Katado’oan itow masirita tanu balê Ngeledtouw bo maera-erang i gonggulang beorange’ im batu lo’or bo morowalina go’gaida powala’dan kuani Yesus : 6“Asia bela’ru wia’i moai nen do’na bisana ahem batu waluna, pahasa bēlololem”7Bo murid-muridNa tuma’an besi Yesus, kuana : “Guru, sawa nioho mamuali ? Bo Asia tandana sawa aho mamulai? 8KuaNa : “mahatuh saniboho kamutahula hi’i laurang. Nde tado’o totumu mangoai bo make ingalanKu bo, kumua : siahum Sia bo, orasna susutem mio na’am kamutahula lumas. 9Bo sa houw tumanga tanu panindoaian bo pemberontakan na’am kumombo nde pahasa ioho mamuali a pahamunan sumata’ ni’oho awe’ tepona pataha’dan10Yesus lumawus siritaNa, KuaNa,” esa bangsa masusure bo bangsa walina, esa negara sumerary negara walina. 11Bisana mange e mamuali mangua wokdepet, kale’oan bo sopala maha’dos. Behamuali ê mahataloan bo depet a langit.12Sumata’ pahasa’ioho awe’ mamuali, kamutahula tiho’on bo siksan ; bêserakan a mangawalê ibadat bo tutupan-tutupan, suma’ang besi daja-daja, bo mangakawasa apa’an ngalaiku. 13Na’aho mainjo teponu sumairi.14Wa’aho kawalian eneteh asuang natena, sa’boho kamutahula na’am pikiren lêbê mamuna tumo gas. 15Nde, siahu mio a mehê sononoi bêhouw sani boho kamutahula hi’i ro’na sumaang bo, sumepa manga iwekelenu.16Bo kamutahula i serahkan i matu’anu, mangawo’ngu bo wahasa morowo; nde anepang mangarowo’ngu bana ê panen. 17Kamutahula ire’e pahasa touw apa-apa’an ngalaiKu. 18Sata’ ahem sangawêlad utah ikohongu ilatahula. 19Sahamutab meigad be Sia kaerean penonowanu.20Sa hamutahula milah Yerusalem kinepungem i mangasururaho, alakapui Yerusalem moterih. 21Atêpo wa’aho mangatow Yudea lumolas andungusanm yang ngakota mangungsi, a pedusunan, na’am sumuang a kota. 22Waho kawalian tepo pesuli’dan bisana pahasa be watih be lekewen.23Masilaka nde pahasa matu’a wene malia-liali, ma susu a kedong kisid tepo i oho moai bewawahisel depet a pahasa negeri bo murka a pahasa bangsa. 24Bo silatahula a matê am beleh i sa’bel pe’angen kele tahanan a pahasa bangsa, bo Yerusalem a tando-tando’on i bangsa-bangsa yangahi’i zaman manga bangsa.25Bo wana tanda-tando a matahari, bulan bo bintang-bintang, ambai to’ba manga bangsa matalo, bo likoko sumaang gonggor bo bolol i saloyon. 26Totumu mate ikataloan apa’an ma lia-liang apa’an asia mamuali amboi to’ba ya’i nde kuasa i langit a meyek.27Atepoi, oho totumu milah batag Ningumeled mahi asuangi kambin bo lahua sa’ana bo kalo’oraNa. 28Pahasa i oho molai mamuali, tumod osa iatang tokia’nu apa’an kolowid anu susutem.29Osa Yesus kumua pangandean ni yai besilatahula, pilahenange kayu ara suma kayu asiamange. 30Sahouw milah manga kayu oho i sumalengem kalahan i hamotahula musung inendo alakapui. 31Kele aho hahi, sa hamotahula milah imamoalim kalahanemio. kaholanoa’an Ningumeled alam kapui.32SiaHu kumua behouw : Totuu nde sangare’ngan niyai hi’i haleod, satalewe pahasa mamuali. 33Langit bo bao to’ba ihaleod, sumatag kodaiku ahi’i haleod.34“Laha’an batanganu, saniboho atêna na’am mawuling mowesta-westa bo mapololango teka kahabogem-kahabogem (mangakabohanga) bao to’ba sanibiho endo Ningumeled na’am hi’i makapui hati’a ambatangana kele soso’gour. 35Apa’an Sia irumatug pahasa touw ambao to’ba yai.36Mahia-hiaha salalu osa masombayang, saniboho kamutahula mahaêrê karowotanu lalepot â pahaso mamuli bo saniboho kamutahula etê tumod â sa saangen Bata’i totumu.37A’ koranga nendo, Yesus masusui â Bait Ningumeled bo ambengi Sia kumuai bo mo’ mangê a dungusan Zaitun ngalara. 38Bo basindowe pahasa totumu tado’o mahe be Sia a suang Bait Allah tanu tumanga i Sia.

Chapter 22

1A nendo wako’ bana e roti alahemoho e ragi, iwakua i paskah, susutem. 2Manga kapala i Imam bo utehan i torat mangilah dalan kelembisa matei Yesus nde hatalo i latahula e tou ta’doo.3Awahem sinuangi setang si Yudas, mahangalan Iskariot, esa a sangawulu’ bo rua murid i Yesus. 4Yudas Iskariot moho besi Iman Kapala bo manga kapala i Bait Ningumuled osa masirita bo silatahula, kelembisa sumarakan si Yesus besilatahula.5Mekahihahi’ silatahula me ponge’ean mehe roit besia. 6imonge’e sia osa molai a nendo i hoho mangilah sia tepo maulengsumoro i Yesus besilatahula sumata’ ahi’i halahan i ta’doo tou.7Hoamat nendo wako’ roti ahemoho ragi, a noras i nendo pahasa tou mate i domba paskah. 8Sa iwasiu i Yesus si Petrus bo si Yohanes : Mohonem, sa’dianem pesaheien i paskah osa kita kuman. 9Kuani latahula be Sia : Bisana kahabo’genNu tuli’dan i pesaheian?10Sowat Na : Sahow sumuang a kota, kamotahula metauw i tou mape’ang i poci suasuangan i nahe . Lasan sia am bale tinerusana. 11Osa ihua a mahawale : Tuang Guru ituma’an ituma’an behow : Bisana tampa i hita kuman paskah?12Sa ituru’nu behow pores bako am bao alam lekewem, bi’bohom e tampa sa’dian. 13Osa matang silatahula mo milah kelei mbehua Yesus. Sa silatahula suma’dia i pesaheian paskah.14A tepo nam, Yesus dumatuh kuman wakarua i manga murid Na. 15Kuan Na besilatahula : Habo’Ku mio’ kuman paskah wakarua i hamotahula atalewe’ Ahu mongi’gon. 16Apa’paan kumua Ahu behow : Ahi’i Ahu kuman aha’di kalekewan Kaholano’an Ningumeled.17Aha’diaoho, minjo Sia cawan, dumayow, osa kumua : Injon nia’i osa pe’betengen i hamotahula, 18Nde Ahu kumua behamotahula : Molai ya’i talewe’ alanemoho Ahyu luku’ aha’di moai e Kaholano’an Ningumeled.19Sa Sia minjo roti, dumajow, mamisung i roti sa mehe besilatahula , kuaNa : Wa’i e batangaiku, ieheHu be hamota mainjo pangimunen beaHu. 20Kelewaoho hahi tinuli’Na a cawan, kuanNa : Wa’i cawan dinandian an daha’Ku tahu kamotahula.21Sumata’ pilahen, kama i tou isumarakaniaHu , wekaruharua a meya ya’i. 22Nde bata’ i Ningumeled miloho kele im behua, sumata’ masilaka sisei sisei e sumarakan i Sia. 23Sa silatahula metataanan , sisei a nepang i hamotahula tumili’ kelewa’oho.24Mamuali pahisea’an a manga murid Yesus, sesei le’be wako’ a nepangilatahula. 25Kuan Yesus besiatahula : Daja2 i bangsa2 mapereta i rayat latahula bo manga tou tumuli’ kakuasaan, iwapakua pelindung-pelindung.26Sumata’ kamotahula ahi’i moho kelewaoho, sisei em bako’ a nepang hamotahula, sisia mu’dewa bo mamuali sosiu. 27Nde sisei le’be wako’ , dumatuh kuman, suma sumelewir i tou ? Bo ahi’i moho sosiu in dumatuh kuman ? Ta’ ahu a tutud ihamotahula mainjo sosiu.28Kamotahula i wapakarua a pahasa pengape’an kele i pakelameiku. 29Bo Ahu mutus mahawunya i Kerajaan tanu kamotahula, kele Amangku imutus tanu Siahu. 30Awahem kamotahula luku’ bo human esa meya bo siahu a kerajaanKu bo hamotahula dumatuh a kaholanoan i Ningumeled ma piriksa sangawulu’ borua bala’ Israel.31Simon, Simon, pilahen, tuntuten ni setang kamotahula sisiren kele sumisir i gandum. 32Sumata’ ahu sumombayang tanu sihow, boho pahemannanu ahi’mate. Bo sihow, sa how manesel, waoho mainjo nu’gat i manga morowo’.33Sowat i Peterus : Niungumeled, siahu suma’disadia sumuang bo matea tutupan bo sihow. 34Sumata’ kuai Yesus behow, Peterus, inia ko’ko ahi’i hemoho kumohoh , a talewe’ kau sumakal maha telu beaHu, ahi’i how mahilala i Ahu.35Kuana besilatahula: Awahe Ahumasiu i kamotahula alahemoho pundi2, balun; bo selop, banawe’ kurang behamotahula ? 36Sowat i latahula : Mande wati’ esa ahi’i. KuaNa besilaahula : Sumata’ ya’i talewe’ sisei mahawunya pundi2, musti pe’angen. Kelewaoho hahi maha balun; nde sisei talahemoho awa2 , i’jual e latang osa tuleles sa’bel.37Waoho kawalian, ihuaHu behamotahula : Malekewem asia mbehua i kaol : Te’ben sia anepang i manga tapelawah, nde asia mbe watih tanu siaHu i malekewem. 38Kuani latahula : Ningumeled, wa”i dua sa’bel, sowadNa : do’nam.39Sa moho si Yesus a luar kota, tumerus soho a tampa biasa Bukit Zaitun. Manga muridNa ilumas i Sia. 40Ke lusut’oho kuaNa : sumombayang boho hamotahula ahi’i mawerdosa.41Sa Sia dumekang a manga muridNa kele i karekangan masot im batu. Sumalimbuhu Sia osa sumombayang : 42AmangKu, sa roro’na injonai ange cawan , sumata’ ahi’i kaha’bo’gaiku, tantu mamuali kele kahabo’gaNu.43Sa mawaturu’ malaekat a langit mehe u’gat be Sia. 44Le’be nemio’ Sia matalo osa sumombayang uliulit. Metitisoho torola kele raha’ a to’ba.45Sa Sia tumo’ moho milah manga muridNa, awahem manga muridNa me’bo’oo i tape. 46KuaNa besilatahula : Ndeaho hamotahula me’bo’oo ? Tumo’ sa sumombayang, boho hamotahula hi’i hatia’ a seseped.47Menunu’pe si Yesus , imoaiem sangalulut tou , awahem murid i Yesus si Yudas iwakarua i latahula. Lumuaioai si Yudas sa moho tumimu’ i Yesus. 48Kuani Yesus besia : Hai Yudas, behenum Bata i Ningumeled kararengan titimu’.49Kawilahanoho ilatahula bo si Yesus asia e nimamoali, kuanilatahula : Ngeled Tou, bo hamitahula tumindoi i sa’bel silatahula ? 50Esa tou besilatahula tumindoi imam besar osa hara’bas talingana kanoal. 51Sumata’ kuani Yesus : Kahim, sa Sia mulut bo tumaka talinga i boho osa maleng itepel e talingana, maleng imemauleng.52Kumua si Yesus besi Imam-imam kepala bo manga kapala pengawal Bait Allah: Kuanumoho Ahu tou ta’pia, kamotahula moai karua i sabel. 53Te,be i nendo Ahu a nepang i hamotahula am Bait Allah. Wa’im nendo i hamotahula , bo wia’i e karendeman.54Si Yesus tiniho’ osa pineang a tampa i boho. Kinahat Sia am bale i Imam Besar. Peterus mahalas molulu rekang. 55Atutu’ kital im bale i’boho , tumulud baha silatahula osa kumeke’dio. Aho si Peterus irumatuh a tutu’ ilatahula.56Bana newa hamba bene imilah sia dumaturatuh a susut im baha; pamilamilahena, osa i huana : Sihow wakaruharua i Sia. 57Sumata sinakal i Peterus, kuana : Ahi,i, ahi,i kalahaiku Sia ! 58Ahihapui esa tou milah sia sa huana : sihow hahi esa bosilatahula ! Sumata’ kuai Petrus : Ahi’i, siahu ahi’i.59Bo asakum sangaoras esa tou balina ihumua osa tine’pu’umio : Totu’u, sihow mawahalas bo si Sia , nde how tou i Galilea. 60Sumata’ behua i Petrus : Ahi’i kalahaiku asia nioho behuanu beahu, anorasiaho, ihumohohem e ko’ko.61Osa sumelengoho si Yesus milah si Petrus. Kinumunanemio’ i Petrus asia ko’dait i Yesus besia. Alawe’ ko’ko i kumohoh a nendoinia, maha telum kau isumakal i Ahu. 62Osa sia lumuai bo mekae sinesenduanio’.63Bo manga totumu itumahang si Yesus moneronero’ bo ma pakur i Sia. 64Kinolo’ban i latahula e tokia’Na sa tuma’an : Ihua moai sisei mapamakur i How ? 65Bo ta’doo hahi sero’ behua i latahula beSia.66Bo akoranga inendo behasesenem manga matumatu’a tou Yahudi bo imam2 kapala tekai kautehan i torat, sa silatahula moho suma’ang mahkamah agama. 67Kuana : Sa How Messias, ihua be hamitahula. Sowat Yesus : Mandewe’ ihua Hu behow, sumata ahi’i emanenu, 68bo mandewe’ Ahu tumaan kelewaoho behow, sumata’ ahi’i how maheman’69ya’i talewe’ Bata’ i Ningumeled i dumatuhem a kanoal i kaholano’an Ningumeled. 70Kuani latahulai pahasa : Sahelewaoho, sihow bata’ i Ningumeled ? 71Sa kuani latahula : Asiawe’ sama’ sairi i hita ? Kinataanganem i hita am ba’baNa mio.

Chapter 23

1Pahasa sidong wa’aho itumod osa mêang si Yesus suma’ang Pilatus. 2Biboho silatahula molai matudu Sia, kuana : “Kinoamatan ihamitahula awahem totumu wai i mawaurêng tow ihamitahula, bo irumarang mawaêr belasting besi Kaisar, bo asakum mbatangaNa, behuaNa awahem Sia Kristus waaho Daja”.3Pilatus mata’an beSia : “Totu’u how daja i tow Yahudi? Sowatem i Yesus: keleikua’nu. 4Kua Pilatus a mangaimam kapala bo pahasa tow waaho: ahii ahu ihumita sêa, asia atotumu wai. 5Sumata kinetêhanemio ilatahula : teka itoturuNa Sia matusuk pahasa tow i Yudea, angGalilea ahad biai.6Anoras Pilatus tumanga waaho sia tuma’an awasia totumu wa’aho satoro Galilea. 7Oras kailahana awahem si Yesus sa’tow anderetan Herodes, ihirim’na si Yesus suma’ang Herodes, a têpo wa’aho kahi a Yerusalem.8Anoras Herodes imilah si Yesus, imekahi’io sia ndê eto’om Sia mabof imilah si Yesus, karêngan leteh sia matanga a sakum i Sia, ndê hahi sia maharaw mamilah kêlêmbisa Yesus mawatulid esa tanda. 9Sia sumaru tado’o pataanan besi Yesus, sumata si Yesus ahii sumowat wasi-wasia. 10Karepet wa’aho mangaimam kapala bo mangautehan Torat mamuna-muna manepa mangatudu’an tanêd be Sia.11Osa Herodes bo sururahom, ma’oro, manêro-nêro Sia, bo mawawakê juba’ kabasaran be Sia, osa Sia bewalêng bêsi Pilatus. 12Bo anoras waaho hahi imakaruruan Herodes bo Pilatus, atalêwe silatahula mekawatê.13Osa Pilatus manesen mangahapala imam bo rayat, 14sa mohodait besilatahula homotahula i mêangai totumu wai bêahu, kelê esatow mapawa’urêng i rayat. Belahem homotahula mio awahem ahu i mirisami-Sia, awahem manga sêa betudu homotahula bê Sia ahem ê bê’êrêhu bê sia.15Bo si Herodes kahi ahem, waaho kawalian sia maleng behirim bê hamitahula. katotu’una alahem mangesêa e tinulidNa ê niwalas teka u’kumen matê. 16Yana pamêlenku Sia, osa pahialengan Sia. 17Ndê Sia mulit mawaluai esatow tanu silatahula anendo wako wa’ako.18Sumata silatahula medoro’ro tumorêwa “limeden Sia, iluai si Barabas tanu hamitahula” 19Barabas bêsuang a torunggu apa’an bana e nipaangus imamoali asuang kota bo apa’an bana pinamatê.20Pilatus maibog mawawaleng si Yesus, nde wa’aho sia mebalêng mohodait atotumu tado’o wa’aho. 21Sumata silatahula tumêrêwa “salipên Sia, salipên Sia! 22Kua i Pilatus a kateluna besilatahula : Katapia’an awa wê tinotu’una tinulid totumu i’ai ? Ahem esamange sêa ekinaêrêan be Sia, ê malas teka ukuman mate. Yanasa ahu hahi mamakur i Si, osa ilepot Sia.23Sumata teka tumerewa silatahula melese bo manuntu ibohom Sia salipen, bo ahadna silatahula mautung teka têrêwa ilatahula. 24Osa si Pilatus tumepu, iboho tinuntut ilatahula bêwongê’e. 25Bo Sia mahialêng totumu e bêsuang asuang i torunggu ndê pinekurêan bo pinamatêan, sumata si Yesus bêake bêsi latahula tanu tuliden a kahabogna.26Atêpo iboho silatahula mali Yesus, silatahula tumahang esatow mahangalan Simon a Kirêne, lusu’pêmai aluar kota, osa iawa’waluha salip wa’aho ambao paluhana, ibohom lihudenna karengan mahalas si Yesus.27Kêlê katadoo’onio totumu mahalas bêSia. Amepanga tado’o wênê mapongiso, mapekaê iSia. 28Yesus isumêlêng bêsilatahula sa mohodait : “Hêi manga manglaun Yerusalem, na’am komotahula mekaê i Ahu, sumata mekaê imbatangan-nu mio bo mangabata’nu.29Nde, pilahen, mahasa hahi hoamat tow kumua : sononoi’o bênê pesel bo balê imbolotna ahimahasa mahawata, bo susuna ahii mahasa sinusu. 30Osa mahi molai mapakua a mangadungusan ihawio tumulung ihamitahula! Bo ambêtêlên tuahanem hamitahula! 31Nde sa’ a kayu menonowe, tinulidêm i totumu kele wa’i, ndawasia tuliden ilatahula a kayu i mawelam.32Bo bana hahi dua balina totumu tapia tanu ukumen mate, be haharua bo si Yesus.33Atepo’waaho sialtahula bêhoamat atampa bêwengalan Tengkorak, silatahula sumalip si Yesus biboho, bo hahi rua tow tapia, esatow ambêta kanoal-A bo walina ambêta i kolodiNa. 34Yesus ihumua : ‘Ya Amang apunganai silatahula, ndê sialtahula ahi’i mahailah asia e tinulid ilatahula. “bo silatahula tumia Lot tanu pebêtêngan i nimbitNa.35Tado’o tutumu i tumod biboho bo pahasa imelilah. Mangamakolano masêro’ i Sia, kuana : “tow’walina iwawalowidNa, lingonoho inia Sia mawalowid i mbatangaNa mio, sa’ sia totu’u Mesias, totumu e sinisir i Ningumêlêd.36Mangaperajurit wê monêro-nêro i Sia silatahula i mayo inanggor mangilu bê Sia. 37Bo kumua : “Sa’ How totu’u daja itow Yahudi, iawalowid e batangaNu! 38Bana hahi bêwatih amabo i kohongNga : “waimio daja i tow Yahudi.39a’tow tapia bêtambêng wa’aho i mojat i Sia, kuana : “boahi’i How si Kristus! Iwawalowid batangaNu bo hamitahula! 40Sumata e nesatow i merow sia, kuana : “na’kure how maatalowe a Ningumeled samantara how imahaêrê ukuman e mekêle. 41Hita memang pantas ukumen ndê hita itumirima balasan bewekêlê teka tinulid i hita, sumata totumu wai ahi’i itumulid awasia mange e sêa.42Osa sia ihumua : “Yesus imunenangê ahu, osa how mahi kêlê daja. 43Kua Yesus bêsia : “Si ahu ihumua bê how, ulitna, endo inia kahi how makarua teka si Ahu asuang Firdaus.44Atepo inia manê-onah oras sanga wuluborua samêdên dêm sumawut pahasa doong ioho aha’d noras telu, 45de endo ahii kumêraw, bo pampêle bait bayo bêhawarua.46Sa si Yesus sumaha’d kareua enu moari” ya amang asuang ikamaNu bêtarohum kanaluHu” bo hore kumua kêlêyai sia tumarom kanaluNa. 47Atepo pawahalasan palulutan milah asia nyaho imamoali, Sia mapêloot Ningumêlêd kuaNa totuu, iai awahêm totumu maulêng.48Bo onah pahasa totumu tadoo, imahi mêdudu iboho tanu paponarahên, mila’h asia imamoali ioho, mangaleng komotahula osa memel ibatang. 49Oahasa totumu imahailala si Yesus a susut, akêlê manga wênê amalalos Sia agalitêa tumo’d andekang ngio bo milah pahasa ioho.50ana totumu ngalana Yusuf. Sia tow majelis besar bo esa totumu mauleng hahi totuu. 51Sia hii sêtuju aputusan bo itatawoi majêlis ioho sia dali Arimatêa, esa kota Yahudi bo sia manondo-nondo kerajaan Ningumêlêd.52Sia imoho sumaang si Pilatus bo mengêlêi imbangkê i Yesus. 53Bo atepo sia lumolas imbangkê ioho sia sinawutna indoho lênên, sa bêlêtêna asuang i kubur akinoko asuang indungusan imbatu, atalewe perna binêlêtan imbangke.54Endo iai awahêm endo pasadian bo sabat toyotaan molai. 55Bo manga wênê imahi medoro-roro ka’si Yesus angGalilea, lumas aho bo komotahula melilah i kubur ioho bo kêlêmbisa bangkêna ambinêlêtan. 56Bo imalêng silatahula sumadia rempa-rempa bo solo mur.

Chapter 24

1Sata ambasindowe mio anêndo pertama duminggu aho sila tahula moho akubur mapeang i wonamur a sinadianam ilatahula. 2Batu behawolili a kubur ioho. 3Atepo sumuang be silatahula ahii imetauw bangke Tuhan Yesus.4Atepo homotahula tumato mêtêwio mamikir mikir ioho lusut-lusut mange dua totumu tumoto atai ihamotahula imakem latang makila-hilat. 5Komotahula niit kataloanio kumuru mio ikohong, sumata andua itotumu ioho kumua bê homotahula de aho homotahula mangila’h Sia i tumow, atutu’d totumu imate?6Si Sia ahêm beai, sia malengem itumow, imunêangê ambe huama be homotahula atêpo sia ang Galilea. 7Awahêm bata itotumu betraona akama mangatotumu mapêsêa bo salipên, bo maleng itomowakateluna ngando.8Kaimunanêm ihumotahula ambehua i Yesus ioho. 9Bo hahi silatahula sumombai akubur, silatahula isumiritam pahasa ioho akasangawulu bo esa murit bo apahasa morowog balina. 10Manga wênê iaho Maria a Magdala, bo Yohana bosi Maria mama i Yakobus bo manga wênê balina hahi ê makaru-harua i hamotahula nde hihuanêmoho manga rasul.11Sumata komotahula manga hodait ioho atalahem suanga bo homotahula hii mahêman amanga wene ioho. 12Mandêna kêlê iaho Petrus tumo’d osa tumiro-tiroange moho akubur ioho tepo sia lumo’t oho asuanga sia milah bati doho budo io sa sia moho bo Sia tumaan andalem inatena asia imamoali.13Anêndo ioho bana dua totumu a manga murit Yesus moho anesa doang ngalana Emaus. Do’na onah pitu mil kare-kangana a Yerusalêm. 14Sila tahula mohoda-hodait sakum apahasa i mamoali.15Atepo komotahula mohoda-hodait bo metatahuian pikiran, imahim si Yesus inesa sumusu’d homotahula, osa lumapang medo-roro ka homotahula. 16Sata bana ê mahapar ibêlên i homotahula. Saniboho komotahula dona mahailala i Sia.17Yesus ihumua be homotahula: Asia’we e niwasirita homotahula a sakum komotahula andalan? Osa sumondo o’ai komotahula karua tokia bêsaê. 18Esat tow be homotahula ngalana Klêopas sinowatNa bana how esa-esa-na tow asing a Yerusalêm, ahii kalahan asia mamoali iboho anêndo-nêndo akahadan iai?19Kua-Na be silatahula, asia êni aho? Sowat ilatahula asia imamoali be si Yesus tow Nazaret. Sia awahem esa nabi ê kuwasa suang patawoi’en bo pakodaitan asasa’angen Ningumêlêd bo saangen pahasa bangsa kamitahula. 20Sumata manga imam kapala bo manga-wahalasên kamitahula itumaro’m Sia tanu ukumên matê bo komotahula i sumalipem i Sia.21Pada hai kamitahula atalêwê i maharaw, awahêm Sisia êmahim tanu mawalêpot bangsa Israel. Sumata atepo ioho i lumeot telu ngando pahasa ioho imamoali.22Sata tatahula manga- wênê a sakumen i kamitahula imawahomba kamitahula basindowêmio silatahula mohoakubur, 23Bo hii imêtauwi bangkeNa. Samohotahula mahi karua nabar awahêm bêlahêm behomotahula malaikat-malaikat, ihumuam awahêm sia tumow. 24Bo tatahula karua kamitahula moho akubur ioho bo imahaêrê awahem totuu bêwapakua i manga wene ioho sata komotahula hii mila’h i Sia.25Sa sia kumua be homotahula : “Ei komotahula totumu bodoh; kele kangêrêna i natenu. Aha’h komotahula hii maheman pahasa iyaaho, ambêwapakua i nabi! 26Hii ndom si Yesus i humêlam pahasa ioho tanu sumuang akalooranNa? 27Sa sia mawatara be homotahula asia bewatih sakum sia asuang pahasa kitab bayo molai a kitab-kitab Musa bo kitab-kitab nabi-nabi.28Komotahula sumusut i doong oho’an i homotahula, sa sia tumawoi de mapandung tumêrus pala-palapanga. 29Sata komotahula niit belêseNa kuana: sumondo io iwakarua teka ihamitahula, de êndo alakapui mawêngi bo alakapui endo tumia. “osa sumuang sia tanu sumondo iwakarua i latahula.30Tepo sia dumatu’h kuman karua ihomotahula, sia minjo roti, kumua dayow osa imama-ruam bo imamêhêm bêhomotahula. 31Atepo ioho behauhaam bêlêna ilatahula bo silatahula hahi mahailala sia, sata sia behatalanemoho atutud i latahula. 32Kua ilatahula anesa tow balina, bo’ahi’i natê hita kumulu, atepo sia masirita sêhita atutud indalan bo atêpo sia mapawatara kitab bayo be hita?33Sa tumo’ioloho silatahula bo mêbalêng a Yerusalêm biboho silatahula mahaêrê kasanguwulu inêsa murit ioho. Silatahula sumêsên teka manga harua ilatahula. 34Kua ihomotahula ioho, totuuona’h si Tuhan itumow bo imawaturuum ibatangan bê siSimon. 35Sa dua totumu ioho re isumiritam asia nyaaho mamoali atutu’d indlaan bo kêlêmbisa komotahula mahailala sia atêpo sia mama-rua i roti.36Bo atepo silatahula mêsirita sakum ioho, Yêsus lusut tange tumo’d atutud ilatahula bo kumua bêlatahula sononoi enow be homotahula. 37Silatahula kumombo bo matalo bo masangka awahem silatahula imilah kanalu.38Sata sia kumua besilatahula deaho komotahula kumombo bo asia dê lumêmbo akalianga a suang nate homotahula? 39Pilahen kamaHu bo aêhu siahu inêsa kamen iAhu pilahenai awahem kanalu alahem kete’d bo dunina, kêlê homotahula milah iyahu. 40Sa kumua keleyai sisia imawailahem kama na bo aeNa be silatahula.41Bo atêpo silatahula awe maheman apaan kahina bo maerang be huana be homotahula banare behow kakanen be ai? 42Sa silatahula imehem be Sia sangaworo da’ginoreng, 43Sia benjona bo kanêna asasa’angen imbelen ilatahula.44Sia kumua be silatahula wai kodait, abehuahu be how atepo ahuu makaharu-harua teka homotahula de awahem belekewem pahasa bewatih sakum iahu asuang kitab itorat i musa bo kitab manga nabi bo kitab Mazmur.45Sa sia mamuha pikiran latahula ahad silatahula mangarti kitab bayo. 46BehuaNa be silatahula bana bêwatih kêlê iai: Mesias musti kumelam bo tumow atutu’d i tow imatê akateluna na ngando. 47Bo hahi, asuag ingalanNa nabar sakum patobatan pahapungan a sêa musti iwapakuam apahasa bangsa polain a Yêrusalêm.48Komotahula awahêm sairi apahasa wai. 49Bo ahu kumirim bêhow asia arandi iAmangHu sumata komotahula musti sumondo asuang kota iai aha komotahula ambêlêkêwêm karua kawasa atampa matatang.50Sa Yesus mamêang silatahula a luar ikota isumusud’ Bêtania. Biboho sia imatangêm ikamaNa bo maberkati i silatahula. 51Bo atepo sia imaberkati i silatahula, sia imêtarêh bo silatahula bo beatang a sorga.52Silatahula sumalimbuhu bo kumuru bê sia, sa silatahula malêng a Yerusalêm karua niit mêkahi io. 53Komotahula lêtêhên asuang bait Ningumêlêd bo mawaloor Ningumêlêd.

John

Chapter 1

1Aketare Waaho kukua, Ku kuai boho i wakaru-haruai Ngeledtow. Bo Kukuai boho Ningumeled. 2Aketare Sia wakaru-haruai Ngeledtow. 3Pahasa tinulidNa tanu si Sia. Sitahii si Sia alahem e mamoali a pahasa tinulid.4Penonowan be Sia bo penonowan sulo a totumu. 5Suloi boho sumuloi karendeman. Karendeman iboho hii mahaelei.6Bana nesa tow be wasiumai i Ngeledtow, ngalana Yohanes; 7mahi Sia mainjo sairi sumairi suloi boho, saniboho pahasa emanen i tow. 8 Ahii Sia suloi boho, sumata iwawasairina suloi boho.9Kaulitan suloi boho, isumuloi pahasa tow imahi ambaoitoba.10Awahem Sia ambaoitobam, bo baoitoba tinuli,Nam. Sumata baoitoba hii mahahilala i Sia. 11Mahi Sia ambeteng kapunyaaNa, sumata mangatotumuNa hii tumirima i Sia.12Ta’ pahasa tow tumirima i Sia, binea Na kawasa saniboho mainjo manga ba’ta i Ngeledtow, waaho silatahula maheman i ngala’Na. 13Manga totumu imbaoitoba ahii a kahabongen i keted sumadaha, hii hahi kahabongen imbatangan kahaeween i tuama, sumata a Ngeledtow samamoali.14Kukuai boho i mainjom totumu, osa metewio behita, bo belahem i hita konuangaa Na, waaho konungaan behebe Sia tanu Kedong Tulong mawuli-wuling imbeles kohoba bo kaalitan. 15Si Yohanis i sumairi tanu si Sia sahuana: “Waisa Sia, panutuuiku embehuahu: Lumalas beahu mahi Sia i lumeotai be ahu. Nde Sia daliim bana, nde Sia banam atalewe ahu bana.16Nde pinuliNgam kitai pahasa i tumirima imbele’Na bo hohomba Na. 17Nde hukum torat behei Musa, sumata beles kohombe bo kaulitan mahi be si Yesus Kristus. 18 Ahem totumu mahasa meilah i Ngeledtow, sumata Kedong Tulong i Ngeledtow a ndumatu-natuh a kaholanoan i Namang si Sia e mbewawaturu.19 Waim aho mbe sairi i Yohanes a tepo silatahula masiu i tow Yahudi bo Yerusalem bo manga imam bo tow i Lewi besia sa tumaan: “Sisei ndo kow?” 20pangakui ku hii ahu motowo kuana: “Hii ahu si Mesias.” 21Osa taanan ilatahula be sia: “Sa hele aho sisei ndo kow? Elia? Sowatena: “Ahii!” Sihow nabi malengai?” osa sowatena: “Ahii!”22 Osa kuan ilatahula be sia: “Sa hele aho sisei ndo kow? Nde sowaten i hamitahula besilatahula i masiu i hamitahula. Awa kuanu tanu batanganu mio?” 23Sinowa’na: “Siahu aho totumu menunu metere-terewa a tinia: Londolen dalan i Ngeledtow kele mbenua nabi Yesaya.24Nde a nesaan i tow be wasiu bana e manga tow i Farisi. 25Tumaan si latahula be Sia, kuana: “Nde aho how e mabaptis, sa tahii how si Mesias, hii si Elia, bo haii nabi a maleangai?”26sowaten i Yohanes silatahula, kuana: “Baptiseiku silatahula i nahe, sumata a tu’tud, totu’dan i hamotahula si Sia e tahii hamilalaan i hamotahula, 27waaho Sia, e maleng mahi be ahu, muhai tali sapatu Na Awi ahu ro’na. 28 Wai imamoali am Betani atetela i londolai Yordan, ambinaptisan i Yohanes.29Mandomai pilahen nange si Yesus mahi we silatahula sa kuana: “Pilahen mbata i Ngeledtow e nimayoi sea imbaoitoba.” 30 Si Sia aho panutuuiku sa kuaiku: Heleotoho weahu bana tow mahi, mamuna we ahu, nde Sia banam awe ahu. 31Bo siahu pahamunan awe mahahilala i Sia, nde waaho ahu mahi maptis i nahe, saniboho Sia itura a Israel.32Osa i sairi i Yohanes, kuana: “Bela’kum monggongguot ilumolos a langit kele mombo sa matewio ambaoNa. 33Ahii kahilalaaiku Sia, Sumata si Sia e nimasiu iahu maptis i nahe, bo kukuana beahu: Sa how meilah monggongguot lumolos a tow sa metewio ambaoNa, si Sia e maptis bo monggongguot. 34Bo waaho bela’Kum bo i sairihu: Wai Sia Bata i Ngeledtow.35 Mandomai tumotod dio si Yohanes biboho dua tow muri’na. 36 Pilahena mange si Yesus mebemai, kuana: “Pilahem bata i Ngeledtow.37 Kataanan iboho ndua murid asia nioho mbehuana, osa silatahula moho lumas si Yesus. 38Sa si Yesus milah alihud, pilahe’Na, silatahula malalasem si Yesus sa kuana besilatahula: “Asia pangilahen i hamotahula?” Kuan ilatahula we-Sia: “Rabi (Guru), bisana pahatuna Nu?” 39KuaNa besilatahula: “Mahinem bo wilahen i hamotahula.” Sa silatahula mahi milah bisana pahatuna Na, anendoi boho silatahula sumondoio boho i wakaru-harua Na; tepoi boho tumiting i nepat onah.40Waaho nesa tow karuana tumanga oho siai kodait i Yohanes laho ilumas Yesus waaho si Andreas, pog i Simon Petrus. 41 Andreas e pahamunan be wetauw i Simon, pog nga, sa huana be sia: “Bewetauwem i hamitahula si Mesias (artina: Kristus).” 42Mapea-weang sia si Yesus. Totongan Sia i Yesus sa kuana: “Sihow Simon bata i Yohanes, i wengala’ne kow Kefas (artinya: Petrus).”43 mandomai si Yesus matangem moho a galilea . We tau’Ngasi Filipus, sa kuana: “Lumasem i Ahu.” 44Filipus tou i Betsaida, doong i Andreas bo si Petrus. 45Filipus metauw bo si Natanael sa kuana wesia: “Bewetauwem i hamitahula Sia, e mbehua i Musa am bukui Torat bo manga nabi, waaho si Yesus, ba’ta i Yusuf a Nazaret.”46Kuan Natanael be Sia: “Awa nioho mauleng mahi a Nazaret? 47Kuan i Filipus be sia: “Mayom sawilahen!” Pilahen i Yesus si Natanael mahi we Sia sa i huana be sia: “Pilahen, wai totu-totuu tow Israel, ahii sia walsu!” 48kuan i Natanael be Sia: “Kelembisa sa hu kahilalaa Na? Sowaten i Yesus be sia: “ Awe kow tiniang i Filipus, belakum kow lumililiw a tud i kayu ara.49Kuaan i Natanael be Sia: “Rabi, si How Bata i Ngeledtow si How Dajai tow Israel!” 50Sowaten i Yesus, kuana: “Nde nihuaHu we how: bela’Ku kow a lumililiw a tud kayu ara, awa eman ne num? Kawilahanu e mamoa-moali lebe wako biboho.” 51Osa i hua i Yesus be Sia: i huahu behamotahula, awahem kawelahanu langit behauha osa malaekat i Ngeledtow kumapet lumolos a mbata i Ngeledtow.

Chapter 2

1nendo kateluna bana makaweng a Kana a Galilea, ninang i Yesus biboho; 2Yesus bo manga muridNa be not a pakawengan iboho.3Kahawuan noho anggor silatahula, kuan i ninang i Yesus be silatahula: “Kinahawuanem anggor silatahula.” 4Kuan i Yesus besia: “Asia nihabogngu beaHu, inang? Osa awe Ahu behoamat.” 5Sumata kuan i ninang i Yesus boho amanga matuhid: “Asia mbehua behamotahula, tuliden!”6Biboho bana enem tampayang sinadia pakesean papanjamoan lau’d i tow Yahudi. Suang i tampayang esa dua telu buyung. 7Kuan i Yesus boho a manga matuhid: “Suanganem manga tampayang iana pulingen i nahe.” sasuangan i latahula ahad nmawuling. 8Osa kuan i Yesus besilatahula: “Wai kalokongen saweangenem a kapalai pesta.” Tilahom pineang ilatahula.9Naaman noho i kapala pesta e nahe, enimamoali anggor hii kalahan ilatahula sa wisana sa weangenai sa tiange’na makaweng tuama, 10Sa kuana be Sia: awahem samanga tow mobulah anggor numanam mawede oho sia, osa waaho hii numanam, sumata kow mahepapa anggor hii numanam ahadainia.11Waaho tinulid i Yesus a Kana Galilea, pahamuna’na tinulidan tanda-tanda Na. Osa waahom beturuNa konungaanNa, sa emanen i manga murid’Na Sia.12Haworusoho nioho moho si Yesus a Kapernaum, iwalalas i mama Na bo manga pog’Nga bo manga muri-murit Na, bati tahula ngando silatahula i sumondo io bi boho.13Endoi boho pawalooren Paskah tou Yahudi matang moho a Yerusalem. 14Asuang i mbalē wasesengan koamata’Na manga mahuun i sapi, bēmbe domba bo mombo, bo masaleng doid medatu ratuh biboho.15 Tumulid Sia cambok atali osa i wogussunNa silatahula a mbale i Ngeledtou e pahasa bembe domba sapi, bo waaho doit besurabu;Na a toba bo waaho meya pinamolisuang Nga” 16Waaho manga tibo-tibo i mombo Kua’Na: Injon pahasa wai sa naan tuliden i jamotahula mbulei NamaKu mainjo tampa papajualan.17 O sa kalimunan i manga muri’d Na, awahen bewatih: Beles tanu balē Nu mawasengit i Ahu. 18 Manga tou i Yahudi saangen ilatahula si Yesus kuana: Tanda a sia beturunu bihamitahula osa How tumilid kēlē wai behamitahula? 19Sowaten i Yesus bēsilatahula: Lolohon nilai mbalei Ngeledtou, bati telu ngado malēngen KinatndaiKu.20Osa kuan iboho tow i Yahudi be Sia: Epat ngawulubo enem ngataun e tou i tumod imbalei Ngeledtou Osa si Hou dina momangun telu ngango? 21Sumata andian’Na balei Ngeleledtou waaho batanga’Na. 22Haworus oho, sa Sia malēngem itumow a tou i mate, sakaimunan ilatahula Kaol bo kadait behuan i Yesus.23 Samantara Sia a Yerusalem tepoi nendo palooren paskah, tadoo totumu maheman i Ngala Na, ndē belahem ilatahula e tanda-tanda tinulid Na. 24 Sumata si Yesus kēlēitu nii emane’na batanga’Na besilatahNa, ndē kahilalaaNa pahasa silatahula, 25Nde ahem nesa tou mehe sairi be di Yesus tanu totumu, nde kalahaNa suang i natei tou.

Chapter 3

1Bana nesa tou i Parisi ngalana Nikodemus, sisia mapiwid Agama Yahudi. 2Ambengi Sia mahi bē si Yesus sa kuana: “ Rabi, kalahan i hamitahula How bēwasiu i Ngeledtou mahi Guru nde talahem e tou do’na tumulid tanda keletinuli’d Nu: sa tahii dulu luhi Na.3Sowaten i Yesus, kua Na: I hua Hu bēhanotahala, awahem satou hii malēngtumow, hii sia meilah i Kaholanoan i Ningumeled. 4Kuan Nikodemus bēSia: “Kēlembisa totumu malēng i wawatow, osa sia matuam?5Awa sia done malēng sumuang ambēlembiana. A manama sa maleng i wawatow? 6Sowaten i Yesus: I huaHu behamotahula, awahem sa wana tou hii i wawatou anahe no monggongguot, hii Sia sumuang Kaholanoan Ngeledtou.7Asia nitumow a keted, waaho keted, sai tumow a monggongguot awaboho monggongguot. 8Naam i hacranyu, i huaHu be hambotahula: Kamotahula maleng i wawantow.9 Kakab i woroseput’na bisana habog’nga Sa kataananu enenuna, ta’hii halahana bisana sasia mahi suma bisana nohoana, kelelaho habi manga tou i tumow amonggongguot. 10 Sowaten Nikodemus, kuana: Kelembisa nilai dona mamoali? 11Sowaten i Yesus: Sittow masusui a Israel, sa hii halahanu nioho?12Ihuahu behamotahula, awahen kamitahula mododa hodait asia nioho kalahan i hamitahula osa i Sairi i hamitahu. Ia asia embelah, Sumata hii tiriman i hamotahula besairi i hamitahula. 13Hii emanen i hamotahula, tepo Ahu mesiri-sirita bo hamotahula masirita i Sorga?14Awe bana tou i miloho a sorga, satahii siSia i lumolos a sorga, waaho mbata i Ngeledtou. 15Bo kele Si Musa beatanga matatang e nulaha a tinia, keleaho hahi bata i Ngeledtou iatang ihita matatang.16 Saniboho pahasa tou miheman i Sia mahaere katowang telas. 17Keleaoho kahakoan mbeles i Ngeledtou ambaoitoba yai, sa iyeheNa mai bataNa Tulong, sa sisei maheman i Sia hii masilaka, Sumata mahaere katowan telas. 18Nda Ngeledtou i masia imbata Na masii ambaoitoba hii sa mahi menghakimi baoitoba, sumata tanu mawa selamat i hita be Sia.19Sisei maheman i Sia, hii Sia uk’kuemn, sa sisei hii mahewan, ta’tu sia kele beu’kumen, nde sia tahii maheman i ngalan kedong Tulong i Ngeledtou. 20Waim aho nu’kuman i boho: Sulo i mahim ambaoitoba, sumata totumu bati mabog i karendeman nde e sulo, nde tatawoi ilatahula ta’pia. 21Nde sisei e tumulid ta’pia, mareeisulo sahii mahi a suloiboho, manga wawawoina ta’pia hii haturu. Sumata sisei sia tumulid mauleng, mahi Sia a sulo, saniboho i haturu tatawoina tinulidna a sasaangen i Ngeledtou.22Halawus soho nioho moho si Yesus bo manga muri’d Na a tobei Yudea sa sumondo io biboho wakaru-harua sa mabaptis. 23Osa si Yohanes maptis a Ainon, atai salim, nde bibohotadoo nahe, sa manga totumu moho biboho sa baptisen, 24Nde tepoiboho si Yohanes awe besuang a tutupan.25Osa maisalaan e murid i Yohanes bo nesa tou Yahudi Pinahisalaan waaho e penyucian. 26Osa silataNa mahi besi Yohanes osa kuana be sia-sia, “Rabi, waaho tou i wakaru-haruai nu a tetelai londola. Yordan bo tanu sisia sinairia num, si sia e nimaptis bo pahaja tou i moho be sia.27Sowaten i Yohanes: Ahem tou dona minjo kele sisia sa ahem kohomba behe besia a sorga. 28Kamotahula, dona sumairi, awahem behuana: Si Ahu hii Mesias, Sumata ahu bewasiu Na mamunamai.29Maha wunya i boho makaweng bene, waaho makawengtuama. Tumotod ataina osa tangaana, karuai kahi tumanga i kodaid makaweng tuama. Waaho i wekahiku, sa wai i wekahiku mio. 30Lebe Sia mebako, sumata siahu lebe mekisid.31 Sisei sia ambao samahi tatu sisia lebe ambao, sisei sia e nambaoitoba samahi, waaho nambaoitoba mohoda-hodait kodait mbaoitoba. Sisei na sorga sa mahi pahasa sisia nambao. 32I sumairi sia asia aho mbela’Nga bo tinanga’Na, ta sêdang i towesa ahem mabog itumanga iboho be sairi Na. 33 Sisei i tumanga i sairiNa, mangaku sia, awahem Ngeledtou i boho ulit.34Nde sisei mbewasiui Ngeledtou, sisia kumuai kukuai Ngeledtou, nde behonba i Ngeledtou monggongguo’Na hii hasondo. 35 Mutu-utu mahales mBataNa bo i sumarakan i pahasa be Sia. 36 Osa sisei maheman BataNa, mahaera sia katowan telas, sisei sia tahii maheman Bata Na hii sia milah i katowan, sumata nawedu i Ngumeled bana ambaona.

Chapter 4

1Kalahan nohoi Tuhan Yesus, waaho manga tou Parisi i tumanga, awahen sia imahaera ba binaptis i latahulan lebe tadoo a murid Na nde waaho si Yohanes. 2Mandewe si Yesus hii i maptis, sumata manga muri’d Na. 3Yesus a Yudea matang moho a Galilea.4Lumeotoho sia i samaria. 5Osa sia i hoamatoho andoong samaria ngalana Sikhar maredetan a toba behei Yakub atalewe ambatanai Yusuf.6Biboho bana pariri Yakob. Palo io si Yesus andalan, iboho kawalina dumatuh hio Sia atai pariri. Endoi boho tumitingen onah sangawulu borua. 7 Osa mahi nesa wenei samaria tumimba ahe, kuani Yesus be sia: Beanai ahu lekuun. 8Nde manga muri’dNa imohom andoong tumeleskan.9 Osa kuan iboho mbenei Samaria be Sia: Ndeaho How, tow Yahudi, mangelei lekuun beahu tow samaria? (Nde tou Yahudi hii mekacua bo tow Samaria). 10Sowaten i Yesus besia: Saniboho kalahunu nioho kohomba i Ngeledtou bo sisei Sia enihumaa be how: Beanai Ahu lekuun! Kelemange how i mangeleyem be sia bo sia imehem behow ahei katowan.11Kuan iboho mbene be Sia: “Ngeledtou, Ahem timba Nu pariri iai dalem mio, osa wisana kaerea Nu ahei katowan iboho? 12Awa Sittow lebe wako nde namang i hamitahula Yakob, e nimehei pariri behamitahula bo sia iluku asuanga, sisia bo manga batana bo biagena?13Sowaten i Yesus besia kuana: sa sisei luku inahei yai, male’ng sia kawelaan, 14Sumata sisei sia luku ahe iyehe Hu, alam sia kawelaan ahad aeto-eto. Balengen ahe i yehehu be sia, mainjo lumbuhan ambatanga’na, alam ihasondo medoyo-royong ahad penonowan telas.15Kuan benei boho beSia: Tuhan beanai ahu waaho nahe, saniboho ahu alam kawelaan osa mo’nam maleng mahi tumimba aher. 16 Kuan Yesus be Sia: Mohonen, tiangen karoangu sa mahi wiai.17Kuan benei boho: Ahem karoaku. Kuan i Yesus be Sia; “Humiit kuanu, awehen kow ahem karoang. 18Nde how lima karoangu bo iaitalewe, hii karoangu. Rai talewe kow nabi.19Kuan benci boho be Sia: Tuhan iai talewe behaturuum be ahu awahem kow nabi. 20Nawo i hamitahulu i Sumalimbuhu andungusan iai, ta’kuan i hamotahula, waaho Yerusalem moho pa salimbuhuan.21Kuan i Yesus besia: “Emanenu Ahu, hei bene, teponam nia, awahem kamotahula masalimbuhu besi mutu-utu hii andungusan bo ahli a Yerusalem. 22Kamotahula sumalimbuhu a tahii kahilalaan ihami tahula, nde kaselamatan mahi a tow i Yahudi.23 Sumata wai teponan bo wehoamatem nian, manga kasemba totuu masemba i mutu-utu a monggongguot bo a kaulitan; nde pandung i mutu-utu masemba kele waaho. 24Mutu-utu waaho monggongguot sa sisei masembai Sia, totuu masemba i sia, amonggongguot bo kaulitan.”25Sowaten iboho mbene be sia: kalahaiku nioho siMesias mahi, iwapakua Kristus, sa sia mahi, mahi sia kumuai pahasa behanitahula.” 26Kuan i Yesus be sia: “Si Ahu sia, e mohode-hodait-be how.27Tepoi boho mahi e manga muri’d Na sa i haerang i latahula, awahem Sia mohoda-hodaid bo esa wene. Sumata ahem mbaranei tumaan: Asia pandung i hamotahula? Suma: Asia niwesiri-sirita i hamotahula we sia?28Osa beepaam mio imbenei boho e tampayang’nga osa sia moho andoong osa ihuana a manga totumu biboho; 29“mayom, pilahen! Biboho bana nesa tou ihumua beahu a sia nioho tinuli’ku. Awa Sia nioho Kristus? 30Osa silatahula moho andoong osa mahi besi Yesus.31Samantara e manga muri’d Na Misû i Sia, kuana: “Rabi, kumarem”. 32Sumata kua Na be silatahula: Beahu bana pakanen ahlii hahilalaan i hamotahula. 33Osa manga muri’d mekuhuuan a nesa hele anesa: Awa bana tow mapea-weang awa sia mange be sia tanu kanen?34Kuan i Yesus be silatahula: PakaneiKu waaho tumulid kahaboge Na imasiu Ahu bo mawahâo i tawoye’Na. 35 Awa behaam i hamotahula? Epatngaula’pe teponam manguwu? Sumata i huahu be hamotahula: Pilahen kumeked i how totongan e manga wedeng kuningem hawue-wuem sauwuun. 36Italewe tapanguwu biaeranem lokona i sumesen bua i penonowan kaeto-eto, osa tapalulumbo bo tapanguwu mekêwekêle mekahi.37Nde niai humiit kuai kodait : esa tow malulumbo sa balina e manguwu. 38Iwasiu HU how manguwu asia tahii kaereanu tow walina dumameji sa hamotahula mahi tumiwi imbendui latahula.39Bo tadoo tow Samaria andoongi boho emanen ilatahula be Sia nde kodaid imbenei boho, isumairi ; Kua Na we ahu pahasa nioho tinulidku. 40Ihoamat oho how Samariai boho be si Yesus, pengeleyen latahula be Sia, saniboho Sia sumondo io besilatahula, osa Sia sumondo io dua ngando kaetoan.41Osa lebe tadoo tou imeman pahasa kodai’dNa. 42Sakuan ilatahula ambenei boho : “Emanen ihamitahula, sumata ahii sa apa-apaan mbehuanu, ta’kinataananem i hamitahula be Sia bo hamitahula, awahem totuu si Sia juruselamat imbaoitoba.43Karuana ngando si Yesus matang biboho moho aGalilea, 44Nde si Yesus isumairi, awahem bana nabi ahii wasiriin andoonga. 45Ihoamat oho sia angGalilea, beormatia sia itow Galilea, nde mbelahe ilatahula assia tinuli’d Na a Yerusalem boho a pesta, nde tekai silatahula mbewakarua a pesta.46Osa si Yesus maleng moho a Kana angGalilea, biboho Sia itumuli ahe mainjo anggor bo a Kapernaum be nesa tow pegawai istana, bata’na pahadosan. 47 Tangaana moho, si Yesus imahim a Yudea samahi moho angGalilea, tilahom sia imoho be si Yesus pangeleya’na iwawawemauleNga bata’na nde aho keding toyo’ta imate.48Osa kuan i Yesus be sia : sa how imilah i tanda mujizat, hii emanen’nu. 49Kuan iboho pegawai istana be Sia : Tuhan mahinem a talewe i mate mbata’ku. 50Kuan i Yesus be Sia : “mohonem, menonow bata’nu ! Emanen i totumu iboho kodait i Yesus be sia osa sia moho.51Andala’npe mio sia i mangahim e manga pog’nga mehe abar awahem mbata’na menonow. 52Taanan’na be silatahula, tumiting tahula kedongi boho memauleng sowaten ilatahula : kaii hoa-hoa tumiting i nesa alam sia behow.53Kaimunan i wapa’na, tapoi boho se huan i Yesus besia. “bata’nu menonow”. Totuu ndom osa emanen’na bo pahasa sangana’nga. 54Bo waahom tanda karuana tinulid i Yesus malengoho Sia a Yudea moho angGalilea.

Chapter 5

1Halawusoho nioho bana nendo walooren i tow Yahudi, osa si Yesus matang moho a Yerusalem. 2A Yerusalem atai imbonang bako domba bana nesa papaan kuaan itow Ibrani Betesda ; lima elesad’na. 3Biboho ammanga lesad tadoo totumu pahadosan meleked manga totumu bu’ta, manga tow bakui bo tou hii helapang, manondo-nondo kaluad inahei papaani boho. 4Nde matepo-tepo lumolosai malaekat i Ngeledtou a papaan meye inahei boho, sa sisei tilaho sumuang meye oho kaluad inahe, memauleng, asia mange mahado’na.5Biboho bana nesa tou telu ngawulu bo walu ngatau sia pahadosan. 6Kawilahan noho i Yesus sia meleled bibohom bokalahaNa, awahem etoom sia kelewaaho, kuaNa wesia : mabog kow memauleng?7Sowaten ibooho papaani bange sa nahe molai meye kumaluad samantara ahu mahehowe, boho apapaan, tow walina pahamunan nde siahu. 8Kuan Yesus be sia “tumodem, peangen niana pahooanu sa lumapang.9Tuos iboho imemaulengem totumu iboho sa iatangan pahooan na sa lumapang. Sumata endoi boho sabat.10Iboho kawalian manga tou Yahudi kumua boho atow memaule’ng pe mio-inia endo sabar hii how mataumeang i pahooan’nu. 11Sumata kuana besilatahula : tow imawawemauleng iyahu, si Sia nihumua beahu : latang pahoooany sa lumapang.12Taanan ilatahula wesia : sisei nioho totumu ihumua behow : latang pahooanu sa lumapang ? 13Sumata weaho tow imemaulengem hii mahalad sisei aho totumu, nde si Yesus behatala nemoho a tutud i katadooan totumu biboho.14 Mohoitau mange iwetauw i Yesus sia ambalei Ngeledtou osa kumua be sia : sihow imemaulengem, mo’nam tumulid sea, saniboho how mainjo ta’pia, 15Tilahom ilumuai towi boho. Osa mohona iworosirita atow Yahudi, awahem si Yesus i mawawemauleng i ahu.16Iboho kawalian manga tow Yahudi dumameji mauwah si Yesus, nde sia nitumulid iboho anendo sabat. 17Sumata kuan i Yesus besilatahula : “si wapaha matawoi ahad inia, iboho kawalian Ahu tumawoi. 18Boho kawalian manga tou Yahudi lebe dumameji i mate si Yesus, hii sawati waaho sia hii mikaya i sabat, sumata kahi Sia kumua Ngeledtou si wapaNa mutu-utuna bo wekelena batanga Na bo Ngeledtou.19Osa kuan i Yesus sumowad silatahula, kuaNa : Ihuahu be hamotahula, awahem kedong hii mahaelei tumawoi sa wati batanga’Na mio. Sa hii Sia mila mutu-utu tumawoi nde asia tawoyen mutu-utu, waaho hahi tawoyen i kedong. 20Nde mutu-utu mahalas i kedong sa ituruNa be Sia epahasa tinawoiNa mio, keleaho Sia ituruna be Sia e manga tawoyen osa hahi mange tawoyen bako osa hahi manga tawoyen iboho osa ihaerang ihamotahula.21Nde kele mutu-utu mawatow i mangatow i mamatem bo maleng mawatow, keleaho hahi kedong mawatow sisei e nihabog’Nga. 22Mutu-utu hii mahahim iseiseiange, sumata besarakanem e pahakiman niboho pahasa a kedong, 23Saniboho pahasa tow masiri kele silatahula masiri i namang mutu-utu. Sisei how hii masiri i kedong, kele mange how hii masiri i namang mutu-utu, i masiu i Ahu.24Ihuaha be hamotahula : sisei sia matang kodai’ku osa maheman be Sia imasiu i Ahu, mahaere sia katowai telas bo ahii sia uk’kumen, nde Sia irumesom a pawate a menonow.25Ihuahu behamotahula : awahem tepona ihoamatem, bo hoamatem awahem manga tow imamatem mahataan kodoid bata i Ngeledtou bo silatahulai nimahatanga, malêng tumow.26Ndekele namang mutu-utu bana katowan ambatanga’Na mio, kele aho hahi beheNa batNa mahaere katoan ambatangNa mio. 27Osa beheNan kawasa be Sia murus, nde Sia bata itotumu.28Naam i haerang ihamotahula nioho, nde topona hoamatem nde pahasa tow asuangi kubut mahataan i kodai’Na. 29Sa silatahulai ni matuli-tulid mauleng male tumow a penonowan kaeto-eto, ta’silatahula matuli-tulid ta’pia male’ng tumow sa uk’kumen.30Hii ahu matau tumulid wasi wasia ambatangaiKu mio, mutus Ahu asia nioho kinataanaiKu, bo pahuruseiku ulit adil, nde nia hii kahabogeiku, sumata kahabogena i masiu i Ahu. 31Sahu sumairi tanu batangaiKu mio, tatu sairi Hu hii humiit, 32Bana mbalina sumairi tanu si Ahu ta’ kalahaiku, awahem be sairiNa tanu si Ahu totuu ulit.33Kamotahula i hamirim bewasiu besi Yohanes osa sia isumairim i kaulitan. 34Sumata Ahu hii erlu sairi i kaheletou, sumata ihuahu niai, saniboho hamotahula maselamat. 35 Si Sia nioho sasoloan a melalap bosumelo bo hamotahula mahahelam ahii hapui suloi boho.36Sumata bana nisairiHu lebe wenting a nisairi Yohanes, waaho pahasa tawoyen iyehe i mutu-utu be Ahu, saniboho nioho tulideiku. Waaho niho tawoyen tulideiKu iaitalewe, bo waho, mbe sairi tanu si Ahu, awahem namang mutu-utu nimasiu i Ahu. 37Mutu-utu nimasiu i Ahu. Si Sia nisumairi tanu si Ahu. Hii maahasa tangaan ihamotahula kodaina. GioNa hii mahasa kawilahan ihamotahula. 38Bi kukuaNa hii mahasa sumondo io behow, nde tahii emanen i hamotahula sia e masiuNa.39 Silihen ihamotahula emanga Kaol, ndesa sangkan ihamotahula si Sia kamotahula bana katowan telas sumata mande suang i Kaol sumairi tanu si Ahu, 40Ta’ kamotahula hii mabog mahi we Ahu mahaere iboho katowan.41Hii Ahu mabog siriin itow, 42Sumata kamotahula, kalahaiku mio suang inate hamotahula hii mahales i Ngeledtou.43Mahi Ahu tanu ngalan i Nama’Ku, mutu-utu Hu, ta’ kamotahula hii tumirima i Ahu ; stow walina mahita ngalan mio, tiriman i hamotahula. 44Kelembisa hamotahula meman, kamotahula hii mabog siriin itow walina hii mabog sumiri tanu Ngeledtou pahemanu.45Naam kamotahula sumangka, awahem mahu mahatau asasaangen i mutu-utu e ni mahatau ihamotahula waaho si Musa, waaho si Musa, be sia hamotahula mepa paharawanu. 46Nde sa hamotahula waheman be si Musa, tatu hahi hamotahula maheman be Ahu. 47Ta’ sa hamotahula meman asia nioho mbewati’nga kelembisa hamotahula maheman asia mbehuaHu?

Chapter 6

1Haworus oho nioho matang si Yesus moho atetela iluah Galilea, haaho luah Tiberias. 2Tadoo totumu luluten mange malalas i Sia, nde tadoo mujizat-mujizat mawawemauleng, i totumu pahadosan tinulid’na. 3Sa si Yesus metung ambaoi ndungusan sa dumatuh biboho wakaru-haruai manga muri’d Na.4Pashah, endo pawalooren i tou Yahudi ala’kapui. 5 Pilahen noho Yesus kumekêdNa, sa monarah, awahem tadoo totumu luluten mange mahi we Sia, kuan Yesus besi Filipus “ Bisana telesan ihita kipul roti, saniboho silatahula dona kuman ? 6 Waaho behua i Yesus, mangepe be sia, nde kalahaNa asai e tulide’Na.7Sowaten i Filipus be Sia : “roti kipul baer i dua ngatus dinar ahii ro’ro mande silatahula mahaere mange mekele hisid. 8Kuan i mari’dNa si Andreas pog i Simon Petrus be Sia; 9bana kedong biai lima ngawowote roti kipul bo dua enda, sumata awa niange doro a totumu kele ange katadooan ?10Kuan i Yesus : i wasium manga totumu iana medatuh”. Tampai boho tadoo noho, oasa medatuh manga totumu iboho hii hahurag a lima ngoribu katadooan manga tuama. 11Tilahom si Yesus i minjo roti, sa i sombayaNga sa webetengen besilatahula a medatuh-ratuh biboho. Keleaho hahi tinuli’dNa a manga da, katadooan nihabog ilatahula. 12Asahoho silatahula kuaNa a manga muri’dNa : sesenen niana manga powa’na saniboho ahem niwoula.13Tilahom sinesen, sangawulu bo rua bonut e powo’na i lima roti lebe hahi kuman noho silatahula. 14Kawelahan noho imanga totumu e mujizat tulid’na, kuan ilatahula : Awahes Sia totuu nabi e mahi ambaoitoba. 15 Kalahan i Yesus, silatahula mahi sa weangen ilatahula Sia karuai peleseen iatang ilatahula Sia daja, moho Sia menyingkir imbe ange, siSiai nesa.16Bawaandom molainem dumendem manga murid i Yesus moho aluah, sa manake mabolutu. 17Sa tumetela moho a Kapernaum. Alam dendemem awe si Yesus imahi tumauw silatahula. 18Bohol i saloyon bako bae kakab depet.19Meru oho silatahula awe onah dua telu mil karengkangan, pilahen ilatahula si Yesus mahebebe ambaoi nahe sumusud ohoi bolutu. Matalo mio silatahula. 20Sumata kuan i Yesus besilatahula : “siAhu niai, naam matalo. 21Isake ilatahula Sia ambolutu, hii makapui be heramatem silatahula a suaan.22Mandomai tadoo we totumu awe i maleng a tetela, meilah ahem bolutu bati io waaho hii si Yesus i sumake ambolutu karua i manga muri’dNa, bati manga muri’dNa eni matang. 23Makapui imahim bolutu a Tiberias sumua tai kinanan ilatahula roti, a nisombayanag ngoho i Tuhah.24Tadoo aho manga totumu meilah oho si Yesus bo manga muridNa alam biboho i sumakem silatahula ambolutu moho a Kapernaum mangilah si Yesus. 25 Iwetouw oho i manga totumu si Yesus ambeta i saloyon kuan ilatahula be Sia : “Rabi, kaisa how behoamatai wiai?"26Sowaten i Yesus silatahula : “ I huahu behamotahula, awahem kamotahula mangila i Ahu, ahi asa hamotahula imilahem i manga tanda, sumata komotahula ihumanem roti osa hamotahula masuhem. 27Matawoi, hii sa tanu kakanen mahaere kabinasaan, sumata tanu kakanen e tahang abad penonowan. Telas, eniehe Bata i Ngeledyiu behow ; nde siSia e sa be sia matu-utu, Ngeledtou, tapel Na.28Osa kuan ilatahula beSia : “Asia tuliden ihamitahula, saniboho kamitahula tumawoi i tawoyen ihabog i Ngeledtou. 29Sowaten i Yesus besilatahula : “waim tawoyen papandungen i Ngeledtou, yanasa kamotahula maheman beSia ambewa siumai i Ngeledtou.30Osa ihuai latahula beSia : “tanda wasia we tinuli’d Nu, saniboho kamitahula milah bo maheman i How ? Tawoyen asia e tuli’deNu ? 31Nawo ihamitahula i human mana a tinia, kele embewatih : silatahula bineaNa kan roti a sorga”.32Osa kuan i Yesus besilatahula : Ihuahu behamotahula awahem hii si Musa e nimehe roti behamotahula a sorga. Sumata Namangku mutu-utu nimehe roti behamotahula roti totuu a sorga. 33Nde roti a Ngeledtou waahoo roti ilumolos a sorga e mahehe penonowan ambaoitoba”. 34 Osa kuan ilatahula be Sia : Ngeledtou, beanai hamitahula roti na hasondo”.35 Kuan i Yesus besilatahula : “si Ahu roti katowan; sisei sia mahi we Ahu, alam sua maleo, bo sa sisei maheman i Ahu, alam sia kawelaan. 36Sumata ihua hu be hamotahula ; mande hamotahula imilahem iahu, hii hamotahula meman. 37Pahasa behei NamangKu beaHu maleng mahi be Ahu, bo sisei sia mahi be Ahu hii Sia itiKu.38 Nde Ahu nilumolos a sorga hii tumulid pandu’Ku sumata pandung i Ngeledtou i masiu i Ahu. 39 Osa wai pandu’Nga i masiu i Ahu, saniboho pahasa beheNa be Ahu ahem nihatala sumata male’Ku iwawatow a nendo mahahad. 40 Nde wai pandung i Namangku, sanibohp pahasa tou milah keding sa maheman i Sia mahaere katowan telas, saniboho male ku iwawatow a nendo mahahad.41Mosau-sauna mio tou i Yahui be Sia, nde mbehua Na : “ Si Ahu roti ilumolos asorga”. 42Kuan ilatahula : hii Sia niai si Yesus, bata i Yusuf, mama bo wapa Na kahilalaan ihita ? Kelembisa Sia kumua : ilumolos Ahu a sorga ?43 So’waten i Yesus be silatahula : “naam kamotahula mosau-sauna”. 44 Tow esa ahen do’na mahi we Ahu satahii sia kosen i mutu-utu i masiu i Ahu. Bo sia maleku iwawatow anendo mahahad. 45Bana mbewatih akukua i nabi-nabi : bo pahasa silatahula susuyan i mutu-utu. Bo sisei nitumanga bo tumirimai mbesusui i mutu-utu, mahi be Ahu.46Wai ahem mbaera, awahem bana totumu imilahem si mutu-utu. Bati siSia mahi a Ngeledtou, si Siam nimilah i mutu-utuh. 47 Ihuahu behamotahula ; kaulitan sasisei maheman, mahaere sia katowan telas.48Si Ahu roti penonowan. 49Nawoku ihumanem manna a tinia ta silatahula i matem.50Waim roti ilumolos a sorga : sisei sia kuman i sia, hii sia mate. 51Si Ahu roti penonowan, ilumolos a sorga swana tow kuman roti iaia penonowan ahad kaeto-eto, bo roti iehehu waahu ketédKu, ieheHu tanu penonowan ambaoitoba.52Manga tou Yahudi i mekahanjoan anesa hele anesa sa kuan ilatahula : kelembisa sia mehe i keted Na kanen ihita”. 53Kuan i Yesus besilatahula : i hua hu behamotahula, awahem sa hamotahula kuman i keted Bata iNgeledtou boluku indahaNa, hii hamotahula menonow ambatanga nu,54Awahem sisei sia uman i kete’Ku boluku indahaKu mahaere sia katowan telas bo male’Ku sia iwawatow anendo mahahad. 55Nde kete’ku totu-totu kakanen bo daha’ku totu-totu palekuun. 56Sa sisei kuman i kete’Ku bo luku ndaha’Ku, metewio sia be Ahu bo Ahu be sia.57Kele mange si mutu-utu menonow i masiu i Ahu bo Ahu menonow tanu mutu-utu, keleaho hahi sa sisei e kuman i Ahu, menonow sia nde si Ahu. 58 Wai roti ilomolos a sorga, hii sa hele roti pinakan inawo-nawo i mamatem. Sasisei kuman i roti yai, penonowana ahad kaeto-eto”. 59Pahasai boho kuan i Yesus a Kapernaum kele bewasusui Na ambale wasesenan.60Kataanan nohoi latahula nioho kodait kuan i manga murid i Yesus : taned io kodait iai sisei ndona tumanga ? 61Kalahan i Yesus asuang i nateNa. Awahem manga muridNa mosau-sauna hawali wiboho, kumua be silatahula : “Awa kodait iboho mawataned kawahema’nu ?62Osa kelembisa, sa hamotahula milah Bata i Ngeledtou kumapet bisana nutunaNa atalewe? 63Monggonguot e mehe penonowan, ahem bereguna i keted. Pahasa kodait be huahu behamotahula waaho monggongguot bo penonowan.64Sumata esaan behamotahula bana tahii meman. “nde awe moho kalahanem i Yesus, sisei tahii meman bo sisei i sumatakan isia. 65Osa kuaNa : nde aho behua hum behamotahula : tow esa ahem dona mahi we Ahu satahii kohomba i mutu-utu be Sia.66Molai wiboho tadoo muridNa malengilihud alam ilumas i Sia. 67Osa kuan i Yesus a kasangawulu bo rua i muri’d Na : “Awe hahi hamotahula alam mabog moho ? 68Sowaten i Simon Petrus be Sia : “Ngeledtou, besisei e nohoan i hamitahula ? Kodai’Nu waaho kodait tumow kaeto-eto ; 69Emanen ihamitahula bo kalahanem, awahem kow waaho leo a Ngeledtou.70Sowaten i Yesus besilatahula : “Hii halahan i hamotahula si Ahu ni sumisir ihamotahula sangawulu borua? 71Panutuiku waaho si Yudas, bata i Simon Iskariot, nde sisia e sumarakan si Yesus, sisia nesa kasangawulu bo ruai murid.

Chapter 7

1Haworus soho nioho mahebebe si Yesus makeked ingGalilea, nde Sia hii mabog sumondo io a Yudea, nde biboho manga tou i Yahudi mahawe-awe io mate si Yesus. 2Tapoi boho maha susutem nendo walooren i Yahudi, waaho nendo walooren pondok daun.3Osa kuan i manganpog i Yesus be Sia : matangem biai moho a Yudea. Saniboho manga muri’dNa milah kelembisa tinulidNu. 4Nde alahem totumu tumawoi atampa iruru ru, sa mabog a sasaangen i pahasa. Sa how mabog tumulid kelewai ituru mbatangaNu ambaoitoba.5Nde manga pog Nga hii menan i Sia. 6Sa sowaten i Yesus besilatahula : “tepo hu behoamat, sumata kamotahula bana tepo. 7Baoitoba hii mareei hamotahula, sumata sia mareei i Ahu, nde nisairihu sia nde pahasa tatawoina tapia.8Mohonem kamotahula biboho apesta. Awe Ahu mohoi boho nde tepohu awe i malekew. 9Keleaho kua Na besilatahula, osa Sia sumbondo io angGalilea.10Sumata maho moho manga pog i Yesus boho a pesta, makapui moho mange si Yesus biboho hii mawaturu sumata metetew. 11Manga tou Yahudi mangilah i Sia biboho a pesta sa kumua : “Bisana Sia?12Tadoo kataanan mobuyu-buyung manga totumu iboho i Sia. Bana kumua : “totumu mauleg sia”. Bana hahi kumua : “Hii, mawasesat Sia i tow”. 13Sedang i tow esa ahem mbaranei momoha asasaangenNa nde matalo i manga tow i Yahudi.14 Awe behalawus pesta iboho, Yesus sumuam ambale wasesenan osa masusui biboho. 15Haerangio ioho mange tou Yahudi sa humua : “Kelembisa totumu iange mahalah osa sia hii marikola”. 16 Sowaten i Yesus besilatahula “besusui be Ahu hii sa be Ahu mio besi Ngeledtou, sumata siSia nimasiu i Ahu.17Sa sisei mabog tumulid kahabogNa, kalahana enioho besusui Hu a Ngeledtou samahi, keleaho hahi iwenunu be Ahu mio. 18Sa sisei menunu imbatangana mio kele mange sia mangilah ngalan tanu batanga na mio, sumata sanangilah ngalan tanu si Sia i nimasiu, totumu sia ahem ekatotuuan besia.19Awa ahii si Musa imehe i hukum Torat behow ? Sumata ahem moho tow esa itumulid iboho hukum Torat. Ndeaho hamotahula dumameji mate i Ahu ? 20Manga totumu iboho sumowat : “sinuang kow isetang ; sisei endumameji mate i How ?21Sowaten i Yesus silatahula : bati esa e tulideiKu sumata i haerang i hamotahula. 22Iboho kawalian bewahataum i Musa saniboho kamotahula sunaten awahem sunat iboho hii besi Musa sa mabi, sumata a nawo-nawo ihita osa kamotahula sumunat itow a nari sabat !.23Sawana sunaten anari sabat, naam lumawah hukum Musa, ndeaho hamotahula maree i Ahu, nde Ahu imawawemauleng esa tow anari sabat. 24Naam urusen kele ambelahem, sumata urusen a kaulitan.25Manga tow i Yerusalem mekua-hua : “Ahii sisia nioho paten ilatahula”? 26 Sa pilahen menunu Sia ahem moho kumua was-wasia be Sia. Awa pahinjon matuai hita totuu mahalahem, awahem si Sia nioho Kristus ? 27 Sumata totumu iboho hii halahan ihita sa sia tou inawa, sumata sa si Kristus mahi ahem nesa tow mahalah sasia tow inawa”.28Tepo si Yesus masusui ambale Ngeledtou, ihuaNa : awahem Ahu kahilaan ihamotahula bo kalahan ihamotahula bisana Ahu sa mahi ; sumata Ahu mahi hii sa panduKu, ta Ahu bewasiu na ta totuu hii kahilalaan ihamotahula. 29KahilaaKu Sia. Nde Ahu mahi be Sia. Bo siSia nimasiu i Ahu.30ilatahula tihoon Sia, sumata ahem mbaranei sumait i Sia, nde awe tepona. 31Ta akatadooan itotumu tadoo mange meman i Sia. Sa humua : “Sa Kristus mahi, kebe tadoo mujizat tulide Na bo lebe a tukide Na wai ? 32Tadoo e manga tou Farisi itumanga bo tadoo mobuyu-buyung asia nioho si Sia, keleaho hahi manga imam pahinjon matua bo manga tou Farisi masiu i manga mahiaha ambale Ngeledtou tumiho i Sia.33 Kuan i Yesus : “Alam kapui tepona Ahu iwakaruai hamotahula haworus soho moho Ahu be Sia niwasiu i Ahu. 34 Pengilahen ihamotahula Ahu, ta hii Ahu iwetauw. Nde tahii hamotahula hii matau mahi a pahutunai Ku”.35Kuan iboho manga tou Yahudi anesa hele anesa : Bisana nohoan Na nde hita iwetau’Nga ? Awa panduNga moho be silatahula a mahutun a doong itou atou Yunani masusui atou a tou Yunani ? 36 Asia nioho kodaid behuaNa : Kamotahula mangilah i Ahu sumata kamotahula hii metaw i Ahu. Sa hamotahula matau mahi a pahutunaiKu.37Bo anendo mahahad, waaho patahadan palooren, tumod si Yesus sa humua : “sa sisei how kawelaan mahisia be Ahu sa luku !. 38Sisei sia maheman i Ahu, kele mbehuai Kaol, asuang inatena dumoyong doyong i nahei katowan.39Pandung Nga waaho monggongguot e kaerean ilatahula i maheman be Sia nde monggongguot awe i mahi, nde si Yesus awe dinayow.40Tahula aho tow akatadooan itotumu tumanga i manga kodait : “si Sia niai totu-totuu abi totuu mahi. 41kumua : “wai Sia Mesias”. Sumata balina kumua : “Ahii, Mesias hii angGalilea sa mahi. 42Nde Kaol ihumua, awahem si Mesias suru i Daud andoong mBetlehem, atalewe pinahutuan i Daud”.43Akatadooan i totumu silatahula imekahanjoan tatawoiNa. 44Manga wana totumu biboho esaan besilatahula maboh tumiho si Yesus ; esaan besilatahula ahem mbaranei sumait i Sia.45Waaho manga mahiaha moho besi imam-imam kapalai tow Farisi, sa kuan ilatahula : ndeaho tahii pineangai ihamotahula Sia ? 46Sowaten iboho manga mahiaha : “Awe bana maha tow menunu kele totumu iboho !.47Sowaten iboho manga tou Farisi be silatahula : “Awa kamotahula mbehaureng ? 48Bana nesaan behamotahula manga mapiwid meman i Sia, suma bana nesaan behamotahula manga tou Farisi ? 49Sumata manga totumu iboho hii mahalah iboho hukum Torat, tenan i katula silatahula !50Nikodemus, esaan besilatahula, atalewe i mahim be Sia, kumua besilatahula : 51hukum Torat ihita mahu’kum itow, awe kinataanan awe kalahan asia tinulidNa ? 52Sowaten ilatahula : “Awa how tow ingGalilea ? Silihen e Kaol osa kalahanu ahem e nabin mahi angGalilea.53Osa silatahula maleng, ambalei latahula,

Chapter 8

1Sumata si Yesus moho ambukit Zaitun. 2Dapa-rapa we moho sia asuangem imbale wasesenan, pahasa tow imahim be Sia, irumatuhem mio Sia masusui be silatahula. 3Osa manga ahli-ahli Torat bo manga tow Farisi maangai beSia esa wene i mabela. Beepa ohoi latahula mbenei boho a tu’tud.4Osa kumua besi Yesus : Rabi waange mbene tiniho ihamotahula sia mabela. 5Pereta i Musa a hukum Torat panuwiin e manga wene kelewaaho, kelembisa ndekenNu akelewaaho ? 6Kele waaho mbehua ilatahula mangepe be Sia, nde biboho do’na kaereaan ilatahula mee Sea be Sia. Kumuru nemoho si Yesus sa iwatih i tundu Na atoba.7Hii hasondo silatahula menaa-naan be Sia, tilahom Sia i tumod sa humua besilatahula : “sisei nesaan behamotahula hii werdosa, sisia e pahamunan tumuwi imbatu ambenei bange. 8Tilahom Sia melang ihumuru sa matih atoba.9Sumata kataonan noho ilatahula kodaid iboho, ilumolahem silatahula mengesa-ngesa molai amatua ahad ihapa io si Yesus sisiai nesa bo wa’aho mbene metew io atampana. 10sa si Yesus tumod sa humua besia : “Hei bene, bisana silatahula ? Awa ahem anesaan totumu iboho mu’kum ihow ? 11Sowaten’na : Alahem, Tuhan. “Osa kuan i Yesus : “Si Ahu we hii mu’kum ihow. Mohonem, osa mo’nam maleng tumulid sea molai iaitalewe.12Osa kuan i Yesus boho akatadooan totumu kuanNa : “si Ahu suloi mbaoitoba, sisei sia lumas i Ahu, hii sia lumapang a karendeman, sumata sia mahere suloi penonowan”. 13Kuan imanga tou Farisi be Sia : “Sihow sumairi imbatangaNU, sairinu hii humiit.14Sowaten i Yesus besilatahula : Mande Aku sumairi ambatangaiKu mio sumata sairi Hu totuu, nde kalahai Ku, bisana Ahu samahi bo wisana nohoaiKu. 15Urusen i hamotahula kele sokad itotumu, sedang itowesa ahem e nuruseiKu, 16Sa Hu murus, uruseiKu nioho totuu. Nde Ahu hii wati towesa. Sumata Ahu wakaru-haruaNa i masiu i Ahu.17Bo asuang i kotab Torat ihamotahula bewatih, sairi indua tow totuu. 18Si Ahu nioho nisumairi imbatangaiKu mio, bo mutu-utu nimasiu i Ahu, isumairi tanu si Ahu.19Osa kuan ilatahula be Sia : “Bisana mutu-utu Nu ? Sowaten i Yesus : “Mauleng Ahu, keleaho mutu-utuh Hu hii hahilalaan ihamotahula. Sa hamotahula mahahilala i Ahu, kahilalaan i hamotahula mutu-utuHu. 20waaho mbehuai Yesus a mahepa indoid, waaho Sia masusui ambales Ngeledtou. Osa ahe nesaan besilatahula i tumiho i Sia, nde tepoNa alawe.21kuan i Yesus boho akatatooan totumu : “Mohonem Ahu osa ahu pangilahen ihamotahula sumata kamotahula mate apa-apaan indosa ihamotahula. Atampa ohoai Ku ahi kaahian ihamotahula”. 22Osa kuan iboho manga tou Yahudi : “Awa sia dumai i batangan osa noho ihuNa : tampa ohoaiku ahii kaahian ihamotahula.23Osa kuaNa besilatahula : “Kamotahula andalem samahi, si Ahu ambao, kamotahula ambaoitoba yai, si Ahu ahi ambaoitoba samahi. 24Iboho kawalian ihuahu behamotahula, awahem Ahu mate apa-apaan sea i hamotahula ? Sa hii emanen ihamotahula, awahem Sia hu Sia, mate hamotahula apa-paan sea hamotahula.25Osa kuai latahula be Sia : “ Sisei ndo kow ? “ kuan i Yesus besilatahula : “Asia mbereguna Ahu masirita bo kamotahula ? 26Tadoo e nihuaHu bo uruseku tanu hamotahula, sumata sia, nimasiu i Ah, totuu, bo asia nioho kinatangai Ku be Sia, waaho nihua ambaoitoba”. 27Hii halahan ilatahula, awahem behua Hu besilatahula tanu mutu-utu.28Osa kuan i Yesus : “Sa iatang ihamotahula emBata i Ngeledtow waahom kalohaan ihamotahula awahem si Ahu Sia, osa Ahu hii tumulid wasi-wasia ambatangaiKu mio, sumata Ahu mesiri-sirita, iboho hal-hal, kele mbesusui i mutu-utu be Ahu. 29Bo Sia i masiu i Ahu, piwiwide Na Ahu, hii ahu ilingoNa siahu nesa, nde Ahu itumulid asia iwetenaan be Sia. 30Iwaha hua moho i Yesus e pahasa, tadoo totumu imeman i Sia.31Osa kuaNa amanga tou Yahudi amaheman i Sia : “sa hamotahula uli-ulit a kukuaHu, kamotahula totu-totuu muri’Ku. 32Osa kalahan ihamotahula kaulitan, bo kaulitan iboho mawamerdeka ihamotahula. 33Sowaten ilatahula : “kamitahula surui Abraham bo hii mahasa i mainjo a’ta be sisei ange. Kelembisa how dona humua : kamotahula merdekan ?34Kuan i Yesus besilatahula : “IhuaHu behamotahula, awahem sa tou tumulid dosa, waaho tai dosa. 35Bo a’ta hii sumondoio ambae, ta kedong sumondo io sia asuang imbale. 36Iboho kawalian sa kedong mawamerdeka i hamotahula, kamotahula totu-totuu merdeka.37“Kalahaiku, awahem kamotahula surui Abraham, sumata kamotahula dumaemeji mate iahu a KukuaHu ahem kaerean tampa a suang ihamotahula. 38Asia kawilahan a mutu-utu, waaho nihuaHU, keleaho hahi tuliden i hamotahula bo asia nioho kinatangaan a namang’ngu”.39Sowaten ilatahula be Sia : “Namang ihamitahula si Abraham”. Kuan i Yesus besilatahula : “Sahamotahula manga batak Abraham, tatu hamotahula tumawoi i tawoyen tinawoi i Abraham. 40Sumata tawoyen ihamotahula waaho dumamejo mate i Aku ; si Ahu tow esa ihumua i kaulitan be hamotahula, waaho kaulitan kinatangaan a Ngeledtou ; tawoyen kelewai hii tinawoi i Abraham. 41Kamotahula tumawoi i tawoyen i wapanu mio. “sowaten ilatahula : kamitahula hii itumow a mabela-bela. Mutu-utu i hamitahula esa, waaho Ngeledtou.42Kuan i Yesus besilatahula : “satotuu Ngeledtou waaho mutu-utu, kamotahula mahales iahu, nde Ahu lumuai bo mahi a Ngeledtou, bo Ahu mahi hii kahabogeiku mio, ta siSia nimasiu i Ahu. 43Asia kawalian kamotahula hii mahalah i kawakodaiKu? Bo hii katihoan ihamotahula Kukua Hu. 44Sertang emainjo namangu bo hamotahula mabo tumulid ikahabogen i namangu. SiSia nioho tamate totumu atalewe bo penonowana hii a kaulitan, nde sia be Sia ahem kaulitan. Sa Sia kumua towo, kumua siai kahabogena mio, nde sia tatowon bo namang apahasa towo.45Nde Ahu ihumuai kaulitan be how, hii emanen ihamotahula Ahu. 46Sisei nesaan behamotahula tumuruai awahem Ahu itumulid dosa ? Sa Ahu kumua totuu, ndeaho hamotahula hii meman iahu ? 47Sa sia a Ngeledtou samahi, kinatangaana Kukua i Ngeledtou ; Wa'aho seba’nga kamotahula hii kinataanan, nde hamotahula hii a Ngeledtou sa mahi.48Manga tou Yahudi i sumowad si Yesus : Ahii totuu sahamitahula kumua awahem kow tow Samaria sa sinuang i setang. 49Sowaten i Yesus : “Ahii Ahu sinuang i setang, sumata ahu mormat mutu-utuHU sa kamotahula hii mahormat i Ahu.50Sumata ahu ahii mahi ormat tanu si Ahu bana nesa mangilah isia osa siSia hahi e murus. 51Ihuahu behamotahula : Awahem sisei Sia makiit KukuaHU, hii sia mahabelam mate ahad kaeto-eto”.52Kuan imanga tou Yahudi be Sia : “iai talewe kalahan ihamitahula, awahem kow sinuang i setang, nde si Abraham i matem keleaho kahi manga nabi, mande how kumua : sisei makiit KukuaHu, hii sia mahahelam pawate ahad kaeto-eto. 53Awa sihow lebe wako nde e namang Abraham, e nimatem ! Bo sisei pekehan imbatangaNu?54Sowaten i Yesus : sa Ahu marayow batangai Ku mio, tanu konungaanKu kisid ahem baera. Mutu-utu Hu e monunga i Ahu, osa sisei hamotahula ihumua : sisei Ngeledtou hamitahula, 55sumata kamotahula hii mahahilala i Sia, osa ahu tatowan, kele hamotahula. Sumata Ahu mahahilalai Sia boahu makiit KakuaNa. 56Abraham papanu mekahi sia e meilah bo Sia mekahi”.57Osa kuan imanga tou Yahudi be Sia : “Umuru awe lima ngawulu ngataun sa siHow imilahem si Abraham”? 58Kuan Yesus be silatahula : “Ihuahu behamotahula, awahem awe si Abraham imamoali, Banam Ahu”. 59Osa silatahula minjo batu osa tumuwi i Sia ; sumata si Yesu behatala nemoho iepana mio Balei Ngeledtou.

Chapter 9

1Tepo si Yesus lumeotai, melilah Sia towesa buta a ketowai. 2Tumaan e manga muridNa be Sia : “Rabi, sisei e nitumulid dosa, totumu wai suma matuana, nde Sia tumowai buta ?3Sowaten i Yesus : “Hii sisia hii hahi matuana, sumata tatawoi i Ngeledtou bewawaturu be sia. 4Kita musti tumawoi itawoyen Na imasiu i Ahu, selama kauhaan ahad imbengi, alahemoho totumu hii matawoi. 5Selama Ahu ambaitoba, si Ahuu suloi mbaoitoba”.6IhuaNa moho pahasai boho, kumelad Sia atoba, osa kion wosauh atoba, osa ihusuna moho ambelen i tou iboho tadi. 7Sa kuana be Sia : “Mohonem, kesean batanganu medano a papaan Siloam”. Arti i Siloam : “Be utus”. Tilahom imoho totumu iboho, emedanom Sia sa maleng belena melilahem.8Sumata manga katai bo silatahula, atalewe mahahilala i Sia kumua : “Awa sia niai, e mananamba-nambat ? 9Bana hahi kumua : “Hii, sumata sia mekele bo sisia”. Kuai totumu iboho : “Totuu, siahu nioho”.10Kuan latahula be sia : kelembisa mbelenu sa meilah ? 11Kuana : waaho totumu wapakua si Yesus nioho isumauh toba, behusuna ambeleku sa huana beahu : mohonem a Siloam osa medano kesean mbatanga, i meilahem ahu”. 12O kuai latahula besia : “Bisana Sia ? Sowatena : “Hii halahaiku”.13Tilahom pineang ilatahula aho manga totumu buta a manga tou Farisi. 14endo kasauh i Yesus iboho taba mawaweilah imbelen itowioho, endo sabat. 15Iboho kawalian manga tou Farisi tumaan besia, kelembisa mbelenu sameilah. Sowatena : kinusuaNa toba bewosauh em embeleku osa pahi wedanoana ahhu, osa wai ahu meilah.16Osa kuan iboho tou Farisi iwarua : “Totumu iai hii a Ngeledtou samahi, nde Sia hii mahalah mahiaha i nari sabat”. Iwarua hahi kumua : kelembisa tou werdosa dona tumulid mujizat kelewai ? Osa silatahula mekahanjoan. 17Osa kuan ilatahula boho atou buta : “Bo sihow, asia nihua-hua be Sia, nde nimawaweilahem belenu ? “sowatna : “Awahem sia esa nabi”. 18Sumata nioho manga tow Yahudi hii mena, nde tadi sia buta osa sia maeila’pe, osa tiangen ilatahula matua-na.19Osa tumaan besilatahula : “Wai mbata’nu, kuana sia tumowai buta ? Saheleaho ndeaho sia malengem melilah ? 20Sowaten i matuana : “Kalahan i hamitahula, sia bata ihamitahula awahem Sia tumowai buta, 21sumata ndeaho iai talewe sia melilahem, hii kalahan ihamitahula, bo sisei e nimawaweilah belena hii halahan ihamotahula. Taanan be Sia, sisia toh dewasam, mahalah Sia masiri-sirita, tanu sisia mio.22Matuana kumua helewai, nde silatahula matalo imanga tou Yahudi, nde manga tou Yahudi imekodaitanem awahem sa Sia kumua si Sia Mesias, iebuum. 23Iboho kawalian matuan kumua : “sisia dewasam, taanan besia”.24Osa maleng tiangen ilatahula aho tou buta sa kuan ilatahula be Sia : “Ihua kaulitana asasangen i Ngeledtou; kalahan ihamitahula totumu iboho tou werdosa”. 25Sowatna : “Awa totumu iboho tou werdosa, hii halahaiku ; sumata bana kalahaiku waaho ahu, iai talewe ahu meilahem”.26Kuan ilatahula be Sia asia tinulidna behow ? Kelembisa sia mawailah imbelenu? 27Sowatna : “Behua hum behamotahula ; behuahum sumata kamotahula hii mahataan, ndeaho maleng taanan ihamotahula ? Mane kamotahula mabog mainjo muridNa hahi ? 28Karuai sero silatahula kumua be Sia : “si How murid i totumu iboho kamitahula manga murid i Musa. 29Kalahan ihamitahula Ngeledtou a kukuana besi Musa, sa waaho si Sia hii halahan ihamitahula sa wisana Sia sa mahi”.28Osa masero silatahula kumua be sisi: "sihow murid Si Yesus Tialo sata tahula murid-murid Musa. 29Kailahan'nio awahem Ningumeled imehe a'bar besi Musa, Sa;ta a sakum Si Sia kami tahula hi'i mahailah bisana Si Sia mahi30Sowatena besilatahula : “Balina mange hahi hamotahula hii mahalah sa wisana Sia sa mahi, sedang Sia i mawawilahem imbeleku. 31Kalahaiku, awahem Ngeledtou hii tumanga imanga tou werdosa, sumata manga totumu saleh bo matulid i panduNga.32Atalewe ahadai nia hii mahassa kataanan, bana tow mawaweilah i tou buta a katowna. 33Satotumu iboho a Ngeledtou samahi, hii Sia matau tumulid wasi-wasia. 34Sowaten ilatahula : “sihow niai itumow apaan andosa-osa how mahi mengajar i hamitahula ? “osa ielei ilatahula sia lumuai ndoong.35Kataanan noho i Yesus sia beluayem ilatahula. Osa iwetau Nga sia sa kuana : “ Emanenu embata i Ngeledtou. 36Sowatena : “sisei Sia, Tuhan ? Saniboho ahu meman i Sia. 37Kuan i Yesus besia : “si how hii wati i milah i Sia ; sumata si Sia menunu be how, siSia nioho”. 38Kuana : “Emanei ku, Tuhan ! Osa sia sumalimbuhu we Sia.39Kuan Yesus : “Mahi Ahu ambaoitoba murus, saniboho sa sisei hii meilah melilah sia, osa sisei sia melilah, mainjo buta. 40Kodait iai kinataanan tou Farisi wiboho osa kuan latahula be Sia : “awa nioho berarti sa hamitahula mebuta ?”. 41sowaten i Yesus besilatahula : sumaoon kamotahula buta, hii hamotahula berdosa, sumata komotahula kumua : melilah kamitahula tatu tetap ndosanu”.

Chapter 10

1Ihuahu behamotahula : Awahem sisei sia e sumuan a kurungan i domba satahii sumuang a mbonang, sumata kumapet atondoh, sisiah nioho totumu tahow bo tow tapengandet. 2Sumata sisei sia mebe ambonang, sisia nioho gembalai domba.3Tanu sisia buhaan imahiaha embonang bo mariga domba mahatan i suarana osa sia tumiang domba-dombana mangesa-ngesa melalasan i ngalana mapiwid sa lumuai. 4Pahasa domba pineangam lumuai, sisia pahamanun lumapang silatahula bo domba-domba iboho malalas isia. Nde kahilalaana suarana.5Sumata esa tou tasikela hii iehe ilatahula lumas, sumata silatahula melolah, nde tou tasikela hii tangan ilatahula. 6Waaho mbehua i Yesus a dandean besilatahula, sumata hii halahan ilatahula panduNga sa kuaNa kelewai besilatahula.7Osa melang ihua i Yesus : “IhuaHu behamotahula, awahem Siahu mbonang imanga dombai boho. 8Pahasa tow imahi awe Ahu bana, awahem sia tahow bo tepangandet, bo domba-domba boho hii tumanga ilatahula.9Si Ahu mbonang, sisei sumuang mebe be Ahu maselamat sia bo sia sumuang lumuai boi wetauw atinia. 10Tahow mahi bati tanu manahow mamate bati mawasilaka, mahi ahu saniboho silatahula mahaere hatowan, bo wana pahasa a katadooan.11Si Ahu gembala mauleng behe nasenga tanu domba-dombana, 12sedang sia tou bati mapahiteteh hii sia gembala bo hii sia mahiaha domba-dombana mio, meilahoho i lahuw mahi tumiho bo mawawesipona i manga dombai boho. 13Lumolah sia nde bati tow tapahi teteh bo hii mapikaya manga dombai boho.14 Si Ahu gembala mauleng bo kahilalaiku domba-dombaHu, 15kele si mutu-utu mahahilala i Ahu bo Ahu mahahilala Namang mutu-utu, bo Ahu i mehem inase’ku tanu domba-dombaHu. 16Bana we mbeahu domba-domba walina, ahii a kurungan biai manga domba waaho pa kuhatei Ku nde silatahula matanga suraHu bo silatahula mainjo songowaanan bo esa gembala.17Mutu-utu Amang mahales i Ahu, iboho kawalian beheHu e nase’ngKu osa maleku tiriman. 18Ahem e towesa minjo be Ahu suumata mehe i pandungKu mio. Si Ahu kawasa mehe bo maleng. Wai tawoyeiku aneemang mutu-utu Hu.19Sa silatahula mekahanjoan nih manga tou Yahudi : Apa-paan kodait ilatahula. 20sia sinuana i tutuh p imepadelaan : Ndeaho kamotahula tumanga i Sia ? 21kumua : “Waaho hii kodait i tow sinuang i tutuh mawailah imbelen i manga tou buta.22Alakapui ihoamat i nendo walooren lumoor imBalei Ngeledtou a Yerusalem tepoi boho utin. 23Bo si Yesus mahebebe amBalei Ngeledtou, alohos iSalomo. 24Kinekedem moho Sia i tou Yahudi osa kumua be Sia : tepo suwawe kow lumingo i penonowan ihamitahula menonow akalikokoan ? Sa how si Mesias ihuam behamitahula.25Kuan i Yesus besilatahula : “Behuahum behamotahula ta’hii ahu emanen. Tawoyen tinuli’Ku bati Ngalan i Namang’Ku mutu-utu waaho nisumairi tani si Ahu. 26Hii emanen ihamotahula, nde hamotahula ahii domba-dombaHu.27Manga dombaHu mahataan suaraHu. Kahilalaan ilatahula salumas i Ahu. 28Osa Ahu mehe katowan telas be Silatahula osa silatahula binasa ahad kaeto-eto bo ahem etow kumanded a kamaHu.29Nama’ku, e nimehe besilatahula bo be Ahu lebe wako apahasa bo ahem kumandet a kama NamangKu mutu-utu. 30Si Ahu bo mutu-utu Namangku waaho esa. 31Belangen manga tow Yahudi minjo batu sa tumu isi si Yesus.32Kuan i Yesus besilatahula : Tadoo tawoyen a namaKu beturuku be how osa how manawi i Ahu? 33Sowaten i tow Yahudi : i manuwi hii satawoyen. Sumata isumero i Ngeledtou mande bati towesa mekele imbatanganNu bo Ngeledtou.34Kuan i Yesus be silatahula : Awa hii bewatih a Kaol i Torat behua hum a kukua kamotahula tutuh setang ? 35Sa silatahula, bes sisei kukua iai kuaan allah osa kuai Kaol hoo matau tale’den. 36Kumuawe kow kelewaaho be Sia be leno i Namang mutu-utu be wasiuNa ambaoitoba; Awa be kow i sumero i Ngeledtou nde behuahu : si Ahu Bata i Ngeledtou.37Sahi hii tumulid tawoyen i Nama’Ku, naam Ahu emanen, 38saniboho tulideiku satahii emanenu Ahu, emanen tawoyen saniboho kalahan awahem Namang mutu-utu be Ahu keleaho Ahu a Namaku. 39Binalengem ilatahula mepe tumiho si Yesus, ta’awe kinajoan ilatahula.40Osa si Yesus moho ambeta i Yordan, a tampa i Yohanes pembaptis osa sumondo io biboho. 41Osa tadoo totumu i mahi we Sia, sa kumua Yohanis hii tumulid tanda, sumata pahasa ulit totuu”. 42Osa tadoo totumu biboho meman i Sia.

Chapter 11

1Bana esatow pahadosan, ngalana si Lazarus, sia mahutun a Betania, doong i Maria bo tualina Martha, 2 si Maria ewai bene mahasa i sumolonae i Ningumeled teka i solo mur bo sumawu i nutanga.3Bo si Lazarus pahodosan nioho pog-na dua bene i boho mehe koyow be si Yesus. “Tuhan, sia i halesnu, pahadosan.” 4Tangaan noho i Yesus, koyow i boho, kua-Na: “Mahados i boho ahii me’ang pawate, sumata i wawaturuna konungaan i Ningumeled kawalian mahados i oho, bata i Ningumeled a konungaan.5Yesus dali mahales si Martha bo kahana bo si Lazarus, 6sumata osa kataanaNa awahem si Lazarus pahadosan sia sumangaja mutan dua ngando a tampa bisana pahutunanNa; 7sumasa i haworusoho nioho, kumua Sia a manga murid-Na: “mayom hita maleng a Yudea.”8Manga murid i boho kumua be siai: Rabi, i haworupe moho manga tow Yahudi mepe tumuwi i How, maboh pe kow maleng bi bonge. 9Sowaten ni Yesus: “Bo ahii sangawalu bo rua jam sangando sisey malapang koa-hoa aena ahii besiasukud, nde sia milah sulo mbaotoba yai.10Sumata sa esa tow lumapang ambengi, aena i hasuhud nde sulo ahii bana ambatangana.” 11Kelewaaho kua Na, bo ihaworusoho kuaNa besilatahula: “Lazarus pog itita behahoom, sumatu Ahu moho wiboho tanu molo o sia amboona.”12Osa kumua manga murid-Na be Sia: “Ngeled tow, sa sia behao’o sia memauleng.” 13sumata pandung i Yesus behao’o sia kele i matem, osa sinangka ilatahula, kua ni Yesus nde aho, behao’o keleana. 14Iboho kawalian kua ni Yesus: “Lazarus i matem;15sumata biawia a noho ahii Ahu imahi a tepo iboho, nde kele aho lebe mauleng behow , saniboho komotahula mahaila maeman, mayom hita moho iyaitalewe be sia.” 16osa si Tomas fiwapakua Didimus, kumua a manga karuana waaho murid-murid balina: “Mayomem hita mohonem mande hita mate to si Sia.”17Osa i hoamatoho si Yesus, kinahaerea Na, Lazarus epat ngando melelet asuangi kubur. 18Batania atai i Yerusalem, kira-kira dua mil karekangana. 19Bi boho tado’o tow Yahudi i moiayem besi maria bo si Martha mibor silatahula i matepe nde pinatean i pognga. 20Osa si Maria tumanga awahem si Yesus imoai moho sia metau i Sia, sumata si Martha mutun ambale.21Osa kua i Martha besi Yesus: “Ngelet Tow, osa How biai, pog-ku ahii i mate. 22Sumaya i yai talewe kalalahaiku, awahem Ngeled Tow, mehe be How pahasa asiamange pangeleyen be Sia, 23kua i Yesus be si Martha, wa aho pog-ngu maleng tumow,24kua i Martha be Sia: “ i Kalahaiku awahem sia maleng tumow a tepo mange tow maleng tumow a nendo maahad. 25Sowaten ni Yesus: awahem Si Ahu male towan bo penonowan siseingawila maeman be Ahu, maleng tamow mande sia i matem, 26osa pahasa tow menonow bo maeman be Ahu ahii mate ka eto-eto awa emanenu niai,27Sowaten i Martha; Eyem, Ngeled Tow, emahem ku nde siai How, Mesias bata i Ningumeled, sia i moai amba’o e’toba. 28Osa i huane kelewaanho, moho sia tumiang pog-nga si Maria, bo mobuyung be sia: “Guru bisana sia tumiang ngihow.” 29Tamanga i yoho, Maria tilaho tumod osa moho tamau si Yesus.30Sumata atepo i yaho si Yesus awe be hoamat an-doong ngiboho. Si bibohowe besi Martha tumau i Sia. 31Awahem manga tow Yahudi i wakarua i Maria ambale i boho mibor i sia awahem si Maria tilaho tumod moho lumuai silatahula lumas i sia nde sia awahem moho a kubur kumae bibaho. 32Atawele si Maria sumondo a tampa i Yesus bo milah i Sia, sumalimbuhu sia asaang i naeNa bo kamua be Sia: “sahelemange si How bi yai, pog ku ulit ahii i mate.”33Awahem si Yesus melilah si Maria mekae bo manga tow Yahudi moai mekarua i Sia osa beheye nate-Na. Niitio sia mahales bo kumua: 34“Bisana sia bineletanu?” Sowaten nilatahula: “Ngeled Tow, mayom osa pilahen.” 35Osa mekae si Yesus. 36Kua ni mangatow Yahudi: “Pilahem ahii gapang belena be sia!”36Kua ni mangatow Yahudi: “Pilahem ahii gapang belena be sia!” 37Sumate a esaan besilatahula kumua: “Sia mawawilah belen alam milah, ahii sia mahaelei tumulid osa tow iyai ahii mate?”38Osa bahaeya ate i Yesus, osa Sia moho a kubur i boho. Kubur i boho esa boso kinoloban im batu. 39Kua ni Yesus: “Iyatang niana mbatu! Marta, pog i tow imate iyoho, kumus be Sia: “Ngeled Tow sia mahow bow awahem epat ngando sia mate.” 40sowaten ni Yesus: “Awahem be hua Hu behow: sa sihow maeman sihow melilah akonungaan i Ningumeled?”41Osa silatahula matang batu i yoho, osa si Yesus kumaal ambao bo kumua: “Amang, si Hu dumayow besi How, awahem si How tinanganum Ahu. 42Kalahaiku, awahem Sihow salalu tumanga i Ahu kumua boho silatahula maeman, awahem si How i masia i Ahu.”43Bo ihaworu soho kumua kalewaaho, matere-terewa: “Lazarus, moay lumuai!” 44Tow imatem i yoho, moay lumuai ae bo kamana sogo-sogo tepe in doho kapan bo amena kolo-kolobay i doho peluh. Kumua si Yesus besilatahula: “Buhaan doho-doho i boho bo ilingomo si moho.”45Tado’o atutud tow Yahudi mahi milah si Maria bo sisia mio nesa i milah asia tinulid i Yesus, maeman be sia. 46Sumata bana tow moho kesi tow Farisi bo sumirita besilatahula, asia mange tinulid i Yesus i yoho.47Osa imam-imam kepala bo manga tow Farisi tumiang mahkama Agama sumesen bo silatahula kumua: “Asia mange tuliden ihita! Awahem tow iyai tumilid tadoo mahaerangan. 48Sa ilingomoho ihita Sia, awahem pahasa tow maeman be sia bo tow Roma mangoai bo kumendet tampa suci ihita bo bangsa i hita.49Sumata esa tow a nepang ilatahula, waoho si Kayafas, Imam Boko a taong i boho, kumua besilatahula komotahula ahii mahailah asia mange, 50Bo komotahula ahii hawalui, awahem lebe bereguna behomotahula, sa esa tow mate tanu bangsa ihita darape pahasa bangsa ihita motutus.”51iboho kuana ahii ambatangana mio, sumata kele Imam Bako a taong ngiboho sia manobuat awahem si Yesus mate tanu bangsa i boho. 52Bo ahii bangsa i boho mio, sumata tanu mawasesen bo mawaesaan manga bata i Ningumeled i matetaredanem. 53Polainan a nendo i boho silatahula mahatowan mate i Sia.54Osai i boho si Yesus ahii mawaturu takatodoan i tow a nepang manga tow Yahudi, Sia matang bi boho moho a tai tara tandus a esa kota ngalana Efraim bo biboho Sia mutun i wekaharua murid-murid-Na. 55Atepo i yoho endo i raya Paskah tow Yahudi susutem bo tadoo tow an doong i yoho matang moho a Yerusalem tanu bayo imbatangan atalawe Paskah.56Silatahula mangilah si Yesus bo sa tumod a suang Bait Allah silatahula kumua Esa bo mangawaline: “Kelembisa pandungu? Awahem Sia mahihahi a pesta?” 57Karepet iboho imam-imam baho bo tow farisi imehem pereta saniboho manga totumu mahailah bisana Sia, mawatau boho silatahula dona tumiho i Sia.

Chapter 12

1Enem ngando awe Paskah i Yesus mahi am Baitani a pahutunan i Lazarus binatunan i Yesus a tutu i tou i matem. 2Biboho tinulidan perjamuan tanu Sia bo si Martha sumelewir, bo esaan silatahula kuman bo si Yesus bo si Lazarus. 3Osa maria minjo i warua solo Narwastu murni matatang baera, awahem sumola nae i Yesus osa sumawu ambatanganabo bow i solo semerbak apahasa bale ioho.4Sumata Yudas Iskariot esaan a murid-murid i Yesus boisumeiahkan i Sia. Kuana: 5“Kuana nde aho solo Narwastu iai ahii guunen telu ngatus dinar bo doi’na i yehe a pasa totumu lengei?” 6Wai behua ahii osa milah mangatow alahemretala kumata nde sia Niit tow tahow in doit be pa a suang ikas taka-taka ana.7Kuai i Yesus: “I wiaroho sia tumuli bo mimun in endo kinuburan Na. 8Nde mangatou lengey bana behow, sumata Ahu ahii niit bana behomotahula.”9Katadooan bako tow Yahudi tumanga si Yesus bana bibong bo silatahula mahi ahi bati bawali i Yesus sumata mahi milah si Lasarus nde binatumon i Ningumeled a patutudan i tow imatem. 10Imam-imam kepala makodaitan osa mate si Lazarus, 11nde kawaliana manga tow Yahudi mepa’io silatahula bo maeman be si Tialo.12Sando handoan tado tow mahi tumuli pesta botumanga be si Yesus atutud indalan mogamat a Yerusalem, 13paha ilatahu, manginjo tunana palem, osa moho sumupa i Sia, osa sumupah isia bo mongonangaran: “Hosana! Beanange hamang Sia mahi besi Tialo, Daja Israel!”14Yesus mahaere esa keledai muda, osa Sia sumake ambao na, kele bana be watih: 15“Naaman matalo, e wulan i Sion, pilahem, Dajanu mahi dumatuh, ambao imbata i keledai.”16Pinolaian murid-murid i Tialo ahii mohoi tanu ioho sumata iboho Yesus be eluden, maimunange silatahula, iboho Kao tanu si Sia, bo silatahula hahi i tumuli tanu si Sia.17Tou tadoo me dederengan bo sia sa Sia tumiang si Lazarus lumai a lelembeng osa iwawatou Na, atutu i tow i matem, mehe bo mawatau asia tinuliNa. 18O kawalian totumu tadoo imoho sumupah i Sia, nde silatahula tumanga, i Sia tumuli mahaerang ioho. 19Osa ihua atotumu i Parisi anesa bo esa balina: “Kamotahula mio i milah hio ahem kinaerean pilahen pahasa tou ambai toba lumalas be Sia.”20A sakum ilatahula i matang beribadah a nendo, paloopen bo manga tow Yunani. 21Manga totumu ioho moho be si Filipus, bo a sakumi Betsaida a Galilea kumuai sia: “Tuang, mabo hamitahula metau be si Tialo.” 22Filipus moho mawatau be si Andreas; Andreas bo Filipus kumai kahi besi Tialo.23Sumata si Tialo Kuana besilatahula hewai: Teponam bata i totumu dayowen. 24Kumua Ahu be hamo tahula kelewai sa batuna i gandum ahii hatia ambao i toba ba mate, sia kelemange esawatu na. Sumata sa sia mate, tadoo buana kaelean.25Sa si sei Sia mahales, imbatangana, sia kata laan im batangana ambai toba yai. Sia miaha ahad kaeto-eto. 26Sa si sei Sia sumelewir i Ahu, dona sia lumas be Ahu bo bisana mange Ahu, biboho kahi Ahu bana selewirai-Ku. Sasisei sumelewir i Ahu iormati i Namang.27Wai hamalu minum asia ona i hua Hu? Injon noi Ahu yaitalewe? Ahii, nde Ahu mahi yai talewe. 28Amang, konungaan i ngalana-Nu!” osa kinatangaan kodait a sorga: “Ahu monunga be-Sia bo ahu monunga be Sia mange!” 29Tado tow lumotod biboho tumanga bo kuana, asia tanga i koruhu. Bana hahi kuana: “esa so siu Ningumeled kumai be Sia.”30Kuai i Itialo enu: “TinangaNa ahi hawalia i Ahu, sumata hawali i homotahula.” 31Yai talewe wolai wotutus bai toba bo manga: kawasaim baotoba i tepa aluar;32awahem Ahu, iatang hahi ambai kauhaan panginjoku pahasa tow lumas be Ahu. 33Wai be huana kelembisa kamoalian Sia mate.34Kuai i pasa totumu ioho: “Tinangaam i hamitahula a kaol i Tourat, si Mesias menonow ahad kaeto-eto; kelembisa ona How kelewaho, sa sia Bata Amatatang? Besilatahula siseidom Bata i Totumu ioho? 35Kuan ni Yesus besilatahula: “Bati kemange hisit hahi sulo bana be homotahula. Sa sulo ioho bana bêhomotahula uli’tennange iboho osa karendeman ahii mimbahut i homotahula; sa sisei lumapang a karendeman, ahii halaha bisana nohoana. 36Uliten nanga a sulo iboho, sa sulo i boho bana behow, iboho hahi hamotahula moho.” si Tialo moho, rumuru a patutudan i latahula.37Mandêwê si Yesus tumulid tadoo maêrang anamo im bêlên ilatahula, mande ahii kumuit akaulitan be-Sia, 38iboho malekewe kukuai behua i Yesaya: “Tuhan, be sisei ona tangaan i hita? Bo sisei ona tumaka i kama i Tuhan bo ituru kawasa-Na?39Osaibou silatahula ahii maulid nde si Yesaya kumuai helewai: 40“Sia im mawa wata i mbelen bo maheteh oho nate ilatahula iboho silatahula ahii milah ibelen bo i pa asuang nate. Iboho hahi sumalihu mawawemauleng be silatahula”.41E wai behua i Yesaya, nde imilahem konungaana, bo kumua be si Sia. 42Mande tadoo mapiwit mahaulit be-Sia, sumata hahi manga tow Farisi silatahula ahii kumai i matutul totuu , i boho silatahula ahii itia. 43Nde silatahula mabogange kaumbung itow ahii kaumbung i Ningumeled.44Sumata kuai i Yesus: “Sa sisei maulit be-Ahu, sia ahii hahi maulit be-Ahu, sumata be Sia, suma Ngeled tow i masiu i Ahu; 45bo sa sisei i milah i Ahu, pilahena kahi Sia, i masiu i Ahu.46Ahu imahim ambai toba kele i sulo, bo sa sisei tou maulit besia-Hu, ahii hapa andalem i karendeman. 47Bo sa esa tow tumanga behua-Hu, sumata ahii tinulidna, si Ahu ahii mainjo mahurus, nde Ahu mahi matepu ambaoitoba, sumata mawa watun kaseaan.48Sa sisei tumulud i Ahu, ahii tumanga i kodai-Hu, nde Sia ahem matepu, e waaho kukuai be huaNa, waaho mainjo matepu a mahahad. 49I hua-Hu ahii bati batangaiku, sumata Amang, i masiu i aHu, bo humua asia nioho i huanu suma ihuaHu. 50Bo kalahaiku, asia mbe hua-Na mainjo penonowan amahahad. Asa asia nihuaHu, i hua Hu kelembisa behua i Namang-Ku.”

