1Witu eng ketareanna Empung si simiwola e langit wo em bumi. 2Em bumi e reiy’pe’la sighio wo e reiy’la sisapa; kasa reiydem en simongkouwi e lawanan wangko’, wo e Roh ni Empung e mapera-perar witu natas en dano.3O mee mouw nuwu’ Si Empung: “Mamuali mouw en terang.” O laa en terang i ti’i e minamuali. 4Empung si limoo’ kaa en terang i ti’i e le’os, laa o peta’atasen-Nami en terang i ti’i waki reiydem. 5Wo si Empung si ngimaranla en terang i ti’i oat, wo reiydem i ti’i wengi. O mamuali mouw e mawengido wo mamuali mouw e memo’odo, ni’itu mouw e nendo kasa ketare-tare.6O mee mouw nuwu’ si Empung; “Mamuali mouw eng ka’aya’an witu nuner e reiy’ sa mina’asa rano kaa laa meteta’atasi e rano waki rano.” 7Takar si Empung si simiwola eng ka’aya’an wo Nisia si tima’atasi e rano wia em bawa’ eng ka’aya’an i ti’i waki rano witu natasna. Wo mamuali mouw tuana. 8Laa o ngaranala ni Empung eng ka’aya’an i ti’i langit. O mamuali mouw e mawengido wo mamuali mouw e memo’odo, ni’i tu mouw e nendo karua.9O mee mouw nuwu’ si Empung: “Satorona e reiy’ sa mina’asa rano wia em bawa’ e langit maerur witu e nesa paeruran, i ka’ayo paloo’on em pera.” Wo mamuali mouw tuana. 10Laa o ngaranala ni Empung em pera i ti’i ketana’an, wo nieruran e rano i ti’i nginaranan-Nala tasik. Empung si limoo’ kaa em baya nyi’a i ti’i e le’os.11O mee mouw nuwu’ si Empung: “Satorona en tana’ mapatoumi en suru-suru sobor, tanemen-tanemen mewatuna, e reiy’ sa mina’asa minegheghioan e nakana em bu’ana mawua’la wu’ana mewatuna, rio wawean tanemen-tanemen wia em bumi.” Wo mamuali mouw tuana. 12En tana’ i ti’i minapatoumi suru-suru sobor, e reiy’ sa mina’asa minegheghioan en tanemen wawean watuna wo e reiy’ sa mina’asa minegheghioan e nakana-nakana mawua’la wu’ana mewatuna. Empung si limoo’ kaa em baya nyi’a i ti’i e le’os. 13O mamuali mouw e mawengido wo mamuali mouw e memo’odo, ni’i tu mouw e nendo katelu.14O mee mouw nuwu’ si Empung: “Mamuali mouw se pakakas-pakakas i paterang waki ka’aya’an kaa laa meteta’atasi e noat waki wengi. Ma’anouw se pakakas-pakakas i paterang i ti’i se mamuali kowa’ maturu’la e nedo-nedo tataap wo e nendo-nendo wo en te’un-te’un, 15Wo tanume se paterang wia eng ka’aya’an ma’anouw se pakakas-pakakas i ti’i tumerangi em bumi.” Wo mamuali mouw tuana.16Takar si Empung si simiwola se rua pakakas i paterang kasela i ti’i, si lebe sela si laa kumuwasala e noat wo si lebe rintek si laa kumuwasala em bengi, wo sumiwola kangkasi se sumesena’-sumesena’. 17Empung si minee em baya nyi’a i ti’i waki ka’aya’an kaa laa tumerangi em bumi, 18wo kaa laa mekekontoiyla e noat wo em bengi, wo kaa laa meteta’atasi en terang waki reiydem. Empung si limoo’ kaa em baya nyi’a i ti’i e le’os. 19O mamuali mouw e mawengido wo mamuali mouw e memo’odo, ni’i tu mouw e nendo kaepat.20O mee mouw nuwu’ Si Empung: “Satorona witu eng gorem en dano maroina-roina’ se matou-tou, wo satorona se wara se mangateteleuw wia natas em bumi malease eng ka’aya’an.” 21Takar si Empung si simiwola se tekapen-tekapen en tasik se kasela wo em baya minegheghioan ne matou-tou se maoghe-oghe, se maroina-roina’ witu eng gorem en dano, wo se reiy’ sa mina’asa minegheghioan se wara kale’ekewan. Empung si limoo’ kaa em baya nyi’a i ti’i e le’os.22Laa o berkatela ni Empung em baya nyi’a i ti’i, e nuwu’-Na: “Sumena mouw wo mawesouw eng kelaker ma’an wutanola en dano witu eng gorem en tasik, wo satorona se wara-wara wia em bumi se maawes eng kelaker.” 23O mamuali mouw e mawengido wo mamuali mouw e memo’odo, ni’i tu mouw e nendo kalima.24O mee mouw nuwu’ si Empung: “Sa torona em bumi e rumo’umi e reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne matou-tou, se tekapen papiaran wo se tekapen maoyouw wo se reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne tekapen siru.” Wo mamuali mouw tuana. 25Empung si simiwola se reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne tekapen siru wo se reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne tekapen papiaran wo se reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne tekapen maoyouw wia en saruan em bumi. Empung si limoo’ kaa em baya nyi’a i ti’i e le’os.26O mee mouw nuwu’ si Empung: “Le’osouw Kita sumiwola sitou i ki’it e lumian wo eng gio Ta, rio sea makakuwasa wia se sera’-sera’ witu en tasik wo se wara-wara waki reghe-reghesan wo wia se tekapen papiaran wo wia se minapekasa em bumi wo wia se reiy’ sa mina’asa tekapen maoyouw se maanap wia em bumi.” 27Takar si Empung si simiwola sitou i ti’i neiy i ki’it e lumian-Na, neiy i ki’it e lumian ni Empung siniwo-Nala sia; tuama wo si wewene siniwo-Nala sea.28Empung si minerkatla nisea, o laa si Empung si mineela nuwu’ wia nisea: “Murang wo muyunouw wo maawesla eng kelaker; wutanola em bumi wo i tu’utukola i tu, kumontoiyola witu se sera’-sera’ waki tasik wo se wara-wara waki reghe-reghesan wo witu se reiy’ sa mina’asa tekapen maanap wia em bumi.” 29O mee mouw nuwu’ Si Empung: “Loo’onouw neiy i wee-Kula nikoo e reiy’ sa mina’asa tanemen-tanemen wawean watuna wia minapekasa em bumi wo e reiy’ sa mina’asa akana-akana em bu’ana wawean watuna; ni’i tu mouw e laa mamuali kekaanennu.30Ta’an wia se reiy’ sa mina’asa tekapen wia em bumi wo se reiy’ sa mina’asa wara waki reghe-reghesan wo se reiy’ sa mina’asa se maanap wia em bumi, se mekenyawa, ni’i wee-Kula en tanemen-tanemen lisouw mamuali kekaanen nea.” Wo mamualila tuana. 31Takar si Empung si limoo’ e reiy’ sa mina’asa en siniwo-Nala i ti’i, e nuli-ulit kasa le’os. O mamuali mouw e mawengido wo mamuali mouw e memo’odo, ni’i tu mouw e nendo kaenem.
1Tuana mouw neiy i sampetla e langit wo em bumi wo e reiy’ sa mina’asa em pumpunena. 2Katoroan si Empung witu e nendo kapitu nu simampetla em pepa’ayangen en siniwo-Na i ti’i, mena’ mola Sia witu e nendo kapitu witu e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangen en siniwo-Na mola i ti’i. 3O laa si Empung si minerkatla e nendo kapitu i ti’i wo kumudusla nyi’a, karengan witu mouw e nendo ni’i tu Sia mena’mi waki e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangen em pinasiwoani en siniwo-Na mola i ti’i.4Tuana mouw na’asaren e langit wo em bumi witu nedo kinesesiwo. Eng katoroan si Empung TUHAN nu simiwola em bumi wo e langit, – 5e reiy’pe’la kongkom sapa tu’u wia em bumi, e reiy’pe’ limentut en tanemen-tanemen sapa tu’u waki patar, karengan si Empung TUHAN si reiy’pe’ timumpami e naro meiy wia em bumi, wo e reiy’pe’la sitou kaa laa metetaliakala en tana’ i ti’i; 6ta’an wawean semu wia em bumi limongkot minea waki atas wo kumekosi minapekasa en saruan em bumi i ti’i7eng katoroanouw e ni’itu si Empung TUHAN si simiwomi sitou i ti’i waki riawu tana’ wo sumengola asengan em patou-touan mea witu eng gorem en sesepunanna; tuana mouw sitou i ti’i minamuali makhluk e matou-tou. Sitou wo en taman Eden
1Sapa tare si leloiy’ nyi’a mouw si kasa lali’iket waki se minapekasa ne tekapen wia eng ketana’an se siniwola ni Empung TUHAN. Si leloiy’ i ti’i si limila’ wia si wewene i ti’i: “Tantu mouw si Empung si minee nuwu’: Em baya nakana wia eng gorem en taman i yi’i te’a pekekaanen niouw em bu’ana, e reiy’ ku’a?” 2O laa en singkom ni wewene i ti’i wia si leloiy’ i ti’i: “Em bu’ana nakana-nakana wia eng gorem en taman i yi’i en toro i te kaanen neiy, 3ta’an en tanume em bu’ana nakana em bia eng keuneran en taman, Empung si minee nuwu’: Te’a kouw kumaan ka’apa tu’u rumingkap em bu’ana i ti’i, sangari koo mate.”4Ta’an si leloiy’ i ti’i si limila’ wia si wewene i ti’i: “Ma’an mekasa kouw reiy’ mate, 5ta’an si Empung si minete’ula, kaa witu e nedo nikouw nu kumaan nyi’a em berennu e laa i kawuka’, wo nikouw kouw laa mamuali tanu si Empung, mete’u en tanume e le’os wo e lewo’.” 6Wewene i ti’i si limoo’, kaa em bu’ana nakana i ti’i e le’os pekekaanen wo en sedaap paloo’ola, awes kangkasi nakana i ti’i mengaruiy e nate karengan mawee pangartian. Laa o sia medomi waki wu’ana wo kaanenna wo neiy i weenala kangkasi si ka’awuna si mewali-wali ampit nisia, wo si ka’awuna tu’u si kimaan nyi’a.7Takar i kawuka’ mouw em beren nea nu rua wo nisea se mete’u, kaa nisea se poteiy; laa o sea menewi-newik e laleiyna nakana ara wo sumiwo cidako. 8Eng katoroan nisea nu liminga nerasan eng ke’angan ni Empung TUHAN, si mengela-ngelang witu eng gorem en taman i ti’i witu e nendo reiy’ rawoiy, kumirongouw sitou wo si ka’awuna i ti’i witu si Empung TUHAN witu nelet e nakana-nakana witu eng gorem en taman.9Ta’an si Empung TUHAN si kimeret sitou i ti’i wo mee nuwu’ wia nisia: “Wisa ku’a re’en nikoo?” 10Sia mingkot: “Katoroan niaku nu liminga, kaa Nikoo koo wia eng gorem en taman i yi’i, niaku ku mineide’, karengan niaku ku poteiy; karengan e ni’itu niaku ku kimirong.” 11Nuwu’-Na: “Seiy ku’a re’en si minakite’ula wia nikoo, kaa nikoo koo poteiy? Sapa ku’a re’en koo kimaani waki wu’ana nakana, neiy-Ku i palouw nikoo kumaan e ni’itu?”12Sitou i ti’i si miningkot: “Wewene si neiy i tampa-Mula witu en siri’ku, nisia mouw si minee wu’ana nakana i ti’i wia niaku, takar ku kumaan.” 13Kamurian o mee mouw nuwu’ si Empung TUHAN wia si wewene i ti’i: “Sapa ku’a re’en en siniwomu mola i yi’i?” E wingkot ni wewene i ti’i: “Leloiy’ i ti’i si minonge’la niaku, takar ku kumaan.”14Laa o mee mouw nuwu’ si Empung TUHAN wia si leloiy’ i ti’i: “Karengan nikoo koo simiwo en tuana, i kakutokouw nikoo witu nelet ne reiy’ sa mina’asa papiaran wo witu nelet ne reiy’ sa mina’asa tekapen en talun; ampit e tiannu mouw koo laa manap wo riawu en tana’ mouw e laa kaanennu esa nga umur em patou-touannu. 15Niaku Ku laa sumiwola palewo’an witu nelet nikoo wo ni wewene i yi’i, nelet ne see’mu wo ne see’na; see’na se laa rume’esekla eng kokongmu, wo nikoo koo laa rume’esekla en tu’umirna.”16Nuwu’-Na wia si wewene i ti’i: ”Em pedis rawoiymu e nedo nu megandong e laa-Ku siwon kasa laker; ampit eng kasa rara koo laa tumimea’la sioki’mu; ta’anouw nikoo koo laa sumerit wia si ka’awumu wo nisia si laa makakuwasa witu nikoo.”17O laa e nuwu’-Na wia sitou i ti’i: “Karengan nikoo koo liminga e leila’an ni ka’awumu wo kumaani waki wu’ana nakana, neiy-Ku i perentala wia nikoo: te’a mekekaani waki nyi’a, takar i kakutokouw en tana’ karengan nikoo; ampit em pedis e rawoiy koo laa sumeromi em bene’mu waki tana’ esa nga umur em patou-touannu: 18eng kongkom tetunean wo en dukut tetunean e laa i wua’nala i wee nikoo, wo en tanemen-tanemen waki patar e laa mamuali kekaanennu; 19ampit e lumogo koo laa sumero eng kekaanennu, i ka’ayo koo mareng kasi mamuali tana’, karengan waki witu mouw koo niedomi; karengan koo riawu wo nikoo koo laa mareng mamuali riawu.”20Sitou i ti’i si minee ngaran Hawa wia si ka’awuna, karengan nisia mouw si minamuali ina’ em baya ne matou-tou. 21Wo si Empung TUHAN si simiwo labung kuli’ ni tekapen i wee sitou wo i wee si ka’awuna i ti’i, laa o makela nyi’a wia nisea.22O mee mouw nuwu’ si Empung TUHAN: “Eng kaulitna sitou i ti’i si minamuali mouw tanu si meta’esa’an waki Nikita, mete’u en tanume e le’os wo e lewo’; takar en teakan te’a i ka’ayo sia rumepala lawasna wo medo kangkasi em bu’ana nakana em patou-touan i ti’i wo kumaan nyi’a, i ka’ayo sia tumou i wee eng keure-urena.” 23O laa si Empung TUHAN si minure’mi nisia waki taman Eden rio sia tumaliakala en tana’ waki wisa sia niedomi. 24Nisia si simere’ sitou i ti’i wo waki esa nga weka sedangan en taman Eden i tampa-Nala em pirala kerub ampit en santi melaya-layas wo masea-sear, kaa laa ma’alarla e lalan mea waki akana em patou-touan.
1Kamurian sitou i ti’i si minaesala nouwak ampit si Hawa, ka’awuna, wo gumandongouw si wewene i ti’i, laa o tumimea’la si Kain; takar em pokeiy ni wewene i ti’i: Niaku ku minaka’ato mola sioki’ tuama karengan e nale’an ni TUHAN.” 2Tumodongla nyi’a sia i patounala si Habel, tuari ni Kain; wo si Habel si minamuali rumerawir ne membe’ domba, Kain si minamuali tumetani’.3Ni’itu nu pira mola nga edo eng keurena, takar si Kain si mineela esa nga weteng sesempe witu em bua’na en tana’ i ti’i wia si TUHAN tanume en tetule sesempe; 4Habel kangkasi si simempela en tetule sesempe waki se oki’ polon ne membe’ dombana, nyi’a i yi’i em barewes-barewesna; takar si TUHAN si limo’orla si Habel wo en tetule sesempena i ti’i, 5ta’an si Kain wo en tetule sesempena e reiy’ lino’or-Na. O laa nate ni Kain mina kasa pasu’, wo eng giona en tedur.6E nuwu’ ni TUHAN wia si Kain: “Ka’a natemu em pasu’ wo eng giomu en tedur? 7Sapa ku’a re’en eng giomu e reiy’ mouw laa sumena’, sa koo sumiwo le’os? Ta’an sa koo reiy’ sumiwo le’os, dosa si timegha’ mouw witu en saruan em pepalen; sia si kasa mawilot nikoo, ta’an nikoo koo lewo’ sa reiy’ kumuwasala witu nyi’a.”8Pokeiy ni Kain wia si Habel, tuarina: “Meiy mouw kita mea waki patar.” Eng katoroan nisea nu waki patar, i kasenge’mi winewe mouw ni Kain si Habel, tuarina i ti’i, laa o munu’ nisia. 9E nuwu’ ni TUHAN wia si Kain: “Wisa si Habel, tuarimu i ti’i? “E wingkotna: “Reiy’ kete’uangku! Sapa ku’a re’en niaku ku ma’ala-alar si tuariku?”10E nuwu’-Na: “Sapa mouw en siniwomula i yi’i? E raa’ ni tuarimu i ti’i waki tana’ e marekeiymi wia-Niaku. 11Takar en teakan, i kakutokouw nikoo, i katereki wa’akat waki tana’ e ngimangala en sumana kaa laa mesesungkuli e raa’ ni tuarimu i ti’i waki lawasmu. 12Sakawisa koo metetaliakala en tana’ i ti’i, takar en tana’ i ti’i e reiy’ laa meela wua’na kawutana kasi wia nikoo; nikoo koo mamuali esa tou matingka-tingkas wo malepu-lepu wia em bumi.”13Em pokeiy ni Kain wia si TUHAN: “Nukumangku i ti’i e lebe sela ta’an en toro tanggongengku. 14Nikoo koo masere’me niaku en teakan wia tana’ i yi’i wo niaku ku laa i kakirongi waki sinaru-Mu, esa tou matingka-tingkas wo malepu-lepu wia em bumi; takar seiy i te si laa maatoan ampit niaku, tantu mouw si laa munu’ niaku.” 15E nuwu’ ni TUHAN wia nisia: “Ma’an mekasa e reiy’! Seiy i te sia si munu’ si Kain e laa i suli’la wia nisia e makapitu lumepet.” Kamurian si TUHAN si minee kowa’ wia si Kain, rio sia te’a wunu’un ni seiy i te tu’u si maatoan ampit nisia.16O laa si Kain rumo’umi waki sinaru ni TUHAN wo sia tumataap waki tana’ Nod, waki esa nga weka sedangan Eden.
1Nyi’i mou eng kelat ne see’ ni Adam. Witu e nedo sitou i ti’i nu siniwola ni Empung, siwon-Na mouw sia neiy i ki’it eng gio ni Empung; 2tuama wo wewene siniwo-Nala sea. Nisia si minerkatla nisea wo mineela ngaran “Tou” wia ni sea, witu e nedo nisea nu siniwola.3Nu reiy’ mouw si Adam nu timou esa nga atus telu nga pulu’ nge te’un, sia si minapaurangla siesa tuama i ki’it eng gio wo e lumianna, laa o meela ngaran Set wia nisia. 4E numur ni Adam, nu reiy’ mouw e minapaurangla si Set, e nuwalu nga atus nge te’un, wo sia mapaurangla se oki-oki’ tuama wo wewene. 5Ni’itu mouw si Adam si mina’ayola e numur siouw nga atus telu nga pulu’ nge te’un, laa o sia mate.6Nu reiy’ mouw si Set nu timou esa nga atus lima nge te’un, sia mapaurangla si Enos. 7Wo si Set si timoupe’ uwalu nga atus o pitu nge te’un, nu reiy’ mouw nisia nu minapaurangla si Enos, wo nisia si minapaurangla se oki-oki’ tuama wo wewene. 8Ni’itu mouw si Set si mina’ayo e numur siouw nga atus mapulu’ o rua nge te’un, laa o sia mate.9Nu reiy’ mouw si Enos nu timou siouw nga pulu’ nge te’un, sia mapaurangla si Kenan. 10Wo si Enos si timoupe’ uwalu nga atus mapulu’ o lima nge te’un, nu reiy’ mouw nisia nu minapaurangla si Kenan, wo nisia si minapaurangla se oki-oki’ tuama wo wewene. 11Ni’itu mouw si Enos si mina’ayo e numur siouw nga atus lima nge te’un, laa o sia mate.12Nu reiy’ mouw si Kenan nu timou pitu nga pulu’ nge te’un, sia mapaurangla si Mahalaleel. 13Wo si Kenan si timoupe’ uwalu nga atus epat nga pulu’ nge te’un, nisia nu minapaurangla si Mahalaleel, wo nisia si minapaurangla se oki-oki’ tuama wo wewene. 14Ni’itu mouw si Kenan si mina’ayo e numur siouw nga atus mapulu’ nge te’un, laa o sia mate.15Nu reiy’ mouw si Mahalaleel nu timou enem nga pulu’ o lima nge te’un, sia mapaurangla si Yared. 16Wo si Mahalaleel si tomoupe’ uwalu nga atus telu nga pulu’ nge te’un, nisia nu minapaurangla si Yared, wo nisia si minapaurangla se oki-oki’ tuama wo wewene. 17Ni’itu mouw si Mahalaleel si mina’ayo e numur uwalu nga atus siouw nga pulu o lima nge te’un, laa o sia mate.18Nu reiy’ mouw si Yared nu timou esa nga atus enem nga pulu’ o rua nge te’un, sia mapaurangla si Henokh. 19Wo si Yared si timoupe’ uwalu nga atus nge te’un, nisia nu minapaurangla si Henokh, wo nisia si minapaurangla se oki-oki’ tuama wo wewene. 20Ni’itu mouw si Yared si mina’ayola e numur siouw nga atus enem nga pulu’ o rua nge te’un, laa o sia mate.21Nu reiy’ mouw si Henokh nu timou enem nga pulu’ o lima nge te’un, sia mapaurangla si Metusalah. 22Wo si Henokh si timou makasewok ampit si Empung eng keurena telu nga atus nge te’une’ kasi, nisia nu minapaurangla si Metusalah, wo nisia si minapaurangla se oki-oki’ tuama wo wewene. 23Ni’itu mouw si Henokh si mina’ayo e numur telu nga atus enem nga pulu’ o lima nge te’un. 24Wo si Henokh si timou makasewok ampit si Empung, laa o sia reiy’ mouw wia, karengan nisia si niadetouw ni Empung.25Nu reiy’ mouw si Metusalah nu timou esa nga atus uwalu nga pulu’ o pitu nge te’un, sia mapaurangla si Lamekh. 26Wo si Metusalah si timoupe’ pitu nga atus uwalu nga pulu’ o rua nge te’un, nisia nu minapaurangla si Lamekh, wo nisia si minapaurangla se oki-oki’ tuama wo wewene. 27Ni’itu mouw si Metusalah si mina’ayo e numur siouw nga atus enem nga pulu’ o siouw nge te’un, laa o sia mate.28Nu reiy’ mouw si Lamekh nu timou esa nga atus uwalu nga pulu’ o rua nge te’un, sia mapaurangla siesa oki’ tuama, 29wo mee ngaran Nuh wia sia, pokeiyna: “Sioki’ i yi’i si laa mee pangiboran wia nikita witu em pepa’ayangen ta wuta em pedis o rawoiy wia en tana’ neiy nouw i kakutok ni TUHAN.”30Wo si Lamekh si timoupe’ lima nga atus siouw nga pulu’ o lima nge te’un, nisia nu minapaurangla si Nuh, wo nisia si minapaurangla se oki-oki’ tuama wo wewene. 31Ni’itu mouw si Lamekh si mina’ayo e numur pitu nga atus pitu nga pulu’ o pitu nge te’un, laa o sia mate.32Nu reiy’ mouw si Nuh nu maka umur lima nga atus nge te’un, sia mapaurangla si Sem, Ham wo si Yafet.
1Eng katoroan se tou i ti’i nu muleiy maawes eng kelakerna wia en saruan em bumi, wo i wee nisea timoumi se oki-oki’ wewene, 2takar se oki-oki’ ni Empung se limoo’, karengan se oki-oki’ ni tou i ti’i se wulouw-wulouw, laa o sea medola ka’awu witu nelet ne wewene-wewene i ti’i, seiy i te si’i kepa’ar nea. 3O mee mouw nuwu’ si TUHAN : “Roh-Ku e reiy’ laa eng kaure-urena mena’ witu eng gorem ni tou, karengan sitou i ti’i nyi’a mouw si le’ona, ta’an e numurna e laa esa nga atus rua nga pulu’ nge te’un i te.” Witu e nedo ni’itu se tou-tou raksasa se wia em bumi, wo kangkasi witu e nedo nu reiy’ mouw nyi’a, eng katoroan se oki-oki’ ni Empung nu rimetenla se oki-oki’ wewene ni tou, wo se wewene-wewene i ti’i se timimea’la oki’ i wee nisea; se yi’i mouw se tou-tou waraneiy witu en zaman purbakala, se tou-tou makangaranan.5Katoroan linoo’ ni TUHAN, kaa eng kalewo’an ne tou eng kewangko’ wia em bumi wo kaa e reiy’ sa mina’asa eng kepa’aran natena e reiy’ mena’ mawu’ala kalewo’an i te karengan, 6takar meneselouw si TUHAN, kaa Nisia si simiwo mola sitou wia em bumi, wo eng kapualitan i ti’i e mina’aripla nate-Na.7O mee mouw nuwu’ si TUHAN : “Niaku Ku laa rume’imi sitou siniwo-Kula i ti’i waki saruan em bumi, le’os sia tou ka’apa tu’u tekapen wo se tekapen-tekapen maoyouw wo se warea-wara waki reghe-reghesan, karengan Niaku ku menesel, kaa Niaku ku simiwo mola nisea.” 8Ta’an si Nuh si minaka’ato e nupus karunia witu em beren ni TUHAN.Na’asaren ni Nuh 9Nyi’i mouw e na’asaren ni Nuh: Nuh nisia mouw siesa tou ulit wo reiy’ si sering witu nelet ne tou-tou eng kezamanna; wo si Nuh i ti’i si timou makasewok ampit si Empung. 10Nuh si minapaurangla se telu oki’ tuama: Sem, Ham wo si Yafet.11Sapa tare em bumi i ti’i en teri mouw witu en sinaru ni Empung wo minawuta mouw ampit eng kaketean. 12Empung si limoo’ em bumi i ti’i wo e nuli-ulitouw teri ulit, karengan em baya ne tou se makelangla em patou-touan en teri wia em bumi.13O mee mouw nuwu’ si Empung wia si Nuh: “Niaku ku timenggolola kaa laa mekekawusla em patou-touan ne reiy’ sa mina’asa makhluk, karengan em bumi e mina wuta mouw ampit eng kaketean nea, Ni’itu mouw Niaku ku laa merere’ila nisea mewali-wali ampit em bumi. 14Sumiwo mouw i wee nikoo e nesa bahtera kayu gofir; em bahtera i ti’i e lewo’ sa reiy’ siwonnu matempa-tempa wo e lewo’ sa reiy’ pi’otennumi ampit em pepi’ot waki luar wo waki ghorem. 15Teinti’i mouw koo lewo’ sa reiy’ sumiwo em bahtera i ti’i; telu nga atus hasta eng kelabotna, lima nga pulu’ hasta eng kapenarna wo en telu nga pulu’ hasta eng kerakekna.16Sumiwo mouw atep witu em bahtera i ti’i wo i sampetola em bahtera i ti’i i ka’ayo esa nga hastami waki atas, wo i paasouw em pepalenna witu em po’otna; siwonouw em bahtera i ti’i mekeransun wawa’, nuner wo natas. 17Karengan eng kaulitna Niaku ku laa mapa eiy e rano ampuan lumi’ikeri em bumi kaa laa merere’ila ne reiy’ sa mina’asa se matou-tou wo se mekenyawa wia en solong e langit; se reiy’ sa mina’asa wia em bumi se laa mate mapuneng.18Ta’an ampit nikoo Niaku ku laa sumiwola en teta’aran-Ku, wo nikoo koo laa ghumorem mea witu eng gorem em bahtera i ti’i: nikoo mewali-wali ampit se urangmu wo si ka’awumu wo se ka’awu ne urangmu. 19Wo waki e reiy’ sa mina’asa ne matou-tou, wia ne reiy’ sa mina’asa makhluk, waki em baya nea se lewo’ sa reiy’ alinnu se esa nge paar mea witu eng gorem em bahtera i ti’i, rio ka’alaran em patou-touan nea mewali-wali ampit nikoo; raghar wo mereiy laka’ wo upa’ se lewo’ sa reiy’ alinnu.20Waki se reiy’ sa mina’asa minegheghioanne wara wo waki se reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne tekapen, waki se reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne tekapen maoyouw wia en saruan em bumi, waki em baya nea i ti’i se lewo’ sa reiy’ meiy wia nikoo esa nge paar rio maalar em patou-touan nea. 21Wo nikoo, paalinouw i wee nikoo e reiy’ sa mina’asa en toro kaanen; erurenola ni’itu wia nikoo kaa laa mamuali kekaanen i wee nikoo wo i wee nisea.” 22O laa si Nuh si timuanala em baya nyi’a i ti’i; minakatena’ tanu neiy i perentala ni Empung wia nisia, tuana mouw en tinuananala.
1Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Nuh: “Ghumoremouw mea witu eng gorem em bahtera i ti’i, nikoo wo se esa nga pumpun em balemu, karengan nikoo mouw si linoo’o-Ku ulit witu en sinaru-Ku witu nelet ne tou en zaman i yi’i. 2Waki se reiy’ sa mina’asa tekapen se toro kaanen se lewo’ sa reiy’ edonnu pitu nge paar, raghar wo si mereiyna, ta’an wia se tekapen se reiy toro kaanen esa nge paar, raghar wo si mereiyna; 3wo kangkasi se wara-wara waki reghe-reghesan se pitu nge paar, laka’ wo si upa’ o rio maalar em patou-touan ne see’ nea wia minapekasa em bumi.4Karengan em pitupe’ nga endo kasi Niaku Ku laa tumumpame e naro wia natas em bumi epat nga pulu’ nga endo epat nga pulu’ nga wengi eng kaurena, wo Niaku ku laa rume’imi waki saruan em bumi e reiy’ sa mina’asa em bia, en siniwo-Kula i ti’i.” 5O laa si Nuh si timuanala e reiy’ sa mina’asa neiy i perentala ni TUHAN wia nisia.6Nuh si makaumur enem nga atus nge te’un, eng katoroan e rano ampuan nu mineiy lumi’ikeri em bumi. 7Ghumoremouw si Nuh mea witu eng gorem em bahtera i ti’i mewali-wali ampit se urangna wo si ka’awuna wo se ka’awu ne urangna karengan e rano ampuan i ti’i.8Waki se tekapen toro kaanen wo se tekapen reiy’ toro kaanen, waki se wara-wara wo waki se reiy’ sa mina’asa ne maanap wia en saruan em bumi, 9meiy mouw se esa nge paar meiy matola si Nuh witu eng gorem em bahtera i ti’i, raghar wo mereiy laka’ wo upa’, tanu neiy i perentala ni Empung wia si Nuh. 10Nu reiy’ mouw em pitu nga endo wo meiy mouw e rano ampuan limi’ikeri em bumi.11Witu e nedo numur ni Nuh enem nga atus nge te’un, witu en sumedot karua, witu nendo kamapulu’ o pitu sumedot ni’itu, witu e nedo ni’itu mouw minakewe’ e reiy’ sa mina’asa eng kembu’an e lawanan wangko’ eng kasa hebat wo i kawuka’ mouw e nansouw-ansouw waki langit. 12Wo tumumpa mouw e naro repet limi’ikeri em bumi epat nga pulu’ nga endo epat nga pulu’ nga wengi eng kaurena.13Witu nendo i ti’i kangkasi o ghumorem mouw si Nuh ma’an si Zem, Ham wo si Yafet, urang ni Nuh, wo si ka’awu ni Nuh, wo se telu ka’awu ne urang-urangna mewali-wali ampit nisia, mea witu eng gorem em bahtera, 14nisea i ti’i wo se reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne tekapen siru wo se reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne papiaran wo se reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne tekapen maoyouw se maanap wia em bumi wo se reiy’ sa mina’asa minegheghioan ne wara, nyi’a i yi’i se reiy’ sa mina’asa ne werasinen makateteleuw;15waki se reiy’ sa mina’asa ne matou-tou wo mekenyawa meiy mouw se esa nge paar meiy matola si Nuh witu eng gorem em bahtera i ti’i. 16Wo se ghimorem i ti’i nyi’a mouw se raghar wo mereiy laka’ wo upa’ waki se reiy’ sa mina’asa ne matou-tou, tanu neiy i perentala ni Empung wia si Nuh; o laa si TUHAN si minalen em pepalen em bahtera i ti’i witu muri ni Nuh.17Epat nga pulu’ nga endo eng kaurena e rano ampuan i ti’i limi’ikeri em bumi; e rano i ti’i e minurep wo mangkat em bahtera i ti’i, i ka’ayo limentuti kerakek waki bumi. 18Eng katoroan e rano i ti’i maawes-maawes wo minurep ampit eng kahebatna wia natas em bumi, malengki-lengki’ mouw em bahtera i ti’i witu natas saruan en dano.19Wo en dano i ti’i eng kahebatna maawesi mali’ikeri em bumi, wo en sinongkouwannala e reiy’ sa mina’asa kuntung rakek wia minapekasa en solong langit, 20neiy i ka’ayo mapulu’ o lima hasta witu natasna e maawes-maawes en dano i ti’i, i ka’ayo eng kuntung-kuntung en tinutuwna.21Laa o mate mapunengouw se reiy’ sa mina’asa ne matou-tou, se maoghe wia em bumi, se wara-wara, se papiaran wo se tekapen siru wo se reiy’ sa mina’asa ne tekapen maanap, se maroina-roina’ wia em bumi, ampit em baya ne tou. 22O mate mouw se reiy’ sa mina’asa ne wawean asengan em patou-touan witu en sesepunanna, se reiy’ sa mina’asa se wia eng ketana’an.23Tuana mouw rine’ila ni Empung e reiy’ sa mina’asa em bia, e reiy’ sa mina’asa em bia en saruan em bumi, le’os se tou ka’apa tu’u se tekapen wo se tekapen maanap wo se wara-wara waki reghe-reghesan, i ka’ayo em baya nyi’a i ti’i e rine’imi waki atas em bumi; si Nuh i te si neiy i katele’u matou-tou wo se reiy’ sa mina’asa mewali-wali ampit nisia witu eng gorem em bahtera i ti’i. 24Wo kumuwasa mouw en dano i ti’i wia natas em bumi esa nga atus lima nga pulu’ nga endo eng kaurena.
1Takar si Empung si ghimenang si Nuh wo se reiy’ sa mina’asa ne tekapen siru wo se reiy’ sa mina’asa ne papiaran, se mewali-wali ampit nisia witu em bahtera i ti’i, wo si Empung si simiwola e reghes mawi’iwis matoromi em bumi i ka’ayo en dano i ti’i en timaghas. 2O penetouw eng kebu’an-kebu’an en dano e lawanan wangko’ ma’an e nansouw-ansouw waki langit wo mena’ momi e naro repet waki langit, 3wo meketaghasomi en dano i ti’i waki saruan em bumi. Tuana mouw eng kapetaghas en dano i ti’i nu reiy’ mouw e nesa nga atus lima nga pulu’ nga endo.4Witu en sumedot e kapitu, witu e nendo eng kamapulu’ o pitu en sumedot ni’itu, i kera’aserouw em bahtera i ti’i witu eng kakuntungan Ararat. 5I ka’ayo en sumedot e kamapulu’ meke taghasola en dano i ti’i; witu en sumedot e kamapulu’, witu en tanggal esa sumedot e ni’itu, kaloo’anouw en toka-toka eng kuntung.6Nu limangkoiy mouw epat nga pulu’ nga endo, takar si Nuh si minuka’ e nansouw siniwonala witu em bahtera i ti’i. 7Wo sia mayame siesa nga ipus wara keleak; wo si wara i ti’i si mateleuw mea o meiy, i ka’ayo en dano i ti’i minaperami waki atas em bumi.8Kamurian i wayanala siesa nga ipus wara pombo kaa laa meleloo’, sapa ku’a re’en en dano i ti’i eng kimo’okosomi waki saruan em bumi. 9Ta’an si wara pombo i ti’i si reiy’ minaka’ato tampa kontoiyan e ne’ana wo marengouw sia minurikit mea matola si Nuh mea witu eng gorem em bahtera i ti’i, karengan wia minapekasa em bumi waweane’ rano; o laa si Nuh si timempayala e lawasna, sinikopna si wara i ti’i wo alinna ghumorem mea witu eng gorem em bahtera i ti’i.10Nisia si ma’ena’ pitu nga endo kasi, kamurian i wayanami kasi si wara pombo i ti’i waki bahtera; 11melelaa e nedo mawengido marengouw si wara pombo i ti’i meiy matola si Nuh, wo witu en tetongko’na nialina e nesa laleiyna en zaitun en segaya’. Witu mouw o kaketeu’ala ni Nuh, kaa en dano i ti’i eng kimo’okosomi waki atas em bumi. 12Tumodongla nyi’a em pina’ena’na kangkasi em pitu nga endope’ kasi, kamurian i wayaname si wara pombo i ti’i, ta’an si wara i ti’i si reiy’ mouw minarengi kasi wia nisia.13Witu en te’un kaenem nga atus o esa, witu en sumedot kasa ketare-tare, witu en tanggal esa sumedot e ni’itu, e minapera momi en dano waki atas em bumi; kamurian si Nuh si minuka’la em pepenet em bahtera i ti’i wo meloo-loo’; pakaloo’o-loo’onouw en saruan em bumi e muleiy mouw mapera. 14Witu en sumedot e karua, witu nendo e karua ngapulu’ o pitu en sumedot e ni’itu, bumi em pera mouw.15Wo mee mouw nuwu’ si Empung wia si Nuh: 16“Rumo’u momi waki bahtera i ti’i, nikoo mewali-wali ampit si ka’awumu ma’an se urang-urangmu wo se ka’awu ne urang-urangmu; 17se reiy’ sa mina’asa tekapen se mewali-wali ampit nikoo, reiy’ sa mina’asa se matou-tou: se wara-wara, tekapen wo se reiy’ sa mina’asa tekapen maoyouw se maanap wia em bumi, i reo mouw rumo’umi mewali-wali ampit nikoo, rio em baya nisea i ti’i se rumoina’ wia em bumi, ma’an sumena wo maawes eng kelaker wia em bumi.”18Laa o rumo’u momi si Nuh mewali-wali ampit se urang-urangna wo si ka’awuna wo se ka’awu ne urang-urangna. 19Se reiy’ sa mina’asa ne tekapen siru, se reiy’ sa mina’asa ne tekapen maoyouw wo se reiy’ sa mina’asa wara, em baya ne maoghe wia em bumi, siesa o siesa i ki’it eng giona, se rimo’umi kangkasi waki bahtera i ti’i.20O laa si Nuh si rimedeiyla mezbah i wee si TUHAN; wia se reiy’ sa mina’asa ne tekapen se toro kaanen wo waki se reiy’ sa mina’asa ne wara se toro kaanen edonna mola pirala nga ipus, laa o sia meela sesempe tinunu witu natas e mezbah i ti’i. 21Eng katoroan si TUHAN nu minou en sesempe sedaap i ti’i, o mee mouw nuwu’ si TUHAN witu eng gorem e nate-Na: “Niaku ku reiy’ mouw kumutok em bumi i yi’i kasi karengan sitou, ma’anouw tu’u neiy i lentuti natena nyi’a mouw e lewo’ rengan waki nu oki’pe’, wo Niaku ku reiy’ mouw laa munengla kasi e reiy’ sa mina’asa se matou-tou tanume en tinuana-Ku mola. 22Eng kaurean em bumi wiape’, e reiy’ laa maena-ena’ e noras makeror wo meupu’, ghe’egher wo pasu’, ra’ar wo aro, oat wo wengi.”
1O laa si Empung si minerkatla si Nuh wo se urang-urangna ma’an minee nuwu’ wia nisea: “Murang o muyunouw wo mawesouw eng kelaker ma’an wutanola em bumi. 2Se laa meide’ wo se laa kori’ wia nikoo se reiy’ sa mina’asa tekapen wia em bumi wo se reiy’ sa mina’asa wara waki reghe-reghesan, se reiy’ sa mina’asa ne maoghe wia en saruan em bumi wo se reiy’ sa mina’asa ne sera’ wia en tasik; witu eng gorem e lawasmu mouw em baya nyi’a i ti’i i sarakan.3E reiy’ sa mina’asa ne maoghe’ se matou-tou, se laa mamuali kekaanennu. Niaku ku minee mola em baya nyi’a i ti’i wia nikoo tanukan kangkasi en tanemen-tanemen lisouw. 4E le’ona i te waweane’ imukurna, nyi’a i yi’i en daa’na, te’a pekekaanennu.5Ta’an en tanume en daa’ miou, nyi’a i yi’i e nyawa miou, Niaku ku laa kume’i en suli’na; waki se reiy’ sa mina’asa tekapen, Niaku ku laa kume’i nyi’a, wo waki se susur tou Niaku ku laa kume’i e nyawa ni kasuat en tou. 6Seiy si timoa’la en daa’ ni tou, en daa’na e laa i katoa’ ni tou, karengan si Empung si simiwola sitou i ti’i neiy i ki’it e lumian-Na nuesa. 7Wo nikouw, murang o muyunouw wo mawes eng kelaker, i ka’ayo reiy’ i keila’ eng kelakermu wia natas em bumi, yon, mawesouw eng kelaker wia natasna,”8O mee mouw nuwu’ si Empung wia si Nuh wo wia se urang-urangna se mewali-wali ampit nisia: 9“Eng kaulitna Niaku ku simiwola en teta’arang-Ku ampit nikouw wo ampit ne see’mu, 10wo ampit ne reiy’ sa mina’asa makhluk matou-tou se mewali-wali ampit nikouw: se wara-wara, se papiaran wo se tekapen-tekapen siru wia em bumi se mewali-wali ampit nikouw, ne reiy’ sa mina’asa se rimo’umi waki bahtera i ti’i, se reiy’ sa mina’asa ne tekapen wia em bumi.11Takar Kusimiwola en teta’arang-Ku ampit nikouw, kaa rengan e yi’i reiy’la si matou-tou si laa re’inla e rano ampuan kasi, wo reiy’ mouw laa wawean kasi e rano ampuan kaa laa merere’ila em bumi.” 12Wo si Empung si minee nuwu’: “Nyi’i mouw eng kowa’ teta’aran en siniwo-Kula e nelet Niaku wo nikouw ma’an se reiy’ sa mina’asa makhluk matou-tou, se mewali-wali ampit nikouw, see’ o see’, i wee eng keure-urena: 13Em borang-Ku ni’i wee-Ku waki linaak, rio i tu mamuali kowa’ teta’aran nelet Niaku wo em bumi.14Sakawisa eng kamurian Kumapa eiymi e linaak wia natas em bumi wo em borang i ti’i eng kaloo’an waki linaak, 15takar Niaku ku laa ghumenang en teta’arang-Ku em bia mouw e nelet Niaku wo nikouw ma’an e reiy’ sa mina’asa ne makhluk se matou-tou, e reiy’ sa mina’asa se mekenyawa, i ka’ayo em pakasa’an e rano e reiy’ mouw kasi mamuali rano ampuan kaa laa mepepunengla e reiy’ sa mina’asa se matou-tou.16Sa em borang i ti’i em baki linaak, takar Niaku ku laa lumoo’ nyi’a, i ka’ayo Aku ghumenang en teta’arang-Ku ke’ekel e nelet ni Empung wo e reiy’ sa mina’asa ne makhluk se matou-tou, e reiy’ sa mina’asa ne makhluk se wia em bumi.” 17O mee mouw nuwu’ si Empung wia si Nuh: “Nyi’i mouw eng kowa’ tata’aran en siniwo-Ku nelet Niaku wo e reiy’ sa mina’asa ne makhluk se wia em bumi.”
1Nyi’i mouw se see’ ni Sem, Ham wo ni Yafet, urang-urang ni Nuh, ni’itu nu reiy’ mouw e rano ampuan i ti’i i patou mouw se urang-urang tuama i wee nisea.2See’ ni Yafet nyi’a mouw si Gomer, Magog, Madai, Yawan, Tubal, Mesekh wo si Tiras. 3 3See’ ni Gomer nyi’a mouw si Askenas, Rifat wo si Togarma. 4See’ ni Yawan nyi’a mouw si Elisa, Tarsis, tou eng Kitim wo se tou Dodanim. 5Waki nisea i yi’i mouw sea sumera se bangsa-bangsa en daerah li’ilik em pante. Ni’itu mouw se see’ ni Yafet, siesa o siesa witu en tana’na, ampit em baasana nuesa, i ki’it eng kaum wo em bangsa nea.6See’ ni Ham nyi’a mouw si Kush, Misraim, Put wo si Kana’an. 7See’ ni Kush nyi’a mouw si Seba, Hawila, Sabta, Raema wo si Sabtekha; urang-urang ni Raema nyi’a mouw si Syeba wo si Dedan.8Kush si minapaurangla si Nimrod; nisia mouw si kasa ketare-tare tou makakuwasa wia em bumi; 9nisia siesa tou mengengasu si waraneiy witu en sinaru ni TUHAN, karengan e ni’itu si patotoren ne tou: “Tanu si Nimrod, siesa tou mengengasu si waraneiy witu en sinaru ni TUHAN.” 10Ketare-tare eng karajaanna neiy i karedeiyi waki Babel, Erekh, wo e Akad, em baya nyi’a e waki tana’ Sinear.11Waki wanua i ti’i sia mea waki Asyur, laa o rumedeiyla e Niniwe, Rehobot-Ir, Kalah 12wo e Resen witu nelet e Niniwe wo eng Kalah; ni’itu mouw eng kota wangko’ i ti’i. 13Misraim si minapaurangla se tou Ludim, tou Anamim, tou Lehabim, tou Naftuhim, 14tou Patrusim, tou Kasluhim wo se tou Kaftorim; waki nisea i yi’i mouw e nasal ne tou Filistin.15Kana’an minapaurangla si Sidon, urangna tu’a, wo si Het, 16ma’an se tou Yebusi, tou Amori wo se tou Girgasi; 17tou Hewi, tou Arki, tou Sini, 18tou Arwadi, tou Semari wo se tou Hamati; kamurian i kasera mouw se kaum-kaum ne tou eng Kana’an i ti’i.19Daerah ne tou eng Kana’an nyi’a mouw e waki Sidon matorome eng Gerar i ka’ayome waki Gaza, tumorome en Sodom, Gomora, Adma wo en Zeboim i ka’ayo waki Lasa. 20Ni’itu mouw se see’ ni Ham i ki’it eng kaum nea, i ki’it em baasa nea, i ki’it en tana’ nea, i ki’it em bangsa nea.21I patou mouw kangkasi se urang-urang i wee si Sem, ama’ em baya ne oki’ ni Eber ampit si pekaka’an Yafet. 22See’ ni Sem nyi’a mouw si Elam, Asyur, Arpakhsad, Lud wo si Aram. 23See’ ni Aram nyi’a mouw si Us, Hul, Geter wo si Mas.24Arpakhsad minapaurangla si Sela, wo si Sela minapaurangla si Eber. 25I wee si Eber minatoumi se rua urang tuama; ngaran ni esa nyi’a mouw si Peleg, karengan witu en zamanna em bumi minaweteng, wo ngaran ni tuarina nyi’a mouw si Yoktan.26Yoktan minapaurangla si Almodad, Selef, Hazar-Mawet wo si Yerah, 27Hadoram, Uzal wo si Dikla, 28Obal, Abimael wo si Syeba, 29Ofir, Hawila wo si Yobab; ni’itu mouw em baya se see’ ni Yoktan.30Daerah paena’an nea e minitar waki Mesa matorome en Sefar, ni’itu mouw eng kakuntungan waki esa nga weka sedangan. 31Ni’itu mouw se see’ ni Sem, i ki’it eng kaum nea, i ki’it em baasa nea, i ki’it en tana’ nea, i ki’it em bangsa nea.32Ni’itu mouw se reiy’ sa mina’asa kaum ne urang-urang ni Nuh i ki’it en see’ nea, i ki’it em bangsa nea. Wo waki nisea i ti’i mouw i kasera se bangsa-bangsa wia em bumi ni’itu nu reiy’ mouw e rano ampuan i ti’i.
1Sapa tare e minapekasa em bumi, e nesa baasana wo e nesa kapasusuiyna. 2Takar mae mouw sea mea waki esa nga weka sedangan wo tumo’upla en tana’ patar waki tana’ Sinear, laa o mena’ mouw sea maname.3Sea lumila’ siesa wia se walina: “Meiy mouw kita sumiwola tela wo tumunu nyi’a makale’o-le’os.” 4O kangkasi em pokeiy nea: “Meiy mouw kita rumedeiyla i wee nikita e nesa kota ampit e nesa pewale en tokana ma’ayo mea waki langit wo meiy mouw kita sumero ngaran, rio kita reiy’ i kasera wia minapekasa em bumi.”5Laa o tumumpa mouw si TUHAN kaa meiy meleloo’ eng kota wo em pewale neiy i redeiyla ne oki-oki’ nitou i ti’i, 6wo Sia mee nuwu’: “Nisea i yi’i se esa bangsa ampit se esa baasa i wee em baya nea. Nyi’i en tare mouw kasa ketarean em pe’inakuten nea; muleiymi en teakan sapa tu’u kangkasi en tiro’en neala, e reiy’la e reiy’ laa toro katuana’an. 7Le’osouw Kita tumumpa wo sumero-serokla maname em baasa nea, i ka’ayo sea reiy’ mouw mangarti kasi em baasa niesa o niesa.”8Tuana mouw nisea neiy i sarakanla ni TUHAN waki witula minea waki minapekasa em bumi, wo nisea se minena’ maredeiyla eng kota i ti’i. 9Ni’itu mouw eng karenganna i ka’ayomi en teakan e ngaran eng kota i ti’i em patotoren Babel, karengan witu mola en sinero-serokala ni TUHAN em baasa ne minapekasa em bumi wo witu mola sea i sarakanla ni TUHAN mea wia minapekasa em bumi.
1O mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Abram: “Rumo’u momi waki wanuamu wo waki se patuari-patuarimu wo waki wale ni ama’mu i yi’i mea waki wanua e laa-Ku i tudu’la wia nikoo; 2Niaku ku laa sumiwola nikoo mamuali bangsa kewangko’, wo merkatla nikoo ampit sumiwola e ngarannu kasa kasine’uan; wo nikoo koo laa mamuali berkat. 3Niaku ku laa merkatla se tou-tou maberkatla nikoo, wo kumutok se tou-tou makutok nikoo wo eng karengan nikoo se kaum wia en saruan em bumi se laa maka’ato berkat.”4Laa o mea mouw si Abram tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN wia nisia, wo si Lot tu’u si kimi’it mewali-wali ampit nisia; Abram si makaumur pitu nga pulu’ o lima nge te’un, eng katoroan nisia nu rumo’umi waki Haran. 5Abram si minali si Sarai, ka’awuna, wo si Lot, oki’ ni patuarina, wo e reiy’ sa mina’asa em budel e niato nea wo se tou-tou kina’atoan nea waki Haran; nisea se minae waki tana’ Kana’an, laa o i ka’ayola witula.6Abram si kimelang timorola em banua i ti’i i ka’ayo mea waki e nesa tampa tawi en Sikhem, nyi’a i yi’i e nakana en tarbantin waki More. Nedo ni’itu se tou Kana’an se maena’ witu em banua i ti’i. 7Katoroan e ni’itu TUHAN si minapa’atola en tou wia si Abram wo mee nuwu’: “Niaku ku laa meweweela em banua i yi’i wia se see’mu.” Takar i redeiynala witu e mezbah i wee si TUHAN si minapa’ato mola en tou wia nisia.8Kamurian sia sumoro’mi waki witula o mea waki kakuntungan waki esa nga weka sedangan em Betel. Sia maas en dasingna ampit em Betel waki esa nga weka talikuran wo e Ai waki esa nga weka sedangan, laa o sia rumedeiyla witu e mezbah i wee si TUHAN wo makeret e ngaran ni TUHAN. 9Nu reiy’ mouw i tu o mae mouw si Abram wo mekewa’akatouw sia makelang mea waki tana’ Negeb.
1Takar rumo’u momi si Abram waki Mesir mea waki tana’ Negeb ampit si ka’awuna wo e reiy’ sa mina’asa kapunyaanna, wo si Lot tu’u si mewali-wali ampit nisia. 2Sapa tare si Abram si kasa kaya, kelaker papiaran, perak wo e masna.3Nisia si makelang waki tetulian mea waki tetulian, waki tana’ Negeb i ka’ayo waki tawi em Betel, waki wisa en dasingna ketare-tare rimedeiy, nelet em Betel wo e Ai, 4mea waki tampa e mezbah en siniwona ketareanna maname; witu mouw si Abram kimeret e ngaran ni TUHAN.5O kangkasi si Lot, si kimi’it mewali-wali ampit si Abram, si makapunya domba wo sapi wo en dasing. 6Ta’an em banua i ti’i e reiy’ awes eng kapelas i wee nisea sa laa mena’ mewali-wali, karengan em budel nea eng ka’asa’an, i ka’ayo nisea se reiy’ mete’u mena’ mewali-wali. 7Karengan e ni’itu mamuali mouw em patokol e nelet em baya ne rumerawir ni Abram wo ne rumerawir ni Lot. Nedo ni’itu se tou Kana’an wo se tou Feris se maena’ witu em banua i ti’i.8Takar lumila’ mouw si Abram wia si Lot: “Te’a mouw satorona wawean em patokol nelet niaku wo nikoo, wo nelet em baya ne rumerawirku wo ne rumerawirmu, karengan nikita i yi’i kita mekalo. 9E reiy’ ku’a re’en e minapekasa em banua i yi’i minawuka’ i wee nikoo? Le’osouw i tampasi en toumu waki niaku; sa koo kumawii, takar niaku ku laa lele’os, sa koo laa lele’os, takar niaku ku kumawii.”10O laa si Lot si limease en tu’usanna wo loo’nna mouw, kaa e minapekasa eng Kewong Yordan kelaker rano, tanu en taman ni TUHAN, tanu en tana’ Mesir, i ka’ayo mea waki Zoar, – eng kapualitan i ti’i minamuali nu reiy’pe’ si TUHAN nu rime’ila en Sodom wo eng Gomora. – 11Karengan e ni’itu Lot si mineleng i wee nisia e minapekasa eng Kewong Yordan i t’i, laa o sia mae waki esa nga weka sedangan wo sea meta’atasan.12Abram si minena-ena’ waki tana’ Kana’an, ta’an si Lot si minena-ena’ waki kota-kota eng Kewong Yordan wo dimasing waki tawi en Sodom. 13Sapa tare se tou en Sodom se kasa lewo’ wo se makadosa wia si TUHAN.14Nu reiy’ mouw si Lot nu tima’atasi waki si Abram, o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Abram: “Tu’usanouw eng kaledongmu wo lo’onomi waki tampa rinedeiyannu i ti’i lumoo’me sedangan wo talikuran, amian wo timu, 15karengan e minapekasa wanua em palo’onnula i ti’i e laa-Ku i weela wia nikoo wo wia se see’mu eng kaure-urena.16Wo niaku ku laa sumiwola se see’mu tanu riawu en tana’ eng kelakerna, i ka’ayo, sa wona’na wawean si toro rumeken e riawu en tana’, se see’mu tu’u se toro i te laa rekenen kangkasi. 17Tumiro’ mouw, kelangenouw em banua i ti’i i ki’it eng kelabot wo eng kapenarna, karengan wia nikoo mouw e laa-Ku i weela em banua i ti’i.” 18Nu reiy’ mouw i tu Abram si simoro’la en dasingna wo minena-ena’ waki tawi nakana-nakana en tarbantin waki Mamre, tawi eng Hebron, laa o i redeiynala e mezbah witu i wee si TUHAN.
1Witu en zaman ni Amrafel, raja Sinear, Ariokh, raja Elasar, Kedorlaomer, raja Elam wo si Tideal, raja Goyim, o mamuali mouw, 2kaa se raja-raja i yi’i se maseke’ mesaru si Bera, raja Sodom, Birsya, raja Gomora, Syinab, raja Adma, Syemeber, raja Zeboim wo si raja em banua Bela, nyi’a i yi’i em banua Zoar.3Raja-raja se tinotorla mamuri i yi’i em baya nea se minaasa’an wo meiy waki kewong en Sydim, nyi’a i yi’i en Tasik Wurasen. 4Mapulu’ o rua nge te’un eng keurena nisea se tu’utuk wia si Kedorlaomer, ta’an witu en te’un kamapulu’ o telu sea rumangu. 5Witu en te’un kamapulu o epat meiy mouw si Kedorlaomer ampit se raja-raja mewali-wali ampit nisia, laa o sea kumalala se tou Refaim waki Asyterot-Karnaim, tou Zuzim waki Ham, tou Emim waki Syawe- Kiryataim 6 6wo se tou Hori waki kakuntungan nea mekengaran Seir, i ka’ayo waki El-Paran waki li’ilik em patar kaerisan.7Nu reiy’ mouw i tu murikitouw sea wo i ka’ayola waki En-Mispat, nyi’a i yi’i eng Kadesh, wo kumalala minapekasa en daerah ne tou Amalek, wo kangkasi se tou Amori, se maena’ waki Hazezon-Tamar. 8Laa o rumo’u momi si raja em banua Sodom, raja em banua Gomora, raja em banua Adma, raja em banua Zeboim wo si raja em banua Bela, nyi’a i yi’i em banua Zoar, wo tumiro’ se barisan paseke’na sumu’usuk nisea waki kewong en Sidim, 9Sumu’usuk si Kedorlaomer, raja Elam, Tideal, raja Goyim, Amrafel, raja Sinear, wo si Ariokh, raja Elasar, se epat raja simu’usuk se lima.10Waki kewong en Sidim i ti’i wisa-wisa i te wawean parigi aspal. Eng katoroan si raja Sodom wo si raja Gomora nu timingkasla en tou, ka’anu mouw sea mea witu eng gorem e nyi’a wo se tou-tou timele’upe’ matou-tou se timingkase en tou mea waki kakuntungan. 11E reiy’ sa mina’asa em budel en Sodom wo eng Gomora ampit e reiy’ sa mina’asa bahan kekaanen eng kinaat ne kesaru, laa o sea mea. 12O kangkasi si Lot, oki’ ni patuari ni Abram, ma’an em budelna, niali ne kesaru, laa o sea mea – karengan si Lot i ti’i si maena’ waki Sodom.13Kamurian meiy mouw siesa tou matingka-tingkas wo sumusuiyla eng kapualitan i yi’i wia si Abram, sitou Ibrani i ti’i, si maena’ tawi nakana-nakana en tarbantin kapunyaan ni Mamre, tou Amori i ti’i, patuari ni Eskol wo ni Aner, nisea i yi’i se ka’ampit-ka’ampit kaasa ni Abram. 14Eng katoroan si Abram nu limingla, kaa si urang ni patuarina si kinetaangan, takar i oghena mola se tou-touna minelati mouw, nyi’a i yi’i nisea se minatou witu em balena, telu nga atus mapulu’ o uwalu tou eng kelakerna, laa o kumi’it se kesaru i ka’ayo waki Dan.15Wo witu nedo wengi mawetengouw sea, nisia wo se hamba-hambana i ti’i, kaa laa mesesu’usuk se kesaru; nisea se kimalala wo kumi’it se kesaru i ka’ayo waki Hoba waki esa nga weka amian en Damsyik. 16Alinna mouw sumoup e reiy’ sa mina’asa em budel i ti’i; si Lot kangkasi, urang ni patuarina i ti’i, ampit em budelna e nialina neiy i wareng, tuanakan kangkasi se wewene-wewene wo se tou-touna.
1Kamurian meiy mouw nuwu’ ni TUHAN wia si Abram witu e nesa pineleloo’: “Te’a mouw meide’, Abram, Niaku mouw ku kekelungmu; tetoromu e laa kasa wangko’.” 2Abram si miningkot: “Yon EMPUNG Tuhan, sapa ku’a re’en e laa-Mu i weela wia niaku, karengan niaku ku laa tumayan reiy’ ampit e makaurang, wo si laa sumani’la em baleku nisia mouw si Elieser, tou en Damsyik i ti’i.” 3O kasi em pokeiy ni Abram: “Nikoo koo reiy’ mineela wia niaku see’, i ka’ayo siesa hambaku ee sangari si laa mamuali sumesani’ku.”4Ta’an meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia nisia, en tuana: “Sitou i yi’i si reiy’ laa mamuali sumesani’mu, reiy’ si walina si urang karenganmu, nisia mouw si laa mamuali sumesani’mu.” 5O laa si TUHAN si minali si Abram mea witu luar ma’an minee nuwu’: “Ma’awa’ mouw lumoo’ mea waki langit, rekenenouw se sumesena’-sumesena’, sa koo toro rumekenla nisea.” Takar e nuwu’-Na wia nisia: “Tuana mouw eng kelakerna ee sangari se see’mu.”6O laa me’emanouw si Abram wia si TUHAN, takar si TUHAN si minaparekenla eng kapualitan i ti’i wia nisia tanume eng kaulitan. 7O kasi e nuwu’ ni TUHAN wia nisia: “Niaku mouw ku TUHAN, si minali nikoo rimo’umi waki Ur-Kasdim kaa laa meweweela em banua i yi’i wia nikoo mamuali kapunya’annu.” 8Em pokeiy ni Abram: “Yon EMPUNG Tuhan, waki wisa ku’a re’en aku mete’u, kaa niaku ku laa makapunyala nyi’a?”9E nuwu’ ni TUHAN wia nisia: “Edonouw i wee-Niaku siesa nga ipus sapi mereiy makaumur telu nge te’un, siesa nga ipus membe’ mereiy makaumur telu nge te’un, siesa nga ipus domba raghar makaumur telu nge te’un, siesa nga ipus wara wukur wo si esa nga ipus oki’ ni wara pombo.” 10Edonna mola em baya nea i ti’i i wee si TUHAN, kinetor pinarua, laa o i reta’nala e weteng-weteng i ti’i e nesa witu li’ilik em walina, ta’an se wara-wara i ti’i se reiy’ kinetor pinarua. 11Eng katoroan se wara-wara lela’ se timeka’ witu le’ona ne tekapen-tekapen i ti’i, takar si Abram si minure’la nisea.12Melelaa mouw siendo nu tumenem, katekelanouw si Abram ampit eng kare’erep. Laa o tumumpa mouw limi’ikeri nisia eng kasa reiydem e mekeide’en. 13E nuwu’ ni TUHAN wia si Abram: “Kete’uanola ampit e makauli-ulitna kaa se see’mu se laa mamuali tou wo’oseiy witu e nesa wanua, e reiy’ kapunyaan nea, wo kaa nisea se laa atan wo siasan, epat nga atus nge te’un eng keurena.14Ta’an se bangsa laa ma’ata nisea, se laa-Ku ukumen, wo nu reiy’ mouw i tu nisea se laa rumo’umi ampit maali em budel kelaker. 15Ta’an nikoo koo laa mea wia se nene moyangmu ampit eng kale’osan; nikoo koo laa i le’osla witu nedo em puti’ mouw em bu’ukmu. 16Ta’an se see’ e kaepat se laa marengi wia nyi’i, karengan nu reiy’pe’ i tu eng kalewo’an ne tou Amori i ti’i e reiy’pe’ lekep.”17Eng katoroan siendo nu timenemola, wo nendo minareiydem, takar kaloo’anola e ramporan e maawun ma’an em barung e maapi limangkoiy witu nelet eng kaketor-kaketor e le’ona i ti’i. 18Witu nedo ni’itu mouw si TUHAN nu simiwola en teta’aran ampit si Abram ma’an mineela nuwu’: “Wia se see’mu mouw i wee-Kula em banua i yi’i, muleiymi waki teberan Mesir i ka’ayo waki teberan e wangko’ i ti’i, en teberan Efrat: 19nyi’a i yi’i en tana’ ne tou eng Keni, tou Kenas tou Kadmon, 20tou Het, tou Feris, tou Refaim, 21tou Amori, tou Kana’an, tou Girgasi wo ne tou Yebus i ti’i.”
1Sapa tare si Sarai, ka’awu ni Abram i ti’i, si reiy’ sioki’. Sia si makapunya siesa hamba wewene, tou Mesir, Hagar ngaranna. 2Lumila’ mouw si Sarai wia si Abram: “Nikoo koo mete’u, TUHAN si reiy’ mineela niaku tumimea’la oki’. Karengan e ni’itu le’osouw retenela si hambaku i ti’i; wo’o wona’na kaa nisia mouw niaku ku toro maka’atola siesa oki’.” Wo si Abram si limingala e lelila’an ni Sarai. 3Ni’itu mouw si Sarai, ka’awu ni Abram i ti’i, si minedola si Hagar, hambana, tou Mesir i ti’i, – nyi’a i yi’i eng katoroan si Abram nu mapulu’ mouw nge te’un maena’ waki tana’ Kana’an, – laa o i weenala wia si Abram, tu’atuamana, laa mamuali tu’awewenena. 4Abram si timawila si Hagar, laa o gumandongouw si wewene i ti’i. Eng katoroan si Hagar nu mete’ula, kaa nisia si megandong, takar i papokeiynamokela kumeng si nyorana i ti’i.5Laa o lumila’ mouw si Sarai wia si Abram: “Pasero’an em peme’itangku i yi’i nyi’a mouw en tanggongannu; niaku mouw si mineela si hambaku witu em pinalarmu, ta’an en tare mouw i te sia nu mete’ula, kaa nisia si megandong, i papokeiyna mokela kumeng niaku; TUHAN satorona si mamuali Akim nelet niaku wo nikoo.” 6Em pokeiy ni Abram wia si Sarai: “Hambamu i ti’i si witu wawa’ eng kakuwasaannu; siwonouw wia nisia sapa em paloo’onnula le’os.” O laa si Sarai si malotoiy si Hagar, i ka’ayo sia timingkas timele’ula nisia.7O laa si mala’ekat ni TUHAN si mineiy matola nisia witu en tawi e nesa kebu’an waki patar kaerisan, nyi’a i yi’i tawi eng kebu’an waki lalan me’a waki Syur. 8Em pokeiyna: “Hagar, hamba ni Sarai, waki wisa ku’a re’en o koo meiy wo wisa ku’a re’en em pelaa’annu?” E wingkotna: “Niaku ku timingkas timele’umi si Sarai, nyoraku.”9Laa o pokeiy ni Mala’ekat ni TUHAN i ti’i wia nisia: “Marengouw wia si nyoramu, ma’anouw koo i lotoiy witu e wawa’ eng kakuwasaanna.” 10O kasi em pokeiy ni Mala’ekat ni TUHAN i ti’i wia nisia: “Niaku ku laa sumiwo kasa melaker se see’mu, i ka’ayo se reiy’ mete’u karekenan karengan eng kelakerna.”11Tumodongla nyi’a em pokeiy ni Malaikat ni TUHAN i ti’i wia nisia: “Nikoo koo megandong wo laa tumimea’ siesa oki’ tuama wo laa ngumaranla nisia Ismael, karengan si TUHAN si liminga mola en tanume em palotoiyan nikoo i ti’i. 12Siesa tuama me’ulu-ulur si keledai siru, tuana mouw ee sangari sioki’ i ti’i; lawasna e laa sumu’usuk susur tou wo lawas ne susur tou e laa sumu’usuk nisia, wo witu en tampa paena’anna nisia si laa mero em baya se patuarina.”13Kamurian Hagar si ngimaranla si TUHAN si minee mola e nuwu’ wia nisia i ti’i ampit en totoran: “Nikoo mouw si El-Roi.” Karengan em pokeiyna: “E reiy’ ku’a re’en wia nyi’i ku lumoo’ Nisia si limoo’ mola niaku?” 14Karengan e ni’itu em parigi ketare em patotoren ne tou: parigi Lahai-Roi; e reta’na nelet eng Kadesh wo em Bered.15O laa si Hagar si timimea’la siesa oki’ tuama i wee si Abram wo si Abram si ngimaranla sioki’ tinimea’la ni Hagar i ti’i Ismael. 16Abram si makaumur uwalu nga pulu’ o enem nge te’un, eng katoroan si Hagar nu timimea’la si Ismael i wee nisia.
1Eng katoroan si Abram nu makaumur siouw nga pulu’ o siouw nge te’un, takar si TUHAN si minapa’atola en tou wia si Abram wo mee nuwu’ wia nisia: “Niaku mouw ku Empung Si Kasakuwasa, tumou mouw witu en sinaru-Ku ampit e reiy’ si sering. 2Niaku ku laa sumiwola teta’aran e nelet Niaku wo nikoo, wo Niaku ku laa sumiwo nikoo kasa melaker.”3Laa o mongkotouw si Abram, wo si Empung si minee nuwu’ wia nisia: 4“Waki se suat-Ku, nyi’i mouw en teta’aran-Ku ampit nikoo: Nikoo koo laa mamuali ama’ ne kelaker bangsa. 5Karengan e ni’itu ngarannu e reiy’ mouw kasi Abram, ta’an i te Abraham, karengan nikoo koo neiy-Ku mouw i tantula mamuali ama’ ne kelaker bangsa. 6Niaku ku laa sumiwo nikoo meurang wo muyun kasa melaker; nikoo koo laa siwong-Ku mamuali bangsa-bangsa, wo wia nikoo e laa meiy se raja-raja.7Niaku ku laa sumiwola teta’aran e nelet Niaku wo nikoo ampit se see’mu see’ o see’ mamuali teta’aran ke’ekel, rio Niaku ku mamuali Empungmu wo Empung ne see’mu. 8Wia nikoo wo wia se see’mu e laa i wee-Kula em banua i yi’i e nena’annu tanume sitou wo’oseiy, nyi’a i yi’i minapekasa en tana’ Kana’an e laa i wee-Kula mamuali kapunya’annu eng kaure-urena; wo Niaku ku laa mamuali Empung nea.”9O kasi e nuwu’ ni Empung wia si Abraham: “Witu en suatmu, nikoo koo lewo’ sa reiy’ tumiboiy en teta’aran-Ku, nikoo wo se see’mu see’ o see’. 10Nyi’i mouw en teta’aran-Ku, e lewo’ sa reiy’ tiboiyan niouw, en tata’aran nelet Niaku wo nikouw ma’an se see’ mu, nyi’a i ti’i susur tuama witu nelet miouw se lewo’ sa reiy’ sunaten; 11e lewo’ sa reiy’ mouw ketoren eng kuli’ khatannu wo ni’itu mouw e laa mamuali kowa’ en teta’aran nelet Niaku wo nikouw.12Se oki’ makaumur uwalu nga endo se lewo’ sa reiy’ mouw sunaten, nyi’a i yi’i susur tuama witu nelet miouw, see’ o see’: le’os si minatou witu em balemu, ka’apa tu’u si tineles ampit e loit wia si meta’asaan tou wo’oseiy, ta’an si reiy’ neiy i kaghorem see’mu. 13Se tou minatou witu em balemu wo se tou tinelesmu ampit e loit se lewo’ sa reiy’ sunaten; takar witu e le’onamu mouw en teta’aran-Ku i ti’i e mamuali teta’aran ke’ekel. 14Wo sitou reiy’ sinunat, nyi’a i yi’i si tuama reiy’ kinetor eng kuli’ khatanna, takar sitou i ti’i si lewo’ sa reiy’ re’ini waki elet ne tou-tou esa nge bangsana: nisia si simangkalola en teta’aran-Ku.”15Tumodongla nyi’a Empung si minee nuwu’ wia si Abraham: “En tanume si ka’awumu Sarai, te’a mouw koo matotor nisia kasi Sarai, ta’an Sara, ni’itu mouw e ngaranna. 16Niaku ku laa merkatla nisia, wo waki nisia kangkasi Niaku ku laa meela wia nikoo siesa oki’ tuama, awes tare Niaku ku laa merkatla nisia, i ka’ayo sia mamuali ina’ ne bangsa-bangsa; raja-raja bangsa-bangsa se laa tumoumi waki nisia.”17Laa o i katu’utukouw si Abraham wo kume’eke’ ampit e limila’ witu eng ghorem e natena; “Wo’o wona’na ku’a re’en toro wia siesa tou makaumur esa nga atus nge te’un i patoumi siesa oki’ wo wo’o wona’na ku’a re’en si Sara, si makaumurouw siouw nga pulu’ nge te’un i ti’i si tumimea’la siesa oki’?” 18Wo si Abraham si limila’la wia si Empung: “Oh, sa wona’na si Ismael si neiy i kepa’arla tumou witu en sinaru-Mu!”19Ta’an si Empung si minee nuwu’: “Reiy’, ta’an i te si ka’awumu Sara mouw si laa tumimea’la sioki’ tuama i wee nikoo, wo nikoo koo laa ngumaranla nisia Ishak, wo Niaku ku laa sumiwola en teta’aran-Ku ampit nisia mamuali teta’aran e ke’ekll i wee se see’na. 20En tanume si Ismael, Niaku ku liminga mola em pakiweennu; nisia si laa-Ku berkaten, siwong-Ku murang wo muyun wo kasa melaker; nisia si laa mapaurangla se mapulu’ o rua raja, wo Niaku ku laa sumiwola nisia mamuali bangsa wangko’. 21Ta’an en teta’aran-Ku e laa-Ku siwon ampit si Ishak, si laa i patoumi ni Sara i wee nikoo en te’un e laa meiy witu nedo tanukan e yi’i kangkasi.”22Nu simampetola minee nuwu’ wia si Abraham, lumongkotouw si Empung tumele’ula si Abraham. 23Nu reiy’ mouw i tu Abraham si kimeretla si Ismael, oki’na, wo em baya ne tou se minatou witu em balena, o kangkasi em baya ne tou tinelesna ampit e loit, nyi’a i yi’i susur tuama se waki ghorem em balena, laa o sia kumetorla eng kuli’ khatan nea witukan e nendo ni’itu kangkasi, tanu neiy mouw i nuwu’la ni Empung wia nisia.24Abraham si makaumur siouw nga pulu’ o siouw nge te’un eng katoroan kinekeketor eng kuli’ khatanna. 25Wo si Ismael, oki’na, si makaumur mapulu’ o telu nge te’un eng katoroan kinekeketor eng kuli’ khatanna. 26Witu i te nendo ni’itu kangkasi si Abraham wo si Ismael, oki’na, sinunat. 27Wo em baya se tou witu eng gorem em bale ni Abraham, le’os se minatou witu em balena, ka’apa tu’u se tineles ampit e loit wia se tou wo’oseiy, se sinunat mewali-wali ampit nisia.
1Kamurian si TUHAN si minapa’atola en tou wia si Abraham tawi nakana en tarbantin waki Mamre, nisia si rimuber witu em pepalen en dasingna witu nendo te’etel. 2Eng katoroan nisia nu kuma’atla, sia lumoo’ se telu tou rimedeiy witu en saruanna. Nu linoo’ona mola sea, sia tumingkasi waki pepalen en dasingna sumungkulela nisea, laa o mongkotouw sia ma’ayo waki tana’,3ampit limila’: “Tuangku, sa aku minaka’ato mola e nupus ni tuangku, te’a mouw satorona pelelangkoiyen si hambamu i yi’i. 4Ma’anouw i edomi rano oki’, oasanouw e ne’amu wo rumuberouw maseng wia em bawa’ nakana i yi’i; 5ma’anouw kumedomi esa nga ketor roti, rio se tuang-tuang sumegaya’mi kasi; kamurian toro mouw se tuang-tuang mapawee-weela em pakela-kelangan ne tuang-tuang; karengan se tuang-tuang se mineiy mouw wia en tampa ni hambamu i yi’i.” E wingkot nea: Siwonouw tanu em peiyla’mula i ti’i.”6O laa si Abraham si makarengan minea waki dasing matola si Sara ma’an limila’: “Makarenganouw! Medo telu sukat topong kasa le’os! Ro’omesenouw i tu wo siwonouw roti tabuleleng!” 7Laa o tumingkasola si Abraham wia se lembu sapina, sia medo siesa nga ipus oki’ ni sapi si leme’pe’ wo le’os e le’ona wo meela nyi’a wia siesa bujangna, o laa sitou i yi’i si makarengan simiwola nyi’a. 8Kamurian edonna en dadih wo en susu ma’an sioki’ ni sapi siniwona mola i ti’i, o laa i akirnala witu en sinaru ne tou-tou i ti’i; wo sia rumedeiy witu en tawi nea witu em bawa’ nakana i ti’i, eng katoroan nisea nu mekaan.9Laa o pokeiy nea wia nisia: “Wisa ku’a re’en si Sara, ka’awumu?” E wingkotna: “Weti’ime, waki ghorem en dasing.” 10Wo nuwu’-Na: “Eng kaulitna Niaku ku laa marengi te’un tumodong ma’atola nikoo, witu nedo ni’itu mouw si Sara, ka’awumu, si laa makapunyala siesa oki’ tuama.” Wo si Sara si malingala witu em pepalen en dasing witu muri-Na.11Sapa tare si Abraham wo si Sara se tu’a mouw wo langkoiy mouw e numurna wo si Sara si reiy’ mouw pabulanen. 12Ni’itu mouw kume’eke’ mouw si Sara witu eng gorem e natena, em pokeiyna: “Laa sumerit ku’a re’en niaku, ni’itu niaku nu welesouw, sapa tare si tuangku si tu’a mouw?”13Laa o mee nuwu’ si TUHAN wia si Abraham: “Ka’a ku’a re’en si Sara si make’eke’ wo meiyla’: Uli-ulit ku’a re’en niaku ku laa tumimea’la sioki’, sapa tare niaku ku tu’a mouw? 14Wawean ku’a re’en wo’o sapa tu’u e wona’ i wee si TUHAN? Witu nedo neiy mouw i tantula i ti’i, en te’un tumodong, Niaku ku laa marengi matola nikoo, witu nedo ni’itu mouw si Sara makapunyala siesa oki’ tuama.” 15O laa si Sara si kimelong, em pokeiyna: “Niaku ku reiy’ kime’eke’,” karengan nisia si meide’; ta’an si TUHAN si minee nuwu’: “Reiy’, memang koo kime’eke’!”
1Se rua mala’ekat i ti’i neiy i ka’ayola waki Sodom witu nedo mawengido. Lot si rimuber witu em pepalen leloangan en Sodom wo eng katoroan nu limoo’ nisea, tumo’orouw sia sumungkulela nisea, laa o maongkot ampit eng giona mina’ayo mea waki tana’, 2ampit limila’: “Tuang-tuang, meiy mouw tumuli wia em bale ni hambamu i yi’i, mapawengi mola wia nyi’i wo oasanola ne’amu, takar memo’ondo wo’odo se tuang-tuang se toro mouw mapawee-weela em pakela-kelangan ne tuang-tuang.” E wingkot nea: “Reiy’, nikeiy keiy laa mapawengi waki pelein.” 3Ta’an karengan nisia si kasa mapupus nisea, o tumuli mouw sea wo ghumorem witu eng gorem em balena, kamurian sia tumiro’la kekaanen i wee nisea, sia tumunu roti reiy’ siragi, laa o sea kumaan.4Ta’an nu reiy’pe’ nisea nu timekel, se tuama-tuama waki kota Sodom i ti’i, waki se muda i ka’ayo se tu’a, takar se pakasa’an eng kota, e reiy’la si timele’u, se mineiy lumedong em bale i ti’i. 5Sea maaleiy wia si Lot: “Wisa ku’a re’en se tou-tou mineiy wia nikoo em bengi i yi’i? Alinouw sea rumo’umii meiy wia nikeiy, rio keiy make nisea.”6Laa o rumo’umi si Lot tumo’upla nisea, mea witu en saruan em pepalen, ta’an em pepalen neiy i palenena witu murina, 7wo sia lumila’: “Patuariku waya, te’a mouw satorona masiwo lewo’. 8Nikouw kouw mete’u, niaku ku makapunya se rua oki’ wewene se reiy’pe’ ma’an mekasa se’unla ne tuama, le’osouw sea alingku rumo’umi meiy wia nikouw; siwonola wia nisea tanu em paloo’on niouwla le’os; ta’an i te te’a kouw mesesapa-sapala se tou-tou i yi’i, karengan nisea se memang mineiy kaa meiy meteterung wia eng gorem em baleku.”9Ta’an nisea se limila’: “Rumo’u mouw!” O kasi em pokeiy nea: “Tou i yi’i si mineiy wia nyi’i tanume sitou wo’oseiy wo nisia si pa’ar mamuali akim witu nikita! En teakan nikeiy keiy laa sumiasa nikoo e lebe ta’an se rua tou i ti’i!” Laa o sea sume’esek se tou i ti’i, nyi’a ti’i si Lot, ampit eng kakete, wo nisea se timawi kaa laa metetubal em pepalen.10Ta’an se rua tou i ti’i se rimepala lawas nea, kumeong si Lot ghumorem witu eng gorem em bale, laa o maleni em pepalen. 11Wo sea rumapala em beren ne tou-tou se witu en saruan em pepalen em bale i ti’i, waki si rintek i ka’ayo si sela, i ka’ayo reiy’ mouw maka ka’ara’an kasi se tou-tou i ti’i menero-nero em pepalen.12Wo se rua tou i ti’i se limila’ wia si Lot: “Seiy ku’a re’en se kaummu se wiape’ nyi’i kasi? Manuang ka’apa oki’mu tuama, oki’mu wewene, ka’apa seiy i te se kaummu wia eng kota i yi’i, alinouw sea rumo’ume wia en tampa i yi’i, 13karengan nikeiy keiy laa mepepunengla en tampa i yi’i, karengan kelaker e nga’angal i penga’angal ne tou en tanume eng kota i yi’i witu en sinaru ni TUHAN; karengan e ni’itu mouw si TUHAN si timokemi nikeiy mepepunengla nyi’a.”14O rumo’u momi si Lot, wo sumusuiy ampit se rua pememanuangenna, se laa mekekaweng ampit se rua oki’na wewene, em pokeiyna : “Tumo’orouw, rumo’u mome wia en tampa i yi’i, karengan si TUHAN si laa mepepunengla eng kota i yi’i.” Ta’an nisia si linoo’ i te ne rua pememanuangenna i ti’i tanume sitou si menguwa-nguwak i te. 15Katoroan em beena rimetikouw, se rua mala’ekat i ti’i se mase’esek si Lot, o rio mario-rior, em pokeiyna: “Tumo’orouw, alinouw si ka’awumu wo se rua oki’mu se wia nyi’i, rio koo te’a mate mere’i karengan eng kalewo’an eng kota i yi’i.”16Katoroan nisia nu mangere-ngerer, takar e lawasna, lawas ni ka’awuna wo lawas ne rua oki’na en tiniboiyan ne rua tou i ti’i, karengan si TUHAN si laa mangiupusla nisia; o laa se rua tou i ti’i se rimawir nisea mea waki luar kota wo mayala nisea maname. 17Nu reiy’ mouw se rua tou i ti’i nu rimawir nisea i ka’ao mea waki luar kota, lumila’ mouw siesa tou: “Tumingkasouw, lawirenouw e nyawamu; te’a mouw malengemi wia muri, wo te’a mouw ma’ena’ wisa i te tu’u kangkasi wia eng Kewong Yordan, tumingkasouw mea waki kakuntungan, rio koo reiy’ mate mare’i.”18Em pokeiy ni Lot wia nisea: “Te’a mouw satorona tuana, tuangku. 19Ulit tu’u si hambamu i yi’i si kinarunia mola en tongkoupusen witu en sinarumu, wo si tuangku si simiwo mola kamura’an wangko’ wia niaku ampit minalarla em patou-touangku, ta’an sa aku lewo’ sa reiy’ tumingkas mea waki kakuntungan, tantu mouw niaku ku laa katodeiyan eng kacilaka’an i ti’i, i ka’ayo mate mouw aku. 20Ulit tu’u eng kota weti’ime i ti’i e nawes eng ketawi wona’na kaa laa tumingkas mea maname; eng kota i ti’i e noki’; iyonala satorona niaku tumingkas mea maname. E reiy’ ku’a re’en eng kota i ti’i e noki’? Sa tuana, e nyawaku e laa ka’alaran.”21Singkom ni malaikat i ti’i wia nisia: “Le’osouw, witu eng kapualitan i yi’i tu’un em pengiweennu e laa kusungkulen ampit e le’os; nyi’a i yi’i eng kota en tinotormula i ti’i e reiy’ i laaku pangapepule’itela. 22Meriorouw, tumingkasouw mea maname, karengan niaku ku reiy’ mete’u sumiwo sapa-sapa, nu reiy’pe’ niukoo nu ma’ayo mea maname.” Ni’itu mouw eng karenganna ngaran eng kota i ti’i em patotoren Zoar.23Siendo si rimetikouw materangi em bumi, eng katoroan si Lot nu i ka’ayola waki Zoar. 24Kamurian si TUHAN si timumpami e naro walelang wo napi witu en Sodom wo eng Gomora, nasalna e waki si TUHAN, waki langit; 25wo i pangapepule’it-Na mola eng kota-kota i ti’i wo eng Kewong Yordan wo em baya ne penduduk eng kota-kota ma’an en tumetou-tumetou witu en tana’.26Ta’an si ka’awu ni Lot, si makelang maki’itla nisia, si limenge mea wia muri, wo sia mamuali pa’asek wuras. 27Eng katoroan si Abraham e memondope’ minea waki tampa nisia nu rimedeiy witu en sinaru ni TUHAN i ti’i, 28wo tumu’use waki katoroan en Sodom wo eng Gomora ma’ane waki pakasaan tana’ eng Kewong Yordan, takar loo’onna mouw e nawun wia em bumi e minumbunge waki atas nulur e nawun waki awu peranoan.29Tuana mouw witu nedo si Empung nu minunengla eng kota-kota waki Kewong Yordan wo minangapepule’itla eng kota-kota paena’an ni Lot, takar si Empung si ghimenang si Abraham, o laa i ro’u-Nami si Lot waki keuneran en tampa neiy i panga-pepule’itela i ti’i.
1O laa si Abraham si rimou’mi witu minea waki tana’ Negeb wo nisia si timaang waki elet eng Kadesh wo en Syur. Nisia si minena’ waki Gerar tanume sitou wo’oseiy. 2Eng karengan si Abraham si limila’ mola en tanume si Sara, ka’awuna: “Sia si patuariku,” takar si Abimelekh, raja Gerar, rimeo medo si Sara. 3Ta’an witu nedo wengi si Empung si mineiy wia si Abimelekh witu e nesa ipi ma’an minee nuwu’ wia nisia: “Nikoo koo lewo’ sa reiy’ mate eng karengan si wewene si niedomu mola i ti’i; karengan nisia si waweanouw ka’awu.”4Sapa tare si Abimelekh si reiy’pe’ timawila si Sara. O lumila mouw sia: “Tuhan! Sapa ku’a re’en Nikoo koo munu’ se bangsa e reiy’ siselok? 5E reiy’ ku’a re’en sitou i ti’i nuesa si limila’la wia niaku: Sia si patuariku? Wo si wewene i ti’i nuesa si limila’ mola: Sia si patuariku. Ni’itu mouw eng kapualitan i yi’i en tinuanakula ampit e nate lenas wo ampit e lawas lenas.”6Laa o mee mouw nuwu’ si Empung wia nisia witu nipi: “Niaku ku mete’u kangkasi, kaa nikoo koo timuana mola eng kapualitan i ti’i ampit e nate lenas, takar Niaku tu’u ku minape’ mola nikoo kaa laa sumiwo en dosa witu Niaku; karengan e ni’itu Niaku ku reiy’ minayala nikoo sume’u nisia. 7Ni’itu mouw en teakan, i warengola si ka’awu ni tou i ti’i, karengan nisia siesa nabi; sia si laa sumombayang i wee nikoo, takar koo minena-ena’ matou-tou; ta’an sa koo reiy’ marengla nisia, kete’uanola, nikoo koo tantu mouw mate, nikoo wo em baya ne tou se mewali-wali ampit nikoo.”8E nendo kawo’odoanna memo’odope’ Abimelekh si kimeret em baya ne hambana wo makite’ula e minapekasa eng kapualitan i ti’i wia nisea, o laa kasa mouw meide’ se tou-tou i ti’i. 9Kamurian si Abimelekh si kimeret si Abraham wo lumila’ wia nisia: “Pasiwo-siwon sapa ku’a re’en en tinuanamula i yi’i witu nikeiy, wo kaselokan sapa ku’a re’en en tinuanakula witu nikoo, i ka’ayo koo minapa eiy en dosa wangko’ witu en touku wo eng karaja’angku? Nikoo koo simiwo mola eng kapualitan-kapualitan e reiy’ waar wia niaku.”10O kasi em pokeiy ni Abimelekh wia si Abraham: “Sapa ku’a re’en e maksutmu, takar koo timuanala eng kapualitan i yi’i?” 11O laa si Abraham si limila’: “Niaku ku ghimenang: Meiyde’la si Empung e reiy’la wia en tampa i yi’i; tantu mouw niaku ku laa wunu’un karengan si ka’awuku. 12Awes kangkasi nisia si uli-ulit patuariku, oki’ ni ama’ku, ta’an reiy’ oki’ ni ina’ku, ta’an eng kamurian sia mamuali ka’awuku.13Eng katoroan si Empung nu rumeo niaku lumepu rumo’umi waki wale ni ama’ku, lumila’ mouw niaku wia si ka’awuku: I tudu’ mola nupusmu wia niaku, nyi’a i yi’i: i lila’ mola en tanume niaku wia susur en tampa wisa kita i ka’ayola: Sia si patuariku.” 14Kamurian si Abimelekh si minedo membe’ domba wo lembu sapi, hamba tuama wo wewene, laa o meela em baya nyi’a i ti’i wia si Abraham; Sara, ka’awu ni Abraham, kangkasi si neiy i warengla wia nisia.15Wo si Abimelekh si limila’: “Em banuaku i yi’i neiy i kawuka’ i wee nikoo; tumataapouw, wisa i te koo pa’ar.” 16Laa o pokeiyna wia si Sara: “Neiy mouw i weekula wia si patuarimu esa nga riwu syikal perak, ni’itu mouw en tuu’ eng kalenasannu i wee em baya ne tou se mewali-wali ampit nikoo. Takar witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan nikoo koo i ulitela.”17O laa si Abraham sumombayang wia si Empung, wo si Empung si lime’osela si Abimelekh wo si ka’awuna wo se ata-atana wewene, i ka’ayo sea tumimea’la oki’. 18Karengan eng ketarena si Tuhan si minenetola eng gandongan ne susur wewene witu istana ni Abimelekh karengan si Sara, ka’awu ni Abraham i ti.
1TUHAN si mineela ghenang si Sara, tanu neiy i nuwu’-Nala, wo si TUHAN si timuanala wia si Sara tanu neiy i ta’ar-Nala. 2Takar gumandongouw si Sara, laa o sia tumimea’la siesa oki’ tuama i wee si Abraham witu eng katu’anna, witu nedo neiy mouw i tataapla, minatoroan ampit e nuwu’ ni Empung wia nisia. 3Abraham ngimaranla sioki’na si tare mouw i patoumi i ti’i Ishak, si neiy i patoumi ni Sara i wee nisia. 4Kamurian si Abraham si simunat si Ishak, oki’na i ti’i, eng katoroan nu makaumur uwalu nga endo, tanu neiy i perentala ni Empung wia nisia.5Sapa tare si Abraham si makaumur esa nga atus nge te’un, eng katoroan si Ishak, oki’na, minatoumi i wee nisia. 6Lumila’ mouw si Sara: “Empung si simiwo mola niaku kime’eke’; susur tou se luminga nyi’a se laa kume’eke’ karengan niaku.” 7O kasi em pokeiyna: “Seiy ku’a re’en eng ketarena si toro lumila’la wia si Abraham: Sara si matoto’ sioki’? Ta’anouw niaku ku timimea’ mola siesa oki’ tuama i wee nisia witu eng katu’anna.”
1Nu reiy’ mouw em baya nyi’a i ti’i Empung si mina’awa’ si Abraham. Sia si minee nuwu’ wia nisia: “Abraham,” o laa en singkomna: “Yon, Tuhan.” 2E nuwu’-Na: “ Edonouw sioki’mu pengesan i ti’i, si’i koupusmu, nyi’a i yi’i si Ishak, mea mouw waki tana’ Moria wo i sempe mola sia maname tanume en tetule tinunu witu meta’esaan eng kuntung e laa-Ku i lila’la wia nikoo.” 3E nendo kawo’odoanna memo’ondope’ tumo’orouw si Abraham, sia maasla en sesakean wia si keledaina wo kumeret se rua tou bujangna ma’an si Ishak, oki’na; sia mi’asla kangkasi lungu i wee si tetule tinunu i ti’i, laa o mae mouw sia wo mea waki tampa neiy i lila’la ni Empung wia nisia.4Katoroan witu nendo katelu Abraham si limease en tu’usanna, kaloo’anna momi en tampa i ti’i waki wa’akat. 5Em pokeiy ni Abraham wia se rua bujangna i ti’i: “Tumele’u mouw kouw wia nyi’i ampit si keledai i yi’i; niaku ma’an sioki’ i yi’i keiy lumaa weti’ila; keiy laa sumombayang, nu reiy’ mouw i tu keiy marengi wia nikoo.” 6O laa si Abraham si minedo lungu i wee en tetule tinunu i ti’i wo i pesa’annala witu natas em paluka ni Ishak, oki’na, kasuatan witu lawasna nialina e napi wo em paai’. Tuana mouw nisea nu rua makelang mewali-wali.7Laa o lumila’ mouw si Ishak wia si Abraham, ama’na: “Ama’.” En singkom ni Abraham: “Yon, oki’ku.” O mueiy mouw sia: ”Wia nyi’i waweanouw api wo lungu, ta’an wisa ku’a re’en sioki’ ni domba i wee en tetule tinunu i ti’i?” 8En singkom ni Abraham: “Empung si laa tumiro’la sioki’ ni domba i wee en tetule tinunu i wee-Nisia, oki’ku,” Tuana mouw nisea nu rua makelang mewali-wali.9I ka’ayo mola sea waki tampa neiy i lila’la ni Empung wia nisia. O laa si Abraham rumedeiyla Mezbah witu, ransunenna mola e lungu, wa’akesenna si Ishak, oki’na i ti’i, wo i reta’nala witu mezbah i ti’i, witu natas e lungu. 10Nu reiy’ mouw i tu Abraham si rimepala lawasna, laa o medo em paai’ kaa laa merereret si oki’na.11Ta’an maleiy momi si Mala’ekat ni TUHAN waki langit wia nisia: “Abraham, Abraham.” En singkomna: “Yon, Tuhan.” 12Laa o Sia mee nuwu’: “Te’a pewewunu’un sioki’ i ti’i wo te’a pekekurannu sia, karengan eng kinakete’uang-Ku mola en teakan, kaa nikoo koo meide’la si Empung, wo nikoo koo reiy’ meware-wareng mesesarakan sioki’mu pengesan wia-Niaku.”13O laa si Abraham si limenge wo lumoo’ siesa nga ipus domba raghar witu murina, en sungena neiy i kesa’ang witu en talunoki’. Abraham si minedo si domba i ti’i, laa o i tulenala tanume en tetule tinunu sawel si oki’na. 14Wo Abraham si ngimaranla en tampa i ti’i: “TUHAN si timiro’la“; karengan e ni’itu i ka’ayo en teakan em peiyla’an ne tou: “Waki atas eng kuntung ni TUHAN, e laa i tiro’la.”15I wee eng karuana maleiy momi si Mala’ekat ni TUHAN waki langit wia si Abraham, 16em pokeiy-Na: ”Niaku ku tumiwa’ kaa en tou-Ku nuesa – tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN – : Karengan nikoo koo simiwo mola en tuana, wo nikoo koo reiy’ meware-wareng mesesarakanla sioki’mu pengesan wia-Niaku, 17Takar Niaku ku laa merkatla nikoo makaloko-lokon wo sumiwo se see’mu kasa melaker tanu se sumesena’ waki langit wo tanu neris waki li’ilik en tasik, wo se see’mu i ti’i se laa rumuberla eng kota-kota ne kesaruna.18Karengan se see’mu mouw em baya ne bangsa wia em bumi se laa maka’ato berkat, karengan nikoo koo limingala e nuwu’-Ku.” 19Kamurian marengouw si Abraham wia se rua bujangna, wo nisea se mewali-wali minae waki Bersyeba; wo si Abraham si minena’ waki Bersyeba.
1Sara si timou esa nga atus rua nga pulu’ o pitu nge te’un eng keurena; ni’itu mouw e numur ni Sara. 2Kamurian mate mouw si Sara waki Kiryat-Arba, nyi’a i ti’i eng Hebron, waki tana’ Kana’an, o laa si Abraham si mineiy ma’arip wo maame’ wia nisia.3Nu reiy’ mouw i tu Abraham si timo’or wo tumele’ula si ka’awuna minate i ti’i, laa o lumila’la wia se bani Het: 4“Niaku i yi’i ku tou wo’oseiy wo mato’u-to’u wia nelet miouw; weean i tela satorona wewaruga’an kapunya’an wia niaku wia en tana’ miouw i yi’i, rio satorona niaku ku toro malila wo lume’osla si ka’awuku minate i ti’i.”5Bani Het se miningkot si Abraham: 6“Luminga mouw wia nikeiy, tuangku. Tuangku i yi’i siesa raja wangko’ wia eng kauneran neiy; ni’itu mouw i le’osola si ka’awumu minate i ti’i witu wewaruga’an neiy em pineleng, e reiy’ laa wawean siesa tou tu’u wia nikeiy si sumede’ metetiro’la e wewaruga’an nea i wee nikoo kaa laa melele’osla si ka’awumu minate i ti’i.”7Kamurian tumo’orouw si Abraham laa o mongkot wia se bani Het, penduduk em banua i ti’i, 8ma’an limila’ wia nisea: “Sa kouw miyon, kaa niaku ku malila wo lume’osela si ka’awuku minate i ti’i, takar linganola niaku wo ale’enouw kumiweela ampit eng kasa wia si Efron bin Zohar, 9rio sia meela wia niaku eng goa Makhpela kapunya’anna i ti’i, e rimeta’ waki tempok em penguma’anna; le’osouw i tu i weenala wia niaku ampit e narga wuta kaa laa mamuali wearuga’an kapunya’angku witu eng kauneran niouw.”10Witu nedo ni’itu Efron si witu witu eng keuneran ne bani Het. Takar e wingkot ni Efron, tou Het i ti’i, wia si Abraham ampit e liningan ne bani Het, ne em baya ne tou se mineiy witu em pepalen leloangan kota: 11“Reiy’, tuangku, linganola niaku; em penguma’an i ti’i ni’i weekula wia nikoo wo eng gua waki ti’ime tu’u ni’i weekula wia nikoo; witu en sinaru em beren ne tou-tou ka’esa nge bangsaku ni’i weekula ni’itu wia nikoo; i le’osola si ka’awumu minate i ti’i.”12Laa o mongkotouw si Abraham witu en sinaru ne penduduk em banua i ti’i 13ma’an limila’la wia si Efron ampit e lininga nea: “Eng kaulitna, sa koo pa’ar, linganola niaku: niaku ku mear narga em penguma’an i ti’i; sungkulenomi i tu waki niaku, rio aku toro lume’osla si ka’awuku minate i ti’i maname.”14E wingkot ni Efron wia si Abraham: 15“Tuangku, linganola niaku: esa nga werot tana’ ampit e narga epat nga atus syikal perak, sapa em penoronna ni’itu i wee nikita? I le’osola si ka’awumu minate i ti’i.” 16O laa si Abraham si miniyon e nusul ni Efron, takar timbangenna mola em perak i pewewee si Efron, kumura eng kelaker eng kiniweena ampit e liningala ne bani Het i ti’i, epat nga atus syikal perak, tanu eng kenaramen witu nelet em baya ne belante’.17Tuana mouw em penguma’an ni Efron, e rimeta’ waki Makhpela waki esa nga weka sedangan Mamre, em penguma’an wo eng goa maname, ma’an e reiy’ sa mina’asa nakana witu em penguma’an i ti’i, awesla witu minapekasa en tana i ti’i i ka’ayo mea waki tebir-tebirna, 18neiy i sarakan wia si Abraham minamuali tana’ tineles, witu en sinaru em beren ne bani Het i ti’i, witu en sinaru em baya ne tou se mineiy witu em pepalen leloangan kota.19Nu reiy’ mouw i tu Abraham si lime’osla si Sara, ka’awuna, witu eng gorem eng goa em penguma’an Makhpela i ti’i, waki esa nga weka sedangan Mamre, nyi’a i ti’i eng Hebron waki tana’ Kana’an. 20Tuana mouw waki se suat ne bani Het penguma’an ampit eng goa maname neiy i sarakan wia si Abraham minamuali wewaruga’an kapunya’anna.
1Sapa tare si Abraham si tu’a mouw wo langkoiy mouw e numurna, ma’an binerkatla ni TUHAN witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan. 2Lumila’ mouw si Abraham wia si hambana kasa tu’a witu eng gorem em balena, si minamuali kuwasa witu e reiy’ sa mina’asa kapunyaanna, em pokeiyna: “Le’osouw i reta’la lawasmu witu nakana em pa’aku, 3rio aku medola en tiwa’mu kaa si TUHAN, Empung si makapunya e langit wo si makapunya em bumi, kaa nikoo koo reiy’ laa medo i wee sioki’ku siesa ka’awu waki elet ne wewene Kana’an e witu neletna em paenangku. 4Ta’an nikoo koo lewo’ sa reiy’ mea waki wanuaku wo wia se patuari-patuariku kaa laa ma’edo siesa ka’awu i wee si Ishak, oki’ku.”5Laa o lumila’ mouw si hambana i ti’i wia nisia: “Wo’o wona’na si wewene i ti’i si so’o kumi’iti niaku meiy wia em banua i yi’i; e lewo’ sa reiy’ mouw aku maali sioki’mu i ti’i mareng waki wanua wisa si tuangku rimo’umi?” 6Ta’an si Abraham si limila’ wia nisia: “Awas, te’a pa’alinnu sioki’ku i ti’i mareng mea maname. 7TUHAN, Empung si makapunya langit, si kimeretola niaku waki wale ni ama’ku ma’an waki wanua ne patuari-patuariku, wo si minee mola nuwu’ wia niaku, ampit si timiwa’la wia niaku, teinti’i: wia se see’mu mouw e laa-Ku i weela em banua i yi’i – Nisia mouw kangkasi si laa tumoke si mala’ekat-Na kumelang witu reriormu, i ka’ayo koo toro medo siesa ka’awu maname i wee sioki’ku.8Ta’an sa si wewene i ti’i si so’o kumi’iti nikoo, takar i kewaya mouw koo waki tiwa’mu wia niaku i yi’i; ta’an i te, te’a mouw sioki’ku i ti’i pa’alinnu mareng mea maname.” 9O laa si hamba i ti’i si rimeta’la lawasna witu rarem nakana em pa’a ni Abraham, tuangna, wo tumiwa’ wia nisia en tanume eng kapualitan i ti’i.10Kamurian si hamba i ti’i si minedola se mapulu’ nga ipus wia se onta ni tuangna wo mea ampit minaali e minegheghioan barang maka arga eng kapunya’an ni tuangna; tuana mouw sia minae timorome Aram-Mesopotamia mea waki kota Nahor. 11Maname i reona mouw si onta i ti’i mena’ witu luar eng kota tawi e nesa parigi, witu nedo e nendo mawengido, witu nedo se reraa-reraa rimo’umi kaa laa metetimba rano.12Laa o lumila’ mouw sia: “TUHAN, Empung ni tuangku Abraham, siwonouw satorona ka’ayoan em pelaangku wia nendo i yi’i, i papa’ato mola e nupus o lale’-Mu wia si tuangku Abraham. 13Wia nyi’i niaku ku rimedeiy wia en tawi eng kembu’an, wo se oki-oki’ wewene ne penduduk eng kota i yi’i se mineiy rimo’umi kaa laa metetimba rano. 14Satorona mamuali mouw teinti’i: sioki’ reraa, wia si seiy aku lumila’: Ale’en i wingila en sempemu i ti’i, rio aku kumoo’, wo si miningkot: Kumoo’ mouw, wo se onta-ontamu kangkasi se laa weeangku kumoo’ – nisia mouw satorona si’i tantu-Mula i wee si hamba-Mu, Ishak; takar ampit en tuana e laa kakete’uangku, kaa Nikoo koo minapa’ato mola e nupus o lale’-Mu wia si tuangku i ti’i.”15Nu reiy’pe’ nisia nu simampet meila’, takar meiy mouw si Ribka, si neiy i patoumi i wee si Betuel, oki’ tuama ni Milka, ka’awu ni Nahor, patuari ni Abraham; sempena em paali-alinna witu natas em palukana. 16Sioki’ reraa i ti’i si kasa wulouw eng giona, siesa reraape’, reiy’pe’ ma’an mekasa maesala nouwak ampit si tuama; sia tumumpa witu eng kebu’an i ti’i wo mumpun en sempena, laa o mareng lumongkot.17Kamurian tumingkasouw si hamba i ti’i matola nisia ampit limila’: “Toro i te weeani niaku kumoo’la rano oki’ witu en sempemu i ti’i.” 18E wingkotna: “Kumoo’ mouw, tuang,” takar makarenganouw neiy i tumpanala en sempena i ti’i witu lawasna, ma’an wineeanna sia kumoo’.19Nisia nu simampetouw mineela si hamba i ti’i kumoo’, lumila’ mouw sia: “Le’osouw i wee se onta-ontamu kangkasi i timbakumi rano, i ka’ayo em baya nea se mateu-teula kumoo’.” 20Kamurian makarenganouw i toa’nala en dano witu en sempena i ti’i witu eng gorem e lalir, laa o tumingkasouw sia mekasape’ kasi waki parigi kaa laa metetimba rano wo i timbanala i wee em baya se onta ni tou i ti’i.21Wo sitou i ti’i si memee-mee ghenang wia nisia ampit minakapenes en tou kaa laa meme mete’ula sapa ku’a re’en si TUHAN si simiwola em pakela-kelanganna mua’ ka’apa reiy’. 22Nu reiy’ mouw se onta-onta i ti’i nu minateu-teu mola kimoo’, takar sitou i ti’i si minedola karabu mas esa nga parua syikal eng kawuterna, wo esa nge paar kulalo lawas e mapulu’ syikal mas eng kawuterna, 23ma’an limila’: “Oki’ ni seiy ku’a re’en nikoo? Le’osouw i lila’lami wia niaku! Wawean ku’a re’en waki wale ni ama’mu tampa petetekelan i wee nikeiy?”24O laa e wingkotna wia nisia: “Ama’ku si Betuel, oki’ ni Milka, si timimea’la nisia i wee si Nahor.” 25O kasi em pokeiy ni reraa i ti’i: “Le’os oam, le’os eng kekaanen ne onta kelaker wia nikeiy, tampa petetekelan tu’u wawean.”26Laa o kumururouw sitou i ti’i wo mongkot masempe si TUHAN, 27ma’an limila’: “Lino’orouw si TUHAN, Empung ni tuangku Abraham, si reiy’ kimeong sumoup e nupus-Na wo lale’-Na waki si tuangku i ti’i; wo si TUHAN si rimawirola niaku witu lalan mea waki wale ne patuari-patuari ni tuangku i yi’i !”28Tumingkasouw si reraa i ti’i mea sumusuiyla e minamuali i ti’i waki wale ni ina’na. 29Ribka si maka punya patuari tuama, ngaranna Laban. Laban si timingkas mea witu luar meiy matola sitou i ti’i, mea witu eng kebu’an eng ketare, 30nu linoo’ona mola eng karabu i ti’i wo eng kulalo witu lawas ni patuarina, wo nu liningana mola e lelila’an ni Ribka, patuarina, e lininga: “Tuana mouw neiy i lila’la ni tou i ti’i wia niaku.” nisia si minatola sitou i ti’i, rimedeiye’ witu esa nga weka ne onta-ontana witu en tawi eng kembu’an i ti’i,31wo lumila’: “Meiy mouw koo si binerkatla ni TUHAN, ka’a koo rumedeiy witu luar, e nulitna neiy mouw i tiro’kula wale i wee nikoo, wo kangkasi en tampa ne onta-ontamu.” 32Ghumoremouw sitou i ti’i mea witu eng gorem em bale. Pangkulenola en sesakean ne onta-onta, wineeala oam wo kekaanen wia se onta-onta i ti’i, laa o alimi rano pa’oas e ne’a i wee sitou i ti’i wo se tou-tou mewali-wali ampit nisia.33Ta’an eng katoroan i sakeiyla eng kekaanen witu en sinaruna, lumila’ mouw sitou i ti’i: “niaku ku reiy’pe’ laa kumaan nu reiy’pe’ i pa’ayokula e nower paali-alingku i yi’i.” E wingkot ni Laban: “I laa mouw!” 34Laa o lumila’ mouw sia: “Niaku i yi’i ku hamba ni Abraham. 35TUHAN si kasa minerkatla si tuangku i ti’i, i ka’ayo sia minekaya mouw; TUHAN si minee mola wia nisia se membe’ domba wo se lembu sapi, e mas wo em perak, ata tuama wo wewene, onta wo keledai.36Wo si Sara, ka’awu ni tuangku i ti’i, nu tu’a mouw, si timimea’ mola sioki’ tuama i wee si tuangku i ti’i; wia sioki’na i ti’i neiy mouw i weela ni tuangku e reiy’ sa mina’asa em budel kapunya’anna. 37Tuangku i ti’i si minedo mola en tiwa’ku: Nikoo koo reiy’ laa medo i wee sioki’ku siesa ka’awu witu nelet ne wewene Kana’an, em banuana e niena’angku i yi’i, 38ta’an nikoo koo lewo’ sa reiy’ mea waki wale ni ama’ku wo wia se kaumku kaa laa ma’edo siesa ka’awu i wee sioki’ku.39E wingkotku wia si tuangku i ti’i: Wo’o wona’na si wewene i ti’i si so’o kumi’iti niaku. 40Ta’an em pokeiyna wia niaku: TUHAN, witu en sinaru-Na niaku matou-tou, si laa tumoke si mala’ekat-Na rumapitla nikoo, wo laa sumiwo em pakela-kelangannu mua’, i ka’ayo koo laa medo i wee sioki’ku siesa ka’awu wia se kaumku wo waki wale ni ama’ku. 41Tare mouw koo i kewayami waki en tiwa’mu wia niaku, sa koo i ka’ayome wia se kaumku wo sea reiy’ meela si wewene i ti’i wia nikoo; witu i te eng kapualitan i ti’i mouw koo i kewayami waki en tiwa’mu wia niaku.42Wo nendo i yi’i niaku ku neiy i ka’ayomi witu eng kembu’an ketare, laa o pokeiyku: TUHAN, Empung ni tuangku Abraham, mepa’arouw satorona Koo sumiwo mua’ em pakela-kelangan kinelangangku i yi’i. 43Wia nyi’i ku rimedeiy wia reten eng kembu’an i yi’i; satorona mamuali en teinti’i: Sakawisa siesa reraa meiy wia luar kaa meiy metetimba rano wo niaku ku lumila’ wia nisia: Ale’en weeani aku kumoo’la rano oki’ witu en sempemu i ti’i, 44wo sia mingkot: Kumoo’ mouw, wo i wee se onta-ontamu kangkasi se laaku i timba rano, – sia mouw satorona si ka’awu, neiy mouw i tantula ni TUHAN i wee sioki’ ni tuangku i ti’i.45E reiy’pe’ kasi aku simampet meila’ witu eng gorem e nateku, Ribka si mineiy mouw maali-ali en sempe witu natas em palukana, wo tumumpa witu eng kembu’an i ti’i, laa o tumimba rano. Em pokeiyku wia nisia: Ale’en weeala niaku kumoo’. 46Makarenganouw sia tumumpami en sempe i ti’i witu natas em palukana ma’an limila’: Kumoo’ mouw, wo se onta-ontamu kangkasi se laaku weean kumoo’. Laa o ku kumoo’, wo se onta-onta i ti’i kangkasi se wineeanna kumoo’.47Nu reiy’ mouw i tu niaku ku minueiyla wia nisia: Oki’ ni seiy ku’a re’en nikoo? E wingkotna: Ama’ku si Betuel oki’ ni Nahor si tinimea’la ni Milka. Laa o i pakekula si karabu witu en sesepunanna wo eng kelana witu lawasna. 48Kamurian kumururouw aku wo mongkot masempe si TUHAN, ma’an malo’or si TUHAN, Empung ni tuangku Abraham, si rimawirola niaku witu lalan e ulit kaa laa ma’edo sioki’ wewene patuari ni tuangku i yi’i i wee sioki’na.49Ni’itu mouw en teakan, sa kouw pa’ar meteturu’la e nupus wo lale’ wia si tuangku i ti’i, i pakite’u momi wia niaku; wo sa reiy’, i pakite’umi kangkasi wia niaku, rio kete’uangku andi lumenge mea lele’os ka’apa mea kawii50O laa si Laban wo si Betuel se miningkot: “Em baya nyi’a eng kine’e eiyna e waki si TUHAN; nikeiy keiy reiy’ toro lumila’la wia nikoo e le’osna ka’apa e wurukna. 51Loo’on, Ribka si witu en saruannu, alinouw sia wo mea mouw, rio sia mamualila ka’awu ni oki’ ni tuangmu, tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN.”52Eng katoroan si hamba ni Abraham i ti’i nu liminga e lelila’an nea, mongkotouw sia ma’ayo waki tana’ masempe si TUHAN. 53Kamurian si hamba i ti’i si rimo’umi se lelo’or mas wo perak ma’an e labung kawangkoan, wo meela em baya ni’itu wia si Ribka; o kangkasi wia se patuarina wo wia si ina’na wineeannala en tetaber wangun-wangun.54Nu reiy’ mouw i tu kumaan wo kumoo’ mouw sea, sia wo se tou-tou mewali-wali ampit nisia, wo nisea se timekel witu. Memo’odona nisea nu timo’orouw, lumila’ mouw si hamba i ti’i: I waya mouw aku mareng wia si tuangku.” 55Ta’an si patuari ni Ribka si limila’, ma’an si ina’na kangkasi: “I wayape’la sioki’ reraa i ti’i mena’ wia nikeiy wona’na mapulu nga endope’ kasi, kamurian toro mouw koo mea.”56Ta’an e wingkotna wia nisea: “Te’a mouw petetaangen niaku, kasuatan si TUHAN si simiwo mola em pakela-kelangangku minua’; i waya mouw aku, rio aku mareng wia si tuangku.” 57Em pokeiy nea: “Le’osouw kita kumeret sioki’ reraa i ti’i wo wueiyen wia nisia nuesa.” 58 58Laa o sea kumeret si Ribka wo lumila’ wia nisia: “Pa’ar ku’a re’en koo mea ma’an sitou i yi’i?” E wingkotna: “Pa’ar.”59Takar si Ribka, patuari nea i ti’i, wo si inang maala-alar nisia ma’an si hamba ni Abraham wo se tou-touna neiy i wayala sea mea. 60Wo nisea se minerkatla si Ribka, em pokeiy nea wia nisia: “Patuari meiy, satorona koo mamuali mangariwu-riwu laksa, satorona se see’mu se laa rumuberla eng kota-kota ne kesaruna.”61Laa o mantalouw si Ribka ma’an se hamba-hambana wewene, wo sea sumeret onta kumi’it sitou i ti’i. Tuana mouw si hamba i ti’i minali si Ribka laa o kumelang mareng. 62Sapa tare si Ishak si mineiy mouw waki matoromi em parigi Lahai-Roi; nisia si maena’ waki Tana’ Negeb.63Melelaa mawengido Ishak si kasuatan rimo’umi kaa laa mengela-ngelang waki patar. Sia lumease en tu’usanna, takar linoo’name wawean onta-onta mengeiy. 64Ribka kangkasi si limease en tu’usanna wo eng kineleloo’ona si Ishak, tumumpa momi sia waki si ontana. 65Em pokeiyna wia si hamba i ti’i: “Seiy ku’a re’en si tuama i ti’i si makelang waki patar matoromi nikita?” E wingkot ni hamba i ti’i: “Nisia mouw si tuangku i ti’i.” O laa si Ribka si minedola em peporongna wo morongouw sia.66Kamurian si hamba i ti’i si simusuiyla wia si Ishak e reiy’ sa mina’asa en tinuananala. 67O laa si Ishak si minali si Ribka mea waki ghorem en dasing ni Sara, ina’na, wo medo nisia mamuali ka’awuna, Ishak si moupusla nisia wo tuana mouw sia ni’iborla nu reiy’ mouw si ina’na nu timayan.
1Abraham si minedola kangkasi siesa ka’awu, ngaranna Ketura. 2Wewene i ti’i si timimea’la i wee nisia si Zimran, Yoksan, Medan, Midian, Isybak wo si Suah. 3Yoksan minapaurangla si Syeba wo si Dedan. See’ ni Dedan nisea mouw se tou Asyur, tou Letush wo se tou Leum. 4Se oki-oki’ ni Midian nisea mouw si Efa, Efer, Henokh, Abida wo si Eldaa. Ni’itu mouw em baya nea se see’ ni Ketura.5Abraham si mineela em baya em budel kapunya’anna wia si Ishak, 6ta’an wia se oki-oki’na se kina’atoanna wia se gundik-gundikna nisia si mineela tetaber; kamurian sia rumeo nisea – ni’itupe’ nisia nu matou-tou – timele’ula si Ishak, oki’na, wo mea waki esa nga weka sedangan, waki Tana’ Sedangan.
1Takar lumentutouw eng kelalenan waki wanua i ti’i. – Nyi’i e reiy’ kelalenan eng kasa ketare-tare, e minamuali mola witu en zaman ni Abraham. Karengan e ni’itu Ishak si minea waki Gerar, wia si Abimelekh raja ne tou em Filistin.2O laa si TUHAN si minapa’atola en tou wia nisia ampit minee nuwu’: “Te’a mouw mengea waki Mesir, mena’ mouw wia em banua e laa-Ku i lila’la wia nikoo. 3Mena’ mouw wia em banua i yi’i tanu sitou wo’oseiy, takar Niaku ku laa rumapitla nikoo o merkat nikoo, karengan wia nikoo mouw wo wia se see’mu e laa-Ku i weela e minapekasa em banua yi’i, wo Niaku ku laa mewewutala en tiwa’ neiy-Ku mouw i ta’arla wia si Abraham, ama’mu.4Niaku ku laa sumiwola melaker se see’mu tanu se sumesena’ waki langit; Niaku ku laa meweweela wia se see’mu e minapekasa em banua i yi’i, wo karengan se see’mu em baya ne bangsa wia em bumi se laa maka’ato berkat, 5Karengan si Abraham si liminga mola e nuwu’-Ku wo minalar eng kalewo’sareiy’anna wia Niaku, nyi’a i ti’i e reiy’ sa mina’asa perenta, eng katantuan wo e nukum-Ku.”6Ni’itu mouw mena’ mouw si Ishak waki Gerar. 7Katoroan se tou-tou witu en tampa i ti’i mawueiy en tanume si ka’awuna, lumila’ mouw sia: “Sia si patuariku,” karengan nisia si meide’ lumila’la: “Sia si ka’awuku,” karengan eng genangna: “Wo’o wona’na niaku ku wunu’un ne penduduk en tampa i yi’i karengan si Ribka, karengan e wulouw eng giona.” 8Ni’itu nu pira mola eng keure nisia maname, witu e mekasa tumebo momi si Abimelekh, raja ne tou Filistin i ti’i waki teteboan, takar linoo’ona si Ishak memilo-milotan ampit si Ribka, ka’awuna.9O laa si Abimelekh kumeret si Ishak wo lumila’: “Eng kaulitna nisia si ka’awumu, ma’an tu’una koo limila’: Sia si patuari ku?” E wingkot ni Ishak wia nisia: “Karengan eng genangku: Wo’o wona’na niaku ku mate karengan nisia.” 10Ta’an si Abimelekh si limila’: “Sapa mouw kangkasi en siniwomu mola i yi’i wia nikeiy? Wure’ kasa mamuali, si meta’esa’an tou wia se bangsa i yi’i tumekel ampit si ka’awumu, sa tuana nikoo koo minapa eiy mouw eng kaselokan wia nikeiy.” 11O laa si Abimelekh si mineela perenta wia se minapekasa bangsa i ti’i: “Seiy si rumeung sitou i yi’i ka’apa si ka’awuna, tantu mouw nisia si neiy ukumen paten.”12Takar kumerorouw si Ishak witu en tana’ i ti’i wo witu en te’un i ti’i kangkasi nisia si minaka’ato wua’na limepet maka esa nga atus; karengan nisia si binerkatla ni TUHAN. 13Wo sitou i ti’i si minekaya, takar makaurela mekekayala, i ka’ayo sia minamuali kasa kaya. 14Nisia si makapunya se kawang ne membe’ domba wo ne lembu sapi ampit kelaker se pareo-reo, i ka’ayo se tou em Filistin i ti’i se oki’ ghenang wia nisia.15E reiy’ sa mina’asa parigi, eng kiniar witu en zaman ni Abraham, ama’na, eng kiniar ne hamba-hamba ni ama’na i ti’i, em pinenetola ne tou em Filistin wo en tinawunan ampit en tana’. 16Laa o pokeiy ni Abimelekh wia si Ishak: “Rumo’u mome wia keuneran neiy karengan nikoo koo minamuali mouw kasa makakuasa ta’an nikeiy.” 17Ni’itu mouw rumo’u momi si Ishak witume wo dumasingouw sia waki kewong eng Gerar, wo sia mena’ witu.18Kamurian si Ishak si kimiar sumoup em parigi-parigi kiniar witu en zaman ni Abraham, ama’na, wo em pinenetola ne tou em Filistin si Abraham nu minate mouw; totorenna mola ngaran em parigi-parigi i ti’i i ki’it e ngaran-ngaran neiy nouw i weela ni ama’na.19Eng katoroan se hamba-hamba ni Ishak nu makiar waki kewong i ti’i, sea matola witu eng kembu’an makeresoti ranona. 20Laa o me’isingouw em baya ne rumerawir ni Gerar ampit em baya ne rumerawir ni Ishak. Em pokeiy nea: “Rano i yi’i eng kapunya’an neiy.” Wo si Ishak si ngimaranla em parigi i ti’i Esek, karengan nisea se me’ising ampit nisia maname.21Kamurian sea kumiar em parigi walina, wo sea me’ising kangkasi en tanume ni’itu. Takar si Ishak si ngimaranla em parigi i ti’i Sitna. 22Sia sumoro’mi waki witula wo kumiar kasi parigi walina, ta’an en tanume em parigi i yi’i nisea se reiy’ me’ising. Em parigi i yi’i nginarananna Rehobot, wo sia lumila’: “En teakan si TUHAN si minee mola kale’aran wia nikita, i ka’ayo kita toro murang wo muyun wia em banua i yi’i.”23Waki witula sia mea waki Bersyeba. 24O laa witu em bengi ni’itu TUHAN si minapa’atola en tou wia nisia ma’an minee nuwu’: “Niaku mouw ku Empung ni ama’mu Abraham; te’a mouw meide’, karengan Niaku ku merapitla nikoo; Niaku ku laa merkatla nikoo wo sumiwo lumaker se see’mu karengan si Abraham, hamba-Ku i ti’i.” 25Nu reiy’ mouw i tu Ishak si rimedeiyla mezbah witu wo makeret ngaran ni TUHAN. Nisia si minaasla en dasingna witu, o laa se hamba-hambana se makiar parigi witu.26Meiy mouw si Abimelekh waki Gerar meiy matola nisia, mewali-wali ampit si Ahuzat, kalona, wo si Pikol, kapala ne pasukanna. 27Ta’an em pokeiy ni Ishak wia nisea: “Ka’a kouw mineiy matola niaku? E reiy’ ku’a re’en kouw ri’iris wia niaku, wo rimeo momi niaku rumo’umi waki tana’mu?”28E wingkot nea: “Nikeiy keiy limoo’ mola nuesa, kaa si TUHAN si merapitla nikoo; karengan e ni’itu keiy lumila: le’osouw kita sumiwola en tiwa’ kelale’an, nelet nikeiy wo nikoo; wo le’osouw keiy ma’akes teta’aran ampit nikoo, 29kaa nikoo koo reiy’ laa sumiwo lewo’ wia nikeiy, tanu nikeiy keiy reiy’ rumeung nikoo, wo tanu nikeiy ledos sumiwo le’os wia nikoo wo mayala nikoo mea ampit e le’os; e reiy’ ku’a re’en nikoo en teakan si binerkatla ni TUHAN.”30Kamurian Ishak si timuanala pesakeiyan i wee nisea, laa o sea kumaan wo kumoo’. 31E nendo kawo’odoanna memo’ondope’ meniwa-niwa’anouw sea. Kamurian si Ishak si minayame nisea, wo sea tumele’ula nisia ampit e le’os.32Witu nendo ni’itu meiy mouw se hamba-hamba ni Ishak makite’ula wia nisia en tanume em parigi kiniar nea mola, ampit e limila’ wia nisia: “Nikeiy keiy minaka’ato mola rano.” 33Laa o ngarananna mola em parigi i ti’i Syeba. Karengan e ni’itu ngaran eng kota i ti’i Bersyeba, i ka’ayo en teakan.34Eng katoroan si Esau nu maka umurouw epat nga pulu’ nge te’un, sia medo si Yudit, oki’ ni Beeri tou Het, wo ni Basmat, oki’ ni Elon tou Het, minamuali ka’awuna. 35Se rua wewene i ti’i se limentutla eng kange’engetan e nate i wee si Ishak wo i wee si Ribka.
1Eng katoroan si Ishak nu tu’a mouw, wo em berenna eng kewurouw, i ka’ayo sia reiy’ mouw mete’u maloo’ola kasi, keretennamola si Esau, sioki’ polonna, ampit limila’ wia nisia: “Oki’ku.” En singkom ni Esau: “Ya, ama’.” 2Lumila’ mouw si Ishak: “Loo’on, niaku ku tu’a mouw, niaku ku reiy’ mete’u kawisa e nedo pateangku.3Takar en teakan, edonouw en saliatannu, lulut en tingkana wo em borangmu, mea mouw waki patar wo pengasu momi i wee niaku si esa nga ipus tekapen; 4siwonouw i wee niaku eng kekaanen sedaap, tanu neiyku i kepa’arla, nu reiy’ mouw i tu alinomi wia niaku, wo rio aku kumaan, rio aku merkatla nikoo, nu reiy’pe’ niaku nu mate.”5Ta’an si Ribka si limingala nyi’a, eng katoroan si Ishak nu limila’la wia si Esau, oki’na. Si Esau nu minea mouw waki patar mengasu si esa nga ipus tekapen kaa laa pa’alinnami si ama’na, 6lumila’ mouw si Ribka wia si Yakub, oki’na: “Liningaku mola si ama’mu si limila’ wia si Esau, kaka’mu: 7Alinouw i wee niaku siesa nga ipus tekapen wo siwonouw i wee niaku eng kekaanen sedaap, wo rio aku kumaan, wo rio aku merkatla nikoo witu en sinaru ni TUHAN, nu reiy’pe’ niaku nu mate.8Takar en teakan, oki’ku, linganouw e lelila’angku tanu ni’i perentalakula wia nikoo. 9Mea mouw waki tampa ne membe’ domba ta, edonomi maname se rua oki’ ni membe’ se le’os, takar niaku ku laa sumiwola nisea mamuali kekaanen sedaap i wee si ama’mu, tanu eng kasa kepa’aranna. 10Alinouw i tu wia si ama’mu, wo rio kaanenna, rio sia merkatla nikoo, nu reiy’pe’ nisia nu mate. “11O laa em pokeiy ni Yakub wia si Ribka, ina’na: “Ta’an si Esau, kaka’ku, nisia siesa tou werasinen e nouwakna, kasuatan niaku i yi’i eng kuli’ku e nere. 12E wo’o wona’na si ama’ku si laa rumingkap niaku; takar ee sangari sia si laa mapokeiyla kaa niaku ku pa’ar manginsero’la nisia; ampit en tuana niaku ku mapa eiy eng kutok witu en touku wo reiy’ em berkat.”13ta’an si ina’na si limila’ wia nisia; “Niaku mouw ku mesa’an eng kutok i ti’i, oki’ku; linganouw tare e lelila’angku, mea mouw edoni se membe’-membe’ i ti’i.” 14Laa o sia mea medo se membe’-membe’ i ti’i wo mali nisea wia si ina’na; nu reiy’ mouw i tu si ina’na si simiwo eng kekaanen kasedaap, tanu eng kasa kepa’aran ni ama’na.15Kamurian Ribka si minedo e labung wangun punya ni Esau, oki’ polonna, labung tinu’utulanna waki wale, laa o reona mouw paken ni Yakub, oki’na taweng. 16Wo eng kuli’ ni oki’ ni membe’ i ti’i neiy i so’okepnala witu e rua lawas ni Yakub wo witu lee’na ere i ti’i. 17Laa o sia meela eng kekaanen kasedaap wo e roti siniwona mola i ti’i wia si Yakub, oki’na.18Tuana mouw si Yakub nu ghimorem mea witu en tampa ni ama’na ma’an limila’: “Ama’!” En singkom ni ama’na: “Ya, oki’ku; seiy ku’a re’en nikoo?” 19Em pokeiy ni Yakub wia si ama’na: “Niaku mouw ku Esau, oki’mu polon. Tinuanaku mola, tanu neiy i lila’la ni ama’ wia niaku. Tumo’orouw, rumuberouw wo kumaanouw e le’ona pinengasu e linutu’ku i yi’i, rio si ama’ merkatla niaku.”20O laa si Ishak lumila wia sioki’na i ti’i: “Repet kangkasi koo minaka’ato nisia, oki’ku!” E wingkotna: “Karengan si TUHAN, Empungmu, si simiwo niaku mina’ayola em pelaangku.” 21Laa o pokeiy ni Ishak wia si Yakub: “Meiy mouw tumawimi, oki’ku, wo rio aku rumingkapla nikoo, sapa ku’a re’en nikoo i yi’i sioki’ku Esau ka’apa reiy’.”22Takar si Yakub si rimetenla si Ishak, ama’na wo si ama’na i ti’i si rimingkapla nisia ma’an limila’: “Sa en totor, palingani Yakub; sa lawas, lawas ni Esau.” 23Ni’itu mouw si Ishak si reiy’ makasine’u nisia, karengan e lawasna em berasinen tanu e lawas ni Esau, kaka’na. Ishak si laa mouw mebeberkatla nisia,24Ta’an nisia si minueiype’: “Nulit ku’a re’en nikoo i yi’i koo oki’ku Esau?” E wingkotna: “Iyoon!” 25Laa o lumila’ mouw si Ishak: “I tawi momi eng kekaanen i ti’i wia niaku, wo rio aku kumaan e le’ona pinengasu linutu’la ni oki’ku, rio aku merkatla nikoo.” Ni’itu mouw neiy i tawinala eng kekaanen i ti’i wia si ama’na, laa o sia kumaan, nialina kangkasi e nanggor wia nisia, laa o sia kumoo’.26Lumila’ mouw si Ishak, ama’na, wia nisia: “Meiy mouw tumawi-tawimi wo sionganola aku, oki’ku.” 27Laa o meiy mouw si Yakub timawi-tawi wo siongannamouw si ama’na. Eng katoroan si Ishak nu minou em bouna labung ni Yakub, o berkatnala sia, em pokeiyna: “Eng kaulitna em bou ni oki’ku nyi’a mouw en tanume em bou em patar binerkatla ni TUHAN.28Empung si laa meemi wia nikoo e leleiydem waki langit wo en tana’-tana’ rebur wia em bumi wo eng gandum ma’an e nanggor mineloko-lokon.29Bangsa-bangsa se laa tu’utuk wia nikoo, wo se suku-suku bangsa se laa mongkot wia nikoo; mamuali mouw tuang wia se patuari-patuarimu, wo se oki-oki’ ni ina’mu se laa mongkot wia nikoo. Seiy si kumutok nikoo, i kakutokola sia, wo seiy si maberkatla nikoo, binerkatola sia.”30Nu reiy’ mouw si Ishak nu simampet minerkatla si Yakub, wo en tare mouw i te si Yakub nu rimo’umi timele’ula si Ishak, ama’na, marengomi si Esau, kaka’na, waki mengasu. 31Nisia kangkasi si timiro’la kekaanen kasedaap, laa o alinna wia si ama’na. Em pokeiyna wia si ama’na: “Ama’, tumo’orouw wo kumaan e le’ona pinengasu linutu’la ni oki’mu, rio koo merkatla niaku.”32Ta’an em pokeiy ni Ishak, ama’na, wia nisia; “Seiy ku’a re’en nikoo i yi’i?” En singkomna: “Niaku mouw sioki’mu, oki’ polonmu, Esau.” 33Laa o i kasenge’ mouw si Ishak ampit eng kasana ma’an limila’: “Seiy ku’a re’en ee pasil sia, si mengasu tekapen i ti’i wo si minali momi nyi’a wia niaku? Niaku ku kimaanola em baya nyi’a, nu reiy’pe’ nikoo nu mineiy, wo minerkatla nisia; wo nisia si minena-ena’ tou binerkatla.”34Nu reiy’ mouw si Esau nu limingala e lelila’an ni ama’na i ti’i, mengea-ngakouw sia ampit eng kasa ente’ witu eng kange’engetan e natena ma’an limila’ wia si ama’na: “Berkatenola kangkasi niaku i yi’i, ee ama’!” 35E wingkot ni ama’na: “Tuarimu si mineiy mola ampit e le’ekok wiles wo kimaatola em berkat i pewewee nikoo i ti’i.”36Em pokeiy ni Esau: “E reiy ku’a re’en minakatena’ e ngaranna Yakub, karengan nisia si makarua mouw lume’ekok niaku, Eng hak kapolonangku eng kinaatna mouw, wo en teakan eng kinaatna kangkasi em berkat i pewewee niaku.” Laa o pokeiyna: “Sapa ku’a re’en si ama’ si reiy’la berkat walina i wee niaku?” 37O laa si Ishak si miningkot si Esau, em pokeiyna: “Eng kaulitna pinopoku mouw sia minamuali tuang wia nikoo, wo em baya ne patuarina se neiyku i weela wia nisia mamuali hambana, wo winalunangku mouw sia ampit eng gandum wo nanggor; takar wia nikoo, sapape’ kasi en toro siwongku, ee oki’ku?”38Em pokeiy ni Esau wia si ama’na: “E nesa i te i ti’i ku’a re’en em berkat wia nikoo, ee ama’? Berkatela kangkasi niaku i yi’i, ee ama’!” Wo ampit en totor kaente’ mame’ mouw si Esau.39O laa si Ishak ama’na mingkotla nisia: “Eng kaulitna en tampa paena’annu e laa wa’akati waki tana’-tana’ rebur wia em bumi wo wa’akati waki leleiydeman waki langit waki atas. 40Nikoo koo laa tumou waki santimu wo nikoo koo laa mamuali hamba ni tuarimu. Ta’an e laa mamuali ee sangari, sakawisa koo me’inakut makauli-ulit, takar nikoo koo laa lumawami em bongkouw i ti’i waki lo’ongmu.”
1Kamurian Ishak si kimeretla si Yakub, laa o merkatla nisia ma’an minowerla wia nisia, em pokeiyna: “Te’a ma’edomi ka’awu waki se wewene Kana’an. 2Tumiro’ mouw, mea mouw waki Padan-Aram, mea waki wale ni Betuel, ama’ ina’mu, wo medo momi witu siesa ka’awu wia se oki’ ni Laban, patuari ni ina’mu.3Satorona Empung Si Kasakuasa si merkatla nikoo, sumiwo nikoo murang wo muyun wo sumiwo nikoo mamuali kelaker, i ka’ayo koo mamuali esa nga eruran bangsa-bangsa. 4Satorona Sia si meela wia nikoo em berkat ni’i pewewee si Abraham, wia nikoo ma’an wia se see’mu, i ka’ayo koo makapunyala em banua i yi’i em paena’annu tanume sitou wo’oseiy, e neiy mouw i weela ni Empung wia si Abraham.”5Tuana mouw si Ishak nu minayala si Yakub, laa o mae mouw si Yakub minea waki Padan-Aram, wia si Laban oki’ ni Betuel, tou Aram i ti’i, patuari ni Ribka ina’ ni Yakub wo ni Esau.6Eng katoroan si Esau nu limoo’, kaa si Ishak si minerkatola si Yakub wo minayala nisia mea waki Padan-Aram kaa laa ma’edomi ka’awu witula – witu nedo nisia nu minerkatla nisia nisia si minowerola wia si Yakub: “Te’a mouw ma’edomi ka’awu waki elet ne wewene Kana’an” – 7wo kaa si Yakub si limingala e leila’la ni ama’ wo ni ina’na, wo mea waki Padan-Aram,8takar si Esau tu’u si minete’ula, kaa se wewene Kana’an i ti’i se reiy’ i kepa’arla ni Ishak, ama’na. 9Karengan e ni’itu sia mea wia si Ismael wo medo si Mahalat minamuali ka’awuna, e walinana wia se rua ka’awuna wia mow. Mahalat nisia mouw sioki’ ni Ismael oki’ ni Abraham, tuari ni Nebayot.
1Kamurian rumo’u momi si Yakub witula wo mea waki wanua ne Bani Sedangan. 2Eng katoroan nisia nu tumu’use eng kaledongna, linoo’oname wawean e nesa parigi waki patar, wo wawean telu ngaeruran ne membe’ domba ghimoleiy witu en tawi nyi’a, karengan waki parigi i ti’i mouw se tou mawee kumoo’ se ngaeruran- ngaeruran ne membe’ domba i ti’i. Sapa tare em batu pepenet em parigi i ti’i en sela; 3wo sakawisa se reiy’ sa mina’asa ngaeruran ne membe’ domba i ti’i rawiren merur mea maname, takar se rumerawir-rumerawir se moloni em batu i ti’i waki sumana em parigi, o laa se membe’ domba i ti’i se weean kumoo’; kamurian i warengola kasi em batu i ti’i mea witu en sumana em parigi i ti’i.4Mueiy mouw si Yakub wia nisea: “Patuari waya, waki wisa ku’a re’en nikouw i yi’i o meiy?” E wingkot nea: “Nikeiy i yi’i keiy waki Haran o meiy.” 5O kasi em pokeiyna wia nisea: “Sumine’u ku’a re’en nikoouw si Laban, puyun ni Nahor?” E wingkot nea: “Kasine’uan neiy.” 6Tumodongla nyi’a em pokeiyna wia nisea: “Lawir ku’a re’en sia?” E wingkot nea: “Lawir! Ta’an loo’on, i ti’ila si mengeiy sioki’na wewene, Rahel, ampit se membe’ dombana.”7Laa o pokeiy ni Yakub: “E nendo noate’, e reiy’pe’ nedona kaa laa ma’erurla se papiaran; weeanouw kumoo’ se membe’ dombamu i ti’i, kamurian mea mouw rumawirla nisea kasi.” 8Ta’an e wingkot nea: “Nikeiy keiy reiy’ mete’u tumuanala ni’itu eng keurean se reiy’ sa mina’asa ngaeruran ne tekapen i ti’i se reiy’pe’ minaerur; tare mouw em batu i ti’i i kedengi waki sumana em parigi wo keiy mee kumoo’ se membe’ domba meiy.”9Kasuatan sia nu mengila-ngila’ ampit nisea, meiy mouw si Rahel ampit se membe’ domba ni ama’na, karengan nisia mouw si merawirla nisea. 10Eng katoroan si Yakub nu limoo’ si Rahel, oki’ ni Laban patuari ni ina’na, ampit se membe’ domba ni Laban, sia meiy tumawila, laa o moloni em batu i ti’i waki sumana em parigi, wo mee kumoo’ se membe’ domba i ti’i.11Kamurian si Yakub si sumiongla si Rahel ma’an maame’ ampit en totor kaente’. 12O laa si Yakub si simusuiyla wia si Rahel, kaa nisia sioki’ ni patuari ni ama’ ni Rahel, wo sioki’ ni Ribka. Takar tumingkasouw si Rahel mea sumusuiyla nyi’a wia si ama’na.13Makarengan nu reiy’ mouw si Laban nu limingala nabar en tanume si Yakub, oki’ ni patuarina i ti’i, tumingkasouw sia sumungkul nisia, laa o kume’ekep wo sumiong nisia, kamurian mali nisia mea waki walena. Takar si Yakub si simusuiyla eng kapualitan tanume nisia wia si Laban. 14Em pokeiy ni Laban wia nisia: “Eng kaulitna nikoo koo esa nga raa’ esa nga le’ona ampit niaku.” Takar mena’ mouw si Yakub wia nisia lekep esa nga sumendot eng keurena.15Kamurian lumila’ mouw si Laban wia si Yakub: “Ma’an tu’una karengan nikoo nyi’a mouw koo kawanua patuariku, koo ma’ayang wia niaku ampit reiy’ weean tetoro? I lila’ momi wia niaku sapa e waar mamuali tetoromu.” 16Laban si makapunya rua oki’ wewene; si lebe tu’a ngaranna Lea si lebe muda ngaranna Rahel. 17Lea reiy’ masena’ em berenna, ta’an si Rahel i ti’i si rinda wo wulouw eng giona. 18Yakub si moupus wia si Rahel karengan e ni’itu sia lumila’: “Niaku ku pa’ar ma’ayang wia nikoo pitu nge te’un eng keurena rio aku maka’ato si Rahel, sioki’mu lebe muda i ti’i,”19En singkom ni Laban: “Kasa mouw le’os sia i weekula wia nikoo ta’an se tou walina; takar mena’ mouw wia niaku.” 20Ni’itu mouw ma’ayangouw si Yakub pitu nge te’un eng keurena rio maka’ato si Rahel i ti’i, ta’an em pitu nge te’un i ti’i e linoo’ona i tela tanu em pira nga endo, karengan e nupusna wia si Rahel.21Nu reiy’ i tu lumila’ mouw si Yakub wia si Laban: “I wee momi wia niaku si laa mamuali ka’awuku i ti’i, karengan eng keurena nendoku e lekepouw, rio ku laa mouw kumaweng ampit nisia.” 22O laa si Laban si mineri’ em baya se tou witu en tampa i ti’i wo sumiwola pesakeiyan.23Ta’an witu nedo wengi niedonala si Lea, oki’na, wo alinna wia si Yakub. Takar si Yakub tu’u si rimetenla nisia. 24Awes tare si Laban si mineela si Zilpa, atana wewene, wia si Lea, oki’na i ti’i, mamuali atana. 25Ta’an witu nedo memo’odo kaloo’anouw kaa si ti’i si Lea! Laa o lumila’ mouw si Yakub wia si Laban: “Sapa mouw ku’a re’en en siniwomula witu niaku i yi’i? E reiy’ ku’a re’en rio ku maka’ato si Rahel niaku ku mina’ayang wia nikoo? Ka’a koo lume’ekok niaku?”26E wingkot ni Laban: “Reiy’ kenaramen sitou sumiwo en tuana wia en tampa meiy i yi’i, i kawengla si tuarina lebe rerior ta’an i te si kaka’na. 27Lekepene’la rerior em pitu nga endo kinawengannu ampit sioki’ku i yi’i; kamurian sioki’ku walina tu’u si laa i weela wia nikoo tanume en tetoro, asal koo ma’ayange’la kangkasi wia niaku em pitu nge te’une’ kasi.”28akar si Yakub si simiwola en tuana; nisia si limekepla em pitu nga endo kinawenganna ampit si Lea, kamurian si Laban si mineela wia nisia si Rahel, oki’na i ti’i, minamuali ka’awuna. 29Awes kangkasi si Laban si mineela si Bilha, atana wewene, wia si Rahel, oki’na i ti’i, mamuali atana. 30Yakub si timawila si Rahel kangkasi, awesla nisia si kasa moupusla si Rahel ta’an wia si Lea. Tuana mouw nisia si mina’ayang kangkasi wia si Laban em pitupe’ nge te’un kasi.
1Katoroan linoo’ ni Rahel, kaa nisia si reiy’ tumimea’la oki’ i wee si Yakub, tumayurouw sia wia si kaka’na i ti’i, laa o lumila’ wia si Yakub: “Weeanola wia niaku oki’; sa reiy’, niaku ku laa mate.” 2Takar tu meiy mouw nupi’ ni Yakub wia si Rahel wo sia lumila: “Niaku ku’a re’en ku sawel ni Empung, si minape’ mola nikoo gumandong?”3Em pokeiy ni Rahel: “I yi’i si Bilha, ataku wewene, retenenouw sia, rio sia tumimea’la oki’ witu em pinalarku, wo rio karengan nisia niaku tu’u ku makapunyala see’.” 4Takar i weenala si Bilha, atana i ti’i, wia si Yakub mamuali ka’awuna wo si Yakub si timawila si ata i ti’i.5Bilha si gimandong, laa o tumimea’la siesa oki’ tuama i wee si Yakub. 6Lumila’ mouw si Rahel: “Empung si minee momi ka’adilan wia niaku, o kangkasi e lininga-Na mola numanku wo wineean-Na momi aku siesa oki’ tuama.” Karengan e ni’itu mouw sia ngumaranla sioki’ i ti’i Dan.7Gumandongouw kangkasi si Bilha, ata wewene ni Rahel, laa o tumimea’la sioki’ tuama karua i wee si Yakub. 8Lumila’ mouw si Rahel: “Niaku ku kasa mouw hebat ma’edoan ampit si kaka’ku, wo niaku tu’u ku minuntung.” Takar sia ngumaranla sioki i ti’i Naftali.9Eng katoroan linoo’ ni Lea, kaa nisia si reiy’ mouw tumimea’la kasi, edonala si Zilpa, atana wewene, wo i weenala wia si Yakub mamuali ka’awuna. 10 10Wo si Zilpa, ata wewene ni Lea, tumimea’la sioki’ tuama i wee si Yakub. 11Lumila’ mouw si Lea: “Eng kamang mineiy mouw.” Takar sia nuimaranla sioki’ i ti’i Gad.12Wo si Zilpa, ata wewene ni Lea, si timimea’la sioki’ tuama karua i wee si Yakub. 13Lumila’ mouw si Lea: “Niaku i yi’i ku aruiy! Tantu mouw se wewene se laa tumotorla niaku aruiy.” Takar sia ngumaranla sioki’ i ti’i Asyer.14Eng katoroan si Ruben witu noras meupu’ gandum minea mengela-ngelang, atonala waki patar em bu’ana en dudaim, laa o alinna wia si Lea, ina’na. Em pokeiy ni Rahel wia si Lea: “Weeani pirala aku em bu’ana en dudaim kina’atoan ni oki’mu i ti’i.” 15E wingkot ni Lea wia nisia: “Sapa ku’a re’en e reiy’pe’ awes wia nikoo minedola si ka’awuku? En teakan kangkasi koo pa’ar kasi ma’edo em bu’ana en dudaim ni oki’ku? Em pokeiy ni Rahel: “Sa tuana ma’anouw sia tumekel ampit nikoo wengi i yi’i tanu en sawel em bu’ana en dudaim ni oki’mu i ti’i.”16Eng katoroan si Yakub witu nedo mawengido waki patar o meiy, mea mouw si Lea matola nisia, ma’an limila’: “Nikoo koo lewo’ sa reiy’ tumuli wia niaku wengi i yi’i, eng kaulitna karengan nikoo koo nieramku mouw ampit em bu’ana en dudaim ni oki’ku.” Karengan e ni’itu tumekelouw si Yakub ampit si Lea em bengi ni’itu. 17O laa si Empung si limingala naleiy ni Lea. Lea si gimandong wo tumimea’la sioki’ tuama kalima i wee si Yakub. 18Laa o pokeiy ni Lea: “Empung si minee momi en tetoroku, karengan niaku ku minee mola si ataku wewene wia si ka’awuku.” Takar sia ngumaranla wia sioki’ i ti’i Isakhar.19kamurian si Lea si gimandong kangkasi wo tumimea’la sioki’ tuama kaenem i wee si Yakub. 20Lumila’ mouw si Lea: “Empung si minee momi tetaber wangun wia niaku; mekasa i yi’i si ka’awuku si laa mena’ mewali-wali ampit niaku, karengan niaku ku timimea’ mola se enem oki’ tuama i wee nisia.” Takar sia ngumaranla sioki’ i ti’i Zebulon. 21Nu reiy’ mouw i tu sia tumimea’la siesa oki’ wewene wo ngumaranla sioki’ i ti’i Dina.22Laa o ghumenangouw si Empung wia si Rahel; Empung si limingala naleiyna ma’an minuka’la eng gandonganna. 23Takar gumandongouw si Rahel wo tumimea’la siesa oki’ tuama. Lumila’ mouw sia: “Empung si rime’i mola nirangku.” 24Takar sia ngumaranla sioki’ i ti’i Yusuf, kasuatan limila’: “Satorona si TUHAN si mawesi esa oki’ tuama kasi i wee niaku.”
1Kalingaanouw wia si Yakub se oki-oki’ ni Laban se meila’ en tuana: “Yakub si minedo mola e reiy’ sa mina’asa em budel kapunya’an ni ama’ ta wo waki budel i ti’i mouw sia rumedeiyla e reiy’ sa mina’asa eng kekayaanna.” 2O kasi kaloo’an wia si Yakub waki ghio ni Laban, kaa si Laban si reiy’ mouw kasi tanu e limangkoiyla wia nisia. 3Wo mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Yakub: “Marengouw mea waki wanua ne nene moyangmu wo wia se kaummu, wo Niaku ku laa rumapitla nikoo.”4Nu reiy’ mouw i tu Yakub si rimeo kumeret si Rahel wo si Lea kaa laa meiy waki patar, meiy waki tampa ne membe’ dombana, 5wo sia lumila’ wia nisea: “Linoo’oku momi waki ghio ni amamu, kaa nisia si reiy’ mouw kasi tanu e limangkoiyla wia niaku, ta’an si Empung ni ama’ku si rimapitla niaku. 6O kangkasi nikouw nuesa kouw mete’u, kaa niaku ku mina’ayangola esa nga kaente-ante’ku wia si ama’mu.7Ta’an si ama’mu si simiwo mouw le’ekok wia niaku wo minaka pulu’ mouw rumoba en tetoroku, ta’an si Empung si reiy’ minayala nisia sumiwo lewo’ wia niaku. 8Sakawisa sia lumila’: se ti’itikan-ti’itikanouw se laa mamuali tetoromu, takar se reiy’ sa mina’asa membe’ domba i ti’i se maka’ato oki’ ti’tikan-ti’itikan; wo sakawisa sia lumila’: se warotan-warotanouw se laa mamuali tetoromu, takar se reiy’ sa mina’asa membe’ domba i ti’i se maka’ato oki’ warotan-warotan. 9Tuana mouw si Empung minedo se papiaran ni ama’mu wo meela nisea wia niaku.10Witu mekasa witu noras ne membe’ domba i ti’i pa’ar mabibit takar niaku ku mine’ipi wo limoo’, kaa se raghar-raghar mabibitla se membe’ domba i ti’i se warotan-warotan, ti’itikan-ti’itikan wo se kolongan-kolongan. 11Wo si Mala’ekat ni Empung minee nuwu’ wia niaku witu nipi i ti’i: “Yakub! E wingkotku: Ya Tuhan!12Laa o Sia mee nuwu’: Kuma’atla koo wo loo’onouw, kaa se reiy’ sa mina’asa raghar se minibitla se membe’ domba i ti’i se warotan-warotan, ti’itikan-ti’itikan wo se kolongan-kolongan, karengan e linoo’o-Ku mouw waya en tinuanala ni Laban i ti’i wia nikoo. 13Niaku mouw ku Empung si waki Betel i ti’i, witu e wisa koo minisu’la en tugu, wo witu e wisa koo tima’arla wia-Niaku; takar en teakan, tumiro’ mouw koo, rumo’u mome wia em banua i yi’i wo marengouw waki wanua ne kawanua patuarimu.”14O laa si Rahel wo si Lea se miningkot si Yakub, em pokeiyna: “E reiy’ ku’a re’en e reiy’ mola kasi weteng ka’apa sesani’ meiy witu eng gorem em bale ni ama’ meiy? 15E reiy’ ku’a re’en nikeiy i yi’i keiy i papokeiyna mokan tanu se tou wo’oseiy, karengan nisia si minangkerouw nikeiy? O kangkasi em beteng meiy eng kina’apuna mola waya. 16Ta’an em baya eng kakaya’an, e niedo mola ni Empung wia si ama’ meiy, ni’itu mouw em punya meiy wo ne oki-oki’ meiy; takar en teakan, siwonouw em baya neiy i nuwu’la ni Empung wia nikoo.”17Laa o tumiro’ mouw si Yakub, i seretnala se oki-oki’na wo se ka’awu-ka’awuna witu natas ne onta, 18rawirennala se minapekasa papiaranna wo e reiy’ sa mina’asa sapa eng kina’atoanna mola, nyi’a i yi’i se papiaran kapunya’anna, se kina’atoanna mola waki Padan-Aram, ampit e maksut mea waki si Ishak, ama’na, mea waki tana’ Kana’an.1919 Sapa tare si Laban si minea mouw kumunting em bu’uk ne domba-dombana. Eng katoroan e ni’itu mouw si Rahel rimongkit en terafim ni ama’na. 20Wo si Yakub si limi’ibusla si Laban, tou Aram i ti’i, ampit e reiy’ minakite’ula wia nisia, kaa nisia si metetingkas. 21Tuana mouw nisia nu timingkas ampit e reiy’ sa mina’asa em budel kapunya’anna, Sia mea, lumewetla en teberan Efrat wo kumelang matorome eng kakuntungan Gilead.
1Yakub si minapa wee-weela em pakela-kelanganna, laa o maatoanouw se mala’ekat-mala’ekat ni Empung ampit nisia. 2Eng katoroan si Yakub nu limoo’ nisea, lumila’ mouw sia: “I yi’i se suraro ni Empung.” Karengan e ni’itu ngarananna mouw en tampa i ti’i Mahanaim.3Nu reiy’ mouw i tu Yakub si rimeo se tetokena rumerior matola si Esau, kaka’na, mea waki tana’ Seir, en daerah Edom. 4Sia si minerentala wia nisea: “Teinti’i mouw kouw lumila’la wia si tuangku, wia si Esau: Teinti’i mouw em pokeiy ni hambamu Yakub: Niaku ku minena’ mola wia si Laban tanume sitou wo’oseiy wo maena’ witu eng keurean i yi’i. 5Niaku ku makapunya mouw lembu sapi, keledai wo membe’ domba, ata tuama wo wewene, wo niaku ku rimeo i pakite’ula eng kapualitan i yi’i wia si tuangku, rio aku maka’ato e nupusmu.”6Kamurian marengouw se neiy i toke i ti’i wia si Yakub wo lumila: “Nikeiy keiy mina’ayo mola wia si kaka’mu, wia si Esau, wo nisia tu’u si kasuatan wia lalan ma’atola nikoo, patepe-teperen ne epat nga atus tou.” 7Laa o kasa mouw meide’ si Yakub wo mapedam se’esek e nate; takar winetengnala se tou-touna se mewali-wali ampit nisia, membe’ dombana, lembu sapi wo se ontana minamuali rua pasukan. 8Karengan eng genangna: “Sa si Esau meiy rumego se pasukan esa, i ka’ayo mekala, takar se pasukan neiy i katele’u se laa i kaliseiy.”9Kamurian lumila’ mouw si Yakub: “Oh Empung ni neneku Abraham wo Empung ni ama’ku Ishak, oh TUHAN, si minee mola nuwu’ wia niaku: Marengouw waki wanuamu ma’an wia se kawanua patuarimu wo Niaku ku laa sumiwo le’os wia nikoo – 10ma’an mekasa niaku ku reiy’ waar kaa laa sumungkul e reiy’ sa mina’asa e nupus wo eng kelale’an neiy-Mu i papa’atola wia si hamba-Mu i yi’i, karengan niaku ku minali i te em bewuluku i yi’i e nedo niaku nu limeweti en teberan Yordan i yi’i, ta’an en teakan minamuali mouw rua pasukan.11I waya momi satorona niaku waki lawas ni kaka’ku, witu lawas ni Esau, karengan niaku ku meide’ wia nisia, e wo’o wona’na o sia meiy mewewunu’ niaku, o kangkasi se ina’-ina’ ampit se oki-oki’na. 12E reiy’ ku’a re’en Nikoo koo minee mola nuwu’: Tantu Niaku ku laa sumiwo le’os wia nikoo wo sumiwola se see’mu tanume neris waki tasik, eng karengan eng kelakerna e reiy’ mete’u rekenen.”13Laa o tumekelouw sia maname witu em bengi ni’itu. Kamurian edonna momiu waki sapa em bia nisia e nesa sesempe i wee si Esau, kaka’na, 14nyi’a i ti’i se rua nga atus membe’ mereiy wo se rua nga pulu’ membe’ raghar, rua nga atus domba mereiy wo rua nga pulu’ domba raghar, 15telu nga pulu’ onta se kasuatan matoto’la ma’an se oki-oki’na, epat nga pulu’ sapi mereiy wo mapulu’ sapi raghar, rua nga pulu’ keledai mereiy wo mapulu’ keledai raghar. 16I sarakanna mola em baya nyi’a i ti’i wia se ata-atana kaa laa tayuran, susur nga eruran i tampas, wo sia lumila’ wia nisea: “Kumelangouw kouw rumerior wo tayuranouw rio wawean woang witu nelet ngaeruran esa wo ngaeruran walina.”17I perentana mola wia se kasa rerior: “Sakawisa si Esau, kaka’ku, maatoan ampit nikoo wo mueiy wia nikoo: Seiy ku’a re’en si tuangmu? Wo wisa ku’a re’en em pela’annu? Wo kapunya’an ni seiy ku’a re’en se papiaran witu reriormu i ti’i? – 18Wingkotenouw: “Kapunya’an ni hambamu Yakub; nyi’i mouw en sesempe’ neiy i papa’alimi wia si tuangku Esau, wo si Yakub nuesa tu’u si wia muri meiy.”19Tuana mouw neiy i perentanala le’os wia se karua ka’apa tu’u wia se katelu wo wia se pakasaan tou se makelang merawirla se ngaeruran ne tekapen i ti’i, em pokeiyna: “Tanu e lelila’la’angku eng ketare mouw ni’i lila’ miouwla wia si Esau, sakawisa kouw maatoan ampit nisia; 20wo nikouw kouw lewo’ sa reiy’ lumila’la kangkasi: Hambamu Yakub nuesa si wia muri meiy.” Karengan eng genang ni Yakub: “Le’osouw ku lume’osela natena ampit en sesempe neiy i aterla rerior, kamurian tare mouw aku laa lumoo’ eng giona; e wo’o wona’na sia laa sumungkul niaku ampit e le’os.” 21Ni’itu mouw en sesempe i ti’i neiy i aterla rerior, ta’an nisia nuesa si minapawengi witu em bengi ni’itu witu en tampa pedasinganna.
1Yakub tu’u si limease en tu’usanna, wo loo’onna mouw si Esau mengeiy ampit patepe-teperen ne epat nga atus tou. Takar i sarakanna mola se esa nga weteng waki se oki-oki’ i ti’i wia si Lea wo se esa nga weteng wia si Rahel ma’an wia se rua ata wewene i ti’i. 2Nisia si timampala se ata-ata wewene i ti’i ma’an se oki-oki’ nea waki rerior, Lea ma’an se oki-oki’na witu muri nea, wo si Rahel ma’an si Yusuf waki kasa muri. 3Wo nisia nuesa si makelang witu rerior nea wo sia maongkot ma’ayo en tana’ maka pitu, i ka’ayo sia ma’ayome waki tawi ni kaka’na i ti’i.4Ta’an si Esau si timingkasi matola nisia, ke’ekepenna sia, rawaken e lee’na wo sionganna sia, laa o mengari-ngaripanouw sea. 5Kamurian si Esau si limease en tu’usanna, kinaloo’anna mouw se wewene-wewene wo se oki-oki’ i ti’i , laa o sia mueiy: “Seiy ku’a re’en se tou mewali-wali ampit nikoo i ti’i?” E wingkot ni Yakub: “Se oki-oki’ se neiy mouw i karuniala ni Empung wia si hambamu i yi’i.”6Nu reiy’ mouw i tu tumawi mouw se ata-ata wewene i ti’i ma’an se oki-oki’na, laa o sea maongkot. 7Tumawi mouw kangkasi si Lea ma’an se oki-oki’na, wo sea tu’u maongkot. Kamurian tumawi mouw si Yusuf ma’an si Rahel, wo nisea kangkasi se maongkot. 8Lumila’ mouw si Esau: “Sapa ku’a re’en maksutmu ampit se minapekasa pasukan se minasungkulouw ampit niaku eng ketare?” E wingkotna: “Kaa laa maka’ato nupus ni tuangku.”9Ta’an em pokeiy ni Esau: “Niaku ku makapunya eng kelaker, tuariku; tiboiyanouw sapa em bia nikoo.” 10Ta’an em pokeiy ni Yakub: “Te’a mouw satorona tuana; sa wona’na aku minaka’ato mola nupusmu, sungkulenouw en sesempeku i yi’i waki lawasku, karengan memang lumoo’ eng giomu nyi’a mouw i wee niaku pape’anen limoo’ eng gio ni Empung, wo nikoo tu’u koo minepa’ar sumungkul niaku. 11Sungkulenouw satorona en tetaber kowa en tetabeaku i yi’i, e nialiku momi wia nikoo, karengan si Empung si minee mola karunia wia niaku wo niaku tu’u ku makapunya em baya-wayana.” Laa o pengelu-ngelurennala si Esau, i ka’ayo niedona.12Em pokeiy ni Esau: “Le’osouw kita mae kumelang mapawee-wee; niaku ku laa rumapitla nikoo.” 13Ta’an si Yakub si limila’ wia nisia: “Tuangku si mete’u, kaa se oki-oki’ i yi’i se reiy’pe’ kasa ente’, wo mewali-wali niaku wawean se membe’ domba wo se sapi matoto’pe’, sa merio-rior, esa nga endo i te, takar se minapekasa ngseruran ne tekapen i ti’i se laa mate. 14Ma’anouw satorona si tuangku kumelang rumeriorla waki si hambamu i yi’i wo niaku ku pa’ar ampit eng kasa maato-ato maensong melaa i ki’it eng ke’angan ne tekapen, se makelang witu e reriorku wo maki’it eng ke’ang ne oki-oki’, i ka’ayo aku i ka’ayola witu si tuangku waki Seir.”15Laa o pokeiy ni Esau: “Sa tuana, le’osouw ku tumele’ula wia nikoo se pirala tou waki se matepe-teper niaku.” Ta’an si Yakub si limila’: “Te’a mouw tuana! Ma’anouw aku maka’ato nupus ni tuangku i te.” 16Ni’itu mouw marengouw si Esau witu nendo ni’itu kumelang mea waki Seir. 17Ta’an si Yakub si minae waki Sukot, laa o rumedeiyla wale, wo i wee se papiaranna siniwona en sabua-sabua. Ni’itu mouw eng karenganna en tampa i ti’i nginaranan Sukot.18Witu em pakela-kelangannami waki Padan-Aram i ka’ayo mola si Yakub ampit e lawir waki Sikem, waki tana’ Kana’an, laa o sia dumasing witu esa nga weka sedangan eng kota i ti’i. 19Kamurian telesenna mola wia se oki-oki’ ni Hemor, ama’ en Sikhem, esa nga werot tana’, en tampa nisia nu timo’orla en dasingna, ampit e narga esa nga atus kesita. 20Sia si rimedeiyla mezbah witu wo nginaranannala ni’itu: “Empung Israel nyi’a mouw si Empung.”
1Witu e mekasa mea mouw si Dina, oki’ wewene ni Lea neiy i patounala i wee si Yakub, limalesla se wewene-wewene witu em banua i ti’i. 2Eng katoroan e ni’itu kaloo’anouw sia ni Sikhem, oki’ ni Hemor, tou Hewi, raja em banua i ti’i, o laa si Dina i ti’i si neiy i tingkasna wo winantianna. 3Ta’an i kewa’akesouw natena wia si Dina, oki’ ni Yakub; sia si moupus wia si reraa i ti’i, wo limomponla nate ni reraa i ti’i.4Karengan e ni’itu lumila’ mouw si Sikhem wia si Hemor, ama’na: “Edonouw i wee niaku si reraa i yi’i kaa laa mamuali ka’awuku.” 5Kalinga’anouw ni Yakub, kaa si Sikhem si kimewurla si Dina. Ta’an se oki’na se waki patar metayur wia se papiaran nea, Ni’itu mouw si Yakub si minenesla eng kapualitan i ti’i i ka’ayo sea marengi.6O laa si Hemor ama’ ni Sikhem, minea matola si Yakub kaa laa sumusuiy ampit nisia. 7Kasuatan e ni’itu se oki-oki’ ni Yakub se minarengomi waki patar, wo se liminga mola eng kapualitan i ti’i se tou-tou i yi’i se rara ate wo se kasa moupi’ karengan si Sikhem si simiwo mola en sering witu nelet ne tou Israel ampit minantila sioki’ wewene ni Yakub, karengan en tuana i ti’i e reiy’ waar tuananla.8Sumusuiy mouw si Hemor wia nisea i ti’i: “Nate ni Sikhem oki’ku e minepa’arla sioki’mu; satorona nikouw kouw meela nisia wia nisia mamuali ka’awuna 9wo ma’anouw kita mengedo-ngedoan: i wee mola se reraa-reraa miouw wia nikeiy wo edonouw se reraa-reraa meiy. 10Mena’ mouw wia nikeiy: em banua i yi’i em binuka’ i wee nikouw; mena’ mouw wia nyi’i, kelanganola em banua i yi’i ampit e waya’an em pa’ar, wo mena-ena’ mouw wia nyi’i.”11O laa si Sikhem lumila’ wia si ama’ ni oki’ i ti’i wo wia se kaka’-kaka’na: “Ma’anouw satorona aku maka’atola nupusmu, niaku ku laa meela wia nikoo sapa eng kiweennu; 12ma’anouw tu’u kouw mesa’anla wia niaku e loit redeiyan wo e loit nantaran takura i te tu’u eng kelaker, niaku ku laa meela sapa eng kiween niouw; ta’an i wee mouw si reraa i ti’i wia niaku mamuali ka’awuku.” 13O laa seoki- oki’ ni Yakub se miningkot si Sikhem wo si Hemor, ama’na, ampit e le’ekok wiles. Karengan si Sikhem si kimewurola si Dina, tuari nea i ti’i,14lumila’ mouw sea wia se rua tou i ti’i: “Nikeiy keiy reiy’ mete’u sumiwo en tuana, meweweela si tuari meiy wia siesa tuama reiy’ makasunat, karengan eng kapualitan i ti’i mekeirangen i wee nikeiy. 15Ampit i te en sarat i yi’i keiy toro mene’la em pakiweennu: nikouw kouw lewo’ sa reiy’ masuat tanu nikeiy, nyi’a i ti’i susur tuama witu nelet miouw se lewo’ sa reiy’ sunaten, 16tare mouw keiy laa meela se reraa-reraa meiy wia nikouw wo medo se reraa-reraa miouw; takar keiy laa mena’ wia nikoo wo nikita ta laa mamuali esa bangsa. 17Ta’an sa kouw reiy’ lumingala e lelila’an neiy wo kouw reiy’ sunaten, takar nikeiy keiy laa medo sumoup sioki’ i ti’i, laa o mea.”18O laa si Hemor wo si Sikhem, oki’ ni Hemor, se miniyonla neiy i pa’ayo neala. 19Wo si taretumou i ti’i si reiy’ limodok timuanala nyi’a, karengan nisia si pa’ar wia sioki’ ni Yakub, awes kangkasi nisia sitou kasa pasighi’in witu nelet ne minapekasa kaum ne me’urangna.20Laa o mea mouw si Hemor wo si Sikhem, oki’na i ti’i, waki pepalen leloangan eng kota nea wo sea sumusuiy wia se penduduk eng kota i ti’i: 21“Se tou-tou i ti’i se pa’ar tumou male’o-le’osan ampit nikita, i waya mola sea mena’ wia em banua i yi’i wo makelangela nyi’a waya’an em pa’ar; e reiy’ ku’a re’en em banua i yi’i nawes eng kapelasna i wee nisea? Takar kita toro medo se reraa-reraa nea mamuali ka’awu ta wo kita toro meela se reraa-reraa ta wia nisea.22Ta’anouw i te ampit en sarat i yi’i se tou i ti’i se miyon mena’ mewali-wali ampit nikita, i ka’ayo kita mamuali esa bangsa, nyi’a i ti’i susur tuama witu nelet ta se lewo’ sa reiy’ sunaten tanu nisea nu makasunat. 23Papiaran nea, em budel nea, wo e reiy’ sa mina’asa ne tekapen nea, e reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i e laa mamuali kapunya’an ta? Ta’an i te i waya mola kita yumonla em pengiween nea, i ka’ayo sea mena-ena’ mena’ wia nikita.”24Takar e neiy i pa’ayola ni Hemor wo ni Sikhem, oki’na i ti’i, e liningala em baya ne tou se mineiy merur witu em pepalen leloangan eng kota i ti’i, laa o sea sunatenouw se susur tuama, nyi’a i yi’i susur se oki’ sela mouw witu eng kota i ti’i. 25Witu nendo katelu, eng katoroan nisea nu kasuatan peme’itan eng kerara’an, meiy mouw se rua oki’ ni Yakub, nyi’a i ti’i si Simeon wo si Lewi, kaka’-kaka’ ni Dina, nu reiy’ mouw siesa o siesa minedola en santina, sea rumego eng kota i ti’i ampit e reiy’ meide-ide’ ma’an mawunu’ se susur tuama. 26O kangkasi si Hemor wo si Sikhem, oki’na, winunu’ nea ampit em beren en santi, wo sea medo si Dina waki wale ni Sikhem, laa o mea.27Kamurian meiy se mouw se oki-oki’ ni Yakub mekaatla se tou-tou kinawunu’anouw i ti’i, laa o rumemu’ eng kota i ti’i, karengan si tuari nea si kinewurola. 28Membe’ dombana wo se lembu sapina, keledaina wo e reiy’ sa mina’asa em bitu eng gorem wo em bitu luar eng kota i ti’i e niali nea; 29e reiy’ sa mina’asa kakaya’anna, em baya ne oki’na wo se wewenena se tinaang wo rinemu’ nea, o kangkasi minapekasana em bia em bale-wale.30Yakub limila’ wia si Simeon wo si Lewi: “Nikouw kouw cimilaka mola niaku ampit minu’ulela e ngaranku wia se penduduk em banua i yi’i, wia se tou Kana’an, wo se tou Feris, e nulitna nikita i yi’i kita toyo’ i te eng kelakerna; sakawisa sea maasa’an sumu’usuk nikita, tantu mouw nisea se laa mewe nikita mekala, wo nikita ta laa punengela, niaku ma’an se esa nga pumpun em baleku.” 31Ta’an e wingkot nea: “Ka’a ku’a si tuari ta si tinuana neala tanu siesa wewene sa’amek!”
1Empung si minee nuwu’ wia si Yakub: “Tumiro’ mouw, mea mouw waki Betel, mena’ mouw witu, wo siwonouw witu e mezbah i wee si Empung, si minapa’ato mola en tou wia nikoo, eng katoroan nikoo nu timingkasi waki si Esau, kaka’mu.” 2Laa o lumila’ mouw si Yakub wia em baya ne esa nga pumpun em balena wo wia em baya ne tou se mewali-wali ampit nisia: “Wa’akatenola se dewa-dewa wo’oseiy se witu eng keuneran niouw, lenasenola en toumu wo to’oranouw labungmu. 3Meiy mouw kita tumiro’ wo mea waki Betel; niaku ku laa sumiwo mezbah witu i wee si Empung, si miningkotomi niaku witu masa kase’esekangku wo si rimapitola niaku witu lalan kinelangangku.”4Nisea se simarakanla wia si Yakub e reiy’ sa mina’asa dewa wo’oseiy se kapunya’an nea wo se karabu-karabu witu en talinga nea, o laa si Yakub tumanemla nyi’a witu rarem nakana sela tawi en Sikhem. 5Nu reiy’ mouw i tu mae mouw sea. Wo eng kaente’an waki si Empung en timoromi eng kota-kota kaledong nea, i ka’ayo se oki-oki’ ni Yakub se reiy’ kini’it.6Laa o ma’ayo mola si Yakub waki Lus waki tana’ Kana’an – nyi’a i ti’i em Betel -, nisia wo em baya ne tou se mewali-wali ampit nisia. 7I redeiyna mola e mezbah witu, wo nginaranannala en tampa i ti’i El-Betel, karengan si Empung si minapa’ato mola en tou wia nisia witu, eng katoroan nisia nu timingkasi waki si kaka’na. 8Katoroan si Debora, inang ma’ala-alar ni Ribka, nu mate, neiy i le’osla sia waki esa nga weka lua’an em Betel witu rarem nakana sela, nginaranan ne tou: Nakana Wangko’ Pengame’an.9Nu reiy’ mouw si Yakub nu mineiy waki Padan-Aram, takar si Empung si minapa’atola en tou kangkasi wia nisia wo merkatla nisia. 10E nuwu’ ni Empung wia nisia: “Ngarannu Yakub; muleiy en teakan ngarannu e reiy’ mouw Yakub, ta’an i te Israel, ni’itu mouw e laa mamuali ngarannu.” Takar si Empung si ngimaranla nisia Israel.11O kasi e nuwu’ ni Empung wia nisia: “Niaku mouw ku Empung Si Kasakuasa. Murang o muyunouw wo mawes eng kelaker; esa bangsa, awes tare esa nga eruran bangsa-bangsa, se laa mamualimi wia nikoo, wo se raja-raja se laa asali waki nikoo. 12Wo em banua i yi’i neiy mouw i wee-Kula wia si Abraham wo wia si Ishak, e laa-Ku i weela wia nikoo wo kangkasi wia se see’mu.” 13Laa o lumongkotouw si Empung tumele’ula si Yakub witu en tampa Nisia nu minee nuwu’ wia nisia.14Kamurian si Yakub si rimedeiyla tugu witu en tampa i ti’i, nyi’a i yi’i en tugu watu; nisia si minapasempela tetule neiy i wu’uwus wo timoa’la lana witu natasna. 15Yakub si ngimaranla en tampa witu wisa si Empung minuwu’ mola wia nisia “Betel “. 22b Sapa tare se oki-oki’ tuama ni Yakub se mapulu’ o rua tou eng kelakerna.
1Nyi’i mouw se see’ ni Esau, nyi’a i ti’i si Edom. 2Esau si minedo se wewene-wewene Kana’an minamuali ka’awuna, nyi’a i yi’i si Ada, oki’ ni Elon tou Het, wo si Oholibama, oki’ ni Ana oki’ ni Zibeon tou Hewi, 3wo si Basmat, oki’ ni Ismael, tuari ni Nebayot.4Ada si timimea’la si Elifas i wee si Esau, wo si Basmat si timimea’la si Rehuel, 5wo si Oholibama si timimea’la si Yeush, Yaelam wo si Korah. Ni’itu mouw se oki-oki’ ni Esau, se neiy i patoumi i wee nisia waki tana’ Kana’an.6Esau si minali se ka’awu-ka’awuna, oki-oki’na tuama wo wewene wo em baya ne tou se witu em balena, se papiaranna, se reiy’ sa mina’asa tekapenna wo e reiy’ sa mina’asa em budelna eng kina’atoannala waki tana’ Kana’an, laa o mea mouw sia waki wanua walina wo sia tumele’ula si Yakub, tuarina i ti’i. 7Karengan em budel kapunyaan nea en taleus laker, i ka’ayo sea reiy’ mouw mete’u mena’ mewali-wali, wo em banua tine’upan nea e reiy’ mouw mete’u muat nisea karengan eng kelakerna se papiaran nea i ti’i. 8Takar mena’ mouw si Esau waki kakuntungan Seir; Esau ni’itu mouw si Edom.9Nyi’i mouw se see’ ni Esau, ama’ ne tou Edom, waki kakuntungan Seir. 10Ngaran ne oki-oki’na nyi’a mouw: si Elifas, oki’ ni Ada ka’awu ni Esau; Rehuel, oki’ ni Basmat ka’awu ni Esau. 11Se oki-oki’ ni Elifas nyi’a mouw si Teman, Omar, Zefo, Gaetam wo si Kenas. 12Timna nyi’a mouw si gundik ni Elifas oki’ ni Esau; nisia si timimea’la si Amelek i wee si Elifas. Ni’itu mouw se puyun ni Ada ka’awu ni Esau.13Nyi’i mouw se oki-oki’ ni Rehuel: Nahat, Zerah, Syama wo si Miza. Ni’itu mouw se puyun ni Basmat ka’awu ni Esau. 14Nyi’i mouw se oki-oki’ ni Oholibama, ka’awu ni Esau i ti’i, oki’ ni Ana oki’ ni Zibeon; sia si timimea’la i wee si Esau: si Yeus, Yaelam wo si Korah.15Nyi’i mouw se kapala-kapala ne kaum bani ni Esau: see’ ni Elifas oki’ polon ni Esau, nyi’a mouw si kapala ne kaum Teman, kapala ne kaum Omar, kapala ne kaum Zefo, kapala ne kaum Kenas, 16kapala ne kaum Korah, kapala ne kaum Gaetam, wo kapala ne kaum Amalek; ni’itu mouw se kapala-kapala ne kaum Elifas waki tana’ Edom; ni’itu mouw se see’ ni Ada.17Nyi’i mouw se see’ ni Rehuel oki’ ni Esau: kapala ne kaum Nahat, kapala ne kaum Zerah, kapala ne kaum Syama wo kapala ne kaum Miza; ni’itu mouw se kapala-kapala ne kaum Rehuel waki tana’ Edom; ni’itu mouw se see’ ni Basmat ka’awu ni Esau. 18Nyi’i mouw se see’ ni Oholibama ka’awu ni Esau: kapala ne kaum Yeush, kapala ne kaum Yaelam, kapala ne kaum Korah; ni’itu mouw se kapala-kapala ne kaum Oholibama, ka’awu ni Esau oki’ ni Ana. 19Ni’itu mouw se bani Esau, nyi’a i yi’i si Edom, wo ni’itu mouw se kapala-kapala ne kaum nea.
1Sapa tare si Yakub, nisia si maena’ waki wanua tine’upan ni ama’na, nyi’a i yi’i waki tana’ Kana’an. 2Nyi’i mouw e na’asaren ne see’ ni Yakub. Yusuf, witu e nedo nu makaumur mapulu’ o pitu nge te’un – ni’itu mouw si mudape’ – minenaram merawirla se membe’ domba, mewali-wali ampit se patuari-patuarina, se oki-oki’ ni Bilha wo ni Zilpa, se rua ka’awu ni ama’na. Wo si Yusuf si mina’ayola wia si ama’na nabar en tanume eng kalewo’an ne patuari-patuarina.3Israel si lebe moupusla si Yusuf ta’an em baya se oki’na walina, karengan si Yusuf i ti’i mouw sioki’na neiy i patoumi witu e masa tua’na; wo nisia si rimeo sumiwo eng karaiy kasa wangun i wee nisia. 4Ni’itu nu linoo’o mola ne patuari-patuarina, kaa si ama’na si lebe moupusla si Yusuf ta’an em baya ne patuarina, takar mari’irisouw nisea i ti’i wia nisia wo se so’o mesapala nisia ampit e le’os.5Witu e mekasa me’ipi mouw si Yusuf, o laa nipina i ti’i neiy i susuiynala wia se patuari-patuarina; karengan e ni’itu mouw nisea se lebe mouw mari’iris kasi wia nisia. 6Karengan em pokeiyna wia nisea: “Wa’awa’an lingala e nipi pinei’ipikula i yi’i:7Paloo’ola nikita ta kasuatan waki uma mewa’akes eng ke’ekes-ke’ekes eng gandum, laa o tumo’orouw eng ke’ekesku wo en timaga’ minakaredeiy; kamurian meiy mouw eng ke’ekes-ke’ekes em baya miouw lumedongla wo maongkot witu eng ke’ekesku i ti’i.” 8O laa se patuari-patuarina lumila’ wia nisia: “Sapa ku’a re’en nikoo koo pa’ar mamuali raja witu nikeiy? Sapa ku’a re’en nikoo koo pa’ar kumuwasa witu nikeiy?“ Ni’itu mouw maka ri’irisola nisea wia nisia karengan e nipina wo karengan e lelila’anna i ti’i.9Laa o sia me’ipila kangkasi e nipi walina, neiy i susuiynala wia se patuari-patuarina. Em pokeiyna: “Niaku ku mine’ipi kangkasi: Paloo’ola siendo, sumendot wo se mapulu’ o esa sumesena’ maongkot masempe wia niaku.” 10Nu reiy’ mouw eng kapualitan i yi’i neiy i susuiynala wia si ama’ wo se patuari-patuarina, takar sia si togoren ni ama’na: “Nipi sapa e nipimu i ti’i? Ma’an tu’una niaku wo si ina’mu ampit se patuari-patuarimu maongkot masempe wia nikoo i ka’ayo en tana’?“ 11Takar iri ate mouw se patuari-patuarina wia nisia, ta’an si ama’na si kimirongla eng kapualitan i ti’i witu eng gorem natena.
1Witu nedo ni’itu Yehuda si timele’ula se patuari-patuarina wo tumo’upla wia sitou Adulam, ngaranna Hira. 2Witu Yehuda si lmoo’ sioki’ wewene ni tou eng Kana’an; ngaran ni tou i ti’i nyi’a mouw si Syua. O laa si Yehuda kumaweng ampit si wewene i ti’i wo rumetenla nisia.3Wewene i ti’i si gimandong, laa o tumimea’la sioki’ tuama wo ngumaranla sioki’ i ti’i Er. 4Nu reiy’ mouw i tu wewene i ti’i si gimandong kasi, laa o tumimea’la sioki’ tuama wo ngumaranla sioki’ i ti’i Onan. 5Kamurian si wewene i ti’i tumimea’la sioki’ tuama mekasape’ kasi, wo ngumaranla sioki i ti’i Syela. Yehuda si waki Kezib, eng katoroan sioki’ i ti’i nu i patoumi.6Nu reiy’ mouw i tu Yehuda si minedola i wee si Er, oki’ polonna, siesa ka’awu, mekengaran Tamar. 7Ta’an si Er oki’ polon ni Yehuda i ti’i, nyi’a mouw si lewo’ witu em beren ni TUHAN, takar si TUHAN si minunu’ nisia.8Laa o lumila’ mouw si Yehuda wia si Onan: “Tawinola si ka’awu ni kaka’mu i ti’i, kumawengouw ampit nisia tanume sawel ni kaka’mu wo i to’oromi see’ i wee si kaka’mu.” 9Ta’an si Onan si mete’u, kaa e reiy’ nisia si makapunya se see’na ee sangari, karengan e ni’itu susur sia tumawila si ka’awu ni kaka’na i ti’i, nisia si minayala mani’na i katea’, rio sia te’a mee see’ wia si kaka’na. 10Ta’an em patuanannala i ti’i nyi’a mouw lewo’ witu em beren ni TUHAN, takar si TUHAN si minunu’ nisia kangkasi.11Laa o lumila’ mouw si Yehuda wia si Tamar, manuangna i ti’i: “Mena’ mouw tanume si balu waki wale ni ama’mu, i ka’ayo sioki’ku Syela i ti’i nu sela mouw,” karengan eng genangna: “Wo’o wona’na sia mate tanu se rua kaka’na i ti’i.” Takar mea mouw si Tamar wo mena’ waki wale ni ama’na.12Ni’itu nu pira mola eng keurena mate mouw sioki’ ni Syua, ka’awu ni Yehuda. Ma’apula mengasi’ mea mouw si Yehuda waki Timna, wia se tou mengengunting em bu’uk ne domba-domba nea, minewali ampit si Hira, kalona, tou Adulam i ti’i. 13Eng katoroan i abarla wia si Tamar: “Ama’ manuangmu si kasuatan wia lalan mengea waki Timna kaa laa mekekunting em bu’uk ne domba-dombana,” 14takar pangkulennala labung kebaluanna, sia make sesalelengen wo peporong, laa o mea rumuber waki pepalen paghoreman mea waki Enaim e lalan mengea waki Timna, karengan linoo’ona, si Syela si sela mouw, wo nisia si reiy’ neiy i weela kangkasi wia si Syela i ti’i kaa laa mamuali ka’awuna.15Eng katoroan si Yehuda nu limoo’ nisia, em pokeiyna i te nisia siesa wewene sa’amek, karengan nisa si timutuwla eng giona. 16Laa o lumenge mouw si Yehuda minatola si wewene witu li’ilik e lalan i ti’i ma’an limila’: “Meiy mouw, niaku ku pa’ar metetawila nikoo,” karengan nisia si reiy’ mete’u, kaa si wewene i ti’i si manuangna. Wueiyen ni wewene i ti’i: “Sapa ku’a re’en e laamu i weea niaku. Sa koo tumawila niaku?”17Wingkotna: “Niaku ku laa mapa’alimi wia nikoo siesa nga ipus oki’ ni membe’ waki se membe’ dombaku.” Em pokeiy ni wewene i ti’i: “Asal koo meela en tanggonganna, i ka’ayo koo nu mapa’alimi nisia wia niaku.” 18Wueiyenna: “Sapa ku’a re’en en tanggongan e lewo’ sa reiy’ i weekula wia nikoo? “ E wingkot ni wewene i ti’i: “E wewa’ilmu ma’an eng kelanamu wo em bewulu’ witu lawasmu i ti’i. “ Laa o i weenala em baya nyi’a i ti’i wia nisia, Takar sia tumawila nisia. Si wewene i ti’i si gimandongi waki nisia.19Tumo’orouw si wewene i ti’i, laa o mea, pangkulennala en sesalelengenna wo pakennala tu’u e labung kebaluanna. 20Sapa tare si Yehuda, sia mapa’alimi sioki’ ni membe’ i ti’i ampit nieletan ni kalona, tou Adulam i ti’i, kaa laa ma’edomi sumoup en tanggonganna waki lawas ni wewene i ti’i, ta’an si wewene i ti’i si reiy’ mouw kina’atoannala kasi.21Sia memue-mueiy waki paena’an ni wewene i ti’i: “Wisa ku’a re’en si wewene lela’, si rimuber eng ketarena witu li’ilik e lalan waki Enaim i ti’i?” E wingkot nea: “Reiy’la wia nyi’i wewene lela’.” 22Marengouw sia wia si Yehuda wo lumila’: “Reiy’ niatoku sia; wo kangkasi se tou-tou witu en tampa i ti’i se limila’: Reiy’la wewene lela’ wia nyi’i.” 23Laa o lumila’ mouw si Yehuda: “Ma’anouw em barang-barang i ti’i tiboiyanna, rio kita reiy’ mamuali wu’ana penero-nero’an ne tou; e nulitouw sioki’ ni membe’ i ti’i neiy mouw i papa’alikula, ta’an reiy’ niatomu si wewene i ti’i.”24Nu reiy’ mouw wona’na en telu nga sumedot i abarola wia si Yehuda: “Tamar, manuangmu, si sima’amek, awes tare si gimandongola waki pesa’amekanna i ti’i.” O laa em pokeiy ni Yehuda: “Alinouw si wewene i ti’i, rio tunun.” 25Nedo nu paalin, wewene i ti’i si rimeo tou wia si manuangna lumila’la: “Waki si tuama maka punya em barang-barang i yi’i mouw niaku gimandong.” O kangkasi neiy i lila’nala: “Soisapeenouw seiy si makapunya e wewa’il ma’an eng kalana wo em bewulu’ i yi’i? “ 26Yehuda si simoisap em barang-barang i ti’i, Laa o lumila’: “E reiy’ niaku, ta’an si wewene i ti’i mouw si ulit, karengan memang niaku ku reiy’ mineela nisia wia si Syela, oki’ku.” Wo nisia si reiy’ mouw minaesala nouwak kasi ampit si wewene i ti’i.27Witu nedo si wewene i ti’i nu metetimea’, pakaloo’o-loo’onouw wawean oki’ kambar witu eng gorem eng gandonganna. 28Wo eng katoroan nisia nu tumimea’, siesa wia se oki’ i ti’i si rumo’umi lawasna, laa o tiboiyan ni biang, wa’akesna ampit em banaang kirmizi ma’an limila’: “I yi’i mouw si ketare rimo’umi.”29Eng katoroan sioki’ i ti’i nu kimeong sumoup lawasna, rumo’u momi si patuarina tuama, wo si biang i ti’i si limila’: “O pasil eng kaente’na koo limampat mineiy wia luar,” takar sioki’ i ti’i si nginaranan Peres. 30Nu reiy’ mouw i tu rumo’u momi si patuarina tuama lawasna em bina’akesola em banaang kirmizi i ti’i, o laa wia nisia wineean ngaran Zerah.
1Sapa tare si Yusuf si niali mouw waki Mesir; wo si Potifar, siesa tou Mesir, pegawai istana ni Firaun, kapala pengawal ni raja, si timelesi nisia waki lawas ne tou Ismael se minalila nisia witu. 2Ta’an si TUHAN si rimapitla si Yusuf, i ka’ayo sia minamuali esa tou reiy’ maena-ena’ mawua’ witu em pepa’ayangenna; takar mena’ mouw si Yusuf witu em bale ni tuangna, tou Mesir i ti’i.3Nu linoo’ mola ni tuangna, kaa si Yusuf si rinapitla ni TUHAN wo kaa si TUHAN si simiwo minee wua’na witu e reiy’ sa mina’asa em pina’ayangna, 4takar si Yusuf si minaka’ato e nupus ni tuangna, wo sia toro masempungla nisia; wia si Yusuf wineeannala kuwasa witu em balena wo minapekasa eng kapunya’anna neiy i sarakannala witu eng kakuwasa’an ni Yusuf.5Rengan nisia nu mineela eng kuwasa witu eng gorem em balena wo e reiy’ sa mina’asa eng kapunya’anna wia si Yusuf, TUHAN si minerkala em bale ni tou Mesir i ti’i karengan si Yusuf, i ka’ayo em berkat ni TUHAN wawean witu e reiy’mina’asa kapunya’anna, le’os waki wale ma’an tu’u waki uma. 6E reiy’ sa mina’asa kapunya’anna neiy i sarakannala witu eng kakuwasa’an ni Yusuf, wo ampit en sesawangan ni Yusuf nisia si reiy’ mouw perlu kasi metetu’utulela en sapa-sapa tu’u ta’an i te waki kekaanenna nuesa. Sapa tare si Yusuf i ti’i e mekepa’aren eng kalakuanna wo wangun eng giona.7E minelet pirala nga edo ka’awu ni tuangna si matu’usla si Yusuf ampit en serit, laa o pokeiyna: “Meiy mouw tumekel ampit niaku.” 8Ta’an si Yusuf si simede’ wo lumila wia si ka’awu ni tuangna i ti’i: “Ampit en sesawangangku si tuangku i ti’i si reiy’ mouw kasi matu’utul sapa em bia em bale i yi’i wo nisia si minee mola e reiy’ sa mina’asa kapunya’anna witu eng kakuwasa’angku, 9awes tare wia em bale i yi’i nisia si reiy’ lebe wangko’ eng kuwasana ta’an niaku, wo e reiy’la e reiy’ neiy i sarakannala wia niaku, e reiy’ siwalina ta’an i te nikoo, karengan nikoo koo ka’awuna. Kumura mouw ku’a re’en e wona’na aku metetuanala eng kalewo’an e wangko’ i yi’i wo sumiwo dosa witu si Empung?”10Ma’anouw tu’u waki nendo o nendo si wewene i ti’i maelur si Yusuf, Yusuf si reiy’ melelingala neluranna i ti’i kaa laa tumekel witu en siri’na wo maesala nouwak ampit nisia. 11Witu nendo mekasa ghumoremouw si Yusuf mea witu eng gorem em bale kaa laa metetuanala em pepa’ayangenna, kasuatan waki se esa nga pumpun em bale i ti’i siesa tou tu’u e reiy’la si witu em bale. 12O laa si wewene i ti’i tumiboiy e labung ni Yusuf kasuatan limila’: “Meiy mouw tumekel ampit niaku.” Ta’an si Yusuf si timele’ula labungna witu lawas ni wewene i ti’i wo tumingkas rumo’umi.13Eng katoroan linoo’ ni wewene i ti’i, kaa si Yusuf si timele’ula labungna witu lawasna wo tumingkasola mea witu luar, 14keretenna mola se esa nga pumpun em bale i ti’i, o laa em pokeiyna wia nisea: “Loo’on, nialinami meiy wia nyi’i siesa tou Ibrani, rio sitou i yi’i si toro mangimpa’ayangela nikita. Tou i yi’i si timawila niaku kaa laa tumekel ampit niaku, ta’an niaku ku mereke-rekeiy ampit en totor kaente’. 15Wo eng katoroan liningana kaa niaku ku rimekeiy esa nga kaente-ente’na, i tele’unala labungna wia niaku, laa o sia tumingkas mea waki luar.”16O kasi i weenala e labung ni Yusuf i ti’i witu en siri’na, i ka’ayo si mekewale nu marengi. 17E lelila’an i ti’i kangkasi mouw neiy i asarla ni wewene i ti’i wia si Potifar, em pokeiyna: “Hamba tou Ibrani si nialimumi mineiy wia nyi’i i ti’i mineiy wia niaku kaa meiy mangimpa’ayangela niaku. 18Ta’an eng katoroan niaku nu rimekeiy esa nga kaente-ente’na, tu tele’una mola labungna wia niaku, laa o sia tumingkas mea waki luar.”19Tare mouw i te lingala ni tuangna e lelila’an neiy i asarla ni ka’awuna wia nisia: teinti’i o tuana mouw niaku pinatuanala ni hambamu i ti’i, takar tumo’orouw nupi’na. 20Laa o sikopen ni tuangna si Yusuf wo i ghoremla witu eng gorem em penjara, en tampa ne tinaang-tinaang ni raja kinalero. Tuana mouw si Yusuf pinenjarala maname.21Ta’an si TUHAN si rimapitla si Yusuf wo mineela e nupus o lale’-Na wia nisia, wo simiwo si Yusuf koupusan i wee si kapala penjara i ti’i. 22Karengan e ni’itu si kapala penjara si minemanla em baya ne tinaang witu eng gorem em penjara i ti’i wia si Yusuf, wo e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangen e lewo’ sa reiy’ tuanan witu, nisia mouw si maalar nyi’a. 23Wo si kapala penjara si reiy’ masewokla em baya neiy i emanla wia si Yusuf, karengan si TUHAN si merapitla nisia wo sapa em pina’ayangna en siniwo ni TUHAN minua’.
1Nu reiy’ mouw em baya nyi’a i ti’i o mamuali mouw, kaa si sumesiwo kekoo’on ni raja Mesir wo si sumesiwo rotina se simiwo eng kaselokan witu si tuangna, raja Mesir i ti’i, 2takar moupi’ mouw si Firaun wia se rua pegawai istanana, si kapala sumesiwo kekoo’on wo si kapala sumesiwo roti i ti’i. 3Sia si timaang nisea witu em bale ni kapala tumeteper ni raja, witu em penjara tampa ni Yusuf kinalero.4Kapala tumeteper ni raja si timampala si Yusuf mewali-wali ampit nisea kaa masempungla nisea. Tuana mouw nisea nu tinaang pirala nga edo eng keurena. 5Witu mekasa me’ipi mouw nisea nu rua – le’os si sumesiwo kekoo’on ka’apa tu’u si sumesiwo roti ni raja Mesir, se tinaang witu em penjara i ti’i – siesa o siesa wawean ipina, witu esa nga wengi i te kangkasi, wo e nipi niesa o niesa i ti’i wawean em penoronna nuesa.6Eng katoroan witu nedo memo’odo Yusuf si mineiy wia nisea, makarengan linoo’na, kaa nisea se masusa ate. 7Laa o sia mueiy wia se pegawai-pegawai istana ni Firaun se tinaang mewali-wali ampit nisia witu em bale ni tuangna i ti’i: “Ka’a ku’a re’en e nendo i yi’i eng giomu eng katedur e ni’itu?” 8E wingkot nea wia nisia: “Keiy mine’ipi, ta’an reiy’la tou si toro mangimpenoronla nyi’a.” O laa em pokeiy ni Yusuf wia nisea: “E reiy ku’a re’en Empung si mawelarla em penoron e nipi? I susuiyomi satorona e nipimu i ti’i wia niaku.”9Kamurian si sumesiwo kekoo’on i ti’i si simusuiyla nipina wia si Yusuf, em pokeiyna: “Witu nipiku i ti’i kaloo’ala wawean nakana nanggor witu en saruanku. 10Nakana nanggor i ti’i wawean telu seputna wo em berukan tare nakana i ti’i simurumi, em bungangna e minodolouw wo em pare-parena wuta em bu’ana nanggor e wowos. 11Wo witu lawasku wawean eng kower ni Firaun. Em bu’ana nanggor i ti’i niedoku, laa o puusengku witu eng kower ni Firaun, kamurian i pa’ayokula eng kower i ti’i witu lawas ni Firaun.”12Em pokeiy ni Yusuf wia nisia: “Teinti’i mouw em penoron e nipi i ti’i: en telu seputna i ti’i em penoronna en telu nga endo; 13witu en telu nga endo i yi’i nikoo koo i rakekla ni Firaun wo marengla nikoo witu em pangkatmu eng ketareanna wo nikoo koo laa mapa’ayola eng kower mea witu lawas ni Firaun tanu eng kasa ketare-tarena, eng katoroan nikoo nu minamuali sumesiwo eng kekoo’onna.14Ta’an, ghenangenola niaku, sakawisa eng ka’ada’annu minale’osouw ee sangari, i tudu’ mola en tarumakasemu wia niaku ampit sumusuiyla eng kapualitan en tanume niaku wia si Firaun wo ale’enouw rumo’ume niaku wia em bale i yi’i. 15Karengan niaku ku rinongkit pinu’isi tuana i te waki wanua ne tou Ibrani wo wia nyi’i tu’u ku reiy’ ma’an mekasa timuanala sapa-sapa eng kimarenganla niaku o waar i ghoremi wia eng gorem e ruragh tutupan i yi’i.”16Nu linoo’o mola ni kapala sumesiwo roti, kumura eng kale’os em penoron e nipi i ti’i, lumila’ mouw sia wia nisia: “Niaku tu’u ku mine’ipi kangkasi. Kaloo’anouw niaku ku masu’u-su’un en telu poro pinumpunan em pengaanen. 17Witu em poro atas wawean minegheghioan kekaanen i wee si Firaun, en siniwo ni sumesiwo roti, ta’an se wara-wara se kimaani nyi’a waki ghorem em poro em bitu natas eng kokongku.”18Yusuf si miningkot: “Teinti’i mouw em penoron e nipi i ti’i: en telu poro i ti’i em penoronna en telu nga endo; 19witu en telu nga endo i yi’i si Firaun si laa rumakekla nikoo, rumakeke waki atas, wo sumangkong nikoo witu e nesa pa’asek, wo se wara-wara se laa kumaani e le’omu waki nouwakmu.”20Wo mamuali mouw witu nendo katelu, e nendo kinatouan ni Firaun, takar si Firaun si simiwola sesakeiyan i wee em baya ne pegawaina. Nisia si rimakekla si kapala sumesiwo kekoo’on wo si kapala sumesiwo roti i ti’i witu eng keuneran ne pegawaina: 21si kapala sumesiwo kekoo’on i ti’i si neiy i warengnala witu en jabatanna, i ka’ayo sia minpaa’ayola kangkasi eng kower witu lawas ni Firaun; 22Ta’an si kapala sumesiwo roti i ti’i si neiy i sangkongna, tanu neiy i aleiyla ni Yusuf wia nisea. 23Ta’an si Yusuf si reiy’ mouw ghinenang ni kapala sumesiwo kekoo’on i ti’i, ta’an i te si liniurnala.
1Ni’itu nu limangkoiy mouw rua nge te’un eng keurena, me’ipi mouw si Firaun, kaa nisia si rimedeiy witu li’ilik en teberan Nil. 2Kaloo’anouw waki teberan Nil i ti’i rimo’umi se pitu nga ipus sapi wangun paloo’ola wo se rebur nouwakna; laa o kumaan en dukut witu li’ilik en teberan i ti’i. 3Kamurian kaloo’anouw kangkasi se pitu nga ipus sapi walina, rimo’umi waki ghorem en teberan Nil i ti’i, se wuruk paloo’ola wo rukus nouwakna, laa o rumedeiy witu esa nga weka ne sapi-sapi eng ketare, witu li’ilik en teberan i ti’i.4Sapi-sapi wuruk paloo’ola wo se rukus nouwakna i ti’i se kimaan se pitu nga ipus sapi wangun paloo’ola wo se rebur i t’i. Laa o mawongke mouw si Firaun. 5Nu reiy’ mouw i tu katekelanouw kasi sia wo me’ipi eng karuana: Kaloo’ala limentuti waki e nesa tangkup em pitu wulis gandum e wuena wo le’os. 6Ta’an eng kamurian kaloo’ala kangkasi timoumi em pitu wulis eng gandum rukus wo weles kaa e reghes sedangan.7Wulis rukus i ti’i lime’ouw em pitu wulis wuena wo wesu eng ketare. Laa o mawongke mouw si Firaun. E wona’na nisia si me’ipi! 8Witu nedo memo’odo balisa mouw natena, laa o reona mouw kereten em baya se kasasigha’ wo em baya ne tou maka tine’u waki Mesir. Firaun si minasarla nipina wia nisea, ta’an siesa tou tu’u reiy’la si toro mangimpenoronla nyi’a wia nisia.9aa o lumila’ mouw wia si Firaun si kapala sumesiwo kekoo’on: “Nendo i yi’i niaku ku mapedam padung metetotorla eng kaselokangku eng ketareanna. 10E nedo ni’itu si tuangku Firaun si moupi’ wia se pegawai-pegawaina, wo tumaang niaku witu em bale ni tumeteper e istana, mewali-wali ampit si kapala sumesiwo roti. 11Witu e nesa wengi i te kangkasi keiy me’ipi, niaku wo si kapala sumesiwo roti i ti’i; siesa o siesa maka ipi ampit em penoronna nuesa.12Mewali-wali ampit nikeiy wewean maname si taretumou Ibrani, hamba ni kapala tumeteper e istana i ti’i; nikeiy keiy mina’asarla nipi meiy wia nisia, laa o i lila’nala em penoron nyi’a wia nikeiy e nipi meiy siesa o siesa. 13Wo en tanu neiy i lila’nala wia nikeiy em penoron nyi’a, tuana mouw kangkasi e minamuali: niaku ku neiy i warengla witu em pangkatku, wo si kapala sumesiwo roti i ti’i si neiy sangkong.”14Kamurian si Firaun rumeo kereteni si Yusuf. Makarenganouw sia i ro’umi waki tutupan; sia si simukur wo simawel labung, laa o mea sumaru si Firaun. 15Lumila’ mouw si Firaun wia si Yusuf: “Niaku ku mine’ipila, wo siesa tou tu’u e reiy’la si toro mangimpenoronla nyi’a, ta’an liningaku mola en tanume nikoo: ampit luminga i te nipi koo toro mangimpenoronla nyi’a.” 16Yusuf si simingkom si Firaun: “E reiy’ ma’an mekasa niaku, ta’an i te si Empung kangkasi si laa mabarla eng kale’osan wia si tuangku Firaun.”17Laa o lumila’ mouw si Firaun wia si Yusuf: “Witu nipiku i ti’i, niaku ku rimedeiy witu li’ilik en teberan Nil; 18laa o kaloo’anouw waki teberan Nil i ti’i rimo’umi se pitu nga ipus sapi rebur nouwakna wo wangun paloo’ola, wo kumaan en dukut witu li’ilik en teberan i ti’i.19Ta’an kamurian kaloo’anouw kangkasi rimo’umi se pitu nga ipus sapi e walina, kuli’ simaput en duiy, kasa wuruk paloo’ola wo rukus nouwakna; reiy’pe’ ma’an mekasa ku lumoo’ se kawuruk ni’itu wia minapekasa en tana’ Mesir. 20Se sapi rukus wo wuruk i ti’i se kimaan se pitu nga ipus sapi rebur se ketare-tare. 21Sapi-sapi i yi’i se ghimorem mea witu eng gorem em po’ot nea, ta’an ma’anouw tu’u ghimoremouw mea witu eng gorem em po’ot nea, se reiy’ mouw linoo’ola oki’ i te tu’u eng kowa’na: paloo’ola e minena’ masuat eng kawurukna tanu eng ketarena. Laa o mawongke mouw aku.22Tumodongla nyi’a witu nipiku i ti’i ku limoo’ limentuti waki e nesa tangkup em pitu wulis eng gandum wesu wo le’os. 23Ta’an kamurian kaloo’anouw kangkasi timoumi em pitu wulis pera, e rukus wo weles karengan e reghes sedangan. 24Wulis e rukus i ti’i eng kimaan em pitu wulis e le’os eng ketare. Neiy mouw i asarkula eng kapualitan i yi’i wia em baya ne kasasigha’, ta’an siesa tou tu’u e reiy’la si toro mangimpenoronla nyi’a wia niaku.”25O laa em pokeiy ni Yusuf wia si Firaun: “E rua nipi ni tuangku Firaun i ti’i masuat. Empung si minakite’u mola wia si tuangku Firaun sapa e laa petetuanan-Na. 26Se pitu nga ipus sapi e le’os i ti’i nyi’a mouw em pitu nge te’un, wo em pitu wulis eng gandum e le’os i ti’i nyi’a mouw em pitu nge te’un kangkasi; e rua nipi i ti’i masuat.27Se pitu nga ipus sapi rukus wo wuruk, se rimo’umi kamurian, maksutna em pitu nge te’un, tuanakan kangkasi em pitu wulis eng gandum e reiy’ sisapa wo em beles karengan e reghes sedangan i ti’i; maksutna e laa wawean pitu nge te’un kelalenan. 28Nyi’i mouw e maksud lelila’angku, eng katoroan niaku nu lumila’ wia si tuangku Firaun: Empung si minapa’ato mola wia si tuangku Firaun sapa e laa petetuanan-Na. 29Kete’uanola tuangku, e laa meiy em pitu nge te’un kalokonan wia minapekasa en tana’ Mesir.30Kamurian e laa lumentut em pitu nge te’un kelalenan; takar e laa liurela e reiy’ sa mina’asa kalokonan i ti’i wia en tana’ Mesir, karengan eng kelalenan i ti’i manginrukusperala em banua i yi’i. 31Nu reiy mouw i tu e laa reiy’ kaloo’an kasi em balulang-walulang eng kalokonan wia em banua i yi’i karengan eng kelalenan i ti’i, karengan eng kasa hebatna eng kelalenan it’i. 32I ka’ayo minaka rua nipi i ti’i simoupi i wee si tuangku Firaun e maka penoron: eng kapualitan i ti’i neiy mouw i tantula ni Empung wo si Empung si laa makarengan tumuanala nyi’a.33Eng karengan e ni’itu, le’osouw si tuangku Firaun sumerola siesa tou maka ghenang le’os wo sama’, wo mopola nisia mamuali kuwasa witu en tana’ Mesir. 34Le’osouw kangkasi si tuangku Firaun sumiwo en teinti’, nyi’a i yi’i tumampala se sumesodak-sumesodak wia em banua i yi’i wo witu em pitu nge te’un kalokonan i ti’i se murut esa nga palima witu em bua’na en tana’ Mesir.35Nisea se lewo’ sa reiy’ merurla e reiy’ sa mina’asa sesiwon kekaanen witu en te’un-te’un le’os e laa meiy i yi’i wo, witu wawa’ eng kuwasa ni tuangku Firaun, se meruri eng gandum waki kota-kota tanume en sesiwon kekaanen, ma’an tumu’utulela nyi’a. 36Tuana mouw e reiy’ sa mina’asa en sesiwon kekaanen i ti’i e mamuali walun i wee em banua i yi’i witu em pitu nge te’un kelalenan e laa mamuali wia en tana’ Mesir, rio em banua i yi’i te’a mapuneng karengan eng kelalenan i ti’i.”
1Nu reiy’ mouw i Yakub nu minaka’atola abar, kaa wawean gandum waki Mesir, lumila’ mouw sia wia se oki-oki’na: “Ka’a kouw metetu’usan i te?” 2O kasi em pokeiyna: “Liningaku mola, kaa wawean gandum waki Mesir; mea mouw maname wo tumelesouw gandum maname i wee nikita, rio kita mena-ena’ matou-tou te’a mate.” 3Laa o mea mouw se mapulu’ patuari ni Yusuf kaa mea meteteles gandum waki Mesir. 4Ta’an si Yakub si reiy’ minayala si Benyamin, tuari ni Yusuf, mea mewali-wali ampit se patuari-patuarina, karengan eng genangna: “Wo’o wona’na sia toron eng kacilaka’an ee sangari.”5Ni’itu mouw witu nelet ne tou mineiy tumeles gandum ka’atoanola kangkasi se oki-oki’ ni Israel, karengan wawean kelalenan waki tana’ Kana’an. 6Eng kasuatan e ni’itu Yusuf si minamuali mouw tumetu’utul waki wanua i ti’i; nisia mouw si mewangker eng gandum wia se minapekasa rakyat em banua i ti’i. Ni’itu mouw eng katoroan se patuari-patuari ni Yusuf nu mineiy, wia nisia mouw sea sumaru wo mongkot ampit eng giona ma’ayo mea waki tana’.7Eng katoroan si Yusuf nu limoo’ se patuari-patuarina, makarenganouw sea sine’unna, ta’an nisia si ma’asa-asar tanu mokan nisia sitou wo’oseiy wia nisea; sia si timogor nisea ampit e rimekak, em pokeiyna: “Wisa o meiy kouw?” E wingkot nea: “Waki tana’ Kana’an kaa meiy meteteles sesiwon kekaanen.” 8Memang si Yusuf si sumine’u se patuari-patuarina i ti’i, ta’an nisia si reiy’ kasine’uan nea.9O laa i kaghenangola si Yusuf e nipi-nipina en tanume nisea. Lumila’ mouw sia wia nisea: “Nikouw i yi’i kouw tumetegha’, kouw mineiy kaa meiy meleloo’ witu e wisa em banua i yi’i reiy’ tinayuran.” 10Ta’an e wingkot nea: “Reiy tuangku! Ta’an i te kaa meiy meteteles sesiwon kekaanen se hamba-hambamu i yi’i mineiy. 11 11Nikeiy nu waya i yi’i keiy oki’ waki siesa ama’; nikeiy i yi’i keiy tou redeiy; hamba-hambamu i yi’i keiy reiy’ tumetegha’.”12Ta’an nisia si limila’ wia nisea: “Reiy! Nikouw kouw mineiy kaa meiy meloo-loo’ sa wisa em banua i yi’i reiy’ tinayuran.” 13O laa e wingkot nea: “Hamba-hambamu i yi’i keiy mapulu’ o rua tou, keiy nu matuari, oki’ waki siesa ama’ waki tana’ Kana’an, ta’an si taweng en teakan si waki si ama’ meiy, wo siesa si reiy’ mouw wia kasi.”14O laa em pokeiy ni Yusuf wia nisea: “Tuana mouw! En tanu mouw neiyku i lila’la wia nikoo eng ketare: nikouw i yi’i kouw tumetegha’. 15Witu eng kapualitan i yi’i kangkasi kouw lewo’ sa reiy’ i wa’awa’: kaa em patou-touan ni Firaun, nikouw kouw reiy’ mete’u rumo’ume wia nyi’i, sa si patuarimu taweng i ti’i si reiy’ meiy wia nyi’i. 16I reo mouw siesa wia nikouw laa sumungkule si tuarimu i ti’i, ta’an nikouw i yi’i kouw lewo’ sa reiy’ minena-ena’ kinurung wia nyi’i. Ampit en tuana e lelila’annu en toro i wa’awa’, sapa ku’a re’en tu ulit, wo sa reiy’, kaa em patou-touan ni Firaun, eng kasa uli-ulitouw nikouw i yi i kouw tumetegha’.” 17Wo i ghoremna mola sea mewali-wali witu eng gorem em petaangan telu nga endo eng keurena.18Witu nendo eng katelu lumila’ mouw si Yusuf wia nisea: “Siwonouw teinti’i, takar nikouw kouw laa mena-ena’ tumou, niaku ku talo si Empung. 19Sa kouw tou redeiy, ma’anouw waki nikouw nu matuari tumele’u siesa tou kinakurungan wia em bale petaangan, ta’an mea mouw kouw, alinouw eng gandum kaa laa ma’ompasla narem ne esa nga pumpun em balemu. 20Ta’an si patuarimu taweng i ti’i si lewo’ sa reiy’ alin niouwmi wia niaku, rio e lelila’annu i ti’i em pakaloo’o-loo’ola e nulit wo kouw te’a mate.” Tuana mouw en siniwo nea.21Nisea se meila’ siesa wia se walina: “Uli-ulitouw kita timanggong em bua’na en dosa ta witu si tuari ta i ti’i: e reiy’ ku’a re’en kita limoo’ kumura eng kase’esek natena, eng katoroan nisia nu maaleiy en tongkoupusen wia nikita, ta’an kita reiy’ limingala ni’i paaleiyna. Ni’itu mouw eng karenganna eng kase’esekan i yi’i en timoro nikita.” 22O laa si Ruben si miningkot nisea: “E reiy’ ku’a re’en eng ketareanna ku limila’la wia nikoo: Te’a mouw kouw sumiwo en dosa witu sioki’ i ti’i! Ta’an kouw reiy’ limingala lelila’angku. En teakan en daa’na eng kine’imi wia nikita.”23Ta’an nisea se reiy’ mete’u, kaa si Yusuf si mete’u e lelila’an nea, karengan nisea se minake siesa tou sigha’ baasa. 24Takar si Yusuf si rimo’umi en tou waki nisea, laa o mame’. Kamurian sia marengi wia nisea wo mesesusuiy ampit nisea; sia medomi si Simeon waki elet nea; laa o i reo tongkorun witu en sinaru em beren nea. 25Nu reiy’ mouw i tu Yusuf si minerentala, kaa en tampa eng gandum nea e laa pumpunan ampit eng gandum wo kaa e loit nea siesa o siesa e laa i warengla witu eng gorem eng karongna, ma’an em balun nea wia lalan e laa i weela wia nisea. Tuana mouw en tinuanala ne tou wia nisea i ti’i.26Nu reiy’ mouw i tu sea tu’u muat eng gandum i ti’i witu natas ne keledai nea, laa o mae mouw sea. 27Eng katoroan siesa tou minuka’la eng karongna kaa laa mewewee kumaan si keledaina witu en tampa niena’an, linoo’onala e loitna em bitukan eng gorem en sumana eng karongna. 28Em pokeiyna wia se patuari-patuarina: “Loitku neiy i warengla; loo’on, em bitukan eng gorem eng karongku!” O laa nate nea minatewang wo sea metetu’usan matenggo’ogho ampit limila’: “Sapa mouw kasi en siniwo ni Empung wia nikita !”29Eng katoroan nisea nu i ka’ayola wia si Yakub, ama’ nea, waki tana’ Kana’an, nisea se mina’asarla e reiy’ sa mina’asa em pine’an neami, em pokeiyna: 30“Tou i ti’i, nyi’a i yi’i si minamuali tuang witu em banua i ti’i, si timogorola nikeiy ampit rimekak wo matuanala nikeiy tanume se tumetegha’ em banua i ti’i. 31Ta’an em pokeiy meiy wia nisia: Nikeiy keiy tou redeiy, keiy reiy’ tumetegha’. 32Nikeiy keiy mapulu’ o rua matuari, oki-oki’ ni ama’ meiy; siesa si reiy’ mouw wia kasi, wo si taweng en teakan si waki si ama’ meiy, waki tana’ Kana’an.33Laa o pokeiy ni tou i ti’i, nyi’a i yi’i si minamuali tuang witu em banua i ti’i, wia nikeiy: Waki kapualitan i yi’i niaku ku laa mete’u, sapa ku’a re’en nikouw kouw tou redeiy: waki nikouw nu matuari kouw lewo’ sa reiy’ mouw tumele’ula siesa tou wia niaku; kamurian maali mouw gandum kaa laa ma’ompasla e narem ne esa nga pumpun em balemu wo mea mouw; 34Laa o alinomi wia niaku si patuarimu taweng i ti’i, takar niaku ku laa mete’ula, kaa nikouw kouw reiy’ tumetegha’, ta’an tou redeiy; wo niaku ku laa marengla si patuarimu i ti’i wia nikoo, wo toro mouw kouw kumelangla em banua i yi’i ampit e waya’an i te.”35Eng katoroan nisea nu minanginreiy’sisapala eng karong nea, kaloo’ala wawean en sompoiy-sompoiy loit niesa o niesa witu eng karongna; wo eng katoroan nisea ma’an si ama’ nea limoo’ en sompoiy-sompoiy loit i ti’i, kineide’anouw sea. 36Wo si Yakub, ama’ nea, lumila’ wia nisea: “Nikouw kouw simiwola niaku kinaliongan se oki-oki’ku: Yusuf si reiy’ mouw wia kasi, wo si Simeon si reiy’ mouw wia kasi, en teakan si Benyamin tu’u si laa pa’alin niouw kangkasi. Niaku mouw i yi’i si tumanggong em baya-wayana i ti’i!”37Laa o lumila’ mouw si Ruben wia si ama’na: “Se rua oki’ku tuama se toro wunu’unnu, sia reiy’ alingkumi wia nikoo; i sarakanola sia witu lawasku, takar nisia si alingkumi mareng wia nikoo.” 38Ta’an e wingkotna: “Sioki’ku i ti’i si reiy’ laa mea maname mewali-wali ampit nikouw, karengan si kaka’na si minate mouw wo nisia mokan si timele’u; sa sia toron eng kacilaka’an wia lalan pekekelangan niouw, takar tantu mouw nikouw kouw laa sumiwola niaku nu puti’ mouw wu’uk i yi’i tumumpa mea waki kaoatan ne tou minate karengan e mengasi’.”
1Ta’an eng kasa hebat eng kelalenan waki wanua i ti’i. 2Wo nu reiy’ mouw eng gandum nialimi waki Mesir i ti’i mina’apu mouw kinaan, lumila’ mouw si ama’ nea: “Mea mouw kasi tumelesi toyo’ en sesiwon kekaanen i wee nikita.”3O laa si Yehuda mingkot nisia: “Tou i ti’i si ngime’enge’ mola nikeiy ampit e makauli-ulit: Nikouw kouw reiy’ toro lumoo’ eng gioku, sa si tuarimu i ti’i si reiy’ wia mewali-wali ampit nikouw. 4Sa koo pa’ar mayala si tuari meiy mea mewali-wali ampit nikeiy, takar keiy pa’ar mea maname wo tumeles en sesiwon kekaanen i wee nikoo. 5Ta’an sa koo so’o mewewayala nisia mea, takar nikeiy keiy reiy’ laa mea maname, karengan sitou i ti’i si limila’ mola wia nikeiy: Nikouw kouw reiy’ toro lumoo’ eng gioku, sa si tuarimu i ti’i si reiy’ mewali-wali ampit nikouw.”6Laa o lumila’ mouw si Israel: “Ka’a kouw mapa eiy eng kacilaka’an wia niaku ampit minakite’ula wia sitou i ti’i, kaa waweane’ si tuari miou esa?” 7E wingkot nea: “Sitou i ti’i si minueiy mouw nikeiy ampit e makauli-ulit en tanume nikeiy nuesa wo en tanume se kawanua patuari ta: Matou-toupe’ ku’a re’en si ama’mu? Waweane’ ku’a re’en tuarimu kasi? Wo nikeiy keiy minakite’u mola em baya nyi’a wia nisia tanu eng kaulitna. Kumura keiy o toro tumikala kaa nisia si laa lumila’: Alinomi wia nyi’i si tuarimu.”8Laa o lumila’ mouw si Yehuda wia si Israel, ama’na: “I waya mola sioki’ i ti’i mea mewali-wali ma’an niaku; takar keiy laa mouw tumiro’ wo mea, rio kita minena-ena’ matou-tou wo te’a mate, le’os nikeiy ka’apa tu’u nikoo wo se oki’ meiy. 9Niaku mouw si tumanggong nisia; nikoo koo toro kume’imi nisia waki niaku; sa aku reiy’ malimi nisia wia nikoo wo tumampala nisia witu en sinarumu, takar niaku mouw si makadosa wia nikoo i wee eng keure-urena. 10Sa kita reiy’ mengure-ngure, takar tantu mouw nikeiy en teakan keiy minakarua mola minareng.”11O laa si Israel, ama’ nea, lumila’ wia nisia: “Sa tuana, sumiwo mouw teinti’i: Edonouw em bua’na kasa le’os wia em banua i yi’i witu en tampa eng gandummu wo alinouw wia sitou i ti’i tanume en sesempe: en toyo’ balsam wo toyo’ madu, damar wo en damar ladan, wu’ana em bi’ouw wo wu’ana em badam. 12Wo mali mouw loit makarua lumepet eng kelakerna: e loit neiy mouw i warengla witu eng gorem en sumana eng karong-karongmu i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw alin niouw sumoup; wo’o wona’na ni’itu e nesa kalikokoan.13Paalinouw kangkasi si tuarimu i ti’i, tumiro’ mouw wo marengouw kasi wia sitou i ti’i. 14Empung Si Makakuasa satorona si sumiwo sitou i ti’i mee en tongkoupusen wia nikoo, rio sia mayala se patuarimu e walina i ti’i ma’an si Benyamin marengi. En tanume niaku i yi’i, sa i kase’esek ku kaliongan se oki-oki’ku, ma’anouw kangkasi kaliongan!” 15O laa se tou-tou i ti’i se minedo en sesempe i ti’i wo medo e loit maka rua lumepet eng kelakerna, ma’an si Benyamin kangkasi; sea tumiro’ wo mea waki Mesir. Kamurian rumedeiy mouw sea witu en saruan ni Yusuf.16Eng katoroan si Yusuf nu limoo’ si Benyamin mewali-wali ampit nisea, lumila’mouw sia wia si kapala em balena: “Alinouw se tou i yi’i mea witu eng gorem em bale, i reretola esa nga ipus tekapen wo tiro’onola i tu, karengan se tou-tou i yi’i se laa kumaan mewali-wali ampit niaku wia nendo marorake i yi’i.” 17Tou i ti’i si timuanala tanu neiy i lila’la ni Yusuf wo alinna mouw se tou-tou i ti’i mea witu eng gorem em bale ni Yusuf.18Laa o keide’anouw se tou-tou i ti’i, karengan nisea se niali mea witu eng gorem em bale ni Yusuf. Em pokeiy nea: “E minamuali kapualitan kita nialimi wia nyi’i, nyi’a mouw eng kapualitan e loit neiy i warengla witu eng gorem eng karong ta witu eng ketarena i ti’i, wo rio kita regon wo sikopen wo rio kita atan wo se keledai ta se edon.” 19Karengan e ni’itu sea rumetenla si kapala em bale ni Yusuf i ti’i, wo lumila’ wia nisia witu en saruan em pepalen em bale: 20“Toro sumusuiyla tuang! Nikeiy eng ketareanna keiy mineiy wia kaa meiy meteteles en sesiwon kekaanen,21Ta’an eng katoroan nikeiy nu i ka’ayola waki tampa niena’an wo muka’la eng karong meiy, kaloo’anouw e loit meiy siesa o siesa ampit e reiy’ kinare’uan eng kelakerna em bitukan eng gorem sumana eng karong. Ta’an en teakan nikeiy keiy minalimi nyi’a sumoup. 22Loit walina meiy e niali meiymi kangkasi wia nyi’i kaa laa i peteteles en sesiwon kekaanen; nikeiy keiy reiy’ mete’u seiy si mineela e loit meiy i ti’i witu eng gorem eng karong meiy.” 23Ta’an e wingkotna: “Maka penesouw, te’a meide’; Empungmu wo si Empung ni ama’mu si minee mola wia nikoo em budel neiy i katenem witu eng gorem eng karongmu; loitmu i ti’i en sinungkulku mola.” Kamurian i ro’una momi si Simeon wo alinna wia nisea.24Nu reiy’ mouw sitou i ti’i nu minalila nisea witu eng gorem em bale ni Yusuf, weeannala rano, rio sea moas e ne’a; keledai nea kangkasi se wineeanna kumaan. 25Nu reiy’ mouw i tu sea timiro’la en sesempe nea ma’ena’la si Yusuf nu meiy witu nedo marorake, karengan nisea se liminga mola, kaa nisea se laa kumaan witu.26Eng katoroan si Yusuf nu minarengomi, sea mali en sesempe em bia nisea i ti’i wia si Yusuf witu eng gorem em bale, laa o maongkot wia nisia i ka’ayome en tana’. 27Nu reiy’ mouw i tu sia mueiy wia nisea sapa ku’a re’en sea lawir; o kasi em pokeiyna: “Sapa ku’a re’en si ama’mu si tu’a mouw patotoren noiuwla i ti’i si lawir? Matou-tou pe’ ku’a re’en sia?”28E wingkot nea: “Hambamu, ama’ meiy, si lawir; nisia si matou-toupe’. ”Nu reiy’ mouw i tu kumururouw sea wo maongkot. 29Eng katoroan si Yusuf nu tumu’use wia nisea, linoo’ona mouw si Benyamin, tuarina, esa nga ina’ ampit nisia, laa o pokeiyna: “I yi’i mouw ku’a re’en si tuarimu taweng i ti’i si neiy miouw mouw i penoto-notorla wia niaku?” O kasi em pokeiyna “Empung satorona si meela upus karunia wia nikoo, oki’ku!”30O laa makarenganouw si Yusuf rumou’mi witu, karengan e natena eng kasa ma’arip malelola si tuarina i ti’i, wo seronna mola en tampa kaa laa ma’ame’; sia ghumorem witu eng gorem e ri’irir, laa o mame’ witu. 31Nu reiy’ mouw i tu rumi’amusouw sia wo sia mapatuu’ mea witu luar. Sia si timaang natena wo lumila’: “I sakeiy momi eng kekaanen.”32O laa i sakeiy momi eng kekaanen, i wee si Yusuf neiy i ketampas, i wee se patuari-patuarina neiy i ketampas wo i wee se tou Mesir se mewali-wali mekaan ampit nisea i ti’i neiy i ketampas; karengan se tou Mesir se reiy’ toro mekaan mewali-wali ampit se tou Ibrani, karengan eng kapualitan i ti’i e nesa kawengi’isan i wee se tou Mesir. 33Patuari-patuarina i ti’i se rimuber witu en saruan ni Yusuf, waki si polon i ka’ayo si taweng i ka’ayo sea metetu’usan ampit e ma’erang. 34Laa o i sakeiyi wia nisea en sesakeiyan waki meja ni Yusuf, ta’an eng kina’atoan ni Benyamin e maka lima lebe laker ta’an se susur tou e walina. Laa o kumoo’ mouw sea wo mepa’a-pa’ar mewali-wali ampit nisia.
1Nu reiy’ mouw i tu i perentana mola wia si kapala em balena: “Pumpunanouw eng karong ne tou-tou i ti’i ampit eng gandum, takura en toro alin nea, wo i reta’ mola loit niesa o niesa witu eng gorem sumana eng karongna. 2Wo em pialaku, em piala perak i ti’i, i reta’la witu eng gorem sumana eng karong ni oki’ taweng ma’an e loit wewear eng gandumna kangkasi.” Takar siwonna mola tanu neiy i lila’la ni Yusuf.3Katoroan memo’odona nendo en terang tana’, tou se minayame nisea ma’an se keledai nea. 4Ta’an tare mouw i te sea nu rumo’umi waki kota i ti’i, e reiy’pe’ kasi rou’ eng kewa’akatna, lumila’ mouw si Yusuf wia si kapala em balena: “Tumiro’ mouw, ki’itenouw se tou-tou i ti’i, wo sakawisa koo i ka’ayola wia nisea, i lila’ mola wia nisea: Ka’a kouw simuli’ e le’os ampit e lewo’? 5E reiy’ ku’a re’en nyi’i em piala pepaken ni tuangku kaa laa mekekoo’ wo e naram pepakenna kaa laa metetebo? Nikouw kouw simiwo lewo’ ampit timuanala en tuana.”6Eng katoroan i ka’ayola wia nisea, i abarna mola wia nisea e lelila’an ni Yusuf i ti’i. 7E wingkot nea wia nisia: “Ka’a si tuangku si meila’la lelila’an en tuana? Wa’akatouw wia se hamba-hambamu i yi’i kaa laa sumiwo en tuana!8E reiy’ ku’a loit e niato meiyla witu eng gorem sumana eng karong meiy e niali meiy momi sumoup wia nikoo waki tana’ Kana’an? Ma’an tu’una keiy rumongkiti e mas ka’apa perak waki wale ni tuangmu? 9Wia si seiy waki se hamba-hambamu i yi’i ka’atoan em piala i ti’i, ma’anouw sia mate, nikeiy kangkasi i yi’i keiy laa mamuali ata ni tuangku.” 10Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw sia: “Iyoon, nusulmu i ti’i e le’os; ta’an wia si seiy ka’atoan em piala i ti’i, nisia i te si laa mamuali ataku wo nikouw nu walina i ti’i kouw laa i kewayami waki kaselokan.”11Laa o makarenganouw nisea siesa o siesa tumumpala eng karongna witu en tana’ wo siesa o siesa muka’ eng karongna. 12Wo si kapala em bale i ti’i si simoisap nyi’a maka le’o-le’os; nisia si kimetare wia si polon i ka’ayo wia si taweng; takar ka’atoanola em piala i ti’i witu eng karong ni Benyamin. 13Laa o sea kumurensangla eng karaiy nea wo siesa o siesa muatla wia si keledai nea, wo sea mareng waki kota.14Katoroan si Yehuda wo se patuari-patuarina i ka’ayola waki ghorem em bale ni Yusuf, Yusuf si witupe’, mongkotouw sea ma’ayome waki tana’ witu en saruanna. 15Lumila’ mouw si Yusuf wia nisea: “Em pasiwo-siwon sapa mouw ku’a re’en en tinuana miouwla i yi’i? E reiy ku’a re’en kete’uan niouw, kaa sitou tanu niaku i yi’i si tantu toro tumebo?”16Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw si Yehuda: “Sapa mouw ku’a re’en e laa meiy i lila’la wia si tuangku, sapa mouw ku’a re’en e laa meiy i wingkot, wo ampit en sapa ku’a re’en keiy laa mulitela en tou meiy? Empung si minapa’ato mola eng kaselokan ne hamba-hambamu i yi’i. Takar nikeiy i yi’i, ata ni tuangku mouw nikeiy, le’os nikeiy ka’apa tu’u sitou wia si seiy kina’atoala em piala i ti’i.” 17Ta’an e wingkotna: “Wa’akatouw waki niaku kaa laa sumiwo en tuana! Wia si seiy si kina’atoan em piala i ti’i, nisia mouw si laa mamuali ataku, ta’an nikouw i yi’i, mea mouw sumoup ampit e lawir wia si ama’mu.”
1Eng katoroan e ni’itu Yusuf si reiy’ mouw mete’u tumaang e natena kasi witu en sinaru em baya ne tou se rimedeiy witu retenna, laa o rumekeiy mouw sia: “I reo mouw rumo’ula em baya ne tou wia nyi’i.” Takar e reiy’la siea tou tu’u si timele’u minena’ witu mewali-waali si Yusuf, eng katoroan nisia nu minapasine’ula en touna wia se patuari-patuarina. 2Nu reiy’ mouw i tu mame’ mouw sia ente-ente’, i ka’ayo kinalinga’an wia se tou Mesir wo wia se esa nga pumpun e istana ni Firaun. 3Wo si Yusuf si limila’ wia se patuari-patuarina: “Niaku mouw si Yusuf! Matou-toupe’ ku’a re’en si ama’? “Ta’an se patuari-patuarina se reiy’ mete’u mingkot nisia, karengan nisea se meide’ wo matenggo’ogho’ mesesarula nisia.4O laa em pokeiy ni Yusuf wia se patuari-patuarina i ti’i: “Meiy mouw tumawi-tawimi.” Takar tumawi mola sea. Em pokeiyna kasi: “Niaku mouw si Yusuf, patuarimu, neiy miouw i wangker waki Mesir. 5Ta’an en teakan, te’a mouw masusa ate wo te’a mouw meneselela en tou, karengan nikouw minangker niaku mineiy wi’i, karengan kaa laa ma’alar em patou-touan niouw Empung si rimeo niaku kumetaremi nikouw. 6Karengan rua mouw nge te’un wawean kelalenan witu em banua i yi’i wo eng keurean lima nge te’une’ kasi se tou se reiy’ laa majeko ka’apa mupu’.7Takar Empung si rimeo mouw niaku kumetaremi nikouw kaa laa meram eng kato’orongan ne see’mu wia em bumi i yi’i wo kaa laa ma’alar em patou-touannu, i ka’ayo se esa nga weteng wangko’ wia nikoo se ka’ale’an. 8Ni’itu mouw e reiy’ mouw nikouw si rimeo niaku meiy wi’i, ta’an si Empung; Nisia mouw si timampa momi niaku tanume si ama’ i wee si Firaun wo tuang ne minapekasa istanana wo tanume si kuwasa e minapekasa en tana’ Mesir.9Makarenganouw kouw mareng wia si ama’ wo i lila’ mola wia nisia: Teinti’i mouw em pokeiy ni Yusuf, oki’mu: Empung si timampa momi niaku tanume si tuang witu minapekasa Mesir; meiy mouw matola niaku te’a mouw mengena-ngena’. 10Nikoo koo laa mena’ waki tana’ Gosyen wo laa rumeten wia niaku, nikoo ma’an se oki’ wo puyunmu, membe’ domba wo se lembu sapimu wo e reiy’ sa mina’asa eng kapunya’annu. 11Mana mouw niaku laa malar nikoo – karengan eng kelalenan i yi’i wawean lima nge te’une’ kasi – rio koo te’a malengeiy mewali se esa nga pumpun em balemu wo em baya ne tou se kimi’it mewali ampit nikoo.12Wo nikouw kouw limoo’ mola ampit em beren nuesa, wo si patuariku Benyamin kangkasi, kaa en sumaku nuesa e limila’la nyi’a wia nikoo. 13Karengan e ni’itu i asarola wia si ama’ e reiy’ sa mina’asa eng kewangko’angku wia em banua Mesir i yi’i, wo e reiy’ sa mina’asa e linoo’o miouw mola, kamurian makarenganouw alini si ama’ meiy wi’i.”14Laa o rawakennamouw e lee’ ni Benyamin, tuarina i ti’i, wo mame’ mouw sia, wo mame’ mouw kangkasi si Benyamin witu em paluka ni Yusuf. 15Yusuf si simiong em baya se patuarina i ti’i ampit e nupus wo sia maame’ ampit rimawak nisea. Nu reiy’ mouw i tu tare mouw se patuari-patuarina menusu-nusuiy ampit nisia.16Eng katoroan witu eng gorem e istana ni Firaun nu liminga nabar, kaa se patuari-patuari ni Yusuf se mineiy, eng kapualitan i ti’i en sinungkul ampit e le’os ni Firaun wo ne pegawai-pegawaina. 17Laa o lumila’ mouw si Firaun wia si Yusuf: “I lila’ mola wia se patuari-patuarimu: Siwonouw teinti’i: muatanouw se tekapen-tekapennu wo mea mouw waki tana’ Kana’an, 18sungkulenouw si ama’mu wo se esa nga pumpun em balemu wo meiy mouw matola niaku, takar niaku ku laa meela wia nikoo sapa eng kasa le’os wia en tana’ Mesir, i ka’ayo kuow laa me’an eng karewuran en tana’ i yi’i.19Tumodongla nyi’a nikoo koo maka’ato perenta lumila’la wia nisea: siwonouw teinti’i: alinouw eng kareta waki tana’ Mesir i wee se oki-okimu wo se ka’awu-ka’awumu, sungkulenomi si ama’mu maname wo meiy mouw wi’i. 20Te’a mouw kouw mapedam moupus metetele’umi em barang-barangmu, karengan sapa eng kasa le’os wia minapekasa en tana’ Mesir i yi’i nyi’a mouw eng kapunya’annu.”21Tuana mouw en tinuanala ne oki-oki’ ni Israel i ti’i. Yusuf si mineela eng kareta wia nisea i ki’it em perenta ni Firaun; o kangkasi neiy i weela wia nisea e walun wia lalan. 22Wia nisea siesa o siesa se wineeanna esa nga ketor sesawelen wo wia si Benyamin si wineeanna telu nga atus loit perak wo lima nga ketor sesawelen. 23E walinana ni’itu wia si ama’na i papa’alinala se mapulu’ nga ipus keledai raghar, minuatan ampit e sapa eng kasa le’os waki Mesir, awes kangkasi se mapulu’ nga ipus keledai mereiy, minuatan ampit eng gandum wo roti wo eng kekaanen i wee si ama’na witu em pekekelangan.24Kamurian sia mayala se patuarina ampit e limila’ wia nisea: “Te’a mouw memero-meroan wia lalan.” 25Tuana mouw sea nu rimo’umi waki tana’ Mesir wo i ka’ayo waki tana’ Kana’an, wia si Yakub, ama’ nea. 26Nisea se mina’asarla wia nisia: “Yusuf si matou-toupe’, awes tare nisia mouw si minamuali kuasa witu minapekasa en tana’ Mesir.” Ta’an nate ni Yakub e minena’ ghe’egher, karengan nisia si reiy’ mouw me’emanla nisea.27Ta’an eng katoroan nisea nu mina’ayola wia nisia e reiy’ sa mina’asa lelia’an neiy i totorla ni Yusuf, wo eng katoroan linoo’ona eng kareta neiy i papa’alimi ni Yusuf kaa meiy mesesungkul nisia, takar tumo’orouw sumoup eng kaketeran ni Yakub, ama’ nea i ti’i. 28Em pokeiy ni Yakub: “Awesouw ni’itu; sioki’ku Yusuf si matou-toupe’; niaku ku pa’ar mea lumoo’ nisia, nu reiy’pe’ aku mate.”
1Ni’itu mouw mae mouw si Israel ampit e reiy’ sa mina’asa eng kapunya’nna wo sia i kaa’ayola waki Bersyeba, laa o i sempenala en tetule rineret wia si Empung ni Ishak ama’na. 2O mee mouw nuwu’ si Empung wia si Israel witu em pineleloo’ e nedo wengi: “Yakub, Yakub!” En singkomna: “Ya, Tuhan.” 3O laa e nuwu’-Na: “Niaku mouw ku Empung, Empung ni ama’mu, te’a mouw meide’ mea waki Mesir, karengan Niaku ku laa sumiwo nikoo mamuali bangsa kewangko’ maname. 4Niaku nuesa si laa rumapitla nikoo mea waki Mesir wo tantu mouw Niaku kangkasi ku laa mali nikoo mareng; wo e lawas ni Yusufouw e laa lumikepla em pepi’ipit em berennu ee sangari.”5Laa o rumo’u momi si Yakub waki Bersyeba, wo se oki-oki’ ni Israel se minali si Yakub, ama’ nea, ma’an se oki’ wo se ka’awu nea, wo sea sumeretla eng kareta neiy i papa’ali ni Firaun kaa laa sumungkul nisea. 6Nisea se minaali kangkasi se papiaran nea wo em budel nea, eng kina’atoan nea waki tana’ Kana’an, laa o i ka’ayo mola sea waki Mesir, nyi’a i yi’i si Yakub wo se minapekasa ne see’na se mewali-wali ampit nisia. 7Oki-oki’ wo se puyun-puyunna tuama wo wewene, se minapekasa ne see’na se nialina mouw mea waki Mesir.8Nyi’i mouw e ngaran-ngaran ne bani Israel se mineiy waki Mesir, nyi’a i yi’i si Yakub ma’an se see’na. Oki’ polon ni Yakub nyi’a mouw si Ruben. 9Oki-oki’ ni Ruben nyi’a mouw si Henokh, Palu, Hezron wo si Karmi. 10Oki-oki’ ni Simeon nyi’a mouw si Yemuel, Yamin, Ohad, Yakhin wo si Zohar ma’an si Saul, oki’ niesa wewene Kana’an. 11 11Oki-oki’ ni Lewi nyi’a mouw si Gerson, Kehat wo si Merari.12Oki-oki’ ni Yehuda nyi’a mouw si Er, Onan, Syela, Peres wo si Zerah; ta’an si Er wo si Onan se minate waki tana’ Kana’an; wo se oki-oki’ ni Peres nyi’a mouw si Hezron wo si Hamul. 13Oki-oki’ ni Isakhar nyi’a mouw si Tola, Pua, Ayub wo si Simron. 14Oki-oki’ ni Zebulon nyi’a mouw si Sered, Elon, wo si Yahleel 15Ni’itu mouw se see’ ni Lea, si timimea’la i wee si Yakub waki Padan-Aram se oki-oki’ tuama ma’an si Dina kangkasi, oki’na wewene. Ni’itu mouw em baya nea, tuama wo wewene, eng kelakerna se telu nga pulu’ o telu nga imukur.16Oki-oki’ ni Gad nyi’a mouw si Zifyon, Hagi, Syuni, Esbon, Eri, Arodi wo si Areli. 17Oki-oki’ ni Asyer nyi’a mouw si Yiswa, Yiswi wo si Beria; Serah nyi’a mouw si patuari nea wewene; wo se oki-oki’ ni Beria nyi’a mouw si Herber wo si Malkiel. 18Ni’itu mouw se see’ ni Zilpa, nyi’a i yi’i si hamba wewene si neiy mouw i weela ni Laban wia si Lea, oki’na wewene, wo timimea’la se oki-oki’ i wee si Yakub; em baya nea se mapulu’ o enem nga imukur.19Oki-oki’ ni Rahel, ka’awu ni Yakub, nyi’a mouw si Yusuf wo si Benyamin. 20I wee si Yusuf minatou si Manasye wo si Efraim waki tana’ Mesir, se neiy i patoula ni Asnat i wee nisia, oki’ wewene ni Potifera, imam waki On. 21Oki-oki’ ni Benyamin nyi’a mouw si Bela, Bekher, Asybel, Gera, Naaman, Ehi, Rosh, Mupim, Hupim wo si Ared. 22Ni’itu mouw se see’ ni Rahel, se neiy mouw i patoula i wee si Yakub, em baya nea eng kelakerna se mapulu’ o epat nga imukur.23Oki’ ni Dan nyi’a mouw si Husim. 24Oki-oki’ ni Naftali nyi’a mouw si Yahzeel, Guni, Yezer wo si Syilem. 25Ni’itu mouw se see’ ni Bilha, nyi’a i yi’i si hamba wewene neiy i weela ni Laban wia si Rahel, oki’na wewene wo si timimea’la se oki-oki’ i ti’i i wee si Yakub – em baya nea eng kelakerna se pitu nga imukur.26Em baya ne tou se neiy i ka’ayomi waki Mesir mewali-wali ampit si Yakub, nyi’a i yi’i se oki-oki’na nuesa, ampit e reiy’ karekenan se ka’awu ne oki-oki’na, em baya nea eng kelakerna se enem nga pulu’ o enem nga imukur. 27Oki-oki’ ni Yusuf se minatou i wee nisia waki Mesir se rua tou. Ni’itu mouw se me’urang ni Yakub se neiy i ka’ayola waki Mesir, em baya nea eng kelakerna se pitu nga pulu’ nga imukur.28Yakub rimeo si Yehuda kumelang rumerior matola si Yusuf, rio si Yusuf si meiy waki Gosyen meiy matola si ama’na. Kasuatan e ni’itu i ka’ayo mola sea waki tana’ Gosyen. 29O laa si Yusuf si minasangla eng karetana wo mea waki Gosyen, matola si Israel, ama’na. Eng katoroan sia nu maatoan ampit nisia, rawakennala e lee’ ni ama’na wo keure maame’ witu em palukana. 30Lumila’ mouw si Israel wia si Yusuf: “En teakan toromouw aku mate, niaku nu limoo’ mola eng giomu wo mamete’ula kaa nikoo koo matou-toupe’.”31Kamurian lumila’ mow si Yusuf wia se patuari-patuarina wo wia se me’urang ni ama’na i ti’i: “Niaku ku laape’ mesesaru si Firaun wo makite’ula wia nisia: Se patuari-patuariku wo se me’urang ni ama’ku, se maena’ waki tana’ Kana’an, se mineiy mouw wia niaku; 32se tou-tou i ti’i se rumerawir membe’ domba, karengan nisea i ti’i se mengengalar se papiaran, wo se membe’ dombana, lembu sapina wo e reiy’ sa mina’asa eng kapunya’anna em paali-alin nea mouw.33Sakawisa si Firaun kumeret nikouw wo mueiy: Sapa ku’a re’en em pepa’ayangennu? 34Takar mingkotouw: Hamba-hambamu i yi’i se mengengalar se papiaran, rengan waki oki’pe’ i ka’ayomi en teakan, le’os nikeiy ka’apa tu’u se nene moyang meiy – ampit e maksut rio kouw toro mena’ waki tana’ Gosyen.” – Karengan se reiy’ sa mina’asa rumerawir membe’ domba nyi’a mouw e nesa kawengi’isan i wee se tou Mesir.
1Kamurian mea mouw si Yusuf makite’ula wia si Firaun: “Ama’ku wo se patuari-patuariku ma’an se membe’ dombana, lembu sapina wo e reiy’ sa mina’asa kapunya’anna se mineiy mouw waki tana’ Kana’an, wo en teakan nisea se waki tana’ Gosyen.” 2Waki elet ne patuari-patuarina i ti’i nialina se lima tou sumaru si Firaun.3Firaun si minueiy wia se patuari-patuari ni Yusuf i ti’i: “Sapa ku’a re’en em pepa’ayangennu?” E wingkot nea wia si Firaun: “Hamba-hambamu i yi’i se rumerawir domba, le’os nikeiy ka’apa tu’u se nene moyang meiy.” 4O kasi em pokeiy nea wia si Firaun: “Nikeiy keiy mineiy kaa meiy ma’ena’ wia em banua i yi’i tanume sitou wo’oseiy, karengan e reiy’ mola kasi patar rukut i wee se ngaeruran se papiaran ne hamba-hambamu i yi’i, karengan e me’ulit eng kelalenan i ti’i waki tana’ Kana’an; takar en teakan, iyonala se hamba-hambamu i yi’i mena-ena’ wia en tana’ Gosyen.”5Laa o lumila’ mouw si Firaun wia si Yusuf: “Ama’mu wo se patuari-patuarimu se mineiy mouw wia nikoo. 6En tana’ Mesir i yi’i e minawuka i wee nikoo. I turu’ mola wia si ama’mu wo wia se patuari-patuarimu en tampa pa’ena’an witu en tampa kasa le’os wia em banua i yi’i ma’anouw sea mena’ wia en tana’ Gosyen. Wo sa koo mete’u witu nelet nea se tou-tou e lali’ket, i tampa mola sea mamuali tumetegha’ ne ternakku.”7Yusuf si minali kangkasi si Yakub, ama’na, sumaru si Firaun. O laa si Yakub si minaleiyla berkat i wee si Firaun. 8Kamurian mueiy mouw si Firaun wia si Yakub: “Pira mouw nge te’un e numurmu? “ 9E wingkot ni Yakub wia si Firaun: “En te’un-te’un linepuangku tanume sitou wo’oseiy eng kelakerna esa nga atus telu nga pulu’ nge te’un. Te’un-te’un em patou-touangku i ti’i en toyo’ i te wo e wuruk eng ka’ada’anna, e reiy’ mina’ayo numur ne nene moyangku, nyi’a i yi’i eng kelakerna en te’un nisea nu malepu-lepu tanume se tou wo’oseiy.” 10O laa si Yakub maleiyla berkat i wee si Firaun, nu reiy’ mouw i tu rumo’u momi sia waki saruan ni Firaun.11Yusuf si timudu’la wia si ama’na wo se patuari-patuarina en tampa kaa laa mena-ena’ wo wia nisea tana’ kapunya’an waki tana’ Mesir, witu en tampa kasa le’os witu em banua i ti’i, waki tana’ Rameses, tanu neiy i perentala ni Firaun. 12Wo si Yusuf si minalar si ama’na, se patuari-patuarina wo se esa nga pumpun em bale ni ama’na ampit eng kekaanen, i ki’it eng kelaker ne oki’-oki’ nea.
1Nu reiy’ mouw i tu wawean tou si limila’la wia si Yusuf: “Ama’mu si rara’an!” Laa o alinna mouw se rua oki’na, Manasye wo si Efraim. 2Eng katoroan neiy i pakite’ula si Yakub: “Mineiy mouw sioki’mu Yusuf wia nikoo,” takar si Israel si minerurla em pakasa’an eng kaente’anna wo tumekelouw sia witu en tetekelanna.3Lumila’ mouw si Yakub wia si Yusuf: Empung, Si Kasakuasa si minapa’ato mola en tou wia niaku waki Lus waki tana’ Kana’an wo merkatla niaku 4ma’an minee nuwu’ wia niaku: Niaku mouw si simiwo nikoo minurang minuyun, wo Niaku ku laa sumiwo nikoo maawes eng kelaker wo mamuali esa ngaeruran bangsa-bangsa; Niaku ku laa meela em banua i yi’i wia se see’mu laa mamuali kapunya’anna eng kaure-urena.5Takar en teakan se rua oki’mu se minatou i wee nikoo wia en tana’ Mesir, nu reiy’pe’ niaku nu mineiy wia nikoo wia Mesir, niaku mouw si makapunya si Efraim wo si Manasye masuat tanu si Ruben wo si Simeon. 6wo se see’mu se ka’atoannu nu reiy’ mouw nisea, nikoo mouw si makapunya, ta’an witu wewetengan en sani’ ngaran nea e laa totoren tumo’otolela e ngaran ne rua patuarina i ti’i. 7Sa niaku, witu nedo em pinakela-kelangangkumi waki Padan, niaku ku kinepatean si Rahel waki tana’ Kana’an wia lalan, eng katoroan nikeiy keiy reiy’ mouw pirala eng kewa’akati kasi waki Efrata, wo niaku ku lime’osela nisia maname, witu en siri’ e lalan mea waki Efrata” – nyi’a i ti’i em Betlehem.8Eng katoroan si Israel nu limoo’ se oki-oki’ ni Yusuf i ti’i, mueiy mouw sia: “Seiy ku’a re’en se yi’i?” 9E wingkot ni Yusuf wia si ama’na: “I yi’i mouw se oki-oki’ku se neiy mouw i weemi ni Empung wia niaku wia nyi’i.” Takar em pokeiy ni Yakub: “Retenomi sea wia niaku, rio berkatengkula sea.” 10Sapa tare em beren ni Israel eng kewurouw karengan eng katu’anna, ni’itu mouw nisia si reiy’ mouw mete’u kasi lumoo’. Kamurian si Yusuf si rimetenla nisea wia si ama’na: wo sea siongan wo ke’ekepen ni ama’na.11Laa o lumila’ mouw si Israel wia si Yusuf: “Reiy’ pa’ara-arapengku, kaa niaku ku laa lumoo’ eng giomu kasi, ta’an en teakan si Empung awes tare si mineela niaku lumoo’ se see’mu.” 12O laa si Yusuf si kimeongi nisea waki elet eng kurur ni ama’na, wo sia mongkot ampit eng giona ma’ayo mea waki tana’. 13Nu reiy’ mouw i tu Yusuf si timiboiy nisea nu rua, ampit e lawas lele’os tiniboiyanna si Efraim, nyi’a i ti’i witu esa nga weka kawii ni Israel, wo ampit e lawas kawii si Manasye, nyi’a i ti’i witu esa nga weka lele’os ni Israel, laa o i retennala sea wia nisia.14Ta’an si Israel si minayatla lawas lele’osna wo i reta’nala witu natas eng kokong ni Efraim, ma’anouw tu’u nisia si taweng, wo e lawas kawiina witu natas eng kokong ni Manasye – ni’itu mouw lawasna en simabe’ang, ma’an nouw tu’u si Manasye si polon. 15Nu reiy’ mouw i tu berkatenala si Yusuf, em pokeiyna: “Neneku wo si ama’ku, Abraham wo si Ishak, timou mola witu en sinaru ni Empung; Empung i ti’i, tanume si Empung si minamuali mola rumerawirku keurean em patou-touangku i ka’ayomi en teakan, 16wo tanume si Mala’ekat si minaya momi niaku waki reiy’ sa mina’asa bahaya Nisia mouw satorona si merkatla se tou-tou muda i yi’i, i ka’ayo ngaranku ma’an e ngaran ne nene wo ne ama’ku Abraham wo si Ishak, kasa kasine’uan eng karengan nisea wo i ka’ayo sea maawes-maawes mamuali kasa ka’asa’an eng kelakerna wia em bumi.”17Eng katoroan si Yusuf nu limoo’ kaa si ama’na si rimeta’la lawas lele’osna witu natas eng kokong ni Efraim, eng kapualitan i ti’i e linoo’ona reiy’ le’os; laa o tiboiyanna e lawas ni ama’na kaa laa mesesoro’la nyi’a waki atas eng kokong ni Efraim mea witu natas eng kokong ni Manasye. 18Em pokeiyna wia si ama’na: “Te’a mouw tuana, ama’ku, karengan si yi’i mouw si polon, i reta’ mola e lawas lele’osmu mea witu natas eng kokongna.”19Ta’an si ama’na si simede’, em pokeiyna: “Niaku ku mete’u, oki’ku, niaku ku mete’u; nisia kangkasi si laa mamuali esa bangsa wo nisia kangkasi si laa mamuali wangko’ eng kuwasana; ma’anouw tu’u tuana, si tuarina si laa lebe wangko’ eng kuwasana ta’an nisia, wo se see’ ni tuarina i ti’i se laa mamuali ka’asa’an bangsa-bangsa sela.” 20Laa o berkatenna mola nisea witu nedo ni’itu, em pokeiyna: “Ampit tumotorla e ngarannu mouw se tou Israel se laa merkatla, en tuana: Empung satorona si sumiwo nikoo tanu si Efraim wo tanu si Manasye.” Tuana mouw neiy i reriornala si Efraim ta’an si Manasye.21Kamurian lumila’ mouw si Israel wia si Yusuf: “Reiy’ mouw ure kasi niaku ku laa mate, ta’an si Empung si laa rumapitla nikouw wo mali nikouw mareng mea waki wanua ne nene moyangmu. 22Wo en teakan niaku ku meela wia nikoo tanume eng kalebeannu ta’an se patuari-patuarimu, e nesa ru’urna eng kuntung eng kinaatkumi ampit en santi wo en tingkanaku waki lawas ne tou Amori.”
1Kamurian si Yakub si kimeret se oki-oki’na wo lumila: “Meiy mouw merur, rio ku makite’ula wia nikoo, sapa e laa pe’anen niouw witu nendo kamurian. 2Merurouw kouw wo linganouw, ee oki-oki’ ni Yakub, luminga mouw wia si Israel, ama’ mu.3Ruben, nikoo mouw sioki’ polonku, kaente’angku wo eng kinetareni eng kaketerangku, nikoo mouw si’i paketa-ketare witu eng kewangko’an, si’i paketa-ketare witu eng kaawoan. 4Nikoo si makeresot tanume en dano, reiy’ mouw kasi nikoo si’i paketa-ketare, karengan nikoo koo limongkotola witu en tampa tetekelan ni ama’mu; nedo ni’itu nikoo koo limangkoiy mouw eng kalenasan nyi’a. Nisia si limongkotola witu em patekelangku!5Simeon wo si Lewi se matuari; saliatan nea nyi’a mouw em pakakas kalewo’an. 6Te’a mouw satorona si imukurku kumi’it witu em paasa-asa’an nea, te’a mouw satorona e rohku maesa’an ampit e rerewokan nea, karengan witu eng keupi’an nea se minunu’ mola tou wo witu eng kawengi’isanna nisea se kimetorola eng kenter ni sapi.7I kakutouw eng kaupi’an nea, karengan eng kaupi’anna eng kete, i kakutokouw eng kasa kaupi’an nea, karengan eng kasa kaupi’anna e wengi’is. Niaku ku laa memete-metengla nisea witu nelet ne oki-oki’ ni Yakub wo sumarakan nisea witu nelet ne oki-oki’ ni Israel.8Yehuda, nikoo koo laa lo’oren ne patuari-patuarimu, lawasmu e laa mubel e lo’ong ne kesarumu, wia nikoo se laa mongkot se oki-oki’ ni ama’mu.9Yehuda nyi’a mouw si tanu sioki’ ni singa: nu rima’akepola, nikoo koo lumongkot witu e nesa tampa kerakek, heiy oki’ku; nisia si makepa wo magholeiy tanu si singa raghar ka’apa tanu si singa mereiy; seiy ku’a re’en si berani mongkela nisia?10Bewulu’ eng karaja’an e reiy’ laa rumo’umi waki si Yehuda ka’apa tu’u en sesine’u em paperenta’an waki elet e ne’ana, i ka’ayo sia meiy si mekehak witu nyi’a, takar wia nisia se laa tu’utuk se bangsa-bangsa.11Nisia si laa mantungla si keledaina witu nakana nanggor wo sioki’ ni keledaina witu nakana nanggor pineleng; sia si laa kumemes em pakeanna ampit e nanggor wo labungna ampit en daa’ em bu’ana nanggor. 12Em berenna e laa mamea’ karangan e nanggor wo em ba’angna e laa maputi’ karengan en susu.13Zebulon si laa mena’ waki li’ilik em pante tasik, sia si laa mamuali sesuwa’an eng kapal, wo em paakaranna e laa masiri’an ampit en Sidon.14Isakhar nyi’a mouw si tanu si keledai e nente’ en duiyna, si mangakepa kinopit em pemesa’anenna, 15eng katoroan linoo’ona, kaa niena’an i ti’i e le’os wo em banua i ti’i e wangun, takar i ta’anna mola em palukana kaa laa mepepesa’an, laa o mamuali ata e rodi.16Sapa tare si Dan, sia si laa madilela se bangsana tanume si meta’esa’an suku Israel. 17Satorona si Dan si mamuali tanu si leloiy’ witu lalan, tanu si leloiy’ biludak witu nenus si timongko’ en tu’umir ni kawalo, i ka’ayo si simake wia nisia si’i ka’anu mea witu muri. 18Niaku ku mengena-ngena’la eng kelawiran waki-Nikoo, ee TUHAN.19Gad, sia si laa regon ne sumeserok, ta’an nisia si laa rumego en tu’umir nea 20Asyer, eng kekaanenna e laa lumokon makaloko-lokon wo nisia si laa meela kekaanen ne raja-raja. 21Naftali nyi’a mouw si tanu si rusa mereiy neiy i kewaya; sia si laa tumimea’la se oki-oki’ wulouw.22Yusuf nyi’a mouw si tanu nakana em bu’a-wu’ana sobor nakana em bu’a-wu’ana sobor witu eng kembu’an. Em pangana-pangana limongkot minatasla em beton. 23Ma’anouw tu’u se tumetingkana-tumetingkana se rimeungola nisia si timingkanala nisia wo rimego nisia,24Ta’anouw en tingkanana e minena-ena’ te’etep wo lalupa e lawasna e minena’ pulut, karengan nale’an Ni Kasaente’ kumekelung ni Yakub, eng karengan si rumerawirna si Kuntung Watu Israel,25karengan si Empung ni ama’mu si laa male’ nikoo, wo kaa ni Empung Si Kasakuasa, si laa merkatla nikoo ampit em berkat waki langit waki atas, ampit em berkat lawanan wangko’ e reta’na waki wawa’, ampit em berkat wu’ana em be’wer wo eng gandongan.26Berkat ni ama’mu e limantouwla em berkat eng kuntung-kuntung rengane’ eng ketareanna, nyi’a i yi’i eng kasa sedaap waki kentur-kentur e mina abad-abad; em baya nyi’a i ti’i e laa tumumpa mea witu natas eng kokong ni Yusuf, mea witu natas watuna eng kokong ni tou si kasa wuntul witu nelet ne patuari-patuarina.27Benyamin nyi’a mouw si tanu si serigala mera’akep; witu nedo memo’odo sia kumaan si pengaanenna wo witu nedo mawengido sia si memete-meteng eng kinaatna.”28Ni’itu mouw em baya nea nu suku Israel, se mapulu’ o rua eng kelakerna; wo ni’itu mouw neiy i lila’la ni ama’na wia nisea, eng katoroan nisia nu minerkatla nisea; susur tou binerkatnala ampit em berkat ni’i peweweela wia nisea siesa o siesa.
1laa si Yusuf si minaparewala en touna kume’ekep eng gio ni ama’na ampit e maame’ wo sumiong nisia. 2wo si Yusuf si minerentala wia se mengelot-mengelot, nyi’a i ti’i se hamba-hambana, kaa laa mererampala mayat ni ama’na; takar se mengelot-mengelot i ti’i se rimampala mayat ni Israel. 3Eng kapualitan i ti’i e mepadungla epat nga pulu’ nga endo eng keurena, karengan en tuana mouw eng keurena e nedo pepadungen kaa laa mererampala, wo se tou Mesir se miname’la nisia pitu nga pulu’ nga endo eng keurena.4Nu limangkoiy mola e nendo-nendo paame’an i ti’i, lumila’ mouw si Yusuf wia se esa nga pumpun e istana ni Firaun: “Sa wona’na aku maka’atola nupusmu, i lila’ mola wia si Firaun, 5kaa si ama’ku si rimeo mola niaku tumiwa’, em pokeiyna: Reiy’ mouw ure kasi aku laa mate; witu e warugaku eng kiniarku mola waki tana’ Kana’an, witu mouw e le’osannula niaku. Eng karengan e ni’itu, iyonala niaku mea maname, rio aku lume’osla si ama’ku; kamurian ku laa marengi.” 6Laa o lumila’ mouw si Firaun: “Mea mouw maname wo i le’osola si ama’mu i ti’i, tanu neiy mouw i reonala nikoo tumiwa’.”7Laa o kumelangouw si Yusuf mea maname kaa laa melele’osla si ama’na, wo mewali-wali ampit nisia kumelangouw em baya ne pegawai-pegawai ni Firaun, se tu’a-tu’a waki istanana, wo em baya ne tu’a-tu’a waki tana’ Mesir, 8ma’an se esa nga pumpun em bale ni Yusuf kangkasi, se patuari-patuarina wo se esa nga pumpun em bale ni ama’na; se oki-oki’na i te ma’an se membe’ domba wo se lembu sapina se neiy nea i tele’ula waki tana’ Gosyen. 9Le’os eng kareta ka’apa tu’u se tou-tou mesake-sake kawalo se kimi’it minea maname mewali-wali ampit nisia, i ka’ayo e maongko-ongkoran i ti’i eng kasa ka’asa’an.10Nu reiy’ mouw nisea nu neiy i ka’ayo mea waki Goren-Haatad, witu e lewet en teberan Yordan, takar sea sumiwola witu e na’aripan eng kasa maka’aripen wo rungkea’; wo si Yusuf si simiwola pengasi’an pitu nga endo eng keurena karengan si ama’na i ti’i. 11Eng katoroan se penduduk em banua i ti’i, tou-tou eng Kana’an, limoo’ em pengasi’an waki Goren- Haatad i ti’i, lumila’ mouw sea: “Nyi’i mouw em pengasi’an ne tou Mesir kasa rungkea’.” Ni’itu mouw eng karenganna en tampa i ti’i nginaranan Abel-Mizraim, e rimeta’ waki lewet Yordan.12Oki-oki’ ni Yakub se timuanala wia nisia, tanu neiy i owernala wia nisea. 13Oki-oki’na se minater nisia mea waki tana’ Kana’an, wo sea lume’osla nisia witu eng goa waki penguma’an Makhpela en tinelesola ni Abraham waki si Efron, tou eng Het i ti’i, kaa laa mamuali wewaruga’an kapunya’an, nyi’a i ti’i em penguma’an waki esa nga weka sedangan Mamre. 14Nu reiy mouw si ama’na nu neiy i le’osla, marengouw si Yusuf waki Mesir, nisia wo se patuari-patuarina wo em baya ne tou se kimi’it minea maname mewali-wali ampit nisia kaa laa melele’osla si ama’na i ti’i.
1O laa si Musa rumeo merur sè pakasa’an jema’ah Israel wo lumila’ wia nisè a: “Nyi’i mouw e nuwu’ nèiy i perentala ni TUHAN kaa laa tuananla. 2Enè m nga èndo eng keurena toro matuanala pepa’ayangen, ta’an witu nè ndo kapitu e lèwo' ’ sa rèiy' ’ mouw wawean paasè ngan kudus i wèè nikoo, nyi’a i yi’i en sabat, nè ndo paasè ngan wuta i wèè si TUHAN; susur tou si matuanala em pepa’ayangen witu nè ndo i ti’i, si lèwo' ’ sa rèiy' ’ mouw ukumen patèn . 3Te’a mouw koo metetutung api wisa i tè tu’u witu en tampa paena’annu witu nè ndo Sabat.”
1TUHAN kimeret si Musa wo mee nuwu’ wia nisia waki ghorem en Dasing Pinasungkulan: 2“Sumusuiy mouw wia se tou Israel wo i lila’la wia nisea: Sakawisa siesa nga touan witu e neletmu si laa mesesempela en sesempe wia si TUHAN, e lewo’ sa reiy’ mouw en sesempemu neiy miouw i sempela i ti’i e waki se papiaran, nyi’a i yi’i waki se lembu sapi ka’apa waki se membe’ domba.3Sa wona’na en sesempena en tanula en tetule tinunu waki si sapi, e lewo’ sa reiy’ mouw sia manginsempela siesa nga ipus raghar si reiy’ sisering. Nisia si lewo’ sa reiy’ mali nisia mea waki pepalen en Dasing Pinasungkulan, rio si TUHAN si mepa’arla nisia. 4O laa nisia si lewo’ sa reiy’ rumeta’la lawasna mea witu natas eng kokong ni tetule tinunu i ti’i, i ka’ayo i wee nisia en sesempe i ti’i ni’i kepa’ar kaa laa sumiwola pale’osan i wee nisia.5Kamurian e lewo’ sa reiy’ mouw sia rumeret si sapi i ti’i witu en sinaru ni TUHAN, wo se oki-oki’ ni Harun, imam-imam i ti’i, se lewo’ sa reiy’ sumempela e raa’ ni sapi i ti’i wo sumereuwla nyi’a witu esa nga kaledong e mezbah em bitu en saruan em pepalen en Dasing Pinasungkulan. 6Kamurian e lewo’ sa reiy’ mouw sia kumuli’la en tetule tinunu i ti’i wo mengeto-ngetorla nyi’a i ki’it e weteng-weteng neiy i ketantu.7Oki-oki’ ni imam Harun se lewo’ sa reiy’ mouw mee api witu natas mezbah wo rumansun kayu witu natas napi i ti’i. 8Wo nisea se lewo’ sa reiy’ tumu’utul eng kaketor-kaketor en tetule i ti’i wo eng kokong ma’an em barewesna witu natas eng kayu kasuatan melayas witu natas e mezbah. 9Ta’an em pumpun en tianna wo em beti’isna e lewo’ sa reiy’ mouw oasan ampit en dano wo minapekasana i ti’i e lewo’ sa reiy’ tunun ni imam witu natas e mezbah tanume en tetule tinunu, tanume en tetule napi-apian em beuna maka’aruiyen i wee si TUHAN.10Sa wona’na en sesempena i wee en tetule tinunu nyi’a mouw e waki se membe’ domba, le’os waki se domba, ka’apa tu’u waki se membe’, e lewo’ sa reiy’ mouw sia manginsempela siesa nga ipus raghar si reiy’ sisering. 11E lewo’ sa reiy’ mouw sia rumeret nisia witu en siri’ e mezbah esa nga weka amian witu en sinaru ni TUHAN, o laa e lewo’ sa reiy’ mouw se oki-oki’ ni Harun, imam-imam i ti’i, sumereuwla en daa’na witu e mezbah esa nga kaledongna.12Kamurian e lewo’ sa reiy’ mouw sia mengeto-ngetorla nyi’a i ki’it em beteng-weteng neiy i ketantu, wo mewali-wali eng kokongna wo em barewesna tu’utulenouw em baya nyi’a i ti’i en tu’utulen ni imam witu natas eng kayu eng kasuatan melayas witu natas e mezbah. 13Pumpun en tian wo em beti’isna e lewo’ sa reiy’ mouw oasanna ampit en dano, wo minapekasa nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw i sempela ni imam wo tunun witu natas e mezbah: ni’itu mouw en tetule tinunu, nesa tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN.14Sa wona’na en sesempena wia si TUHAN tanula en tetule tinunu waki si wara, e lewo’ sa reiy’ mouw sia sumempela en tetulena i ti’i waki si wara wukur ka’apa waki sioki’ ni wara pombo. 15Imam si lewo’ sa reiy’ mali nisia mea waki mezbah, laa o muus eng kokongna wo tumunu nisia witu natas mezbah. En daa’na e lewo’ sa reiy’ i ubel rumo’umi witu eng kedir e mezbah.16Na’eruranna ma’an em bu’ukna e lewo’ sa reiy’ mouw i sea’la wo i tea’ mea witu li’ilik e mezbah esa nga weka sedangan, waki tampa riawu. 17Wo nisia si lewo’ sa reiy’ kumurensang si wara i ti’i witu nakana en tetelewna, ta’an reiy’ ka’ayo i keta’atas; o laa si imam si lewo’ sa reiy’ tumunu nisia witu natas e mezbah, witu natas eng kayu kasuatan melayas; ni’itu mouw en tetule tinunu, e nesa tetule napi-apian em beuna maka’aruiyen i wee si TUHAN
1“Sakawisa siesa tou laa mesesempela en sesempe tanume en tetule sesakeiy wia si TUHAN, satorona en sesempena i ti’i en topong kasa le’os wo nisia si lewo’ sa reiy’ tumoa’la lana ma’an lumamurla kamania witu natasna. 2O laa en tetule i ti’i e lewo’ sa reiy’ alinna wia se oki-oki’ ni Harun, imam-imam i ti’i. Nu niedo momi waki tetule i ti’i en topong esa nga rongkem ampit e lana ma’an e minapekasa kamaniana, takar si imam si lewo’ sa reiy’ mouw tumunu em baya nyi’a i ti’i witu natas e mezbah tanume em beteng ghena-ghenangan en tetule i ti’i, tanume en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN. 3Tetule sesakeiy esa nga kalebena nyi’a mouw neiy i kawee i wee si Harun wo se oki-oki’na, nyi’a i yi’i em beteng kasa kudus waki e reiy’ sa mina’asa en tetule napi-apian ni TUHAN.4Sakawisa koo laa mesesempela en sesempe tanula en tetule sesakeiy waki sapa en tinunu witu eng gorem en tetunuan roti, e lewo’ sa reiy’ mouw i tu waki topong kasa le’os, tanula e roti tabuleleng reiy’ siragi, siniwo ampit e lana, ka’apa roti tari’ipis reiy’ siragi linamurla ampit e lana. 5Sa wona’na en tetulemu tanula en tetule sesakeiy waki rinarang witu natas rerarangan, e lewo’ sa reiy’ mouw i tu waki topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, tanume e roti reiy’ siragi.6Tetule i ti’i e lewo’ sa reiy’ pengeto-ngetoren, laa o toa’annu mola lana witu natasna; ni’itu mouw en tetule sesakeiy. 7Sa wona’na en sesempemu tanula en tetule sesakeiy waki linutu’ witu eng gorem rumping, e lewo’ sa reiy’ mouw ni’itu en siniwomi waki topong kasa le’os mewali-wali e lana.8Takar en tetule sesakeiy en siniwo i ki’it meta’esa’an eng kenaramen ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw i sempemula wia si TUHAN, nyi’a i yi’i e lewo’ sa reiy’ i pa’ayola wia si imam, si mali nyi’a mea waki mezbah. 9Kamurian si imam si lewo’ sa reiy’ muntuli waki tetule sesakeiy i ti’i em beteng ghena-ghenanganna laa o tumunu nyi’a witu natas e mezbah tanume en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN. 10Tetule sesakeiy esa nga kalebena nyi’a mouw em beteng ni Harun wo ne oki-oki’na, nyi’a i yi’i em beteng kasa kudus waki e reiy’ sa mina’asa en tetule napi-apian ni TUHAN!11E nesa tetule sesakeiy neiymu i sempela wia si TUHAN te’a mouw siwon mekeragi, karengan waki ragi ka’apa waki rina’ e reiy’ toro kouw tumunu wo’o sapa tu’u tanume en tetule napi-apian i wee si TUHAN. 12Ta’an tanume en sesempe waki wua’na eng kasa ketare-tare en toro i sempe miouwla nyi’a wia si TUHAN, ta’an te’a mouw pa’alin waki atas e mezbah mamuali e wou maka’aruiyen. 13Wo susur en sesempemu tanula en tetule sesakeiy e lewo’ sa reiy’ mouw wu’uwurannula wuras, te’a mouw koo mepepeparla em buras teta’aran ni Empungmu waki tetule sesakeiymu; ma’an e reiy’ sa mina’asa en sesempemu e lewo’ sa reiy’ mouw i sempemula em buras.14Sa wona’na koo mesesempela en tetule sesakeiy waki ketareani em bua’na wia si TUHAN, e lewo’ sa reiy’ mouw koo sumempela em bulis eng gandum rinarang witu natas napi, wineti’ eng gandum weru, tanume en tetule sesakeiy waki ketareani em bua’na eng gandummu. 15E lewo’ sa reiy’ mouw lamurennu lana wo weeannu kamania witu natasna; ni’itu mouw en tetule sesakeiy. 16E lewo’ sa reiy’ mouw si imam si tumunu tanume e ghena-ghenanganna, esa nga weteng waki wineti’ eng gandumna wo e lanana ma’an e minapekasa eng kamaniana tanume en tetule napi-apian i wee si TUHAN.”
1Sa wona’na en sesempena tanula en tetule kelawiran, takar sa wona’na si’i sempenala i ti’i waki si sapi, siesa nga ipus raghar ka’apa siesa nga ipus mereiy, e lewo’ sa reiy’ mouw sia maali si reiy’ sisering mea witu en sinaru ni TUHAN. 2O laa nisia si lewo’ sa reiy’ rumeta’la lawasna witu natas eng kokong ni sesempena i ti’i wo rumeretla nisia witu en saruan em pepalen en Dasing Pinasungkulan, o laa se oki-oki’ ni Harun, imam-imam i ti’i se lewo’ sa reiy’ mouw sumereuwla en daa’na witu e mezbah esa nga kaledongna.3Kamurian waki tetule kelawiran i ti’i nisia si lewo’ sa reiy’ sumempela em barewes limi’ikerla em pumpun en tian, wo e reiy’ sa mina’asa warewes eng kimerut witu em pumpun en tian i ti’i tanume en tetule napi-apian i wee si TUHAN, 4wo kasi e rua wu’ana e rereenan wo em barewes kimerut witu nyi’a, em bitu rereenan wo en sesaput nate e lewo sa reiy’ i ta’atasnala ma’an em bu’ana rereenan i ti’i. 5Oki-oki’ ni Harun se lewo’ sa reiy’ tumunu nyi’a witu natas e mezbah, nyi’a i yi’i witu natas en tetule tinunu eng kasuatan patunun witu natas e napi, tanume en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN.napi, tanume en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN. 6Sa wona’na en sesempena i wee en tetule kelawiran i wee si TUHAN nyi’a mouw e waki se membe’ domba, esa nga ipus raghar ka’apa esa nga ipus mereiy, e lewo’ sa reiy’ mouw sia mangin-sempela si reiy’ sisering. 7Sa wona’ sia manginsempela siesa nga ipus domba tanume si tetulena, sia si lewo’ sa reiy’ mali nyi’a mea witu en sinaru ni TUHAN. 8O laa nisia si lewo’ sa reiy’ rumeta’la lawasna mea witu natas eng kokong ni sesempena i ti’i wo rumeret nisia witu en saruan en Dasing Pinasungkulan, o laa se oki-oki’ ni Harun se lewo’ sa reiy’ sumereuwla en daa’na witu e mezbah esa nga kaledongna.9Kamurian waki tetule kelawiran i ti’i nisia si lewo’ sa reiy’ manginsempela em barewesna tanume en tetule napi-apian i wee si TUHAN, nyi’a i yi’i em pakasa’an nipusna e makawarewes e lewo sa reiy’ kinetor tawi witu en duiy muri, wo em barewes limi’ikerla em pumpun en tian, wo e reiy’ sa mina’asa warewes eng kimerut witu em pumpunna en tian i ti’i, 10wo kasi e rua wu’ana rereenan wo em barewes kimerut witu nyi’a, em bitu rereenan, wo sesaput nate e lewo’ sa reiy’ i ta’atasnala ma’an em bu’ana rereenan i ti’i. 11Imam si lewo’ sa reiy’ tumunu nyi’a witu natas e mezbah tanume eng kekaanen tanula en tetule napi-apian i wee si TUHAN.12Sa wona’na en sesempena siesa nga ipus membe’, sia si lewo’ sa reiy’ mali nisia mea witu en sinaru ni TUHAN. 13O laa nisia si lewo’ sa reiy’ rumeta’la lawasna witu natas eng kokong ni membe’ i ti’i wo rumeret nisia witu en saruan en Dasing Pinasungkulan, o laa se oki-oki’ ni Harun se lewo’ sa reiy’ sumereuwla en daa’na witu e mezbah esa nga kaledongna. 14Kamurian waki si membe’ i ti’i nisia si lewo’ sa reiy’ manginsempela em barewes limi’ikerla em pumpun en tian, wo e reiy’ sa mina’asa em barewes kimerut witu em pumpun en tian i ti’i tanume en sesempena tanula en tetule napi-apian i wee si TUHAN,15wo kasi e rua wu’ana rereenan wo em barewes kimerut witu nyi’a, em bitu e rereenan wo en sesaput nate e lewo’ sa reiy i ta’atasnala ampit em bu’ana rereenan i ti’i. 16Imam si lewo’ sa reiy’ tumunu em baya nyi’a i ti’i witu natas e mezbah tanume eng kekaanen tanula en tetule napi-apian minamuali wou maka’aruiyen. E reiy’ sa mina’asa warewes nyi’a mouw eng kapunya’an ni TUHAN. 17Nyi’i mouw e nesa katataapan i wee eng keurena i wee nikouw see’ o see’ waki e reiy’ sa mina’asa tampa paena’annu: te’a mouw ma’an mekasa kouw kumaan em barewes wo en daa’.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“I lila’ mola wia se tou Israel: Sakawisa siesa nga touan reiy’ ampit tinu’utu’ sumiwo dosa witu nesa kapualitan neiy i palouw ni TUHAN wo sia memang timuanala e meta’esa’an waki nyi’a, 3takar sa wona’na si simiwo dosa i ti’i si imam ni’isu’la, i ka’ayo se bangsana se kimi’it simelok, e lewo’ sa reiy’ mouw sia manginsempela wia si TUHAN karengan en dosa siniwona mola i ti’i, siesa nga ipus sapi raghar sobor si reiy’ sisering tanume en tetule pare’i en dosa.4Nisia si lewo’ sa reiy’ mali si sapi i ti’i mea witu em pepalen en Dasing Pinasungkulan, mea witu en sinaru ni TUHAN, o laa nisia si lewo’ sa reiy’ rumeta’la lawasna mea witu natas eng kokong ni sapi i ti’i, wo rumeret si sapi i ti’i witu en sinaru ni TUHAN. 5Imam si ni’isu’la i ti’i si lewo’ sa reiy’ medomi esa nga weteng waki raa’ ni sapi i ti’i, laa o mali nyi’a mea witu eng gorem en Dasing Pinasungkulan.6Imam si lewo’ sa reiy’ sumosouwla en tetudu’na mea witu en daa’ i ti’i, wo mi’ipikla toyo’ waki raa’ i ti’i, maka pitu witu en sinaru ni TUHAN, witu en saruan em peremel reri’irir en tampa kudus. 7Kamurian si imam i ti’i si lewo’ sa reiy’ lumamurla toyo’ waki raa’ i ti’i witu en sunge-sunge e mezbah patunuan nukupan waki wewoun, em bitu en sinaru ni TUHAN witu eng gorem en Dasing Pinasungkulan, wo em baya en daa’ esa nga kalebena e lewo’ sa reiy’ i toa’nala wia em beteng wawa’ e mezbah tetule tinunu em bitu en saruan em pepalen en Dasing Pinasungkulan.8E reiy’ sa mina’asa warewes ni sapi raghar tetule pare’i en dosa i ti’i e lewo’ sa reiy’ i wuntulnami waki si sapi i ti’i, nyi’a i yi’i em barewes limi’ikerla em pumpun em po’ot wo e reiy’ sa mina’asa warewes eng kimerut witu em pumpun em po’ot i ti’i. 9wo kasi e rua wu’ana rereenan wo em barewes kimerut witu nyi’a, em bitu rereenan, wo en sesaput nate e lewo’ sa reiy’ i ta’atasnala ampit em bu’ana rereenan i ti’i, 10masuat tanu neiy i wuntuli waki si sapi tetule eng kelawiran. Imam si lewo’ sa reiy’ tumunu em baya nyi’a witu natas e mezbah tetule tinunu.11Sapa tare eng kuli’ ni sapi raghar i ti’i wo e reiy’ sa mina’asa le’ona, ma’an eng kokong wo em beti’isna wo em pumpun em po’otna wo en te’ina, 12ni’itu mouw si sapi raghar i ti’i minapekasana si lewo’ sa reiy’ alinna mea witu luar em pedasingan, mea witu nesa tampa e lenas, mea waki tampa patea’an riawu, wo si sapi i ti’i si lewo’ sa reiy’ tununna i ka’ayo ma’apu witu natas e lungu waki tampa patea’an riawu.13Sa wona’na se simiwo en dosa ampit e reiy’ tinu’utu’ i ti’i se pakasa’an umat Israel, wo se jama’ah se reiy’ minena’asla nyi’a, i ka’ayo sea timuanala e meta’esa’an kapualitan neiy i palouw ni TUHAN, wo nisea se simelok, 14wo sakawisa en dosa siniwo nea i ti’i kakete’uan, e lewo’ sa reiy’ mouw se jama’ah i ti’i se mangin-sempela siesa nga ipus sapi raghar sobore’ tanume si tetule pare’i en dosa. Sapi i ti’i si lewo’ sa reiy’ alin nea mea waki saruan en Dasing Pinasungkulan. 15O laa em baya ne tu’a-tu’a ne umat i ti’i se lewo’ sa reiy’ rumeta’la lawas nea mea witu natas eng kokong ni sapi raghar i ti’i witu en sinaru ni TUHAN, wo si sapi i ti’i si lewo’ sa reiy’ reretan witu en sinaru ni TUHAN.16Imam si ni’isu’la si lewo’ sa reiy’ mali esa nga weteng waki raa’ ni sapi i ti’i mea waki ghorem en Dasing Pinasungkulan. 17Imam si lewo’ sa reiy’ sumosouwla en tetudu’na witu eng gorem en daa’ i ti’i wo mi’ipikla nyi’a maka pitu witu en sinaru ni TUHAN, witu en saruan em peremel.18Kamurian waki e raa’ i ti’i e lewo’ sa reiy’ i lamurna toyo’ witu en sunge-sunge e mezbah em bitu en sinaru ni TUHAN witu eng gorem en Dasing Pinasungkulan, wo em baya en daa’ esa nga kalebena e lewo’ sa reiy’ i toa’nala wia em beteng wawa’ e mezbah tetule tinunu em bitu en saruan en Dasing Pinasungkulan. 19E reiy’ sa mina’asa warewes e lewo’ sa reiy’ i wuntulnami waki si sapi i ti’i wo tununna witu natas e mezbah.20Teinti’i mouw e lewo’ sa reiy’ siwonna ampit si sapi raghar i ti’i: tanu en siniwona ampit si sapi raghar tetule pare’i en dosa, tuana mouw e lewo’ sa reiy’ siwonna ampit si sapi i ti’i. Ampit en tuana si imam i ti’i si simiwola pale’osan i wee nisea, i ka’ayo sea minaka’ato ka’ampungan. 21Wo e lewo’ sa reiy’ mouw sia mali si sapi raghar i ti’i mea witu luar em pedasingan, laa o tumunu nisia i ka’ayo ma’apu tanu nisia nu timunu mina’apu si sapi raghar eng kasa ketare-tare. Ni’itu mouw en tetule pare’i en dosa i wee se jama’ah.22Sa wona’ si simiwo en dosa i ti’i siesa tou i pamuka-muka reiy’ ampit en timu’utu’ timuanala e meta’esa’an kapualitan neiy i palouw ni TUHAN, Empungna, i ka’ayo sia simelok, 23takar sa wona’na en dosa siniwona mola i ti’i ni’i pakite’ula wia nisia, e lewo’ sa reiy’ mouw sia mali tanume en sesempena siesa nga ipus membe’ raghar si reiy’ sisering.24O laa e lewo’ sa reiy’ mouw sia rumeta’la lawasna mea witu natas eng kokong ni membe’ i ti’i wo rumeret nisia witu en tampa kenaramen ne tou mareret en tetule tinunu witu en sinaru ni TUHAN; ni’itu mouw en tetule pare’i en dosa. 25Kamurian e lewo’ sa reiy’ mouw si imam medomi ampit en tetudu’na en toyo’ waki raa’ ni tetule pare’i en dosa i ti’i, laa o lumamurla nyi’a witu en sunge-sunge e mezbah tetule tinunu. Raa’ esa nga kalebena e lewo’ sa reiy’ mouw i toa’nala wia em beteng wawa’ e mezbah tetule tinunu.26Ta’an e reiy’ sa mina’asa warewes e lewo’ sa reiy’ tununna witu natas e mezbah, tanukan kangkasi em barewes tetule kelawiran. Ampit en tuana imam si simiwola pale’osan i wee sitou i ti’i karengan en dosana, i ka’ayo sia maka’ato ka’ampungan.27Sa wona’na si simiwo en dosa ampit e reiy’ tinu’utu’ i ti’i siesa tou waki se rakyat kenaramen, wo nisia si timuanala e nesa kapualitan neiy’ i palouw ni TUHAN, i ka’ayo sia simelok, 28takar sa wona’na en dosa siniwona mola i ti’i ni’i pakite’ula wia nisia, e lewo’ sa reiy’ mouw sia mali tanume en sesempena karengan en dosa siniwona mola i ti’i, siesa nga ipus membe’ mereiy si reiy’ sisering.29O laa e lewo’ sa reiy’ mouw sia rumeta’la lawasna mea witu natas eng kokong ni tetule pare’i en dosa wo rumeret si tetule i ti’i witu en tampa en tetule tinunu. 30Kamurian si imam si lewo’ sa reiy’ medo ampit en tetudu’na en toyo’’ waki raa’ ni tetule i ti’i, laa o lumamurla nyi’a witu en sunge-sunge e mezbah tetule tinunu. Em baya en daa’ esa nga kalebena e lewo sa reiy’ mouw i toa’nala wia em beteng wawa’ e mezbah.31Ta’an e reiy’ sa mina’asa warewes e lewo’ sa reiy’ mouw i ta’atasnala, tanukan kangkasi em barewes tetule kelawiran neiy i ta’tasla, laa o lewo’ sa reiy’ mouw tunun ni imam witu natas e mezbah mamuali wou maka’aruiyen i wee si TUHAN. Ampit en tuana si imam si simiwola pale’osan i wee sitou i ti’i i ka’ayo sia maka’ato ka’ampungan.32Sa sia mali siesa nga ipus domba tanume en sesempena minamuali tetule pare’i en dosa, e lewo’ sa reiy’ mouw sia mali siesa nga ipus mereiy si reiy’ sisering. 33O laa e lewo’ sa reiy’ mouw sia rumeta’la lawasna mea witu natas eng kokong ni tetule pare’i en dosa i ti’i, wo rumeret nisia mamuali tetule pare’i en dosa witu en tampa kenaramen ne tou mareret en tetule tinunu.34Kamurian si imam si lewo’ sa reiy’ medo ampit en tetudu’na en toyo’ waki raa’ ni tetule pare’i en dosa i ti’i, laa o lumamurla nyi’a witu en sunge-sunge e mezbah tetule tinunu. Em baya en daa’ esa nga kalebena e lewo’ sa reiy’ mouw i toa’nala wia em beteng wawa’ e mezbah. 35Ta’an e reiy’ sa mina’asa warewes e lewo’ sa reiy’ mouw i ta’atasnala, tanukan kangkasi em barewes ni domba tetule eng kelawiran neiy i ta’atasla, o laa si imam si lewo’ sa reiy’ tumunu em baya nyi’a i ti’i witu natas e mezbah witu natas e reiy’ sa mina’asa en tetule napi-apian ni TUHAN. Ampit en tuana si imam si simiwola pale’osan i wee sitou i ti’i karengan en dosa siniwona mola, i ka’ayo sia maka’ato ka’ampungan.
1Sakawisa siesa nga touan sumiwo dosa, nyi’a i yi’i sa sia luminga siesa tou makutokla, wo sia toro mamuali sairi karengan nisia si limoo’ ka’apa minete’ula nyi’a, ta’an nisia si so’o mee katerangan, takar nisia si lewo’ sa reiy’ tumanggong eng kaselokanna nuesa. 2Ka’apa kawisa siesa nga touan tumena’ wia em bo’o sapa makari’irisen, le’os em bangke ne tekapen siru e makari’irisen, ka’apa em bangke ne tekapen e makari’irisen, ka’apa em bangke ne tekapen se maroina’ e makari’irisen, reiy’ ampit mamete’ula eng kapualitan i ti’i, takar nisia si minamuali makari’irisen wo simelok.3Ka’apa sakawisa sia tumena’ wia e makari’irisen e nasal waki sitou, ampit eng kari’irisan sapa i te tu’u kangkasi nisia si mamuali makari’irisen, reiy’ ampit mete’ula eng kapualitan i ti’i, ta’an eng kamurian nisia si minamete’ula nyi’a, takar nisia si simelok. 4Ka’apa sakawisa siesa nga touan tumiwa’ pepar ampit en sumpingna laa mesesiwo e wuruk ka’apa e le’os, en tiwa’ sapa tu’u kangkasi neiy i totorla ni tou ampit em pepar, reiy’ ampit mamete’ula eng kapualitan i ti’i, ta’an eng kamurian nisia si minamete’ula nyi’a, takar nisia si simelok witu meta’esa’an eng kapualitan i ti’i.5Ni’itu mouw sakawisa sia simelok witu meta’esa’an eng kapualitan i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw sia makula en dosa siniwona mola i ti’i, 6wo e lewo’ sa reiy’ mouw sia sumempela wia si TUHAN tanume en tetubuus en selok karengan en dosa i ti’i siesa nga ipus mereiy waki se domba ka’apa membe’, mamuali tetule pare’i en dosa. Ampit en tuana si imam si simiwola pale’osan i wee sitou i ti’i karengan en dosana.7Ta’an sa wona’na sia reiy’ makawoo laa metetiro’la membe’ ka’apa domba, takar tanume en tetubuus en selok karengan en dosa siniwona mola i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw sia sumempela wia si TUHAN rua nga ipus wara wukur ka’apa rua nga ipus oki’ ni wara pombo, siesa nga ipus si mamuali tetule pare’i en dosa wo siesa nga ipus kasi si mamuali tetule tinunu. 8E lewo’ sa reiy’ mouw sia maali nyi’a wia si imam, wo si imam i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw sumempela si wara i wee en tetule pare’i en dosa i ti’i. Wo e lewo’ sa reiy’ mouw sia muus eng kokongna witu nakana e lo’ongna, ta’an reiy’ i ka’ayo i keta’atas. 9Toyo’ waki raa’ en tetule pare’i en dosa i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw i pi’ipiknala mea witu eng kedir e mezbah, ta’an en daa’ esa nga kalebena e lewo’ sa reiy’ mouw i ubel mea witu luar witu em beteng wawa’ e mezbah; ni’itu mouw en tetule pare’i en dosa.10Si karua si lewo’ sa reiy’ mouw siwonna mamuali tetule tinunu, minatoroan ampit e natoran. Ampit en tuana si imam si simiwola pale’osan i wee sitou i ti’i karengan en dosa siniwona mola, i ka’ayo sia maka’ato ka’ampungan.11Ta’an sa wona’na sia reiy’ makawoo metetiro’la rua nga ipus wara wukur ka’apa rua nga ipus oki’ ni wara pombo, takar e lewo’ sa reiy’ mouw sia mali tanume en sesempena karengan en dosana i ti’i esa nga mapulu’ efa topong kasa le’os mamuali tetule pare’i en dosa. E reiy’ toro weeanna lana wo wu’uwuranna kamania witu natasna, karengan e ni’itu mouw en tetule pare’i en dosa.12O laa e lewo’ sa reiy’ mouw i tu alinna wia si imam wo si imam i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw medo witu nyi’a esa nga rongkem tanume em beteng ghena-ghenanganna, laa o tumunu nyi’a witu natas e mezbah witu natas e reiy’ sa mina’asa tetule napi-apian ni TUHAN; ni’itu mouw en tetule pare’i en dosa. 13Ampit en tuana si imam si simiwola pale’osan i wee sitou i ti’i karengan en dosana witu meta’esa’an eng kapualitan i ti’i, i ka’ayo sia maka’ato ka’ampungan. Esa nga alebena nyi’a mouw em beteng ni imam, masuat tanu en tetule sesakeiy.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“Sakawisa siesa nga touan sumiwo en dosa wo minaruba lale’ witu si TUHAN, wo makelongla wia si kasuatna em barang neiy i emanla wia nisia, ka’apa em barang neiy i sarakanla wia nisia ka’apa em barang kinaatna, ka’apa sakawisa sia timuana mola em paperasan wia se kasuatna, 3ka’apa sa sia minatola em barang neiy i kaliong, wo kumelongla nyi’a, wo sia tumiwa’ towo – witu eng kapualitan sapa i te tu’u en siniwo ni esa nga touan, i ka’ayo sia makadosa – 4sakawisa ampit en tuana sia sumiwo en dosa wo simelok, takar e lewo’ sa reiy’ mouw sia marengla em barang kinaatna mola ka’apa em pinerasna mola ka’apa neiy mouw i emanla wia nisia ka’apa em barang neiy i kaliong niatonala i ti’i,5ka’apa e reiy’ sa mina’asa eng kinelongnala ampit en tiwa’ towo. E lewo’ sa reiy’ mouw sia mear en sesawelna kawutana ampit mawes esa nga palima; e lewo’ sa reiy’ mouw sia sumarakan nyi’a wia si makapunya nyi’a witu nendo nisia nu sumempela en tetule tetubuus en selokna. 6Tanume en tetule tetubuus en selokna e lewo’ sa reiy’ mouw sia sumempela wia si TUHAN siesa nga ipus domba raghar si reiy’ sisering waki se membe’ domba, si linoo’o mouw, mamuali tetule tetubuus en selok, ampit sumarakanla nisia wia si imam. 7Imam si lewo’ sa reiy’ sumiwola pale’osan i wee sitou i ti’i witu en sinaru ni TUHAN, i ka’ayo sia maka’ato ka’ampungan witu eng kapualitan sapa i te tu’u en siniwona i ka’ayo sia simelok.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“Keretenouw si Harun wo se oki-oki’na mewali-wali ampit nisia, wo edonouw e labung-labung, lana ne’isu’, wo sapi raghar tetule pare’i en dosa, rua domba raghar wo lo’olo’ pinumpunan e roti reiy’ siragi, 3laa o reo mouw merur se pakasa’an umat mea waki saruan pepalen en Dasing Pinasungkulan.”4Musa si timuanala tanu neiy i perentala ni TUHAN wia nisia, laa o merurouw se umat i ti’i waki saruan en Dasing Pinasungkulan. 5Lumila’ mouw si Musa wia se umat i ti’i: “Nyi’i mouw e nuwu’ neiy i perentala ni TUHAN kaa laa tuananla.”6O laa si Musa rumeo si Harun wo se oki-oki’na tumawi, wo oasanna mouw sea ampit en dano. 7Nu reiy’ mouw i tu i pakena mola eng kameja wia nisia, i wa’akesnala ne’ereten, i pakenala eng kameja, i pakenala e labung efod, i wa’akesnala em bewa’akes e labung efod wo i kebetnala em bewa’akes i ti’i wia nisia.8I pakena mola em pepenet em be’ewer wia nisia wo i lumina witu eng gorem em pepenet em be’ewer i ti’i Urim wo en Tumim. 9Kamurian i weenala e reriker kokong witu eng kokongna, wo witu natas reriker eng kokong i ti’i witu esa nga weka rerior wineeannala leli’ilik mas, nyi’a i yi’i lelo’or tuintung eng kudus, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.10Musa si minedo lana ne’isu’, laa o isu’unna mola en Dasing Lenas ma’an e reiy’ sa mina’asa em bitu eng goremna wo eng kinudusnala em baya nyi’a i ti’i. 11I pi’ipikna mola toyo’ waki lana i ti’i witu e mezbah maka pitu wo isu’ennala e mezbah i ti’i ma’an e reiy sa mina’asa em pakakasna, wo kangkasi em pusung paoasan ma’an en to’otolanna kaa laa mekekudusla nyi’a.12Kamurian i toa’nala toyo’ waki lana peisu’an i ti’i witu natas eng kokong ni Harun wo isu’enna mouw sia kaa laa mekekudusla nisia. 13Musa rimeo se oki-oki’ ni Harun tumawi, laa o i pakena mola eng kameja wia nisea, i wa’akesnala ne’ereten wo i kulilitnala en susu’un, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.14I reona mouw mali sapi raghar tetule pare’i en dosa, o laa si Harun wo se oki-oki’na rumeta’la lawasna mea witu natas eng kokong ni sapi raghar tetule pare’i en dosa i ti’i. 15Sapi i ti’i si rineret, o laa si Musa si minedo en daa’na, kamurian ampit en tetudu’na i lamurnala en daa’ i ti’i witu en sunge-sunge e mezbah esa nga kaledongna, wo ampit en tuana linenasna momi e mezbah i ti’i waki dosa; e raa’ esa nga kalebena neiy i toa’nala witu em beteng wawa’ e mezbah. Ampit en tuana eng kinudusnala e mezbah i ti’i wo en siniwoannala pale’osan i wee nyi’a.16O edonomi e reiy’ sa mina’asa warewes eng kimerut witu em pumpun em po’ot, sesaput nate, rua wu’ana rereenan ma’an em barewesna, o laa si Musa tumunu nyi’a witu natas mezbah. 17Ta’an si sapi raghar i ti’i ampit eng kuli’, le’ona wo en te’ina en tinununa mina’apu waki luar em pedasingan, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.18Kamurian neiy i reona mali domba raghar tetule tinunu, o laa si Harun wo se oki-oki’na se rimeta’la lawasna witu natas eng kokong ni domba raghar i ti’i. 19Domba i ti’i si rineret, o laa si Musa sumereuwla en daa’na witu mezbah esa nga kaledongna.20Domba i ti’i si pinengeto-ngetor i ki’it em beteng-weteng neiy i ketantu, o laa si Musa tumunu eng kokongna wo em beteng-wetengna wo em barewesna. 21Ta’an em pumpun em po’ot wo em beti’isna nioasan ampit en dano, o laa si Musa tumunu si minapekasa domba raghar i ti’i witu natas mezbah. Ni’itu mouw en tetule tinunu, em bouna maka’aruiyen; nyi’a i yi’i e nesa tetule napi-apian i wee si TUHAN, tanu neiy i perentala niTUHAN wia si Musa.22Kamurian i reona mali domba raghar walina, nyi’a i yi’i si domba sesempe em paberkatan, o laa si Harun wo se oki-oki’na rumeta’la lawasna witu natas eng kokong ni domba raghar i ti’i. 23Domba raghar i ti’i si rineret, o laa si Musa medomi toyo’ waki raa’na wo lumamurla nyi’a witu eng kekenengan en talinga lele’os ni Harun, witu em bewangko’ en tetudu’ lawas lele’os wo witu em bewangko’ ne’a lele’osna. 24Musa rimeo se oki-oki’ ni Harun tumawi, laa o lumamurla toyo’ waki raa’ i ti’i witu eng kekenengan en talinga lele’os nea, witu em bewangko’ lawas lele’os wo witu em bewangko’ ne’a lele’os nea, o laa si Musa sumereuwla e raa’ esa nga kalebena witu mezbah esa nga kaledongna.25Edonna mola em barewesna, nipusna warewesen, e reiy’ sa mina’asa em barewesna kimerut witu em pumpun em po’ot, sesaput natena, rua wu’ana rereenan ma’an em barewesna wo em pa’a lele’osna. 26Wo waki ghorem lo’olo’ pinumpunan roti reiy’ siragi, em bitu en sinaru ni TUHAN edonna momi nesa roti tabuleleng reiy’ siragi, nesa roti tabuleleng siniwo ampit e lana wo nesa roti tari’ipis, laa o i reta’nala witu e reiy’ sa mina’asa em barewes wo witu natas em pa’a lele’osna, 27wo i weena em baya nyi’a witu em palarna lawas ni Harun wo witu em palarna lawas ne oki-oki’na, wo i sempenala em baya nyi’a tanume en sesempe i patuu’ witu en sinaru ni TUHAN.28Kamurian Musa si minedomi em baya nyi’a waki palarna lawas nea, laa o tununna witu natas e mezbah, nyi’a i ti’i witu natas en tetule tinunu. Ni’itu mouw en sesempe paberkatan kaa laa mamuali wou maka’aruiyen; ni’itu mouw e nesa tetule napi-apian i wee si TUHAN. 29Musa si minedo em be’ewer ni domba i ti’i, wo sumempela nyi’a tanume en sesempe i patuu’ witu en sinaru ni TUHAN. Ni’itu mouw eng kina’atoani ni Musa tanume em betengna waki si domba raghar sesempe paberkatan i ti’i, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.30Wo kasi si Musa si minedomi toyo’ waki lana ne’isu’ wo waki raa’ witu natas e mezbah i ti’i, laa o i pi’ipiknala wia si Harun, witu labungna, wo kangkasi wia se oki-oki’na wo witu labung ne oki-oki’na. Ampit en tuana binerkatna mola si Harun, labungna, wo kangkasi se oki-oki’na wo labung ne oki-oki’na.31Lumila’ mouw si Musa wia si Harun wo wia se oki-oki’na: “Lutu’unouw e le’ona i ti’i witu en saruan pepalen en Dasing Pinasungkulan; manamome e lewo’ sa reiy’ kouw kumaan nyi’a ampit e roti em bitu eng gorem e lo’olo’ i wee en sesempe paberkatan, tanu neiyku mouw i perentala ampit limila’: Harun wo se oki-oki’na se lewo’ sa reiy’ mouw kumaan nyi’a. 32Wo sapa en timele’u waki le’ona wo roti i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw tunun niouw ma’apu ampit e napi. 33Te’a mouw kouw merero’umi waki saruan pepalen en Dasing Pinasungkulan keurean pitu nga endo, i ka’ayo wia malekepna em pewangko’an paberkatan, karengan em pewangko’an paberkatan e laa mapawee-wee pitu nga endo eng keurena.34Tanu en siniwo wia nendo i yi’i, tuanakan kangkasi neiy i perentala ni TUHAN en siwon niouw ee sangari kaa laa mesesiwola pale’osan i wee nikoo. 35Witu en saruan pepalen en Dasing Pinasungkulan e lewo’ sa reiy’ mouw kouw mena’ oat o wengi pitu nga endo eng keurena, wo kouw lewo’ sa reiy’ tumuana eng kalewo’sareiy’annu wia si TUHAN ampit e lale’, rio te’a mouw kouw mate, karengan en tuana mouw neiy i perentala wia niaku.” 36Takar si Harun wo se oki-oki’na se timuanala e reiy’ sa mina’asa nuwu’ neiy i perentala ni TUHAN ampit nieletan ni Musa.
1Witu nendo kauwalu Musa kimeret si Harun ma’an se oki-oki’na wo em baya ne tu’a-tu’a Israel, 2laa o lumila’ mouw sia wia si Harun: “Edonouw i wee nikoo nuesa siesa nga ipus sapi sobor, i wee en tetule pare’i en dosa, wo siesa nga ipus domba raghar i wee en tetule tinunu se rua-ruana se reiy’ sisering, kamurian i sempe mola ni’itu witu en sinaru ni TUHAN.3Wo wia se tou Israel e lewo’ sa reiy’ mouw koo lumila’, teinti’i: Edonouw siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa, wo siesa nga ipus oki’ ni sapi wo siesa nga ipus domba, siesa o siesa se makaumur esa nge te’un wo se reiy’ sisering, i wee en tetule tinunu. 4Wo kasi siesa nga ipus sapi wo siesa nga ipus domba raghar i wee en tetule kelawiran, rio i tulela witu en sinaru ni TUHAN, wo en tetule sesakeiy en siniwo ampit e lana, karengan wia nendo i yi’i TUHAN si laa mapa’atola en tou wia nikoo.” 5Kamurian alin nea mouw sapa neiy i perentala ni Musa mea waki Dasing Pinasungkulan, laa o tumawi mouw se pakasa’an umat i ti’i wo rumedeiy witu en sinaru ni TUHAN.6Em pokeiy ni Musa: “Nyi’i mouw e nuwu’ neiy i perentala ni TUHAN siwon niouw, rio eng kewangko’an ni TUHAN e loo’on wia nikoo.” 7Em pokeiy ni Musa wia si Harun: “Meiy mouw tumawi witu mezbah, siwonouw en tetule pare’i en dosa wo en tetule tinunumu, wo siwonola em pale’osan i wee nikoo nuesa wo i wee se bangsa i ti’i; nu reiy’ mouw i tu siwonouw en sesempe ne bangsa i ti’i wo sumiwo mola pale’osan i wee nisea, tanu neiy i perentala ni TUHAN.”8Takar tumawi mouw si Harun wia mezbah, wo reretenna mouw sioki’ ni sapi si laa mamuali tetule pare’i en dosa i wee nisia nuesa. 9Oki-oki’ ni Harun se mina’ayola en daa ni sapi i ti’i wia nisia, wo si harun sumosouwla en tetudu’na mea witu eng gorem en daa’ i ti’i wo lumamurla nyi’a witu en sunge-sunge e mezbah. E raa’ esa nga kalebena neiy i toa’nala witu em beteng wawa’ mezbah.10Warewes, wu’ana rereenan wo en sesaput nate waki si tetule pare’i en dosa i ti’i en tinununa witu natas e mezbah, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa. 11Ta’an e le’ona wo eng kuli’na en tinununa mina’apu waki luar em pedasingan.12Kamurian sia rumeret si tetule tinunu, o laa se oki-oki’ ni Harun se simarakan en daa’ ni tetule i ti’i wia nisia, takar si Harun si simereuwla nyi’a witu mezbah esa nga kaledongna. 13O kangkasi neiy i sarakan neala wia nisia en tetule tinunu i ti’i i ki’it em beteng-weteng neiy i ketantu ma’an eng kokongna laa o tununna witu natas e mezbah. 14Pumpun em po’ot wo em beti’isna nioasanna wo tununna ampit en tetule tinunu witu natas e mezbah.15mouw si membe’ raghar si laa mamuali tetule pare’i en dosa si’i pewewee se bangsa i ti’i, laa o reretenna wo i sempenala tanume si tetule pare’i en dosa tanu si kasa ketare-tare. 16Kamurian alinna mouw si tetule tinunu mea witu mezbah, wo siwonna minatoroan ampit natoran. 17Tumodongla nyi’a alinna mouw en tetule sesakeiy wo edonnami esa nga rongkem waki nyi’a, laa o tununna witu natas mezbah, witu li’ilik en tetule tinunu witu nedo memo’odo.18Nisia si rimeret kangkasi sapi wo domba raghar se laa mamuali tetule kelawiran i wee se bangsa i ti’i, o laa se oki-oki’ ni Harun se simarakanla en daa’ ne tetule i ti’i wia nisia, takar si Harun si simereuwla nyi’a witu mezbah esa nga kaledongna. 19Ta’an e reiy’ samina’asa warewes waki si sapi wo waki si domba raghar i ti’i, nyi’a i yi’i e nipus warewesen, warewes timutuwla em pumpun em po’ot, wu’ana rereenan wo en sesaput nate,po’ot, wu’ana rereenan wo en sesaput nate, 20e reiy’ sa mina’asa warewes i ti’i neiy i reta’ neala witu natas em be’ewer ne rua tetule i ti’i, o laa si Harun tumunu e reiy’ sa mina’as em barewes i ti’i witu natas mezbah. 21Em be’ewer wo em pa’a lele’os i ti’i neiy i sempela ni Harun tanume en sesempe i patuu’ witu en sinaru ni TUHAN, tanu neiy i perentala ni Musa.22Harun minayat e rua lawasna wia se bangsa i ti’i, laa o merkatla nisea, kamurian tumumpa mouw sia, nu reiy’ mouw sia nu simempela en tetule pare’i en dosa, tetule tinunu, wo en tetule kelawiran. 23Ghumoremouw si Musa wo si Harun mea witu eng gorem en Dasing Pinasungkulan. Nu reiy’ mouw nisea nu rimo’umi, sea merkatla se bangsa i ti’i, laa o kaloo’anouw eng kewangko’an ni TUHAN wia se pakasa’an bangsa i ti’i. 24Wo rumo’u momi napi waki sinaru ni TUHAN, laa o rumengisla en tetule tinunu wo e reiy’ sa mina’asa em barewes witu natas mezbah. Eng katoroan se minapekasa bangsa i ti’i nu limoo’ nyi’a, merio-rio mouw sea, laa o maongkot masempe.
1Kamurian se oki-oki’ ni Harun, Nadab wo si Abihu, siesa o siesa se minedo em bewaa’anna, meela napi witu eng goremna ma’an rimeta’la nukupan witu natas e napi i ti’i. Ampit en tuana nisea se simempe mola witu en sinaru ni TUHAN e napi ne wo’oseiy reiy’ neiy i perenta-Nala wia nisea. 2Takar rumo’u momi napi waki sinaru ni TUHAN, laa o rumengisla nisea nu rua, i ka’ayo minate witu en sinaru ni TUHAN.3Lumila’ mouw si Musa wia si Harun: “Nyi’i mouw neiy i nuwu’la ni TUHAN: Wia sitou si retuk wia-Niaku Kumapaloo’o-loo’ola eng kakudusang-Ku, wo witu en saruan ne minapekasa bangsa i ti’i e laa-Ku i papa’atola eng kewangko’ang-Ku.” Wo si Harun si minakapenes en tou. 4Kamurian si Musa kumeret si Misael wo si Elsafan, oki-oki’ ni Uziel, ito’ ni Harun, laa o lumila’ mouw sia wia nisea: “Meiy wia nyi’i, poponomi se patuari-patuarimu i yi’i waki saruan en tampa kudus mea waki luar em pedasingan.”5Sea meiy, wo mopo e mayat nea nu rua, minakepe’ kameja, mea waki luar em pedasingan, tanu neiy i lila’la ni Musa. 6Kamurian lumila’ mouw si Musa wia si Harun wo wia si Eleazar wo si Itamar, oki-oki’ ni Harun: “Te’a mouw kouw mengasi’ wo te’a mouw kouw ma’arip, rio te’a kouw mate wo te’a si TUHAN moupi’la se pakasa’an umat i yi’i, ta’an se patuari-patuarimu, nyi’a i ti’i se minapekasa bangsa Israel, nisea mouw se lewo’ sa reiy’ mame’ karengan e napi neiy i layasla ni TUHAN i ti’i. 7Te’a mouw kouw merero’umi waki saruan pepalen en Dasing Pinasungkulan, rio te’a kouw mate’, karengan e lana ne’isu’ ni TUHAN em bitu natasmu.” Nisea se timuanala minatoroan ampit e lelila’an ni Musa.
1O laa si TUHAN mee nuwu’ wia si Musa wo si Harun, em pokeiy-Na wia nisea: 2“I lila’ mola wia se tou Israel, teinti’i: Nyi’i mouw se tekapen-tekapen se toro kaanen niouw waki se reiy’ sa mina’asa tekapen maka ne’a epat se wia natas em bumi:3susur tekapen se makasulu kewe’, nyi’a i ti’i se en suluna makawoang labot, wo se ngumenga’anga’ rukut se toro kaanen niouw. 4Ta’an e nyi’i mouw se reiy’ toro kaanen niouw waki se ngumenga’anga’ rukut ka’apa waki se makasulu kewe’: onta, karengan se memang ngumenga’anga’, ta’an se reiy’ makasulu kewe’; reiy’ toro i tu i wee nikoo.5O kangkasi si pelanduk, karengan memang ngumenga’anga’, ta’an reiy’ makasulu kewe’; reiy’ toro i tu i wee nikoo. 6O kangkasi si kelinci, karengan memang ngumenga’anga’, ta’an reiy’ makasulu kewe’, reiy’ toro i tu i wee nikoo. 7Tuanakan kangkasi si wi’o, karengan memang makasulu kewe’, nyi’a i ti’i en suluna makawoang labot, ta’an si reiy’ ngumenga’anga’; reiy’ toro i tu i wee nikoo. 8Le’ona ne tekapen-tekapen i ti’i te’a mouw pekekaanen niouw wo em bangkena te’a mouw peleleleren niouw; reiy’ toro em baya nyi’a i ti’i i wee nikoo.9Nyi’i mouw se toro kaanen niouw waki se reiy’ sa mina’asa ne matou-tou witu eng gorem en dano: reiy’ sa mina’asa se makawiring wo se makaso’osop witu eng gorem en dano, witu eng gorem en tasik, wo se witu eng gorem en teberan, ni’itu mouw em bayana se toro kaanen niouw. 10Ta’an e reiy’ sa mina’asa se reiy’ makawiring ka’apa makaso’osop witu eng gorem en tasik wo witu eng gorem en teberan, waki se reiy’ sa mina’asa ne maroiyna-roiyna’ witu eng gorem en dano wo waki se reiy’ sa mina’asa makhluk matou-tou se witu eng gorem en dano, em bayana i ti’i eng kari’irisan i wee nikoo.11Eng kaulitna e lewo’ sa reiy’ mouw em bayana i ti’i eng kari’irisan i wee nikoo; le’ona te’a mouw pekekaanen niouw, wo em bangkena e lewo’ sa reiy’ mouw ri’irisen niouwla. 12Reiy’ sa mina’asa se reiy’ makawiring wo reiy’ makaso’osop witu eng gorem en dano, nyi’a mouw eng kari’irisan i wee nikoo.13Nyi’i mouw e lewo’ sa reiy’ ri’irisen niouwla waki se wara-wara, te’a mouw pekekaanen, karengan em bayana i ti’i nyi’a mouw eng kari’irisan: wara rajawali, ko’oko’taka sokom wo se sikep en tasik; 14sikep mea’ wo se sikep item i ki’it e minegheghioanna; 15susur wara keleak i ki’it e minegheghioanna; 16wara onta, wara loyot, ma’apas wo se sikep walanglee’ i ki’it e minegheghioanna;17wara manguni, wara suminsim, wo wara loyot sela; 18wara loyot puti’, wara re’erep pera’, wara ko’oko’taka; 19wara terempeak, pokok i ki’it e minegheghioanna, kolo’oket wo se peret.20Reiy’ sa mina’asa tekapen maanap wo makatetelew wo makelang ampit e nepat ne’ana nyi’a mouw se kari’irisan i wee nikoo. 21Ta’an nyi’i mouw se toro kaanen niouw waki se reiy’ sa mina’asa tekapen maanap wo makatetelew wo se makelang ampit e nepat ne’ana, nyi’a i ti’i se makapunya pa’a witu esa nga weka atas ne’ana kaa laa i pakompo’ witu natas en tana’. 22E nyi’i mouw se toro kaanen niouw waki eletna: kompo-kompo’ i ki’it e minegheghioanna, nyi’a i ti’i se kompo-kompo’ lisouw i ki’it e minegheghioanna, se kompo-kompo’ kunir i ki’it e minegheghioanna, wo se kompo-kompo’ walangsangit i ki’it e minegheghioanna. 23Esa nga walinana se reiy’ sa mina’asa ne tekapen se maanap wo se makatetelew wo se makane’a epat nyi’a mouw se kari’irisan i wee nikoo.24Em baya se tumodongla se laa makari’irisenla nikouw – susur tou si tumena’ wia em bangkena, si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem, 25wo susur tou si maalimi waki bangkena si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna wo nisia si minamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem –,26nyi’a i yi’i se reiy’ sa mina’sa ne tekapen se makasulu kewe’, ta’an se reiy’ makawoang labot, wo se reiy’ ngumenga’anga; sreiy’ toro em bayana i ti’i i wee nikoo wo susur tou si tumena’ wia nisia, si mamuali makari’irisen. 27Tuanakan kangkasi e reiy’ sa mina’asa ne makelang ampit em palar ne’ana witu nelet ne reiy’ sa mina’asa tekapen se makelang ampit e nepat ne’ana, em bayana i ti’i se reiy’ toro i wee nikoo susur tou si tumena’ wia em bangkena, si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 28Wo seiy si maali-ali em bangkena, si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna wo nisia si minamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. Reiy toro em bayana i ti’i i wee nikoo.29Nyi’i mouw e reiy’ toro i wee nikoo witu nelet ne reiy’ sa mina’asa tekapen se maanap wo maroina-roina’ wia natas em bumi: kawok rapa, kawok, wo se pekak i ki’it e minegheghioanna 30wo se landak, kerobar, wo se toro’okek, kelobi’ wo se kesa’ mereput.31Ni’itu mouw em bayana se reiy’ toro i wee nikoo witu nelet ne reiy’ sa mina’asa tekapen se maroina’. Susur tou si tumena’ wia se tekapen-tekapen i ti’i nu reiy’ mouw se tekapen-tekapen i ti’i nu mate, se mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 32Wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e mamuali makari’irisen, sa siesa nga ipus si minate waki se tekapen-tekapen i ti’i si lumenta’ mea witu natasna: pakakas kayu sapa i te ka’apa labung ka’apa kuli’ ka’apa karong, susur em barang i peka’arala i wee e nesa wo’o sapa tu’u, e lewo’ sa reiy’ mouw i ghorem mea witu eng gorem en dano wo mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem, kamurian e mamuali lenas kangkasi. 33Sa siesa nga ipus waki se tekapen-tekapen i ti’i i kera’aragh mea witu eng gorem e nesa kure’, takar e reiy’ sa mina’asa em bitu eng goremna e minamuali makari’irisen wo eng kure’ i ti’i e lewo’ sa reiy’ pete’en niouwla.34Witu eng kapualitan i ti’i e reiy’ sa mina’asa kekaanen en toro kaanen, sa tena’an en dano waki kure i ti’i, e mamuali makari’irisen, wo e reiy’ sa mina’asa kekoo’on en toro koo’on witu eng kure’ tanu ni’itu, e mamuali makari’irisen. 35Sa em bangke ni esa nga ipus waki se tekapen-tekapen i ti’i i kera’aragh mea witu natas e nesa barang, ni’itu e mamuali makari’irisen; patunuan roti wo en tungku e lewo’ sa reiy’ mouw rimu’umuken, karengan em baya nyi’a i ti’i e makari’irisen wo e lewo’ sa reiy’ mouw makari’irisen kangkasi i wee nikoo;36ta’an eng kebu’an ka’apa em parigi e minuat rano, e minena-ena’ lenas, kasuatan seiy si tumena’ wia em bangke ne tekapen-tekapen i ti’i si mamuali makari’irisen. 37Sakawisa em bangke ni esa nga ipus waki se tekapen-tekapen i ti’i i kera’aragh mea witu natas en tetanemen sapa tu’u e laa i pekekerorla, takar en tetanemen i ti’i e minena-ena’ lenas. 38Ta’an sakawisa en tetanemen i ti’i linamurola rano, o laa mea witu natasna ruma’aragh em bangke ni esa nga ipus waki se tekapen-tekapen i ti’i, takar e makari’irisenouw en tetanemen i ti’i i wee nikoo.39Sakawisa mate si meta’asa’an nga ipus tekapen si minamuali kekaanen i wee nikoo, takar seiy si timena’ wia em bangkena si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 40Wo seiy si kumaani waki bangkena i ti’i, si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna, wo nisia si mamuali makari’irsen i ka’ayo siendo nu tumenem; tuanakan kangkasi seiy si mali em bangkena si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna, wo nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem.41Reiy sa mina’asa ne tekapen se maanap wo se maroina-roina’ wia natas em bumi, nyi’a mouw eng kari’irisan, te’a mouw pekekaanen. 42Reiy’ sa mina’asa se maanap ampit em po’otna wo e reiy’ sa mina’asa se makelang ampit e nepat ne’ana, ka’apa e reiy’ sa mina’asa se makane’a laker, em baya ne neiy i kaghorem tekapen se maanap wo maroina-roina’ wia natas em bumi, te’a mouw pekekaanen niouw, karengan em bayana i ti’i nyi’a mouw se kari’irisan.43Te’a mouw kouw sumiwo en toumu ri’iris karengan susur ne tekapen maanap wo maroina-roina wo te’a mouw koo manginri’irisela en toumu ampit em baya nyi’a i ti’i, i ka’ayo koo mamuali makari’irisen karengan e nyi’a. 44Karengan Niaku mouw si TUHAN, Empungmu, takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw kumudusla en toumu wo e lewo’ sa reiy’ mouw kouw kudus, karengan Niaku i yi’i ku kudus, wo te’a mouw kouw manginri’irisela en toumu ampit en susur ne tekapen maroina-roina wo se maanap wia natas em bumi. 45Karengan Niaku mouw si TUHAN si rimawiromi nikouw rimou’mi waki tana’ Mesir, rio mamuali Empungmu; mamuali mouw kudus, karengan Niaku i yi’i ku kudus.46Ni’itu mouw nukum en tanume se tekapen maka ne’a epat, wara-wara wo se reiy’ sa mina’asa makhluk matou-tou se maoghe witu eng gorem en dano wo e reiy’ sa mina’asa makhluk se maroina-roina’ wia natas em bumi. 47nyi’a i yi’i kaa laa mememange’anla nelet ne makari’irisen ampit ne lenas, nelet ne tekapen se toro kaanen ampit ne tekapen se reiy’ toro kaanen.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa, en tuana: 2“I lila’ mola wia se tou Israel: Sakawisa siesa wewene tumimea’ wo tumimea’la sioki’ tuama, takar makari’irisenouw sia eng keurean em pitu nga endo. Masuat tanu witu nendo-nendo nisia nu kimewur e roko’ nisia si makari’irisen. 3Wo witu nendo kauwalu e lewo’ sa reiy’ mouw kule’iten e le’ona eng kuli’ khatan ni oki’ i ti’i.4Tumodongla nyi’a telu nga pulu’ o telu nga endo eng keurena si wewene i ti’i si lewo’ sa reiy’ mena’ ma’ena’la em pelelenasani waki raa’ timimea’, reiy’ toro sia tumena’ wia e nesa wo’o sapa tu’u eng kudus wo reiy’ toro sia megheghoreme witu en tampa kudus, i ka’ayo minalekepouw e nendo-nendo palenasanna. 5Ta’an sa wona’na sia timimea’la sioki’ wewene, takar makari’irisenouw sia eng keurean rua duminggu, masuat tanu witu nedo nisia nu kimewur e roko’; tumodongla nyi’a enem nga pulu’ o enem nga endo eng keurena nisia si lewo’ sa reiy’ mena’ ma’ena’la em pelelenasani waki raa’ timimea’.6Sa lekepouw e nendo-nendo palenasan nisia, takar i wee sioki’ tuama ka’apa sioki’ wewene e lewo’ sa reiy’ mouw alinna siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un tanume si tetule tinunu wo siesa nga ipus sioki’ ni wara pombo ka’apa wara wukur tanume si tetule pare’i en dosa mea witu em pepalen en Dasing Pinasungkulan, ampit sumarakanla nisia wia si imam.7Imam i ti’i si lewo’ sa reiy’ manginsempela nisia witu en sinaru ni TUHAN wo sumiwola pale’osan i wee si wewene i ti’i. Tuana mouw si wewene i ti’i linenasi waki tiisan en daa’na. Ni’itu mouw nukum en tanume si wewene timimea’la sioki’ tuama ka’apa sioki’ wewene. 8Ta’an sa sia reiy’ makawoo laa metetiro’la siesa nga ipus membe’ ka’apa domba, takar e lewo’ sa reiy’ mouw sia medo se rua nga ipus wara wukur ka’apa se rua nga ipus wara pombo, siesa nga ipus tanume si tetule tinunu wo siesa nga ipus kasi tanume si tetule pare’i en dosa, wo si imam i ti’i si lewo’ sa reiy’ sumiwola pale’osan i wee si wewene i ti’i, takar lenasouw sia.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa wo si Harun: 2“Sakawisa witu eng kuli’ nouwak ni esa nga touan wawean lintup ka’apa lenup-lenup ka’apa sela’auw, e wo’o wona’na mamuali rumara lepra witu eng kuli’na, nisia si lewo’ sa reiy’ alin wia si imam Harun, ka’apa wia si meta’esa’an waki elet ne oki-oki’na, imam-imam i ti’i.3Imam si lewo’ sa reiy’ mouw lumoo’ e rumara witu eng kuli’ i ti’i, wo sa em berasin witu en tampa rumara i ti’i minaroba mouw minaputi’, wo rumara i ti’i em paloo’ola lebe rarem waki kuli’, takar ni’itu e rumara lepra; sa sia imam limoo’ eng kapualitan i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw sia mapaloo’o-loo’ola sitou i ti’i si makari’irisen. 4Ta’an sa wona’na em bitu eng kuli’na i ti’i en sela’auw i te puti’ wo e reiy’ paloo’ola lebe rarem waki kuli’, wo em berasinena e reiy’ minaroba minaputi’, imam si lewo’ sa reiy’ kumalero sitou i ti’i pitu nga endo eng keurena.5Witu nendo eng kapitu e lewo’ sa reiy’ mouw si imam lumoo’ nisia; sa i ki’it linoo’anna e rumara i ti’i e minena-ena’te wo e reiy’ kimere witu eng kuli’, imam si lewo’ sa reiy’ kumalero nisia pitu nga endo kasi i wee eng karuana. 6Kamurian witu nendo eng kapitu e lewo’ sa reiy’ mouw si imam lumoo’ nisia i wee eng karuana; sa e rumara i ti’i minakeas wo reiy’ kimere witu eng kuli’, imam si lewo’ sa reiy’ mapaloo’o-loo’ola nisia si lenas; ni’itu e lenup-lenup i te. Sitou i ti’i si lewo’ sa reiy’ moas e labungna wo sia mamuli lenas.7Ta’an sa wona’na e lenup-lenup i ti’i eng kimere wia eng kuli’, nu reiy’ mouw nisia nu kimiwee loo’on ni imam kaa laa i papaloo’o-loo’ola si lenas, e lewo’ sa reiy’ mouw sia kumiwee loo’on eng karuana. 8Sa i ki’it e linoo’an ni imam e lenup-lenup i ti’i eng kimere witu eng kuli’, imam si lewo’ sa reiy’ mapaloo’o-loo’ola nisia si makari’irisen; ni’itu e rumara lepra.9Sakawisa siesa nga touan tena’an lepra, nisia si lewo’ sa reiy’ alin wia si imam. 10Sa i ki’it linoo’an ni imam witu eng kuli’na wawean lintup puti’ e rimoba em berasinna minamuali puti’ wo wawean le’ona siru limentut witu e lintup i ti’i, 11takar e lepra minanupouw em bitu eng kuli’na. Imam si lewo’ sa reiy’ mapaloo’o-loo’ola nisia si makari’irisen ampit e reiy’ mouw toro kumalero nisia, karengan sitou i ti’i si memangouw makari’irisen.12Sa wona’na leprana i ti’i limentut wisa-wisa i te witu eng kuli’, i ka’ayo timutuwla minapekasa eng kuli’ ni tou rara’an i ti’i, waki kokong i ka’ayo ne’ana, esa nga pira en toro linoo’ ni imam, 13wo sa i ki’it e linoo’anna lepra i ti’i en timutuwla minapekasa nouwak ni tou i ti’i, takar nisia si lewo’ sa reiy’ i papaloo’-loo’oa lenas ni imam; nisia minapekasana si minaroba mouw minaputi’, ni’itu mouw nisia si lenas. 14Ta’an witu nedo wawean kinaloo’an le’ona siru wia nisia, makari’irisenouw sia.15Sa le’ona siru i ti’i loo’on ni imam, sia si lewo’ sa reiy’ mapaloo’o-loo’ola sitou i ti’i si makari’irisen, karengan e le’ona siru i ti’i e makari’irisen, wo ni’itu e rumara lepra. 16Ka’apa sakawisa e le’ona siru i ti’i e lumosi’ maroba minamuali puti’, e lewo’ sa reiy’ mouw sitou i ti’i meiy wia si imam. 17Sa i ki’it linoo’anna e rumara i ti’i minaroba mouw minamuali puti’, e lewo’ sa reiy’ mouw si imam mapaloo’o-loo’o’la sitou i ti’i lenas; memang nisia si lenas.18Sakawisa witu eng kuli’ niesa nga touan wawean kupes e minale’osola, 19ta’an witu en tampa eng kupes i ti’i limentuti eng kesa puti’ ka’apa en sela’auw e puti’ bamea-mea’, e lewo’ sa reiy’ mouw sitou i ti’i kumiwee loo’onn ni imam. 20Sa i ki’it e linoo’anna en sela’auw i ti’i em paloo’on lebe rarem ta’an eng kuli’ wo em berasinena mina roba mouw minamuali puti’, takar si imam si lewo sa reiy’ mapaloo’o-loo’o’la sitoui ti’i si makari’irisen, karengan e rumara lepra mouw e limentuti witu eng gorem eng kupes i ti’i.21Ta’an sa wona’na en sela’auw i ti’i loo’on ni imam wo kaloo’ala reiy’la siwerasin puti’ wia nisia, wo e reiy’ lebe rarem waki kuli’, awes tare e limosi’, imam si lewo sa reiy’ kumalero sitou i ti’i pitu nga endo eng keurena. 22Wo sa wona’na en sela’auw i ti’i memang makere witu eng kuli’, imam si lewo’ sa reiy’ mapaloo’o-loo’o’la nisia si makari’irisen; ni’itu e rumara lepra. 23Ta’an sa wona’na en sela’auw i ti’i e minena-ena’te woreiy’ makere, takar ni’itu em balulang eng kupes, wo si imam si lewo’sa reiy’ mapaloo’o-loo’ola sitou i ti’i si lenas.24Ka’apa sakawisa witu eng kuli’ niesa nga touan wawean linup karengan e napi wo e le’ona siru limentut witu e linup i ti’i minamuali sela’auw puti’ bamea-mea ka’apa puti’, 25takar si imam si lewo’ sa reiy’ lumoo’ en sela’auw i ti’i; sa kaloo’ala em berasin witu en sela’auw i ti’i minaroba minamuali puti’ wo en sela’auw i ti’i em paloo’ola lebe rarem waki kuli’, takar e limentut witu eng gorem e linup i ti’i nyi’a mouw e rumara lepra, wo si imam si lewo sa reiy’ mapaloo’o-loo’o’la sitou i ti’i si makari’irisen; ni’itu e rumara lepra.26Ta’an sa wona’na i ki’it linoo’anna e reiy’la witu en sela’auw i ti’i em berasin puti’ wo en sela’auw i ti’i e reiy’ lebe rarem waki kuli’, awes tare e limosi’, imam si lewo’ sa reiy’ kumalero sitou i ti’i pitu nga endo eng keurena. 27Witu nendo kapitu imam si lewo’ sa reiy’ lumoo’ kasi nisia; sa wona’na en sela’auw i ti’i e memang makere witu eng kuli’, takar e lewo’ sa reiy’ mouw si imam mapaloo’o-loo’ola nisia si makari’irisen, ni’itu e rumara lepra. 28Ta’an sa wona’na en sela’auw i ti’i e minena-ena’te wo reiy’ makere witu eng kuli’, awes tare e limosi’, takar ni’itu eng kesa linup wo si imam si lewo’ sa reiy’ mapaloo’o-loo’ola nisia si lenas, karengan ni’itu em balulang e linup.29Sakawisa siesa tuama ka’apa wewene maka’ato rumara witu eng kokong ka’apa witu en sokom, 30imam si lewo’ sa reiy’ lumoo’ e rumara i ti’i; sa i tu paloo’ola lebe rarem waki kuli’, wo wawean witu nyi’a em bu’uk alus eng kunir, takar si imam si lewo’ sa reiy’ mapaloo’o-loo’ola sitou i ti’i si makari’irisen, karengan ni’itu eng kudis eng kokong, nyi’a i yi’i lepra eng kokong ka’apa lepra en sokom.31Wo sakawisa i ki’it linoo’anna e rumara kudis i ti’i reiy’ paloo’ola lebe rarem waki kuli’ wo reiy’la witu nyi’a em bu’uk item, takar si imam si lewo’ sa reiy’ kumalero sitou tinena’ e rumara kudis i ti’i pitu nga endo eng keurena.32Witu nendo eng kapitu imam si lewo’ sa reiy’ lumoo’ e rumara i ti’i; sa kaloo’ala eng kudis i ti’i e reiy’ makere wo reiy’la e wu’uk kunir witu nyi’a, wo eng kudis i ti’i reiy’ paloo’ola lebe rarem waki kuli’, 33takar sitou i ti’i si lewo’ sa reiy’ sumukur, en tampa i te eng kudis i ti’i e reiy’ toro sukurenna. O laa si imam si lewo’ sa reiy’ kumalero sitou tinena’ eng kudis i ti’i i wee eng karuana pitu nga endope’ kasi.34Kamurian witu nendo eng kapitu imam si lewo’ sa reiy’ lumoo’ kasi eng kudis i ti’i; sa kaloo’ala, eng kudis i ti’i reiy’ makere witu eng kuli’, wo reiy’ paloo’ola lebe rarem waki kuli’, takar si imam si lewo’ sa reiy’ mapaloo’o-loo’ola sitou i ti’i si lenas, wo nisia si lewo’ sa reiy’ moas e labungna wo sia mamuali lenas.35Ta’an sa wona’na eng kudis i ti’i memang makere witu eng kuli’, nu reiy’ mouw nisia neiy i papaloo’o-loo’ola lenas, 36 36wo i ki’it e linoo’’an ni imam eng kudis i ti’i makere witu eng kuli’, takar si imam si reiy’ mouw perlu kasi sumero em bu’uk kunir, memang sitou i ti’i si makari’irisen. 37Ta’an sa wona’na i ki’it linoo’an ni imam eng kudis i ti’i e minena-ena’te, wo wawean wu’uk item en timou witu eng kudis i ti’i, takar eng kudis i ti’i e minale’osouw, wo sitou i ti’i si lenas, wo si imam si lewo’ sa reiy’ mapaloo’o-loo’ola nisia si lenas.38Sakawisa witu eng kuli’ niesa tuama ka’apa wewene wawean sela’auw-sela’auw, nyi’a i yi’i en sela’auw-sela’auw puti’, 39imam si lewo’ sa reiy’ lumoo’ola; sa kaloo’ala witu eng kuli’na wawean sela’auw-sela’auw limosi’ wo em puti’, takar eng kerotar i te e limentut witu eng kuli’na, wo sitou i ti’i si lenas.40Sakawisa em bu’uk eng kokong niesa tuama mera’aragh, wo nisia si minaro’opong i te, nisia si lenas. 41Sa wona’na em bu’ukna mera’aragh witu esa nga weka saruanna, wo sia maro’opong esa nga weka saruan, nisia si lenas.42v 42 Ta’an sakawisa witu eng kokong e ro’opong i ti’i, esa nga weka atas ka’apa esa nga weka saruan, wawean rumara em puti’ bamea-mea, takar e rumara lepra mouw e limentut witu em beteng eng kokong ro’opong i ti’i. 43O laa si imam si lewo’ sa reiy’ lumoo’ nisia; sa kaloo’ala kaa eng kesa witu em beteng eng kokong ro’opong i ti’i em puti’ bamea-mea’ wo paloo’ola nyi’a tanu e lepra witu eng kuli’, 44takar sitou i ti’i si rara’an lepra, wo nisia si makari’irisen, karengan e rumara witu eng kokongna i ti’i.45Sitou rara’an lepra si lewo’ sa reiy’ lumabung eng kurensang-kurensang, bu’ukna neiy i kea’awar wo kasi nisia si lewo’ sa reiy’ tumutuwla eng giona kasuatan mengale-ngaleiy: Makari’irisen! Makari’irisen! 46Kaurean sia nu tinena’ e rumara i ti’i, nisia si minena-ena’ makari’irisen; memang nisia si makari’irisen; nisia si lewo’ sa reiy’ mena’ neiy i kasea’, witu luar em pedasingan ni’itu mouw en tampa paena’anna.47Sakawisa witu labung wawean kowa’ lepra, witu labung wu’uk ni domba ka’apa labung lenan, 48andi witu em banaang minepelabot ka’apa em banaang timilawana, andi witu eng kuli’ ka’apa e nesa barang kuli’, 49– sa eng kowa’ witu em barang-barang i ti’i em bamea-mea’ mouw eng keliurna, takar ni’itu e lepra – eng kapualitan i ti’i e lewo’ sa reiy’ i papaloo’ wia si imam.50Sa eng kowa’ i ti’i e linoo’o mola ni imam, nisia si lewo’ sa reiy’ sumea’la si makapunya eng kowa’ i ti’i pitu nga endo eng keurena. 51Witu nendo kapitu nisia si lewo’ sa reiy’ lumoo’ eng kowa’ i ti’i kasi; sakawisa eng kowa’ i ti’i eng kimere witu labung ka’apa em banaang minepelabot ka’apa em banaang timilawa ka’apa witu eng kuli’, andi i wee em barang sapa tu’u eng kuli’ i ti’i pinake, takar ni’itu nyi’a mouw e lepra lewo’ kasa, wo em barang i ti’i e makari’irisen. 52Nisia si lewo’ sa reiy’ tumunu em barang-barang wawean kowa’ i ti’i, karengan ni’itu e lepra lewo’ kasa; em barang-barang e lewo’ sa reiy’ tunun ma’apu.53Ta’an sa wona’na i ki’it e linoo’an ni imam eng kowa i ti’i e reiy’ kimere witu em barang-barang i ti’i, 54takar si imam si lewo’ sa reiy’ merentala tou moas em barang wawean kowa’ i ti’i, o laa nisia lewo’ sa reiy’ sumea’la nyi’a pitu nga endo kasi i wee eng karuana. 55Kamurian nu reiy’ mouw em barang i ti’i nu nioasan, imam si lewo’ sa reiy’ lumoo’ eng kowa’ i ti’i kasi; sa kaloo’ala rupa eng kowa’ i ti’i e reiy’ minaroba, ma’anouw tu’u reiy’ kimere, takar em barang i ti’i e makari’irisen, wo koo lewo’ sa reiy’ tumunu nyi’a ma’apu, karengan eng kowa’ i ti’i e mekeraremola witu esa nga weka muri ka’apa esa nga weka saruan.56Wo sa wona’na i ki’it linoo’an ni imam eng kowa’ i ti’i e limosi’ mouw ni’itu nu nioasanola, takar nisia si lewo’ sa reiy’ kumurensangi nyi’a waki barang-barang i ti’i. 57Ta’an sa wona’ eng kowa’ i ti’i kaloo’an kangkasi witu em barang-barang i ti’i, takar ni’itu e lepra kasuatan malentut; em barang wawean eng kowa i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw tununnu ma’apu. 58Ta’an em barang-barang nioasannu mola, i ka’ayo eng kowa’ i ti’i e minere’i momi witu nyi’a, e lewo’ sa reiy’ mouw oasan i wee eng karuana, tare mouw mamuali lenas.59Ni’itu mouw nukum en tanume e lepra em bitu labung wu’uk ni domba ka’apa lenan ka’apa witu em banaang minepelabot ka’apa witu em banaang timilawa ka’apa witu en susur em barang kuli’ kaa laa mapaloo’o-loo’ola e lenas ka’apa e makari’irisenna.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“Nyi’i mouw e lewo’ sa reiy’ mamuali ukum en tanume sitou rara’an lepra witu nendo linenasan nisia: nisia si lewo’ sa reiy’ alin wia si imam,3wo si imam si lewo’ sa reiy’ mea witu luar em pedasingan; sa i ki’it linoo’an ni imam e rumara lepra i ti’i minale’osomi waki nisia, 4takar si imam si lewo’ sa reiy’ merentala, rio i wee sitou si laa pelelenasen i ti’i edoni se rua nga ipus wara matou-tou wo se toro kaanen, o kangkasi eng kayu aras, roko’ kirmizi wo em pepi’ipik. 5Imam si lewo’ sa reiy’ merentala rio si wara esa nga ipus si reretan witu natas eng kure’ pinumpunan rano maso’oso’.6Ta’an si wara matou-toupe’ si lewo’ sa reiy’ mouw edonna mewali-wali ampit eng kayu aras, roko’ kirmizi wo em pepi’ipik, o laa mewali-wali ampit si wara i ti’i em baya nyi’a e lewo sa reiy’ i sosouwna mea witu eng gorem en daa’ ni wara si rineretanola witu natas en dano maso’oso’ i ti’i. 7Kamurian nisia si lewo’ sa reiy’ mi’ipik maka pitu wia sitou si laa pelelenaseni waki lepra i ti’i wo ampit en tuana limenasla nisia, o laa si wara matou-tou i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw i wayana mea waki patar.8Tou si laa pelelenasen i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna, sumukur minapekasa em bu’ukna wo moas nouwakna ampit en dano, takar nisia si minamuali lenas. Nu reiy’ mouw i tu nisia si toro mouw ghumorem mea witu eng gorem em pedasingan, ta’an si lewo’ sa reiy’ mena’ witu luar en dasingna nuesa pitu nga endo eng keurena. 9Takar witu nendo eng kapitu nisia si lewo’ sa reiy’ sumukur minapekasa em bu’ukna: wu’uk eng kokong, sokom, alis, awes tare e reiy’ sa mina’asa em berasinena e lewo’ sa reiy’ sukuren, labungna e noasan, wo nouwakna e noasan ampit en dano; takar nisia si minamuali lenas.10Witu nendo kauwalu nisia si lewo’ sa reiy’ medo se rua nga ipus domba raghar se reiy’ sisering wo siesa nga ipus domba mereiy makaumur esa nge te’un si reiy’ sisering wo en telu esa nga mapulu’ efa topong kasa le’os siniwo ampit e lana tanume en tetule sesakeiy, ma’an e nesa log lana. 11Imam si metetuanala em pelenasan i ti’i si lewo’ sa reiy’ tumampala sitou si laa pelelenasen mewali-wali ampit en sesempena witu en sinaru ni TUHAN witu en saruan pepalen en Dasing Pinasungkulan.12Wo nisia si lewo’ sa reiy’ medo si domba raghar si esa nga ipus wo manginsempela nisia tanume en tetubuus en selok mewali-wali ampit e lana esa log i ti’i, wo nisia si lewo’ sa reiy’ manginsempela nyi’a tanume en sesempe i patuu’ witu en sinaru ni TUHAN. 13Domba raghar i ti’i si lewo’ sa reiy’ reretanna witu en tampa ne tou mareret en tetule pare’i en dosa wo en tetule tinunu, witu en tampa kudus, karengan en tetule tetubuus en selok, tuanakan kangkasi en tetule pare’i en dosa, nyi’a mouw em beteng ni imam; ni’itu mouw em beteng kasa kudus.14Imam si lewo’ sa reiy’ medomi toyo’ waki raa’ tetubuus en selok i ti’i wo si lewo’ sa reiy’ lumamur’la nyi’a witu eng kekenengan en talinga lele’os ni tou si laa pelelenasen wo witu em bewangko’ lawas lele’os wo witu em bewangko’ ne’ana lele’os. 15Imam si lewo’ sa reiy’ medomi toyo’ waki lana esa log i ti’i wo tumoa’la witu em palarna lawas kawii ni imam nuesa; 16nisia si lewo’ sa reiy’ sumosouwla en tetudu’ lele’osna witu e lana em bitu em palarna lawas kawiina i ti’i wo en toyo’ waki lana i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw i pi’ipiknala ampit en tetudu’na maka pitu witu en sinaru ni TUHAN.17Waki lana esa nga kalebena imam si lewo’ sa reiy’ lumamur’la toyo’ witu en talinga lele’os ni tou i ti’i, witu em bewangko’ lawas lele’osna wo witu em bewangko’ ne’a lele’osna, witu en tampa wisa en daa’ tetubuus en selok neiy i lamur’la. 18Wo sapa en timele’u waki lana i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw i lamur’la witu eng kokong ni tou si laa pelelenasen. Ampit en tuana imam si simiwola pale’osan i wee sitou i ti’i witu en sinaru ni TUHAN.19Imam si lewo’ sa reiy’ manginsempela en tetule’ pare’i en dosa wo ampit en tuana si simiwola pale’osan i wee sitou si laa pelelenaseni waki makari’irisenna, wo nu reiy’ mouw i tu nisia si lewo’ sa reiy’ rumeretla tetule tinunu. 20Kamurian si imam si lewo’ sa reiy’ manginsempela en tetule tinunu wo en tetule sesakeiy witu natas e mezbah. Ampit en tuana si imam si simiwola pale’osan i wee sitou i ti’i, takar nisia si minamuali lenas.21Ta’an sa wona’na sitou i ti’i sitou lengeiy wo reiy’ makawoo, nisia si lewo’ sa reiy’ medo domba raghar esa nga ipus i te tanume en tetubuus en selok i wee en sesempe i patuu’, rio siwoala pale’osan i wee sitou i ti’i, o kangkasi esa nga mapulu’ efa topong kasa le’os siniwo ampit e lana i wee en tetule sesakeiy. Wo e nesa log lana. 22Wo kasi se rua nga ipus wara wukur ka’apa se rua nga ipus wara pombo i ki’it eng kawooanna, siesa nga ipus si lewo’ sa reiy’ mamuali tetule pare’i en dosa wo siesa nga ipus kasi si mamuali tetule tinunu. 23Witu nendo kauwalu nisia si lewo’ sa reiy’ mali em baya nyi’a i wee em pelelenasan nisia wia si imam, witu en saruan em pepalen en Dasing Pinasungkulan, witu en sinaru ni TUHAN.24Kamurian si imam si lewo’ sa reiy’ medo domba tetubuus en selok wo e lana esa log i ti’i, o laa si imam si lewo’ sa reiy’ manginempela em baya nyi’a tanume en sesempe i patuu’ witu en sinaru ni TUHAN. 25Nisia si lewo’ sa reiy’ rumeret si domba tetubuus en selok wo si imam si lewo’ sa reiy’ medomi toyo’ waki raa’ tetubuus en selok i ti’i wo lumamur’la nyi’a witu eng kekenengan en talinga lele’os ni tou i ti’i wo witu em bewangko’ lawas lele’os wo em bewangko’ ne’a lele’osna.26Wo si imam si lewo’ sa reiy’ tumoa’mi toyo’ waki lana i ti’i witu em palarna e lawas kawiina nuesa, 27o laa en toyo’ waki lana i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw i pi’ipikla ni imam ampit en tetudu’ lele’osna maka pitu witu en sinaru ni TUHAN.28Kamurian si imam si lewo’ sa reiy’ lumamuri toyo waki lana i ti’i witu eng kekenengan en talinga lele’os waki sitou si laa pelelenasen, witu em bewangko’ lawas lele’osna wo witu em bewangko’ ne’a lele’osna, witu en tampa wisa linamurala en daa’ tetubuus en selok i ti’i. 29Wo e lana esa nga kalebena e lewo’ sa reiy’ mouw i lamurna witu eng kokong ni tou si laa pelelenasen, rio siwoala pale’osan i wee sitou i ti’i witu en sinaru ni TUHAN.30O laa nisia si lewo’ sa reiy’ manginsempela siesa nga ipus waki se rua wara wukur ka’apa sioki’ ni wara pombo, si niali ni tou i ti’i i ki’it eng kaawooanna, 31siesa nga ipus tanume si tetule pare’i en dosa wo siesa nga ipus kasi tanume si tetule tinunu, witu esa nga weka en tetule sesakeiy. Ampit en tuana si imam si simiwola pale’osan i wee sitou si laa pelelenasen witu en sinaru ni TUHAN. 32Ni’itu mouw nukum en tanume em pelelenasan siesa tou si tinena’ lepra si reiy’ makawoo.”33TUHAN minee nuwu’ wia si Musa wo si Harun: 34“Sakawisa kouw ghumorem waki tana’ Kana’an e laa-Ku i peweweela wia nikoo mamuali kapunya’annu wo Niaku ku mapa eiy eng kowa’ lepra witu nesa wale waki wanua kapunya’annu i ti’i, 35takar si mekewale i ti’i si lewo’ sa reiy’ meiy makite’ula nyi’a wia si imam: Wawean paloo’ola tanu eng kowa’ lepra waki waleku.36Takar si imam si lewo’ sa reiy’ merentala rio em bale i ti’i e reiy’la sipumpun, nu reiy’pe’ nisia nu meiy lumoo’ eng kowa’ lepra i ti’i, rio te’a mamuali makari’irisen e reiy’ sa mina’asa em bitu eng gorem em bale i ti’i, wo nu reiy’ mouw i tu tare mouw i te meiy si imam kaa laa meleloo’ nyi’a. 37Sa i ki’it e linoo’anna eng kowa witu eng kedir em bale i ti’i en tanula e lewong-lewong baliso-lisouw ka’apa bamea-mea’ eng keliurna, em paloo’ola lebe rarem ta’an en saruanna eng kedir i ti’i, 38imam si lewo’ sa reiy’ rumou’mi waki wale i ti’i, laa o rumedeiy witu en saruan em pepalen em bale, wo kumusi’ em bale i ti’i pitu nga endo eng keurena.39Witu nendo kapitu imam si lewo’ sa reiy’ meiy sumoup; sa i ki’it e linoo’anna eng kowa’ lepra i ti’i eng kimere mouw witu eng kedir em bale i ti’i, 40takar si imam si lewo’ sa reiy’ merentala rio se tou tumu’il em batu-batu tinena’ eng kowa’ i ti’i wo tumea’ nyi’a mea waki luar eng kota mea waki e nesa tampa makari’irisen.41Wo nisia si lewo’ sa reiy’ kumi’ikis em bale i ti’i esa nga weka ghorem makaledong, wo eng ki’ikisan en spesi i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw i wu’uwusla mea waki luar eng kota mea waki e nesa tampa makari’irisen. 42Wo se tou se lewo’ sa reiy’ medo em batu-batu walina, laa o maas nyi’a tanume en sawel em batu-batu ketare, wo lewo’ sa reiy’ medo en spesi walina wo sumepesi em bale i ti’i.43Ta’an sa wona’na eng kowa’ i ti’i e lumentut kasi witu eng gorem em bale i ti’i, nu reiy’ mouw em batu-batuna nu tinu’il wo nu reiy’ mouw em bale i ti’i nu kini’ikis, awes tare nu reiy’ mouw en sinepesila kasi, 44wo sa si imam si meiy wo i ki’it e linoo’anna eng kowa’ i ti’i eng kimere witu eng gorem em bale, takar e lepra lela’ mouw em bitu eng gorem em bale i ti’i, wo em bale’ i ti’i e makari’irisen.45Em bale i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw robe’en, nyi’a i yi’i em batuna, eng kayuna wo e reiy’ sa mina’asa en spesi em bale i ti’i, laa o alin em baya nyi’a mea waki luar eng kota waki e nesa tampa makari’irisen. 46Wo sitou ghumorem mea witu eng gorem em bale i ti’i eng keurean em bale i ti’i pinenet, si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 47Wo sitou si tumekel witu eng gorem em bale i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna; tuanakan kangkasi sitou si kumaan witu eng gorem em bale i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna.48Ta’an sa wona’na si imam si meiy wo i ki’it e linoo’anna eng kowa’ i ti’i e reiy’ kimere witu eng gorem em bale i ti’i, nu reiy’ mouw en sinepesila, takar si imam si lewo’ sa reiy’ mouw mapaloo’o-loo’ola em bale i ti’i e lenas, karengan eng kowa’ i ti’i neiy mouw i kaliong.49Kamurian, kaa laa melelenasla em bale i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw sia medo se rua nga ipus wara, kayu aras, roko’ kirmizi wo em pepi’ipik. 50Wara siesa nga ipus si lewo’ sa reiy’ mouw reretenna witu natas eng kure’ pinumpunan rano maso’oso’. 51Laa o sia lewo’ sa reiy’ medo eng kayu aras wo em pepi’ipik, roko’ kirmizi wo si wara matou-toupe’ i ti’i wo sumosouwla em baya nyi’a witu eng gorem en daa’ ni wara rineretanola wo witu eng gorem en dano maso’oso’ i ti’i, kamurian nisia si lewo’ sa reiy’ mi’ipik witu em bale i ti’I makapitu.52Ampit en tuana nisia si lewo’ sa reiy’ lumenasla em bale i ti’i ampit en daa’ ni wara, rano maso’oso’, si wara matou’tou, kayu aras, pepi’ipik, wo e roko’ kirmizi. 53Wo si wara matou-tou i ti’i si lewo’ sa reiy’ i wayanala mea waki luar eng kota waki patar. Ampit en tuana nisia si simiwola pale’osan i wee em bale i ti’i, takar em bale i ti’i minamuali lenas.54Ni’itu mouw nukum en tanume susur e rumara lepra, kudis eng kokong, 55tanume e lepra witu e labung wo em bale’ 56 56tanume eng kesa, lenup-lenup wo en sela’auw, 57kaa laa mewewee teturu’ witu eng kapualitan makari’irisen ka’apa witu eng kapualitan lenas; ni’itu mouw nukum en tanume e lepra.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa wo si Harun: 2“Sumusuiy mouw wia se tou Israel wo i lila’la wia nisea: Sakawisa e mekeirangen ni esa tuama maro’umi tiisan, takar makari’irisenouw sia karengan en tiisan i ti’i. 3Teinti’i mouw eng kari’irisanna minato’orongan ampit en tiisanna i ti’i: sa e mekeirangenna mayala en tiisanna i ti’i sumo’oso’, ka’apa sa e mekeirangenna tumaang nyi’a, i ka’ayo reiy’ rimou’mi tiisanna, takar ni’itu mouw e makari’irisenna.4Susur en tetekelan, tinekelan ni tou si marou’mi en tiisanna i ti’i si mamuali makari’irisen, wo susur em barang rinuberannala e mamuali makari’irisen kangkasi. 5Susur tou si tumena’ wia en tampa patekelanna si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano wo nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem.6Seiy si rumuber witu natas em barang rinuberanola ni tou tuana si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano, wo nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 7Seiy si tumena’ wia nouwak ni tou tuana, si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano wo nisia si minamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem.8Sakawisa sitou tuana rumura’la sitou lenas, e lewo’ sa reiy’ mouw sitou i yi’i moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano wo nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 9Wo susur en sesakean rinuberala ni tou tuana e mamuali makari’irisen.10Susur tou si tumena’ wia e nesa tinampa’ala ni tou eng ketare si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. Seiy si minopo nisia, si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano wo nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 11Wo susur tou si tumena’ witu sitou tuana, kasuatan sitou i yi’i si reiy’ minoas lawas rerior ampit en dano, si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano wo nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 12Sa sitou i ti’i si tumena’ witu eng kure’, ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw pete’enla, wo susur em pakakas eng kayu e lewo’ sa reiy’ mouw oasan ampit en dano.ampit en dano. 13Sakawisa sitou tuana si weresi mouw waki tiisanna, nisia si lewo’ sa reiy rumeken pitu nga endope’ kasi kaa laa toro i papaloo’o-loo’ola lenas, laa o moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano maso’oso’, takar nisia si minamuali lenas. 14Witu nendo kauwalu nisia si lewo’ sa reiy’ medo se rua nga ipus wara wukur ka’apa se rua nga ipus oki’ ni wara pombo, wo meiy witu en sinaru ni TUHAN, witu em pepalen en Dasing Pinasungkulan, wo sumarakan se wara-wara i ti’i wia si imam. 15O laa si imam si lewo’ sa reiy’ manginsempela nyi’a, siesa nga ipus tanume en tetule pare’i en dosa wo siesa nga ipus kasi si tanume en tetule tinunu. Ampit en tuana si imam si simiwola pale’osan i wee sitou i ti’i witu en sinaru ni TUHAN karengan en tiisanna.16Sakawisa siesa tuama neiy’ i katoa’ e mani’na, nisia si lewo’ sa reiy’ moas e minapekasa nouwakna ampit en dano wo nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 17Susur labung wo susur eng kuli’, eng kinatoa’an e mani’ i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw oasan ampit en dano wo mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 18O kangkasi siesa wewene, sa siesa tuama tumekel ampit nisia ampit wawean toa’an e mani’, takar nisea nu rua se lewo’ sa reiy’ moas e nouwakna ampit en dano wo nisea se mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem.19Sakawisa siesa wewene rumou’mi en tiisan, wo en tiisan i ti’i nyi’a mouw en daa’ waki mekeirangenna, nisia si lewo’ sa reiy’ pitu nga endo eng keurena witu eng kewur e roko’na, wo susur tou si tumena’ witu nyi’a, si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 20E reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en tinekelanna keurean nisia nu kewur e roko’ e mamuali makari’irisen. Wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e ruberanna e mamuali makari’irisen kangkasi.21Susur tou si tumena’ wia en tetekelan ni wewene i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 22Susur tou si tumena’ wia e nesa barang rinuberala ni wewene i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw moas e labungna, moas en tou ampit en dano wo nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 23O kangkasi witu nedo nisia nu tumena’ witu e wo’o sapa em bitu en tetekelan ka’apa witu natas em barang rinuberala ni wewene i ti’i, nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem.24Sa wona’na siesa tuama tumekel ampit si wewene i ti’i, wo sia tena’an eng kewur e roko’ ni wewene i ti’i, takar nisia si mamuali makari’irisen eng kaurean pitu nga endo, wo susur en tetekelan tinekelanna e mamuali makari’irisen kangkasi.25Sakawisa siesa wewene manga endo-endo eng keurena maro’umi tiisan, nyi’a i yi’i en tiisan en daa’ reiy’ witu nedo eng kewur e roko’na, ka’apa sakawisa sia maro’umi en tiisan lebe ure waki edo eng kewur e roko’na, takar eng keurean en tiisan e makari’irisen i ti’i si wewene i ti’i nyi’a mouw si tanu witu nendo-nendo eng kewur e roko’na, nyi’a i yi’i si makari’irisen. 26Susur en tetekelan tinekelanna, eng keurean nisia nu maro’umi en tiisan, e lewo’ sa reiy’ mouw i wee nisia tanu en tetekelan witu nedo eng kewur e roko’na wo susur em barang rinuberannala e mamuali makari’irisen masuat tanu eng kemakari’irsen eng kewur e roko’na. 27Susur tou si tumena’ wia em barang-barang i ti’i si mamuali makari’irisen, wo nisia si lewo’ sa reiy’ moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano, wo nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem.28Ta’an sa wona’na si wewene i ti’i si lenasouw waki tiisanna, nisia si lewo’ sa reiy’ rumeken pitu nga endope’ kasi, nu reiy’ mouw i tu tare mouw sia minalenas. 29Witu nendo kauwalu nisia si lewo’ sa reiy’ medo se rua wara wukur ka’apa se rua oki’ ni wara pombo wo mali nyi’a wia si imam waki pepalen en Dasing Pinasungkulan. 30Imam si lewo’ sa reiy’ manginsempela siesa nga ipus tanume si tetule pare’i en dosa wo siesa nga ipus kasi tanume si tetule tinunu. Ampit en tuana si imam si simiwola pale’osan i wee sitou i ti’i witu en sinaru ni TUHAN, karengan en tiisanna e makari’irisen i ti’i.31Tuana mouw kouw lewo’ sa reiy’ lumiseiyi se tou Israel waki kemakari’irisenna, rio sea te’a mate witu eng kemakari’irisenna, sa sea memakari’irisenla en Dasing Lenas-Ku em bitu eng keuneran nea i ti’i.”32Ni’itu mouw nukum en tanume siesa tuama maro’umi tiisan ka’apa neiy i katoa’ e mani’na eng kimarenganla nisia makari’irisen, 33wo en tanume siesa wewene si makakewur e roko’ wo en tanume siesa nga touan, le’os tuama ka’apa tu’u wewene, si maro’umi tiisan, wo en tanume si tuama timekel ampit si wewene makari’irisen.
1Nu reiy’ mouw se rua oki’ ni Harun nu minate, e minamuali witu nedo nisea nu timawi mea witu en sinaru ni TUHAN, o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa. 2E nuwu’ ni TUHAN wia nisia: “I lila’ mola wia si Harun, kaka’mu, rio sia te’a waya’an i te nedo megheghorem mea witu eng gorem en tampa kudus witu muri em peremel, mea witu en saruan em pepenet pale’osan em bitu natas en tabut rio te’a sia mate; karengan Niaku ku mapa’atola en tou witu linaak witu natas em pepenet pale’osan.3Teinti’i mouw eng kelelaa ni Harun megheghorem mea witu eng gorem en tampa kudus i ti’i, nyi’a i yi’i ampit maali siesa nga ipus sapi raghar sobor i wee en tetule pare’i en dosa wo siesa nga ipus domba raghar i wee en tetule tinunu. 4Nisia si lewo’ sa reiy’ makela kameja lenan eng kudus wo nisia si lewo’ sa reiy’ tumutuwla e mekeirangenna ampit en salana lenan wo nisia si lewo’ sa reiy’ make ne’ereten lenan wo kumulilitla reriker kokong e lenan; ni’itu mouw e labung kudus e lewo’ sa reiy’ pakenna, nu reiy’ mouw nisia nu minoas e nouwakna ampit en dano. 5Waki se umat Israel nisia si lewo’ sa reiy’ medomi se rua nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa wo siesa nga ipus domba raghar i wee en tetule tinunu.6Kamurian si Harun si lewo’ sa reiy’ manginsempela sapi raghar kaa laa mamuali tetule pare’i en dosa i wee nisia nuesa wo ampit en tuana nisia si simiwola pale’osan i wee nisia wo i wee se me’urangna. 7Nisia si lewo’ sa reiy’ medo se rua nga ipus membe’ raghar i ti’i wo tumampala nyi’a witu en sinaru ni TUHAN witu en saruan em pepalen en Dasing Pinasungkulan,8wo lewo’ sa reiy’ kumoba’ witu se rua membe’ raghar i ti’i, e nesa koba’ i wee si TUHAN wo e nesa i wee si Azazel. 9O laa si Harun si lewo’ sa reiy’ manginsempela membe’ raghar si tinena’ eng koba’ i wee si TUHAN i ti’i wo sumiwo nyi’a tanume en tetule pare’i en dosa. 10Ta’an si membe’ raghar tinena’ eng koba’ i wee si Azazel si lewo’ sa reiy’ mouw i tampala matou-tou witu en sinaru ni TUHAN kaa laa mesesiwola pale’osan, laa o i wayame i wee si Azazel mea waki patar kaerisan.11Harun si lewo’ sa reiy’ manginsempela sapi raghar si laa mamuali tetule pare’i en dosa i wee nisia nuesa wo sumiwola pale’osan i wee nisia wo i wee se me’urangna; nisia si lewo’ sa reiy’ rumeret si sapi raghar i ti’i.12Wo nisia si lewo’ sa reiy’ medo em bewaa’an pinumpunan wuta em baana napi waki atas e mezbah witu en sinaru ni TUHAN, ma’an esa nga takur wuta e nukupan waki wewoun eng giniling i ka’ayo minarinte’na, laa o mali nyi’a ghumorem mea witu muri em peremel. 13Kamurian nisia si lewo’ sa reiy’ rumeta’la e nukupan i ti’i witu natas e napi em bitu en sinaru ni TUHAN, i ka’ayo nawun e nukupan i ti’i timutuwla em pepenet pale’osan em bitu natas nukum ni Empung, rio sia te’a mate.14O laa nisia si lewo’ sa reiy’ medomi toyo’ waki raa’ ni sapi raghar i ti’i wo mi’ipikla nyi’a ampit en tetudu’na witu natas em pepenet pale’osan witu em beteng en saruan, wo witu en saruan em pepenet pale’osan i ti’i nisia si lewo’ sa reiy’ mi’ipikla toyo’ waki raa’ i ti’i ampit en tetudu’na maka pitu.15O laa nisia si lewo’ sa reiy’ rumeret si domba raghar kaa laa mamuali tetule pare’i en dosa i wee se bangsa i ti’i wo mali en daa’na ghumorem mea waki muri em peremel, kamurian e lewo’ sa reiy’ mouw siwonna ampit en daa’ i ti’i tanu en siniwona ampit en daa’ ni sapi raghar, nyi’a i yi’i nisia si lewo’ sa reiy’ mi’ipikla nyi’a witu natas em pepenet pale’osan wo witu en saruan em pepenet pale’osan i ti’i. 16Ampit en tuana nisia si simiwola pale’osan i wee en tampa kudus i ti’i karengan e reiy’ sa mina’asa eng kemakari’irisen ne tou Israel wo karengan e reiy’ sa mina’asa kaselokan nea, sapa i te tu’u kangkasi en dosa nea. Tuana mouw e lewo’ sa reiy’ siwonna ampit en Dasing Pinasungkulan e minena-ena’ witu nelet nea witu eng keuneran e reiy’ sa mina’asa eng kemakari’irisen nea.17Siesa tou tu’u si reiy’ toro meiy witu eng gorem en Dasing Pinasungkulan, sa si Harun ghumorem kaa laa mesesiwola pale’osan witu en tampa kudus i ka’ayo sia rumou’mi, nu reiy’ mouw en simiwola pale’osan i wee nisia nuesa, i wee se me’urangna wo i wee se minapekasa jama’ah ne tou Israel. 18Kamurian e lewo’ sa reiy’ mouw sia mea waki luar waki mezbah em bitu en sinaru ni TUHAN, wo sumiwola pale’osan i wee e mezbah i ti’i. Nisia si lewo’ sa reiy’ medomi toyo’ waki raa’ ni sapi raghar wo waki raa’ ni domba raghar i ti’i wo lumamurla nyi’a witu en sunge-sunge e mezbah esa nga kaledongna. 19Kamurian nisia si lewo’ sa reiy’ mi’ipiki toyo’ waki raa’ i ti’i witu e mezbah i ti’i ampit en tetudu’na maka pitu wo lumenasla ma’an kumudusla nyi’a waki e reiy’ sa mina’asa eng kemakari’irisen ne tou Israel.20Nu simampetouw en simiwola pale’osan i wee en tampa kudus wo en Dasing Pinasungkulan ma’an e mezbah, nisia si lewo’ sa reiy’ manginsempela membe’ raghar si matou-toupe’ i ti’i, 21wo si Harun si lewo’ sa reiy’ rumeta’la e rua lawasna witu natas eng kokong ni membe’ raghar si matou-tou i ti’i wo maakula witu natas eng kokong ni membe’ i ti’i e reiy’ sa mina’asa eng kaselokan ne tou Israel wo e reiy’ sa mina’asa e linangkoiy nea, sapa i te tu’u kangkasi en dosa nea; nisia si lewo’ sa reiy’ makitanggongla em baya nyi’a i ti’i mea witu natas eng kokong ni membe’ raghar i ti’i wo eng kamurian mayame nisia mea waki patar kaerisan ampit nieletan ni esa nga touan si kasa mouw timiro-tiro’ i wee ni’itu. 22Tuana mouw si membe’ raghar i ti’i si lewo’ sa reiy’ mater e reiy’ sa mina’asa eng kaselokan ne Israel mea waki tana’ rese, wo si membe’ i ti’i si lewo’ sa reiy’ i wayala waki patar kaerisan.23Nu reiy’ mouw i tu Harun si lewo’ sa reiy’ ghumorem mea witu eng gorem en Dasing Pinasungkulan wo mangkulela e labung lenan, em pinakena eng katoroan nisia nu ghimorem mea witu eng gorem en tampa kudus wo si lewo’ sa reiy’ tumele’umi nyi’a maname. 24Nisia si lewo’ sa reiy’ moas e nouwakna ampit en dano witu e nesa tampa kudus wo makela e labungna nuesa, o laa nisia si lewo’ sa reiy’ rumo’umi wo manginsempela en tetule tinununa nuesa wo en tetule tinunu ne bangsa i ti’i; ampit en tuana nisia si simiwola pale’osan i wee nisia nuesa wo i wee se bangsa i ti’i.25Kamurian nisia si lewo’ sa reiy’ tumunu em barewes en tetule pare’i en dosa witu natas e mezbah. 26Takar sitou si mayala si membe’ raghar i wee si Azazel i ti’i si lewo’ sa reiy’ moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano wo nu reiy’ mouw i tu tare mouw toro ghumorem mea witu em pedasingan.27Sapi raghar wo si membe’ raghar tetule pare’i en dosa, en daa’na niali mouw ghimorem kaa laa mesesiwola pale’osan witu eng gorem en tampa kudus, e lewo’ sa reiy’ alin rumo’umi waki pedasingan, wo eng kuli’na, le’ona wo en te’ina e lewo’ sa reiy’ tunun ma’apu. 28Seiy si timunu em baya nyi’a i ti’i, si lewo’ sa reiy’ moas e labungna, moas e nouwakna ampit en dano wo nu reiy’ mouw i tu tare mouw toro ghumorem mea witu em pedasingan.29Nyi’i mouw e lewo’ sa reiy’ mamuali katataapan kaa laa eng keure-urena i wee nikouw, nyi’a i yi’i witu en sumedot kapitu, witu en tanggal kamapulu’ sumedot ni’itu kouw lewo’ sa reiy’ kumumengla en tou ampit e moso wo te’a mouw kouw metetuanala e nesa pepa’ayangen, le’os se tou Israel tulen ka’apa tu’u se tou wo’oseiy se maena’ witu eng keunerannu. 30Karengan witu nendo ni’itu e lewo’ sa reiy’ siwoala pale’osan i wee nikoo kaa laa melelenasla nikouw. Nikouw kouw laa lenaseni waki e reiy’ sa mina’asa en dosamu witu en sinaru ni TUHAN. 31Nendo ni’itu e lewo’ sa reiy’ mamuali sabat, nendo paasengan wuta, i wee nikoo wo nikouw kouw lewo’ sa reiy’ kumumengla en tou ampit e moso. Ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena.32Wo em pale’osan e lewo’ sa reiy’ siwon ni imam si ni’isu’ mola wo si pinopo mola kaa laa kumulu en jabatan imam sumawelela si ama’na; nisia si lewo’ sa reiy’ makela e labung lenan, nyi’a i yi’i e labung kudus. 33Nisia si lewo’ sa reiy’ sumiwola pale’osan i wee en tampa kasa kudus, i wee en Dasing Pinasungkulan wo i wee e mezbah, o kangkasi em baya ne imam wo i wee se minapekasa bangsa i ti’i, nyi’a i yi’i se jema’ah i ti’i.34Ni’itu mouw e lewo’ sa reiy’ mamuali katataapan i wee eng keure-urena i wee nikoo, rio mekasala esa nge te’un siwoala pale’osan i wee se tou Israel karengan e reiy’ sa mina’asa en dosa nea.” Takar si Harun si timuanala tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“sumusuiy mouw wia si Harun wo wia se oki-oki’na wo wia se minapekasa tou Israel, wo i lila’la wia nisea: Nyi’i mouw e nuwu’ neiy i perentala ni TUHAN: 3Susur tou waki se kaum Israel si rimeret sapi ka’apa domba ka’apa membe’ witu eng gorem em pedasingan ka’apa witu luarna, 4ta’an si reiy’ minali nyi’a mea witu em pepalen en Dasing Pinasungkulan, kaa laa i pesesempela tanume en sesempe wia si TUHAN witu en saruan en Dasing Lenas ni TUHAN, eng kapualitan i ti’i e lewo’ sa reiy’ i rekenla wia sitou i ti’i tanume e nutang raa’, karengan nisia si timoa’ mola raa’, wo sitou i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw re’ini waki keuneran ne bangsana.5Maksutna rio se tou Israel se maali en tetule rineret nea, eng kenaramen i pasempe neala waki patar, wia si TUHAN waki pepalen en Dasing Pinasungkulan ampit sumarakanla nyi’a wia si imam, kaa laa i pesesempela wia si TUHAN tanume en tetule kelawiran. 6Imam si lewo’ sa reiy’ sumereuwla en daa’na witu e mezbah ni TUHAN witu en saruan em pepalen en Dasing Pinasungkulan wo tumunu em barewesna mamuali wou maka’aruiyen i wee si TUHAN.7Te’a mouw sea manginsempela kasi en tetule nea wia se jin-jin, karengan masempe se jin-jin i ti’i nyi’a mouw en sa’amek. Ni’itu mouw e lewo’ sa reiy’ mamuali katataapan i wee eng keure-urena i wee nisea see’ o see’.8Wo e lewo’ sa reiy’ mouw i lila’mula wia nisea: Susur tou waki se kaum Israel ka’apa waki se tou wo’oseiy se maena’ waki keuneran nea, si sumempela en tetule tinunu ka’apa en tetule rineret, 9ta’an si reiy’ minali nyi’a mea waki pepalen en Dasing Pinasungkulan rio i sempela wia si TUHAN, takar sitou i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw re’ini waki elet ne tou-tou esa nge bangsana.”
2
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“Sumusuiy mouw wia se pakasa’an jema’ah Israel wo i lila’la wia nisea: Kudusouw kouw, karengan Niaku, TUHAN, Empungmu, kudus. 3Susur tou witu nelet miouw si lewo’ sa reiy’ mouw masighi’la si ina’na wo si ama’na wo malar e nendo-nendo sabat-Ku; Niaku mouw si TUHAN, Empungmu. 4Te’a mouw kouw melelenge witu em paepungen-paepungen wo te’a mouw koo mesesiwo i wee nikoo si dewa tinoa’; Niaku mouw si TUHAN, Empungmu.5Sakawisa kouw manginsempela en tetule kelawiran wia si TUHAN, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ sumanginsempela nyi’a tuana, i ka’ayo si TUHAN si mepa’arla nikouw. 6Wo e lewo’ sa reiy’ mouw i tu kaanen witu nendo minanginsempela nyi’a ka’apa toro kangkasi witu nendo kawo’odoanna, ta’an sapa en timele’u i ka’ayo nendo katelu e lewo’ sa reiy’ mouw tunun ma’apu. 7Sa wona’na kaanen kangkasi witu nendo katelu, takar ni’itu minamuali e nesa e ri’iris wo si TUHAN si reiy’ mepa’arla sitou i ti’i. 8Seiy si kumaan nyi’a, si laa tumanggong eng kaselokanna nuesa, karengan nisia si limangkoiy mouw eng kakudusan en sesempe kudus em bia si TUHAN. E nyawa ni tou i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw re’ini waki elet ne tou-tou esa nge bangsana.9Witu nedo nikouw nu mupu’ em bua’na en tana’mu, te’a mouw koo sumampur em penguma’annu ma’apu-apula i ka’ayo witu li’ilikna, wo te’a mouw koo mepepuruti sapa en timele’u waki peupu’annu. 10O kangkasi en tele’u-tele’u em bu’ana nanggormu te’a mouw petetipu’unnu i wee eng karuana wo em bu’ana mangalelenta’ waki uma anggormu te’a mouw pepepurutennu, ta’an em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ i tele’umula i wee se tou lengeiy wo i wee se tou wo’oseiy; Niaku mouw si TUHAN, Empungmu.11Te’a mouw kouw mererongkit, te’a mouw kouw tumowo, wo te’a mouw kouw matowo siesa wia si kasuatna. 12Te’a mouw kouw matiwa’ en towo karengan e ngaran-Ku, rio koo te’a lumangkoiy eng kakudusan e ngaran ni Empungmu; Niaku mouw si TUHAN.13Te’a mouw koo mepeperas si kasuatmu en tou wo te’a mouw koo mekekaat; te’a mouw petetaangennu en tetoro ni esa tou memema’ayang esa nga endoan i ka’ayo nendo kawo’odoanna. 14Te’a mouw koo kumutokla sitou lunteng wo witu e rerior ni tou rapa te’a mouw koo mewewee watu kasu’usu’an, ta’an nikoo koo lewo’ sa reiy’ meide’la si Empungmu; Niaku mouw si TUHAN.15Te’a mouw koo sumiwo em biles witu em paadilan; te’a mouw koo merapit se tou lengeiy ampit e reiy’ kewaarna wo te’a mouw koo ka’ruiyan ne tou-tou wangko’, ta’an nikoo koo lewo’ sa reiy’ madilela se tou kasuatmu ampit eng kaulitan. 16Te’a mouw koo mea o meiy maabarla en sero’ witu nelet ne tou-tou esa nge bangsamu; te’a mouw koo me’iwet em patou-touan ni kasuatmu en tou; Niaku mouw si TUHAN.17Te’a mouw koo mereri’iris si patuarimu witu eng gorem e natemu, ta’an nikoo koo lewo’ sa reiy’ makaredeiy tumogor sitou kasuatmu wo te’a mouw koo mapa’eiy en dosa witu en toumu karengan nisia. 18Te’a mouw koo make’i en sesuli’, wo te’a mouw mawee dendam wia se tou-tou esa nge bangsamu, ta’an i te i koupusola si kasuatmu en tou tanukan en toumu nuesa; Niaku mouw si TUHAN.19Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ tumiboiy witu eng katataapang-Ku. Te’a mouw i pekekawengla se rua nga ghioan papiaran wo te’a mouw pewewu’uwuran em penguma’annu ampit e rua nga ghioan tetanemen, wo te’a mouw mepepake e labung siniwo waki rua nga ghioan bahan.20Sakawisa siesa tuama maesala nouwak ampit siesa wewene, nyi’a i yi’i siesa ata wewene si witu em bawa’ eng kuwasa ni tuama walina, ta’an si reiy’pe’ ma’an mekasa tinubuus wo si reiy’ kangkasi wineean en surat kowa’ merdeka, takar em pasiwo-siwon i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw ukumen; ta’an te’a mouw sea nu rua se ukumen paten, karengan si wewene i ti’i si reiy’pe’ minerdekala. 21Tuama i ti’i si lewo’ sa reiy’ mali en tetubuus en selokna wia si TUHAN witu em pepalen en Dasing Pinasungkulan, nyi’a i yi’i siesa nga ipus domba raghar tanume si tetule tetubuus en selok. 22Imam si lewo’ sa reiy’ sumiwola pale’osan i wee sitou i ti’i ampit si domba raghar tetule tetubuus en selok witu en sinaru ni TUHAN, karengan en dosa siniwona mola, i ka’ayo sia maka’atomi ampungan waki dosana i ti’i.23Sakawisa kouw ghimoremome witu em banua i ti’i wo tumanem minegheghioan akana em bu’a-wu’ana, te’a mouw koo metetipu’ em bu’ana eng keurean telu nge te’un wo te’a mekekaan nyi’a. 24Ta’an witu en te’un kaepat e lewo’ sa reiy’ mouw e reiy’ sa mina’asa wu’ana e mamuali sesempe kudus tanume e lelo’or-lelo’or i wee si TUHAN. 25Tare mouw witu en te’un kalima nikouw kouw toro kumaan em bu’ana, rio em bua’na e nawesan i wee nikoo; Niaku mouw si TUHAN, Empungmu.26Te’a mouw koo mekekaan e wo’o sapa en daa’na em bitupe’. Te’a mouw koo matuanala en tebo ka’apa e wenti’. 27 27Te’a mouw kouw mesesukur li’ilik em bu’uk eng kokongmu wo te’a mouw koo meteterila li’ilik en sokommu. 28Te’a mouw koo meghegha’arotla nouwakmu karengan sitou minate wo te’a mouw koo megheghoritla kowa’-kowa’ witu eng kuli’mu; Niaku mouw si TUHAN.29Te’a mouw koo meteteri eng kalenasan ni oki’mu wewene ampit sumiwola nisia wewene sa’amek, rio em banua i ti’i te’a matuanala em pesa’amekan, i ka’ayo em banua i ti’i wuta ampit em pasiwo-siwon sa’amek. 30Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ malar e nendo-nendo sabat-Ku wo masighi’la en tampa kudus-Ku; Niaku mouw si TUHAN.31Te’a mouw kouw melelenge wia si imukur ni minate ka’apa witu e roh-roh memementi’; te’a mouw kouw mesesero nisea wo ampit en tuana e mamuali makari’irisen karengan nisea; Niaku mouw si TUHAN, Empungmu.32Nikoo koo lewo’ sa reiy’ tumo’or rumedeiy witu en sinaru ne tou puti’ mouw em bu’uk wo nikoo koo lewo’ sa reiy’ mee sighi’ wia sitou lebe tu’a wo nikoo koo lewo’ sa reiy’ meide’la si Empungmu; Niaku mouw si TUHAN.33Sakawisa siesa tou wo’oseiy mena’ wia nikoo waki wanuamu, te’a mouw koo melelotoiy nisia. 34Sitou wo’oseiy si minena’ wia nikoo si lewo’ sa reiy’ masuat i wee nikoo tanu sitou Israel tulen waki eletmu, I koupusola sia tanu en toumu nuesa, karengan nikouw kangkasi kouw tou wo’oseiy eng ketareanna waki tana’ Mesir; Niaku mouw si TUHAN, Empungmu.35Te’a mouw kouw sumiwo em biles witu em paadilan, en tanume nukuran, tetimbangan wo en sukatan. 36Neraca e nulit, watu timbangan e nulit, efa e nulit wo eng hin e nulit e lewo’ sa reiy’ mouw paken niouw; Niaku mouw si TUHAN, Empungmu si minali nikouw rimo’umii waki tana’ Mesir. 37Tuana mouw kouw lewo’ sa reiy’ tumiboiy witu e reiy’ sa mina’asa eng katataapang-Ku wo e reiy’ sa mina’asa natorang-Ku ma’an matuanala em baya nyi’a i ti’i; Niaku mouw si TUHAN.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“Nikoo koo lewo’ sa reiy’ lumila’ wia se tou Israel: Susur tou, le’os waki elet ne tou Israel ka’apa tu’u waki elet ne tou wo’oseiy se maena’ witu eng keuneran ne tou Israel, si simarakan siesa waki se oki-oki’na wia si Molokh, tantu mouw nisia si ukumen paten, nyi’a i yi’i se rakyat em banua se lewo’ sa reiy’ mitirla nisia ampit em batu.3Niaku nuesa ku laa sumu’usuk sitou i ti’i wo laa rume’imi nisia waki keuneran ne bangsana, karengan nisia si simarakan siesa waki se oki-oki’na wia si Molokh, ampit e maksut mereri’irisla en tampa kudus-Ku wo lumangkoiy eng kakudusan e ngaran-Ku kudus. 4Ta’an sa wona’na se rakyat em banua se menet em beren witu sitou i ti’i, katoroan nisia si simarakan siesa waki se oki-oki’na wia si Molokh, wo reiy’ mukum nisia paten, 5takar Niaku nuesa si laa sumu’usuk sitou i ti’i ma’an se kaumna wo laa rume’imi nisia waki keuneran ne bangsana wo em baya ne tou se neiy i kaki’it minesa’amek kimi’itla nisia, nyi’a i yi’i minesa’amek ampit masempe si Molokh.6Tou si limenge wia si imukur ne minate ka’apa wia e roh-roh mementi’, nyi’a i yi’i si minesa’amek ampit minueiy wia nisea, Niaku nuesa si laa sumu’usuk sitou i ti’i wo rume’imi nisia waki keuneran ne bangsana. 7Takar nikouw kouw lewo’ sa reiy’ kumudusla en toumu, wo kudusouw kouw, karengan Niaku mouw si TUHAN, Empungmu.8Tuana mouw kouw lewo’ sa reiy’ tumiboiy witu eng katataapang-Ku wo matuanala nyi’a; Niaku mouw si TUHAN si kimudusla nikouw. 9Sakawisa wawean siesa nga touan si kimutokla si ama’na ka’apa si ina’na, tantu mouw nisia si ukumen paten; nisia si kimutokola si ama’na ka’apa si ina’na, takar en daa’na en timorola nisia nuesa.10Sa siesa tuama si minesa’amek ampit si ka’awu ne tou walina, nyi’a i yi’i si minesa’amek ampit si ka’awu ni kasuatna en tou, tantu mouw nisea nu rua se ukumen paten, le’os si tuama ka’apa tu’u si wewene se minesa’amek i ti’i. 11Sa siesa tuama tumekel ampit siesa ka’awu ni ama’na, ni’itu mouw nisia si limangkoiy eng hak ni ama’na, tantu mouw nisea nu rua se ukumen paten, wo en daa’ nea en timoro nisea nuesa. 12Sa siesa tuama tumekel ampit si manuangna wewene, tantu mouw nisea nu rua se ukumen paten; nisea se simiwo mola e nesa pasiwo-siwon wu’ul, takar en daa’ nea en timoro nisea nuesa.13Sa siesa tuama tumekel ampit si tuama eng kenaramen ne tou maesala nouwak ampit si wewene, ni’itu mouw nisea nu rua se simiwola eng kawu’ulan, tantu mouw nisea se ukumen paten wo en daa’ nea en timoro nisea nuesa. 14Sa siesa tuama medo siesa wewene wo si ina’na, ni’itu e nesa pasiwo-siwon sa’amek; nisia wo se rua wewene i ti’i se lewo’ sa reiy’ tunun, rio te’a wawean em pasiwo-siwon sa’amek witu eng keuneran niouw.15Sa siesa tuama makio’an ampit siesa nga ipus tekapen, tantu mouw nisia si ukumen paten, wo si tekapen i ti’i tu’u si lewo’ sa reiy’ wunu’un niouw kangkasi. 16Sa siesa wewene tumawila si tekapen sapa tu’u kaa laa makio’an, e lewo’ sa reiy’ mouw wunu’unnu si wewene wo si tekapen i ti’i; nisea se tantu mouw ukumen paten wo en daa’ nea en timoro nisea nuesa.17Sa siesa tuama medo si patuarina wewene, oki’ ni ama’na ka’apa oki’ ni ina’na, wo sea maesala nouwak, takar e ni’itu e nesa pasiwo-siwon pales, wo nisea se lewo’ sa reiy’ re’inla witu en saruan ne tou-tou esa nge bangsana; sitou i ti’i si minongka’ mola e mekeirangen ni patuarina wewene, takar nisia si lewo’ sa reiy’ tumanggong eng kaselokanna nuesa. 18Sa siesa tuama tumekel ampit siesa wewene si makakewur roko’, ni’itu mouw nisia si minongka’la e mekeirangen ni wewene i ti’i wo minuka’ em pepenet en tiisanna kasuatan si wewene i ti’i tu’u si minayala em pepenet en tiisan en daa’na i ti’i niongka’la, nisea nu rua se lewo’ sa reiy’ re’ini waki keuneran ne bangsana.19Te’a mouw koo ma’ongka’la e mekeirangen ni patuari wewene ni ina’mu ka’apa patuari wewene ni ama’mu, karengan e mekeirangen ni esa kariana nuesa mouw em binuka’, wo nisea se lewo’ sa reiy’ tumanggong eng kaselokan nea nuesa. 20Sa siesa tuama tumekel ampit si ka’awu ni patuari ni ama’na, ni’itu mouw nisia si limangkoiy eng hak ni patuari ni ama’na. nisea se minapa’eiy en dosa witu en touna, wo nisea se laa mate ampit e reiy’ mina’anak. 21Sa siesa tuama medo si ka’awu ni patuarina, ni’itu e nesa kakewuran, karengan nisia si limangkoiy eng hak ni patuarina tuama, wo nisea se reiy’ laa maanak.22Tuana mouw nikouw lewo’ sa reiy’ tumiboiy witu e reiy’ sa mina’asa eng katataapang-Ku wo e reiy’ sa mina’asa natorang-Ku ma’an matuanala em baya nyi’a i ti’i, rio kouw te’a i kero’la ni wanua mea wisa Niaku mali nikouw kaa laa mena’ maname. 23Te’a mouw kouw kumi’it eng kenaramen ne bangsa se laa-Ku i sere’ waki reriormu: karengan em baya nyi’a i ti’i en tinuana nea mola, i ka’ayo Niaku ku senso’ maloo’ola nisea.24Ta’an wia nikoo Niaku ku minee mola nuwu’: Nikouw mouw si laa rumuberla en tana’ nea wo Niaku mouw si laa meela nyi’a wia nikoo mamuali kapunya’annu, e nesa wanua masewe-sewel en susu wo rina’na; Niaku mouw si TUHAN, Empungmu,si tima’atasi nikouw waki se bangsa-bangsa walina. 25Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ memange’ani se tekapen toro kaanen waki se reiy’ toro kaanen, wo se wara-wara reiy’ toro kaanen waki se toro kaanen, rio te’a kouw mesesiwo en toumu mari’iris karengan se tekapen maka ne’a epat wo se wara-wara wo ne reiy’ sa mina’asa se maanap wia en saruan em bumi, se neiy-Ku mouw i ta’atasla rio reiy’ toro kaanen niouwla.26Kudusouw kouw i wee-Niaku, karengan Niaku i yi’i, si TUHAN, kudus wo Niaku si tima’atasomi nikouw waki se bangsa-bangsa walina, rio kouw mamuali kapunya’ang-Ku.27Sakawisa siesa tuama ka’apa wewene selaran ni imukur ni minate ka’apa e roh mementi’, tantu mouw nisea se ukumen paten, nyi’a i yi’i nisea se lewo’ sa reiy’ pitiren ampit em batu wo en daa’ nea en timoro nisea nuesa.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: “Sumusuiy mouw wia em baya ne imam, oki-oki’ ni Harun, wo i lila’la wia nisea: Siesa imam si te’a mouw mereri’irisla en tou ampit sitou minate witu nelet ne tou-tou esa nge bangsana, 2ta’an i te sa si minate i ti’i nyi’a mouw si patuari kasa kareten, nyi’a i yi’i: ina’na, ama’na, oki-oki’na tuama ka’apa wewene patuarina tuama, 3patuarina wewene, si reraape’ wo si kerut wia nisia karengan si reiy’pe’ makapunya ka’awu, ampit nisea i ti’i toro mouw sia mapari’irisela en tou.4En tanula si tu’atuama te’a mouw sia rumi’irisla en tou witu nelet ne tou-tou esa nge bangsana wo ampit en tuana si limangkoiy eng kakudusanna. 5Te’a mouw sea merero’opong esa nga weteng eng kokongna, wo te’a mouw sea mesesukur e li’ilik en sokomna, wo te’a mouw sea megheghoritla eng kuli’ nouwakna. 6Nisea i ti’i se lewo’ sa reiy’ kudus i wee si Empungna wo te’a mouw sea lumangkoiy eng kakudusan e ngaran ni Empungna, karengan nisea mouw se minanginempela e reiy’ sa mina’asa tetule napi-apian ni TUHAN, kekaanen ni Empung nea, wo karengan e ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw sea kudus.7Te’a mouw sea medo siesa wewene sa’amek ka’apa si wewene teri mouw eng kalenasanna ka’apa siesa wewene tina’atasola ni ka’awuna, karengan e nemam i ti’i eng kudus i wee si Empungna. 8Wo nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mapokeiyla nisia kudus, karengan nisia mouw si minanginsempela eng kekaanen ni Empungmu. Nisia si lewo’ sa reiy’ kudus i wee nikoo, karengan Niaku, TUHAN, si kimudusla nikouw nyi’a mouw si kudus. 9Sakawisa sioki’ wewene ni esa imam minayala eng kaormatanna langkoiyen ampit en suma’amek, takar nisia si limangkoiy eng kakudusan ni ama’na, wo nisia si lewo’ sa reiy’ tunun ampit e napi.10Imam si kasa sela witu nelet ne patuari-patuarina, si ni’isu’la ampit timoa’la e lana ne’isu’ witu natas eng kokongna wo si pinopola ampit minakela wia nisia e reiy’ sa mina’asa labung kudus, te’a mouw mewewayala em bu’ukna mineroiy wo te’a mouw sia kumurensang e labungna. 11Te’a mouw sia tawi wia em baya ne mayat, awes tare te’a mouw sia rumi’irisla en tou ampit e mayat ni ama’na ka’apa ina’na. 12Te’a mouw sia merero’umi waki tampa kudus, rio te’a langkoiyenna eng kakudusan en tampa kudus ni Empungna, karengan e lana ne’isu’ ni Empungna, e minapaloo’ola kaa nisia si neiy mouw i wuntulela, em bitu natas eng kokongna; Niaku mouw si TUHAN.13Nisia si lewo’ sa reiy’ medo siesa wewene si reraape’. 14Siesa balu ka’apa wewene tina’atasola ka’apa si tineri eng kalenasanna ka’apa si wewene sa’amek, te’a mouw pa’edon, ta’an i te e lewo’ sa reiy’ siesa reraa’ waki elet ne tou-tou esa nge bangsana, 15rio te’a sia lumangkoiy eng kakudusan ne see’na witu nelet ne tou-tou esa nge bangsana, karengan Niaku mouw si TUHAN, si kimudusla nisia.”16TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 17“I lila’ mola wia si Harun, teinti’i: Susur tou waki elet ne see’mu see’ o see’ si walangan e nouwakna, te’a mouw meiy metetawi kaa laa mesesempela eng kekaanen ni Empungna,18karengan susur tou si walangan e nouwakna si reiy’ toro meiy tumawi: tou rapa, tou pekol, sitou walangan eng giona, sitou taleus labot em betengna, 19sitou repu’ e ne’ana ka’apa lawasna, 20sitou toba’an ka’apa sitou kubut nouwakna ka’apa si rapa em berenna, sitou sela’auwen ka’apa kudisen ka’apa si teri en tata’na. 21Susur tou waki see’ ni imam Harun, si walangan e nouwakna te’a mouw ma’eiy kaa laa mesesempela e reiy’ sa mina’asa tetule napi-apian ni TUHAN; karengan e nouwakna em balangan te’a mouw sia ma’eiy metetawi kaa laa mesesempela eng kekaanen ni Empungna.22En tanume eng kekaanen ni Empungna, le’os e sesempe-sesempe kasa kudus ka’apa tu’u en sesempe kudus en toro kaanenna. 23Ta’an i te te’a mouw sia ma’eiy i ka’ayo mea waki peremel wo te’a mouw sia ma’eiy waki mezbah, karengan nouwakna em balangan, rio te’a langkoiyenna eng kakudusan e minapekasa en tampa kudus-Ku, karengan Niaku mouw si TUHAN, si kimudusla nisea.” 24Tuana mouw si Musa nu mina’ayola e nuwu’ i ti’i wia si Harun ma’an se oki-oki’na wo wia em baya ne tou Israel.
1TUHAN si minee nuwu’ wia si Musa: 2“I lila’ mola wia si Harun wo se oki-oki’na, rio sea maato-ato witu en sesempe-sesempe kudus eng kinudusla ne tou Israel i wee-Niaku, rio te’a sea lumangkoiy eng kakudusan e ngaran-Ku kudus; Niaku mouw si TUHAN. 3I lila’ mola wia nisea: Susur tou witu nelet miouw see’ o see’, nyi’a i yi’i waki elet ne reiy’ sa mina’asa see’mu se mineiy tumawi witu en sesempe-sesempe kudus eng kinudusla ne tou Israel i wee si TUHAN, kasuatan nisia si witu eng ka’ada’an makari’irisen, takar sitou i ti’i si laa re’ini waki sinaru-Ku; Niaku mouw si TUHAN.4Siesa nga touan waki see’ ni Harun si rara’an lepra ka’apa si maro’umi tiisan, te’a mouw mekekaan en sesempe-sesempe kudus, nu reiy’pe’ nisia minalenas; wo sitou timena’ wia e wo’o sapa e makari’irisen karengan sitou minate ka’apa sitou neiy i katoa’ e mani’na 5ka’apa sitou timena’ wia siesa nga ipus tekapen maanap si rimi’irisla nisia ka’apa wia si meta’esa’an tou si rimi’irisla nisia, ampit eng kari’irisan sapa i te tu’u nisia si mamuali makari’irisen, 6sitou timena wia en tuana i ti’i si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem wo te’a mouw sia mekekaani waki sesempe-sesempe kudus, nu reiy’pe’ sia nu moas e nouwakna ampit en dano.7Nu reiy’ mouw siendo nu timenem, tare mouw sia mamuali lenas wo nu reiy’ mouw i tu toro mouw sia kumaani waki sesempe-sesempe kudus i ti’i, karengan e ni’itu mouw e minamuali kekaanenna. 8Te’a mouw sia mekekaan em bangke ka’apa en tele’u ni tekapen lela’, rio te’a sia mamuali makari’irisen karengan e nyi’a; Niaku mouw si TUHAN. 9Wo nisea se lewo’ sa reiy minena-ena’ tumiboiy witu eng kalewo’sareiy’anna witu Niaku, rio witu eng kapualitan i ti’i te’a sea mapa’eiy en dosa witu en touna wo mate karengan e nyi’a, karengan nisea se limangkoiy eng kakudusan eng kalewo’sareiy’an i ti’i; Niaku mouw si TUHAN, si kimudusla nisea.10Susur se tou karengan te’a mouw mekekaan en sesempe kudus; tuanakan kangkasi si limepu maena’ wia si imam ka’apa tu’u sitou mengengedo tetoro. 11Ta’an sakawisa siesa nga touan tinelesouw ni imam ampit e loitna si minamuali ata tinelesna, takar sitou i ti’i si toro kumi’it kumaan nyi’a, tuanakan kangkasi se minatou witu em balena.12Sakawisa sioki’ wewene ni imam makaka’awula sitou karengan, te’a mouw sia mekekaani en sesempe wuntul waki sesempe-sesempe kudus. 13Ta’an sakawisa si wewene i ti’i mamuali balu ka’apa si tina’atasla, wo sia reiy’ makaoki’, wo si minarengouw waki wale ni ama’na tanu nedo nisia nu reraape’, takar nisia si toro kumaan waki kekaanen ni ama’na; ta’an susur tou karengan te’a mouw mekekaan nyi’a.14Sakawisa siesa nga touan ampit e reiy’ tinu’utu’ kimaan en sesempe kudus, nisia si lewo’ sa reiy’ mee en sesawelna wia si imam ampit mawes esa nga palima. 15Te’a mouw witu si imam lumangkoiy eng kakudusan en sesempe-sesempe kudus ne tou Israel e neiy i wuntulela i wee si TUHAN, 16karengan ampit en tuana nisea se minapa’eiy wia se tou Israel eng kaselokan e lewo’ sa reiy’ tubuusen, sakawisa sea kumaan en sesempe-sesempe kudus nea, karengan Niaku mouw si TUHAN, si kimudusla nisea.”17TUHAN si minee nuwu’ wia si Musa: 18“Sumusuiy mouw wia si Harun ma’an se oki-oki’na wo wia em baya ne tou Israel wo i lila’la wia nisea: Seiy i te tu’u waki se umat Israel wo waki se tou wo’oseiy witu nelet ne tou Israel si minanginsempela en sesempena, le’os en tanula e nesa sesempe nazar ka’apa tu’u en tanula e nesa sesempe kepa’a-pa’aran, e laa i pesesempe neala wia si TUHAN tanume en sesempe tinunu, 19takar rio si TUHAN si mepa’arla nikouw, e lewo’ sa reiy’ mouw en sesempe i ti’i e reiy’ sisering waki si sapi raghar, domba ka’apa membe’.20E reiy’ sa mina’asa wawean walang e nouwakna te’a mouw i pesesempe miouwla, karengan ampit e ni’itu TUHAN si reiy’ mepa’arla nikouw. 21O kangkasi sakawisa siesa nga touan sumempela wia si TUHAN en tetule kelawiran tanume wewear e nazar wuntul ka’apa tanume en tetule kepa’a-pa’aran waki si sapi ka’apa membe’ domba, takar en tetule i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw e reiy’ sisering, rio si TUHAN si mepa’arla nisia, te’a mouw e nouwakna wawean walang oki’ i te tu’u.22Tekapen si rapa ka’apa si repu’ ruiy, si pali’an ka’apa si kupesan, si sela’auwen ka’apa si kudisen, em baya nyi’a i ti’i te’a mouw i pesempemula wia si TUHAN wo se tekapen tuana te’a mouw i pewewee miouw tanume en tetule napi-apian i wee si TUHAN witu natas e mezbah. 23Ta’an siesa nga ipus sapi ka’apa domba si taleus labot ka’apa taleus potot em betengna toro i te i sempemula tanume en tetule kepa’a-pa’aran, ta’an tanume en tetule nazar ni TUHAN reiy’ laa mekepa’arenla si tekapen i ti’i.24Ta’an si tekapen en tata’na eng kinalompitan, linuwek, kina’anut ka’apa kinule’it, te’a mouw i pesesempe miouwla wia si TUHAN; te’a mouw koo mesesiwo en tuana waki wanuamu. 25O kangkasi waki lawas ne tou wo’oseiy te’a mouw kouw manginsempela wo’o sapa waki em baya nyi’a i ti’i tanume eng kekaanen ni Empungmu, karengan em baya nyi’a i ti’i en teri mouw wo wawean walang e nouwakna; TUHAN si reiy’ laa mepa’arla nikouw karengan en sesempe-sesempe i ti’i.”26TUHAN minee nuwu’ wia si musa: 27“Sakawisa siesa nga ipus oki’ ni sapi ka’apa oki’ ni domba ka’apa oki’ ni membe’ i patoumi, takar e lewo’ sa reiy’ mouw i tu mena’ pitu nga endo ampit si inangna, ta’an rengan e nendo kauwalu wo e mapawee-weena TUHAN si mepa’arla si tekapen i ti’i sa i sempela tanula en tetule napi-apian i wee-Nisia.28Siesa nga ipus sapi ka’apa membe’ te’a mouw kouw merereretla mewali ampit sioki’na witu esa nga endo i te kangkasi. 29Wo sakawisa kouw rumeret en tetule syukur i wee si TUHAN, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ rumeretla nisia eng katuanana, i ka’ayo si TUHAN mepa’arla nikouw. 30Witu nendo ni’itu i te kangkasi en tetule i ti’i e lewo’ sa reiy’ kaanen; te’a mouw kouw tumele’ula sapa-sapa witu nyi’a i ka’ayo memo’odo; Niaku mouw si TUHAN.31Ampit en tuana nikouw kouw lewo’ sa reiy’ tumiboiy witu em perenta-Ku wo matuanala nyi’a; Niaku mouw si TUHAN. 32Te’a mouw melelangkoiy eng kakudusan e ngaran-Ku kudus, rio Aku kudusela witu eng keuneran ne tou Israel, karengan Niaku mouw si TUHAN, si kimudusola nikouw, 33si minali nikouw rimou’mi waki tana’ Mesir, rio Aku mamuali Empungmu; Niaku mouw si TUHAN.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“Sumusuiy mouw wia se tou Israel wo i lila’la wia nisea: E nendo-nendo wangko’ neiy i tataapla ni TUHAN e lewo’ sa reiy’ i pakite’u miouwla tanume e nedo pinasungkulan kudus, e nedo pewangko’an neiy-Ku i tataapla, nyi’a mouw en tumodongla.3Enem nga endo eng keurena toro matuanala pepa’ayangen, ta’an witu nendo kapitu e lewo’ sa reiy’ mouw wawean sabat, e nendo paasengan wuta, nyi’a i yi’i e nendo pinasungkulan kudus; te’a mouw koo metetuanala esa pepa’ayangen; ni’itu mouw en sabat i wee si TUHAN waki e reiy’ sa mina’asa tampa paena’annu.4Nyi’i mouw e nendo-nendo wangko’ neiy i tataapla ni TUHAN, nendo-nendo pinasungkulan kudus e lewo’ sa reiy’ kete’uan niouwla siesa o siesa witu e nedona tataap. 5Witu en sumedot kasa ketare-tare, witu en tanggal kamapulu’ o epat en sumedot i ti’i, witu nendo mawengido, wawean Paskah i wee si TUHAN. 6Wo witu nendo kamapulu’ o lima en sumedot i ti’i wawean e nendo wangko’ Roti Reiy’ Siragi i wee si TUHAN; pitu nga endo eng keurena kouw lewo’ sa reiy’ kumaan e roti reiy’ siragi.7Witu nendo eng kasa ketare-tare kouw lewo’ sa reiy’ sumiwola pinasungkulan kudus, te’a mouw kouw metetuanala e nesa pepa’ayangen wuter. 8Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ manginsempela en tetule napi-apian wia si TUHAN pitu nga endo eng keurena; witu e nendo kapitu e lewo’ sa reiy’ mouw wawean pinasungkulan kudus, te’a mouw kouw metetuanala e nesa pepa’ayangen wuter.”9TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 10“Sumusuiy mouw wia se tou Israel wo i lila’la wia nisea: Sakawisa kouw i ka’ayola waki wanua e laa-Ku i peweweela wia nikoo, wo kouw mupu’ em bua’na, takar nikouw kouw lewo’ sa reiy’ malimi esa nga ke’ekes wua’na ketare-tare waki peupu’annu wia si imam, 11wo si imam i ti’i si lewo sa reiy’ mouw mapatuu’la eng ke’ekes i ti’i witu en sinaru ni TUHAN, rio si TUHAN si mepa’arla nikouw. Imam si lewo’ sa reiy’ mapatuu’la nyi’a witu nendo nu reiy’ mouw en sabat i ti’i.12Witu nendo nikouw nu mapatuu’la eng ke’ekes i ti’i kouw lewo’ sa reiy’ manginsempela siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un si reiy’ sisering, tanume en tetule tinunu i wee si TUHAN, 13ma’anouw ampit en tetule sesakeiyna waki rua nga mapulu’ efa topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, tanume en tetule napi-apian i wee si TUHAN nyi’a i yi’i e wou maka’aruiyen, ma’anouw ampit en tetule tetoa’anna waki esa nga paepat hin anggor. 14I ka’ayola witu nendo i ti’i kangkasi te’a mouw kouw mekekaan roti, ka’apa e weti’ gandum ka’apa eng gandum weru, i ka’ayo kouw minaali mola en sesempe ni Empungmu; ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena i wee nikouw see’ o see’ waki e reiy’ sa mina’asa tampa paena’annu.15Kamurian nikouw kouw lewo’ sa reiy’ rumeken, muleiymi waki nendo nu reiy’ mouw en sabat iti’i, nyi’a i ti’i e nendo nikouw nu minali eng ke’ekes en sesempe i patuu’la, e lewo’sa reiy’ lekep pitu nga duminggu; 16i ka’ayo witu nendo nu reiy’ mouw en sabat eng kapitu kouw lewo’ sa reiy’ rumeken lima nga pulu’ nga endo; laa o kouw lewo’ sa reiy’ manginsempela en tetule sesakeiy em beru wia si TUHAN.17Waki tampa paena’annu kouw lewo’ sa reiy’ maali e rua roti i patuu’ e lewo’ sa reiy’ siniwo waki rua nga mapulu’ efa topong kasa le’os wo en tinunu ni’itu nu sinewokouw ampit e ragi tanume nuluna em bua’na i wee si TUHAN. 18Mewali e roti i ti’i kouw lewo’ sa reiy’ manginsempela pitu nga ipus domba makaumur esa nge te’un si reiy’ sisering wo siesa nga ipus sapi raghar sobor wo se rua nga ipus domba raghar; em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw mamuali tetule tinunu i wee si TUHAN, ma’anow ampit en tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule tetoa’anna, e nesa tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN. 19Kamurian kouw lewo’ sa reiy’ manginsempela siesa nga ipus membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa wo se rua nga ipus domba makaumur esa nge te’un tanume en tetule kelawiran. 20Imam si lewo’ sa reiy’ mapatuu’la em baya nyi’a mewali e roti nuluna em bua’na i ti’i tanume en sesempe i patuu’la witu en sinaru ni TUHAN, mewali se rua nga ipus domba i ti’i. Em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw mamuali sesempe kudus i wee si TUHAN wo nyi’a mouw em beteng ni imam. 21Witu nendo i ti’i kangkasi kouw lewo’ sa reiy’ makite’ula e nendo wangko’ wo kouw lewo’ sa reiy’ sumiwola pinasungkulan kudus, te’a mouw kouw metetuanala e nesa pepa’ayangen wuter; ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena waki e reiy’ sa mina’asa tampa paena’annu see’ o see’.22Witu nedo nikouw nu mupu’ em bua’na en tana’mu, te’a mouw koo mesesampur em penguma’annu ma’apu-apula i ka’ayo waki li’ilikna wo te’a mouw koo mepepuruti sapa en timele’u waki peupu’annu, em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw i tele’umula i wee se tou lengeiy wo i wee se tou wo’oseiy; Niaku mouw si TUHAN, Empungmu.”23TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 24“I lila’ mola wia se tou Israel, teinti’i: Witu en sumedot eng kapitu, witu en tanggal esa sumedot i ti’i, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ sumiwola e nendo paasengan wuta eng ginenangla ampit masengo no’olingen, nyi’a i yi’i e nendo pinasungkulan kudus. 25Te’a mouw kouw metetuanala e nesa pepa’ayangen wuter wo kouw lewo’ sa reiy’ manginsempela en tetule napi-apian wia si TUHAN.”26TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 27“Ta’an laa witu en tanggal kamapulu’ en sumedot kapitu i ti’i e wawean nendo Pale’osan; nikouw kouw lewo’ sa reiy’ sumiwola pinasungkulan kudus wo lewo’ sa reiy’ kumumengla en tou ampit e moso wo manginempela en tetule napi-apian i wee si TUHAN.28Witu nendo i ti’i te’a mouw kouw metetuanala e nesa pepa’ayangen; ni’itu mouw nendo Pale’osan kaa laa mesesiwola pale’osan i wee nikoo witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu. 29Karengan susur tou si witu nendo i ti’i si reiy’ kimumengla en tou ampit minoso, si lewo’ sa reiy’ mouw re’ini waki elet ne tou-tou esa nge bangsana.30Susur tou si matuanala e nesa pepa’ayangen witu nendo i ti’i, sitou i ti’i si laa-Ku punengeni waki keuneran ne bangsana. 31Te’a mouw kouw metetuanala e nesa pepa’ayangen; ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena i wee nikoo see’ o see’ waki e reiy’ sa mina’asa tampa paena’annu. 32Ni’itu e lewo’ sa reiy’ mamuali e nesa sabat, e nendo paasengan wuta i wee nikoo, wo nikouw kouw lewo’ sa reiy’ kumumengla en tou ampit moso. Muleiymi witu em bengi tanggal kasiouw en sumedot ni’itu, waki siendo nu tumenem i ka’ayo siendo nu tumenem, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mangko’la en sabatmu.”33TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 34“I lila’ mola wia se tou Israel, teinti’i: Witu nendo kamapulu’ o lima en sumedot kapitu i ti’i wawean nendo wangko’ Lekouw Laleiyna i wee si TUHAN pitu nga endo eng keurena.35Witu nendo kasa ketare-tare e lewo’ sa reiy’ mouw wawean pinasungkulan kudus, te’a mouw kouw metetuanala pepa’ayangen wuter. 36Pitu nga endo eng keurena kouw lewo’ sa reiy’ manginsempela en tetule napi-apian wia si TUHAN, wo witu nendo kauwalu kouw lewo’ sa reiy’ sumiwola pinasungkulan kudus wo manginsempela en tetule napi-apian wia si TUHAN. Ni’itu mouw e nendo wangko’ paeruran, te’a mouw kouw metetuanala e nesa pepa’ayangen wuter.37Ni’itu mouw e nendo wangko’ neiy i tataapla ni TUHAN, e lewo sa reiy’ i pakite’ula tanume e nendo pinasungkulan kudus kaa laa manginsempela en tetule napi-apian wia si TUHAN, nyi’a i ti’i en tetule tinunu wo en tetule sesakeiy, tetule rineret wo en tetule-tetule ney i wu’uwus, susur nendo eng kelakerna neiy i tataapla i wee nendo ni’itu, 38e reiy’pe’ neiy i kaghorem e nendo-nendo Sabat ni TUHAN wo e reiy’pe’ neiy i kaghorem en tetule-tetulemu ka’apa e reiy’ sa mina’asa en tetule nazarmu ka’apa e reiy’ sa mina’asa en tetule kepa’a-pa’arannu, e laa i pesesempe miouwla wia si TUHAN.39Ta’an laa witu nendo kamapulu’ o lima en sumedot kapitu i ti’i witu nedo maerurla em bua’na en tana’mu, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ sumiwola pewangko’an i wee si TUHAN pitu nga endo eng keurena; witu nendo kasa ketare-tare e lewo’ sa reiy’ mouw wawean em paasengan wuta wo kangkasi witu nendo kauwalu e lewo’ sa reiy’ wawean em paasengan wuta.40Witu nendo kasa ketare-tare kouw lewo’ sa reiy’ medomi em bu’ana-wu’ana waki akana-akana e wangun, pela’apa’-pela’apa’ nakana-nakana eng korma, rangkang-rangkang waki akana-akana e rirung wo waki akana-akana eng gandarusa wo nikouw kouw lewo’ sa reiy’ merio-rio witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu, pitu nga endo eng keurena. 41Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mangko’la nyi’a tanume em pewangko’an i wee si TUHAN pitu nga endo eng keurena witu esa nge te’un; ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena i wee nikoo see’ o see’. Witu en sumedot kapitu kouw lewo’ sa reiy’ mangko’la nyi’a.42Witu eng gorem e lekouw-lekouw laleiyna nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mena’ pitu nga endo eng keurena, susur tou tulen waki Israel si lewo’ sa reiy’ mouw mena’ witu eng gorem e lekouw-lekouw laleiyna, 43rio kete’uala ne see’mu, kaa Niaku ku rimeo mouw se tou Israel mena’ witu eng gorem e lekouw-lekouw eng kaurean Niaku nu rimawir nisea nu reiy’ mouw e rimou’mi waki tana’ Mesir, Niaku mouw si TUHAN, Empungmu.” 44Tuana mouw si Musa nu mina’ayola wia se tou Israel e nuwu’ tanume e nendo-nendo wangko’ neiy i tataapla ni TUHAN.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“I perenta mola wia se tou Israel, rio sea mali wia nikoo e lana zaitun linuwek en tulen i wee en solo, rio en solo en toro tutungan wo mena-ena’ melayas.3Harun si lewo’ sa reiy’ minena-ena’ matu’utul en solo-solo i ti’i witu en sinaru em peremel kimelungla en tabut ukum, witu eng gorem en Dasing Pinasungkulan, waki mawengido i ka’ayo memo’odo, witu en sinaru ni TUHAN. Ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena i wee nikoo see’ o see’. 4Witu natas en sesoloan mas lenas e lewo’ sa reiy’ mouw minena-ena’ tu’utulenna en solo-solo i ti’i witu en sinaru ni TUHAN.”5
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa waki kuntung Sinai: 2Wewene-wewene i yi'i minaruiy se bangsa i ti'i mea waki tetule rineret i wee si empung nea, o laa se bangsa i ti'i kumi'it kumaani waki tetule i ti'i wo sumempe si empung ne tou-tou i ti'i. peweweela wia nikoo, takar en tana’ i ti’i e lewo’ sa reiy’ maka’ato paasengan tanume en sabat i wee si TUHAN.3Enem nge te’un eng keurena koo lewo’ sa reiy’ kumerorla em penguma’annu, wo enem nge te’un eng keurena koo lewo’ sa reiy’ mepangala e numa anggormu wo merurla em bua’na en tana’ i ti’i, 4ta’an witu en te’un kapitu e lewo’ sa reiy’ mouw wawean i wee en tana’ i ti’i e nesa sabat, e masa paasengan wuta, e nesa sabat i wee si TUHAN. Em penguma’annu te’a mouw pekekerorannula wo numa anggormu te’a mouw pepepanga’annu.5Wo sapa en timoumi rimesouw waki peupu’annu i ti’i, te’a mouw pe’upu’unnu wo em bu’ana nanggor waki akana nanggormu e reiy’ pinanga’ala, te’a mouw petetipu’unnu. Te’un i ti’i e lewo’ sa reiy’ mamuali te’un paasengan wuta i wee en tana’ i ti’i. 6Wua’na en tana’ keurean en sabat i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw mamuali kekaanen i wee nikoo, nyi’a i yi’i i wee nikoo nuesa, i wee se atamu tuama, i wee se atamu wewene, i wee se tou mengengedo tetoro wo i wee se tou wo’oseiy witu neletmu, em baya ne maena’ wia nikoo. 7O kangkasi i wee se papiarannu, wo i wee se tekapen lela’ se witu en tana’mu, e reiy’ sa mina’asa wua’na en tana’ i ti’i e mamuali kekaanenna.8Tumodongla nyi’a koo lewo’ sa reiy’ rumeken pitu nge te’un sabat, nyi’a i yi’i maka pitu em pitu nge te’un; i ka’ayo e masa pitu nge te’un sabat i ti’i masuat ampit e nepat nga pulu’ o siouw nge te’un. 9Laa o koo lewo’ sa reiy’ mapalingala legu’an en sesebungen wisa-wisa i te witu en sumedot kapitu witu en tanggal kamapulu’ en sumedot ni’itu; witu nendo wangko’ Pale’osan nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mapalingala legu’an en sesebungen i ti’i wisa-wisa i te waki minapekasa em banuamu.1010 Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ kumudusla en te’un kalima nga pulu’, wo makite’ula eng kewaya’an waki wanua i ti’i i wee se pakasa’an ne maena’ witu. Ni’itu e lewo’ sa reiy’ mamuali te’un Yobel i wee nikoo, wo nikouw kouw lewo’ sa reiy’ siesa o siesa mareng waki tana’ kapunya’anna wo wia se kaumna.11Te’un eng kalima nga pulu’ i ti’i e lewo’ sa reiy’ mamuali te’un Yobel i wee nikoo, te’a kouw mekekeror, wo sapa en timou rimesouw witu en te’un i ti’i te’a pe’upu’un niouw, wo nakana nanggor e reiy’ pinanga’an te’a petetipu’un niouw em bu’ana. 12Karengan en te’un i ti’i nyi’a mouw en te’un Yobel, e lewo’ sa reiy’ mouw i tu kudus i wee nikoo; wua’na en te’un i ti’i em pekekaanen niouw e lewo’ sa reiy’ edoni waki penguma’an.13Witu en te’un Yobel i ti’i nikouw e lewo’ sa reiy’ siesa o siesa mareng waki tana’ kapunya’anna. 14Sakawisa kouw mangker wo’o sapa wia si kasuatmu ka’apa tumelesi waki nisia, te’a mouw kouw mekekerotan siesa o se walina.15Sakawisa koo metetelesi waki si kasuatmu e lewo’ sa reiy’ mouw i ki’it eng kelakerna en te’un nu reiy’ mouw en te’un Yobel, wo sakawisa sia mangker wia nikoo e lewo’ sa reiy’ mouw i ki’it eng kelakerna en te’un meupu’. 16Maka selala eng kelakerna en te’un i ti’i, maka sela mola em petetelesan nyi’a, wo maka rintekla eng kelakerna en te’un i ti’i, maka rintekola em petetelesan nyi’a, karengan eng kelakerna em peupu’unouw ni’i wangkerna wia nikoo. 17Te’a mouw kouw mekekerotan siesa o se walina, ta’an nikoo koo lewo’ sa reiy’ meide’la si Empungmu, karengan Niaku mouw si TUHAN, Empungmu,18Tuana mouw kouw lewo’ sa reiy’ matuanala eng katataapang-Ku wo mena-ena’ tumiboiy witu natorang-Ku ampit matuanala nyi’a, takar kouw laa mena’ witu en tana’mu ampit e le’oseng kale’osan. 19Tana’ i ti’i e laa mee wua’na, wo nikouw kouw laa kumaan i ka’ayo mawesu wo mena’ maname ampit e le’os eng kale’osan.20Sakawisa kouw mueiy: Sapa ku’a re’en e laa kaanen neiy witu en te’un kapitu i ti’i, reiy’ ku’a re’en nikeiy keiy reiy’ toro kumeror wo reiy’ toro merurla em bua’na en tana’ meiy? 21Takar Niaku ku laa merentala em berkat-Ku wia nikoo witu en te’un kaenem, rio weeanna wua’na i wee en telu nge te’un. 22Witu en te’un kauwalu kouw laa kumeror, ta’an kouw laa kumaani waki e wua’na ure i ka’ayola wia en te’un kasiouw, i ka’ayo ghumorem em bua’na, kouw laa kumaan e nure.”
1”Te’a mouw kouw mesesiwo paepungen i wee nikoo, wo bubuneka ka’apa tugu paepungen te’a mouw koo mereredeiyla i wee nikoo; o kangkasi em batu makalumi te’a mouw kouw metetampala witu em banuamu kaa laa maongkot sumempe wia nisia, karengan Niaku mouw si TUHAN, Empungmu. 2Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ malar e nendo-nendo Sabat-Ku wo masighi’la en tampa kudus-Ku, Niaku mouw si TUHAN.3Sa wona’na kouw tumou kumi’it eng katataapang-Ku wo minena-ena’ timiboiy witu em perenta-Ku ma’an matuanala nyi’a, 4takar Niaku ku laa meela nikouw aro witu masana, i ka’ayo en tana’ i ti’i e mee wua’na wo nakana-nakana waki penguma’annu e laa mee wu’ana.5Eng keurena noras mapisul i wee nikoo e laa i ka’ayo wia noras matipu’ em bu’ana nanggor wo eng keurena noras matipu’ em bu’ana nanggor e laa ma’ayo wia noras makeror. Nikouw kouw laa kumaan eng kekaanennu i ka’ayo mawesu wo mena’ witu em banuamu ampit e le’os eng kale’osan. 6Wo Niaku ku laa mee e le’os eng kale’osan witu eng gorem em banua i ti’i, i ka’ayo kouw laa ghumoleiy ampit reiy’ senge’enla en sapa tu’u; Niaku ku laa rume’imi si tekapen lela’ waki wanua i ti’i, wo en santi e reiy’ laa lumeas waki wanuamu.7Nikouw kouw laa kumi’it si kesarumu, wo nisea se laa mate witu en sinarumu karengan en santi. 8Lima tou waki eletmu se laa kumi’it se esa nga atus, wo se esa nga atus tou waki eletmu se laa kumi’it se esa nge laksa wo em baya se kesarumu se laa mate witu en sinarumu karengan en santi.9Wo Niaku ku laa lumenge wia nikoo wo laa sumiwo nikouw maanak muyun ma’an maawes eng kelaker wo Niaku ku laa tume’etepla en teta’aran-Ku ampit nikouw. 10Nikouw kouw laape’ kumaan em bua’na ure waki niupu’ limangkoiyla, wo em bua’na ure i ti’i e laa i ro’u miouwmi kaa laa tumu’utul em beru.11Niaku ku laa tumampala en Dasing Lenas-Ku witu eng keunerannu wo nate-Ku e reiy’ laa masenso’ lumoo’ nikouw. 12Ta’an Niaku ku laa meiy witu eng keunerannu wo Niaku ku laa mamuali Empungmu wo nikouw kouw laa mamuali umat-Ku. 13Niaku mouw si TUHAN, Empungmu, si minali nikouw rimo’umi waki tana’ Mesir, rio kouw te’a kasi mamuali ata nea. Niaku ku rimepu’ mola eng kayu bongkouw em bitu natasmu wo simiwo nikouw kumelang taga’.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“Sumusuiy mouw wia se tou Israel wo i lila’la wia nisea: Sakawisa siesa tou tumotorla e nazar wuntul wia si TUHAN en tanume sitou i ki’it em paloo’ala pepaken i wee ni’itu,3takar en tanume narega i wee si tuama waki se makaumur rua nga pulu’ nge te’un i ka’ayo se makaumur enem nga pulu’ nge te’un, narega i ti’i e lewo’ sa reiy’ lima nga pulu’ syikal perak, timbangen i ki’it en syikal kudus. 4Ta’an sa wona’na ni’itu siesa wewene, takar e narega i ti’i e lewo’ sa reiy’ telu nga pulu’ syikal.5Sa wona’na ni’itu en tanume siesa tou waki se makaumur lima nge te’un i ka’ayo se makaumur rua nga pulu’ nge te’un, takar i wee si tuama e narega i ti’i e lewo’ sa reiy’ rua nga pulu’ syikal wo i wee si wewene e mapulu’ syikal. 6Sa wona’na ni’itu en tanume siesa tou waki se makaumur esa nga sumedot i ka’ayo se makaumur lima nge te’un, takar i wee si tuama e narega i ti’i e lewo’ sa reiy’ lima syikal perak, wo i wee si wewene en telu syikal perak.7Sa wona’na ni’itu en tanume siesa tou makaumur enem nga pulu’ nge te’un ka’apa lebe, sa wona’na ni’itu en tanume si tuama, takar e narega i ti’i e lewo’ sa reiy’ mapulu’ o lima syikal wo i wee si wewene e mapulu’ syikal. 8Ta’an sa wona’na sitou i ti’i si taleus lengeiy laa mewewear e narega i ti’i, takar e lewo’ sa reiy’ mouw i sarunala sitou neiy i nazarnala i ti’i wia si imam, wo si imam si lewo’ sa reiy’ lumoo’o nisia; minatoroan ampit eng kaawooan ni tou minee nazar i ti’i imam si lewo’ sa reiy’ tumantula e naregana.9Sa wona’na ni’itu neiy i kaghorem tekapen si toro i sempela tanume en sesmpe wia si TUHAN, takar sapa tu’u em baki si tekapen i ti’i e neiy i pakisempela ni tou i ti’i wia si TUHAN e lewo’ sa reiy’ mouw kudus. 10Te’a mouw sia mesesawelela nyi’a wo te’a mouw sia meteto’or nyi’a, e le’os ampit em bu’ul ka’apa em bu’ul ampit e le’os. Ta’an sa sia tumo’orla kangkasi siesa nga ipus tekapen ampit siesa nga ipus tekapen walina, takar le’os si tekapen i ti’i ka’apa tu’u si teto’orna si lewo’ sa reiy’ mouw kudus.11Sa wona’na ni’itu siesa nga ipus waki se tekapen reiy’ toro kaanen si reiy’ toro i panginsempela tanume si sesempe wia si TUHAN, takar si tekapen i ti’i si lewo’ sa reiy’ i sarunala wia si imam, 12wo si imam si lewo’ sa reiy’ tumatapla e naregana i ki’it e le’os ka’apa em bu’ulna, wo tanu e linoo’ala ni imam tuana mouw e minamualina. 13Wo sa wona’na sitou i ti’i si pa’ar tumubuusla nyi’a kangkasi, nisia si lewo’ sa reiy’ mawesla esa nga palima wia naregana i ti’i.14Sakawisa siesa tou si kumudusla em balena tanume en sesempe kudus i wee si TUHAN, takar si imam si lewo’ sa reiy’ tumataapla e naregana i ki’it e le’os ka’apa em bu’ulna, wo tanu e narega neiy i tataapla ni imam tuana mouw e lewo’ sa reiy’ tiboiyan te’etep. 15Ta’an sa wona’na sitou kimudusla i ti’i si pa’ar tumubuus em balena, takar nisia si lewo’ sa reiy’ mawes e nargana ampit esa nga palima waki loit aregana wo em bale i ti’i e mamuali kapunya’anna tu’u.16Sa wona’na siesa nga touan si kumudusla esa nga weteng waki penguma’an kapunya’anna i wee si TUHAN, takar e naregana e lewo’ sa reiy’ mouw minatoroan ampit eng kineroranna, nyi’a i yi’i esa nga homer kineroran tetanemen jelai e maka arga lima nga pulu’ syikal perak.17Sa wona’na sia kumudusla em penguma’anna muleiymi waki te’un Yobel, takar e naregana e lewo’ sa reiy’ mouw tiboiyan te’etep. 18Ta’an sa wona’na sia kumudusla em penguma’anna nu reiy’ mouw en te’un Yobel, takar si imam si lewo’ sa reiy’ rumeken e nargana i wee sitou i ti’i minatoroan ampit en te’un-te’un timele’upe’ i ka’ayo wia en te’un Yobel, wo narga i ti’i e lewo’ sa reiy’ i ro’umi waki aregana.19Wo sa wona’na sitou kimudusla nyi’a si uli-ulit pa’ar tumubuus em penguma’anna i ti’i, takar nisia si lewo’ sa reiy’ mawes nargana ampit esa nga palima waki loit aregana wo em penguma’an i ti’i e minena-ena’ kapunya’anna. 20Ta’an sa wona’na sia reiy’ tumubuus em penguma’an i ti’i, awes tare em penguma’an i ti’i neiy mouw i wangkerna wia se tou walina, takar e reiy’ mouw mete’u tubuusen kasi. 21Ta’an witu nedo i kewayami witu en te’un Yobel, em penguma’an i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw kudus i wee si TUHAN, masuat tanu em penguma’an neiy’ i wuntulela i wee si TUHAN. Imamouw si lewo’ sa reiy’ makapunya nyi’a.22Wo sa wona’na sia kumudusla i wee si TUHAN em penguma’an tinelesna mola wo reiy’ neiy i kaghorem penguma’an kapunya’anna eng ketareanna, 23takar si imam si lewo’ sa reiy’ rumeken i wee nisia e narga naregana i ka’ayo wia en te’un Yobel wo sitou i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw sumempela e narega i ti’i witu nendo ni’itukan kangkasi tanume en sesempe kudus i wee si TUHAN.24Witu en te’un Yobel em penguma’an i ti’i e lewo’ sa reiy’ i warengla wia sitou minangker nyi’a wia nisia, nyi’a i yi’i wia sitou eng ketare-tarena makapunya en tana’ i ti’i. 25Wo e reiy’ sa mina’asa narega e lewo’ sa reiy’ i ki’it en syikal kudus, en syikal i ti’i e lewo’ sa reiy’ rua nga pulu’ gera eng kawuterna.26Ta’an laa sioki’ polon, tanume sioki’ polon minamuali hak ni TUHAN waki elet ne tekapen, si reiy’ toro kudusela ni seiy i te tu’u, le’os siesa nga ipus sapi ka’apa tu’u siesa nga ipus membe’ ka’apa domba, ni’itu eng kapunya’an ni TUHAN. 27Ta’an sa wona’na i tu waki elet ne tekapen reiy’ toro kaanen, takar e lewo’ sa reiy’ mouw sitou tumubuus nyi’a i ki’it e naregana ampit mawes esa nga palima wo sa wona’na reiy’ tinubuus, e lewo’ sa reiy’ mouw i wangker i ki’it e naregana.28Ta’an laa e reiy’ sa mina’asa neiy mouw i wuntulela ni esa nga touan i wee si TUHAN waki e reiy’ sa mina’asa kapunya’anna, le’os sitou ka’apa tekapen, ka’apa tu’u em penguma’an kapunya’anna, reiy’ toro i wangker wo reiy’ toro tubuusen, karengan e reiy’ sa mina’asa neiy i wuntulela nyi’a mouw eng kasa kudus i wee si TUHAN. 29Susur tou si neiy i wuntulela, si lewo’ sa reiy’ regon witu nelet ne tou, reiy’ toro tubuusen, tantu mouw nisia si ukumen paten.30Tuanakan kangkasi e reiy’ sa mina’asa sesempe esa nga mapulu’an waki tana’, le’os waki wua’na en tanemen witu en tana’ ka’apa tu’u waki wua’na nakana-akana, nyi’a mouw eng kapunya’an ni TUHAN; ni’itu mouw en sesempe kudus i wee si TUHAN. 31Ta’an sa wona’na siesa nga touan si pa’ar tumubuus kangkasi esa nga weteng waki sesempe esa nga mapulu’anna i ti’i, takar nisia si lewo’ sa reiy’ mawes esa nga palima.32En tanume e reiy’ sa mina’asa sesempe esa nga mapulu’ waki se lembu sapi ka’apa membe’ domba, takar waki e reiy’ sa mina’asa se limangkoiyi waki wawa’ em bewulu’ ni rumerawir e nedo parekenen, susur si kamapulu’ si lewo’ sa reiy’ mamuali sesempe kudus i wee si TUHAN. 33Te’a mouw pemele-melengen wisa si le’os wo wisa si wuruk, wo te’a mouw peteto’oran; sa wona’na sitou si tumo’orla nyi’a kangkasi, takar le’os si tekapen i ti’i ka’apa tu’u si teto’orna si lewo’ sa reiy’ mouw kudus wo si reiy’ toro tubuusen.”34Ni’itu mouw em perenta-perenta neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa waki kuntung Sinai kaa laa i pa’ayola wia se tou Israel.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa waki patar kaerisan Sinai, witu en Dasing Pinasungkulan, witu en tanggal esa sumedot eng karua witu en te’un karua nu reiy’ mouw nisea nu rimo’umi waki tana’ Mesir: 2“Rekenenouw eng kelakerna ne pakasa’an umat Israel i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem susur ne suku nea, wo i patikouw ngaran em baya ne tuama waki Israel 3se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas wo se makawoo sumeke’, tou o tou. Nikoo i yi’i ma’an si Harun kouw lewo’ sa reiy’ matik nisea i ki’it se pasukanna siesa o siesa.4Waki se susur suku e lewo’ sa reiy’ wawean siesa tou tumeperla nikouw, nyi’a i yi’i tou si minamuali kapala waki se suku timoke nisia i ti’i. 5Wo nyi’i mouw e ngaran em baya ne tou se lewo’ sa reiy’ tumeperla nikouw. Waki se suku ni Ruben: si Elizur bin Syedeur; 6waki se suku ni Simeon: si Selumiel bin Zurisyadai;7waki se suku ni Yehuda: si Nahason bin Aminadab; 88 waki se suku ni Isakhar: si Nataneel bin Zuar; 9waki se suku ni Zebulon: si Eliab bin Helon;10waki se see’ ni Yusuf: si Elisama bin Amihud si waki se suku ni Efraim, wo si Gamaliel bin Pedazur si waki se suku ni Manasye; 11waki se suku ni Benyamin: si Abidan bin Gideoni;12waki se suku ni Dan: si Ahiezer bin Amisyadai; 13waki se suku ni Asyer: si Pagiel bin Okhran; 14waki se suku ni Gad: si Elyasaf bin Rehuel; 15waki se suku ni Naftali: si Ahira bin Enan.”16Ni’itu mouw se tou-tou pineleng waki se umat i ti’i, siesa o siesa tanume si ma’aka-aka waki se suku ne ama’ ni opo’na; nisea i yi’i mouw se kapala-kapala pasukan ne Israel.17O laa si Musa wo si Harun kumeret se tou-tou kinatu’udekan e ngaranna i ti’i, 18wo witu en tanggal esa sumedot eng karua nisea se rimeo se pakasa’an ne umat merur. Kamurian en sisil ne tou-tou Israel e rinansun i ki’it se kaum-kaum witu en susur ne suku nea, kasuatan e ngaran-ngaran nea se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas neiy i patik tou o tou, 19tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa. Tuana mouw si Musa minatik nisea waki patar kaerisan Sinai.20Katoroan en sisil ne bani Ruben, nyi’a i ti’i se see’ ni oki’ polon ni Israel, se rinansun i ki’it eng kaum-kaum witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran em baya ne tuama se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’, tou o tou. 21Kelakerna se neiy i kelati waki se suku ni Ruben se epat nga pulu’ o enem nga riwu lima nga atus tou.22Katoroan en sisil ne bani Simeon rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw ngaran em baya ne tuama se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’, tou o tou. 23Kelakerna se neiy i kelati waki se suku ni Simeon se lima nga pulu’ o siouw nga riwu telu nga atus tou.24Katoroan en sisil ne bani Gad rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran ne tou-tou se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’. 25Eng kelakerna se neiy i kelati waki se suku Gad se epat nga pulu’ o lima nga riwu enem nga atus lima nga pulu’ tou.26Katoroan en sisil ne bani Yehuda rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran ne tou-tou se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’. 27Eng kelakerna se neiy i kelati waki se suku Yehuda se pitu nga pulu’ o epat nga riwu enem nga atus tou.28Katoroan en sisil ne bani Isakhar rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran ne tou-tou se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’. 29Eng kelakerna se neiy i kelati waki se suku Isakhar se lima nga pulu’ o epat nga riwu epat nga atus tou.30Katoroan en sisil ne bani Zebulon rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran ne tou-tou se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’. 31Eng kelakerna se neiy i kelati waki se suku Zebulon se lima nga pulu’ o pitu nga riwu epat nga atus tou.32En tanume se see’ ni Yusuf: Katoroan en sisil ne bani Efraim rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran ne tou-tou se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se toro sumeke’. 33Eng kelakerna se neiy i kelati waki se suku Efraim se epat nga pulu’ nga riwu lima nga atus tou.34Wo katoroan en sisil ne bani Manasye rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran ne tou-tou se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’. 35Eng kelakerna se neiy i kelati waki se suku Manasye se telu nga pulu’ o rua nga riwu rua nga atus tou.36Katoroan en sisil ne bani Benyamin rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran ne tou-tou se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’. 37Eng kelakerna se neiy i kelati waki se suku Benyamin se telu nga pulu’ o lima nga riwu epat nga atus tou.38Katoroan en sisil ne bani Dan rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran ne tou-tou makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’. 39Eng kelakrna se neiy i kelati waki se suku Dan se enem nga pulu’ o rua nga riwu pitu nga atus tou.40Katoroan en sisil ne bani Asyer rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran ne tou-tou se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’. 41Eng kelakerna se neiy i kelati waki se suku Asyer se epat nga pulu’ o esa nga riwu lima nga atus tou.42Katoroan en sisil ne bani Naftali rinansun i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem ne suku nea, takar i kelatouw e ngaran ne tou-tou se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, em baya ne tou se makawoo sumeke’. 43Eng kelakerna se neiy i patik waki se suku Naftali se lima nga pulu’ o telu nga riwu epat nga atus tou.44Ni’itu mouw eng kelakerna ne tou-tou se neiy i patik ni Musa ampit ni Harun wo ampit se mapulu’ o rua ma’aka-aka ne Israel siesa o siesa neiy i tokemi ne sukuna. 45ni’itu mouw em baya ne tou Israel se neiy i kelat i ki’it se suku-suku nea, nyi’a i ti’i se tou-tou makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas wo se makawoo sumeke’ witu nelet ne tou Israel, 46eng kelakerna se enem nga atus telu nga riwu lima nga atus lima nga pulu’ tou.47Ta’an nisea i ki’it en suku ni ama’ opo’na se neiy i kaghorem tou Lewi, se reiy’ neiy i ki’it i kelat mewali-wali ampit nisea i ti’i. 48Karengan si TUHAN si minee mola nuwu’ wia si Musa: 49“Se suku Lewi i te se te’a i pekekelatmu wo te’a mouw koo merereken eng kelakerna mewali-wali ampit se tou Israel,50ta’an i lukarola sea kaa laa mategha’la en Dasing Lenas, tampa e nukum ni Empung ampit e reiy’ sa mina’asa perabotan wo eng kalekepanna; nisea se lewo’ sa reiy’ mopo en Dasing Lenas ampit e reiy’ sa mina’asa em perabotanna; nisea se lewo’ sa reiy’ malar nyi’a wo lewo’ sa reiy’ dumasing witu esa nga kaledongna.51Sakawisa mae, En Dasing Lenas e lewo’ sa reiy’ ghogharen ne tou Lewi, wo sakawisa dumasing, en Dasing Lenas e lewo’ sa reiy’ i paas nea; kasuatan se tou karengan se tumawi se lewo’ sa reiy’ ukumen paten. 52Tou Israel se lewo’ sa reiy’ mouw dumasing siesa o siesa witu en tampa pedasinganna wo siesa o siesa tawi em panji-panjina, i ki’it se pasukan nea,53ta’an se tou Lewi se lewo’ sa reiy’ mouw dumasing witu esa nga kaledong en Dasing Lenas, en tampa nukum ni Empung rio se umat Israel te’a tena’an eng kaupi’an; tou Lewi se lewo’ sa reiy’ mouw malar en Dasing Lenas, tampa e nukum i ti’i.” 54Takar se tou Israel se simiwo en tuana; minakatena’ tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa, tuana mouw en siniwo nea.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa wo si Harun: 2“Tou Israel se lewo’ sa reiy’ dumasing siesa o siesa tawi em panji-panjina,i ki’it en sesine’u ne suku-sukuna. Nisea se lewo’ sa reiy’ dumasing witu esa nga kaledong en Dasing Pinasungkulan, wa’akati waki nyi’a.3Se dimasing waki esa nga weka sedangan tawi em panji-panjina, nyi’a mouw se laskar Yehuda, i ki’it se pasukan-pasukan nea. Ma’aka-aka se bani Yehuda nyi’a mouw si Nahason bin Aminadab. 4Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se pitu nga pulu’ o epat nga riwu enem nga atus tou se neiy i kelat.5Se dimasing witu en tawina nyi’a mouw se suku Isakhar. Ma’aka-aka ne bani Isakhar nyi’a mouw si Netaneel bin Zuar. 6Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se lima nga pulu’ o epat nga riwu epat nga atus tou se neiy i kelat.7Kamurian se suku Zebulon. Ma’aka-aka ne bani Zebulon nyi’a mouw si Eliab bin Helon. 8Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se lima nga pulu’ o pitu nga riwu epat nga atus tou se neiy i kelat.9Eng kelakerna ne tou se neiy i kelat witu se laskar Yehuda i ki’it se pasukan-pasukan nea se esa nga atus uwalu nga pulu’ o enem nga riwu epat nga atus tou. Nisea mouw se kasa rerior minae.10Panji-panji ne laskar Ruben nyi’a mouw e waki esa nga weka timu, i ki’it se pasukan-pasukan nea. Ma’aka-aka se bani Ruben nyi’a mouw si Elizur bin Syedeur. 11Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se epat nga pulu’ o enem nga riwu lima nga atus tou se neiy i kelat.12Se dimasing witu en tawina nyi’a mouw se suku Simeon. Ma’aka-aka ne bani Simeon nyi’a mouw si Selumiel bin Zurisyadai. 13Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se lima nga pulu’ o siouw nga riwu telu nga atus tou se neiy i kelat.14Kamurian se suku Gad. Ma’aka-aka ne bani Gad nyi’a mouw si Elyasaf bin Rehuel. 15Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se epat nga pulu’ o lima nga riwu enem nga atus lima nga pulu’ tou se neiy i kelat.16Eng kelakerna ne tou se neiy i kelat witu se laskar Ruben i ki’it se pasukan-pasukan nea se esa nga atus lima nga pulu’ o esa nga riwu epat nga atus lima nga pulu’ tou. Nisea mouw se karua minae.17Nu reiy’ mouw i tu o mae mouw en Dasing Pinasungkulan ampit se laskar ne tou Lewi, witu eng keuneran ne laskar walina i ti’i. Masuat tanu nisea nu dimasing, tuana mouw kangkasi nisea nu minae, siesa o siesa waki tampana i ki’it em panji-panji nea.18Panji-panji ne laskar Efraim, i ki’it se pasukan-pasukan nea, nyi’a mouw e waki esa nga weka talikuran. Ma’aka-aka ne bani Efraim nyi’a mouw si Elisama bin Amihud. 19Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se epat nga pulu’ nga riwu lima nga atus tou se neiy i kelat.20Witu en tawina nyi’a mouw se suku Manasye. Ma’aka-aka ne bani Manasye nyi’a mouw si Gamaliel bin Pedazur. 21Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se telu nga pulu’ o rua nga riwu rua nga atus tou se neiy i kelat.22Kamurian se suku Benyamin. Ma’aka-aka ne bani Benyamin nyi’a mouw si Abidan bin Gideoni. 23Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se telu nga pulu’ o lima nga riwu epat nga atus tou se neiy i kelat.24Eng kelakerna ne tou se neiy i kelat witu se laskar Efraim i ki’it se pasukan-pasukan nea se esa nga atus uwalu nga riwu esa nga atus tou. Nisea mouw se katelu minae.25Panji-panji ne laskar Dan nyi’a mouw e waki esa nga weka amian, i ki’it se pasukan-pasukan nea. Ma’aka-aka ne bani Dan nyi’a mouw si Ahiezer bin Amisyadai. 26Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se enem nga pulu’ rua nga riwu pitu nga atus tou se neiy i kelat.27Se dimasing witu en tawina nyi’a mouw se suku Asyer. Ma’aka-aka ne bani Asyer nyi’a mouw si Pagiel bin Okhran. 28Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se epat nga pulu’ o esa nga riwu lima nga atus tou se neiy i kelat.29Kamurian se suku Naftali. Ma’aka-aka ne bani Naftali nyi’a mouw si Ahira bin Enan. 30Se pasukanna se neiy i karedeiymi waki se lima nga pulu’ o telu nga riwu epat nga atus tou se neiy i kelat.31Eng kelakerna ne tou se neiy i kelat witu se laskar Dan se esa nga atus lima nga pulu’ o pitu nga riwu enem nga atus tou. Nisea mouw se mamuri minae, i ki’it em panji-panji nea.”32Ni’itu mouw em pinakelatan se tou Israel i ki’it se suku-suku nea. Eng kelakerna ne tou se neiy i kelat witu se laskar-laskar ampit se pasukan-pasukanna se enem nga atus o telu nga riwu lima nga atus lima nga pulu’ tou. 33Ta’an se tou Lewi se reiy’ neiy ki’it i kelat mewali-wali ampit se tou Israel, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.34Takar se tou Israel se simiwo en tuana; minakatena’ tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa, tuana mouw sea nu dimasing i ki’it em panji-panji nea, wo en tuana mouw sea nu minae, siesa o siesa i ki’it se kaumna wo se sukuna.
1Nyi’i mouw se see’ ni Harun wo ni Musa witu nedo si TUHAN nu minee nuwu’ wia si Musa waki kuntung Sinai. 2Ngaran ne oki-oki’ ni Harun, nyi’a mouw: polon si Nadab, laa mouw si Abihu, Eleazar, wo si Itamar.3Ni’itu mouw e ngaran ne oki-oki’ ni Harun, imam-imam se ni’isu’la, se pinopola kaa laa kumulu en jabatan imam. 4Ta’an si Nadab wo si Abihu se minate mouw witu en sinaru ni TUHAN waki patar kaerisan Sinai, eng katoroan nisea nu simempela e napi ne wo’oseiy witu en sinaru ni TUHAN. Nisea se reiy’ maka punya oki’. Ni’itu mouw eng katoroan si Harun, ama’ nea, nu matou-toupe’, se kimulu en jabatan imam nyi’a mouw si Eleazar wo si Itamar.5TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 6“I reo mouw se suku Lewi tumawimi wo sumaru si imam Harun, rio sea sumempungla nisia.7Nisea se lewo’ sa reiy’ ma’ayangla e lukar-lukar i wee si Harun wo i wee se pakasa’an umat Israel witu en saruan en Dasing Pinasungkulan wo ampit en tuana se timuanala em pepa’ayangen en jabatanna witu en Dasing Lenas. 8Nisea se lewo’ sa reiy’ malar em perabotan en Dasing Pinasungkulan, wo ma’ayangla e lukar-lukar i wee se tou Israel wo ampit en tuana se timuanala em pepa’ayangen en jabatanna witu en Dasing Lenas.9Tou Lewi se lewo’ sa reiy’ i sarakannumi wia si Harun wo se oki-oki’na; waki elet ne tou Israel e lewo’ sa reiy’ mouw se tou-tou i ti’i i sarakanla wia nisia ampit eng kawutana. 10Ta’an si Harun wo se oki-oki’na se lewo’ sa reiy’ mouw i lukarmula kaa laa kumulu en jabatanna tanume si imam, kasuatan sitou karengan si tumawi si lewo’ sa reiy’ ukumen paten.11TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 12“Eng kaulitna, Niaku ku minedomi se tou Lewi waki elet ne tou Israel sawel em baya ne oki’ polon nea, se kasa rerior minatoumi waki gandongan, rio se tou Lewi se mamuali kapunya’ang-Ku, 13karengan Niaku mouw si makapunya em baya se oki’ polon. Witu nedo Niaku nu minunu’ em baya se oki’ polon waki tana’ Mesir, takar Niaku ku kimudusla i wee Niaku em baya ne oki’ polon se witu se tou Israel, le’os waki se tou ka’apa tu’u waki se tekapen; em baya nea i ti’i se kapunya’ang-Ku; Niaku mouw si TUHAN.”14TUHAN minee nuwu’ wia si Musa waki patar kaerisan Sinai: 15“I kelatouw se bani Lewi i ki’it e walak-walak wo se kaum nea; em baya ne tuama makaumur esa nga sumendot o matas se lewo’ sa reiy i kelatmu.” 16O laa si Musa kumelatla nisea minatoroan ampit en titah ni TUHAN, tanu neiy i perentala wia nisia.17Nyi’i mouw se oki-oki’ ni Lewi ampit e ngaran nea: Gerson, Kehat wo si Merari. 18Nyi’i mouw e ngaran ne oki-oki’ ni Gerson wo se kaum-kaum nea: Libni wo si Simei. 19Oki-oki’ ni Kehat wo se kaum-kaum nea nyi’a mouw si Amram, Yizhar, Hebron wo si Uziel. 20 20Oki-oki’ ni Merari wo se kaum-kaum nea nyi’a mouw si Mahli wo si Musi. Nyi’i mouw se kaum-kaum ne tou Lewi se witu eng gorem e walak-walak nea.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa wo si Harun: 2“Rekenenouw eng kelakerna ne bani Kehat tanume se esa weteng neiy i ketampas witu nelet ne bani Lewi, i ki’it se kaum-kaum se witu e walak nea. 3Rekenenouw se makaumur telu nga pulu’ nge te’un o matas i ka’ayo se makaumur lima nga pulu’ nge te’un, em baya ne tou se tinena’ e lewo’ sa reiy’ lumukar, rio sea tumuanala em pepa’ayangen witu en Dasing Pinasungkulan. 4Pepa’ayangen en jabatan ne tou eng Kehat witu en Dasing Pinasungkulan nyi’a mouw maalar em barang-barang kasa kudus.5Sa em pedasingan e laa mae, e lewo’ sa reiy’ mouw si Harun wo se oki-oki’na ghumorem mea witu eng gorem kaa laa metetumpami em peremel peporong, wo morongla nyi’a wia en tabut ukum. 6Witu natasna nisea se lewo’ sa reiy’ rumeta’la tetutuw waki kuli’ ni keboleng, wo witu natasna kasi nisea se lewo’ sa reiy’ mitarla esa nga ketor roko’ e minapekasana em buwung tu’a, kamurian nisea se lewo’ sa reiy’ maasla eng kayu-kayu wewuleng en tabut i ti’i.7Awes tare witu natas e meja roti sesakeiyan nisea se lewo’ sa reiy’ mitarla esa nga ketor roko’ buwung tu’a, wo witu natasna nisea se lewo’ sa reiy rumeta’la em baki, kower, piala wo em potung en tetule neiy i wu’uwus; o kangkasi e roti sesakeiy e lewo’ sa reiy’ minena-ena’ wawean witu natasna. 8Witu natas em baya nyi’a i ti’i nisea se lewo’ sa reiy’ mitarla esa nga ketor roko’ kirmizi, laa o morongla nyi’a ampit em peporong waki kuli’ ni keboleng, kamurian nisea se lewo’ sa reiy’ maasla eng kayu-kayu wewuleng e meja i ti’i.9O laa nisea se lewo’ sa reiy’ medo esa nga kisi’ roko’ buwung tu’a wo morongla nyi’a wia en sesoloan kaa laa i paterang ampit en solo-solona, sesopit-sesopit wo e na’alung-na’alungna, wo e reiy’ sa mina’asa em pakakas e lanana em pinakela kaa laa ma’alar en sesoloan i ti’i. 10Wo nisea se lewo’ sa reiy’ rumeta’la nyi’a ampit e reiy’ sa mina’asa em pakakasna witu natas em peporong waki kuli’ ni keboleng wo rumeta’la nyi’a witu natas em bewulengan. 11Witu natas e mezbah mas i ti’i nisea se lewo’ sa reiy’ mitarla esa nga kisi’ roko’ buwung tu’a wo morongla nyi’a ampit em peporong waki kuli’ ni keboleng, kamurian nisea se lewo’ sa reiy’ maasla eng kayu-kayu wewuleng e mezbah i ti’i.12O laa nisea se lewo’ sa reiy’ medo e reiy’ sa mina’asa pakakas em pinake kaa laa masiwola peraghesan witu en tampa kudus, rumeta’la nyi’a witu natas esa nga kisi’ roko’ buwung tu’a wo morongla nyi’a ampit em peporong waki kuli’ ni keboleng, kamurian rumeta’la nyi’a witu em bewulengan. 13Wo nisea se lewo’ sa reiy’ meresimi e mezbah i ti’i waki riawu, laa o mitarla esa nga kisi’ roko’ buwung kera witu natasna, 14Nu reiy’ mouw i tu se rumeta’la e reiy’ sa mina’asa em pakakasna em pinake kaa laa ma’alar nyi’a, nyi’a i yi’i em bewaa’an, porek, kekoka, bokor pasereuwan, e reiy’ sa mina’asa em pakakas e mezbah i ti’i, wo witu natasna nisea se lewo’ sa reiy’ mitarla en tetutuw waki kuli’ ni keboleng, kamurian nisea se lewo’ sa reiy’ maasla eng kayu-kayu wewuleng e mezbah i ti’i.15Nu reiy’ mouw si Harun wo se oki-oki’na nu simampetouw minangimporongla em barang-barang kudus wo e reiy’ sa mina’asa em pakakas en tampa kudus, witu nedo em pedasingan e laa mae, tare mouw se tou Kehat toro ghumorem witu eng gorem kaa laa mepepopo em barang-barang i ti’i; ta’an te’a mouw sea tumena’ wia em barang-barang kudus i ti’i, sangari sea mate. Ni’itu mouw em barang-barang witu en Dasing Pinasungkulan e lewo’ sa reiy’ popon ne bani Kehat. 16Ta’an si Eleazar, oki’ ni imam Harun, si tumanggong witu e lana i wee em paterangan, ukupan waki wewoun, tetule sesakeiy tataap wo e lana peisu’an; nisia si tumanggong witu em pakasa’an en Dasing Lenas wo e reiy’ sa mina’asa em pumpunena, nyi’a i yi’i em barang-barang kudus wo em perabotanna.”17TUHAN minee nuwu’ wia si Musa wo si Harun: 18“Weeanola ghenang rio e walak ni Kehat wo se kaum-kaumna te’a mere’i mapunengi waki keuneran ne tou Lewi. 19Nyi’i mouw e lewo’ sa reiy’ tuanan niouwla i wee nisea, rio sea minena’-ena’ matou-tou wo te’a mate, sakawisa sea tumawila witu em barang-barang kasa kudus: Harun wo se oki-oki’na se lewo’ sa reiy’ mouw ghumorem mea witu eng gorem wo tumampala nisea siesa o siesa witu en tampa palukaranna tawi em barang e lewo’ sa reiy’ popon. 20Ta’an te’a mouw se tou Kehat megheghorem mea witu eng gorem kaa laa meleloo’ em barang-barang kudus i ti’i ma’anouw e reiy’ ure tu’u, sangari sea mate.”21TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2222 “Rekenenouw kangkasi eng kelakerna ne bani Gerson i ki’it e walak wo ne kaum-kaum nea. 23I kelatouw sea se makaumur telu nga pulu’ nge te’un o matas i ka’ayo se makaumur lima nga pulu’ nge te’un nyi’a i yi’i susur tou se lewo’ sa reiy’ lumukar, rio sea tumuanala em pepa’ayangen jabatan witu Dasing Pinasungkulan.24Nyi’i mouw e lukar ne kaum-kaum Gerson witu eng kapualitan pepa’ayangen jabatan wo em pepepopoan em barang i ti’i: 25Nisea se lewo’ sa reiy’ mopo en terung-terung en Dasing Lenas, wo en Dasing Pinasungkulan em peporongna wo em peporong waki kuli ni keboleng em bitu natasna, em peremel pepalen en Dasing Pinasungkulan, 26layar-layar em pores wo em peremel em pepalen leloangan em pores em bitu esa nga kaledong en Dasing Lenas wo e mezbah, ampit en talina wo e reiy’ sa mina’asa em pakakas i wee em pepa’ayangen jabatan nea; wo nisea se lewo’ sa reiy’ tumuanala e reiy’ sa mina’asa lukar em pemandungen minato’orongan ampit em baya nyi’a i ti’i.27E minapekasa pepa’ayangen jabatan ne bani Gerson e lewo’ sa reiy’ tuananla minatoroan ampit em perenta ni Harun wo ne oki-oki’na, nyi’a i yi’i e reiy’ sa mina’asa lukar papopoan em barang wo em pepa’ayangen jabatan i ti’i; nikouw kouw lewo’ sa reiy’ sumiwo nisea tumetanggong witu e reiy’ sa mina’asa e lewo’ sa reiy’ popon nea. 28Ni’itu mouw e lukar ne kaum-kaum bani Gerson witu en Dasing Pinasungkulan. Nisea se lewo’ sa reiy’ ma’ayangla witu em bawa’ em pa’aka-aka’an ni Itamar, oki’ ni imam Harun i ti’i.29Tou Merari se lewo’ sa reiy’ mouw i kelatmu i ki’it se kaum-kaum se witu e walak nea. 30I kelatouw sea se makaumur telu nga pulu’ nge te’un o matas i ka’ayo se makaumur lima nga pulu’ nge te’un, nyi’a i yi’i susur tou se tinena’ eng kalewo’sareiy’an lumukar, rio sea tumuanala em pepa’ayangen jabatan witu en Dasing Pinasungkulan.31Nyi’i mouw e lewo’ sa reiy’ popon nea minato’orong ampit e minapekasa pepa’ayangen jabatan nea witu en Dasing Pinasungkulan; papang-papang en Dasing Lenas, kayu-kayu tetilawana, em pa’asek-pa’asekna, en to’otolan-to’otolanna, 32pa’asek-pa’asek em pores esa nga kaledongna, en to’otolan-to’otolanna, en te’etek-te’etek wo en tali-talina, ma’an e reiy’ sa mina’asa em pakakasna; em baya nyi’a neiy i kaghorem lukar nea. Ampit em pengesa-ngesan e lewo’ sa reiy’ mouw i tudu’ miouwla em pakakas e lewo’ sa reiy’ popon nea i ti’i.33Ni’itu mouw e lukar ne kaum-kaum bani Merari, nyi’a i yi’i e minapekasa pepa’ayangen jabatan nea witu en Dasing Pinasungkulan, e lewo’ sa reiy’ tuananla witu em bawa’ em pa’aka-aka’an ni Itamar, oki’ ni imam Harun.”34Tuana mouw si Musa wo si Harun ampit em baya ne ma’aka-aka ne umat Israel kimelat se bani Kehat i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem e walak nea, 35nyi’a i yi’i se tou-tou se makaumur telu nga pulu’ nge te’un o matas i ka’ayo se makaumur lima nga pulu’ nge te’un, susur tou si tinena’ eng kalewo’sareiy’an lumukar minato’orong ampit em pepa’ayangen jabatan witu en Dasing Pinasungkulan. 36Takar eng kelakerna em pinakelatan nisea i ki’it se kaum-kaum nea se rua nga riwu pitu nga atus lima nga pulu’ tou.37Ni’itu mouw se tou-tou neiy i kelati waki se kaum-kaum Kehat, em baya ne tou se timuanala em pepa’ayangen witu en Dasing Pinasungkulan, nyi’a i yi’i nisea se neiy i kelat ni Musa wo ni Harun, minatoroan ampit en titah ni TUHAN ampit nieletan ni Musa.38Bani Gerson se neiy i kelat i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem e walak nea, 39nyi’a i ti’i se tou-tou makaumur telu nga pulu’ nge te’un o matas i ka’ayo se makaumur lima nga pulu’ nge te’un, susur tou si tinena’ eng kalewo’sareiy’an lumukar minato’orong ampit em pepa’ayangen jabatan witu en Dasing Pinasungkulan, 40ni’itu mouw nisea se neiy i kelat i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem e walak nea, eng kelakerna se rua nga riwu enem nga atus telu nga pulu’ tou.41Ni’itu mouw eng kelakerna em pinakelatan se kaum-kaum ne bani Gerson, em baya ne tou se matuanala em pepa’ayangen jabatan witu en Dasing Pinasungkulan, nyi’a i yi’i nisea se neiy i kelat ni Musa wo ni Harun minatoroan ampit en titah ni TUHAN.42Bani Merari se neiy i kelat i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem e walak nea, 43nyi’a i ti’i se tou-tou se makaumur telu nga pulu’ nge te’un o matas i ka’ayo se makaumur lima nga pulu’ nge te un, susur tou si tinena’ eng kalewo’sareiy’an lumukar minato’orong ampit em pepa’ayangen jabatan witu en Dasing Pinasungkula, 44ni’itu mouw nisea se neiy i kelat i ki’it se kaum-kaum nea, eng kelakerna se telu nga riwu rua nga atus tou.45Ni’itu mouw eng kelakerna em pinakelatan se kaum-kaum ne bani Merari, nyi’a i yi’i nisea se neiy i kelat ni Musa wo ni Harun, minatoroan ampit en titah ni TUHAN ampit nieletan ni Musa.46Em baya ne tou Lewi se neiy i kelat ni Musa wo ni Harun ampit em baya se ma’aka-aka ne Israel i ki’it se kaum-kaum se witu eng gorem e walak-walak nea, 47nyi’a i yi’i se tou-tou se makaumur telu nga pulu’ nge te’un i ka’ayo se makaumur lima nga pulu’ nge te’un, susur tou si lewo’ sa reiy’ tumuanala em pepa’ayangen jabatan witu en Dasing Pinasungkulan wo em pepa’ayangen papopoan em barang, 48ni’itu mouw nisea se neiy i kelat, eng kelakerna se uwalu nga riwu lima nga atus uwalu nga pulu’ tou.49Minatoroan ampit en titah ni TUHAN ampit nieletan ni Musa, takar nisea siesa o siesa se siniwo tumetanggong witu en sapa e lewo’ sa reiy’ pa’ayangela wo poponna. Tuana mouw nisea nu neiy i kelat, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“I perenta mola wia se tou Israel, rio em baya ne tou se rara’an lepra, em baya ne tou se maro’umi en tiisan, wo em baya ne tou se makari’irisen karengan e mayat se i reo tumele’ula en tampa pedasingan; 3le’os tuama ka’apa wewene se lewo’ sa reiy’ mouw i reomu mea; mea witu luar en tampa pedasingan e lewo’ sa reiy’ mouw sea i reomu mea, rio sea te’a mereri’irisla en tampa pedasingan witu e wisa Niaku maena’ witu eng keuneran nea.” 4Takar se tou Israel se simiwo en tuana, nisea se rimeo se tou-tou i ti’i tumele’ula en tampa pedasingan; tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN wia si Musa, tuana mouw en siniwo ne tou Israel.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“Sumusuiy mouw wia se tou Israel wo i lila’ mola wia nisea: Sakawisa siesa nga touan, tuama ka’apa wewene, tumotorla en teta’ar wuntul, nyi’a i yi’i en teta’ar ni tou tumetiwa’, kaa laa mewewuntulela en touna i wee si TUHAN, 3takar e lewo’ sa reiy’ mouw sia ma’akati en touna waki anggor wo eng kekoo’on menoek, te’a makoo’ en cuka nanggor ka’apa en cuka kekoo’on menoek wo te’a mekekoo’ e nesa kekoo’on siniwomi waki wu’ana nanggor, wo te’a mekekaan em bu’ana nanggor, le’os en segaya’ ka’apa tu’u em pera. 4Keurean e nedo katetiwa’enna te’a mouw sia mekekaan e wo’o sapa tu’u e nasal waki akana nanggor, waki watuna i ka’ayo wia en seput em pangana.5Keurean e nedo teta’arna tanume sitou tumetiwa’ te’a mouw em pai’ sesukur lumangkoiy witu eng kokongna; i ka’ayo lekep nedona sia minuntulela en touna i wee si TUHAN, e lewo’ sa reiy’ mouw sia minena-ena’ kudus wo mayala em bu’ukna tumou lumabot.6Keurean e nedona nisia nu minuntulela en touna i wee si TUHAN, te’a mouw sia metetawi wia e mayat ni tou; 7awes tare sakawisa mate si ama’na ka’apa tu’u si ina’na, patuarina tuama ka’apa tu’u patuarina wewene, te’a mouw sia mereri’irisla en touna wia nisea, karengan eng kowa’ katetiwa’en i wee si Empungna em bitu natas eng kokongna. 8
1Witu nedo si Musa nu simampet rimedeiyla en Dasing Lenas, ni’isu’nala wo eng kinudusnala ni’itu ampit e reiy’ sa mina’asa em perabotanna, o kangkasi e mezba ampit e reiy’ sa mina’asa em pakakasna; wo ni’itu nu ni’isu’na mola wo eng kinudusna mola em baya nyi’a i ti’i, 2takar em baya se ma’aka-aka ne Israel, em baya se kapala suku nea, se simempela en sesempe. Nisea i ti’i nyi’a mouw em baya se ma’aka-aka ne suku se maka tanggongan witu em pinakelatan i ti’i. 3Tanume en sesempe niali nea witu en sinaru ni TUHAN; e nenem kareta niatepan ampit se mapulu o rua nga ipus sapi; e nesa kareta i wee se rua tou ma’aka-aka wo siesa nga ipus sapi i wee siesa tou ma’aka-aka, laa o sea mali em baya nyi’a i ti’i witu en sinaru en Dasing Lenas.4Kamurian si TUHAN si minee nuwu’ wia si Musa: 5“Sungkulenomi em baya nyi’a i ti’i waki nisea, rio i ka’arala i wee em pepa’ayangen witu en Dasing Pinasungkulan; i wee mola em baya nyi’a i ti’i wia se tou Lewi, minatoroan ampit em pemandungen em pepa’ayangen niesa o niesa.”6O laa si Musa si simungkulela eng kareta-kareta wo se sapi-sapi i ti’i wo meela nyi’a wia se tou Lewi; 7rua kareta ampit se epat nga ipus sapi neiy i weenala wia se bani Gerson, minatoroan ampit em pemandungen em pepa’ayangen nea, 8wo e nepat kareta ampit se uwalu nga ipus sapi neiy i weenala wia se bani Merari, minatoroan ampit em pemandungen em pepa’ayangen nea witu em bawa’ em pa’aka-aka’an ni Itamar, oki’ ni imam Harun i ti’i.9Ta’an wia se bani Kehat se reiy’ wineeannala sapa-sapa, karengan em pepa’ayangen nea nyi’a mouw maalar em barang-barang kudus, e lewo’ sa reiy’ popon witu natas em palukana.10O kasi em baya ne ma’aka-aka se minanginsempela en sesempe paberkatan e mezbah, witu nendo e mezbah i ti’i nu ni’isu’la; em baya se ma’aka-aka se minali en sesempe nea witu en sinaru e mezbah i ti’i. 11TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: “Siesa ma’aka-aka susur nendo si lewo’ sa reiy’ mouw manginsempela en sesempena kaa laa mebeberkatla e mezbah i ti’i.”12Si minanginsempela en sesempena witu nendo kasa ketare-tare nyi’a mouw si Nahason bin Aminadab, waki se suku Yehuda. 13Sesempena nyi’a mouw e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan e waki perak pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 14e nesa kower mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan;15siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 16siesa nga ipus membe’ raghar, i wee en tetule pare’i en dosa; 17wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Nahason bin Aminadab.18Witu nendo karua si Netaneel bin Zuar, ma’aka-aka ne suku Isakhar, si minanginsempela en sesempe. 19Tanume en sesempena neiy i sempenala e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan e waki perak, pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy;2020 e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan; 21 21siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 22 22siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 23 23wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Nataneel bin Zuar.24Witu nendo katelu: ma’aka-aka ne bani Zebulon, si Eliab bin Helon. 25Sesempena nyi’a mouw e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan waki e perak pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 26e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan;27siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 28siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 29wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Eliab bin Helon.30Witu nendo kaepat: ma’aka-aka ne bani Ruben, si Elizur bin Syedeur. 31Sesempena nyi’a mouw e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan waku e perak, pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 32e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna e makapumpun nukupan;33siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 34siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 35wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Elizur bin Syedeur.36Witu nendo kalima: ma’aka-aka ne bani Simeon, si Selumiel bin Zurisyadai. 37Sesempena nyi’a mouw e nesa baki perak,esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan waki e perak, pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 38e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan;39siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 40siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 41wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Selumiel bin Zuri syadai.42Witu nendo kaenem: ma’aka-aka ne bani Gad, si Elyasaf bin Rehuel. 43Sesempena nyi’a mouw e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan waki e perak, pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 44e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan;45siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 46siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 47wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Elyasaf bin Rehuel.48Witu nendo kapitu: ma’aka-aka ne bani Efraim, si Elisama bin Amihud. 49Sesempena nyi’a mouw e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan waki e perak, pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 50e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan;51siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 52siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 53wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Elisama bin Amihud.54Witu nendo kauwalu: ma’aka-aka ne bani Manasye, si Gamaliel bin Pedazur. 55Sesempena nyi’a mouw e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan waki e perak, pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 56e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan;5757 siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un i wee en tetule tinunu; 58 58siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 59 59wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Gamaliel bin Pedazur.60Witu nendo kasiouw: ma’aka-aka ne bani Benyamin, si Abidan bin Gideoni. 61Sesempena nyi’a mouw e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan waki e perak, pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 62e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan;6363 siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 64 64siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 65 65wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Abidan bin Gideoni.6666 Witu nendo kamapulu’: ma’aka-aka ne bani Dan, si Ehiezer bin Amisyadai. 67 67Sesempena nyi’a mouw e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan waki e perak, pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 68 68e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan;6969 siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 70 70siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 71 71wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Ehiezer bin Amisyadai.72Witu nendo kamapulu’ o esa: ma’aka-aka ne bani Asyer, si Pagiel bin Okhran. 73Sesempena nyi’amouw e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan waki e perak, pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 74e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan;75siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 76siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 77wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Pagiel bin Okhran.78Witu nendo kamapulu’ o rua: ma’aka-aka ne bani Naftali, si Ahira bin Enan. 79Sesempana nyi’a mouw e nesa baki perak, esa nga atus telu nga pulu’ syikal en timbanganna, wo e nesa bokor seserewan waki e perak, pitu nga pulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus, e rua-rua nyi’a e makapumpun topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, i wee en tetule sesakeiy; 80e nesa kower, mapulu’ syikal mas eng kawuterna, e makapumpun nukupan;81siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar wo siesa nga ipus domba makaumur esa nge te’un, i wee en tetule tinunu; 82siesa nga ipus membe’ raghar i wee en tetule pare’i en dosa; 83wo i wee en tetule kelawiran se rua nga ipus sapi, lima nga ipus domba raghar, lima nga ipus membe’ raghar wo se lima nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe ni Ahira bin Enan.84Ni’itu mouw en sesempe binerkatan e mezbah witu nendo e mezbah i ti’i nu ni’isu’la, waki weteng em baya ne ma’aka-aka ne Israel, nyi’a i ti’i e mapulu’ o rua baki perak, mapulu’ o rua bokor sesereuwan waki e perak, mapulu’ o rua kower mas. 85Kawuterna susur em baki nyi’a mouw esa nga atus telu nga pulu’ syikal perak, wo eng kawuterna susur em bokor seserewan nyi’a mouw em pitu nga pulu’ syikal; e reiy’ sa mina’asa perak em pakakas-pakakas i ti’i wawean e rua nga riwu epat nga atus syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus. 86Tumodongla nyi’a e mapulu’ o rua kower mas e makapumpun nukupan, susur kower e mapulu’ syikal eng kawuterna, tinimbang i ki’it en syikal kudus; e reiy’ sa mina’asa mas eng kower i ti’i e wawean esa nga atus rua nga pulu’ syikal eng kawuterna.87Se reiy’ sa mina’asa tekapen i wee en tetule tinunu i ti’i nyi’a mouw se mapulu’ o rua nga ipus sapi raghar, mapulu o rua nga ipus domba raghar, mapulu’ o rua nga ipus domba makaumur esa nge te’un, ampit en tetule sesakeiyna; o kangkasi se mapulu’ o rua membe’ raghar i we en tetule pare’i en dosa. 88Se reiy’ sa mina’asa ne tetule kelawiran i ti’i nyi’a mouw se rua nga pulu’ o epat nga ipus sapi raghar, enem nga pulu’ nga ipus domba raghar, enem nga pulu’ nga ipus membe’ raghar, enem nga pulu’ nga ipus domba makaumur esa nge te’un. Ni’itu mouw en sesempe binerkatan e mezbah, nu reiy’ mouw e mezbah i ti’i nu ni’isu’la.89Sakawisa si Musa ghumorem mea witu eng gorem en Dasing Pinasungkulan kaa laa mesesusuiy ampit Nisia, takar nisia si liminga en totor minee nuwu’ wia nisia waki atas em pepenet pale’osan, em bitu natas en tabut ukum ni Empung, waki elet ne rua kerub i ti’i; tuana mouw Nisia nu minee nuwu’ wia nisia.