Chapter 13

1A talewe nendo i paskah awe i molai, kinalahem i Yesus, mahim tempona Sia alam ambaotoba mebalengem besi Amang-Nga. Kelei Sia mahales murid-murid-Na, tebei i nendo aha i Sia mahales silatahula aha mahi tepona. 2Silatahula kuman medoro, osa tutuh mobuyung be si Yudas Iskariot, bata i Simon tu kumanat i Sia.3Kalahan i Yesus, awahem amang-Nga pahasa i aho behem i Amang-Nga be-Sia bo Iningumeled Sia samahi bo Sia maleng nahi Aningumeled. 4Osa tumo si Yesus bo muhai juba-Na. Osa Sia minjo sanga tiras boho lenan osa ihekena a lubahan, 5osa Sia tumingis ahe anesa im loyan, bo sia molai kumese i manga ae i murid-murid-Na Osa sia sumawu indoho a mbeheke a lubahan-Na.6Osa i hoamat sia be si Simon Petrus. Osa hua i Petrus be-Sia: “Ningumeled, si How kumese i naehu?” 7Kuan i Yesus be sia: “Asia tinulid-Ku, ahii kalahanu, sumata mahasannu kalahanu. 8Kuani i Petrus be-Sia: “Ahii how kumese i aehu ahad kaeto-oto.” Kuani i Yesus: “satahi i Ahu kumese i how , ahii how hamaere tanu si Ahu.” 9Kua i Simon Petrus be si Ningumeled: “Ningumeled, naam bati ae hu, aha kama bo kohuku!”10Kua i Yesus besia: “Nde sisei alam i medano, sia monam kumese imbatangana ambalina sia wati kumese naena, aha ni oho sia i meberesim pahasa, Kamotahula beresim sumata ahii pahasa.” 11Osa kalahaNa, sisei sumarakan i-Sia. Osa Sia kumua: “Ahii i pahasa komo tahula beresih.”12be haom Sia kumese na e i latahula, maleng pinake-Na latang-Nga osa Sia melengoai a tampa-Na. Osa Sia kumua besilatahula: “Pinangartianem i hamotahula asia tinuli-Ku besi hamotahula? 13Kua i hamotahula Guru bo Ningumeled, totu’u beHa tutul ku i hamotahula, to tuu Sia-Hu Guru bo Ningumeled. 14Aho kamoalian Sia-Hu kumese haenu, Sia-Hu i Ningumeled bo Gurunu, aha di oho kamotahula mekahesean i nae hahi; 15aho kamoalian besusu-Hu besi hamotahula, kelei i oho kamotahula tumulid ni oho tinulid-Hu besi hamotahula.16Kua-Hu be hamotahula: tumotuu tou i Jongos ahi i lebe matatang de tuanga, osa wati tou sosiu sesia i masiu. 17Sakalahan i kamotahula pahasa i yai, makaruai kahi kamotahula, kamotahula matuli. 18Ahi i kamotahula pahasa a-Hu kumua, kalahai-Hu, Sisei sinisir-Hu. Kelei oho malekew kaol iya i: Tow i human roti-Hu, beatangam tumitna ia-Hu.19Wai talewe iyow kua-Ku be kamotahula, alawe nioho i mamoali, moeman kamotahula, bea-Hu bo sia-Hu Sia. 20Kua-Hu be hamotahula: tumotuu sisei tumirima tou sosio-Hu, sia tumirima iya-Hu sia i tumiriman sosiu-Hu.”21Mahodait i oho Sia mayenatena: Osa sumahai kua-Ku be hamotahula, totumu esa tow sumerakan iya-Hu.” 22murid-murid ioho matetelean esa bo balina, maside-side silatahula tatawoi hii kalan ilatahula si sei masud-Na.23Esa tow atutu murid-murid-Na, ihale-Na mio sumandar asusut i-Sia ambeta a ikanoa-Na. 24Amanga murid ioho Simon Petrus mehe tepai: “Taanan noha sisei masud-Na!” 25Sumeleng murid i ndomatuh susut bo Sia: “Ngeledtow sisei nioho?”26Sowaten i Yesus: “Sisia nioho, de besia a-Hu mehe i roti, sa alam belosoh-Hu.” alam i monodait oho Sia minjo roti, belosongan osa lehena be si Yudas, bata i Simon Iskariot. 27Bo alam tinirima i Yudas roti i oho, sia sinolongan i tutuh. Osa kumua si Yesus asia kahaboganu tuliden angetalewe io.”28Ahem esa ilatahula a tutu idumatu kuman pinangartian i latahula, asia maksud i Yesus be huana be si Yudas. 29Sumata Yudas tumaka-taka mahepa bana sumangka, awahem Yesus masiu i sia tumeles asia mange perelun a prayaan i oho. Osa mahe asia a manga totumu lengey. 30Yudas tumirima roti i oho osa senge moho. Atepo nendo i oho imebengim.31Alam i mohom behaworusem si Yudas, kumua si Yesus: “Talewe io Bata I Ngeledtow akonungaan a suang i Sia. 32A konungaan i Ningumeled Sia asuang imbatanga-Na, osa pinongunaan Sia nia i talewe. 33Manga moro bata-Ku, kopong ngio tempo Sia-Hu bana medoro bo kamotahula. Kamotahula mainjo mahi magilah iya-Hu, bo mekele asia tu be Hua-Hu a manga totumu Yahudi: A tampa a-Hu moho, ahii matau kamotahula mahi, kele waaho hahi kua-Ku behamotahula ange talewe iyo.34Sia-Hu mehe koyow taleya be hamotahula, kelei oho kamotahula mekahalesan nage; mekele bo sia-Hu mahales i kamotahula kelei oho kamotahula mekahalesan nange. 35Kelei oho kalahan pahasa manga totumu, awahem kamotahula manga murid-Ku, sa helewaaho hamotahula mekahalesan.”36Kumua Simon Petrus besi Yesus: “Ngumeled, bisana ohoa-Nu?” sowat i Yesus: “Atampa a-Hu moho, sihow ahii matau lumas i a-Hu angetalewe, sumata mahasa moho how lumas bo Sia-Hu. 37Kua i Petrus be-Sia: “Ngumeled, nde aho ahu ahii matau lumas i-Hou ange talewe? Iehe-Hu kanaluhu be-How!” 38sowat i Yesus: “kinalu-Nu e iehe-Hu bea-Hu? Tumotuu kua-Hu be how: awemoho koko i kumoho mahatelu sinakalanam A-Hu.”

Chapter 14

1“Na’am likoko nateno; emanenange Ningumeled, emanenange be-Sia. 2Ambale i Wapa-Hu tedoo pahutunan. Sitahii kelewaaho tantu si Ahu kumua behow. NdeAhu maho wiboho sumadia tampa tanu sihow. 3Bo sa siahu i mohom biboho osa i sumadiam tampa tanu sihow, si Ahu maleng moay biboho osa meang i hamotahula a tampa-Hu, sanibo a tampa sinondoai-Ku, kamotahula bibaho.4Osa bisana nohoai-Ku, kamotahula mebe biboho.” 5Kua i Tomas be-Sia: “Ningumeled, ahii kalahan i hamitahula bisana nohoan-Nu; mamoali kelembisa kamitahula mahala kakas i boho?” 6kua i Yesus besilatahula: “Si Ahu kakas bo kaulitan bo penonowan. Ahemoho esa totumu e moai bea-Hu, satahii mebe be-Ahu. 7Sahelemange komotahula mahailala i Ahu, tatum kamotahula mahailala i-Namang-Ku. Yaitalewe kamotahulah mahailala i Sia bo i malahem i Sia.”8Kua i Filipus be-Sia: “Ningumeled, ituruoai Amang ioho be hamitahula, waaho donam behamitahula.” 9Kua i Yesus besia; Kelem kaetoan si Ahu i wakaru-haruan i hamotahula, Filipus, sumata kamotahula ahii mahailala i-Ahu? Siseiange e nimilah i Ahu, sisia imilahem Amang amatatang; kelembisa how kumua: Amanga matatang i turu oai niaho behawitahula.10Awa how ahii maheman? Awahem Ahu asokumeu i Namang bo Amang asakumei-Ku? Asia e nihua-Hu behomotahula, ahii Ahu kumua ambatangan-Ku mio, sumata Amang, osakum si Sia e nitumulid patawoyen-Na. 11Emanenange be Ahu , awahem si Ahu asakum i Namang bo Amang asakum i Ahu: suma ahii hahi, pahemanen a patawoien mio.12Si Ahu kumua behow: Totu’u siseiange maheman be Ahu, sisia tumulid i patawoien i tunulid Kum bo tawoyen lebewaho io. Nde Ahu moho a Namang; 13bo asia mange pangeleyen asakum i Ngodai-Ku, si Ahu tumulid iaho, saniboho Amang dayowen a mbata-Ku. 14Sa hamotahula mangelei asiamange bea-Hu asakum ngalai-Ku, tulide-Kum nioho.”15“Samotahula mahales i Ahu, kamotahula tumulid i pahasa i wasiu-Hu. 16Si Ahu mangelei a Namang-Ku, osa Sia mehe behamotahula esatow bowotung balina saniboho Sia wakarua i hamotahula ahad i kaeto-eto, 17e waaho kaulitan i Monggongguot. Baoitoba ahii tumirima i Sia, nde baoitoba ahii milah i Sia bo ahii mahailala i Sia. Sumata kamotahula mahailala i Sia, nde si sia i wakurua i hamotahula osa sumondo io be hamotahula.18Ahii ahu mepaio i hamotahula kele alam matua maleng Ahu moai behamotahula. 19Kisit kemange tepo bo baoitoba alam kahi milah i Ahu, sumata kamotahula milah i Ahu, nde si Ahu menonow bo kamotahula dahet menonow. 20Atepo iaho kamotahuha mahailah, awahem si Ahu asakum i Namang-Ku bo kamotahula asakum be Ahu bo si Ahu asakum ihamotahula.21Siseiange tumakah i pereta-Hu osa tulidena sisia e mahales i Ahu. Osa siseiange mahales i’ahu, sisia ihales i’Namang-Ku bo AmangKu mahales i’sia bo tumuru i batanga-Na mio besilatahula. 22Si Yudas, hi i Iskariot, kumua be Sia: “Ningumeled, asia kawalian osa-How mawaturu imbatangan-Nu be kamotahula bo ahii ambaoitoba?”23sowat i Yesus: “Sahele esa tow mahales i Ahu, osa sia tumulid i Kukua-Hu bo Amang-Ku mahales i sia bo kamitahula moai besia osa metew i wakarua-ruana. 24Siseiange ahii mahales i Ahu, ahii sia tumulid i Kukua-Hu; bo kukua kinataanan i hamotahula ahii moho bea-Hu, sumata a Namang e masiu i-Ahu.25Pahasa i aho i hua-Hu behamotahula, kaeto Ahu i wakaru-karua i hamotahula. 26Sumata mahawaibor, wai Monggongguot, e mbewasiu i Namang ambatangai-Ku Sisia e masahai asiamange behomotahula bo mapawaimun behomotahula bo pahasa bewapakua-Na behamotahula. 27Sosonoi enow ipak-Ku mio behow. Sosonoi enou-Hu i yehet-Hu behamotahula, bo asiamange e niye-Hu ahii moho mekele bo asia eniyehe imbaoitoba behow. Naam ka’atean bo keleh natenu.28Kamotahula itumangaan, awahem si-Ahu ihumuam behow. Si-Ahu moho, sumata maleng Ahu moai behamotahula sarorona kamotahula mahales i-Ahu, awahem kamotahula. Mekahi nde si-Ahu moho Anamang-Ku, nde Amang lebe wako be-Ahu. 29Osa i atalewe kahi si-Ahu kumua behamotahula atalewe nioho mamoali, sa miboho kamotahula saniboho mamoali. 30Si-Ahu alam eto kahi mohoda-hodait bo kamotahula, apaan mahaimbahut i mbaoitoba yai moai bo ahii sia mahaimbahut mande kisitio ambatangai-Ku. 31Saniboho baoitoba mahailah, awahem si-Ahu mahales i Namang bo awahem si-Ahu itumulid asia mange e mbewasiu i Namang bea-Hu, tumodem mayom kita biyai sa matang.30Si Ahu hii kumodait tado'o be Si how nde kawasa baoitoba wai matena mahi. Si Sia hii kawasa mande kisit be siahu. 31Sumata kailahanio baoitoba awahem Si Ahu mahales Si Amang, Si Ahu tumuli mekele mio kolano Si Amang be Si Ahu. Tumodem, mayomem pahasa mohonem biai

Chapter 15

1“Si Ahu tud i nanggor e nulit bo si Amang-Ku tapogimanona. 2Tebe i sisina bea-Hu ahii mamua, poroge-Na bo tebe isisina mamua, beresi-Na, saniboho sia mamua tadoo.3Kamotahula dali’im beresi nde i Kukua e mbehua-Hu behow. 4Sumondoio be-Ahu bo si-Ahu asuang hamotahula kele mangasisina ahi’i mamua ambatanganamio, sasia hi’i sumondo atud i nanggor, keleahoahi kamotahula ahii mamua, sahamotahula ahii sumondo be-Sia.5Si-Ahu tut inanggor bo kamotahula mangasisina. Siseiange sumondo be-Ahu, bo si Ahu asuanga, sisia mamua tadoo, nde satahii bo si-Ahu kamotahula ahii matou tumawoi asia mange. 6Siseange ahii sumondo be-Ahu, sisia i tia a luar kele sisina osa mawela, osa sesendu i totumu osa iwasot a suang imbaha osa tutuu. 7Sahele kamotahula sumondo be-Ahu bo Kukua-Hu sumondo behamotahula, pangeleyen asiamange e nihabogugu, bo kamotahula.8Akelewaaho Amang-Ku parayowen, awaaho sa kamotahula mamua tadoo bo keleahohahi kamotahula manga murit-Ku. 9Keleaho Amang mahales ia-Hu, keleahahahi Ahu mahales ihamotahula sumondoio a suang imbele-Ku hahi.10Sakamotahula makiit i pereta-Hu, kamotahula sumundo asuang imbele-Ku, kele si-Ahu makiit i pereta i NamangKu bo sumondo a suang imbele-Na. 11Pahasa iaho ihua-Hu behamotahula, saniboho kosononoyai-Ku, a suanga i hamotahula bo bako io kosononoyaku.12Wai pereta-Hu, saniboho kamotahula dahet makahalesan, kele si-Ahu mahales i homotahula. 13Alahem moho beles e lebe wako darape beles i nesa tow i mehe imbatangana tanu mangaharuana.14Kamotahula meleke bokarua-Hu, sahele kamotahula tumulid asia pereta-Hu be homotahula. 15Si-Ahu alam tumoto hahi i hamotahula ata/sosiu, nde sasiu ahii mahalah, asia e tinulid i nawona/tuanga, sumata si Ahu tumoto i hamotahula karua, nde si Ahu i humuam behamotahula asiamange e kinataana-Ku a Namang-Ku.16Ahii kamotahula e nisumisia i-Ahu, sumata si Ahu e nisumisir i hamotahula. Bo si-Ahu i tumatu i hamotahula, saniboho kamotahula moho bo mehe bu’a bo bua’nu iaho tatu, saniboho asia e pangeleyen i hamotahula a Namang karua i Ngala-Ku, iehe-Na behow. 17Wai pereta-Hu behow: ihalesange mangatow balina.”18Sahele baoitoba mare’e i how, imuneunange awahem sisia pahamuuan i mare’e i-Ahu darape sihow/kamotahula. 19Sahelemange kamotahula dali ambaoitoba, tantu baoitoba mahales ihamotahula ke sawana. Sumata apa’an kamotahula ahi’i dali ambaoitoba, sumata si-Ahu enisumisir i hamotahula amaoitoba, awahem ahokawalian baoitoba mare’e i hamotahula.20Imunen asia e mbehua-Hu behamotahula: Esatow ata ahiimoho lebe matatang darape tuanga: Darape silatahula imaua-uah ia-Hu, silatahula hahi e maua-uah ihamotahula; sahele silatahula kumiit i kukua-Hu, silatahula hahi kumiit i kodaitnu: 21sumata pahasa iaho maindo tuliden ilatahula behamotahula karengan i ngalai-Ku, nde silatahula ahi’i mahailala i Sia, e nimasiu i-Ahu. 22Sahelemange si-Ahu ahii moho imoay i mahoda-hodait be silatahula, silatahula tantu ahii i mesea. Sumata silatahula alam mosau-sauna apa-apaan sea ilatahula.23Sisei maree i-Ahu kele mange sia i maree i Namang-Ku. 24Satahii Ahu ahii itumawoi atutud ilatahula kele ahii tumulid itow walina, silatahula ahem sea. Sumata iai talewe mandewe silatahula imilahem pahasa ibaho, sumata iharee ilatahula Ahu bo Namang-Ku. 25Sumata kukua e mbewatih a kaol i torat lekewen ilatahula iharee ilatahula Ahu ahem sea.26Sumahi e Mahibor a niwasiu-Hu a’Namang moai, waaho kaulitan i monggongguot e mbehe i Namang si Sia moho Sumairi tanu si-Ahu. 27Sumata i sairi ihamotahula, nde hamotahula pahamunan bewakarua-rua-Hu.

Chapter 16

1Pahasa iyai i hua-Hu besi hamotahula, nioho kamoakan kamotahula naam matape osa tumulu Ia-Hu. 2Kamotahula iebu, bana mahi tempona kamotahula anesai tou mahi mate i hou sangkana sia mabakti a Ningumeled.3aho kamoalian Silatahula tumuli kelei i oho, kamoalian silatahula ahii mahailala bae sia-Hu bo si Amang-Hu. 4Pahasa iai kua-Ku besihamotahula ahokomomoalian imun i hamotahula sa mahi tempona apaan beimun-Hu besi hamotahula. Pahamunan iai ahii kua-Hu besihamotahula aho kamoalian atepo iai Sia-Hu banawe medoro-rowe bo sihamotahula,5aho kamoalian wai talewe Sia-Hu moho be Sia de Sia i mutus Ia-Hu, bo ahem esa tou atu-tu i hamotahula tumaan bisana ahoa-Nu? 6Aho kamoalian kua-Ku niai behamotahula, ahokamoalian natenu tinenai tape. 7E totuu kua-ku besihamotahula: “Awahem matoro be hamotahula, sa a-Hu moho, mawaibor i oho ahii mahi besi hamotahula akamoalian sa a-Hu moho, sia-Hu masiu Sia be hamotahula,8bo sa sia mahi, mawawulit kaseaan imbaoutoba, ulit bo mawatepu. 9A kaseaan ekawalian silatahula maulit bea-Hu, 10a kaulitan de a-Hu moho besi Amang, bo kamotahula ahii milah a-Hu hahi; 11a sumata mawatutus, sumata mahaimbahut baotoba ia i bewotutusem,12tadoo er mio i hua-Hu be hamotahula. Sumata wai talewe kamotahula awe mahatangong. 13Sumata sa-Sia mahi, bo tutuh maulit, sia mato i kamotahula a suang a kaulitan; awahem sia menunu ambatanga-Na mio, sumata pahasa kinatangaa-Na enioho i Hua-Na bo Sia sumahai be kamotahula asia-sia mange atepo samahi. 14Sia momonunga ia-Hu, awahem Sia sumahai be kamotahula asia tinirima-Na bea-Hu.15Asia mange sawa Nama-Hu, nioho sawa-Hu; awahem kua-Hu: isahai-Na be hamotahula asia tirima-Na bea-Hu. 16Kopongem mio tempona bo kamotahula ahii milah ia-Hu hahi bo alakapui tempona kamotahula milah ia-Hu.”17Tumanga ioho peteben manga murid-Na kumua esa boesa asia sondaitna Sia kumua be hita: “Alakapui tempona kamotahula ahii milah iya-Hu? Bo Alakapui tempona kamotahula milah iya-Hu? Bo A-Hu mobo besi Amang?” 18sumata ihua ilatahula: “Asia sondaitna sia kumua alakapui tempona,19kalahan si Yesus sa silatahu tumaan be-Sia, osa Sia kumua besilatahula: “Bana a kamotahula menunu asia tu behua-Hu tadi, e alakapui tempona bo kamotahula ahii milah ia-Hu hahi?” 20kua-ku be kamotahula: tumotuu kamotahula kumae bo symawang, osa baoitoba sumenang; sumata kamotahula sumape, sumata tapenu mamoali kasenangan, 21esa bene tumape atepo sia mahawata, sumata saalam i mahawataan Sia kinoligoanam pakelamena, ekawalian isumenangem de esatou i tumouwem ambaoitoba lai’22Kelewaaho hahi kamotahula ange telewe mahahelam i tape, sumata ahu milah ihamotahula hahi bo atenu kumahi bo ahem esa tou diana kahinu ioho beho. 23Bo anendo ioho ahem kamotahula tumaan asia-sia mange bea-Hu. Kua-Hu be hamotahula: tumotuu asia mange pangeleiyenu besi Amang, asuang i ngala-Ku iehe-Na be hamotahula. 24Aha niai kamotahula awe imangelei asia mange asuang i ngala-Hu. Mangeleyem de kamotahula mahaesa osa mawuling niana kahinu.25Pahasa iai kua-Ku be kamotahula bo pangandean mahi tempona a-Hu kumu-Hua besi kamotahula ahii bo pangandean, sumata sumendot sumahai i Amang be kamotahula bo pangeandean, sumata sumendot sumahai i Amang be kamotahula.26A nendo ioho kamotahula sumombayan asuang i ngalai-Ku. Bo ahii a-Hu kumua behamotahula awahem pangeleiye-Ku kamotahula besi Amang. 27Awahem amang mahales be kamotahula de kamotahula mahales ia-Hu bo maheman, awahem a Ningumeled a-Hu sa mahi. 28A Amang a-Hu sa moai bo a-Hu moai asuang ambaoi toba; Lepa-Hu mia niange baoutoba bo moho besi Amang.29Kumua murid-murid-Na: “Pilahen, nia i talewe io bewohanum ahii make pangandean, 30wai kalahan hamitahula, awahem pahasa kinalahai-Nu bo ahii parelu tow tumaan be-Hou. Osa ioho hamitahula moeman be-How awahem Aningumeled-Hou samahi, 31sowati i Yesus besilatahula: “Talewe moeman hamotahula?32Lahem imahim tepona, awahem imahi, awahem moroesa i kamotahula bewetare-taredan atapana mio. Bo bepaam mio ikamotahula Sia-Hu nesa. Sumata ahii sia-Hu nesa, awahem amang i wekales bo-Sia-Hu. 33Pahasa ioho kua-Ku bekamotahula, aha diaho kamotahula mahaerah sononoi enow asuang ia-Hu. Asuang imbaoitoba kamotahula medai pauahem. Sumata ugatan natenu, bewotutus-Kum baoitoba.

Chapter 17

1Kelewaaho be hua i Yesus osa sumaang a langit bo kumua; Amang wai imakim konungaan Imbata Nu. Iboho mbata Nu mehe kaenowan behow. 2Kelemange how imehe besia kawasa ambao i penonowan kele ahohahi Sia mehe penonowan akaeto eko behita paha.3Sa ahad kaeto-eto, besisei bineana. Konungaan ahadimahahad. Iboho silatahula mahala i How esa Amang akahondolan bo mohoitau Yesus Kristus be wasiu Nu. 4Siahu mehe akaenowan behow a mbaotoba bo dalan tumuli tawoyen behenu beahu. 5Keleaboho, Amang beanai ahu konungaan behow io bo konungaan behow a kaholanoan atalewe baoitoba yai bana.6Si Ahu tumuru ngalaNu a pahasa tow, bo how mehe beahu ambai toba. Silatahula behowio bo How mehe silatahula behow bo hahi silatahula mehem bo tumanga i kukuaiNu. 7Wai hahi kalahan i pahasa, si how i mehe hahi besi how io. 8Nde pahasa kukuai beheNu behuahu kahi besilatahula bo silatahula tinirimanam. Kalahamio siahu mahi behow bo kumiit sasihow io masiu iahu.9Siahu monguman tanu silatahula, ahii tanu baitoba. Siahu monguman sumata tanu silatahula. Asia binehena besia betengu. 10Bo pahasa a beteku bo betengu bo betengu betehu kahi bo hahi Aku akaenowan andalem ilatahula. 11Siahu ahem asuang imbaoitoba, sumata silatahula bana asuang imbaitoba. Bo ahu mahi behow Amang akalondolan, iahaan nange silatahula asakum ingalanNu, nde ngalanu i mehe esa kele i hita.12Akaeto how iwakaru itatahula ahu miaha silatahula a suang i ngalaNu. Nde ngalanNu i mehe beahu bo i miaha ilatahula nde ahii bana esa tow wange binasa iboho malekew asia be watih, asuang kaol. 13Sumata yai talewe ahu mahi behow, kumuai pahasa nde awahem Ahu banawe asuang imbaitoba mawuling i kahiku ilatahula pahasa. 14Si Ahu i mehem kumuaiNu besilatahula bo silatahula maree imbaitoba, kele Ahu ahii asuang baitoba.15Si Ahu ahii mangelei, sumata how i minjo besilatahula ambaitoba iai, sumata kahi how i miaha silatahula a katakpiaan. 16Silatahula ahi ambaitoba mekele boahu ahii ambaitoba. 17Kaol ilatahula asuang i tutul Kukuai-Nu. Matutul,18mekele bo sihow bewasiu-Na asuang imbaoitoba, 19bo Ahu kumaol batangai Ku tanu ilatahula i boho silatahula hahi i kaol a matutul.20Bo, ahii tanu silatahula mange ahu monguman sumata kahi tanu manga tow maheman Besia. 21I boha silatahula pahasa mainjo esa, i wekele Na Amang asua-Ku bo Ahu asuanggu I bohohahi silatahula asuang ihita, iboho baotoba maeman nde sihow hahi i masiu ya-Hu.22Bo Ahu i mehem besilatahula konungaan bo how mehe be ahu. Iboho silatahula mainjo esa kele behita hahi esa. 23Siahu asuang ihomotahula bo how asuaku iboho silatahula a matutul mainjo esa, bo baito ba mahalah, sihow i masiu iahu. Bo sihow mahales besilatahula, kele haki how mahales Ia-Hu.24Amang-Ku, Ahu mabog iboho bisana mangehow dakit i wakaruharuanu, bo silatahula beheNu be ahu. Nde how imahales beahu atalewe bana baitoba.25Amang tumbihii mongiwing makadem baitoba iyai ahii mahailala i How, bo kalahan ilatahula si How io imasiu ya-Hu. 26Bo bewahatau Hum ngala-Nu besilatahula osa ahu maleng mawatau, saniboho beleNu ambehe Nu beaHu. SiaHu asuang ilatahula bo hahi ahu asuang ilatahula.

Chapter 18

1Haworus sange Yesus kumua i pahasa lumuai sia biboho me dororo bo murid-muridNa bo silatahula mohoam beta i londola Kidiron. Biboho bana esa taman bo Sia hahi sumuang a taman ioho medororo bo murid-muridNa. 2Yudas, i tumalihud be si Yesus, mahalah kahi tampa a pasesenan bo murid-murid-Na. 3Awahem mahi si Yudas hahi biboho sangareret sururaho bo manga mahiaha i Bait Itialo bewasiu i imam-imam kapala bo manga tow Farisi bo sosoloan, sulu bo sunapang.4Iboho Yesus mahalah i pahasa asia i homoali anibatangaNa dumior andior bo kumai be silatahula, sisei pangilahem i homotahula? 5Sowaten ilatahula: “Yesus a Nasaret.” i hua Na besilatahula: “Si Ahu Nioho.” Yudas i tumalihud i Sia tumotod hahi biboho i wakaruaharua i latahula.6Awahem sia humua besilatahula: “Sia-Hu Nioho” Mundarem sia osa hatia a toba. 7Awahem kahi Sia tumaan: “Sisei ndom pinangilah ihomotahu?” kuai ilatahula: “Yesus a Nazaret.”8Sowaten i Yesus. “Behuahum behomotahula Sia-Hu nioho.” sa Sia-Hu pinangilah i homotahula. I wayai yoho silatahula moho. 9Keleiaboho lumekewem kukuai-Na. Imbehua Na nde silatahula i sumeahkan mio be How Ora’inesa alahem bewiai Ku pohod.10Osa, Simon Petrus imeang sabel osa telebana sabel ioho osa i waona a hamba Imam Wako. Osa mawarudut i talinga hanoal. Ngalan i hamba ioho Malhkus. 11Ihua i Yesus be si Petrus: “I Suang sabeluh nde Ahu luku’pe cawan behe i Namang Ku be Ahu.”12Awahem manga sururaho bo perwira bo manga mahiaha bewasiu tow Yahudi tumiho si Yesus bo mebakes i Sia. 13Osa silatahula meang i Sia apahamunan besi Hanas nde Hanas epo’i Kayafas, a taunioho mainjo imam bako. 14Awahem kahi si Kayafas imehe wengaran a manga tow i Yahudi: iboho lebe bereguna sa esa tou mate tanu pahasa i bangsa.15Simon Petrus bo esa tow murid balina mahalas be si Yesus. Murid ioho mahahilalah imam bako bo sia sumuang medororo bo si Yesus a kital i Istana imam bako. 16Sumata si Petrus metewio a luar susut im bonang, osa murid balina hahi a mahahilala Imam Bako. Maleng lumuai masirita sirita bo wene makiaha am bonang osa meang si Petrus sumuang.17Awahem kuan ni hamba wene mahiaha imbonang be si Petrus: “Awahem kahi how murid tow ioho? Sowaten i Petrus, Ahii!” 18Awahem hamba-hamba bo manga mahiaha im Bait i Tialo i masangem i kamo imbaha. Nde kaholotinan a tepo iboho, bo silatahula tumotod metetew boho. Si Petrus kahi tumod metetew medororo bo silatahula.19Awahem i wolai imam bako tumaan besi Yesus tanu i murid-murid Na bo tanu i wahajar Ra. 20Sowaten i Yesus besia: Ahu kumuai i totuu besilatahula ambaitoba: Ahu mahajario a manga wale ibadat bo Bait Itialo atampa i pahasa tow Yahudi sumesen: Ahu ahii wana mohodait maruru. 21Nde aoho How tumaan i Ahu? Taanamange besilatahula, i tumanga asia mbe HuaNa, besilatahula; “Kalahannio, ilatahula asia behua-Hu.”22Awahem i huana nioho, esatow mahiaha bo tumotot biboho, sumepek i namoNa osa kumuai: “Keleaboho sowakNu a Imam Bako?” 23Sowaten Yesus besia: “Sa Kuaiku oho mesea, ituruk kaseaana, sumata totu mbehua-Na, nde aho how semepek i Ahu?” 24Yanasa Hanas Humisim si sogo-sogoten besi kayafas, imam bako ioho.25Simon Petrus tumotot metetew. Kuai manga tow boho besia: “Awahekahi kan hahi esatow murid Na?” 26Sia sumakal, kuana: “Ahii” Kuai esa hamba Imam Bako, esatow sangana a hamba pinorongan i Petrus tahingana: “Awahekou belaku a taman medororo bo sia?” 27Awahem si Petrus sumakal uo hahi bo Atepo ioho kumohohem koko.28Osa silatahula imeang si Yesus a Kayafas osa moho ambale pawapirisaan. Basindowe mio nendoi oho. Silatahula mio ahii sumuang ambale pawapirisaan, de hii mabo batangan ilatahula mesameh, awahem silatahula kumanem i Paskah. 29Osa i oho lumuai si Pilatus sumupah ilatahula bo kumua: “Asia tinuduhan ikamotahula a totumu iai?” 30Sowaten ilatahula besia: “Satahii Sia tow tapia, hamitahula ahii sumesakum i How behow!”31Kua i Pilatus besilatahula: “Injon Sia bo isaangem Sia bo kaol i torat-Nu” ihua mangetou Yahudi ioho: “Hamitahula ahii dona mate nesatou.” 32Ekawalian oho lekewem kaol Si Yesus, kele waaho Kua-Na kelembisa kawate-wate-Na.33Osa mahi hahi si Pilatus ambale papirisaan, osa tumiang si Yesus bo tumaan be-Sia: “SiHow niai Daja tou i Yahudi?” 34Sowat i Yesus: “Asia behuanu ioho asuang i natenumio, osa bana totumu balina i humua besi How awahem Ia-Hu?” 35Kua i Pilatus: “Awahem ahu tou Yahudi? Bangsa mu mio bo imam-imam kapala i sumelakan beahu; asia tinulinu?”36sowaten i Yesus: “Ahii koholanoan-Hu ambaoitoba ia i” Sa ambaoi toba iai kohalanoan-Hu; ndayona manga sosiu-Hu ilumawahem i how, keleoho ah-Hu ahii iehe amanga tou Yahudi, kelei oho kahalanoai-Ku ahii biai.” 37Osa kua i Pilatus be-Sia: “Janasa Hou endaja?” Sowat i Yesus sihow ihumua, awahem ahu daja tanu ioho a-Hu tumou bo tanu ioho a-Hu i mahi ambaoi toba iai; i boho ahu mehe sairi; Asakum akaulitan esa tow, tumanga enu-Hu.”38Kua i Pilatus be Sia: “Asia kaulitan i oho?” Alam imohodaiten kelewaaho, lumuai Si Pilatus moho sumupah mangatow Yahudi bo kumua besilatahula.” Siahu ahii mahaere kaseaan asia mange be-Sia. 39Sumata behamotahula bana maharanem atebei Paskah Ahu mawalepot esa tow wanu hamotahula. Osa mabo kamotahula a-Hu lumepot daja tow Yahudi behamotahula?” 40sa sumawang ilatahula: “Naan si Sia, sumata si barabas!” si Barabas awahem tapenahow.

Chapter 19

1Awahem Pitatus minjo si Yesus bo masiu tow mawel i Sia. 2Manga sururaho mangayam esa balahigi pamotohon bo i epale ambai i kohong-Nga. Osa pakean ilatahula Sia juba ungu, 3osa dumior andior ilatahula sa kumuai: “Siri daja tow Yahudi!” Osa silatahula sumepek i namo-Na.4Pilatus lumuai hahi osa kumuai besilatahula: “Pilahen ahu meang Sia lumuai be hamotahula, awahem kalahan i homotahula ahu ora inesa ahii kinaean kaseaanNa.” 5lumuai si Yesus, pinakean balalugi pamatohan bo make i jubah ungu. Osa kuai i Pilatus besilatahula: “Pilahem totumu ioho!” 6Atepo imam-imam kapala bo manga mahiaha milah i Sia, i sumawangem silatahula: “I salib Sia, i salib Sia!” kuai i Pilatus besilatahula: “Injon Sia bo salibNga; nde ahu ahii mahaera kaseaanNa.”7Sowaten manga tow Yahudi be sia: “Hamitahula bana u’kum bo u’kum ioho paten, nde Sia maharasa batanga-Na Bata i Tialow.” 8Atepo pilatud tumanga behuana medohong talona. 9Osa sia sumuang i gedung pahurusan, bo kumuai i Yesus: “Bisana asalMu?” sumata Yesus ahii sumowat be sia.10Awahem kuai Pilatus be Sia: “Ahii how mabognumu bo siahu? Ahii How mahalah, osa ahu mekawasa mehe i wekar beHow bo makawasa sumalib i How?” 11Sowaten i Yesus: “Si how ahii mahasawa imbahut asiamange be Ahu, sa imbaut ioho ahii iyehe be how ambao, nde: sia, i sumerahkan Ahu behow, nde bako seana.”12Awaboho Pilatus maberusaha mehe paleyen be Sia, sumata mangatow Yahudi mawasawang: “Sa how mehe welear be Sia, si how ahii kamai Kaisar. Esa bo esa tow e mahahelam batangana daja, sia lumawah i Kaisar.” 13Atepo Pilatus mahataan kodait iho masiu, sia meang si Yesus lumuai, bo sia dumatuh a kadera pahurusan, atampa ngalana Litostrotos, am bahasa Ibrani Gabata.14Endo ioho kasadiaan i Paskah, do’na-ona tumiting sangawulu borua. Kuai i Pilatus a mangatow Yahudi: “Wai dajamu!” 15sa silatahula mawasawang: “Enyahkan Sia! Enyahkan Sia! Salipen Sia! Kuai Pilatus besilatahula: “Hiitoro ahu sumalib i ndajamu?” Sowaten imam-imam kapala: “Hamitahula ahii mahasawa da’ja osa wati Kaisar!” 16Ahadem Pilatus tumato besilatahula osa i salib. Silatahula tumirima si Yesus.17Osa lumihud salibNa Sia moho lumuai moho a tampa ngalana Lesad induhi Kohong, ambahasa Ibrani: Golgota. 18Bo biho Sia be salib ilatahula bo iwekaharua Sia, sinalib dua tow balina, ambeta bo ambeta, si Yesus a tutud.19Bo si Pilatus masiu mapekahi pawatil ambao i kayu kalawat wa’aho enu’na: “Yesus tow Nazaret, Daja i tow Yahudi.” 20Tadoo tow Yahudi imaca pawatih iboho, awahem tampa bisana Yesus sinalib lesadna a susut i kota bo manga kodait iboho bewatih am bahasa Ibrani, bahasa Latin bo bahasa Yunani.21Osa kua imam-imam kapala tow Yahudi besi Pilatus: “Naam kow matih: daja tow Yahudi, sumata bati Sia kumua si Ahu Daja tow Yahudi. 22Sowaten ni Pilatus: “Asia mbe watih, waaho mio iwatih.”23ihaworusoho manga sururaho iyoho sumalib i Yesus, silatahula manginjo i talanga osa pebetengen mamuali epat ngosilang, tanu esa-esa sururaho esa ngosilang- bo juba-Na hahi benjo ilatahula. Jubah ioho ahii dinahum, ambaona ahad andalem, bati esatenenun mio. 24Awahem iboho silatahula kumua esa wo esa balina naam kita membeteng mamuali tahulanga wong sumatalebeh mauleng kita lumotem maindo tumantu sisei e mahaeren keleaho saniboho imalekewem be watih a Kaol: “Silatahula imebeteng latangKu anepang ilatahula bo silatahula ilumo i jubah-Hu” waaho tinulidem manga sururaho iyoho.25Bo atai salib Yesus tumotod inang-Nga bo pog i mang-Nga, Maria karoang i Klopas, bo Maria Magdalena. 26Anoras si Yesus melilah i inang-Nga bo murid i halesNa ambeta Na, kumua Sia be si Inang-Nga, Inang, waim batanu!” 27Osa kua-Na be si murid-Na: “Wai inangnu!” bo anoras iboho, murid iboho tumirima sia ambalena.28Haleotoho ni’aho, kalahanem i Yesus, awahem asiamange behalawusem, kua-Na saniboho lekewem e mbawatih a Kaal - : “Si Ahu kawelaan!” 29biboho bana nesa songaboto nanggor mangilu. Osa silatahula isumue bungang karang, embelosohom a nanggor mangilu, a sangawowat hisap osa mawasabah i’aho a mba’ba i Yesus. 30Haleotoho si Yesus luku i nanggor mangidu, kumua Sia: “Imalekewem.” Osa Sia kumuru i koho-Nga bo mehe imbawanga-Na.31Nde endo i’aho endo kasadiaan bo saniboho a nendo i sabat manga i mayet i’aho alam i tambeng a kayu kalawat apaan sabat i’aho endo endo wako osa moai mangatow i Yahudi besi Pilatus osa mangelei besilatahula saniboho mayet ilatahula ilolosem. 32Osa mangoais manga susuraho osa lumekuk i nae i tow pahamunan osa ae i tow walina behalawat medoro-roro bo si Yesus. 33Sumata atepo silatahula hoamat lu si Yesus osa milahem i Sia i matem, silatahula ahi’i ilumekuk i nae,Na.34Sumata esa tow amanga susuraho i;aho sumahul itiuha-Na bo lokab, bo Tialo bo lumuai ndaha bo ahe. 35Osa tow e milah i’aho mio e nimehe sairi i’ai bo sairina i humiit, bo sisia mahailah, awahem sia kumua i kaulitan, saniboho kamotahula hahi meman.36Apa’an i’aho behamoali, sani’aho malekewem e i wati-watih a suang i Kaal. 37Bo bana hahi nas e nihumua: “Silatahula mainjo tumotong i Sia e sinahul ilatahula.”38Alam behaletemoho Yusuf Arimatea – sia murid i Yesus, sumata maru-ruru de matalo amanga tow Yahudi- mangelei besi Pilatus, de pinogeane bangke Yesus ilolos bo bewonge i Pilatus asia pinangelena i’oho. Osa sia mahi mawalolos mayet i’oho. 39Bo si Nikodemus mahi biboho. Sia pahamunan imahi ambengi i’oho besi Yesus. Sia meang solo mur bo sinauhan solo gaharu, petebei oho lima ngawulu kati tanenan.40Silatahula minjo mayet i Yesus, sinawut bo doho i lenan beamburan bubu kelei sondait tou Yahudi salumebeng mayet. 41Susut atampa i Yesus sinalipan bana nesai taman bo asuang i taman i’oho bana lelembeng taleya mande esa tow awe mahese belebeng bi boho. 42Anendo oho kasadian tou Yahudi, de lelembeng oho ahii dekang tampana, osa iepa ilatahula mayet i Yesus bi boho.

Chapter 20

1Pahamunan i nendo a minggu i aho, ambasindowe mio a tepo endo dendepe, moho si Maria Magdalena a kubur i yoho bo milah awahem batu i kubur benjom. 2Malola sia metau si Simon Petrus bo murid balina ihales i Yesus bo kuana besilatahula; “Tuhan benjom i tow a kubur ra bo kamitahula ahii matau bisana bepaan ni Sia.3Osa matang si Petrus bo murid balina moho a kubur. 4Silandua maholah medororo, sumata aho murid balina malolah lebe motiro nde si Petrus osa pahamunan beho amal a kubur. 5Sia moho lumo a suanga bo milah doho kapan bepa a toba, sumata ahii sia sumuang a suanga.6Osa mahi si Simon Petrus lumalas i sia bo sumuang a suang i kubur i yoho, pilahena doho kapan bewao a toba, 7osa doho peluh a kohong i Yesus ahii wao-wao atai doho kapan ni yoho. Sumata a sili tampa balina bo beha likunem.8Osa sumuang kahi murid balina pahamunan beho amat a kubur bo sia milah bo moeman. 9Nde ahadayai silatahula awe mohiitau suang i Kaol i humua, awahem Sia stahii toro sa tumow anepang i tow i matem. 10Osa maleng silandua murid i yoho ambale.11Sumata si Maria tumod a tai kubur i yoho bo mekae. Teka mekae-hae sia moho milah asuang i kubur i yoho. 12Bo mahawilah sia dua kiong i Ningumeled ma pelatang budi, esa idumatuh ambeta kohong bo balina ambeta inae a tampa binaoan mayat i Yesus. 13Kua i kiong Ninfumeled be sia: “Inang, nde aho how mekae?” sowaten i Maria besilatahula: “Tuhanku benjom i tow bo si ahu ahii mahailah bisana Sia bewao.”14ihalawusoho kumua kelewaaho sia milah a lihud bo melilah si Yesus tumotod bi baho, sumata sia ahii mahailah, awahem i boho si Yesus. 15Kua i Yesus besia: “Inang, nde a how mekae? Sisei papangilahenu?” Kuana mangeonah i Maria, tow iboho mahai iyaha i taman, osa kumua be sia, “Tuang sa sihow i minjo i Sia, ihua be ahu, bisana sia be waoan i tuang boho ahua dona minjo i Sia.16Kuani Yesus be sia: “Maria!” Maria sumeleng bo kumua be-Sia am bahasa Ibrani: “Rabuni”!, toro “Guru”. 17Kua Yesus be sia: “Naam kow tumaka i Ahu, sumata mohonem be manga Wong-Ku, bo ihua besilatahula awahem iyatalewe mohonem besi Amang-Ku, bo Amang-Nu be Ningumeled Ku bo Ningumelednu.” 18Maria Magdalena moho bo kumua a manga murid: “Si Ahu i melilahem si Tuhan!” bo awahem Sia nihumua asia mimamuali be sia.19Anora endo bengim a nendo pahamunan a minggu iyoho sumesen murid-murid i Yesus a esa tampa bo manga bonang behusi nde silatahula matalo a tow-tow Yahudi. Atepo i yoho moai si Yesus bo tumod atutud ilatahula bo kuana: “Sononoi enow hanukomotahula.” 20Bo ihaworusoho kumua kelewaaho, Sia tumuru kama-Na bo totoasoy Na besilatahula. Murid-murid iboho mekahi ahoras silatahula melilah si Tuhan.21Osa kua i Yesus mahasawe: “Sononoi enow tanu kamotahula mekele si Amang mahales si Ahu, kelewaaho hahi iyaitalewe si Ahu mahales i komotahula. 22Bo ihalawusoho kumu kelewaaho, Sia manaput silatahula bo kumua: “Tirimanem Tutuh Lenas.” 23Sahomotahula mapung sea i tow, seanu beapungan bo sa komotahula mawawatara sea i tow sea bana keleaho hahi sea na bana.24Sumata si Tomas sisia nesa a sangawulu bo rua manga murid kelebehua i Didimus, ahii hii silatahula iwakarua, anoras si Yesusmoay biboho. 25Yanasa kua manga murid balina besia: “Kamitahula imelilahes si Tuhan!”, sumata si Tomas kumua besilatahula: “Satalewe ahu imilah boso i paka a kama Na, bo satalewe ahu isuang tundanu asuang am boso bo isuang tunauka a suang i totoasoy Na, mahasa-hasa ahii ahu emaneiku.26Walu ngando ahadiaho manga murid i Yesus maleng imahim a suanga imbale i Tomas i wakaharua ilatahula samantara manga bonang behusi, si Yesus maru bo Sia tumod atutud ilatahula bo kumua: “Sononoi enow tanu komotahula!” 27Ahadiaho Sia kumua besi Tomas: “I Yepe tundunu biai bo pilahen kama Ku itaro e kamanu bo isuang asuang i totoasoyKu bo naam kow ahii hahi maeman sumata amanen.”28Tomas sumowat i Sia: “Si Tuhanku bo Ningumeledku.” 29Kuani Yesus be Sia: “Nde how imelilahem i Ahu osa how maeman mekahi iyokomotahula ahii melilah, sumata maeman”.30Dali tadoowe tepai tinulid i Yesus asaang imbelen manga muridNa ahii bewatih a kitab i ya’i. 31Sumata pahasa i wati-watih biai bewatihem saniboho komotahula maeman, awahem si Yesus Mesias, baya i Ningumeled bo awahem komotahula i emanu mahaere enonow a ngala-Na.

Chapter 21

1Saiboho si Yesus mawaturu kahi a murid-muridNa a saloyon Tiberias bo Sia mawaturu kahi batangan Na kelei Hu: 2A saloyon ioho sumesen Simon Petrus, Tomas pa kuaan Didimus, Natanael, a Kana ang Galilea bo manga wata Zebedeus bo rua tow murid-Na balina. 3Kuai i Simon Petrus besilatahula besia: a hamitahula moho bo sihow. Silatahula matang osa sumake a mbohitu, sumata bengi ioho silatahula ahii bana mange tiniho.4Awahem tumatangoai nendo i Yesus tumotod a salayon sumata murid-murid ahi mahailah. Sanioho si Yesus. 5Kuani Yesus besilatahula: “E mangawata Ku bana kan bo dak?” Kuamitahula: “Alahem.” 6Osa kuai Yesus besilatahula, i wasot lolomboknu a kanoal im bohitu iboho homotahula mahaere: saiboho silatahula tumepa lolombok, ahii kahosean ilatahula nde tadoo mio endak.7Awahem beledna a muridNa kumuai Sia besi Petrus: “Waaho si Tuhan.” Awahem tangaan i Petrus; “Totuu i nioho si Tuhan, osa sia lumatang. Nde alahem moho ilumatang, sa tunia asuang i saloyon. 8Murid-murid balina mahi bo bolutu nde silatahula ahii rekang atoba, awahem bati duangatus hasta mio bo silatahula kumosei lolombok mawuliwuling indak. 9Awahem silatahula melesutai an toba silatahula milah kamo imbaha bo am baina bana dak bo roti.10Kuai Yesus besilatahula: “Meang tahula mange endak e tinihok we mio i hamotahula. 11Simon Petrus sumake ambolutu osa humose lolombok ihoo a toba mawuli-wuling indak manga wako sangatus limangawulu bo telu usi katakdoana, mande tadoomio sumata lolombok ioho ahii be halenet.12Kuai Yesus besilatahula: “Mayomem mendekpe alahem amepang murid-murid ioho em balanei tumaan besia: “Sisei How?” nde kalahan ilatahula Sia si Tuhan. 13Yesus moho amuka minjoi roti osa yehena besilatahula, keleaho hahi ndak ioho. 14Waaho keletuna Yesus mawaturuk imbatangana a murid-murid-Na, ahadem Sia maleng i tumow anepang tow i matem.15Ahadem i mede Yesus kumua besi Simon Petrus: “Simon, bata i Yohanes. Mahales kau be Ahu lebe we silatahula?” Sowaten i Petrus besilatahula: “Totuu Tuhan, kalahan how mahales i ahu. Kuai Yesus besilatahula: “Tapomiangen Domba-domba-Ku!”. 16I hua hahi Yesus besilatahula e karuana helewai Simon bata i Yohanes: “Mahales kau i Ahu?” Sowaten Petrus be Sia: “Totuu Tuhan. Sihow mahalah, how mahales i Ahu?” Sowaten i Yesus besia: “Tapomiangennange domba-domba-Ku”17ihua Yesus besia a kateluna: “Simon bata i Yohanes mahaleska how be be Ahu? Sumata mahados nate i Petrus nde si Yesus kumuai tanu kateluna mahaleskah Kow beaHu? Kuana besia: “Tuhan siHow mahala i Pahasa, sihow mahala aboho ahu mahales beHow.” Kuai Yesus besilatahula: “Tapomiangenange domba-domba Ku. 18Si Ahu kumua behow: “Kaulitana how mudawe how makes i lubahanu mio nde how malapang bisana mange kahabogenu.” Sumata how i mamoali tu’a. Mehe how kamanu bo tow balina make i how bo meang kow a tampa ahii i habok ngu.19Bo wai i hua Na mawatara hahi kelembisa si Petrus ahad mate. Bo monunga a Ningumeled awahem behuana be si Petrus: “Lumasem Ia-Hu”20awahem Petrus sumombai sia milah awahem belehak a murid i malas besilatahula, Atepo silatahula dumatuh mededekoman Kuman atai i Yesus, bo humua helewai: “Tuhan sisei sia mehebe How?” 21Awahem Petrus milah murid i kumuai be Si Yesus: “Tuhan, Asia imamoali besia Pai?”22sowaten i Yesus, sa Ahu mabog Sia menonow ahad ahu mahi, aho hii pahurusanu sumata how lumas i Ahu. 23Yanasa sumelek abar amepang i papongan murid ioho ahii mate, sumata ahii kumuai besi Petrus awahem: murid ioho ahi mate, saniboho sa si Ahu mabog sanioho tu menonow ahad ahu meleng mahi ahii pahurusannu.24Sisia murid i mehe sairi apahasa ia’i bo i mamatih bo kalahaiku sairina totuu. 25Tadoowe mangawalina awe tinuli i Yesus sumata apahasa ioho daket i mawatih esa bo esa awahem pahasa baitoba iai ahii hatulisan am buku/kitab.

Acts

Chapter 1

1Ei Teofilus. Apahamunan (ahu manututih) asia ngawila niaho tawoyen bo be wa turu i Yesus. 2Ahad (a nendo i ho amat) Sia i häatang. Atawe moho pinerenta Na karua monggoguot a manga rasul-rasul sinisi Ra. 3Besi latahula sia mawauru i batangan Na ahaden behaworus pinapongigoana. Bo tado o mio tanda be wawantara Na awahen sia menonow, nde a nepad ngawulu nganda, mebale-waleng i mapawaturu i batangan Na bo mawasirita besilatahula kelembisa niaho doong lenas.4Mahasa anendo silatahula makara harua human bo si Sia, (dinaranganNa) bo dumarang silatahula mepa io i Yerusalem, bo bewasiuNa silatahula mutunio biboho sumondo i dandi i Namang e kodaitNa; - tinangaan i hamotahula bea Hu. 5Nde si Yohanes mabaptis têka i nahê, sumata alâkapuy kamotahula baptisen teka monggoguot.6(Pahasa silatahula) sumêsêsên noai biboho osa silatahula tumaan; Tuhan dônahe kou mawawaleng i kupania i Israel? 7Sowate Na: Kamotahula hii mata u mahailah sawa, suma tepo awa, nde asia niaho beator i Namang kumiit i KawasaNa. 8Sumata kamotahula tumirima kawasa, sa monggoguot i lumolosem be homotahula, nde kamotahula maindo sairi Hu a Yerusalem bo apahasa Yudea bo Samaria ahad i tepohana i baotoba.9Ahadem sia i mohodait kelewaboho, beha atangem sia paha tototonganange i latahula, ahad i kaholoban i kambur sia, ahad i potahadan i pelilahen i latahula. 10Pila-wilahepe mange ilatahula sia behaatang, mekomboai bana dua tow lumata-latang budö tumototod a tai latahula, 11Osa mohodait besilatahula, Ei kamotahula manga tow i Galilea, nde aho kamotahula tumototodia bia i mepila-wilah a langit? Si Yesus, behaatangem moho a sorga mepaan mange mio i homotahula, malëng sia moai mekëlë, kelembisa belilah i homotahula sia behaatang moho a sorga.12Osa niange manga rasul-rasul mengelëng moho a Yerusalem a dungusan Zaitun, karekangan lapangan mekëlë sabat ahad a Yerusalem. 13Ahadem silatahula behoamat a kota, tilahonem silatahula i mangapet ambao bale a suangan, balë tinerusan i latahula; silatahula boho si Petrus, Yohanes, Yakobus, Andreas, Filipus, Tomas, Bartolomeus, Matius, Yakobus bin Alfeus bo si Simon tow i Zelot bo si Yudas bin Yakobus. 14Pahasa silatahula ma atean ma sombayang bo makaru harua teka manga wênê si Maria, ninang i Yesus bo manga pog i Yesus.15Anendo waaho tumodoai si Petrus a tutud i manga pog sumesesn biboho, katadooan i latahula sangatus dua ngawulu tow, kuana: 16Ei,,,,manga morowog, tuliden mauleng suang i kaol, asia niaho behua i monggoguot besi Daud kelembisa si Yudas, i mator manga totumu mahi tumiho si Yesus.17Atalewe sia wakaruharua i hamitahula bo karua matawoi a kamaulengan. 18Wange sia Yudas itumelesem songolindon toba. Tanu baer i katâpiaâna, osa soa beha tia beha sali kokob, bo tiana beha êtâ osa pahasa suang i tiana i maha luai. 19Pahasa i boho kinalahan i manga tow Yerusalem, kawalianiboho toba? Oho bewe ngalan i bahasa i latahula mio; ngalana Hakal Dama artina Tânâ Dahâ.20Nde be wati-watih a Mazmur: i lingo moho balê pawasenam i latahula saniboho dêndên bo i lingo moho jabatana ijon i tow walina.21Kawalian niboho dohangan esa tow behamitahula tanu besi latahula mahi karua sumesen kaet si Tuhan Yesus wakaru-harua i hamitahula. 22Awaboho, molai mio a baptisan ê Yohanes ahad anendo kinaatangan i Yesus a sorga, mepâ ange hamitahla, maindo sairi kelembisa niaho kebangkitanNa. 23Osa silatahula mangelei dua tow, Yusuf iwapakua ilatahula si Barsabas, bo Yustus bo si Matias.24Pahasa i latahula masombayang osa kumua; Ya Tuhan kailahaNu pahasa, asia ngawila mo bolû-bolû a suang i natê manga tow, i turû oai keng sisey sisire Ru besi landua. 25Tanu tumirima jabatan pelayanan, waboho kerasulan bepâ ange i Yudas nde pahasa boho tatawoy i sêana. 26Osa loten i latahula sisey besi landua dôna kasisiran, loten noai si Matias Kinasisiran. Awaboho kawalian beharohangen sia wakarua i sangawulu bo esa rasul.

Chapter 2

1Anoras nendo Pentakosta, pahasa tow maheman sumesen a’ nesa tampa. 2Mekombo ai lumolos oai a langit bana numu morowot mawuling suang mbalê, bisana datu-ratuhan i latahula. 3Bo kawilahan noho besilatahula dila kêlê elap imnbaha mosurabug mawit be si latahula nesa bo esa. 4mawulingio silatahula i monggonguot, sa silatahula molai mohoda hodait i kodait balina kêlê bêhe ngonguot besi latahula tanu i wanguana.5Tepo i aho a Yerusalem mututun tow Yahudi mo emon a pahasa bangsa andalem i langit. 6amoras bana mumu lumolos, mosipungai pahasa tow pahasa melikoo nde silatahula esa bo esa mahataan Rasul-rasul mohoda hodait bahasana mio. 7pahasa silatahula maera erang bo kumua: Bo ahii pahasa silatahula mohoda-hodait tow Galilea?8Kelembisa ro’na hita esa bo esa mahataan silatahula mohoda-hodait i kodait io ilatahula, waaho kodait papakem andoong i hita. 9Tow Partia, Media, Elan, manga tow mesopotamia, Yudeae, bo Kapadokia, Pontus bo Asia. 10Friginia bo Pamfilia, Mesir bo daerah-daerah Libbia masusutan bo Kirene, tow mangahi a roma. 11Mauleng tow Yahudi bo tow balina, mawahalas agama Yahudi, bo bana moai a Kreta bo Arab. Pahasia i aho mahataan silatahula mohodai-hodait i kodait i latahulamio. Kelembisa tatawoi bako i tinulid. I Ninggumeled.12Pahasa silatahla keletu melikoko bo metetaanan esa bo esa Asia niai? 13Sumata tow balina monero, kua latahuula e awahem silatahula mololango i nanggor emê.14Si Petrus tumod karua sanga wulu bo esa Rasul, osa mohodait a tow tadoo, karua sawanga bako kuama : Morog tow Yahudi bo pahasa mututun a Yerusalem! Tangaan mauleng osa i munen e Kodaitku. 15Manga tow i ange ahii osa mololango, kelewihem homotahul, ndenyai basindowe tuminting we mohosiow.16Awahem niai daliim be wonguman i Ninggumeled besi Nabi Yoel. 17Kua Ningumeled: Anendo mahahad, awahem ahu mushoai Ngonguotku be homotahula pahas, manga batanu tuama bo bênê monguman be how asia behuahu besilatahula, tumulid darandi (Nubuat), bo manga taruna-tarunanu donai mahawilah, bo mono matia mahaêrê iwiam.18Kele aho hahi pahasa sosiuhu, tuama bo bênê, usahaiku Ngonguot a nendo i aho osa Silatahula dumandi. 19Tumulid Ahu : Mujizat-mujizat bai a langit bo taida-taida an bawa bao toba: daha bo baha bo pakambilinngan i nobol.20Sulo i nendo i hawalui mainjo denden mio bo bulan mainjo daha a talawe beoaiyan nendo i Tuhan, endo wako bo monunga. 21Bo Sisei yange monguman karua ngalan Ningumeled mahare kaenowan.22Hai (Hei) tow Israel, tangaanai kodoait iyai : Awehem si Yesus to Nasaret, esa tow tinantu i Ninggumeled, bo sumairi be homotahula kelembisa korowotan bo Mujizat-mujzat bo tanda-tanda tinulid i Ningumeled a tutud i homotahula, kelembisa kalahan homotahula. 23Sia bêhê Ningumêlêd ku miit a papandungn Na. Kamotahhla i Rumotong bo lumate karua i kama bangsa-bangsa seliba (Durhaka), 24sumata Ningumêlêd malêng mawotow i Sia osa lumepot i Sia a siksaan pawate , nde tahii ulit sa sia kekekemen nio kawasa pawatêan.25Nde kua i Daud tanu si sia : Awahem ahu maharaw besi Tuhan, nde sia tumotod a kanaolku, saniboho ahu etê. 26atêhe mekahi-hahi bo kanalhu mo saha tahad i batanganku mahahelam enow.27Nde ahu hii beheNu a tanpa tow imatê, bo hii belingo tow lenasNu milah i kawatean. 28Si how nihumua beahu dalan kaenowan, si how mehe kamang karua i kahi a sa asaange Nu.29Morowog, do’na ahu mohodait karua i nuliid kelimbisa si Daud, amang i hita i matem sia asa kinubur, bo kuburna bana ahad endo nia. 30Sumata sia nabi, bo kalahan’na awahem i wawaraatuhNa esa tow suru i Daud dumatuh ambao kaholanoan Na. 31Awaboho kawalian bela’ngan a sasaangena bo besiritanam kelembisa kebangkitan mesias kawahem sia hii bêpa iyo a tampa tow i mate, bo awahem batangana hii moturasi.32Yesus bewawa bangkit i Ningumêlêd, bo kanoalian i aho kamitahula sairi. 33Bo awahem sia be atang i kama kanoali i Ningumêlêd bo tumirima manggonguot kelembisa berandiha, osa bê usahanNa asia bêlah bo kimataanam biai.34Nde hii si Daud i humapêt a sorga, sumata si Daud tio i humua hêlêai: Kukua i Tuhan besi tuangku. 35Dumatuh a kanoahu, ahad tulideiku pahasa kasêhê homotahula mainjo etê a palad i na’e homotahula. 36Kalian pahasa tow Israel mahala karua i nulid awahem Ningumêlêd ni tumulid si Yesus sinadib i homotahula, maijo Tuhan bo Kristus.37Keleaho si latahula mahataan ni aho, atê latahula ena oho, osa silatahula tumaan besi Petrus bo Rasul-rasul morowog sa hêlê aho asia tuliden hamitahula? 38Sowaten i Petrus besi latahula, Matobatem bo yehe batangan na baptisen a ngalan i Yesus Kristus tanu mapung pesea-seaan hamotahula, saniboho maha êrê kohomba monggonguot. 39Nde hootahula di dandian tanu manga batanu bo manga tow a ndekapê Aboho kêlê katodoan tiniang i Ningumêlêd.40kêlê katado’an kodait balina bêhêna hahi saniboho do’na mêhê sairi ulit, bo be binean na turu mauleng besi latahula kuasa: 41I yêhê batangan nu i wawatow asakum manga tow ta pia. 42Manga tow i mirima kelembisa niaho behuana, i mete batangana binaptis, anendo waboho katadooan i Latahula medoha-rohang kurang lebe telu ngaribu katadooam.43Moeman nio silatahula mahataan be wa turu i manga rasul-rasul a suang pawasesesenan, bo silatahula salalu mawasesesen tanu manebi’ i roti bo masombayang. 44I matalo mio silatahhula pahasa, sumata manga Rasul-rasul i tumulid tadoo mio mujizat-mujizat bo tanda-tanda. 45Pahasa tow i mamercayam mainde esa, bo pahasa pasini i latahula, imaindom pakaru-haruan.46Bo bana salalu besilatahula mapajual i pasinina, osa iwapebetenga a pahasa tow asia niaho papadungan i nesa bo esa. ako’emanan bokaatean ilatahula masesesen, tebe nendo asuang bait Ningumêlêd, silatahula manebi-nebi roti a suang bale i latahula mesasaol bo human karua medororo’ karua kahi bo karua hatê enow. 47karua marayow-rayow i Ningumêlêd, bo tadoo mio tow mabog silatahula, a tebe nendo, parohangan i Tuhan katadooran iLatahula bo manga tow i wawa tow.

Chapter 3

1Mahasa anendo narasem sumombayang tumiting itel bawa ando kumapetoai si Petrus bosi Yohanes abait i Ningumêlêd. 2Di Boho bana nesatuama lumpuh, molai mio sia tumawai awaboho kawahian leteh pa tamba-tambalen tebe i nendo sia moho wahepa i latahula a muka i toponang bait i Ningumêlêt ngalana aho tatpong tanu mapengelei, amorowo mahebemai masuang a bait Ningumêlêd. 3kawilahna pilahena si Petrus bo si Yohanes sumuangem moai a bait Ningumêlêd mangeleisia sangawis.4Silatahula mila silan duai Petrus kuana; Pilahenoai kamitahula Totangan i latahula sia osa si Petrus kumua. 5osa mila silandua, karua maharaw do’na mahaere awasia mange besi landua, 6sumata kua i Petrus, Emas bo perak alahem be beahu, sumata asia mbana beahu, yehuhu behuw, apapaan ngalan i Yesus Kristus tow i Nasaret, lumapangem.7osa taka ana kama hanoal, tatumu iboho osa karuana sia toden. A nongsiaho i maha helamen sia donot naena bo belen i naena. 8Tilahom sia i lumambo, tumod osa sia lumapang maho-moai lumas silatahula asuanga i mbale Ningumeled, lumapang bo malombo-lombo karegan, Dumayow i Ningumeled.9Pahasa tow biboho milah isia, lumapang osa dimayow i ninggumeled. 10Osa pahaso tow biboho mahailalam isia tow leteh medatu ratuh mengelei-ngelei sanga wis a topang ambonang bako laor ambale ningumeled, a waaho kawalian silatahula takjub bo merang-erang kelembisa niaho nimamoalim besia.11Waaho awalian totumu i humetermio lumas si Petrus bosi Yohanes saniboho pahasa totumu tadoa mehrang imahilumilimai silatahula a lohos isalomo. 12Pilahem i Petrus kele katadooan tow biboho, osa kuana : Ei tow Israel, nde aho kamitahula maerang milah asia niaho ni mamoali, bo nde aho kamotahula milah i hamitahula kepom kamitahula ni tumulid isia dona lumapang nde kawasa suma koemana i hamitahula mio?13Ningumêlêd i Abraham Ishak bo Yakub, Ningumêlêd i manga matu-matuai hita i mawa wonunga sisiuna waboho si Yesus e be serakan bo be tutud i homotahula a sasaangen i Pilatus mande si Pilatus maha wendapot, awahem sia musti i lepot. 14Sumata betulud i homotahhula ni aho Ngongguat bo ulit bo bati behabog i homotahula totumu tapelime tanu ba’get i hamotahula.15Kelewaaho sia, maindo pa ponguludan bo a now, pinate i homotahula. Sumata bewa bangkit sia I Ningumeled a manga tow imatem, bo pahasa iboho kamitahula i mainjo sairi. 16Nde kawaheman a ngalana i Yesus, awahem ngalan niaho waboho i mawarowot wa aho tow bela i homutahula sia bo nde koemanena ni mawa hobulian i sia a sasangen i homotahula.17Ei manga morowog, kalaihiku komotahula i tumulidem kelewaboho atahii hoitahuan i homotahula, mekele bo pahasa pemimpin i homotahula. 18Sumata nde kele a boho be wawa lekehem i Ningumêlêd asia niaho kukua Na, atalewe kelembisa niaho behua manga nabi-nabiNa awahem niaho si mesias musti menderita.19Awaboho kawalian imunen saniboho pahasa seamu sawuneNa Tuhan mawawengai kawolohan, bo masia si Yesus. 20Saniboho mehe kawolahan a Ningumêlêd, animasiu si Yesus a tetewe beweteng behomatula mainjo Kristus.21Sisia metewio a sorga ahad endo petalayea’an anasia mange mekele behua i Ningumêlêd a manga nabi-nabi Na atalêwê sesiuNa lenas. 22Bo ahi’isi Musa mahasa ihumua : Ningumêlêd mawatow esa tow nabi atutud i papongan i homotahula, mekele bo siahu tanga-anange sia awasia pange pahasa kodaiNa behomotahula. 23Pahasi iboho mamoali, awahem pahasa tow hi i mabog mahataan i sia i wawatala a tutud i tow Ningumêlêd.24Bo pahasa nabi e mahasa i humua, molai mio besi Semuel ahad sesuda sisia, ahi’im benubuat kembisa samuan i jai. 25Kamotahula miaho samêpê wa’aho nubuat-nubuat bo mahaere beteng adarandi tinulid i Ningumêlêd amangga matu-matua ihita, kelembisa kukua besi Abraham pahasa suruna amboitoba yai i waberkatihu ahad hita pahasa bo be hamutahula. 26Bo wasiuNa sia, pahamunan Ningumêlêd ma’asatow i ata’na saniboho i waberkati hamotahula bo manga ponguluda, hamutahula a nesa-boesa maleng a pahasa’ katapia’am.

Chapter 4

1Oras si Petrus bo si Yohanes mohodahodait akatadooan itotumo, silatahula mekombo behai i imam-imam bosihapala mahiaha imbale i ningumeled. Tekai totumu i saduki. 2Mangatotumu iboho mobaro akawalian silatahula maturu akatadooan itotumu bo kumua, awahem be si Yesus bana kebangkitan atutut i tow i mamatem. 3Silatahula bewowalad besuang atarungu ahad amandomai, awahem endo mahawengim. 4Sumata totumu i tumanga imbewaturu tadoomio i mamuali moeman, kawalianoho katadooan ilatahula imamuali lima ngoribu totumu tuama,5mandomai monga i mapereta i Yahudi bo mangamatua teneman i torat maberimpon A Yerusalem. 6tekai imam matatang si Hanas bo si Kayafas. Yohanes bo si Alexander bopahasa totumu balina sumua suang asurui imam bako. 7Osa si Petrus bo si Yohanes besaang asidangiboho osa pinamunaan petaanan kelewai: tekai kawasainawa bongalanisei kamutahula tumulid i boho.8Osa so waten i Petrus karui mawuli wuling i monggoguat, ei manga mahator i tow bomanga matumatua, 9salamitahula yaitalewe pirisan awahem i tumulid kamaulengan atotumu pahadosan osa sumusui tekai kawasai nasia totumu iboho kinobulian 10kalahananai i hamutahula i pahasa bo towi Israel, awahem asuang i ngalan i Yesus, tow i Nasaret, sinanip i hamotahula, sumata maleng bewawa tow i Ningumeled a tutud i tow i mamatem-awahem totumu i bange tumotot asasaangen i hamutahula karuai nenow nde tinawoi i Yesus.11Si Yesus i mamuali batui gonggulang sumata bewotia i matawoi awahem kamotahula mio niboho – Sumata sia i mamuali batu’ penjuru. 12alahemoho kaenowan behe besiseyange songadi besitial’o kawalianoho ambaotobayai alahemoho ngalan balina mehe kaenowan,13karilahano i latahula si Petrus bo si Yohanes kelei kawaraneyan apaapa-an silatahula ahli kele siseiyange. Osa behaesang i latahula awahem si Yohanes bo si Petrus i wakalas i Yesus. 14pilahenange i latahula totumu kinabolian tumotot dumululuh besilan dua i rasul, silatahula alam mahabaya mohada hodait asia siamange sakalen.15ahadange silatahula masiu i manga rasul lumuai asuang i sidang masirita silatahula: 16mohodait: asia tuliden i hita bibange andua totumu? Nde behataram ototumu i Yerusalem, beha lebuange mujisat tumulid i latahula bo alam matau sakelem i hita. 17kawaliannoho naamlebe kailahan i tow tadoo. Tuliden i hita, darangan silatahula bo pawatalon. Monam masirita besiseiyange ngalan i boho, 18bo hale otoho silandua bewasiu sumuang, silatahula pinereta, nadere kamutahula mapohodait bo maturu mapakei ngalan i Yesus.19sumata kuani petrus bo si Yohanes: ikaehim tepuunemmoho kahabongen i hamitahua asia nihumiit andior i Ningumeled: makiit behamotahula suma makiit a Ningumeled. 20Kawaliannoho hi’i mahabaya hamitahula hii mohodait asia belilah i hamitahula bo asia kinataanan.21silatahula lebe keteh mapawatalo silatahui Rasu-rasul, sumata mahadange silatahula maleng belepot, kawalian sidang ahli melilah dalan mukum silatahula nde matalo akatadooani totumu marayou i ngalan i Ningumeled apaapan asia nimamuali. 22Kawaliamoho totumu kinobulian i mujizat i boho i motahad i lumebe epat ngawuhu ngataun numura.23Haworusange si Petrus bo si Yohanes belepot ilatahula moho silandua akarua i landua osa masinaui pahasa imbewapakuai imam-imam kapala bo manga motumatua besi landua. 24Awahem kerua i landua tumunga i boho, medoro silatahula mahitulung besi Ngele toe, kuama: ya Tuhan sihow i mengeled i langit, baoitoba, saloyan bo pahasa suanga. 25Bo monggonguat imehe be si Daud Amang i hita kukuana kelewai: nde aho kumatala i mangatow ahii mahahilala i Ningumeled, nde aho moboro, nde aho kamotahua matulitulid asiniaho tahii bereguna.26Daja-daja i mbaotoba masadi-sadia bo manga tudindoong masesesen lumawah si Tuhan bo behombana.27Kawalianoho totu’u si Herodes bo si Pontius Pilatus i mengeled masesen tekai manga totumu ahii mahahilala i Ningumeled bo mangatotumu a tutudi i kota i Israel lumawah si Yesus atanu telas behombanu, 28awahem tumulid i pahasa betatunu nde pinamunaan i kuasa bo kahabogenu.29nde yaitalewe ya Tuhan pilahenai kelembisa boro i latahula bo beanange moai manga atah-Nu kawaraneian nde suminau i kukua-Nu. 30Iayomoai kamaNu tanumawowulih i totumu bo tumulid tepai bo mujizat-mujizat a Ngatan i Yesus, a tanu telas. 31awahem silatahula mesomba sombayang, dumadu Ni aho pongutunan pasesesenan osa silatahula pinuling i mongoguot osa mawasanri i kukuana karuai kawaraneyan.32Awahem pasesenan i tow moeman, pahasa silatahula maatean bo alahem esatow mohodait, asiamange kapunyaan ahii mainjo betenga mio, pahasaibo mainjo betengi pahasa. 33Bo kahakoom i kawosa besairi i manga rasul-rasul kelembisa kebangkitan i Tuhan Yesus bo silatahula menonow, akatadooan imbeles kohomba.34kawaliannoho silatahula alahemo nimelengei; waboho kawalian pahasa silatahula mahatana bo mahawale’, gumuun ikapunyaanna. 35osa peangena bobewaona asasaangen irasul-rasul; osa pebetengen besisesi-seiange behiit apandunga.36Kaleaboho hahi si Yusuf, bebua i manga rasul-rasul pinatota si Barnabas artina kedong pangeboran esa tow i Lewi a Siprus. 37sisia ihumuun imbedenga osa peangena doitna moho bewao asasaangen inaei i Rasul-rasul.

Chapter 5

1Bana nioho Tow balina maha ngalan Ananias sisia bo karoanga safira Gumuan itobana. 2Baer itaba iboha, silandu imaesaan iminjo mai beteng balina wa’aho moho behe a rasul-rasul. Tinulid i Ananias nioho silandua i makorongan awahem silandua ate esa.3Osa kuan i Petru s besi Ananias nde aho hatena bewiaru moho pinake ikiong wana how itumowon Amonggoguoth. Osa minjomai beteng biboho ambaer itoba iboha. 4Kaeda i tampa iboho awe ginuanu memang aho punyaho sumata ende aho how maha uteh tapia atetawoinu. Sihow ahi’i how matowo akehelenu totumu sumata kow matowo besi ngeled tow. 5Mahataan naho sia ika dait iboho si Ananias behaelitem sia beharudutem hasenga. Pahasa tow imahataan asia Nimamoali manga imatolom. 6Tilahom imangahi emanga-manga litow isumawat imayat i Ananias aso moho ilebeng.7E ahi makapui sumuangngoai karoang i Ananias ahi’i halana asia himamoali. 8Kuandehahi i Petrus besi taroang i Ananias. Coba ihuamoai beahu memang bati kelewai embaer iboho tabayem memang beti wana.9Nde aho kamondus imakarongan i Maesaan mepe’ besi monggo guot, pilahem moho ange manga tow imoho i lumebeng i karongan manga tumotow asasangen Imbanang bo silatahhula hahi tumambal ihow iluai biaai. 10Anoras sio iboho karoang ianaris ihaelet osa mate, asasangen i Petrus. Bomanuanggoai aho manga mangelitow karoang kahi i Ananias imatem. Tilahom tinambel iboho manga-manga litow mayat i karoang i Ananias osa moho ilebeng ambeta i karanga. 11Pahasa totumu mapercaya, ba ahii mapercaya imahataan asia aho nimamoali pahasa silatahula Imatalomu.12Waange manga Rasul-rasul tadoo mio tinuli mujizat atutud totumu tadoo. Pahasa tow maheman mando salalu masesen a serambi Soleman- maindo papetauwan itow sangalas. 13Manga totumu balina ahii baranei kumi’it besilatahula, sumata silatahula benan siri bako itotumu tadoo.14Mahaeto marahang tadoo tow maheman besi Tuhan bae tuama bowene. 15Ahii wati waaho manga totumu balina imeluai tow pahadosan bewangepa ia andalan beko bo warisan lumeotai si Petrus mande bati bayanga palenna ndoha malenoai bibange apahadosan. 16Tadoo kahi totumu a pedoangan atai i Yerusalem manga lulutenga mahata ato itow abi nyeman bo manga tow pina uwah inggonguoth tapia silatahula pahasa kinobulian.17Ahadan nio ange manga Imam besar bo manga mahalas silatahula waange mashab Saduki mangila sebab awahem silatahula mawuling-wuling ikanat. 18Waaho kawalianwaange manga Rasul-rasul pina niho ilatahula asa Iwanuang asel ikota.19sumata asanga wengi waaho Malaekat i Tuhan imamuha imanga wunang isel osa iweluana ange Rasul-rasul asa. 20Kuana mohonem iwahana tau ambele Ininggumele osa iwaha pahasa Khomba penonowan akatadooan totumu. 21Waange Rasul-rasul ihamiit asia aho bewasiu besilatahula Asusut imbasindo moho Silatahula sumuang ambale I Ningumêlêd. Asa mulai masusui asa masindo mai waange maga Imam besar bo wange mahkam agama bo manga matua indoong Israel Sumesen, osa masiu mohojon aha Rasul-rasul asuang i Penjara.22Sumata Lusutona silatahula a penjara alahem moho aho manga Rasul-rasul biboha, asa malengai ibua ilatahula biboha manga imambesar alahem moha aho manga raasul-rasul. 23Imohom kamitahula a penjara pahasa bonang Ihusi-husi gaga, bo pahasa pengawal miaya yaha atampana amuka Imbanang sumata bahaan noai bonang alahem moho Rasul-rasul asuanga.24Katangaan nohai ikapala mahiaha Imbale Ingeled tow bosi imam-imam kepala awahem waaha manga Rasul-rasul. Tilohom silatahula keleita matalo, osa metataanan asia Nima-moali biboha amanga Rasul-rasul. 25Sumata ahi makapui bana totumu summuangai mahatau besilatahula. Ilahen moho waaho manga totuu besuang i hamotahula a penjara asuang imbale Ingeletow manga mesusui atadoa totumu Rasul-rasul asasaangen imahkama Agama nasihat Gamaliel.26Akahadan nio waange patoton bako bo manga karlaana mahiaha i ange bale ingeled tow moho ambale ingeled tow osa moha minjo iange dua Rasul sumata ahii manga mobaro-baro solanya silatahula matalo ndesa panguwiin iange manga totumu ambale i Ningumêlêd. 27Pineang si landua besi mahkama agama Imam besar osa mulai pataanan silan dua. 28Kete haku nemio kamotahula i Rasul-rasul monam masusui ngalan iboha. Wai hamotahula enteru Yerusalem sinusuiyanem ihamotahula ingalan ibuha. Waange daha imanga totumu ibagne malim bewatanggong Behamitahula.29Sumata wange si Petrus boharuana sumawat Kamitahula lebe tumanga besi ngeled tow nde kahele hamitahula Totumu. 30Ningumêlêd inawa-nawo Ihanitala Imawatow si Yesus Betambeng Homotahula asalip osa paten. 31Si Yesus beateng ikama kanoal Ningumêlêd mamoali mapereta ba kaenawan Iboha Israel dona matobat bo mahaere apung apesa sea. 32Kamitahula Imamoali sairi apahasa. Kamitahula ba mangogutt binean ingeletow apahasa totumu ima kiit isia.33Tumanga kadoit iboha kepom sinue ange Natehu kawalian naho kamitahula mabo memate iange manga Rasul-rasul. 34Sumata bana tow Farisi a makama Agama mahangalah Gamaliel totumu tinenema Itorat siniri ikatadnan Totumu tumod asa mangelei waaho maga rasul pahi luayane moho.35Awahem kuana hahi asidang: Komotahula tow Israel Tikemen mauleng asia Tuliden Ihamotahula bebange amange totumu ibange. 36Awahem atalewe si Tuedas Imaku sia totumu hebat bo maha totumu 400 mahalas isia sumata paten noha sia imosorabunden pahasa mahalas isia. 37Halawas aho hahi nioha lumembemai kahi si Yudas tow Ingalilea bo manga karuane Tumalid kolawehan sumata kahi sia mate osa masoroba pahasa manga haruana.38Waaho kawilian ihuahu behamotahula naam tuliden amanga totumu ibange. Lingon naho silatahula, sani aho Giona makiit akahele totumu tandu moturasi. 39Sumata sa aningumeled samahi, kamotahula ahi mahabaya maturesi imanga totumu ibange nde sa hamotahula ende mahahad lumawah Iningumeled sihauna tinirima.40Tiangen ni latahula aho manga rasul-rasul asa dumerang masusui mapake ngalan i Yesus haworas sange silatahula belepotem. 41Ahii hapang kahi imanga Rasul0rasul imapa io laho sidang mahkama agama. Kawalian naho silatahula beanggah dona mongigon Isera kawati angalan i Yesus. 42Ba susud inendo silatahula salalu ambale ininngumeled bo ambale imanga totumu asa masusut injil i Yesus pinatoto Mesias.

Chapter 6

1a tepo i boho maha' dange a kata'dooan i murid me'doha-rohang, mo muno-muno'dem kahi tou Yahudi sa moho'da-ho'dait bahasa Yunani a sasaangên i totumu Ibrani, awahem papê'belengan a manga balu silatahula belingo maho a pasalian tebei nendo.2Aha'dange i boho kasangawulu bo rua i Rasul-rasul i aho tumiang i pahasa murid sumêsên esa kumua ahii kamitahula mawêdê' apaan kamitahula i rumabayen i kukua i Ningumêlêd nde masali a meya. 3Kawaliamiaho morawo'ku ngawila sumisiraho pitu tow anêsaan behamutahula, a kalahan i hamutahula maulêng, bo hahi pawiwi'den i monggonggu'ot bo kahomba' sam'boho kamutahula tumuru' silatahula tumawoi i tawoien i aho. 4Kawalian kamitahula ilulud kawareken a monguman bo a masali a kukua.5Isud i boho kenjo maulêng i jamaat osa silatahula sumisir si Stevanus tow mawuli-wuling i kaemanan bo monggongguot bo Pilipus, Prokorus, Nikanor, Timon, Parmenas bo si Nokolaus, edsa tow kahi maheman i nagama Yahudi a Antiokia. 6Silatahula i sumaangem i sasaangên i Rasul-rasul osa manga Rasul malad i kama sa sumombayang.7Kukua i Ningumêlêd be hasêrê'kêm bo kata'dooan i murid a Yerusalem mê'doha-rohang kemange, bo kata'dooan i Imam imehem i mbatangana a koemanan.8Si Stevanus mawuli-wuling i kahomba' bo kawasa, itumulid mujizat-mujizat bo tepai a tutud i kata'doaan i totumu'. 9Osa mawaturu' ai manga totumu' anjamaat Yahudi a pinatoto jamaat-jamaat Libertini, manga jamaat i boho waaho mangatow i Kirene bo a nAleksandria karua i mangatow Yahudi a Kilikia bo a nAsia. Mangatotumu' i aho metataaman be Stevanus,10Sumata' silatahula ahii maha'baya humawah i kawandeiana bo monggongguat i tumulid i sia moho'da-ho'dait. 11Osa silatahula ma susud mangatow osa mapakua : "Kamitahula itumangaan i sia moho'da-ho'dait ta pia besi Musa b ani Nungumêlêd.12Waaho kawalian silatahula itumulid ahii wêtênaan atutud i kata' do'oan i totumu' bo manga matu-matu'a bo ahili torat ; silatahula tumiho si Stevanus, kinose osa peangên a sasaangen i mahkama agama. 13Osa silatahula mawasairi i katowoan kuana: "Totumu' i'bange moho'da-ho'dait masero' lesad lênas bo mi'kum Torat. 14Kawalian kamitahula itumangaam i sia kumua awahem si Yesus tow i Nazaret keletêna tampa i'boho osa iwaluina e la'ut betaro i Musa. 15Pahasa tow e ndumatu-ratuh a suang i sidang mahkama agama i' boho tumotong besi Estevanus osa melilah i tokia' i Stevanus mekele bo tokia' i nesa kiong i Sorga.

Chapter 7

1Kodait imam bako; i humiit kêlê waboho? 2Sowaten i Stefanus, Ei.. manga morowog bo manga amang, katoanan i hamotahula, Ningumêlêd a kaholanoaNa i mawa turu i batangaNa besi amang nawo i hita si Abraham, a tepo sia a Mesopotamiawe, antalawe sia i mutunio aharan. 3KukuaNa besi Abraham; lumuayem kou a doongu bo manga pahasa morowog sa mohonem ado’ong ituruku hemange behow,4osa lumuai sia a doong Kasdim, moho mutunio a Haran. Ahadem i pinatean namanga, wesiu sia i Ningumêlêd dumeso biboho moai a tampa wiai, wai nutunan i hamotahula yaitalewe. 5Biboho ahemai behe i Ningumêlêd be sia, tana suma tabe ahemai, sumata berandiNa, awahem beaNa tana maindo kapunyaana ahad i manga susuna, madewe ahad i yai talewe awe bana bata’na.6Kêlê wai kukua i Ningumêlêd; Awahem suruna ba i mahi a doong i tow, osa maindo pesusa bo ata’ i latahula epat ngatus ngatauan kaet’ona. 7Sumata bangsa i minjo silatahula maindo ota suma ukumenku, kukua I Ningumêlêd, bosa beha lawusen niaho, lumuayem silatahula biboho osa morayow bo mawa sombayang beaHu. 8Osa Ningumêlêd mêhê darandi sunat, awaboho kawalian si Abraham mahawata si Ishak, osa sinunatna sia anendo kawaluna si Ishak mahawatasi Yakub, si Yakub mahawata sangawulu bo rua, awaboho amang belolosan noai i hita kawalian i moro nawo.9Kanat, amang i hita i jumual si Yusuf a tow e mesir, sumata Ningumêlêd mando makaru-harua i Yusuf. 10Bo belêpotNa sia apahasa pekunengan behombaaNa sia bêlês kohomba têka hikmat; a noras sia maho sumaang besi Firaun, daja i mesir, osa beatang sia i Firaun tumaka kawasa ambao toba i mesir ahad i nasuang istana.11Osa moai kelêoan a tana i mesir bo tana’ i kanaan bo kalengeyan kinelam i manga matu-matua i hita atalêwê, ahad mangila kakanen susah mio. 12Sumata kataanan noho i Yakub awahem a Mesir bana gandum, wasiuna matu-matua belolosan noai i hita, moho a Mesir; osa wabohowe mio silatahula moho. 13Karuana silatahula moho, iwekahilalaan i Yusuf sa sisey sia a manga pong nga, bibohom sa si Yusuf kalahan i Firaun suru i sey sia.14Osa si Yusuf masiu moho minjo si Yakup matuana bo pahasa morowog nga, pitu ngawulu bo lima tow katadooan i latahula. 15Si Yakub moho a tana’ i Mesir, osa biboho pinatêana, sisia bo manga matu-matua i hita. 16Mayel i latahula bereso a Sikhem, moho wêpa a suang i kuburan tinêlêsan i Abraham a katadooan i doit perak a manga bata i Hemor a Sikhem.17Bibohom kawalian maha susutêm kelewaa danali i Ningumêlêd bêhê besi Abraham, osa maha tadoom tow i Israel a Mesir. 18Ahad tumou esa tow daja balina mapereta i Mesir, ahii maha hilala si Yusuf. 19Waaho daja tumulid asia do’na i wo malich a tutud bangsa Israel soniboho do’na silatahula hii lêbê metadoo.20Anorasem iboho sasi Musa tumow osa sia loorio assangen i Ningumêlêd, têlu ngaulan pinahiyahaan i namangan a balêna. 21Osa sia betia, sumata pinulut i bata i Firaun bo bewasiuna pilahen niana kedong kêlêmio bata’na,22bo si Musa dinidik a katadooan hikmmat tow e Mesir, bo sia bana kawasa akawakodait bo tatawoy. 23Hoamatoho sia umur epat ngawulu ngataun. Lumembo asuang i natena kaewe’an tanu mila manga pog nga, waboho manga tow Israel. 24Mahasa sia melilah esa tow pakulê-hulêngên i nesa tow Mesir, osa tulungen bo betogasna pinatena niaho tow i Mesir. 25Kuana mange manga pognga mabog mangarti awahem sia benjo e Ningumêlêd mamawia besilatahula, sumata silatahula hii mangarti.26Mandomai sia muai kawilahana bena dua tow i Israel mepate-wate, osa sia dumameji mawawedame silatahula kuana; morowog! Ahii kalahan i hamotahula sa kamotahula mopog? Nde aho hamotahula mepatê watê? 27Sumata tow imepa sea a karuana tumulud si musa kuana; sisei nimatang i how maindo pemimpin bo hakim behamitahula? 28Awa how mane metê i yahu? Mekêlê bonwaaho tow i Mesir pinatênu hai’i.29Mahataan naho sia i aho malolah si musa moho mutun kêlê tow tumani a Midian, biboho sia mahaêrê dua hedong tuama. 30Bo ahadem epat ngawulu ngataun, kawiahana esa malaekat a tala tandus dungusan sinai a suang baha melalap a tutud i noho pamatohan.31Maerang si Musa nimilah i aho, osa sia sumusut moho milah, mahataan sia bana suarai Tuhan besia. 32Siahu Ningumêlêd nawo-nawo’na Ningumêlêd i Abraham, Ishak bo si Yakub, osa i heleh bêhelêh si Musa bo alam baraney mabog milahisia.33Kukua Ningumêlêd besia, i lêpotnu niana selop anaenu, nde tampa niaha totodanNu, tana lenas pinilakum karua i kaulitan pongigo-ngigoan i umatku. 34I tow hu a mesir bo kinataanaiKum pangimbu-ngimbulen ilatahula lumolosem tanu mawalepot silatahula, awabohonkawalian yomem kow, i wasiuhu how moho a Mesir.35Wa i si Musa betulud i latahula, bo kumua sisei nimatang i how maindo pemimpin bo hakim? wa’i si Musa hahi bewasiu i Ningumêlêd maindo pemimpin bo matot kaenowan bêhê i Malaikat a têpo sia ê mawa turu a tutud i noho pamatohan. 36Sisian e mêang silatahula lumuai bo matuli-tulid mujizat-mujizat bo tanda-tanda a tana i Mesir, lumeot a saloyen mêha, bo tala tandus, epat ngawulu ngataun kaetoana. 37Wa i hahi si Musa ni humua a tow Israel: Bana esa tow nabi mekêlê bo siahu be wawa bangkit i Ningumêlêd tanu manga morowog ngu.38wa’i si Musa ni maindo toloh a suana i sidang a tala tandus a tutud i Malaikat i kumua kukua besia a dungus Sinai bo manga kukuaNa maindo enow tanu i wo ngitau moho behomotahula. 39Sumata manga nawo-nawo i hita hi i mabog maki’it be sia silatahula i tumulud i sia andalem nate latahula mabok malêng sumombai maho a Mesir. 40Besi Harus silatahula kumua; tulidanai kamitahula allah balina saniboho kamitahula bana maturu a sasa’angen i hamitahula lumuai a toba i Mesir ahi’i hailahan ihamitahula asia ni mamoali besia.41Osa a tepo i oho silatahula tumulid esa sapi osa mowala pawala besi berhala i aho bo silatahula mekahi-hahi mila tatawoi i latahula. 42Osa sumeleng Ninguêlêd besilatahula bo miayaho silatahula awahem kêlê bewamatih e nabi-nabi asia kamutahula mapowala beahu powala darahes belusa bo pawala a kaeto epat ngawalu ngatu’un a niaho a tala tandus, ei kauma Israel?43Hi’i mahasa; sumata kamotahula bati mapaluhama kemah molokh, bo bu’a i langit retan bo manga watong peangeiku kamotahula i tia bo dekang a bêta i doong Babel.44Kemah sairi a manga nawo-nawo i hita a tala tandus, mekêlê bo pinerenta i Ningumêld bêsi Muas, tanu tumulid kêlêmbisa bêlilah i Musa. 45Wa aho kemah tinirima i manga nawo0nawo i hita bo a bawa i pereta i Yosua pineangan biai a têpo boho tana i yai kinaeran a manga bangsa-bangsa balina a beaparan i Ningumêlêd a sasaangen i nawo nawo i hita; ahad be hoamat a zaman i Daud. 46Daud i mahahêrê belas kohomba a sasa’angen Ningumêlêd bo sia i mangelei sa ro’na sia tumod pahutunan tanu Ningumêlêd i Yakub.47Sumata si Salomo tinata do’na tumod bale tanu Ningumêlêd. 48Sumata amang a matatang a hii mêtêw,asia niaho tinowai i totumu, kêlê behua i nabi. 49Langit doratuhaKu, bao toba pawaoan i naêhu, balê asia toden i hamotahula tanu siaHu, kêlêwaboho kukua i Tuhan balê asia do’naHu moho sondoan? 50Bo hi’i kamaHu mio i tumulid pahasa i aho.51Ei manga totumu tapa lawah, bo ahi’i ate sinunat bo talinga, kamotahula niitio malawah a beles kohomba, mekêlê tinulia i nawo-nawo’nu kêlê hahi oho kamotahula. 52Sisey nabi-nabi tahii penesusa i nawo-nawo hamotahula? le’be silatahula ni mamati manga tow pahamunan mapawa beoayan i tow ulit, yai talêwê kinuleng i homotahula osa pinate. 53Kamotahula i tumirima ukum Taurat i behua malaekat-malaekat, sumata kamotahula hi i mabog kumiit.54Atepo manga anggota mahkama Agama tumanga pahasa iboho, kelesi nue nata ilatahula. Osa supahen ilatahula karuai baang kumeleke. 55Sumata’ Stefanus pinulingen pinggonggouot numa’al alagit osamila kahako’an Ningumêlêd bo si Yesus tumod akanoal i Ningumêlêd. 56Osa kuana: “Totu’u ahu melilah langit behauha’ bobata’ i Ningumêlêd tumotod, asili’ ikanoal Ningumêlêd.”57Osa silatahula mawasawang bo kumolo italinga latahula tilaho tumindoi isia. 58Osa kinose sisia kinose ilatahula beluai a kota, osa panuwi’in. Bo manga sairi mao mio i juba i latahula asa’ang ina’e mangalitow mahangalan Saulus.59Asamantara slatahula manuw’i i sia, Stefanus somombayang, Kuana: "kata'anan Ningumêlêd, tirima nange Roh ku." 60Saiboho sia sumalimbuhu, sisia i mawasawangiho: "Ningumêlêd, na'am i waluha besilatahhula kasean nia'i besi latahula!" bokodait iboho mate sia.

Chapter 8

1Si Paulus kahi imslibog, awahêm si Stefanus paten. 1bA tepo wa’aho itumo’tolêm e pinêda’ian ta’ mêri i njamaat a Yerusalem. Silatahula pahasa, kacuali manga rasul, behasêrêb a sakumên i Yudea bo Samaria. 2Manga totumu’ mowêlês ihumubur i mbangke i Stefanus teka nitio i tumabi isia. 3Sata’ si Saulus irumameji imawa-turasi i njama’at wa’aho bo sia imanuang mêngêsa-ngêsa wale bo mapangose i mangatuama bo wene lumuai bo matod silatahula isuang a pênjara.4Silatahula ê mbehasêrêb wa’aho imêlumad a sêrêb i ndo’ong wa’aho osa maponahai i kukua. 5Bo si Pilipus moho a nêsa kota a Samaria bo monahai si Mesias a manga totumu’ biboho.6A mahatanga’ oho ni’aho tow tado’o i sosahai Pilipus bo mêlilah i manga-tanda ê tinulidna, silatahula pahasa karêngan i talimbatu nate itumirima asia ê mbesahaina wa’aho. 7Apa-apa’an a katado’oan i totumu’ ê sinolongani tutup ta’pia imêluaiên ni’aho manga tutuh osa manerewa bewakalea, bo tado’o kahi totumu’ dupened bo mapenggo’ ê mbewawa maulêng. 8Yanasa ni’it io’ bako pêkahi’an a kota wa’aho.9Êsatow ê mahangalan Simon tu’osêm katare mawatulid sihir a kota wa’aho bo mapawa-erang i ndengare i Samaria, teka maturu-turu kêpom sia nêsa tow ê ni’it pawuli-wulian. 10Pahasa totumu’, bako’ kisit, malalas besia bo mapakua: “Wai’ totumu’ awahem i Ningumêlêd ê kailahanio’ kele Imbahut Bako” 11Bo silatahula malalasisia. Apa-apa’am êto’om sia mapawa-erang silatahula i tatawoi i sihira.12Sata’ ia’i talewe’ maheman be si Pilipus ê mahai i kukua sakun kaholano’an i Ningumêlêd bo sakum ngalan i Yesus Kristus, bo silatahula mehe i mbatangan; latahula baptisê, maulêng tuama suma bene. 13Si simonio’ kahi imamoali maheman, b baptisênoho, sisia mêlê’têh makaru-harua wo si Pilipus, bo merang a mêlilahoho sia i manga têpai bo maga-mahaunggangan bake ê mbehamoali.14A noras manga-rasul a Yerusalem mahatanga’, awahêm tana’ i Samaria itumirima i kukua i Ningumêlêd, silatahula sumiu si Petrus bo si Yohanes moho wiboho. 15Iha ho’amat-oho wiboho wa’aho ndua rasul sumombayang, saniaho manga tow i Samaria wa’aho mahaere tutuh lênas. 16Apa’an Tutuh Lênas alawe’ ilumolosai mande a nêsatow-we’ mange a tutuf silatahula. Tatawoi silatahula bati’ binaptis a ngalan i Ngêlêd tow si Yesus. 17Ahadiaho silandua mao ikama a mbao ikohong i latahula, osa silatahula tumirima rutuh Lênas.18A noras si Simon milah, awahêm kawehe-wehe i tutuh Lênas behamoali i napa’an manga rasul wa’aho i mao i kamana, sia imayo roit be silatahula, 19Osa kumua: “Bean kahi ahu imbahut wa’aho, sani’aho sa ahu mao i kama a nêsa’an totumu’, do’na sia tumirima rutuh Lênas.”20Sata’ si Petrus ihumua we sia: “Merotange motutusêm ndoitnu teka si how, apa’an kuanumange, awahêm sihow do’na tumêlês i kohomba’i Ningumêlêd bo roit. 21Alahêm mbeteng suma têla’u sakum pêrkara wa’i, apa’n natenu ahi’i londol andior i Ningumêlêd. 22Yanasa mawêdisêm a kata’pia’anu wa’i bo sumombayangêm be di Ngêlêdtow, sani’aho sia mpaung i ta’ar inatenu wa’i, 23apa’an pêlilahênku, awahêm kêpom pêtu’ i nawêdu bo behasambeiêm a kata’piaan.”24Sowat i Simon: “Imerot komotahula sumombayang tanu siahu be si Ngêlêdtow, saru’aho beahu merot ange ahi’i ihamoali ê nasianga wila ê wana mbehuan i homotahule.”25Ihaworusoho silandua nisumairi bo isumahai i kukud i Ngêlêdtow, malengêm si latahula moho a Yerusalem bo a pangebean wa’aho silatahula masahai i kukua a tado’o ro’ong a samaria.26Ahadiaho mohodait nesatow kiong i Ningumêlêd, kuana: “Tumodêm bo matangêm a ndoro’oho bio’, lumas i ndalan a Yerusalem osa tumiimboi moko a ngasa.” Dalam wa’aho dalan ê liai. 27Osa imatangêm si Pilipus. Bana nêsa tow i Etiopia, êsa tow sida-sida, towako’ bo kapala imangagogaidan i Sri kandake, ratu i ndo’ong Etiopis, ê moho a Yerusalem tanu ma’ibadah. 28Ia’italewe’ totumu’ wa’aho a ndalan mahalengêm bo mêdatu-ratuh a karetana osa mêbaeawanea i kitap i nabi Yesaya.29Osa kua i tutuh be si Paulus: “Mohonêm biboho bo susutên kareta wa’aho!” 30Si Pilipus tilaho imoho wiboho bo matanga’ i aho sida-sida mawaca; i kitap i nabi Yesaya. Kua i Pilipus: “Awa situang mangarti i ana pêbaca-wacan i tuang? 31Sowatna: “kelembisa ndom ahu do’na mangarti, sa alahêm ê mawibit i ahu?” Osa sia mangelei si Pilipus sumake bo dumatuh a ndedetna.32Nas ê mbinacana wa’aho ênu’na kelewa’i: Kele êsa domba Sia binali a pawalusa’an, bo kele bata’ i ndomba ê mbo’bo’ a sa’angên i totumu’ ê makuting i mbula, kelewa’aho hahi sia ahi’i muha muka i mba’ba-Na. 33A sakum kahênêngan-Na behamoalim nu’kuman-Na, siseiêm ê sumirita i tino’tolan-Na? Apa’an asêng-Nga bendo a toba.34Yanasa kua i’aho sida-sida be si Pilipus: “Siahu tuma’an be how, sakum siseindom ê nabi ihumua helewa’aho? Sakum batangana mio’ suma tow walina?” 35Yanasa si Pilipus tumo’tol mohodait bo kumêmbang a nas wa’aho sia isumahai i kukua i Yesus be sia.36Silatahula lumawus i pangêbean i latahula, bo ihodmat a nêsad ê mbana nahe. Osa kua i’aho sida-sida: “ Pilahêm, biboho bana nahe; awabana kapilna, sa aku baptisên?” 37[Sowat i Pilipus: “Sa si tuang meman karêngan i lohow nate, do’na.” Sowatna: “Siaku meman, awahêm si Yesus Kristus awahêm Bata’i Ningumêlêd.”] 38Osa tow i Etiopia wa’aho masiu mawasondo’ i’aho kareta, bo silandua tumuwa a nahe, maulêng si Pilipus tekahahi sida-sida wa’aho, bo si Pilipus maptis i sia.39Bo lumuaioai silatahula a nahe, Tutuh i Ngêlêdtow mêkombo’ai me’ang lumolah si Pilipus bo sida-sida wa’aho alam kahi imahawilah i sia. Sia lumawus i pangêbeana karêngan i mbeat. 40Sata behaturu’ si Pilipus bana a Asdod. Sia ilumapang mêbe a sakumên wa’aho bo masahai i kukua a pahasa kota mahad sia iho’amat a kaisaria.

Chapter 9

1Karêpêt i’aho kumulu-kulubange nate i Saulus tanu mamêtêng bo mêlimêd i manga-murid i Ngêlêdtow. Sisia suma’ang i Imam Bako’, 2bo mangelei surat kawasa be sia tanu pe’angên manga gohuta i Yahudi a Damsyik, sani’aho, sa sia mahatauur tuama suma bene ê maki’t i ndalan i Ngêlêdtow, sia imaniho’ silatahula bo mali silatahula a Yerusalem.3A pangebean a Damsyik, a noras sia susutêm i kota wa’aho, moho ita’umange keraw a langit sumulomai kumêkêd i sia. 4Sia behaelet a toba bo kinatanga’ana, êsa ênu’ ê kumua we sia: “Saulus, Saulus, nde’ahondom kow ma’uwah i Ahu?”5Sowai i Saulus: “siseindom kow, Ngêlêdtow?” Kuana: “Si Ahum si Yesus wa’aho ê mbeuwahnu. 6Sata’tumodêm bo mohonêm a kota, bi buli’ mainjo ihuahu we how, asia ê musti nu tulidên.” 7Yanasa imolinganga manga haruana a nêsaralan, apa’an silatahula totu’u imahatanga’ i’aho nênu, sata’ ahi’i imahawilah mande êsatowange.8Si Saulus mawolod bo tumod, osa muha i mbêlêna, sata sia alam mahawilah awa-awa; silatahula musti kumahat isia sumuang a Damsyik. 9Têlu ngando kaêto’ana sia ahi’i ihuman bo luku’.10A Damsyik bana nêsatow murit i Ngêlêdtow mahangalan si Ananias. Kukua i Ngêlêdtow be sia a nêsa pinêklah: “Ananias!” Sowatna: “Wa’i ahu, Ngêlêdtow!” 11Kua i Ngêlêdtow: “Ayom mohonêm a nDalan Londol, bo pangilahên a mbale i Yudas êsatow i Tarsus ê mahangalan si Saulus. Si sia ia’italewe’ masombayang, 12bo a nêsa pêngawilahan sia mêlilah, awahêm êsatow ê mahangalan Ananias sumuang a suanga bo maoi kamana a mbaona, saru’aho sia do’na maleng melilah.”13Soway i Ananias: “Ngêlêtow, a tado’o totumu’ tinanga’kum sakum totumu’ wa’aho, ime’em katado’oana kata’pia’an ê tinulidna a manga totumu’ lênas-Nu a Yerusalem. 14Bo sia imoai karêngan i lêkêw kawasa i manga imam kapal tanu maniho’ i pahasa totumu’ ê matiang i ngalan-nu.” 15Sata kuai Ngêlêdtow besia: “Mohonêm, nde tanu monahai i ngalan-Ku a manga bangsa wakina teka mangadaja bo manga tow Israel. 16Siahumio’ tumuru’ be sia, ime’em katado’oan i papongigonên ê musti tanggongêna apa-apa’an ngalan Ku.”17Osa si Anuanias moho wiboho bo sumuang a mbale wa’aho. Sia mao i kamana a mbao: Saulus, kuana: “Saulus, pogku, si Ngêlêdtow si Yesus, a ndalan ê mbeêbeanu, imasium iahu we how, sani’aho how do’na maleng mêlilah bo mauhu i Tutuh Lênas.” 18Bo anoras i ahomio keleitu kelewuyang a mbêlêna behaêkad, mahad sia do’na maleng mahawilah. Tumod sia osa binaptis. 19aBo mahawumoho sia nihuman, kinobuli’anêm kougatana. bSi Saulus isumondo’io’ atatahula ngando makaru-haru teka muritna a Damsyik.20Atepomio wa’aho sia isumahai si Yesus a manga wale paibadahan, bo mapakua awahêm si Yesus Bata’i Ningumêlêd. 21Pahasa totumu nitumanga’ i’aho maerang bo kumua: “Awa ahi’i sisia wa’i ê na Yerusalem maibog mawaturasi si sei ange matiang i ngalan i Yesus wa’i? Bo awa ahi’i sia imoai wia’i karêngan manutu’ tanu maniho’ bo me’ang silatahula a sa’angên i manga imam kapala?” 22Sumata si Saulus mêbako wako ê matanga’ i sia bo sia imawalikoko i manga totumu’ Yahudi ê mututun a nDamsyik, apa’an sia imawatara, awahêm si Yesus e Mesias.23A katahulana ngando lumalas tow i Yahudi mêkodaitan êsa ta’ar tanu lumimêd si Saulus. 24Sata’ ni’aho panutu’un ta’pia kinailahan i Paulus. Êndo wo wêngi manga tow Yahudi mahia-iaha a pahasa tombonang i kota, sani’aho do’na lumimêd i sia. 25Mandewe’ kelewa’aho mahasa a mbêngi manga muritna mali isia bo mawalolos i sia a mbao mbeton i kota a nêsa karanjang.26Ihalusutna moho Yerusalem si Saulus mêpe’ dumu’ut i mbatangan a manga murit, sata’ pahasa matalo i sia, apa-apa’an silatahula ahi’i meman, awahêm sia hahi êsatow murid. 27Sata’ si Barnabas itumirima i sia bo imali i sia a manga rasul bo isumirita we silatahula, kelembisa si Saulus inêlilah si Ngêlêdtow a tutud i ndalan bo awahêm si Ngêlêdtow imênunu’ be sia bo kelembisa kawaraneiana imasusui a nDamsyik asakum ngalan i Yesus.28Bo si Saulus imenet bewakaru harua i latahula a Yerusalem, bo karêngan i kawaraneian masusui asakum ngalan i Ngêlêdtow. 29Si sia hahi imapohodait bo imêtata’anan teka manga. Tow i Yahudi ê mawahasa Yunani, sata’ silatahula wa’aho dumameji lumimêd i sia. 30Sumata’ kailahahanoho ni’aho i manga wog ang gota i njama’at, silatahula mali i sia a Kaisarea bo bibohom mowod i sia moho a Tarsus.31Iwatahula kaêto’an tepona jama’at a lohow i Yudea, Galilea bo Samaria saku-sakumên i kasononoian. Jama’at wa’aho tinod bo mênonow a matalo si Ngêlêdtow. Du’utana mêdoha-rohang kahako’an i po-owod bo pangiboran i tutuh Lênas. 32Atep wa’aho si Petrus malapang makêkêd, mapangimbat bisana mange. A pangêbean wa’aho mawit kahi sia a manga totumu’ lênas ê na lida.33Bi boho kinaereana êsatow mahangalan si Eneas, ê walum ngata’un melelet a pawaho’oan apa’an alam ihalapang. 34Kua i Petrus besia: “Eneas, si Yesus Kristus mawamaulêng i how; tumodên bi mangêpa’i pawaho’oanu!” Anoras io’ wa’aho tumod ni’aho totumu’. 35Pahasa mautututn a Lida bo Saron mêlilah i sia, osa silatahula sumomba’i be si Ngêlêdtow.36A Yope bana murit bene mahangalan si Tabita a tutul i Yunani si Dorkas. Bene wa’aho mawatulid kamaulêngan tado’amio’ bo mawapahe powalad. 37Sata’ a tepo wa’aho sia pahadosan osa mate. Bo pahawêdanonoho, bangkena binelet a mbuni a mbao.38Lida masusutan bo Yope. katanga’anoho i manga murit, awahêm si Petrus a Lida, masiu silatahula duatow besia karêngan mangelei i “Tilahonêm moai a lesad i hamitahula.” 39Yanasa imangêpa’am si Petrus bo matang iwakarua i latahula. Ihaho’amatako bibahe, sia binali a mbuni a mbuni a mbao bo pahasa janda imangahi tumod a taina bo karêngan i mêkae-hae’ silatahula itumuru be sia pahasa latang bo palatangên, ê pinatulid i Dorkas a mênonowe’ sia.40Sata’ si Petrus masiu silatahula lumuai, osa sia sumalimbuhu bo sumombayang. Ahadiaho sia sumeleng-oho a mbangke wa’aho bo kumua: “Tabita, tumowêm!” Osa si Tabitamuha i mbêlêna bo magawilah oho si Petrus mawolo sia osa dumatuh. 41Si Petrus tumaka’ i kamana bo mowod i sia tumod. Ahadwa’aho sia maniang i mangatotumu’ lênas teka mangajanda, osa mawaturu besi latahula, awahem wa’aho mbene mênonow. 42Wa’aho nimamoali behasêrêb a lohowi i Yope bo tado’o totumu’ imamoali maheman be si Ngêlêdtow. 43Lumalas biboho si Petrus i sumondo’pe’mio’ tatahula’an ngando a Yope, a mbale i nêsatow mahangalan Simon, êsatow tapasia i mbolulang.

Chapter 10

1A Kaisarea bana nêsatow ê mahangalan si Konelius, êsatow polêgas i sururaho ê niwapakua sururaho i Italia. 2Si sia maheman, sisia teka sangawamaleana matalo i Ningumêlêd bo sia mapahe tado’o powalad a tow Yahudi bo mêlê’têh mawa sombayang a Ningumêlêd.3A nêsa’an pinêlilah, iêpa’io’ tumiting i têlu mba wa’ando, tara kinawilahana êsa kiong i Ningumêlêd sumuang a mbalena bo kumua wesia: “Kornelius!” 4Tumotong sia i’aho kiong bo karêngan i matalo sia kumua: “Bana nasia, Ngêlêdtow?” Sowat i kiong wa’aho: “Pahasa sombayangu bo powaladnu ihu mapetêm a ndior i Ningumêlêd bo Ningumêlêd imangimun i how. 5Bo ia’italewe’, masium tatahula’an tow moho a Yope tanu sumupah i nêsa’an totumu’ mahangalan si Simon bo ê pawatoton si Petrus. 6Si sia imanupang a mbale i nêsa’antow tapa sia i mbolulang ê mahangalan si Simon ê mahutun a sili’ i saloyon.”7Ihaworusoho ni’aho kiong ê ninumu’ besia imêpa’amio’ i sia tumiang sia duatow atana teka êsatow piong ê maheman a mangatow ê lê’têh makaru-haru i sia. 8Bo ihaworusoho sia nimawatara i pahasa besilatahula, sia masiu silatahula moho a Yope.9A masindomai anoras ni’aho têlutow a pangêbean bo susutêm i kota Yope, iêpa’io’ tumiting i sangawulu’ bo rua koa-hoa, kumapet si Petrus a mbao i mbale tanu sumombayang. 10Sisia mahahêlam male’o bo maibog kuman, sumata karêpêt i kakanên pasadi-sadian mêkombo’ tutuhna sinapuat i nimbahut i ningumêlêd. 11Kinawilahana langit behawuha bo lumolosai êsa’an gaidan mahawael doho’oang ê tumambe-tambeng nêpat du’una ê mbelolosoai a toba. 12A suangan bana morowalina mbiagên maha-a’e êpat, biagên maloyod bo melepad.13Katanga’anamoho êsa ênu’ ê kumua: “Mawolom, ei Petrus, lusanêm bo kumanêm!” 14Sata’ si Petrus sumowat: “Ahi’i, Ngêlêdtow, apa-apa’an ahu awa’ mahasa ihuman inasia ê niwogindis bo ahi’i bayo.” 15Katanga’an kahi a maharuan ênu’ ê kumua wesia: “Asia ê mbewawatara do’nakan i Ningumêlêd ahi’i ro’na how kumua indis.” 16Sakum wa’i behamoali mahad mahatêlu bo tilaho a nihaworusoho ni’aho beha-atangêmiloho ni’aho nggaidan a langit.17Si Petrus mapêta’an a suang i natena, asia onah arti i’aho ê pinêlilahna. Karêpêt i’aho beho’a matêm a sa’angên i mbonang mangatow ê mbesiu i Kornelius bo ê ndu mameji mongita’u bi sana mbale i Petrus. 18Silatahula tumiang êsatow bo tuma’an, awa si Simon ê patoton si Petrus bana nimanupang a mbale wa’aho.19Bo anoras i Petrus mangutê-ngutêh sakum pinêlilah wa’aho, mohodait ê tutuh: “Bana têlutow mangila-ngilah i how. 20Tumodêm, lumolosêmoho a ndalêm bo matangêm iwakarua i latahula, na’am likoko, nde si Ahu ê nimasiumai si latahula.” 21Osa si Petrus lumolosoho a ndalêm bo kumua a mangatotumu’ wa’aho: “Siahum ê papangilahen i homotahula, asiandom panutu’un i mbeoai i homotahula?”22Sowat i latahula: “Si Kornelius, êsa polêgas ê londol nate bo matalo i Ningumêlêd, bo ê mbulian maulêng a tutud i pahasa tow Yahudi, imahaerem tuturu’ i Ningumêlêd karêngan tinolohan i nêsa kiong lenas, sani’aho sia malu’i how moho a mbalena bo tumanga’ asia ê nihuanu.” 23Sia imahisando’ange silatahula tanu mo’omange wiboho. Masindomai sia tumod bo matang iwakarua i latahula, bo tatahula’an pog a Yope ilumas i sia.24Bo a nêndo lumalas beho’amatêm silatahula a Kaisarea. Si Kornelius manondo-nondo’ silatahula bo imaniangêm i mangasanganahna bo manga-ambena sumêsên.25A noras si Petrus sumuang. Imahim si Kornelius sumupahisia, bo karengan behahêpa a sa’angên i na’ena, sia moniri’ si Petrus. 26Sata, si Petrus imawatod i sia, kuana: “Tumodêm, siahu bati’ange totumu.”27Bo karêngan mohoda-hodait bo sia sia, sia sumuang bo mahawilah tado’o totumu’ masê-sêsên. 28Sia kumua besi latahula: “Komotahula mahailah, ime’em kahetehan i ndorarang tanu êsatow Yahudi tanu mêkombol teka mangatotumu’ hi’i Yahudi suma sumuang a mbale i latahula. Sata Ningumêlêd itumuru’um be ahu, awahêm ahu ahi’i mata’u kumua totumu’ samêh suma ahi’i bayo. 29Wa’ahom kawaliana ahu ahêm katanêdan a noras ahu tiniang, osa moai. Sa’i talewe’ahu maibog mahailah, asia kawaliana komotahula itumiang i ahu.30Sowai i Kornelius: “Êpat ngando behaletêm do’naonah ahoras mêkele kele ia’italewe’, êwa’aho tumiting i têlu mbawa’ando, siahu mêsomba-sombayang a mbale. Moho’ita’umange bana nêsatow tumotod a sa’angênku, latanga mênda-êndawem. 31Bo sia kumua: Kornelius, sombayangu tinanga’am i Ningumêlêd bo powaladnu bewawaimunêm a ndior-Ra. 32Masium totumu moho a Yope tanu tumiang si Simon ê patoton si Petrus, si sia imanupang a mbale i Simon, êsatow tapasia i mbolulang, ê sumondo-sondo’ a sili’i saloyon. 33Wa’aho kawalian tilaho ahu imasiu totumu’ moho wehom, bo karêngan i nênow nate sihow imahim. Ja’i talewe’ kamitahula pahasa imahim bia’i a ndior i Ningumêlêd tanu tumanga’ asia ê mbewahitawoi i Ningumêlêd behow.”34Osa si Petrus itu mo’tolêm mohodait, kuana: ‘kaulitana siahu imangartim, awahêm Ningumêlêd ahi’i mapogiwing totumu’. 35Pahasa totumu’ i tow inasiamange ê matalo i Sia bo ê mawaturu’ i kaulitan mêtêna’an be Sia.36Êwa’ahom kukua ê mbesiu-na ihua a mangatow i Israel, êwa’aho kukua ê mapawasahai i sononoi ênow i Yesus Kristus, ê nawahêm Ngêlêdtow i pahasatow. 37Komotahula mahailah sakum asiamange ê mbehamoali a lohow i tana’i Yudea, tumo’tol a ngGalilea, ihworusoho mbaptisan besahai i Yohanes, 38êwa’aho sakum si Yesus a Nazaret: kelembisa Ningumêlêd itumutuh i Sia teka i Tutuh Lênas bo dowot imbahut, si Sia, ê nimalapang makêkêkêd osa matulid kamaulêngan bo mapawanyaman i pahasa totumu’ ê taka-taka’an i tapatena’, apa’an Ningumêlêd mawi-awid i Sia.39Bo kamitahula awahêm sairi i pahasa ê pina-tulid-Na a tana’i Yudea bohahi a Yerusalem, bo silatahula ilumumêdêm i Sia bo irumatong i Sia a kayu kinalawat. 40Si Yesus wa’aho malengêm bewawatow i Ningumêlêd a katêluna ngando, bo Ningumêlêd imêtêna’an, awahêm Sia imawaturu’ i mbatangan, 41ahi’i apahasa bangsa, sate’a mangasairi, ê na pahamunan beturu’um i Ningumêlêd, êwa’aho behamitahula ê nimakanêm bo imaluku’ makaru-harua wo si Sia, ahadêm Sia malengêm itumow a tutud i tow imate.42Bo Sia imahitawoiêm be hamitahula manahai a lohow i mbangsa bo sumairi, awahêm si Siam ê tinatu i Ningumêlêd mamoali tapahisa’ i mangatotumu’ mênonow bo manga-totumu’ imate. 43Waaho kawalian Ningumêlêd pahasa nabi masairi awahem sisei ange mahwman andalan Ningumêlêd mahaere kaapungan a norau a paan ingalaNa.44A noras si Petrus mohoda-hodaitwe’ kelewa’aho ilumolosêmai tutuh lênas a mbao i pahasa totumu’ ê mananga-nanga’ i sosahai wa’aho. 45Bo pahasa totumu’ maheman a tihad i mahasunat ê makarua si Petrus imolinganga’, nde mêlilah, awahêm kohomba’ Tutuh lênas beusahêm a mbao i manga bangsa walina hahi,46apa-apa’an silatahula mahatanga’ manga totumu’ wa’aho mênunu’ i mbahasa i tutuh bo maponunga i Ningumeled. Osa kua i Petrus. 47”Awado’na totumu’ dumarang tanu maptis i mangatotomu’ wa’i bo ahe, sedang silatahula itumirimam i tutuh lênas mêkele kele hita?” 48Osa sia masiu silatahula binaptis a ngalan i Yesus Kristus. Ahadiaho silatahula mangelei si Petrus, sani’aho sia sumondo’pe’ tatahula’an ngando iwakaru-harua i latahula.