2 Sesoloan
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa waki patar kaerisan Sinai, witu en sumedot eng kasa ketare-tare en te’un karua nu reiy’ mouw nisea nu rimo’umi waki tana’ Mesir. 2“Tou Israel se lewo’ sa reiy’ mangko’la em Paskah witu nedona; 3witu nendo kamapulu’ o epat en sumedot i yi’i, witu nendo mawengido, e lewo’ sa reiy’ mouw kouw mangko’la nyi’a witu nedo neiy i tataapla, i ki’it e reiy’ sa mina’asa eng katataapan wo natoranna e lewo’ sa reiy’ mouw kouw mangko’la nyi’a.”4O laa si Musa rumeo se tou Israel mangko’la em Paskah. 5Takar sea mangko’la em Paskah witu en sumedot kasa ketare-tare, witu nendo kamapulu’ o epat en sumedot ni’itu, witu nedo mawengido, waki patar kaerisan Sinai; minakatena’ tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa, tuana mouw en tinuanala ne tou Israel.6Ta’an wawean pirala tou se makari’irisen karengan e mayat, i ka’ayo se reiy’ mete’u mangko’la em Paskah witu nendo i ti’i. Nisea se mineiy sumaru si Musa wo si Harun witu nendo ni’itu i te kangkasi, 7laa o lumila’ wia nisia: “Ulit tu’u keiy makari’irisen karengan e mayat, ampit en to’otolan sapa ku’a re’en keiy ape’an mesesempela en sesempe i wee si TUHAN witu eng keuneran ne tou Israel witu nedo neiy i tataapla?” 8O laa e wingkot ni Musa wia nisea: “Pa’ena’anola tare, niaku ku laa melelingalmi sapa e laa i perentami ni TUHAN en tanume nikouw.”9Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa: 10“I lila’ mola wia se tou Israel: Sakawisa si meta’esa’an tou witu nelet miouw ka’apa se see’mu se makari’irisen karengan e mayat, ka’apa si witu em pakela-kelangan wa’akat, takar nisia si lewo’ sa reiy’ kangkasi mangko’la em Paskah i wee si TUHAN.11Witu en sumedot karua, witu nendo kamapulu’ o epat, witu nedo mawengido, e lewo’ sa reiy’ mouw se tou-tou i ti’i mangko’la nyi’a; ma’an e roti reiy’ siragi wo raaren pe’it e lewo sa reiy’ mouw sea kumaan nyi’a. 12Te’a mouw sea metetele’ula esa nga weteng witu nyi’a i ka’ayo memo’odo, wo e nesa ruiy tu’u e reiy’ toro repu’un neala. I ki’it e reiy’ sa mina’asa eng katataapan em Paskah e lewo’ sa reiy’ mouw sea mangko’la nyi’a.13Eng kapurikitna sitou reiy’ makari’irisen, wo reiy’ witu em pakela-kelangan, ta’an si pepar minangko’la em Paskah, sitou i ti’i si lewo’ sa reiy’ re’ini waki elet ne tou-tou esa nge bangsana, karengan nisia si reiy’ simempela en sesempe wia si TUHAN witu nedona; sitou i ti’i si laa tumanggong em bua’na en dosana. 14Sakawisa siesa tou wo’oseiy si timataapouw wia nikoo si laa mewewangko’la em Paskah i wee si TUHAN, takar e lewo’ sa reiy’ mouw sia mangko’la nyi’a i ki’it e reiy’ sa mina’asa eng katataapan wo natoran em Paskah. E nesa katataapan e lewo’ sa reiy’ paken i wee nikouw, le’os i wee se tou wo’oseiy ka’apa tu’u i wee se tou Israel tulen.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“Sumiwo mouw rua sesebungen waki e perak. Waki e perak tini’ir e lewo’ sa reiy’ koo sumiwo ni’itu, rio pakenla kaa laa mekekeret se umat Israel wo kaa laa merereo se laskarna mae.3Sakawisa e rua sesebungen i ti’i sengon, se pakasa’an umat i ti’i se lewo’ sa reiy’ merur wia nikoo witu en sinaru em pepalen en Dasing Pinasungkulan. 4Sa wona’na e nesa i te en sengon, takar em baya ne ma’aka-aka, em baya ne kapala pasukan Israel se lewo’ sa reiy’ merur wia nikoo. 5Sakawisa kouw sumengo eng kowa’ sesine’uan, takar e lewo’ sa reiy’ mouw mae se laskar-laskar se dimasing waki esa nga weka sedangan;6sakawisa kouw sumengo eng kowa’ sesine’uan eng karuana, takar e lewo’ sa reiy’ mouw mae se laskar-laskar se dimasing waki esa nga weka timu. Ni’itu mouw eng kowa’ sesine’uan e lewo’ sa reiy’ sengon kaa laa rumeo nisea mae; 7ta’an sa laa merereo se jema’ah i ti’i merur nikouw kouw lewo’ sa reiy’ sumengo i te ampit e reiy’ meela kowa’ sesine’uan. 8Sesebungen-sesebungen i ti’i e lewo’ sa reiy’ sengon ne oki-oki’ ni imam Harun; ni’itu mouw e lewo’ sa reiy’ mamuali katataapan i wee eng keure-urena i wee nikoo see’ o see’.9Wo sakawisa kouw lumaa sumeke’ waki wanuamu sumaru se kesaru mase’esekla nikouw, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mee kowa’ sesine’uan ampit en sesebungen, rio kouw ghenangen witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu, wo lawireni waki se kesarumu.10O kangkasi witu nendo-nendo nikouw nu mepa’a-pa’ar, witu em pewangko’an-pewangko’annu wo witu en sumedot-sumedot werumu e lewo’ sa reiy’ mouw kouw sumengo en sesebungen i ti’i witu nedo mesesempela en tetule-tetule tinunumu wo en tetule-tetule kelawirannu; maksutna rio kouw ghenangen witu en sinaru ni Empungmu; Niaku mouw si TUHAN, Empungmu.”
1Witu mekasa se bangsa i ti’i se mengu’ungu-ng’ungul witu en sinaru ni TUHAN en tanume eng karor wuruk nea wo eng katoroan si TUHAN nu liminga nyi’a tumo’orouw eng kaupi’an-Na, kamurian lumayasouw e napi ni TUHAN witu nelet nea wo eng kasa merangket witu li’ilik em pedasingan. 2Laa o rumekeiy mouw se bangsa i ti’i wia si Musa, wo si Musa si simombayang wia si TUHAN; takar mate mouw e napi i ti’i. 3Karengan e ni’itu se tou se ngimaranla en tampa i ti’i Tabera, karengan limayasouw e napi ni TUHAN witu nelet nea.
1Miryam ma’an si Harun se rimi’awutla si Musa minatena’an ampit si wewene Kush niedona, karengan memang nisia si minedo mouw siesa wewene Kush. 2Em pokeiy nea: “Uli-ulit ku’a re’en si TUHAN minee nuwu’ ampit nieletan ni Musa i te? E reiy’ ku’a re’en ampit nieletan ta kangkasi Sia mee nuwu’? Wo kalinga’anouw eng kapualitan i ti’i wia si TUHAN. 3Sapa tare si Musa nyi’a mouw siesa tou kasa rinda natena, e limebela waki se susur tou wia natas saruan em bumi.4Laa o mee mouw nuwu si TUHAN ampit limo’osit i te wia si Musa, Harun wo si Miryam: “Rumo’u momi kouw nu telu witu en Dasing Pinasungkulan.” Takar rumo’u momi sea nu telu. 5Laa o tumumpa momi si TUHAN witu em pa’asek linaak, wo rumedeiy witu em pepalen en dasing i ti’i, laa o kumeret si Harun wo si Miryam; takar mapa’ato mouw sea nu rua.6Laa o mee mouw nuwu’ Sia: “Linganouw e nuwu’-Ku i yi’i. Sa witu nelet miouw wawean siesa nabi, takar Niaku, TUHAN mapaloo’o-loo’ola en tou-Ku wia nisia witu em pineleloo’, Niaku ku simusuiy ampit nisia witu nipi. 7E reiy’ tuana si hamba-Ku Musa, siesa tou lale’ witu minapekasa em bale-Ku. 8Mesaru-saruan Niaku mesesusuiy ampit nisia, maka redeiy, reiy’ ampit e mepepureiyan, wo nisia si limoo’ e rupa ni TUHAN. Ka’a ku’a re’en kouw reiy’ meiyde’ rimi’awutla si hamba-Ku Musa?”9Karengan e ni’itu tumo’orouw eng kaupi’an ni TUHAN witu nisea, laa o mea mouw Sia. 10Wo eng katoroan e linaak minatasomi waki atas en dasing, takar kaloo’anouw si Miryam tinena’ lepra, puti’ tanu en salju; eng katoroan si Harun nu lumenge wia si Miryam, takar linoo’ona, kaa nisia si tinena’ e lepra!11Laa o pokeiy ni Harun wia si Musa: “Eh tuangku, te’a mouw satorona i torola wia nikeiy en dosa i yi’i, en siniwo meiy witu eng kawe’engelan neiy. 12Te’a mouw satorona i wayala sia tanume sioki’ rima’aragh, witu nedo rimo’umi waki gandongan ni ina’na esa nga parua mouw wu’ul e le’ona.”13Laa o maleiy mouw si Musa wia si TUHAN: “Oh Empung, le’osene’la satorona sia.” 14Kamurian o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa: “Sa’andeiyna si ama’na rumura’la eng giona, reiy’ ku’a re’en nisia si maka’ato nirang eng keurean pitu nga endo? I waya mouw sia pitu nga endo i sea’la mea witu luar en tampa pedasingan, kamurian toro mouw sia sungkulen sumoup.” 15Ni’itu mouw i sea’ mola si Miryam mea witu luar en tampa pedasingan pitu nga endo eng keurena, wo se bangsa i ti’i se reiy’ mae nu reiy’pe si miryam sungkulen sumoup.1616 Kamurian mae mouw sea rumo’umi waki Hazerot wo dumasing waki patar kaerisan Paran.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“I reo mouw se pirala tou tumegha’ en tana’ Kana’an, e laa-Ku i peweweela wia se tou Israel; waki susur suku ne nene moyang nea e lewo’ sa reiy’ mouw koo rumeo siesa tou, em baya ne ma’aka-aka – ma’aka-aka waki elet nea.”3O laa si Musa rumeomi nisea waki patar kaerisan Paran, minatoroan ampit en titah ni TUHAN em baya ne tou i ti’i nyi’a mouw se kapala-kapala witu nelet ne tou Israel. 4Wo nyi’i mouw e ngaran-ngaran nea: Waki se suku ni Ruben: si Syamua bin Zakur;5waki se suku ni Simeon: si Safat bin Hori; 6waki se suku ni Yehuda: si Kaleb bin Yehune; 7waki se suku ni Isakhar: si Yigal bin Yusuf; 8 8waki se suku ni Efraim: si Hosea bin Nun;9waki se suku ni Benyamin: si Palti bin Rafu; 10waki se suku ni Zebulon: si Gadiel bin Sodi; 11waki se suku ni Yusuf, nyi’a i yi’i waki se suku ni Manasye: si Gadi bin Susi; 12waki se suku ni Dan: si Amiel bin Gemali;13waki se suku ni Asyer: si Setur bin Mikhael; 14waki se suku ni Naftali: si Nahbi bin Wofsi; 15waki se suku ni Gad: si Guel bin Makhi. 16Ni’itu mouw e ngaran ne tou-tou se neiy i reo ni Musa kaa laa metetegha’la em banua i ti’i; wo si Musa ngumaranla si Hosea bin Nun i ti’i Yosua.17Takar si Musa rumeo nisea kaa laa tumegha’ en tana’ Kana’an, em pokeiyna wia nisea: “Rumo’u mome wia nyi’i mea waki Tana’ Negeb wo sumosorouw waki kakuntungan, 18wo penebo-nebonome kumura eng ka’ada’an em banua i ti’i, sapa ku’a re’en se bangsa maena’ witu se ente’ ka’apa lewea’, sapa ku’a re’en se toyo’ ka’apa laker; 19wo kumura em banua paena’anna, sapa ku’a re’en e le’os ka’apa wuruk, kumura eng kota-kota paena’anna, sapa ku’a re’en sea maena’ witu en tampa-tampa minawuka’ ka’apa witu en tampa-tampa makarereen, 20wo kumura en tana’ i ti’i, sapa ku’a re’en e rewur ka’apa rukus, sapa ku’a re’en wawean maname e nakana-nakana ka’apa reiy’. Ente’enola natemu mali momi toyo’ waki wua’na em banua i ti’i.” E nedo ni’itu nyi’a mouw noras eng ketarean bua’na nanggor.21Nisea se minea maname, laa o tumegha’ em banua i ti’i muleiymi waki patar kaerisan Zin i ka’ayo waki Rehob, mea waki lalan matorome eng Hamat. 22Nisea se kimelang timorola en tana’ Negeb, laa o i ka’ayola waki Hebron; maname wawean si Ahiman, Sesai wo si Talmai, see’ ni Enak. Hebron neiy i redeiyla pitu nge te’un lebe rior ta’an en Soan waki Mesir.23Eng katoroan nisea nu i ka’ayome waki kewong Eskol, kinetor neala maname e nesa pangana ampit e nesa nge pare wu’ana nanggorna, o laa merua’anouw sea mesa’an nyia; o kangkasi nisea se minali em pirala wu’ana en delima wo em bu’ana ara. 24En tampa i ti’i nginaranala ne tou kewong Eskol, karengan em pare wu’ana nanggor eng kinetor ne tou Israel maname.25Nu limangkoiy mola epat nga pulu’ nga endo marengouw sea waki pategha’an em banua i ti’i, 26wo mapawee-wee mineiy waki si Musa, Harun wo se pakasa’an umat Israel waki Kadesh, waki patar kaerisan Paran. Nisea se minalimi mareng e nabar wia nisea nu rua wo wia se pakasa’an umat i ti’i wo minapaloo’ola wia em baya nea em bua’na em banua i ti’i.27Nisea se mina’asarla wia nisia: “Nikeiy keiy ghimoremome waki wanua, mea wisa koo rimeo nikeiy, wo memang em banua i ti’i masewe-sewel en susu wo rina’na, wo nyi’i mouw em bua’na. 28Ta’an i te, se bangsa maena’ witu em banua i ti’i se ente’-ente’ wo eng kota-kotana e maka rereen wo eng kasa sela, o kangkasi se see’ ni Enak se linoo’ meiy momi maname. 29Tou Amalek maena’ waki Tana’ Negeb, tou Het, tou Yebus wo se tou Amori maena’ waki kakuntungan, tou Kana’an maena’ esa nga kelabotan en tasik wo esa nga kelabotan li’ilik en teberan Yordan.”30Kamurian si Kaleb si mina’awa’ ma’elurla e nate ne bangsa i ti’i witu en sinaru ni Musa, em pokeiyna: “Reiy’! Nikita ta laa lumaa wo rumuberla em banua i ti’i, karengan nikita ta tantu mouw laa kumalala nisea!” 31Ta’an se tou-tou minea maname mewali-wali ampit nisia se limila’: “Nikita ta reiy’ mete’u lumaa rumego se bangsa i ti’i, karengan nisea se lebe ente’ ta’an nikita.”32O kangkasi nisea se mina’ayola wia se tou Israel e nabar wuruk en tanume em banua tinegha’ neala, ampit limila’: “Em banua tinoroan neiy momi kaa laa tegha’en nyi’a mouw e nesa wanua mekaan se maena’ witu nyi’a, wo em baya se tou linoo’ meiy maname nyi’a mouw se tou-tou se rakek-rakek nouwakna. 33O kangkasi linoo’ meiy maname se tou-tou kasa sela, se tou Enak se asal waki se tou-tou kasa sela, wo nikeiy keiy limoo’ en tou meiy tanu si kompo’, wo tuanakan kangkasi nisea witu nikeiy.”
1O laa se pakasa’an umat i ti’i se rimo’umi en totor mena-leinteng wo se bangsa i ti’i se miname’ witu em bengi ni’itu. 2Mengu’ungu-ngu’ulouw em baya ne tou Israel wia si Musa wo si Harun; wo se pakasa’an umat i ti’i se limila’ wia nisea: “Eh, sa wona’na keiy minate waki tana’ Mesir, ka’apa wia em patar kaerisan i yi’i! 3Ka’a ku’a si TUHAN si malimi nikeiy meiy wia em banua i yi’i, rio keiy mate karengan en santi, wo se tu’awewene ma’an se oki-oki’ meiy se mamuali tinaang? E reiy’ ku’a re’en e lebe le’os keiy mareng mea waki Mesir?”4Wo nisea se meila’ siesa wia se walina: “Le’osouw kita mopo siesa tou ma’aka-aka, laa o mareng mea waki Mesir.” 5Laa o mongkotouw si Musa wo si Harun witu en saruan em beren ne minapekasa jema’ah Israel se minerur witu.6Ta’an si Yosua bin Nun wo si Kaleb bin Yefune, se neiy i kaghorem tou-tou timegha’ mola em banua i ti’i, se kimurensangla e labungna, 7wo lumila’ wia se pakasa’an umat Israel: “Em banua tinoroan neiy kaa laa petetegha’an i ti’i nyi’a mouw e reiy’ kenaramen eng kale’osanna. 8Sa si TUHAN mepa’arla wia nikita, takar Nisia si laa mali nikita ghumorem mea witu em banua i ti’i wo laa meela nyi’a wia nikita, e nesa wanua masewe-sewel en susu wo e rina’na.9Ta’an i te, te’a mouw mererangu wia si TUHAN, wo te’a mouw meide’ wia se bangsa em banua i ti’i, karengan nisea se laa le’ouwenta ma’apu. Se materungla nisea se timele’u mola nisea, kasuatan si TUHAN si merapitla nikita; te’a mouw meide’ wia nisea.” 10O laa se pakasa’an umat i ti’i se miniwet laa mepepitirla se rua tou i ti’i ampit em batu. Ta’an kaloo’anouw eng kewangko’an ni TUHAN witu en Dasing Pinasungkulan wia em baya ne tou Israel.11TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: “Pirape’ eng keure kasi se bangsa i yi’i mekekewur Niaku, wo pirape’ eng keure kasi sea so’o ma’eman wia-Niaku, ma’anouw tu’u waweanouw e reiy’ sa mina’asa kowa’ maka’erangen en tinuana-Kula witu eng keuneran nea! 12Niaku ku laa mewe nisea ampit e rumara menganup wo munengla nisea, ta’an nikoo koo laa-Ku siwon mamuali bangsa lebe wangko’ wo lebe ente ta’an nisea.”13Laa o lumila’ mouw si Musa wia si TUHAN: “Sa wona’na eng kapualitan i ti’i kalinga’an wia se tou Mesir, e nulitna Koo rimawiromi se bangsa i yi’i ampit eng kaente’an-Nu waki keuneran nea, 14nisea se laa sumusuiy wia se maena’ wia em banua i yi’i, se liminga mola kaa Nikoo, si TUHAN, wia eng keuneran ne bangsa i yi’i, wo kaa Nikoo, si TUHAN, minapa’atola en tou-Mu wia nisea ampit minesaruan eng gio, e nedo linaak-Mu rimedeiy witu natas nea wo e nedo Nikoo nu kimelang rimeriorla nisea witu eng gorem em pa’asek linaak witu e nedo oat wo witu eng gorem em pa’asek api witu e nedo wengi.15Ni’itu mouw sa wona’na Koo munu’ se bangsa i yi’i i ka’ayo ma’apu, takar se bangsa-bangsa liminga nabar en tanume Nikoo i ti’i sangari se lumila’: 16Eng karengan si TUHAN si reiy’ makakuwasa mali se bangsa i yi’i ghumorem mea waki wanua neiy i ta’ar-Nala ampit en timiwa’ wia nisea, takar Nisia si rimeret nisea waki patar kaerisan.17Ni’itu mouw en teakan, ma’anouw satorona eng kaente’an ni TUHAN i ti’i em pakaloo’o-loo’ola eng kawangko’anna, tanu neiy-Nu i nuwu’la: 18TUHAN i ti’i si mekelabot en sabar wo e nupus lale’-Na e meloko-lokon, Nisia si maampungela eng kaselokan wo em pasiwo-siwon selok, ta’an si reiy’ ma’an mekasa mewewayami sitou simelok waki ukuman, awes tare Nisia si sumuli’la eng kaselokan ni ama’ wia se oki-oki’na, wia se see’ katelu wo kaepat. 19Ampunganola satorona eng kaselokan ne bangsa i yi’i minatoroan ampit eng kewangko’an e nupus lale’-Mu, tanu Nikoo nu minampungola se bangsa i yi’i muleiymi waki Mesir i ka’ayomi wia nyi’i.”20O mee mouw nuwu’ si TUHAN: “Niaku ku mampungla nisia minatoroan ampit em pengiweeannu. 21Ta’an i te, karengan Niaku si matou-tou wo eng kamulia’an ni TUHAN e minutala minapekasa em bumi: 22Em baya ne tou se limoo’ mola eng kamulia’ang-Ku wo eng kowa’-kowa’ maka’erangen en siniwo-Kula waki Mesir wo waki patar kaerisan, ta’anouw se makamapulu’ mouw mewewa’awa’la Niaku wo se so’o melelingala en totor-Ku,23tantu mouw se reiy’ laa lumoo’ em banua neiy-Ku i ta’arla ampit en tiwa’ wia se nene moyang nea! Em baya se makewur Niaku i yi’i se reiy’ laa lumoo’ nyi’a. 24Ta’an si hamba-Ku Kaleb, karengan e laeng si imukur em bia nisia wo nisia si maki’it Niaku ampit esa nga kawutana, si laa-Ku alin ghumorem mea waki wanua eng ghinoremanna mola i ti’i, wo se see’na se laa makapunyala nyi’a. 25Tou Amalek wo se tou Kana’an se maena’ waki kewong. Karengan e ni’itu lumenge mouw wo’odo wo mae mouw waki patar kaerisan, mea waki matorome en Tasik Teberau.”26O kasi mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa wo si Harun: 27“Pirape’ eng kaure kasi se umat e lewo’ i yi’i laa mengu’ungu-ngu’ungul wia-Niaku? E reiy’ sa mina’asa ni’i pengu’ungu-ngu’ungul ne tou Israel wia-Niaku e lining-Ku mola.28I lila’ mola wia nisea: Karengan Niaku si matou-tou, tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN, eng kaulitna tanu e neiy miouw i lila’la witu en sinaru-Ku, tuana mouw e laa-Ku tuananla wia nikoo. 29Wia em patar kaerisan i yi’i em bangke-bangkemu e laa mangasesera, nyi’a i yi’i em baya ne tou witu nelet miouw se neiy i kelat, em baya nea reiy’ siwalinana se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, karengan nikouw kouw mineng’ungu-ng’ungulola wia-Niaku. 30E nulitna nikouw i yi’i kouw reiy’ laa ghumorem mea waki wanua e nampit minopo en tiwa’ e neiy-Ku mouw i ta’arla e laa-Ku i wee ena’an niouwla, reiy’ siwalina si Kaleb bin Yefune wo si Yosua bin Nun!31En tanume se oki-oki’mu se neiy miouw mouw i lila’la: Nisea se laa mamuali tinaang, nisea mouw se laa-Ku alin ghumorem, rio sea sumine’u em banua sinero’an niouw mola i ti’i. 32Ta’an en tanume nikouw, em bangke-bangkemu e laa mangasesera wia em patar kaerisan i yi’i, 33wo se oki-oki’mu se laa lumepu tanume se rumerawir waki patar kaerisan epat nga pulu’ nge te’un eng keurena wo laa tumanggong em bua’na eng kareiy’lale’an, i ka’ayo em bangke-bangkemu ma’apu waki patar kaerisan.34Minatoroan ampit eng kelakerna nendo nikouw nu timegha’ em banua i ti’i, nyi’a i yi’i e nepat nga pulu’ nga endo, esa nga endo e rineken esa nge te’un, ni’itu mouw e nepat nga pulu’ nge te’un eng keurena kouw lewo’ sa reiy’ tumanggong em bua’na eng kaselokannu, rio kouw mete’u em pe’anenna, sa Aku murikiti waki nikoo: 35Niaku, TUHAN, si limila’ en tuana. Eng kaulitna Niaku ku laa tumuanala em baya nyi’a i ti’i wia se pakasa’an umat e lewo’ i yi’i se minaasa’anola sumu’usuk Niaku. Wia em patar kaerisan i yi’i nisea se laa ma’apu wo wia nyi’i mow sea laa mate.”36Sapa tare se tou-tou se neiy mouw i reola ni Musa kaa laa metetegha’la em banua i ti’i, se minarengomi wo kimarenganla se pakasa’an umat i ti’i mengu’ung-ngu’ungul wia si Musa ampit mina’ayola nabar wuruk en tanume em banua i ti’i, 37tou-tou i ti’i se minate, tinena’ eng katulah witu en sinaru ni TUHAN. 38ta’an se neiy i katele’u matou-tou waki se tou-tou minea tumegha’ em banua i ti’i si Yosua bin Nun i te wo si Kaleb bin Yefune.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“sumusuiy mouw wia se tou Israel wo i lila’ mola wia nisea: Sakawisa kouw ghumorem witu em banua e laa-Ku i peweweela wia nikoo mamuali tampa paena’annu, 3wo kouw laa mesesempela en tetule napi-apian i wee si TUHAN, waki se lembu sapi ka’apa membe’ domba, le’os en tetule tinunu ka’apa en tetule rineret, le’os kaa laa mewewear e nesa teta’ar wuntul, ka’apa en tanume en tetule kepa’a-pa’aran ka’apa witu e nedo pewangko’an-pewangko’annu, wo ampit en tuana koo timiro’la e wou maka’aruiyen i wee si TUHAN,4Takar sitou minanginsempela en sesempena i ti’i wia si TUHAN, si lewo’ sa reiy’ mouw manginsempela tanume en tetule sesakeiy esa nga mapulu’ efa topong kasa le’os, siniwo ampit esa nga paepat hin lana. 5Wo ma’an en tetule tinunu ka’apa en tetule rineret i ti’i nikoo koo lewo’ sa reiy’ kangkasi manginsempela esa nga paepat hin nanggor tanume en tetule neiy i toa’, i wee se susur nga ipus domba neiy i sempela.6Ta’an sa wona’na en sesempemu i ti’i siesa nga ipus domba raghar, nikoo koo lewo’ sa reiy’ manginsempela tanume en tetule sesakeiy e rua esa nga mapulu’ efa topong kasa le’os, en siniwo ampit esa nga patelu hin lana, 7wo en tanume en tetule neiy i toa’ e lewo’ sa reiy’ mouw i sempemula esa nga patelu hin anggor, e mamuali wou maka’aruiyen i wee si TUHAN.8Wo sakawisa koo sumiwo siesa nga ipus sapi, tanume en tetule tinunu ka’apa tanume en tetule rineret, le’os kaa laa mewewear e nesa teta’ar wuntul ka’apa tu’u tanume en tetule kelawiran i wee si TUHAN, 9takar ma’an si sapi i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw i sempela tanume si tetule sesakeiy telu esa nga mapulu’ efa topong kasa le’os siniwo ampit esa nga parua hin lana, 10wo tanume en tetule neiy i toa’ e lewo’ sa reiy’ mouw koo manginsempela esa nga parua hin nanggor. Ni’itu mouw en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN.11Tuana mouw e lewo’ sa reiy’ siwon i wee se susur esa nga ipus sapi wo i wee se susur esa nga ipus domba raghar wo i wee se susur esa nga ipus domba ka’apa membe’. 12Pira tu’u eng kelakerna ne tekapen siwon niouw, i wee se susur tekapen i ti’i e lewo’ sa reiy’ kouw sumiwo en tuana kangkasi. 13Susur tou Israel tulen se lewo’ sa reiy’ mouw sumiwo en tuana, sakawisa sea manginsempela en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN.14Wo sakawisa siesa tou wo’oseiy si timataapouw wia nikoo, ka’apa siesa tou walina si maena’ witu nelet miouw ka’apa witu nelet ne see’mu ee sangari, si laa manginsempela en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN, takar tanu en siniwo miouw, tuana mouw e lewo’ sa reiy’ siwonna. 15En tanume se jema’ah i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw wawean e nesa katataapan i wee nikouw wo i wee se tou wo’oseiy se maena’ wia nikoo; ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena i wee nikouw see’ o see’: nikouw wo se tou wo’oseiy e lewo’ sa reiy’ mouw masuat witu en sinaru ni TUHAN. 16Esa ukum wo esa natoran pepaken i wee nikouw wo i wee se tou wo’oseiy se maena’ wia nikoo.”17O kasi mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa: 18“Sumusuiy mouw wia se tou Israel wo i lila’ mola wia nisea: Sakawisa koo ghumorem mea waki wanua, mea wisa kouw laa-Ku paalin, 19takar sakawisa kouw kumaan e roti wua’na em banua i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw kouw manginsempela en sesempe wuntul i wee si TUHAN.20Topong jelaimu eng kasa ketareani e lewo’ sa reiy’ mouw i sempe miouwla tanume en sesempe wuntul en tanula e roti tabuleleng; masuat tanu en sesempe wuntul waki wua’na en tampa pasiriannu, tuana mouw e lewo’ sa reiy’ kouw manginsempela nyi’a. 21Waki topong jelaimu eng kasa ketareani e lewo’ sa reiy’ mouw kouw sumarakanla en sesempe wuntul wia si TUHAN, see’ o see’.”
1Korah bin Yishar bin Kehat bin Lewi, ma’an si Datan wo si Abiram, oki-oki’ ni Eliab, wo si On bin Pelet, telu nisea se tou Ruben, se minaruiy se tou-tou 2kaa laa rumangu sumu’usuk si Musa, ma’an se rua nga atus lima nga pulu’ tou Israel, ma’aka-aka – ma’aka-aka ne umat i ti’i, nyi’a i ti’i se tou-tou se pineleng e rapat, em baya nea se tou-tou mekengaran. 3Takar nisea se minerur minuyutla si Musa wo si Harun ma’an limila’ wia nisea nu rua: “En teakan nawesouw i tu! Se pakasa’an umat i ti’i nyi’a mouw se tou-tou kudus, wo si TUHAN si witu eng keuneran nea. Ka’a ku’a re’en koo merake-rakekla en tou witu natas ne jema’ah ni TUHAN?”4Eng katoroan si Musa nu liminga eng kapualitan i ti’i, mongkotouw sia. 5Wo sia lumila’ wia si Korah wo se pakasa’an kawangna: “Memo’odo wo’odo TUHAN si laa makite’ula, seiy si kapunya’an-Na, wo seiy si kudus, wo Nisia si laa mangintorola se tou i ti’i tumawi wia-Nisia; sitou laa pepepelengen-Na si laa pangintoro-Nala tumawi wia-Nisia.6Siwonouw teinti’i: edonouw em bewaa’an-wewaa’an, heiy Korah, wo nikouw nu pakasa’an kawangna, 7lamuranouw api witu eng goremna wo reta’anouw ukupan witu natasna, witu en sinaru ni TUHAN witu nendo wo’odo, wo sitou laa pelengen ni TUHAN, nisia mouw si kudus. Awesouw i tu, heiy tou-tou Lewi!”8Laa o lumila’ mouw si Musa wia si Korah: “Wa’awa’anouw lingan, heiy tou-tou Lewi! 9E reiy’pe’ awes ku’a re’en i wee nikoo, kaa nikouw kouw neiy i ta’atasi ni Empung Israel waki se umat Israel wo neiy i pangintorola tumawi wia-Nisia, rio kouw tumuanala em pepa’ayangen witu en Dasing Lenas ni TUHAN wo lumukar i wee se umat i ti’i kaa laa mesesempungla nisea, 10wo kaa nikoo koo neiy i pangintorola tumawi mewali-wali ampit em baya ne patuarimu bani Lewi? Wo en teakan kouw pa’ar mekeke’i em pangkat imam kasi? 11Karengan e ni’itu, nikoo i yi’i ampit se pakasa’an ne kawangmu, kouw minaesa’an sumu’usuk si TUHAN. Karengan seiy ku’a re’en si Harun, i ka’ayo kouw mengu’ungu-ngu’ungul wia nisia?”12Sapa tare si Musa si rimeo mouw tou kaa laa mekekeret si Datan wo si Abiram, oki-oki’ ni Eliab, ta’an e wingkot nea: “Keiy so’o meiy. 13Reiy’pe’ awes ku’a re’en koo mina’aka-aka nikeiy rimo’umi waki wanua masewe-sewel en susu wo rina’na kaa laa mewewayala nikeiy mate wia em patar kaerisan, i ka’ayo pa’are’ kasi koo mesesiwola en toumu tuang witu nikeiy? 14E nulit, nikoo koo reiy’ minali nikeiy waki wanua masewe-sewel en susu wo rina’na, ka’apa tu’u meela wia nikeiy em penguma’an-penguma’an wo e numa-uma anggor tanume eng kapunya’an pusaka. Ma’anouw tu’u koo toro lumi’ibusla em beren ne tou-tou i yi’i? Nikeiy keiy so’o meiy.”15Laa o kasa mouw moupi’ si Musa wo sia lumila’ wia si TUHAN: ”Te’a mouw peweweean ghenang e reiy’ sa mina’asa en sesempe nea. E reiy’pe’ ma’an mekasa ku medomi esa nga ipus keledai tu’u waki nisea, wo e reiy’pe’ ma’an mekasa ku tumuanala e lewo’ wia siesa tou tu’u waki nisea.” 16Laa o lumila’ mouw si Musa wia si Korah: “Nikoo i yi’i ampit se pakasa’an ne kawangmu kouw lewo’ sa reiy’ sumaru si TUHAN, nikoo wo nisea wo si Harun, witu nendo wo’odo. 17Le’osouw kouw siesa o siesa mali em bewaa’anna lumamur e nukupan witu natasna, laa o kouw manginsempela siesa o siesa em bewaa’anna witu en sinaru ni TUHAN, rua nga atus lima nga pulu’ wewaa’an; o kangkasi nikoo i yi’i wo si Harun siesa o siesa lewo’ sa reiy’ mali em bewaa’anna.”18Takar nisea siesa o siesa se minali em bewaa’anna, mee api witu eng goremna, rumeta’ nukupan witu natasna, laa o rumedeiy mouw sea witu en saruan em pepalen en Dasing Pinasungkulan, o kangkasi si Musa wo si Harun. 19Eng katoroan si Korah si minerurla se pakasa’an umat i ti’i sumu’usuk nisea nu rua witu en saruan em pepalen en Dasing Pinasungkulan, kaloo’anouw eng kewangko’an ni TUHAN wia se pakasa’an umat i ti’i.20Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa wo si Harun: 21“Tuma’atasomi en toumu waki keuneran ne umat i yi’i, rio kemung-Kula sea witu e reiy’ pini’ipitan em beren.” 22Ta’an mongkotouw sea nu rua wo lumila’: “Oh Empung, Empung waki roh ne reiy’ sa mina’asa makhluk! Siesa tou i te si makadosa, ma’anouw tu’u Koo moupi’ witu se pakasa’an kawang i yi’i?”23Takar mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa: 24“I lila’ mola wia se umat i ti’i: Rumo’u momi waki esa nga kaledong en tampa paena’an ni Korah, Datan wo ni Abiram.”25Laa o mea mouw si Musa wia si Datan wo si Abiram, wo em baya ne tu’a-tu’a Israel se maki’itla nisia. 26Lumila’ mouw sia wia se umat i ti’i: “Le’osouw kouw ma’akati waki dasing ne tou-tou seremor i yi’i wo te’a mouw kouw tumena’ wia e nesa wo’o sapa tu’u waki kapunya’an nea, rio kouw te’a mate mapuneng eng karengan e reiy’ sa mina’asa en dosa nea.” 27Takar rumo’u momi sea waki esa nga kaledong en tampa paena’an ni Korah, Datan wo ni Abiram. Rumo’u momi si Datan wo si Abiram, witu en sinaru em pepalen en dasing nea mewali-wali ampit si ka’awuna, em baya se oki’na wo se anakoki’-anakoki’.28Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw si Musa: “Waki kapualitan i yi’i mouw kouw laa mete’u, kaa niaku ku neiy i toke ni TUHAN kaa laa metetuanala e reiy’ sa mina’asa em pasiwo-siwon i yi’i, wo eng kapualitan i yi’i e reiy’ mouw waki ateku nuesa: 29sa se tou-tou i yi’i ee sangari se mate tanu eng kepepatena ne susur tou, wo nisea se mine’anla em pine’an ne susur tou, takar niaku ku reiy’ neiy i toke ni TUHAN. 30Ta’an sa si TUHAN sumiwola wo’o sapa e reiy’pe ma’an mekasa minamuali, wo en tana’ e ngimangala en semurna wo lume’ouw nisea ma’an e reiy’ sa mina’asa eng kapunya’an nea, i ka’ayo sea matou-tou tumumpa mea waki kaoatan ne tou minate, takar kouw laa mete’u, kaa se tou-tou i yi’i se kimewurola si TUHAN.”31Tare mouw i te sia nu sumampet timotorla e reiy’ sa mina’asa lelila’an i ti’i, takar makewe’ mouw en tana witu em bawa’ nea, 32wo em bumi e minuka’ en sumana wo lume’ouw nisea ampit esa nga pumpun em balena wo ampit em baya ne tou se witu si Korah wo ampit e reiy’ sa mina’asa em budel kapunya’an nea.33Tuana mouw sea ampit em baya ne tou se witu nisea se timumpa matou-tou witu eng kaoatan ne tou minate; wo em bumi en timutuwla nisea, i ka’ayo sea minapuneng waki keuneran ne jema’ah i ti’i. 34Wo em baya ne tou Israel se witu esa nga kaledong nea se minangatetingkas liminga e rekeiyan nea, karengan em pokeiy nea: “I kasenge’mi em bumi e lume’ouw nikita kangkasi!” 35 35O kasi rumo’u momi e napi, nasal waki si TUHAN, laa o kumaan ma’apu se rua nga atus lima nga pulu’ tou se minanginsempela e nukupan i ti’i.36TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 37“I lila’ mola wia si Eleazar, oki’ ni imam Harun, rio sia mopomi em bewaa’an-wewaa’an waki elet e marengis i ti’i, laa o i sera mome napi i ti’i wa’aka-wa’akat, karengan em baya nyi’a i ti’i eng kudus, 38 38nyi’a i yi’i em bewaa’an ne tou-tou makadosa se minearola si imukurna, kamurian em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ ti’iren ipi-ipis mamuali seso’okep e mezbah, karengan e niali mouw ne tou-tou i ti’i waki sinaru ni TUHAN, ni’itu mouw em baya nyi’a i ti’i eng kudus; ampit en tuana eng kapualitan i ti’i e minamuali kowa’ i wee se tou Israel.”39Takar si imam Eleazar si minedo em bewaa’an-wewaa’an tambaga e niali momi ne tou-tou e minarengis i ti’i, laa o ti’iren minamuali seso’okep e mezbah. 40Ni’itu e minamuali esa paghenangan i wee se tou Israel, rio te’a mapatuu’ se tou karengan se reiy’ waki se see’ ni Harun kaa laa metetunu nukupan witu en sinaru ni TUHAN, wo te’a sia mamuali tanu si Korah wo se kawangna – tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN wia nisia ampit nieletan ni Musa.41Ta’an witu nendo kawo’odoanna mengu’ungu-ngu’ungulouw se pakasa’an umat Israel wia si Musa wo si Harun, em pokeiy nea: “Nikouw kouw minunu’ mouw se umat ni TUHAN.” 42Katoroan se umat i ti’i nu minerur masu’usuk si Musa wo si Harun, wo nisea se limengela eng giona waki katoroan en Dasing Pinasungkulan, takar kaloo’anouw e linaak i ti’i en timutuwi nyi’a wo kaloo’anouw eng kewangko’an ni TUHAN. 43Laa o mea mouw si Musa wo si Harun minea waki saruan en Dasing Pinasungkulan.44Takar mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa: 45“Rumo’u momi waki keuneran ne umat i yi’i, rio Aku kumemula nisea ampit e reiy’ pini’ipitan weren.” Laa o mongkotouw sea. 46Lumila’ mouw si Musa wia si Harun: “Edonouw em bewaa’an, i lamurouw api mea witu eng goremna waki atas e mezbah, wo mee mouw ukupan, wo maka renganouw mea wia se umat i ti’i wo sumiwo mola pale’osan i wee nisea, karengan eng kaupi’an ni TUHAN e minuaya mouw, wo eng katula eng kasuatan mamuleiy.”47Takar si Harun si minedo em bewaa’an, tanu neiy i lila’la ni Musa, wo tumingkasouw sia mea waki keuneran ne jema’ah i ti’i, wo kaloo’anouw eng katula mamuleiy mouw witu nelet ne bangsa i ti’i; laa o i lamurnala e nukupan wo siwonna mola em pale’osan i wee se bangsa i ti’i. 48Eng katoroan nisia nu rumedeiy witu nelet ne tou-tou minate wo ne tou-tou matou-tou, o mena’ mouw eng katula i ti’i.49Wo nisea se minate tinena’ eng katula i ti’i se mapulu’ o epat nga riwu pitu nga atus tou eng kelakerna, reiy’pe’ neiy i kareken se tou-tou minate karengan eng kapualitan ni Korah. 50Eng katoroan si Harun nu marengi wia si Musa witu en saruan em pepalen en Dasing Pinasungkulan, eng katula i ti’i e minena’ mouw.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“I lila’ mola wia se tou Israel wo i reo mouw sea meela wia nikoo e nesa wewulu’ i wee se susur suku. Em baya se ma’aka-aka nisea se lewo’ sa reiy’ meela nyia’, suku karengan en suku, em baya nyi’a e mapulu’ o rua wewulu’. Laa o patikala ngaran susur ne ma’aka-aka witu em bewulu’na.3Witu em bewulu’ ni Lewi e lewo’ sa reiy’ koo matikla e ngaran ni Harun. I wee se susur ne kapala suku se lewo’ sa reiy’ wawean esa wewulu’. 4Kamurian e lewo’ sa reiy’ mouw koo rumeta’la em baya nyi’a i ti’i witu eng gorem en Dasing Pinasungkulan witu en sinaru en tabut ukum, en tampa Niaku naram masungkul ampit nikouw. 5Wo sitou pineleng-Ku, em bewulu’ ni tou i ti’i mouw e laa sumuru; tuana mouw Niaku laa ma’ompasla e ngu’ungu-ngu’ungul neiy i totor neala wia nikouw, i ka’ayo reiy’ mouw mepadung Aku lumingala kasi.”6Nu reiy’ mouw si Musa nu simusuiyla wia se tou Israel, takar em baya se ma’aka-aka nea se mineela wia nisia e nesa wewulu’ waki se susur ma’aka-aka, i ki’it se suku-suku nea, mapulu’ o rua wewulu’, wo em bewulu’ ni Harun em bitu nelet em bewulu’ – wewulu’ i ti’i. 7Musa si rimeta’la em bewulu’ – wewulu’ i ti’i witu en sinaru ni TUHAN witu en dasing ukum ni Empung.8Katoroan si Musa e nendo kawo’odoanna ghumorem mea witu eng gorem en dasing ukum i ti’i, takar kaloo’anouw em bewulu’ ni Harun waki se see’ ni Lewi en simuru mouw, rimo’umi lu’ubukna, minelarla wungang wo makawu’ana em bu’ana em badam. 9Kamurian si Musa si minali em baya em bewulu’ i ti’i rumou’mi waki sinaru ni TUHAN mea wia se minapekasa tou Israel; nisea se limoo’ nyi’a laa o medo em bewulu’na siesa o siesa.10TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: “I warengola em bewulu’ ni Harun witu en sinaru en tabut ukum kaa laa tu’utulan mamuali kowa’ i wee se tou-tou lewo’, i ka’ayo koo mangiena’la e ngu’ungu-ngu’ungul nea wo e reiy’ mouw lingang-Ku kasi, rio sea te’a mate.” 11Wo si Musa si simiwo en tuana; tanu neiy i perentala ni TUHAN wia nisia, tuana mouw en siniwona.12Ta’an se tou Israel se limila’ wia si Musa: “Eng kaulitna nikeiy keiy laa mate, keiy laa mapuneng, nikey nu waya keiy laa mapuneng. 13Seiy i te tu’u kangkasi si rumeten witu en Dasing Lenas ni TUHAN, tantu mouw nisia si laa mate. E lewo’ sa reiy’ mouw keiy ma’apu mapuneng?”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Harun: “Nikoo i yi’i wo se oki-oki’mu ma’an se minapekasa sukumu se lewo’ sa reiy’ mouw tumanggong em bua’na susur eng kaselokan witu en tampa kudus; kasuatan nikoo i te ma’an se oki-oki’mu mouw se lewo’ sa reiy’ tumanggong em bua’na en susur kaselokan tinuanala witu en jabatannu tanume si imam. 2I reo mouw kangkasi se patuari-patuarimu, suku Lewi, suku ni ama’ ni opo’mu, tumawi mewali-wali ampit nikoo, rio sea kuma’ampetla en tou wia nikoo wo masempungla nikoo, sakawisa nikoo i yi’i ma’an se oki-oki’mu kouw witu en saruan en dasing ukum.3Nisea se lewo’ sa reiy’ tumuanala eng kalewo’sareiy’an nea wia nikoo, wo eng kalewo’sareiy’an nea tanume en dasing minapekasana; wia i te em pakakas en tampa kudus wo wia e mezbah te’a mouw sea metetawi, sangari sea mate, le’os nisea ka’apa tu’u nikouw. 4Nisea se lewo’ sa reiy’ kuma’ampetla en tou wia nikoo wo tumuanala eng kalewo’sareiy’an nea tanume en Dasing Pinasungkulan minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangen witu en dasing i ti’i; ta’an se tou karengan te’a metetawi wia nikoo. 5Wo nikouw i yi’i kouw lewo’ sa reiy’ tumuanala eng kalewo’sareiy’annu tanume en tampa kudus wo eng kalewo’sareiy’annu tanume e mezbah, rio se tou Israel se te’a kasi toron eng kaupi’an.6Eng kaulitna Niaku i yi’i ku minedo momi se patuari-patuarimu, tou Lewi, waki keuneran ne tou Israel tanume se wewee wia nikoo, tanume se tou-tou neiy i sarakan wia si TUHAN, kaa laa metetuanala em pepa’ayangen witu en Dasing Pinasungkulan; 7ta’an nikoo i yi’i ma’an se oki-oki’mu kouw lewo’ sa reiy’ kumulu en jabatannu tanume si imam witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan minatena’an ampit e mezbah wo ampit e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em bitu muri em peremel, wo nikouw kouw lewo’ sa reiy’ ma’ayangla nyi’a; tanume e nesa jabatan wewee Niaku ku mineela wia nikoo en jabatannu tanume si imam i ti’i; ta’an sitou karengan tumawi si lewo’ sa reiy’ ukumen paten.”8O kasi mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Harun: “Eng kaulitna Niaku i yi’i ku simarakanola wia nikoo em paalaran en sesempe-sesempe wuntul e wia-Niaku; em baya en sesempe kudus ne tou Israel ni’i wee-Kula wia nikoo wo wia se oki-oki’mu tanume em betengmu; ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena. 9Nyi’i mouw em betengmu waki e reiy’ sa mina’asa en sesempe-sesempe kasa kudus i ti’i, nyi’a i ti’i waki weteng e reiy’ o lewo’ sa reiy’ tunun: e reiy’ sa mina’asa sesempe nea tanula en tetule sesakeiy, tetule pare’i en dosa wo en tetule tetubuus en selok, em binear nea wia-Niaku; ni’itu mouw em beteng kasa kudus minamuali wetengmu wo em beteng ne oki-oki’mu.10Tanume em beteng kasa kudus e lewo’ sa reiy’ mouw kouw kumaan nyi’a; em baya se tou tuama se toro kumaan nyi’a; e lewo’ sa reiy’ mouw i tu em beteng kudus i wee nikoo. 11Wo e nyi’i tu’u nyi’a mouw em betengmu: en sesempe wuntul waki wewee nea e walina, neiy i kaghorem e reiy’ sa mina’asa sesempe tetuu’ ne tou Israel; em baya nyi’a i ti’i ni’i wee-Kula wia nikoo wo wia se oki-oki’mu tuama wo wewene mewali-wali ampit nikoo; ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena. Susur tou si lenas waki esa nga pumpun em balemu si toro kumaan nyi’a.12E reiy’ sa mina’asa eng kasa le’os waki lana wo e reiy’ sa mina’asa eng kasa le’os waki nanggor wo eng gandum, nyi’a i yi’i tanume em bua’na kasa ketare-tarena ni’i sempe neala wia si TUHAN, ni’i wee-Kula wia nikoo. 13Uluna em bua’na waki e reiy’ sa mina’asa en timoumi witu en tana’na e neiy i sempe neala wia si TUHAN nyi’a mouw kangkasi em betengmu; susur tou si lenas waki esa nga pumpun em balemu si toro kumaan nyi’a.14Em baya neiy i wuntulela i wee si TUHAN witu nelet ne tou Israel e minamuali wetengmu. 15Em baya eng kasa rerior timoumi waki gandongan ne reiy’ sa mina’asa se matou-tou, se neiy i sempe neala wia si TUHAN, le’os waki sitou ka’apa tu’u waki si tekapen, nyi’a mouw em betengmu; ta’an i te e lewo’ sa reiy’ mouw kouw tumubuus sioki’ polon ni tou, o kangkasi sioki’ polon ni tekapen si makari’irisen si lewo’ sa reiy’ mouw tubuusen niouw. 16Tanume e loit tetubuusna, waki rengane’ makaumur esa nga sumedot si lewo’ sa reiy’ mouw tubuusennu i ki’it e naregana, nyi’a i yi’i e lima syikal perak timbangen i ki’it en syikal kudus; en syikal i yi’i e rua nga pulu’ gera eng kawuterna.17Ta’an sioki’ polon ni sapi, domba ka’apa membe’ te’a mouw koo metetubuus; em baya nyi’a i ti’i eng kudus; en daa’na e lewo’ sa reiy’ mouw i sereuwmula witu e mezbah wo em barewesna en tununnu tanume en tetule napi-apian e mamuali wou maka’aruiyen i wee si TUHAN; 18ta’an e le’ona nyi’a mouw em betengmu masuat tanu em be’ewer sesempe wo em pa’a lele’os.192019 E reiy’ sa mina’asa sesempe wuntul, nyi’a i yi’i en sesempe kudus neiy i sempela ne tou Israel wia si TUHAN, ni’i wee-Kula wia nikoo wo wia se oki-oki’mu tuama wo wewene mewali-wali ampit nikoo; ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena; ni’itu mouw e nesa teta’aran wuras i wee eng keure-urena witu en sinaru ni TUHAN i wee nikoo ma’an i wee se see’mu.” 20 TUHAN minee nuwu’ wia si Harun: “Waki wanua nea koo reiy’ laa maka’ato kapunya’an pusaka wo reiy’ laa maka’ato weteng witu eng keuneran nea; Niaku mouw si wetengmu wo kapunya’an pusakamu witu eng keuneran ne tou Israel.21En tanume se bani Lewi, eng kaulitna Niaku ku meela wia nisea e reiy’ samina’asa sesempe pa’esa nga mapulu’an witu nelet ne tou Israel tanume eng kapunya’an pusakana, kaa laa mesesuli’la em pepa’ayangen tinuana neala, em pepa’ayangen witu en Dasing Pinasungkulan. 22Takar te’a mouw kasi se tou Israel metetawimi wia en Dasing Pinasungkulan, i ka’ayo sea mapa’eiy en dosa witu en touna, laa o mate;23ta’an se tou Lewi, nisea mouw se lewo’ sa reiy’ tumuanala em pepa’ayangen witu en Dasing Pinasungkulan wo nisea se lewo’ sa reiy’ tumanggong em bua’na eng kaselokan nea; ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena i wee nikoo see’ o see’. Nisea se reiy’ laa maka’ato kapunya’an pusaka witu eng keuneran ne tou Israel, 24karengan en sesempe pa’esa nga mapulu’an neiy i sempela ne tou Israel wia si TUHAN tanume en sesempe wuntul ni’i wee-Kula wia se tou Lewi tanume eng kapunya’an pusakana; ni’itu mouw eng karenganna Niaku ku minee mola nuwu’ en tanume nisea: Nisea se reiy’ laa maka’ato kapunya’an pusaka witu eng keuneran ne tou Israel.”25TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 26“O kasi e lewo’ sa reiy’ mouw koo sumusuiy wia se tou Lewi wo lumila’ wia nisea: Sakawisa kouw maka’atomi waki weteng ne tou Israel en sesempe pa’esa nga mapulu’an neiy-Ku i weela wia nikoo waki suat nea tanume eng kapunya’an pusakamu, takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw manginsempela esa nga weteng waki nyi’a tanume en sesempe wuntul wia si TUHAN, nyi’a i yi’i en sesempe pa’esa nga mapulu’annu waki sesempe pa’esa nga mapulu’an i ti’i, 27wo en sesempe i ti’i e laa i rekenla tanume en sesempe wuntulmu, masuat tanu eng gandum waki tampa sesirian wo masuat tanu em bua’na waki tampa papuusan nanggor.28Eng kenaramen tuana nikouw tu’u kouw lewo’ sa reiy’ manginsempela tanume en sesempe wuntul wia si TUHAN esa nga weteng waki e reiy’ sa mina’asa sesempe pa’esa nga mapulu’an eng kina’atoan niiouwmi waki suat ne tou Israel. Wo neiy i sempemi waki nyi’a tanume en sesempe wuntul wia si TUHAN e lewo’ sa reiy’ mouw i sarakan miouwla wia si imam Harun. 29Waki e reiy’ sa mina’asa neiy i sarakani wia nikoo, nyi’a i yi’i e reiy’ sa mina’asa eng kasa le’os witu neletna, e lewo’ sa reiy’ mouw kouw manginsempela e minapekasa sesempe wuntul wia si TUHAN, tanume em beteng kudus waki nyi’a.30O kasi e lewo’ sa reiy’ mouw koo lumila’ wia nisea: Sakawisa kouw muntulela eng kasa le’os waki nyi’a, takar i wee se tou Lewi e lewo’ sa reiy’ mouw eng kapualitan i ti’i ni’i rekenla tanume em bua’na en tampa pasirian wo em bua’na en tampa papuusan nanggor; 31nikouw kouw toro kumaan nyi’a waki susur en tampa, nikouw wo se esa nga pumpun em balemu, karengan en tetoromu mouw e ni’itu, kaa laa sumuli’ em pepa’ayangennu witu en Dasing Pinasungkulan. 32 32Wo witu eng kapualitan i ti’i nikouw kouw reiy’ mapa’eiy en dosa wia en toumu, asal kouw mangiwuntuli eng kasa le’os waki nyi’a; tuana mouw kouw reiy’ laa lumangkoiy eng kakudusan en sesempe-sesempe kudus ne tou Israel, wo nikouw kouw reiy’ laa mate.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa wo si Harun: 2“Nyi’i mouw eng katataapan ukum neiy i perentala ni TUHAN ampit e nuwu’: I lila’ mola wia se tou Israel, rio sea mali wia nikoo siesa nga ipus sapi mereiy mea’ si reiy’ sisering, si reiy’la walulangna wo si reiy’pe’ ma’an mekasa tena’an em bongkouw.3Wo e lewo sa reiy’ mouw kouw meela nisia wia si imam Eleazar, takar si sapi i ti’i si lewo’ sa reiy’ alin mea waki luar en tampa pedasingan, laa o reretan witu en sinaru ni imam. 4Kamurian si imam Eleazar si lewo’ sa reiy’ medomi ampit en tetudu’na en toyo’ waki raa’ ni sapi i ti’i, laa o lewo’ sa reiy’ mouw sia mi’ipikla toyo’ tumorome esa nga weka saruan en Dasing Pinasungkulan i ka’ayo makapitu. 5Nu reiy’ mouw i tu e lewo’ sa reiy’ mouw si sapi i ti’i tunun ma’apu witu en sinaru em beren ni imam; eng kuli’na, le’ona wo en daa’na e lewo’ sa reiy’ mouw tunun ma’apu mewali-wali en te’ina. 6Wo si imam si lewo’ sa reiy’ medo eng kayu aras, pepi’ipik wo e roko’ kirmizi wo lumawala nyi’a mea witu eng keuneran e napi matunu ma’apu si sapi i ti’i.7Kamurian e lewo’ sa reiy’ mouw si imam kumemes e labungna wo moas e nouwakna ampit en dano, nu reiy’ mouw i tu ghumorem mea witu en tampa pedasingan, wo si imam i ti’i si makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 8Tou si timunu mina’apu si sapi i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw kumemes e labungna ampit en dano wo moas e nouwakna ampit en dano, wo nisia si makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem.9Takar siesa tou lenas si lewo’ sa reiy’ mouw merurla e riawu ni sapi i ti’i wo meela nyi’a witu e nesa tampa lenas witu luar en tampa pedasingan, rio em baya nyi’a i ti’i e minena’ tinu’utulan i wee se umat Israel kaa laa mesesiwo en dano palenasan; ni’itu mouw em pare’i en dosa. 10Wo sitou minerurla e riawu ni sapi i ti’i si lewo’ sareiy’ mouw kumemes e labungna, wo nisia si makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. Ni’itu mouw e nesa katataapan i wee eng keure-urena i wee se tou Israel wo i wee se tou wo’oseiy se maena’ witu eng keunerannu.11Tou si tumena’ wia si mayat, nisia si makari’irisen pitu nga endo eng keurena. 12Nisia si lewo’ sa reiy’ rume’imi en dosa waki touna ampit en dano i ti’i witu e nendo katelu, wo witu e nendo kapitu nisia si lenas. Ta’an sa witu e nendo katelu nisia si reiy’ rime’imi en dosa waki touna, takar e reiy’ mouw sia lenas witu e nendo kapitu. 13Susur tou si tumena’ wia si mayat, nyi’a i ti’i e nouwak ni tou si minate mouw, wo si reiy’ rime’imi en dosa waki touna, nisia si rimi’irisla en Dasing Lenas ni TUHAN, wo sitou i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw re’inla waki Israel; karengan en dano palenasan e reiy’ neiy i serewla wia nisia, takar nisia si makari’irisen; eng kamakari’irisenna eng kimerute’ wia nisia.14Nyi’i mouw e nukumna, sakawisa siesa nga touan mate witu e nesa dasing: susur tou si ghumorem mea witu eng gorem en dasing i ti’i wo se reiy’ sa mina’asa se witu eng gorem en dasing i ti’i se makari’irisen pitu nga endo eng keurena; 15susur em pusung neiy i kawuka e reiy’la roko’ tetutuw neiy i kewa’akes witu natasna nyi’a mouw e makari’irisen. 16O kangkasi susur tou si waki patar, si timena’ wia siesa tou si minate kinawunu’an en santi, ka’apa wia si mayat, ka’apa wia en duiy-ruiy ni esa tou, ka’apa wia e waruga, sitou i ti’i si makari’irisen pitu nga endo eng keurena.17I wee sitou e makari’irisen e lewo’ sa reiy’ mouw edomi toyo’ riawu waki tetule pare’i en dosa en tinunu mina’apu, o laa witu eng gorem em pusung riawu i ti’i e lamurala rano maso’oso’. 18Kamurian siesa tou lenas si lewo’ sa reiy’ mouw medo em pepi’ipik, sumosouwla nyi’a witu eng gorem en dano i ti’i wo mi’ipikla nyi’a witu natas en dasing wo witu natas e reiy’ sa mina’asa pusung wo witu natas ne tou-tou se maname, wo witu natas ne tou se timena’ mouw wia en duiy-ruiy, ka’apa wia sitou si minate kinawunu’an, ka’apa wia si mayat ka’apa wia e waruga i ti’i; 19sitou lenas i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw mi’ipik wia sitou makari’irisen i ti’i witu e nendo katelu wo witu e nendo kapitu, wo witu e nendo kapitu i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw sia rume’i en dosa ni tou i ti’i; wo sitou makari’irisen i ti’i si lewo’ sa reiy’ mouw kumemes e labungna wo moas e nouwakna ampit en dano laa o sia lenas witu e nedo siendo nu tumenem.20Ta’an sitou si makari’irisenola, wo si reiy’ rime’i en dosa waki touna, sitou i ti’i si lewo’ sa reiy’ re’ini waki keuneran ne jama’ah i ti’i, karengan nisia si minanginri’irisola en tampa kudus ni TUHAN; en dano palenasan e reiy’la neiy i serewla wia nisia, ni’itu mouw nisia si minena-ena’ makari’irisen. 21Ni’itu mouw e lewo’ sa reiy’ mamuali katataapan i wee nisea i wee eng keure-urena. Tou si simerewla en dano paoas i ti’i, nisia si lewo’ sa reiy’ kumemes e labungna, wo sitou si timena wia en dano paoas i ti’i, nisia si mamuali makari’irisen i ka’ayo siendo nu tumenem. 22E reiy’ sa mina’asa riningkap ni tou makari’irisen i ti’i e mamuali makari’irisen wo sitou tumena’ witu nyi’a si mamuali makari’irisen kangkasi i ka’ayo siendo nu tumenem.”
1Kamurian ma’ayo mouw se tou Israel, nyi’a i yi’i se pakasa’an umat i ti’i, waki patar kaerisan Zin, witu en sumedot kasa ketare-tare, laa o mena’ mouw se bangsa i ti’i waki Kadesh. Mate mouw si Miryam witu wo i le’osla witu.
1Raja em banua Arad, tou eng Kana’an si maena’ waki Tana’ Negeb, si liminga, kaa se Israel se mengeiy waki lalan Atarim, laa o sia sumeke’ sumu’usuk se Israel, wo i aternami se pirala tou tinaang waki nisea. 2Takar tuma’arouw se tou Israel wia si TUHAN, em pokeiyna: “Sa Koo sumarakanla se bangsa i yi’i kasa uli-ulit witu eng gorem e lawas meiy, nikeiy keiy laa rumego eng kota-kota nea i ka’ayo mapuneng.” 3TUHAN si limingala em pengiween ne tou Israel, laa o sumarakanla se tou Kana’an i ti’i; kamurian se tou-tou i ti’i wo eng kota-kotana e rinego i ka’ayo minapuneng. Ni’itu mouw eng karenganna en tampa i ti’i nginaranala Horma.
1Kamurian mae mouw se tou Israel, wo dumasing waki nataran Moab, waki daerah lewet en teberan Yordan tawi e Yerikho.
1Laa o lumila’ mouw si Bileam wia si Balak: “I redeiy mola i wee niaku wia nyi’i em pitu mezbah wo tiro’onola i wee niaku wia nyi’i se pitu nga ipus sapi raghar wo se pitu nga ipus domba raghar.” 2Balak si timuanala tanu neiy i lila’la ni Bileam, takar si Balak wo si Bileam se simempela siesa nga ipus sapi raghar wo siesa nga ipus domba raghar witu natas susur e mezbah i ti’i. 3Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw si Bileam wia si Balak: “Rumedeiy mouw witu li’ilik en tetule tinunumu, ta’an niaku i yi’i ku me’a mouw; wo’o wona’na si TUHAN si laa meiy matola niaku, wo e lelila’an sapa i te tu’u ni’i lila’-Nala wia niaku, e laaku i pakite’ula wia nikoo.” Laa o mea mouw sia mea waki atas e nesa kakenturan lo’ogas.
11 Katoroan linoo’ ni Bileam, kaa le’os witu em beren ni TUHAN kaa laa mebeberkatla si Israel, nisia si reiy’ mouw simerola kowa’ kasi tanu e limangko-langkoiyla, ta’an nisia si simarula eng giona tumorome em patar kaerisan.2Eng katoroan si Bileam nu tumu’use waki rerior wo lumoo’ se tou Israel dimasing i ki’it se suku nea, takar e Roh ni Empung en timeka’la nisia. 3Laa o i totornala en tetabakenna, em pokeiyna: “Kapatotor ni Bileam bin Beor, kapatotor ni tou neiy i kawuka’ em berenna;4kapatotor ni tou si liminga nuwu’ ni Empung, si limoo’ em pineleloo’ waki Si Kasakuwasa kasuatan ghimoleiy, ta’anouw ampit em beren neiy i kawula’. en dasing-dasingmu, heiy Yakub, wo en tampa-tampa paena’annu, heiy Israel!
1Kasuatan si Israel maena’ waki Sitim, muleiy mouw se bangsa i ti’i masiwo en sa’amek ampit se wewene-wewene Moab. 2Wewene-wewene i ti’i se maaruiy se bangsa i ti’i mea waki e sesempe sesakeiy i wee si empung nea, o laa se bangsa i ti’i se kimi’it kimaani waki tetule i ti’i wo sumempe si empung ne tou-tou i ti’i. 3Eng katoroan si Israel minepaaran ampit Baal-Peor, tumo’orouw eng kaupi’an ni TUHAN witu si Israel;4laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa: “Sikopenouw em baya ne tou se mekapalala se bangsa i ti’i wo i sangkongouw sea witu en sinaru ni TUHAN witu en tampa terang, rio eng kaupi’an ni TUHAN e melaya-layas i ti’i e mompasi witu se Israel.” 5Laa o lumila’ mouw si Musa wia se akim-akim Israel: “Le’osouw siesa o siesa kouw munu’ se tou-touna se minepaaranola ampit si Baal-Peor.”6Reiy’ tinu’utu’ mineiy mouw siesa tou Israel maali-ali siesa wewene Midian wia se kawanua patuarina ampit linoo’ ni Musa wo ne pakasa’an umat Israel se kasuatan mengame-ngame’an witu en saruan em pepalen en Dasing Pinasungkulan. 7Katoroan eng kapualitan i ti’i linoo’ ni Pinehas, oki’ ni Eleazar, oki’ ni imam Harun, tumo’oromi sia waki keuneran ne umat i ti’i wo medo e nesa tetura’ witu lawasna,8o kumi’it sitou Israel i ti’i i ka’ayo waki woang uner, wo kumuek nisea nu rua, nyi’a i yi’i sitou Israel wo si wewene i ti’i, witu en tianna. Takar mena’ mouw eng katula i ti’i matoro se tou Israel. 9Se tou minate karengan eng katula i ti’i se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou eng kelakerna.10TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 11“Pinehas, oki’ ni Eleazar, oki’ ni imam Harun, si minowaghomi eng kaupi’ang-Ku waki se tou Israel, eng karengan nisia si tuana eng kalingkama’ merapitla eng kaorematang-Ku witu eng keuneran nea, i ka’ayo reiy’ mouw kina’apu-Kula se tou Israel witu en tetayureng-Ku.12Karengan e ni’itu i lila’ mola: Eng kaulitna Niaku ku mineela wia nisia en teta’aran kelawiran waki-Niaku 13kaa laa mamuali teta’aran tanume eng ka’emanan eng keure-urena i wee nisia wo i wee se see’na, karengan nisia si tuana mouw eng kalingkama’ merapitla si Empungna wo timuana mola em pale’osan i wee se tou Israel.”14Ngaran ni tou Israel si minate kinawunu’an mewali-wali ampit si wewene Midian i ti’i nyi’a mouw si Zimri bin Salu, si ma’aka-aka ne meta’asa’an walak ne tou Simeon, 15wo ngaran ni wewene Midian si minate kinawunu’an i ti’i nyi’a mouw si Kozbi binti Zur; Zur i ti’i nyi’a mouw siesa kapala ne kaum – nyi’a i ti’i e walak – waki Midian.16Kamurian o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa: 17“Sarunouw se tou Midian i ti’i, wo wunu’unola sea, 18karengan nisea se simu’usukouw nikouw ampit eng kaketeran tiniro’ nea wia nikouw witu eng kapualitan ni Peor wo witu eng kapualitan ni Kozbi, patuari nea, nyi’a i yi’i sioki’ wewene ni esa tou ma’aka-aka ne Midian; Kozbi i ti’i si minate kinawunu’an witu nedo kinetetumpana eng katula karengan si Peor i ti’i.”
2
1Kamurian tumawi mouw se oki-oki’ wewene ni Zelafehad bin Hefer bin Gilead bin Makhir bin Manasye waki se kaum Manasye bin Yusuf – ngaran ne oki-oki’na i ti’i nyi’a mouw: si Malha, Noa, Hogla, Milka wo si Tirza –2wo rumedeiy witu en sinaru ni Musa wo ni imam Eleazar, wo witu en sinaru em baya ne ma’aka-aka wo ne pakasa’an umat i ti’i witu en tawi em pepalen en Dasing Pinasungkulan, kasuatan limila’: 3“Ama’ meiy si minate mouw waki patar kaerisan, ma’anouw tu’u sia reiy’ neiy i kaghoreme witu em pinaeruran ne minaasa’an masu’usuk si TUHAN, witu eng gorem em pineruran ni Korah, ta’an nisia si minate mouw karengan en dosana nuesa, wo nisia si reiy’ makapunya oki’ tuama.4Ka’a ngaran ni ama’ meiy e lewo’ sa reiy’ rine’imi waki keuneran ne kaumna, eng karengan nisia si reiy’ makapunya oki’ tuama? Weeani keiy tana’ kapunya’an witu nelet ne patuari-patuari ni ama’ meiy.” 5O laa si Musa ma’ayola eng kapualitan nea i ti’i witu en sinaru ni TUHAN.6Takar mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Musa: 7“Lelila’an ne oki-oki’ wewene ni Zelafehad i ti’i e nulit; memang nikoo koo lewo’ sa reiy’ meela tana kapunya’an pusaka wia nisia witu eng keuneran ne patuari-patuari ni ama’na; nikoo koo lewo’ sa reiy’ sumoro’la wia nisia eng hak witu eng kapunya’an pusaka ni ama’na. 8Wo wia se tou Israel koo lewo’ sa reiy’ lumila’: Sakawisa siesa nga touan mate ampit e reiy’ minakapunyala oki’ tuama, takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo sumoro’la eng hak witu eng kapunya’an pusakana wia sioki’na wewene.9Sakawisa sia reiy’ makapunyala oki’ wewene, takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw meela eng kapunya’an pusakana i ti’i wia se patuari-patuarina tuama. 10Wo sakawisa sia reiy’ makapunyala patuari-patuari tuama, takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw meela eng kapunya’an pusakana i ti’i wia se patuari-patuari tuama ni ama’na. 11Wo sakawisa si ama’na si reiy’ makapunyala patuari-patuari tuama, takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw meela eng kapunya’an pusakana i ti’i wia se kawanuana kasa retuk waki elet ne kaumna, rio mamuali kapunya’anna.”Ni’itu mouw e lewo’ sa reiy’ mamuali katataapan ukum i wee se tou Israel, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“I perenta mola wia se tou Israel wo i lila’ mola wia nisea: Ampit e lale’ wo witu nedo neiy i tataapla e lewo’ sa reiy’ mouw kouw manginsempela en sesempe-sesempe wia-Niaku tanume eng kekaaneng-Ku, tanula en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee-Niaku.3I lila’ mola wia nisea: Nyi’i mouw en tetule napi-apian e lewo’ sa reiy’ i sempe miouwla wia si TUHAN: rua nga ipus domba makaumur esa nge te’un si reiy’ sisering susur nendo tanume en tetule tinunu tataap; 4si domba esa si lewo’ sa reiy’ siwonnu witu nedo memo’odo, si domba walina si lewo’ sa reiy’ mouw siwonnu witu nedo mawengido. 5O kangkasi esa nga mapulu’ efa topong kasa le’os i wee en tetule sesakeiy, en siniwo ampit esa nga paepat hin lana linuwek.6Ni’itu mouw en tetule tinunu tataap en siniwo kasa ketare-tare waki atas eng kuntung Sinai minamuali wou maka’aruiyen, e nesa tetule napi-apian i wee si TUHAN. 7Wo en tetule neiy i toa’na nyi’a mouw esa nga paepat hin i wee se susur domba; i toa’ mola eng kekoo’on makatoeken tanume en tetule neiy i toa’ i wee si TUHAN witu en tampa kudus. 8Wo si domba walina si lewo’ sa reiy’ mouw siwonnu witu nedo mawengido; masuat tanu en tetule sesakeiy witu nedo memo’odo wo masuat tanu en tetule neiy i toa’na e lewo’ sa reiy’ mouw koo sumiwo nyi’a tanume en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN.”
1Witu en sumedot kapitu, witu en tanggal esa sumedot i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw kouw sumiwola pinasungkulan kudus, takar e reiy’ toro kouw tumuanala e nesa pepa’ayangen wuter; ni’itu mouw e nendo pasengoan no’olingen i wee nikoo.2Witu nedo ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw kouw sumiwo tanume en tetule tinunu mamuali wou maka’aruiyen i wee si TUHAN: siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar, pitu nga ipus domba makaumur esa nge te’un si reiy’ sisering;3o kangkasi tanume en tetule sesakeiyna; en topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, nyi’a i yi’i en telu nga mapulu’ efa i wee si sapi raghar i ti’i, rua nga mapulu’ efa i wee si domba raghar i ti’i 4wo esa nga mapulu’ efa i wee se susur domba waki se pitu nga ipus domba i ti’i; 5wo siesa nga ipus membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa kaa laa mesesiwola pale’osan i wee nikoo,66 e reiy’ siwalina waki tetule tinunu en sumedot weru ampitouw en tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule neiy i toa’na, minatoroan ampit e natoranna, mamuali wou maka’aruiyen, e nesa tetule napi-apian i wee si TUHAN.7Witu e nendo kamapulu’ en sumedot kapitu i ti’i e lewo sa reiy’ mouw kouw sumiwola pinasungkulan kudus wo kumumengla en toumu ampit e moso, takar e reiy’ toro kouw tumuanala e nesa pepa’ayangen. 8Witu nedo ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw kouw manginsempela tanume en tetule tinunu wia si TUHAN, tanume e wou maka’aruiyen: siesa nga ipus sapi raghar sobor, siesa nga ipus domba raghar, pitu nga ipus domba makaumur esa nge te’un; e lewo’ sa reiy’ mouw si reiy’ sisering em baya nyi’a i ti’i;9o kangkasi tanume en tetule sesakeiyna: en topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, nyi’a i yi’i en telu nga mapulu’ efa i wee si sapi raghar i ti’i, rua nga mapulu’ efa i wee si domba raghar esa nga ipus i ti’i, 10esa nga mapulu’ efa i wee se susur domba waki se pitu nga ipus domba i ti’i; 11wo siesa nga ipus membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa, e reiy’ siwalina waki tetule pare’i en dosa mengali em pale’osan wo en tetule tinunu tataap ampitouw en tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule neiy i toa’na.12Witu e nendo kamapulu’ o lima en sumedot kapitu i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw kouw sumiwola pinasungkulan kudus, takar e reiy’ toro kouw tumuanala e nesa pepa’ayangen wuter; e lewo’ sa reiy’ mouw kouw sumiwola pewangko’an i wee si TUHAN, pitu nga endo eng keurena. 13Witu nedo ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw kouw manginsempela tanume en tetule tinunu, tanume en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN: mapulu o telu nga ipus sapi raghar sobor, rua nga ipus domba raghar, mapulu’ o epat nga ipus domba makaumur esa nge te’un; se lewo’ sa reiy’ mouw reiy’ sisering em baya nea i ti’i;14o kangkasi tanume en tetule sesakeiyna: en topong kasa le’os, siniwo ampit e lana, nyi’a i yi’i en telu nga mapulu’ efa i wee se susur sapi waki se mapulu’ o telu nga ipus sapi raghar i ti’i, rua nga mapulu’ efa i wee se susur domba waki se rua nga ipus domba raghar iti’i, 15wo esa nga mapulu’ efa i wee se susur domba waki se mapulu o epat nga ipus domba i ti’i; 16wo siesa nga ipus membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa, e reiy’ siwalina waki tetule tinunu tataap ampit en tetule sesakeiyna wo en tetule neiy i toa’na.17Witu e nendo karua: mapulu’ o rua nga ipus sapi raghar sobor, rua nga ipus domba raghar, mapulu’ o epat nga ipus domba makaumur esa nge te’un se reiy’ sisering, 18ma’anouw ampit en tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule neiy i toa’na, nyi’a i yi’i i wee se sapi-sapi raghar, i wee se domba-domba raghar wo i wee se domba-domba sobor i ti’i, i ki’it eng kelakerna minatoroan ampit e natoran; 19wo siesa nga ips membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa, reiy’ siwalina waki tetule tinunu tataap ampitouw en tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule neiy i toa’na.20Witu e nendo katelu: mapulu’ o esa nga ipus sapi raghar, rua nga ipus domba raghar, mapulu’ o epat nga ipus domba makaumur esa nge te’un se reiy’ sisering, 21ampitouw en tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule neiy i toa’na, nyi’a i yi’i i wee se sapi-sapi raghar, i wee se domba-domba raghar wo i wee se domba-domba sobor i ti’i, i ki’it eng kelakerna minatoroan ampit e natoran; 22wo siesa nga ipus membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa, reiy’ siwalina waki tetule tinunu tataap ampitouw en tetule sesakeiyna wo en tetule neiy i toa’na.23Witu e nendo kaepat: mapulu’ nga ipus sapi raghar, rua nga ipus domba raghar, mapulu’ o epat nga ipus domba makaumur esa nge te’un se reiy sisering, 24ampitouw en tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule neiy i toa’na, nyi’a i yi’i i wee se sapi-sapi raghar, i wee se domba-domba raghar wo i wee se domba-domba sobor i ti’i, i ki’it eng kelakerna minatoroan ampit e natoran; 25wo siesa nga ipus membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa, e reiy’ siwalina waki tetule tinunu tataap ampit en tetule sesakeiyna wo en tetule neiy i toa’na.26Witu e nendo kalima: siouw nga ipus sapi raghar, rua nga ipus domba raghar, mapulu’ o epat nga ipus domba raghar makaumur esa nge te’un se reiy’ sisering, 27ampitouw en tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule neiy i toa’na, nyi’a i yi’i i wee se sapi-sapi raghar, i wee se domba-domba raghar wo i wee se domba-domba sobor i ti’i, i ki’it eng kelakerna minatoroan ampit e natoran; 28wo siesa nga ipus membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa, e reiy’ siwalina waki tetule tinunu tataap ampitouw en tetule sesakeiyna wo en tetule neiy i toa’na.29Witu e nendo kaenem: uwalu nga ipus sapi raghar, rua nga ipus domba raghar, mapulu o epat nga ipus domba makaumur esa nge te’un se reiy’ sisering, 30ampitouw en tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule neiy i toa’na, nyi’a i yi’i i wee se sapi-sapi raghar, i wee se domba-domba raghar wo i wee se domba-domba sobor i ti’i, i ki’it eng kelakerna minatoroan ampit e natoran; 31wo siesa nga ipus membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa, e reiy’ siwalina waki tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule neiy i toa’na.32Witu e nendo kapitu: pitu nga ipus sapi raghar, rua nga ipus domba raghar, mapulu o epat domba makaumur esa nge te’un se riy’ sisering, 33ampitouw en tetule sesakeiyna, wo en tetule-tetule neiy i toa’na, nyi’a i yi’i i wee se sapi-sapi raghar, i wee se domba-domba raghar wo i wee se domba-domba sobor i ti’i, i ki’it eng kalakerna minatoroan ampit e natoran; 34wo siesa nga ipus membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa, e reiy’ siwalina waki tetule tinunu tataap ampit en tetule sesakeiyna wo en tetule neiy i toa’na.35Witu e nendo kauwalu e lewo’ sa reiy’ mouw kouw sumiwola pinaeruran wangko’, takar e reiy’ toro kouw tumuanala e nesa pepa’ayangen wuter. 36Witu nedo ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw kouw manginsempela tanume en tetule tinunu, tanume en tetule napi-apian em bouna maka’aruiyen i wee si TUHAN: siesa nga ipus sapi raghar, siesa nga ipus domba raghar, pitu nga ipus domba makaumur esa nge te’un se reiy’ sisering,37ampit en tetule sesakeiyna wo en tetule-tetule neiy i toa’na, nyi’a i yi’i i wee se sapi-sapi raghar, i wee se domba-domba raghar wo i wee se domba-domba sobor i ti’i, i ki’it eng kelakerna minatoroan ampit e natoran; 38wo siesa nga ipus membe’ raghar tanume si tetule pare’i en dosa, e reiy’ siwalina waki tetule tinunu tataap ampitouw en tetule sesakeiyna wo en tetule neiy i toa’na.39Ni’itu mouw em baya nyi’a e lewo’ sa reiy’ siwon niouw i wee si TUHAN witu e nendo-nendo wangko’mu tanume en tetule-tetule tinunumu, tetule-tetule sesakeiymu wo en tetule-tetule kelawirannu, e reiy’ siwalina waki tetule-tetule tetiwa’mu wo en tetule-tetule kepa’a-pa’arannu.” 40Laa o sumusuiy mouw si Musa wia se tou Israel minatoroan ampit e reiy’ samina’asa neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.
1Musa si limila’ wia se kapala-kapala ne suku Israel, teinti’i: “Nyi’i mouw neiy i perentala ni TUHAN. 2Sakawisa siesa tuama mee teta’ar ka’apa tumiwa’ wia si TUHAN, i ka’ayo sia ma’akes en touna wia e nesa ta’ar, takar te’a mouw sia melelangkoiy e lelila’anna i ti’i; e lewo’ sa reiy’ mouw sia sumiwo e minakatena’ tanu neiy i totornala.3Ta’an sakawisa siesa wewene mee teta’ar wia si TUHAN wo ma’akes en touna wia e nesa ta’ar witu em bale ni ama’na, nyi’a i yi’i witu nedo nisia nu reraape’, 4wo si ama’na si liminga en teta’ar wo en ta’ar mina’akes en tou ni oki’na i ti’i, ta’an si ama’na si reiy’ limila’ sapa-sapa wia nisia, takar e reiy’ sa mina’asa en teta’arna i ti’i e laa minena-ena’ pepaken wo susur en ta’ar mina’akes en touna e laa minena-ena’ pepaken kangkasi.5Ta’an sa si ama’na si malouw nisia witu nedo kinelelinga i ti’i, takar e reiy’ sa mina’asa en teta’ar wo en ta’ar mina’akes en tou ni oki’na i ti’i e reiy’ laa paken; wo si TUHAN si laa mampungela si wewene i ti’i, karengan si ama’na si minalouwola nisia.6Ta’an sa si wewene i ti’i si maka tu’a tuama, wo nisia si minutange’ karengan e meta’esa’an teta’ar ka’apa e meta’esa’an ta’ar neiy i totorla tuana i te wo mina’akes en touna, 7wo si tu’atuamana si liminga en tanume eng kapualitan i ti’i, ta’an si reiy’ limila’ sapa-sapa wia nisia witu nedo kinelelinganala, takar en teta’arna i ti’i e laa minena-ena’ pepaken wo en ta’ar mina’akes en touna e laa minena-ena’ pepaken kangkasi8Ta’an sakawisa si tu’atuamana i ti’i, witu nedo kinelelinganala, si minalouw nisia, takar nisia si mino’opolola en teta’ar minamuali utang ni tu’awewenena wo en ta’ar neiy i totorla tuana i te wo e mina’akes si tu’awewenena; wo si TUHAN si laa mampungela si tu’awewenena i ti’i.9En tanume en teta’ar niesa balu ka’apa niesa wewene neiy i ta’atasla, e reiy’ sa mina’asa sapa e mina’akes en touna e laa mena-ena’ paken i wee nisia. 10Sa siesa wewene witu em bale ni tu’atuamana si mee teta’ar ka’apa ma’akes en touna witu e nesa ta’ar ampit en tumiwa’, 11wo si tu’atuamana si limingala nyi’a, ta’an si reiy’ limila’la sapa-sapa wia nisia wo reiy’ minalouwla nisia, takar e reiy’ sa mina’asa en teta’ar ni wewene i ti’i e laa minena-ena’ pepaken, wo susur en ta’ar mina’akes en tou ni wewene i ti’i e laa minena-ena’ pepaken kangkasi.12Ta’an sa si tu’atuamana i ti’i si mo’opolela nyia’ ampit e ledos witu nedo liminga nyi’a, takar en totor sapa tu’u e rimo’umi waki sumana, le’os en teta’ar ka’apa tu’u en ta’ar, e reiy’ laa paken; tu’atuamana si mino’opolola nyi’a, wo si TUHAN si laa mampungela si tu’awewenena i ti’i.13Susur en teta’ar wo susur en ta’ar tiwa’ ni wewene i ti’i kaa laa mekekumengla en tou ampit maposo, en toro i papaloo’o-loo’ola pepaken ni tu’atuamana ka’apa toro po’opolela ni tu’atuamana. 14Ta’an sakawisa si tu’atuamana si kasa reiy’ lumila’la sapa-sapa wia nisia waki nendo o nendo, takar ampit en tuana nisia si minapaloo’o-loo’o mola pepaken e reiy’ sa mina’asa en teta’ar ni tu’awewenena ka’apa e reiy’ sa mina’asa e mina’akes en ta’ar minamuali utang ni tu’awewenena: nisia si minapaloo’o-loo’o mola pepaken, karengan nisia si reiy’ limila’ sapa-sapa wia nisia witu nedo kinelelinganala.15Ta’an sa sia tare mepepo’opolela nyi’a ni’itu nu liningana mola, takar nisia si reiy’ laa tumanggong em bua’na eng kaselokan ni tu’awewenena.” 16Ni’itu mouw eng katataapan-katataapan neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa, nyi’a i yi’i e nelet niesa tu’atuama ampit ni tu’awewenena, wo nelet niesa ama’ ampit ni oki’na wewene witu nedo nisia nu reraape’ waki wale ni ama’na.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“Tuananola en sesuli’ ne tou Israel wia se tou Midian; kamurian koo laa i erurla wia se kaum ne opo’mu.”3Laa o lumila’ mouw si Musa wia se bangsa i ti’i: “Le’osouw eng kelakerna ne tou waki eletmu se manginsaliatanla en tou kaa laa sumeke’, rio sea sumaru se Midian kaa laa kumelangla en sesuli’ ni TUHAN witu e Midian. 4Waki susur suku witu nelet ne reiy’ sa mina’asa suku Israel e lewo’ sa reiy’ mouw kouw rumeo se esa nga riwu tou kaa laa sumeke’.” 5Tuana mouw se neiy i sarakani waki se kaum-kaum Israel se esa nga riwu tou waki susur ne suku, ni’itu mouw se mapulu’ o rua nga riwu tou se minanginsaliatanla kaa laa sumeke’.6O laa si Musa rumeo nisea kaa laa sumeke’, esa nga riwu tou waki susur suku, mewali-wali ampit si Pinehas, oki’ ni imam Eleazar, kaa laa sumeke’, ampit minaali em pakakas en tampa kudus wo e no’olingen-no’olingen pawee kowa’ sesine’uan. 7Kamurian sumeke’ mouw sea sumu’usuk se Midian, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa, laa o munu’ em baya ne tuama nea. 8Reiy’ si walina waki se tou-tou minate kinawunu’an i ti’i, nisea tu’u se minunu’ kangkasi se raja-raja Midian, nyi’a i yi’i si Ewi, Rekem, Zur, Hur wo si Reba, se lima raja Midian, o kangkasi si Bileam bin Beor si winunu’ nea ampit en santi.9Kamurian Israel si timaang se wewene-wewene Midian wo se oki-oki’ nea; o kangkasi se reiy’ sa mina’asa tekapen, reiy’ sa mina’asa papiaran wo e reiy’ sa mina’asa eng kakaya’an nea e rino’obit, 10wo e reiy’ sa mina’asa kota paena’an ma’an e reiy’ sa mina’asa tampa pedasingan nea en tinunu.11Kamurian edonouw e minapekasa rino’obit wo minapekasa eng kinaat tanula se tou wo se tekapen i ti’i, 12wo alinouw se tou-tou tinaang, eng kinaat wo e rino’obit i ti’i wia si Musa wo si imam Eleazar wo wia se umat Israel, waki tampa pedasingan waki nataran Moab em bitu li’ilik en teberan Yordan tawi e Yerikho.13Laa o mea mouw si Musa wo si imam Eleazar wo em baya se ma’aka-aka ne umat i ti’i i ka’ayo mea waki luar en tampa pedasingan kaa laa mesesungkul nisea. 14Takar moupi’ mouw si Musa wia em baya se ma’aka-aka ne suraro i ti’i, wia em baya se kapala ne pasukan esa nga riwu wo em baya se kapala ne pasukan esa nga atus, se minarengomi waki paseke’an, 15wo si Musa lumila’ wia nisea: “Kouw minayala ku’a re’en em baya ne wewene tumou?16E reiy’ ku’a re’en se wewene-wewene i yi’i, witu e nge’enge’ ni Bileam, se minamuali karenganna ne tou Israel minaroba lale’ witu si TUHAN witu eng kapualitan ni Peor, i ka’ayo eng katula en timumpami witu nelet ne umat ni TUHAN. 17Takar en teakan wunu’unouw em baya se tuama witu nelet ne oki-oki’ nea, wo kangkasi em baya ne wewene se mekasa mouw maesala nouwak ampit se tuama se lewo’ sa reiy’ mouw wunu’un niouw.18Ta’an em baya ne reraa witu nelet ne wewene se reiy’pe’ ma’an mekasa maesala nouwak ampit se tuama se lewo’ sa reiy’ mouw i wayala matou-tou i wee nikoo. 19Ta’an nikouw i yi’i, dumasingouw pitu nga endo eng keurena waki luar en tampa pedasingan; susur tou si minunu’ mola tou wo susur tou si timena’ wia sitou minate kinawunu’an si lewo’ sa reiy’ mouw rume’imi en dosa waki touna witu nendo katelu wo witu nendo kapitu, nikouw nuesa wo se tou-tou tinaangmu; 20o kangkasi susur e labung wo susur em barang kuli’ wo susur em barang siniwomi waki wu’uk ni membe’ wo susur em barang kayu e lewo’ sa reiy’ mouw lenasen.”21Laa o lumila’ mouw si imam Eleazar wia em baya ne perajurit, se minea mouw sumeke’mi i ti’i: “Nyi’i mouw eng katataapan nukum neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa. 22E mas i te wo em perak, tambaga, wesi, timah puti’ wo en timah item, 23e reiy’ sa mina’asa en taang e napi, e lewo’ sa reiy’ mouw tuanan niouwmi waki api, rio malenas; ta’an em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw kangkasi lenasen ampit en dano i palenas; wo e reiy’ sa mina’asa e reiy’ taang napi e lewo’ sa reiy’ mouw tuanan niouwmi waki rano. 24Awes kangkasi kouw lewo’ sa reiy’ kumemes e labungmu witu nendo kapitu, rio kouw lenas, wo kamurian toro mouw kouw ghumorem mea witu en tampa pedasingan.”
1Sapa tare se bani Ruben wo se bani Gad papiaran nea se kelaker, awes tare se tuana eng ka’asa’an eng kelakerna. Kasuatan nisea nu limoo’ en tana’ Yaeser wo en tana’ Gilead, kaloo’anouw en tampa i ti’i en tampa kale’osan i wee em papiara’an. 2Laa o meiy mouw se bani Gad wo se bani Ruben wo lumila wia si Musa, imam Eleazar wo em baya ne ma’aka-aka se umat i ti’i: 3“Atarot, Dibon, Yaeser, Nimra, Hesybon, Eleale, Sebam, Nebo wo si Beon,4em banua kinala mola ni TUHAN i wee se umat Israel, ni’itu mouw e nesa wanua le’os i wee em papiara’an wo se hamba-hambamu i yi’i se memang wawean papiaranna.” 5O kasi em pokeiy nea: “Sa keiy maka’ato nupusmu, i waya mola em banua i yi’i ni’i weela wia se hamba-hambamu i yi’i tanume eng kapunya’an; te’a mouw keiy lewo’ sa reiy’ sumoro’ waki lewet en teberan Yordan.”6E wingkot ni Musa wia se bani Gad wo se bani Ruben i ti’i: “Ma’an tu’una se patuari-patuarimu se minea sumeke’ wo nikouw kouw mena’ wia nyi’i? 7Ka’a kouw laa mesesiwo sumo’o e nate ne tou Israel kaa laa lumewet mea waki wanua neiy i weela ni TUHAN wia nisea?8Tuanakan kangkasi en tinuanala ne ama-ama’mu, eng katoroan niaku nu rimeo nisea waki Kadesy-Barnea kaa laa meloo-loo’ em banua i ti’i; 9nisea se kimelang i ka’ayo mea waki kewong Eskol meloo-loo’ em banua wo sumiwo sumo’o e nate ne tou Israel, i ka’ayo sea so’o mea waki wanua neiy i weela ni TUHAN wia nisea.10Takar tumo’orouw eng kaupi’an ni TUHAN witu nedo ni’itu wo Sia tumiwa’: 11Eng kaulitna se tou-tou se kimelangomi waki Mesir, se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas, se reiy’ laa lumoo’ em banua neiy-Ku i ta’arla ampit timiwa’ wia si Abraham, Ishak wo si Yakub, eng karengan nisea se reiy’ kimi’it Niaku ampit eng kawuta natena, 12ta’an i te si Kaleb bin Yefuna, tou eng Kenas i ti’i, wo si Yosua bin Nun, karengan nisea nu rua se maki’it si TUHAN ampit eng kawuta natena.13Karengan e ni’itu tumo’orouw eng kaupi’an ni TUHAN wia se tou Israel, i ka’ayo Sia simiwo nisea limepu waki patar kaerisan epat nga pulu’ nge te’un eng keurena, i ka’ayo mina’apu minate se pakasa’an nga teperan se simiwo mola lewo’ witu em beren ni TUHAN. 14Wo en teakan kouw timo’or sumawel se ama-ama’mu, esa nga eruran ne tou-tou makadosa, kaa laa ma’awes kasi eng kaupi’an ni TUHAN e melaya-layas wia se tou Israel i ti’i. 15Sa kouw murikit tumaburimi Nisia, takar kouw laa lebe ure kasi i waya-Nala mena’ waki patar kaerisan wo nikouw kouw laa mali eng kapunengan wia se minapekasa bangsa i yi’i.”16Ta’an tumawi mouw sea wia nisia ampit limila’: “Nikeiy keiy mereredeiyla kalero-kalero ne membe’ domba wia nyi’i i wee se papiaran neiy wo eng kota-kota i wee se oki-oki’ meiy, 17ta’an nikeiy nuesa keiy manginsaliatanla en tou wo ampit e makarengan keiy laa kumelang witu rerior ne tou Israel, i ka’ayo keiy mali nisea mea waki tampana; kasuatan e ni’itu se oki-oki’ meiy se laa mena’ witu eng kota-kota makarereen eng karengan se maena’ wia em banua i yi’i;18nikeiy keiy reiy’ laa mareng waki wale meiy, i ka’ayo susur tou Israel se maka’ato eng kapunya’an pusakana; 19karengan nikeiy keiy so’o maka’atomi eng kapunya’an pusaka waki lewet en teberan Yordan ti’ime wo e mapawee-weena, sakawisa keiy maka’ato eng kapunya’an pusaka wia lewet en teberan Yordan wi’i, wia esa nga weka sedangan.”20Laa o lumila’ mouw si Musa wia nisea: “Sa kouw laa mesesiwo en tuana, sa kouw laa manginsaliatanla en tou kaa laa sumeke’ witu en sinaru ni TUHAN, 21wo susur tou waki nikouw si makasaliatanouw si laa melelewetla en taberan Yordan witu en sinaru ni TUHAN, i ka’ayo Sia mure’mi se kesaru-kesaru-Na waki sinaru-Na, 22i ka’ayo em banua i ti’i en tu’utuk witu en sinaru ni TUHAN, wo sa kamurian kouw mareng, takar laa i kewaya momi kouw waki kalewo’-sareiy’annu wia si TUHAN wo wia si Israel, wo em banua i yi’i tu’u e laa mamuali kapunya’annu witu en sinaru ni TUHAN.23Ta’an sa kouw reiy’ sumiwo en tuana, eng kaulitna kouw makadosa wia si TUHAN, wo nikouw kouw laa me’anla, kaa en dosamu i ti’i e laa tumoro nikouw. 24I redeiy mola kota-kota i wee se oki-oki’mu wo eng kalero-kalero i wee se membe’ dombamu, wo sumiwo mouw sapa e neiy miouw mouw i totorla.” 25Takar lumila’ mouw se bani Gad wo se bani Ruben i ti’i wia si Musa: “Hamba-hambamu i yi’i se laa sumiwo tanu neiy i perentala ni tuangku.26Se oki-oki’ wo se ka’awu-ka’awu meiy, papiaran wo se tekapen neiy se laa mena’ wia nyi’i wia eng kota-kota Gilead, 27ta’an se hamba-hambamu i yi’i se laa lumewet witu en sinaru ni TUHAN kaa laa sumeke’, nyi’a i yi’i susur tou si makasaliatan kaa laa sumeke’, tanu neiy i lila’la ni tuangku.”28O laa si Musa mee perenta en tanume nisea wia si imam Eleazar wo wia si Yosua bin Nun, wo wia se kapala-kapala walak waki se suku-suku Israel, 29em pokeiy ni Musa wia nisea: “Sa se bani Gad wo se bani Ruben i ti’i limewetola en teberan Yordan mewali-wali ampit nikouw kaa laa sumeke’ witu en sinaru ni TUHAN, nyi’a i yi’i em baya nea se tou makasaliatan kaa laa sumeke’, wo sa em banua i ti’i en tu’utukouw wia nikoo, takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw meela en tana’ Gilead wia nisea tanume eng kapunya’an. 30Ta’an sa sea reiy’ lumewet ampit makasaliatan mewali-wali ampit nikouw, takar e lewo’ sa reiy’ mouw sea maka’ato en tana’ kapunya’anna witu eng keunerannu waki tana’ Kana’an.”31O laa se bani Gad wo se bani Ruben i ti’i se miningkot: “Sapa neiy i nuwu’la ni TUHAN wia se hamba-hambamu i yi’i e laa tuanan neiyla. 32Nikeiy nuesa keiy laa lumewet ampit makasaliatan witu en sinaru ni TUHAN mea waki tana’ Kana’an, ta’an i wee nikeiy minena-ena’ mouw en tana’ kapunya’an pusaka meiy wia lewet en teberan Yordan wi’i.”33O laa si Musa meela wia nisea, wia se bani Gad, wia se bani Ruben wo wia se esa nga parua suku Manasye bin Yusuf: eng keraja’an ni Sihon, raja ne tou Amori, wo eng keraja’an ni Og, raja Basan, nyi’a i yi’i em banua nea ma’an eng kota-kotana waki minapekasa em banua i ti’i, ampit en daerah-daerah susur eng kota i ti’i.34Takar se bani Gad se rimedeiy eng kota-kota Dibon, Atarot, Aroër, 35Atarot-Sofan, Yaezer, Yogbeha, 36Bet-Nimra, Bet-haran, tanume eng kota-kota makarereen wo tanume en tampa eng kalero-kalero ne membe’ domba.37Wo se bani Ruben se rimedeiy eng kota-kota Hesybon, Eleale, Kiryataim, 38Nebo, Baal-Meon, – ampit simawel e ngaran-ngaranna – wo en Sibma; wo nisea se minee ngaran walina wia eng kota-kota neiy i redeiy nea i ti’i. 39Bani Makhir bin Manasye se minea waki Gilead; nisea se kimaat nyi’a wo simere’la se tou Amori se maname.40O laa si Musa meela eng Gilead wia si Makhir bin Manasye wo mena’ mouw sia maname. 41Yair, oki’ ni Manasye, minea rumo’obit en tewa-tewana wo ngumaranla nyi’a Hawot-Yair. 42Nobah si minea rumo’obit eng Kenat ampit e reiy’ sa mina’asa urang eng kotana wo ngumaranla nyi’a Nobah i ki’it e ngaranna nuesa.
1Nyi’i mouw en tampa-tampa patulian ne tou Israel, nu reiy’ mouw nisea nu rimo’umi waki tana’ Mesir, se pasukan kaa se pasukan, witu em bawa’ em pa’aka-aka’an ni Musa wo ni Harun; 2Musa si minatikla em pakela-kelangan nea waki tampa patulian mea waki tampa patulian minatoroan ampit en titah ni TUHAN; wo nyi’i mouw en tampa-tampa patulian nea witu em pakela-kelangan nea:3Nisea se rimou’mi waki Rameses witu en sumedot kasa ketare-tare, witu nendo kamapulu’ o lima en sumedot kasa ketare-tare i ti’i; witu nendo nu reiy’ mouw em Paskah kumelangouw se tou Israel rumo’u, karengan e lawas neiy i atasla, witu en sinaru em beren em baya ne tou Mesir, 4eng kasuatan se tou Mesir se kasuatan makuburla se tou-tou winunu’ mola ni TUHAN witu nelet nea, nyi’a i yi’i em baya se oki’ polon; karengan si TUHAN si minee mola ukuman-ukuman wia em baya ne empung nea.5Rumo’u momi se tou Israel waki Rameses, laa o dumasing waki Sukot. 6Sea rumo’umi waki Sukot, laa o dumasing waki Etam witu li’ilik em patar kaerisan. 7Sea rumou’mi waki Etam, laa o mareng sumeup waki Pi-Hahirot waki sinaru em Baal-Zefon, kamurian sea dumasing waki minalewetan e Migdol.8Sea rumo’umi waki Pi-Hahirot wo lumangkoiyi waki keuneran en tasik mea’ waki patar kaerisan, laa o sea kumelang telu nga endo pakelangen eng kewa’akatna waki patar kaerisan Etam, kamurian sea dumasing waki Mara. 9Sea rumo’umi waki Mara, laa o i ka’ayola waki Elim; waki Elim wawean mapulu’ o rua kebu’an wo em pitu nga pulu’ akana eng korma; manamome sea dumasing. 10Sea rumo’umi waki Elim, laa o dumasing waki li’ilik en Tasik Teberau.11Sea rumou’mi waki Tasik Teberau, laa o dumasing waki patar kaerisan Sin. 12Sea rumou’mi waki patar kaerisan Sin, laa o dumasing waki Dofka. 13Sea rumo’umi waki Dofka, laa o dumasing waki Alus. 14Sea rumou’mi waki Alus, laa o dumasing waki Rafidim, wo maname e reiy’la rano kekoo’on i wee se bangsa i ti’i.15Sea rumo’umi waki Rafidim, laa o dumasing waki patar kaerisan Sinai. 16Sea rumou’mi waki patar kaerisan Sinai, laa o dumasing waki Kibrot-Taawa. 17Sea rumo’umi waki Kibrot-Taawa, laa o dumasing waki Hazerot. 18Sea rumou’mi waki Hazerot, laa o dumasing waki Ritma.1919 Sea rumo’umi waki Ritma, laa o dumasing waki Rimon-Peros. 20Sea rumo’umi waki Rimon-Peros, laa o dumasing waki Libna. 21Sea rumo’umi waki Libna, laa o dumasing waki Risa. 22Sea rumo’umi waki Risa, laa o dumasing waki Kehelata.23Sea rumo’umi waki Kehelata, laa o dimasing waki Har-Syafer. 24Sea rumou’mi waki Har-Syafer, laa o dumasing waki Harada. 25Sea rumo’umi waki Harada, laa o dumasing waki Makhelot. 26Sea rumo’umi waki Makhelot, laa o dumasing waki Tahat.27Sea rimo’umi waki Tahat, laa o dumasing waki Tara. 28 28Sea rumo’umi waki Tara, laa o dumasing waki Mitka. 29Sea rimo’umi waki Mitka, laa o dumasing waki Hasmona. 30Sea rumo’umi waki Hasmona, laa o dumasing waki Moserot.31Nisea se rimou’mi waki Moserot, laa o dumasing waki Bene-Yaakan. 32Sea rumo’umi waki Bene-Yaakan, laa o dumasing waki Hor-Gidgad. 33Sea rumo’umi waki Hor-Gidgad, laa o dumasing waki Yotbata. 34Sea rumo’umi waki Yotbata, laa o dumasing waki Abrona.35Sea rumo’umi waki Abrona, laa o dumasing waki Ezion-Geber. 36Sea rumo’umi waki Ezion-Geber, laa o dumasing waki patar kaerisan Zin, nyi’a i ti’i eng Kadesy. 37Sea rumo’umi waki Kadesy, laa o dumasing waki kuntung Hor, waki paakaran en tana’ Edom.38Engf katoroan e ni’itu imam Harun si simosor mea waki kuntung Hor minatoroan ampit en titah ni TUHAN, wo witu sia mate witu en te’un kaepat nga pulu’ nu reiy’ mouw se tou Israel nu rimo’umi waki tana’ Mesir, witu en sumedot kalima, witu en tanggal esa en sumedot ni’itu; 39Harun si makaumur esa nga atus rua nga pulu’ o telu nge te’un, eng katoroan nisia nu mate waki kuntung Hor.4040 Witu nedo ni’itu si raja em banua Arad, tou eng Kana’an i ti’i, si maena’ waki Tana’ Negeb waki tana’ Kana’an, si liminga nabar eng kine’e eiy ne tou Israel.41Rumo’u momi sea waki kuntung Hor, laa o dumasing waki Zalmona. 42Sea rumo’umi waki Zalmona, laa o dumasing waki Funon. 43Sea rumo’umi waki Funon, laa o dumasing waki Obot.44Sea rumo’umi waki Obot, laa o dumasing tawi e riberek waki Abarim waki daerah Moab. 45Sea rumo’umi waki riberek i ti’i, laa o dumasing waki Dibon-Gad. 46Sea rumo’umi waki Dibon-Gad, laa o dumasing waki Almon-Diblataim.47Sea rumo’umi waki Almon-Diblataim, laa o dumasing waki kakuntungan Abarim waki sinaru e Nebo. 48Sea rumo’umi waki kakuntungan Abarim, laa o dumasing waki nataran Moab waki li’ilik en teberan Yordan tawi e Yerikho. 49Sea dumasing waki li’ilik en teberan Yordan, waki Bet-Yesimot i ka’ayo waki Abel-Sitim waki nataran Moab.
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa: 2“I perenta mola wia se tou Israel wo i lila’ mola wia nisea: Sakawisa kouw ghumorem mea waki wanua Kana’an, takar nyi’i mouw em banua e laa lumaa wia nikoo tanume eng kapunya’an pusaka, nyi’a i yi’i i ki’it em paakaran-paakaranna. 3Sapa tare e li’ilik timumu nyi’a mouw e waki patar kaerisan Zin sumusu e Edom, takar em paakaran en timumu muleiymi waki tempok en Tasik Wurasen waki esa nga weka sedangan.4O laa em paakarannu e mengkol waki timu em pasosoran Akrabim, mapawee-wee mea waki Zin wo kumawus waki esa nga weka timu eng Kadesy-Barnea. Nu reiy’ mouw i tu sia ma’ayola eng Hazar-Adar, wo mapawee-wee mea waki Azmon. 5Kamurian em paakaran i ti’i e mengkoli waki Azmon mea waki teberan Mesir wo kumawus waki tasik.6Em paakaran talikurannu nyi’a mouw en tasik sela wo em pantena; ni’itu mouw em paakaran talikurannu.7Nyi’i mouw em paakaran amiannu e mulaiymi waki tasik sela e lewo’ sa reiy’ mouw kouw sumiwo kowa’ paakaran mea waki kuntung Hor, 8waki kuntung Hor e lewo’ sa reiy’ kouw sumiwo kowa’ paakaran witu lalan matorome eng Hamat, o laa em paakaran i ti’i e ma’ayola en Zedad. 9Kamurian em paakaran i ti’i e ma’ayola en Zifron wo eng kumawus waki Hazar-Enan ni’itu mouw em paakaran amiannu.10Tanume em paakarannu waki esa nga weka sedangan e lewo’ sa reiy’ mouw kouw sumiwo kowa’ paakaran waki Hazar-Enan mea waki Sefam. 11Waki Sefam em paakaran i ti’i en tumumpame waki Ribla, waki esa nga weka talikuran e Ain; kamurian em paakaran i ti’i en tumupa kasi wo ma’ayola e ri’iping e lour Kineret waki esa nga weka talikuran. 12O laa em paakaran i ti’i en tumumpa waki teberan Yordan wo kumawus waki Tasik Wurasen. Ni’itu mouw em banuamu i ki’it em paakaran-paakaranna esa nga kaledong.”
1TUHAN minee nuwu’ wia si Musa waki nataran Moab waki li’ilik en teberan Yordan waki tawi e Yerikho: 2“I perenta mola wia se tou Israel, rio waki kapunya’an pusaka kapunya’anna i wee neala eng kota-kota wia se tou Lewi kaa laa ena’an; o kangkasi e lewo’ sa reiy’ mouw kouw meela wia se tou Lewi en tana’-tana’ parawiran witu esa nga kaledong eng kota-kota i ti’i.3Eng kota kota i ti’i e laa mamuali kapunya’an nea kaa laa ena’an wo en tana’-tana’ perawiran nea i wee se tekapen kapunya’an nea wo i wee se reiy’ sa mina’asa papiaran nea walina. 4En tana’-tana’ perawiran eng kota-kota e lewo sa reiy’ i wee miouwla wia se tou Lewi i ti’i nyi’a mouw waki beton kota mea waki luar esa nga riwu hasta makaleledong.5Waki luar eng kota i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw kouw mukur rua nga riwu hasta waki siri sedangan wo e rua nga riwu hasta waki siri timu wo e rua nga riwo hasta waki siri’ talikuran wo e rua nga riwu hasta waki siri amian, i ka’ayo eng kota i ti’i em bitu eng keuneran; ni’itu mouw i wee nisea en tana’-tana’ perawiran eng kota-kota.6En tanume eng kota-kota e lewo’ sa reiy’ i wee miouwla wia se tou Lewi i ti’i, nyi’a mouw e nenem kota paterungan e lewo’ sa reiy’ i wee miouwla, rio sitou memunu’ si toro tumingkasla en tou mea maname; e walinana e ni’itu e lewo’ sa reiy’ i wee miouwla e nepat nga pulu’ o rua kota. 7E reiy’ sa mina’asa kota e lewo’ sa reiy’ i wee miouwla wia se tou Lewi i ti’i kelakerna e nepat nga pulu o uwalu kota, em baya nyi’a ampit en tana’-tana’ perawiranna.8En tanume eng kota-kota e laa i pewewee miouwmi waki tana’ kapunya’an ne tou Israel i ti’i, waki se suku se laker eng kelakerna e lewo’ sa reiy’ mouw kouw medo laker, wo waki se suku se toyo’ eng kelakerna e lewo’ sa reiy’ mouw kouw medo toyo. Susur suku se lewo’ sa reiy’ meemi waki kota-kotana wia se tou Lewi nawesna eng kapunya’an pusaka neiy i wetengla wia nisia.”
1Rumetenouw se kapala-kapala walak waki se kaum ne bani Gilead bin Makhir bin Manasye, meta’esa’an waki se kaum-kaum see’ ni Yusuf, wo sumusuiy witu en sinaru ni Musa wo se ma’aka-aka, kapal-kapala suku ne tou Israel, 2em pokeiy nea: “TUHAN si minerenta mola si tuangku kaa laa mewewee’la en tana’ i ti’i wia se tou Israel tanume eng kapunya’an pusaka ampit limobo’ kekoba’, wo eng karengan si TUHAN neiy mouw i perentala wia si tuangku kaa laa meweweela eng kapunya’an pusaka ni Zelafehad, patuari meiy, wia se oki-oki’na wewene.3Ta’an sa wona’na sea kumaweng ampit si meta’esa’an oki’ tuama waki se suku walina witu nelet ne tou Israel, takar eng kapunya’an pusaka ni wewene i ti’i e laa rou’ani waki kapunya’an pusaka ne ama’-ama’ meiy wo e laa i awesla wia eng kapunya’a pusaka ne suku se laa ghoremannala, ni’itu mouw e laa rou’ani waki kapunya’an pusaka neiy i koba’la wia nikeiy. 4Takar sakawisa tu ma’ayo en te’un Yobel i wee se tou Israel, eng kapunya’an pusaka ni wewene i ti’i e laa i awesla wia eng kapunya’an pusaka ne suku se laa horemannala wo e laa rou’ani waki kapunya’an pusaka ne suku ne nene moyang meiy.”5Laa o i perentala ni Musa wia se tou Israel minatoroan ampit en titah ni TUHAN: “Lelila’an ne suku see’ ni Yusuf i ti’i e nulit. 6Nyi’i mouw e nuwu’ neiy i perentala ni TUHAN en tanume se oki-oki’ wewene ni Zelafehad, em palingan: Nisea se toro kumaweng ampit si seiy i te si pa’ar wia nisea, asal sea kumaweng witu eng kaledong ne meta’esa’an kaum waki se suku ni ama’ nea.7Karengan eng kapunya’an pusaka ne tou Israel e reiy’ toro merami waki se suku mea waki se suku, ta’an se tou Israel se lewo’ sa reiy’ mouw siesa o siesa tumiboiy eng kapunya’an pusaka ne suku ne nene moyangna.8Ni’itu mouw susur sioki’ wewene witu nelet ne suku-suku ne tou Israel se minakasani’ mola eng kapunya’an pusaka, se lewo’ sa reiy’ mouw kumaweng ampit siesa tou waki se meta’esa’an kaum se neiy i kaghorem suku ni ama’na, rio susur tou Israel si makasani’la eng kapunya’an pusaka ne nene moyangna. 9Karengan eng kapunya’an pusaka i ti’i e reiy’ toro merami waki se suku mea waki se suku, ta’an se suku-suku ne tou Israel se lewo’ sa reiy’ mouw siesa o siesa tumiboiy eng kapunya’a pusakana nuesa.”10Tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa, tuana mouw en siniwo ne oki-oki’ wewene ni Zelafehad. 11Takar si Mahla, Tirza, Hogla, Milka, wo si Noah, se oki-oki’ wewene ni Zelafehad, se kimaweng ampit se oki-oki’ tuama waki weteng ne patuari-patuari ni ama’ nea; 12Nisea se kimaweng ampit se tuama waki se kau-kaum ne bani Manasye bin Yusuf, i ka’ayo eng kapunya’an pusaka nea en tataap minena’ wia se suku ne kaum ni ama’na.1313 Ni’itu mouw em perenta wo natoran neiy i perentala ni TUHAN wia se tou Israel ampit nieletan ni Musa waki nataran Moab waki li’ilik en temberan Yordan tawi e Yerikho.
1Nyi’i mouw e lelila’an-lelila’an neiy i totorla ni Musa wia se minapekasa tou Israel waki lewet en teberan Yordan, waki patar kaerisan, waki Araba-Yordan, waki minesaruan en Suf, nelet em Paran ampit en Tofel, Laban, Hezerot wo en Di-Zahab. 2Mapulu o esa nga endo pakelangen eng kewa’akatna waki Horeb i ka’ayola eng Kadesh-Barnea, timoro e lalan kakuntungan Seir.3Witu en tanggal esa en sumedot kamapulu o esa en te’un kaepat nga pulu’ sumusuiy mouw si Musa wia se tou Israel minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa neiy i perentala ni TUHAN wia nisia karengan nisea, 4nu reiy’ mouw nisia nu kimalala si Sihon, raja ne tou Amori, si maena’ waki Hesybon, wo si Og, raja em banua Basan, si maena’ waki Asytarot, tawi e Edrei.5Waki lewet en teberan Yordan waki tana’ Moab, muleiy mouw si Musa mawelarla e nukum Torat i yi’i, em pokeiyna: 6“TUHAN, Empung ta, si minuwu’ mouw wia nikita waki Horeb, en tuana: Awesouw eng keurena kouw maena’ wia eng kuntung i yi’i7Lumaa mouw, mae mouw, mea waki kakuntungan ne tou Amori wo wia em baya ne ketana’ nea waki Araba-Yordan, waki Kakuntungan, waki Daerah Kakenturan, waki tana’ Negeb wo waki li’ilik em pante tasik, nyi’a i yi’i em banua ne tou eng Kana’an, wo mea waki kuntung Libanon i ka’ayo Efrat, en teberan sela i ti’i. 8Kete’uanola, Niaku ku simarakanola em banua i ti’i wia nikoo; ghoremenola, ruberanola em banua neiy i ta’arla ni TUHAN ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu, nyi’a i yi’i Abraham, Ishak wo si Yakub, kaa laa meela nyi’a wia nisea wo wia se see’na.”
1“Kamurian kita murikit wo mengae waki patar kaerisan, mea matorome en Tasik Teberau, tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN wia niaku. Ure kita kimelang limedong eng kakuntungan Seir. 2Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia niaku, en tuana: 3Awesouw eng keurena kouw makelang maledong eng kakuntungan i yi’i, mengkolouw en teakan mea waki amian.4I perenta mola wia se bangsa i ti’i, en tuana: Reiy’ ure kasi kouw laa kumelang tumorola en daerah ne patuari-patuarimu, bani Esau, se maena’ waki Seir; nisea se laa meide’ wia nikoo. Ta’an maato-ato mouw kasa; 5te’a mouw mererego nisea, karengan Niaku ku reiy’ laa meela wia nikoo esa nge palar ne’a waki wanua nea, karengan wia si Esau neiy-Ku mouw i weela eng kakuntungan Seir mamuali kapunya’anna.6Eng kekaanen e lewo’ sa reiy’ mouw telesen niouw waki nisea ampit e loit, rio kouw toro kumoo’. 7Karengan si TUHAN, Empungmu, si minerkatla nikoo witu e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangen lawasmu. Nisia si mineela ghenang em pakela-kelangannu timoromi en patar kaerisan sela i yi’i; kaepat nga pulu’ nge te’un i yi’i si TUHAN, Empungmu, si rimapitla nikoo, wo nikoo koo reiy’ sikakurangan sapa tu’u.88 Kamurian kita kumelang mapawee-wee, tumele’ula en daerah ne patuari-patuari ta, bani Esau se maena’ waki Seir, tumele’ula e lalan waki Araba-Yordan nyi’a i yi’i em baki Elat wo e Ezion-Geber.Nu reiy’ mouw i tu kita mengkol wo kumelang mapawee-wee mea waki matorome em patar kaerisan Moab. 9Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia niaku: Te’a mouw mesesu’usuk e Moab wo te’a mouw mererego nisea, karengan Niaku ku reiy’ laa meela wia nikoo sapa tu’u waki wanuana mamuali kapunya’annu, karengan e Ar neiy-Ku mouw i weela se bani Lot mamuali kapunya’anna.10Eng ketareanna se tou Emim maena’ maname, se esa bangsa sela wo se ka’asa’an eng kelakerna, rakek tanu se tou Enak. 11Nisea i ti’i tu’u se i papokeiyla tou-tou Refaim, tanukan kangkasi se tou Enak, ta’an se tou Moab matotor nisea tou Emim.12Wo eng ketareanna waki Seir maena’ se tou Hori, ta’an se bani Esau se rimuberola en daerah nea, minunengi nisea waki sinaruna, laa o mena-ena’ maname sumawelela nisea, tanu en tinuanala ne tou Israel ampit em banua kapunya’anna neiy i weela ni TUHAN wia nisea.13Ni’itu mouw en teakan tumiro’ mouw kouw wo lewetenola en teberan Zered. Laa o kita lumewetla en teberan Zered. 14Eng keurena kita nu kimelang rengane’ waki Kadesh-Barnea i ka’ayo kita witu lewet en teberan Zered, en telu nga pulu’ o uwalu nge te’un, i ka’ayo se minapekasa makateperan i ti’i, nyi’a i yi’i se perajurit, se mina’apu minapuneng waki pedasingan, tanu neiy i ta’arla ni TUHAN ampit en tiwa’ wia nisea; 15wo e lawas ni TUHAN kangkasi en simu’usuk nisea kaa laa sumerami nisea waki pedasingan, i ka’ayo sea ma’apu mapuneng.16Takar eng katoroan waki se bangsa i ti’i se mina’apu mouw minapuneng em baya ne perajurit, 17o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia niaku: 18Wia nendo i yi’i nikoo koo laa kumelang lumease em paakaran Moab, nyi’a i yi’i e Ar, 19takar nikoo koo i ka’ayo mea waki tawi ne bani Amon. Te’a mouw mesesu’usuk nisea, wo te’a mouw mererego nisea, karengan Niaku ku reiy’ laa meela sapa tu’u waki wanua ne bani Amon i ti’i mamuali kapunya’annu, karengan Niaku ku minee mola nyi’a wia se bani Lot mamuali kapunya’anna.20– Em banua i yi’i tu’u em papokeiyla ne tou em banua ne tou Refaim. Eng ketareanna se tou Refaim maena’ maname, ta’an se tou Amon se matotor nisea tou en Zamzumim, 21se esa bangsa sela wo se ka’asa’an eng kelakerna, rakek tanu se tou Enak, ta’an si TUHAN si minunengomi nisea waki sinaru ne bani Amon, i ka’ayo se tou-tou i yi’i se rimuberla en daerah nea wo mena-ena’ maname simawelela nisea; 22tanu en tinuanala ni TUHAN i wee se bani Esau se maena’ waki Seir, eng katoroan Nisia nu minunengi se tou Hori waki sinaru nea, i ka’ayo sea rimuberla en daerah ne tou Hori i ti’i wo mena-ena’ maname simawelela se tou-tou i ti’i i ka’ayomi en teakan.23O kangkasi se tou Awi se maena’ waki wanua-wanua i ka’ayo waki Gaza, se pinunengla ne tou Kaftor, o laa se tou Kaftor i ti’i mena’ maname simawelela nisea.24Tumiro’ mouw kouw, mae mouw wo lewetenola en teberan Arnon. Kete’uanola, Niaku ku sumarakan si Sihon, raja Hesybon, tou Amori i ti’i, ma’an em banuana witu lawasmu; muleiy mouw rumuberla em banuana wo regonouw si Sihon. 25Wia nendo i yi’i Niaku ku muleiy mapa eiyla witu natas ne bangsa-bangsa wia minapekasa en solong langit eng kareiy’pa’aran wo eng keide’an witu nikouw, i ka’ayo sea tumenggo’ogho wo magho’ogho’ karengan nikoo, sakawisa sea luminga en tanume nikoo.”26"Kamurian aku rumeo tetoke waki patar kaerisan Kedemor wia si Sihon, raja Hesybon, ma'ayola e nower pale'osan, em palingan: 27Iyonanola niaku kumelang tumorola em banuamu. Niaku ku laa mena-ena' kumelang kumi'itla e lalan wangko', ampit e reiy' sume'epangla mea lele'os ka'apa mea kawii.28Mangkerouw kekaanen wia niaku ampit wearen e loit, rio aku toro kumaan, wo weeanola rano wia niaku sawel e loit, rio aku toro kumoo'; ta'an iyonan i tela niaku lumangkoiy ampit mengelang - 29tanu en siniwola wia niaku ne bani Esau se maena' waki Seir wo ne tou Moab se maena' waki Ar - i ka'ayo aku limewetla en teberan Yordan minea waki e nesa wanua nèiy i weela wia nikeiy ni TUHAN, Empung Mèiy.30Ta'an si Sihon, raja Hesybon, si so'o mineela Nikita kumelang tumorola en daerahna, karengan si TUHAN, Empungmu, simiwo nisia kete kokong wo kete ate, ampit e maksut mesesarakanla nisia mea with lawasmu, tanu e minamuali en teakan i yi'i. 31O laa si TUHAN mee nuwu' wia niaku: Kete'uanola, Niaku ku muleiy sumarakanla si Sihon wo em banuana wia nikoo. Muleiyouw ruberala em banuana rio mamuali kapunya'annu.32Kamurian si Sihon wo se minapekasa surarona minaju mineiy nikita, kaa laa sumeke' tawi e Yahas, 33ta'an si TUHAN, Empung ta, simarakanla nisia wia nikita, i ka'ayo kita kimalala nisia wo se oki-oki'na wo se minapekasa surarona.34Witu nedo ni'itu kita rimo'obit e reiy' sa mina'asa eng kotana wo rimego se maena' witu en susur eng kota: tuama wo wewene ma'anse oki-oki'. Rereiy'la siesa tou tu'u si nèiy i wayata nèiy i kaliseiy; 35tekapen i te se kinaateta i wee nikita nuesa, tanukan kangkasi e rinemu'mi waki kota-kota eng kinaat ta mola.36Muleiymi waki Aroer, waki li'ilik en teberan Arnon, wo eng kota waki kewong i ti'i, i ka'ayo eng Gilead rereiy'la kota em bentenna eng kasa ente' i wee nikita; karengan si TUHAN, Empung ta, simarakanla em baya nyi'a wia nikita. 37Em banua i te ne bani Amon e reiy' tinawimula, le'os en teberan Yabok kelabotan e li'ilikna ka'apa tu'u eng kota-kota waki kakuntungan, minakatena-tena' tanu nèiy i palouw ni TUHAN, Empung ta."
1“Kamurian mengkolouw kita wo lumaa mea waki matorome em Basan. Wo si Og, raja Basan, ampit se minapekasa surarona se mengeiy melelalesi nikita, kaa meiy meseseke’ waki Edrei. 2Ta’an si TUHAN si minee nuwu’ wia niaku: Te’a mouw meide’ wia nisia, karengan Niaku ku sumarakan nisia witu lawasmu ma’an se minapekasa surarona wo em banuana, wo patuananola sia tanu en tinuanamula witu si Sihon, raja ne tou Amori, si maena’ waki Hesybon.3Wo si TUHAN, Empung ta, si simarakan kangkasi si Og, Raja Basan, ma’an se minapekasa surarona witu lawas ta wo kita kumalala nisia, i ka’ayo reiy’ siesa tou tu’u neiy i kaliseiy. 4Witu nedo ni’itu kita kimaat e reiy’ sa mina’asa eng kotana; reiy’la kota e reiy’ kinaat tami waki nisea: e nenem nga pulu’ kota, e minapekasa wilayah Argob, eng karaja’an Og waki Basan.5Em baya nyi’a i ti’i nyi’a mouw eng kota makarereen, ampit em beton e rakek-rakek, ampit em pepalen-pepalen leloangan wo eng kekelam-kekelamna; e walina waki ni’itu kelaker eng kota reiy’ makarereen. 6Nikita ta rimego se minapekasa maena’na, tanu nikita nu timuanala witu si Sihon, raja Hesybon, ampit rimego se maena’ susur eng kota: tuama, wewene wo se oki-oki’, 7ta’an se reiy’ sa mina’asa tekapen wo e rino’obiti waki kota-kota i ti’i eng kinaat ta i wee en tou ta nuesa.8Ni’itu mouw witu nedo ni’itu waki lawas ne rua raja ne tou Amori i ti’i kita kimaati em banua waki lewet en teberan Yordan, muleiymi waki teberan Arnon i ka’ayo eng kuntung Hermon 9 9– tou en Sidon se matotor eng Hermon i ti’i Siryon wo se tou Amori se matotor nyi’a Senir –, 10e reiy’ sa mina’asa kota waki nataran rakek, minapekasa eng Geliat wo minapekasa em Basan i ka’ayo en Salkha wo Edrei, eng kota-kota karaja’an ni Og waki Basan.11Og i te, raja Basan, si timele’u matou-tou waki tele’u-tele’u ne tou Refaim. Eng kaulitna, en tetekelanna nyi’a mouw en tetekelan waki wesi; e reiy’ ku’a re’en ni’itu em bakipe’ kota Raba ne bani Amon? Siouw hasta eng kelabotna wo nepat hasta eng kapenarna, i ki’it eng hasta karengan.”
1Takar en teakan, heiy tou Israel, linganouw eng katatapan wo e natoran neiyku i turu’la wia nikoo kaa laa tuananla, rio kouw tumou wo ghumoremla ampit rumuberla em banua neiy i weela wia nikoo ni TUHAN, Empung ne nene moyangmu. 2Te’a mouw kouw ma’awesla sapa neiyku i perentala wia nikoo wo te’a mouw perero’uan niouwmi nyi’a, ampit en tuana kouw timiboiy witu em perenta ni TUHAN, Empungmu, e neiyku i pa’ayola wia nikoo.3Em berennu nuesa e limoo’ mola sapa en siniwo ni TUHAN en tanume em Baal-Peor, karengan si TUHAN, Empungmu, si minunengomi waki keunerannu em baya ne tou se maki’itla si Baal-Peor, 4kasuatan nikouw nu pekasana si kima’abeng wia si TUHAN, Empungmu, kouw matou-toupe’ wia nendo i yi’i.5Ghenangenouw, niaku ku timuru’ mola eng katatapan wo natoran wia nikoo, tanu neiy i perentala ni TUHAN, Empungku, wia niaku, rio kouw tumuanala en tuana witu eng gorem em banua, e laa ghoreman niouwla kaa laa rumuberla nyi’a. 6Tuananola ni’itu ampit e lale’, karengan e ni’itu mouw e laa mamuali kesama’annu wo en tiro’ le’osmu witu em beren ne bangsa-bangsa se witu nedo nu liminga e reiy’ sa mina’asa katatapan i yi’i se laa lumila’: Memang se bangsa sela i yi’i nyi’a mouw se umat sama’ wo maka tiro’ le’os.87Karengan bangsa sela wisa ku’a re’en se makapunyala empung si tuana eng ketawi wia nisea tanu si TUHAN, Empung ta, susur kita kumeret wia-Nisia?9Ta’an tumeghamouw wo maato-ato mouw, rio te’a koo lumiurla eng kapualitan-kapualitan e linoo’ em berennu nuesa i ti’i, wo rio te’a em baya nyi’a i ti’i ni’i kaliongi witu eng genangmu eng keurean em patou-touannu. I pakite’u mola wia se oki-oki’mu wo wia se puyun cicitmu em baya nyi’a i ti’i, 10nyi’a i yi’i nendo ni’itu eng katoroan koo nu rimedeiy witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu, waki Horeb, e nedo si TUHAN nu minee nuwu’ wia niaku: I reo mouw se bangsa i ti’i merur wia-Niaku, takar Niaku ku laa mee nisea luminga e reiy’ sa mina’asa lelia’ang-Ku, i ka’ayo sea maide’ wia-Niaku eng keurean nisea nu matou-tou wia en saruan em bumi wo tumuru’la en tuana wia se oki-oki’ nea.11Laa o kouw rumeten wo rumedeiy witu ne’ana eng kuntung i ti’i, kasuatan eng kuntung i ti’i melayas i ka’ayo mea waki puser e langit witu eng kareiydeman kasa reiydem, linaak wo eng kareiydeman. 12Laa o mee momi nuwu’ si TUHAN wia nikoo waki keuneran e napi; en totor lelila’an-lelila’an e lininga niouw, ta’an e nesa gio e reiy’ linoo’o miouw, wawean i te en totor.13Wo Nisia si minakite’ula wia nikoo en teta’aran, neiy i perenta-Nala wia nikoo kaa laa tuananla, nyi’a i yi’i e Mapulu’ Nuwu’ wo Sia matikla nyi’a witu e rua log watu. 14Wo witu nedo ni’itu niaku ku pinerentala ni TUHAN kaa laa meteturu’la wia nikoo eng katatapan wo natoran, rio kouw tumuanala nyi’a waki wanua, wisa kouw nu mea kaa laa mereruberla nyi’a.15Maato-ato mouw kasa – karengan nikouw kouw reiy’ lumoo’ e nesa ghio witu nedo si TUHAN nu minee nuwu’ wia nikoo waki Horeb witu eng keuneran e napi – 16rio te’a kouw minta’ em bu’ul ampit sumiwo i wee nikoo si bubuneka mange’an em paepungen sapa tu’u: si makaghio tuama ka’apa wewene; 17si makagio tekapen si wia em bumi, ka’apa makagio wara maka kale’ekeuw si matelew waki reghe-reghesan, 18ka’apa makagio tekapen si maanap wia en saruan em bumi, ka’apa makagio sera’ si witu eng gorem en dano wia em bawa’ em bumi,19wo kangkasi rio te’a koo mapatorome em berennu mea waki langit, i ka’ayo sakawisa koo lumoo’ siendo, sumedot wo sumesena’, pakasa’an ne suraro langit, koo i seipla kaa laa mongkot sumempe wo rumaghes wia em pakasa’anna i ti’i, e nawes tare ni’i weela ni TUHAN, Empungmu, wia se reiy’ sa mina’asa bangsa wia minapekasa en solong langit tanume em beteng nea, 20kasuatan si TUHAN si minedo momi nikouw wo minali nikouw rimo’umi waki awu peranoan em besi, waki Mesir, kaa laa mamuali umat kapunya’an-Na nuesa, tanu e minamuali en teakan i yi’i.21Ta’an si TUHAN si minoupi’ wia niaku eng karengan nikouw, wo Nisia si timiwa’, kaa niaku ku reiy’ laa lumewetla en teberan Yordan wo reiy’ laa ghumorem mea witu eng gorem em banua e le’os, e neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo mamuali kapunya’an pusakamu. 22Karengan niaku ku laa mate wia em banua i yi’i wo reiy’ laa lumawetla en teberan Yordan, ta’an nikouw kouw laa lumewetla nyi’a wo rumuberla em banua e le’os i ti’i.23Maato-ato mouw, rio te’a kouw lumiurla en teta’aran ni TUHAN, Empungmu, em bina’akes-Na mola ampit nikouw wo sumiwo i wee nikoo si bubuneka mange’an en sapa tu’u, eng karengan si TUHAN, Empungmu, minalouw koo sumiwo. 24Karengan si TUHAN, Empungmu, nyi’a mouw si api makarengisen, Empung si tetayuren.25Sakawisa kouw maanak muyun wo kouw tu’a mouw waki wanua i ti’i laa o kouw minta’ em bu’ul ampit simiwo bubuneka si mange’anla en sapa tu’u kangkasi, wo timuanala sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN, Empungmu, i ka’ayo kouw limentuti e rara ate-Na, 26takar aku kumeret e langit wo em bumi mamuali sairi witu nikouw wia nendo i yi’i, kaa en tantu mouw kouw ma’apu mapuneng ampit e makarengan waki wanua mea wisa kouw limewetla en teberan Yordan kaa laa mereruberla nyi’a; e reiy’ laa mapawee-wee e numurmu maname, ta’an en tantu mouw kouw mapuneng27TUHAN si laa sumerala nikouw witu nelet ne bangsa-bangsa wo ampit en toyo’ i te eng kelakerna kouw laa mena’ waki elet ne bangsa-bangsa, mea wisa si TUHAN laa sumea’la nikouw. 28Takar maname kouw laa rumaghes wia si empung, siniwo lawas ni tou, waki kayu wo em batu, e reiy’ mete’u lumoo’, reiy’ mete’u luminga, reiy’ mete’u kumaan wo e reiy’ mete’u mou.2929 Wo tare mouw maname koo sumero si TUHAN, Empungmu, wo matola-Nisia, asal koo mueiyla Nisia ampit em pakasa’an natemu wo ampit em pakasa’an ni imukurmu.30Sakawisa koo witu eng ka’ada’an neiy i kase’esek wo e reiy’ sa mina’asa eng kapualitan i yi’i tumoro nikoo witu nendo kamurian, takar koo laa mareng wia si TUHAN, Empungmu, wo lumingala en totor-Na. 31Karengan si TUHAN, Empungmu, nyi’a mouw si Empung Tongkoupusen, Nisia si reiy’ laa tumele’ula ka’apa rume’imi nikoo wo Nisia si reiy’ laa lumiurla en teta’aran neiy i ulit-Nala ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu.32Karengan ma’awa’ mouw mueiyela, waki tempok e langit mea waki tempok e langit, en tanume en zaman ketareanna, em bia mouw nu reiy’pe’ nikoo, rengane’ e nedo si TUHAN nu simiwomi sitou wia natas em bumi, sapa ku’a re’en wawean e mekasa mouw mamuali e nesa kapualitan tuana eng kasela ka’apa sapa ku’a re’en wawean e mekasa mouw kinalinga’an e wo’o sapa tanu ni’itu. 33Mekasa mouw ku’a re’en se esa bangsa liminga en totor kaempungan, en simusuiyi waki keuneran e napi, tanu e liningamu wo minena-ena’ matou-tou?3434 Ka’apa mekasa mouw ku’a re’en siesa empung si mina’awa’ mineiy kaa meiy ma’edo i wee nisia se esa bangsa waki keuneran ne bangsa walina, ampit em bewa’awa’an-wewa’awa’an, eng kowa’-kowa’ ma’an e maka’erangen-maka’erangen wo em paseke’an, ampit e lawas ente’ wo e lalupa neiy i kaayat wo ampit eng kaente’an-kaente’an wangko’, tanu en tinuanala ni TUHAN, Empungmu, i wee nikoo waki Mesir, witu en sinaru em berennu?35Nikoo koo neiy i wee lumoo’ nyi’a rio mamete’ula, kaa si TUHANouw si Empung, e reiy’la si walina ta’an i te Nisia. 36 36Waki langit Nisia si minayala nikoo luminga en totor-Na kaa laa meteturu’la nikoo, wia em bumi Nisia si minayala nikoo limoo’ e napi-Na kewangko’, wo e reiy’ sa mina’asa lelila’an-Na liningamumi waki keuneran e napi.37Karengan Nisia si moupusla se nene moyangmu wo meleng se see’ nea, takar Nisia nuesa si minali momi nikoo rimo’umi waki Mesir ampit eng kaente’an-Na kewangko’, 38kaa laa mesesere’mi waki sinarumu se bangsa-bangsa lebe sela wo lebe ente’ ta’an nikoo, kaa laa ma’ali nikoo ghumorem mea witu em banua nea wo meela nyi’a wia nikoo mamuali kapunya’an pusaka, tanu e minamuali en teakan i yi’i.39Karengan e ni’itu kete’uanola wia nendo i yi’i wo weeanola ghenang, kaa si TUHANouw si Empung si waki langit waki atas wo wia em bumi wia em bawa’, e reiy’la si walina. 40Tumiboiy mouw witu eng katatapan wo em perenta-Na e neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i, rio le’os eng ka’ada’annu wo eng ka’ada’an ne oki-oki’mu eng kamurian, wo rio mapawee-wee e numurmu waki tana’ neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo i wee eng kaure-urena.”
1Musa si kimeret se minapekasa tou Israel merur wo lumila’ wia nisea: “Linganouw, heiy tou Israel, eng katatapan wo e natoran, wia nendo i yi’i ni’i papalingakula wia nikoo, rio kouw metete’ula nyi’a wo matuanala nyi’a ampit e lale’. 2TUHAN, Empung ta, si mina’akesouw teta’aran ampit nikita waki Horeb. 3Reiy’ ampit se nene moyang ta si TUHAN mina’akes en teta’aran i ti’i, ta’an ampit nikita, nikita nu wia nendo i yi’i, nikita nu waya si matou-toupe’.4TUHAN si simusuiy mouw ampit minesaruan eng gio ampit nikouw waki kuntung wo witu eng keuneran e napi – 5niaku witu nedo ni’itu ku rimedeiy witu nelet ni TUHAN wo nikouw kaa laa makite’ula e nuwu’ ni TUHAN wia nikoo, karengan nikouw kouw meide’ wia napi wo kouw reiy’ simosore waki kuntung – wo Sia mee nuwu’: 6Niaku mouw si TUHAN, Empungmu, si minali nikoo rimo’umi waki tana’ Mesir, waki tampa paata’an.7Te’a wawean wia nikoo empung walina witu en sinaru-Ku. 8Te’a sumiwo i wee nikoo si bubuneka mange’an en sapa tu’u si waki langit waki atas, ka’apa si wia em bumi wia em bawa’, ka’apa si witu eng gorem en dano wia em bawa’ em bumi.9Te’a maongkot masempe wia nisia, ka’apa meraghes wia nisia, karengan Niaku, TUHAN Empungmu, nyi’a mouw si Empung tetayuren, si masuli’la eng kaselokan ni ama’ wia se oki-oki’na wo wia se see’na katelu wo kaepat waki se tou-tou mari’iris Niaku, 10ta’an Niaku ku minapa’atola e nupus o lale’ wia se mangariwu-riwu tou, nyi’a i ti’i nisea se moupusla Niaku wo se timiboiy witu em perenta-perenta-Ku.11Te’a matotor e ngaran ni TUHAN, Empungmu, ampit e waya’an i te, karengan si TUHAN si laa lumoo’ selok sitou matotor e ngaran-Na ampit e waya’an i te.12Mena-ena’ mouw ghenangen wo kudusenola e nendo Sabat, tanu neiy i perentala ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo. 13Enem nga endo eng keurena koo laa ma’ayang wo tumuanala e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangennu, 14 14ta’an e nendo kapitu nyi’a mouw e nendo Sabat ni TUHAN, Empungmu; takar te’a metetuanala e nesa pepa’ayangen, nikoo ka’apa oki’mu tuama, ka’apa oki’mu wewene, ka’apa hambamu tuama, ka’apa hambamu wewene, ka’apa sapimu, ka’apa keledaimu, ka’apa tekapennu wisa i te tu’u, ka’apa sitou wo’oseiy si waki tampa paena’annu, rio se hambamu tuama wo se hambamu wewene se mena’ tanu nikoo kangkasi.15Karengan e lewo’ sa reiy’ mouw ghenangennu, kaa nikoo tu’u eng ketareanna koo ata waki tana’ Mesir wo nikoo koo niali ni TUHAN, Empungmu, rumo’umi maname ampit e lawas ente’ wo e lalupa neiy i kaayat; ni’itu mouw eng karenganna si TUHAN, Empungmu, si minerentala nikoo mangko’la e nendo Sabat.1616 Sighi’enola si ama’mu wo si ina’mu, tanu neiy i perentala ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo, rio mapawee-wee numurmu wo le’os eng ka’ada’annu waki tana’ neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo.17Te’a mawunu’. 18Te’a masiwo en sa’amek. 19Te’a marongkit. 20Te’a matotorla en sairi towo en tanume si kasuatmu.21Te’a mepa’arla si ka’awu ni kasuatmu, wo te’a maarapla em balena, ka’apa numana, ka’apa si hambana tuama, ka’apa hambana wewene, ka’apa sapina, ka’apa keledaina, ka’apa sapa i te tu’u eng kapunya’an ni kasuatmu.22E nuwu’ ni’itu mouw neiy i totorla ni TUHAN wia se minapekasa jama’ahmu ampit en totor menaleinteng waki kuntung, waki keuneran e napi, linaak wo eng kareiydeman, wo e reiy’ niawesan-Nala sapa-sapa kasi. Neiy i patik-Na em baya nyi’a witu e rua loh watu, laa o i wee-Nala wia niaku.”
1“Nyi’i mouw em perenta, nyi’a i yi’i eng katatapan wo natoran, e neiyku i turu’la wia nikoo witu em perenta ni TUHAN, Empungmu, kaa laa tuananla waki wanua, wisa i te laa’annu kaa laa rumuberla nyi’a, 2rio esa nga umur em patou-touannu nikoo wo se oki’ puyunnu meide’la si TUHAN, Empungmu, wo tumiboiy witu e reiy’ sa mina’asa katatapan wo em perenta-Na e neiyku i pa’ayola wia nikoo wo rio mapawee-wee numurmu.3Takar linganouw, heiy tou Israel! Tuananola ni’itu ampit e lale’, rio le’os eng ka’ada’annu, wo rio kouw mamuali kasa laker, tanu neiy i ta’arla ni TUHAN, Empung ne nene moyangmu, wia nikoo waki esa wanua e masewe-sewel en susu wo rina’na.4Linganouw, heiy tou Israel: TUHAN i ti’i si Empung ta, TUHAN i ti’i si esa! 5Koupusola si TUHAN, Empungmu, ampit em pakasa’an natemu wo ampit em pakasa’an ni imukurmu wo ampit em pakasa’an eng kaente’annu.6Sapa e neiyku i perentala wia nikoo wia nendo i yi’i e lewo’ sa reiy’ mouw weeannula ghenang, 7e lewo’ sa reiy’ mouw i turu’mula nyi’a penou-noupen wia se oki-oki’mu wo sumusuiyla nyi’a sakawisa koo rimuber witu em balemu, sakawisa koo kasuatan witu em pakela-kelangan, sakawisa koo ghimoleiy wo sakawisa koo timo’or.8E lewo’ sa reiy’ mouw kangkasi koo ma’akesla nyi’a tanume eng kowa’ witu lawasmu wo e lewo’ sa reiy’ mouw i tu mamuali pasine’uan witu en tuintungmu, 9wo e lewo’ sa reiy’ mouw koo matikla nyi’a witu en tobol pepalen em balemu wo witu em pepalen leloangannu.10Takar sakawisa TUHAN, Empungmu, si minali mola nikoo ghumorem mea waki wanua neiy i ta’ar-Nala ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu, nyi’a i yi’i si Abraham, Ishak wo si Yakub, kaa laa meweweela nyi’a wia nikoo – eng kota-kota kasela wo le’os, e reiy’ neiy i redeiymula; 11em bale-wale, wuta pinumpunan e minegheghioan barang le’os, e reiy’ neiy i pumpunnu; em parigi-parigi e reiy’ kiniarmu; e numa-uma anggor wo e numa-uma zaitun, e reiy’ tinanemannula – wo sakawisa koo kimaanola wo minawesu, 12takar maato-ato mouw, rio te’a koo lumiurla si TUHAN, si minali momi nikouw rimo’umi waki tana’ Mesir, waki wale paata’an.13Nikoo koo lewo’ sa reiy’ mouw meide’la si TUHAN, Empungmu; wia Nisia e lewo’ sa reiy’ mouw koo rumaghes wo karengan e ngaran-Na e lewo’ sa reiy’ mouw koo tumiwa’. 14Te’a mouw kouw mekeki’itla si empung walina, waki elet ni empung ne bangsa-bangsa esa nga kaledongmu, 15karengan si TUHAN, Empungmu, nyi’a mouw si Empung tetayuren witu eng keunerannu, rio te’a tumo’or eng kaupi’an ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo, i ka’ayo Sia rume’imi nikoo wia en saruan em bumi.16Te’a mouw kouw mewewa’awa’la si TUHAN, Empungmu, tanu nikouw nu mina’awa’mi Nisia waki Masa. 17E lewo’ sa reiy’ mouw kouw tumiboiy witu em perenta, nge’enge’ wo eng katatapan ni TUHAN, Empungmu, e neiy i perenta-Nala wia nikoo;18e lewo’ sa reiy’ mouw koo matuanala sapa e nulit wo le’os witu em beren ni TUHAN, rio le’os eng ka’ada’annu wo koo ghumoreme wo rumuberla em banua le’os, neiy i ta’arla ni TUHAN ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu, 19ampit mure’mi em baya ne kesarumu waki sinarumu, tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN.20Sakawisa witu eng kamurian e nendo sioki’mu mueiy wia nikoo: Sapa ku’a re’en e nge’enge’, katatapan wo natoran i ti’i neiy i perentala ni TUHAN, Empung ta, wia nikoo? 21takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo mingkot sioki’mu i ti’i: Nikita eng ketareanna nyi’a mouw kita ata ni Firaun waki Mesir, ta’an si TUHAN si minali nikita rimo’umi waki Mesir ampit e lawas ente’. 22TUHAN si simiwo eng kowa’-kowa’ wo e maka’erangen-maka’erangen, e wangko wo e minakacilakanla, witu Mesir, wia si Firaun wo esa nga pumpun em balena, witu en sinaru em beren ta; 23ta’an nikita ta niali-Na rimo’umi maname, rio kita toro alin-Na ghumorem kaa laa meweweela wia nikita em banua neiy mouw i ta’ar-Nala ampit en tiwa’ wia se nene moyang ta.24TUHAN, Empung ta, minerentala wia nikita kaa laa tumuanala e reiy’ sa mina’asa eng katatapan i ti’i wo kaa laa meide’la si TUHAN, Empung ta, rio reiy’ maena-ena’ le’os eng ka’ada’an ta wo rio Sia mayala nikita tumou, tanu en teakan i yi’i. 25Wo nikita ta laa mamuali ulit, sakawisa kita matuanala em pakasa’an em perenta i ti’i ampit e lale’ witu en sinaru ni TUHAN, Empung ta, tanu neiy i perenta-Nala wia nikita.”
1“Sakawisa si TUHAN, Empungmu, mali mola nikoo mea waki ghorem em banua, mea wisa koo ghumorem kaa laa mereruberla nyi’a, wo Nisia si simere’ momi se kelaker bangsa waki saruannu, nyi’a i yi’i se tou Het, tou Girgasi, tou Amori, tou Kana’an, tou Feris, tou Hewi wo se tou Yebus, se pitu bangsa, se lebe laker wo lebe ente’ ta’an nikoo2wo si TUHAN, Empungmu, si simarakanola nisea wia nikoo, i ka’ayo koo minewe nisea minekala, takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw rumego nisea ma’apu. Te’a mouw koo mesesiwola teta’aran ampit nisea wo te’a mouw koo mo’upusla nisea. 3Te’a mouw kangkasi koo mekekawengan ampit nisea: sioki’mu wewene te’a mouw i peweweemula wia sioki’ nea tuama, ka’apa tu’u sioki’ nea wewene te’a pa’edonnu i wee sioki’mu tuama;4karengan nisea se laa sumiwo sioki’mu tuama sume’epangi wia-Niaku, i ka’ayo sea rumaghes wia si empung walina. Takar eng kaupi’an ni TUHAN e laa tumo’or witu nikouw wo Nisia si laa rume’imi nikoo ampit e makarengan. 5Ta’an en teinti’i mouw kouw tumuanala wia nisea: e mezbah-mezbah nea e lewo’ sa reiy’ mouw i ronga’ miouwla, en tugu-tugu paepungen nea e rimu’umuken niouwla, em pa’asek-pa’asek paepungen nea eng kemun niouwla wo se bubuneka-bubuneka nea se tunun niouw ma’apu.66 Karengan nikoo mouw si umat kudus i wee si TUHAN, Empungmu; nikoo mouw si pineleng ni TUHAN, Empungmu, waki se reiy’ sa mina’asa bangsa wia natas saruan em bumi kaa laa mamuali umat kakoupusan-Na.7E reiy’ karengan lebe laker eng kelakermu waki se bangsa wisa tu’u kangkasi, takar e nate ni TUHAN eng kina’aruiyannu wo meleng nikouw – e reiy’ ku’a re’en nikouw i yi’i si kasa rintek waki se reiy’ sa mina’asa bangsa? – 8ta’an eng karengan si TUHAN si minoupusla nikouw wo timiboiy en tiwa’-Na e neiy mouw i ta’ar-Nala wia se nene moyangmu, takar si TUHAN si minali momi nikouw rimo’umi ampit e lawas ente’ wo timubuus nikoo waki wale paata’an, waki lawas ni Firaun, raja Mesir.9Karengan e ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw koo mamete’ula, kaa si TUHAN, Empungmu,Nisia mouw si Empung, si Empung lale’, si timiboiy en teta’aran wo e nupus lale’-Na witu sitou si moupusla wia-Nisia wo timiboiy witu em perenta-Na, i ka’ayo wia se mangariwu-riwu see’, 10ta’an witu en tou ne susur tou waki nisea se mari’iris Nisia, Sia si tumuanala en sesuli’ ampit e munengla sitou i ti’i. Sia si reiy’ lumodok wia sitou mari’iris Nisia. Sia si makarengan tumuanala en sesuli’ wia sitou i ti’i. 11Ni’itu mouw tumiboiy mouw witu em perenta, nyi’a i yi’i eng katatapan wo natoran e neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i kaa laa tuananla.”
1“Pakasa’an em perenta, neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i, e lewo’ sa reiy’ mouw tuanan niouwla ampit e lale’, rio kouw tumou wo maawes eng kelaker wo kouw ghumoreme ma’an rumuberla em banua neiy i ta’arla ni TUHAN ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu. 2Ghenangenouw wia minapekasa em pakela-kelangan en tinuanamula witu eng kepa’aran ni TUHAN, Empungmu, waki patar kaerisan eng keurean epat nga pulu’ nge te’un i yi’i ampit e maksut mekekumengla natemu wo mewe-wa’awa’la nikoo kaa laa mememete’ula sapa em bitu eng gorem natemu, nyi’a i yi’i, sapa ku’a re’en nikoo koo timiboiy witu em perenta-Na ka’apa reiy’.3Ni’itu mouw Nisia si kimumengla natemu, minayala nikoo maarem wo minee nikoo kumaan e manna, reiy’ kasine’uannu wo kangkasi e reiy’ sinine’u ne nene moyangmu, kaa laa mesesiwo nikoo mangarti, kaa sitou matou-tou e reiy’ waki roti i te, ta’an sitou matou-tou waki e reiy’ sa mina’asa neiy i totorla ni TUHAN.4Labungmu e reiy’ mouw minawuruk witu nouwakmu wo ne’amu e reiy’ mouw kimesa eng keurean epat nga pulu’ nge te’un i yi’i. 5Takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo mawena’as, kaa si TUHAN, Empungmu, si timuru’la nikoo tanu siesa nga touan timuru’la sioki’na. 6Karengan e ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw koo tumiboiy witu em perenta ni TUHAN, Empungmu, ampit tumou kumi’it e lalan neiy i tudu’-Nala wo ampit e meide’la Nisia.7Karengan si TUHAN, Empungmu, si mali nikoo ghumorem mea waki ghorem em banua e le’os, e nesa wanua ampit en so’oso’an, kebu’an wo lour, e marou’mi waki kewong-kewong wo eng kuntung-kuntung; 8e nesa wanua ampit eng gandum wo en jelaina, ampit e nakana nanggor, nakana ara wo nakana en delimana; e nesa wanua ampit e nakana en zaitun wo e rina’na;9e nesa wanua, waki wisa koo laa kumaan roti ampit e reiy’ mepadung maru’ut, waki wisa koo reiy’ laa reiy’sikina’awesan sapa tu’u; e nesa wanua, em batuna en tima’apung wesi wo waki kuntungna e laa kiarennu en tambaga. 10Wo nikoo koo laa kumaan wo laa mawesu, takar nikoo koo laa lumo’or si TUHAN, Empungmu, karengan em banua e le’os e neiy i wee-Nala wia nikoo i ti’i.11Maato-ato mouw, rio te’a koo lumiurla si TUHAN, Empungmu, ampit e reiy’ timiboiy witu em perenta, natoran wo eng katatapan-Na, e neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i; 12wo rio, sakawisa koo kimaanouw wo wesu, rumedeiyla em bale-wale e le’os ma’an mena’la witu nyi’a,13wo sakawisa se sapi-sapimu wo se membe’ dombamu maawes eng kelaker wo e mas ma’an em perakmu maawes eng kelaker, wo e reiy’ sa mina’asa em bia nikoo maawes eng kelaker, 14te’a koo rakek ate, i ka’ayo koo lumiurla si TUHAN, Empungmu, si minali nikoo rimo’umi waki tana’ Mesir, wo waki wale paata’an,15wo si mina’aka-aka nikoo timoromi em padtar kaerisan e wangko’ wo eng hebat i ti’i, ampit se leloiy’-leloiy’ lela’ ma’an se kalajengkingna wo en tana’na rese, e reiy’la sirano. Nisia si simiwo en dano rimo’umi i wee nikoo waki kuntung watu kete, 16wo waki patar kaerisan si minee nikoo kumaan manna, e reiy’ kasine’uan ne nene moyangmu, rio i kumeng-Nala natemu, wo i wa’awa’-Nala nikoo, kaa laa i te mesesiwo le’os wia nikoo eng kesampetanna. 17Takar te’a mouw i lila’mula witu natemu: Eng kakuwasa’angku wo eng kaente’an e lawasku mouw en simiwo niaku minaka’ato eng kakaya’an i yi’i.18Ta’an e lewo’ sa reiy’ mouw koo ghumenang wia si TUHAN, Empungmu, karengan Nisia mouw si mineela wia nikoo eng kaente’an kaa laa maka’ato kakaya’an, ampit e maksut metete’etepla en teta’aran neiy i ta’ar-Nala ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu, tanu en teakan i yi’i. 19Ta’an sa koo kasa mouw limiur si TUHAN, Empungmu wo kumi’itla si empung walina, rumaghes wia nisia wo mongkot sumempe wia nisia, niaku ku ngume’enge’la wia nikoo nendo i yi’i, kaa nikouw tantu mouw mapuneng; 20tanu se bangsa-bangsa, se pinunengla ni TUHAN witu en sinarumu, nikouw tu’u kouw laa mapuneng, karengan nikouw kouw so’o melelingala en totor ni TUHAN, Empungmu.”
1“Linganouw, heiy tou Israel! Nikoo koo laa lumewetla en teberan Yordan wia nendo i yi’i kaa laa megheghoreme ma’an mereruberla en daerah ne bangsa-bangsa se lebe sela wo lebe ente’ ta’an nikoo, nyi’a i ti’i eng kota-kota sela e reren-rerenna mina’ayo waki langit – 2se esa bangsa sela wo rakek, tou Enak, se kasine’uannu, wo en tanume nyi’a e liningamu se tou meila’: Seiy ku’a re’en si toro tumaang mesesarula se tou Enak?3Takar kete’uanola wia nendo i yi’i, kaa si TUHAN, Empungmu, Nisia mouw si makelang witu reriormu asar e napi makarengisen; Nisia si laa rume’ila nisea wo Nisia si laa tumu’utukla nisea witu en sinarumu. Tuana mouw koo laa sumere’ wo munengla nisea ampit e makarengan, tanu neiy i ta’arla ni TUHAN wia nikoo.4Te’a mouw koo lumila’ witu natemu, sakawisa si TUHAN, Empungmu, minure’ momi nisea waki sinarumu: Karengan en sesawang-sesawangku mouw si TUHAN minali niaku ghumorem rumuberi em banua i yi’i; eng kaulitna karengan e reiy’ malinga-linga ne bangsa-bangsa i ti’i mouw si TUHAN simere’mi nisea waki sinarumu.5E reiy’ karengan en sesawang-sesawangmu ka’apa karengan eng kaulitan natemu o koo ghumorem rumuberla em banua nea, ta’an eng karengan e reiy’ malinga-linga ne bangsa i ti’i mouw, si TUHAN, Empungmu, simere’mi nisea waki sinarumu, wo rio si TUHAN makatorola en ta’ar neiy i ta’ar-Nala ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu,nyi’a i yi’i, si Abraham, Ishak wo si Yakub.6Ni’itu mouw kete’uanola, kaa reiy’ karengan en sesawang-sesawangmu si TUHAN, Empungmu, mineela wia nikoo em banua le’os i ti’i kaa laa ruberala. Eng kaulitna nikoo koo bangsa kete kokong!”
1“Witu nedo ni’itu o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia niaku: Pa’atenouw e rua loh watu mange’an ampit eng kasa ketare-tare, sumosoromi wia-Niaku wia natas eng kuntung wo sumiwo mouw e nesa tabut kayu; 2takar Niaku ku laa matikla witu e loh i ti’i e nuwu’-nuwu’ em bitu loh eng ketare-tare em pinete’mumola i ti’i, kamurian i reta’mola e rua loh witu eng gorem en tabut i ti’i.3Takar ku sumiwo e nesa tabut kayu penaga wo ma’at e rua loh watu mange’an ampit eng ketare-tare; kamurian o ku sumosor eng kuntung ampit e rua loh i ti’i witu lawasku. 4Wo witu e loh i ti’i Nisia si minatikla, masuat ampit em patikan ketare-tare, E Mapulu’ Nuwu’ neiy i totorla ni TUHAN wia nikoo waki atas eng kuntung waki keuneran e napi witu nendo nikouw nu minerur; nu reiy’ mouw i tu TUHAN si mineela nyi’a wia niaku. Laa o ku merosi sumoup waki atas eng kuntung, wo niaku ku rimeta’la e loh-loh i ti’i witu eng gorem en tabut siniwokula; wo witu mouw en tampana, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia niaku.5Laa o ku merosi sumoup waki atas eng kuntung, wo niaku ku rimeta’la e loh-loh i ti’i witu eng gorem en tabut siniwokula; wo witu mouw en tampana, tanu neiy i perentala ni TUHAN wia niaku.6Takar se tou Israel se rimo’umi waki Beerot Bene-Yaakan mea waki Mosera; manamome si Harun minate wo neiy i le’osla; o laa si Eleasar, oki’na, si minamuali imam simawelela nisia. 7Maname sea mae waki Gudgod, wo waki Gudgod mea waki Yotbata, e nesa daerah kelaker en teberanna.8Witu nedo ni’itu TUHAN si timudu’ se suku Lewi kaa laa mater en tabut teta’aran ni TUHAN, kaa laa lumukar masempungla si TUHAN wo kaa laa mewewee berkat karengan e ngaran-Na, i ka’ayomi en teakan. 9Karengan e ni’itu se suku Lewi se reiy’ makapunyala weteng kapunya’an pusaka mewali-wali ampit se patuari-patuarina; TUHANouw si kapunya’an pusakana, tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN, Empungmu, wia nisia.10Takar niaku i yi’i ku rimedeiy wia natas eng kuntung tanu eng kasa ketare-tare, epat nga pulu’ nga endo epat nga pulu’ nga wengi eng keurena, wo mekasa i yi’i tu’u TUHAN si limingala niaku: TUHAN si so’o mepepunengla nikoo. 11Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia niaku: Tumiro’ mouw, mea mouw kumelang waki rerior ne bangsa i ti’i, rio sea ghumoremla wo rumuberla em banua neiy-Ku i ta’arla ampit en tiwa’ wia se nene moyang nea kaa laa meweweela nyi’a wia nisea.”
1“E lewo’ sa reiy’ mouw koo moupusla si TUHAN, Empungmu, wo matuanala ampit e lale’ eng kalewo’sareiy’annu witu Nisia ampit e reiy’ maena-ena’ tumiboiy witu e reiy’ sa mina’asa eng katatapan-Na, natoran-Na wo em perenta-Na.2Kouw mete’u en teakan – ku limila’la e reiy’ wia se oki-oki’mu, se reiy’ makasine’u wo reiy’ limoo’ e wetuan ni TUHAN, Empungmu – eng kasela’an-Na, e lawas-Na keter wo e lalupa-Na neiy i kaayat, 3eng kowa’-kowa’ wo em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon en tinuana-Nala waki Mesir wia si Firaun, raja Mesir, wo wia minapekasa em banuana;4o kangkasi sapa en tinuana-Nala wia se pasukan Mesir, ampit se kawalo-kawalona wo eng kareta-karetana, nyi’a i yi’i kumura Sia nu simiwo en dano en Tasik Teberau minurep limi’ikeri nisea, eng katoroan nisea nu mekeki’it ni kouw, i ka’ayo si TUHAN si minunengla nisea i wee eng keurena; 5wo sapa en tinuana-Nala wia nikoo waki patar kaerisan, i ka’ayo kouw neiy i ka’ayomi wia en tamapa i yi’i;6o kangkasi sapa en tinuana-Nala wia si Datan wo si Abiram, se oki-oki’ ni Eliab, oki’ ni Ruben, nyi’a i yi’i katoroan en tana’ ngimangala en sumana wo lume’ouw nisea ampit se esa nga pumpun em balena, en dasing-dasing wo e reiy’ sa mina’asa se maki’itla nisea waki keuneran ne minapekasa bangsa Israel. 7karengan em berennu nuesa mouw e limoo’o mouw e reiy’ sa mina’asa em pasiwo-siwon sela en tinuanala ni TUHAN.”
1“Nyi’i mouw eng katatapan wo natoran e lewo’ sa reiy’ tuanan niouwla ampit e lale’ waki wanua neiy i weela ni TUHAN, Empung ne nene moyangmu, wia nikoo kaa laa makapunyala nyi’a, eng keurean nikouw nu matou-tou wia en saruan em bumi. 2Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ rume’ila kasa uli-ulit e reiy’ sa mina’asa tampa, witu e wisa se bangsa-bangsa en daerahna e rinuberan niouw i ti’i se meraghes wia si empung nea, nyi’a i yi’i waki eng kuntung-kuntung rakek, waki kakenturan-kakenturan wo wia em bawa’ e nakana rirung.3E mezbah nea e lewo’ sa reiy’ i ronga’ miouwla, en tugu-tugu paepungen nea e rimu’umuken niouwla, em pa’asek-pa’asek paepungen nea en tunun niouw ma’apu, se bubuneka-bubuneka ni empung nea se kemun niouwla, wo ngaran nea e re’in niouwmi waki tampa i ti’i. 4Te’a kouw mesesiwo tanu ni’itu wia si TUHAN, Empungmu.5Ta’an en tampa e laa pelengeni ni TUHAN, Empungmu, waki se reiy’ sa mina’asa sukumu tanume em paena’an-Na kaa laa metete’etepla e ngaran-Na maname, en tampa ni’itu mouw e lewo’ sa reiy’ seron niouw wo manamome e lewo’ sa reiy’ kouw mea. 6Mana mome e lewo’ sa reiy’ kouw mali en tetule tinunu wo en tetule rineretannu, sesempe paesa nga mapulu’annu wo en sesempe wuntulmu, en tetule teta’armu wo en tetule kepa’a-pa’arannu, se oki-oki’ polon ne sapi sapimu wo se membe’ dombamu.7Manamome kouw kumaan witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu, wo mepa’a-pa’ar, nikouw wo se esa nga pumpun em balemu, karengan witu e reiy’ sa mina’asa em pe’inakutennu koo berkatela ni TUHAN, Empungmu.8Te’a kouw metetuanala sapa tu’u en tinuana tala wia nyi’i en teakan, nyi’a i yi’i siesa o siesa si sumiwo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em paloo’onnala ulit. 9Karengan i ka’ayomi en teakan kouw reiy’pe’ mina’ayo waki tampa paena’an wo waki kapunya’an pusaka neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo.10Ta’an sakawisa ee sangali e linewet miouw mola en teberan Yordan wo kouw mena’ waki wanua neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo kaa laa mamualila kapunya’an, wo sakawisa Sia kumaruniala wia nikoo eng ka’amanan waki se reiy’ sa mina’asa kesarumu waki esa nga kaledongmu, wo kouw mena’ ampit e le’os, 11takar mea waki tampa em pineleng ni TUHAN, Empungmu, kaa laa sumiwo e ngaran-Na mena’ maname, e lewo’ sa reiy’ mouw kouw mali em bayana neiyku i perentala wia nikoo, nyi’a i yi’i en tetule tinunu wo en tetule rineretmu, en sesempe paesa nga mapulu’annu wo en sesempe wuntulmu wo e reiy’ sa mina’asa en tetule teta’armu eng kinapelengan, e neiy miouw i teta’arla wia si TUHAN.1212 Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mepa’a-pa’ar witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu, nikouw i yi’i, se oki’mu tuama wo se oki’mu wewene, se hambamu tuama wo se hambamu wewene, wo se tou Lewi se witu eng gorem en tampamu, karengan se tou Lewi se minaka’ato weteng kapunya’an pusaka mewali-wali nikouw.13Maato-ato mouw, rio te’a kouw sumempela en tetule-tetule tinunumu waki waya’an i te tampa e linoo’omu; 14ta’an waki tampa e laa pelengen ni TUHAN waki daerah ne meta’esa’an sukumu, manamome e lewo’ sa reiy’ i sempemula en tetule tinunumu, wo manamome e lewo’ sa reiy’ tuanannula e reiy’ sa mina’asa neiy i perentala wia nikoo.15Ta’an nikoo koo toro rumeret wo kumaan e le’ona eng kepa’a-pa’aran natemu, minatoroan ampit em berkat ni TUHAN, Empungmu, neiy i wee-Nala wia nikoo waki e reiy’ sa mina’asa tampamu. Tou makari’irisen ka’apa tu’u tou lenas se toro kumaan nyi’a, tanukan kangkasi e le’ona ni mondangan ka’apa e le’ona ni rusa; 16e raa’na i te te’a pekekaanen niouw, ta’an e lewo’ sa reiy’ i toa’ miouwla wia em bumi tanu en dano.17Witu eng gorem en tampamu reiy’ toro koo mekekaan en sesempe paesa nga mapulu’an waki gandummu, waki nanggormu wo e lanamu, ka’apa tu’u waki se oki-oki’ polon ne sapi sapimu wo se membe’ dombamu, ka’apa tu’u e wo’o sapa waki tetule e laa i peteteta’armula, ka’apa tu’u waki tetule eng kepa’a-pa’arannu, ka’apa tu’u en sesempe wuntulmu.18Ta’an witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu, e lewo’ sa reiy’ mouw koo kumaanla nyi’a, waki tampa e laa pelengen ni TUHAN, Empungmu, nikoo i yi’i, se okimu tuama wo se oki’mu wewene, se hambamu tuama wo se hambamu wewene, wo se tou Lewi se witu eng gorem en tampamu, wo e lewo’ sa reiy’ mouw koo mepa’a-pa’ar witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu, karengan e reiy’ sa mina’asa em pine’inakutmu. 19Maato-ato mouw, rio te’a koo mepepeparla se tou Lewi, eng keurean koo witu en tana’mu.2020 Sakawisa si TUHAN, Empungmu, minelasola en daerahmu ee sangari, tanu neiy i ta’ar-Nala wia nikoo wo koo ghumenang: Niaku ku pa’ar mekekaan e le’ona, karengan nikoo koo pa’ar mekekaan le’ona, takar toro mouw koo kumaan e le’ona eng kepa’aran natemu.21Sakawisa en tampa laa pelengen ni TUHAN, Empungmu, kaa laa metete’etepla e ngaran-Na maname, en taleus wa’akat waki tampamu, takar koo toro rumeretla waki se sapi sapimu wo se membe dombamu se neiy i weela ni TUHAN wia nikoo, tanu neiyku i perentala wia nikoo, wo kumaan e le’ona waki tampamu eng kepa’a-pa’aran natemu. 22Ta’an nikoo koo lewo’ sa reiy’ kumaan e le’ona tanu mekaan e le’ona ni mondangan ka’apa le’ona ni rusa; le’os sitou makari’irisen ka’apa sitou lenas si toro kumaan nyi’a.23Ta’an ghenangenouw maka le’o-le’os, rio te’a koo kumaan en daa’na, karengan en daa’ nyi’a mouw e nyawa, takar te’a mouw koo mekekaan e nyawa mewali-wali ampit e le’ona. 24Te’a mouw koo mekekaan nyi’a; nikoo koo lewo’ sa reiy’ tumoa’la nyi’a waki bumi tanu en dano. 25Te’a mouw koo mekekaan nyi’a, rio le’os eng ka’ada’annu wo eng ka’ada’an ne oki-oki’mu se kamurian, sakawisa koo tumuanala sapa e nulit witu em beren ni TUHAN.26Ta’an en sesempe kudusmu em bia nikoo wo en tetule teta’armu e lewo’ sa reiy’ mouw alinnu waki tampa laa pelengen ni TUHAN; 27nikoo koo lewo’ sa reiy’ sumiwo en tetule tinunumu, le’ona wo en daa’na, witu natas e mezbah ni TUHAN, Empungmu, wo en daa’ en tetule rineretmu e lewo’ sa reiy’ mouw i toa’la witu natas e mezbah ni TUHAN, Empungmu, ta’an e le’ona en toro kaanennu.2828 Linganola maka le’o-le’os e reiy’ sa mina’asa neiyku i perentala wia nikoo, rio le’os eng ka’ada’annu wo eng ka’ada’an ne oki-oki’mu se kamurian i wee eng keure-urena, sakawisa koo tumuanala sapa e le’os wo nulit witu em beren ni TUHAN, Empungmu.”
1Sakawisa witu eng keunerannu modoli siesa nabi ka’apa siesa mengengipi, wo sia makite’ula wia nikoo e nesa kowa’ ka’apa maka’erangen, 2wo sakawisa eng kowa’ ka’apa e maka’erangen neiy i lila’nala wia nikoo i ti’i e mamuali, wo sia melur: Meiy kita kumi’itla si empung walina, si reiy’ kasine’uannu, wo meiy kita tumu’utuk wo sumighi’ wia nisia, 3takar te’a mouw koo melelingala e lelila’an ni nabi wo ni mengengipi i ti’i; karengan si TUHAN, Empungmu mewewa’awa’ nikouw kaa laa mamete’ula, sapa ku’a re’en kouw kasa makauli-ulit moupusla si TUHAN, Empungmu, ampit em pakasa’an natemu wo ampit em pakasa’an ni imukurmu.4TUHAN, Empungmu, si lewo’ sa reiy’ ki’iten niouwla nikouw kouw lewo’ sa reiy’ meide’la Nisia, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ tumiboiy witu em perenta-Na, totor-Na e lewo’ sa reiy’ lingan niouwla, wia-Nisia e lewo’ sa reiy’ kouw tumu’utuk wo sumighi’ wo kumaput. 5Nabi ka’apa si mengengipi i ti’i se lewo’ sa reiy’ mouw ukumen paten karengan nisia si minaruiy mouw reiy’ malinga-linga wia si TUHAN, Empungmu, si minali mouw nikouw rimo’umi waki tana’ Mesir wo si timubuusi nikoo waki wale paata’an – ampit e maksut kaa laa meseseipi nikoo waki lalan neiy i perentala ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo kaa laa kelangala. Tuana mouw e lewo’ sa reiy’ re’innumi e lewo i ti’i waki keunerannu.6Sakawisa si patuarimu tuama, oki’ ni ina’mu, ka’apa oki’mu tuama ka’apa oki’mu wewene ka’apa ka’awumu nuesa ka’apa kalomu se melur nikoo memene-menes, em pokeiyna: Meiy kita tumu’tuk wo sumighi’ wia si empung walina si reiy’ kasine’uannu ka’apa tu’u ne nene moyangmu, 7meta’esa’an empung ne bangsa bangsa esa nga kaledongmu, le’os si susut wia nikoo ka’apa tu’u si wa’akati waki nikoo, waki tempok em bumi mea waki tempok em bumi,8takar te’a mouw koo kumala wia nisia wo te’a mouw melelingala nisia. Te’a mouw koo mapedam moupus nisia, te’a mouw mangiupusla nisia wo te’a mouw metetutuwla en selokna, 9ta’an wunu’unouw sia! Eng ketare-tare e lawasmu nuesa mouw e moghe kaa laa munu’ nisia, kamuria se minapekasa rakyat.10Nikoo koo lewo’ sa reiy’ lumawala nisia ampit em batu, i ka’ayo mate, karengan nisia si mine’inakutouw meseseipi nikoo waki si TUHAN, Empungmu, si minali mouw nikoo rimo’umi waki tana’ Mesir, waki wale paata’an. 11Takar se minapekasa tou Israel se laa luminga wo meide’, i ka’ayo sea reiy’ laa tumuanala kasi em pasiwo-siwon lewo’ tanu ni’itu witu eng keunerannu.12Sakawisa witu meta’esa’an kota neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo kaa laa mena’ maname, o koo luminga se tou meila’: 13Wawean se tou-tou wuruk kalakuan minapa’atomi waki keunerannu, se simeipola se maena’eng kota nea ampit limila’: Meiy kita tumu’utuk wo sumighi’ wia si empung walina si reiy’ kasine’uan niouw, 14takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw meriksa, sumoisapla wo mueiyla male’o-le’os. Sa wona’na pakaloo’o-loo’ola ulit wo en tantu mouw, kaa eng kawengi’isan i ti’i en tinuanala witu eng keunerannu,15takar wunu’unouw ampit em berenna en santi se maena’ eng kota i ti’i, wo regonouw ampit em berenna en santi eng kota i ti’i ma’an e reiy’ sa mina’asa em pumpunena wo se tekapenna. 16Minapekasa eng kinaat e lewo’ sa reiy’ erurennula witu eng keuneran em pelein wo e lewo’ sa reiy’ tunununnu ma’apu eng kota ampit e minapekasa eng kinaat i ti’i tanume en tetule tinunu lekep i wee si TUHAN, Empungmu. Em baya nyi’a i ti’i e laa mena-ena’ mamuali tinawunan e riberek i wee eng keurena wo e reiy’ bangunen sumoup.17Waki barang-barang neiy i wuntulela i ti’i te’a mouw sapa tu’u eng kumerut witu lawasmu, rio si TUHAN si mena’mi eng kaupi’an-Na melaya-layas i ti’i, mapa’atola en tongko-upusen-Na wia nikoo, mangiupusla nikoo wo sumiwo eng kelakermu melaker, tanu neiy i ta’ar-Nala ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu. 18Karengan ampit en tuana nikoo koo limingala en totor ni TUHAN, Empungmu, kaa laa tumiboiy witu e reiy’ sa mina’asa em perenta-Na, neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i, ampit tumuanala sapa e nulit witu em beren ni TUHAN, Empungmu.”
1“Nikouw mouw si oki-oki’ ni TUHAN, Empungmu; Te’a mouw kouw meghi’ighi-ghi’ighi’ en toumu ka’apa tu’u rumo’opong em bu’uk witu natas en tuintungmu karengan em pinatean ni esa nga touan; 2karengan nikoo mouw si umat kudus i wee si TUHAN, Empungmu, wo nikoo koo pineleng ni TUHAN kaa laa mamuali umat koupusan-Na waki elet ne reiy’ sa mina’asa bangsa se wia natas saruan am bumi.”
1“Witu eng kesampetan pitu nge te’un koo lewo’ sa reiy’ sumiwola pare’ian nutang. 2Nyi’i mouw eng kenaramen em pare’ian: susur tou si minee utang si lewo’ sa reiy’ rume’ila sapa e neiy i tedannala wia si kasuatna; te’a mouw sia mekekiweemi waki si kasuatna ka’apa patuarina, karengan neiy mouw i pakite’ula em pare’ian nutang karengan si TUHAN. 3Waki siesa tou wo’oseiy en toro kiweennu, ta’an neiy i utangmu wia si patuarimu e lewo’ sa reiy’ mouw re’innula.4Takar e reiy’ laa wawean tou lengeiy waki eletmu, karengan uli-ulit TUHAN si laa merkatla nikoo waki wanua neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo kaa laa mamuali kapunya’an pusaka, 5asal i te koo lumingala makale’o-le’os en totor ni TUHAN, Empungmu, wo tumuanala ampit e lale’ em pakasa’an em perenta neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i. 6Sakawisa si TUHAN, Empungmu, merkatla nikoo, tanu neiy i ta’ar-Nala wia nikoo, takar koo laa mee tedanen wia se kelaker bangsa, ta’an nikoo nuesa koo reiy’ laa kumiwee neiy i tedan; nikoo koo laa kumuwasala se kelaker bangsa, ta’an nisea se reiy’ laa kumuwasala nikoo.7Sa wona’na wawean waki eletmu siesa tou lengeiy, si meta’esa’an patuarimu witu eng gorem e meta’esa’an tampamu, waki wanua neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo, takar te’a mouw koo mekekete’la nate ka’apa tu’u rumongkemla lawas witu si patuarimu lengeiy i ti’i, 8ta’an koo lewo’ sa reiy’ muka’ lawas i pena-penar i wee nisia wo mee tedanan wia nisia ampit eng kalokonna, e nawes i wee em pemandungenna, takura em pemadungennala.9Maato-ato mouw, rio te’a lumentuti witu eng gorem natemu eng genang wu’ul, en tuana: Tawi mouw en te’un kapitu, en te’un pare’ian nutang, wo koo minasenso’ wia si patuarimu lengeiy i ti’i wo koo reiy’ mineela sapa-sapa wia nisia, takar sia maleiy wia si TUHAN en tanume nikoo, wo eng kapualitan i ti’i e minamuali dosa wia nikoo. 10Nikoo koo lewo’ sa reiy’ mee wia nisia ampit eng kalokonena wo te’a mouw natemu tumekur, sakawisa koo meela wia nisia, karengan kaa eng kapualitan i ti’i mouw si TUHAN, Empungmu, laa merkatla nikoo witu e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangennu wo witu e reiy’ sa mina’asa em pe’inakutennu.11Karengan se tou-tou lengeiy se reiy’ siena’na laa wawean witu eng gorem em banua i ti’i; ni’itu mouw eng karenganna niaku ku minee perenta wia nikoo, tuana: E lewo’ sa reiy’ mouw koo muka’la lawas i pena-penar wia si patuarimu, si neiy i kalotoiy wo si lengeiy waki wanuamu.”
1“Ghenangenola en sumedot Abib wo wangko’enola em Paskah i wee si TUHAN, Empungmu, karengan witu en sumedot Abib i ti’i mouw si TUHAN, Empungmu, minali nikoo rimo’umi waki Mesir witu nedo wengi. 2Takar koo lewo’ sa reiy’ rumeret membe’ domba wo sapi sapi tanume en tetule Paskah i wee si TUHAN, Empungmu, waki tampa laa pelengen ni TUHAN, kaa laa sumiwo e ngaran-Na mena’ maname.3Te’a mouw koo mekekaan e wo’o sapa wawean ragi ma’an nyi’a; pitu nga endo eng keurena koo lewo’ sa reiy’ kumaan e roti reiy’ siragi ma’an nyi’a, nyi’a i yi’i e roti kape’itan, karengan ampit e mario-rior koo rimo’umi waki tana’ Mesir. Maksutna rio esa nga umur em petou-touannu koo i kaghenangla e nendo nikoo nu rimo’umi waki tana’ Mesir. 4Te’a mouw ka’atoan ragi witu nikoo witu minapekasa en daerahmu, pitu nga endo eng keurena; wo waki le’ona ne tekapen se rineretannu witu nendo mawengido witu nendo eng kasa ketare-tare, te’a mouw wawean minapawengi ma’ayo memo’odo.5Nikoo koo reiy’ toro manginsempela en tetule Paskah waki meta’esa’an tampa neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo. 6Ta’an witu en tampa laa pelengen ni TUHAN, Empungmu, kaa laa sumiwo e ngaran-Na mena’ maname, nikoo koo lewo’ sa reiy’ manginsempela en tetule paskah i ti’i witu nedo mawengido, eng katoroan siendo nu tumenem, minatoroan ampit e nedo koo nu rimo’umi waki Mesir.7Nikoo koo lewo’ sa reiy’ lumutu’ ny’ia wo kumaan nyi’a waki tampa laa pelengen ni TUHAN, Empungmu, kamurian e memo’odona koo lewo’ sa reiy’ mareng sumoup mea waki dasingmu. 8Enem nga endo eng keurena koo lewo sa reiy’ kumaan e roti reiy’ siragi wo witu nendo eng kapitu e lewo’ sa reiy’ wawean pinaeruran wangko’ i wee si TUHAN, Empungmu; takar te’a mouw koo metetuanala pepa’ayangen.9Pitu nga duminggu e lewo’ sa reiy’ koo rumeken: witu nedo se tou nu muleiy mesampur eng gandum reiy’pe’ niupu’, e lewo’ sa reiy’ mouw koo muleiy rumeken em pitu nga duminggu i ti’i. 10Kamurian e lewo’ sa reiy’ mouw koo mangko’la e nendo wangko’ Pitu nga Duminggu i wee si TUHAN, Empungmu, nawesna en sesempe kepa’a-pa’aran laa i peweweemula, minatoroan ampit em berkat neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo.11E lewo’ sa reiy’ mouw koo mepa’a-pa’ar witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu, nikoo i yi’i wo se oki’mu tuama ma’an se oki’mu wewene, hambamu tuama wo se hambamu wewene, wo se tou Lewi se witu eng gorem en tampamu, wo se tou wo’oseiy, se oki’ ula wo se balu, se witu eng keunerannu, waki tampa laa pelengen ni TUHAN, Empungmu, kaa laa sumiwo e ngaran-Na mena’ maname. 12E lewo’ sa reiy’ mouw ghenangennu, kaa nikoo tu’u eng ketareanna koo ata waki Mesir, wo e lewo’ sa reiy’ mouw koo tumuanala eng katatapan i yi’i ampit e lale’.13Nendo wangko’ Lekouw Laleiyna e lewo’ sa reiy’ mouw wangko’ennula pitu nga endo eng keurena, sakawisa koo simampetouw minerurla em bua’na en tampa pasiriannu wo en tampa papuusannu. 14E lewo’ sa reiy’ mouw koo mepa’a-pa’ar witu nendo wangko’mu i ti’i, nikoo i yi’i wo se oki’mu tuama ma’an se oki’mu wewene, hambamu tuama wo se hambamu wewene, wo se tou Lewi, se tou wo’oseiy se oki’ ula wo se balu se witu en tampamu.15Pitu nga endo eng keurena e lewo’ sa reiy’ koo sumiwola pewangko’an i wee si TUHAN, Empungmu, waki tampa laa pelengen ni TUHAN; karengan si TUHAN, Empungmu, si laa merkatla nikoo witu e reiy’ sa mina’asa em bua’na en tana’mu wo witu e reiy’ sa mina’asa em pe’inakutennu, i ka’ayo koo toro mepa’a-pa’ar ampit e makauli-ulit.16Maka telu esa nge te’un susur tou tuama witu neletmu se lewo’ sa reiy’ sumaru si TUHAN, Empungmu, mea waki tampa laa pelengen-Na, nyi’a i yi’i witu nendo wangko’ Roti Reiy’ Siragi, witu nendo wangko Pitu nga Duminggu wo witu nendo wangko’ Lekouw Laleiyna. Te’a mouw sia mesesaru en sinaru ni TUHAN ampit e lawas memayos, 17ta’an siesa o siesa ampit e nawesna en sesempe, minatoroan ampit em berkat neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo.”
1Te’a mouw koo mesesempela i wee si TUHAN, Empungmu, sapi ka’apa domba, si wawean walulangna, ka’apa e wo’o sapa em bu’ul; karengan en tuana nyi’a mouw eng kaseremoran i wee si TUHAN, Empungmu.”
1“Imam-imam tou Lewi, minapekasa ne suku Lewi, te’a mouw maka’ato weteng kapunya’an pusaka mewali-wali se tou Israel; waki tetule napi-apian wia si TUHAN wo sapa e minamuali kapunya’an-Na e lewo’ sa reiy’ sea maka’ato wene’. 2Te’a mouw sia makapunyala kapunya’an pusaka witu eng keuneran ne patuari-patuarina; TUHANouw si kapunya’an pusakana, tanu neiy i ta’ar-Nala wia nisia.3Nyi’i mouw eng hak ni imam witu se kaum kenaramen, witu nisea se minanginsempela en tetule rineret, le’os sapi ka’apa tu’u domba: wia si imam e lewo’ sa reiy’ mouw i weela em pa’a muka, e rua nare wo em bentuan. 4Wua’na eng kasa ketare-tare waki gandummu, waki nanggormu wo e lanamu, wo em bu’uk kinunting kasa ketare-tare waki se dombamu e lewo’ sa reiy’ mouw i weemula wia nisia. 5Karengan nisia mouw si pineleng ni TUHAN, Empungmu, waki se reiy’ sa mina’asa sukumu, rio sia reiy’ maena-ena’ masempungla si TUHAN wo masiwola peraghesan karengan e ngaran-Na, nisia wo se oki-oki’na.6Sakawisa siesa tou Lewi rumo’umi waki tampa wisa i te tu’u waki Israel, witu e wisa sia minena’ tanume si malepu-lepu, wo ampit eng kawutana nate ghumorem mea waki tampa e laa pelengen ni TUHAN, 7wo sumiwola peraghesan karengan e ngaran ni TUHAN, Empungna, masuat tanu em baya ne patuarina, tou-tou Lewi, se masempungla si TUHAN maname, 8takar e lewo’ sa reiy’ mouw sea maka’ato e wene’ masuat, ampit reiy’ neiy i kareken sapa eng kina’atoanna ampit minangker em budel ne nene moyangna.”
1“Sakawisa si TUHAN, Empungmu, rume’i mola se bangsa-bangsa em banuana neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo, wo nikoo koo rimuberola en daerah nea wo mena’ witu eng kota-kota wo em bale-wale nea, 2wo nikoo koo lewo’ sa reiy’ muntulela en telu kota witu eng gorem em banua neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo kaa laa ruberan. 3Nikoo koo lewo’ sa reiy’ tumantula eng kewa’akatna lalan, wo meteng witu en telu nga weteng wilayah em banua neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, kaa laa makakapunya’annu, rio susur si mememunu’ si toro tumingkasla en tou mea maname.4Nyi’i mouw eng katantuan en tanume si mememunu’ si toro tumingkasla en tou mea maname wo si toro mena’ tumou: sakawisa sia munu’ si kasuatna en tou ampit e reiy’ tinu’utu’ wo ampit e reiy’ rimi’iris nisia nu reiy’pe’ nyi’a, 5i asarla sakawisa siesa nga touan minea waki talun ampit si ka’ampitna kaa laa mepepi’as kayu, eng katoroan e lawasna mayonge em pati kaa mepepele nakana eng kayu, berenna em pati neiy i kepasoti waki na’odonganna, laa o tu tumena’mi si ka’ampitna i ka’ayo minate, takar nisia si toro tumingkase en tou waki meta’esa’an eng kota i ti’i wo minena’ timou.6Maksutna rio te’a si kumeke’i en tetubuus raa’ kasuatan natena em pasu si toro kumi’it si minunu’ i ti’i, karengan wa’akatna em pekekelangan, sumikop nisia wo munu’ nisia, e nulitna si minunu’ i ti’i si reiy’ waar maka’ato e nukuman paten karengan nisia si reiy’ mari’iris nisia nu reiy’pe’ nyi’a. 7Ni’itu mouw eng karenganna ku minee perenta wia nikoo, en tuana: telu kota e lewo’ sa reiy’ mouw i wuntulmula.8Wo sa si TUHAN, Empungmu, minelasola en daerahmu ee sangari tanu neiy i ta’ar-Nala ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu, wo minee mola wia nikoo e minapekasa em banua neiy i lila’-Nala laa i peweweela wia se nene moyangmu, 9– sakawisa koo tumuanala ampit e lale’ em perenta i yi’i, e neiy ku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i, ampit moupusla si TUHAN, Empungmu, wo ampit e reiy’ maena-ena’ tumou i ki’it e lalan neiy i tudu’-Nala – takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo mawes telu kota kasi witu en telu i ti’i, 10rio te’a i katoa’ e raa ni tou si reiy’ siselok waki wanua neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo mamuali kapunya’annu wo nutang raa’ eng kimerut wia nikoo.11Ta’an sakawisa siesa nga touan mari’iris sikasuatna en tou, wo ampit kimirong si ma’ena’la nisia, laa o tumo’or rumego wo mewe nisia, i ka’ayo minate, kamurian tumingkase en tou waki meta’esa’an kota i ti’i, 12takar e lewo’ sa reiy’ mouw em baya ne tu’a-tu’a eng kotana rumeo medomi nisia maname wo sumarakan nisia wia si kumeke’i en tetubuus raa’, rio sia mate wunu’un. 13Te’a mouw koo mapedam moupus wia nisia. Tuana mouw e lewo’ sa reiy’ re’innumi e raa’ ni tou reiy’ siselok waki elet ne tou Israel, rio le’os eng ka’ada’annu.”
1“Sakawisa koo rumo’umi sumeke’ sumu’usuk se kesarumu, wo koo lumoo’ se kawalo wo eng kareta, nyi’a i yi’i se suraro lebe laker ta’an nikoo, takar te’a mouw koo meide’ wia nisea, karengan si TUHAN, Empungmu, si timeperola nikoo rimo’umi waki tana’ Mesir, si rumapitla nikoo.2Sakawisa koo sumarula em paseke’an, takar siesa imam si lewo’ sa reiy’ mapatuu’ mea witu en saruan wo sumusuiy wia se rakyat, 3ampit lumila’ wia nisea: Linganouw, heiy tou Israel! Nikouw en teakan kouw sumarula em paseke’an sumu’usuk se kesarumu; te’a mouw lewea’ natemu, te’a mouw meide’, te’a mouw kori’ wo te’a mouw tumenggo’ogho’ karengan nisea, 4karengan si TUHAN, Empungmu, Nisia mouw si kumelang rumapit nikouw kaa laa sumeke’ i wee nikoo sumu’usuk se kesarumu, ampit e maksut meweweela kamang wia nikoo.5Em baya ne menenu’utul se pasukan se lewo’ sa reiy’ mouw sumusuiy wia se suraro, en tuana: Seiy ku’a re’en sitou rimedeiy mola wale weru, ta’an si reiy’pe’ timampala nyi’a? Nisia si toro mea wo mareng waki walena, rio te’a sia mate witu em paseke’an wo se tou walina se tumampala nyi’a.6Wo seiy’ si simiwo mouw uma anggor, ta’an si reiy’pe’ kimeipila em bua’na? Nisia si toro mea wo mareng mea waki walena, rio te’a sia mate witu em paseke’an wo se tou walina se kumeipila em bua’na. 7Wo seiy si matunanganouw ampit siesa wewene, ta’an si reiy’pe’ kimawengla nisia? Nisia si toro mea wo mareng mea waki walena, rio te’a sia mate witu em paseke’an wo se tou walina se kumawengla nisia.8O kasi em baya ne menenu’utul se pasukan i ti’i se lewo’ sa reiy’ sumusuiy wia se suraro en tuana: Seiy si meide’ wo lewea’ ate? Nisia si toro mea wo mareng mea waki walena, rio nate ne patuari-patuarina te’a tewang tanu natena. 9Sakawisa em baya ne menenu’utul se pasukan simampetouw masusuiy wia se suraro, takar e lewo’ sa reiy’ mouw tudu’un se kapala-kapala pasukan kaa laa kumapalala se suraro.10Sakawisa koo tumawila e nesa kota kaa laa meseseke’ sumu’usuk nyi’a, takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo tume’esla pale’osan wia nisia. 11Sakawisa eng kota i ti’i sumungkulela en tete’es pale’osan i ti’i wo wuka’enna em pepalen leloangan i wee nikoo, takar e lewo’ sa reiy’ mouw em baya ne tou kina’atoan witu se tumuanala em pepa’ayangen palupuan i wee nikoo wo mamuali hamba wia nikoo.12Ta’an sakawisa eng kota i ti’i si so’o male’osan ampit nikoo, ta’an i te si tumuanala em paseke’an sumu’usuk nikoo, takar e lewo sa reiy’ mouw koo kumepungla nyi’a; 13wo nu reiy’ mouw si TUHAN, Empungmu, simarakanla nisia witu lawasmu, takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo munu’ se minapekasa maena’na tuama ampit em beren en santi.14Se wewene i te, se oki-oki’, tekapen wo e reiy’ sa mina’asa sm bitu eng kota i ti’i, nyi’a i yi’i minapekasa e rinemu’ i ti’i, en toro kaatennu i wee nikoo nuesa, wo e rinemu’i waki se kesarumu i yi’i, e neiy i weela wia nikoo, ni TUHAN, Empungmu, en toro i ka’aramula. 15Tuana mouw e lewo’ sa reiy’ tuanannula witu e reiy’ sa mina’asa eng kota kasa wa’akati eng kinerereta’na waki tampamu, e reiy’ neiy i kaghorem eng kota-kota ne bangsa-bangsa wia nyi’i.16Ta’an waki kota-kota ne bangsa-bangsa i ti’i e neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo mamuali kapunya’an pusakamu, te’a mouw koo mewewayala matou-tou en sapa tu’u e maaseng, 17ta’an i te se regonnu pa’apun, nyi’a i yi’i se tou Het, tou Amori, tou Kana’an, tou Feris, tou Hewi wo se tou Yebus, tanu neiy i perentala ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo, 18rio te’a sea tumuru’ nikouw sumiwo minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa kaseremoran, em patuanan neala i wee si empung nea, i ka’ayo kouw sumiwo en dosa wia si TUHAN, Empungmu.19Sakawisa witu maseke’la e nesa kota, koo ure kimepung nyi’a kaa laa ro’obiten, takar e reiy’ toro koo tumerila e nakana-nakan esa nga kaledongna ampit mayongla em pati witu nyi’a; em bu’ana en toro kaanennu, ta’an em ba’atangna te’a mouw pepepelennu; karengan nakana waki patar i ti’i e reiy’ tou, ni’itu mouw e reiy’ waar i ki’it kepungennu. 20Nakana-nakana i te, eng kete’uannu reiy’ mawua’la kekaanen, en toro terinnula wo pelennu kaa laa mereredeiyla rereen pakepungan witu eng kota maseke’ masu’usuk nikoo, i ka’ayo eng kota i ti’i i kawolon.”
1“Sakawisa waki tana’ neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo kaa laa mamuali kapunya’annu kina’atoan siesa tou kinawunu’an waki patar, ampit e reiy’ kinakete’uala seiy si minunu’ nisia, 2takar e lewo’ sa reiy’ mouw em baya ne tu’a-tu’amu wo em baya ne akim-akimmu rumo’umi mukur eng kewa’akatna mea waki kota-kota em baki esa nga kaledong ni tou si kinawunu’an i ti’i.3Eng kota kakaloo’ala kasa tawi ampit en tampa ni tou si kinawunu’an i ti’i, em baya ne tu’a-tu’a eng kota i ti’i mouw se lewo’ sa reiy’ medo siesa nga ipus sapi mereiy e sobor, si reiy’pe’ ma’an mekasa paken, si reiy’pe ma’an mekasa kumeong ampit em bongkouw. 4Em baya ne tu’a-tu’a eng kota i ti’i se lewo’ sa reiy’ mouw mali si sapi sobor i ti’i waki e nesa kewong e reiy’ maena-ena’ wawean rano wo e reiy’pe’ ma’an mekasa pina’ayangla ka’apa kinerorala, wo maname waki kewong i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw sea lumentu’la e nakana lee’ ni sapi sobor i ti’i.5Imam-imam ne bani Lewi se lewo’ sa reiy’ mapatuu’ mea waki saruan, karengan nisea mouw se pineleng ni TUHAN, Empungmu, kaa laa masempungla Nisia wo kaa laa mewewee berkat karengan e ngaran ni TUHAN; i ki’it eng katenggolan nea mouw susur eng kapualitan wo susur eng kapualitan mepepali’an e lewo’ sa reiy’ i sampetla.6Wo em baya ne tu’a-tu’a waki kota se kasa tawi ampit en tampa ni tou si kinawunu’an i ti’i, se lewo’ sa reiy’ moas lawasna witu natas ni sapi sobor e nakana lee’na e linentu’la waki kewong i ti’i, 7wo nisea se lewo’ sa reiy’ mee lelila’an ampit lumila’la: Lawas meiy e reiy’ timoa’la e raa’ i yi’i wo em beren neiy e reiy’ limoo’ nyi’a.8Sumiwo mola pale’osan i wee se umat-Mu Israel se tinubuus-Mu mola i ti’i, TUHAN, wo te’a mouw i petetorola en daa’ ni tou reiy’ siselok witu eng keuneran ne umat-Mu Israel. Takar karengan en daa’ i ti’i en siniwo mola em pale’osan i wee nisea. 9Tuana mouw koo lewo’ sa reiy’ rume’imi en daa’ ni tou reiy’ siselok i ti’i waki keunerannu, karengan ampit en tuana koo timuanala sapa e nulit witu em beren ni TUHAN.”
1“Sakawisa koo lumoo, kaa si sapi ka’apa domba ni patuarimu neiy i kaseip, te’a mouw koo towo-towo reiy’ mete’u; e lewo’ sa reiy’ mouw koo uli-ulit marengla nisia wia si patuarimu i ti’i. 2Wo sakawisa si patuarimu i ti’i si reiy’ maena’ tawi ampit nikoo wo koo reiy’ sumine’u nisia, takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo mali si tekapen i ti’i mea witu eng gorem em balemu wo e lewo’ sa reiy’ mouw i tu mena’ wia nikoo, i ka’ayo si patuarimu i ti’i meiy sumero nisia; nikoo koo lewo’ sa reiy’ marengla nyi’a wia nisia.3Tuana mouw e lewo’ sa reiy’ siwonnu ampit si keledaina, tuana mouw en siwonnu ampit e labungna, tuana mouw en siwonnu ampit susur em barang neiy i kaliong waki si patuarimu wo e niatomula; e reiy’ toro koo towo-towo reiy’ mete’u. 4Sakawisa koo lumoo’ si keledai ni patuarimu ka’apa si sapina neiy i kagholeiy witu lalan, te’a mouw koo towo-towo reiy’ mete’u; nikoo koo lewo’ sa reiy’ uli-ulit male’ tumo’ori nisia mewali-wali ampit si patuarimu i ti’i.”
1“Tou e minakemu em bu’ana en tata’na ka’apa kinaketoran e mekeirangenna, te’a mouw megheghorem jema’ah ni TUHAN. 2Siesa oki’ haram te’a mouw megheghorem jema’ah ni TUHAN awes tare se see’na kamapulu’ tu’u se reiy’ toro ghumorem jema’ah ni TUHAN.3Siesa tou Amon ka’apa siesa tou Moab te’a mouw megheghorem jema’ah ni TUHAN, awes tare se see’na kamapulu’ tu’u se reiy’ toro ghumorem jema’ah ni TUHAN i ka’ayo eng keure-urena, 4karengan nisea se reiy’ simungkul nikouw ampit e roti wo en dano witu nedo em pakela-kelangannu rimo’umi waki Mesir, wo karengan nisea se minee tetoro si Bileam bin Beor waki Petor waki Aram-Mesopotania masu’usuk nikoo, rio i kutoknala koo.5Ta’an si TUHAN, Empungmu, si so’o limingala si Bileam wo si TUHAN, Empungmu si rimoba mouw eng kutok i ti’i minamuali berkat wia nikoo, karengan si TUHAN, Empungmu, si moupusla nikoo. 6Eng keurean nikoo matou-tou, te’a mouw koo mame’inakutla eng kalele’osan wo eng ka’aruiyan nea i ka’ayo eng keure-urena.7Te’a mouw koo mapokeiyla seremor sitou Edom, karengan nisia si patuarimu. Te’a mouw koo mapokeiyla seremor sitou Mesir, karengan nikoo tu’u eng ketareanna nyi’a mouw koo tou wo’oseiy waki wanuana. 8Se oki-oki’ timoumi i wee nisea witu en see’ katelu, se toro ghumorem jema’ah ni TUHAN.”Kalenasan em pedasingan9“Sakawisa koo lumaa ampit se suraromu sumu’usuk se kesarumu, takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo male’ en tou witu e reiy’ sa mina’asa e lewo’. 10Sakawisa wawean witu neletmu siesa tuama si reiy’ lenas neiy i karenganla e wo’o sapa minamualila witu nisia witu nendo wengi, takar e lewo’ sa reiy’ mouw sia mea waki luar em pedasingan, te’a mouw sia megheghorem witu eng gorem em pedasingan. 11Kamurian melelaa mouw mawengindo e lewo’ sa reiy’ mouw sia lumele’ ampit en dano, wo witu nedo siendo nu tumenem, nisia si toro ghumorem sumoup witu eng gorem em pedasingan.12Witu luar em pedasingan i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw wawean i wee nikoo e nesa tampa wisa e laa’annu kaa laa sumedi. 13Witu nelet eng kalekepannu e lewo’ sa reiy’ mouw wawean wia nikoo en sekop rintek wo sakawisa koo rumungku’ sumedi, e lewo’ sa reiy’ mouw koo kumiar ko’okor ampit e ni’itu wo tumawunla en te’imu. 14Karengan si TUHAN, Empungmu, si kumelangi waki keuneran em pedasingannu kaa laa mewewayami nikoo wo mesesarakanla se kesarumu wia nikoo; karengan e ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw em pedasingannu i ti’i eng kudus, rio te’a Sia lumoo’ e wo’o sapa reiy’ waar witu neletmu, laa o murikiti waki nikoo.”
En tanume em peta’atasan1“Sakawisa siesa nga touan medo siesa wewene wo mamuali tu’atuamana, wo sa kamurian nisia si reiy’ mouw mepa’arla kasi si wewene i ti’i, karengan niatonala e reiy’ waar wia nisia, laa o sia matik surat meta’atasan wo sumarakanla nyi’a witu lawas ni wewene i ti’i, nu reiy’ mouw i tu o rumeo nisia rumo’umi waki walena, 2wo sa si wewene i ti’i rumo’umi waki walena wo rimo’umi maname, laa o mamuali tu’awewene ne tou walina,3wo sa si tuama eng kamurian i yi’i si reiy’ mouw moupus kasi wia nisia, laa o matik surat meta’atasan wo sumarakanla nyi’a witu lawas ni wewene i ti’i ampit rumeo nisia rumo’umi waki walena, ka’apa sa si tuama eng kamurian minedo nisia minamuali tu’awewenena i ti’i mate, 4takar si tu’atuamana eng kasa ketare-tare, si rimeo mouw nisia mea i ti’i, si reiy’ toro medo nisia sumoup mamuali tu’awewenena, nu reiy’ mouw si wewene i ti’i nu kinewurla; karengan eng kapualitan i ti’i nyi’a mouw eng kaseremoran witu en sinaru ni TUHAN. Te’a mouw koo maki’eiy en dosa witu em banua neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo mamuali kapunya’an pusakamu.5Sakawisa en tarekan siesa nga touan medo tu’awewene, te’a mouw sia rumo’u mewali-wali ampit se suraro lumaa sumeke’ ka’apa pinesa’anan e nesa pepa’ayangen; esa nge te’un eng keurena nisia si lewo’ sa reiy’ i wayami i wee em pemandungen e rumah tanggana wo mangimpa’arla nate ni wewene si niedona mola minamuali tu’awewenena.”
1“Sakawisa wawean pesali’isi’an witu nelet ne pirala tou, laa o sea mea waki paadilan, wo sea adilen ampit neiy i papaloo’o-loo’ola seiy si ulit wo seiy si selok, takar sa sitou simelok i ti’i si waar wewenla, 2e lewo’ sa reiy’ mouw si akim rumeo nisia kumepa wo rumeo tou mewela nisia witu en sinaruna ampit eng kelakerna em bewewe e waar ampit eng kaselokanna.3E maka epat nga pulu’ e lewo’ sa reiy’ sitou i ti’i wewenla, te’a lebe; rio te’a si patuarimu mamuali kumeng witu en sinarumu, sakawisa sia wewen lebe lakere’ kasi.44 Te’a mouw koo meseso’okepla en suma ni sapi si kasuatan masiri.”
1“Sakawisa koo ghimoremouw waki wanua neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo mamuali kapunya’an pusakamu, wo koo rimuberola nyi’a wo mena’ maname, 2takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo mali em bua’na kasa ketare-tare waki bumi e nierurmu momi waki tana’mu neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo, wo e lewo’ sa reiy’ mouw koo meela nyi’a witu em bulolong, kamurian mea waki tampa e laa pelengen ni TUHAN, Empungmu, kaa laa sumiwo e ngaran-Na mena’ maname. 3Wo i kekeka’ayola wia si imam witu nedo ni’itu, e lewo’ sa reiy’ mouw koo lumila’ wia nisia: Niaku ku makite’ula wia nendo i yi’i wia si TUHAN, Empungmu, kaa niaku ku ghimoremouw mea waki wanua neiy i ta’arla ni TUHAN ampit en tiwa’ wia se nene moyang ta kaa laa meweweela nyi’a wia nikita. 4Takar si imam si lewo’ sa reiy’ sumungkuli em bulolong i ti’i waki lawasmu wo rumeta’la nyi’a waki saruan e mezbah ni TUHAN, Empungmu.55 Kamurian koo lewo’ sa reiy’ mapalo’o-loo’ola witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu, en tuana: Si ama’ku eng ketareanna siesa tou Aram, siesa tou lumelepu. Nisia si minea waki Mesir ampit se toyo’ i te tou wo mena’ maname tanume se tou wo’oseiy, ta’an maname sia mamuali esa bangsa sela, ente’ wo ka’asa’an eng kelakerna.6Eng katoroan se tou Mesir masiasa wo malotoiy nikeiy wo mareo nikeiy matuanala em pepa’ayangen e wuter, 7takar keiy maleiy wia si TUHAN, Empung ni nene moyang meiy, o laa si TUHAN si liminga en totor meiy wo limoo’ em peme’itan wo eng kasusa’an neiy wo em palotoiyan wia nikeiy.8O laa si TUHAN mali nikeiy rumo’umi waki Mesir ampit e lawas ente’ wo e lalupa neiy i kaayat, ampit eng kahebatan wangko wo ampit eng kowa’-kowa’ ma’an e maka’erangen-maka’erangen. 9Nisia si minali nikeiy wia en tampa i yi’i, wo mineela wia nikeiy em banua i yi’i, e nesa wanua masewe-sewel en susu wo rina’na.10Eng karengan e ni’itu, wia nyi’i niaku ku minali em bua’na kasa ketare-tare waki bumi e neiy-Mu mouw i weela wia niaku, ee TUHAN.Kamurian koo lewo’ sa reiy’ mouw rumeta’la nyi’a witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu; nikoo koo lewo’ sa reiy’ mongkot witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu, 11wo e lewo’ sa reiy’ mouw nikoo, tou Lewi wo se tou wo’oseiy se witu eng keunerannu mepa’a-pa’ar karengan e reiy’ sa mina’asa e le’os neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo wo wia se esa nga pumpun em balemu.”
1O kasi si Musa wo em baya ne tu’a-tu’a Israel minerentala wia se bangsa i ti’i: “Tumiboiy mouw witu e reiy’ sa mina’asa em perenta neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i. 2Wo witu nendo nikouw nu limewetla en teberan Yordan mengea waki wanua neiy i weela ni TUHAN, Empungmu wia nikoo, takar e lewo sa reiy’ mouw koo tumo’orla em batu-batu wangko’, wo sumaat nyi’a, 3o laa witu em batu i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw patikannula e reiy’ sa mina’asa lelila’an e nukum Torat i yi’i, nu reiy’ mouw koo nu limewetla, rio koo ghumorem mea waki wanua neiy i weela wia nikoo ni TUHAN, Empungmu, e nesa wanua masewe-sewel en susu wo e rina’na tanu neiy i ta’arla ni TUHAN, Empung ne nene moyangmu, wia nikoo.4Wo nu reiy’ mouw kouw nu limewetla en teberan Yordan, takar e lewo’ sa reiy’ mouw em batu-batu i ti’i, e neiyku mouw i perentala wia nikoo wia nendo i yi’i, i walinto’or miouwla waki kuntung Ebal wo saatennula. 5O kangkasi e lewo’ sa reiy’ i redeiymula maname e mezbah i wee si TUHAN, Empungmu, e nesa mezbah watu reiy’ toro siwonnu ampit em pakakas wesi.6Waki watu reiy’ pina’at e lewo’ sa reiy’ mouw i redeiymula e mezbah ni TUHAN, Empungmu, witu wo witu natasna e lewo’ sa reiy’ mouw i sempemula en tetule tinunu wia si TUHAN, Empungmu. 7O kangkasi e lewo’ sa reiy’ mouw koo manginsempela en tetule kelawiran, kumaan nyi’a maname wo mepa’a-pa’ar witu en sinaru ni TUHAN, Empungmu. 8Tumodongla nyi’a e lewo sa reiy’ mouw koo matikla witu em batu-batu i ti’i e reiy’ sa mina’asa lelila’an e nukum Torat i yi’i ampit em pakaloo’o-loo’ola wo e leno.”9O kangkasi sumusuiy mouw si Musa wo se imam-imam tou Lewi wia se minapekasa tou Israel: “Menesouw wo linganouw, heiy tou Israel. Wia nendo i yi’i kouw minamuali mouw umat ni TUHAN, Empungmu. 10Karengan e ni’itu koo lewo’ sa reiy’ lumingala en totor ni TUHAN, Empungmu, wo matuanala em perenta wo eng katatapan-Na, e neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i.”
1”Sa koo male’o-le’os malingala en totor ni TUHAN, Empungmu, wo matuanala ampit e lale’ e reiy’ sa mina’asa em perenta-Na neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i, takar si TUHAN, Empungmu, si laa mopo nikoo witu natas ne reiy’ sa mina’asa bangsa wia em bumi. 2E reiy’ sa mina’asa berkat i yi’i e laa meiy wia nikoo wo mamuali wetengmu, sa koo malingala en totor ni TUHAN, Empungmu:3Binerkatola koo witu kota wo binerkatola koo witu em penguma’an. 4Binerkatola em bu’ana eng gandongannu, em bua’na em bumimu wo em bua’na ne papiarannu, nyi’a i yi’i se oki’ ne sapi sapimu wo eng gandongan ne membe’ dombamu.5Binerkatola em bulolongmu wo en tampa kekayo’annu. 6Binerkatola koo witu nedo ghumorem wo binerkatola koo witu nedo rumo’umi.7TUHAN si laa mayala se kesarumu se mineiy sumeke’ sumu’usuk nikoo, kaweweannu mekala. Maesa lalan sea laa mereregola nikoo, ta’an mapitu lalan sea laa tumingkasi waki saruannu. 8TUHAN si laa merentala em berkat mea witu natasmu witu eng gorem e lumbungmu wo witu e reiy’ sa mina’asa em pe’inakutennu; Nisia si laa merkatla nikoo waki wanua neiy i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo.9TUHAN si laa tumataapla nikoo tanume si umat-Na kudus, tanu neiy i ta’ar-Nala ampit en tiwa’ wia nikoo, sa koo tumiboiy witu em perenta ni TUHAN, Empungmu, wo tumou kumi’it e lalan neiy i tudu’-Nala. 10Takar se reiy’ sa mina’asa bangsa wia em bumi se laa lumoo’, kaa e ngaran ni TUHAN en tinotorouw witu nikoo, wo nisea se laa meide’ wia nikoo.11O kangkasi si TUHAN si laa lumokonla nikoo ampit eng kale’osan witu em bu’ana eng gandongannu, witu em bua’na ne papiarannu, wo witu em bua’na em bumimu – waki tana’ neiy i ta’arla ni TUHAN ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu kaa laa meweweela nyi’a wia nikoo. 12TUHAN si laa muka’ i wee nikoo em penu’utu-nu’utulan-Na e limokon, nyi’a i yi’i e langit, kaa laa meweee aro i wee en tana’mu witu norasna wo merkatla e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangennu, i ka’ayo koo mee tedanan wia se kelaker bangsa, ta’an nikoo nuesa koo reiy’ makiwee tedanan.13TUHAN si laa mopo nikoo mamuali kokong wo reiy’ mamuali ipus, nikoo koo mena-ena’ malongkot wo reiy’ matumpa, sakawisa koo lumingala em perenta ni TUHAN, Empungmu, e neiyku i pa’ayola wia nendo i yi’i tuanannula ampit e lale’, 14wo sakawisa koo reiy’ sume’epang lumaa lele’os ka’apa lumaa kawii waki e reiy’ sa mina’asa em perenta neiyku i weela wia nikoo wia nendo i yi’i, ampit maki’itla si empung walina wo rumaghes wia nisia.”15 15 “Ta’an sa koo reiy’ melelingala en totor ni TUHAN, Empungmu, wo reiy’ matuanala ampit e lale’ e reiy’ sa mina’asa em perenta wo eng katatapan-Na, e neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i, takar e reiy’ sa mina’asa eng kutok i yi’i e laa meiy wia nikoo wo e ma’ayo nikoo:
1Nyi’i mouw lelila’an en teta’aran wina’akes ni Musa ampit se tou Israel waki tana’ Moab minatoroan ampit em perenta ni TUHAN, e walinana en teta’aran neiy mouw i wa’akes-Na ampit nisea waki kuntung Horeb.2Musa si kimeret se minapekasa tou Israel merur, laa o lumila wia nisea:“Linoo’ miouw mouw e reiy’ sa mina’asa en tinuanala ni TUHAN waki tana’ Mesir witu en sinaru em berennu wia si Firaun wo wia em baya ne pegawaina wo wia minapekasa em banuana: 3em bewa’awa’an-wewa’awa’an wangko’ e linoo’ mola em berennu nuesa, eng kowa’-kowa’ wo maka’erangen-maka’erangen e wangko’ i ti’i. 4Ta’an i ka’ayo en teakan i yi’i TUHAN si reiy’ minee nikouw ghenang le’os kaa laa mangarti ka’apa em beren kaa laa lumoo’ ka’apa en talinga kaa laa luminga.5Epat nga pulu’ nge te’un eng keurena Niaku mina’aka-akami nikouw makelang matoro em patar kaerisan; e labungmu e reiy’ minateri witu nouwakmu, wo en selopmu e reiy’ minateri witu ne’amu. 6Roti e reiy’ kinaan niouw, anggor ka’apa eng kekoo’on makatoeken e reiy’ kinoo’ miouw – rio kete’uan niouwla kaa Niaku mouw si TUHAN, Empungmu.7Eng katoroan kouw nu mina’ayo momi wia en tampa i yi’i, takar rumo’u momi si Sihon, raja Hesibon, wo si Og, raja Basan, mineiy wia nikita kaa meiy meseseke’, wo nikita ta minewe nisea minekala, 8kimaat em banua nea wo meela nyi’a wia se tou Ruben, wia se tou Gad, wo wia se suku Manasye se esa nga parua i ti’i mamuali kapunya’an pusaka nea. 9Karengan e ni’itu tuananola e lelila’an en teta’aran i yi’i ampit e lale’, rio kouw kamangen witu e reiy’ sa mina’asa en tuanan niouwla.10Nikouw nu pekasana wia nendo i yi’i rimedeiy wia en sinaru ni TUHAN, Empungmu: em baya ne kapala sukumu, em baya ne tu’a-tu’amu wo em baya ne tumetu’utul se pasukannu, em baya ne tuama Israel, 11oki-oki’mu, wewene-wewenemu wo se tou-tou wo’oseiy witu em pedasingannu, awes tare se mememi’as-mememi’as kayu wo se menenimba-menenimba rano witu neletmu,12kaa laa ghumorem mea witu eng gorem en teta’aran ni TUHAN, Empungmu, nyi’a i yi’i en tiwa’ ta’ar-Na, em bina’akes ni TUHAN, Empungmu ampit nikoo wia nendo i yi’i, 13rio Sia mopo nikoo tanume si umatna wia e nendo i yi’i wo rio Sia mamuali Empungmu, tanu neiy i nuwu’-Nala wia nikoo wo en tanu neiy i ta’ar-Nala ampit en tiwa’ wia se nene moyangmu, nyi’a i yi’i wia si Abraham, Ishak wo si Yakub.14E reiy’ i te ampit nikouw ku mina’akes teta’aran wo en tiwa’ ta’ar i yi’i, 15 15ta’an ampit se susur tou se wia nyi’i wia nendo i yi’i se mewali-wali nikita, se rimedeiy wia en sinaru ni TUHAN, Empung ta, wo kangkasi ampit ne susur tou se reiy’ wia nyi’i wia nendo i yi’i mewali-wali ampit nikita. 16Karengan nikouw i yi’i kouw mete’u, kumura kita minaena’mi waki tana’ Mesir wo kumura kita nu makelang waki keuneran ne reiy’ sa mina’asa bangsa em banuana en tinoroan niouwmi,17wo nikouw kouw limoo’ mouw si dewa eng kari’irisan wo se paepungen nea, nyi’a i yi’i eng kayu wo em batu, e mas wo em perak i ti’i, se niato wia nisea. 18Karengan e ni’itu te’a mouw witu neletmu wawean tuama ka’apa wewene, kaum me’urang ka’apa suku e natena wia nendo i yi’i e lumenge tumele’ula si TUHAN, Empung ta, kaa laa mea lumukar wia si empung ne bangsa-bangsa i ti’i; te’a mouw witu neletmu wawean eng kalat mawua’la we’ina ka’apa apouw. 19Ta’an sakawisa siesa nga touan witu nedo nu luminga e lelila’an tiwa’ kutok i yi’i si mapokeiyla en touna minena-ena’ binerkatla, ampit limila’: Niaku ku laa melawir, ma’anouw tu’u ku makete kokong – ampit en tuana e rine’inala le’os en tana’ kinawunongan ka’apa en tana’ kinapera’an –20takar si TUHAN si so’o laa ma’ampungla sitou i ti’i, ta’an eng kaupi’an wo en tetayuren ni TUHAN e laa lumayas witu nisia witu nedo ni’itu; em pakasa’an en tiwa’ kutok neiy i kepatik wia eng kaol i yi’i e laa tumeka’la nisia, wo si TUHAN si laa rume’imi ngaranna waki solong e langit, 21TUHAN si laa tuma’atasi sitou i ti’i waki se reiy’ sa mina’asa suku Israel rio sia maka’ato cilaka, minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa en tiwa’ kutok en teta’aran neiy i kepatik wia eng kaol e nukum Torat i yi’i.22Takar se see’ laa meiy, nyi’a i yi’i se oki-oki’mu se laa tumo’or nu reiy’ mouw nikouw wo se tou wo’oseiy se waki wanua rou’ o meiy se laa lumila’ – sakawisa sea lumoo’ en topean wo e rumara ni’i ra’araghi ni TUHAN witu em banua i ti’i, 23minapekasa en tana’na e minarengisola karengan em balelang wo em buras, reiy’ kineroran, reiy’ minapatoumi sapa-sapa, wo e reiy’la tanemen-tanemen sapa tu’u e limentuti witu nyi’a, tanu witu e nedo neiy i pangapepule’it-Nala en Sodom, Gomora, Adma wo en Zeboim, nyi’a i yi’i neiy i pangapepule’itla ni TUHAN witu nupi’ wo eng kepasu’an eng kaupi’an-Na – 24awes tare se reiy’ sa mina’asa bangsa se laa lumila: Sapa ku’a re’en eng karenganna si TUHAN simiwo en tuana wia em banua i yi’i? Sapa ku’a re’en em penoronna eng kaupi’an kahebat e melaya-layas i yi’i?25Takar se tou se laa mingkot: Karengan nisea i ti’i se mineparola en teta’aran ni TUHAN, Empung ni nene moyang nea, nyi’a i yi’i en teta’aran wina’akes-Na ampit nisea eng katoroan nisea nu niali-Na rimo’umi waki tana’ Mesir, 26wo karengan nisea i ti’i se minea mouw lumukar wia si empung walina wo maongkot masempe wia nisia, nyi’a i yi’i si empung reiy’ kasine’uan nea wo si reiy’ neiy i weela ni TUHAN wia nisea tanume e weteng nea.27Ni’itu mouw eng karenganna eng kaupi’an ni TUHAN en timo’or wia em banua i yi’i, i ka’ayo neiy i eiymi witu netasna e reiy’ sa mina’asa eng kutok neiy i kepatik wia eng kaol i yi’i; 28TUHAN si simenge’ mola nisea waki tana’ nea witu nupi’ wo eng kaupi’na-Na kahebat, laa o lumawala nisea waki wanua walina, tanu e minamuali en teakan i yi’i.29Eng kapualitan-kapualitan neiy i kakirong nyi’a mouw i wee si TUHAN, Empung ta, ta’an eng kapualitan-kapualitan neiy i papaloo’o-loo’ola nyi’a mouw i wee nikita wo i wee se oki-oki’ ta i ka’ayo eng keure-urena, rio kita matuanala e reiy’ sa mina’asa e lelila’an e nukum Torat i yi’i.”