Chapter 11

(Si Petrus imehesosowat si Kornelius binaptis a Yerusalem) 1Mangarasul bo mangawog a Yudea imahatanga, awahêm mangabangsawalina hahi itumirima kukua i Ningumêlêd. 2A noras si Petrus beho’amatêm a Yerusalem, mangatotumu’ a tihadi maha sunat mahi sea’an bo si sia. 3Kua i latahula: “si how isumuangêm a mbale imangatotumu’ ahi’i mahasunat bo ihuman makaru-harua bo silatahula.”4Sata si Petrus imehetara i pahasa be-enenet, kuana: 5”mêsomba-sombayang ahu a kota Yope moho’ita’umange tutuhku sinapuat i nimbahut i ningumêlêd bo ahu mêlilah êsa pêmilahên: êsa gaidan mahawael doho’ oang ê tumambe-tambeng a nêpat du’una a langit osa ilolosoai mahad a sasa’angênku. 6Siahu itumotong i’ahi bo a suanga ahu mêlilah morowalina mbiagên maha-a’e êpat bo biagên silu bo biagên maloyod bo manga melepad.7Osa ahu mahatanga’ ênu’ kumua weahu: Tumodêm, ei Petrus, lusanêm bo kanênêm! 8Sata’ ahu ihumua: Ahi’i, Ngêlêdtow, ahi’i, nde talawe’ mahasa êsa’an a nindis bo ahi’i bayo sumuang a mbabahu. 9Sumata’ a karuana ênu’ a sorga kumua weahu: Asia ê mbewawatara do’nahan i Ningumêlêd, ahi’i mata’u ihuanu pêli’i! 10Êwa’aho behamo ali mahad mahatêlu, osa pahasa wa’aho maleng kinutangiloho a langit.11Bo anorasio’ wa’aho hahit telutow tumotod a sa’angên i mbale, bisana hamitahula imanupang, silatahula a Kaisarea besiumai beahu. 12Osa kua i tutuh beahu: moho iwakarua i latahula karengan ahi’i likoko! Bo sila ênêm pog wa’i malalas i ahu. Kamitahula isumuang a suang i mbale i totumu’ wa’aho, 13bo sia imasirita be hamitahula, kelembisa sid imêlilah êsatow kiong tumotod a suang i mbalena bo ihumua wesia: Masium totumu’ niloho a Yope tanu tumiang si Simon ê patoton si Petrus. 14Si sia mainjo kumua êsa sahai behomotahula, ê me’angai kawia’an tanu sihow bo tanu pahasa suang i mbalenu.15Bo anoras ahu tumo’tol mohodait, mêkadoai tutuh lênas a mbao i latahula, mêkele kele a pahamuuan a mbao i hita. 16Yanasa mahaimun ahu i kodait i Ngêlêdtow: si Yohanes i maptis teka ahe, sumata’ komotahula mainjo baptisên i tutuh lênas.17Yanasa sa Ningumêlêd mehe i kohomba’-Na besi latahula mêkele kele behita a tepo hita tumo’tol maheman be si Yesus Kristus, kelembisa olah ahu mapar i Sia?” 18A mahatanga’oho silatahula i’aho, silatahula imatêtêng, osa mêdayow i Ningumêlêd, kuana: “sa a manga bangsa walina hahi Ningumêlêd kumomba’ po-owod ê matod a pênonowan.”(Si Barnabas bo si Saulus a Antiokhia) 19Samantara wa’aho tado’o mangawog behasêralêm apa-apa’an pinêkulêngan ê milumêmbo ahadêm si Stefanus beu’kum pinate. Silatahula behas motahad a Fenesia, Siprus bo Antiokhia; sata’ silatahula masahai i kukua a tow i Yahudi hêmoho. 20Sumata a tutud silatahula bana tatahula’an tow i Siprus bo tow i Kirene ê mbeho’amat a Antiokhia bo imoha-hodait kahi a mangatow i Yunani bo masahai i kukua, awahêm si Yesus, Ngêlêdtow. 21Bo kama i Ngêlêdtow malalas silatahula bo sangaru’ut bako’ totumu’ imaheman bo isumomba’i be si Ngêlêdtow.22Yanasa behaho’amatêm nabar sakum silatahula wa’aho a njama’at a Yerusalem, osa jama’at wa’aho masiu si Barnabas moho a Antiokhia. 23Mahimoho si Barnabas bo mahawilah i mbêlês kohomba’ i Ningumêlêd, imêkahi’im sia. Sia i mehe sasani be silatahula, sani’aho pahasa silatahula menet mo’eman be si Ngêlêdtow. 24Apa-apa’an si Barnabas totumu’ maulêng, mauhuhu i tutuh lênas bo maheman. Sangaru’ut totumu’ binahi be si Ngêlêdtow.25Osa moho si Barnabas a Tarsus tanu mangilah si Paulus; bo mêtauwoho bo sisia, sia mali i sia a Antiokhia. 26Silatahula imutun makaru-harua teka jama’at biboho sangata’un kaêto’ana, karêngan mawasusui a tado’o tow. A Antiokhiam manga murit wa’aho beto’tol patoton sarani.27A tepo wa’aho mangahi tatahula’an nabi a Yerusalem miloho a Antiokhia. 28Êsatow be silatahula ê mahangalan Agabus tumod bo inimbahut i tutuh sia ihumua, awahêm lohow i mbaoitoba mainjo tênan i silaka kale’oan bako’ wa’aho hahi imamoali a sinêpean i Kladius.29Osa mangamurit tumêpu’ tanu manêsên powalad, mêtêna’an bo kaeleian ilatahula êsa-êsa bo kumirimi’aho a mangawog ê mututun a Yudea. 30Wa’aho tinulid i latahula hahi bo silatahula ihumirim i’aho a manga penatua be atod i Barnabas bo si Saulus.

Chapter 12

(Si Yakobus imate – si Petrus be luai a torunggu) 1Do’naonag a tepo wa’aho si raja Herodes tumo’tol mapangêteh a tatahula’an totumu’ i njama’at. 2Si sia imasiu lumimêd si Yakobus, pog i Yohanes, teka simala.3Kawilahana moho ni’aho mawaêna’ i nate i tow Yahudi, si sia ilumawus i tatawona wa’aho bo masiu tumahang si Petrus. Tepo wa’aho Êndo wako’ i Roti ta’kinabo’. 4Ahadêm si Petrus tiniho’, si Herodes masiu tumorunggu i sia a mbawa’ i nêpat ngawalas, sanga-sanga walas êpat piong. Panutu’una êwa’aho, sani’aho ihaleotoho Paskah sia mawa sa’ang i sia a ndior i totumu’ tado’o.5Kelewa’ahom si Petrus tinahang a suangi torunggu. Sata’ jama’at karêngan i kundu mawa sombayang i sia a Ningumêlêd. 6A mbêngi a talawe’ si Herodes mapandung mawasa’ang i sia totumu’ tado’o, si Petrus imo’o a nêpang i ndua totumu’ piong, toru-torunggun i ndua rante. Balina i’aho mangapiong bowirang mahia-iaha a sa’angen i mbonang.7Moho’ ita’u mange tumotodêm êsa kiong i Ngêlêdtow a susut i Petrus bo keraw isumulom a suang i mbuni wa’aho. Kiong wa’aho isumêpe’ si Pterus tanu mawawolo i sia, kuana: “Tumodêm matiro!” Yanasa bewangaêkadêm rante wa’aho a kama i Petrus. 8Osa kua i kiong wa’aho be sia: “Bokolan lubahanu bo pêsapatunêm sapatunu!” Si sia hahi itumulidêm kelewa’aho. Osa ni’aho kiong kumua we sia: “Latangênêm njubanu bo lumasêm iahu!”9Osa sia lumas i’aho kiong lumuai bo ahi’i kailahana, awahêm asia ê tinulid i’aho kiong uli-ulit imamoali, kuanamange sia imahawilah êsa pêwêmilahên. 10Ahadêm silatahula imêbe a lesad mbowirang pertama bo lesad i mbowirang karuana, beho’amatem silatahula a tombonang besi ê moho a kota. Bonang wa’aho sisiamio’ behauha tanu silatahula ilumapang ahad a tepoh i ndalan, moho’ ita’umange kiong wa’aho mêpa’lo i sia.11Amobuligoho i mbatangana, si Petrus kumua: “Ja’i talewe’ kailahankum ulit-ulit awahêm si Ngêlêdtow imasium i kiong-Nga bo imawalowid i ahu a kama i Herodes bo a nasiamange ê paharawên i tow Yahudi.” 12Bo ahadêm tahi’i êto’ nimutêk, imoho sia a mbale i maria, inang i Yohanes ê patotou kahi si Markus. Bi boho tado’o totumu’ isumêsên bo masombayang.13Bo anoras sia tumêkol i tombonang, imahim êsa sosiu wene mahangalan si Rode tanu mongita’u sisei ê ni’aho nitumêkol. 14Si sia tilaho imahahilala i nênu’i Petrus, sata’ apa’an kahi’na sisia ahi’i imuha i’aho tombonang bo tilaho isumuang a suanga tanu kumua, awahêm si Petrus a muka i tombonang. 15Kua ilatahula a mbene wa’aho: “Sihow imalipoho.” Sumata’ sia imenet ihumua, awahêm uli-ulit kelewa’aho. Kua ilatahula: “Wa’aho kiongan.”16Sata’ si Petrus imêbale-waleng matêkol bo a mbuha’anoho ilatahula mbonang bo mêlilah i sia, silatahula imêlinganga’. 17Sata’ si Petrus imehetêpai i kamana, sani’aho silatahula mêtêwoho, osa sia sumirita kelembisa si Ngêlêdtow ihumahat i sia lumuai a torunggu. Kuana: “Ihuamange nia’ be si Yakobus, bo mangawong i hita.” Osa sia lumuai moho a lesad balia.18A masindomai imêdika’am manga-piong wa’aho. Silatahula mapêta’anan asiam ê nimaoali we si Petrus. 19Si Herodes masiu mangilah di Petrus, sata’ ahi’i sia kinatauwan. Osa si Herodes masiu mamirisa i manga bowirang bo mêlimêd silatahula. Ahadi’aho sia matang a Yudea moho a Kaisarea bo mutun bi boho.(Si Herodes imate) 20Si Herodes ni’itio’ imongawêdu a tow i Tirus bo Sidon. A pinahinjoan i latahula moho suma’ang i sia. Silatahula imahalêpei si Blastus, matawoi a nggonggulah i raja, miwing be silatahula, osa silatahula mangelei pêsononoian, nde ndo’ong i latahula mapahaera kakanên a sakumên i 21Bo a nêndo ê tinatu, si Herodes mêlatang latang i kaholano’an, osa dumatuh a ndoratuhana bo masahai be silatahula.22Bo dengarena masaha’ masowat: Wa’iênu’ i ningumêlêd ahi’i ênu’ i totumu’ 23A norasio’ wa’aho sia sinêpe’ i kiong i Ningumêlêd apa’an sia ahi’ mapahe sisiri’ a Ningumêlêd, sia imate kinan i koloati.24Yanasa kukua i Ngêlêdtow ni’itêm behasêrêb bo ni’itêm tado’o tinanga’ i tow. 25Si Barnabas bo si Saulus a Yerusalem sa maleng a mawahaomoho silatahula i tawoiên pêsalian i latahula. Silatahula imali si Yohanes, ê patoton kahi si Markus.

Chapter 13

1A tepo wa’aho a njama’at i Antiokhia bana tatahula nabi bo tapasusui, êwa’aho: si Barnabas bo si Simeon ê patoton Niger, bo si Lukius tow i Kirene, bo si Manahem ê pinêbako’ makarua bo si raja a sakumên i Herodes bo si Saulus. 2Mahasa a nêndo a noras silatahula ma’ibadah be Ngêlêdtow bo mapogindis, mohodait ê tutuh lênas: “Isaimai si Barnabas bo si Saulus tanu si Ahu tanu tawoiên ê tinatu-Hum tanu silatahula.” 3Yanasa mapogindis bo masombayangêm silatahula, bo ihaworusoho nimao ikama a mbao i ndua tow wa’aho, silatahula imayai silandua i matang. (Si Saulus bo si Barnabas a libuton Siprus)4Apa-apa’an bewasiu i tutuh lênas, si Barnabas bo si Saulus matang moho a seleukia, bo bibohom silatahula mabelayar moho a Siprus. 5Ihalusutono a Salamis silatahula isumahai i kukua i Ningumêlêd a mangawale paibatahan i tow Yauhdi. Bo si Yohanes malalas be silatahula kele tapahowod si latahula.6Silatahula ihumêkêd lohow i’aho libuton motahad a Pafos. Bi boho silatahula imêtauw bo êsatow tapasihir bo nabi towo. 7Si sia karua i gubernur a libuton wa’aho, si sergius Paulus ê totumu’ pandei. Gubernur wa’aho tumiang si Barnabas bo si Saulus, apa-apa’an maibog tumanga’ i kukua i Ningumêlêd. 8Sata’ si Elimas kelewa’aho ngalana a tulul i Yunani, tapasihir wa’aho, mahapapar silatahula bo mangambut mawawetow si Gubernur wa’aho a pahemanêna.9Sata’ si Saulus, patoton kahi si Paulus, ê mauhuhu i tutuh Lênas, itu motong i’sia, 10bo ihumua: “Ei bata’ i Tapatena’, si how mawuli-wuling i moro walina katondeian bo kata’ pia’an, sihow kasehed i pahasa kaulitan, awahow ahi’i sumondo’ mapawawetow i Tutul i Ngêlêdtow ê londol wa’aho?11Ia’italew’, pilahên, kama i Ngêlêdtow mahi tumêna i how, bo sihow mêbola, tatahula’an ngando kaêto’ana sihow ahi’i mêlilah i nêndo.” Bo anorasio’ wa’aho hahi totumu’ wa’aho mahahêlam sinawut i tombu’at bo rêndêm, bo karêngan mangoka-ngokam sia rêndêm, bo karêngan mangoka-ngokam sia musli mangilah totumu’ tanu kumahat i sia. 12Mêlila i nasia nimamoalim wa’aho, imemanêm gubernur wa’aho; sia imaerang i tuturu’ i Ngêlêdtow. Miloho a (Antiokhia a Pisidia)13Osa si Paulus bo manga-ambena mêpa’io i Pafos bo mebalayar miloho perga a Pamfilia; sata’ si Yohanes imêpa’io silatahula osa maleng moho a Yerusalem. 14A perga silatahula lumawus i pangebean i latahula, osa iho’amat a Antiokhia a Pisidia. A nêndo sabat silatahula moho a mbale pawa’ibadahan, osa dumatuh bi boho. 15Ihaomomo mbinaca’an a lala’ut Torat bo kitap imanga-nabi , manga pênu’ulana mbale pawaibadahan masiu tuma’an be silatahula: “Morowog, sa morowong bana koyow tanu momangun bo mawaibor i tow wa’i, ikahim!”16Yanasa tumod si Paulus. Sia imehe têpai i kamana, osa kumua: “Ei mangatow i Israel bo komotahula ê matalo i Ningumêlêd, tanga’anai ! 17Ningumêlêd i tow Israel wa’i isumisirêm i nawo-nawo’ i hita bo itumulid i tow wa’aho mêtado’o, a kasêpe silatahula maututun a Masir kele tow talib. Teka kama-Na ê monunga si Sia imatodêm silatahula lumuai a ndo’ong wa’aho. 18Êpat ngawulu’ ngata’un kaêto’ana Sia i mêlud a nggio-hio i latahula a padang taudus.19Bo a mawaturasi moho i pitu bangsa a tana’ Kana’an, Sia imanihad i tana’ wa’aho be silatahula mamoali têla’u i latahula. 20Kaêto’an iêpa’io’ êpat ngatus lima ngawulu; mahisa’ mahad a sinepean i nabi Samuel.21Ahadiaho silatahula mangelei êsa tow daja bo Ningumêlêd imehe we silatahula si Saul bata’ i Kish a mbala’ i Benyamin. Êpat ngawulu ngata’un kaêto’ ana. 22A mbeaneiêm si Saul, Ningumêlêd matang si Daud mamoali daja i latahula. Sakum si Daud Ningumêlêd imawatara: Si Ahu imahaerem si Daud bata’ i Isai, êsatow ê mêtêna’an a nate-Hu bo ê matulid i pahasa papandungên-Ku.23Bo a surunam, mêtêna’an bo ê mberandi-Nam, Ningumêlêd imawatowêm tapêlowid tanu tow i Israel, êwa’aho si Yesus. 24Masusut oaia-Na si Yohanes itumerewa’an a pahasa bangsa i Israel sani’aho silatahula mawêdis bo mehe i mbatangan baptisên. 25Bo anoras si Yohanes toyo’ta’an ihao nimanawoi itawoiêna, sia kumua: siahu ahi’i si Sia ê kuanange i homotahula, sata’ si Sia ê moai lumalas be ahu. Muha i sapatu a na’e-na hahi ahi’i ahu mêtêna’an.26Ei morowogku, maulêng sumua-suang a suru i Abraham, sumahahi ê matalo i Ningumêlêd, kohoyow i kawia’an wa’aho behuam be hita. 27Apa-apa’an sumatu-ratuh a Yerusalem bo manga tona’as na ahi’i tumirima si Yesus. Karêngan imêkad u’kuman mate i Sia, silatahula ilumêkêw i kodait i manga nabi ê pawacan susud i nêndo sabat.28Bo mande silatahula ahi’i imahatauw êsa’an ê ndo’na mamoali pomalihan tanu wa’aho nu’kuman paten, sata silatahula imangeleiêm be si Pilatus sani’aho sia paten. 29Bo alêkêwênoho nasiamange ê niwat watih sakum si Sia, silatahula imawalolos i Sia a kayu kalawat, osa melet i Sia a kubur.30Sata’ Ningumêlêd maleng imawatow i Sia a suang i kubur. 31Bo kaêto’ i tatahula’an tempo si Sia imawawaturu’ i mbatangan-Na be si latahula ê nimalalas i Sia a ngGalilea moho a Yerusalem. Silatahula wa’ahom ê nia’i talewe’ imamoali sairi-na tau tow.32Bo kamitahula ia’i talewe’ masahai i nabar kobeatan be homotahula, êwa’aho awahêm darandi ê mbehe a nawo-nawo’i hita. 33Belêkêwêm i Ningumêlêd be hita, suru i latahula, karêngan i maleng imawatow si Yesus, kele ê niwati-watih a sasambowên karuana: Bata’ku How! Si Ahu imahawata’am i How a nêndo wa’i. 34Ningumêlêd maleng imawatowêm i Sia a tutud i tow imate bo si Sia alam maleng i a katutusan. Ewa’aho bewawatara i Ngêlêdtow a kukua wa’i: si Ahu mainjo mawalêkêw be how manga sasani lênas ê ndo’na emanên, ê mbehe-Humm besi Daud.35Wa’aho kawalian Sia ihumua a sasambowên baliha: Si How ahi’i mainjo mayai i Totumu’ Lênas-Nu mêlilah i kotutusan. 36Apa-apa’an si Daud imatulid i pandung i Ningumêlêd a sinêpeana, osa sia mate bo binelet a ndedet i nawo’na, bo sia totu’u betaro a kotutusan. 37Sata’ si Yesus ê maleng bewawatow i Ningumêlêd ahi’i helewa’aho.38Osa kailahanêm, ei morowog, apa-apa’an si Siam yanasa besahai be homotahula pangapungan i ka oro. 39Bo a sakumên i Siam êsa-êsatow ê maheman imahaere pinanipasan i pahasa orow, ê tahi’i ro’na kaerean i homotahula a lala’ut i Musa.40Kawalian i aho, mahatuhange, sani’aho na’am ihamoali be homotahula asia a mbehuam a kitap i manganabi: 41Imunên, ei komotahula mangatapêdoros, ihalinganga’am bo tumambulalam, nde Ahu tumulid êsa’an patawoiên a sêpeanu, êsa’an patawoiên, ê tahi’i emanên i homotahula, sa isirita be how.”42Anoras si Paulus bo si Paulus si Barnabas lumuai, silatahula pinangelei tanu mohodait sakum tud wa’aho hahi a sabat malengai. 43Ihaomoho ibadah, tado’o tow i Yahudi bo manga tapaheman i nagama Yahudi ê matalo i Ningumêlêd, ilumas si Paulus bo si Barnabas; dua rasul wa’aho imasusui be silatahula bo imasasani sani’aho silatahula menet menonow a sakum i mbêlês kahomba’ i Ningumêlêd.44A nêndo sabat lumalas mangahi toyo’ta lohow i kota wa’aho isumêsên tanu mananga’ i kukua i Ningumêlêd. 45Sumata’ kawilahanoho i tow i Yahudi totumu’ tado’o wa’aho, imawulingêm nate i lalahula i kahanatan bo karengan maroros, silatahula masaru asia ê mbehua i Paulus.46Sata’ karêngan i mbaranei si Paulus bo si Barnabas ihumua: “Totu’u be homotahulam pahamunan musti sahaian i kukua i Ningumêlêd, sata’ komotahula itumulud i sia bo kumatam i mbatanganu ahi’i mêtêna’an tanu mahaere mênonow ta’asan. Kawalian i aho kamitahula itumele’ a mangabangsa walina. 47Apa’an êwa’im ê mbewêreta be hamitahula: si Ahu itumatum i how mamoali kenaw tanu manga bangsa ê tahi’i mahahilala i Ningumêlêd, sani’aho how matod kawia’an ahad a têpoh i mbaoitoba.48Tumanga’ i aho imêkahi’ im pahasa totumu’ ê tahi’i mahahilala i Ningumêlêd bo silatahula imêdayow natum i Ningumêlêd; bo pahasa totumu’ ê timamoali maheman. 49Osa kukua i Ngêlêdtow bewawasêrêb a lohow sakumên wa’aho.50Akan tetapi, orang-orang Yahudi menghasut wanita-wanita saleh yang terhormat dan orang-orang penting di kota, dan membangkitkan penganiayaan terhadap Paulus dan Barnabas, serta mengusir keduanya ke luar dari daerah perbatasan mereka. 51Namun, sambil mengebaskan debu dari kaki mereka terhadap orang-orang Yahudi di sana, Paulus dan Barnabas pergi ke Ikonium. 52Dan, para murid dipenuhi dengan sukacita dan dengan Roh Kudus.

Chapter 14

1Ikonium kahi wa’aho ndua rasul isumuang a mbale pawaibadahan i tow Yahudi, osa imasusui kelewa’aho kalo’oran, ahad sangaru’ut bako’ tow i Yahudi bo tow i Yunani imamoali maheman. 2Sata’ mangatow i Yahudi, ê matulud i sasahai i latahula, imawawaso’ i nate i mangatotumu’ ê tahi’ i mahahilala i Ningumêlêd bo imawawoboro’ i mangawong wa’aho.3Si Paulus bo si Barnabas isumondo’ io’ tata’hula ngando wi boho. Silatahula mawasusui karêngan i mbaranei, apa’an silatahula maheman be si Ngêlêdtow. Bo si Ngêlêdtow imawarowod i kohoyow sakum bêlês kohomba’-Na karengan ihumomba’ be silatahula imbahut matulid mangatêpai bo mangamahaerangan. 4Sata’ towtado’o a kota wa’aho imêparua: bana ê nimogiwing a tow Yahudi bana hahi ê nimogiwing a ndua rasul wa’aho.5Yanasa itumo’tolêm mangatow ê tahi’i mahahilala i Ningumêlêd bo mangangatow i Yahudi makaru-harua wo manga patona’asên i latahula imawalêmo êsa lili’ isan tanu mêda’i bo manuwi’i ndua rasul wa’aho teka batu. 6A kailahonoho i aho manga rasul, imomorusêmoho silatahula a mangakota i likaonia, êwa’aho Listra bo Derbe bo lesad a sakumêna. 7Bi boho silatahula imasahai i kukua.8A Listra bana nêsatow ê mêdatu-ratuh kemange, apa’an kawel na’ena bo dupened tu’os sia itumow bo awe’ mahasa behalapang. 9Si Sia itumatuh matanga’. Bo si Paulus itumotong i sia bo mêlilah, awahêm sia maheman bo do’na iwawamaulêng. 10Osa kua i Paulus karênga ênu mo’arid: “Tumodêm tumêgêl a na’enu!” Bo totumu’ wa’aho ihumotih tumod, osa lumapang mêbe moho mêbe mai.11A kawilahanoho i tow tado’o asia ê tinawaiêm i Paulus, silatahula wa’aho tumerewa’ a tutul i lakaonia: “Mangakiong ilumolosêm a tutud i hita a nggio i totumu. “ 12Si Barnabas behua ilatahula si Zeus bo si Paulus behua i latahula si Hermes, nde si sia mapohodait. 13Yanas imahim imam kiong Zeus, a kuilna ê tumotod a luar i kota, mame’angai manga sapi tuama bo manga-nyaman imbungang a tombonang i kota tanu mowalad i ndarahes makaru-harua bo tow tado’o tanu mangarasul wa’aho.14Mahatanga’ i aho si Barnabas bo si Paulus irumayat i latang i latahula, osa mêkad a tutud i tow tado’o wa’aho karêngan tumerewa’: 15”Ei komotahula pahasa, nde’aho homotahula tumawoi kelewana? Kamitahula wa’i awahêm totuu’ kahi mêkele kele homotahula. Kamitahula bia’i tanu sumahai i kukua be homotahula. Sani’aho homotahula mêpa’io’ i tatawoi alahêm toro wa’i bo sumomba’i be Ningumêlêd ê mênonow, ê nimêngêlêdem i langit bo toba, saloyon bo pahasa suanga. 16A kasêpe ê mbehaleotêm Ningumêlêd imayai i pahasa bangsa i maki’it i patutulêna mio’.17Sata’ sia hi’i ahi’i imawataram i mbatangan-Na karêngan i morowalina kamaulêngan, êwa’aho karêngan mawaêkadai têka i langit bo mehe mangaorasan kêmêl tanu homotahula. Si Sia imawawêde’ i natenu teka kakanên bo kobeatan.” 18Mandeni’aho mangarasul kumua helewa’aho, sata’ toyo’ta silatahula ahi’i mahabaya mapar i tow tado’o mowalad darahes be silatahula.19Sata’ mahi mangatow Yahudi i Antiokhia bo Ikonium bo silatahula imêlêpei i mangatow tado’o wa’aho miwing be silatahula. Osa silatahula manuwi’ si Paulus teka batu bo ihumose sia imatem. 20Sumata’ anoras mangamurid wa’aho itumod tumambulehe’ i sia, itumodêm sia osa sumuang a kota. Masindomai matang sia teka si Barnabas moho a Derbe. (Malengoho a Antiokhia)21Si Paulus bo si Barnabas sumahai i kukua a kota wa’aho imahaera tado’o murid. Osa maleng kahi moho Listra, Ikonium bo Antiokhia. 22A lesad wa’aho silatahula imawarowot i nate i mangamurit wa’aho bo sumasani silatahula sani’aho silatahula kumundu a kawaheman, bo ihumua, awahêm tanu sumuang a kaholano’an i Ningumêlêd kita musti kumêlam tado’o nigonên.23A mangajama’an mangarasul wa’aho imaturu’ mangapenatua tanu jama’at wa’aho bo imasombayangêm bo imapogindisêm, silatahula imehe i mangapenatua wa’aho be si Ngêlêdtow, ê nawahêm lumbuhan o kawaheman i latahula. 24Silatahula isumêrêba lohow i Pisidia bo beho’amat a Pamfilia. 25Bi boho silatahula mabelayar moho a Antiokhia; a lesad êwa’ahom silatahula 26pahamunan betaro a mbêlês kohomba’ i Ningumêlêd tanu tumo’tol i patawoiên, mbewasuaiêm i latahula.27Ihalusutowiboho silatahula imaniang i njama’at sumêsên, osa silatahula isumirita i pahasa ê tinulid i Ningumêlêd karêngan tinolohan i mbonang tanu bangsa walina a kawaheman. 28Bi boho silatahula behaêto isumondo’io teka manga murit wa’aho.

Chapter 15

(Gohuta a Yerusalem) 1Morongawila totumu luslipemai a Yudea moho a Antiokia bomasusui a morowok biboho: sahamutahula ahii sunaten ihiit alâut betaro i Musa, ahii rôna iwawawia. 2Sumate si Paulus bosi Barnabas ketehio ilumawah bo isumowat inuteh ilatahula. Ahadange iboho osa itâtu, besi Paulus besi Barnabas moho a rasul-rasul bo amanga Penatua-penatua a Yerusalem osa mepodaitan soaliboho.3Silatahula beatot injamaat bewotahad alûar i kota, osa silatahula lumapang imebe a Fenisa bo Samaria, bo asakumioho silatahula Masir ita i aho totumu mapahiapung nde tahii Mahahilala i Ningumeled. Ewaaho kawalian bewekahi io inate imangatotumu biboho. 4Hoamatange silatahula a Yerusalem sinupah i Jamaat bo rasul-rasul bo penatua-penatua, osa silatahula masirita a siamange tinulid i Ninngumed.5Sumata akatahula totumu sangareret â parisi; e nimamualim moeman, mahi osa mohodait: “Manga totumu ahii Yahudi sunaten. Bo itatu makiit a nukum i Musa. 6Osa masidang manga rasul-rasul bo penatua-penatua nde mepohodaitan haliboho.7Ahadange silatahula mapesalêng ipohodahodaitan ilatahula. Tumodoai si Petrus osa mohodait besilatahula: Hei marowoku, kalahan ihamutahula mulai atalewa Ningumeled isumisir iahu anepang ihamotahula, awahem ileot ambabahu bangsa-bangsa balina tumanga ikukuai Ijil osa mamuali moeman. 8Be Ningumeled, mahahilala inate, itotumu, bo behuanam kahaboge Na, tumirima silatahula nde sia imehem mongoguot besilatahula keleaahohahi behamitahula. 9Be ahii hari tinulidna mebawalinaan behita bo besilatahula, ahadange sia ihumese inate ilatahulai iman.10Nde keleaaho, bondeaho kamutahula cumoba i Ningumeled. Maoi tanggongan amanga murit atahii kabayaan paluhan, imanga nawo-nawo keleaahohahi hita. 11Pahasaibohohahi hita maheman imbeles i Tuhan Yesus Kristus dôna mahaere konungaan behawekele besilatahula.12Osa ihaetew pahasa umat, bosilatahula mahatangaan besi Paulus bo si Barnabas imasirita ipahasa tepai bo mujizat a tinulid i Ningumeled beleot besilatahula atutut i bangsa-bangsa balina.13Haworusange sipaulus bo si Barnabas mohahodait, mahadange si Yakobus hei morowoku tangaanoiahu: 14Si imasiritam, mulâi atalêwê ningumeled imawaturun irahmatna a bangsa-bangsa balina, awahem isumir esa umat a nepan ilatahula nde ngalaNa.15Kawalianoho mekêle bo bewapakua imanga Nabi keleaahohahi abewatih. 16Naboho kawaliana Hu maleng mahi nde melêng tumod i gongulâng i Daud ambehaeleten, bomanga powo’na malêku tôden bo maleku ugatankahi. 17Nde pahasa totumu balina mangilah iningumeled bo pahasa bangsa ahii mahahilala iningumeled, behuaHum âituHu kelewaaho niaho kukua iningumeled itu mulid ipahasayai, 18nde kinalahanen mulâi atalewe.19Kawalianoha Ahu matengamen, awahem kita bii matau mepa katanedan amanga bangsa-bangsa balina sumambai a ningumeled. 20Sumata kita mamatih surat besilatahula, ihua besilatahula irekang batanganu akakanen pinoguromosem imange berhala, bo apapedetuhan, ketet imbiagen pinate bati kinemesan ilehêd bo daha. 21Nde atalewe behuam a nukum i Musa bewahataum apahasa kota, bo ahaad yaitalewe ukum iaho pawacam susud inendo sabat ambale pasombayangan.22Manga rasul-rasul bo penatua-penatua bomanga jamaat iminjo petatuan sumisir monongawila besilatahula nde niwasiu moho a Antiokhia iwakarua i Paulus bo si Barnabas bosi silas. Silandua totuma pasiriin atutut i manga morowok. 23Silatahula sinarakan i surat bewatih kelewai; “siri i rasul-rasul bo penatua-penatua, wai pok’ ihamotahula bo manga morowok a Antiokhia, siri bo kilikia awahem silatahula bengsa-bangsa balina.24Tinangaam ihamitahulu, bana hahi tahula tow atutud ihamitahula, ahii binean kodait, sumata imawawelikokom bo imawarandum inatenu nde benam bewasusu ilatahula. 25Kawalianoho itu malibatum nate ihamitahula tumatu osa sumir bo masiu silatahula moho behamotahula iwakaruai Barnabas bosi Paulus pasirim ihamitahula. 26Awahem silandua niaho imehe imbatangana nde ngalan i Tuhan Yesus Kristus.27Kawalianoho hahi imasiu si Yudas bosi silas, mande bati sirita moho ihua ilandu niaho bewamatih behametehula. 28Nde wai pinutus i mongoguat bo pinutus ihamitahula, kawalianoho kamotahula ahii hahi bean tangongan lebe taned. Awaboho besokadem mio: 29Kamotahula dumekang biboha akakanen bewasil a berhala, adaha, a ketet biagen bati pinangemesan ilehed bo a bêla sahomotahula mahiaha imbatanganu atataworiai, kamotahula itumuli dem mauleng, ahadangen biar kaenowan.30Ahadem imapermisi: si Yudas bosi silas matang moho a Antiokhia biboho silatahula tumiang ipahasa jamaat sumesen osa sumakan niaho surat besilatahula. 31Haworusange macaiaho surat: Jamaat imekahi nde asuang isurat imehe pangiboran. 32Si Yudas bosi silas. Silandua hahi Nabi, Eto imehe nasehat a morowok bo imehe korowotan anate ilatahula.33Motahadange silandua, isumondo io biboho, morowok biboho ilumepot silatahula karuai kaenowan asa maleng moho animasiu. 34Sumata si silas itumatum sumodoomio biboho. 35Si Paulus bosi Barnabas isumondoio akatahulaan ngando a Antiokhia, silandua wakaruhaharua imanga totumu balina masusui bo mapakua i kuku ningumeled. (Pinekandetan i Paulus bosi Barnabas)36Sumata motahadangbiboho kumua si Paulus besi Barnabas: lebebae hita sumalikuumoho a manga pokihita amanga kota, nde biboho hita isumahayen i kukua iningumeled. Nde moho milah kelembisa gio ilatahula. 37Si Yohanes pitoto Markus behabogio i Barnabas binali; 38sumata si Paulus kumua kelewai, waboho ahii mauleng meang itotumu imepaang i hita a Pamfilia bo ahii hahi mabok matawo wakarua ihita.39Haliboho imainjo pekahandetan, waaho kawalian silatahula metaret osa si Barnabas meang si Markus i lumaur asiprus. 40Sumata si Paulus isumisir si silas, bo ahadange besarakan niaho manga morowok ambeles konungaan i Ningumeled. 41Matang sia kumeked a silia bo kilikia osa imatulid peneguhan-peneguhan a jamaat biboho.

Chapter 16

(Timotius iwalalas i Paulus) 1Si Paulus imahi a Derbê bo a Lista. Biboho bana murid maha ngalan Timotius; mamana tou Yahudi bo imamaalin mo eman, sumata’ siwapana tow i Yunani. 2Wa’i si Timotius kailala’an imanga pognga mauleng a Listra bo a Ikonium, 3bo pandung i Paulus, awahem sia wakarua apahe'bebean. Bewasin i Paulus sunaten sia nde asakum bi'boho mangatow i Yahudi. Awahêm pahasa totumu' bo'boho mahalah papana tou i Yunani.4A pinahe'bebean Paulus bo si Silas imakêkêd i kota moho a kota balina ihumua pinatatuan i manga rasul-rasul bo penatuan a Yerusalem karua i dandi, saniboho manga jamaat kumiit kesia. 5Kelea'boho hahi manga jamaat kewaberkati akawaheman mahaêto mahata'dio me'doha-rohang.6Silatahula ilomeot a to'ba Frigia bo a to'ba Galatia, nde monggonggu'ot i rumarang besilatahula mapawasêreb a nAsia. 7Ihoamatangê a misia silatahula imêpe sumuang asakum i mBitinia, sumata ahii pinongeean i Monggongguot i Yesus. 8Lumeot aho silatahula a misia behoamat silatahula a Troas.9Mawêngimai a nendo i' boho pilahenangê i Paulus banam kinawilahana : bana totumu' i Makedonia tumotod biboho osa mania-niang be sia, kuana : "Tumetelaamoai bia'i osa awo'danai kamitahula !" 10Ahadange si Paulus mêlilah imbele'na tumiro-tiro' ange kamitahula ninjo tepo matang moho a Makedonia, nde asia pinelilah bi'boho kamitahula imetatuan, nde Ningumêlêd itumiang i hota mapawasairi i kukua a manga totumu' bi'boho.11Osa hamitahula matang mepa'ange i Troas osa tmerus moho a Samotrake bo mandomai ihoamat kamitahula a Neapolis; 12Biboho kamitahula moho a Pilipi kota pahamunan sinêpot a sakum i Makedonia, wai kota i pinalau-lawan itow i Roma a kota boho kamitahula behasondo' tahula onah ngando. 13a nendo sakat kamitahula i lumuai a tombonang i kota. Kamitahula imaha tapiri' i londola bo bewêtan i tampa pawa sombayangan i Yahudi nde kimateteranem bana bi'boho; keratuh io', kamitahula moho'daho'dait a mangawênê masêsêsên bi'boho.14Esaan a mangawene bi'boho ngalan si Lidia karua i tumanga. Sisia mahu'un doho' ungu a kota Tiatara, i ma ibadah a Ngêlêd tow. Buhaan i Tuhan natena, ahad sia matutul asia iwapakua i Paulus. 15Baptisen noho sia karua itow sangase'buna, binaya'na kamitahula kuana : "Sahamutahula mahareken awahêm ahu, uli-ulit maheman a Ningumêlêd, mayêm mawi'pe moho ambalehu." Belêse'na kamitahula ahad mongêe.16Mahasa hamitahula i moho a ppasombayangan, iwêtauange kamitahula esa, ata wene, pasolongan, karua i pasolongan masaru, mapa haere ba'get ta'do'o. 17Lumasange sia besi Paulus bo kamitahula a lihudna osa mapaho' dait, kuana : "Manga totumu' i'bange, awahêm silatahula ata i Ningumêlêd a matatang. Silatahula mapahatau behamutahula dalan i kaulitan. 18Tatawoi waaho tinuli'na a patahulaan noho i ngando. Sumata' si Paulus alam maha'baya a parau-raungê maho tumalihu'doho sia osa kuana boho a roh : "Karua i Ngalan i Yesus Kristus wasiuhu how humuai ambene i yai". Ahad ange i boho ilumuaiêm niaho rohta'pia.19pelilahên ange mangawini aho asia niaho pêdeke-rekenên ilatahula mamoali kuow, tiho'oni latahula si Paulus bo si Silas, osa koseni latahula a pasar be saang besi hupania. 20Silatahula meang silandua sumaang besi hupania a kota i boho, mahad ange silatahula, kuana: "manga totumu i kange mawarikaam i kota i hita, nde silatahula totumu' i Yahudi. 21Bo silatahula masusui i la'ut nde hita tou i Rum ahi'i mata'u mayo osa kumi'it kesilatahula."22Tumo'doai silatahula osa lumawoh osa mangahupania a kota i boho masiu me'dayat i latang a mbatangan i latahula osa suma'dah silatahula. 23Aha'denge silatahula pê bale-walengên papamelên, tilahom silatahula kesuang a torunggu, mapêreta i torunggu pinêreta iaha'an mauleng silatahula. 24Kumi'it a pêreta i'boho mapêreta i terunggu sumuang silatahula a tutud i terunggu osa tinorunggu nae ilatahula.25A katutu'dan i mbangi si Paulus bo si silas sumombayang osa makatar marayow i Ningumêlêd bo manga totumu' be u'kum, balina mahatangaam silatahula. 26Mahototau mangê imongawo'om baio toba, kawalianoho manga kasihuana itorunggu wanga êta; bo ahadengê boho wangauha pahasa bonang bo wangalepot torunggu besilatahula.27Mawolomai sia atutud kololot imboona, osa melilah boang i torunggu bêwanga u haam lolonamai embêwahuma osa sia dumaioon imbatangana, ndê kuana mangê, totumu a' suang inukuman imelolahem. 28Osa si Paulus mawasawang ahad iketer, kuana : "Na'am dumaih imbatanganu, ndê kamitahula dakêtwê biai !29Maperêta torunggu masiu mêangai sosoloan osa matolah sumuang osa karua wekelê-helêh angê osa bêhaoruhut a ' sasangen i Paulus bo si Silas. 30Latona silatahula lumuai, osa kuana : " E'tuang, asiamangê tulideku, sahu malowipe?" 31sowaten ilatahula : "Emanen Ningumêlêd Yesus Kristus saniboho how malowid, sihow bo suang se'bunu.32Osa silatahula mawasairi ikukua Ningumêlêd bêsia bo pahasa totumu a'suang balêna. 33Anoras iahomio maperêta itorunggu imêang silatahula bo kumêsê imanga toroldaha' ilatahula. Ahadangê iboho sisia bo totumu asebuna mêhêm batangana binaptis. 34Osa pêangena silatahula ambalêna osa pinobulahana kakanen bêsilatahula. Osa Ahi'i gapang kahi'na, sisia pahasa suang imbaêna imahêmanem a' Ningumêlêd.35Makauha'anai manga kupania i kota boho masiu isosiu kota moho a perêta itorunggu osa ihua : elepotem aho ndua tow!" 36Ilumawus aho bêhoyow bêsi Paulus, kuana : "Pahasa kupania i kota masiu lumepot ihamotahula; waaho kawalian kamotahula yaitalêwê mohonem karua nenow.37Sumata kuan i Paulus a' manga totumu iboho : "Ahi'i hamitahula sinilih silatahula imamêlem ihamitahula, mangatoou i Roma a' sasa'angen i tado'o totumu, osa isuang ilatahula a'suang itorunggu. Yai talêwê ilatahula mawaluaiem ihamitahula karua metetew oho? Ahi'i kêlêwaaho! Ilingo moho silatahulamio mahi, mawaluai i hamitahula. 38Manga kupania i oho mahi kumua ko'dait i aho a manga sosiu i kata. Kêtanga' ilatahula awahem si Paulus bo si Silas tow Rum, osa hii hapang talo i latahula. 39Mahi silatahula mahiapung osa mêang silandua Rasul lumuai bo mangêlêi, saniboho silatahula mepa'an mio ikota yai.40Osa silatahula mepa'ange itorunggu osa moho ambalei i Lidia; osa metauw manga morowog biboho bo lumepei silatahula, osa ma'tang silandua Rasul.

Chapter 17

(Imeburoso a Tesalonika) 1Paulus bo sisilas iminjo dalan tumutul Amfipolis bo behoamat a Tesalonika. Boho bana esa bale paibadatan tou Yahudi. 2Kelem biasa Paulus sumuang paibadatan iboho telu ngando sabat menenet sia sumirita bosilatahula tanu suang ikaol.3Ota tuturena moho besilatahula bobeturuna, awahem simesias imongingon bo itumou a tutud tou imate, osa sia mohodait: "Wai simesias, waaho sitialo, waaho behuahu behou. 4Tahula tou besilatahula imamoali moeman bo imeduutan imbatangan bo si Paulus Silas bohahi keleaho katadooan itou Yunani matalo a ngele tou, bohii kurang manga wene paponarahen.5Sata manga tou iyahudi imaijo kumanat bo karua beowodan mangata pia atutud itapa hebebe a pasar, silatahula itumuli burosou bo mawa hacou kota ioho. Silatahula isumuot bale Yason bo manutu sumaang si Paulus bosi Silas keleaho hahi hohuta itou. 66Sata silatahula ahii bewetou ilandua, silatahula itumulu si Yason bo tahula po asaangen iwanga wako ikota, satumêrêwa kuana: "Manga tou imawa hacau pahasa baitoba imahi hahi biai, 77bo si Yason itumirima silatahula manupang am balena. Pahasa silatahula ilumawah katantuan-katantuan Kaisar karua ihumua, awahem bana esa daja balina waaho Sitialoh."8Atepo katadooan itou bo manga bako ikota itumanga pahasa iioho, ime kawel Silatahula. 9Sumata mahaere moho jaminan besi Yason bo manga ponga baliha, Silatahula belepotem. (Paulus bo Silas a mBerea)10Sata ambengi miyo ioho tilaho manga wok biboho masiu Paulus bo sisilas matang amberea lusut toho moho silatahula am bale pa ibadaan i tou Yahudi. 11Manga tou Yahudi akota iboho lêbê mauleng natena nde tou Yahudi a Tesalonika, yanasa silatahula tumirima ikukoa ioho karua pahasa kawolahan inate bo tebe inendo silatahula sumairi kitab bayo saniboho kalahan, awapahasa i oho totuu keleaho. 12Atutud ilatahula tadoo maijo maheman; kêlêahohahi manga tutu manga bene paponarahen imanga tuama Yunani.13Sata a tepo manga tou Yahudi a Tesalonika mahalah, awahem kahi a Berea beabaran kukuai kukai Iningumêlêd besi Paulus, mahi hahire boho ilumepei imawa tape nate tadoo tou. 14Ta manga po imasiu Paulus laho matang imoho asaloyon, sata Silas bo Timotius dali isumondo aberea. 15Manga tou imahalas besi Paulus imakarua ahad Atena, samebaleng karua iko you besilas bo Timotius sani boho silatahula ioho ihoamat besia.(Paulus a Atena)16Asakum Paulus sumondo Atena, niit mahados natena apa an sia meilah awahem kota ioho mawuling-wuling manga patung berhala. 17Ambale ibadah sia imepawailahan inuteh bo manga tou Yahudi bo manga tou matalo Iningumêlêd bo tebeinendo a pasar manga tou dona bewetauga biboho.18Bohahi beutehan a tulung e pikuros bo stao mepawainjoan bosia bobana behua: "Awa kahabogen awa pandung ambe hua si peleter iyai?" Ta bana embahina kumua: konoho sia mabehe susui andewa-dewa asing nde sia imbar kukua tanu si Yesus bo tanu a tinowana.19Sa pineanga silatahula sumaang mahohuta Areopagus boi kumuam donare: "kamitahula mahalah ajaran taleya asia besusui wai? 20De how imawa tangaam behamitahula manga pepate-watean a topia. Yana sah mahalah asiare narti pahasaioho." 21Bana maga totumu Atena manga totumu balina isumondo biboho a hii mahaere tepo tanuioho bati tanu kumua suma tumanga apahasa ioho a taleya.22Osa paulus moho tumo ambao Areopagus osa kumua e manga tou Atena pilaheku awasia mange komotahula ma ibadah a manga dewa-dewa. 23Atepo ahu malapa-lapang andong i kamotahula tadoo manga pakakas pasiriin, osa siahu mataubana nesa mezbah bana patih: a Ningumêlêd ahi kahilalaan. Asia komotahula osa ahiihahilalaanna nioho isusuyhu behomo tahula.24Ningumêlêd itumuli im baotoba bo pahasa snanga, totuusia Ningumêlêd ambao langit bo baitoba, ahii sia metewiyo akuil tinuli ikamai totumu. 25Bohahi ahii sinelewiran ikama itotumu, keleytu sia kinahurangan awasia mange, nde sisia ema hehe penonowan bopahasa iboho apahasa tou.26Bati anesa tou tinulina apahasa manga bangsa bototumu metewiyo apahasa baitoba bo sia itumantu ikaadaan ilatahula keleaho potahadan sondo-sondoan ilatahula, 27saniboho silatahula mangilah isia bo mero-merotange amosena bo metalu bosia, mandewe sia hii rekang behita i pahasa.28Nde hita embesia hita emenonou, hita molis, nde hita kelemiyo, itu embehuwa pasiriin-pasiriin: Nde hita yai belolos Aningumêlêd. 29Nde hita belolos Aningumêlêd, ahii hita matau mimun tu Nigumêlêd, nde kelemio emas suma pera keleaho mbatu pinomia ilaut bohawandeian itotumu.30Bo hii milah ikaadaan kawodohan, nde yaita lewe Ningumêlêd kumua atotumu, awahem bisana-sana mange pahasa silatahula sarona matobat. 31Nde betantunam anendoioho, tempo awa sia imukam im baaitoba akaulitan kelehahi esa tou betatu na ihaleotoho sia imêhê aulitan apahasa tou asakum iboho kêlê imawa tow i sia anepang tou imate toturu32kataanan noho ilatahula totumu imatem maleng itumou, banani monero ta bana kumua, mahi tepona hemange kami tahula tumanga ikodait iboho. 33Osa si Paulus moho mepaiyo silatahula. 34Ta tahula tou tuama irumuut toai besia osa maheman, atutud iboho Dionisius, karua majelis Areopagus bo esa baen ngalana Damaris bo manga totumu balina iwakaruh harua ilatahula.

Chapter 18

(Paulus a Korintus) 1Sami boho Paulus mêpa’io Atena, osa moho a Korintus 2Akorintus sia metau bo êsa tow yahudi mahangalan Akwila, a pontus sa mahi. Sia imahiwêa Italia bo Priskila, karoanga nde si kaisar klaudius i mêieta', sa pahasa tow yahudi mêpa'io i Roma, Paulus mawit ambalê ilatahula. 3Nde hahi sailatahula daket matawoy, bo mutun makarua bo si latahula. Silatahula makarua matawoy, nde silatahula daket matuli bandai.4Atebe nêndo i sabat Paulus mênunu asuang imbale i badat bo kumêtêrrio sia i manga tow yahudi bo mangatow yahudi bo manga tow yunani. 5Atepo silas bo Timotius, i mahi a Makedonia, Paulus kumeter sumusui pahasa suang i Kaol. Sa kumua besilatahula samboha si Yesus e Mesias. 6Sumata ahadêm mangatow maree isia bo sumeio', osa sia sumawu sêbu a latanga sa kumua besilatahula; siahu ahem sea, mande dahanu mio i hayu' ambao i kohongu mio, nde ahu bêiêsih. Osa sia kumma ateponia ahu mohonêm a bangsa-bangsa balina.7Osa sia lumuai biboho sa maki ambale êsatow mahangalan Titius Yustus, bo maeman besi Ningumêlêd bo balena me taian bo bale ibadat. 8Sumata Krispus penulong bale ibadat, bo mainjo moeman besi Ningumêlêd mêkaharua-rua sanga wale bo tadoo mangatow Korintus tumanga asia ni wawatau i Paulus, i mamoali moeman, osa silatahula mehe batangan ila tahula binaptis.9Atepo imbêngi kumia Siningumêlêd besi Paulus, anêsa im bengi Paulus mahawila: Naam matalo, ilawus sumusui i kaol, bo naam metewio. 10Nde ahu iwakaruanu bo alahêm esa tow e tumaka suma mamakur i how. Nde tadoo tow Inigumêlêd a kota iai. 11Osa mutunio Paulus biboho, kaeto ana sanga taun ênêm ngaulan bo masusui Kukuai i Ningumêlêd, a tutud i latahula.12Atepo Galio mainjo Gubernur a Akaya, Pahasa totomu yahudi behato'dêm osa mêdoro-roro lumawah besi Paulus. Osa mêang isia andior i Pahurusan. 13Hua ilata hula; sisia inia Kumêtêrio masusui i tow ma ibadah a Ningumêlêd, bo hii i wekele indalan hukum tourat.14Atepo Paulus molaiwe sumirita, kumua si Galio atow yahudi kele wai: "ei, manga tow yahudi, saham tahula sumairi tatawoi na itumuli kaseaan bo i mapêseaan do'nanêm tirimahu niana pahurusan, 15sumata sawana pineseaan tanu kodait, suma ngalan, suma lala'ut niehe anêpang ilatahula, awahêm kamotahula mio murus ioho. Siahu hii mahatahang mainjo lala'ut a pahurusan keleaho".16Samiboho sia lumeley silatahula a tampa pahurusan. 17Awahêm pahasa too ioho sumuat si sostenes, penulong bale ibadat, osa tadelena andior pahurusan sumata galio ahii mikaya ioho. (Paulus malengem mahi a' Antiokhia)18Paulus sumondo iwêtahula ngando we a korintus. Osa sia mangeley a manga po' biboho, sa moho a siria. Ahadêm sia kumuting inuta'nga a Kengkrea, nde sia ima beinazar. Priskila bo Akwila iwalala'na. 19Osa silalahula ihoamat a Efesus. Paulus mêpa'io si Priskila bo Akwila biboho. Sisia mio sumuang ambale ibadat sa humua a mangatow yahudi.20Silatahula mangeley besia sa sumondo eto'io biboho, suamata ahii iyehena. 21Sia mangêlêy batangan sa humua: "siahu melengêmoay be homotahula, sa ihabo' Iningumêlêd." Osa a Efesus sa sia muliai.22Sia imêlusutai a Kaisarea bo ahadêm moho a toba bo mehe ormat a jamaat, sia matangkahia Antiokhia. 23Ahadêm iwêtahula ngando kaêto'an sia mutun biboho sia hahi matang, lumapa lapang apahasa tana' i Galatia bo Firgia mawaetê inate pahasa murid. (Apolos a Efesus)24Ahadêm ioho mahi a Efesus, êsa tow Yahudi ngalana Apolos mahi a Aleksandria. Sisia pandey masisita, pahasa suang di kaol kalahana. 25Sia itumirima kukuai asuang indalam Ingumêlêd. Kele sumangat sia masisita bo tu'tul masusui kelembisa si Yesus, sumata bati kalaha kawabaptis i Yohanês. 26Baraney sia masusui asuang inggêrêja. Sumata ahadem si Priskila bo Akwila tumanga besilatahula bo meang sia ambale ilatahula, bibohom isiritana maulêng êndalan Inigumêlêd.27Awahêm si Apolos mabo' tumetela oho a Akhaya, mangapo' a Efesus kumoyow surat a murid-murid bi boho osa silatahula sumupah isia. Ihoamat oho a Akhaya osa sia, imbeles kaenowan Iningumêlêd, mainjo totumu im bêlêguna tanu manga tow moeman. 28Awahêm ahii sia sekelan somowat manga tow yahudi andior manga tow bo tumuru kaol Nigumêlêd sia totuu Mesias.

Chapter 19

1Awahem Apolos a Korintus, Paulus i lumapa-lapang gem manga daerah pedalaman bo melusutai a Efesus Biboho Kinaeieaman manga murid. 2Kuana besilatahula; “Awehem how i tumirima i mongognot, sa hamotahula i moemanem?” Sumata silatahula sumowat be Sia: “Awe, nde hamitahula awe mahasa tumanga, sawana – Mongoguoth”3Iboho kuai Paulus besilatahula: “Sahelewaaho baptisan asia hamotahula bewabtis? “Sowaten ilatahula: awahem babtisan Yohanes.” 4Kuam Paulus: “Baptisan Yohanes kele wababtis tow tadoo, Awahem Silatahula ahi’itoro stahii maeman be Sia i mahi atalewe be sia mio, iboho Yesus.”5Awahem silatahula tumanga i oho silatahula imêhê mbatangan latahula dibaptis asuang ngalan i Ningumeled. 6Boatepo Paulus mepa’ikama ambaw ilatahula osalumolos mongonguoth ambai i latahula, bo i wolai i latahula me kua-hua a suang i bahasa tutuh bo mano’buat. 7Katadooan i latahula i ande-ande sangawuhu bo rua tow.8Awaliem telu ngawulan Paulus mahi ambale ibadat biboho bo mahajar a kawaraneian ahem sabaina be waberusa mawaimum ilatahula tanu a Kaholanoan i Ningumeled. 9Sumata bana mangatowemougat. Natena silatahula ahii mabog i wawaemon sumato monapah dalam Ningumeled a sasaangen i tow tadoo. Awahem ioho Paulus mepa’ange silatahula bo mawata re’ muida besilatahula. Bo susudi nendo pa wanuan a suang pahajaran Tiranus. 10Osa iai betulikha rua ngataun kaetoan, awahem pahasa mangatow Asia tumanga kukuai Ningumeled, mauleng tow Yahudi bo tow Yunani.11Besi Paulus Ningumeled tumuli maerang-maerang e nihaerangio. 12Awahem hahi tow meang leso suma doho’e mahasa pinale i Paulus bo i waona ambao manga tow pahadosan. Awahem behatalamoho mahados ilatahula osa lumuai tutuh-tutuh ta’pia.13Osa i wetahula e tapelowoi Yahudi, ilumapang kemeked a ndoong ioho, bo tumutu’kumuai ngalan i Ningumeled bo silatahula e sinuangan i tutuh ta’pia, osa mangalan, kuana; “Si Ahu sumupah i homotahula nde ngalan i Yesus be wawatau i Paulus.” 14Silatahula itumuli ioho pitu’tow bata i nesa tow imam kapal Yahudi Ngalana Skewa15Awahem tutuh ta’pia sumowat: Yesus kahilalaaiku, bo Paulus kalahaiku, sumata kamotahula, sesei how? 16Osa tow sinuangan i tutuh ta’pia ioho sumambar besilatahula bo mawawesut pahasailatahula bo mawasese i sia. Osa silatahula lumolah ambale i towioho samahi bo tumokulaui bo manga papelaan. 17Keleaboha kinalahan osa pahasa penduduk Efesus, mauleng tow Yahudi bo hahi Yunani, awahem kina taloamnio silatahula pahasa bo lēbē memasyur ngalan i Ningumeled.18Tadoo mange anepang ilatahula i mamoali ma’eman, mahi bo mangaku a muka i umum, awahem silatahula weina i tumuli asia nioho pinatuli-tuli kele ioho. 19Tado’o haki anepang ilatahula, a mahasa itumuli pelowoiyan sumesen i mangakitab osa panutum a sangen imbelen pahasa tow, te’bean mangakitab ihoo ditaksir lima ngawulu ibu ndoit pelale. 20Awahem dalam ia be hasebarem e kukuai i Ningumeled bo lebē berkuasa.21Saniboho haki pahasa ioho, Paulus Panutu’um moho a Yerusalem mē’be a Mekadonia bo Akhaya. Kuan: “Ahade moho milah bi boho ahu staki’i melilah haki i Roma.” 22Osa sia masiu rua tow mawotung, kelesi Timotius bo Erastus mewawamuna a makedonia, Sumata sisia nesa hapa’iwetahula kaeloan haki a Asia.23Manga wangande ioho tepo majadi Huru-hara wako tamu indalan iningumeled. 24Awahem bana esatow mahanhalan Demetrius esa tapa tuli i pelake. pinongika’ana ioho i me’angai pineka erean ahii mohohisit a manga matawoi-tawoi. 25Sia sumesen besilatahula medoro’ro bo manga matawoy balina asung pelusahaan ioho osa kumuai: “Manga wo’ka ahan ihomotahula awahem kasenangan ihita pakaerean a pelusahaan ioho.26Yaitalewe hamotahula mio melilah bi tumanga, kelembisa Paulus, hii mange a Epesus, sumata haki toyo’ta apahasa Asia i lumepei bo mawa sesat tadoo tow bo kumuai, awahem kahi asia tinuli i kama totumu hii hahi Dewa. 27Bo haki dalam ahi bati pelusahaan i kita bana asuang kataloan tanu i sēsē i tow, sumata hahi kuil Artemis, dewi wako ioho bana asuang i kataloan: hatala artinya Bo Artemis io, Artemis pinasembah i pahasa Asia bo pahasa baotoba i’beradap akatulaom kako’ana.28Mahataan ioho meluaplah boro’ilatahula osa silatahula mete’terewa, kuana: “Meba’ko Artemis dewi tow Efesus.” 29Pahasa kota mamoali risu’bo silatahula medederengan membanjiri gedung kesenian osa menyeret Gayus bo Aristarkhus, rua tow na a Makedonia bo harua i limapong bo Paulus.30Paulus mabog moho a tutus i tow ioho. Sumata murid-muridna ahi mehe’ijin. 31Bohalhi i wetahula embako pinolaian ama Asia i wekalas i Paulus, humirim pangimunan besia iboho ahii sumuang asuang gedung kesenian ioho. 32Samantara ioho tow i sumesen asuang i gedung meteterewale tow inesa kumua io bo balina kumua ioho. Awahem masesen ioho kaeau balau bo kata’dooan ilatahula ahii mohoitau tanu sisey silata hula sumesen.33Osa esatow mahangalan Aleksander betulukan dior i mangatow Yahudi. Sia mahaese keterangan atow tadoo tanu asia e nimamoali. Tihalo sia mehe isyarat bo kamana bo mabog mehe penjelasan kele pembelaan andior i tow. 34Sumata, awahem silatahula mahalah awahem sia hahi tow Yahudi, i tumerewak halube silatahula medororo – tumotep-tepo rua jam kaeto’ana: i mebakohahi Artemis dewi tow Efesus!35Sumata haki Panitrakota mautung itow tadoo. Ioho bo kumuai; “Hai tow Efesus Siseyona ambai toba yai ahii mohohitau, awahem kota Efesuslah i miaha manleng kuil dewi Artemis a kakoana boaboho kahi patongan lumolos oai a langet? 36Osaitu ahii hawerangan, awahem bo’pe homota hula tumeteng bo naam tuniro-tiroange. 37Awahem hamotahula i meangen mangatow imahi wiai, mandewe sitahula ahii mahahow ikuil dewi i hita i monelokingalana.38Osa, sa demetrius bo manga tukanga bana pengaduana a nesatow, awahem kahi sidang-sidang bo pahurusan bo wana Gubernur, osa keleaboho ndua beta, daket mēhē dakwaana biboho. 39Saniboho bana em balina awahem papandunge na, maulengange a papandungenu ioho be wawahao asuang i sidang mengatow totuu, 40Awahem kahi hita bana a suang i kataloan bo be tuduh, sahita mawalem bo mahurasi an a nendo nia mio, awahem alahem alasan sa do’na iwawamuna tanu a patutulen pasesenam mahurasian” 41Bo karna i manga hodait ioho mawaseieb pasesenan mangatow ioho.

Chapter 20

1A Makedonia moho a Troas 20A tumêtêngoho pinuborosoan, si Paulus maniang murid-murid osa i mawarowot nate i latahula. I haleotoho mapermisim sia, osa matang a makedonia. 2Sia maralos sasakum ioho têka tado’o toturu’ mawaugat nate mangawo’nga biboho. Osa i hoamat sia a to’ba Yunani. 3Halêot telunengawulan kaeto’ana mutun bi’boho mabelayan sia moho a Siria. Sumata’ a tepoiho mangatouw i Yahudi tumutu’ matei sia. Wa’aho kawalian sia i tumêpu’ tanu maleng mebe a Makedonia.4Sia pewahalas bo Sopater bata’ i Pirus, am Berea, bo Aristarkus bo sekundus, si landua a Tesalonika bo si Gayus a Derbe, bo si Timotius bo ruatou a Asia, ê waaho Tikhikus bo Trofinus. 5Silatahula i matang pahamunan manondo-nondo’ i hamitahula a Troas. 6Sata’ satalam nendo Roti hi’i beragi’ kami tahula maberlayan a Filipi bo a nendo kaêpat hoamat kamitahula a Troas bo metau bosi latahula Bi boho kamitahula mutun pitu ngando kaetona.7Pitungando pertama a minggui aho, tepo hamitahula sumesen osa ma misung roti, kuani Paulus a mangatou biboho, nde sia matang a masindora. pasirita’an ilatahula a had tutu’ imbengi. 8A lohos ambao, bisana hamitala sinesen dinutuan tadoo sosoloan.9Taletumou mahangalan Eutikhus dumatuh an Janela Nde si Paulus Êto’ ia i masirita, Taletumou aho hi’i mahatahang im boona. Behao’o nemia sia osa ambao im bêlah kateluna sa hatia’an dalem. A tepo sia iatang itou, imatem sia. 10Luinolosoho si Paulus. Sumali kokeboho sia atalêtumou osa kuaha: “mêtêwaho nde sia menonowe.”11Malengoho si Paulus a lohos ambao, mamisung sia i Roti osa human; mahawu moho eto’pe’mio sia imohodait, a hadi sumuloi nendo. Osa sia matang. 12Samantara i boho mato’ silatahula Taletumou oho menonow a balena, bo pahasa senangio.(A Troas moho a Melitus)13kamitahula imatang pahamunan a kapal bo mabêlayar moho a Asos, marêngan manutu’ mindo si Paulus biboho matêna’an bo koyowna, nde si Sia mio’ maibog malapang mêbe a ndarat. 14A noras sia mêtauw bo hamitahula a Asos, kamitahula mali i Sia moho a kapal, osa lumawus i pabêlayaran i hamitahula moho a Metilene.15Bibphom kamitahula lumawus mabêlayar bo masindomai kamitahula behasa’angên bo libuton Khios. A nêndo lumalas kamitahula kumele a Samos bo sangando lumalas beho’amatêm kamitahula a Miletus 16si Paulus itumatum tanu ahi’i mawit a Efesus, sani’aho na mahawu tepona a Asia. Nde sia marododoh, sani’aho sa ro’na, si sia a Yerusalemêm a nêndo wako’ pentakosta. (Pinataredan i Paulus têka mangapenatua a Efesus)17wa’aho kawalian sia imasiu êsatow a Miletus moho a Efesus têka koyow sani’aho mangapenatua i njama’at moai a Miletus. 18Ahadêm silatahula imahi, imohodaitêm sia be silatahula: “komotahula mahailah, kelembisa ahu imênonow a tutud i homotahula tumo’tol a nêndo pertama ahu beho’amat a Asia wa’i: 19karêngan i pahasa kawaheman i nate ahu imasêlêwir si Ngêlêtow. A sakum pinasêlêwiran wa’aho si ahu tado’o imawatis I lue’ bo tado’oihumêlam ipinangêpe’an itow Yahudi ê maibog lumimêd i ahu. 20Mandewe’ kelewa’aho ahu ahi’i mahasa imayai asia ê mbana toro tanu homotahula, maulêng na sa’angên i pahasa suma a mangapasipunan a mbale i homotahula; 21siahu menet masairi a mangatow Yahudi bo mangatow Yunani, sani’aho silatahula mawêdis be Ningumêlêd bo maheman be si Ngêlêtow i hita, si Yesus Kristus.22Sata’ ia’i talewe’ kêpo tinahang I Tutuh siahu moho a Yerusalem bo siahu ahi’i mahailah asia ê nihamoali a mbatanganku biboho 23iwalina a mbetara i Tutuh lênas a kota moho a kota be ahu, awahêm torunggu bo sangsara masondo’ i ahu. 24Sata, siahu ahi’i mikaya i nasêngku mande keleawa, asar ahu do’na ihoamat a nggaris sapêtan bo mawahao i sêlêwir ê mbetaro i Ngêlêtow si Yesus Kristus be ahu tanu mehe kasairian sakum kukua bêlês kohomba’ i Ningumêlêd.25Bo ia’i talewe’ ahu mahailah, awahêm komotahula alam mainjo mahawilah kahi i tokia’ku, komotahula pahasa ê mbeturu’kum tanu masahai i kaholanoaan I Ningumêlêd. 26wa’aho kawalian a nêndo wa’i ahu sumairi be how, awahêm ahu bêrêsi, ahi’i imêsea’ andoro’ siseiange ê mainjo motutus. 27Apa-apaan ahi’i bangen imasahai i pahasa pata’arên i Ningumêlêd be how.2828wa’aho kawalian iaha’an mbatangannu bo iaha’an pahasa makarua, nde komotahulam ê tinatu i Tutuh lênas mamoali tapênilih tanu matod i njamaat i Ningumêlêd ê kinaerean-Na têka indaha’ I mBata’-Na-mio’. 29kailahaiKu sa Siahu i’makom, serigala-serigala ahas mahi a tutu ikamotahula bo hii bana hales be kamotahula. 30bo’hahi a tutu i’kamotahula moi tow masusui mongika towo, silatahula mongika kumose murid-mirid a’dalan e’totu’u teka saniboho mahalas be silatahula.31Sa ro’na mahiaha bo I’munen nange, awahem telu ngataun endo bo bengi, hii sumondo sumasani kamotahula teka doyogen I’lue. 32Ia’italewe Siahu mehe behow be siNingumele bo besi FirmanNya e kawasa matod kamotahula teka pohawe be kamotahula beteng be kamotahula a’lenosNa.33Pera bo mas suma latang awe mahasa siahu maewe be sisei ngawilah. 34kailahan nio awahem kamahu mio, siahu matawoi tanu kawereluan siahu bo kawutuhan malalas siahu. 35pahasa nioho siahu mehe beuludan be kamotahula, awahem teka matawoi kelewaoho kamitahula musti mahimun kodait Yesus Tialo. Awahem SiSia mio Ihumodait: lebe mauling mehe kasononoian darape imahaere.36pahasa kodait be haom, Paulus sumalimbuhu bo sumombayang bo deket bo silatahula. 37silatahula kumae teka tumahuw Paulus, osa metimuan. 38silatahula matape I’nate nde Paulus kumodait, awahem silatahula hii milah a’mona. Silatahula mahato sia a kapal.

Chapter 21

(Si Paulus a Tirus bo a Kaisaria) 1Ahaomoho niaho pintaredan tanêd mêru silatahula bo tilaho i mabêlayar moho a Kos. Amasindomai behoamatêm kamitahula a Rodos bo biboho kamitahula moho a Patar. 2patara kamitahula mahaere kapal, ê mapandung tumetela moho a Penesia kamitahula isumake a kapal iaho osa mêru.3Ahad iaho kawalian Siprus andoro i kolodi, sata beleotanange ihamitahula bo imoho a Siria. Amahad behoamatêm kamitahula a Tirus, apa-apaan muatan i kapal I wêlolos a kota waaho 4biboho kamitahula mimbat i mangamurit bo sumondo io biboho pitu ngando kaêtoanna. mi’it ambuyung i Tutuh manga murit waaho misu si Paulus saniaho sia na’am moho a Yerusalem.5Sata’ i haleotoho nêndona, lumawus ipangêben ihamitahula. Pahasa murit bo karoang bo manga bata ilatahula matod ihamitahula ahad a luar i kota; bo a tapirig i saloyon kamitahula sumalimbuhu osa sumombayang. 6A mapêrmisi moho kamitahula sumake a kapal, osa maleng ambale.7A Tirus hamitahula i hoamat a ptolêmais bo biboho kinahawuan i pinabêlayaran ihamilatula. Kamitahula sumiri a mangawog sumondoio sangando a tutud ilatahula. 8Kamitahula biboho sa matang osa ihoamat a Kaisaria. Kamitahula sumuang ambale i Pilipus, tapasahai i Kukua waaho, êsaan a pitu toe sinisir a Yerusalem, bo kamitahula sumondo io mbelêna. 9Si Pilipus mahawata apat mangalaun binean kohomba tanu manobuat.10I haleotoho tahula ngando kamitahula imutun iboho mahi êsatow i Yudea mahangalan Agsbus. 11Sisia imahi behamitahula, osa mindo i bakol I Paulus. Osa sumogot i na’e bo kamanamio osa kumua: “kelewaahom mbehua I Tutuh lênas: kelewaim totumu’ mahawokol ia’i mainjo sogotên i mangatow i Yahudi a Yerusalem osa iehe a manga bangsa walina.”12tumanga i’aho kamitahula makarua-harua têka mangamurit a lêsad waaho mangelei, saniaho si Paulus na’am moho a Yerusalem. 13Sata si Paulus isumowat: “Ndeaho hamotahula mêkae bo karêngan ndalan kelewaaho mapandung mawahados i natehu apa-apaan siahu wai sadia ahi’i wati tanu sogotên, sata kahi tanu mate a Yerusalem apa-apaan ngalan i Tuhan Yesus.” 14tatawoi sia ahi’i mabog tumirima i powerow ihamitahula, kamitahula imongasar bo ihumua: “ihamoalimange pandung i Ngêlêtow!”15ihaleotoho tahula ngando kaêtoana isumundo io a Kaisaria, sumadiam kamitahula, osa matang moho a Yerusalem. 16Imakaharua-harua têka kamitahula ilumas kahi mangamurit a Kaisaria. Silatahula i matod ihamitahula a mbale inesa tow mahangalan Manason. Sisia a Siprus osa mahi bo êtoom imamoalim murit. Kamitahula manupang a mbalena. (Pinêtauan i Paulus têka si Yakobus a Yerusalem)17Anoras kamitahula ihoamat a Yerusalem pahasa wog sumupah ihamitahula krêngan inate mêkahi-hahi. 18Amasindomai moho si Paulus makaru-harua bo sumauw si Yakobus; pahasa penatua bibohom. 19Si Paulus sumiri besilatahula osa sumirita karêngan pinareret asia tinulid i Ningumêlêd a tutud i manga bangsa balina ê kawasalina.20Tumanga iaho silatahula imedayou i Ningumêlêd. Osa silatahula kumua be si Paulus: “pog pilahen, moribu totumu Yahudi imahemanêm bo pahasa silatahula dêdêm mahiaha ilalaut i Torat 21sata silatahula itumanga sakum sihow, awahêm sihow imasusui apahasa tow Yahudi e mahutun atutud imanga-bangsa walina tanu mawalêpod i lalaut i Musa.” nde sihow ihumua, saniaho kamotahula na’am mawasunat i mangawatana bo na’am menonow maki’it a kanaraman i hita22Yanasa kelembisa i’ai talewe? Tantu silatahula mahatanga awahêm sihow imahim mbiai. 23Kawalianiaho tulidênêm asia ê nihua ilatahula wa’i: a tutud ilatahula bana epat tow imêdandi. 24Balin silatahula iwakaruanu tulidên pêbêrêsian imbatanganu iwakarua teka silatahula tanggongan nokos ilatahula, ahad silatahula dona kumorombayong i nutahna; yanasa pahasa totumu’ mahailah awahêm pahasa abar i tinanga ilatahula sakum sihow ahi’i totu’u, sumata awahêm sihom menet mahiyaha i lalaut torat.25Sata manga-bangsa walina, ê mahemanêm, bewatihêm ihamitahula a mangakaputusan kamitahula, ê waaho silatahula musti dumekang imbatangan a kakanên ê mbewasilêm a manga barhala, daha a kêtêd i mbiagên ê nimate belo’ang a pinêdêtuhan.” 26anêndo lumalas si Paulus matod iaho manga totumu iwakaruana, bo moho mawawêresi imbatangan têka silatahula, osa sumuang ambale i Ningumêlêd tanu kumua, sa sawa pinêbêrêsian behaom? Bo powalad iwowalad tanu pahasa silatahula.27a tepo niaho pitu ngando susutêm mahawu, mangatow Yahudi a Asia sa mahi milah si Paulus a suang imbale i Ningumêlêd osa silatahula tumusuk i mangatow tumiho i sia, 28karêngan tumerewa: “ei mangatow Israel tulungên i wa’im totumu’ ê mbisa wisanamange masusui a pahasa tow tanu sumaru i bangsa ihita bo sumaru lalaut torat bo wa’i bo ia’i talewe sia mawali-wali hahi imangatow lêsad Yunani a suang imbale i Ningumêlêd bo masameh i lêsad wa’i!” 29apa-apaan silatahula imawilah si Tropimus a Efesus atalewe iwakaru-harua bo si Paulus a kota, bo silatahula manguteh awahêm si Paulus imalim isia a suang i mbale i Ningumêlêd.30Yanasa mêdika’ lohow i kota, bo mangatow imahi lumipung osa tumiho si Paulus bo kumose i sia a mbale i Ningumêlêd bo anoras waaho mio kahi pahasa tombonang i mbale Ningumêlêd waaho be takêw. 31Karêpêt silatahula malitud tanu lumimêd i sia, mahi nabar a bowirang i sururaho, awahêm lohow i Yerusalem i medika’.32Bowirang i sururaho iaho tilahom ilumiis têka manga-pionga bo manga tonaas bo metau mangatow waaho. Anoras silatahula melilah isin bo manga-piong iaho behasondoom silatahula mapamakur si Paulus. 33Bowirang i manga-sururaho iaho sumusud be si Paulus tumiho isia bo masiu sumogot isia têka dua rante, osa tumaan sisei sia? Bo asiam tinulidna.34Sata a tutud i mangatow waaho bana ê sumawang besia bana hahi sumawang iaho. Bo apa-apan kadikaan waaho sisia ahi’i mahaitau asia totu’u i mamoali. Waaho kawalian sia masiu mali si Paulus a markas. 35Ihoamat aho a sakong si Paulus tinambal i manga-sururaho apa-apaan mangatow mêpêwêsetanêm,’ 36lulu-lulutênange mahalas isia karêngan materewa i wawaloh sia!”37Anoras si Paulus balinêm sumuang a markas mohodait sia be si bowirang a sururaho waaho, “ awahu do’na kumua awa-awa behow?” sowatna: “awa how mahailah i tutud i Yunani? 38Yanasa sihow ahi’i tow i Mesir waaho ê talewe kapui imawalêmbo i ponangusan imali inepat ngoribu totumu’ tapêdika mahahêlid a padang tandus?”39si Paulus isumowat: “si ahu awahêm tow i Yahudi, i Tarsus, wa’i tow i kota ê kanamaan a Kilikia, siahu mangelei saniaho ahu iwonge’e mohodait a mangatow waaho,” 40pongeaanoho si Paulus i mbowirang i sururaho, moho sia tumod a sakong osa kumawei ikamana a mangatow waaho; anoras kaadaan itumetengêm itumotolêmsia mohodait besilatahula ambahasa Ibrani, kuana:

Chapter 22

(Si Paulus mohodait a tow Yahudi) 1“Ei morowog bo moroamang, tangaanai, asia ihuahu be homotahula tanu tumogas imbatangan, 2anoras katado’oan itotumu’ iaho mahataan silatahula i tutul i Ibrani itumetengêmoho silatahula, kuana.3Siahu awahêm tow I Yahudi itumow a Tarsus a toba Kilikia, sata pinêbako a kota wa’i. Binabas karengan imotutul ambawa i pinapereta asakum lalaut inawo-nawo ihita ahad ahu imamoali êsa tow ê ndêdêm matawoi tanu Ningumêlêd mêkele, kele ihamotahula i pahasa ia’i talewe. 4Bo siahu mapangulêngêm imanga mahalas andalan i Ngêlêtow ahad silatahula imate; tuama bo wene tinihokku bo besuangku asuang I torunggu. 5Asakum waaho mauleng imam bako bo hahi majêlis matu-matu’a dona mehe kasairian: besilatahula ahu imeangêm manga surat tanu manga wog a Damsik bo siahu imohom biboho tanu imaniho imanga maki’it a ndalan i Ngêlêtow, êkinaeraan biboho bo mamali silatahula a Yerusalem tanu ukumên,6sata a pangabeanku moho wiboho anoras ahu susutem a Damsik, ewaaho a noras koahoa mêkomboai sumulo endaw sumurah imbêlên alangit osa lumipang iahu. 7Yanasa behasumaan ahu a toba bo ahu mahatanga êsa ênu kumua beahu; Saulus, Saulus, ndeaho how mauah i ahu? Sumowat ahu: sisei dom kou, Ngêlêtow? 8Kua Na: Siahu si Yesus, tow i Nazaret waaho be uahnu.9Bosilatahula malalas iahu totu’u i milah iaho sulo, sata ênu’Na ênihumua beahu, ahi’i kinatangaan ilatahula. 10Osa kuaku: Ngêlêtow, asiam ê mustihu tulidên? Kua i Ngêlêtow beahu: tumodêm osa mohonêm a Damsik biboho mainjo ihua behow pahasa ênimahitawoi behow. 11Bo apa-apaan ahu ahi mahawilah tatawoi i sulo i sumurah i mbêlên iaho yanasa mangakarua ambebean tumaka ikamahu bo kumahat iahu moho a Damsik.12Biboho bana êsa tow mahangalan si Ananias, êsa tow maheman ê mawaki’it a lalut i torat bo kahalanio maulêng a tutud i pahasa tow I Yahudi ê mbiboho. 13Sisia mahi irumedet iahu osa kumua: Saulus pogku buyatên bêlênu osa milahêm bo anoras io waaho hahi malengêm ahu i mêlilah bo tumotong i sia,14osa kuana: Ningumêlêd i nawo-nawo ihita itumatum ihow tanu mahailah i pandung-Nga. Tanu mahawilah ênulit bo tanu tumanga i nunu lumuai ambaba-Na. 15Apa-apaan sihow musti mamoali sairi-Na andoro i pahasa tow sakum asia e mbêlilahnu bo ê tinanganu. 16Bo ia’i talewe, ndeaho how likokowe? Tumodêm, iehem batangannu baptisên bo mangaorownu iwawalêno osa mombal i ngalan i Ngêlêtow.17Ahadêm mahu imaleng a Yerusalem bo anoras ahu mêsomba-sombayang asuang imbale i Ngêlêtow tutuhku sinapuatêm ikawasa i pahemanan. 18Siahu imahawilah i sia ê nihumua beahu: tiro’an tilahonêm mepaio i Yerusalem, nde silatahula ahi’i mainjo tumirima i kasiriiannu sakum si-Ahu.19Sowatku: Ngêlêtow, silatahula mahailah, awahem siahum e nimoho ambale pawaibadatan anêsa wale paibadatan bo imawasuang silatahula e maheman be-How asuang i torunggu bo imapotadel silatahula. 20Bo anoras dahak i Stevanus, sairi-Na waaho, beusah, biboho ahu bo mahailah i tatawoi waaho bo siahu i miaha i latang ilatahula e nilumimêd i sia. 21Sata kua i Ngêlêtow be ahu: “mohonêm, ndeahu mainjo masiu ihow dekang biai a mangabangsa walina.”22mangatow i mahatangaam si Paulus ahad ikodaina waaho; sata ihaleotoho, silatahula i tumotolêm tumerewa: “iwawalolah totumu wa’i ambaoitoba, ahi’i sia mata’u mênonow!”. 23silatahula menere-nerewa karengan mapotewa ijubah ilatahula osa maposabut i sêbu a pakakaban. 24Waaho kawalian bowirang i sururaho imereta tanu mali si Paulus a markas bo masiu mirisa bo mapamakur i sia, saniboho do’na kailahan asia kawalian manga-totumu’ waaho manere-nerewa kelewaaho andoro i sia.25Sata anoras si Paulus bewawatikara tanu pamakurên, kumua sia a tonaas ê tumotod: “awado’na komotahula mamakur itow i Rum dohangamio ahi’i beisa’ 26mahatanga ikodait waaho towira iaho a bowirang kuana: “Asia ê tulidênu? Tow iaho tow nagara Rum.27Osa mahi bowirang iaho besi Paulus osa kumua: “ihuamoai, totu’u how tow i negara Rum? “sowa I Paulus ulit”. 28Osa kua I mbowirang iaho: “kawarganagaraan tinêlêsan kele kamahalan io” sowat I Paulus: “awahem ahu mahaimbahut iaho nde kinatowiku” 29osa silatahula êni matadel isia, tilahom i sumaliku bo bowirang iaho hahi matalo, kalahana moho, awahêm si Paulus, ê mbawasiuna sinogot, awahêm tow i Rum. (Si Paulus a sasaêngan i Mahkama Agama)30sumata bowiran iaho mabog mahailah bo sumilih asia ê kinatam i mangatow Yahudi besi Paulus. Ahokawalian amandomai sia masiu minjo si Paulus a torunggu bo meretah, saniboho manga-imam kapala bo manga Mahkamah Agama sumesen. Osa sia meang si Paulus a markas osa iwesaangan be silatahula.

Chapter 23

1Osa mmilah manga mahkamah agama, kuai Pualus:"Manga morowokku, ahad nendowia ahu menonow karua i nate enau a saangen Ningumeled. 2Sumatag imam besar ananias imasiu mangatouw tumod a susud i Paulus sumepek semud i Paulus 3Sumunduhi boho, kuani Paulus bêsi lata Lula: "Sepêen kau I Ningumeled, hei dinding mudowodoom! si how dumatuh bia i tumepuk la'ut i Torat, mande how isumakal i ca'ut i tonat awahem peneretanu osa sumpêg i ahu.4Osa mangatouw bi boho kumua: "sihow : "Sumperog imam besar ningumeled?" 5Sowad i Pulus: " Morowogiw, ahi'i kolai haiku sa sia imam besar. Bana be watih: Na'am kou ku muai ta'pia a nesa pototon pahalasen bangsa nu!6Awahem ni aho kalahana, bana tou saduki, baha tou parisi, sa sia kumua a mahkama iboho, kuana: "morowogku, siahu Tou parisi, suru i Parisi, siahu bewawasaang a mahkama wiai, nde ahu maharau, maleng tinowan tou i mamatê. 7A tepo sia, ku mua helewa'aho, i mamuali pinepalean tou palisi bo Tou Saduki, bo i mosera mangatou i boho 8Sumatag mangatou saduki kamua, ahemoho tou malêng tumou bo ahemoho malaekat suma Roh, sumatag kua i tou parisi akun dua i boho.9Osa mamuali peso'sodean bako' Manga ahli Torat tou Parisi tumod a muka osa lumawalio, kuana: "Kamitahula ahi'i milas kasê'an tou ia yai! Banaonah Roh suma malaikat imasintam bêsia. 10Osa mamuali pinepalean bako' ewa'aho pawaliah pahalalen matalo, ndesa pedakoleh ilatahula si Paulus. Wa'aho kawalian perêtaha manga sururaho lumolos andalem bo tumaka' si Paulus a tutud ilalahula asa wê angen a tampa ilatalula.11Ambengi mondamai mahi si Ningumeled tomod a taina osa kumua: "Iu gad natênu, nde kelê how baranêy mabersaksi ahu a Yerusalem, kelewaboho hahi kou ma bersaksi a Roma.12A mandomai tou Yahudi tumulid sangareret bo sumopa, tekai mamutung imbata ngan, awahem silatahula ahi'i human bo luku satalawê si latahula matê si Paulus. 13A katadooan sangarered ilatahula lebê a nepat ngawalu totumu'14Silatahula moho besi imam-imam kepala bo manga matu-matua tou Yahudi osa kumua: "Kami tahula tisumupa têka mamutung imbatangan, awahem kami tahula hi'i kuman bo luku satalaniê i matê si Paulus 15Wa'aho kawalian kamutahula musti wakanua i mahkamah agama kumua a pahalasen i surus raho, sani boho melêng urawasa'ang si Paulus bêsi hamutahulahahi, Kêlê tu kamutahula tumotuu minilesa i perkara, samah tara iboho i sumadiam malê isia atalawê i lusut toho sia be hamatahula.16Wa'aho kawalian mahaito i paulus bata' i po'nga wênê, itumanga' papatasen ni boho imasai sia a tampa i sururaho bo bineahem têpo sumuang, i luana moho bêsi Paulus. 17Osa si Paulus tumiang esa suru raho bokumua bêsia: Pêaiyenem ke'dong ia'i a pahalasen sururaho nde bana ihuana bê sia."18Suru-raho i boho mêangai sia a paha lasen bo kumura: "Paulus e taha-tahangea, tumiangiahu bo mangelei, saro'na ahu mê'ang talêtumou bêhow, nde baha perelu i huahu bêhow 19Osa pahalesen suru-raho rumaka kama i talêtumou, osa pe angena moho a sili'na bo tuma'an: Asia perelu i hua nu be ahu?20Sowad na: "manga tou Yahudi i ma alêan mangelei be how, malêng wawasa'ang a mahkama agama, kêleitu mahkamah tumo tou minilesa i Sia. 21Sumata' kau na'am tumanga besi latahula, nae lebê epat ngauniki tou besi latahula masad i sia. Silatahula i sumupa têkai mamutung imbatangen, awahem si latahula ahi'i kuman bo luku satalawê silatahula i matê i sia; ia i talewe isumadiam bo bati' sumondo' pinetatua.22Osa pahalasen suru-raho su miu talê tumou maleng bo mereta besia:" Na'am ihua esisei yangê, awahem kou ihumuam halwali ohe be aha. 23Ahadiaho pahalasen ni suru-raho tumiang dua suru-raho ba kumua: "Sadiah duangatus suru-raho moho a kaisarea teka i pitu ngawulud suru-raho makawayo bo duangatus masinapang lokab do'na onas tumiting siow inambengi. 24Sadianoho keledai tunggang sakean i Paulus bo pêangeroho sia karuai nenow bêsi penuulan Telix25Osa sia matih surat kelewai 26Siri' i klaudius lisiao bêsi penuulah Gelix karuna normat." 27Totumu' iayai tiniho mangatouw Yahudi atepo ilatahula mateisia, moai Yahu karuai suru-raho matas bo mauralepa i sia, nde kinatanaiku mahem sia tou i Roma.28Tanu mahailah asia pandung ilatahula mahata'u i Sia, isaaku a M.A ilatahula 29Behaturud beahu, awahem sia bewahataum hawali na'kum torat ilalahula, sumata' alahemoho aho be tu'du, besia osa sia ukuman mate bo isauang a tutupan. 30Be siahu bana na’bar awahem bana makodait keleitu lumawah sangatow, tilaho siahu mereta manga tapatudu tanu mongitau I’mangambut silatahula be sisia a saagena.31Yasana manga piong-piong minjo si Paulus bo meang sisia a tutu imbengi moho a Antipatris. 32Sangando silatahula lumingo maga tou makawayo bo Paulus lumawus patutulen dalan silatahula aha I markas. 33Lusut oho a Kaesarea manga tow makawayo mehe waaho surat be si Wali Banu abo mehe si Paulus be sisia.34Ke waca surat oho, ta'ahan i penuulan a propensi wisana angê si Paulus. Ketanga'na si Paulus tou i kilikia, 35Kuana: "Piriksai ku perkaranu, sa pendakwanu hahi bia im." Sa iwasiuna tumahang si Paulus a baletuang i Herodes.

Chapter 24

(Paulus sumaang si Feliks) 1Lima ngando a had i oho moai imam besar Ananias malalas bo manga matua bo esa pēngacara maha ngalan Tertulis. Suma’ang silatahula si Gubernur sa kumua i tuduan ilatahula besi Paulus. 2Tiangen si Paulus suma’ang sa to’tolan i tertulis ma’dawa i sia. Kuana: “Feliks ē monunga, apa’an i tatawoinu kamitahula mēlawu. Lawus mēnonow ēna’ bo hawali a kanaponu’tulu ta’doo mio’ pinēlo’aru tanu bangsa i hamitahula. 3Pahasai oho mētotoyo’, bo bisana-sana mange supahen i hamitahula karua i kako’ tiremakase.4Sumata’ sam’boho ahi’i ni’it ta’do’o mawahawui tepanu, pangeleiku saro’na how tumanga’ i hamitahula ahii hapui kamai kawolahan i natenu ē kahilalaan io.’ 5Behataram be hamitahula, awahēm totumu iai me’ang inaha’dos ma pēlae, ēsa tou mapawa lēmbo i kurasian a pahasa tou Yahudi a serēb kauhaan i maha-gio monunga, bo awahem sia esa mahatod a sekte tou Nasrani. 6Lume’be hahi boho, sia mapangēpe maleot a kalēnasam i mbale i Ningumēlēd. Aho kawalian tihoon sia i hamitahula osa tēpuiun ihamitahula sia ihi’it a nu’kum Taurat i kanitahula.7Sumata’ mahatod i sunuraho i Lisias mahi mapan abi ihumandet isia karunia i kahētehan, a kama i kamitahula. 8Osa anasiri manga mapēdawa anahi suma’ang behow. Sa sihow io’ minisa i sia, kalahan u asia ngawila ē tu’duan i hamitahula besia” 9Osa hahi manga tou Yahudi sumule da’waan i aho sa kumua, awa hēm pekaraiaho totu’u kelewaaho.10Osa seinan i gubernur si Paulus, sa sia do’na maho’ dait. Yanasa moho’dait si Paulus: “Kalahaiku awahēm eto’om io’ kou manjo ma tepu’ tanu bangsa iai. Aho kawalian ahii ahu kambing tumo’gas ahu i perkarahu iai a sasaangenu. 11Sihow do’na tumantu, awahēm ahii hume’ke sangawulu bo ma ngando kehaleatēn, ahu moai a Yerusalem tanu mahika’dah. 12Bo ahii mahasa kinaerean ahu mapēpate bo sisei ange. Suma matulie tulid mawa buroso manlēng a suangi mbalei Ningumēlēd suma a tampa balina a kota. 13Osa hahi silatahula hii mahaelei tumuru’ kehow asia e be tu’duh ilatahula be ahu.14Sumata’ pangakuku kehow, awahēm ahu mawasiri’i Ningumēlēd pasiri’in i nawo’i hamitahula bo makiit dalan i Tuhan, waaho Dalan sa wapakua i latahula sekte. Paheman eiku pahasa i wati-watih a suang i nu’kum Taurat bo asuangi kitab moro balian. 15Mēpa’ ahu paharawan a Ningumēlēd mekele bo silatahula hahi. Awahēm pahasa totumu’ i mamatem maleng iwawatow awa sia totumu bu’tul/ maulēng suma totumu hi’i wutul/ ta’pia. 16Apaan i aho ahu lē’teh ma’berusa mēnonow karuna i nate telas a sasaangen i Ningumēlēd bo totumu.’17Osa tahula ngata’un kehaleoten, malengai ahu a Yerusalem tanu me’angoai doit iwamehehu a bangsahu bo tanu irahes besi Ningumēlēd. 18Samantara ahu metawo-tawo i pahasa i aho, mangatou Yahudi a Asia sa mahi, milah i ahu a mbait Allah. Mawa wayo moho ahu imbatangaiku, ahiimoho ta’do’o totumu’ bo alahēmaho kuroso. 19Saihiit, silatahula e mahi sumaangihow biai bo kumuai da’wa’an ilatahula, sa silatahula bana tu’duan ke ahu.20Sumata iwayaioho manga tou i mahi biai yai talewe’ tuma nai ta’pia asia ēmbelah ilatahula, a tepo ahu kewawasaang a mahkamah Agama. 21Suma onah apaan kana ke terewa’ku moho, a tepo ahu tumo tod atutudi latahula, waaho: Apaan maleng iwawatou e manga totumu inamatem, siahu endoinia sumaang ihamutahula.”22Sumata’ si Feliks e ni’it imahalah dalan i Tuhan, mawasondo’ i parkara i latahula, kuana: “Sa behoamaten oai emahatod i pasukan Lisias biai, putusekum perkaramu.” 23Osa sia masiu sumurahoioho na’am lumēpot si Paulus, sumata karuai mehe kawolahan kisit kesi Paulus osa hii dinarangan a manga karua i Paulus sumali kesia.24Bo ahadi tahula ngando moai si Feliks tekai karoanga Drusila, tox i Yahudi; sia tumiang si Paulus, sa tumanga’ kelembisa niaho maheman si Yesus Kristus. 25Sumata’ masirita moho si Paulus asia niaho, ka’benaran, matahangi kahakogen imbatang, bo ahian i patepu’an, imataloin si Feliks sa sia kumua; “Isondo’omio’ sa mohonem yai talewe’; sa kana tepo maulēng, tiangēnku hēmange how.”26Kuanange i Feliks sia keani Paulus doit. Kawalianiaho pinē’bale walenga mio’ pinatiang si Paulus tanu masirita bo si sia (Feklis). 27Sumata’ malēkēwoho dua ngata’un, sinaoalanēm i perkius Festus si Feliks, osa tanu minjo i nate i tou Yahudi hii keluaina si Paulus a tarunggu.

Chapter 25

(Si Paulus ā Saangen i Festus Kumapet i Katanédan besi Kaisar) 1Telu ngadom be hoāmat ā propinsi Kaiserēa, matang si Fesus moho ā Yerusalem. 2Biboho bana, imam-imam kepala, bo tou i Yahudi ā pasiriin moai sumaang i sia kumua in dawalan besi Paulus. 3Besisia i mangalei silatahulah kohomba ā ni mawarugi si Paulus waaho masiu si Paulus a moai ā Yerusalem. Apaāan silatahulah i mongelēd taār’ mate si Paulus a tutud i ndalan.4Iā si nowat i Festus awahem si Paulus tetap tahangen ā Kaisarea bo awahem sisia hahi ma pandung saniboho tilaho malengoho. 5Kuana; mauleng pahasa tow ā maha ur’usan be hamotahulal bo i wakarua bo siahu kumua u dawaan besisia sa wana pinesēaana.6Festus i sumondo ahad walu suma sangawuluh ngando ā Yerusalem. Haleot tono malēng sia ā Kaisarea. Sandonamai sia ongeled dang matēpu mawa saang si Paulus. 7I hoamat toho si Paulus bi boho, pahasa tow Yahudi i moayem ā Yerusalem tumotod kumekedoho i sia osa sila kumua i tadoo tudu’han taned besi sia, atatahem moho bukti. 8Hasalikuāi si Paulus tumogas im batangana kuana: mande hisit tange ahem seāku: Baē a saangen hukum Taurat tow i Yahudi, bo a saangen i bale i Ngeled tow atau asaangen i Kaisar.9Iā si Festus’ a minjo i nate i tow Yahudi, sumowat si Paulus kuana: Apa how sa’dia moho ā Yerusalem saniboho, how tepuun di (piris’an) a saangeku soal wai perkara? 10Iā kua i Paulus; tumod ahu bia i a saangen i pangadilan kaisar, osa biai ahu tine’pu: kele i totuu kalahanu mande hisit tange ahem sēaku a’amanga tow i Yahudi.11Jadi sa ahu memang ulit i mese’a osa i tumulid tapia mekele bo bo u’kuman mate. Rēla ahu matē ta asia be tuduh’ be siahu. Ahii ulit. Ahem, mande esa tow wangē ē sumarakan, mi ahu mainjo esa kohomba besilatahula. Na ē banding ahu besi kaisar. 12i’haleot toho mohodait (runding) bo manga pangadilan sinowatan i Festus: i humanpetem kolo banding besi kaisan, jadi hoo musti moho sumaang si Kaisar.13Atahula ngando behaleotem moai si raja’ Aqripa bo si Bernike ā Kaisarea ā tumulid i oaian i pasiriin besi Festus. 14Apaān silatahula, tahula ngando sumondo io, biboho, Festus kumayas perk’ara i Paulus besi raja, kuana; Biai bana tou am be pa io i Feliks waktu sia i moho. 15Anoras ahu ā Yerusalem manga imam kepala bo manga matua (tua-tua) tolo i Yahudi, kumapet dawa’an a tow waāho, osa mangelei sia sarona ukumen. 16Sinowataku silatahula; apāan ahi kebiasaan i toio i Roma, sumarakan i tow di nawa mainjo esa kohomba a talawe sia bewesaangan bo manja tow ā ni tumuduh osa binean te’po maniapung im batangan ā be tuduh be sisia.17I boho kawalian silatahula be wakaruahu i maoi. Asando na’mai ahu mongēled sidang pāngadilan osa ahu masiu i awawasaang aho ē tow. 18Iā anoras i pahasa i du’mawa tumod imahaheked i sia, ahii silatahula mangelei esa tuduhan bo kawahionio tapia, kele im bati’ onah. 19Iā silatahulah bati i mahisalaan bosi sia hawali agama i latahulah bo hawali si Yesus a nimatem. Kele kua i Paulus ā kaulitan i apaān si Yesus menonow. 20Apaan ahu naguako kelembisa ahu miriksa i manga perkara kele aho, osa taanaiku sasia mabog moho ā Yerusalem, sani boho perkārana hakimen/ pirisan biboho.21Iā si Paulus nae banding, pinangeleina sarona sia sumondo io ā suang i forunggu, sumondo po tahadan i perkarana putusen i kaisan. I boho kawalian bewasiuhu sia ti nahng, ahad ahu kumirim i sia besia kaisan. 22Kua u Agripa besi Festus: mobag ahu mahataan aho mio e tow i nesa: kua i Festus sando how mahataan i sia.23A sando na moai i mahim si Agrip bo si Bernike a pahasa kasukāgan, osa haleot toho sumuang si latahula ā tampa pengadilan i wakarua bo manga kāpala pasukan, manga tow pa siriin ā kota, osa mehe si Festus perēntah’ sarona si Paulus i wesaangem. 24Kua i Festus: ya raja Agripa bo pahasa be wakarua bi ai, makarua bo naneitahulah. Peilahem niai ē tow a tinuduh i pahasa tow i Yahudi, bae ā Yerusalem, bae biai. Pahasa silatahulah i moai beahu karua i masawa-sawang, kua i latahula ahii matau sia menonolo lebe eto.25Ia hematku beahu ahii sia i tumulid esaan nange ā mekele bo ukuman mate bo sia naē banding. Besi kaisan, pinutuskum ā kumirim i sia sumaang besi kaisar. 26Ial alahem moho awa-awa a ndona i tulis besi kaisar hawali sisia. I boho kawalian nahu mawasaang ahu isia biai bē hamotahula pahasa lebe-lebe be how. Daja Agrip sarona ,piriksaan osa ahu dona matih asia mange. 27Apaān i hiit ā kawarekeku alam i humiit sa kumirim esa tow esa tow a torunggu a tara kaulitan, em be tuduh kele im behuahu besia.

Chapter 26

(Totogas i Paulus a sasa'angen i Agripa) 1Kua i Agripa besi Paulus:"Sihow binean tepo tanu tumogas imbatangan "Paulus kamana i mehe tepai (isyarat) osa i mehesia totogas kelewai: 2"Ya (eyem) daja Agripa,siahu mahahelam mosononoi, awahem a nêndo inia ahu pinonge'ean tanu mehe sosowat a sasa'ange nu a pahasa be tudu ê mbehua a mangatow i yahudi a mbatangaku, 3Katudan apa'akow mahalah iyo i la'ut bo pekawalian i tow yahudi. Boho kawalian pangeleyku behow, saniboho how tumanga ange iyahu a kaêludan karua i nêlud.4Pahasa tow Yahudi mahalah indalan penonowaiku molai ahu mangalitowe, nde molai ahu menonow atutud i bangsaku a Yerusalem. 5Eto'om silatahula mahahilala i yahu bo sa' roro'na mabog silatahula, silatahula do'na sumairi, awahem ahu menonowêm kele esa tow parisi kumi'it sosusui ê pangêtehan nio a pahemanên i hita6Bo yai talewe ahu musti suma'ang a papirisa'an tapatêpu hawali ahu maharaw a kalêkêwan, ndadi, 7Bo pasondo'on i sangawulu borua bala' i hita, i kaêto silatahula endo wengi ma ibadah karua in dedem kundu. Bo behawali a paharawenioho, a daja Agripa, ahu tindu manga tow yahudi. 8Nde aho kamotahula makatam mustahil, awahem Ningumêlêd i mawatow i tow i mate?9Mandehelembisa, siahuwe mahasa mangatam, awahem ahu musti karua i kêteh lumawah ngalan i Yesus a Nasaret. 10Awa'aho hahi tinawoihu a yerusalem, ahi'i osa ahu i suma'angem tado'o tow lenas a suang i tutupan penjara, ahad ahu mahaere kawasa a kapala i imam-imam, sumata siahuhahi monge'e sa silatahula ukumen mate. 11Asuang i manga wale pahutewan siahu lê'têh duma'i silatahula bo lumêse sumaka' i kawaheman bo a kahare'ean bo asakum imboro' a kumulu-kulubange pelasaku silatahula, motahad a manga kota asing.12Bo awahem kalewaaho, e kawasa bo tawoyen manga imam-imam kapala anoras andalan moho andamsyik 13Mototau mange ya daja Agripa, a koah-koah ahu mehilah atutud indalan sulo lebe terang asulo i nendo himolos alangit sumawut iyahu bo manga karuahu andalan 14Pahasa kami tahula pahasa behaelet a toba bo siahu tumanga kumua be ahu asuang imbahasa ibrani: Saulus, saulus nde aho how mauah-huah i yahu? tame behow makang iyahu.15Sumata ahu sumowat: sisey ndom kow Ngeletow? Kua i Ngeletow: Siahu Ngeletow, e pamah- uahenu ndoo 16Sumata iyaitalewe, mawolom be tumodem siahu imawaturuum imbatagaiku behamota hulah bo i tumantu behow majadi masali bo sairi hawali pahasa belagngu besia, bo hawali asia bewawaturuku behow kahi 17Itaredku kamotahula, a bangsa iayi bo manga bangsa-bangsa walina Boahu maindo masiu ihow besi latahula. 18Tanumuha imbêlên ilatahula, saboho silatahula tumalihud a karendeman moho a terang, bo a kawasa iniblis moho a Ningumêlêd, saniboho silatahula a kaweheman ilatahula be Ahu mahaere apung a sea, bo mahaere beteng anasia ê tinantu tanu manga totumu lenas.19Sumata ioho, ya raja Agripa, ambelilah a sorga ioho ahi'i mahasa ahu hi'i humi'it 20Yanasa a pinolaian ahu sumahai a manga tow Yahudi a Damsyyik, a Yerusalem bo apahasa toba yudea, bohahi manga bangsa balina, awahen silatahula musti mawedis bo mêbaleng a Ningumêlêd osa tumulia i mangatawoiyen kele wo pertobatan ioho. 21Kawalianoho manga tow yahudi i tumiho i yahu a pahutewan bo mepe mate iyahu22Sumata' a tinulung, Ningumêlêd ahu do'na mononow ahad iyai talewe bo mapahe sumairi amanga totumu kiding bo manga totumu bako, Bo asia niaho ê bewosahaihu ahi'i walina a mbewahatau a pahamunan i manga nabi bohahi su Musa, 23wa'aho, awahêm mesias musti monigon itaned'dio bo awahem sia a pahamuna, ê maindo meleng tumow a manga tow i matem, bo awahem sia sumahai terang a bangsa iyai bo a manga bangsa balina".24Samantara Paulus kumua i pahasa ioho tanu sumowat i tatawoina kumuan si Testus karua i suara keteh :"Sihow gila, Paulus! katado'oan i suang inute'ngu (ilmumu) ioho e tumulid ihow gila. 25Sumata Paulus sumowat : "Siahu ahi'i gila, Festus monunga! i huahu kaulitan bo ulêh nyaman! 26Daja hahi mahalah hawali pahasa perkara iyai, boho kawalian ahu baranel mohodait hi'i tahu be sia. Emaneku, awahem mande wati esa mange a pahasa yai ê talawe kinata'anana, awahem perkara yai ahi'i mamuali a tampa behaêbu kasihuana (terpencil)27Awa emanenu, daja Agripa, a manga nabi? Klahaku, awahem how maheman be silatahula, 28Agripa sumowa : "Toyo'ta ange ahu bewawa emannu mamuali tow sarani!? 29Kuai Paulus : mabog ahu sumombayang be Ningumêlêd, saniboho tilaho suma êto boinêto ahi'i sawati sihow ange, sumata pahasa totumu balina e nimahi wiai bo i mahataan imbehuahu mamuali mehele bo siahu iwalina manga bowakes iyai,30Osa tumodoai daja bo tua indo'ong osa bernike bo pahasa tow ê dumatuh makaru-harua i latahula 31Samantara silatahula ilumuai, kumua silatahula esatow a mbalina; "Tow ioho ahi'i i tumulid mande esa mange ê mahotowan bo ukuman mate suma ukuman a tutupan. 32"Kuai Agripa besitestus: "Totumu ioho totu'na donam pêreyen sa sia ahi'i humapet mahi wirisa besi Kaisar.

Chapter 27

(Si Paulus imabêlayar miloho a Roma) 1A têpu’anoho, awahêm kamitahula mainjo mabelayar miloho a Italia, yanasa si Paulus bo tatahulatow tinorunggu walina behe a nêsa polêgas ê mahangalan si Yulius a sururaho i kaisar. 2Kamitahula sumake a kapal a Adramitium ê matang a mangasosu’an a kahatangan itapirig i Asia, osa hamitahula mêru’. Si Aristarkus, êsatow makedonia a Tesalonika, makarua wo hamitahula.3A masindomai kamitahula mawit a sidon. Si Yulius imapila-wilah si Paulus karêngan i kaêmengan bo maponge’e i sia mapanauw i manga-ambena, sani’aho silatahula mapawalêkêw i kaperluana. 4Apa-apa’an masupah i kakab kamitahula imabelayar matapiring i Siprus. 5Bo ihaleotoho nilumauri saloyon a sa’angên i kilikia bo pamfilia, beho’amatêm kamitahula a mira, a sakumên i Likia. 6Bi boho polegas i hamitahula i mahatauw êsa hapal a Aleksandria ê mapanolung mabelayar miloho a Italia. Si sia imawareso i hamitahula a kapal wa’aho.7Kaêto’an tatahula ngando nimabelayar, kamitahula toyo’ta ahi’i iharior bo karêngan i mahawe’e-we’e kamitahula i sumusut a Krindus. Tatawoi kakab i menet ahi’i maulêng, kami tahula imatapirig i Kreta lumeot a têpohana i Salmone. 8Ihaleotoho hamitahula karêngan i mahawe’e-we’e lumeot a tepohana wa’aho, beho’amatêm kami tahula a nêsa lesad mahangalan sosua’an Lo’or, susut i kota Lasea.9Karêngan i aho tado’om tepo behatala. Êndo mapogindis behaleotêm bo mahasilaka’amêm lumawus i pabelayaran. Kawalian i aho si Paulus mawaimun be silatahula, kuana: 10”Morowog, kawilahanku, awahêm pabêlayaran i hita mainjo malimai manga kasusa’an bo karugianbako’, ahi’i wati? Muatan bo kapal, sumata kahi tanu asêng i hita.” 11Sata’ ni’aho polêgas lebe meman i tapa kamudi bo nakoda ênde a mbehua i Paulus.12Apa’an sosua’an wa’aho ahi’i maulêng tanu sumondoio’ bi boho kaêto i musung utin, yanasa behatado’o be silatahula lebe mêsanate tanu lumawus mabelayar bo mêpe’ iho’amat a kota Feniks tanu. Bi boho kaêto musung i nutin. Kote Feniks awahêm êsa sosua’an a Libuton Kreta, ê muhawa a moho a tulung i mbarat daya ba atulung i mbarat laut. 13A tepo wa’aho kakab mawio-wios a selatan osa sumêputai. Kuanange i latahula, awahêm panutu’un i latahula matatum ko’amatan. Silatahula matun i njangkar, osa mabêlayar a susutio’ tumapiring i Kreta.14Sata’ahi’i helembisa kaêto’an lumalas a libuton wa’aho sumêputai kakab morowios, ê niwapakua kakab i “Timur Laut”. 15Kapal wa’aho sinêmbera bo ahi’i mahabaya isu ma’ang i kakab a sa’angen’. Kawalian i aho kamitahula itumalo mangw bo imayoi i kapal ihamitahula bewohambi-bambinh. 16Lumalas kamitahula behawali mahad a tapiring i nêsa libuton kisit mahangalan kauda, bo bi boho karêngan mahawe’e-we’e kamitahula do’na imahataka’ i sêkoci i kapal wa’aho.17Bo ahadêm sekoci i aho kapal behapetêm a mbao i kapal, silatahula imaha i aho sekoci karêngan imanakêdi sia i tali. Bo apa’an matalo niha sapel a mbiting sirtis, silatahula imawalolos i layar osa mayai i aho kapal iwalembo-lêmbo hêmange. 18Apa-apa’an kamitahula ni’tio’ bewobambi-bambing i kakab browios, yanasa a masindomai silatahula tumo’tol mapania’ i pape’angên i kapal a saloyon.19Bo a katêluna ngango silatahula mania’ i manga pakakas i kamamio’ latahula. 20Ihaleotono a tahula ngando kaêto’ana maulêng nêndo bo hahi manga bintang ahi’i hawilahan, bo kakab borowios ê ta’mêri ta’sumondo’ mawatalo-talo i hamitahula, amahad behasukudêm pahasa pahara wên i hamitahula tanu mahaere kawia’an i mabatangan i hamitaula.21Bo apa-apa’an silatahula a tahula ngando ahi’i ihuman, tumod si Paulus a tutud i latahula bo kumua: “Morowog, sa helemange sasanihu kini’itan, sani’aho na’am mabelayar tumo’tol a Kreta, kita tatu behawia a kasusa’an bo karugian wa’i ! 22Sata’ ia’i talewe’, kahi a kasusa’an wa’i, mehe ahu sasani be homotahula, sani’aho homotahula menet iêlud nate, nde alahem mande êsatow kêmoho a tutud i homotahula ê masilaka, i walina kapal wa’i.23Apa-apa’an kaungi êsatow kiong i Ningumêlêd, ê wa’aho Ningumêlêd ê posiri’inku kele punya-Na, itumod a sili’ku. 24Bo kumua sia: na’am matalo, Paulus! Sihow musti suma’ang si Kaisar; bo kaulitana apa’an kohomba’ i Ningumêlêd, yanasa pahasa totumu’ ê makaru-harua wo si how a kapal wa’i mainjo mawia apa’an si how. 25Wa’aho kawalian iêludêm natenu, morowong! Apa’an ahu maheman be Ningumêlêd, awahêm pahasa do’na ihamoali mêkele kele ê mbewawatara beahu. 26Sata’ kita musti mawasapel i a’i kapal a nêsa’an libuton.”27Bengi a kasangawulu’ bo êpat imahimbo kamitahula menenetpe’mio’ iwobambi-bambing a saloyon Adria. Sata’ do’naonah tutud i mbêngi manga hedong i kapal mahahêlam, awahêm silatahula a susutêm i ndarat. 28Osa silatahula dumoyot batu sosokad, bo behatara ahe wi boho dua ngawulu’ ngarêpa karalemana. A maleng sumoyot a ndior maleng silatahula sumokad bo behatara sanga wu’lu bo lima ngarêpa. 29Bo apa’an matalo, ndesa hamitahula ihasasag êsa’an batu karang, silatahula mêkad êpat jangkar, a nuri kapal, bo hamitahula maharawio merotange tilaho kumauha’an.30Sumata’ mangahedong i kapal imangambut imelolahai a kapal. Silatahula imawaêkad i sêkoci, bo tumulid kêpom silatahula mawaêkad tatahula jangkar a haluan. 31Kawalian i aho si Paulus ihumua a polêgas bo mangapionga: “Sa silatahula ahi’i sumondo’io a kapal, komotahula mane’ ahi’i ihalowid. 32Osa mangapiong wa’aho mêpas i tali sêkoci bo mayai i sia ihawali.33Anoras susutêm kumauha’an, si Paulus momayat i pahasa tow kuman,kuana: sangawulu’ bo êpatêm ngando kaêto’ana komotahula bati’ manondo-nondo’, mahingon i le’o bo ahi’i ihuman wasi-wasia. 34Tatawoi i aho ahu sumasani i homotahula, sani’aho homotahula botwe’ kuman. Êwa’aho pêrêlu tanu kawia’anu. Alahêm mande êsatow a tutud i homotahula mainjo katala’an sangaiting nutah a kohonga.” 35Amahahuamoho kelewa’aho, si mindo roti, dumayow i Ningmulêlêd a sa’angên i pahasa silatahula, mamisu-misung i sia, osa tumo’tol kuman.36Yanasa imedowotêm nate i pahasa totumu’ wa’aho, bo silatahula ihuman kahi. 37Du’utan i hamitahula ê na kapal wa’aho duangatus pitungawulu’ bo ênêm tow. 38A nimasuhêm nihuman, silatahula imania’ i pape’angên bukeran a saloyon tanu mawawolah i kapal wa’aho.39Bo anoras tumo’tolêm kumauha’an, mahawilah silatahula sinduh ê kalobahan tapiringnga. Mande silatahula ahi’i mahahilala i aho ndrat, silatahula i tumêpu’ tanu saroro’na mawasapel i kapal bi boho. 40Silatahula i mêlêpot i mangajangkar a ndalêm i saloyon. Karêpêt i aho silatahula mê i mangatali kamudi muha i layar bowotung, sani’aho kakab sumêput i aho kapal kumele a tapirig. 41Sata silatahula irumuwa’ a kinoruduan i mbutong, bo behasasagêm kapal wa’aho. Haluan i kapal behatura’ bo kapal alam mata’u lumi’is bo burit i kapal imotêri tinadel i mbohol ta’mêri.42A tepo wa’aho mangapiong mata’ar mêlimêd i mangataha-tahangên, sani’aho na’am bana mande bati’êsatow ê lumolah lumobot. 43Sata’ polêgas wa’aho maibog mawawia si Paulus. Apa’an i aho sia imawagagal i pata’arên i latahula, bo imamêreta, sani’aho mangatotumu pandei malobot pahamunan mêkad a saloyon bo kumapet a ndarat, 44Bo sani’aho mangatotumu’ balina lumalas make dowi’ suma manga powot i kapal. kelewa’ahom silatahula pahasa imawid kumapet a ndarat.

Chapter 28

(Si Paulus a Malta) 1I hoamat toho hamitahula karunia batangan mauleng a saloyon, bibohom kalahan i hamitahula, awahem tobai boho a libuton i malta. 2Manga tow a libuton iboho manga maulengio behamilatahula silatahula itumulid baha osa misu ihamitahulai pahasa moho wiboho nde tukam bo kelei kaholotinan.3Osa si Paulus mamulut i powo’nai sisina osa isuma’na ambahasa, osa lumuaian enulah apa-apaan kawasoan imbaha, osa tumoko ikamana. 4Kawilahan noho i manga to tumu iboho ulah iboho be hahibisem a kamai Paulus. Osa silatahula mekuhuaan anesa hele a nesa: “Awahem tow ibange tapemate, nde, sia mbehalepot a saloyon hii sia belingo moho menonow i Ngeled tow na kaadilan.5Sumata pinati i Paulus ulah iboho ambaha, sumata ahem ai e kinelang’nga. 6Sumata sangkan ilatahula kumotong suma mate iwekombo ta’etoom silatahula manondo-nondo. Pilahen ilatahula ahem nawa-awa, imamoali be sia, osa kuan ilatahula sia dewa.7Hii rekang biboho bana toba beteng i Gubernur. Gubernur iboho ngalan na si Paulus. Kele kowelesana mio iwekahina mio kamitahula si naheina hamitahula telu ngando. 8Tepoiboho siwapai Publius iweleled nde pahadosan iwakeleh bo desentri. Si Paulus sumuang a kamar sa sumombayan be waona kamana ambao. Osa sia menauleng. 9Mamoali moho nioho i mangahim manga totumu balina pahadosan a libutoni boho osa silatahula i memaweng sembu. 10Hii gapang normat ilatahula behamitahula matangen kamitahula be sadia ilatahula asia nioho kaperluan ihamitahula. (Paulus behoamat a Roma)11Telu ngaulan lumala kemange matang kamitahula biboho sumake a kapal a Aleksandria tepoi boho musung i nutin sumua a libuton iboho. Kapal iboho lambanaa Dioskuri. 12Kamitahula mawit a Sirakusa i osa sumondo io biboho telu ngando13Biboho hamitahula sumusut i saloyon, osa ihoamata Regium. Haworus soho sangadom isumeputem e kakab i Timu karuana ngando behoamatem kamitahula a Putioli. 14Biboho kamitahula iwetauw i mange karua jamaat, nde embenot ilatahula kamitahula sumondo io pitu ngando i wakaruharuai latahula. Haworus soho nioho matang kamitahula moho a Roma. 15Manga pog biboho tinangaan ilatahula ahad besi Forum-Apilus bo si Tres Teberne. Pilahem noho i Paulus silatahula, osa dumoyow i Ngeledtow osa i wawarowot e natena.16Hoamat oho hamitahula a Roma si Paulus i sumondoom mio ambalena wakaru-harua i nesa sururaho ma kawal i sia. 17Haworus soho telu ngando paniangen i Paulus e mange matu-matua i tow Yahudi osa hasesen noho silatahula kuana: “Manga morowog mande ahu hii tu mulid kaseaan a tutul i hita suma la’ut i nawonawo ihita, sumata ahu tiniho a Yerusalem be sarakan a manga tow i Roma. 18Sa siahu I matutul, silatahula mawalepot siahu, kinawalian ahem esa kasala’an be siahu, tanu mukum mate.19Sumata manga tow i Yahudi mahi wesumbah beahu osa i hape’ku be si daja, sumata ahii sa mawawepate i tow hu. 20Iboho kawalian pengeleieiku saniboho kawilahaiku hamotaula masirita bo kamotahula nde paharawan nde e nisrael osa ahu sogoten.”21Maindo kuan ilatahula be silatahula: Kamitahula hii mahaere surat a Yudea tanu si how. Sedang i tow esa a manga pog ihita ahem mahi humua asia nioho ta’pia tanu sihow. 22Sumata habog ihamitahula tangaan behow, kelembisa e nute’ngu nde kalahan i hamitahula, awahem bisa-wisana mange sia lawahem.”23Osa silatahula tumantu sangando tanu si Paulus. Waaho nendo tinatum manaahi silatahula kele katadooan a pinanupangana. Ihuana be silatahula osa i sairina enioho kahoanoan i Ngeledtou. Kele sane i matepu i Musa bo kaol i sosiu maberusa sia ulitana si Yesus. Asakum iboho belawus ambasindo ahad bawaando. 24Bana e meman i kodai’na bana tahii meman.25Osa silatahula mosurabut a pinetauwan osa ahem moho pine kiitan ilatahula. Sumata bana maleng behua i Paulus: Totuu kuan i kukua behua i monggongguot a nawo-nawo i ihita kelei mbehua i nabi Yesaya: 26Mohonem a manaa tow osa i hua: kamotahula tumanga bo tumanga, sumata ahii kalahan i hamotahula sa kalahan pilahen bo pilahen sumata ahem mangatam.27Nde nate i manga tow i humunambelen, bo talingana taned tumanga bo bele’na be ha hapet behatakewen saniboho silatahula hii meilah. imbele’na bo tumanga i talinga’na bo mahalah teka i natena. Osa sumaliku osa Ahu mawahemauleng silatahula.28Iboho kawalian kalahan i hamotahula, awahem kaselamatan a Ngeledtou wai be hua a manga tow balina bo silatahula i tumanga.” 29[Osa kumua moho si Paulus kelewaaho, i mangohom nioho manga tow i Yahudi tadoo mio e pahisalaan silatahula bo silatahula.]30Osa si Paulus sumondo io dua ngatau biboho ambale sinewana; pahasa tow mahi be sia Hrimana. 31Ahii waruru-ruruna sa talahem seseped i waha tauna kolano i Naeledtou bo isusuina niboho si Tuhan Yesus Kristus.

Romans

Chapter 1

1Si Paulus sosiu Kristus Yesus, a tiniang mamoali rasul akalênasa tanu mawataân kukua Aningumêlêd. 2Kukua i aho a mberandiNa atawê atinutudâ i nabi-nabiNa a kitab-kitab baja. 3Tanu BatâNa, a lumas aketê apimebatana a lolosan i Daud,4bo lumas tutuh kalênasan be wawaturu a tinowaNa atutu totumu imate, awahêm sia Bata Ngêlêdtow e kawasa, Yesus Kristus Ngeledtow ihita. 5Apaan karuruNa kamotahula tumirima beles kohomba bo bêpa rasul tanu meang pahasa bangsa, saniboho silatahula maheman bo moeman angalaNa. 6Kamotahula hai waaho sumuang atutûi latahula, kamotahula a tiniang mamoali sinisir Kristus.7Behamotahula ipahasa isumondo a Roma, de behales Ingêlêdtow, a tiniang bo tinulid manga totumu lenas : beles kehomba mahales be hamotahula bo sononoi a Ningumêlêd amang ihita, bo be si Tuhan Yesus Kristus.8Apahamunan ahu dumayow a Ningumêlêd apaan Yesus Kristus ambao pahasa ihamotahula, apaan i sumêrê nabar apaan kawahêmannu, apahasa baitoba. 9Kawalian Ngeledtow, isumêlêwir karua asuang inatêhu asuang pinawawataan injil a bataNa apaan sairihu, awahêm asuang sombayangku siyahu lêtêh mapangimun ihamotahula. 10Siyahu sumombayang, saiboho akahabogan i Ngêlêdtow ahu akalawusan mahaêrê atepona tanu magamat bê hamotahula.11Apaan ahu mabôg milâh i homotahula tanu mêhê kohomba i sarani behow apaan mwarewet hamotahula. 12Waaho saniboho bana atutu i hamotahula be kumiit senang apaan êman ihita ipahasa, baê akoêmannu bo akoêmananku.13Mangamerowuku siahu mabog saniboho kamotahula. Mahailah awahêm ahu mapikir mabog mogamat behow sumata aha yai talêwê ahu pahaparan. Atumu-tutuna mahaêrê bua. Kêlê a tutud bangsa ahii Yahudi ambalina. 14Siahu benang maulêng bêhow totumu Yunani kelê iaho totumu ahii Yunani, baê atotumu pinahajar, kêlê aho totumu ahii be ajar. 15Kawalian niho ahu mabog tanu mawataan kukua be homo tahula mio de sumondo aRoma.16Apaan ahu bana kawêrjayaan bo êtêêsuang injil awahem kerowotan i Ngêlêdtow dê mawaselamat amang totumu mahêman papahamunan tow Yahudi, sumata hahi tow Yunani. 17Apaan asuanga behaturu katotuuan Ngeled tow, atoton akawahêman bo sinapiwina akawahêman, kêlê bana bêwatih : “totumu maulêng sia mênonow akawahêman”.18Kawalian boro Ngêlêd tow bêhaturu a sorga ambao pahasa katapiaan bo kaseaan totumu ambeuah akatotuan de kasêaan. 19Kawalian asia nyaaho kinaêrêan homotahula kalahanu apaan Ngêlêd tow behaturu be hamotahula, de Ngêlêdtow be wawaturuna apahasa hamotahula.20Kawalian asia nyaaho ahii kawilahan be Sia, waaho karowataNa a kaêto bo akaholaanna, kinaerean ambêlah bêhow imikir atatawojênNa molai baoitoba tinulid. 21Ta mandê onah komotahula mahilala Ngêlêdtow komotahula hii lumoor sia tanu Ngêlêd tow suma dumayow isia. Balêngên pikiran homotahula mamoali ahêm bereguna bo natê homotahula immawawawodo mamoali dêdêm.22Kamotahula itumawoi kêlêitu homotahula mawuling kawandêian, sumata komotahula imamoali bodoh. 23Kamotahula isumalêng kalooran Ningumêlêd a tahii fana apaan gambar atolota kêlê manga totumu fana, manga mêlêpa : biagen-biagen a nae epat suma biagen-biage bo mawalosong.24Kawalian nihoo Ningumêlêd itumaro behomotahula apaan kahabogan inate homotahula a katapian awaaho komotahula sumaoi kahatoran batangan homotahula. 25Apaan homotahula isumalêng katotuan Ningumêlêd karua towo bo memuja bo kumuru tahi’i kawilahan kailuminga atinulid na kawalian musti wongaha kaêto-êto ulit.26Kawalian nioho Ningumêlêd itumaro behamotahula apaan aka ewean aho mahasokian, de manga hareang hamotahula. I sumalengem ape detuhan atahii maulêng ka bo hii mauleng. 27Kêlê hai boho manga tuama imepaam-mio ape detuhan ahii maulêng medengan karoang homotahula be melala-lalaio asuang kahaboggan homotahula esa totumu asasaangên im balina, saniboho homotahula itumulid a kaoroaan, tuama bo tuama, bo kawalian niboho homotahula tumirima suang batangan homotahula balasan akêlê tanu kalikokoan homotahula.28De kawalian homotahula hii kumêlam perelu tanu mangaku Ningumêlêd de Ningumêlêd i tumaram behamotahula apaan kawapikir wikir ambesupa, saniboho homotahula tumulid asia nyaaho hii metenaan.29Tadoo medengan morowalina ahii wu’tul, katapian, kasorondohan bo akawowowan, mawuling ka indêê, pinamatê papê-patêan, tatowon-nio bo katapian. 30Homotahula awahêm tapasaliku, masêro taparêê Ningumêlêd, ahem nadat, mawasombong, sombong, pandêi suang katapian hii moêman amatua. 31Ahêm nutêh, hii moêman, hii mahalês, hii mahailala kowêlêsan.32Kawalian mandêonah homotahula mahailah tuntuan-tuntutan i hukum patêaian, hamotahula ahii re tumulid sia-nêsa, sumata kamotahula hahi totuu karua a tinulidna.

Chapter 2

1Kawalian nioho ei mangatotumu sisêi angê how, amatepu totumu balina, sihow nêsa hii bebas kaseadan apaan asuang natepu totumu balina, sihow matepu batanga nu sihow nêsa, kawalian kow na matepu totumu balina, tumulid i manga uah imanga wa’aho amêkêlê. 2Ta kita mahaila, awahêm ukuman Ningumêlêd wawalawus akajujuran be hamotahula de itumawoi kêlêaho.3Be sihow ei totumu sihow mapatêpu homotahula itumawoi kêlêaho, sêda kau sia nêsa itumulid iaho awahow masangka-sangka awahêm kowdona halepot anukuman Ningumêlêd? 4Mabog kow mahahelam ahem awa-awa kaayaan kawolahanNa? KasabaranNa bo kakoan inatêNa? Ahii how mahailah awahem panutuun kawalahan Ningumêlêd awaho sumopiwi i how a katobatan?5Sumata akahe natênu ahii mabog matobat, sihow sume-sen imboro ambao imbatangannu sihow nêsa anêndo atêpo wai imboro bo ukuman Ningumêlêd atotuu ka bêwawaturu. 6Sisia malas apaan makiit patawoiênna, 7waaho menonow ahad bê hamotahula de amêdêngan kumêtêrio tumawoi maulêng, mangilah kalooran, kaormatan bo ahii amoturasi.8Sumata mboro bo dee homotahula de pinangilahhio sia nesa apaan hii kumiit. Akatotuan tabati kumiit katapian. 9A tanggongan bo akasusaan behapaio atanu nesa totumu amenonow de matawoi tapia lêbê-lêbê totumu Yahudi bo hahi totumu Yunani.10Ta kalooran, kaormatan bo damesononoi dana kinaêrêan pahasa totumu de matawoi maulêng lebe-lebe totumu Yahudi bo hahi totumu Yunani. 11Kawalian Ningumêlêd ahii monarah inutah. 12Kawalian pahasa totumu imêsêa atahii nukuman i Torat sisia telas atahii Taurat; bo pahasa totumu sêaandalêm ukuman Taurat matêpu de nukuman Taurat.13Kawalian ahii totumu tumanga lalaut Taurat akatotumu a sasaêngên Ningumêlêd, sumata totumu i tumulid lalaut Taurat iyai dona akatotuuan. 14Apaan manga bangsa balinas ahii wana lalau i Torat dê bêhabog gange i batangan nu i nêsa tumulid asia niaho tinuntut laalaut i Torat ta mandêonah homotahula ahii wana lala’ut i Torat hamotahula mamoali lalaut i Torat abatangan homotahula i nêsa.15Kawalian niaboho homotahula i mawaturuum awahêm suang lalaut Torat bana bêwatih asuang inatê hamotahula bo ênu inatê homotahula lumas sumairi bo utêh ihomotahula naam tumudu suma naam tumagas. 16Kawalian nyaaho mawaturu a nêndo têpoawa Ningumêlêd kele mêdêngan kukua ambêabaran, amatêpu apahasa iboho am bêruru suang nate itotumu apaan Kristus Yesus.17Sumata mandê komotahula kumua mbatangannu totumu Yahudi bo mapig a lalaut Torat, mêkahi suang Ningumêlêd, 18bo kalahan nyaaho papandungeNa, bo a kawalian nioho beajar suang lalaut Torat, saimboho mahala asia nyaaho maulêng bo asia atehii, 19bo totuu awahêm kow masopiwig totumu ahii mila, bo katêrangan be homotahula asuang karendeman, 20masusui totumu kawodohan bo mapahajar totumu a tawê mêtua, totumu apaan suang lalaut Torat sihow kumêkêkêm kinalêkêwan pahasa kawandeian bo katotuuan.21Jadi, kêlêmbisa how a mahajar totumu balina, hii how mahajar batanganu nêsa ? 22Sihow mapêngajar naam manahow, deahow sihow nesa manahow? Sihow ihumua : “naam mapedêtuh : “deahow sihow nêsa mapêdêtuh? Sihow mahataha apahasa patong deaho sihow nêsa kumandet imbalê i patong?23Sihow mekahi a nukum Torat, dêaho how sihow nêsa sumêro Ningumêlêd karengan lumawa hukum Torat iaho? 24Kêlê bana bewatih akawalian noho kamotahula ngalan Ningumêlêd be ojat atutud manga bangsa balina.25Unat memang bana bêrêgunana, sa how kumiit nukum Torat; sumata sahow lumeat nukum Torat, iboho suratnu ahem moho mbaera. 26Jadi sa totumu ata hii sinunat tumutul papangêlêiên nukum Torat, ahii sia anggapên mekêlê karengan totumu apaan sinurat? 27Sa hêlê aho, apaan totumu atahii sinunat, sumata itumulid nukum Torat, apaan itumêlas ihomotahula apaan bana nukum imbêwatih bo sunat, sumata apaan ilumeot nukum Torat.28De apaan iwapakua Yahudi ahiirê sunat apaan be têrus apael inate. 29Sumata totumu Yahudi moeman waaho sia apaah ahii haturu akaYahudia na bo sunat waahom asuang inatê, pael sarani, ahiirê pael nurujo apaan pinuji be sia mahi ahii atotumu awahêm aNingumêlêd.

Chapter 3

1Saheleaho, asiare kalêbêan totumu Yahudi bo asiare bereguna na sunat? 2Tadoo mio, bo asuang pahasa ioho iwamuna-muna : dea awahem komotahula pinerjaya kukua Ningumêlêd.3Jadi kelembisa saatutu hamotahula bana atahii moêman, awa nyaaho akaweraan iaaho mawasondo koemanan Ningumêlêd? 4Sama skali hii pêbalêngên : Ningumêlêd awahem totuu bo pahasa totumu tatwon, kêlê bana bewatih sabohow ihaturu totuu suang pahasa kukuana, bo muautung sahow bêukum”.5Sumata sahii katotuuan ihita mawaturu katotuan Ningumêlêd, da asia anah kita kumua? Hii adil Ningumêlêd siahu kumua kêlê totumu sa sia mawaturu imboroNa? 6Ihua-hua moho hii kêlê kodait kêlê aho, kêlêmbisa na Ningumêlêd mawatepu baoitoba?7umata sa katatuan Ningumêlêd towahu lêbê lumêbês a kaloona, de aho ahu malêng tinêpu kêlê itu totumu imêsêa? 8Awahêm ahii wutul be tudu totumu i papakua, awahêm kita kumua : mahinêm kita tumawoi a tapia, saiboho amaulêng lumebo be Sia”. Totumu kêlê waaho apaan donamangê mahaêrê nukuman.9Yana kêlêmbisa? Banare hita mahasawa akalêbêan de a totumu laêng ? Makêlê ata ihii apaan ambao i hita tinuduh baêtotumu Yahudi baê Yunani, awahêm komotahula pahasa bana andalêm kawasa isalah’h. 10Kêlê wana bêwatih : ahêm moho êm butul, totumu iyaho ahi,11ahêm moho mangatotumu iyaaho utêh maulêng, ahêm moho mangatotumu iyaaho osa’h mangilah Ningumêlêd. 12Pahasa totumu ioho ilumola’h komotahula pahasa ahem bêrêguna, ahem moho tumawoi maulêng totumu iyaaho ahii.13Alogoyong homotahula kêlê kubur a ngu manga nga-nga dila’a hamotahula mêlêpêi-lêpêi semu i hamotahula mawali-wali imbisah. 14Ba’ba homotahula tadoomio saputar balê.15A êê homotahula motiro io mahiyu indaha. 16Kalolohan bo imaturasi homotahula bepaam mio andalan homotahula, 17bo dalan damê hii hamotahula mahailala; 18kumêlam matalo apaan Ningumêlêd hii ia manga totumu iaho;19sumata kita mahailala, awahêm pahasa iaaho ipapa asuang kitab Torat, saiboho hahêtêw ambaba bo pahasa baoitoba hatia andalêm nukuman Ningumêlêd. 20Kawalian ahii manga totumu io amahaêrê akatotuan asaangên Ningumêlêd yanasa i tumulidêm nukum Torat totumu mahailala isea.Totumu akatotuan apaan21Sumata yaitalêwê, ahem nukum Torat katotuan Ningumêlêd be wawaturu, kêlê mbewawasairi asuang kitab Torat bo kitab-kitab manga nabi. 22Waaho katotuan Ningumêlêd kamotahula maheman suang Yesus Kristus apahasa totumu a mapêrsaya apaan ahem moho pahisalaan.23Kawalian pahasa totumu i matawaoisea bo de katalaan kalooran Ningumêlêd. 24Ka karua bêlês bêhomba de katotuuan iyehena mio kêlê ana kawalian tinêbusan suang Kristus Yesus.25Kristus Yesus tinatunam Ningumêlêd mamoali dalan kadameian apaan kawahêman, suang dahaNa. Awa i tinaweina tanu mawaturuum kaadil-laNa kawalian sia i lumingo nemoho pinesea-sean de dona mamoali atepo ioho akasabaranNa. 26PanutuunNa waaho tanu wawaturuun kaadilanNa atepo iaii sainiboho haturu awahêm sia totuu bo ka imawatotuum totumu imaheman be si Yesus.27Sahelewaaho asia nde saleinga tanu mapekahi? Alahêm pêdalêhan ioho? Irumalêhêm kawatawoi? Ta sumata irumalêhêm kaêmanan! 28Kawalian kamitahula totuu awahêm totumu atotuu apaan kawahêman, bo ahii apaan sia itumulid nukum Torat.29De banare Ningumêlêd batie Ningumêlêd totumu Yahudi mio? Ahii’re sia toton awahêm Ningumêlêd bangsa-bangsa balina? Ia totuu. Sia dê awahêm Ningumêlêd bangsa-bangsa balina! 30Kele, waaho bana nesa Ningumêlêd, dê kawahêman, kahabogan manga totumu hii sinunat dê kawahêman.31Sa hêlêaho bana rê kamitahula mawasondo nukum Torat de kawahêman? Mekêlê a tahii sinombaiNa, kamitahula imwaeto-io.

Chapter 4

1Yana da sia ona ihua hita tanu Abraham, amang pato’ton jasmani hita? 2De sasi Abraham akabênaran apaan akawatawoi na, iboho sia dona iralêh tanu mêkahi, sumata ahii asasaaengen Ningumêlêd. 3Asia nde behua nas Kitab bayo? “yanasa pahêmanên nangê Abraham be siTuhan, bo Ningumêlêd itumebem nyaaho be sia kêlêituh katotuuan.4sa wana totumu matawoi, tanusia ahii tinebean kêlê be wowalad, sumata tanu sawana. 5Sumata sawana totumu ahii matawoi ta mahêman be sia akatotuuan totumu tapia kawahemanan na atinebem na mamoali katotuuan.6Kêlê hahi iboho Daud ihumua a mekahi totumu akatotuuan Ningumêlêd ahii irumaleh akawatanawoi na: 7mekahi iyo totumu ambeapungan pinesa-seahana, bo kinolobana. 8Mekahiiyo tow de kaseanna hii tinebe Ningumêlêd besia.9Banare behua mekahi iyai bati mamoali totumu sinunat suma hahi bati totumu hii sinunat? De ambehua awahem be si Abraham akawaheman atinebem mio kele katotuuan. 10Asuang nasia nyaaho ahii tinebena? Awesuma nyaaho sia sinunat? Ahii nyaaho sinunat; sumata atalewe.11Bo tanda sinunat nyaaho tinirima kêlê mêtêrai katotuuan be woralêh kawaheman ambeturu na, atalawê sia sinunat. Kele hahi imboho sia mahaere mamoali amang pahasa totumu maheman a tahii sinunat, saiboho katotuuan atinêbênam be hamotahula. 12Bo hahi mamoali amang mangatotumu asinunat, waaho homotahula ahii bati asinunat sumata iaho lumas a kahêmanan i Abraham amang patoton i hita, atinepo sia awê sinunat.13Kawalian ahii apaan nukum torat ambêhâna dandi be si Abraham bo ambêlolosana, awahêm sia dona imahaere baoitoba, sumata a katotuuan beworaleh kawaheman. 14Kawalian sa homotahula bati maharaw ange a nukum Torat, tumirima tanu amberandi Ningumêlêd, pahasa ioho ahem baera kawaheman bo mawasondo berandi na. 15Kawalian nukum Torat i mawalembam borah, sumata bisana tahem bana nukum Torat, biboho ahem mainjo pahisalaan.16Kawalian niaho katotuuan bewaraleh koemanan saimboho kele itu beles behomba, saniboho dandi waaho mamoali apahasa ambelolosan Abraham, ahii bati be homotahula a menonow a nukum Torat, sumata hahi homotahula a menonow a kawaheman Abraham. De Abraham awaheman amang apahasa ihita. 17Kele bana bewatih sihow detinantum mamoali amang. Katadooan bangsa asasaangen Ningumêlêd ka bêsia Sia mahêman waaho Ningumêlêd i mawatow totumu i mate bo imamoalim medengan kukuaNa asia nyaaho tahem mamoali bana.18Mande onah ahem pedalehan tanu maharaw, ta Abraham maharaw wiyo bo maheman awahem sia dona mamoali amang tadoo bangsa, lumas asia nyaaho ikukuaNa kele hahi oho tadoo mio masondo apelolosanna”. 19Emanna ahii mamoali mekawel mande onah sia imahalahem awahem batangana apaan lebe hawel, apaan umura apa ngate-ngaten matusem ataun, bo awahem a tian isara de behaholobem.20Sumata tanu berandi Ningumêlêd sia ahii malikoko apaan atahii akaheman, suma sia bewaworowot asuang kawahemanna bo sia imeloor i Ningumêlêd. 21Medengan tadoo ka perjaan, awahem Ningumêlêd ma kawasa tanu asia nyaaho berandim, 22kawalian niaho waiatinebem besia apaan ka totuuan.23Manga kodait iyai waaho de wai tinebenam be sia,” ahii be watih tanu Abraham ia, 24sumata bewatih hio tanu hita, kaa behita Ningumêlêd i tumebem mio, kawalian nioho maheman be sia, apaan dana imawatow si Yesus, Tuhan ihita, atutu totumu imate, 25waaho abesarakan apaan kasalaan ihita bo bewawatow apaan akatotuuan ihita.

Chapter 5

1Waaho kita a kabênaran apaan kawahêman, kita menonow asuang dame sononoi ka Ningumeled yanasa Tuhan ihita, Yesus Kristus. 2Dêsisia kita dona mahaêrê dalan sumuang a kawaheman apaan bêlês behomba yai asuang bêlês behomba yai hita tumod be mekahi asuang apaharawan dona tumirima kalooran Ningumêlêd.3Bo ahii bati waaho mio. Kita lebe mapêkahi waaho asuang ikatanêdan nio mawalembo a kasabaran. 4Bo kasabaran mawalembo katahangan lepei bo katahangan i lepei mawalembo apaharawan. 5Bo apaharawan ahii imawasêsêl, apaan bêlês Ningumêlêd dona beyuna asuang i nate ihita de tutuh lênas de behomba na be hita.6Kawalian atêpo hita akahawêlan, Kristus dena imatê tanu hita manga totumu tapia atêpo a tinantum a Ningumêlêd. 7Apaan hii ne esa totumu mabog matê tanu totumu atotuu sumata kahi tanu totumu amauleng bana totumu baranei mate,8ta sumata Ningumêlêd itumurum imbelesna be hita, yana sa Kristus dona mate tanu hita atepo hita dalii a sea. 9Lebe-lebe apaan kita iyai talewe dona tinotuuan de dahaNa, kita tatu dona iwawaselamat amboro Ningumeled.10Apaan sare hita, atepo dona mepate, bewawadamemyem karua Ningumeled de pinatean imbataNa, lebe-lebe hita, iyai talewe dona be wawadamena, tantu dona iwawaselamat na de penonowan Na! 11Bo ahii bati ioho kita lebe papekahi asuang Ningumeled de Yesus Kristus, Tuhan ihita de sia kita itumirima pedamean ioho.12Kawalian nioho, mekele sêa dona sumuang asuanga baitoba de esa totumu bo sea ioho hahi meang patean, kêlê aho hahi patêan ioho i lumosong apahasa totumu apaan pahasa totumu itumawoi sêa. 13Awe bana nukum Torat daliim bana sea ambaoitoba. Sumata sea ioho ahii tinêbêan sa ahii bana nukum Torat.14Totuu akêlêaho patean dona kumuasa atepo iyadam ahaa atepo Musa hahi ambao homotahula ahii matawoi sea ka pael amêkêlê apaan atinulid iadam awahem begambarem sia awahem sia mahi. 15Sumata komba Ningumêlêd ahi mêkêlê kasalahan i Adam akawalian nioho kasalahan inesa totumu pahasa totumu behatia suang kahausaan patean, dekang lebe wako hahi bêlês behomba Ningumêlêd bo bêhombana, de imêlêbês io apahasa totumu apaan esatow, waahoo Yesus Kristus.16Bo bêlês behomba ahii mêkêlê bo sêa inêsa totumu. De amawatepu ambao kasalahan nioho iwawaturu um apa tepuun, sumata powaladan kohomba ambao tadoo kasalaan nioho mawawêang katotuuan. 17De sa sea inesa totumu mate dona ahuasaan i nesa totumu io, da lebe totuuhahi homotahula adong i tumirima aka tadoan bêlês bêhomba bo bewowala katotuuan, apaan tumow bo akuwasa yanasa esa totumu iyo waaho Yesus Kristus.18De waaho amêkêlê esa kasalahan pahasa totumu mahaere ukuman, kelehahi dê kawatawoi katotuuan pahasa totumu mahaêrê katotuuan tanu penonowan. 19Yana amekele atahii a koêmanan nesa totumu pahasa totumu dona mamoali totumu mapesea kêlêaho hahi koemanan nesatotumu pahasa totumu mamoali totumu butul.20Sumata nukum iTorat dinohongan saiboho kasalahan mamoali lêbê tadoo : bo isana bana sea lebe karohangan tadoo biboho bêlês behomba mamoali malêbê-lêbês soho, 21saiboho de mekêlê isea kawasa asuang alam patêan, kêlê aho bêlês behomba a kwasa de katotuuan tanu tumow a kaêto, de Yesus Kristus Tuhan i hita.

Chapter 6

1Sa heleaho, da asia pandung ihita ihua? Dona re hita kumuru asuang isêa, saiboho lebe karohangan beles kohomba ioho? 2Sekali-kali ahem ! Ahire hita dona mate tanu sea kelembisa re hita dona mahaere penonowan asuanga? 3Suma ahii mahaila komotahul, awahem kita pahasa awahem binaptis asuang Kristus, de binaptis asuang pinateanna?4Akele aho hita akinuburem medoro-roro bo sisia de binaptis suang kapatêna, saiboho, amêkêlê Kristus bewawatow ew atutu totumu imate de kalooran inamang. Keleaho hahi hita dona tumow suang penonowan ataleya. 5Yana sa hita dona mamoali esa mêdêngan asia amekêlê medengan a pinatêana. Kita hahi dona mamoali esa bo asia mêkêlê atinowana.6Kawalian kita mahala awahem tow etoom dona lumas asinalib, saiboho sea imbatangan i hita hatala kuwasana, saiboho naam kita mamoali atah ioho akasêan. 7De sisêi endona matê sia dona halepot asêa.8Yanasa sa hita dona matê karua Kristus. Kita mahêman awahem kita dona tumow de karua isia. 9Kawalian kita mahala awahêm Kristus, atepo sia tumow atutu totumu imatê, hii matê hahi patêan hii kawasa hahi besia.10De kapatena awahem pinatêan asinaang isea, bati mahasa bo tanu kaeto-eto io, bo penonowanna awahem penonowan tanu Ningumêlêd. 11Keleaho hahi pandunga komotahula ponarehaNa. Awahem kamotahula dona mate tanu sea sumata komotahula tumoe tanu Ningumêlêd asuang Kristus Yesus.12Kawalian ioho pandung isêa naam kawasa hahi asuang batangan nu a fana, sumata komotahula naam kahi lumas kahabogna. 13Bo naa re kamotahula sumarakan pahasa batangannu a sea tanu pinake kele sinapang kawomadeyana, sumata isarakande batangan nu a Ningumeled kele manga totumu a atepo imate, sumata yaitalewe menonow. Bo iyehenu pahasa batangan nu a Ningumeled tanu mamoali sinapang-sinapang katotuuan. 14De komotahula ahii de kahuasaan kahi isea, kawalian komotahula ahiire adalem nukum Torat, sumata andalêm beles kohomba.15Yana kelembisa? Awa hita dona tumawoi sea, yanasa hita ahii a dalêm nukum Torat, sumata adalêm bêlês kohomba? Ahii totuu. 16Awa komotahula hii mahaila awahem kele iaho komotahula imêhê mio imbatangan nu mekele sosiu tanu makiit io, kamotahula awahem sosiu totumu ioho, a tatuu kamotahula moêman bae andalem isea ambinali kamotahula a patêan, bo asuang koemanan ambinali komotahula akatotuuan?17Sumata dumayow re a Ningumeled atêpo dali komotahula sosiu isêa sumata iyatalêwê komotahula mêdêngan entêru i natê dona makiit pahajaren andana i terus behow. 18Komotahula dona wawamerdeka de sea bo mamoali sosiu katotuuan.19Siahuu ihumuamio iyai kele tow apaan kahawêlan komotahula. Dêrê mekêlê komotahula dona imêhêm nemio pahasa batangan nu mamoali sosiu akawêsaêan bo akadurhakaan . Apineang homotahula akadurhakaan, keleaho hahi komotahula iyatalewe musti imêhêm nemio pahasa batangan nu mamoali sosiu katotuuan de imêang homotahula a kalênasan. 20De atepo homotahula binebasêm moho akatotuuan. 21Bo bua nasia ioho be homotahula atiniwu be sia? Pahasa ioho tinulidem mio hamotahula mahahêlam monokia iyai talêwê apaan kahawuan pahasa ioho waaho patêan.22Sumata iyai talêwê andona kamotahula be wawamerdekaaan a sea bo dana homotahula mamoali sosiu Ningumêlêd, komotahula mahaêre bua a meang kamotahula akalênasan bo kêlê kalamusan-na waaho tumow akaeto. 23De baêr sêa waaho patêan; sumata komba Ningumêlêd waaho tumow akaêto asung Yesus Kristus Tuhan ihita.

Chapter 7

1Awa komotahula hii mahailalah manga morowog de ahu kumua be hamotahula mahailalah io nukum awahem nukum kumuasa ambao manga totumu kaeto totumu ioho tumow?2De esa totumu kinaroang sinogot nukum akaroanga kaeto karoangga ioho menonow. Ta sumata sa karoanga waaho mate binebasem sia anukum ambewawasogot akaro anga ioho. 3Yana kaeto karoanga menonow sia masangka taoedetuh, sasia mamoali karoang manga tuama balina ; sumata sa karonga mate sia binebas a nukum, saniboho sia ahii re mapedetuh de sia mamoali karo ang manga tuama balina.4Waaho, manga morowogku, komotahula hahi dana mate tanu nukum Torat apaan batangan Kristus, saiboho komotahula mamoali sawa totumu balina, waaho sawa isia, adona itumow atutu totumu inate apaan kita immamua tanu Ningumeled. 5Atepo ihita amenonow asuang iketed, akobeaten isea, be wawasohar apaan nukum Torat, tinawoi asuang pahasa batangan ihiita de hita mamua tanu sea.6Sumata iyaitalewe kita dona binebas anukum Torat, de hita dona mate tanu sisia, ihumurung ihita, saniboho hita iyai talewe sumelewir asuang kaadaan taleya kumiit a tutu’h bo ahii suang kaadaan etom kumiit anurup nukum Torat.7Saheleaho, asia re apandung ihita ihua? Aware nukum Torat waaho sea? Ahem moho pebalengena, apaan de nukum Torat siahhu dona mahailala isea de ahu hahi mahaila asia nyaaho kahabogan de nukum Torat hii behuana; “naam ihabog!” 8sumata asuang prenta yai sea mahaere atemponam tanu imawatow asuang imbatangan-ku bali-balina kahabogen : de hii nukum Torat sia mate.9Atepo ahu tumow hii nukum Torat. Ta sumata haworusoho mahiin prentah ioho sea molai tumow. 10Pebalengena ahu mate. Bo prentah atotuu mio meang a penonowan haturu beahu apaan meang apatean.11De suang prentah ioho sea mamate tepona tanu momandei iahu bo dona prentah ioho sisia mamate iyahu. 12Yana nukum Torat awahem lenas bo prentah ioho hahi awahem lenas totuu bo mauleng.13Sahalewaaho banare amaulêng ioho mamoali pinatêan ku? Sama skali ahii sumata saiboho beturu awahêm sia sêa, de sea tinulidêmio a maulêng tanu mawaweangai patêanku saiboho de prentah ioho sea lêbê haturu hahi kaadaanny kêlê sea. 14De hita mahailah, apaan nukum Torat awahem sarani sata ahu gio i keted, bejual andalem kawasa isea.15Deasia atinawoi hu siahu hii mahaila de ahii ahu mabog tumawoi sata asia ahu marêe, waaho ahu tumawoi. 16Yana sa ahu tumawoi asia nyaho tahii ihabog ku siahu setuju mio apaan nukum tahii Torat waaho maulêng.17A hêlêaho ahi ahu hahi a tinawoina, sata sea abana asuang iyahu. 18De kahalaiku apaan asuang iyahu, waaho asuang iyahu kêlêtow, ahahêmoho nya’aho mauleng.19De tahem moho nihabog, ku waaho a maulêng, atinawoi hu kawalian asia ta ahii ahu maboh, waaho atapia siayahu itumulid. 20Yana sa ahu tumulid asia tahii ihabogk, ta hii ahu itumulidêm sata sea imêtêwêm asuang iyahu. 21Kêlêwaaho ahu mahaêrê nukum iyai : sa ahu mabog iy tumulid asia nyaho maulêng, akatapian nioho bana beahu.22De asuang kahelamaku mabog a nukum Ningumêlêd, 23ta asuang pahasa batanganku ahu milah nukum balina a mongugat lumawah nukum isea bana asuang pahasa batangku.24Sia yahu tow silaka! Siseidona mawalêpot iyahu ambatangan patêan yai? 25Dumayow a Ningumêlêd de Yesus Kristus, Tuhan ihita, yana karua anggiohu ahu sumêlêwir nukum Ningumêlêd, sata karua imbatangan insaniku siahu sumelewir sea.

Chapter 8

1Kele iaho iyaitalewe ahem moho nukuman be homotahula apaan bana asuang Kristus Yesus. 2Tutub imamehem penonowan de imawamêrdêkam komotahula asuang Kristus de nukum isêa bo nukum patêan.3Asia tahii rona tulidênna nukum Torat apaan ahêm daya dê akêtêd, dona tulidêmnioho dê Ningumêlêd. Karua dalan imasiu imBataNa inesa asuang i kêtêd awêkêlê karua kêtêd a kinahuasaan sea apaan sea sia imawatia am anukuman sea asuang ikêtêd. 4Saniboho tututan nukum Torat bêlêkêw ma asuang ihita, ahii mênonow lumas a kêtêd, mamikir io a kêtêd; sata lumas a tutuh. 5De hamotahula a menonow a lumas a kêtêd, mamikir io a kêtêd; komotahula menonow lumas i tutuh, mamikir mio tanuh a tutuh.6De kahabogen ikêtêd awahêm patêan, sata kahabogan tutud awahêm mênonow bo dame sonoi. 7De kahabogan i kêtêd awahêm pêpatêan bo Ningumêlêd, desia hii kumisit a nukum Ningumêlêd, wai dali ahii rona be sia. 8Komotahula menonow asuang kêtêd ahii rona iwêtênaan Ningumêlêd.9Sata komotahula hii menonow a kêtêd sumata asuang i tutuh sa ta tutuh Ningumêlêd mêtêw asuang homotahula. Sumata totumu hii bana tutu’d Kristus sia ahii sawa Kristus. 10Sumata sa Kristus bana bêhamotahula da batangan dali matê apaan isea, sumata tutuh awahêm penonowan yanasa a katotuan.11Bo sa tutud sia, andom imawatow wai Yêsus a tutu’d totumu imatê, mêtêw asuang-asuang homotahula, apaan sia, andona imawatow-wai Kristus Yêsus a tutu’d totumu imatê dê mawatow mêmhahi imbatanganu apona waaho de tutu’Na ka mêtêw asuang komotahula.12Yana, manga morowoku kita awahêm totumu mahawenang. Sata tahii a kêtêd, saniboho menonow lumas a kêtêd. 13De, sa komotahula menonow lumas a kêtêd. Komotahula hahi matê; sata sa tutu’h komotahula imawawatêm patuli-tulidên imbatangannu, komotahula dona menonow.14Pahasa totumu asinopiwi tutu’h Ningumêlêd, awahêm bata Ningumêlêd. 15De homotahula hii i itumirima tutu’h mapauh itumulid kamotahula mamoali matalo hahi, sata komotahula itumirima tutu’h imamoalim komotahula bata Ningumêlêd. Dê tutu’h ioho kita mawasawang yaaba ya amang!”16Tutu’h ioho isumairi medo-roro karua Tutu’h i hita, dê hita awahêm manga wata Ningumêlêd. 17Sa hita kêlê kêdong da hita hahi awahêm ahli waris. Panutuunna manga totumu andona tumirima bewawa-randi. Ningumêlêd andona atirimana mêdo-roro karua Kristus, waaho sa hita tumangkong mêdo-roro ka sisia, saniboho hahi kita bêwe-loorêm medo-roro ka sisia.18Sia yahu totuu apaan itumanggong iyai talêwê wai hii i hawêkêlê a kalooran ambê wawaturu bê hita. 19Dê karua niit katênêman pahasa pinahiohaan masondo mangawata Ningumêlêd bewawaturuum.20Nde pahasa atinulid akinuasaan atahêm a kawêrugunaan ahii nyaho kahabogaku nêsa, sata kahabog Na, dona kinahuasaanana, 21sata suang apaharawan, apaan atinulid nesa hahi dona iwawa merdekaam ambeatam akotutusan bo mawasuang akawêbasan kalooran manga wata Ningumêlêd. 22Dê hita mahaila, awahêm aha’d iyaiatalêwê pahasa pahiahanun medo-roro panapean bo mêdo-roro mahahêlam mahados mahawata.23Bo ahii bati komotahula hahi, sata kita dona tumirima komba muna itutuh, kita hahi matape a natê ihita sakum masondo natenganna kêlê kedong waaho kawebasan imbatangan ihita. 24De hita bêwawalowiuhan asuang paharawan. Sumata paharawan ambêlilah, ahi’i paharawehahi, de kêlêmbisa totumu doona mapaharaw assia nyahoo ambêlilahna? 25Sumata sa hita maharaw ata hii bêlilah kita sumondoom karua kumudu.26Kêlê aho hahi tutuh itumulung i hita akahawêlan i hita’, de hita hi’i mahaila, kêlêmbisa totuu amasombayang, sumata Tutu’h inêsa masombayang tanu i hita a Ningumêlêd karua panapean a tahii bêhahuam. 27Bo Ningumêlêd sumilu inate bêrêsi’h, amahaila panutuun Tutu’h ioho, waaho sia, hawekêlê, karua kahabogan Ningumêlêd, masombayang tanu manga totumu lenas.28Kita mahaila iyaitalêwê, awahêm Ningumêlêd i tumawoi apahasa ioho tanu mawaruêangai kamaulêngan be homotahula imahales isia waaho homotahula a tiniangem amekêlê pataarem Ningumêlêd. 29De pahasa totumu sinisirna apolaiyan, homotahula tinantuna apahamunan tanu mamoali iwekêlê tokia imbataNa saiboho sia batanaiyaaho, mamoali a pahamunan atutud katadooan i mangawo. 30Bo homotahula a tinatunam apahamunan, komotahula hahi tinianga bo homotahula atiniangem. Komotahulaa hahi akatotuuanNa bo homotahula akatotuuana, homotahula hahi apinêlooranna.31Da asia anah kumua asakum pahasa ioho? Sa Ningumêlêd a tulung i hita, da sisei lumawah i hita? 32Sia hii mahales imbataNa nesa, sumata be henamai be hita i pahasa, kelembisa na osa sia ahii kumomba am apahasa ioho be hita amêdo roro karua isia?33Sisei andona mahatau manga wata sinisir Ningumêlêd? Ningumêlêd, a katotuuan homotahula? Sisei re ndona mukum ihomotahula? 34Yesus Kristus, andona mate? Apaan lêbê hahi andona itumow, apaan dumatu’h am beta’h kanoal Ningumêlêd, awahem mamoali matogass be hita?35Sisei re ndona mawatarê ihita ambêlês Kristus ? A kinuleng, suma akahiselan suma apa uah-uahen, suma putow. 36Kêlê bana bewatih : apaan sihow kamitahula asuang imbahaya oatean atêbê nendo, kamitahula be anggap kele domba-domba belusa,37sumata apahasa ioho kita lebe amanga totumu amautung de sisia andona imahales ihita. 38De siyahu totuu awahem bae patêan. Maulêng menonow bae malaikat-malaikat, maulêng manga prêtah, bae bana iyai talêwê mauleng andona mahi, 39suma kuwasa-kuwasa, bae ambao, mauleng andalem suma re apahiahaan balina ahi’i dona mawatare’d ihita ambêlês Ningumêlêd, ambana asuang Kristus Yesus Tuhan ki’ta.

Chapter 9

1Siahu mapakua kabenaran suang Tialow, siahu hii matowo. Enu natêhu, mi’it sumairi suang monggonguot, awahem ahu ni’it masusah bo i mahados natê. 2Lêbê ahu ni’it matapêmio bo salalu mahados natê.3Lêbê-lêbê ahu mabog tinena i putung bo bêhatarêd, bêsi Tialow, tanu mangawogku, mangatowhu, kawa batangan. 4Apaan silatahula mekêlê wo tow Israel, silatahula i mbêatang. Mahanjo kêdong, bo silatahula i’ tumirima, kalooran, bo i darandi-darandi bo ukum Taurat, bo mahibadah, bo dandi-dandi [darandian]. 5Silatahula mekêlê wo morosuru manga’namang posiri’im, [nawo] e’ mawalolos Mesias suang ka ada’anNa kêlê totumu, e mbana ambao pahasa i’ mbana. Sia kêlê Ningumeled musti parayowen ahad kaeto-eto. Ulit!6Ta sumata kukua Ningumeled ahii onah mahuow. Awahem hi’i pahasa to e bisana de mahi a Israel, mekêlê wo to Israel, 7bo kahi hi’i pahasa e tinêbê morosuru Abraham mekêlê wo bata Abraham, sumata e’imoai bêsi Ishak e’tanu suru-suru [morosurunu].8Arti na hi’i manga hedong i mi’it keteb mekêlê manga hêdong Ningumeled, sumata manga hêdong parandian e nihua morosuru e’ nihumiit. 9Awahem kukua yai mengandung dandi [darandi] : “Anoras kêlêiyai Ahu [Siahu] a’mahi bo Sara, a’ mahaêrê esa kêdong tuama.10Sumata ahi’i batiewaaho lêbêkêaswê wa’i Ribka e mahali-ali a esa tow, a’waaho bêsi Ishak, namang nawo hita. 11Apa’an noras manga kêdong aho awê itumow bo awê itumawoi emauleng suma eta’pia, saboho ta’ar Ningumeled tanu e sinisirNa bo imbahut bo, bisanê atatwoi, sumata bêsanê a’titiangNa. 12Bêhua bêsi Ribka : “Kedong e matu’a maindo mamoali sosiu kêdong etalvya. 13Kêlê bêtulis : “Siahu emahales bêsi Yakub, sumata marê’ê si Esau.14Sa’ kêlê wa’aho bewatih a sia e pandung i hua hita? Asia Ningumêlêd ahii mogiwing [mobiles] ahi’i! 15apa’an Sia berfirman bêsi Musa : Siahu a’sakum imepa boweles bêsisêi angê, Ahu mabog mepag kowelesan, bo Ahu mo imun bêsisei angê Ahu mo imun. 16Waaho kawalian ahii bêhatambêng a’ pandung tow suma ikatow, sumata a’ kamuraan natê Ngeledtow.17Apa’an Kaol i kumua bêsi Firaun : Waaho kawalian Ahu mawatow ihow saniboho Ahu iwawaturuku kawasaHu a’suang ihow, bo saniboho ngalaiKu i’haheked a’ mbao toba. 18Mamoali Sia i’mepa boweles be sisei angê ê papandungNa bo Sia mawaete natê isêi e papandungeNa.19Yai talêwê kamotahula a’kumua bêahu : Sahêlêwaaho, asiawê e pesalaanNa? apa’an sisei e pasaangen kahabogNa? 20Sisei kamotahula, hêi totumu yanasa kamotahula mahisowat Ngeledtow? Donakah, etinulid kumua a’ nitumulidna : “Ndêaho kow itumulid i ahu kêlêwai? 21Awasia tapa kurê ahii a’mahaimbahut ambao tana beluna, maindo tumuli a’ talimbaatu e mekêlê wo benda maindo i’ makê matoro nohoan emonunga bo kêlê imakê matoro nohon e biasa?22Ndê satahi’i maindo boro’Na bo itumuru kawasaNa, Ngeledtow imepa kasabaran bako a’saangen benda-benda i kawaboroNa e sinadia maindo i tumurasim [i mowuwuh]. 23Mahaturu-turu maindo mawasere kaayan kalooraNa ambao benda-benda imbowelesNa, e sinadiana tanu kalooran. 24A’waaho hita, etiniangNga ahi’i bati a’ nepang to’ Yahudi sumata kahi a nepang mangatow balina;25kêlê e mbêhuaNa kahi suang kitab nabi Hosea : “ e tahii tow ku i KuaHu tow ku bo e tahi’i ihales Ku ; ihalesKu. 26Bo a’tampa bisana a’ihua besilatahula : “Komotahula yai ahi’i tow ku, biboho, a’mbêhua bêsilatahula : Manga kedong e tumou.27Bo Yesaya mangombal tanu Israel : “Mandêwê tado’o bata [kedong] Israel kêlê elis a’ saloyon sumata bati sisa’na a kalowidan. 28Bo asia e’mbehuaNa, a tinulidan Ngeledtow ambaoitoba mauleng [tolimomod] bo tilaho. 29Bo kêlê e mbêhua Yesaya a talêwê : Sa andêna Ningumeled lohow bao’toba ahi’i mepa io kaoroan kêlê Sodom bo kêlê Gomora.30Sa kêlêwaaho asia e pandung i hua kita? Wai, awahem manga tow balina e tahi’i melas kabênaran, i mahaêrêm kabanaran, waaho kabênaran apa’an êman. 31Ta sumata Israel mandêwê imelas ukum e mêangai kabênaran, ahi’i sampê bê ukum oho.32Ndê aho hi’i? apa’an Israel imelasna ahii apa’an êman, sumata apa’an itatawoi silatahula bêhasambei a batu sambeina. 33Kêlê bê waih : etotu’u, siahu imepa a Sion, esabatu kasaitan bo batu kinawisudan, bo sisei e mahêman [emercaya] ambeSia, ahii bêwawasokia.

Chapter 10

1Manga morowog kahabogan inatêhu bo sombayangku bêsi Ngeledtow ewa’aho sarona komotahula imalowi. 2Apa’an Ahu dona imêhê sumairi tanu silatahula, awahem silatahula uli-ulit dedem tanu Ngeledtou, sumata dahem pangartian etotuu. 3Apa’-apa’an silatahula hi’i mahilala kaulitan Ngeledtow bo apa’an silatahula dumameji i mawatad kaulitan nesa, yanasa silatahula-silatahula hi’i talo a kabenaran Ningumeled.4Apa’an Tialow mekêlê wo kalekewan ukum Taurat, esa-esa tow e êman. 5Apa’an Musa mapatih tanu kabênaran ndê ukum Taurat : Totumu e mapakiit, maindo lowid ndê apa’an na.6Sumata, kaulitan apa’an êman ihumua kêlêwai : “Naam ihua a’suang natenu : awa sisei maindo kumapêt a sorga ? Awa oho tanu imêang Yesus lumolos. 7Suma : sisei maindo lumolos a’ kitab pawate ? Suma’ tanu mêaang Tialow kumapet a nepang tow mate.8Sumata asia ambêhuana ? Wai : “Kukua aho susut bêhamotahula awa’i a’suang baba’nu bo a’suang natê’nu. 9Apa’an sa’ kamotahula mangaku karua baba’nu, awahem Yesus [Tialow] totu’u Ngêlêdtow, bo mercaya suang natênu, awa’aho Ningumeled mawatow Sia, a’nepang tow matê, yanasa kamotahula maindo a kalowiden. 10Apa’an teka natê tow mahêman bo a kaultain, bo teka baba tow mangaku bo akalowiden.11Apa’an buku lenas ikumua : Sisei angê maoercaya [mo’eman] bê Sia, ahi’i maindo bêwawasokia. 12Apa’an ahem moho êmbêda tow Yahudi bo tow Yunani. Apa’an Ningumeled e neas oho mekêlê wo Ningumeled a’pahasa tow si hea, a pahasa tow ê mahombal bê Sia. 13Apa’an, siseiangê e matiang karua ngalan Ningumeled, a kahala’noan.14Sumata kêlêmbisa silatahula dona tumiang a’ngalaNa, sa’silatahula ahii mahêman bê Sia? Kelembisa silatahula dona mêman bê sia, sa silatahula ahii matanga tanu Sia, sa ahem moho e Nabar Na? Ê mapakua Na? 15Bo kêlêmbisa silatahula dona mapakuaNa, sa silatahula hi’i bêsiu? A kêlê bana bê watih : “Ime’êm konunga’an na silatahula e nimêang nabar loor!16Sumata hi’i pahasa tow itumirima nabar loor oho. Yesaya inesa ikumua : Ngeledtow, awa sisei êmêman a’ nabar ihamitahula. 17Mamoali, êman lumembo a’patangan, bo patangaan i Kukua Tialo.18Sumata ahu tumaa : awa silatahula hi’i itumanga? Totu’u silatahula i tumangaam : “enu ilatahula motahad a’ tepoh baoitoba.19Sumata ahu tumaan : awa Israêl monilihna? Apahamunan Musa ikumua : “Siahu itumulid kamotahula uteng a’manga tow etahii tow bo mawatumod endê’ênu a mangatow e Ba’bel.20Bo karua baranei Yesaya ikumua : “Siahu i maiboh metauw silatahula etahi’i mangila i Ahu, Ahu i mawaturuum batangan bêsilatahula e tahi’i emapataan i’Ahu. 21Sumata tanu Israel sia kumua : a’kaeto nendo Ahu i malubah kama Ku hu a’tow etahi’i mo êman bo emahiwesowat.

Chapter 11

1Yanasa ahu tumaan: Awaonah Ningumêlêd itumulud i mangatow Na? ahi’i mahasa! Apa-apaan siahu mio kahi tow i Israel, a suruh i Abraham, ambala i Benyamin. 2Ningumêlêd ahi’i itumulud i mangatow-Na ê sinisir-Na suma komotahula ahi’i mahailah asia behua i kaol sakum si Elia, atepo sia i mahatau i Israel be Ningumêlêd. 3Si Ngêlêtow, manga nabi-Nu pinêlimêdêm ilatahula, manga mesbah-Nu bewawawêruum ilatahula; “bati kêmange siahu i nêsa ê mênonowe bo silatahula mabog mubud inasêngku.”4sata kelembisa kukua i Ningumêlêd be sia? “siahu imêpapemange pitu ngoribu tow tanu Siahu, ê tahi’i mahasa ihumêpah moniri i Baal” 5kelewaahohahi ia’i talewe bana behaêpaange, kumi’it sinisir i mbeles kohomba.6Sata saniaho ihamoali apaan bêlês kohomba, yanasa alam hahi apaan tatawoi, nde sa tahi’i kelewaaho yanasa bêlês kohomba iaho alahêmoho bêlês kohomba. 7Yanasa kelembisa? Israel ahi’i mahaere asia papêlawêlasêna sata manga totumu’ kina sisiran imahaere iaho. Bo manga totumu’ balina imangêtehêm i natena, 8kele bana iwatih-watih: Ningumêlêd itumulid silatahula behao mololot, imehe bêlên tahu ahi’i melilah, bo talinga tanu hi’i matanga ahad ia’i talewe,”9bo si Daud iihumua: merotange mamoali sosogow bo pêrangkap, mapawaureng bo papêsombaian tanu silatahula. 10Bo merotange bêlên ilatahula mêdêndêm ahad silatahula alam mêlilah, bo tumulid ilihud ilatahula menenet maketud.11osa ahu tumaan: awa silatahula mbehawisud bo musti ihasumag?ahi’i mahasa. Tatawoi kalawahan ilatahula, kawiaan behoamatêm a manga bangsa balina, sanioho tumulid silatahula maulêng. 12Nde sakalawahan ilatahula, kele kasihaan tanu bao itoba bo kahurangan ilatahula. Kasihaan tanu bangsa walina, lebe-lebe hahi katolimomodan i latahula.13Si ahu kumua be homotahula ei manga bangsa ahi’i Yahudi. Apa-apaan ahu awahêm rasul tanu manga bangsa ahi’i Yahudi, siahu mautêh iaho konungaan i pêsalianku, 14ê waaho nde sa ahu dona mawalêmboh inutêng a suang inate imanga karoongku kumi’it a kêtêd bo dona mawawiah i petahulaan tow besilatahula.15Apa-apaan sa petuludan ilatahula dona ihua kasononoian bao itoba, awa dona pêtirimaan silatahula dona ihua mênonow a tutud toe imatêm?. 16Sa roti katare awahêm lênas, yanasa lohow i pinakêmuan kahi lênas, bo sa amud awahêm lenas manga sapah lênas.17Waaho kawalian sa petahulaan sapahnga sinopoom. Bo komotahula luluna silu cinangkokkêm a nepanga bo karua i mahaere beteng a namut i tud zaitun tado’o mbelu, 18na’am komotahula monirayo asakum manga sapahnga waaho; sa homotahula monirayo imunên awahem ahi’i homotahula imotung inamut waaho. Sumata’ amut waaho ê mawotung I homotahula.19Mane komotahula kumua: bana manga sapahnga belêkug, saniboho ahu icangkok anêpanga kele salunge. 20Maulêng! Silatahula belêkuk nde silatahula ahi’i maheman osa komotahula londoloho ê kawaheman. na’am nde kamotahula sukag sumata’ matalo! 21Sata’ sa Ningumêlêd ahi’i mahalês i manga sapah tulen si sia hahi ahi’i mahaês i hamotahula.22Sumata’ silatahula hahi maleng I cangkok, sa tahi’i silatahula sumondo io a kawahemanan ilatahula, nde Ningumêlêd mahakawasa tanu maleng cumangkok be silatahula.2324Apa-apaan sa kamotahula maleng pinoroh kele sapah itud zaitun silu, bo mahiseaan anggionu iaho kamotahula malengêm becangkok a tud zaitun totu’u lebeh hahi silatahula ia’i, sata’ sa humi’it besilatahula maleng i cankok atud i cangkok atud i zaitun ilatahula mio.25Apaan manga morowog, na’am komotahula mangatam batangannu pandei, ihabogku kamotahula mahalah asia niaho nirururu: iwarua i Israel ihumêtehêmmio ahad katadooan imahuhu a manga bangsa walina ê nisumuang.26Biboho kawalian pahasa Israel iwawalowid, kele mbewatih: “ a sion moai a penebus; si sia sumaket pahasa katapiaan i Yakub 27bo waim penandian-Ku teka silatahula, sa ahu mawatala i kaoroan ilatahula”.28Sakum kukua silatahula awahêm kasaru i Ningumêlêd apa-apaan kamotahula sata sakum sinisir silatahula awahêm kamaulêng i Ningumêlêd apa-apaan manga nawo. 29Apa-apan Ningumêlêd manêsêl imbêlês i kohomba bo titiang-Nga.30Nde kele mekele ihamotahula a talewe ahi’i maki’it be Ningumêlêd, sata’ ia’i talewe imahaerêm bewêlês atahi’i kohi’itan ilatahula, 31keleaaho hahi silatahula ia’i talewe ahi’i mawaki’it, saniaho tatawoi i kanaeran ilatahula, silatahula hahi mahaêse kobêlêsan. 32Apaan Ningumêlêd ihumurungên i pahasa totumu’ a tahi’i kohi’itan saniaho sia dona mawaturu kobêlêsana a pahasa silatahula.33O, imeem karalêmênan kasihaan, kaêludan, bo pongitauan i Ningumêlêd! Ulid ahi’i kasilihan manga kaputusan-Na, bo ahi’i mahasa kawêndaman manga dalan-Na. 34Apa-apaan, siseiêm mahailah i kawahutêh i Ngêlêtow? Suma siseiêm imahasa i mamoali tapahisud’-Na.35Suma siseiêm i mahasa imehe asimange be Sia ahad Sia musti sumaol iaho? 36Apa-apaan asia mange awahem be Sia sa mahi bo tatawoina besia sa mahi, tatawoina be Sia sa mahi, bo tanu si Sia konungaan ahad kaêto-êto.

Chapter 12

1Kawalianiaho, morowog, karengan ihoblasan i Ningumêlêd siahu misu ihamotahula, saniaho homotahula, saniaho homotahula mowalad imbatangannu kele powalad ê mênonow, lênas bo mêtênaan be Ningumêlêd; waaho awahêm ibadahnu ê totu’u. 2Na’am komotahula mamoali mêkele i mbao toba ia’i sumata’ momaluyêm i pêtaleyaan ingionu, ahad homotahula dona sumilih bisa papandungên i Ningumêlêd asia ê mauleng mêtênaan a Ningumêlêd bo tolimomod.3Besane ambêlês kohomba e mbehomba beahu, siahu kumua a pahasa tow a tutud ihamotahula mangutêh imanga mi’it matatang ênde mêtênaan utêhan ihamotahula, maindo mange hamotahula mahutêh itêna-têna, ahad komotahula mahaimbahut imbatangan kumi’it i kawaheman, embehomba i Ningumêlêd a sosoka apahasa homotahula êsa bo êsa.4Apaan mêkele-kele êsa watangan ihita tado’o anggota sata’ ahi’i pahasa anggota waaho mêkele tawoiêna, 5kelewaaho hahi mande hahi tado’o awahêm êsa watangan asakum i Kristus; sata’ kita êsa bo êsa awahêm anggota a nêsa bo êsa tow walina.6Kelewaahom kita bana kohomba mêbawalinaan kumi’it ambêlês kohomba embehomba be hita: sa kohomba iaho tantu manubuat maulêng matulid kumi’it kawaheman i hita. 7Sa kohomba tanu masêlêwir, maulênga hita masêlêwir; sa kohomba tanu masusui maulenga sia masusui; 8sa kohomba tanu masani maulênga sia masani. Sisei imawapêbeteng i nawa-nawa, maulênga sia matulid karêngan i nate ênow; sisei ê mapimpin, maulênga sia tumawoi karêngan indêdêm; sisei maturu koimunan, maulenga sia tumawoi iaho karêngan i kahi.9mero-merotange bêlês waaho ahi’i tutu’ dumekang a ta’pia bo tumulid i maulêng. 10Mero-merotange komotahula mêkahalêsan kele mapog bo mêpawamunaan amasiri.11na’am mainjo karêdêmannu kumêsud merotange tutuh-Nu mêlalap ange sumêlêwir si Ngêlêtow. 12Mêkahiim a paharawên, mêlud a kahenengan, kumundu a sombayang! 13Owodan ênakaipitan manga totumu’ lênas bo damejin batangannu tanu le’teh mapaehe panupangan!14Kamangênange sisei ê kumulêng ihomotahula, kamangênange kamotahula na’am sumupah! 15Mekahiim têka totumu’ ê mêkahi-hahi, bo mêkaeem têka totumu’ mekae-hae! 16Mero-merotange kamotahula êsa kawahate, kawautêh asakum pênonowannu wakarua. na’am kamotahula mahuteh i manga perkara matatang, sata’ i helemoho batangannu a manga perkara ê têna’io.17naam mahutêh imbatangannu pandei! Naam mawalas i kata’piaan têka kata’piaan; tulidênange asia maulêng tanu pahasa tow! 18Dumameji saniaho behasakêd behow mênonowêm asakum kasononoian têka pahasa tow!19Morowogku kamaulêng naam kamotahula mio tumuntut i pêbawalasan, sata beanange tampa imboro i Ningumêlêd, nde bana iwatih-watih: pêbawalasan waaho awahêm tanu Siahu. Siahu ê mainjo tumuntut i pebalasan, kua i Ngêlêtow. 20Sata, sa kasarunu maleo beanange sia kan, sasia kawêlaan, beane sia luku’un,! Karêngan itumulid kelewaaho komotahula irumudu tutu imbaha ambao i kohonga. 21Naam komotahula makala andoro i kata’piaan sata, i sêsê kata’piaan têka kamaulêngan!

Chapter 13

1Pahasa tou sumiri a upania, nde tou upania lebende kamotahula, nde ahem upania satahii beahu samahi; bo manga tou posiriin pahasa beahu samahi. 2Sasisei sisey lumawan kupanla, kele mange sia lumawah asia behua i Ningumêlêd, sisey lumawah kele mange sia mukum batangana mio.3Osa sisei tumuli mauleng sia naam matalo a upania, wati tou ahii matulis, sisey mabo tumuli? Osa tuliden pahasa kamaulenganun nde sihow siriina. 4Nde upania imamoali bowirang Ingumêlêd. Mainjo tanu kamaulenganu. Sumata sahou tumuli kaseaan. Ahii wesae sasia tumaka taka putou. Upania mamoali jongos i Ningumêlêd. Tanu silatahula matuli tapia 5kele aho hahi, kumuru imbatangan, ahii wati totawoi bales i Ningumêlêd, sumata hahi tanu enu i atenu6aho kawalian kamotahula maer blasten, nde ni oho tanu i latahula, 7baeran pahasa amanaga tou asia nioho baeranu, baeranu besisey pawaeranu blasten, baeran cukai basisei imaterimai cukai, osa matalo besia ê materima i talo bo siriin tou ê dona tumirima i sirinu.8Naam kamotahula mawênang besisei yange, sumata kêmoho kamotahula mekahalêsanange, osa sise imêbelês a kahelena sia itumuliden Hukum Torat 9nde kaol: naam tapêdetuh, naam tapêmate, naam manahow, naam maewe, bo a kaol balina hahi behalulutem, pahasa suang i kaol iai: balesen kahelenu kele how maweles ambatanganumio 10beles ahii tumuli katapiaan a kahelena totumu, sumata beles mawalêkêw i Hukum Torat.11Niai totuu tuli denu, nde kalahan i kamotahula pahasa tepo iai, sumata mahinen tempona sarona, kamotahula tumodem amboonu sumata pinawiaan i sumusutem behita esamboho hita taleyawe imamoali moeman. 12Ia talewe tutudem imbengi, alakapui kauhaan. Samboho Yomem hita paamio pahasa katapiaan. Bo pelatanganem niana pahasa lolutam êsulo.13Yomen hita menonow mauleng, kelei atutu inendo, naam westa pora, naam a kalangoan, naam asuang ikawedetuhan, bo akahabogen, bo naam asuang iboro-bo asuang imanganat. 14Sumata isawanu pahasa si Tuhan Yesus behou mamoali lolutan isulo bo naam lahaanu batanganu tanu kahaboganu.

Chapter 14

1Tou kawel emana, osa naam i wenunu kautehana, 2Bana tou dona kuman pahasa kakanen bana tou kawel eman wati dona kuman tuinnoho kemoho3Sisei kamotahula nde kamotahula makam jongos kawunyaan tuang balina? sumata sia tumoto, sumata sia hatia nioho wusing i tuanga mio, sumata sia tomototoi, tatawoi ningumeled maha kawasa miaha isia osa wanasia tumotod dio. 4Sisei homotahula, ahad i komotahula misa’ i sosiu i tow walina? Mane sia tumotod, mane sia be haelet wa’aho awahem tuanga mio mahailah. Sata’ sisia mainjo mehet tumotod apa-apa’an si Ngeletow mahaimbahut menenet tumotod mahiaha i sia.5Dana tou maha helam bana esa endo elebe mauleng, osa. bana tou kumua pahasa endo makelenemoho. sumata esa boesatou kumelamio asuang inetanamio 6Sumata sisei tumaka taka, anesa endo betantuna, sia tumuli tanu si ningumeled, bo sisei kuman, sia tumuli tanu si ningumeled. nde sia ihumua kamang besi ningumêlêd, bo bana ahi'i kuman, sia ihumuai kamang besi-ningumeled7Sumata ahem tou tumow wati tanu batanganamio bo ahem tou mate tanu batanganmio. 8Sumata sa hita menonou hita menonow tahu i ningumêlêd, bo sahita mate, hita mate tanu ningumêlêd kele menonow suma mate, pahasa kapunyaan i ningumêlêd 9Osa tanu i oho kristus imate bo itumow osa mamoali ningumêlêd lo'or tanu ambau mangatou imatem bo tanu ambao manga tou menonowe.1011Sumata ndahohou mukun pongu bo sumero pongu? nde ahii deken pahasa hita sumaang indior i Ningumêlêd."12Kelei oho ê manga esa boesa tou mehe tangongana imbatangona mio besi-Ningumeled. 13Kawalian nioho monam nde hita mamisad ioorio komo tahula lebe lebe injon innamotahula tutur iyai naam tuliden po ihita hitin suma meta'pia.14Kalahaku boemaneku sitialo awahem olehem maho kawilahan ambatangana bana eniboko mainjo mangatang ngatang awahem oho tapia nde sisia tapia. 15Ta seno'oh sahow mawahados inate i pogngu nde bana kakanenu, alahem kou tumow a pandung imbeles. naam bati ihawali asikoon ningumeled imatem nisia.16A sia emauleng ahaitu ihamodahula naang lingonnoho seroon 17Kahalonoan ingumeled ahii waaho kakanen bo lekuan sumata kaulitan enow sanonoi bo kahahiin iningumeled18Sasisei maheman iningumeled kale gioyai sisi metenaan aningumeled, isingen, itotumu. 19Nda kawalian kita tumulid mawaahi enow sunonoi bo bereguna a mebowotungan20nam dehow medusan itatawoi iningumeled bati inawali kakanen apa pahasaiboha bayo, ta, imesalaam totumu, sawati pakne watapia i touwalina. 21Lebebae naw naam makan iketed suma luku inanggor, suma asia mange, mawa tapia ipongu22Maharaw akaulian asia aho kalahanu, nde sihow wio asasaa ngen ningumeled. Enow wio sia, tahi imukum imbatanganamio, asia mange mauleng loortuliden. 23Bo sesei yanje emelikoko, sasia kuman, sisaembeukum, nde tahii tinulina kumiit imeman. Bo pahasa ahii metenaan awahem mahaoro.

Chapter 15

1Kita, e morowot, musti tumanggong itou kawel ahi'i morowot bo na'am kita mangilas kasêngan i hita mio. 2Siseyange behita mangilas kasêngan kahêlêi hita wa'aho mamuali kamaulengan bêhita mo mangun.3Awahem ningumeled ahi'i mangilas kasênanga na mio, sumata' kêlê wa'aho bana bêwatih:" mangkodait powopos ilatahula, wa'aho ni mamopos i kamutahula, sumatak mahailala ya hu. 4Wa'aho kawalian pahasa bewatih a kahamunan, dali'im bewatih tana mamuali powerouw be hita, saniboho kita ele' mataka' a pahlawan bo pakunduan bo panghibohan a kaol.5Merotange ngeledtouw e lumbuhan kaulitan bo lumepêi mehemai kahomboan be lamutahula mekele bo kahabogen ngeletouw, 6Saniboho kita atê esa bo esa kodait kamutahula dumayou a ningumeled bo amang bako i kita, Yesus Krsitus. 7Wa'aho kawalian monggeênemoho esa bo esa kêlê Ningumeled ni tumirima i kita, tanu kaenouran Ningumeled.8Wa'aho papandungeiku, awahem hawali kaulitan Ningumeled imamalim masali a mangatou bersunat tanu mawawo ole ni dandi am behe nam a nawo' i hita, 9Saroro'na manga bangsa, saniboho si latalula molo'or ningumeled apa-apa'an kohomba Na kelêitu bewatih: "Wa aho kawalianahu dumayou i how a tutud i manga bangsa osa kumatan Mazmur i ngala na"10Bo kalawusana: "Mekahi'- hahi' manga bangsa bo umat na." 11Osa: " Dumayaw ningumeled kamutahula; mangabangsa, mande pahosa suku bangsa dumayou isia"12Bo kalawusana kuani Yesaya: "Sakingê a tud i isai mainjo lumembo, bo sia iatang tahu mapereta i mangabangsa, bo be sia hahi mangabangsa mepa' i paharawen."13Merod tangê Ningumeled lumbuhan i paharawen muling i hamotahula karua i pahasa me kahi bo mesonohoy a kawahemahi kamu tahula, saniboho a korowotan i roh kudus kamutahula me-lebê-lebêsoho a pahanawen.14Manga marowo'ku, siahu inesa totuu meman iyaihahi kamotahula hahi imawulingem i kamaulengan bo manga pahasa kalahan pengetahuan bo do'na mebowotungan mehe totu'ru.15Sa'ta' , apa'an sononoi bêlês mehe e kahombaan Ningumêlêd beahu, siahu biboho bia'i têka waranai imatihem. behow tanu mawaimun be hamutahula. 16Awa'aho awahem mahu do'na muali sumali be si Kristus Yesus, tanu bangsa bangsa ahi'i Yahudi asuang sosalian bewawatala a ninjil Ningumêlê, saniboho manga bangsa ahi'i Yahudi do'na tiriman Ningumêlêd kele powalad anihumi'it besia, imonggoguot.17Mamoali besi Kristus do'na ahu mekahi-hahi'i apatawoyeiku tanu si Ningumêlêd. 18Nde ahu ahi'i barane mohoda-hoda'it sabana nawa-awa ambalina, iwalina asia ni aho tinawoi i Kristus tanu si ahu, awa'ahu tanu pahalasem i manga bangsa balina akoemanan, bo kawakodain t eka kawatawoi. 19Tekakawasa manga tanda manga ka hombo bo kawasa Roh. Keleaho asuangi pahebe'bean i mongeked bewolai a Yerusalem otad alirikum miahu mehea'bar pahasa i kukua Kristus.20Bo ambehua ioho siahu makatam kele siriku, awahem ahu ahii itumulid a manga tampa, bisana-sana kinahilala'anem itow, saniboho ahu na'an tumo ambaoi dasang, ambe waom itow walina. 21Sumata kelebewati : "Silatahula, atalawe itumirima inabar awali sia, mahasa melilah i sia, bo silatahula, ata'lewe mahasa itumanga mahasa mangarti."22Ewa'aho kawalianahu iwaka sondok ai moho mimbat ihamotahula. 23Sumata' iyai talewe nde abnemoho tawoyeiku asakum biayai awa'aho kowakanahu tahulanengataun mabo' aho milas i how.24Paharawei ku ebêaiku moho a Spanyol dokna mawid behow bo metau bo lamutahula, boho hamutahula do'na matod dobo iyahu bongê, ahad dioho ahu sangatepo kumelam petauan bohamutahula. 25Ya'i talewe ahu andalahem moho a Yerusalem meangoho i mowod a tou lênas.26Awahem Makedonia bo Akhaya baham kodait mowod tou lengei a nepang morsa tou lênas a Yerusalem. 27Kodait diboho tinaka'am ilatahula, sumata' aho mulid ilatahula. Mandê wê mangabangsa balina mahaêrêm beteng a kapunyaan rohani tou Yahudi, osa mulid kahi manga bangsa balina masali' tou Yahudi i kapunyaan duniawi ilatahula.28Sa ahu i tumiludem tawoyen iboho, bo i mêhêm asa e pinahioio i manga bangsa balina bêsi latahula, matangem ahu mebê a kota ihamutahula moho a Spanyol. 29Sahu mahe milas ihamutahula, tulideiku kahuai kamang Kristus.30Satag tanu Kristus Ningumêlêd ihita bo tanu belês i Roh, wawaimunku kamutahula, mangamorowo', tanu kumure karuruhu a sombayang ku a Ningumêlêd, 31boho ahu kahiaho'an a manga tou he'i maheman a Yudea, bo pasaliaiku a Yerusalem tinirima kanua maaleng manga tou lenas bi bongê, 32osa ahu mahi karuai kahi behow kele kahabogen Ningumêlêd, mahaêre kasengan bo hamutahula.33Nigumêlêd, lumbuhan i kosononoyan i wakarua pahasa ihamutahula. Ulit.

Chapter 16

1Pangelei êku kasilihanu bêsi Febe, pog ihita bene masali a jamaat Kengkrea, 2sani’boho kamutahula sumupah isia a Ngalan i Ningumêlêd, kelemio' tumulid a manga totumu' lênas, osa beamange powalad besia.3Ihua mio' siri'ku besi Priskila bo si Akwila, manga karuahu imawatawoi a tawoiên i Kristus Yesus. 4Silatahula imowalad i kanaluna nde pênonowaiku. Besilatahula hi'i bati' siahu nimehe siri', sumata' kahi pahasa jamaat ahi'i Yahudi. 5Siri' kahi besilatahula jamaat ambale i latahula. Siri' besi Epenetus, pogku karua i mbêlês, wai bua' apahamunan asakum i Sia tahu Kristus.6Siri' besi Maria, nde minatawoi totu'u behamutahula. 7Siri' besi Andronikus bo si Yunias, manga morowo'ku a sangarêrêt, ema hasa tinarunggu bewakaru-harua hu, waaho manga totumu' pinaponarah a tutud i manga rasul bo manga imamoalim sarani akinahamuna'anku. 8Siri' besi Ampliatus karua i mbele'ku a Ningumêlêd.9Siri' besi Ubarnus, kamahu imatawoi besi Kristus bo siri' besilatahula bo pahasa a suang i mbale i Aristobulus. 10Siri' besi Apeles, nde kibaêtêsanem i mi'gon besi Kristus. Siri' besilatahula, bo pahasa a suang i mbale Aristobulus. 11Siri' besi Herodian, karuahu sangawêkaroongan. Siri' besilatahula bo a suang i mbale i Narkisus, iwakarua i Ningumêlêd.12Siri' besi Frifena bo si Trifosa, nde nimatawoi ahad i keter a pasaliana Ningumêlêd. Siri' besi Persis kama imbele'ku, nde nimatawoi ahad i keter bo masali a Ningumêlêd. 13Siri' besi Rufus, totumu sinisir i Ningumêlêd, osa siri' besi mamana, nde siahu hahi ma mama i sia. 14Siri' besi Asinkritus, Flegon, Hermes, Patrobas, Hermas bo morowogku bewakaru-harua besilatahula.15Siri' besi Filologus bo si Yulia, nereus bo pognga wene, bo Olimpus, bo ma manga totumu' lenas bo hahi iwakaru-harua i latahula. 16Mesisirian nange kamutahula osa mapahe beles lenas. Soro' be hamutahula a pahasa jamaat i Kristus.17sumata' ahu mawaimun behamutahula, marowo'ku awahem kamutahula mahatuh besilatahula, nde tahu'i mêtênaan i mbewasusui behamutahula mawamoali i pêpatean bo kalêpeian, wa'boho kawalian behamutahula mawamoali i pêpatean bo kalêpeian, wa'boho kawalian dumekang besilatahula! 18Nde mangatotumu' kelewa'aho ahi'i masali bêsi Kristus, Ningumêlêd i hita, sumata' masali a kahabo'gan ilatahula mio.19Kawoy i koemananu kimataananem i pahasa totumu'. Kawalianoho hahi ahu imekahi' behamutahula. Sumata' ihabogku kamutahula tumulid asia niaho maulêng, bo leno a pahasa kata'pia'an. 20Pengelaiên a Ngêlêdtoow, lumbuhan i kaênowan bo kososonoian, tumiro' mawawuwuh i kiong i mbaoitoba a ndalem na'enu. Beles kohom ba' i Yesus Ningumêlêd i hita dumuluh i hamutahula !21Siri' i Timotius be hamutahula, karuahu matawoi, bo hahi besi Lukius, Yosan bo Sosipater, manga karuahu a sangapekaroongan. 22Siri' a Ningumêlêd behamutahula hahi besi Tertius, waaho siahu enimamatih surat i yai.23Siri' i Gayus behamutahula nde do'na beawitaiku bo pahasa jamaat siri' i Erastus behamutahula, bendahara i ndoong bo hahi so Kwartus, pog ihita. 24(Beles kahomba' i Yesus Kristus, Ningumêlêd i hita, dumuluh i hamutahula i pahasa ! Ulit)25Tanu si Sia e kawasa mawa rowot i hamutahula-kua i kukua behasêrêk osa kinahilalaan si Yesus Kristus, maki'it keleaho beruru nde beêtêw wio' kele i kaetoan. 26Sumata' yai talewe' kahaturu'um bo ihiit a papêreta i Ningumêlêd ahad kaeto-eto', bewawa sairim a suang i kaol i manga nabi a pahasa pekaroongan nde miwid silatahula a kaulitan i kaemanan.27Tanu si Sia esa Ningumêlêd puli-wulingen i kahomba', bati si Yesus Kristus pahasa komangaan ahad kaeto-eto'! Ulit.

1 Corinthians

Chapter 1

1Be si Paulus, ê pinandung i Ningumêlêd tiniang mamoali rasul i Kristus Yesus, be si Sostenes, pog i hita, 2Tanu jama’at i Ningumêlêd a Korintus, ëwa’aho silatahula ê mbelênas a sahum si Kristus Yesus bo ê tiniang mamoali mangatow lênas, karêungan i pahasa totumu’a moro lesad, ê matiwa’ a ngalan i Ngêlêdtow i hita si Yesus Kristus, êwa’aho Ngêlêdtow i latahula bo Ngêlêdtow i hita. 3Bêlês kohomba’ bo sononoi ênow i Ningumêlêd, Amang i hita, bo be si Ngêlëtow si Yesus Kristus malalas be homotahula.4Si Ahu mêlêtêh marayow be ningumêlêdku apa’an komotahula a mbêlês kohomba’i Ningumêlêd êmbehomba’-Na behomo tahula asakum si Kristus Yesus. 5Apa-apa’an a sakum i Sia komotahula i mêsiha’an a pahasa: a morowalina kodait bo a morowalina pêngo’i ta’uan, 6Mêtêna’an bo sasairian sakum si Kristus, ê mbeête’em a tutud i homotahula.7Kelewa’ahom homotahula ahi’i kaina’an a nêsa’an kohomba’ kahi karêpêt komotahula manonda-nonda i tatara i Ngêlêdtow i hita si Yesus Kristus. 8Si sia hahi mawaête’i homotahula mahad a kasapêtana, ahad komotahula ahêm nda’i a nêndo i Ngêlêdtow i hita si Yesus Kristus. 9Ningumêlêd, ê nitumiang i homotahula a patalian bo Bata’Na si Yesus Kristus, Ngêlêdtow i hita, awahêm mohundu.10Sata’ahu mehesasani homotahula, morowog karêngan i ngalan i Ngêlêdtow i hi ta si Yesus Kristus, sani’aho homotahula ma’atean bo na’am bana pêtêrian a tutud : homotahula, sata’ saliku’na saniaho homotahula mêtê bo mêsa nate msa nutêh. 11Ênde, morowogku, be ahu kinua’anêm i manga tow a pamalean i Kloe sakum komotahula, awahêm bana pahisea’an a tutud i homotahula.12Ê êwa’i, awahêm komotahula êsa-êsa mapakua : siahu a ndoro’ i Paulus. Suma si ahu a ndoro’ i Apolos. Suma si ahu a ndoro’ i Kefas. Suma siahu a ndoro’ i Kristus. 13Awa si Kristus pinêbeteng? Awa si Paulus kinalawat apa-apaan komotahula? Suma awa homotahula binaptis a sakum ngalan i Paulus.14Nde talalêm mande êsatow ange a tutud i homotahula ê mbinaptisku ihawalina si Krispus bo si Gayus. 15Mahad alahêm totumu’ do’na humua, awahêm komotahula binaptis asakum ngalanku. 16Bo pamalean i Stefanus siahu ê nimaptis. Ihawalina we silatahula ahi’i halahanku, mane’ banawe’ êtotumu’ ê mbinaptisku.17Apa-apa’an si Kristus imasiu iahu ahi’i tanu mawaptis, sata’ tanu sumahai i Kukua, bo wa’aho hahi ahi’i karêngan kosilihan i kodait, sani’aho kalawat i Kristus na’am mamoali alahêm toro.18Apa-apa’an panahaian sakum kalawat totu’u mamoali kawodohan tanu silatahhula ê motutus, sata’tanu hita ê mbewawawia pêsahaian i aho mamoali korowotan i Ningumêlêd. 19Apa’an bana niwatih-watih: “si ahu mainjo mawawotutus i sisilih imangatotumu’ mahasisilih bo hasisilihhan i mangatotumu’ pandei mainjo iwawatambulala-Hu.20Bi sanam totumu’ ê mahasisilih? Bi sanam toutêh a Torat? Bisanam tapasaru a mbaoitoba i ai’i? Awa ahi’i Ningumêlêd niwawatulidêm i sisilih i mbaoitoba i ai’i mamoali kawodohan? 21Apa-apa’an baoitoba, sakum kosilihan i Ningumêlêd, ahi’i mahahilala i Ningumêlêd i sisilina, yanasa Ningumêlêd imêtêna’an mawawia silatahula ê maheman i kawodohan pinasahaian i Kukua.22Mangatow i Yahudi mapandung tanda’bo mangatow i Yunani mapangilah kosilihan, 23sata’ kamitahula mawasahai si Kristus ê mbehalawat : tanu mangatow i Yahudi êsa batu pakawisudan bo tanu mangatow ahi’i Yahudi êsa kawodohan,24Sata tanu silatahula ê tiniang, maulêng tow i Yahudi, sumahai korowotan i Ningumêlêd bo sisilih i Ningumêlêd. 25Nde ê mbodoh i Ningumêlêd lebe wako sisilahna ênde totumu’ bo ê kawel a Ningumêlêd lebe morowot nde totumu?26Ihumên kêmoho, morowog, kelembisa ka’ada’an i homotahula, a noras komotahula tiniang : kumi’it a sosokad i totumu’ ahi’i tado’o totumu’ ê pandei, ahi’i tado’o totumu mahaturus, ahi’i tado’o totumu’ pawuli-wulian. 27sata’asia ê mbodoh tanu mawasokia’ i totumu’ ê mahasisili, bo asia ê kawel tanu baoitoba, sinisir i Ningumêlêd tanu mawasokia’ i morowot,28bo asia ê tahu’i pawuli-wulian bo tanu baoitoba, ninisir i Ningumêlêd, bo hahi asia ê talahêm toro, sinisir i Ningumêlêd mawatala asia ê mahatoro, 29sani’aho na’am bana nêsatotomu’ange mawasukag i mbatangan a ndior i Ningumêlêd.30Sata’ apa’an i Sia komotahula asakumên i Kristus Yesus, ênapa’an Ningumêlêd imamoalim sisilih tanu hita. Si Sia imawaulit bo imawalênas i hita. 31Kawalian i aho kele bana niwati-watih : “Siseiange ê masukag, ihamerot sia mawawasukag a sakumên si Ngêlêdtow.

Chapter 2

1Keleaboho hahi, anoras ahu mahi behow, manga morowog, ahu ahi’i mahi bati’ mohoda-hodait monunga suma ê kaêna’an tanu sumahai bo sumairi i Ningumeled behamotahula. 2Apa’an tinepu’kunemio i tahi’i moho’ tahu awa-awa a tutud i hamotahula, iwalina Yesus Kristus, awa’aho Sia e kinalawat.3Siahu hahi imahim behamotahula a ndalem kahawelaiku bo ni’itia matalo bo i hêleh. 4Molai mio a kawakodaitku suma panerewa’anku ahi’i behhuahu i kodait kaenaan a mawaeman, sumata’ me’man i korowotan i tutuh, 5Saniboho kawaheman ihamotahula na’am momelet a korowotan itotumu’, sumata’ a korowotan i Ningumeled.6Mandewe keleaboho kamitahula sumahai i kaêna’an a pêkombolan i latahula a matu’am, awahem ahi’i korowotan i mbaoi toba i’ai, bo ahi’i korowotan i manga imbahut imbaoi toba i’ai, awahem manga imbahut ê mbeanei. 7Sumata ê isahai ihamitahula awahem koemanan a Ningumeled ê nirururu bo tahula, a talawe baoi toba i’ai bengêlêd, sinadiam i Ningumeled tanu konunga’an ihita.8Alahêmoho imbahut imbaoitoba i’ai mahahilala isia, awahem sawo i ande-ande mahahilala silatahula, ahi’i silatahula ihumalawat si Tuhan a konunga’ana. 9Sumata kele bewatih : Asia tahi’i pinilha imbelen bo ahi’i tinanga’ italinga, bo ahi’i mahasa i lumembo a suang i nate totumu : pahasa sinadia i Ningumeled.10Apa’an be hita bewawataranêmai i monggonguot i Ningumeled, apa’an tutuh sumolusui asia mange, bo hahi ê manga dumururu a mbatangan i Ningumeled. 11Sisei sia atutud ihita totumu e mahailaha, asia asuang imbatangan totumu, iwalina tutuh i totumu io a suanga imbatanga? Keleaboho hahi alahem totumu mahailaha, asia asuang i mbatangan i Ningumeled i walina tutuh i Ningumeled.12Ahi’i hita tumirima i tutuh imbaoitba, sumata’ tutuh i Ningumeled, saniboho kailahan i hita, assia be homba i Ningumeled be hita. 13Bo apa’an kamitahula tumapsir perkara sarani be silatahula e mbana tutuh, kamitahula mohoda-hodait asakum manga komba’ i Ningumêlêd e kodait ê tahi’i besusui behamitahula i kaena’an i totumu, sumata asakum i tutuh.14sumata’ tow imbaoi toba ahi’i tumirima asia niaho êna’ tutuh i Ningumêlêd sa moai, apa’an sa sisia pahasa iboho awahem êsa kawodo’han ; bo ahi’i sia mahailah ; aho, apa’an pahasa iboho bati’ do’na silihen ihi’it a sarani. 15Sumata’ tow sarani samilih i nasia mange, sumata’ sisia mio ahi’i silihen itow walina. 16Apa’an : sisei ndo’na mahailah i kawahuteh i Ningumêlêd, ahad sia do’na misu’i Sia? Sumata’ kamitahula mahasawai pikiran i Kristus.

Chapter 3

1Bo siahu, morowog, a tepo wa’aho ahi’i mata’u mohodait bo homotahula kele wo totumu’ sarani, sata’bati’ bo totumu’ ikawaitoba’an, ê talawe’ dewasa a sakum si Kristus. 2Susu ê mbehehu be how, ahi’i, kakanên kêteh, nde homotahula awe; do’na tumirimaiaho. Bo ia’i talewe’ kahi komotahula awe’ do’na tumirima i aho.3Nde homotahula totumu’pe i kawaoitoba’an. Apa’an sa wana na tutud i homotahula bana kanat a nate bo papahisea’an awa ahi’i ni’aho tumuru, awahêm komotahula totumu’ i kawaoitoba’an bo awahêm komotahula menonow mi’it katotumu’an. 4Apa-apa’an sa êsatow kumua : “siahu a ndoro’ i Paulus, bo ê mbalina kumua : “siahu a ndoro’ i Apolos”, awani’aho ahi’i tumuru’ awahêm komotahula totumu’ i kawaoitoba’an bo awe’ sarani? 5Yanasa, awa si Apolos? Awa si Paulus? Manga tapasali si Ngêlêdtow ê tatawoi i homotahula imamoali maheman, êsa-êsa imêbe a tutulên behe i Ngêlêdtow be sia.6Si ahu nimayu’ si Apolos mato’to, sata’ Ningumêlêd ê mawatow. 7Kawalian i aho ê pênting ahi’i ê nimayu’ suma ê nitu mo’to, sumata’ Ningumêlêd ê nimawatow.8Maulêng ê nimayu’ suma ê nitumo’to awahêm mêkele ; bo êsa-êsa tumirima lawuna kumi’it bo patawoiênamio’. 9Apa-apa’an komotahula makarua matawoi bo Ningumêlêd ; komotahula awahêm bondoi i Ningumêlêd, bangunan i Ningumêlêd.10Mêtêna’an bo bêlês kohomba’ i Ningumêlêd, ê mbehomba’ beahu, siahu kele êsatow beutêhan a mbangunan ê mahailahio’ itumulidêm pandasi, bo tow malina ê ê menet imomangun a ambaona. Sata êsa-êsa tow musti mawatu’tul, kelembisa sia momangun a mbaona. 11Apa’an alahêmai mande êsatow ê ndo’na tumulid pandasi walina a pandasi ê mbetulidêm, êwa’aho si Yesus Kristus.12Mane’onah totumu’ momangun a mbao i pondasi mas, pera, batu kelana, kayu, oho wêla bo lêkat, 13mahasa patawoiên i nêsa-êsa tow kawilahan. Apa’an êndo i Ngêlêdtow mawatara i aho, nde sia kawilahan teka baha bo kelembisa patawoiên i nêsa-êsa tow mainjo te’esên i mbaha wa’aho.14Sa patawoiên ê tinod i nêsatow mo’ote’, mahaere sia lawu. 15Sa patawoiêna kaeketan imbaha, mainjo sia mahaere karugian, sata’ sisiamio’ mainjo iwawalowid, sata’ kele a suang imbaha.16Awa-ahi’ i hailahan i homotahula, awahêm komotahula awahêm bale i Ningumêlêd bo awahêm Tutuh i Ningumêlêd mututun be homotahula? 17Sa wana totumu’ ê mawawotutus i mbale i Ningumêlêd, yanasa Ningumêlêd mainjo mawawotutus i sia. Nde bale i Ningumêlêd awahêm lênas bo bale i Ningumêlêd wa’aho awahêm komotahula.18Na’am bana ê totumu’ mo mandei i mbatangana mio’. Sa wana na tutud i homotahula makatam i mbatangana mahasisilih mi’it i mbaoitoba ia’i iwayai sia mawodoh, sani’aho sia mahasisilih. 19Apa-apa’an sisilih i mbaoitoba ia’i awahêm kawodohan tanu Ningumêlêd. Nde bana niwati-watih : “si Sia ê tumiho’ i totumu mahasisilih a kawandeiana. 20Bo a lesad balina : “si Ngêlêdtow mahailah i manga palitu-litudên i totumu’ mosilih, kaulitana pahasa i aho alahêm toro”.21Kawalian i aho na’am bana totumu’, ê mawasukag imbatangan a kahele totumu’, nde asia mange awahêm kapunya’anu. 22Maulêng si Paulus, si Apolos, si Kefas, mauleng baoitoba, mênonow bo mate, maulêng êndo i nia, bo êndo malengai. Pahasa kapunya’an i homotahula. 23Sata’ komotahula awahêm punya i Kristus bo si Kristus awahêm punya i Ningumêlêd.

Chapter 4

1Keleahohahi maindo tow mapilah i hamitahula kele manga a’ta i Kristus, be sua enamanen tatahu i Ngeledtou. 2Osa motahad ambeles amanga maselewir kelewai : awahem silatahula be haturu osa e manen.3Alam e torohu tanu siahu patepuun ihamotahula apengadilan itotumu. Sumata batangaiku ahii pinatepu. 4Nde awahem ahu awe i mawedis anesaan, sumata ahii sawaaho ahu behatotuu. Si Sia matepu iahu, awaaho Ngeledtou.5Iboho kawalian naam matepu satalewe tepona saalawe Ngeledtoou i mahi. SuloNa hahi asi nioho emberuru a karendeman, bo iwawaturuNa a pataaren asuang inate. Osa manga tow mayo indarayow a Ngeledtou.6Morowog ngawila, kodait iai tumena mio beahu bo si Apolos, nde hamotaula, saniboho mbeturu i hamitahula, dona ajaren ihamotahula asia nioho sondait behua : “Naam leotan asia nioho mbewatih”. Saniboho naam esaan behamotahula motobaag imbatangan bo kawulian inesa kele anesa nde mbalina. 7Nde sisei mongatam i how lebe wenting?. Bo sia nioho tanu sihow, e tahii benjo nu? Bo saniohho bennjonu, ndeaho e niwongahainu, sanioho ahii injonnu?8Kamotahula masuhem. Kamotahula i mesihaam, sa tahii kamitahula kamotahula imainjom daja. Oh, ahii gapang kamaulengan sa nioho totuu keleaboho , nde hamotahula i mainjom daja, osa hamitahulahahi dona maindo daja bo hamotahula. 9Sa hele wendapaiku, naeledtow imehe behamitahula manga rasul, tampa lebe wehen kele manga tow beu’kum pa’ten, nde hamitahula bewawaturu tanu baoitoba, bo tanu Kiong i Ngeledtou bo tanu totumu.10Kamitahula bodoh nde si Kristus, sumata kamitahula matutul be si Kristus. Kamitahula kawel, sumata kamotahula morowot, kamotahula monunga, sumata kamitahula doros. 11Ahad wai hamitahula maleo, kawelaan, kumeda-hedaai, pinamel bo menonow mahabebe,12kamitahula itumawoi tawoyen taned, sahamitahula i wamutung, iweberkati hamitahula, sahamitahula pawahen, kamitahula elud. 13Sa hamitahula seroon, sowaten ihamitahula i lemei, sonowatem i hamitahula keleitu soiwot imbaoitoba, mekele bo kasa’mehan i pahasa, ahad iai talewe.14Kawalian noho bewati’kum hii sa mawasokia ihamotahula sumata merow ihamotahulai manga bata’ku ihale’ku. 15Mande hamotahula tadoo moribu masusui be si Kristus Yesus ta kamotahula hii tadoo namang. Nde siahu besi Kristus Yesus i mainjo namangngu tanu kukua bewahatauhu behamotahula. 16Iboho kawalian sasani iai ihuahu behamotahula hiitan nange osa poguludan.17Mahaturu-turu iboho kawalian ahu kumirim behamotahula si Timotius bata’ku paeleseiku bo dedem besi Ngeledtou. Mawaimun sia be hamotahula penonowan pa kiitaiku besi Kristus Yesus, kele be susuihu bisana mange anjamaat. 18Sumata iwetahulai tow e matombag sombong, nde sangkan ilatahula, awahem mahu maleng mahi be hamotahula.19Sumataa ahu tilaho mahi be how, sa papandungen i Ngeledtow. Sumata kalahaiku hii sa manga kodait i tow matombag sombong, ta’ korowotan nio ilatahula. 20Nde kolano i Ngeledtou hii sa bati akodait sumata a kawasa. 21Asia nihabog ihamotahula ? Doro’na mahi behamotahula karuai cmbog suma karuai mbeles bo ate lemeleyem?

Chapter 5

1Totu’u tinanga’ itow, awahem bana pêdêtuhan be hamutahula, bo pêdêtuhan ni’itemio; keleitu ahi’i mahasa imamoali a mangatou mahailala i Ningumêlêd, awahêm bana totumu menonow iwakaruai mama tirina. 2Paladi aho matombag pe’ mio kahi. Ahi’i onah do’na kamutahula masusah mawarekang ê tou itumulid kelewaaho atutud i kamutahula?3Apaan ahu, saihiit ambatangaiku ahi’i wakarua, sumata saihi’it a kanaluhu biai ahu atutud ihamutahula. Yanasa tulidêku mio’ keleitu ahu wakaru -haruai hamutahula. Osa tumantu i nu’kuman besia, itumulid i pahasai oho. 4Sahita masêsêsên asakum i roh, komotahula wakaru-haruahu, karuai kawasa Yesus, Ningumêlêd ihitai. 5Totumu’ iaho itaro besi sumesenggot, sani’boho batangan i totumu’ i aho moruga’ bo sa helewaaho kanaluna lowudênange a nendo i Ningumêlêd.6Iwapengahanu ahi mauleng. Awa ahii kalahan i hamutahula, awahem “ki’dingio kabo’ mawa sêhai kêmui kukis! 7Itia’ oho kabo’ eto’om, sa’boho kamutahula mamoali kêmu taleya, apaan kamutahula kele mio ahii kemu, ahii bepaan kabo. Apaan palo’oran i paskah ihita sina’diam waaho Kristus. 8Waaho kawalian ayomem kita mapesta, ahii make kabo’eto’om, ahi’i hahi make i kabo’ta’ lo’or bo ta’pia sumata’ bo roti ahii be paan kabo’, waaho kalenasan bo kabenaran.9A surat bewatihku behamitahula, sa’boho kamutahula naam mekombolan bo manga tow orow. 10Sumata’ ahi’i sa pahasa tou orow menonow ambaoitoba iai, sumata teka manga tou taela, bo tapomandei, suma bo pahasa masiri’ imbêrhala, apaan sa kelewaaho iepa’amio ihamutahula e mbaoitoba iai.11Sumata’ bewati’ku behamutahula, sani’boho kamutahula naam mekombolan bo manga totumu’ mapakua sia tou Kristen [sarani] sumata’ totumu iaho prpw, sumate taela, masiri imberhala, tapatena’, tapololango, suma matowo ; manga totumu’ kelewaaho naamde kamutahula moho mapekombolan. 12Totu’u asia e imbahutku ahu matêpu’ silatahula i tahii a suangi jamaat? Kamutahula bati matepu’ silatahula sumua-suang anjamaat. 13Sa waaho silatahula a luar i jamaat, Ningumeled kemange e tumepu. Ielei totumu’ mawatulid ta’pia a tutud ihamutahula.

Chapter 6

1Awa bana nêsatow a tutud i homotahula, ê sa mahisea’an bo tow walina mangilah ka’adilan a manga totumu’ ê tahi’i ulit, bo ahi’i a mangatotumu’ lênas? 2ahi’i homotahula mahailah, mangatotumu’ lênas ê misa’ i mbaoitoba? Bo sa pangisa’an i mbaoitoba a kama i homotahula, awa ahi’i homotahula mahabay tanu murus i mangawêrkara ê tahi’i ulit? 3Awa homotahula ahi’i mahailah, awahêm kita mainjo misa’ i mangahiong? Yanasa nambom kahi mangawêrkara naram a pênonowan i hita susud i nêndo.4Mande helewa’aho, sa homotahula musti murus i mangawerkara naram, komotahula manaro i nurusan wa’aho be silatahula ê tahi’i iwatebe a njama’at? 5Êwa’i ihuahu tanu mawasokia’ i homotahula. Awa alahêm êsatow a tutud i homotahula ê mahasisilih, ê ndo’na murus i mangawerkara i mangawognga? 6Awabana nêsawog mapangilah ka’adilan tanu pog balina, bo ihuami’ a mangatotumu ê tahi’i maheman?7Bati’ pe’ mange perkara atutud i homotahula a nêsatow bo a mbalina imamoalim kinasesean i homotahula. Nde’aho homotahula hi’i maibog imahigon i tahu’i adil? Ndeaho homotahula maibog lebe iwawarugi? 8Sata’ komotahulamio’ matulid i talahêm ka’adilan bo komotahula mio’ mawalimai karugian, bo ê wa’aho patulidên i homotahula a mangawogngu.9Suma ahi’i homotahula mahilah, awahêm mangatotumu’ ê tahi’i adil ahi’i mahaere weteng a kaholano’an i Ningumêlêd? Na’am mombureng. Totumu’ tapasiri’ i mberhala, totumu’ mêdêtuhan, pêsêl, totumu’ tapatekol, 10tatahow, totumu’ panesen, tapololango, tapêdoros bo tapomandei ahii’i mahaere weteng a suang i kaholano’an i Ningumêlêd. 11Bo latahula tow a tutud i homotahula kelewa’ ahom natalewe’. Sata’ komotahula imehem i mbatangan i homotahula bewawa-wayo, komotahula bewawa-ênasêm, komotahula beulitanêm a sakum ngalan i Ngêlêdtow si Yesus Kristus bo a sakum Tutuh i Ningumêlêd i hita.12Asiamange ahi’i indis tanu si ahu, sata’ ahi’i wahasa ê mbana toro. Asiamange ahêm nindis tanu siahu, sata’ ahu ahi’i mayai imbatanganku pangatan i nasiamange. 13Kakanên awahêm tanu tian bo tian tanu kakanên : sata wa’aho ndua iwawawotutus i Ningumêlêd sata’ batangan ahi’i tanu pêdêtuhan, sumata’ tanu si Ngêlêdtow, bo si Ngêlêdtow tanu batangan.14Ningumêlêd, ê maleng iwawatow si Ngêlêdtow, ê maleng mawatow i hita hahi i nimbahutNa. 15Awa ahi’i kailahan i homotahula, awahêm batanganu anggota i Kristus? Awa indonku nanggota i Kristus tanu mehe i sia a pêdêtuhan? Mande mahasa ahi’i!16suma awa ahi’i homotahula mahailah, awahêm sisei ê mawasogot i mbatangana a mbene sundal, mapawaêsa i mbatangan bo si sia? Nde kelewa’im behua i nas : silandua mamoali kêtêd êsa”. 17Sata’ sisei mawasakêd i mbatangan be si Ngêlêdtow, mamoali êsa tutuh bo si Sia.18Irekangange mbatanganu a pêdêtuhan ! Manga orow balina ê tinulid i totumu’, bahamoali a luar i mbatangan. Sata’ totumu’ ê matulid pêdêtuhan maorow sakum batangan mio’.19Suma awa ahi’i homotahula mahailah, awahêm batanganu bale i Tutuh Lênas ê mututun be how, Tutuh Lênas ê kinaerean i homotahula be Ningumêlêd, bo awahêm komotahula ahi’i punya i homotahula mio? 20Apa-apa’an komotahula tinêlêsanêm bi baera imalêkêwêm: Kawalian i aho ponunganêm Ningumêlêd i mbatanganu!

Chapter 7

1Bo yaitu lêwê asia niaho bêwamatih ihamotahula bêahu ihumiit angê amangatuama, satihii sia mekaroang, 2Sumata mimun katapia’an imapedetuh, waboho kawalian pahasa tuama bana karoang bo pahasa bênê bana hahi karoanga.3Waaho kawalian karoang tuama uling i karoang bênê, kêlêaho hahi karoang bênê a' sasangen karoang tuama. 4Karoang bênê ahi'i makiit apandunga mio, sumata karoang tuama, kêlêaho hahi karoang tuama ahii makiit a pandung mio, sumat karoang bene.5Nadêre kamotahula medêrêkangan songadi bana pinekodaitan a têpo imbêtatu waboho kamotahula mahaêtê têpo sumombayang. Haworus angê iboho kamotahula maleng menonow makaru-harua, waboho kawalian kiona imbaotoba ahii lumepêi ihamotahula, ndê kamotahula ahii mahatahang ikahabogen. 6Ewai ihuahu bêhamotahula kêlê imbata kawalohan, ahi'i kêlê perêta. 7Mandê kêlêaho lêbê mauleng kahi, sa pahasa totumu kêlê siahu, sumata pahasa totumu kumiit a Ningumêlêd nde kohomba Na, Ndê bana totumu kinobaan kêlê wai, bo hahi kinombaan kêlêwaaho.8Sumata bohiha silatahula ahi'i imekaroang bo manga balu ihuahu, sarona silatahula kumi'it kêlê siahu. 9Sumata sa silatahula ahi'i mahabaya batanga, sahêlêaho kamotahula kumaroang ndêsa kamotahula masengit ikahabogen ihamotahula.10Emanga totumu mekaroanganem siahu-ahi'i, hi'i siahu, sumata Ningumêlêd- i merêta, waboho kawalian karoang bênê ahi'i matau mapedêkangan a'karoang tuama. 11Sasia metaêdan, menonow sia karua talahem karoang bohahi mekamaulengan bo karoanga mio. Bo hahi karoang tuama ahi'i matau mapetarêdan bo karoang bênê.12Amanga tow balina siahu, ahi'i Ningumêlêd, ihua: sawana niaho pog ihita mapeka roang bênê totumu ahi'i moêman bo bênê boho mabog menonow wakaru-haruana, naamrê kêding ppog iboho mawatarêd isia. 13Bo hahi sawana karoang bênê mahaharoang karoang tuama a'tahii mahêman bo tuama aho mabog menonow mawaru-haruana, naam sia metarêdan bo waaho tuama. 14Ndê karoang tuama hii mahêman tinolomomod karoang bênê bo karoang bênê hii moêman tinolimomod ikaroanga tuama. Satahi'i kêlêaho, mangamoro hêdong saho indalan, sumata yai talêwe silatahula imamoali kêdong lenas.15Sumata sawana hahi niahototumu ahi'i maheman mabog metarêd lingonoho sia metarêdan; asakumen boho morowogku tuama bo morowogku bênê ahii kinasogotan. Sumata Ningumêlêd itumiang ihamotahula menonow a konungaan. 16Bo kêlêmbisa ndom kalahanu, hei karoang bênê awa howahii mawawoêman ikaroangu tuama? Bo kêlêmbisa ndom kalahanu, hei karoang tuama awahem ndomkow ahi'i mawawoêman ikaroangau bênê?17Kawawusan niai pahasa totumu menonow kêlê bêtatu i Ningumêlêd bêsia bo kêlê atêpoitu sia tiniang i Ningumêlêd waahoom niaho betatu bêhêhu a pahasa jamaat. 18Sototumu tiniang daliim sinunat, nadêrê sia mawatala itepai sunat. Bo sawana totumu tiniang awe sinunat naam sia mabog sunaten. 19Ndê sinunat bo ahi'i sinunat ahi'i penting. Ndê penting makiit bo mahêman a nukum i Ningumêlêd.20Mauleng kahi pahasa kamotahula sumondo io andali, kêlê a têpo sia tiniang i Ningumêlêd. 21Awa how ata' atêpo how tiniang? Waaho hii awa-awa! Sumata sa how mahaêre tepo iwekar, tuliden niaho. 22Ndê totumu ata' tiniang i Ningumêlêd atutud ipasalia-Na, totumu bêwekar, bêtêng i Ningumêlêd. Kêlêaboho hahi totumu bêwekari tiniang i Kristus, sisia sosiu-Na. 23Kamotahula binaêranem bo baêra belêkewem waboho kawalian naam kamotahula namoali masali a'totumu. 24Manga morowogku mêro-mêrotange manga morowogku sumondi io asasa'angen i Ningumêlêd mekêlê bo tepa sia tiniang.25Yai talêwê tanu manga mangalaun. Tanu silatahula ahi'i ahu bêwasiu i Ningumêlêd. Sumata ahu mêhê songotaga kodait a totumu dona êmanen ndê kohomba bêayo a'Ningumêlêd. 26Siahu mawarêkên, ndê mangimun bati bêgarua'ai yai talêwê, mauleng a totumu ahii imalui inggiona.27Ndêsa how konasogotanen imbênê? Nadêrê how tumulid metarêdan! Totu'u how ahi'i sogo-sogoten imbênê ? Nadêrê how mangilah totumu! 28Sumata, sa how kumaroang, ahi'i how mesêa. Bo samangala'un kumaroang ahi'i sia itumulid sêa. Sumata totumu kêlêwaaho iwetauw ikahadosan imbatangan ndê ahu mabog mawalêot ihamotahula a kalengeian iaho.29Morowogku ngawila wai niaho papandungenku, waaho : kopongem têpo! Kawalianoho wai têpo bêhapa io mangatotumu mahaharoang bênê tuliden ilatahula kêlê silatahula ahem karoang bênê. 30Bototumu mapakaê tulidenange kêlêahi'i mekaê-hae; bo mangatotumu mekahi-hahi tulidenganê kêlêahi'i mekahi-hahi; bo mangatotumu mapaneles tuliden kêlê alahem moho asia niaho tinelesa ilatahula; 31Nde hahi mangatotumu masia-sia pakakas imboitoba kêlêmangê ahi'i masia-sia boho. Ndê baoitoba kêlê ipenililah ihita yai talêwê mahasa ihaworus.32HabogKu saniboho kamotahula menonow ahi'i matalo-talo. Totumu ahii mahaharoang bênê mawalulut indêrêna a tawoien i Ningumêlêd, kêlêmbisa Ningumêlêd metenaan bêsia. 33Totumu mekaroang bênê lumulut indêrêkêna a kasiha'an imbaotoba, kêlêmbisa sia mawawobêat ikaroanga bênê. 34Ndê kêlêaho pedêkê rêkênena mebêtêteng. Bênê ahii mahaharoang bo mangahêdong mangaluan lumutut indêrêkên ilatahula a kahabogan i Ningumêlêd, saniboho batangan bo kanalu ilatahula lenas. Sumata bêhê mahaharoang lumutut sia ipedêkê-rêkênena a kasihaan imbaotoba, kêlêmbisa sia mawawobêat i karoanga.35Pahasa yai ihuahu tanu kamotahula mio, ahii osa mapawata-watas ihomotahula atutud ikolanggoian ihamotahula, sumata sumalikud kamotahula mahio-hio mauleng bo ihumiit bo masali a Ningumêlêd karuai talahem nawa-awa.36Sumata sawana totumu mapendam, awahem sia ahi'i mahip-hio mauleng a' sasaangen imangalauna, samangaulina kinarohanganem katua'ana bo hahi sia ihumelamem, awahem silatahula hii toro satahi'i kumaroang, sa hêlêwaaho kumaroang, saniboho kahabogena sahêlêwaaho hi'i sêa. 37Sumata sawana totumu ahi'i bêlesê tumulid kêlêwaaho tumotutotu'u a'suang inatêna bo totu-totuu andêrêkêna, ndê niminjo katatuan ahi'i kumaroang ikamaulenga, sisia itumuli kamaulengan. 38Kawalianoho totumu ihumaroang ikamaulenga itumulid kamaulengan, bo totumu ahi'i ihumaroang bo kamaulenga itumulid kamaulengan.39Karoang bênêsogo-sogoten kaeto karoang tuama menonow. Sakaroang tuama imatêm dona sia kumaroang sisei angênihabognga, awahem totumu ioho totumu moêman. 40Sumata tanu siahu, si Sia mosononoi, sasia sumondo-sondo io anggiona. Bo tan siahu hai, api-apigen i monggoguot i Ningumêlêd.

Chapter 8

1Pahasa i hita mahailah asia niaho pasil. Kita i pahasa daket binean uteh. Kawahuteh iboho tumulid i tow mamoali matombag, sumata beles momangun. 2Sa wana tow mapakua sia wandei, awahêm sia alawe beutêhan, kelembisa o’on ni’aho tanu sisia. 3Sumata’ tow mahalês i Ningumêlêd, kahilala’an i Ningumêlêd sia.4Asakum kakanên benjo pasil kailahan nio i hita; alahêmoho ni’aho allah balina i walina Allah Ningumêlêd, Empung Ba’ilan. 5Apa’an tado’o mange tow mapakua awahêm tado’o kiong a sorga suma ambaoi toba. 6Sumata kailahanio i hita awahêm bati’esa Ningumelêd awo boho Bapa itumulid i pahasa. Kita menonow tanu si Sia. Bo Ningumêlêd bati’êsa hahi, awa’aho Yesus Kristus. Sisia i tumulid i pahasa, bo si Sia nimehe kaênowan be hita.7Sumata’ mande apa’an keleabo’ho, ahi’i pahasa tow mahailah iboho. Bana niaho tow atalewe ahadai wa’i mawa pasil a tahi’i wêlilahën. Kawalian asakum niholo ahadai i’ai talewe silatahula mangutêh awahêm kakanên be wasil, awahêm kakanên i tahi’i wêlilahên.8Awahêm kakanên ahi’i me’ang ihita lebe hasusut a Ningumêlê. Alahemoho dugima, sa hita ahi’i human bo alahêm lebena sa hita ahi’i human niaho pasil. 9Kawalian ate-aten noho, sa niboho ahi’i maindo ureng besilatahula itow hawel. 10Apa’an sa wana tow melidah i how bana koitauan osa dumatuh bo kuman i a’ho bewasil, awahêm tow hawel kawahutê’nga ihahi’it sia kuman i aho be wasil.11Keleaboho hahi tow hawel, awa’aho pog’ngu awahêm Kristus i mate tanu sisia. Sa kawahemanu kawel pakiitan i tow walina mainjo hahi sia ihaureng. 12Sewogngu tumulid sea a kahele wog sarani, awahêm sihow hahi dumusah i kawaheman i latahula i kawel. 13Kawalian i boho sa kakanên mawamoali itow a kaoroan, awahêm ahu tia’am kuman i keted iboho. Saniboho e pogku ahi’i kaoroan apa’an tatawoihu.