1“Takar sakawisa e reiy’ sa mina’asa eng kapualitan i yi’i em paken witu nikoo, nyi’a i yi’i em berkat wo eng kutok e neiyku mouw i sarula wia nikoo i ti’i, wo koo minawena’asi witu eng gorem e natemu waki keuneran ne reiy’ sa mina’asa bangsa, mea wisa si TUHAN, Empungmu, sumere’ nikoo, 2wo sakawisa koo murikit wia si TUHAN, Empungmu, wo lumingala en totor-Na minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa neiyku i perentala wia nikoo wia nendo i yi’i, le’os nikoo ka’apa tu’u se oki-oki’mu, ampit em pakasa’an netemu wo ampit em pakasa’an ni imukurmu, 3takar si TUHAN, Empungmu, si laa sumegaya’la eng ka’ada’annu wo laa moupusla nikoo. Nisia si laa merurla nikoo sumoup waki se reiy’ sa mina’asa bangsa, waki wisa si TUHAN, Empungmu, simarakanola nikoo.4Ma’anouw tu’u se tou-tou neiy i kasere’mi waki nikoo se waki tempokna e langit, maname tu’u si TUHAN, Empungmu, si laa merurla nikoo sumoup wo maname tu’u Sia laa medo nikoo. 5TUHAN, Empungmu, si laa mali nikoo ghumorem mea waki wanua eng kinapunya’anola ne nene moyangmu, wo nikoo tu’u koo laa makapunyala nyi’a kangkasi, Nisia si laa sumiwo le’os wia nikoo wo sumiwo nikoo melaker lumantouwla se nene moyangmu.6Wo si TUHAN, Empungmu, si laa sumunat natemu wo nate ne see’mu, i ka’ayo koo moupusla si TUHAN, Empungmu, ampit em pakasa’an natemu wo ampit em pakasa’an ni imukurmu, rio koo tumou. 7TUHAN, Empungmu si laa ruma’araghla e reiy’ sa mina’asa en tiwa’ kutok i ti’i wia se kesarumu wo se rumeri’iris nikoo, se minekeki’itola nikoo. 8Nikoo koo laa lumingala sumoup en totor ni TUHAN wo tumuanala e reiy’ sa mina’asa em perenta-Na neiyku i pa’ayola wia nikoo wia nendo i yi’i.9TUHAN, Empungmu, si laa lumokonla nikoo ampit eng kale’osan witu e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangennu, witu em bu’ana eng gandongannu, witu em bua’na ne papiarannu wo witu em bua’na em bumimu, karengan si TUHAN, Empungmu, si laa melaya-laya’ sumoup karengan nikoo witu eng kamangmu, tanu Nisia nu melaya-laya’ karengan se nene moyangmu eng ketareanna – 10 10sakawisa koo lumingala en totor ni TUHAN, Empungmu, ampit tumiboiy witu em perenta wo eng katatapan-Na neiy i kepatik witu eng kaol Torat i yi’i wo sakawisa koo murikit wia si TUHAN, Empungmu, ampit em pakasa’an natemu wo ampit em pakasa’an ni imukurmu.”
1Kamurian mea mouw si Musa, laa o lumila’la e reiy’ sa mina’asa lelila’an i yi’i wia se minapekasa tou Israel. 2Lumila’ mouw sia wia nisea: “Niaku en teakan ku makaumur esa nga atus rua nga pulu’ nge te’un; niaku ku reiy’ mouw mete’u lumingkama’ kasi, wo si TUHAN si minee mouw nuwu’ wia niaku: En teberan Yordan i yi’i e reiy’ laa lewetannula. 3TUHAN, Empungmu, Nisia mouw si laa lumewet witu reriormu; Nisia mouw si laa rume’imi se bangsa-bangsa i ti’i waki sinarumu, i ka’ayo koo toro makapunyala em banua nea; Yosua, nisia mouw si laa lumewet witu reriormu, tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN.4Wo si TUHAN si laa tumuanala wia nisea tanu en tinuana-Nala wia si Sihon wo si Og, raja-raja ne tou Amori, se rine’i-Na mola i ti’i, wo witu em banua nea. 5TUHAN si laa sumarakan nisea wia nikoo wo e lewo’ sa reiy’ mouw kouw tumuanala wia nisea e minakatena’ tanu em perenta neiyku i pa’ayola wia nikoo. 6Ente’en wo te’etepenola natemu, te’a mouw meide’ wo te’a tumenggo’ogho’ karengan nisea, karengan si TUHAN, Empungmu, Nisia mouw si kumelang rumapitla nikoo; Nisia si reiy’ laa mayala nikoo wo reiy’ laa tumele’ula nikoo.”7O laa si Musa kumeret si Yosua wo lumila’ wia nisia witu en sinaru ne minapekasa tou Israel: “Ente’en wo te’etepenola natemu, karengan nikoo koo laa ghumorem mewali-wali ampit se bangsa i yi’i mea waki wanua neiy i ta’arla ni TUHAN ampit en tiwa’ wia se nene moyang nea kaa laa meweweela nyia wia nisea, wo nikoo koo laa ma’aka-aka nisea i ka’ayo sea makapunyala nyi’a. 8Karengan si TUHAN, Nisia nuesa si laa kumelang witu reriormu, Nisia nuesa si laa rumapitla nikoo, Nisia si reiy’ laa mayala nikoo wo reiy’ laa tumele’ula nikoo; te’a mouw meide’ wo te’a mouw oki’ ate.”
1“I ta’anouw en talingamu, heiy langi, niaku ku pa’ar sumusuiy, wo le’osouw em bumi lumingala en totor en sumaku. 2Pa’edonouw en teturu’angku en tumari’itik nasar e naro, e lelila’angku en tumiis nasar e leleiydem, nasar e naro menari’itik witu natas en suru sobor, wo nasar rewek e naro witu natas en tanemen-tanemen.3Karengan e ngaran ni TUHAN e laaku i aleiyla: Meela sesighi’ wia si Empung ta, 4Kuntung watu, em pepa’ayangen-Na reiy’ siperoan, karengan e reiy’ sa mina’asa lalan-Na e nadil, Empung si lale’, ampit e reiy’la kawilesan, adil wo ulit Sia.5Mawinta’ wu’ul witu Nisia, nisea se reiy’ mouw kasi oki-oki’-Na, se tanula en sering, esa makateper se reko’ wo mapule’it. 6Tuana mouw koo sumiwola pasuli’an witu si TUHAN, heiy bangsa e ba’abal wo reiy’ sama’? E reiy’ ku’a re’en Nisia si Ama’mu si simiwo nikoo si simiwola wo minalinto’orla nikoo?7Ghumenangenouw wia en zaman kasa ketareanna, weeanola ghenang en te’un-te’un ne see’ limangkoiyla, wueiyenola wia si ama’mu, takar nisia si laa makite’ula nyi’a wia nikoo, wia em baya ne tu’a-tu’amu, takar nisea se lumila’la nyi’a wia nikoo. 8Katoroan Si Kasarakek nu minemete-metengla eng kapunya’an pusaka wia se bangsa-bangsa, eng katoroan Nisia nu minena’ata-na’atas se oki-oki’ ni tou, takar Sia tumataapla e wilayah ne bangsa-bangsa i ki’it e rerekenan ne oki-oki’ ni Israel.9Ta’an em beteng ni TUHAN nyi’a mouw se umat-Na, Yakub nisia mouw si kapunya’an neiy i tataapla i wee-Nisia. 10Niato-Nala sia witu e nesa wanua, waki patar kaerisan, waki keuneran eng karesean wo nguangan em patar kapelas.Linedong-Nala sia wo tinegha’-Nala, tinayuran-Na tanume si watuna em beren-Na.11E nasar si rajawali maoghemato’orla em pumpun en sala’na, mepera-perar witu natas ne oki-oki’na, minitarla eng kale’ekewna, tuma’apung siesa nga ipus, wo dumukung nisia witu natas en tetelewna. 12tuana mouw si TUHAN nuesa si rimawir nisia, wo e reiy’la si empung wo’oseiy si rimapitla nisia.13Siniwo-Na sia mengali metetu’utukla eng kakenturan-kakenturan wia em bumi’ wo kumaan em bua’na waki penguma’an; siniwo-Na sia mase’esep e rina’ waki kakenturan watu, wo e lana waki kuntung watu kakete’,14en tuak waki si sapi wo en susu ne membe’ domba, wo em barewes ne oki-oki’ ni domba; wo ne domba-domba raghar waki Basan wo se membe’-membe’ raghar, ampit eng gandum kasa le’os; o kangkasi e raa’ em bu’ana nanggor e masewu eng koo’onnu.15Laa o rumeburouw si Yesyurun, wo lumubak mea waki muri – mawes eng karebur koo, lompeng wo rewur – wo sia tumele’ula si Empung si simiwo mola nisia, nisia si maloo’ola kumeng eng kuntung watu kelawiranna. 16Nisea se minapato’orla en tetayuren-Na ampit si empung wo’oseiy, nisea se limentuti e rara ate-Na ampit si dewa kaseremoran,17nisea se minanginsempela en tetule wia se roh-roh lewo’ se reiy’ Empung, wia si empung reiy’ kasine’uan nea, empung weru si reiy’pe’ ure limentuti, e wia nisia se nene moyangmu se reiy’ kori’’. 18Kuntung watu si minapaurangi nikoo, si neiy mouw i peparmula, wo kinaliurannu mouw si Empung timimea’mi nikoo19Eng katoroan si TUHAN nu limoo’ eng kapualitan i ti’i, takar Nisia si simede’ nisea, karengan Nisia si rara ate kaa ne oki-oki’na tuama wo wewene. 20Nisia si minee nuwu’: Niaku ku laa mekekirongi eng gio-Ku wia nisea, wo lumoo’ kumura eng kesampetan nea, karengan nisea i ti’i se esa makateper e reko’, se oki-oki’ reiy’ makapunyala kelale’an.21Nisea se timo’orla en tetayuren-Ku ampit si reiy’ Empung, nisea se limentutla e rara nate-Ku ampit em paepungen nea. Karengan e ni’itu Niaku ku laa meteto’ori en tetayuren nea ampit se reiy’ umat, wo laa meperarala nate nea ampit se bangsa ba’abal.22Karengan e napi neiy mouw i layasla eng kaupi’ang-Ku, wo melaya-layas i ka’ayo mea waki weteng eng kaoatan ne tou minate eng kasa wawa’; napi i ti’i eng kimaan em bumi ampit em bua’na, wo rimengisla en to’otolan eng kuntung-kuntung.23Niaku ku laa tumawun eng kacilaka’an peme’itan mea witu natas nea, se minapekasa oki’na en tingkana-Ku se laa-Ku i lutamla wia nisea. 24Sakawisa sea le’emesouw karengan e narem wo tumekur karengan e nanar mewaa, wo karengan e rumara menganup, takar niaku ku laa mayala e nuala ni tekapen lela’ wia nisea, ampit em be’ina ni tekapen maanap witu eng gorem e riawu.25Santi witu luar em bale wo mekeide’en witu eng gorem e ri’irir e laa rume’ila si tole ka’apa tu’u si reraa’, oki’ matoto’ ma’an sitou puti’ mouw wu’uk. 26E lewo’ sa reiy’na Niaku mee nuwu’: Niaku ku sumengola nisea, rume’imi eng genang wia nisea waki elet ne tou,27ta’an niaku ku lieiy raranla nate-Ku ne kesaru, wo’o wona’na si kesaru nea si simelok mangarti, e wo’o wona’na sea limila’: Lawas meiy en jaya, e reiy’ mouw si TUHAN si timuanala em baya nyi’a i yi’i.28Karengan nisea i ti’i se esa bangsa reiy’ maka punya wewilingan, wo reiy’la pangartian witu nisea. 29sa wona’na sea sama’, tantu mouw nisea se mangarti eng kapualitan i yi’i, wo mawee ghenangla eng kesampetan nea.30Kumura mouw wona’ siesa tou si toro kumi’it se esa nga riwu tou, wo se rua tou se toro sumiwo tumingkas se mapulu’ nga riwu tou, sa reiy’ eng kuntung watu nea e minangkerola nisea, wo si TUHAN si simarakanola nisea! 31Karengan reiy’ mouw tanu eng kuntung watu ta eng kuntung watu ne tou-tou i ti’i; kesaru ta si toro mamuali akim!32Eng kaulitna, nakana nanggor nea e nasal waki akana nanggor en Sodom, wo waki uma-uma eng Gomora; wu’ana nanggor nea nyi’a mouw em bu’ana nanggor wawean we’ina, pe’it em pare-parena.33Rano e nanggor nea nyi’a mouw em be’ina ni leloiy’, wo em be’ina ni leloiy’ tedung eng kete lela’. 34E reiy’ ku’a re’en eng kapualitan i ti’i neiy i katu’utul wia-Niaku, neiy i kewa’il witu em penu’ut-nu’utulang-Ku?35Hake-Ku mouw e mesesuli’ wo em pasuli’an, witu nedo e ne’a nea moghe, karengan nendo em bencana i wee nisea en tawi mouw, e laa makarengan meiy sapa en tiniro’ mola i wee nisea.36Karengan si TUHAN si laa mee ka’adilan wia se umat-Na, wo laa medam moupus wia se hamba-hamba-Na; sakawisa linoo’-Na, kaa eng kaente’an nea e minare’i mouw, wo le’os si hamba ka’apa tu’u sitou merdeka se reiy’ mouw wia.37Takar Nisia si laa mee nuwu’: Wisa ku’a re’en si empung nea, – kuntung watu tampa nea materung – 38si kimaani em barewes waki en tetule rineret nea, kimoo’ mi nanggor waki tetule neiy i toa’ nea? Ma’anouw sea tumo’or kaa laa male’ nikouw, i ka’ayo kouw maka’ato paterungan.39Loo’onouw en teakan, kaa Niaku, Niaku mouw Sia. Reiy’la Empung ta’an i te Niaku. Niaku mouw si mangimpatela wo mangintoula, Niaku ku rimimu’umukola, ta’an Niaku mouw si lime’osla, wo siesa tou tu’u e reiy’la si toro mewewayami waki lawas-Ku. 40Eng kaulitna, Niaku ku mayat e lawas-Ku mea waki langit, wo mee nuwu’: Karengan Niaku si timou eng keure-urena,4141 Sakawisa Aku mi’iwi’ en santi-Ku e makera-kerap, wo lawas-Ku en tumiboiy em peukuman, takar Niaku ku sumuli’la en sesuli’ wia se kasu’usuk-Ku, wo sumiwola sesuli’an wia se mari’iris Niaku.42Niaku ku laa mangintoekla se oiki’na en tingkana-Ku ampit en daa’, wo en santi-Ku e laa kumaan e le’ona: en daa’ ne tou-tou minate kinakuekan wo se tou-tou tinaang, waki kokong-kokong ne kesaru se makawu’uk labot.43Merio-rio mouw, heiy bangsa-bangsa karengan se umat-Na, karengan Nisia si sumuli’la en daa’ ne hamba-hamba-Na, Nisia si sumuli’la en sesuli’ wia se kasu’usuk-Na, wo sumiwola pale’osan i wee en tana’ ne umat-Na.”
1Nyi’i mouw em berkat neiy i weela ni Musa, sumesempung ni Empung i ti’i, wia se tou Israel nu reiy’pe’ sia nu mate. 2Lumila’ mouw sia: “TUHAN mineiy waki Sinai wo rumetiki wia nisea waki Seir; Nisia si paloo’on masena’mi waki kakuntungan Paran wo meiy waki keuneran ne pulu’an nga riwu tou kudus; witu esa nga weka lele’os-Na kaloo’an wia nisea e napi melayas.3Uli-ulit Nisia si moupusla se umat-Na; em baya ne tou-Na kudus – witu eng gorem e lawas-Mu mouw nisea, witu e ne’a-Mu mouw sea rumuber, sumikop e wo’o sapa waki nuwu’-Mu. 4Musa si minerenta mola e nukum Torat wia nikita, e nesa kapunya’an i wee se jema’ah ni Yakub.5Nisia si minamuali raja waki Yesyurun, eng katoroan se kapala-kapala bangsa mineiy merur, nyi’a i yi’i se minapekasa suku Israel mewali-wali. 6Ma’anouw si Ruben tumou wo te’a mate, ta’an ma’anouw se tou-touna toyo’ eng kelakerna.”7Wo nyi’i mouw en tanume si Yehuda. Em pokeiyna: “Linganouw, ee TUHAN, en totor ni Yehuda wo alinouw sia wia se bangsana. Me’inakutouw i wee nisia ampit e lawas-Mu, wo mamuali mouw Koo ma’ale-ale’na sumu’usuk se kesaruna.”8En tanume si Lewi nisia si limila’:“Ma’anouw en Tumim wo Urim-Mu mamuali kapunya’an ne tou se i koupus-Mula, se neiy mouw i wa’awa’-Mu waki Masa, ampit si seiy koo minaperoan tawi eng kebu’an Meriba;9si limila’ en tanume si ama’na wo en tanume si ina’na: niaku ku reiy’ malo’orla nisea; nisia si so’o sumine’u se patuari-patuarina wo reiy’ padung witu se oki-oki’na. Karengan se tou-tou Lewi i ti’i se timiboiy witu nuwu’-Mu wo minalar en teta’aran-Nu;10nisea se timuru’la e natoran-natoran-Nu wia si Yakub, e nukum-Mu wia si Israel; nisea se minee ukupan wewoun witu en sinaru-Mu wo en tetule minatunu e minapekasana witu natas e mezbah-Mu.11Berkatenola, ee TUHAN eng kaente’anna wo mepa’arouw witu em pepa’ayangenna. Rimu’umukenola e rerenan ni tou masu’usuk nisia wo se mari’iris nisia, i ka’ayo sea reiy’ mete’u tumo’or.”12En tanume si Benyamin nisia si limila’: “I koupus ni TUHAN si minena’ wia-Nisia ampit eng kale’osan! TUHAN si tumerungla nisia susur nedo wo mena’ waki elet e lembe-lembe eng kuntungna.”13En tanume si Yusuf nisia si limila’:“Satorona em banuana em berkateni ni TUHAN ampit eng kasa le’os waki langit, ampit en danona e leleiydem, wo ampit en danona e lawanan wangko’ em bia em bawa’;14ampit eng kasa le’os waki neiy i wua’la niendo, wo ampit eng kasa le’os waki neiy i papatoumi ni sumendot; 15ampit ni’i paketa-ketare waki kuntung-kuntung rengane’ eng ketareanna, wo ampit eng kasa le’os waki kakenturan-kakenturan e maka aba-abad,16wo ampit eng kasa le’os waki bumi ma’an e reiy’ sa mina’asa em pumpunena; ampit eng kepa’aran-Na si maena’ witu eng kongkom tetunean. Ma’anouw em baya nyi’a i ti’i en tumumpami witu natas eng kokong ni Yusuf, witu natas em batuna eng kokong ni tou si kasa wuntul witu nelet ne patuari-patuarina.17Oki’ polon ne sapi sapina nyi’a mouw eng kaserengatanna en sena’na wo en sunge-sungena tanu en sunge-sunge ni sapi en talun; ampit e ni’itu nisia si laa sumunge se bangsa-bangsa, minapekasa em bumi, waki tempok mea waki tempok. Ni’itu mouw se tou Efraim pulu’an nga riwu, wo ni’itu mouw se tou Manasye se riwuan.”18En tanume si Zebulon nisia si limila’:“Mepa’a-pa’arouw, heiy Zebulon, witu em pakela-kelangan – pakela-kelangannu, wo nikoo tu’u, heiy Isakhar, witu en dasing-dasingmu. 19Bangsa-bangsa se laa kereten nea meiy waki kuntung; manamome sea laa manginsempela en tetule rineret e nulit, karengan nisea se laa sume’esep eng kalokonan en tasik wo em budela neiy i kale’elep witu eng gorem e neris.”20En tanume si Gad nisia si limila’:“Lino’orouw Sia si minee kale’aran wia si Gad. Tanu si singa mereiy nisia si minenes wo ruma’akep e lalupa, awes tare em batuna eng kokong.21Nisia si mineleng em beteng eng kasa pe’uku-ukumen, karengan manamome en tinu’utulan em beteng ni panglima; nisia si mineiy wia em baya se kapala ne bangsa i ti’i; tinuananala eng kaulitan ni TUHAN ma’an em pineukuman-pineukuman-Na mewali-wali ampit se tou Israel.” En tanume si Dan nisia si limila’:“Sapa tare si Dan nyi’a mouw sioki’ ni singa si rimentek rimo’umi waki Basan.”22En tanume si Dan nisia si limila’:“Sapa tare si Dan nyi’a mouw sioki’ ni singa si rimentek rimo’umi waki Basan.”En tanume si Naftali nisia si limila’: “Naftali si wesu ampit eng kepa’aran wo wuta ampit em berkat ni TUHAN; punyanola en tasik wo e werot esa nga weka timu.”24En tanume si Asyer nisia si limila’:“Binerkatola si Asyer witu nelet ne oki-oki’ tuama; ma’anouw sia i kepa’arla ne patuari-patuarina, wo ma’anouw sia sumosouwla e ne’ana mea witu eng gorem e lana. 25Ma’anouw waki wesi wo waki tambaga eng kelam pepalennu, keurean e numurmu satorona eng kaente’annu.Reiy’la si tanu si Empung, heiy Yesyurun. Nisia si simeret limease e langit tanume si ma’ale-ale’mu wo witu eng kajaya’an-Na limease e linaak-linaak. 27Empung si ke’ekel nyi’a mouw si tampa paterungannu, wo witu em bawa’mu wawean e lalupa-lalupa ke’ekel. Sia si mure’mi si kesaru waki saruannu wo mee nuwu’: Punengenola!28Takar si Israel si minena’ ampit eng kale’osan wo eng kebu’an ni Yakub e minena’ reiy’ karoungan w litu eng gorem e nesa wanua em bawean gandum wo nanggor; awes tare e langitna e mat’itiki leleiydem.29Ma’aruiyouw koo, heiy Israel; seiy ku’a re’en si masuat ampit nikoo? Esa bangsa se linawiri ni TUHAN, kekelung na’ale’ wo en santi kajaya’annu. Karengan e ni’itu si kesarumu si laa tu’utuk sumila’ wia nikoo, wo koo laa makanenus waki kakenturan-kakenturan nea.”
1Kamurian sumosorouw si Musa waki nataran Moab mea waki atas eng kuntung Nebo, nyi’a i yi’i mea waki atas en toka Pisga, em baki minesaruan e Yerikho, o laa si TUHAN si minapaloo’ola wia nisia e minapekasa em banua i ti’i: en daerah Gilead i ka’ayo mea waki kota Dan, 2minapekasa e Naftali, en tana’ Efraim wo e Manasye, e minapekasa en tana’ Yehuda i ka’ayo en tasik esa nga weka talikuran, 3Tana’ Negeb wo eng kewong Yordan, kewong Yerikho, eng kota nakana eng korma i ti’i, i ka’ayo en Zoar.4Wo mee mouw nuwu’ si TUHAN wia nisia: “Nyi’i mouw em banua neiy-Ku i ta’arla ampit en tiwa’ wia si Abraham, Ishak wo si Yakub; en tuana: Wia se see’mu mouw e laa-Ku i weela em banua i ti’i. Niaku ku miyonla nikoo lumoo’ nyi’a ampit em berennu nuesa, ta’an nikoo koo reiy’ laa lumewete mea maname.” 5Laa o mate mouw si Musa, hamba ni TUHAN i ti’i, maname waki tana’ Moab, minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN. 6Wo i le’os-Na mola sia witu e nesa kewong waki tana’ Moab, waki minesaruan em Bet-Peor, wo e reiy’la sitou mete’u e warugana i ka’ayo nendo i yi’i.7Musa si makaumur esa nga atus rua nga pulu’ nge te’un, eng katoroan nisia nu minate; em berenna e reiy’pe’ kewur wo eng kaketeranna em biape’. 8Tou Israel se miname’la si Musa waki nataran moab telu nga pulu’ nga endo eng keurena.Takar kumawusouw e nendo-nendo name’ mengasi’ karengan si Musa i ti’i. 9Wo si Yosua bin Nun si wuta ampit e roh kesama’an, karengan si Musa si rimeta’ mola e lawasna mea witu natasna. Karengan e ni’itu se tou Israel se melelingala nisia wo matuanala tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.10Tanu si Musa kasine’uan ni TUHAN ampit minesaruan eng gio, e reiy’ mola kasi nabi si timo’ori witu nelet ne tou Israel, 11witu eng kapualitan e reiy’ sa mina’asa kowa’ wo e maka’erangen, en tinuananala witu em perenta ni TUHAN waki tana’ Mesir wia si Firaun wo em baya ne pegawaina wo minapekasa em banuana, 12wo witu eng kapualitan e reiy’ sa mina’asa em pasiwo-siwon eng kakuwasa’an wo e reiy’ sa mina’asa kahebatan e wangko’ en tinuanala ni Musa witu en saruan ne minapekasa tou Israel.
1Nu reiy’ mouw si Musa hamba ni TUHAN i ti’i nu mate, o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Yosua bin Nun, abdi ni Musa i ti’i, en teinti’i: 2“Hamba-Ku Musa si minate mouw; karengan e ni’itu tumiro’ mouw en teakan, lewetenola en teberan Yordan i yi’i, nikoo wo se minapekasa bangsa i yi’i, mea waki wanua e laa-Ku i weela wia nisea, wia se tou Israel i ti’i. 3Susur en tampa laa le’ekan em palarna ne’amu ni’i wee-Kula wia nikouw, tanu e neiy-Ku mouw i ta’arla wia si Musa.4Waki patar kaerisan wo eng kuntung Libanon esa nga weka ti’ime i ti’i i ka’ayo mea waki teberan sela, nyi’a i yi’i en teberan Efrat, minapekasa en tana’ ne tou Het, i ka’ayo mea waki Tasik Sela waki esa nga weka niendo matenem, em baya nyi’a i ti’i e laa mamuali daerahmu. 5Siesa tou tu’u si reiy’ mete’u laa tumaang mesesarula nikoo esa nga umur em patou-touannu; tanu Niaku rimapitla si Musa, tuana mouw Niaku laa rumapitla nikoo; Niaku ku reiy’ laa mayala nikoo wo reiy’ laa tumele’ula nikoo.6Ente’en wo te’etepenola natemu, karengan nikoo mouw si laa ma’aka-aka se bangsa i yi’i laa makapunyala em banua neiy-Ku i ta’arla ampit en timiwa wia se nene moyang nea kaa laa i weela wia nisea. 7Ta’an i te, ente’en wo te’etepenola natemu ampit e makauli-ulit, minta’ mouw maato-ato minatoroan ampit minapekasa ukum e neiy mouw i perentala ni hamba-Ku Musa wia nikoo; te’a mouw mesese’epang lumaa lele’os ka’apa lumaa kawii, rio koo kamangen, wisa i te tu’u koo mea.8Te’a mouw koo maliur manginlila’la eng kaol Torat i yi’i, ta’an peghena-ghenangenola ni’itu oat o wengi, rio koo minta’ maato-ato minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa neiy i kepatik witu eng goremna, karengan ampit en tuana em pakela-kelangannu e laa mee wua’na wo nikoo koo laa kamangen. 9E reiy’ ku’a re’en neiy-Ku mouw i perentala wia nikoo: ente’en wo te’etepenola natemu? Te’a mouw tedur wo tewang ate, karengan si TUHAN, Empungmu, si rumapitla nikoo, wisa i te tu’u koo mea.”10O laa si Yosua mee perenta wia se tumetu’utul-tumetu’utul se pasukan ne bangsa i ti’i, em pokeiyna: 11“Kelanganola e minapekasa em pedasingan wo i perenta mola wia se bangsa i ti’i, teinti’i: Tiro’onola em balunmu, karengan witu en telu nga endo kouw laa melelewetla en teberan Yordan i yi’i kaa laa mea mereruberla em banua e laa i peweweela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo kaa laa ruberala.”12Wia se tou Ruben, wia se tou Gad wo wia se suku Manasye se esa nga parua i ti’i lumila’ mouw si Yosua, teinti’i: 13“Ghumenangouw wia lelila’an neiy i owerla ni Musa, hamba ni TUHAN i ti’i, wia nikoo, nyi’a i yi’i: TUHAN, Empungmu si kumaruniala eng ka’amanan wia nikoo wo meela wia nikoo em banua i yi’i;14wewene-wewene wo se oki-oki’ witu nelet miouw wo se papiarannu se toro mena’ wia em banua neiy i weela ni Musa wia nikoo wia lewet en temberan Yordan, ta’an nikouw, nu waya kouw waraneiy si te’etep keteren, e lewo’ sa reiy’ mouw lumewet witu rerior ne patuari-patuarimu ampit e makasaliatan, wo e lewo’ sa reiy’ mouw male’ nisea, 15i ka’ayo si TUHAN nu kumaruniala eng ka’amanan wia se patuari-patuarimu tanu wia nikouw kangkasi, wo nisea kangkasi se laa rumuberla em banua laa i peweweela ni TUHAN, Empungmu wia nisea. Kamurian toro mouw kouw mareng sumoup mea waki wanuamu nuesa wo rumuberla em banua neiy i weela ni Musa, hamba ni TUHAN i ti’i, wia nikoo waki lewet en teberan Yordan, waki esa nga weka em paretikan niendo.”16Laa o sea mingkot si Yosua, em pokeiyna: “E reiy’ sa mina’asa neiymu i perentala wia nikeiy e laa tuanan neiyla wo mea wisa tu’u keiy laa i reomu, nikeiy keiy laa mea; 17masuat tanu nikeiy nu limingala em perenta ni Musa, tuana mouw keiy laa lumingala em perentamu. Ta’an i te, si TUHAN, Empungmu, satorona si rumapitla nikoo, tanu Nisia nu rimapitola si Musa. 18Susur tou si mapero em perentamu wo si reiy’ melelingala e lelila’annu, sapa tu’u neiymu i perentala wia nisia, nisia si laa ukumen paten. Ta’an i te, ente’en wo te’etepenola natemu!”
1Yosua bin Nun ampit e memene-menes si minayami waki Sitim se rua tou tumetegha’, em pokeiyna: “Mea mouw, pemeea-meeanola ghenang em banua i ti’i wo eng kota Yerikho.” Takar mea mouw sea wo i ka’ayo mola sea witu em bale ni esa wewene sa’amek, si mekengaran Rahab, laa o tumekel witu. 2Kamurian i pakite’u mola wia si raja Yerikho, en tuana: “Kawengi wawean tou mineiy wia nyi’i waki se tou Israel kaa meiy mesesoisap em banua i yi’i.” 3Takar si raja Yerikho rumeo tou wia si Rahab, lumila’la: “Alinomi witu luar se tou-tou mineiy wia nikoo i ti’i, se ghimoremola witu eng gorem em balemu, karengan nisea se mineiy mesesoisap e minapekasa em banua i yi’i.”4Ta’an si wewene i ti’i si minali mouw wo kumirongla se rua tou i ti’i. Lumila’ mouw sia: “Memang, se tou-tou i ti’i se mineiy mola wia niaku, ta’an niaku ku reiy’ mete’u waki wisa sea meiy, 5wo eng katoroan em pepalen leloangan pekekusi’in melelaa em bengi, takar rumo’u mouw se tou-tou i ti’i; niaku ku reiy’ mete’u, wisa niean ne tou-tou i ti’i. Makarenganouw ki’iten sea, tantu mouw kouw toro tumodeiy nisea.”6Ta’an si wewene i ti’i si rimeo mouw nisea nu rua lumongkot witu em paa em bale wo kimirongla nisea witu em bawa’ tinawunan em ba’atangna en daami, neiy i serala witu natas em paa i ti’i. 7Takar mea mouw se tou-tou i ti’i, mekeki’it nisea matorome en teberan Yordan, waki tampa-tampa palewetan, wo kusi’inouw em pepalen leloangan, makarengan nu reiy’ mouw se mengi’it-mengi’it i ti’i nu rumo’ula.8Ta’a nu reiy’pe’ se rua tou i ti’i nu tumekel, lumongkotouw si wewene i ti’i matola nisea witu natas em paa 9wo lumila’ wia se tou-tou i ti’i: “Kete’uangku, kaa si TUHAN si minee mola em banua i yi’i wia nikouw wo kaa e mekeide’en witu nikouw en timeka’ mola nikeiy wo se reiy’ sa mina’asa se maena’ em banua i yi’i se matenggo’ogho’ mesesarula nikouw.10Karengan nikeiy keiy liminga, karengan si TUHAN si minera mola en Tasik Teberau witu en sinaru miouw, eng katoroan kouw nu makelang rimo’umi waki Mesir, wo sapa en tinuana miouwla wia se rua raja ne tou Amori se waki lewet en teberan Yordan i ti’i, nyi’a i yi’i wia si Sihon wo si Og, se rinego miouw mola. 11Eng katoroan nikeiy nu liminga ni’itu, tewangouw nate meiy wo i kera’araghouw eng kaketeran ne susur tou mesesarula nikouw, karengan si TUHAN, Empungmu, nyi’a mouw si Empung waki langit waki atas wo wia em bumi wia em bawa’.12Takar en teakan, tumiwa’ mouw satorona karengan si TUHAN, eng karengan niaku ku mininta’ rinda witu nikoo, nikouw kangkasi kouw laa minta’la rinda wia se kaum me’urangku; wo mee mola wia niaku e nesa kowa’ en toro emanen, 13kaa nikouw kouw laa mayala em patou-touan ni ama’ wo ni ina’ku, patuari-patuariku se tuama wo se wewene wo em baya se tou-tou nea wo kaa nikouw kouw laa lumawiri e nyawa meiy waki maut.”14Laa o mingkot se rua tou i ti’i wia nisia: “Nyawa meiy mouw e neram i wee nikouw, asal te’a koo ma’abarla eng kapualitan neiy i yi’i; sakawisa si TUHAN ee sangari meela em banua i yi’i wia nikeiy, takar nikeiy keiy laa mapa’atola en tarumakase wo e lale’ meiy wia nikoo.”15Kamurian si wewene iti’i tumumpami nisea ampit en tali timoromi en teteboan, karengan em balena i ti’i eng kinerereta’na witu em beton kota, ni’itu mopuw witu mouw em beton i ti’i sia maena’. 16Lumila’ mouw sia wia nisea: “Mea mouw waki kakuntungan, rio se mekeki’it i ti’i te’a matola nikouw, wo kumirongouw maname telu nga endo eng keurena, i ka’ayo se mekeki’it i ti’i nu mareng; kamurian toro mouw kouw mapawee-weela em pakela-kelangannu.” 17Se rua tou i ti’i se limila’ wia nisia: “Nikeiy keiy laa i kewayami witu en tiwa’ meiy i yi’i wia nikoo, e neiy mouw i reomula i ta’ar meiyla makauli-ulit –18eng kaulitna, sakawisa keiy ghumoremi em banua i yi’i, e lewo’ sa reiy’ mouw en tali waki wanaang kirmizi i yi’i ni’i wa’akesmula witu en teteboan en tampa nikoo nu timumpami nikeiy, wo si ama’mu ma’an si ina’mu, patuari-patuarimu ma’an em baya se kaum ne me’urangmu se erurennula witu em balemu. 19Susur tou si rumo’umi ee sangari waki pepalen em balemu, si lewo’ sa reiy’ nuesa tumanggong em bua’na, sa en daa’na ni’i katoa’, wo nikeiy keiy reiy’ simelok; ta’an seiy tu’u kangkasi si witu eng gorem em balemu sa wawean sitou mepepali’la nisea, nikeiy mouw si tumanggong em bua’na em pinatoa’an en daa’ nea20Ta’an sa koo mabarla eng kapualitan neiy i yi’i, takar neiy mouw i kewaya keiy witu en tiwa’ wia nikoo i ti’i, e neiy mouw i reomula i ta’ar meiyla makauli-ulit.” 21Wewene i ti’i tu’u si limila’: “Tanu neiy mouw i lila’ miouwla, tuana mouw e laa mamuali.” Nu reiy’ mouw i tu i wayana mola se tou-tou i ti’i mea, takar mae mouw sea. Kamurian si wewene i ti’i ma’akesla en tali kirmizi i ti’i witu en teteboan.22Sea tu’u mea mouw wo i ka’ayola waki kakuntungan. Nisea se minena’ maname telu nga endo eng keurena, i ka’ayo se maki’it i ti’i nu mareng. Mengi’it-mengi’it i ti’i se simero mola witu wisa-wisa eng kelabotan lalan ampit e reiy’ minatola nisea.23Takar marengouw se rua tou i ti’i, sea minerosi waki kakuntungan, laa o lumewet wo i ka’ayola wia si Yosua bin Nun, kamurian sea sumusuiyla e reiy’ sa mina’asa em pine’an neami. 24Em pokeiy nea wia si Yosua: “TUHAN si simarakanola e minapekasa em banua witu lawas ta, awes tare se minapekasa maena’ em banua i ti’i se matenggo’ogho’ mesesarula nikita.”
1Yosua si timo’or e memo’odope’, o laa nisia wo em baya ne tou Israel rumo’umi waki Sitim, wo i ka’ayo mola sea waki teberan Yordan, takar mapawengi mouw sea maname, nu reiy’pe’ limewet.2Nu reiy’ mouw en telu nga endo, em baya ne menenu’utul pasukan se kimelangla e minapekasa em pedasingan, 3wo mee perenta wia se bangsa i ti’i, em pokeiyna: “Makarengan nu reiy’ mouw nikouw nu lumoo’ en tabut teta’aran ni TUHAN, Empungmu, em pinopo em baya ne imam, se memang suku Lewi, takar kouw lewo’ sa reiy’ kangkasi rumo’umi waki tampamu wo kumi’itla nyi’a – ta’an i te nelet nikouw wo en tabut i ti’i e lewo’ sa reiy’ wawean eletna e wo’o wona rua nga riwu hasta eng kelabotna, te’a mouw metetawila nyi’a – 4maksutna rio kouw mamete’ula e lalan lewo’ sa reiy’ kelangen niouw, karengan e lalan i ti’i e reiy’pe’ ma’an mekasa toroan niouw eng ketareanna.”5Lumila’ mouw si Yosua wia se bangsa i ti’i: “Kudusenola en toumu, karengan e wo’odo si TUHAN si laa tumuanala em pasiwo-siwon maka’erangen witu nelet miouw.” 6Wo wia em baya ne imam i ti’i Yosua si limila’, en tuana: “Poponouw en tabut teta’aran wo lumewetouw witu rerior ne bangsai ti’i.” Takar sea mopo en tabut teta’aran wo kumelang witu rerior ne bangsa i ti’i.7Wo si TUHAN si minee nuwu’ wia si Yosua: “Wia nendo i yi’i mouw Niaku ku muleiy meseselala e ngarannu witu em beren ne minapekasa bangsa Israel, rio sea mete’u, kaa tanu eng ketareanna Niaku nu rimapitla si Musa, tuana mouw Niaku laa rumapitla nikoo. 8Takar i perentamumola wia em baya ne imam mapopo-popo en tabut teta’aran i ti’i, tuana: Nikouw nu neiy mouw i ka’ayola waki li’ilik en dano en teberan Yordan, e lewo’ sa reiy’ mouw kouw mena-ena’ rimedeiy witu en teberan Yordan i ti’i.”9Laa o lumila’ mouw si Yosua wia se tou Israel: “Meiy mouw tumawi wo linganola e nuwu’ ni TUHAN, Empungmu.” 10O kasi em pokeiy ni Yosua: “Waki kapualitan i yi’i mouw laa kakete’uan niouwla, kaa si Empung matou-tou si wia eng keuneran niouw wo kaa eng kasauli-ulit se laa i sere’-Na se tou eng Kana’an, tou Het, tou Hewi, tou Feris, tou Girgasi, tou Amori wo se tou Yebus i ti’i waki rerior miouw: 11eng kaulitna, en tabut teta’aran ni Tuhan minapekasa em bumi eng kumelang lumewet witu rerior miouw, ghumorem witu en teberan Yordan.12Takar en teakan, melengouw mapulu’ o rua tou waki se suku-suku Israel, siesa tou waki se susur suku. 13Makarengan nu reiy’ mouw e ne’a em baya ne imam mapopo-popo en tabut ni TUHAN, Tuhan minapekasa em bumi, mena’ witu eng gorem en dano en temberan Yordan, takar en dano en teberan Yordan e laa merangkut; en dano matumpami waki uluna e laa mena’ maso’oso’ mamuali seper.”14Eng katoroan se bangsa i ti’i nu rumo’umi waki tampa pedasingan nea kaa laa melelewetla en teberan Yordan, em baya ne imam mapopo-popo en tabut teta’aran i ti’i se makelang witu rerior ne bangsa i ti’i. 15Makarengan nu reiy’ mouw em baya ne mapopo-popo en tabut i ti’i nu i ka’ayola waki teberan Yordan, wo em baya ne imam mapopo-popo en tabut i ti’i se minusekla e ne’a nea witu eng gorem en dano witu li’ilik en teberan i ti’i – en teberan Yordan i ti’i e minunong i ka’ayo minurep eng kelabotan e li’ilikna keurean e noras meupu’ – 16takar mena’ mouw en dano i ti’i maso’oso’. En dano matumpami waki uluna eng kimuwu minamuali seper, wa’akat kasa, waki tawi e Adam, eng kota rimeta’ waki esa nga weka en Sartan, kasuatan en dano matumpa mea waki Tasik Araba i ti’i, nyi’a i yi’i en Tasik Wurasen, eng kasa minakentol. Laa o lumewetouw se bangsa i ti’i, waki minesaruan e Yerikho.17Ta’an em baya ne imam mapopo-popo en tabut teta’aran ni TUHAN i ti’i se minena-ena’ rimedeiy witu en tana’ pera, witu eng keuneran en teberan Yordan, kasuatan se minapekasa bangsa Israel se limewet witu en tana’ pera, i ka’ayo se minapekasa bangsa i ti’i nu simampet limewetla en teberan Yordan.
1Nu reiy’ mouw se minapekasa bangsa i ti’i nu simampetouw limewetla en teberan Yordan, o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Yosua, en tuana: 2“Melengouw waki se bangsa i ti’i mapulu’ o rua tou, siesa tou waki se susur suku, 3wo i perenta mola wia nisea, en tuana: Mopo momi mapulu’ o rua watu wia nyi’i waki keuneran en teberan Yordan i yi’i waki tampa nienusan e ne’a em baya ne imam i ti’i, alinouw em baya nyi’a i ti’i waki lewet wo i reta’ mola witu en tampa nikouw laa tumekel ee sangari em bengi.”4O laa si Yosua kumeret se mapulu’ o rua se neiy i tataapnami waki se tou Israel i ti’i, siesa tou waki se susur suku, 5wo si Yosua lumila’ wia nisea: “Lumewetouw witu rerior en tabut ni TUHAN, Empungmu, mea waki keuneran en teberan Yordan, wo mopo mouw siesa o siesa e nesa watu witu em palukamu, i ki’it e rerekenan ne tou Israel,6rio nyi’i e mamuali kowa’ witu eng keuneran niouw. Sa se oki-oki’mu mueiy witu nendo kamurian: Sapa ku’a re’en em penoronna em batu-batu i yi’i i wee nikouw? 7Takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw lumila’la wia nisea: Kaa en dano en teberan Yordan e minategol witu en saruan en tabut teta’aran ni TUHAN; eng katoroan en tabut i ti’i malewetla en teberan Yordan, en dano en teberan Yordan i ti’i e minategol. Karengan e ni’itu em batu-batu i yi’i e laa mamuali kowa’ paghenangan wia se tou Israel i wee eng keure-urena.”8Takar se tou Israel i ti’i se timuanala tanu neiy i perentala ni Yosua. Nisea se minopomi e mapulu’ o rua watu waki keuneran en teberan Yordan, tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN wia si Yosua, i ki’it eng kelakerna ne suku Israel. Em baya nyi’a i ti’i e niali neala waki lewet, waki tampa metetekel, wo i reta’la witu. 9O kangkasi si Yosua si minalinto’orla e mapulu’ o rua watu witu eng keuneran en teberan Yordan i ti’i, witu en tampa nienusan e ne’a em baya ne imam mapopo-popo en tabut teta’aran i ti’i. Em batu-batu i ti’i e manape’ i ka’ayo en teakan.10Em baya ne imam mapopo-popo en tabut i ti’i se minena-ena’ rimedeiy witu eng keuneran en teberan Yordan, i ka’ayo simampet tinuanala e reiy’ sa mina’asa neiy i perentala ni TUHAN wia si Yosua kaa laa i pa’ayola wia se bangsa i ti’i, minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa neiy i perentala ni Musa wia si Yosua. Takar lumewetouw se bangsa i ti’i ampit e merepe-repet. 11Eng katoroan se minapekasa bangsa i ti’i nu simampetouw malewet, takar lumewetouw en tabut ni TUHAN i ti’i ma’an em baya ne imam witu en saruan em beren ne bangsa i ti’i.12O kangkasi se bani Ruben, bani Gad wo se suku Manasye se esa nga parua i ti’i se limewet, ampit e makasaliatan, witu rerior ne tou Israel i ti’i, tanu neiy i lila’la ni Musa wia nisea. 13Wo’o wona’na epat nga pulu’ nga riwu tou se timiro’ kaa laa sumeke’ lumewet witu en sinaru ni TUHAN mea waki nataran Yerikho kaa laa meseseke’. 14Witu nedo ni’itu mouw si TUHAN mangko’la e ngaran ni Yosua witu em beren ne minapekasa tou Israel, i ka’ayo sea meide’ wia nisia, tanu nisea nu meide’ wia si Musa esa nga umur em patou-touanna.15O mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Yosua, en tuana: 16“Perentanola em baya se imam mapopo-popo en tabut nukum ni Empung i ti’i rio lumongkoti witu en teberan Yordan.”17Takar si Yosua si minerentala wia em baya ne imam i ti’i, en tuana: “Rumo’u momi waki teberan Yordan.” 18Eng katoroan em baya ne imam, se mapopo-popo en tabut teta’aran ni TUHAN i ti’i, nu rimo’umi waki keuneran en teberan Yordan, wo tare mouw i te ne’a em baya ne imam i ti’i neiy i nenusla witu en tana’ pera, takar murikitouw en dano en teberan Yordan i ti’i mea waki tampana wo sumo’oso’ tanu eng ketareanna ampit minurep eng kelabotan e li’ilikna.19Bangsa i ti’i se rimo’u momi waki taberan Yordan witu en tanggal mapulu’ sumedot eng kasa ketare-tare wo sea dumasing waki Gilgal, waki paakaran sedangan e Yerikho. 20E mapulu’ o rua watu niedomi waki teberan Yordan i ti’i neiy i walinto’orla ni Yosua waki Gilgal. 21Wo lumila’ mouw sia wia se tou Israel, en tuana: “Sakawisa witu eng kamuriannendo se oki-oki’mu mawueiy wia si ama’na: Sapa ku’a re’en em penoronna em batu-batu i yi’i?22takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw makite’ula wia se oki-oki’mu, en tuana: Israel se limewetola en temberan Yordan i yi’i witu en tana’ pera! – 23karengan si TUHAN, Empungmu, si minera mola witu en sinaru miouw en dano en teberan Yordan, i ka’ayo kouw toro lumewet tanu en tinuana mola ni TUHAN, Empungmu, ampit en Tasik Teberau, em pinera-Na mola witu en sinaru ta, i ka’ayo kita toro lumewet, 24rio em baya ne bangsa wia em bumi se mete’u, kaa nente’ e lawas ni TUHAN, wo rio sea reiy’ maena-ena’ meide’ wia si TUHAN, Empungmu.”
1Eng katoroan em baya se raja ne tou Amori waki esa nga weka talikuran en teberan Yordan wo em baya se raja ne tou eng Kana’an waki li’ilik en tasik nu liminga, kaa si TUHAN si minera mola en dano en teberan Yordan witu en sinaru ne tou Israel, i ka’ayo sea toro lumewet, tewangouw nate nea wo mi kaliongouw eng kaketeran nea mesesarula se tou Israel i ti’i.2Witu nedo ni’itu o mee mouw nuwu si TUHAN wia si Yosua: “Sumiwo mouw paghi’ watu wo sunatenouw kasi se tou Israel i ti’i, i wee eng karuana.” 3O laa si Yosua sumiwo paghi’ watu wo sunatenna mouw se tou Israel i ti’i waki Kakenturan Kuli’ Lelu’uluk.4Nyi’i mouw eng karenganna si Yosua sumunat nisea: em baya ne tou se rimo’umi waki Mesir, nyi’a i yi’i se tuama, em baya ne perajurit, se minate mouw waki patar kaerisan witu nuner lalan nu reiy’ mouw nisea nu rimo’umi waki Mesir. 5Karengan, em baya ne tou se rimo’umi waki Mesir i ti’i se maka sunatouw, ta’an em baya ne tou se minatou waki patar kaerisan witu em pakela-kelangan rengan rimo’umi waki Mesir, se reiy’pe’ sinunat.6Karengan epat nga pulu’ nge te’un eng keurena se tou Israel i ti’i makelang matorola em patar kaerisan, i ka’ayo mina’apu minate se minapekasa bangsa i ti’i, nyi’a i yi’i se perajurit rimo’umi waki Mesir, se reiy’ limingala e nuwu’ ni TUHAN. Wia nisea i ti’i TUHAN si timiwa’ mola, kaa Nisia si reiy’ laa miyonla nisea lumoo’ em banua neiy i ta’arla ni TUHAN ampit en timiwa’ wia se nene moyang nea laa meweweela nyi’a wia nikita, e nesa wanua masewe-sewel en susu wo e rina’na. 7Ta’an se oki-oki’ nea se siniwo-Na mola sawel nisea, nisea i ti’i mouw se sinunat ni Yosua, karengan nisea se reiy’pe’ sinunat, karengan nisea se reiy’ sinunat witu em pakela-kelangan.8Nu reiy’ mouw se minapekasa bangsa i ti’i nu simampet sinunat, takar mena’ mouw sea witu en tampana siesa o siesa waki pedasingan i ti’i, i ka’ayo sea male’os. 9Wo mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Yosua: “Nendo i yi’i e rine’i-Ku momi em boang Mesir i ti’i waki nikoo.” Ni’itu mouw eng karenganna ngaran en tampa i ti’i en tinotor Gilgal i ka’ayomi en teakan.10Kasuatan dimasing waki Gilgal, se tou Israel i ti’i se minangko’la em Paskah witu nendo kamapulu’ o epat en sumedot ni’itu, witu nedo mawengido, waki nataran Yerikho. 11O laa witu nendo nu reiy’ mouw em Paskah nisea se kimaan em bua’na em banua i ti’i, nyi’a i yi’i e roti reiy’ siragi wo eng gandum ginoreng, witu nendo ni’itu tu’u.12Laa o mena’ mouw e manna i ti’i, witu nendo kawo’odoanna nisea nu kimaanola em bua’na em banua i ti’i. Ni’itu mouw se tou Israel se reiy’ mouw minaka’ato manna kasi, ta’an witu en te’un i ti’i nisea se mekaan neiy i wua’la en tana’ Kana’an.
1Witu en toro ni’itu e Yerikho minenetouw em pepalen leloanganna; minapenetola eng kota i ti’i karengan se tou Israel; e reiy’la sitou rumo’umi ka’apa ghumorem. 2O mee mola nuwu’ si TUHAN wia si Yosua: “Kete’uanola, Niaku ku sumarakanla witu lawasmu e Yerikho i yi’i ma’an se rajana wo se pahlawan-pahlawanna se te’etep keteren.3E lewo’ sa reiy’ mouw kouw lumedongla eng kota i ti’i, nyi’a i yi’i em baya ne perajurit se lewo’ sa reiy’ mouw tumerokla eng kota i ti’i mekasa i te; tuana mouw e lewo’ sa reiy’ siwonnu enem nga endo eng keurena, 4wo se pitu imam se lewo’ sa reiy’ mouw mali em pitu sesebungen sunge ni domba witu en saruan en tabut. Ta’an witu nendo eng kapitu, makapitu kouw lewo’ sa reiy’ lumedongla eng kota i ti’i kasuatan em baya ne imam masengo en sesebungen.5Sakawisa en sesebungen sunge ni domba i ti’i labot e legu’anna wo kouw luminga legu’an en sesebungen i ti’i, takar e lewo’ sa reiy’ mouw se minapekasa bangsa rumio ampit e rerioan kasa menaleinteng, takar em beton kota i ti’i e laa i karonga’, o laa se bangsa i ti’i se lewo’ sa reiy’ kumawokla nyi’a, siesa o siesa mapawee-wee mea waki rerior.”6Kamurian si Yosua bin Nun kumeret em baya ne imam wo lumila’ wia nisea: “Poponouw en tabut teta’aran i ti’i wo se pitu imam se lewo’ sa reiy’ mali em pitu sesebungen sunge ni domba witu rerior en tabut ni TUHAN.” 7Wo wia se bangsa i ti’i se linila’nala: “Lumaa mouw, ledongenola eng kota i ti’i, wo se tou-tou makasaliatan se lewo’ sa reiy’ kumelang witu rerior en tabut ni TUHAN.”8Makarengan nu reiy’ mouw si Yosua nu limila’la wia se bangsa i ti’i, takar kumelangouw lumaa se pitu imam, se maali-ali em pitu sesebungen sunge ni domba i ti’i witu en sinaru ni TUHAN, laa o sea sumengo en sesebungen, kasuatan en tabut teta’aran ni TUHAN maki’itla nisea. 9Wo se tou-tou makasaliatan se makelang witu rerior em baya ne imam se masengo en sesebungen wo se barisan mamuri se maki’it en tabut i ti’i, kasuatan en sesebungen e reiy’ maena-na’ pasengon.1010 Ta’an si Yosua si minerenta mola wia se bangsa i ti’i, en tuana: “Te’a mouw mario wo te’a mouw i papalingala en totormu, esa nga totor tu’u te’a mouw rumo’umi waki sumamu i ka’ayo witu nendo niaku nu lumila’la wia nikoo: Rumio mouw! – takar kouw lewo’ sa reiy’ rumio.” 11Tuana mouw en tabut ni TUHAN limedongla eng kota i ti’i, limedongla ny’ia mekasa i te. Kamurian marengouw sea mea waki tampa pedasingan wo tumekel witu en tampa pedasingan i ti’i.12E nendo kawo’odoanna Yosua si timo’or memo’odope’, o laa em baya ne imam se minopo en tabut ni TUHAN. 13Takar kumelangouw kangkasi se pitu imam, se maali-ali em pitu sesebungen sunge ni domba i ti’i witu rerior en tabut ni TUHAN, kasuatan makelang nisea se masengo en sesebungen, kasuatan se tou-tou makasaliatan se makelang witu rerior nea wo se barisan pakusi’ se maki’it en tabut ni TUHAN, kasuatan en sesebungen e reiy’ siena’na pasengon. 14Tuana mouw witu nendo karua nisea nu limedongla eng kota i ti’i mekasa i te, laa o mareng waki tampa pedasingan. Wo en tuana mouw en tinuana neala enem nga endo eng keurena.15Ta’an witu nendo eng kapitu nisea se timo’or memo’odope’, eng katoroan em beena materangouw, wo lumedongla eng kota makapitu ampit eng kenaramen masuat; ta’an witu i te nendo ni’itu sea limedongla eng kota i ti’i maka pitu. 16O laa witu e makapituna, eng katoroan em baya ne imam nu sumengo en sesebungen, lumila’ mouw si Yosua wia se bangsa i ti’i: “Rumio mouw, karengan si TUHAN si simarakanola eng kota i yi’i wia nikoo!17Wo eng kota i ti’i ampit e reiy’ sa mina’asa em pumpunna e laa i wuntulela i wee si TUHAN kaa laa re’inla; Rahab i te, si wewene sa’amek i ti’i, si laa mena-ena’ matou-tou, nisia ampit em baya ne tou se mewali-wali ampit nisia witu em bale i ti’i, karengan nisia si kimirongola se tou i pareo-reo se neiy i reo ta. 18Ta’an nikouw i yi’i, alarenouw en toumu witu em barang-barang neiy i wuntulela kaa laa perere’inla, rio te’a kouw ma’edomi wo’o sapa waki barang-barang neiy i wuntulela i ti’i nu reiy’ mouw e minanginwuntulela nyi’a wo ampit en tuana e minali karere’ian witu em pedasingan ne tou Israel wo cimilakala nisea. 19E reiy’ sa mina’asa mas wo em perak ma’an em barang-barang tambaga wo em besi nyi’a mouw eng kudus i wee si TUHAN; em baya nyi’a i ti’i e laa i ghoremla witu eng gorem em penu’utu-nu’utulan ni TUHAN.”20Laa o rumio mouw se bangsa i ti’i, kasuatan en sesebungen pasengon, makarengan nu reiy’ mouw se bangsa i ti’i nu liminga mola e legu’an en sesebungen, rumio mouw sea ampit e mario menaleinteng. Takar i karewa mouw em beton i ti’i, laa o sea kumawok ghumorem witu eng gorem eng kota, siesa o siesa minapawee-wee waki rerior, wo kumaat eng kota i ti’i. 21Nisea se rimego ampit em berenna en santi e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em bitu eng gorem eng kota i ti’i, le’os tuama ka’apa tu’u wewene, le’os tu’a ka’apa tu’u sobor, i ka’ayo wia se sapi, domba wo se keledai.Ta’an wia se rua tou tumetegha’ em banua i ti’i Yosua si limila’: “Ghumoremouw witu eng gorem em bale ni wewene sa’amek i ti’i wo alinouw rumo’umi si wewene i ti’i wo em baya ne tou se mewali-wali ampit nisia, tanu e neiy mouw i ta’ar miouwla ampit en timiwa’ wia nisia.” 23Laa o ghumoremouw se rua tumetegha’ sobor i ti’i wo mali rumo’umi si Rahab wo si ama’na, ina’na, patuari-patuarina wo em baya ne tou se mewali-wali ampit nisia, awes tare se minapekasa kaumna se niali nea mea witu luar, laa o sea tumudu’la wia nisia en tampa paena’an witu luar em pedasingan ne tou Israel. 24Ta’an eng kota i ti’i wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em bitu eng goremna en tinunu nea ampit e napi; e mas i te wo em perak, barang-barang tambaga wo em besi neiy i wee nea witu em penu’utu-nu’utulan em bale ni TUHAN.25Tuana mouw si Rahab, wewene sa’amek i ti’i wo se me’urangna ma’an em baya ne tou se mewali-wali ampit nisia se neiy i wayala matou-tou ni Yosua. Takar mena’ mouw si wewene i ti’i witu eng keuneran ne tou Israel i ka’ayomi en teakan, karengan nisia si kimirongola se tou i pareo-reo neiy i reo ni Yosua tumegha’ e Yerikho.26Witu nedo ni’itu tumiwa’ mouw si Yosua, em pokeiyna: “I kakutokouw witu en sinaru ni TUHAN se tou timo’or kaa laa mebebangun sumoup eng kota Yerikho i yi’i; ampit mewewearla e nyawa ni oki’na polon nisia si laa merereta’la en to’otolan eng kota i ti’i wo ampit mewewearla e nyawa ni oki’na taweng nisia si laa mepepaas em pepalen leloanganna!” 27Wo si TUHAN si rimapitla si Yosua wo kalinga’anouw nabar en tanume nisia waki minapekasa em banua i ti’i.
1Ta’an se tou Israel se minaroba lale’ ampit minedo em barang-barang neiy i wuntulela i ti’i, karengan si Akhan bin Karmi bin Zabdi bin Zerah, waki se suku Yehuda, si minedomi wo’o sapa waki barang-barang neiy i wuntulela i ti’i. Laa o tumo’orouw eng kaupi’an ni TUHAN witu se tou Israel.2Yosua si rimeo tou waki Yerikho mea waki Ai, reta’na en tawi Bet-Awen, waki esa nga weka sedangan em Betel, wo lumila’ wia nisea, en tuana: “Mea mouw maname wo tegha’anouw em banua i ti’i.” Takar mea mouw se tou-tou i ti’i maname wo tumegha’ eng kota Ai. 3Kamurian marengomi sea wia si Yosua wo lumila’ wia nisia: “Reiy mouw perlu se minapekasa bangsa i ti’i mea, ma’anouw se wo’o wona’ i te rua ka’apa telu nga riwu tou se mea kaa laa mererego e Ai i ti’i; te’a mouw pesesusannula se minapekasa bangsa i ti’i ampit eng kumelang mea maname, karengan se tou-tou maname se toyo’ i te.”4Takar mae mouw se wo’o wona’na telu nga riwu tou waki se bangsa i ti’i minea maname; ta’an nisea se timingkasi en tou witu en saruan ne tou-tou Ai. 5Karengan se tou-tou Ai se minunu’mi wo’o wona’na telu nga pulu’ o enem tou waki nisea; tou-tou Israel i ti’i se kini’iti waki saruan em pepalen leloangan eng kota i ti’i i ka’ayo mea waki Syebarim wo winewe minekala waki lembena. Laa o kasa mouw minatewang e nate ne bangsa i ti’i.6Yosua tu’u si kimurensangla eng karaiyna wo mongkotouw sia ampit eng giona mina’ayo en tana’ witu en sinaru en tabut ni TUHAN i ka’ayo mawengido, mewali ampit em baya ne tu’a-tu’a tou Israel, kasuatan mawu’uwurla riawu witu natas eng kokongna. 7Wo lumila’ mouw si Yosua: “Oh, Tuhanku EMPUNG, ka’a Koo rumeo se bangsa i yi’i lumewetla en teberan Yordan? Rio keiy i sarakan wia se tou Amori kaa laa punegen? Lebe le’os sa keiy timenggolela eng ketarena kaa laa mena’ witu lewet en teberan Yordan i ti’i!8O Tuhan, sapa ku’a re’en e laaku i lila’la, nu reiy’ mouw se tou Israel nu timingkas timaburimi se kesaruna? 9Sakawisa eng kapualitan i ti’i kalinga’an ne tou eng Kana’an wo ne minapekasa maena’ em banua i yi’i, takar nisea se laa lumedong nikeiy wo rume’ila ngaran neiy wia em bumi i yi’i. wo sapa mouw ku’a re’en e laa tuanan-Nula kaa laa sumegaya’la ngaran-Nu e wangko’ i ti’i?”10Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Yosua: “Tumo’orouw! Ka’a koo maongkot tuana? 11Tou Israel se simiwo mouw dosa, nisea se limangkoiy en teta’aran-Ku e neiy-Ku i perentala wia nisea, nisea se minedo e nesa waki barang-barang neiy i wuntulela i ti’i, nisea se rimongkit nyi’a, nisea se kimirongla nyi’a, wo nisea se mineela nyi’a witu nelet em barang-barang nea. 12Karengan e ni’itu tou Israel se reiy’ mete’u tumaang mesarula se kesaruna. Nisea se timaburimi se kesaruna, karengan nisea i ti’i tu’u se neiy i wuntulela kaa laa regon. Niaku ku reiy’ mouw laa rumapit nikouw kasi sa em barang-barang neiy i wuntulela i ti’i e reiy’ re’in niouwmi witu eng keunerannu.13Tumo’orouw, kudusenola se bangsa i ti’i wo lumila’la: Kudusenola en toumu i wee e nendo wo’odo, karengan en tuana nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel: Heiy tou Israel wawean em barang-barang neiy i wuntulela witu eng keuneran niouw; nikouw kouw reiy’ laa mete’u tumaang mesesarula se kesarumu, nu reiy’pe’ em barang-barang neiy i wuntulela i ti’i i wa’akat miouwmi waki keuneran niouw.14Memo’odo wo’odo nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mapa’ato waki saruan ne suku karengan ne suku wo se suku tinudu’ ni TUHAN se lewo’ sa reiy’ mapatuu’ mea witu en saruan ne me’urang karengan ne me’urang. 15Wo seiy si niatoala kimirong em barang-barang neiy i wuntulela i ti’i, si laa tunun ampit e napi, nisia wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em bia nisia, karengan nisia si limangkoiy mouw en teta’aran ni TUHAN wo simiwo en sering witu nelet ne tou Israel.”16E nendo kawo’odoanna tumo’orouw si Yosua memo’odope’, laa o rumeo se tou Israel mapatuu’ mea waki saruan ne suku karengan ne suku, takar ka’atoanola se suku Yehuda. 17Eng katoroan i reona mapatuu’ mea waki saruan ne kaum-kaum Yehuda, takar ka’atoanola se kaum Zerah, esa nga tou karengan siesa nga tou, takar ka’atoanola si Zabdi. 18Eng katoroan i reona se me’urang ni tou i ti’i mapatuu’ mea waki saruan, esa nga tou karengan ni esa nga tou, takar ka’atoanola si Akhan bin Karmi bin Zabdi bin Zerah, waki se suku Yehuda.19Lumila’ mouw si Yosua wia si Akhan: “Oki’ku, sighi’enola si TUHAN, Empung Israel, wo makaredeiy mola witu en sinaru-Na; i lila’ mola wia niaku sapa en siniwomu, te’a i pekekirongla wia niaku.” 20O laa si Akhan mingkot si Yosua, em pokeiyna: “Nulit, Niaku mouw si simiwo en dosa wia si TUHAN, Empung Israel, karengan en teinti’i mouw en siniwoku: 21niaku ku limoo’ witu nelet em barang-barang rinemu’ i ti’i eng karaiy e wangun, en siniwo ne Sinear, wo e rua nga atus syikal perak wo esa nge wa’atang mas e lima nga pulu’ syikal eng kawuterna; niaku ku minepa’arla nyi’a, takar edongku; em baya nyi’a i ti’i neiy i kirongla witu eng gorem en dasingku witu en tana’, wo em perak i ti’i witu eng kasa rarem.”22O laa si Yosua rumeo tou makarengan mea waki dasing i ti’i, wo eng kaulitna, em baya nyi’a i ti’i neiy i kirongla witu en dasing ni Akhan, wo em perak i ti’i em baki kasa rarem. 23Takar nisea se minedomi em baya nyi’a i ti’i waki ghorem en dasing, laa o mali nyi’a wia si Yosua wo wia em baya ne tou Israel, wo mu’uwusla nyi’a witu en sinaru ni TUHAN.24Kamurian si Yosua, ma’an se minapekasa tou Israel se minedomi si Akhan bin Zerah, wo em perak, karaiy wo e mas esa nge wa’atang i ti’i, se oki-oki’na tuama wo wewene, sapina, keledaina wo membe’ dombana, en dasingna wo e reiy’ sa mina’asa kapunya’anna, o laa em baya nyi’a i ti’i e niali waki kewong Akhor.25Lumila’ mouw si Yosua: “Tanu nikoo cimilakala nikeiy, takar si TUHAN tu’u si cumilakala nikoo wia nendo i yi’i.” O laa se minapekasa Israel se minetirla nisia ampit em batu, em baya nyi’a i ti’i en tinunu ampit e napi wo lawanla ampit em batu. 26Nu reiy’ mouw i tu i redeiy mola witu natasna e nesa tawunan em batu kasela, em biape’ i ka’ayomi en teakan. Laa o mompasouw eng kaupi’an ni TUHAN e melaya-layas i ti’i. Eng karengan e ni’itu ngaran en tampa i ti’i i ka’ayomi en teakan en tinotorla kewong Akhor.
1Kamurian o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Yosua: “Te’a mouw meide’ wo te’a mouw tewang ate; alinouw se minapekasa suraro wo tumiro’ mouw, lumaa mouw mea waki Ai. Kete’uanola, Niaku ku sumarakanla wia nikoo si raja em banua Ai, rakyatna, eng kotana wo em banuana, 2wo e lewo’ sa reiy’ mouw tuanannula wia se Ai wo si rajana, tanu en tinuanamula wia se Yerikho wo si rajana; em barang-barangna i te wo se papiaranna se toro kaatennu. Rumeo mouw tou kumirong witu muri eng kota i ti’i.”3Laa o tumiro’ mouw si Yosua ma’an se minapekasa suraro kaa laa mea waki Ai. Yosua si mineleng se telu nga pulu’ nga riwu tou, se waraneiy-waraneiy te’etep keteren, nisea se neiy i reona mea witu nedo wengi 4wo wia nisea neiy i perentanala, em pokeiyna: “Kete’uanola, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ kumirong waki muri eng kota i ti’i kaa laa rumego nyi’a, te’a mouw taleus wa’akati waki kota i ti’i, wo tumiro-tiro’ mouw nikouw nu waya.5Niaku wo em baya ne tou se mewali-wali ampit niaku keiy laa tumawila eng kota i ti’i; sakawisa sea rumo’umii rumego nikeiy, tanu eng kasa ketare-tare, takar nikeiy keiy laa tumingkasi en tou waki saruan nea. 6Ni’itu mouw nisea se laa rumo’umi tumodeiy nikeiy, i ka’ayo sea laa pa’anen neiy ma’akati waki kota i ti’i, karengan nisea se laa lumila’: tou-tou i ti’i se timingkala en tou wia saruan ta tanu eng kasa ketare-tare. Sa keiy tumingkasi en tou waki sinaru nea, 7takar nikouw kouw lewo’ sa reiy’ tumo’ori waki tampa kinirongan niouw i ti’i kaa laa rumuberla eng kota i ti’i, wo si TUHAN, Empungmu, si laa sumarakanla nyi’a witu lawasmu.8Makarengan nu reiy’ mouw kouw nu rimo’obitola eng kota i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw kouw tumunu nyi’a; minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN kouw lewo’ sa reiy’ tumuanala em baya nyi’a i ti’i; ghenangenouw, ni’itu mouw em perentaku wia nikoo.” 9Tuana mouw si Yosua rimeo nisea mea, laa o kumelangouw sea mea waki tampa pekekirongan wo mena’ waki elet em Betel wo Ai, waki esa nga weka talikuran e Ai. Ta’an si Yosua si minapawengi witu eng keuneran ne rakyat witu em bengi ni’itu.10E nendo kawo’odoanna Yosua si timo’or memo’odope’, laa o soisapennala em barisan ne bangsa i ti’i wo kumelangouw sia lumaa ma’an em baya ne tu’a-tu’a Israel witu rerior ne bangsa i ti’i mea waki Ai. 11O kangkasi se minapekasa suraro mewali-wali ampit nisia se makelang melaa; nisea se limaa timawi, laa o i ka’ayola waki minesaruan eng kota i ti’i, kamurian dumasingouw sea waki esa nga weka amian e Ai, i ka’ayo eng kewong i ti’i em bitu nelet nea wo e Ai. 12Yosua si minedo mouw wo’o wona’ lima nga riwu tou, laa o i reona sea kumirong witu nelet em betel wo Ai, waki esa nga weka talikuran eng kota i ti’i.13Teinti’i mouw se rakyat i ti’i tiniro’: minapekasa suraro i ti’i se waki esa nga weka amian eng kota ampit se barisan muri witu esa nga weka talikuran eng kota. Witu em bengi ni’itu kumelangouw si Yosua tumorola eng kewong i ti’i. 14Memo’odope’, eng katoroan si raja em banua Ai nu limoo’ eng kapualitan i ti’i, takar nisia wo se minapekasa rakyatna, se tou-tou eng kota i ti’i, se makarengan rimo’umi sumeke’, rumego se tou Israel, mea waki lembena waki lewet e nataran i ti’i; raja i ti’i si reiy’ mete’u, kaa wawean tou kimirong waki muri eng kota.15Yosua wo se minapekasa tou Israel i ti’i se ma’asa-asar tanu mokan se winewe nea minundur, laa o tumingkala en tou matorome em patar kaerisan. 16Karengan e ni’itu em baya ne tou se witu eng kota se neiy i oghela kaa laa mekeki’it se tou Israel, Takar sea mekeki’it si Yosua, i ka’ayo mekewa’akatouw sea kinepa’anani waki kota. 17Siesa tou tu’u e reiy’ si neiy i katele’u kasi waki Ai wo em Betel se reiy rimo’umi mekeki’it se tou Israel. Nisea se timele’ula eng kota i ti’i neiy i kawuka’, karengan nisea se mekeki’it se tou Israel.18Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Yosua: “I ayatola em bengkouw witu lawasmu tumorome e Ai, karengan Niaku ku sumarakanla eng kota i ti’i witu lawasmu.” Takar si Yosua si minayatla em bengkouw witu lawasna tumorome eng kota i ti’i. 19Eng katoroan i ayatnala lawasna, takar makarenganouw tumo’ori se tou-tou kimirong i ti’i waki tampa nea, nisea se matingkas maghoreme eng kota, kumaat nyi’a, laa o makarengan timunu eng kota i ti’i.20Eng katoroan se tou Ai nu limenge limoo’o mea waki muri, kaloo’anouw nawun eng kota i ti’i maatas mabumbunge waki langit; nisea se reiy’ si lempotna metetingkasla en tou mea wisa tu’u kangkasi, karengan se rakyat eng ketarena se timingkas mea waki patar kaerisan, se minurikit simu’usuk mengengi’i-mengengi’it nisea. 21Eng katoroan si Yosua wo se minapekasa Israel nu limoo’, kaa se tou-tou kimirong i ti’i se kimaatouw eng kota wo kaa nawun eng kota i ti’i maatas mabumbung, murikitouw sea wo munu’la se tou-tou Ai.22Kasuatan e ni’itu kangkasi rumo’u momi se tou Israel walina waki ghorem eng kota rumego se tou-tou Ai, i ka’ayo kalompitan witu eng keuneran ne tou Israel i ti’i, se yi’i wia nyi’i o mea wo se i ti’i waki ti’ime o meiy; se tou-tou Ai se winunu’la, i ka’ayo siesa tou tu’u waki nisea e reiy’la si neiy i wayala neiy i kewaya ka’apa i kaliseiy. 23Ta’an si raja Ai si sinikop nea matou-tou wo i sarula wia si Yosua.24Makarengan nu reiy’ mouw se tou Israel nu simampet minunu’ se minapekasa maena’ eng kota Ai waki patar neiy i kawuka’ mea wisa se tou Israel mekeki’it nisea, wo se tou-tou i yi’i em baya nea se minate karengan em berenna en santi i ka’ayo sitou eng kesampetan, takar se minapekasa Israel se minareng waki Ai wo mewe eng kota i ti’i ampit em berenna en santi. 25Kelakerna em baya ne tou minate witu nendo ni’itu, le’os tuama ka’apa tu’u wewene, se mapulu’ o rua nga riwu tou, em baya nea se tou Ai. 26Wo si Yosua si reiy’ kimeong e lawasna minayatla em bengkouw i ti’i, nu reiy’pe’ se minapekasa maena’ eng kota Ai rinegona.27Se papiaran i te wo em barang-barang eng kota i ti’i e rinemu’ ne tou Israel, minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN, neiy i perenta-Nala wia si Yosua. 28Yosua si timunu e Ai wo simiwola nyi’a minamuali rurukan e riberek i wee eng keure-urena, minamuali tampa karesean i ka’ayomi en teakan.29Wo si raja Ai si neiy i sangkongna witu e nesa pa’asek i ka’ayo mawengido. Eng katoroan siendo nu tumenem, Yosua si minerentala se tou tumumpami e mayat i ti’i waki pa’asek, laa o i lawala waki pepalen leloangan kota, kamurian i redeiyola ne tou witu natasna e nesa rinurukan watu eng kasela, em biape’ i ka’ayomi en teakan.30Mezbah waki kuntung Ebal; pewaca’an e nukum Torat30 Witu e nedo ni’itu mouw si Yosua rimedeiyla e mezbah waki kuntung Ebal i wee si TUHAN, Empung Israel, 31tanu neiy i perentala ni Musa, hamba ni TUHAN, wia se tou Israel, i ki’it en sapa neiy i kepatik witu eng kaol e nukum ni Musa; e nesa mezbah waki em batu-batu reiy’ pina’at, e reiy’ siniwo ampit em pakakas wesi sapa tu’u. Witu natasna mouw sea manginsempela en tetule tinunu wia si TUHAN wo mapatulela en tetule kelawiran. 32Wo manamome witu natas em batu-batu i ti’i, i patikla ni Yosua e na’asaran e nukum ni Musa, neiy i patiknala witu en sinaru ne tou Israel.33Se minapekasa tou Israel, em baya ne tu’a-tu’ana, em baya se matu’utu-tu’utul se pasukanna wo em baya ne akimna se rimedeiy minangasesangaweka’an en tabut, minesaruan ampit em baya ne imam se memang suku Lewi, em baya ne mapopo-popo en tabut teta’aran ni TUHAN i ti’i, le’os se timo’up ka’apa ma’anouw tu’u se oki’ em banua, esa nga paruana se simaru mea waki kuntung Gerizim wo se esa nga paruana kasi se simaru mea waki kuntung Ebal, tanu eng ketareanna neiy i perentala ni Musa, hamba ni TUHAN, sakawisa se tou merkatla se bangsa Israel.34Nu reiy’ mouw i tu wacanna mola e reiy’ sa mina’asa lelila’an e nukum Torat, em berkatna wo eng kutokna, minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa sapa neiy i kepatik witu eng kaol ukum. 35E reiy’la esa nga ketor lelila’an tu’u waki e reiy’ sa mina’asa sapa neiy i perentala ni Musa e reiy’ winacala ni Yosua wia se minapekasa jema’ah Israel wo wia se wewene-wewene wo se oki-oki’ wo wia se mato’u-to’up se kimi’it.
1Eng katoroan lininga ne raja-raja waki esa nga weka talikura en teberan Yordan, waki Kakuntungan, waki Daerah Kakenturan wo kelabotan e li’ilik em pante Tasik Sela i ka’ayo mea waki lewet eng kuntung Libanon, nyi’a i yi’i se raja-raja ne tou Het, tou Amori, tou Kana’an, tou Feris, tou Hewi wo tou Yebus, 2maka’ampetanouw sea ampit esa nga iyon esa nga totor kaa laa meseseke’la si Yosua wo se tou Israel.3Ta’an eng katoroan kinalinga’an wia se maena’ em banua Gibeon sapa en tinuanala ni Yosua witu Yerikho wo Ai, 4takar sea tu’u minta’ ampit minake akal: nisea se minea tumiro’la walun, medo eng karong wuruk-wuruk kaa laa i pememuate witu natas ni keledai nea wo en sompoiy nanggor e wuruk-wuruk, eng kisi’ wo em binilit sumoup, 5wo eng selop e wuruk-wuruk eng kinubar kaa laa pakenla witu ne’a nea wo e labung e wuruk-wuruk kaa laa pepepaken neala, kasuatan e reiy’ sa mina’asa roti walun nea em pera mouw, e rema-rema mokan waya.6Tuana mouw nisea nu minea wia si Yosua, minea waki tampa pedasingan waki Gilgal. Lumila’ mouw sea wia nisia wo wia se tou-tou Israel i ti’i: “Nikeiy i yi’i keiy mineiy waki wanua wa’akat; takar en teakan ma’akesouw teta’aran ampit nikeiy.” 7Ta’an lumila’ mouw se tou-tou Israel wia se tou-tou Hewi i ti’i: “Wo’o wona’na nikouw i yi’i kouw maena’ wia eng keuneran neiy, kumura kouman o keiy ma’akes teta’aran ampit nikouw?” 8Laa o pokeiy nea wia si Yosua: “Nikeiy i yi’i keiy hamba-hambamu.” Wueiyen ni Yosua: “Seiy ku’a re’en nikouw i yi’i wo waki wisa ku’a re’en o kouw meiy?”9E wingkot nea wia si Yosua: “Waki wanua kasa wa’akat se hamba-hambamu i yi’i o meiy karengan e ngaran ni TUHAN, Empungmu, karengan nikeiy keiy liminga mola nabar en tanume Nisia, nyi’a i yi’i e reiy’ sa mina’asa en tinuana-Nala waki Mesir, 10wo e reiy’ sa mina’asa en tinuana-Nala witu se rua raja tou Amori i ti’i waki lewet en teberan Yordan, si Sihon, raja Hesybon, wo si Og, raja Basan, se maena’ waki Asytarot.11Karengan e ni’itu em baya ne tu’a-tu’a meiy wo se minapekasa maena’ em banua meiy se limila’ wia nikeiy, en tuana: Maali mouw walun i wee eng kelangan wo mea mouw matola nisea wo lumila’ mola wia nisea: Nikeiy i yi’i keiy hamba-hambamu, takar en teakan ma’akesouw teta’aran ampit nikeiy. 12Nyi’i mouw e roti meiy: em pasupe’ katoroan alin neiymi tanume em balun waki wale witu nendo nikeiy nu mae makelang matola nikouw, ta’an en teakan, loo’onouw, em pera mouw wo e rema-rema mokan waya. 13Nyi’i mouw en sompoiy-sompoiy e nanggor, em berupe’ eng katoroan nikeiy nu minumpunla nyi’a, ta’an loo’onouw, eng kisi’ mouw; wo nyi’i mouw e labung wo eng selop meiy, em baya nyi’a em buruk-wurukouw karengan em pakela-kelangan kasa wa’akat i ti’i.”14O laa se tou-tou Israel se minedo em balun ne tou-tou i ti’i, ta’an se reiy’ kimiwee eng katenggolan ni TUHAN. 15Takar si Yosua sumiwola pekaloan ampit nisea wo ma’akes teta’aran ampit nisea, kaa nisia si laa mayala nisea matou-tou; wo em baya se ma’aka-aka ne umat i ti’i se timiwa’ wia nisea.16Ta’an nu limewetouw telu nga endo, nu reiy’ mouw se tou Israel mina’akes teta’aran ampit se tou-tou i ti’i, kalinga’an nea mola, kaa se tou-tou i ti’i se maena’ tawi nea, awes tare se maena’ witu eng keuneran nea. 17Karengan se tou Israel se rimo’u mea wo witu e nendo katelu i ka’ayola waki kota-kota ne tou-tou i ti’i; sapa tare eng kota-kota i ti’i nyi’a mouw eng Gibeon, Kefira, Beerot wo eng Kiryat-Yearim.18Tou Israel se reiy’ minunu’la, karengan em baya ne ma’ak-aka ne umat se timiwa’ mouw wia nisea karengan si TUHAN, Empung Israel. Laa o mengu’ungu-ngu’ungulouw se pakasa’an umat wia em baya ne ma’aka-aka. 19Lumila’ mouw se ma’aka-aka – ma’aka-aka i ti’i wia se minapekasa umat: “Nikeiy keiy timiwa’ mouw wia nisea karengan si TUHAN, Empung Israel; karengan e ni’itu kita reiy’ mete’u rumeung nisea.20Teinti’i mouw kita laa tumuanala nisea: mayala nisea matou-tou, rio kita te’a toron eng kaupi’an karengan en tiwa’ neiy ta mouw i ta’arla makauli-ulit i ti’i wia nisea.” 21O kasi em pokeiy em baya ne ma’aka-aka wia nisea: “Ma’anouw sea matou-tou.” Takar sea tu’u siwonla mememi’as kayu wo menenimba rano i wee se pakasa’an umat, tanu neiy i tataapla em baya ne ma’aka-aka en tanume nisea.22O laa si Yosua kumeret nisea wo lumila’ wia nisea, en tuana: “Ka’a kouw lume’ekok nikeiy ampit limila’: Nikeiy i yi’i keiy maena’ kasa wa’akatla waki nikouw, eng kaulitna kouw maena’ witu eng keuneran neiy? 23Eng karengan e ni’itu, i kakutokola kouw wo reiy’ siena’na kouw mamuali hamba, mememi’as lungu wo menenimba rano i wee em bale ni Empungku.”24E wingkot nea wia si Yosua, em pokeiyna: “Karengan neiy mouw i abarla ampit e makauli-ulit wia se hamba-hambamu i yi’i, kaa si TUHAN, Empungmu, si minerentala wia si Musa hamba-Na, meela e minapekasa em banua i ti’i wia nikoo wo rume’imi se minapekasa maena’ em banua i ti’i waki saruan niouw, takar kasa mouw meide’ keiy kaliongan e nyawa, mesesarula nikouw; ni’itu mouw eng karenganna keiy timuanala en tuana. 25Takar en teakan, nikeiy i yi’i keiy witu lawasmu; patuananola nikeiy tanu e linoo’mu le’os wo ulit kaa laa tuananla wia nikeiy.”26Tuana mouw en tinuananala wia nisea. I wayana momi sea waki lawas ne tou-tou Israel, i ka’ayo sea reiy’ winunu’. 27Wo witu nedo ni’itu Yosua si simiwola nisea mememi’as lungu wo menenimba rano i wee se umat i ti’i wo i wee e mezbah ni TUHAN, i ka’ayomi en teakan, waki tampa e laa pelengen-Na.
1Nu kinalinga’anola ni Adoni-Zedek, raja Yerusalem, kaa si Yosua si rimo’obitouw e Ai wo rimego mola nyi’a – tanu en tinuananala witu e Yerigho wo witu si rajana, tuana mouw kangkasi en tinuananala witu e Ai wo witu si rajana – wo kaa se maena’ eng kota Gibeon se simiwo mola wewa’akes pekaloan ampit se tou Israel wo mena’ witu eng keuneran nea, 2takar kasa mouw meide’ se tou, karengan eng Gibeon i ti’i eng kota kasela, tanu e meta’esa’an kota karaja’an, awes tare e lebe sela ta’an e Ai, wo em baya ne touna nyi’a mouw se waraneiy.3Karengan e ni’itu si Adoni-Zedek, raja Yerusalem, rumeo tou wia si Hoham, raja Hebron, wia si Piream, raja Yarmut, wia si Yafia, raja Lakhis, wo wia si Debir, raja Eglon, lumila’la: 4“Meiy mouw wia niaku wo sawangenouw niaku, rio kita rumego eng Gibeon, karengan se simiwo mola wewa’akes pekaloan ampit si Yosua wo se tou Israel.”5O laa se lima raja tou Amori i ti’i se minerur wo moghe lumaa: raja Yerusalem, raja Hebron, raja Yarmut, raja Lakhis, wo si raja Eglon, nisea ma’an se minapekasa suraro nea. Sea dumasing lumedong eng Gibeon wo sumeke’ sumu’usuk nisia.6O laa se tou-tou Gibeon i ti’i se rimeo tou wia si Yosua, mea waki tampa pedasingan waki Gilgal, lumila’la: “Te’a mekekeongla e lawasmu wia se hamba-hambamu i yi’i. Meiy mouw ampit e makarengan wia nikeiy, I waya i temi keiy wo sawangenomi nikeiy, karengan em baya se raja ne tou Amori, se maena’ waki kakuntungan se mineka’ampetanouw masu’usuk nikeiy.” 7O laa si Yosua moghemi waki Gilgal, nisia wo se minapekasa suraro se mewali-wali ampit nisia, em baya nea se waraneiy te’etep keteren.8O mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Yosua: “Te’a mouw meide’ wia nisea, karengan Niaku ku sumarakan nisea wia nikoo. E reiy’ siesa tou tu’u waki nisea si laa toro tumaang sumarula nikoo.”9O laa si Yosua rumego nisea ampit limo’osit i te, nu reiy’ mouw esa nga wengi-wengian maoghmi waki Gilgal. 10Wo si TUHAN si rimoungla nisea witu en sinaru ne tou Israel, i ka’ayo si Yosua lumentutla kakala’an wangko’ witu nelet nea tawi eng Gibeon, mekeki’it nisea matorome em pasosoran Bet-Horon wo mewe nisea mundur i ka’ayo en tawi Azeka wo Makeda.11Eng kasuatan nisea nu matingkasla en tou waki rerior ne tou Israel wo tare mouw i te waki lembena em Bet-Horon, takar si TUHAN si limawami nisea ampit em batu-batu sela waki langit, i ka’ayo waki Azeka, i ka’ayo sea mate. Se minate tinena’ e naro watu i ti’i se lebe laker ta’an se winunu’ ne tou Israel ampit en santi.12O laa si Yosua si simusuiy wia si TUHAN witu e nendo si TUHAN nu simarakan se tou Amori i ti’i wia se tou Israel; nisia si limila’ witu en sinaru ne tou Israel: “Endo, mena’ mouw witu natas eng Gebion wo nikoo, sumedot, witu natas eng kewong Ayalon!”13Takar mena’ mouw siendo wo si sumedot tu’u reiy’ maoghe, i ka’ayo se bangsa i ti’i sumuli’la en sesuli’na wia se kesaruna. E reiy’ ku’a re’en eng kapualitan i ti’i neiy mouw i kepatik witu eng Kaol ne Tou Redeiy? Siendo si reiy’ maoghe waki uner e langit wo mengere-ngerer matenem wo’o wona’na esa nga endo wuta. 14E reiy’pe’ ma’an mekasa wawean nendo tanu ni’itu, le’os eng ketareanna ka’apa tu’u eng kamurian, kaa si TUHAN si limingala ni’i paaleiyla ni esa tou eng kenaramen tuana, karengan maseke’ i wee se tou Israel nyi’a mouw si TUHAN.15Kamurian si Yosua wo se minapekasa tou Israel se rimapitla nisia mareng sumoup mea waki tampa pedasingan waki Gilgal. 16Se lima raja i ti’i se timingkasla en tou wo kumirong waki ghorem eng goa waki Makeda.” 17Wia si Yosua neiy i abarla, en tuana: “Se lima raja i ti’i se niato mola kimirong waki ghorem eng goa waki Makeda.”18Laa o lumila’ mouw si Yosua: “Wolonola em batu-batu sela witu en sumana eng goa i ti’i wo i tampa mola maname se tou kaa laa tumayur wia nisea. 19Ta’an nikouw, te’a mouw kouw mena’, ki’itenouw se kesarumu wo wetuanouw se barisan murina; te’a mouw pewewayala sea ghumorem mea witu eng gorem eng kota-kota nea, karengan si TUHAN, Empungmu, simarakan nisea wia nikoo!”20Nu reiy’ mouw si Yosua wo se tou Israel nu simampet limentutla eng kakala’an e wangko’ kasa witu nelet nea, i ka’ayo sea kinemula kasa uli-ulit – se pirala tou waki nisea se toro limempot wo ghumorem mea witu eng kota-kota niente’la – 21marengouw se minapekasa bangsa i ti’i ampit e lawir wia si Yosua mea waki tampa pedasingan, waki Makeda. E reiy’la siesa tou tu’u si berani lumawala e lelila’an-lelila’an me’iwet wia se tou Israel.22Kamurian lumila’ mouw si Yosua: “Wuka’anouw en sumana eng goa wo i ro’u momi se lima raja i ti’i waki ghorem wo alini wia niaku.” 23Tuananola ne tou en tuana, se lima raja i ti’i se neiy i ro’umi waki goa i ti’i wo alin wia nisia: raja Yerusalem, raja Hebron, raja Yarmut, raja Lakhis wo si raja Eglon.24Se raja-raja i ti’i nu neiy mouw i ro’umi wo alin wia si Yosua, takar si Yosua tu’u si kimeret em baya ne tou Israel merur wo lumila’ wia em baya ne panglima ne suraro, se kimi’it simeke’ mewali-wali ampit nisia: “Meiy mouw tumawi, i wee mouw e ne’amu witu natas e lo’ong ne raja-raja i yi’i.” Takar meiy mouw sea tumawi wo meela e ne’ana witu natas e lo’ong ne raja-raja i ti’i. 25Laa o lumila’ mouw si Yosua wia nisea: “Te’a mouw meide’ wo te’a mouw tewang ate, ente’enola wo te’etepenola natemu, karengan eng kenaramen ni’itu mouw e laa tuananla ni TUHAN wia em baya ne kesarumu, se sineke’ miouw.”26Nu reiy’ mouw i tu Yosua si minunu’ se raja-raja i ti’i, wo simangkong nisea witu e lima pa’asek, wo nisea se minena’ simangkong witu em pa’asek-pa’asek i ti’i i ka’ayo siendo nu tumenem. 27Ta’an melelaa mouw siendo nu tumenem, witu em perenta ni Yosua se mayat nea se neiy i tumpami waki pa’asek-pa’asek i ti’i, wo i lawala witu eng gorem eng goa, en tampa nea kimirong. O laa en suma eng goa en tinawunala ne tou ampit em batu-batu wangko’, em biape’ i ka’ayomi en teakan.28Witu nendo ni’itu Yosua si rimo’obit e Makeda wo eng kota i ti’i em binewena ampit em berenna santi, o kangkasi si rajana; eng kota i ti’i wo em baya ne mahluk se witu eng goremna se rinegona, e reiy’la siesa tou tu’u si neiy i wayanala i kalempot, wo si raja Makeda, si tinuananala tanu em pinatuananala si raja Yerikho.29Kamurian si Yosua ampit se minapekasa Israel kumelang mapawee-wee waki Makeda mea waki Libna, laa o sumeke’la e Libna. 30Wo si TUHAN si simarakanla eng kota i ti’i kangkasi wia se tou Israel, ma’an si rajana. Yosua si minetu eng kota i ti’i wo em baya ne mahluk se witu eng goremna ampit em berenna en santi, e reiy’la siesa tou tu’u witu eng goremna si neiy i wayanala i kalempot, wo si rajana i ti’i, si tinuananala tanu em pinatuananala si raja Yerikho.31Kamurian si Yosua ampit se minapekasa Israel kumelang mapawee-wee waki Libna mea waki Lakhis, laa o dumasing lumedong eng kota i ti’i wo sumeke’ sumaru nisea. 32Wo si TUHAN si simarakanla e Lakhis wia se tou Israel. Yosua si rimo’obit eng kota i ti’i witu e nendo karua, Kota i ti’i wo em baya ne mahluk se witu eng goremna se winewena ampit em berenna en santi, minakatena’ tanu en tinuananala witu e Libna.33O laa si Horam, raja Gezer, si limaa kaa laa mesesawang e Lakhis, ta’an si Yosua si minunu’la nisia wo se rakyatna, i ka’ayo reiy’la siesa tou tu’u wia nisia si neiy i wayala i kalempot.34Kamurian si Yosua ampit se minapekasa Israel kumelang mapawee-wee waki Lakhis mea waki Eglon, laa o sea dumasing lumedong eng kota i ti’i wo sumeke’ sumaru nisea. 35Kota i ti’i e rino’obit nea witu i te nendo ni’itu kangkasi wo winewe ampit em berenna en santi. Em baya ne mahluk se witu eng goremna se rinegona witu nendo ni’itu, minakatena’ tanu en tinuanala witu e Lakhis.36Kamurian si Yosua ampit se minapekasa Israel se minoghe melaa waki Eglon mea waki Hebron, laa o sumeke’ sumu’usuk nisea. 37Em banua i ti’i e rino’obit nea wo winewe ampit em berenna en santi, o kangkasi si rajana wo e reiy’ sa mina’asa eng kotana wo em baya ne mahluk se witu eng goremna, e reiy’ siesa tou tu’u si neiy i wayanala i kalempot, minakatena’ tanu en tinuananala witu e Eglon. Eng kota i ti’i wo em baya ne mahluk se witu eng goremna se rinegona.38Kamurian si Yosua ampit se minapekasa Israel mareng mea waki Debir, laa o sumeke’ sumu’usuk nisea. 39Em banua i ti’i ma’anouw si rajana wo e reiy’ sa mina’asa eng kotana e rino’obitna, wo em binewe ampit em berenna en santi. Em baya ne mahluk se witu eng goremna se rinego nea, e reiy’ siesa tou tu’u si neiy i wayanala i kalempot; tanu en tinuananala witu eng Hebron, tuana mouw en tinuanala witu e Debir ma’anouw si rajana, masuat tanu en tinuananala witu e Libna ma’anouw si rajana.40Tuana mouw si Yosua kimalala e minapekasa em banua i ti’i, Kakuntungan, Tana’ Negeb, Daerah Kakenturan wo Lembe eng Kuntung, ma’anouw em baya ne raja nea. E reiy’ siesa tou tu’u si neiy i wayala i kalempot ta’an se rinegona em baya ne maaseng, tanu neiy i perentala ni TUHAN, Empung Israel. 41Yosua si minunu’la nisea waki Kadesh-Barnea i ka’ayo eng Gaza, o kangkasi e minapekasa en tana’ Gosyen i ka’ayo eng Gibeon.42Em baya se raja i yi’i wo em banua nea eng kinala mola ni Yosua pinekasa, karengan si maseke’ i wee se tou Israel nyi’a mouw si TUHAN, Empung Israel. 43Kamurian si Yosua ampit se minapekasa Israel mareng sumoup mea waki tampa pedasingan waki Gilgal.
1Nu reiy’ mouw eng kapualitan i ti’i nu kalinga’an wia si Yabin, raja Hezor, i tokena mouw tou wia si Yobab, raja Madon, wo wia si raja em banua Simron, wia si raja em banua Akhsaf, 2ma’an wia se raja-raja se waki esa nga weka amian, waki Kakuntungan, waki Araba-Yordan waki esa nga weka timu eng Kinerot, waki Daerah Kakenturan wo waki tana’ kakenturan Dor waki esa nga weka talikuran, 3nyi’a i yi’i se raja-raja tou eng Kana’an waki esa nga weka sedangan wo waki esa nga weka talikuran, tou Amori, tou Het, tou Feris, tou Yebus waki kakuntungan wo tou Hewi waki ne’ana eng kuntung Hermon, waki tana’ Mizpa.4Kamurian rumo’u momi se raja-raja i yi’i mewali-wali em baya ne surarona, kasa ka’asa’an se rakyat, tanu e neris waki li’ilik en tasik eng kelakerna, ma’an kelaker kasa se kawalo wo eng kareta. 5Raja-raja i yi’i se minaasa’an wo meiy dumasing mewali-wali tawi eng kebu’an Merom kaa laa meseseke’la se tou Israel.6O laa si TUHAN lumila’ wia si Yosua: “Te’a mouw meide’ mesesarula nisea, karengan e wo’odo wo’o wona’na nedo tanu nyi’i Niaku ku laa sumarakan nisea laa mate kawunu’an em baya nea wia se tou Israel. Kawalo nea se lewo sa reiy’ mouw pekolen niouwla wo eng kareta nea e lewo’ sa reiy’ mouw tunun niouw ampit e napi.” 7O laa si Yosua ampit se minapekasa surarona se limalesi nisea ampit limo’ositi i te tawi eng kebu’an Merom, wo rumego nisea.8Wo si TUHAN si simarakanla nisea wia se tou Israel. Wo nisea se kinalala wo kini’it i ka’ayo en Sidon-Wangko’ wo i ka’ayo e Misrefot-Maim, wo i ka’ayo eng kewong Mizpa waki esa nga weka sedangan. Ampit en tuana nisea se kinemula, i ka’ayo e reiy’ siesa tou tu’u waki nisea si neiy i wayala i kalempot. 9Yosua si timuanala witu nisea tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN wia nisia: kawalo nea se pinekolela wo eng kareta nea en tinunu ampit e napi.10Witu nedo ni’itu Yosua si minareng, rino’obitna eng Hazor, wo si rajana si winunu’na ampit em berenna en santi. Karengan eng Hazor witu nedo eng ketareanna nyi’a mouw si kasa i paketa-ketare witu e nelet ne reiy’ sa mina’asa karaja’an i ti’i. 11Em baya ne mahluk se witu eng goremna se winunu’na ampit em berenna en santi, kasuatan marego se tou-tou i ti’i. E reiy’la si neiy i tele’u matou-tou waki em baya ne maaseng wo eng Hazor en tinununa.12Tumodongla nyi’a e reiy’ sa mina’asa eng kota kapunya’an ne raja-raja i ti’i wo em baya ne rajana se kinalala ni Yosua wo se winunu’na ampit em berenna en santi. Nisea se rinegona tanu neiy i perentala ni Musa, hamba ni TUHAN i ti’i. 13Ta’an eng kota-kota e reta’na waki atas eng kakenturan-kakenturan riberek e reiy’ mouw tinunu ne tou Israel, Hazor i te en tinunu ni Yosua.14E reiy’ sa mina’asa barang waki kota-kota i ti’i ma’an se papiaranna e rinemu’ mouw ne tou Israel. Ta’an se tou em baya nea se winunu’ nea ampit em berenna en santi, i ka’ayo se tou-tou i ti’i se pinuneng neala. E reiy’la si neiy i tele’ula matou-tou waki em baya ne maaseng. 15Tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa, hamba-Na i ti’i, tuana mouw neiy i perentala ni Musa wia si Yosua wo en tanu ni’itu mouw en tinuanala ni Yosua: e reiy’la wo’o sapa neiy i kawinami waki e reiy’ sa mina’asa neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa.
1Nyi’i mouw se raja-raja em banua se kinalala ne tou Israel wo em banuana rinuberan neala waki lewet en teberan Yordan matorome em paretikan niendo, waki teberan Arnon i ka’ayo eng kuntung Hermon, ma’an e minapekasa Araba-Yordan matorome sedangan: 2nyi’a i yi’i si Sihon, raja ne tou Amori, si maena’ waki Hesybon, si maperenta witu e nesa daerah waki Aroer, e reta’na waki li’ilik en teberan Arnon, witu eng keparua’an en teberan i ti’i, niawesan esa nga parua Gilead, i ka’ayo en teberan Yabok, paakaran en daerah ne bani Amon,3wo natas e Araba-Yordan wo i ka’ayo esa nga weka sedangan e lour Kinerot wo i ka’ayo esa nga weka sedangan en Tasik Araba, nyi’a i yi’i en Tasik Wurasen, tumorome em Bet-Yesimot wo tumorome timu i ka’ayo ne’ana e lembena-lembena eng kuntung Pisga. 4Tumodongla nyi’a en daerah ni Og, raja Basan, siesa tou waki tele’u-tele’u ne tou Refaim. Raja i yi’i si maena’ waki Asytarot wo waki Edrei, 5wo si maperenta witu eng kuntung Hermon, witu en Salkha wo witu minapekasa em Basan i ka’ayo en daerah ne tou Gesur wo ne tou Maakha wo witu esa nga parua Gilead, i ka’ayo en daerah Sihon, raja Hesybon.6Musa, hamba ni TUHAN i ti’i, ma’anouw se tou Israel, se kimala mola nisea, wo si Musa, hamba ni TUHAN i ti’i, si minee mola en daerah i ti’i wia se tou Ruben, tou Gad, wo se suku Manasye se esa nga parua i ti’i, mamuali kapunya’an nea.7Nyi’i mouw se raja em banua kinalala ni Yosua wo ne tou Israel waki esa nga weka talikuran en teberan Yordan, waki Baal-Gad waki kewong eng kuntung Libanon i ka’ayo waki Kakuntungan Ro’opong, sumosor tumorome en Seir – em banua i yi’i neiy i weela ni Yosua wia se suku-suku Israel mamuali kapunya’anna, i ki’it em bewetenganna, 8waki Kakuntungan, waki Daerah Kakenturan, waki Araba-Yordan, waki Lembena eng Kuntung, waki Patar Kaerisan wo waki Tana’ Negeb, nyi’a i yi’i waki wanua ne tou Het, tou Amori,tou Kana’an, tou Feris, tou Hewi wo ne tou Yebus -:9Raja em banua Yerikho, siesa; raja em banua Ai, waki esa nga weka em Betel, siesa; 10raja em banua Yerusalem, siesa; raja em banua Hebron, siesa; 11raja em banua Yarmut, siesa; raja em banua Lakhis, siesa; 12raja em banua Eglon, siesa; raja em banua Gezer, siesa;13raja em banua Debir, siesa; raja em banua Geder, siesa; 14raja em banua Horma, siesa; raja em banua Arad, siesa; 15raja em banua Libna, siesa; raja em banua Adulam, siesa; 16raja em banua Makeda, siesa; raja em banua Betel, siesa;17raja em banua Tapuah, siesa; raja em banua Hefer, siesa; 18raja em banua Efek, siesa; raja em banua Lasaron, siesa; 19raja em banua Madon, siesa; raja em banua Hazor, siesa; 20raja em banua Simron Meron, siesa; raja em banua Akhsaf, siesa;21raja em banua Taanakh, siesa; raja em banua Megido, siesa; 22raja em banua Kedesh, siesa; raja em banua Yokneam waki tawi eng kuntung Karmel, siesa; 23raja em banua Dor, siesa; raja em banua Goyim waki Galilea, siesa; 24raja em banua Tirza, siesa; ni’itu mouw eng kelakerna em baya ne raja i ti’i, se telu nga pulu’ o esa tou.
1Nu reiy’ mouw si Yosua nu minatu’a wo pinakatu’an e numurna, o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia nisia: “Nikoo koo tu’a mouw wo pinakatu’an e numur, wo wia em banua i yi’i eng kasape’ laker e reiy’pe’ rinuberala.2Nyi’i mouw em banua neiy i katele’u: em pakasa’an wilayah ne tou em Filistin wo minapekasa em banua ne tou Gesur, 3muleiymi waki teberan Sikhor waki esa nga weka sedangan Mesir i ka’ayo mea waki daerah Ekron matorome amian – em baya nyi’a i ti’i neiy i kareken tana’ ne tou Kana’an –; wawean lima raja kota ne tou em Filistin, nyi’a i yi’i waki Gaza, waki Asdod, waki Askelon, waki Gat wo waki Ekron –; wo se tou Awi4waki esa nga weka timu; minapekasa em banua ne tou Kana’an wo ne Meara, kapunya’an ne tou Sidon, ma’ayo mea waki Afek, ma’ayo mea waki daerah ne tou Amori; 5tumodongla nyi’a em banua ne tou Gebal wo minapekasa eng kuntung Libanon waki esa nga weka paretikan niendo, muleiymi waki Baal-Gad waki ne’a eng kuntung Hermon ma’ayo mea waki lalan e matoro mea waki Hamat;6em baya ne tou se maena’ waki kakuntungan, muleiymi waki kuntung Libanon ma’ayo mea waki Misrefot-Maim; em baya ne tou en Sidon. Niaku nuesa ku laa sumere’mi nisea waki rerior ne tou Israel; ta’an i te i koba’pe’la ketareanna em banua i ti’i witu nelet ne tou Israel mamauali kapunya’an pusaka nea, tanu neiy-Ku i perentala wia nikoo. 7Karengan e ni’itu, i wetengola em banua i yi’i wia se suku siouw i ti’i wo wia se suku Manasye se esa nga parua i ti’i mamuali kapunya’an pusaka nea.”
1Nyi’i mouw em baya nyi’a eng kina’atoan ne tou Israel tanume eng kapunya’an pusaka waki tana’ Kana’an, e neiy mouw i wetengla ni imam Eleasar wia se tou Israel, wo si Yosua bin Nun wo em baya ne kapala kaum ne me’urang waki se suku-suku nea,2ampit kimoba’ eng kapunya’an pusaka i ti’i, tanu neiy i perentala ni TUHAN ampit nieletan ni Musa en tanume se suku-suku siouw esa nga parua i ti’i. 3Karengan wia se suku-suku rua esa nga parua kasi se wineeanola ni Musa kapunya’an pusaka waki lewet en teberan Yordan, ta’an wia se tou Lewi se reiy’ wineeannala kapunya’an pusaka witu eng keuneran nea. 4Karengan se bani Yusuf se tanula se rua suku, Manasye wo si Efraim. Takar wia se tou Lewi se reiy’ wineeani wetengna waki wanua i ti’i, reiy’ siwalina ta’an eng kota-kota kaa laa ena’an, ampit en tana’ perawiranna i wee se papiaran wo se tekapen nea. 5Tanu neiy i perentala ni TUHAN wia si Musa, tuana mouw en siniwo ne tou Israel wo pemete-metengen nea mouw em banua i ti’i.
1Em beteng neiy i koba’la wia se suku bani Yehuda i ki’it se kaum-kaum nea nyi’a mouw e ma’ayo mea waki paakaran en tana’ Edom, ma’ayo mea waki patar kaerisan Zin mea waki timu, witu en tempok timu. 2Paakaran timu i wee nisea muleiymi waki tampok en Tasik Wurasen, waki tongkeiyna en simaru mea waki timu;3laa o rumo’ume witu esa nga weka timu em pasosoran Akrabim, mapawee-wee mea waki Zin, sumosor mea waki esa nga weka timu eng Kadesh-Barnea, mapawee-wee mea waki Hezron, sumosor mea waki Adar, mengkol mea waki Karka, 4mapawee-wee mea waki Azmon wo rumo’u witu en teberan en tana’ Mesir, i ka’ayo em paakaran i ti’i en sumampet mea waki tasik. Ni’itu mouw i wee nikouw em paakaran timu.5Paakaran sedangan nyi’a mouw en Tasik wurasen ma’ayo mea waki lua’an en teberan Yordan. Paakaran witu en siri’ amian muleiymi waki tongkeiyna lua’an en teberan Yordan i ti’i: 6paakaran i ti’i en sumosor mea waki Bet-Hogla, tumorome esa nga weka amian em Bet-Araba, kamurian em paakaran i ti’i en sumosor mea waki watu ni Bohan bin Ruben;7o laa waki kewong Akhor em paakaran i ti’i en sumosor mea waki Debir, wo tumoro mea waki amian mea waki Gilgal waki lewet em pasosoran Adumim, em baki esa nga weka timu en teberan. Kamurian em paakaran i ti’i e minapawee-wee mea waki kebu’an En-Semes wo rumo’u mea waki En-Rogel. 8Kamurian em paakaran i ti’i en sumosor mea waki kewong em Ben-Hinom, waki esa nga weka timu esa nga kelabotan e lembena eng kuntung Yebus, ni’itu mouw e Yerusalem; kamurian em paakaran i ti’i en sumosor mea waki toka eng kuntung em baki lewet eng kewong Hinom, waki esa nga weka talikuran, waki tempok amian eng kewong ne tou Refaim.9Kamurian em paakaran i ti’i e minongkouwi waki toka eng kuntung i ti’i mea waki kebu’an Me-Neftoah, laa o rumo’u mea waki kota-kota kakuntungan Efron; tumodongla nyi’a em paakaran i ti’i e minongkouw mea waki Baala, ni’itu mouw eng Kiryat-Yearim. 10Kamurian em paakaran i ti’i minengkoli waki Baala mea waki talikuran eng kakuntungan Seir, mapawee-wee mea waki amian mea waki lembena eng kuntung Yearim, ni’itu mouw eng Kesalon, tumumpa mea waki Bet-Semes, wo mapawee-wee mea waki Timna.11Kamurian em paakaran i ti’i e rimo’u mea waki amian mea waki lembena eng kuntung Ekron; kamurian em paakaran i ti’i e minongkouw mea waki Sikron, mapawee-wee mea waki kuntung Baala wo rumo’u mea tawi e Yabneel, i ka’ayo em paakaran i ti’i kumawus waki tasik. 12Paakaran talikuran nyi’a mouw en Tasik Sela wo em pantena. Ni’itu mouw, e mea waki, reiy’ sa mina’asa ruuna, em paakaran-paakaran en daerah ne bani Yehuda i ki’it se kaum-kaum nea.
1Kamurian rumo’u momi eng koba’ i wee se bani Yusuf. Em paakaran nea muleiymi waki teberan Yordan tawi e Yerikho, waki esa nga weka sedangan eng kebu’an-kebu’an Yerikho, tumoromi em patar kaerisan, e limongkoti waki Yerikho mea waki kakuntungan, mea waki Betel, 2rumo’umi waki Betel tumoro mea waki Lus, mapawee-wee mea waki daerah ne tou Arki, mea waki Atarot,3tumumpa mea waki talikuran mea waki daerah ne tou Yaflet, i ka’ayo en daerah Bet-Horon Hilir wo tumodongla nyi’a i ka’ayo eng Gezer wo kumawus waki tasik. 4Tuana mouw se bani Yusuf, nyi’a i yi’i se suku Manasye wo se suku Efraim, nu simungkul eng kapunya’an pusaka.5Daerah ne bani Efraim i ki’it se kaum-kaum nea nyi’a mouw en tuana: paakaran eng kapunya’an pusaka nea mea waki sedangan nyi’a mouw e Atarot-Adar i ka’ayo em Bet-Horon Uluna. 6Mea waki talikuran em paakaran i ti’i rumo’u mea waki esa nga weka amian e Mikhmetat; kamurian em paakaran i ti’i e mengkol mea waki sedangan mea waki Taanat-Silo, wo waki witula e mapawee-wee ma’ayo mea waki esa nga weka sedangan e Yanoah, 7tumumpami waki Yanoah mea waki Atarot wo Naharat, tumingkule en daerah Yerikho wo rumo’u mea waki teberan Yordan.8Waki Tapuah em paakaran i ti’i e mapawee-wee mea waki talikuran mea waki teberan Kana wo eng kumawuse waki tasik. Ni’itu mouw eng kapunya’an pusaka ne bani Efraim i ki’it se kaum-kaum nea. 9Tumodongla nyi’a i wee se bani Efraim neiy i tantula eng kota-kota neiy i keta’atasi waki keuneran eng kapunya’an pusaka ne bani Manasye, e reiy’ sa mina’asa kota i ti’i ampit en tewa-tewana.10Ta’an se tou eng Kana’an se maena’ waki Gezer se reiy’ mouw neiy i sere’ nea. Ni’itu mouw se tou eng Kana’an i ti’i se minena-ena’pe’ maena’ waki keuneran ne suku Efraim i ka’ayomi en teakan, ta’an se minamuali ata pareo-reo.
1Weteng eng koba’ neiy i tantula i wee se suku Manasye, karengan nisia mouw sioki’ polon ni Yusuf, nyi’a mouw en tuana: Wia si Makhir, oki’ polon ni Manasye, ama’ Gileat, neiy mouw i weela eng Gilead wo em Basan, karengan nisia siesa suraro. 2Ni’itu mouw em beteng ni’itu mouw neiy i tantula i wee se oki-oki’ ni Manasye walina, i ki’it se kaum-kaum nea, nyi’a i yi’i i wee se bani Abiezer, bani Helek, bani Asriel, bani Sekhem, bani Hefer wo se bani Semida; ni’itu mouw se see’ tuama waki si Manasye bin Yusuf, i ki’it se kaum-kaum nea.3Ta’an si Zelafehad bin Hefer bin Gilead bin Makhir bin Manasye si reiy’ makapunya oki’ tuama, ta’an se oki’ i te wewene. Nyi’i mouw e ngaran ne oki-oki’na i ti’i: Mahla, Noa, Hogla, Milka wo si Tirza. 4Nisea se mineiy sumaru si imam Eleazar, wo sumaru si Yosua bin Nun, ma’an em baya ne ma’aka-aka, wo lumila’: “TUHAN si minerenta mola wia si Musa kaa laa meweweela eng kapunya’an pusaka wia nikeiy witu eng keuneran ne patuari-patuari meiy.” Karengan e ni’itu neiy i weenala wia nisea, eng kapunya’an pusaka witu eng keuneran ne patuari-patuari ni ama’ nea, minatoroan ampit en titah ni TUHAN.5Tuana mouw wia se suku Manasye minaka’ato e mapulu werot tana’, reiy’ siwalina ta’an en tana’ Gilead wo em Basan em baki lewet e Yordan, 6karengan se oki-oki’ wewene ni Manasye se minaka’ato mola eng kapunya’an pusaka waki keuneran ne oki-oki’na tuama, kasuatan en tana’ Gilead neiy i tantula i wee se oki-oki’ tuama ni Manasye walina.7Ni’itu mouw em paakaran en daerah ne Manasye nyi’a mouw em baki Asyer mea waki Mikhmetat em baki esa nga weka sedangan en Sikhem; kamurian em paakaran i ti’i e mapawee-wee mea waki timu mea waki daerah ne maena’ En-Tapuah. 8Tana’ Tapuah nyi’a mouw eng kapunya’an ne suku Manasye, ta’an eng kota Tapuah, tawi em paakaran en daerah Manasye, nyi’a mouw eng kapunya’an ne bani Efraim.9Kamurian em paakaran i ti’i en tumumpa mea waki teberan Kana, mea waki esa nga weka timu en teberan i ti’i. Eng kota-kota maname nyi’a mouw eng kapunya’an ne suku Efraim, ma’anouw tu’u witu eng keuneran eng kota-kota ne suku Manasye. Tumodongla nyi’a em paakaran en daerah ne Manasye i ti’i e lumangkoiymi waki esa nga weka amian en teberan i ti’i wo kumawus waki tasik. 10Mea waki timu en daerah i ti’i eng kapunya’an ne suku Efraim wo mea waki amian eng kapunya’an ne suku Manasye. Em paakaranna nyi’a mouw en tasik; waki esa nga weka amian em paakaran en daerah i ti’i en timingkul en daerah Asyer, waki esa nga weka sedangan en timingkul en daerah Isakhar.11Ta’an e waki daerah Isakhar wo Asyer wawean kangkasi eng kapunya’an ne suku Manasye, nyi’a i yi’i em Bet-Sean ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, Yibleam ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, maena’ en Dor ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, maena’ e En-Dor ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, maena’ en Taanakh ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, wo se maena’ e Megido ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, nyi’a i yi’i en telu daerah kakenturan i ti’i. 12Ta’an se bani Manasye se reiy’ mete’u rumuberla eng kota-kota i ti’i, karengan se tou Kana’an se minua’ kaa laa mena-ena’ mena’ witu em banua i ti’i.13Nu reiy’ mouw se tou Israel nu minamuali ente’, se tou eng Kana’an i ti’i se siniwona minamuali tou pareo-reo ta’an e reiy’ mouw kasa uli-ulit nisea i ti’i neiy i sere’na.14Lumila’ mouw se bani Yusuf wia si Yosua, en tuana: “Ka’a koo meela wia niaku e nesa i te weteng koba’ wo e nesa i te werot tana’ mamuali kapunya’an pusaka, awes tare niaku i yi’i ku bangsa ka’asa’an eng kelakerna, karengan si TUHAN i ka’ayomi en teakan si maberkatla niaku?” 15E wingkot ni Yosua wia nisea: “Sa koo bangsa ka’asa’an eng kelakerna, mea mouw waki talun wo muka’ mouw tana’ i wee nikoo maname waki wanua ne tou Feris wo ne tou Refaim, sa eng kakuntungan Efraim en taleus peset i wee nikoo.”16Kamurian lumila’ mouw se bani Yusuf: “Kakuntungan i ti’i e reiy’ awes i wee nikeiy, wo em baya ne tou Kana’an se maena’ waki nataran i ti’i se makapunya kareta wesi, le’os se maena’ waki Bet-Sean ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana ka’apa tu’u se maena’ waki kewong Yizreel.” 17Laa o lumila’ mouw si Yosua wia se see’ ni Yusuf, wia se suku Efraim wo se suku Manasye: “Nikoo i yi’i koo bangsa ka’asa’an eng kelakerna wo makapunya eng kaente’an kasa sela; reiy’ i te esa werot koba’ i tantula i wee nikoo, 18Ta’an eng kakuntungan i ti’i e laa i tantula i wee nikoo kangkasi, wo karengan en tana’ i ti’i en talun, e lewo’ sa reiy’ mouw koo muka’la nyi’a; nikoo koo laa makapunyala nyi’a i ka’ayo waki tempok-tempokna, karengan nikouw kouw laa sumere’ se tou eng Kana’an i ti’i, ma’anouw tu’u sea makapunya kareta wesi wo ma’anouw tu’u sea ente’.”
1Takar merurouw se pakasa’an umat Israel waki Silo, laa o tumampala en Dasing Pinasungkulan maname, karengan em banua i ti’i en tu’utukouw wia nisea. 2Witu nedo ni’itu timele’upe’ se pitu suku witu nelet ne tou Israel, se reiy’pe’ minaka’ato weteng kapunya’an pusaka.3Karengan e ni’itu lumila’ mouw si Yosua wia se tou Israel: “Pirape’ eng keure kasi kouw metaka-taka, i ka’ayo reiy’ minea rumuberla em banua neiy mouw i weela ni TUHAN wia nikoo, Empung ne nene moyangmu? 4I pa’ayo momi telu tou waki susur suku; takar niaku ku laa rumeo nisea, rio sea tumiro’ kaa laa tumerokla em banua i ti’i, kumelat eng ka’ada’anna, tanu i te eng kapunya’an pusaka niesa o niesa, kamurian marengi wia niaku.5Nu reiy’ mouw i tu nisea se laa meteng nyi’a witu nelet nea mamuali pitu nga weteng. Suku Yehuda se laa mena-ena’ mena’ witu en daerah nea waki esa nga weka timu wo se see’ ni Yusuf se laa mena-ena’ mena’ witu en daerah nea waki esa nga weka amian. 6Nikouw kouw kumelat eng ka’ada’an em banua i ti’i witu em pitu nga weteng, wo alin niouwmi wia niaku; o laa niaku ku laa lumobo’ eng koba’ wia nyi’i i wee nikouw witu en sinaru ni TUHAN, Empung ta.7Karengan se tou Lewi se reiy’ minaka’ato weteng witu eng keuneran niouw, karengan en jabatan tanume imam ni TUHAN nyi’a mouw eng kapunya’an pusaka nea, kasuatan se suku Gad, suku Ruben wo se suku Manasye se esa nga parua i ti’i se minaka’ato mouw eng kapunya’an pusaka waki esa nga weka sedangan en teberan Yordan, neiy i weela ni Musa, hamba ni TUHAN, wia nisea.”8Kamurian tumiro’ mouw se tou-tou i ti’i, laa o mea, kasuatan si Yosua si minerentala wia nisea, witu nedo nisea nu mengae, rio sea kumelat eng ka’ada’an em banua i ti’i. Em pokeiyna: “Mea mouw, terokenola em banua i ti’i, i kelatola eng ka’ada’anna, kamurian marengomi wia niaku; takar wia nyi’i, wia en Silo, niaku ku laa lumobo’ eng koba’ i wee nikouw witu en sinaru ni TUHAN.” 9Tou-tou i ti’i se minea wo kumelang tumorola em banua i ti’i; nisea se kimelat eng ka’ada’anna witu e nesa kinelatan, kota karengan eng kota, witu em pitu nga weteng, laa o marengi wia si Yosua waki tampa pedasingan waki Silo.10O laa si Yosua lumobo’ eng koba’ i wee nisea waki Silo, witu en sinaru ni TUHAN, wo manamome si Yosua minetengla em banua i ti’i wia se tou Israel, minatoroan ampit em bewetengan nea.
1Kinoba’an eng karua tu’u e rimo’u momi i wee se suku Simeon, i wee se bani Simeon i ki’it se kaum-kaum nea. Kapunya’an pusaka nea em bitu eng keuneran eng kapunya’an pusaka ne bani Yehuda.2Tanume eng kapunya’an sesani’ nisea se minaka’ato: em Beryeba, Syeba, Molada, 3Hazar-Sual, Bala, Ezem, 4Eltolad, Betul, Horma,5Ziklag, Bet-Hamarkabot, Hazar-Susa, 6Bet-Lebaot wo en Saruhen: mapulu’ o telu kota ampit en tewa-tewana. 7En-Rimon, Eter, wo e Asan: epat kota wo en tewa-tewana;8o kangkasi e reiy’ sa mina’asa tewa waki esa nga kaledong eng kota-kota ketare, ma’ayo mea waki Baalat-Beer, nyi’a i yi’i e Rama em baki Tana’ Timu. Ni’itu mouw eng kapunya’an pusaka ne suku bani Simeon i ki’it se kaum-kaum nea. 9Kapunya’an pusaka ne bani Simeon e niedomi waki weteng ne bani Yehuda. Karengan em beteng ne bani Yehuda i ti’i en taleus sela i wee nisea, takar se bani Simeon se minaka’ato eng kapunya’an pusaka witu eng keuneran nea.
1O mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Yosua, en tuana: 2“I lila’ mola wia se tou Israel, teinti’i: I tantu mola i wee nikoo eng kota-kota paterungan, e neiy-Ku mouw i totorla wia nikoo ampit nieletan ni Musa, 3rio seiy si minunu’ siesa nga touan ampit e reiy’ tinu’utu’, ampit e reiy’la sikepa’aran eng kasa ketarena, si toro tumingkasla en tou maname, i ka’ayo eng kota-kota i ti’i mamuali tampa paterungan i wee nikoo witu si kumekiwee tetubuus raa’.4Sakawisa sia tumingkasla en tou waki meta’esa’an eng kota ketare, takar e lewo’ sa reiy’ mouw sia mena’ rimedeiy witu en saruan em pepalen leloangan eng kota wo makite’ula eng kapualitanna wia em baya ne tu’a-tu’a eng kota. Nisea se lewo’ sa reiy’ sumungkul nisia witu eng kota i ti’i wo meela tampa wia nisia, wo nisia si laa mena’ wia nisea.5Sakawisa si kumekiwee tetubuus raa’ i ti’i kumi’it nisia, si minunu’ i ti’i si reiy’ laa i sarakan nea witu lawasna, karengan nisia si minunu’ mouw si kasuatna en tou ampit e reiy’la sikepa’aran eng kasa ketarena, wo ampit e reiy’ minee ri’iris wia nisia eng kasa ketarena. 6Nisia si lewo’ sa reiy’ mena-ena’ mena’ witu eng kota i ti’i i ka’ayo sia i sarula wia e rengku’an jema’ah kaa laa adilen, i ka’ayo si imam wangko’ witu nedo ni’itu si witu nu mate. Takar tare mouw i te si minunu’ i ti’i toro mareng waki kotana wo waki walena, mea waki kota waki wisa sia timingkasi en tou.”7O laa se tou Israel se minuntulela tanume eng kota paterungan: eng Kadesh waki Galilea, waki kakuntungan Naftali wo en Sikhem, waki kakuntungan Efraim, wo eng Kiryat-Arba, ni’itu mouw eng Hebron, waki kakuntungan Yehuda. 8Wo waki lewet en teberan Yordan, waki esa nga weka sedangan e Yerikho, nisea se timantula em Bezer, waki patar kaerisan, waki nataran rakek, waki se suku Ruben ; wo e Ramot waki Gilead waki se suku Gad, wo eng Golan waki Basan waki se suku Manasye.9Ni’itu mouw eng kota-kota neiy i tataapla i wee em baya se tou Israel wo i wee se malepu-lepu – malepu-lepu se witu eng keuneran nea, rio susur tou si minunu’ siesa nga touan ampit e reiy’ tinu’utu’ si toro tumingkasla en tou maname wo te’a mate wunu’un e lawas ni kumekiwee tetubuus raa’, nu reiy’pe’ nisia neiy i sarula wia e rengku’an ne jema’ah.
1Kamurian meiy mouw em baya se kapala kaum ne me’urang ne tou Lewi sumaru si imam Eleazar, sumaru si Yosua bin Nun, wo sumaru em baya se kapala kaum ne me’urang witu nelet ne suku-suku tou Israel 2wo lumila’ wia nisea waki Silo waki tana’ Kana’an, en tuana: “TUHAN si minerenta mola ampit nieletan ni Musa, rio i weela wia nikeiy eng kota-kota kaa laa ena’an wo en tana’-tana’ perawiranna i wee se papiaran neiy.”3O laa se tou Israel se mineela waki kapunya’an pusaka eng kota-kota tumodongla ampit en tana’-tana’ perawiranna wia se tou Lewi, tanu neiy i titahla ni TUHAN.4Laa o rumo’u momi eng kinoba’an i wee se kaum-kaum ne tou eng Kehat. Takar witu nelet ne tou Lewi oki-oki’ ni imam Harun, se minaka’ato ampit eng kinoba’an e mapulu’ o telu kota waki se suku Yehuda, waki se suku Simeon wo waki se suku Benyamin. 5Kaum-kaum walina witu nelet ne see’ ni Kehat se minaka’ato ampit eng kinoba’an e mapulu’ kota waki se kaum-kaum suku Efraim, waki se suku Dan wo waki se suku Manasye se esa nga parua i ti’i.6Se see’ ni Gerson se minaka’ato ampit eng kinoba’an e mapulu’ o telu kota waki se kaum-kaum suku Isakhar, waki se suku Asyer, waki se suku Naftali wo waki se esa nga parua suku Manasye se waki Basan i ti’i. 7Se see’ ni Merari se minaka’ato ampit eng kinoba’an e mapulu’ o rua kota i ki’it se kaum-kaum nea, waki se suku Ruben, waki se suku Gad wo waki se suku Zebulon.8Tuana mouw e neiy i weela ne tou Israel eng kota-kota ketare ampit en tana’-tana’ perawiranna wia se tou Lewi ampit eng kinoba’an tanu neiy i perentala ni TUHAN ampit nieletan ni Musa. 9Waki se suku bani Yehuda wo waki se suku bani Simeon se wineean neala eng kota-kota tumodongla, en tinotor ngaranna wia nyi’i: 10wia se oki-oki’ ni Harun waki se kaum-kaum ne tou eng Kehat se neiy i kaghorem bani Lewi, karengan i wee nisea mouw eng kinoba’an eng kasa ketare-tare,11wia nisea neiy i weela eng Kiryat-Arba, ni’itu mouw eng Hebron – Arba i yi’i mouw si Ama’ ne suku Enak – waki kakuntungan Yehuda, wo en tana’-tana’ perawiran esa nga kaledongna; 12ta’an en tana’ penguma’an eng kota ketare ampit en tewa-tewana e neiy mouw i wee neala wia si Kaleb bin Yefune mamuali kapunya’anna.13Wia se oki-oki’ ni imam Harun, wineean neala eng Hebron, eng kota paterungan i wee se minunu’, wo en tana’-tana’perawiran eng kota i ti’i, Libna ampit en tana’-tana’ perawiranna, 14Yatir ampit en tana’-tana’ perawiranna, Estemoa ampit en tana’-tana’ perawiranna, 15Holon ampit en tana’-tana’ perawiranna, Debir ampit en tana’-tana’ perawiranna, 16Ain ampit en tana’-tana’ perawiranna, Yuta ampit en tana’-tana’ perawiranna wo em Bet-Semes ampit en tana’-tana’ perawiranna: en siouw kota waki se rua suku i ti’i.17Wo waki se suku Benyamin: eng Gibeon ampit en tana’-tana’ perawiranna, Geba ampit en tana’-tana’ perawiranna, 18Anatot ampit en tana’-tana’ perawiranna wo Almon ampit en tana’-tana’ perawiranna: e nepat kota. 19Minapekasa nyi’a eng kota-kota kapunya’an ne oki-oki’ ni Harun, em baya ne imam i ti’i, e mapulu’ o telu kota ampit en tana’-tana’ perawiranna.20Kaum-kaum see’ ni Kehat, nyi’a i yi’i se tou Lewi se timele’upe’ waki elet ne see’ ni Kehat, se minaka’ato eng kota-kota ampit eng kinoba’an wia nisea waki se suku Efraim. 21Wia nisea se wineeala en Sikem, eng kota paterungan i wee se minunu’, ampit en tana’-tana’ perawiranna, waki kakuntungan Efraim, Gezer ampit en tana’-tana’ perawiranna, 22Kibzaim ampit en tana’-tana’ perawiranna wo em Bet-Horon ampit en tana’-tana’ perawiranna: e nepat kota.23Wo waki se suku Dan: Elteke ampit en tana’-tana’ perawiranna, Gibeton ampit en tana’-tana’ perawiranna, 24Ayalon ampit en tana’-tana’ perawiranna wo eng Gat-Rimon ampit en tana’-tana’ perawiranna: e nepat kota.25Wo waki se suku Manasye se esa nga parua i ti’i: Taanakh ampit en tana’-tana’ perawiranna wo eng Gat-Rimon ampit en tana’-tana’ perawiranna: e rua kota. 26E minapekasa eng kota-kota i ti’i e mapulu’, ampit en tana’-tana’ perawiranna, neiy i tantula i wee se kaum-kaum timele’upe’ waki elet ne see’ ni Kehat.27Bani Gerson waki se kaum-kaum ne tou Lewi se minaka’ato waki se suku Manasye se esa nga parua kasi: Golan, eng kota paterungan i wee se minunu’, waki Basan, ampit en tana’-tana’ perawiranna, wo em Beestera ampit en tana’-tana’ perawiranna: e rua kota.28Wo waki se suku Isakhar: Kisyon ampit en tana’-tana’ perawiranna, Dobrat ampit en tana’-tana’ perawiranna, 29Yarmut ampit en tana’tana’ perawiranna, wo e En-Gamin ampit en tana’-tana’ perawiranna: e nepat kota. 30Wo waki se suku Asyer: Misal ampit en tana’-tana’ perawiranna, Abdon ampit en tana’-tana’ perawiranna, 31Helkat ampit en tana’-tana’ perawiranna, wo e Rehob ampit en tana’-tana’ perawiranna: e nepat kota.32Wo waki se suku Naftali: Kedesh, eng kota paterungan i wee si minunu’, waki Galilea, ampit en tana’-tana’ perawiranna, Hamot-Dor ampit en tana’-tana’perawiranna wo eng Kartan ampit en tana’-tana’ perawiranna: en telu kota. 33E minapekasa nyi’a eng kota-kota kapunya’an ne tou Gerson i ki’it se kaum-kaum nea e mapulu’ o telu kota ampit en tana’-tana’ perawiranna.34Kaum-kaum see’ ni Merari, se tou Lewi timele’upe’, se minaka’ato waki se suku Zebulon: Yokneam ampit en tana’-tana’ perawiranna, Karta ampit en tana’-tana’ perawiranna, 35Dimna ampit en tana’-tana’ perawiranna wo e Nahalal ampit en tana’-tana’ perawiranna: e nepat kota.36Wo waki se suku Ruben: Bezer ampit en tana’-tana’ perawiranna, Yahas ampit en tana’-tana’ perawiranna, 37Kedemot ampit en tana’-tana’ perawiranna wo e Mefaat ampit en tana’-tana’ perawiranna: e nepat kota. 38Wo waki se suku Gad: Ramot eng kota paterungan i wee se minunu’, waki Gilead, ampit en tana’-tana’ perawiranna, Mahanaim ampit en tana’-tana’ perawiranna,39Hesybon ampit en tana’-tana’ perawiranna wo e Yaezer ampit en tana’-tana’ perawiranna: minapekasana eng kota-kota i ti’i e nepat. 40E minapekasana eng kota-kota i ti’i neiy i tantula i wee se see’ ni Merari i ki’it se kaum-kaum nea, nyi’a i yi’i se timele’upe’ waki se kaum-kaum ne tou Lewi. Weteng eng kinoba’an nisea e mapulu’ o rua kota.41Minapekasana eng kota-kota ne tou Lewi witu eng keuneran eng kapunya’an ne tou Israel e nepat nga pulu’ o uwalu kota ampit en tana’-tana’ perawiranna. 42Eng kota-kota i ti’i e nesa o nesa wawean en tana’-tana’ perawiranna witu esa nga kaledongna, tuana mouw eng kota-kota ketare e minapekasana.
1O laa si Yosua kumeret se tou Ruben, tou Gad, wo se suku Manasye se esa nga parua i ti’i, 2wo lumila’ wia nisea: “Nikouw kouw minalarola e reiy’ sa mina’asa neiy i perentala ni Musa, hamba ni TUHAN i ti’i, wia nikouw, wo liminga mola e lelila’angku witu e reiy’ sa mina’asa neiyku i perentala wia nikouw. 3Nikouw kouw reiy’ timele’ula se patuari-patuarimu keurean e nedo i yi’i, i ka’ayo en teakan, ta’an nikouw kouw lale’ minalar em perenta ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo.4Ta’an en teakan si TUHAN, Empungmu, si kimarunia mola eng ka’amanan wia se patuari-patuarimu, tanu neiy i ta’ar-Nala wia nisea. Eng karengan e ni’itu, marengouw mea waki dasingmu, waki tana’ kapunya’annu, e neiy mouw i weela wia nikooni Musa, hamba ni TUHAN i ti’i, waki lewet en teberan Yordan. 5Ta’an i te, tuananola ampit eng kasa lale’ em perenta wo nukum, neiy i perentala wia nikoo ni Musa, hamba ni TUHAN i ti’i, nyi’a i yi’i moupusla si TUHAN, Empungmu, tumou kumi’it e reiy’ sa mina’asa lalan neiy i tudu’-Nala, mena-ena’ maki’itla em perenta-Na, kumaput wia-Nisia wo lumukar wia-Nisia ampit em pakasa’an natemu wo ampit em pakasa’an ni imukurmu.” 6O laa si Yosua si minerkatla nisea wo mayala nisea mea. Takar marengouw sea mea waki dasing nea.7Wia se suku Manasye se esa nga parua se wineeanola ni Musa em beteng nea waki Basan; wia se suku esa nga paruape’ kasi se wineeanola ni Yosua em beteng nea waki elet ne patuari-patuari nea waki esa nga weka talikuran en teberan Yordan. Awes tu’u eng katoroan si Yosua nu minayala nisea mea waki dasing nea, nu reiy’ mouw nisia nu minerkatla nisea, 8takar sia lumila’ wia nisea, en tuana: “Marengouw mea waki dasingmu ampit eng kakaya’an kelaker wo ampit eng kasa laker se papiaran, ampit em perak, mas, tambaga, wesi wo ampit e labung kelaker kasa. Wetengenouw ampit se patuari-patuarimu e rinemu’mi waki se kesarumu i ti’i.”
1Nure nu reiy’ mouw si TUHAN nu kimaruniala eng ka’amanan wia se tou Israel waki e reiy’ sa mina’asa ruuna witu em baya ne kesaruna, wo eng katoroan si Yosua nu tu’a mouw wo pinakatu’an e numurna, 2kineretna se minapekasa tou Israel, em baya ne tu’a-tu’ana, em baya se kapalana, em baya se akimna wo em baya ne menenu’utul se pasukanna wo lumila’ wia nisea: “Niaku ku tu’a mouw wo eng kasa mouw pinakatu’an e numur, 3wo nikouw i yi’i kouw limoo’o mola e reiy’ sa mina’asa en tinuanala ni TUHAN, Empungmu, wia em baya ne bangsa wia nyi’i karengan nikouw, karengan si TUHAN, Empungmu, Nisia mouw si simeke’ mola i wee nikouw.4Ghenangenouw, niaku ku minetengola ampit limobo’ eng koba’ se bangsa-bangsa se timele’upe’ i yi’i wia se suku-sukumu e minamuali kapunya’an pusakamu, tanukan kangkasi em baya ne bangsa se pinunengku mola e nendo ni’itu, muleiymi waki teberan Yordan ma’ayo mea waki Tasik Sela waki pateneman ni endo. 5Wo si TUHAN, Empungmu, Nisia mouw si laa mure’ wo sumere’mi nisea waki reriormu, i ka’ayo kouw rumuberla em banua nea, tanu neiy i ta’arla ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo.6Ente’enola makauli-ulit natemu witu maalar wo matuanala e reiy’ sa mina’asa neiy i kepatik witu eng kaol e nukum ni Musa, rio kouw te’a sume’epang mea lele’os ka’apa mea kawii, 7wo rio kouw te’a makasewok ampit se bangsa-bangsa se minena’pe’ witu neletmu i ti’i, ampit maakula ngaran ni empung nea wo matiwa’ karengan e ngaran i ti’i, wo meraghes ka’apa maongkot masempe wia nisea. 8Ta’an nikouw kouw lewo’ sa reiy’ kumaput wia si TUHAN, Empungmu, tanu em patuanan niouwla i ka’ayomi en teakan.9E reiy’ ku’a re’en si TUHAN si simere’ momi se bangsa-bangsa sela wo ente’ waki reriormu, wo wia nikouw i yi’i, siesa tou tu’u e reiy’la si tumaang mesesarula nikouw i ka’ayomi en teakan. 10Esa tou i te waki nikouw si toro kumi’it se esa nga riwu tou, karengan si TUHAN, Empungmu, Nisia mouw si maseke’ i wee nikouw, tanu neiy i ta’ar-Nala wia nikoo. 11Takar karengan e nyawamu, tumentemouw moupusla si TUHAN, Empungmu.12Karengan sa kouw murikit wo kumaput wia se tele’u ne bangsa-bangsa i yi’i se maena’pe’ witu nelet miouw, kaweng kumaweng ampit nisea ma’an makasewok ampit nisea wo nisea ampit nikouw, 13takar kete’uanola ampit eng kaulitna, kaa si TUHAN, Empungmu, si reiy’ mouw laa sumere’mi kasi se bangsa-bangsa i ti’i waki reriormu. Ta’an nisea se laa mamuali palewo’ wo we’etes i wee nikoo, mamuali sesa’alit witu em bentuannu, wo tetune witu em berennu, i ka’ayo kouw mapunengla wia tana’ e le’os i yi’i, e neiy mouw i weela ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo.14Takar en teakan, e reiy’ mouw ure kasi niaku ku laa tumoro e lalan reiy’ sa mina’asa e laa mere’i. Karengan e ni’itu mawena’asouw ampit em pakasa’an natemu wo em pakasa’an ni imukurmu, kaa nesa tu’u waki e reiy’ sa mina’asa e le’os e neiy mouw i ta’arla ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo, e reiy’la e reiy’ winutala. Em baya nyi’a e linekepola i wee nikoo. Reiy’la esa tu’u e reiy’ winutala. 15Ta’an tanu e mineiy mola witu nikouw e reiy’ sa mina’asa e le’os neiy mouw i ta’arla ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo, en tuana mouw si TUHAN laa mapa eiy witu nikoo e reiy’ sa mina’asa e reiy’ le’os i ka’ayo Sia minunengola nikouw wia en tana’ e le’os i yi’i, neiy i weela ni TUHAN, Empungmu wia nikoo,16sakawisa kouw kume’angla en teta’aran neiy mouw i perentala ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo, wo mea rumaghes wia si empung walina wo mongkot sumempe wia nisea. Takar eng kaupi’an ni TUHAN e laa tumo’or witu nikouw, i ka’ayo kouw makarengan mapunengla wia em banua le’os, e neiy mouw i wee-Nala wia nikoo.”
1Kamurian Yosua si minerurla em baya ne suku tou Israel waki Sikhem. Kineretna em baya se tu’a-tu’a tou Israel, em baya se kapalana, em baya se akimna wo em baya ne matu’utu-tu’utul se pasukanna, laa o sea rumedeiy witu en sinaru ni Empung. 2Lumila’ mouw si Yosua wia se minapekasa bangsa i ti’i: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel: Eng kasa ketareanna waki lewet en teberan Efrat, witu mouw em paena’an ne nene moyangmu, nyi’a i yi’i si Terah, ama’ ni Abraham wo ama’ ni Nahor, wo nisea se meraghes wia si empung walina.3Ta’an Niaku ku minedomi si Abraham, ama’mu i ti’i, waki lewet en teberan Efrat, wo rumeo nisia tumerokla e minapekasa en tana’ Kana’an. Niaku ku simiwo minelaker se see’na wo mineela si Ishak wia nisia. 4Wia si Ishak Ku mineela si Yakub wo si Esau. Wia si Esau Ku mineela eng kakuntungan Seir minamuali kapunya’anna, kasuatan si Yakub ma’an se oki-oki’na nu minea waki Mesir.5O laa Aku tumoke si Musa ma’an si Harun wo kumatulala e Mesir, tanu en tinuan-Kula witu eng keuneran nea, kamurian Niaku ku minali nikouw rimo’umi. 6Nu reiy’ mouw Niaku nu minali se nene moyangmu rumo’umi waki Mesir wo kouw i ka’ayo mea waki tasik, o laa se tou Mesir se mekeki’it se nene moyangmu ampit eng kareta wo se tou simake kawalo mea waki Tasik Teberau.7Karengan e ni’itu mereke-rekeiy mouw sea wia si TUHAN, takar siwo-Nala reiydem nelet nikouw wo ne tou Mesir i ti’i wo neiy i eiy-Nala en dano en tasik witu nisea, i ka’ayo sea sinongkouwi. Wo em berennu nuesa e limoo’o mola, sapa en tinuana-Kula witu e Mesir. Nu reiy’ mouw i tu eng keure kouw maena’ waki patar kaerisan.8Niaku ku minali nikouw mea waki wanua ne tou Amori se maena’ waki lewet en teberan Yordan, wo eng katoroan nisea nu maseke’ masu’usuk nikouw, nisea se neiy-Ku i sarakanla witu lawasmu, i ka’ayo kouw rimuberla em banuana, kasuatan nisea se pinuneng-Kumi waki saruan niouw.9Katoroan e ni’itu si Balak bin Zipor, raja Moab, si timo’or maseke’ masu’usuk se tou Israel. Neiy i reona kumeret si Bileam bin Beor kaa laa kumutokla nikouw. 10Ta’an Niaku ku so’o limingala si Bileam i ka’ayo sia tu’u merkatla nikouw. Tuana mouw Niaku nu minayami nikouw waki lawasna.11Nu reiy’ mouw nikouw nu lumewetla en teberan Yordan wo i ka’ayola waki Yerikho, sumeke’ mouw masu’usuk nikouw se warga-warga eng kota Yerikho, tou Amori, tou Feris, tou Kana’an, tou Het, tou Girgasi, tou Hewi wo se tou Yebus, ta’an nisea i ti’i se neiy-Ku i sarakan witu lawasmu. 12Kamurian Niaku ku minayala se tampaner rumeriorla nikouw wo se tekapen-tekapen i yi’i se laa sumere’mi nisea waki reriormu, tanu se rua raja ne tou Amori i ti’i. Eng kaulitna, e reiy’ kaa en santimu wo e reiy’ kangkasi kaa en tingkanamu.13Tuana mouw Aku mineela wia nikoo em banua kina’atoan niouw reiy’ ampit e mapedi-pedis wo eng kota-kota e reiy’ neiy i redeiy miouwla, ta’an nikouw mouw si minena’ witu eng goremna; o kangkasi e numa-uma anggor wo e numa-uma zaitun e reiy’ tinaneman niouwla, nikouw mouw si kimaan em bua’na.14Karengan e ni’itu, meide’ mola si TUHAN wo rumaghesouw wia-Nisia ampit eng kasa uli-ulit wo lale’. I wa’akatola si empung wia nisia se nene moyangmu rimaghesola waki lewet en teberan Efrat wo waki Mesir, wo rumaghesouw wia si TUHAN. 15Ta’an sa kouw mapokeiyla reiy’ le’os kaa laa rumaghes wia si TUHAN, melengouw wia nendo i yi’i wia si seiy kouw laa rumaghes; empung e wia nisia se nene moyangmu meraghes waki lewet en teberan Efrat, ka’apa empung ne tou Amori em banuana niena’an niouw i yi’i. Ta’an niaku wo se esa nga pumpun em baleku, keiy laa rumaghes wia si TUHAN!”16O laa se bangsa i ti’i se miningkot: “Wa’akatouw wia nikeiy metetele’ula si TUHAN kaa laa rumaghes wia si empung walina! 17Karengan si TUHAN, Empung ta, Nisia mouw si rimawiromi nikita wo se nene moyang ta waki tana’ Mesir, waki wale paata’an, wo si timuana mola eng kowa’-kowa’ maka’erangen kewangko’ i yi’i witu en sinaru em beren ta nuesa, wo si timerungomi nikita esa nga kelabotan e lalan kinelangan ta, wo witu nelet em baya ne bangsa tinoroantami, 18TUHAN si simere’mi em baya se bangsa wo se tou Amori, maena’ em banua i yi’i, waki rerior ta. Nikeiy tu’u keiy laa rumaghes wia si TUHAN, karengan Nisia mouw si Empung ta.”19Ta’an si Yosua si limila’ wia se bangsa i ti’i: “Reiy’ ku’a re’en kouw makawoo rumaghes wia si TUHAN, karengan Nisia mouw si Empung kudus, Nisia mouw si Empung tetayuren. Nisia si reiy’ laa mampungela eng kaselokan wo en dosamu. 20Sakawisa kouw tumele’ula si TUHAN wo rumaghes wia si empung wo’oseiy, takar Nisia si laa murikiti waki nikoo wo tumuanala e reiy’ le’os wia nikouw ma’an munengla nikouw, nu reiy’ mouw Nisia nu timuanala e le’os wia nikouw eng ketareanna.”21Ta’an se bangsa i ti’i se limila’ wia si Yosua: “Reiy’, wia i te si TUHAN keiy laa rumaghes.” 22Kamurian lumila’ mouw si Yosua wia se bangsa i ti’i: “Nikouw mouw si sairi witu nikouw nuesa, kaa nikouw kouw minelengola si TUHAN kaa laa rumaghes wia-Nisia.” E wingkot nea: “Nikeiy mouw si sairi!” 23Sia lumila’: “Takar en teakan, i wa’akatola si empung wo’oseiy si witu eng keuneran niouw wo i ewe’ mola natemu wia si TUHAN, Empung Israel.”24O laa e wingkot ne bangsa i ti’i wia si Yosua: “Wia si TUHAN, Empung ta, keiy laa rumaghes, wo e nuwu’-Na e laa lingan neiyla.” 25Witu nendo ni’itu kangkasi Yosua si mina’akes teta’aran ampit se bangsa i ti’i wo sumiwo katataapan wo natoran i wee nisea waki Sikhem. 26Yosua si minatikla em baya nyi’a i ti’i witu eng kaol nukum ni Empung, laa o sia medo watu sela wo rumedeiyla nyi’a maname, waki wawa’ nakana kasela, waki tampa kudus ni TUHAN.27Em pokeiy ni Yosua wia se minapekasa bangsa i ti’i: “Eng kaulitna em batu i yi’i mouw e laa mamuali sairi witu nikita, karengan e lininga mola e reiy’ sa mina’asa nuwu’ ni TUHAN neiy i totor-Nala wia nikita. Karengan e ni’itu em batu i yi’i e laa mamuali sairi witu nikouw, rio kouw te’a kumelong si Empungmu.” 28Nu reiy’ mouw i tu Yosua si minayala se bangsa i ti’i mea, siesa o siesa mea waki kapunya’an pusakana.
1Nu reiy’ mouw si Yosua nu minate, tou Israel se minueiy wia si TUHAN: “Seiy ku’a re’en wia nikeiy si lewo’ sa reiy’ lebe ketareanna lumaa sumaru se tou eng Kana’an kaa laa meseseke’ sumu’usuk nisea?” 2Nuwu’ ni TUHAN: “Suku Yehuda mouw se lewo’ sa reiy’ lumaa; eng kaulitna neiy-Ku mouw i sarakanla em banua i ti’i witu lawasna.” 3Laa o lumila’ mouw si Yehuda wia si Simeon, patuarina i ti’i: “Lumaa mouw mewali-wali ampit niaku mea waki weteng e neiy mouw i koba’la wia niaku wo le’osouw kita sumeke’ sumu’usuk se tou eng Kana’an, takar niaku tu’u ku laa lumaa mewali-wali ampit nikoo mea waki weteng e neiy mouw i koba’la wia nikoo.” O laa si Simeon lumaa mewali-wali ampit nisia.4Takar lumaa mouw se suku Yehuda, o laa si TUHAN si simarakanla se tou eng Kana’an wo se tou Feris witu lawas nea, wo nisea se minewe minekala se tou-tou i ti’i tawi em Bezek, mapulu’ nga riwu tou eng kelakerna. 5Waki Bezek sea matola si Adoni-Bezek wo sumeke’ sumu’usuk nisia, wo nisea se minewe minekala se tou eng Kana’an wo se tou Feris.6Ta’an si Adoni-Bezek si timingkasla en tou, laa o sea mekeki’it nisia, sumikop nisia wo kumetor en tetudu’ bewangko’ witu lawasna wo em baki ne’ana. 7Em pokeiy ni Adoni-Bezek: “Wawean pitu nga pulu’ raja se kinaketoran en tetudu’ bewangko’ lawas wo ne’ana se mapurut en tele’u-tele’u kekaanen witu em bawa’ mejaku; minatoroan ampit en tinuanakula i ti’i, tuana mouw neiy i suli’la ni Empung wia niaku.” Kamurian sia alin mea waki Yerusalem wo mate maname.8Nu reiy’ mouw i tu bani Yehuda se simeke’ masu’usuk e Yerusalem, rimo’obit nyi’a laa o mewe nyi’a ampit em berenna en santi wo munengla eng kota i ti’i ampit e napi. 9Kamurian se bani Yehuda lumaa sumeke’ masu’usuk se tou eng Kana’an, maena’ waki kakuntungan, waki Tana’ Negeb wo waki Daerah Kakenturan. 10O laa se suku Yehuda se minoghe rumego se tou eng Kana’an se maena’ waki Hebron – ngaran eng Hebron eng ketareanna nyi’a mouw eng Kiryat-Arba – wo minewe minekala si Sesai, Ahiman wo si Talmai.11Maname sea moghe rumego se maena’ witu en Debir. Ngaran en Debir eng ketareanna nyi’a mouw eng Kiryat-Sefer. 12Lumila’ mouw si Kaleb: “Seiy si kumalala wo kumaat eng Kiryat-Sefer, wia nisia laaku i weela si Akhsa, oki’ku, mamuali ka’awuna.” 13Wo si Otniel, oki’ ni Kenas tuari ni Kaleb, kumaat eng kota i ti’i; o laa si Kaleb meela si Akhsa, oki’na, wia nisia mamuali ka’awuna.14Eng katoroan si wewene i ti’i i ka’ayomi, elurenna si ka’awuna kaa laa kumiwee esa nga werot penguma’an wia si ama’na. Takar tumumpa momi si wewene i ti’i waki si keledaina, laa o lumila’ mouw si Kaleb wia nisia: “Wawean sapa?” 15E wingkotna wia nisia: “Weeanola niaku esa tetaber; neiymu i weela wia niaku en tana rese, weeanola kangkasi niaku kebu’an.” O laa si Kaleb si mineela wia nisia eng kebu’an waki tewa wo eng kembu’an waki wawa’.16See’ ni Hobab, ipagh ni Musa, tou eng Keni i ti’i, limaa mewali-wali ampit se bani Yehuda waki kota Akana Korma mea waki patar kaerisan Yehuda waki Tana’ Negeb tawi e Arad; laa o sea mena’ witu nelet ne maena’ maname. 17Yehuda si limaa mewali-wali ampit si Simeon, patuarina i ti’i, laa o sea mewe minekala se tou eng Kana’an, maena’ witu en Zefat; nisea se rimego eng kota i ti’i. Karengan e ni’itu eng kota i ti’i nginaranala Horma.18Tumodongla nyi’a se suku Yehuda se kimaat eng Gaza ampit en daerahna, Akselon ampit en daerahna wo e Ekron ampit en daerahna. 19 19Wo si TUHAN si rimapitla se suku Yehuda, i ka’ayo sea rumuberla eng kakuntungan i ti’i; ta’an nisea se reiy’ mete’u sumere’ se maena’ waki kewong, karengan se tou-tou i yi’i se makapunya kareta wesi.20Wia si Kaleb neiy mouw i weela eng Hebron, tanu neiy i lila’la ni Musa eng ketareanna, wo maname se neiy mouw i sere’nala se oki’ ni Enak se telu i ti’i. 21Ta’an se tou Yebus, maena’ eng kota Yerusalem, se reiy’ neiy i sere’ ne bani Benyamin, ni’itu mouw se tou Yebus i ti’i se maena’pe’ mewali-wali ampit se bani Benyamin waki Yerusalem i ka’ayomi en teakan.22ee’ ni Yusuf kangkasi se limaa rumego em Betel, wo si TUHAN si rimapitla nisea. 23 23See’ ni Yusuf se rimeo tou tumegha’ em Betel i ti’i – ngaran eng kota i ti’i eng ketareanna nyi’a mouw e Lus. 24Eng katoroan se tumetegha’-tumetegha’ i ti’i nu limoo’ siesa tou rimo’umi waki kota i ti’i, takar lumila’ mouw sea wia nisia: “Ale’en i turu’mi kumura keiy toro ghumoremla eng kota i yi’i, takar keiy laa tumuanala nikoo tanu si kalo.”25Laa o i tudu’na mola wia nisea kumura sea toro ghumoremla eng kota i ti’i, wo sea mewe eng kota i ti’i ampit em berenna en santi, ta’an sitou i ti’i ampit se minapekasa kaumna se neiy i wayala mea. 26Tou i ti’i si minea waki wanua ne tou Het wo rumedeiyla maname e nesa kota nginaranan-nala Lus. Tuana mouw ngaran eng kota i ti’i i ka’ayomi en teakan.27Suku Manasye se reiy’ simere’ se maena’ witu em Bet-Sean wo se maena’ witu e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, maena’ witu en Taanakh ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, maena’ witu en Dor ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, maena’ witu e Yibleam ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, wo se maena’ witu e Megido ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, karengan se tou eng Kana’an i ti’i se kimete kaa laa mena-ena’ mena’ witu em banua i ti’i. 28Se tou Israel nu minaente’ mouw, nisea se simiwo se tou eng Kana’an i ti’i minamuali tou i pareo-reo wo se reiy’ simere’ nisea kasa uli-ulit.29Suku Efraim tu’u se reiy’ simere’ se tou eng Kana’an maena’ waki Gezer, i ka’ayo se tou eng Kana’an i ti’i minena-ena’ maena’ witu eng keuneran nea waki Gezer.30Suku Zebulon se reiy’ simere’ se maena’ witu eng Kitron wo se maena’ witu e Nahalol, i ka’ayo se tou eng Kana’an i ti’i se minena-ena’ maena’ waki keuneran nea, ma’anouw tu’u tanume se tou i pareo-reo.31Suku asyer se reiy’ simere’ se maena’ witu e Ako, maena’ witu en Sidon ma’an se Ahlab, Akhsib, Helba, Efek wo e Rehob, 32i ka’ayo se tou Asyer i ti’i se minena’ witu eng keuneran ne tou eng Kana’an, maena’ karengan em banua i ti’i, karengan se tou-tou i ti’i se reiy’ neiy i sere’ nea.33Suku Naftali se reiy’ simere’ se maena’ witu em Bet-Semes wo se maena’ witu em Bet-Anat, i ka’ayo sea minena’ witu eng keuneran ne tou eng Kana’an, maena’ karengan witu em banua i ti’i; ta’an se maena’ witu em Bet-Semes wo em Bet-Anat i ti’i se minamuali tou i pareo-reo i wee nisea.34Tou Amori se sime’esek se bani Dan mea waki esa nga weka eng kakuntungan wo reiy’ minayala nisea tumumpa mea waki kewong, 35wo se tou Amori i ti’i se makete kaa laa mena-ena’ mena’ waki Har-Heres, waki Ayalon wo waki Saalbim, ma’anouw tu’u sea maka’ato e ne’ubelan wuter waki se see’ ni Yusuf, karengan nisea se minamuali tou i pareo-reo. 36Daerah ne tou Amori i ti’i muleiymi waki pasosoran Akrabim, waki Sela, mapawee-wee mea waki atas.
1O laa si Malaikat ni TUHAN rumo’umi waki Gilgal mea waki Bokhim wo mee nuwu’: “Rinawir-Ku momi kouw rimo’umi waki Mesir wo aling-Ku mea waki wanua e neiy-Ku i ta’arla ampit en timiwa’ wia se nene moyangmu, wo Niaku ku minee mola nuwu’: Niaku ku reiy’ laa mo’opolela en teta’arang-Ku ampit nikouw i wee eng keure-urena, 2ta’an te’a mouw kouw mewewa’akes teta’aran ampit se maena’ wia em banua i yi’i; mezbah nea e lewo’ sa reiy’ mouw i ronga’ miouwla. Ta’an nikouw kouw reiy’ limingala e nuwu’-Ku. Ka’a kouw simiwo en tuana?3O kasi Niaku ku minuwu’ mola: Niaku ku reiy’ laa sumere’mi se tou-tou i ti’i waki reriormu, ta’an nisea se laa mamuali kesarumu wo se reiy’ sa mina’asa empung nea se laa mamuali we’etes i wee nikoo.” 4Nu reiy’ mouw si Malaikat ni TUHAN nu timotorla e nuwu’ i ti’i wia se minapekasa tou Israel, mame’ mouw se bangsa i ti’i ampit eng kaente’. 5Takar en tampa i ti’i nginaranan Bokhim. Laa o sea mapasempela en tetule maname wia si TUHAN.
1I yi’i mouw se bangsa-bangsa neiy i wayala ni TUHAN mena’ kaa laa mewewa’awa’la se tou Israel i ti’i ampit e nieletan nea, nyi’a i yi’i em baya ne tou Israel se reiy’ makasine’u em pinaseke’ani eng Kana’an. 2– Maksutna i te, rio se see’-see’ ne tou Israel se reiy’ makasine’u em pinaseke’ani limangkoiyola, se turu’un ni TUHAN sumeke’. 3Se timele’u nyi’a mouw se lima raja eng kota ne tou em Filistin wo em baya se tou eng Kana’an, tou en Sidon wo se tou eng Hewi, se maena’ witu eng kakuntungan Libanon, waki kuntung Baal-Hermon i ka’ayo mea waki lalan matoro mea waki Hamat.4Nisea i ti’i se maname, rio Sia ma’awa’la se tou Israel ampit nieletan nea kaa laa mememete’ula, sapa ku’a re’en sea limingala em perenta neiy i weela ni TUHAN wia se nene moyang nea ampit nieletan ni Musa. 5Tuana mouw se tou Israel i ti’i minena’ waki keuneran ne tou eng Kana’an, tou Het, tou Amori, tou Feris, tou Hewi wo se tou Yebus. 6Sea medo se oki-oki’ wewene, tou-tou i ti’i se minamuali ka’awu nea wo mineela se oki-oki’ wewene nea wia se oki-oki’ tuama ne tou i ti’i, ma’an meraghes wia si empung ne tou-tou i ti’i.Otniel7Tou Israel se matuanala sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN, nisea se limiurla si TUHAN, Empung nea, wo rumaghes wia em baya se Baal wo em baya se Asyera. 8Laa o tumo’orouw eng kaupi’an ni TUHAN witu se tou Israel, i ka’ayo Sia minengker nisea wia si Kusyan-Risyataim uwalu nge te’un eng keurena.9Laa o maleiy mouw se tou Israel wia si TUHAN, takar si TUHAN si tumo’ori siesa tou lumelawir i wee se tou Israel, nyi’a i yi’i si Otniel, oki’ ni Kenas tuari ni Kaleb. 10Roh ni TUHAN en timeka’la nisia wo sia makimla se tou Israel. Sia lumaa sumeke’, o laa si TUHAN si simarakanla si Kusyan-Risyataim, raja Aram, witu lawasna, i ka’ayo sia kimalala si Kusyan-Risyataim. 11Laa o amanouw em banua i ti’i epat nga pulu’ nge te’un eng keurena. Kamurian mate mouw si Otniel oki’ ni Kenas.Ehud12Ta’an se tou Israel se timunala kangkasi sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN; o laa si Eglon, raja Moab, si wineean ni TUHAN kuwasa witu se tou Israel, eng karengan nisea se timuana mola sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN. 13Raja i ti’i si minaruiy se bani Amon wo se bani Amelek mamuali kaesana. Laa o lumaa mouw sia wo mewe se tou Israel minekala. Kota Nakana eng Korma e rinuberan neala. 14Mapulu’ o uwalu nge te’un eng keurena se tou Israel mina tu’utuk wia si Eglon, raja Moab.15O laa se tou Israel se minaleiy wia si TUHAN, takar si TUHAN tumo’ori i wee nisea siesa tou lumelawir nyi’a i yi’i si Ehud, oki’ ni Gera, tou Benyamin, siesa tou kidal. Ampit e nieletanna se tou Israel se naram mapa’alila nantaran wia si Eglon, raja Moab.16Wo si Ehud si simiwo en santi makaweren rua, kelabotna tawi esa nga hasta, aweiyenna mola i tu witu em bawa’ e labungna, witu nakana em pa’a lele’osna. 17Kamurian sia ma’ayola e nantaran wia si Eglon, raja Moab. Sapa tare si Eglon i ti’i siesa tou kasa rebur. 18Nu reiy’ mouw si Ehud nu simampetla mina’ayola e nantaran i ti’i, i reona se maali-ali e nantaran i ti’i mareng,19ta’an nisia nuesa si minena’ witu em batu-batu pina’at waki tawi eng Gilgal, wo mareng sumaru si raja. Lumila’ mouw sia: “Wawean e nower pengiro-ngirong em paali-alingku i wee si tuangku, ee raja.” Em pokeiy ni Eglon: “Menese’la!” Takar em baya ne tou se rimedeiy witu en saruanna i ti’i se minea witu luar. 20O laa si Ehud ghumorem matola nisia, kasuatan nisia nu rimuber maesa-esa witu eng kamar atas witu em bale paroisanna. Lumila’ mouw si Ehud: “Wawean e nuwu’ ni Empung paali-alingku i wee si tuangku.” Laa o tumo’oromi sia rumedeiymi waki tampa rinuberanna.21Kamurian si Ehud mayatla e lawas kawiina, sinawutennami en santi i ti’i waki akana em pa’a lele’osna wo i kueknala witu em po’ot ni raja, 22i ka’ayo en tempokna ma’an em berenna en santi i ti’i eng gimorem. Warewes en simaputla em berenna en santi i ti’i, karengan en santi i ti’i e reiy’ sinawutnami waki po’ot ni raja. Laa o rumo’u mouw sia tumorola em pepalen muri. 23Tuana mouw si Ehud i ka’ayola waki podol; em pepalen eng kamar atas i ti’i em pinenet wo eng kinusi’na sia nu rimo’u momi.24Tare mouw i te sia nu rumo’umi, o mineiy mouw se hamba-hamba ni raja meleloo’, ta’an em pepalen eng kamar atas i ti’i e minakusi’. Laa o lumila’ mouw sea: “Tantu mouw nisia si matea’ rano waki ri’irir em bale paroisan i ti’i.” 25Laa o sea mengena-ngena’ i ka’ayo minalikoko, ta’an si raja si reiy muka’mi em pepalen ri’irir atas i ti’i. Kamurian sea medo kekusi’, muka’ em pepalen, takar kaloo’anola si tuang nea si minate timalo’aiy witu em bela.26Eng kasuatan nisea nu mangere-ngerer, Ehud si limempotola en tou; nisia si limangkoiymi waki batu-batu pina’at wo lumempotla en tou tumorome en Seira. 27Nisia nu neiy mouw i ka’ayome maname, sengonna mola en sesebungen waki kakuntungan Efraim, laa o tumumpa mouw se tou Israel mewali-wali ampit nisia waki kakuntungan i ti’i, wo nisia nuesa si wia rerior.28Lumila’ mouw sia wia nisea: “Kumi’itouw niaku, karengan si TUHAN si simarakanola se kesarumu tou-tou Moab i ti’i, witu lawasmu.” Takar merosouw sea maki’itla nisia, laa o sea kumaat en tampa palewetan en teberan Yordan mea waki Moab wo reiy’ siesa tou tu’u si neiy i waya neala lumewet. 29Witu nedo ni’itu nisea se minunu’la se wo’o wona’na mapulu’ nga riwu waki Moab, em baya nea se tou te’etep wo ripoiy, esa tou tu’ e reiy’la si limempot. 30Tuana mouw witu nendo ni’itu e Moab neiy i tu’utukla ne Israel, takar amanouw en tana’ i t’i, uwalu nga pulu’ nge te’un eng keurena.Samgar31Nu reiy’ mouw nisia, tumo’orouw si Samgar bin Anat; sia si minunu’la se tou Filistin ampit em bewulu’ sesere’ se sapi, enem nga atus tou eng kelakerna. Tuana mouw nisia kangkasi si limawirla se tou Israel.
1Si Ehud nu minate mouw, tou Israel se timuanala kasi sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN. 2O laa si TUHAN si simarakanla nisea witu lawas ni Yabin, raja Kana’an, si maperenta waki Hazor. Panglima ne surarona nyi’a mouw si Sisera maena’ waki Haroset-Hagoyim. 3O laa se tou Israel se minaleiy wia si TUHAN, karengan si Sisera si makapunya siouw nga atus kareta wesi wo e rua nga pulu’ nge te’un eng keurena sia malotoiy se tou Israel ampit eng kaketena.4Witu nedo ni’itu si Debora, siesa nabi wewene, ka’awu ni Lapidot, si maperenta tanume si akim witu se tou Israel. 5Nisia si naram maruber witu em bawa’ nakana eng korma ni Debora nelet e Rama wo em Betel waki kakuntungan Efraim, wo se tou Israel sumaru nisia kaa laa mapa’akim wia nisia.6Sia rumeo kumeret si Barak bin Abinoam waki Kedesh waki daerah Naftali, laa o lumila’ wia nisia: “E reiy’ ku’a re’en si TUHAN, Empung Israel si minerentala en tuana: Lumaa mouw, moghe mouw tumorome eng kuntung Tabor ampit maali se mapulu’ nga riwu tou bani Naftali wo se bani Zebulon mewali-wali ampit nikoo, 7wo Niaku ku laa moghela si Sisera, panglima ne suraro Yabin, ampit eng kareta-karetana wo se pasukan-pasukanna tumorome nikoo waki teberan Kison wo Niaku ku laa sumarakan nisia witu lawasmu.”8E wingkot ni Barak wia si Debora: “Sa koo kumi’it lumaa niaku tu’u ku lumaa, ta’an sa koo reiy’ kumi’it lumaa niaku tu’u ku reiy’ lumaa.” 9Em pokeiy ni Debora: “Le’os, niaku ku kumi’it! Ta’an i te, nikoo koo reiy’ laa maka’ato en sesighi’ witu em pakela-kelangan en tuanannula i yi’i, karengan si TUHAN si laa sumarakan si Sisera witu lawas ni esa wewene.” O laa si Debora tumo’or rumedeiy wo mea mewali-wali ampit si Barak mea waki Kedesh.10Barak si minoghela se suku Zebulon wo se suku Naftali mea waki Kedesh, takar se mapulu nga riwu tou memaju maki’itla nisia; o kangkasi si Debora si memaju mewali-wali ampit nisia.11Sapa tare si Heber, tou eng Keni i ti’i, si tima’atasomi en tou waki se suku Keni, waki se oki-oki’ ni Hoab ipagh ni Musa, wo si minenoro-noro’ mola mepaas en dasingna i ka’ayo waki akana en tarbantin waki Zaanaim tawi eng Kedesh.12Nu reiy’ mouw i tu neiy i abarla wia si Sisera, kaa si Barak bin Abinoam si limaa mouw waki kuntung Tabor, 13i oghena mola e reiy’ sa mina’asa eng karetana, siouw nga atus kareta wesi, wo se minapekasa rakyat mewali-wali ampit nisia, waki Haroset-Hagoyim mea waki teberan Kison.14Laa o lumila’ mouw si Debora wia si Barak: “Tumiro’ mouw, karengan nyi’i mouw nendona ni TUHAN mesesarakan si Sisera witu lawasmu. E reiy’ ku’a re’en si TUHAN si limaa mouw witu reriormu?” Laa o merosomi si Barak waki kuntung Tabor wo se mapulu’ nga riwu tou se maki’itla nisia,15wo si TUHAN sumerokla si Sisera ma’a e reiy’ sa mina’asa eng karetana wo se minapekasa surarona karengan em berenna en santi witu rerior ni Barak, i ka’ayo si Sisera tumumpami waki karetana wo tumingkase en tou ampit e makelang. 16O laa si Barak kumi’it eng kareta-kareta wo se suraro i ti’i i ka’ayo mea waki Haroset-Hagoyim, wo se minapekasa suraro ni Sisera se minate karengan em berenna en santi; e reiy’la siesa tou tu’u si timele’u matou-tou.17Ta’an si Sisera ampit makelang si timingkase en tou mea waki dasing ni Yael, ka’awu ni Heber, tou eng Keni i ti’i, karengan wawean paato-atoan le’os e nelet ni Yabin, raja Hazor, ampit se me’urang ni Heber, tou eng Keni i ti’i. 18Yael i ti’i tu’u si rimo’umi matola si Sisera, wo lumila’ wia nisia: “Tumulimi, tuangku, ghumoremi. Te’a meide’.” Laa o tumuli mouw sia witu eng gorem en dasing ni wewene i ti’i wo si wewene i ti’i si timawunla nisia ampit e ne’ules.19Kamurian lumila’ mouw sia wia si wewene i ti’i: “Weeani satorona aku ku kumoo’ola rano oki’, ku mare’o.” O laa si wewene i ti’i muka’ en sompoiy susu, o weeanna mola sia kumoo’ wo niulesannala tu’u. 20O kasi em pokeiyna wia si wewene i ti’i: “Rumedeiy mouw witu en saruan em pepalen en dasing wo sakawisa wawean tou meiy wo mueiy wia nikoo: Wawean tou wia nyi’i?, takar wingkotenola: Reiy’la.”21Ta’an si Yael, ka’awu ni Heber, minedo en te’etek en dasing, e niedona kangkasi en tetengkel, tumawila nisia memene-menes, laa o i we’ewesname en te’etek i ti’i gimorem witu em pali’ipisna i ka’ayo limampat witu en tana’ – karengan nisia si timekelouw re’erep karengan em beduna – takar mate mola sitou i ti’i. 22Witu nedo ni’itu modolouw si Barak mekeki’it si Sisera. Rumo’u momi si Yael matola nisia wo lumila wia nisia: “Meiy, niaku ku laa mapa’atola wia nikoo sitou peneronnu i ti’i.” Laa o ghumoremouw si Barak witu eng gorem wo kaloo’anouw si Sisera minate timalo’aiy ampit en te’etek witu em pali’ipisna.23Tuana mouw si Empung witu nendo ni’itu timu’utukla si Yabin, raja Kana’an, witu en saruan ne tou Israel. 24Wo eng kakuwasa’an ne tou Israel e makaente’mola make’edel si Yabin, raja Kana’an, i ka’ayo sea rime’ila si Yabin, raja eng Kana’an i ti’i.
1Witu nendo ni’itu kumantarouw si Debora wo si Barak bin Abinoam, en tuana: 2Karengan se waraneiy-waraneiy waki Israel se timiro’ meseseke’, karengan se bangsa i ti’i se time’esla en touna ampit eng kepa’aran em pa’ar, lo’orenouw si TUHAN!3Linganouw, ee raja-raja! Ta’anouw en talingamu, ee pamuka-muka – pamuka-muka! Sa niaku, ku pa’ar mekekantarla i wee si TUHAN, mee mazmur i wee si TUHAN, Empung Israel. 4TUHAN, eng katoroan Nikoo minoghemi waki Seir, eng katoroan Nikoo kime’angla lumaa waki daerah Edom, moghe mouw em bumi, timiis kangkasi e langit, o kangkasi e linaak en timiis ranona;5eng kuntung-kuntung – nyi’a i yi’i en Sinai – minoghe witu en sinaru ni TUHAN, witu en sinaru ni TUHAN, Empung Israel. 6Witu en zaman ni Samgar bin Anat, witu en zaman ni Yael, kafilah, e reiy’ mola kasi wo se tou-tou witu em pakela-kelangan pa’ar reiy’ pa’ar se tumoro e lalan minerike-riker.7Maena’ witu eng katewa’an memene-menes i te waki Israel, yon nisea se memene-menes, i ka’ayo koo tumo’or, Debora, tumo’or tanume si ina’ waki Israel. 8Eng katoroan se tou mineleng si empung weru, takar mamuali mouw em paseke’an witu em pepalen leloangan. Eng kaulitna, eng kekelung ka’apa tu’u em bengkouw e reiy’ paloo’ola witu nelet ne epat nga pulu’ nga riwu tou waki Israel.9Nateku neiy i katuyu wia em baya ne panglima Israel, wia nisea se time’esla en touna ampit eng kepa’aran em pa’ar witu nelet ne bangsa i ti’i. Lo’orenouw si TUHAN! 10Nikouw, si simake si keledai mereiy puti’, nikouw si makelang witu lalan, i susuiy mola eng kapualitan i ti’i!11Waki tampa-tampa patimba’an rano, i ki’it en totor-totor ne melaya-laya’, manamome sitou mekantarla em pasiwo-siwon ni TUHAN e nadil, em pasiwo-siwon-Na e nadil wia se tou-tou-Na waki katewa’an waki Israel. Witu nedo ni’itu tumumpa momi se umat ni TUHAN mea waki pepalen leloangan.12Tumo’orouw, tumo’orouw, Debora! Tumo’orouw, tumo’orouw, i kantarola e nesa kekantaren! Tumo’orouw, Barak! Wo rawirenouw se tinaangmu, heiy oki’ ni Abinoam! 13Laa o tumumpa mouw em baya ne bangsawan se neiy i kalempot, umat ni TUHAN se timumpa i wee-Nisia tanume si waraneiy.14Waki se suku Efraim sea meiy waki kewong, maki’itla nikoo, ee suku Benyamin, ampit se laskarmu; waki se suku Makhir tumumpa mouw em baya ne panglima wo waki se suku Zebulon se tou-tou mengengali em bewulu’ pengerur.15O kangkasi em baya ne ma’aka-aka ne suku Isakhar se rimapitla si Debora, wo en tanu si Isakhar, tuana mouw si Naftali rimapitla si Barak. Nisea si timodeiy nisia wo rumego ghumorem eng kewong. Ta’an se weteng ne pasukan-pasukan suku Ruben se wawean kelaker pemili-milingen.16Ka’a koo minena’ rimuber witu nelet eng kalero-kalero kasuatan malingala no’olingen pakeret se kawang? Witu en suat ne pasukan-pasukan suku Ruben wawean kelaker pemili-milingen!17Tou eng Gilead se minena’ minakapenes waki lewet en teberan Yordan; wo se suku Dan, ka’a sea minena’ tawi eng kapal-kapal? Suku asyer se rimuber waki li’ilik em pante tasik, minena’ minakapenes witu en tongkeiyna-tongkeiynana. 18Ta’an se suku Zebulon nyi’a mouw se bangsa berani mapasaelangla e nyawana, tuanakan kangkasi se suku Naftali, waki tampa-tampa rakek waki patar.19Raja-raja se mineiy wo sumeke’, witu nedo ni’itu se raja-raja eng Kana’an se maseke’ tawi en Taanakh, witu eng kebu’an waki Megido, ta’an em perak tanume eng kinaat e reiy’ kina’atoan nea. 20Waki langit maseke’ se sumesena’-sumesena’, waki pakulilinganna nisea se maseke’la si Sisera.21Teberan Kison e maayurla se kesaru, Kison, en teberan kasa kasine’uan wakipe’ eng kasa ketareanna i ti’i. – Lumaa mouw esa nga kaente’an eng keter, heiy imukurku! – 22Eng katoroan e ni’itu o kume’angouw em palarna ni kawalo, karengan malowa’an matingkas se kawalo-kawalona.23“I kutokola eng kota Meros!” nuwu’ ni Mala’ekat ni TUHAN, “kutokola makauli-ulit se maena’ witu, karengan nisea se reiy’ mineiy sumawang si TUHAN, sumawang si TUHAN tanume si waraneiy.”24Berkatenola si Yael, ka’awu ni Heber, tou eng Keni i ti’i, lumantouwla se wewene-wewene walina, berkatenola sia, lumantouwla se wewene-wewene witu eng gorem en dasing. 25Rano eng kiniwee ni tou i ti’i, ta’an en susu neiy i weenala; witu eng kower kewangun neiy i sakeiynala en dadih.26Lawasna neiy i renetnala medo en te’etek, lawas lele’osna minedo em bewangkeng ne meneniwo, wangkengenna si Sisera, kinemunala eng kokongna, rinimu’umukla wo linampatna em pali’ipisna. 27Tawi ne’ana sitou i ti’i rimewa, minate timalo’aiy, tawi e ne’ana sitou i ti’i rimewa wo mate, witu en tampa nisia rimewa, witu mouw sitou i ti’i minate, winantiala.28Waki teteboan si ina’ Sisera maloo’ wo maaleiymi waki tingkap: “Ka’a eng karetana e reiy’ mario-rior meiy? Ka’a eng kareta-karetana e reiy’pe’ palingani?”29Si kasa sama’ witu nelet ne dayang-dayangna miningkot nisia, wo nisia nuesa kangkasi si simingkom e lelila’anna i ti’i: 30“E reiy’ ku’a re’en nisea se minaka’ato eng kinaat wo memete-meteng nyi’a, reraa siesa rua i wee se susur tou e rinemu’ roko’ makakeliur esa nga ketor rua i wee si Sisera, e rinemu’ roko’ sinujian minegheghioan keliur esa nga ketor rua i wee e lee’ku?31Tuana mouw se laa mapuneng se reiy’ sa mina’asa kesaru-Mu, ee TUHAN! Ta’an sitou moupusla-Nisia i asarla siendo maretik witu eng kesawa’anna.Laa o amanouw em banua i ti’i epat nga pulu’ nge te’un eng keurena.
1Ta’an se tou Israel se matuanala sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN; karengan e ni’itu TUHAN si simarakanla nisea witu lawas ne tou Midian, pitu nge te’un eng keurena, 2wo eng keurean e ni’itu se tou Midian se kimuwasa witu se tou Israel. Karengan e nide’na wia se tou Midian i ti’i, takar se tou Israel sumiwo en tampa-tampa paterungan waki kakuntungan, nyi’a i yi’i eng goa-goa wo e rereen-rereen.3Susur se tou Israel nu simampetouw kimeror, meiy mouw se tou Midian, tou Amalek wo se tou-tou waki esa nga weka sedangan, laa o lumaa nisea; 4dumasingouw se tou-tou i ti’i waki daerah nea, wo munengla em bua’na en tana’ i ti’i i ka’ayo mea waki tawi eng Gaza wo reiy’ timele’umi peniwon kekaanen sapa tu’u waki Israel, o kangkasi domba, ka’apa sapi, ka’apa keledai tu’u reiy’.5Karengan se tou-tou i ti’i se mineiy ampit se papiaranna wo en dasingna, wo eng kine’e eiy nea i ti’i se melake-laker tanu se kompo’. Tou-touna wo se onta-ontana se reiy’ karekenan eng kelakerna, se minapekasa nyi’a se mineiy witu em banua i ti’i kaa laa mepepunengla nyi’a, 6i ka’ayo se tou Israel se minamuali kasa peme’itan karengan em pasiwo-siwon ne tou Midian i ti’i. Laa o maleiy mouw se tou Israel wia si TUHAN.7Eng katoroan se tou Israel nu maaleiy wia si TUHAN karengan se tou Midian i ti’i, 8takar si TUHAN tumoke siesa nabi wia se tou Israel, si limila’ wia nisea: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel: Niaku mouw si rimawir nikouw rimo’umi waki Mesir wo si minali nikouw rimo’umi waki wale paata’an.9Niaku ku minayami nikouw waki lawas ne tou Mesir wo waki lawas em baya ne tou se malotoiy nikouw, awes tare Niaku ku simere’mi nisea waki reriormu wo em banua nea neiy-Ku i weela wia nikoo. 10Wo Niaku ku minee mola nuwu’ wia nikoo: Niaku mouw si TUHAN, Empungmu, takar te’a mouw koo mesesempe si empung ne tou Amori, em banuana niena’an niouw i yi’i. Ta’an nikouw kouw reiy’ limingala e nuwu’-Ku i ti’i.”11Kamurian meiy mouw si Mala’ekat ni TUHAN wo rumuber witu em bawa’ nakana en tarbantin waki Ofra, kapunya’an ni Yoas, tou Abiezer i ti’i, eng kasuatan si Gideon, oki’na, si meta’ap eng gandum witu en tampa papuusan nanggor rio i kakirong i wee se tou Midian. 12Mala’ekat ni TUHAN si minapa’atola en tou wia nisia wo lumila’ wia nisia, en tuana: “TUHAN si rumapitla nikoo, ee waraneiy kasa berani.”13E wingkot ni Gideon wia nisia: “Eh, tuangku, sa si TUHAN merapit nikeiy, ka’a em baya nyi’a i yi’i en timoro nikeiy? Wisa ku’a re’en e reiy’ sa mina’asa em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon-Na maka’erangen neiy i susuiyla ne nene moyang meiy wia nikeiy, eng katoroan nisea nu limila’: E reiy’ ku’a re’en si TUHAN si rimawirola nikita rimo’umi waki Mesir? Ta’an en teakan si TUHAN si timea’ mola nikeiy wo simarakanola nikeiy witu rerongkeman ne tou Midian.”14Laa o lumenge mouw si TUHAN wia nisia wo mee nuwu’: “Mea mouw ampit eng kaente’annu i yi’i wo lawirenomi se tou Israel waki rerongkeman ne tou Midian. E reiy’ ku’a re’en Niaku si timoke nikoo!” 15Ta’an e wingkotna wia-Nisia: “Oh Tuhanku ampit en sapa ku’a re’en laaku lawiren se tou Israel? Kete’uanola, kaumku nyi’a mouw se kasa rintek witu nelet ne suku Manasye wo niaku tu’u ku esa tou kasa sobor witu nelet ne kaum ne me’urangku.”16O mee mouw nuwu’ si TUHAN wia nisia: “Ta’an Niaku mouw si rumapitla nikoo, karengan e ni’itu nikoo koo laa mewe mekala se tou Midian i ti’i i ka’ayo ma’apu.” 17Takar e wingkotna wia-Nisia: “Sa satorona aku maka’ato upus karunia witu em beren-Nu, takar weeanomi aku kowa’, kaa Nikoo nuesa mouw si mee nuwu’ wia niaku. 18Te’a mouw satorona merero’ume wia nyi’i, i ka’ayo aku meiy wia-Nikoo mali en sesempeku wo rumeta’la nyi’a witu en sinaru-Mu.” E nuwu’-Na: “Niaku ku laa mena’ i ka’ayo koo marengi.”19Ghumoremouw si Gideon witu eng gorem, laa o sumiwo siesa nga ipus oki’ ni membe’ wo e roti reiy’ siragi waki esa nga efa topong; neiy i weena e le’ona i ti’i witu eng gorem em bulolong wo en sawona witu eng gorem eng kure’, nialina ni’itu wia-Nisia waki wawa’ nakana en tarbantin, laa o i sakeiynala. 20O mee mouw nuwu’ si Mala’ekat ni Empung wia nisia: “Edonouw e le’ona wo e roti reiy’ siragi i ti’i, i reta’ mola witu natas em batu i yi’i, wo i toa’la en sawona.” Takar siwonna en tuana.21Wo si Mala’ekat ni TUHAN si rimenetla em bewulu’ witu lawas-Na; ampit en tempokna o tingku’enna e le’ona wo e roti i ti’i; takar lumentutomi napi waki watu i ti’i wo kumaan ma’apu e le’ona wo e roti i ti’i. Kamurian i kaliongomi si Mala’ekat ni TUHAN waki leloo’anna.22Takar mete’u mouw si Gideon, kaa ni’itu mouw si Mala’ekat ni TUHAN, laa o pokeiyna: “Cilaka mouw aku, Tuhanku EMPUNG! Karengan memang linoo’oku mouw si Mala’ekat ni TUHAN ampit minesaruan eng gio.” 23Ta’an o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia nisia: “Lawirouw koo! Te’a meide’, nikoo koo reiy’ laa mate.” 24O laa si Gideon rumedeiyla mezbah maname i wee si TUHAN wo nginaranala nyi’a: TUHAN i ti’i si kelawiran. Mezbah i ti’i em biape’ i ka’ayomi en teakan waki Ofra, eng kota ne tou Abiezer.25Witu em bengi ni’itu kangkasi TUHAN si minee nuwu’ wia nisia: “Edonouw siesa nga ipus sapi raghar kapunya’an ni ama’mu, nyi’a i yi’i si sapi raghar karua, makaumur pitu nge te’un, i ronga’ mola e mezbah Baal kapunya’an ni ama’mu wo pelenouw em pa’asek paepungen witu en tawina. 26Kamurian i redeiyola mezbah i wee si TUHAN, Empungmu, witu natas rereen petaangan i yi’i ampit e ransunen maka le’os, laa o edonomi si sapi raghar karua wo i pakisempe mola tetule tinunu ampit e lungu em pa’asek paepungen e laa pepepelennu i ti’i.”27Kamurian si Gideon mali se mapulu’ tou hambana wo en siniwonala tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN wia nisia. Ta’an eng karengan nisia si meide’ wia se kaum me’urangna wo wia se tou-tou eng kota i ti’i kaa laa metetuanala eng kapualitan i ti’i witu nedo oat, takar en tinuanana witu nedo wengi.28Eng katoroan se tou-tou eng kota i ti’i nu tumo’ori memo’odope’, kaloo’anouw neiy mouw i ronga’la e mezbah Baal i ti’i, pinele mola em pa’asek paepungen witu en tawina, wo neiy mouw i tulela si sapi raghar karua witu natas e mezbah neiy i redeiyla i ti’i. 29Lumila’ mouw sea siesa wia se walina: “Seiy ku’a re’en si timuanala eng kapualitan i ti’i?” Ni’itu nu sinoingola wo pemue-mueiyen, takar em pokeiy ne tou: “Gideon bin Yoas, nisia mouw si timuanala eng kapualitan i ti’i.”30Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw se tou-tou eng kota i ti’i wia si Yoas: “Alinouw sioki’mu i ti’i rumo’ume; nisia si lewo’ sa reiy’ mate, karengan nisia si rimonga’ mola e mezbah Baal wo eng karengan nisia si minele mola em pa’asek paepungen witu en tawina.”31Ta’an e wingkot ni Yoas wia em baya ne tou se minuyutla nisia i ti’i: “Kouw pa’ar mame’inakut rumapit si Baal? Ka’apa kouw pa’ar ma’ale’ nisia? Seiy si mame’inakut rumapit si Baal si laa ukumen paten nu reiy’pe’ memo’odo. Sa si Baal i ti’i empung, ma’anouw sia mame’inakut rumapitla en touna nuesa, nu reiy’ mouw e mezbahna neiy i ronga’la ni tou.” 32Wo witu nendo ni’itu wineeanla ne tou ngaran Yerubaal wia si Gideon, karengan em pokeiy ne tou: “Ma’anouw si Baal mame’inakut ampit nisia, nu neiy mouw i tonga’nala e mezbahna i ti’i.”33Se minapekasa tou Midian wo se tou Amalek wo se tou-tou waki esa nga weka sedangan se minerurouw mewali-wali; nisea se limewetouw wo dimasingouw waki kewong Yizreel.34Witu nedo ni’itu e Roh ni TUHAN eng kimuwasala si Gideon; sinengonala en sesebungen wo se tou-tou Abiezer se neiy i oghela kaa laa kumi’itla nisia. 35O kangkasi neiy i papa’alina e nower wia se minapekasa suku Manasye wo se tou-tou i yi’i tu’u se neiy i oghela kaa laa kumi’itla nisia. Neiy i papa’alina kangkasi e nower wia se suku Asyer, Zebulon wo Naftali, wo se tou-tou i yi’i tu’u se limaa kaa laa kuma’ampetla en tou ampit nisea.36Kamurian lumila’ mouw si Gideon wia si Empung: “Sa Koo pa’ar melelawirla se tou Israel ampit nieletangku, tanu neiy i nuwu’-Mula i ti’i, 37takar niaku ku laa mitarla eng kuntingan em bu’uk ni domba waki tampa pasirian; sakawisa witu i te natas eng kinuntingan em bu’uk i ti’i em bawean leleiydem, ta’an e minapekasa en tana’ witu e minena’ pera, takar mete’u mouw aku, kaa Nikoo koo melelawirla se tou Israel ampit e neletangku, tanu neiy i nuwu’-Mula.”38Wo en tuana mouw minamuali; karengan e nendo kawo’odoanna memo’odope’ sia tumo’or, winilesna eng kinuntingan em bu’uk i ti’i wo puusenna en danona leleiydem witu eng kinuntingan em bu’uk i ti’i, e nesa nga kower wuta en dano.39Laa o lumila’ mouw si Gideon wia si Empung: “Te’a mouw satorona eng kaupi’an-Nu tumo’or witu niaku, sakawisa aku lumila’la kasi, mekasa i te i yi’i; i waya mola niaku mekasape’ kasi medo pewa’awa’an ampit eng kinuntingan em bu’uk i ti’i: sa wona’na pera eng kinuntingan i te em bu’uk i ti’i, wo witu natas minapekasa en tana’ i ti’i wawean leleiydem.” 40Wo tuana mouw en siniwola ni Empung witu em bengi i ti’i, karengan eng kinuntingan em bu’uk i ti’i em pera, wo witu natas e minapekasa en tana’ i ti’i em bawean leleiydem.
1Sapa tare si Yerubaal – ni’itu mouw si Gideon – timo’or memo’odope’ ampit se reiy’sa mina’asa mewali-wali ampit nisia, laa o sea dumasing tawi eng kebu’an Harod; em pedasingan ne tou Midian i ti’i witu esa nga weka amianna, tawi eng kakenturan More, waki kewong.2O mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Gideon: “Taleus laker se rakyat mewali-wali ampit nikoo i ti’i ta’an se i kepa’ar-Kula kaa laa mesesarakanla se tou Midian witu lawas nea, wo’o wona’na tou Israel se menawa-nawa’la en tou witu Niaku, kasuatan meila’: lawasku mouw nuesa e limawirla niaku. 3Takar en teakan, i aleiy mola wia se rakyat i ti’i, en tuana: Seiy si meide’ wo masu’u-su’ut, i waya mola sia mareng, rumo’ula wia eng kakuntungan Gilead.” Laa o marengouw se rua nga pulu’ o rua nga riwu tou waki se rakyat i ti’i wo timele’u mokan se esa nga pulu’ nga riwu tou.4Ta’an si TUHAN si minee nuwu’ wia si Gideon: “Taleuse’ laker se tou; i reo mouw sea meros kumoo’ rano, takar Niaku ku laa meleng nisea i wee nikoo maname. Seiy si’i nuwu’-Kula wia nikoo: Si yi’i mouw sitou laa mea mewali-wali ampit nikoo, nisia mouw si laa mea mewali-wali ampit nikoo, ta’an seiy i te si’i nuwu-Kula wia nikoo: Si yi’i mouw sitou reiy’ laa mea mewali-wali nikoo, nisia mouw si reiy’ laa mea.”5O laa si Gideon rumeo se rakyat i ti’i meros kumoo’ rano, wo mee mouw nuwu’ si TUHAN wia nisia: “Seiy i te si rume’erep rano ampit e lila’na tanu siasu masila’, se lewo’ sa reiy’ mouw erurennula tampas, tuanakan kangkasi em baya ne tou se kimurur kaa mekekoo’.” 6eng kelaker ne tou se mare’erep ampit maali e lawasna witu en sumana, se telu nga atus tou, ta’an se walina waki se rakyat i ti’i se kimurur makoo rano.7Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Gideon: “Ampit se telu nga atus tou se rime’erep i ti’i laa-Ku lawiren kouw: Niaku ku laa sumarakanla se tou Midian witu lawasmu; ta’an se walina waki se rakyat i ti’i em baya nea se toro mouw mea, siesa o siesa mea waki tampa paena’anna.” 8Waki se rakyat i ti’i nisea se minedo em balun wo en sesebungen; tuana mouw se minapekasa tou Israel neiy i reona mea, siesa o siesa mea waki dasingna, ta’an se telu nga atus tou i ti’i se tinaangna. Sapa tare em pedasingan ne tou Midian em baki wawa’na, waki kewong.9Witu em bengi i ti’i o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia nisia: “Tomo’orouw, merosouw rumego em pedasingan i ti’i, karengan neiy-Ku mouw i sarakanla ni’itu witu lawasmu. 10Ta’an sa koo meide’ meros rumego, merosouw mewali ampit si Pura, bujangmu, mea waki pedasingan i ti’i; 11takar lingannula sapa em peila’ neala; kamurian koo laa maka’ato kaberanian kaa laa meros rumego em pedasingan i ti’i.” Laa o tumumpa mouw sia mewali ampit si Pura, bujangna i ti’i, i ka’ayo wia em petayuran kasa rerior ne laskar em pedasingan i ti’i.12Sapa tare se tou Midian wo se tou Amalek wo em baya ne tou waki esa nga weka sedangan i ti’i se mineteta’ateran waki kewong i ti’i, tanu se kompo’ eng kelakerna, wo se onta nea se reiy’ karekenan, tanu e neris waki li’ilik en tasik eng kelakerna.13Eng katoroan si Gideon nu i ka’ayola witu, reiy tinu’utu’ wawean siesa tou simusuiyla e nipina wia si ka’ampitna, em pokeiyna: “Niaku ku mine’ipi: kaloo’anouw e nesa nga kebi’ roti jelai neiy i kakedeng ghimorem witu em pedasingan ne tou Midian; ni’itu nu neiy mouw i ka’ayomi wia em pedasingan i yi’i, e lini’isighnala em pedasingan i yi’i, i ka’ayo rimonga’, wo eng ginogha-ghoghirnala, tuana mouw en dasing i yi’i e mina’apu rimonga’.” 14O laa si ka’ampitna si miningkot: ”Nyi’i e reiy’ siwalina waki en santi ni Gideon bin Yoas, tou Israel i ti’i; Empung si simarakanola se tou Midian wo minapekasa em pedasingan i yi’i witu lawasna.”15Makarengan nu reiy’ mouw si Gideon nu limingala e nipi i ti’i neiy i susuiyla ampit em penoronna, mongkotouw sia sumempe. Kamurian marengouw sia mea waki pedasingan ne tou Israel, laa o lumila’: “Tumo’orouw, karengan si TUHAN si minee mola em pedasingan ne tou Midian witu lawasmu.” 16Nu reiy’ mouw i tu winetengnala se telu nga atus tou i ti’i witu en telu pasukan wo witu e lawas nea nu waya se wineeannala sesebungen wo en sempe reiy’ sisapa ampit en solo witu eng gorem en sempe i ti’i.17Wo lumila’ mouw sia wia nisea: “Weeanola ghenang niaku wo tuananola tanu en tuanangkula. Takar sakawisa aku i ka’ayola waki tempok em pedasingan i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw kouw tumuanala tanu en tuanangkula. 18Sakawisa niaku wo em baya ne tou se mewali ampit niaku sumengo en sesebungaen, takar e lewo’ sa reiy’ mouw nikouw kangkasi sumengo en sesebungen esa nga kaledong minapekasa em pedasingan i ti’i, wo maaleiy: ‘Karengan si TUHAN wo karengan si Gideon!’ “19O laa si Gideon wo se esa nga atus tou mewali-wali ampit nisia i ka’ayo mea waki tempok em pedasingan i ti’i witu nedo ketareani em pontol petayuran maparua em bengi, eng katoroan se tumetayur-tumetayur tare mouw i te i tampala. Laa o sea sumengo en sesebungen kasuatan mapete’la en sempe witu e lawas nea.20Tuana mouw se telu pasukan i ti’i mewali-wali simengo en sesebungen, wo mete’la en sempe ampit timiboiy em barung witu e lawas kawiina wo en sesebungen witu lawas lele’osna kaa laa pesesengon, kasuatan maaleiy: “Santi eng karengan si TUHAN wo eng karengan si Gideon!” 21Kasuatan e ni’itu mena-ena’ mouw sea merede-redeiy, siesa o siesa witu en tampana, esa nga kaledong em pedasingan i ti’i, ta’an se minapekasa suraro ne kesaru se reiy’ mouw sa kelaa’an, mereke-rekeiy wo matingkasla en tou.22Kasuatan se telu nga atus tou i ti’i masengo en sesebungen, takar witu em pedasingan i ti’i TUHAN si simiwo en santi ni esa tou ni’i torola wia se tou walina, laa o tumingkasouw se suraro i ti’i i ka’ayo mea waki Bet-Sita matorome en Zerera i ka’ayo mea waki li’ilik e Abel-Mehola tawi en Tabat. 23Kamurian i oghe mola se tou-tou Israel waki se suku Naftali wo waki se suku Asyer wo waki se pakasa’an suku Manasye, laa o sea mekeki’it se tou Midian i ti’i.24Gideon si rimeo kangkasi tou mea waki minapekasa eng kakuntungan Efraim ampit e nower: “Merosouw sumarula se tou Midian, wo ruberanola e reiy’ sa mina’asa wa’atang en dano i ka’ayo mea waki Bet-Bara, o kangkasi en teberan Yordan.” Takar em baya ne tou Efraim se neiy i oghela, laa o sea rumuberla e reiy’ sa mina’asa wa’atang en dano i ka’ayo mea waki Bet-Bara, o kangkasi en teberan Yordan. 25Nisea se minua’ timaang se rua raja Midian, nyi’a i yi’i si Oreb wo si Zeeb. Oreb winunu’ waki kuntung watu Oreb wo si Zeeb witu en tampa papuusan nanggor ni Zeeb. Nisea se mekeki’it se tou Midian i ti’i, laa o sea mali eng kokong ni Oreb wo eng kokong ni Zeeb wia si Gideon waki lewet en teberan Yordan.
1Laa o lumila’ mouw se tou-tou Efraim wia si Gideon: “Sapa reken em pasiwo-siwonnu i yi’i witu nikeiy! Ka’a koo reiy’ kimeret nikeiy, eng katoroan koo minea sumeke’ sumu’usuk se tou Midian?” Laa o sea kasa meneselela nisia.2E wingkotna wia nisea: “Sapa em pasiwo-siwongku witu eng kapualitan i yi’i, sa pememange’anla ampit nikouw? E reiy’ ku’a re’en en tinipu’an timodeiymi ne suku Efraim e lebe le’os wua’na ta’an e niupu’an em bu’ana nanggor ne kaum Ebiezer? 3Empung si simarakanola se rua raja Midian i ti’i, nyi’a i yi’i si Oreb wo si Zeeb, mea witu lawasmu; sapa en toro mouw niayokula, sa i pememange’anla ampit nikouw?” Nu reiy’ mouw nisia nu limila’la en tuana, takar minompasouw nupi’ nea wia nisia.Tou Midian kinalala, raja-rajana se winunu’4Eng katoroan si Gideon nu i ka’ayo mea waki teberan Yordan, lumewetouw sia wo se telu nga atus tou mewali-wali ampit nisia, ma’anouw tu’u wedupe’, ta’an maki’it kangkasi. 5Wo lumila’ mouw sia wia se tou-tou en Sukot: “Ale’en weeani pirala roti i wee se rakyat maki’i-ki’it niaku i yi’i, karengan nisea se mawedu mouw, wo niaku ku kasuatan mekeki’it si Zebah wo si Salmuna, raja-raja Midian.”66 Ta’an e wingkot em baya ne pamuka-muka waki Sukot i ti’i: “Witu mouw ku’a re’en e lawasmu si Zebah wo si Salmuna i ti’i, i ka’ayo keiy lewo’ sa reiy’ meela roti wia se suraromu?” 7Laa o pokeiy ni Gideon: “Satuana, sakawisa si TUHAN sumarakanla si Zebah wo si Salmuna witu lawasku, niaku ku laa kuma’arot e nouwakmu ampit en tetune patar kaerisan wo eng ketama.”8Takar kumelangouw sia maname mea waki Pnuel, wo lumila’ en tuana kangkasi wia se tou-tou em Pnuel, ta’an se tou-tou i ti’i tu’u se miningkot nisia tanukan se tou-tou en Sukot. 9Laa o lumila mouw sia kangkasi wia se tou-tou em Pnuel: “Sakawisa aku marengi ampit e lawir, takar niaku ku laa rumonga’la em pewale i yi’i.”10Kasuatan e ni’tu Zebah wo si Salmuna se waki Karkor mewali-wali ampit se suraro nea, se wo’o wona’na mapulu’ o lima nga riwu tou eng kelakerna, nyi’a i nyi’i em baya ne tou se matou-toupe’ waki em baya se suraro ne tou-tou waki esa nga weka sedangan; eng kelakerna ne minate se esa nga atus rua nga pulu’ nga riwu tou se makasaliatanla en santi.11Gideon si limaa timorola e lalan ne tou-tou se maena’ witu eng gorem en dasing waki esa nga weka sedangan e Nobah wo Yogbeha, laa o mewe mekala se suraro i ti’i, eng katoroan se suraro i ti’i mapokeiyla en tou nea aman. 12Zebah wo si Salmuna se timingkasla en tou, ta’an si Gideon si kimi’it nisea wo tumaang se rua raja Midian i ti’i, nyi’a i yi’i si Zebah wo si Salmuna, kasuatan se minapekasa suraro i ti’i se neiy i tabuke’isnala.13Kamurian marengomi si Gideon bin Yoas waki paseke’an timoromi em pasosoran Heres; 14sinikopnala siesa taretumou waki se maena’ witu en Sukot. Sia nu winueiy mola, sitou i ti’i si minatikla ngaran em baya ne pamuka-muka wo em baya ne tu’a-tu’a waki Sukot i wee si Gideon, pitu nga pulu’ o pitu tou eng kelakerna.15Laa o mea mouw si Gideon wia se tou-tou Sukot kasuatan limila’: ”I yi’i mouw si Zebah wo si Salmuna eng karengan nisea kouw simese’ mola niaku ampit limila’: Witu mouw ku’a re’en e lawasmu si Zebah wo si Salmuna i ti’i, i ka’ayo keiy lewo’ sa reiy’ meela roti wia se tou-toumu se wedu i ti’i?” 16Laa o sia merurla em baya se tu-a-tu’a eng kota i ti’i, sia medo en tetune patar kaerisan wo eng ketama, wo sumiasa se tou-tou en Sukot ampit e ni’itu. 17O kangkasi em pewale Pnuel neiy i tonga’nala wo winunu’na se tou-tou eng kota i ti’i.18Kamurian mueiy mouw sia wia si Zebah wo si Salmuna: “Wisa ku’a re’en se tou-tou winunu’ miouw mola waki Tabor i ti’i?” E wingkot nea: “Nisea i ti’i se mange’an wo nikoo, kapawinta’ nea siesa o siesa tanu se oki’ ni raja.” 19Laa o pokeiy ni Gideon: “Patuari-patuariku mouw nisea i ti’i, oki-oki’ ni ina’ku! Karengan si TUHAN matou-tou, sa wona’na kouw minayala nisea matou-tou, niaku ku reiy’ laa munu’ nikouw.”20Em pokeiyna wia si Yeter, oki- polonna: “Tumo’orouw wunu’unouw sea.” Ta’an si taretumou i ti’i si reiy’ simawut en santina, karengan nisia si meide’, kaa nisia si sobore’. 21Laa o pokeiy ni Zebah wo ni Salmuna: “Tumo’orouw koo nuesa wo patilenomi keiy, karengan tanu sitouna, tuanakan kangkasi eng kaente’anna.” Takar tumo’orouw si Gideon, wunu’enna si Zebah wo si Salmuna, kamurian edonna e lelo’or witu e lee’ ne onta nea.
1Sapa tare si Abimelekh bin Yerubaal si minea waki Sikhem wia se patuari-patuari ni ina’na wo lumila’ wia nisea wo wia se minapekasa kaum waki weteng ne me’urang ni ina’na: 2“Ale’en i lila’la wia se minapekasa warga eng kota Sikhem: Wisa ku’a re’en e lebe le’os wia nikoo: pitu nga pulu’ tou maperenta nikouw, nyi’a i ti’i em baya ne oki’ ni Yerubaal, ka’apa siesa tou? Wo ghenangen kangkasi, kaa niaku ku raa’ o le’onamu.”3O laa se patuari-patuari ni ina’na se limila’la eng kapualitan en tanume nisia wia se minapekasa warga eng kota Sikhem, takar mewe’ mouw nate ne tou-tou i ti’i kaa laa kumi’itla si Abimelekh, karengan em pokeiy nea: “Memang nisia si patuari ta.” 4Nu reiy’ mouw i tu sea meela wia nisia pitu nga pulu’ loit perak waki kuil Baal-Berit, o laa si Abimelekh si minee em perak i ti’i tanume en tetoro wia se lumelepu-lumelepu wo se tou-tou kasa pa’ar rio kumi’itla nisia.5Sia mea waki wale ni ama’na waki Ofra, laa o munu’ se patuari-patuarina, oki-oki’ ni Yerubaal, pitu nga pulu’ tou, witu natas e nesa watu. Ta’an si Yotam, oki’ taweng ni Yerubaal si minena’ matou-tou, karengan nisia si kimirongla en tou. 6Kamurian meruruouw se minapekasa warga eng kota Sikhem wo se minapekasa em Bet-Milo; nisea se minea mopola si Abimelekh mamuali raja tawi nakana en tarbantin waki tugu paghenangan em baki Sikhem.7Nu reiy’ mouw eng kapualitan i ti’i neiy i abarla wia si Yotam, mea mouw sia waki kuntung Gerizim wo rumedeiy waki atasna, laa o rumekeiy mouw sia ampit en totor menaleinteng wia nisea: “Linganola niaku, nikouw nu warga eng kota Sikhem, takar si Empung si laa lumingala nikouw kangkasi. 8E mekasa minamuali e nakana-nakana minea misu’la si laa mamuali raja witu nisea. Em pokeiy nea wia si akana en zaitun: Mamuali mouw raja witu nikeiy!9Ta’an e wingkot ni akana en zaitun i ti’i wia nisea: “Ma’anouw tu’u ku tumele’ula e lanaku pepaken kaa laa masighi’la si Empung wo sitou, wo mea mapera-perar witu natas e nakana-nakana? 10Laa o pokeiy ne akana-akana i ti’i wia si akana ara: Meiy mouw, mamuali mouw raja witu nikeiy! 11Ta’an e wingkot ni akana ara i ti’i wia nisea: Ma’anouw tu’u ku tumele’ula e nemisku wo em bu’ana-wu’anaku e le’os, wo mea mapera-perar waki atas e nakan-nakana?1212 Laa o pokeiy ne akana-akana i ti’i wia si akana nanggor: Meiy mouw, mamuali mouw raja witu nikeiy! 13Ta’an e wingkot ni akana nanggor i ti’i wia nisea: Ma’anouw tu’u ku tumele’ula ranona em bu’ana nanggorku, mekepa’aren e nate ni Empung wo ni tou, wo mea mapera-perar witu natas e nakana-nakana? 14Laa o pokeiy ne reiy’ sa mina’asa akana i ti’i wia si kongkom tetunean: Meiy mouw, mamuali mouw raja witu nikeiy!15E wingkot ni kongkom tetunean i ti’i wia se akana-akana i ti’i: Sa kouw makauli-ulit pa’ar misu’la niaku mamuali raja witu nikouw, meiy mouw kumelung witu rarem en tinerungangku; ta’an sa reiy’, ma’anouw e napi rumo’umi waki kongkom tetunean wo kumaan ma’apu e nakana-nakana aras em baki kuntung Libanon. 16Takar en teakan, sa kouw matuanala e lale’ wo eng kasa uli-ulit ampit sumiwola si Abimelekh mamuali raja, wo sa kouw masiwo e le’os wia si Yerubaal wo wia se see’na wo sa kouw masuli’la wia nisia minaimbangan ampit en sesawangna –17reiy’ ku’a re’en si ama’ku si simeke’ mouw sima’ali nikouw wo simaka’ e nyawana, wo minayami nikouw waki lawas ne tou Midian, 18e nulitna nikouw en teakan kouw merangu wia se see’ ni ama’ku wo minunu’ se oki-oki’na, pitu nga pulu’ tou eng kelakerna, witu natas e nesa watu, ma’an simiwola si Abimelekh oki ni esa atana wewene minamuali raja witu se warga eng kota Sikhem, karengan nisia si patuarimu –19ni’itu mouw sa nikouw wia nendo i yi’i matuanala e lale’ wo eng kasa uli-ulit wia si Yerubaal wo se see’na, takar i laa mouw kouw mepa’a-pa’ar witu si Abimelekh wo i laa mouw sia mepa’a-pa’ar witu nikouw. 20Ta’an sa reiy’ tuana, takar ma’anouw e napi rumo’umi waki si Abimelekh wo kumaan ma’apu se warga eng kota Sikhem wo kangkasi em Bet-Milo, wo ma’anouw e napi rumo’umi waki se warga eng kota Sikhem wo kangkasi waki Bet-Milo wo kumaan ma’apu si Abimelekh.” 21Kamurian tumingkasouw si Yotam; nisia si timingkasla en tou minea waki Beer, wo mena’ maname karengan meide’ wia si Abimelekh, patuarina i ti’i.22Ni’itu nu telu mouw nge te’un eng keurena si Abimelekh maperenta witu se tou Israel, 23Takar si Empung si minanginto’orla em pe’inakuten lewo’ witu nelet ni Abimelekh wo ne warga eng kota Sikhem, i ka’ayo se warga eng kota Sikhem i ti’i se mina reiy’ lale’ wia si Abimelekh, 24rio en siniasa’an witu se pitu nga pulu’ oki’ ni Yerubaal ni’i suli’la wo en daa’ nea ni’i torola wia si Abimelekh, patuari nea si minunu’ mola nisea wo wia se warga eng kota Sikhem se simawang nisia minunu’ se patuari-patuarina i ti’i.25Karengan se warga eng kota Sikhem se timampala tou kaa laa montar nisia waki toka eng kuntung, wo kumaat se susur tou melangkoiyla nyi’a matorola e lalan i ti’i. Eng kapualitan i ti’i neiy i abarla wia si Abimelekh.26Kasuatan e ni’itu si Gaal bin Ebed ma’an se patuari-patuarina se mineiy mouw wo simoro’ mineiy waki kota Sikhem. Warga eng kota Sikhem se ma’eman wia nisia, 27ni’itu mouw mea mouw sea waki penguma’an; nisea se minerurla em bua’na e numa anggor nea, wo kumusu muus nyi’a, laa o sumiwola pewangko’an. Nisea se ghimorem mea witu eng kuil ni empung nea wo kumaan kumoo kasuatan makutokla si Abimelekh.28Lumila’ mouw si Gaal bin Ebed: “Seiy ku’a si Abimelekh i ti’i wo seiy nikita nu tou en Sikhem, takar kita minamuali hambana? E reiy’ ku’a re’en sioki’ ni Yerubaal wo ni Zebul, wakilna, se minamuali hamba ne tou-tou eng Hemor, ama’ ni Sikhem, ni’itu mouw ka’a ku’a re’en kita minamuali hambana? 29Sa wona’na se tou-tou eng kota i yi’i se witu e lawasku, takar tantu mouw niaku ku rume’ila si Abimelekh.” Laa o lumila’ mouw sia waki katoroan ni Abimelekh: “Ente’enouw se suraromu wo lumaa mouw!”30Eng katoroan si Zebul, makuwa-kuwasa eng kota i ti’i nu liminga e lelila’an ni Gaal bin Ebed, tumo’orouw eng kaupi’anna. 31Nisia si minapa’ali tetoke wia si Abimelekh waki Aruma ampit e nower: “Gaal bin Ebed wo se patuari-patuarina se mineiy mouw waki Sikhem wo kete’uanola nisea se meule eng kota i ti’i sumu’usuk nikoo.32Eng karengan e ni’itu, mae mouw witu nedo wengi, nikoo wo se rakyat se mewali-wali ampit nikoo i ti’i, wo tumuana mola papontaran waki patar. 33Kawo’odoanna e memo’odope’, witu e nedo siendo nu rumetik, e lewo’ sa reiy’ mouw koo rumego eng kota i ti’i. Wo sa sia wo se tou-touna rumo’umi sumu’usuk nikoo, takar koo toro sumiwo wia nisia minatoroan ampit eng ka’ada’an e natonnula.”34Karengan e ni’itu mae mouw si Abimelekh witu nedo wengi ma’an se reiy’ sa mina’asa rakyat se mewali-wali ampit nisia, laa o sea tumuanala papontaran witu se epat pasukan kaa laa sumu’usuk si Sikhem. 35Eng katoroan si Gaal bin Ebed nu mea witu luar wo rumedeiy witu en saruan em pepalen leloangan eng kota i ti’i, Abimelekh reiy’ tinu’utu’ si tumo’ori waki tampa papontaranna ma’an se rakyat se mewali-wali ampit nisia.36Eng katoroan si Gaal nu limoo’ se rakyat i ti’i, lumila’ mouw sia wia si Zebul: “Loo’on, wawean tou kelaker se maperosi waki toka eng kuntung.” Wingkot ni Zebul wia nisia: “Ni’itu eng kumalenoan-kumalenoan eng kuntung, em papokeiymu tou.” 37Em pokeiy ni Gaal mekasape’ kasi: “Loo’on, wawean tou kelaker maperosi waki kuntung Puser en Tana’ wo se esa nga weteng se mengeiy waki lalan Nakana en Terbantin Mementi’.”38E wingkot ni Zebul wia nisia: “Wisa ku’a re’en en sumamu i ti’i e limila’la: Seiy ku’a si Abimelekh, takar kita minamuali hambana? E reiy’ ku’a re’en se yi’i se tou-tou sinero’annu mouw i ti’i? Lumaa mouw en teakan kaa laa sumeke’ nisea.” 39Takar lumaa mouw si Gaal ampit winerenala ne warga eng kota Sikhem, laa o sumeke’ sumu’usuk si Abimelekh. 40Ta’an si Abimelekh si kimi’it nisia, wo sia tumingkasi en tou waki saruanna, wo laker tou se minate i ka’ayo witu saruan em pepalen leloangan.41Sapa tare si Abimelekh si maena’ waki Aruma, ta’an si Zebul si minure’ si Gaal wo se patuari-patuarina, i ka’ayo nisea i yi’i se reiy’ mete’u mena’ waki Sikhem. 42E nendo kawo’odoanna se tou-tou eng kota i ti’i se minea waki penguma’an. Nu reiy’ mouw eng kapualitan i ti’i neiy i abarla wia si Abimelekh, 43alinna mouw se rakyatna, winetengna witu en telu pasukan, laa o sea tumuanala papontaran waki patar. Eng katoroan linoo’ona, kaa se tou-tou eng kota i ti’i rimo’umi waki ghorem eng kota, tumo’orouw sia rumego nisea ma’an munu’la nisea.44Abimelekh wo se pasukan mewali-wali ampit nisia se rimego wo rumuberla em pepalen leloangan kota, kasuatan se rua pasukan walina i ti’i se rimego wo munu’la em baya ne tou se waki patar. 45Esa nga endo-endoan i ti’i Abimelekh si maseke’ masu’usuk eng kota i ti’i; nisia si rimo’obit eng kota i ti’i wo minunu’ se tou-tou witu eng goremna; kamurian neiy i tonga’nala eng kota i ti’i wo wu’uwurannala ampit em buras.46Liminga ni’itu ghumoremouw se minapekasa warga eng kota Menara-Sikhem mea witu eng gorem e ruragh witu em bawa’ eng kuil El-Berit. 47I abarola wia si Abimelekh, kaa se minapekasa warga eng kota Menara-Sikhem se minerurouw maname.48O laa si Abimelekh wo se minapekasa rakyat se mewali-wali ampit nisia sumosor mea waki kuntung Zalmon. Abimelekh si minedo em pati, laa o kumetor em pangana-pangana eng kayu, mopo nyi’a wo rumeta’la nyi’a witu natas em palukana kasuatan limila’ wia se rakyat mewali-wali ampit nisia: “Ki’itanouw ampit e makarengan em pasiwongku paloo’on niouwla i yi’i.” 49Kamurian se rakyat i ti’i kangkasi siesa o siesa se kimetor em pangana-pangana, laa o kumi’itla si Abimelekh, rumeta’la em pangana-pangana i ti’i witu natas e ruragh wo rumengis e ruragh i ti’i witu natas eng kokong ne tou-tou i ti’i. Tuana mouw em baya ne maena’ witu eng kota Menara-Sikhem kangkasi se minate, wo’o wona’na esa nga riwu tou tuama wo wewene.
1Nu reiy’ mouw si Abimelekh, tumo’orouw si Tola bin Pua bin Dodo, siesa tou Isakhar, kaa laa melelawirla se tou Israel. Nisia si maena’ waki Samir, waki kakuntungan Efraim 2wo nisia si maperenta tanume si akim witu se tou Israel rua nga pulu’ o telu nge te’un eng keurena; kamurian mate mouw sia, laa o i le’osla waki Samir.
1Sapa tare si Yefta, tou eng Gilead i ti’i, nyi’a mouw siesa waraneiy te’etep keteren, ta’an nisia sioki’ niesa wewene sa’amek; ama’ ni Yefta nyi’a mouw si Gilead. 2O kangkasi si ka’awu ni Gilead si timimea’la oki-oki’ tuama i wee nisia. Sea nu sela mouw se oki-oki’ ni ka’awuna i yi’i, takar nisea se minure’ si Yefta, em pokeiyna wia nisia: “Nikoo koo reiy’ maka’ato kapunya’an pusaka witu se me’urang meiy, karengan nikoo koo oki’ waki si wewene walina.” 3Takar tumingkasomi waki se patuari-patuarina i ti’i wo mena’ waki tana’ Tob; maname merurouw wia nisia se lumelepu-lumelepu se minea rumemu’ mewali-wali ampit nisia.4Em pirala nga edo kamurian se bani Amon se simeke’ simu’usuk se tou Israel. 5Wo eng katoroan se bani Amon i ti’i maseke’ masu’usuk se tou Israel, mea mouw em baya ne tu’a-tu’a Gilead sumungkuli si Yefta waki tana’ Tob. 6Em pokeiy nea wia si Yefta: “Meiy, mamuali mouw panglima meiy wo ma’anouw kita sumeke’ sumu’usuk se bani Amon.”7Ta’an em pokeiy ni Yefta wia se tu’a-tu’a Gilead i ti’i: “E reiy’ ku’a re’en nikouw nuesa kouw mari’iris niaku wo minure’mi niaku waki se me’urangku? Ka’a kouw mineiy en teakan wia niaku, witu nedo nikouw nu neiy i kase’esek?” 8Kamurian lumila’ mouw em baya se tu’a-tu’a Gilead wia si Yefta: ”Memang, keiy mineiy sumoup en teakan wia nikoo, kumi’itola nikeiy wo sumeke’ mouw sumu’usuk se bani Amon, takar nikoo koo laa mamuali kapala witu nikeiy, witu se minapekasa ne maena’ witu eng Gilead.”9Em pokeiy ni Yefta wia se tu’a-tu’a Gilead: “Ni’itu mouw, sa kouw mali niaku sumoup kaa laa sumeke’ sumu’usuk se bani Amon, wo si TUHAN si sumarakanla nisea wia niaku, takar niaku mouw si laa mamuali kapala witu nikouw?” 10Laa o pokeiy ne tu’a-tu’a Gilead wia si Yefta: “Karengan si TUHAN si limingala nyi’a tanume en sairi neleteta: Nikeiy keiy laa sumiwo tanu e lelila’annu i ti’i.” 11Takar si Yefta si kimi’it ampit em baya ne tu’a-tu’a Gilead, o laa se bangsa i ti’i se minopo nisia minamuali kapala wo panglima nea. Ta’an si Yefta si minali e minapekasa eng kapualitan i ti’i witu en sinaru ni TUHAN, waki Mizpa.
1I oghe mola se tou Efraim, laa o sea moghe mea waki Zafon. Wo sea lumila’ wia si Yefta: “Ka’a koo minoghe kaa laa meseseke’la se bani Amon ampit e reiy’ kimeretla nikeiy kaa laa lumaa mewali-wali nikouw? Karengan e ni’itu keiy laa rumengis em balemu mewali-wali nikouw!” 2Ta’an e wingkot ni Yefta wia nisea: “Niaku wo se rakyatku keiy neiy mouw i kesa’ang witu em paseke’an kasa hebat ampit se bani Amon; laa o ku kumeret nikouw, ta’an kouw reiy’ mineiy lumawiri niaku waki lawas nea.3Eng katoroan ku limoo’, kaa e reiy’la si mineiy lumawirla niaku, takar aku sumaelangla e nyawaku wo aku mea sumu’usuk se bani Amon i ti’i, wo si TUHAN si simarakanla nisea witu lawasku. Ka’a wia nendo i yi’i kouw mineiy niaku kaa meiy meseseke’ mesesu’usuk niaku?” 4Kamurian si Yefta merurla em baya se tou Gilead, laa o sea sumeke’ sumu’usuk se suku Efraim. Wo se tou-tou Gilead se kimalala se suku Efraim i ti’i. Karengan se tou-tou i ti’i se limila’la: “Nikouw mouw se tou-tou timingkasomi waki se suku Efraim!” – kaum Gilead i ti’i se witu eng keuneran ne suku Efraim wo ne suku Manasye –.5Kaa laa mesesarula se suku Efraim i ti’i, takar se tou eng Gilead se rimuberla en tampa-tampa palewetan en teberan Yordan. Sakawisa waki se suku Efraim wawean se tumingkas wo lumila’: “I waya mola aku lumewet,” takar se tou Gilead se lumila’ wia nisia: “Tou Efraim ku’a re’en nikoo?” Wo sa sia mingkot: “Reiy’,” 6takar nisea se lumila’ wia nisia: “Ma’awa’pe’ lumila’la: Syibolet.” Sa sia lumila’: sibolet, ni’itu mouw si reiy’ mete’u tumotorla nyi’a ampit e minakatoro, takar nisea se sumikop nisia wo rumeret nisia tawi en tampa-tampa palewetan en teberan Yordan i ti’i. Witu nedo ni’itu mate mouw waki se suku Efraim se epat nga pulu’ o rua nga riwu tou.7Yefta si maperenta tanume si akim witu se tou Israel enem nge te’un eng keurena. Kamurian mate mouw si Yefta, tou eng Gilead i ti’i, laa o i le’osla waki e nesa kota waki daerah Gilead.