Chapter 9

1Awa ahi’hi ahu Rasul? Awa ahu ahi’i tow pêrei? Awa ahu alawe i melilah si Yesus, Tuhan i hita? Awa hamatahula ahi i bua’i pesaliaiku a suang i Tuhan? 2Mande apa’apa’an pakua’an itow ahi’i Rasul, sumata kamotahulu mahailah io i ahu awahem ahu awahem ahu sosiu i Ningumelêd. Awahem menonow how a suang i Tuhan pahasa i boho bua’i sasalihu behamotahula.3Wa’i niaho niwawawila’ku be silatahula asia niaho tutul i latahula ahi’i wu’tul. 4Awa hamitahulah ahi’i mata’u tumirima kakanen bo leku’un asakum ahu metawo-tawoi? 5Awa ahu ahi’i mata’u me’ang i tow asebuhu sarani iwalalaiku asakum patutuleyku, kele tinulid i mange pogkukarua imbeles i Yesus Kristus bo manga sisiu-sisiu balina, kele si Petrus. 6Suma bati Barnabas bo siahu niaho tahi toro satahi’i mangilah kakaneiku.7Alahemoho sururaho musti mo’kos imbatangana mio asakum sia asuang i mbowirang. Alahemoho tow mamayu anggor a mbedenga satahi’i sisia kuman imbuana? Suma sisei mahiaha sangawalas domba osa ahi’i luku i’susui domba i boho? 8Awasia nihuahu ya’i ahi’i osa uteh i totumu. Awa Hukum Torat ahi’i humua kelewaboho?9Awahem asuang i Hukum i Musa bewatih: Na’de how sumeben i mbaba i sapi karengan sia manando-nando i gandum bo lumepot imbua’i gandum. Awa sapi e pilahen i Ninggumelêd? 10Suma kita panutu’un i Tuhan? Eyem tanu hita ni’aho mbewatih, awahem tapawitad ahi’i toro satahi’i mitad osa maharaw mero-merotange tumirima sia i lokona. 11Kawalian sa hamitahula i marut’em i mbibit rohani tanu hamotahula, pantas sa hamitahula manguwe i mbua’i mbaoi toba ihamotahula.12Sa tow balina bana hak tanu mongea asia mange behamotahula, awa ahi hamitahula bana hak lebe wako? Sumata’ kamitahula ahi’i manuntut i hak iboho. Iwalengai kamitahula lumihud i pahasa, saniboho hamitahula ahi’i maindo kohapil asakum sumahai i ninjil Kristus. 13Awa ahi’i hailahan i hamotahula, awahem silatahula e masali andalem i lesad lenas mahaere penonowana a lesad lenas i boho bo awehem silatahula e masali i mezbah, mahaere beteng ilatahula a mezbah i boho. 14Keleaboho hahi si Tuhan i tumatum, awahem silatahula masahai i ninjil ahi’i toro sa tahi’i menonow a sakumen mapasahai i kukua i boho.15Sumata’ ahi’i ahu mahasa manuntut mande esa a hak iboho. Ahi’i ahu imatihi pahasa i’ai saniboho ahu tuliden keleaboho apa’an ahu lebe mabog mate ende katala’an kobeatan ulit, kobeataiku alahem do’na mawasondo mande siseiange. 16Kawalian asakum ahu sumahai i ninjil, alahemoho podalehan ahu motombag. Apa-apaan pahasa i boho ahi toro satahi’i tulideiku. Mawasilaka i’ahu, satahi’i ahu sumahai i ninjil.17Sawo i ande-ande ahu tumulid ihi’itku beahu mio, awahem mahasa ahu tumirima i mbaer i lokohu.Sumata apa’an ahu tumawoi ahi’i ihi’itku beahu, sumahai i boho awahem niaho tawoyen bewawa-waluha beahu. 18Sahelewa’aho awasia mbaer i lokohu? Awahem baer i lokohu? Awahem baer i lokohu kelewa’i awehem ahu do’na i sumahai i ninjil ahi’i teka i mbaer iloko, bo awahem ahu ahi’i manuntut i boho nbaer i loko sateng i sumahai i ninjil.19Mande apa-apaan ahu pêrei a pahasa tow, sumata’ tulideiku mbatangaiku babu a pahasa tow, saniboho ahu doro’na mutung mahaere tow tado’o. 20Keleaboho hahi silahatahula i tow Yahudi siahu mamoali kele tow i Yahudi, saniboho utungeiku ni’ange mangatow i Yahudi.Tanu manga tow menonow ambawa’i Torat ahu mamoali kele tow menonow ambawa ‘i Hukum Taurat, mande apa-apa’an ahu hi’i menonow ambawa,i Hukum Torat.21Tanu manga tou ahi’i menonow ambawa’i Hukum torat siahu mamoali kele manga tow ahi’i menonow a hukum torat, mande apa-apa’an ahu hi’i menonow a luar i hukum Allah, apa-apa’an ahu menonow ambawa hukum Kristus , saniboho ahu do’na mutung besilatahula a tahi’i menonow ambawa hukum torat. 22Tanu silatahula i mangatow kawel siahu mamoali hahi kele silatahula i tow kawel, saniboho ahu do’na mawalowid si latahula i kawel. Tanu pahasa tow ahu imamoalim lo lowna, saniboho ahu do’na mahaere utung besilatahula mande tahulamange. 23Pahasa i boho tulideiku apa’an i ninjil saniboho ahu mahaere baer i loko.24Awa ahi’i halahan i hamotahula, awahem a suang i lesad papesimna’an pahasa tow mahi wekalas malolah, sumata bati’esa tow mahaere pereseng? Kawalian malolah mahawe’e saniboho hamotahula mahaere têtêh. 25Pahasa tow ilumas apesimba’an iboho, mawa ete imbatangan apahasa pawasian. Tumulid silatahula keleaboho saniboho silatahula mahaere balalugi poho, sumata kita tanu mahaere balalugi telas. 26Kawalian iboho ahi’i ahu malolah sa alahem panutu’un bo siahu ahi’i osa tapedihu sabarangan dumihu. 27Sumata ‘ahu lumatih imbatangaiku bo kumuasa i pahasa, saniboho i haworus aho sumahai i ninjil a towalina ahi’i ahu itulud i latahula.

Chapter 10

1I haboku sarona kamatahula mahailak i manga pog i hamatahulah kelembisa nawo i hita a suang i towuod bo silatahula i lumeod i saloyon. 2Mainjo i walalas i Musa si latahula bi nabtis a suang i towuod bo a saloyon. 3Pahasa si latahula i human kakanen sarani mekele. 4Osa silatahula i luku i palekuun sarani yang mekele osa hahi i luku am batu karang sarani bo silatahulah melas am batu karang i Ningumelêd.5Mande i keleaboho ahii behe i ngeled tow apa-apa’an i mawohodem a padang gurun. 6Pahasa wai mainjo pa ponarahen be hita ba i wapa wa imun behita saniboho hita naam mabog i tapia kele tinulid i latahula.7Osa naam kita mainjo tapemasil kele i payuliden i esa rua tow be silatahula. Kele im be watih. Dumatuh pahasa si latahula osa kuman bo luku, i tumod bo marayo-rayow. 8Naam kita tumulid medetuhan kele wa tuliden i esaan be silatahula sampe sagando i mate dua ngawulub telu ngoribu tow.9Naam kita mahepe i ngeled tow kele pa tuliden i esa, rua tow a tutud i latahula. Osa si latahula i mate tinoko i nulah. 10Naam kita sumbu-sumbutanga kele tinulid i esa rua tow a nepang i latahula osa moai powasen i malaikat maut.11Pahasa i boho i mamonu ki nelan i latahula mainjo pahuludan bo be watih mainjo pangimunem behita a menonowe ahad i potahadan. [kaeto-eto]. 12I boho kawalian sisei mahara-raw amened tio tu molod mapilah saniboho ahii haeled. 13Pahasa pa kelamen i hamotahulah bati kele mio i boho, ahii lumeod a keter/ugad ihita. Awahem Ngelet tow satia i boho kawalian ahi’i ilingona kamotahulah beêpean lumeod i ketenu. Atempo kamotahulah beêpean bi neana kamolahulah dalan sampe hamotahulah mampu i tumanggong.14I boho kawalian manga pogku karua im beles du mekang a tape masil. 15I huahu be how a tow mo elud, petimbangenu asia behuahu. 16Ahi ikah a cowen, kumua hita bako kahi a sinagotan in daha i Yesus. Ahii roti pinamisung mie pa sigotan bo si Yesus?. 17Apaan roti mainjo esa, i boho kawalian kita mande tadŏo tâ esa batangan apapâan pahasa hita i mahae re daha i Yesus?18Pilahen mauleng e bangsa Israel a katoroan i keter. Ahii silatahula i human asia be sarakan mahaere beteng a nisumali a mesbah. 19Asia e pa tujun i kukuaioho? Apaan pahasa tape masil tetap esa. Atau pasil i mainjo esa?20Ahii ! Asia niaho i habogku waaho ni ehe a pasil tapia. Ahii besi Ngeled tow. Ahii habogku kamotahulah so goten i pasil tapia. 21Ahii kamotahulah luku a cowea i Tuhan bo a cowen i pasil tapia. Ahii kamotahulah mahaere betengi a medekoman bo Ngeled tow bo medokoman a tapemasil. 22Esa i habog i hita i hatape i Ngeled tow? Apaan kita dona lumeod i keter/Ugad i Tialog?23Pahasa waaho dona : Kumiit. Tâ ahii pahasa ê bereguna : pahasa waaho ahii pahasa ê momangun/ete. 24Ahem nde hita mangilah kâuntungan i hita tâ i munen e tow balina ma pangilah kauntungan.25Pahasa kamutahulah dona kuman i ni wapa jual â pasar i keted, ahii miriksa i katanedan i nate. 26Apaapaan baoitoba bo suanga im bao toba itu i Tuhan. 27Sa hamotulah noten i tow kuman osa ahii mo eman, osa tiriman i hita eho ê not. Kuman asia ni wulagnga ahii miriksa i pahasa katanedan i nate.28Sumata sa esaan besi latahula, kumua be how waaho masombayang â tapemasil naam niaho kanenu. Apaan i huana niaho a katanedan i taan i nate. 29Dona mange pahasa katanedan ahii sa katanedan ahii sa katanedan i taan i natenu tâ katanedan i nate i tow balina. 30Saahu kumapet i kahi asia niaho kinanu, ndeaho kua i tow tapia hawali a kakanen nde-pedayowen.31Sinowatku sa ho human bo luku bô sa how tumulid balina, tuliden niaho â marayow i Ngeled tow. 32Naam kow mawalembo i tape a nate i tow , bae-niaho tow i yahudi, tow i yunani bae jamaat i Tuhan. 33Mekele ahu i mawa senang i nate i pahasa tow osa ahii tanu siahu, tânu pahasa tow sarona mahaere kaenowan.

Chapter 11

1Mamuali mange mahalas kêahu, kêlê siahu mahala be si Kristus kiangi kohong i mbênê. 2Dumagow ahu i hamutahula nde asia mangê, hii hamutahula molingo iahu bo menet-mêtê-ête mataka a a tutuu i mbeteiilan kehamutahula. 3Sumata haboku komutahula mahalad iai, awahêm kahong i tuama si Kristus, kahong i mbene, tuama esa kahong i Kristus si Ngêlêdtow. 4Pahasa tuama sa masombayang suma monobuat sa kahong mêkukung, anedona i kohonga.5Sumata pahasa kene, masombayang suma ma nabuat ahii mêkukung, medouos i kohonga nde sia mêkele bo kene kisasombayang. 6Apaan sa kene ahii ma bo mekukung, ahitoro sia kumuting i mtanga. Sumata tamu kene, medoros-sa kumuting enutanga suma kimasombayang ahi toro sia, mêkukung.7Apaan tuama hii sama mêkukung; sia mawasulo i tara bo kaloaian i Ningumêlêd. 8Apaan tuama ahii tinulid a mbene, sumata kene e tinulid a tuama.9Bo tuama ahii tinulid apapaan i mkene, sumata kene tinulid apapaan tuama. 10Waahokawalian kene ahitow mapake têpai pebawa a kohonga tamu a monokiing.11Sumata kelewaaho, a sakum i Ningumêlêd alahêm kene hii tekai tuama, bo alahêm tuama hii têka i mbene. 12Apaan mêkele kene tinulid a tuama kele waahohahi tuama i tumow a mbene esa pahasaiboho a Ningumeled sa mahi.13Petimbangenumio ; saloor kene masombayang a Ningumeled ahisama mekukung? 14Kayombaanemio ihumua kehow awahem medoros i tuama sa sia utah katangan. 15Sumata mainjo sisiiim a nikene, sa sia utah katangan? Apaan utah kehe a mkene mainjo kukung. 16Sumata sawana totumu mabo sumêpa, kamitahula tekahahi jamaat i Ningumeled ahii manauam i aho kalewaaho.17Asakuni pahasa atoraniai ahii ahu dumagow i hamu tahula apaan papêtanuan i hamutahula ahii meang kamaulêngan sumata meang katapiaan. 18Awahêm apamunaan kinataanaiku sa kamitahula masêsêsên tanu jamaat, kana papahisalaan kehamutahula. 19Apaan a tutud i hamutahula hiitoro kana pahisalaan saniboho i hatara a mahahad a tutud i hamutahula sisey ê mongête,20Sa hamutahula masêsêsên, ahii masêsêsên mêdekoman. Wakauai Ningumêlêd. 21Apaan a papêdekoman iaho pahasa totumu kuman i kakomêna mio, mahahad kalina maleo kalina malolango. 22Awa hamutahula alahêm kalenu mio tanu pakanan bo palekuan? Siana ma bo kamutahula medoros i jamaat i Ningumeled bo mawwasekia i pahasa tou lengei. Asia nihiuahukehemutahula? Dumagow ihamutahula? Ahii ! Asaleam i pahasa yai ahi ahu dumagow.23Awahem asia kelansuku kehow ainirimahu be ngêlêd tow. Awahem Tuhan Yesus amkengi sia be toro, minyo uoti. 24Esa kumua piawiaaneho, pamisumisunge Na bo moludait : “ wai batangaiku, ketaum tanu kamutahula, tulidênange wiai mainjo papangimunan i ahu!”25Kelewaaho hahi minyo sia kower, mahawu moho, esa sia kumua :” kaweiai awahêm sasani taleya si negel indahaku, tulideniai tebe hemutahula luku esia mainjo pangimunan i ahu!” 26Apaan tebe kamutahula kuman bo lului kowen iai, kamutahula sumahai pinatean i Tuhan motahad sia mahi.27Yanasa siseyange kuman roti suma luku kower i Tuha ahii mêtênaan, sia mahaorow ambatangan bo daha i Tuhan. 28Waaho kawalian êsa-êsa tow sumilid i mbatangan mio, bo ihalawusaho niaho sia kuman roti bo lulai a kower iaho. 29Apaan sisei kuman bo luku, sa ahii mongee a katangan i Tuhan, sia meangai ukuman ahii sisiamio. 30Apaan niaho a tutud i hamutahulah tadoo ê kawel bo pahadosem, esa tadoo i mamate.31Sa hita masilih imbatangan ihita mio, ikuman ahii tumerai hita. 32Sumata sa hita i ikuman i Ningumêlêd dinabas hita, sani baho hita ahii ikuman kama i mbaoitoba.33Waaho kawalian murowoku sa hamutahula sumêsên medekoman merosodoananange morohama. 34Sa bana totumu maleo, kupapê sia ambalena mio sanibaho ahii kamutahulah sumêsên nde ikuman. Balinaiho tulideiku hemangê sahu imalengemai.Kananaman mêsala a papêdekoman kengi.

Chapter 12

1I’ai talewe awahêm Komba Tutuh. IhabogKu, mangapong, saniboho kamotahula mahailah i kabenaranna. 2Kailahan ihamotahula, awahêm tepo hamotahula awe mahailah i Ningumêlêd, kamotahula ahi’i mapikir kinasem a manga berhala wowo’. 3Kawalian iboho iwawaemaiku behamotahulu, awahêm alahêmoho êsa tow mawapohodait asakum tutuh i Ningumeled, bo alahemoho esa tow mangaku: Yesus awahêm sulo, iwalina monggongguot.4Bana komba’morowalina sumata êsa tutuh. 5Manga morowalina pêsalian, sumata Tuhan bati’êsa. 6Bo tado’o ni’aho patuli’dên ilatahula mahaunggangan, sumata’pahasa i boho Ningumêlêd i tumulid a pahasa tow.7Sumata’awahêm manga totumu binean komba bo tutuh tanu kasêritan i pahasa. 8Apa’an tanu a nêsa tow tutuh iboho mehe komba’tanu mohoda-hodait teka kaêna’an, bo siseiange tutuh i boho mehe komba’mohoda-hodait i pangartian.9Tanu tow ê tow êsa tutuh i boho mehe saniboho maheman, bo a tow balina beabNa komba’ tanu mawawemauleng. 10Keleaboho hahi ê tow êsa beana hahi imbahut tanu matulid kohomba, bo tow balina hahi beana komba’tanu manobuat, balina hahi beanNa komba tanu mawa udui moro walina tutuh. A nêsa tow beanNa komba’ tanu mawasilih i mbahasa tutu iboho. 11Sumata pahasa i’ai tinawoi tutuh iboho a nêsa bo mekele, osa mehe komba’ a manga tow awasia ni’aho kahabongen Na.12Nde kelei kua bulingan iboho êsa sumata tado’o nanggota, bo pahasa anggota iboho manse apa-apa’an tado’o sumata êsa wuligan, keleaho hahi Kristus. 13Apa’an asuang i nêsa tutuh kita i pahasa, molai mio tow i Yahudi, suma tow Yunani, maulêng ata, suma tow mobuhai, binaptisem anêsa wulingan bo kita i pahasa i luku ‘um a nêsa tutuh.14Apa’an bulingan iboho ahi’i wati’esa nanggota, sumata tado’o nanggota. 15Sa wo i ande-ande a’e ahi’i esa wulingan, awasia ahi’i sumua-suang a nesa wulingan. 16Kele aho hahi talinga kumua, awahêm ahu ahi’i wêlên, ahu hi’i sumua-suang a mbulingan, awa sia ahi’i sumua a mbulingan? 17Sa wo i ande-ande bulingan pahasa bêlên, bisana e patanga’an? Sa wo i ande-ande pahasa talinga, bisana pakawowan?18Sumata Ningumêlêd i mehem a pahasa anggota, esa-esa beator Nam tampana kelembisa kahabogen Na. 19Sa pahasa bati êsa nanggota bisana bulingan? 20Awahêm tado’o nanggota , bati esa bulingan.21Awahêm belen ahi’i humua a kam: Ahi’i ahu manguani i how. Suma kohong ahi’i humua a na’e. Ahi’i ahu manguani i how. 22Walengai pahasa anggota imbuligan kawel awahem silatahula niitio papêrêlun. 23Yanasa pahasa anggota imbuligan asaa. Saangen nihita ahii panasiriin, beanihita sisiri silatahula. 24Pahasa anggota imbuligan pilahem ihita maulengen alahemoho wêrêlu beansiri. Awahem Ningumeled isumusunem imbuligan ihita mauleng ahad i manga anggota-anggota ahii pawasiriin bean silatahula sirilebe wako.25Keleaboho hahi bulingan iboho ahi wobetetengan, sumata pahasa anggota mepeweilahan inesa bo walina. 26Sa esa anggota mahaere dai, pahasa anggota walina mahaere dai hahi, sa esa anggota pedayowen pahasa anggota hahi mahahelam iboho ndayow. 27Morowog pahasa ihita awehem buligan i Kristus osa kamatahula hahi anggota imbuligan niboho.28Ningumeled itumatum iwetahula tow a jamaat : totolan kele rasul, karuana kele Nabi, kateluna kele tapasusui. Kalawusana silatahula mahaere komba tanu mapahe kohomba, tanu mapawawemauleng, mapesali, makolano bo mohoda-hodait a mbahasa tutuh. 29Awa silatahula i pahasa rasul, suma nabi, suma tapasusui? Awa silatahula i mahaere komba tanu mapahe kohomba?30Suma mapawawemauleng, suma mohoda-hodait a mbahasa tutuh, suma mawasilih imbahasa tutuh? 31Kawalian dumameji sarona mahaere komba waaho niaho niitio i penting. Osa beaiku how dalan lebe wenting kahi.

Chapter 13

1Awahem nia katelunam ahu mahi behomotahula. Batipemanga katrangan duasuma telu tow sarii a nesa werkara totuu (ulit). 2Be silatahula a tepo i lumeotêm i mêsea, bo apahasa tatumu balina, behuahum a pahamunan bo mahasawe kahi maleeu ihua, ia italewe a tepo ahu andekang bo homo tahula têna (têpat) kele a tepo kahahihu karuana, awahem ahu ahii mainjo mahalês silatahula a tepo ahu maleng mahi. 3Nde hamotahula mabog esa tanda (bukti), awahêm Kristus mohodahodait bo hii sia hawe! Be homotahula, sumata mahahawasa a tutud ihomotahula.4Apaan mandewe sia kinalawatem (telah disalibkan) hawali kahawelan, sumata sia menenow nda kawasa i Ningumêlêd. 5Silihenange (ujilah) ê batanganumio, awahahi hamotahul menet mête (moote) a kawaheman, silihenange batanganu! Awahahi hamotahula hii meman (yakin) i batanganu, awahem Kristus Yesus a suang i batangan i homotahula? Apaan sa hii helewaboho, kamotahula ahii mête-ête. 6Sumata paharaweiku, awahem kalahan ihomotahula, awahêm ahii hamitahula ê tahii mête-ête. 7Sumombayang kamitahula a Ningumêlêd, saniboho homotahula naam tumulid (tumawoi) tapia ahii saniboho hamotahula wai dona tumulid asia niaho maulêng, mandewe kamitahulawe kawilahan ahii (moote).8Apapaan kamotahula hii rona tumulid awa-awa lumawah (sumaru) i kabenara, êndona tuliden i homotahula êwai tanu kabenaran. 9Apapaan kamotahula mekahi, sa hamotahula hawe bo homotahula morowot. Osa waii hahi ênisombayang i hamitahula, waaho saniboho kamotahula mamuali mauleng (ahem dai) (loor). 10Wahaho kawalian mahasaiai ahu manulis be homotahula tepo ahu mederekangan bo hamotahula, saniboho sa ahu a tumututud be homotahula, ahii sama ahu minjo i kahetehan kumiit kawasa ê behokomba (dianugerahkan) i Tuhan beahu tanu (mainjo) momangun bo ahii tanu mawawêbeled.11Amahahad, siri manga morowoku, mêkahiange damejinio batangannu saniboho motolimomod (ahem dai) loor. Tirimannange pahasa.tuturuku ! Esa kawate esa kawahuteg, i homotahula. Menonowange mosononi, yanasa Ningumêlêd, lumbuhan imbêlês bo kaenowan malalasoho be homotahula. 12Apa’an iyaitalewe kita melilah a seremin bana gambar morendem, sumata hi’i êto kita maindo milah tokia bo tokia. Ia’i talewe ahu bati mahahilala karua i tahi’i têkêw, wumata hi’i êto ahu maindo mahahilala karua i lêkêw kele siahuwe kahilala’an. 13Ênde kelewa’aho bati kêmange wa’aho katelu ia’i, awa’aho kawaheman, paharawan bo beles, bo’êm bako ni’it êwa’i beles.

Chapter 14

1Pelasan bêlês i oho, osa damejinio batanganu. Mahaere manga hokomba i tutuh, lebewe’ kohomba tanu monobuat. 2Sisei mohoda-hodait karuah i tutul i tutuh, ahi,i mohoda-hodait a manga totumu, sumata a Ningumêlêd. Apa’an manda esa tow alahem moho mangarti i tutula, tutuh i humua i manga perkara i’ruru. 3Sumata sisei ê’mobuat, sia mohoda-hodait a manga tow [totumu], sia i tumod i’tumuru bo i mibor. 4Sisei mohoda-hodait a tutul i tutuh, sia i tumod imbatanganna mio, sumata ê’ nimobuat, sia tumod jamaat.5Mabog’ahu, saboho kamotahula mohoda-hodait a tutul i tutuh, sumata’i halebei boho, saniboho kamotahula mobuat. Apa’an tow i mobuat lebe wakobaera nde totomu ê mohoda-hodait bo tutul i tutuh, kacuali sa totumu wa’oho hahi mongutêh ahad jama’at do’na todên. 6Yanasa, morowog, siahu mahi wehow bo mohoda-hodait bo tutul i tutud, asiawe berêguna iho behow, sa ahu ahi’i i mehe we how toturu i Ningumêlêd suma koita’uan suma nobuat suma toturu.7Mekele hahi bo manga barang atalahê kanaluna, sumata mahenu, kele poloit bo kecapi kelembisa tow do’na mahailah i lilibanumu g asia ê mbewayayang i poloit suma kacapi, sa si landua ahi’i mahisalaan kawahenu? 8Suma,sa terompet ahi’i motoling sisei ê mawasadia tanu maperang? 9kele’aho hahi kamotahula e hohoda-hodait karua i tutul i roh, sa hamotahula ahi’i ê mapake manga kodait teas, kelembisa hahi tow do’na mangarti asia niaho behua i homotahula? Kawa’hodaitnu alahêm ange torona i huai homotahula a kakab?10Tado’o mio-suma kelembisa katado’an i kawa tutul am bao itoba, mandei kele aho mande êsa mange be silatahula e mahênu’ ahi’i motoro. 11Sumata sa ahu ahi’i mahalah katoroan tutul i hoho, mamuali ahu tow balina beahu.12Keleaho hahi têka homotahula. Kamotahula memang i maberusa amindo manga kohomba i tutuh, sumata lebena aho kamotahula mapandang maberusa mapake oho tahu tumod i jama’at. 13Kawalian’oho sisei mohoda-hodait tanu tutul i tutuh, sia musti sumombayang, saniboho besia bean hokomba tanu tumapsir. 14Apa’an sa ahu sumombayang bo tutul i roh yanasa tutuhku mio ê nisumombayang, sumata pengutêheku ahi’i harua masombayang.15Jadi, asiahahi ê musti tawoi’ku? Siahu sumombayang karua i tutuhku sumata ahu sumombayang bo kasasonainku asakum ahu kumatar bo dumayow karua kasasonainku. 16Kawalian, sa how dumayow bo roh nu mio, kelembisa totumu biasa ê imahi kele watanga’ kumua ulit a’ kua m dayow’nu maulengio. Sumata tow balina, a hi’i binangun.17Kawalian mande dayownu maulengio sumata tow balina ahi’i binanguna. 18Dumayow ahu i ningumêlêd, awahem ahu mahoda-hodait imbahasa roh lebe be hamotahula i pahasa. 19Sumata a potauan in jama’at lebe ahu mobag kumua lima kukua e’dona pangartian tanu masusui tow balina darape. Maribu kukua am bahasa roh.20Morowog, naam kele kawa uteh i kedong, mamoali kele kedong a kata pia’an, sumata totumu matuiam asuang i muteh. 21A suang i hukum torat be watig i totumu bana kukua balina bo nubuat tow balina mo hodait ahu a tow balina. Sumata ahi’i silatahula maibog tumanga i AHU.22Apa’an i boho kahomba’ kuykua i roh tutua ahia totumu meheman kahomba tanu ma nobuat mekele wo tepai a’totunu ahi’i meheman. Sumata a’ totunu maheman. 23Mamoali sa pahasa Jama’at sumesen makaruharua bo esa esatow menunu bo kukua i roh, osa sumuangoai totomu balina, suma totonu a hi’i maheman, ta’a sakum ilatahula kumua be komotahula sono’i.24Sata sa pahasa monobuat sumuangoai totumuahi’i maheman suma totomu taleya.Sisia meman i pahasa si nolusui i pahasa. 25Pahasa tataru a suang anatena, maindo mamuali ulit. Ahad kumua sumiri i Ningumêlêd bo kumua. Totuu how Ningumêlêd a tutu i hamitahula.26Mamuali kelembisa i’ai talewe, morowog? Sahamotahura simesen meromerot esa-esa tow dumayow tow balina Mazmur balina pangajaran. Suma kataraan Ningumêlêd suma karunia sumolusui kykua i roh sumata pahasa musti mawereguna tanu memangun. 27Sabana totumu menunu akukua i roh mande katadoan dua tele tow a esa bo esa bo bana esa tow balina tumapsir. 28Sa alahem totumu tu mapsir mande silatahula metewio a petauan in jama”at, bo bati menunu a batangana mio, bo a Ningumêlêd.29Asakum nabi-nabi lebea dua suma tele tow atutu ilatahula moda-hodait balina masili a sia behua ilatahula. 30Sumata sabana tow balina dumatu ratu bi boho mahaere pelilahan yanesa apahamunan mete woho.31Apa’an pahasa komotahula do’na monubuat esa bo esa ahad pahasa komotahula dona mahajar bo mahere korowotan. 32Kohomba nabi-nabi talo a nabi-nabi kokomba nabi kumuru amanga nabi. 33Apa’an Ningumêlêd ahi’i mabog madika mepatewate sumata sononoi.34Mekele a pahasa Jama’at manga tow lenan, manga wene musti metewio a papetauan iu jama’at. Apapa’an silatahula ahi’i i’ehe mohodait. Silatahu musti kumuru imbantangan, mekelr ambehuana hahi a hukum torat. 35Sasilatahula mabog mahalahi lebe bae silatahula, tumaan a karoong ilatahula ambale. Nde ahi’i luboi. Manga wene menunu apapetauan in Jama’at. 36Suma awa kukua i Ningumêlêd i molai behomo tahula? Suma, bati behomotahula hahi kukua iho imahim?37Sa bana nesa tow mangatam sia nabi suma tow i mahaere kokomba sarani, musti sia maholah, awahem asia embehuana behow waaho perenta Tuhan. 38Sumata sa sia ahi’i marduli i’oho, na’am kahi homotahula marduli i sia.39Boho kawaliuan, morowog’ku damejin nio batanganu sa’ mahaere hokomba sa monubuta bo naam kahi dumarang tow e mohada-hodait bo tutul i tutuh. 40Sumata Pahasa oho musti I hlawus karua I bo be atoran.

Chapter 15

1Bo ia’i talewe’, moro-wog, maibog ahu mawaimun be homotahula a kukua ê mbesahaihu behow bo ê tinirima i homotahula, bo ê na suanga komotahula tumod mête-ête’. 2Apa’an i kukua wa’aho komotahula bewa-wa-wia, asar komotahula mête’ tumaka’ besia, kele ê mbe-sahaihum behow - ihawalina sa homotahula imahu-owêmange mamoali imaheman.3Nde ê niit bulian besahaihum behow, êwa’aho asia tinirimahumio, êwa’i awahêm si Kristus imatem tatawoi i manga-orow i hita, mêtênaan bo kaol. 4Awahêm sia kinuburêm, bo awahêm sia malengêm bewawa-tow a katêluna ngando, mêtêna’an bo Kaol.5Awahêm sia imawaturu imbatangan be si Kefas bo ahadiaho a sangawulu’bo rua muri’-Na. 6Ihaomoho niâho sia imawa-turu’ a lebe a limangatus pog imêdoro, behatado’o be silatuhula ê mênonowe ahadai wai, sumata tahulaan besilatahula imatem. 7Cawusna sia mawaturu i mbatangan-Na besi yakobus, ahadiaho a pahasa rasul.8Osa ê niit kahadan a pahasa si sia imawaturu i mbatangan kahi be ahu, mêkele kedong ê nitumow a talawe tepona. 9Apaan siahu awahêm ê niitio kênêng a pahasa rasul, donahahi ihua ahii rona patoton rasul, nde ahu nimêdaim i njamaat i Ningumêlêd.10Sumata apa-apaan bêlês kohomba ê mbehomba-Na beahu ahii ahêmtoro. Salikuna, siahu imatawoiêm mahawee-wee nde pahas silatahula, sumata ahii siahu, awahêm bêlês kohomba i Ningumêlêd ê mawid-awid i ahu. 11Apaan i aho, maulêng siahu, suma silatahula, kelewaahom kamitahula imaturu bo kelewa-ahom komotahula imamoali maheman.12Janasa, sa kamitahula sumahai, awahêm si Kristus maleng bewawa-tow a tutud i tow imatem, kalembisa donaihamoali bana na tutud i homotahula ê kumua, awahêm alahêm e maleng i tumow a tutud i tow imatem? 13Sa alahêm maleng tinowan i tutumu imatem, yanasa si Kristus kahi ahii maleng bewawa-tow. 14Sumata sahele si Kristus ahii maleng bewawa-tow, yanasa alahêm toro ê mbesahai i himatahula bo alahêm toro hahi kawaheman i homotahula.15Shalebe wiloho kamitahula behatara imatowo be Ningumêled, apaan a sakum si sia behua i hamitahula, awahêm sia maleng i mawatow si Kristus-kandati sia ahii imaleng mawatow i sia,sa helemange ulit, awahêm totumu imate ahii maleng bewawa-tow. 16Apaan sa ulit totumu imate ahii maleng bewawa-tow, yanasa si Kristus kahi ahii maleng bewawatow. 17Bo sa si Kristus ahii maleng bewawa-tow, yanasa alahêm toro kawaheman i homotahula bo komotahula mênonowwe a sakumên i kaoroanu.18Kelewaahom kahi motutus-ange manga-totumu ê nimate asakum si Kristus. 19Sa hita bati a pênonowan wai hahi mawa-haraw be si Kristus, yanasa hita awahêm manga-totumu ê niitio imahuow a morototumu.20Sumata ê nulit êwai, awahêm si Kristus maleng bewawatowêm a tutud i tow imatem, kele bu si katara a manga-totumu imatem. 21Apaan mêkele kele pawate imahi tatawoi i nêsa totumu kelewaaho hahi maleng tinowan i totumu imate imahi tatawoi i nêsatow totumu.22Apa-apaan mêkele kele pahasa totumu imate asakum pina-talian bo si Adom kelewaaho hahi pahasa totumu maleng kahi.Kahi iwawa-tow asakum pinatalian bo si Kristus. 23Sumata êsa-êsa totumu miit a ndêrêtna : si Kristus kele bua katare lumalas biboho silatahula ê mamoali totumu-Na a noras oaian-Na.24Ahadiaho mahi kasapêtana, êwa’aho sa sia tumaro i kaholano’an be si Ningumêlêd Amang, ihaworusoho sia imawa-wotutus i manga-pakolanoan, koimbahutan bo korowotan. 25Apaan sia musti tumaka’ i pakolanoan kele daja mahad Ningumêlêd mêpa’ i pahasa kasehed-Na a mbawa’ i nae-Na. 26Kasehed ê kahadan, ê mbewawa-wotutus êwa’aho pawate.27Apa-apa’an awasiamange be wawa-hêpa-Nam a mbawa i nae-Na. Sumata sa ihua, awahêm “ asiamange bewawa-hêpam” yanasa behataram, awahêm si sia mio ê nimawahêpa i nasiamange a mbawa i nae i Kristus wa’aho ahi’i sumua- suang a sakumêna. 28Sumata’ sa asiamange bewawahêpam a mbawa’ i Kristus, yanasa si siamio kele Bata mainjo mahawahêpa i mba-tangan-Na a mbawa’ i Sia, ê nimawahêpam i nasiamange a mbawa’-Na, saniaho Ningumêlêd mamoali pahasa a suang i pahasa.29Sa tahi’i helewaaho, asiandom torona tatawoi i manga-totumu binaptis tanu tow imate? Sa tow imate ahi’imai maleng bewawatow, ndeaho silatahula maibog babtisên tanu manga-totumu ê nimatem? 30Bo kamitahula hahi-ndeahondom kamitahula tebe inoras matod i mbatangan i hamitahula a mahasilakaan?31Moro-wog, susud i nêndo ahu masa’angan bo pawate. Tanu kobeatanku be motahula a sakumên i Kristus Yesus, Ngêlêd tow i hita, ihuahu, awahêm niai ulit. 32Sa wati isane a manga-titimbang i totumu kêmoho siahu imangambutêm sumaru i mbiagên ahas a Efesus, asiam ê torona i aho beahu? Sa totumu imatem ahii maleng iwawatow, “yanasa mayom kita luku bo kuman,nde sando hita mate”,33Na’am komotahula mombureng : pêkom-bolan ê tapia mawarusah i kanaraman maulêng. 34Malengêm mobulig mau-maulêng bo mo’nam maleng tumulid kaorowan! B ana na tutud i homotahula ê tahi’i mahahilala i Ningumêlêd. Êwa’aho ihuahu, saniaho homotahula mahahêlam monokia.35Sata’ mane’ bana totumu ê tuma’an : “ kelembisandom totumu imatem maleng iwawatow?” 36Ei totumu bodoh! Asia ê sihowio’ malu-lumbo, ahii mainjo tumow bo mênonow, sa sia hii dali mate a pahamunan.37Bo ê nilulumbonu ahi’i londolan i tinanêm ê tumow, sumat’a batuna ê tahêm luabna, kele batuna i mbukeran suma batuna walina. 38Sumata Ningumêlêd imehe wesia êsa londolana, kele ê papandungên-Na : sia sia imehe a nêsa-êsa batuna londolana mio’ 39Ahi’i pahasa kêtêd mêkele : kêtêd i totumu mêbalina’an a kêtêd mbiagên, mêbalina’an bo kêtêd i melepad, mêbalina’an bo kêtêd i nda’40Bana mbatangan i sorga bana mbatangan i mbaoitoba, sumata konunga’an i mbatangan i sorga mêbalina’an bo konunga’an i mbatangan i mbaoitoba. 41Konunga’an i nêndo mêbalinaan bo konunga’an i mbulan, bo kunungaan i mbulan mêbalinaan bo konunga’an i manga-biatang, bo konunga’an i mbintang êsa mêbalina’an bo konunga’an i mbintang balina.42Kelewa’ahom kahi ê maleng tinowan i tow imatem.Belulumbo asakum kotutusan, maleng bewawatow a talahêm-kotutusan. 43Belulumbo a kahênêngan maleng bewawatow asakum konunga’an. Belulumbo a kahawelan, maleng bewawatow asakum korowotan. 44Ê mbelulumbo awahêm batangan imbaoitoba, ê maleng bewawatow awahêm batangan i kasaranian. Sa wana mbatangan i mbaoitoba bana hahi mbatangan i kasaranian.45Kele bana niwati-watih : “ totumu katare, si Adam imamoali bengêlêd ê mênonow “, sata si Adam ê kahadan imamoali tutuh ê mawa-wênonow. 46Sata ê pahamunan mahi ahi’i ê kasaranian, sumata kawaoitoba’an, lumalas mahiwe ê kasaranian.47Totumu katare sêbu i toba sa mamoali bo maha-hawatangan, totumu karuana a sorga sa mahi. 48Manga-bengêlêd i kawaoitoba’an mêkele wo si sia ê na sorga sa mahi. 49Mêkele kele hita imakem inggio ê kawaoitobaan, kelewa’aho hahi hita mainjo make inggio i kasorgaan.50Moro-wog, êwaim ê papandungênku i hua we how, êwa’aho awahêm kêtêd bo daha ahii mahaere weteng i sorga a kaholanoan i N ingumêlêd bo awahêm ê motutus ahi’i. mahaere weteng a suang i kaholanoan i Ningumêlêd bo awahêm ê motutus ahii mahaere weteng a nasia ê tahii motutus. 51Kaulitana ahu kumua wehow êsa rahasia : kita ahii mainjo mate pahasa, sumata pahasa mainjo iwalui.52asanga-hundaw, a noras ênu’ i têrumpet kahadan.Apaan têrumpet mainjo numu bo manga-totumu imatem mainjo maleng iwawatow asakum kaadaan ê tahii motutus bo pahasa hita mainjo ihawalui. 53Apa’an ê ndona motutus wa’i musti make itahi’i matau motutus, bo ê ndo’na mate wai musti make i tahi’i ro’na mate.54Bo ihaworusoho ê ndo’na motutus wai make i tahii ro’na motutus bo ê wa’i make i tahi’i ro’na mate, yanasa mainjo malêkêwêm kukua i ngêlêdtow ê niwati-watih : “ pawate tinêpêsêm i kasinggugatan”. 55Ei pawate bisanawe’ kasinggugatanu? Ei pawate binasam sosehednu?56Sosehed i pawate êwa’aho orow bo imbahut i norow ê wa’aho lala’ut Torat. 57Sata’ dayow be Ningumêlêd, ê nimehem be hita kasinggugatan i Yesus Kristus.58Apaan wa’aho, morowogku ê nihalês, tumodêm mêtê-êtê’, naam mobangguang,bo menet dumêdêm asakum patawoiên Ningumêlêd ! Nde kailahan i homotahula, awahêm a patalian bo si ngêlêdtow pinoloko-lokonu ahi’i mahuow.

Chapter 16

1Asakum manêsên doit tanu manga tow lênas, ihamerot kamotahula tumawoi kelembisa niaho bewaturuku manga Jamaat i Nggalatia. 2Anendo pahamunan a tebei duminggu ihamerot kamotahula êsaboêsa kelembisa niaho tinirima ihamotahula tumanei io asia mange osaipaambele, saniboho anoras ahu mahi alam kamotahula manesen.3Anoras ahu imahi,masiu ahu manga totumu a ndona emanên ihamotahula, teka i surat tanua yerusalem, silatahula meangai iboho bewamehe i hamotahula. 4Saniboho penting niitoro satahii ahu i walalas i latahula, matantu ahu iwalalas i latahula.5Mahiahu behamotahula, sa ahu i lumeotêm a makêdonia, apaanahu lumeot a makêdonia. 6Bo a korintus awahêm ahu sumondo io iwêtahula ngando bo hamotahula suma awahem ahu sumondo io kaeto musung i nutin, ahad kamotahula dona tumulung i ahu luwawas i patutulêiku.7Apaan i ai talewe ahi ahu mabog milah i hamotahula bati sanga talib ange. Maharaw ahu dona sumondo io molulu haêto behamotahula, sa pongeean i Tuhan. 8Samata ahu bo pe sumondo io a nefesus ahad i nêndo wako pentakosta. 9Apaan biai tadoo tepohu tumawoi tawoien lebe wako bo penting, mande apa-apaan tadoo kasaru.10Sasi Timotius mahi behamotahula, damejin saboho sia a tutud i hamotahula karua i talahêm talo, apaan sia tumawoi tawoien i Tuhan, makele bo siahu. 11Kawalian, naam bana tow makatam bawa! Sumata tulungen sia, saniboho sia tumerus itutulena karua i lowid, saniboho sia malengai bahu, apaan ahu bia bo manga morowog balina sumondo i sia malengai. 12Asakum pog si Apolos, i mabale-walengem io ahu mangambut i sia saniboho sia daket makaru-harua bo pog balina mimbat i hamotahula, sumata sia mabog mahi ia i talewe. Sa wana tepona mauleng, kemange sia mahi.13Mahia-iaha mange ! Tumod karua i nête a kawaheman. I wawailah awahêm kow tuama. Osa mête-ête. 14Tawoienange pahasa watawoienu karêngan imbêlês.15Bana pangelerên êsa hahi behow, mang morowog. Kailahan ihamotohula, awehem si Stevanus bo pamaleana mekele bo manga totumu pinahamunan i matobat a Akhaya, bo awehêm silatuhula i mawawongata i mbatangan a pêsalian i manga tow lênas. 16Kawalian i boho emanên nange manga totumu kelewa-aho bo manga tow i lunas matawoi bo i moloko-loko.17Mekahi ia ahu beahian i Stevanus, fortunatus bo akhaikus, apaan silatuhula lumêkêw, asia niaho talawe lêkêw behamotahula. 18Apaan silatahula mawa ena i tutuhku bo tutuh i hamotahula. Epaan ange baera manga totumu kele waboho.19Siri behow a manga jamaat a asia hisit, akwila, priska bo jamaat a mbale ilatahula mehe tadoo mio siri behamotahula. 20Siri behamotahula a manga worowog pahasa, i hua mange siri a nesa tow manga tow balina bo timu lenas.21Kamahu mio ni mamatih iai sisiri i paulus. 22Sisei tahii mahales si Tuhan kodorotan sia. Imahim si Tuhan. 23Beles kohomba i Tuhan Yesus karuru i hamotahula. 24Belesku karuru ihamotahula a mbawa i Kristus Yesus

2 Corinthians

Chapter 1

1Beai paulus, tanu pandang i Ningumeled maijo rasul Kristus Yesus, bo besi timotius pog ihita, tanu jamaat i Ningumeled a korintus kamai pahasa totumu bayo a sêrêb i akhaya 2Bêlês be homba bo kosononoian bê ningumeled, amang i hita bo besi Tuhan Yesus Kristus makaum hamai hamutahula.3Bayawen si ngeledtow, amang ningumeled i hita Yesus Kristus. Amang mawuling imbeles bo ningumeled lumkuhan i pahasa pangeboran. 4Mahibor i hamitahula a pahasa papingigonen i hamitahula ahad kamitahula mahaelei iniibow silatahula, andalem tadoo papongingonen kelei pangiboran. Tiniimua i hamitahulamio a Ningumeled.5Apaan mekele bo hamitahula mahere keteng tadoo mio a sakun pinoigigonan i Kristus, kelewaaho hahi bua Kristus kamitahula tiniaima pangiboran tadoo. 6Sahamitahula mongigon, aho mainjo pangiboran bo kawiaan i hamutahula : sa hamitahula iboren, iboran iaho tonu pangiboran i hamutahula, ahad kamutahula mahaere igat bohahi elud mapongigon i kumeng mekele bo papongigonen i hamitahula hahi. 7Bo mahanaw kamitahula tanu hamutahula êta, apaan kalahan i hamitahula, awaham mekele mange kamutahula daket minjo beteng a pangiboran i hamitahula.8Awahem pandang i hamitahula, sa boho kalahan i hamutahula pangigonan kinelam i hamitahula a asia keeil tanggongan kehe palihuden i hamitahula bakoio bo tanêdio mahahad kamitahula alam pahanawen kahi e penonowan i hamitahula. 9Lêbê-lebe kalêhaman i hamitahula, keleitu hamitahula ukuniêm paten 10Mahi a patean mahatailan kelewaaho kewawa selamatnam bohahi iwawa selamat Na kamitahula: Besia kamitahula mêpa pahanawen i hamitahula awahem kamitahula maleng tiwawa selamat.11Apaan kamutahula hahi daket imawa sombayang tanu kamitahula, sani baho tadoo totumu kumaa piawiaan haho nde kokomba kinaeiaan.12Wai ê miwongaha i hamitahula, awahem kua i nateihami tahula i sumairi kehamitahula, awahem penonowan ihamitahula ambaitoba iai, sai na a sakum pesupahan i kamitahula bo kamutahula, andalem kawasa i kaênowan bo kalenoan i ningumeled ahii sa behe imbaoitoba, sumata kati esa koro wotanimbêlês kohomba ningumeled 13Apaan kamitahula bati imatih behamutahula asia endona baca ihamutahula bo pangantian. Bo paharaweiku, mero-merotange niit pangantian ihamutahula. 14Kelei kalahanem i hamutahula bana be hamitahula, awahem a nendoi Tuhan Yesus kamutahulah mapongaha i hamitahula, kele hamitahula hahi maindo mongaha i hamutahula.15Hawali kawaheman iiai mahasam ahu mataan tanu mahiwe behamutahula sanibaho kamutahulah dona tumirima beles kohomba tanu karuana. 16Akahadan maibo ahu tumeru a makedonia, esa a makedonia malengahu miri be hamutahula, sami baho kamutahulah tumulung i ahu a pangêbêaiku maho a Yudas17Yanasa, bana onah tinulidku marosapid a sukum taaiku iai? Suma ahu tumulid i taaku iahu kumiit a pandulen mio, ahad beahu harenge mahaere "eyem" bo ahii' 18Tanu ningumeled mahiit dandi i hamitahula be hamutahula ahii kasênge bo "eyem" bo "ahii".19Apaan Yesus Kristus, bata i ningumêlêd, e mbewapaluwa waaho a tut ihamatahula, tanu siahu bo tanu siluanus teka si timotius, ahii sa"eyem" bo "ahii" sumata sombains a suangi sia bati bana "eyem" 20Apaan Kristus makele wo "eyem" tanu pahasa dandi i ningumêlêd. Waaho kawalian tanu sisia kita kumua "ulit" tanu marayow i ngeledtow.21Apaan sia e mawaête i hamutahula tekahahi kamutahula andalem Kristus makelewo Ningumeled e nitu-mutuh 22Sinegel i tanda punya na hita bo mehe Roh Kudus andalêm i nateihita tanu bae a pahasa sinadiantanu hita.23Sumata ahutumang e Ningumêlêd mamoali saiihu. Kailalaana ahu waaho kawalian ahu ahi mahi a Kristus tanu bêlês ku be hamutahula 24Ahii sa kamitahulah maibo mapêreta asia ê emanen i hamutahula ia apaan kamutahula morowot a pahemanenu. Sombaina kamitahula mabo daket matawoi tanu pekahi-anu.

Chapter 2

1Andadelem natehu siahu maindo katatuan, Awehem ahu ahii mainjo moho be homotahula andalem matape 2Apaan sa siahu mawatape i natenu, sisei kahi tumulid weahu mainjo mekahi sahii sisia i matape nde siahu.3Bo waaho panutuun i surat-hu, wai êwaaho saniaho sa ahu mahi, naam mahu pawatapen latahula, Ê musti mawa-wêkahi i ahu. Apaan ahu moheman be homotahula awahem kahiku mainjo kahinu. 4Siahu mamatih be homotahula karêngan i nate likeke bo kisêl, bo karengan i mawatis i tadoo lue, ahi. Saniaho homotahula matape. Sumata saniaho komotahula mahailahi i meem kahakoan i mbêlêsku be homotahula.5Sumata sa bana totumu mawa tape, yanasa ahi nate-hu bewawatape, sumata nate i pahasa homotahula, suma kahura-huranganan, saiaho naam wawaroha-rohangaiku, ate i tatahula tow a tutud i homotahula 6Tanu totumu kelewaaho doro nisu i sangawalas tadoo i homotahula 7Mahad komotahula sombaina musti mêwêngapung bo mibor sisia. Sani aho sia naam silaka i katapean ê niit io taned.8Waaho kawalian ahu misu i homotahula, sani aho homotahula muli-ulit mahalês i sia 9Ênde apaan waahom panatuuna ahu matih surat be homotahula, Nêwaaho tanu sumilih be homotahula, awa homotahula makiit a nasia-mange.10Nde siseiange ê napungan i homutahula ê kaseaana, apungaku kahi sia. Apaan sa siahu mangapung, saande-ande bana e musti apungeiku, yanasa ê waaho tinawoihu i napaan komotahulah a ndior i Kristus, saniboho sumesenggot ndaan mainjo kautungan be hita, nde kita mahailah i panutuuna. 11Ihahoamatoho ahu a troas tanu sumahai i kukua i Kristus, kinaera-Ku, awahêm si ngêlêtow i muham dalan tanu patawoiên bibali12Sumata nate hu ahi mahahêlan êna, apaan ahu ahii imêtauw bo pogku si titus. Waaho kawaian ahu a permisi bo matang moho a makedonia. 13Sumata dayou be ningumêlêd, ê na sakum si Kristus lêtêh mawali i hamatahula a ndalan kasinggugatan-na. Karengan i patolohan i hamitahula si sia imawasêrêb i kasapêngan pekahilalan i sia bisa-winsanamange.14Apaan tanu ningumêlêd kamitahula awahem bow ê sapeng i Kristus a tutud i latahula ê mbewawawia bo a tutud i latahula ê motutus. 15Tanu ê kahadanio kamitahula bow i kawatean ê mahawate bo tanu a katare bow i penonowan ê mawatow. Sata siseiêm e mahabaya lumapang i tawoiên.16Apaan kamitahula ahii mêkele karengan tow tadoo balina mapangilah kauntungan a kukua i Ningumêlêd, salikuna kamitahula a sakun i Kristus mahoda-hodait kelembisa katotouana karengan manga-panatuun leno a pereta i ningumêlêd bo a ndior-na 17Awahem kamitahula ahii tele tau balina ende mapanilah kalebean asuang kaol NIngumeled totou hemoho asuang Kristus kamitahula mapahodait asia hioho totouu Pereta Iningumeled bo Asasa-angena.

Chapter 3

1ahu kamitahula malengem kahi dumayow imbatan I kamitahula mio? Suma-sama kamitahula kele tow kalina tumusu surat mongaha-oigahai hamutahula sama iwapongahai kamutahula? 2Awahem kamutahula niaho surat darayow I hamitahula kehawatihêm a suang I nate hamitahula, kailalaan bo sarona kauracaan I pahasa tou. 3Apaan kehataram awahêm kamutahula niaho surat I Kristus, bewatih a pasalian I hamutahula, bewatih ahi’i make tinta sumata a loh-loh keted, awaaho andalêm nateintotumu.4Yanasa kakoan ika waheman I hamitahula besi ningumêlêd tanu Kristus. 5Tanu batangan i hamutahula, kamitahula ahi'i mahaelei tumaia awahêm kamitahula tumawoi i tawoiên iai, sumata Ningumêlêd e mehe ugat iaho be hamitahula. 6Beawo dana hamitahula mainjo masali a panandian taleya, panandian ahi’i a nikum be watih sumata a Roh, nde ukum wapatih mawawate sumata san Roh meang kaenowan.7Pasalian mahatod a patem be hagambar irurup a loh-loh batu. Paladikelewaaho eraw I Ningumêlêd sumulo sulo mange atohia I musa motahad ambêlêm tou Israel milah I sia nde sula a tokianaiho mapekawelem. 8Meem kahi kakoan I konungoan e uiurakamai pasaliani Roh.9Apaan sa pasalian I mahatod a pahu kuman I aho ndambom kahi konungaani pasalian mahatod a kamaulengan. 10Dona ihua awahem asia kodarawan behabotêm, alam modarau apaan kodarawan iai talewe. 11Mande mêkawelêm saiwakaruai manunga, monunga mambom sa hii hawel iwakaruai kodarawan tantu monunga mio12Apaan kelewaaho paharaweni hamitahula, yanasa kamitahula matawoi imbawanei 13Ahii kele si musa mumulobi tokiana sa beho bangsa israel ahii memilah i suloi ningumeled mêkawelêm esa ihatambulalan a tokiana14Kawareken ilatahula kehatakeusêm osa motahadai inia kelewe mio i aho liunkukungên mekele bo tempo silatahula mawaca i parandian koyongan kukungiaho bati Kristus endona muha. 15Yai talewe kahi sa silatahula macai kitab musa kukungiaho awebehauha 16Sumata sawana esa tou mahi sumaang si Tuhan. Kukungiaho aho iatang a tokiana17Yanasa, Tuhan êpakaodaitan biai si sia maho Roh. Osa bisana mbana Roh i Tuhan biboho hahi bana kawêrean. 18Yai talewe tokia ihitai pahasa ahii takê-takêwape, oasa hita mawasuloi kodarawan i Tuhan Yesus. Osa apaaniaho hita mêlawu-lawus iwawalui manoali kelei sia maha êto kita mamoali maha mêdaraw pêdarawan i ahi a Roh sa mahi bo Roh iaho sia ê Ningumêlêd.

Chapter 4

1Apaan im beles i ngêlêd tow kamitahula i tumirima i nimasali. Iboho kawalian ahii sa i hahunang i nate i hamitahula. 2I kamitahula tumulid i kawahio-hio tapia. A nimawasokia ahii kamitahulla i tumulid toowo osa i malui i suang kaol. I kawalengai kamitahula mawasairi i kaulitan osa kamitahula sumarakan i mbatangan osa petimbangen i pahasa tow a saaangen i Ngêlêd tow.3Sa kukua i Ninjil ahii betorewak (kinoloban) sisiaha hahi kumolob silatahula osa mawohoa. 4Bo waaho manga tow ahii moeman, osa kauteh kinokoman i mbelen i silatahula ahii imêilah i tenang i nonjil a kaenowan i Yesus a mekele bo gambar i Ngeled tow.5Apaan ahii sa kamitahula mioo ê tumorewak be hamitahula ta si Yesus Kristus a Ngeled tow, osa kamitahula mainjo ata a papandungen i Yesus. 6Apaan kukuana a kaol a suang i demdem sumullo terang a kawauteh kaenowana a kinawillahan a tokia i Yesus.7Ia kasihaan i hamitahula bê pa a kurek i toba. Saniboho mainjo sairi nde keten musah-usahange si iralod ê nimahe ahii kamitahula. 8A pahasa patuliden i homotahula, kamitahula pinauan, ta ahii kamitahula beharasael, kinahawuan kamitahula dalan ta ahii be haureng. 9Kamitahula dina i ta ahii mahasa bê paio kamitahula bêsambêt ta ahii i mate. 10Pineang i hamitahula ê pawate i Yesus am batangan i hamitahula, sani boho pinenonowan i Yesus mainjo sairi ambatangan i hamitahula.11Kawalian behita i menonowe lumawus im be taro a pawate nde si Yesus, sani boho mainjo sani ambatangan i. 12Nde i keleaboho pawate i hita bo penonowan leteh mamoali behamotahulla.13Ta mande kamitahula mekek kawaheman keleim be watih emanaiku, nde ahu mohodai, kamitaula maheman, apaan kamitahula hahi mohodait. 14Kalahn i hamitahula sisia ni mawatow si Tuhan Yesus bo mawatow hahi i hamitahua i wakatua i Yesus. Iwesaanga kamitahula a sasaange Na. 15Apaan pahasa waaho i mamoali nde kamotahula, saniboho beles kohomba a lêbê wako metalian nde lebem tadoo tow mainjo moeman, osa lêbê ne mio tadoo darayow tanu konungaan i Ngêlêd tow.16Êkawalian oho hamitahula ahii metewang inate, sumata mandewe batangan ihamitahula makurangem, sumata batangan ikanalu hamitahula tineleta atenei inendo. 17Sumata kasusaan iai talewe, mawatawoi tanu hamutahula konungaan eto lumebe awasia mange, lebe bako a kasusaan i hamitahula. 18Sumata hamitahula ahii tumakira asia pakawilahan, sumata, ahii kawilahan, nde enioho kawilahan bati samentara, sumata ahii kawilahan kaeto-eto.

Chapter 5

1Apaan kalahan i hamitahula sa penonowan ambaoi toba yai uhaiên, sina'diam i Ningumêlêd êsa utunan a sorga tanu hita, pahutunan têlas ahii tinulid i kamai totumu'. 2Kaêto' kita a pênnowaniai, mo'balu hita ma'boo io' kita moho mutun ambaleihita a sorga. 3Nde bi'boho kalêkêwan i pênonowan ihita, mênonow taleya.4Kaêto' mênonow ambaoitoba mo'bolu-bolu hita nde tanêd io' kumeunehumeng apaan kita ma'bo menonow taleya, sumata ahii hita ma'bo lumêpot imbehaleotêm, sani'boho pahasa penonowan ahii têla ia i belamêd i katowan. 5Sumata' Ningumêlêd kemoho do'na lumêkêw ihita tanu pahasaioho bo mehe Roh Na be hita tanu i waer.6Kawalianiahho morowt natei hamitahula. Mande kalahan i hamitahula awahêm kaêto' menonow kamitahula maki'it a pandungi katanganiai, dekang besi Tuhan. 7Penonowan i hamitahulla, mênonow nde apaan maheman besi Kristus, ahii sa asia mapilah. 8Waaho kawalian morowot natei hamitahula bo bako' kahi' i hamitahula mamoali batangan iai iwakoruai Ningumêlêd.9Kawalia niaho ni'itio kamitahula ma'berusa tanu mawa senang i nateNa, mauleng a tempo hamitahula a mbalei kamitahula abiai, suma bi'buia sorga. 10Awahem ahii sakalên kitai pahasa sumangi pa pirisaan i Kristus, bo êsa bo êsa mahaere balasan iwetimbaêlam bo pinatulidna ambaoi to'ba ia i tatawoi mauleng suma ta'pia.11Kalahan I hamitahula asia sondait I mataloi Ningumêlêd. Waaho kawalian ma'bêrusa hamitahula mawaemani tou asakum batangan i hamitahula, Ningumêlêd mahaibalai hamitahula motahad a karalêman, bo paharaweiku kamutahula hahi mahailala i hamitahula andalêm inatenu. 12Karenganian hii wangeleiên i hamitahula sa'boho kamutahula marayow i hamitahula. Bati kamitahula ma'bo mehe êsa maulêng behamutahula sani'boho iwêkahi i hamitahula kamitahula. Sani'boho kalahani hamitahula sumowat i mangatow mapongaha i patulidêna ahii osai kawahatena.13Sumata hamitahula, ahii moimbahut imbatangan, waaho mahai pasalian tanu hamitahula. 14Awahêm bêlêsi Kristus i maoibahut i hamitahula, apaan kalahan i hamitahula, sabana totumu i mate tanu pahasa tou, yanasa pahasa silatahula i mamatem. 15Osa Kristus i mate tanu ppahasa tou, sani'boho silatahula monowe', ahii menonow tanu katangana mio', sumata' tanu si ê nimatem bo maleng be wawatow tanu silatahula.16Kawalianiaho hamitahula alam mate'be i tou kelei kawa tebe i totumu. Bo sa kamitahula mahasa i matebe si Kristus keleikawa tebe i totumu, yaitalewe kamitahulla alam kahi mate'be kelewaaho. 17Yanasa sisei e nasakum i Kristus, mamoali totumu taleya. Pahasa koyongan alane moho sinaolanem i taleya.18Osa pahasa iai besi Ningumêlêd sa mahi. Kristus mawadameihita bo batangaNa, osa bewawa akenam e pasaliani pa'samean iaho be hamitahula. 19Apaan Ningumêlêd mawa'damei baoitoba bo batanganNa bua'tatawoi i Kristus osa ahii imate'bei ppinese'an ilatahula. Bewawa akenam kataraan i pê'damean iaho be ahmitahula.20Yanasa kamitahula iai manga sosiu Kristus. Keleitu Ningumêlêd isumasani i hamitahula i lumeot be hamitahula karuai ngalani Kristus pangeleiên i hamitahula : iwawa dame mange êmbatangan bo Ningumêlêd. 21Sia e tahii ahailala i sea' hawali kita i pahasa sani'booho asakum i Sia kita pinongeanem i Ningumêlêd.

Chapter 6

1Nde hita daket makarua matawoi, i hua i musi sarona naam kamotahula ê beles i kohomba, maindoo ahem toro. 2Nde kukua i Firman : A tepo ahu metenaan tumanga ahu be tow. Osa a nendo ahu mawawia i how, owodaiku how apaan i ai taleweem e tepo i wetenaaku, osa i nia ê nendo pawawiaan. 3Ana sia mange ahii hamitahula i mawawisud i tow saniboho a pasalian i hamitahula a hihi maere soro.4Maleng i hawalengai a pahasa tunilid i hamitahula i turu i hamitahula apaan kamitahula masali a Ngêlêd tow. Waaho i tumahang karua i nelud bo papongigon, kahenengan, bo kasusaan. 5Animigon a suang i torunggu bo kaurasian a nimapalo-waloh osa êmahiaha bo i mogindis. 6A kataran i nate, kawa ute, elud, koimunan i nate a suang i Roh Kududs bo beles ahii haliut. 7A suang i kaulitan i kawasa i Ngêlêd tow a mawake mangakelid kaasan tanu suma tumogas.8A Noras pinoniri, anoras e noras, anoras, pinoonapa anoras pinedayow, anoras pinakatam sata pinaheman. 9Kele tow ahii kailalaan mainjo pawulian, kele tow toyo ta i mate, ta tetap kamitahula menonow, kele tow bine, takahii i mate. 10Kele tow imatape, tak mainjo mekahi-kahi lengei tak i mawasiha i manga tow-kele tow alahem mohore, mandewe kahi kamitahula tadoo kapunyaan.11Ei manga tow i korintus i hua i hamitahula be homotahula ate i hamitahula binuhaananto tanu kamutahula 12Osa hahi bana tampa loas a nate i hamitahula, tanu hamitahula si nadi tampa keneng a nate i homotahula. 13Osa i ai talewe mainjo masalikuan, juahu kele a manga hedoku i habowang nate.14Naam kamotahula kele tu kateteb a tahii timbahel kele tow ahii noeman nde asia pekelean a nepang i kaulitan bo keselibaan bo kelembisa e tenang mainjo esa bo demdem? 15Asia pekelean a nepay i Yesus bo sumesenggot. Asia beteng i toow maheman bo ahii moeman? 16Asia petauang imbale i Ningumêlêd bo berhala? Apaan kita i menonowe bale i Ngêlêd tow-kukus i kaol metewe wio ahu i wakarua i latahulla, osa ahu menonow nepang i latahula. Osa mamoali ahu Ningumêlêd besi latahula, silatahula hahi mamoalli manga tow.17I boho kawalian lumuai hamotahula a nepang i latahula, bo tu mared besi latahula kukua i Ngêlêd tow. Naam mamos asia niahoo e samen. Osa ahu tumirima i hamotahul. 18Majadi ahu amang i hamotahula osa bataku tuama bo ba taku wene kele a boho kukua i suang i kaol, e mahaimba hut niit.

Chapter 7

1manga morowogku karua imbeles apa'an kita imeang e waaho dorandi, mayom kita mamawa'yo i mbatangan a pahasa pesamehan bo sarani nde i kelewaboho mawatolimomod i kalenasan i hita a matalo besi Ngêlêd toow.2beanange tampa kamitahula a nate i hamotahu ! Ahi'i hamitahula i tumulid sa besi seiange ahemange wawarugi i hamitahula, osa ahem be wawautung. 3I huahu kele'aboho ahii sa mawarabas tinu akumuan be hamotahula, nde waaho tadi behuahum kamotahula mahaere tampa a nate i hamitahula, ate tumow kita makarua harua. 4I huahu be hamotahula ange i hamotahula ta ahu mawasukat i hamotahula. A pahasa papongigonen i hamitahula, e mahaere pangi'boran bo kahi melebe-lebesoho.5Bo' hahi anoras kamitaulla be hoamat a makedonia ahii hamitaulla i mahaere katetengan ambatangan i hamitaulla. Bisana mange kamitahula i mahahelam kasusaan bo'ai ndekang i papepatean bo matalo. 6Ta si tialog a ni mibon itow keneng nate, ta i mibor i hamitahula a bo i Titus. 7Ahii sahati be tak kahi pangiboran bo beni ni mana a tutud i hamotahula. Apa'an behuanam be ahmitahula a katenemana imbutu, kaulitan, tanu i mapung i ahu, sampe ahu lebe mio i medayo-nayow.8Ta mande ahu i mawatape i natenu karua koyoku, ta ahu ahii manesel ta amasa ahu i manesel, apaan beilaku a koyouhu imawatape i natenu mandewe bati sangahundaw kaeto'ana. 9Iboho kawalian ahu kumua bako darayow, ahii sa hamotahulla behaleotem tappe, ta apaan i tappenu i tumuid kau mawedis. Awahem waaho tapenu maki'it a pandung i Ningumêlêd sampe hamotahula mande kisit tange ahi'i mawarugi apaan kamitahula. 10Apaan tape kami'it i patuliden i Ngêlêd tow, mamua kawedisan meang kalowidan osa a tahii paneselang tape am boai toba mamua pawate.11Nde tutulan nange i meem tape kumiit a pandung i Ningumêlêd. Mawatulid i hamotahula kaulitan bako, bo hahi , mawatogas imbatangan, katuraraan, kataloan, kateneman, kare'deman, bo panguku'man. A pahasa waaho mawatara i hamotahula, ahii masea a pperkara waaho. 12Nde keleaboho saaho manalis koyou be homotahula, ahii sa tow ni mesea bo tow mapongigon kawahio mesea apaan sakawalohan i nate be ahmitahulla mainjo totu'u be hamotahula a saaangen i Ngêlê tow.13Nde hamitahula i mahahela pangibooran. Ahii sa bati pangiboran e kinaerean, lebeh hahi kamitahula mekahi, apaan iwekahi i Titus, apaan mawatomboi i natena. 14Mawatirayoo ahu ihamitahula besisia osa hamotahulla ahii mawahisit be si Titus i humiitem.15Osa belena medoha-rohang kakoana be hamotahula, sa sia mimun kawaheman i hamotahula, kelembisa hamotahula tumirima i noaianNa karua i talo bo heleh. 16Bako darayouhu nde ahu doona mepa kawaheman be hamotahula a nasiamange.

Chapter 8

1Manga morowog, wa'i kamitahula maindo sumahai behamotahula asakum bêlês kohomba' a mbehomba' a manga jama'at a Makêdonia. 2Mande apa-apa'an pinangêpe'an tanêd a papongigonên, sumata' kahi' i latahula mêlebe-lebes bo mande silatahula lêngey io, sumata' silatahula siha a kamaulêngan.3Sumairi ahu, awahêm silatahula imehem mi'it a kaeleian ilatahulaa, osahahi lumebe a kaeleian ilatahula. 4Bo karua' i kawolahan, silatahula mangelei bo mangambut behamitahula, saniboho silatahula mahaere bêlês kohomba tanu minjo beteng a pêsalian a manga tow lênas. 5Silatahula imehe lebe tado'o e paharawên i hamitahula. Silatahula imehe imbatangan ilatahula, pahamunan be Ningumêlêd, ahad iboho apa'an pandung i Ningumêlêd kahi behamitahula.6Kawalian i boho kamitahula lumêse be si Titus, saniboho sia mimbat i hamotahula bo mawahao imbêlês pêsalian kelembisa sia nimolai. 7Osa i'ai talewe, mekele bo hamotahula siha'a nasia mange, a kawaheman, a kawakodait, a kawahutên, a kaulitan tanu mowod, bo a bêlêsnu bêhammitahula keleahohahi kamotahula siha a pêsalian bêlês i boho.8Sa ahu kumua i'ai ahi'i osa pêreta, sumata tumutru' i tinawoi i manga tow balina tanu mowod, mabog ahu tume'esi kawolahan i nate imbêlês ihamotahula. 9Apa'an kamotahula mahailahêm iboho bêlês kohombai Tuhan ihita Yêsus Kristus, awahêm sia, imêlêngei apa'an tatawoi ihamotahula,mande apa-apa'an sia siha; saniboho kamotahula meêsiha'asakum kalengeianNa.10Wa'i ndereiku asakum iboho, manedo'na madoro behow. Awahêm i molaim a ta'un ilumeotêm kamotauhla molai mawalapang bo mindo kaêpu tanu mawahao hahi, 11Yanasa i'ai talewe, sua-suaiênem kahi tawoien iboho. Mero-merot tawoiên iboho mekele bo kaela'anu, bo tawoiênêmange pahasa i. 12Apa'an sa hamotahula ela tanu mehe, yanasa awasia mbehenu maindo tiriman, sa asia mbehenu bealêd awasia ni'aho behow, ahi'i bealed awasia ni'aho talahem behow.13Apa'an kamotahula bana palihu'den ahi'i osaniboho mangatow balina mahaere kawolahan, sumata saniboho bana katimbahêlan. 14Yanasa merot-merot i'ai talewe kalebeanu lumêkêw i kahurangan ilatahula, saniboho kalebean ilatahula do'na hahi lumekew kahurangan ihamotahula, saniboho bana katimbahêlan. 15Kele be watih: Tow ê mawasêsên tado'o, ahi'i halebe bo tow mawasêsên ahi takura, ahi'i hahurang.,16Dumayow be Ningumêlêd, ênapa'an i hamotahula behomba'a kaulitan kekaboho a nate i Titus tanu mowod behamotahula. 17Yanasa sia tumirima ii mbehua ihamitahula, sumata andalem kako'an kaulitana i boho, sia mi'it a kahabogena moho behamotahula.18Iwakaru-harua teka sisia kamitahula imasiu i pog ihita, ê niharayow a pahasa jama'at apa'an patawoiêna a pesahaian i kukua iNinjil. 19Sumata' ahi'i wa'aho ! Sia hahibeturu'um i manga jama'at tanu iwakarua i hamitahula a pesalian beles i'ai, e tinawoi ihamitahula tanu konunga'an i Tuhan bo kele sairi kawolahan inate ihamitahula.20Yanasa pandung ihamitahula mawaworus i'ai: awahem bana tow sumero ihamitahula a pesalian beles noras tinawoi ihamitahula bo bako' mbua'na. 21Apa'an kamitahula mawapikir i kamaulengan, ahi'i bati a ndior i Ningumêlêd, sumata' kahi a saa-saangen i totumu.22Iwakaru-harua i latahula iwasiu i hamitahula esa tow balina hahi, awahem pog ihita, e lêtêh pawate'esên bo awahêm pahasa iboho tanu mowod. 23Titus awahem karuahu e niwakaru-haruahu tanu kamotahula: manga morowog ihamitahula balina awahem bewasiu i manga jama'at pahasa i boho maindo konunga'an i Kristus. 24Kawalian ituru' be silatahula a sa'a-sa'angen i manga jama'at tara imbêlêsnu bo tara ka-anggorangku tanu hamotahula.

Chapter 9

1Sakum pêsalian tanu manga-totumu lênas alam sama ahu kumuai aho be homotahula. 2Kailahankum e kawolahan i natenu a sakum asia ahu mawa-wobeat i homotahula be mangatow makedonia. Ihuahu akhaya i sumadian tumotol a taua behaleotêm. Karêdêmaan i mamoalim poisu a tadoo totumu.3Siahu imasiu i mangawog waaho, sani aho kobeatan i hamitahula a sakum wai tanu homotahula naam i hatara mamoali mahuow, sata sani aho komotahula uli-ulit i sumadian kele i mbehuahum. 4Sani aho sa mangatow i makedonia mangahi makaru-harua wo siahu. Noam silatahula komotahula alawe imahasadia, kawalian hamitahula tanu ahii kumua i komotahula mahalêlam monokia a kawaheman i hamitahula waaho. 5Kawalian i aho ahu mahahêlam pêrêlu dumasu i mangawog waaho tanu matang mamua we ahu, sani aho silatahula pahamunan marus powalad ê mberandim i homotahula a pahamunan sani aho mahasa i hasadia kele tatara i kawolohan i nate i homotahula bo ahii hele powalad ê mbewêlêse.6Tenêmêa niai: Toturu ê malulumbo keleawa, mainjo muwa keleawa hahi. Bo totumu e malulumbo tadoo, mainjo muwa tadoo hahi. 7Ihamaot êsa-êsa mapowalad makiit kawolahan i natena, naam karêngan inados i nate apaan belêsê, nde ningumêlêd mahalês i totumu ê mapahe karêngan i kahi.8Mahabaye mawalipa i pahasa beles kahombabe komotahula, sani boho homotahula mainjo doro a nasia ngawila bo donaihua mahalipapaa mangakaumalengan. 9Kele bana i watih: Sia i mapêbeteng, si sia imangombaa mangatotumu lêngei kaulitan na i haeret ahad kaêto-êto.10Si sia ê mawasadia i nimawalulumbo tanu homotahula bo mawalipa bo mawatow bua-bua i kaulitan. 11Komotahula mainjo iwawasiha a nasia mange kaênaan i nate, ê mawalêmbo i ndayou a ningumêlêd i homotahula.12Apa-apaan pêsalian i mbêlês sumua-suang niai powalad, ahii bati wawaroro i mangakapêrluan mangatow lênas. Sumata kahi mawalipa kumua indaroyow be ningumêlêd. 13Bo apa-apaan komotahula imêtêm a pasalian niaho, silatahula imonunga i ningumêlêd apaan koemanan i homotahula a pangeean i kukua i Kristus. Bo apaan kawolahan i natenu a paapêbeteng i nasia mange teka silatahula bo a pahasa tow. 14Sedape moho a sakum sombayang silatahula, silatahula hahi mahatênêm i komotahula, apa-apaan bêlês kohomba i ningumêlêd malipa be homotahula. 15Darayow be si ningumêlêd apaan kohombana niaho ê tahi ihahua.

Chapter 10

1Siahu, Paulus, êsatow ê tahi'i waraney sa matotongan bo homotahula, sumata' baraney be homotahula sa mêdekangan, siahu mawaimun be homotahula tanu si Kristus ê moêmang bo luboi. 2Pangeleiênku be homotahula: Na'am komotahula mêlêse i ahu tanu mawaturu i kawaraneyanku a susut kelembisa ahu mata'ar kumêteh a mangatow tinatum ê matatam awahêm kamitahula mênonow kele i mbao i toba.3Totu'u kamitahula menonow we a mbao i toba, sumata' hamitahula ahi'i mangambut kele i mbao i toba. 4Apa'an kelid i hamitahula a pangamdutan ahi'i kelid a mbao i toba. Sumata kelid be wawalêkêw karêngan imbahut i Ningumêlêd ê mahaeley mawawêru i mangakota'5Kamitahula mawasukud i pahasa tuli-tulidên i tow bo mawawê i pahasa kota' tinod i kasukagan i totumu' tanu sumaru pekahila'an i Ningumêlêd kamitahula itumorunggu i pahasa utêh bo mawasese a sakumên i Kristus. 6Bo hamitahula i sumadia hahi tanu mahu'hum i pahasa kasêliba'an, sa kohi'itan i homotahula imamoalim tolimomod.7Totongan ê tara a sa'angên i mbêlên i homotahula! Sa bana êsatow muliulit-ulit maheman, awahêm sia sawa'i Kristus, mêrotange sia mahutêh a sakum i natena, awahêm hamitahula hahi sawa'i Kristus kele si Sia. 8Lebe-lebe sahele ahu ê malebe-lebe i mobeat a mbao i nimbahut, ê mbehomba i Ngêlêdtow be hamitahula tanu mawatod bo ahi'i mawawêru i homotahula yanasa a sakum ia'ho ahu ahi'i mainjo mawasokia.9Sumata' ahu ahi'i maibog kawilahan kelemio ahu mawatalo-talo i homotahula a mangasuratku. 10Ende, kua i tow, mangasuratna totu'u tepu bo kêtêh sumata sa mêtotongan giona kawes bo mangakawakodaitna alahêm toro.11Sumata' merotange mangatow ê mokodait kelewa'aho manêsêl, awahêm tatawoi i hamitahula, osa mêrotange, kele i kodait i hamitahula a mangasurat i hamitahula sa ahi'i mêrotange. 12Totu'u hamitahula ahi'i waraney dumoro i mbatangan be si suma mawaotow i mbatangan bo mangatotumu tinatum ê marayow i mbatanganamio. Silatahula sumokad i mbatangan teka i sokad i latahulamio; bo mawaotow i mbatangan teka i mbatangan i latahula mio ! I me'en kawodohan i latahula.13Salikuna hamitahula ahi'i maibog mobeat lumeot a suwuah. Sumata menet a sakum a manga suwuan i patawoiên ê tinatum Ningumêlêd tani hamitahula, ê nihasêrêb mahad be homotahula hah. 14Nde a sakum mawasahai i ninjil i Kristus, kamitahula behoamatêm be homotahula, ahadiaho hamitahula ahi'i lumoet i suwuan i patawoiên hamitahula, kelemio hamitahula awe' behoamad be homotahula.15Ahi'i hamitahula mobeat a patawoiên ê tinulid i tow balina a sakum patawoiên i tahi'i tinatu tanu hamitahula. Sumata' paharawên i hamitahula, awahêm osa kawahemanu ni'itên i hatow, hamitahula mahaere pasiri'in bako'io' kahi a tutud i homotahula, sa imêkele bo sakuêm pawatawoian ê tinatum tanu hamitahula. 16Ei, kamitahula mênonow, saniboho hamitahula do'na mawasahai i ninjil a manga sakumên ê lebe rekang a sakumen i homotahula bo ahi'i mobeat a pahasa mangabua' i kinaerean tow balina â sakumên i patawion ê tinatum tanu silatahula.17"sumata siseiange mobeat, mêrotange Sia mobeat a sakum i Ngêlêdtow" 18Nde ahi'i totumu i marayow i mbatangana ê moêtê, sumata' tow ê ndinayou i Ngêlêdtow.

Chapter 11

1Imehe kamaulêngana, sa kamutahula êlud a kawodohan kisitkuiai. Apaan kamutahula totu'u elud beahu. 2Waaho kawalian ahu manganat behamutahula kele kanati sumesenggot. Apaan bewara wekamauleku'm kamutahula bo êsa tuama tanu meangi kamotahula kelemio mangala'un besi Kristus.3Sumata ahu matalp ndesa kawareken i hamutahula iwawaureng a paki'itan besi Kristus, kele si Hawa pinomandai i nulah iaho karuai kataponandeiana. 4Apaan kamutahula êludio, sawana esa tou mawatara Yesus balina kelei bewawatarai hamitahula, suma aneke behamutahula roh balina mahisalaan bo tinirima suma Injil ahii mekele bo tiniruma'm i hamutahula.5Sumata saihi'it a kawarekei'ku, mande hisit ahii hurang ahu a manga rasul a talahem e miwê keleinaioho. 6Sa ahu hii totoh mahalahi mapoho'dait, ahii hahi kelewaaho asakumi kawandeian, apaan kamitahula imawataram behamutahula a pahasa tepo bo asiamange.7Awa ahu mêsea', sa ahu kumi'ding imbatangan tanu mawatatang ihamutahula apaan ahu mawatara i Ninjil i Ningumêlêd be hamutahula karuai ahii sama imbaeran? 8Manga jemaat balina kinandetaku baerilokoilatahula sani'boho ahu mahaelei masali i hamutahula. 9Bo anoras alon a kahurengan a tutudi hamutahula ahii ahu mawasusa mande êsatou, apaan asia ahi lêkêw beahu belêkew i nanga morowo' a Makedonia sa mahi. A pahasaioho ahu mahialai batangaiku sani'boho na'am moali palihudên i hamutahula, osa ahu kelewaahomio..!10Tau kaulitan i Kristus a snang imbatangaiku tepu eiku mio, awahem kasukad'aiku ioho ahii kaaparan i siseiange a pahasa sakumen i Akhaya. 11Nde aho ahii? Awa hawali ahu ahii mahalês i hamutahula? Ningumêlêd mahalah iaho.12Sumata asia e tatawoihu, ene-eneteiku tanu mapar silatahula saniboho silatahula alahem po'dalehan tanu nawantara, awahem silatahula mêkele bo hamitahula assakum ipahasainde'na i wapongaha. 13Apaan manga totumu iaho manga rasul bo tow, matawoi lunggi, mapohereb kelei manga rasul Kristus.14Pahasaioho ahii ihaekang, apaan iblis kahi mapohereb kele kiongi sulo. 15Yanasa alam niaho sa hii wiasa sa manga tapasalina mapohereb keleitu tapasali a kaulitan. Amahahad silatahula hahi tumirima i tênda iwêhumbi'an i pahasa pintulid i latahula.16Maleku pê'balengênoho: na'am bana totumu' mapakuaiahu bo'doh. Bo samutahula hahi mapakua kelewaaho, tinimanange ahu kele totumu' bo'doh saniboho hahi mongaha kisit. 17Asia êmbehuahu, behuahu niaho ahii kele esatow moho'dait kumi'it i kuai Ningumêlêd, sumata' kele esatow bo'doh maheman, awahem sia do'na mongaha. 18Apaan ta'do'o totumu mapongahai baoito'ba kele waaho hahi ahu.19Apaan kamutahula meêlud a tow bo'doh, nde mahahêlaman kamutahula pandei. 20Apaan kaêlu' dan i hamutahula injonemio kamutahula suma êrêsotên bo minjo kountungan be hamutahula suma mahahêlam do'na pase'en. 21Karuai bako' sakia' pangakuku moho awahêm sa kelewaaho kawelio' kamitahula a mawawkelewaaho. Sumata' sa tou balona, benanei mongaha, siahu hahi do'na mapoho'dait keleitu totumu' bo'doh.22silatahula toui Ibrani? Siahu hahi tou Ibrani! Sa silatahula tou Israel, siahu hahi tou Israel. Awa silatahula kata' i Abraham? Siahu hahi suru i Abraham. 23Awa silatahula masila si Kristus? Kataana ahu keleitu alam kinasalusuian, sumata' ahu totu'u tapasali lebe mauleng, mapongugatio' ahu, mahata'do'o ahu isuang a torunggu; dina'i motahad toyo'ta mate.24Mahalimam ahu dina'i i tou Yahudi, bo pinaha telu ngawulu' bo siowan ahu pinacambokan. 25Maha telu ahu pinacambokan i manga totumu' Roma; maha pinatuwi' imbatu. Mahatelu behalênêd e kapal sake-sakeaiku a saloyon, bo mahaando sangawengi ahu malêmbo-lêmbo a tutu'di saloyon. 26Mahata' doo ahu mahebe'be a ta'do mio sesepê, masaang indunuh, tapangandet, sesepêd hawali atou Yahudi bohahi a manga tow ahii Yahudi, sesepêd a kota, sesepêd a talatandus, sesepêd a tutudi saloyon bo mahia mangawo'towo.27Mahata'do'o ahu ahu matawoi maha we-we'e; maga ta'do'o hii mo'o, hii makan, hii luku' ihapa'io kinaleoanem, kalotin alam lumata-latang. 28Bo alam kumua mahoimbalina, tawoeinku te'beinendo waaho mo mia-mia jamaat. 29Sawana tou mahahêlam kawet, siahu hahi mahahelam kawel so bana hahi tou ihawisu' i maha'dosio' natehu.30Sa ahu mongaha, mongaha ahu i kahawelaiku. 31Ningumêlêd waaho Amangi Yesus, Ngêlêdtou. Parayowên ahad kaeto eto' kalahan ahu ahii matowo.32A Damsyik ambenu bi'boho ambawa inDaja Aretas, masiu sururaho mapahiahai kota tanu tumiho'iahu. 33Sumata' besuang ahu a karanjang sa irêpêsoai a ndalêm mê'be ambosoi dinding kêton. Ahadiaho ahu behalêpot a kamai gubernur iaho.

Chapter 12

1Mawasukad ahu, mandewe kahi alahem toro ta kelêaboho ahu mawatara, asia niaho pinapilah b tuturu' â tinirima â Ningumêlêd. 2Kala haku asakum seisia to sarani. Sangawulu bo epat ngatauan be haleot. Be niaho am batangan, ahii hâlahaiku, baê niaho a luar im batângan, hii halaiku, Ningumêlêd lebe mahailah hi'i makapui i hatang â to sakong ka teluna a sorga kaumbungn.3Kala hâku hahi aho e tow: bâe a suang im batangan baê a luar im batângan, hii halaiku, Ningumeled lebe mahailah. 4Hi'i makapui sia bêhatangan â Firdaus osa sia mahataan kodait â tahii hahua, ahii matau-ihahua i kita'i tow totumu. 5Ndê totumu i boho iwongahaihu. Sumata, batangaiku ahii iwongahaihu â kahawelaiku.6Ndê mande hahi i mongahaihu, ahii hahi sa âhu tow bodoh' we, apaân ahu ihumua i kaulitan. Tâ kahi ahu tumahang im batangaiku soroa naam na e tow mebe' hahi bêahu lebe â peneilah beahu bo ki natangaan be ahu. 7Osa hahi naam mongahai i pahasa toturun, a taimeri osa ahu binean paroh a ketedku, waaho esa tow wapasiu i sumesenggot, sumusub i aahu, suoaya naam ahu mongahai im batangan.8Asakum waaho' mahatelum ahu i mimbal â Ningumêlêd sarona waaho i wapasiu i sumesenggot be ahu. 9Tâ sinowatan i Ngeledtow be ahu: Dônam (tumenam) êm beles kohomba' be how, nde âpaan i kahawelan kawasaNa majadi tollimomod. Apa'an lebe i habogku i iwongahaihu i kahawelaiku sarôna kawasa i Kristus lumolos muyung 'i ahu. 10Iboho kawalian ahu, senang bo mabog â kahawelan, a dina'i, bo kasusa'an, am beuah, a kahenengan bê si Yesus Kristus. Apâan saâhu mekawel labê ahu morowot.11Mande ahu i mebodohem, tâ kamotahula ahii. lemese i'ahu. Sai hiit pedayowen ahu i hamotahula. Apaân mandewe ahu ehem torona' ta apahasa mange, ahi ahhuu besêsê â mangâ rasul-rasul. 12Apahasa waaho be wawatara apaan ahu esa rasul, a nitumulid â tutud i hamotahula, a pahasa kasabaran, bo manga tanda, bo mujizat-mujizat bo manga kawasa. 13Nde asuang i nasia kamotahula behâhahad iwawawekeke bo jamaat belina. Sata hi'i, hahi ahu mainjo tanggongan be hamotahula? Mahiapungahu hii ahu mêbiles.14Kaulitana i'ai talewê mahatelum ahu sumadia i mimbat. Osa ahu ahii mainjo tangg'ongan be hamotahula. Nde ahii kasihan'annu e panggilahen tak kamotahula. Apaân ahi manga hedong i hamotahula e musti sumesen i kapunya'an tanu matuana, tâ manga'matua tanu manga bata'i latahula. 15Iboho kawalihan irahêsku pahasa kapunya'aku bo batangaku, sa ahu mahales sio i hamotahula, tâ ndeaho ahu ahii niit i hales ihamotahula?16Kumiit, siahuwe ahii ma'jadi tango'ngan be hamotahula, ta â katondeiaku, imawasogow i hamotahula, karua pawandei. 17Osa' apâan ahu mahasa i minjo kauntungan be hamotahula, a tow tutud i hamotahula? 18Dali' pimangeleihu si Titus moho osa i wakarua i hamotahula, osa sia iwasiuhu â pog balina banâkah si Titus i minjo kauntungan be hamotahula? Ahiikah kamindua menonow kumiit â roh mekele bo ahiikah kemitahula mekele kawahio-hio?19E too kelêitu kamotahula mangatam apaan kamitahula matogas â muka i hamotahula? Asasaangen i Ngeled tow bo tanu si Kristus ihuahu pahasa wai manga pog yang i halêsku i mamoali â ni momangun i kawaheman i hamotahula.20Nde i haliâku, sa ahu malengai kaereaku kamotahula hii hele i nihabogku, osa hahi kaarean i homotahula ahu hii kele i kahabogen i hamotahula. Ihaluaku sa wana, pahisalahan, kanat boro, tanu batanganio, popos, buyu-mbuyung, kasukagan bo kaurasian. 21Ihaliaku' apâan sa hahi ahu maleng moai, Ningumeled mawa, mawa i'ahu asasaangen i hamotahula. Osa ahu ma tapê tadoo tow a tempo behale otem itumulid orow awe kahi imawedis a kasa'mehan. Pedetuhan, bo ahem nadat e patuden i latahula.

Chapter 13

1Awahem nia katelunam ahu mahi behomotahula. Batipemanga katarangan duasuma telu how sarii a nesa werkara totuu (ulit). 2Be silatahula a tepo i lumeotêm i mêsea, bo apahasa totumu balina, behuahum a pahamunan bo mahasawe kahi meleeu ihua, ia talewe a tepo ahu andekang bo homotahula têna kele a tepo kahahihu karuana, awahem ahu ahii mainjo mahalês silatahula a tepo ahu maleng mahi.3Nde homotahula mabog esa tanda, awahêm Kristus mohodahodait bo hii sia hawe! Be homotahula, sumata mahahasawa a tutud ihomotahula. 4Apaan mandewe sia kinalawatem hawali kahawelan, sumata sia menonow nda kawasa i Ningumêlêd.5Silihenange ê batangnumio, awahahi hamotahula hii meman i batanganu, awahem Kristus Yesus asuang i batangan i homotahula? Apaan sa hii helewaaho, kamotahula ahii mête-ête. 6Sumata paharaweiku, awahem kalahan ihomotahula, awahêm ahii hamitahula ê tahii mête-ête.7Sumombayang kamitahula a Ningumêlêd, saniboho homotahula naam tumulid tapia ahii saniboho hamotahula wai dona tumulid asia niaho maulêng, mandewe kamitahulawe kawilahan ahii. 8Apaan kamotahula hii rona tumulid awa-awa lumawah i kabenara, êndona tuliden i homotahula êwai tanu kabenaran.9Apapaan kamotahula mekahi, sa hamotahula hawe bo homotahula morowot. Osa waii hahi ênisombayang i hamitahula, waaho saniboho kamotahula mamuali mauleng (ahem dai) (loor). 10Waaho kawalian mahasaiai ahu manulis be homotahula tepo ahu mederekangan bo hamotahula, saniboho sa ahu a tumututud be hamotahula, ahii sama ahu minjo i kahetehan kumiit kawasa ê behokomba i Tuhan beahu tanu (mainjo) momangun bo ahii tanu mawawêbeled.11Amahahad, siri manga morowoku, mêkahiange damejinio batangan saniboho motolimomod (ahem dai) loor. Trimannange pahasa tuturuku! Esa kawate esa kawahuteg, i homotahula. 12Menonowange mosononi, yanasa Ningumêlêd, lumbuhan imbêlês bo kaenowan malalasoho be homotahula.13Pahasa tow lenas kumirim sanonoi be si how. Kohomba Yesus Tialo, bo beles Ninguleme bo karua Tutuh Lenas mahalas komo tahula

Galatians

Chapter 1

1Sisiri i Paulus, êsa rasul, ahi’i’ apa’an i totumu’, ahi’i’ hahi apa’an i nesa totumu’, sumata’ pandung i Yesus Kristus bo Ningumêlêd, Amang, ê maleng imawatow i Sia a tutud i tow imamatem,2bo a pahasa pog ê mbewakaru-harua, a manga jamaat a ngGalatia:3Bêlês kohomba’ bo sononoi ênow i Ningumêlêd, Amang i hita, bo Si Tuhan Yesus Kristus karuru i homotahula,4 ê nimehem i mbatangan-Na apa’an manga dosa karoan i hita, tanu malus i hita a kata’pia’an i mbaoitoba ia’i talewe’, mi’it a pandung i Ningumêlêd bo Amang i hita.5Tanu si Sia hêmoho konunga’an kaêtoêto’. Amin.6Haeraku, awahêm kamotahula kele’aho kotiro’an itumalihut be Sia, ê napa’an bêlês kohomba’ i Kristus itumiangêm i hamotahula, ilumasêm a ninjil balina,7 ê kaulitana ahi’i moho injil. Bati bana ê totumu’imawa likeke i hamotahula bo ê manutu’ mowurisi i injil Kristus.8Sata’ mande hahi hamitahula suma êsa malaekat a sorga re moai ê kumua be hamotahula êsa injil ê mahisala’an bo injil ê behuam i hamitahula behow, kodorotan sia.9Kele i mbehuam i hamitahula a pahamunan, ia’i talewe’ maleku ihua mahasa: sawana totumu’ kumua wehow êsa injil mahisea’an bo asia tiniriman i hamotahula, kodorotan sia.10Yanasa kelembisa ia’i talewe’ : awa ahu mangilah kahabogên i totumu’ suma papandungên i Ningumêlêd? Awa êpe’aku iwêtêna’an i totumu’? Sahelemange ahu maibog mêpe’ iwêtêna’an i totumu’, yanasa ahu ahi’i sosiu i Kristus.11Nde tepu’unku be hamotahula morowogku, awahêm ni’aho ninjil behuahu ahi’i injil i totumu’.12Apa’an ahu ahi’i itumirima i’aho a totomu bo ahi’i totomu’ ê nisumusui i’aho we ahu, sata’ahu itumirima i’aho a mbetuturu’ i Yesus Kristus.13Nde hamotahula itumanga’am sakum i kawenonowhu a pahamunan a nagama i Yahudi: ahêm pahadam ahu irumai i njamaat i Ningumêlêd bo i mangambut itumurasi silatahula.14Bo a nagama Yahudi siahu ihuamio’ mi’it muna-muna endê naka doroan katado’oan karua mêdêngan bo siahu a tutud i mbangsahu kele totomu’ ê ndê’dêmio’ mahiaha i kanaraman i nawo-nawo’ku.15Sata’ a tepo Sia ê nisumi sirem iahu tu’os ahu a kanombalwe imamahu bo itumiang iahu karua i mbêlês kohomba-Na,16maibog imawahilala i mbata’-Na we ahu, saniboho ahu mongahai i Sia a tutu i manga bangsa hi’i Yahudi, yanasa mande sangaoras kêmoho ahi’i ahu imangelei pêtimbangên a totumu’.17osa hahi ahi’i ahu i’moho a Yerusalem manauw silatahula ê nimamoali Rasul pahamunan be ahu, sata’ahu imoho a toba i nArab osa wiboho maleng moho a nDamsik.18Osa ihaworusoho têlu ngata’un, moho ahu a Yerusalem moho milah si Kepas osa ahu manupang sangawulu bo lima ngando a mbalena.19Sata ahi’i ahu imêlila mande bati êsa tow a mangarasul balina. Bana-hemoho si Yakobus pog i Tuhan Yesus.20A ndior i Ningumêlêd têpu’unkumio’: asia mbewamatihku be motahula wa’i ulit. ahi’i ahu matowo.21Osa ahu mo a manga-sakumen i sisia a Kilikia.22Sata paelku ahi’i kinahilala’an i mangajamaat i Kristus a Yudea.23Silatahula bati’imahatanga’, awahêm sia ê napahamunan imapêda’i silatahula, ia’i talewe’ masahaiêm i kawaheman a mahiseaan wehaibog turanem.24Osa silatahula imarayow i Ningumêlêd tatawoi hu.

Chapter 2

1Ahadiaho ihaleotoho sangawulu’ bo êpat nga-ta’un, mohohahi ahu a Yerusalem. Si Barnabas bo si Titus kahi binalihu.2Moho ahu mi’i’t a nêsa tatara. Osa we silatahula behayasku ninjil ê mbesahaihu a tutud i manga bangsa hi’i Yahudi. Sangapa’ be silatahula ê patoton pasiri’in saniboho na’am alahêm toro ahu mangambut suma imangambutem.3Sata’ mandehahi si Titus ê niwakaru-haruahu tow i Yunani, sumata sia ahi’i welese’ sunatên.4Totu’u bana ndurusu i mangawog tondei ê nisumonawai, awa’aho silatahula ê nitumirih sumuang tanu matas i kawe basan i hita ê sawa i hita a sakum si Kristus Yesus, saniaho teka tutul ên wa’aho doro’na silatahula mongata i hita5Sata mande wati’ sangaoras ahi’i hamitahula maibog ku mesut bo kumuru we silatahula, saniboho kaulitan i ninjil do’na i haenet be homotahula.6Bo asakum silatahula ê patoton pasiri’in wa’aho-kelembisa silatahula a pahamunan wa’aho hi’i wênting beahu, apa’an Ningumêlêd ahi’i mapogiwing mandehahi helembisa, silatahula ê posiri’in wa’aho ahi’i mahalêse’ asiamange mbalina we ahu.7Sata’ saliku’na, kawilahanoho i latahula awahêm be ahu pinercayaan sumahai i kukua tanu mangatotumu’ hi’i sinunat, mêkele wo besi Petrus tanu mamoali Rasul tanu manga totumu’ sinunat,8Apa’an Sia ê nimehem korowotan be ahu tanu mangatotumu’ ahi’i sinunat.9Bo mahawilahoho i mbêlês kohomba’ ê mbehomba’-Na we ahu, yanasa si Yakobus, Kepas, bo si Yohanes ê pinapilah kele pênu’ulan i njama’at, mahean i kama wo siahu bo teka si Barnabas mainjo têpai pina’atean, saniboho hamitahula moho a mangatotumu ahi’i suna-sunaten bo silatahula i manga suna-sunaten;10Bati kamitahula musti menet mimun i mangatotumu’ lêngei bo memang wa’aho ê nuliulit ambutêku tawoiên.11 Sata’ a tepo si Kepas mahi a Anthiokhia, ahi’i ahu manahu sumaru i sia, apa’an sia sea’12Apa’an a talewe’ pêtahula’an totumu’ a tulung i Yakobus mahi, sia ihuman imedekom bo mangawog ê tahi’i suna-sunaten, sata mahimoho silatahula, imomorus sia bo irumekang be silatahula apa’an matalo i mangawog suna-sunatên.13 Bo mangatotumu’ Yahudi walina hahi imogulud munapik bo sia, ahad si Barnabas kahi kinahosean i kamunapikan ilatahula.14 Sata a pelilahêku moho, awahêm gio i latahula wa’aho ahi’i metena’an bo kaulitan i kukua, kumua aho be si Kepas a sasa’angên i pahasa silatahula: “Sa how êsa tow Yahudi, mênonow kele kaper bo ahi’i kele Yahudi kelembisa how do’na melêse’ i mangawog ê tahi’i suna-sunatên tanu menonow kele Yahudi?”15Mi’it a kinatowan hamitahula awahêm tow i Yahudi bo ahi’i tow mahadosa a manga-bangsa walina.16Kailahani hamotahula, ahêm mande êsatow ange ê mbeulitan apa-apa’an i maki’it a la’ut i torat, sata’ bati’ apa’an i kawaheman be si Yesus Kristus. Wa’aho kawalian kamitahula hahi imahemanêm be si Yesus Kristus, saniboho kamitahula beulitan apa’an kawaheman be si Kristus bo ahi’i apa’an matawoi i la’ut i torat. Apa-apa’an : “alahêmai nêsa totumu’ beulitan” apa-apa’an imaki’it a lala’ut i Torat.17Sata’ sa hamitahula mange karêpêt kamitahula mapongugat mainjo ulitan sakum si Kristus mahaturu-turu’ , awahem mangatotumu’ mahasea’, awani’aho do’na ihua, awahem si Kristus tapasali i kaoroan? Mahasa-hasa ahi’i18Apa’an,sa ahu maleng mawatod asia ê mbehuahum mawatara ahu i mbatangaku kele tapalawah i la’ut torat.19apa’an ahu imatêm i lala’ut torat tanu lala’ut saniboho ahu mênonow tanu Ningumêlêt. Siahu behalawatêm teka si Yesus Kristus,20Sumata’ ahu mênonow, sata’ alam siahumio’ ê mênonow, sumata si Kristus ê niwênonowhu ia’i talewe’ sakum kahêtêdan, awahêm kawênonow i kawaheman a mBata, i Ningumêlêd ê nimahalêsêm i ahu bo i mehem i mbatangan-Na tanu siahu.21Ahi’i Ahu tumulud i kamang kohomba’ i Ningumêlêd. Apa’an sahelemange bana kaulitan i la’ut torat, yanasa kuow ê kapate i Kristus.

Chapter 3

1Ei mangatow i ngGalatia ê mbodoh, siseiêm i nimelowoiem i hamotahula? Awa ahi’i si Yesus Kristus mbehalawat wa’aho behataranemio’ a sa’angênu?2Bati’ wa’i nihoibogku holahan be homotahula: awa hamotahula imahaerem tutuh apa’an maki’it a la’ut Torat sumaheman a sinahaian i kukua?3Awa homotahula kelewa’aho kawodohan? Komotahula itumo’tolêm bo tutuh. Awa ia’i talewe’ komotahula maibog mawasepêt i a’ho a kahêtêdan?4Awahuow pahasa katadoro’an i’aho kinêlamên i homotahula. Ndeaho mahuow5Mondo kelembisa ia’i talewe’, awa Sia ê nitumaromai i tutuh karêngan i ka’ayaan be homotahula bo nitumulid mahaunggangan a tutud i homotahula, tumawoi helewa’aho apa’an komotahula maheman a pinasahaian i kukua?6Kelewa’aho hahi si Abraham i meman be Ningumêlêd osa Ningumêlêd imêteba i aho besia mainjo kaulitan.7Mondo pêlilahên i homotahula, awahêm silatahula ê menonow i kawaheman, silatahula ni’aho mangawata’ i Abraham8Bo Kaol, ê pahamunana imahaela, awahêm Ningumêlêd imulit i mangatotumu’ ahi’i Yahudi apa-apa’an kawaheman, behamunan isumahai i kukua be si Abraham: apa’an siho pahasa bangsa mainjo kamang.9Yanasa silatahula ê menonow a kawaheman, silatahulam ê kamangên mêdororo i Abraham ê wa’aho e maheman.10Apa’an pahasa totumu’ ê mênonow a patawoiên i la’ut torat a mbawa’ i ndororot. Apa’an bana niwati-watih: “Kodorotanange totumu’ ê tahi’i mo’eman maki’it a nasiamange êmbehamatih a kitab la’ut i Torat”11Bo alahêm totumu’ beulitan a ndior i Ningumêlêd apa’an maki’it i la’ut Torat awahêm tara, apa’an: Totumu’ ulit mênonow i kawaheman.12Sata sane i la’ut Torat ahi’ kawaheman, sumata’ sisei maki’it i sia, mainjo mênonow apa’an i sia13Si Kristus itumunduhem i hita a pahasa dororot i la’ut Torat karêngan bo mamoali tutulên i ndororot tatawoi i hita, nde mbana mbehawatih : “Kodorotan totumu’ beratong a kalawat!”14Si Yesus Kristus imêngêledêm ia’i, saniboho be Sia kamang i Abraham motahad a manga-bangsa walina, mahad tatawoi i kawaheman kita tumirima Tutuh ê wa’aho ndali’in berandi.15Morowog, maulênga minjo ahu êsa conto a pênonowan ihita tebe i nêndo êsa darandi ê mbeulitanêm, mande hahi tinulid i totumu, ahi’i ro’na ihelong suma dohongan i seiange.16Sa we si Abraham behua ê pahasa ni’aho pahasa sasani bo a suruna. hi’i we hua “a manga-suruna” keleitu mbewanutu’ a tow tado’o, sumata’ bati’ êsa tow: “ bo a surunu” awa’aho si Kristus.17Panutu’uku êwa’i : Sasani a pahamunan beulitêm i Ningumêlêd ahi’i ro’na ihelong i la’ut Torat, mbehalembo we’mio’ êpat nga-tus bo têlu nga-wulu’ ngata’un lumalas, mahad ni’aho sasani ihatala korowotana.18Kawalian, sa asia tinatu i tumo’tol a la’ut Torat, ahi’i ni’aho itumo’tol a sasani, sumata mulit i mbesanim i Ningumêlêd nihumomba’awaim i mbêlês kohomba’-Na be si Abraham.19Sa helewa’aho, asia panutu’un iaho la’ut torat berohang sia apa-apa’an mangakalawahan- mahad mahi suruna ê pinanutu’ i aho sasani-bo wa’aho bewowalad betoloh a manga malaekat betaro a kama i nêsa toloh.20Êsatow mawatoloh ahi’i siawati’ sumaol i nêsa totumu kêmoho, sa Ningumêlêd awahem bati’ êsa21Sa helewa’aho, awa masaruan ê la’ut Torat bo sasani i Ningumêlêd? Ahi’i hêmohoo. Apa-apa’an sahelemange la’ut Torat behemai do’na mawatow mbatotu’u kaulitan a la’ut Torat sa mahi.22Sumata’ kaol ihumurungêm i pahasa a mbawa’ i ko’im bahutan ikaoroan saniboho a kawaheman be si Yesus Kristus wa’aho sasani betaro we silatahula ê maheman.23Apahamunan ni’aho kawaheman imahi, kita a mbawa’ i lala’ut tora, bo kinurung mahad ni’aho kawaheman bewawataram.24Kelewa’aho la’ut Torat awahêm mainjo makahat i hita mahat mahi si Kristus, saniboho hita beulitan apa’an kawaheman25Ia’i talewe’ ni’aho kawaheman imahim, kawalian i’aho alam kahi hita a mbawa’ pahiaha’an i tapakahat26Nde pahasa homotahula imainjom bata-wata’ i Ningumêlêd tatawoi i kawaheman be si Yesus Kristus.27Nde pahasa homotahula binaptis be si Kristus, ka-awidêm i Kristus.28Asakum wa’i alahêm tow Yahudi suma tow Yunani, alahêm nata suma tow merdeka, alahêm tuama suma bene, apa-apa’an pahasa homotahula êsam a sakum si Kristus Yesus.29Bo homotahula totumu’ i Kristus hamotahula hahi suru i Abraham asa doro’na tumirima sasani i Ningumêlêd.

Chapter 4

1Ê wa’i panutu’un : kaêto nesatow mahaweteng alawe matu’a, mande hisitange ahi’i sia mahisea’an bo êsa tow ata, mande hahi sia awo’ i nasiamange,2Sumata’ sia a mbawa’i sosaol bo a pahiaha’an mahad anendo tinatum i namanga.3Kelewa’aho hahi hita: kaeto kita awe’ matu’a kita hahi talowe’ a manga tutuh i mbaoitoba.4Sumata’ malekêwoho tepona, Ningumêlêd masiumai i mBata’Na, ê mbewahawata’ i nêsa wene bo talo a lala’ut torat.5Si Sia bewasiumai mahi matun imanga talo a lala’ut torat, saniboho kita mainjo pêbata’an.6Osa nde homotahula i mainjow bata’, Ningumêlêd imasiunêmai i Tutuh i mBata’-Na a nate i hita ê nitumiwa’ : “O Abba, o Amang!”7Yanasa alam kahi homotahula ata, sumata’ bata’, sa homotahula imainjom bata’ komotahula hahi manga-mahaweteng i Ninguêlêd8Atalewe’ komatahula imahahilala i Ningumêlêd, komotahula mapahiata a manga- ningumêlêd balina.9Sumata’ Awa’i a maha-hilalamoho homotahula i Ningumêlêd, suma ni’it maulêng, ahad komotahula kinahilala’an i Ningumêlêd, kelembisa ndom komotahula maleng isumomba’i a manga tutuh i mbaoitoba ê kawel bo lengei bo maleng mawawongata i mbatangan be sia?10Komotahula karêngan i masilih mahiaha i manga-êndo tatu, manga-bulan, manga- oras lêtêh bo manga-ta’un.11Ihalia-ku ndesa pinoloko-lokohu tanu homotahula i mahuowêm.12Pangeleiêku be homotahula, morowog, mainjomange kele siahu nde siahu hahi imainjom kele homotahula. Awe mahasahu kinêlam êsa ahi’i maulêng be homotahula.13Kailahan homotahula, si ahu a mahasawe’mio’ isumahaiêm i kukua be homotahula bana mahados a mbatangaku.14Mandewe’ helewa’aho ni’aho mbatangaku, ê nimainjo pongêpe’ be homotahula, sata’ komotahula ahi’i imilah i aho kele imawasokia’ bo mahataha’an, sumata’ komotahula isumupahêm i ahu, kele homotahula isumupah inêsa malaekat i Ningumêlêd, kepohahi kele isumapahio si Kristus Yesus15A tepo wa’aho ime’em kaêna’an i homotahula bo ia’i talewe’ bisanam ni’aho kaêna’anu? Apa-apa’an ahu do’na sumairi i homotahula, sa do’ namange homotahula imêsutêm i mbêlên i homotahula bo i mehem i aho weahu.16 Awa karêngan kumua i kaulitan be homotahula imamoalim ahu kasehednu?17Silatahula dêdêmio’ mapongika’an kumose i homotahula, sata ahi’i lo’or nate, nde silatahula mapandung mawa-raig i homotahula, saniboho homotahula dê’dêm malalas be silatahula.18Totu’u maulêng a totumu’ dê’dêm mahika’ malepei i towwalina a manga kamaulêngan, asar a tebe i noras bo ahi’i wati’ iwakaruharua i homotahula.19Ei mangawata’ku apa’an komotahula ahu imapongigon i maleng mahawata, ahad tokia’ i Kristusa ihatara be homotahula.20Ime’em tênêmku iwakarua i homotahula ia’i talewe’ bo do’na mekodaitan bo walina, apa’an ahu kinahawuam nutêh masa’ang i homotahula.21Ihuamoai weahu, ei komotahula i maibog mênonow a mbawa’ i lala’ut Torat, awahi’i homotahula mawa-tanga i lala’ut torat?22Awahi’i bana mibewatih, si Abraham mahawata’ dua, êsa a mbene sosiuna bo êsatow a mbene merdeka?23 Sumata’ kedong a mbene atana wa’aho bewahawata’ mi’it a kêtêd bo wa’aho kedong bewahawata’ i mbene merdeka apa’an darandi.24Awahêm nia’i êsa wangandean. Apa’an wa’aho ndua wene awahêm katatuan i Ningumêlêd : êsa a ndungusan Sinai de mahi osa mahawata’ mangahedong a pangata’an, awa’aho si Hagar.25 Si Hagar sisiam ndungusan Sinai atana’i nArap- bo sia mêkele wo Yerusalem ia’i talewe’, apa-apa’an sia menonow a pangata’an teka i mangawata’na.26Sumata Yerusalem kaumbungan wa’aho mbene merdeka, bo sisia pahinangên i hita.27Nde mbana niwati-watih : “Mêkahi’im, ei siwêsêl ê tahi’i mahasa imahawata’! Mobeat bo mosaha-saha’am, ei sihow ê tahii mahasa imahigon mahados mahawata’! Apa’an ê mbepa’io’ i natuamana mainjo ni’it tado’o kedong ênde mahaharoang.”28Bo komotahula morowog komotahula mêkele wo si lehak, manga-hedong darandi.29Sata’ kele a talewe’, sia mbewahawata’ ni’it i kêtêd imuwah i mbewahawata mi’it i Tutuh, kelewa’aho hahi ia’i talewe’.30Sata’asia mbehua i nas a kaol? “Ielei ni’aho nata wene teka wata’na nde mbata’ i nata ahi’i mamoali mahaweteng iwakarua mbata i mbene merdeka”31 Kawalianiaho, morowog, kita ahi’i bata-wata’ inatawene, sumata’ mangawata’ i mbene merdeka.

Chapter 5

1Saniboho hita, uli-ulit merdeka, Si Kristus imawamerdekam i hita, kawalianoho tumod mête-ete’ mo’nam maibog pongatan2Kaulitana, siahu, si Paulus kumua we how: sahele homotahula mawasunat i mbatanganu, si Kristus alanêmoho torona we how.3Mahasawe’ kahi ihuahu be siseiange ê mawasunat i mbatangana awahêm sia ahi’i toro satahi’i tumulid i pahasa u’kum torat.4Kamotahula alam be si Kristus, sahomotahula alam be si Kristus, sa homotahula mahararaw i kaulitan i u’kum torat, komotahhula mênonow a luar i mbeles kohomba’5Nde tatawoi i tutuh, bo apa’an kawaheman, kita masondo’ i kaulitan ê paharawên i hita6Apa’an tanu mangatotumu’ ê karuru i Kristus Yesus wa’aho sinunat suma ahi’i sinunat alahem mehe katoroan, bati’ kawaheman ê matawoi karêngan i mbêlês.7Atalewe’ kamotahula mapêleleotan mauleng sisei ê makahapi-hapil i homotahula ahad komotahula alam kahi maki’it a kaulitan?8Polepei tanu alam kahi maki’it i sia ahi’i we sia remahi, ê nitumiang i homotahula.9Kabo keleawa imawahapet i andonan.10Asakum i Ningumêlêd emanêku sakum i homotahula, awahêm komotahula alahêm, pêtakaan i hawalina a pêtakaan wa’i. Sata siseiange ê mawalikoko i homotahula tumanggong sia nu’kumana, mande sisei angge sia.11Hahi wa’i ahu, morowog, sa mawasahaiwe’ i sunat, nde’aho ahu pakulehulengên pe’? Apa’an sahele wa aho, kalawat alam mainjo batu pakawisudan.12Mauleng silatahula ê masusub i homotahula wa’aho mawahabirim i mbatangana!13Morowog, totu’u homotahula tumiangên mainjo merdeka. Sata, na’am komotahula mogimano i aho kamerdek’an kele kasêmpatan menonow sakum i kaoroan sumata mesasalian ange êsa wo êsa ambêles.14 Apa-apa’an lolow i lala’ut torat behahêsan a nêsa kukua wa’i awa’aho : “ Ihalesange kahelenu totumu’ kele batanganumio’!”15Sata sa homotahula mêkihi’kian bo mêtêtêpêsan, mahatuhange, saniboho homotahula ahi’i mêpawa tutusan.16Panutu’uku êwa’i : Menonowange i Tutuh, yanasa homotahula ahi’i maki’it a pandung i kêtêd.17Apa’an kahaibongên i kêtêd masaruan bo kahaibogen i Tutuh bo pandung i Tutuk matalihudan bo pandung i kêtêd- apa’an wa’aho ndua mekasaru ahad homotahula susud i tahi’i tumulid i papandungên i homotahula.18Sumata’ sa homotahula mehe imbatangan iatod i Tutuh, yanasa homotahula hi’i mênonow a mbawa’ i la’ut torat.19i kêtêd behataram wa’aho: Pêdêtuhan, kasamêhan, kaewe’en maponiri’ i mberhala, sihir, pêtokolan, pêpawasea’an, kanat, boro’ mahimun i mbatangana mio’ papêpatean, tutuh tapêteri,20makuru amberhala, sihir, metatanedan, mahisalan mahate ta’pia, mapoboro, mabog i pandunga mange, mawasilaka tu’tuh mawa tared.21Kahanatan, kawapololango, mowesta-westa bo asia ngawila. A pahasa wa’aho isu’uku homotahula- kelem itinawoihum a pahamunan awahêm siseiange a matulid imanga wa’aho, ahi’i sia mahaere weteng a kaholano’an i Ningumêlêd22Sumata’ bua i tutuh ê wa’i : beles beat sononoi ênow, kaeludan, ko’ imunan, kamaulêngan, kasatia’an,23Koêmengan, mewenahang i mbatangan, Alahêm ê lala’ut sumaru i manga wa’aho.24Siseiange mainjo totumu’ i Kristus sia ihumalawatêm i kêtêd teka pahasa kahahi’in bo kahaibogêna.25Sa hita menonow i Tutuh maulênga hita iwahatod i Tutuh,26 bo na’am kita gila sisiri, na’am mêlalawahan bo mekahawatan.

Chapter 6

1Morowog, sawanahêm nêsatow ko’amatan itumulid êsa kalawahan, yanasa komotahula i saranim, mainjo kumahat i aho totumu’ a ndalan ulit sakum tutuh kaêmengan, osa karêngan niaha i mbatanganumio’, sani’aho hahi homotahula na’am tênan i pangêpêan.2 Mêbawotunganange maluha i pape’angen i homotahula! kelewa’ahom homotahula lumêkêw i lala’ut i Kristus.3Apa-apa’an sa êsatow mahahêlam, awahêm sia mahatoro, padahal sia alahêmai toro, i momandeiêmio’ i sia.4Maulênga’ êsa-êsatow, sumilih i patawoiênamio’ yanasa sia do’na monirayo milah i ka’adaanamio’ bo ahi’ ka’ada’an i towalina.5Apa’an êsa-êsatow mainjo maluha i tanggonganamio’6Bo maulêng sia, ê tumirima sosusui a kukua, mebeteng i nasia ngawila ê mbana wesia bo totumu’ ê nimehe i aho sosusui be sia.7Na mombureng! Ningumêlêd ahi’i mayai i mbatangan-Na payayangên. apa’an asia mbêwepes i totumu’, wa’aho hahi ê tiwu’una.8Apa-apa’an siseiange sia malulumbo a kêtêdna, mainjo sia muwu’ a kotutusan i kêtêd, sumata’ siseiange malulumbo asakum Tutuh, mainjo sia menonow têlas a Tutuh i aho.9Na’am kita talon matawoi kamaulêngan, apa-apa’an sa imahim tepona, kita mainjo manguwu, sa hita ahi’i mêkawel.10Kawalian i aho kaêto’ banawe kasempatan i hita, mayom kita tumawoi maulêng a pahasa totumu’ sata itudio’ a manga harua i hita ê mekele kawaheman11Pilahên, kelembisa kahako’an i mangahurup ê mbewatih i kamahumio’12Silatahula ê mi’it a kawatangan maibog mapawa-labo i mbantangan, silatahula ê mangambut lumêse’ i homotahula sunatên, bati karêngan manutu’ saniboho silatahula hi’i wêkulêngên apa’an kalawat i Kristus.13Apa’an silatahula ê nimawa sunat i mbatanganahahi, ahi’i mahiaha i la’ut torat sumata silatahula mapandung saniboho homotahula mawa-sunat i mbatangan, sani’aho silatahula do’na monirayo a ka’ada’anu ê kawilahan.14Sumata’ siahu ahi’i maibog monirayo, ihawalina a sakum kalawat i Ningumêlêd i hita si Yesus Kristus, nde apa’an si Sia baoitoba behalawatêm tanu siahhu bo siahu tanu baoitoba.15Apa’an mahasunat suma ahi’i mahasunat alahêm torona, sumata’ mamoali bengêlêd taleya, awa’ahom ê mbana torona.16Bo Pahasa Totumu’, ê mehe i mbatangana beatot i sasane wa’i, merot lumolosa sononoi ênow bo kamang be silatahula bo a Israel tow i Ningumêlêd.17Kalawusana na’am bana ê totumu’ mawasusa iahu, nde na mbatangaku bana mangan-tanda’ sawa i Yesus.18Bêlês kohomba’ i Ngêlêtow i hita si Yesus Kristus mawi-awit i tutuh i homotahula! Ulit.

Ephesians

Chapter 1

1Jemaat I Ningumeled a Efesus, a sakum maheman be si Yesus Kristus2Siahu Paulus Rasul Yesus Kristus A Sakum Kahabogen I Nimungeled maharau sarona ningumeled i hita bo Tuhan Yesus Kristus Mehemai Kamang Bo. Kamaulengan Behamotahula.3Pedayowen Ningumeled ihita Yesus Kristus Sia Mapahe Kamang sarani a Suang i sorga , karengan kita maijo esa besi Tialo.4A talewe baoi kauhaan niai tinuliNa, ningumeled i sumisirem ihita be ebe besi Tialo yanasa kita maijo betenga a tahii tadoo sea a saa saangeNa. Apaan beles i ningumeled awahem.5Sia i tumantum ihita kumiit si Yesus Kristus. Sia i matang ihita mamoali bata’Na. Yanasa memang waaho habonga tuliden.6Pedayowen ningumeled a kakoana, yanasa kumiit a mbatana ihalena sia mahales ihita.7Asakum pinateani Yesus Kristus kita mahaere tunduh yanasa beapunganam pahasa sea ihita.8TinulidNa niaho apa-apaan belesNa hita, beles i boho behena behita a kaulitan bo kanuangan.9Asakum kahabogena, ningumeled kumua be hita awasia kahabogena tinantuNa mio litidna tulidena be si Yesus Kristus.10 lilitud i aho yanasa mauleng a bale lenas bo ambaoi toba, maijo esa bo si Yesus mapiwid i hita. Pahasa i boho lekewen i Ningumeled sa teponam.11I Hua hu tuliolen i Ningumeled a sakum kahabogeNa tinepuNa ne mio . A talewe sia sumisirem ihita haboNga mamoali jamaatNa mainjo esa bo si Yesus.12Ahii awa-awa hita mamuna maberharaw be si Yesus, marayow i Ningumeled apaan kakoaNa.13Kamotahula i mamoalim tow i Ningumeled asakum kamo tahula matanga asia niaho kukua i Ningumeled, awai kukua mauleng mehe kaenowan kamotahula maheman be si Yesus Kristus. Yanasa Ningumeled mehe ta‘da betenga kelembisa berandina.14Monggongguot iboho mehe be rahes behita itona, wa’i emanen ihita awahen Ningumeled, mehe kaenowan a towNa.15Kawalian i boho, keleaho ahu mahataan kamotahula moheman be si Tuhan Yesus, bo kamotahula maheles i kahele tow.16Ahi sumondo medayo rayow i Ningumeled tanu hamitahula. Yanasa ahu manoto-noto ingalan ihamotahula a sakum ahu sumombayang.17Pangeleyenku sa roona Ningumeled ihita Yesus Kristus, amang e monunga, mehe i monggongguot i aho mawamoali i hamotahula ute-utehan bo sumairi i Ningumeled be hamotahula sa bo ho hamotahula mahahila i sia.18 Pengeleyenku a Ningumeled muha i kawareke-reke ihamotahula saniboho mainjo sulo, yanasa bohamutahula mangarti asia niaho panere-neren a Ningumeled i tumiang i hamotahula. Yanasa hamotahula mahailah awahem tado’o mio kamang monunga sinadia i Ningumeled tanu tow Na.19Bo imeen ka anggorongang i Ningumeled tuwawoi i ko imbahutaNa behita i tow maheman. Ko imbahutan i Ningumeled i aho imeem kakoan.20Yanasa imbahutaNa pinakena maleng imawatow si Yesus Kristus a pawate bo i mehe daratuhan matatang bo amang a mbale lenas.21Daratuhan i Tuhan Yesus Kristus i boho lebe matatang nde nadoloratuhan i pahasa ma pereta bo pahasa kupania, bo pahasa pakolanoon awa sia menonow i yai talewe suma endo malengai.22Ningumeled i sumesei pahasa a mbawa ikuasa Kristus, bo mehe be si Yesus Kristus mainjo tud i pahasa.23Awahem jamaat mainjo batangan Yesus Kristus, pineloorNa e pahasa bisa wisana mange.

Chapter 2

1Kamotahula a talewe imatem apa-apaan i manga kalawahan bo manga katoronu.2Kamotahula imenonow a sakumen i’ aho paa-apaan kamotahula makiit a tutul i mbaoi toba i’ai, apa-apaan kamutahula hahi behatebe a mahaibahut, i pakolanoan ambao i langit, awo aho tutuh e nia’ talewe metawo-tawoi ena a tutud i manga totumu malawah.3Kaulinana a talewe, pahasa kamitahula hahi behatebe a tutud i latahula a tepo hamitahula menonow a padung i kahetedan bo uteh i hamitahula tapia. Asaneana kamitahula awahem mangatotumu e’ musti ahii’ toro sa tahi’i i bororo, kelehahi tow walina.4Sumata Ningumeled e kahamangan apa-apaan i kahakoan i mbelesNa e mbeusa’Nga we hita.5Imawatowen ihita karuru i mbeles kohomba bewawa-lowid,6bo sakum i Kristus Yesus sia maleng kahi mawatow ihita bo imehe tanpa koruru Na a kaumbungan Sorga.7Saniboho e nendo malengai tumuru sia we hita kahakoan i mbeles kohombaNa eniit io tado’o kumi’it a kamaulengaNa be hita sakum si Kristus Yesus.8Nde napa’an i mbeles kohomba kamutahula be wawawia i kawaheman wa’aho hi’i bua i pinongikaan’nu sumata komba i Ningumeled,9wa ‘aho hi’i bua i pinatawoiNu nade bana totumu manombong i mbabatangan.10Apa-apaan kita bengeled i Ningumeled, pinogimano asakum si Yesus Kristus tanu tumulid i tatawoi mauleng, e ndali’im sinadia i Ningumeled a pahamunan. Padunga saniboho hita menonow biboho.11Kawaliani aho i munenange awahem a talewe kamotahula hele mangatotumu hi’i Yahudi lumas, e pato’ton mangato tumu hi’i mahasunat ilatahula e mangalan silatahula mio sunat, a waaho sunat a mbatangan e tinawoi i kama i tatomu.12A tepo wa’aho kamotahula a hem si Kristus, ahi’i sumua-suanga a tow i Israel bo ahi’i mahaere a mbaoitoba.13Sumata i’ndaha ai talewe be si Yesus kamutahula e ndekang a talewe be wawa susutem i ndaha i Kristus.14Nde si sia sononoi enow ihita, e nimawaesam i ndu weta ,nimawaweletem beton imawatered, awaaho pekasehedean.15Apa’an karengan i pawatena kele totumu ihumelongen sia ilala’ut Torat teka i pahasa pereta bo apaan wa’aho mehe sononoi enow.16Bo mawa sononoi silatahula dua tabiat a nesa batangan, bo Ningumeled i kalawat, tekad a batangan, bo Ningumeled i kalawat teka mawatalo i papesaruan bi boho a kalawat.17Imahi sia bo mawa sahai isononoi enow be homotahula e na ndekang bo mawa sononoi enow e nasusut.18Nde napa’an si sia kita i na ndua mbeta,a nesa tutuh maharere tutulen moho a Namang.19Kalewetan kamotahula alam kahi totumu asing bo bati imahi, sumata karuan pekaroongan i, manga totumu lenas bo sangandahem i Ningumeled.20E tinod besane a moro Rrasul sisiu bo moro Nabi teka si Yesus mainjo hele batu tumeh batu du’una.21Besia homotahula pahasa toden, lo’or liu-liusunan, mamoali bata i Ningumeled lenas be si Nigumeled tow.22Be sia homotahula karua be wawatod mamoali tampa utunan (pahutunan) i Ningumeled a sakum tutuh.

Chapter 3

1Iboho kawalian ahu, Paulus besuang ambui tanu hii tou i Yahudi,2tatu kinataananen i hamotahula awahem nyeledtow nde kamaulengan inate Na imelet tawoyen tanu kamotahula,3kuan i Ngeletdtow pandung Nga ihua tanu bewamunahu be watih kinopoku hemange.4Sumata sa hamotahula imacam, tatu kalahan ihamotahula hii kalahan i hita niboho Kristus a kalahaiku.5Atalewe ahii kalahan, hii mahasa i hua atow, ta iaitalewe ngeledtow Monggongguot be turu’nam a manga Rasul-Rasul bo Nabi-Nabi Na.6Ahii kalahan awaboho: koyow monunga, ahii tow i Yahudi mahaiwi i kamang I ngeledtou, atelewe sinadiam tanu tow i Yahudi. Ahii tow i Yahudi imainjom imainjom BataNa esa osa imayom indandi i Ngeledtow berandi i Tialog.7Ngeledtow imehe be ahu tawoyan mawa sareb i koyow monunga iboho itutu a kawasa ingeledtow mamoali ambatangeiku.8 Apasaha hitai jamaat batu siahu e niwahebe-ebe ta, Ngeledtow e nimehe komba beahu kelewai tawoyen behehu iwawasairi atow ahi Yahudi koyow monunga kasihaan i Tialog ahii mahau-hau,9osa siahu kalahan i pahasa tow ngeledtow nimomia imbaoi kauhaan niai, tumulid i pandungnga atelewe bewaruru-rur am baitoba.10Pandung i ngeledtow saniboho iai telewe, tutulen i jamaat, pahasa tumakataka i kawasa ambao mahalah kaulitan i ngeledtow a pahasa kasihuana.11Ngeledtow nitumulid kelei pandunga ahad kaeto-eto bo tinulid a karengan i Tialog ngelledtow ihita.12Sa mebem mbe si Tialog maijo esa be sia, ki’ta bineana kaangean sarona sumusud a ngeledtow.13 Iboho kawalian pangeleyeku behamotahula, saniboho kamotahula naam metawar e nate melilah kamotahula besesem, ndebesem iboho konungaanu.14Iboho kawalian ahu sumalimbuhu ssasaangen i Namang15Be Sia pahasa suru asuang sorga bo ambaoitoba tumirima ngalana.16sumombayang Ahu saniboho kasihaan konuangaaNa maworowot i kawaheman ihamotahula nde monggongguot asuang indekenna.17Yanasa kawaheman nu Kristus metewio asuang natenu osa kamotahula mamut bo sane bo beles.18 Sumombayang Ahu, saniboho kamotahula ihaharua bo manga tow leno sa mahailah ikalebaran bo kahatangan bo katatang bo karaleman mbeles i Kristus.19Osa maha hilalai embeles iboho, haleot ipahasa kawandeian sumombayang ahu sarorona kamotahula pulingen asuang kasononoyan i ngeledtow lebe rekang lebe tadoo sai sumombayang a ngeledtow.20Tanu siSia endo’na tumulid lebe beha nyatam e kawasa i tumawoi be hita,21tanu siSia, konungaan an jamaat bo besi Kristus Yesus manga suru ahad kaeto-eto ulit.

Chapter 4

1Iboho kawalian ahu misu / mengajar ihamutahula, siahu tou besuang atutupan apa-apaan Ningumeled, saniboho penonowan nu keleitu mangatow tiniangen mekele bo niboho tiangen.2Awahekou kumiding indeken inate, hii hele sisei ange, bo masabar ituru embele’nu osa mahalah mahowod.3Sa dumameji iyahaana kaenowan bo kosononoyan pebakesan i Monggongguot4Esa mbatangan, bo Monggongguot esa, kelembisa a nesa paharawan tinianga.5Esa Ningumeled, esa kawaheman, esa baptisan,6Esa ngeledtow bo namang a pahasa, ngeledtow matatang a pahasa bo pahasa.7Ta’behita ituhi-tuhid mbeles kaenouwan si nokadem mbehei Kristus.8Iboho kawalian kuan i nats: sare Sia imatangen a matatang, meang sia itawaran sehe imahe sia bewahambe a mangatow.9Awa Sia imilohom ihumapeten tatuhahi sia melengen ilumolosai ambaoitoba andoro indalem mio.10SiSia ilumolosen, SiSia hahi ekumeped lebe a matatang a pahasa langit, bo muling pahasa esaan.11Bo siSia e mehe tanu Rasul-Rasul bo Nabi-Nabi mauleng mahabar ikukuha , bo gembala-gembala be manga masusui.12Tanu lumekew i mangatow leno bo tawoyen a pelayanan bo momangun imbatangan Kristus.13Ahad kitai pahasa behoamat mawaesai kawaheman boulit kawandeian tanu Bata i Ningumeled.14Osa hita alam kahi kelueitu kedong, isendoh ohoi sendohai ikakab tapia bo ayang i tow hii wu’tul bo kalicikan ilatahula mawaureng suma iwawa sesat.15Ta iete tumaka i kaulitan bo beles kita tumow moho be Sia, Kristus. SiSia e matua suma siSia.16 Nde pahasa be Sia batangan tinuliden loor sinusun bo sinogot mainjo esa a maselewir pahasa tanu tawoyen i manga tow tumirima bo momangun imbatangana am beles.17Boho kawalian ihuahu karuai kategasan iai be how be si Tuhan, naam penonowannu iwekele imanga tow hii mahahilala i Ningumeled bo kawarekena.18Bo kalahan’a endedem, dekang panonowa’na a persekutuan bo Ningumeled, nde kawodohan embana be silatahula bo kahetehan i natai latahula.19Kaheleman ilatahula susumên, osa silatahula sumarakan imbatangana a kahabogên bo tumawoi kasarakahan bo pahasa sokia.20Sata’ kamotahula hii heleaboho, kamotahula beajarêm mahahilala Kristus.21Nde tinanga’am ihamotahula tanu si Sia. Bo tinirimam pangajaran be sia kele kaulitan beha turu’um be si Yesus.22Waaho kamotahula, bewesimbaan bo penonowan i hamotahula atalewe, sa i pa’amio a tow eto’om, bo i wetauw seseped awedu mawa’ureng .23Samiboho kamotahula taleyen i monggowot a kawarekenu.24Bo tumena a tow taleya bo pinomia wekele kahabogen i Ningumeled a kaulitan bo kaweresian bo ulit.25Sahamotahula moboro, na’dere hamotahula tumulid sea naam tumia oho nendo awe lumeho mboronu.26Bo na’am maha tepo a tahililahen.27Tow tahow, mo’nam mapanahow, sumata sia dedem tumawoi bo tumawoi mauleng i palad i kamana, saniboho sia dona pebetengena a tow walia ahemoho’retala.28Nadere mohodait ta’pia i huai mbabanu, sumata tuliden kawakodait’nu mauleng mamangun, bisana silatuhula i tunmanga maha’ere beles komba.29Osa naam kamutahula mawatape i monggongguot lenas Ningumeled, tumapel behamotahula anendo mawa lowid.30Pahasa kawetuan, kawahio’hio, boro, masisihuan, bo sero, i tiaam moho i hamotahula keleaho hahi ekata’piaan.31Pahasa kawetuan, kawahio’hio, boro, masisihuan, bo sero, i tiaam moho i hamotahula keleaho hahi ekata’piaan. 32sumata kamutahula elud a kaheletow bo tow walina, mawuli-wuling beles bo mapung, kelembisa Ningumeled be si Kristus i mapung be hamotahula.

Chapter 5

1Waoho kawalian sarorona mahemanang’e a Ngêlêd tow kêlê manga hêdong i halês.2Bo sarorona mahahalasenange kalembisa Ngeled tow mahales i hita, nde i mehem batangaNa be wawaled sapong andior i Ngeled tow.3Sumata tapedtuhan bo pahasa katapia’an bo koromuan na’am i wakodait a tutual i hamotahula sarorona a tutud manga tow leno.4Kaleboho kodait tapia suma motirayo nde pahasa i yai ahii i wêkelê bo rorona kamua darayow.5Kawalian oho i munen ange mauleng, alahem totumu sundal, tapedêtuh bo tow moromu, kaleitu ma rua-rua kawaheman, mahaere beteng a asuang kaholano’an Kristus bo Ningumeled.6Na’de hamutahula i wawureng i tow bo mokodait alahem bereguna, nde pahasa i aho meangai bo’ro i Ningumeled, amange tow durhaka.7Kaleaho na’am komotahula mahalas silatahula.8Awahem a talêwe kamotahula a karendeman, sumata yai talewe kamotahula keraw i Ngeledtow, wa’aho kawalian menonow keleitu manga hedong a keraw.9Nde keraw mawawua kamaulengan bo kaulitan.10Bo silihenange asia pandung i Ngeled’tow.11Naam lumas minjo beteng a tatawoy karendeman nde alahemoho buana, sarorona i wawaturu tatawoy i aho.12Nde iwomoha asia pinatulid i latahula a tampa-tampa i ruru i mawasokia’am.13Sumata pahasa bewaturu i sulo kinawilahanem, nde pahasa kawilahan mehe sulo.14Waaho kawalian behuam: mawolom hei komotahula mebo’oo osa tumod a tutud i tow i matem nde Kristus sumulo i homutahula.15Waaho kawalian imunenange mauleng, kalembisa kamotahula menonow, naam kaleitu totumu kabal, sumata mainjo towpandey,16Bo tuliden ange tepo yai telewe, nde tebei nendo mawuling-wuling tapia.17Kalianemoho na’ komotahula puneh, sumata damejinange sarorona mahaila kahabogem i Ngêled tow.18Bo na’de kamutahula mapolo lango i nanggor, nde nanggor mawalembo kahabegen, sumata sa rorona kaomotahula mawuling tutuh lenas.19Bo iwohodait anesa bo walina a masambow kahateren, bo katar sarani, sumahai bo mekahi tanu Ngeled tow bo kaenowan i nate.20Menenet dumayow a pahasa ngalan i Ningumeled a Namang matatang.21Osa kumiding ngange batanganu o nesa bo a nesa osa matalo si Kristus.22Hai karoangu, kumuru a karoangu kelei a’ Ningumeled,23Nde karoangu kaleitu kohong mekele Kristus kaleitu kapala jamaat, nde si sia.24Kalembisa jamaat kamuru be si Kristus, keleimboho makaroangan.25Hei karoang, ihales karoangu kelembisa Kristus maheles i jamaat bo behenam batangaNa be hamutahula.26Bo dinahes, kelembisa sia bineresim bo pinedanom i nahe bo kukua.27Saniboho i pa’na jamaat sasange na, loor alahem ahii lekew suma i wekele i boho saniboho jamaat beresi a hii da’i.28Keleia boho manga karoang, i halesange karoangu kalemio batanganu si sei maheles i karoanga, maheles kahi batangana.29Nde alahemoho totumu maree i mbatangana, sumata piawiana bo i iaha’ana, kelei Kristus a jamaat.30Nde hita kelei batangaNa.31Nde manga tuama i pa’namio si wapana bo si mamana nde mainjo esa bo karoanga, saniboho silandua mainjo esa batangan.32Ahi, rona ihahua kahakoan, sumata mainjo panduhu patalian Kristus bo jamaat.33Kaleaboho hahi kamotahula esa bo esa: ihalesange karoangu kalemio maheles i mbatanganu bo karoangu sarorona ormatenange karoang.

Chapter 6

1Hai moro hedong, humiitange a matuanu be si Ngeled tow nde mainjo kelewai2Siriinange siwapanu bo simamanu, nde wai esa pêrêta wênting, saniboho kawilahan dandi yai,3saniboho kamotahula monunga bo malowid ambaoi toba,4osa kamotahula i moro hedong, sumata didiken ange silatahula a’najaran bo tuturu i Tuhan.5Hai hamotahula sosiu, kumiitange a tuangu ambaoi toba bo matalo, osa kaenowan i nate, kaleaboho hahi kamutahula kumiit be si Kristus.6Naam bati a sasangen mawa senang ate i tow, sumata kelei manga sosiu Kristus karengan i ate-ate tumulid pandung i Ningumeled.7Karengan kawolahan i nate tumulid i tumulid i tumawoiNa bo ahii totumu.8Kalahan i homotahula, awahem pahasa tow bo sosio, kaleahu tow binebas sa sia i tumawoyem mauleng kaereana tatawoyan mauleng be si Tuhan.9Kaleamboho hahi kamotahula tuatuang tulidenange silatahula bo i rekang ange a mawatalo imunen nange si Tuhan ilatahula bo si Tuhan i hamotahula a’ suang iSorga ahii milah i tokia10Potahadan, sa rorona kamotahula i êtê be si Tuhan a suang i êtê a kawasaNa.11Pakên nangê pahasa kêlid i Ningumeled, saniboho kamotahula dona lumawah kawadeyan i tahii pelilahen,12apa-apaan tatawoi i hita ahii lumawah daha bo kêtêd sumata lawahên nangê manga kupania, bo lumawah mahaimbahut, lumawah panguluan karendeman baoi toba, lumawah manga tu’tuh tapia ambao i langit.13Kalianêmaho injonange pahasa kêlid i Ningumeled saniboho kamotahula do’na lumawah a nêndo tapia bo mênênêt tumod a mawahao moho pahasa.14Osa tumod êtê mawokol kamaulengan bo malatang i kaadilan,15a’ênu sumapatu mabog kumua i ninjil enow mosononoi,16awahem asiamange mamoali pakênangê kêlid koêmananu, ndê kêlid diaho dona mawawate pahasa pana mahawahamange i tapia,17 bo tirimanange sapeo kahele kawiaan bo kêlid monggongguot waaho Kukua Ngeled tow,18 a pahasa i wonguman. Maponguman nange têbêi noras a mongongguot bo mahiyaha mange a pongumanan osa mapangeleiange ta sumondo tanu pahasa tow maheman,19Tanu siahu, saniboho kamotahula muhai mbaba binean kohomba kodait mauleng, bo kawaraneyan, mawasairi i Kukua,20a pinaselewiraiku sosiu tinorunggu. Sumombayang saniboho mebaranei a mawaturu, saniboho ahu dona masirita.21Saniboho kalahan i hamotahula enggiohu, osa Tikhikus, pog a mbeles bo sosiu dedem a Ngeledtow a mahataube hamotahula.22Bo pandung iai iwasiuhu behamotahula, awahem saniboho hamotahula gio ihamotahula mibor i natenu.23Enow sononoi bo beles a kawaheman a Ngeledtow, amang mutu-utu besi Tuhan Yesus Kristus miwid i hamotahula.24Beles bo kohomba dumuluh i pahasa tow, mahales si Tuhan Yesus Kristus bo beles a tahii masilaka.

Philippians

Chapter 1

1Be si Paulus bo Timotius sosiu Tialoha a pahasa tow mahēman a jamaat Filipi, pahasa Penilik jamaat bo diaken a jamaat. 2Beĺes kohomba, bo sononoi i Ningumeled, amang hita, bo besi Ngeledtow mahalas hamotahula.3Dumayow ahu Ningumēled oras mangimun hamotahula, 4lēbē ahu sumombayang mangimun i hamotahula, i sombayangku karua i kahi. 5ahu i Ningumēled apa-apa’an pakaruaan asia behua Injil molai anendoinia ahad endo samoho. 6wana ēmanneku, sa’ sia mamuna itawoyan mauleng atutud pahasa hamotahula, bo tumerus ahad mahi si Tialo.7Awahem tē’pona samiit ahu mapikir hamotahula, apa-apaan kamotahula a suang natèhu nde hamotahula mahaērē beles i hohomba bēhē bēahu bo mepa ētē asuang beles kohomba, tempo ahu akuruhurungen, be manogas, bo koetēan Injil. 8Ningumēled i sumairi, awahem ahu mahatenem karua kahelaman beles i Tialoh.9Bo wai sombayangku mero-merot, belesnu lumēbēs atutud asuang katotu’uan bo pahasa a kalahannu. 10Ahad hamotahula mahalah sumisir misa mauleng, a noras ahian tempo Tialoh. 11Mawuling i katotuuan, a tinawoy i Tialoh tanu dumayow i Ningumeled.12IhabogKu, manga pog, saniboho kailahan homotahula awahem asia bēhamoali ambaohu wai imaijom pinamunaan Injil, 13ibohom behaturu a pahasa istana bo pahasa tow balina awahem ahu kinurung tanu Tialoh. 14Bo a katadoan morowog suang Ngeledtow i mahaērēm koēmanan ahu akurungan tanu dumohang kawaraneian matutul kukua Ningumeled bo ahii matalo.15Bana tow mapakua Tialoh apa-apaan dēē bo pepawatean sumata bana hahi e kukua-Na teka mauleng. 16Silatahula wai mapakua Tialoh apa-apaan mbeles, sumata silatahula mahailah, awahem ahu bana biai tanu manogas Kukua. 17sumata e mbalina apa’an bati kahabogan imbatangana ahii londoi sangkana kēlēaho silatahula mawataned papaluhanku asuang kurungan.18Sumata ahii awa-awa, mandē kēlēmbisa, Tialoh imawataan emauleng bo akatowoan karua totu’u. Atanu waaho ahu mekahi. 19Yanasa ahu mahala awahem potahadan pahasa wai’i kalowidanku bo sombayangu tinulung i monggoguot i Tialoh.20Apaan e ni’it kateneman bo paharawen ku awahem ahu asuang asia mange ahii mahaere sokia sumata a kawolai kēlēwaaho yaitalewe Tialoh kawilahan imonunga asuang batanganku, mauleng a penonowanku bo apateaiku. 21Tanu siahu penonowaiku tanu si Kristus sa mate waaho kautungan.22Sumata sa ahu hii toro tumow a baoitoba yai, waaho bentengu tumawoi mēhē bua’. Mamoali m’bisa dona hu sisiren si ahu ahii mahalak.23Belese ahu dua ambeta maibog ahu moho bo metew wakaruai bo Tialoh waaho lēbē mauleng. 24sumata lēbē werlu tanu sumondo a mbao toba wai apa’an komotahula.25Bo asuang koemanan wai’i kalahan ahu; ahu maindo sumondo bo maindo makaru-harua hahi bo komotahula. Pahasa iboho komotahula lēbē mamuna. Bo mekahi asuang koēmanan. 26Ahad konungaannu asuang Tialoh lēbē marohang apa’an siahu, osa ahu malengai behomotahula. 27Bati, mero-merot penonowannu metenaan bo Kukua Tialoh iboho, osa ahu mahi ahu milah bo osa ahu ahii mahi ahu tumanga, ibohom komotahula ete tumotod asuang esa Monggonguot, bo meatean momipih tanu eman e lembo a nabar Kukua.28Bo ahii iheleh mande kisit i kasarunu. Pahasa homotahula waaho betanda motutuh, sumata tanu komotahula kalowidan, bo waaho imahi a Ningumeled. 29Yanasa behomatahula kinombaan ahii bati tanu eman a Tialoh, sumata kahi tanu mopongingon tanu sia, 30Andalem pekurean e mekele amuna komotahula milah be ahu, bo e waii komotahula tumanga asakum ahu.

Chapter 2

1iboho kawalian besi Tialoh, bana toturu, bana pangiboran, bana papekelian Monggoguot, bana beles bo mohales, 2kawaliannoho tulidennoho kohobeatan ku, saroro’na karua nesa nate, esa kawapikir, esa beles, esa dalan,3ahi’i mangila kaweregunaana sia i’nesa parayowen ahem baera. Pebalēngen behow kumisit i anate ateaten how lēbē pahamunan de tow balina bo batangana; 4bo naam kow milah giona suma tow balina, sumata tumutul i batanganu sihow nesa.5Saarona yanasa komotahula andalem katowan me kēle, mēhe pikiran bo kahelaman a kinaerean asuang i Tialoh, 6mande we tadooo ahii iwekele i Ningumēledna, ahi’i mengateh-ngateh ahi’i wakēle bo Nimengēled tanu sawanu musti tahangenu, 7sumata mahakaow, batanganu nesa bo minjo kele tow sosiu bo mamoali totumu. 8Bo asuang kēlē sia kumisit ibatangana, bo kumiit aha mate, ahad hoamat mate a kayu salib.9Waaho kawalian Ningumēled ni’it mawaatang sia bo i mēhe we sia ngalan apahasa ngalan,10Sa boho asuang ngalan Tialo kumuru a pahasa bua i langit bo bana ambaoi toba bo pahasa asuang i toba,11Bo pahasa dila kumua Tialoh kalooran Ingeledtow.12Ei morowoku karuai beles behomotahula, salalu maeman; kawalian noho leteh tawoyen kalowidannu bo matalo bo iheled, ahii ahu kele tempo ahu i mogamat, sumata lēbē ya’i talewe tempo ahu ahii mogamat.13Kawalianna Ningumēled i tumawoy asuang i homotahula bae kahabogen bo patawoyen lumas a kamaulengan-Na.14Tuliden pahasa i aho bo ahi’i mosembur-sembur bo melalawahan.15Saiboho homotahula ahi’i tapia bo ahi’i mauleng tanu bata-bata Ningumēled akatapian atutud tow pego natena kumisel i sisia, saboho hamotahula atutu ilatahula kēlē bintang-bintang kumeraw i toba,16Sa tumaka a Kukua a katowan, saboho ahu do’na mekahi atempo nendo Tialoh, awahem ahu mahi kososala mepawailaan bo ahi’i kososala manusa-nusa.17 Sumata kawaliannoho dahaku beyu a berahes bo aka emananu, si ahu mekahi-kahi bo mekahi-kahi bo pahasa ihamotahula. 18Bo hamotahula mekahi-kahi si ahu.19Sumata asuang Ningumēled Tialoh paharawaiku laho kumoyow Timotius be how, saboho sênang e natenu de nabar kelembisa kawahio-hio imotahula. 20Nde ahem tow beahu,sa mekele nate bo kawapikir siahu bo keleaho manotuu silihennu pandungu; 21Nde pahasa waaho mangila pandung i sia i nesa, ahii papandungen i Tialoh.22Kamotahula mahales awahem kelembisa koemananna sa kasilihan bo ho awahem sia tumulung iyahu asuang meang Injil mekele esa kedong tinulung i wapana. 23Sisia de paharawaiku dona i wasiu sia iyaitalewe de kalahaiku beahu kele mbisa lapangen pesurekeaiku. 24Sumata be si Ngeledtow ahu maheman, apa’an siahu esa lahe mahi.25Asa tinepo waho kahelamaiku dona masiu si Epafroditus behow, kele aho poku bo karua hu matawoi bo karua mapongugat sahamotahula, i wasiu tanu sumelewir i yahu asuang i kahabokanku. 26Kawaliannoho sia mekahi iyo be hamotahula i pahasa bo kasusaan i natena, kawalian noho hamotahula mahataan isia pahadosan. 27Awahem totuu sia pahadosan bo toyotaam mate, sumata Ngeledtow mahales isia bo ahi’i bati sisia nesa, sumata kahi ahu saiboho katanedaku ahii medoharohang.28Kawaliaan noho ahu lebe matiro masiu isia, saiboho homotahula milah isia komotahula mahaere kahi bo kumurang kasusaannu. 29Yanasa supahen sia be si Ngeletow bo pahasa kahahiin bo ormatenna mangatow kele isia. 30Nde waho do’na patawoyeni Tialoh sia toyota mate bo sia mehe tumaro i kanalunabo lumekew asia nyaho kurang asuang apaheannu beahu.

Chapter 3

1kalawusan morowongku mekahi besi Ngeledtow. Matih ia’i ahi’i taned beahu apaan mehe dowot behamotahula. 2Mahatuh manga waled, mahatuh kēlē kawatawo-tawoy totumu ahi’i mauleng mahatuh a mangatow ahii wutul. 3Nde hita tow mauleng tapahatow eye Monggoguot, mekahi a ngalan-Na ahii maheman ambatangan ihita.4Mande onah ahu ahii bana sanē tanu mepa kawahēman a’mbatangannu mio.Sawana tow balina maheman korowotan imbatangan, siahu hahi lumebe: 5Sinurat anendo kawaluna i tow Israel, Benyamin, Ibrani bo tinodan hukum Taurat siahu tow Farisi,6bo tinulidku mauleng jemaat, makiit hukum Taurat pakiitaiku. 7Bo asia niaho mainjo kamaulenganku, yaitalewe anggapeiku dugi nde si Tialoh.8Pahasa iboho mainjo katapiaan, nde mangilah e ngalan i Tialoh, Ningumēledku, lēbē loor a pahasa. Nde sisia betiakum pahasa bo anggapeiku soiwot, saniboho ahu mahaere Tialo. 9Bo kaereaiku be sia, ahii katotuuaiku batangan esa, apaan makiit Hukum Taurat, sumata katotuuaiku a makiit be Tialoh, waaho kaulitan betaro i Ningumeled betarona lumas kaulitan. 10Akahabogeiku mahilalah isia bo imbahut mauleng tinowaNa bo papekelian asuang pinakelamNa, biboho ahu mekēle bo sisia asuang pinatēanNa, 11aniboho ahu halawus mahaere katowan atutud tow mate.12Ahii osa ahu i mahaerem wo motuliden, ahu sumata melas, sarona ahu tumiho isia, kele ahu tiniho i Tialo. 13Morowog siahuwe ahii mengate-ngate, sa ahu tinihona sumata tinulidku, ahu imolingom asia alihudku bo mehe dalan a sasaangeiku, 14Melolah-lolah a koamatan sa maēre powaladan, titiang kalenesan songa besi Ngeledtow bo si Tialoh.15waaho kawalian ayom hita, loor, mapikir kēlē oho, ta’ sawalina kawapikiru asia mange, tanu ituruNa hahi behow. 16Sumata sakawipikir mauleng tinakaam ihita,ilawus kēlē dalan belapangan kinoamatan.17 Marowogku, lumas anggiohu bo pilahen silatahula a menonow kele hita mainjo poguludan. 18Awa asia bewapakuahu behow, bo paturugku karua lue tadoo totumu menonow kele kasehe i salib Tialoh. 19Amahahad silatahula a kotutusan, Ningumēled ilatahula bati, atian ilatahula kalooran ilatahula a sokia ilatahula, kawapikir ilatahula behaulu ambaoitoba.20Apaan pahutunan itow asuang balēlenas, biboho kita sumondo si Tialoh pa kolanoan enow, 21malui batangan kuleng, minjo kele batangan Tialoh loor, kumiit kawasaNa mawasēsē pahasa a’mbatangaNa.

Chapter 4

1Kawalian inoho, morowogku ihalesku, bo katenemaiku, kahiku bo balalugi (mahkota) tumodiloho karua kootēan i Ngeledtow,hei manga morowogku karua mbeles. 2Euodia bo Sintikhe ihuaahu, saboho esa nate esa kawapikir asuang Ngeledtow. 3Awahem, pangeleien bēhow Sunsugos, karuahu moēman, tulungen silatahula. Nde silatahula mapongugat kēlē siahu mapawatanga i Ninjil, medororo bo si Klemens bo karuahu a tawoyen balina, mangangalan i latahula i papa a suang kaol penonowan.4Mekahi-kahi komotahula asuang Ngeledtow, malēng pebalēngen ihuahu mekahi-kahi! 5Awahem kamaulengan inatēnu kalahan pahasa tow. Ngeledtow alam kapui susutan! 6Awahem komotahula naam maliang asia mangē, sumata ituruai asuang pahasa papandungenu bēsi Ngeledtow, asuang sombayang bo mangelei karua ndayow. 7Enow kohomba Ngeledtow, lumēot a nuteh, miyaha natē bo pikirannu asuang ngeledtow.8Amahahad morowogku pahasa totuu, pahasa loor, pahasa monunga, pahasa emē, pahasa loor kataanan, pahasa patoton kamaulengan bo pasilihen, pikiren pahasa oho. 9Bo asia niaho mainjo be ajaru bo asia kinaereannu, bo asia nioho tinanga ihamotahula bo asia belah beahu, tulidennoho, saniboho Ningumeled ulu kohomba lumas behamotahula.10Mekahi ahu andior Ningumēled, awahem kalawusana pikirannu bo pakelamenu maleng tumou tanu siahu . Awahem salalu pasilihenu sumata ahem tē’po bēhow. 11Ihuahu niai ahi’i a katalaheman ndē ahu mahajar muling mbatangan a pahasa pakelamen. 12Kalahaiku asia niaho katalaheman bo kalahaiku asia niaho kaayaan. Asuang i pahasa bo pahasa pasurēkēan, alahem moho beruru bēahu, baē ahu masuh suma a kalēoan, suma asuang kaayaan suma a katalaheman. 13Pahasa pasusurēkēan tanggongeiku nde sia imēhē karowotan beahu.14Nde maulengngio tatawoinu awahem komotahula i minjom bagēan a katalahemaiku. 15Kamotahula nesa mahalah iyo, anoras ahu matangei tow Filipi; atempo ahu taleya sumorahu Injil, a Makedonia, ahem moho nesa jamaat tumutul tētēbēan benang bo pinamenang bēahu, sumata behamotahula. 16 Kawalian a Tesalonika komotahula mahasa maharua masiu bēahu wowala besitalahula. 17Sumata wai iwamunam asia bēhē ihamotahula ahii waaho pandungku, sumata buana lēbē mebako kauntunganu.18Yaitalēwē dona tumirima asia bēhē ihamotahula ahii waaho pandungu behow, asakum lēbē wako bēahu kaayaan, ndē ahu dona tumirima imbėhēnu be si Epafroditus bewowalad wasapung, nde ihabogio bo dona wetenaan be si Ngeledtow. 19Ngeledtow dona mawawuling pahasa kahabogennu lumas kaayaan bo kaloorana asuang Tialoh. 20Iweloorna Ngelegtow bo namang ihita kaeto-eto. Ulit (Amin).21Ihua mio siriku behow pahasa tow lenas asuang Tialoh, siri behow aha morowogku asakum makaru, harua bosiahu. 22 Siri behow a pahasa tow lenas, lebe kamotahula a kital daja. 23Beles behomba i Tialoh sumopiwi tutunu.

Colossians

Chapter 1

1Behe i Paulus, sosiu i Tialoh, pinapandung i Ningumelêd, be si Timotius manga po’ hita. 2Bo manga po’ Lenas i mercaya si Tialoh a Kolose. Beles Kohomba’ bo sononoi i Ningumelêd, Amang i hita, Miaha homotahula. 3Le’têh kami tahula dumayow besi Ngeledtow amang Tuhan bo Tialoh, tebe masombayang i kamotahula.4Tinanga’am i hamitahula koêmanannu besi Tialoh, bo kobelesannu a kahelenu tow lenas. 5 Pongea’an suma paharawannu Sina’dianam a Sorga, kele tinanga’num a kukuaNa mainjo katotu’uan a KukuaNa kele a Injil, 6bo i motaha’dem behamitahulu kukuaNa niboho i mamua’am bo I sumerêbêm ambaoi toba le’be a pakarua’an i homotahula a pahamunan homo tahula tumanga’ suma mongilala I kohomba i Ningumelêd a katotu’uan.7Pahasa niboho kinalahan i homutahula besi Epafras. Karua I sosiu I hales i hamitahula, osa behamutahula si I mamoali sosiu i Tialo moeman. 8Besisia hahi hamitahula I tumanga kobelesannu a suang gongguot.9Kawalian niaho ka tanga’i hamitahula, a hi’i sumondo hamitahula mangelei bo sumondo masombayang tanu kamutahula. Bo mangelei kamitahula kamutahula mahaere pongita’uan ulit mahailah pandung i Tuhan a kualitan. 10 Ahi’i saniboho penonowannu memauleng a sasa’angenNa bo metena’an besia ana wasiasia mange bo homotahula mehe bua’ a pahasa tatawoinu maulêng bo tumow a sakum i pongita’uan ulit sakum Ningumelêd.11Bo iwawa ugat i nugat moimbahut mosononoi tumanggong asia mange karua i koêmanan bo kasabaran. 12Bo mapowala’ karua i kahi’ besi amang i mehe kawia’an be hamotahula bo i mehe beteng awasia bewetenga tanu totumu lênas a suang i katerangan i kaholano’an.13Sisia i lumepot i hita a karêndêman bo i rumeso I hita a kaholano’an i mbata’Na pina wele-welesNa. 14Be sisia hita mahaera baer i saleng, waaho saleng pinese’an.15Awahem sia Pael i Ningumelêd ta’ hi’i pa bulian a pahasa tinulid, 16apa’an be siam e pinengeledan inasiamange a sorga bo ambao i toba, e kawilahan boahi’i kawilahan, mauleng a singgasana bo hahi kerajaan bo makupania bo manga moimbahut i pahasa lolow i aho bengelêdNa tanu sisia. 17Sisia pahamunan a wasia mange, bo asia mange be sisia.18Sisia kohong i mbatangan i njamaat kedongmatu’a pahamunan, bo pahamunan maleng i tumow a tutud i tow i matem de a boho sisia pahamunan a nawasia mange. 19Pahasa kalêkewan Ningumelêd metena’an be siSia. 20Bo sisia i mawawêdame a sia mange teka batanganNa, mauleng ambao i toba, le’be a nasorga, a kalausan sia i mawawedame karua i ndaha sanib Tialoh.21Keleaboho homotahula tempo menonow dekang besi Ngelêd tow bo i mainjo kasehe’Na a suang i nate, bo pongita’uan bo behataram e pahasa tatawoinu ta’pia. 22Ia’ i talewe’ bewawawedamemNa a mbatangan i Tialo a pinateanNa tanu mepa’ homotahula lenas bo ahem da’i a ndiorNa. 23Bohokawalian mo’e manangere a kamaulêngan ; mete-ete’ na’am meye, bo na’am maibog i seyet a paharawan i kukuaNa, tinanga i hamutahula bo be sairi’ a kauha’an bo ambawa’ i langit bo siahu wa’i Paulus I mainjo sosiuna.24Ia’i talewe’ mekahi’ ahu dona imongigon tanu kamu tahula bo i lemekêw a kêtê’ a sia be hahurang a pinongigoan i Tialo tanu batanganNa a njamaat. 25I mamoalim ahu sosali njamaat wa aho mi’it a tatawoi be taro i Ningumelêd be ahu tanu lumaus i KukuaNa karengan i kaleke-lekew tanu kamotahula. 26Wa’i tatahu’ be haruru a nabat moho a nabat a suru moho a suru ta’ ta’i talewe’ bewawataram manga totumu lênas. 27Besilatahula Ningumelêd maibog kumua kahaya’an bo konunga’an tatahu’ i aho a pahasa bangsa-bangsa bo tou balina, wa’i si Tialo bana a tutu’i homotahula, si Tialo papaharawan moho a kasononoian.28Sisia i wasahai i hamitahula, sa manga tow turu’an hamitahula toturu’ osa susuian i kamaulengan tanu matod i manga tou a kotolimomotan besi Kristus. 29Wa’aho pongambutenku bo pongigoanku karengan I pahasa korowotan, mi’it kawasaNa e matawoi karêngan i ndowotku.

Chapter 2

1I habo’ ku homo tahula mahala kelembisa katane’dan sasa’angeiku tanu hamotahula bosi latahula a Laudekia bo manga pahasa awe’ mohohilala i karua susut. 2Saniboho atê beibor karua imbeles siniboho silatahula pangiboran maindo esa ambelês saniboho silatahula mahaere pahasa kahayaan bo ko’emanan pangartian moindo kumilala tatahu’ I Ningumelêd. 3Nde be si Tialo Irururu kawedayan kaênowan.4Wai ihuahu sani boho na’am kêlêtu momandey ikodait loor. 5Mande ahu ahi’i wokarua harua I hamutahula sumata’ gonguot ku wakaru-harua I homotahula. Bo Pinilahkum karua i kahi’ kohi’itan bo kaugatan koemanan i kamaulêngannu besi Tialo.6Hamotahula itumirima si Kristus Yesus Tuhan ihita. Wa'aho kawalian menonow ange bo sisia. 7Be ihamerot hamotahula mamut asuang iSia i wangun ambaoNa, saniboho kamotahula lebe morowotkawaheman kelembisa miaho beturu be how bo mande atenu mawuling indayow.8Mahatuh, saniboho ahem momandey ihow kele Fisafatna kuwow bo towo. Kele toturu’i najaran kasuru-suru bo kiong imbaoitoba, ta hi’i humi’it besi Kristus. 9Nde asuang i Sia, metetew kelebatangan, pahasa mauhuhu e kehingumeledan.10Osa hamotahula belekew be sia sisia niaho makupania a pahasa penguasa. 11Besisia hamotahula sinunat, ahi’i sinunat kele pinatulid i tow tak sinunat i Tialoh, ê mbehamoali a pinamalusan i mbatangan ê maharow. 12Nde be sisia homotahula belebeng a baptisan, bo a suang isia hamotahulla wakarua bewawatow, nde bo a kawahemanu a tatawoi i kawasa i Ningumelêd. mawa tou i sia a tutud i tow i mate.13Hamotahula hahi mande tempo imatem i kawa hio hionu, bo hi’i si nunat ambatanganu maleng bewawatow i Ningumelêd wakaruharu bo sia. Ahadem beapungaNa pahasa sea i hita, 14bo i kumusu surat imbênang, Nde naturon-natoran nukum dumakwa bo mê’têng i hita bo aho be wawatalam Na a pinakuanNa akayu sinanib. 15Sisia nimalus i kupania bo mangamahator, bo itumulid silatahula pinapilah itow tado’o a kinamenanganNa besilatahula.16Awaboho kawalian naam ilingo moho tow i mukuan i homotahula asakum kakanen bo paleku’an suma endo wako bo bulan taleya, suma aho endo sabat; 17 Pahasa iboho bati palenan i nasia aho musti mahi sakum sia si Tialow.18Naam ilingo kamenaganu i wawahelong mapura-pura mawahisit imbatanga bo itow ma ibadah a malaikat bo mamelet a pelilahan a talahem sêbab mebako-wako imbatangan pikirana a kaduniawian. 19Sakum sia hi’i sia tumaka mauleng a kohong, nde pahasa batangan beugatan bo sinogot mainjo esa i manga ohat bo wulangan tumirima katowan ilahiNa.20Sa homotahula i matem karua Tialow bo perei a sumosengot imbaoitoba nde aho kamu tahula, mawasese i mbatanganu a pahasa natoran kelemio homotahula menonowe ambaotoba. 21Naam amosen niai, na’am nanaman niana, na’am saiten nia’i.22 Pahasai boho bati kele barang imotutus pinakean bo behiit anatoran-anatoran ngajaran bo beajar itotumu. 23Atoran-atoran iai, mande kawilahan keleitu mawuling kamaulengan bo ibadah pinatuli-tinulid kele itu mawahisit imbatangan. Sumiksa imbatangan ahem moho beregunana nde bati mawawedei menonow ambaoitoba.

Chapter 3

1 Saniboho, nde kamotahulah be wawantow esa karua i Kristus pangilahen nange perkara nambao, bisana si Kristus, dumaturatuh a kanoal i Ningumêlêd.2Imunen de perkasa nambao, hii sa perkara ambao i toba. 3 Nde kamutahula i matem bo penonowannu bewawaruru karua i Kristus bo Ningumelêd. 4Sa si Kristus penonowan i hita, mawa tumuru i imbatangana a mahahad, kamotahula hahi mahasa hemoho wakarua mawanyata imbatangan a suang i kaleresan.5Awaboho kawalian paten niaho pahasa. Ambatanganu anawasia waape i nduniawi, pedetuhan, kaaroan, ta’pia, bo kaewe’an ta’pia wa’aho kahi kasulamohan, pahasa i boho mekele bo maponiri simosenggot. 6 Pahasa iboho moindo boro i Ningumêlêd (Tou tadoo sea). 7Atalewe’ kamotahula menonow kele’aho; kamutahula natuli-tulid i oho. 8Sumata yaitalewe, i tia am pahasaiboho, waboho, boro’ geram, kata’piaan, sero, bo manga kadait Ta’pia maluai a semu’nu.9Mo’nam kamotahula metetowoan, nde betia’am i homotahula bo kawahiohionu tepo i oho. 10Bo i makemlatang tou taleya tanu meneru-nerus petaleyan saniboho melatangaan pongita’uan ulit mekele pael i khalikNa. 11Saniboho alam ni’aho tou yunani suma yahudi, tou besunat sumatow hi’i sinurat, tou barbar suma tou skit, ata suma merdeka, sumata tialo sisia suang i pahasa boho bo anasia-siamange.12Saniboho tanu tou sinisir i Ningumêlêd bo bewawalenas bo imbehale’na, melatangaan imbele’Na, kamurahan, kaelu’an i nate bo kasabaran. 13Sabarenoho i homotalu esa bo esa tow suma sisei ange bo apunganange silatahula sa silatahula mepa io pa pendamen a tou balina. Ke’le si Tuhan i mapungem i hita, tuliden kahi pesakedan bo mapawaesa i homotahula kele aboho. 14Bo ambao pahasaiboho, pakenange beles, maindo a kotolmomotan.15 Asakum sononoi i tialow maindo marenta i suang natenu. Ndewaboho kawalian kamotahula tiniang maindo esa batangan. Bo marayowde. 16Ta dere kodait i Kristus metewio bo pahasa kahayaan Na andedet i homotahula saniboho kamotahula pahasa kamaule’ngan maturu bo masaga esa i tow bo esa tow balina makatari Mazmur bo darayow bo katar rohani kamutahula, marayow besi Ningumêlêd a suang i natenu. 17Bo pahasa mange tatawoi bo kodait i homotahula, tuliden nange pahasa i boho asuang i ngalan i Tialow, karua kumua i ndarayow besia, besi sia Ningumêlêd, Amang i hita.18Ei manga bene mahaharoang kiitan karoangu tuama kelembisa how kumiit besi Tuhan. 19Manga tuama mahaharoang i hales ange karoangu osa naan timulid Ta’pia besia. 20Ei moro hedong, emanen nange matu’anu a nasia mange, nde waboho loor besi Tuhan. 21Ei manga amang, naam de mawa ado-ados ate i manga batanu, saniboho natena hi i matêwang.22Ei manga ata, ki’itan naange pahasa tuangu ambaotoba a na wasia mange, na’an bati a sasaangen i latahula mange tanu mawa era’ ilatahula, sumata’ karengan i kawolahan i nate enow a pa’an talo besi Tuhan. 23 Asia mange tawoyenu, tawoyen nange karua i nate enow kele tanu Tuhan, hii tanu si manga totumu. 24 Kailahan i homotahula, Besi Tuhan kemoho komo tahula tumirima beteng be turu behow tanu te’te’ nga, Tialow tuang i kamotahula bo kamotahula sosiuna. 25Sa sisey Tumulid kasea’an sisia mio tumanggong i seana, nde si Tuhan hii masisir i tou.

Chapter 4

1Hei tuang-tuang: Matulid de adil bo jujur a maya atanu imunen, nde kamotahula hahi bana tuang a doong lenas.2 Ate-atena ma sombayang bo asuanga i oho, ma tenga-tengamange sa salalu marayow. 3Iwa sombayangange hamitahula, saniboho buhaan Ningumêlêd bonang tanu asia miaho i wasahai i hamitahula. Saniboho hamitahula do’na mohodait asia rusu i Kristus awahem ahu besuang a penjera. 4 Kawalian miaho do’na iwawa taruku, asia niaho ni humiit.5 Menonow karua mawuli-wuling kamaulengan a manga tou am beta oho, osa pakenoho noras sinadia. 6Da mejin pahasa kodaitnu mawuli-wuling i amaulengan, hii tobokang, saniboho kalahanu, kelembisa how ma sowad i manga tou.7Pahasa riwayêtku i huahu be homotahula besi Tikhikus, pog i hita mauleng, sosiu moêman bo manga karua i Ningumêlêd. 8Bewa siuhu sia be homotahula saniboho kamotahula mahailah i riwayêt hamitahula bo serona sia mibor inate homotahula. 9I wasiuhu sia makarua bo si Onisemus, pog i hita moeman bo behales, esa tou andedet hamotahula. Silatahula kumua moho be homotahula asia niaho mamoali biai.10Wa’i siri’i Aristarkus tanu kamutahula karuahu a penjara bo si Markus, pawataan i Barnabas. Be sisia kamotahula tumirima koyow; tiriman nde sia, sasia moay be homotahula. 11Bo besi Tialow, bewengalan Yustus, bati silatelu a pahasa iboho sinunat maindo karuhu matawoy tanu a kaholanoan Ningumêlêd; pahasa silatahula maindo pangiboran beahu.12Siri i Epafras tanu behomotahula; Sisia esa tow andedet i homotahula sosiu i Tialow; lê’têh ma rongigon bo ma sombayang tanu homotahula, saniboho homotahula me’tê kele, tou talê tumou bo moemanio a pahasa kahabogen i Ningumêlêd. 13Nde ahu do’na mawasairi kelembisa sia, awahem imahawe’e-we’e tanu kamotahula bo tanu silatahula a Laodekia bo Hierapolis. 14Siri behow behe i tabib Lukas imbehales bo behe i Demas.15 Ihuamio siri i hamitahula a manga pog a Laodikia; bo hahi Nimfa bo jamaat asuang ambalena.16Sa surat i yai binacam andedet i homotahula, damejin nde, saniboho bean kahi bacan a jamaat Laodikia; bo saniboho surat tanu a Laodikia bacan kahi behow. 17 Bo i wongita u moho besi Arkhipus; Pilahanio, saniboho pasalian tinirimahu besi a Ningumêlêd do’na i lapaku i nate enow.18Wa’i siri’ku; Paulus, jiri’iai betulisku mio i kamahu, imunen nio asia niaho misumogot iyahu; be’les sononoy wakarua i homotahula.

1 Thessalonians

Chapter 1

1Besi Paulus, Silwanus bo Timotius besi jamaat tou i Tesalonika asuang i Amang bo a suang i Tuhan Yesus Kristus. Beles kohomba bo enow kosononoyan karuru i homotahula.2kamitahula mapowalad besi Ningumêlêd tanu hamotahula pahasa bo makua I hamotahula a sombayang i hamitahula. 3salalu kamitahula mangimun tatawoy koemananu, im bêlês’nu bo kahunduan paharawannu besi Tuhan hita Yesus Kristus a sasaangen Ningumêlêd Amang ihita.4Bo kalahan hamitahula, manga morowog imbehales i Ningumêlêd, awahem kamotahula sinisira. 5Nde injil be sahai hamitahula ahi’i behua be homotahula, bati kodait io, sumatu teka korowotan i ongoguol bo mehe kotutu’uan ete’ nde awahem. Homotahula, mahailah kelembisa kamitahula matawoi andedet i hamotahula tanu homotahula.6Bo kamotahula i kumi’it hamitahula i kelembisa makiit besi Tuhan; a suang katanedan pekulengan taned komotahula itumiriman kukuaNa i oho kahi i karua i tatawoy i monggoguot. 7Kawalian homotahula i maindom papoguludan a pahasa tow mo e man a sakumen, wilayah Makedonia bo Akhaya.8Nde hawali andedet i homotahula Kukua Ningumeled matana hi i bati’ a Makedonia bo Akhaya, mio sumata be ha sereb embinabar mange kelembisa kawaheman i homotahula besi Ningumêlêd, Saniboho kamitahula alam su’ma kumua asia-sia mange miaho i wongitau. 9Nde silatahula mio ni masirita tanu kamitahula, kelembisa kamitahula sinupah i homotahula i bo kelembisa hamotahula sumalikuum a manga dumesenggot mahi besi Ningumêlêd tanu sumali i Ningumêlêd menow bo wutul. 10Bo manondo-nondo noayan imbata’Na a sorga, a mbe wawa tow Na a mangatow i mamatem, wa aho si Yesus, si sia i mawawolid i hita a nawa’du i maheai.

Chapter 2

1Kamotahula mio totuu mahaila, hem manga morowog, nde nahian ihami tahula atutud ihomo tahula ahi’ire kuwow. 2Tak mande hahi kêlê aho kamitahula alawe, kêlê kailahan i kamotahula, pina kinuleng bo sinero’a Filipi, sumata a di nuluh i Ningumêlêd i hita. Kamitahula mahaere kawarenayan tanu sumahai kukua Ningumêlêd be komotahula andalem katanedan pangambutan.3Nde powolo i hamitahula hii Tumow Akatapiaan suma kelêitu ahii wu’tul bo hii tapo mandei. 4Ta, nde Ningumêlêd milah kamitahulah do’na maheman i ninjil be hamitahula, waaho kawalian kamitahula masirita, ahii samawa wekahi itotumu sumata mawa wekahi Ningumêlêd i manguji kawahate i hita.5Nde hamitahula tahula hii mokodait ême ambaba kalahan i hamitahula ahii mahasa hamitahula mainjo teteh i waruru Ningumeled mainjo sairi. 6Kêlê aho hahi kamitahula hii mangilah dayow itotumu, mahi be homotahula, kêlê aho hahi atow balina, mande we kahi kamitahula dona tumuli kêlê si Rasul-rasul Kristus.7Ta kami tahula matuli mauleng atutu i hamotahula kêlê mio esa matua wene masali bo mahiaha imbatana. 8Kêlê aho hahi kamitahula, atutu imbeles bako be homotahula, ahii sa bati mabog mebeteng Inijil Ningumêlêd bo kamotahula, sumata kahi penonowan kamitahula bo komotahula ihales kamitahula. 9Nde kaimunan i manga morowog aho pinapong’ika’an bo pineloko-lokoan i hamitahula. Mande kamitahula matawoy endo bo bengi, saniboha ahii mainjo taned besiseyange kêlê aho hahi be kamotahula, kamitahula mawasereb Ininjil Ningumêlêd be kamotahula.10Kamotahula sairi, kêlê aho hahi Ningumêlêd elu’io’ bo ahem da’i a ndedet i kamotahula moeman tinulid i hamitahula. 11 Kalahan de i kamotahula asakum kamitahula kêlê mio ndo’o matua asasaangen batana, mêhê powolo be kamotahula bo mawaugat natenu esa bo esa. 12Bo mangelei mio saniboho kamotahula menonow kêlê kahabogen i Ningumêlêd i tumiang kamotahula sumuang ambale lenas bo konungaanNa.13Nde waaho kawalian kamitahula hii menondo-nondo marayow i Ningumêlêd, nde kamotahula imahaerem kukua i Ningumêlêd aho mbe hua i kamitahula ahii kele kodait itotumu, sumata aho totutotuu kêlê kukua i Ningumêlêd, itumawoy hahi behomotahula imaheman.14Nde kamotahula, morawog imamoalim maki’it jamaat-jamaat Ningumêlêd a Yudea, jamaat-jamaat besi Kristus Tialoh, kamutahula hahi i mongigon a manga karua karoongu. Pahasa kinelam i latahula amanga tau Yahudi. 15Le’be tow Yahudi nimate si Tuhan Tialo bo manga nabi imekuleng kamitahula. Asia mange metenaan a Ningumêlêd ahii tinanga i latahula bo pahase tow musuh’ i latahula. 16Nde pandung i latahula ma papar i hamatahula sumahai i kukua amanga bangsa-bangsa mainjo kawia’an ilatahula kawalian ni’aho silatahula le’têh matuli-tuli tapia ilatahula ahad malekew katado’oan da’i bo ia’i talewei borok irumatugem latahula.17Tak kamitahula morowog kêlêitu beharekang behamotahula, dekang ambelen tak susut anate, uli-ulit niitio mahatenem osa maberusa mahi wetauw i hamotahula. 18Nde kamitahula medekereken mahi be homotahula siahu Paulus hii sawati mahasa imahi mande pahapa-paran tahi lilahen. 19Nde sisey Paharawan i hamitahula bo kahi i hamitahula suma tapel asasangen Yesus, Ningumêlêd i hita anoras Nahiana, Satahii’ kamotahula? 20Ulit, Kamotahula konungaan hamitahula bo kahi ihamitahula.

Chapter 3

1Alam kahi hamitahula mahabaya, kawalian niaho. Hamitahula I mahinjoan sumondo bo mesa mio’a Atena. 2Osa hamitahula masiu si Timotius po’ i wakarua matawoi be hamitahula tanu si Ningumelêd sumairi’ kukua Kristus mehe ugat a natenu bo tumuru be hamutahula a kamaulengannu. 3Saiboho alahem tow meye’ bo mobangguang kamaulêngana apa’an kasusa’an i niamai. Nde kalahan i homotahula hita tinatunam tanu wa’aho.4Ndê a tepo hita sumesêsên bo homotahula. Behuam i hamitahula kasusa’an mainjo kelamen i hita. Bo wa’aho kinalahan I hamitahula I mamoalim. 5Waboho kawalian nde alam kabaya’an ku. I siuhu sia, saiboha kalahaiku kamaulêngannu a wahêm mahu malia-liang ndêsa bendu i hamitahula mahouw (mekuow).6I a’i talêwe’ i malengem I moai si Timotius behamutahula, bo i me’angoai na’bar mohobeatan sakum kawaheman bo kobêlêsannu bo awahem homotahula le’têh mepawaimunan maulêng tanu hamitahula bo maibog metau bo hamitahula kele hamitahula hahi maibog metau. 7Yanasa hamitahula hahi morowog a pahasa kaipitan bo kasusa’an I hamitahula mainjo I wêkahi i homotahula bo kawahemannu.8La’i talêwe’ kami tahula malengembewawatow ta’ sahomotahula metê’ tumod besi Tuhan. 9Asia ndarayow i wowala’ i hita besi Ngelêdtow a pasaha kahahi’in a kinaerean i hamitahula apa’an homotahula a ndior i Ningumelêd ? 10Êndo bo wengi hamitahula kumundu masobayang sarona hita metau tokia bo tokia bo medohang asia ni’aho kaut a kawahemannu.11Sarona sia Ningumelêd bo Amang i hita bo Tiola. Tuhan i hita muha’ ndalan moho be homotahula. 12Bo sarona si Tuhan tumulid i homotahula me doha-rohang bo mawuli-wuling i mbêlês êsa bo êsa le’be a pahasa tow kele hamitahula mahalês i homotahula. 13Sarono sia mawaugat natenu, saiboho ahêm nda’i bo lênas a sasa’angen i Ningumelêd Amang i hita a noras. Nahian Tialo Tuhan i hita karêngan i ipahasa tow lenasNa.

Chapter 4

1Maha’dem morowog, Pangeleyen hamitahula, bo isu’inange hamitahula asuang i Tuhan Yesus, i tumangaam kamotahula behamitahula, kêlêmbisa kamotahula menonow, saniboho ulit a Ningumêlêd. Pahasa i boho kiniitanem i homotahula, sumata atê-atênoho niaho karua nenow. 2Kalahan i homotahula asia niaho ngawila be turu, behe be homotahula karua ngalan Tuhan Yesus.3Nde niaho ni habog i Ningumêlêd; Kaenowanu, saniboho i harekang a pedetuhan. 4Saniboho kamotahula do’na minjo karoang bo menonow enow bo sisia andalem kotolimomotan bo kalenasan. 5Hi’i kumiit a kahabogan i batangan, mekêlê bo manga tow hii mahahilala Ningumêlêd. 6Saniboho pahasa yai-i, alahem tow do’na kumêlêng i pog nga bo hii maulêng suma momandey, Nde pahasa i boho bati’ si Tuhan do’na malas, mekêlê bo asia niaho behua i hamitahula atalewe behow.7Ningumêlêd tumiang i hita hi-i sa tumilid da’i, sumata tumilid asia niaho lenas. 8Awaboho kawalian sisey tumulud iai, hi sa tumulud i totumu, sumata tumulud i Ningumêlêd i mehe Gongguot Na Lenas be homotahula.9Awahem beles kawapoggan mo’nam i watiĥ behow, be homotahula i mahajarem kelembisa niaho mekahalesan nde Ningumêlêd. 10Pahasa i boho tuliden kahi a manga pog a sakumen Makedonia, Sumata kamitahula tumuru behomotahula manga marowog, saniboho kamotahula ulit-ulit, tumulid i aho. 11Anggapen nio niaho maindo siribako tanu menonow enâ, tanu mator asia niaho pa-ato-atoren bo tawoyen i kama, mekêlê bo koyow i hamitahula be how. 12Saniboho homotahula dona menow bo maindo tou elû ambelen i latahula bo ahii bergantong besi latahula.13Kalausanamoho, Kamitahula hi-i mabog, awahem hi-i kalahan i hamotahula kelembisa silatahula e ni matêm, saniboho homotahula na’am matape mekele bo tou walina alahem paharawen. 14Nde sahita mercaya, awahem si Yesus i matem bo malengem i tumow, keleabohohahi hita percaya silatahula i mamatem a suang i Tialo, sesenenan i Ningumêlêd bo i wakaru-haruaNa. 15Pahasa ya-i, i hua hamitahula behow nde Kukua Tuhan. Hita menonow bo menenet ma nondo-nondo i noayan i Tuhan ahii mahasa mamuna besi Latahula i mamatem.16Nde sa noras bineanem tanda, waaho manga penghulu malaekat mawasawa-sawang bo sangkakalan i Ningumêlêd i numuum, waboho si Tuhan nemio lumolos a sorga bo silatahula i mamatem a suang i Kristus, silatahula kahamunan tumow. 17Malausoho, menonowe’ biai, medoro-ro iatang â kambur sumupah si Tuhan a angkasa, Nde ni wakaru-haruru i Tuhan ahad kaeto-eto. 18Awaboho kawalian bean nange silatahula pangiboran a nesa wo esa teka manga kodait ya-i.

Chapter 5

1Sata’ asakum noras bo tepo manga morowog a hi’i sama’ i wamatih behomotahula. 2Kalahanio’ I homotahula, endo I Tuhan mahi, kele totahow a mbengi. 3Sa silatahula kumua : Pahasa i a’i sononoi bo aman. Yanasa silatahula i mekombo’ tinena i katutusan mekele esa tow bene mahali-ali tinena i mahados. Mahatawata’- pahasa silatahula hi’i halepot.4Ta’ homotahula manga morowog, ahi’i menonow a karendeman, asakum endo wa aho mekombo’ai behomotahula kele totahow. 5Nde pahasa homotahula awahem bata’ a kasuloan bo mangawata’ i kauha’an. 6Kawalian ni’aho le’be mauleng na’am hita mo’o kele itu to balina, sumata’ mahia-hiahare bo mawolo enow. 7Silatahula mebo-o-o, a ka wengi-wengi nde lolanga i latahula ambengi.8Sa ta’ kita, manga tou kauha’an , lebe maulêng hita mawolo, melatang latang kelid koemanan bo beles bo sapeo paharawan kawia’an. 9Nde Ningumêlêd ahi’i tumantu i hita tinena i mboro’, sumata’ apa’an kawia’an i Yesus Kristus. Ngeled tow i hita. 10E nimatem tanu hita, saniboho mane’ kita mahia-hiaha mane kita hita molo-wolo, menonow karuruNa. 11Kawalia niaho. Metuturu’an nange a nesa bo esa bo mepowoloan nange homotahula asia niaho pinatinulid i homotahula.12i hamitahula be homotahula, siri’in nange silatahula I mapongugat matawoi a tutud i homotahula bo i kinahat i Ningumêlêd behomotahula bo mawa perow i homotahula. 13Bo homotahula muli-ulit tumêtêng silatahula, a suang i mbeles nde tatawoi i latahula. Menonow de a kasononoian a nesa tow bo a pahasa tow bilana. 14Hamitahula hahi mehe tuturu be homotahula, perowan silatahula menonow hi’i maki’it. Niboren silatahula tewang nate, togasen silatahula i kawel, elu’ange a pahasa tow.15Imunende na’am bana tow malas i ta’pia bo ta’pia. Sumata’ damejinange matulid mauleng a nesa bo esa le’be a pahasa tou. 16Mekahi-hahi’ ange. 17Kumundure masombayang. 18Moninda nindayow a nasia mange, de waaho kahabogen i Ningumêlêd a suang Tialo Kristus be homotahula.19Na’am nde paten Tutuh. 20Bo na’am itoro e nubuat-nubuat. 21Silihen nange e nasia mange bo tikemen pahasa mauleng. 22I waharekang batangannu a pahasa ta’pia.23Meret Ningumêlêd enow sononoy mawalenes pahasa kamo tahula bo roh kanalu Imbatanganu beyahaan mauleng bo ahem sea ana hian Yesus Kristus Tuhan i hita. 24Sisia nitumiang ihamo tahula mauleng ngio’ sisia hahi elumekew.25Morowo isombayangange kami tahula. 26Ihuamange sisiri’ i hamitahula apahasa morowo bo timuan karua beles lenas. 27Karua ngalan i Ningumêlêd pangelei yeku be homotahula osa surat ia i bacan apahaso wog. 28Enow sononoy Yesus Kristus Ningumêlêd ihita maka ru harua i homotahula.

2 Thessalonians

Chapter 1

1Besi Paulus , Silwanus bo Timotius amanga jemaat tow Tesalonika asuang Ningumeled Amang hita asuang Tialoh. 2Beles bēhomba bo sononoi enow be Ngeledtow, amang i hita be si Tialoh i wahalas hamotahula.3Kita totuu dumayow Ningumeled tanu homotahula bo manga morowog, saniboho en eman hita, lēbē karohangan bo belenu lebe mendowot atutud ilatahula, 4saniboho asuang jamaat-jamaat kamotahula nesa mekahi tanu hamotahula saniboho bana katahanganu bo koemanannu asuang pahasa kahulengan pahasa kinelam’nu. 5Beturu kaulitan kaenowan i Ngeledtow bo bewawaturu awahem komotahula dona mainjo tow i kaholanoan i Ngeledtow, komotahula yai talewe mahahelam taned apa-apaan kolano Iboho.6Totuu Ningumeled adil mawalas kahele tow tapa kumeng e makumehumeng hamotahula. 7bo mehe kaenaan behomotahula a kinuleng, be hamitahula, anoras Tialoh a suang sorga tumuru batangaNa mendoro-doro bo kiong i Ningumeled asuang kawasana asuang baha e melala, 8Bo moweles a manga totumu bohii makiit Kuk ua Tialow, Ningumeled ihita.9Pahasa silatahula mahaere kuleng ahad kaeto, eto bewawarekang a’ndior Ngeledtow boakalooran a korowotaNa, 10sa sia mahi anendoi oho tanu lumo’or atutud mangatow lenasNa bo tanu poguludan pahasa tow maheman, apaan sumairi pineang behomotahula pinercayam i homotahula.11Kawaliannoho kamitahula leteh masombayang tanu hamotahula, saniboho Ngeledtow hita makatam komotahula mainjotow i kaholanoan a’titianga bo a’ korowotanNa lumekew pandungu tanu tumawoi mauleng bo lumekew pahasa patawoyen a kawahemanu, 12saboho ngalan Tialoh, Ningumeled i hita, lumoor asuang i homotahula bo asuang i sia lumas a kohomba Ngeledtow bo Tialoh.

Chapter 2

1Asakum nahian i Ningumeled hita Tialow bo sumesenai hita karengan isia kamitahula mangelei behow, amangawo, 2saniboho kamotahula naam matiro melikoko bo matape, mauleng a niwi tutuh, mande onah a kuana suma sunat ambehua behomotahula, mangande-ngande endo i Ningumeled ihoamatem.3Naam komotahula mehe imbatanganu kiselen itotumu karua model sakelembisana mio de awe endo weaho tempona mahi mamuna likoko bo tempona iwawaturu atalewe totumu tapia, sa tutuu marusah. 4waaho lawah itumatang ngoho imbatangan ambao ipahasa ambehua suma akinuruan kele Ngeledtow. Yanasa sia dumatuh ambale Ngeledtow bo mabo mawaturu imbatangan kele Ningumeled.5Ahiire komotahula mangimun, awahem sahehele aho salalu wapakua behow, atinepo aho do’na makarua haruabo komotahula? 6Bo yaitalewe komotahula mahala asia tumahang sia, apa-apaan sia taleya mawaturu imbatangan atepo atinantuan be sia. 7Kawalian ahii hahua beruru katapian waaho molai matawoi, sumata Yai talewe banawe niaaho tumahang. Sawaaho tahangena waaho isaketoho.8Nioho e manga seliba mawa turu imbatangana, sumata bati aseng ambabaNa mawawate bo tumurasi, saSia maleng mahi. 9Ahian niboho seliba mainjo tawoyen i setang, bo iwakaru-harua pahasa mahaunggan, bo manga mujisat tow, 10bo manga totumu ta’pia bo tapomandei motutus nde silatahula hii mahaere bo mahales i kaulitan e mawaselamat silatahula.11Iboho kawalian Ngeledtou mawa sesat silatahula, osa mawa sebab silatahula lebe motowo. 12Pahasa totumu ahii maheman i kaulitan bati matuli-tulid ta’pia silatahula pangukumen.13Sumata kamitahula a hii toro dumayow i Ngeledtou nde hamotahula i manga morowog ihales i Ngeledtou nde e Ngeledtou atalewe isumisir i hamotahula mawaselamat a monggonguot a kaulitan kawaheman ihamotahula. 14Iboho kawalian tiniaNga hamotahula ikukua ambesereb, saniboho hamotahula mahaere konungaan besi Yesus Kristus, Ngeledtou ihita. 15Iboho kalian, tumod i ete-ete sa takaan be susui behamotahula injon be hamitahula, maulengbewatih bo hii bewatih.16Osa siSia, Ngeledtou ihita be si Yesus Kristus, Ngeledtou, amang ihita, bo beles kohombaNa mahales ihita a kaenowan lumepei a paharawan i hita, 17merot ange lolepei mawarowot inatena a patawoyen bo a pakodaitan mauleng.

Chapter 3

1Kalawusana morowog ngawila, masombayang tanu hamitahula, saniboho kukuai Ngeledtou mainjo parayowen, kelembisa nimamoali a nesaan be hamotahula. 2Saniboho hamitahula i halepot a manga tou mawarika-rika tou ta’pia nde tahii pahasa tou e maheman. 3Sumata Ngeledtou moeman, mawa rowot sia i natenu mahiaha i hamotahula hii wetauw i ta’pia.4Emanen i hamitahula besi Ngeledtou asia nioho mberandi behamotahula damejin tuliden. 5Merot ange natenu turuanai Ngeledtou beles bo i lesen besi Kristus.6Sumata berandi be hamotahula manga morowog a ngalan i Tuhan Yesus Kristus, kamotahula dumekang a manga totumu hii matuli-tulid tawoyen kelei beturu a tiniriman i hamotahula. 7Nde kalahan i hamotahula, lumas papoguludan bo hamotahula dedem matawoi. 8Osa ahem bereguna totumu kuman roti sumata kamitahula dumameji bo maberusa endo wo wengi. Saniboho hii mainjo taned behamotahula. 9Ahii sa hita ahem e hak biboho, sumata i habog i hamitahula mainjo paponguludan tanu hamotahula, saniboho lasan i hamotahula.10Nde hamitahula i wakarua-harua bewawareken, pangimuna behamotahula, satahii sia matawoi naam sia human. 11I hua i hamitahula niai nde kinataanan i hamitahula totumu a hii kauluan e penonowan nde tahii metawoi ta’ masibu-sibuk ange i tahem kaweregunaan. 12Totumu keleaaho i mawaimuiku turuan nange dalan besi Tuhan saniboho silatahula dona tumulid saniboho pakanen’na kanamio.13Osa kamotahula manga wog, nadetalon matuli-tulid mauleng. 14Sawana hii mabog tumanga asia mbehua a surat iai, naam makaru-harua bo sisia saniboho sia monokias. 15Ta naam sia mainjo kasehe, perowen Sia kele pogngu.16Bo Sia, Ngeledtou enow sonononoi, ieres ange komba-kombaan nange enow kosononoian Na ahii hasondo apahasa be hamotahula, Ngeledtou dumululuh i hamotahula pahasa. 17Siri be ahu, Paulus. Siri iai i watikui kamahu. Ewai tanda a suratku : kele wai niwati’ku. 18Beles bo karunya i Yesus Kristus, Ngeledtou i hita, miwid i hamotahula.

1 Timothy

Chapter 1

1Be si Paulus so siu i Kristus Yesus lumas a pereta i Ningumeled tapelawid i hita bo Kristus Yesus, sane paharawan i hita. 2Be si Timotius bata’ku a kabelesan. Beles kohomba kamang bo sononoi enow i Ningumeled bo si Kristus Ningumeled ihita karuru.3Anoras ahu lumawus i tutuleiku a Makedonia, leseiku howsarorona how sumondo io a Efesus osa mehe tutur amanga tow tina’tus saniboho silalatahula naam mahehetuturu so susui balina. 4Suma tasibu i sirita ahi’i wu’tul bo sina’u kalolos ahi’i mahawu-hawu, yanasa pahasa i boho mainjo pesaruan bo ahi’i mawatow a wasia niaho kahabogen i Ningumeled, sumata bati’kalahana sa maheman be sia.5Yanasa tuturu iboho awahem beles a nate bayo, a karaleman i nate bo kalondolan i kawaheman. 6Sumata bana totumu ahi’i menonow a tuturu i boho, kawalian be haureng a pesaru saruan a talahem bereguna. 7Silatahula mobag mamoali moroguru i hukum Torat sumata silatahula a hi’i moho ita’u asia mbehua ilatahula. 8Kailahan ihita Hukum Torat i aho mauleng sa tena kawapogimano,9yanasa asakum kobuligan awahem Hukum Torat hi i sawati totumu mahaoro, bo totumu maki’it a nggio imbaoitoba alahem e nagama, bo tape mate i namang bo tapemate i ninang, bo tape anate i pahasa. 10Tanu tow tapedetuh bo tapedetuh i mboso imbalambang i kahehe tuama tow tahow,tatowon, tanu tow mewengan i susupa bo kalawusana anasia mange e matalihudan bo so susui loor. 11Yanasa kelei mbehua i kukua i Ningumeled enow bo mosononoi, keleitu embewawakehem nam beahu.12Dayoweiku sia i mehe karowotan beahu, si Yesus KristusTuhan ihita, apaan kalahana mio ahu moeman kawalian sinarakanan beahu mainjo masali. 13Atalewe ahu totumu mahojat bo totumu tapeda ‘i bo totumu paso,sumata’ i’ai talewe ahu behale’Nam apaan pahasa i boho tinawoihum apa-apaan andalem i kahurangan a kawaheman. 14Sumata beles kohomba i Ningumeled ihita beheNa mai beahu bo kaweheman bo beles bo beles i Kristus Yesus.15Kohomba i’ai ihumiit bo tiniriman: Kristus Yesus imahi ambao i toba mawawia tow tadoo sea, bo atutud ilatahula siahu lebe tado’o sea. 16Sumata asahum pahasa i boho bineana ahu beles, yanasa a suang i mbatangaiku ya’i totumu tado’o pinesea-sea’an Yesus Kristus i tumuru i kasabaraNa. Kawalian niaho mamoali ahu papilahen i latahula yanasa silatahula mainjo maheman be sia bo mahaere penonowan enow. 17Ormat bo kosononoian ahad i kaeto-eto tanu daja Ningumeled telas e tahi’i hawilahan e nesa ulit.18Tawoyen ni’ai i’ehehu behow Timotius bata’ku, kelembisa e mbehukua a batanganu, saboho how i wawarowot i kukua iboho mawasairi asia ni’aho mauleng karangean. 19Manga totumu hii tumirima i kawahate i boho kawalian behasambaan kawaheman i latahula. 20Esaan Himeneus bo si Aleksander, behe a tu’tuh saniboho alam mosero.

Chapter 2

1Lolouna ahu mehe tuturu: i hapet i wonguman, sombayang, sombayang osa taat bo darayow tanu pahasa tow. 2Tanu manga daja bo tanu mahai mbahut, saniboho hita do’na menonow senang bo apahasa konungaan bo si siri. 3Iboho kawalian mauleng bo kahabogen i Ningumeled i tumuwar ihita. 4E mapandung apahasa tow bo si siri bo mahaere tuturu bo kaulitan.5Pandung Ningumeled i bo how esa bo esa be sia sa mainjo epang Ningumeled i boho totumu, yanasa totumu Yesus Kristus. 6Osa behe’Na embatangaNa mainjo tuwar tanu pahasa tow, waaho e besairi a tepo be tatum. 7Tanu be wawasairim i boho ahu matowo bo kele masusui a manga hii tow Yahudi, a kawaheman bo kaulitan8Iboho kawalian ahu mabog, sanibaho bisana-wisana mange tow manga tuama sumombayang iatang kama leno. Hii sa moboro bo hii imahahilalan, 9Kaleaboho hahi embene, mongimoh asa elud bo tenanange, uta’nga naam patulin, naam mapake mas suma mutiara suma manga latang mahal, 10Sumata sia mongimoh tuliden mauleng, kelemangawene ma ibada.11Awahem moon e mbene metewio imbatangan osa ayon niwasusui satene-tenemen noho. 12hii beahu tepo emanga wene masusui, bo hii beakutepo mapereta ituama, sumata Sia matewio.13Nde si Adam e lolouna tinulid, lumalas si Hawa. 14Kaleaho hahi hii si Adam binayat, sumata embena mahere katowan nde nimawawobatai hedong, osa sia mogulud akawaheman bo weles akalenoan bo hii hele si sei ange. 15Awahem bene mahaere kaenowan nde Sia imawatow kedong, sumata sia maheman bo beles leno a tahii hele siseiange.

Chapter 3

1Tatuu humiit kodait iâi: “ Tatumu mabog mainjo penilik jamaat maulengio loor” 2Sarorona penilik jamaat musti totumu mauleng esa karoang, mahailah miaha i mbatangan, pandei, moormat, mabog mehe pawahawitan mahailah mawawandei i tow. 3Ahii taleku, ahii tapoboro sumata maulengio mososonoi, bo sosiu ahii batî mobag doit,4esa karoang mauleng, pahisingen bo pahormaten i mange hedong. 5Sasia ahii mahala mator i pamaleanan, kelembisa sia dôna mator i jamaat Ngeled tow ?6Nâ desia taleyawe matobat, saniboho sia ahii mangere bo tinena i nukuman ahii lilahen. 7Sarorona sia bana ngalan mauleng a luar injamaat, saniboho sia ahiisaga bo iwesimbaan hii lilahen.8Kelemio manga diaken-diaken sarorona tow pahormatan, naam mo,sumud, naam mabog i anggor, naam moromu, 9sumata tow mahailah miaha i kawaheman a suang i nate lenas. 10Sarorona kamutahula siliheipe, osa iêtê â tinapelan ahad behatorem kamutahula alahem dâi.11Kaleaboho hahi manga tow â sebu sarorona pahisingen naam mawa roros, sororona pataleden nange nate bo pahemanen a pahasa. 12Diaken sarorona karoang esa karoanga murus imanga batana bo sanganah. 13Sâ hamutahula masali mauleng mahaere daratuhan mauleng saniboho kawaheman. bê si Yesus Kristus kamotahula dôna mawasairi sâgâ mauleng.14Pahasai ahô bewatikum behomotahula mandewe paharaweiku dôna tilaho mimbat i hamotahula. 15Sare ahu kahadan kalahanum kelembisa penonouwan i sanganah i Ningumeled ,sule bo saneh kamaulengan.16Awahem darayow iruru a papetauan i hita: “Imawaturu sia i mbatangaNu kele gioi tatomu beulitan i monggonguot” bô bewatauru batangNa â manga kiong i Ningumeled be wahaturu a manga tow hii mahahilala i Ningumeled, bo pahemanen ambaoi toba beatang a konungaana.

Chapter 4

1Sumata Tutuh itumepu’mio ihumua awahem a nendo mengahi-ngahi, bana tow sumakal osa lumas itutuh mawaureng bo susui i manga setang, 2teka totondei i manga taponoaso ê kawahatena mapake icap ilatahula,3silatahula mararang itow kumaroang, mararang itow kuman kakanên bengêlêd i Ningumelêd saniboho teka kumua i ndarayow kinan itow maheman bo mahahilala ikabenaran. 4Apa’an pahasa tow bengêlêd i Ningumeled mauleng bo mande esa alahemoho nindis : sani’aho tiriman i kumua i ndarayow, 5awahem pahasa iboho bewawalenas i kukua i Ningumeled bo sombayang.6Asakum mapawaimun manga wa’aho a morowog ihita, mamoali how mawa sahai i Kristus Yesus maulêng, binabas a mangaa papêta’anan tud i kawaheman i hita bo a tuturu ureng ê mbelasaikum ka êto’ ia’i 7Sumata dumekang a mawatowo bo nana’u tondey a maga nawo matu’a. Latihen mbatanganu mahibadah. 8Malatih imbatangan bana nahadan i torona, sumata ibadah iboho matoro a pahasa wêrkara, apa’an mahasani, maulêng tanu penonowan i’ai bo pênonowan a mahahad.9Kodait i’ai ihumi’it bo hi’i toro satahi’i tiriman pahasa. 10Kawalian iboho kita moloko-loko bo makure, apa’an kita mawahales kita a Ningumêlêd a kaulita’Na, tapêlowid pahasa ihita itotumu, lebe silatahula i maheman.11Isahaiange bo isusuiange pahasa boho. 12Na’am mande sisei ange makatam awahêm kow a mbawaapa’an kow tale tumow. Mamoali mange how papogulu’dan tanu manga taow maheman, a kawakodait’nu, a kawatawoinu, a kobelesanu, a kohi’itanu bo a kabayoanu. 13Kaeto iboho, ahad ahu mahi dumêdêdêm mawaca i kaol, a momangun bo masusui.14Na’am mowayai a mapawatoro i komba’tanu behow, a mbehe behow i nobuat bo teka maoikama a gohuta ipenatua. 15Itarukira pahasa iboho, mênonow ange a suanga saniboho, karioranu kawilahan ipahasa tow. 16Laha’an ange mbatanganu bo laha’an ange susuinu. Dumêdêdêm a pahasa iboho, apa’an a noras kow tumulid mauleng, sihow mawawelowid imbatanganu bo pahasa tow itumanga ihow.

Chapter 5

1Na’am kow kêteh a totumu matu’am, sumata nu’an sia kele amang. Nu’an manga tale tumow kelepogngu, 2mangawene matu’a kele inang bo manga wene muda kele tualinu karêngan i kaleno’an io ?3Siri’inange manga janda ê nuli-ulit janda. 4Sumata’ sa êsa tow janda mahawata’ sumapoyo ; ihamerot silatahula wa’aho a pahamunan mahajar masali a sanganahnamio’bo mawalas imbêlês i matu’a bo nawo’ilatahula, nde wa’ahom ê niwêtêna’an i Ningumêlêd.5Sedang êsatow janda ê nuli-ulit janda, ê mbe-êpa’a mio sisia i nêsa, mêpa’ i paharawêna a Ningumêlêd bo kumua pêwêngeleiên bo sombayang êndo wo wêngi. 6Sumata’ êsa tow janda ê mênonow siha’bo mahalebe-lebem, sisia imatem a mênonowe;7iwawaimun ê manga wa’i hahi a manga janda wa’aho sani’aho silatahula mênonow alahêm sero. 8Sumata’ sa wana nêsa tow ê tahi’i mawahiahi i sanganahpognga, nambom kahi suang imbalena, totumu’ wa’aho kelong bo lebe ta’pia ênde totu’mu e tahi’i maheman.9Ê mbewatih kele janda, bati ange silatahula ê tahi’i a mbawa’i nênêm ngawulu nga ta’un, e mbati’mahasa ihumaroang 10bo ê mbehatara itumulidêm iwawatawoiên ê maulêng, kele masali a kedong, mapahe wanupangan, mawakese ina’e manga wog mêkele kawaheman, mawahowod itotumu’ ê menonow a kaipitan-koponga silatahula ê nimawatorom ipahasa kasêmpatan tanu matulid kamaulêngan.11Itulud e mapatih imanga janda ê mudawe ? Nde silatahula mahasa iwawagiang i kahaibogên ê mawatared silatahula besi Kristus, silatahula wa’aho maibog kumaroang. 12Bo karêngan i sumakal i ko’emanan i latahula ê pahamunan besia, silatahula imalimai u’kuman a mbatangana. 13Osa hahi karengan lumuai sumuang ambale itow, silatahula imawanaram imbatangan mamala-malas bo ahi’i wati mamala-malas kêmoho, sata’ kahi mawolabag bo mawasa’uh a so’al itous walinabo mawapakua i manga ahi’i mêtêna’an.14Kawalian ni’aho ahu maibog sani’aho manga janda ê mudawe’ maleng kumaroang, mahaere hedong, mêbawa i pamaleana bo na’am mehe pomalihan a kasaru mawata’pia ingalan i hita. 15Nde tatahula’an janda behaurengêm mahalas a tapatena ? 16Sa êsa tuama suma bene ê maheman maha anggota i pêsanganahan ê njanda, ihamerot sia mowod silatahula ahad silatahula na’am mamoali tanggongan i njama’at. Karêngan kelewa’aho jama’at do’na mowod silatahula ê nuli-ulit janda.17Manga penatua ê maulêng kawahatorna tênana basiri’in maharua ilikun, ihani’it be silatahula ê karêngan i loko mawasahai bo mawasusui. 18Awa ahi’i kaol ihumua : na’am kow sumokom i mbaba isapi ê karêpêt mapanguwu ; bo hahi “êsatow tumotawoi tênana mahaere i lawuna.”19Na’am kow tumirima i kahatam a nêsa tow penatua kacoalisa dukungên i ndua suma têlu tow sairi. 20Silatahula ê mawatulid kaorowan ihamerot perowênu asa’angên ipahasa tow sani’aho ê mbalina wa’aho hahi matalo.21Andior i Ningumêlêd bo si Kristus Yesus bo manga kiong sinisirNa irandihu karêngan i nuli-ulit behow : itênêm tuturu’ wa’i ahêm kahatam bo lumakad a nasia mange ahêm pogiwingên. 22Na’am kow mêtorondêh mao ikama a nêsa’an tow bo na’am ihalait a norow itow walina. Jaha’an kalenoan imbatangan.23Na’am kahi luku’ahe hêmoho, sumata’ marohang anggor keleawa, ênde tina’enu bana ndaung bo batanganu Lêtêh kawel. 24Kaorowan itatahula’an totumu’ manurah, kêpom mamuna wesilatahula moho a pangisa’an, sumata’ orow itatahula’an totumu’ kahi ihatarawe’mio’ a lumalas. 25Kelewa’aho hahi tatawoi maulêng wa’aho tilaho ihatara bo satahi’i helewa’aho, sisia ahi’i ro’na ihaenet dumu-ruru.

Chapter 6

1Pahasa tou ê mapaluha palihuden a mangaata tinulid kele tuang i latahula metena’an mahaera pahasa sisiri’aho ngalan i Ningumêlêd bo iwawa susui ihita na’am i roros itow. 2Sa nawo ilatahula esa tow maheman, na’am sia ahii ni’it pahisingen nde mapog asakum si Kristus, sumata lo’or salian i latahula mau-mauleng kahi, apa’an nawo i tumirima kamang i pasalian ilatahula a wa’aho pog e maheman bo e nihales. Asakum mahados mapolikun i kodait bo asakum mapogiwing i ndoit. Isusui ange bo i-isu’ange pahasa wa’i.3Sa esa tow masusui i sosusui balina bo ahi’ maki’it a kodait sanonoi awa’i kaodait i Ngeled’tow i hita si Yesus Kristus bo ahi’maki’it a sosusui balina boahi’ maki’it a kodait sononoi a wa’i kodait i Ngeled tow ihita si Yesus Kristus bo ahi maki’it a sosusui metenaan bo ibadah i hita. 4Awahem sia esa tow e maturu-turu mahailah kandati ahem ko’ita’uan wasi-wasia. Mahadosna awa’aho mangila-ngilah tata’an bo mapolikun i kodait, e mahatatawoi kanat, sala, sero, mangatam. 5Pahisea’an a tutud imange totumu’e talam mahauteh sononoi bo kinatala’an kaulitan, e kuanange i latahula ni’aho ibadah esa lumbuhan i nutung.6Totu’u ni’aho ibadah sa i walalas i mahahelam doro’mehe utung bako. 7Apa’an kita ahi’i meangai awa-awa a mbaoi toba kita hahi ahi’i mahawe’ang awaslamange lumuai. 8Asar bana kakanen bo latang, humiitem.9Sumata si latahula e maibog siha i haekad. Asakum pangepean a sosogow bo asakum i manga kahaewe’en kuow bo e mahasilakaan, e mawaheleb i tatumu kawiowan bo katutusan. 10Apa-apaan e namut i pahasa katapia’an awa’aho mahatenemange i ndoit kaulu’an totumu. Imetowem a kawaheman bo imawara im imbatangana bo tado’o tape.11Sumata’ sihow ei totumu’i Ningumêlêd, dekangen pahasa wa’aho pelasan a ka’ulitan, ibadah, ko’emanan, beles kaeluden bo koemengan. 12Mesimba’an a pasimba’an i kawaheman ulit bo ambuten menonow telas, Tanu wa’ahom kow tiniangem bo irumandim kow darandi ulit a sasaangen i sairi tado’o.13Andior i Ningumêlêd e nimehe penonowan a pahasa bo sasa’a ngen i Kristus Yesus a nirumandim darandi ulit kahi sa’angen i Pontius Pilatus, i terewa’kum behow. 14Ki’itanange ni’ai pereta, karengan alahan nda’i bo alahem sero, mahad e tepona Ngeledtow i hita si Yesus Kristus mawatura imbatangana.15Awaaho e tepo tinatum i mahaimbatut a nesa hemoho bo mauhu i nenow. Daja i pahasa daja bo Tuang ipaha Tuang. 16Sisia i nesa hemoho e tahi’i talo a pawate, dumatuh-ratuh a sulo e tahi’i hasusutan mande esa towange ahi’i mahasa i melilah i sia bo totu’u totumu ahi’i mahawilah i sia. Tanu si siam e sisiri’ bo i mbahut telas i ulit.17Iwawaimunio a mangatotumu siha a mbaoi toba ia’i saniaho silatahula na’am sukag bo na’am mahararaw a nasia tahi’i tatu, kele kasiha’an, sumata besi Ningumêlêd e nasakum kasihaanNa imehe wehita asia mange tanu ni’imen. 18Iwawaimunio saniboho silatahula wa’aho tumawoi mauleng, mamoali siha’a kamaulengan, maibog mapahe bo mebeteng. 19Bo kelewaaho mawasesen harta mainjo sane mauleng tanu sisiamio a nendo malengai tanu mogamat i penonowan ulit.20Ei Timotius l’aha’an ange asia mbesakedkum behow. Papahisalan nange kodait kuow bo ahi bayo bo matalihudan e nimahi a niwapakua i pengetahuan. 21Nde bana petahula’an tatumu’ mawasusuina bo karengan i kelewaaho i metowen a kawaheman. Beles kohomba malalas ihamotahula!

2 Timothy

Chapter 1

1Besi Paulus, sisiu i Tialoh a pandung Ningumeled mēhē’abar dandi kēlembisa menonow asuang Tialoh. 2Besi Timotius bata’ku i halesku a’kohomba: komba bo beles, lenas be Ngeledtow bo Tialoh, Tuhan hita lumas behow.3Siahu dumayow a Ningumeled, sinelewiraku karua nate enow kele tinulid manganowoku. Bo salalu mawaimun behow asia papangeleienku, anendo bo wengi. 4Bo sahu mangimun i lue belennu a beyu’knu , siaho mabog milah ihow sumaliku, saboho tadoo kahahi’iku 5Nde ahu mangimun a’kawahemannu kele kamaulengan, waaho eman i tumow pahamunan itumow asuang nenenu Lois bo asuang mamamu Eunike bo ahu totuu itumow a suang batanganu.6Waaho kawalianoho iwawaimun behow tanu mawataan beles kohomba asia bana behow ambeatangan kamahu a’mbao’nu. 7Apa’an Ningumeled i mehe behita ahii tutu kataloan, sumata tu’tuh mawalembo karowotan, beles bo keeluan.8wai naam monokia sumairi, sa’ angen Ngeledtow hita bo naam monokia nde ahu totumu be ukum nde sisia , sumata lumas makelam nde InjilNa, nde korowotan Ngeledtow. 9Si sia imawalowid hita bo itumiang hita titing lenas, ahii mapig a tatawoy hita sumata mapig a kahabogen bo beles a kohomba i sia, ahad behombana behita suang Tialoh atalewe mamoali keletepo. 10Bo yai talewe bewawaturuna a’ nahian Tialoh hita apa-apa’an Injil i mawalekud kawasa patean bo meangai tumow ahii haerean mosabug 11Tanu Injil wai’, ahu tinantuna kele mapakua, kele Rasul bo kele guru12Waaho kawalianoho ahu kumelam pahasa ia’i, sumata ahu ahii monikia, nde ahu mahalah besiseiange ahu maheman bo ahu totu’u awahem sia ekawasa amiaha asia niaho pahêmanena bēahu ahad nendo ahian Ngeledtow. 13Kekemen asia niaho tinanganu bēahu kele contoh bēwaturu akamaulengan bo tawoyenu niaho asuang koēman bo beles a’suang Ngeledtow 14Sahaan kasiha’an loor, bè ēmaney’Na behita, bo monggonguot metewio a’suang i’nate.15Kalahanu pahasa silatahula a’sakumen Asia Kecil itu malihudem beahu kele Figelus bo Hermogenes 16Ngeledtow i mehemai kohomba a’pamalean Onesiforus bo mebale. Waleng natehu. Sia hi’i monokia imogamat iahu a’suang kurungan 17A’tepo a Roma, sisia irumameji mangilah iahu bo imetau iahu 18Sa’rona Ngeledtow tumuru i kombana be sia anendo Na ahii hapang katadooan tinawoina a Efesus si how lēbē mahalah nde siahu.

Chapter 2

1Kawalianoho hei kedo’ku, mamoali ētē a’mbeles kohomba a’suang Ngeledtow. 2Asia niaho kinataan bēahu, a’sasaangen tado’o sairi êmanenoho a’mangatow3Lumas a’katanedan kēlē esa sururaho i memauleng ndē Tialoh. 4Esa sururaho sèdang maperang, ahi’i mamiki-mikir batangana bo ahi’i mamiki-mikir penonowana, saniboho sia wetenaan bo a’ pahalasana. 5Esa tow tapayayang dona mahaērē bētapē akohong kēlē juara, sa sia mayayang maki’it bēwaturu tapayayang.6Esa tow tumotawoy a karedemana kaiwiana êlokana. 7Tulidenu asia niaho bēhuahu, Ngeledtow emehe behow pangartian anawasia mange.8Imuneniai: Tialoh, itumou atutud, i totumu tow i mate, bēwawatow kēlē belolosan Daud, waaho bewapakua a suang Injil. 9Apa’an bēwawataan Injil ahu mesusa, ahad tinorunggu kele tow tapia, sumata kukua i Ngeledtow ahi’i tinorunggu. 10Kawalianoho aho nabar tumanggong pahasa boho amanga totumu sinisir Ngeledtow, saniboho silatahula mahaērē katowan lenas a Ngeledtow Tialoh ndē kalooran kaeto-eto.11Totu’u kodait i yai: “sa hita mate ndē si sia, kita hahi dona menonow ndē si sia; 12sa’ hita kumundu, kita hahi lumas maperenta nde sia, sahita hita sumakal i sia, si sia hahi hi’i sumakal i’ hita; 13sa’ hita hi’i dedem, Sia tetap dedem, kawalian sia ahi’i sumakal i’mbatanganNa14Imunem bo ihua’ apahasa waaho karua kaulitan bēsilatahula a’sasaangen Ngeledtow, bo na’am maputar ikodait, apa’an waaho mekele hahi hi’i bereguna, torunggu mawalikoko tow i tumanga. 15Damejinu saboho how wetenaan a’sasaangen Ngeledtow, kēlē totumu matawoi ahi’i mahalah sokia i wawataan ambeabar kodait a katotu’uaniaho.16Sumata dumēkang a’kotowoan ahem suanga bo ahi’i bayo bo dumohang katapia’an. 17Kodait ilatahula lumoyod kēlē mahados kanker. A’tutud homotahula kēlē si Hemeneus bo Filetus, 18i mawawetow kaulitan bo masusui awahem katowan ihita bēhalawusem bo a kēlē aho mawarusah kawahēman a tanu totumu19sumata saleh bewao Ngeledtow ētē bo bēwatiNa iaho: Ngeledtow mahilala sisei e sawaNa bo sisei totumu kumua ngalan Ngeledtow i lepotemoho katapia’an. 20Asuang bale wako, ahi’i wati kaerean pakakas kele emas bo perak sumata iaho kele kayu bo toba, apahamunan pinake tanu i kahabogen a’kalooran bo a’kalawusan tanu kahabogen a’kahurangan i kalooran. 21Sa esa tow mawa weresi mbatangana a pinatuli-tulina ahi’i mauleng, ahi’i sia mamoali pakakas imbale tanu kahabogen a kalooran sia a kalenasan a kawilahan mauleng a pahalasena bo sinadia tanu patawoyen a kalooran,22kawalianoho irēkang nawedu a’taletumow, pelasen kaulitan, koēmanan beles bo damē medoro-roro bo silatahula ma’ombal bēsi Ngeledtow karua natē lo’or. 23Iworus pahasa pangila-ngilahen, mawawodoh bo ahi’i metulungan, sihow mahalah awahem waaho mawalembo pepatēan24Sēdangkow wapasiu Ngeledtow ahi’i rona mepepatē, sumata kou mahales a’pahasa totumu; sihow mahalah mahajar, sa’bar. 25Bo ēmēng dona mēangitow mabog malawah, apa’an Ngeledtow mēhē tē’po besilatahula tanu mato’bat bo sumopiwi silatahula saboho silatahula mahilala katotu’uan. 26Saniboho silatahula mamoali mawedis, saboho halepot a sosogow sètan bo sumogot latahula a pandunga.

Chapter 3

1Kalahanu awahem anendo kalawusan sia mahi atepo kasusaan. 2Totumu lebe mahales imbatangaNa. Nesa bo mamoali sosiu. Kupang/doit kamotahula mongaha-ngaha bo mo sombo sombong imbatangan. Kamotahula awahem mamoali mo sero, kamotahula awahem malewah amatua bo ahi’i mahala kumua makase, ahi’i marduli i agama. 3Ahi’i mahala mahales, ahi’i mabok medame, mabok masia-sia tow, ahii mabog tumahang gio imbatangan, ahi’i mabo i mauleng. 4Mabo mawatapia, ahii mapikir katangan. Tumuru mahalah, lebe lumas anawedu nde lumas a Ngeled tou.5Kele akahelaman kamotahula lumapang ibadah i hamotahula, sumata i sasane kamotahula sumakal korowatana dumekang be silatahula. 6Kawalian atutu i homotahula kinadapatan tumirih ambale itow balina bo kumeres i mangawene kawel tadoo sea bo kereheresan i pahasa anawedu, 7Mande onah leteh susuian ta ahii mahasa mahahilala kaulitan.8Mekele si Yanes bo Yambres i lumawah si Musa, keleahe silatahula i lumawah ulitan. Uteh i hamotahula tapia bo kawaheman i homotahula ahem totumu. 9Sumata to tuu kamotahula ahii te lebe mamuna nde kele a suang i Yanes bo Yambres. Kawodohan i homotahula waaho haturu a pahasa totumu.10Sumata kau lumas a wapakuahu bo penonowaiku, giohu kawahemanku. Kasabaranku, beleku bo koemananku. 11De how re lumas kumelam apauahen bo kumelam kele akinahelamaiku Antiokhia bo a Ikonium bo a Listra pahasa mapauah-uah waaho kenelam ku bo si Ngêlêd tow imawalepot iyahu be sia. 12Awahem si seiyange totumu mabo menonow maibadah a suang Tialoh, sia kumelam mbeuah. 13Sedang totumu tapia bo motowo lebe me doharohang tapia kamotahula mawahisel ba kinisel.14Sumata papandungenna leteh kekemen akatotuuan. Asia niaho tinirima bo how totuu de salalu mangimun totumu mainjo i mahajar be how. 15Imunen atepo i kedope kow mahalahem ikaol bo mahalahimehe komba be how bo meang i how a kalowidan apaan kewaheman a Ngeled tow.16Pahasa be watih bewawaiwi Ngeledtou mawawemauleng, osa bewawaturu kaseaan, isusui atow a kaulitan. 17Iboho kawalian manga tow beteng i Ngeledtou belekew nde pahasa tatawoi mauleng.

Chapter 4

1Asaangen i Ningumeled bo Kristus Yesus, mahi matepu a totumu menonow, bo totumu imatem, wai ihoyowhu uli-uliten behow, miit kelembisa sia imawaturu bo miit kaholanoan-Na. 2Iwahasereb Kukua, sadianem mauleng bo ahi mauleng anendona, asia niaho sea, paperowen bo maturu karengan kaêledan bo katoturuan.3Awahem mahi-hahi anendona, tow alam maibog maya itoturu kanyamanan, sumata silatahula hahi sumesen mangaguru kumiit akahabogena tanu mawawede kahabogen i talingana. 4Silatahula hahi sumeleng talingana ahii maibog tumanga boho kaulitan bo buhaana tanu dongeng. 5Sumata imbahuten natenu apahasa behamoali, êluden mapongigon, tulisan tawoien’ mapawa’sêreb kukua bo lêkêwen tawoien apaselewiranu !6Awahem batangaiku, dahaku be walaim beusah kele powasil bo a susut i pateanku. 7Siahu mawamorusêm apabertandingan mauleng, ahu behoamat kahadan karis bo beiahaanêm êmanhu kawahemaiku. 8Yaitalewe sinadiam tanu siahu bêtapêl a’ kohong kaulitan mahi behomba beahu i Tuhan matepu ulit, anendo-Na, sumata’ ahii bati beahu, sata’ kahi apahasa tow mahatênê anahim-Na.9Dumameji mongikaya ibokom tilaho mahi beahu. 10Awahem Demas mebilesem lebe mahales imbaoitoba iai bo belingoman ahu. Sia imatangem moho a Tesalonika. Kreskes imohom a Galatia bo Titus imohoma Dalmatia.11Bati Lukas i sumondo be ahu. Mohoijon Markus bo peangenai Sia biai, apaan paselewirana perlu sia beahu. 12Tikhikus besiuhu moho a Efesus. 13Osahow moai meang ngio juba ambepakumio a Troas ambalēi Karpus bo hahi mangahitapku, katudan waaho perkamen.14Aleksander tapatulid bēsi waaho, tadoo tinulidna tapia bēahu, Ningumēled mahi mēhēwalas mi’it tatawoina. 15Mero-merot how hahi mahatuh asaangana, awahem sia ni’it lumawah a bēwaturu hita. 16Anendo patugasanku amuna ahem esa tow ihumarua iahu, pahasa ilumolahai beahu merotange pahasa waaho ahii wawatanggong bēsilatahula,17sumata Ningumēled e nimapiwid bēahu, bo mēhē korowotan bēahu, boho apakaruaanku kukua ihasereb diitēna teka pahasa tou ahi’i Yahudi tangoana. Kēlēwaaho ahu behalepot ambaba singa. 18Bo Ningumēled hahi mawalepot iahu a nesa tawoien ahi’i mauleng, sisia mawalowid iahu akah ahu i hasuang a’tampaNa lenas. Bēsia akalooran kaeto-eto! Ulit.19Siri bēsi Priska bo Akwila bo a pamaleanan Onesiforus. 20Erastus isumondo a Korintus bo Trofimus bepa’kumio a sakum pahadosan a Miletus. 21Damejinu kow moai atalewe te’po ikolotin. Siri be Ebulus bo Pudes bo Linus bo Klaudia bo pahasa morowog. 22Ningumēled mahalas tutu’nu. Beles behombaNa mahalas homotahula!

Titus

Chapter 1

1Behe I Paulus, sosiu i Ningumêlêd sosiu i tialo Kristus tanu miaha koemanan i manga tou sinisir. I Ningumêlêd, a pongita’uan katotu’uan kele’ pinakawilahan a paposipunan i hita. 2Bo sumane a paharawan i katowan têlas a talawe. Pinahamunan i saman andinarandian i Ningumêlêd hi’i matowo. 3Bo a tepo i kahabogaNa mawatara i kukuaNa a sumahai kukuanan embewawa ake’Na beahu mi’it a pêrenta. I Ningumêlêd , Tapêlowid i hita.4Besi Titus bata’ku totu’u mi’it koêmanan i hita. Bêlês sononoi bo bêlês kohomba, bo sononoi ênow i Ningumêlêd Amang bo si Kristus Tialo Tapêlowid i hita karuru i homotahula. 5Be’ epa’ku nemio’ how a Kreta. Sai boho tow mator asia niaho do’na we i ator bo saniboho tow tumantu moho Penatua-penatua a pahasa kota mekele mbo behua hu behow.6Silatahula tow tahêm nda’i, bo bati’ êsa karoang, osa manga batana menonow moe’man bo ahi’i menonow hi’i metêna’an, bo menonow ahem kauluan. 7Apa’an kele mainjo mahator bale I Ningumêlêd tou penilik jamaat na’am nde. Bana nda’i, talêku’ , bo tahi’i sukag.8Sumata’ mahehe papanupangan bo maibog asia e maulêng, timbahel moeman bo matahang kahabogen imbatangan. 9Bo mataka’ kodait ulit, mapêkele bo i toturu nyaman, saiboho sia do’na mahaelei tumuru’ i tou masane a toturu’ i aho, bo mahaelei mawaweki’it i pasaha kasaruna.10Nde tado’om tow menonow a kata’pia’an, le’be silatahula i mataka hukum sunat. Karêngan kodait kuow ê alehem toro silatahula mawaureng nutêh. 11Totumu kele aho i wawa hitum mba’bana. Nde silatahula mawawedika I todo’o pamalean bo maturu’ tahi’i totu’u saiboho mahaere utung mahasokia’an.12Totumu ando’ro ilatahula, nabi mio’ i latahula, mahasa ihumua: alêt ilatahula tow Kreta tatowon, biagen ahas, tambarokoh bo malas." 13Sairi’ ioho’ totu’u. Boho kawalian nu’an karuai kêtêh saiboho silatahula memaulêng a ndalêm koemanan.14Bo talam mapikaya manga totondey i Yahudi bo nukum-nukum i tow mawaweureng a kototu’uan.15Besilatahula i tow bayo, pahasa bayo ; ta besilatahula tow sameh, bo tow ahem koemanan mande esa alahemoho bayo, nde maulêng utêh suma kawakodait i nate i latahula samêh. 16Silatahula mongaku mahahilala, I Ningumêlêd, ta kumiit tatawoi i latahula, silatahula masakal i Sia. Silatahula sameh bo seliba’ bo a hi’i mahalei tumulid nasia ê mauleng.

Chapter 2

1Ta dehow isirita mange asia aho metênaan najaran maulêng.2Matua tuama menonow wange a kalengeian, mosiri, pandei bo loor kawaheman, ambeles koe’manan bo a karedeman.3Kele aho hahi manga matua wene, menonow re tanu kele manga tow beribadah na’am mosero’ bo mamoali ata inanggor ta’ pandei bo masusui manga ikamaulengan. 4Nde aho kawalian i maridik imanga mangalaun mahales ikaroang bo manga bata’na. 5Menonow pandei bo bayo de’dem mahator ipamaleana loor kawahatê bo satia akaroang saniboho kukua i Ningumêlêd ahi’i seroon itow.6Kele aho hahi manga tou litow nuanange silatahula saniboho silatahula milah i batangan apahasa mamoali. 7Bo tulidenio batanganu mainjo pakaiitan amatuli tuli mauleng kele aho hahi how londol bo uli-ulit ambe susuinu. 8Mauleng bo hii tapia ekodainu kawaliana sêhê imonokia nde talahen moho ta’pia kinaerean tanu êmbe wapakua ilatahula tanu hita.9Manga sosiu makiit tange atuanga apahasa metenaan be silatahula, naam mosowat. 10Naam lunggi’ ta’ mainjo mange enow bo mahiit, saniboho kêlê aho hahi silatahula apahasa marayow kukua i Ningumêlêd tapelowi i hita.11Nde belês sononoi Ningumêlêd i mawawia pahasa totumu behataram. 12Di nidik Na hita saiboho hita mepa’io i kasamehan bo pahasa kaewi’an i mbaoitoba bo saniboho, hita menonow a kamaulêngan, adil bo maposipun a ndalêm kauha’an i nia mai 13Bo sumondo’ kalekewan paharawan i hita a mawuling i konunga’an bo panantuan, i kosonoian Ningumêlêd banggoronggang bo tapomia i hita Tialo Kristus.14I mehem imbatanganNa be hita tanu mawalepot i hita a pahasa kata’pia’an bo tanu mawelenas i sia mbatanganNa esa umat sawaNa mio’ nde dê’dêm matulid maulêng.15Isahai-io’ pahasa niboho turu’anange bo i wawaeman nange pahasa tou karua kawibawa’annu, na’am debana tow. Kumatam i how a mbawa.