1Tou Israel se timuanala kasi sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN; karengan e ni’tu TUHAN si simarakanla nisea witu lawas ne tou em Filistin epat nga pulu’ nge te’un eng keurena. 2Witu nedo ni’itu wawean siesa tou waki Zora, waki se see’ ne tou Dan, ngaranna Manoah; ka’awuna si pesel, reiy’ maka oki’.3Wo si Mala’ekat ni TUHAN si minapa’atola en tou wia si wewene i ti’i wo mee nuwu’ wia nisia, en tuana: “Memang nikoo koo pesel, reiy’ maka oki’, ta’an nikoo koo laa gumandong wo tumimea’la siesa oki’ tuama. 4Karengan e ni’itu alarenouw en toumu, te’a makoo’ anggor ka’apa eng kekoo’on makatoeken wo te’a mekaan e wo’o sapa e reiy’ toro kaanen. 5Karengan nikoo koo laa gumandong wo tumimea’la siesa oki’ tuama; eng kokongna e reiy’ laa tena’an em paaghi’ sesukur, kaa rengane’ waki gandongan ni ina’na sioki’ i ti’i si laa mamuali esa tou tumetiwa’ ni Empung wo ampit nisia si laa muleiymi em pelawiran se tou Israel waki lawas ne tou em Filistin.”6Kamurian si wewene i ti’i meiy wia si ka’awuna wo lumila’: “Mineiy mola wia niaku siesa tou lukar ni Empung, rupana en tanume e rupa ni malaikat ni Empung, kasa mekeide’en. Reiy’ winueiykula sa wisa sia meiy, wo e reiy’ kangkasi neiy i pakite’unala e ngaranna wia niaku. 7Ta’an nisia si limila’ wia niaku: Nikoo koo laa gumandong wo tumimea’la siesa oki’ tuama; karengan e ni’itu te’a mouw makoo’ anggor ka’apa eng kekoo’on makatoeken wo te’a mouw mekaan e wo’o sapa e reiy’ toro kaanen, kaa e rengane’ waki gandongan ni ina’na i ka’ayo witu nendo kepepatena, sioki’ i ti’i si laa mamuali esa tou tumetiwa’ ni Empung.”8O laa si Manoah maleiy wia si TUHAN, em pokeiyna: “Oh Tuhan, i wee momi satorona si lukar ni Empung, si neiy-Nu i toke i ti’i, meiy kasi wia nikeiy wo mee teturu’ nikeiy, sapa e lewo’ sa reiy’ siwon neiy wia sioki’ laa i patoumi i ti’i.” 9Takar si Empung si limingala e naleiy ni Manoah, takar si Mala’ekat ni Empung si mineiy kasi wia si wewene i ti’i, eng katoroan nisia nu rimuber waki patar wo eng katoroan si Manoah, ka’awuna i ti’i, si reiy’ witu mewali-wali ampit nisia.10Kamurian si wewene i ti’i si makarengan timingkas minakite’ula wia si ka’awuna, em pokeiyna wia nisia: “Tou si mineiyla wia niaku em berukan i yi’i si minapa’atola en tou kasi wia niaku.” 11Laa o tumo’orouw si Manoah kumi’itla si ka’awuna. Nu mina’ayo mola wia sitou i ti’i, lumila’ mouw sia wia nisia: “Nikoo ku’a re’en sitou simusuiyola wia si wewene i yi’i? E wingkotna: “Nulit!”12Laa o pokeiy ni Manoah: “Wo sakawisa e mamuali neiy i lila’-Mula i ti’i, kumura ku’a re’en ee sangari eng kenaramen em patou-touan wo eng kapawinta-winta’na?” 13E wingkot ni Mala’ekat ni TUHAN i ti’i wia si Manoah: “Wewene i ti’i si lewo’ sa reiy’ malar en tou witu em baya neiy-Ku i lila’la wia nisia. 14Te’a mouw sia mekekaan e wo’o sapa nasal waki akana nanggor; e nanggor ka’apa eng kekoo’on makatoeken e reiy’ toro koo’onna wo e wo’o sapa e reiy’ toro kaanen e reiy’ toro kaanenna. Nisia si lewo’ sa reiy’ tumiboiy witu e reiy’ sa mina’asa e neiy-Ku i perentala wia nisia.”15Em pokeiy ni Manoah wia si Mala’ekat ni TUHAN i ti’i: “Iyonanola nikeiy tumaang Nikoo wia nyi’i, rio keiy sumiwola sioki’ ni membe’ i wee-Nikoo.” 16Ta’an e wingkot ni Mala’ekat ni TUHAN i ti’i wia si Manoah: “Ma’anouw tu’u koo tumaang Niaku wia nyi’i, en sesakeiymu i ti’i e reiy’ laa kaaneng-Ku. Ta’an sa koo mesesiwola nyi’a mamuali tetule tinunu, i sempe mola ni’itu wia si TUHAN.” Karengan si Manoah si reiy’ mete’ula, kaa Nisia i ti’i si Mala’ekat ni TUHAN.17Kamurian lumila’ mouw si Manoah wia si Mala’ekat ni TUHAN i ti’i: “Sapa ku’a re’en e ngaran-Nu, karengan sakawisa e mamuali neiy i lila’-Mula i ti’i. takar nikeiy keiy laa lumo’orla Nikoo.” 18Ta’an e wingkot ni Malaikat ni TUHAN i ti’i wia nisia: “Ka’a nikoo kangkasi koo mawueiymi e ngaran-Ku? Reiy’ ku’a re’en e ngaran i ti’i e maka’erangen?”19Nu reiy’ mouw i tu Manoah si minedo siesa nga ipus oki’ ni membe’ wo en tetule sesakeiy, laa o i sempenala wia si TUHAN witu natas em batu. Laa o siwon-Na e maka’erangen, kasuatan si Manoah wo si ka’awuna matu’usla nisia. 20Kasuatan e layasna napi i ti’i maatase waki langit waki mezbah, takar matasouw si Mala’ekat ni TUHAN witu layasna napi e mezbah i ti’i. Kasuatan si Manoah wo si ka’awuna limoo’ eng kapualitan i yi’i, kumudu mouw sea ampit eng giona mina’ayo en tana’.21Rengan e ni’itu si Mala’ekat ni TUHAN si reiy’ mouw kasi minapa’atola en tou wia si Manoah wo si ka’awuna. Takar mete’u mouw si Manoah, kaa Nisia i ti’i si Mala’ekat ni TUHAN. 22Lumila’ mouw si Manoah wia si ka’awuna: “Nikita ta tantu mouw mate, karengan nikita ta limoo’o mola si Empung.”23Ta’an e wingkot ni ka’awuna wia nisia: “Sa wona’na si TUHAN laa mewewunu’ nikita, takar e reiy’ mouw Nisia si simungkulela en tetule tinunu wo en tetule sesakeiy waki lawas ta wo e reiy’ mouw Nisia si minapa’atola em baya nyi’a iti’i wia nikita wo e reiy’ mouw Nisia si minapalingala eng kapualitan-kapualitan tuana wia nikita wia nedo i yi’i.”24O laa si wewene i ti’i tumimea’la siesa oki’ tuama wo minee ngaran Simson wia nisia. Sioki’ i ti’i si simela wo si TUHAN si minerkatla nisia. 25Muleiy mouw natena ni’i paoghela e Roh ni TUHAN waki Mahane-Dan e rimeta’ waki elet en Zora wo e Esytaol.
1Simson si minea waki Timna wo witu sia lumoo’ siesa reraa Filistin. 2Sia mareng wo makite’ula wia si ama’na wo si ina’na: “Waki Timna niaku ku limoo’ siesa reraa Filistin. Ale’en, edonouw sia mamuali ka’awuku.”3Ta’an si ama’na wo si ina’na se limila’ wia nisia: “Reiy’la ku’a re’en witu nelet ne oki-oki’ wewene ne kawanua patuarimu ka’apa witu nelet ne minapekasa bangsa ta siesa wewene, i ka’ayo koo mea ma’edo ka’awu waki se tou Filistin, se tou-tou reiy’ makasunat i ti’i?” Ta’an e wingkot ni Simson wia si ama’na i ti’i: “Edonouw sia i wee niaku karengan nisia si kepa’arku.” 4Ta’an si ama’na wo si ina’na se reiy’ mete’u kaa eng kapualitan i ti’i em baki si TUHAN nasalna: karengan memang si Simson si lewo’ sa reiy’ sumero kapualitan witu se tou Filistin. Karengan witu e masa ni’itu se tou Filistin se kimuwasala se tou Israel.5Laa o mea mouw si Simson ma’an si ama’na wo si ina’na mea waki Timna. Eng katoroan nisea nu i ka’ayo mea waki uma-uma anggor waki Timna, takar siesa nga ipus singa sobor si mineiy si Simson ampit manguang. 6Witu nedo ni’itu kumuwasa mouw e Roh ni TUHAN witu nisia, i ka’ayo si singa i ti’i si kinurensangna tanu sitou kimurensang sioki’ ni membe’ – reiy’ ampit en sapa-sapa witu lawasna. Ta’an e reiy’ neiy i susuiynala wia si ama’na ka’ap ina’na sapa en tinuananala i ti’i.7Takar mea mouw sia maname, laa o menusu-nusuiy wo si wewene i ti’i, karengan si Simson si pa’ar nisia. 8Ni’itu nu pira mola nga edo marengouw sia maname kaa laa kumaweng ampit si wewene i ti’i; wo eng katoroan nisia nu sume’epangi waki lalan kaa laa meleloo’ em bangke ni singa i ti’i. Kaloo’anola wawean kawang ne tampaner witu en duiy-ruiyna ni singa i ti’i wo kangkasi e rina’. 9Ka’arutennami e rina’ i ti’i i wee witu e lawasna wo eng kasuatan mekaan nyi’a sia kumelang mapawee-wee, kamurian mea mouw sia wia si ama’na wo si ina’na, wo meela nyi’a kangkasi wia nisea, laa o sea kumaan nyi’a. Ta’an e reiy’ neiy i susuiynala wia nisea, kaa e rina’ i ti’i eng kina’arutnami waki e ruiy-ruiyna ni singa.10Nu reiy’ mouw si ama’na nu minea wia si wewene i ti’i, Simson si timuanala pesakeiyan maname, karengan tuana mouw eng kenaramenna em patuananla ne taretumou o reraa. 11Eng katoroan nisea nu limoo’ nisia, pelengenouw se telu nga pulu’ tou ka’ampit kaa laa mekeka’ampitla nisia.12Em pokeiy ni Simson wia nisea: “Niaku ku pa’ar melelila’la e nesa pepureiyen wia nikouw. Sa kouw toro mee e wewingkotna minakatoro wia niaku witu em pitu nga endo eng keurean en sesakeiyan i yi’i melaape’ wo tume’ebak nyi’a, takar niaku ku laa meela wia nikoo en telu nga pulu’ labung lenan wo en telu nga pulu’ labung kawangko’an. 13Ta’an sa kouw reiy’ mete’u mee e wewingkotna wia niaku, takar nikouw mouw si lewo’ sa reiy’ meela telu nga pulu’ labung ghorem wo en telu nga pulu’ labung kawangko’an wia niaku.” Em pokeiy nea wia nisia: “I lila’momi em pepureiyennu i ti’i, rio lingan neiy.”14Laa o pokeiyna wia nisea: “Waki si mekaan rimo’umi kekaanen, waki si ente’ rimo’umi eng kaemisan.”Telu nga endo eng keurena nisea se reiy’ mete’u mee wewingkot em pepureiyen i ti’i.15Witu nendo kapitu lumila’ mouw sea wia si ka’awu ni Simson: “Elurenouw si ka’awumu, rio tu pakite’unala wia nikeiy em bewingkot em pepureiyen i ti’i; sa reiy’, nikeiy keiy laa rumengis nikoo ma’an se esa nga pumpun em bale ni ama’mu. Sapa ku’a re’en nikoo koo mineri’ nikeiy kaa laa sumiwo nikeiy mamuali lengeiy? Reiy, e reiy’ ku’a?”16Laa o mame’ mouw si ka’awu ni Simson i ti’i kasuatan rimawak si Simson, em pokeiyna: “Nikoo koo mari’iris wia niaku, wo reiy’ moupus wia niaku; e nesa pepureiyen neiy i lila’mula wia se tou-tou esa nge bangsaku, ta’an e wewingkotna e reiy’ neiy i pakite’umula wia niaku.” En singkomna wia nisia: “Eng kasuatala wia si ama’ku wo si ina’ku e reiy’ neiyku i pakite’ula, ma’an tu’una wia nikoo e laaku i pakite’ula?” 17Ta’an si ka’awuna i ti’i si maame’ witu esa nga wekana eng keurean pitu nga endo nisea nu matuanala em pesakeiyan i ti’i. Witu nendo kapitu neiy i pakite’unala wia nisia, karengan nisia si mengere-ngere’ wia nisia, kamurian si wewene i ti’i si minakite’ula em bewingkot em pepureiyen i ti’i wia se tou-tou esa nge bangsana.18O laa witu nendo kapitu i ti’i, nu reiy’pe’ siendo nu tumenem, lumila’ mouw se tou-tou eng kota i ti’i wia nisia: “Sapa ku’a re’en e lebe emis ta’an e rina’? Sapa ku’a re’en e lebe ente’ ta’an si singa?”En singkomna wia nisea:“Sa kouw reiy’ minajeko ampit si sapi mereiyku, tantu mouw kouw reiy’ time’ebak em pepureiyengku.”19Takar kumuwasa mouw e Roh ni TUHAN wia nisia, laa o mea mouw sia waki Askelon wo wunu’enna se telu nga pulu’ tou maname, niedona e labung nea wo i weenala e labung-labung kawangko’an i ti’i wia se tou-tou se toro minee wewingkot em pepureiyen i ti’i. Ta’an eng kaupi’anna e melaya-layase’ kangkasi, laa o marengouw sia mea waki wale ni ama’na. 20Takar i wee mola si ka’awu ni Simson i ti’i wia si ka’ampitna, si minatepe-teperi nisia.
1Em pirala nga edo kamurian, witu noras meupu’ gandum, mea mouw si Simson lumalesla si ka’awuna, ampit minaali siesa nga ipus oki’ ni membe’, ma’an limila’: “Niaku ku melelaa witu e ri’irir ma’atola si ka’awuku.” Ta’an si ama’ ni wewene i ti’i si reiy’ minayala nisia ghumorem. 2Em pokeiy ni ama’ ni wewene i ti’i: “Niaku ku mapokeiyla, kaa nikoo koo kasa mari’iris nisia, karengan e ni’itu niaku ku mineela nisia wia si ka’ampitmu. E reiy’ ku’a re’en si tuarina si lebe wulouw ta’an nisia? Le’osouw koo medo ni’itu i wee nikoo tanume en sawelna.”3Laa o pokeiy ni Simson wia nisia: “Mekasa i yi’i niaku ku reiy’ siselok witu se tou em Filistin, sakawisa aku mapa eiyla en cilaka wia nisea.” 4Takar mea mouw si Simson, sikopenna se telu nga atus asu en talun, i edonna warung, wa’akesna nipus ampit e nipus wo i weena e nesa warung witu nelet susur ne rua nga ipus.5Kamurian i layasnala em barung i ti’i wo i reta’nala se asu-asu en talun i ti’i mea witu eng gandum e reiy’pe niupu’ eng kapunya’an ne tou em Filistin, i ka’ayo marengisouw e ruruk-rurukna eng gandum reiy’pe’ niupu’ wo e numa-uma nakana en zaitun. 6Lumila’ mouw se tou em Filistin: “Seiy mouw si timuanala nyi’i?” Tou se miningkot: “Simson, manuang ni tou en Timna i ti’i, karengan sitou i ti’i si minedo mouw si ka’awu ni Simson wo mineela nisia wia si ka’ampitna.” Kamurian mea mouw se tou em Filistin i ti’i minea maname wo rumengis si wewene i ti’i ma’an si ama’na.7Laa o lumila’ mouw si Simson wia nisea: “Sa kouw masiwo en tuana, eng kaulitna niaku ku reiy’ laa mena’ nu reiy’pe’ niaku nu sumuli’la nyi’a wia nikouw.” 8Wo ampit em bewewe kahebat sia rumimu’umukla en duiy-ruiy nea. Laa o mea mouw sia wo mena’ witu eng goa waki kakenturan watu Etam.9Laa o lumaa mouw se tou em Filistin wo dumasing waki daerah Yehuda ampit simera mea waki Lehi. 10Lumila’ mouw se tou-tou Yehuda: “Ka’a kouw melaa marego nikeiy?” Laa o wingkoten nea: “Nikeiy keiy melaa kaa laa mewewa’akes si Simson wo metetuanala nisia tanu nisia nu timuanala nikeiy.”11Kamurian tumumpamouw se telu nga riwu tou waki se suku Yehuda minea waki goa waki kuntung watu Etam wo lumila’ wia si Simson: “Reiy’ ku’a re’en koo minete’ula, kaa se tou em Filistin se makakuwasa witu nikita? Sapa mouw ku’a re’en kangkasi en siniwomula wia nikeiy?” Ta’an e wingkotna wia nisea: “Tanu nisea nu minatuanala niaku, en tuana mouw niaku nu timuanala nisea.”12Em pokeiy nea wia nisia: “Nikeiy keiy mineiy wia nyi’i kaa meiy mewewa’akes wo mesesarakan nikoo witu e lawas ne tou em Filistin.” Ta’an e wingkot ni Simson wia nisea: “Tumiwa’ mouw wia niaku, kaa nikouw nuesa kouw reiy’ laa rumego niaku.” 13Laa o pokeiy nea wia nisia: “Reiy’, nikeiy keiy mewewa’akes i tela nikoo wo mesesarakanla nikoo witu lawas nea, ta’an mewewunu’ nikoo nikeiy keiy so’o.” Takar sea ma’akes nisia ampit e rua tali weru wo malimi nisia waki kakenturan watu i ti’i.14Sia nu neiy mouw i ka’ayola waki Lehi wo se tou-tou em Filistin se mineiy nisia ampit e merio-rio, takar kumuwasa mouw e Roh ni TUHAN witu nisia wo en tali-tali witu lawasna e minamuali tanu en daami mina’apu mouw kinaan e napi wo e reiy’ sa mina’asa em bewa’akesna e minakemu minangkuli waki lawasna.15Kamurian sia matola e nesa nare ni keledai em berupe’, i renetnala lawasna, purutenna wo winewenna minate se esa nga riwu tou ampit en duiy i ti’i. 16Lumila’ mouw si Simson:“Ampit e nare ni keledai se bangsa keledaiy i ti’i siniasaku, ampit e nare ni keledaiy se esa nga riwu tou se wineweku.”17Nu reiy’ mouw sia nu limila’la en tuana, i lawanami e nare i ti’i waki lawasna. Kamurian ngarananola en tampa i ti’i Ramat Lehi. 18Eng katoroan nisia nu kasa mare’o, maleiy mouw sia wia si TUHAN: “Karengan e lawas ni hamba-Mu i yi’i e wineean-Nu mola eng kamenangan kasela i ti’i, ma’anouw tu’u en teakan ku laa mate e re’o wo i kawolon witu lawas ne tou-tou reiy’ maka sunat i ti’i!”19Kamurian si Empung si kimewe’ e ruragh watu waki Lehi i ti’i, wo rumo’u momi rano witu. Sia kumoo’, laa o maente’ wo sumegaya’ sumoup. Karengan e ni’itu ngarananola eng kebu’an i ti’i Kebu’an Paaleiy, i ka’ayo en teakan manape’ e Lehi. 20Nisia si minerenta tanume si akim witu se tou Israel witu en zaman ne tou em Filistin, rua nga pulu’ nge te’un eng keurena.
1Witu e mekasa, eng katoroan si Simson minea waki Gaza, linoo’ona maname siesa wewene sa’amek, laa o tumawila nisia. 2Eng katoroan neiy i pakite’ula wia se tou-tou eng Gaza: “Simson si mineiy mouw wia nyi’i,” takar linedong nea en tampa i ti’i wo tumiro’ mepepontar nisia esa nga wengi-wengian i ti’i witu em pepalen leloangan eng kota, ta’an esa nga wengi-wengian i ti’i nisea se reiy’ simiwo sapa-sapa, karengan eng genang nea: “Sangari witu nedo em beena kita laa munu’ nisia.”3Ta’an si Simson timekel witu mina’ayo maparua em bengi. Witu nedo maparua em bengi tumo’orouw sia, tiboiyanna e rua pepalen leloangan eng kota i ti’i wo e rua pa’asek em pepalen, sawutenna mouw em baya nyi’a ma’an eng kekelamna, i reta’nala witu natas e rua palukana, o laa em baya nyi’a i ti’i neiy i aterna mea waki toka eng kuntung minesaruan ampit eng Hebron.
1Wawean siesa tou waki kakuntungan Efraim, Mikha ngaranna. 2Lumila’ mouw sia wia si ina’na: “Loit perak e nesa nga riwu esa nga atus i ti’i, e niedomi ne tou waki nikoo wo eng karengan e ni’itu koo tumotorla eng kutok – niaku nuesa ku liminga en totormu i ti’i – memang e loit i ti’i em bia niaku, niaku mouw si minedo nyi’a.” Laa o pokeiy ni ina’na: “Berkatenola ni TUHAN satorona sioki’ku.”3Nu reiy’ mouw i tu i warengna mola e loit perak esa nga riwu esa nga atus i ti’i wia si ina’na. Ta’an si ina’na si limila’: “Niaku ku pa’ar mekekudusla e loit i ti’i i wee si TUHAN, niaku ku sumarakanla nyi’a i wee sioki’ku rio siwon si bubuneka pina’at wo si bubuneka tinoa’ waki e loit i ti’i. Takar en teakan, e loit i ti’i ni’i warengkula wia nikoo.” 4Ta’an sitou i ti’i si minarengla e loit i ti’i wia si ina’na, o laa si wewene i ti’i si minedo e rua nga atus loit perak wo meela nyi’a wia si sumesiwo perak, si sumiwo si bubuneka pina’at wo si bubuneka tinoa’ waki loit i ti’i; o laa si bubuneka i ti’i si neiy i wee witu em bale ni Mikha.5Mikha i yi’i si makapunyala eng kuil. Siniwonala e efod wo en terafim, pinoponala si meta’esa’an oki’na tuama, minamuali imamna. 6Witu en zaman ni’itu e reiy’la si raja witu nelet ne tou Israel; susur tou si masiwo sapa e nulit i ki’it e linoo’ona nuesa.7Takar wawean siesa taretumou waki Betlehem-Yehuda, waki se kaum Yehuda; nisia siesa tou Lewi wo si maena’ maname tanume si malepu-lepu. 8O laa sitou i ti’i rumo’umi waki kota Betlehem-Yehuda kaa laa tumataap tanume si malepu-lepu wisa i te sia maka’ato tampa; wo witu em pakela-kelanganna i ti’i i ka’ayo mola sia waki kakuntungan Efraim waki wale ni Mikha. 9Mueiy mola si Mikha wia nisia: “Nikoo koo waki wisa?” E wingkotna wia nisia: “Niaku ku tou Lewi waki Betlehem-Yehuda, wo niaku ku rimo’umi kaa laa tumataap tanume si malepu-lepu wisa i te ku maka’ato tampa.”10Laa o pokeiy ni Mikha wia nisia: “Mena’ mouw wia niaku wo mamuali mouw ama’ wo imam i wee niaku; takar susur en te’un niaku ku laa meela wia nikoo e mapulu’ loit perak, esa nge paar labung ma’an eng kekaanennu.” 11Tou Lewi i ti’i si miniyon kaa laa mena’ wia nisia. Takar si taretumou i ti’i si minamuali tanu si meta’esa’an oki’na nuesa.12Mikha si minopola sitou Lewi i ti’i; taretumou i ti’i si minamuali imamna wo mena’ witu em bale ni Mikha. 13Laa o pokeiy ni Mikha: “En teakan mete’u mouw aku, kaa si TUHAN si laa sumiwo le’os wia niaku, karengan wawean siesa tou Lewi minamuali imamku.”
1Witu en zaman e ni’itu e reiy’la si raja witu nelet ne tou Israel wo witu en zaman e ni’itu se suku Dan se kasuatan masero eng kapunya’an pusaka kaa laa ma’ena’, karengan i ka’ayo e nendo i ti’i nisea se reiy’pe’ kangkasi minaka’ato em beteng kapunya’an pusaka witu eng keuneran ne suku-suku Israel. 2Karengan e ni’itu se bani Dan se rimeo waki se kaumna lima tou waki se minapekasa eng kelaker nea, em baya nea se tou-tou te’etep keteren, se asal waki Zora wo Esytaol, kaa laa tumegha’ em banua i ti’i wo sumoisapla nyi’a, ampit limila’ wia nisea: “Mea mouw soisapenouw em banua i ti’i.” Eng katoroan se tou-tou i ti’i nu i ka’ayo mea waki kakuntungan Efraim waki wale ni Mikha, wo tumekelouw sea maname.3Eng katoroan nisea nu tawi mouw em bale ni Mikha i ti’i, sinine’u nea mouw eng kapasusuiy ni taretumou suku Lewi i ti’i, laa o tumuli mouw sea mana wo lumila’ wia nisia: “Seiy ku’a re’en si minalimi nikoo wia nyi’i? Sapa ku’a re’en em pepa’ayangennu wo e nurusannu wia nyi’i?” 4Em pokeiyna wia nisea: “Teinti’i wo en tuanamouw en tinuanala ni Mikha wia niaku; nisia si mawee tetoro niaku wo niaku ku minamuali imamna.”5Em pokeiy nea wia nisia: “Wueiyenola satorona wia si Empung, rio keiy mete’ula sapa ku’a re’en em pakela-kelangan patoron neiy i yi’i e laa mee wua’na.” 6Em pokeiy ni imam i ti’i wia nisea: “Mea mouw ampit e lawir! Em pakela-kelangan patoron niouw i ti’i e linoo’ le’os ni TUHAN.”7Nu reiy’ mouw i tu mea mouw se lima tou i ti’i, laa o i ka’ayo mola sea waki Lais. Loo’on nea mola, kaa se rakyat maena’ maname se matou-tou ampit e male’o-le’osan i ki’it e nadat ne tou en Sidon, aman wo male’o-le’osan. Se tou-tou i ti’i se reiy’ sikakurangan sapa tu’u wia en saruan em bumi, awes tare se kaya em budel. Nisea se maena’ wa’akatla waki se tou en Sidon wo se reiy’ makasewok ampit se seiy i te tu’u kangkasi. 8Nisea nu minarengomi wia se patuari-patuari esa nga sukuna waki Zora wo Esytaol, lumila’ mouw se patuari-patuari esa nga sukuna wia nisea: “Sapa ku’a re’en e niato miouwmi maname?”9E wingkot nea: “Tumiro’ mouw, meiy mouw kita lumaa rumego nisea, karengan nikeiy keiy limoo’o momi em banua i ti’i, wo e memang kasa le’os. Ma’anouw tu’u kouw minena’ minenes! Te’a mouw metaka-taka kaa laa mea megheghoremla wo mereruberla em banua i ti’i. 10Sakawisa kouw ghumoremla nyi’a kouw matola se rakyat matou-tou ampit e male’o-le’osan, wo em banua i ti’i em pelas mea esa nga weka kawii wo mea esa nga weka lele’os. Eng kaulitna, Empung si simarakanola nyi’a witu e lawasmu; ni’itu mouw en tampa reiy’ sikakurangan sapa tu’u em bia en saruan em bumi.”11Laa o rumo’u momi maname, waki Zora wo e Esytaol, se enem nga atus tou waki se kaum ne suku Dan, se linekepla ampit en saliatan. 12Sea lumaa, laa o dumasing waki Kiryat-Yearim waki Yehuda. Ni’itu mouw eng karenganna en tampa i ti’i em patotoren Mahane-Dan i ka’ayomi en teakan; eng kinerereta’na waki esa nga weka talikuran eng Kiryat-Yearim.13Maname sea moghe mapawee-wee mea waki kakuntungan Efraim wo i ka’ayola waki wale ni Mikha. 14Laa o sumusuiy mouw se lima tou minea mouw tumegha’mi en daerah Lais i ti’i, em pokeiyna wia se patuari-patuari esa nga sukuna: “Mete’u mouw ku’a re’en kouw, kaa wia eng gorem em bale-wale i yi’i wawean efod, terafim, bubuneka pina’at wo bubuneka tinoa’? Karengan e ni’itu, wena’asenola sapa e laa petetuanan niouw!”15Kamurian sea tumoro mea waki tampa i ti’i, laa o i ka’ayola waki wale ni taretumou suku Lewi i ti’i, witu em bale ni Mikha, wo mueiyla sapa ku’a re’en sia lawir. 16Eng kasuatan se enem nga atus tou waki se bani Dan se linekepla ampit en saliatan i ti’i se minena’ rimedeiy witu em pepalen leloangan,17takar se lima tou se minea mouw tumegha’mi em banua i ti’i se kimelang minapawee-wee, ghumorem mea witu eng gorem laa o medo si bubuneka pina’at, efod, terafim wo si bubuneka tinoa’ i ti’i. Sapa tare si imam i ti’i si rimedeiy witu em pepalen leloangan mewali-wali ampit se enem nga atus tou se linekepla ampit en saliatan i ti’i. 18Ta’an, nu reiy’ mouw se walina-walina i ti’i nu ghimorem mea witu eng gorem em bale ni Mikha wo medo si bubuneka pina’at, efod, terafim wo si bubuneka tinoa’ i ti’i, lumila’ mouw si imam i ti’i wia nisea: “Masiwo en sapa ku’a re’en nikouw i yi’i?”19Ta’an e wingkot nea wia nisia: “Menesouw, peneten en suma, kumi’itouw nikeiy wo mamuali mouw ama’ wo imam meiy. Sapa ku’a re’en e lebe le’os i wee nikoo: mamuali imam i wee se esa nga pumpun em bale niesa tou ka’apa mamuali imam i wee se esa suku wo se kaum witu nelet ne tou Israel?” 20Takar melaya-laya’ mouw e nate ni imam i ti’i, edonna mola e efod, terafim, wo si bubuneka pina’at i ti’i, laa o ghumorem mea witu eng keuneran ne tou kelaker.21Kamurian murikitouw sea wo mea, ampit se oki-oki’, papiaran wo em barang-barang wawean arga neiy i tampala witu rerior nea. 22Eng katoroan nisea nu wa’akatomi waki wale ni Mikha, i oghe mola se tou-tou waki wale-wale tawi em bale ni Mikha wo se tou-tou i ti’i kumi’it se bani Dan i ti’i. 23Nisea se mengape-ngapeiy se bani Dan, takar murikitomi se tou-tou i ti’i wo lumila’ wia si Mikha: “Mekekura koo ampit minoghela se tou?” Laa o wingkotenna:24“Empungku si siniwoku ma’an si imam kangkasi si niedo miouw, laa o kouw mea. Sapape’ ku’a re’en kasi en timele’u wia niaku? Kumura e lelila’annu i ti’i wia niaku: Mekekura koo?” 25Lumila’ mouw se bani Dan wia nisia: “Te’a mouw en totormu kalinga’an kasi witu nikeiy, sangari wawean tou si rumego nikoo karengan rara e nate wo ampit en tuana nikoo ma’an se esa nga pumpun em balemu kaliongan e nyawa.” 26O laa se bani Dan se minapawee-weela em pakela-kelangan nea, wo si Mikha, ni’itu nu linoo’na mola nisea i ti’i se lebe ente’ ta’an nisia, murikitouw sia mareng mea waki walena.27O laa se bani Dan, ampit minaali em barang-barang siniwo ni Mikha, o kangkasi ni imamna, se limalesla e Lais, nyi’a i yi’i se rakyat matou-tou ampit e aman wo male’o-le’osan. Nisea se minewe se tou-tou i ti’i ampit em berenna en santi wo eng kotana e rinengis. 28E reiy’la sitou mineiy male’, karengan eng kota i ti’i em ba’akati waki Sidon wo se tou-tou eng kota i ti’i se reiy’ makasewok ampit si seiy i te tu’u kangkasi. Reta’na eng kota i ti’i waki kewong em Ber-Rehob. Kamurian se bani Dan se minangun eng kota i ti’i sumoup wo mena’ maname. 29Nisea se ngimaranla eng kota i ti’i Dan, i ki’it e ngaran ni ama’ opo’ nea, nyi’a i yi’i Dan, si minatou i wee se Israel, ta’an e ngaran eng kota i ti’i ketareanna nyi’a mouw e Lais.30Bani Dan se rimedeiyla i wee nisea nuesa si bubuneka pina’at i ti’i, o laa si Yonatan bin Gersom bin Musa mewali-wali ampit se oki-oki’na se minamuali imam i wee se suku Dan, i ka’ayo se maena’ witu em banua i ti’i se neiy i ater tanume se tou neiy i terek. 31Tuana mouw sea timampala i wee nisea nuesa si bubuneka pina’at si siniwola ni Mikha i ti’i, wo si bubuneka i ti’i si maname eng keurean em bale ni Empung em baki Silo.
1Mamuali mouw witu en zaman i ti’i, katoroan e reiy’la si raja waki Israel, kaa waki lembena eng kakuntungan Efraim wawean siesa tou Lewi maena’ tanume si malepu-lepu. Nisia si minedo siesa gundik waki Betlehem-Yehuda. 2Ta’an si gundikna i ti’i si mawinta’ mewarat witu nisia wo rumo’ume wia nisia minea waki wale ni ama’na waki Betlehem-Yehuda, laa o mena’ maname epat nga sumedot eng keurena.3Mantalouw si ka’awuna i ti’i, laa o mea tumodeiy si wewene i ti’i kaa laa ma’elur nisia wo ma’alimi nisia mareng; mewali-wali nisia, bujangna wo se esa nge paar keledai. Eng katoroan si wewene sobor i ti’i mali nisia ghumorem mea witu em bale ni ama’na, wo eng katoroan si ama’ i ti’i nu limoo’ nisia, takar mepa’a-pa’arouw sia minatola nisia. 4Manuangna, ama’ ni wewene sobor i ti’i, si reiy’ mayala nisia mea, i ka’ayo sia minena’ telu nga endo eng keurena witu si ama’ i ti’i; nisea se mekaan, makoo’ wo tumekel mana.5Ta’an witu nendo kaepat, eng katoroan nisea nu tumo’ori memo’odope’ wo eng katoroan sitou Lewi i ti’i mewantal kaa me’a mouw, lumila’ mouw si ama’ ni wewene sobor i ti’i wia si manuangna: “Segaya’ene’la en toumu rior ampit esa nga ketor roti, kamurian toro mouw koo mea.” 6Ni’itu mouw rumuberouw sea, laa o kumaan wo kumoo’ mouw sea nu rua mewali-wali. Em pokeiy ni ama’ ni wewene sobor i ti’i wia si tuama i ti’i: “Le’osouw tumenggolela kaa laa mena’ mapawengi wo ma’anouw e natemu lumaya-laya’.”7Ta’an eng katoroan sitou i ti’i nu tumo’or kaa si me’a i te kangkasi, manuangna si sime’esek nisia, i ka’ayo sia minena’kan kasi tumekel maname. 8Witu nendo eng kalima, eng katoroan nisia nu tumo’or kaa me’a, lumila’ mouw si ama’ ni wewene sobor i ti’i: “Meiy, segaya’ene’la, wo mena’pe’la kasi reiy’ ure, i ka’ayo siendo ghume’egher.” Laa o kumaanouw sea nu rua.9Eng katoroan sitou i ti’i nu tumo’or kaa laa me’a, mewali ampit si gundikna wo si bujangna, lumila’mouw si manuangna, ama’ ni wewene sobor i ti’i, wia nisia: “Loo’onouw, siendo si muleiy mouw mewawa’ melelaa mawengido; le’osouw mena mapawengi, loo’on, siendo si tawi mouw tumenem, mena’ mouw wia nyi’i mapawengi wo ma’anouw e natemu lumaya-laya’; takar wo’odo koo toro tumo’or memo’odope’ kaa laa kumelang wo mareng mea waki walemu.”10Ta’an sitou i ti’i si so’o mena’ mapawengi; sia mantal, laa o mea. Tuana mouw i ka’ay mola sia waki daerah minesaruan ampit e Yebus – ni’itu mouw e Yerusalem –; mewali-wali ampit nisia wawean esa nge paar keledai makasesakean wo si gundikna kangkasi. 11Eng katoroan nisea nu tawi mouw e Yebus wo eng katoroan siendo si kasamouw kumeng, lumila’ mouw si bujang i ti’i wia si tuangna: “Meiy mouw kita tumuli wia eng kota ne tou Yebus i yi’i wo mapawengi witu.”12Ta’an si tuangna si miningkot nisia: “Nikita ta reiy’ tumuli wia eng kota ne wo’oseiy e reiy kapunya’an ne tou Israel, ta’an nikita kita laa kumelang mapawee-wee ma’ayo mea waki Gibea.” 13O kasi em pokeiyna wia si bujangna: “Meiy mouw kita kumelang ma’ayo mea waki meta’esa’an tampa maname wo mapawengi waki Gibea ka’apa waki Rama.”14Laa o kumelangouw sea minapawee-weela em pakela-kelangan nea, wo siendo si timenem, eng katoroan nisea nu tawi mouw eng Gibea kapunya’an ne suku Benyamin. 15Karengan e ni’itu tumuli mouw sea waki Gibea, laa o ghumorem kaa laa mapawengi witu, wo nu neiy mouw i ka’ayola, rumuberouw sea waki pelein eng kota. Ta’an e reiy’la siesa tou tu’u si time’es nisea mea waki wale kaa laa mapawengi.16Ta’an meiy mouw witu em bengi ni’itu siesa tu’a, si minarengi waki pepa’ayanganna waki penguma’an. Sitou i ti’i siasal waki kakuntungan Efraim wo maena’ waki Gibea tanume si malepu-lepu, ta’an se maena’ witu en tampa i ti’i nyi’a mouw se tou Benyamin. 17Eng katoroan nisia nu kuma’atla eng giona wo lumoo’ se tou witu em pakela-kelangan i ti’i witu em pelein kota, lumila’ mouw si tu’a i ti’i: “Wisa ku’a re’en em pela’annu wo waki wisa ku’a re’en koo meiy?”18E wingkotna wia nisia: “Nikeiy keiy kasuatan witu em pakela-kelangan waki Betlehem-Yehuda me’a waki lembena eng kakuntungan Efraim. Mana mome e nasalku; niaku eng ketareanna ku minea waki Betlehem-Yehuda wo en tekan ku kasuatan makelang mewareng mea waki wale. Ta’an e reiy’la sitou time’esla niaku mea waki walena, 19ma’anouw tu’u wawean wia niaku en daami wo eng kekaanen i wee si keledai meiy, o kangkasi e roti wo e nanggor i wee niaku nuesa, i wee si hambamu wewene i yi’i wo i wee si bujang mewali-wali ampit si hambamu i yi’i; nikeiy keiy reiy’ sikakurangan wo’o sapa tu’u.”20Laa o lumila’ mouw si tu’a i ti’i: “Te’a lieiy! E reiy’ sa mina’asa em pemandungennula ma’anouw niaku si tumanggong, ta’an te’a mouw koo metetekel wia em pelein eng kota i yi’i.” 21Nu reiy’ mouw i tu alinna mouw sia ghumorem mea witu em balena, o laa se keledai-keledai se wineeanna kumaan; takar sea tu’u moas e ne’a, kumaan wo kumoo’.22Ta’an eng kasuatan nisea nu melaya-laya’la e natena, meiy mouw setou-tou eng kota i ti’i, se tou-tou lewo’ eng kalakuan, lumedong em bale i ti’i. Nisea se merengko-rengkor em pepalen kasuatan meila’ wia si tu’a, makapunya em bale i ti’i: “Alinouw rumo’umi sitou mineiy witu em balemu i ti’i, rio keiy makela nisia.” 23Laa o rumo’u momi si mekewale i ti’i matola nisea wo lumila’ wia nisea: “E reiy’, patuariku waya, te’a mouw satorona mesesiwo e lewo’; karengan sitou i yi’i si ghimoremouw wia em baleku, te’a mouw kouw mesesiwo e mekeirangen.24Ta’an wawean sioki’ku wewene, si reraape’, wo kangkasi si gundik ni tou i ti’i, le’osouw alingku sea nu rua witu luar; wantianouw sea wo siwonouw ampit nisea sapa e linoo’ miouw le’os, ta’an witu sitou i yi’i te’a mouw kouw mesesiwo e mekeirangen.” 25Ta’an se tou-tou i ti’i se so’o melelingala e lelila’anna. O laa sitou Lewi i ti’i sumikop si gundikna wo mali nisia wia nisea mea witu luar, kamurian sea maesala nouwak ampit si wewene i ti’i wo esa nga wengi-wengian i ti’i nisea se minema’aya-ma’ayangla nisia, i ka’ayo memo’odo, Tare mouw i te witu nedo em beena mereretikouw sea mayala si wewene i ti’i. 26Melelaa mouw memo’odo si wewene i ti’i si mineiy minarengi, ta’an nisia si neiy i ka’anu rimewa witu en sinaru em pepalen em bale ni tou i ti’i en tampa ni tuangna minapawengi, wo nisia si neiy i ketalo’aiy mana i ka’ayo em beena rimetik.27Witu nedo si tuangna nu tumo’or memo’odope’, wuka’enna em pepalen em bale wo mea waki luar kaa laa mapawee-weela em pakela-kelanganna, ta’an kaloo’anola si wewene i ti’i, si gundikna, si timalo’aiy witu en sinaru em pepalen em bale ampit e lawasna witu en tawi em pepalen. 28Lumila’ mouw sia wia si wewene i ti’i: “Tumo’orouw, meiy mouw kita mea.” Ta’an e reiy’la siwewingkotna. Laa o poponnala em bangke i ti’i mea witu natas ni keledai, o mantalouw sia, kamurian sia mea waki tampa paena’anna.29I kekeka’ayola waki wale, edonnala em paaghi’, tiboiyannala em bangke ni gundikna, pengeto-ngetorenna i ki’it en duiy-ruiyna minamuali mapulu’ o rua nga ketor, laa o i papa’alina mea waki minapekasa en daerah ne tou Israel. 30Wo susur tou se limoo’ nyi’a, se limila’: “Kapualitan tuana e reiy’pe’ ma’an mekasa mamuali wo e reiy’pe’ ma’an mekasa linoo’, rengan se tou Israel rimo’umi waki tana’ Mesir i ka’ayo en teakan. Weeanola ghenang ni’itu, pemili-milingela, laa o sumusuiy mouw!”
1Laa o lumaa mouw em baya ne tou Israel; waki Dan i ka’ayo em Bersyeba wo kangkasi waki tana’ Gilead merurouw se umat i ti’i minakarengan simaru si TUHAN waki Mizpa. 2Takar rumedeiy mouw em baya ne pamuka-muka waki se minapekasa bangsa i ti’i, waki se reiy’ sa mina’asa suku ne tou Israel, ma’aka-aka se jama’ah umat ni Empung eng kelakerna se epat nga atus nga riwu tou makelang, se makasaliatanla en santi.3Kalinga’anola wia se bani Benyamin, kaa se tou Israel se melaa mouw mengea waki Mizpa. Lumila’ mouw se tou Israel: ”I susuiyi kumura eng kalewo’an i ti’i mamuali.” 4O laa sitou Lewi, ka’awu ni wewene kinawunu’an i ti’i, miningkot: “Niaku i ka’ayola ampit si gundikku waki Gibea eng kapunya’an ne suku Benyamin kaa laa mapawengi maname.5O laa se warga-warga eng kota Gibea i ti’i se limalesi niaku wo lumedong em bale i ti’i witu nendo wengi kaa laa mererego niaku. Nisea se mekemaksut mewewunu’ niaku, ta’an si gundikku si winantian nea, i ka’ayo minate. 6Takar edongku mola em bangke ni gundikku, pengeto-ngetorengkula sia wo i papa’alikula waki minapekasa daerah kapunya’an pusaka ne tou Israel, karengan se tou-tou i ti’i se simiwo mouw en sa’amek wo simiwo e mekeirangen witu nelet ne tou Israel. 7En teakan nikouw nu waya, tou Israel, wia mouw e nyi’i. Wee mola wia nyi’i em pemili-milingennu wo e nge’enge’mu.”8Kamurian tumo’orouw se minapekasa bangsa i ti’i ampit e minakarengan, kasuatan meila’: “Siesa tou tu’u wia nikita si reiy’ laa mea waki dasingna, siesa tou tu’u wia nikita e reiy’la si laa mareng mea waki walena. 9 9Nyi’i mouw e laa tuanantala wia eng Gibea; sumeke’la nisia ampit kumoba’!10Nikita kita laa meleng waki se minapekasa suku Israel se mapulu’ tou waki se susur esa nga atus, esa nga atus tou waki se susur esa nga riwu, esa nga riwu tou waki se susur mapulu’ nga riwu, kaa laa medo walun i wee se laskar i yi’i, rio nu reiy’ mouw sea nu mineiy, siwonla wia eng Gibea-Benyamin minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa em pasiwo-siwon meke-irangen en siniwo nea mola witu nelet ne tou Israel.” 11Tuana mouw se tou Israel minerur simu’usuk eng kota i ti’i, em baya nea se minaasa’an ampit e minakarengan.12Kamurian se suku-suku Israel se minapa’ali tou wia se minapekasa suku Benyamin ampit e nower: “Kumura eng kalewo’an minamuali witu nelet miouw i ti’i! 13Takar en teakan, i sarakanomi se tou-tou i ti’i, nyi’a i yi’i se tou-tou lewo’ eng kalakuan se waki Gibea i ti’i, rio keiy mukum mate nisea wo ampit en tuana rume’imi se lewo’ i ti’i waki elet ne tou Israel.” Ta’an se bani Benyamin se so’o limingala e lelila’an ne patuari-patuarina, tou Israel i ti’i. 14Kapurikitna se bani Benyamin waki kota-kota walina se minerur waki Gibea kaa laa lumaa meseseke’ sumu’usuk se tou Israel.15Witu nendo i ti’i rekenenouw eng kelakerna ne bani Benyamin waki kota-kota walina i ti’i: rua nga pulu’ o enem nga riwu tou se maka-saliatan en santi, e reiy’pe’ neiy i kaghorem se maena’ witu eng Gibea, se rineken pitu nga atus tou pineleng eng kelakerna. 16Waki se reiy’ sa mina’asa laskar i yi’i wawean se pitu nga atus tou pineleng se kidal, wo susur tou waki nisea se toro mepasot ampit e reiy’ ma’an mekasa i kaliseiy i ka’ayo esa nga ketor wu’uk tu’u.17O kangkasi se tou-tou Israel se rineken eng kelakerna; ampit e reiy’ neiy i kaghorem se suku Benyamin se epat nga atus nga riwu tou se makasaliatanla en santi; em baya nisea i ti’i se perajurit. 18O laa se tou Israel se minae wo lumaa mea waki Betel. Maname sea mueiy wia si Empung: “Seiy ku’a re’en wia nikeiy si rumerior lumaa sumeke’ sumu’usuk se bani Benyamin?” E wingkot ni TUHAN: “Suku Yehuda mouw se rumerior.”19O laa se tou-tou Israel tumo’or e memo’odope’ wo dumasing lumedongng eng Gibea. 20Kamurian lumaa mouw se tou Israel sumeke’ sumu’usuk se suku Benyamin; tou-tou Israel se timu’utul em barisan paseke’na masu’usuk nisea tawi eng Gibea. 21O kangkasi se bani Benyamin se melaa maregomi waki Gibea wo rima’araghe waki bumi se rua nga pulu’ o rua nga riwu tou waki elet ne tou Israel witu nendo ni’itu.22Ta’an se laskar ne tou Israel se minerurla em pakasa’an eng kaente’anna; laa o tumu’utul kangkasi se barisan paseke’na waki tampa nea matu’utul em barisanna eng ketareanan. 23Kamurian mea mouw se tou-tou Israel, laa o mame’ witu en sinaru ni TUHAN, i ka’ayo mawengido, nu reiy’ mouw i tu sea mueiy wia si TUHAN: “E laa mea kasi ku’a re’en keiy sumeke’ sumu’usuk se bani Benyamin, patuari meiy i ti’i?” E wingkot ni TUHAN: “Lumaa mouw sumu’usuk nisea.”24Ta’an eng katoroan se tou-tou Israel witu nendo karua i ka’ayola waki tawi ne bani Benyamin, 25takar witu nendo karua i ti’i meiy mouw se suku Benyamin waki Gibea rumego nisea wo i ra’araghnala kangkasi wia em bumi se mapulu’ o uwalu nga riwu tou witu nelet ne tou-tou Israel; em baya nea se tou-tou se makasaliatanla en santi.26Kamurian mea mouw em baya ne tou Israel, nyi’a i yi’i se minapekasa bangsa i ti’i, laa o i ka’ayola waki Betel; maname sea maame’ witu en sinaru ni TUHAN, maposo ika’ayo mawengido witu nendo ni’itu wo manginsempela en tetule tinunu wo en tetule kelawiran witu en sinaru ni TUHAN.27Wo se tou-tou Israel se minueiy wia si TUHAN – witu nedo ni’itu maname en tabut teta’aran ni Empung, 28wo si Pinehas bin Eleazar bin Harun si minamuali imam ni Empung witu nedo ni’itu – em pokeiy nea: “Lewo’ sa reiy’ ku’a re’en keiy lumaa mekasape’kasi kaa laa sumeke’ sumu’usuk se bani Benyamin, patuari meiy i ti’i, ka’apa e lewo’ sa reiy’ ku’a re’en keiy mena’la ni’itu?” E wingkot ni TUHAN: “Lumaa mouw, karengan e wo’odo Niaku ku laa sumarakanla nisea witu lawasmu.”29O laa se tou Israel se timampala se mememontar-mememontar witu esa nga kaledong eng Gibea. 30Witu nendo katelu lumaa mouw se tou-tou Israel sumu’usuk se bani Benyamin wo tumu’utul se barisanna sumu’usuk eng Gibea tanu e limangko-langkoiyla.31Takar lumaa mouw se bani Benyamin rumego se laskar i ti’i; nisea se kinepa’anani waki kota, wo en tanu limangko-langkoiyla nisea se muleiy marego se laskar i ti’i witu e rua lalan wangko’ – se esa se matorome em Betel, wo se walina se minea waki Gibea timorola em patar – i ka’ayo kinawunu’an se pirala tou, wo’o wona’na telu nga pulu’ tou witu nelet ne tou Israel.32Takar em pokeiy ne bani Benyamin: “Tou-tou i ti’i se kinawewean ta mouw minekala tanu eng ketareanna.” Ta’an se tou-tou Israel se minaasa’anouw eng kasa ketareanan: “Meiy mouw kita tumingkas wo ma’ani nisea waki kota mea waki lalan-lalan wangko’.” 33Ni’itu mouw se tou Israel tumo’ori waki tampana wo tumu’utul em barisanna waki Baal-Tamar, kasuatan se tou Israel mememontar i ti’i i kalo’ositi se rimo’u momi waki tampana, nyi’a i yi’i en tampa minawuka’ tawi eng Geba,34wo i ka’ayo waki saruan eng Gibea, kelakerna se mapulu’ nga riwu tou pineleng waki se minapekasa Israel. Paseke’an i ti’i eng kasa hebat, ta’an se bani Benyamin se reiy’ mete’u kaa en cilaka meiy tumoro nisea. 35TUHAN si simiwo se suku Benyamin kinawewean minekala ne tou Israel, wo witu nendo ni’itu se tou-tou Israel se minunengla waki elet ne suku Benyamin se rua nga pulu’ o lima nga riwu esa nga atus tou, em baya nea se tou-tou makasaliatanla en santi.36Bani Benyamin se limoo’, kaa nisea se kinaweweanouw minekala. Kasuatan se tou-tou Israel se minunduri oki’ witu en saruan ne suku Benyamin – karengan nisea se minemanla se mememontar-mememontar neiy i tampa neala kaa laa rumego eng Gibea – 37takar makarenganouw se mememontar-mememontar i ti’i rumego eng Gibea. Nisea se maoghe melaa wo mewe se minapekasa eng kota i ti’i ampit em berenna en santi. 38Ta’an se tou-tou Israel se minaasa’anouw ampit se mememontar-mememontar i ti’i kaa laa ma’atasla en talume’eme’ nawun kuraber waki kota i ti’i.39Eng katoroan se tou-tou Israel munduri witu em paseke’an i ti’i, takar se suku Benyamin se muleiy rumego se tou Israel, i ka’ayo se kinawunu’an se wo’o wona’na telu nga pulu’ tou, karengan eng genang nea: “Tantu mouw se tou-tou i ti’i se kinawewean ta minekala uli-ulit tanu witu em paseke’an eng ketareanna.”40Ta’an witu nedo ni’itu muleiy mouw en talume’eme’ nawun maatasi waki kota i ti’i tanu em pa’asek e nawun. Suku Benyamin se limengeme muri, wo kaloo’anouw eng kota i ti’i e minapekasa nyi’a minarengis, napina minatas mea waki langit. 41Awes kangkasi se tou-tou Israel se melaa kasi. Takar tumenggo’ogho’ mouw se tou-tou Benyamin i ti’i, karengan nisea se limoo’ en cilaka mineiy tumoro nisea.42Ni’itu mouw tumingkasomi sea waki saruan ne tou-tou Israel i ti’i, mea matorome em patar kaerisan, ta’an em paseke’an i ti’i e reiy meteu liseiyen neala, o laa se tou-tou waki kota-kota se mina’apula nisea waki keuneranna.43Sea lumedongng se suku Benyamin i ti’i, maki’it nisea ampit e reiy’ siena’na wo mawetu nisea i ka’ayo mea waki sinaru eng Gibea, waki esa nga weka sedangan. 44Waki se bani Benyamin se minate se mapulu’ o uwalu nga riwu tou, em baya nea se tou-tou te’etep keteren.45Se walina se minurikit timingkase waki patar kaerisan, minea waki kakenturan watu Rimon. Ta’an waki lalan-lalan wangko’ em pasiwoane’ pesabouwan minamuri witu nelet nea: lima nga riwu tou; nisea se kini’it mina’ayo mea waki Gideom wo se winewe minate se rua nga riwu tou waki nisea. 46Takar se minate waki se suku Benyamin witu nendo ni’itu se minapekasa nyi’a eng kelakerna se rua nga pulu’ o lima nga riwu tou se makasaliatanla en santi, em baya nea se tou-tou te’etep keteren.47Ta’an se enem nga atus tou se minurikit timingkase waki patar kaerisan, minea waki kakenturan watu Rimon, wo mena’ epat nga sumedot eng keurena waki kakenturan watu i ti’i. 48Ta’an se tou-tou Israel se minareng wia se bani Benyamin wo mewe nisea ampit em berenna en santi, le’os se tou le’os se tekapen wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e niato maname e rine’i neala ampit e napi.
1Tou-tou Israel se timiwa’ mola waki Mizpa, en tuana: “Siesa tou tu’u waki nikita si reiy’ laa meela sioki’na wewene wia siesa tou Benyamin mamuali ka’awuna.” 2Eng katoroan se bangsa i ti’i nu mineiy waki Betel wo mena’ witu witu en sinaru ni Empung i ka’ayo mawengido, takar sea tu’u tumaleintengla en totorna maame’ ampit eng kasa ente’, 3em pokeiyna: “Ka’a, ee TUHAN, Empung Israel, e minamuali eng kapualitan tanu nyi’i witu nelet ne tou Israel, nyi’a i yi’i kaa nendo i yi’i se esa suku waki elet ne tou Israel se neiy i kaliong?”4E nendo kawo’odoanna memo’odope’ takar se bangsa i ti’i rumedeiyla e mezbah witu, laa o manginsempela en tetule tinunu wo en tetule kelawiran. 5Witu nedo ni’itu lumila’ mouw se tou-tou Israel: “Seiy ku’a re’en waki se minapekasa suku Israel si reiy’ kimi’it mineiy ampit se jema’ah i yi’i kaa meiy sumaru si TUHAN?” Karengan nisea se timiwa’ mola ampit e makauli-ulit en tanume sitou reiy’ mineiy sumaru si TUHAN waki Mizpa, en tuana: “Tantu mouw nisia si ukumen paten.”6Tou-tou Israel se mapedam moupusla wia se suku Benyamin, patuarina i ti’i, takar em pokeiy nea: “Nendo i yi’i wawean esa suku tima’atasi waki se tou Israel. 7Sapa ku’a re’en en toro tuanantala wia se tou-tou minena’ i ti’i witu eng kapualitan i peseserola ka’awu, karengan nikita mouw si timiwa’ karengan si TUHAN kaa laa reiy’ meweweela siesa tou tu’u waki se oki-oki’ wewene ta wia nisea mamuali ka’awuna?”8Karengan e ni’itu lumila’ mouw sea: “Waki se suku-suku Israel wawean ku’a re’en esa si reiy’ mineiy sumaru si TUHAN waki Mizpa?” Laa o kaloo’anola, kaa waki Yabesh-Gilead e reiy’la siesa tou tu’u si mineiy waki dinasingan ne jema’ah i ti’i. 9 9Laa o soisapen eng kelakerna ne bangsa i ti’i, wo kaloo’anola e reiy’la siesa tou tu’u si mineiy waki se maena’ witu e Yabesh-Gilead. 10Takar em pinaeruran i ti’i e rimeo witu se mapulu’ o rua nga riwu tou waki se tou-tou te’etep keteren ampit minerentala wia nisea, en tuana: “Mea mouw, wewenouw se maena’ waki Yabesh-Gilead ampit em berenna en santi, o kangkasi se wewene-wewene wo se oki-oki’.11Ta’an sumiwo mouw teinti’i: em baya i te se tuama wo em baya se wewene se mekasa mouw tumekelela ampit se tuama se lewo’ sa reiy’ regon niouw.” 12Nisea se minatola witu nelet ne maena’ witu e Yabesh-Gilead se epat nga atus oki’ reraa, reraa se reiy’pe’ ma’an mekasa tumekel ampit se tuama, o laa se reraa-reraa i ti’i se niali nea minea waki pedasingan waki Silo, waki tana’ Kana’an.13Nu reiy’ mouw i tu se pakasa’an umat i ti’i se rimeo tou mali e nower wia se bani Benyamin se waki kakenturan Rimon, laa o makite’ula e le’os wia nisea. 14Witu nedo ni’itu marengomi se suku Benyamin, wo wia nisea se wineeanla se wewene-wewene se neiy i wayala matou-tou waki elet ne wewene Yabes-Gilead; ta’an e reiy’pe’ awes kangkasi eng kelaker nea i wee nisea. 15Takar se bangsa i ti’i se mapedam moupus wia se suku Benyamin, karengan si TUHAN si simiwo mouw eng karetangan witu nelet ne suku-suku Israel.16Kamurian lumila’ mouw em baya ne tu’a-tu’a ne umat i ti’i: “Sapa ku’a re’en en toro tuanantala wia se timele’u i yi’i witu eng kapualitan mesesero ka’awu? Karengan se wewene-wewene se minapunengouw waki elet ne suku Benyamin.” 17O kasi em pokeiy nea: “Sesani’ ne tou-tou se neiy i kaliseiy i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw mena-ena’ witu se suku Benyamin, rio te’a wawean se suku minere’i waki elet ne tou Israel.18Ta’an nikita i yi’i kita reiy’ mete’u meela ka’awu wia nisea waki se oki-oki’ wewene ta.” Karengan se tou-tou Israel se timiwa’ mouw, en tuana: “I kakutokola sitou mineela ka’awu wia se suku Benyamin!” 19Laa o pokeiy nea kasi: “Susur en te’un wawean pewangko’an i wee si TUHAN waki Silo e rimeta’ waki esa nga weka amian em Betel, waki esa nga weka sedangan e lalan wangko’ matoromi waki Betel mea waki Sikhem wo waki esa nga weka timu e Lebona.”20Takar sea mower wia se bani Benyamin, en tuana: “Mea mouw montar waki uma-uma anggor. 21Weeanola ghenang makaleo-le’os; takar sakawisa se oki-oki’ wewene Silo rumo’umi kaa laa mengengke-ngengket, le’osouw kouw rumo’umi waki uma-uma anggor i ti’i, wo siesa o siesa si tumingkasi esa waki se oki-oki’ wewene Silo i ti’i mamuali ka’awuna wo mea waki tana’ Benyamin.22Sakawisa si ama’ ka’apa patuarina tuama meiy kaa laa mekekiwee nisea wia nikeiy, takar nikeiy keiy laa lumila’ wia nisea: Sarakanola nisea i ti’i wia nikeiy ampit eng kepa’aran e nate, karengan witu em paseke’an kita reiy’ mete’u sumikop siesa wewene kaa laa mamuali ka’awu nea siesa o siesa. Memang nikouw i yi’i kouw reiy’ meweweela se oki-oki’ reraa i ti’i wia nisea; karengan sa wona’na tuana, nikouw kouw simelok.”23Ni’itu mouw se bani Benyamin se simiwo en tuana; waki se reraa-reraa mengengke-ngengket se kinaat i ti’i nisea se minedo wewene, eng kelakerna masuat ampit eng kelaker nea, kamurian marengouw sea mea waki kapunya’an pusakana laa o mangun eng kota-kotana sumoup wo mena’ maname. 24Witu nedo ni’itu rumo’u momi se tou Israel maname, siesa o siesa i ki’it se suku wo kaumna; nisea siesa o siesa rimo’umi maname minea waki kapunya’an pusakana.25Witu en zaman ni’itu e reiy’la si raja witu nelet ne tou Israel; susur tou si masiwo sapa e nulit i ki’it em paloo’onnala nuesa.
1Witu en zaman em baya ne akim nu maperenta wawean kelalenan waki tana’ Israel. Laa o mea mouw siesa tou waki Betlehem-Yehuda ma’an si ka’awuna wo se rua oki’na tuama mea waki daerah Moab kaa laa mena-ena’ maname tanume se tou wo’oseiy. 2Ngaran ni tou i ti’i nyi’a mouw e Elimelekh, ngaran ni ka’awuna e Naomi wo ngaran ne rua oki’na Mahlon wo si Kilyon, em baya nea se tou-tou Efrata waki Betlehem-Yehuda; wo sea nu neiy mouw i ka’ayola waki daerah Moab, mena’ mouw sea maname.3Kamurian mate mouw si Elimelekh, ka’awu ni Naomi, i ka’ayo si wewene i ti’i neiy i katele’u ampit se rua oki’na. 4Sea nu rua se minedo wewene Moab; si kasa ketare-tare si mekengaran Orpa, si karua si mekengaran Rut; wo nisea se maena’ witu wo’o wona’na mapulu’ nge te’un eng keurena. 5Laa o mate mouw kangkasi nisea nu rua, nyi’a i yi’i si Mahlon wo si Kilyon, i ka’ayo si wewene i ti’i si kinaliongan se rua oki’na wo si ka’awuna.6Kamurian mantalouw sia ampit se rua manuangna wo sia marengi waki daerah Moab, karengan waki daerah Moab nisia si liminga kaa si TUHAN si minee mola ghenang se umat-Na wo meela kekaanen wia nisea. 7Takar rumo’u momi sia waki paena’anna i ti’i, mewali-wali ampit se rua manuangna i ti’i. Eng katoroan nisea nu kasuatan witu lalan kaa laa mewewareng mea waki tana’ Yehuda,8lumila’ mouw si Naomi wia se rua manuangna i ti’i: “Mea mouw, marengouw siesa o siesa mea waki wale ni ina’na; TUHAN satorona si mapa’atola nupus-Na wia nikoo, tanu neiy i papa’ato miouwla wia se tou-tou minate mouw i ti’i wo wia niaku; 9satorona witu eng karunia ni TUHAN kouw maka’ato tampa paterungan, siesa o siesa waki wale ni ka’awuna.” Laa o sionganna mola sea, ta’an nisea se maame’ ampit eng kaente’na 10wo lumila’ wia nisia: “Reiy’, nikeiy keiy kumi’it ampit nikoo mareng wia se bangsamu.”11Ta’an si Naomi si limila’: “Marengouw, oki-oki’ku, ka’a ku’a re’en kouw mekeki’it ampit niaku? E reiy’ ku’a re’en e reiy’ mouw laa wawean kasi sioki’ tuama si laa i patoukula kaa laa siwonla ka’awumu ee sangari? 12Marengouw, oki-oki’ku, mea mouw, karengan taleusouw tu’a niaku mekeka’awu. Sa wona’na eng genangku: Wawean arapan i wee niaku, wo ma’anouw tu’u em bengi i yi’i ku makaka’awu, awesla ma’anouw tu’u ku tumimea’pe’la oki’ tuama, 13ma’an tu’una kouw ma’ena’ i ka’ayo sea taretumou? Ma’an tu’una karengan e ni’itu kouw lewo’ sa reiy’ tumaang en tou reiy’ sika’awu? Te’a mouw satorona tuana, oki-oki’ku, e reiy’ ku’a re’en e wa’akat lebe pe’it em pine’ankumi ta’an nikouw, karengan e lawas ni TUHAN neiy i ka’ayayat witu niaku?”14Mame’ mouw kasi sea ampit eng kaente’na, o laa si Orpa sumiong si manuangna i ti’i kaa melelaa mouw, ta’an si Rut si minena-ena’ kimaput wia nisia. 15Lumila’ mouw si Naomi: “Minarengouw si kawulengmu wia se bangsana wo wia em baya se empungna; marengouw kumi’itla si kawulengmu i ti’i.”16Ta’an em pokeiy ni Rut: “Te’a mouw mase’esek niaku metetele’ula nikoo wo mareng ampit e reiy’ kimi’itla nikoo; karengan wisa koo mea, witu mouw kangkasi aku mea, wo wisa koo mapawengi, witu mouw kangkasi aku mapawengi: bangsamu mouw se bangsaku wo Empungmu mouw si Empungku; 17wisa koo mate, niaku tu’u ku mate maname, wo manamome aku i le’osla. Teinti’i mouw satorona si TUHAN mukum niaku, awes tare e lebepe’ kasi ta’an e ni’itu, sa wona’na sapa tu’u en tuma’atasla niaku wia nikoo, reiy’ si walina ta’an i te em patean!” 18Eng katoroan si Naomi nu limoo’, kaa si Rut si makete i te laa kumi’it mewali-wali ampit nisia, mena’ mouw sia mengila-ngila’ wia nisia.19Wo kumelangouw sea nu rua i ka’ayo sea i ka’ayola waki Betlehem. Eng katoroan nisea nu maghorem mea waki Betlehem, ringka’ mouw se minapekasa eng kota i ti’i karengan nisea, wo se wewene-wewene se limila’: “Naomi ku’a re’en si ti’i?” 20Ta’an nisia si limila’ wia nisea: “Te’a mouw patotorela niaku Naomi; totorenola aku Mara, karengan Si Makakuwasa si timuana mola kelaker em pe’it wia niaku. 21Ampit lawas e wuta ku minea, ta’an ampit e lawas memayos si TUHAN minarengi niaku. Ka’a ku’a re’en kouw matotorla niaku Naomi, karengan si TUHAN si limongkotouw sairi mapero niaku wo Si Makakuwasa si minapa eiy mola en cilaka wia niaku.”22Tuana mouw si Naomi minareng mewali-wali ampit si Rut, wewene Moab i ti’i, manuangna, si kimi’it minarengi waki daerah Moab. Wo i ka’ayo mola sea waki Betlehem witu eng ketareani e noras meupu jelai.
1Naomi i ti’i si makapunya siesa kawanua waki weteng ni ka’awuna, siesa tou kasa kaya waki se kaum Elimelekh, ngaranna Boas. 2Takar si Rut, wewene Moab i ti’i, limila’ wia si Naomi: “Ma’anouw aku mea waki penguma’an mea murut em bulis-wulis jelai waki muri ne tou mura ate wia niaku.” Wo en singkom ni Naomi wia nisia: “Mea mouw, oki’ku.”3Mea mouw sia, laa o i ka’ayola waki penguma’an wo murut en jelai waki muri ne sumesampur-sumesampur; reiy’ tinu’utu’ nisia si witu en tana’ kapunya’an ni Boas, si asal waki se kaum Elimelekh. 4Laa o meiy mouw si Boas waki Betlehem o meiy. Sia lumila’ wia se sumesampur-sumesampur i ti’i: “TUHAN satorona si rumapitla nikouw.” E wingkot nea wia nisia: “TUHAN satorona si merkatla si tuang!”5Laa o pokeiy ni Boas wia si bujangna si mategha’la se sumesampur-sumesampur i ti’i: “Waki wisa ku’a re’en si wewene i yi’i o meiy?” 6Bujang si mategha’la se sumesampur-sumesampur i ti’i si miningkot: “Nisia nyi’a mouw siesa wewene Moab, nisia si minarengi mewali-wali ampit si Naomi waki daerah Moab. 7Ketare nisia si limila: Iyonala satorona niaku murut wo merurla en jelai waki elet eng ke’ekes-ke’ekes jelai i yi’i waki muri ne sumesampur-sumesampur. Tuana mouw sia mineiy wo reiy’ maena-ena’ maringangar waki memo’odo i ka’ayo en teakan wo ma’an oki’ i te tu’u nisia si reiy’ siena’na.”8Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw si Boas wia si Rut: “Lingane’la, rerior oki’ku! Te’a mouw koo mea murut jelai waki penguma’an walina wo te’a mouw kangkasi koo merero’ula wia nyi’i, ta’an mena-ena’ mouw tawi ne mepa’aya-pa’ayangku wewene. 9Lumoo’o mome waki penguma’an eng kasuatan pesampuren ne tou iti’i. Ki’itenola se wewene-wewene i ti’i wia muri. Karengan niaku ku minowerola wia se mepa’aya-pa’ayang tuama te’a maroungla nikoo. Sa koo mare’o, mea mouw waki tampayang-tampayang wo kumoo’ mouw rano en tinakuri ne mepa’aya-pa’ayang i ti’i.”10Laa o kumudu mouw si Rut sumempe ampit eng giona mina’ayo en tana’ wo lumila’ wia nisia: “Ka’a ku’a re’en aku minaka’ato en tongkoupusen waki nikoo, i ka’ayo si tuang si maweela ghenang niaku, e nulitna niaku i yi’i ku esa tou wo’oseiy?” 11Boas si miningkot: “Neiy mouw i abarla ne tou wia niaku ampit e lekep e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en tinuanamula wia si manuangmu nu reiy’ mouw si ka’awumu nu minate, wo kumura koo timele’ula si ama’ wo si ina’mu wo en tana’ kinatouannu ampit minea wia se esa bangsa eng ketareanna se reiy’ kasine’uannu. 12TUHAN satorona si sumuli’la em pasiwo-siwonnu i ti’i, wo wia nikoo satorona i karuniala en tetoromu kawutana ni TUHAN, Empung Israel, wiitu em bawa’ eng kale’ekeuw-Na koo mineiy tumerung.”13Kamurian lumila’ mouw si Rut: “Memang niaku ku minakato en tongkoupusen waki nikoo, ee tuangku, karengan si tuang si miniborola niaku wo limomponola nate ni hambamu i yi’i, ma’anouw tu’u aku reiy’ masuat tanu si meta’esa’an hamba-hambamu wewene.”14Eng katoroan nedo nu kumaanouw, lumila mouw si Boas wia nisia: “Meiy mouw wia nyi’i, kaanenouw e roti i yi’i wo i sosouwola em pewewoko’mu witu eng gorem en cuka i yi’i.” Laa o rumuberouw sia witu esa nga weka ne sumesampur-sumesampur i ti’i, wo si Boas mapatuu’la e weti’ eng gandum wia nisia; kumaanouw si Rut i ka’ayo wesu, awes tare wawean tele’una.15Sia nu timo’orouw kaa laa mepepurut kasi, takar si Boas si minerentala wia se memema’ayang-memema’ayangna: “Waki elet eng ke’ekes-ke’ekes i ti’i tu’u sia si toro murut, te’a sia perereungen; 16awes tare e lewo’ sa reiy’ mouw kouw ampit en tu’utu’un kumeongi mengoki-ngoki’ waki ruruk en jelai i ti’i i wee nisia wo tumele’ula nyi’a, rio purutenna; te’a mouw kouw kasar wia nisia.”17Takar nisia si minurut waki penguma’an i ka’ayo mawengido; laa o sia sumiri em pinurutna i ti’i, wo wawean e wo’o wona’na telu nga pulu’ o enem liter jelai eng kelakerna. 18Poponna mola ni’itu, laa o ghumoremouw sia mea waki kota. Eng katoroan si manuangna nu limoo’ sapa em pinurutna i ti’i, wo eng katoroan i ro’unami wo i weenala wia si manuangna en tele’u witu nisia nu wesu mouw i ti’i,19takar lumila’mouw si manuangna wia nisia: “Waki wisa koo minurut wo waki wisa koo mina’ayang nendo i yi’i? Berkatenola satorona sitou si minee mola ghenang nikoo i ti’i!” Laa o i susuiyna mola wia si manuangna i ti’i wia si seiy sia mepa’ayang, em pokeiyna: “Ngaran ni tou wia si seiy aku mepa’ayang nendo i yi’i nyi’a mouw si Boas.” 20Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw si Naomi wia si manuangna: “Binerkatola satorona sitou i ti’i ni TUHAN si minepa’ar kimaruniala e nupus lale-Na wia se tou-tou matou-tou wo se minate.” O kasi em pokeiy ni Naomi wia nisia: “Sitou i ti’i si kaum kawanua ta, nisia mouw si meta’esa’an tou waar tumubuus nikita.”21Laa o pokeiy ni Rut, wewene Moab i ti’i: “Awes kangkasi nisia si limila’ wia niaku: Mena-ena’ mouw tawi ne mepa’aya-pa’ayangku i ka’ayo sea sumampetla e minapekasa em pesampuran em penguma’angku.” 22Laa o lumila’ mouw si Naomi wia si Rut, manuangna i ti’i: “Ee oki’ku, eng kale’osna koo maro’umi mewali-wali ampit se mepa’aya-pa’ayang wewene, rio koo te’a susanla ne tou waki penguma’an walina.”23Tuana mouw si Rut si minena-ena’ witu se mepa’aya-pa’ayang wewene ni Boas kaa laa mepepurut, i ka’ayo witu noras me’upu’ en jelai wo noras me’upu’ eng gandum nu simampetouw. Wo eng keurean e ni’itu nisia si maena’ wia si manuangna.
1O laa si Naomi, manuangna i ti’i, lumila’ wia nisia: “Oki’ku, sapa ku’a re’en e reiy’la sile’osna sa aku sumero tampa paterungan i wee nikoo rio koo ma’aruiy? 2Takar en teakan, e reiy’ ku’a re’en si Boas, se mepa’aya-pa’ayang–mepa’aya-pa’ayangna wewene se kina’-ampitmu mola i ti’i, nyi’a mouw se kawanua ta? Nisia wia em bengi i yi’i si meteta’ap en jelai waki tampa pasirian;3takar lumele’ mouw, wo misu’ mouw, pakenouw e labung wangunnu wo mea mouw waki tampa pasirian i ti’i. Ta’an te’a mouw koo kakete’uan wia se tou i ti’i, nu reiy’pe’ nisia nu simampet mekaan wo makoo’. 4Sa sia mapagholeiyla en tou tumekel, e lewo’ sa reiy’ mouw koo meela ghenang makale’o-le’os en tampa nisia ghimoleiy; kamurian meiy mouw rumeten, ongka’nomi ne’ules waki ne’ana wo ghumoleiy mouw mana. Takar nisia si laa makite’ula wia nikoo sapa e lewo’ sa reiy’ tuanannula.” 5Laa o pokeiy ni Rut wia nisia: “E reiy’ sa mina’asa neiy i lila’mula i ti’i e laa tuanangkula.”6Nu reiy’ mouw i tu mea mouw sia mea waki tampa pasirian wo tuananna mola e minakatena’ tanu neiy i perentala ni manuangna wia nisia. 7Si Boas nu kimaan wo kimoo’ mola wo natena e melaya-laya’, meiy mouw sia kaa laa meghegholeiyla en tou metetekel witu en tempokna rinurukan en jelai i ti’i. Kamurian meiy mouw si wewene i ti’i rumetenla ampit e memene-menes, i ongka’na momi e ne’ules waki ne’a ni Boas wo ghumoleiy mouw sia witu.8Witu nedo maparua em bengi ampit neiy i kalo’osit mawongke mouw sitou i ti’i, laa o meringka-ringkapla eng kaledongna, wo kaloo’ala wawean siesa wewene ghimoleiy witu esa nga weka ne’ana. 9Mueiy mouw sia: “Seiy ku’a re’en nikoo i yi’i?” E wingkotna: “Niaku Rut, hambamu: i pitarola satorona eng kale’ekewmu tumerungla si hambamu i yi’i, karengan nikoo mouw siesa kaum waar tumubuus nikeiy.10Laa o pokeiyna: “Berkatenola ni TUHAN satorona nikoo, ee oki’ku! En teakan nikoo koo minapa’ato mola e nupusmu lebepe’ pakaloo’o-loo’ola kasi ta’an eng kasa ketare-tare i ti’i, karengan nikoo koo reiy’ mengi’i-ngi’it se taretumou, le’os si lengeiy ka’apa tu’u si kaya. 11Eng karengan e ni’itu, oki’ku, te’a mouw meide’; e reiy’ sa mina’asa neiy i lila’mula i ti’i e laa tuanangkula wia nikoo; karengan susur tou wia eng gorem eng kota se kete’uan neiy, kaa nikoo koo esa wewene mele’o-le’os.12Takar en teakan, memang niaku ku esa kaum si waar tumubuus, ta’an ma’anouw tu’u tuana waweane’ kasi siesa tou tumetubuus, si lebe tawi ta’an niaku. 13Mena’ mouw wia nyi’i wengi i yi’i; wo memo’odo wo’odo, sa sia pa’ar tumubuus nikoo, le’os, ma’anouw sia tumubuus; ta’an sa sia so’o tumubuus nikoo, takar niaku mouw si laa tumubuus nikoo, karengan si TUHAN matou-tou. Ghumoleiy mola tumekel i ka’ayo memo’odo.”14Ni’itu mouw ghumoleiy mouw sia tumekel witu esa nga weka ne’ana i ka’ayo memo’odo; laa o tumo’orouw sia, nu reiy’pe’ se tou nu mesesine’uan, karengan em pokeiy ni Boas: “Te’a mouw kakete’uala ne tou, kaa siesa wewene si mineiy waki tampa pasirian.” 15O kasi em pokeiyna: “I weemi en sesalelengen pinakemu i ti’i wo i alungola i tu.” Laa o i alungnala en sesalelengen i ti’i. Kamurian takurannala enem tetakur jelai witu en sesalelengen i ti’i. Nu reiy’ mouw i tu mea mouw si Boas waki kota.16Si wewene i ti’i nu neiy mouw i ka’ayola waki si manuangna, lumila’ mouw si manuangna i ti’i: “Kumura oki’ku?” Laa o i susuiynala em baya en tinuanala ni tou i ti’i wia nisia 17ma’an limila’: “E nenem takur jelai i yi’i neiy i weenami wia niaku, karengan em pokeiyna: Nikoo koo reiy’ toro mareng waki si manuangmu ampit e lawas memayos.” 18Laa o pokeiy ni manuangna i ti’i: “Rumuberola ma’ena’, oki’ku, i ka’ayo koo mamete’ula, kumura eng kesampetan eng kapualitan i ti’i; karengan sitou i ti’i si reiy’ mena’, nu reiy’pe neiy i sampetnala eng kapualitan i ti’i wia i te nendo i yi’i kangkasi.”
1Boas si minea mouw waki pepalen leloangan wo rumuber maname. Reiy’ tinu’utu’ lumangkoiy mouw si tumetubuus neiy i totorla ni Boas i ti’i. Laa o lumila’ mouw si Boas: “Heiy patuari, meiype’ ku’a wia nyi’i, rumuberouw wia nyi’i.” Takar meiy mouw sia, laa o rumuber. 2Kamurian pelengenna mola se mapulu’ tou waki em baya ne tu’a-tu’a eng kota iti’i, wo lumila’: “Rumuberouw kouw wia nyi’i.” Takar rumuberouw sea.3Laa o lumila’ mouw sia wia si tumetubuus i ti’i: “Tana’ kapunya’an ni patuari ta Elimelekh ni’i pewewangker ni Naomi, si minarengomi waki daerah Moab. 4Ni’itu mouw eng genangku: Le’os kangkasi eng kapualitan i ti’i i pa’ayokula wia nikoo tanume en tumodongla: Telesenouw en tana’ i ti’i witu en sinaru ne tou-tou se rimuber wia nyi’i wo witu en sinaru ne tu’a-tu’a ne bangsa ta. Sa koo pa’ar tumubuus nyi’a, tubuusenouw, ta’an sa koo so’o tumubuus nyi’a, i pakite’u momi wia niaku, rio kete’uangku, karengan e reiy’la tou si toro tumubuus nyi’a ta’an i te nikoo, wo nu reiy’ mouw nikoo: niaku.” Laa o lumila’ mouw sia: “Niaku ku laa tumubuus nyi’a.”5Ta’an em pokeiy ni Boas: “Witu nedo nikoo nu tumelesi en tana’ i ti’i waki lawas ni Naomi, nikoo koo maka’ato si Rut kangkasi, si wewene Moab, ka’awu ni tou minate mouw i ti’i, kaa laa malinto’orla ngaran ni tou i ti’i witu natas eng kapunya’an pusakana.” 6Laa o lumila’ mouw si tumetubuus i ti’i: “Sa tuana niaku i yi’i ku reiy’ mete’u tumubuus nyi’a, karengan niaku ku laa tumerila eng kapunya’an pusakaku nuesa. Niaku ku maarapla nikoo si tumubuus sapa e lewo’ sa reiy’na tubuusengku, karengan niaku ku reiy’ mete’u tumubuus nyi’a.”7Tuana mouw eng kenaramen eng ketareanna waki Israel witu eng kapualitan metetubuus wo meteto’or: susur tou si laa ma’ente’la e nesa kapualitan, takar siesa si laa mangkulela en selopna esa nga weka wo meela nyi’a wia se walina. Tuana mouw eng kenaramenna ne tou mesesahla eng kapualitan waki Israel. 8O laa si tumetubuus i ti’i lumila’ wia si Boas: “Nikoo mouw si tumeles nyi’a.” Wo pangkulenna mola en selopna.9Kamurian lumila’ mouw si Boas wia em baya ne tu’a-tu’a wo wia em baya ne tou witu: “Nikouw mouw wia nendo i yi’i si minamuali sairi, kaa e reiy’ sa mina’asa kapunya’an ni Elimelekh wo e reiy’ sa mina’asa eng kapunya’an ni Kilyon wo ni Mahlon, en telesengkumi waki lawas ni Naomi; 10O kangkasi si Rut, wewene Moab i ti’i, ka’awu ni Mahlon, si edongku mamuali ka’awuku kaa laa mewewalinto’orla e ngaran ni tou minate mouw i ti’i witu natas eng kapunya’an pusakana. Tuana mouw e ngaran ni tou i ti’i e reiy’ laa mere’imi waki elet ne patuari-patuarina wo waki elet ne warga eng kota. Nikouw mouw wia nendo i yi’i si minamuali sairi.”11Wo se minapekasa tou laker witu em pepalen leloangan, wo em baya ne tu’a-tu’a se limila’: “Nikeiy mouw si minamuali sairi. TUHAN satorona si sumiwo si wewene si laa megheghorem mea witu em balemu i ti’i masuat tanu si Rahel wo si Lea, nisea nu rua se minongke mola se umat Israel. Ma’anouw koo memakmur waki Efrata wo ma’anouw e ngarannu eng kasa kasine’uala waki Betlehem, 12see’mu satorona se mamuali tanu se see’ ni Peres se neiy i patoumi ni Tamar i wee si Yehuda eng karengan se oki-oki’ laa i peweweela ni TUHAN wia nikoo waki si wewene sobor i yi’i!”13O laa si Boas medo si Rut wo si wewene i ti’i minamuali ka’awuna wo tawinna mola sia. Takar kaa eng karunia ni TUHAN si wewene i ti’i si gimandong, laa o tumimea’la siesa oki’ tuama. 14Karengan e ni’itu se wewene-wewene se limila’ wia si Naomi: “Kasa mouw lo’oren si TUHAN, si minepa’arouw minale’ nikoo wia nendo i yi’i ampit siesa tumetubuus. Kasa mouw kasine’uala satorona e ngaran ni oki’ i ti’i wia Israel. 15Wo nisia mouw si laa sumegaya’la si imukurmu wo malar nikoo witu nedo em bu’ukmu puti’ mouw; karengan si manuangmu si moupusla nikoo si timimea’ mola nisia, wewene si lebe maka arga i wee nikoo ta’an se pitu oki’ tuama.”16Wo si Naomi medomi sioki’ i ti’i ma’an rimeta’la nisia witu em pinalarna wo nisia mouw si maalar nisia. 17Wo se ketana’-ketana’ wewene se minee ngaran wia sioki’ i ti’i, em pokeiyna: “Wia si Naomi minatou mouw siesa oki’ tuama”; laa o sea tumotorla e ngaranna Obed. Nisia mouw si ama’ ni Isai, ama’ ni Daud.18 18 Nyi’i mouw se see’ ni Peres: Peres si minapaurangla si Hezron,
1Wawean siesa tuama waki Ramataim-Zofim, waki kakuntungan Efraim, ngaranna Elkana bin Yeroham bin Elihu bin Tohu bin Zuf, siesa tou Efraim. 2Tou i yi’i si makapunya rua ka’awu: siesa si mekengaran Hana wo si walina si mekengaran Penina; Penina si makapunya oki’, ta’an si Hana reiy’.3Tou i ti’i waki te’un o te’un si minea timele’ula eng kotana kaa laa mongkot sumempe wo manginsempela en tetule wia si TUHAN e minapekasa alam waki Silo. Maname se minamuali imam ni TUHAN nyi’a mouw se rua oki’ ni Eli, Hofni wo si Pinehas. 4Witu nendo si Elkana nu minanginsempela en tetule, i weena mola wia si Penina, ka’awuna, wo wia em baya ne oki’na tuama wo wewene siesa o siesa esa nga weteng.5Ma’anouw tu’u sia moupusla si Hana, nisia si mineela wia si Hana e nesa i te nga weteng, karengan si TUHAN si minenetola eng gandonganna. 6Ta’an si maduna si reiy’ siena’na merarala natena rio sia moupi’, karengan si TUHAN si minenetola eng gandonganna.7Tuana mouw e minamuali waki te’un o te’un; susur si Hana mea waki wale ni TUHAN, Penina si merarala nate ni Hana, i ka’ayo sia maame’ wo so’o kumaan. 8O laa si Elkana, ka’awuna, lumila’ wia nisia: “Hana, ka’a koo maame’ wo ka’a koo so’o kumaan? Ka’a natemu ma’arip? E reiy’ ku’a re’en niaku ku lebe maka arga i wee nikoo ta’an se mapulu’ oki’ tuama?”9Witu e mekasa, nisea nu minekekaanola wo minakakoo’ mola waki Silo, rumedeiy mouw si Hana, kasuatan si imam Eli si rimuber witu eng kadera reten em pa’asek pepalen em bait lenas ni TUHAN, 10wo ampit e nate nge’enget sia sumombayang wia si TUHAN kasuatan maame’ sesehu’un.11Kamurian o mee mouw teta’ar sia, em pokeiyna: “TUHAN e minapekasa alam, sa makauli-ulit Koo mawee ghenangla em peme’itan ni hamba-Mu i yi’i wo ghumenang niaku wo reiy’ lumiurla si hamba-Mu i yi’i, ta’an meela wia si hamba-Mu i yi’i siesa oki’ tuama, takar niaku ku laa meela nisia wia si TUHAN i wee esa nga umur em patou-touanna wo em paaghi’ sesukur e reiy’ laa lumeler eng kokongna.12Eng katoroan si wewene i ti’i nu reiy’ siena’na masombayang witu en sinaru ni TUHAN, takar si Eli si menegha-negha’la en suma ni wewene i ti’i; 13wo eng karengan si Hana si mengila-ngila’ witu eng gorem e natena wo en sumpingna i te e mengoghe-ngoghe, ta’an en totorna e reiy’ palingan, takar si Eli si mapokeiyla si wewene i ti’i si tinoek. 14Laa o pokeiy ni Eli wia nisia: “Pirape’ eng keure koo mawinta’ tanume sitou tinoek? I waya momi en toumu waki tinoekmu.”15a’an si Hana si miningkot: “Reiy’, tuangku, niaku ku esa wewene kasa masusa e nate; nanggor ka’apa tu’u eng kekoo’on makatoeken e reiy’ kinoo’oku, ta’an i te niaku ku mawura’arakla em pumpun nateku witu en sinaru ni TUHAN. 16Te’a mouw i papokeiyla si hambamu i yi’i siesa wewene wuruk kalakuan; karengan eng kaselana eng kakori’an wo e rara ate niaku ku masusuiy tuana eng keure.”17E wingkot ni Eli: “Mea mouw ampit e lawir, wo si Empung Israel si laa meela wia nikoo sapa eng kiweennumi waki-Nisia.” 18Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw si wewene i ti’i: “Ma’anouw si hambamu i yi’i maka’atomi en tongkoupusen waki nikoo.” Laa o rumo’u momi si wewene i ti’i, sia si laa mekekaan wo eng giona e reiy’ mouw tedur kasi.19Nendo kawo’odoanna tumo’orouw sea i ti’i memo’odope’, laa o maongkot masempe witu en sinaru ni THAN; kamurian marengouw sea mea waki walena waki Rama. Eng katoroan si Elkana nu maesala nouwak ampit si Hana, ka’awuna, TUHAN si ghimenang wia nisia. 20Takar esa nge te’un kamurian gumandongouw si Hana wo tumimea’la siesa oki’ tuama. Nisia si ngimaranla sioki’ i ti’i Samuel, karengan em pokeiyna: “Niaku ku kimiwee momi nisia waki si TUHAN.”21Elkana, si tuama i ti’i, si minea ampit se esa nga pumpun em balena minapasempela en tetule rineret pate’unen wo en tetule teta’arna wia si TUHAN. 22Ta’an si Hana si reiy’ kimi’it minea, karengan em pokeiyna wia si ka’awuna: “Ee sangari sakawisa sioki’ i ti’i pangkulan en toto’, niaku ku laa malila nisia, takar nisia si laa sumarula en sinaru ni TUHAN wo mena’ maname esa nga umur em patou-touanna.” 23Kamurian si Elkana, ka’awuna i ti’i, lumila’ wia nisia: “Sumiwo mouw sapa e linoo’omu le’os; mena’ mola i ka’ayo koo mangkulela en toto’ wia nisia; ta’an i te, TUHAN satorona si mapatena’la en ta’ar-Na.”Ni’itu mouw tumele’u mouw si wewene i ti’i wo matoto’la sioki’na i ka’ayo pangkulenna en toto’.24Nu reiy’ mouw si wewene i ti’i nu minangkulela en toto’ sioki’na, alinna mouw sia, ampit siesa nga ipus sapi raghar si makumur telu nge te’un, esa efa topong wo esa nga sempe anggor, wo alinnala witu eng gorem em bale ni TUHAN waki Silo. Nedo ni’itu sioki’pe’ me’ulit si taranak i ti’i. 25Nu reiy’ mouw nisea nu rimeretla sapi, sea malila si taranak i ti’i wia si Eli;26laa o pokeiy ni wewene i ti’i: “Toro i te lumila’la tuangku, karengan si tuangku matou-tou, niaku mouw si wewene eng ketareanna rimedeiy wia nyi’i reten ni tuangku kaa laa mesesombayang wia si TUHAN. 27Kaa laa maka’ato sioki’ i yi’i mouw aku masombayang, wo si TUHAN si minee mola wia niaku, sapa em pengiweengku wia-Nisia. 28Takar niaku tu’u ku sumarakanla nisia wia si TUHAN; esa nga umur em patou-touan waya’anola nisia satorona wia si TUHAN.” Laa o mongkotouw sea maname sumempe wia si TUHAN.
1Laa o sumombayangouw si Hana, em pokeiyna: “Nateku mepa’a-pa’ar karengan si TUHAN, en sunge kaente’angku neiy i rakekla ni TUHAN; sumaku e masero’la se kesaruku, kaa niaku ku mepa’a-pa’ar karengan e nale’an-Nu2Rereiy’la si kudus tanu si TUHAN, karengan e reiy’la si walina ta’an i te Nikoo wo e reiy’la sikuntung watu tanu si Empung ta.3Te’a mouw kouw reiy’ siena’na meila’ tingkeiy, te’a mouw na’abuten rumo’umi waki sumamu. Karengan si TUHAN i ti’i si Empung kasa mete’u wo eng karengan Nisia em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon i pewa’awa’. 4Em borang witu si waraneiy e repu’ mouw, ta’an se tou-tou mapedo-pedo, e rereenanna e meke wewa’akesla eng kaente’an.5Seiy si mawesu eng ketareanna, en teakan si maeramla en touna karengan eng kekaanen, ta’an sitou arem eng ketareanna, en teakan si toro maasengla. Awes tare sitou pesel si timimea’la se pitu oki’, ta’an sitou laker se oki’na, si minaweles.6TUHAN si mangimpatenla wo mangintoula, Nisia si mangintumpa mea waki ghorem eng kaoatan ne tou minate wo mopomi maname. 7TUHAN si sumiwola lengeiy wo si sumiwola kaya; Nisia si mangingkumengla, wo manginrakekla kangkasi.8Nisia si minalinto’ori sitou kumeng waki ghorem e riawu, wo mopomi sitou e lengeiy waki liwota’, kaa laa mereruberla nisia mewali-wali ampit em baya ne bangsawan, wo sumiwo nisia makapunyala eng kadera kaorematan. Karengan si TUHAN si makapunyala en to’otolan em bumi; wo witu natasna Nisia si minee eng ketana’an.9Ke’angan e ne’a ne tou-tou i koupus-Na kediren-Nala, ta’an se tou-tou wuruk kalakuan se laa mate mapuneng witu eng kareiydeman, kaa e reiy’ karengan eng kaente’anna nuesa siesa nga touan si makuwasa.10Tou si makapepero ampit si TUHAN si laa kemunla; witu nisea Nisia si manginlenteri waki langit. TUHAN si madilela em bumi ma’ayo mea waki tempok-tempokna; Nisia si mee kaente’an wia si raja pinopo-Na wo rumakekla en sunge kaente’an ni tou si ni’isu’-Nala.”
1Samuel sobor i ti’i si minamuali sumesempung ni TUHAN witu en tetegha’an ni Eli. Witu e masa ni’itu nuwu’ ni TUHAN en telang; peleloo’an-peleloo’an tu’u e reiy’ re’eregh. 2Witu nendo mekasa si Eli, em berenna muleiy mouw makewur wo e reiy’ mouw mete’u lumoo’ ampit e makale’os, si kasuatan ghimoleiy witu en tetekelanna. 3Solo em bale ni Empung e reiy’pe’ kasi minate. Samuel si timekelouw witu eng gorem em bait lenas ni TUHAN, tampa en tabut ni Empung. 4O laa si TUHAN kumeret: “Samuel! Samuel!”, wo sia mingkot: “Ya, ama’.”5Laa o tumingkasola sia wia si Eli, ma’an em pokeiyna: “Ya, ama’, e reiy’ ku’a re’en si ama’ si mengeret niaku?” Ta’an si Eli si limila’: “Niaku ku reiy’ mengeret; tumekelouw sumoup.” Laa o mea mouw sia tumekel. 6Wo si TUHAN kumeret si Samuel mekasape’ kasi. Samuel tu’u tumo’ori, laa o mea matola si Eli ma’an limila’: “Ya, ama’, e reiy’ ku’a re’en si ama’ si mengeret niaku?” Ta’an si Eli si limila’: “Niaku ku reiy’ mengeret, oki’ku; tumekelouw sumoup.”7Samuel si reiy’pe’ makasine’u si TUHAN; nuwu’ ni TUHAN e reiy’pe’ ma’an mekasa i papaloo’o-loo’ola wia nisia. 8Wo si TUHAN kumeret si Samuel mekasape’ kasi, i wee eng kateluna. Sia tu’u tumo’ori, laa o mea matola si Eli ma’an limila’: “Ya, ama’, e reiy’ ku’a re’en si ama’ si mengeret niaku?” Laa o mangarti mouw si Eli, kaa si TUHANouw si mengeret sioki’ i ti’i.9Karengan e ni’itu lumila’ mouw si Eli wia si Samuel: “Mea mouw tumekel wo sakawisa Sia mengeret nikoo, lumila’ mola: Sumusuiy mouw, TUHAN, karengan si hamba-Mu i yi’i si malinga.” Takar mea mouw si Samuel wo tumekelouw sia witu en tetekelanna.10Laa o meiy mouw si TUHAN, rumedeiy maname wo makeret tanu e limangkoiyla: “Samuel! Samuel!” Wo si Samuel si miningkot: “Sumusuiy mouw, karengan si hamba-Mu i yi’i si malinga.” 11Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Samuel: “Kete’uanola, Niaku ku laa metetuanala e wo’o sapa waki Israel, i ka’ayo susur tou se liminga nyi’a, e laa ngumengeng eng talingana.12Witu nedo ni’itu Niaku ku laa makatorola wia si Eli e reiy’ sa mina’asa e neiy-Ku mouw i nuwu’la en tanume se me’urangna, waki ketareani i ka’ayo eng kesampetan. 13Karengan neiy-Ku mouw i pakite’ula wia nisia, Kaa Niaku ku laa mukum se me’urangna i wee eng keurena karengan en dosa eng kinete’uanna mola, nyi’a i yi’i kaa se oki-oki’na se minojatola si Empung, ta’an nisia si reiy’ kimoupi’la nisea! 14Karengan e ni’itu Niaku ku timiwa’ mola wia se me’urang ni Eli, kaa en dosa ne me’urang ni Eli e reiy’ laa re’inla ampit en tetule rineret ka’apa ampit en tetule sesakeiy i wee eng keurena.”15Samuel si timekel mina’ayo memo’odo; kamurian wuka’enna em pepalen em bale ni TUHAN. Samuel si so’o minakite’ula em pineleloo’ona i ti’i wia si Eli. 16Ta’an si Eli si kimeret si Samuel, em pokeiyna: ”Samuel, oki’ku.” E wingkot ni Samuel: “Ya, ama’.”17Em pokeiy ni Eli: “Sapa ku’a re’en neiy i pa’ayo-Nala wia nikoo? Te’a mouw i pekekirongmula wia niaku. E wona’na teinti’i mouw si Empung mukum nikoo, awes tare e lebepe’ ta’an e ni’itu, sa koo mekekirongla esa nga ketor lelila’an tu’u wia niaku waki sapa neiy i pa’ayo-Nala wia nikoo i ti’i.” 18O laa si Samuel makite’ula em baya nyi’a i ti’i wia nisia ampit e reiy’ kimirongla wo’o sapa tu’u. Kamurian Eli si limila’: “Nisia si TUHAN, ma’anouw siwon-Na sapa e linoo’o-Na le’os.”19Wo si Samuel si maka sela momi wo si TUHAN si merapitla nisia wo reiy’la e nesa tu’u waki e nuwu’-Na i ti’i i waya-Nala ruma’aragh. 20Takar mete’u mouw se minapekasa Israel waki Dan i ka’ayo em Bersyeba, kaa wia si Samuel e neiy mouw i emanla en jabatan nabi ni TUHAN. 21Wo si TUHAN tumodongla nyi’a si minapa’atola en tou waki Silo, karengan Nisia si minapaloo’o-loo’ola en tou waki Silo wia si Samuel ampit nieletan e nuwu’-Na.
11a Wo lelila’an ni Samuel e mina’ayo mea waki minapekasa Israel.1b Tou Israel se limaa sumeke’ sumu’usuk se tou em Filistin wo dumasing tawi e Eben-Haezar, kasuatan se tou em Filistin se dimasing waki Afek. 2Tou em Filistin se timu’utul em barisanna minesaruan ampit se tou Israel. Eng katoroan em paseke’an e makahebatla, kaweweanouw mekala ne tou em Filistin se tou Israel, se minatela se wo’o wona’na epat nga riwu tou waki tampa paseke’an i ti’i.3Eng katoroan se suraro i ti’i nu marengea waki pedasingan, lumila’ mouw em baya ne tu’a-tu’a Israel: “Ka’a si TUHAN sumiwo nikita kinawewean minekala ne tou em Filistin wia nendo i yi’i? Meiy mouw kita medomi waki Silo en tabut teta’aran ni TUHAN, rio Sia meiy witu eng keuneran ta wo mayami nikita waki lawas ne kesaru ta.” 4Kamurian se bangsa i ti’i rumeo tou mea waki Silo, laa o mopomi maname en tabut teta’aran ni TUHAN em pakasa’an em bumi, rimuber witu em baya eng kerub; se rua oki’ ni Eli, Hofni wo si Pinehas, se maname reten en tabut teta’aran ni Empung i ti’i.5Makarengan nu reiy’ mouw en tabut teta’aran ni TUHAN i ka’ayola waki pedasingan, rumio mouw se minapekasa tou Israel ampit e menaleinteng, i ka’ayo em bumi eng gimo’ogho’. 6Wo se tou em Filistin se liminga legu’an e rerioan i ti’i se limila’: “Sapa mow ku’a re’en e legu’an rerioan menaleinteng waki dinasingan ne tou Ibrani i ti’i?” Katoroan kinakete’uan neala, kaa en tabut ni TUHAN e mina’ayo momi waki pedasingan i ti’i,7kineide’anouw se tou em Filistin, karengan em pokeiy nea: “Empung nea si mineiy mouw waki pedasingan i ti’i,” wo nisea se limila’: “Cilaka mouw kita, karengan en tanu ni’itu e reiy’pe’ ma’an mekasa mamuali eng ketareanna. 8Cilaka mouw kita! Seiy mouw ku’a re’en si male’mi nikita waki lawas ni Empung si kasa hebat i yi’i? I yi’i mouw kangkasi si Empung, si simiasa mola se tou Mesir ampit e minegheghioan katula waki patar kaerisan. 9Ente’enola natemu wo minta’ mouw tanu se tuama, heiy tou em Filistin, rio kouw te’a mamuali ata ne tou Ibrani i ti’i, tanu nisea eng ketareanna nu minamuali atamu. Minta’ mouw tanu se tuama wo sumeke’ mouw!”10Laa o sumeke’ mouw se tou em Filistin, i ka’ayo se tou Israel se kinawewean minekala. Nisea se timingkasi en tou siesa o siesa waki dasingna. Kasa mouw sela eng kakala’an i ti’i: waki weteng ne Israel se minate se telu nga pulu’ nga riwu tou se pasukan makelang. 11Awes kangkasi en tabut ni Empung eng kinaat wo se rua oki’ ni Eli, Hofni wo si Pinehas, se minate.12Siesa tou waki se suku Benyamin si timingkasi waki barisan paseke’an wo witu nendo ni’itu i te kangkasi sia i ka’ayola waki Silo ampit e labung tetoyakokan wo ampit en tana’ witu eng kokongna. 13Eng katoroan nisia nu i ka’ayola, Eli si kasuatan rimuber witu eng kadera witu li’ilik e lalan mengena-ngena’, karengan natena e menengka-nengkap karengan en tabut ni Empung i ti’i. Eng katoroan sitou i ti’i nu ghumorem mea waki kota wo sumusuiyla e nabar i ti’i, rumekeiy mouw se minapekasa eng kota i ti’i.14Eng katoroan si Eli nu liminga legu’an e rekeiyan i ti’i, mueiy mouw sia: “Karungkea’an sapa ku’a re’en e ni’itu?” Laa o makarenganouw sitou i ti’i matola si Eli wo makite’ula nyi’a wia nisia. 15Eli si siouw mouw nga pulu’ o uwalu nge te’un e numurna wo em berenna minuti’ mouw, i ka’ayo sia reiy’ mouw mete’u maloo’la kasi.16Em pokeiy ni tou i ti’i wia si Eli: “Niaku ku waki tampa paseke’an o meiy; tare mouw e nendo i yi’i niaku timingkasi en tou waki tampa paseke’an.” Em pokeiy ni Eli: ”Kumura eng ka’ada’anna, oki’ku?” 17E wingkot ni maali-ali nabar i ti’i: “Tou Israel se timingkasi en tou waki sinaru ne tou em Filistin; kakala’an e wangko’ em pine’anola ne rakyat; awes kangkasi se rua oki’mu, Hofni wo si Pinehas, se minate mouw, wo en tabut ni Empung eng kinaatouw.”18Eng katoroan totorennala en tabut ni Empung i ti’i, ka’anu mouw si Eli timalo’aiyi waki kadera witu esa nga weka em pepalen leloangan, e lo’ongna minarepu’ wo sia mate. Karengan si tu’a mouw wo si rebur sia. Epat nga pulu’ nge te’un eng keurena sia maperenta tanume si akim witu se tou Israel.19Sapa tare si manuangna wewene, ka’awu ni Pinehas, si megandongouw tu’a. Eng katoroan lingannala e nabar i ti’i, kaa en tabut ni Empung eng kinaatouw wo si manuangna tuama ma’an si ka’awuna se minate mouw, rumuberouw sia kumurur, laa o tumimea’, karengan nisia si nieiy e rumara ma’anak. 20Eng katoroan nisia nu weitouw mate, lumila’ mouw se wewene-wewene rimedeiy witu retenna: “Te’a mouw meide’, karengan nikoo koo timimea’ mola siesa oki’ tuama.” Ta’an nisia si reiy’ miningkot wo reiy’ mineela ghenang nyi’a.21Sia ngumaranla sioki’ i ti’i Ikabod, em pokeiyna: “Mina’apu mouw eng kewangko’an waki Israel” – karengan en tabut ni Empung eng kinaatouw wo eng karengan si manuangna wo si ka’awuna. 22Em pokeiyna: “Mina’apu mouw eng kewangko’an waki Israel, karengan en tabut ni Empung eng kinaatouw.”
1Nu reiy’ mouw se tou em Filistin nu kimaat en tabut ni Empung, takar sea malimi nyi’a waki Eben-Haezer mea waki Asdod. 2Tou em Filistin se minedo en tabut ni Empung i ti’i, nialina ghumorem mea waki kuil Dagon wo neiy i reta’ neala witu en siri’ ni Dagon. 3Eng katoroan se tou-tou Asdod nu tumo’ori memo’odope’ witu nendo kawo’odoanna, kaloo’anola si Dagon neiy i ka’anu ampit eng giona minea waki tana’ witu en sinaru en tabut ni TUHAN; laa o sea medo si Dagon wo marengla nisia witu en tampana.4Ta’an eng katoroan nendo kawo’odoanna sea tumo’ori e memo’odope’, kaloo’anouw si Dagon neiy i ka’anu ampit eng giona minea waki tana’ witu en sinaru en tabut ni TUHAN, ta’an eng kokong ni Dagon wo e rua lawasna minategol wo neiy i kewalengkeiy tawi em pepalen, nouwak i te ni Dagon i ti’i en timele’upe’. 5Ni’itu mouw eng karenganna em baya se imam Dagon wo em baya ne tou se ghimorem mea witu eng gorem eng kuil Dagon se reiy’ lime’ek tawi em pepalen em bale ni Dagon em baki Asdod, i ka’ayomi e nendo i yi’i.6Lawas ni TUHAN minubel se tou-tou Asdod i ti’i ampit eng kawuterna wo Nisia si limikokola nisea: Nisia si simiasa nisea ampit eng kupes-kupes, le’os se Asdod ka’apa tu’u en daerahna. 7Eng katoroan linoo’ ne tou-tou Asdod, kaa en tuana eng kapualitanna, lumila’ mouw sea: “Tabut ni Empung Israel e reiy’ toro mena’ wia nikita, karengan e lawas-Na kete’ masu’usuk nikita wo masu’usuk si Dagon, empung ta.”8Karengan e ni’itu nisea se kimeret merur wia nisia em baya se raja eng kota ne tou em Filistin wo lumila’: “Sapa ku’a re’en e laa ta tuananla ampit en tabut ni Empung Israel i ti’i?” Laa o pokeiy nea: “Tabut ni Empung Israel e lewo’ sa reiy’ i soro’ mea waki Gat.”Ni’itu mouw nisea se simoro’la en tabut ni Empung Israel i ti’i maname. 9Ta’an nu reiy’ mouw nisea nu simoro’la nyi’a, takar e lawas ni TUHAN e minapa eiyla eng karingka’an kasa wangko’ witu eng kota i ti’i, oki-oki’ wo se tou tu’a mouw, i ka’ayo limentut eng kupes-kupes witu nisea.10Laa o sea materla en tabut ni Empung i ti’i mea waki Ekron. Ta’an i kekeka’ayola en tabut ni Empung i ti’i waki Ekron, rumekeiy mouw se tou Ekron i ti’i, en tuana: “Nisea se simoro’mi en tabut ni Empung Israel i ti’i wia nikita kaa laa mepepatela nikita wo se bangsa ta.”11Karengan e ni’itu nisea se kimeret merur em baya ne raja eng kota ne tou em Filistin i ti’i wo lumila’: “Alinouw en tabut ni Empung Israel i ti’i; ma’anouw i tu marenge waki tampana, rio te’a patennala kita wo se bangsa ta.” Karengan waki minapekasa eng kota i ti’i wawean eng karingka’an em patean; lawas ni Empung meubel se tou-tou maname ampit eng kasa wuter: 12se tou-tou reiy’ minate, se siniasa ampit kupes-kupes, i ka’ayo e rekeiyan eng kota i ti’i limongkote waki langit.
1Nu reiy’ mouw em pitu nga sumedot eng keurena en tabut ni TUHAN i ti’i waki daerah ne tou em Filistin, 2takar se tou em Filistin i ti’i se kimeret em baya ne imam wo em baya ne menebo, laa o lumila’ wia nisea: “Sapa ku’a re’en e lewo’ sa reiy’ tuanan neiyla ampit en tabut ni TUHAN i ti’i? I pakite’u momi wia nikeiy, kumura keiy lewo’ sa reiy’ malime nyi’a sumoup waki tampana.3O laa em pokeiy nea: “Sakawisa kouw ma’alila en tabut ni Empung Israel i ti’i, takar te’a mouw kouw ma’alila nyi’a ampit e lawas memayos, ta’an i te e lewo’ sa reiy’ mouw kouw mear en tetubuus en selok wia-Nisia; takar kouw laa male’os wo kouw laa mamete’ula, kaa e lawas-Na e reiy’ rumo’umi waki nikoo.” 4Nu reiy’ mouw i tu mueiy mouw sea: “Sapa ku’a re’en en tetubuus en selok, e lewo’ sa reiy’ wearen neiy wia-Nisia?” E wingkot nea: “I ki’it eng kelakerna ne raja-raja eng kota ne tou em Filistin, lima kupes mas wo se lima kawok mas, karengan eng katula masuat en timoro nikouw nu waya wo se raja-raja eng kotamu.5Ni’itu mouw siwonouw e lumian eng kupes-kupesmu wo e lumian ne kawok se materi en tana’mu, wo i pa’ayo mola en sighi’mu wia si Empung Israel. Wo’o wona’na Nisia si laa mopomi waki nikoo, waki si empungmu wo waki tana’mu le awas-Na minubel ampit eng kawuter. 6Ka’a kouw kimete ate, masuat tanu se tou Mesir wo si Firaun kimete ate? E reiy’ ku’a re’en nisea se minayala se bangsa i ti’i mea, eng katoroan Nisia nu minema’aya-ma’ayangla nisea?7Eng karengan e ni’itu edonouw wo tiro’onola e nesa kareta weru ampit se rua nga ipus sapi patoto’an, si reiy’pe’ ma’an mekasa tena’an em bongkouw, paasola se rua sapi i ti’i witu eng kareta, ta’an alinouw se oki-oki’na mareng mea waki wale, rio te’a mekeki’itla nisia kasi. 8Kamurian edonouw en tabut ni TUHAN, seretola ni’itu witu natas eng kareta wo i reta’ mola em barang-barang mas, e lewo’ sa reiy’ i wear miouwla wia-Nisia tanume en tetubuus en selok, witu eng gorem e nesa piti witu en siri’na. Wo i waya mome en tabut i ti’i mea. 9Weeanola ghenang: sakawisa en tabut i ti’i medo lalan mea waki daerahna, mea waki Bet-Semes, takar Nisia mouw i tu si minapa’eiy mola eng kacilaka’an hebat i yi’i wia nikita. Wo sa reiy’, takar nikita ta mamete’ula, kaa e reiy’ mouw e lawas-Na en timoro mola nikita; e reiy’ tinu’utu’ i te eng kapualitan i ti’i minamuali wia nikita.”10Tuana mouw en siniwo ne tou-tou i ti’i.Nisea se minedo se rua nga ipus sapi patoto’an, i paasna witu eng kareta, ta’an se oki-oki’na se tinaang waki wale. 11Nisea se rimeta’la en tabut ni TUHAN witu natas eng kareta, wo kangkasi em piti pinumpunan se kawok-kawok mas wo e lumian e lintup-lintup nea. 12Sapi-sapi i ti’i se mapawe-wee kimi’itla e lalan mengea waki Bet-Semes; timorola e nesa lalan wangko’, kasuatan minenar ampit e reiy’ sime’epang laa lele’os ka’apa laa kawii, kasuatan se raja-raja eng kota ne tou em Filistin i ti’i se makelang witu murina i ka’ayome waki daerah Bet-Semes.13Tou-tou em Bet-Semes se kasuatan moupu’ eng gandum waki kewong. Eng katoroan nisea nu kuma’ati, takar kaloo’an nea mouw en tabut i ti’i, laa o mepa’a-pa’arouw sea limoo’ nyi’a.14Eng kareta i ti’i mina’ayo mea waki penguma’an ni Yosua, tou em Bet-Semes i ti’i, wo mena’ maname. Maname wawean watu sela. Sea kumewe’ eng kayuna eng kareta i ti’i wo sea manginsempela se sapi-sapi tanume en tetule tinunu wia si TUHAN. 15Tou-tou suku Lewi se timumpala en tabut ni TUHAN ampit em piti witu esa nga wekana, em bitu eng goremna wawean em barang-barang mas i ti’i, laa o meela nyi’a witu natas em batu sela i ti’i, wo witu nendo ni’itu se tou-tou em Bet-Semes se minanginsempela en tetule tinunu wo en tetule rineret wia si TUHAN.16Eng katoroan se lima raja eng kota ne tou em Filistin nu limoo eng kapulitan i ti’i, marengouw sea mea waki Ekron witu i te nendo ni’itu kangkasi.17Nyi’i mouw e lintup-lintup mas neiy i wear ne tou em Filistin wia si TUHAN tanume en tetubuus en selok: waki Asdod nesa, waki Gaza nesa, waki Askelon nesa, waki Gat nesa, waki Ekron nesa; 18o kasi se kawok-kawok mas i ki’it eng kelakerna e reiy’ sa mina’asa eng kota ne tou em Filistin eng kapunya’an ne lima raja eng kota i ti’i, le’os eng kota-kota makarereen ka’apa tu’u en tewa-tewa esa nga kaledongna; wo em batu sela, em bitu natasna rineta’an nea en tabut ni TUHAN, waki penguma’an ni Yosua, tou em Bet-Semes i ti’i, nyi’a mouw en sairi i ka’ayomi e nendo i yi’i.19Wo Sia munu’ se pirala tou em Bet-Semes, karengan nisea se limoo’ witu eng gorem en tabut ni TUHAN; Nisia si minunu’ se pitu nga pulu’ tou waki se rakyat i ti’i. Rakyat i ti’i se mengasi’, karengan si TUHAN si simiasa mola nisea ampit eng kahebatna. 20Wo se tou-tou em Bet-Semes se limila’: ”Seiy ku’a re’en si taang rumedeiy witu en sinaru ni TUHAN, Empung si kudus i yi’i? Wia si seiy ku’a re’en Sia laa mae tumele’ula nikita?21Laa o sea mapa’ali tetoke wia se maena’ waki Kiryat-Yearim ampit e nower: “Tou em Filistin se minarengomi en tabut ni TUHAN; meiy mouw wo i aterouw ni’itu wia nikoo.”
1O laa se tou-tou eng Kiryat-Yearim se mineiy, nisea se minater en tabut ni TUHAN i ti’i wo mali nyi’a mea witu eng gorem em bale ni Abinadab em baki atas eng kakenturan. Wo si Eleasar, oki’na, si kinudus neala kaa laa tumayur en tabut ni TUHAN i ti’i. Tou em Filistin se kinawewean minekala tawi e Mizpa
1Samuel nu mina tu’a mouw, poponna mola se oki-oki’na tuama mamuali akim witu se tou Israel. 2Ngaran ni oki’na polon nyi’a mouw si Yoel, wo ngaran ni oki’na karua nyi’a mouw si Abia; nisea nu rua se minamuali akim waki Bersyeba. 3Ta’an se oki-oki’na i ti’i se reiy’ matou-tou tanu si ama’na; nisea se mekeki’it e nuntung, masungkul em bewoko’ wo mangimpule’itla eng ka’adilan.4Karengan e ni’itu merurouw em baya ne tu’a-tu’a Israel; nisea se mineiy wia si Samuel waki Rama 5wo lumila’ wia nisia: ”Nikoo koo tu’a mouw wo se oki-oki’mu se reiy’ matou-tou tanu nikoo; takar poponouw en teakan siesa raja witu nikeiy kaa laa merenta nikeiy, tanu witu e reiy’ sa mina’asa se bangsa-bangsa walina.”6E nedo nisea nu limila’: “Weeanola nikeiy siesa raja kaa laa merenta nikeiy,” lelila’an i ti’i en simenso’la si Samuel, takar sumombayangouw si Samuel wia si TUHAN. 7TUHAN si minee nuwu’ wia si Samuel: “Linganola e lelila’an ne bangsa i ti’i witu e reiy’ sa mina’asa eng kapualitan neiy i lila’ neala wia nikoo, karengan e reiy’ nikoo si’i pasede’ nea, ta’an Niaku mouw si’i pasede’ nea, rio te’a Aku mamuali raja witu nisea.8Minakatena’ tanu en tinuana neala wia-Niaku rengan e nendo Niaku nu rimawir nisea rimo’umi waki Mesir i ka’ayomi nendo i yi’i, nyi’a i yi’i se timele’ula Niaku wo rumaghes wia si empung walina, tuana mouw kangkasi en tinuana neala wia nikoo. 9Eng karengan e ni’itu linganola em pengiween nea, ta’an i te i nge’enge’ mola nisea ampit e makauli-ulit wo i pakite’u mola wia nisea sapa e mamuali hak ni raja si laa merenta nisea.”10Wo si Samuel si mina’ayola e reiy’ sa mina’asa nuwu’ ni TUHAN wia se bangsa i ti’i, se makiwee siesa raja wia nisia, 11 11em pokeiyna: “Nyi’i mouw e minamuali hak ni raja si laa merenta nikouw i ti’i: se oki-oki’mu tuama se laa edonna wo i pa’ayangnala witu eng karetana wo witu se kawalona, wo nisea se laa tumingkas witu rerior eng karetana; 12nisia si laa sumiwola nisea kapala pasukan esa nga riwu wo kapala pasukan lima nga pulu’; nisea se laa majeko em penguma’anna wo ma’ayangla em peupu’an i wee nisia; saliatan-saliatanna wo em pakakas eng karetana e laa siwon nea.13Oki-oki’mu wewene se laa edonna tanume si sumesewok rampa-rampa, lumelutu’ wo sumesiwo kekaanen. 14Tumodongla nyi’a waki penguma’annu, e numa nanggormu wo e numa zaitunmu e laa edonna eng kasa le’os wo e laa i weenala wia se pegawai-pegawaina; 15waki gandummu wo em bua’na numa anggormu e laa edonna esa nga mapulu’ wo e laa i weenala wia se pegawai-pegawaina walina.16Ata-atamu tuama wo se ata-atamu wewene, papiaran-papiarannu se kasa le’os wo se keledai-keledaimu se laa edonna wo pakenna i wee em pepa’ayangenna. 17Waki se membe’ dombamu se laa edonna se esa nga mapulu’, wo nikouw nuesa kouw laa mamuali atana. 18 18Witu nedo ni’itu nikouw kouw laa rumekeiy karengan si rajamu si pineleng miouw i ti’i, ta’an si TUHAN si reiy’ laa mingkot nikouw witu nedo ni’itu.”19Ta’an se bangsa i ti’i se simede’ minelelingala e lelila’an ni Samuel wo nisea se limila’: “Reiy’, e lewo’ sa reiy’ wawean raja witu nikeiy; 20takar nikeiy tu’u keiy laa masuat tanu se reiy’ sa mina’asa bangsa-bangsa walina; raja meiy si laa makimla nikeiy wo ma’aka-aka nikeiy witu em paseke’an.”21Samuel si limingala e reiy’ sa mina’asa lelila’an ne bangsa i ti’i, wo ma’ayola nyi’a wia si TUHAN. 22TUHAN si minee nuwu’ wia si Samuel: “Linganola em pengiween nea wo mopo mouw siesa raja i wee nisea.” Kamurian lumila’ mouw si Samuel wia se tou-tou Israel i ti’i: “Mea mouw siesa o siesa mea waki kotana.”
1Wawean siesa tou waki daerah Benyamin, ngaranna Kish bin Abiel, bin Zeror, bin Bekhorat, bin Afiah, siesa tou suku Benyamin, siesa tou e waweeala. 2Tou i yi’i si wawean oki’na tuama, ngaranna Saul, siesa taretumou e wulouw eng giona; e reiy’la siesa tou tu’u waki elet ne tou Israel si lebe wulouw ta’an nisia: waki paluka o matas nisia si lebe rakek ta’an se susur tou esa nge bangsana3Kish, ama’ ni Saul i ti’i, si kinaliongan se keledai-keledai mereiyna. Karengan e ni’itu lumila’ mouw si Kish wia si Saul, oki’na: “Medo mouw si meta’esa’an bujang, tumiro’ mouw wo mea mouw sumero se keledai-keledai i ti’i.” 4Laa o sea kumelang tumorola eng kakuntungan Efraim; o kangkasi sea kumelang tumorola en tana’ Salisa, ta’an se reiy’ minatola nisea. Kamurian sea kumelang tumorola en tana’ Sahalim, ta’an se keledai-keledai se reiy’ witu; kamurian sea kumelang tumorola en tana’ Benyamin, ta’an se reiy’ minatola nisea.5Eng katoroan nisea nu i ka’ayola waki tana’ Zuf, lumila’ mouw si Saul wia si bujangna si mewali-wali ampit nisia: “Meiy mouw, kita mareng. Ama’ku ee sangari si reiy’ mouw kasi ghumenangla se keledai-keledai i ti’i, ta’an si lieiy en tanume nikita.” 6Ta’an sitou i yi’i si limila’ wia nisia: “Te’ape’, wia eng kota i yi’i wawean siesa tou abdi ni Empung, siesa tou pasighi’in; e reiy’ sa mina’asa ni’i lila’nala en tantu mamuali. Meiy mouw kita mea maname en teakan i te kangkasi, e wo’o wona’na sia toro makite’ula wia nikita en tanume em pakela-kelangan tinoroantami i yi’i.”7E wingkot ni Saul wia si bujangna i ti’i: “Ta’an sa kita mea, sapa ku’a re’en e nalin ta wia sitou i ti’i? Karengan e roti witu en sompoiy ta mina’apu mouw, wo e reiy’la i pewewee e laa pa’alin wia si abdi ni Empung i ti’i. Sapa ku’a re’en em bia nikita?” 8E wingkot ni bujang i ti’i kangkasi wia si Saul: “Waweane’ wia niaku esa nga paepat syikal perak; ni’itu en toro i weekula wia si abdi ni Empung i ti’i, takar nisia si laa makita’ula wia nikita en tanume em pakela-kelangan ta.”9Eng ketareanna witu nelet ne tou Israel, sakawisa siesa nga touan mea mewewueiyla en teturu’ ni Empung, nisia si lumila’ en teinti’i: “Meiy kita mea wia si lumeloo’,” karengan se nabi en teakan i yi’i se patotorela eng ketareanna lumeloo’. – 10Kamurian lumila’ mouw si Saul wia si bujangna i ti’i: “Eng genangmu i ti’i e le’os. Meiy mouw kita mea.” Takar mea mouw sea waki kota, waki tampa ni abdi ni Empung i ti’i. 11Eng katoroan nisea nu masosor e lalan pasosoran mea waki kota i ti’i, sea masungkul ampit se reraa-reraa se rimo’umi kaa laa metetimba rano. Nisea se minueiy wia se reraa-reraa i ti’i: “Lumeloo’ wawean wia nyi’i?”12E wingkot ne reraa-reraa i ti’i wia nisea: “Iyon, wawean, tare mouw i te sia rimeriorla nikouw, mario-riorouw en teakan. Nisia si mineiy wia eng kota e nendo i yi’i, karengan wawean pesakeiyan tetule i wee se tou kelaker waki kakenturan wia nendo i yi’i. 13Sakawisa kouw ghumorem mea waki kota, kouw laa makarengan matola nisia, nu reiy’pe’ nisia nu sumosor mea waki kakenturan kaa laa kumaan. Karengan se tou kelaker se reiy’ laa kumaan, nu reiy’pe’ nisia nu meiy; karengan nisia mouw si mebeberkatla en tetule, kamurian tare mouw i te em baya se nieri’ kumaan. Mea mouw en teakan, karengan nikouw kouw laa makarengan matola nisia.”14Takar sumosorouw sea mea waki kota, wo eng katoroan nisea nu ghumoreme eng kota, Samuel si makelang mareu’mi kaa laa mesesosor mea waki kakenturan, masungkul ampit nisea.15Ta’an si TUHAN si minapaloo’o-loo’o mola wia si Samuel, esa nga endo nu reiy’pe’ eng kine’e eiy ni Saul, en tuana: 16“Wo’odo wo’o wona’na nedo tanu nyi’i Niaku ku laa rumeo wia nikoo siesa tuama waki tana’ Benyamin; nikoo koo laa misu’la nisia mamauli raja witu se umat-Ku Israel wo nisia si laa lumawiri se umat-Ku waki lawas ne tou em Flistin. Karengan Niaku ku minee mola ghenang em peme’itan ne umat-Ku i ti’i, karengan e rekeiyan nea e mina’ayo momi wia-Niaku.”17Eng katoroan si Samuel nu limoo’ si Saul, takar mee mouw nuwu’ si TUHAN wia nisia: “I yi’i mouw sitou neiy-Ku i totorla wia nikoo i ti’i; sitou i yi’i si laa tumiboiy en tangkup paperenta’an witu se umat-Ku.” 18Witu en toro ni’itu Saul, si mineiy tumawila si Samuel witu nuner em pepalen leloangan wo lumila’: “Ampung, Wisa em bale ni lumeloo’ i ti’i?” 19E wingkot ni Samuel wia si Saul, em pokeiyna: “Niaku mouw si lumeloo’ i ti’i. Sumosorouw rumeriorla niaku mea waki kakenturan. Nendo i yi’i nikouw kouw kumaan mewali-wali ampit niaku; memo’odo wo’odo niaku ku laa mayame nikoo mea wo niaku ku laa makite’ula wia nikoo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em bitu eng gorem e natemu.20Sapa tare se keledai-keledaimu, se neiy mouw i kaliong telu nga endo eng keurena i ka’ayomi en teakan, te’a mouw koo lieiy, karengan se kina’atoanola. Ta’an seiy ku’a re’en si makapunya e reiy’ sa mina’asa ni’i kepa’arla ne tou Israel? E reiy’ ku’a re’en ni’itu em bia nikoo wo em bia se minapekasa kaum ne me’urangmu?” 21Ta’an e wingkot ni Saul: “E reiy’ ku’a re’en niaku ku esa tou suku Benyamin, suku si kasa rintek wia Israel? Wo e reiy’ ku’a re’en se kaumku se kasa kumeng waki se reiy’ sa mina’asa kaum ne suku Benyamin? Ka’a si ama’ meila’ tuana wia niaku?”22Nu reiy’ mouw i tu Samuel si minaruiy si Saul wo si bujangna, nialina mea waki pores wo i weenala wia nisea en tampa i paketa-ketare witu en saruan ne nieri’, eng kelakerna se wo’o wona’na telu nga pulu’ tou.23Lumila’ mouw si Samuel wia si lumelutu’: “I wee momi en teakan em beteng neiyku i weela wia nikoo eng ketare, ampit e nower: Tu’utulane’la nyi’i.” 24O laa si lumelutu’ i ti’i sumakeiyla em pa’a wo en sapa neiy i kaghorem witu wo rumeta’me nyi’a witu en saruan ni Saul. Wo si Samuel si limila’: “Loo’on, en timele’u i yi’i ni’i reta’me witu en saruannu; kumaanouw, karengan en tinu’utulanola i wee nikoo i wee em pewangko’an i yi’i, eng katoroan niaku nu limila’: Niaku ku mineri’ mouw se tou kelaker.” Tuana mouw witu nendo i ti’i Saul si kimaan mewali-wali ampit si Samuel.25Nu reiy’ mouw i tu merosomi sea waki kakenturan mea waki kota. Wo si Samuel menusu-nusuiy ampit si Saul waki atas em paa. 26Nisea se timo’or e memo’odope’ wo eng katoroan em beena mesesena’ mouw, Samuel kimeret si Saul si witu natas em paa i ti’i, em pokeiyna: “Tumo’orouw, niaku ku laa ma’alila nikoo.” O laa si Saul tumo’or wo nisea nu rua mea witu luar, nyi’a i yi’i nisia wo si Samuel.27Eng katoroan nisea nu meros ma’ayo mea waki sela eng kota, lumila’ mouw si Samuel wia si Saul: “I lila’ mola wia si bujang i ti’i, rio sia mea rumeriorla nikita, ta’an mena’ mola koo reiy’ ure, takar niaku ku laa makite’ula wia nikoo e nuwu’ ni Empung.”
1O laa si Samuel medo em buli-buli pinumpunan lana, i toa’nala witu natas eng kokong ni Saul, siongannala sia kasuatan limila’: ”E reiy’ ku’a re’en si TUHAN si minisu’ mola nikoo minamuali raja witu se umat Israel? Nikoo koo laa tumiboiy en tangkup paperenta’an witu se umat ni TUHAN, wo nikoo koo laa lumawiri nisea waki lawas ne kesaru-kesaru witu esa nga kaledongna. Nyi’i mouw eng kowa’na i wee nikoo, kaa si TUHAN si minisu’ mola nikoo minamuali raja witu se kapunya’an-Na nuesa; 2Sakawisa koo wia nendo i yi’i mea tumele’ula niaku, takar koo laa maatoan ampit se rua tuama waki tawi eng kubur ni Rahel waki daerah Benyamin, waki Zelzah. Nisea se laa lumila’ wia nikoo: Keledai-keledai se peneronnu i ti’i se kina’atoanola; wo si ama’mu si reiy’ mouw maghenangla se keledai-keledai i ti’i kasi, ta’an nisia si lieiy en tanume nikouw, em pokeiyna: Sapa ku’a re’en e laaku siwon i wee se oki’ku i ti’i?3Maname nikoo koo laa kumelang mapawee-weepe’ kasi wo i ka’ayo mea waki akana en tarbantin Tabor, takar maname koo laa atonla ne telu tuama se limongkot simaru si Empung waki Betel; siesa si mali-ali se telu nga ipus oki’ ni mambe’, siesa si mali-ali en telu me’eme’roti wo siesa kasi e nesa nga sempe anggor. 4nisea se laa mee tabea wia nikoo wo meela wia nikoo e rua me’eme’ roti e laa sungkulennumi waki nisea.5Nu reiy’ mouw i tu koo laa i ka’ayo mea waki Gibea ni Empung, en tampa kinaruberan ne pasukan ne tou em Filistin. Wo sakawisa koo ghumorem eng kota, koo laa masungkul maname se esa nga rewokan nabi, se tumumpami waki kakenturan patulean ampit eng gambus, rebana, sesulingen, wo eng kecapi witu rerior nea; nisea nuesa se laa kawuta’an tanu se nabi. 6Takar e Roh ni TUHAN e laa kumuwasa witu nikoo; nikoo koo laa kawuta’an mewali-wali ampit nisea wo maroba mamuali tou walina.7Sakawisa eng kowa’-kowa’ i yi’i mamuali wia nikoo, tuananola sapa i te eng kina’atoan e lawasmu, karengan si Empung si rumapitla nikoo. 8Nikoo koo lewo’ sa reiy’ mea waki Gilgal rumeriorla niaku, wo weeanola ghenang, niaku ku laa meiy wia nikoo kaa meiy manginsempela en tetule tinunu wo en tetule kelawiran. Nikoo koo lewo’ sa reiy’ ma’ena’ pitu nga endo eng keurena, i ka’ayo ku meiy wia nikoo wo makite’ula wia nikoo sapa e lewo’ sa reiy’ tuanannula.”9Kasuatan nisia nu limenge kaa laa me’a metetele’ula si Samuel, takar si Empung si rimoba natena minewalina. Wo e reiy’ sa mina’asa eng kowa’-kowa’ neiy i katotor witu e minamuali witu i te nendo i ti’i kangkasi. 10Eng katoroan nisea nu i ka’ayola waki Gibea, takar maatoanouw sia ampit se esa nga rewokan nabi; Roh ni Empung eng kimuwasala witu nisia wo si Saul si kimi’it kinawuta’an tanu se nabi witu eng keuneran nea.11Wo em baya ne tou se makasine’u nisia waki eng ketareanna se limoo’ ampit e ma’erang, kaa nisia si mawenti’ mewali-wali ampit se nabi-nabi i ti’i; laa o lumila’ mouw se tou kelaker siesa wia se walina: “Sapa ku’a re’en ee pasil e minamuali ampit sioki’ ni Kish i ti’i? Sapa ku’a si Saul kangkasi si neiy i kaghorem weteng ne nabi?” 12O laa siesa tou waki tampa i ti’i si miningkot: “Seiy ku’a re’en si ama’ nea?” – Ni’itu mouw eng karengana minamuali em pribaasa: Sapa ku’a si Saul kangkasi si neiy i kaghorem weteng ne nabi? 13Ni’itu nu mina’apu mouw nisia nu kinawuta’an tanu se nabi, marengouw sia.14Wo si ito’ ni Saul lumila’ wia nisia wo si bujangna: “Waki wisa ku’a kouw meiy?” E wingkotna: ”Masero se keledai-keledai i ti’i, ta’an eng katoroan se reiy’ kinaloo’an, takar keiy mea wia si Samuel.” 15Kamurian si ito’ ni Saul i ti’i lumila’: “Wa’awa’ mouw i susuiyi wia niaku sapa neiy i lila’la ni Samuel wia nikouw.” 16Em pokeiy ni Saul wia si ito’na i ti’i: “Mapawee-wee i te neiy i pakite’unala wia nikeiy, kaa se keledai-keledai i ti’i se kina’atoanola.” Ta’an eng kapualitanna mamuali raja e neiy mouw i lila’la ni Samuel wia nisia, e reiy’ neiy i susuiyla wia nisia.18
1Takar si Nahas, tou Amon i ti’i, si minoghe lumaa wo dumasing lumedong e Yabesh-Gilead. Laa o lumila’ mouw em baya se tou e Yabesh i ti’i wia si Nahas: “Sumiwo mola teta’aran ampit nikeiy, takar nikeiy keiy laa tu’utuk wia nikoo.” 2Ta’an si Nahas, tou Amon i ti’i lumila wia nisea: “Ampit en siarat i yi’i mouw niaku laa sumiwola teta’aran ampit nikouw, kaa susur em beren lele’osmu e laaku tu’ilen; ampit en tuana niaku ku mapa’eiyla e nirang wia se pakasa’an tou Israel.”3Em baya se tu’a-tu’a Yabesh se limila’ wia nisia: “Weeani kalempotan wia nikeiy pitu nga endo eng keurena, rio keiy mapa’ali tetoke mea waki minapekasa en daerah Israel; wo sa reiy’la siesa tou tu’u si lumawirla nikeiy, takar keiy laa rumo’umi sumarakan en tou wia nikoo.”4Eng katoroan em baya se tetoke i ti’i i ka’ayola waki Gibea-Saul, wo ma’ayola eng kapualitan i ti’i wia se bangsa i ti’i, mame’ mouw se bangsa i ti’i ampit en totor menaleinteng. 5Saul si tare mouw i te marengi waki patar ampit e makelang witu muri ne sapina, wo sia mueiy: “Wawean sapa ku’a se tou-tou i ti’i, i ka’ayo sea maame’?” Sea sumusuiyla wia nisia e nabar ne tou-tou Yabesh i ti’i.6Eng katoroan si Saul nu liminga e nabar i ti’i, takar kumuwasa mouw e Roh ni Empung witu nisia, wo eng kasa mouw melaya-layas eng kapi’anna. 7Edonna mola se esa nge paar sapi, pengeto-ngetorenna, o laa eng kaketor-kaketor i ti’i i papa’alina mea waki minapekasa en daerah Israel ampit nieletan ne tetoke, e nowerna: “Seiy si reiy’ lumaa kumi’itla si Saul wo kumi’itla si Samuel, se sapi-sapina se laa tuananla kangkasi tuana.” O laa si TUHAN mapa’eiymi eng keide’an wia se bangsa i ti’i, i ka’ayo lumaa mouw sea mewali. 8Eng katoroan si Saul nu sumoisap em barisan nea waki Bezek, takar wawean se telu nga atus nga riwu tou Israel wo se telu nga pulu’ nga riwu tou Yehuda.9Wia em baya ne tetoke se mineiy i ti’i neiy i lila’la: “Teinti’i mouw kouw lumila’la wia se tou-tou Yabesh-Gilead: Wo’odo witu nedo pasu’ en te’etelna niendo e laa meiy i wee nikoo em pelelawiran.” Eng katoroan em baya ne tetoke nu marengi wo makite’ula eng kapualitan i ti’i wia se tou-tou Yabesh, mepa’a-pa’arouw sea. 10O laa se tou-tou Yabesh i ti’i se limila’ wia si Nahas: “Wo’odo keiy laa rumo’umi sumarakan en tou wia nikoo; takar toro mouw koo tumuanala witu nikeiy sapa tu’u em paloo’onnula le’os.”11Nendo kawo’odoanna Saul si mineteng se rakyat i ti’i minamuali telu pasukan. Nisea i ti’i se ghimorem witu eng keuneran dinasingan ne kesaru witu nedo petayuran memo’odo wo mewe mekala se tou-tou Amon nu reiy’pe’ e nendo pasu’; wo mangasesera’ mouw se tou-tou neiy i kalempot i ti’i, i ka’ayo witu nelet nea e reiy’la si timele’u rua tou mewali-wali.12Laa o lumila’ mouw se bangsa i ti’i wia si Samuel: “Seiy ku’a re’en si limila’ mola: Ma’an tu’una si Saul si mamuali raja witu nikita? I sarakanomi se tou-tou i ti’i, rio keiy munu’ nisea.” 13Ta’an em pokeiy ni Saul: “Wia nendo i yi’i siesa tou tu’u si reiy’ toro wunu’un, karengan wia nendo i yi’i TUHAN si lime’ele’ mola eng kelawiran wia se Israel.”14Wo si Samuel lumila wia se bangsa i ti’i: “Meiy mouw kita mea waki Gilgal wo manginwerula en jabatan ni raja maname.” 15Laa o mea mouw se minapekasa bangsa i ti’i minea waki Gilgal wo simiwola si Saul raja maname witu en sinaru ni TUHAN waki Gilgal, wo nisea se minanginsempela maname en tetule kelawiran witu en sinaru ni TUHAN waki Gilgal, wo kasa mouw mepa’a-pa’ar maname si Saul wo em baya ne tou Israel.
1Lumila’ mouw si Samuel wia se minapekasa tou Israel: “Liningaku mola e reiy’ sa mina’asa em pengiweennu e neiymu i pa’ayola wia niaku, wo siesa raja si pinopoku mola witu nikouw. 2Takar en teakan si raja i ti’i mouw si mamuali ma’aka-akamu; ta’an niaku i yi’i ku mina tu’a mouw wo puti’ mouw wu’uk, wo e reiy’ ku’a re’en se oki-oki’ku tuama se witu nelet miouw? Niaku mouw si mamuali ma’aka-akamu rengan waki kasoborku i ka’ayomi nendo i yi’i.3Wia nyi’i niaku rimedeiy. Weeanomi kasairian mapero niaku witu en sinaru ni TUHAN wo witu en sinaru ni tou si ni’isu’-Nala: Sapi ni seiy ku’a re’en si niedoku mola? Keledai ni seiy ku’a re’en si niedoku mola? Seiy ku’a re’en si pinerasku mola? Seiy ku’a re’en si tinuanaku mola ampit eng kaketean? Waki lawas ni seiy ku’a re’en en sinungkulku mola em bewoko’ i ka’ayo aku lewo’ sa reiy’ menet em beren? Niaku ku laa marengla nyi’a wia nikoo.”4E wingkot nea: “Nikoo koo reiy’ maperas nikeiy wo nikoo koo reiy’ matuanala nikeiy ampit eng kaketean wo nikoo koo reiy’ simungkuli sapa-sapa waki lawas ni seiy i te tu’u.” 5Laa o lumila’ mouw sia wia nisea: “TUHAN si mamuali sairi wia nikouw wo sitou ni’isu’-Nala tu’u si mamuali sairi wia nendo i yi’i, kaa nikouw kouw reiy’ maka’ato sapa-sapa witu e lawasku.” E wingkot nea:”Nisia si mamuali sairi.”6Laa o lumila’ mouw si Samuel wia se bangsa i ti’i: “TUHANouw si sairi, minopo si Musa wo si Harun wo si rimawir se nene moyangmu rimo’umi waki tana’ Mesir. 7Takar karengan e ni’itu, rumedeiy mouw rio aku mewali-wali ampit nikouw makim witu en sinaru ni TUHAN en tanume e reiy’ sa mina’asa em pasiwo-siwon kelawiran ni TUHAN em pina’ayang-Na mola wia nikoo wo wia se nene moyangmu.8Eng katoroan si Yakub nu mineiy waki Mesir wo se nene moyangmu se mengale-ngaleiy wia si TUHAN takar si TUHAN tumoke si Musa wo si Harun, mali se nene moyangmu rimo’umi waki Mesir, wo minayala nisea mena’ wia en tampa i yi’i. 9Ta’an nisea se limiurla si TUHAN, Empung nea, wo Sia sumarakanla nisea witu lawas ni Sisera, panglima ne suraro waki Hazor, wo witu e lawas ne tou em Filistin wo ni raja moab, se simeke’ simu’usuk nisea.10Nisea se mengale-ngaleiy wia si TUHAN, em pokeiyna: Nikeiy keiy maka dosa mouw, karengan nikeiy keiy timele’u mola si TUHAN wo meraghes wia em baya se Baal wo em baya se Asytoret; takar en teakan i waya momi nikeiy waki lawas ne kesaru meiy, takar keiy laa rumaghes wia-Nikoo. 11Nu reiy’ mouw i tu TUHAN si timoke si Yerubaal, Barak, Yefta wo si Samuel, wo mayami nikouw waki lawas ne kesaru witu esa nga kaledongmu, i ka’ayo kouw mena’ ampit eng kalomponna.12Ta’an eng katoroan kouw nu limoo’, kaa si Nahas, raja ne bani Amon, mineiy nikouw, takar kouw limila’ wia niaku: Reiy’, siesa raja si lewo’ sa reiy’ merenta nikeiy, e nulitna si TUHAN, Empungmu, nyi’a mouw si rajamu. 13Takar karengan e ni’itu, loo’on i ti’i si raja si pineleng miouw mola, si kiniwee miouw. Eng kaulitna si TUHAN si minopo mola raja witu nikoo,14asal i te kouw meide’la si TUHAN, rumaghes wia-Nisia, lumingala nuwu’-Na wo reiy’ mapero en titah ni TUHAN, wo le’os nikoo, ka’apa tu’u si raja si laa merenta nikouw i ti’i si kumi’itla si TUHAN, Empungmu! 15Ta’an sa kouw reiy’ melelingala nuwu’ ni TUHAN wo kouw mapero en titah ni TUHAN, takar e lawas ni TUHAN e laa sumu’usuk nikouw wo sumu’usuk si rajamu.16En teakan mena’ mouw rimedeiy wo loo’onouw eng kapualitan sela e laa tuananla ni TUHAN wia en saruan em berennu i yi’i. 17E reiy’ ku’a re’en en teakan e noras meupu’ gandum? Niaku ku laa maleiy wia si TUHAN, rio Sia meemi lenter wo naro. Loo’onouw wo mawena’asouw, kaa em bangko’ eng kalewo’an en tinuana miouw mola i ti’i witu em beren ni TUHAN ampit makiweela raja i wee nikoo.” 18Laa o maleiy mouw si Samuel wia si TUHAN, takar si TUHAN si mineela witu nendo ni’itu e lenter wo naro, i ka’ayo kasa kineide’anouw se minapekasa bangsa i ti’i wia si TUHAN wo wia si Samuel.19Lumila’ mouw se minapekasa bangsa i ti’i wia si Samuel: “Sumombayangouw wia si TUHAN, Empungmu, i wee se hamba-hambamu i yi’i, rio te’a keiy mate, karengan makiwee raja i wee nikeiy, nikeiy keiy maawes en dosa meiy ampit eng kalewo’an i yi’i.” 20Wo lumila’ mouw si Samuel wia se bangsa i ti’i: “Te’a meide’; memang nikouw kouw timuana mola e reiy’ sa mina’asa eng kalewo’an i yi’i, ta’an te’a mouw mena’ maki’itla si TUHAN, ta’an i te rumaghesouw wia si TUHAN ampit em pakasa’an natemu. 21Te’a mouw mesese’epang kaa laa mekeki’it si dewa reiy’ sipenoron wo si reiy’ sika’ara’an wo si reiy’ mete’u male’ karengan em baya nyi’a i ti’i nyi’a mouw e reiy’ sipenoron waya.22En tanume niaku, wa’akatouw wia niaku kaa laa makadosa wia si TUHAN ampit mena’ masombayangla nikouw; niaku ku laa tumuru’la wia nikoo e lalan le’os wo en teren. 23En tanume niaku, wa’akatouw wia niaku kaa laa makadosa wia si TUHAN ampit mena’ masombayangla nikouw; niaku ku laa tumuru’la wia nikoo e lalan le’os wo en teren.24Ta’an i te meide’ mola si TUHAN wo lale’ mouw rumaghes wia-Nisia ampit em pakasa’an natemu, karengan kete’uanola, kumura eng kaselana eng kapualitan-kapualitan en tinuana-Nala witu nelet miouw. 25Ta’an sa kouw reiy’ siena’na masiwo lewo’, takar nikouw kouw laa re’ini, le’os nikouw ma’anouw tu’u si rajamu i ti’i.”
1Saul si makaumur en tuana nge te’un eng katoroan nisia nu minamuali raja; rua nge te’un sia maperenta witu Israel. 2Saul si minelengi se telu nga riwu tou waki elet ne tou Israel; rua nga riwu tou se mewali-wali ampit si Saul waki Mikhmas wo waki kakuntungan Betel, eng kasuatan se esa nga riwu tou se mewali-wali ampit si Yonatan waki Gibea Benyamin, ta’an se esa nga lebena waki se rakyat i ti’i se neiy i reona mareng, siesa o siesa mea waki dasingna.3Yonatan si minewe minekala se pasukan i paruber ne tou em Filistin se waki Gibea; wo eng kapualitan i ti’i eng kinalinga’an ne tou em Filistin. Karengan e ni’itu Saul si rimeo sumengo en sesebungen witu minapekasa em banua, karengan eng genangna: “Ma’anouw se tou Ibrani lumingala nyi’a.” 4Tuana mouw se minapekasa tou Israel nu liminga nabar, kaa si Saul si minewe mouw minekala se pasukan paruber ne tou em Filistin wo ampit en tuana se tou Israel se neiy i kari’iris ne tou em Filistin. Kamurian i oghe mola se rakyat i ti’i kaa laa kumi’itla si Saul mea waki Gilgal.5Sapa tare se tou em Filistin se minerurouw kaa laa meseseke’ sumu’usuk se tou Israel. Ampit en telu nga riwu kareta, enem nga riwu tou pasukan mesake-sake kawalo wo se pasukan makelang kelakerna neris waki li’ilik en tasik nisea se minoghe lumaa wo dumasing waki Mikhmas, waki esa nga weka sedangan em Bet-Awen.6Eng katoroan linoo’ ne tou-tou Israel, kaa nisea se kinakopitan – karengan se rakyat memang neiy i kase’esek – takar tumingkasouw se rakyat kumirong waki goa, kaong watu, kakenturan watu, ruragh watu wo em parigi; 7awesla wawean tou Ibrani se malewetla e lelewetan teberan Yordan matorome en tana’ Gad wo eng Gilead, kasuatan si Saul si wakipe’ Gilgal wo se minapekasa rakyat se maki’itla nisia ampit matenggo’ogho’.8Nisia si mina’ena’ pitu nga endo eng keurena i ka’ayola e nedo neiy i tantula ni Samuel. Ta’an eng katoroan si Samuel si reiy’ mineiy waki Gilgal, muleiy mouw se rakyat i ti’i masera-masera matele’ula nisia. 9Karengan e ni’itu Saul si limila’: “Alinomi wia niaku en tetule tinunu wo en tetule kelawiran i ti’i.” Laa o sia manginsempela en tetule tinunu. 10Tare mouw i te sia nu simampet minanginsempela en tetule tinunu, takar kaloo’anola si Samuel mengeiy. Saul si minea sumungkulela nisia kaa laa metetabea wia nisia.11Ta’an em pokeiy ni Samuel: “Sapa mouw en siniwomula?” E wingkot ni Saul: “Karengan niaku ku limoo’ se rakyat i ti’i masera-masera matele’ula niaku wo koo reiy’ mineiy witu nedo neiy mouw i tantula, e nulitna se tou em Filistin se minerurouw waki Mikhmas, 12takar eng genangku: Reiy’ mouw ure kasi se tou em Filistin se laa rumego niaku waki Gilgal, e nulitna niaku ku reiy’pe’ minaleiyla en tongko-upusen wia si TUHAN; karengan e ni’itu niaku ku mineranila en tou, laa o manginsempela en tetule tinunu.”13Em pokeiy ni Samuel wia si Saul: “Pasiwo-siwonnu i ti’i e we’engel. Nikoo koo reiy’ kimi’itla em perenta ni TUHAN, Empungmu, e neiy i perenta-Nala wia nikoo; karengan en tiro’na si TUHAN si tume’etepla eng keraja’annu witu se tou Israel i wee eng keure-urena. 14Ta’an en teakan eng keraja’annu e reiy’ laa tataap. TUHAN si minelengola siesa tou si mekepa’aren witu nate-Na wo si TUHAN si timu’udekola nisia mamuali raja witu se umat-Na, karengan nikoo koo reiy’ kimi’itla sapa neiy iperentala ni TUHAN wia nikoo.”15Kamurian mae mouw si Samuel wo rumo’umi waki Gilgal mea waki Gibea Benyamin. Ta’an si Saul si simoisap se barisan ne rakyat se witu mewali-wali ampit nisia i ti’i: se wo’o wona’na enem nga atus tou eng kelakerna. 16Saul wo si Yonatan, oki’na, wo se rakyat se witu mewali-wali ampit nisea se minena’ waki Gibea-Benyamin, eng kasuatan se tou em Filistin se dimasing waki Mikhmas.17Takar rumo’u momi se tou-tou rumeremu’ waki pedasingan ne tou em Filistin witu en telu nga rewokan: nga rewokan esa se minedo lalan mea waki Ofra, mea waki daerah Syual; 18nga rewokan karua se minedo lalan mea waki Bet-Horon, wo se nga rewokan esa kasi se minedo lalan mea waki paakaran en simaru mea waki kewong en Zeboim matorome em patar kaerisan.19Siesa tou sumesiwo em besi e reiy’ atoan waki minapekasa wanua Israel, karengan se tou em Filistin se limila’: “I kasenge’mi se tou Ibrani se masiwo santi ka’apa wengkouw.” 20Ni’itu mouw em baya ne tou Israel se lewo’ sa reiy’ mea wia se tou em Filistin kaa laa mi’iwi’ em berena em pajekona, pisouwna, patina, ka’apa en sesampur niesa o niesa – 21sapa tare e weweearna nyi’a mouw e rua nga patelu syikal i wee em berena em pajeko wo em pisouw, wo esa nga patelu syikal kaa laa mewewi’iwi’ em pati wo kaa laa maas sese’it –22I ka’ayo witu nendo paseke’an i ti’i esa nga kewe’ santi ka’apa wengkouw tu’u e reiy’ matola witu se minapekasa rakyat se witu mewali-wali si Saul wo si Yonatan. Ta’an si Saul wo si Yonatan, oki’na i ti’i, se makapunyape’ nyi’a.
1Witu nendo mekasa Yonatan bin Saul si limila’ wia si bujang mengengali en saliatanna: “Meiy kita lumewet mea waki tawi ne pasukan pateper ne tou em Filistin se waki esa nga weka ti’ime.” Ta’an e reiy’ neiy i pakite’unala eng kapualitan i ti’i wia si ama’na.2Sapa tare si Saul si rimuber waki tempokna eng Gibea witu em bawa’ nakana en delima em baki Migron. Wo se rakyat se wiitu mewali-wali ampit nisia i ti’i, se wo’o wona’na enem nga atus tou eng kelakerna. 3Ahia, oki’ ni Ahitub, patuari ni Ikabod, oki’ ni Pinehas, oki’ ni Eli, imam ni TUHAN waki Silo, nisia mouw si minake labung efod witu nedo ni’itu. Ta’an se rakyat se reiy’ mete’u en tanume eng kine’ana ni Yonatan iti’i.4Witu nelet em paleasan-paleasan eng kakenturan, e wina’awa’an ni Yonatan melelewetla nyi’a me’a waki matorome se pasukan pateper ne tou em Filistin, wawean tempokna eng kakenturan watu wia esa nga weka wi’i wo wawean tempokna eng kakenturan watu waki esa nga weka ti’ime: e nesa mekengaran Bozes, wo e nesa mekengaran Sene, 5Tempokna esa rimedeiy waki esa nga weka amian waki minesaruan e Mikhmas, e nesa waki esa nga weka timu waki minesaruan eng Geba.6Lumila’ mouw si Yonatan wia si bujang mengengali en saliatanna i ti’i: “Meiy mouw kita lumewet mea waki tawi ne pasukan pateper ne tou-tou reiy’ maka sunat i yi’i. Wo’o wona’na si TUHAN si laa minta’ i wee nikita, karengan i wee si TUHAN e reiy’ pedis laa male’, le’os ampit e laker tou ka’apa tu’u ampit en toyo’ tou.” 7O laa e wingkot ni mengengali en saliatanna i ti’i wia nisia: “Tuananola eng kepa’aran natemu i ti’i; uli-ulit, niaku ku esa nga iyon.”8Em pokeiy ni Yonatan: “Weeala ghenang, kita ta lumewet mea waki tawi ne tou-tou i ti’i wo mapa’atola en tou wia nisea. 9Sakawisa em pokeiy nea wia nikita en teinti’i: Mena’ mola, i ka’ayo keiy meiy wia nikoo, takar nikita ta mena’ rumedeiy witu en tampa ta wo reiy’ lumongkot matola nisea, 10ta’an sakawisa em pokeiy nea wia nikita en teinti’i: Lumongkotomi wia nyi’i, takar nikita ta laa lumongkot, karengan sa tuana si TUHAN si simarakanola nisea witu lawas ta. Ni’itu mouw eng kowa’na i wee nikita.”11Eng katoroan nisea nu rua nu minapa’atola en tou wia se pasukan pengawal ne tou em Filistin, lumila’ mouw se tou em Filistin i ti’i: “Loo’on, se tou-tou Ibrani se rimo’umi waki po’opot-po’opot en tampa pakirongan nea.” 12Se tou-tou waki se pasukan pateper i ti’i se rimekeiy wia si Yonatan wo si mengengali en saliatanna i ti’i, em pokeiyna: “Lumongkotomi wia nyi’i, takar nikeiy keiy laa sumiasa nikouw.” Laa o pokeiy ni Yonatan wia si mengengali en saliatanna: “Lumongkotouw kumi’iti niaku, karengan si TUHAN si simarakanola nisea witu lawas ne tou Israel.”13Takar lumongkotouw si Yonatan maanap mea waki atas ampit paki’itela ni mengengali en saliatanna. Se tou-tou i ti’i se minate kinepatilan ni Yonatan, kasuatan si mengengali en saliatanna si minunu’ nisea waki murina. 14Kakala’an eng kasa ketare-tare i yi’i, neiy i lentutla ni Yonatan wo ni mengengali en saliatanna i ti’i, kaselana e wo’o wona’na rua nga pulu’ tou witu nantara wo’o wona’na esa nga parua lare’ waki esa nga pemajekoan em penguma’an.15Laa o lumentutouw eng kakori’an waki pedasingan, waki patar wo waki elet ne minapekasa rakyat. O kangkasi se pasukan pateper wo se rumeremu-rumeremu’ i ti’i se kori’, wo em bumi mateng-go’ogho’, i ka’ayo mamualimi eng kakori’an em baki si Empung.16Eng katoroan se lumelales-lumelales ni Saul waki Gibea Benyamin nu limoo’ eng kapualitan i ti’i – wo eng kaulitna, se tou ka’asa’an tanu em balolongan se makelang mea o meiy – 17lumila’ mouw si Saul wia se suraro mewali-wali ampit nisia i ti’i: “Soisapenouw em barisan wo loo’onouw seiy si minea wia nikita.” Sea sumoisap em barisan, wo kaloo’ala si Yonatan wo si mengengali en saliatanna se reiy’ wia.18Laa o pokeiy ni Saul wia si Ahia: “Alinomi e labung efod wia nyi’i.” Karengan witu nedo ni’itu nisia mouw si make e labung efod witu nelet ne tou Israel. 19Ta’an eng kasuatan si Saul nu masusuiy ampit si imam i ti’i, takar e makaurela e maka’awesla eng karungkea’an witu em pedasingan ne tou em Filistin, i ka’ayo si Saul lumila’ kasi wia si imam i ti’i: “Ma’anouw!”20Kamurian merurouw si Saul wo se minapekasa rakyat se mewali-wali ampit nisia i ti’i; wo eng katoroan nisea nu ma’ayo mea waki tampa paseke’an, kaloo’anouw susur tou si kimuek si ka’ampitna ampit en santi, e nesa karungkea’an kasa sela. 21Awes kangkasi se tou-tou Ibrani se ure mouw maena’ wia se tou em Filistin wo se kimi’itouw limaa witu se suraro nea, nisea kangkasi se minurikiti kaa laa kuma’ampet se tou-tou Israel se witu mewali-wali ampit si Saul wo si Yonatan.22Awes tare, eng katoroan em baya ne tou Israel se kimirongola waki kakuntungan Efraim, se limingala kaa se tou em Filistin se timingkasouw, se tou-tou i ti’i tu’u se kima’ampet ampit nisea witu em paseke’an. 23Tuana mouw si TUHAN limawirla se tou Israel witu nendo i ti’i. Paseke’an i ti’i rimangket i ka’ayo limangkoiy em Bet-Awen.
1Lumila’ mouw si Samuel wia si Saul: “Niaku ku neiy mouw i toke ni TUHAN kaa laa misu’la nikoo mamuali raja witu se Israel, umat-Na; eng karengan e ni’itu, linganeola e nuwu’ ni TUHAN. 2Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN e minapekasa alam: Niaku ku laa sumuli’ sapa en tinuanala ne tou Amalek wia se tou Israel, karengan se tou Amalek se mengape-ngape’la nisea, eng katoroan se tou Israel rimo’umi waki Mesir. 3Ni’itu mouw mea mouw en teakan, kalanola se tou Amalek, regonouw e reiy’ sa mina’asa em bia nisia, wo te’a mouw waweean tongkoupusen wia nisia. Wunu’unouw em baya nea, tuama ka’apa tu’u wewene, taranak-taranak ka’apa tu’u se oki-oki’ matoto’, sapi ka’apa tu’u domba, onta ka’apa tu’u keledai,”4O laa si Saul kumeret se rakyat merur wo sumoisap se barisan nea waki Telaim: wawean rua nga atus nga riwu tou se pasukan makelang wo se mapulu’ nga riwu tou Yehuda. 5NU reiy’ mouw si Saul nu i ka’ayo mea waki kota ne tou Amalek, i reona mola se tou mea montar waki kewong.6Lumila’ mouw si Saul wia se tou eng Keni: “Mae mouw, ma’akatola, rumo’u momi waki keuneran ne tou Amalek, rio te’a re’ingkula kouw mewali-wali ampit nisea. E reiy’ ku’a re’en kouw minapa’ato mola em pekaloannu wia em baya se tou Israel,eng katoroan nisea nu rumo’umi waki Mesir?” Nu reiy’ mouw i tu ma’akatomi se tou eng Keni waki keuneran ne tou Amalek. 7O laa si Saul si mewe mekala se tou Amalek muleiymi waki Hawila ma’ayo mea waki Syur, em baki esa nga weka sedangan e Mesir.8Agag, raja ne tou Amalek, si sinikopna matou-tou, ta’an se minapekasa rakyatna se rinegona ampit em berenna en santi. 9Ta’an si Saul wo se rakyat i ti’i se limawirla si Agag wo se membe’ domba wo se sapi-sapi kasa le’os wo lompeng, o kangkasi se oki’ ne domba wo e reiy’ sa mina’asa em bawean arga: reiy’ pa’ar sea mererego em baya nyi’a i ti’i. Ta’an se reiy’ sa mina’asa tekapen se reiy’ maka arga wo se wuruk, ni’itu mouw se rinego nea.10Laa o meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si Samuel, en tuana: 11“Niaku ku menesel, karengan Niaku ku simiwo mola si Saul raja, karengan nisia si minurikitomi waki Niaku wo reiy’ matuanala e nuwu’-Ku.” Takar rara ate mouw si Samuel wo sia mengale-ngaleiy wia si TUHAN esa nga wengi-wengian.12O laa si Samuel tumo’or e memo’odope’ kaa laa ma’atoan wo si Saul, ta’an neiy i pakite’ula wia si Samuel, en tuana: “Saul si minea mouw waki Karmel eng ketare wo neiy mouw i redeiynala i wee nisia e nesa kowa’ paghenangan; kamurian sia murikit wo medo e matoro mea waki Gilgal.” 13Eng katoroan si Samuel nu i ka’ayola wia si Saul, lumila’ mouw si Saul wia nisia: “Berkatenola ni TUHAN satorona nikoo; niaku ku timuana mola e nuwu’ ni TUHAN.”14Ta’an em pokeiy ni samuel: “Sa tuana sapa ku’a re’en e name’an ne membe’ domba, e mina’ayola wia en talingaku, wo e name’an ne sapi-sapi e liningaku i ti’i?” 15E wingkot ni Saul: “Em bya nyi’a i ti’i em baki se tou Amalek o alini, karengan se rakyat se limawirla se membe’ domba wo se sapi-sapi kasa le’os ampit e maksut kaa laa manginsempela tetule wia si TUHAN, Empungmu; ta’an esa nga lebena e rinego meiy mouw.” 16Laa o lumila’ mouw si Samuel wia si Saul: “Suda mouw! Niaku ku laa makite’ula wia nikoo sapa neiy i nuwu’la ni TUHAN wia niaku eng kawengi.” Em pokeiy ni Saul wia nisia: “I lila’ momi.”17Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw si Samuel: “E reiy’ ku’a re’en nikoo, ma’anouw tu’u koo rintek witu em paloo’annula nuesa, koo minamuali mouw kapala witu se suku-suku Israel? Wo e reiy’ ku’a re’en si TUHAN si minisu’ mola nikoo mamuali raja witu se Israel? 18TUHAN si rimeo mola nikoo mea ampit e nower: Mea mouw, regonouw se tou-tou maka dosa i ti’i, nyi’a i yi’i se tou Amalek, sumeke’ mouw sumu’usuk nisea i ka’ayo koo munengla nisea. 19Ka’a koo reiy’ limingala en totor ni TUHAN? Ka’a koo minedo e rinemu’ wo tumuanala sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN?”20Laa o pokeiy ni Saul wia si Samuel: “Niaku ku memang limingala en totor ni TUHAN wo kimi’itla e lalan neiy mouw i reola ni TUHAN wia niaku wo niaku ku minali si Agag, raja ne tou Amalek, ta’an se tou Amalek i ti’i nuesa se rinegoku mola. 21Ta’an se rakyat se minedomi waki rinemu’ i ti’i se membe’ domba wo se sapi-sapi se kasa le’os waki se neiy i wuntulela kaa laa regon i ti’i, kaa laa manginsempela tetule wia si TUHAN, Empungmu waki Gilgal.”22Ta’an e wingkot ni Samuel: “Sapa ku’a re’en si TUHAN i ti’i si mepa’ar wia en tetule tinunu wo en tetule rineret masuat tanu wia melelingala en totor ni TUHAN? Eng kaulitna, melelingala lebe le’os ta’an en tetule rineret, maweela ghenang lebe le’os ta’an em barewes ne domba-domba raghar. 23Karengan em pareiy’lale’an nyi’a mouw e masuat tanu en dosa masobar wo eng kaketekokongan nyi’a mouw e masuat tanu masempe em paepungen wo en terafim.Karengan nikoo koo simede’ mola e nuwu’ ni TUHAN, Takar Nisia si simede’ mola nikoo tanume si raja.”24Lumila’ mouw si Saul wia si Samuel: “Niaku ku minakadosa mouw, karengan eng kine’angangku mouw en titah ni TUHAN wo e lelila’annu; ta’an niaku ku meide’ wia se rakyat, karengan e ni’itu aku lume’ele’la em pengiween nea. 25Takar en teakan, ampunganola sa torona en dosaku; marengomi mewali-wali ampit niaku, takar niaku ku laa mongkot sumempe si TUHAN.”26Ta’an e wingkot ni Samuel wia si Saul: “Niaku ku reiy’ laa mareng mewali-wali ampit nikoo, karengan nikoo koo simede’ mola e nuwu’ ni TUHAN; karengan e ni’itu TUHAN si simede’ mola nikoo, tanume si raja witu se Israel.” 27Katoroan si Samuel nu lumenge kaa me’a mouw, takar si Saul tumiboiy en tempokna en tali eng karaiy ni Samuel, ta’an e minatoyak.28Kamurian lumila’ mouw si Samuel wia nisia: “TUHAN si timoyakomi waki nikoo en jabatan raja witu se Israel wia nendo i yi’i wo minee mola nyi’a wia se tou walina si lebe le’os ta’an nikoo. 29O kasi Si Wangko’ waki Israel si reiy’ matowo wo Nisia si reiy’ mete’u e menesel; karengan Nisia si reiy’ tou si lewo’ sa reiy’ menesel.”30Ta’an em pokeiy ni Saul: “Niaku ku minakadosa mouw; ta’an i papa’ato momi kangkasi en sighi’mu wia niaku en tekan witu en saruan em baya ne tu’a-tu’a ne bangsaku wo witu en saruan ne tou Israel. Marengomi mewali-wali ampit niaku, takar niaku ku laa mongkot sumempe wia si TUHAN, Empungmu.” 31Nu reiy’ mouw i tu marengouw si Samuel kumi’itla si Saul. Wo si Saul si minongkot simempe wia si TUHAN.32Laa o lumila’ mouw si Samuel: “Alini si Agag, raja Amalek i ti’i.” Ampit e melaya-laya’ Agag minea wia nisia, karengan eng genangna: “Eng kaulitna, eng kape’itan em patean e limangkoiy mouw.” 33Ta’an em pokeiy ni Samuel: “Tanu en santimu simiwo se wewene-wewene kinaliongan oki’, tuana mouw si ina’mu si laa kaliongan oki’ witu nelet ne wewene-wewene.” Nu reiy’ mouw i tu Samuel si timo’otok si Agag witu en sinaru ni TUHAN waki Gilgal.34Kamurian Samuel si minea waki Rama, ta’an si Saul si minea waki walena, waki Gibea Saul. 35I ka’ayo nendo kinepepatena Samuel si reiy’ mouw limoo’la si Saul kasi, ta’an si Samuel si mengasi’ karengan si Saul. Wo si TUHAN si menesel, karengan Nisia si simiwo mola si Saul raja witu se Israel.
1O mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Samuel: “Pirape’ eng keure kasi koo mengasi’ karengan si Saul? E reiy’ ku’a re’en nisia si neiy-Ku mouw i sede’la tanume si raja witu se Israel? Pumpunanouw e lulut en sungemu ampit e lana wo mea mouw. Niaku ku tumoke nikoo wia si Isai, tou em Betlehem i ti’i, karengan witu nelet ne oki-oki’na pineleng-Ku mouw siesa raja i wee-Niaku.”2Ta’an si Samuel si limila’: “Kumura mouw kouman aku mea? Sa si Saul lumingala nyi’a, nisia si laa munu’ niaku.” Nuwu’ ni TUHAN: “Maali mouw siesa nga ipus sapi sobor wo lumila’la: Niaku ku mineiy kaa meiy mesesempela tetule wia si TUHAN. 3Kamurian eri’enola si Isai mea witu e upacara patulean i ti’i, o laa Niaku ku laa makite’ula wia nikoo sapa e lewo’ sa reiy’ siwonnu. Isu’enola i wee-Niaku sitou si laa-Ku totoren wia nikoo.”4Samuel si simiwo tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN wo i ka’ayo mola sia waki kota Betlehem. Em baya ne tu’a-tu’a witu eng kota i ti’i se mineiy matola nisia ampit e matenggo’ogho’ wo lumila’: “Sapa ku’a re’en eng kin’e eiymu i yi’i maali-ali e lawir?” 5E wingkotna: “Iyoon, nulit! Niaku ku mineiy kaa meiy mesesempela en tetule wia si TUHAN. Kudusenola en toumu, wo meiy mouw ampit niaku wia upacara patulean i yi’i.” Kamurian sia kumudusla si Isai wo se oki-oki’na se tuama wo meri’ nisea mea waki upacara patulean i ti’i.6Eng katoroan nisea i ti’i nu ghumorem wo si Samuel si limoo’ si Eliab, o laa eng genangna: “Uli-ulit, wia en sinaru ni TUHAN en teakan rimedeiy si ni’isu’-Nala.” 7Ta’an o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Samuel: “Te’a mouw maloo’ eng giona ka’apa e nouwakna labo’, karengan Niaku ku simede’ mola nisia. E reiy’ e linoo’ ni tou e linoo’ ni Empung; tou si maloo’ sapa em bitu en sinaru em beren, ta’an si TUHAN si maloo’ e nate.”8O laa si Isai kumeret si Aminadab laa o rumeo nisia lumangkoiy witu en sinaru ni Samuel, ta’an si Samuel si limila’: “Sitou i yi’i tu’u si reiy’ pineleng ni TUHAN.” 9Kamurian si Isai rumeo si Syama lumangkoiy; ta’an si Samuel si limila’: “Sitou i yi’i tu’un si reiy’ pineleng ni TUHAN.” 10Tuana mouw si Isai nu rimeo se pitu oki’na lumangkoiy witu en sinaru ni Samuel, ta’an si Samuel si limila’ wia si Isai: “Em baya nea i yi’i se reiy’ pineleng ni TUHAN.”11O laa si Samuel lumila’ wia si Isai: “Se yi’i mouw ku’a re’en em baya ne oki’mu?” E wingkotna: “Timele’upe’ si taweng, ta’an si kasuatan merawir se membe’ domba.” Em pokeiy ni Samuel wia si Isai: “Rumeo mouw kumeret nisia, karengan nikita ta reiy’ laa rumuber kumaan, nu reiy’pe’ sia nu meiy wia nyi’i.” 12Kamurian i reona mola laani sia. Nisia si keremea’, em berenna e raghi wo eng giona e wulouw. O laa si TUHAN mee nuwu’: “Tumo’orouw, isu’unouw sia, karengan si yi’i mouw sia.”13Samuel si minedo e lulut sunge pinumpunan e lana i ti’i wo misu’la si Daud witu eng keuneran ne patuari-patuarina. Rengan nendo ni’itu wo e mapawee-weena kumuwasa mouw e Roh ni TUHAN witu si Daud. Laa o mae mouw si Samuel matorome e Rama.
1Tou em Filistin se minerurla se surarona kaa laa meseseke’; nisea se minerur waki Sokho em baki tana’ Yehuda wo dumasing nelet en Sokho wo Azeka waki Efes-Damim.2Saul wo se tou-tou Israel kangkasi se minerur wo dumasing waki Kewong Tarbantin; nisea se timu’utul se barisan paseke’na minesaruan ampit se tou em Filistin. 3Tou em Filistin se rimedeiy waki kakenturan esa nga weka wi’i wo se tou Israel se rimedeiy esa nga weka ti’ime, wo eng kewong em bitu em pinaelet nea.4Laa o mapa’ato momi siesa pendekar waki se suraro ne tou em Filistin. Ngaranna Goliat, waki Gat. Kerakekna enem hasta esa ngerangan. 5Seipa’ tambaga em bitu eng kokongna, wo nisia si minake labung zirah makaso’osop; kawuter e labung zirah i yi’i e lima nga riwu syikal tambaga.6Nisia si minake em pepenet ne’a waki tambaga, wo witu em palukana nisia si minesa’an em bengkouw tambaga. 7Parungan en tetura’na tanu eng kekulilitan ni lumeluwir wo em beren en tetura’na i ti’i e nenem nga atus syikal wesi eng kawuterna. Wo siesa tou maali eng kekelung si makelang witu reriorna.8Sia rumedeiy wo rumekeiy wia se barisan Israel, em pokeiyna wia nisea: “Ka’a kouw rimo’ula kaa laa metetu’utul se barisan paseke’mu? E reiy’ ku’a re’en niaku ku esa tou em Filistin wo nikouw nyi’a mouw kouw hamba ni Saul? Melengouw i wee nikoo siesa tou, wo ma’anouw sia tumumpami matola niaku. 9Sa sia toro sumeke’ sumu’usuk niaku wo kumalala niaku, takar nikeiy keiy laa mamuali hambamu; ta’an sa aku toro lumantouwla nisia wo kumalala nisia, takar nikouw kouw laa mamuali hamba meiy wo tu’utuk wia nikeiy.”10O kasi em pokeiy ni tou em Filistin i ti’i: “Niaku ku mekawar e nendo i yi’i se barisan Israel; weeanomi aku siesa tou, rio keiy sumeke’ siesa tou sumaru siesa tou.” 11Eng katoroan si Saul wo se pakasa’an tou Israel nu liminga e lelila’an ni tou em Filistin i ti’i, takar kori’ mouw e nate nea wo kasa kineide’an.
1Eng katoroan si Daud nu sumampet mesesusuiy ampit si Saul, maesa’anouw si imukur ni Yonatan ampit si imukur ni Daud; wo si Yonatan si moupusla nisia tanu si imukurna nuesa. 2Witu nendo ni’itu Saul si minali nisia wo reiy’ minayala nisia mareng mea waki wale ni ama’na.3Yonatan si mina’akes teta’aran ampit si Daud, karengan nisia si moupusla nisia tanu en touna nuesa. 4Yonatan si minangkulela eng karaiy pinakena, wo meela nyi’a wia si Daud, o kangkasi e labung paseke’na, i ka’ayo en santina, tingkanana wo ne’eretenna.5Daud si melaa maseke’ wo reiy’ siena’na mawua’ wisa i te kangkasi si Saul rumeola nisia, i ka’ayo si Saul minopo nisia kumapalala em baya ne perajurit. Eng kapualitan i yi’i e linoo’o le’os em baya ne rakyat wo kangkasi ne pegawai-pegawai ni Saul.
1Saul si limila’la wia si Yonatan, oki’na, wo wia em baya ne pegawaina, kaa si Daud si lewo’ sa reiy’ wunu’un. Ta’an si Yonatan, oki’ ni Saul, si kasa pa’ar wia si Daud, 2i ka’ayo si Yonatan si minakite’ula wia si Daud: “Ama’ku Saul si me’inakut laa mewewunu’ nikoo; karengan e ni’itu, maato-ato mouw memo’odo wo’odo, rumuberouw witu nesa tampa paterungan wo kumirongouw maname. 3Niaku ku laa rumo’umi wo rumedeiy witu esa nga weka ni ama’ku waki patar en tampamu i ti’i. Takar niaku ku laa sumusuiy ampit si ama’ku tanume eng kapualitannu; niaku ku laa lumoo’ kumura eng ka’ada’anna, laa o makite’ula nyi’a wia nikoo.”4O laa si Yonatan lumila’la e le’os en tanume si Daud wia si Saul, ama’na, em pokeiyna: “Te’a mouw si raja mesesiwo en dosa wia si Daud, hambana, karengan nisia si reiy’ simiwo en dosa witu nikoo; e reiy’ ku’a re’en sapa en siniwona eng kasa le’os i wee nikoo! 5Sia si simaelangola e nyawana wo kimala mola se tou em Filistin i ti’i, wo si TUHAN si minee mola eng kamang kasa wangko’ wia se minapekasa Israel. Nikoo koo limoo’o mola nyi’a wo mepa’a-pa’ar karengan nyi’a. Ka’a koo laa mesesiwo en dosa witu en daa’ ni tou si reiy’ siselok ampit e mewewunu’ si Daud ampit e reiy’ sito’otolan?”6Saul si limingala e lelila’an ni Yonatan wo si Saul si timiwa’: “Karengan si TUHAN matou-tou, nisia si reiy’ laa wunu’un.” 7O laa si Yonatan kumeret si Daud wo si Yonatan si minakite’ula wia nisia e reiy’ sa mina’asa e lelila’an i ti’i. Yonatan minali si Daud wia si Saul wo sia si mina’ayang wia nisia tanu eng ketareanna.8Eng katoroan em paseke’an mapete’ kangkasi, takar lumaa mouw si Daud wo sumeke’ sumu’usuk se tou em Filistin; nisia si limentutla eng kakala’an wangko’ witu nelet nea, i ka’ayo sea timingkasi en tou waki saruanna. 9Ta’an e roh lewo’ em baki si TUHAN en timeka’ wia si Saul, eng katoroan nisia nu rimuber waki walena, ampit en tetura’na witu lawasna; wo si Daud si kasuatan mepa’ayang no’olingen.10O laa si Saul si me’inakut mepepa’asekla si Daud mea witu eng kedir ampit en tetura’na, Ta’an si Daud si limiseiy’la eng kuekan ni Saul, i ka’ayo si Saul si minaptena’la eng kedir ampit en tetura’ i ti’i. Nu reiy’ mouw i tu Daud si timingkasla en tou wo i kaliseiyouw sia witu em bengi ni’itu. 11Kamurian si Saul mapa’ali tou-tou rereoan mea waki wale ni Daud kaa laa menegha-negha’ nisia wo kaa laa mewewunu’ nisia witu nedo memo’odo. Ta’an si Mikhal, ka’awu ni Daud, si minakite’ula wia nisia, en tuana: “Sa koo reiy’ mete’u meleliseiyla en toumu wengi i yi’i, takar e wo’odo koo laa wunu’un.”12O laa si Mikhal tumumpala si Daud waki teteboan, sia mea tumingkasla en tou wo i kaliseiy mouw sia. 13Nu reiy’ mouw i tu Mikhal si minedo en terafim wo meela nyi’a witu en tetekelan; i weenala e nesa niayam wu’uk ni membe’ witu eng katoroan eng kokong wo tutuwannala ampit e ne’ules.14O laa si Saul mapa’ali tou-tou rereoan kaa laa me’edomi si Daud, ta’an si wewene i ti’i si limila’: “Sia si rara’an.” 15Nu reiy’ mouw i tu Saul si minapa’ali se tou-tou rereoan i ti’i kaa laa lumoo’ si Daud, em pokeiyna: “Alinomi sia witu natas en tetekelan i ti’i meiy wia nyi’i, rio sia wunu’un.”16Laa o ghumoremouw em baya se rereoan i ti’i laa witu eng gorem, wo kaloo’anola wawean terafim witu en tetekelan ampit e nesa niayam wu’uk ni membe’ witu eng katoroan eng kokong. 17Lumila’ mouw si Saul wia si Mikhal: “Ka’a koo lume’ekok niaku tuana i ti’i wo mayame si kesaruku mea, i ka’ayo sia i kaliseiy?” Ta’an e wingkot ni Mikhal wia si Saul: “Sia si limila’ wia niaku: i waya mola aku mea, sapa em pemandungenna sa aku munu’ nikoo?”18Nu reiy’ mouw si Daud nu timingkasla en tou wo i kaliseiy, i ka’ayo mola sia wia si Samuel waki Rama wo makite’ula wia nisia e reiy’ sa mina’asa en tinuanala ni Saul wia nisia. Kamurian mea mouw sia mewali-wali ampit si Samuel wo mena’ mouw sea waki Nayot 19Eng katoroan i pakite’ula wia si Saul, en tuana: “Kete’uanola, Daud si waki Nayot, tawi e Rama,” 20takar si Saul mapa’ali se tou-tou rereoan kaa laa me’edo si Daud. Ta’an se tou-tou i yi’i se limoo’ se esa nga eruran nabi kinawuta’an, ampit kinapala’ala ni Samuel. Wo e Roh ni Empung en timeka’ wia se tou-tou rereoan ni Saul, i ka’ayo nisea tu’u se kinawuta’an tanu se nabi.21O laa eng kapualitan i ti’i neiy i pakite’ula wia si Saul; sia mapa’ali se tou-tou rereoan walina, ta’an se tou-tou i ti’i tu’u kangkasi se kinawuta’an tanu se nabi. Saul mapa’ali mekasape’kasi se tou-tou rereoan, esa nga rewokan katelu, wo se tou-tou i yi’i tu’u kangkasi se kinawuta’an. 22O laa nisia nuesa mea waki Rama. I kekeka’ayona mea waki tawi em parigi wangko’ em baki Sekhu, mueiy mouw sia, em pokeiyna: “Wisa si Samuel wo si Daud?” E wingkot ne tou: “Waki Nayot, tawi e Rama.”23Laa o mea mouw sia maname, mea waki Nayot, tawi e Rama wo wia nisia tu’u tumeka’ mouw e Roh ni Empung, wo eng keurean nisia nu mapawee-weela em pakela-kelanganna nisia si kinawuta’an tanu se nabi, i ka’ayo sia ma’ayo mea waki Nayot tawi e Rama. 24Sia tu’u mangkulela e labungna, wo sia tu’u kangkasi kawuta’an witu en saruan ni Samuel. Sia i karewa i keta’ter ampit em poteiy esa nga endo-endoan wo esa nga wengi-wengian i ti’i. Ni’itu mouw eng karenganna se tou se limila’: “Sapa ku’a re’en kangkasi si Saul neiy i kaghorem weteng ne nabi?”
1Takar tumingkasomi si Daud waki Nayot, tawi e Rama; i ka’ayo mola sia wia si Yonatan, laa o lumila’: “Sapa ku’a re’en en siniwoku mola? Sapa ku’a re’en eng kaselokangku wo sapa ku’a re’en en dosaku witu si ama’mu, i ka’ayo sia pa’ar mesesawut e nyawaku?” 2Ta’an si Yonatan si limila’ wia nisia: “Wa’akatouw en tuana i ti’i! nikoo koo reiy’ laa mate wunu’un. Ghenangenouw, ama’ku si reiy’ masiwo e wo’o sapa, le’os eng kapualitan sela ka’apa tu’u eng kapualitan rintek, ampit e reiy’ mapaloo’o-loo’ola nyi’a wia niaku. Ka’a si ama’ku si lewo’ sa reiy’ kumirongla eng kapualitan i yi’i wia niaku? E reiy’ wona’na!”3Ta’an si Daud si miningkot, em pokeiyna: “Ama’mu si mete’u ulit, kaa nikoo koo pa’ar wia niaku. Karengan e ni’itu eng genangna: E reiy’ toro si Yonatan mammete’ula eng kapualitan i yi’i, sangari sia masusa ate. Ta’anouw, karengan si TUHAN matou-tou wo karengan em patou-touannu, e nesa i te ke’ang eng kewa’akatna e nelet niaku wo em patean.”4Yonatan si limila’ wia si Daud: “Sapa tu’u eng kepa’aran natemu, niaku ku laa tumuanala nyi’a i wee nikoo.” 5Laa o pokeiy ni Daud wia si Yonatan: “Kete’uannu, wo’odo en sumedot weru, takar e nulitna niaku ku lewo’ sa reiy’ rumuber kumaan mewali-wali ampit si raja. Sa koo mayala niaku mea, takar niaku ku laa kumirong waki patar i ka’ayo e ngasusa mawengindo.6Sakawisa si ama’mu mueiyla niaku, e lewo’ sa reiy’ mouw koo lumila’la: Daud si kimiwee mouw ampit eng kasa mapupus wia niaku kaa laa mea ampit e makarengan mea waki Betlehem, kotana, karengan maname wawean upacara patulean te’unan i wee se pakasa’an kaumna. 7Sa teinti’i ni’i lila’nala: Le’osouw! Takar si hambamu i yi’i si lawir. Ta’an sa eng kaupi’anna tumo’or ampit e makarengan, kete’uanola, kaa nisia si minedo mouw katenggolan kaa laa mapa’eiy en cilaka.8Sa tuana, i papaloo’o mola eng kelale’annu wia sihambamu i yi’i, karengan nikoo koo mina’akesouw teta’aran witu en sinaru ni TUHAN ampit si hambamu i yi’i. Ta’an sa wawean kaselokan wia niaku, nikoo nuesa mouw si munu’ niaku. Ka’a koo lewo’ sa reiy’ sumarakan niaku wia si ama’mu?” 9Ta’an e wingkot ni Yonatan: “Wa’akatouw en tuana i ti’i! Karengan sa i tu kete’uangkula ampit en tantu, kaa si ama’ku si minedo mouw katenggolan kaa laa mapa’eiy en cilaka wia nikoo, ma’anouw tu’u ku reiy’ makite’ula nyi’a wia nikoo?”10Laa o mueiy mouw si Daud wia si Yonatan: “Seiy mouw ku’a re’en si laa makite’ula wia niaku, sakawisa si ama’mu mingkot nikoo ampit eng kaketena?” 11Em pokeiy ni Yonatan wia si Daud: “Meiy mouw kita rumo’ume mea waki patar.” Takar rumo’u mome nisea nu rua mea waki patar.12Laa o lumila’ mouw si Yonatan wia si Daud: “Karengan si TUHAN, Empung Israel, wo’odo ka’apa ngasusa e wo’o wona’na tanu nedo i yi’i niaku ku laa sumoisap em pedaman ni ama’ku. Sakawisa le’os eng ka’ada’anna i wee si Daud, ma’anouw tu’u ku reiy’ laa rumeo tou wia nikoo wo makite’ula nyi’a wia nikoo? 13Ta’an sakawisa si ama’ku lumoo’ola le’os kaa laa mapa’eiy en cilaka wia nikoo, teinti’i mouw wona’na si TUHAN mukum si Yonatan, awes tare e lebepe’ kasi ta’an e ni’itu, sa wona’na aku reiy’ mapaloo’ola nyi’a wia nikoo wo mayala koo mea, i ka’ayo koo toro kumelang ampit e lawir. TUHAN satorona si rumapitla nikoo, tanu Nisia nu rimapitla si ama’ku eng ketareanna.14Sa aku matou-toupe’, e reiy’ ku’a re’en nikoo koo laa mapa’atola wia niaku e nupus lale’ ni TUHAN? Ta’an sa aku minate mouw, 15Te’a mouw koo metetegolela e nupus lale’mu witu se see’ku i ka’ayo eng keurena. Wo sakawisa si TUHAN rume’ila se susur tou waki se kesaru ni Daud waki saruan em bumi, 16te’a mouw e ngaran ni Yonatan i kare’imi waki se see’ ni Daud, ta’an i te satorona si TUHAN si kumiwee sesuli’ waki se kesaru-kesaru ni Daud.”17Wo si Yonatan rumeo si Daud mekasape’ kasi tumiwa’ karengan e nupusna wia nisia, karengan nisia si moupusla si Daud tanu en touna nuesa. 18Kamurian lumila’ mouw si Yonatan wia nisia: “Wo’odo en sumedot weru; takar nikoo ee sangari koo laa wueiyen, karengan e reruberannu e minena’ reiy’ rinuberan. 19Ta’an ngasusa nikoo koo tantu mouw seron; nikoo koo lewo’ sa reiy’ meiy witu en tampa nikoo nu kimirong witu nendo eng kapualitan i ti’i, wo rumuberouw tawi eng kakenturan watu.20Takar niaku ku laa tumingkanala se telu oki’ en tetingkana witu esa nga weka em batu i ti’i, tanu mokan niaku ku mesesara e nesa petetingkanan. 21Wo kete’uanola, niaku ku laa rumeo si bujangku: Mea mouw seron se tetingkana-tetingkana i ti’i. Sa ledos aku lumila’la wia si bujangku i ti’i: Loo’on se oki-oki’ en tetingkana i ti’i lebepe’ meiy, edonouw! – takar meiy mouw, kaa, eng karengan si TUHAN matou-tou, nikoo koo lawir wo e reiy’la sibahaya sapa-sapa.22Ta’an sa teinti’i ku lumila’la wia si taretumou i ti’i: Loo’on se tetingkana-tetingkana i ti’i lebepe’ mea! – takar mea mouw, karengan si TUHAN si rimeo nikoo mea. 23Tanume eng kapualitan neiy i ta’artala i ti’i, nelet niaku wo nikoo, eng kaulitna, TUHAN si witu nelet niaku wo nikoo i ka’ayo eng keurena.”24Nu reiy’ mouw i tu kumirongouw si Daud waki patar. Eng katoroan en sumedot weru ni i ka’ayo, rumuberouw si raja witu e meja kaa laa mekekaan. 25Raja si rimuber witu en tampana tanu eng kenaramen, reten eng kedir. Yonatan si minesaruan ampit nisia, Abner si rimuber witu en siri’ ni Saul, ta’an en tampa ni Daud minena’ reiy’ rinuberan.26Wo si Saul si reiy’ limila’ sapa-sapa witu nendo ni’itu, karengan eng genangna: “Meinde’ wawean wo’o sapa e minamuali wia nisia; wo’o wona’na sia reiy’ lenas; ya, tantu sia si reiy’ lenas.” 27Ta’an witu nendo nu reiy’ mouw en sumedot weru i ti’i, witu nendo karua, eng katoroan en tampa ni Daud e minena’pe’ reiy’ rinuberan, mueiy mouw si Saul wia si Yonatan, oki’na: “Ka’a sioki’ ni Isai si reiy’ miney kumaan, le’os eng kaawi’in ka’apa tu’u e nendo i yi’i?”28E wingkot ni Yonatan wia si Saul: “Daud si kimiwee mouw ampit eng kasa mapupus wia niaku kaa laa me’a waki Betlehem, 29em pokeiyna: “Ma’anouw aku mea, karengan wawean upacara patulean i wee se kaum meiy waki kota, wo se patuari-patuariku mouw nuesa se kimeret niaku. Karengan e ni’itu, sa koo moupusla niaku, iyonanola aku kaa laa meleloo’ se patuari-patuariku. Ni’itu mouw eng karenganna sia reiy’ mineiy witu em pesakeiyan ni raja.”30Laa o tumo’orouw eng kaupi’an ni Saul wia si Yonatan, em pokeiyna wia nisia: “Oki’ sa’amek si reiy’ tinuru’! Reiy’ ku’a re’en niaku ku mete’u, kaa nikoo koo minelengola en suat ni oki’ ni Isai wo ni’itu en sering i wee nikoo nuesa wo i wee en tian ni ina’mu? 31Karengan eng kaulitna eng keurean sioki’ ni Isai i ti’i matou-tou wia en saruan em bumi, nikoo wo eng keraja’annu e reiy’ laa te’etep. Wo en teakan rumeo mouw tou kumeret wo malimi nisia wia niaku, karengan nisia si lewo’ sa reiy’ mate.”32Ta’an si Yonatan si miningkot si Saul, ama’na i ti’i, em pokeiyna wia nisia: “Ka’a sia lewo’ sa reiy’ wunu’un? Sapa en tinuananala?” 33O laa si Saul lumawala en tetura’na wia si Yonatan kaa mewewunu’ nisia. Takar mete’u mouw si Yonatan, kaa si ama’na si minedo mouw katenggolan kaa laa mewewunu’ si Daud. 34Karengan e ni’itu si Yonatan si timo’or wo tumele’ula em pesakeiyan i ti’i ampit eng kaupi’an e melaya-layas. Witu nendo karua en sumedot weru i ti’i nisia si reiy’ kimaan sapa-sapa, karengan nisia si susa ate karengan si Daud, karengan si ama’na si simero’ mola si Daud.35Witu nedo memo’odo rumo’u mouw si Yonatan mea waki patar mewali-wali siesa ata oki’ minatoroan ampit en ta’arna wia si Daud. 36Lumila’ mouw sia wia si atana: “Tumingkasouw, seronouw se oki-oki’ tetingkana se neiyku i tingkanala.” Tare mouw i te si ata i ti’i nu tumingkas, takar si Yonatan si minayame e nesa nge wa’atang tetingkana limangkoiy eng kokong ni ata i ti’i. 37Eng katoroan si ata i ti’i nu i ka’ayo mea waki tampah kinareta’an ni oki’ en tetingkana neiy i wayame ni Yonatan i ti’i, takar rumekeiy mouw si Yonatan waki muri ni ata i ti’i, em pokeiyna: “E reiy’ ku’a re’en en tetingkana i ti’i e lebepe’ mea?”38Kamurian rumekeiy mouw si Yonatan waki muri ni ata i ti’i: “Woiy, merepet, te’a merede-redeiy i te!” O laa si ata ni Yonatan murut en tetingkana i ti’i wo mareng wia si tuangna. 39Ta’an si ata i ti’i si reiy’ mete’u en sapa-sapa, Yosua i te wo si Daudouw se mete’ula eng kapualitan i ti’i. 40Nu reiy’ mouw i tu Yonatan si mineela en saliatan wia si ata rimapitla nisia, wo lumila wia nisia: “Mea mouw, alinouw waki kota.”41Takar marengouw si ata i ti’i, laa o mapa’ato momi si Daud waki esa nga weka eng kakenturan watu; nisia si minongkot ampit eng giona waki tana’ wo sumempe makatelu. Nisea se menio-niongan wo mengame-ngame’an. Eng kesampetanna Daud si toro timaang en tou. 42Kamurian lumila’ mouw si Yonatan wia si Daud: “Mea mouw ampit e lawir; e reiy’ ku’a re’en nikita nu rua kita timiwa’ mouw karengan e ngaran ni TUHAN, en tuana: TUHAN si laa wia witu nelet niaku wo nikoo ma’an witu nelet ne see’ku wo ne see’mu i ka’ayo eng keurena.” 43 Nu reiy’ mouw i tu tumo’orouw si Daud wo mea; wo si Yonatan tu’u mareng mea waki kota.
1I ka’ayo mome si Daud waki Nob wia si Ahimelekh, imam i ti’i. Ampit e matenggo’ogho si Ahimelekh minea matola si Daud wo lumila’ wia nisia: “Ka’a koo maesa-esa e reiy’la si mewali-wali ampit nikoo?” 2E wingkot ni Daud wia si imam Ahimelekh: “Raja si limukarla e nesa wia niaku, em pokeiyna wia niaku: Seiy i te tu’u kangkasi si reiy’ toro mamete’ula e nesa witu eng kapualitan neiyku i reola wia nikoo wo e neiyku i lukarla wia nikoo i yi’i. Karengan e ni’itu se tou-touku se neiyku mouw i reo mea waki e nesa tampa.3Takar en teakan, sapa em bia nikoo? I wee momi wia niaku lima roti ka’apa sapa tu’u em bia.” 4O laa e wingkot ni imam i ti’i wia si Daud: “E reiyla roti karengan wia niaku, e roti i te kudus em bia; asal i te se tou-toumu i ti’i malar en tou witu se wewene.”5Daud si miningkot si imam i ti’i, em pokeiyna wia nisia: “Memang, nikeiy keiy reiy’ i wee makasewok ampit se wewene, tanu e limangkoiyla sakawisa aku lumaa sumeke’. Nouwak ne tou-touku i ti’i e lenas, ma’anouw tu’u witu em pakela-kelangan karengan, sapape’ kasi wia nendo i yi’i, siesa o siesa nisea se lenas e nouwakna.” 6O laa si imam i ti’i meela wia nisia e roti kudus i ti’i, karenga e reiy’la roti maname ta’an i te e roti sesakeiy; roti i ti’i eng kenaramen papoponi ne tou waki sinaru ni TUHAN, rio witu nendo e roti i ti’i edon, i weela kasi e roti weru.7Takar witu nendo i ti’i kangkasi si maname si meta’esa’an pegawai ni Saul, si neiy i wuntulela masempungla si TUHAN; ngaranna Doeg, siesa tou Edom, tumetegha’ witu se rumerawir-rumerawir ni Saul.8Lumila’ mouw si Daud wia si Ahimelekh: “Reiy’la ku’a re’en wia nikoo wia nyi’i tetura’ ka’apa santi? Karengan le’os en santiku ka’apa tu’u en saliatanku, e reiy’ kina’aliangku, karengan em perenta ni raja i ti’i en sime’esek.” 9Kamurian lumila’ mouw si imam i ti’i: “Santi ni Goliat, tou em Filistin, si winewemu minekala waki Kewong Tarbantin, ni’itu mouw em bia nyi’i, kinesaputan witu e roko’ witu muri e efod i ti’i. Sa koo pa’ar medo nyi’a, edonouw; em balina e reiy’la, e nyi’i i te.” Em pokeiy ni Daud: “Reiy’la en tanu ni’itu; i wee momi ni’itu wia niaku.”
1O laa si Daud rumo’umi maname wo tumingkasla en tou mea waki goa Adulam. Eng katoroan se patuari-patuarina wo se minapekasa me’urangna nu liminga eng kapualitan i ti’i, mea mouw sea maname ma’atola nisia. 2Merurouw kangkasi wia nisia susur tou se witu em peme’itan, susur tou se pengi’i-ngi’iten ne mememee nutang, susur tou si rara ate, takar nisia si minamuali ma’aka-aka nea. Mewali-wali ampit nisia se wo’o wona’na epat nga atus tou.3Waki maname si Daud o mea waki Mizpa waki Moab wo lumila wia si raja em banua Moab: “Iyonala si ama’ku wo si ina’ku mena’ wia nikoo, i ka’ayo aku mete’ula, sapa en tinuanala ni Empung wia niaku.” 4Laa o alinna mola sea wia si raja em banua Moab, wo sea mena’ mewali-wali nisia eng keurean si Daud nu waki reen eng kuntung. 5Ta’an si Gad, nabi i ti’i, lumila’ wia si Daud: “Te’a mouw ma’ena’ witu reen eng kuntung i ti’i, mea mouw wo marengouw mea waki tana’ Yehuda.” Laa o mea mouw si Daud wo ghumorem mea witu en talun Keret.
1Neiy i pakite’ula wia si Daud, en teinti’i: “Kete’uanola, Tou em Filistin se maseke’ masu’usuk eng kota Kehila wo se maremu’ en tampa-tampa pasirian.” 2Laa o mueiy mouw si Daud wia si TUHAN: “Sapa ku’a re’en niaku ku laa mea kumalala se tou em Filistin i ti’i?” E wingkot ni TUHAN wia si Daud: “Mea mouw, kalanola se tou em Filistin i ti’i wo lawirenola eng Kehila.”3Ta’an se tou-tou ni Daud se limila’ wia nisia: “Ghenangenouw, kasuatan wia nyi’i wia Yehuda nikita ta witu mouw eng kineide’an, sapape’ kasi kita mea waki Kehila, sumu’usuk se barisan paseke’ ne tou em Filistin.” 4Laa o mueiy mouw kangkasi si Daud wia si TUHAN, takar si TUHAN si miningkot nisia, e nuwu’-Na: “Tumiro’ mouw, mea mouw waki Kehila, karengan Niaku ku laa sumarakan se tou em Filistin i ti’i witu lawasmu.”5Kamurian mea mouw si Daud ampit se tou-touna mea waki Kehila; sia sumeke’ sumu’usuk se tou em Filistin i ti’i, neiy i sere’na se papiaran nea wo i lentutnala eng kakala’an wangko’ witu nelet nea. Tuana mouw si Daud nu limawirla se tou eng Kehila. 6Eng katoroan si Abyatar bin Ahimelekh si timingkasla en tou wia si Daud mea waki Kehila, sia tumumpa ampit e maali-ali e efod witu lawasna.7Wia si Saul neiy i pakite’ula, kaa si Daud si ghimoremouw eng Kehila. Laa o lumila mouw si Saul: “Empung si simarakanola nisia witu lawasku, karengan ampit ghimorem mea witu eng gorem eng kota makapepalen wo makakelam nisia si kimalero mola en touna.” 8Takar si Saul kumeret se minapekasa rakyat mea sumeke’ waki Kehila wo lumedong si Daud ampit se tou-touna. 9Eng katoroan kakete’uala ni Daud, kaa si Saul si mesesiwo lewo’ witu nisia, lumila’ mouw sia wia si imam Abyatar: ”Alinomi e efod i ti’i wia nyi’i.”10Lumila’ mouw si Daud: “TUHAN, Empung Israel, hamba-Mu i yi’i si liminga mola nabar tantu, kaa si Saul si me’inakut ma’eiy wia eng Kehila wo mepepunengla eng kota i yi’i karengan niaku. 11Laa i sarakanla ne warga-warga eng kota Kehila i ti’i ku’a re’en niaku witu lawasna? TUHAN, Empung Israel, i pakite’u momi satorona wia si hamba-Mu i yi’i.” E wingkot ni TUHAN: “Nisia si laa meiy.”12Kamurian mueiy mouw si Daud: “Laa i sarakanla ne warga-warga eng kota Kehila i ti’i ku’a re’en niaku ampit se tou-touku witu lawas ni Saul? E nuwu’ ni TUHAN: “E laa i sarakan neala.”1313 Laa o tumiro’ mouw si Daud wo se tou-touna, se wo’o wona’na enem nga atus tou eng kelakerna, sea rimo’umi waki Kehila wo mea wisa i te sea toro mea. Sakawisa wia si Saul ni’i pakite’ula, kaa si Daud si limiseiy’ momi en tou waki Kehila, takar e reiy’ mouw mamuali sia lumaa sumeke’.
1Daud si rimo’umi maname, laa o mena’ waki reen-reen eng kuntung waki En-Gedi. 2Eng kniatoroan si Saul marengi nu reiy’ mouw nisia nu minekeki’it se tou em Filistin i ti’i, i pakite’u mola wia nisia, en tuana: “Kete’uanola, Daud si waki patar kaerisan En-Gedi.”3Kamurian si Saul medo se telu nga riwu tou kinapelengan waki se minapekasa tou Israel, laa o mea sumero si Daud wo se tou-touna waki kuntung watu Membe’ en Talun. 4Sia i ka’ayo mea waki kalero-kalero ne domba witu li’ilik e lalan. Maname wawean eng goa wo si Saul ghumorem mea witu eng goremna kaa laa mesesedi, ta’an si Daud wo se tou-touna se rimuber witu em beteng muri eng goa i ti’i.5Laa o lumila’ mouw se tou-touna wia si Daud: “Mina’ayo mouw nedo neiy i lila’la ni TUHAN wia nikoo: Eng kaulitna, Niaku ku sumarakan si kesarumu witu lawasmu, takar siwonouw wia nisia sapa e linoo’omu le’os.” Takar si Daud tumo’or, laa o kumetor em punca eng karaiy ni Saul ampit e memene-menes. 6Kamurian menengka-nengkapouw e nate ni Daud, karengan nisia si kimetorouw em punca ni Saul; 7laa o lumila’ mouw sia wia se tou-touna: “Ni’i wa’akatla ni TUHANouw satorona wia niaku kaa laa metetuanala eng kapualitan tuana wia si tuangku, wia sitou ni’isu’la ni TUHAN, nyi’a i yi’i meleleler nisia, karengan nisia mouw sitou ni’isu’la ni TUHAN.”8Wo si Daud si minalouw se tou-touna ampit e lelila’an i ti’i; nisia si reiy’ miniyonla nisea tumo’or rumego si Saul.Eng kasuatan e ni’itu Saul si timo’orouw metetele’ula eng goa i ti’I kaa laa mapawee-weela em pakela-kelanganna. 9Kamurian tumo’orouw si Daud, sia rumo’umi waki ghorem eng goa i ti’i wo rumekeiy wia si Saul waki muri, em pokeiyna: “Tuangku raja!” Saul si limengeme muri, o laa si Daud si kimurur ampit eng giona mina’ayo en tana’ wo mongkot sumempe.10Laa o lumila’ mouw si Daud wia si Saul: “Ka’a koo melelingala e lelila’an ne tou-tou se meila’la: Eng kaulitna si Daud si mame’inakutla en cilakamu? 11Kete’uanola, wia nendo i yi’i em berennu nuesa e limoo’, kaa si TUHAN en teakan si simarakanola nikoo witu lawasku witu eng gorem eng goa i ti’i; wawean tou si rimeo mouw niaku munu’ nikoo, ta’an niaku ku mapedam moupus wia nikoo karengan eng genangku: Niaku ku reiy’ laa lumeler si tuangku i ti’i, karengan nisia mouw sitou ni’isu’la ni TUHAN.12Loo’one’la rior, ama’ku, loo’onola satorona em punca eng karaiymu em bia e lawasku i yi’i! Karengan waki kalenona kaa niaku ku kimetor em punca eng karaiymu ampit e reiy’ minunu’ nikoo, en toro mouw kete’uannula wo loo’onnu, kaa e lawasku em beresi waki kalewo’an wo kareiy’lale’an, wo niaku ku reiy’ simiwo en dosa witu nikoo, ma’anouw tu’u nikoo i yi’i koo mengi’i-ngi’it niaku kaa laa mesesawut e nyawaku. 13TUHAN satorona si mamuali akim witu nelet niaku wo nikoo, TUHAN satorona si sumuli’la niaku wia nikoo, ta’an e lawasku e reiy’ laa mewe nikoo;14tanu em peribaasa ne tu’a-tu’a e limila’la: Waki se tou wuruk lumentut eng kawurukan. Ta’an e lawasku e reiy’ laa mewe nikoo. 15Witu si seiy ku’a re’en si raja Israel rimo’umi meseseke’? Seiy ku’a re’en si pekeki’itennu? Asu minate! Siesa nga ipus kutu i te!16Karengan e ni’itu TUHAN satorona si mamuali akim si tumenggolela e nelet niaku wo nikoo; Nisia satorona si meela ghenang nyi’a, mememe’inakutla eng kapualitangku wo mee ka’adilan wia niaku ampit e mayami niaku waki lawasmu.”17Daud nu simampetola mina’ayola e lelila’an i ti’i wia si Saul, lumila’ mouw si Saul: “Totormu ku’a re’en e ni’itu, ee oki’ku Daud?” Nu reiy’ mouw i tu ampit en totor menaleinteng mame’ mouw si Saul. 18Em pokeiyna wia si Daud: “Nikoo koo lebe ulit ta’an niaku, karengan nikoo koo timuana mola e le’os wia niaku, e nulitna niaku ku timuanala e lewo’ wia nikoo.19Neiy mouw i papa’atomula wia nendo i yi’i, kumura koo timuana mola e le’os wia niaku: ma’anouw tu’u si TUHAN si simarakanola niaku witu lawasmu, koo reiy’ minunu’ niaku. 20Sakawisa siesa nga touan matola si kesaruna, ma’an tu’una i wayanala sia kumelang ampit e lawir? TUHAN satorona si sumuli’la wia nikoo eng kale’osan sawel en sapa en tinuanamula wia niaku wia nendo i yi’i.21Karengan e ni’itu, eng kaulitna niaku ku mete’u, kaa nikoo koo tantu mamuali raja wo en jabatan raja Israel e mena-ena’ te’etep witu lawasmu. 22Karengan e ni’itu, tumiwa’ mouw wia niaku karengan si TUHAN, kaa nikoo koo reiy’ laa munengla se see’ku wo reiy’ laa rume’imi ngaranku waki se kaum ne me’urangku.”
1Wo mate mouw si Samuel; se minapekasa tou Israel se minerur ma’aripla nisia wo lume’osla nisia witu em balena waki Rama. Wo si Daud mantal, laa o mea waki patar kaerisan Paran.
1Meiy mouw se tou en Zif wia si Saul waki Gibea ma’an limila’: “Daud si kimirongla en tou waki kakenturan Hakhila waki patar kapelasan.” 2Laa o mantalouw si Saul wo meros mea waki patar kaerisan Zif ampit se telu nga riwu tou se kinapelengan waki se tou Israel kaa laa mesesero si Daud waki patar kaerisan Zif.3Dumasingouw si Saul waki kakenturan Hakhila em baki li’ilik e lalan waki patar kapelasan, kasuatan si Daud si maena’ waki patar kaerisan. Eng katoroan kakete’uala ni Daud, kaa si Saul si mineiy mekeki’iti nisia waki patar kaerisan, 4i reona mola se tumetegha’-tumetegha’, takar kakete’uanna mola, kaa si Saul si uli-ulit mineiy.5Mantalouw si Daud, laa o i ka’ayo mea waki tampa ni Saul dimasing. E nedo si Daud nu limoo’ en tampa ni Saul ghimoleiy ampit si Abner bin Ner, panglima ne surarona, - Saul si ghimoleiy witu eng keuneran em pedasingan, kasuatan se rakyat se dimasing esa nga kaledongna –6sumusuiy mouw si Daud wia si Ahimelekh, tou eng Het i ti’i, wo wia si Abisai, oki’ ni Zeruya, patuari ni Yoab, em pokeiyna: “Seiy si meros mewali-wali ampit niaku wia si Saul waki tampa pedasingan i ti’i?” E wingkot ni Abisai: “Niaku ku meros mewali-wali ampit nikoo.” 7Meiy mouw si Daud wo si Abisai wia se rakyat i ti’i witu nendo wengi, wo kaloo’anola maname si Saul si ghimoleiy timekel witu eng keuneran em pedasingan, ampit en tetura’na neiy i tebe witu en tana’ witu esa nga weka eng kokongna, kasuatan si Abner wo se rakyat i ti’i se ghimoleiy esa nga kaledongna. 8Laa o lumila’ mouw si Abisai wia si Daud: “Wia nendo i yi’i Empung si simarakanola si kesarumu witu lawasmu, karengan e ni’itu iyonala satorona niaku ma’asekla nisia witu en tana’ ampit en tetura’ i yi’i, ampit e mekasa i te tumura, e reiy’ padung sia i pa’asekekula maka rua.”9Ta’an em pokeiy ni Daud wia si Abisai: “Te’a perere’inla sia, karengan seiy ku’a re’en si toro lumeler sitou ni’isu’la ni TUHAN, wo i kewayami waki ukuman?” 10O kasi em pokeiy ni Daud: “Karengan si TUHAN matou-tou, e reiy’ toro o reiy’ TUHAN si laa munu’ nisia: andi kaa i ka’ayola en tinantuan nisia wo sia mate, andi eng karengan nisia minea sumeke’ wo i kaliong mere’ila maname.11Satorona si TUHAN si ma’akatla wia niaku kaa laa meleleler sitou si ni’isu’la ni TUHAN. Edonomi en teakan en tetura’ witu esa nga weka eng kokongna wo eng kure’ i ti’i, wo meiy mouw kita mea.” 12Kamurian Daud si minedomi en tetura’ wo eng kure’ i ti’i waki esa nga weka eng kokong ni Saul, laa o sea mea. E reiy’la si limoo’ nyi’a, e reiy’la si minete’ula nyi’a, e reiy’la si neiy i kato’or, karengan se minapekasa nea se timekel, karengan si TUHAN si simiwo nisea re’erep en tekel.13Nu reiy’ mouw si Daud nu i ka’ayo mea waki lewet, rumedeiy mouw sia mina’aka-wa’akat waki toka eng kuntung, i ka’ayo wawean elet kasela witu nelet nea. 14Wo rumekeiy mouw si Daud wia se suraro i ti’i wo wia si Abner bin Ner, em pokeiyna: “E reiy’ ku’a re’en koo mingkot, Abner?” Takar e wingkot ni Abner, em pokeiyna: “Seiy ku’a re’en nikoo i yi’i si mereke-rekeiy wia si raja?15Kamurian lumila’ mouw si Daud wia si Abner: “Sapa ku’a re’en nikoo i yi’i koo reiy’ tuama? Seiy ku’a re’en si tanu nikoo witu nelet ne tou Israel? Ka’a koo reiy’ timeper si tuangmu raja? Karengan wawean siesa tou waki se rakyat si mineiy kaa laa merere’ila si raja, tuangmu i ti’i. 16E reiy’ leos eng kapualitan siniwomu i ti’i. Karengan si TUHAN matou-tou, nikouw i yi’i kouw lewo’ sa reiy’ mate, karengan kouw reiy’ timeper si tuangmu, sitou ni’isu’la ni TUHAN i ti’i. En teakan, loo’onouw wisa en tetura’ ni raja wo eng kure’ witu esa nga weka eng kokongna?”17Saul si sumine’u en totor ni Daud, laa o sia lumila’: “En totormu ku’a re’en ni’itu, oki’ku Daud?” E wingkot ni Daud: “En totorku, tuangku raja.” 18Laa o lumila’ mouw sia: “Ka’a ku’a kangkasi si tuangku o mekeki’itla si hambana i yi’i? Sapa en siniwoku mola? Sapa ku’a re’en eng kalewo’an kimerut witu lawasku?19Eng karengan e ni’itu, satorona si tuangku raja lumingala e lelila’an ni hambana i yi’i. Sa si TUHAN si minelur nikoo sumu’usuk niaku, takar ma’anouw Sia sumengut em bou en tetule sesempe; ta’an sa ni’itu se oki-oki ni tou, i kakutokola nisea witu en sinaru ni TUHAN, karengan nisea en teakan se minure’ niaku, i ka’ayo aku reiy’ minaka’ato weteng waki kapunya’an ni TUHAN, ampit limila’la: “Mea mouw, rumaghesouw wia si empung walina. 20Karengan e ni’itu, te’a mouw satorona en daa’ku i katoa’ mea witu en tana’, wa’akati waki sinaru ni TUHAN, Karengan si raja Israel si rimo’umi kaa laa mesesawut e nyawaku, tanu siesa tou mekeki’it si esa nga ipus ko’oko’ lulu waki kuntung-kuntung.”21Laa o lumila’ mouw si Saul: “Niaku ku simiwo mouw en dosa, marengouw, oki’ku Daud, karengan naiku ku reiy’ mouw laa sumiwo lewo’ kasi wia nikoo, karengan e nyawaku wia nendo i yi’i e maka arga witu em berennu. Eng kaulitna, em pasiwo-siwongku i ti’i e we’engel wo niaku ku seip kasa uli-ulit.”22Ta’an si Daud si miningkot: “Nyi’i mouw en tetura’ i ti’i, ee tuangku raja! Le’osouw si meta’esa’an waki se tou-toumu lumeweti kaa meiy medo nyi’a. 23TUHAN si laa sumuli’ eng kaulitan wo eng kelale’an ne susur tou, karengan si TUHAN si simarakan nikoo wia nendo i yi’i witu lawasku, ta’an niaku ku so’o lumeler sitou ni’isu’la ni TUHAN.24Wo eng kaulitna, tanu e nyawamu wia nendo i yi’i e maka arga witu em berenku, tuana mouw satorona e nyawaku e maka arga witu em beren ni TUHAN, wo satorona Nisia si mayami niaku waki e reiy’ sa mina’asa kasusa’an.” 25Laa o lumila’ mouw si Saul wia si Daud: “Berkatenola satorona nikoo, oki’ku Daud. Sapa i te tu’u kangkasi en siwonnu, tantu mouw koo makawoo tumuanala nyi’a.”Laa o mea mouw si Daud minapawee-weela em pakela-kelanganna wo marengouw si Saul mea waki tampana.
1Ta’an si Daud si ghimenang witu natena: “Ma’an kumura tu’u kangkasi witu nendo mekasa niaku ku laa mapuneng karengan e lawas ni Saul. Ni’itu mouw e reiy’la lebe le’os i wee niaku ta’an i te lumiseiyla en tou ampit makarengan mea waki wanua ne tou em Filistin; takar e reiy’ mola arapan i wee si Saul kaa laa meseserola niaku kasi waki minapekasa en daerah Israel wo niaku ku laa i kaliseiyi waki lawasna.”2Tumiro’ mouw si Daud, laa o kumelang mea maname, nisia wo se enem nga atus tou se mewali-wali ampit nisia i ti’i, wia si Akhis bin Maokh, raja eng kota Gat. 3Daud wo em baya se touna se minena’ wia si Akhis waki Gat, siesa o siesa ampit e rumatanggana; Daud ampit se rua ka’awuna, nyi’a i yi’i si Ahinoam, wewene Yizreel, wo si Abigail, mineka’awula ni Nabal, si wewene Karmel. 4Nu neiy mouw i pakite’ula wia si Saul, kaa si Daud si timingkasola en tou minea waki Gat, nisia si reiy’ mouw kasi masero nisia.5Lumila’ mouw si Daud wia si Akhis: “Sa wona’na aku maka’ato en tongkoupusennu, ma’anouw i weela wia niaku en tampa waki meta’esa’an kota waki tana’ patar, rio aku mena’ maname. Ka’a si hambamu i yi’i mena’ wia nikoo wia eng kota karaja’an i yi’i?” 6Takar witu nendo ni’itu Akhis si mineela en Ziklag wia nisia; ni’itu mouw eng karenganna en Ziklag minamuali kapunya’an ne raja-raja Yehuda i ka’ayomi en teakan. 7Wo eng kaurean si Daud minena’ witu en daerah ne tou em Filistin nyi’a mouw e nesa nge te’un epat nga sumedot.8Takar si Daud wo se tou-touna se minoghe lumaa wo rumego se tou eng Gesur, tou eng Girzi wo se tou Amalek: karengan se tou-tou i yi’i mouw se maena’ witu em banua i ti’i e minitari waki Telam mea waki matorome en Syur i ka’ayo en tana’ Mesir. 9Sakawisa si Daud mepepunengla em banua i ti’i, siesa tou tu’u si reiy’ i wayanala tumou, le’os tuama ka’apa tu’u wewene; sia si kumaat se membe’ domba, sapi, keledai, onta wo e labung, kamurian marengouw sumoup sia wia si Akhis.10Sa si Akhis mueiy: “Waki wisa rinegoan niouw wia nendo i yi’i?” takar e wingkot ni Daud: “Waki Tana’ Negeb Yehuda,” ka’apa: “Waki tana’ Negeb ne tou Yerahmeel,” ka’apa: “Waki Tana’ Negeb ne tou Keni.”11Daud si reiy’ minayala tumou siesa tou tu’u, le’os tuama ka’apa tu’u wewene, kaa laa alin mea waki Gat, karengan eng genangna: “I kasenge’mi sea mabarla en tanume nikeiy, ampit limila’la: Teinti’i mouw en tinuanala ni Daud.” Ni’itu mouw eng kenaramenna eng keurean nisia nu maena’ waki daerah ne tou em Filistin. 12Ta’an si Akhis si ma’emanla si Daud, karengan eng genangna: “Tantu mouw nisia si simiwo mouw en tou ri’irisen witu nelet ne tou Israel, bangsana; nisia si laa mamuali hambaku i ka’ayo eng keurena.”
1Witu nedo ni’itu tou em Filistin se minoghela se surarona kaa laa sumeke’ sumu’usuk se tou Israel. Laa o lumila’ mouw si Akhis wia si Daud: “Kete’uanola maka le’o-le’os, kaa nikoo ma’an se tou-toumu se lewo’ sa reiy lumaa sumeke’ mewali-wali ampit niaku witu en suraro.” 2E wingkot ni Daud wia si Akhis: “Le’os, nikoo koo laa mete’ula, sapa en toro siwon ni hambamu i yi’i.” O laa si Akhis lumila’ wia si Daud: “Karengan e ni’itu niaku ku mopo nikoo mamuali tumeteperku nuesa i ka’ayo eng keurena.”3Sapa tare si Samuel si minate mouw. Minapekasa tou Israel se mina’aripola nisia wo sea lume’osola nisia waki Rama, witu eng kotana. Wo si Saul si simingkiromi waki ghorem em banua em baya ne mengengeret si imukur ne minate wo e roh mementi’. 4Tou em Filistin i ti’i se minerur, laa o moghe lumaa, laa o dumasing tawi en Sunem. Saul si minerurla se minapekasa tou israel, laa o sea dumasing waki Gilboa.5Eng katoroan si Saul nu limoo’ se suraro em Filistin i ti’i, takar meide’ mouw sia wo natena eng kasa matenggo’ogho’. 6Wo si Saul mueiy wia si TUHAN, ta’an si TUHAN si reiy’ miningkot nisia, le’os ampit e nipi, le’os ampit e Urim, le’os ampit em pinaeletan em baya ne nabi. 7Laa o lumila’ mouw si Saul wia em baya ne tumeteperna: “Sumero mouw i wee niaku siesa wewene si makawoo kumeret si imukur ne minate; takar niaku ku melelaa wia nisia wo mekekiwee teturu’ wia nisia.” Em baya ne pengawalna se miningkot nisia: “Waki En-Dor wawean siesa wewene si makawoo kumeret e imukur ne minate.”8Laa o sumarapouw si Saul, sia makela labung walina wo mea mouw sia ampit se rua tou. Engf katoroan nisea witu nedo wengi i ka’ayola wia si wewene i ti’i, lumila’ mouw si Saul: “Ma’awa’ mouw koo tumebo i wee niaku ampit em pinaeletan ni imukur ne tou minate, wo keretenouw rio modol wia niaku sitou laa i totorkula wia nikoo.” 9Ta’an si wewene i ti’i si miningkot nisia: “Tantu nikoo koo mete’ula sapa en siniwo mola ni Saul, karengan nisia si rime’i momi waki ghorem em banua em baya ne mengengeret si imukur ne minate wo e roh mementi’. Ka’a koo tuma’an we’etes witu nyawaku kaa laa mewewunu’ niaku?” 10Laa o tumiwa’ mouw si Saul wia nisia karengan si TUHAN, em pokeiyna: “Karengan si TUHAN matou-tou, e reiy’ laa wawean eng kaselokan tumoro nikoo karengan eng kapualitan i yi’i.”11Nu reiy’ mouw i tu mueiy mouw si wewene i ti’i: “Seiy ku’a re’en si lewo’ sa reiy’ keretengku rio modol wia nikoo?” E wingkotna: “Keretenouw si Samuel rio sia modol wia niaku.” 12Eng katoroan si wewene i ti’i nu limoo’ si Samuel, rumekeiy mouw sia ampit en totor menaleinteng. O laa si wewene i ti’i lumila’ wia si Saul, en tuana: “Ka’a koo lume’ekok niaku? Nikoo mouw nuesa si Saul!”13Takar sumusuiy mouw si raja wia nisia: “Te’a mouw meide’; ta’an sapa ku’a re’en e linoo’mu?” Wewene i ti’i si miningkot si Saul: “Niaku ku limoo’ wo’o sapa eng kaempungan minodoli waki ghorem em bumi.” 14Kamurian mueiy mouw sia wia si wewene iti’i: “Kumura rupana?” E wingkotna: “Wawean siesa tou tu’a minodol, sinalelengla eng karaiy.” Takar mete’u mouw si Saul, kaa ni’itu mouw si Samuel, laa o kumururouw sia ampit eng giona mina’ayo en tana’ wo maongkot masempe.15Nu reiy’ mouw i tu sumusuiy mouw si Samuel wia si Saul: “Ka’a koo merou-roung niaku ampit makeretla niaku modol?” Em pokeiy ni Saul: “Niaku ku kasa witu eng ka’ada’an kinalompitan: tou em Filistin se maseke’ masu’usuk niaku, wo si Empung si rimo’u momi wia niaku. Nisia si reiy’ mouw mawingkot niaku kasi, le’os ampit em pinaeletan ne nabi ka’apa tu’u ampit e nipi. Karengan e ni’itu niaku ku kimeret nikoo, rio koo makite’ula wia niaku, sapa e lewo’ sa reiy’ siwongku.”16Laa o sumusuiy mouw si Samuel: “Ka’a koo mawueiy wia niaku, e nulitna si TUHAN si rimo’u momi waki nikoo wo minamuali mola kesarumu? 17TUHAN si timuana mola wia nikoo tanu neiy mouw i nuwu’-Nala ampit em pinaeletangku, nyi’a i yi’i TUHAN si kimurensangola eng karaja’an waki lawasmu wo minee mola nyi’a wia se tou walina, wia si Daud.18Karengan nikoo koo reiy’ minelelingala en totor ni TUHAN wo reiy’ kimelangla eng kaupi’an-Na e melaya-layas i ti’i witu se Amalek, ni’itu mouw eng karenganna si TUHAN si timuanala eng kapualitan i ti’i wia nikoo wia nendo i yi’i. 19O kangkasi se tou Israel mewali-wali ampit nikoo se laa i sarakan ni TUHAN witu lawas ne tou em Filistin, wo wo’odo nikoo ma’an se oki-oki’mu se wia mouw mewali-wali ampit niaku. O kangkasi se suraro Israel se laa i sarakan ni TUHAN witu lawas ne tou em Filistin.”20Witu i te nedo ni’itu kangkasi i karewa mouw si Saul rimenet witu en tana’ karengan nisia si kasa kineide’an karengan e lelila’an ni Samuel i ti’i. O kangkasi e reiy’ mola kasi eng kaente’anna, karengan esa nga endo esa nga wengi i ti’i nisia si reiy’ kimaan sapa-sapa. 21Wewene i ti’i si timawila si Saul laa o lumoo’, kaa si Saul si kasa neiy i kasenge’. Kamurian lumila’ mouw si wewene i ti’i wia nisia: “Loo’on, si atamu i yi’i si liminga mola em pengiweennu; niaku ku simaelangola nyawaku wo limingala e lelila’an neiy i lila’mula wia niaku.22Karengan e ni’itu, satorona nikoo tu’u koo lumingala em pengiween ni hambamu i yi’i. Iyonala aku sumakeiyla wia nikoo esa nga ketor roti; kaanenouw, rio wawean kaente’annu, sakawisa koo kumelang tu’u.” 23Ta’an si Saul si simede’ wo limila’: “Niaku ku so’o kumaan.” Ta’an eng katoroan em baya ne pegawaina ma’an si wewene i ti’i mapupus, takar e lininganakela em pengiween nea, laa o tumo’oromi sia waki tana’ wo rumuber witu em pasar.24Wewene i ti’i si makapunya siesa nga ipus oki’ ni sapi lompeng witu em balena takar makarenganouw sia rumeretla ni’itu. Sia medo topong, ro’omesna wo tununna minamuali roti reiy’ siragi. 25I sakeiyna mola em baya nyi’a i ti’i witu en sinaru ni Saul wo witu en sinaru em baya ne pegawaina, laa o sea kumaan. Kamurian tumo’orouw sea wo mea witu i te em bengi ni’itu kangkasi.
1Tou em Filistin se minerurla se reiy’ sa mina’asa suraro nea mea waki Afek, eng kasuatan se tou Israel se dimasing tawi eng kebu’an em baki Yizreel. 2Takar eng katoroan se raja-raja eng kota ne tou em Filistin nu makelang melangkoiy witu se pasukan-pasukan esa nga atus wo se esa nga riwu, wo eng katoroan kangkasi si Daud ma’an se tou-touna se makelang melangkoiy witu murina mewali-wali ampit si Akhis,3lumila’ mouw em baya se panglima ne tou em Filistin i ti’i: “Sapa eng ka’ara’anna se tou-tou Ibrani i yi’i?” E wingkot ni Akhis wia em baya ne panglima ne tou em Filistin i ti’i: “E reiy’ ku’a re’en nisia i ti’i si Daud, hamba ni Saul, raja Israel, si esa rua mouw nge te’un mewali-wali ampit niaku, ku reiy’ minatola wo’o sapa tu’u eng kaselokan wia nisia rengan e nedo nisia nu timingkasi i ka’ayomi nendo i yi’i?”4Ta’an em baya ne panglima ne tou em Filistin i ti’i se minoupi’ wia nisia; ma’an limila’ wia nisia: “I reo mouw sitou i ti’i mareng, rio sia mareng mea waki tampa, ni’i tudu’mula wia nisia, wo te’a mouw sia mea meseseke’, mewali-wali ampit nikita, rio te’a sia mamuali kasu’usuk ta witu em paseke’an. Karengan ampit en sapa ku’a re’en sitou iyi’i o toro mangimpa’arla nate ni tuangna, ta’an i te ampit meela eng kokong-kokong ne tou-tou i yi’i?5E reiy’ ku’a re’en nisia i yi’i si Daud si’i pekantarla ne tou mesesingkoman kasuatan mengengke-ngengket, en tuana:“Saul si kimalala se mangariwu-riwu kesaru, ta’an si Daud se mangalaksa-laksa?”6O laa si Akhis kumeret si Daud, wo lumila’ wia nisia: “Karengan si TUHAN matou-tou, nikoo i yi’i koo tou redeiy wo niaku ku limoo’ le’os, sa koo rumo’u ghumorem mewali-wali ampit niaku witu en suraro, karengan niaku ku reiy’ minatola e nesa kalewo’an wia nikoo, rengan e nedo nikoo nu mineiy wia niaku i ka’ayomi nendo i yi’i; ta’an nikoo i yi’i koo reiy’ i kepa’arla ne raja-raja eng kota. 7Karengan e ni’itu, marengouw, mea mouw ampit e lawir wo te’a matuanala sapa e lewo’ witu em beren ne raja-raja eng kota ne tou em Filistin i ti’i.”8Ta’an si Daud si limila’ wia si Akhis: “Sapa mouw en siniwokula? Wo eng kaselokan sapa e niatomula wia si hambamu i yi’i, rengan e nedo niaku nu minamuali hamba wia nikoo, i ka’ayomi nendo i yi’i, i ka’ayo aku reiy’ toro kumi’it mea sumeke’ sumu’usuk se kesaru ni tuangku raja?” 9O laa si Akhis mingkot si Daud: “Niaku ku mete’u, nikoo i yi’i koo memang i kepa’arkula tanu si tetokean ni Empung. Ta’an i te, em baya se panglima ne tou em Filistin se limila’ mouw: Nisia si reiy’ toro mea sumeke’ mewali-wali ampit nikita.10Ni’itu mouw, tumo’orouw memo’odope’ ma’an se tou-tou ni tuangmu i yi’i se mineiy mewali-wali ampit nikoo; tumo’orouw kouw memo’odo’pe’, makarengan nu reiy’ mouw e nendo nawesouw eng katerang i wee nikoo, wo mea mouw.” 11Laa o tumo’orouw si Daud wo se tou-touna memo’odope’ kaa laa kumelang mareng mea waki wanua ne tou em Filistin, kasuatan se tou em Filistin i ti’i se maoghe melaa mea waki Yizreel.