Chapter 3

1Imunen ange nde silatahula saniboho silatahula makiit be si ma kupania bo tow mahator. Satia bo mabog matowoi pahasa tatawoiyen mauleng.2Naan de silatahula masagag, naam de silatahula mepatê, awahem silatahula salalu mauleng bo mahagio loor rio apahasa tow.3Nde atalewe kahi hita menonow aka hulengan: hii makiit, akaurengan mamoali ata a matuli tulid ikahobogen imbatangan, bati menonow akatapiaan, bo kanat, keji karua mekahareean.4Nde wai mbe hataram kamaulengan i Ningumêlêd Juruselamat ihita bo belena a pahasa totumu. 5Atepo i boho sisia imawa welowid ihita, hi’i sa kawatawo tawoi ihita mauleng sumata bati bêlêNa. Ta’nde kohombaNa pinedanoNa a maleng kina towan bo pinetaleyam i tinawoi tutul lenas.6Embe tarona ne moai behita bo si Yesus Kristus Juru Selamat ihita. 7Saniboho hita manga totumu beulitan beles ImbêlêNa mahaêrê katowan telas, kêlê pinaharawan ihita.8Kodait ia’i ihumiit tak ihaboku how karua mawauget, i sia saniboho silatahu imaheman i Ningumêlêd mulit-ulit mongika a matawoy mauleng waaho maulêng bo bereguna tanu totumu.9Tak Porusen nange pahisea’an pinangi la ngilah imbodoh, pahisea’an ; silsilah, persoalan pepatan i natoran Taurat. Nde pahasa waoho ahem bereguna bo kuwow. 10Esa tow bidat eni maharuam bineam nasehat awahem dumekangem how besia. 11Kalahanu nde totumu kêlê aho totu’u tapia bo kasea’an Na. Mukumio imbatangana.12Ke siuhu moho si Artemas suma si Tikhikus behow, damejin de moay beahu a Nikopolis, nde tinantuhum sumondo, atampa’oho kaeto musim kautinan iai. 13Tulungen ni’o mauleng si zenas, ahli Taurat bo’Apolos, a pahebebean ilatahula, saniboho silatahula ahii kaharungan asi mange.14Bo i lingomoha totumu ihita majar matuli tuli tatawoy mauleng tanu lumekew kaperluan i penonowan, saniboho penonowan ilatahula mehe bua.15Siri’ i pahasa tow wakaru-harua hu bia’i bo i huami’o siri’ku besilatahula mahales i hamitahula a suang i kawahemanan. Beles mesosonoi wakarua mi’o i hamutahula.

Philemon

Chapter 1

1Behei Paulus, esa tow be ukum nde si Kristus Yesus tialo bo si Timotius pog i hita, besi Filemon karuaimbelas i hamitahula karua mawatawoy. 2Bo si Apfia pog i hita bene bo si Arkhipus, karua pabenduan hita bo pahasa jamaat ambale. 3Beles kohomba bo sononoi enow a Ningumêlêd, amang ihita besi Tuhan Yesus Kristus wakarua i hamotahula.4Kumua ahu darayowen a Ningumêlêd ku tebe ahu mahaimun i homotahula a sombayaku. 5Nde kinataanaku, bêlênu a manga tou lenas bo koemananu besi Tuhan Yesus. 6Bo ahu masombayang, sarorona pawasesesenannu a koemananu menet mawatawoi pongitauan mauleng a pahasa i hita tanu Kristus. 7A mbelesnu do’nahum kinaeran kahahi’in bako bo korowotan, nde nate manga pogihita tou lenas bineanunemio pangiboran.8Awa boho kawalian, mande ahu a suang i Kristus bana kabebasaiku, tanu merenta i how asia do’na tuli’denu. 9Sumata mangimun ahu imbelesnu, lebe mauleng sa ahu mangelei behow, nde wa’i ahu Paulus i metuam, bo hahi kinurungem a penjara nde si Kristus Yesus.10Pangeleyeiku behow tanu waange bata’ku e kinaereaku a tepo ahu a penjara, waange si Onesimus. 11Atalewe ahem sia bereguna behow, sumata ya’i talewe bereguna nemio sia behow kêlêaboho hahi be ahu. 12Bewasiuhu moho sia behow, sisia ni’oho bu’a inatehu. 13Maibog ahû o’on tumahangi bia’i tanu so saolnu masali i ahu a penjarawe nde i Ninjil.14Sumata sa tahi-i pongê-êanu, ahii ahu do’na tumulid asiamange saniboho pahasa e ni mauleng hi-i tulidenu kepom pinalesê, sumata karua i kaena’an. 15Nde waboho kawalian bod we sia be tared be how, saniboho how do’na tumirima i sia ahad i kaeto-eto. 16Hi-i sa watî sosiu, sumata lebe a sisiu, nde i maindom pog i hita, sa siahu kêlê a bohom, kêlê aho hahi how, pahasa waaho maulêngio kêlê aho hahi Ningulêlêd.17Sa how manggap ahu karuanu mo’eman, tiriman nange sia kelemio siahu. 18Bo sa sia i mawawatam i how bo banam benanga behow, mande siahu he mange tumanggong pahasa i boho. 19Siahu Paulus molôk karua patih i kamahu mio, saniboho niaho benanga siahu he mange maer, bo maindo tanggongaku pahasaiboho, nde how bana benang beahu, awaboho batanganu. 20Merot ange how pog’ku bereguna beahu lebeh asuang i Tuhan, Niboren nange natehu a suang i Kristus.21Bo mercaya a koemanannu i wamatihku nia’i behow nde kalahaku, asia pangeleyeiku, tulidennu. 22Bo a suang i boho, sumadia hahi rehow mehe korowotan be ahu, nde ahu maharaw e sombayangu beahu sarona ahu i mawa alêng behow.23Siri i Epafras behow, karuahu a penjara nde si Kristus Yesus. 24Bo si Markus, Aristarkhus, Demas, Lukas bo manga karua i hita matawoi. 25Beles kohomba i Tuhan Yesus Kristus. Wakarua i gongguot be homotahula.

Hebrews

Chapter 1

1Haworusange atelewe pinapebeleng iniNingumêlêd imapohodai a nawo-nawo ihita dinuluh i manga nabi-nabi. 2Sumata yaitalewe sia mapehodaitem behita apapaan dinuluhem imBatana, nde betetuna sia tumirima ipahasaiboho, a sisia Ningumeled itumulid imbaotobayai. 3Sisia sulo ikonungaan iningumeled bo gio iningumeled bo isumule ipahasa kukuana nde mawuliwuling i kuasana bo ihaworusange sia ihumese ipahasa sea, dumatuh sia andoro ikanoal ikahakoana, atampa matatangio.4Bo lebe matatang a malaekat maka ekat, kele hahi ngalana behomba besia lêbe monunga ngalân ilatahulâ. 5Kawalianisei niaho atutut imalaekat-malaekat iboho mahasa sia ihumu. “bataku ne how ! Endo nia how pinebatakum”. Nde ahu mamuali Amanga, bosia mamuali Bataku?6Nde pineangam kahi mbatana ambaoitoba, osa kuana : “pahasa malaekat iNingumeled musti marayow be sia”. 7Bohahi manga malaekat-malaekat kuana : “itumulid malaekat-malaekatNa mamuali bohol bo manga sosiuna imamuali elab imbaha”.8Sumata niaho mbatana kuana : “DoratuhanNu, ya Allah iwenerunerus bo ahad kaetoeto, bo butul indajaNu hahi butul ikonungaan. 9Si how moweles akamaulengan bo maree i katapiaan. Nde Ningumeled, Ningumelenu ihumombaanmi How sinawuan solo imehe tepai akahahi’in ilumebe amanga karuanu bo kadoronu.10Bo atalewe, yatuhan, bewoanum butubutuan imbaoitoba, bo lângit tatawoi ikamanu. 11Pahasaiboho mahasa moturasi, sumata sihow telas, bopahasaiboho mamuli kele latang pahimbitan. 12Kelemange jubah beli’kunu silatahula bo kele taleyaasebu kinawaluyan silatahula; sumata sihow kelemio iboho, bo taun nu alahem karawotan.13Sisei kinuaana esaan biboho a amanga malaekat : “dumatuh andoro ikanoalku, ahad tulideiku kasehe’nu, mamuali butubutuan inae-nu ? 14Bo ahi silatahula i pahasa gonguat masali, bewasiu moho sumali besilatahula imapahaere konungaan.

Chapter 2

1Osa niboho lébe silihen bo tu’tulen mauleng asia niaho tinanga ihita saniboho hita hi’i hawali péangen i nduruh.2Nde sa Kukua imbehua karuaa pinatolohan malaekat-malaekat menet paki’itan, bo pahasa pinesea’an bo hi’i mapahata’an mahaere têndan ê timbahel. 3Tumosawa hita halêpot sa hita mawawo’ula’ kawia’an bak’o i aho a pinamuna’an. Besahai i Tuhan bo be’he silatahula i tumangaami aho’ behita larengan i tutul e ndona emanên. 4Ningumêlêd mawarte’ sasairi’ilatahula teka manga tepai bo mujizat-mujizat bo hahi morowalina pawatara’an i kaimbahutan sononoi Tutuh Lenas, tanu pinebetenga mi’it kahabogenNa.5Nde ahi’i malaikat-malaikat si sia i mawasese i mbao toba a mahahad eni pasirita’an i hita. 6Bana tow mahasa i mehe sairi’ andalem esa nas, behuana : “asia totumu, nde How mimun i isia, suma kedong i totumu nde how mikaya i sia ?7Ta’ tinulidNu sia tanu tepo e kopong molulu behen de malaikat-malaikat; bo i memakotai sia i kosononoian bosiri; 8pahasa mange bewawaseseNu ambawa’i naeNa. Nde a mawasese asia mange we sia, mande esa alahem i hawalina, sa tahi’i sumese’ be Sia. Sumata yai talewe awe belilah, awahem, apahasa iboho be wawa sese be Sia.9Ta Sia, tanu tepo e kopong tinulid molulu ambawa besi a malaikat-malaikat, aboho si Yesus, pinilah i hita, awahem a pahigonen a pawate, pimakota sia i kosononoian bo siri ; saniboho a mbeles kosononoia Ningumeled sisia i mahahelamen pawate tanu pahasa totumu. 10Apa’an metena’an bo kaada’an Ningumeled e tanu sisia bo si siamio pahasa bo asia mange tuliden. Aboho Ningumeled i me’ang tado’o tow moho a kasononoian, bo itumilimomod si Yesus, i mator silatahula moho a kasononoian karua i pahigonen.11Nde si Sia i mawa lenas, bo silatahula bewawalenas, pahasa silatahula a nesa mio’ samoai ; wa’aho kawalian ahi’i sia monokia’ kumua silatahula pogNga, 12kuaNa : “ iwawasahaiHu ngalanNu a manga morowogku bo medayo-rayow i How a tutud i njamaat”13bo hahi “lepa’ku koemananku be Sia” bo hahi : “Totu’ure, wa’i Ahu bo manga hedong behe Ningumeled beaHu. 14Awahem manga kedong ia’i apa’an i manga hedong i ndaha bo kêtê, aboho kawalian sia hahi mekele bo silatahula bo mahaêrê bêtêng a kotulidan i latahula. Saniboho a pinateanNa, iwawawotutusNa. Sia , si iblis, i mohimbahut a pawate. 15Bo saniboho karua indalan i aho, sia mawalepot silatahula a kaeto’na menonow a pangata’an nde kawalian talona a pawate.16Nde a katotu’uanna, hi’i sa malaekat-malaekat e nihalesNa. Sumata suru i Abraham i halesNa. 17wa’aho kawalian a pahasa i aho si Sia musti i wekele bo manga pogNga, saniboho sia mainjo imam bako, bo mehe beles bo i menet besi Ningumêlêd tanu mawadame sea pahasa bangsa. 18Nde aboho kahi sisia mio’ i mongigon nde pinangepe’an, saniboho si Sia do’na tumulung silatahula hahi pinangepe !

Chapter 3

1Kalian nemoho, hei morowog i lenas, tiniang mahaera weteng tawoyen a suang sorgawi, pilahen nange si rasul bo imam bako pahulitan i hita, sia si Yesus. 2E moêman be Sia e tinatu-Nam, kelembisa si Musa hahi moêman a pahasa suang balêNa. 3Nde Sia pilahen do’na mahaere konungaan lebe wako besi Musa, mekêlê bo mahahio bangunan lêbê pasiriin ndê mbale patulidena. 4Nde manga balê patuliden i mahalahio i bangunan, sumata lêbê mahalahio i pahasa bangunan, niaho bo si Ngeledtow.5Boo si Musa mêmang mo êmannio a pahasa suang mbalê Ngeledtow tanu sosisu mapahê kesaksian asakum asia niaho pahasa i wahatau a mahahad. 6Si Kristus maki’it tanu kedong mahator i mbalê’Na; nde mbalena’Na i aho hita, sa hita ahad i mahahad mataka etê-etê a pa êmanen bo paharawen a konungaan i hita.7Awaboho kêlê behuai i mongonguot : “Endo nia, sa hamotahula mahataan suara’Na. 8Naam i etêhaho natenu bo koboroannu kêlê a tepo pencobaan a padang gurun.9Bisana nawo-nawonu i mangepê i Ahu karua i andalan muji i Ahu, mandê silatahula i milahem pahasa petawo-tawoiKu, kaeto epat ngawulu ngataun. 10Ahokawaliana Ahu imoboro a angkatan niaho bo humua : silatahula salilii taned natê bo silatahula hii mahailah i dalaKu. 11Kalianemoho Ahu sumupah karua i mboroKu : Awahem kamotahula hii matau sumuang a tampa pasondoaKu.12Mahatuatuh, e morowogku, saniboho atutud ihomotahula naan kaêrêan tow mahaatê tâpia bo ahii mahêman ndê sia i tumalihud a Ningumeled menonow. 13Sumata turuan mangê esa tow bo tow balina tebé i nendo, kaeto do’nawe iwapakua. Inia, saniboho naan a tutud ihomotahula bana maijo ketêh natê ndê pinomandei i séa.14Nde hita i mainjom bêtêng a suang i Kristus asakemoho tumaka etê-etê ahad i potahadan i pahêmanen ihitaamolai mio a talewe. 15Sumata sa mahasa behua : “Endo i nia, sa homotahula mahataan suaraNa, naam iyetêh io natenu kelembisa kaboronu ;16sisei be homotahula do’na mawawokoro i Ningumeled, mandewê silatahula i mahataan, i suaraNa ? Bo ahii silatahula pahasa i pahatorani Musa i lumuai a Mesir? 17Bo sisei mbehoboroNa kaeto epat ngawulu ngataun ? Bo ahii silatahula aho nitumulid dosa osa mayat i latahula i motapohem a padang gurun ? 18Bo sisei be supat’Na, osa silatahula hii matau sumuang atampa pasondoanNa ? Bo ahii silatahula aho tahii mawakiit ? 19Kêlêaboho hahi pilahen ihita, awahem silatahula hii matau sumuang ndea katahiian koêmanan i latahula.

Chapter 4

1Kawalian niboho, mahatu-atuh ange hita saniboho na’am de bana esa totumu a nepang behomotajula be anggap kinahadan, mande bana darandi i suanga a pawasondoaNa sumata bana we. 2Nde behita hahi behua moai nabar kahahi’in silatahula, sumatan kukua behua besilatahula i mapahataan.3Nde hitai Imoêman, awahem kita sumuang a tampa pasondoan kêlê behuana: Asuang i boroku ahu sumupa, silatahula hi i sumuang a tampa pasandoaku. Mandewê tawoyenNa behaom molai mio niiai baotoba tinulid. 4Nde tanu niaho nendo kawituna mahasa behua a nas : Ningumêlêd i sumondo a nendo kawituna a pahasa petawo-tawoyeNa. 5Bo asuang i nas iboho binaca i hta: “Silatahula hii sumuang a tampa pasondoaku”6yanasa kawilahanemio, awahem bana tatahula totumu sumuang a tampa pasondoan niaho awahem silatahula pinahamuan benabaran noho, nabar mauleng i oho ahi i sumuang nde silatahula hi i ma pahataan. 7Nde awahem tinantunam hahi bana esa nendo, ababoho “Inia”, anoras sia beha etoom i makukua besi Daud kêlêmbisa behuaNa ambao : endo Ini a, sa hamotahula maha taan suaraNa, naan de i hetêh natenu.8Nde sa yandê-andê kêlê si Yosua i mêang silatahula i sumuang a tampa pasondoan, ulit awahem Ningumêlêd hi i mohoda-hodait kêlêmbisa nendo walina. 9Yanasa, banawe noras sinadia pasondoan, waaho endo kawituna, tanu umat i Ningumêlêd. 10Nde so sisey yange ni sumuangem a tampa pasondoanNa, si sia mio hahi i sumondo a petawo-tawoyana, mekêlê Ningumêlêd i sumondo a petawo-tawonaNa. 11Awaboho kawalian kaho hita maberusa tanu sumuang a pasondoan niboho, saniboho ahemai nesa tow i hatia nde mahulud a totumu ahi i mawa tanga.12Nde kukua i Ningumêlêd enow bo etê bo lebe toboh nde pedanga maha dua bêlên bisana mange: sa sia su muê dalem mio, do’na mawatarêd i kanalu bo ngonguot, ahad i manga susum; do’na hahi sia sumilih bo tumimbang kelembisa utêh bo atê i hita. 13Bo alahemai nesa makhluk i haruru a sasaangeNa, nde asia mange i heda-heda ai kawilaha nio i bêlêNa nde besia hita mehe tanggong jawab.14Yai talêwê hita bonam Imam Boko Banggoronggang, i lûmeoti pahasa i langit, awaboho si Yesus, batâ i Ningumêlêd, saniboho tumaka kita mauleng karua netê a pangakuan i koemanan i hita. 15Nde imam Boko i hita bana, hi i sa Imam Bako a tahi i mahahelam apahasa kahawelan i hita ta’ mekêlê bo hita, nde sia pinangepean ta’ sisia hi i matulid sea. 16Awaboho kawalian, ayom kita karua kawaraneyan sumusut i tahta bêlês kohomba saniboho hita tulungena a norasna.

Chapter 5

1Awahem pahasa imam bako, sinisir atutud ilatahula itotumu, betahum itotumu apinekodaitan bo Ningumeled, saniboho sia mapowalad, powalad bo pawasil tatawoi i sea. 2Sisia dona mahailah manga totumu tapia bo manga ahii wu’tul de sisiamio mawuli-wuling kahawelana. 3Awaboho kawalian silatahula mehe tanu powalad, pasil nde karua i sea. Ahii sawati umat sumata kahi tanu batangana mio.4Bo alehamai nesa totumu minjo kaormatan ambatangana mio, suamta tanu teangen iNingumeled, mekele mimamoali besi karua. 5Kelewaahohahi si Kristus hii itumulid imbatangana hii monunga nde sia imambako, sumata beatang sia kelembisa kukua besia : Annaku Engkau ! Sihow pinebatakum anendo inia :6kelembisa kukuaNa asuang inas balina : sihow imam ahad kaeto-eto, ihiit anatouran i Melkisedek.7Asuang penonowanNa disia totumu, imowalad sombayang sia, imangeleisia karua imekaêhaê bo imbulu besia, di sia dona mawatow apawate, bo karua koemanaNa imawatanga anem sia. 8Ia mande sia kedong sisia imahajar maindo morowot asia pinakêlaNga,9ahadem sia behoamatan kotolimomodaNa, sisia maindo kaenowan telas apaha totumua. 10Tiniang sia iNingumeled mamoali imam bako behi’it anatoran i Melkisedek. 11Bowai tadoo hahi nihua ihamitahula sumata kepe kumua iboho, de kamotahula ngêrênio matanga.12Bo mandewe kamotahula, kinasilihanen temponu, donam kahi mamoali masusui mandêi kêlêaboho susuja pe kahi laud kukua iNingumêlêd, de hamotahula perekewê susu ahii kakanen ketêh. 13Ndê sisêiyange mabopê susu sisia niaho tahii itumikêm imbêwa susui i konungaan dêsia kêdong kisit. 14Sumata kakanen kêtêh kakanen itotumu bako, ndê tadoom bêlanga mahailahêm sia sumilah i maulêng botapia.

Chapter 6

1Awaboho kawalian ayomem hita mepa ange asas-asas pahamunan a bewa turu kelembisa si Kristus, bo rumeso a manga bewa turu mauleng, naam kahi hita mepa dasag patobatan a manga tatawoy kuow bo dosak koemanan besi Ningumêlêd. 2Awaboho bewa turu a kata dooan baptisan, menumpangkan i kama, kebangkitan manga tou i matembo ukuman telas. 3Bo wa aho e tuliden i hita, sa i yahe i Ningumêlêd.4Awaboho kalian silatahula e tinerangem natena, a ni humelam kahomba i sorgawi, bo i mahaere beteng a suang monggoguot. 5Bo i humelam kukua mauleng besi Ningumêlêd bo manga kohomba i baotoba anendo mengahi-hahi, 6sumata niaho murtad kahi, alam mata u meleng petalêyan, ahad silatahula matobat, nde silatahula ni sumanib bata i Ningumêlêd tanu batangan i lataula bo i sumero i sia a sasaangen i tow.7Nde toba masêsêw i nehê têka a noras lumolos ambaora, waaho ni mawatow i manga tinanem, maindo bereguna a tow matawoi, bo tumirima kamang i Ningumêlêd. 8Sumata saniaho toba bati panowan aho pamatahan hi i sia maindo bereguna bo maindo mange kutuk amahahad panutunem sia.9umata, manga morowogku i behales, mandêwê kamitahula mohodait kêlêaboho tanu kamotahula, emanenio i hamitahula, awahem kamotahula i me maulêngêm, biboho banam kaenowan. 10Nde Ningumêlêd hi i sa sia hi i adil, osa sia molingo i tawoyenu bo bêlêsnu i bewawa turu hamotahula tanu ngalaNa tanu sali i homotahula a manga tow lenas, nde pa tuli-tuliden pê i hamotahula ahad yai talêwê.11Sumata i habog i hamitahula, saniboho kamotahula nesa bo esa mawa tutu mekêlê kaulitan tanu mawa moali asia niaho paharawenu maindo bêtêng ahad i potahadanna. 12Saniboho hahi kamotahula hi i ngêrên, sumata maindo makiit besi latahula nde koemanam bo kasabaran mahaêrê beteng asia niaho berandi i Ningumêlêd13Anoras Ningumêlêd mêhê darandiNa besi Abraham, imasupa sia tanu batangaNa mio, nde talahem totumu lêbê matatang be sia. 14KuaNa: Ulit-ulit ahu ma berkati ihow melêbê-lêbêsoho ba tumulid i how metado omio. 15Si Abraham masondo karua sabar, awaboho kawalian kinaêrêana asia niaho darundi be sia.16Nde totumu masupâ tanu totumu lêbê matatang supâ iboho maindo pawaêtêon besia, tanu mawaahad i koto-hotongan kodait. 17Awaboho kawalian, tanu mawa ulit besilatahula sa sisey do’na tumirima darandi iboho ulitNa tumuru, nde Ningumêlêd be wakesNa batangaNa a supâ iboho. 18Saniboho dua be wawa nyata hi i matau wo malu-malui, kêlêmbisa Ningumêlêd hi i sia matowo, nde hita mapangilah pahuyungan, saniboho mahaêrê korowotan tumulud tanu mahatukâ asia niaho paharawen i wao-wao mio a sasa angen i hita.19Wahem paharawen ihoho sauh morowot bo aman tanu kanalu i hita, bo be wawa tapal a lihua i tabir. 20Bisana si Yesus ni mirang tanu hita, wahem sia i humiit a natoran i Melkisedek, i maindo Imam Boko ahad kaeto-eto

Chapter 7

1Awahem si Melkisedek dajai salem bo imam i Ningumelêd amatatang : mohosia sumuotange si Abraham awahem si Abraham lusuk pemar imawahalai daja-daja. Osa mehe kamang besia. 2Besia si Abraham mehe seper ngawulu apahasaiboho saihiit ambeanda agalana Melkisedek dajai katelasam muna-muna, bo hahi daja salem, awaboho daja mosononoy. 3Alahem namanga bo penonowana alahem suru belolosan, endona alehem pinolaian bo penonowana alahe, daeotan bosia tinuli’d mekelê bowata iNingumelêd, kawalianoho sia mamuali’ imam ahad’di kaeto-eto.4Tikemen kelembisa kakoan totumu iboho, awahem si Abraham matua belolosa i hita imowalâd perpuluhan apahasa pinangandena bo isumisir imanga mauleng. 5Bo manga morowata’ i Lewi, itumirima jabatan imam, binean tawoyen, be hiit a núkum itorat, nde mapulut iperpuluhani towi Israel, waboho manga morowok ilatahula, mandehahi silatahula ilumolos besi’ Abraham. 6Mande hahi si Melkisedek ahii suru ilatahula mahinjo persepuluhan besi Abraham osa iwaberkatina mande hahi si Abraham binean i darandi.7Totu’u ahii sakalen, totumu tinaaran ambawa tumaan a totumu tinaaran a metatang. 8Manga imam-imam itumirima i penghowuluan iboho mamate. Sumata behuai Kaol siMelkisedek nde binean seperngowulu iboho totumu telas menonow. 9Waleboho kawalian do’na ihua tatawoi i Abraham pinulutan kahi pangoeuluan besi Lewi, awahem siahahi papowaladan pengoowuluan. 10Waaho kawalian sia asuape imbatangan amanga inawona osa si Melkisedek sumupah inamang nawona’11Wa’boho, saiande si imamat Lewi behoamat a kotolomomodan awahem imamat umat Israel, itumirimam Torat, bo donawe tumuru imam bako ihiit besi Melkisedek bo karuruisia ahii behua behiit besi Harun ? 12Awahem sa imamaat ihawalui, i hawalui hahi niaho nukumi Torat.13Nde sia, pohodahodaitan biai, sumua-suang suku balina suky yai ahemai nesa tow mahasa itumawoi a mezbah. 14Kalohanen ipahasa totumu, awahem si Tuhan suku Yehuda, si Musa ahii mahasa ihumua kelembisa niangei imam-imam.15Waboho beterangemio kahi, sa betatu tow balina mamuali imam ihiit besi Melkisedek. 16Sa mamoali imam ahii ihiit akahabogen itotumu, sumata bisana mange potahadan kumiit menonow enow, ahii sa mangilah. 17Kawalianoho sia bewawasairim si How niboho imam ahad kaetoeto i hiit besi Melkisedek.18Totu’u niaho nukum tinuli’d atalewe dona behelong, saniaho nukum alâhem pongugâtâna bo ahii bereguna. 19Waahorekedeng ukumi Torat ahii meang akaulitan sumata yai talewe maharaw akaenowan, nde mawasusut ihita besi Ningumelêd.20Bo pinekelêaniai ahii mamuali satahii be supa totu’u silatahula imamuali imam ahii besupa. 21Sumata sia karuai supa, bewohodaina behuai kukuana si Tuhan i sumupam bosia ahii mahasa manesel ; sihow mamuali imam ahâd kaetoeto.22Keleaahohahi si Yesus imamuali jaminan a nesa darandi maindo lebe morowot. 23Bo tadoo mio silatahula i maindo imam, nde silatahula sinupah i ta’pia saniboho tetop tumaka-taka jabatan imam. 24Sumata si Yesus menonow ahad kaeto-eto, kawalianoho tawoiena kele imamat ahii haresi akahele tow25Waboho kawalian aha’d kaeto-eto si Yesus don’a mawatow itow mahi a Ningumeled nde dinulu’h silatahula. 26Nde imam bako kele waaho nihabok i hita : awaboho koemanan, alahem sea, alahem sero’ bo behatare’d amanga tow sêa, bo lêbê matatang anderet i sorga.27Bo ahii mekele tekai imam-imam bako balina, nde susud inendo mapahe pasil akaseaana mio bo haworusange niboho pinahasasanen tinulid ahâd kaeto-eto, ahadange sia imowalad imbatangaNa mio kêlê powalad. 28Ukum i Torat itumuru tawoyen amanga totumu ahii telas mamuali imam-imam bako. Sumata ahadange a nukum iboho, Ngeledtow dumandi karui supa awahem sia tumuru imam agung, a kedong lenas monunga ahad kaeto-eto.

Chapter 8

1Pahasa pino hodaitan ihita : awahem kita mahapunya imam bako dumatu-ratuh akanoal ikaholanoan. 2Sisia itumawoy itawoyen ni imam aguna atampa lenas asuang kemai i Tuhan batinad i Tuhan ahii tinad i totumu.3Memang waange manga imam baka dali’im beator mahator ipapeangennai ijamaat iwa powalada waaho kawalian si Tialoh bana niaho dali’im besaketai eni baha bewowalad besi Tialoh. 4Saoon siTialoh biai ambao toba siTialoh ahii sia mamoali imam awahem ambao toba iyai dalim bana manga totumu beator mahator ipowalad kele baetor i hukum Torat. 5Tawoyen ilatahula awahem mamoali toturu itawoten a sorga. Mekela be behua besi Musa : atepo si Musa tumaken tumod ikema. Awahem berandi besi Musa kokomba iNingumeled tulidenu kelembisa beturu ambao indungusan.6Sumata sisia iaitalewe imahaerem tawoyen lebe wako awahem sia imamoali imaturu itawoyen lebe lenas awahem bewao andarandi alebe matatang, 7ande-ande kokomba akaha munan ahem ndaina, ahii imaleng mangilah tampa balina.8Awahem pinerowna silatahula imohodait mahasa hemoho mahi terona keleaho Kukua Ningumeled. Siahu tumuli dorandian taleya komotahula itow Israel bo tow Yehuda. 9Ahii mekele darandihhu, atinuliku amanga nawo ihamotahula. Atepo siahu itumaka ikama ihamotahula ilumuai atoba i Mesir. Awahem silatahula ilumawah indorandiHu waaho kawalian silatahula Ahii tinirimaHu waaho Ahu kokomba.10Wai aho dorandi Hu behuahu atow Israel ataliwe. Waaho kawalian kokomba i Tuhan iepaku niai hukum ku asuang inate bo pikiran ihamotahula osa iwamatih Asuang inate ihamotahula. Awahem Ahu mamoali Ningumeled hamotahula bo hamotahula mamoali totumuku.11Ba silatahula masusui akahele ilatahula bo amanga poknga osa mapakua kilalan Aho si Tuhan. Awahem silatahula bakoboikisit daketem mahahilala si Tuhan. 12Awahem silatahula beaiku beles silatahula mande silatahula tadoo sea bo alan mahimun pahasa sea.13Waaho kawalian sia mapohodait ikodait dorandi taleya : dorandian taleya iboho imawaturunam wa’aho dorandian akahamunan, awahem matuam iboho kawalian alam bereguna.

Chapter 9

1Awahem darandi apahamunan bana matoran tinulud tanu maibada bo tanu tampa lenas tinulid ikama itotumu. 2Nde bana sinadia esa kema, waaho nasasaangena biboho bana nae dian bo meya bo roti pakanen. Waaho niwapakua tampa lenas.3Alihud i tirai akaruana bana hahi kema esa waaho niwapaku tampa lenasio. 4Biboho bana mezbah patutuan ukupan emas bo tabut darandi, waaho pahasa sinawud i emas, asuang i tabut darandi waaho bana bepa buli-buli emas sinuangan i mana, butul iharun waaho mahasa ilumulun bo loh-loh batu bo pinatihan i darandi, 5bo ambao ikaruana kerub konungaan imepa kolob kadamean. Sumata asakum iai awematau hifa tampa masirita karua inesawoesa.6Awaboho kawalian kelewaaho mator tampa lenas. Awaboho kawalian manga ima-imam sumuang asuang i kema amuka mio tanu tumuli pawa sombayangan. 7Sumata asuang kema kuruana bati imam bako dona sumuang, sanga taun mahasa hemoho, waaho patuliden ilatahula bo mapeaweang daha tanu iwowalad apapaan, batangana mio bo tatawoi tapia tinulid totumu ahii kalahan ilatahula.8Karua i monggoguat mawatara, apa-apaan dalan moho atapa lenas alawe binuhaan, kaeto kema apaha munan banawe. 9Waboho binangandean yaitalewe, niaho bewapasil bo pasil behena ahii dona mahaere etê besilatahula bo powalad ilatahula ihiit apandung inate ilatahula. 10Kawalian pahasa iboho, asakum i kakanen, lekuun bo manga pahasa pêkesean, waaho bati’ manga atoran penonowan, nde niaho do’na kiitan ahad nihoamat mahi petaleyan i Ningumêlêd.11Sumata si Kristus i mahim, nde sia imam bako tanu pahasa mauleng osa moai, be ê beana kemah kêlê kahakoan bo niitio motolimomoi, bo hii tinawoi i kamaitotumu, artina hii sumua-suang a tinulidan yai. 12Bo sia i mahasam i sumuang ahad karto-eto, asuang tampa lenas, hii sa mapea-weang i daha domba tuama bo daha i kedonga lembu, sumata i meang i dahaNa mio. Awaboho kawalian biboho kinaerean belepotan i hita ahad kaeto-eto.13Aboho kawalian, sawana domba tuama bo daha i lembu tuama bo percikan sebu i lembu muda, mawa londol silatahula a tahii wu’tul, kawalian silatahula bewana suci bati tanu lahiriah. 14Ahi i toro kahakoan i daha i Kristus, karua i gongguot enow, imehe powalad waaho batangan mio a Ningumêlêd powalad akataluheman da’i, mawa weresi i nate hita a pahasa tatawoi ta’pia, saniboho hita do’na masombayang a Ningumêlêd karua nenow. 15Awaboho kawalian sia tapatoloh a pahasa darandi taleya, saniboho silatahula kinatiangan tumirima beteng kaenowan a be randi, nde sua i matem tanu tumubus pahasa sea pinetawoi-tawoi a pinolaian i darandi16Kawalian bisana bana wasiat, i wongitau moho kelemisa pinatean i matulid i wasiat. 17Nde anesa wasiat do’na ulit, sa niaho mawatulid i wasiat i matem, kawalian sia hii mata’u, a kaeto niaho matulid i wasiat menonowe.18Awaboho kawalian, a pahamunan i darandi ahii ulit, sa talahem daha. 19Ahadem si Musa i humua moho pahasa ukum Torat a pahasa umat, i minjo sia daha i kedonga i lembu bo daha i domba tuama bo ahê, bo bulu meha bo hisop, i mawawercik a kitab iboho bo pahasa umat. 20Osa kumua : wa i daha darandi be turu i Ningumêlêd be behamotahula.21Bo hahi kemah bo pahasa pakakas ibadah bewa percikna kêlêaboho karua daha. 22Bo hahi on asia mange bineresi i humiit a hukum Torat karua daha, bo ahem daha behatia bo alahem moho pinangapungan.23Yanasa asia mange niaho melambangkan asia na sorga, damacin tahiren kêlêaboho, sumata tanu manga pakakas a sorga i boho, bana powalad maulengio. 24Nde si Kristus hii isumuang a suang tampa lenas tatawoi i kama itotumu wekela i paela, sumata tanu moho sumuang a Ningumêlêd a suang i sorga maindo kaulitan hita.25Bo pahasa yai ahii mebalê-walêng mowalad i batangaNa, kelembisa imam bako têbê ngataun sumuang a suang i tampa lenas karua i daha ahii dahaNa. 26Awahem sa hêlêaboho sia mebale-waleng menderita a molai mio a pinolaian i baoitoba yai. Sumata yaitalêwê, bati mahasa sia i mawatara i batangaNa, a potahadan i zaman tanu kumusu pahasa sea nde powaladNa.27Bo mêkêlê-kêlê totumu mapatê tinantu batî mahasa, ahadem nimate akimenem. 28Kêlêaboho hahi si Kristus, batî mahasa sia imowalad i batangaNa, tanu tumanggong i sea katadooan i totumu, ahadem iboho mawatara hahi sia ibatangaNa mahasawê, ahii tumanggong i sea, sumata tanu mahi mepa kaenowan besi latahula, sa sisei manondo-nondo i sia.

Chapter 10

1A suang i nukum Torat bati bana palenan i kalowidan a mahahad, bo hi’i sasane i niaho kalowidan. Kawalian niboho karengan i mekele ndarahes a tebe i ta’un mene- enetange bewawarahes lala’ut i Torat ahi’i rona i hamoali mawatolimomod silatahula mahinjo beteng sakum niaho. 2Sumata’ sa dona helewaaho, tantu totumu alam kahi mapowala’d nde silatahula mawa ibadah i oho ahi’i mobulig ai a norow ahad binayo bati’ mahasa tanu kaeto-eto. 3Sa ta’ apa’an manga darahes i aho tebe i ta’un tow bewapaimun embana orownia. 4Nde tahi toro sa ndaha i sapi tuama suma ndaha i domba tuama kumusu i sea’.5Saniboho a talewe’ sia sumuang a mbaoitoba kumua sia : dahes bo powala hi’i i habogNu ta sinadiaNum beahu tanu batangaku. 6Besi darahes patutun bo darahes makusu i noras hi’i wapandungeNu. 7Osa ahu kumua : ulit, moai Ahu ; a suang kekehekedan i Kitab pinatihan tanu si Ahu. Tanu mawatulid kahabogenNu, ya Ningumeledku.8Ambao sia kumua : “Darahes bo powala’, darahes patutun bo darahes makusu i sea hi’i ihabogNu bo ahi’i i wetenaNu. Kelewaaho’ mandewe’ berahes a kahabogen i nukum Torat. 9Osa maleng kahi behuaNa : “ulit, moai Ahu tanu mawatulid kahabogenNu. Apolaian sia kumusu saniboho mawalondol i karuana. 10Bo akahabogenNa ni a’i hita bewawalesNa mahasa hemeho tanu kaeto’ eto’ i powala batangan Yesus Kristus.11Osa hahi tebe nendo sa imam tumulid pelayanan-pelayananna bo mebale-waleng mapowala’ darahes mekele, wa’aho hahi ahi’i rona mawahusu i sea. 12Sumata’ si sia a bati’ mahasa mowata darahes tanu i sea. I rumatuhem sia ahad kaeto’-eto’’ andoro’ i kanoal i Ningumeled. 13Bo ia’i talewe’. Si Sia masondo’o, tepona, kelembisa pahasa kasehedNa tuli’denNa pawatondoan i na’eNa. 14Nde bati’ wa’aho esa ndahes bewawa tolimomodNa ahad kaeto-eto silatahula bewawa lenasNa.15Osa tanu wa’aho monggoguot nehe sairi be hita, 16nde halawus oho sia kumua Kukua : “ e wa’im pedandian e mainjo petulideku i teka silatahula, i pakawus oho niaho sisia kumua hahi” : iwawa epa’ku nukumku andalem inate akal budi ilatahula, bo iwamatihnga a ndalem i kosononoian i latahula.17Bo alam kahi Ahu mangimun pahasa orou bo sea ilatahula” 18waboho kawalian, sa tanu pahasa iboho bana napungan, alama rona hahi papowaladan darahes tanu sea.19Yanasa, manga morowog, apa’an daha’ i Yesus hita ia’i talewe’ baraneiem mio’ dona suma’ang a lesad lenas, 20nde sisia i muha’am ndalan taleya bo kaenowan tanu i hita mebe a kêndir ê waaho batangan Na mio. 21Bo hita bana esa tow imam bako tanu hapala bale Ningumeled. 22Boho kawalian mayom de hita suma’ang Ningumeled karua ate enow bo kawahemanan koêmanan ê nête, nde kawalian ate ihita biyayom a kawahate e ta’pia bo batangan i hita bineresim i nahe leno.23Mayom hita tumaka’ io a pinangkuan tanu paharawan i hita, nde si-sia dumandi mo’eman. 2424Osa mayom hita karua mepewilahan saniboho mekambea’an a mbeles bo patawoyen mauleng. 2525Na’am nde hita marekang i mbatangan a pawawosipunan i ibadah, kele pinabiasa i latahula tow, sumata’ mayom hita mepeweimunan bo mi’it matulid i aho a lakapui endo i Tuhan masusutem.26Nde sahita masangaja matulid i sea, a hita i mongita’um i kabenaran, alanemoho hahi darahes tanu mawahusi i norow i aho. 27Ta’ bati’ bana ni aho kawatean mahaliangan bo baha i ta’ mêri tanu mawatutus i pahasa tow seli’ba.28Sa bana tow tumulud u nukung Musa, sia beu’kum pinate alahem kobêlêsan a mbewaha’ i ndua sumatêlu sairi. 29Ni’it tio taned ukuman i yehe be sia, i motumi-tumid batâ i Ningumeled, a makatam samêh ê ndaha darandian ê mawalênas i sia bo emawasero’ Tutuh i mbêlês bêlês kohomba.30Nde hita i mahahilala i sia i humua : “sumaliku’ awahêm betengku siahum ê tumuntut i pesaliku’an’ bo kahi : “si Ngêlêdtow misa’ i totumu’na. 31Totu’u mahayuyungan sa i hatia’ a ndalem kama i Ningumeled ê menonow.32Imunen nde a talewe’, a katirima i homotahula i terang, tado’o mio pinapongigon i hamatula ta’ awahem kamutahula i tumahang ngoho i pangambutan taned. 33 A noras kamutahula tunulid pawatengon i powopos bo pongigoan, bo hahi kamutahula i minjom beteng a pinopangogion i latahula pinatulid kelewa aho. 34Totu’u kamutahula i minjom beteng a pinapongigon i mangatotumu u’ukuman bo a teo i harta i homotahula kinadet, tinirima i homatula a kahi’in nde kalahan i hamatula, awahem kamutahula mahasawa harta le’be mauleng bo ni’it i haenet nggiona.35Aho kawalian na’am nde komotahula mawalepot i kawehemannu, nde bako têtêh masondo i how. 36Awahem kamutahla manguani kahunduan, saniboho halaus oho kamutahula matulid i kahabogen i Ningumeled, kamutahula mahaere asia ni’aho berandiNa. 37Nde kiding, bo kidingemio’ noras hahi, si Sia e maheaiem, wa’i mbanam hi’i sumoyot i noaianNa.38Ta manga touHu ulit, menow i koemanan, ta’ sa sia kumelong ahi’i Ahu metena’an besia. 39Ta hita ahi’i moho manga tow i humelong bo i motutus, sumata manga tow i moeman tanu mahaere katowan.

Chapter 11

1Koemanan maindo totumu asia mange paharawen i hita bo pahasa tahii penelilah i hita maindo tara. 2Nde bati koemanan ni mehe sairi a mangaa nawo-nawo i hita. 3Awahem koemanan hita mangarti, wa’aho kauhaan bao toba tinulid i kukua Ningumêlêd, awaboho kawalian asia niaho belilah i hita i mamoali, a tahi i koamatan pelilahen i hita.4Nde koemanan i Habel i tumulid powalad maindo manunga a Ningumêlêd nde dahes tinulid e Kain asia niaho tinulidna i maindo sairina, awahem niaho mauleng, nde Ningumeled mekahi milah i powaladna, bo karua i koemanona do’na wê sia masirita, ahadem sia i mate.5Nde koemanan i Henokh behaatang, saniboho hii sia kumelam pawate, bo ahii sia bewêtau, nde sia beatangem i Ningumêlêd alawê sia behaatang, i imahaere sairi, awahem sia ulit Ningumêlêd. 6Sumata sa talahem koemanan hii sia tiriman a kaulitan i Ningumêlêd, nde sa sisei yange tumalihudai iNingumêlêd, musti hapercayaan awahem bana niaho Ningumêlêd, bo Ningumêlêd mehe beteng sa sisey niaho ulit-ulit mangilah i Sia.7Nde koemanan i Nuh, karua tuturu i Ningumêlêd asia niaho talawê, kawilahan, sumata karua i koemanan tulidena niaho bolutu wako, tanu mawawia i pomaleana, nde awahem koemanan iaho ukumena baoitoba, bo tinantuna tanu tumiriman kaulitan, kelembisa tatawoy koemanan.8Nde koemanan i Abraham, a noras sia tiniang tanu moho a doong tinirima maido pusakana, tilahonem sia ê matang mandê awê kalahana bisana nohoan. 9Karua koemanana mêtêwio sia a tanâ bêrandi, mande niaho tanâ balina bo biboho sia mutunio a kemah bo si Ishak bo si Yakub, surû tumaka-taka betêng ndarandi i aho. 10Nde sia manondo-nondo katulidan ê kota, a pinarêkên bo pomangunen i Ningumêlêd.11Kawalian i koemanan kahi, si Sara i mahaêrê korowotan tanu mawalolos i surû molai a kedong ahad i poyo, mandêwê umura bêhalêotêm, nde kalahana mio sia imêhê darandi ulit. 12Awaboho kawaliana, molai mio a nesa tow, nde kalahan i hita mande sia pinatêanem i luluna, sumata biboho belolosanoai i surû bako, kêlê katadooan i buâ i langit bo kêlê katadooan i nelis a saloyan, hii katabêan katadoona.13Akoemanan i pahasa latahula yaitalêwê i matêm, kêlê manga totumu ahi i mahaêrê i darandi taboho, sumata batî a dêkang mahawelilah, bo makawê-hawêy besia, bo mangaku, awahem silatahula tow balina bo tow i mahiwê ambaoitoba. 14Nde silatahula i humua kêlêaboho, awahem silatahula akateneman mangilah sa ro’na mahaêrê tanâ i latahula mio.15Sa haimunan i latahula tanâ tinowan, a belolahanemai asakum banawê noras do’na silatahula malêng mebalêng biboho. 16Sumata ya i talêwê silatahula mahaêrê saro’na mahaêrê tanâ maulêng, awaboho esa tanâ Lenas, kawalian niaho Ningumêlêd hii monokia, kumua Ningumêlêd i latahula nde bana kota sinadianam tanu silatahula.17Nde koêmanan i Abraham, a pinangepêan, moho mowalad si Ishak. Si Sia itumirima darandi, bêwowaladnga moho natêna mowalad i batanâ tulong. 18Mandêwê banam behua bêsia : suru ambesi Ishak de ani wapakua surunu. 19Nde sia mikir, awahem Ningumêlêd mahimbahut mawabangkit manga totumu, mandê a tutud manga totumu i mamatêm, bo biboho sia kêlê mange malêngêm tumirima.20Nde koemanan osa si Yakub, monarah sia a karêkangan ponarahena, mêhê kamang besi Yakub bo si Esau. 21Nde koemanan osa si Yakub, anorasem sia susutem matê, mapi-apig a kohong i tongkana. 22Nde koemanan a susutem si Yusuf mate, mawasereb sia kêlêmbisa tow i Israel lumuai bo mêhê sia koyow kêlêmbisa manga duhina.23Nde koemanan si Musa, ahadêm sia i tumow, beruru sia i matuana têlu ngaulan, nde silatahula milah, awahem niange kedong elû io kawilahan bo silatahula hii matalo perêta i daja. 24Nde koemanan si Musa, ahadem siia melitow betuludna sia wapakua batâ i putri Firaun. 25Awahem lêbê habognga sia mangigon i pahigonen wakarua i numat Ningumêlêd, nde tanu samantara wakaru-harua mangela-ngelam. 26Anggapena niaho pêdorosan ndesi Kristus tanu mehe kaayaan bako, ende a pahasa harta i Mesir, nde pilahena niaho batî kêlê têtêh ambaotoba.27Nde koemanana belolahanna bepa’namio Mesir, karua talahemai talo’na a daja. Tumahangio sia mekêlê sia imilah asia niaho tahii kawilahan. 28Nde koemanana tumulid sia paskah bo pamepesan daha. Saniboho pahasa tapelimed i manga kedong matua, ahii sêkê ên ilatahula29Nde koemanan silatahula i lumêot saloyan mêha mekêlê bo lumêot a toba welâ, sumata manga tow i Mesir bêha lênêt,anoras silatahula mepe’ isia. 30Nde koemanan, bêhaêlêt manga temobok Yerikho, ahadem niaho kota kinekedem latahula pitu ngando kaetona. 31Nde koemanan awahem si Rahab, waaho bene tape detuh, hii sia i mate wakarua i latahula tow seli’ba, nde sia i sumupah manga mata-mata ioho karua nenow.32Bo asia we do’nahu i huahu ? Nde ahu alam doro noras, sa ahu masiritawe kêlêmbisa, Gideon, Barak, Simson, Yefta, Daud, Samuel bo manga nabi. 33Bo koemanan, i mawahala silatahula manga kerajaan-kerajaan, i tumulid kaulitan, i mahaere asia niaho dorandi tumakew i bata manga singa. 34Imate baha melalanbange, silatahula beha lepotem a belen i pedang, i mahaerem korowotan a kahawelan, imedowot a suang i paperangan bo imawaundur manga pasukan sururaho asing.35Manga inang malêngem manirima manga totumu i mamatem, nde bewabangkit. Sumata manga totumu balina belingo mooho batangana pinesusah bo hii mabog tumirima kabebasan, saniboho silatahula mahaere kebangkitan karua kamaulêngan. 36Bana hahi pinasero bo pinapamel, maha turu-turu pinanogot ahad penjara. 37Silatahula pinapanuwi, pinegorit, pinapate karua i pedang : silatahula i lumaur karua lumata-latangai kulit domba bo kulit i bembe osa i mongigon a kelengeyan a a kahiselan pinakulengan. 38Bao toba yai ahi matau besilatahula, silatahula malau-laur a tala tandus, a manga dungusan, asuang i manga goa bo manga anepang i dungusan.39Bo pahasa silatahula hii mahaere asia niho berandi mandêwê koemanan ilatahula behem ilatahula maindo sairi maulêng. 40Nde banam sinadia i Ningumêlêd awasia mange mauleng tanu hita, hii wakarua ihita silatahula hi i hoamat a kotolimomodan.

Chapter 12

1Nde hita tado’o sairi, andean kambur kumekeked i hita, yom mepaam mio ipahasa tanggongan bo sea mapapar i hita, osa kumundu a kaulitan tanu hita. 2Mayomem kita tumulid karua belen i halulut besi Yesus, imebawa ihita a kaêmanan, osa matod koemanan hita a katolimomodan, Yesus ahii mikaya isero maluha i sanib saol ikahi sinadia tanu si Sia, Yai talêwê dumatuh-ratuh andoro ikanoal tahta Ningumeled. 3Imunem mangê Sia, batangana i tumanggong sea i tow saniboho hamotahula hii mainjo hawel bo mainjo susah.4Andalem katanedan homotahula lumawag i sêa, awê moho behoamat ahad bana matis daha. 5Kinolongoanem homotahula asia bêturu a manga hêdong : “Hei moro hedongku; naam pilahen polah, beturu i Tuhan bo naan matâpe sa Sia mawaimun. 6Tow i haledNa tebe noras wapawaimuNa bo how pinapakuaaNa hedong pa sabetanNa.7Mande hamotahula tumanggong nukuman : sumata tulidena how bataNa bo kedong i sey tahii mahasa mahaêrê bo wel â namanga ?. 8Sumata, sa homotahula ihaworus a ukuman kêlêkinelam balina, awahem kamotahula hii bataNa sumata kedong hii mabog lumas i Sia.9Satahii amang ihita, mahaereoong kita ukuman, kalian pahêan baêra kêlêahohahi Amang a sorga, mapahê bêlês ahad kaenowan. 10Matua hita ambao toba maturu behita bati sa wana tepo, bo asia mangê kalahan mauleng, tâ ! Ningumeled maturu behita mamoali lenas sanibiho karuruNa. 11Awahawen pahasa ukuman suma katamedan bo ados i natê habig, sumata amahahad iboho mahabelam atê enow.12Kama hawel wawarowot, buhu wawa etê. 13Londolem dalan tanu a enu, saniboho ma kisol alam hawisud, sa tä memauleng.14Dumamêji menonow mauleng a pahasa harua tow, osa melas kalênasam sa tahem kalênasan, ahemai nesa tow milah Ningumeled. 15Tahaan saniboho ahem mande êsatow dumêkang a mbeles kahombal Ningumeled saniboho alahem moho kahelaman petu lumembo ahem papepatean bo hii mawasokia i kahêlê tow. 16Naam bana tow orow, suma kahabogen kêlê si Esau, humuun i kahahaana tanu sangawindan kakanen. 17Nde kalahan homotahula a sakum atalewe ! Sia tumirima hamang sia be tulud ange, osa sia alam beapungan a pine-sea-seaana mandewe pangilahena karua i pelue-lue’an.18Nde kamotahula hii moai baye a ndungusan dona saiten bo baha melalah, bo kasindiwan bo karendeman bo i kakab morowios. 19Sakum enü i sangkakala bo enu’ i suara mawatulid ilatahula mangelei, saniboho mo’nam kahi mepenunu besilatahula. 20Nde silatahula hii mahatahang tumanga perêta ja’i osaha isa biagen sumait i dungusan, sisia musti tuwi’im imbatu. 21Bo mahahayuyungan nio pemandangan iaho : kawalian si Musa kumua : Niit tio Ahu behelêh i talohu.22Sumata kamotahula i moaiyem a bukit Sion, a kota Ngeledtow enow, Yerusalem sorgawi bo ngoribu malaekat, esa pasesenan mahaungapan. 23Bo a njamaat manga kedong matua, mbisam ngalan behawatih a sorga bo a Ningumeled, imahakim pahasa toow bo manga ngonguot i moro tou ulit i mainjom motolimomod. 24Bo wesi Yesus, dumuluh darandi taleya, bo daha be wercik, i mohodait lêbê morowot ndê daha i Habel.25Miaha hamotahula saniboho hii tumulud i KukuaNa nde sa homotahula tumulud i Sia i mangua kukua Ngeledtow ambai toba bo a sorga hii halepat keleaboho hahi hita, sa tumalikud be Sia’, i mohodait a sorga. 26A tepo iaho suara Na mawaêye i mbao toba, sumata yai talewe imêhê darandi. Mahasa wê i wawayêyêKu hii osa bati suang i toba sumata ahat i langit.27Kuana “mahasawe kahi” tumuru Ahu sa bana nihawalui asia ndo’na i yêyê, nde siaitinulid asia tahii matau i hayêyê. 28Nde hita tumirima kerajaan tahii mata ii ihayêyê, yom kita kumua kamang bako sa maibadah a Ningumeled, kumiit a kahabogenNa, karua sirina’ matalo. 29Nde Ningumeled i hita kêlêbaha mapwasengit.

Chapter 13

1Iahaan mangê beles papogan. 2Naam kamotahula molingo mêhê toterusan kahêlê tow nde awahem asia oho tinulid a kahêlê tow kalahunu kêtêm kow i sumahey malaekat-malaekat.3Imunnen nange manga tow ukuman. Awahem kamotahula hahi manga tow ukuman bo imunen nange manga tow pina-kuluhuleng nde kamotahula hahi menonowe ambao toba. 4Kamotahula mepa baera a pinakawengan bo naam kamotahula mepa ta’pia a pahooan i hamotahula, nde manga tow orow bo mapedetuhan ukumen i Ningumeled.5Nakan maindo atäh indait tenanu mange asia bana be how. Awahem kukua iungumeled : Ahii how mahasa Hu ilingo bo ahii Ahu mahasa ange i how. 6Wakboho kawalian kumua : karua inulit do’na hita Ningumêlêd mawa howod beahu, bo hii ahu matalo. Asia ndon’a tulîden imangatotumu beahu ?7Imunengane manga mapereta ihomotahula, nde ni mongumanem ikukua iNingumeled be hamotahula silihen potahadan penonowan ilatahula bo uludan kawaheman i latahula. 8Yesus Kristus ahii ihawalui, mauleng inia, sando bo ahad i mahahahad.9Naam kamotahula isewong imanga masusui balińa, nde awa boho mauleng : nde natenu homotahula dinowotan belês i kohomba bo ahii hêlê kakanen hii i mêhê baêra besilatahulai makiit anatoran-anatoran ikakanen iboho. 10Hita maha mezba bo mangatotumu masalî akema ahii matâu kuman asia aho kakanen asuanga. 11Awahem batangan i binatang pinêang besuang â tampa lenas i imam besar, tanu korban penghapus dosa, benanag a luar perkemahan.12Waaho kawalianna si Yesus i tumanggong tanu mawaulit i numatNa teka i dahaNa mio di luar i toponang. 13Kalian nemoho mayom kita moho weSia tumanggong kahinaanNa a luar perkemahan. 14Nde biai hii osa tunaru hita, sumata kita mengilah kota amalênggu.15Kalian nemoho yom hita, nde si Sia mapahê powalag a’ Ngeledtow, awahem bêhuanaNa maparayow i NgalanNa. 16Osa naam komotahula molingo matulid kamaulengan bo mapahê tulungan, nde pebêhêwihêan kêlêiaho monunga a Ningumêlêd. 17Kiitan noho aho ma pereta i hamotahula osa kumura besi latahula nde silatahula mia-wiaha i kanalunu. Bo tanu tow matanggong jawab homotahula. Karua ndalan i aho silatahula manulid karua i kahi hii osa karua katanedan nate, nde ni aho hii mêhê kaenonowan be homotahula.18Iwasomba sombanyang ngaugê tanu hita, nde emanen i hita, awahem kamaulengan i nate i latahula mauleng apa-apaan a masiamange, kamitahula mapandung penonowan mauleng. 19Bo tanu homotahula i turuku, kêlêmbisa tumulid saniboho ahu do’na lêbê motiro iwalêng be homotahula.20Beles mosononoi i Ningumeled karua daha dorandi telas, melangem imeanyoai a tutud tow i mate Gembala Agung pahasa domba waaho si Yesus Tialo i hita. 21Sa ro’na homotahula mawalekew pahasa mauleng tannu tumulid kahabogenNa bo tumawoy asuang ihita a kahabogenNa nde Yesus Kristus. Be si Sia kahalanoan ahad kaeto-eto ! Ulit.22Iwawuku hamotahula morowog, saniboho kukua bituru iai supahen nate mauleng, mande wati kopong suratku yai be homotahula. 23Kalahanmio, nde si Timotius pagi i hita, i matangem ta keleaho sia moai kesêngê Ahu daket moho bo sisia.24Huamio siriku besilatahula pahasa mawa’mêreta hamotahula bo pahasa tow lenas. Tirimanange siri manga moro a Italia. 25Beles kohomba dumuluh homotahula pahasa.

James

Chapter 1

1Siri’ i Yakobus, a’ta i Ngeled tow bo si Tuhan Yesus Kristus a kasanga wulu bo ama siri a pinalau-lauran.2Marowo’ku ngawila tulidenange ihamutahula kele i kahahiin sa iwetan i pahasa sesepêd.3Awahêm kaemananu mamua' kaulitan.4Bo tulidênange karêdêmani aho mamua' maulêng, sani boho kamutahula mainjo motolimomod bo ahêm da'na.5Sumata' sa bana êsaan behamutahula ahii lêkêw kohoba', mangelei ange sai a Ngêlêdtow. Ê mahehe a pahasa tow karua i nate ênow bo ahii panali-nalihu'den nde pahasa i aho behem be sia.6Pangeleienange karua i kawaheman, osa naam mapelikako, nde tow likoko kelemange bohol i daloyon, isendohoho isendohai i kakab.7Totumu' kelewaaho naam me'dekereken, osa sia anahaere asia mange a Ningumêlêd.8Awahêm totumu' mo'dodu-do'duaan nate ahu ênow penonowana.9Awahêm marowo'ku mande menonow a kalêngeian ta' iwêkahi' ku nde keataNga ahu a katawan telas.10Bo totumu' siha' apahasa kalêngeiana nde sia mahasa hatambulala kele bungang i noho.11Nde nêndo i ange sumulo moai kawasa'ana mawolatoi i moho, osa duma'kas bunganga osa hatalamoho konungaana. Kelea' boho hahi tow siha; pahasa tatawoina ihalambulalamoho.12iwêkahi' ange tow imongi'gongi'gon a pahasa sesepêd, awahêm sia imaha' baya be êtêsen, nde sia mayo i tapel a pênonowan be nandi i Ningumêlêd be sisei e maheman i Sia.13Sa wana tow pinangêpe'an naam sia humua : "Ningumêlêd i mangêpe' besia" nde Ningumêlêd ahii mata'u pangêpe'an i ta'pia. Nde Sia ahii ana pangêpe' be sisei ange.14Sumata' totumu' mapangêpe' i kaha'bogena mio osa sia be soyot bo be ayur i kahako'gena.15Bosaniaho ikaha'bo'gena i mua'am maleng itumulid sea' bo sa pahasa kasea'an imamoalim ahad iwetan i pawate.16Morowo'ku ngawila karua i mbele'ku, naam kamotahula ihawureng!17Pahasa kewapahe maulêng bo pahasa kahomba' manunga, kehemoai i nambao, belolosai i Namang i pahasa sula; be Sia alahêm be hawalui suma palen apaan ahii pakasaolan.18Akahabogê Na tinulidNa hita kele kaulitan i kukua, sani boho hita mainjo kele he'dong matua pinomiaNa.19Ei morowo'ku ngawila kamai mbeles, imunenange pahasa yai; matiro' matanga', sumata' ngerenen mapoho'dait bo ahii tapo'boro'.20Awahem boro' i totumu' ahii tumulid kaulitan andior Ningumêlêd.21Waaho kawalian ipaamio' pahasa kata'dooan i kahulengan bo kata;piaan osa ayonange kukua karua i nate enow osa ipa' asuang i natenu nde imawabuli' i kanalunu.22Sumata mamoali mange kamutahula mawa heman i kukua osa ahii sa bati' matanga'; nde sa ahii keleaho kamutahula momandei i hamutahula mio'.23Nde sahow bati' matanga i kukua, osa ahii mafeman kele itumio' sia tow manengo-nengo i tokia'na seremin.24ihaworusange sia enonengo-nengo i mbatangana, osa sia moho, konolingoana nemoho nggiona.25Sumata' siseiange tumikem i mikum maulêng, awahem nu'kum i aho mawawekar i totumu', osa sia kumundu asuanga, yanasa hii osa bati' tumanga' osa kolingoanaho, sumata' ulit tumulid i aho, nde sia mekahi' apaan tatawoina.26Sawana niaho totumu' mangatam i mbatangana maibadah, sumata' ahii tumahang i ndila'na, sia momandei imbatangana, ahem toro i nibadahna.27ibadah motalimomod bo alahem da'ina andior i Ningumêlêd, Amang i hita, waaho niaho mahimbat i mangahe'dong alam ninang bo namang bo manga balu a tutud i kalengeian i latahula, bo miaha, saniboho batangana hahi ahii wawasokia' i mbaoito'ba.

Chapter 2

1Mamga woku tamu tow maheman besi Yesus Keristus ngeled tow ihita a monunga, naam de enam ioho komotahula mehe karua monarah inamo.2Nde sawana esa tow sumuang asuang’i pasesenannu karua make sising emas, bo pakean loor bo i mahi hahi esa tow lengey bi boho karua i make latang ta’pia.3Bohamotahula i mising i tow i mak loor io bohumua besia wai’ tuang datuhan’ atampa mauleng; nde atotumu i lengey, i boho komotahula kumua: Tumod iloho biboho; suma: Dumatuhio ambelah atai nae ioho4hiire homotahula dona tumulid pahisalaan asuang inatenu bo tumulid tanu hakim, bo tumulid tanu hakim karua a kata’ piaan i nuteh?5Tangaan nde manga po’ ihales, ahii re Ningumêlêd i sumi sir i manga tow abeangap, lengey ambao toba iai sa ma moali siha asuang i kaemanan, bo mamoali endo saleng i kolano amberandina besisei yange imahales isia.6Sumata komo tahula isumeroom itotumu lengey ahiire’ kelemanga totumu siha i humeleng i homotahu la a pahurusan?7Ahiire homotahula dumoros ingalan a monunga, apaan homo tahula imamoali sinisir i Ningumêlêd.8Sumata homo tahula lumapang i lala’ut a pahamunan bewatih asuang kaol bayo: i hales kahelenu totumu kele batanganu mio, nde homo tahula i tumulid mauleng.9Awahem homotahula milah inamo, komo tahula itumulid kaseaan, i lala’ut wa’aho ihatara, nde homotahula tumulid kaseaan.10Awahem sasisey kumiit pahasa ilala’ut ioho, sumata esa mange ahii kahiitana, kelemange masea pahasa.11Nde kuana; naam mapedetuhan, kumua hahisia, naam lumimed kawalian mande homotahula hii mapedetuhan, sumata imelimed, kele mange ilumawah i lala'ut.12Kumua mange bo tulidenange kele mangatow e mainjo isaan ilala'ut e mawawebas itow.13Awahem apahahadan satahii bama belesna ihatuli hahi atotumu ahii bama belesna. Sumata belesna mautung a pahahadan.14Manga woku, asia bereguna esa tow kumua sia moeman sumata sia ahii tumulid. Do'na onah kawahemana mawa enow isia bereguna?15Sawana tow po'ngu tuama bo wene ahem latang bo ahem kanen a tebei inendo16Awahem sawana esa tow kumua; lumapangem, make koso' osa kuman ahad i masuh. Sumata ahii sia mehe asia ioho kahabogen, imbatangana, asia bereguna ioho?17Kele aho hahi kawahemana; sa' kawahemana ahii i wekarua e kawatawoi, nde pahasa ioho kawaheman nen ahem bereguna, suma mate.18Sumata bana tow kumua: behow bana eman bo beahu bana tinuli' sowatku behow: wai kaemanamku pahasa haturu a tatawoihu19sihow moeman, awahem bati esa Ningumêlêd? Waaho mauleng? Sumata manga tutuh mahalah pahasa ioho bo silatahula matalo.20Totumu ta'pia niaitalewe dona pangakunu, sa maheman ahii wakarua tatawoyen ahem moho bereguna.21Awahem amang ihita Abraham, beulitan, nde pinatawoy – tawoyna; e kawalian sia mehe si isak bata'na ambao i mezbah.22Pilahen ihomotahula, matawoi-tawoi karua, imaheman awahem tatawoyen ioho mainjo loor23nde kele waaho malekewem nats ihumua i bohom si Abraham, maheman a Ningumêlêd i tumulid, aboho sia kele kaulitan. ibohom Abraham kalahan karua Ningumêlêd.24Pilahen ihomotahula, awahem totumu beulitan nde kawatawoi-tawoina, osa ahii bati kawaheman.25Keleaho haki si Rahab, ta'pedetuh, beulitan nde kawa tawoi-tawoina ateposia irumuru mangatow ambewa siu sumuang ambalena, sa' turu'ana dalan balina bebean ilatahula.26Keleaboho hahi batangan alahem kamahi mate, keleaboho hahi kawaheman hii matawoi awahem mate.

Chapter 3

1Morowoku na’am tado’o atutud ihamotahula maibog mamoali guru apa’an kalahan ihita awahêm kele guru kita mainjo isaang kumiit asosoka lebe tanêd2apa-apaan pahasa ihita tado’om penêsaan; siseiange tahi’i mêsea awakodaina sisia awahêm totumu tolimomod êndona tumulid imbatangan dona hahi mator imbatangana mio.3Kita mepa tom ambaba ihawayo ahad sia makihi-hiit a pandung ihita; karengan i kelewaaho kita dona mator imbatangana4bo pilahanange manga kapal mande sia bako io bo bewawaeru i kakab depet, sata dona iatod i kamudi mande sia kisit, kumiit a pandung tapa kamudi.5Kelewaaho hahi ndila, mande tihad imbatangan ê kisitange sata dona manirayo i manga perkara bako. Pilahen, mande kelembisa kahisitan imbaha sisia dona tumutu italun bako.6Dila kahi awahêm baha, sisia kele lêsad i katapiaan bo ambatangan ihita dona mawatatah ilohow imbuligan bo maelab i kawapurisi i pênonowan i hita, awahêm sisia mio benanag imbaha naraka.7Pahasa biagên silu, mangamelepad, bo manga biagên maloyod bo biagên i saloyon dona iwawalalam bo bewawalalamen i ngio itotumu.8Sata mande êsa towange êndona mawawolalam i ndila; sisia awahêm êsaan a nahas ê tahii haatoran bo mauhuhu indiara ê mahawate.9Karengan indila kita marayow si Ngeletow, Amang i hita; bo têka dila kita dona mamutung itow ê mbengêlêd kumi’it pael i Ningumêlêd.10A nêsa baba lumuai kamang bo ponapa sakum wa’i morowogku, ahii matau i hamoali.11Awa bana lumbuhan malumbuh ahe tewang bo ahe wêtu a lumbuhan êsa?12Morowogku awa bana tud i nara dona mamua zaitun bo awa bana tud i nanggor mamua ara? Kelewaaho hahi lumbuhan i nahe moasin ahi’i rona mawaluai ahe tewang.13Siseyêm a tutud behamotahula ê nêlud bo mosononoi? Maulênga sia karêngan i kawawenonow maulêng mawaturu i tatawoina i kasononoian ê nilumêmbo a koemengana.14Sahomotahula mahepapa kêhêlam kahanatên i natê bo komotahula bati mapangimun imbatanganamio naam komotahula sumukag bo naam maponowo malawah i kaulitan15waaho ahii kasononoian ambao de mahi sata a mbao toba sa mahi, a kahabogen i totumu a manga tapatena.16apa-apaan bisa mbana kahanaten i nate bo mapangimun imbatangan mio, biboho bana kahurasian bo moro tatawoi tapia.17Sata kasononoian e nambao samahi awahem apahamunan leno, lumalas tapasononoi kalawusan moêlêd, mohi’it, tadoo mbewêlês bo bua-wua maulêng ahi’i mapogiwing bo hi’i tapomurisi,18bo bua i kaulitan bewêpês asakum sononoi tanu silatahula tapasononoi.

Chapter 4

1Bisana remahi pinaseaan bo pinepatean ihamotahula? Ewaaho kawalian ni mahimai pinongaweduan bo pinapepatean ihamotahula waaho kawalian nimahimai pinongaweduan imekunduan, asuang imbatanganu?2Kamotahula bananihabog ihamotahula sumata kamotahula ahii mahaere, osa kamotahulla mamate i ikanat ihamotahula, sumata ahii kamotahula ahii ihoamat apataarenu, osa kamotahula mepate bo mekure, waaho kawaliaan kamotahula ahii mahaere awa-awa, apa-apaan kamotahula sumombayang.3Suma hamotahula sumombayang kahi, sumata’ kamotahula ahi’i mahaere wasia-sia, awahêm kamotahula mesea sumombayang, awahêm komotahula imangeley ioho bati komotahula mawahawu tanu kahabogen kêtêd’nu.4Ei komotahula mangatow ahi’i maheman ahi’i kailahan ihomotahula, awahêm mêkalasan a mbao i toba ihare’e Ningumêlêd? awa’aho kawalian sisei how mabog iwakarua imbao i toba ia’i sisia ihare’e i Ningumêlêd.5na’am komotahula kumua mange awahêm pedalehan kaol kumua: “monggonggu’ot bepa i Ningumêlêd a mbatangan ihita ihabog ga karua ikanat!”6sumata’ sononoi, e mbehomba namai behita. Lebe waho a pahasa ioho, sumata’ behuana; Ngêlêtow mare’e i totumu’ sombong sumata’ mahalês itotumu’ doros nate.7awa’aho kawalian kumi’it besia, osa lawahên setang osa sia dumekang be hamotahula!8Sumusut a Ningumêlêd saniboho sia sumusud be homotahula. Bêrêsin kamanu osa kamotahula tow imêsea osa bêrêsin ê natenu nde kamotahula mododua nate.9imunênange kasoednu, katanêdan inate bo kumae: osa kêkênu saolên i kae bo kasenangan i natenu bo katanêdan inate.10kumênêngêmoho batanganu asa’angên i Ningumêlêd, sanibooho iatanga komotahula.111mangamorowogku, na’am komotahula matêtêna’an! Sa’ sisei matêna’ suma’ matêpu’ i pog’nga, sia maponero’ i hai lau bo matêpu’ i sia; sa how matêpu’ i nu’kun, yanasa how ahi’i maki’it a nukum, sumata’ tapatêpu,12bati bana nêsa i nukum bo matêpu awa’aho sia ê mahahawasa tapatulid i lala’ut bo tapahisa awa’aho si Sia mahaimbahut mawaaia bo mawawotutus, sumata sisei how, awahêm kow mainjo matêpu i kahelenu tow?13yanasa ia’i talewe kamotahula ê nihumua ini’a suma sando matang kamitahula moho a kotanu, bo biboho kamitahula mutung sangata’un bo mapajual sa mahaere utung14osa hamitahula ahi’i mahalah asia mamuali sando. Asia toro i pênonowannu? Pênonowannu ioho mêkele mange bo kakap ahi’i êto kawilahan osa ilumeotêm.15totu’u kamotahula doro’na kumua; sa ponge’ean i Ningumêlêd, a pênonowan ihamilatula bo tumawoi wa’i bo wa’aho;16sumata’ ia’i talewe kamotahula mawasêrê imbatangan a kasombongannu, bo pahasa konungan’an ioho i mêsea17sumata’ sa êsa tow mahalah kelembisa sa tumawoy maulêng, sumata hi’i tawoyêna, imêsea sia.

Chapter 5

1Yanasa ia’i talewe ei komotahula manga totumu’ siha, mêkaeem bo mongisodêm a nigogêm ê tumema i hamotahula!2Kasihaannu kawowowêm, bo latangu kinanêm i nêngat!3Mas bo peranu tinai kayongêm, bo taikayonga mainjo sairi asakum ihamotahula bo mainjo suda’ i kêtêdnu kele baha , komotahula imanêsênêm gaidan a manganendo masusutêm i hasapêt.4kaulitana imahatangaamahu sawang bawakalea, apa-apaan i humutang i lawu i manga mapanguwu ambondoinu, bo imotahadêm a talinga i Ngelêtow lohoi i kaayaan.5Asakum kahêlian kamotahula imenonowêm bo i monayo-nayo a mbaoitoba komotahula i mawêdêêm i natenu mêkele a nendo pinêlusaan6komotahula imukumêm bo hahi imêlimêd i totumu’ ulit bo ahi’i mahabaya lumawah i hamotahula.7aho kawalian, mangamorowog, mêludêm ahad anahian i Ngêlêtow! Kaulitana tapanguma masondo i mbua êmbana baera a tanana bo mêlud ahad imêkadêm têka a musung mêdondang bo têka a musung mêlulun.8Kamotahula hahi musti mêlud bo musti mawaête i natenu, nde nahian i Ngêlêtow susutêm.9Morowog na’am komotahula masosa-sosamong bo mêseseaan saniaho homotahula na’am ukumên. Kaulitana tapasiha itumodêm ambaba imbonang.10Morowog makiitange tuturu i pinahagon bo kaulêdan i moro nabi ê nimapohodaitêm tanu ngalani Ngêlêtow.11Kaulitana kamitahula ihumua silatahula imaenow, ê wa’i silatahula ê ihumundum; kamotahula itumangaam kahunduan i Ayub bo komotahula mahailahêm asia ê napahadan besadia i Ngêlêtow tanu sisia, nde Ningumêlêd wowêlês io mauhuhu i kobêlêsan12sata ihatud morowog, na’am komotahula masupah tanu sorga suma baoitoba asiamange mbalina. sa eyem, musti komotahula kumua eyêm, sa tahi’i musti komotahula kumua ahi’i, saniboho kamotahula natênan inukuman.13Sawana êsa tow atutud ihamotahula mahigon maulênga sia sumombayang! Sawana ê nêsa tow mekahi-hahi maulênga sia makatar!14Sawana esatow atutud ihomotahula pahadosan, maulênga sia tumiang i moro penatua i njêmaat, saniaho silatahula sumombayang isia bo sumawu i solo karêngan ingalan Ngêlêtow.15Bo sombayang enilumêmbo a kawaheman mainjo mawia itow pahadosan iaho bo si Ngêlêtow mawawolo isia; bo sa sia imaorowêm yanasa kaoroana waaho mainjo apungan.16Kawalianiaho musti komotahula mêpawawa’haan inorownu bo mêsosombayangan, saniaho komotahula mênyaman. Sombayang i totumu’ ulit sa karêngan ikaemanan isombayang, bako ia imbahutna.17Si Elia awahêm totumu’ biasa kahele ihita. Bo sia imuliu-liutêm isumombayang saniaho na’am tuka, bo tekana na’am mêkad atoba kaêtona têlu ngataun bo ênem ngaulan.18Osa sia hahi sumombayang bo langit imawaêkad têka bo bao itoba ahi’i imehe wuana.19Morowogku sawana atutud ihamotahula sumea ikaulitan bo êsa tow tumuli isia sumomba’i,20kalahande awahêm sisei sia tumulid itow tumalihud andalan ikaseana, sisia mainjo mawawia ikanalu itotumu waaho a pawate bo kumolob i manga kaoroana.

1 Peter

Chapter 1

1Si Petrus, sosiu i Yesus Kristus, a manga tow tetela behasereb Pontus, Galatia, Kapadokia, Asia Kecil bo Bitinia. 2Wa’i mangatow pinasisir, iwetenaan i taar i Ningumeled, Amang i hita, bo ê mbelênas i Tutuh saniboho moeman be si Yesus Kristus bo tumirima i pinêretan i ndaha’Na. Merotange bêlês kohombo’ bo sononoi ênow melipa-lipa’ behomotahula.3Iharayowêm Ningumêlêd bo Amang Ngêlêdtow i hita si Yesus Kristus, ê napa’an i mbêlêsNa ê mbako imaleng imawatow si Yesus Kristus a nepang i tow i mate, a nêsa wênonowan ê mauhuhu i paharawen, 4nde tumirima i mbeteng ê tahi’i hatutus, bo ê tahi’i ro’na samêh bo ahi’i molatoy, bo ipapa a kaumbungan tanu kamotahula. 5Wa’i kamotahula, embeiaha’an a korowotan i Ningumeled awahem kawahemanu karepet masombo i kawiaan a sinadiam e mbeturu anendo mahahad.6Mobeatêm a sakumên i aho, mandewe iaitalewe kamotahula a noras i musti tumape morowalina seseped. 7Pandung apahasa iboho wai tanu mawaturu ikawahemanu lebe matatang embaera darape emas hi’i telas, e mbeêpe’an katotu’ana imbaha kawalian kamotahula mahaere darayowen bo konungaan bo sisiri a nendo si Yesus Kristus i mbatangaNa.8Mandewe kamotahula awe imahasa imilah i Sia, sumata kamotahula mahales i Sia. Kamotahula maheman be Sia, mandewe kamotahula iai talewe ahi’i melilah sia. Kamotahula mekahi awahem sononoi enow bo hii hahua. 9Nde hamotahula behoamatem a patahadan kawaheman, waaho lowid kanalunu. 10Malowid awaboho sinolusui i nabi-nabi, eni monobuat imbeles bo kohomba tanu kamotahula.11Osa silatahula motu’ul kelembisa e pandung i monggongguot. I Kristus, embana be silatahula, waaho monggonguot awe i sumari i pahasa wapomipih i Kristus e pahasa konungaan ilumalas. 12Beturum besilatahula, awahem silatahula hii wati isumelewir bati tanu silatahula. Sumata isumelewir apahasa bewahatau behomotahula tanu amonggongguot lenas, embewasiu i na sorga behuai kukua behamotahula, waaho e nihabog manga kiong i Ngeledtou.13Iboho kawalian sesei emahauteh, mahatuh bo iwai mio osa pahasa maharaw ambeles bo kohomba behet be hamotahula tepo ambeturu i Yesus Kristus. 14Tumowe mange kele manga hedong sa makiit sa naam makii a kahaeween i keted e kumuasa i hamotahula a kawodohanu,15sumata mamoali mange hamotahula leno a penonowana kele si Sia e leno, e nitumiang u hamotahula, nde ahu leno, nitumiang i hamotahula, 16nde embewatih, leno hamotahul, nde Ahu leno. 17Sa hamotahula kumua Sia Amang, waaho sia hii milah i tokia matepu i pahasa tou kelembisa aho tatawoina, osa penonowanu matalo nde hamotahula bati bahaawitaiambaoitoba yai.18Nde kalahan i hamotahula, awahem kamotahula tinuwaranem anggio penonowannu alahem toro embetaro i nawo-nawo bo hii osa perak bo mas. 19Karuai ndaha mahal, waaho ndaha i Kristus e mekele bo daha i mbata iNgeledtou ahem e tatah bo ahem daina.20Awe embaoitobba pinomia, sinisirem Sia tanu hamotahula, osa-osa sia mawaturu a kahawuan imbaoitoba. 21Nde si Sia kamotahula meman i Ngeledtou, eni mawatow i Sia anesaan i tow imamatem bo irumayowem i Sia saniboho paharawanu bo kawahemanu a Ngeledtou.22Nde hamotahula nimawa lenas imbatangannu osa kumiit a kaulitan, osa hamotahula tumulid imbeles a papogan karuai kaenowan inate saniboho kamotahula totu-totuu mahales karuai kaenowan inatenu. 23Nde hamotahula malengem itumow ahii sa bibit telas, sumata bibit ahii telas, waaho kukuai Ngeledtou ulit ahad kaeto-eto.24Nde pahasa menonow keleitu noho bo pahasa konungaan keleitu noho mamungang, oho mawela, bo bunganga mawela sa dumabas. 25Sumata kukuai Ngeledtou ulit ahad kaeto-eto” wai kukua behuai kukua behamotahula.

Chapter 2

1Kawalian nioho itia pahasa tapia, pahasa tapomandey bo pahasa kahaulitan, kahanatan bo dororos. 2Bo mamuali mekele kedong imobataiwemay leteh mabog ahe i susu leno bo sarani, iboho homotahula tumow bo mahaere kalowidan. 3Sa hamotahula totu’u i numi’im kamaulengan ni Tuhan.4moai be Sia batu ê menonow i oho, totui betia i totumu, sumata sinisir bo beormat andior Ningumeled, 5mande homotahula bewawatorotanu batu menonow tanu pomangunan, esa bale sarani tanu esa kohoyow lenas tanu imowalad powalad sarani nde si Yesus Kristus imetenaan besi Ningumeled.6Nde bana bewatih asuang i kaol : “Kaulitan Ahu inepa a Sion esa batu sinisir esa batu tumeh mahal bo sisei mange maeman be Sia ahii iwawasokia.7iboho tanu homotahula maeman, sia mahal. Sumata tanu homotahula ahii maeman, batu betia’am i matawoi pamalean imamualim Batu Tumeh bo hahi mamuali batu iwasait bo esa batu hawisud. 8behawisud ambatu iyoho, awahem silatahula ahii maeman a kaol Ningumeled bo silatahula hahi be sadiam.9komotahula bangsa sinisir imamat yang rajani, bangsa lenas, totumu beteng i Ningumeled mio, osa komotahula mawatau pahasa tatawoi bako i Sia, i tumiang homotahula lumuai a karendeman a sulo ajaib. 10atalewe ahii umat i Ningumeled sumata iyai talewe imamualim umatNa, atalewe ahii behales, sumata iyai talewe imahae’rem karua imbeles.11imbeles, ahu metaled ihomotahula osa kele imahiwe bo malaur-laur, homotahula irekang batanganu a kahabogen i keted, meberusa lumawah i kanalunu. 12kawenonow mauleng a tutud i bangsa-bangsa ahii Yahudi osa silatahula ihomotahula tanu tow pana’pia’an, silatahula dona lumilah tatawoyen maualeng bo monunga Ningumeled anendo sia mogamat silatahula.13nde Ningumeled, pahasa tombaga i totumu, a manga daja kele tumaka kakuasaan, amatatang. 14be manga masali bewasiuna tanu mukum totumu itumulid tapia bo sumirir totumu matulid mauleng. 15wai kahabogen i Ningumeled, iboho sa matulid mauleng, komotahua mawaetew kaipitan totumu bodoh. 16Menonow kele tow merdeka bo ahii kele silatahula mapawa-wesea kemerdakaan iyoho tanu sumolindung katapian ilatahula, sumata menonow kele sosiu i Ningumeled. 17pahasa tow, ihales manga morowog, matalo besi Ningumeled, siriin daja.18komotahula, manga sosiu, kumuru teka matalo mio be tuangu, ahii mange mauleng bo moluboi, sumata ahi ahas. 19beles kohomba sa esa tow apa’an mobulig pandung i Ningumeled mananguung pahigonen ahii musti tanggingena, 20awahem dona oonah ihua dayow, sa homotahula imigon i powakur sa komotahula tumalid sea sumata sa homotahula tumulid mauleng bo kawalian komotahua hii toro imigon, nde waaho beles kohomba besi Ningumeled.21i boho komotahula tiniang, nde Kristus hahi imigon tanu i homotahula bo imepa iyo pakiitan tanu sihow, osa homotahula kumiit a pinahebeaNa. 22ahii tumulid sea, bo ahem towa ambabaNa. 23sia pinonapa, sia hii sumaluku i pinonapa anoas sia imigon ahii sia mamala. Sumata sia kumanoi sia be sia misa teka i nadil,24mio ilumihud sea ihita asuang imbatangaNa a kayu salib, iboho hita imate a kaseaan, menonow tanu kaulitan osa manga lembitna komotahula memauleng. 25atalewe komotahula behaureng kele domba sumata iyai talewe komotahula i malengai besi gembala bo mapaiyaha i kanalunu.

Chapter 3

1hahi hamotahula a manga karoang maku’ itange iboho sawana anepang ilatahula ahii makiit anonoi ahu akukai, silatahula mande ahem behua, kamenangan i kawahioho i karoanga. 2silatahula milah kelembisa kaenowana penonowan karoangan.3na’am i-iwing a kawatangan, kelei mangepang-ngepang inutah, i mahe orangi’ni eman suma ma pake-wahe pahasa i loor. 4orangi’nu totumu i-i winga be haruru bo orangi’nu i tahii motutus ê moêmêng bo têtêng am belen i Ningumeled bako baerah.5kêlêi boho kawahio i mangawene lenas sata lewe beidandan, ioho mangawene i mepa’ paharawen ani aNingumeled ; silatahula a kanoanga. 6sa kumiit be si Abraham bo ngumalan sia tuanga. Bo hamotahula manga wata’na, sa hamotahula tumuli mauleng bo hii matalo i mamalah.7hahi mangaharoang, menonow motutul bo honoanga, kele kaum kawelio. Silatahula kele karua mahaweteng i mbêlês kohombak, e waaho katowan sani’oho sombayangu ahi’i ka-aparan.8iho ihomotahula pahasa se ia sekata bo makele kahelaman, mahales matagapo, mahales bo ihisit toho nate. 9ahii malas tapia bo ta’pia suma, putung bowutung sumata hahi, salikuna, ihamerot kumamang. Osa tanu ioho hamotahula tiniang nde mahere kunamang awahem :10mabog mahahes katowan bo mabog mulah mangaendo mauleng, sia tu’ niaha ndilah’na a kata’piaan bo semudna a pahasa wapakuana i momandey. 11ahi’i toros tahi’i dumekang a kata’piaan bo tumuli i mauleng. Sia ahi’i toro stahi’i mangilah pesononoian bo maberusa kaeraenna. 12belen i Ningumeled bewanautu’ a manga totumu’ ulit, bo talingaNa bo pangeleiên besi latahula mangelei owod sumata omo i Ningumeled hoo mabog manga totumu tumuli’i katapiaan.13sisey sia tumuli ikata’piaan be homotahula, sa hamotahula dêdem tumuli i mauleng? 14Sumata mande hamotahula hi’toro stahi’i medai’a kaaulitan, hamotahula i mosononoi nde naam hamotahula matalo asia nihatalo i latahula bo naam gentar.15i lenas Kristus asuang inatênu kele i Ningumeled ! Bo sumasu adia mange apahasa tepo tanu mêhê sosowat a mangatotow i mangeley sosowat besilatahula a paharawen embana behow sumata hi’ritoro stahi’i moêmeng bo, 16bo kamaulengan inatem saniboho silatahula ê maroros ihomotahula apa’an kaenawanu e maheman be si Kristus, mainjo sokia nde tana i latahula. 17e mauleng meda’i nde : tumuli mauleng saniboho papandungen i Ningumeled. Saniboho hahi meda’i nde tumuli kata’piaan.18kahi Kristus bati masa mate tanu pahasa kasean i hita. Bo tanu hahi manga to ulit bo tahii ulit, saniboho sia mêang i hita besi Ningumeled; i boho hahi sumata hahi bewawatow kumiit tutuh. 19asuang i mongoguoth iho sia moho mawasahai bo asuang i manga tutuh bo asuang i torunggu. 20a tutuh-tutuh ilatahula a talewe hahi Nuh ahii maheman a Ningumeled, awahem Ningumeled bo sumondo i kasabaran atepo Nuh dali’ sumadia imbolutuna, bisana bati’ hisit, ba walu tow bewawawia i nahê bah ioho.21aitalewe hahi homotahula bewawawia i wangande mabaptis pandungaa ahi tanu meresih i kasamehan imbatangana, sumata tanu mangelei i nate a kamaulengan be, Ningumeled a kinatowan Yesus Kristus. 22rumatuh a kanoal i Ningumeled, ahadem sia humapet a sorga, bo kiong i sorga kawasa bo ugat bdwawasese besia.

Chapter 4

1Tialoh ihumelamem medai imtatangan ? Osa kamotahula hahi mawakeli batanganu bo nutengu i oho-osai sisei medai i pedaian imbatangana, sia isumondoom itumuli kaseaan, 2asisa tepo iai naam tulidenu mekele kahabogan totumu, sumata mekele kahabogan i Ningumeled.3tadoo tepo pinanuli i kamotahula tanu kahabogan manga totumu ahii mahailala i Ningumeled. Kamotahula imenonow awasiamange kaharean, kahabogan, kolangoan, mawesta-westa, perjamuan lukubo masiri atutuh dinarangan. 4i oho silatahula maerang, awahem kamotahula ahii lumas mawalosoh imbatangan medo-roro asuang pederean emekele ahii wetenaan, bo silatahula monero i kamotahula. 5silatahula e mehe potangongen be Sia, alam i sumadiam mawatutus tou menonow bo tou imatem. 6kamoalian e kukua besusuyem amanga totumu i matem, osa silatahula, i wekele bo manga totumu. Wateru kelei batangan ; sumata e tutuh menonow i wekele kahabogan i Ningumeled.7asia mange e susutem . Apa-apaan i aho iête mbatanganu bo tumêtêngêm, osa kamotahula dona sumombayang. 8apahamunan : kauli-ulitan ihales esatou bo tou balina, awahem beles kumolo katadooan i kaseaan. 9utunan esatou bo tou balina bo ahi i mosamo-samong.10nesatou bo tou balina, iwekele bo konungaan kinaerean e totou esa tanu pangurus i konugaan i Ningumeled. 11bana tou menuru, kelei oho sia menunu kelei tou mapongitau kaol i Ningumeled ; osa sabana tou maselewir, kele aho sia tumulid bo kougatan kohomba- Ningumeled, osa Ningumeled bewonuga asuang asiamange apaan Yesus Kristus. Sia mahawunya i konunga bo kawasa aha kaeto-eto ! Ulid.12ê nihalês, naam kamotahula maherang êlanga imbaha pedaian i mahi be kamotahula tanu nujian, kepom keleitu mbana nawa-awa ê tahi’i norom. 13marayow, iwekele bo asia tanu kinaerean asuangi pedai’an Kristus, osa kamotahula dona, marayow bo mekahi atepo Ŝia mawaturu konunggaaNa. 14kamotahula, sa kamotahula be ŏroh iwekawalian ngalani Kristus, awahem Tutuh konunga, wai Tutuh Ningumeled bana be how.15bana anepang i kamotahula e medai asakum tapelime sumai tahou sumai tou tapia, sumata taetare. 16sa sia medai kelei tou sarani, osa naam sia monokia, mekawalian merotange sia monunga be Ningumeled asuang i ngalani Tialho i oho.17waitalewe mahim tempona pangisa’an imolaim bo ambale Ningumeled iyo apahamunan i tutus, bo tutus i oho imolai be hita, kelembisa hahi potahadan i latahula etahii maheman a kukua Ningumeled ? 18sere totumu mauleng toyota ahii bewawawia, asia kamoalian bo tou fasik bo tou ahii mauleng ? 19oho sarona silatahula mahahelam indai kahabogen i Ningumêlêd mehei kanaluna, osa matulid mauleng, besi matulid e moeman.

Chapter 5

1Ahu tumotoro a manga penatua a nepang ihamotahula, siahu kele karua i penatua bo sairi i pihongigon i Kristus, ê mahaere hahi beteng asakum konunga’an ê mainjo mahasa iwawatara. 2sangawalas ndomba i Ningumêlêd ê mbehamotahula, na’am lesê’en, sumata kahabogeni’o i wetena’an bopandung i Ningumêlêd, bo na’am osa mabog minjo kautungan, sumata asakum powaladan imbatangan. 3kamotahula tumulid keleitu kamotahula mabog meretah silatahula ê mbewahitawoy behow, sumata mero-merot kamotahula dona paonguludan sangawalas ndomba iaho. 4kamotahula, sa tapahiaha banggoronggang mahi, kamotahula mahaere balalugi konungaan ê tahi’i molatoy.5hahi kamotahula, hei manga taletumow, makiitange a manga matua. Osa kamotahula ihênêngem mbantanganu a saangen imbalina, nde Ningumêlêd mahalas itow hênêng i nate. 6niaho ihenengem batanganu ambawa’i kama i Ngêlêdtow ê morowot, sani’oho i wawatatangNga a tepona. 7pahasa kaliangannu be Sia, nde si Sia e mahiaha ihamotahula.8bo mahiahamange ! Kasarunu, si tapatena/ malapang a tambulehe’ mekele kele singa ê manguanguang bo mangilah itotumu dona’na tepesen. 9sia i neman morowot mootê, nde kalaharu, awahem pahasa pog’na ambao i’toba maluha ipakelamen mekêle.10Ningumêlêd, humbuhan i pahasa bêlês kohomba, ê nitumiangêm a sakum si Kristus a konunga’an-Na ê têlasan, mainjo mawalêkêw, mawaêtê, mawarowot bo mawaugat i hamotahula, ihaelotoho homotahula nimapongigon sangaoras kaêto’ana. 11ê mahasawa kawasa ahad i kaeto-eto !12i tinolohan i Silwanus, ê pawapilahênku êsa wog ê ndo’na emanên, siahu mamatih kopong bo homotahula tanu mehe sasani bo mawaeman i hommotahula, awahem ni’ai beles kohomba a nulit i Ningumêlêd. Tumod karengan i nêtê asakumena ! 13behamotahula pahasa a mangaharuana ê sinisir a Babilon, bo teka si Markus bata’ku. 14sisiri anesa bo esa karengan titimu lenas sosonoi enow iwalalas ihomotahula pahasa be si Kristus. Ulit.

2 Peter

Chapter 1

1Be si Simon Petrus, a’ta bo rasul Jesus Kristus be hamotahula iwakaru-harua bo hamitahula mahaera koemanan kawaheman bo kaadilan Ningumêlêd bo Juru slamat i hita, Yesus Kristus. 2Beles kohomba bo enow mosononoi kaerean i homotahula bo kahilalaan i Ningumêlêd bo si Yesus Ningumêlêd i hita.3Nde kawasa kaulita’Na be hombana be hita pahasa kaweregunaan tanu penonowan i tow maheman sa kahilalaan i hita be sia, osa i tumiang i hita apa’an i kawasa Na a monunga bo kaenowan. 4Nde mbati waaho e ndalan behombana be hita e manga dandina keleikakoan saniboho hamotahula do’na minjo weteng be homba kaulita’Na saro’na halawus akahaeween imbaoitoba mawahawui mbaoitoba.5Mahaturu-turu apaan i boho kamotahula karuai nulit-ulit maberusa dohangan kawaheman’u kamaulenga’nu bo a kamaulengan kawandeian. 6 Bo a kawandeian kawaraneia’nu a kawaraneia’nu koemanan bo a koemanan kawaheman. 7Bo a kawaheman beles maindo morowog, bo weles maindo pahasa tou.8Nde sa pahasai boho bana mbehow bo molipa-lipa, kamotahula tulide’na mainjo lebe redem mahaera kahilalaanu be si Yesus Kristus Ningumêlêd i hita. 9Sumata sa sisei sia ahem beteng pahasa i boho, mainjo sia bu’ta wicik nde sia imolingom, awahem kaseaa’na atalewe binayom.10Iboho kawalian morowog’ku uli-ulit, maberusa saniboho sisirenu titiang lebe ete nde saniboho tuliden i homotahula, hii hamotahula mahasa i hawisud. 11Keleaboho behamotahula maindo kohomba a sumuang a kaholanoan lenas, awaboho kaholanoan Ningumêlêd bo Juru slamat i hita Yesus Kristus.12Nde niboho ahu le’teh ta’ar i wawaimun behamotahula pahasai boho, mande aho kalahanem kekemem a kaulitan a tinirimam i hamotahula. 13Pangatameiku katotuuan tanu mawaimun behamotahula a pahasa i boho awe bepa’ku mio e kemah ambatangaiku. 14Nde kalahaiku, awahem ahu mepaio ikema ambatangaiku kelem i’tu mbewahatau beahu be si Yesus Kristus, Ningumêlêd i hita. 15 Sumata damejiku, saniboho hahi sa ahu i mohom waaho pangimu-ngimunen i hamotahula.16 Nde hamotahula i tumanga i sirita ahii wu’tul bo tuturu i tunda bako i totumu, osa hamitahula kumua behamotahula kawasa bo ahian i Ningumêlêd i hita Yesus Kristus tanu daja, ta’ belen i hamitahula nisumairi a kakoa Na. 17Kamitahula nisuairi, kelembisa sia imahaera sisiri bo konungaan a Ningumêlêd namang samahi be sia kodait suara a konungaan osa kumua: Awai kedong i haleku mio, bati sisia e pangeeai Ku. 18Kodait suara i boho kinataanan a sorga sa mahi, tepo niwakaru-harua we bo si sia ambaoi ndungusan lenas.19Iboho kawalian kamitahula lebe i mahaera korowotan nde kukua be hua be hamitahula i manga nabi. I meem konungaan sa hamotahula mahareken kelem ambewawareken sosoloan i sumulo a tapadendem ahad lumuai nendo bo bua i langit aluayan nendo sumulo asuang i natenu. 20A kawalian musti kalahan i hamotahula, ewai awahem nubuat-nubuat asuang kaol hii matau telesan kele kahaboge’nu. 21 Nde tahii mahasa nubuat mahaere hasil a pandung i totumu ta’dorongan i monggongguot manga tow masirita tanu ngalan i Ningumêlêd.

Chapter 2

1 Manga nabi-nabi towo atalewe mahi a manga tow maheman i Ngeledtow, be silatahula i manga guru towo. Silatahula meangai ajaran mawaureng bo mawatutus keleaho ahi sumakalem i kawasa e nitumuwar ihamotahula sa mawa tutus imbatangan i hamotahula. 2Tadoo totumu lumas a panonowan ilatahula a kunuasam i kahaeween, nde silatahula endalan kaulitan mainjo poneroon. 3Bo nde koromuan ingguru-guru towo maberusa mangilah utung be hamotahula a sirita-sirita a kambur ilatahula. Sumata tatawoi ilatahula i sake-saketem mange a nukuman mawawotutus ahii hatunda.4 Satahii apa-apaan mahales i kiona i Ngeledtou i tumulis sea sumata itepa silatahula a naraka keleaho hahi i sarakan a suang i sosonga dalem dandem tanu epaan silatahula ahad nendo hita pesaangen endo penghakiman, 5bo satahii Ngeledtou mahales imbaoitoba ketare, sumata bati mawaselamat si Nuh, imehe kaulitan iboho, bo pitu tow walina, tepo Sia i meangai mahei mbah ambaoitoba imanga tow kaliut : 6 bo satahii Ngeledtou mawatutus ndoongi Sodom bo Gomora imbaha, osa keleaho mawahawu bo mainjo pangimu-ngimunen tanu silatahula, a menonow kaliut a tinepoan malengai.7Sumata Sia i mawaselamat si Lot, totumu mauleng, bo meneru-nerus a penderitaan apa-apaan penonowan i manga tow hii mahahilala i nu’kum bo wati malalas i kahabogen i keted ilatahula, 8nde totumu mauleng sumondo io wakaru-harua ilatahula bo tebei nendo meilah matanga itatawoi latahula ta’pia osa kanalu mauleng siniksa. 9 behaturu awahem Ngeledtou mawaselamat imanga tow elud leno a mbeepean bo mahepapa i manga tow ta’pia osa petaneden siksan a nendoi penghakiman,10lebe-lebe silatahula bati kumiit a kahaeween iketed ilatahula sa mawata’piai mbatangan bo sumero a peretai Ngeledtou, silatahula baranei tumuru inamo, monero i konungaan, 11iboho kawalian manga Kiong i Ngeledtou, lebe morowot lebe matatang e kawasa nde silatahula bo hii masero mahojatm bo manga Kiong i Ngeledtou tumuntut i nu’kum besilatahula asasaangen i Ngeledtou.12 Sumata silatahula keleitu kawahute-uteh imbinatang bewawatow osa paten 12. Sumata silatahula keleitu kawahute-uteh imbinatang bewawatow osa paten silatahula mamopos asia tahii kalahan ilatahula, iboho kawalian tatawoi ilatahula ta’pia silatahula mio emotutus kele pengedaan asuang italun, 13bo ihumelam ta’pia kele baer kata’piaan ilatahula. Tebei nendo silatahula monayo-nayo, kuan ilatahula nioho numanam. Awahem silatahula sa’meh tatah, sa molotango ikahaeween imbatangan i latahula kuman boluku kamotahula makaru-harua. 14 Belen ilatahula mawuli-wuling kahaeween mabela osa silatahula hii mahasa talon matuli-tulid sea dosa, bo mahaya-yat itw hawel. Belatihem ilatahula e koromuan. Silatahula manga tow te’nan i katula.15 Iboho kawalian silatahula i mepaam mio indalan kaulitan, osa silatahula ihaureng, sa lumas indalan i Bileam, bata i Beor, a mabog matirima i mbaer tatawoi ta’pia. 16 Sumata si Bileam i mahaerem pewerow pangimuna a tatawoina ta’pia nde keledai taned papeangen hii mahalah numu bobo bo kodait i totumu bo masat i kahabalan i nabi.17 Manga guru towo kele mio lumbuhan pela, kele towuot besese i kakab morowios, tanu silatahula besake’tem a karendeman mahataloan. 18Nde kodait behua ilatahula congkakio kuow ahem mbereguna kodait mowayat i manga tow i mepapemio a penonowan ta’pia kehaeween i mbatangan medetuh. 19Silatahula irumandi mawa merdeka mawa webas itow walina sumata silatahula manga a’ta imotutus nde sisei tahi mutung sisia a’ta i manga totumu iboho.20 Nde sa silatahula kahilalaan i Ngeledtou juruselamat i hita Yesus Kristus i mawalepoten i hita a kata’piaan imbaoitoba ta behaharuam, motahad gio ilatahula lebe i meta’pia. 21Iboho kawalian silatahula lebe imemauleng, sa silatahula imahahilalam sa silatahula i mahahilalam i ndalan kaulitan osa mahahilala, osa maleng ilihud a pereta leno lenas osa behua besilatahula. 22Tanu silatahula ihumiitem mbehua kukua tutul iai ulit : “Baled i male’ngai ambewelua’na, tiei i medano malengai a totobu’on.

Chapter 3

1Morowog e nihales, wa’i surat karuanam, betuli’ku. Asuang i ndua surat i aho damejiku iwawatow pangartian leno asakum manga. 2 Saniboho kamotahula mahimun awasia niaho lenas mbehua i nabi-nabi atalewe bo mahimun pereta i Tuhan bo tapelowid itu mbehua imanga sisiu i Kristus yesus behamotahula.3eni’it mainjo halahan i homotahula awahem, a nendo saman kasapetan, mawaturu to manga tapatena bo mangeten’na awahem manga totumu mawa halas i kahabogen. 4Kua ilatahula bisana niaho ndarandina asakum alengaNa mai i’aho. Yanasa a noras manga mora amang bo manga matu’a ihita mamate, pasaha i boho tetap kelei natalewe, katare i mbaoi toba.5Silatahula isu mangajam keleitu tahi mohoitahu, Yanasa kukua i Ningumêlêd atalewe dali’im bana, bo baoi toba hahi awahaem anahe samahi. 6Awahem ahe i boho baio toba atalewe/motatusem, tinatus i dunuh bako. 7 Sumata kukua i aho hahi langit bo baoitoba i’ai tatewe beiyahaan a mbaha bo bepa’am tanu endoi silihan bo poturasian i tow kaliut.8 Sumata, manga morowokku e ihales, awahem wa’i nesa ahi’i mata’u kolingan, awahem niaho a saa-sangen i Tuhan sangando mekele bo moribu ngata’un bo moribu, ngata’un mekele bo sangando. 9Ningumêlêd ahi’i mowayai asia niaho berandiNa. Mande apa-apaan bana mange makatam keleaboho. saliku’na Sia elud bohow, apa’an ahi habo’Nga esatow motutus. IhabogNga saniboho pahasa tow matobat a pahasa sea.10Sumata’ endo i noayan i Tuhan mahi kelemio tow tahow. A nendoi iboho langit ihatala karengan.11Yanasa, sa asia mange moteri kele waaho ime’em kalenasan bo ko’emananNa kamotahula menonow. 12Awahem kamotahula masondo bo mawatiro endo oayan i Ningumêlêd. A nendo i boho langit motutus a nelab imbaha bo mangatihad imbaoi toba mainjo sengiten imbaha. 13Sumata kelemberandiNa kita sumaomdo i langit taleya bo baoi toba taleya Yanasa biboho mbana kabenaran.14Kawalian ni’aho morowo’ku e nihales, a noras kita menando-nando pahasa i boho, kamotahula maberusa, saniboho hamotahula ahem da’i bo sero osa-saangenNa, a mesononoi bo si Sia. 15Katamen kaeludani Tuhan i hita, mainjo kasempatan ihamotahula saniboho mahaere kawia’an, kele aho hahi Paulus, pog ihita, itumulis asakum kaenaan behomba besia. 16Pahasa iboho tinulid’ na a pahasa sura’na sasia mohodait i pahasa taned. A suratna iboho bana manga taned susa pangartian bo ahi’i ete kawaheman, mawapowurisi mainjo kabinasa’an ilatahula mio, mekele bo asia tinulid ilatahula asakum surat-surat balina.17Sumata kamotahula manga morowogku e nihales, pahasa ihamo tahula mahailahem i’ai a talewe. Kawalian mahatuh ange, saniboho kamotahula na’am ihahiit’it a ndalan ureng bo na’am katala’an asia niaho kinekemem bo kawahata.18Sumata matow a mbeles kohomba bo mahahilala siNgeledtow bo tapelowid ihita, Yesus Kristus. Tanu si Sia kaenowan i’ai talewe ahad i kaeto-eto.

1 John

Chapter 1

1Asia ê ndali’im bana tu’os a katare, ê tinanga’am i hamitahula, ê pinêlilahêm i mbêlên i hamitahula, ê sinairianêm i hamitahula bo ê kinokamên i kama i hamitahula sakum kukua katowan-wa’ahom ê niwatih i hamitahula be homotahula. 2Katowan wa’aho bewawa-taram, bo kamitahula imilahêm-i’aho bo ia’italewe, kamitahula sumairi bo sumahai be homotahula sakum katowan têlas, ê niwakuru-harua i namang bo ê mbewawa-taram be hamitahula.3Asia ê mbelelahêm i hamitahula bo êtinang’an i hamitahula wa’aho, isahai i hamitahula be homotahula hahi, saniaho komotahula hahi mahaere pa’êsaan teka hamitahula. Bo pa’êsaan i hamitahula awahêm pa’êsa’an teka Amang bo teka Bata’Na, si Yesus Kristus. 4Bo pahasa wa’i iwatih i hamitahula tanu komotahula, sani’aho kobeatan i hamitahula mêtolomomod.5Bo wa’im ê kohoyo, ê tinanga’am i hamitahula be Sia, bo ê nihua i hamitahula be homotahula Ningumêlêd awahêm keraw bo be Sia alahêmai karêndêman. 6Sa hita kumua, awahêm kita imahaere pa’êsa’an teka si Sia, sata’ kita mênonow a karêndêman, kita itumowo bo kita ahi’i imatawoi i kaulitan. 7Sumata’sa hita mênonow a sakum i keraw, mêkele-kele si Sia a sakum i keraw, yanasa kita mahaere pa’êsa’an a nêsa wa êsatow, bo daha’ i Yesus, bata’Na wa’aho, mawa-wayo i hita a pahasa orow.8Sahita kumua, awahêm kita hi’i maha-orow, yanasa kita imomandeiêm i mbatanganio’ ihita bo kaulitan alahêm na sakumên i hita. 9Sa hita monge’e i norow i hita, yanasa sia mo’eman bo timbahel, mahad sia mainjo mapung i pahasa orow i hita bo mawa-wayo i hita a pahasa kata’pia’an 10Sa hita kumua, awahêm kita ahi’i itumawoi orow, yanasa hita itumulid i sia mamoali tatawon bo kukuaNa alahêm na sakum i hita.

Chapter 2

1Bata-wata’ku, wa’i ngawila niwatihku be homotahula, sani’aho homotahula na’amtu mawoi mahaorowan, sata’ sa êsa tow tumawoi mahaorowan, kita bana nêsatow toloh be namang, êwa’aho si Yesus Kristus, ê timbahêl. 2Bo siSia awahêm mapawa sononoi tanu pahasa kaorowan i hita, bo ahi’i tanu kaorowan i hita hêmoho, sumata’ kahi tanu kaorowan lohow i mbaoitoba. 3Bo êwa’im tanda’na, awahêm kita maha-hilala i Ningumêlêd, êwa’aho sa hita mawa-ki’it i mongapêretaNa.4Siseisia kumua : siahu mahahilala i Sia, sumata’ sia ahi’i mawa-ki’it pêretaNa, sia awahêm êsatow tatowon bo a sakumêna alahêm kaulitan. 5Sumata’ siseisia maki’it i kukuaNa, a totumu’ wa’aho ulit tolimomodêm mbêlês i Ningumêlêd ; karêngan wa’ahom kita mahailah, awahêm kita banam na sakumênNa. 6Siseisia kumua, awahêm bana na sakumên be Sia, sisia musti mênonow mêkele-kele kawênonowêm i Kristus.7Moro-wog ê nihalês, ahi’i pêreta taleya ê niwatihku tanu homotahula, sumata pêreta êto’om ê mbanam behow a pahamunan. Pêreta êto’om wa’aho êwa’aho kukua ê tinanga’am i homotahula. 8Sata, pêreta talaya hahi ê niwatihku tanu homotahula, behataram-nêmio’ a sakumênNa bo asakumên i homotahula ; apa’an karêndêman matambulalam bo keraw ê nulit isumulom.9Siseisia kumua, awahêm sia a sakumên i keraw, sumata’ sia mare’e i pognga, sia a sakumên i karêndêman ahad ia’i talewe’ 10Siseisia mahalês i pognga, sisia menenetio’ a sakumên i keraw, bo a sakumêna alahêm papawa-urengan. 11Sumata’ siseisia mare’e i pognga, sisia a sakumên i karêndêman bo mênonow a sakumên i karêndêman. Ahi’i sia mahailah bisana mahahana, tatawoi karêndêman wa’aho imawa- wêbutam i mbêlêna.12Siahu mamatih tanu homotahula, ei manga hedong, nde norownu beapunganêm apa’an ngalanNa 13Siahu matih tanu homotahula, ei manga amang nde homotahula, imahahilalam i sia, ê mbana tumo’tol a katare ahu matih tanu homotahula, ei manga taletumow, apa’an komotahula imawai sesem i ta’pia. 14Siahu matih tanu homotahula, ei manga hedong nde homotahula mahahilala i Namang. Siahu matih tanu homotahula, ei manga amang, nde homotahula mahahilala i Sia, ê mbana bumo’tol a katare. Siahu matih tanu homotahula, ei manga taletumow, nde homotahula morowot bo kukua i Ningumêlêd mututun a sakumên i homotahula bo komotahula imawa sesem i ta’pia.15Na’am komotahula mahalês i mbaoitoba, yanasa bêlês a namang alahêm na totumu’ wa’aho. 16Apa-apa’an pahasa ê na suang i mbaoitoba, êwa’aho kaewe’en i kêlêd bo kaewe’en i mbêlên, teka kasukagan mênonow, ahi’i a namang sa moai, sumata’ a mbaoitoba. 17Bo baoitoba wa’i matambulalam i kaewa’ena, sumata’ ê totumu’ matulid i papandungên i Ningumêlêd maenet mênonow ahad kaêto-êto’na.18Bata wata’ku, tepo wa’i awahêm tepom ê sapêtanêm, bo kele i tinanga’am i homotahula, êsatow saru i Kristus mainjo moai, ia’i talewe’ imêlêmbom tado’o saru i Kristus. êwa’ahom tanda’na, awahêm tepo wa’i ulit-ulit awahêm tepo ê sapetanêm. 19Totu’u silatahula a tutud i hita sa mahi, sumata’ silatahula ahi’i ulit-ulit sumua-suang be hita; apa-apa’an sa silatahula sumua-suang be hita, tatu silatahula menet iwakaru-harua teka hita. Sumata’ wa’aho ihamoali, saniboho ihatara, awahêm ahi’i wahasa silatahula nuli-ulit sumua-suang be hita.20Sumata’ komotahula imahaerem totutuh i ê Lênas, bo karêngan kelewa’aho komotahula pahasa mahailah i aho 21Siahu matih tanu wahow, ahi’i apa-apa’an komotahula ahi’i moho’ita’u i kaulitan, sumata mahaturu-turu’ apa-apa’an komotahula hahi moho’ita’u awahêm alahêm towo a kaulitan osa mahi.22Sisei ni’aho tatowon ? Awa-ahi’i sisia ê nisumakal awahêm si Yesus awahêm si Kristus ? Sisia wa’aho sarui Kristus, êwa’aho sia ê sumakal maulêng namang tekahahi bata’ 23Apa’an siseiange sumakal i mbata’, sisia hahi ahi’i maha Amang. Siseiange monge’e imbata’, sisia hahi maha Amang.24Bo homotahula, asia tinanga’an i homotahula a pahamunan, wa’aho musti ienet sumondo’io’ a sakumên i homotahula. Sa asia ê tinanga’am i homotahula a pahamunan wa’aho menet be homotahula a sakum mbata’ bo asakum i Namang. 25Bo êwa’im ê mberandiNa mio’be hita, êwa’aho mênonow ê têlasan. 26Pahasa wa’aho iwatihku tanu homotahula, êwa’aho asakum manga totumu’ ê marameji mawa ureng i homotahula27Apa’an a mbatangan i homotahula menet bana pêtutuhan ê tinirimam i homotahula be sia. Apa’an wa’aho ahi’i sama’ komotahula susuian i tow walina. Sumata kelembisa pêtutuhan Na masusui behomotahula sakum asia mange bo sosusui Na wa’aho ulit, ahi’i towo bo kelembisa sia a pahamunan isumusuiêm behomotahula, kelewa’aho hahi maulênga komotahula menet mutun a sakumen Na. 28Yanasa ia’italewe’, bata-wata’ku, mêtêwio’ a sakumên i Kristus, sani’aho sa Sia mawatara i mbatanganNa, kita mahaere kawaraneian maheman bo ahi’i sama’ monokia’ be Sia a nêndo oianNa. 29Sa kailahan i homotahula, awahêm Sia ulit, komotahula musti mahailah kahi, awahêm pahasa totumu’, ê matawoi kaulitan, ilumêmbo be Sia.