1Eng katoroan si Daud ma’an se tou-touna i ka’ayo mea waki Ziklag witu nendo eng katelu, tou Amalek se rimego mouw en Tana’ Negeb wo en Ziklag; Ziklag eng kinala nea mola wo en tinunu mina’apu. 2Wewene-wewene wo em baya ne tou se maname, tu’a wo se sobor, se tinaang nea mouw, ampit e reiy’ minunu’la siesa tou tu’u; sea rumawir se minapekasana, kamurian o mapawee-weela em pakela-kelangan nea.3Eng katoroan si Daud wo se tou-touna ma’ayo mea waki kota i ti’i, kaloo’anola eng kota i ti’i minarengis mina’apu, wo se ka’awu nea wo se oki’ nea se tuama wo wewene se tinaang. 4Laa o mame’ mouw si Daud wo se rakyat mewali-wali ampit nisia i ti’i ampit e menaleinteng, i ka’ayo sea reiy’ mouw siketer kasi ma’ame’.5O kangkasi se rua ka’awu ni Daud se tinaang, nyi’a i yi’i si Ahinoam, wewene Yizreel, wo si Abigail, ka’awumi ni Nabal, tou eng Karmel i ti’i. 6Wo si Daud si kasa kinalompitan, karengan se rakyat se minila’la se melelawala nisia ampit em batu. Se minapekasa rakyat i ti’i se nge’engetouw nate, siesa o siesa karengan se oki’ nea tuama wo wewene. Ta’an si Daud si minente’la ka’emananna wia si TUHAN, Empungna.7O laa si Daud mee perenta wia si imam Abyatar bin Ahimelekh: “Alinomi e efod i ti’i wia niaku.” Takar si Abyatar malila e efod i ti’i wia si Daud. 8Kamurian mueiy mouw si Daud wia si TUHAN, em pokeiyna: “E lewo’ sa reiy’ ku’a re’en niaku mekeki’itla se lumelewo’ i ti’i? E laa toro ku’a re’en sea katodeiyangku?” Wo Sia mee nuwu’ wia nisia: “Ki’itenouw, karengan eng kaulitna, nikoo koo toro tumodeiy wia nisea wo mayami em baya se tinaang.”9Laa o mea mouw si Daud ma’an se enem nga atus tou se mewali-wali nisia, wo i ka’ayo mola sea waki teberan Besor. Eng kasuatan se tou-tou se pa’ar tumele’u wia muri se minena’ maname, 10takar si Daud si minapawee-weela em pengi’itanna ma’an se epat nga atus tou. Rua nga atus tou se kasa mouw mawedu melelewetla en teberan Besor i ti’i, se minena’ maname.11Kamurian sea matola siesa tou Mesir waki patar laa o mali nisia wia si Daud. Sea meela nisia roti, laa o kumaanouw sia, kamurian sea meela nisia kumoo’ rano, 12wo meela wia nisia esa nga ketor kukis ara wo e rua kukis kismis, wo nu reiy’ mouw nisia nu kimaan nyi’a, sia sumegaya’ sumoup, karengan nisia si reiy’ kimaan wo kimoo’ eng kaurean telu nga endo telu nga wengi.13Kamurian mueiy mouw si Daud wia nisia: “Ata ni seiy ku’a re’en nikoo wo waki wisa ku’a re’en nikoo?” E wingkotna: “Niaku i yi’i ku esa taretumou Mesir, ata kapunya’an niesa tou Amalek. Tuangku si timele’ula niaku, karengan en telu nga endo limangkoiyla niaku ku minerara’an. 14Nikeiy keiy rimego mouw en Tana’ Negeb ne tou eng Kreti wo en daerah Yehuda wo en Tana’ Negeb Kaleb, wo en Ziklag e rinengis meiy mola mina’apu.”15Daud si minueiy wia nisia: “Toro ku’a re’en koo tumudu’la lalan wia niaku mea waki se lumelewo’ i ti’i?” Em pokeiyna: ”Tumiwa’ mouw wia niaku karengan si Empung, kaa nikoo koo reiy’ laa munu’ niaku, wo reiy’ laa sumarakan niaku witu lawas ni tuangku i ti’i, takar niaku ku laa tumudu’la e lalan wia nikoo mea waki se lumelewo’ i ti’i.”16Sia tumudu’la e lalan wia si Daud mea maname, wo kaloo’anouw se tou-tou i ti’i se simera waki atas minapekasa en daerah i ti’i, kasuatan mekaan, makoo’ wo masiwola pewangko’an karengan e rinemu’ eng kewangko’, eng kinaat nea momi waki tana’ ne tou em Filistin wo waki tana’ Yehuda. 17Wo witu nendo kawo’odoanna Daud si kimemula nisea waki memo’odope’ kasa i ka’ayo siendo nu tumenem; e reiy’la siesa tou tu’u waki nisea si neiy i kalempot, ta’an i te se epat nga atus taretumou se timingkasla en tou ampit simake onta.18Daud si minayala em baya en sapa eng kinaatla ne tou Amalek i ti’i; o kangkasi se rua ka’awuna se toro neiy i wayami ni Daud. 19E reiy’la neiy i kaliong witu nisea, waki kapualitan rintek i ka’ayo eng kapualitan sela, i ka’ayo se oki’ tuama wo se oki’ wewene wo waki rinemu’ i ka’ayo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa eng kinaat nea mola; em baya nyi’a i ti’i e nialimi ni Daud sumoup. 20Daud si minedo se reiy’ sa mina’asa membe’ domba wo se sapi; em baya nyi’a i ti’i e rinawir nea witu en sinaruna, ma’an limila’: ”Nyi’i mouw e rinemu’ ni Daud.”21Eng katoroan si Daud nu i ka’ayola wia se rua nga atus tou se kasa mouw wedu kaa laa mekeki’itla si Daud, se neiy mouw i wayanala timele’u waki tawi en teberan Besor, takar rumo’u momi se tou-tou i yi’i sumungkul si Daud wo sumungkul se rakyat se mewali-wali nisia. Daud si timawila se tou-tou i ti’i wo mee tabea wia nisea. 22Kamurian muleiy mouw sumusuiy em baya ne tou lewo’ wo se tou wuruk kalakuan witu nelet ne tou-tou, se kimi’it minea mewali-wali ampit si Daud i ti’i, em pokeiyna: “Karengan nisea se reiy’ kimi’it minea mewali-wali ampit nikita, te’a mouw kita meweweela wia nisea sapa-sapa waki e rinemu’ linawirtala i ti’i, ta’an i te wia siesa o siesa nisea ka’awuna wo se oki-oki’na. Ni’itu en toro alin nea, wo i waya mola sea mea!”23Ta’an si Daud si limila’: “Te’a mouw kouw, patuariku-patuariku, mesesiwo en tuana, ampit en sapa neiy i weela ni TUHAN wia nikita; karengan nisia si timerungola nikita, wo simarakanla witu e lawas ta se lumelewo’ rimegola nikita. 24Seiy si pa’ar melelingala nikouw witu em perkara i yi’i? Karengan, em beteng ne tou se minena’ witu en tawi em barang-barang nyi’a mouw e masuat tanu em beteng ne tou se minea sumeke’; ni’itu e laa wetengen mewali-wali.” 25Wo tuana mouw eng kapualitanna rengan e nendo ni’itu wo e mapawee-weena; eng kapualitan i ti’i neiy i tantunala mamuali katataapan wo e natoran i wee se tou Israel i ka’ayomi en teakan.28
1Kasuatan e ni’itu tou em Filistin se maseke’ masu’usuk se tou Israel. Tou-tou Israel se timingkasi en tou waki sinaru ne tou em Filistin wo kelaker se minate kinawunu’an waki kakuntungan Gilboa. 2Tou em Filistin se reiy’ maena-ena’ mekeki’it si Saul wo se oki-oki’na wo minatela si Yonatan, Abinadab wo si Malkisua, oki-oki’ ni Saul. 3Kamurian e makawuterouw em paseke’an i ti’i i wee si Saul; em baya se tumetingkana se minatola nisia, wo mepali’la nisia ampit em pali’ wuter.4Laa o lumila’ mouw si Saul wia si mengengali en saliatanna: “Sawutenouw en santimu wo kuekenouw niaku, rio te’a meiy se tou-tou reiy’ makasunat i ti’i o kumuek niaku wo tumuanala niaku tanu em pa’ayangen.” Ta’an si mengengali en saliatanna si so’o, karengan nisia si kasa sighi’. Kamurian si Saul medo en santi i ti’i wo kuma’anula en touna witu natas nyi’a. 5Eng katoroan si mengengali en saliatanna nu limoo’, kaa si Saul si minate mouw, sia tu’u mepeka’anula en touna witu natas en santina, laa o mate mewali-wali ampit si Saul. 6Ni’itu mouw si Saul, se telu oki’na wo si mengengali en saliatanna, wo se minapekasa surarona se mewali-wali minate witu nendo ni’itu.7Eng katoroan linoo’ ne tou-tou Israel, se waki lewet eng kewong wo se waki lewet en teberan Yordan, kaa se suraro Israel se timingkasola en tou, wo kaa si Saul ma’an se oki-oki’na se minate mouw, takar sea tumele’ula eng kota-kota nea laa o tumingkasla en tou kangkasi; kamurian meiy mouw se tou em Filistin wo mena’ maname. 8Katoroan e nendo kawo’odoanna se tou em Filistin se mineiy kumaate se tou-tou minate kinawunu’an i ti’i, aton neala si Saul wo se telu oki’na se neiy i kakoteiy waki kakuntungan Gilboa.9Sea sumabouw eng kokong ni Saul, kumaat en saliatan-saliatanna wo rumeo se tou tumerok waki wanua ne tou em Filistin kaa laa ma’ayola nabar i ti’i waki kuil paepungen nea wo wia se rakyat. 10Kamurian sea meela en saliatan-saliatan ni Saul waki kuil Asytoret, wo e mayatna neiy i pa’asek neala waki beton eng kota Bet-Sean11Eng katoroan se maena’ waki Yabesh-Gilead nu limingala en tanume en sapa en tinuana mola ne tou em Filistin wia si Saul, 12Takar tumiro’ mouw se pakasa’an tou te’etep keteren, nisea se kimelang reiy’ maena-ena’ esa nga wengi-wengian, laa o medo e mayat ni Saul wo e mayat ne oki-oki’na waki beton eng kota Bet-Sean. Kamurian marengouw sea mea waki Yabesh wo rumengis e mayat-mayat i ti’i maname. 13Sea medo en duiy-ruiyna laa o lume’osla nyi’a waki rarem nakana en tamariska waki Yabesh. Nu reiy’ mouw i tu moso mouw sea pitu nga endo eng keurena.
1Nu reiy’ si Saul nu minate, wo eng katoroan si Daud nu marengi nu reiy’ mouw nisia nu minewe kala se tou Amalek wo mena’ rua nga endo waki Ziklag, 2takar meiy mouw witu nendo katelu siesa tou waki se suraro, waki suat ni Saul, ampit e labung minangakekurensang wo en tana’ witu natas eng kokong. Eng katoroan nisia nu i ka’ayola wia si Daud, mongkotouw sia ma’ayo en tana’ wo masempe.3Mueiy mouw si Daud wia nisia: “Waki wisa ku’a re’en nikoo?” E wingkotna wia nisia: “Niaku ku neiy i kalempoti waki se suraro Israel.” 4Mueiy mouw kasi si Daud wia nisia: “Sapa ku’a re’en e minamuali? Wa’awa’ i susuiymi wia niaku.” E wingkotna: “Rakyat se timingkasomi en tou waki paseke’an; e reiy’ i te laker waki se rakyat se timayan wo minate, ta’an si Saul wo si Yonatan, oki’na, kangkasi se minate mouw.” 5O laa si Daud lumila’ wia si taretumou minalimi nabar wia nisia i ti’i: “Kumura koo minamete’ula, kaa si Saul wo si Yonatan, oki’na, se minate mouw?”6Taretumou si minalimi nabar wia nisia i ti’i si limila’: “Reiy’ tinu’utu niaku ku waki kakuntungan Gilboa; takar kaloo’anola si Saul si kimontoiy witu en tetura’na, kasuatan eng kareta-kareta wo se tou wo se tou-tou simake kawalo se mekeki’it nisia. 7Eng katoroan lumengemi muri, sia lumoo’ niaku, laa o kumeret niaku; wo aku lumila’: Ya tuangku.8Sia mueiy wia niaku: Seiy ku’a re’en nikoo? E wingkotku wia nisia: Niaku ku esa tou Amalek. 9Laa o pokeiyna wia niaku: Meiy mouw wia nyi’i wo wunu’unouw aku, karengan eng katimpaneran e rimego mouw niaku, ta’an niaku ku mekenyawape’. 10Niaku ku mineiy witu en tawina wo munu’ nisia, karengan kete’uangku, nisia si reiy’ mete’u tumou mapawee-wee sia nu neiy mouw i ka’anu. Niaku ku minedo lelo’or en tuintung em bitu eng kokongna, wo em bewingkol witu lalupana, wo e nyi’i mouw nyi’a nialikumi wia si tuangku.”11O laa si Daud tumiboiy e labungna wo kumurensangla nyi’a; wo em baya ne tou se mewali-wali ampit nisia se simiwo en tuana kangkasi. 12Wo nisea se ma’arip, maame’ wo maposo i ka’ayo siendo nu tumenem karengan si Saul, karengan si Yonatan, oki’na, karengan se umat ni TUHAN wo eng karengan se kaum Israel, karengan nisea se minate mouw karengan en santi. 13Kamurian mueiy mouw si Daud wia si taretumou minalimi nabar i ti’i wia nisia: “Waki wisa nasalmu?” E wingkotna: “Niaku i yi’i ku oki’ malepu-lepu, tou Amalek.”14Kamurian lumila’ mouw si Daud wia nisia: “Kumura? Reiy’ ku’a re’en koo mineide’ minayatla lawasmu minunengla sitou si ni’isu’la ni TUHAN?” 15O laa si Daud kumeret si meta’esa’an waki se maki’i-ki’it nisia wo lumila’: “Meiy wi’i, patilenouw sia.” Tou i ti’i si minatil nisia, i ka’ayo minate. 16Wo si Daud lumila’ wia nisia: “Pesa’anennu nuesa en daa’mu, karengan en sumamu mouw e minamuali sairi mapero nikoo, karengan limila’: Niaku ku minunu’ mola sitou si ni’isu’la ni TUHAN.”18
1Kamurian mueiy mouw si Daud wia si TUHAN, em pokeiyna: “Sapa ku’a re’en niaku ku lewo’ sa reiy’ mea waki meta’esa’an kota waki Yehuda?” E nuwu’ ni TUHAN wia nisia: “Mea mouw.” Laa o pokeiy ni Daud: “Mea wisa la’angku?” E nuwu’-Na: “Mea waki Hebron.” 2Laa o mea mouw si Daud maname ampit se rua ka’awuna: Ahinoam, wewene Yizreel, wo si Abigail, mineka’awumi ni Nabal, tou eng Karmel i ti’i. 3O kangkasi si Daud si minali ma’an se tou-touna se mateperla nisia siesa o siesa ampit e rumah tanggana, wo tumataapouw sea waki kota-kota eng Hebron.4Kamurian meiy mouw se tou-tou Yehuda, laa o misu’la si Daud maname mamuali raja witu se kaum Yehuda.Eng katoroan wia si Daud neiy i pakite’ula kaa se tou-tou Yabesh-Gilead se lime’osola si Saul, 5takar si Daud mapa’ali tou wia se tou-tou Yabesh-Gilead ampit e nower: “Binerkatola ni TUHAN nikouw, karengan kouw minapa’ato mola e nupusmu wia si tuangmu, Saul, ampit lime’osla nisia.6Karengan e ni’itu, TUHAN satorona si mapa’atola e nupus wo lale’-Na wia nikoo. Niaku tu’u ku laa sumiwo eng kale’osan masuat wia nikoo, karengan kouw timuana mola eng kapualitan tuana. 7Ente’enola natemu en teakan wo mamuali mouw tou-tou te’etep keteren, ma’anouw tu’u si tuangmu Saul si minate mouw; wo niaku ku ni’isu’ mola ne kaum Yehuda minamuali raja witu nisea.”
1Paseke’an nelet ne me’urang ni Saul wo ne me’urang ni Daud neiy i kelaa-laa; Daud makaurela si makaente’la, kasuatan se me’urang ni Saul makaurela se makalewea’la.
1Eng katoroan linganla ni oki’ ni Saul, kaa si Abner si minate mouw waki Hebron, takar i kaliongouw eng kaberanianna, wo i kasenge’ mouw se minapekasa Israel. 2Oki’ ni Saul si maka punya se rua tou tanume se kapala gorela, siesa si mekengaran Baana wo si karua si mekengaran Rekhab, nisea nu rua se oki’ ni Rimon, tou em Benyamin waki Beerot. – Karengan em Beerot tu’u neiy i kareken daerah Benyamin. 3Tou em Beerot se timingkasola en tou mea waki Gitaim wo minamuali malepu-lepu maname i ka’ayo en teakan. –4Yonatan, oki’ ni Saul, si makapunya siesa oki’ tuama, si pekol e ne’ana. Nisia si makaumur lima nge te’un, eng katoroan mineiy nabar en tanume si Saul wo si Yonatan waki Yizreel. Inang ma’ala-alar nisia si minopo nisia witu nedo ni’itu, laa o tumingkas, ta’an eng karengan e merio-rior eng kapatingkasna, sioki’ i ti’i si neiy i ka’anu wo minapekol. Sia si mekengaran Mefiboset.5Oki-oki’ ni Rimon, tou em Beerot i ti’i, nyi’a i yi’i si Rekhab wo si Baana, minea, laa o i ka’ayola witu nedo e nendo ra’ar te’etel mea waki wale ni Isyboset, eng katoroan nisia nu kasuatan ghimoleiy e nendo oat. 6 6Reiy’ tinu’utu’ si tumetayur em pepalen em bale i ti’i si melelea wo katekelan, katoroan eng kasuatan maweresi eng gandum. Tuana mouw si Rekhab wo si Baana sumori’isip mea waki ghorem. 7Nisea se ghimorem mea witu eng gorem em bale i ti’i, eng katoroan si Isyboset si kasuatan ghimoleiy witu natas en tetekelanna witu eng gorem e ri’irir patekelanna, munu’ nisia laa o sumabouw eng kokongna. Sea mali eng kokongna i ti’i, laa o kumelang esa nga wengi-wengian timorome e lalan waki Araba-Yordan.8Eng kokong ni Isyboset i ti’i e niali nea wia si Daud waki Hebron wo sea lumila’ wia si raja: “Nyi’i mouw eng kokong ni Isyboset, oki’ ni Saul, kesarumu i ti’i, si pa’ar mesesawut e nyawamu; TUHAN wia nendo i yi’i si minaya mola si tuangku raja tumuanala en sesuli’an witu si Saul wo witu se see’na.” 9Ta’an si Daud si miningkot si Rekhab wo si Baana, patuarina, oki-oki’ ni Rimon, tou em Beerot i ti’i, em pokeiyna wia nisea: “Karengan si TUHAN matou-tou, si minaya momi e nyawaku waki e reiy’ sa mina’asa kase’esekan! 10Eng katoroan wawean sitou minalimi e nabar wia niaku en tuana: Saul si minate mouw! Wo si maloo’ola en touna tanume sitou mina’ayola e nabar le’os, takar niaku ku simikop wo minunu’ nisia waki Ziklag, wo ampit en tuana niaku ku meela wia nisia en tetoro e nabarna;11awese’la kasi en teakan, nu reiy’ mouw se tou-tou wuruk kalakuan nu minunu’ siesa tou e ulit, witu em balena witu natas en tetekelanna, reiy’ ku’a re’en niaku ku kime’imi en daa’na waki nikouw wo rume’imi nikouw waki saruan em bumi?” 12Nu reiy’ mouw i tu Daud si minee perenta wia se maki’i-ki’i nisia kaa laa munu’ nisea; lawas wo ne’a nea eng kinetor, kamurian e mayat nea neiy i sangkong waki li’ilik e lour waki Hebron. Ta’an eng kokong ni Isyboset e niedo wo i le’osla waki ghorem e waruga ni Abner waki Hebron.
1Laa o meiy mouw se reiy’ sa mina’asa suku Israel wia si Daud waki Hebron wo lumila’: “Kete’uanola, nikeiy i yi’i keiy raa’ o le’onamu. 2Nure mouw, eng katoroan si Saul nu maperenta witu nikeiy, nikoo mouw si ma’aka-aka witu e reiy’ sa mina’asa noghean ne tou Israel. Wo si TUHAN si minee mola nuwu’ wia nikoo: Nikoo mouw si lewo’ sa reiy’ rumawirla se umat-Ku Israel, wo nikoo mouw si mamuali raja witu se Israel.”3Takar meiy mouw em baya ne tu’a-tu’a Israel sumaru si raja waki Hebron, o laa si raja Daud sumiwola teta’aran ampit nisea waki Hebron witu en sinaru ni TUHAN; kamurian sea misu’la si Daud mamuali raja witu se Israel. 4Daud si makaumur telu nga pulu’ nge te’un, witu nedo nisia nu mamuali raja; epat nga pulu’ nge te’un eng keurena sia maperenta. 5Waki Hebron sia si maperenta witu se Yehuda pitu nge te’un enem nga sumedot, wo waki Yerusalem nisia si maperenta telu nga pulu’ o telu nge te’un witu minapekasa ne Israel wo Yehuda.
1Daud si minerurla kasi em baya se tou pineleng witu nelet ne tou Israel, telu nga pulu’ nga riwu tou eng kelakerna. 2Kamurian tumiro’ mouw si Daud, laa o kumelangi waki Baale-Yehuda ampit se minapekasa rakyat se merapitla nisia, kaa laa ma’ateri maname en tabut ni Empung, en tinotor ampit e ngaran ni TUHAN em pakasa’an alam si rimuber witu natas eng kerubim.3Nisea se simeretla en tabut ni Empung i ti’i mea witu eng gorem eng kareta weru nu reiy’ mouw nisea nu minopomi nyi’a waki wale ni Abinadab em baki atas kakenturan. O laa si Uza wo si Ahyo, oki-oki’ ni Abinadab, se minalila eng kareta i ti’i. 4Uza si makelang witu esa nga weka en tabut ni Empung i ti’i, kasuatan si Ahyo si makelang witu rerior en tabut i ti’i. 5Daud wo se minapekasa kaum Israel se mengengke-ngengket witu en sinaru ni TUHAN ampit eesa nga kaente’an eng keter, pateperela eng kekantaren, kecapi, gambus, rebana, kolintang wo en ceracap.6Eng katoroan nisea nu i ka’ayo mea waki tampa pasirian ni Nakhon, takar si Uza rumepala e lawasna witu en tabut ni Empung i ti’i, laa o tumiboiyla nyi’a, karengan se sapi-sapi i ti’i se neiy i kare’esok. 7Takar tumo’orouw eng kaupi’an ni TUHAN witu si Uza, o laa si Empung munu’ nisia maname karengan eng kapeparanna i ti’i; nisia si minate maname reten en tabut ni Empung i ti’i.8Daud si minoupi’, karengan si TUHAN si simearouw si Uza tuana eng kahebatna; takar en tampa i ti’i em patotoren ne tou Peres-Uza i ka’ayomi en teakan. 9Witu nedo ni’itu Daud si mineide’ wia si TUHAN, laa o pokeiyna: “Kumura en tabut ni TUHAN i ti’i o toro mina’ayomi wia niaku?”10Karengan e ni’itu si Daud si so’o mesesoro’la en tabut ni TUHAN i ti’i mea waki tampana, mea waki kota Daud, ta’an si Daud si sime’epang wo mali nyi’a mea waki wale ni Obed-Edom, tou eng Gat i ti’i. 11Telu nga sumedot eng keurena en tabut ni Tuhan i ti’i minena’ waki wale ni Obed-Edom, tou eng Gat i ti’i, wo si TUHAN si minerkatla si Obed-Edom wo se esa nga pumpun em balena.12I pakite’u mola wia si raja Daud, en tuana: “TUHAN si minerkatla se esa nga pumpun em bale ni Obed-Edom wo e reiy’ sa mina’asa em bia nisia eng karengan en tabut ni Empung i ti’i.” O laa si Daud mea materi en tabut ni Empung i ti’i waki wale ni Obed-Edom mea waki kota Daud ampit e mepa’a-pa’ar. 13Sakawisa se mapopo-popo – mapopo-popo en tabut ni TUHAN i ti’i kume’ang lumaa enem nga ke’ang, takar sia si laa mangintulela siesa nga ipus sapi wo siesa nga ipus sapi walo’owo’an.14Wo si Daud si mengengke-ngengket witu en sinaru ni TUHAN ampit esa nga kaente’an eng keter; nisia si minake labung efod waki roko’ lenan. 15Daud wo se minapekasa tou Israel se minater en tabut ni TUHAN i ti’i ampit pateperela e rio wo legu’an en sesebungen.16Katoroan en tabut ni TUHAN i ti’i nu maghorem mea waki kota Daud, takar si Mikhal, oki’ wewene ni Saul, matebomi waki teteboan, laa o lumoo’ si raja Daud mengompo-ngompo’ ma’an mengengke-ngengket witu en sinaru ni TUHAN. Karengan e ni’itu sia si limoo’ kumeng si Daud witu natena. 17Tabut ni TUHAN i ti’i e niali ghumorem, laa o i reta’la witu en tampana, witu eng gorem en dasing neiy i pitarla ni Daud i wee ni’itu, kamurian si Daud manginsempela en tetule tinunu wo en tetule kelawiran witu en sinaru ni TUHAN.18Daud nu simampetola minanginsempela en tetule tinunu wo en tetule kelawiran, berkatenna mola se bangsa i ti’i karengan e ngaran ni TUHAN em pakasa’an alam. 19Laa o i wetengnala wia se minapekasa bangsa i ti’i, wia se minapekasa tou ka’asa’an ne Israel, le’os tuama ka’apa tu’u wewene, wia siesa o siesa e nesa nga me’eme’ roti tabuleleng, esa nga kule’it le’ona, wo esa nga ketor kukis kismis. Nu reiy’ mouw i tu mea mouw se minapekasa bangsa i ti’i, siesa o siesa mea waki walena.20Eng katoroan si Daud nu mareng kaa laa mewewee tabea wia se esa nga pumpun em balena, takar rumo’u momi si Mikhal binti Saul matola si Daud, em pokeiyna: “O weta’ si raja ne tou Israel, si minangimpoteiyla en touna wia nendo i yi’i witu en sinaru em beren ne ata-ata wewene em baya ne hambana, mapedamla en touna kasa pasighi’in wia nendo i yi’i, tanu sitou kumeng ampit e reiy’ meira-irang minangimpoteiyla en touna!”21Ta’an lumila’ mouw si Daud wia si Mikhal: “Witu en sinaru ni TUHAN, si minelengola niaku ampit sime’ese’la si ama’mu wo se pakasa’an me’urangna kaa laa metetudu’ niaku mamuali raja witu se umat ni TUHAN, nyi’a i yi’i witu se Israel, – witu en sinaru ni TUHAN niaku ku mengengke-ngengket, 22awes tare niaku ku laa mesesero’la en touku e lebepe’ ta’an e ni’itu; nikoo koo laa lumoo’ niaku kumeng, ta’an mewali-wali se ata-ata wewene se peila’mula i ti’i, mewali-wali nisea mouw niaku ku pa’ar sighi’in.” 23Mikhal binti Saul si reiy’ minaka’ato oki’ i ka’ayo nendo kinepepatena.
1Katoroan si raja nu minena-ena’ mouw waki walena wo si TUHAN si kimarunia mola eng ka’amanan wia nisia witu em baya ne kesaruna waki esa nga kaledong, 2lumila’ mouw si raja wia si nabi Natan: “Loo’onouw, niaku i yi’i ku maena’ witu em bale waki kayu aras, e nulitna en tabut ni Empung e maena’ witu em bawa’ en dasing.”3Laa o lumila mouw si Natan wia si raja: “Le’os, tuananola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa eng ginandong natemu, karengan si TUHAN si merapitla nikoo.” 4Ta’an witu em bengi i ti’i kangkasi meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si Natan, en tuana: 5“Mea mouw, i lila’ mola wia si hamba-Ku Daud: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Ma’an tu’una nikoo si maredeiyla wale i wee-Niaku kaa laa Kuena’anla?6Niaku ku reiy’ ma’an mekasa mena’ witu em bale rengan Niaku nu rimawiri se tou Israel waki Mesir i ka’ayomi nendo i yi’i, ta’an Niaku ku reiy’ siena’na malepu-lepu witu eng gorem en dasing tanume em paena’an. 7Eng keurean Niaku nu malepu-lepu mewali-wali se minapekasa tou Israel, mekasa mouw ku’a re’en Aku tumotorla e nuwu’ wia si meta’esa’an tou israel, si pinerenta-Kula rumawirla se umat-Ku Israel, en tuana: Ka’a koo reiy’ rimedeiyla i wee-Niaku em bale waki kayu aras?8Karengan e ni’itu, teinti’i mouw ni’i lila’mula wia si hamba-Ku Daud: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam: Niaku mouw si minedomi nikoo waki patar, eng katoroan koo merawir se membe’ domba, kaa laa mamuali raja witu se umat-Ku Israel. 9Niaku ku rimapitomi nikoo waki e reiy’ sa mina’asa tampa eng kinelangannumi wo rime’i momi se reiy’ sa mina’asa kesarumu waki reriormu. Niaku ku minangko’la ngarannu tanu e ngaran ne tou-tou wangko’ se wia em bumi.10Niaku ku metantula en tampa i wee se umat-Ku Israel wo timanemla nyi’a, i ka’ayo sia toro mena’ witu en tampana nuesa ampit e reiy’ mouw kasi senge’enla wo e reiy’ mouw kasi i lotoiy ne tou-tou wengi’is tanu eng ketareanna, 11rengan Niaku nu minopo aki-akim witu se umat-Ku Israel. Niaku ku kimaruniami ka’amanan wia nikoo waki em baya ne kesarumu. O kangkasi neiy i pakite’ula ni TUHAN wia nikoo: TUHAN si laa meela see’ wia nikoo.12Sakawisa numurmu lekepouw wo koo minaka’ato mola paena’an mewali-wali ampit se nene moyangmu, takar Niaku ku laa tumo’ori se see’mu eng kamurian, oki’ gandongmu, wo Niaku ku laa tume’etepla eng keraja’anna. 13Nisia mouw si laa rumedeiyla wale i wee ngaran-Ku wo Niaku ku laa tume’etepla e reruberan eng karaja’anna i wee eng keure-urena. 14Niaku ku laa mamuali Ama’na, wo nisia si laa mamuali oki’-Ku. Sakawisa sia tumuanal eng kaselokan, takar Niaku si laa mukum nisia ampit em podos pepaken ne tou wo ampit em bewewe neiy i weela ne oki-oki’ ni tou.15Ta’an e nupus lale’-Ku e reiy’ laa i kaliongi waki nisia, tanu neiy-Ku i liongi waki si Saul, e neiy-Ku mouw i wa’akati waki sinarumu. 16Me’urang wo eng karaja’annu e laa te’etep i wee eng keure-urena witu en sinaru-Ku, e reruberannu e laa te’etep i wee eng keure-urena.” 17Minakatena’ tanu e lelila’an i yi’i wo minakatena’ tanu em pineleloo’ i yi’i Natan si simusuiy wia si Daud.
1Nu reiy’ mouw i tu Daud si minewe mekala se tou em Filistin wo timu’utukla nisea; O laa si Daud medomi e nulin em paperenta’an witu e ibu kota waki lawas ne tou em Filistin.2Wo sia mewe mekala se tou Moab, o laa eng kasuatan rimeo nisea ghumoleiy witu en tana’ sia mukur en tampa nea ampit en tali; niukurna maka rua eng kelabot en tali i ti’i kaa laa mepepatela wo esa tali wuta kaa laa mayala tumou. Takar se tou Moab tu’utuk wia si Daud wo lewo’ sa reiy’ manginsempela na’ater.3Tumodongla nyi’a Daud si minewe kala si Hadadezer bin Rehob, raja Zoba, eng katoroan nisia nu minea sumegaya’la eng kakuwasa’anna witu en temberan Efrat. 4Daud si timaang waki nisia se esa nga riwu pitu nga atus tou pasukan makakawalo wo se rua nga pulu’ nga riwu tou pasukan se makela-kelang, o laa si Daud rumeo kumetor eng kenter ne reiy’ sa mina’asa kawalo eng kareta, ta’an ampit timele’ula se esa nga atus nga ipus kawalo eng kareta.5O laa se tou Aram waki Damsyik se mineiy male’ si Hadadezer, raja Zoba, ta’an waki elet ne tou Aram i ti’i Daud si minunu’la se rua nga pulu’ o rua nga riwu tou. 6Kamurian Daud si timampala se pasukan-pasukan i paruber witu en daerah ne tou Aram waki Damsyik. Tou Aram i ti’i se tu’utuk wia si Daud wo se lewo’ sa reiy’ mangin-sempela na’ater. TUHAN si mineela kamang wia si Daud wisa i te tu’u sia mea sumeke’.7Nu reiy’ mouw i tu Daud si minater eng kekelung-kekelung mas em pinake ne maki’i-ki’it si Hadadezer, laa o mali nyi’a mea waki Yerusalem. 8Wo waki Betah wo waki Berotai, nyi’a i ti’i eng kota-kota ni Hadadezer, raja Daud si minater ka’asa’an en tambaga.9Eng katoroan lingan ni Tou, raja Hamat, kaa si Daud si minewe mouw minekala se minapekasa suraro ni Hadadezer, 10takar si Tou tumoke si Yoram, oki’na, wia si raja Daud kaa laa ma’ayola en tabea wo tumotorla kelawiran wia nisia, karengan nisia si simeke’ mola simu’usuk si Hadadezer wo minewe nisia minekala, karengan si Hadadezer si re’eregh maseke’la si Tou. Wo si Yoram mali em barang-barang perak, mas wo en tambaga.11O kangkasi em barang-barang i yi’i neiy i wuntulela ni raja Daud i wee si TUHAN, mewali-wali em perak wo mas e nasal waki se reiy’ sa mina’asa bangsa se neiy i tu’utuknala, 12nyi’a i yi’i em perak wo e mas waki se tou Aram, waki se tou Moab, waki se bani Amon, waki se tou em Filistin, waki se tou Amalek, wo waki e rinemu’ eng kinaati waki si Hadadezer bin Rehob, raja Zoba.13Tuana mouw si Daud minaka’ato ngaran, wo eng katoroan nisia nu mareng, nisia si minunu’la se mapulu’ o uwalu nga riwu tou Edom waki Kewong Wurasen. 14Laa o sia tumampala se pasukan-pasukan i paruber waki Edom; waki minapekasa Edom neiy i tampanala se pasukan-pasukan i paruber, i ka’ayo se minapekasa Edom se niata ni Daud. TUHAN si minee kamang wia si Daud mea wisa i te tu’u sia mea sumeke’.
1Lumila’ mouw si Daud: “Waweane’ ku’a re’en tou si timele’u waki se me’urang ni Saul? Takar niaku ku laa mapa’atola nupusku wia nisia eng karengan si Yonatan.” 2Sapa tare se me’urang ni Saul se makapunya siesa hamba, si mekengaran Ziba. Nisia si kineret sumaru si Daud, o laa si raja mueiy wia nisia: “Nikoo ku’a re’en si Ziba?” E wingkotna: “Hamba tuangku.”3Kamurian lumila’ mouw si raja: “E reiy’ mola ku’a re’en kasi tou si timele’u waki se me’urang ni Saul? Niaku ku laa mapa’atola wia nisia e nupus waki si Empung.” Laa o lumila’ mouw si Ziba wia si raja: “Waweane’ siesa oki’ tuama ni Yonatan, si pekol ne’ana.” 4Wueiyen ni raja wia nisia: “Wisa ku’a re’en nisia?” E wingkot ni Ziba wia si raja: “Sia si waki wale ni Makhir bin Amiel, waki Lodebar.”5Nu reiy’ mouw i tu raja Daud si rimeo medomi nisia waki wale ni Makhir bin Amiel, waki Lodebar. 6Wo si Mefiboset bin Yonatan bin Saul si ghimorem sumaru si Daud, sia mongkot wo sumempe. Em pokeiy ni Daud: “Mefiboset!” E wingkotna: “I yi’i mouw si hamba tuangku.”7Kamurian lumila’ mouw si Daud wia nisia: “Te’a mouw meide’, karengan niaku ku tantu mouw laa mapa’atola e nupusku wia nikoo eng karengan si Yonatan, ama’mu; niaku ku laa marengla wia nikoo e reiy’ sa mina’asa em penguma’an ni Saul, nenemu, wo nikoo koo laa mena-ena’ kumaan esa nga sesakeiyan ampit niaku.” 8Laa o mongkotouw si Mefiboset wo lumila’: “Sapa ku’a re’en si hambamu i yi’i, i ka’ayo koo mepadungla siasu minate tanu niaku?”9O laa si raja kumeret si Ziba, hamba ni Saul i ti’i, wo lumila’ wia nisia: “E reiy’ sa mina’asa wo’o sapa eng kapunya’an ni Saul wo eng kapunya’an ne minapekasa me’urangna ni’i weekula wia si puyun ni tuangmu i ti’i. 10Nikoo koo lewo’ sa reiy’ ma’ayangla en tana’ i wee nisia, nikoo, se oki-oki’mu wo se hamba-hambamu, wo se lewo’ sa reiy’ mali ghumorem e niupu’na rio si puyun ni tuangmu i ti’i si wawean kekaanenna. Mefiboset, puyun ni tuangmu i ti’i, si laa mena-ena’ mekaan esa nga sesakeiyan ampit niaku.” Ziba si makapunya se mapulu’ o lima oki’ tuama wo se rua nga pulu’ hamba.11Lumila mouw si Ziba wia si raja: “Hambamu i yi’i si laa tumuanala minakatena’ tanu neiy i perentala ni tuangku raja wia nisia.” Wo si Mefiboset kumaan esa nga sesakeiyan ampit si Daud tanume si meta’esa’an oki’ ni raja. 12Mefiboset si makapunya siesa oki’ tuama karintek, si mekengaran Mikha. Em baya ne tou se maena’ witu em bale ni Ziba nyi’a mouw se hamba-hamba ni Mefiboset. 13Tuana mouw si Mefiboset minena’ waki Yerusalem, karengan nisia si minena-ena’ mekaan esa nga sesakeiyan ampit si raja. Sapa tare e rua ne’ana em pekol.
1Nu reiy’ mouw i tu mate mouw si raja ne bani Amon; wo si Hanun, oki’na, si minamuali raja simawelela nisia. 2Laa o lumila’ mouw si Daud: “Niaku ku laa mapa’atola pekaloan wia si Hanun bin Nahas, masuat tanu si ama’na si minapa’ato mola pekaloan wia niaku.” Karengan e ni’itu Daud si rimeo ma’ayola nower kumi’it mengasi’ wia nisia ampit nieletan ne pegawai-pegawaina karengan em pinatean ni ama’na. Ta’an eng katoroan se pegawai-pegawai ni Daud nu i ka’ayo mea waki wanua ne bani Amon i ti’i, 3lumila’ mouw se pamuka-muka – pamuka-muka ne bani Amon i ti’i wia si Hanun, tuang nea: “Sapa ku’a re’en i ki’it em papokeiyannu Daud si laa mesesighi’la si ama’mu, karengan nisia si timoke mouw wia nikoo se tou-tou mina’ayola e nower kumi’it mengasi’? E reiy’ ku’a re’en ampit e maksut kaa meiy mesesoisap eng kota i yi’i, kaa meiy metetegha’ nyi’a wo mererimu’umukla nyi’a takar si Daud tumokemi se pegawai-pegawaina i ti’i wia nikoo?”4O laa si Hanun rumeo sumikop se pegawai-pegawai ni Daud i ti’i, neiy i reona sumukuri esa nga parua waki sokom nea wo kumetor e labung nea witu em beteng uner i ka’ayo em penar nea, kamurian i wayaname sea. 5Kapualitan i yi’i neiy i pakite’ula wia si Daud, o laa i reona tou matola nisea, karengan se tou-tou i ti’i se kasa neiy i papaira-irangla. Raja si limila’: “Mena’ mouw waki Yerikho i ka’ayo en sokommu i ti’i tumou, kamurian meiy mouw sumoup.”6Nu linoo’o mola ne bani Amon, kaa nisea se i kari’iris ni Daud, takar se bani Amon i ti’i rumeo tou merammi waki se tou Aram-Bet-Rehob wo se tou Aram waki Zoba rua nga pulu’ nga riwu tou pasukan makelang, waki si raja em banua Maakha se esa nga riwu tou wo waki se tou-tou Tob mapulu’ o rua nga riwu tou. 7Eng katoroan si Daud nu liminga eng kapualitan i ti’i, i reona mouw si Yoab lumaa ampit se pakasa’an pasukan waraneiy. 8O laa se bani Amon se limaa, tu’utulenna se barisan i paseke’na waki saruan em pepalen leloangan, kasuatan se tou Aram waki Zoba wo se waki Rehob wo se tou-tou Tob wo si Makha se neiy i ketampas waki padang.9Eng katoroan si Yoab nu limoo’, kaa reregoan i ti’i e me’iwet nisia waki rerior wo waki muri, takar pelengennala se esa nga weteng waki se tou pineleng ne Israel, laa o sia tumu’utul em barisan nea mesaruan ampit se tou Aram i ti’i. 10Esa nga lebena waki se rakyat i ti’i se neiy i tampanala witu em bawa’ em pa’aka-aka’an ni Abisai, tuarina, si timu’utul em barisan nea mesaruan ampit se bani Amon i ti’i.11Laa o lumila’ mouw si Yoab: “Sa se tou Aram i ti’i se lebe ente’ ta’an niaku, takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo male’ niaku, ta’an sa se bani Amon i ti’i se lebe ente’ ta’an nikoo, takar niaku ku meiy male’ nikoo. 12Ente’enola natemu wo meiy mouw kita mente’la nate i wee se bangsa ta wo i wee eng kota-kota ni Empung ta. TUHAN satorona si tumuanala e le’os witu em beren-Na.”13O laa si Yoab wo se suraro se mewali-wali ampit nisia lumaa sumeke’ sumu’usuk se tou Aram wo se tou-tou i ti’i se timingkasi en tou waki sinaruna. 14Eng katoroan se bani Amon nu limoo’, kaa se tou Aram se timingkasola en tou, takar sea tu’u tumingkasomi waki sinaru ni Abisai wo ghumorem mea witu eng gorem eng kota. Nu reiy’ mouw i tu marengouw si Yoab nu reiy’ mouw nisia nu simeke’ mola se bani Amon wo ma’ayo momea sia waki Yerusalem.15Eng katoroan se tou Aram nu limoo’, kaa nisea se kina-weweanouw kala ne tou Israel, takar merurouw sea mewali-wali. 16O kasi si Hadadezer rumeo se tou Aram waki lewet en teberan Efrat lumaa sumeke’; nisea se mina’ayo mea waki Helam witu em bawa’ em pa’aka-aka’an ni Sobakh, panglima ne suraro ni Hadadezer.17Nu reiy’ mouw eng kapualitan i ti’i neiy’ i pakite’ula wia si Daud, takar erurennala se minapekasa tou Israel, lewetennala en teberan Yordan, laa o i ka’ayo mea waki Helam. Tou Aram se timu’utul em barisanna minesaruan ampit si Daud wo sumeke’ sumu’usuk nisia, 18ta’an se tou Aram i ti’i se timingkasi waki sinaru ne tou Israel, wo si Daud munu’mi waki se tou Aram i ti’i se pitu nga atus nga ipus kawalo eng kareta wo se epat nga pulu’ nga riwu tou pasukan makakawalo. Sobakh, panglima ne suraro nea, pinali’anna esa nga tuana, i ka’ayo sia minate maname. 19Eng katoroan linoo’ em baya ne raja, se tu’utuk wia si Hadadezer, kaa nisea se kinaweweanouw kala ne tou Israel, takar sea sumiwola pale’osan ampit se tou Israel wo tu’utuk wia nisea; nu reiy’ mouw i tu meide’ mouw se tou Aram mewewee na’ale’an kasi wia se bani Amon.
1Witu em pesawelan en te’un, witu nedo ne raja-raja eng kenaramenna lumaa meseseke’, takar si Daud rumeo si Yoab lumaa ma’an se tou-touna wo se minapekasa tou Israel. Nisea se minunengla se bani Amon wo lumedong eng kota Raba, kasuatan si Daud nuesa si minena’ waki Yerusalem.2Mekasa eng kapualitan witu nedo mawengido, eng katoroan si Daud nu tumo’ori waki ghegholeiyanna, laa o mengela-ngelang waki atas em paana istana, kaloo’anouw wia nisia waki atas em paa i ti’i siesa wewene kasuatan malele’; wewene i ti’i si kasa wulouw e rupana. 3O laa si Daud rumeo tou mueiy en tanume si wewene i ti’i wo se tou se limila’: “Ni’itu nyi’a mouw si Batsyeba binti Eliam, ka’awu ni Uria tou eng Het i ti’i.”4Nu reiy’ mouw i tu Daud rumeo tou medomi nisia. Wewene i ti’i si mineiy wia nisia, o laa si Daud tumekel ampit nisia. Wewene i ti’i si tarekan meresimi en tou waki kari’irisanna. Kamurian marengouw si wewene i ti’i mea waki walena. 5Laa o mali mouw nouwak si wewene i ti’i wo i reona tou makite’ula wia si Daud, en tuana: “Niaku ku maali-ali nouwak.”6O laa si Daud rumeo tou wia si Yoab lumila’la: “I reo mouw si Uria, tou eng Het i ti’i, meiy wia niaku.” Takar si Yoab rumeo si Uria sumaru si Daud. 7Eng katoroan si Uria nu ghumorem sumaru nisia, mueiy mouw si Daud en tanume eng ka’ada’an ni Yoab wo ne suraro wo eng ka’ada’an paseke’an. 8Kamurian lumila’ mouw si Daud wia si Uria: “Mea mouw waki walemu wo oasanouw ne’amu.” Eng katoroan si Uria nu rumo’umi waki istana, takar se tou tumodeiy nisia ampit minaali en tetaber ni raja.9Ta’an si Uria si ghimoleiyla en tou witu en saruan em pepalen istana mewali-wali se hamba ni tuangna wo reiy’ minea waki walena. 10Neiy i pakite’ula wia si Daud, en tuana: “Uria si reiy’ minea waki walena.” Laa o lumila’ mouw si Daud wia si Uria: “E reiy’ ku’a re’en nikoo koo tare mouw marengi waki pakela-kelangan? Ka’a koo reiy’ minea waki walemu?” 11Ta’an si Uria si limila’ wia si Daud: “Tabut ma’an se tou Israel wo se tou Yehuda se minena’ witu lekouw, o kangkasi si tuangku Yoab wo se hamba-hamba ni tuangku nuesa se dimasing waki patar; ma’an tu’una aku mareng mea waki waleku kaa laa kumaan kumoo’ wo tumekel ampit si ka’awuku? Karengan em patou-touannu wo karengan e nyawamu, niaku ku reiy’ laa tumuanala eng kapualitan i ti’i!”12Em pokeiy ni Daud wia si Uria: “Mena’ mola nendo i yi’i wia nyi’i. Wo’odo ku laa mayame nikoo mea.” Ni’itu mouw si Uria si minena’ waki Yerusalem witu nendo i ti’i. Nendo kawo’odoanna 13Daud si kimeret nisia kaa laa kumaan wo kumoo’ ampit nisia, wo si Daud sumiwo nisia tinoek. Witu nedo wengi rumo’u momi si Uria kaa laa meghegholeiy metetekel witu en tetekelanna, mewali-wali se hamba ni tuangna. Sia si reiy’ minea waki walena.14Memo’odona Daud si minatik surat wia si Yoab wo mapa’alila nyi’a ampit nieletala ni Uria. 15Neiy i patikna witu en surat i ti’i, en tuana: “I tampa mola si Uria waki barisan rerior witu em paseke’an kasa hebat, kamurian kouw rumo’umi en tou waki nisia, rio sia kawunu’an mate.”16Witu nedo si Daud nu limedong eng kota Raba, sia rumeo si Uria mea waki tampa eng kete’uanna wawean kasu’usuk si te’etep keteren. 17Eng katoroan se tou-tou eng kota i ti’i nu rumo’umi mererego wo meseseke’ mesesu’usuk si Yoab, takar mate mouw se pirala tou waki se suraro, waki se maki’i-ki’it si Daud; o kangkasi si Uria, tou eng Het i ti’i, si minate.18Kamurian si Yoab rumeo tou makite’ula wia si Daud eng kinekekelangna em paseke’an i ti’i. 19Sia merentala wia si rereoan i ti’i, en tuana: “Sa koo simampetouw minabarla eng kinekekelangna em paseke’an i ti’i wia si raja, 20wo sa wona’na si raja mamoupi’ wo lumila’ wia nikoo: Ka’a kouw tuana eng ketawi witu eng kota i ti’i kaa laa meseseke’? E reiy’ ku’a re’en kouw mete’u, kaa se tou se laa matingkanami waki atas em beton?21Seiy ku’a re’en si minunu’la si Abimelek bin Yerubeset? E reiy’ ku’a re’en siesa wewene si timoromi em batu kiniar wia nisia waki atas em beton, i ka’ayo sia minate waki Tebes? Ka’a kouw tuana eng ketawi witu em beton i ti’i? – takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo lumila’: O kangkasi si hambamu Uria, tou eng Het i ti’i, si minate mouw.”22Laa o mea mouw si rereoan i ti’i wo i kekeka’ayonala sia makite’ula wia si Daud e reiy’ sa mina’asa neiy i perentala ni Yoab wia nisia. 23Rereoan i ti’i si limila’ wia si Daud: “Tou-tou i ti’i se lebe ente’ ta’an nikeiy wo rumo’umi rumego nikeiy waki patar. Ta’an nikeiy keiy sime’esek nisea minareng i ka’ayo mea waki woang em pepalen leloangan.24Witu nedo ni’itu se tumetingkana-tumetingkana se limutami wia se hamba-hambamu waki atas em beton, i ka’ayo se pirala waki se hamba ni raja se minate; o kangkasi si hambamu Uria, tou eng Het i ti’i, si minate mouw.” 25Kamurian lumila’ mouw si Daud wia si rereoan i ti’i: “Teinti’i mouw ni’i lila’mula wia si Yoab: Te’a mouw senso’ natemu karengan eng kapualitan i yi’i, karengan naramouw en santi kumaan sitou i yi’i ka’apa sitou i ti’i. Karengan e ni’itu pangihebatenola reregoannu witu eng kota i ti’i wo i rewa mola i tu. Tuana mouw koo lewo’ sa reiy’ mente’la natena!”26Eng katoroan lingan ni ka’awu ni Uria, kaa si Uria, ka’awuna, si minate mouw, takar ma’aripouw sia karengan em pinatean ni ka’awuna i ti’i. 27Ni’itu nu limangkoiy mola nedo mengasi’, takar si Daud rumeo alini si wewene i ti’i waki walena. Wewene i ti’i si minamuali ka’awuna wo tumimea’la siesa oki’ tuama i wee nisia. Ta’an eng kapualitan en tinuana mola ni Daud i ti’i nyi’a mouw e lewo’ witu em beren ni TUHAN.
1TUHAN timoke si Natan wia si Daud. Sia si mineiy wia si Daud wo lumila’ wia nisia: “Wawean rua tou witu e nesa kota: siesa si kaya wo siesa kasi si lengeiy. 2Si kaya si makapunya ka’asa’an membe’ domba wo sapi; 3si lengeiy si reiy’ makapunya sapa-sapa, reiy’ siwalina waki siesa nga ipus oki’ ni domba mereiy karintek, si tineles wo piaranna. Sioki’ ni domba i ti’i si minasela wia nisia mewali-wali ampit se oki-oki’na, kumaan waki wewoko’anna wo kumoo’ waki kowerna wo tumekel witu em pinalarna, tanu siesa oki’ wewene i wee nisia.4Witu nedo mekasa sitou kaya i ti’i si kinesakeiyan; wo nisia si mapedam moupus ma’edomi siesa nga ipus waki se membe’ dombana ka’apa sapina kaa laa melelutu’ nisia i wee si lumelepu mineiy wia nisia i ti’i. Ni’itu mouw nisia si minedo sioki’ ni domba mereiy kapunya’an ni lengeiy i ti’i, wo lumutu’la nisia i wee sitou si mineiy wia nisia i ti’i.” 5O laa si Daud si kasa minoupi’ karengan sitou i ti’i wo sia lumila’ wia si Natan: “Karengan si TUHAN matou-tou: sitou timuanala ni’itu si lewo’ sa reiy’ ukumen paten. 6Wo sioki’ ni domba mereiy i ti’i si lewo’ sa reiy’ wearen sawelna makaepat lumepet, karengan nisia si timuana mola eng kapualitan i ti’i wo eng karengan nisia si reiy’ sumine’u en tongkoupusen.”7Kamurian lumila’ mouw si Natan wia si Daud: “Nikoo mouw sitou i ti’i! Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel: Niaku mouw si minisu’la nikoo minamuali raja witu se Israel wo Niaku mouw si minayami nikoo waki lawas ni Saul. 8Neiy-Ku mouw i weela em pumpun em bale ni tuangmu wia nikoo, wo se ka’awu-ka’awu ni tuangmu witu em pinalarmu. Niaku ku minee mola wia nikoo se kaum Israel wo Yehuda; wo sa wona’na ni’itu e reiy’pe’ awes, tantu Kumawes kasi en ti’i wo ni’itu wia nikoo.9Ka’a koo masero’ si TUHAN ampit matuanala sapa e lewo’ witu em beren-Na? Uria, tou eng Het i ti’i, si neiy i wayamula wunu’un ampit en santi; ka’awuna si niedomu minamuali ka’awumu, wo nisia nuesa si neiy mouw i wayamula wunu’un en santi ne bani Amon. 10Karengan e ni’itu, en santi e reiy’ laa sume’epangi waki se see’mu i ka’ayo eng keurena, karengan nikoo koo simero’ mola Niaku wo minedo si ka’awu ni Uria, tou eng Het i ti’i, kaa laa mamuali ka’awumu.11Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Eng kaulitna eng kacilaka’an e laa-Ku i torola mea witu natasmu e mineiy waki se kaum ne me’urangmu nuesa. Niaku ku laa medo se ka’awu-ka’awumu witu en sinaru em berennu wo meela nisea wia se tou walina; tou i ti’i si laa tumekel ampit se ka’awu-ka’awumu witu nendo oat. 12Karengan nikoo koo timuana mola nyi’a eng kenaramen neiy i kakirong, ta’an Niaku ku laa tumuanala eng kapualitan i ti’i witu en sinaru ne minapekasa Israel eng kenaramen pakaloo’o-loo’ola.” 13Laa o lumila’ mouw si Daud wia si Natan: “Niaku ku makadosa mouw wia si TUHAN.” Wo si Natan lumila’ wia si Daud: “TUHAN si mina’akatola en dosamu i ti’i: nikoo koo reiy’ laa mate.14Ma’anouw tu’u tuana, karengan nikoo ampit em pasiwo-siwon i yi’i koo kasa mouw kimewur si TUHAN, tantu mouw sioki’ i patou i wee nikoo i ti’i si laa mate.” 15Kamurian mea mouw si Natan mea waki walena. Wo si TUHAN kumatulala sioki’ neiy i patoumi ni minaka’awumi ni Uria i wee si Daud, i ka’ayo minerara’an.16O laa si Daud maleiy wia si Empung eng karengan sioki’ i ti’i, sia moso ampit en tentem wo sakawisa sia ghumorem mea witu eng gorem, esa nga wengi-wengian i ti’i sia si ghumoleiy witu en tana’. 17Takar meiy mouw wia nisia em baya ne tu’a-tu’a se waki walena kaa laa mekekiwee nisia tumo’ori waki wela, ta’an nisia si so’o; o kangkasi nisia si reiy’ kimaan mewali-wali ampit nisea. 18Witu nendo eng kapitu mate mouw sioki’ i ti’i. Wo se pegawai-pegawai ni Daud se meide’ makite’ula wia nisia, kaa sioki’ i ti’i si minate mouw. Karengan nisea se limila’: “Eng katoroan sioki’ i ti’i nu matou-toupe’, nikita ta simusuiy mola wia nisia, ta’an nisia si reiy’ minadungla e lelila’an ta. Kumura kita toro lumila’la wia nisia: sioki’ i ti’i si minate mouw? I kasenge’mi sia cumilakala en tou!”19Eng katoroan si Daud nu limoo’, kaa se pegawai-pegawaina se metetena’an, mangarti mouw sia, kaa sioki’ i ti’i si minate mouw. O laa si Daud mueiy wia se pegawai-pegawaina: “Minate mouw ku’a re’en sioki’ i ti’i?” E wingkot nea: “Reiy’ mouw.” 20O laa si Daud tumo’ori witu em bela, sia lumele’ wo misu’ wo sumawel labung; sia ghumorem mea witu eng gorem em bale ni TUHAN wo mongkot sumempe. Nu reiy’ mouw i tu marengouw sia mea waki walena, wo kaa witu em pengiweeanna i sakeiymi wia nisia e roti, laa o kumaan.21Lumila’ mouw se pegawai-pegawaina wia nisia: “Sapa ku’a re’en em penoronna eng kapualitan siniwomu i yi’i? Eng karengan sioki’ matou-toupe’ i ti’i, koo minoso wo maame’, ta’an nu reiy’ mouw sioki’ i ti’i nu mate, koo tumo’or wo kumaan!” 22E wingkotna: “Eng keurean sioki’ i ti’i nu matou-tou, niaku ku maposo wo maame’, karengan eng genangku: meina’ si TUHAN si moupusla niaku, i ka’ayo sioki’ i ti’i si mena-ena’ matou-tou. 23Ta’an en teakan nisia si minate mouw, ka’a aku lewo’ sa reiy’ moso? Toro ku’a re’en aku manginwarengi nisia kasi? Niaku si laa mea wia nisia, ta’an nsia si reiy’ laa marengi wia niaku.”24Kamurian si Daud mibor e nate ni Batsyeba, ka’awuna; sia si timawila si wewene i ti’i wo tumekel ampit nisia, wo si wewene i ti’i tumimea’la siesa oki’ tuama, o laa si Daud mee ngaran Salomo wia sioki’ i ti’i. TUHAN si moupusla sioki’ i yi’i 25wo ampit nieletan ni nabi Natan Sia rumeo ngumaranla sioki’ i ti’i Yadija, eng karengan si TUHAN.26 26 Yoab si maseke’ masu’usuk e Raba, eng kota ne bani Amon wo sia rumo’obit eng kota karaja’an.
1Nu reiy’ mouw i tu mamuali mouw en tumodong. Absalom bin Daud si makapunya tuari wewene kawulouw, ngaranna Tamar; wo si Abnon bin Daud si rumendemouw wia nisia. 2Nate ni Amnon eng kasa kinawilotan, i ka’ayo sia minerara’an karengan si Tamar, patuarina i ti’i, karengan sioki’ wewene i ti’i si reraape’ wo i ki’it em papokeiyla ni Amnon e reiy’ wona’na mamuali kaa laa metetuanala wo’o sapa witu nisia.3Amnon si makapunya siesa kalo mekengaran Yonadab, oki’ ni Simea kaka’ ni Daud. Yonadab i ti’i siesa tou kasa lali’iket. 4Em pokeiyna wia si Amnon: “Heiy oki’ ni raja, ka’a koo tuana eng kasusa susur memo’odo? E reiy’ ku’a re’en lebe le’os koo makite’umi nyi’a wia niaku?” Em pokeiy ni Amon wia nisia: “Niaku ku rumendem wia si Tamar, tuari wewene ni Absalom, patuariku i ti’i.”5Laa o lumila’ mouw si Yonadab wia nisia: “Ghumoleiy mola witu en tetekelannu wo sumiwo mouw towo-towo rara’an. Sakawisa si ama’mu meiy lumoo’ nikoo, takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo lumila’ wia nisia: Iyonala si tuariku Tamar meiy mee niaku kumaan. Sakawisa sia tumiro’la kekaanen witu en sinaru em berenku, i ka’ayo aku toro lumoo’ nisia, takar niaku ku laa kumaani nyi’a waki lawasna.” 6Nu reiy’ mouw i tu ghumoleiy mouw si Amnon wo sumiwo towo-towo rara’an. Eng katoroan si raja nu mineiy lumoo’ nisia, lumila’ mouw si Amnon wia si raja: “Iyonala si tuariku Tamar meiy sumiwola e wona’na rua kukis witu en sinaru em berenku, rio aku kumaani nyi’a waki lawasna.”7O laa si Daud rumeo tou wia si Tamar, mea waki walena, ampit e nower:”Mea mouw waki wale ni Amnon, kaka’mu wo i tiro’ mola kekaanen i wee nisia.” 8Takar si Tamar si minea waki wale ni Amnon, kaka’na, si kasuatan meghole-gholeiy, o laa sioki’ wewene i ti’i medo eng kayo’an, me’emesla nyi’a wo sumiwo kukis witu en sinaru em berenna, kamurian tununna mouw eng kukis i ti’i. 9Nu reiy’ mouw i tu si reraa i ti’i medo rumping wo rumo’ula em pumpunna witu en sinaru ni Amnon, ta’an nisia si so’o kumaan. Lumila’ mouw si Amnon: “I reo mouw se susur tou rumo’ula tumele’ula niaku.” Laa o rumo’u mola se susur tou tumele’ula nisia.10Laa o lumila’ mouw si Amnon wia si Tamar: “Alinomi eng kekaanen i ti’i wia eng gorem eng kamar, rio aku kumaani nyi’a waki lawasmu.” Tamar si minedomi eng kukis tiniro’nala i ti’i, laa o malila nyi’a wia si Amnon, kaka’na, mea witu eng gorem e ri’irir. 11Eng katoroan si reraa i ti’i nu sumakeiyla nyi’a wia nisia rio sia kumaan, tiboiyanna mouw si reraa i ti’i wo lumila’ wia nisia: “Meiy mouw tumekel ampit niaku, tuariku.” 12Ta’an si reraa i ti’i si limila’ wia nisia: “E reiy’ kaka’ku, te’a pewewantian aku, karengan se tou se reiy’ matuanala tanu ni’itu wia Israel. Te’a mouw mesesiwo en sering tanu ni’itu.13Wo niaku, mea wisa ku’a re’en paalingku eng kakewurangku? Wo nikoo i yi’i, koo laa i papokeiyla tanu sitou ba’abal wia Israel. Karengan e ni’itu, sumusuiy mouw ampit si raja, karengan nisia si reiy’ laa sumede’ meweweela niaku wia nikoo.” 14Ta’an si Amnon si so’o melelingala e lelila’anna, wo eng karengan nisia si lebe ente’ ta’an nisia, wantianna mouw sia, laa o tumekel ampit nisia.15Kamurian lumentutouw eng kari’irisan kasa wangko’ wia si Amnon witu si reraa i ti’i, awes tare e lebe wangko’ e ri’iris pinedamna wia si reraa i ti’i ta’an e rendem pinedamna nu reiy’pe’ nyi’a. O laa si Amnon lumila’ wia nisia: “Tumo’orouw, mea mouw!” 16Laa o lumila’ mouw si reraa i ti’i wia nisia: “E reiy’ kaka’ku, karengan rumeo niaku mea nyi’a mouw e lebe lewo’ ta’an sapa en siniwomu mola wia niaku eng ketare.” Ta’an si Amnon si so’o melelingala nisia. 17Keretenna si taretumou si masempungla nisia, em pokeiyna: “I reo mouw si wewene i yi’i mea rumo’ume wia niaku wo kusi’inouw em pepalen waki murina.”18Reraa i ti’i si minake labung kasa wangun; karengan en tuana mouw se keke’-keke’ ne raja se reraape’ mepakela e labung weroiy. Kamurian si sumesempung i ti’i rumeo nisia rumo’ula, laa o kumusi’ em pepalen witu murina. 19O laa si Tamar meela riawu witu natas eng kokongna, kumurensangla e labung kasa wangun pinakena, rumeta’la lawasna witu natas eng kokongna wo mea mouw sia kasuatan ma’arip ampit e menaleinteng.20Mueiy mouw si Absalom, kaka’na, wia nisia: “Sapa ku’a re’en si Amnon, kaka’mu i ti’i, si minaesala nouwak ampit nikoo? Takar en teakan, tuariku, makapenesouw, e reiy’ ku’a re’en nisia si kaka’mu, te’a mouw tuana maghenangla eng kapualitan i ti’i.” O laa si Tamar mena’ witu em bale ni Absalom, kaka’na i ti’i, maesa-esa. 21Eng katoroan e reiy’ sa mina’asa eng kapualitan i ti’i lingan ni raja Daud kasa mouw moupi’ sia. 22Wo si Absalom si reiy’ meila-ila’an ampit si Amnon, le’os en tanume e lewo’ ka’apa tu’u en tanume e le’os, ta’an si Absalom si mari’iris si Amnon, karengan nisia si minanti mola si Tamar, tuarina.Amnon winunu’, Absalom timingkasla en tou23Ni’itu nu limangkoiy mouw rua nge te’un, Absalom si simiwola em pakuntingan e wu’uk ne domba waki Baal-Hazor tawi eng kota Efraim. O laa si Absalom meri’ em bya ne oki’ ni raja. 24Kamurian si Absalom sumaru si raja, laa o lumila’: “Hambamu i yi’i si mesesiwola pakuntingan e wu’uk ne domba. Satorona si raja wo se pegawai-pegawaina kumi’it mewali-wali ampit si hambamu i yi’i.”25Ta’an si raja si limila’ wia si Absalom: “Ampung, oki’ku, te’a nikeiy nu waya keiy mea, rio keiy te’a sumusala nikoo.” O laa si Absalom sume’esek, ta’an si raja si so’o mea, sia si minee i tela berkat wia nisia. 26Kamurian lumila’ mouw si Absalom: “Sa reiy’, iyonanola si kaka’ku Amnon mea ma’an nikeiy.” Ta’an si raja si miningkot nisia: “Sapa eng ka’ara’anna sia mea mewali-wali nikoo?”27Ta’an eng katoroan si Absalom nu sume’esek, iyonanna mola si Amnon wo em baya ne oki’ ni raja mea ma’an nisia. 28O laa si Absalom merentala se tou-touna, en tuana: “Weeanla ghenang, sakawisa nate ni Amnon e mamuali melaya-laya’ karengan e nanggor, wo niaku ku lumila’me wia nikoo: Patilenouw si Amnon, takar e lewo’ sa reiy’ mouw kouw munu’ nisia. Te’a meide’. E reiy’ ku’a re’en niaku si minerentala nyi’a wia nikoo? Ente’enouw natemu wo i papa’ato mola en toumu tanume sitou waraneiy!” 29Tou-tou ni Absalom se matuanala si Amnon tanu neiy i perentala ni Absalom. Laa o tumo’orouw em baya ne oki’ ni raja i ti’i, sea sumakela se bagal nea siesa o siesa wo tumingkase en tou.30Nisea se wiape’ nuner e lalan, eng katoroan e nabar i ka’ayola wia si Daud, en tuana: “Absalom si minunu’ mola em baya se oki’ ni raja, e reiy’la siesa tou tu’u waki nisea si neiy i kaliseiy.” 31Laa o tumo’orouw si raja, kurensangennala labungna wo ghumoleiy witu em bela, wo em baya ne pegawaina se mineiy witu nisia se kimurensangla e labung nea.32Takar sumusuiy mouw si Yonadab, oki’ ni Simea, kaka’ ni Daud, em pokeiyna: “Te’a mouw si tuangku mapokeiyla, em baya ne taretumou se oki-oki’ ni raja i ti’i, se winunu’ mouw. Amnon i te si minate, karengan eng kapualitan i ti’i e linoo’ mola witu eng gio ni Absalom, rengan si Amnon nu minantila si Tamar, tuarina. 33Ni’itu mouw, te’a mouw si tuangku raja mee eng genang witu natena, kaa em baya se oki’ ni raja i ti’i se minate mouw, karengan si Amnon i te si minate.”34Absalom si timingkasla en tou. Eng katoroan sitou si menayu-nayur nu mapalease en tu’usanna, takar kaloo’anna mome se ka’asa’an kasa se tou mengeiy waki katoroan eng Horonaim, esa nga kelabotan en siri’ kakuntungan. 35Lumila’ mouw si Yonadab wia si raja: “Loo’on, se oki-oki’ ni raja se mengeiy! Nulit tanu em peila’la ni hambamu i yi’i.” 36Tare mouw i te sia sumampetla meila’, meiy mouw se oki-oki’ ni raja i ti’i. Nisea se maame’ ampit en totor menaleinteng. O kangkasi si raja wo em baya ne pegawaina se maame’ ampit eng kasa ente’.37Absalom si timingkasola en tou wo minea mouw wia si Talmai bin Amihur, raja em banua Gesur. Wo si Daud si mengasi’ mangaendo-endo eng keurena karengan sioki’na i ti’i. 38Absalom si timingkasola en tou wo minea mouw waki Gesur; sia si minena’ maname telu nge te’un eng keurena. 39O laa si raja si reiy’ mouw kasi moupi’ wia si Absalom, karengan eng kasusa’an natena karengan em pinatean ni Amnon eng kimo’okosola.
1Eng katoroan si Yoab, oki’ ni Zeruya, mamete’ula, kaa nate ni raja malelola si Absalom, 2takar sia rumeo tou mea waki Tekoa sumungkulela maname siesa wewene sama’, laa o sia lumila’ wia si wewene i ti’i: “Sumiwo mouw towo-towo mengasi’, wo make mouw labung pengasi’, te’a mouw me’isu’ ampit e lana, wo minta’ mouw tanu siesa wewene si ure mouw mengasi’ karengan siesa tou minate. 3Kamurian ghumoremouw sumaru si raja wo sumusuiy mouw wia nisia tanu nyi’i” – o laa si Yoab mee e lelila’anna mea witu eng gorem en suma ni wewene i ti’i.4Eng katoroan si wewene Tekoa i ti’i nu ghumorem sumaru si raja, mongkotouw sia ampit eng giona minea waki tana’ wo sumempe, kasuatan limila’: “Ale’eni, ee tuangku raja!” 5Raja si minueiy wia nisia: “Wawean sapa?” E wingkotna: “Eh, niaku i yi’i ku esa balu, karengan si ka’awuku si minate mouw. 6Hambamu i yi’i si makapunya rua oki’ tuama; nisea se metetokol waki patar wo eng karengan e reiy’la si tuma’atasla, takar siesa si minewe se walina wo munu’ nisia.7Wo en teakan se minapekasa kaum ne me’urang se timo’or masu’usuk si hambamu i yi’i, wo nisea se meila’: I sarakanomi sitou minunu’ si patuarina i ti’i, rio keiy mukum nisia mate sawel e nyawa ni patuarina si winunu’na mola i ti’i, wo rio keiy rume’ila kangkasi en sumesani’na i ti’i. Nisea se laa merere’ila se see’ku se neiype’ i katele’u i ti’i ampit e reiy’ metetele’ula ngaran ka’apa see’ i wee si ka’awuku wia en saruan em bumi.”8Laa o sumusuiy mouw si raja wia si wewene i ti’i: “Marengouw mea waki walemu, en tanume nikoo niaku ku laa meela perenta.” 9Wewene Tekoa i ti’i si limila’ wia si raja: “Niaku wo se me’urangku keiy laa mesa’an eng kaselokan i ti’i, ee tuangku raja, ta’an si raja wo e reruberanna e reiy’ siselok.”10Laa o lumila’ mouw si raja: “Sa wawean tou si lumila’la sapa-sapape’ kasi wia nikoo, alinomi sitou i ti’i sumaru niaku, takar sia reiy’ mouw laa rumoung nikoo kasi.” 11Em pokeiy ni wewene i ti’i: “Satorona si raja ghumenang wia si TUHAN, Empungmu, rio si kumneke’i en tetubuus raa’ te’a taleus laker malentutla kapunengan wo rio sea te’a mepepunengla sioki’ku i ti’i.” Laa o lumila’ mouw si raja: “Karengan si TUHAN matou-tou – esa wu’uk tu’u waki kokong ni oki’mu i ti’i e reiy’ laa ruma’araghi wia em bumi!”12Kamurian lumila’ mouw si wewene i ti’i: “Iyonala si hambamu i yi’i lumila’la esa nga ketor lelila’an kasi wia si tuangku raja.” E wingkotna: “I lila’ momi.” 13Lumila’ mouw si wewene i ti’i: “Ka’a si raja tumiro’ eng kapualitan tuana witu se umat ni Empung? Eng karengan si tuangku si timotorla e lelila’an i yi’i, takar si tuangku mouw nuesa si simelok ampit e reiy’ miniyonla mareng sitou neiy mouw i tea’nala. 14Karengan nikita ta tantu mouw mate, nikita ta tanu en dano neiy i kaseboki wia em bumi, e reiy’ kina’arurala. Ta’an si Empung si reiy’ minedo nyawa ni tou, ta’an i te Nisia si timiro’ rio siesa tou neiy i katea’ te’a minena’ neiy i katea’mi waki-Nisia.15Takar en teakan, niaku ku mineiy lumila’la e lelila’an i yi’i wia si tuangku raja karengan se tou kelaker i ti’i se minengide-ngide’ mola niaku. Karengan e ni’itu eng genang ni hambamu i yi’i: le’osouw aku sumusuiye’la rior ampit si raja, wo’o wona’na si raja si lume’ele’la ni’i paaleiy ni hambana i yi’i; 16karengan si raja si laa lumingala niaku wo laa mayami si hambana i yi’i waki lawas ne tou se laa mepepunengla niaku wo se oki’ku mewali-wali waki kapunya’an pusaka ni Empung. 17O kangkasi si hambamu i yi’i si ghimenang: e lelila’an ni tuangku raja en tantu mouw e laa lumomponla nate, karengan tanu si mala’ekat ni Empung, tuana mouw si tuangku raja, si mete’u memange-mange’anla sapa e le’os wo lewo’. Wo si TUHAN, Empungmu, satorona si rumapitla si tuangku.”18O laa si raja mingkot, em pokeiyna wia si wewene i ti’i: “Le’osouw te’a i pekekirongla wia niaku sapa e laaku pewewueiyela wia nikoo.” Em pokeiy ni wewene i ti’i: “Lumila momi satorona si tuangku raja!” 19Kamurian mueiy mouaw si raja: “Sapa ku’a re’en si Yoab si simewok lawas ampit nikoo witu em baya nyi’a i yi’i?” Wewene i ti’i si miningkot: “Karengan em patou-touannu, tuangku raja, e wo’o wona’na reiy’ sa laa sume’epangla laa lele’os ka’apa laa kawii waki e reiy’ sa mina’asa neiy i lila’la ni tuangku raja. Eng kaulitna si hambamu Yoab si minerentala niaku; sia mouw si mineela witu eng gorem en suma ni hambamu e reiy’ sa mina’asa e lelila’an i yi’i. 20Ampit e maksut kaa laa mereroba eng kapualitan i ti’i takar si hambamu Yoab tumuanala eng kapualitan i yi’i. Ta’an si tuangku si sama’ masuat tanu si mala’ekat ni Empung, i ka’ayo mamete’ula em baya minamuali wia em bumi.”21Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw si raja wia si Yoab: “Le’os, e le’ele’angkula ni’i paaleiy i yi’i. Mea mouw, alinomi mareng si taretumou Absalom i ti’i.” 22Laa o mongkotouw si Yoab ampit eng giona minea waki tana’ wo sumempe kasuatan maaleiy berkat i wee si raja. Wo si Yoab lumila’: “Wia nendo i yi’i hambamu si minamete’ula kaa si tuangku raja si pa’ar wia si hamba, karengan si tuangku si lime’ele’ mola ni’i paaleiy ni hambamu i yi’i.”23Laa o tumo’orouw si Yoab, sia mea waki Gesur wo malimi si Absalom mineiy waki Yerusalem. 24Ta’an lumila’ mouw si raja: “Nisia si lewo’ sa reiy’ mea waki walena nuesa, te’a sia meiy witu en sinaruku.” Ni’itu mouw mea mouw si Absalom mea waki walena nuesa wo si reiy’ mineiy witu en sinaru ni raja.25Waki minapekasa Israel e reiy’la si tuana eng kelaker palo’oren eng kawulouwanna tanu si Absalom. Waki palar ne’ana i ka’ayo en tempok eng kokongna e reiy’la si walulang witu nisia. 26Sakawisa sia sumukur em bu’ukna – witu eng kesampetan susur en te’un sia si masukur nyi’a karengan e mamuali taleus wuter i wee nisia – takar timbangenna em bu’ukna i ti’i, e rua nga atus syikal eng kawuterna, i ki’it e watu tetimbangan ni raja. 27I wee si Absalom minatoumi se telu oki’ tuama wo siesa oki’ wewene, si mekengaran Tamar. Nisia siesa wewene kawulouw.28Nu reiy’ mouw si Absalom nu minena’ waki Yerusalem e lekep rua nge te’un eng keurena, ampit e reiy’ mineiy witu en sinaru ni raja, 29takar si Absalom rumeo kumeret si Yoab kaa laa i petetoke wia si raja. Ta’an nisia si so’o mineiy.30Laa o lumila’ mouw sia wia se hamba-hambana: “Loo’on, em penguma’an ni Yoab em bitu en siri’ em penguma’angku wo maname em bawean jelaina. Mea mouw, tununouw i tu.” Takar se hamba-hamba ni Absalom rumengis em penguma’an i ti’i. 31O laa si Yoab mea matola si Absalom waki walena, wo mueiy wia nisia: “Ka’a se hamba-hambamu rumengis em penguma’an kapunya’angku i ti’i?”32E wingkot ni Absalom wia si Yoab: “Yon, niaku ku rimeo mola tou wia nikoo lumila’la: meiype’me wia nyi’i, rio aku tumoke nikoo wia si raja kaa laa lumila’la: sapa eng ka’ara’anna aku rimo’umi waki Gesur? E lebe le’os aku minena’pe’ maname. Takar en teakan, ku pa’ar ma’eiy witu en sinaru ni raja. Sa aku simelok, ma’anouw sia mukum niaku paten.” 33Kamurian ghumoremouw si Yoab sumaru si raja wo makite’ula eng kapualitan i ti’i wia nisia. Raja si kimeret si Absalom, wo sia ghumorem sumaru si raja, laa o mongkot witu en sinaru ni raja ampit eng gion minea waki tana’; o laa si raja sumiong si Absalom.
1Nu reiy’ mouw i tu Absalom si timiro’la i wee nisia e nesa kareta ma’an se kawalo wo se lima nga pulu’ tou matingkas witu reriorna. 2Takar susur memo’odo rumedeiy mouw si Absalom witu li’ilik e lalan matorome em pepalen leloangan. Susur tou si maka kapualitan wo si pa’ar ghumorem sumaru si raja kaa laa adilen eng kapualitanna, tou i ti’i si kereten ni Absalom wo wueiyen: “Waki kota wisa ku’a re’en koo meiy?” Sakawisa sia mingkot: “Hambamu i yi’i si waki se suku Israel ti’i o meiy,”3takar lumila’ mouw si Absalom wia nisia: “Loo’on, eng kapualitannu i ti’i e le’os wo ulit, ta’an waki suat ni raja e reiy’la siesa tou tu’u si pa’ar melelingala nikoo.” 4O kasi em pokeiy ni Absalom: “Sa wona’na aku popon mamuali akim wia em banua i yi’i! Takar susur tou si maka kapualitan ka’apa pe’isingan ukum si toro meiy wia niaku, wo niaku ku laa sumampetla eng kapualitanna ampit e nadil.”5Sakawisa siesa nga touan meiy tumawi kaa laa ma’ongkot mesesempe wia nisia, takar i renetna mola lawasna, tiboiyanna sitou i ti’i wo sionganna. 6Eng kenaramen tuana mouw en siniwo ni Absalom wia em baya ne tou Israel se laa megheghorem sumaru kaa laa pa’adilen eng kapualitanna ni raja, wo en tuana mouw si Absalom minedo nate ne tou-tou Israel.7Nu limangkoiy mola epat nge te’un mueiy mouw si Absalom wia si raja: “Iyonala aku mea, rio waki Hebron aku mear en teta’arku, e neiyku mouw i ta’arla wia si TUHAN. 8Karengan si hambamu i yi’i, eng katoroan maena’pe’ waki Gesur, waki Aram, minee mouw teta’ar, en tuana: Sa si TUHAN si makauli-ulit marenge niaku mea waki Yerusalem, takar niaku ku laa rumaghes wia si TUHAN.”9Laa o lumila’ mouw si raja wia nisia: “Mea mouw ampit e lawir.” Takar mantalouw si Absalom wo mea waki Hebron. 10Witu e ni’itu Absalom si minapa’ali mouw se tetoke-tetoke neiy i kakirong wia se pakasa’an suku Israel ampit e nower: “Makarengan nu reiy’ mouw nikouw nu lumingala legu’an en sesebungen, rumio mouw: Absalom si minamuali mouw raja waki Hebron!”11Ma’an si Absalom kimi’iti minea se rua nga atus tou waki Yerusalem, tou-tou nieri’ se kimi’it minea se reiy’ ampit en senap wo reiy’ mete’ula sapa tu’u en tanume eng kapualitan i ti’i. 12Eng katoroan si Absalom laa mesesempela en tetule, neiy i reona meiy si Ahitofel, tou eng Gilo i ti’i, ngumenge’enge’ ni Daud, waki Gilo, eng kotana. Tuana mouw em paasa-asa’an reiy’ kete’uan i ti’i minaente’, wo mekelakerola rakyat se maedo-edo si Absalom.
1Eng katoroan si Daud nu tare mouw i te lumangkoiyla en toka, meiy mouw si Ziba, hamba ni Mefiboset, matola nisia maali-ali se esa nge paar keledai makasesakean, ampit e muatan rua nga atus me’eme’ roti, esa nga atus kukis kismis, esa nga atus e wu’ana-wu’ana noras ra’ar wo esa nga sempe anggor. 2Laa o mueiy mouw si raja wia si Ziba: “Sapa ku’a re’en e maksutmu ampit em baya nyi’a i yi’i?” E wingkot ni Ziba: “Keledai-keledai i yi’i i wee se me’urang ni raja kaa laa sakeanla; roti wo em bu’ana-wu’ana i yi’i i wee se tou-toumu kaa laa kaanen; wo e nanggor i yi’i kaa laa koo’on waki patar kaerisan ne tou-tou se mawedu mouw.”3Kamurian mueiy mouw si raja: “Wisa ku’a re’en sioki’ ni tuangmu?” E wingkot ni Ziba wia si raja: “Nisia si waki Yerusalem, karengan em pokeiyna: Wia nendo i yi’i se kaum Israel se laa marengla wia niaku eng karaja’an ni ama’ku.” 4Laa o lumila’ mouw si raja wia si Ziba: “Sa tuana, eng kapunya’annu mouw e reiy’ sa mina’asa eng kapunya’an ni Mefiboset.” Em pokeiy ni Ziba: “Niaku ku tu’utuk! Ma’anouw satorona aku minena-ena’ maka’ato upus witu em berennu, ee tuangku raja.”
1Lumila’ mouw si Ahitofel wia si Absalom: “Iyonala niaku meleng mapulu’ o rua nga riwu tou, takar niaku ku laa tumiro’ wo kumi’it si Daud wia em bengi i yi’i i te kangkasi. 2Niaku ku laa lumalesla nisia, eng kasuatan nisia nu reawa’ wo lewea’ en semangatna wo sumenge’la nisia; minapekasa rakyat se witu mewali-wali ampit nisia se laa tumingkasla en tou, takar niaku ku toro munu’la si raja maesa-esa. 3Tuana mouw niaku ku laa malimi mareng se minapekasa rakyat i ti’i wia nikoo tanu siesa beroit marengi wia si ka’awuna. Ni’itu mouw, nikoo koo sumero e nyawa niesa tou i te, eng kasuatan se minapekasa rakyat se minena-ena’ lawir.” 4Lelila’an i yi’i ni’iyonala ni Absalom wo em baya ne tu’a-tu’a Israel.5Ta’an lumila’ mouw si Absalom: “Keretenomi kangkasi si Husai, tou Arki i ti’i, rio kita luminga sapa ni’i pelelila’nala.” 6Eng katoroan si Husai nu meiy wia si Absalom, lumila’ mouw si Absalom wia nisia, en tuana: “Teinti’i mouw e lelila’an neiy i lila’la ni Ahitofel; sapa ku’a re’en kita kumi’it e ngenge’enge’na? Sa reiy’, i lila’ momi.” 7Laa o lumila’ mouw si Husai wia si Absalom: “E nge’enge’ neiy i weela ni Ahitofel mekasa i yi’i e reiy’ le’os.”8Em pokeiy ni Husai kangkasi: “Nikoo koo mete’u, kaa si ama’mu wo se tou-touna nyi’a mouw se waraneiyt, wo kaa nisea se rara ate tanu si beruang kinaliongan sioki’ waki patar. Awes kangkasi si ama’mu nyi’a mouw siesa perajurit uli-ulit; nisia si reiy’ laa mayala se rakyat tumekel. 9Tantu mouw nisia en teakan si kimirong witu meta’esa’an ruragh ka’apa witu meta’esa’an tampa. Sakawisa witu em paregoan eng kasa ketare-tare se pirala tou se minate wo wawean tou liminga eng kapualitan i ti’i, takar se tou se laa lumila’: Rakyat se kimi’itouw si Absalom se peme’itanouw eng kakala’an. 10Takar siesa tou te’etep keteren ma’anouw tu’u e natena tanu nate ni singa si laa matewang ate kasa uli-ulit, karengan se minapekasa Israel se mete’u, kaa si ama’mu i ti’i siesa waraneiy wo se tou-tou mewali-wali nisia nyi’a mouw se tou te’etep keteren.11Karengan e ni’itu ni’i nge’enge’kula: I reo mouw se minapekasa Israel waki Dan i ka’ayo em Bersyeba merur wia nikoo, tanu neris waki li’ilik en tasik eng kelakerna wo nikoo nuesa kangkasi koo lewo’ sa reiy’ kumi’it sumeke’. 12Sakawisa kita lumalesla nisia waki meta’esa’an tampa, waki wisa sia ka’atoan, takar nikita ta laa rumego nisia, tanu e leleiydem lumenta’mi wia em bumi, i ka’ayo reiy’la si’i kaliseiy, le’os nisia ka’apa tu’u se tou-tou merapitla nisia.13wo sa sia mundurla en tou mea waki e nesa kota, takar se minapekasa Israel se laa ma’akes eng kota i ti’i ampit en tali, wo nikita ta laa kumeong nisia i ka’ayo mea waki teberan, i ka’ayo e watu rintek tu’u e reiy’ mouw laa aton kasi maname.” 14Laa o lumila’ mouw si Absalom wo se susur tou israel: “Nngege’enge’ ni Husai, tou Arki i ti’i, lebe le’os ta’an ngenge’enge’ ni Ahitofel.” Karengan si TUHAN si timenggolola, kaa e ngenge’enge’ ni Ahitofel e le’os i ti’i em pino’opolola, ampit e maksut rio si TUHAN si mapa’eiymi en cilaka wia si Absalom.
1Daud simoisap em barisan ne suraro se mewali-wali ampit nisia, Kamurian sia mopo kapala ne pasukan esa nga riwu wo kapala ne pasukan esa nga atus witu nisea. 2O laa si Daud rumeo se suraro i ti’i lumaa sumeke’, esa nga patelu se witu em bawa’ em perenta ni Yoab, se esa nga patelu kasi se witu em bawa’ em perenta ni Abisai, oki’ ni Zeruya, tuari ni Yoab, wo se esa nga patelu walinana se witu em bawa’ em perenta ni Itai, oki’ ni Gat i ti’i. Laa o lumila’ mouw si raja wia se rakyat: “Niaku kangkasi ku laa lumaa sumeke’ mewali-wali ampit nikouw.”3Ta’an se suraro i ti’i se limila’: “Te’a mouw si tuangku lumaa sumeke’; karengan sakawisa keiy i kase’esek tumingkasla en tou, takar nisea se reiy’ laa madungla nikeiy; awes tare ma’anouw tu’u mate se esa nga parua waki nikeiy, nisea se reiy’ laa madungla nikeiy; ta’an si tuangku si masuat nargana ampit se mapulu’ nga riwu tou waki nikeiy. Karengan e ni’itu, eng kasa lebe le’os, kaa si tuangku si tumiro male’mi nikeiy waki kota.” 4Kamurian lumila’ mouw si raja wia nisea: “Sapa e linoo’ miouw le’os e laaku siwon.” Laa o rumedeiy mouw si raja witu en siri’ em pepalen leloangan wo se minapekasa suraro i ti’i se makelang mengea waki luar, se manga atu-atus wo mangariwu-riwu.5Wo si raja merentala wia si Yoab, Abisai wo si Itai, en tuana: “Patuananola si Absalom, taretumou i ti’i ampit e rinda karengan niaku.” Wo se minapekasa suraro se liminga, eng katoroan si raja nu minee em perenta i ti’i wia em baya ne kapala pasukan en tanume si Absalom.6O laa se suraro i ti’i lumaa mea waki patar mea rumego se tou Israel, wo mamuali mouw em paseke’an waki talun Efraim. 7Suraro Israel se kinawewean kala ne tou-tou ni Daud maname, wo witu nendo ni’itu mamuali mouw maname em patoa’an raa’ kasa hebat: rua nga pulu’ nga riwu tou se minate. 8Kamurian em paseke’an rumangketi maname en sime’umi minapekasa en daerah i ti’i, wo en talun i ti’i eng kimaan lebe laker tou witu nelet ne suraro ta’an eng kinaan en santi witu nendo ni’itu.9Reiy’ tinu’utu’ si Absalom maatoan ampit se tou-tou ni Daud, sapa tare si Absalom si simake bagal. Eng katoroan si bagal i ti’i nu lumangkoiy witu em bawa’ em pangana-pangana nakana en terbantin kasela, i kesa’angouw eng kokongna witu nakana en terbantin i ti’i, i ka’ayo sia neiy i kesangkong nelet e langit wo em bumi, kasuatan si bagal sinakeanna si matingkas reiy’ maena-ena’. 10Siesa nga touan si limoo’ nyi’a, laa o makite’u si Yoab, em pokeiyna: “Niaku ku limoo’ si Absalom neiy i kesangkong witu nakana en terbantin.” 11Yoab si limila’ wia sitou si minakite’ula wia nisia i ti’i: “Sapa? Sa koo limoo’ nisia, ka’a koo reiy’ minalengkeiyla nisia witu en tana’ witu en tampa ni’itukan kangkasi? Takar eng kewaarna niaku mee nikoo mapulu’ syikal perak wo e nesa na’ereten.”12Ta’an sitou i ti’i si limila’ wia si Yoab: “Ma’anouw tu’u ku maka’ato esa nga riwu syikal perak witu em palarna lawasku, reiy’ laaku leleren sioki’ ni raja i ti’i, karengan witu en saruan en talinga meiy mouw si raja minee perenta wia nikoo wo wia si Abisai wo wia si Itai, em pokeiyna: Terungenola si Absalom taretumou i ti’i, karengan niaku. 13Eng kapurikitna, sa aku sumawut e nyawana ampit en sume’epang e reiy’la nesa tu’u en tumele’u i kakirong wia si raja – takar nikoo koo laa ma’akatla en tou.”14Ta’an si Yoab si limila’: “Niaku ku so’o menea-nea’ nedo ampit nikoo tanu nyi’i.” Laa o edonna mouw en telu wengkouw witu lawasna laa o i kuekna mea witu em be’ewer ni Absalom, kasuatan nisia si matou-toupe’ witu eng keuneran em pangana nakana en terbantin i ti’i. 15Kamurian se mapulu’ bujang, mengengali en saliatan ni Yoab, lumedongla si Absalom, laa o me’epet wo munu’ nisia.16Nu reiy’ mouw i tu si Yoab sumengo en sesebungen, i ka’ayo se suraro se minena’ mekeki’it se tou Israel; karengan si Yoab si pa’ar metetaang se surarona i ti’i. 17Laa o sea medo e mayat ni Absalom wo lumawame nyi’a mea witu eng gorem eng ko’okor kasela witu en talun i ti’i, kamurian sea rumedeiyla witu natasna en tawunan watu kasa sela. Wo se minapekasa tou Israel tumingkasla en tou, siesa o siesa mea waki dasingna.18Witu nedo em patou-touanna Absalom si rimedeiy mola i wee en touna nuesa en tugu en teakan em baki Kewong Raja, karengan em pokeiyna: “Niaku ku reiy’la oki’ tuama kaa laa mapawee-weela em paghenangan wia ngaranku.” Wo nisia si ngimaranola en tugu i ti’i i ki’it ngaranna nuesa; karengan e ni’itu i ka’ayomi nendo i yi’i en tugu i ti’i nginaranala ne tou: tugu paghenangan si Absalom.
1Laa o i pakite’u mola wia si Yoab: “Kete’uanola, raja si maame’ wo mengasi’ karengan si Absalom.” 2Witu nendo ni’itu mouw eng kamang minamuali pengasi’an i wee se minapekasa suraro, karengan witu nendo ni’itu se suraro liminga se tou meila’: “Raja si tekur ate karengan sioki’na.”3Karengan e ni’itu se suraro i ti’i ghimorem eng kota ampit e memene-menes witu nendo ni’itu, tanu se suraro tinena’ nirang se minarengi memene-menes karengan timingkasi en tou waki paseke’an. 4Raja si limi’ikerla eng giona, wo ampit en totor menaleinteng ma’aripouw si raja: “Oki’ku Absalom, Absalom, oki’ku, oki’ku!”5Laa o ghumoremouw si Yoab sumaru si raja waki paena’anna kasuatan limila’: “ Wia nendo i yi’i nikoo koo minepeira-irangola em baya se hambamu, se limawirola e nyawamu wia nendo i yi’i wo e nyawa ne oki-oki’mu tuama wo wewene wo e nyawa ne ka’awu-ka’awumu wo e nyawa ne pemiaran-pemiarannu, 6ampit moupusla se tou-tou mari’iris wia nikoo, wo ampit rimi’iris se tou-tou moupus wia nikoo! Karengan wia nendo i yi’i koo minapatudu’la kaa se panglima-panglima wo se maki’i-ki’it se reiy’ makapenoron sapa-sapa i wee nikoo. Awes tare niaku ku mangarti wia nendo i yi’i, kaa sa wona’na si Absalom si matou-toupe’ wo nikeiy nu waya keiy minate wia nendo i yi’i, takar eng kapualitan i ti’i e linoo’omu le’os.7Karengan e ni’itu, tumo’orouw, mea mouw waki luar wo sumusuiy mouw lumomponla e nate ne tou-toumu. Karengan niaku ku tima’ar karengan si TUHAN, sakawisa koo reiy’ rumo’umi, takar siesa tou tu’u e reiy’ laa wawean si tumele’u mewali-wali ampit nikoo wia em bengi i yi’i; wo eng kapualitan i yi’i e makapenoron cilaka i wee nikoo lumantouwla e reiy’ sa mina’asa en cilaka em pine’ennu momi rengan koo rinteke’ i ka’ayomi en teakan.” 8Laa o tumo’orouw si raja wo rumuber witu em pepalen leloangan. Takar i pakite’u mola wia se minapekasa rakyat, en tuana: “Kete’uanola, raja si rimuber witu em pepalen leloangan.” Kamurian meiy mouw se minapekasa rakyat i ti’i sumaru si raja.Sapa tare se tou Israel se timingkasola en tou, siesa o siesa minea waki dasingna.
1Reiy’ tinu’utu’ wawean maname siesa tou wuruk kalakuan, mekengaran Seba bin Bikri, tou em Benyamin. Sia si simengo en sesebungen ampit limila’: “Nikita ta reiy’ minaka’atomi weteng waki si Daud. Nikita ta reiy’ minaka’atomi sani’ waki sioki’ ni Isai i ti’i. Siesa o siesa mea waki dasingna, heiy tou Israel!” 2O laa em baya ne tou Israel i ti’i tumele’ula si Daud wo kumi’itla si Seba bin Bikri, eng kasuatan se tou-tou Yehuda se minena-ena’ kimaput wia si raja nea, kimi’iti nisia waki teberan Yordan i ka’ayo Yerusalem.3I ka’ayo mome si Daud waki istanana waki Yerusalem, o laa si raja medo se mapulu’ pemiaran neiy i tele’unala kaa laa tumayurla e istana, kamurian i ghoremnala sea witu e nesa wale witu em bawa’ em petayuran. Sia si maalar nisea, ta’an se reiy’ petawinnala. Nisea se minena-ena’ neiy i kasea’ tanu se balu i ka’ayo nendo nisea nu mate.4Lumila’ mouw si raja wia si Amasa: “I oghe mola i wee niaku se tou-tou Yehuda witu en telu nga endo, kamurian sumaru mouw kasi meiy wia nyi’i!” 5Laa o mea mouw si Amasa moghela se tou Yehuda, ta’an nisia si melodo-lodok e lukar i ti’i i ka’ayo limangkoiy e nedo neiy i tataapla ni raja i wee nisia.6Laa o lumila’ mouw si Daud wia si Abisai: “En teakan si Seba bin Bikri si lebe mekeide’en i wee nikita ta’an si Absalom; ni’itu mouw nikoo, alinouw se tou-tou ni tuangmu i yi’i wo ki’itenouw sia, rio te’a sia ma’ayola eng kota makarereen, wo ampit en tuana nisia si’i kaliseiy wia nikita.” 7O laa si Yoab, se tou eng Kreti wo se tou em Pleti wo em baya ne waraneiy rumo’umi tumodeiy nisia. Nisea se rimo’umi waki Yerusalem kaa laa mekeki’it si Seba bin Bikri.8Eng katoroan nisea nu i ka’ayo mea waki watu wangko’ em baki Gibeon, takar si Amasa si mina’ayo mola maname lebe rerior ta’an nisea. Sapa tare si Yoab si minake labung paseke’ wo witu luarna wawean na’ereten ampit en santi makane’uma’an neiy i kewa’akes witu rereenanna. Eng katoroan nisia nu mapa’to waki muka i kalenta’ mouw en santi i ti’i.9Lumila’ mouw si Yoab wia si Amasa: “Nikoo koo male’o-le’os patuariku?” Kasuatan e ni’itu lawas lele’os ni Yoab tumiboiy en sokom ni Amasa kaa laa mesesiong nisia. 10Amasa si reiy’ tegham witu en santi em bitu lawas ni Yoab i ti’i; Yoab si kimuekla en santi i ti’i mea witu em po’otna, i ka’ayo em pumpun em po’otna neiy i katoa’ witu en tana’. E reiy’ mouw kuekenna sia makarua, karengan nisia si minate mouw. O laa si Yoab wo si Abisai, tuarina, se reiy’ maena-ena’ mekeki’it si Seba bin Bikri.11Wo siesa tou waki se tou-tou ni Yoab si minena-ena’ rimedeiy witu en tawi e mayat i ti’i, kasuatan meila’: “Seiy si pa’ar wia si Yoab wo seiy si maedo-edo si Daud, le’osouw kumi’itla si Yoab!” 12Witu en toro ni’itu Amasa si neiy i kagholeiy minate witu en daa’na witu eng keuneran e lalan wangko’. Eng katoroan sitou i ti’i nu limoo’, kaa se minapekasa rakyat se rimedeiy ma’ato, takar neiy i singkir neami e mayat ni Amasa waki lalan wangko’ mea waki patar, laa o welarannala roko’ witu natasna, karengan linoo’ona, kaa susur tou se meiy maname se rumedeiy ma’ato. 13Nu neiy mouw i wa’akatnami e mayat i ti’i waki lalan wangko’, takar em baya ne tou i ti’i se makelang mapawee-wee maki’itla si Yoab kaa laa mekeki’it si Seba bin Bikri.14Seba si limeasola en daerah em baya ne suku Israel matorome e Abel-Bet-Maakha. Wo em baya ne tou Bikri se minerurouw wo kumi’itla nisia. 15Ta’an i ka’ayo mola se tou-tou ni Yoab, laa o lumedong nisia waki Abel-Bet-Maakha; nisea se timawun en tana’ minamuali beton wia eng kota i yi’i wo em beton i yi’i en simusut mina’ayo mea waki beton luar kasuatan se minapekasa rakyat se mewali-wali ampit si Yoab se makiar em beton kota i ti’i kaa laa mererewala nyi’a. 16Laa o rumekeiy mouw siesa wewene sama’ waki kota i ti’i: ”Luminga! Luminga! I lila’ mola wia si Yoab: Tumawi mouw meiy wia nyi’i, rio aku sumusuiy ampit nikoo.”17Takar tumawi mouw si Yoab wia si wewene i ti’i. Mueiy mouw si wewene i ti’i: “Nikoo ku’a re’en si Yoab?” E wingkotna: “Nulit!” Laa o lumila’ mouw si wewene i ti’i wia nisia: “Linganola e lelila’an ni hambamu i yi’i!” E wingkotna: “Le’os!” 18Kamurian lumila’ mouw si wewene i ti’i: “Ketareanna naram se tou meila’ en teinti’i: Le’osouw se tou kumiweemi teturu’ waki Abel wo waki Dan, sapa ku’a re’en e rine’i mola 19sapa e neiy mouw i tantula ne tou-tou e lale’ wia Israel! Ta’an nikoo i yi’i koo mame’inakut mepepunengla e nesa kota, sapape’ kasi e nesa kota wangko’ wia Israel. Ka’a koo melele’ouw ma’apu eng kapunya’an pusaka ni TUHAN?”20O laa si Yoab si miningkot: “Wa’akatouw, wa’akatouw waki naiku sa laa melele’ouw wo mepepunengla! 21E reiy’ ku’a re’en tuana eng kapualitanna. Ta’an siesa tou waki kakuntungan Efraim, si mekengaran Seba bin Bikri, si minoghe mola lawasna sumu’usuk si raja Daud; i sarakanola sia maesa-esa, takar aku rumo’ume wia eng kota i yi’i.” Laa o lumila’ mouw si wewene i ti’i wia si Yoab: “Le’os, eng kokongna e laa i lawami wia nikoo waki muri em beton i yi’i.” 22Kamurian ghumoremouw kasi si wewene i ti’i wo sumusuiy wia se minapekasa rakyat ampit en sama’; nu reiy’ mouw i tu sea sumabouw eng kokong ni Seba bin Bikri wo lumawala nyi’a wia si Yoab. Yoab si simengo en sesebungen, laa o sumera mouw sea tumele’ula eng kota i ti’i, siesa o siesa mea waki tampana. Takar marengouw si Yoab mea waki Yerusalem wia si raja.Pegawai-pegawai ni Daud23Yoab si minamuali kapala witu se pakasa’an suraro Israel, wo si Benaya bin Yoyada si minamuali kapala witu se tou eng Kreti wo se tou em Pleti. 24Adoram si minamuali kapala ne tou mepa’ayang palupuan wo si Yosafat bin Ahilud si minamuali tumetu’utul negara. 25Seya si minamuali panitera negara; Zadok wo si Abyatar se minamuali imam. 26O kangkasi si Ira, tou e Yair i ti’i si minamuali imam wia si Daud.
1Witu en zaman ni Daud mamuali mouw eng kelalenan eng keurean telu nge te’un minenodo-nodol, o laa si Daud mea mueiyla en teturu’ ni TUHAN. O mee mouw nuwu’ si TUHAN: “Wia si Saul wo se me’urangna eng kimerut nutang raa’, karengan nisia si minunu’ mola se tou-tou eng Gibeon.”2O laa si raja kumeret se tou-tou eng Gibeon wo lumila’ wia nisea, – tou-tou eng Gibeon i ti’i se reiy’ neiy i kaghorem tou Israel, ta’an se neiy i kaghorem tele’u-tele’u ne tou Amori wo ma’anouw tu’u se tou Israel se timiwa’ mouw wia nisea, Saul si me’inakut mepepuneng nisea witu eng kalingkama’anna i wee em pe’uku-ukumen ne tou israel wo Yehuda, – 3Daud si limila’ wia se tou-tou eng Gibeon i ti’i: “Sapa ku’a re’en en toro tuanangku i wee nikoo wo ampit en sapa ku’a re’en o toro siwongkula em patubuusan, rio kouw merkatla eng kapunya’an pusaka ni TUHAN?”4Laa o lumila’ mouw se tou-tou eng Gibeon i ti’i wia nisia: “E reiy’ ku’a re’en eng kapualitan mas wo em perak e nurusan neiy ampit si Saul ma’an se me’urangna, o kangkasi e reiy’ mouw nurusan neiy kaa laa mewewunu’ siesa nga touan witu nelet ne tou Israel.” Ta’an em pokeiy ni Daud: “Sapa ku’a re’en ni’i kepa’ar miouwla e laaku siwon i wee nikoo?”5Nu reiy’ mouw i tu lumila’ mouw sea wia si raja: “Waki sitou si laa mepepunengla nikeiy wo si mekemaksut merere’ila nikeiy, i ka’ayo keiy reiy’ minaka’ato tampa wisa i te tu’u wia en daerah Israel, 6ma’anouw i sarakani se pitu oki’na tuama wia nikeiy, rio keiy sumangkong nisea witu en sinaru ni TUHAN waki Gibeon, waki kakenturan ni TUHAN.” Laa o lumila’ mouw si raja: “Niaku ku laa sumarakan nisea.”7Ta’an si raja si mapedam moupus wia si Mefiboset bin Yonatan bin Saul, karengan en tiwa’ kaa si TUHAN em bitu nelet nea, witu nelet ni Daud wo ni Yonatan bin Saul. 8O laa si raja medo se rua oki’ tuama ni Rizpa binti Aya, se neiy i patounami i wee si Daud, nyi’a i yi’i si Armoni wo si Mefiboset, wo se lima oki’ tuama ni Merab binti Saul, se neiy i patounami i wee si Adriel bin Barzilai, tou e Mehola i ti’i, 9kamurian i sarakanna mola sea witu lawas ne tou-tou eng Gibeon i ti’i. Tou-tou i yi’i se simangkong nisea waki atas eng kakenturan, witu en sinaru ni TUHAN. Se pitu tou i ti’i se minate mewali-wali. Nisea se niukumola paten witu eng ketareani noras meupu’, witu eng ketareani e noras meupu’ jelai.10O laa si Rizpa binti Aya medo e roko’ karong, wo melarla nyi’a i wee en touna witu natas eng kuntung watu, waki ketareani e noras moupu’ i ka’ayo i katoa’mi en dano waki langit mineiy witu natas e mayat nea; sia si reiy’ mayala se wara-wara waki reghe-reghesan ma’eiy e mayat nea witu nendo oat, ka’apa tu’u se tekapen-tekapen waki talun witu nendo wengi. 11Eng katoroan i pakite’ula wia si Daud sapa en siniwo ni Rizpa binti Aya, pemiaran ni Saul i ti’i,12takar mea mouw si Daud medo en duiy-ruiy ni Saul wo en duiy-ruiy ni Yonatan, oki’na, waki se warga-warga eng kota Yabesh-Gilead, se rimongkitomi en duiy-ruiy i ti’i waki pelein waki Bet-San, en tampa ne tou em Filistin simangkongla nisea, eng katoroan se tou em Filistin minewe si Saul minekala waki Gilboa. 13Sia malimi maname en duiy-ruiy ni Saul wo en duiy-ruiy ni Yonatan, oki’na. Nierurla kangkasi e ruiy-ruiy ne tou-tou se rinantongla eng ketare,14laa o i kuburla mewali-wali e ruiy-ruiy ni Saul wo ni Yonatan, oki’na, waki tana’ Benyamin, waki Zela, witu eng gorem e wewaruga’an ni Kish, ama’na. Se tou se matuanala e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa ni’i paperentala ni raja, takar nu reiy’ mouw i tu Empung si lime’le’la en sombayang i wee em banua i ti’i.
1Daud si limila’la lelila’an eng kekantaren i yi’i wia si TUHAN witu nedo si TUHAN nu minaya momi nisia waki rinongkeman em baya ne kesaruna wo waki rinongkeman ni Saul. 2Nisia si limila’: “Ee, TUHAN, kentur watuku, rereen petaangangku wo lumelawirku,3Empungku, kuntung watuku, tampa paterungangku, kekelungku, sunge kelawirangku, kota bentenku, tampa tetingkasangku, lumelawirku; Nikoo koo limawiri niaku waki kaketean. 4Lino’orouw si TUHAN, naleiyku; takar niaku tu’u ku lawiri waki se kesaruku.5Eng kaulitna e wuaya-wuaya em patean e limedongola niaku, en songker-songker kasa lewo’ en timoro mola niaku, 6tali-tali eng kaoatan ne tou minate e limi’ikerola niaku, we’etes-we’etes em patean neiy i keta’an witu reriorku.7Eng katoroan niaku nu witu eng kase’esekan, niaku ku maaleiy wia si TUHAN, wia si Empungku aku maaleiy. Wo Nisia si limingame en totorku waki bait-Na e naleiyku makiale’ eng gimorem witu en talinga-Na.8Laa o moghe wo ghumo’ogho’ mouw em bumi, en to’otolan-to’otolan e langit e matenggo’ogho’ wo maoghe, karengan e melaya-layas eng kaupi’an-Na. 9Nawun e minumbungi waki sesepunan-Na, e napi masila’ e rimo’umi waki suma-Na, em baana melayas rimo’umi waki-Nisia.10Nisia si simeku’la langit, laa o tumumpa, eng karibe’ebengan em bitu em bawa’ ne’a-Na. 11Nisia si mengali eng kerub, laa o tumelew, wo kaloo’an waki atas eng kale’ekeuw e reghes. 12Wo Sia sumiwo kareideman witu esa nga kaledong-Na minamuali lekouw-Na: rano naro e reiydem, linaak e kuraber.13Karengan sena’na eng kerap witu en sinaru-Na e waana napi e limayas. 14TUHAN si limenteri waki langit, Si Kasarakek si minapalingami en totor-Na. 15I waya-Nami en tingkana-tingkana, i ka’ayo i sera-Nala sea, nyi’a i yi’i eng kerap-kerap, i ka’ayo seroken-Nala sea.16Laa o kaloo’anouw en to’otolan-to’otolan en tasik, na’ali’-na’ali’ eng kaoatan neiy i kaongka’ karengan e rekakan ni TUHAN karengan en sengoan nasengan waki sesepunan-Na.17Nisia si sime’umi waki tampa rakek, minedo niaku, kimentengi niaku waki songker. 18Nisia si minayami niaku waki si kesaruku keteren, waki se tou-tou mari’iris niaku, karengan nisea se taleus ente’ i wee niaku.19Nisea se minontar niaku witu nendo kabelotangku, ta’an si TUHAN nyi’a mouw si tetebean i wee niaku; 20Nisia si minali niaku rumo’u mea waki tampa kapelasan, Sia si limawirla niaku, karengan Nisia si mepa’ar wia niaku. 21TUHAN si matuanala niaku minatoroan ampit eng kaulitangku; Sia si simuli’ wia niaku minatoroan ampit eng kalenasan lawasku,22karengan niaku ku maena-ena’ maki’itla e lalan ni TUHAN wo reiy’ mewa’akati en tou waki si Empungku tanume sitou wuruk kalakuan. 23Karengan e reiy’ sa mina’asa nukum-Na em paweeangkula ghenang, wo waki katatuan-Na niaku ku reiy’ mase’epang;24niaku ku mawinta’ reiy’ sisering wia –Nisia wo maalar en tou witu eng kaselokan. 25Karengan e ni’itu TUHAN si simuli’ wia niaku minatoroan ampit eng kaulitangku, minatoroan ampit eng kalenasangku witu en sinaru em beren-Na.26Witu sitou e lale’ Koo mawinta’ lale’, witu sitou e reiy’ sisering Koo mawinta reiy’ sisering, 27witu sitou e lenas Koo mawinta lenas, ta’an wia sitou e reko’ Koo mawinta’ minerengko-rengkom.28Bangsa neiy i kalotoiy se linawir-Mula, ta’an em beren-Nu masu’usuk se tou-tou rakek ate, rio sea i kumeng-Mula. 29Karengan Nikoo mouw si soloku, ee TUHAN, wo si TUHAN si simena’mi eng kareidemangku.30Karengan ampit Nikoo niaku ku berani mesarula se esa nga rewokan lumelewo’, ampit si Empungku niaku ku berani rumentekla em beton. 31Sapa tare si Empung, lalan-Na e reiy’ siperoan; lelila’an ni TUHAN i ti’i lenas; Nisia si minamuali kekelung i wee em baya ne tou se timerung wia-Nisia.32Karengan seiy ku’a re’en si Empung ta’an i te si TUHAN, wo seiy ku’a re’en si kuntung watu e reiy’ siwalina waki si Empung ta? 33Empung, Nisia mouw si minamuali tampa pate’upangku kaente’ wo si simiwo e lalanku rampen;34si simiwo ne’aku tanu e ne’a ni rusa wo simiwo niaku rimedeiy waki kakenturan; 35si timuru’ lawasku maseke’, i ka’ayo lalupaku en toro kumaongla em borang tambaga.36O kangkasi Koo mineela wia niaku eng kekelung kelawiran-Nu, wo eng kale’osan-Nu en simiwo mouw niaku wangko’. 37Koo mineela tampa pelas i wee eng ke’angangku, wo em beren e ne’aku e reiy’ moghe.38Niaku ku mekeki’it se kesaruku i ka’ayo sea punengengkula, wo reiy’ murikit nu reiy’pe’ nisea nu ka’apungkula; 39niaku ku kima’apula wo rimimu’umukla nisea, i ka’ayo sea reiy’ tumo’or kasi, wo nisea se rimewa witu em bawa’ ne’aku.40Nikoo koo mina’akesola e rereenangku ampit eng kaente’an kaa laa sumeke’, Koo timu’utukla witu em bawa’ eng kuwasaku sitou timo’or masu’usuk niaku. 41Koo simiwo se kesaruku timingkasi waki niaku, tou-tou mari’iris niaku, nisea se pinunengkula.42Nisea se marekeiy makiale’, ta’an e reiy’la si lumawirla, nisea se marekeiy wia si TUHAN, ta’an Nisia si reiy’ mingkot nisea. 43Niaku ku gimiling nisea mina rinte’na-rinte’na tanu e riawu en tana’, niaku ku matubal nisea wo mele’e-le’ek nisea tanu e liwota’ witu lalan44Wo Nikoo koo limiseiymi niaku waki mepeperoan ne bangsaku; Nikoo koo minalar niaku tanume si kapala witu se bangsa-bangsa; se bangsa reiy’ kasine’uangku se minamuali hambaku; 45tou-tou wo’oseiy se tu’utuk masila’ wia niaku, tare mouw i te en talinga nea liminga, nisea se lale’ wia niaku. 46Tou-tou wo’oseiy se kera weles wo rumo’umi waki kota rereenna ampit e matenggo’ogho’.47TUHAN si matou-tou! Lino’orouw si kuntung watuku wo i rakekola satorona si Empung kuntung watu kelawirangku, 48Empung, si simiwo mola sesuli’an i wee niaku, si minali momi se bangsa-bangsa witu em bawa’ eng kuwasaku, 49wo si minaya momi niaku waki se kesaruku. Wo Nikoo koo rimakekola niaku minatasla nisea se timo’or mesesu’usuk niaku; Nikoo koo minaya momi niaku waki em baya ne lumelotoiy.50Karengan e ni’itu niaku ku pa’ar mekekantarla syukur i wee-Nikoo, ee TUHAN, witu nelet ne bangsa-bangsa, wo niaku ku pa’ar mekekantarla e mazmur i wee ngaran-Nu. 51Sia si kimaruniala eng kelawiran wangko’ wia si raja pinopo-Na, wo minapa’atola e nupus o lale’ wia sitou si ni’isu’-Na, wia si Daud wo se oki’ o see’na i wee eng keurena.”
1Nyi’i mouw e lelila’an ni Daud eng kasa kamurian:“E lelila’an ni Daud bin Isai wo e lelila’an ni tou si pinopo kerakek, sitou ni’isu’ ni Empung ni Yakub, si memee mazmur i kasenaangla waki Israel: 2Roh ni TUHAN e masusuiy ampit nieletangku, nuwu’-Na em bitu lila’ku;3Empung Israel si minee nuwu’, kuntung watu Israel limila’ wia niaku: Sakawisa siesa tou merenta se tou ampit e nadil, merenta ampit e meide’la si Empung, 4sia si masena’ tanu em beena witu nedo memo’odo, memo’odo e reiy’ silinaak, nu reiy’ mouw e naro en sumiwo sumerengat en dukut sobor witu en tana’.5E reiy’ ku’a re’en tanu ni’itu se me’urangku witu en sinaru ni Empung? Karengan Nisia si minalinto’orla i wee niaku e nesa teta’aran ke’ekel, minatu’utul witu em baya-wayana wo e mina’alar. Karengan e reiy’ sa mina’asa eng kelawirangku wo e reiy’ sa mina’asa eng kepa’arangku e reiy’ ku’a re’en Nisia si minangintoula nyi’a?6Ta’an se tou-tou wuruk kalakuan nisea nu waya se tanu en tetune neiy i serala; eng kaulitna nisea se reiy’ katiboiyan e lawas: 7e reiy’la tou si toro rumoung nisea, reiy’ siwalina ampit esa nge wa’atang wesi ka’apa em parungan en tetura’, wo ampit e napi nisea se tunun ma’apu!”
1Tumo’orouw kasi eng kaupi’an ni TUHAN witu se tou Israel; Sia si meule si Daud sumu’usuk nisea, e nuwu’-Na: “Mea mouw, rekenenouw se tou Israel wo se tou Yehuda.” 2Laa o lumila mouw si raja wia si Yoab wo em baya ne panglima ne suraro se mewali-wali ampit nisia: “Terokenola se pakasa’an ne suku Israel waki Dan i ka’ayo em Bersyeba; sumiwo mola pakelatan witu nelet ne rakyat, rio kete’uangku eng kelaker nea.”3Laa o lumila’ mouw si Yoab wia si raja: “Satorona si TUHAN, Empungmu, mawesi se rakyat maka esa nga atus lumepeti waki se wia en teakan, wo satorona em beren ni tuangku raja nuesa e lumoo’ nyi’a. Ta’an ka’a si tuangku raja si mepa’arla eng kapualitan i yi’i?” 4Ta’anouw en titah ni raja i ti’i neiy i kalupu ki’iten ni Yoab wo em baya ne panglima ne suraro. Takar mea mouw si Yoab wo se panglima-panglima ne suraro i ti’i witu em perenta ni raja kaa laa sumiwola pakelatan witu nelet ne tou Israel.5Sea lumewetla en teberan Yordan, laa o muleiymi waki Aroer wo waki kota e rimeta’ waki keuneran eng kewong mea waki matorome eng Gad wo Yaezer. 6Kamurian i ka’ayo momea sea waki Gilead wo waki Kadesh waki wanua ne tou eng Het. Tumodongla nyi’a i ka’ayo momea sea waki Dan wo waki Dan sea medo lalan matorome en Sidon. 7Kamurian i ka’ayo mome sea waki tampa maka rereen, en Tirus, wo mea waki e reiy’ sa mina’asa eng kota ne tou eng Hewi wo ne tou eng Kana’an; kesampetanna i ka’ayo mome sea waki weteng timu Yehuda, waki Bersyeba.8Nu reiy’ mouw nisea nu timerok e minapekasa em banua i ti’i, i ka’ayo mome sumoup sea waki Yerusalem ni’itu nu limangkoiy mouw siouw nga sumedot wo e rua nga pulu’ nga endo. 9O laa si Yoab makite’ula wia si raja em bua’na eng kinelatan se rakyat. Tou Israel wawean se uwalu nga atus nga riwu tou i paseke’na se toro tumiboiy en santi; wo se tou Yehuda wawean lima nga atus nga riwu.10Ta’an menengka-nengkapouw e nate ni Daud, nu reiy’ mouw nisia nu rimeken se rakyat, laa o lumila’ mouw si Daud wia si TUHAN: “Niaku ku kasa mouw minakadosala karengan timuanala eng kapualitan i yi’i; takar en teakan, TUHAN, i wa’akatome satorona eng kaselokan ni hamba-Mu i yi’i, karengan em pasiwo-siwongku i ti’i eng kasa we’engel.”11Nu reiy’ mouw si Daud nu timo’ori witu nedo memo’odo, meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si nabi Gad, lumeloo’o ni Daud, en tuana: 12“Mea mouw, i lila’ mola wia si Daud: Teinti’I mouw e nuwu’ ni TUHAN: telu kapualitan ni’i saru-Kula wia nikoo; melengouw meta’esa’an witu nyi’a.”13Kamurian meiy mouw si Gad wia si Daud, makite’ula wia nisia ampit e limila’ wia nisia: “E laa meiy ku’a re’en tumoro nikoo en telu nge te’un kelalenan wia em banuamu? Ka’apa pa’ar ku’a re’en nikoo metetingkasi en tou telu nga sumedot eng keurena waki sinaru ni kasu’usukmu, eng kasuatan nisea i ti’i se mekeki’it nikoo? Ka’apa, e laa wawean ku’a re’en en telu nga endo rumara menganup wia em banuamu? Takar en teakan, ghenangenouw wo memili-milingouw, em bewingkot sapa e lewo’ sa reiy’ i pa’ayokula wia Si timoke niaku.” 14Laa o lumila mouw si Daud wia si Gad: “Eng kasa tekur nateku, ma’anouw satorona kita i kawolon witu lawas ni TUHAN, karengan em bangko’ e rendem nupus-Na; ta’an te’a mouw aku i kawolon witu e lawas ni tou.”15Ni’itu mouw si TUHAN si mapa’eiymi e rumara menganup wia se tou Israel waki nendo memo’odo i ka’ayo e nedo neiy i tantula, takar mate mouw waki elet ne bangsa i ti’i, waki Dan i ka’ayo em Bersyeba, se pitu nga pulu’ nga riwu tou. 16Eng katoroan si mala’ekat nu mayatla e lawasna mea witu Yerusalem kaa laa mepepunengla nyi’a, takar meneselouw si TUHAN karengan eng kacilaka’an i ti’i, laa o Sia mee nuwu’ wia si mala’ekat minapa’eiymi eng kapunengan wia se bangsa i ti’i: “Awesouw! I tumpa mola teakan e lawasmu i ti’i.” Witu nedo ni’itu si mala’ekat ni TUHAN i ti’i si witu en tawi en tampa pasirian ni Arauna, tou e Yebus.17Wo lumila’ mouw si Daud wia si TUHAN, eng katoroan linoo’ona si mala’ekat si kasuatan mapunengla se bangsa i ti’i, en tuana: “Eng kaulitna, niaku ku makadosa mouw, wo niaku ku simiwo mouw eng kaselokan, ta’an se domba-domba i yi’i, sapa ku’a re’en en tinuana neala? Ma’anouw satorona e lawas-Mu en tumoro niaku wo se kaum ne me’urangku.”
1Raja Daud si tu’a mouw wo em pinakatu’an numurna, wo ma’anouw tu’u sia niulesala, e nouwakna minena-ena’ ghe’egher. 2Laa o em baya ne pegawaina se limila’ wia nisia: “Satorona seron i wee si tuangku raja siesa reraa sobore’, kaa laa sumempungla wo malar si raja; ma’anouw sia lumo’orla witu em pinalarmu, i ka’ayo e nouwak ni tuangku raja e mepasu’.”3Takar waki minapekasa en daerah Israel seronouw siesa reraa wulouw, wo ka’atoala si Abisag, reraa en Sunem, laa o alin wia si raja. 4Reraa i ti’i si kasa wulouw, wo nisia si minamuali ma’ala-alar si raja wo masempungla nisia, ta’an si raja si reiy’ minaesala nouwak ampit nisia.5O laa si Adonia, oki’ ni Hagit, si rimakekla en tou ampit limila’: “Niaku i yi’i ku pa’ar mamuali raja.” Nisia si limekepla en touna ampit eng kareta-kareta wo se tou-tou mesake-sake kawalo ma’an se lima nga pulu’ tou matingkas witu reriorna. 6Eng keurean em patou-touan ni Adonia ama’na si reiy’pe’ ma’an mekasa tumogor nisia ampit en tetotoren: “Ka’a koo masiwo en tuana?” Sia tu’u si kasa wulouw nouwakna wo nisia nyi’a mouw sioki’ kasa ketare-tare nu reiy’ mouw si Absalom.7Takar rumengku’ mouw sia ampit si Yoab, oki’ ni Seruya wo ampit si imam Abyatar wo sea minamuali maki’i-ki’it wo sumesawang ni Adonia. 8Ta’an si imam Zadok wo si Benaya bin Yoyada wo si nabi Natan wo si Simei wo si Rei wo em baya ne waraneiy ni Daud se reiy’ maedo-edo wia si Adonia.9Nu reiy’ mouw i tu Adonia si minapasempela domba, sapi wo se papiaran pareburen tanume en tetule tawi em batu Zohelet em baki esa nga weka En-Rogel, laa o meri’ em baya se patuarina, oki-oki’ ni raja, wo em baya ne tou Yehuda pegawai-pegawai ni raja; 10Ta’an si nabi Natan wo si Benaya wo em baya ne waraneiy wo si Salomo, tuarina, se reiy’ nieri’na.11Laa o lumila’ mouw si Natan wia si Batsyeba, ina’ ni Salomo: “Reiy’ ku’a re’en nikoo liminga, kaa si Adonia oki’ ni Hagit, si minamuali mouw raja, eng kasuatan si tuang ta Daud si reiy’ minete’ula nyi’a? 12Karengan e ni’itu, le’osouw aku meela ngenge’enge’ wia nikoo, rio koo toro lumawirla e nyawamu wo e nyawa ni oki’mu Salomo.13Mea mouw ghumorem sumaru si raja Daud wo i lila’la wia nisia: E reiy’ ku’a re’en si tuangku nuesa, ee rajaku, si timiwa’ mola wia si hambamu i yi’i: Sioki’mu Salomo, si laa mamuali raja nu reiy’ mouw niaku wo nisia mouw si laa rumuber witu natas e reruberangku? Ka’a ku’a re’en en teakan si Adonia si minamuali raja? 14Wo eng kasuatan nikoo nu mesesusuiye’ maname ampit si raja, niaku tu’u ku laa ghumoreme kangkasi wo tumobol e lelila’annu i ti’i.”15Ni’itu mouw ghumoremouw si Batsyeba sumaru si raja witu eng gorem e ri’irirna. Nedo ni’itu si raja si kasa mouw tu’a wo si Abisag, reraa en Sunem i ti’i, si masempungla si raja. 16O laa si Batsyeba kumurur wo maongkot masempe wia si raja. Raja si minueiy: “Wawean ni’i kepa’armula?” 17O laa si wewene i ti’i lumila’ wia nisia: “Tuangku nuesa si timiwa’ mola karengan si TUHAN, Empungmu, wia si hambamu i yi’i: Sioki’mu Salomo si laa mamuali raja nu reiy’ mouw niaku, wo nisia si laa rumuber witu natas e reruberangku.18Ta’an en teakan, loo’onouw, Adonia si minamuali mola raja, eng kasuatan si tuangku raja nuesa si reiy’ minete’ula nyi’a. 19Nisia si rimeretola kelaker sapi, papiaran pareburen wo se domba, wo si mineri’ mola em baya se oki’ ni raja wo si imam Abyatar wo si Yoab, panglima i ti’i, ta’an si hambamu Salomo si reiy’ nieri’na.20Wo wia nikoo mouw, ee tuangku raja, neiy i katuyu em beren ne minapekasa tou Israel, rio koo makite’ula wia nisea seiy si laa rumuber witu natas e reruberan ni tuangku raja nu reiy’ mouw si tuangku. 21Sangari niaku i yi’i wo sioki’ku Salomo keiy i paturela simelok makarengan nu reiy’ mouw si tuangku raja nu maka’ato paena’an mewali-wali ampit se nene moyangna.”22Eng kasuatan si Betsyeba mesesusuiy ampit si raja, meiy mouw si nabi Natan. 23Neiy i pakite’ula wia si raja: “Ti’in wawean si nabi Natan.” Ghumoremouw sia sumaru si raja, laa o mongkot sumempe wia si raja ampit eng gio mina’ayo en tana’.24Natan si limila’: “Ee tuangku raja, si tuangku mouw nuesa wona’na si limila’ mola: Adonia si laa mamuali raja nu reiy’ mouw niaku wo nisia si laa rumuber witu natas reruberangku! 25Karengan wia nendo i yi’i nisia si rimeretola kelaker se sapi, papiaran pareburen wo se domba; nisia si mineri’ em baya ne oki’ ni raja, em baya ne panglima wo si imam Abyatar, wo eng kaulitna nisea se kasuatan mekaan makoo’ witu en sinaruna kasuatan marekeiy: Esa nga petor si raja Adonia!26Ta’an si hambamu i yi’i, wo si imam Zadok wo si Benaya bin Yoyada wo si hambamu Salomo reiy’ nieri’na. 27Sa eng kapualitan i yi’i mamuali waki weteng ni tuangku raja, takar nikoo koo reiy’ makite’u se hamba-hambamu i yi’i, seiy si laa rumuber witu natas reruberan ni tuangku raja nu reiy’ mouw si tuangku.”
1Eng katoroan nedo pepepatean ni Daud metawimi, sia mower wia si Salomo, oki’na: 2“Niaku i yi’i ku laa tumoro lalan e reiy’ sa mina’asa e laa mere’i, takar ente’enola natemu wo minta’ mouw tanu si tuama. 3Tuananola eng kalewo’sareiy’annu ampit e lale’ witu si TUHAN, Empungmu, ampit tumou i ki’it e lalan neiy i tudu’-Nala, wo ampit e mena-ena’ maki’itla e reiy’sa mina’asa katataapan, em perenta, natoran wo eng katantuan-Na, tanu neiy i kepatik witu nukum ni Musa, rio koo muntung witu e reiy’ sa mina’asa em patuanannula wo witu e reiy’ sa mina’asa en tuyuannu, 4wo rio si TUHAN si mapatena’la en ta’ar neiy i totor-Nala en tanume niaku, nyi’a i yi’i: Sa se oki-oki’mu tuama mena-ena’ tumou witu en sinaru-Ku ampit e lale’, ampit em pakasa’an nate wo ampit em pakasa’an ni imukur, takar se see’mu se reiy’ laa i keta’atasi waki reruberan eng keraja’an Israel.5Wo kasi nikoo tu’u koo mete’u sapa en tinuananla ni Yoab, oki’ ni Zeruya, wia niaku, sapa en tinuananala wia se rua panglima Israel, nyi’a i yi’i si Abner bin Ner wo si Amasa bin Yeter. Sia si minunu’ nisea wo timoa’la raa’ witu en zaman e le’os tanu mokan wawean paseke’an, i ka’ayo ne’ereten e rereenanna wo en selop e ne’ana minelela’amuran raa’. 6Takar minta’ mouw ampit en sama’ wo te’a mouw i pewewayala si puti’ wu’uk i ti’i tumumpa ampit e lawir mea witu eng gorem eng kaoatan ne tou minate.7Ta’an wia se oki-oki’ ni Barzilai, tou eng Gilead i ti’i, e lewo’ sa reiy’ mouw koo mapa’atola eng kamura’an ate. Ma’anouw sea i kaghorem weteng ne minaka’atomi kekaanen waki mejamu, karengan nisea tu’u se minapa’atola eng kelale’anna ampit simungkul niaku witu nedo niaku nu timingkasi en tou waki saruan ni kaka’mu Absalom.8O kangkasi wiape’ nikoo si Simei bin Gera, tou em Benyamin, waki Bahurim. Nisia mouw si kimutokla niaku ampit eng kutok mekeide’en witu nedo niaku nu minea waki Mahanaim, ta’an eng kamurian nisia si mineiy sumungkul niaku waki teberan Yordan wo aku tumiwa’ mouw wia nisia karengan si TUHAN: E reiy’ laaku wunu’un koo ampit en santi! 9En teakan te’a mouw i pewewayami sia waki ukuman, karengan nikoo koo esa tou sama’ wo mete’u sapa e lewo’ sa reiy’ tuanannula wia nisia kaa laa sumiwo si puti’ wu’uk i ti’i tumumpa ampit e meraa’ mea waki ghorem eng kaoatan ne tou minate.”10Kamurian si Daud si minaka’ato paena’an mewali-wali se nene moyangna wo sia i le’osla waki kota Daud. 11Wo si Daud si minerenta se tou Israel eng keurean epat nga pulu’ nge te’un; waki Hebron nisia si minerenta pitu nge te’un, wo waki Yerusalem nisia si minerenta telu nga pulu’ o telu nge te’un. 12Salomo si rimuber witu natas e reruberan ni Daud, ama’na, wo eng karaja’anna eng kasa te’etep.
1O laa si Salomo mamuali manuang ni Firaun, raja Mesir, sia si minedo sioki’ ni Firaun, wo minali nisia mea waki kota Daud, i ka’ayo sia simampet rimedeiyla e istanana wo em bale ni TUHAN wo em beton esa nga kaledong Yerusalem. 2Ta’an i te, se bangsa i ti’i se manginsempepe’la en tetule waki kakenturan-kakenturan tetulean, karengan e reiy’pe’la neiy i redeiyla em bale i wee ngaran ni TUHAN i ka’ayo witu nedo ni’itu. 3Wo si Salomo si minapa’atola nupusna wia si TUHAN ampit matou-tou i ki’it eng katataapan-katataapan ni Daud, ama’na; ta’an i te, nisia si manginsempepe’la en tetule rineret wo nukupan waki kakenturan-kakenturan tetulean.4Witu nendo mekasa raja si minea waki Gibeon kaa laa mesesempela en tetule, karengan witu mouw eng kakenturan patulean kasa sela; esa nga riwu tetule tinunu neiy i sempe’la ni Salomo witu natas e mezbah i ti’i. 5Waki Gibeon i ti’i si TUHAN si minapa’atola en tou wia si Salomo witu nipi witu nedo wengi. O mee mouw nuwu’ si Empung: “Kiweenouw sapa e laa-Ku i weela wia nikoo.”6O laa si Salomo lumila’: “Nikoo mouw si minapa’ato mola e nupus lale’-Mu wangko’ wia si hamba-Mu Daud, ama’ku, karengan nisia si timou witu en sinaru-Mu ampit e lale’, ulit wo redeiy witu Nikoo; wo Nikoo koo mineram mola wia nisia e nupus o lale’ kewangko’ i ti’i ampit mineela wia nisia siesa oki’ si rimuber witu reruberanna tanu wia nendo i yi’i.7Takar en teakan, ee TUHAN, Empungku, Nikoo mouw si minopo si hamba-Mu i yi’i minamuali raja simawelela si Daud, ama’ku, ma’anouw tu’u aku kasape’ sobor wo e reiy’pe siniatomi. 8Tuana mouw si hamba-Mu i yi’i witu eng keuneran ne umat-Mu se pineleng-Mu, se esa umat kasela, se reiy’ karekenan wo se reiy’ kasena’apan eng kelakerna. 9Takar weeanomi wia si hamba-Mu i yi’i e nate sigha’ mawiling eng kapualitan kaa laa ma’akimla se umat-Mu ampit en toro mememange’anla nelet e le’os wo e lewo’, karengan seiy ku’a re’en si makawoo ma’akimla se umat-Mu kasa laker i yi’i?”10O laa nyi’a mouw e le’os witu em beren ni Tuhan kaa si Salomo si kimiwee eng kapualitan tuana. 11Ni’itu mouw, mee mouw nuwu’ si Empung wia nisia: “Eng karengan nikoo koo kimiwee mouw eng kapualitan tuana wo reiy’ kimiwee em pakatu’an ka’apa eng kakaya’an ka’apa e nyawa ni kesarumu, ta’an i te em pangartian kaa laa metetantula e nukum, 12takar eng kaulitna Niaku ku tumuanala minatoroan ampit em pengiweennu i ti’i, eng kaulitna Niaku ku meela wia nikoo e nate wuta en sama’ wo em pangartian, i ka’ayo nu reiy’pe’ nikoo e reiy’la siesa tou tu’u si tanu nikoo, wo nu reiy’ mouw nikoo e reiy’ laa tumo’or siesa tou tu’u si tanu nikoo.13Wo kangkasi sapa e reiy’ kiweennu Niaku ku meela wia nikoo, le’os eng kakaya’an ka’apa tu’u eng kewangko’an, i ka’ayo eng kelabotan numurmu e reiy’ laa wawean siesa tou tu’u si tanu nikoo witu nelet ne raja-raja. 14Wo sa koo matou-tou i ki’it e lalan neiy-Ku i tudu’la wo mena-ena’ maki’itla e reiy’ sa mina’asa eng katataapan wo em perenta-Ku, masuat tanu si ama’mu Daud, takar Niaku ku laa mepelabotla numurmu.”15Laa o mawena’asouw si Salomo; kaloo’ala nisia si me’ipi. Eng kinewewarengna mea waki Yerusalem, rumedeiy mouw sia witu en sinaru en tabut teta’aran ni Tuhan, i panginsempena mola en tetule-tetule tinunu wo en tetule-tetule kelawiran, kamurian sia sumiwola sesakeiyan i wee em baya ne pegawaina.
4 21
1Hiram, raja Tirus, si timoke se pegawai-pegawaina wia si Salomo, karengan e liningana, kaa si Salomo si ni’isu’ mola minamuali raja simawelela si ama’na, karengan si Hiram si reiy’ siena’na mekalo ampit si Daud. 2O laa si Salomo tumoke tou wia si Hiram ampit e nower: 3“Nikoo koo mete’u kaa si Daud ama’ku, si reiy’ mete’u rimedeiyla e nesa wale i wee ngaran ni TUHAN, Empungna, eng karengan se kesaru-kesaruna se maseke’la nisia waki e reiy’ sa mina’asa toroani, i ka’ayo si TUHAN si simarakanla nisea witu em bawa’ em palar ne’ana.4Ta’an en teakan, si TUHAN, Empungku, si kimarunia mola eng ka’amanan wia niaku wisa i te tu’u, e reiy’ mola kasi sikesaru wo e reiy’ mola kasi en cilaka timoro. 5Wo kete’uanola, niaku ku meghena-ghenang laa mereredeiyla e nesa wale i wee ngaran ni TUHAN, Empungku, tanu neiy i ta’arla ni TUHAN wia si Daud, ama’ku, en tuana: Sioki’mu si laa-Ku i pereruberla ee sangari witu natas e reruberannu sumawelela nikoo, nisia mouw si laa rumedeiyla em bale i ti’i i wee ngaran-Ku.6Karengan e ni’itu, perentanola se tou mele i wee niaku e nakana-nakana aras waki kuntung Libanon wo ma’anouw se hamba-hambaku sumawang se hamba-hambamu, wo en tetoro ne hamba-hambamu e laaku wearen wia nikoo takura tu’u kangkasi eng kiweennu, karengan nikoo koo mete’u, kaa witu nelet meiy e reiy’la siesa tou tu’u si sigha’ mele nakana masuat tanu se tou en Sidon.”7Takar makarengan nu reiy’ mouw si Hiram nu liminga e nower waki si Salomo i ti’i, nisia si kasa mepa’a-pa’ar ampit limila’: “Lino’orouw si TUHAN wia nendo i yi’i, karengan Nisia si minee mola wia si Daud siesa oki’ sama’ kaa laa kumapalala se bangsa kasela i yi’i.” 8O laa si Hiram tumoke tou wia si Salomo lumila’la: “Niaku ku liminga mola e nower neiy i reomu i pa’ayola wia niaku. Tanume eng kayu aras wo eng kayu sanobar niaku ku laa tumuanala e reiy’ sa mina’asa ni’i kepa’armula.9Hamba-hambaku se laa mali nyi’a merosi waki kuntung Libanon mea waki tasik wo niaku ku laa ma’akes nyi’a mamuali rakit-rakit waki tasik kaa laa alin i ka’ayo mea waki tampa e laa i tudu’mula wia niaku; kamurian e laaku reo ghogharen em baya nyi’a maname, i ka’ayo koo toro mater nyi’a. Kasuatan e ni’itu nikoo satorona koo tumiro’la kekaanen i wee se esa nga pumpun e istanaku pira i te ni’i kepa’arkula.”10Tuana mouw si Hiram mineela eng kayu aras wo eng kayu sanobar wia si Salomo pira i te ni’i kepa’arnala. 11O laa si Salomo meela wia si Hiram e rua nga pulu’ nga riwu kor gandum, sesiwon kekaanen i wee se esa nga pumpun e istanana wo e rua nga pulu’ kor lana linuwek; tuana mouw neiy i weela ni Salomo wia si Hiram en te’un mea en te’un. 12Wo si TUHAN si mineela en sama’ wia si Salomo tanu neiy i ta’ar-Nala wia nisia; takar e le’os tu’u em bitu nelet ni Hiram wo ni Salomo, o laa nisea nu rua sumiwola teta’aran.13Raja Salomo moghela se tou mepa’ayang palupuan waki elet ne miapekasa Israel, takar se tou mepa’ayang palupuan i ti’i se telu nga pulu’ nga riwu tou. 14Sia rumeo nisea mea waki kuntung Libanon, mapulu’ nga riwu tou esa nga sumedot menawe-nawel: keurean rua nga sumedot witu em bale. Adoniram si minamuali kapala ne mepa’ayang palupuan.15Awes kangkasi si Salomo si makapunya se pitu nga pulu’ nga riwu kuli wo se uwalu nga pulu’ nga riwu memema’at waki kakuntungan, 16e reiy’pe’ neiy i kareken em baya ne mandor kapala ni Salomo se mekapalala em pepa’ayangen i ti’i, nyi’a i yi’i se telu nga riwu telu nga atus tou eng kelakerna, se mategha’la se rakyat mepa’ayangla em pepa’ayangen i ti’i.17Wo si raja si minerentala rio sea tumu’il em batu sela, em batu maal-maal kaa laa mesesiwo en to’otolan em bale i ti’i waki watu pina’at. 18Takar se meneniwo-meneniwo ni Salomo wo se meneniwo-meneniwo ni Hiram ma’an se tou-tou eng Gebal se mepa’at wo matiro’la kayu wo em batu kaa laa mereredeiyla em bale i ti’i.
1Wo mamuali mouw witu en te’un kaepat nga atus uwalu nga pulu’ nu reiy’ mouw se tou Israel nu rimo’umi waki tana’ Mesir, witu en te’un kaepat nu reiy’ mouw si Salomo nu minamuali raja witu se Israel, witu en sumedot Ziw, nyi’a i yi’i en sumedot karua, takar si Salomo muleiy mouw maredeiyla em bale i wee si TUHAN. 2Em bale i paredeiyla ni raja Salomo i wee si TUHAN i ti’i e nenem nga pulu’ hasta eng kelabotna wo e rua nga pulu’ hasta eng kapenarna wo en telu nga pulu’ hasta eng kerakekna.3Em balai witu esa nga weka en saruan em boang wangko’ em bale i ti’i e rua nga pulu’ hasta eng kelabotna, i ki’it eng kapenar em bale i ti’i, wo e mapulu’ hasta eng kapenarna minea waki esa nga weka saruan em bale i ti’i. 4En siniwona kangkasi witu em bale i ti’i en teteboan-teteboan ri’ipit e raamna.5Witu eng kedir em bale i ti’i esa nga kaledongna e rinedeiyannala ri’irir neiy i awes, esa nga kaledong em boang wangko’ wo em boang muri, wo minapekasa nyi’a en siniwona mineransu-ransun. 6Ransun wawa’ e lima hasta eng kapenarna, nuner e nenem hasta wo eng katelu em pitu hasta, karengan en siniwoanna mola po’opot-po’opot witu em bale i ti’i esa nga kaledong esa nga weka luar, i ka’ayo eng kedir em bale i ti’i e reiy’ mouw padung po’opotan.7Witu nedo em bale i ti’i nu i redeiyla, pinakela em batu-batu tiniro’ momi waki pakiaran, i ka’ayo e reiy’ palinga’an tetengkel ka’apa pati ka’apa e nesa pakakas wesi tu’u eng keurean i paredeiyla em bale i ti’i. 8Pepalen ransun wawa’ em bitu em po’otna lele’os em bale i ti’i, wo se tou se malongkot ampit e naran-aran kurengkom mea waki ransun uner wo waki ransun uner mea waki ransun eng katelu.9Nu reiy’ mouw nisia nu rimedeiyla em bale i ti’i, siwoanna mola tindungaya em bale i ti’i em bingkai wo em pepapang waki kayu aras o siwon. 10Wo nu reiy’ mouw nisia nu rimedeiyla e ri’irir neiy i awesla i ti’i witu em bale i ti’i esa nga kaledong, nyi’a i yi’i susur ransun e lima hasta eng kerakekna, takar em bale i ti’i songkouwna ampit eng kayu aras.11Kamurian meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si Salomo, en tuana: 12“En tanume em bale kasuatan i paredeiymula i yi’i, sa koo matou-tou kumi’it e reiy’ sa mina’asa eng katataapang-Ku wo matuanala e reiy’ sa mina’asa natorang-Ku wo mena-ena’ maki’itla e reiy’ sa mina’asa em perenta-Ku wo reiy’ mase’epangi witu nyi’a, takar Niaku ku laa makatorola en ta’ar-Ku wia nikoo e neiy-Ku mouw i nuwu’la wia si Daud, ama’mu, 13nyi’a i yi’i kaa Niaku ku laa mena’ witu eng keuneran ne tou Israel wo reiy’ laa tumele’ula se umat-Ku Israel.”14Salomo nu simampetouw rimedeiyla em bale i ti’i, 15sia si munsunla eng kedir em bale i ti’i waki ghorem ampit em papang kayu aras; waki wela i ka’ayo mea waki salawakona tindungaya e niunsunanna ampit eng kayu aras, ta’an em bela em bale i ti’i e niunsunanna ampit em papang kayu sanobar.16Kamurian kedirannala rua nga pulu’ hasta em beteng muri em bale i ti’i ampit em papang kayu aras, waki wela i ka’ayo mea waki salawako-salawako; laa o siwonnala em boang i ti’i minamuali woang muri, e minamuali tampa kasa kudus. 17Wo e nepat nga pulu’ hasta eng kelabotna em boang waki saruan em boang muri i ti’i, nyi’a i yi’i em boang wangko’. 18Kayu aras esa nga weka ghorem em bale i ti’i e linumian wu’ana em belaan wo em bungang minelar; em baya nyi’a eng kinelungan eng kayu aras, e reiy’la siwatu paloo’on.19Tuana mouw eng kinelelekepnala em boang muri witu eng gorem em bale i ti’i, waki esa nga weka kasa ghorem, rio maname i weela en tabut teta’aran ni TUHAN. 20Em boang muri i ti’i e rua nga pulu’ hasta eng kelabotna wo e rua nga pulu’ hasta eng kerakekna. Sia si minunsunla nyi’a ampit e mas karetas laa o sia sumiwo e mezbah waki kayu aras witu en saruan nyi’a.21Nu reiy’ mouw si Salomo nu minunsunla em bale i ti’i waki ghorem ampit e mas karetas, i renetna mome em peremel witu e rante-rante mas em bitu en saruan em boang muri i ti’i, o laa em boang i ti’i unsunanna ampit e mas. 22Minapekasa em bale i ti’i niunsunanna ampit e mas, yon e minapekasana em bale i ti’i; o kangkasi e minapekasa e mezbah em bitu en saruan em boang muri i ti’i e niunsunanna ampit e mas.23Tumodongla nyi’a witu eng gorem em boang muri i ti’i en siniwoanna rua kerub waki kayu lana, e nesa o nesa e mapulu’ hasta eng kerakekna. 24Kale’ekew esa waki kerub i ti’i e lima hasta eng kelabotna wo eng kale’ekew walina kangkasi e lima hasta, i ka’ayo waki tempok eng kale’ekew esa i ka’ayo waki tempok eng kale’ekew walina e mapulu’ hasta eng kelabotna. 25O kangkasi eng kerub karua nyi’a mouw e mapulu’ hasta eng kelabotna; wo e rua kerub i ti’i masuat nukuran wo masuat kinekeketor nouwakna. 26Kerakek eng kerub esa e mapulu’ hasta wo tuanakan kangkasi eng kerub karua.27Takar i weena mola eng kerub-kerub i ti’i witu eng keuneran em boang esa nga weka kasa ghorem; kerub-kerub i ti’i rimepala eng kale’ekewna i ka’ayo eng kerub esa limeler eng kedir ampit eng kale’ekewna wo eng kerub karua limeler eng kedir walina, kasuatan eng kale’ekew-kale’ekew e matoro mea waki uner em bale i ti’i minaleleran en tempokna. 28Wo eng kerub-kerub i ti’i e niunsunanna ampit e mas.29Wo witu e reiy’ sa mina’asa kedir em bale i ti’i makaledong sia si limumi e lumian kerub, nakana eng korma wo em bungang minelar, le’os witu em boang esa nga weka ghorem ka’apa tu’u em boang esa nga weka luar. 30O kangkasi em bela em bale i ti’i niunsunanna ampit e mas, le’os witu em boang esa nga weka ghorem ka’apa tu’u em boang esa nga weka luar.31Tanume em pepalen maghorem mea waki woang muri siniwoannala pepalen waki kayu lana; limawa wo en salawakona em petanula en tempa lima. 32Witu e rua pepalen waki kayu lana i ti’i sia si limumila e lumian kerub, nakana eng korma wo em bungang minelar, kamurian unsunannala ampit e mas; o kangkasi witu eng kerub wo witu nakana eng korma i ti’i neiy i so’okepnala e mas.33Tuanakan kangkasi i wee em pepalen maghorem mea waki woang wangko’ i ti’i en siniwona en tobol-tobol waki kayu lana en tanula en tempa epat; 34wo e rua pepalen waki kayu sanobar; e rua papang em pepalen waki pepalen esa en toro lepeten wo tuanakan kangkasi e rua papang em pepalen walina. 35Laa o lumiannala witu nyi’a eng kerub, nakana eng korma wo em bungang minelar, kamurian unsunannala em pepalen i ti’i ampit e mas tari’ipis witu e lumian linumi i ti’i.36Nisia si rimedeiyla em beton pores ghorem waki telu nga teperan watu pina’at wo waki esa nga teperan salawako kayu aras.37Witu en te’un e kaepat, witu en sumedot Ziw, i reta’ mola en to’otolan em bale ni TUHAN, 38wo witu en te’un kamapulu’ o esa, witu en sumedot Bul, nyi’a i ti’i en sumedot ka’uwalu, simampetouw em bale i ti’i ampit e reiy’ sa mina’asa em beteng-wetengna wo minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa en tetiro’anna; ni’itu mouw em pitu nge te’un eng keurena sia rimedeiyla em bale i ti’i.
1Salomo si rimedeiyla istanana neiy i ka’ayo mapulu’ o telu nge te’un eng keurena, tare mouw sumampetla e minapekasa istanana i ti’i. 2Sia si rimedeiyla em balewangko’ “Talun Libanon”, esa nga atus hasta eng kelabotna wo e lima nga pulu’ hasta eng kapenarna wo en telu nga pulu’ hasta eng kerakekna, tinobol en telu nga teperan tobol kayu aras ampit en sengkang kayu aras witu natas en tobol i ti’i.3Em balewangko’ i ti’i em pineneti waki atas ampit en tindungaya kayu aras, witu natas en salawako-salawako timilawa en tinobol em pa’asek-pa’asek i ti’i, epat nga pulu’ o lima eng kelakerna, nyi’a i yi’i e mapulu’ o lima esa nga teperan. 4Wawean kangkasi en telu nga teperan teteboan makajalusi, teteboan minesaruan ampit en teteboan, makatelu. 5Wo em baya em pepalen wo en teteboan en tempa epat kinesesiwo; teteboan minesaruan ampit en teteboan, makatelu.6Sia si simiwo kangkasi em Balewangko’ Saka, lima nga pulu’ hasta eng kelabotna wo en telu nga pulu’ hasta eng kapenarna, ampit witu esa nga weka en saruanna e nesa walewangko’ kasi makapepa’asek wo em bawean aran witu esa nga weka en saruanna.7Siniwona kangkasi em Balewangko’ Reruberanraja, en tampa nisia matenggolela nukum, walewangko’ paadilan, em pinenetla ampit eng kayu aras waki wela i ka’ayo en salawako tindungaya.8Wo em balewangko’ paena’anna nuesa, em baki pores walina, e lebepe’ mea waki esa nga weka ghorem kasi waki walewangko’ i ti’i, nyi’a mouw e masuat eng kinesesiwona. Wo i wee sioki’ ni Firaun, si niedo ni Salomo minamuali ka’awuna, siniwona kangkasi e nesa walewangko’ masuat ampit em balewangko’ i ti’i.9Beton waki em baya nyi’a i yi’i en siniwomi waki watu e maal-maal, minatoroan ampit e nukuran em batu pepa’aten eng gini’ighir ampit eng geghi’ighir waki esa nga weka ghorem wo waki esa nga weka luar, waki to’otolan i ka’ayo mea waki atas, o kangkasi waki beton luar i ka’ayo wia em beton pores wangko’. 10awes tare en to’otolan em balewangko-walewangko’ i ti’i waki e watu maal-maal, e watu sela-sela, e watu mapulu’ hasta wo e watu uwalu hasta.11Witu em beteng atas wawean e watu maal-maal, maka ukuran watu pepa’aten, wo eng kayu aras kangkasi. 12Esa nga kaledong em pores wangko’ wawean em beton waki telu nga teperan watu pepa’aten wo esa nga teperan salawako kayu aras; tuanakan kangkasi esa nga kaledong em pores witu em bale ni TUHAN wo em balewangko’na.
Tabut teta’aran neiy i soro’la wo eng kewangko’an ni TUHAN minutala em Bait Lenas 1Witu nedo ni’itu raja Salomo si rimeo em baya ne tu’a-tu’a Israel wo em baya ne kapala suku, nyi’a i yi’i em baya ne ma’aka-aka e walak ne tou Israel, merur witu en sinaruna waki Yerusalem, kaa laa ma’ateri en tabut teta’aran ni TUHAN waki kota Daud, nyi’a i ti’i en Sion. 2Takar witu nendo wangko’ witu en sumedot Etanim, nyi’a i yi’i en sumedot kapitu, merurouw witu en sinaru ni raja Salomo em baya ne tou Israel.3Nu reiy’ mouw em baya ne tu’a-tu’a Israel nu mineiy, takar se imam-imam mopo en tabut i ti’i. 4Sea mater en tabut ni TUHAN wo en Dasing Pinasungkulan wo e reiy’ sa mina’asa em barang kudus em bitu eng gorem en dasing i ti’i; em baya nyi’a i ti’i neiy i ater ne imam-imam wo ne tou-tou Lewi. 5Ta’an si raja Salomo wo se pakasa’an umat Israel se minerurouw witu en sinaruna, rimedeiy mewali-wali ampit nisia witu en saruan en tabut i ti’i, wo manginsempela membe’ domba wo sapi se reiy’ karekenan wo reiy’ i keila’ eng kelakerna.6Kamurian se imam-imam mali en tabut teta’aran ni TUHAN i ti’i mea waki tampana, witu em boang muri em bale i ti’i, witu en tampa kasa kudus, minakatoro witu em bawa’ eng kale’ekew eng kerub-kerub; 7karengan eng kerub-kerub i ti’i e rimepala e rua kale’ekewna witu natas en tampa en tabut i ti’i, i ka’ayo eng kerub-kerub i ti’i e minorongla en tabut ma’an eng kayu-kayu wewulengna waki atas. 8Eng kayu-kayu wewuleng i ti’i en tuana eng kelabotna, i ka’ayo en tempokna em paloo’oni waki tampa kudus, em bitu en saruan em boang muri i ti’i, ta’an e reiy’ paloo’oni waki luar; wo witu mouw en tampana i ka’ayomi nendo i yi’i.9Witu en tabut i ti’i e reiy’la sapa-sapa ta’an i te e rua loh watu neiy i reta’la ni Musa witu eng goremna waki kuntung Horeb, nyi’a i yi’i e loh-loh watu em pinatikala en teta’aran siniwola ni TUHAN ampit se tou Israel witu nedo em pakela-kelangan nea rimo’umi waki tana’ Mesir. 10Eng katoroan se imam-imam nu rumo’umi waki tampa kudus, meiy mouw e linaak minutami em bale ni TUHAN, 11i ka’ayo se imam-imam se reiy’ taang rumedeiy kaa laa mesesiwola peraghesan eng karengan e linaak i ti’i, karengan eng kewangko’an ni TUHAN e minutala em bale ni TUHAN.1212 Witu nedo ni’itu lumila’ mouw si Salomo: “TUHAN si timataapola siendo waki langit, ta’an Nisia si timenggolela kaa laa mena’ witu eng karibe’ebengan. 13En teakan, niaku ku rimedeiy mola wale ena’an i wee-Nikoo, en tampa Nikoo nu mena-ena’ eng keure-urena.”TUHAN minakatorola en ta’ar-Na wia si Daud14Kamurian lumenge mouw si raja laa o merkatla se minapekasa jama’ah Israel, kasuatan se pakasa’an jema’ah Israel se rimedeiy. 15Sia lumila’: “Lino’orola si TUHAN, Empung Israel, si simampetola ampit e lawas-Na sapa neiy i nuwu’-Nala ampit en suma-Na wia si Daud, ama’ku, en tuana: 16Rengan Niaku minali se umat-Ku Israel rimo’umi waki Mesir, e reiy’la kota pineleng-Ku witu nelet ne reiy’ sa mina’asa suku Israel kaa laa mereredeiyla wale maname tanume en tampa pa’ena’an ngaran-Ku, ta’an Niaku ku minelengola si Daud kaa laa kumuwasa witu se umat-Ku Israel.”17O laa si raja mapawee-weela: “Eng katoroan si Daud, ama’ku mekemaksut mereredeiyla wale i wee ngaran ni TUHAN, Empung Israel, 18o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia nisia: Nikoo koo mekemaksut mereredeiyla wale i wee ngaran-Ku, wo e maksutmu i ti’i memangouw le’os; 19ta’an i te, e reiy’ mouw nikoo si laa rumedeiyla em bale i ti’i, ta’an i te sioki’mu karengan si laa i patou ee sangari, nisia mouw si laa rumedeiyla em bale i ti’i i wee ngaran-Ku.20Ni’itu mouw si TUHAN si minakatoro mola en ta’ar neiy mouw i totor-Nala; niaku ku timo’orouw simawelela si Daud, ama’ku, wo rimuberouw witu natas e reruberan eng karaja’an Israel, tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN: niaku ku rimedeiy mola em bale i yi’i i wee ngaran ni TUHAN, Empung Israel, 21wo timiro’ mola maname en tampa i wee en tabut, minuat en teta’aran en siniwo mola ni TUHAN ampit se nene moyang ta, eng katoroan nisea nu niali-Na rimo’umi waki tana’ Mesir.”
1Eng katoroan si Salomo nu simampetouw rimedeiyla em bale ni TUHAN wo e istana ni raja wo simiwo e reiy’ sa mina’asa ni’i kepa’arnala, 2takar si TUHAN mapa’atola en tou wia si Salomo i wee eng karuana tanu Nisia nu minapa’ato mola en tou wia nisia waki Gibeon.3Nuwu’ ni TUHAN wia nisia: “Lininga-Ku mola en sombayang wo naleiymu e neiymu i pa’ayola witu en sinaru-Ku; Niaku ku kimudusola em bale neiynu i redeiyla i yi’i kaa laa mesesiwo ngaran-Ku mena’ witu i ka’ayo eng keure-urena, takar em beren-Ku wo nate-Ku em bitu eng kelabotan masa.4En tanume nikoo sa koo tumou witu en sinaru-Ku masuat tanu si Daud, ama’mu, ampit eng kale’osan nate wo ampit e nulit, wo masiwo e minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa neiy-Ku i perentala wia nikoo wo sa koo mena-ena’ maki’itla e reiy’ sa mina’asa eng katataapan wo natorang-Ku, 5takar Niaku ku laa tume’etepla e reruberan eng karaja’annu witu se Israel i wee eng keure-urena tanu e neiy-Ku mouw i ta’arla wia si Daud, ama’mu, ampit limila’: “See’mu se reiy’ laa merangkuti waki reruberan eng karaja’an Israel.6Ta’an sa nikouw i yi’i wo se oki-oki’mu murikiti waki-Niaku wo reiy’ tumiboiy witu e reiy’ sa mina’asa em perenta wo eng katataapang-Ku e neiy-Ku mouw i weela wia nikoo, wo mea rumaghes wia se empung walina wo mongkot sumempe wia nisia, 7takar Niaku ku laa rume’ila se tou Israel witu natas en tana’ e neiy-Ku mouw i weela wia nisea, wo em bale kinudus-Ku mola i wee ngaran-Ku i ti’i, e laa-Ku i tea’mi waki sinaru-Ku, takar e Israel e laa mamuali na’asaren wo sesero’an witu nelet ne reiy’ sa mina’asa bangsa.8Wo em bale i yi’i e laa mamuali riberek, i ka’ayo susur tou si laa lumangkoiy si laa i kenganga, sumisit, wo lumila’: Sapa ku’a re’en eng karenganna si TUHAN sumiwo en tuana wia em banua i yi’i wo wia em bale i yi’i? 9Takar se tou se laa lumila’: Karengan nisea se timele’ula si TUHAN, Empung nea, si minali se nene moyang nea rimo’umi waki tana’ Mesir wo eng karengan nisea se timiboiy witu si empung walina wo maongkot masempe wia nisia wo meraghes wia nisia. Ni’itu mouw eng karenganna si TUHAN minapa eiy e reiy’ sa mina’asa eng kacilaka’an i yi’i witu nisea.”
1Eng katoroan si ratu em banua Syeba nu liminga nabar en tanume si Salomo, minato’orong ampit e ngaran ni TUHAN, takar meiy mouw sia meiy mewewa’awa’ nisia ampit em pepureiyen. 2Sia si mineiy waki Yerusalem ampit se pasukan tumeteper se ka’asa’an, ampit se onta-onta maali rampa-rampa, kasa ka’asa’an e mas wo e watu permata e maal-maal. Sia nu neiy mouw i ka’ayola wia si Salomo, i lila’na mola wia nisia e reiy’ sa mina’asa em bitu eng gorem natena.3Wo si Salomo si miningkot e reiy’ sa mina’asa em bewueiyen ni ratu i ti’i; i wee si raja e reiy’la neiy i kakirong, e reiy’ winingkotna i wee si ratu i ti’i. 4Eng katoroan si ratu em banua Syeba nu limoo’ e reiy’ sa mina’asa en sama’ ni Salomo wo em bale neiy mouw i redeiynala, 5kekaanen witu mejana, kaparuber ne pegawai-pegawaina, eng kapasempungla ne sumesempung-sumesempungna wo eng kapepake, kekoo’onna wo en tetule tinunu eng kenaramen i pasempenala witu em bale ni TUHAN, takar i kenganga mouw si ratu i ti’i.6Wo sia lumila’ wia si raja: “Nulit kangkasi e nabar liningakula waki wanuaku en tanume nikoo wo en tanume en sama’mu, 7ta’an niaku ku reiy’ ma’eman e lelila’an-lelila’an i ti’i i ka’ayo aku mineiy wo lumoo’ nyi’a ampit em berenku nuesa; uli-ulit esa nga paruana tu’u e reiy’pe’ neiy i pakite’ula wia niaku; witu eng kapualitan en sama’ wo eng kamakmuran, nikoo koo limantouwla e nabar liningaku.8Ma’aruiyola em baya se ka’awumu, ma’aruiyola em baya ne pegawaimu i yi’i se reiy’ maena-ena’ masempungla nikoo wo maloo’ola en sama’mu! 9Lino’orola si TUHAN, Empungmu, si minepa’arola wia nikoo esa nga tuanana, i ka’ayo Sia rimuberla nikoo witu natas e reruberan eng karaja’an Israel! Karengan si TUHAN si moupusla se tou Israel i wee eng keure-urena, takar Nisia si minopo mola nikoo minamuali raja kaa laa metetuanala eng ka’adilan wo eng kaulitan.”10Laa o i weena mola wia si raja esa nga atus rua nga pulu’ talenta mas, wo eng ka’asa’an e rampa-rampa wo em batu permata e maal-maal; e reiy’ mouw ma’an mekasa meiy kasi en tuana eng kelakerna rampa-rampa tanu neiy i weela ni ratu em banua Syeba wia si raja Salomo i ti’i.11Awes kangkasi eng kapal-kapal ni Hiram, e maateri mas waki Ofir, maalimi waki Ofir ka’asa’an eng kayu cendana wo em batu permata e maal-maal. 12Raja si mina’ayangla eng kayu cendana i ti’i minamuali pores i wee em bale ni TUHAN wo i wee e istana ni raja, wo kangkasi e minamuali kecapi wo eng gambus i wee em baya ne kumekantar; eng kayu cendana tanu ni’itu e reiy’ mouw mengeiy wo e reiy’ mouw paloo’ola kasi i ka’ayomi nendo i yi’i.13Raja Salomo si mineela wia si ratu em banua Syeba e reiy’ sa mina’asa ni’i kepa’arnala wo eng kiniweena, reiy’ siwalina sapa e neiy mouw i weenala wia nisia tanu eng kumura e waar i wee si raja Salomo. O laa si ratu i ti’i mae o mareng mea waki wanuana mewali-wali ampit se pegawai-pegawaina.
1Sapa tare si raja Salomo si marendemla kelaker wewene wo’oseiy. Reiy’ siwalina sioki’ ni Firaun sia si moupusla se wewene-wewene Moab, Amon, Edom, Sidon wo se Het, 2e nulitna en tanume se bangsa-bangsa i ti’i TUHAN si minee mola nuwu’ wia se tou Israel: “Te’a mouw kouw makasewok ampit nisea wo nisea tu’u te’a mouw makasewok ampit nikouw, karengan eng kaulitna nisea se laa mewe’la natemu wia se empung-empung nea.” Nate ni Salomo neiy mouw i kati’ingel wia nisea ampit e rendem.3Nisia si makapunyala se pitu nga atus ka’awu waki se kaum bangsawan wo se telu nga atus pemiaran; ka’awu-ka’awuna i ti’i se kimeongomi natena waki si TUHAN. 4Karengan witu nedo si Salomo nu tu’a mouw, se ka’awu-ka’awuna i ti’i se minewe’la natena wia se empung-empung walina, i ka’ayo sia reiy’ ampit eng kawutana nate tumi’ingel wia si TUHAN, Empungna, tanu si Daud, ama’na.5Tuana mouw si Salomo kimi’itla si Asytoret, dewi ne tou en Sidon, wo kimi’itla si Milkom, dewa kari’irisan sesempean ne tou Amon, 6wo si Salomo si matuanala sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN, wo nisia si reiy’ ampit eng kawutana nate maki’itla si TUHAN, tanu si Daud, ama’na.7Witu nedo ni’itu Salomo si rimedeiyla eng kakenturan patulean i wee si Kamos, dewa kari’irisan sesempean ne tou Moab, witu eng kuntung waki esa nga weka sedangan e Yerusalem wo i wee si Molokh, dewa kari’irisan sesempean ne bani Amon. 8Tuanakan kangkasi en tinuananala i wee em baya ne ka’awuna, se tou-tou wo’oseiy i ti’i, se minanginsempela en tetule ukupan wo en tetule rineret wia se empung-empung nea.9Karengan e ni’itu TUHAN si minapaloo’ola eng kaupi’an-Na wia si Salomo, karengan natena en sime’epangomi waki si TUHAN, Empung Israel, si maka rua mouw minapa’atola en tou wia nisia, 10wo si minerenta mola wia nisia witu eng kapualitan i yi’i rio te’a maki’itla se empung-empung walina, ta’anouw nisia si reiy’ timiboiy witu neiy i perentala ni TUHAN.11Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Salomo: “Karengan en tuana eng kalakuannu, nyi’a i yi’i koo reiy’ timiboiy witu en teta’aran wo e reiy’ sa mina’asa eng katataapang-Ku e neiy-Ku mouw i perentala wia nikoo, takar eng kaulitna Niaku ku laa kumurensangi eng karaja’an i ti’i waki nikoo wo laa meela nyi’a wia si hambamu. 12Ta’an i te, wia nedo em petou-touannu i yi’i Niaku ku reiy’pe’ pa’ar metetuanala nyi’a eng karengan si Daud, ama’mu; waki lawas ni oki’mu mouw Niaku laa kumurensangla nyi’a. 13Ma’anouw tu tuana, eng karaja’an i ti’i e reiy’ minapekasana laa-Ku kurensangeni waki nisia, se esa suku se laa-Ku i weela wia se oki’mu eng karengan si hamba-Ku Daud wo eng karengan e Yerusalem em pineleng-Ku mola.”
1Kamurian si Rehabeam mea waki Sikhem, karengan se minapekasa Israel se mineiy mouw waki Sikhem kaa laa mepepopola nisia mamuali raja. 2Makarengan nu reiy’ mouw eng kapualitan i ti’i kinalinga’an wia si Yerobeam bin Nebat – witu nedo ni’itu nisia si wakipe’ Mesir, karengan nisia si timingkasla en tou minea maname waki saruan ni raja Salomo – takar marengomi sia waki Mesir.3Tou se rimeo kumeret nisia, laa o meiy mouw si Yerobeam ampit se pakasa’an jama’ah Israel wo lumila’ wia si Rehabeam: 4“Ama’mu si minuterola en tanggongan neiy, takar en teakan wure’enola em pepa’ayangen pedis neiy i pesa’anla ni ama’mu wo en tanggongan kawuter neiy i pesa’annala wia nikeiy, rio keiy mamuali hambamu.” 5Ta’an nisia si miningkot nisea: ”Mea mouw i ka’ayo ngasusa, kamurian marengi wia niaku.” Laa o mea mouw se rakyat i ti’i.6Nu reiy’ mouw i tu si Rehabeam kumiweemi ngenge’enge’ waki em baya ne tu’a-tu’a eng keurean em petou-touan ni Salomo se mateperla si Salomo, ama’na, em pokeiyna: “Sapa ku’a re’en e ngenge’enge’mu kaa laa mingkot se rakyat i ti’i?” 7Sea lumila’: “Sa nendo i yi’i koo pa’ar mamuali hamba ne rakyat, pa’ar lumukar wia nisea wo mingkot nisea ampit e lelila’an-lelila’an le’os, takar nisea se mamuali hamba-hambamu kelabotan nedo.”8Ta’an nisia si simede’la e ngenge’enge’ neiy i weela em baya ne tu’a-tu’a i ti’i, laa o sia kumiwee ngenge’enge’ wia se tou-tou sobore’ esa nge raang ampit nisia wo se mateperla nisa, 9em pokeiyna wia nisea: “Sapa ku’a re’en e ngenge’enge’mu, rio kita toro mingkot se rakyat se limila’la wia niaku: Wure’enola en tanggongan neiy i pesa’anla ni ama’mu wia nikeiy?”10O laa se tou-tou sobore’ se esa nge raang ampit nisia i ti’i se limila’: “Teinti’i mouw e lewo’ sa reiy’ i lila’mula wia se rakyat se limila’ mola wia nikoo: Ama’mu si minuterola en tanggongan neiy, ta’an nikoo i yi’i, weeanomi kawure’an wia nikeiy – teinti’i mouw e lewo’ sa reiy’ i lila’mula wia nisea: No’oki’ku e lebe sela ta’an e rereenan ni ama’ku! 11Takar en teakan, si ama’ku si minesa’anola wia nikouw en tanggongan kawuter, ta’an niaku ku laa mawesla en tanggongan niouw; ama’ku si timope mola nikouw ampit en sesa’abok, ta’an niaku ku laa tumope nikouw ampit en sesa’abok makatetune wesi.”12Witu nendo ngasusana meiy mouw si Yerobeam ampit se pakasa’an rakyat wia si Rehabeam, tanu neiy i lila’la ni raja: “Marengomi wia niaku witu nendo ngasusa.” 13Raja si miningkot se rakyat i ti’i ampit eng kakete; nisia si simede’ mola e ngenge’enge’ neiy i weela em baya ne tu’a-tu’a wia nisia; 14nisia si limila’la wia nisea i ki’it e ngenge’enge’ ne tou-tou sobore’: “Ama’ku si minuterola en tanggongan niouw, ta’an niaku ku laa mawes en tanggongannu i ti’i; ama’ku si timope mola nikouw ampit en sesa’abok, ta’an niaku ku laa tumope nikouw ampit en sesa’abok makatetune wesi.”15Ni’itu mouw si raja si reiy’ limingala em pengiween ne rakyat, karengan eng kapualitan i ti’i en tanula em peruba’an neiy i karenganla ni TUHAN, rio si TUHAN si makatorola e nuwu’ neiy i totor-Nala ampit nieletan ni Ahia, tou en Silo, wia si Yerobeam bin Nebat.16Nu reiy’ mouw se minapekasa Israel nu limoo’, kaa si raja si reiy’ limingala em pengiween nea, takar se rakyat mingkot si raja: “Weteng sapa ku’a re’en eng kina’atoantami waki si Daud? Nikita kita reiy’ minaka’atomi sesani’ waki sioki’ ni Isai i ti’i! Mea waki dasingmu, heiy tou Israel! Alarenouw teakan em balemu nuesa, heiy Daud!”Takar mea mouw se tou Israel mea waki dasing nea, 17i ka’ayo si Rehabeam si minamuali raja witu i te se tou Israel se maena’ waki kota-kota Yehuda.18Kamurian si raja Rehabeam tumoke si Adoram mamuali kapala ne mepa’ayang palupuan, ta’an se minapekasa Israel se limawala nisia ampit em batu, i ka’ayo sia minate, awes tare si raja Rehabeam si weitouw reiy’ mete’u sumeret eng karetana kaa laa metetingkase en tou mea waki Yerusalem. 19Tuana mouw eng ketarena se tou Israel rimangu wia se me’urang ni Daud i ka’ayomi nendo i yi’i.20Makarengan nu reiy’ mouw se minapekasa Israel nu liminga, kaa si Yerobeam si minarengomi, takar sea rumeo kumeret nisia meiy wia em pinasungkulan ne jema’ah, laa o sea mopola nisia mamuali raja witu se minapekasa Israel. E reiy’ mola kasi se kimi’itla se me’urang ni Daud e reiy’ siwalina waki se suku Yehuda i te.21Eng katoroan si Rehabeam meiy waki Yerusalem, sia merurla se pakasa’an kaum Yehuda wo se suku Benyamin, esa nga atus uwalu nga pulu’ nga riwu taretumou se makawoo sumeke’ kaa laa meseseke’ se tou Israel ampit e maksut mewewarengla eng karaja’an i ti’i wia si Rehabeam, oki’ ni Salomo.22Ta’an meiy mouw nuwu’ ni TUHAN wia si Semaya, malukar ni Empung, en tuana: 23“I lila’ mola wia si Rehabeam, oki’ ni Salomo, raja Yehuda, wo wia se pakasa’an kaum Yehuda wo Benyamin wo wia se esa nga lebena waki se bangsa i ti’i: 24Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Te’a mouw kouw melelaa wo te’a mouw kouw meseseke’ sumu’usuk se patuari-patuarimu, tou Israel. Marengouw siesa o siesa mea waki walena, karengan Niaku mouw si kimarenganla eng kapualitan i yi’i mamuali.” Takar nisea se limingala e nuwu’ ni TUHAN wo mea mouw sea mareng minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN i ti’i.
1Eng kasuatan si Yerobeam rimedeiy witu natas e mezbah i ti’i kasuatan matunu tetule, takar witu em perenta ni TUHAN meiy mouw siesa malukar ni Empung waki Yehuda meiy waki Betel. 2O laa witu em perenta ni TUHAN maleiy mouw sitou i ti’i witu e mezbah i ti’i, em pokeiyna: “Heiy mezbah, heiy mezbah! Teinti’I mouw e nuwu’ ni TUHAN: Eng kaulitna siesa oki’ si laa i patou witu se me’urang ni Daud, Yosia ngaranna; sia si laa rumeret witu nikoo se imam-imam eng kakenturan patulean se matunu en tetule witu nikoo, o kangkasi en duiy-ruiy ni tou e laa tunun witu nikoo.” 3Witu nedo ni’itu kangkasi nisia si laa makite’ula e nesa kowa’ maka’erangen, em pokeiyna: “Nyi’i mouw eng kowa’ maka’erangen, kaa si TUHAN si minee mola nuwu’: Eng kaulitna e mezbah i ti’i e laa mapete’, i ka’ayo i kawu’uwusi e nawu witu natasna.”4Karengan si raja Yerobeam si luminga e lelila’an ni malukar ni Empung neiy i aleiynala witu e mezbah waki Betel i ti’i, sia rumeneti e lawasna waki atas e mezbah wo lumila’: “Sikopenouw sia!” Ta’an e lawas neiy i renetna witu sitou i ti’i en timegher, i ka’ayo reiy’ mete’u keongenna mareng. 5Mapete’ mouw tu’u e mezbah i ti’i, i ka’ayo e nawu witu natasna neiy i kawu’uwus, minatoroan ampit eng kowa’ maka’erangen neiy i pakite’ula ni malukar ni Empung i ti’i witu em perenta ni TUHAN.6Laa o sumusuiy mouw si raja wo lumila’ wia si malukar ni Empung i ti’i: “I aleiy mome en tongkoupusen ni TUHAN, Empungmu, wo sumombayangouw i wee niaku, rio lawasku en toro mareng.” Wo si malukar ni Empung i ti’i maleiyme en tongkoupusen ni TUHAN, takar e lawas ni raja i ti’i en toro minareng wo mamuali tanu eng ketare. 7Kamurian sumusuiy mouw si raja wia si malukar ni Empung i ti’i: “Meiy mouw mewali-wali ampit niaku mea waki wale, segaya’ela nouwakmu, nu reiy’ mouw i tu niaku ku laa meela e nesa tetaber wia nikoo.”8Ta’an si malukar ni Empung i ti’i lumila wia si raja: “Ma’anouw tu’u esa nga parua waki istanamu ni’i weemula wia niaku, niaku ku so’o tumuli wia nikoo; o kangkasi ku so’o kumaan roti wo kumoo’ rano wia en tampa i yi’i. 9Karengan en teinti’i mouw neiy i perentala wia niaku witu nuwu’ ni TUHAN: Te’a mekekaan roti ka’apa mekekoo’ rano wo te’a mewewareng metetorola e lalan kinelangannumi i ti’i.” 10Laa o mea mouw sia timorola e lalan walina wo si reiy’ mouw minareng timorola e lalan niedona momi kaa laa ma’eiy wia em Betel.11Waki Betel maena’ siesa nabi tu’a. Oki-oki’na se mineiy sumusuiyla wia nisia e reiy’ sa mina’asa em pasiwo-siwon tinuanala ni malukar ni Empung witu nendo ni’itu waki Betel. Nisea kangkasi se simusuiyla wia si ama’ nea e lelila’an neiy i lila’nala wia si raja. 12Kamurian si ama’ nea mueiy: “Waki lalan wisa ku’a re’en sia minea?” O laa se oki-oki’na se timudu’la wia nisia e lalan niedo ni malukar ni Empung si waki Yehuda o meiy i ti’i. 13Sia lumila wia se oki-oki’na: “Weeala sesakean si keledai i wee niaku!” Sea meela sesakean si keledai i wee nisia, laa o sia sumakela nisia14wo mea kumi’ite si malukar ni Empung i ti’i wo matola nisia si rimuber witu em bawa’ e nesa akana sela. Sia mueiy wia nisia : “Nikoo ku’a re’en si malukar ni Empung waki Yehuda o meiy?” E wingkotna: “Yon, niaku mouw i tu.” 15Em pokeiyna wia nisia: “Meiy mouw mewali-wali niaku mea waki wale kaa laa kumaan roti.” 16Ta’an e wingkotna: ”Niaku ku reiy’ mete’u mareng mewali-wali nikoo wo tumuli wia nikoo; niaku ku reiy’ mete’u kumaan roti ka’apa kumoo’ rano mewali-wali nikoo wia en tampa i yi’i, 17karengan neiy mouw i perentala wia niaku witu nuwu’ ni TUHAN: Te’a mekekaan roti ka’apa kumoo’ rano maname.Te’a mekekelang mareng metetoro e lalan niedomu momi i ti’i.”18O laa e wingkotna wia nisia: “Niaku tu’u ku esa nabi kangkasi tanu nikoo, wo witu em perenta ni TUHAN siesa malaikat si limila’ mola wia niaku: Alin sia mareng mewali-wali nikoo mea waki walemu, rio sia kumaan roti wo kumoo’ rano.” Ta’an sia si timowo wia nisia. 19Kamurian sitou i ti’i mareng mewali-wali nisia, laa o kumaan roti wo kumoo’ rano waki walena.20Eng kasuatan nisea nu rimuber simarula meja, meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si nabi minali momi nisia minareng. 21Sia rumekeiy wia si malukar ni Empung si waki Yehuda o meiy: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Karengan nikoo koo rimangu mola witu en titah ni TUHAN wo reiy’ timiboiy witu e reiy’ sa mina’asa em perenta neiy i perentala ni TUHAN, Empungmu, wia nikoo, 22ta’an minareng wo kumaan roti wo kumoo’ rano wia en tampa i yi’i ma’anouw tu’u Sia minee mola nuwu’ wia nikoo: Te’a mekekaan roti ka’apa mekekoo rano, – takar e mayatmu e reiy’ laa ghumorem witu eng gorem e wewaruga’an ne nene moyangmu.”23Nu reiy’ mouw sitou i ti’i nu kimaan roti wo kimoo rano, weeanola sesakean si keledai i ti’i i wee nisia. 24Tou i ti’i si minea, ta’an wia nuner e lalan sia regon ni esa nga ipus singa wo minate rina’akep. Mayatna neiy i kapesik witu lalan wo si keledai i ti’i rumedeiy witu esa nga wekana; singa i ti’i tu’u si rimedeiy witu esa nga weka e mayat i ti’i. 25Tou-tou melangkoiy se limoo’ e mayat i ti’i neiy i kapesik witu lalan wo si singa si rimedeiy witu esa nga wekana. Wo sea simusuiyla nyi’a waki kota en tampa paena’an ni nabi tu’a i ti’i.26Katoroan eng kapualitan i ti’i kalinga’an wia sii nabi si minelurola nisia minurikit mareng, sia lumila’: “Nisia mouw si malukar ni Empung si rimangu mola witu en titah ni TUHAN. TUHAN si simarakan nisia wia si singa, si kimurensang wo minunu’ nisia minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN neiy i totor-Nala wia nisia.” 27Laa o sumusuiy mouw sia wia se oki-oki’na: “Weeala sesakean si keledai i wee niaku.” Wo sea meela sesakean. 28Kamurian sia mea wo matola e mayat ni tou i ti’i neiy i kapesik witu lalan, kasuatan si keledai wo si singa se rimedeiy witu esa nga wekana. Singa i ti’i si reiy’ kimaan e mayat i ti’i wo si reiy’ kumurensang si keledai i ti’i.29Nabi tu’a i ti’i si minopo e mayat ni malukar ni Empung i ti’i, meela nisia witu natas ni keledai wo mali nisia mareng mea waki kotana nuesa kaa laa i pa’aripla wo i le’osla. 30Mayat ni tou i ti’i neiy i le’osnala witu eng gorem e warugana nuesa, takar pa’aripenola sia: “Wooiy, patuariku!”31Nu reiy’ mouw nisia nu lime’osla nisia, sia lumila’ wia se oki-oki’na: “Sa aku mate, i le’osola aku wia e wewaruga’an i yi’i mewali si malukar ni Empung i ti’i, wo i wee mola en duiy-ruiyku witu en siri’ en duiy-ruiyna. 32Karengan e lelila’an witu em perenta ni TUHAN neiy mouw i aleiynala witu e mezbah em baki Betel i ti’i wo witu e reiy’ sa mina’asa kuil waki kakenturan-kakenturan patulean em baki kota-kota Samaria e laa uli-ulit mamuali.”33Nu reiy’ mouw e minamualila i yi’i tu’u Yerobeam e reiy’ mouw minurikiti waki kalakuanna e lewo’ i ti’i, ta’an si minopo kangkasi se imam-imam waki kaledong ne rakyat i wee eng kakenturan-kakenturan patulean. Seiy si pa’ar i te, si poponnala mamuali imam i wee eng kakenturan-kakenturan patulean. 34Wo e winta’ i ti’i minamuali dosa i wee se me’urang ni Yerobeam, i ka’ayo sea rine’imi wo pinunengi waki saruan em bumi.
1Witu nedo ni’itu si Abia, oki’ ni Yerobeam, minerara’an. 2O laa si Yerobeam lumila’ wia si ka’awuna: “Mantalouw! Sumarapouw, rio te’a kakete’uala ne tou, kaa nikoo koo ka’awu ni Yerobeam, wo mea mouw waki Silo. E reiy’ ku’a re’en maname maena’ si nabi Ahia! Nisia mouw si limila’ mola en tanume niaku, kaa niaku ku laa mamuali raja wia se bangsa i yi’i. 3Mali mouw mapulu’ roti, kukis kismis wo esa nga potung rano e rina’, wo mea mouw wia nisia. Nisia si laa makite’ula wia nikoo, sapa e laa mamuali ampit sioki’ i yi’i.”4Ka’awu ni Yerobeam si simiwo en tuana. Sia mantal, mea waki Silo wo ghumorem mea witu em bale ni Ahia. Ahia si reiy’ mouw mete’u lumoo’ kasi, karengan em berenna eng kewurouw kaa nisia si tu’a mouw. 5Ta’an si TUHAN si minee mola nuwu’ wia si Ahia: “Eng kaulitna si ka’awu ni Yerobeam si meiy kaa meiy mewewueiyla wia nikoo en tanume sioki’na, karengan sioki’ i ti’i si kasuatan rara’an. En teinti’i-teinti’i e lewo’ sa reiy’ i lila’mula wia nisia.”Eng katoroan si wewene i ti’i nu ghumorem, sumiwo mouw sia tanu mokan nisia si tou walina.6Ta’an makarengan nu reiy’ mouw si Ahia nu liminga legu’an eng ke’angan ni wewene i ti’i, kasuatan make’ang maghoreme witu em pepalen, lumila’ mouw sia: “Ghumoremouw, heiy ka’awu ni Yerobeam! Ka’a ku’a re’en koo masiwo en tanu mokan koo tou walina? Niaku ku neiy i reo ma’ayola e nower kete wia nikoo. 7Mea mouw, i lila’la wia si Yerobeam: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel: Niaku ku rimakekomi nikoo waki keuneran ne bangsa i ti’i, wo minopo nikoo minamuali raja witu se umat-Ku Israel; 8Niaku ku kimurensangomi eng keraja’an waki se me’urang ni Daud wo meela nyi’a wia nikoo, ta’an nikoo koo reiy’ tanu si hamba-Ku Daud si minena-ena’ melale’la e reiy’ sa mina’asa em perenta-Ku wo maki’itla Niaku ampit em pakasa’an natena wo matuana i tela sapa e nulit witu em beren-Ku.9Karengan nikoo koo timuana mola em pasiwo-siwon lewo’ e lebe waki em baya ne tou se rimeriorla nikoo wo simiwo mola i wee nikoo si empung walina wo se bubuneka-bubuneka tinoa’, i ka’ayo koo limentutla e rara ate-Ku, awes tare koo timaburi momi wia Niaku. 10Takar Niaku ku laa mapa eiy eng kacilaka’an wia se me’urang ni Yerobeam. Niaku ku laa rume’imi waki si Yerobeam susur se tou tuama, le’os si rakek ka’apa tu’u si kumeng eng kadudukanna waki Israel. Niaku ku laa tumope se me’urang ni Yerobeam tanu sitou matope en te’i i ka’ayo ma’apu.11Susur tou waki si Yerobeam si mate waki kota si laa kaanen ni asu wo si mate waki patar si laa kaanen ne wara se waki reghe-reghesan. Karengan si TUHAN si limila’ mola nyi’a. 12Ta’an tumo’orouw wo mareng mea waki walemu. Witu nedo ne’amu nu kume’ang ghumoreme eng kota, sioki’ i ti’i si laa mate. 13Minapekasa Israel se laa ma’aripla nisia wo lume’osla nisia, karengan nisia i te waki se me’urang ni Yerobeam si laa maka’ato waruga, karengan witu nelet ne me’urang ni Yerobeam wia i te nisia kina’atoan e wo’o sapa e le’os witu em beren ni TUHAN, Empung Israel.14Wo si TUHAN si laa tumo’ori i wee nisia siesa raja witu se Israel si laa rume’ila se me’urang ni Yerobeam – tanu em pakaloo’o-loo’ola en teakan i yi’i. 15Kamurian si TUHAN si laa metu se tou Israel, i ka’ayo minengoghe-ngoghe tanu e rewo’ waki rano wo nisia si laa masote nisea wia en tana’ e le’os i yi’i e neiy mouw i wee-Nala wia se nene moyang nea; Nisia si laa sumarakan nisea mea waki lewet en teberan Efrat ti’ime, eng karengan nisea se simiwo mola em pa’asek-pa’asek paepungen nea wo ampit en tuana e rimarala nate ni TUHAN. 16Nisia si laa mayami lawas witu se tou Israel eng karengan en dosa-dosa en tinuana mola ni Yerobeam wo e minua’la se tou Israel makadosa kangkasi.”17Nu reiy’ mouw i tu tumo’orouw si ka’awu ni Yerobeam wo mea, laa o i ka’ayo mome sia waki Tirza. Witu nedo nisia nu ghumorem kume’angla tawi em pepalen em bale, mate mouw sioki’ i ti’i. 18Sea lume’osla nisia, wo se minapekasa Israel se ma’aripla nisia minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN neiy i totor-Nala ampit e nieletan ni hamba-Na, nabi Ahia.19Esa nga lebena waki na’asaren ni Yerobeam, kumura nisia nu maseke’ wo kumura sia maperenta, eng kaulitna em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Israel. 20Eng keurena si Yerobeam nu maperenta wawean e rua nga pulu’ o rua nge te’un, kamurian sia maka’ato paena’an mewali-wali se nene moyangna. Takar sioki’na si minamuali raja simawelela nisia.
1Witu en te’un kamapulu’ o uwalu en zaman ni raja Yerobeam bin Nebat mamuali mouw raja si Abiam witu seYehuda. 2Telu nge te’un eng keurena sia maperenta waki Yerusalem. Ngaran ni ina’na nyi’a mouw e Maakha, oki ni Abisalom. 3Abiam si matou-tou witu e reiy’ sa mina’asa dosa en tinuana mola ni ama’na nu reiy’pe’ nyi’a, wo nisia si reiy’ ampit esa nga wuta e nate kimaput wia si TUHAN, Empungna, tanu si Daud opo’na.4Ta’an eng karengan si Daud takar si TUHAN, Empungna, si mineela see’ wia nisia waki Yerusalem ampit minopo sioki’na simawelela nisia wo ampit minayala e Yerusalem rimedeiy, 5karengan si Daud si timuana mola sapa e nulit witu em beren ni TUHAN wo reiy’ sime’epangi waki e reiy’ sa mina’asa neiy i perenta-Nala wia nisia esa nga umur em petou-touanna, kacuali witu em perkara ni Uria, tou eng Het i ti’i. 6Wo wawean paseke’an e nelet ni Rehabeam wo ni Yerobeam, esa nga umur em petou-touanna.7Esa nga lebena waki na’asaren ni Abiam wo e reiy’ sa mina’asa en tinuananala, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Yehuda? Wo wawean paseke’an e nelet ni Abiam wo ni Yerobeam. 8Kamurian si Abiam si minaka’ato paena’an mewali-wali ampit se nene moyangna, wo nisia si neiy i kuburla waki kota Daud. Takar si Asa, oki’na, si minamuali raja simawelela nisia.
1Kamurian meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si Yehu bin Hanani mesaru si Baesa, em palingan: 2“Eng karengan nikoo koo neiy-Ku mouw i rakeki waki e riawu wo pinopo-Ku minamuali raja witu se umat-Ku Israel, ta’an nikoo koo matou-tou mouw tanu si Yerobeam wo rimeo mouw se umat-Ku Israel sumiwo en dosa, i ka’ayo sea limentutla e rara ate-Ku ampit en dosa nea,3takar eng kaulitna Niaku ku laa tumope maweresi si Baesa wo se me’urangna, kamurian Niaku ku laa sumiwo se me’urangmu tanu se me’urang ni Yerobeam bin Nebat. 4Seiy si mate waki si Baisa waki kota, si laa kaanen ni asu wo si mate waki nisia waki padang si laa kaanen ne burung se wia natas.”5Esa nga lebena waki na’asaren ni Baesa wo sapa en tinuananala wo eng kapahlawananna, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Israel? 6Kamurian si Baesa si minaka’ato paena’an mewali-wali se nene moyangna, wo nisia si kinuburla waki Tirza. Takar si Ela, oki’na, si minamuali raja simawelela nisia.7O kangkasi ampit e nieletan ni Yehu bin Hanani e nuwu’ ni TUHAN e mineiy mouw mesaru si Baesa wo mesaru se me’urangna, le’os eng karengan e reiy’ sa mina’asa e lewo’ en tinuanana mola witu em beren ni TUHAN, i ka’ayo sia limentutla e rara ate ni TUHAN ampit em pasiwo-siwon e lawasna, wo ampit en tuana e minamuali masuat tanu se me’urang ni Yerobeam, ka’apa tu’u eng karengan nisia si minunu’ mola si Yerobeam.
1Laa o lumila’ mouw si Elia, tou en Tisbe, waki Tisbe-Gilead, wia si Ahab: “Demi si Tuhan matou-tou, Empung Israel, si pelayanengku, eng kaulitna e reiy’ laa wawean nombong ka’apa aro wia en te’un-te’un i yi’i, kacuali sa aku lumila’la.”2Kamurian meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia nisia: 3“Rumou’ mome wia nyi’i, kumelangouw mea waki sendangan wo kumirongouw waki tebir en so’oso’an Kerit waki esa nga weka sendangan en so’oso’an Yordan. 4Nikoo koo toro kumoo’omi waki so’oso’an i ti’i, wo se burung burung keleak se pinerenta-Ku mola kaa laa mee kumaan nikoo maname.”5Laa o sia mea wo sia tumuanala tanu e nuwu’ ni TUHAN; sia si minea wo mena’ waki tebir en so’oso’an Kerit waki esa nga weka sendangan en so’oso’an Yordan. 6Witu e nedo memo’odo wo mawengindo se burung- burung keleak se maalimi roti wo e le’ona wia nisia, wo nisia si makoo’mi waki so’oso’an i ti’i.
1Wo ni’itu nu pira mola eng keurena, meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si Elia witu en te’un katelu: “Mea mouw, i papa’ato mola en toumu wia si Ahab, karengan Niaku ku laa meweweela e naro wia natas em bumi.” 2Laa o mea mouw si Elia mapa’atola en tou wia si Ahab. Sapa tare eng kelalenan i ti’i e wuter waki Samaria.3Kaa ni’itu si Ahab si kimeretola si Obaja si minamuali kapala e istana. Obaja i ti’i siesa tou kasa uli-ulit meide’la si TUHAN. 4Karengan witu e nedo si Izebel rime’ila se nabi-nabi ni TUHAN, Obaja si minedo se esa nga atus nabi, laa o kumirongla nisea lima nga pulu’ lima nga pulu’ esa nga rewok witu en gorem eng goa wo murus eng kekaanen wo eng kekoo’on nea.5Ahab si limila’ wia si Obaja: “Terokenola em banua i yi’i wo mea waki e reiy’ sa mina’asa kembu’an wo waki e reiy’ sa mina’asa so’oso’an; meina’ kita matola rukut, i ka’ayo kita toro lumawirla se kawalo wo se bagal, wo reiy’ perlu kita kumetor esa nga ipus tu’u waki se tekapen i ti’i.” 6Laa o sea memete-meteng en tana’ i ti’i kaa laa meteterokla nyi’a. Ahab si minea maesa-esa mea waki patoroan esa wo si Obaja minea waki patoroan walina.7Katoroan si Obaja witu nuner e lalan, sia maatoan ampit si Elia. Ni‘itu nu simine’u mola nisia, sia mongkot ma’an minueiy: “Nikoo ku’a re’en si yi’i, heiy tuangku Elia?” 8Wingkot ni Elia wia nisia: “Nulit! Mea mouw, i lila’ mola wia si tuangmu: Elia si wia.”9Ta’an e wingkot ni Obaja: “Sapa ku’a re’en en dosa siniwoku mola, takar koo laa mesesarakan si hambamu i yi’i wia si Ahab, rio aku wunu’unna? 10Demi si TUHAN, Empungmu, si matou-tou, eng kaulitna reiy’la si bangsa ka’apa keraja’an, se reiy’ nieiyla ni rereoan ni tuangku Ahab kaa laa mesesero nikoo. Wo sakawisa sitou lumila’: Sia si reiy’ wia, takar sia si rumeo eng keraja’an ka’apa se bangsa iti’i tumiwa’, kaa nikoo koo reiy’ niatola maname. 11Wo en teakan koo lumila’: Mea mouw, i lila’la wia si tuangmu: Elia si wia.12E wo’o wona’ mamuali, sakawisa aku rimou’ mome wia nikoo, e Roh ni TUHAN e mopo nikoo mea waki tampa e reiy’ kete’uangkula. Sa aku i ka’ayola wia si Ahab kaa laa makite’ula nisia wo koo reiy’ niatonala, tantu mouw sia si laa munu’ niaku, eng kaulitna si hambamu i yi’i rengan waki rinteke’ si meidela si TUHAN. 13Reiy’ ku’a re’en neiy i pakite’ula wia si tuangku sapa en tinuanaku mola witu e nedo si izebel nu minunu’ se nabi-nabi ni TUHAN, kumura niaku nu kimirongla se esa nga atus nabi-nabi ni TUHAN witu eng gorem eng goa, lima nga pulu’ lima nga pulu’ esa nga rewok wo minurus eng kekaanen wo eng kekoo’on nea?14Wo en teakan ka’a nikoo i yi’i koo limila’: Mea mouw, i lila’la si tuangmu: Elia si wia! Nisia si tantu mouw munu’ niaku.” 15Wingkot ni Elia: “Demi si TUHAN minapekasa alam si matou-tou, si pelayanengkula, eng kaulitna e nendo i te i yi’i kangkasi niaku ku laa mapaloo’ola en tou wia nisia.”
1Katoroan si Ahab nu minakite’ula wia si Izebel e reiy’ sa mina’asa en tinuanala ni Elia wo eng kapualitan ni Elia nu minunu’ em baya se nabi i ti’i ampit en santi, 2takar si Izebel si rimeo siesa tou rereoan lumila’la wia si Elia: “Teinti’i mouw e wona’na em baya ne empung mukum niaku, takar e lebepe’ kasi ta’an e ni’itu, sa wo’odo wo’o wona’ e nedo tanu nyi’i niaku ku reiy’ laa sumiwo e nyawamu masuat tanu e nyawa ni meta’esa’an waki nisea i ti’i.” 3Takar meide’ mouw sia, laa o tumo’or wo mea melelawirla e nyawana; wo sia nu neiy mouw i ka’ayola waki Bersyeba, e neiy kaghorem wilayah Yehuda, sia si timele’ula si bujangna maname.4Ta’an nisia nuesa si ghimorem witu em padang gurun esa nga endo pakelangen eng kewa’akatna, laa o rumuber witu e wawa’ e nesa akana arar. Kamurian sia si pa’ar mate, pokeiyna: “Awesouw i tu! En teakan, ee TUHAN, edonouw e nyawaku, karengan niaku i yi’i ku reiy’ lebe le’os ta’an se nene moyangku,” 5Nu reiy’ mouw i tu sia lumo’or wo tumekel witu e wawa’ nakana arar i ti’i. Ta’an i kalo’ositi siesa malaikat si limelerla nisia ma’an limila’ wia nisia: “Tumo’orouw, kumaanouw!” 6Katoroan sia nu limoo’ eng kaledongna, takar witu esa nga weka eng kokongna wawean e roti tinunu, wo e nesa poci pinumpunan rano. Laa o sia kumaan wo kumoo’, kamurian o lumo’or kangkasi.7Ta’an si malikat ni TUHAN si mineiy i wee eng karuana wo lumelerla nisia ma’an limila’: “Tumo’orouw, kumaanouw! Karengan sa reiy’, em pekekelangannu ee sangari en taleus wa’akat i wee nikoo.” 8Takar tumo’orouw sia, laa o kumaan wo kumoo’, wo kaa eng kaente’an eng kekaanen i ti’i sia si makelang epat nga pulu nga endo epat nga pulu’ nga wengi eng keurena i ka’ayo waki kuntung ni Empung, nyi’a i yi’i eng kuntung Horeb.Empung si minapaloo’o-loo’ola en tou waki kuntung Horeb9Maname ghumoremouw sia witu eng gorem e nesa goa wo mapawengi witu. Takar e nuwu’ ni TUHAN e mineiy wia nisia, en tuana: “Sapa ku’a re’en em pepa’ayangennu wia nyi’i, heiy Elia?” 10Wingkotna: “Niaku ku mepa’ayang eng kalingka-lingkama’na i wee si TUHAN, Empung e minapekasa alam, karengan se tou Israel se timele’ula en teta’aran-Nu, rimonga’la e mezbah-mezbah-Mu wo minunu’ se nabi-nabi-Mu ampit en santi; niaku mokan nu maesa-esa si matou-toupe’ wo nisea se pa’ar mesesawut e nyawaku.”11O laa e nuwu’-Na: “Rumou’mouw wo rumedeiy witu natas eng kuntung i ti’i witu en sinaru ni TUHAN!”Takar si TUHAN si limeas! Reghes wangko’ wo ente’, eng kimewe’ eng kuntung-kuntung wo minete’la eng kakenturan-kakenturan watu, rimeriorla si TUHAN. Ta’an e reiy’la si TUHAN witu e reghes i ti’i. Wo nu reiy’ mouw e reghes i ti’i meiy mouw em pengero’. Ta’an e reiy’la si TUHAN witu em pengero’ i ti’i. 12Wo nu reiy’ mouw em pengero’ i ti’i meiy mouw e napi. Ta’an e reiy’la si TUHAN witu e napi i ti’i. Wo nu reiy’ mouw e napi i ti’i meiy mouw e legu’an e reghes memi’iwi-mi’iwis kekos.13Makarengan nu reiy’ mouw si Elia nu liminga nyi’a, nisia si simalelelngla eng giona ampit eng karaiyna, laa o mea witu e luar wo rumedeiy witu em pepalen eng goa i ti’i. Takar meiy mouw en suara wia nisia e lininga: “Sapa ku’a re’en em pepa’ayangennu wia nyi’i, heiy Elia?” 14Wingkotna: “Niaku ku mepa’ayang eng kalingka-lingkama’na i wee si TUHAN, Empung e minapekasa alam, karengan se tou Israel se timele’ula en teta’aran-Nu, rimonga’la e mezbah-mezbah-Mu wo minunu’ se nabi-nabi-Mu ampit en santi; niaku mokan maesa-esa si matou-toupe’, wo nisea se pa’ar mesesawut e nyawaku.”15Nuwu’ ni TUHAN wia nisia: “Mea mouw, marengouw waki lalanmu, tumorola em padang gurun mea waki Damsyik, wo sa koo i ka’ayo mola, koo lewo’ sa reiy’ misu’la si Hazael mamuali raja witu se Aram. 16O kangkasi si Yehu, puyun ni Nimsi, si lewo’sareiy’ mouw isu’unnula mamuali raja witu se Israel, wo si Elisa bin Safat, waki Abel-Mehola, si lewo’ sa reiy’ isu’unnula mamuali nabi sumawelela nikoo.17Takar seiy si’i kaliseiyi waki santi ni Hazael si laa wunu’un ni Yehu; wo seiy si’i kaliseiyi waki santi ni Yehu si laa wunu’un ni Elisa. 18Ta’an Niaku ku laa tumele’ula se pitu nga riwu tou waki Israel, nyi’a i yi’i em baya ne tou se reiy’ maongkot masempe si Baal wo en sumana e reiy’ masiong nisia.”
1Benhadad, raja Aram, si minerurla se minapekasa surarona, se telu nga pulu’ o rua raja mewali-wali nisia ma’an se kawalo wo eng kareta. Laa o sia maju, sia si kimepung en Samaria wo sumeke’la nyi’a. 2Kamurian sia mapa’ali tetoke mea witu eng kota i ti’i, wia si Ahab, raja Israel, 3ampit e nower: “Teinti’i mouw e nower ni Benhadad: E masmu wo em perakmu nyi’a mouw eng kapunya’angku wo kangkasi se ka’awu-ka’awu wo se oki-okimu se wulouw-wulouw nyi’a mouw se kapunya’angku.”4Raja Israel si miningkot, pokeiyna: “Tanu en sesusuiyennu i ti’i mouw, ee tuangku raja. Niaku i yi’i ampit e reiy’ sa mina’asa em bia niaku nyi’a mouw eng kapunya’annu!” 5Nu reiy’ mouw i tu se tetoke-tetoke i ti’i se minareng wo lumila’: “Teinti’i mouw e nower ni Behadad: Memang niaku ku rimeo mola tou wia nikoo lumila’la: E mas wo em perakmu, ka’awu-ka’awu wo se oki-okimu se lewo’ sa reiy’ i sarakannula wia niaku, 6ta’an wo’odo wo’o wona’ tanu e nedo i yi’i, niaku ku laa rumeo se pegawai-pegawaiku wia nikoo wo nisea se sumoisap em balemu wo em bale ne pegawai-pegawaimu, takar e reiy’ sa mina’asa e loo’on nea wo i kepa’arla e laa edon nea wo alin nea.”7O laa si raja Israel si kimeret em baya ne tu’a-tu’a em banua i ti’i wo lumila’: “Ghenangenola maka le’os, sitou i yi’i si mame’inakutla eng kacilaka’an ta, karengan nisia si rimeo momi tou wia niaku mekekiwee se ka’awu-ka’awuku, oki-oki’ku, e mas wo em perakku, wo niaku ku reiy’ simede’ meweweela nyi’a wia nisia.” 8O laa em pokeiy em baya ne tu’a-tu’a wo ne pakasa’an rakyat i ti’i wia nisia: “Te’a pelelingan, te’a i pelelempotla!”9Kaa ni’itu sia si limila’ wia se tetoke-tetoke ni Benhadad: “I lila’ mola wia si tuangku raja: E reiy’ sa mina’asa eng kasa ketare neiy i reomula wia si hambamu iyi’i, niaku ku laa tumuanala nyi’a, ta’an em pakiween eng kamurian i yi’i e reiy’ mete’u kawuta’angkula.” Laa o mea mouw se tetoke-tetoke i ti’i wo ma’ayola e wewingkot i ti’i wia si Behadad. 10Benhadad si rimeo tou wia si Ahab ampit e nower: “Teinti’i mouw wona’na em baya se empung mukum niaku, awes tare e lebepe’ ta’an e ni’itu, sa se rakyat maki’i-ki’it niaku se torope’ sumungkul esa nga rongkem wuta riawu e riberek en Samaria!”11Ta’an si raja Israel si miningkot, pokeiyna: “I lila’ mola! Tou si weru minaweiyla en santi te’a mouw mesesawa’la en tou tanu sitou minangkulola nyi’a.” 12Makarengan nu reiy’ mouw si Benhadad nu limingala e lelila’an iti’i, witu e nedo eng kasuatan sia nu mengoo-ngoo’ ampit se raja-raja witu e lekouw, lumila’ mouw sia wia se pegawai-pegawaina: “Tu’utulenouw em barisannu,” laa o sea tumu’utul em barisanna sumaru eng kota i ti’i.13Ta’an i kalo’ositi mapa’ato mouw siesa nabi wia si Ahab, raja Israel, ma’an limila’: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Linoo’mu mola ku’a re’en em baya ne tou se kasa rame i ti’i? Eng kaulitna wia e nendo i yi’i Niaku ku laa sumarakan nisea witu e lawasmu, rio koo mete’u, kaa Niaku mouw si TUHAN.” 14Laa o mueiy mouw si Ahab: “Ampit en sesawangan ni seiy?” Wingkotna: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Ampit en sesawangan ne taretumou-taretumou tumeteper se kapala-kapala daerah.” Wueiyenna kangkasi: “Seiy ku’a re’en si laa muleiy em paseke’an?” Wingkotna: “Nikoo!” 15Kamurian sia rumeken eng kelakerna ne taretumou-taretumou tumeteper se kapala-kapala daerah i ti’i. Se rua nga atus telu nga pulu’ o rua tou eng kelakerna wo nu reiy’ mouw nisea iti’i sia rumeken eng kelaker ne minapekasa rakyat, nyi’a i yi’i se pakasa’an tou Israel. Se pitu nga riwu tou eng kelakerna.16Laa o sea maju rumego witu e nedo marorake, kasuatan si Benhadad nu mengoo-ngoo’ i ka’ayo tinoek witu e lekouwna, mewali ampit se telu nga pulu’ o rua raja se mesawang nisia. 17Katoroan se taretumou-taretumou tumeteper se kapal-kapala daerah i ti’i nu maju rumego rimerior, takar si Benhadad si rimeo tou kumumisi nyi’a, wo nisea se minakite’ula wia nisia, en tuana: “Wawean se tou-tou minaju maregomi waki Samaria.”18Laa o pokeiyna: “Aandi sea mineiy ampit e maksut dame, aandi ampit e maksut sumeke’, sikopenouw sea matou-tou!” 19Kasuatan e ni’itu rumou’momi sea i ti’i waki ghorem eng kota, nyi’a i yi’i se taretumou-taretumou tumeteper se kapala-kapala daerah wo kangkasi se suraro se maki’itla nisea.20O laa nisea siesa o siesa seminunu’ se kesaru pesarun neala, i ka’ayo se tou Aram i ti’i se timingkasla en tou wo ki’iten ne tou Israel. Ta’an si Benhadad, raja Aram si toro limiseiyla en tou ampit simeret kawalo, ma’an eng kelakerna ne tou mesake-sake kawalo. 21O kangkasi si raja Israel si minaju, laa o munengla se kawalo wo eng kareta i ti’i wo minapa eiyla eng kakala’an kasa wangko’ wia se tou Aram.22Laa o mapa’ato mouw si nabi i ti’i wia si raja Israel, wo lumila’ wia nisia: “Le’osouw, ente’enola e natemu, pemili-milingenola wo ghenangenola sapa e lewo’ sa reiy’ siwonnu, karengan witu em pesawelan en te’un si raja Aram si laa maju rumego nikoo.” Paseke’an tawi eng kota Afek
1Nu reiy’ mouw i tu mamuali mouw eng kapualitan tumodong. Nabot, tou e Yizreel, si makapunya e numa anggor waki Yizreel, witu esa nga weka istana ni Ahab, raja Samaria. 2Lumila’ mouw si Ahab wia si Nabot: “I wee momi wia niaku e numa anggormu iti’i, rio siwongkula uma raaren, karengan e reta’na tawi em baleku. Niaku ku laa meela wia nikoo e numa anggor lebe le’os ta’an e ni’itu tanume en sawelna, ka’apa sa koo lebe pa’ar, niaku ku laa mear e nargana wia nikoo ampit e loit.”3Wingkot ni Nabot wia si Ahab: “Satorona si TUHAN si lumiseiyla niaku waki meweweela eng kapunya’an pusaka ne nene moyangku wia nikoo!” 4Laa o ghumoremouw si Ahab witu eng gorem istanana ampit en senso’ e nate wo meupi’ karengan e lelila’an neiy i lila’la ni Nabot, tou e Yizreel i ti’i, wia nisia: “E reiy’ laaku i weela wia nikoo eng kapunya’an pusaka ne nene moyangku.” Takar lumo’orouw sia witu en tetekelanna wo kumepala eng giona wo so’o kumaan.5Laa o meiy mouw si Izebel, ka’awuna, wo lumila’ wia nisia: “Sapa eng karenganna natemu en senso’, i ka’ayo koo reiy’kumaan?” 6O laa e wingkotna wia nisia: “Karengan niaku ku limila’ mola wia si Nabot, tou e Yizreel i ti’i: I wee momi wia niaku e numa anggormu ampit e wearan loit ka’apa sa koo lebe pa’ar, niaku ku laa meela uma anggor wia nikoo tanume en sawelna. Ta’an en singkomna: E reiy’ laaku i weela wia nikoo e numa anggorku i ti’i.” 7Pokeiy ni Izebel, ka’awuna, wia nisia: “Reiy’ ku’a re’en nikoo en teakan si timiboiy eng kuasa ni raja witu se Israel? Tumo’orouw, kumaanouw wo ma’anouw e natemu lumaya’! Niaku ku laa meela wia nikoo e numa anggor ni Nabot, tou e Yizreel i ti’i.”8Kamurian sia matik surat witu e ngaran ni Ahab, wa’ilannala ampit e wa’il ni raja, laa o mapa’ali en surat i ti’i wia se tu’a-tu’a wo se pamuka-muka – pamuka-muka se maena’ esa nga kota wo si Nabot. 9Witu en surat i ti’i neiy i patikna en tuana: “Pakite’u mola em poso wo reo mouw si Nabot rumuber kasa muka witu e nelet ne rakyat. 10I reo mouw kangkasi se rua tou wuruk eng kalakuan rumuber sumaru nisia, wo nisea se lewo’ sa reiy’ mee kasairian witu nisia, ampit lumila’la: “Nikoo koo kimutokola si Empung wo si raja, nu reiy’ mouw i tu alinouw sia witu luar wo lawanola sia ampit em batu i ka’ayo mate.”11Se tou-tou esa nga kotana, nyi’a i yi’i se tu’a-tu’a wo se pamuka-muka – pamuka-muka se maena’ witu eng kotana i ti’i, se timuanala tanu neiy i perentala ni Izebel wia nisea, tanu neiy i kepatik witu en surat neiy i papa’alinala wia nisea. 12Nisea se minapakite’ula em poso wo rimeo si Nabot rumuber kasa muka witu nelet ne rakyat. 13Kamurian meiy mouw se rua tou, nyi’a i ti’i se tou-tou wuruk eng kalakuan i ti’i, laa o rumuber sumarula si Nabot. Se tou-tou wuruk eng kalakuan i ti’i se minee kasairian witu si Nabot witu en sinaru ne rakyat, pokeiyna: “ Nabot si kimutokola si Empung wo si raja.” Nu reiy’ mouw i tu sea mali nisia waki luar eng kota, laa o lumawala nisia ampit em batu i ka’ayo minate. 14Nu reiy’ mouw i tu nisea se rimeo tou wia si Izebel lumila’la: “Nabot si linawa mola i ka’ayo minate.”15Makarengan nu reiy’ mouw si Izebel nu liminga, kaa si Nabot si linawa mola i ka’ayo minate, lumila’ mouw si Izebel wia si Ahab: “Tumo’orouw, edonola e numa anggor ni Nabot, tou e Yizreel iti’i, mamuali kapunya’annu, karengan si Nabot si simede’ mineela nyi’a wia nikoo ampit wearen e loit, si reiy’ mouw matou-tou kasi; nisia si minate mouw.” 16Makarengan nu reiy’ mouw si Ahab nu liminga, kaa si Nabot si minate mouw, sia tumo’or wo mea waki uma anggor ni Nabot, tou e Yizreel i ti’i, kaa laa ma’edo e numa i ti’i mamuali punyana.17Ta’an meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si Elia, tou en Tisbe i ti’i, em palingan: 18“Tumo’orouw, meamouw matola si Ahab, raja Israel si waki Samaria. Nisia si minea mouw waki uma anggor ni Nabot kaa laa ma’edo e numa i ti’i mamuali punyana.19I lila’ mola wia nisia, en tuana: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Nikoo koo minunu’ mola wo kimaat kangkasi! I lila’la kangkasi wia nisia: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Waki tampa niasu si simila’ mola e raa’ ni Nabot, witu mouw kangkasi siasu laa sumila’ e raa’mu.” 20Pokeiy ni Ahab wia si Elia: “En teakan nikoo koo minaka’ato niaku, heiy kesaruku?” Wingkotna: ”Memang en teakan niaku ku minaka’ato nikoo, karengan nikoo koo minapabudakola en tou ampit matuanala sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN.21Eng kaulitna, Niaku ku laa mapa eiy eng kacilaka’an wia nikoo, Niaku ku laa tumope nikoo wo rume’ila se susur tou tuama waki se me’urang ni Ahab, le’os e rakek ka’apa eng kumeng eng kadudukanna wia Israel. 22Wo Niaku ku laa tumuanala se me’urangmu masuat tanu se me’urang ni Yerobeam bin Nebat wo masuat o se me’urang ni Baesa bin Ahia, eng karengan nikoo koo limentutla e rara ate-Ku, wo eng karengan nikoo koo minua’la se tou Israel simiwo en dosa.23O kangkasi en tanume si Izebel TUHAN si minee mola nuwu’: Asu si laa kumaan si Izebel waki beton luar Yizreel. 24Seiy si waki se me’urang ni Ahab si mate waki kota si laa kaanen ni asu wo si mate waki padang si laa kaanen ne burung waki atas.”25Eng kaulitna e reiy’pe’ ma’an mekasa wawean tou tanu si Ahab si minapabudakla en tou ampit matuanala sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN, karengan nisia si nielurola ni Izebel, ka’awuna. 26Awes tare sia si matuana mola eng kasa wu’ul ampit e maki’itla em berhala-berhala, minakatena’ tanu en tinuanala ne tou Amori se neiy mouw i sere’mi ni TUHAN waki rerior ne tou Israel.27Makarengan nu reiy’ mouw si Ahab nu liminga e lalila’an i ti’i, sia kumurensangla e labungna, makela e roko’pengasi’, wo kumelang ampit eng ke’angan mengeor. 28Laa o meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si Elia, tou en Tisbe i ti’i: 29“Linoo’mu mola ku’a re’en, kaa si Ahab si makumengla en tou witu en sinaru-Ku? Eng karengan nisia si kimumengola en tou witu en sinaru-Ku, takar Niaku ku reiy’ laa mapa eiyla eng kacilaka’an witu en zamanna; tare mouw witu en zaman ni oki’na Niaku ku laa mapa eiyla eng kacilaka’an witu se me’urangna.”
1Telu nge te’un eng keurena se tou maena’ aman reiy’la paseke’an nelet ne Aram wo ne Israel. 2 2Witu en te’un katelu mea mouw si Yosafat, raja Yehuda, wia si raja Israel.3Lumila’ mouw si raja Israel wia se pegawai-pegawaina: “Mete’u ku’a re’en nikouw, kaa e Ramot-Gilead em punya ta ? Ta’an nikita kita minena’ memene-menes i te wo reiy’ rumo’obiti nyi’a waki lawas ni raja em banua Aram.” 4Laa o pokeiyna wia si Yosafat: “Pa’ar ku’are’en nikoo mea mewali-wali niaku kaa laa meseseke’la e Ramot-Gilead?” Wingkot ni Yosafat wia si raja Israel: “Kita mewali-wali, niaku wo nikoo, rakyatku wo se rakyatmu,kawaloku wo se kawalomu.”5Ta’an si Yosafat si limila’ wia si raja Israel: “Le’osouw wueiyene’la rior e nuwu’ ni TUHAN.” 6O laa si raja Israel si minerurla em baya ne nabi, wo’o wona’ epat nga atus tou eng kelakerna, kamurian mueiy mouw sia wia nisea: “Sapa ku’a re’en niaku ku toro mea sumeke’ sumaru e Ramot-Gilead ka’apa aku mo’opolela nyi’a?” Wingkot nea: “Maju mouw! Tuhan si laa sumarakan nyi’a witu e lawas ni raja.”7Ta’an si Yosafat si minueiy: “Reiy’ mola ku’a re’en kasi wia nyi’i siesa nabi ni TUHAN, rio ampit e nieletanna kita toro kumiwee teturu?” 8Wingkot ni raja Israel wia si Yosafat: “Waweane’ siesa tou kasi ampit e neletanna en toro kiween en teturu’ ni TUHAN. Ta’an niaku ku mari’iris nisia, karengan reiy’ma’an mekasa sia mewewenti’la e le’os en tanume niaku, ta’an i te eng kacilaka’an. Tou i ti’i nyi’a mouw si Mikha bin Yimla.” Pokeiy ni Yosafat: “Te’a mouw si raja meila’ en tuana.” 9Kamurian si raja Israel si kimeret siesa pegawai istana, pokeiyna: “Eanomi si Mikha bin Yimla ampit e makarengan!”10Kasuatan si raja Israel wo si Yosafat, raja Yehuda, se rimuber siesa o siesa witu natas en takhtana ampit e labung kawangko’an, witu e nesa tampa pasirian witu en saruan em pepalen leloangan Samaria,kasuatan em baya ne nabi i ti’i se mawenti’ witu en sinaru nea, 11takar si Zedekia bin Kenaana si masiwo en sunge-sunge wesi, laa o lumila’: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Ampit e nyi’i nikoo koo laa sumunge si Aram i ka’ayo koo nu ma’apula nisea.” 12O kangkasi em baya ne nabi i ti’i se mawenti’ en tuana, pokeiyna: “Maju mouw mea waki Ramot-Gilead wo nikoo koo laa kamangen; TUHAN si laa sumarakan nisia witu e lawas ni raja.”13Rereoan si minea kumeret si Mikha i ti’i, si limila’ wia nisia: “Kete’uanola, se nabi-nabi i ti’i se minaasa’anola mewewenti’la e le’os i wee si raja, satorona nikoo kangkasi koo sumusuiy tanu si meta’esa’an tou waki nisea wo mawenti’la e le’os.” 14Ta’an si Mikha si miningkot: “Demi si TUHAN matou-tou, eng kaulitna, sapa e laa i nuwu’la ni TUHAN wia niaku, ni’itu mouw e laa ku i lila’la.” 15Sia nu neiy mouw i ka’ayola wia si raja, mueiy mouw si raja wia nisia: “Mikha, sapa ku’a re’en nikeiy keiy toro mea sumeke’ sumaru e Ramot-Gilead ka’apa keiy mo’opolela nyi’a?” Wingkotna wia nisia: “Maju mouw wo nikoo koo laa muntung, karengan si TUHAN si laa sumarakan nyi’a witu e lawas ni raja.”16Ta’an si raja si limila’ wia nisia: “I ka’ayo maka pira aku rumeo nikoo tumiwa’, rio koo lumila’la wia niaku e reiy’ siwalina waki kaulitan demi e ngaran ni TUHAN?” 17O laa e wingkotna: “Linoo’ku mola e minapekasa Israel se minangasesera waki kuntung-kuntung tanu se domba-domba se reiy’ makapunya rumerawir, kaa ni’itu si TUHAN si minee nuwu’: Nisea i yi’i se reiy’ makapunya tuang; le’osouw siesa o siesa mareng waki walena ampit e lawir.”18Kamurian si raja Israel si limila’ wia si Yosafat: “Reiy’ ku’a re’en neiy ku mouw i lila’la wia nikoo: Reiy’ ma’an mekasa sia mewewenti’la e le’os en tanume niaku ta’an i te eng kacilaka’an?” 19Pokeiy ni Mikha: “Kaa ni’itu linganola e nuwu’ni TUHAN. Niaku ku limoo’o mouw si TUHAN si kasuatan rimuber witu natas en takhta-Na wo se pakasa’an suraro sorga se rimedeiy witu en tawi-Na, witu esa nga weka lele’os-Na wo witu esa nga weka kawii-Na. 20Wo si TUHAN si minee nuwu’: Seiy ku’a re’en si laa melur si Ahab kaa laa maju sumeke’, rio sia mate waki Ramot-Gilead? Takar siesa tou si meila’ en teinti’i, se walina se meila’ en tuana.21Kamurian mapa’ato mouw e nesa roh, laa o rumedeiy witu en sinaru ni TUHAN. Sia lumila’: Niaku i yi’i ku laa melur nisia. TUHAN si minueiy wia nisia: Ampit en sapa? 22Wingkotna: Niaku ku laa kumaluar wo mamuali roh towo witu en suma em baya ne nabina. Sia mee nuwu’: Ma’anouw nikoo si melur nisia, wo nikoo koo laa mua’la kangkasi. Kumaluarouw wo sumiwo mouw en tuana! 23Kaa ni’itu, eng kaulitna si TUHAN si minee mola e roh towo witu eng gorem en suma em baya ne nabimu i yi’i, karengan si TUHAN si timataapola kaa laa metetorola eng kacilaka’an wia nikoo.”24Nu reiy’ mouw i tu mapa’ato mouw si Zedekia bin Kenaana, sepe’enna mola eng kere ni Mikha ma’an limila’: “Ma’anouw tu’u e Roh ni TUHAN en sumoro’mi waki niaku kaa laa sumusuiy wia nikoo?” 25Ta’an si Mikha si miningkot: “Eng kaulitna nikoo koo laa lumoo’ nyi’a witu e nendo koo tumingkasi waki esa kamar lumaa kamar walina kaa laa mekekirongla en tou.”26Lumila’ mouw si raja Israel: “Sikopenouw si Mikha, alin sia mareng wia si Amon, si makua-kuasa eng kota, wo wia si Yoas, oki’ ni raja, 27wo i lila’la: Teinti’i mouw en titah ni raja: Ghoremla sitou i yi’i witu em penjara wo weeala sia kumaan e roti wo kumoo’ rano teto’oki’ i ka’ayo aku marengi ampit e lawir.” 28Ta’an e wingkot ni Mikha: “Sa uli-ulit koo marengi ampit e lawir, tantu mouw si TUHAN si reiy’ laa mee nuwu’ ampit em pinaeletangku!” Laa o to’orongenna: “Linganouw, heiy bangsa-bangsa nu waya!”29Nu reiy’ mouw i tu maju mouw si raja Israel ampit si Yosafat, raja Yehuda, mea waki Ramot-Gilead. 30Raja Israel si limila’ wia si Yosafat: “Niaku ku laa sumarap wo ghumorem em peseke’an, ta’an nikoo, pakenouw em pakean kawangko’annu.” Laa o sumarapouw raja Israel, kamuria ghumoreme em paseke’an.31Sapa tare si raja em banua Aram si minee mola perenta wia em baya ne panglima pasukan eng karetana, se telu nga pulu’ o rua eng kelakerna, en tuana: “Te’a mouw kouw meseseke’ sumaru se waya’an i te tou, reiy’ siwalina sumaru i te si raja Israel.” 32Makarengan nu reiy’ mouw em baya ne panglima pasukan eng kareta i ti’i nu limoo’ si Yosafat, sea lumila’: “Si ti’ila tantu si raja Israel!” Laa o maju mouw sea kaa laa mererego nisia, ta’an si Yosafat si rimekeiy. 33Makarengan nu reiy’ mouw em baya ne panglima pasukan eng kareta i ti’i nu limoo’, kaa nisia si reiy’kan raja Israel, takar munduromi sea waki nisia.34Ta’an siesa nga touan si kimeong em panana wo lumutam ampit e waya’an i te wo tumena’la si raja Israel witu nelet en tino’orongan e labung zirahna. Kamurian sia lumila wia si mengali eng karetana: “Mutar! Alin aku rumou’me wia em paseke’an, karengan niaku ku pali’ mouw.”35Ta’an em paseke’an i ti’i e maawes eng kerame witu e nendo ni’itu, wo si raja si minena-ena’ tinobol rimedeiy witu eng gorem eng kareta mesaruan ampit se tou Aram i ti’i, i ka’ayo sia mate witu e nedo mawengido. Raa’na e maso’oso’mi waki pali’na melaa witu e lalir eng kareta. 36Wo’o wona’ witu e nedo siendo nu tumenem kalinga’anouw e rekeiyan witu eng kelabotan em barisan ne suraro iti’i: “Siesa o siesa mea waki kotana, siesa o siesa mea waki wanuana!37Raja si minate mouw!” Takar marengouw sea waki Samaria, laa o sea kumuburla si raja waki Samaria. 38Katoroan eng kareta i ti’i nu oasan witu e li’ilik lour Samaria, takar e raa’ ni raja en sinila’ ne asu, kasuatan se wewene-wewene sa’amek se malele’ witu en tampa i ti’i, minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN e neiy mouw i totor-Nala.39Esa nga lebena waki na’asaren ni Ahab wo ereiy’ sa mina’asa en tinuananala ma’an e istana gading wo e reiy’ sa mina’asa kota neiy i redeiynala, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Israel? 40Tuana mouw si Ahab minaka’to paena’an mewali-wali se nene moyangna. Takar si Ahazia, oki’na, si minamuali raja simawelela nisia.
1Nu reiy’ mouw si Ahab nu minate, takar rumangu mouw si Moab witu si Israel. 2Witu e nendo mekasa ka’anu momi si Ahazia waki ansouw eng kamar atasna em baki Samaria, laa o merara’an. Kamurian i papa’alina mola se tetoke-tetoke ampit e nower: “Mea mouw, kumiwee mouw teturu’ wia si Baal-Zebub, empung waki Ekron, sapa ku’a re’en niaku ku laa male’osi waki rumara i yi’i,”3Ta’an mee mouw nuwu’ si Mala’ekat ni TUHAN wia si Elia, tou en Tisbe i ti’i: “Tumo’orouw, mae mouw matola se tetoke-tetoke ni raja Samaria, wo i lila’la wia nisea: Sapa ku’a re’en e reiy’la si Empung waki Israel, i ka’ayo nikouw i yi’i kouw minea kaa laa mekekiwee teturu’ wia si Baal-Zebub, empung waki Ekron? 4Kaa ni’itu en teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Nikoo koo reiy’ mouw laa tumo’ori kasi waki tetekelan, witu e wisa nikoo nu limo’or, karengan nikoo koo tantu mouw laa mate.” Laa o mea mouw si Elia.5Nu reiy’ mouw se tetoke-tetoke i ti’i nu minareng wia si raja, lumila’ mouw sia wia nisea: “Ka’a kouw minarengi?” 6Wingkot nea wia nisia: “Wawean siesa tou mineiy matola nikeiy wo lumila’ wia nikeiy: Mea mouw, marengouw wia si raja si rimeo momi nikouw, wo i lila’ mola wia nisia: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Sapa ku’a re’en e reiy’la si Empung waki Israel, i ka’ayo koo rumeo kumiwee teturu’ wia si Baal-Zebub, empung waki Ekron? Kaa ni’itu koo reiy’ mouw laa tumo’ori kasi waki tetekelan witu e wisa nikoo nu limo’or, karengan nikoo koo tantu mouw laa mate.”7Laa o mueiy mouw sia wia nisea: “Kumura ku’a re’en e rupa ni tou si mineiy mouw matola nikouw i ti’i wo si limila’la e lelila’an i yi’i wia nikoo?” 8Wingkot nea wia nisia: “Siesa tou minake e labung wola, wo e ne’ereten kuli’ neiy i kewa’akes witu e rereenanna.” Takar lumila’ mouw sia: “Ni’itu si Elia, tou en Tisbe!”9Nu reiy’ mouw i tu i reona mola wia si Elia siesa perwira ampit se lima nga pulu’ anak buahna. Tou i ti’i si simosor matola si Elia si kasuatan rimuber witu natas en toka kakenturan. Lumila’ mouw sitou i ti’i wia nisia: “Heiy abdi ni Empung, raja si minee titah: “Merosouw!” 10Ta’an si Elia si miningkot, pokeiyna wia si perwira i ti’i: “Sa ulit niaku abdi ni Empung, ma’anouw tu tumumpami e napi waki langit kumaan nikoo ma’apu ampit se lima nga pulu’ anak buahmu.” Takar tumumpa momi e napi waki langit kumaan nisia mina’apu ampit se lima nga pulu’ anak buahna.11Kamurian si raja si rimeo kasi siesa perwira walina ampit se lima nga pulu’anak buahna. O laa sitou iti’i si limila’wia si Elia: “Heiy abdi ni Empung, teinti’i mouw en titah ni raja: Makarenganouw meros!” 12Ta’an si Elia si miningkot nisea: “Sa ulit niaku abdi ni Empung, ma’anouw tu tumumpami e napi waki langit kumaan nisia ma’apu ampit se lima nga pulu’ anak buahna.13Kamurian si raja si rimeo kasi siesa perwira katelu ampit se lima nga pulu’ anak buahna. Laa o sumosorouw si perwira katelu i ti’i wo nu neiy mouw i ka’ayola, kumururouw sia witu en sinru ni Elia, ma’an maaleiyla en tongkoupusen wia nisia, pokeiyna: “Ee abdi ni Empung, ma’anouw satorona e nyawaku wo e nyawa ne lima nga pulu’ tou se hamba-hambamu i yi’i e maka arga witu em berennu. 14Reiy’ ku’a re’en e napi en timumpa momi waki langit eng kimaan mina’apu se rua perwira rerior ampit se lima nga pulu’ anak buah nea? Ta’an en teakan ma’anouw e nyawaku e maka arga witu em berennu.”15Takar mee mouw nuwu’ si Mala’ekat ni TUHAN wia si Elia: “Merosouw mewali-wali nisia, te’a mouw meide’ wia nisia!” Laa o tumo’orouw si Elia wo meros mewali-wali nisia sumaru si raja. 16Lumila’ mouw si Elia wia si raja: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Eng karengan nikoo koo minapa’ali mola se tetoke-tetoke kaa laa mekekiwee teturu’ wia si Baal-Zebub, empung waki Ekron, tanu mokan e reiy’la si Empung wia Israel laa pewewueiyala e nuwu’-Na, takar eng karengan e ni’itu nikoo koo reiy’ mouw laa tumo’ori kasi waki tetekelan, witu e wisa nikoo nu limo’or, karengan nikoo koo tantu mouw laa mate.”17Takar mate mouw si raja minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN neiy i lila’la ni Elia. Takar si Yoram si minamuali raja simawelela nisia witu en te’un karua en zaman ni Yoram bin Yosafat, raja Yehuda, Karengan si Ahazia si reiy’ makapunya oki’ tuama. 18Esa nga lebena waki na’asaren ni Ahazia, sapa en tinuananala, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Israel?
1Melelaa mouw e nedona si TUHAN nu laa melelongkotla si Elia mea waki sorga witu e reghes tumokol, Elia wo si Elisa se kasuatan makelangi waki Gilgal. 2Lumila’ mouw si Elia wia si Elisa: “Le’osouw mena’ wia nyi’i, karengan si TUHAN si rimeo niaku mea waki Betel.” Ta’an si Elisa si miningkot :”Demi si TUHAN matou-tou wo en demi em patou-touannu nuesa, eng kaulitna niaku ku reiy’ laa tumele’ula nikoo.” Laa o mea mouw sea waki Betel.3Witu e nedo ni’itu rimou’mi se rombongan ne nabi se waki Betel matola si Elisa, laa o lumila’ mouw sea wia nisia: “Kete’uannu mouw ku’a re’en, kaa wia e nendo i yi’i si tuangmu si laa edoni ni TUHAN waki nikoo si ka’adetane waki sorga?” Wingkotna: “Niaku kangkasi ku mete’u, menesouw!” 4Lumila’ mouw si Elia wia nisia: “Heiy Elisa, le’osouw mena’ wia nyi’i, karengan si TUHAN si rimeo niaku mea waki Yerikho.” Ta’an e wingkotna: “Demi si TUHAN matou-tou wo en demi em patou-touannu nuesa, eng kaulitna niaku ku reiy’laa tumele’ula nikoo.” Laa o i ka’ayo mola sea waki Yerikho.5Witu e nedo ni’itu tumawi mouw wia si Elisa se rombongan ne nabi se waki Yerikho ampit limila’ wia nisia: “Kete’uannu mouw ku’a re’en, kaa wia e nendo i yi’i si tuangmu si laa edoni ni TUHAN waki nikoo si ka’adetane waki sorga?” Wingkotna: “Niaku kangkasi ku mete’u, menesouw!” 6Lumila’ mouw si Elia wia nisia: “Le’osouw mena’ wia nyi’i, karengan si TUHAN si rimeo niaku mea waki Yordan.” Wingkotna: “Demi si TUHAN matou-tou wo en demi em patou-touannu nuesa niaku ku reiy’ laa tumele’ula nikoo.” Laa o kumelangouw sea nu rua.7Lima nga pulu’ tou waki se rombongan ne nabi iti’i se kimi’it makelang, ta’an nisea se rimedeiy matu’usi waki rou’, eng katoroan sea nu rua nu rimedeiy waki li’ilik en so’oso’an Yordan. 8O laa si Elia si minedo eng karaiyna, linangkunna, i wewenala witu natas e rano i ti’i, takar e minawetengouw en dano i ti’i minea esa nga weka wi’i wo minea esa nga weka ti’ime, i ka’ayo lumewetouw sea nu rua makelang witu en tana’ pera.9Wo nisea nu neiy mouw i ka’ayola waki lewet, lumila’ mouw si Elia wia si Elisa: “Kumiwee mouw sapa e laaku tuananla wia nikoo, nu reiy’pe’ niaku nu ka’adetane wia nikoo.” Wingkot ni Elisa: “Ma’anouw satorona aku maka’to rua weteng waki rohmu.” 10Lumila’ mouw si Elia: “Em pengiweennu i ti’i nyi’amouw em pedis. Ta’an sa koo toro lumoo’ niaku ka’adetane wia nikoo, e laa mamualila wia nikoo tanu en tuana, wo sa reiy’, e reiy’ laa mamuali.”11Kasuatan nisea nu makelang mapawee-wee kasuatan mengila-ngila’, i kalo’ositi e mineiy mouw eng kareta maapi ampit si kawalo maapie en tima’atasla nisea nu rua, laa o ka’adetanome si Elia mea waki sorga witu e reghes tumokol. 12Katoroan si Elisa nu limoo’ ni’itu, takar rumekeiy mouw sia: “Ama’ku, ama’ku! Eng kareta ne Israel wo se tou-touna se mesake-sake kawalo!” Kamurian se reiy mouw linoo’ona kasi, o laa winarunala e labungna wo kurensangennala e minamuali rua nga kurensang.13Nu reiy’ mouw i tu purutennala eng karaiy ni Elia e neiy mouw i kalenta’ i ti’i, laa o sia kumelang mewareng wo rumedeiy witu e li’ilik en so’oso’an Yordan. 14Sia medo eng karaiy ni Elia e neiy mouw i kalenta’ i ti’i, i wewenala witu natas en dano i ti’i kasuatan rimekeiy: “Wisa ku’are’en si TUHAN, Empung ni Elia?” Sia si minewe e rano i ti’i, laa o maweteng minea esa nga weka wi’i wo minea esa nga weka ti’ime, takar lumewetouw si Elisa.15Katoroan se rombongan ne nabi se waki Yerikho iti’i nu limoo’omi nisia waki rou’, sea lumila’: “Roh ni Elia en timeka’ mouw witu si Elisa.” Nisea se mineiy matola nisia, laa o mongkotouw sea wia nisia i ka’ayo waki tana’. 16Nisea se limila’: “Wa’awa’an loo’on! Witu nelet ne hamba-hambamu i yi’i wawean se lima nga pulu’ tou tuama, se tou-tou lali’iket. Ma’anouw nisea i ti’i mea sumero si tuangmu, e wo’o wona’ sia niadete e Roh ni TUHAN wo i lawa-Nala waki atas e meta’esa’an kuntung ka’apa witu e meta’esa’an kewong.” Elisa si miningkot: “Te’a mouw i perereo mea!”17Ta’an eng katoroan nisea nu mene’ese-ne’esek nisia i ka’ayo minapairangla, takar lumila’ mouw sia: “I reo mouw mea!” Nisea se rimeo lima nga pulu’ tou. Tou-tou i yi’i se simero en telu nga endo eng keurena, ta’a se reiy’ minaatoan ampit si Elia. 18Katoroan sea nu marengi wia si Elisa si minena’pe’ waki kota Yerikho,lumila’ mouw sia wia nisea: “Reiy’ ku’a re’en e neiyku mouw i lila’la wia nikoo: Te’a me’a?”
1Yoram, oki’ ni Ahab, si minamuali raja waki Samaria witu se Israel witu en te’un kamapulu’ o uwalu en zaman ni Yosafat, raja Yehuda, wo nisia si minerenta mapulu’ o rua nge te’un eng keurena. 2Sia si matuanala sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN, ta’an si reiy’ tanu si ama’na wo en tanu si ina’na: sia si mina’akatla en tugu berhala Baal neiy i redeiyla ni ama’na. 3Ma’anouw tu tuana, sia si kimapute’ witu en dosa ni Yerobeam bin Nebat si minua’la se tou Israel se minakadosa kangkasi; sia si reiy’ mina’akati nyi’a.4Mesa, si raja Moab, nyi’a mouw siesa tou mememiara domba; tanume e upeti sia si minear wia si raja Israel se esa nga atus nga riwu oki’ ne domba wo e wu’uk waki se esa nga atus nga riwu domba raghar. 5Ta’an e makarengan nu reiy’ mouw si Ahab nu minate, rumangu mouw si raja Moab wia si raja Israel. 6Rumou’ momi si raja Yoram witu e nedo ni’itu waki Samaria, laa o sia kumumisi se barisan ne minapekasa tou Israel.7Tumodongla nyi’a sia rumeo tou wia si Yosafat, raja Yehuda, ampit e nower: “Raja Moab si rimangu mola wia niaku! Pa’ar ku’a re’en nikoo mewali-wali niaku sumeke’ sumaru e Moab? Wingkotna: “Niaku ku laa maju. Kita mewali-wali, niaku wo nikoo, rakyatku wo se rakyatmu, kawaloku wo se kawalomu.” 8O kasi sia mueiy: “Tumoro e lalan wisa ku’a re’en kita laa maju?” Wingkotna: “Tumorola em padang gurun Edom!”9Takar kumelangouw si raja Israel wo si raja Yehuda wo si raja Edom. Ta’an nu reiy’ mouw sea nu limedong pitu nga endo kinelangan eng kewa’akatna, takar e reiy’ niatoan rano i wee se suraro wo i wee se tekapen maki’i-ki’it nisea. 10Laa o lumila mouw si raja israel: “Wooiy, TUHAN si kimeretola se telu raja i yi’i kaa laa mesesarakan nisea witu e lawas ne Moab!”11Ta’an mueiy mouw si Yosafat: “Reiy’la ku’a re’en wia nyi’i siesa nabi ni TUHAN, rio ampit e nieletanna kita kumiwee en teturu’ ni TUHAN?” O laa si meta’esa’an pegawai ni raja Israel si miningkot, pokeiyna: “Wia nyi’i wawean si Elisa bin Safat, eng ketarena si melayanla si Elia.” 12Lumila’ mouw si Yosafat: “Memang wia nisia e wawean nuwu’ ni TUHAN.”Nu reiy’ mouw i tu mea mouw si raja Israel wo si Yosafat wo si raja Edom wia si Elisa. 13Ta’an lumila’ mouw si Elisa wia si raja Israel: “Sapa ku’a re’en e nurusangku ampit nikoo? Mea mouw wia em baya ne nabi ni ama’mu wo wia em baya ne nabi ni ina’mu.” Wingkot ni raja Israel wia nisia: “Te’a tuana, karengan si TUHAN si kimeret se telu raja i yi’i kaa laa mesesarakan nisea witu e lawas ne tou Moab!” 14Lumila’ mouw si Elisa: “Demi si TUHAN minapekasa alam si matou-tou, witu en sinaru-Na niaku ku minamuali pelayan: sa reiy’ karengan si Yosafat, raja Yehuda, takar eng kaulitna niaku i yi’i ku reiy’ laa tumu’us wo lumoo’ wia nikoo.15Takar en teakan, eanomi i wee niaku siesa tou memema’ayang’ kecapi.” Witu e nedo si memema’ayang kecapi i ti’i ma’ayang kecapi, takar eng kakuasa’an ni TUHAN en sumaputla nisia. 16Kamurian lumila’ mouw sia: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Ma’anouw wia eng kewong i yi’i en siwoan salu-salu, 17karengan en teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Nikouw kouw reiy’ laa maka’ato e reghes wo naro, ta’an eng kewong i yi’i e laa mawuta ampit en dano, i ka’ayo nikouw ma’an se ternak parereten wo se tekapen pengater toro kumoo’.18Wo e ni’itu tu’u nyi’a mouw eng kapoongan wure’ witu em beren ni TUHAN; o kangkasi se tou Moab se laa i sarakan-Nala witu e lawasmu. 19Nikouw kouw laa rume’ila e reiy’ sa mina’asa kota e makarereen wo e reiy’ sa mina’asa kota em pinelengla; nikouw kouw laa tumonga’la e reiy’ sa mina’asa akana e le’os; nikouw kouw laa menet e reiy’ sa mina’asa kembu’an wo nikouw kouw laa tumerila e reiy’ sa mina’asa penguma’an e le’os ampit em batu-batu.”20E nendo kawo’odoanna kasuatan se tou nu masempela en tetule, mineiy mouw ampit e limo’ositi en dano waki Edom, o laa mawuta mola em banua i ti’i ampit en dano.21Katoroan e lininga ne minapekasa tou Moab, kaa se telu raja iti’i se minaju mouw maseke’la nisea, takar i oghe mola em baya ne tou se makawoope’ maweiy en santi, awes tare se tou-tou lebe tu’a kangkasi, kamurian sea i tampala waki li’ilik em paakaran. 22E nendo kawo’odoanna memo’odope’, katoroan siendo masena’la witu en saruan en dano i ti’i, kaloo’anola witu se tou Moab i ti’i, kaa en dano witu esa nga weka en sinaruna e mea’ tanu en daa’. 23Laa o rumekeiy mouw sea: “Ni’itu en daa’! Tantu mouw se raja-raja i ti’i se minewewunu’anouw, siesa si munu’ se walina. Takar en teakan, meiy mouw rumemu’, heiy tou-tou e Moab!”24Ta’an eng katoroan sea nu i ka’ayola waki pedasingan ne tou Israel, takar tumo’orouw se tou Israel i ti’i, laa o mewe se tou-tou e Moab, i ka’ayo sea timingkasi witu. Wo mekewa’akatola sea masori’isipe mea waki ghorem e Moab kasuatan mepatela se tou-tou e Moab i ti’i. 25Nisea se rimewala eng kota-kota wo minenetla susur em penguma’an le’os ampit em batu, karengan susur tou si melawala em batu witu natasna. Nisea se minenet e reiy’ sa mina’asa kembu’an wo timonga’la e reiy’sa mina’asa akan e le’os, i ka’ayo eng Kir-Hareset i te neiy i tele’ula, ta’an eng kota i yi’i e linutamla ne tou-tou mepasoti waki e reiy’samina’asa ruuna.26Katoroan si raja Moab nu limoo’, kaa em paseke’an i ti’i en taleus wuter i wee nisia, edonna mola se pitu nga atus tou timiboiy en santi mewali-wali nisia kaa laa mesesori’isip metetorome si raja Edom, ta’an e reiy’ minua’. 27Kamurian sia medo sioki’na polon si laa mamuali raja mesesawelela nisia, laa o sumempela nisia tanume si tetule tinunu witu natas e rereen beton. Ta’an eng kaupi’an wangko’ en timoro se tou Israel, i ka’ayo sea minae tumele’ula nisia wo mareng waki wanua nea.
1Si meta’esa’an waki se ka’awu-ka’awu em baya ne nabi si rimapotla eng kapualitanna wia si Elisa, kasuatan rimekeiy: “Hambamu, si ka’awuku, si minate mouw wo nikoo i yi’i koo mete’u, kaa si hambamu i ti’i si meide’la si TUHAN. Ta’an en teakan, si make’i e nutang si mineiy mouw kaa meiy ma’edo se rua oki’ku mamuali budakna.” 2Wingkot ni Elisa wia nisia: “Sapa ku’are’en en toro siwongkula i wee nikoo? I pakite’u mola wia niaku sapa-sapa eng kapunya’annu waki wale.” Lumila’ mouw si wewene i ti’i: “Hambamu i yi’i sireiy’ makapunya e wo’o sapa tu’u waki wale, kacuali e nesa kure’ pinumpunan lana.”3Laa o lumila’ mouw si Elisa: “Mea mouw, kiweenouw e lulut-lulut waki luar, waki se reiy’ sa mina’asa ketana’mu, e lulut-lulut reiy’ sisapa, ta’an te’a taleus toyo’. 4Kamurian ghumoremouw, penetenouw em pepalen nu reiy’ mouw nikoo wo se oki-oki’mu nu ghumoremla, laa o i toa’ mouw e lana i ti’i witu eng gorem e reiy’ sa mina’asa lulut. Wisa e wuta, adetenouw!”!”5Rumou’ momi si wewene i ti’i waki nisia; penetennala em pepalen nu reiy’ mouw nisia wo se oki-oki’na nu ghimoremla; wo se oki-oki’na se metawila e lulut-lulut wia nisia, kasuatan nisia si reiy’ maena-ena’ matoa’. 6Katoroan e lulut-lulut i ti’i wuta mouw, lumila’ mouw si wewene i ti’i wia se oki’na: “I tawi momi wia niaku e nesape’ lulut kasi.” Ta’an e wingkot nea wia si ina’ nea: “E reiy’ mola kasi e lulut.” O laa mena’ mouw e lana i ti’i maso’oso’.7Kamurian mea mouw si wewene i ti’i makite’ula nyi’a wia si abdi ni Empung, wo sitou i yi’i si limila’: ”Mea mouw, i wangkerouw e lana i ti’i, wearenola e nutangmu, wo tumou mouw waki lebena, nikoo ma’an se oki-oki’mu.”
1Naaman, si panglima ni raja Aram, nyi’a mouw siesa tou paloo’o-loo’on witu en sinaru ni tuangna wo si kasa i koupusla, eng karengan kaa nisia si TUHAN si minee mola kamenangan wia se tou Aram. Ta’an sitou i ti’i, siesa tou pahlawan ne suraro, si rara’an lepra. 2Tou Aram se mekasa mouw rumou’me minarambangan wo malimi siesa oki’ wewene tinaang waki Israel. Sia si minamuali pelayan wia si ka’awu ni Naaman.3Lumila’ mouw si reraa i ti’i wia si nyorana: “Sa wona’na si tuangku sumaru si nabi si waki Samaria i ti’i, takar en tantu mouw si nabi i ti’i si laa lume’osela nisia witu e rumarana.” 4Laa o mea mouw si Naaman makite’ula wia si tuangna, pokeiyna: “Teinti’i-teinti’i mouw neiy i lila’la ni reraa si waki wanua Israel i ti’i.”5Takar e wingkot ni raja Aram: “Le’os, mea mouw wo niaku ku laa mapa’alila en surat wia si raja Israel.”Laa o mea mouw si Naaman wo minali esa nga weteng sesempe mapulu’ talenta perak wo e nenem nga riwu syikal mas wo e mapulu’ nga ketor labung. 6Sia si mina’ayola en surat i ti’i wia si raja Israel, em palingan: “I keke’ayola en surat i yi’i wia nikoo, kete’uanola satorona, kaa niaku ku rimeo wia nikoo si Naaman, pegawaiku, rio koo lume’osla nisia witu e rara’an leprana.”7Makarengan nu reiy’ mouw si raja Israel nu minaca en surat i ti’i, kurensangenna mola e labungna ma’an limila’: “Empung ku’a re’en niaku i yi’i si toro mepepatela wo metetoula, i ka’ayo sitou i yi’i si minapa’alimi e nower wia niaku, rio kulume’osla siesa tou waki rumara leprana? Ta’an eng kaulitna, weeanola ghenang wo loo’onouw, nisia si masero kapoongan wia niaku.”8Makarengan nu reiy mouw si Elisa nu limingala, si abdi ni Empung i ti’i, kaa si raja Israel si kimurensangla e labungna, i papa’alina mouw e nower wia si raja, em palingan: “Ka’a koo kimurensangla e labungmu? Ma’anouw sia meiy wia niaku, rio sia mete’u kaa wawean siesa nabi wia Israel.” 9Kamurian meiy mouw si Naaman ampit si kawalona wo eng karetana, laa o mena’ witu en sinaru em pepalen em bale ni Elisa. 10Elisa si rimeo siesa tou rereoan wia nisia lumila’la: “Mea mouw lumele’ makapitu witu en so’oso’an Yordan, takar e nouwakmu e laa masegaya’ sumeup, i ka’ayo koo minalenas.”11Ta’an mea mouw si Naaman ampit e nupi’ kasuatan limila’: “Niaku ku mapokeiyla kaa e nulitna nisia si meiy witu luar wo rumedeiy kumeret e ngaran ni TUHAN, Empungna, laa o mengoghe-ngoghela e lawasna witu natas en tampa rumara i ti’i wo ampit en tuana si lume’osla e rumara lepraku! 12Reiy’ ku’a re’en e Abana wo em Parpar, en so’oso’an-so’oso’an en Damsyik, e lebe le’os waki e reiy’ sa mina’asa so’oso’an waki Israel? Reiy’ ku’a re’en niaku ku toro lumele’ maname wo malenas?” Kamurian lumenge mouw sia wo mea ampit em pasu’ ate.13Ta’an se pegawai-pegawaina se mineiy tumawi ampit limila’ wia nisia: “Ama’, sa’andeiyna si nabi i ti’i si rimeo em perkara pedis wia nikoo, reiy’ ku’a re’en si ama’ si laa tumuanala nyi’a? Wo’ope’ kasi en teakan, nisia si limila’ i tela wia nikoo: Lumele’ mouw wo nikoo koo laa malenas.” 14Takar tumumpa mouw sia minureghla en touna makapitu witu en so’oso’an Yordan, minatoroan ampit e lelila’an ni abdi ni Empung i ti’i. O laa en segaya’ mouw e nouwakna minareng tanu e nouwak ni esa oki’ wo nisia si minalenas.15Kamurian marengouw sia ampit se minapekasa pasukanna wia si abdi ni Empung i ti’i. Nu neiy mouw i ka’ayola, meiy mouw sia witu en sinaru ni Elisa wo lumila’: “En teakan niaku ku mete’u, kaa wia e minapekasa em bumi e reiy’la si Empung kacuali wia Israel. Kaa ni’itu sungkulenouw satorona e nesa tetaber ni hambamu i yi’i!” 16Ta’an si Elisa si miningkot: “Demi si TUHAN matou-tou e witu en sinaru-Na niaku ku minamuali pelayan, eng kaulitna niaku ku reiy’ laa sumungkul en sapa-sapa.” Wo ma’anouw tu’u si Naaman mase’esek nisia rio sumungkul e wo’o sapa, nisia si minena-ena’ masede’.17Eng kamurianna lumila’ mouw si Naaman: “Sa wona’na tuana, ma’anouw i weela wia si hambamu i yi’i en tana’ kelakerna e muatan ne esa nge paar bagal, karengan si hambamu i yi’i si reiy’ mouw kasi laa mesesempela en tetule tinunu ka’apa en tetule rineret wia si empung walina kacuali wia si TUHAN. 18Wo satorona si TUHAN si mampungela si hambamu i yi’i witu em perkara tumodong: Sakawisa si tuangku ghumorem witu eng kuil Rimon kaa laa ma’ongkot mesesempe maname, wo niaku ku minamuali pateperna, i ka’ayo aku lewo’ sa reiy’ kumi’it mongkot sumempe witu eng kuil Rimon i ti’i, satorona si TUHAN si mampungela si hambamu iyi’i witu eng kapualitan i ti’i.” 19Takar lumila mouw si Elisa wia nisia: “Mea mouw ampit e lawir!”Nu reiy’ mouw si Naaman nu kimelang reiy’ pirala eng kewa’akat waki nisia, 20ghumenangouw si Gehazi, bujang ni Elisa, abdi ni Empung: “Eng kaulitna si tuangku si taleus maorematela si Naaman, sitou e Aram i yi’i, ampit e reiy’ simungkul en sesempe paali-alinna. Demi si TUHAN matou-tou, eng kaulitna niaku ku laa tumingkas kumi’it nisia wo laa maka’atomi wo’o sapa waki nisia.” 21O laa si Gehazi si kimi’itla si Naaman waki muri. Katoroan si Naaman nu limoo’ wawean tou matingka-tingkas mekeki’it nisia, tumumpa mouw sia ampit e minakarengan waki atas eng kareta kaa laa ma’atola nisia wo lumila’: “Tabea!” 22Wingkotna: “Tabea!” Tuangku Elisa si rimeo niaku lumila’la: Tare mouw i te mineiy wia niaku se rua taretumou waki kakuntungan Efraim waki elet e rewokan ne nabi. Le’osouw i weela wia nisea esa nga talenta perak wo e rua nga ketor labung.”23Naaman si limila’: “Laa mouw, edonouw e rua talenta.” Naaman si mase’esek nisia , wo sumaput e rua talenta perak witu e rua sompoiy-sompoiy wo e rua nga ketor labung,laa o meela nyi’a wia se rua bujangna; nisea i yi’i se minater em baya nyi’a witu en sinaru ni Gehazi. 24Nu reiy’ mouw nisea nu neiy i ka’ayola waki kakenturan, sungkulenna mola waki lawas nea , tu’utulannala waki wale, wo i reona se rua tou i ti’i mea, takar mea mouw sea. 25Tare mouw i te si Gehazi nu ghumorem wo mapa’atola witu en sinaru ni tuangna, lumila’ mouw si Elisa wia nisia: “Wisa o meiy?, Gehazi?” Wingkotna: “Hambamu i yi’i si reiy’ limaa wisa!”26Ta’an em pokeiy ni Elisa wia nisia: “Reiy’ ku’a re’en e nateku eng kimi’it minea, katoroan sitou i ti’i nu timumpami waki atas eng karetana matola nikoo? Takar en teakan, nikoo koo simungkulola em perak wo ampit e ni’itu koo toro minaka’atola uma-uma, uma zaitun, uma anggor, membe’ domba, lembu sapi, budak tuama wo se budak wewene, 27ta’an e rumara lepra ni Naaman e laa kumerut wia nikoo wo wia se oki’ puyunnu i wee eng keure-urena.” Takar rumou’ momi si Gehazi waki sinaruna ampit eng kinatena’an e lepra, puti’ tanu en salju.
1Witu e nendo mekasa lumila’ mouw se rombongan ne nabi wia si Elisa: “Wa’awa’anouw loo’on, en tampa paena’an neiy wia en tawimu i yi’i nyi’a mouw en taleus se’esek i wee nikeiy. 2Le’osouw keiy mea waki so’oso’an Yordan wo siesa o siesa medo e nesa balak maname, rio keiy sumiwo en tampa paena’an i wee nikeiy.” Wingkot ni Elisa: “Mea mouw!” 3Laa o lumila’ mouw siesa tou: “Laa mouw, kumi’itouw ampit se hamba-hambamu i yi’i.” Le’os niaku ku laa kumi’it.”4Takar kumi’itouw sia ampit nisea. Sea nu neiy mouw i ka’ayola waki so’oso’an Yordan, sea tu’u mele e nakan-nakana. 5Wo mamuali mouw, eng katoroan siesa tou si kasuatan makolo’la esa nge wa’atang akana, i kalenta’ mouw em beren em patina waki ghorem en dano. Laa o mereke-rekeiy mouw sia: “Wooiy tuangku, ni’itu em barang pininjang!”6Ta’an lumila’ mouw si abdi ni Empung i ti’i: “Minea wisa eng kinalenta’anna?” O laa sitou i ti’i si timudu’la en tampa iti’i wia nisia. Kamurian si Elisa si kimetor e nesa kayu, laa o i lawanala witula, takar lumentutouw em berenna em pati i ti’i siniwona. 7Laa o pokeiyna: “Edonouw!” Tou i ti’i si rimenetla e lawasna wo medola nyi’a.
1Laa o lumila’ mouw si Elisa: “Linganouw e nuwu’ ni TUHAN. Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Wo’odo e wo’o wona e nedo tanun nyi’i esa nga sukat topong kasa le’os e laa maka arga esa nga syikal wo e rua sukat jelai e laa maka arga esa nga syikal waki pepalen leloangan Samaria.” 2Ta’an si perwira, si minamuali ajudan ni raja, miningkot si abdi ni Empung, pokeiyna: “Ma’anouw tu’u si TUHAN si sumiwola ansouw-ansouw waki langit, ma’an tu’u eng kapualitan i ti’i e wona’na mamuali? Wingkot ni abdi ni Empung: “Eng kaulitna nikoo koo laa lumoo’ nyi’a ampit em berennu nuesa, ta’an e reiy’ laa kumaan sapa-sapa waki nyi’a.”3Se epat tou rara’an lepra se witu en sinaru em pepalen leloangan. Lumila’ mouw siesa wia se walina: “Ka’a ku’a re’en kita merube-ruber wia nyi’i i ka’ayo mate? 4Sa kita lumila’: Le’osouw kita ghumoreme waki kota, e nulitna witu eng kota wawean kelalenan, nikita ta laa mate witula. Wo sa kita mena’ wia nyi’i, kita laa mate kangkasi. Jadi en teakan, meiy mouw kita lumewete em pedasingan ne suraro Aram. Sa sea mayala nikita matou-tou, kita laa tumou, wo sa sea mepepatela nikita, kita laa mate.”5O laa witu e nedo mawengido tumo’orouw sea wo ghumoreme waki tampa pedasingan ne tou Aram. Ta’an eng katoroan sea nu i ka’ayola waki li’ilik en tampa pedasingan ne tou Aram i ti’i, kaloo’anola e reiy’la tou maname. 6Karengan si TUHAN si simiwo mola se suraro Aram i ti’i liminga e legu’an eng kareta, legu’an ne kawalo, legu’an ne suraro ka’asa’an, i ka’ayo lumila’ mouw siesa wia se walina: “Eng kaulitna si raja Israel si minee mola tetoro se raja-raja tou eng Het wo se raja-raja tou e Misraim sumaru nikita, rio sea rumego nikita.”7Kaa ni’itu tumo’orouw sea o tumingkasla en tou witu e nedo mawengido ampit timele’ula en dasing wo se kawalo wo se keledai nea ma’an en tampa pedasingan i ti’i ampit en tuana i te; nisea se timingkasla en tou melelawirla e nyawana. 8Katoroan se tou-tou rara’an lepra i ti’i nu i ka’ayola waki li’ilik en tampa pedasingan, ghumoremouw sea witu eng gorem e nesa dasing, laa o kumaan wo kumoo’. Nu reiy’ mouw i tu nisea se minateri maname e mas wo em perak wo em pakean, kamurian mea mouw sea kumirongla nyi’a.9Laa o lumila’ mouw siesa wia se walina: “Reiy’ waar en tinuanatala i yi’i. Nendo i yi’i nyi’a mouw e nendo abar le’os, ta’an nikita i yi’i kita mena’ makapenes i te. Sakawisa kita ma’ena’ i ka’ayo en terang memo’odo, takar e nukuman e laa tumoro nikita. Jadi en teakan, meiy mouw kita mea sumaru kaa laa makite’ula eng kapualitan i ti’i waki istana ni raja.” 10Nisea se minea, laa o maaleiy wia se menaang witu em pepalen leloangan eng kota wo sumusuiyla wia se tou-tou i ti’i, pokeiyna: “Nikeiy keiy ghimoremola witu en tampa pedasingan ne tou Aram, wo kaloo’ala e reiy’la sitou maname, wo e reiy’la suara ni tou palingala, wawean i te se kawalo wo se keledai neiy i ka’antung wo en dasing-dasing e neiy i tele’ula ampit en tuana i te.” 11Em baya ne menaang em pepalen leloangan se minaleiyla wo minakite’ula eng kapualitan i ti’i waki istana ni raja.12Ma’anouw tu’u tu wengipe’, raja si timo’or kangkasi, laa o lumila’ wia em baya ne pegawaina: “Le’osouw tu i terangkula wia nikoo sapa e maksut ne tou Aram i ti’i wia nikita. Nisea se mete’u kaa nikita i yi’i kita peme’itan eng kelalenan, kaa ni’itu sea rumou’mi waki tampa pedasingan kaa laa mekekirongla en tou waki padang, kasuatan megheghenang: Sakawisa se tou Israel rumou’mi waki ghorem eng kota, nikita kita laa sumikop nisea matou-tou, kamurian nikita kita laa ghumorem witu eng gorem eng kota.” 13O laa si meta’esa’an pegawaina si miningkot: “Le’osouw kita medo lima nga ipus kawalo se timele’upe’ wia eng gorem eng kota i yi’i; tantu mouw eng ka’ada’anna en tanu se minapekasa eng kelaker ne tou Israel se mina’apu mola minate i ti’i! Ma’anouw kita rumeola se tou mea mouw, rio kita lumoo’.”14Nu reiy’ mouw i tu nisea se minedo rua kareta kawalo, kamurian si raja si rimeo nisea tumodeiy se suraro ne Aram kasuatan limila’: “Mea mouw lumoo’ nisea!” 15Laa o mea mouw sea tumodeiy se tou-tou i ti’i i ka’ayo waki so’oso’an Yordan, wo kaloo’anola e minapekasa lalan i ti’i wuta ampit e labung wo em pakakas neiy i lawala ne tou Aram witu e nedo sea nu tumingkas kaa mererior. Kamurian marengouw se rereoan-rereoan i ti’i wo sumusuiyla eng kapualitan iti’i wia si raja.16Takar rumou’ momi se penduduk eng kota i ti’i wo rumemu’ en tampa pedasingan ne tou Aram. Kaa ni’itu esa nga sukat topong kasa le’os e maka arga esa nga syikal wo e rua sukat jelai e maka arga esa nga syikal, minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN. 17Sapa tare si raja si timampa mola si perwira minamuali ajudanna i ti’i mategha’la em pepalen leloangan, ta’an se rakyat se minele’e-le’ek nisia witu em pepalen leloangan, laa o sia mate minatoroan ampit e lelila’an ni abdi ni Empung si limila’la nyi’a witu e nedo si raja nu mineiy matola nisia.18Wo e minamualikan kangkasi en tanu neiy i lila’la ni abdi ni Empung i ti’i wia si raja: “Rua sukat jelai e laa maka arga esa nga syikal wo esa nga sukat topong kasa le’os e laa maka arga esa nga syikal, wo’odo e wo’o wona’ tanu e nedo i yi’i waki pepalen leloangan Samaria.” 19Witu e nedo ni’itu si perwira si miningkot si abdi ni Empung i ti’i: “Ma’anouw tu’u si TUHAN si sumiwola ansouw-ansouw waki langit, ma’an tu’u eng kapualitan i ti’i e wona’na mamuali?”, ta’an si Elisa si limila’: “Eng kaulitna nikoo koo laa lumoo’ nyia’ ampit em berennu nuesa, ta’an reiy’ laa kumaan sapa-sapa witu nyi’a.” 20Tuana mouw e minamuali wia sitou i ti’i: Rakyat se minele’e-le’ek nisia waki pepalen leloangan, laa o mate mouw sia.
1Elisa si simusuiy mola wia si wewene sioki’na si tinounala sumeup, pokeiyna: “Mantalouw wo mea mouw mewali-wali ampit se me’urangmu, wo mena’ mouw wisa i te koo toro tumataap tanume se malepu-lepu, karengan si TUHAN si minapa eiy mouw eng kelalenan, en tantu mouw tumoro em banua i yi’i pitu nge te’un eng keurena.” 2Laa o mantalouw si wewene i ti’i wo tuananna moala tanu e lelila’an ni abdi ni Empung i ti’i. Sia mea mewali-wali ampit se me’urangna, laa o mena’ tumataap tanume sitou malepu-lepu waki wanua ne tou em Filistin pitu nge te’un eng keurena.3Wo nu limangkoiy mola em pitu nge te’un i ti’i, marengomi si wewene i ti’i waki wanua ne tou em Filistin. Kamurian sia mea rumapotla tanume em balena wo em penguma’anna wia si raja. 4Raja si kasuatan masusuiy wia si Gehazi, bujang ni abdi ni Empung i ti’i, pokeiyna: “Wa’awa’ mouw i susuiyla wia niaku tanume e reiy’ sa mina’asa em pesiwo-siwon wangko’ en tinuanala ni Elisa.”5Kasuatan sia masusuiyla wia si raja en tanume si Elisa nu timoula sioki’ minate mouw i ti’i, kaloo’anola si wewene sioki’na si tinoula i ti’i si mineiy rumapotla tanume em balena wo em penguma’anna wia si raja. Laa o lumila’ mouw si Gehazi: “Ee tuangku raja! I yi’i mouw si wewene i ti’i wo i yi’i mouw sioki’na si tinoula ni Elisa.” 6O laa si raja si memue-mueiy, wo si wewene i ti’i si simusuiyla em baya nyi’a wia nisia. Kamurian si raja si limukarla siesa pegawai istana rumapitla si wewene i ti’i ampit e nower: “I warengola e reiy’ sa mina’asa punyana wo e reiy’ sa mina’asa e wua’na em penguma’an i ti’i rengan sia nu timele’ula em banua i yi’i i ka’ayomi en teakan.”
1Kamurian si Elisa si kimeret si meta’esa’an waki se rombongan ne nabi wo lumila’ wia nisia: “Wa’akesenouw e rereenannu, alinouw eng kure’ pinumpunan e lana i yi’i wo mea mouw waki Ramot-Gilead. 2Sakawisa koo i ka’ayola maname, seronouw si Yehu bin Yosafat bin Nimsi; ghumoremouw, aruiyen sia rumedeiymi waki keuneran ne ka’ampitna wo alinouw sia waki woang ghorem. 3Kamurian edonouw eng kure’ pinumpunan lana i ti’i, laa o i toa’la em pumpunna witu natas eng kokongna wo i lila’la: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Ni’isu’-Ku mola koo minamuali raja witu se Israel! Nu reiy’ mouw i tu wuka’anouw em pepalen, tumingkasouw wo te’a mengure-ngure.”4O laa si nabi muda i ti’i si minea waki Ramot-Gilead. 5Sia nu neiy mouw i ka’ayola, takar kaloo’anola se panglima-panglima ne suraro se kasuatan rimuber minerur. O laa sia lumila’: “Wawean e nower paali-alingku i wee nikoo, ee panglima!” Yehu si minueiy: “I wee si seiy wia nikeiy nu waya?” Wingkotna: “I wee nikoo, ee panglima!” 6Wo tumo’orouw si Yehu wo ghumorem witu eng gorem em bale. Nabi muda i ti’i si timoa’ e lana witu natas eng kokong ni Yehu ma’an limila’ wia nisia: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel: Ni’isu’-Ku mola koo minamuali raja witu se umat ni TUHAN, nyi’a i ti’i se tou Israel.7Takar nikoo koo laa munu’ se me’urang ni tuangmu Ahab wo ampit en tuana Niaku ku simuli’la wia si Izebel e raa’ ne hamba-hamba-Ku, se nabi-nabi i ti’i, awes tare e raa’ em baya ne hamba ni TUHAN. 8Wo se pakasa’an me’urang ni Ahab se laa mapuneng; wo Niaku ku laa rume’ila waki si Ahab susur se tou tuama, le’os e rakek ka’apa eng kumeng eng kadudukanna waki Israel.9Wo Niaku ku laa metetuanala se me’urang ni Ahab masuat tanu se me’urang ni Yerobeam bin Nebat wo e masuat tanu se me’urang ni Baesa bin Ahia. 10Izebel si laa kaanen ni asu waki uma waki luar e Yizreel wo reiy’la tou si kumuburla nisia.” Kamurian si nabi i ti’i si minuka’ em pepalen, laa o tumingkas.11Sakawisa si Yehu rumou’mi ma’atola se pegawai-pegawai ni tuangna, lumila’ mouw siesa tou wia nisia: “Sapa nabar? Ka’a sitou sepereng i ti’i si mineiy wia nikoo?” Wingkotna wia nisea: “Nikouw nuesa kouw sumine’u sitou i ti’i ampit e lelila’anna!” 12Ta’an nisea se limila’: “Towo! Wa’awa’ mouw i pakite’ula wia nikeiy!” Laa o pokeiyna: “Teinti’i-teinti’i mouw neiy i lila’nala wia niaku: Tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN: Ni’isu’ Ku mola koo minamuali raja witu se Israel.” 13Makarenganouw sea siesa o siesa minedo e labungna wo mitarla nyi’a tuana i te witu en sinaru ne’ana witu natas e naran, kamurian sea sumengo en sesebungen ma’an marekeiy: ”Yehu si raja!”14Tuana mouw si Yehu bin Yosafat bin Nimsi nu simiwola em paasa-asa’an mesaru si Yoram. – Sapa tare si Yoram si kasuatan menayu-nayur waki Ramot-Gilead, mewali-wali ampit se pakasa’an tou Israel mesaru si Hazael, raja Aram. 15Ta’an si raja Yoram nuesa si minarengouw waki Yizreel, rio em pali’-pali’na e neloten, neiy i lentutla ne tou Aram witu e nedo sia nu maseke’ mesaru si Hazael, raja Aram. – Yehu si limila’: “Sa kouw miniyonouw, te’a mouw i pewewayala si seiy i te tu’u meleliseiyla en tou waki kota kaa laa mepepakite’ula eng kapualitan iti’i wia si Yizreel.”
1Ahab si makapunya se pitu nga pulu’ oki’ tuama waki Samaria. Yehu si minatik surat, wo mapa’alila nyi’a waki Samaria, wia se pemangko’ eng kota i ti’i, wia em baya ne tu’a-tu’a wo wia em baya ne me’uru-urus se oki-oki’ ni Ahab, em palingan: 2“En teakan, makarengan nu reiy’ mouw en surat i yi’i i ka’ayola wia nikoo, nikouw nu makapunya se oki-oki’ ni tuangmu witu e wawa’ em pategha’annu, awes kangkasi makapunya kareta wo kawalo wo eng kota makarereen ma’an e lelutam, 3takar melengouw siesa tou kasa le’os wo si kasa minakatena-tena’ waki elet ne oki-oki’ ni tuangmu, laa o i ruberola sia witu natas en takhta ni ama’na, kamurian sumeke’ mouw sumawang se me’urang ni tuangmu.”4Ta’an nisea se kasa meide’ wo lumila’: “Sedangkan se rua raja i ti’i se reiy’ meketaang mesesarula nisia, kumura mouw wona’na nikita i yi’i o kita toro tumaang?” 5Kaa ni’itu se kapala istana wo se kapala eng kota, wo em baya ne tu’a-tu’a wo em baya ne mengengurus se minapa’ali e nower wia si Yehu, em palingan: “Nikeiy i yi’i keiy hamba-hambamu wo e reiy’ sa mina’asa neiy i lila’mula wia nikeiy e laa tuanan neiyla; nikeiy keiy reiy’ laa mepepopola siesa nga touan mamuali raja, tuananola sapa e le’os i ki’it em paloo’onnu.”6Kamurian si Yehu si minatik surat i wee eng karuana wia nisea, em palingan: “Sakouw maedo-edo niaku wo maki’itla e lelila’angku, edonouw eng kokong ne oki-oki’ ni tuangmu wo meiy mouw wia niaku wo’odo e wo’o wona’ tanu e nedo i yi’i waki Yizreel.” Sapa tare se pitu nga pulu’oki’ ni raja i ti’i se maena’ mewali-wali se tou-tou wangko’ witu eng kota i ti’i, se mawee teturu’ nisea. 7Kasuatan en surat i ti’i i ka’ayola wia nisea, nisea se minedo se oki-oki’ ni raja i ti’i, rumeret se pitu nga pulu’ tou i ti’i, meela eng kokong ne tou-tou i ti’i witu eng gorem eng karanjang wo mapa’alila em baya nyi’a wia si Yehu waki Yizreel.8Katoroan si rereoan mineiy makite’ula wia nisia: “Niali momi ne tou eng kokong ne oki-oki’ ni raja i ti’i,” lumila’ mouw si Yehu: “Peunsunenola em baya nisea mamuali rua nge tawunan witu en saruan em pepalen leloangan i ka’ayo memo’odo.” 9Witu e memo’odo nyi’a rumou’ momi si Yehu, rumedeiy mouw sia, laa o lumila’ wia se pakasa’an tou kelaker: “Nikouw i yi’i kouw reiy’ siselok. Memang niaku mouw si simiwola em paasa-asa’an sumaru si tuangku wo minunu’mola nisia; ta’an em baya se tou i yi’i, seiy ku’a re’en si minunu’ nisea?10Kete’uanola en teakan, kaa e nuwu’ ni TUHAN neiy mouw i totorla ni TUHAN en tanume se me’urang ni Ahab, reiy’la e reiy’ winutala, TUHAN si timuana mola sapa neiy i nuwu’-Nala ampit e nieletan ni Elia, hamba-Na.” 11O laa si Yehu si minunu’ em baya ne tou se timele’upe’ waki se me’urang ni Ahab se waki Yizreel, o kangkasi em baya ne tou wangko’na, se tou-tou ka’emananna wo se imam-imamna; reiy’la wia nisea siesa tou tu’u si neiy i tele’ula ni Yehu matou-tou.12Kamurian tumo’orouw si Yehu mea waki Samaria. Witu e lalan tawi em Bet-Eked, pewanuan em baya ne rumerawir, 13masungkulouw sia ampit se patuari kawanua ni Ahazia, raja Yehuda, laa o sia mueiy: “Seiy ku’a re’en nikouw i yi’i?” Wingkot nea: “Nikeiy nyi’a mouw keiy patuari kawanua ni Ahazia wo nikeiy keiy mineiy kaa laa mewewee tabea wia se oki-oki’ ni raja wo se oki-oki’ ni ina’ ni raja wewene.” 14Lumila’ mouw si Yehu: “Sikopenouw sea matou-tou!” Laa o sikopenola sea matou-tou wo se rineret tawi em parigi Bet-Eked, epat nga pulu’ o rua tou, wo e reiy’la siesa tou tu’u neiy i tele’unala matou-tou waki nisea.15Nu rimou’ momi maname, maatoanouw sia ampit si Yonadab bin Rekhab si mineiy sumungkul nisia. Sia si minee tabea wia nisia ma’an limila’: “Sapa ku’a re’en e natemu jujur wia niaku tanu e nateku wia nikoo?” Wingkot ni Yonadab: “Yon!” “Sa yon, i weemi e lawasmu!” Takar i weenala e lawasna, o laa si Yehu si minaruiy nisia sumeret witu esa nga wekana witu eng gorem eng kareta. 16Lumila’ mouw si Yehu: “Meiy mouw mewali-wali niaku, rio koo lumoo’ kumura e lingkama’ku i wee si TUHAN.” Tuana mouw si Yehu nu minali nisia witu eng karetana. 17Si Yehu nu neiy mouw i ka’ayola waki Samaria, takar sia munu’ em baya ne tou se timele’upe’ waki se me’urang ni Ahab waki Samaria; sia si minunengla nisea, minatoroan ampit e nuwu’ neiy i totorla ni TUHAN wia si Elia.
1Katoroan si Atalya, ina’ ni Ahazia, limoo’ kaa sioki’na si minate mouw, takar tumo’orouw sia minunengla em baya ne see’ ni raja. 2Ta’a si Yoseba, oki’ wewene ni raja Yoram, patuari wewene ni Ahazia, si minedomi si Yoas bin Ahazia, minu’isi nisia waki keuneran ne oki-oki’ ni raja se laa pewewunu’un i ti’i, ghimoremla nisia ampit si inang me’uru-urus witu eng gorem eng godoong patekelan, wo kimirongi nisia waki si Atalya, i ka’ayo sia reiy’ wunu’un. 3Takar mena’ mouw sia enem nge te’un eng keurena mewali-wali si wewene i ti’i ampit kimirongla witu em bale ni TUHAN, kasuatan si Atalya nu maperenta em banua.4Witu en te’un kapitu Yoyada si mineri’ em baya se kapala pasukan esa nga atus waki se tou eng Kari wo waki se pasukan rereo ni raja se menaang. I reona mouw sea meiy wia nisia witu em bale ni TUHAN, laa o wa’akesenna en teta’aran ampit nisea ampit rimeo nisea tumiwa’ witu em bale ni TUHAN. Kamurian i papaloo’ona mola sioki’ ni raja i ti’i wia nisea. 5Nu reiy’ mouw i tu sia merentala wia nisea: “Nyi’i mouw e lewo’ sa reiy’ tuanan niouwla: esa nga patelu waki nikouw, nyia’ i yi’i se simampetouw malukar witu e nendo Sabat wia nyi’i, ta’an se kumawal waki istana ni raja – 6se esa nga patelu kasi se waki pepalen leloangan Sur wo se esa nga patelu tu’un se waki pepalen leloangan waki muri em baya ne rereo ni raja se menaang – se lewo’ sa reiy’ mouw kumawal e istana;7wo se rua regu waki nikouw, nyi’a i yi’i em baya ne tou se malukar wia nyi’i witu e nendo Sabat wo mekawal em bale ni TUHAN, 8e lewo’ sa reiy’ mouw lumedongla si raja waki e reiy’ sa mina’asa ruuna, siesa o siesa ampit e lelutamna witu e lawasna, wo seiy si ma’eiyla witu em barisan si lewo’ sa reiy’ mouw mate wunu’un. Wo le’osouw kouw merapitla si raja susur sia rumou’mi ka’apa ghumorem.”9Em baya ne pasukan esa nga atus i ti’i se timuanala e minakatena-tena’ tanu neiy i perentala ni imam Yoyada. Siesa o siesa minedo se tou-touna se simampetouw malukar witu e nendo Sabat mewali-wali ampit se tou-tou se megheghorem melelukar witu e nendo ni’itu, laa o meiy mouw sea wia si imam Yoyada. 10Imam si mineela wia em baya ne kapala pasukan esa nga atus i ti’i em bengkouw-bengkouw wo eng kekelung-kekelung kapunya’an ni raja Daud em bitu em bale ni TUHAN.11Kamurian em baya ne rereo ni raja i ti’i, siesa o siesa ampit e lelutamna witu e lawasna, se minedo en tampana esa nga weka e neber lele’os i ka’ayo waki eber kawii em bale i ti’i, ampit limedongla e mezbah wo em bale i ti’i kaa laa mekekedirla si raja. 12Nu reiy’ mouw i tu si Yoyada si minali sioki’ ni raja i ti’i mea witu luar, makela lelo’or en tuintung wia nisia wo meela e nukum ni Empung wia nisia. Nisea se minopola nisia minamuali raja ma’an minisu’la nisia, wo eng kasuatan masepe’ e lawas rumekeiy mouw sea: “Esa nga petorouw si raja!”13Katoroan si Atalya nu liminga en suara ne rereo-rereo ni raja se menaang wo se rakyat, mea mouw sia matola se rakyat i ti’i witu eng gorem em bale ni TUHAN. 14Laa o loo’onna mola si raja si rimedeiy tawi en tobol i ki’it eng kenaramen, kasuatan em baya ne ma’aka-aka ampit em baya ne timiboiy e nafiri se witu reten ni raja. Wo se minapekasa rakyat em banua se mepa’a-pa’ar kasuatan masengo e nafiri. Takar si Atalya si kimurensangla e labungna kasuatan marekeiy: “Khianat, khianat!”15Ta’an si imam Yoyada si minerentala em baya ne kapala pasukan esa nga atus, nyi’a i yi’i se tou-tou se mekapalala se suraro, pokeiyna wia nisea: “Alinouw sia i rou’mi waki barisan! Seiy si maedo-edo nisia wunu’unouw ampit en santi!” Karengan eng ketarena si imam i ti’i si limila’ mola: “Te’a mouw sia wunu’un witu em bale ni TUHAN!” 16Laa o sea sumikop si wewene i ti’i. Witu e nedo sia nu maghoreme waki istana ni raja ampit timorola em pepalen i wee se kawalo, winunu’ mola witu sia.17Kamurian si Yoyada si mina’akes teta’aran e nelet ni TUHAN ampit ni raja wo ne rakyat, kaa nisea se mamuali umat ni TUHAN; o kangkasi e nelet ni raja ampit ne rakyat. 18Nu reiy’ mouw i tu ghumoremouw se minapekasa rakyat em banua witu em bale ni Baal, laa o rumonga’la nyi’a; nisea se minete’la minengulit e mezbah-mezbahna wo se patong-patong wo munu’ si Matan, imam Baal, witu en saruan e mezbah-mezbah i ti’i. Kamurian si imam Yoyada si minopo tumetayur-tumetayur i wee em bale ni TUHAN.19Nu reiy’ mouw i tu sia maruiy em baya ne kapala pasukan esa nga atus ne tou-tou eng Kari wo em baya ne rereo ni raja se menaang wo se minapekasa rakyat em banua, laa o sea mali si raja tumumpami waki wale ni TUHAN; sea ghumorem witu e istana ni raja timorola em pepalen leloangan ne rereo ni raja; kamurian rumuberouw si raja witu natas en takhta keraja’an. 20Mepa’a-pa’arouw se minapekasa rakyat em banua wo amanouw eng kota i ti’i, nu reiy’ mouw si Atalya nu minate winunu’ ampit en santi witu e istana ni raja.
1Witu en te’un kapitu en zaman ni Yehu, Yoas si minamuali raja wo epat nga pulu’ nge te’un eng keurena sia maperenta waki Yerusalem. Ngaran ni ina’na nyi’a mouw si Zibya, waki Bersyeba. 2Yoas si matuanala sapa e nulit witu em beren ni TUHAN esa nga umur em patou-touanna, eng keurean si imam Yoyada nu maturu’ nisia. 3Ma’anouw tu’u tuana, eng kakenturan-kakenturan patulean e reiy’ neiy i wa’akatla. Bangsa i ti’i se masempepe’la wo matunu en tetule waki kakenturan-kakenturan i ti’i.4Lumila’ mouw si Yoas wia em baya ne imam: “E reiy’ sa mina’asa loit em paalini witu eng gorem em bale ni TUHAN tanume en sesempe kudus, nyi’a i yi’i e loit maghorem i wee em pepatikan e imukur, e loit tetubuus e imukur i ki’it em paloo’ala pepaken i wee siesa nga touan, wo e reiy’ sa mina’asa loit em paalini witu eng gorem em bale ni TUHAN karengan eng kepa’aran e nate ni esa nga touan, 5Le’osouw em baya ne imam nuesa se sumungkulela nyi’a, siesa o siesa waki se makasine’uan nisia, wo makela nyi’a kaa laa melele’osla en teri witu em bale i ti’i, wisa i te eng ka’atoan eng katerian.”6Ta’an witu en te’un karua nga pulu’ o telu en zaman ni raja Yoas em baya ne imam se reiy’pe’ kangkasi lime’osla eng katerian em bale i ti’i. 7Kaa ni’itu si raja Yoas si kimeret si imam Yoyada, wo se imam-imam walina ampit limila’ wia nisea: “Ka’a kouw reiy’ lume’osla eng katerian em bale i ti’i? Takar en teakan, reiy’ mouw toro kasi kouw sumungkul e loit waki se makasine’uan-makasine’uannu, ta’an i sarakanola i tu kaa laa melele’osla eng katerian em bale i ti’i.” 8Laa o esa nga iyonouw em baya se imam i ti’i kaa laa reiy’ sumungkul e loit waki se rakyat, ta’an nisea tu’u se reiy’ mouw perlu kasi melele’osla eng katerian em bale i ti’i.9Kamurian si imam Yoyada si minedo e nesa piti, simiwo po’opot witu em pepenetna wo meela nyi’a witu li’ilik e mezbah, witu esa nga weka lele’os sakawisa se tou ghumorem witu em bale ni TUHAN. Em baya ne imam tumetayur em pepalen se mineela witu eng goremna e reiy’ sa mina’asa loit e nialimi ne tou witu eng gorem em bale ni TUHAN. 10Wo sakawisa loo’on nea kaa lakerouw e loit witu eng gorem em piti i ti’i, takar meiy mouw se panitera ni raja ma’an si imam wangko’, laa o sumaput wo rumeken e loit kina’atoan witu em bale ni TUHAN i ti’i.11Nisea se simarakanla kelakerna e loit neiy i tantula witu e lawas em baya ne memema’ayang se pinopo mategha’la em bale ni TUHAN, wo nisea i yi’i se mawearla nyi’a wia se meneniwo-meneniwo kayu, wia se meneniwo-meneniwo bangunan se mepa’ayangla em bale ni TUHAN i ti’i, 12wia se meneniwo-meneniwo em beton wo wia se meneniwo-meneniwo se mema’at em batu; nisea se mepakela nyi’a kangkasi i wee em patelesan eng kayu wo em batu pepa’at kaa laa melele’osla em bale ni TUHAN wo i wee e reiy’ sa mina’asa ni’i pareu’la kaa laa melele’osla em bale i ti’i.13Ta’an i wee em bale ni TUHAN e reiy’ siniwoan kure’ perak, pai’, bokor paserewan, nafiri, ka’apa e wo’o sapa pakakas mas wo em perak waki e loit e niali mola witu eng gorem em bale ni TUHAN i ti’i. 14Ta’an i te nisea se simarakanla nyi’a wia em baya ne memema’ayang, rio paken melele’osla em bale ni TUHAN.15Nisea eng kamurian se reiy’ simiwola rerekenan ampit se tou-tou se sinarakanala e loit i ti’i kaa laa meela nyi’a wia se meneniwo-meneniwo, karengan nisea se mepa’ayang ampit en jujur. 16Ta’an e loit en tetule tetubuus en selok wo e loit en tetule pare’i en dosa e reiy’ mouw niali witu eng gorem em bale ni TUHAN; em baya nyi’a i ti’i nyi’a mouw e weteng em baya ne imam.17Witu e nedo ni’itu maju mouw si Hazael, raja Aram, seke’enna mola eng Gat wo e rinemu’na. Kamurian si Hazael si pa’ar mererego e Yerusalem, 18ta’an si Yoas, raja Yehuda, si minedo e reiy’ sa mina’asa sesempe kudus eng kinudusola em baya ne opo’na nyi’a i yi’i si Yosafat, Yoram wo si Ahazia, se raja-raja Yehuda, wo en sesempe-sesempe kudusna nuesa, o kangkasi e reiy’ sa mina’asa mas e niato witu em penu’utu-nu’utulan em bale ni TUHAN wo e istana ni raja. I papa’alina mola em baya nyi’a i ti’i wia si Hazael, raja Aram, Takar e reiy’ mouw mamuali kasi si Hazael mererego e Yerusalem.19Esa nga lebena waki na’asaren ni Yoas wo e reiy’sa mina’asa en tinuananala, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Yehuda? 20Pegawai-pegawaina se tomo’or simiwola em paasa’asa’an, laa o munu’ si Yoas witu em bale Milo e reta’na waki pemerosan mea waki Sila. 21Yozakar, oki’ ni Simeat, wo si Yozabad, oki’ ni Somer, nyi’a mouw se pegawai-pegawaina se minunu’ nisia. Laa o sia i kuburla witu esa nga weka ne nene moyangna waki kota Daud, takar si Amazia, oki’na , si minamuali raja simawelela nisia.
1Witu en te’un karua nga pulu’ o telu en zaman ni Yoas bin Ahazia, raja Yehuda, Oahas, oki’ ni Yehu, si minamuali raja witu se Israel waki Samaria; nisia si minerenta mapulu’ o pitu nge te’un eng keurena. 2Sia si masiwola sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN, wo nisia si matou-tou maki’itla en dosa ni Yerobeam bin Nebat , e minua’la se tou Israel se minakadosa kangkasi. Sia si reiy’ mina’akatla nyi’a.3Kaa ni’itu tumo’orouw e nupi’ ni TUHAN witu se israel, laa o i sarakan-Na mola sea witu e lawas ni Hazael, raja Aram, wo witu e lawas ni Benhadad, oki’ ni Hazael, keurean en zaman e ni’itu. 4Ta’an eng kamurian si Yoahas si kimiwee en tongkoupusen ni TUHAN, wo si TUHAN si limingala nyi’a, karengan Nisia si reiy’ limoo’, kumura eng kawuterna ne tou Israel nu neiy i lotoiy ni raja Aram. 5– TUHAN si mineela wia se tou Israel siesa tou menulung, i ka’ayo sea i kewayami waki lawas ne Aram wo toro rumuber witu en dasing-dasing nea tanu e limangko-langkoiyla.6Ta’an i te nisea se reiy’ mina’akati waki dosa-dosa ne me’urang ni Yerobeam, e minua’la se tou Israel se minakadosa kangkasi, ta’an i te nisea se reiy’ maena-ena’ matou-tou witu en dosa i ti’i. O kangkasi si patong Asyera si rimedeiye’ waki Samaria. – 7Karengan e reiy’la si laskar neiy i tele’ula wia si Yoahas, reiy’ si walina waki se lima nga pulu’ tou mesake-sake kawalo wo e mapulu’ kareta wo se mapulu’ nga riwu tou makela-kelang, karengan si raja aram si minunengola nisea wo simengola nisea tanu e riawuna em pasirian.8Esa nga lebena waki na’asaren ni Yoahas wo e reiy’ sa mina’asa en tinuananala wo eng kapahlawananna, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Israel? 9Kamurian si Yoahas si minaka’ato paena’an mewali-wali se nene moyangna, wo sia i kuburla waki Samaria. Takar si Yoas, oki’na, si minamuali raja simawelela nisia.
1Witu en te’un karua en zaman ni Yoas bin Yoahas, raja Israel, Amazia, oki’ ni Yoas raja Yehuda si minamuali raja. 2Sia si makaumur rua nga pulu’ o lima nge te’un witu e nedo sia nu minamuali raja wo e rua nga pulu’ o siouw eng keurena sia nu maperenta waki Yerusalem. 3Sia si matuanala sapa e nulit witu em beren ni TUHAN, ta’an i te e reiy’ tanu si Daud, ama opo’na. Sia si simiwo e minakatena-tena’ tanu em pasiwon ni Yoas, ama’na.4Ma’anouw tu’u tuana, eng kakenturan-kakenturan patulean e reiy’ neiy i wa’akatla. Bangsa i ti’i se masempepe’la wo matunu en tetule waki kakenturan-kakenturan i ti’i. 5Makarengan nu reiy’ mouw eng kuasa keraja’an i ti’i en te’etepouw witu e lawasna, wunu’unna mola se pegawai-pegawaina se minunu’ mola si raja, nyi’a i ti’i si ama’na.6Ta’an se oki-oki’ em baya ne minunu’ i ti’i se reiy’ niukumna paten, tanu neiy i kepatik witu eng kaol Taurat ni Musa, witu e wisa si TUHAN si minee mola perenta: “Te’a mouw si ama’ ukumen paten karengan sioki’na, te’a mouw kangkasi sioki’ si ukumen paten karengan si ama’na, ta’an i te susur tou si lewo’ sa reiy’ ukumen paten karengan en dosana nuesa.” 7Sia si kimalala si Edom waki Kewong Wurasen, se mapulu’ nga riwu tou eng kelakerna, wo rimo’obit en Sela witu em paseke’an i ti’i, laa o ngarananna mola eng kota i ti’i Yokteel; en tuana mouw i ka’ayomi e nendo i yi’i.8Witu e nedo ni’itu Amasia si rimeo tetoke wia si Yoas bin Yoahas bin Yehu, raja Israel, lumila’la: “Meiy mouw kita sumaka’ eng keter!” 9Ta’an si Yoas, raja Israel, si rimeo tou wia si Amazia, raja Yehuda, lumila’la: “Rukut tetunean em baki kuntung Libanon minapa’ali e nower wia si akana aras si waki kuntung Libanon, em palingan: ”I wee mola sioki’mu wewene wia sioki’ku tuama mamuali ka’awuna. Ta’an se sumesena’-sumesena’ en talun se waki kuntung e Libanon i ti’i se makelang limangkoiymi maname, laa o lume’ek e rukut tetunean i ti’i. 10Memang nikoo koo kimala mola si Edom, kaa ni’itu koo mina tingkeiy mouw. Awesouw i wee nikoo minaka’ato eng kaormatan i ti’i wo mena’ mouw witu em balemu. I wee en sapa koo mekawar eng kacilaka’an, i ka’ayo koo i ka’anu wo si Yehuda si mewali-wali nikoo?”11Ta’an si Amazia si so’o minelelingala, kaa ni’itu maju mouw si Yoas, raja israel, laa o mesesaka’anouw eng keter sea, sia wo si Amazia, raja Yehuda, waki Bet-Semes neiy i kaghorem wilayah Yehuda. 12Yehuda si kinawewean minekala ne Israel, i ka’ayo siesa o siesa se timingkas minea waki dasingna.13Yoas, raja Israel si simikop si Amazia, raja Yehuda, oki’ ni Yoas bin Ahazia, waki Bet-Semes. O laa si Yoas si ghimoreme waki Yerusalem, wo ghumoghar em beton Yerusalem waki Pepalen Leloangan Efraim i ka’ayo waki Pepalen Leloangan Ruuna, e nepat nga atus hasta eng kelabotna. 14Nu reiy’ mouw i tu sia medo e reiy’ sa mina’asa mas wo em perak wo e reiy’ sa mina’asa pakakas e niato witu em bale ni TUHAN wo witu em penu’utu-nu’utulan e istana ni raja, o kangkasi se tou-tou tinaang, kamurian marengouw sia waki Samaria.15Esa nga lebena waki na’asaren ni Yoas, sapa en tinuananala wo eng kapahlawananna wo kumura sia maseke’ mesaru si Amazia, raja Yehuda, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Israel? 16Kamurian si Yoas si minaka’ato paena’an mewali-wali ampit se nene moyangna, wo nisia si kinuburla waki Samaria witu e li’ilik ne raja-raja Israel. Takar si Yerobeam, oki’na, si minamuali raja simawelela nisia.17Amazia bin Yoas, raja yehuda, si timoupe’ mapulu’ o lima nge te’un eng keurena nu reiy’ mouw eng kinepepate ni Yoas bin Yoahas, raja Israel. 18Esa nga lebena waki na’asaren ni Amazia, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Yehuda? 19Waki Yerusalem se tou se simiwola em paasa-asa’an sumaru nisia, kaa ni’itu tumingkasouw sia waki Lakhis. Ta’an nisea se rimeo ki’iten sia waki Lakhis, laa o wunu’unouw sia maname.20I ateromi sia ampit si kawalo Laa o i kuburla waki Yerusalem witu e li’ilik ne nene moyangna waki kota Daud. 21Se pakasa’an bangsa Yehuda se minedo si Azarya, si makaumure’ mapulu’ o enem nge te’un wo minopo nisia minamuali raja simawelela si ama’na, Amazia. 22Sia si minente’la e Elat wo marengla nyi’a wia se Yehuda, nu reiy’ mouw si raja nu minaka’ato paena’an mewali-wali ampit se nene moyangna.
1Witu en te’un karua nga pulu’ o pitu en zaman ni Yerobeam, raja Israel, Azyara, oki’ ni Amazia raja Yehuda si minamuali raja. 2Sia si makaumur mapulu’ o enem nge te’un witu e nedo sia nu minamuali raja wo e lima nga pulu’ o rua nge te’un eng keurena sia maperenta waki Yerusalem. Ngaran ni ina’na nyi’a mouw si Yekholya, waki Yerusalem. 3Sia si matuanala sapa e nulit witu em beren ni TUHAN, e minakatena-tena’ tanu en tinuanala ni Amazia, ama’na.4Ma’anouw tu’u tuana, eng kakenturan-kakenturan patulean e reiy’ neiy i wa’akatla. Bangsa i ti’i se masempepe’la wo matunu en tetule waki kakenturan-kakenturan i ti’i. 5Takar si TUHAN si minapatorola eng katula wia si raja, i ka’ayo sia minerara’an lepra i ka’ayo e nendo kinepepatena, , wo minena’ witu e nesa wale pasea’an. Wo si Yotam, oki’ ni raja, si kimapalala e istana wo makelangla em paperenta’an witu se rakyat em banua iti’i6Esa nga lebena waki na’asaren ni Azarya, wo e reiy’ sa mina’asa en tinuananala, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Yehuda? 7Kamurian si Azarya si minaka’ato paena’an mewali-wali ampit se nene moyangna, wo nisia si kinuburla witu e li’ilik ne nene moyangna waki kota Daud. Takar si Yotam, oki’na, si minamuali raja simawelela nisia.
1Witu en te’un kamapulu’ o pitu en zaman ni Pekah bin Remalya, Ahas oki’ ni Yotam raja Yehuda si minamuali raja. 2Ahas si makaumur rua nga pulu’ nge te’un witu e nedo sia nu minamuali raja wo mapulu’ o enem nge te’un eng keurena sia maperenta waki Yerusalem. Sia si reiy’ matuanala sapa e nulit witu em beren ni TUHAN, Empungna, tanu si Daud, ama’ opo’na,3ta’an nisia si matou-tou maki’it eng kapawinta-winta’ ne raja-raja Israel, awes tare si minapasempela sioki’na tanume si tetule witu e napi, minatoroan ampit em pasiwo-siwon kasa wuruk ne bangsa-bangsa se neiy mouw i sere’mi ni TUHAN waki rerior ne bangsa Israel. 4Sia si minapasempela wo matunu tetule waki kakenturan-kakenturan patulean wo waki atas en tampa-tampa kerakekan wo witu e wawa’ e nakana rirung.5Witu e nedo ni’itu maju mouw si Rezin, raja Aram, wo si Pekah bin Remalya, raja Israel, kaa laa meseseke’la e Yerusalem. Wo sea kumepung si Ahas, ta’an nisea se reiy’ mete’u kumalala nisia. 6Witu e masa ni’itu si Rezin, raja Aram, si minarengla e Elat wia si Edom, laa o sia mure’mi se tou-tou Yehuda waki Elat. Meiy mouw se tou-tou Edom mineiy waki Elat wo minena’ maname i ka’ayomi e nendo i yi’i.7Ahas si rimeo se tetoke-tetoke wia si Tiglat-Pileser, raja Asyur, lumila’la: “Niaku i yi’i ku hambamu wo oki’mu. Maju mouw wo lawirenola aku waki lawas ni raja Aram wo waki lawas ni raja Israel, se timo’oromi marego niaku.” 8Ahas si minedo em perak wo e mas e niato witu em bale ni TUHAN wo witu em penu’utu-nu’utulan e istana ni raja, wo minapa’alila nyi’a wia si raja Asyur tanume en sesempe. 9Takar si raja Asyur si limingala em pengiweenna wo maju sumaru en Damsyik, rimo’obit nyi’a wo minater se pendudukna kinetaangan mea waki Kir, ta’an si Rezin si winunu’na.10Nu reiy’ mouw i tu mea mouw si raja Ahas matola si Tiglat-Pileser, raja Asyar, mea waki Damsyik. Nu reiy’ mouw si raja Ahas nu limoo’ e mezbah em baki Damsyik, i papa’alina mouw wia si imam Uria e nukuran wo eng gambar e mezbah i ti’i, i ki’it eng kesesiwona e makatena-tena’. 11O laa i redeiyla ni imam Uria e mezbah ; minakatena-tena’ tanu eng katerangan neiy i papa’alimi ni raja Ahas waki Damsyik. 12Nu reiy’ mouw si raja nu minarengi waki Damsyik, takar si raja si limoo’ola e mezbah i ti’i. Laa o tumawi mouw si raja witu e mezbah i ti’i, lumongkot witu natasna,13tumunu en tetule tinununa wo en tetule sesakeiyna, timoa’la en tetule tetoa’na witu natas e mezbah i ti’i, wo sumerewla e raa’ en tetule kelawiranna witu nyi’a. 14Ta’an nisia si rimeo minensongla e mezbah tambaga em bitu en sinaru ni TUHAN waki saruan em bale ni TUHAN, waki elet e mezbah weru ampit em bale i ti’i, wo meela nyi’a witu esa nga weka amian e mezbah weru i ti’i.15Kamurian si raja Ahas si minerentala wia si imam Uria: “Tumunu mouw witu natas e mezbah wangko’ i ti’i en tetule tinunu memo’odo wo en tetule sesakeiy mawengindo, o kangkasi en tetule tinunu wo en tetule sesakeiy ni raja, o kasi en tetule tinunu wo en tetule sesakeiy wo en tetule-tetule neiy i toa’ ne minapekasa rakyat em banua; wo i serewola wia nisia em pakasa’an e raa’ en tetule tinunu wo em pakasa’an e raa’ en tetule rineret; ta’an e mezbah tambaga i ti’i nyi’a mouw e nurusangku.” 16O laa si imam Uria si timuanala e minakatena-tena’ tanu neiy i perentala ni raja Ahas.17Nu reiy’ mouw i tu si raja Ahas si kimetor em papang pepenet eng kareta patobol wo sumingkiri eng kure’ paoasan waki atasna, o kangkasi en “tasik” i ti’i neiy i tumpanami waki atas ni sapi tambaga si dimukung nyi’a wo meela nyi’a witu natas en to’otolan watu. 18Tumodongla nyi’a, demi si raja Asyur, neiy i singkirnami waki wale ni TUHAN em podol minapenet i wee e nendo Sabat e neiy mouw i redeiyla witu em bale ni TUHAN, o kangkasi em pepalen maghorem i wee si raja em bitu esa nga weka luar.19Esa nga lebena waki na’asaren ni Ahas wo en sapa en tinuananala, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Yehuda? 20Kamurian si Ahas si minaka’ato paena’an mewali-wali ampit se nene moyangna, wo nisia si neiy i kuburla witu e li’ilik ne nene moyangna waki kota Daud. Takar si Hizkia , oki’na, si minamuali raja simawelela nisia.
1Witu en te’un kamapulu’ o rua en zaman ni Ahas, raja Yehuda, Hosea bin Ela si minamuali raja waki Samaria witu se Israel. Sia si minerenta siouw nge te’un eng kaurena. 2Sia si matuanala sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN, ta’an si reiy’ tanu se raja-raja Israel se rimeriorla nisia. 3Salmaneser, raja Asyur si minaju sumaru nisia; Hosea si tu’utuk wia nisia ma’an mawear upeti.4Ta’an ka’atoanola ni raja Asyur, kaa waki weteng ni Hosea wawean paasa-asa’an, karengan si Hosea si minepelaa mouw se tetoke-tetoke wia si So, raja Mesir, wo si reiy’ mouw masempela kasi upeti wia si raja Asyur, tanu eng kenaramen en te’un lumaa en te’un; kaa ni’itu si raja Asyur si simikop nisia wo tumorongku nisia witu em pejara. 5Kamurian maju mouw si raja Asyur tumerok em banua i ti’i, sia rumego en Samaria wo kumepung nyi’a telu nge te’un eng keurena. 6Witu en te’un kasiouw en zaman ni Hosea takar si raja Asyur si rimo’obit en Samaria. Sia si minater se tou-tou Israel mea waki Asyur witu em pasea’an wo rumeo nisea mena’ waki Halah, waki li’ilik en so’oso’an Habor, nyi’a i yi’i en so’oso’an wanua Gozan, wo waki kota-kota ne tou Madai.
1Takar witu en te’un katelu en zaman ni Hosea bin Ela, raja Israel, Hizkia, oki’ ni Ahas raja Yehuda si minamuali raja. 2Sia si makaumur rua nga pulu’ o lima nge te’un witu e nedo sia nu minamuali raja wo e rua nga pulu’ o siouw nge te’un eng keurena sia nu maperenta waki Yerusalem. Ngaran ni ina’na nyi’a mouw si Abi, oki’ ni Zakharia. 3Sia si matuanala sapa e nulit witu em beren ni TUHAN, minakatena-tena’ tanu en tinuanala ni Daud, ama’ opo’na.4Nisia mouw si mina’akatla eng kakenturan-kakentura patulean wo si rimimu’umukla en tugu-tugu berhala wo si minele em pa’asek-pa’asek berhala wo si kimemula si leloiy’ tambaga si siniwo ni Musa, karengan i ka’ayo witu e masa i ti’i se tou Israel se memang matunupe’ tetule i wee si leloiy’i ti’i e ngaranna em patotoren Nehustan. 5Sia si ma’eman wia si TUHAN, Empung Israel, wo witu e nelet em baya ne raja-raja Yehuda, le’os nisea nu reiy’ mouw nisia ka’apa tu’u nisea nu reiy’pe’ nisia, e reiy’ mola kasi si masuat tanu nisia.6Sia si kimaput wia si TUHAN, si reiy’ sime’epangi waki maki’itla Nisia wo nisia si timiboiy witu em perenta-perenta ni TUHAN e neiy mouw i perenta-Nala wia si Musa. 7Takar si TUHAN si rimapitla nisia; wisa i te tu’u kangkasi sia mea sumeke’, sia si kamangen. Sia si rimangu wia si raja Asyur wo reiy’ mouw kasi tu’utuk wia nisia. 8Sia mouw si kimalala se tou em Filistin i ka’ayo waki Gaza wo minunengla en daerah nyi’a, le’os em pewale-pewale petayuran ka’apa tu’u eng kota-kota makarereen.9Witu en te’un kaepat en zaman ni raja hizkia – ni’itu mouw en te’un kapitu en zaman ni Hosea bin Ela, raja Israel’ – maju mouw si Salmaneser, raja Asyur, rumego en Samaria wo kumepung nyi’a. 10Ro’obitenola i tu ni’itu nu limangkoiy mola telu nge te’un; witu en te’un kaenem en zaman ni Hizkia - ni’itu mouw en te’un kasiouw en zaman ni Hosea, raja Israel – ro’obitenouw en Samaria.11Raja Asyur si minatere se tou Israel witu em pasea’an waki Asyur wo timampala nisea waki Halah, witu en so’oso’an Habor, nyi’a i yi’i en so’oso’an wanua Gozan, wo e waki kota-kota ne tou Madai, 12eng karengan nisea se so’o melelingala en suara ni TUHAN, Empung nea, wo limangkoiy en teta’aran-Na, nyi’a i yi’i e reiy’ sa mina’asa neiy i perentala ni Musa, hamba ni TUHAN; nisea se so’o minelelingala nyi’a wo se so’o tumuanala nyi’a.
1Makarengan nu reiy’ mouw si raja Hizkia nu liminga e ni’itu, kurensangenna mola e labungna wo salelengannala e nouwakna ampit e roko’ pengasi’ laa o ghumoremouw sia witu em bale ni TUHAN. 2Neiy i reonala kangkasi si Elyakim, kapala istana, si Sebna, panitera negara, wo se tu’a-tu’a witu e nelet ne imam-imam, ampit simalelengla e roko’ pengasi’, mea wia si nabi Yesaya bin Amos.3Lumila’ mouw sea wia nisia: “Teinti’i mouw em pokeiy ni Hizkia: Nendo i yi’i e nendo kase’esekan, nendo ukuman wo em pakewuran; karengan mineiy mouw e nedona kaa laa metetimea’la sioki’, ta’an reiy’la kaketeran laa metetimea’la nisia. 4Wona’ si TUHAN, Empungmu, si liminga mola e reiy’ sa mina’asa lelila’an ni sumesiwo kekoo’on wangko’ si neiy mouw i toke ni raja Asyur, tuangna, kaa laa mesesese’la si Empung matou-tou, i ka’ayo si TUHAN, Empungmu, si pa’ar mewewee ukuman karengan e lelila’an-lelila’an e lininga-Na mola. Takar e le’osouw koo sumombayange i wee en tele’u en timele’upe’ i yi’i!”5Katoroan se pegawai-pegawai ni raja Hizkia nu i ka’ayola wia si Yesaya, 6lumila’ mouw si Yesaya wia nisea: “Teinti’i mouw kouw lumila’la wia si tuangmu: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Te’a mouw koo meide’ witu e lelila’an liningamu e neiy mouw i totorla ne budak-budak ni raja Asyur kaa laa ma’ojat Niaku. 7Eng kaulitna, Niaku ku laa rumeola e nesa roh ghumorem witu eng goremna, i ka’ayo sia luminga e nesa abar wo mareng mea waki wanuana; Niaku ku laa sumiwo nisia mate i karewa kaa en santi waki wanuana nuesa.”8Katoroan si sumesiwo kekoo’on wangko’ nu mareng, atonna mola si raja Asyur si maseke’ mesaru si Libna; karengan e liningana mola kaa si raja si rimou’ momi waki Lakhis. 9Witu e ni’itu si raja si liminga en tanume si Tirhaka, raja Etiopia, e nabar teinti’i: “Eng kaulitna, sia si rimou’ momi meseseke’ sumaru nikoo,” takar i reona mouw mareng se tetoke-tetoke wia si Hizkia ampit e nower:10“Teinti’i mouw e lewo’ sa reiy’ i lila’ miouwla wia si Hizkia, raja Yehuda: Te’a mouw si Empung pa’emanennu i ti’i si mepeponge’la nikoo ampit tuma’arla: Yerusalem e reiy’ laa i sarakanla witu e lawas ni raja Asyur. 11Eng kaulitna nikoo i yi’i koo liminga mola en tanume en tinuanala ne raja-raja Asyur wia se reiy’ sa mina’asa wanua, nyi’a i yi’i kaa nisea se rimego mola nyi’a; ma’anouw tu’u nikoo i yi’i koo laa i wayala?12Reiy’ mouw ku’a re’en em baya ne empung waki se bangsa-bangsa, se pinunengola ne nene moyangku, se toro mewewayala nisea, nyi’a i yi’i eng Gozan, Haran, Rezef wo se bani Eden se waki Telasar? 13Wisa ku’a re’en se raja em banua Hamat wo e Arpad, raja eng kota Sefarwaim, raja em banua Hewa wo e Iwa?”14Hizkia si minaka’ato en surat i ti’i waki lawas em baya ne tetoke, laa o maca nyi’a; kamurian mea mouw sia waki wale ni TUHAN wo melarla en surat i ti’i witu en sinaru ni TUHAN. 15Hizkia si simombayang witu en sinaru ni TUHAN ampit limila’: “Ya TUHAN, Empung Israel, si timakhta witu natas eng kerubim! Nikoo i te nuesa si Empung ne reiy’ sa mina’asa keraja’an wia em bumi; Nikoo mouw si simiwola e langit wo em bumi.16I ta’anola en talinga-Mu, ee TUHAN, wo linganouw; wuka’anouw em beren-Nu, ee TUHAN , wo loo’onouw; linganouw e lelila’an ni Sanherib si minapa’ali mola nyi’a kaa laa mesesero’la si Empung matou-tou. 17Ee TUHAN, memang se raja-raja Asyur se minunengola se bangsa-bangsa wo e wanua-wanua nea 18wo minee em baya se empung nea witu eng gorem e napi, karengan nisea se reiy’ Empung, se siniwo i te e lawas ni tou, kayu wo em batu; kaa ni’itu se toro punengela ne tou.19Takar en teakan, ee TUHAN, Empung meiy, lawirenomi satorona keiy waki lawasna, rio e reiy’ sa mina’asa keraja’an wia em bumi se mamete’ula, kaa Nikoo i te nuesa si Empung, ee TUHAN.”20O laa si Yesaya bin Amos si rimeo tou wia si Hizkia lumila’la: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel: Sapa e neiymu mouw i sombayangla wia-Niaku en tanume si Sanherib, raja Asyur, e lininga-Ku mola. 21Nyi’i mouw e nuwu’ e neiy mouw i totorla ni TUHAN en tanume nisia:
1Witu e nendo-nendo ni’itu si Hizkia si minerara’an wo si weitouw mate. Laa o meiy mouw si nabi Yesaya bin Amos, wo lumila’ wia nisia: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: I pa’ayo mola e nower kesampetan wia se me’urangmu, kaa nikoo koo laa mouw mate, koo reiy’ mouw male’osi kasi.” 2O laa si Hizkia si limengela eng giona witu eng katoroan eng kedir wo sia sumombayang wia si TUHAN: 3“Ee TUHAN, ghenangenola satorona, kaa niaku ku timou mola witu en sinaru-Mu wo ampit em pakasa’an e nate wo kaa niaku ku timuana mola sapa e le’os witu em beren-Nu.” Kamurian mame’ mouw si Hizkia ampit eng kelaanala.4Ta’an si Yesaya si reiy’pe’ kasi rimou’mi waki pores uner, i kalo’ositi e mineiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia nisia: 5“Murikitouw wo i lila’la wia si Hizkia, raja ne umat-Ku: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung ni Daud, ama’ opo’mu: E lininga-Ku mola en sesombayangennu wo e linoo’o-Ku mola e lue’mu; eng kaulitna Niaku ku laa lume’osla nikoo; witu e nendo katelu nikoo koo laa mea waki wale ni TUHAN.6Niaku ku laa mepelabotla em patou-touannu e mapulu’o lima nge te’une’ kasi wo Niaku ku laa mayami nikoo wo eng kota i yi’i waki lawas ni raja Asyur; Niaku ku laa rumeenla eng kota i yi’i eng karengan Niaku wo eng karengan ni Daud, hamba-Ku.” 7Kamurian lumila’ mouw si Yesaya: “Medo mouw e nesa kukis ara!” O laa se tou se minedomi nyi’a wo i weela witu em baana i ti’i, takar minale’osouw sia.8Nu reiy’pe’ i tu Hizkia si limila’ mola wia si Yesaya: “Sapa ku’a re’en e laa mamuali kowa’ kaa si TUHAN si laa lume’osla niaku wo kaa niaku ku laa mea waki wale ni TUHAN witu e nendo katelu?” 9Yesaya si miningkot: “Nyi’i mouw e laa mamuali kowa’ waki TUHAN i wee nikoo, kaa si TUHAN si laa tumuanala sapa e neiy mouw i ta’ar-Nala: E laa maju ku’a re’en eng kumalenoan-kumalenoan i ti’i mapulu’ nge palar ka’apa e laa mundur mapulu’ nge palar?”10Hizkia si limila’: “Ni’itu em perkara wure’ i wee eng kumalenoan-kumalenoan i ti’i kaa laa lumabot mapulu’ nge palar! Eng kapurikitna, ma’anouw eng kumalenoan-kumalenoan i ti’i e mundur mea waki muri mapulu’ nge palar.” 11Laa o maleiy mouw si nabi Yesaya wia si TUHAN, takar siwon-Na mola eng kumalenoan-kumalenoan i ti’i mundur mea waki muri mapulu nge palar, eng kinelanganomi eng kumalenoan-kumalenoan i ti’i witu em patudu’ niendo en siniwola ni Ahas.
1Manasye si makaumur mapulu’ o rua nge te’un witu e nedo sia nu minamuali raja wo e lima nga pulu’ o lima nge te’un eng keurena sia nu maperenta waki Yerusalem. Ngaran ni ina’na nyi’a mouw e Hefzibah. 2Sia si matuanala sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN, minatoroan ampit em pasiwo-siwon kasa wu’ul ne bangsa-bangsa se neiy mouw i sere’mi ni TUHAN waki rerior ne tou Israel. 3Sia si rimedeiyla sumeup eng kakenturan-kakenturan patulean em pinunengola ni Hizkia, ama’na; sia si maredeiy e mezbah-mezbah i wee si Baal, masiwo si patong Asyera tanu en tinuanala ni Ahab, raja Israel, wo maongkot masempe wia se pakasa’an suraro e langit wo meraghes wia nisia.4Sia si rimedeiyla e mezbah-mezbah witu em bale ni TUHAN, ma’anouw tu’u e minato’orongan ampit em bale i ti’i TUHAN si minuwu’ mola: “Waki Yerusalem Niaku ku laa meela e ngaran-Ku!” 5Wo nisia si rimedeiyla kangkasi e mezbah-mezbah i wee se pakasa’an suraro e langit witu e rua pores em bale ni TUHAN. 6Awes tare, sia si minapasempela sioki’na tanume si tetule witu e napi, mawenti’ wo matebo, wo melaami em baya ne mengengeret se minate wo em baya ne mementi’. Sia si matuanala kelaker e lewo’ witu em beren ni TUHAN, i ka’ayo sia limentutla e rara ate-Na.7Sia si mineela kangkasi si patong Asyera si siniwona mola witu eng gorem em balena, ma’anouw tu’u e minato’orongan ampit em bale i ti’i TUHAN si minuwu’ mola wia si Daud wo wia si Salomo, oki’na: “Wia em bale i yi’i wo waki e Yerusalem, em pineleng-Ku mola waki elet ne reiy’ sa mina’asa suku Israel, Niaku ku laa meela e ngaran-Ku i wee eng keure-urena! 8Niaku ku reiy’ laa mayala se bangsa Israel kasi alin rumou’mi waki tana’ e neiy-Ku mouw i weela wia se nene moyang nea, asal i te nisea se minena-ena’ masiwola e minakatena-tena’ tanu neiy-Ku mouw i perentala wia nisea wo e minakatena-tena’ i ki’it e nukum neiy mouw i perentala ni hamba-Ku Musa wia nisea.” 9Ta’an nisea se so’o melelingala, wo si Manasye si simeipla nisea, i ka’ayo sea timuanala e lewo’ e lebepe’ ta’an se bangsa-bangsa se pinunengola ni TUHAN waki sinaru ne tou Israel.10Kamurian o mee mola nuwu’ si TUHAN ampit e nieletan em baya ne hamba-Na, nyi’a i yi’i em baya ne nabi: 11“Eng karengan si Manasye, raja Yehuda, si tumuana mola eng kawu’ulan-kawu’ulan i yi’i, simiwo e lewo limebela waki e reiy’ sa mina’asa en tinuana mola ne tou Amori se rimeriorla nisia, wo ampit em berhala-berhalana nisia si minua’ mola se tou Yehuda se minakadosa kangkasi, 12kaa ni’itu en teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel: Eng kaulitna Niaku ku laa mapa eiy eng kacilaka’an witu e Yerusalem wo e Yehuda, i ka’ayo susur tou se luminga nyi’a e laa ngumengeng e rua talingana.13Wo Niaku ku laa rumentengla witu e Yerusalem en tali peukur masuat tanu witu en Samaria wo en tali leloot masuat tanu witu se me’urang ni Ahab; wo Niaku ku ghumosola e Yerusalem tanu se tou maghoso em baki, nyi’a i yi’i nu pinakaghoso mola, ni’i purikitouw kasi tumuang. 14Niaku ku laa metetea’la en tele’u kapunya’an pusaka-Ku wo laa sumarakanla nisea witu e lawas ne kesaru-kesaru nea, i ka’ayo sea mamuali paremu’an wo mamuali pekaatan i wee em baya ne kesaru nea, 15eng karengan nisea se timuana mola sapa e lewo’ witu em beren-Ku wo ampit en tuana nisea se limentutola e rara ate-Ku, muleiymi waki e nendo se nene moyang nea nu rimou’mi waki Mesir i ka’ayo e nendo i yi’i.”16Awes kangkasi si Manasye si timoa’la e raa’ ne tou reiy’ siselok en tuana eng kelaker, i ka’ayo e winutanala waki Yerusalem waki tempok mea waki tempok, reiy’pe’ neiy i kaghorem en dosa-dosana e minua’la se tou Yehuda se minakadosa kangkasi ampit e simiwo sapa e lewo’ witu em beren ni TUHAN. 17Esa nga lebena waki na’asaren ni Manasye, e reiy’ sa mina’asa en tinuananala wo en dosa-dosa siniwonala, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Yehuda? 18Kamurian si Manasye si minaka’ato paena’an mewali-wali se nene moyangna wo nisia si kinuburla witu en taman e istanana, waki taman Uza. Takar si Amon, oki’na, si minamuali raja simawelela nisia.
1Yosia si makaumur uwalu nge te’un witu e nedo sia nu minamuali raja wo en telu nga pulu’ o esa eng keurena sia nu mapernta waki Yerusalem. Ngaran ni ina’na nyi’a mouw e Yedida binti Adaya, waki Bozkat. 2Sia si matuanala sapa e nulit witu em beren ni TUHAN wo matou-tou masuat ampit si Daud, ama’ opo’na, wo si reiy’ mase’epang mea lele’os ka’apa mea kawii.3Witu en te’un kamapulu’ o uwalu en zaman ni raja Yosia takar si raja si rimeo si Safan bin Azalya bin Mesulam, si panitera i ti’i, mea waki wale ni TUHAN, pokeiyna: 4“Mea mouw wia si imam wangko’ Hilkia; i reo mouw sia sumarakan e minapekasa loit e niali mola waki ghorem em bale ni TUHAN e nierurola ne tumetayur-tumetayur waki weteng ne rakyat; 5le’osouw i tu i wee neala witu e lawas em baya ne memema’ayang se pinopo kaa laa mategha’la em bale ni TUHAN, rio i weela wia se meneniwo-meneniwo se witu em bale ni TUHAN kaa laa melele’osla eng katerian em bale i ti’i,6nyi’a i ti’i wia se meneniwo-meneniwo eng kayu, se meneniwo-meneniwo em bangunan wo se meneniwo-meneniwo eng kedir beton, o kangkasi i wee em pinatelesan eng kayu wo em batu pepa’at kaa laa melele’osla em bale i ti’i. 7Ta’an e reiy’ mouw perlu mesesiwola rerekenan ampit nisea tanume e loit neiy i weela witu e lawas nea, karengan nisea se mepa’ayang ampit en jujur.”8Lumila’ mouw si imam wangko’ Hilkia, wia si Safan, panitera i ti’i: “E niatoku mola eng kaol Taurat i ti’i waki wale ni TUHAN!” O laa si Hilkia si mineela eng kaol i ti’i wia si Safan, wo si Safan si mapawee-wee minaca nyi’a. 9Kamurian si Safan, panitera i ti’i, ghumorem sumaru si raja, i pa’ayona mola e nabar tanume e ni’itu wia si raja: “Hamba-hambamu i yi’i se minedo mola e minapekasa loit e niato witu em bale ni TUHAN wo meela nyi’a witu e lawas em baya ne memema’ayang se pinopo mategha’la em bale i ti’i.” 10Safan, si panitera i ti’i, si minakite’ula kangkasi wia si raja: “Imam Hilkia si minee mola eng kaol wia niaku,” o laa si Safan si minacala nyi’a witu en saruan ni raja.11Makarengan nu reiy’ mouw si raja nu limingala e lelila’an eng kaol Taurat i ti’i, o kurensangenna mola e labungna. 12Kamurian si raja si minee perenta wia si imam Hilkia, wia si Ahikam bin Safan, wia si Akhbor bin Mikha, wia si Safan, panitera i ti’i, wo wia si Asaya, hamba ni raja, pokeiyna: 13“Mea mouw, kumiwee mouw en teturu ni TUHAN i wee niaku, i wee se rakyat wo i wee se minapekasa Yehuda, tanume e lelila’an eng kaol niatola i yi’i, karengan eng hebat eng kenanaran e nupi’ ni TUHAN e melaya-layas witu nikita, eng karengan se nene moyang ta se reiy’ minelelingala e lelila’an eng kaol i yi’i ampit en sumiwola e minakatena-tena’ tanu neiy i kepatik witu eng gorem e nyi’a.”14Takar mea mouw si imam Hilkia, Ahikam, Akhbor, Safan wo si Asaya wia si nabiah Hulda, ka’awu niesa tou si meurus e labung-labung, nyi’a i ti’i si Salum bin Tikwa bin Harhas; nabiah i ti’i si maena’ waki Yerusalem, waki pewanua’an weru. Nisea se minakite’ula em baya nyi’a wia nisia. 15Wewene i ti’i si miningkot nisea: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel! I lila’ mola wia sitou si rimeomi nikouw wia-Niaku! 16Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Eng kaulitna Niaku ku laa mapa eiy eng kacilaka’an wia en tampa i yi’i wo wia se pendudukna, nyi’a i yi’i e reiy’ sa mina’asa lelila’an eng kaol em binaca mola ni raja Yehuda;17karengan nisea se timele’ula Niaku wo matunu tetule wia si empung walina ampit e maksut melelentutla e rara ate-Ku ampit e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangen e lawas nea; kaa ni’itu eng kenanaran e nupi’-Ku e laa melaya-layas wia en tampa i yi’i ampit e reiy’ laa mepate-pate. 18Ta’an wia si raja Yehuda, si rimeo momi nikouw kaa meiy kumiwee en teturu’ ni TUHAN, e lewo’ sa reiy’ i lila’ miouwla en tuana: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel: Tanume e lelila’an e liningamu mola i ti’i, 19eng karengan nikoo koo mineneselola wo koo kimumengola en tou witu en sinaru ni TUHAN witu e nedo nikoo nu liminga e nukuman neiy-Ku i nuwu’la witu en tampa i yi’i wo witu se pendudukna, kaa nisea se laa mereringka’la wo mamuali kutok, wo eng karengan nikoo koo kimurensangla e labungmu wo mame’ witu en sinaru-Ku, Niaku tu’u ku liminga mola nyi’a, tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN,20kaa ni’itu, eng kaulitna Niaku ku merurla nikoo wia se nene moyangmu, wo nikoo koo laa i le’osla witu eng gorem eng kuburmu ampit en dame, wo em berennu e reiy’ laa lumoo’ e reiy’ sa mina’asa kacilaka’an e laa i pa’eiy-Kula wia en tampa i yi’i.” Laa o sea ma’ayola e wewingkot i ti’i wia si raja.
Paweruan en tinuanala ni Yosia
1Nu reiy’ mouw i tu si raja si rimeo tou merurla em baya se tu’a-tu’a ne Yehuda wo ne Yerusalem. 2Kamurian mea mouw si raja waki wale ni TUHAN wo mewali-wali nisia em baya ne tou Yehuda wo em baya ne penduduk Yerusalem, em baya ne imam, em baya ne nabi wo se minapekasa tou karengan, waki se rintek i ka’ayo se sela. Ampit em palingan neala sia si minacala e reiy’ samina’asa e lelila’an waki kaol teta’aran e niatola witu em bale ni TUHAN i ti’i.3Nu reiy’ mouw i tu rumedeiy mouw si raja tawi en tobol wo siwonna mola en teta’aran witu en sinaru ni TUHAN, kaa laa tumou ampit maki’itla si TUHAN, wo minena-ena’ maki’itla em perenta-perenta-Na, e natoran-natoran-Na wo eng katataapan-katataapan-Na ampit em pakasa’an e nate wo ampit em pakasa’an ni imukur kaa laa mapatena-tena’la e lelila’an en teta’aran neiy i kepatik witu eng kaol i ti’i. Wo se minapekasa rakyat se dimukung en teta’aran i ti’i.4Raja si minee perenta wia si imam wangko’ Hilkia wo em baya ne imam ransun karua wo wia em baya ne tumetayur em pepalen kaa laa merereu’mi waki bait ni TUHAN e reiy’ sa mina’asa pakakas en siniwo mola i wee si Baal wo si Asyera wo i wee se reiy’ sa mina’asa suraro e langit, laa o tununna mouw em baya nyi’a i ti’i waki luar eng kota Yerusalem waki padang-padang Kidron, wo i aterna mouw e nawuna mea waki Betel. 5Sia si minapaena’la em baya ne imam ni dewa wo’oseiy se pinipo mola ne raja-raja Yehuda kaa laa tumunu en tetule waki kakenturan patulean waki kota-kota Yehuda wo waki kaledong e Yerusalem, o kangkasi se tou-tou se matunu en tetule i wee si Baal, i wee si dewa ni endo, i wee si dewa ni sumedot, i wee e nie’etan-nie’etan ne sumesena’ wo i wee se pakasa’an suraro e langit.6Alinna mouw em pa’asek-pa’asek berhala waki wale ni TUHAN mea waki luar eng kota Yerusalem, mea waki so’oso’an Kidron, laa o tununna witu wo e linuwekna minarinte’-rinte’ minamuali awu, kamurian i pi’ipikna mola e nawuna witu natas eng kubur ne rakyat karengan. 7Sia si timonga’la en tempa-tempa pesa’amekan e lukar em bitu em bale ni TUHAN, en tampa ne wewene-wewene maayam wuyang i wee si Asyera.8I reona mola meiy em baya ne imam waki kota-kota Yehuda, laa o sia mu’ulela eng kakenturan-kakenturan patulean, en tampa em baya ne imam i ti’i matunu en tetule, waki Geba i ka’ayo e Bersyeba; i ronga’na mola kangkasi e kakenturan-kakenturan patulean em pepalen-pepalen leloangan em bitu en tawi em po’opot em pepalen leloangan ni Yosua, makua-kuasa eng kota i ti’i, em bitu esa nga weka kawii sa se tou megheghoremla em pepalen leloangan eng kota i ti’i. 9Ta’an em baya ne imam eng kakenturan-kakenturan patulean i ti’i se reiy’ toro lumongkot mea waki e mezbah TUHAN waki Yerusalem, nisea se toro i te kumaan e roti reiy’ siragi witu eng keuneran ne patuari-patuari nea.10Sia si minu’ulela kangkasi en Tofet em baki kewong Ben-Hinom, rio te’a se tou mesempela seoki-oki’na tanume en tetule witu e napi i wee si dewa Molokh. 11I tea’na mola se kawalo-kawalo se neiy i reta’la ne raja-raja Yehuda i wee si dewa niendo witu em pepalen maghoreme mea waki wale ni TUHAN, tawi e ruragh ni Natan-Melekh, pegawai istana, si maena’ witu eng gedung li’ilik; o kangkasi eng kareta-kareta ni dewa niendo en tinununa ampit e napi.12Mezbah-mezbah em bitu natas em paa, tampa paroisan ni Ahas, en siniwo ne raja-raja Yehuda, wo e mezbah-mezbah, en siniwo ni Manasye witu e rua pores em bale ni TUHAN, neiy i ronga’la ni raja, wo eng kinemula maname, laa o i pi’ipiknala e nawuna waki so’oso’an Kidron. 13Kakenturan-kakenturan patulean em baki esa nga weka sendangan e Yerusalem waki esa nga weka timu eng kekenturan Kawurukan wo e neiy i redeiyla ni Salomo, raja Israel, i wee si Asytoret, dewa kari’irisan, pasempean ne tou en Sidon, wo i wee si Kamos, dewa kari’irisan pasempean ne Moab, wo i wee si Milkhom, dewa kari’irisan pasempean ne tou Amon, e winu’ulela ni raja. 14Sia si minete’la en tugu-tugu berhala wo minele em pa’asek-pa’asek berhala, laa o tawunannala en tampa-tampa i ti’i wuta ampit e ruiy-ruiy ne tou.15O kangkasi e mezbah em baki Betel, eng kakenturan patulean siniwo ni Yerobeam bin Nebat e minua’la se tou Israel minakadosa, e mezbah wo eng kakenturan patulean i ti’i tu’un neiy i ronga’nala wo em batu-batuna em pinete’nala, laa o luwekenna minarinte’-rinte’ minamuali awu wo tununnala em pa’asek berhala. 16Wo eng katoroan si Yosia nu lumenge, loo’onna mola eng kuburan-kuburan em bitu eng kuntung maname, laa o rumeo tou medo e ruiy-ruiy waki kubur-kubur i ti’i, tumunula nyi’a witu natas e mezbah wo mu’ulela nyi’a, minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN e neiy mouw i aleiyla ni abdi ni Empung si minaleiy mola eng kapualitan-kapualitan i yi’i.17Sia si limila’: “Sapa ku’a re’n eng kowa’ keramat e linoo’oku i yi’i?” O laa se tou-tou witu eng kota i ti’i se miningkot nisia: Ni’itu mouw eng kubur ne abdi ni Empung waki Yehuda o meiy wo se minaleiy mola e reiy’ sa mina’asa kapualitan en tinuanamu mola witu e mezbah em Betel i yi’i!” 18Laa o pokeiyna: “I waya mola i tu , te’a mouw wawean tou si lumeler e ruiy-ruiy nyi’a!” Jadi se reiy’ rimeung e ruiy-ruiy nyi’a wo e ruiy-ruiy ne nabi se waki Samaria o meiy i ti’i.19O kangkasi e reiy’ sa mina’asa kuil waki kakenturan-kakenturan patulean em baki kota-kota Samaria en siniwo ne raja-raja Israel kaa laa melelentutla e rara ate ni TUHAN neiy i wa’akatla ni Yosia wo witu eng kapualitan i yi’i sia si mininta’ e minakatena-tena’ tanu e winta’na waki Betel. 20Sia si rimeret witu natas e mezbah-mezbah i ti’i em baya ne imam eng kakenturan-kakenturan patulean se maname wo en tinununa e riuy-ruiy ne tou witu natasna, laa o marengouw sia mea waki Yerusalem.21Kamurian si raja si minee perenta wia se minapekasa bangsa i ti’i: “Wangko’onola em Paskah i wee si TUHAN, Empungmu, tanu neiy i kepatik witu eng kaol teta’aran i yi’i!” 22Karengan e reiy’ mouw ma’an mekasa kasi wangko’ela em Paskah tanu ni’itu rengan en zaman em baya ne akim se maperenta witu se Israel wo eng kelabotan en zaman ne raja-raja Israel wo ne raja-raja Yehuda. 23Ta’an en tare mouw witu en te’un kamapulu’ o uwalu en zaman ni raja Yosia em Paskah i yi’i e winangko’la i wee si TUHAN waki Yerusalem.24Em baya ne mengengeret tou minate, wo em baya ne mengengeret e roh mementi’, o kangkasi en Terafim, berhala-berhala wo se reiy’ sa mina’asa dewa kari’irisan se kaloo’an waki tana’ Yehuda wo e Yerusalem se rine’ila ni Yosia ampit e maksut mapatena-tena’la e lelila’an en Taurat neiy i kepatik witu eng kaol eng kina’atoanola ni imam Hilkia waki wale TUHAN. 25Nu reiy’pe’ nisia e reiy’la si raja tanu nisia si minurikit wia si TUHAN ampit em pakasa’an e natena, ampit em pakasa’an ni imukurna wo ampit em pakasa’an eng kaente’anna, minatoroan ampit e reiy’ sa mina’asa en Taurat ni Musa; wo nu reiy’ mouw nisia reiy’ mola si timo’or kasi si tanu nisia.26Ta’an si TUHAN si reiy’ sime’epangi waki upi’-Na eng kasa melaya-layas i ti’i en timo’orola witu se Yehuda eng karengan e reiy’ sa mina’asa rara ate-Na e neiy i lentutla ni Manasye. 27Laa o mee mouw nuwu’ si TUHAN: “O kangkasi se tou Yehuda se laa-Ku i wa’akatla waki sinaru-Ku tanu Niaku nu mina’akatla se tou Israel, wo Niaku ku laa tumea’ eng kota pineleng-Ku i yi’i, nyi’a i yi’i e Yerusalem, wo em bale i yi’i, Ma’anouw tu’u Aku minee mola nuwu’ en tanume nyia’: Ngaran-Ku e laa mena’ maname!”28Esa nga lebena waki na’asaren ni Yosia wo e reiy’ sa mina’asa en tinuananala, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Yehuda? 29Witu en zamanna i ti’i maju mouw si Firaun Nekho, raja Mesir, mesesaru si raja Asyur waki li’ilik en so’oso’an Efrat; raja Yosia si minea sumarula nisia; ta’an si Firaun si minunu’ nisia waki Megido, makarengan sia nu linoo’ona mola. 30Pegawai-pegawaina se minateri e mayatna ampit eng kareta waki Megido wo minali nyi’a mea waki Yerusalem, kamurian sea kumuburla nisia witu eng kuburna nuesa. Takar se rakyat em banua i ti’i se simungkul si Yoahas,oki’ ni Yosia, misu’la nisia wo mopo nisia minamuali raja simawelela si ama’na.
1Witu en zamanna maju mouw sumeke’ si Nebukadnezar, raja Babel, o laa si Yoyakim si minamuali tu’utuk wia nisia telu nge te’un eng keurena; ta’an eng kamurian si Yoyakim si minurikit wo rumangu wia nisia. 2TUHAN si rimeo se rambangan-rambangan Kasdim, se rambangan-rambangan Aram, se rambangan-rambangan Moab wo se rambangan-rambangan bani Amon sumaru si Yoyakim; Sia si rimeo nisea sumaru se Yehuda kaa laa mepepunengla nyi’a e minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN neiy i totor-Nala ampit e nieletan em baya ne hamba-Na, nyi’a i ti’i em baya ne nabi.3E nulit, eng kapualitan i ti’i e minamuali wia se Yehuda e minatoroan ampit en titah ni TUHAN kaa laa mewewa’akatla nisea witu en sinaru-Na eng karengan en dosa-dosa ni Manasye, eng kewaarna ampit e reiy’ sa mina’asa en tinuananala, 4o kangkasi eng karengan e raa’ ne tou se reiy’ siselok e neiy mouw i toa’nala, karengan nisia si simiwo mola e Yerusalem e minawuta ampit e raa’ ne tou reiy’ siselok, wo si TUHAN si so’o mampungela nisia.5Esa nga lebena waki na’asaren ni Yoyakim wo e reiy’ sa mina’asa en tinuananala, reiy’ ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i neiy i kepatik witu eng kaol sejarah ne raja-raja Yehuda? 6Kamurian si Yoyakim si minaka’ato paena’an mewali-wali se nene moyangna, takar si Yoyakhin, oki’na, si minamuali raja simawelela nisia.7Raja Mesir si reiy’ mouw kasi marou’mi meseseke’ waki wanuana, karengan si raja Babel si rimo’obitola e reiy’ sa mina’asa neiy i kaghorem wilayah ni raja Mesir muleiymi waki so’oso’an Mesir i ka’ayo waki so’oso’an Efrat.
1Takar witu en te’un kasiouw waki paperenta’anna, witu en sumedot kamapulu’, witu en tanggal sepuluh sumedot ni’itu, meiy mouw si Nebukadnezar, raja Babel, ampit se reiy’ sa mina’asa surarona rumego e Yerusalem. Sia si dimasing kimepung nyi’a wo rumedeiyla em beton pakepungan eng kaledongna. 2Tuana mouw eng kota i ti’i kinakepungan i ka’ayo en te’un kamapulu’ o esa en zaman ni raja Zedekia. 3Witu en tanggal sembilan en sumedot kaepat, katoroan eng kelalenan e minakalela’ mola witu eng kota i ti’i wo e reiy’ mola kasi kekaanen witu se rakyat em banua i ti’i,4takar kewe’enouw ne tou em beton eng kota i ti’i wo em baya ne suraro se timingkasla en tou wewengian timorola em pepalen leloangan e nelet e rua beton em bitu en tawi en taman ni raja, ma’anouw tu’u se tou eng Kasdim se kimepung eng kota i ti’i esa nga kaledong. Nisea se matingkas matorome mengea Araba-Yordan. 5Ta’an se suraro Kasdim se mekeki’it si raja waki muri wo mina’ayola nisia waki kepataran Yerikho; se reiy’ sa mina’asa surarona se minesesera mouw timele’ula nisia.6Nisea se simikop si raja wo mali nisia wia si raja Babel waki Ribla, si mineela ukuman witu nisia. 7Se tou se rimeret se oki-oki’ ni Zedekia witu en saruan em berenna , kamurian e rinapanala em beren ni Zedekia, laa o sia ranten ampit e rante tambaga wo alin waki Babel.8Witu en sumedot e kalima witu en tanggal tujuh sumedot e ni’itu – ni’itu mouw en te’un kamapulu’ o siouw en zaman ni raja Nebukadnezar, raja Babel – meiy mouw si Nebuzaradan, kapala ne pasukan pateper, pegawai ni raja Babel, mineiy waki Yerusalem. 9Sia si rimengis em bale ni TUHAN, em bale ni raja, wo em baya em bale waki Yerusalem; em baya em bale ne tou-tou sela en tinununa ampit e napi. 10Beton esa nga kaledong eng kota Yerusalem neiy i ronga’la em baya ne suraro Kasdim se witu mewali-wali ampit si kapala pasukan pateper i ti’i.11Tele’u-tele’u ne rakyat se neiype’ i katele’u witu eng kota i ti’i wo em baya ne sumese’epang se limewete waki weteng ni raja Babel wo se tele’u-tele’u ne tou kelaker se neiy i atere witu em pasea’an ni Nebukadnezar, si kapala pasukan pateper i ti’i. 12Se pira i tela tou miskin waki wanua i ti’i se neiy i tele’ula ni kapala pasukan pateper i ti’i kaa laa mamuali maweresi-weresi e numa anggor wo mengenguma-mengenguma.13O kangkasi em pa’asek-pa’asek tambaga em bitu em bale ni TUHAN wo eng kareta patobol wo en “tasik” tambaga em bitu em bale ni TUHAN em pinete’la ne tou eng Kasdim wo en tambaga neiy i ater nea mea waki Babel. 14Kure’-kure’, sesodo-sesodo, pai’-pai’ wo eng kower-kower wo e reiy’ sa mina’asa pakakas tambaga em pepaken kaa laa mesesiwola kabakti’an, e niedo nea, 15o kangkasi em pewaa’an-pewaa’an wo em bokor-bokor pasereuwan, le’os e waki reiy’ sa mina’asa e mas o siwon ka’apa waki e reiy’ sa mina’asa em perak o siwon, e niedo ni kapala pasukan pateper i ti’i.16Sapa tare e rua pa’asek, en “tasik” e nesa i ti’i, eng kareta patobol en siniwo ni Salomo i wee em bale ni TUHAN, reiy’ katimbangan en tambaga witu e reiy’ sa mina’asa pakakas i yi’i. 17Mapulu’ o uwalu hasta eng kerakekna em pa’asek esa, wo witu natasna e wawean sengkang tambaga; kerakek en sengkang i ti’i en telu hasta wo em pure’eket-pure’eket wo e wu’ana-wu’ana en delima em bitu natas en sengkang i ti’i esa nga kaledong, em baya nyi’a i ti’i en tambaga. Wo en tanu ni’itu kangkasi em pa’asek karua, e rinapitla em pure’eket-pure’eket.18O laa si kapala pasukan pateper i ti’i si simikop si Seraya, imam kapala, wo si Zefanya, imam ransun karua wo se telu tou tumetayur em pepalen. 19Waki kota i ti’i sinikopna siesa pegawai istana si pinopo kumapalala se suraro, wo se lima tou pelayan pribadi ni raja se niato witu eng kota i ti’i, wo si panitera panglima ne suraro si minoghela se rakyat em banua minamuali suraro, wo se enem nga pulu’ tou waki se rakyat em banua se niato witu eng kota i ti’i.20Nebuzaradan, si kapala pasukan pateper, si simikop nisea wo mali nisea wia si raja Babel, waki Ribla. 21O laa si raja Babel si rimeo munu’ nisea waki Ribla, waki tana’ Hamat. Tuana mouw se tou Yehuda nu neiy i atere witu em pasea’an waki tana’na.
1Adam, Set, Enos, 2Kenan, Mahalaleel, Yared, 3Henokh, Metusalah, Lamekh, 4Nuh, Sem, Ham wo si Yafet.5See’ ni Yafet nyi’a mouw si Gomer, Magog, Madai, Yawan, Tubal, Mesekh wo si Tiras. 6See’ ni Gomer nyi’a mouw si Askenas, Difat wo si Togarma. 7See’ ni Yawan nyi’a mouw si Elisa, Tarsis, tou eng Kitim wo se tou e Rodanim.8See’ ni Ham nyi’a mouw si Kush, Misraim, Put wo si Kanaan. 9See’ ni Kush nyi’a mouw si Seba, Hawila, Sabta, Raema wo si Sabtekha; see’ ni Raema nyi’a mouw si Syeba wo si Dedan. 10Kush si minapaurangla si Nimrod; sia mouw sitou kasa ketare-tare kimuasa wia em bumi.11Misraim si minapaurangla se tou e Ludim, tou e Ananim, tou e Lehabim, tou e Naftuhim, 12tou em Patrusim, tou eng Kasluhim – waki nisea i yi’i mouw e nasal ne tou em Filistin – wo se tou eng Kaftorim.13Kanaan si minapaurangla si Sidon, sioki’ polonna wo si Het, 14ma’an se tou e Yebusi, tou e Amori, tou eng Girgasi, 15tou eng Hewi, tou e Arki, tou en Sini, 16tou e Arwadi, tou en Semari wo se tou eng Hamati.17See’ ni Sem nyi’a mouw si Elam, Asyur, Arpakhsad, Lud, Aram, Us, Hul, Geter wo si Mesekh. 18Arpakhsad si minapaurangla si Selah, wo si Selah si minapaurangla si Eber. 19I wee si Eber se minatoumi se rua oki’ tuama; ngaran niesa nyi’a mouw si Peleg, karengan witu en zamanna se penduduk em bumi se minaweteng, wo ngaran ni tuarina nyi’a mouw si Yoktan.20Yoktan si minapaurangla si Almodad, Selef, Hazar-Mawet, Yerah, 21Hadoram, Uzal, Dikla, 22Ebal, Abimael, Syeba, 23Ofir, Hawila wo si Yobab; ni’itu mouw em baya nea se oki-oki’ ni Yoktan.24Sem, Arpakhsad, Selah, 25Eber, Peleg, Rehu, 26Serug, Nahor, Terah, 27Abram, ni’itu mouw si Abraham.
2
1I yi’i mouw se oki-oki’ ni Daud se neiy i patoula i wee nisia waki Hebron; oki’ polon nyi’a mouw si Amnon, sioki waki si Ahinoam, wewene e Yizreel; oki’ karua nyi’a mouw si Daniel, sioki’ waki si Abigail, wewene eng Karmel; 2oki’ katelu nyi’a mouw si Absalom, sioki’ ni Maakha, nyi’a i yi’i sioki’ wewene ni Talmai, raja Gesur; oki’ kaepat nyi’a mouw si Adonia, sioki’ ni Hagit; 3oki’ kalima nyi’a mouw si Sefaca, sioki’ waki si Abital; oki’ kaenem nyi’a mouw si Yitream, sioki’ waki si Egla, ka’awuna i ti’i.4Se enem tou se neiy i patoumi i wee nisia waki Hebron, witu e wisa sia nu maperenta pitu nge te’un enem nga sumedot eng keurena; wo en telu nga pulu’ o telu nge te’un eng keurena sia nu maperenta waki Yerusalem. 5I yi’i mouw se neiy i patoumi i wee nisia waki Yerusalem: Simea, Sobeb, Natan wo si Salomo, enem tou waki si Batsyua binti Amiel,6o laa si Yibhar, Elisama, Elifelet, 7Noga, Yefeg, Yafia, 8Elisama, Elyada wo si Elifelet, siouw tou. 9Em baya nea i ti’i se oki-oki’ ni Daud, reiy’pe’ neiy i kareken se oki-oki’ waki se gundik-gundik. Tamar nyi’a mouw si patuari wewene nea.10See’ ni Salomo nyi’a mouw si Rehabeam; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Abia; sioki’ni tou i yi’i nyi’a mouw si Asa; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Yosafat; 11sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Yoram; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Ahazia; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Yoas; 12sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Amazia; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Azarya; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Yotam;13sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Ahas; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Hizkia; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Manasye; 14sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Amon; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Yosia;15Se oki-oki’ ni Yosia: sioki’polon nyi’a mouw si Yohanan, sioki’ karua nyi’a mouw si Yoyakim, sioki’ katelu nyi’a mouw si Zedekia, wo sioki’ kaepat nyi’a mouw si Salum. 16See’ ni Yoyakim nyi’a mouw si Yekhonya, oki’na i ti’i, wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Zedekia.17Se oki-oki’ ni Yekhonya, sitou eng kurungan i ti’i, nyi’a mouw si Sealtiel, oki’na, 18o laa si Malkhiram, Pedaya, Syenasar, Yekamya, Hosama wo si Nedabya.19Se oki-oki’ ni Pedaya nyi’a mouw si Zerubabel wo si Simei, wo se oki-oki’ ni Zerubabel nyi’a mouw si Mesulam wo si Hananya; Selomit nyi’a mouw si patuari wewene nea; 20o laa si Hasuba, Ohel, Berekhya, Hasaja wo si Yusab-Hesed, se lima tou. 21Se oki-oki’ ni Hananya nyi’a mouw si Pelaca wo si Yesaya; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Refaya; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Arnan; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Obaja, wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Sekhanya.22Se oki-oki’ ni Sekhanya nyi’a mouw si Semaya, wo se oki-oki’ ni Semaya nyi’a mouw si Hatus, Yigal, Bariah, Nearya wo si Safat, se enem tou. 23Se oki-oki’ ni Nearya nyi’a mouw si Elyoenai, Hizkia, wo si Azrikam, se telu tou. 24Se oki-oki’ ni Elyoenai nyi’a mouw si Hodawya, Elyasib, Pelaya, Akub, Yohanan, Delaya wo si Anani, se pitu tou.
1Se oki-oki’ ni Yehuda nyi’a mouw si Peres, Hezron, Karmi, Hur wo si Syobal. 2Reaya, oki’ ni Syobal, si minapaurangla si Yahat, wo si Yahat si minapaurangla si Ahumai wo si Lahad. Ni’itu mouw se kaum-kaum ne tou en Zora.3I yi’i mouw se oki-oki’ ni Etam: Yizreel, Isma wo si Idbas; ngaran ni patuari wewene nea nyi’a mouw si Hazelelponi; 4o laa si Pnuel, ama’ eng Gedor, wo si Ezer, ama’ eng Husa. Ni’itu mouw se see’ ni Hur, oki’ polon ni Efrata, ama’ em Betlehem.5Asyur, ama’ en Tekoa, si makapunya rua ka’awu, nyi’a i yi’i si Hela wo si Naara. 6Naara si timimea’la i wee nisia si Ahuzam, Hefer, Temeni wo se tou e Ahastari. Ni’itu mouw se oki-oki’ ni Naara. 7Se oki-oki’ ni Hela nyi’a mouw si Zeret, Yezohar wo si Etnan. 8Kos si minapaurangla si Anub, Hazobeba wo se kaum-kaum ni Aharhel bin Harum.9Yabes si lebe palo’orela ta’an se patuari-patuarina; ngaran ni Yabes i ti’i neiy i wee ni ina’na wia nisia karengan em pokeiyna: “Niaku ku timimea’ mola nisia ampit eng kerara.” 10Yabes si minaleiy wia si Empung Israel, pokeiyna: “Satorona Nikoo koo merkatla niaku masewe-sewel wo mangimpelasla en daerahku, wo satorona e lawas-Mu rumapitla niaku, wo tumerungla niaku waki kacilaka’an, i ka’ayo e rumara e reiy’ laa tumoro niaku!” Wo si Empung si lime’ele’la em pengiweenna i ti’i.11Kelub, patuari ni Suha, si minapaurangla si Mehir, sia mouw si ama’ ni Eston; 12wo si Eston si minapaurangla si Bet-Rafa, Pasea, wo si Tehina, ama’ ni Ir-Nahas. Ni’itu mouw se tou-tou e Rekha.13Se oki-oki’ ni Kenas nyi’a mouw si Otniel wo si Seraya; wo se oki-oki’ ni Otniel nyi’a mouw si Hatat wo si Meonotai; 14wo si Meonotai si minapaurangla si Ofra. Seraya si minapaurangla si Yoab, ama’ eng Kewong ne Meneniwo-meneniwo, karengan nisea nyi’a mouw se meneniwo-meneniwo. 15Se oki-oki’ ni Kaleb bin Yefune nyi’a mouw si Iru, Ela wo si Naam; wo si see’ ni Ela nyi’a mouw si Kenas. 16
1Se oki-oki’ ni Ruben, oki’ polon ni Israel. Nisia mouw sioki’ polon, ta’an eng karengan nisia si limangkoiy mola eng kasucian em patekelan ni ama’na, takar eng hak kapolonanna neiy i weela wia se see’ waki si Yusuf, sioki’ ni Israel kangkasi, ma’anouw tu’u reiy’ neiy i kepatik witu en silsilah tanume sioki’ polon. 2Memang si Yehuda mouw si limantouwla se patuari-patuarina, awes tare si meta’esa’an waki elet nea si minamuali raja, ta’an eng hak polon i ti’i em bia si Yusuf. 3Se oki-oki’ ni Ruben, oki’ polon ni Israel, nyi’a mouw si Henokh, Palu, Hezron wo si Karmi.4See’ ni Yoel nyi’a mouw si Semaya, oki’na; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Gog, sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Simei; 5sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Mikha; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Reaya; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Baal; 6sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Beera si neiy i ater witu em pasea’an ni Tilgat-Pilneser, raja Asyur; nisia mouw si ma’aka-aka se tou e Ruben.7Patuari-patuarina i ki’it se kaum-kaumna, tanu se neiy i kepatik witu en silsilah i ki’it se see’ nea, nyi’a mouw si Yeiel, si kapala, o laa si Zakaria, 8wo si Bela bin Azas bin Sema bin Yoel; nisia mouw si maena’ waki Aroer wo e wilayahna mina’ayome waki Nebo wo em Baal-Meon. 9Wo mea waki esa nga weka sendangan wilayahna i ka’ayome waki li’ilik em padang gurun minelar muleiymi waki so’oso’an Efrat, karengan se ternak nea se minawesouw eng kelaker waki tana’ Gilead.10Witu en zaman ni Saul nisea se timuanala em paseke’an mesaru se tou eng Hagri; se tou-tou i yi’i nu neiy mouw i kawolon witu e lawas nea, takar sea mena’ witu en dasing-dasing ne tou-tou i ti’i waki minapekasa li’ilik sedangan eng Gilead.11Bani Gad se maena’ minasupuan ampit nisea waki tana’ Basan i ka’ayo en Salkha. 12Yoel nyi’a mouw si kapala wo si Safam sitou karua; o kangkasi si Yaenai wo si Safat se maena’ waki Basan. 13Patuari-patuari nea i ki’it e walak-walak nea nyi’a mouw si Mikhael, Mesulam, Syeba, Yorai, Yakan, Ziya wo si Eber, se pitu tou.14Ni’itu mouw se oki-oki’ ni Abihail bin Huri bin Yaroah bin Gilead bin Mikhael bin Yesisai bin Yahdo bin Bus. 15Ahi bin Abdiel bin Guni nyi’a mouw si meta’esa’an kapala e rewok nea.16Nisea se maena’ waki Gilead, waki Basan, wo waki e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana wo waki e reiy’ sa mina’asa tana’ perawiran Saron i ka’ayo waki tempok-tempokna. 17Nisea nu waya se neiy i patik witu en silsilah witu en zaman ni Yotam, raja Yehuda, wo witu en zaman ni Yerobeam, raja Israel.18Waki se bani Ruben, tou eng Gad wo se esa nga parua suku Manasye se epat nga pulu’ o epat nga riwu pitu nga atus enem nga pulu’ tou se makawoo sumeke’, se tou-tou lali’iket, se toro mesa’an eng kekelung wo en santi wo mapitik em borang em pana, se minelati witu e maseke’. 19Nisea i ti’i se maseke’ mesaru se tou eng Hagri, Yetur, Nafish wo se Nodab.20Nisea se minaka’ato en sesawang mesaru se tou-tou i ti’i, i ka’ayo se tou eng Hagri i ti’i ampit em baya ne tou se maki’i-ki’it nisea se simarakanla en tou witu e lawas nea, karengan nisea se minaleiy mola wia si Empung witu em paseke’an i ti’i. Takar Nisia si lime’ele’la em pengiween nea, karengan nisea se ma’eman wia-Nisia. 21Nisea se minater se ternak-ternak ne tou-tou i ti’i tanume e rinemu’: ontana se lima nga pulu’ nga riwu nga ipus, membe’ domba se rua nga atus lima nga pulu’ nga riwu nga ipus wo se keledai se rua nga riwu nga ipus, o kangkasi se tou se esa nga atus nga riwu imukur. 22Laker se tou se minate karengan se minate kinawunu’an, karengan em paseke’an i ti’i nyi’a mouw em baki si Empung. Laa o sea rumuberla en tampa ne tou-tou i ti’i i ka’ayo e nedo pasea’an.23Esa nga parua suku Manasye se maena’ witu em banua i ti’i muleiymi waki Basan i ka’ayo em Baal-Hermon, Senir wo eng kuntung Hermon. Nisea se lakerouw eng kelaker nea. 24I yi’i mouw em baya ne kapala e rewok-rewok nea: Hefer, Yisei, Eliel, Azriel, Yeremia, Hodawya wo si Yahdiel, se tou-tou pahlawan se waraneiy, se tou-tou kasa kasine’uan, em baya ne kapala e rewok-rewok nea.25Ta’an eng katoroan nisea nu minaroba lale’ witu si Empung ne nene moyang nea wo minazinah ampit maki’itla se reiy’ sa mina’asa empung ne bangsa-bangsa em banua pinunengola ni Empung waki rerior nea, 26takar si Empung Israel si minoghe mola e nate ni Pul, nyi’a i yi’i si Tigat-Pilneser, raja Asyur, o laa si raja i ti’i si minater nisea witu em pasea’an, nyi’a i ti’i se tou e Ruben, tou eng Gad wo se esa nga parua suku Manasye. Sia si minali nisea mea waki Halah, Hebron, Hara wo en so’oso’an wanua Gozan; tuana mouw nisea maname i ka’ayomi e nendo i yi’i.
3
Se suku-suku esa nga lebena1Se oki-oki’ ni Isakhar nyi’a mouw si Tola wo si Pua, Yasub wo si Simron, se epat tou. 2Se oki-oki’ ni Tola nyi’a mouw si Uzi, Refaya, Yeriel, Yahmai, Yibsam wo si Samuel, se kapala-kapala walak see’ ni Tola, se pahlawan-pahlawan waraneiy; i ki’it en daftar ne see’ nea eng kelakerna witu en zaman ni Daud se rua nga pulu’ o rua nga riwu enem nga atus tou. 3See’ ni Uzi nyi’a mouw si Yizrahya wo se oki-oki’ ni Yizrahya nyi’a mouw si Mikhael, Obaja, Yoel, wo si Yisia, se lima tou, em baya nisea nyi’a mouw se kapala-kapala.4Witu e wawa’ nea i ti’i, i ki’it en daftar ne see’ wo i ki’it e walak nea, wawean se pasukan-pasukan ne suraro se telu nga pulu’ o enem nga riwu tou, karengan se ka’awu wo se oki-oki’ nea se kelaker. 5Se patuari-patuari esa nga suku nea waki se reiy’ sa mina’asa kaum Isakhar, se pahlawan-pahlawan waraneiy, em baya nea se uwalu nga pulu’ o pitu nga riwu tou se neiy i kedaftar witu en silsilah.6Se oki-oki’ ni Benyamin nyi’a mouw si Bela, Bekher wo si Yediael, se telu tou. 7Seoki-oki’ ni Bela nyi’a mouw si Ezbon, Uzi, Uziel, Yerimot wo si Iri, se lima tou, kapala-kapala e walak se pahlawan-pahlawan waraneiy; nisea se neiy i kedaftar witu en silsilah ne rua nga pulu’ o rua nga riwu telu nga pulu’ o epat tou.8Se oki-oki’ ni Bekher nyi’a mouw si Zemira, Yoas, Eliezer, Elyoenai, Omri, Yeremot, Anatot wo si Alemet; em baya nisea i ti’i nyi’a mouw se oki-oki’ ni Bekher. 9Nisea se neiy i kedaftar witu en silsilah, i ki’it en see’ nea, se tanume se kapala-kapala walak nea, se pahlawan-pahlawan waraneiy, se rua nga pulu’ nga riwu rua nga atus tou. 10See’ ni Yediael nyi’a mouw si Bilhan wo se oki-oki’ ni Bilhan nyi’a mouw si Yeush, Benyamin, Ehud, Kenaana, Zetan, Tarsis wo si Ahisahar.11Em baya nisea i ti’i nyi’a mouw se see’ ni Yediael, se kapala-kapala e walak nea, se pahlawan-pahlawan waraneiy; se tou-tou makawoo sumeke’ se mapulu’ o pitu nga riwu rua nga atus. 12Wo si Supim wo si Hupim nyi’a mouw se see’ ni Ir; Husim nyi’a mouw si see’ ni Aher.13Se oki-oki’ ni Naftali nyi’a mouw si Yahziel, Guni, Yezer wo si Salum, se oki-okina wia si Bilha.14See’ni Manasye nyi’a mouw si Asriel si neiy i patoula ni gundikna, wewene Aram i ti’i; si wewene i yi’i si timimea’la si Makhir, ama’ ni Gilead. 15Makhir si minedo siesa ka’awu i wee si Hupim wo si Supim; ngaran ni patuarina wewene nyia’ mouw si Maakha.Ngaran ni oki’ karua nyi’a mouw si Zelafehad si makapunya i te oki’ wewene. 16Ta’an si Maakha, ka’awu ni Makhir si timimea’la siesa oki’ tuama wo ngimaranla nisia Peresh; ngaran ni patuarina tuama nyi’a mouw si Seres wo se oki-oki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Ulam wo si Rekem.17See’ ni Ulam nyi’a mouw si Bedan. Ni’itu mouw se see’ ni Gilead bin Makhir bin Manasye. 18Patuarina wewene, si Molekhet si timimea’la si Isyhot, Abiezer wo si Mahla. 19Se oki-oki’ ni Semida nyi’a mouw si Ahyan, Sekhem, Likhi wo si Aniam.20See’ ni Efraim nyi’a mouw si Sutela, wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Tahat, wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Elada, wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Tahat, 21wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Zabad, wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Sutela, kamurian si Eser wo si Elad. Nisea se winunu’ ne tou-tou eng Gat se minatou witu em banua i ti’i, karengan nisea se minea kumaat se ternak-ternak ne tou i ti’i. 22Efraim, ama’ nea, si mengasi’ minangaendo-endo eng keurena, i ka’ayo se patuari-patuarina se mineiy kaa meiy me’ibor nisia.23Nu reiy’ mouw i tu sia maesala ouwak ampit si ka’awuna, laa o gumandongouw si wewene i ti’i wo tumimea’la siesa oki’ tuama. Sia si ngimaranla nisia Beria, karengan eng kacilaka’an en timoro mola se me’urangna. 24Sioki’na wewene nyi’a mouw si Seera si rimedeiy mola em Bet-Horon-Lua’an wo em Bet-Horon-Tewa ma’an e Uzen-Seera.25Oki’ tuama ni Beria nyi’a mouw si Refah, o laa si Resef; sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Telah, wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Tahan, 26wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Ladan, wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Amihud, wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Elisama, 27wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Nun, wo sioki’ ni tou i yi’i nyi’a mouw si Yosua.28En tana’ kapunya’an nea wo en tampa paena’an nea nyi’a mouw em Betel ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, Naaran waki esa nga weka sedangan wo eng Gezer ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana waki esa nga weka talikuran, kamurian en Sikhem ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana i ka’ayo e Aya ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, 29wo witu em paakaran ne bani Manasye: Bet-Sean ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, o kangkasi en Taanakh ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, Megido ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana, Dor ampit e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana. Waki tampa-tampa i ti’i mouw se see’ ni Yusuf bin Israel maena’.30Se oki-oki’ ni Asyer nyi’a mouw si Yimna, Yiswa, Yiswi wo si Beria; Serah nyi’a mouw si patuari wewene nea. 31Se oki-oki’ ni Beria nyi’a mouw si Herber wo si Malkiel; nisia mouw si ama’ ni Birzait. 32Herber si minapaurangla si Yaflet, Somer wo si Hotam ma’an si Sua, patuari wewene nea.33Se oki-oki’ ni Yaflet nyi’a mouw si Pasakh, Bimhab wo si Asywat. Ni’itu mouw se oki-oki’ ni Yaflet. 34Se oki-oki’ ni Semer nyi’a mouw si Ahi, Rohga, Yehuba wo si aram. 35Se oki-oki’ ni Helem, patuarina tuama, nyi’a mouw si Sofah, Yimna, Seles wo si Amal.36Se oki-oki’ ni Sofah nyi’a mouw si Suah, Harnefer, Syual, Beri wo si Yimra, 37Bezer, Hod, Sama, Silsa, Yitran wo si Beera. 38 38Se oki-oki’ ni Yeter nyi’a mouw si Yefune, Pispa wo si Ara.39Se oki-oki’ ni Ula nyi’a mouw si Arah, Haniel wo si Rizya. 40Ni’itu mouw em baya nea se see’ ni Asyer, se kapala-kapala e walak nea, pahlawan-pahlawan waraneiy se kinapelengan, se ma’aka-aka-ma’aka-aka kasa pe’uku-ukumen. Kelakerna se neiy i kedaftar witu en silsilah nea tanume se pasukan i paseke’ se rua nga pulu’ o enem nga riwu tou.
1Benyamin si minapaurangla si Bela, sioki’ polonna, Asybel, sioki’ karua, Ahrah, sioki’ katelu, 2Noha, sioki’ kaepat wo si Rafa sioki’ kalima. 3Se oki-oki’ ni Bela nyi’a mouw si Adar, Gera, Abihud, 4Abisua, Naaman, Ahoah, 5Gera, Sefufan wo si Huram.6I yi’i mouw se oki-oki’ ni Ehud; nisea i yi’i nyi’a mouw se kapala-kapala walak ne penduduk eng Geba se neiy i ater witu em pasea’an waki Manahat; 7Naaman, Ahia wo si Gera se minater nisea witu em pasea’an; nisia si minapaurangla si Uza wo si Ahihud.8Saharaim si minaka’ato oki’ waki daerah Moab, nu reiy’ mouw sea nu neiy i ure’na si Husim wo si Baara, se ka’awu-ka’awuna. 9Nisia si minaka’atomi oki’ waki si Hodesh, ka’awuna, nyi’a i yi’i si Yobab, Zibya, Mesa, Malkam, 10Yeus, Sokhya wo si Mirma; ni’itu mouw se oki-oki’na, se kapala-kapala walak; 11nu reiy’pe’ i tu waki si Husim sia si minaka’ato mola oki’, nyi’a i yi’i si Abitub wo si Elpaal.12Se oki-oki’ ni Elpaal nyi’a mouw si Eber, Misam wo si Semed; nisia i yi’i si rimedeiyla eng kota Ono wo eng kota Lod ampit e reiy’ sa mina’asa kotana. 13Beria wo si Sema nyi’a mouw se kapala-kapala walak ne penduduk Ayalon; nisea se simere’ mola se penduduk eng Gat.14Ahyo, Sasak, Yeremot, 15Zebaja, Arad, Eder, 16Mikhael, Yispa wo si Yoha nyi’a mouw se oki-oki’ ni Beria. 17Zebaya, Mesulam, Hizki, Heber, 18Yismerai, Yizlia wo si Yobab nyi’a mouw se oki-oki’ ni Elpaal.19Yakim, Zikhri, Zabdi, 20Elyoenai, Ziletai, Eliel, 21Adaya, Beraya wo si Simrat nyi’a mouw se oki-oki’ ni Simei.22Yispan, Eber, Eliel, 23Abdon, Zikhri, Hanan, 24Hananya, Elam, Antotia, 25Yifdeya wo si Pnuel nyi’a mouw se oki-oki’ ni Sasak.26Samserai, Seharya, Atalya, 27Yaaresya, Elia wo si Zikhri nyi’a mouw se oki-oki’ ni Yeroham. 28Ni’itu mouw em baya se kapala walak, em baya se kapala i ki’it en see’ nea; nisea iyi’i se maena’ waki Yerusalem.
1Se minapekasa tou Israel se neiy mouw i kedaftar witu en silsilah; nisea se neiy i kepatik witu eng kaol ne raja-raja israel, kasuatan se tou Yehuda se neiy mouw i ater witu em pasea’an waki Babel karengan em pasiwo-siwon nea reiy’ lale’. 2Wo se tou-tou se kasa ketare-tarena minena’ sumeup waki tana’-tana’ kapunya’an nea, waki kota-kota nea, nyi’a mouw se tou Israel karengan, em baya ne imam, se tou-tou Lewi wo em baya ne budak witu em bait ni Empung. 3Waki Yerusalem maena’ se tou-tou waki se bani Yehuda, waki se bani Benyamin, waki se bani Efraim wo Manasye:4Utai bin Amihud bin Omri bin Imri bin Bani, waki se see’ ni Peres bin Yehuda. 5Wo waki se tou Syela nyi’a mouw si Asaya, sioki’ polon, ampit se oki-oki’na. 6Waki se see’ ni Zerah nyi’a mouw si Yeuel ampit se kawanua patuarina, se enem nga atus siouw nga pulu’ tou.7Waki se bani Benyamin nyi’a mouw si Salu bin Mesulam bin Hodawya bin Hasenua, 8Yibnea bin Yeroham, Ela Uzi bin Mikhri wo si Mesulam bin Sefaca bin Rehuel bin Yibnia 9ampit se kawanua patuari nea i ki’it se see’ nea, se siouw nga atus lima nga pulu’ o enem tou. Em baya ne tou iti’i nyia’ mouw se kapala walak.10Waki em baya ne imam nyi’a mouw si Yedaya, Yoyarib, Yakhin, 11Azarya bin Hilkia bin Mesulam bin Zadok bin Merayot bin Ahitub, se pamuka-muka em bale ni Empung,12o laa si Adaya bin Yeroham bin Pasyhur bin Malkia, wo si Masai bin Adiel bin Yahzera bin Mesulam bin Mesilemit bin Imer, 13ampit se kawanua patuari nea, kapala-kapala walak, se esa nga riwu pitu nga atus enem nga pulu’ tou, se tou-tou lali’iket kaa laa mereraghesla witu em bale ni Empung.14Waki se tou-tou Lewi nyi’a mouw si Semaya bin Hasub bin Azrikam bin Hasabya, waki se see’ ni Merari; 15 15o laa si Bakbakar, Heresh, Galal wo si Matanya bin Mikha bin Zikhri bin Asaf, 16ma’an si Obaja bin Semaya bin Galal bin Yedutun wo si Berekhya bin Asa bin Elkana se maena’ waki desa-desa ne tou Netofa.17Se menaang-menaang witu em pepalen leloangan nyi’a mouw si Salum, Akub, Talmon wo si Ahiman, ampit se kawanua patuari nea: Salum nyi’a mouw si kapala. 18I ka’ayomi en teakan nisea se witu em pepalen leloangan ni raja waki esa nga weka sendangan. Nisea mouw se menaang-menaang witu em pepalen leloangan em pedasingan ne bani Lewi. 19Salum bin Kore bin Ebyasaf bin Korah wo se patuari-patuari esa nga walakna, nyi’a i yi’i se tou-tou eng Korah, se makapunya e lukar jabatan tanume se tumetayur-tumetayur ketareala em pepalen en Dasing, tanu se ama’-ama’ nea nu malukar witu em pedasingan ni TUHAN tanume se tumetayur-tumetayur em pepalen megheghorem.20Pinehas bin Eleazar si kimapalala nisea nu reiy’pe’ nyi’a. TUHAN satorona si rumapitla nisia. 21Zakharia bin Meselemya nyi’a mouw si menaang em pepalen en Dasing Pinasungkulan.22Nisea nu waya se kinapelengan minamuali menaang witu eng ketareala em pepalen se rua nga atus mapulu’ o rua tou. Nisea se neiy mouw i kedaftar witu en silsilah witu en desa-desa nea. Daud wo si Samuel, lumeloo’ i ti’i, se minopo nisea witu en jabatan i ti’i. 23Nisea wo se oki-oki’ nea se malukar metayur witu em pepalen-pepalen leloangan em bale ni TUHAN, nyi’a i yi’i em Bait en Dasing i ti’i. 24Mea matorome e nepat werenna ni rumereghes neiy i tampala se menaang-menaang em pepalen leloangan i ti’i, nyi’a i yi’i mea matorome en sedangan, talikuran, amian wo en timu.25Wo se patuari-patuari nea se maena’ waki desa-desa nea, witu e nedo-nedo neiy i ketantu se lewo’ sa reiy’ ghumorem eng keurean pitu nga endo kaa laa ma’ayang mewali-wali nisea, 26kasuatan se epat kapala ne menaang em pepalen leloangan i ti’i se timiboiy en jabatan tataap. Nisea nyi’a mouw se tou Lewi wo se mategha’la e ruragh-ruragh ma’an em penu’utu-nu’utulan em bale ni Empung. 27Nisea se minapawengi witu eng kaledong em bale ni Empung i ti’i karengan nisea se makatanggong jawab witu em petayuran wo lewo’ sa reiy’ muka’ em pepalen susur memo’odo.28Se esa nga weteng waki nisea se meurus em pakakas peraghes: nisea se mareken em pakakas i ti’i witu e nedo i paghoremla wo i parou’mi. 29Se esa nga weteng waki nisea se neiy i lukarla murus em perabot, nyi’a i yi’i e reiy’ sa mina’asa perabot en tampa kudus, wo meurus en topong kasa le’os, nanggor, lana, kamania wo e rampa-rampa.30kasuatan se pirala imam se mesadiala e rampa-rampa sinewok. 31Matica, si meta’esa’an tou Lewi, sioki’ polon ni Salum, tou eng Korah i ti’i, si minaka’to lukar tataap kaa laa masiwo e roti. 32Wo se esa nga weteng waki se oki-oki’ ne tou eng Kehat, nyi’a i yi’i waki se kawanua patuari nea, se meurus e roti sesakeiy kaa laa sadianla susur e nendo Sabat.33Wo i yi’i mouw em baya ne kumekantar, se kapala walak ne tou Lewi, se maena’ witu e ruragh-ruragh wo se neiy i kewayami waki pepa’ayangen walina, karengan oat o wengi nisea se maringangar ampit em pepa’angenna. 34Ni’itu mouw em baya se kapala walak ne tou Lewi, em baya ne kapala, i ki’it se see’ nea; nisea i yi’i se maena’ waki Yerusalem.
1Tou em Filistin se maseke’ mesaru se tou Israel. Tou-tou Israel se timingkasi en tou waki sinaru ne tou em Filistin wo kelaker se minate kinawunu’an waki kakuntungan Gilboa. 2Tou em Filistin se reiy’ maena-ena’ mekeki’it si Saul wo se oki-oki’na wo minatela si Yonatan, Abinadab wo si Malkisua, se oki-oki’ ni Saul. 3Kamurian e makawuterola em paseke’an i ti’i i wee si Saul; em baya ne mememana se minatola nisia wo minali’la nisia.4Laa o lumila’ mouw si Saul wia si mengengali en senjatana: “Sawutenouw en santimu wo kuekenouw aku, rio te’a meiy se tou-tou reiy’ makasunat i yi’i tumuanala niaku tanu se pepa’ayangen.” Ta’an si mengengali en senjatana si so’o, karengan nisia si kasa ormat. Kamurian si Saul si minedo en santi i ti’i wo mepeka’anula en touna witu natas nyi’a.5Katoroan si mengengali en sejatana nu limoo’, kaa si Saul si minatemouw, sia tu’u mepeka’anula en touna witu natas en santina, laa o mate. 6Jadi si Saul, se telu oki’na wo se pakasa’an ne me’urangna se mewali-wali minate.7Katoroan linoo’ ne miapekasa tou Israel se waki kewong, kaa se suraro se timingkasola en tou, wo kaa si Saul ma’an se oki-oki’na se minate mouw, takar sea tumele’ula eng kota-kota nea laa o tumingkasla en tou kangkasi; kamurian meiy mouw se tou em Filistin wo mena’ maname. 8Katoroan e nendo kawo’odoanna se tou em Filistin se mineiy kumaatla wia se tou-tou minate kinawunu’an i ti’i, kina’atoan neala si Saul wo se oki-oki’na se neiy i keta’ater waki kakuntungan Gilboa.9Sea se kimaatla wia nisia wo medo eng kokong ni Saul wo en senjata-senjatana, laa o rumeo tou lumedong waki wanua ne tou em Filistin kaa laa ma’ayola e nabar i ti’i wia se berhala-berhala nea wo wia se rakyat. 10Kamurian sea meela en senjata-senjata ni Saul witu eng kuil ni empung nea, ta’an en tereuka’ eng kokongna neiy i paku neala witu em bale ni Dagon.11Katoroan se minapekasa Yabesh-Gilead nu liminga tanume e reiy’ sa mina’asa en tinuana mola ne tou em Filistin wia si Saul, 12takar tumiro’ mouw se pakasa’an tou waraneiy, laa o mea medo e mayat ni Saul wo e mayat ne oki-oki’na. Nisea se minali nyi’a mea waki Yabesh wo kumuburla e ruiy-ruiy nea waki wawa’e nakana wangko’, waki Yabesh. Nu reiy’ mouw i tu moso mouw sea pitu nga endo eng keurena.13Tuana mouw si Saul nu minate karengan em pasiwo-siwonna reiy’ lale’ wia si TUHAN, eng karengan nisia si reiy’ timiboiy witu e nuwu’ ni TUHAN, wo kangkasi eng karengan nisia si kimiwee mouw teturu’ waki se imukur ne minate, 14wo si reiy’ kimiwee teturu’ ni TUHAN. Kaa ni’itu si TUHAN si minunu’ nisia wo simarakanla en jabatan raja i ti’i wia si Daud bin Isai.
1Laa o merurouw se minapekasa Israel wia si Daud waki Hebron wo lumila’: “Kete’uanola, nikeiy i yi’i keiy raa’ o le’onamu. 2Nure mouw, eng katoroan si Saul nu maperenta, nikoo mouw si ma’aka-aka e reiy’ sa mina’asa em paoghean ne tou Israel. Wo si TUHAN, Empungmu, si minee mola nuwu’ wia nikoo: Nikoo mouw si lewo’ sa reiy’ rumawirla se umat-Ku Israel, wo nikoo mouw si minamuali raja witu se umat-Ku Israel.” 3Takar meiy mouw se tu’a-tu’a Israel sumaru si raja waki Hebron, o laa si Daud si simiwola teta’aran ampit nisea waki Hebron witu en sinaru ni TUHAN, kamurian sea misu’la si Daud mamuali raja witu se Israel, tanu neiy i nuwu’la ni TUHAN ampit e nieletan ni Samuel.
1I yi’i mouw se tou-tou se mineiy wia si Daud waki Ziklag, eng keurean sia nu lewo’ sa reiy’ sumingkir eng karengan si Saul bin Kish. Nisea tu’u se neiy i kaghorem pahlawan-pahlawan simawang nisia witu em paseke’an. 2Nisea se makasenjatala em pana, wo se makawoo mepasot em batu wo malutamla em pana-pana wia em borang ampit e lawas lele’os ka’apa lawas kawii. Nisea i ti’i se waki se patuari-patuari esa nga suku ni Saul, waki se tou em Benyamin:3Abiezer, si kapala, wo si Yoas, oki-oki’ ni Semaa tou eng Gibea; Yeziel wo si Pelet, oki-oki’ ni Azmawet, Berakha wo si Yehu, tou e Anatot; 4Yismaya, tou eng Gibeon, siesa pahlawan witu nelet ne telu nga pulu’ tou i ti’i, si kimapalala witu se telu nga pulu’ tou; Yeremia, Yehaziel, Yohanan wo si Yozabad, tou eng Gedera;5Eluzai, Yerimot, Bealya, Semarya wo si Sefaca, tou eng Harufi; 6Elkana, Yisia, Azareel, Yoezer wo si Yasobam, tou-tou eng Korah; 7Yoela, Zebaja, oki-oki’ ni Yeroham, waki Gedor.8O kangkasi waki se tou eng Gad wawean se timampasla en tou wo minea wia si Daud waki reen waki padang gurun, nyi’a i yi’i se pahlawan-pahlawan waraneiy, se tou-tou makawoo sumeke’, se sigha’ mepakela eng kekelung wo em bengkouw, wo e rupa nea se tanu se singa wo eng karepetna se tanu se rusa waki atas eng kakuntungan.9Ezer, si kapala, Obaja, sitou karua; Eliab, sitou katelu; 10Mismana, sitou kaepat; Yeremia, sitou kalima; 11Atai, sitou kaenem; Eliel, sitou kapitu; 12Yohanan, sitou kauwalu; Elzabad, sitou kasiouw; 13Yeremia, sitou kamapulu’; Makhbanai, sitou kamapulu’ o esa.14Nisea i ti’i mouw se waki se bani Gad, se kapala-kapala pasukan; siesa tou kasa rintek si makawoo sumaru se esa nga atus tou, wo si kasa sela si makawoo sumaru se esa nga riwu tou. 15Nisea i ti’i mouw se limewetla en so’oso’an Yordan witu en sumedot kasa ketare-tare, ma’anouw tu’u en so’oso’an i ti’i minurep eng kelabotan e li’ilikna wo nisea mouw se simere’ se minapekasa penduduk eng kewong mea waki esa nga weka sendangan wo mea waki esa nga weka talikuran.16Esa nga weteng waki se bani Benyamin wo Yehuda se mineiy wia si Daud waki reen i ti’i, 17laa o rumou’mi si Daud sumungkulela nisea. Lumila’ mouw sia wia nisea: “Sa kouw mineiy wia niaku ampit e maksut dame kaa laa sumawang niaku, takar niaku ku kasa pa’ar maasa’an ampit nikouw, ta’an sa laa mesesarakan niaku ampit e le’ekok wiles wia si kesaruku, kasuatan niaku ku reiy’ timuanala eng kabengisan, takar ma’anouw si Empung ne nene moyang ta lumoo’ e ni’itu wo mukum nikouw.”18O laa e Roh eng kimuasala si Amisai, kapala ne telu nga pulu’ tou i ti’i: Nikeiy i yi’i i wee nikoo, heiy Daud, wo witu e wetengmu, heiy oki’ ni Isai! Sejahtera, sejahtera i wee nikoo wo sejahtera i wee si tumetulung nikoo, karengan si timulung nikoo nyi’a mouw si Empungmu!Kamurian si Daud si simungkul nisea wo mopo nisea minamuali kapala pasukan.19O kangkasi waki se Manasye wawean se limewet maedo-edo si Daud, katoroan sia nu mewali-wali se tou em Filistin maseke’la si Saul. E nulitna nisia si reiy’ timulung nisea, karengan nu reiy’ mouw sea nu minedola kaputusan se raja-raja eng kota ne tou em Filistin i ti’i se rimeo nisia mea, pokeiy nea: “Wo’o wona’, ampit sumaelangla eng kokong ta, sia si lumewet maedo-edo si tuangna, Saul.” 20Witu em pakela-kelanganna mea waki Ziklag se esa nga weteng waki se suku Manasye: Adnah, Yozabad, Yediael, Mikhael, Yozabad, Elihu wo si Ziletai, se kapala-kapala pasukan esa nga riwu ne suku Manasye se limewet maedo-edo nisia.21Nisea i yi’i se simawang si Daud simaru se gerombolan, karengan nisea nu waya nyi’a mouw se pahlawan-pahlawan waraneiy wo se kapala witu se suraro. 22Waki nendo o nendo se tou se mengeiy wia si Daud kaa laa mesesawang nisia i ka’ayo sea minamuali suraro se tuana eng ka’asa’an, tanu eng ka’asana ne suraro ni Empung.
1Daud si rimunding ampit se ma’aka-aka ne pasukan esa nga riwu wo se pasukan esa nga atus wo ampit em baya ne pamuka-muka. 2Lumila’ mouw si Daud wia se minapekasa jema’ah Israel: “Sa kouw mapokeiyla e le’os wo sa i kepa’arla ni TUHAN, Empung ta, le’osouw kita rumeo tou wia se patuari-patuari ta se maena’pe’ waki daerah-daerah ne tou Israel, wo tampasla e ni’itu wia em baya ne imam wo se tou-tou Lewi se witu eng kota-kota linedong en tana’ perawiran nea, rio sea merur wia nikita. 3Wo e le’osouw kita sumoro’la en tabut ni Empung ta lumaa waki tampa ta, karengan witu en zaman ni Saul kita reiy’ minadungla nyi’a.” 4Takar se minapekasa jama’ah i ti’i se limila’, kaa nisea se laa sumiwo en tuana, karengan e nusul i ti’i ni’i papokeiyla le’os ne pakasa’an bangsa i ti’i.5O laa si Daud si minerurla em baya se tou Israel waki so’oso’an Sikhor waki Mesir i ka’ayome waki lalan matorome eng Hamat, kaa laa mesesungkulela en tabut ni Empung waki Kiryat-Yearim. 6O laa si Daud wo se pakasa’an tou Israel se minae waki Baala, waki Kiryat-Yearim, e neiy i kaghorem wilayah Yehuda, kaa laa ma’ateri maname en tabut ni Empung, en tinotor ampit e ngaran ni TUHAN si rimuber witu natas eng kerubim.7Nisea se simereti en tabut ni Empung i ti’i witu eng gorem eng kareta weru waki wale ni Abinadab, kasuatan si Uza wo si Ahyo nu minalime eng kareta i ti’i . 8Daud wo se minapekasa tou Israel se mengengke-ngengket witu en sinaru ni Empung ampit eng kaente’an eng keter, pateperen eng kekantaren, kecapi, gambus, rebana, ceracap wo e nafiri.9Katoroan sea nu i ka’ayola waki tampa pasirian ni Kidon, takar si Usa si rimenetla e lawasna o tumiboy en tabut i ti’i, karengan se sapi-sapi iti’i se neiy i kare’esok. 10Takar tumo’orouw e nupi’ ni TUHAN witu si Uza, laa o Sia munu’la nisia eng karengan si Uza si rimenetola e lawasna witu en tabut i ti’i; nisia si minate maname witu en sinaru ni Empung. 11Daud si mineupi’, karengan si TUHAN si simearola si Uza tuana eng kahebatna; takar en tampa i ti’i em patotoren ne tou Peres-Uza i ka’ayomi en teakan.12Witu e nedo ni’itu si Daud si mineide’ wia si Empung, laa o pokeiyna: “Kumura ku’a re’en aku toro mali en tabut ni Empung i ti’i mea waki tampaku?” 13Kaa ni’itu si Daud si so’o mesesoro’la en tabut i ti’i mea waki tampana, mea waki kota Daud, ta’an si Daud si sime’epang wo minali nyi’a mea waki wale ni Obed-Edom, tou eng Gat i ti’i. 14Telu nga sumedot eng keurena en tabut ni Empung i ti’i minena’ witu se me’urang ni Obed-Edom waki wale nea wo si TUHAN si minerkatla se me’urang ni Obed-Edom wo e reiy’ sa mina’asa kapunya’anna.
1Hiram, raja em banua Tirus, si minapa’ali tetoke wia si Daud wo eng kayu-kayu aras, se meneniwo-meneniwo em batu wo se meneniwo-meneniwo eng kayu kaa laa mereredeiyla e nesa istana i wee nisia. 2Laa o mete’u mouw si Daud, kaa si TUHAN si minalinto’orola nisia tanume si raja witu se Israel, karengan e martabat em paperenta’anna eng kina’adetane rimakek eng karengan se Israel umat-Na.3Daud si minedo kasi se pirala ka’awu waki Yerusalem, wo nisia si minapaurangla kasi se oki-oki’ tuama wo wewene. 4I yi’i mouw e ngaran ne oki-oki’ se minatou i wee nisia waki Yerusalem: Syamua, Sobab, Natan, Salomo, 5Yibhar, Elisua, Elpelet, 6Nogah, Nefeg, Yafia, 7Elisama, Beelyada dan si Elifelet.
1Daud si simiwo i wee en touna eng gedung-gedung waki kota Daud, o laa sia tumiro’la en tampa i wee en tabut ni Empung wo minitarla en dasing i wee e ni’itu. 2Katoroan e ni’itu lumila’ mouw si Daud: “Te’a mouw wawean si mopo en tabut ni Empung reiy’ siwalina waki se tou Lewi, karengan nisea mouw se pineleng ni TUHAN kaa laa mapopo en tabut ni TUHAN wo kaa laa tumuanala nyi’a i ka’ayo eng keure-urena.” 3Kamurian si Daud si minerurla se pakasa’an ne Israel mea waki Yerusalem kaa laa ma’ater en tabu ni TUHAN mea waki tampa en tiniro’na mola i wee e ni’itu.4Daud si minerurla se bani Harun wo se tou Lewi: 5waki se bani Kehat: Uriel, siesa tou ma’aka-aka, wo se patuari-patuari esa nga walakna: se esa nga atus rua nga pulu’tou; 6waki se bani Merari: Asaya, siesa tou ma’aka-aka, wo se patuari-patuari esa nga walakna: se rua nga atus rua nga pulu’ tou;7waki se bani Gerson: Yoel , siesa tou ma’aka-aka, wo se patuari-patuari esa nga walakna: se esa nga atus telu nga pulu’ tou; 8 8waki se bani Elsafan: Semaya, siesa tou ma’aka-aka, wo se patuari-patuari esa nga walakna: se rua nga atus tou; 9waki se bani Hebron: Eliel, siesa tou ma’aka-aka, wo se patuari-patuari esa nga walakna: se uwalu nga pulu’ tou; 10waki se bani Uziel: Aminadab, siesa tou ma’aka-aka, wo se patuari-patuari esa nga walakna: se esa nga atus mapulu’ o rua tou.11O laa si Daud si kimeret si Zadok wo si Abyatar, se imam-imam i ti’i, wo se tou-tou Lewi, nyi’a iyi’i si Uriel, Asaya, Yoel, Semaya, Eliel wo si Aminadab, 12wo lumila’ wia nisea: “Heiy nikouw iyi’i, em baya ne kapala walak waki se tou Lewi, kudusenola en toumu, nikouw iyi’i wo se patuari-pauari esa nga walakmu, rio kouw mater en tabut ni TUHAN, Empung Israel, mea waki tampa en tiniro’ku mola i wee e ni’itu.13Eng karengan witu eng kasa ketare-tare kouw reiy’ linoo’la, takar si TUHAN, Empung ta, si simearomi witu eng keuneran ta, karengan nikita kita reiy’ kimiwee en teturu’-Na tanu e lewo’ sa reiy’na.” 14Jadi em baya se imam wo se tou-tou Lewi se kimudusla en touna kaa laa ma’ater en tabut ni TUHAN, Empung Israel. 15Kamurian se bani Lewi se minopo en tabut ni Empung i ti’i ampit en tetegher papesa’an witu natas em paluka nea, tanu neiy i perentala ni Musa, minatoroan ampit e nuwu’ ni TUHAN.16Daud si minerentala em baya se kapala ne tou Lewi i ti’i , rio sea rumeo rumedeiy se patuari-patuari esa nga walak nea, nyi’a i yi’i em baya se kumekantar, ampit mali em pakakas-pakakas musik tanu eng gambus, kecapi wo en ceracap, kaa laa mapalingala ampit e menaleinteng en donci-donci melaya-laya’. 17Takar se tou Lewi i ti’i se rimeo rumedeiy si Heman bin Yoel; wo waki se patuari-patuari esa nga walakna: si Asaf bin Berekhya; waki se bani Merari, se patuari-patuari esa nga walak nea: si Etan bin Kusaya; 18wo mewali-wali nisea i ti’i se patuari-patuari nea waki ransun karua: si Zakharia, Yaaziel, Semiramot, Yehiel, Uni, Eliab, Benaya, Maaseya, Matica, Elifele, Mikneya, wo si Obed-Edom ma’an si Yeiel, em baya se menaang witu em pepalen leloangan.19Em baya se kumekantar, nyi’a i yi’i si Heman, Asaf wo si Etan se lewo’ sa reiy’ mapalingala eng kekantaren ampit en ceracap tambaga. 20Zakharia, Aziel, Semiramot, Yehiel, Uni, Eliab, Maaseya, Benaya se lewo sa reiy’ ma’ayangla eng gambus e natas e nadana, 21kasuatan si Matica, Elifele, Mikneya, Obed-Edom, Yeiel, wo si Azazya se lewo’ sa reiy’ ma’ayangla eng kecapi e nuwalu nada lebe wawa’ e ransunna kaa laa meteteperla eng kekantaren.22Kenanya si ma’aka-aka ne tou Lewi, si minaka’ato lukar paateran; nisia si kimapalala em paateran, karengan nisia si kasa mete’u eng kapualitan i ti’i. 23Berekhya wo si Elkana nyi’a mouw se menaang witu em pepalen en tabut; 24wo si Sebanya, Yosafat, Netaneel, Amasai, Zakharia, Benaya wo si Eliezer, nyi’a i yi’i se imam-imam i ti’i, se simengo e nafiri witu en sinaru en tabut ni Empung, kasuatan si Obed-Edom wo si Yehia nyi’a mouw se menaang witu em pepalen en tabut i ti’i.25Takar si Daud wo em baya ne tu’a-tu’a Israel wo em baya ne ma’aka-aka ne pasukan esa nga riwu se minea kaa laa ma’ateri en tabut teta’aran ni TUHAN i ti’i waki wale ni Obed-Edom ampit e mepa’a-pa’ar. 26Wo eng karengan si Empung si timulung se tou Lewi se minopo en tabut teta’aran ni TUHAN i ti’i, takar i sempe mola se pitu nga ipus sapi raghar wo se pitu nga ipus domba raghar.27Daud si minake eng karaiy roko’ lenan nalus o siwon, o kangkasi se reiy’ sa mina’asa tou Lewi se minopo en tabut i ti’i wo em baya ne kumekantar, wo si Kenaya si kimapalala em pinaateran wo em baya ne kumekantar. Daud kangkasi si minake labung efod e roko lenan o siwon. 28Se minapekasa tou Israel se minater en tabut teta’aran ni TUHAN i ti’i ampit pateperela e rioan wo legu’an en sesebungen, nafiri wo en ceracap, kasuatan minapalingala mepa’ayang eng gambus wo eng kecapi.29Katoroan en tabut teta’aran ni TUHAN i ti’i i ka’ayola waki kota Daud, takar si Mikhal, oki’ wewene ni Saul, si timebomi waki teteboan, laa o lumoo’ si raja Daud mengompo-ngompo’ wo mengengke-ngengket. Kaa ni’itu sia si maloo’ola kumeng si Daud witu e natena.
1En tabut ni Empung i ti’i e niali ghumorem, laa o i reta’la witu eng keuneran en dasing neiy i paasla ni Daud i wee e ni’itu, kamurian sea mapasempela en tetule tinunu wo en tetule kelawiran witu en sinaru ni Empung. 2Si Daud nu simampetola simempela en tetule tinunu wo en tetule kelawiran, berkatenna mola se bangsa i ti’i demi e ngaran ni TUHAN. 3Laa o i wetengnala wia se susur tou Israel, le’os tuama ka’apa tu’u wewene, wia siesa o siesa esa nga kebi’ roti, esa nga soyouw le’ona wo esa ketor kukis kismis.4O kangkasi se pinoponala waki se tou Lewi i ti’i se pirala tou tanume se pelayan witu en sinaru en tabut ni TUHAN kaa laa mapasine’ula si TUHAN , Empung Israel wo kumantarla en syukur wo em puji-pujian i wee-Nisia. 5Si kapala nyi’a mouw si Asaf wo tanume sitou karua nyi’a mouw si Zakharia; o laa si Yeiel, Samiramot, Yehiel, Matica, Eliab, Benaya, Obed-Edom wo si Yeiel se lewo’ sa reiy’ ma’ayangla eng gambus wo eng kecapi, kasuatan si Asaf si lewo’ sa reiy’ ma’ayangla en ceracap 6wo si Benaya ma’an si Yahaziel, se imam-imam iti’i, se lewo’ sa reiy’ maena-ena’ masengo e nafiri witu en sinaru en tabut teta’aran ni Empung i ti’i.
1Si Daud nu minena’ mola witu em balena, lumila’ mouw sia wia si nabi Natan: “Loo’onouw, niaku ku maena’ witu em bale kayu aras o siwon, nulitna en tabut teta’aran ni TUHAN i ti’i em bitu em bawa’ en dasing-dasing.” 2Laa o lumila’ mouw si Natan wia si Daud: “Tuananola e reiy’ sa mina’asa en tina’apung e natemu, karengan si TUHAN si rumapitla nikoo.”3Ta’an witu em bengi i ti’i kangkasi meiy mouw e nuwu’ ni Empung wia si Natan, en tuana: 4“Mea mouw, i lila’ mola wia si hamba-Ku Daud: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Reiy’ ku’a re’en nikoo si laa rumedeiyla em bale i wee-Niaku kaa laa ena’an. 5Niaku ku reiy’ ma’an mekasa mena’ witu em bale rengan Niaku nu timeper se tou Israel rimou’mi i ka’ayo e nendo i yi’i, ta’an Niaku ku limepu waki dasing mea waki dasing, wo waki paena’an mea waki paena’an. 6Eng keurean Niaku nu limepu mewali-wali se minapekasa tou Israel, mekasa mouw ku’a re’en Niaku timotorla e nuwu’ wia si meta’esa’an akim tou Israel, si pinerenta-Kula rumawirla se umat-Ku, en tuana: Ka’a koo reiy’ rimedeiyla i wee-Niaku e wale kayu aras o siwon?7Eng karengan e ni’itu, teinti’i mouw ni’i lila’mula wia si hamba-Ku Daud: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN minapekasa alam: Niaku mouw si minedomi nikoo waki padang, katoroan nu merawir se membe’ domba, kaa laa mamuali raja witu se umat-Ku Israel. 8Niaku ku rimapitola nikoo waki e reiy’ sa mina’asa tampa eng kinelangannumi wo rime’i mola se reiy’ sa mina’asa kesarumu waki reriormu. Niaku ku laa sumiwo e ngarannu tanu e ngaran ne tou-tou wangko’ se wia em bumi.9Niaku ku laa tumantula en tampa i wee se umat-Ku Israel wo laa tumanemla nisea, i ka’ayo sea toro mena’ witu en tampana nuesa ampit e reiy’ mouw kasi lo’ositen wo reiy mouw kangkasi i ubelela ne tou-tou wengi’is tanu eng ketareanna, 10rengan Niaku minopo se akim-akim witu se umat-Ku Israel. Niaku ku laa tumu’utukla se reiy’ sa mina’asa kesarumu. O kangkasi Niaku ku makite’ula wia nikoo: TUHAN si laa rumedeiyla se esa see’ i wee nikoo.11Sakawisa e numurmu lekepouw kaa laa me’a mekeki’itla se nene moyangmu, takar Niaku ku laa tumo’orla se see’mu se kamurian, si meta’esa’an oki’mu nuesa, wo Niaku ku laa tume’etepla eng keraja’anna. 12Nisia mouw si laa rumedeiyla em bale i wee-Niaku wo Niaku ku laa tume’etepla en takhtana i wee eng keure-urena.13Niaku ku laa mamuali Ama’na, wo nisia si laa mamuali oki’-Ku, Ta’an e nupus lale’-Ku e reiy’ laa-Ku i liongi waki nisia tanu neiy-Ku i liongla waki se tou rimeriorla nikoo. 14Wo Niaku ku laa malinto’orla nisia witu em bale-Ku wo witu eng keraja’an-Ku i wee eng keure-urena wo en takhtana e laa te’etep i wee eng keure-urena.” 15Minakatena-tena’ tanu e lelila’an i yi’i wo minakatena-tena’ tanu em pineleloo’ i yi’i Natan si simusuiy wia si Daud.
1Nu reiy’ mouw i tu Daud si minewe kala se tou em Filistin wo timu’utukla nisea; laa o sia rumo’obiti eng Gat wo e reiy’ sa mina’asa oki’ eng kotana waki se tou em Filistin. 2Wo si Daud si minewe kala se tou e Moab, i ka’ayo se tou Moab se tu’utuk wia nisia wo se lewo’ sa reiy’ sumempela upeti.3Tumodongla nyi’a si Daud si minewe kala si Hadadezer, raja en Zoba,tawi eng Hamat, katoroan sia nu minea malinto’orla eng kakuasa’anna witu en so’oso’an Efrat. 4Daud si rimo’obiti waki nisia esa nga riwu kareta, pitu nga riwu tou mesake-sake kawalo wo se rua nga pulu’ nga riwu tou se pasukan makela-kelang, o laa si Daud si rimeo kumetor eng kenter ne reiy’ sa mina’asa kawalo eng kareta, ta’an ampit timele’ula se esa nga atus nga ipus kawalo eng kareta.5O laa se tou Aram waki Damsyik se mineiy tumulung si Hadadezer, raja Zoba, ta’an waki elet ne tou Aram i ti’i Daud si minatela se rua nga pulu’ o rua nga riwu tou. 6Kamurian si Daud si timampala se pasukan-pasukan i paruber waki daerah ne tou Aram waki Damsyik, wo se tou Aram i ti’i se minamuali budak ni Daud se lewo’sa reiy’ sumempela upeti. TUHAN si mawee kamenangan wia si Daud wisa i te tu’u sia mea sumeke’.7Nu reiy’ mouw i tu si Daud si minater eng kekelung-kekelung mas em pinake ne tou-tou ni Hadadezer, laa o mali nyi’a waki Yerusalem. 8Wo waki Tibhat wo waki Kun, nyi’a i ti’i eng kota-kota ni Hadadezer, Daud si minateri eng ka’asa’an en tambaga; waki nyi’a si Salomo si simiwo en “tasik” tambaga , em pa’asek-pa’asek wo em pakakas tambaga.9Katoroan e lininga ni Tou, raja eng Hamat, kaa si Daud si minewe mouw minekala se minapekasa suraro ni Hadadezer, raja en Zoba, 10takar nisia si timoke si Hadoram, oki’na, wia si raja Daud kaa laa ma’ayola en tabea wo metetotorla eng kelawiran wia nisia, karengan nisia si simeke’ mola simaru si Hadadezer wo minewe nisia minekala, karengan si Hadadezer si re’eregh maseke’la si Tou. Wo si Hadoram si minali e reiy’ sa mina’asa barang mas, perak wo en tambaga. 11O kangkasi em barang-barang i yi’i neiy i wuntulela ni raja Daud i wee si TUHAN , mewali-wali em perak wo e mas neiy i aternami waki se reiy’sa mina’asa bangsa, nyi’a i yi’i waki se tou Edom, waki se tou Moab, waki se bani Amon, waki se tou em Filistin wo waki se tou Amalek.12Abisai, oki’ ni Zeruya, si minatela se mapulu’ o uwalu nga riwu tou Edom waki Kewong Wurasen. 13Laa o sia tumampala se pasukan-pasukan i paruber waki Edom, i ka’ayo e minapekasa Edom se binudak ni Daud. TUHAN si mawee kamenangan wia si Daud wisa i te tu’u sia mea sumeke’.
1Nu reiy’ mouw i tu mate mouw si Nahas, raja ne bani Amon, o laa sioki’na si minamuali raja simawelela nisia. 2Laa o lumila’ mouw si Daud: “Niaku ku laa mapa’atola em pekaloan wia si Harun bin Nahas karengan si ama’na si minapa’ato mola em pekaloan wia niaku.” Kaa ni’itu si Daud si minapa’ali tetoke kaa laa mapa’ayola e nower kumi’it mengasi’ wia nisia karengan em pinatean ni ama’na. Ta’an eng katoroan se pegawai-pegawai ni Daud nu i ka’ayola waki wanua ne bani Amon i ti’i, wia si Hanun, kaa laa ma’ayola e nower kumi’it mengasi’ wia nisia, 3lumila’ mouw se pamuka-muka ne bani Amon i ti’i wia si Hanun: “Sapa ku’a re’en i ki’it em papokeiymu si Daud si laa ma’ormatla si ama’mu, karengan nisia si timoke momi wia nikoo se tou-tou se mina’ayola e nower kumi’it mengasi’? Reiy’ ku’a re’en ampit e maksut kaa meiy mesesoisap kaa meiy metetegha’ wo mekekemula em banua i yi’i takar se pegawai-pegawaina se mineiy wia nikoo?”4O laa si Hanun si rimeo sikopen se pegawai-pegawai ni Daud i ti’i, neiy i reona sumukur nisea wo kumetor e labung nea witu e weteng uner i ka’ayo nakana em pa’a nea, kamurian i wayanala sea. 5Katoroan sea nu makelang mewareng, neiy i pakite’ula wia si Daud en tanume se tou-tou i ti’i, laa o reona se tou matola nisea, karengan se tou-tou i ti’i se kasa neiy i papaira-irangla . Raja si limila’: Mena’ mouw waki Yeriho i ka’ayo en sokommu i ti’i tumou, kamurian meiy mouw sumeup.”6Ni’itu nu linoo’ mola ne bani Amon, kaa nisea se simiwo mola en tou nea i kari’iris ni Daud, takar si Hanun wo se bani Amon i ti’i se minapa’ali esa nga riwu talenta perak kaa laa ma’erami eng kareta wo se tou-tou mesake-sake kawalo waki Aram-Mesopotania, waki Aram-Maakha wo waki Aram Zoba. 7Nisea se minerami en telu nga pulu’ o rua nga riwu kareta, ma’an si raja em banua Maakha ampit se surarona, se mineiy dumasing tawi e Medeba. O kangkasi se bani Amon i ti’i se mineruri waki kota-kota nea wo se mineiy kaa meiy meseseke’.8Katoroan si Daud nu liminga eng kapualitan i ti’i, i reona mouw si Yoab maju ampit se pakasa’an suraro wo se pahlawan. 9O laa se bani Amon se minaju, tinu’utulnala se barisan i paseke’na waki saruan em pepalen kota, kasuatan se raja-raja se kimi’it mineiy se neiy i ketampas waki padang.10Katoroan si Yoab nu limoo’, kaa em paregoan i ti’i e me’iweti nisia waki rerior wo waki muri, takar pelengennala se esa nga weteng waki se tou pineleng ne Israel, laa o sia tumu’utul em barisan nea minesaruan ampit se tou Aram i ti’i. 11Se esa nga lebena waki se rakyat i ti’i se neiy i tampanala witu e wawa’ em pa’aka-aka’an ni Abisai, tuarina, wo nisea se timu’utul em barisanna minesaruan ampit se bani Amon i ti’i.12Laa o lumila’ mouw si Yoab: “Sa se tou Aram i ti’i se lebe ente’ ta’an niaku, takar e lewo’ sa reiy’ mouw koo tumulung niaku, ta’an sa se bani Amon i ti’i se lebe nete’ ta’an nikoo, takar niaku ku laatumulung nikoo. 13Ente’enola e natemu wo meiy mouw kita mente’ela e nate i wee se bangsa ta wo i wee eng kota-kota ni Empung ta. TUHAN satorona si tumuanala e le’os witu em beren-Na.”14O laa si Yoab wo se suraro mewali-wali ampit nisia se minaju mesarula se tou Aram i ti’i kaa laa sumeke’ wo se tou-tou i ti’i se timingkasi en tou waki sinaruna. 15Katoroan se bani Amon nu limoo’, kaa se tou Aram se timingkasola en tou, takar sea tu’u tumingkasi waki sinaru ni Abisai, tuari ni Yoab, wo ghumorem witu eng kota. Nu reiy’ mouw i tu Yoab si minareng waki Yerusalem.16Katoroan se tou Aram i ti’i nu limoo’, kaa nisea se kinaweweanouw minekala ne tou israel, takar sea mapa’ali tetoke-tetoke wo rumeo se tou Aram se waki lewet en so’oso’an Efrat maju sumeke’ witu e wawa’ em pa’aka-aka’an ni Sofakh, panglima ne suraro ni Hadadezer. 17Nu reiy’ mouw eng kapualitan i ti’i neiy i pakite’ula wia si Daud, takar nierurnala se minapekasa tou Israel, lewetennala en so’oso’an Yordan, laa o i ka’ayola waki tawi nea, wo tu’utulennala se barisanna sumaru nisea. Katoroan si Daud nu matu’utul se barisanna mesaruan ampit se tou Aram i ti’i kaa laa sumeke’, takar sea sumeke’ sumaru nisia,18ta’an se tou Aram i ti’i se timingkasi waki sinaru ne tou israel, wo si Daud si minunu’mi waki se tou Aram i ti’i se pitu nga riwu nga ipus kawalo eng kareta wo se epat nga pulu’ nga riwu tou se pasukan makela-kelang; o kangkasi si Sofakh, panglima ne suraro iti’i, si winunu’na. 19Katoroan linoo’ ne tou-tou se tu’utuk wia si Hadadezer, kaa nisea se kinaweweanouw minekala ne tou Israel, takar sea sumiwola pedamean ampit si Daud wo tu’utuk wia nisia; nu reiy’ mouw i tu se tou Aram se so’o mouw kasi mee tetulungan wia se bani Amon.
1Witu em pesawelan en te’un, witu e nedo se raja-raja witu eng kenaramenna se memaju maseke’, takar si Yoab si minali kumaluar em baya se surarona, laa o sia munengla em banua ne bani Amon, kamurian sia maju wo kumepung eng kota Raba, kasuatan si Daud nuesa si maena’ waki Yerusalem. Yoab si minewe minekala e Raba wo rimewala nyi’a.2Nu reiy’ mouw i tu Daud si minedomi e mahkota waki kokong ni raja nea, kawuterna kaloo’ala e nesa nga talenta mas, winatuan e nesa watu permata maal wo ni’itu neiy i pakela witu eng kokong ni Daud. O kangkasi neiy i aterna eng kasa ka’asa’an e rinemu’mi waki kota i ti’i. 3Penduduk eng kota i ti’i se neiy i aterna wo se pinupusanna ma’ayang ampit e gheghi’ighir, tetegher wesi wo em pati. Tuana mouw kangkasi en tinuanala ni Daud witu e reiy’ sa mina’asa eng kota ne bani Amon. Nu reiy’ mouw i tu marengouw si Daud ampit se minapekasa suraro waki Yerusalem.
1Iblis si timo’or mesaru se tou Israel wo nisia si minelur si Daud kaa laa rumeken se tou Israel. 2Laa o lumila’ mouw si Daud wia si Yoab wo wia em baya ne pamuka-muka ne rakyat: “Mea mouw, rekenenouw se tou Israel waki Bersyeba i ka’ayo en Dan, wo alini e wua’na wia niaku, rio kete’uangku eng kelaker nea.” 3Laa o lumila’ mouw si Yoab: “Satorona si TUHAN si mawesi se rakyatna lumepeti maka esa nga atus witu se wia en teakan. Ee tuangku raja, reiy’ ku’a re’en nisea nu waya, se hamba-hamba ni tuangku? Ka’a si tuangku si make’i eng kapualitan i yi’i? Ka’a se tou Israel se lewo’ sa reiy’ mesa’an eng kaselokan i yi’i karengan eng kapualitan i ti’i?”4Ta’anouw en titah ni raja i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw ki’iten ni Yoab, takar mea mouw si Yoab tumeroke e minapekasa Israel, kamurian marengi waki Yerusalem. 5O laa si Yoab si minakite’ula wia si Daud e wua’na em pedaftaran se rakyat. Witu nelet ne minapekasa tou Israel wawean se esa nga yuta esa nga atus nga riwu tou se toro tumiboiy en santi, wo se tou Yehuda se epat nga atus pitu nga pulu’ nga riwu tou se toro tumiboiy en santi.6Tou Lewi wo Benyamin se reiy’ neiy i ghoremnala witu em pedaftaran, karengan en titah ni raja i ti’i em papokeiyla wu’ul ni Yoab. 7Ta’an eng kapualitan i ti’i e lewo’ witu em beren ni Empung, kaa ni’itu se winetuan-Na se tou Israel. 8Laa o lumila’ mouw si Daud wia si Empung: “Niaku ku kasa mouw minakadosa karengan timuana mola eng kapualitan i yi’i; takar en teakan, i wa’akatola satorona eng kaselokan ni hamba-Mu i yi’i, karengan em pasiwo-siwongku i ti’i eng kasa we’engel.”9Ta’an mee mouw nuwu’ si TUHAN wia si Gad, lumeloo’ ni Daud: 10“ Mea mouw, i lila’ mola wia si Daud: Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: telu perkara ni’i saru-Kula wia nikoo; melengouw e meta’esa’an witu nyi’a, takar Niaku ku laa tumuanala nyi’a wia nikoo.”11Kamurian meiy mouw si Gad wia si Daud, laa o lumila’ mouw sia wia nisia: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: E lewo’ sa reiy’ mouw koo meleng: 12Telu nge te’un kelalenan ka’apa telu nge te’un eng keurena tumingkasla en tou waki sinaru ne kesarumu, kasuatan en santi ni kesarumu e matodeiy nikoo, ka’apa telu nga endo en santi ni TUHAN, nyi’a i yi’i e rumara menganup, wia em banua i yi’i, wo si malaikat ni TUHAN si mapa eiy eng kapunengan wia minapekasa en daerah ne tou Israel. Takar en teakan wilingenouw e wewingkot sapa e lewo’ sa reiy’ i pa’ayokula wia Si timoke niaku.”13Laa o lumila’ mouw si Daud wia si Gad: “Eng kasa susah nateku, ma’anouw satorona aku i kawolon witu e lawas ni TUHAN, karengan eng kasa wangko’ e nupus rendem-Na; ta’an te’a mouw aku i kawolon witu e lawas ni tou.” 14Jadi si TUHAN si minapa eiy e rumara menganup wia se tou Israel, takar mate mouw waki se tou Israel se pitu nga pulu’ nga riwu tou. 15O kangkasi si Empung si timoke malaikat mea waki Yerusalem kaa laa mepepunengla nyi’a, wo eng katoroan laa mepepunengla nyi’a, takar si TUHAN si limoo’ nyi’a, laa o meneselouw Sia karengan eng kacilaka’an ni’i pa’eiy-Nala i ti’i, laa o mee mouw nuwu’ Sia wia si malaikat memuneng i ti’i: “Toro mouw! I tumpa mola e lawasmu i ti’i!” Witu e nedo ni’itu si malaikat ni TUHAN i ti’i si kasuatan rimedeiy tawi en tampa pasirian ni Ornan, tou e Yebus.16Katoroan si Daud nu kuma’ati eng giona, takar linoo’nala si malaikat ni TUHAN si rimedeiy witu nelet em bumi wo e langit, ampit e witu lawasna en santi sinawut neiy i ayate waki atas e Yerusalem. O laa ampit minake e roko’ mengasi’ mongkotouw si Daud wo em baya ne tu’a-tu’a. 17Wo lumila’ mouw si Daud wia si Empung: “Reiy’ ku’a re’en niaku i yi’i si rimeo rumeken se rakyat wo niaku nuesa mouw si minakadosa mola wo si timuanala eng kalewo’an, ta’an se domba-domba i yi’i, sapa ku’a re’en en tinuana neala? Ee TUHAN, Empungku, ma’anouw satorona e lawas-Mu en tumoro niaku wo se kaum ne me’urangku, ta’an te’a mouw eng katula tumorola se umat-Mu.”
1Laa o lumila’ mouw si Daud: “Wia nyi’i mouw em bale ni TUHAN, Empung ta, wo wia nyi’i mouw e mezbah i wee en tetule tinunu ne tou Israel.”
1Si Daud nu mina tu’a mouw wo umurouw, takar pinopona si Salomo minamuali raja witu se Israel. 2Sia si minerurla se reiy’ sa mina’asa pemangko witu Israel, o kangkasi em baya ne imam wo se tou-tou lewi. 3Laa o rekenenouw se tou-tou Lewi, se makaumur telu nga pulu’ nge te’un o matas, wo eng kelaker ne tou-tou nea, rineken pinengesa-ngesa, se telu nga pulu’ o uwalu nga riwu tou.4“Waki se tou-tou i yi’i se rua nga pulu’ o epat nga riwu se lewo’ sa reiy’ mategha’la em pepa’ayangen witu em bale ni TUHAN; enem nga riwu tou se lewo’ sa reiy’ mamuali matu’utu-tu’utul wo akim; 5epat nga riwu tou se minamuali menaang witu em pepalen leloangan; wo se epat nga riwu tou se minamuali lumelo’or si TUHAN ampit em pakakas-pakakas musik en siniwoku mola kaa laa mededoncila em puji-pujian,” em pokeiy ni Daud. 6O kangkasi si Daud si minemete-meteng nisea witu e rewok i ki’it se oki-oki’ ni Lewi, nyi’a i yi’i si Gerson, Kehat wo si Merari.7Neiy i kaghorem tou eng Gerson nyi’a mouw si Ladan wo si Simei. 8Se oki-oki’ ni Ladan nyi’a mouw si Yehiel, siesa kapala, ma’an si Zetam wo si Yoel, se telu tou. 9Se oki-oki’ ni Simei nyi’a mouw si Selomit, Haziel wo si Haran, se telu tou; se tou-tou i yi’i mouw se minamuali kapala walak ni Ladan.10Se oki-oki’ ni Simei nyi’a mouw si Yahat, Ziza, Yeush wo si Beria; ni’itu mouw se oki-oki’ ni Simei, se epat tou. 11Yahat nyi’a mouw si kapala wo si Ziza sitou karua, ta’an si Yeush wo si Beria se reiy’ makapunya laker urang, takar nisea se tanula se esa walak ampit e nesa jabatan.12Se oki-oki’ ni Kehat nyi’a mouw si Amram, Yizhar, Hebron wo si Uziel, se epat tou. 13Se oki-oki’ ni Amram nyi’a mouw si Harun wo si Musa; Harun si tinu’udek kaa laa me’uru-urus sapa eng kasa kudus, sia wo se see’na i ka’ayo eng keure-urena, kaa laa matunu en tetule witu en sinaru ni TUHAN, kaa laa melayanla Nisia, kaa laa mawee berkat demi e ngaran-Na, i ka’ayo eng keure-urena. 14Se oki-oki’ ni Musa, abdi ni Empung i ti’i, se neiy i wetengla wia se suku Lewi.15Se oki-oki ni Musa nyi’a mouw si Gersom wo si Eliezer. 16Sioki ni Gersom nyi’a mouw, si Sebuel, siesa kapala. 17Sioki’ ni Eliezer nyi’a mouw si Rehabya, siesa kapala; Eliezer si reiy’makapunya oki-oki’ walina, ta’an se oki-oki’ ni Rehabya se tuana eng ka’asa’an eng kelakerna. 18Sioki’ ni Yizhar nyi’a mouw si Selomit, siesa kapala.19Seoki-oki ni Hebron nyi’a mouw si Yeria, siesa kapala, Amarya, sioki’ karua, Yahaziel sioki’ katelu wo si Yekameam, sioki’ kaepat. 20Se oki-oki’ ni Uziel nyi’a mouw si Mikha, siesa kapala, wo si Yisia, sioki’ karua.21Se oki-oki’ ni Merari nyi’a mouw si Mahli wo si Musi. Se oki-oki’ ni Mahli nyi’a mouw si Eleazar wo si Kish. 22Katoroan si Eleazar nu mate, sia si reiy’ makapunya oki’ tuama, se oki’ i te wewene, o laa se oki-oki’ ni Kish, urang matuari nea, se minedo nisea minamuali tu’awene. 23Se oki-oki’ ni Musi nyi’a mouw si Mahli, Eder wo si Yeremot, se telu tou.24Ni’itu mouw se bani Lewi i ki’it e walak nea, se kapala-kapala walak nea witu e nedo sea nu neiy i patik esa nga tou-esa nga tou minatoroan ampit em patotoran e ngaran nea, tou demi tou, si makaumur rua nga pulu’ nge te’un ka’apa lebe, nisea mouw se lewo’ sa reiy’ matuanala em pepa’ayangen i wee e raghes witu em bale ni TUHAN. 25Karengan si Daud si limila’ mola: “TUHAN, Empung Israel, si kimarunia mola eng ka’amanan wia se umat-Na, wo Nisia si mena’ waki Yerusalem i wee eng keure-urena. 26Ampit en tuana e reiy’ mouw perlu kasi se tou Lewi mopo em Bait Suci wo e reiy’ sa mina’asa pakakas em pepaken i wee e raghes witu.” –27Karengan minatoroan ampit en titah ni Daud mamuri, nisea se neiy i daftarla waki se oki-oki’ ni Lewi nyi’a mouw se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o matas. – 28“Lukar nea nyi’a mouw mesawang se oki-oki’ ni Harun kaa laa meurusla e raghes witu em bale ni TUHAN, mategha’la em pores, ruragh-ruragh wo em palenasan e reiy’ sa mina’asa barang kudus ma’an matuanala em pepa’ayangen minato’orongan ampit e raghes witu em bale ni Empung. 29O kangkasi nisea se lewo’ sa reiy’ sumadiala en sesakeiy wo en topong kasa le’os i wee en tetule sesakeiy, roti tari’ipis reiy’ siragi, sapa e rinarang witu natas rerarangan, sapa neiy i kekayo’ wo e reiy’ sa mina’asa sukatan wo e nukuran.30Tumodongla nyi’a nisea se malukar mekantarla en syukur wo em puji-pujian i wee si TUHAN susur memo’odo, tuanakan kangkasi e nedo mawengindo 31wo witu e nedo masempela e reiy’ sa mina’asa tetule tinunu wia si TUHAN, witu e nendo-nendo Sabat, sumedot-sumedot weru,wo e nendo-nendo wangko’, i ki’it eng kelakerna minatoroan ampit e natoran pepakene’ i wee nisea, tanume e lukar tataap witu en sinaru ni TUHAN.32Nisea se lewo’ sa reiy’ mapiarala en Dasing Pinasungkulan ma’an en tampa kudus wo se lewo’ sa reiy’ melayanla se oki-oki’ ni Harun, patuari-patuari nea, kaa laa mereraghesla witu em bale ni TUHAN.”
1i yi’i mouw e rewok-rewok ne oki-oki’ ni Harun. Oki-oki’ ni Harun nyi’a mouw si Nadab, Abihu, Eleazar wo si Itamar. 2Ta’an si Nadab wo si Abihu se minate rerior ta’an si ama’ nea ampit reiy’ minakapunyala oki’ tuama, takar se timiboiy en jabatan imam nyi’a mouw si Eleazar wo si Itamar. 3Daud, mewali-wali si Zadok waki se bani Eleazar wo si Ahimelekh waki se bani Itamar, minemete-meteng nisea i ki’it en jabatan nea witu em patuana’ala e raghes.4Laa o kaloo’ala kaa waki elet ne see’ ni Eleazar se lebe laker kapala kaum ta’an se witu nelet ne see’ ni Itamar, kaa ni’itu se tou se minemete-meteng nisea tanu en tumodong: i wee se bani Eleazar se mapulu’ o enem tou kapala walak, ta’an i wee se bani Itamar se uwalu tou kapala walak. 5Wo se tou se minemete-meteng nisea ampit limobo’ koba’ reiy’ ampit simiwola pemange’anan, karengan wawean se “ma’aka-aka – ma’aka-aka kudus” wo se “ma’aka-aka – ma’aka-aka ni Empung”, le’os witu nelet ne see’ ni Eleazar ka’apa tu’u witu nelet ne see’ ni Itamar.6Wo si Semaya bin Netaneel, panitra i ti’i, siesa tou Lewi, si minatik e ngaran nea witu en sinaru ni raja, witu en sinaru ne pemangko’-pemangko’, imam Zadok, Ahimelekh bin Abyatar wo witu en sinaru ne kapala-kapala walak em baya ne imam wo se tou Lewi; susur mekasa se esa walak edoni waki si Eleazar, wo en tuanakan kangkasi se esa walak waki si Itamar.7Koba’ kasa ketare-tare limenta’ wia si Yoyarib; eng karua wia si Yedaya; 8eng katelu wia si Harim; eng kaepat wia si Seorim; 9eng kalima wia si Malkia; eng kaenem wia si Miyamin; 10eng kapitu wia si Hakos; eng kauwalu wia si Abia;11eng kasiouw wia si Yesua; eng kamapulu’ wia si Sekhanya; 12eng kamapulu’ o esa wia si Elyasib; eng kamapulu’ o rua wia si Yakim; 13eng kamapulu’ o telu wia si Hupa; eng kamapulu’ o epat wia si Yesebeab; 14eng kamapulu’ o lima wia si Bilga; eng kamapulu’ o enem wia si Imer;15eng kamapulu’ o pitu wia si Hezir; eng kamapulu’ o uwalu wia si Hapizes; 16eng kamapulu’ o siouw wia si Petahya; eng karua nga pulu’ wia si Yehezkel; 17eng karua nga pulu’ o esa wia si Yakhin; eng karua nga pulu’ o rua wia si Gamul; 18eng karua nga pulu’ o telu wia si Delaya; eng karua nga pulu’ o epat wia si Maazya.19Ni’itu mouw en jabatan nea witu meurusla e raghes nu reiy mouw sea nu ghumorem em bale ni TUHAN, minatoroan an mpit e natoran neiy i weela wia nisea ampit em pinaeletan ni Harun, ama’ ne opo’ nea, tanu neiy i perentala ni TUHAN, Empung Israel, wia nisea.
1Tumodongla nyi’a i wee e raghes ni Daud wo em baya ne panglima se timudu’ se oki-oki’ ni Asaf, oki-oki’ ni Heman wo se oki-oki’ ni Yedutun. Nisea se mawenti’ ampit em peteperela eng kecapi, gambus wo en ceracap. Daftar ne tou-tou se mepa’ayang witu e raghes i yi’i nisea mouw se tumodongla i yi’i: 2waki se oki-oki’ ni asaf nyi’a mouw si Zakur, Yusuf, Netanya wo si asarela, se oki-oki’ ni Asaf se witu wawa’ em paaka-aka’an ni Asaf, se mawenti’ ampit en teturu’ ni raja. 3Waki si Yedutun nyi’a mouw se oki-oki’ ni Yedutun: Gedalya, Zeri, Yesaya, Simei, Hasabya wo si Matica, se enem tou, witu e wawa’ em pa’aka-aka’an ni ama’ nea, Yedutun si mawenti’ ampit peteperen eng kecapi witu e nedo mekantarla en syukur wo em puji-pujian i wee si TUHAN.4Waki si Heman nyi’a mouw se oki-oki’ ni Heman: Bukia, Matanya, Uziel, Sebuel, Yerimot, Hananya, Hanani, Eliata, Gidalti, Romamti-Ezer, Yosbekasa, Maloti, Hotir wo si Mahaziot. 5Nisea i yi’i nu waya nyi’a mouw se oki-oki’ ni Heman, lumeloo’ ni raja, i ki’it en ta’ar ni Empung kaa laa mererakekla en sunge kaente’anna; karengan si Empung si minee mola wia si Heman se mapulu’ o epat oki’ tuama wo se telu oki’ wewene.6Nisea iyi’i pekasana se witu e wawa’ em pa’aka-aka’an ni ama’ nea witu e nedo mekantarla eng kekantaren witu em bale ni TUHAN ampit pateperen en ceracap, gambus wo eng kecapi i wee e raghes witu em bale ni Empung ampit en teturu’ ni raja. Tuana mouw eng ka’ada’an ne bani Asaf, Yedutun wo si Heman. 7Eng kelaker nea mewali-wali se patuari-patuari nea se linati mola mekantar i wee si TUHAN – nisea nu waya nyi’a mouw se kasa sigha’ en seni – se rua nga atus uwalu nga pulu’ o uwalu tou. 8Tu’a wo se muda, guru wo se murid, se limobo’ eng koba’ tanume e lukarna.9Laa o lumenta’ mouw eng koba’ kasa ketare-tare wia si Yusuf, tou e Asaf: koba’ karua wia si Gedalya ampit se patuari-patuarina wo se oki-oki’na, mapulu’ o rua tou; 10koba’ katelu wia si Zakur, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 11koba’ kaepat wia si Yizri, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 12koba’ kalima wia si Netanya, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou;13koba’ kaenem wia si Bukia, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 14koba’ kapitu wia si Yesarela, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 15koba’ kauwalu wia si Yesaya, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 16koba’ kasiouw wia si Matanya, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou;17koba’ kamapulu’ wia si Simei, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 18koba’ kamapulu’ o esa wia si Azareel, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 19koba’ kamapulu’ o rua wia si Hasabya, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 20koba’ kamapulu’ o telu wia si Subael, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou;21koba’ kamapulu’ o epat wia si Matica, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 22koba’ kamapulu’ o lima wia si Yeremot, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 23koba’ kamapulu’ o enem wia si Hananya, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 24koba’ kamapulu’ o pitu wia si Yosbekasa, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou;25koba’ kamapulu’ o uwalu wia si Hanani, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 26koba’ ka mapulu’ o siouw wia si Maloti, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 27koba’ karua nga pulu’ wia si Eliata, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 28koba’ karua nga pulu’ o esa wia si Hotir, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou;29koba’ karua nga pulu’ o rua wia si Gidalti, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 30koba’ karua nga pulu’ o telu wia si Mahaziot, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou; 31koba karua nga pulu’ o epat wia si Romamti-Ezer, se oki-oki’na wo se patuari-patuarina, mapulu’ o rua tou.
1Tanume e rewok em baya ne menaang witu em pepalen: waki se tou eng Korah nyi’a mouw si Meselemya bin Kore waki se see’ ni Ebyasaf. 2Meselemya si makapunya se oki-oki’, nyi’a i yi’i si Zakharia, sioki’ polon, Yediael, sioki’ karua, Zebaya sioki’ katelu, Yatniel, sioki’ kaepat, 3Elam, sioki’ kalima, Yohanan, sioki’ kaenem, Elyoenai, sioki’ kapitu.4bed-Edom si makapunya se oki-oki’, nyi’a i yi’i si Semaya, sioki’ polon, Yozabad, sioki’ karua, Yoah, sioki’ katelu, Sakhar, sioki’ kaepat, Netaneel, sioki’ kalima, 5Amiel, sioki’ kaenem, Isakhar sioki’ kapitu wo si Peuletai, sioki’ kauwalu, karengan si Empung si minerkatola nisia. 6I wee si Semaya, oki’ ni Obed-Edom i ti’i, minatou se oki-oki’. Nisea se timiboiy em paperenta’an witu nelet e walak nea, karengan nisea i ti’i nyi’a mouw se pahlawan-pahlawan waraneiy.7Se oki-oki’ ni Semaya nyi’a mouw si Otni, Refael, Obed, wo si Elzabad ma’an se patuari-patuarina, nyi’a i yi’i si Elihu wo si Semakhya, se tou-tou waraneiy. 8Nisea nu waya nyi’a mouw se waki se see’ ni Obed-Edom, nyi’a i yi’i nisea nuesa, se oki-oki’ nea wo se patuari-patuari nea, siesa o siesa se tou waraneiy, se ripoiy i wee em pepa’ayangen i ti’i, se enem nga pulu’ o rua tou eng kelakerna waki se Obed-Edom. 9Wo si Meselemya si makapunya se mapulu’ o uwalu oki’ wo patuari, se tou-tou waraneiy.10Hosa waki se bani Merari si makapunya se oki-oki’, nyi’a i yi’i si Simri, siesa kapala – karengan ma’anouw tu’u sia reiy’ oki’ polon, ta’an si ama’na si minopo nisia minamuali kapala – 11Hilkia, sioki’ karua, Tebalya sioki’ katelu wo si Zakharia, sioki’ kaepat. Em baya se oki’ wo se patuari ni Hosa i ti’i se mapulu’ o telu tou.12Se rewok-rewok em baya ne menaang witu em pepalen i ti’i, se wineteng i ki’it si kapala kaum, se makapunyala e lukar melayanla witu em bale ni TUHAN, masuat tanu se patuari-patuari esa nga suku nea. 13I wee susur em pepalen leloangan nisea se malobo’ koba’, i ki’it e walak-walak nea, le’os e walak oki’ ka’apa tu’u e walak sela. 14Eng koba’ i wee em pepalen sendangan e limenta’ wia si Selemya; tumodongla nyi’a nisea se limobo’ koba’ i wee si Zakharia, oki’na, siesa tou ngumenge’enge’ si maka akal budi, laa o lumenta’ mouw eng koba’na i wee em pepalen amian.15I wee si Obed-Edom nyi’a mouw em pepalen timu wo i wee se oki-oki’na eng godong lelekepan. 16I wee si Supim wo si Hosa nyi’a mouw em pepalen talikuran ma’an em Pepalen Leloangan Syalekhet witu e lalan wangko’ penosoran. Tumetayur esa neiy i wee mina esa nga weka’an ampit se tumetayur walina.17Waki esa nga weka sendangan wawean se enem tou susur nendo, waki esa nga weka amian wawean se epat tou susur nendo, ta’an witu eng godong lelekepan salalu wawean rua tou; 18witu em Parbar waki esa nga weka talikuran: se epat tou se witu e lalan wangko’ wo se rua tou se witu em Parbar. 19Ni’itu mouw se rewok-rewok em baya ne menaang witu em pepalen waki se bani Korah wo waki se bani Merari.20Tou-tou Lewi, se patuari-patuari esa nga suku nea, se tumetegha’ witu em penu’utu-nu’utulan em bale ni Empung wo se tumetegha’ witu em penu’utu-nu’utulan em barang-barang kudus; 21bani Ladan, nyi’a i yi’i se see’ ni Gerson timoromi si Ladan, se makapunya tou-tou Yehiel tanume se kapala walak. 22See’ ni Yehiel, nyi’a i yi’i si Zetam wo si Yoel, patuarina, se mategha’la witu em penu’utu-nu’utulan em bale ni TUHAN.23Waki se tou Aram, tou Yizhar, tou eng Hebron wo se tou Uziel 24nyi’a mouw si Sebuel bin Gersom bin Musa si minamuali kapala witu em penu’utu-nu’utulan. 25Se kawanua patuari ni Sebuel timoromi si Eliezer nyi’a mouw si Rehabya, oki’ ni Eliezer, wo si Yesaya, oki’ ni Rehabya, wo si Yoram, oki’ ni Yesaya, wo si Zikhri, oki’ni Yoram, wo si Selomit, oki’ ni Zikhri.26Si Selomit i yi’i ma’an se kawanua patuarina se mategha’la witu em penu’utu-nu’utulan em barang-barang kudus eng kinudusola ni raja Daud wo em baya ne kapala walak wo em baya ne ma’aka-aka ne pasukan esa nga riwu wo ne pasukan esa nga atus wo em baya ne panglima. 27Nisea se kimudusola nyi’a waki kinaati witu em paseke’an kaa laa meseserengatla em bale ni TUHAN. 28O kangkasi e reiy’ sa mina’asa eng kinudusla ni Samuel, lumeloo’i ti’i, ni Saul bin Kish, ni Abner bin Ner wo ni Yoab, oki’ ni Zeruya, iyon e reiy’ sa mina’asa barang eng kinudusla em bitu e wawa’ em pategha’an ni Selomit ma’an se kawanua patuarina.29Waki se tou Yizhar nyi’a mouw si Kenaya ma’an se oki-oki’na se sinarakanan e lukar luar waki Israel, nyia’ i yi’i se minamuali tumetu’utul wo akim. 30Waki se tou eng Hebron nyi’a mouw si Hasabya ma’an se kawanua patuarina, se tou-tou waraneiy, se esa nga riwu pitu nga atus tou eng kelakerna, se sinarakanan e nurusan pemerenta’an Israel waki esa nga weka talikuran en so’oso’an Yordan witu e reiy’ sa mina’asa nurusan i wee si TUHAN wo e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangen i wee si raja.31Waki se tou eng Hebron nyi’a mouw si Yeria si minamuali kapala. Tanume se tou eng Hebron, en tanume se see’na wo e walakna, witu en te’un kaepat nga pulu’ en zaman paperenta’an ni Daud en siniwoala pakumisian tanume nisea wo kaloo’ala, kaa witu nelet nea wawean se pahlawan-pahlawan waraneiy waki Yaezer-Gilead. 32Se kawanua patuari ni Yeria, se tou-tou waraneiy, se kapala-kapala walak se rua nga riwu pitu nga atus tou. Nisea i ti’i se pinopo ni raja Daud mategha’la se tou Ruben, Tou eng Gad wo se suku Manasye se esa nga parua i ti’i witu e reiy’ sa mina’asa perkara i wee si Empung wo e reiy’ sa mina’asa perkara i wee si raja.
1Sapa tare se tou Israel, nyi’i mouw en daftar em baya ne kapala walak, em baya ne panglima pasukan esa nga riwu wo ne pasukan esa nga atus wo em baya ne menenu’utul se melayanla si raja witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan tanume e rewok ne tou-tou se malukar wo limeken, sumedot demi en sumedot, kelabotan en te’un. Susur e rewok kelakerna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou. 2Si mekapalala e rewok kasa ketare-tare i wee en sumedot kasa ketare-tare nyi’a mouw si Yasobam bin Zabdiel wo witu e rewokna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou. 3Sia si waki se bani Peres wo si kimapalala em baya se panglima i wee en sumedot kasa ketare-tare.4Si kimapalala e rewok sumedot karua nyi’a mouw si Dodai, tou e Ahohi, kasuatan si ma’aka-aka e rewok ne rua nga pulu’ o epat nga riwu tou, nyi’a mouw si Miklot. 5Panglima katelu i wee en sumedot katelu nyi’a mouw si Benaya, oki’ ni imam kapala Yoyada, wo se witu e rewokna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou. 6Benaya i yi’i nyi’a mouw siesa tou waki se telu nga pulu’ pahlawan wo si kimapalala se telu nga pulu’ tou i ti’i, ta’an si timiboiy em pa’aka-aka’an e rewokna nyi’a mouw si Amizabad, oki’na.7Si kaepat i wee en sumedot kaepat nyi’a mouw si Asael, patuari ni Yoab, kamurian sia si sinawelan ni Zebaja, oki’na, wo se witu e rewokna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou. 8Si kalima i wee en sumedot kalima si Samhut tou e Yizrah, si panglima i ti’i, wo se witu e rewokna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou. 9Si kaenem witu en sumedot kaenem nyi’a mouw si Ira oki’ ni Ikesh tou en Tekoa wo witu e rewokna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou.10Si kapitu i wee en sumedot kapitu nyi’a mouw si Heles, tou em Peloni, waki se bani Efraim, wo witu e rewokna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou. 11Si kauwalu i wee en sumedot kauwalu nyi’a mouw si Sibkhai, tou eng Huza waki se tou en Zerah i ti’i, wo witu e rewokna i ti’i se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou. 12Si kasiouw i wee en sumedot kasiouw nyia’mouw si Abiezer, tou e Anatot i ti’i, waki se bani Benyamin, wo witu e rewokna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou.13Si kamapulu’ i wee en sumedot kamapulu’ nyi’a mouw si Maharai, tou e Netofa waki se tou en Zerah i ti’i , wo witu e rewokna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou. 14Si kamapulu’ o esa i wee en sumedot kamapulu’ o esa nyi’a mouw si Benaya, tou em Piraton, waki se bani Efraim, wo witu e rewokna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou. 15Si kamapulu’ o rua i wee en sumedot kamapulu’ o rua nyi’a mouw si Heldai, tou e Netofa i ti’i, see’ ni Otniel, wo witu e rewokna se rua nga pulu’ o epat nga riwu tou.16Si kimapalala se suku-suku Israel: i wee se tou e Ruben nyi’a mouw si Eliezer bin Zikhri si tanume si ma’aka-aka; i wee se tou en Simeon nyi’a mouw si Sefaca bin Maakha; 17i wee se suku Lewi nyi’a mouw si Hasabya bin Kemuel; i wee se see’ ni Harun nyia’ mouw si Zadok; 18i wee se suku Yehuda nyi’a mouw si Elihu, si meta’esa’an patuari ni Daud; i wee se suku Isakhar nyi’a mouw si Omri bin Mikhael;19i wee se suku Zebulon nyi’a mouw si Yismaya bin Obaja; i wee se suku Naftali nyi’a mouw si Yerimot bin Azriel; 20i wee se bani Efraim nyia’ mouw si Hosea bin Azazya; i wee se esa nga parua suku Manasye nyi’a mouw si Yoel bin Pedaya; 21i wee se esa nga parua suku Manasye se waki Gilead nyi’a mouw si Yido bin Zakharia; i wee se suku Benyamin nyi’a mouw si Yaasiel bin Abner; 22i wee se suku Dan nyi’a mouw si Azareel bin Yeroham. Ni’itu mouw em baya se kapala ne suku-suku Israel.23Daud si reiy’ rimeken eng kelakerna ne tou-tou se makaumur rua nga pulu’ nge te’un o mawa’, karengan si TUHAN si tima’arola kaa laa mesesiwola se tou Israel lumaker tanu se sumesena’-sumesena’ waki langit. 24Memang si Yoab, oki’ ni Zeruya, si minuleiy mola mareken, ta’an nisia si reiy’ simampetla nyi’a, karengan kaa eng kapualitan i ti’i se tou Israel se tinoro e nupi; ampit en tuana eng kelaker nea se reiy’ neiy i buukela witu eng kaol sejarah ni raja Daud.25Si mategha’ala e walun ni raja nyi’a mouw si Azmawet bin Adiel wo si mategha’la e walun waki luar kota, waki kota-kota, waki desa-desa wo witu eng gorem em pewale-pewale en talimumung nyi’a mouw si Yonatan bin Uzia. 26Si mategha’la em baya ne memema’ayang waki penguma’an se lewo’ sa reiy me’inakutla en tana’ nyi’a mouw si Ezri bin Kelub. 27Si mategha’la e numa-uma anggor nyi’a mouw si Simei, tou e Rama. Si mategha’la e wua’na numa anggor i wee e walun e nanggor nyi’a mouw si Syifmi.28Si mategha’la e nakana-nakana en zaitun wo e nakana-nakana e ara waki Daerah Kakenturan nyi’a mouw si Baal-Hanan, tou eng Gederi; si mategha’la e walun lana nyi’a mouw si Yoas. 29Si mategha’la se lembu sapi se perawiren waki tana’ Saron nyi’a mouw si Sitrai, tou en Saron; si mategha’la se lembu sapi waki kewong-kewong nyi’a mouw si Safat bin Adlai.30Si mategha’la se onta-onta nyi’a mouw si Obil, tou e Ismael; si mategha’la se keledai-keledai mereiy nyi’a mouw si Yehdeya, tou e Meronot. 31Si mategha’la se membe’ domba nyi’a mouw si Yazis, tou eng Hagri. Nisea nu waya i yi’i nyi’a mouw se tumetegha’ eng harta kapunya’an ni raja Daud.32Yonatan, patuari ni ama’ ni Daud, nyi’a mouw si ngumenge’enge’; sia siesa tou lali’iket wo si kasa sigha’ eng kaol. Yehiel bin Hakhmoni si mesawang se oki-oki’ ni raja. 33Ahitofel nyi’a mouw si ngumenge’enge’ ni raja; Husai, tou e Arki nyi’a mouw si kalo ni raja. 34Si simawelela si Ahitofel kamurian nyi’a mouw si Yoyada bin Benaya wo si Abyatar. Panglima ni raja nyi’a mouw si Yoab.
1Daud si minerurla waki Yerusalem se reiy’ sa mina’asa pemangko’ ne Israel, nyi’a i yi’i em baya ne kapala suku, em baya se ma’aka-aka e rewok ne tou-tou se melayanla si raja, em baya se kapala pasukan esa nga riwu wo se kapala pasukan esa nga atus, ma’an em baya ne kapala eng harta benda wo ne ternak kapunya’an ni raja wo ne oki-oki’na; mewali-wali nisea kangkasi em baya se pegawai istana wo em baya ne perwira wo em baya ne pahlawan waraneiy.2Laa o rumedeiy mouw si raja Daud wo lumila’: “Linganouw, heiy patuari-patuariku wo ee bangsaku! Niaku ku mekemaksut laa mereredeiyla wale paena’an i wee en tabut teta’aran ni TUHAN wo i wee eng kontoiyan e ne’a ni Empung ta; o kangkasi niaku ku simadia mola laa mereredeiyla nyi’a. 3Ta’an si Empung si minee mola nuwu’ wia niaku: Nikoo koo reiy’ laa rumedeiyla wale i wee e ngaran-Ku, karengan nikoo i yi’i koo esa perajurit wo koo timoa’ mola raa’.4Ta’anouw si TUHAN, Empung Israel, si minelengola niaku waki elet ne pakasa’an e walakku kaa laa mamuali raja witu se Israel eng keure-urena; karengan Nisia si minelengola si Yehuda minamuali ma’aka-aka, wo e walakku waki elet ne kaum Yehuda, 5wo waki elet ne oki-oki’ ni ama’ku Sia si minepa’arla wia niaku kaa laa mepepopo niaku tanume si raja witu se minapekasa Israel.6Sia si minee mola nuwu’ wia niaku: Salomo, oki’mu, nisia mouw si laa rumedeiyla em bale-Ku wo em pores-Ku karengan Niaku ku minelengola nisia minamuali oki’-Ku wo Niaku ku laa mamuali ama’na. 7Wo Niaku ku laa tume’etepla eng keraja’anna i ka’ayo eng keure-urena, sa sia tumentem matuanala e reiy’ sa mina’asa perenta wo e natorang-Ku tanu en teakan i yi’i.8Takar en teakan, witu en sinaru em beren ne minapekasa Israel, jema’ah ni TUHAN, wo ampit em palingan ni Empung ta, niaku ku lumila’me wia nikoo: Piaranouw wo kiweenouw e reiy’ sa mina’asa perenta ni TUHAN, Empungmu, rio kouw minena-ena’ rumuberla em banua e le’os i yi’i wo meela nyi’a i ka’ayo eng keure-urena wia se oki-oki’mu ee sangari.9Wo nikoo, oki’ku Salomo, sine’unouw si Empung ni ama’mu wo rumaghesouw wia-Nisia ampit e makauli-ulit wo ampit eng kepa’aran e nate, karengan si TUHAN si masoisapla e reiy’ sa mina’asa ate wo mangarti e reiy’ sa mina’asa eng kepa’aran wo narapan e nate. Sa koo sumero Nisia, Takar Nisia si mepa’ar atonnula, ta’an sa koo tumele’ula Nisia takar Nisia si laa tumea’ nikoo i wee eng keurena. 10Ghenangenola maka le’os en teakan, karengan si TUHAN si minelengouw nikoo kaa laa mereredeiyla e nesa wale mamuali tampa kudus. Ente’enola e natemu wo tuananola ni’itu.”11O laa si Daud si simarakanla wia si Salomo, oki’na, e rencana pebebangunan waki balai em Bait Suci wo e woang-woangna, waki penu’utu-nu’utulanna, eng kamar-kamar atas wo eng kamar-kamar ghoremna, ma’an e waki woang i wee em pepenet em pedamean. 12Tumodongla nyi’a e rencana waki reiy’ sa mina’asa eng ginenangnala tanume em pores em bale ni TUHAN, wo e ruragh-ruragh witu esa nga kaledong nyi’a, tanume em penu’utu-nu’utulan – penu’utu-nu’utulan em bale ni Empung wo em penu’utu-nu’utulan – penu’utu-nu’utulan em barang kudus;13tanume se rewok-rewok em baya ne imam wo em baya ne tou Lewi wo en tanume e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangen i wee e raghes witu em bale ni TUHAN wo e reiy’ sa mina’asa pakakas i wee e raghes witu em bale ni TUHAN. 14O kangkasi sia si mineela e mas kawuter em pemandungen i wee e reiy’ sa mina’asa pakakas witu en susur e raghes; wo neiy i weenala em perak kawuter em pemandungen i wee e reiy’ sa mina’asa pakakas perak witu en susur e raghes, 15nyi’a i yi’i eng kelakerna e mas i wee en sesoloan-sesoloan mas wo en solo-solona e mas o siwon, kawuter em pemandungen susur en sesoloan wo en solo-solo nyi’a, wo em perak i wee en sesoloan perak kawuter em pemandungen em perak i wee e nesa sesoloan wo en solo-solona, minatoroan ampit em pemakean susur en sesoloan witu e raghes.16Kamurian e neiy i weenala eng kelakerna e mas i wee e meja-meja roti sesakeiyan, meja o meja, wo em perak i wee e meja-meja perak o siwon; 17tumodongla nyi’a e masa tulen i wee em porek-porek wo em bokor-bokor paserewan wo eng kure’- kure’ mas kawuter em pemandungen i wee susur em piala, wo em perak i wee em piala perak kawuter em pemandungen i wee susur em piala;18o kangkasi e mas en sinucila i wee e mezbah patunuan e nukupan kawuter em pemandungen wo e mas i wee em pesesiwoan eng kareta e minamuali tine’upan e rua kerub, e minitarla eng kale’ekewna kasuatan minorongla en tabut teta’aran ni TUHAN. 19Em baya nyi’a i ti’i e niato witu em patikan neiy i tena’mi ni TUHAN wia niaku, e makapumpun en teturu’ tanume e reiy’sa mina’asa petetuana’anla e rencana i ti’i.20Laa o lumila’ mouw si Daud wia si Salomo, oki’na: “Ente’enouw wo te’etepenola e natemu, wo tuananola ni’itu; te’a mouw meide’ wo te’a mouw tewang e nate, karengan si Empung TUHAN, Empungku, si rumapitla nikoo. Sia si reiy’ laa mayala wo tume’eula nikoo i ka’ayo e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangen i wee e raghes witu em bale ni TUHAN sumampet. 21Eng kaulitna, e rewok em baya ne imam wo em baya ne tou Lewi se wia kaa laa metetuanala e reiy’ sa mina’asa raghes witu em bale ni Empung, wo wawean se pirala sukarelawan se kasa sigha’ witu en susur e lukar se toro sumawang nikoo. O kangkasi em baya ne ma’aka-aka wo se minapekasa rakyat i yi’i em baya nisea se witu wawa’ em perentamu.”
1Lumila’ mouw si raja Daud wia se pakasa’an jema’ah i ti’i: “Salomo, sioki’ku maesa-esana si pineleng ni Empung si mudape’ wo e reiy’pe’ laker em pine’ani, kasuatan em pepa’ayangen i yi’i en sela, karengan e reiy’ i te i wee sitou em bait i ti’i, ta’an i te ni’i wee si Empung TUHAN. 2Ampit e minapekasa eng keter niaku ku timiro’ mola walun i wee em bale ni Empungku, nyi’a i yi’i e mas i wee em barang-barang mas, em perak i wee em barang-barang perak, en tambaga i wee em barang-barang tambaga, wesi i wee em barang-barang wesi, wo eng kayu i wee em barang-barang kayu, watu permata syoham wo em permata tinu’utul, watu item wo e watu permata minakeliu-keliur, wo e minegheghioan watu maal-maal wo kasa laker em pualam.3Awes kangkasi eng karengan e rendemku witu em bale ni Empungku, takar tanume e na’awes witu e reiy’ sa mina’asa en sinadiaku mola i wee em bale kudus, niaku ampit e nyi’i ku meweweela wia em bale ni Empungku waki e mas wo em perak kapunya’angku nuesa 4telu nga riwu talenta mas waki mas Ofir wo em pitu nga riwu talenta perak tulen kaa laa meseseup eng kedir em boang, 5nyi’a i yi’i e mas i wee em barang-barang mas wo em perak i wee em barang-barang perak wo i wee e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangen ne sumesiwo-sumesiwo. Takar timiro’ mouw ku’a re’en wia e nendo i yi’i si kasa pa’ar meweweela en sesempe wia si TUHAN?”6O laa em baya ne kapala walak wo em baya ne kapala suku Israel wo em baya ne kapala pasukan esa nga riwu wo ne pasukan esa nga atus wo em baya ne ma’aka-aka em pepa’ayangen i wee si raja se minapaloo’o-loo’ola eng kepa’a-pa’aranna. 7Nisea se simarakanla i wee e raghes witu em bale ni TUHAN e lima nga riwu talenta mas wo mapulu’ nga riwu dirham, mapulu’ nga riwu talenta perak wo e mapulu’ o uwalu talenta tambaga ma’an esa nga atus nga riwu talenta wesi.8Seiy si makapunya watu permata si simarakanla nyi’a wia si Yehiel, tou eng Gerson i ti’i, i wee em penu’utu-nu’utulan witu em bale ni TUHAN. 9Bangsa i ti’i se mepa’a-pa’ar karengan eng kepa’a-pa’aran nea niesa o niesa, karengan ampit em pakasa’an e nate nisea se mineela en sesempe kepa’a-pa’aran wia si TUHAN; o kangkasi si raja Daud si kasa mepa’a-pa’ar.
1Witu en te’un kasa ketare-tare en zaman ni Koresh, raja em banua Persia, TUHAN si minoghela e nate ni Koresh, raja Persia i ti’i kaa laa melelekepla e nuwu’ neiy i totorla ni Yeremia, i ka’ayo neiy i abarla waki minapekasa eng keraja’an ni Koresh le’os neiy i lila’ wo neiy i patik em palakat i yi’i: 2“Teinti’i mouw em perenta ni Koresh, raja Persia: e reiy’ sa mina’asa keraja’an wia em bumi e neiy mouw i karuniala wia niaku ni TUHAN, Empung pakasa’an e langit. Sia si limukarla niaku kaa laa mereredeiyla wale i wee-Nisia waki Yerusalem, e rimeta’ waki Yehuda.3Seiy si witu nelet miouw si neiy i kaghorem umat-Na, Empungna si rumapitla nisia! Ma’anouw sia mae mareng waki Yerusalem, e rimeta’waki Yehuda, wo rumedeiy’la wale ni TUHAN, Empung Israel, nyi’a i yi’i si Empung maena’ waki Yerusalem. 4Wo susur tou si neiy i katele’u, wisa tu’un sia witu tanume si malepu-lepu, si lewo’ sa reiy’ tobolen ne penduduk witu ampit em perak wo e mas, harta benda wo ternak, tumampasla en sesempe kepa’a-pa’aran i wee em bale ni Empung waki Yerusalem.”5Takar tumu’utulouw se kapala-kapala kaum ne me’urang ne tou Yehuda wo ne tou Benyamin, ma’an em baya ne imam wo se tou-tou Lewi, nyi’a i yi’i susur tou e natena neiy i oghela ni Empung kaa laa mae mareng wo rumedeiyla e wale ni TUHAN waki Yerusalem. 6Wo se reiy’ sa mina’asa tou witu eng kaledong nea se simawang nisea ampit em barang-barang perak, ampit e mas, harta benda wo se ternak wo ampit en tetaber wangun-wangun, e walinana waki reiy’ sa mina’asa wo’o sapa neiy i sempela ampit eng kepa’a-pa’aran.7O kangkasi si raja Koresh si rimeo rumou’mi eng kalekepan em bale ni TUHAN e neiy mouw i ateri ni Nebukadnezar waki Yerusalem wo neiy i weenala witu eng gorem eng kuil ni empungna. 8Koresh, raja Persia i ti’i, rimeo i rou’mi em baya nyi’a i ti’i witu e wawa’ em pategha’an ni Mitredat, bendahara ni raja, si rimeken e minapekasa nyi’a i wee si Sesbazar, pemangko’ waki Yehuda.9Nyi’i mouw en daftarna: telu nga pulu’ bokor mas, esa nga riwu bokor perak, rua nga pulu’ o siouw pai’, 10telu nga pulu’ piala mas, o kangkasi e nepat nga atus esa nga pulu’ piala perak, esa nga riwu wu’ana em barang-barang walina. 11Em barang-barang mas wo em perak i ti’i minapekasa nyi’a eng kelakerna e lima nga riwu epat nga atus.Em baya nyi’a i ti’i e niali ni Sesbazar e nedo se tou-tou neiy i sea’ i ti’i se nialimi minareng waki wanua Babel mineiy waki Yerusalem.
1Nyi’i mouw se tou-tou em propinsi Yehuda se minae minarengi waki pasea’an, nyi’a i yi’i em baya ne tinaang, eng ketareanna se neiy i ater minea waki Babel ni Nebukadnezar, raja Babel, wo se minareng mea waki Yerusalem wo mea waki Yehuda, siesa o siesa minea waki kotana. 2Nisea se mineiy mewali-wali si Zerubabel, Yesua, Nehemia, Seraya, Reelaya, Mordekhai, Bilsan Mispar,Bigwai, Rehum wo si Baana. Nyi’i mouw en daftar ne tou-tou bangsa Israel:3bani Paros: se rua nga riwu esa nga atus pitu nga pulu’ o rua tou; 4bani Sefaca: se telu nga atus pitu nga pulu’ o rua tou; 5bani Arah: se pitu nga atus pitu nga pulu’ o lima tou; 6bani Pahat-Moab, nyi’a i yi’i se oki-oki’ ni Yosua wo ni Yoab: se rua nga riwu uwalu nga atus mapulu’ o rua tou;7bani Elam: se esa nga riwu rua nga atus lima nga pulu’ o epat tou; 8bani Zatu: se siouw nga atus epat nga pulu’ o lima tou; 9bani zakai: se pitu nga atus enem nga pulu’ tou; 10bani Bani: se enem nga atus epat nga pulu’ o rua tou;11bani Bebai: se enem nga atus rua nga pulu’ o telu tou; 12bani Azgad: se esa nga riwu rua nga atus rua nga pulu’ o rua tou; 13bani Adonikam: se enem nga atus enem nga pulu’ o enem tou; 14bani Bigwai: se rua nga riwu lima nga pulu’ o enem tou;15bani Adin: se epat nga atus lima nga pulu’ o epat tou; 16bani Ater, nyi’a i yi’i se bani Hizkia: se siouw nga pulu’ o uwalu tou; 17bani Bezai: se telu nga atus rua nga pulu’ o telu tou; 18bani Yora: se esa nga atus mapulu’ o rua tou;19bani Hasum: se rua nga atus rua nga pulu’ o telu tou; 20bani Gibar: se siouw nga pulu’ o lima tou; 21waki Betlehem: se esa nga atus rua nga pulu’ o telu tou; 22tou-tou e Netofa: se lima nga pulu’ o enem tou;23tou-tou e Anatot: se esa nga atus rua nga pulu’ o uwalu tou; 24waki Asmawet: se epat nga pulu’ o rua tou; 25waki Kiryat-Arim, Kefira wo Beerot: se pitu nga atus epat nga pulu’ o telu tou; 26waki Ramai wo Gaba: se enem nga atus rua nga pulu’ o esa tou;27tou-tou e Mikhmas: se esa nga atus rua nga pulu’ o rua tou; 28tou-tou em Betel wo Ai: se rua nga atus rua nga pulu’ o telu tou; 29waki Nebo: se lima nga pulu’ o rua tou; 30bani Magbis: se esa nga atus lima nga pulu’ o enem tou;31bani Elam, nyi’a i yi’i se Elam walina: se esa nga riwu rua nga atus lima nga pulu’ o epat tou; 32bani Harim: se telu nga atus rua nga pulu’ tou; 33tou-tou waki Lod, Hadid wo Ono: se pitu nga atus rua nga pulu’ o lima tou;34waki Yerikho: se telu nga atus epat nga pulu’ o lima tou; 35bani Senaa: se telu nga riwu enem nga atus telu nga pulu’ tou.36Nyi’i mouw em baya ne imam: bani Yedaya, nyi’a i yi’i se kaum me’urang ni Yesua: se siouw nga atus pitu nga pulu’ o telu tou; 37bani Imer: se esa nga riwu lima nga pulu’ o rua tou; 38bani Pasyhur: se esa nga riwu rua nga atus epat nga pulu’ o pitu tou; 39bani Harim: se esa nga riwu mapulu’ o pitu tou.40Nyi’i mouw se tou-tou Lewi: bani Yesua wo Kadmiel, nyi’a i yi’i se bani Hodawya: se pitu nga pulu’ o epat tou. 41Nyi’i mouw em baya ne kumekantar: bani Asaf: se esa nga atus rua nga pulu’ o uwalu tou. 42Nyi’i mouw se kaum menaang witu em pepalen leloangan: bani Salum, bani Ater, bani Talmon, bani Akub, bani Hatita, bani Sobai, em baya nea se esa nga atus telu nga pulu’ o siouw tou.43Nyi’i mouw em baya ne budak witu em bait ni Empung: bani Ziha, bani Hasufa, bani Tabaot; 44bani Keros, bani Siaha, bani Padon; 45bani Lebana, bani Hagaba, bani Akub; 46bani Hagab, bani Samlai, bani Hanan;47bani Gidel, bani Gahar, bani Reaya; 48bani Rezin. Bani Nekoda, bani Gazam; 49bani Uza, bani Paseah, bani Besai; 50bani Asna, bani Meunim, bani Nefusim;51bani Bakbuk, bani Hakufa, bani Harhur; 52bani Bazlut, bani Mehida, bani Harsa; 53bani Barkos, bani Sisera, bani Temah; 54bani Neziah, bani Hatifa.55Nyi’i mouw se see’ em baya ne hamba ni Salomo: bani Sotai, bani Soferet, bani Peruda; 56bani Yaala, bani Darkon, bani Gidel; 57bani Sefaca, bani Hatil, bani Pokheret-Hazebaim, bani Ami. 58se minapekasa budak witu em bait ni Empung wo se see’ em baya ne hamba ni Salomo se telu nga atus siouw nga pulu’ o rua tou.59Nyi’i mouw se tou-tou minae marengi waki Tel-Melah, Tel-Harsa, Kerub, Adan wo Imer, ta’an nisea se reiy’ mete’u minapaloo’o-loo’ola sapa ku’a re’en se kaum ne me’urang wo e nasal usul nea neiy i kaghorem bangsa Israel: 60bani Telaya, bani Tobia, bani Nekoda, se enem nga atus lima nga pulu’ o rua tou;61wo waki elet ne kaum imam: bani Hebaya, bani Hakos, bani Barzilai. Barzilai i ti’i si minepeka’awu siesa oki’ wewene ni Barzilai, tou Gilead i ti’i, wo rengan e ni’itu sia si nginaranan i ki’it e ngaran ne me’urang i ti’i. 62Nisea i ti’i se simoisapla sapa ku’a re’en e ngaran nea neiy i kepatik witu en silsilah, ta’an karengan e ni’itu e reiy’ niatola, takar nisea se neiy i papaloo’o-loo’ola se reiy’ lenas i wee en jabatan imam. 63Wo en tanume nisea e rine’epesla ni kapala daerah, kaa nisea se reiy’ toro kumaani waki sesempe kasa kudus, i ka’ayo wawean siesa imam si minta’ ampit tumiboiy e Urim wo en Tumim.64Minapekasa jema’ah i ti’i mewali-wali se epat nga pulu’ o rua nga riwu telu nga atus enem nga pulu’ tou, 65esa nga walinana waki se budak nea tuama wo wewene eng kelakerna se pitu nga riwu telu nga atus telu nga pulu’ o pitu tou. Witu nisea wawean se rua nga atus kumekantar tuama wo wewene.66Nisea se makapunya se pitu nga atus telu nga pulu’ o enem nga ipus kawalo, rua nga atus epat nga pulu’ o lima nga ipus bagal, 67epat nga atus telu nga pulu’ o lima nga ipus onta, wo enem nga riwu pitu nga atus rua nga pulu’ nga ipus keledai.68Se pirala kapala kaum ne me’urang, katoroan nu mineiy waki wale ni TUHAN em baki Yerusalem, se minapasempela en sesempe kepa’a-pa’aran i ka’arala em pebangunan em bale ni Empung witu en tampana kasa ketare. 69Nisea se minee sesawang eng kadar i te eng kaawoan nea i wee em penu’utu-nu’utulan i ka’arala em pepa’ayangen i ti’i eng kelakerna e nenem nga pulu’ o esa nga riwu dirham mas, lima nga riwu mina perak wo esa nga atus kameja ne imam.70Sapa tare em baya ne imam wo se tou-tou Lewi, wo kangkasi se esa nga weteng waki se rakyat, ma’an em baya ne kumekantar, em baya ne menaang witu em pepalen leloangan wo em baya ne budak witu em bait ni Empung se minena’ witu eng kota-kota nea, tuanakan kangkasi em baya ne tou Israel walina, siesa o siesa waki kotana nuesa.