Chapter 3

1Pilahên, im’em ka ako’ana i mbêlês ê mbehomba’ i Namang be hita, mahad kita iwapakua bata wata’ i Ningumêlêd, bo dali’ kita awahêm bata wata’i Ningumêlêd. Kawalian i’aho baoitoba ahi’i mahahilala i Sia. 2Moro wogku ê nihalês, ia’i talewe’ kita awahem bata wata’i i Ningumêlêd, sumata’awe’ behatara asia ka’ada’an i hita alumalas; sumata’ kita mahailah, awahêm sa si Kristus mawataram i mbatanganNa, kita ihamoali mêkele kele si Sia, apa’an kita mêlilah i sia sakum apaNa totu’u. 3Pahasa totumu’ ê mbana paharawên wa’aho be Sia, mawa wayo i mbatangan mêkele si Sia ê na wahêm bayo.4Pahasa totumu ê matulid orow, ilumawah kahi i lala’ut i Ningumêlêd, nde norow êwa’aho pêlawahon i lala’ut i Ningumêlêd. 5Bo komotahula mahailah, awahêm Sia imawataram i mbatanganNa, sani’aho kumus i pahasa orow, bo a sakumenNa alahêm norow. 6Wa’aho kawalian pahasa totumu’ ê menet a sakumen Na alam kahi matulid orow, pahasa totumu ê menet matulid orow, ahi’i mêlilah bo ahi’i mahahilala i Sia.7Bata wata’ku, na’am mamayai mande êsatow mawaureng i homotahula. Siseiange ê matulid kaulitan awahêm ulit, mêkele kele si Kristus awahêm ulit, 8Siseiange menet matulid orow, a tapatena’ osa mahi, apa’an tapatena’ imatulid orow tumo’tol a katare. Tanu êwa’im Bata’i Ningumêlêd imawatara i mbatangan Na, êwa’aho sani’aho Sia mawawotutus i manga tatawoi i Tapatena’ wa’aho.9Pahasa totumu ê nitumow a Ningumêlêd, alam kahi matulid orow ; bua’i ngêlêdtow moênêt bana mbesia bo sia alam do’na matulid orow, nde sia itumow be Ningumêlêd. 10Êwa’im tanda’na bata wata’ i Ningumêlêd bo bata wata’i tapatena’ : pahasa totumu’ ê tahi’i matulid kaulitan, ahi’i i lumêbo be Ningumêlêd, kelewa’aho hahi siseiange ê tahi’i mahalês i pognga.11Nde wa’im koyow ê tinanga’am i homotahula a pahamunan, êwa’aho awahêm kita musti mêkahalêsan ;12hi’i kele si Kain, ê nilumêmbo be si ta’pia bo ê lumimêd i toalina. Bo asiam mahatatawoi sia ilumimêd i sia’. Apa-apa’an pahasa tatawa’na ta’pia bo tatowoi i toalina ulit.13Na’am komotahula maerang, moro wog, sa baoitoba mare’e i homotahula. 14Kita mahailah, awahêm kita irumesom a sakumên i pawate a sakumên i katowan, êwa’aho nde hita mahalês i pog i hita. Siseiange tahi’i mahalês, sisia maenet a sakumên i pawate. 15Pahasa totumu’ ê mare’e i i pognga, awahêm êsatow tapêlimêd i totumu’. Bo komotahula mahailah, awahêm alahêm nêsatow tapêlimêd ê maenet maha wênonowan ê têlas a sakum i mbatangana.16Kelewa’ahom kita mahailah i mbêlês i Kristus, êwa’aho awahêm Sia imasarêm i nasêngNga tanu hita, yanasa kita hahi musti masari i nasêng i hita tanu manga wog i hita. 17Siseiange maha harta i mbaoitoba bo mêlilah i pognga malugon i kalipatan sumata tumakêw i mbonang i natena asakum pognga wa’aho, kelembisandom bêlês i Ningumêlêd do’na maenet asakum i mbatangana ? 18Bata wata’ku, mayomêm kita mahales ahi’i teka i kodait suma teka dila’, sumata teka i tatawoi bo a sakumên i kaulitan.19Kelewa’ahom kita mahailah awahêm kita a kaulitan sa mahi. Kelewa’aho hahi kita do’na mawatêtêng i nate a ndior i Ningumêlêd, 20Sata’ sa hita katamêna, Ningumêled awahêm lebe wako’ nde nate i hita teka mahailah i nasiamange 21Moro wogku ê nihalês, sa ate i hita ahi’i kumatam i hita, yanasa kita bana kawaraneian memantanu sumusut i Ningumêlêd, 22Bo asia mange êpangeleiên i hita, kita maha ere i’aho be Sia, apa-apa’an kita mawa ki’it i pahasa pêretaNa bo mawa tulid asia ê mêtêna’an be Sia.23Bo êwa’im pêretaNa wa’aho : sani’aho hita menaw i ngalan i Yesus Kristus, bata’Na, bo sani’aho hita mêkahalêsan mêtêna’an bo pêreta ê mbehe i Kristus be hita. 24Siseiange mawaki’it a pahasa pêretaNa, sisia mututun a sakumên i Ningumêlêd bo Ningumêlêd a sakumêna. Bo kelewa’ahom kita mahailah, awahem Ningumêlêd bana nasakumên i hita, êwa’aho Tutuh ê mbehomba’Nam be hita.

Chapter 4

1Moro wogku ê nihalês, na’am meman i pahasa tutuh, sumata’ silehên manga tutuh wa’aho, awa silatahula a Ningumêlêd osa mahi ; apa-apa’an tao’o mangabalian towo ê nimêlêmbom bo imahahêm a lohow i mbaoitoba. 2Kelewa’im kita mahahilala i Tutuh i Ningumêlêd : pahasa tutuh ê mong’e awahêm si Yesus Kristus imahim keletotumu ; a Ningumêlêd osa mahi, 3bo pahasa tutuh, ê tahi’i monge’e si Yesus, Tutuh wa’aho awahêm tutuh saru i Kristus bo sakum sisia tinanga’am i homotahula, awahêm mainjo mahi bo ia’italewe’ banam na mbaoitoba.4Komotahula a Ningumêlêd sa moai, bata wata’ku bo komotahula imawa sesem i manga balian towo wa’aho; apa’an Tutuh ê mbana we homotahula, lebe wako’ ênde tutuh a suang i mbaoitoba. 5Silatahula ambaoitoba osa moai, kawalian i’aho silatahula makodait sakum manga kawaoitoba’an bo baoitba mêwê-nanga’ silatahula. 6Kamitahula a Ningumêlêd osamoai : siseiange mahahilala i Ningumêlêd, sisia mêwênanga’ i hamitahula, siseiange tahi’i a Ningumêlêd osa moai, sisia ahi’i mêwê-nanga’ i hamitahula. Êwa’ahom tanda’na Tutuh kaulitan bo tutuh ê mapawa-ureng.7Moro-wog ê nihalês, mayomêm kita mêbêwêlêsan, nde mbeles wa’aho a Ningumêlêd osa moai ; bo pahasa totumu bo mahahilala i Ningumêlêd. 8Siseiange tahi’i mowêlês, sisia ahi’i mahahilala i Ningumêlêd, nde Ningumêlêd awahêm bêlês.9A sakumên êwa’im bêlês i Ningumêlêd bewawa-taram a tutud i hita, êwa’aho awahêm Ningumêlêd imasiu i mBata’-Na ê tulong moai a mbaoitoba, sani’ahohita mênonow be Sia. 10Êwa’im mbêlês wa’aho : Ahi’i hita ê nimahalêsêm i Ningumêlêd, sumata’ Ningumêlêd ê nimahalêsêm i hita bo ê nimasiumai i mBata’-Na pêsononoian tanu dosa-rosa i hita.11Moro-wogku ê nihalês, sa Ningumêlêd itio’ mahalês i hita, yanasa kita hahi mustim mêbêwelêsan. 12Alahêm mande êsatow ange ê mahasa inilah i Ningumêlêd. Sa hita mêbêwêlêsan, Ningumêlêd maenet asakumên i hita, bêlês-Na tolimomod asakumên i hita. 13Kelewa’ahom kailahan i hita, awahêm kita maenet bana na sakumên i Ningumêlêd bo si Sia asakumên i hita : Sia ihumomba’am kita mahaêre beteng asakumên i Tutuh-Na. 14Bo hita imêlilahêm bo sumairi, awahem Amang imasium i mBata’na mamoali pêmia i mbaoitoba.15Siseiange monge’e, awahêm si Yesus Bata’ i Ningumêlêd, Ningumêlêd maenet a sakumena bo sisia a sakumên i Ningumêlêd. 16Kita imahahilalam bo imahemanêm i mbêlês i Ningumêlêd be hita. Ningumêlêd awahêm bêlês, bo siseiange menet a sakumên i mbêlês, sisia maenet a sakumên i Ningumêlêd bo Ningumêlêd a sakumêna.17Asakum êwa’im bêlês i Ningumêlêd tolimomod a sakumên i hita, êwa’aho sahita bana kawaraneian maheman a nêndo pangisa’an, nde mêkele kele si Sia, kita hahi a sakumên i mbaoitoba.18Asakumên i mbêlês alahêm kataloan : bêlês ê tolimomod ; apa-apa’an kataloan bana nu’kuman bo siseiange matalo, sisia ahi’i tolimomod asakumên i mbêlês.19Kita mahalês, apa-apa’an Ningumêlêd pahamunan imahalês i hita. 20Sa êsatow kumua : “siahu mahalês i Ningumêlêd,” bo sia mare’e i pognga, yanasa sia awahêm tatowon, nde siseiange tahi’i mêngalês i pognga ê pêlilahêna, ahi’i hahi mahalês i Ningumêlêd ê tahi’i kawilahana. 21Bo pêreta wa’i tinirima i hita we Sia : siseiange mahalês i Ningumêlêd, sisia musti hahi mahalês i pognga.

Chapter 5

1Pahasa totumu’ ê maheman, a Ningumêlêd osa tumow; bo pahasa totumu’ ê mahalês i Sia ê niwawa-tow, mahalês kahi i Sia ê nitumowai we sia. 2Êwa’im tanda’na, awahêm kita mahalês imbata-wata’i Ningumêlêd, êwa’aho sa hita mahalês i Ningumêlêd teka mawa-tulid i manga-pêreta-Na. 3Nde êwa’im mbêlês be Ningumêlêd, êwa’aho, awahêm kita mawaki’it i manga -pêreta-Na wa’aho ahi’i tanêd,4Apa-apa’an pahasa ê nitumowai Ningumêlêd, mawa sese i mbaoitoba. Bo êwa’im kasinggugatan ê nimawa-sese i mbaoitoba : kawaheman i hita. 5Siseiêm ê nimawa-sese i mbaoitba, ihawalina be sia ê maheman, awahem si Yesus Bata’i Ningumêlêd ?6Êwa’im Sia ê nimahim karengan i nahe wo daha’, êwa’aho si Yesus Kristus, ahi’i wa’teka ahe, sumata’ teka ahe bo teka daha’. Bo Tutuhêm ê nimehe sasairian, apa’an Tutuh awahêm kaulitan. 7Apa-apa’an bana têlu imehe sasairian [a sakumên i sorga : Amang, kukua bo Tutuh Lênas; bo silatahula aawahêm êsa. 8Bo bana têlu imehe sasairian a mbaoitoba] : Tutuh bo ahe bo daha’ bo silatêlu awahêm êsa.9Kita itumirima sasairian i totumu’, sumata’ sasairian i Ningumêlêd lebo morowot. De kelewa’ahom sasairian ê mbehem i Ningumêlêd sakum Bata’Na 10Siseiange maheman a mBata’i Ningumêlêd, sisia bana sasairian wa’aho a sakumên i mbatangana; siseiange tahi’i maheman be Ningumêlêd, sisia itumulid i mbatangana mamoali tatowon, apa-apa’an sia ahi’i maheman ê mbehe i Ningumêlêd sakum BataNa.11Bo êwa’im sasairian wa’asho : Ningumêlêd ihumomba’am katowan ê telasan be hita bo katowan wa’aho bana a sakumen i mBata’Na 12Seseiange maha sawa i mBata’, sisia maha sawa katowan; siseiange tahi’i maha sawa i mBata’, ahi’i sia maha sawa katowan.13Lohowna wa’aho iwatihku tanu homotahula, sani’aho homotahula ê maheman a ngalan i mBata’ i Ningumêlêd, mahailah, awahêm komotahula maha sawa pênonowan ê têlasan. 14Bo êwa’im kawaraneian kawaheman i hita be Sia, ewa’aho awahêm sia imonge’e i sombayang i hita, sa hita mangelei asiamange be Sia, mi’it apandungnga. 15Bo sa hita mahailah, awahêm sia imonge’e i nasia mange ê pinangelei i hita, yanasa kita hahi mahailah, awahêm kita imahaerem i nawasia mange ê pinangeleiêm i hita we Sia.16Sa wana nêsatow milah i pognga tumulid orow, êwa’aho norow ê tahi’i me’angai pawate, imerot sia sumombayang be Ningumêlêd bo Sia mainjo mehe pênonowan besia, êwa’aho silatahula, ê nitumulid orow ê tahi’i me’angai pawate. Bana norow ê me’angai pawatem : sakum wa’aho ahi’i ihuahu, awahêm sia musti sumombayang. 17Pahasa kata’pia’an awahêm orow, suamta’ bana norow ê tahi’i me’anga pawate.18Kita mahailah, awahêm pahasa totumu’ ê nitumowai a Ningumêlêd, ahi’i matulid orow ; sumata’ Sia ê nitumowai a Ningumêlêd muyungisia, bo si ta’pia hi’i mahasipapa mamos-isia. 19Kita mahailah, awahêm kita a Ningumêlêd osa mahi bo sêrêb i mbaoitoba a mbawa’ i kawasa i si ta’pia.20Sumata’ kita mahailah, awahêm Bata’ i Ningumêlêd imahim bo ihumomba’am pangartian be hita, sani’aho hita mahahilala i Ê Nulit ; bo hita bana na sakumên i Ê Nulit. A sakumên i mBata’Na si Yesus Kristus. SiSia awahêm Ningumêlêd ê nulit bo mênonow ê têlasan. 21Bata wata’ku, mahatuh ange a pahasa berhala.

2 John

Chapter 1

1Besi penatua tanu inang ê kina sisiran bo bata wata’na ê nuli-ulit ihalêsku. Ahi’i bati siahu ê mahalês i hamotahula, sumata’ kahi pahasa totumu ê mahahilala i kaulitan. 2Apa’an i kaulitan ê menenet a sakumên i hita bo ê mainjo mawid i hita ahad kaêto -êto’na. 3Bêlês kohomba’, kamang bo sononoi ênow i Ningumêlêd Amang, bo i Yesus Kristus, Bata’i Namang, mainjo mawid i hita a sakum kaulitan bo bêlês.4Siahu mêkahi’io, awahem ahu imaha ihaw, awahêm iwarua a mbata-wata’nu mênonow a sakumên i kaulitan mêtêna’an bo pêreta ê tiniriman i hita be Namang. 5Bo ia’i talewe’ahu mangelei wehow, iang ahi’i keleitu ahu matihêm i pêreta taleya tanu sihow, sumata’ kumi’it a pêreta ê mbanam be hita a pahamunan sani’aho hita mêbêwêlêsan. 6Bo êwa’im mbêlês wa’aho, êwa’aho awahêm kita musti menonow mawa ki’it a pêretaNa. Bo êwa’im pereta wa’aho, êwa’ahoo komotahula musti mênonow a sakumên i mbêlês, kelem ê tinanga’ am i homotahula a pahamunana.7Apa-apa’an tunaw tapê-wobureng imêlêmbon bo imahanêm a sêrêb i mbaoitoba, ê tahi’i monge’e awahêm si Yesus Kristus imahim keletotumu’. Wa’aho awahêm si tapê-wombureng bo saru i Kristus. 8Mahiahamange, sani’aho komotahula na’am katala’an asia ê tinawoiêm i hamitahula wa’aho, sumata’ sani’aho homotahula mahaere i têndanu lêkêwio.9Pahasa totumu’ ê tahi’i tumo’unoi a sakumên i tuturu’ i Kristus, sumata’ ê nilumakad lumuai wiboho, ahêm Ningumêlêd. Siseiange tumo’unoi a sakumên i tuturu’ wa’aho, sisia bana Namang bohahi Bata’. 10Sa êsatow mahi wehow bo sia ahi’i me’ang ituturu’wa’i, na’am komotahula tumirima i sia a suang i mbale bo na’am mehe sisiri’in besia. 11Nde siseiange mehe sisiri’in besia, sia mahaere beteng a tatawoina ê ta’pia.12Mandewe’ tado’o ê musti iwatihku behow, siahu ahi’i maibog tumulid i aho teka kartas bo tinta, sumata’ ahu maharaw siahumio’ mahi behow bo mohodait masa’angan tokia’ teka homotahula, sani’aho metolimomod mbeati hita. 13Sisiri’ tanu homotahula i mbata-wata i pogngu ê kinasisiran.

3 John

Chapter 1

1Besi penatua tanu si Gayus ê nihalês, ê nihalêsku a sakum kaulitan. 2Pogku ê nihalês, si ahu sumombayang, merotange how mau-maulêng bo nyama-nyaman ange a pahasa asiamange, mêkele kele kanaluna mau-maulêng ange. 3Nde ahu ni’tio’ imêkahi’, anoras tatahula pog imahi bo imehe sasairian sakum kawênonownu asakum kaulitan, nde totu’u how menonow asakum kaulitan. 4Tanusiahu alahêm kobeatan ê bako’ a mahatanga’, awahêm bata wata’ku mênonow a sakumên i kaulitan.5Pogku ê nihalês, sihow itumawoi kele totumu’ maheman, bisana how itumulid i masiamange tanu manga-wog, mandehahi silatahula awahêm mangatow talib. 6Silatahula imehem sasairian a sa’angên i njama’at sakum bêlêsnu. Maulêngio’ tatawoinu, sa how motung silatahula a pangebean i latahula, karêngan i nêsa tutulên ê niwêtêna’an be Ningumêlêd. 7Nde napa’an i ngalanNa silatahula imatangêm karêngan ahi’i itumirima awasia mange a manga totumu’ ê tahi’i mahahilala i Ningumêlêd. 8Kita ahi’i toro satahi’i tumirima i manga totumu’ ê kelewa’aho, sani’aho hita do’na mindo weteng a pawatawoiên i latahula tanu kaulitan.9Siahu imamatihêm keleawa tanu jama’at, sumata’ si Diotrepes ê maibog mamoali totumu’ ihamuna a tutud i latahula, ahi’i maibog monge’e i hamitahula. 10Tatawoi i’aho sa ahu mahi, siahu mangelei iate-ate a pahasa tatawoi ê tinulidnam, nde sia mawolabag mapasot kota-hodait ê kasar be hamitahula ; bo alawe’ imawêde’ i’aho, sisia mio’ ahi’i wati’ ahi’i maibog tumirima i manga-wog ê mangahi, sumata’ kahi mapar i manga-totumu’, ê maibog tumirima silatahula bo mawa-anei i manga-totumu’ wa’aho a njama’at.11Pogku ê nihalês, na’am mogulud i ta’pia, sumata’ ê maulêng. Siseiange tumawoi maulêng, sisia a Ningumêlêd sa mahi, sumata’ siseiange tumawoi i ta’pia, sisia ahi’i mahasa mêlilah i Ningumêlêd. 12Sakum si Demetrius pahasa totumu’ imehe sasairian ê maulêng, do’naihua kaulitanio’ nimehe sasairian ê kelewa’aho. Bo kamitahula hahi mehe sasairian ê maulêng sakum sisia, bo sihow mahailah, awahêm sasairian i hamitahula awahêm ulit.13Tado’omio’ ê musti iwamatihku wehow, sumata’ ahu hi’i maibog mamatih tanu sihow teka tinta bo pena. 14Siahu maharaw tilaho mêtauw bo sihow bo mohodait masa’angan tokia? 15Sononoi ênow mahawid i how ! Sisiri’ i manga ambenu. Ihuamange sisiri’ku tanu manga ambe êsa wo êsa.

Jude

Chapter 1

1Bēsi Yudas, sosiu Tialoh bo pog Yakobus, bēsilatahula, a’tiniang a mbeles a’i Ngeledtow, bo beiahaan tanu Tialoh. 2Rahmat, enow senonoi, bo belesNa mawuling bēhamotahula.3Manga morowogku bo weles, samantara ahu mauli-ulit maraměji mamatibbēhomotahula merot ange ihita pahasa lowid, siahu humelan bētulud tanu mapatih iya’i bēhomotahula bo maturu’ saniboho homotahula mēnēnēt matawoi tanu tumahang ēman ambēhua amanga tow lenas. 4Awahem bēhaturu bana totumu tinantu i sumisi a’tutud ihomotahula waaho mangatotumu eto’om tinantu tanu u’kuman. Silatahula manga tow tapia, bo ma’pawawētow imbeles kohomba Ngeled tou hita tanu mawasaped kahabogen latahula, bo masakal esa-esana kawasa, Ningumeled i hita si Tialoh5Sumata mandêwê kamotahula imahalahem pahasai oho ahi’i mangatê-ngatê i sia, siahu’mabog ta’sumatai’oho tinurasina silatahula a’tahii mahêman. 6Bo awahem sia itumahang kiong i Ningumêlêd a tahii makiit anahadan animbahut ilatahula, sumata imepaio tampa pinahutunan ilatahula, karua torunggu telas asung bao toba korendeman ahad imatepuan anendo wako.7Kêlêh Sodom bo Gomora bo kota-kota sumilid, i mekelemio itumuli pangorawan bo emelas kawede-wedean i tahii mauleng, itumanggong da’ima baha telas wawaimun a pahasa tow. 8Sumata keleaho mangatow maiwi-iwian wai hahi wai hahi mawa’ hotor batangan ilatahula bo isumero koimbahulan Ngêlêd tow bo mahojat pahasa kalo’oran a Sorga.9Sumata panguluan kiong, Mikhael, atempo suang pepate watean bo setang waaho bangke Musa, ahii baranei matepu setang aho mekele iwa kodait sarona Ningumêlêd moborong ihow. 10Ta’ sumata silatahula masero pahasa ahii halahan bo asia niaho komotahula mahalah l’tena kele biagen ahe hutem waaho nde mbua’na imoturasi olatahula. 11Masilaka komotahula, apa’an silatahula itu’mas dalam beebean Kain bo silatahula, bati apa’an tendan, mawasosoh batangan a suang i mawaureng Beleam, bo silatahula tinurasi a paan katapiaan kele Korah.12Silatahula i tatah suang pinesaheian belesne, bisana silatahula ahii monaki-nokia medomu bo bati mementingkan batanganamio, silatahula kele kambur alahem nahe, ihaleot sineput i kakab, silatahula kelemio manga hayu a tempona imodatu ahii mehe buana, mangahayu behaubut bo mangaamutna bo imatemio totuu. 13Silatahula kele boho i saloyon monganus bo kaluad tapia, kele bua i langit, tanu sisia besadia tampa a karendeman a kaeto-eto14Awahem silatahula Henokh, belolosan a’ kawituna besi Adam. A nobuat, akuana : Totuu Ngeled tow mahi karua moribu-ribu tow lenas-Na. 15Mapandung tumepu pahasa tow bo imawatia tow ukuman a’ mangatow ta’pia apa’an pahasa imangahodait pemeliian, bewapakua mangatow matuli-tulid kaseaan bo tapia a Ningumeled. 16Silatahula mangatotumu momuno-munod bo imangimbulu sakum penonorana menonow makiit ikahabogana, sumata semud ilatahula mangua mangahodait ahii wutu bo silatahula sumemet tow tanu mahaere ka utungan.17Sumata komotahula mangawagku ihalesku, imunen asia niaho a’talewe ambeuha behomotahula manga sosiu Ngeled tou hita Tialo. 18Kawalian silatahula i makodait behomotahula : “amuna kalawusan a tepona lumembo mangataponero bo menonow makiit anggio tapia latahula. 19Silatahula mawaweta ta imbahut a’ kahabogen bao tobo iai bo menonow atahii Kohomba.20Sumata komotahula mangamorowogku a’ kowelesan tumod batanganu i nesa ambao saleh emanu a’ batanganu bo masombayang a monggonguot. 21iyaha’an batanganu apa’an a suang beles Ngeledtow sumondo beles sononoi hita, Tialoh, tanu menonow telas.22Ituru’nu kowelesanu besilatahula ahii likoko. 23Injonange silathula saniboho i haluai ange a mbaha. Sumata ituruai kowelesan ambewalalas a katalo’an manga tow balian hahi, bo i ree latang latahula a’ kahotoran a kahabogan i sea.24Be sia, a’ kawasa mahiaha saniboho ahii homotahula ihawisud bo meang i homotahula a tahii tumatah bo mawuling a kohobeatan saangen konungan-Na. 25Ngeledtow esa, pakolanoan hita, si Tialoh, Ngeledtow hita tanu si Sia konungaan, ka’koan, kotowatan, bo imbahut atalewe pahasa abad bo yai talewe bo ahab kaeto-eto. Ulit.

Revelation

Chapter 1

1Êwa’im tatara i Yesus Kristus, ê mbehomba’i Ningumêlêd be-Sia, asna’aho ituru’-Na a manga-sosui-Na asia musti tilaho ihamoali. Bo kiong-Nga ê mbesiu-Na, Bawawatara-Nam besi Yohanes Sosiu-Na. 2Si Yohanes isumairim sakum kukua I Ningumêlêd bo sakum sasairian ê mehe I Yesus Kristus, ê wa’aho asiamange ê pinêlilahnam. 3 Maênowêm sia ê niwamacam bo silatuhula ê nimaga’am I manga-kodait tatara wa’i, bo ê malu’it asia ê mbehawatih a suanga, apa-apa’an tepona susutêm.4Be si Yohanes sa moai tanu pitu jema’at a Asia Kecil : Bêlês kohomba’ bo sonouoi ênow malalas be homo-tahula, be siasa moai, ê mbana bo ê mbanam bo ê mainjo mahi, bo a pitu tutuh ê na undior I undoratuhan-Na, 5bo be si Yesus, Sairi mo’eman, ê katare maleng I tumow a tutud I towimate bo maha-imbahut a manga-daja I mbaoitoba. Tanu si Sia, ê mahalês I hita bo ê nimawa-walusêm I norow I hita I ndaha-ndaha-Na. 6Bo ê ni tumulidêm I hita mamoali êsa kaholano’an, mamoali mangabalian tanu Nigumêlêd, Amang-Nya. Tanu siSiam konunga’an bo imbahut ahad koloko-lokona. Ulit.7Pilahên, sia boai karêngan I manga-kambur ba pahasa bêlên mainjo mêlialah I Sia, bohahi silatuhula ê nisumahul I sia. Bo pahasa bangsa a mbaoitoba mainjo tumabi I Sia Ei, Ulit. 8“Si Ahu awahêm To’tolan bo sepêtan, kukua I Ngêlêdtow Ningumêlêd, ê mbana bo bayam bo ê mainjo mahi, Ê Mpimbahut niit.”9Siahu, si Yohanes, pog bo karuanu a kaipitan, a kaholano’an bo a kahunduan manondo-nondo’ si Yesus, mututun a libuton ê mahangalan Patmos tatawoi I kukua I Ningumêlêd bo sasouirian ê mbetaro I Yesus. 10A nêndo I Ngêlêdtow ahu kinaimbahutan I Tutuh bo ahu imahatanga’ a talihudonku êsa ênu’ mo’arid, keêpo ênu’ I têrumpet, 11kuana: “Asia ê pilahênu, iwatih a nêsa kitap bo ihirim a kawitu jama’at wa’i a Epasus, a Smirna, a Pergamus, a Tiatira, a sardis, a piladelpia bo a Laodikia.”12osa ahu sumeleng. Tanu milah I nênu’ ê nimohodait beahu. Bo sumelengoho ahu, bewawa-wilah be ahu pitu a’e isosoloan mas. 13Bo a tutud I oho na’e I sosoloan bana nêsatow mêkele bo bata’ I totumu’, malatang juba katangan ahad a na’e, bo da’da’nga kêkêkêdan bokol mas.14Kohongo bo utah-Nya budo’ kêpo mbul budo’io’, bo bêlênNa kêpom nêlab I mbaha. 15 Bo a’e – Na mhêndaw kêpom besitambaga I mawaham a papêbaha’an, ênu-Na kêpom nggonggor I nahe I mêluba’ai. 16Bo akamakanoal-Na tumaka-taka’ Sia pitu bintang a mbawa-Na lumua-luai êsa simala têbêl dua wêlêna, bo tokia’-Na sumulo-sulom kêpom korangad I nêndo.17A mahawilahoho ahu I Sia, bahasuma’amio’ ahu a ndior I na’e-Na mêkele wo totumu I mate; sumata’Sia Imao I kama kanoal-Na be abu, osa kumua : “Na’ matalo! Si Ahu awahêm Ê To’tolan bo Ê sapêtan, 18bo Ê mênonow. Si ahu imatem, sata’ pilahên, si Ahu mênow, ahadkolokolokona bo Si Ahu tumaka-taka’ I pahasa kusi’ I pawate bo kaholano’an I pawate.19Kawalian I aho iwamatih asia ê pinêlilahnum, maulêng ê nimamoali ia’italawe’ suma ê mainjo I hamoali I haleot nai’i. 20Bo rahasia I kawitu bintang ê mbelilah-Num a kama kanoal-Ku bo kawitu a’e I sosoloan ma wa’aho : kawitu bintang wa’aho awahêm kiong a kawitu jama’at bo kawitu a’e I sosoloan wa’aho êwa’aho kawitu jemaa’at.

Chapter 2

1Iwatihêm tanu a kiong I njama’at a Epesus: êwa’im kukua-Na, ê tumaka-taka’ I aho mbintang a kama kanoal-na bo imalepang a tutud I kawitu a’ei sosoloan mas wa’aho. 2Kailahan-Ku pahasa patawoiênu : maelêng a poloku-lokoanu suma kohunduanu. Kailahan-Ku, awahêm sihow ahu’i êlud a mangatotumu’ ta’pia, awahêm sihow imangêpe’em silatahula ê mapakua sia siou, sumata ê kaulitana ahu’i helewa’aho, awahêm kinoamatanum silatahula tatowon.3Bo sihow imenet êlud bo iamhigon apa’an ngalan-Ku; bo sihow ahi’i mahaêlam palo’. 4 sumata’Ahu monero-nero I how, apa’an imêpa’amio kow I mbêlêsnu ê pahamunan. 5Kawalian I aho imunên ime’em karalêmana how bahatia! Matobatêm bo maleng tuliaên asia napahamunan tinulidnu. Sa tahi’i halewa’aho, malengai ahu we how bo injon-Ku ê na’e isosoloanu a totodana, sa how hi’i matobat.6sumata’a wa’i ê mabana wehow ê wa’aho sihow mare’e I pahasa tatawoi I manga-malalas si nikolaus, ê nihare’e-Huy hahi. 7Sisei maha-talinga, imerot sia tumanga’ asia ê mbehua I tutuh a manga-jema’at; siseiange mahasinggugat, sisia bean-Ku kakanên I tud I katowan ê mbana na taman Pirdaus I Ningumêlêd”8“Bo I wamatihêm tanu kiong injama’at Smirna: Êwa’im kukua I n To’tolan bo A sa pêtan, ê nimatem bo maleng I tumow: 9kailahan-Ku kaipitanu bo kalêngeianu – sata’ sihow siha’ - bo doros ilatahula, ê mapakua sisia tow I yahudi, sumata’ ê kaulitana hi’i helewa’aho ; saliku’na silatahula awahêm jema’at I tapatena’10Na’ matalo a nasia ê mustinu igonên! Kaulitana tapatena’ mainjo masot tatahulatow a tutud I honotahula a torunggu sani’aho komotahula êpe’an bo komotahula mahaere kasusa’an kaêto’ sangawulu’ ngando. Imerot kow kundu ahad I mate, bo ahu mainjo kumomba’ behow balalugi I katowan. 11Sisei maha-talinga., imerot sia maha-tanga’a sia ê nihua I Tutuh a magol jema’at: Siset mahasinggugat, sisia ahi’i mainjo mapongigon awa-awa a patean karuana”.12“Bo iwamatiêm tanu kiong I njama’at a Pergamus: Êwa’im kukua-Na, ê mapake simala têbêl bo dua mbêlêna. 13Kailahan-Ku bisana nututunanu, êwa’aho bibuli’, a lesad doratuhan I tapatena’; bo sihow mataha’ a ngalan-Ku, bo sihow hi’i isumakal kawaliemanu be Ahu, bo hahi hi’i a sinêpean I Antipas, sairi-itu, ê kundu be – Ahu, ê mbelimêd a sasa’angên I homotahula, a nututunan I tapatena’.14Sumata’ ahu bana tatahula katanêdan be how a tutudnu bana tatahulatuw ê malalas a sosusui I Bileanu, ê mapahe tutur’ besi balak tanu mawaureng I tow Israel, sani’aho silatuhula makan I pawasil a mberhala bo mêwêdêtul. 15kelewa’aho hahi bana mbe-how mangatotumu’ê mataka’ asusui I Nikolaus.16Kawalian I’aho matabeêm ! Satahi’i kelewa’aho, tilahonêm Ahu mahi wehow bo ahu mêrang silatahula teka simala ê na mbaba-Hu wa’i. 17Sesei mahatalinga, imerot sia managa’ asia nihua I Tutuh a manga-jemaat: siseiange mahasinggugat, be sia mainjo bean-Ku imana dumururu, bo mehe ahu be how batu wudo’, ê na mbaona pati-watihan ngalan telaya, e tahi’i hailahan siseiange, ihawalina a tumirimaisia.18“Bo iwanatuhêm tanu kiong I njama’at a taitira: Êwa’im kukua I mBata’i Ningumêlêd, ê mbêlên-A kêpom nêlab I mbaha bo a’e-Na kêpom besi tambaga; 19kailahan-Ku pahasa pawatawoiênu: mauleêng bêlêsnu bohahikawahemanu, maulêng kawasalinu bo hahi kahunduanu. Kailahan-Ku, awahêm pinatawoinu a kahadaan lebe tado’o nde a pahamunan.20Sumata’ Ahu menero’ I how, apa’an kow imayai I mbene si Tzebel, ê mapakua sisia balianbene, mawasusui bo mapawa lireng I manga-sosiu-Hu sania’ahomawa-pêdetuh bo mawu-Kan I manga-bewasil a mberhala. 21Bo imehem Ahu tepo be sia tanu matobat, sumata’sia ahi’i maibog matobat I ndêtuhna.22Pilahên, si Ahu mainjomasot I sia a mbao I nggowot I tow pahadosan bo silatuhula ê mêwê-detuh bo si sia mainjo iwasot-Ku a kasusa’an bako’, sa silatuhula ahi’i matobat a manga-tatawoi I aho mbene. 23Bo manga-wata’na mainjo iwawa-wate Hu bo pahasajema’at mainjo mahailah awahêm si Ahum ê nitume’es I kêhê Ahu mainjo malas tanu homotahula a pahasatow ê maki’it a tatawona.24Sata’tanu homotahula, êwa’aho mangatowalina a Tiaatira, ê tahi’i malalas I aho sosusui bo ê tahi’i imasilih asia ê niwapakua ilatahula popotalian I tapatena’, be homotahul kumua Ahu : Si Ahu ahi’i maibog mawalihud tangongan balina be how. 25Sata’ asia ê mbana wehow, tikêmên ni’aho ahad Ahu mahi.26Bosiseiange suminggugat bo tumulid I tawoiên – Ku mahad a kasapêtana, besia mainyo komba’an – Ku imbahut a manga-bangsa; 27 bo sia mainyo paêreta silatahula teka butul besi; silatuhula mainjo pawehên kale kure’ I tapatulid kure – mêkele kele ê tinirima-Hu a numang-Ku- 28bo bisia mainjo komba’an – Ku bintang timur. 29Sisei mahatalinga, imerot sia tumanga’ asia ê nihua I Tutuh a manga-jema’at.

Chapter 3

1Bo I wamatihêm tanu kiong I njama’at a Sardis: Êwa’im kukua-Na, ê mahasawa I kawitu Tutuh. Ningumêlêd bo wa’aho kawitu bintang. Kailahan-Ku pahasa pawatawoine : sihow iwwapakua mênonow, kandati how imate! 2Tumodêm, bo I wawa-rowatêm asia ê toyo’ta’am mate, apa’an alahêmai mande êsa a patuwoiênu kinaeran-Ku tolimomod a ndior I Ningumêlêd-Ku.3Kawalian I aho imunên, kalembisa how itumirimam bo itumanga’isia, ku’itan ni’ahobo matobatêm! Nde sahow hi’i mahia-iaha, si ahu aminyo mau kale totahow ba sihow ahi’i mahailah a tepo mbisa Ahu mêtalwê’ai mahi wehow. 4Sata’a Sardis bana tatahulatow ê tahi’i imawatatah I lataga; silatahula mainjo lumapang bo si Ahu a malatang budi’, nda silatuhula mêtêna’an tanu kale wa’aho.5Siseinge suminggugat, pêlatungan sia latang budo’ kalewa’aho, si Ahu ahi’i kumusu I ngalana a kitap katowan, sumata’ si Ahu mainjo monge’ei ngalana a ndior I Namang-Ku bo a sasa’angên I manga-kiong-Nga. 6Seisei maha-talinga, imerot sia mahatanga’ asia ê nihua I tutuh tanu manga-jama’at.7“Bo iwatu hêm tanu kiong I njama’at a piladelpia: Êwa’im ê kukua I Ê Lênas, Ê Nulit, ê tumaka-taka’i kusi’ I Daud; sia sia muha, alahêm ê mahaelei tumakêw; sa sia tumaêw, alahêm ê makaelei muka. 8Kalilahan-Ku pahasa pawatawoiênu: pilakên si Ahu imuham I mbonang tanu si how, ê tanu’i mata’u itaêw imande êsatow. Kailahan – Ku awakêm korowotanu ahi’i helembisa, sata’ sihow mawaku’it I kukua-Hu bo sihow ahi’i isumakal I ngalan-Ku.9Pilahên, tatahulatow jama’at I Tapatena’, êwa’aho silatahula ê mapakua I sia tow I Yahudi, sata’ ê nulitna ahi’i helewa’aho, sumata’ towo, mainjo iayo-Hu be how, kaulitana si Ahu mainjo masiu silatahula mahi bo ihahêpa’ a sa’angên I na’enu bo mangaku, awahêm Ahu mahelês I how. 10Apa-apa’an kow maki’it akukua-Hu, tanu kundu manondo-nondo’ I Ahu, yanasa si Ahu hahi mainyo muyung I how a nêndo pangêpêan ê malengai I lohow imbaoitoba tanu mangêpe’ silatahula ê maututun a mbaoitoba. 11Si Ahu tilaho mahi. Tikêmên asia ê mbana we how, sani’aho alahêm mande êsatow mindo I mbalaluginu.12siseiange mahasinggugat tulidên-Ku sia mamoali tu’ul ête’ ambele Lênas I Ningumêlêd-Ku bosia alam kahi lumuai wiboho; bo besia patihan-Ku ngalan I Ningumêlêd-Ku, ngalan ikota I Ningumêlêd-Ku, êwa’aho Yerusalem taleya, ê na sorga sa lumolasai a Ningumêlêd-Ku, bo ngalan-Ku taleya. 13Sisei maha-talinga, imerot sia mahatanga’ asia ê mbehua I Tutuh a manga jema’at”14Bo iwatihêm tanu kiong I njama’at a Laodikia: Ê wa’im kukua ulit, sairi ê kundu bo ulit, tino.toluan I mbengêlêd I Ningumêlêd; 15Si Ahu mahailah I pahasa pawatawoiênu: sihow hi’i utin bo hi’i waso’. Ime’em kamaulêngana sa how utin suma waso’! 16Yanasa nole how ndate, bo hi’i utin sumawaso’, si Ahu mainjo a mba’-ba-Hu mêlua’i how.17Apa’an kow ihumua: siahu siha’ bo siahu imawa-wêsiha’am I ahu mio’ bo siahu ahêm kahurangan wasi-wasia, bo apa’an ahi’i how moho’ita’u, awahêm ahi’i how moho’ita’u, awahêm kow ipit, bo silaka, lêngei, buta bo kêda’ai, 18Yanasa Ahu meheturu’ behow, sani’aho how tumêlês be Ahu mas ê udinuduwêm a mbaha, sani’aho how mêsiha, bohahi latang budo’, sani’aho latangênu, sani’aho ha’ kawilahan kahêda’aianu ê maha-sokia’an; bo bahi solo tanu sumawu I mbêlênu, sani’aho how do’na mêlilak.19Sasiange nihalês-Ku sia parowên-Ku bo sambêtan-Ku, kawalian iaho iake natenu bo matobatêm.! 20Pilahên, si Ahu tumotoda ndior imbonang bo tumêkol, sa wana totumu’ mahatnga’ I nênu’-Ku bo muha I mbonang, mainjo Ahu sumuang sumauwisia bo ahu kuman makarua wo sisia; bo sisia iwakarua-Hu.21sisuage suminggugat, iwawaratuh-Kusia makarua wo si Ahu a mboa indoratuhan-Ku, mêkele hahi wo si Ahu imaha-singgugatem bo dumatu-ratuk bo Amang-Ku a mbao I ndoratuhan-Na, 22siseiange mahatalinga I merot sia mahatanga’ I nasia ê nihua I Tutuh a manga-jemaat.”

Chapter 4

1Lumalas bibowa mêlilah aku: kaulitauna, êsa wenang behawulia a sorga bo êniê ê na pahanuman tinanga’kum, kemua we ahu kêpo nênie I turumpet, kuana: kumapetêmoai bo ahu mainjo tumuru’ be how asia musti ihamoali ihaleotoho nia’i. 2 Tilahun ahu beamasan I Tutuh bo pilahên, êsa doratuhan behatulid a sorga, bo biboho a udoratuhan dumatu-ratuh Êsatow. 3Bo siseaê mêdatu-ratu boboho a ndona-tuhan kawilahan kêpom kelana yaspis bo kelana sardis, bo êsa duni’ kumêkêkêd I aho ndoratuhan mênda-êndawêm kêpo kelana mata-mata’an.4Bo a tambulehe’ I aho udoratuhan bana ndua nga-wulu’ bo êpat doratuhan, bo a manga-doratuhan wa’aho dumatu-ratuh dua-ngawulu’ bo êpat matu-matu’a, ê malatang budo’ bo balalugi mas kohong I latahula. 5Bo bilboho a ndoratuhan I lumuai kilat bo genggori kuruhud matana’ bo pitu koheraw mêlalab a sa’angên I aho ndoratuhan, êwa’aho kawitu Tutuh I Ningumêlêd.6Bo a sa’angên I aho ndora-tuhan bana soloyon kaca kêpom mandas, a tutud I aho ndoratuhan bo a tambulehe’na bana nêpat bengêlêd mawuli-wuling I unbêlên, a ndoro’ I sa’angên bo andoro’ I lihud.7Awahêm bengêlêd pertama mêkele kele singa, bo bengêlêd ê karuana mekele kele kedongani sapi, bo bengêlêd ê katêluna mahatokia’ kele tokia’ I totumu’, bo bengêlêd kapatua kêlê mekepad balilangan ê mêlepa-lepad. 8bo kaêpat beugêlêd ma’ahu êsa-êsa maha-halekeb ênêm, tambulehe’na bo atuluung I suanga mawuli-wuling I mbêlên, bo karêngan I tahi’i sumondo’ silatuhula materewa’ êndo wo wêngi; “ Lênas, lênas, lênaêm ngêlêdtow Ningumêlêd, Ê moimbahut, ê mbanam boêmbana bo ê mainjo mahi.”9bo susud ni’aho manga-bengeled mowalad darayowen, bo sisiri’ bo darayow be sia, e nduma turatuh ambao I aho ndoratuhan bo ê mênonow ahad I koloko-lokona, 10yanasa behahêpam ni’aho ndua ngawulu’ bo epat matu-matu’a andior-na e ndumatu-ratu a mbao i’aho ndoratuhan bo silatuhula moniri’i sia e menonow ahad koloko-lokona. Bo silatuhula I mamasat I mbalalugina a sa’angen I aho ndora tuhan , osa kumua: 11“O ngeledtow bo nigumeled I hamitahula, sittow tena tumirima I ndarayow bo sisiri’ bo imbahut; apa-apa’an sitow ê nimêngeledem I pahasa; bo apa’an I padung-Ngu pahasa I aho bana bo bengeled.

Chapter 5

1Yanasa ahu mêlilah a kamahanoal I sia ê nolumaturatuh a mbao i’aho ndoratuhan, sanga-likun kitap, ê pinatihan a suang bo a luara bo sinegel I pitu segel. 2Bo ahu imêlilak êsatow kiong ê mbangun, ê tumerewa’ karêngan bawakalea, kuana: “ Sisei ê mê tena’an muha i’aho likunan I kitap bo muha I manga-segala?”3sata’a alahemai mande esatow e na sorga suma a mbaoitoba suma a ndalem I toba, e ndo’na mahawulia I likunan I aho kitap suma do’na milah I suanga. 4Yanasa ahu mekae’ ni’it io’ matape apa’an alahemai mande esatow e katamen matema’an tanu muha I likunan I aho kitap sumahahi milah I suanga. 5Osa mohodait e satow biboho a matu matua’a beahu: “na’am kow mekae! Kaulitana singa a mbala I Yehuda, êwa’aho sisina I Daud isuminggugatem, mahad sia dona muha I aho likunan I kitap bo muha i’aho kawitu segela.”6Yanasa ahu mahawilah atutud I ndoratuhan bo kaepat bengeled wa’aho bo a tutud i’aho mangamatu-matua’ tumotod êsa Bata’ I ndomba kepom belusam, mahasapah pitu bo maha-welen pitu: ê wa’ahom e kawitu Tutuh I Ningumeled e mbesiu a sereb I mbao I toba. 7Osa mahi ni’aho mbata’i domba bo tumirima I aho likunan I kitap a kamaNa ê ndumatu-ratuh a mbao i’aho ndoratuhan.8A moras Sia nindo i’aho likunan I kitap, behasuma’am ni’aho kaepat bengeled bo karua-ngawulu’ bo êpat matu-matu’a a ndior I mBata’ I nDomba wa’ aho, êsa-êsa tumaka-taka’ êsa kacapi bo êsa kowêr mas, mawuli-wuling I manyan êwa’ahom sombayang I manga-totumu’ lênas.9Bo silatahula makatar êsa kahatarên taleya kuana: “ Si how metena’an tumirima i’aho likunan I kitap bo muha I manga segela; apa’an siitow belusam bo teka daha’-Nu sihow itumelesesem silatuhula tanu ningumeled a nesa-esa bala’ bo tutul bo manga-bala bo bangsa. 10bo sihow itumulindem silatuhula imamoali êsa kaholano’an, bo imamoali manga-balian tanu Ningumeled I hita, bo silatuhula mainjo mapereta kele daja a mbaoitoba.”11Yanasa ahu mahawilah bo mahatanga’ ênu’ tado’o I Kiong kumêkêd I ndora-tuhan, manga-bengeled bo matu-matu’a wa’aho; du’utan ; latahula molaksa-laksa bo moribu-ritu laksa, 12kuana bewakelea: “ Bata I nDomba ê mbelusa wa’aho tumena tumirima I nimbahut, bo kasiaha’an, bo turus, bo korowotan, bo sisiri’ bo konunga’an, bo dara-yowên!”13bo ahu imahatanga’, pahasa bengeled e na sorga bo e na mbaoitoba bo e na saloyon bo pahasa e nasuanga, kumua: “ tanu si sia e ndumatu-ratuh a mbao I ndoratuhan bo tanu Bata’ I nDomba, ewaêm darayowên bo sisiri’ bo konunga’an bo imbahut’ ahad koloko-lokona! 14Bo kaepat bengeled wa’aho kumua: “ulit”. Bo wa’ahu manga-matu-matu’a behasalikokob bo moniri”.

Chapter 6

1Yanasa a melilah wa’aho nbata’ indomba pertama muha a kawitu segel wa’aho, bo mahatanga’ahu e pertama boho a kapat bengeled kumua kepom nenu’ I koruhud: “Mayom !” 2Bo ahu mahawilah: kaulitana, bana nêsa kawayo wudo’ bo totumu’ ê sumakesake isia tumaka-taka’ êsa pana bo besia pinowaladan êsa balalugi. Osa sia dumior kele imaha-singgugat imangambut I kasinggugatan.3Bo anoras ni’aho mBata I nDomba muha I segel karuanan, mahatanga’ahu bengeled karuana kumua: “Mayom!” 4Bo dumiorai êsa kawayo walina, êsa kawayo meha’oi’ bororumu’ ê sumake-sake wesia kinomba’an imbahut tanu mindo I sononoi ênow imbaoitoba, ahad silatahula melilimedan, bo besia kinomba’an êsa simalabako’5 Bo anoras ni’aho m Bata’ iDomba muha I segel katêluna, mahatanga’ ahu bengeled kateluna kumua: “Mayom!” Bo ahu mahu-wila: kaulitana, bananêsa kawayo wuling bo totumu’ sumake-sake wesia tumaka-taka’ êsa patumbi’an a kamana. 6Bo ahu imahatanga’ kelembana ênênu’ a tutud i’aho kaepat bengeled kumua: “Mahasa I cupa bukeran êsa dinar, bo mahatêlu I cupa njelai êsa dinar sumata’na’am dusakên ni’aho solo bo anggor.”7bo anoras ni’aho mBata’ I nDomba muha I segel kaepatua, mahatanga’ahu ênu’ I mbengeled kaempatna kumua: “Mayom!” 8Bo ahu I melilah: kaulitana, bana nesa kawayo mata’mohero bo totumu’ sumake-sake wisia maha-ngalau si pawate bo kaholano’an I pawate malalasisia. Bo besilatahula bimean kawasa a niwahapat I mbaoitoba tanu niêlimêd teka kobit bo karêngan kale’oan bo limud, bo karêngan manga-biagên ahas ê na mbaoitoba.9Bo anoras ni’aho mBata’ in Domba muha I segel kalimana, melilah aku andalem I mesbah manga-hanalu I lalatula ê mainjo pinate apa’an kukua I Ningumeled bo tatawoi I kawairian ê mbesilatahula. 10Bo silatahula tumerewa’ bewakalea, kuana: “Tahulawe kaêto’an, o mahaimbahut ê lênas bo ulit, sihow hi’i misa’bo malas I ndaha’ I hamitabula be silatuhula ê mututun a mbaoitoba?” 11bo besilatahula êsa-êsa binean êsa jubawudo’, bo silatuhula musti lumêmêt alam êto’ ahad malêkêw Ndu’utan manga-harua masali bo bomanga-wog I latahula, ê mainjo paten mêkele kele silatuhula.12Yanasa ahu mahawilah, anoras ni aho mbata’ I ndomba muha I segel kaenemna, kaulitana behamoalim mangoawa’ ê ta’mêri bo êndo mêbuling kêpom karong I nutah bo bulan imêmeha’ pahasa kêpom udaha’. 13Bo manga-bintang a langit I mêdabasoai a mbaoitoba kêpom kayuara imawa-rabas I manga-bua’na ê mata’ sa sia irandu’ i kakab dêpêt. 14Yanasa I humêsutêm langit kêpom likunan i kitap êmbelikun bo besoyoêm mangadungusan bo manga-libuton a tampana.15Bo manga-daja a mbaoitoba bo manga-towako’ taka mangapatona’asên, bo manga-tosiha’ teka mangatow maha-imbahut, bo pahasa ata teka totumu’ merdeka imêduru a manga-bilahu’ bo manga-êmpang imbatukarang a ndungusan. 16 Bo silatahula kumua a mangadungusan bo a maya-batukarang wa’aho: “Ihawiowêm tumênamoai ihamitahula ba iwawa-ruru kamitahula andior-Ra, ê ndumatu-ratuh a mbao I ndoratuhan bo andior I tokia’ i’aho mBata’ I nDomba.” 17nde mbeho’amaêm nêndo wako’ boro’ I latahula bo sisei ê udo’na tumo’unoi?

Chapter 7

1Ihaleotoho ni’aku, mêlilah ahu êpat kiong tumotod a kaêpat du’u I mbaoitoba bo silatahula isumukud I kaêpat kakab I mbaoitoba, sani’aho alahêm kakab sumeputai a andarat, suma a saloyon suma a manga-mahatud. 2Bo ahu mêlilah êsatow kiong balina ilumêmbo a pawaliaian I nendo. Sia mape’aweang segel I Ningumeled e menonow; tumerewa sia karengan I nenu’ bawakalea a mepat kiong e mbewasiu tanu medusah I mbaoitoba bo saloyon, 3kuana: “Kanawe’ mêdusah I mbaoitoba suma saloyon suma manga-mahatud atalawe’ kamitahula I sumegel I namo I latahula!”4Bo ahu mahatanga’ du’utan ilatahula ê sinegel wa’aho pahasa bala’ suru I Israel. 5A mbala’ I Yuheda sangawiluluboruan ribu ê singel, a mbala’i Ruben sangawulu’ borua ribu, a mbaka’i Gad sangawulu’ borua ribu, 6a mbala’ I Asyer sangawulu’ borua ribu, a mbala’i Naptali sangawulu’ boruan ribu, a mbalai Manasye sangawulu’bo rua ribu,7a mbala’ I simeon sangawulu’ bo rua ribu, a mbala’ I Lewi sangawulu’borua ribu a mabala’i I Isakhar sangawulu’ borua ribu. 8a mala’ I sebulon sangawulu’ borua ribu, a mbala I Yusup sangawulu’ borua ribu, a mbalai Benyamin sangawulu’ bo rua ribu.9ihaletoho ni’aho siahuimahawilah: kaulitana, sangaruduan bako’ towtado’o ê tahi’i hatebean katado’oana, a marowalina mbanga bo bala’ bo sanganah bo tutul, tumotod a ndior I ndoratuhan bo andior I mbata’i nDomba, malatang juba wudo’ bo tumaka-taka’ manga-tu’nana I palêm a koma I lalatahula. 10Bo karenan I nenu bewakalea silatuhula tumerewa’ : “ kawia’an tanu Ningumeled I hamitahula ê ndumatu-ratuh a mbao I ndoratuhan bo tanu Bata’i nDomba!”11Bo phasa kiong tumotod tumambu-tambulehe’ I ndoratuhan bo mangamatu-matuah’ bo kaepat bengeled wa’aho, silatuhula beha-hepa a ndior I aho ndoratuhan bo moniri’ I Ningulêlêd, 12osa kumua: “Ulit! Drayow bo konunga’an, bo kaêluran bo darayow, bo sisiri’ bo kaimbahutan bo korowotan tanu nigumeled ahad koloko-lokoma! Ulit!”13Bo êsatow biboho a matu-matua’a kumua weahu: “siseipo’ silatahula ê malatang jubawudo’ wa’aho bo bisanapo’ sasilata, hula mahi?” 14Yanasa kuaku besia: “Tuaku, situang mahailahiaho.” osia sia kamuaweahu: “silatuhula wa’i awahêm manga-totumu’ ê nilumuai a kasusa’an bako’ ; bo silatahula imagenmesem I njuba I latahula bo imawawudo’ a sakum I ndaha’ I mbata’ I ndomba.15Kawalian iaho silatuhula tumotod a ndior I ndnatuhan I nigumeled bo masali I sia êndo wowengi a mbale lenas-Na. Bo si sia ê ndumatu-ratu a mboa i’aho ndoratuhan mainjo mawa-welad I ndasing-Nga ambao I latuhula. 16Silatuhula alam nigon I male’o bo hahi kawelaan bo endo suma kose’engan alam kahi tumena silatuhula. 17apa’an mBata’ I nDomba ê natutud i’aho ndoratuhan, mainjo miaha silatuhula bo matod silatuhula a lumbuhan I nahe kaenowan. Bo nigumeled kumusu I pahasa lue’ a mbêlên I latahula.”

Chapter 8

1Bo anoras ni’aho mBata’i nDomba muha I segel kawituna, yanasa imêlaliaiêm na sorga, iêpa’io iwarua ngaoras kaêto’ana. 2Osa ahu mahawilah kawitu kioang, ê tumotod I ndior I Ningumêlêd, bo be silatuhula binean pitu têrumpet.3Yanasa mahi nêsatow kiong balina, bosia moho tumod susut I mesbah teka êsa pawatutuan I manyan mas. Bo besia binean mayan tado’o tanu iwowalaona mederoro’ teka sombayan I pahasa totumu lênas a mbao I mesbah mas a sa’angên i’aho ndoratuhan. 4Yanasa kumapet ê nobol I mayan mêdo-roro’ teka sombayang I mangatow lênas wa’aho a kama i’aho kiong moho a ndior I Ningumêlêd. 5Osa ni’aho kiong mindo i’aho pawatutuan I mayan, suangana baha I mesbah, bo masot i’aho a mbaoitoba. Yanasa tutohai nênu’ I koruhud, iwalalas I kilat bo mangoawo’6Bo kawitu kiong ê tumaka-taka terumpet wa’aho mateke-tekebêm sumêput I têrumpet. 7Osa kiong pertama sumêput I têrumpetna bo behamoalim têka eis, bo baha, kêmuhêmuan daha’ ; bo pahasa wa’aho bewasot a mboaitoba; yanasa kinatutuanêm iwatêlu I mbaoitoba bo iwatêlu I manga-mahatud bo imasêungitêm pahasa-oho-oho mata’8Osa kiong karuana semêput I têrumpetna bo bana nêsa kêpom dungusan bako’, ê melalabange I mbaha, betepa a saloyon. Bo inatêlui aho saloyon imamoali daha’, 9bo mamate iwatêlu I pahasa bengêlêd ê maha-aseng a saloyon bo imatutuseêm niwatêlu I pahasa kapal.10Osa kiong ê katêluna sumêput I têrumpetna bo a laingit dumabasoai êsa bintang bako’, mêlalab kele koheraw, bo dumatung I watêlu imanga-londola bo manga-lumbuhan inahe. 11Ngalan I aho mbintang Apsintus. Bo iwatêlu I pahasa ahe mamoali apsinbus, bo tado’o totumu’ imamete tawoi i’aho mahe, apa’an imêpêtu’um.12Osa kiong kaêpatna sumêput I têrumpetna bo kinawakuranêm ni watêlu i nêndo bo iwatêlu I mbulan bo iwatêlu I manga-bintang, mahad iwaêluna imêdêdêm bo iwatêlu I kauha’an ahi’i tumêrang bo kelewa’aho hahi ê mbêngi.13Osa ahu mahawilah: ahu imahatanga’ êsa melepad balilangan lumepad a mbêtu’ i langit bo kumua karenên ênu mo’arid: “silaka, silaka, imasilakam silatahula ê mututun a mbaoitoba tatawoi I nênu’ I têrumpet I katêlu kiong balina, ê mainjo sumêputwe’ i terumpetna.”

Chapter 9

1Osa kiong kalimana sumeput I terumpetna, bo ahu mahawilah êsa bintang ê mirumabasoai a mbao itoba, bo besia niean êsa kusi’i mboso i kitob i pawate. 2Yanasa binuha’anam mbonang imboso kitob ipawata wa’aho, osa kumapetai nobol a mboso wa’aho kêpom nobol i papêbaha’an bako’, bo êndo bo baoilangit mêdêndêm I nobol a mboso wa’aho.3Bo biboho a nobol mêluaiai manga-borit a mboaitoba bo be silatuhula binean kawasa kele kawasa I manga-lamu-lamu a mboaitoba. 4Bo be silatahula behoyow, sani’aho silatahula hi’i mêdusah I mangaoho a mbaoituba suma mangalumolulun sumahahi manga-tudikayu, sumata’ bati’ totumu’ ê tahêm segel I Ningumêlêd a namosia.5Bo silatahula bewonga’e ahi’i tanu mamate I totumu’ sumata’ bati’ kumulêng silatuhula lima-nga ulan kaêto’ana, kuhulêng wa’aho kele kuhulêng I lamu-lamu siasia sumehed I totumu’ 6Bo a tepo wa’aho manga-totumu’ mainjo mangilah pawate, sumata silatahula ahi’i mahasauwisia, bo silatuhula maiog mate, sumata’ pawate lumolahai be silatuhula.7Bo gio iaho manga-borit mêkele kele kawoyo ê mbetekeb tanu papêraugan, bo a mbao I kehong I latuhula bana nêsa keleitu balalugimas, bo tokia’i lata-hula mêkele wo tokia’ I totumu’, 8bo utah I latahula mêkele wo utah I mbene bo ba’ang I latuhula mêkele bo ba’ang isinga, 9bo adadah I latahula mekele wo latang besi, bo ênu’i kalekeb I latuhula kêpom nonggor I manga-kareta ê pakosen tado’o kawayo, ê mêlola-lolah moho a lesad I peperangan.10Bo wai I latahula mêkele wo lamu-lamu bo bana sosehedna, bo a suang I nuri I latehula wa’aho bana kawasa I latahula tanu mawa-ados I totumu’, lima nga-ulan kaêto’ana. 11Bo daja ê nimêreta silatahula êwa’aho kiong a kitob I pawate, ngalana atutul I Ibrani si Abadon bo atutul Yunanai si Apolion. 12Silaka a pahamunan kbehalewatêm. Ja’i talewe’ mainyo lumalas duawe’ kahi silaka13Osa kiong kaênêmua sumêptu i têrumpetna, bo ahu mahatanga’ êsa ênu lumuai a nêpat sapah I mêsbah mas ê na ndior i Ningumêlêd, 14bo kumua a Kiong kaênêmua ê tumaka-taka’ turempet wa’aho: “Ilêpotêm nêpat kiong ê nisogosogot a tai londola wako’ Efrat wa’aho.” 15Yanasa belêpotêm nêpat kiong ê sinadia tanu jam bo êndo, bulan bo ta’un tanu mamate iwatêlu I mangatow totumu’16bo du’utan I sururaho wa’aho duangawulu ribu laksa mahusar; ahu imahatanga’ I ndu’utan I latahula. 17Yanasa kelewa’ahom ahu imilah a pêlilahen wa’i manga-hawayo bo manga-totumu’ ê sumake-sake I sia; silatahula malatang latangbesi, meha’i mbana bo bulow bo kera I mbalelang kêlurna; kohong Iaho manga-kawayo mêkele wo kohong I singa bo a mbana ilumuai baha, bo obol bo belelang.18Tatawoi ia’i têlu kasilaka’an pinate iwatêlu imanga-tow êwa’aho tatawoi imbana, bo obol bo balelang, ê nilumuai a mbabana. 19Apa’an imbahut imanga-hawayo wa’aho kaerean a suang I mbana bo a suang I nurina. Apa’an urima mêkele wo ulah; silatahula maha-halong bo teka I kohong I latahula wa’aho silatuhula mawawêdusah.20Sumata’ totumu’ balina, ê tahi’i imate I aho kasilaka’an, ahi’i hahi mawêdis a tatawoi I kama I latahula : silatahula ahi’i sumondo’ maponiri I manga-tutuh ta’pia bo manga-berhala mas bo pera, a tambaga, batu bo kayu ê hati’i mahawilah suma mahatanga suma malapang, 21bo silatuhula hi’i matobat a papêlimêndan, sihri, pêdêtuhan bo katahowan.

Chapter 10

1Bo ahu mahawilah êsatow kiong balina ê morowot a sorga sa lumolos, sapu-saputeên I kambur, bo duni’bana nambao I kohonga bo takia’na mêkelwo êndo, bo a’ena kêpom tu’ul baha. 2A kamana sia kumêkêkêm êsa likunan kitap kisit ê muha-wuha. Sia imawatando’i na’e-hanoalna a saloyon bo a’e-holodina a mbaoitoba.3Bo sia tumerewa bewakalea kele singa I manguang. Bo ihaworusoho sia nitumerewa, wa’aho pitu koruhud mawatanga I mêrutna. 4Bo ihaworusoho ni’aho pitu koruhud behaom mênunu’, mapandung ahu matih i’aho, sumata mahatanga’ahu ênu a sorga kumua: “Isegelêm asia ê mbehua i’aho pitu koruhud bo na’am kow matih i’aho!”5Bu diong ê mbelilahku tunotod a mbas I soloyon bo ambaoitobe, mailang I kawa hanoala a langit, 6Bo sia iwasupa tanu si Sia ê nênonow ahad kaêto-êto’na, ê ninêngêlêdêm i langit bo pahasa suanga, bo baoitobe bo paluasa ruanga, bo saloyom bo pahasa suanga, kuana: “alam kehi ê niharotyot! 7Sumata’ anaras nu’i têrenupet i kiong kawituna, êwa’aho sa sia sumeput i têumpetna, Yonasa, i nainji lekewen tinepuau i mbetahu’ i ningemeled, kale ê umbehilia nam a manga sosiu-Na, ê wa’aho moanabi”.8Bo ênu ê tinanga’kum a langit osa mahi wa’aho, kumuahahi weahu, kuana: “Mohonêm, indou likunan i kitap muha-wuha a kama i kiong, ê tumotod a saloyon bo a mbaoitoba wa’aho. 9Osa ahu mohoa kiong wa’aho bo mangelei wesia, sani’aho sia mehe i aho likunan i kitap beahu. Kuana weahu: “Indonêm bo kanênêm sia; tuliêna tianu mahahelam petu’, sumata’a mbabanu kahêlaman sia êma kele biluh.”10Osahu mindo iaho kitap a kamaiaho kiong, bo kumanisia, tianku kahaleman mêpêtu’. 11Yanasa kumua sia weahu: “sihow musti maleng mawatara a tado’o mbangsa bo a sanganah bo tutul bo daja”

Chapter 11

1Lumalas bineanêm ahu sanga-londolan naog kuanamolo kele butul sosokad, karêngan i kodait ê wa’i : “Tumodêm bo sokadenem i mbale Lenas i Ningumeled bo mesbah bo silatuhula ê ma’ibadah a suanga. 2Sata’ isaketai lesad i mBale Lênas a tulung i luar, na’am kow sumokadisia, nde sia mbehem a bangsa-wangsa walina bo silatuhula mainjo mohembang i kata Lênas êpat-nga-wulu’ bo rua nga-ulan kaêto’ana.”3Bo ahu mainjo mehe tawoiên a ndua sairi-Hu, sani’aho silatuhula mano-buat kerêngan i matapa, sanga-ribu dua nga-tus ênêm nga-wulu’ Kaêto’ana. 4Silatuhula awahêm dua nga-tud saitun bo dua a’ei sosoloan ê tumotod a ndior i Ngêlêdtow i lohow i kayoba’an. 5Bo sabana totumu’ ê mapandung kumulêng silatuhula, lumuaiai mbaha a mbaba i latahula mawasêngit i pahasa sehed i latuhula. Bo sa bana totumu’ ê mapandung kumulêng silatuhula, yanasa totumu’ wa’aho musti mate kelewa’aho.6Silatuhula maha-rowot tumakêw a langit, sani’aho alam mêkad têka kaêtosilatahula manobuat; bo silatahula maharowot a lohow i nahe tanu malui-isia mamoali olaha’, bo tanu makur i mbaoitoba bo lohow i manga-silaka, atebe silatuhula mapandung-i’aho. 7Bo sa silatuhula imawahaom i sasairian i latahula, yanasa biangên ê nilumuaioai a kitab i pawate, mainjo sumaru silatuhula bo mawa-sese osa mêlimêled silatuhula.8Bo bangke i latahula mainjo iwao-waomio’ a têmbêran i kotawako, ê mi’it a kawaheman iwapakua sodom bo masir, bisana siNgêlêdtow kahi bahalawati i latuhula. 9bo manga-totumu’ a moro-bangsa bo bala’a bo tutul bo sanganihan, mêlilah i mbangke i latuhula kuburên.10 Bo silatahula ê mututun a mbaoitoba mobeat bo mêkahi’ sakum silatahula wa’aho bo mapesta bo mapê-kiriman pêrêseng, apa’an ni’aho ndua nabi totumu’ ê mutu-utun a mbaoitoba. 11Têlu wo-wêta’ ngando lumalas sumolong tutuh katowan i Ningumêlêd be silatuhula, mahad silatahula tumod bo pahasatow ê melilah silatahula imatalomio. 1212Bo mangatolumu’ wa’aho maka-tanga’ êsa êno mo’arid a songa modi kumoa be silatahula : “ Kumapetemoai!” osa silatahula mangapet i langit sinapuat i kamber, sinapuat i kamber, sinairian mangakasehed i latahula.13Anokas wa’ahoimangoawo’om dêpêt bo iwa_sangawulu’ tihad i aho kota behaweru’, bo pitu-ngo-ribu totumu’ i mamete i aho mangoawo’ bo manga totumu’ balina imatalomio’, osa maponunga i Ningumêlêd a sorga. 14Silaka karuana behaleotêm: pilahên, silaka katêluna tilaho lumalas.15Osa kiong kawituna sumeput i terumpetna, bo kinatanga’an manga-enu’ mo’arid a sorgakana : “ Pakolano’an a mbaoitoba taka-taka’an i Ngeledtow i hita bo sisia ê tinutu-Na , bo sia mainjo mapêreta kele daja mahad kaêto-êto’na.”16Bo karua-nga-wulu’ bo êpat matu-matu’a, ê ndumatu-ratuh a ndior i Ningumêlêd a mbao i ndoratuhan i latuhula, behahêpa bo moniri’ i Ningumêlêd, 17karengan kumua: “Kamitahula kumua dayow be-How, o Ngêlêdtow, Ningumêlêd, Ê mahaibahut, ê mbana bo ê mbanam, apa-apa’an sittow itumahuwên i kaimbahutan nu ê mbako’ bo itumo’tolêm mapênreta kele daja,18bo pahasa bangsa imobaro’om sata’ boro’-Nu imahim bo arasên tanu manga-totumu’ imamatem isi’an bo mehetêndan a manga-sosiu-Nu, manga-nabi bo manga-totumu lênas bo besilata hula ê matalo i ngalan-Nu, a manga-tohisit bo manga-towako’ bo tanu mawa-wotutus i mbaitoba.”19Yanasa behawuham ê mpoale Lênas i Ningumêlêd a sorga, bo kinawi lahanêm piti i ndarandian-na a suang i mBale Lênas wa’aho bo behamoalim kilat bogongori koruhud bo bangguang bo têka eis dêpêt.

Chapter 12

1Yanasa belihahem esa tanda’bako’ a langit: Esa wene makukung êndo, teka bulan a mbawa’ i na’ena bo êsa balalugii sangawulu’ orua mbintang a mbao i kohonga. 2Sia mahali-alim bo a nimbulu bo papongingonêna a nimbulu bo papongigonêna a mahawata’an sia mapauasawang i kaadosan.3Yanasa belilahêm êsa tanda’ balina a langit; bopilahên, êsa dumerehe maha’io bako, maha-hohong pitu bo maha-sapah sangawulu’ , bo a mbao i kohonga bana pitu balalugi. 4Bo urina makose-hose iwatêlu i mangabintang a langit bo masoti’aho a mbaitoba. Bo wa’aho ndumerehe’ tumod a sa’angên i aho mbene ê toyo’ta’am mahawata’, tanu tumêpês i mBata’na, matilaho a nihaworusoho ni’aho mbene mahawata’ i Sia.5Yanasa sia mahawata’oai êsa tuama, ê mainjo maiaha i pahasa-bangsa teka i mbambang besi, mêkombo’ai wa’aho mBata’na kinandet bo belolah be Ningumêlêd bo a ndora-tuhan-Na. 6Wa’aho mbene lumolah a tana’tandus, a mbesadiam êsa lesad tanu sisia i Ningumêlêd, sani’aho sia iaha’an biboho sanga-ribu duangatus ênêmnga-wulu’ ngando kaêto’ana.7Yanasa beha-lêmbom paperangan a sorga. Si Mikhael bo manga Kionga mapêrang, lumawah i’aho ndumerehe’, bo wa’aho ndumerehe’ binotung i mangakiongga, 8sata silatahula ahi’i imahasipapa; silatahula alam imahaere tampa a sorga. 9Bo wa’aho ndumerehe’ bako’, si ula matu’a, patoton Iblis sumasetang, ê nimawawombureng i lohow i mbaoitoba, bewasot a ndalêm ; sia bewasotai i mbaoitoba, teka womanga-kionga.10Bo ahu mahatanga ênu’ mo’arid a sorga kumua : “Jai’talewe imahim kawiaan bo dowot bo pakolanoan i ningumeled i hita, bo korowotan i sia e tinutuh-na, apa’an betapam a ndalem tapatena i manga wog i hita, e nitumena silatuhula endo wo wengi a ndior i ningumeled i hita.11bo silatahula imawasese i sia i ndaha i mbata i ndomba, bo i kodait sasairian i latahula. Apaan silatahula i latahula apa’an silatahula ahi’i mahales i naseng i latahula ahad a pawate. 12apa’an wa’aho mekahi-kahiim, ei sorga bo ei pahasa homotahula e mututun a suanga, silakamio’komotahula, a baoitoba bo saloyon! Apaan tapa tena ilumolosem behow, sakum awaduna e tameri apaan kai lahana, awahem tepona kapangem.13 bo anoras ni’aho ndumerehe’ kobuli’an awahêm sia betapam a mbaoituba, mamêlas sia i’aho mbene ê nimahawata’ i’aho mBata’tuama. 14A mbene wa’aho binean dua halekeb i melepad balilangan bako’, sani’aho sia lumepad a lesadna a tana’tandus, bisana sia beiaha’an dekang a tampa i’aho nulah kaêto sangatempo, duanga-tempo.15Osa niaho nulah mawa-sêmbun i nahe a mbabana, kahako’an i londola, a ndoro’ i’ahombene, sani’aho sia iwawa-wali i’aho londola. 16Sata’ baoitoba imahi motung i’aho mbene. Muka sia imbabana, bo tumepes i londola ê mbesemburai i’aho ndumerehe a mbabana. 17Yanasa imboro’om niaho ndumerehe biboho a mbene, osa mohi mamerang i suruna walina, ê mawaki’ita a mangalala’ut i Ningumeled bo maha-sasairian i Yesus. 18Bo sia behatodemio’a sili’i saloyon.

Chapter 13

1Osa ahu mahawilah êsa biangên lumuaiai a ndalêm i saloyon, mahasapah sangawulu’bo mahahohong pitu; a mbao i manga-sapahna bana sangawulu’ balalugi bo a kohonga iwati-watih mganangalan doro-ros. 2Biaên ê mbelilahku wa’ano mêkele wo macna tutul, bo a’ena kale a’e i mberuang bo babana kele baba i singa. Bo wa’ahondumerehe’i mehe wesia korowotana, bo doratuhana bo kaimbahutana wako’3yanasa aku mahawilah êsa a manga kohonga kele tinena i pela’ ê mawasilakai katowana, sata’ pela’ ê mawasilaka i katowana wa’aho behatala. Lohow i mbaoitoba i merang, osa lumas i mbiagên wa’aho. 4Bo silatahula imonin’ i’aho ndumerehe’, apa’an sia imehe korowotan a mbiagên wa’aho. Bo silatuhula maponiri’ i’aho mbiangen, karengan kimua: “Sisei ê mekele wo biagen wa’aho? Bo sisie ê ndo’an mapareang lumawah i sia.5Bo ambiagen wa’aho binean baba, e mawuli-wuling i kasukangan bo dororos; bisia binean kahi dowot tanu tumawoi-iaho epat nga-wulu’ bo ruang nga-ulan kaeto’ana. 6Osa sia muha i mabana tanu medoros i Ningumeled, medoros i ngalan na bo dasing ututunan na bo pahasa silatuhula e na sorga.7Bo sia bewonge’e tanu maperang lumawah i manga-tolenas bo tanu mawa sese silatahul bo besia binean dowot a manga-bala’ bo tow bo tutul bo bangsa. 8Bo pahasa tumumu’ ê mututun a mbaoitoba mainjo moniri’isia, êwa’aho ma ngatow ê ngalana ahi’i behawatih tumo’tol baoitoba bengeled a soang i katap katowan i mbata i ndomba e mbelusan.9Siseange mahatalingan ihamerot sia mahatanga! 10Siseiange tinatu tanu tahangen, sia mainjo tahangen; siseisia tinatu tanu limeden i sinala, sia musti limeden i simala . Ê penditng bai’i êwa’i kolesenan bo kawaheman i magna-tolenas.11Osaahu imahawilah êsa biagen balina lumuaioai a suang i mbaoitoba bo mahasapah dua mekele kele kedonga i ndomba ba sia makodait kele esa dumerehe? 12Bo pahasa korowatan i mbiangen ê na pertama wa’aho bewawalapanga a sa’angen i mbelena. Sia mahatatawoi lohow i mbaoitova bo pahasa nututun biboho noniri’ i mbiagen partama, ê pala’na imemaulengem.13Bo sia imanulid tanda-tanda’ ê ta’men, lebe-lebe sia imawaekad baha i langit a mbaoitoba a sa’angen i mbelen i pahasatow. 14Sia miawaureng silatahula e mututun a mbaoitoba karengani mangatanda’ ê mbehem besia tanu tumulidiaho a sa’angen i mbelen i’aho mbiangen. Bo sia masui silatahula ê mututun a mbaoitoba, saniahosilatahula tumod patong tanumaponiri’i mbiagen ê pinela’an i simala, sata’ ê menenetlio’ mênonow wa’aho.15Bo besia binean dowot tanu mehe aseng tanu wa’aho patong i mbiangen, mahad ni’aho patong i mbiangen mapohodaitkahi, bo mutulid i nggio-hiona, mahad pahasa tow, ê tahi’i maponirei’ i’aho patong, limeden. 16Bo sia mahatatawoi, mahad tanu pahasatow, kisit suma bako’, siha’ suma lengei mardeka suma ata, binean tanda’ a kama kanoalna suma a namona, 17bo alahem mende esa tow ê ndo’na tumtles suma gumu’un ihawalina besilatahula ê mapake tanda’ wa’aho, êwa’aho ngalan i’ahombiangên suma tetebean i ngalana.18Ê pênting bia’i êwa’inêlur: siseisia ê nelur, maulenga sia tumebe tetebean i aho mbiangen, nde tetebean wa’aho awahem tetebean, i nesatow totumu, bo tetebana ewa’i enem ngatus enem nga. wulu’bo enem.

Chapter 14

1Bo ahuimahawilah: kaulitana, Bata’ i nDomba tumotod a ndungus Sion bo iwakaru-haruan-Na sanga-tus êpatnga-wulu’bo ê pat ribu totumu’ ê nanamo i latahula tapi-watihan ngalan. Na bo ngalani namang-Nga. 2Bo ahu imahatanga’a esa enu’ a langit kepom talotoh i ndunuh bo kepom nerut i koruhud ê ta’meri. Bo ênu ê tinga’ku wa’aho keleenu’ imanga-tapayayang ê mapetih i kacapina.3silatahula makatar esa kahataren taleya a sa’angen i ndoratuhan bo a sa’angen i keapat bengêlêd bo matu-matu’a wa’aho,ba alahem mande êsatowange ê ndo’na majar i’aho katar ihawalina a sangatus êpatnga wulu’bo êpat ribu tow ê tinunduhem a imbaoitoba i’aho. 4Silatahula awahem totu-totumu’ ê tahi’i imawa-sameh i mbatangana teka mangawene, apa’an silatahula leno mekele kele ê malalas biboho a mBata’i nDomba bisanamange nokoan – Na. Silatahula tinunduh a tutud i totomu’ kele darahes katare tanu ningumeled bo tanu Bata’inDomba wa’aho. 5Bo asuang i mbaba i latahula ahêm kaerean towo; silatuhula ahêm nda’i.6Osa ahumahawilah êsatow kiong balina lumepad a mbêtu’ i langit bo besia bana Kukua ê têlasan tanu isahaina be silatahula ê mututun a mbaoitoba bo a pahasa bangsa bo bala’ bo tutul bo mêsanganah, 7bo sia tumerewa’ karengan ênu’ mo’arid: “Matalomange i Ningumêlêd bo ponunganange Sia, nde imahim noras pangisa’an-Na, bo siri’inange Sia ê nimêngêlêdêm i langit bo toba bo saloyon bo pahasa lumbuhan i nahe.”8Bo êsatow kiong balina, kiong karuana, lumalas be sia bo kumua: “beha-eletem, beha-eletem mBabel, kota bako’ wa’aho, ê nimawa-wololangum i moro-bangsa teke angor kahahi’in i ndêtuhna”9Osa êsatow kiong balina, kiong ka teluna, melas silatahula, bo kumua karengan i nenu’ mo’arid: “Sa êsatow maponiri’ i mbiangên bo wa’aho patonga, bo tumirima tanda’ a nomona suma a kamana, 10yanasa sia luku’ i nanggor boroi Ningumeled, ê sinadia ahi’i kinemuan a kower bor’-Na; bo sia mainjo kulengen i mbaha bo balelang a sa’angen i mbaha bo lalelang a sa’angen i mbelen i manga-kiong lênas bo a ndoir i mbêlên i mBata’ i nDomba11Yanasa obol i mbaha ê dumai’i silatahula wa’aho kumapet a mbao ahad kaeto-eto’na, bo êndo wo wengi silatahula ahi’i mengondo nondo’ paraim, ewaaho ê maponiri’ i mabiangen teka patong wa’aho, bo siseiange ê nitumiriman tanda’ ngalana.” 12Ê pênting bia’i êwa’i kahunduan i mgangatotumu’ lênas, ê maki’it i pereta i Nungumeled bo maheman besi Yesus.13Osa ahu i mahatanga’ ênu a sorgamoai kumua: Iwatih : “Maenowange manga-totumu’ i mate ê nimate asakum si Ngeledtow, tumo’tol ia’italewe’ “ “ulit,” kuai Tutuh “ sania’aho silatuhula do’na lumemet a kolokoan ilatahula, apa’an pahasa tatawoi i latahula malalalas silatahula.”14Osaahu imahawilah kaulitana, bana nesa kambur budo, bo a mbao iaho kambur dumatu-ratu esatow kele bataii totumu teka esa balalugi mas a mbao i kohong nga bo esa sabit tebel a kama-na. 15yanasa lumuaiai esatow kiong balina a mbale lenas bo sia tumerewa karengan enu moarid besia e ndumatu ratuh a mbao i aho kambur iweasem niana sabit – nu bo muwu’um, nde nimahim norasana tanu manguwu’ apa’an uwu’un a mbaoitoba kerom.” 16bo sia, ê ndumatu-ratuh a mbao iaho kambur, meas i sabit na a mbaoitoba bo baoitoba bahi meuwaum.17Osa esatow kiong balina lumuaioai a mbale lenas ena sorga besia hahi bana nesa sabit tebel. 18Bo esatow kiong balina a mesbah sa mahi sia maha-hawasa a mbaha bo sia tumerewa ka rengan enu moarid a kiong ê tumaka-taka sait tebel wa’aho, kuana: “ Iwaesem sabitmu ê tebel wana bo epasen mangabua’ i nanggor a mbaoitoba, nda mbuana kerom.”19osa niaho kiong meas i sabitna a mbao i maboitova, bo mangepas i mbua’ i nanggor a mbaoitoba bo masoti’aho a koherosotan bako’, êwa’aho boro, i Ningumeled. 20Bo manga-bua’ i nanggor wa’aho kine-resot a luar i kota bo a koherosotan wa’aho mêdoyong ndaha’, katatangana mahad a tom i kawayo bo karekangana dua nga-tus mil.

Chapter 15

1Osa ahu imahawilah êsa tanda’ balina a langit, bako’bo maha-erangan: pitu kiong teka pitu kasilaka’an kasêpetan, apa’an karengan wa’aho ihasa petem mboro’i Ningumeled.2Bo ahu imahawilah êsa keliitu saloyon kaca kemu-hemuan baha, bo atembir i’aho saloyon kaca tumutod manga totumu’ ê numawasesem i’aho mbingen bo patonga bo tetebean i ngalana. Besi salatahula bana kacapi i ningumeled.3Bo silatuhula makatar i katar i Musa, sosiu i Ningumeled, bo katar i mBata’ i nDomba, ênu’na: “Bako’ bo mahaunggangan pahasa tatawoi-Nu, o Ngeledtow, ningumeled, e mo’imbahutni’it ! Timahel bo ulit pahasa dalam-Nu, o daja i pahasa bangsa! 4Sisei ê tahi’i matalo, o Ngeledtow, bo ê tahi’i maponunga i ngalan-Nu? apa’an si itow hemboho ê lenas, nde pahasa bangsa mainjo mahi bo kumepa moniri’i How, apa’an behataram kaulitan i pahasa pangisa’an-Nu5Lumatas biboho ahu imahawilah totumu’ imuha i mBale Lênas, malatang lenen budo’ berisi bo menda-endawem bo dada’nga kekekedan bokul mas. 6Bo kawitu kiong teka kawitu kasilaha’an wa’aho, lumuai amBale Lênas, malatang lenen budo beresi bo menda-endawem bo dada’nga kekekedan bokul mas.7Osa êsa a nepat bengêlêd wa’aho mehe a pitu kiong wa’aho pitu kower mas ê mauli-wuling sua-suangan i mboro’ i Ningumêlêd, êwa’aho ningumeled ê menonow ahad kaeto-eto’na. 8Bo wa’aho mBale Lênas pinuling i nobol apa’an konunga’an i Ningumeled bo apa’an imbahut-Na, bo mande esatowange ahi’i rona sumuang i’aho mbale lenas, atalawe behasapet kawitu silaka i kawitu kiong wa’aho.

Chapter 16

1Osa ahu imahatanga’enu’ moarid a suang i mbalelenas kumua a kawitu kiong wa’aho : “Mohenem bo iusahem kawitu kower boro i ningumeled wa’aho a mbao-itoba.”2Yanasa imohom kiong pertama bo sia musah i kowera a mbao i mbaoitoba, yanasa melembo kesah ta’pia bo e mbahaya a pahasa tow ê mapaketanda’ i mbiangen wa’aho bo ê maponiri’ i patonga.3Osa kiong ê karuana musah i kowera a mbao i saloyon, yanasa ahena mamoali daha’, kele daha i tow i matam bo mamate ê pahasa bana naseng, i menonow a suang i saloyon.4Osa kiong kateluna musah i kowera a manga londola bo manga lumbuhan i nahe, bo pahasa imamoali daha’. 5Bo ahu imahatanga kiong ê mahahawasa i mbao i nahe wa’aho kumua: “Timbahel kow, si itow ê bana bo ê mbanam, siitow ê lenas, ê nimêkadai i nu’kuman wa’i. 6Tatawoi silatahula imobusahem i ndaha’ i mangatotumu’ lenas bo manga-nabi, si how hahi imehem be silatahula luku’daha, êwa’aho tena be silatahula! 7Bo ahu imahatanga wa’aho mesbah ihumua: “o ngeledtow, ningumeled, e moimbahut, ulit bo timbahel pahasa pangisaan-Nu.8Bo kiong keapatna musah i kowera a mbao i nendo, bo besia binean dowot tanu mawasengit i totumu’tekabaha. 9Bo totumu’ bewawa-sengit i paso’ i mbaha tameri, bo silatahula imedoros i ngalan i ningumeled e maha-imbahut a manga-silaka wa’aho bo sila athula ahi’i mawedis tanu mawa-wonungaisisia.10Osa kiong kalimana musah i kowera a mbao i ndoratuhan i mbiagen wa’aho bo kaholanoana medenndem, bo silatahula mangi’ki i ndila’ i latahula tatawoi i kahadosan, 11bo silatahula imedoros i Ningumeled ê na sorga tatawoi kahadosan bo tataoi i kesah i latahula, sata’ silatahula ahi’i mawedis a manga-tatawoi i latahula.12Osa kiong ê kaenemna musah i kowera a mbao i londola wako’, londola efrat, osa mawela nahena, saniaho sadiam ndalan tanu manga-daja ê mbibahê sa mangoai. 13 Bo ahuimahawilali ambaba i ndumerehe’ bo a mbaba i mbiagen bo am mbaba i mbalikan towo wa’aho ilumuai telu tutuh sameh ê keleitu tupalah. 14Êwa’ahom êmanga-tutuh i tapatena’ ê matulid tatawoi mahaunggangan, bo silatahula moho-manauw i manga-daja a lahow i mbaoitova, tanu sumesen silataula tanu paparangan anendo wako, ewa’aho endo i ningumeled e mo’imbahutio’15pilaen, mahi ahu kele tapenahow maenowange sin, ê mahia-iaha bo ê mahiaha i latanga, sani’aho sia na’am lumapang kumeda-heda’ai bo na’am kawilahan ponokianana.” 16osa sia mawa sesen si latahula a lesad, e na tutul i Ibrani iwapakua itarmagedon.17Osa kong ê kawituna musah i howera a langit, bo a mBale Lênas katangan’an-oho ênu’mo’arid andoratuhan wa’aho kuana: “Beha-moalim” 18 yanasa imanulom lalat bo imerutem koruhud, bo behamoalim bangguang i mbaoitoba ê ta’meri kele awe’mahasa behamaoli tu’os banam totumu’ a mbaoitoba kelewa’aho kata’meriana i’aho mbangguang. 19osa behaweta’ mu’aho kota wako mamoali telunga tihad bo behaweruum manga-kota i manga-bangsa ê tahi’i mahahilala i Ningumeled. Yanasa mahaimun Ningumêlêd i mBabel ê mowuling i nanggor koboro’an-na-mio’.20Osa pahasa libuton bewanga tambulala manga-dungusan alam kahit bewatauw. 21Bo tuka eis bako, sanga-tus pon katanedan, a langit osa iharebas medatung i totumu’, bo totumu’ maroros i Ningumeled tatawai isilaka tukaeis wa’aho, apa’an wa’aho silaka ni’itoi’ ta’mên.

Chapter 17

1Osa mahi êsatow a pitu kiong, ê mape’a-we’ang i’aho pitu kowêr bo kumua beahu: “Ayom moaiwia’i, tumuru’ahuwehow tinêpu’an i tapêdêtuh bako’, ê mêdatu-ratuh a tampa ê tado’o nane. 2Teka sisia manga-daja a mbaoitoba imapêdêtuhanêm, bo manga-nututun a mbaoitoba i mololangom i nanggor pêdêtuhana.”3Asakum i tutuh ahu binalina a tana’ tandus bo ahu imahawilah êsatow bene dumatu-ratuh a mbao i nêsa beagên ê meha’molimba ê mawuli-wuling patih ngalan dororos. wa’aho mbiangen maha-hohong pitu bo sangawulu’ sapah. 4Bo wa’aho mbene malatang doho’limba bo doho’ meha’io’molimba ê mveorangi’ias, kelana bo mandas, bo a kemana bana nesa kower mas mauhuhu i pahasa kasamêhan bo kataha’an i pêdêtahuna. 5Bo a namona pati-watihan êsa ngalan, êsa tatahu: “Babel bako’, inang i mangawene tapêdêtuh bo a kasemêhan i mbaoitoba.”6bo ahu imahawilah i’aho mbene imololango i ndaha’i manga-totumu’ lênas bo daha i manga-sairi i Yesus. Bo anoras ahu mahawilah i’aho, ni’ito ahu imaerang. 7Osa kua yaho kiong be ahu: “Nde’aho how merang? Siahu mainjo kumua behow tatahu’ i’aho mbene bo tatahu’ i mbiangen ê malihudisia, biangen ê maha-hohong pitu bo maha-sapah sangawulu’ wa’aho.8Awahem ê mbiangen belilahngum wa’aho, banam, sata’ alahem, sia mainjo lumembo a kitab i pawate, bo sia mainjo mogamat a kotutusan bo silatahula ê mututun a mbaoitoba, êwa’aho silatahula ê tahi’i behawatih a kitap katowan tu’os baoitoba pinengeled, mainjo mearang, sa silatahula mahawilah, awahem ni’aho mbiangen banam, sata’alahem, bo mainjo maleng lumembo.9Ê pênting ba’i êwa’i uteh ê maha êlur : kawitu kohong wa’aho awahem dungusan, ê na mbotuyunga pedatu-ratuhan i’aho mbene, 10kawituna awahem pitu daja: lima besilatahula behatia’am, ê nesa bana bo êmbalina awe’ imahi, bo sa sia mahi, mutun sia bati’ sangaoras.11Bo biangen ê mahasa bana bo ê nia’i talewe’ alahem wa’aho, sisiamio’ awahem daja kawaluna bo sata’ kalewa’aho êsa’an a kawitu wa’aho bo sia mogamat a kotutusan.12Bo kasangawulu’ sapa ê mbelilahnum wa’aho awahem sangawulu’ daja, ê talawe’ itumo’tol mapereta, sata’ sangaoras kaêto’ana silatahula mainjo tumirima i kawasa kele daja, makaru-harua wo wa’aho mbiange. 13Silatahula mepowongean, korowatan bo koimbahutan i latahula iehe ilatahula a mbiagen wa’aho. 14 Silatahula mainjo maperang lumawah i mBata’ i nDomba. Sumata’ Bata’ i nDomba mainjo mawa-sese silatahula, nde Sia awahem tuang a mbao i pahasa tuang bo daja a mbao i pahasa doja. Silatahula makaru-harua wo si sia hahi mainjo ihasinggugat, ewa’aho si latahula ê kinatiangan, ê kinasisirane bo mo’eman.”15osa sia kumuabeahu: “ pahasa ahe ê melilahngum, bisana ndatu-ratuan i aho mbene tapedetuh, awahem manga-bangsa bo dengare tado’o bo sanganah bo tutul.16Bo kasangawulu’ sapah ê mbelilahungum wa’aho teka biangen wa’aho mainjo mare’e i’aho tapedetuh bo silatahula mainjo mawa-liai bo kumeda’ai bo silatahula mainjo suda’i kêtêdna bo tumutui sia teka baha. 17apa’an ningumeled imawaherawem i nate i latahula tanu tumulid i papandungen-Na karengan mepawongae’ean bo tanu mehe i paperata’an i latahula a mbiangen wa’aho mahad pahasa kukua i ningumeled belekewem.18Bo bene ê mbelilahngum wa’aho, awahem kota bako’ ê mapereta i manga-daja a mbaoitoba.”

Chapter 18

1lumalas biboho ahu imahawilah êsatow kiong balina a sorga osa lumolos. Sia maha-heter bo baoitoba imekeraw i konunga’ana. 2Bo sia tumerewa’ teka enu’bewakalea, kuana: “Behaêru’um, behaweru’um m Babel, wa’aho kota bako’, bo sia imamoalim lesad paututunan, i manga-tutuh ta’pia bo lesad poruruan i pahasa tutuh sameh bo lesad pawarusuan i pahasa melepad sameh bo ê mihare’e. 3Apaan pahasa bangsa iluku’’um i nanggor kahahi’in i ndêtuhna bo manga-daja a mbaoitoba i mapedetuhem bo sisia, bo manga-tapadagang a mbaoitoba imesiha’am i ka’aya’an i kalewe’ena.”4osa ahu mahatanga’ênu’ balina a sorga kumua: “Mohonem komotahula, ei tow-Hu, mohonem lolahanai sia sani’aho na’am komotahula mindo weteng a manga-orowina, bo sani’aho komotahula na’am iharohang tenen i manga-kasilaka’ana. 5 Apa-apa’an manga-orow i latalatahula imeliusunem mahad a langit, bo Ningumeled imangimunem i pahasa kata’pia’ana. 6Balasênêm besia, mekele kele sia hahi imawalas, bo iehem besia maharua i howi’ i hi’it a tatawoina, pêkêmunêm tanu sisia maharua i howi’ a kowêr pawakêmuana;7beanem sia dara’i bo pakabungan, katado’o i konungan’an bo kaere-ere’an ê mbeni’imnam. Apa’an sia kumua a ndalem i natena: “Siahu dumoratuh kale rat, ahi’i ahu, balu, bo ahi’i ahu mahasa imakabung. 8Apa-apa’an wa’aho pahasa kasilaka’ana mahasa mahi asangando, êwa’aho limud bo pakabungan bo kale’oan; bo sia mainjo tutun i mbaha, apa’an Ningumêlêd, êmisa’i sia, awahêm morowot.”9Bo manga-daja a mbaoitoba, ê nimedetuhanem bo mênonow a kaare’an bo sisia, mainjo kumae’bo tumabi-isia, sa silatahula mahawilah obol i mbaha ê numanangisia. 10Silatahula mainjo tumod dumeka-rekang apa’an matalo i ndumai’i-isia bo silatahula kumua: “ Silaka, silaka how, ei kota ê mbako’, Babel, a kota ê morowat, nde na sang-oras kêmoho behalawusem ê pangisa’anu!”11bo manga-tapadaganga mbaitoba mekae’ bo makabung, tatawoina, apa’analam kahi ê totumu’ ê maneles i manga-barang i latahula, 12êwa’aho manga-barang iwadagang a mas bo pera, kelana bo mandas, a lenên alus bo doho’ limba, a sutra bo doho’ kirmizi, morowalina mbarang a kayu ê sapeng mbowna, morowalina mabrang a nggading, morowalina mbarang a kayu ê mahal, a tambaga, besi bo marmar, 13luab ême bo iwaponamur, manga-sosapeng, mur bo manyan, anggor, solo, toong dise’ bo gandum, sapi, domba, kawayo bo kareta, ata bo lebe-lebe aêng i totumu’.14Bo silatahula kumua: “Behatambulalan mbua-wua’ ê nihaibog i natenu, bo pahasa ê nihaere’ bo lo’or behatalam behow, bo alam mahasa iwêtauw.”15Silatahula ê mapawa-dagang i’aho manga-barang, ê nimesiha’am-isia, mainjo tumod dumeka-rekang nda matalo i kara’iana, bo karengan i kumae botumabi, 16silatahula kumua: “silaka, silaka, kota wako’, ê malatang lenen alus, bo doho’ limba bo doho’kirimizi, bo ê mbe-êlur i mas, bo kalana bo mandas, apa’an a sanga-oras kemoho kasiha’an kelewa’aho katado’oan imotutusêm.” 17Bo manga-nakoda tapabêlayar bo mangatotumu’ i kapal bo pahasa ê mawapongika’an a saloyon, itumod dumeka-rekang,18bo tumteruwa’, anoras silatahula mahawilah obol i mbaha ê numanangisia, kuana: “Kota êmbisa mêkele wo wa’i kota wako?” 19Bo silatahula sumabud sebu a kohong i latahula bo tumerawa’, karengan mapekae’ bo maponabi, kuana: “Silaka, silaka, kota wako’, ê tatawoina pahasa tow, ê maha-hapal a saloyon, ê nimesiha’am i mbaranga ê mahal, nda a sanga-oras kemoho imotutusem. 20 mobeatmekahi’im be sia, ei sorga, bo kumotahula, êi manga-totumu’ lenas, manga-rasul bo manga-nabi, nde. Ningumêlêd imehem u’kuman be sia apa’an komotahula.”21Osa êsatow kiong ê mougat, matang êsa watu kale kahako’an i mbatu koherosotan, osa tumepai’aho i saloyon, kuana: “kalewa’ahom Babel, kotawako’wa’aho, mainjo itepa iugat a ndalê, bo alam kahi katauwan. 22Bo ênu’i manga-tapa-yayang i kacapi bo manga-tapa-katar, bo manga-tapaseput i piloit bo turumpet, alam maleng katangan’annu, bo êsatow ê mbulian a nesa lelongen alam laleng katauwan-nu, bo hahi ênu’ i koheresotan alam kahi katangan-nu.23bo sulo is sosoloan alam kahi kumeraw behow, bo enu mampilei tuama bo pangantin bene alam kali katangan’an behow, apaa’an mangatapa dagangu awahem manga-towaki’a mbaoitoba, tatawoi i kailah sihiru pahasa bangsa bewawa-ureng.” 24bo a suanga kinearesan daha’i manga-nabi bo manga-tolensa bo daha’ i pahasa tutumu’, ê mbelimed a mbaoitoba.

Chapter 19

1lumalas biboho ahu mahatangan kele enu’ml’arid i sisipunan bako’ i tow tado’o a sorga, kuana: “Alelunya! kawia’an bo konunga’an awahêm be ningumêlêd i hita, 2apa’an ulit bo timbahel pahasa pangisa’an-Na, nde si Siam ê nimisa’am i’aho tape-detuh bako’, ê nirumusah i mbaoitoba taka pêdêtuhana, bo si siam ê nimalasem i ndaha’ i ndaka i manga-sosiu-Na a tapedetuhwa’aho.3Bo tanu a maharuam silatahula kumua: “Aleluya! Ei, obola ihumapet ahad kaetoeto’na” 4bo karua-ngawulu’ bo êpat matu-matu’abo kaepat bengeled wa’aho bahalikokob bo momiri’i ningumeled ê medatu-ratuh biboho a ndoratuhan, bo silatuhula kumua: “Ulit, Aleluya.”5Osa katangaanem esa enu’ a ndora tuha waaho: “Dayowen Ningumeled i hita, ei komotahula pahasa sosiu-Na, komotahula ê matalo i sia, mauleng a kisit suma bako’!”6Osa ahu mahatanga’ kele ênu’ i sisipunan bako’ i towtado’o, kepo nggongor i ndunuh bo kepo nerut i koruhud ta’meri, kuana: “Aleluya! Apa’an si Ngêlêdtow, Ningumêlêd i luta, Ê Mo’imbahut, imamialim daja.7Ayomem kita mekahi’bo mosaha-saha’, bo maponunga i sia! Nde nendo pakawangan i mBata’ i nDomba imahim, bo pangantina sadiam. 8Bo besia kinomba’an sani’aho lumatang doho’ lenên alus ê mangênda-ngêndaw bo ê mbudo’ berresi!” . [Lenên alus wa’aho awahêm manga-tatawoi ê nulit i mangato lênas.]9Osa sia kumua beahu: “Iwatihem: Meanowange silatahula ê mbinalu’ a pedekoman pakawengan i mBata’ i nDomba “ kuana hahi beahu: “kukua i a’i awahem ulit, manga-kukua i Ningumeled.” 10yanasa behasalikokobem ahu a ndior i na’ena tanu moniri’i sia, sumata’ sia kumua weahu: “Na’am tumulid kelewana! Si Ahu awahem sosiu, mekele wo sihow bo manga-wogngu, ê maha-sasarian i Yesus. poniri’inêm Ningumêm Ningumêlêd! Apa’an sasairian i yesus awahêm tutuh nobuat.”11Osaahu mahawilah sorga ihauha; kaulitana, bana nêsa kawayo wudo’; bo Sia ê masaku wesia mahangalan: “ ê Mo’eman bo Ê Nulit,” sia mangisa’bo mapêrang karêngan i timbahêl. 12 Bo bêlên-Na kêpom nêlab i mbaha bo a mbao i kohong-Nga kaerean tado’o mbalalugi bo be-Sia pati-watihan êsa ngalan ê tahi’i kailahan i nêsatow ange, ihawalina si-Sia-mio’. 13Bo Sia malatang juba ê mbelosohem a ndaha’bo ngalan-na êwa’i; “kukuain Ningumeled.”14bo pahasa pasukan ê na sorga mahalas be-Sia; silatahula masake a kawayo wudo’ bo malatang lenen alus ê mbudo’io’. 15Bo a mbaba-na lumuaiai êsa simala têbêl ê mainjo sumese i pahasa bangsa. Bo Sia mainjo gumembala silatahula teka bambang besi bo Sia mainjo kumeresot i naggor a pakeresotan i nganggor, êwa’aho kinobero’anio’ i Ningumêlêd, Ê Mahaimbatio’. 16Bo a njuba-Na bo pa’a-Na pati-watihan êsa ngalan, êwa’aho: “Daja i pahasa daja bo tuang’a mbao i pahasa tuang.”17 Osa ahu mahawilah êsatow kiong tumotod a suang i nêndo bo sia tumerawa’ karêngan i nênu’ mo’arid a pahasa melepad ê malepad a tutud i langit, kuana; “ Mayomên bia’i bo sumêsênêm tanu lumas a pêdekoman i Ningumêlêd, pêdokoman bako’, 18sam’aho komotahula kuman i kêtêd i pahasa daja bo kêtêd i pahasa tona’as bo kêtêd i pahasa imasake-wesia bo keted ipahasa tow, mauleng ê mardea suma ata, mauleng ê kisit suma ê mbako’.”19Bo ahu mahawilah biagên wa’aho bo manga-daja a mbaoitoba teka mangasururaho i latahula i sumesenem tanu tumelid paperangan sumaru i masake a kawayo wa’aho bo sururaho-Na. 20Yanasa kinatiho’anem mbiangen wa’aho bo makaru-haru isia nabi towo, ê nimengeledem imanga-tanda’ a sa’angen i mbelana, bo karengan kelewa’aho sia imawaureng silatahula ê nitumirima tanda’ i mbaiagen wa’aho bo ê nimoniri’im i patonga. Silandua bewasot menonow a suang i saloyon baha ww melalab i mbalelang.21Bo pahasa totumu’ balina ê mbelimed i simala, ê nilumuai a mbaba i tapasake i kawayo wa’aho; bo pahasa melepad imasuh i keted ilatahula.

Chapter 20

1Osa ahu mahawilah esatow kiong a sorga sa lumolos tumaka-taka’ kusi’ i katab pawate bo êsa rante wako’ai komana; 2sia itumoho dumerehe’, si ulah matua’a wa’aho, êwa’aho si tapatena’ bo si senggotinalun. Bo sia sumogotisia sanga-ribu nga ta’um kaêto’ana, 3osa tumepa-isia a suang i kotob pawate, bo tumakew i kotob pawate wa’aho bo sumengel-iaho a mbaona, sani’aho sia mo’nam kahi mawa-urang i manga-bangsa, a talawe’ behasapêt ê tempo sanga-ribu nga-ta’un wa’aho; lumalas biboho sia mainjo i lêpot hi’i hapui kaêto’ana.4Osa ahu mahawilah manga-doratuhan bo manga-totumu’ ê ndumatu-ratu a mbona; besilatahula binean kawasatanu mangisa’. Siahu hahi imêlilah manga_kanalu i latahula, ê pinoronganem ikohonga apa’an sasairian sakum si Yesus bo apa’an i kukua i Ningumêlêd; ê tahi’i maponiri i mbiangên wa’aho bo patonga bo ê tahi’i hahi itumirima i tanda’na o namo bo kama i latahula; bo silatahula maleng itumow bo mapêreta kale daja makaru-harua teka si Kristus tanu kaêto’an sanga-ribu nga-ta’un.5Sumata’ manga-towimate walina awe’ maleng itumow atalawe behasapet tempo ê sanga-ribu nga-ta’un wa’ahi. Êwa’im ê maleng kinatowan pertama. 6Maênow bo lalenas sia, ê mahaere weteng a malang kinatowan pertama wa’aho. Pawate ê karuana alam kahi maha-hawasa be silatahula, sumata’ silatahula mamoali manga-imam i Ningumêlêd bo si Kristus, bo silatahula mainjomapereta keledaja makaru-harua wo si Sia, sanga-ribu nga-ta’un kaêto’ana.7Bo ilhaleotono tempo sanga-ribu nga’ta’un wa’aho lihasapêt, tapetena’ mainjo ilêpot a torungana, 8bo sia mainjo mahah mawa-ureng mangabangsa a nêpat du’u i mbaoitoba, êwa’aho si Gog bo si Magog, ê sumesen silatahula tanu maperang bo du’utan i latahula mekele bo katado’oan i nêlis a saloyon.9 Yanasa mangapet silatahula a sereb i kalobahan i mbaoitoba, osa membong i pêdasingan i sururaho i manga-tow lenas bo kota ê nihales wa’aho. Sumata baha a langit lumolosoai mawasengit silatahula, 10bo tapatena’, ê nimawa0ureng silatahula, betapa a suang i saloyon baha bo balelang, êwa’aho lesad i mbiangen bo nabi towo wa’aho, bo silatahula dina’i endo wo wêngi ahad kaêto-eto’na.11Osa ahu mahawilah êsa doratuhan budo’ ê mbako’ bo si Sia, ê ndumatu-ratuh a mbaona. A sasa’angên-Na itumambulalam mbaoitoba bo langit bo alam kahi kinatauwan ê tampana. 12Bo ahu mahawilah manga-towimate, bako’ bo hisit, tumotod a ndior i’aho ndoratuhan. Osa pinamuha’an pahasa kitab. Bo binuha’an kahi êsa kitab balina, êwa’aho kitab katowan. Bo manga-towi mate be-isa’ kumi’it a tatawai i latahula, besane a miwati-watih a manga-kitab wa’aho.13Yana saloyon mehe i manga-tow imate ê na suanga, bo pawate bo kaholano’an i pawate mehe i manga-tow imate ê na suanga, bo silatahula be-isa’ pahasa mi’it i tatawoina. 14Osa pawate bo kaholano’an i pawate wa’aho betapam a suang i saloyon baha Êwa’ahom ê pawatean karuana: saloyon baha. 15Bo pahasa totumu’ ê tahi’i kinaerean ngalana behawatih a suang i kitab katowan wa’aho, sia betapa a suang i saloyon baha wa’ho.

Chapter 21

1Osa ahu mahawilah langit taleya bo baoitoba talanya, apa’an langit ê pêrtama bo baoitoba ê pertama beha-lewetêm, bo saloyon kahi alam. 2Ahu mahawilah kota ê lênas, Yerusalêm taleya, a sorga sa lumolos, a Ningumêlêd, ê maha-orangi kêpo pangantin bene ê nimêlur tanu natuamana.3Osa ahu mahatanga’ ênu’ mo’arid biboho a ndoratuhan kumua: “Pilaênêm, dasing i Ningumêlêd, ê maha-orangi kêpo pangantin bene ê nimêlur tanu natuamana. 4Bo sia mainjo kumusu i pahasa lue’ a mbêlên i latahula, bo pawate mainjo alam; suma tatabian kahea’en, suma tatapean, apa’an pahasa asiamane ê nêto’om wa’aho beahleotêm.5Sia ê ndumatu-ratuh a mbao i’aho ndoratuhan kumua: Pilahênêm, si Ahu imawatulid i nawasiamange taleya!” Bo kua-Na: Iwatihêm, nde pahasa kodait wa’i awahêm têna bo ulit.” 6Kua-Na hahi be ahu: “Pahasa imamoalim. Si Ahu awahêm Alfa bo Omega, Ê To’tolan bo Ê Sapêtan. Totumu’ê kawêla’an mainjo bean-Ku luku’un Karêngan i pêrei i mahe i lumbuhan katowan.7Sisei nihasinggugat, sia mahaere i pahasa wa’i, bo Ahu mamoali Ningumêlêdna bo sisia mamoali bata’Ku. 8Sumata’ manga-totumu’ tatalon, manga totumu’ ê tahi’i mahaman, manga-totumu’ orow, manga-totumu’ tapêlimêd, mangatotumu’sundal, manga-tapasihir, mangataponiri i mberhala bo pahasa tatawon, silatuhula mahaere benteng i latahula a suang i saloyonan ê mêlalab-ange i mbaha bo balelang ; êwa’im pawatean ê karuana.”9Osa mahi êsatow a pitu kiong ê tumaka-taka’ i pitu kowêr, êmauhuhu i kawitu silaka kahadaan wa’aho, osa sia kumua weahu, kuana: “Mayomên moai wia’i, siahu tumutu’ behow pangatin bene, mampilei Bata’ i nDomba.” 10Osa, a sakumên i tutuh sia mali i ahu a mbao i nesa dungusan bako’ bo matatang bo sia tumuru’ beahu kota ê lênas wa’aho, Yerusalem, a sorga sa lumolos, be Ningumêlêd.11Kota wa’aho mawuli-wuling i konunga’an i Ningumêlêdbo sulona mêkele kele kelana ê ni’itio’ êlur, kepom kelana yaspis, leno kopom kristal. 12 Bo dindinga bako’bo matatang bo tombonga sangwulu’borua; bo a mbao i’aho manga-tombonang bana sangawulu’ borua kiong bo a mbaona behawatih ngalan i sangawulu’ borua bala’i Israel. 13A ndoro’i bahe’ bana têlu tombonang bo a ndoro’ buli’ têlu tombonang bo andoro’bio’ têlu tombonang bo andoro’ bonge têlutombonang.14Bo dinding i’aho kota bana sangawulu borua batu alêdan ê na mbaona pati-watihan i sangawulu’bo rua rasul i mBata’ i nDomba wa’aho. 15Osasia, ê menunu bo siahu, bana nêsa butul sosokad mas tanu sumokad i’aho kota teka manga-tombonanga bo dindinga.16Kota wa’aho paela imahapat, kahatangana mêkele kele kaoangana. Bo sia masokad i’aho kota teka butul wa’aho: sanga-wulu’ bo rua stadion kahatangan bo kaongana bo katatanga mekele. 17Usa sia sumokad i ndindinga: sanga-tus êpat nga-wulu boêpat hasta, lumas asokad i totumu’, ê nawahêm kahi sokad i kiong.18Dinding wa’aho kelana yaspis sa tulidên; bo wa’aho kota hahi mastotu’u, kêpomkaca totu’u. 19Bo manga-alêd i ndinding kota wa’aho beorangi i morowalina kelana. Alêd ê pêtama batu yaspis, aled karuana batunilam, aled kateluna batu mirah, alêd karuana batu nilam, alêd kateluna batu mirah, alêd kaêpatna batu zamrud, 20alêd ê kalimana batu unam, alêd ê kaênêmna batu sardis, alêd kawituna batu ratnacempaka, ê kawaluna batu beril, ê kasiowna batu krisolit, ê kasangawulu’na batu krisporas, ê kasengawulu bo êsa batu lazuardi bo ê sangawulu’ bo rua batu kaeubung.21Bo kawangawulu’bo rua tombanang wa’aho awahêm sangawulu’ borua mandas: atebe i tombonang tinod a nêsa mandas a nêsa mandas bo manga-têmbêran i’aho kota mastotu’u kêpom kaca leno satulidên. 22Bo ahu hi’i mêlilah Bale Lênas a suanga; apa’an Ningumêlêd, si Ngêlêdtow, Ê moimbahutuni’it, awanêm Bale Lênas na, kalewa’aho hahi mBata’i nDomba wa’aho.23Bo kota wa’aho ahi’i pêrêhe êndo bo bulan tanu sumolo-isia, nde konu nga’an i Ningumêlêd sumulo-isia bo Bata’i nDomba wa’aho awahêm sosoloana. 24Bo manga-bangsa mainjo lumapang a sakum i soluna bo manga daja a mbaoitoba mame’ang i kasiha’an ilatahula besia; 25Bo manga-tumbonanga ahi’i i takêw a kauha’an, nde mbengi alam kahi wibahe’,26bo kasiha’an bo siri’i mangabangsa mainjo pe’angêlako besia. 27Sumata’ ahi’i mainjo sumuang a suanga awasia ê samêh, suma totumu’ ê matulid mahaoroan sumata towo, suamta’ bati’ silatahula ê ngalana beha watih a kitab katowan i mBata’ i nDomba wa’aho.

Chapter 22

1Osa sia mawaturu’heahu londola i nahekatowan, ê lono kêpom kristal, bo maroyang i lumuai a ndoratuhan i Ningulêlêd bo doratuhan i mBata’i nDomba wa’aho. 2A tutud i têmbêran i kota wa’aho, e wa’aho a matetela’an i londola wa’aho, bana manga-pohong katowan ê mapamua’ maha-sangawulu’ borua, tebe i mbulan mahasa; bo tu’nana’i manga-pohong wa’aho papakên mapawa-mêmaulêng i manga-bangsa.3Yanasa alam kahi ê ndororot. Doratuhan i Ningumêlêdbo doratuhan i mBata’ i nDomba mainjo a suanga bo manga sosiu-Na mainjo m-ibadah be-Sia, 4 bo silatahula mainjo mahawilah i to kia’-Nda, bo ngalan-Na mainjo i hawatih a namo i latahula. 5Bo bêngi alam kahi wibahe’, bo silatahula ahi’i wêrêlu sulo i sosoloan bo sulo i nêndo, apa’an Ngêlêdtow Ningumêlêd mainjo makeraw i latahula, bo silatahula mainjo mapêrata kele daja ahad kaêto-êto’na.6Osa Sia kumua we ahu : “Wa’i mangakukua têna bo ulit, bo si Ngêlêdtow, Ningumêlêd ê nimehe tutuh a moronabi, i masium i kiong-Nga tanu tumur’ a manga-sosiu-Na asia ê musti tilaho mamoali.” 7“Kaulitana Si Ahu tilaho mahi. Maênowange totumu’ ê mawaki’it a manga-kukua i nobuat i kitab wa’i!”8bo ahu, si Yohanes, siahum ê nimahatange bo imêlilah i pahasa wa’aho. Bo maha tanga’oho ahu bo mêlilah-i’aho, siahu behasalikokob a ndior a na’e i kiong, ê nitumutu’um i pahasa wa’aho beahu, tanu moniri’isia. 9sumata’asia ihumuawe-ahu : “ Na’am tumulid kalewa’aho! Siahu awahêm sosiu, mêkele kele sihow bo manga-wongngu, moro nabi bo pahasa silatahula ê maki’it i pahasa kua i kitab wa’i. moniri’im i Ningulêlêd!”10Osia sia kamua weahu: na’am sumengel imanga-kodait nobuat i kitab wa’i, nde tmepuna susutêm. 11 Siseiange ê tumawoita’pia, mande sia menet matawoita’ia; sisei ê samêh, mande sia menet samêh, siseiange nulit, mande sia menet matawoi i kaulitan; siseiange ê lênas, mande menet mawalênas i mbatangana!12“Kaulitana itu tilaho mahi bo Ahu me’ang i lawu-itu tanu mamalas a manga-totumu’ lumas a tatawoina. 13SiAhu awahêm Alfa dan Omega, Ê pertama bo Ê kahadinio’, Ê To’tolan bo Ê Sepêtan.”14Maênowange silatuhula ê makemes i njubana. Silatahula mainjo mahaere beteng a mangaa phong i katowan o sumuang mêbe a manga tombonang i kota wa’aho. 15Sumata’ manga-waled bo mangatapênihir, manga-totumu’ molanggoi, manga totumu’ tapêlimêd, manga-tapasiri i mbêrhala bo pahasa totumu’ ê mehalês i towo bo matawoi-i’aho, sumondo’-io’ a luar.16“Si Ahu, si Yesus, imasium i kiong-Ku tanu mehe sasairian sakum pahasa wa’i behow tanu manga-jemaat. Si Ahu awahêm salunge, êwa’aho suru i Daud, bintang basindo ê mêndaêndawêm.”17Tutuh bo pangantin bene wa’aho kumua: “Mayomêm!” Bo siseiange ê mahatangai’sia, maulênga sia kumua: “Mayomêm!” Bo siseiange kawêla’an, maulênga sia mahi, bo siseisnge ê maibong, maulênga sia mindo ahe i katowan karêngan i pêrei!18Si ahu sumairi a pahasa totumu’ ê mahatanga’ i manga-kodait tara a kitab wa’i: “Sa êsa totumu’ mawarohang adiamange tanu manga-kodait i a’i, yanasa Ningumêlêd mainjo dumohang besia manga-silaka ê niwati-watih a suang i a’i kitab. 19Bo sa êsa’an totumu’ mawa-ina’ asiamange a manga-hodait a kitap tatara wa’i, yanasa Ningumêlêd minjo mindo i mbetenga a pohong katowan bo a kota lênas , kele ê niwati-watih a suang, kitab wa’i.”20Sia ê mehe sasairian sakum pahasa wa’i, kumua : “O, si Ahu tilahonêm mahi!” ulit, moaiêm, Ngêlêdtow Yesus! 21Bêlês kohomba’i Ngêlêdtow si Yesus mawi -awid i pahasa homatuhula! Ulit.