1Katoroan i ka’ayola en sumedot kapitu, nu reiy’ mouw se tou Israel nu minena’ waki kota-kotana, takar makarengan merurouw se minapekasa rakyat waki Yerusalem. 2Takar muleiy mouw si Yesua bin Yozadak ma’an se patuari-patuarina, em baya ne imam i ti’i, wo si Zerubabel bin Sealtiel ma’an se patuari-patuarina mebangun e mezbah ni Empung Israel kaa laa mapasempela en tetule tinunu witu natasna, minatoroan ampit neiy i kepatik witu eng kaol Taurat ni Musa, abdi ni Empung.3Nisea se rimedeiyla e mezbah i ti’i witu en tampana kasa ketarean, ma’anouw tu’u sea kineide’an wia se penduduk em banua, laa o sea mapasempela witu natasna en tetule tinunu wia si TUHAN, en tetule tinunu nedo memo’odo wo e nedo mawengido. 4Nisea kangkasi se simiwola e nendo wangko’ Lekouw Laleiyna, minatoroan ampit neiy i kepatik, wo mapasempela en tetule tinunu e nendo lumaa nendo i ki’it eng kelakerna e minatoroan ampit e natoran, nyi’a i yi’i susur nendo i ki’it neiy i tantula i wee e nendo ni’itu. 5Wo rengan e ni’itu o siwoanola en tetule tinunu tataap, o kangkasi en tetule tinunu witu en sumedot weru wo witu en susur nendo wangko’ eng kudus i wee si TUHAN, wo susur tou si mapasempela en sesempe kepa’a-pa’aran wia si TUHAN.6Rengan e nendo kasa ketare-tare en sumedot kapitu nisea se muleiy mapasempela en tetule tinunu wia si TUHAN, ta’anouw en to’otolan em Bait Suci ni TUHAN e reiy’pe’ kangkasi neiy i reta’la. 7Laa o sea meela loit wia se sumesiwo em batu wo se sumesiwo eng kayu, kasuatan wia se tou en Sidon wo Tirus eng kekaanen wo eng kekoo’on wo e lana, rio se tou-tou i ti’i malimi eng kayu aras waki Libanon i ka’ayomi waki tasik tawi e Yafo, tanu e neiy mouw i yonla wia nisea ni Koresh, raja em banua Persia.
1Katoran se kesaru ne tou Yehuda wo Benyamin nu liminga, kaa se tou-tou minarengi waki pasea’an i ti’i se kasuatan mebangun em Bait Suci i wee si TUHAN, Empung Israel, 2takar sea tumawila si Zerubabel ma’an em baya se kapala kaum ne me’urang wo lumila’ wia nisea: “Ma’anouw nikeiy kumi’it mebangun mewali-wali ampit nikouw, karengan nikeiy tu’u keiy malukar wia si Empungmu masuat tanu nikouw; awes kangkasi nikeiy keiy reiy’ maena-ena’ masempela en tetule wia-Nisia rengan en zaman ni Esar-Hadon, raja Asyur, si simoro’mi nikeiy mineiy wia nyi’i.”3Ta’an si Zerubabel, Yesua wo em baya se kapala kaum ne me’urang ne tou Israel walina se limila’ wia nisea: “E reiy’ ku’a urusan ta mewali-wali, i ka’ayo nikouw wo nikeiy mebangun em bale i wee si Empung meiy, karengan nikeiy nuesa mouw si laa mebebangun i wee si TUHAN, Empung Israel, tanu neiy i perentala wia nikeiy ni Koresh, raja em banua Persia.”4Takar se penduduk em banua i ti’i se limewea’la em pe’inakuten ne tou-tou Yehuda wo en simiwo nisea meide’ mebebangun. 5Awes tare, keurean en zaman ni Koresh, raja em banua Persia, i ka’ayo en zaman paperenta’an ni Darius, raja em banua Persia, nisea se minoko’ em baya ne ngumenge’enge’ kaa laa sumu’usuk se tou-tou Yehuda wo mo’opolela en tetiro’an nea. 6Witu en zaman paperenta’an ni Ahasyweros, witu eng kinetareani em paperenta’anna, nisea se minatik en surat teturean witu se tou-tou se maena’ mouw waki Yehuda wo waki Yerusalem.7Wo witu en zaman ni Artahsasta i patikouw en surat neiy i patik ni Bislam, Mitredat wo ni Tabiel ma’an se karapi-karapina walina wia si Artahsasta, raja em banua Persia. Naskah en surat i ti’i neiy i patik witu em baasa Aram ampit e niera’an nyi’a. (Witu em baasa Aram:) 8Rehum, kumbasar, wo si Simsai, panitera, se minatikola en surat witu Yerusalem wia si raja Artahsasta, em pumpunna tanu en tumodongla.9– Witu e nedo ni’itu i patikouw en surat i ti’i ni Rehum, kumbasar, wo ni Simsai, panitera, ma’an se karapi-karapi nea walina, em baya ne akim wo se punggawa wo se pegawai-pegawai, tou Persia, tou-tou waki Erekh, waki Babel ma’an se tou-tou waki Susan, nyi’a i ti’i se tou-tou Elam, 10wo se bangsa-bangsa walina, karengan ni Asnapar si wangko’ wo mulia i ti’i se neiy i soro’la wo neiy i reo mena’ waki kota Samaria wo waki daerah walina esa nga weka talikuran so’oso’an Efrat.11Nyi’i mouw en sinelokan en surat neiy i papa’ali nea wia nisia: ”Mea witu en sinaru ni raja Artahsasta waki se hamba-hamba ni tuangku, tou-tou waki daerah esa nga weka talikuran so’oso’an Efrat. Takar 12satorona si raja mete’ula, kaa se tou-tou Yahudi, se minae rimou’mi waki si tuangku mineiy waki tampa meiy, se mina’ayo mouw waki Yerusalem. Nisea se kasuatan mebangun sumeup eng kota durhaka wo e lewo’ i ti’i; nisea se mesampetla pebangunan em beton-beton wo maseupla en to’otolanna.13Satorona si raja mete’ula, kaa sa wona’na eng kota i ti’i em binangunola wo em beton-betonna en simampetola, tou se reiy’ mouw kasi mear pajak, upeti ka’apa bea, i ka’ayo eng kota i ti’i eng kesampetanna mapa eiy eng karugian wia se raja-raja.14En teakan, eng karengan nikeiy keiy maka punya kato’orongan ampit si raja wo e reiy’ waar i wee nikeiy lumoo’ si raja tena’an en sesero’, takar eng karengan e ni’itu keiy rimeo tou makite’ula eng kapualitan i ti’i wia si raja, 15rio siwoala sesoisapan witu eng kaol na’asaren ne nene moyang ni tuangku. Witu eng gorem eng kaol na’asaren i ti’i si tuangku si laa matola wo mamete’ula, kaa eng kota i ti’i eng kota durhaka, e reiy’ maena-ena’ mapa eiy eng karugian wia se raja-raja wo en daerah-daerah, wo kaa se tou se reiy’ maena-ena’ masiwola em peranguan witu eng goremna rengan en zaman ketareanna. Ni’itu mouw eng karenganna takar eng kota i ti’i em pinunengla. 16Nikeiy i yi’i keiy makite’ula wia si raja, kaa sa wona’na eng kota i ti’i em binangunouw sumeup wo em beton-betonna en simampetouw, takar i wee si tuang ee sangari reiy’ mola kasi kapunya’an waki daerah esa nga weka talikuran so’oso’an Efrat.”17Takar si raja si minapa’ali en surat wewingkot i yi’i: “Wia si Rehum, kumbasar, wo si Simei, panitera, ma’an se karapi-karapi nea walina, se maena’ waki Samaria wo waki daerah walina lewet en so’oso’an Efrat. Tabea! Takar en teakan, 18en surat neiy i pakiali miouw wia nikeiy, neiy mouw i wacala wia niaku ampit kalenona. 19O laa witu em perentaku en sinoisapanola, wo e niatola, kaa eng kota i ti’i rengane en zaman ketareanna se reiy’ maena-ena’ mato’or mesaru se raja-raja wo kaa se pendudukna se reiy’ maena-ena’ madurhaka wo merangu.20Awes kangkasi eng ketareanna wawean se raja-raja se makakuasa witu e Yerusalem, se maperenta e minapekasa daerah lewet en so’oso’an Efrat, wo wia nisea winearla em pajak, upeti wo em bea. 21Eng karengan e ni’itu, i rou’ momi em perenta, kaa laa mapaena’la se tou-tou i ti’i, rio eng kota i ti’i te’a pebebangunen sumeup, nu reiy’pe’ niaku nu kumaluarla em perenta. 22Wo ghenangenouw makale’o-le’os rio te’a kouw sumiwo e nesa kapeparan witu em perkara i yi’i. Sapa ku’a re’en eng ka’ara’anna eng kinaterian e minamualila karugian ne raja-raja i ti’i minawes eng kasela?”23Takar nu reiy’ mouw en sinelokan en surat ni raja Artahsasta neiy wacala wia si Rehum, wo si Simsai, panitera, ma’an se karapi-karapi nea, mae mouw sea ampit e minakarengan waki Yerusalem matola se tou-tou Yahudi, wo ampit eng kaketean sea se mapupus se tou-tou i ti’i mena’la em pepa’ayangen i ti’i. 24Witu e nedo ni’itu i kaena’ mouw em pepa’ayangen mebangun em bale ni Empung em baki Yerusalem, wo e minena-ena’ neiy i kaena’ i ka’ayo en te’un karua en zaman paperenta’an ni Darius, raja em banua Persia.
1Ta’an si nabi Hagai wo si Zakharia bin Ido, se rua nabi i ti’i, se minenti’ witu se tou-tou Yahudi se maena’ waki Yehuda wo waki Yerusalem witu e ngaran ni Empung Israel, si rimapitla nisea. 2Witu e nedo ni’itu muleiy mouw si Zerubabel bin Sealtiel wo si Yesua bin Yozadak mebangun em bale ni Empung em baki Yerusalem. Nisea se tineper wo sinawang ne nabi-nabi ni Empung.3Ta’an witu e nedo ni’itu kangkasi meiy mouw wia nisea si Tatnai, kumbasar en daerah esa nga weka talikuran en so’oso’an Efrat, mewali-wali ampit si Syetar-Boznai wo se karapi-karapi nea, wo en teinti’i mouw em pokeiyna wia nisea: “Seiy ku’a re’en si minee perenta wia nikoo kaa laa mebebangun em bale i yi’i wo mesesampetla em beton i yi’i?” 4Laa o pokeiyna kangkasi wia nisea: “Seiy ku’a re’en e ngaran-ngaran ne tou se rimedeiyla em bangunan i yi’i?” 5Ta’an em beren ni Empung e memee-mee ghenang em baya se tu’a-tu’a ne tou Yahudi, i ka’ayo sea reiy’ pupusan mena’ ne tou-tou i ti’i i ka’ayo wawean abar eng ka’atoan ni Darius wo kamurian makialimi sumeup en surat bewingkot tanume eng kapualitan i ti’i.6Nyi’i mouw en sinelokan en surat neiy i pakiali ni Tatnai, kumbasar en daerah esa nga weka talikuran en so’oso’an Efrat, mewali-wali ampit si Syetar-Boznai wo se karapi-karapina, em baya ne punggawa en daerah esa nga weka talikuran en so’oso’an Efrat, wia si raja Darius. 7Nisea se minapa’ali e laporan neiy i kepatik wia nisia em palingan tanu en tumodongla: Mea witu en sinaru ni raja Darius. Tabea pinakale’os!8Satorona si raja si mamete’ula, kaa nikeiy keiy mineiy wia en daerah Yehuda, mineiy wia em bale ni Empung si kasa wangko’. Wale i ti’i eng kasuatan pebangunen ampit em batu sela-sela, kasuatan eng kedirna linapis ampit eng kayu, wo em pepa’ayangen i ti’i em pina’ayang ampit e makale’o-le’os wo e makelang le’os witu e lawas nea. 9Kamurian keiy minueiyla em baya se tu’a-tu’a i ti’i wo en teinti’i mouw em pokeiy meiy wia nisea: Seiy ku’a re’en si minee perenta wia nikoo kaa laa mebebangun em bale i yi’i wo mesesampetla em beton i yi’i? 10awes kangkasi nikeiy keiy minueiyla wia nisea e ngaran-ngaran nea, kaa laa mapakite’ula nyi’a wia si tuangku, ampit minatikla e ngaran ne tou-tou se mekapalala nisea.11Nyi’i mouw em bewingkot neiy i wee neala wia nikeiy: Nikeiy nyi’a mouw keiy hamba-hamba ni Empung em pakasa’an e langit wo em bumi, wo nikeiy keiy mebangun sumeup em bale, e neiy mouw i redeiyla minate’u-te’unouw nu reiy’pe nyi’a, neiy i redeiyla wo neiy i sampetla ni esa raja Israel si wangko’.12Ta’an nu reiy’ mouw se nene moyang meiy nu minapato’orla e nupi’ ni Empung pakasa’an e langit, nisea se neiy i sarakan-Nala witu e lawas ni Nebukadnezar, raja em banua Babel, tou eng Kasdim, si timeri em bale i ti’i wo minater se bangsa i ti’i tanume se tinaang minea waki wanua Babel. 13Ta’an laa witu en te’un kasa ketare-tare en zaman ni Koresh, raja em banua Babel, i kaluaromi em perenta ni raja Koresh kaa laa mebebangun em bale i yi’i.14O kangkasi eng kalekepan e mas wo em perak waki wale ni Empung, e niedo momi ni Nebukadnezar waki Bait Suci em baki Yerusalem wo e niali witu eng gorem em bait suci em baki Babel, e niedomi kangkasi ni raja Koresh waki bait suci em baki Babel i ti’i, wo neiy i sarakanla wia siesa tou si mekengaran Sesbazar si pinopona mola minamuali kumbasar. 15Em perentana wia nisia: Edonouw eng kalekepan i yi’i, mea mouw wo i weela ni’itu witu eng gorem em Bait Suci em baki Yerusalem, wo ma’anouw em bale ni Empung em bangunen witu en tampana ketare-tare.16Kamurian meiy mouw si Sesbazar, rimeta’la em peteto’otolan em bale ni Empung em baki Yerusalem, wo rengan e nedo ni’itu i ka’ayomi en teakan o pa’ayangenola em pebangunan nyi’a, ta’an i te e reiy’pe’ simampet.17Eng karengan e ni’itu, sa wona’na i papokeiyla le’os ni raja, takar satorona tuana’ala pasoisapan witu eng gorem eng gedung penu’utu-nu’utulan ni raja, maname’, waki Babel, sapa ku’a re’en e mekasa mouw kaluarala perenta ni raja Koresh kaa laa mebebangun sumeup em bale ni Empung em baki Yerusalem i ti’i. Kamurian e rine’epesan ni raja tanume eng kapualitan i ti’i satorona ni’i pakialimi wia nikeiy.”
1Nu reiy’ mouw i tu witu em perenta ni raja Darius o siwoanola em pasoisapan witu em penu’utu-nu’utulan waki Babel, witu en tampa tinu’utulan e naskah-naskah. 2Kamurian waki Ahmeta, benteng em baki propensi Media, kina’atoala e nesa langkunan em pumpunena tanume en tumodongla: "Piagam:3Witu en te’un kasa ketare-tare en zaman ni raja Koresh i kaluaromi em perenta ni raja Koresh: Tanume em bale ni Empung waki Yerusalem. Wale i ti’i e lewo’ sareiy’ mouw bangunen sumeup tanume en tampa ne tou mapasempela en tetule rineret wo en tetule api-apian; e lewo’ sa reiy’ mouw eng kerakekna e nenem nga pulu’ hasta wo eng kapenarna e nenem nga pulu’ hasta. 4Wo e lewo’ sa reiy’ mouw i paas telu nga unsun watu sela-sela wo e nesa nga unsun kayu. E nongkosna e lewo sa reiy’ weareni waki penu’utu-nu’utulan eng keraja’an. 5Wo kangkasi eng kalekepan e mas wo em perak em bale ni Empung e niedomi ni Nebukadnezar waki Bait Suci em baki Yerusalem wo alin minea waki Babel i ti’i e lewo’ sa reiy’ mouw i warengla, rio mareng kangkasi witu eng gorem em Bait Suci em baki Yerusalem, mea witu en tampana kasa ketare; wo nikoo koo lewo’ sa reiy’ mouw meela nyi’a witu eng gorem em bale ni Empung.”6“Eng karengan e ni’itu, heiy Tatnai, kumbasar en daerah lewet en so’oso’an Efrat, wo si Syetar-Boznai ma’an se karapi-karapimu, em baya ne punggawa en daerah lewet en so’oso’an Efrat, satorona kouw ma’akati en tou maname. 7I waya mola em pepa’ayangen mebangun em bale ni Empung i ti’i. Kumbasar wo em baya ne tu’a-tu’a ne tou Yahudi se toro mangun em bale ni Empung i ti’i witu en tampana kasa ketare.8Awes kangkasi neiyku mouw i kaluarla em perenta tanume en sapa e lewo’ sa reiy’ siwon niouw witu em baya se tu’a-tu’a ne tou Yahudi tanume em pebangunan em bale ni Empung i ti’i, nyi’a i yi’i waki wewua’an eng keraja’an, waki e upeti en daerah lewet en so’oso’an Efrat, e lewo’ sa reiy’ mouw ampit e makale’o-le’os wo ampit e reiy’ maleken mee ongkos wia se tou-tou i ti’i. 9Wo sapa em pemadungen, nyi’a i yi’i si sapi raghar muda, domba raghar, oki’ ni domba i wee en tetule tinunu i wee si Empung pakasa’an e langit, o kangkasi eng gandum, wuras, nanggor wo e lana, i ki’it en teturu’ em baya ne imam se waki Yerusalem, em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ i weela wia nisea e nendo lumaa e nendo reiy’ ampit eng kapeparan, 10rio sea reiy’ maena-ena mapasempela en tetule maka’aruiyen wia si Empung pakasa’an e langit wo masombayangla si raja ma’an se oki-oki’na.11Tumodongla nyi’a neiyku mouw i kaluarla em perenta, rio susur tou si lumangkoiy eng katenggolan i yi’i, e laa sawuten esa nge wa’atang narii waki walena, kaa laa melelesetla nyia’ witu en tempok en tobol i ti’i wo rio em balena en siwonla riberek karengan eng kapualitan i ti’i. 12Takar si Empung, si simiwo mola e ngaran-Na mena’ maname, ma’anouw sia rumonga’la susur raja wo susur bangsa, si maayatla e lawas kaa laa lumangkoiy eng katenggolan i yi’i wo mepepunengla em bale ni Empung em baki Yerusalem i ti’i. Niaku, Darius, si kimaluarola em perenta i yi’i. Satorona mouw i tu patuananla ampit e makale’o-le’os.”
1Kamurian waki em baya nyi’a i ti’i, witu en zaman paperenta’an ni Artahsasta, raja em banua Persia, takar mae mouw si Ezra bin Seraya bin Azarya, bin Hilkia 2bin Salum bin Zadok bin Ahitub 3bin Amarya bin Azarya bin Merayot 4bin Zerahya bin Uzi bin Buki 5bin Abisua bin Pinehas bin Eleazar bin Harun, nyi’a i ti’i si Harun imam kapala.6Ezra i yi’i si rimou’mi waki Babel. Nisia nyi’a mouw siesa tou kasa mete’u eng kaol, kasa sigha’ witu en Taurat ni Musa neiy i weela ni TUHAN, Empung Israel. Wo si raja si mineela nisia e reiy’ sa mina’asa eng kepa’arnala, eng karengan e lawas ni TUHAN, Empungna, materungla nisia. 7O kangkasi minae minareng waki Yerusalem se pirala nga rewok ne tou Israel wo se imam, tou Lewi, kumekantar, menaang witu em pepalen leloangan wo se budak witu em bait ni Empung witu en te’un kapitu witu en zaman ni raja Artahsasta.8Laa o i ka’ayo mola sia waki Yerusalem witu en sumedot kalima, nyi’a i yi’i witu en te’un kapitu en zaman ni raja i ti’i. 9Minakatena-tena witu en tanggal esa en sumedot kasa ketare sia muleiy em pakela-kelanganna marengi waki Babel wo e minakatena-tena’ witu en tanggal esa sumedot kalima sia i ka’ayola waki Yerusalem, eng karengan e lawas murah ni Empungna i ti’i en timerungla nisia. 10Karengan si Ezra si kasa mouw pa’ar kaa laa mesesoisapla en Taurat ni TUHAN wo metetuanala nyi’a ma’an meteturu’la eng katataapan wo e natoran witu nelet ne tou Israel.11Nyi’i mouw en sinelokan en surat, neiy i weela ni raja Artahsasta wia si Ezra, imam wo si kasa sigha’ eng kaol i ti’i, si kasa sigha’ witu e lelila’a’an e reiy’ sa mina’asa perenta wo eng katataapan ni TUHAN i wee se tou Israel: 12“Artahsasta, raja reiy’ sa mina’asa raja, wia si Ezra, imam wo kasa mete’u en Taurat ni Empung pakasa’an e langit, wo en tumodongla nyi’a. Takar en teakan, 13kaa niaku e neiy mouw kaluari em perenta, kaa susur tou si witu eng gorem eng keraja’angku si neiy i kaghorem tou Israel karengan, ka’apa em baya ne imamna ka’apa se tou-tou Lewi, wo si pa’ar mea waki Yerusalem, si toro kumi’it mea ampit nikoo.14Eng karengan nikoo koo neiy i reo ni raja ma’an se pitu tou ngumenge’enge’na kaa laa mesesoisapla tanume e Yehuda wo e Yerusalem ampit kumi’itla witu e nukum ni Empungmu e minamuali tetiboiyannu, 15wo kaa laa ma’ali em perak wo e mas, e neiy i weela ni raja ma’an em baya ne ngumenge’enge’na tanume en sesempe kepa’a-pa’aran wia si Empung Israel, en tampa paena’an-Na waki Yerusalem, 16ma’an e reiy’ sa mina’asa perak wo e mas e laa ka’atoannu waki minapekasa propensi Babel, ampit en sesempe kepa’a-pa’aran e laa i pesesempela ne rakyat wo em baya ne imam i wee em bale ni Empung nea em baki Yerusalem,17takar eng karengan e ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw koo ampit e makale’o-le’os make e loit i ti’i kaa laa tumeles se sapi-sapi raghar, domba-domba raghar, oki-oki’ ne domba ampit en tetule sesakeiyanna wo en tetule tinoa’na, wo e lewo’ sa reiy’ mouw em baya nyi’a i ti’i i sempemula witu natas e mezbah witu em bale ni Empungmu em baki Yerusalem. 18Ta’an sapa ni’i papokeiymula le’os wo ne patuari-patuarimu kaa laa pesesiwoala ampit em perak wo e mas esa nga lebena, en toro siwon niouw minatoroan ampit eng kepa’aran ni Empungmu.19Ta’an eng kalekepan-kalekepan i te neiy i sarakanla wia nikoo i wee e raghes witu em bale ni Empungmu, i pa’ayo mola i tu witu en sinaru ni Empung waki Yerusalem. 20Wo em balina em pemandungene’ i wee em bale ni Empungmu, em pawearan nyi’a e minamuali pemesa’anennu, ni’itu en toro wearennumi waki penu’utu-nu’utulan eng keraja’an.21Kamurian niaku, raja Artahsasta, kimaluarola em perenta wia em baya ne bendahara waki daerah lewet en so’oso’an Efrat, teinti’i: e reiy’ sa mina’asa eng kiniweemi waki nikoo ni imam Ezra, si kasa sigha’ en Taurat ni Empung pakasa’an e langit, e lewo’ sa reiy’ mouw tuananla ampit e makale’o-le’os, 22ampit minake em perak i ka’ayo esa nga atus talenta eng kelakerna, gandum i ka’ayo esa nga atus kor eng kelakerna, nanggor i ka’ayo esa nga atus bat eng kelakerna, lana i ka’ayo esa nga atus bat eng kelakerna, wo em buras e reiy’ siniakaran. 23E reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en timo’otolela witu em perenta ni Empung pakasa’an e langit, e lewo’ sa reiy’ tuananla ampit en tentem i wee em pemandungen em bale ni Empung pakasa’an e langit, rio te’a em paperenta’an ni raja ma’an se oki-oki’na tena’an e nupi.24Awes kangkasi keiy makite’ula wia nikoo, kaa e reiy’ mouw sah sa em baya ne imam, tou Lewi, kumekantar menaang witu em pepalen leloangan, budak witu em bait ni Empung wo em baya ne hamba em bale ni Empung se tena’anla em pajak, upeti ka’apa bea.25Takar nikoo, heiy Ezra, mopo mouw se ma’aka-aka – ma’aka-aka wo se akim-akim minatoroan ampit eng hikmat ni Empungmu e minamuali tetiboiyannu, rio sea maakimla se minapekasa rakyat se maena’ waki daerah lewet en so’oso’an Efrat, nyi’a i yi’i em baya ne tou se mete’ula e nukum ni Empungmu; wo se tou reiy’pe’ mete’ula nyi’a se lewo’ sa reiy’ mouw turu’ennu. 26Susur tou, si reiy’ matuanala e nukum ni Empungmu wo e nukum ni raja, si lewo’ sa reiy’ ukumen ampit e makale’o-le’os, le’os ampit e nukuman paten, ka’apa tu’u ampit em pasea’an, ampit e nukuman denda ka’apa ukuman penjara.”27Lino’orouw si TUHAN, Empung ne nene moyang ta, si ampit en tuana minoghela e nate ni raja, i ka’ayo sia simerengatla em bale ni TUHAN em baki Yerusalem, 28a wo en simiwo niaku i koupusla ni raja wo ne ngumenge’enge’- ngumenge’enge’na ma’an se reiy’ sa mina’asa pemangko’ ni raja se makua-kuasa! b Takar niaku ku kimeterla nateku, karengan e lawas ni TUHAN, Empungku, en timerungla niaku wo niaku ku minerurla waki elet ne tou Israel se pirala ma’aka-aka kaa laa mae mareng mewali-wali niaku.
1Nyi’i mouw se kapala-kapala kaum ne me’urang wo en silsilah ne tou-tou se minae marengi mewali-wali niaku waki Babel witu en zaman em paperenta’an ni raja Artahsasta: 2waki se bani Pinehas: si Gersom; waki se bani Itamar: si Daniel; waki se bani Daud: si Hatus 3bin Sekhanya; waki se bani Paros: si Zakharia, wo mewali-wali nisia se esa nga atus lima nga pulu’ tou tuama se neiy i kepatik witu en silsilah;4waki se bani Pahat-Moab: si Elyoenai bin Zerahya, wo mewali-wali nisia se rua nga atus tou tuama; 5waki se bani Zatu: si Sekhanya bin Yahaziel, wo mewali-wali nisia se telu nga atus tou tuama; 6wo waki se bani Adin: si Ebed bin Yonatan, wo mewali-wali nisia se lima nga pulu’ tou tuama; 7waki se bani Elam: si Yesaya bin Atalya wo mewali-wali ampit nisia se pitu nga pulu’ tou tuama;8wo waki se bani Sefaca: si Zebaja bin Mikhael, wo se mewali-wali nisia se uwalu nga pulu’ tou tuama; 9wo waki se bani Yoab: si Obaja bin Yehiel, wo mewali-wali nisia se rua nga atus mapulu o uwalu tou tuama; 10wo waki se bani Bani: si Selomit bin Yosifya, wo mewali-wali nisia se esa nga atus enem nga pulu’ tou tuama; 11wo waki se bani Bebai: si Zakharia bin Bebai, wo mewali-wali nisia se rua nga pulu o uwalu tou tuama;12wo waki se bani Azgad: si Yohanan bin Hakatan, wo mewali-wali nisia se esa nga atus mapulu’ tou tuama; 13wo waki se bani Adonikam: se mineiy kamurian, wo nyi’i mouw e ngaran nea: si Elifelet, Yehiel wo si Semaya, wo mewali-wali nisea se enem nga pulu’ tou tuama; 14wo waki se bani Bigwai: si Utai wo si Zabud wo mewali-wali nisia se pitu nga pulu’ tou tuama.15Niaku ku minerurla nisea tawi en so’oso’an e maso’oso’ mea waki Ahawa wo maname keiy dumasing telu nga endo eng keurena. Katoroan soisapengkula sea, kaloo’ala wawean se tou-tou Israel karengan wo se imam-imam, ta’an reiy’ niatokula witu e nelet nea se tou-tou waki se bani Lewi. 16Kaa ni’itu niaku ku minapa’ali si Eliezer, Ariel, Semaya, Elnatan, Yarib, Elnatan, Natan, Zakharia, , Mesulam, nyi’a i yi’i se kapala-kapala kaum ne me’urang, wo si Yoyarib wo si Elnatan, nyi’a i yi’i se mememee-mememee teturu,17ampit e nesa ower i wee si Ido, kapala en tampa waki Kasifya. Niaku ku mineela e lelila’an-lelila’an witu eng gorem en suma nea kaa laa i pelelila’la wia si Ido wo se patuari-patuarina, em baya se budak witu em bait ni Empung waki Kasifya i ti’i, rio sea mapa eiymi wia nikeiy se tou-tou se lewo sa reiy’ tumuanala eng kabakti’an wia em bale ni Empung meiy.18Kamurian karengan e lawas murah ni Empung meiy i ti’i en timerungla nikeiy, o paki eiy nea mouw wia nikeiy se tou-tou se maka akal budi waki se bani Mahli bin Lewi bin Israel, nyi’a i yi’i si Serebya ampit se oki-oki’ wo se patuari-patuarina, se mapulu’ o uwalu tou; 19wo si Hasabya wo si Yesaya, waki se bani Merari, wo se patuari-patuarina wo se oki-oki’ nea, se rua nga pulu’ tou; 20wo waki em baya ne budak witu em bait ni Empung, se neiy i weela ni Daud wo em baya ne pemangko’ kaa laa pesesawang em pepa’ayangen ne tou-tou Lewi, se rua nga atus rua nga pulu’ tou, siesa o siesa se tinu’udek ampit en tinotor e ngaranna.21Kamurian maname, waki li’ilik en so’oso’an Ahawa i ti’i, niaku ku minapakite’ula em poso rio keiy kumumengla en tou witu en sinaru ni Empung meiy wo maleiy wia-Nisia e lalan aman i wee nikeiy, i wee se oki-oki’ meiy wo e reiy’ sa mina’asa eng harta benda meiy. 22Karengan niaku ku meirang kumiwee suraro wo se tou-tou mesake-sake kawalo wia si raja kaa laa kumawal nikeiy witu se kesaru wia lalan; karengan nikeiy keiy limila’ mouw wia si raja, en tuana: “Lawas ni Empung meiy e tumerungla em baya ne tou se menaro Nisia demi eng kelawiran nea, ta’an eng kuasa e nupi-Na en tumoro em baya ne tou se timele’ula Nisia.” 23Jadi moso mouw keiy womaaleiyla eng kapualitan i ti’i wia si Empung wo si Empung si lime’ele’la em paaleiyen neiy.24Laa o ku meleng se mapulu’ o rua pamuka-muka ne imam, nyi’a i yi’i si Serebya wo si Hasabya, wo mewali-wali nisea se mapulu’ tou waki elet ne patuari-patuari nea. 25Niaku ku timimbang i wee nisea em perak, e mas, wo eng kalekepan-kalekepan, nyi’a i yi’i en sesempe-sesempe wuntul i wee em bale ni Empung meiy e neiy i wuntulela ni raja ma’an se ngumenge’enge’- ngumenge’enge’na wo se pemangko’-pemangko’na wo em baya ne tou Israel se maname.26O kangkasi niaku ku timimbang kaa laa mesesarakan witu e lawas nea: em perak enem nga atus lima nga pulu’ talenta, kalekepan em perak e maka arga esa nga atus talenta, e mas esa nga atus talenta, 27rua nga pulu’ piala mas maka arga esa nga riwu dirham wo e rua wu’ana eng kalekepan waki tambaga lenas e maserengat wo e wangun tanu e mas.28Wo niaku ku limila’ wia nisea: “Nikouw kouw kudus i wee si TUHAN, wo eng kalekepan-kalekepan i yi’i tu’u eng kudus, wo em perak wo e mas i yi’i nyi’a mouw en sesempe kepa’a-pa’aran wia si TUHAN, Empung ne nene moyangmu; 29urusenouw wo tayuranouw i tu i ka’ayo kouw toro tumimbang nyi’a witu en sinaru em baya ne pamuka-muka ne imam ma’an se tou-tou Lewi wo em baya ne ma’aka-aka ne kaum ne me’urang ne tou Israel waki Yerusalem, witu e ruragh-ruragh em bale ni TUHAN.” 30O laa em baya ne imam wo se tou-tou Lewi se simungkul em perak wo e mas wo eng kalekepan-kalekepan en tinimbangouw i ti’i kaa laa pa’alin mea waki Yerusalem, mea waki wale ni Empung meiy.
1Nu reiy’ mouw em baya nyi’a i ti’i nu tinuanala meiy mouw em baya ne pamuka-muka tumawimi niaku wo lumila’: “Tou-tou Israel karengan, em baya ne imam, se tou-tou Lewi se reiy’ tima’atasla en tou waki se penduduk em banua ampit e reiy’ sa mina’asa eng kakejianna, nyi’a i yi’i waki se tou Kana’an, tou Het, tou Feris, tou Yebus, tou Amon, tou Moab, tou Mesir wo se tou Amori. 2Karengan nisea se minedo mola ka’awu waki elet ne oki’ wewene ne tou-tou i ti’i i wee en tou nuesa wo i wee se oki-oki’ nea, i ka’ayo masewokanouw em bibit kudus ampit se penduduk em banua, awes tare se pamuka-muka wo se makua-kuasa mouw se rimerior timuanala em pasiwo-siwon e reiy’ lale’ i ti’i.”3Katoroan niaku nu liminga e lelila’an i ti’i, takar niaku ku kimurensangla e labungku wo eng karaiyku wo ku sumawut e wu’uk eng kokongku wo en sokomku wo rumuberouw aku i kenganga. 4Laa o merurouw wia niaku em baya ne tou se matenggo’ogho’ karengan e nuwu’ ni Empung Israel, eng karengan em pasiwo-siwon reiy’ lale’ ne tou-tou neiy i sea’ i ti’i, ta’an niaku ku minena-ena’ rimuber neiy i kenganga i ka’ayo en tetule mawengido.5Witu e nedo en tetule mawengido wo tumo’orouw aku wo mena’ masiksa en touku, laa o ku kumurur ampit e labungku wo eng karaiyku minatoya-toyak kasuatan minalungla e lawasku wia si TUHAN, Empungku, 6wo pokeiyku: “Ee Empungku, niaku ku meirang wo minaka’ato en sesero’, i ka’ayo ku reiy’ berani mekeka’atla eng gioku wia-Nikoo, ee Empungku, karengan en dosa meiy e mine’unsunanouw minatasla eng kokong meiy wo eng kaselokan neiy e minumbungome waki langit.7Waki zaman ne nene moyang meiy i ka’ayomi e nendo i yi’i eng kaselokan neiy em bangko’, wo eng karengan en dosa meiy takar keiy nu waya ampit se raja-raja wo se imam-imam meiy neiy i sarakanla witu e lawas ne raja-raja em banua, mea witu eng gorem eng kuasa en santi, mea witu eng gorem petaangan wo em paremu’an, wo em pasero’an witu en saruan ne kelakeran, tanu e minamuali en teakan i yi’i.8Wo en teakan, en tare mouw i te pe’anen neiyla e nupus karunia waki si TUHAN, Empung meiy si timele’ula wia nikeiy se tou-tou neiy i kaliseiy, wo minee nikeiy tampa paena’an waki tampa-Na eng kudus, i ka’ayo si Empung meiy si simiwo em beren neiy masena’ wo minee nikeiy e noki kapenasan witu em pabudakan neiy. 9Karengan e ma’anouw tu’u keiy minamuali budak , ta’an witu em pabudakan i ti’i keiy reiy’ neiy i tele’ula ni Empung meiy. Nisia si simiwo nikeiy neiy i koupusla ne raja-raja em banua Persia, i ka’ayo keiy minaka’ato kapenasan kaa laa mebebangun em bale ni Empung meiy wo malinto’orla sumeup e riberekna, wo e weean beton kekelung waki Yehuda wo waki Yerusalem.10Ta’an en teakan, ee Empung meiy, sapa e laa i lila’ meiy nu reiy’ mouw em baya nyi’a i yi’i? Karengan nikeiy keiy timele’u mola em perenta-Mu, 11e neiy-Mu i perentala ampit em pinaeletan ne hamba-hamba-Mu, em baya ne nabi i ti’i, ampit minee nuwu’: Em banua ghinorem miouwla kaa laa pereruberan nyi’a mouw em banua kewur eng karengan eng kakewuran ne penduduk em banua, nyi’a i yi’i eng karengan e makari’irisen en tinuana neala ampit e reiy’ sa mina’asa kanajisan nea waki pakasa’an em banua i ti’i waki tempok mea waki tempok. 12Jadi en teakan te’a mouw kouw meweweela se oki-oki’ wewenemu wia se oki’ tuama nea, ka’apa tu’u medo se oki-oki’ wewene nea i wee se oki’ tuamamu. Te’a mouw kouw mememe’inakutla eng kasejahtera’an wo eng ka’aruiyan nea i wee eng keure-urena, rio kouw mamuali ente’, kumeipi em bua’na en tana’ e le’os, wo meela en tana’ i ti’i wia se oki-oki’mu i wee eng keure-urena.13Nu reiy’ mouw em baya em pine’an neiymi eng karengan em pasiwo-siwon neiy e lewo’, wo eng karengan eng kaselokan neiy em bangko’, kasuatan Nikoo, ee Empung meiy, koo reiy’ meukum e minekesaruan ampit en dosa meiy, wo kimaruniape’la wia nikeiy se tou-tou neiy i kaliseiy kelaker i yi’i, 14ma’anouw tu’u keiy sumeup lumangkoiy em perenta-Mu wo kumaweng-mekawengan ampit se bangsa –bangsa se keji i yi’i? Reiy’ ku’a re’en Nikoo koo laa meupi’ wia nikeiy i ka’ayo keiy ma’apu mapuneng, i ka’ayo reiy’la si timele’u matou-tou ka’apa neiy i kaliseiy?15Ee TUHAN, Empung Israel, Nikoo sikasa ulit, karengan nikeiy keiy neiype’ i wayala timele’u tanume setou-tou neiy i kaliseiy, tanu e minamuali en teakan i yi’i. Loo’onouw, keiy simaru eng hadirat-Mu ampit eng kaselokan neiy. Eng kaulitna, witu eng ka’ada’an tuana e reiy’ wona’na sitou tumaang rumedeiy witu en sinaru-Mu.”
1Kasuatan si Ezra masombayang wo maaku en dosa, kasuatan maame’ ampit maongkot witu en saruan em bale ni Empung, meruromi wia nisia se jema’ah tou Israel se kasa ka’asa’an eng kelakerna, tuama, wewene wo se oki-oki’. Tou-tou i ti’i se maame’ ente-ente’. 2Takar sumusuiy mouw si Sekhanya bin Yehiel, waki se bani Elam, pokeiyna wia si Ezra: “Nikeiy keiy timuana mola em pasiwo-siwon reiy’ lale’ wia si Empung ta, eng karengan nikeiy keiy minapaka’awu mola se wewene wo’oseiy waki elet ne penduduk em banua. Ma’anouw tuana en teakan kangkasi e waweane’ arapan i wee se Israel.3Meiy mouw nikita en teakan ma’akes en teta’aran ampit si Empung ta, kaa nikita kita laa mure’ em baya ne wewene i ti’i ampit se oki-oki’ neiy i patou neala, i ki’it e nge’enge’ ni tuang wo ne tou-tou matenggo’ogho’ karengan em perenta ni Empung ta. Wo ma’anouw sitou minta’ i ki’it e nukum Taurat. 4Tumo’orouw, karengan eng kapualitan i ti’i nyi’a mouw e lukarmu. Nikeiy keiy laa tumeperla nikoo. Ente’enola natemu, wo minta mouw!”5Kamurian tumo’orouw si Ezra wo rumeo em baya ne pamuka-muka ne imam wo se tou-tou Lewi wo se pakasa’an tou Israel tumiwa’, kaa nisea se laa sumiwo i ki’it e lelila’an i ti’i, takar tumiwa’ mouw sea. 6Nu reiy’ mouw i tu Ezra si rimou’mi waki saruan em bale ni Empung tumuyume e ruragh ni Yohanan bin Elyasib, wo maname sia minapawengi ampit e reiy’ kimaan roti wo kimoo’ rano, kaa nisia si mengasi’ karengan se tou-tou neiy i sea’ i ti’i se timuana mola em pasiwo-siwon reiy’ lale’.7O laa i abarola em palakat waki Yehuda wo waki Yerusalem wia em baya ne tou se minarengi waki pasea’an kaa laa merur waki Yerusalem. 8Seiy’ i te witu en telu nga endo si reiy’ mineiy, takar i ki’it en tinenggolela em baya ne ma’aka-aka wo ne tu’a-tu’a e reiy’ sa mina’asa hartana e laa edon wo nisia si laa i sea’mi waki se jema’ah se minarengi waki pasea’an.9Laa o merurouw em baya ne tou tuama Yehuda wo Benyamin waki Yerusalem witu en telu nga endo i ti’i, nyi’a i yi’i witu en sumedot kasiouw witu en tanggal rua nga pulu’ sumedot ni’itu. Minapekasa rakyat se rimuber witu eng kalasan em bale ni Empung, kasuatan matenggo’ogho’ karengan em perkara i ti’i wo karengan e naro repet. 10Takar tumo’orouw si imam Ezra, laa o lumila’ wia nisea: “Nikouw kouw timuana mola em pasiwo-siwon reiy’ lale’, karengan nikouw kouw minepeka’awula se wewene wo’oseiy wo ampit en tuana e minawes eng kaselokan ne tou Israel.11Ta’an en teakan mengaku mouw witu en sinaru ni TUHAN, Empung ne nene moyangmu, wo tuananola sapa e mekepa’aren wia-Nisia wo ta’atasenomi en toumu waki se penduduk em banua wo se wewene-wewene wo’oseiy i ti’i!”12O laa se minapekasa jema’ah se miningkot wo minaleiy ampit en suara menaleinteng: “Eng kaulitna, nyi’a mouw eng kawajiban neiy tanu em pokeiymu i ti’i. 13Ta’an se tou-tou i yi’i se ka’asa’an eng kelakerna wo en tekan e noras naro, i ka’ayo se tou se reiy’ mouw makawoo kasi rumedeiy witu luar. Awes kangkasi em pepa’ayangen i ti’i e reiy’ perkara esa nga endo rua nga endo, karengan witu eng kapualitan i ti’i keiy lakerouw timuanala kaselokan.14Ma’anouw se ma’aka-aka – ma’aka-aka meiy se minta’ mewakilela se jema’ah minapekasana, takar susur tou se waki kota-kota meiy se minepeka’awula se wewene wo’oseiy se lewo’ sa reiy’ meiy sumaru witu e nedo-nedo neiy i ketantu, wo mewali-wali nisea em baya ne tu’a-tu’a wo em baya ne akim waki susur eng kota, i ka’ayo e nupi’ ni Empung meiy e melaya-layas karengan em perkara i yi’i ni’i wa’akati waki nikeiy.” 15Si Yonatan bin Asael i te, wo si Yahzeya bin Tikwa, se rimedeiy mapero em perkara i ti’i, tinobol ni Mesulam wo ni Sabetai, tou Lewi i ti’i.16Ta’an nisea se minarengi waki pasea’an se matuanala nyi’a. Takar si imam Ezra si mineleng se pirala tou, se kapala-kapala kaum ne me’urang, siesa o siesa i wee se kaum ne me’urangna, em baya nea ampit e ngaranna en tinotor. Witu e nendo kasa ketare-tare en sumedot kamapulu’ nisea se simidang mesesoisapla em perkara i ti’i, 17wo nisea se simampetla e reiy’ sa mina’asa urusan en tanume sitou minepeka’awu si wewene wo’oseiy i ti’i witu e nendo kasa ketare-tare en sumedot kasa ketare-tare.18Witu nelet ne kaum imam se minepeka’awu wewene wo’oseiy se kina’atoan: se waki se bani Yesua bin Yozadak, ampit se patuari-patuarina: Maaseya, Eliezer, Yarib wo si Gedalya. 19Ampit timiboiy e lawas , nisea i ti’i se timiwa’ laa mure’ si ka’awu nea. Wo nisea se minapasempela siesa nga ipus domba raghar waki se kawang ne membe’ domba tanume en tetule tetubuus en selok karengan eng kaselokan nea.20Waki se bani Imer: si Hanani wo si Zebaja; 21waki se bani Harim: si Maaseya, Elia, Semaya, Yehiel wo si Uzia; 22wo waki se bani Pasyhur: si Elyoenai, Maaseya, Ismael, Netaneel, Yozabad wo si Elasa.23Waki se tou-tou Lewi: si Yozabad, Simei, Kelaya (nyi’a i yi’i si Kelita), Petahya, Yuda wo si Eliezer. 24Waki em baya ne kumekantar: si Elyasib.Waki em baya ne menaang witu em pepalen leloangan: si Salum, Telem wo si Uri. 25Waki se tou-tou israel walina: waki se bani Paros: si Ramya, Yezia, Malkia, Miyamin, Eleazar, Malkia wo si Benaya.26Waki se bani Elam: Matanya, Zakharia, Yehiel, Abdi, Yeremot wo si Elia. 27Waki se bani Zatu: si Elyoenai, Elyasib, Matanya, Yeremoy, Zabad wo si Aziza. 28Waki se bani Bebai: si Yohanan, Hananya, Zabai wo si Altai. 29Waki se bani Bani: si Mesulam, Malukh, Adaya, Yasub, Seal wo si Yeramot.30Waki se bani Pahat-Moab: si Adna wo si Kelal, Benaya, Maaseya, Matania, Bezaleel, Binui wo si Manasye. 31Waki se bani Harim: si Eliezer, Yisia, Malkia, Semaya, Simeon 32Benyamin Malukh, wo si Semarya.33Waki se bani Hasum: si Matnai, Matata, , Zabad, Elifelet, Yeremai, Manasye wo si Simei. 34Waki se bani Bani: si Maadai, Amram, Uel, 35Benaya, Bedeya, Keluhu, 36Wanya, Meremot, Elyasib,37Matanya, Matnai, Yaasai. 38Waki se bani Binui: si Simei, 39Selemya, Natan, Adaya, 40Makhnadbai, Sasai, Sarai,41Azareel, Salemya, Semarya, 42Salum, Amarya wo si Yusuf. 43Waki se bani Nebo: si Yeiel, Matica, Zabad, Zebina, Yadai, Yoel wo si Benaya. 44Nisea nu waya se minedo tanume si ka’awu wewene wo’oseiy; takar nisea se rimeo minea se ka’awu-ka’awu i ti’i ampit se oki-oki’na.
1Hikmat e rimedeiy mola em balena, minalinto’orla em pitu tobolna, 2kimetor ternak rineretanna, simewok e naggorna, wo simadiala en sesakeiyanna.3Pelayan-pelayan wewene neiy mouw i reona mengale-ngaleiy waki atas en tampa-tampa kerakek waki kota: 4“Seiy si reiy’pe’ sipine’ani, tumuli momi wia nyi’i”; wo wia se reiy’ maka akal budi e lelila’anna:5“Meiy mouw, kaanenouw e rotiku, wo koo’onouw e nanggor en sinewokku mola; 6i terekouw eng kawe’engelan, takar nikouw kouw laa tumou, wo ki’itenouw e lalan kasilighan.”7Seiy si madidik siesa tou sumesero’, si mapa eiy en sesero’ wia en touna nuesa, wo seiy si makutetek se tou fasik, si maka’ato e weweleiy. 8Te’a mouw makutetek siesa tou sumesero’, rio koo te’a i kari’irisna, kutetekenouw se tou sama’, takar nikoo koo laa i koupusnala, 9weeanouw se tou sama’ e ngenge’enge’, takar nisia si laa mamuali lebe sama’, turu’enouw se tou ulit, takar en tine’una e laa ka’awesan.10Ketareani eng hikmat nyi’a mouw en talo si TUHAN, wo sumine’u’ Si Kasakudus nyi’a mouw eng kasilighan. 11Karengan eng kaa niaku e numurmu e linabot, wo en te’un-te’un em patou-touannu e niawesan. 12Sa wona’na koo sama’, eng kesama’annu i ti’i i wee nikoo nuesa, sa wona’na koo sumero’ , nikoo nuesa mouw sitou si laa mesa’an e nyi’a.13Wewene ba’abal ruke’eket, si kasa reiy’ sipine’ani sia, wo reiy’ mete’u e nirang. 14Sia si maruber witu en saruan em pepalen em balena witu natas eng kadera waki tampa-tampa kerakek waki kota, 15wo se tou-tou se malease waki lalan, e rondor e lalanna se paeri’enna ampit e lelila’an-lelila’an:16“Seiy si reiy’ sipine’ani, tumuli momi wia nyii”; wo wia sitou si reiy’ maka akal budi e lelila’anna: 17“Rano rinongkit e nemis, wo e roti em pekaanen ampit e makiro-kirong e range’enget pape’anen.” 18Ta’an sitou i ti’i si reiy’ mete’u, kaa maname wawean se imukur-imukur ne minate wo kaa se tou-tou nieri’na se witu eng gorem eng kaoatan ne tou minate.
1Witu en te’un i ti’i kangkasi, witu eng kasa ketarean em paperenta’an ni Zedekia, raja Yehuda, witu en sumedot kalima en te’un kaepat, lumila’ mouw si nabi Hananya bin Azur si asal waki Gibeon i ti’i wia niaku witu em bale ni TUHAN, witu en saruan em beren ne imam-imam wo ne minapekasa rakyat: 2"Teinti'i mouw e nuwu' ni Tuhan em pakasaan alam, Empung Israel: Niaku ku rimepu' mola em3Witu e rua nge te’un i yi’i Niaku ku laa marengla witu en tampa i yi’i e reiy’ sa mina’asa pakakas em bale ni TUHAN e niedo mome wia en tampa i yi’i ni Nebukadnezar, raja Babel, wo e neiy i aterna mea waki Babel. 4O kangkasi si Yekhonya bin Yoyakim, raja Yehuda, ma’an se reiy’ sa mina’asa tou neiy i sea’mi waki Yehuda se niali mea waki Babel se laa-Ku i warengi wia en tampa i yi’i, tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN! Nulit, Niaku ku laa rumepu’la em bongkouw ni raja Babel i ti’i!”5Laa o lumila’ mouw si nabi Yeremia wia si nabi Hananya witu en saruan em beren ne imam-imam wo witu en saruan em beren ne minapekasa rakyat se rimedeiy witu em bale ni TUHAN i ti’i, 6pokeiy ni nabi Yeremia: “Amin! Pa’edonouw si TUHAN si sumiwo en tuana! Pa’edonouw si TUHAN si mapatena’la e lelila’an-lelila’an e neiymu i wenti’la i ti’i ampit neiy i kewarengnami em pakakas-pakakas em bale ni TUHAN wo em baya ne tou se neiy i sea’ i ti’i waki Babel meiy wia en tampa i yi’i. 7Ta’an i te, linganola satorona e lelila’an e laaku i pelelila’la witu en talingamu wo witu en talinga ne minapekasa rakyat i yi’i:8Nabi-nabi se wia mouw nu reiy’pe’ niaku wo nu reiy’pe’ nikoo waki kasa ketareanna se minenti’ mola wia eng kelaker wanua wo witu eng keraja’an-keraja’an wangko’ en tanume em paseke’an wo eng kacilaka’an wo e rumara menganup. 9Ta’an en tanume siesa nabi si mawenti’ tanume en dame sejahtra, sa e wenti’ ni nabi i ti’i e linekepla, takar tare mouw kakete’uan, kaa si nabi i ti’i si uli-ulit neiy i toke ni TUHAN.”10Kamurian si nabi Hananya si minedomi em pepeti’an i ti’i waki lo’ong ni nabi Yeremia, laa o rumepu’la nyi’a. 11Lumila mouw si Hananya witu en saruan em beren ne minapekasa rakyat i ti’i: “Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Witu e rua nge te’un i yi’i en tuana mouw kangkasi Niaku nu laa rumepu’la em bongkouw ni Nebukadnezar, raja Babel i ti’i, waki e lo’ong ne reiy’ sa mina’asa bangsa!” Ta’an mea mouw si nabi Yeremia rumou’mi maname.12Takar nu reiy’ mouw si nabi Hananya nu rimepu’la em pepeti’an waki lo’ong ni nabi Yeremia, o meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si Yeremia: 13“Mea mouw lumila’la wia si Hananya:Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Nikoo koo rimepu’ mola em pepeti’an kayu, ta’an Niaku ku laa sumiwo em pepeti’a wesi tanume en sesawelna! 14Karengan en teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam, Empung Israel: Bongkouw wesi e laa-Ku i wee witu natas e lo’ong ne reiy’ sa mina’asa bangsa i yi’i, i ka’ayo sea tu’utuk wia si Nebukadnezar, raja Babel; nulit, nisea se laa tumu’utuk wia nisia! awes tare se sumesena’-sumesena’ waki padang se neiy-Ku mouw i sarakanla wia nisia.”15Laa o lumila’ mouw si nabi Yeremia wia si nabi Hananya: “Linganola, heiy Hananya! TUHAN si reiy’ timoke nikoo, ta’an nikoo koo simiwo mola se bangsa i yi’i ma’eman wia en towo. 16Kaa ni’itu en teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Eng kaulitna, Niaku ku rumeo nikoo rumou’me wia en sarauan em bumi. En te’un i te i yi’i kangkasi nikoo koo laa mate, karengan nikoo koo minaruiy mouw mamurta witu si TUHAN.” 17Takar mate mouw si nabi Hananya witu en te’un i te i ti’i kangkasi, witu en sumedot kapitu.
1Zedekia bin Yosia si minamuali raja simawelela si Konya bin Yoyakim; Nebukadnezar, raja Babel, si minopo mola nisia minamuali raja witu e wanua Yehuda. 2Ta’an e le’os nisia, le’os se pegawai-pegawaina ka’apa tu’u se rakyat em banua i ti’i, se reiy’ melelingala e nuwu’ neiy i pa’ayola ni TUHAN ampit e nieletan ni nabi Yeremia.3Witu e mekasa si raja Zedekia si rimeo si Yukhal bin Selemya wo si imam Sefanya bin Maaseya wia si Yeremia kaa laa kumiwee: “Sumombayangouw satorona i wee nikeiy wia si TUHAN, Empung ta!” 4Sapa tare witu e nedo ni’itu si Yeremia si waya’ane’ mea o meiy witu eng keuneran ne rakyat; sia si reiy’pe’ neiy i ghoremla ne tou witu eng gorem em penjara. 5Sapa tare se suraro ni Firaun se minae mouw rimou’mi waki Mesir; liminga e nabar i ti’i takar se tou-tou eng Kasdim kimepung e Yerusalem se kime’angomi waki Yerusalem.6Laa o meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si nabi Yeremia, em palingan: 7“Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN, Empung Israel, . Wia si raja Yehuda, si rimeo nikouw wia niaku kaa laa kumiwee teturu’, e lewo’ sa reiy’ kouw lumila’la en teinti’i: Loo’on se suraro ni Firaun se rimou’ momi kaa laa mesesawang nikouw se laa mareng waki wanuana, mea waki Mesir. 8Ta’an se tou-tou eng Kasdim se laa meiy sumoup sumeke’la eng kota i yi’i, rumo’obit nyi’a wo rumengisla nyi’a ampit e napi.9Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN: Te’a mouw koo metetowola en toumu nuesa ampit e lumila’la: Tou-tou eng Kasdim i ti’i se minea mouw i wee eng keurena wia nikita! E nulitna nisea se reiy’ minea i wee eng keurena! 10Wo sa wona’na kouw mewe mekala se pakasa’an suraro ne Kasdim se simeke’ mola nikouw i ti’i, i ka’ayo witu e nelet nea timele’u mokan se tou-tou kinepali’an kasa, siesa o siesa waki dasingna nisea se laa tumo’or wo rumengisla eng kota i yi’i ampit e napi.” Yeremia si pinenjarala11Eng katoroan se suraro ne tou eng Kasdim i ti’i nu simoro’ momi waki Yerusalem eng karengan meide’ wia se suraro ni Firaun, 12takar rumou’ momi si Yeremia waki Yerusalem kaa laa me’a waki daerah benyamin ampit e maksut me’urus maname e weteng warisan witu e nelet ne kaum ne me’urang. 13Ta’an eng katoroan sia nu i ka’ayola witu em pepalen leloangan Benyamin, takar maname wawean siesa kapala jaga mekengaran Yeria bin Selemya bin Hananya; sia si simikop si nabi Yeremia kasuatan rimekeiy: “Nikoo koo laa melelewet wia se tou eng Kasdim!”14Wo ma’anouw tu’u si Yeremia si miningkot: “Ni’itu en towo, niaku ku reiy’ melelewet wia se tou eng Kasdim!”, ta’an si Yeria si reiy’ melelingala, laa o sia sumikop si Yeremia wo mali nisia sumaru em baya ne pamuka-muka. 15Em baya ne pamuka-muka i yi’i se mineupi’ wia si Yeremia; nisea se minewe nisia wo ghimoremla nisia witu eng gorem em bale petaangan, e wale ni panitera Yonatan i ti’i; sapa tare em bale i ti’i en siniwo nea mola minamuali penjara.16Tuana mouw eng kapualitanna si Yeremia nu ghimorem witu eng gorem e woang pakesanan e rano em bitu e wawa’ en tana’ i ti’i. Wo keure si Yeremia maena’ maname. Zedekia si simoro’la en tampa ni Yeremia nu kinurung 17Witu e mekasa si raja Zedekia si rimeo tou medo nisia. O laa ampit e memene-menes o mueiy mouw si raja waki istanana wia nisia: “Wawean ku’a re’en mineiy e nuwu’ waki si TUHAN?” Wingkot ni Yeremia: “Wawean!” O kasi em pokeiyna: “Em palingan: Nikoo koo laa i sarakanla witu e lawas ni raja Babel!”18Kamurian lumila’ mouw si Yeremia wia si raja Zedekia: “Sapa ku’a re’en en dosa siniwokula wia nikoo, wia se pegawai-pegawaimu wo wia se bangsa i yi’i, i ka’ayo kouw ghumoremla niaku witu eng gorem em penjara? 19Wisa ku’a re’en ee pasilan em baya se nabimu se minenti’ mola wia nikoo, kaa si raja Babel si reiy’ laa meiy rumego nikouw wo em banua i yi’i? 20En teakan, linganola, heiy tuangku raja! Ma’anouw em paaleiyengku e ma’ayola witu en sinarumu: te’a mouw i pewewarengla niaku mea waki wale ni panitera Yonatan, sangari aku mate maname.”21Raja Zedekia si minee perenta, o laa se tou se timaang si Yeremia waki podol tetayuran wo maweela susur nendo wia nisia esa nga ketor roti waki lalan ni meneniwo roti, i ka’ayo witu e nedo e reiy’ sa mina’asa roti mina’apu witu eng kota i ti’i. Tuana mouw si Yeremia nu minena’ witu em podol tetayuran i ti’i.
1Ta’an nikoo, heiy Betlehem Efrata, heiy si kasa rintek witu nelet ne kaum-kaum Yehuda, waki nikoo si laa tumo’or i wee-Niaku siesa tou si laa merenta se Israel, eng kasa ketarena rengane’ em purbakala, rengane eng kasa ketareanna.2Kaa ni’itu sia si reiy’ laa mayala nisea i ka’ayo e nedo si wewene laa metetimea’la si timimea’ mola; o laa se esa nga lebena waki se patuari-patuarina se laa mareng wia se tou Israel. 3Takar sia si laa minta’ wo laa rumawirla nisea witu eng kaente’an ni TUHAN, witu eng kewangko’an e ngaran ni TUHAN Empungna; nisea se laa mena’ tataap, karengan en teakan nisia si minewangko’ i ka’ayo mea waki tempok em bumi,4wo nisia si minamuali dame sejahtera. Sakawisa si Asyur ghumorem mea waki wanua ta wo sakawisa sia lume’ek en tana’ ta, takar nikita ta laa tumo’orla sumu’usuk nisia se pitu rumerawir, awes tare se uwalu ma’aka-aka se tou. 5Nisea i ti’i se laa sumukur em banua Asyur ampit en santi wo em banua Nimrod ampit en santi sinawut; nisea se laa mayami nikita waki wanua Asyur, sakawisa nisia i yi’i ghumorem mea waki wanua ta wo lume’ek en daerah ta.aki wanua ta wo lume’ek en daerah ta. 6Takar se tele’u-tele’u ni Yakub se laa wia eng keuneran ne kelaker bangsa tanu e leleiydem waki si TUHAN tanu en dirus e naro mea witu natas en tanemen-tanemen se reiy’ mengena-ngena’la tou wo se reiy’ mengara-ngarapla se oki’ ni tou. 7Takar se tele’u-tele’u ni Yakub se laa wia e nelet ne suku-suku bangsa, witu eng keuneran ne kelaker bangsa tanu si singa witu nelet ne tekapen-tekapen en talun, tanu si singa muda witu nelet ne kawang ne membe’ domba: mea wisa tu’u sia mea, takar nisia si mansal wo ruma’akep, kasuatan e reiy’la si mayala.8Lawasmu e laa popon sumu’usuk em baya se kasu’usukmu, wo em baya ne kesarumu se laa punengenla! 9Takar e laa mamuali witu e nedo ni’itu, tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN, Niaku ku laa rume’imi si kawalomu waki keunerannu wo laa munengla eng karetamu.10Takar e laa mamuali witu e nedo ni’itu, tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN, Niaku ku laa rume’imi si kawalomu waki keunerannu wo laa munengla eng karetamu. 11Niaku ku laa rume’ila eng kota-kota em banuamu wo laa rumewala e reiy’ sa mina’asa reenmu.12Niaku ku laa rume’imi em pakakas-pakakas sihir waki lawasmu, wo se memementi-memementi’ se reiy’ mouw laa wawean kasi wia nikoo. 13Niaku ku laa rume’imi se patong-patongmu wo en tugu-tugu berhalamu waki keunerannu, takar nikoo koo reiy’ mouw kasi laa mongkot sumempe wia en siniwo e lawasmu. 14Niaku ku laa kuma’anuti em pa’asek-pa’asek berhalamu waki keunerannu wo laa munengla em berhalamu; 15Niaku ku laa sumuli’ en dendam ampit e nupi wo eng kenanaran eng kaupi’an, wia se bangsa-bangsa so’o melelingala.
1Witu en te’un karua en zaman ni raja Darius, witu en sumedot kaenem, witu e nendo kasa ketare en sumedot ni’itu, o meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN ampit e nieletan ni nabi Hagai wia si Zerubabel bin Sealtiel, kumbasar e Yehuda, wo wia si Yosua bin Yozadak, imam wangko’, em paligan: 2“Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam: Bangsa i yi’i se meila’: En tekan e reiy’pe’ mina’ayo e nedona kaa laa mangun sumoup em bale ni TUHAN!”3Takar meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN ampit e nieletan ni nabi Hagai, em palingan: 4“Sapa ku’a re’en e mina’ayo mouw e nedona i wee nikouw kaa laa mena’la em bale-walemu em pinapangla ampit e le’os, kasuatan em Bale i yi’i e minena-ena’ minamuali riberek? 5Eng karengan e ni’itu, teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam: Weeanola ghenang eng ka’ada’annu! 6Nikouw kouw kimeror kelaker, ta’an minali minarengi em bua’na en toyo’; kouw mekaan, ta’an reiy’ i ka’ayo mawesu; kouw makoo’, ta’an reiy’ i ka’ayo mateu-teula; kouw lumabung, ta’an e nouwakmu e reiy’ ma’ayo masu’; wo sitou si mepa’ayang i wee en tetoro, sia si mepa’ayang i wee en tetoro neiy i weela witu en sompoiy-sompoiy po’opot!7Teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam: Weeanola ghenang eng ka’ada’anu! 8Jadi sumosorouw mea waki kuntung, maali mouw kayu wo bangunenouw em Bale i ti’i; takar Niaku ku laa mepa’ar wia nyi’a wo laa mapaloo’o-loo’ola eng kamulia’ang-Ku witu, nuwu’ ni TUHAN. 9Nikouw kouw maarapla laker, ta’an em bua’na en toyo’, ta’an eng katoroan kouw nu mali nyi’a mea waki wale, Niaku ku sumengola nyi’a. Eng karengan en sapa? Tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam. Eng karengan em bale-Ku e minena-ena’ minamuali riberek, eng kasuatan nikouw siesa o siesa kouw maringangar ampit e nurusan em balena nuesa.10Ni’itu mouw eng karenganna e langit en timaang e leleiydemna wo em bumi en timaang em bua’na, 11wo Niaku ku kumeret eng kapera’an meiy witu em banua, witu eng kuntung-kuntung, witu eng gandum, witu e nanggor, witu e lana, witu e reiy’ sa mina’asa ni’i pawua’la en tana’, witu sitou wo se tekapen wo witu e reiy’ sa mina’asa em bua’na pine’inakut.”12O laa si Zerubabel bin Sealtiel wo si Yosua bin Yozadak, imam wangko’, wo esa nga lebena waki se bangsa i ti’i se melelingala en suara ni TUHAN, Empung nea, wo kangkasi e lelila’an ni nabi Hagai, e minatoroan ampit en sapa neiy i reola wia nisia ni TUHAN, Empung nea; laa o meide’ mouw se bangsa i ti’i wia si TUHAN. 13Takar lumila’ mouw si Hagai, tetoke ni TUHAN i ti’i, i ki’it e nower ni TUHAN wia se bangsa i yi’i, en tuana: “Niaku i yi’i ku merapitla nikouw, tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN.”14TUHAN si minoghela en semangat ni Zerubabel bin Sealtiel, kumbasar Yehuda, wo en semangat ni Yosua bin Yozadak, imam wangko’, wo en semangat esa nga lebena waki se bangsa i ti’i, takar meiy mouw sea, laa o tumuanala em pepa’ayangen pebangunan em bale ni TUHAN em pakasa’an alam, Empung nea, 151a witu e nendo karua nga pulu’ o epat witu en sumedot kaenem.
1b Witu en te’un karua en zaman ni raja Darius, 2witu en sumedot kapitu, witu en tanggal rua nga pulu’ o esa en sumedot ni’itu, o meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN ampit e nieletan ni nabi Hagai, em palingan:3“I lila’ mola wia si Zerubabel bin Sealtiel, kumbasar e Yehuda, wo wia si Yosua bin Yozadak, imam wangko’, wo wia se esa nga lebena ne bangsa i ti’i, en tuana: 4Waweane’ ku’a re’en witu e nelet miouw si limoo’o mola em Bale i yi’i witu eng kewangunanna kasa ketarean? Wo kumura ku’a re’en kouw limoo’ eng ka’ada’anna en teakan? Reiy’ ku’a re’en eng ka’ada’anna witu em berennu tanu e reiy’la sipenoronna? 5Ta’an en teakan, ente’enola e natemu, heiy Zerubabel, tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN; ente’enola e natemu, heiy Yosua bin Yozadak, imam wangko’; ente’enola e natemu, heiy reiy’ sa mina’asa rakyat em banua, en tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN; ma’ayangouw, karengan Niaku i yi’i ku merapitla nikouw, tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam,6minatoroan ampit en ta’ar e wina’akes-Ku mola ampit nikouw witu e nedo nikouw nu rimou’mi waki Mesir. Wo e Roh-Ku e minena-ena’ minena’ witu eng keunerannu. Te’a mouw meide’! 7Karengan en teinti’i mouw e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam: E noki’pe’ nedo kasi Niaku ku laa ghumo’ogho’la e langit wo em bumi, en tasik wo eng ketana’an;8Niaku ku laa ghumo’ogho’la se reiy’ sa mina’asa bangsa, i ka’ayo em barang wangun-wangun kapunya’an ne reiy’ sa mina’asa bangsa e meiy sumo’oso’mi, takar Niaku ku laa mutala em Bale i yi’i ampit eng kewangunan, e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam. 9Kapunya’ang-Ku mouw em perak wo eng kapunya’ang-Ku mouw e mas, tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam.10Sapa tare em Bale i yi’i, eng kewangunanna eng kamurian e laa lumantouwla eng kewangunanna kasa ketarean, e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam, wo wia en tampa i yi’i Niaku ku laa mee en dame sejahtera, tuana mouw e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam.”
1O meiy mouw sumoup si mala’ekat minesesusuiy ampit niaku i ti’i, laa o wongkenna mola aku tanu siesa tou winongkela witu en tekelna. 2Takar lumila’ mouw sia wia niaku: “Sapa e linoo’omu?” Wingkotku: “Niaku ku limoo’: paloo’ola e nesa sesoloan, waki e mas minapekasana, wo en tampa lanana em bitu e weteng natasna; en sesoloan i ti’i em pitu en solona wo em bawean pitu corot witu e nesa o nesa solo em bitu wetang natasna i ti’i. 3Wo nakana en zaitun e neiy i kalumi wia nisia, e nesa witu esa nga weka lele’os en tampana e lana i ti’i wo e nesa witu esa nga weka kawiina.”4Laa o sumusuiy mouw niaku, pokeiyku wia si mala’ekat si minesesusuiy ampit niaku i ti’i: “Sapa ku’a re’en em penoron em baya nyi’a i yi’i, tuangku?” 5Takar sumusuiy mouw si mala’ekat minesesusuiyla ampit niaku i ti’i, pokeiyna wia niaku: “Reiy’ ku’a re’en kete’uannu, sapa em penoronna em baya nyi’a i yi’i?” Wingkotku: “Reiy’, tuangku!”6Takar sumusuiy mouw sia, pokeiyna: “Nyi’i mouw e nuwu’ ni TUHAN wia si Zerubabel em palingan: Reiy’ ampit eng kewaraneiyan wo reiy’ ampit eng kaente’an, ta’an i te ampit e roh-Ku, e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam. 7Seiy ku’a re’en nikoo, kuntung kewangko? Witu en saruan ni Zerubabel nikoo koo minamuali tana’ rampen. Sia si laa mopo e watu kasa i paketa-ketare, kasuatan se tou mario: Wangun! Wangun kasa em batu i ti’i!”8Kamurian o meiy mouw e nuwu’ ni TUHAN wia niaku, en tuana: 9“Lawas ni Zerubabel e rimeta’ mola en to’otolan em Bale i yi’i, wo e lawasna kangkasi e laa sumampetla nyi’a. Takar nikouw kouw laa mamete’ula, kaa si TUHAN em pakasa’an alam si timoke niaku wia nikoo. 10Karengan seiy si maloo’ola hina e nendo kajadian-kajadian rintek, nisea se laa mepa’a-pa’ar lumoo’ em batu pineleng witu e lawas ni Zerubabel. Em pitu i yi’i nyi’a mouw em beren ni TUHAN e malease minapekasa em bumi.” 11Laa o sumusiy mouw niaku wia nisia: “Sapa ku’a re’en em penoron e rua nakana en zaitun witu esa nga weka lele’os wo e witu esa nga weka kawii en sesoloan i yi’i?”12I wee eng karuana sumusuiy mouw niaku wia nisia: “Sapa ku’a re’en em penoronna e rua panga nakana en zaitun e witu esa nga weka rua lulut mas e maso’oso’mi ranona e mas waki atasna i ti’i?” 13Sia mingkot niaku: “Reiy’ ku’a re’en kete’uannu, sapa em penoron em baya nyi’a i yi’i?” Wingkotku: “Reiy’ tuangku!”14Laa o sia lumila’: “Nyi’i mouw se rua tou se ni’isu’la se rimedeiy witu en tawi ni Tuhan minapekasa em bumi!”
1Tetotoren kaempungan. Nuwu’ ni TUHAN wia se Israel ampit e nieletan ni Maleakhi’
1Takar en teakan, Wia nikouw mouw i katuyu em perenta i yi’i, heiy em baya ne imam! 2Sa kouw reiy’ melelingala, wo sa kouw reiy’ meela ghenang kaa laa ma’orematela e ngaran-Ku, e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam, takar Niaku ku laa mapa’alime eng kutok mea witu e neletmu wo laa sumiwo em berkat-berkatmu mamuali kutok, wo Niaku ku simiwo mola nyi’a minamuali kutok, karengan nikouw i yi’i kouw reiy’ mineela ghenang.3Eng kaulitna, Niaku ku laa rumepu’la e lalupamu wo laa lumawala en te’ina witu eng giomu, nyi’a i yi’i en te’ina en tetule waki e nendo-nendo wangko’mu, wo se tou se laa kumeong nikoo mea witu e te’ina i ti’i. 4Takar nikouw kouw laa mawena’as, kaa Kuminapa’alila em perenta i yi’i wia nikoo, rio en teta’arang-Ku ampit si Lewi e minena-ena’ tiniboiyan, e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam.5En teta’arang-Ku ampit nisia witu e nesa weteng nyi’a mouw em patou-touan wo en sejahtera wo e ni’itu neiy-Ku i weela wia nisia – witu se weteng walina se kineide’an – wo nisia si meide’ wia-Niaku wo kori’ witu e ngaran-Ku. 6Paturu’an e nulit em bitu en sumana wo eng kawilesan e reiy’ ka’atoan witu en sumpingna. Witu en dame sejahtera wo eng karedeiyan nisia si maki’itla Niaku wo laker tou se siniwona minurikiti waki kaselokan. 7Karengan en sumping niesa imam e mapiara en tine’u wo se tou se masero en teturu’ waki sumana, karengan nisia mouw si tetoke ni TUHAN em pakasa’an alam.8Ta’an nikouw i yi’i kouw sime’epangi waki lalan; nikouw kouw simiwo laker tou se neiy i karo’oros ampit en teturu’annu; nikouw kouw timerila en teta’aran ampit si Lewi, e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam. 9Takar Niaku tu’u ku laa sumiwo nikouw hina wo kumeng i wee se minapekasa umat i yi’i, eng karengan nikouw kouw reiy’ kimi’itla e lalan neiy-Ku i tudu’la, ta’an memeleng i te witu em paturu’annu.
1Loo’on, Niaku ku rimeo si tetoke-Ku, rio sia tumiro’la lalan witu en sinaru-Ku! Ampit e limo’osit i te si Tuhan peneron niouw i ti’i laa ghumorem mea waki bait-Na ! Mala’ekat Teta’aran si’i kepa’ar miouwla i ti’i, eng kaulitna, Sia si meiy, e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam. 2Seiy ku’a re’en si toro tumaangla e nendo ke’e eiy-Na? Wo seiy’ ku’a re’en si toro minena-ena’ rimedeiy, sakawisa Sia mapa’atola en tou? Karengan Nisia si tanu e napi ni tumetulen e logam wo tanu en saboong ni mengengemes. 3Sia si laa rumuber tanu sitou tumetulen wo malenasla em perak; wo Nisia si limenasla se tou Lewi, limenasla nisea tanu e mas wo tanu em perak, rio sea mamuali tou-tou se masempela en tetule e ulit wia si TUHAN.4Takar en sesempe ne Yehuda wo ne Yerusalem e laa mekepa’arenla e nate ni TUHAN tanu witu e nendo-nendo kasa ketareanna wo tanu en te’un-te’un e limangko-langkoiyla. 5Niaku ku laa tumawila nikouw kaa laa ma’akimla wo laa makarengan mamuali sairi witu se menenihir-menenihir, wo se tou-tou masiwo en zinah wo se tou-tou matiwa’ en towo wo witu se tou-tou se malotoiy se tou patetoroan, balu wo se oki’ ula, wo mase’esek mea witu esa nga weka ne tou wo’oseiy, ampit e reiy’ meide’la wia-Niaku, e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam.
1Kaa eng kaulitna e nendo i ti’i e mineiy, melayas tanu e ramporan, wo em baya ne tou suwa wo susur tou se masiwo em bu’ul se mamuali tanu en daami wo laa katunuan e nendo laa meiy i ti’i, e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam i ti’i, i ka’ayo reiy’ tinele’uannala kalat wo em panga nea. 2Ta’an nikouw si meide’la e ngaran-Ku, i wee nikoo e laa rumetik siendo kaulitan ampit eng kasegaya’an witu eng kale’ekewna. Nikouw kouw laa rumou’mi wo mengengke-ngengket tanu sioki’ ni sapi neiy i kewayami waki kalero. 3Nikouw kouw laa mele’e-le’ek se tou-tou wu’ul, karengan nisea se laa mamuali riawu witu e wawa’ em palarna ne’amu, witu nendo en tiniro’-Kula i ti’i, e nuwu’ ni TUHAN em pakasa’an alam.4Ghumenangouw wia en Taurat e neiy-Ku mouw i perentala wia si Musa, hambaku, waki kuntung Horeb kaa laa i pa’ayola wia se minapekasa Israel, nyi’a i yi’i eng katataapan-katataapan wo e nukum-ukum. 5Eng kaulitna Niaku ku laa tumoke si nabi Elia wia nikoo melelaa eng ke’e eiyna e nendo ni TUHAN e wangko’ wo eng hebat i ti’i. 6Takar sia si laa mali e nate ne ama’-ama’ murikit wia se oki-oki’na wo e nate ne oki-oki’ wia se ama’-ama’na rio te’a Aku meiy mewe em bumi i ka’ayo mapuneng.
1Yesus nu neiy mouw i patoula waki Betlehem waki tana’ Yudea witu en zaman ni raja Herodes, meiy mouw se tou-tou majus waki sendangan mineiy waki Yerusalem 2wo memue-mueiy: “Wisa ku’a re’en Sia, si raja ne tou Yahudi si tarekan i patoula i ti’i? Nikeiy keiy limoo’o mouw si sumesena’-Na waki sendangan wo keiy meiy kaa meiy mesesempe Nisia.” 3Katoroan si raja Herodes nu limingala eng kapualitan i ti’i i kasenge’ mouw sia ampit se minapekasa e Yerusalem.4Takar nierurnala em baya se imam kepala wo se ahli Taurat ne bangsa Yahudi, laa o kiweeanna katerangan wia nisea, waki wisa si Mesias laa i patoula. 55 Sea lumila’ wia nisia: “Waki Betlehem waki tana’ Yudea, karengan en tuana mouw wawean neiy i kepatik witu eng kaol ne nabi: 6Wo nikoo ee Betlehem, tana’ Yudea, nikoo ma’an mekasa koo reiy’kan i te si kasa rintek witu e nelet nea nu maperenta e Yehuda, karengan wia mouw nikoo si laa tumo’or siesa tou pa’aka-aka’an si laa rumawirla se umat-Ku Israel.”7Laa o memene-menes si Herodes si kimeret se tou-tou majus i ti’i wo kasa maasi-asi’ mawueiy wia nisea, sakawisa si sumesena’ i ti’i kaloo’an. 8Kamurian sia rumeo nisea mea waki Betlehem, pokeiyna: “Mea wo soisapela maka le’o-le’os en tanume si Oki’ i ti’i wo sa kouw minato mola Nisia, makarengan i abarla wia niaku rio niaku tu’u ku meiy sumempe Nisia.”9Sea nu liminga mola em patotorla ni raja i ti’i, mea mouw sea. Wo loo’onouw, si sumesena’ linoo’ nea waki Sendangan i ti’i marerior wia nisea i ka’ayo tume’up wo mena’ witu natas en tampa, wisa si Oki’ i ti’i witu. 10Katoroan sea nu limoo’ si sumesena’ i ti’i, kasa mouw mepa’a-pa’ar sea.11Takar ghumoremouw sea witu eng gorem em bale i ti’i wo lumoo’ si Oki’ i ti’i ma’an si Maria, ina’-Na, laa o maongkot masempe Nisia. Sea tu’u muka’ en tampa eng harta benda nea wo sumempela en sesempe wia- Nisia, nyi’a i ti’i e mas, kamania wo e mur. 12Wo eng karengan neiy i nge’enge’la witu nipi, rio te’a mewewareng waki si Herodes, takar marengouw sea waki wanua nea timoro e lalan walina.13Se tou-tou majus i ti’i nu minae mouw, kaloo’anouw ni Yusuf si malaikat ni Tuhan witu nipi wo lumila’: “Tumo’orouw, edonouw si Oki’ i ti’i ma’an si ina’-Na, tumingkasouw waki Mesir wo mena’ mouw maname i ka’ayo Niaku nu meela nuwu’ wia nikoo, karengan si Herodes si laa sumero si Oki’ i ti’i kaa si laa mewewunu’ Nisia.” 14Takar si Yusuf tu’u tumo’orouw, edonnala si Oki’ i ti’i ma’an si ina-Na wengi i te ni’itu kangkasi laa o sea sumingkir waki Mesir, 15wo mena’ maname i ka’ayo si Herodes mate. Eng kapualitan i ti’i minamuali rio lekepouw neiy i nuwu’la ni Tuhan kaa se nabi: “Waki Mesir Ku kumeret si Oki’- Ku.”16Katoroan si Herodes nu mete’ula, kaa nisia si lini’ibusanouw ne tou-tou majus i ti’i, nisia si kasa meupi’. Laa o sia rumeo wunu’un em baya se oki’ waki Betlehem wo eng kaledongna, sea i ti’i se oki-oki’ makaumur rua nge te’un o mawa’, minatoroan ampit e nedo en toro kinakete’uanna wia se tou-tou majus i ti’i.17Ampit en tuana lekepouw e nuwu’ neiy i pa’ayola ni nabi Yeremia: 18“Kinalinga’anouw en suara waki Rama, e name’ wo e narip eng kasa maka’aripen; Rahel si maame’ se oki’na wo nisia si so’o eluren, karengan nisea se reiy’ mouw wia.”1919 Herodes nu minate mouw, o loo’onouw ni Yusuf si malaikat ni Tuhan witu e nipi waki Mesir, pokeiyna: 20Tumo’orouw, edonouw si Oki’ i ti’i ma’an si ina’-Na wo mae mouw waki tana’ Israel, karengan si mewewunu’ si Oki’ i ti’i, si minate mouw.” 21Laa o tumo’orouw tu’u si Yusuf, edonnala si Oki’ i ti’i ma’an si ina’-Na wo mea waki tana’ Israel.22Ta’an lininganala, kaa si Arkhelaus si minamuali raja waki Yudea simawelela wia si Herodes, ama’na, nisia si meide’ mea maname. Karengan neiy i nge’enge’ witu nipi, mea mouw si Yusuf waki daerah Galilea. 23I kekeka’ayona maname sia tu’u mena’ witu e nesa kota mekengaran Nazaret. Eng kapualitan i ti’i minamuali rio lekepouw e nuwu’ neiy i pa’ayola ne nabi-nabi, kaa Nisia si laa totoren: Tou Nazaret.
1Witu en toro ni’itu mapa’ato mouw si Yohanes pembaptis waki padang gurun Yudea wo maabarla: 2“Makedo’ mouw, karengan eng Kerajaan Sorga en tawi mouw!” 3Eng kaulitna nisia mouw si neiy i maksudla ni nabi Yesaya katoroan nisia nu limila’: “Wawean en suara ni tou mengale-ngaleiy waki padang gurun: Tiro’onola e lalan i wee si Tuhan rondorenouw e lalan i wee-Nisia.”4Yohanes si minake eng karaiy wu’uk ni unta wo e ne’ereten kuli’, wo eng kekaanenna se kompo’ wo madu en talun. 5Takar meiy mouw wia nisia se penduduk waki Yerusalem, se waki minapekasa Yudea wo se waki minapekasa en daerah kaledong Yordan. 6O laa eng kasuatan nisea nu maaku en dosa nea sea baptisen ni Yohanes waki temberan Yordan.7Ta’an eng katoroan nisia nu limoo’ kelaker se tou Farisi wo se tou Saduki mineiy kaa neiy pebebaptisen, lumila’ mouw sia wia nisea: “Heiy kouw see’ ni leloiy’ biludak. Seiy ku’a re’en si limila’la wia nikouw, kaa kouw toro i te tumingkasla en tou witu e murka e laa meiy? 8Jadi i wua’ mola e wu’ana minatoroan ampit em pakedo’an. 9Wo te’a mouw mawona’la, kaa nikouw kouw toro lumila’ witu e natemu: Abraham nisia mouw si ama’ meiy! Karengan niaku ku lumila’me wia nikouw: Empung si toro i te sumiwola se watu-watu i yi’i mamuli oki’-oki’ i wee si Abraham!10Pati en sinadia mouw witu eng kalat e nakana wo susur e nakana reiy’ mawua’la wu’ana le’os, tantu mouw em pelen wo i tea’ witu eng gorem e napi. 11Niaku ku mebaptis nikouw ampit en dano tanume eng kowa’ pakedo’an, ta’an Nisia si meiy kamurian ta’an niaku si kasa kuasa ta’an niaku wo niaku ku reiy’ waar rumeta’la eng kasut-Na. Nisia si laa maptisla nikouw ampit e Roh Kudus wo ampit e napi. 12Niu em bitu mouw e lawas-Na. Nisia si laa meweweresila en tampa peirikan-Na wo merurla eng gandum-Na witu eng gorem e lumbung, ta’an e riawu en daami i ti’i e laa tunun-Na witu e napi reiy’ kawunu’an.”1313 Takar meiy mouw si Yesus waki Galilea mineiy waki Yordan wia si Yohanes kaa neiy pebebaptisenna. 14Ta’an si Yohanes si minape’la Nisia, pokeiyna: “Niaku mouw si mepadung baptisen-Nu, wo ka’a Nikoo si mineiy wia niaku?” 15Laa o mingkot si Yesus, pokeiy-Na wia nisia: “Ma’anouw eng kapualitan i ti’i mamuali, karengan en tuana mouw e le’osna ta lumekepla e minapekasa eng kepa’aran ni Empung.” Wo si Yohanes tu’u si kimi’it i tela Nisia.16Nisia nu binaptisola, Yesus si makarengan rimou’mi witu en dano wo en toro ni’itu kangkasi e langit minawuka’ wo Sia lumoo’ e Roh ni Empung tanu si burung Pombo en timumpa witu natas-Na 17Laa o kalinga’anouw en suara waki sorga e meila’la: “Yi’i mouw si Oki’-Ku si’i koupus-Kula, wia-Nisia mouw Niaku mepa’ar.”
11 Takar si Yesus si niali ni Roh waki padang gurun kaa laa i pewewa’awa’la ni Iblis. 2Wo Nisia nu minoso mola epat nga pulu’ nga endo wo epat nga pulu’ nga wengi, kamurian maaremouw si Yesus. 3Laa o meiy mouw si mewewa’awa’ i ti’i wo lumila’ wia-Nisia: “Sa Koo Oki’ ni Empung, perentanola rio se watu-watu i yi’i mamuali roti.” 4Ta’an si Yesus si miningkot: “Neiy i kepatik: Sitou si matou-tou reiy’kan i te witu e roti, ta’an witu en susur e nuwu’ rimeu’mi witu en suma ni Empung.”5Kamurian si Iblis si minali-Nisia waki Kota Suci wo tumampala Nisia witu en songkouw em Bait ni Empung, 6laa o lumila’ wia-Nisia: “Sa Koo Oki’ ni Empung, mapalenta’ mola en tou-Mu mepewawa’, karengan wawean neiy i kepatik: Tanume Nikoo Nisia si laa merentala se malaikat-malaikat-Na wo nisea se laa malar Nikoo witu natas e lawas nea, rio e ne’a-Mu reiy’ i kasu’usu’ witu em batu.”7Yesus si limila’ wia nisia: “Wawean tu’u neiy i kepatik: Te’a mouw koo mewewa’awa’la si Tuhan, Empungmu!” 8Wo si Iblis si minali-Nisia kasi waki atas eng kuntung kasa rakek wo minapaloo’ola wia-Nisia em baya eng keraja’an eng kaoatan ampit eng kamega’anna, 9wo lumila’ wia-Nisia: “Em baya ni’itu e laa ku i weela wia-Nikoo, sa Koo mongkot sumempe niaku.”10Takar lumila’ mouw si Yesus wia nisia: “Rumou’la, iblis! Karengan wawean neiy i kepatik: Nikoo koo lewo’ sa reiy’ sumempe si Tuhan, Empungmu, wo wia Nisia i te koo lumukar!” 11O laa si iblis si tumele’ula Nisia, wo loo’onouw, se malaikat-malaikat se mineiy o melayanla si Yesus.12Ta’an e nedo si Yesus nu liminga, kaa si Yohanes si sinikopouw, sumingkirouw sia waki Galilea. 13Nisia si timele’ula e Nazaret wo mena’ waki Kapernaum, waki li’ilik e lour, waki daerah Zebulon wo Naftali,14rio lekepouw e nuwu neiy i pa’ayola ni nabi Yesaya: 15“Tana’ Zebulon wo en tana’ Naftali, Lalan mengea waki, daerah lewet en temberan Yordan, Galilea, wilayah ne bangsa-bangsa walina, - 16bangsa se maana’ witu eng kareiydeman, se limoo’ mouw en Terang wangko’ wo wia nisea se maana’ waki wanua tinerungan e maut, rimetikouw en Terang.”17Rengan e nedo ni’itu mouw si Yesus si maabarla: “Makedo’ mouw, karengan eng Keraja’an Sorga en tawi mouw!”18Wo katoroan si Yesus nu makelang masusu e lour Galilea, Sia lumoo’ se rua matuari, sea i ti’i si Simon patotoren Petrus, wo si Andreas, patuarina. Nisea se mapitar em puket waki lour, karengan nisea se mememuket sera’. 19Yesus si limila’ wia nisea: “Meiy, kumi’itouw Niaku, wo nikouw kouw laa Kusiwon mememuket tou.” 20Laa o sea tu’u makarengan tumele’ula em puket nea wo kumi’it Nisia.21Wo si Yesus nu rimou’ momi maname, linoo’-Na kangkasi se rua matuari, sea i ti’i si Yakobus urang ni Zebedeus wo si Yohanes patuarina, mewali-wali si ama’ nea, Zebedeus, si kasuatan matu’utul em puket witu eng gorem e lodeiy. Yesus si kimeret nisea 22wo sea makarengan tumele’ula e lodeiy ma’an si ama’ nea, laa o kumi’it Nisia.23Yesus tu’u si maledong waki minapekasa eng Galilea; Nisia si mawee teturu’ witu eng gorem e wale-wale ibadah wo maabar e Injil Keraja’an ni Empung ma’an mare’ila e reiy’ sa mina’asa rumara wo eng kalewea’an witu e nelet ne bangsa i ti’i. 24Takar rumangketouw e nabar tanume Nisia waki minapekasa en Siria wo alinouw wia-Nisia em baya se tou wuruk eng ka’ada’anna, se peme’itan e reiy’ sa mina’asa rumara wo en sengsara, sinelaran, rara’an ayan wo si pekol, o laa si Yesus si lime’osla nisea. 25Takar se tou kelaker se mareo-reok maki’i-ki’it ampit Nisia. Nisea nu mineiy se waki Galilea, wo se waki Dekapolis, se waki Yerusalem wo se waki Yudea wo se waki lewet e Yordan.
1Katoroan si Yesus nu limoo’ se tou kelaker i ti’i, o sumosorouw Sia witu natas eng kakenturan wo Nisia nu rimuberouw, o meiy mouw wia-Nisia se murid-murid-Na. 2Takar si Yesus tu’u muleiy lumila’ wo tumuru’ nisea’ pokeiy-Na: 3“Ma’aruiyola se tou miskin witu en sinaru ni Empung, karengan nisea mouw se makapunya eng Keraja’an Sorga. 4Ma’aruiyola se tou mengasi’, karengan nisea se laa iboren.5Ma’aruiyola se tou rinda, karengan nisea se laa makapunya em bumi. 6Ma’aruiyola se tou arem wo re’o eng kaulitan, karengan nisea se laa pakateu-teun. 7Ma’aruiyola se tou mura e natena, karengan nisea se laa maka’ato kamura’an. 8Ma’aruiyola se tou lenas e natena, karengan nisea se laa lumoo’ si Empung.9Ma’aruiyola se tou maali-ali en dame, karengan nisea se laa totoren ura-urang ni Empung. 10Ma’aruiyola se tou siniasa karengan eng kaulitan, karengan nisea mouw se makapunya eng Keraja’an Sorga.11Ma’aruiyola kouw, sa karengan Niaku kouw sero’an wo siasan wo wia nikoo ni’i fitnahla e reiy’ sa mina’asa e lewo’. 12Mepa’a-pa’ar wo lumaya-laya’ mouw, karengan en tetoromu e wangko’ waki sorga, karengan tuana mouw kangkasi se nabi-nabi se siniasa mola nu reiy’pe’ nikouw.”13“Nikouw mouw kouw wuras eng kaoatan. Sa e wuras i ti’i minatewangouw, ampit en sapa ku’a re’en sia wurasen sumeup? Reiy’ mouw kasi si penoronna kacuali i tea’ wo i le’ek ne tou 14Nikouw mouw kouw terang eng kaoatan. Eng kota rimeta’ waki natas eng kuntung e reiy’ wona’ i ka kirong.1515 Awes kangkasi sitou si reiy’ tumutungla en solo laa o i reta’la witu rarem e wantang, ta’an i te witu natas e ne’ana en solo i ka’ayo tumerangla em baya ne tou witu eng gorem em bale i ti’i. 16Tuana mouw satorona en terangmu sumena’ witu en sinaru ne tou, rio sea lumoo’ em pasiwo-siwonnu le’os wo lumo’orla si Ama’mu waki sorga.”17“Te’a mouw kouw mapokeiyla, kaa Niaku ku mineiy kaa meiy merere’ila e nukum Taurat ka’apa eng kaol em baya nabi. Niaku ku mineiy reiy’ kaa meiy merere’ila nyi’a, ta’an i te melelekepla nyi’a. 18Karengan Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna eng kaurean reiy’pe’ minere’i e langit wo em bumi i yi’i, esa iota ka’apa esa ti’itik tu’u e reiy’ laa re’inla witu e nukum Taurat, nu reiy’pe’ em baya nyi’a mamuali.19Kaa ni’itu seiy si laa rume’ila meta’asa’an em perentah e nukum Taurat ma’anouw tu’u eng kasa rintek, wo tumuru’la nyi’a tuana wia se tou walina, nisia si laa rumuber witu en tampa kasa kumeng witu eng gorem eng Keraja’an Sorga; ta’an seiy si tumuanala wo tumuru’la e reiy’ sa mina’asa em perentah-perentah e nukum Taurat, nisia si laa rumuber witu en tampa kerakekan witu eng gorem eng Keraja’an Sorga. 20Takar Niaku ku lumila’me wia nikoo: Sa em patou-touan ka’agama’annu e reiy’ lebe ulit ta’an em patou-touan ka’agama’an ne ahli-ahli Taurat wo ne tou-tou Farisi, eng kaulitna kouw reiy’ laa ghumorem witu eng gorem eng Keraja’an Sorga.21Nikouw kouw liminga mola neiy i nuwu’la wia se nene moyang ta: Te’a mawunu’; seiy si munu’ si lewo’ sa reiy’ ukumen. 22Ta’an Niaku ku lumila’me wia nikoo: Susur tou si meupi’ wia si patuarina si lewo’ sa reiy’ ukumen; seiy si lumila’ wia si patuarina: Kafir! Si lewo’ sa reiy’ i sarula witu Mahkamah Agama wo seiy si lumila’: Jahil! si lewo’ sa reiy’ i sarakan witu eng gorem naraka melaya-layas.23Kaa ni’itu, sa koo mesesempela en sesempemu witu natas e mezbah wo koo i kaghenang wo’o sapa witu eng gorem e nate ni patuarimu wia nikoo, 24tele’u mola en sesempemu witu en sinaru e mezbah i ti’i wo mea mouw medameane’la rior ampit si patuarimu, laa o marengla laa sumempela en sesempemu i ti’i.25Makarenganouw medamean ampit si kesarumu eng kaurean koo mewali-wali ampit nisia witu nuner e lalan, rio si kesarumu i ti’i te’a sumarakan nikoo wia si akim wo si akim i ti’i si sumarakan nikoo wia si sumesawangna wo koo i lawala witu eng gorem penjara. 26Niaku ku lumila’me wia niko: Eng kaulitna nikoo koo reiy’ laa rumou’mi maname, nu reiy’pe’ koo mear e nutangmu i ka’ayo malekep.27Nikoo koo liminga mola e nuwu’: Te’a masiwo en zinah. 28Ta’an Niaku ku lumila’me wia nikoo: Susur tou si matu’usla wia si wewene ampit mepa’arla nisia, si zinah mouw ampit nisia witu eng gorem e natena.29Takar sa em berennu lele’os en sumeipla nikoo, tu’ilenouw wo i terekouw, karengan e le’os wia nikoo sa e nesa witu e nouwakmu mapuneng ta’an i te em pakasa’an e nouwakmu i lobo’la witu eng gorem e naraka. 30Wo sa e lawasmu lele’os en sumeipela nikoo, panggalenouw wo i tea’ mouw i tu, karengan e le’os wia nikoo sa e nesa witu e nouwakmu mapuneng ta’an i te em pakasa’an e nouwakmu eng ghumorem naraka.31Neiy mouw i nuwu’la kangkasi: Seiy si tuma’atasla si ka’awuna si lewo’ sa reiy’ meela surat cere wia nisia. 32Ta’an Niaku ku lumila’me wia nikoo: Susur tou si tima’atasla si ka’awuna kacuali kaa en zinah, nisia si simiwo mola si ka’awuna minamuali zinah; wo seiy si kimaweng ampit si wewene tina’atasla, nisia si simiwo en zinah.33Nikouw kouw liminga mola kangkasi neiy i nuwu’la wia se nene moyang ta: Te’a matiwa’ e reiy’ ulit, ta’an i te tiboiyanouw en tiwa’mu witu en sinaru ni Tuhan. 34Ta’an Niaku ku lumila’me wia nikoo: Te’a mouw ma’an mekasa i te tumiwa’, le’os kaa e langit, karengan e langit nyi’a mouw en takhta ni Empung, 35ma’anouw tu’u kaa em bumi, karengan em bumi nyi’a mouw eng kontoiyan e ne’a-Na, ka’apa tu’u kaa e Yerusalem, karengan e Yerusalem nyi’a mouw eng kota Raja Wangko’;36te’a mouw kangkasi koo tumiwa’ kaa eng kokongmu, karengan nikoo koo reiy’ sikuasa mepeputi’la ka’apa me’itemla e nesa wu’uk tu’u. 37Sa iyon, satorona kouw lumila’la: iyon, sa reiy’, satorona kouw lumila’la: reiy’. Sapa e limantouwla ni’itu eng kimetaremi waki si lewo’.38Nikouw kouw liminga mola e nuwu’: Weren sawelan weren wo e wa’ang sawelan wa’ang. 39Ta’an Niaku ku lumila’me wia nikoo: Te’a mouw kouw mesesaru si tou masiwo lewo’ wia nikoo, ta’an i te seiy tu’u si sumepe’ eng keremu lele’os, i wee mouw kangkasi wia nisia eng keremu kawii.40Wo wia sitou laa mererapotla nikoo karengan si pa’ar e labungmu, sarakanola kangkasi eng karaiymu. 41Wo seiy i te tu’u si malupu nikoo kumelang esa mil, kumelangouw mewali nisia rua mil eng kewa’akat. 42weeala sitou makiwee wia nikoo wo te’a mouw i pature sitou pa’ar mepepinjang wia nikoo.43Nikouw kouw liminga mouw e nuwu’: I keupus i tela si kasuat en toumu wo ri’irisenouw si kesarumu. 44Ta’an Niaku ku lumila’me wia nikoo: I keupus i tela si kesarumu wo sumombayangouw i wee nisia si simiasala nikouw. 45Kaa en tuana mouw nikouw kouw mamuali urang-urang ni Ama’mu waki Sorga, si rimetikla si endo i wee se tou lewo’ wo se tou le’os wo timumpala e naro i wee se tou ulit wo se tou reiy’ ulit.4646 Sa kouw meupusla sitou meupus nikouw, sapa ku’a re’en en tetoromu? Reiy’ ku’a re’en si mememurut cukai kangkasi si simiwo en tuana? 47Wo sa kouw mawee i te tabea wia se patuari-patuarimu, sapa ku’a re’en e lumantouwla nyi’a ta’an em pasiwo-siwon ne tou walina? Reiy’ ku’a re’en sitou reiy’ sumine’u si Empung tu’u si simiwo en tuana? 48Kaa ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw kouw reiy’ siperoan, masuat tanu si Ama’mu waki Sorga nyi’a mouw si reiy’ siperoan.”
1“Ghenangenola, te’a kouw matuanala eng kewajiban agamamu witu en sinaru ne tou o rio loo’on nea, karengan satuana, kouw reiy’ maka’ato tetoro wia si Ama’mu waki sorga. 2Jadi sakawisa koo meela esa nga wuntul, te’a mouw koo maabarla eng kapualitan i ti’i, tanu en tinuanala ni tou munafik witu e wale-wale ibadat wo witu e lorong-lorong, rio sea lo’oren ne tou. Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna nisea se minaka’ato mouw en tetoro nea.3Ta’an sa koo mawee esa nga wuntul, te’a mouw kakete’uan e lawas kawiimu sapa en siniwola e lawas lele’osmu. 4Satorona esa nga wuntulmu i ti’i ni’i weela makiro-kirong, takar si Ama’mu si limoo’ neiy i kakirong si laa sumuli’la nyi’a wia nikoo.”5“Wo sakawisa kouw sumombayang, te’a mouw kouw sumombayang tanu se tou munafik. Nisea se pa’ar matotorla en sesombayangen nea ampit rimedeiy witu eng gorem e wale-wale ibadat wo witu eng kaengkolan-kaengkolan e lalan wangko’, rio sea loo’on ne tou. Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna nisea se minaka’ato mouw en tetoro nea. 6Ta’an sa koo sumombayang, ghumoremouw witu eng gorem eng kamarmu, kusi’in em pepalen wo sumombayangouw wia si Ama’mu waki tampa neiy i kakirong. Takar si Ama’mu si limoo’ neiy i kakirong si laa sumuli’la nyi’a wia nikoo. 7Awes kangkasi witu en sesombayangennu i ti’i te’a mouw koo i kawero-werot tanu eng kenaramen ne tou reiy’ sumine’u si Empung. Pokeiy nea karengan eng kelakerna en tetotoren en sesombayangenna eng kale’ele’an.8Jadi te’a mouw kouw tanu nisea, karengan si Ama’mu si mete’u sapa em pemandungennu, nu reiy'pe’ kouw kimiwee wia-Nisia. 9Kaa ni’itu sumombayangouw tuana: Ama’ meiy waki sorga Kinudusola e ngaran-Nu, 10meiy mouw eng Keraja’an-Nu mamuali mouw eng kepa’aran-Nu wia em bumi tanukan waki sorga.11Weeani’itemi keiy wia e nendo i yi’i kekaanen neiy esa nga wuntul 12wo ampunganola keiy witu eng kaselokan neiy, tanu nikeiy kangkasi ma’ampungla sitou simelokola wia nikeiy; 13wo te’a mouw pa’alin nikeiy witu eng gorem em pewa’awa’an, ta’an liseiy i tela keiy wia si lewo’ [Karengan Nikoo mouw si makapunya eng Keraja’an wo eng kuasa wo eng kamulia’an i ka’ayo eng keure-urena. Amin]14Karengan sa wona’ kouw ma’ampungla eng kaselokan ni tou, si Ama’mu waki sorga si laa ma’ampungla nikoo kangkasi. 15Ta’an sa kouw reiy’ ma’ampungla sitou, si Ama’mu kangkasi si reiy’ laa ma’ampungla eng kaselokannu.”16“Wo sakawisa kouw maposo, te’a mouw tedur eng giomu tanu sitou munafik. Nisea se maseup eng gio nea, rio se tou se lumoo’ kaa nisea se maposo. Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna nisea se minaka’ato mouw en tetoro nea. 17Ta’an sakawisa koo maposo, lananola eng kokongmu wo rumi’amusola, 18rio te’a loo’on ne tou kaa nikoo koo maposo, ta’an i te si Ama’mu waki tampa neiy i kakirong. Takar si Ama’ mu si limoo’ neiy i kakirong si laa sumuli’la ny’a wia nikoo.”19“Te’a mouw kouw maerurla eng harta wia em bumi; wia em bumi se wu’uwuk wo eng karat en tumerila nyi’a wo si rongkit si ghumoghar ampit rumongkit nyi’a. 20Ta’an erurenola i wee nikoo eng harta waki sorga; waki sorga se wu’uwuk wo eng karat se reiy’ tumeri nyi’a wo si rongkit si reiy’ ghumoghar ampit rumongkit nyi’a. 21Karengan wisa eng hartamu witu, witu kangkasi e natemu witu.22Weren nyi’a mouw en solo e nouwak. Sa em berennu le’os, terangouw e minapekasa nouwakmu; 23sa em berennu lewo’, reiydemouw e minapekasa nouwakmu. Jadi sa en terang wia nikoo e reiydem, kumura eng kareiydemna eng kareiydeman i ti’i. 24Reiy’ siesa tou tu’u si toro lumukar wia se rua tuang. Karengan satuana, nisia si laa mari’irisla siesa wo meupusla se walina, ka’apa nisia si laa lale’ wia siesa wo reiy’ malo’orla se walina. Nikouw kouw reiy’ toro lumukar wia si Empung wo wia si Mamon.”25“Kaa ni’itu Niaku ku lumila’me wia nikoo: Te’a mouw lieiy witu em patou-touannu, sa sapa em pekekaanennu wo em pekekoo’on, wo te’a mouw lieiy kangkasi witu e nouwakmu, sa sapa e laa labungennu. Reiy’ ku’a re’en em patou-touan i ti’i ni’i paketa-ketare ta’an eng kekaanen wo e nouwak i ti’i ni’i paketa-ketare ta’an e lelabungen? 26Tu’usanouw se burung-burung waki langit, se reiy’ makeror wo reiy’ meupu’ wo reiy’ maerurla walun witu lumbung, ta’an wineean kumaan ni Ama’mu waki sorga. Reiy’ ku’a re’en nikouw kouw wa’akat lumantouwla se burung-burung i ti’i?27Seiy ku’a re’en si witu e nelet miouw kaa eng kalieiyanna en toro mawesla ma’an esa hasta i te witu e lalan em patou-touanna? 28Wo ka’a kouw lieiy witu e lelabungen? Weeanola ghenang e wungang bakung waki uma, en timou reiy’ mina’ayang wo reiy’ limuwir, 29ta’an Niaku ku lumila’me wia nikoo: Salomo witu e reiy’ sa mina’asa kamega’anna tu’u si reiy’ minake tanu eng kewangun e meta’asa’an wia se wungang i ti’i.30Jadi satuana Empung si simudeiyla e rukut waki uma, e nendo i yi’i wia wo wo’odo ni’i tea’ witu eng gorem e napi, reiy’ ku’a re’en Nisia si laa kasa kasi sumudeiyla nikoo, heiy tou reiy’ kasa ma’eman? 31Kaa ni’itu te’a mouw kouw lieiy wo lumila’: Sapa ku’a re’en e laa kaanen neiy? Sapa ku’a re’en e laa koo’on neiy? Sapa ku’a re’en e laa paken neiy?32Em baya ni’itu em peneron ne bangsa-bangsa reiy’ sumine’u si Empung. Ta’an si Ama’mu waki sorga si mete’u, kaa nikouw kouw mepadungla em baya nyi’a i ti’i. 33Ta’an serone’la ketare eng Keraja’an ni Empung wo eng kaulitanna, takar em baya nyi’a i ti’i e laa i awesla wia nikoo. 34Kaa ni’itu te’a mouw kouw lieiy e nendo wo’odo, karengan e nendo wo’odo maka kasusa’anna nuesa. Kasusa’an esa nga endo awesouw esa nga endo.”
1Te’a kouw maakimla, rio kouw reiy’ akimen. 2Karengan ampit em paakiman pepaken niouw kaa laa maakimla, nikouw kouw laa akimen wo e nukuran pepaken niouw kaa laa meukur, e laa i ukurla wia nikoo.3Ka’a ku’a re’en koo limoo’ e lele’esek witu em beren ni patuarimu, kasuatan em bangin witu eng gorem em berennu e reiy’ kete’uannu? 4Kumura mouw o koo toro lumila’ wia si patuarimu: I waya mola niaku ku rumeu’la e lele’esek i ti’i witu em berennu, e nulitna wawean wangin witu eng gorem em berennu. 5Heiy tou munafik, i reu’ pe’la rior em bangin witu em berennu, takar koo laa lumoo’ maka le’o-le’os sa merere’ula e lele’esek i ti’i witu em beren ni patuarimu.”6Te’a kouw maweela em barang kudus wia si asu wo te’a kouw melawala e mutiaramu wia si tieiy, rio te’a i pele’e-le’ekna ampit e ne’ana, laa o sia murikiti kumurensang nikoo.”7Kiweenouw, takar e laa i weela wia nikoo; seronouw, takar kouw laa maka’ato; tumengkorouw; takar em pepalen e laa i wuka’la i wee nikoo. 8Karengan susur tou si makiwee, si weean wo susur tou si masero, si maka’ato wo susur tou si matengkor, wia nisia em pepalen ni’i wuka’la. 9Wawean ku’a re’en siesa tou wia nikouw si mee watu wia si urangna, sa sia makiwee roti, 10ka’apa mee leloiy, sa sia makiwee sera’?1111 Jadi sa nikouw nu lewo’ kouw mete’u mawee em pawee le’os wia se urang-urangmu, sapape’ kasi si Ama’mu waki sorga! Nisia si laa meela e le’os wia nisea se makiwee wia-Nisia.”12“E reiy’ sa mina’asa eng kepa’arannula rio siwon ne tou wia nikoo, sumiwo mouw en tuana kangkasi wia nisea. Ni’itu mouw em pumpun e minapekasa nukum Taurat wo eng kaol ne nabi.13Ghumoremouw tumoro em pepalen peset i ti’i, karengan em penarouw wo em pelasouw e lalan matoro eng kapunengan, wo kelaker tou se maghorem matoro nyi’a; 14karengan em pesetouw em pepalen wo kiselouw e lalan matoro witu em patou-touan, wo se toyo’ se tou minatola nyi’a.”15“Mategha-teghamouw wia se nabi-nabi palsu se meiy wia nikoo me’ulu-ulur si domba, ta’an eng kaulitna nisea mouw se serigala lela’. 16Waki wu’ana mouw kouw laa sumine’u nisea. Toro ku’a re’en sitou tumipu’ em bu’ana nanggor witu eng kongkom tetunean ka’apa em bu’ana ara witu e rukut tetunean? 17Tuana mouw susur e nakana le’os mawua’la wu’ana le’os, ta’an e nakana reiy’ le’os e mawua’la wu’ana reiy’ le’os.18Mamuali ku’a re’en e nakana le’os i ti’i mawua’la wu’ana reiy’ le’os, ka’apa tu’u e nakana reiy’ le’os i ti’i mawua’la wu’ana le’os. 19Wo susur e nakana reiy’ mawua’la wu’ana le’os, tantu mouw em pelen wo i terek witu eng gorem e napi. 20Jadi witu em bu’ana mouw kouw laa sumine’u nisea.21Reiy’ susur tou si maaleiy wia-Niaku: Tuhan, Tuhan! Si laa ghumorem witu eng gorem eng Keraja’an Sorga, ta’an i te si masiwola eng kepa’aran ni Ama’-Ku waki sorga. 22Witu e nendo kamurian laker tou se laa maaleiy wia-Niaku: Tuhan, Tuhan, reiy’ ku’a re’en nikeiy keiy mawenti’ karengan e ngaran-Nu, wo matuanala kelaker mujizat karengan e ngaran-Nu kangkasi? 23Witu en toro ni’itu mouw Niaku ku laa makaredeiyla wia nisea wo lumila’: Niaku ku reiy’pe’ ma’an mekasa sumine’u nikouw! Rumou’ mola wia-Niaku, nikouw nu waya si meneniwo eng kalewo’an!”24“Susur tou si liminga em patotor-Ku i yi’i wo matuanala nyi’a, nisia si masuat ampit sitou sama’, si rimedeiyla em balena witu natas em batu. 25Kamurian tumumpa mouw e naro wo meiy mouw en songker, laa o toroni e reghes em bale i ti’i, ta’an em bale i ti’i e reiy’ rimonga’ karengan neiy i redeiy witu natas em batu.26Ta’an susur tou si liminga em patotor-Ku i yi’i wo si reiy’ matuanala nyi’a, nisia si masuat ampit sitou we’engel, si rimedeiyla em balena witu neris. 27Kamurian tumumpa mouw e naro wo meiy mouw en songker, laa o toroni e reghes em bale i ti’i, i ka’ayo i karonga’la em bale i ti’i wo eng kasa hebat ee pasil e minateri.”28Wo nu reiy’ mouw si Yesus nu kimawusla e lelila’an i yi’i, ma’erangouw se tou kelaker i ti’i liminga en teturu-Na, 29karengan Nisia si mawee teturu’ wia nisea tanu sitou maka kuasa, reiy’ tanu se ahli-ahli Taurat nea.
1Yesus nu minerosomi waki kuntung, kelaker tou se mareo-reok maki’i-ki’it Nisia. 2Takar meiy mouw wia-Nisia siesa tou rara’an kusta, laa o maongkot masempe Nisia wo lumila’: “Tuang, sa si Tuang pa’ar, tuang si toro i te lumenasla niaku.” 3Laa o i yayatla ni Yesus e lawas-Na, lumelerla sitou i ti’i wo lumila’: “Niaku ku pa’ar, mamuali mola koo lenas.” Eng katoroan i te ni’itu kangkasi lenasouw sitou i ti’i witu eng kustana.4Laa o lumila’ mouw si Yesus wia nisia: “Ghena-ghenangen, te’a i pakite’umula eng kapualitan i yi’i wia si seiy i te tu’u, ta’an mea mouw, i papa’ato mola en toumu wia se imam wo i sempe mola en sesempe neiy i perentala ni Musa, tanume eng kowa’ wia nisea.”5Katoroan si Yesus nu ghimorem waki Kapernaum, meiy mouw siesa perwira lumalesla Nisia wo makiwee wia-Nisia: 6“Tuang, hambaku si neiy i katekel witu em bale kaa si we’ol wo nisia si kasa peme’itan.” 7Yesus si limila’ wia nisia: “Niaku ku laa meiy melele’osla nisia.”8Ta’an wingkot ni perwira i ti’i wia-Nisia: “Tuang, niaku ku reiy’ waar sumungkulla si Tuang witu eng gorem em baleku, lumila’ mola esa nga totor, takar si hambaku i ti’i si laa male’os. 9Karengan niaku nuesa ku bawahan, wo witu em bawa’ku waweane’ kangkasi perajurit. Sa aku lumila’ wia si meta’asa’an perajurit i t’i: Mea!, takar sia mea, wo wia si esape’ kasi: Meiy!, takar sia meiy, ka’apa tu’u wia si hambaku: Pa’ayangenouw e nyi’i!, takar sia ma’ayangla nyi’a.” 10Ni’itu nu lininga mola ni Yesus eng kapualitan i ti’i, ma’erangouw Sia wo lumila’ wia nisea se maki’i-ki’it-Nisia: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna iman eng kasela i yi’i e rey’pe’ ma’an mekasa atong-Kula wia siesa tou tu’u witu e nelet ne tou Israel.11Niaku ku lumila’me wia nikoo: Laker tou se laa meiy waki sendangan wo talikuran wo rumuber kumaan mewali-wali ampit si Abraham, Ishak wo si Yakub witu eng gorem eng Keraja’an Sorga, 12Kasuatan se oki’-oki’ eng Keraja’an i ti’i se laa i lobo’la witu eng gorem eng kareiydeman kasa reiydem, mana mouw e laa atoan e narip wo eng kare’eket em ba’ang.” 13Laa o pokeiy ni Yesus wia si perwira i ti’i: “Marengouw wo mamuali mouw wia nikoo tanu em pa’emanennu.” Takar witu i te en toro ni’itu kangkasi le’osouw si hambana.14kekeka’ayola waki wale ni Petrus, Yesus tu’u si limoo si ina’ manuang ni Petrus si neiy i katekel karengan si nanar’. 15Takar tu tiboiyan-Na e lawas ni wewene i ti’i, laa o mere’ila e nanarna. Sia tu’u tumo’orouw wo melayanla Nisia.16Melaa mouw mawengi o alinouw wia si Yesus kelaker se tou sinelaran wo ampit e nesa nga totor Yesus si minure’la se roh-roh i ti’i wo lime’osla se tou-tou peme’itan e rumara. 17 Eng kapualitan i ti’i minamuali rio lekepouw e nuwu’ neiy i pa’ayola ni nabi Yesaya: Melaa mouw mawengi o alinouw wia si Yesus kelaker se tou sinelaran wo ampit e nesa nga totor Yesus si minure’la se roh-roh i ti’i wo lime’osla se tou-tou peme’itan e rumara. 17Eng kapualitan i ti’i minamuali rio lekepouw e nuwu’ neiy i pa’ayola ni nabi Yesaya: “Nisia mouw si minesa’an eng kalewea’an ta wo timanggong e rumara ta.”18Katoroan si Yesus nu limoo’ se tou kelaker se limedong-Nisia, Sia rumeo tumodo mouw lumewet. 19Laa o meiy mouw siesa tou ahli Taurat wo lumila’ wia –Nisia: “Guru, niaku ku laa kumi’it Nikoo, wisa i te Koo mea.” 20Yesus si limila’ wia nisia: “Serigala si maka ruragh wo se burung se meke sala’, ta’an si Oki’ ni Tou si reiy’la sitampa laa merereta’la eng kokong-Na.”21Siesa tou walina, nisia i ti’i si meta’asa’an murid-Na, si limila’ wia-Nisia: “Tuhan, iyonala niaku meape’ mekekuburla si ama’ku.” 22Ta’an si Yesus si limila’ wia nisia: “Kumi’itouw Niaku wo ma’anouw se tou-tou minate kumuburla se tou-tou minate nea.”23Laa o sumeretouw si Yesus witu eng gorem e lodeiy wo se murid-murid-Na tu’u se kimi’it-Nisia. 24I kalo’ositi merangu mouw e reghes tumokol witu e lour i ti’i, i ka’ayo e lodeiy i ti’i en sinongkouw em balolong, ta’an si Yesus si timekel. 25Takar meiy mouw se murid-murid-Na mongkela Nisia, pokeiy nea: “Tuhan, tulungen, ta mapunengouw.”26Sia lumila’ wia nisea: “Ka’a kouw meide’, nikouw si reiy’ kasa ma’eman?” Laa o tumo’orouw si Yesus rumekak e reghes wo e lour i ti’i, takar e lour i ti’i eng kasa mina lompon. 27Wo ma’erangouw se tou-tou i ti’i, pokeiy nea: “Tou en sapa ku’a re’en Nisia i yi’i, i ka’ayo e reghes wo e lour tu’u e lale’ wia-Nisia?”28I kekeka’ayome waki lewet, nyi’a i ti’i waki daerah ne tou Gadara, o meiy mouw se waki pakuburan se rua tou sinelaran o lumalesi si Yesus. Nisea se kasa bahaya, i ka’ayo reiy’ siesa tou tu’u si berani tumoro e lalan i ti’i. 29Wo nisea i ti’i tu’u se rimekeiy, pokeiy nea: “Sapa e nurusan-Nu ampit nikeiy, heiy Oki’ ni Empung? Sapa ku’a re’en Nikoo koo mineiy kaa meiy mesesiksa nikeiy nu reiy’pe’ e nedona?”30Reiy’ wa’akat wia nisea i ti’i se pirala eng kelakerna se tieiy masero kumaan. 31Takar se setang-setang i ti’i se kimiwee wia-Nisia, pokeiy nea: ”Sa Koo mure’ nikeiy, reo mouw keiy sumoro’ witu eng gorem ne tieiy kawang i ti’i.” 32Yesus si limila’la wia nisea: “Mea mouw!” Laa o rumou’ mouw sea wo ghumorem witu eng gorem ne tieiy-tieiy i ti’i. Takar tumumpele’ mouw se pakasa’an kawang ne tieiy i ti’i witu en tebir en temping witu eng gorem e lour wo mate witu eng gorem e rano.33Takar tumingkasouw se tumetayur-tumetayur ne tieiy i ti’i wo i kekeka’ayome waki kota, i susuiy nea mola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa, o kangkasi en tanume se tou-tou sinelaran i ti’i. 34Takar rumou’ momi se pakasa’an eng kota ma’atola si Yesus wo sea nu minaatoanola ampit Nisia, o sea tu’u sume’esek, rio Sia tumele’ula en daerah nea.
1Nu reiy mouw i tu sumeretouw si Yesus witu eng gorem e lodeiy laa o lumewet. Kamurian i ka’ayo mouw Sia witu eng kotana nuesa. 2Takar alinouw ne tou wia-Nisia siesa tou we’ol si neiy i katekel witu en tetekelanna. Katoroan si Yesus nu limoo’ iman nea, lumila’ mola Sia wia sitou we’ol i ti’i: “Ma’emanouw, heiy urang-Ku, en dosamu niampunganouw.”3Takar mila’ mouw se pirala tou ahli Taurat witu eng gorem e nate nea: “Nisia si maojat si Empung.” 4Ta’an si Yesus si mete’u em peghena-ghenangen nea, laa o lumila’: “Ka’a kouw meghena-ghenang eng kapualitan-kapualitan lewo’ witu eng gorem e natemu? 5Wisa ku’a re’en eng kasa wure’, lumila’la: En dosamu niampunganouw, ka’apa lumila’la: Tumo’orouw wo kumelangouw? 6Ta’an rio kouw mete’u, kaa wia eng kaoatan i yi’i si Oki’ ni Tou si wawean kuasa ma’ampungla en dosa”- laa o lumila’ mola Sia wia sitou we’ol i ti’i- : “Tumo’orouw, poponouw en tetekelannu wo marengouw waki walemu!”7Wo sitou i ti’i tu’u si timo’or laa o mareng. 8Takar se tou kelaker se limoo’ eng kapualitan i ti’i se meide’ laa o lumo’orla si Empung si minee mola eng kuasa katuanana i ti’i wia sitou. 9Yesus nu rimeu’momi witu, Sia lumoo’ siesa tou mekengaran Matius si rimuber witu em bale cukai, laa o Sia lumila’ wia nisia: “Kumi’itouw Niaku.” Takar rumedeiy mouw si Matius laa o kumi’it Nisia.10Kamurian eng katoroan si Yesus nu mekaan witu em bale ni Matius, meiy mouw se ka’asa’an se mememurut cukai wo se tou berdosa wo kumaan mewali-wali ampit Nisia wo se murid-murid-Na. 11Witu en toro se tou Farisi nu limoo’ eng kapualitan i ti’i, lumila’ mouw sea wia se murid-murid ni Yesus: “Ka’a si gurumu si mekaan mewali-wali ampit se mememurut cukai wo se tou berdosa?”12Yesus si limingala nyi’a wo lumila’: “Reiy’ sitou segaya’ si mepadungla mengelot, ta’an sitou rara’an. 13Jadi mea mouw wo petete’unola em penoron e nuwu’ i yi’i: Neiy-Ku i kepa’ar nyi’a mouw en tongkoupusen wo reiy’ en sesempe, karengan Niaku ku mineiy reiy’ kaa meiy mekekeret se tou ulit, ta’an i te se tou berdosa.”14Kamurian meiy mouw wia si Yesus se murid-murid ni Yohanes wo lumila’: “Ka’a nikeiy wo se tou Farisi keiy maposo, ta’an se murid-murid-Mu se reiy?” 15Wingkot ni Yesus wia nisea: “Toro ku’a re’en se kalo-kalo ni peredegom se mengasi’ eng kaurean si peredegom i ti’i mewali-wali nisea? Ta’an e nedona e laa meiy si peredegom i ti’i si edoni wia nisea wo witu e nedo ni’itu mow nisea se laa moso.16Reiy’ siesa tou tu’u si kumubarla esa nga kisi’ roko’ reiy’pe’ kimo’okos witu e labung ure, karengan satuana e roko’ pakubar i ti’i e laa kumurensang e labung i ti’i, laa o maka sela mouw e wirangna.17Tuanakan kangkasi e nanggor weru reiy’ i pumpunla witu eng gorem en sompoiy kuli’ ure, karengan satuana en sompoiy i ti’i e laa makurensang i ka’ayo e nanggor i ti’i i ka tea’ wo en sompoiy i ti’i tu’u e makemu. Ta’an e nanggor weru en tu’utulan ni tou witu en sompoiy weru kangkasi, wo ampit en tuana e minapiara mouw marua-ruana.”18Kasuatan si Yesus nu masusuiy en tuana wia nisea, meiy mouw siesa tou si kapala wale ibadat, laa o masempe Nisia wo lumila’: “Si oki’ku wewene si tare mouw i te tumayanla, ta’an meiy mouw wo i reta’ mola e lawas-Mu wia nisia takar sia laa tumou.” 19Laa o tumo’orouw tu’u si Yesus wo kumi’it sitou i ti’i mewali-wali ampit se murid-murid-Na.20witu en toro ni’itu siesa wewene si mapulu’ o rua mouw nge te’un eng keurena peme’itan em peraa’an si mineiy tumawimi si Yesus waki muri wo lumelerla en jumbai eng karaiy-Na. 21Karengan em pokeiyna witu eng gorem e natena: “Asal ku limelerouw eng karaiy-Na, niaku ku laa male’os.” 22Ta’an si Yesus si limenge wo tumu’us wia nisia ampit limila’: “Te’etepenola e natemu, heiy oki’-Ku, imanmu e limawirola nikoo.” Takar rengan e nedo ni’itu le’osouw si wewene i ti’i.23Katoroan si Yesus nu tume’upla waki wale ni kapala wale ibadat i ti’i wo lumoo’ se sumesengo- sumesengo e no’olingen wo se tou kelaker se marungkea’, 24o lumila mouw Sia: “Mea mouw, karengan si oki’ i yi’i si reiy’ minate, ta’an si timekel.” Ta’an nisea se kime’eke’ i tela Nisia.25Se tou kelaker i ti’i nu neiy mouw i ure’, Yesus si ghimorem wo tumiboiy e lawas ni oki’ i ti’i, laa o tumo’orouw si oki’ i ti’i. 26Takar tu rumangketouw e nabar tanume eng kapualitan i ti’i waki em pakasa’an en daerah i ti’i.27Katoroan si Yesus nu minapawee-weela em pakela-kelangan-Na maname, se rua tou rapa mengi’itla-Nisia se mengale-ngaleiy wo lumila’: “I koupus i tela keiy, heiy urang ni Daud.” 28Nu reiy’ mouw si Yesus nu ghimoremla witu eng gorem e nesa wale, o meiy mouw se rua tou rapa i ti’i wia-Nisia wo si Yesus si limila’ wia nisea: “Ma’eman ku’a re’en kouw, kaa Niaku ku toro tumuanala nyi’a?” Sea mingkot: “Iyon Tuhan, nikeiy keiy ma’eman.”29Laa o lelerela ni Yesus em beren nea kasuatan limila’: “Mamuali mouw wia nikoo i ki’it e imannu.” 30Takar maloo’ mouw em beren nea. Wo si Yesus tu’u si kasa tegol ngime’enge’ wia nisea, pokeiy-Na: “Jagan rio te’a siesa tou tu’u mete’ula eng kapualitan i yi’i.” 31Ta’an nisea se rimou’la wo malo’orla Nisia waki pakasa’an en daerah i ti’i.32Kasuatan se rua tou rapa i ti’i nu rumou’la, alinola wia si Yesus siesa tou wowo’ si sinelaran. 33Wo si setang i ti’i nu neiy mouw i ure’la, sitou wowo’ i ti’i si toro mouw meila’, takar ma’erangouw se tou kelaker, pokeiy nea: “En tuana e reiy’pe’ ma’an mekasa loo’on ne tou wia Israel. 34Ta’an se tou Farisi se limila’: “Ampit eng kuasa ni kokong ne setang Sia mure’ si setang.35Tuana mouw si Yesus nu limedong em baya eng kota wo en desa; Nisia si mawee teturu’ witu eng gorem e wale-wale ibadat wo maabarla e Injil Keraja’an Sorga wo mare’ila e reiy’ sa mina’asa rumara wo eng kalewea’an. 36Limoo’ se tou kelaker i ti’i, neiy i kaoghe e nate ni Yesus kaa en tongkoupusen wia nisea, karengan nisea se wedu wo neiy i kewaya tanu se domba reiy’la si rumerawir.37Takar pokeiy-Na wia se murid-murid-Na: “Em peupu’un memang laker, ta’an se memema’ayang se toyo’. 38Kaa ni’itu kumiwee mouw wia si tuang makapunya em peupu’un, rio sia mapa’alimi se memema’ayang-memema’ayang i wee em peupu’un i ti’i.”
1Yesus si kimeret se mapulu’ o rua murid-Na wo mee kuasa wia nisea kaa laa mure’ e roh-roh lewo’ wo kaa laa merere’ila e reiy’ sa mina’asa rumara wo e reiy’ sa mina’asa kalewea’an.2Nyi’i mouw e ngaran ne mapulu’ o rua rasul i ti’i: Ketare si Simon patotoren Petrus wo si Andreas patuarina, wo si Yakobus urang ni Zebedeus wo si Yohanes patuarina, 3Filipus wo si Bartolomeus, Tomas wo si Matius mememurut cukai, Yakobus urang ni Alfeus, wo si Tadeus, 4Simon tou Zelot wo si Yudas Iskariot si khimianatla Nisia.5Se mapulu’ o rua murid i ti’i se neiy i toke ni Yesus wo Sia mower wia nisea: “Te’a mouw kouw sume’epang witu e lalan ne bangsa walina ka’apa ghumorem witu eng gorem eng kota ne tou Samaria, 6ta’an i te mea mouw wia se domba-domba neiy i kaliong wia se umat Israel. 7Mea mouw wo i abarola: Eng Keraja’an Sorga en tawi mouw.8Le’osenola se tou rara’an; to’orenola se tou minate; lenasenola se tou kusta; i ure’ mouw se setang-setang. Nikouw kouw tinaberanouw nyi’a, kaa ni’itu tumaberouw kangkasi. 9Te’a mouw kouw ma’ali e mas ka’apa perak ka’apa en tambaga witu e ne’eretennu. 10Te’a mouw kouw ma’ali walun witu em pakela-kelangan, tea kouw ma’ali labung rua nga ketor, en selop ka’apa en diki-diki, karengan sitou memema’ayang si waar maka’ato en tetorona.11Sakawisa kouw ghumorem eng kota ka’apa wanua, sumero mouw witu siesa tou toro wo mena’ mouw wia nisia i ka’ayo kouw mea. 12Sakawisa kouw ghumorem em bale ne tou, meela tabea wia nisea. 13Sa sea toro sumungkulla nyi’a, en tabeamu i ti’i en tumumpa witu natas nea, sa reiy’, en tabeamu i ti’i e mareng wia nikoo.14Wo sakawisa sitou reiy’ sumungkulla nikoo wo reiy’ luminga em patotormu, rumou’ mouw wo tele’u mola em bale ka’apa eng kota i t’i wo i pi’ipikola e riawu witu ne’amu. 15Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng keulitna witu e nendo paakiman en tana’ Sodom wo eng Gomora e laa lebe wure em pesa’ananna ta’an eng kota i ti’i.”16“Loo’on, Niaku ku timoke nikouw tanu si domba witu nuner ne serigala, kaa ni’itu satorona kouw lali’iket tanu si leloiy wo tulus tanu si pombo. 17Ta’an mategha-teghamouw wia em baya se tou; karengan wawean si laa sumarakan nikoo wia se majelis agama wo nisea se laa sumiasa nikoo witu e wale ibadat nea. 18Wo eng karengan Niaku, nikouw kouw laa rawiren witu en sinaru ne penguasa-penguasa wo ne raja-raja tanu e nesa kasairian i wee nisea wo i wee se tou-tou reiy’ makasine’u si Empung.19Sakawisa sea sumarakan nikouw, te’a mouw kouw lieiy kaa eng kumura wo kaa en sapa e lewo’ sa reiy’ totoren niouwla, karengan em baya nyi’a i ti’i e laa i karuniala wia nikoo witu i te e nedo ni’itu kangkasi. 20Karengan reiy’ nikouw si matoto-totor, ta’an i te e roh ni Ama’mu; Nisia si laa matoto-totor witu nikouw.21Sitou si laa sumarakan si patuarina kaa laa pewewunu’un, tuanakan kangkasi si ama’ wia si oki’na. Wo se oki-oki’ se laa rumangu wia se tu’a nea wo laa munu’ nisea. 22Wo nikouw kouw laa i kari’iris em baya ne tou karengan e ngaran-Ku; ta’an sitou timaang i ka’ayo witu eng kesampetanna si laa melawir. 23Sakawisa sea sumiasa nikoo witu eng kota esa, tumingkasouw waki kota walina; karengan Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng keulitna nu reiy’pe’ nikouw nu simampet mineami waki kota-kota Israel, si Oki’ ni Tou si mineiy mola.24Si murid si reiy’ lumantouwla wia si guruna ka’apa si hamba wia si tuangna. 25En toro mouw wia si murid sa sia mamuali masuat tanu si guruna wo wia siesa hamba sa sia mamuali masuat tanu si tuangna. Sa si mekewale si patotoren Beelzebul, sapape’ kasi se esa nga pumpun em balena.26Jadi te’a mouw kouw meide’ wia nisea, karengan reiy’la e wo’o sapa tu’u e mina kusi’ o reiy’ laa wuka’an wo reiy’la wo’o sapa tu’u e neiy i kakirong o reiy’ laa kakete’uan. 27Sapa e neiy Ku i totorla wia nikoo witu e reidem, lila’ mola ni’itu witu en terang; wo sapa e neiy tena’la witu en talingamu, i abarola ni’itu waki atas e natep em bale.28Wo te’a mouw kouw meide’ wia nisea se toro munu’ e nouwak, ta’an se reiy’ si kuasa munu’ imukur; meide’ mola kasa ketare wia Nisia si kuasa mepepunengla le’os imukur ka’apa tu’u e nouwak witu eng gorem naraka. 29Reiy’ ku’a re’en si burung pipit i wangker rua nga ipus esa nga loit? Ta’an esa nga ipus tu’u wia nisea si reiy’ laa ruma’aragh wia em bumi sa reiy’ eng kepa’aran ni Ama’mu. 30Wo nikoo, wu’uk eng kokongmu tu’u rineken em baya nyi’a. 31Kaa ni’itu te’a mouw kouw meide’, karengan nikouw kouw lebe arga ta’an eng kelaker ne burung pipit.32Susur tou si maakula Niaku witu en sinaru ne tou, Niaku kangkasi Ku laa maakula nisia witu en sinaru ni Ama-Ku waki sorga. 33Ta’an seiy i te si sumangkal Niaku witu en sinaru ne tou, Niaku kangkasi Ku laa sumangkal nisia witu en sinaru ni Ama’-Ku waki sorga.”34“Te’a kouw mapokeiyla, kaa Niaku mineiy maali-ali en dame wia natas em bumi; Niaku mineiy reiy’ kaa maali-ali en dame, ta’an i te en santi. 35Karengan Niaku ku mineiy kaa meiy meteta’atasla sitou wia si ama’na, si oki’ wewene wia si ina’na, manuang wewene wia si ina’ manuangna, 36wo si kesaru ni tou e nyi’a mouw se tou-tou esa nga pumpun em balena.37Seiy i te si meupusla si ama’ ka’apa si ina’na lumantouwla Niaku, sia si reiy’ waar wia-Niaku; wo seiy si meupusla si urangna tuama ka’apa wewene lumantouwla Niaku, sia si reiy’ waar wia-Niaku. 38Seiy i te si reiy’ minesa’an en salibna wo kumi’it Niaku, sia si reiy’ waar wia-Niaku. 39Seiy i te si metaangla e nyawana, sia si neiy kaliongan e nyawana, wo seiy i te si kaliongan e nyawana kaa Niaku, nisia si laa maka’ato nyia.40Seiy i te si simungkulola nikouw, sia si simungkulola Niaku, wo seiy i te si sumungkulola Niaku, sia si simungkulola Nisia si timoke Niaku. 41Seiy i te si simungkulola si nabi tanume si nabi, sia si laa maka’ato en tetoro ni nabi, wo seiy i te si sumungkulola siesa tou ulit tanume sitou ulit, sia si laa maka’ato en tetoro ni tou ulit.42Wo seiy i te si meela rano ghe’egher esa ghelas i te tu’u wia si meta’asa’an tou rintek yi’i, karengan nisia si murid-Ku, Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna sia si reiy’ laa kaliongan en tetorona wia nisia.”
1Yesus nu simampetouw minowerla wia se mapulu’ o rua murid-Na, mea mouw Sia kaa mea mewewee teturu’ wo ma’abarla Injil witu eng kota-kota nea. 2Witu eng gorem penjara si Yohanes liminga tanume em pepa’ayangen ni Kristus, 3laa o rumeo se murid-muridna mueiy wia-Nisia: “Nikoo re’en si laa meiy i ti’i ka’apa lewo’ sa reiy’ re’en keiy ma’ana’la sitou walina?”4Yesus miningkot nisea: “Mea mouw wo i lila’ mola wia si Yohanes sapa e lininga miouw wo linoo’ miouw: 5tou rapa si limoo’, tou we’ol si kimelang, tou kusta si mina lenas, tou lunteng si liminga, tou minate si tino’orela wo wia se tou miskin neiy i abarla e nabar le’os. 6Wo ma’aruiyola si tou reiy’ minerara e nate wo kumelong Niaku.”7Se murid-murid ni Yohanes nu minea mouw, muleiy mouw si Yesus sumusuiy wia se tou kelaker i ti’i en tanume si Yohanes: “Kaa en sapa ku’a re’en kouw mea waki padang gurun? Lumoo’ en tabelang em paoghela e reghes mea o meiy? 8Ka’apa kaa en sapa ku’a re’en kouw mea? Lumoo’ sitou minake e nalus? Sitou minake e nalus i ti’i en tampana waki istana raja.9Jadi kaa en sapa ku’a re’en kouw mea? Lumoo’ si nabi? Ulit, wo Niaku lumila’me wia nikoo, awes tare e lumantouwla wia si nabi 10Karengan en tanume Nisia wawean e neiy i patik: Loo’onouw, Niaku ku rimeo si tetoke-Ku rumeriorla wia Nikoo, sia si laa tumiro’la e lalan-Nu witu en sinaru-Mu.11Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna witu e nelet nea nu neiy i patoula ni wewene reiy’pe’ ma’an mekasa mapa’ato siesa tou lumantouwla eng kewangko’ ni Yohanes Pembabtis, ta’an si kasa rintek witu eng Keraja’an Sorga si lumantouwla eng kewangko’ ta’an nisia. 12Rengan minapa’atola si Yohanes Pembabtis i ka’ayomi yi’i, eng Keraja’an Sorga neiy i warat wo sitou minarat nyi’a mewewa’awa’ mekekontoiyla nyi’a.13Karengan em baya ne nabi wo eng kitab Taurat se manubuat i ka’ayo sia minapa’ato si Yohanes 14wo - sa kouw pa’ar sumungkulla nyi’a – sia mouw si Elia si laa meiy i ti’i. 15Seiy si makatalinga, satorona sia si luminga!16Ampit en sapa re’en e laa Ku i ulurla se angkatan yi’i? Nisea i ti’i se i ulurla se oki-oki’ rimuber waki pasar wo maaleiy wia se ka’ampit nea: 17Nikeiy keiy masengo no’olingen i wee nikoo, ta’an nikoo koo reiy’ maengket, nikeiy keiy mekantarla eng kidung duka, ta’an nikouw kouw reiy’ mengasi’.18Karengan si Yohanes mineiy, sia si reiy’ kimaan, wo reiy’ kimoo’, wo sea lumila’: sia si sinelaran ni setang. 19Kamurian si Oki’ ni Tou mineiy, Sia kumaan wo kumoo’, wo sea lumila’: Loo’onouw, Sia si esa tou karoko’ wo kapengoo’, kalo ni mememurut cukai wo ne tou berdosa. Ta’an eng hikmat ni Empung neiy i ulitela kaa em pasiwo-siwonna.”20Laa o muleiy si Yesus mapero eng kota-kota reiy’ mina kedo’, ma’anouw tu’u witu Sia si kasa laker timuanala e mujizat-mujizat-Na: 21“Cilaka mouw koo ee Khorazim! Cilaka mouw koo ee Betsaida! Karengan sa waki Tirus wo waki Sidon minamuali e mujizat-mujizat minamuali mola witu e nuner miouw, e nure mouw sea mina kedo’ wo mengasi’. 22Ta’an Niaku lumila’me wia nikoo: Witu nendo, paakiman, pemesa’anen ni Tirus wo ni Sidon e laa makawure’la ta’an em pemesa’anennu.23Wo nikoo ee Kapernaum, sapa re’en nikoo koo laa i longkotla i ka’ayo waki langit? Reiy’, nikoo koo laa i tumpala i ka’ayo witu eng kaoatan ne tou minate! Karengan sa waki Sodom minamuali e mujizat-mujizat minamuali mola witu e nuner miouw, eng kota i ti’i tantu rimedeiye’ i ka’ayomi e nendo yi’i. 24Ta’an Niaku lumila’me wia nikoo: Witu nendo paakiman, em pemesa’anen ni wanua Sodom e laa makawure’la ta’an em pemesa’anennu.”25Witu en toro ni’itu lumila’ mouw si Yesus: “Niaku ku masyukuur wia-Nikoo, Ama’, Tuhan e langit wo em bumi, karengan em baya nyi’a i ti’i e neiy i kirong-Mu wia se tou bijak wo se tou sigha’, ta’an neiy i papa’ato-Mu wia se tou rintek. 26Ya Ama’, ni’itu mouw e mekepa’aren wia-Nikoo. 27Nyi’a nu waya neiy mouw i sarakanla ni Ama’-Ku wia-Niaku wo reiy’ siesa tou tu’u sumine’u si Oki’ ta’an si Ama’ i te, wo reiy’ siesa tou tu’u sumine’u si Ama’ ta’an si Oki’ i te wo sitou wia nisia si Oki i ti’i pa’ar mapa’atola nyi’a.28Meiy mouw wia-Niaku, em baya ne reawa’ wo minesa’an wuter, Niaku ku laa meela eng karoisan wia nikoo. 29Pesa’anenouw em bongkouw neiy Ku i todongla wo metete’u mola wia-Niaku, karengan Niaku ku le’os ate wo rinda wo si imukurmu si laa maka’ato eng kaleneran. 30Karengan em bongkouw neiy Ku i todongla i ti’i en sedap wo em pemesa’anen-Ku tu’u e wure’.”
1Witu en toro ni’itu, witu e nendo Sabat, Yesus si makelang waki uma gandum. Kaa maarem, se murid-murid-Na se timipu’ e wulisna eng gandum wo kumaan nyi’a. 2Limoo’ ni’itu, lumila’ mouw se tou Farisi wia-Nisia: “Loo’onouw se murid-murid-Mu se masiwo sapa e reiy’ toro siwon witu e nendo Sabat.”3Ta’an wingkot ni Yesus wia nisea: “Reiy’ ku’a re’en winaca miouw sapa en tinuanala ni Daud, katoroan sia wo nisea se maki’i-ki’it nisia nu maarem, 4kumura sia ghimorem witu eng gorem Wale ni Empung wo kumura sea kumaan e roti neiy i sakeiy reiy’ toro kaanen, le’os nisia ka’apa tu’u nisea se maki’i-ki’it nisia, kacuali se imam-imam?5Ka’apa reiy’ ku’a re’en winaca miouw witu eng kitab Taurat, kaa witu e nendo-nendo Sabat, imam-imam se limangkoiy e nukum Sabat witu eng gorem Bait ni Empung, ta’an se reiy’ simelok? 6Niaku lumila’me wia nikoo: Wia nyi’i wawean si lumantouwla em Bait ni Empung.7Sa memang pangartian niouw e maksud nuwu’ yi’i: Neiy Ku i kepa’arla nyi’a mouw en tongkoupusen wo e reiy’ en sesempe, tantu kouw reiy’ mukum si tou reiy’la si selok. 8Karengan si Oki’ ni Tou sia mouw si Tuhan witu e nendo Sabat.”9Sia nu rimou’ momi maname, Yesus si ghimorem witu e wale ibadat nea. 10Witu wawean siesa tou minate esa nga weka lawasna. Nisea se minueiy wia-Nisia: “Toro ku’a re’en lume’osla tou witu e nendo Sabat?” Kepa’aran nea nyi’a mouw rio sea toro manginselokela Nisia.11Ta’an si Yesus limila’ wia nisea:” Sa siesa tou witu e nelet miouw makapunya siesa domba wo si domba i ti’i si neiy i kalenta’ witu eng gorem eng ko’okor witu e nendo Sabat, reiy’ re’en sia si laa sumikop nisia wo rumou’mi nisia? 12Reiy’ ku’a sitou si kasa lumantouwla e narga ta’an si domba? Kaa ni’itu toro i te sumiwo le’os witu e nendo Sabat.”13Laa o pokeiy ni Yesus wia sitou i ti’i: “I uluri e lawasmu!” Wo sia mulurela e lawas, takar le’osouw e lawasna i ti’i wo mina segaya’ tanu e lawasna walina. 14Laa o rumou’ mouw se tou Farisi i ti’i wo maasa’an kaa mewewunu’ Nisia.15Ta’an Yesus si mete’u e maksud nea laa o sumingkiri Laker tou se maki’i-ki’it si Yesus wo Sia lume’osla em baya nea. 16Sia si kasa kete mepalouwla nisea sa makite’ula seiy Sia, 17rio lekepouw e nuwu’ neiy i pa’ayola ni nabi Yesaya:18“Loo’onouw, si ti’i si Hamba-Ku si pineleng-Ku, si koupus-Ku, wia-Nisia imukur-Ku mepa’ar; Niaku ku laa rumeta’la e roh-Ku witu e natas-Na, wo sia si laa maki te’ula e nukum wia se bangsa-bangsa.19Sia si reiy’ laa mekekelong wo reiy’ laa rumekeiy wo se tou se reiy’ laa luminga en suara-Na wia e lalan-lalan. 20Tabelang repu’ en timalo’aiy reiy’ laa rangkuten-Na, wo en sumbu ke’erem layasna reiy’ laa wunu’un-Na, i ka’ayo Sia sumiwola e nukum i ti’i minuntung. 21Wo wia-Nisia mouw se bangsa-bangsa laa ma’arap.”22Kamurian alinouw wia si Yesus siesa tou sinelaran ni setang. Tou i ti’i si rapa wo wowo’, laa o le’osla ni Yesus sia i ka’ayo si wowo’ i ti’i mengila-ngila’ wo maloo’. 23Takar ma’erangouw se pakasa’an ne tou kelaker i ti’i, pokeiy nea: “Sia yi’i sa reiy’ selok si Urang ni Daud.”24Ta’an katoroan se tou Farisi liminga nyi’a, sea lumila’: “Ampit si Beelzebul, kokong ne setang, Sia mure’ se setang.” 25Ta’an si Yesus si mete’u eng genang nea, laa o lumila’ wia nisea: “Susur eng keraja’an e mina pete-pete’ tantu e mapuneng wo susur eng kota ka’apa e rumah tangga mina pete-pete’ e reiy’ laa tumaangla.26Tuana mouw kangkasi sa si Iblis mure’ si Iblis, sia tu’u si mina wete-weteng wo mesaru en touna sandiri; kumura mouw eng keraja’anna toro tumaang? 27Jadi sa Aku mure’ si setang ampit eng kuasa ni Beelzebul, ampit eng kuasa ni seiy re’en se maki’i-ki’it nikoo mure’ nisia? Kaa ni’itu sea mouw se laa mamuali akimmu.28Ta’an sa Aku mure’ si setang ampit eng kuasa Roh ni Empung, takar eng kaulitna eng Keraja’an ni Empug mineiy mouw wia nikoo. 29Ka’apa kumura mouw re’en sitou toro ghumoremla em bale ni tou ente’ wo kumaat eng harta bendana sa reiy’ i wa’akesnape’la ketare sitou ente’ i ti’i? Sa wina’akesna mola tare mouw i te toro sia rumampok em bale i ti’i. 30Seiy si reiy’ mewali-wali Niaku, sia si masu’usuk Niaku wo seiy si reiy’ minerurla mewali-wali Niaku, sia si metabuke’isla.31Kaa ni’itu Niaku lumila’me wia nikoo: e reiy’ sa mina’asa dosa wo nojat ne tou e laa ampungala, ta’an e nojat saru e Roh Kudus reiy’ laa ampungan. 32Sakawisa sitou si matotorla wo’o sapa mapero si Oki’ ni Tou, sia si laa ampungan, ta’an sa sia mapero e Roh Kudus, sia si reiy’ laa ampungan, wia eng kaoatan yi’i reiy’, wo waki kaoatan e laa meiy tu’u reiy’.33Sa esa nakana e lila’mula le’os, takar e le’os kangkasi em bu’ana; sa esa nakana e lila’mula reiy’ le’os, takar e reiy’ le’os kangkasi em bu’ana. Karengan witu em bu’ana nakana i ti’i eng kinasine’uan. 34Heiy kouw see’ ni leloiy biludak, kumura reken kouw toro tumotorla eng kapualitan-kapualitan le’os, kaulitna nikouw nuesa kouw lewo’? Karengan em patotorla en suma masegori witu e nate. 35Tou le’os si marou’mi eng kapualitan-kapualitan le’os witu em penu’utu-nu’utulanna le’os wo sitou lewo’ si marou’mi eng kapualitan-kapualitan lewo’ witu em penu’utu-nu’utulanna lewo’.36Ta’an Niaku lumila’me wia nikoo: Susur en totor reiy’ si penoron neiy i totorla ni tou e lewo’ sa reiy pesa’anennala witu e nendo paakiman. 37Karengan i ki’it en totormu nikoo koo laa i ulitela, wo i ki’it en totormu kangkasi nikoo koo laa ukumen.”38Witu e nedo ni’itu lumila’ mouw se pirala ahli Taurat wo se tou Farisi wia si Yesus: “Guru, keiy keiy pa’ar meleloo’ e nesa kowa wia-Nikoo.” 39Ta’an wingkot-Na wia nisea: “Angkatan lewo’ wo reiy’ lale’ yi’i se kasa makiwee e nesa kowa’. Ta’an wia nisea se reiy’ laa weean eng kowa’ ta’an i te eng kowa’ ni nabi Yunus. 40Karengan tanu si Yunus minena’ witu eng gorem po’ot ni sera’ telu nga endo telu nga wengi, tuana mouw kangkasi si Oki’ ni Tou si laa mena’ witu e rahim em bumi telu nga endo telu nga wengi.41Witu e nedo paakiman, se tou-tou Niniwe se laa tumo’or mewali se angkatan yi’i wo mukum nisea kangkasi. Karengan se tou-tou Niniwe i ti’i se mina kedo’ nu liminga mouw em paabarla ni Yunus, wo eng kaulitna em bia nyi’i e lumantouwla si Yunus!42Witu en toro paakiman, si ratu waki timu i ti’i si laa tumo’or ampit se angkatan yi’i wo sia si laa mukum nisea kangkasi. Karengan si ratu yi’i si waki tempok em bumi o meiy kaa melelinga eng hikmat ni Salomo, wo eng kaulitna em bia nyi’i e lumantouwla si Salomo!”43“Sakawisa si roh lewo’ rumou’la wia sitou, sia tu’u lumepu waki tampa-tampa karesean mesesero paana’an. Ta’an sia si reiy’ minaka’ato nyi’a. 44Laa o sia lumila’: Niaku ku laa mareng waki wale e neiy mouw i tele’ukula i ti’i. Takar mea mouw sia wo matola em bale i ti’i reiy’ si sapa, weresi sinapuan wo wangun kinetetu’utul. 45Laa o sia rumou’la wo maruiy se pitu roh walina se lumantouwla eng kalewo’na wo sea ghumorem wo mena’ witu. Takar kamurian eng ka’ada’an ni tou i ti’i minaka wurukela ta’an eng ka’ada’anna ketare. Tuanakan kangkasi e laa mamuali wia se angkatan lewo’ yi’i.”46Katoroan si Yesus masusuiye’ ampit se tou kelaker i ti’i, Ina’-Na wo se patuari-patuari-Na rimedeiy witu luar wo me’inakut ma’atola Nisia. 47Takar siesa tou limila’ wia-Nisia: “Loo’onouw, si ina’-Mu wo se patuari-patuari-Mu se witu luar wo me’inakut ma’ato Nikoo.”48Ta’an wingkot ni Yesus wia sitou mina’ayola e nabar i ti’i wia-Nisia: “Seiy si ina’-Ku? Wo seiy se patuari-patuari-Ku?” 49Laa o pokeiy-Na, suat matudu’ waki se murid-murid-Na: “yi’i si ina’-Ku wo se patuari-patuari-Ku! 50Karengan seiy i te tu’u si masiwola eng kepa’ar ni Ama’-Ku waki sorga, sia mouw si patuari-Ku tuama, sia mouw si patuari-Ku wewene, sia mouw si ina’-Ku.”
1Witu e nendo ni’itu rumou’ momi si Yesus witu em bale i ti’i wo rumuber witu e li’ilik lour. 2Takar meiy mouw se tou kelaker mareo-reok laa o muyutla Nisia, i ka’ayo Sia sumeret witu e lodeiy wo rumuber witu, sedangkan se tou kelaker em baya nea se rimedeiy witu em pante.3Wo Sia si timotorla kelaker eng kapualitan witu em peulurela wia nisea. Pokeiy-Na: “Wawean siesa tou mememu’uwur rumou’mi kaa laa mewewu’uwur. 4Witu en toro sia nu mawu’uwur, esa nga weteng benih i ti’i rima’aragh witu e li’ilik lalan, laa o meiy mouw se burung wo kumaan nyi’a i ka’ayo mina’apu. 5Esa nga weteng rima’aragh witu en tana’ wewatun, e reiy’ laker en tana’na, laa o makarenganouw tu’u timou em benih i ti’i, karengan en tana’na e napis. 6Ta’an si endo nu rimetikouw, welesouw sia wo minapera karengan reiy’ kimalat.77 Esa nga weteng kasi rima’aragh witu nuner eng kongkom tetunean, laa o maka sela mola eng kongkom i ti’i wo kumimpit nyi’a i ka’ayo minate. 8Wo esa nga weteng rima’aragh witu en tana’ le’os laa o mee wu’ana: wawean e limepet maka esa nga atus, wawean e limepet maka enem nga pulu’ wawean e limepet telu nga pulu’. 9Seiy si maka talinga, sa torona sia si luminga!”10Takar meiy mouw se murid-murid-Na wo mueiy wia-Nisia: “Ka’a Koo mengila-ngila’ wia nisea witu em peulurela?” 11Wingkot ni Yesus: “Wia nikoo wineean karunia laa mete’ula em pengiro-ngirong eng Keraja’an Sorga, ta’an wia nisea reiy’. 12Karengan seiy si makapunya, wia nisia laa i wee, i ka’ayo sia kakuwuan; ta’an seiy si reiy’ makapunya, sapa i te tu’u kangkasi em bia nisia e laa edoni wia nisia.1313 Ka ni’itu mouw Niaku mengila-ngila’ witu em peulurela wia nisea; karengan ma’anouw tu’u limoo’, sea se reiy’ limoo’ wo ma’anouw tu’u liminga, sea se reiy’ liminga wo reiy’ mangarti. 14Takar wia nisea e lekepouw nubuat ni Yesaya, e lininga: Nikouw kouw laa luminga wo luminga, ta’an reiy’ mangarti, nikouw kouw laa lumoo’ wo lumoo’, ta’an reiy’ limoo’ makale’os.15Karengan e nate ne bangsa yi’i eng kimuraberouw, wo en talingana wuterouw malinga, wo em berenna eng kimerut minereng; rio te’a sea lumoo’ ampit em berenna wo luminga ampit en talingana wo mangarti ampit e natena, laa o murikiti i ka’ayo Niaku lume’osela nisea.16Ta’an ma’aruiyola em berennu karengan limoo’ wo en talingamu karengan liminga. 17Karengan Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna laker se nabi wo se tou ulit se pa’ar lumoo’ sapa e linoo’mu, ta’an se reiy’ limoo’ nyi’a, wo se pa’ar luminga sapa e liningamu, ta’an se reiy’ liminga nyi’a.1818 Kaa ni’itu, linganouw em penoron peulurela si mememu’uwur i ti’i. 19Wia se susur tou liminga e nuwu’ tanume eng Keraja’an Sorga, ta’an reiy’ mangarti nyi’a, meiy mouw si lewo’ wo kumaat e neiy i wu’uwurla witu eng gorem nate ni tou i ti’i; ni’itu mouw em benih neiy i wu’uwurla witu e li’ilik lalan.20Benih e neiy i wu’uwurla witu en tana’ wewatun nyi’a mouw sitou si liminga e nuwu’ i ti’i wo makarengan medo nyi’a ampit e naruiy. 21Ta’an nisia si reiy’ kimalat wo timaang i tela reiy’ ure. Sakawisa meiy em patindasan ka’apa em paghioan karengan e nuwu’ i ti’i, sitou i ti’i tu’u si makarengan murtad.22E neiy i wu’uwurla witu e nuner eng kongkom tetunean nyi’a mouw sitou si liminga e nuwu’ i ti’i, laa eng kalieiyan kaoatan yi’i wo e wiles kekaya’an eng kimimpit e nuwu’ i ti’i i ka’ayo reiy’ minee wu’ana. 23E neiy i wu’uwurla witu en tana’ le’os sia mouw sitou liminga e nuwu’ i ti’i wo mangarti, wo kaa ni’itu sia si minee wu’ana, wawean e limepet maka esa nga atus, wawean e limepet maka enem nga pulu’, wawean e limepet maka telu nga pulu’.”24Yesus si minitarla e nesa peulurela walina kasi wia nisea, pokeiy-Na: “Kapualitan eng Keraja’an Sorga i ti’i e nulur sitou si minu’uwurla em benih le’os witu e numana. 25Ta’an witu en toro em baya ne tou se timekel, meiy mouw si kesaruna mu’uwurla em benih lalang witu e nelet eng gandum i ti’i, laa o mea. 26Katoroan eng gandum i ti’i matou mouw wo muleiy mawulis, loo’onola kangkasi e lalang i ti’i.27Takar meiy mouw se hamba-hamba ni makauma i ti’i wia nisia wo lumila’: Tuang, reiy’ ku’a re’en em benih le’os, e neiy i wu’uwurla ni tuang witu e numa ni tuang? Wisa ku’a re’en o meiy e lalang i ti’i? 28Wingkot ni tuang i ti’i: Sikesaru si timuanala nyi’a. Laa o lumila’ mouw se hamba-hamba i ti’i wia nisia: Jadi pa’ar re’en si tuang rio keiy mea sumawutla e lalang i ti’i?29Ta’an sia si limila’: Tea’, karengan wona’ eng gandum i ti’i i kaki’iti mesawut witu en toro kouw mesawut e lalang i ti’i. 30Waya mola marua-rua tumoumi mewali i ka’ayo nedo mupu’. Witu e nedo ni’itu niaku ku laa mila’ wia se mengengupu’: Erurene’la rior e lalang i ti’i wo wa’akesenouw esa nga ke’kes-esa nga ke’kes kaa em petetunun; kamurian erurenola eng gandum i ti’i witu eng gorem e lumbungku.”31Yesus si minitarla em peulurela walina kangkasi wia nisea, pokeiy-Na: “Kapualitan eng Keraja’an Sorga i ti’i e nulur watuna en sesawi, e niedo wo i wu’uwurla ni tou witu e numana. 32Memang e watuna i ti’i eng kasa rintek witu e reiy’ sa mina’asa jenis em benih, ta’an sa timou mouw, en sesawi i ti’i en sumelala ta’an e raaren walina, awes tare e mamuali akana, i ka’ayo se burung-burung wia natas se mineiy sumala witu em pangana-pangana.”33Wo Sia si simusuiyla em peulurela i ti’i kangkasi wia nisea: “ Kapualitan eng Keraja’an Sorga i ti’i nulur e ragi niedo ni esa wewene wo i kayo’la witu en topong terigu telu sukat i ka’ayo mina sewokan em baya nyi’a.”34Em baya nyi’a i ti’i neiy i pa’ayola ni Yesus wia se tou kelaker witu em peulurela, wo reiy’ siesa peulurela tu’u e reiy’ neiy i pa’ayo-Na wia nisea, 35Rio lekepouw e nuwu’ neiy i pa’ayola ne nabi: “Niaku ku pa’ar muka’ en suma-Ku lumila’la em peulurela, Niaku ku pa’ar tumotorla eng kapualitan e neiy i kakirong rengan eng kaoatan siniwola.”36Takar si Yesus tu’u tumele’ula se tou kelaker i ti’i, laa o mareng. Murid-murid-Na mineiy wo lumila’ wia-Nisia: “Welaromi wia nikeiy em peulurela tanume e lalang witu numa i ti’i.” 37Sia mingkot, pokeiy-Na: “Sitou minu’uwurla em benih le’os sia mouw si Oki’ ni Tou; 38numa nyi’a mouw eng kaoatan. Em benih le’os i ti’i se oki-oki’ eng Keraja’an wo e lalang se oki-oki’ ni lewo’. 39Kesaru si minu’uwurla em benih lalang sia mouw si Iblis. Nedo meupu’ nyi’a mouw eng kesampetan en zaman wo se mengengupu’ i ti’i se malaikat.40Takar en tanume e lalang i ti’i ni erurla wo tinunu witu e napi, tuana mouw kangkasi witu eng kesampetan en zaman. 41Oki’ ni Tou si laa rumeo se malaikat-malaikat-Na wo sea se laa merurla e reiy’ sa mina’asa maka seipen wo em baya se tou se simiwola eng kalewo’an witu eng gorem Keraja’an-Na. 42Em baya nyi’a e laa i terekla witu eng gorem nawu napi; mana mouw e laa atoan e narip wo eng kare’eket em ba’ang. 43Witu en nedo ni’itu mouw se tou-tou ulit se laa sumena’ tanu si endo witu eng keraja’an ni Ama’ nea. Seiy si maka talinga, le’osouw sia luminga!”44“Kapualitan eng Keraja’an Sorga i ti’i e nulur eng harta neiy i kakirong waki uma, e niatola ni tou, laa o i kirongnala kasi. Karengan eng kepa’a-pa’aranna mea mouw sia mangker e minapekasa eng kapunya’anna laa o tumeles e numa i ti’i. 45Tuana mouw kangkasi eng kapualitan Keraja’an Sorga i ti’i e nulur sitou belante’ si masero mutiara wangun. 46Ni’itu nu niatona mola e mutiara kasa wawean arga, sia tu’u mea mangker e minapekasa kapunya’anna laa o tumeles e mutiara i ti’i.”47“Tuana mouw kangkasi eng kapualitan Keraja’an sorga i ti’i e nulur em puket neiy i tumpala waki tasik, laa o merurla se minegheghioan jenis ne sera’. 48Ni’itu nu wuta mouw, em puket i ti’i tu’u eng kineong ne tou waki pante, laa o rumuberouw sea wo maarurla se sera’ le’os witu eng gorem sempe wo se sera’ reiy’ le’os i tea’ nea.49Tuana mouw kangkasi witu eng kesampetan en zaman: Malaikat-malaikat se laa meiy meteta’atasla sitou lewo’ wia sitou ulit, 50laa o tumerekla sitou lewo’ witu eng gorem nawu napi; mana mouw e laa atoan e narip wo eng kare’eket em ba’ang.51Mangartikan em baya miouw i ti’i?” Sea se miningkot: “Yon, keiy mangarti.” 52Takar mila’ mouw si Yesus wia nisea: “Kaa ni’itu susur ahli Taurat si minaka’ato en teturu’ witu eng kapualitan eng Keraja’an Sorga i ti’i e nulur si mekewale si rimeu’mi eng harta weru wo nure witu en tinu’utulanna.” 53Yesus nu simampetouw simusuiyla em peulurela-peulurela i ti’i, Sia tu’u rumou’mi witu.5454 I kekeka’ayola waki tampa ketare-Na, Yesus si mawee teturu’ se tou-tou witu witu em bale ibadat nea. Takar ma’erangouw sea wo lumila’: “Wisa eng kina’atoan-Na eng hikmat i ti’i wo eng kuasa kaa metetuanala e mujizat-mujizat i ti’i? 55Reiy’ ku’a re’en Sia yi’i si urang ni tukang kayu? Reiy’ ku’a re’en si ina’-Na si mekengaran Maria wo se patuari-patuari-Na: Yakobus, Yusuf, Simon wo si Yudas? 56Wo reiy’ ku’a re’en se patuari-patuari-Na wewene em baya nea se mewali-wali nikita? Jadi wisa eng kina’atoan-Na em baya nyi’a i ti’i?”57Laa o sea oki’ ghenang wo sumede’ Nisia. Takar si Yesus limila’ wia nisea: “ Si nabi si paormaten wisa-wisa i te, kacuali witu en tampa asalna sandiri wo witu em balena.” 58Wo reiy’ karengan eng kapa’emanan nea, o kaa e reiy’ laker e mujizat siniwo-Na witu.
1Witu e masa ni’itu i ka’ayo mouw e naba-abar tanume si Yesus wia si Herodes, raja wilayah. 2Laa o sia lumila’ wia se pegawai-pegawaina: “yi’i mouw si Yohanes Pembaptis; sia si timo’orouw witu e nelet ne tou minate wo kaa ni’itu mouw eng kuasa-kuasa i ti’i mepa’ayang witu eng gorem-Na.”3Karengan e memang si Herodes rimeo mouw sikopen si Yohanes, tumorongku nisia wo menjarala nisia, mato’orongan ampit em peristiwa ni Herodias, ka’awu ni Filipus patuarina. 4Karengan e mekasa si Yohanes timogor nisia, pokeiyna: “Reiy’ halal koo medo si Herodias!” 5Herodes si Pa’ar mewewunu’ nisia, ta’an sia si meide’ wia se tou kelaker kaa se maloo’la si Yohanes tanu si nabi.6Ta’an witu e nendo nari jadi ni Herodes, ma’engketouw si urang wewene ni Herodias witu e nuner nea wo kaa mepepa’arela e nate ni Herodes, 7i ka’ayo si Herodes timiwa’ si laa meweweela sapa i te eng kiweenna.8Takar sia nu niuleanola ni ina’na, si oki’ wewene i ti’i lumila’: “Wee mola niaku wia nyi’i eng kokong ni Yohanes Pembaptis witu em baki.” 9Laa o tekurouw e nate ni raja, ta’an karengan en tiwa’na wo karengan se sakeiy-sakeiyna, i perentanala tu’u i weela nyi’a.10Neiy i reona panggalen eng kokong ni Yohanes witu em penjara 11wo eng kokong ni Yohanes i ti’i tu’u nialimi ni tou witu em baki, laa o i weela si reraa i ti’i wo alinna nyi’a wia si ina’na. 12Kamurian meiy mouw se murid-murid ni Yohanes Pembaptis meiy medo e mayatna wo kumuburla nisia. Laa o mea mouw sea makite’ula nyi’a wia si Yesus.13Yesus nu liminga mola e nabar i ti’i sumingkiromi Sia witu, wo kaa laa mesesea’la en tou ampit e lodeiy witu en tampa kapenesan. Ta’an se tou kelaker se liminga nyi’a wo kumi’it Nisia timoro lalan ketana’an waki kota-kota nea. 14Katoroan si Yesus nu simua’, Sia lumoo’ se tou kelaker kasa laker eng kelaker nea, takar moghe mouw e nate-Na kaa en tongkoupusen wia nisea wo Sia lume’osla nisea se rara’an.15Metare em bengi, murid-murid-Na mineiy wia-Nisia wo lumila’: “Tampa yi’i em penes wo nendo mawengi mouw. Reo mouw se tou kelaker i ti’i mea rio sea toro tumeles kekaanen waki wanua-wanua.”16Ta’an si Yesus si limila’ wia nisea: “Reiy’ perlu sea mea, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mee nisea kumaan.” 17Wingkot nea: “Wawean wia nikeiy wia nyi’i e lima i te roti wo rua sera’.” 18Yesus limila’: “Alinomi wia-Niaku.”19Laa o reo-Na se tou kelaker i ti’i rumuber witu e rukut. Wo ni’itu nu niedo-Na mola e lima roti wo se rua sera’ i ti’i, Yesus si kima’ate waki langit wo tumotorla em berkat, laa o mengebi-ngebi’la e roti i ti’i wo meela nyi’a wia se murid-murid-Na, Laa se murid-murid-Na memete-metengla nyi’a wia se tou kelaker. 20Wo em baya nea se kimaan i ka’ayo mina wesu. Kamurian se tou se minerurla eng kaketor-kaketor roti timele’u, mapulu’ o rua lo’olo’ wuta. 21Se maki’i-ki’it se kimaan wo’o wona’ lima nga riwu tuama, reiy’ neiy i kaghorem se wewene wo se oki’.22Nu reiy’ mouw i tu Yesus si makarengan merentala se murid-murid-Na sumeret witu e lodeiy wo rumeriorla wia- Nisia mea waki lewet, kasuatan ni’itu Sia rumeo se tou kelaker mareng. 23Wo se tou kelaker i ti’i nu neiy mouw i reo-Na mareng, Yesus si simosor witu natas eng kuntung kaa laa mesesombayang maesa-esa. Katoroan nendo em bengi mouw, Sia si maesa-esa witu. 24Lodeiy ne murid-murid-Na em pira mola mil eng kewa’akatna witu em pante wo i palengki-lengki’ em balolongan, karengan e reghes sali’idek.25Wo’o wona’ jam tiga wengi meiy mouw si Yesus wia nisea makelang witu natas e rano. 26Katoroan se murid-murid-Na limoo’ Nisia makelang witu natas e rano, se neiy i kalo’osit wo rumekeiy: “Ti’i si mengengide’!”, laa o mereke-rekeiy kaa meide’. 27Ta’an makarengan si Yesus limila’ wia nisea: “Menesouw! Niaku ku yi’i, te’a meide’!”28Laa si Petrus ma’aleiy wo mingkot Nisia: “Tuhan, sa Nikoo i tu, reo mouw niaku meiy wia-Nikoo kumelang witu natas e rano.” 29Pokeiy ni Yesus: “Meiy mouw!” Takar si Petrus tumumpa witu lodeiy wo kumelang witu natas e rano meiy lumalesla si Yesus. 30Ta’an katoroan pedamenna sengoan e reghes, meide’ mouw sia wo muleiy matenem laa o rumekeiy: “Tuhan, tulungen niaku!”31Makarengan si Yesus kumaya’la e lawas-Na, tumiboiy nisia wo lumila’: “Heiy tou reiy’ kasa ma’eman, ka’a koo meware-wareng?” 32Laa o sea sumeret witu e lodeiy wo reghes tu’u mina ompas. 33Wo se tou-tou witu e lodeiy minongkot wia Nisia, pokeiy nea: “Kaulitna Nikoo koo Urang ni Empung.”34Kinekeka’ayome waki lewet nisea se simua’ waki Genesaret. 35Katoroan si Yesus sinine’u ne tou-tou witu en tampa i ti’i, nisea se minakite’ula nyi’a waki e minapekasa en daerah i ti’i. Takar em baya ne tou rara’an niali wia-Nisia. 36Nisea se makiwee rio iyonala lumelerla en jumbai eng karaiy-Na. Wo em baya se limelerla-Nyi’a se mina le’os.
1Kamurian meiy mouw se pirala tou Farisi wo se ahli Taurat waki Yerusalem wia si Yesus wo lumila’: 2“Ka’a se murid-murid-Mu se limangkoiy mouw eng kenaramen ne nene moyang ta? Nisea se reiy’ minoas e lawas nu reiy’pe’ kimaan.” 3Ta’an wingkot ni Yesus wia nisea: “Ka’a nikouw kangkasi kouw limangkoiy em perentah ni Empung kaa eng kenaramen ne nene moyangmu?4Karengan Empung si minee nuwu’: Ormatela si ama’mu wo si ina’mu; wo kasi: Seiy si kimutokla si ama’na ka’apa si ina’na tantu mouw si ukumen paten. 5Ta’an nikouw kouw limila’: Seiy i te si limila’ wia si ama’na ka’apa wia si ina’na: Sapa e wia niaku en toro pinakela kaa em pepepiarala nikoo, em pinake mola neiy i wee sesempe wia si Empung, 6sitou i ti’i si reiy’ mouw wajib kasi maormat’la si ama’na ka’apa si ina’na. Satuana e nuwu’ ni Empung neiy mouw i papaloo-loo’ miouwla e reiy’ paken demi eng kenaramen niouw nuesa.7Heiy tou-tou munafik! Nulitouw e nubuat ni Yesaya tanume nikouw: 8Bangsa yi’i se malo’orla Niaku ampit e wiwina, kaulitna e nate nea wa’akat wia-Niaku. 9Percuma sea maibadah wia-Niaku, awesla en teturu’ paturu’ neala nyi’a mouw em perenta ni tou.”10Laa si Yesus kumeret se tou kelaker wo lumila’ wia nisea 11“Lingan wo weeanola ghenang: reiy’ e ghimorem witu eng gorem suma e numajisla sitou, ta’an i te e rimeu’mi witu en suma, ni’itu mouw e numajisla sitou.”12Takar meiy mouw se murid-murid-Na wo mueiy wia-Nisia: “Kete’uan-Nu kaa em peila’-Mu i ti’i e minamuali paape’ wia se tou-tou Farisi?” 13Wingkot ni Yesus: “Susur en tanemen e reiy’ neiy i tanem ni Ama’-Ku waki sorga e laa sawuten ampit e namut-namutna. 14I waya mola nisea i ti’i. Nisea se tou rapa se matuntun se tou rapa. Sa se tou rapa matuntun se tou rapa, tantu mouw sea nu rua se i kera’aragh witu eng gorem ko’okor.”15Laa si Petrus lumila wia-Nisia: “Welarola em peulurela i ti’i wia nikeiy.” 16Wingkot ni Yesus: “Nikouw tu’u kouw reiy’ pe’ kasi ulit-ulit mangarti nyi’a? 17Reiy’ kete’uan niouw re’en kaa e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa eng ghimorem witu eng gorem en suma en tumumpa witu eng gorem en tian laa o i tea’ witu en jamban?18Ta’an sapa e rimeu’mi witu en suma eng ketarena witu e nate wo ni’itu mouw e numajisla sitou. 19Karengan witu e nate o lumentuti e reiy’ sa mina’asa ghenang lewo’, pawunu’an, pazina’an, pesa’amekan, parongkitan, en tiwa’ palsu wo e nojat. 20Ni’itu mouw e numajisla sitou. Ta’an kumaan ampit e lawas reiy’ nioasan e reiy’ numajisla sitou.”21Laa si Yesus rumou’mi witu wo sumingkir waki daerah Tiros wo Sidon. 22Takar meiy mouw si esa wewene Kana’an waki daerah i ti’i wo marekeiy: “Koupus i tela niaku, ee Tuhan, Oki’ ni Daud, karengan si urangku wewene si sinelaran ni setang wo si kasa peme’itan.” 23Ta’an si Yesus si kasa reiy’ miningkot nisia. Laa se murid-murid-Na meiy wo kumiwee wia-Nisia : “ Reo mouw sia mea, sia kumi’itla nikita ampit mereke-rekeiy.”24Wingkot ni Yesus : “ Niaku ku neiy i toke wia i te se domba-domba neiy i kaliong wia se umat Israel.” 25Ta’an si wewene i ti’i rimeten wo sumempe Nisia kasuatan lumila’ : “ Tuhan, tulungen niaku.” 26Ta’an si Yesus miningkot : “ Reiy’ waar medo roti en sinadiala i wee se oki’ wo i lawala nyi’a wia si asu.”27Pokeiy ni wewene i ti’i : “ Ulit Tuhan, ma’anouw si asu i ti’i kumaan e rema-rema rima’aragh witu e meja ni tuangna.” 28Takar si Yesus miningkot wo lumila’ wia nisia : “ Heiy ina’, wangko’ imanmu, takar mamuali mouw wia nikoo en tanu neiynu i kepa’arla.” Wo eng katoroan i te ni’itu kangkasi si urangna si minale’os.29Sia nu timele’u mola en daerah i ti’i, Yesus si simusu em pante lour Galilea wo sumosor witu e natas eng kuntung laa o rumuber witu. 30Kamurian se tou ka’asa’an se mareo-reok meiy wia-Nisia maali-ali tou pekol, tou we’ol, tou rapa, tou wowo’ wo lakere’ kasi se walina, laa o rumeta’la nisea witu e ne’a ni Yesus wo Sia lume’osla nisea em baya nea. 31Takar ma’erangouw se tou kelaker i ti’i limoo’ sitou wowo’ mengila-ngila’, sitou we’ol mina le’os, sitou pekol kimelang, sitou rapa limoo’, wo nisea se limo’orla si Empung Israel.32Laa si Yesus kumeret se murid-murid-Na wo lumila’: “Nate-Ku minoghe kaa en tongkoupusen wia se tou kelaker i ti’i. En telu mouw nga endo sea maki’i-ki’it Niaku wo sea se reiy’la kekaanen. Niaku ku so’o rumeo nisea mareng ampit e narem, sangari sea mawuleng wia lalan.” 33Pokeiy ne murid-murid-Na wia-Nisia: “Kumura wia en tampa kapenesan yi’i ta maka’ato roti kaa mewewesula se tou kelaker se tuana eng ka’asa eng kelakerna?” 34Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Wawean pira roti wia nikoo?” “Pitu,” wingkot nea, wo waweane’ kangkasi se pirala sera’ rintek.” 35Laa si Yesus rumeo se tou kelaker i ti’i rumuber witu en tana’,36Ni’itu nu reiy’ mouw Sia medo em pitu roti wo se sera’-sera’ i ti’i, tumotorla en syukur, mengebi-ngebi’la nyi’a wo meela nyi’a wia se murid-murid-Na, laa se murid-murid-Na mineela nyi’a kangkasi wia se tou kelaker. 37Wo em baya nea se kimaan i ka’ayo wesu. Kamurian se tou se minerurla eng kaketor-kaketor e roti tele’u, em pitu lo’olo’ wuta. 38Se kimi’it kimaan sea mouw se epat ngariwu tuama, reiy’ neiy i kaghorem se wewene wo se oki’. 39Laa si Yesus rumeo se tou kelaker i ti’i mareng. Sia sumeret lodeiy wo tumodome waki daerah Magadan.
1Kamurian meiy mouw se tou-tou Farisi wo Saduki se mewewa’awa’ si Yesus. Sea se kimiwee rio Sia mapaloo’ola e nesa kowa’ waki sorga wia nisea. 2Ta’an wingkot ni Yesus: “Witu e nendo mawengido karengan e langit mea’, kouw limila’: Nendo laa tumerang,3wo witu e nendo memo’odo, karengan e langit mea’ wo ke’erem, kouw limila’: Nendo wuruk. Gio e langit kete’uan niouw mememange’anla nyi’a ta’an eng kowa-kowa en zaman reiy’. 4Angkatan ne lewo’ wo reiy’ lale’ yi’i se makiwee e nesa kowa’. Ta’an wia nisea se reiy’ laa weeanla eng kowa’ ta’an i te eng kowa’ ni nabi Yunus.” Laa si Yesus tumele’ula nisea wo mea.55 Witu e nedo se murid-murid ni Yesus limewet e lour, nisea se limiur minaali roti. 6Yesus si limila’ wia nisea: “Maato-ato mouw wo mategha-tegham witu e ragi ne tou Farisi wo Saduki.” 7Takar sea meghena-ghenang wo siesa mila’ wia se walina: “Ni’itu neiy i lila’-Na karengan ta reiy’ maali-ali roti.” 8Wo katoroan Yesus si mete’u sapa em penusu-nusuiyen nea, Sia lumila’: “Ka’a kouw menusu-nusuiyla eng kapualitan reiy’la roti? Heiy tou-tou reiy’ kasa ma’eman!9Reiy’pe’ kasi kouw mangarti? Reiy’ ghinenang miouw kasi e lima roti neiy i wee se lima ngariwu tou i ti’i wo pirape’ lo’olo’ e roti nierur miouwla kamurian? 10Ka’apa tu’u em pitu roti neiy i wee se epat ngariwu tou i ti’i wo pirape’ lo’olo’ nierurmiouwla kamurian?11Wo’o kumura wona’ o reiy’ pangartian niouw kaa e reiy’ roti em pemaksud-Ku. Niaku lumila’me wia nikoo: Mategha-tegham witu e ragi ne tou Farisi wo Saduki.” 12Entoro ni’itu tare mouw i te pangartian nea kaa e reiy’ maksud-Na rio sea tegham witu e ragi roti, ta’an i te witu en teturu’ ne tou Farisi wo Saduki.13Si Yesus nu mina’ayo mouw waki daerah Kaisarea Filipi, Sia mueiy wia se murid-murid-Na: “Pokeiy ne tou, seiy re’en si Oki’ ni Tou i ti’i?” 14Wingkot nea: “Wawean se meila’la : Yohanes Pembaptis, wawean kangkasi se meila’la : Elia wo wawean kangkasi se meila’la : Yeremia ka’apa si meta’asa’an wia se pakasa’an nabi.” 15Laa si Yesus mueiy wia nisea : “ Ta’an sapa em peila’mu, seiy ku’a re’en Niaku yi’i ?” 16Takar e wingkot ni Simon Petrus : “ Nikoo mouw koo Mesias, Oki’ ni Empung matou-tou!”17Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Ma’aruiyola koo ee Simon bin Yunus karengan reiy’ sitou si minila’la ni’itu wia nikoo, ta’an i te si Ama’-Ku waki sorga. 18Wo Niaku tu’u Ku lumila’me wia nikoo: Nikoo mouw koo Petrus wo witu e natas watu karang yi’i Niaku Ku laa rumedeiyla jema’at-Ku wo e alam maut e reiy’ laa kumuasala nyi’a.19Wia nikoo e laa Ku i weela eng kekusi’ Keraja’an Sorga. Sapa e wina’akesmu wia eng kaoatan yi’i e laa i kewa’akes waki sorga wo sapa e neiynu i reta’la wia eng kaoatan yi’i e laa i kareta’ waki sorga.” 20Laa si Yesus si minalouw wia se murid-murid-Na rio te’a maki te’ula wia si seiy i te tu’u kaa Nisia si Mesias.21Rengan en toro ni’itu Yesus si muleiy mapa’atola wia se murid-murid-Na kaa Nisia si lewo’ sa reiy’ mea waki Yerusalem wo mesa’an e laker peme’itan witu em beteng ne tu’a-tu’a, imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat, laa o wunu’un wo to’orela witu e nendo katelu. 22Ta’an si Petrus kimeong si Yesus sumangaweka wo tumogor Nisia, pokeiyna: “Tuhan, satorona si Empung si ma’akatla eng kapualitan i ti’i! Eng kapualitan i ti’i ma’an mekasa i te reiy’ laa tumoro Nikoo.” 23Takar si Yesus si limenge wo lumila’ wia si Petrus: “Rumou’la Iblis. Nikoo koo esa watu kasu’usu’an wia-Niaku, karengan nikoo koo reiy’ maghenangela sapa em paghenangen ni Empung, ta’an i te sapa em paghenangela ni tou.”24Laa si Yesus lumila’ wia se murid-murid-Na: “Susur tou si pa’ar kumi’it Niaku, sia si lewo’ sa reiy’ sumangkal en tetouna, mesa’an en salibna wo kumi’it Niaku. 25Karengan seiy i te si pa’ar melelawirela e nyawana, sia si laa kere’ian e nyawana; ta’an seiy i te si kere’ian e nyawana kaa Niaku, sia si laa maka’ato nyi’a. 26Sapa em penoronna si esa nga touan maka’ato e minapekasa eng kaoatan ta’an si kinaliongan e nyawana?27Karengan si Oki’ ni Tou si laa meiy witu eng kamulia’an ni Ama’-Na patepe-teperen ne malaikat-malaikat-Na; witu en toro ni’itu Sia si laa sumuli’ susur tou i ki’it em pasiwo-siwon nea. 28Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna witu e nelet ne tou wia nyi’i wawean se reiy’ laa mate nu reiy’pe’ sea limoo’ si Oki’ ni Tou meiy tanume si Raja witu eng gorem keraja’an-Na.”
1Enem nga endo kamurian Yesus minaali si Petrus, Yakobus wo si Yohanes patuarina, wo mewali-wali ampit nisea Sia sumosor witu e nesa kuntung rakek. Witu nisea i te nuesa. 2Laa si Yesus si simeup en tou witu en sinaru em beren nea; eng gio-Na materang tanu si endo wo e labung-Na minaputi’ masena’ tanu en terang.3Takar minapaloo’ wia nisea si Musa wo si Elia se mesesusuiy ampit Nisia. 4Pokeiy ni Petrus wia si Yesus: “Tuhan, kumura eng ka’aruiyna nikeiy wia en tampa yi’i. Saa Koo pa’ar, ma’anouw i redeiykula wia nyi’i en telu dasing, nesa i wee Nikoo, nesa i wee si Musa wo e nesa i wee si Elia.”5Wo i kasenge’mi eng katoroan sia nu mengila-ngila’ tutumumpami e linaak terang tumerungi nisea wo witu eng gorem linaak i ti’i kinalinga’an en suara meila’: “Yi’i mouw si Oki’ neiy Ku i keupus wia-Nisia mouw Niaku mepa’ar, linganola Sia.” 6Liminga ni’itu i kasungkurouw se murid-murid-Na wo nisea se kasa kineide’an. 7Laa o sea lalesela ni Yesus wo lumelerela nisea makarengan limila’: “Rumedeiy mouw, te’a meide’!” 8Wo katoroan sea nu kuma’atla, se reiy’ limoo’ siesa tou tu’u kacuali si Yesus maesa-esa.9Witu nedo sea nu merosi witu eng kuntung i ti’i, Yesus si ngime’enge’ wia nisea : “ Te’a kouw sumusuiyla e linoo’la i ti’i wia si seiy i te tu’u nu reiy’pe’ si Oki’ ni Tou to’orela witu e nelet ne tou minate.” 10Laa se murid-murid-Na mueiy wia-Nisia : “ Satuana ka’a se ahli-ahli Taurat se limila’ kaa si Elia si lewo’ sa reiy’ meiy rumerior?”11Wingkot ni Yesus : “ Memang Elia si laa meiy wo mepepulihla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa 12wo Niaku lumila’me wia nikoo : Elia si mineiy mouw, ta’an se tou se reiy’ sumine’u nisia, wo se matuanala nisia i ki’it eng kepa’aran nea. Tuanakan kangkasi si Oki’ ni Tou si laa peme’itan kaa nisea.” 13Witu en toro ni’itu mangarti mouw se murid-murid ni Yesus kaa Nisia si masusuiy en tanume si Yohanes Pembaptis.14Katoroan si Yesus wo se murid-murid-Na mareng wia se tou ka’asa’an i ti’i, meiy mouw siesa tou lumalesla si Yesus wo sumempe, 15pokeiyna: “Tuhan, koupus i tela si oki’ku. Sia si rara’an ayan wo si kasa peme’itan, sia si re’eregh i ka’anu witu e napi wo kangkasi re’eregh witu en dano. 16Niaku ku minali mouw nisia wia se murid-murid-Mu, ta’an nisea se reiy’ mete’u lume’osla nisia.”17Takar pokeiy ni Yesus: “Heiy kouw angkatan reiy’ ma’eman wo neiy i kaseip, pirape’ eng keure kasi Niaku lewo’ sa reiy’ mena’ witu e nelet miouw? Pirape’ eng keurena kasi lewo’ sa reiy’ sabaar wia nikouw? Alinomi si oki’ i ti’i wia nyi’i!” 18Eng kaketena si Yesus timogor nisia, laa o rumou’ mouw si setang i ti’i wia nisia wo si oki’ i ti’i tu’u si mina le’os en toro i te ni’itu kangkasi.19Kamurian se murid-murid ni Yesus mineiy wo katoroan sea i te ampit Nisia, mueiy mouw sea: Ka’a nikeiy keiy reiy’ mete’u mure’ si setang i ti’i?” 20Sia lumila’ wia nisea: “Karengan nikouw kouw reiy’ kasa ma’eman. Karengan Niaku lumila’me wia nikouw: Kaulitna sawona’ kouw maka iman eng kaselana tanu i te e watuna sesawi nikoo koo toro lumila’ wia si kuntung yi’i: Sumoro’ wia en tampa yi’i mea waki ti’ime,- takar eng kuntung yi’i e laa i kasoro’, wo reiy’la si mustahil wia nikoo. [ 21Jenis yi’i e reiy’ mete’u i ure’ kacuali ampit en sesombayangen wo maposo.]”22Witu e nedo si Yesus wo se murid-murid-Na mewali-wali waki Galilea, Sia lumila’ wia nisea: “Oki’ ni Tou si laa i sarakan witu e lawas ne tou 23wo sea se laa munu’ Nisia wo witu e nendo katelu Sia si laa to’oren.” Takar nate ne murid-murid-Na i ti’i tu’u eng kasa tekur.24Katoroan si Yesus wo se murid-murid-Na i ka’ayome waki Kapernaum meiy mouw si mememurut bea em Bait ni Empung wia si Petrus wo lumila’: “Sapa ku’a si gurumu si reiy’ minear em bea rua dirham i ti’i?” 25Wingkotna: “Memang minear.” Wo katoroan si Petrus ghumorem em bale, Yesus si rimeriorla wia nisia ampit e wewueiyen: “Kumura em paloo’annula, Simon? Wia si seiy re’en ku’a se raja-raja eng kaoatan yi’i mapurut em bea wo em pajak? Wia se rakyatna ka’apa wia se tou wo’oseiy?”26Wingkot ni Petrus: “Wia se tou wo’oseiy!” Takar pokeiy ni Yesus wia nisia: “Jadi bebasouw se rakyatna. 27Ta’an rio te’a kita mamuali watu kasu’usu’an wia nisea, mea mouw mopas waki lour. Wo si sera’ ketare niopasmu, sikopenouw wo wuka’anola en sumana, takar nikoo koo laa maka’atola e loit epat dirham witu eng goremna. Edonouw ni’itu wo wearenola wia nisea, i wee-Niaku wo i wee nikoo kangkasi.”
11 Witu e nedo ni’itu meiy mouw se murid-murid i ti’i wia si Yesus wo mueiy : “ Seiy re’en si kasa wangko’ witu eng Keraja’an Sorga?” 2Takar Yesus si kimeret sianakoki’ wo tumampala nisia witu eng kauneran nea 3laa o lumila’ : “ Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna sa kouw reiy’ makedo’ wo mamuali tanu sianakoki’ yi’i, kouw reiy’ laa ghumorem witu eng gorem Keraja’an Sorga.4Awesla seiy i te si kumumengla en touna wo mamuali tanu sianakoki’ yi’i, sia mouw si kasa wangko’ witu eng Keraja’an Sorga. 5Wo seiy i te si sumungkul siesa oki’ tanu si yi’i witu e ngaran-Ku, sia si simungkul Niaku.” 6“Ta’an seiy i te si simeipla meta’asa’an wia se oki-oki’ rintek yi’i se ma’eman wia Niaku, eng kasa le’os wia nisia sa e nesa watu kilangan ni’i wa’akesla witu e lee’na laa o sia i tenemla witu eng gorem en tasik.7Cilaka mouw eng kaoatan ampit e reiy’ sa mina’asa pangaseseipanna: memang em pangaseseipan e lewo’ sa reiy’ wawean, ta’an cilaka mouw se tou matuanala nyi’a. 8Sa e lawasmu ka’apa e ne’amu maseipla nikoo, panggalenouw wo i terekouw i tu, karengan eng kasa le’os wia nikoo ghumorem witu eng gorem patou-touan ampit e lawas kudung ka’apa pekol ta’an i te e lekep rua lawas wo rua ne’amu ni’i pe’epesla witu eng gorem napi kekal.9Wo sa em beren nu sumeipla nikoo, tu’ilenouw wo i terekla i tu, karengan eng kasa le’os wia nikoo ghumorem witu eng gorem patou-touan ampit maka weren esa ta’an i te ipe’epesla witu eng gorem e napi naraka ampit maka weren rua.10Ghenangenouw, te’a mapokeiyla kumeng siesa tou wia seoki-oki’ rintek yi’i. Karengan Niaku lumila’me wia nikoo: Wawean si malaikat nea waki sorga si re’eregh matu’us eng gio ni Ama’-Ku waki sorga. [ 11Karengan si Oki’ ni Tou mineiy kaa meiy melelawirla se neiy i kaliong.]”12Kumura em paloo’annula? Sa si esa tou makapunya se esa nga atus domba, wo siesa witu e nelet nea neiy i kaseip, reiy’ ku’a sia si laa tumele’ula se siouw ngapulu’ o siouw witu eng kakuntungan wo mea sumero si neiy i kaseip i ti’i? 13Wo Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna sa sia minaka’ato mola nisia, eng kasa sela e naruiyna wia si esa i ti’i ta’an wia se siouw ngapulu’ o siouw reiy’ neiy i kaseip. 14Tuanakan kangkasi si Ama’mu waki sorga si reiy’ mepa’ar rio siesa tou tu’u wia se oki-oki’ yi’i i kaliong.”15“Sakawisa si patuarimu simiwo en dosa, togorenouw sia witu i te kouw nurua. Sa sia lumingala e nge’enge’mu kina’atoannu mouw sumeup sia. 16Sa sia reiy’ lumingala nikoo, alinouw si esa tou ka’apa rua tou kasi, rio witu em peila’la ne rua ka’apa telu tou sairi, eng kapualitan i ti’i e reiy’ i peware-wareng.17Sa sia reiy’ pa’ar lumingala nisea, ipa’ayo mola eng kapualitan nyi’a wia se jema’at, Wo sa sea reiy’ pa’ar kangkasi lumingala se jema’at, paloo’onola sia tanu sitou reiy’ makasine’u si Empung ka’apa si tou mememurut cukai.18Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna sapa e neiymu i wa’akes wia eng kaoatan yi’i e laa i kewa’akes waki sorga wo sapa e neiymu i reta’la wia eng kaoatan yi’i e laa i kareta’ waki sorga. 19Wo kasi Niaku lumila’me wia nikoo: “Sa rua tou waki nikoo wia eng kaoatan yi’i maesa’an kumiwee e sapa i te tu’u, em pakiween nea i ti’i e laa le’ele’an ni Ama-Ku waki sorga. 20Karengan wisa se rua ka’apa telu tou minerur witu e ngaran-Ku, witu Niaku witu e nuner nea.”21Kamurian meiy mouw si Petrus wo lumila’ wia si Yesus: “Tuhan, i ka’ayo makapira niaku ku lewo’ sa reiy’ maampungla si patuariku sa sia simiwo en dosa wia niaku? I ka’ayo makapitu?” 22Yesus limila’ wia nisia: “Reiy’, Niaku lumila’me wia nikoo: Reiy’ ma’ayo makapitu, ta’an i te i ka’ayo makapitu ngapulu’ o makapitu.23Karengan eng kapualitan Keraja’an Sorga en tanume siesa raja si pa’ar mesesiwola rerekenan ampit se hamba-hambana. 24Sia nu mamuleiy mouw masiwola e rerekenan i ti’i, i saru mola wia nisia siesa tou si minutang mapulu’ nga riwu talenta. 25Ta’an karengan sitou i ti’i reiy’ mouw makawoo melelekepla e nutangna, raja i ti’i si rimeola rio sia i wangker ma’an se oki’ o si ka’awuna wo e reiy’ sa mina’asa kapunya’anna kaa em pewewear e nutangna.26Takar mongkotouw si hamba i ti’i sumempe nisia, pokeiyna: sumabaare’la, e reiy’ sa mina’asa nutangku e laaku lekepen. 27Laa o moghe mouw e nate ni raja i ti’i kaa en tongkoupusen wia si hamba i ti’i, i ka’ayo sia i wayanala wo rume’ila e nutangna.28Ta’an katoroan si hamba i ti’i rumou’mi, sia maatoan ampit siesa hamba walina si minutang esa nga atus dinar wia nisia. Sia sumikop wo kumo’omes si ka’ampitna i ti’i, pokeiyna: wearen e nutangmu! 29Takar mongkotouw si ka’ampitna i ti’i wo makiwee wia nisia: Sumabaare’la, e nutangku i ti’i e laaku lekepen.30Ta’an nisia si simede’ wo sumarakanla si ka’ampitna i ti’i witu eng gorem em penjara i ka’ayo lekepenna e nutangna. 31Limoo’ ni’itu se ka’ampit-ka’ampitna walina se kasa tekur laa o ma’ayola e reiy’ sa mina’asa e minamuali wia si tuang nea.3232 Raja i ti’i si rimeo kumeret sitou i ti’i wo lumila’ wia nisia: Heiy hamba lewo’, e mina pekasa nutangmu rine’iku mola karengan nikoo koo makiwee nyi’a wia niaku. 33Reiy’ ku’a nikoo tu’u koo lewo’ sa reiy’ meupusla si ka’ampitmu tanu niaku mineupusola nikoo?34Takar moupi’ mouw si tuangna i ti’i wo sumarakanla nisia wia se algojo-algojo, i ka’ayo sia lumekepla e mina pekasa nutangna. 35Takar si Ama’-Ku waki sorga si laa sumiwola en tuanakan kangkasi wia nikoo, sakawisa kouw siesa o siesa reiy’ ma’ampungla si patuarimu ampit e minapekasa natemu.”
1Yesus nu simampetola ampit en teturu’-Na i ti’i, mae mouw Sia rumou’mi waki Galilea wo i ka’ayome waki daerah Yudea waki e lewet en teberan Yordan. 2Tou ka’asa mareo-reok maki’i-ki’it Nisia wo Sia tu’u lume’osla nisea maname.3Takar meiy mouw wia Nisia se tou-tou Farisi kaa meiy mewewa’awa’ Nisia. Sea mueiy: “Sapa ku’a re’en, ni’i wee i te sitou tuma’atasla si ka’awuna ampit e nalasan sapa i te?” 4Wingkot ni Yesus: “Reiy’ ku’a re’en winaca miouw, kaa Nisia si simiwola sitou rengan i te eng ketare simiwola nisea tuama wo wewene?5Wo nuwu’-Na: Kaa ni’itu si tuama si laa tumele’ula si ama’ wo si ina’na wo maesa ampit si ka’awuna, i ka’ayo sea nu rua i ti’i se minaesa le’ona. 6Tuana mouw sea se reiy’ mouw kan i te kasi rua, ta’an se esa mouw. Kaa ni’itu, sapa em pinaesa mola ni Empung, reiy’ toro peta’atasen ni tou.”7pokeiy nea wia-Nisia: “Satuana, sapa re’en en timuana si Musa minerentala meela en surat cere sa sitou si tuma’atasla si ka’awuna?” 8Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Karengan eng kaketean e natemu si Musa si yimonla wia nikouw tuma’atasla si ka’awumu, ta’an rengan eng ketarean reiy’ tuana. 9Ta’an Niaku lumila’me wia nikoo: Seiy i te si tima’atasla si ka’awuna, kacuali kaa en zinah, laa o sia kumaweng ampit si wewene walina, sia si simiwo mouw en zinah.”10Murid-murid i ti’i limila’ wia-Nisia: “Satuana eng kapualitanna em paato-atoan e nelet ne esa nga awu, eng kasa le’os e reiy’ kumaweng.” 11Ta’an laa Sia lumila’ wia nisea: “reiy’ em baya ne tou se toro mangarti em patotorela i ti’i, seiy i te sea nu kinarunia. 12Wawean sitou si reiy’ kekaweng karengan nisia memang minatou tuana witu e rahim ni ina’na, wo wawean sitou si siniwola tuana ne tou walina, wo wawean sitou si simiwo en tetouna tuana karengan eng kepa’aranna nuesa karengan eng Keraja’an Sorga. Seiy si toro mangarti satorona sia si mangarti.”13Laa se tou minali se oki-oki’ rintek wia si Yesus, rio Sia rumeta’la e lawas-Na witu e natas nea wo sumombayangla nisea; ta’an se murid-murid-Na makoupi’la se tou-tou i ti’i. 14Ta’an si Yesus limila’: “Waya mola se oki-oki’ i ti’i, te’a mouw mengape-ngape’la nisea nu ma’aiy wia-Niaku; karengan se tou-tou tanu mouw i ti’i se makapunya eng Keraja’an Sorga.” 15Laa o Sia rumeta’la e lawas-Na witu e natas nea wo kamurian Sia rumou’mi witu.16Wawean sitou mineiy wia si Yesus wo lumila’: “Guru, pasiwo-siwon le’os sapa re’en e lewo ’sa reiy’ siwo engku rio maka’ato patou-touan kekal?” 17Wingkot ni Yesus: “Karengan en sapa ku’a re’en koo mawueiy wia-Niaku tanume sapa e le’os? Nesa i te e le’os. Ta’an sa koo pa’ar ghumorem witu eng gorem patou-touan, ki’itanola e reiy’ sa mina’asa em perenta ni Empung.”18Pokeiy ni tou i ti’i wia-Nisia: “Em perenta wisa?” Pokeiy ni Yesus: “Te’a mawunu’, te’a masiwo zinah, te’a marongkit, te’a matotorla en sairi towo, 19paormatela si ama’mu wo si ina’mu wo keupusela si kasuat en toumu en tanukan en toumu nuesa.”20Pokeiy ni taretumou i ti’i wia-Nisia : “ Em baya nyi’a i ti’i eng kini’itanku mouw, sapape’ kasi e reiy’ awes ?” 21Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Sa koo pa’ar reiy’ si peroan, mea mouw, wangkerouw e reiy’ sa mina’asa kapunya’annu wo i wee mola i tu wia se tou-tou miskin, takar nikoo koo laa maka’ato eng harta waki sorga, kamurian meiy mouw wia nyi’i wo kumi’itouw Niaku.” 22Katoroan si taretumou i ti’i liminga em patotorla i ti’i, mea mouw sia ampit en tekur, karengan eng kelaker eng hartana.23Yesus minila’ wia se murid-murid-Na: “Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna eng kasa pedis wia sitou kaya sa laa megheghorem witu eng gorem Keraja’an Sorga. 24Mekasape’ kasi Niaku lumila’me wia nikouw, eng kasa wure’ si unta ghumorem tumoro em po’opotna wewilit ta’an i te si tou kaya ghumorem witu eng gorem Keraja’an ni Empung.”25Katoroan se murid-murid liminga e ni’itu, kasa minaringka’ mouw sea wo lumila’: “Satuana, seiy re’en si toro neiy lawiren?” 26Yesus si timu’us wia nisea wo lumila’: “Wia sitou eng kapualitan yi’i e reiy’ wona’, ta’an wia si Empung em baya-waya e wona’.” 27Laa si Petrus miningkot wo lumila’ wia si Yesus: “Nikeiy yi’i keiy timele’u mouw em baya-waya wo kumi’it Nikoo; jadi sapa re’en e laa ka’atoan neiy?”28Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Niaku lumila’me wia nikouw, kaulitna witu e nedo pasiwoan sumeup, sa si Oki’ ni Tou rimuber waki takhta kamulia’an-Na, nikoo, si kimi’itouw Niaku, laa rumuber kangkasi witu e natas mapulu’ o rua takhta kaa laa ma’akimla se mapulu’ o rua suku ne Israel.29Wo susur tou kaa e ngaran-Ku sia tumele’ula em balena, patuarina tuama ka’apa patuarina wewene, ama’ ka’apa ina’na, se oki-oki’ ka’apa e numana, si laa maka’ato sumeup e maka esa nga atus lumepet wo laa maka’ato em patou-touan kekal. 30Ta’an laker se tou kimetare se laa mamuali kamurian, wo se kamurian se laa mamuali kimetare.”
1Sapatare eng kapualitan Keraja’an Sorga masuat en tanu siesa tou mekewale e memo’odope’ kasa rumou’mi wo sumero se memema’ayang- memema’ayang i wee e numa anggorna. 2Sia nu minaasa’anouw ampit se memema’ayang i ti’i tanume en tetoro esa dinar esa nga endo, sia rumeo nisea mea waki e numa anggorna3Wo’o wona’ jam sembilan memo’odo sia rumou’mi kasi wo linoo’ona waweane’ kasi se tou-tou walina se reiy’ mengura waki pasar. 4Pokeiyna wia nisea: kangkasi kouw waki e numa anggorku wo sapa e waar laa ku i weela wia nikoo. Wo sea tu’u mea.5Wo’o wona’ jam dua belas wo jam tiga mawengido sia rumou’mi kasi wo sumiwola masuat tanu eng ketare. 6Wo’o wona’ jam lima mawengido sia rumou’mi kasi wo matola se tou-tou walina kangkasi, Laa o pokeiyna wia nisea: Ka’a kouw reiy’ mengura wia nyi’i eng kelabotanouw e nendo?” 7Pokeiy nea wia nisia: Karengan reiy’la sitou mewewee tetoro wia nikeiy. Pokeiyna wia nisea: Mea kangkasi ku’a kouw waki e numa anggorku.8Katoroan e nendo wengi si tuang i ti’i lumila’, wia si mandorna: Keretenouw se memema’ayang-memema’ayang i ti’i wo wearela en tetoro nea, muleiymi se ghimorem mamuri i ka’ayo se ghimorem kimetare. 9Takar meiy mouw se minuleiy ma’ayang wo’o wona jam lima wo sea maka’ato siesa o siesa e nesa dinar. 10Kamurian meiy mouw se ghimorem kimetare, ghenang nea se laa maka’ato lumakerla, ta’an sea tu’u minaka’ato siesa o siesa e nesa dinar kangkasi.11Katoroan sea nu maka’ato nyi’a, sea masu’u-su’ut wia si tuang i ti’i, 12pokeiy nea: Sea se ghimorem mamuri yi’i se mina’ayang i te satu jam wo pinasuatmu i tela ampit nikeiy nu simanga endo tu’u mina’ayang wuter wo timaangla en te’etel ni endo.13Ta’an si tuang i ti’i miningkot siesa tou wia nisea: Patuari, niaku ku reiy’ masiwo e reiy’ adil wia nikoo. Reiy’ ku’a ta minaasa’anola esa dinar esa nga endo? 14Edonouw em betengmu wo mea mouw; niaku ku meweweela wia se tou ghimorem mamuri yi’i masuat tanu wia nikoo.15Reiy’ ku’a niaku ku waya’an i te metetuanala eng kapunya’anku i ki’it eng kepa’ar nateku? Ka’apa oki’ ghenang ku’a re’en koo, kaa niaku nu murah ate? 16Tuana mouw se tou mamuri se laa mamuali kimetare wo se kimetare se laa mamuali mamuri.”1717 Katoroan si Yesus nu me’a mouw waki Yerusalem, Sia kumeret sea nu mapulu’ o rua murid-Na timampas wo lumila’ wia nisea wia nuner e lalan: 18“Teakan ta mengea waki Yerusalem wo si Oki’ ni Tou si laa i sarakanla wia se imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat, wo sea se laa meela Nisia ukuman paten. 19Wo sea se laa sumarakanla Nisia wia se bangsa-bangsa reiy’ makasine’u si Empung, rio Sia penero-nero’ala, wewen wo i salibla, wo witu nendo katelu Sia si laa to’oren.”20Takar meiy mouw si ina’ ne oki’ ni Zebedeus ampit se oki-oki’na i ti’i wia si Yesus, laa o maongkot witu en sinaru-Na kaa mekekiwee wo’o sapa wia-Nisia. 21Pokeiy ni Yesus: “Sapa eng kepa’armu?” Wingkotna: “Weeani perenta, rio se rua oki’ku yi’i se toro rumuber ee sangari witu eng gorem Keraja’an-Nu, siesa si witu esa nga weka lele’os-Mu wo siesa kasi si witu esa nga weka kawii-Mu.”22Ta’an si Yesus miningkot, pokeiy-Na: “Kouw reiy’ mete’u, sapa em pakiween niouw. Toro ku’a re’en kouw kumoo’ en cawan, e lewo’ sa reiy’ koo’eng-Ku?” Pokeiy nea wia-Nisia: “Keiy toro.” 23Yesus minila’ wia nisea: “ En cawan-Ku memang e laa koo’on niouw, ta’an eng kapualitan rumuber witu esa nga weka lele’os-Ku ka’apa witu esa nga weka kawii-Ku, Niaku ku reiy’la hak meweweela nyi’a. Ni’i wee mokan ni’itu wia se tou-tou wia si seiy si Ama’-Ku simadia mola nyi’a.” 24Liminga ni’itu meupi’ mouw se mapulu’ murid walina wia se rua matuari i ti’i.25Ta’an si Yesus kimeret nisea laa o lumila’: “Kouw mete’u, kaa se pemerenta-pemerenta bangsa-bangsa maperenta se rakyatna ampit e lawas wesi wo se pemangko’-pemangko’ se makelangela eng kuasa nea kakete wia nisea. 26Reiy’ kouman tuana witu e nelet miouw. Seiy i te si pa’ar mamuali wangko’ witu e nelet miouw, satorona sia si mamuali pelayanmu, 27wo seiy i te si pa’ar mamuali paki’i-ki’itan witu e nelet miouw, satorona sia si mamuali hambamu; 28masuat tanu si Oki’ ni Tou mineiy reiy’ kaa si layanen, ta’an i te kaa melelayanela wo kaa meweweela e nyawa-Na mamuali tebusan wia se laker tou.”29Wo katoroan si Yesus wo se murid-murid-Na rumou’mi waki Yerikho, ka’asa se tou mareo-reok maki’i-ki’it Nisia. 30Wawean se rua tou rapa rimuber witu e li’ilik lalan se liminga, kaa si Yesus melangkoiy, laa o sea maaleiy: “Tuhan, Urang ni Daud, koupus i tela keiy!” 31Ta’an se tou ka’asa i ti’i timogor nisea rio sea menes. Ta’an sea se maka ente’ mola maaleiy, pokeiy nea: “Tuhan, Urang ni Daud, koupus i tela keiy!”32Laa o mena’ si Yesus wo kumeret nisea. Sia lumila: “Sapa eng kepa’ar miouw rio Niaku ku sumiwola i wee nikouw?” 33Wingkot nea: “Tuhan, rio em beren neiy en toro lumoo’.” 34Takar minoghe mouw e nate ni Yesus kaa en tongkoupusen, laa o Sia tumiboiy em beren nea wo en toro i te ni’itu kangkasi sea se maloo’ mouw laa o kumi’it Nisia.
1Katoroan si Yesus wo se murid-murid-Na se tawi mouw e Yerusalem wo ika’ayola waki Betfage e rimeta’ waki kuntung Zaitun, Yesus si rimeo se rua murid-Na 2ampit e minower: “Mea mouw witu em banua witu en sinarumu i ti’i, wo witu koo makarengan laa matola siesa keledai mereiy neiy i kewa’akes wo si oki’na si witu e retenna. Reta’ mola si keledai i ti’i wo alinomi wia-Niaku sea nu rua. 3Wo sa wawean tou tumogor nikoo, i lila’ mola: Tuhan si mepadungla nisea. Nisia si makarengan marengla nisea.”4Kapualitan i ti’i minamuali rio lekepouw e nuwu’ neiy ipa’ayola ne nabi: 5Lila’ mola wia si putri Sion: Loo’on, si Rajamu mineiy wia nikoo, Sia si rinda wo si mesake-sake siesa keledai, siesa nga ipus keledai pemesa’anan si mudape’.”6Takar mea mouw se murid-murid i ti’i wo sumiwo en tanu neiy i tokela ni Yesus wia nisea. 7Nisea se minali si keledai mereiy i ti’i ampit si oki’na, laa o ali’ala e labung nea wo si Yesus tu’u sumeret witu e natasna. 8Se tou kelaker se ka’asa’an eng kelakerna minitarla e labung nea witu lalan, wawean kangkasi se kimetor em pangana-pangana witu e nakana-nakana wo i serala nyi’a witu e lalan.9Wo se tou ka’asa se makelang marerior wia si Yesus wo se maki’i-ki’it-Nisia wia muri marekeiy, pokeiy nea: “Hosana i wee si Oki’ ni Daud, binerkatola Sia si mineiy witu e ngaran ni Tuhan, hosana waki tampa kasarakek!” 10Wo katoroan Sia nu ghumorem waki Yerusalem, ringka’ mouw e mina pekasa eng kota i ti’i wo se tou meila’: “Seiy ku’a re’en sitou yi’i?” 11Wo se tou ka’asa i ti’i se simingkom: “Yi’i mouw si nabi Yesus waki Nazaret waki Galilea.”12Laa o ghumoremouw si Yesus witu em Bait ni Empung wo mure’ em baya ne tou se mewangker mateles witu eng kalasan em Bait ni Empung. Sia si minasu’ila e meja-meja pato’oran loit wo e wangkoiy-wangkoiy ne belante’ pombo 13wo lumila’ wia nisea: “Wawean neiy i patik: Wale-Ku e laa totoren wale sombayang. Ta’an siniwo miouw mouw nyi’a sala ne penyamun.” 14Takar meiy mouw wia-Nisia se tou-tou rapa wo se tou-tou we’ol witu eng gorem em Bait ni Empung i ti’i wo nisea se line’os-Nala.15Ta’an katoroan se imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat limoo’ e mujizat-mujizat siniwo-Na i ti’i wo se oki-oki’ se maaleiy witu em Bait ni Empung: “Hosana i wee si Oki’ ni Daud!” nate nea eng kasa meupi’, 16laa o sea lumila’ wia-Nisia: “Nikoo koo liminga sapa em peila’la ne oki-oki’ yi’i?” Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Niaku ku liminga; reiy’pe’ ma’an mekasa re’en kouw maca: Waki suma ne dade-dade wo se oki-oki’ matoto’ Nikoo koo simadia mola em puji-pujian?” 17Laa o Sia tumele’ula nisea wo mea waki luar kota waki Betania wo simanga wengi witu.18Witu e nendo memo’odope’ witu em pakela-kelangan-Na mewareng waki kota, Yesus si mapedam maarem. 19Tawi e lalan Sia lumoo’ e nakana ara laa o lumalesla witu, ta’an Sia si reiy’ minaka’ato sapa-sapa witu e nakana i ti’i ta’an laleina-laleina i te. Pokeiy-Na wia si akana i ti’i: “Nikoo koo reiy’ mouw laa mua’ kasi e reiy’ si niakaran!” Wo en toro i te ni’itu kangkasi em pera mouw e nakana ara i ti’i.20Limoo’ e minamuali i ti’i i kenganga mouw se murid-murid-Na, laa o lumila’: “Wo’o kumura wona’ e nakana ara i ti’i i kasenge’mi e mina pera mouw?” 21Yesus si miningkot nisea: “Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitena sa kouw ma’eman wo reiy’ meware-wareng, nikouw kouw reiy’kan i te toro laa sumiwo sapa en siniwo Ku ampit e nakana ara i ti’i, ta’an kangkasi sa kouw lumila’ wia si kuntung yi’i: Kumesotouw wo i katerekouw witu eng gorem en tasik! Kapualitan i ti’i e laa mamuali. 22Wo sapa i te em pakiweennu witu en sesombayangen ampit eng kasa pa’emanen, nikouw kouw laa maka’ato nyi’a.”23Laa o ghumoremouw si Yesus witu em Bait ni Empung, wo eng katoroan Sia mawee teturu’ witu, meiy mouw wia-Nisia se imam-imam kepala ma’an se tu’a-tu’a ne bangsa Yahudi, wo mueiy: “Ampit eng kuasa wisa re’en Koo matuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i ? Wo seiy ku’a re’en si mineela eng kuasa i ti’i wia-Nikoo?” 24Wingkot ni Yesus wia nisea: “Niaku kangkasi ku ma’ayola e nesa wewueiyen wia nikoo wo sa koo mingkot nyi’a wia-Niaku, Niaku ku laa lumila’la kangkasi wia nikoo ampit eng kuasa wisa ku’a re’en Niaku matuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i.25Waki wisa ku’a re’en o meiy em baptisan ni Yohanes? Waki sorga ka’apa waki sitou?” Nisea se minesesusiye’la nyi’a witu e nelet nea, wo lumila’: “Sawona’ kita lumila’la: Waki sorga, Sia si laa lumila’ wia nikita: Satuana, ka’a re’en ku’a kouw reiy’ ma’eman wia nisia? 26Ta’an sawona’ kita lumila’la: Waki sitou, kita meide’ wia se tou kelaker, karengan em baya ne tou se maloo’ola si Yohanes yi’i si nabi.” 27Laa o sea mingkot si Yesus: “Keiy reiy’ mete’u.” Wo si Yesus tu’u lumila’ wia nisea: “Satuana, Niaku kangkasi ku reiy’ lumila’la wia nikoo ampit eng kuasa wisa re’en ku’a Niaku matuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i.”28“Ta’an sapa ku’a re’en eng kete’uannu tanume nyi’i: siesa tou maka oki’ rua tuama. Sia mea wia si oki’ polon wo lumila’: Oki’ku, mea wo ma’ayangola nendo yi’i witu e numa anggor. 29Wingkot ni oki’ i ti’i: Le’os, ama’. Ta’an nisia si reiy’ minea. 30Laa sitou i ti’i mea wia si oki’ karua wo lumila’ tuanakan kangkasi. Wo si oki’ i ti’i miningkot: Niaku ku so’o. Ta’an kamurian sia menesel laa o meakan.31Seiy re’en si witu e nelet ne rua tou i ti’i si matuanala eng kepa’ar ni ama’na?” Wingkot nea: “Si mamuri.” Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna se mememurut-mememurut cukai wo se wewene-wewene sundal se laa rumeriorla nikouw ghumorem witu eng gorem Keraja’an ni Empung. 32Karengan si Yohanes mineiy kaa meiy metetudu’la e lalan kaulitan wia nikouw, wo kouw reiy’ ma’eman wia nisia. Ta’an se mememurut-mememurut cukai wo se wewene-wewene sundal se ma’eman wia nisia. Wo ma’an tu’u kouw limoo nisia, ta’an kamurian kouw reiy’ menesel wo kouw reiy’ kangkasi ma’eman wia nisia.”33Linganola e nesa peulurela walina. Wawean siesa tou makatana’ minuka’ e numa anggor wo siwoan rereen eng kaledongna. Wo sia kumiar eng ko’okor papuusan e nanggor wo rumedeiyla pewale witu eng gorem numa i ti’i. Kamurian i eramnala e numa i ti’i wia se mengenguma-mengenguma laa o mea waki wanua walina. 34Katoroan tawi mouw e noras meupu’, sia rumeo se hamba-hambana mea wia se mengenguma-mengenguma i ti’i kaa laa maka’ato wua’ e minamuali wetengna.3535 Ta’an se mengenguma-mengenguma i ti’i se simikopla se hamba-hambana i ti’i: nisea se mawewe si esa, mawunu’ se walina wo melawala se walina kangkasi ampit em batu. 36Kamurian si tuang i ti’i rimeo kangkasi se hamba-hambana walina, lumakerla ta’an se ketare, ta’an sea tu’u se tinuanala masuat tanu se ka’ampit nea. 37Mamuri sia rumeo si urangna mea wia nisea, pokeiyna: Si urangku si laa ormaten nea.38Ta’an katoroan se mengenguma-mengenguma i ti’i limoo’ sioki’ i ti’i, sea lumila’ si esa wia se walina: Sia mouw si ahli waris, meiy sia wunu’un ta, rio e warisanna mamuali punyata. 39Sea sumikop nisia wo i terekla sia witu luar e numa anggor i ti’i, laa o munu’ nisia.40Takar sakawisa si makauma nanggor i ti’i meiy, sapa re’en e neiy tuananna wia se mengenguma-mengenguma i ti’i?” 41Pokeiy nea wia-Nisia: “Sia si laa munengla se tou-tou lewo’ i ti’i wo e numa anggorna laa i eramnala wia se mengenguma-mengenguma walina, se laa sumarakan e wua’na wia nisia witu e nedona.”42Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Reiy’pe’ ma’an mekasa ku’a re’en kouw maca witu eng Kitab Suci: Watu neiy terek ne sumesiwo-sumesiwo bangunan e mina muali mouw watu penjuru: eng kapualitan i ti’i mina muali witu e weteng ni Tuhan, e nesa pasiwo-siwon ajaib witu em beren ta.4343 Kaa ni’itu, Niaku lumila’me wia nikoo, kaa eng Keraja’an ni Empung e laa edoni wia nikoo wo laa i weela wia se esa bangsa se laa mawua’la e wu’ana eng Keraja’an i ti’i. [ 44Wo seiy i te si kalenta’ witu e natas em batu i ti’i, sia si laa makemu wo seiy i te si toron em batu i ti’i, sia si laa marimu’umuk.]”45Katoroan se imam-imam kepala wo se tou-tou Farisi liminga em peulurela-peulurela ni Yesus, nisea se mangarti, kaa nisea mouw se neiy i maksud-Nala. 46Wo sea se me’inakut mesesikop Nisia, ta’an se meide’ wia se tou kelaker, karengan se tou kelaker i ti’i se maloo’ola Nisia nabi.
1Laa o sumusuiy kangkasi si Yesus witu em peulurela wia nisea: 22 “Kapualitan eng Keraja’an Sorga e nulur siesa raja, si simiwola em pesakeiyan kimaweng i wee si oki’na. 33 Sia rumeo se hamba-hambana kumeret se tou-tou niundangouw meiy witu em pesakeiyan kimaweng i ti’i, ta’an se tou-tou i ti’i se so’o meiy.4Sia rumeo kangkasi se hamba-hamba walina, e nge’enge’na: I lila’ mola wia se tou-tou niundangouw i ti’i: kaulitena eng kekaanen, sinadiaku mouw, sapi-sapi raghar wo se ternak papiaranku se rineretanouw; em baya-waya en sadia mouw, meiy mouw wia em pesakeiyan kimaweng yi’i.5Ta’an se tou-tou niundangouw i ti’i se reiy’ minadungla nyi’a; wawean se minea waki umana, waweaan se minea murus em pewangkeranna, 6wo se walina se simikop se hamba-hambana i ti’i, sumiasa nisea wo munu’ nisea. 7Takar meupi’ mouw si raja i ti’i, laa o rumeo se pasukan-pasukanna mea munengla se mememunu’-mememunu’ i ti’i wo tumunu eng kota nea.8Nu reiy’ mouw i tu sia lumila’ wia se hamba-hambana: Pesakeiyan kimaweng en sadia mouw, ta’an se tou-tou niundangouw eng ketare se reiy’ waar witu e ni’itu. 9Kaa ni’itu mea mouw waki pontol-pontol e lalan wo turu’unouw susur tou i pasungkulmu maname meiy wia em pesakeiyan kimaweng i ti’i. 10Takar mea mouw se hamba-hambana i ti’i wo sea merurla em baya se tou i pasungkul nea wia lalan-lalan, se tou-tou lewo’ wo se tou-tou le’os, i ka’ayo wuta mouw e woang pesakeiyan kimaweng i ti’i ampit se sakeiy.11Katoroan si raja i ti’i ghumorem kaa ma’atoan ampit se sakeiy-sakeiy i ti’i, sia lumoo’ siesa tou si reiy’ limabung e labung pelesir. 12Sia lumila’ wia nisia: Heiy patuari, kumura koo ghimoremi reiy’ minake labung pelesir? Ta’an sitou i ti’i memene-menes i te.13Laa o pokeiy ni raja i ti’i wia se hamba-hambana: Wa’akesenouw e ne’a wo e lawasna wo i terekola sitou i ti’i witu eng gorem kareideman kasa reidem, mana mouw neiy atoan e narip wo eng kare’eket em ba’ang. 14Karengan kelaker se kineret, ta’an toyo’ se pineleng.”15Kamurian mea mouw se tou-tou Farisi; sea rumunding sa kumura sea toro me’etes si Yesus ampit e nesa wewueiyen. 16Sea rumeo se murid-murid nea mewali-wali ampit se tou-tou Herodian mueiy wia-Nisia: “Guru, nikeiy keiy mete’u, Nikoo mouw Koo esa tou jujur wo ampit en jujur mawee teturu’ e lalan ni Empung wo Nikoo koo reiy’ meide’ wia si seiy i te tu’u kangkasi, karengan Nikoo koo reiy’ pa’ar masero eng gio. 17Lila’ mola wia nikeiy eng kete’uan-Nu: Sapa ku’a re’en ni’i wee i te mawear em pajak wia si Kaisar ka’apa reiy’?”18Ta’an si Yesus si mete’u eng kalewo’an e nate nea i ti’i laa o lumila’: “Ka’a kouw mewa’awa’ Niaku, heiy tou-tou munafik? 19Papa’atomi wia-Niaku e loit i wee pajak i ti’i.” Sea mali e nesa dinar wia-Nisia.2020 Takar Sia mueiy wia nisea: “Gambar wo em patik ni seiy re’en e nyi’i?” 21Wingkot nea: “Gambar wo em patik ni Kaisar,” Laa o pokeiy ni Yesus wia nisea: “I wee mola wia si Kaisar sapa e lewo’ sa reiy’ i wee miouwla wia si Kaisar wo wia si Empung sapa e lewo’ sa reiy’ i wee miouwla wia si Empung.” 22Liminga ni’itu ma’erangouw sea wo tumele’ula si Yesus laa o mea.23Witu e nendo ni’itu meiy mouw wia si Yesus se pirala tou Saduki, se maka ghenang, kaa e reiy’la kebangkitan. Sea mueiy wia-Nisia: 24“Guru, Musa si limila’, kaa sa siesa tou mate si reiy’ timele’ula oki’, si patuarina si lewo’ sa reiy’ kumaweng ampit si ka’awuna i ti’i wo meteto’ori see’ i wee si patuarina i ti’i.25Ta’an witu e nelet meiy keiy pitu matuari. Si ketare kimaweng, ta’an e mamuri si minate. Wo kaa nisia si reiy’la see’, sia si timele’ula si ka’awuna i ti’i i wee se patuarina. 26Tuanakan kangkasi si karua wo si katelu i ka’ayo ampit si kapitu. 27Wo mamuri, nu reiy’ mouw sea nu waya, si wewene i ti’i tu’u mate. 28Seiy mouw si witu en nelet ne pitu tou i ti’i si minamuali ka’awu ni wewene i ti’i witu e nendo kebangkitan? Karengan sea nu waya se kima’awu mola nisia.”29Yesus miningkot nisea: “Nikouw neiy i kaseip, karengan nikouw kouw reiy’ mangarti eng Kitab Suci ka’apa tu’u eng kuasa ni Empung! 30Karengan witu e nendo kebangkitan sitou si reiy’ kimaweng wo reiy’ neiy i kawengla ta’an i te matou-tou tanu si malaikat waki sorga.31Ta’an en tanume eng kabangkitan ne tou-tou minate reiy’ ku’a re’en winaca miouw sapa e neiy i nuwu’la ni Empung, katoroan sia nu timotor: 32Niaku mouw Ku Empung ni Abraham, Empung ni Ishak wo Empung ni Yakub? Sia si reiy’ mouw Empung ne tou minate, ta’an i te Empung ne tou matou-tou.” 33Tou kelaker se liminga ni’itu se mina’erang en teturu’-Na.34Katoroan se tou Farisi liminga, Kaa si Yesus si simiwo mola se tou-tou Saduki i ti’i neiy i kapenes, merurouw sea 35wo siesa wia nisea, siesa tou ahli Taurat, mawueiy kaa mewewa’awa’la Nisia: 36“Guru, E nukum wisa ku’a re’en eng kasa paketa-ketare witu e nukum Taurat?”37Wingkot ni Yesus wia nisia: “Keupusola si Tuhan, si Empungmu, ampit e minapekasa natemu wo ampit e minapekasa imukurmu wo ampit e minapekasa eng genangmu. 38Ni’itu mouw e nukum eng kasa paketa-ketare wo eng ketarean.39Wo e nukum karua, masuat ampit e ni’itu, nyi’a mouw: Keupus i tela si kasuat en toumu tanukan en toumu nuesa. 40Witu e rua nukum i yi’i mouw eng kimayong em pakasa’an nukum Taurat wo eng kitab para nabi.”41Katoroan se tou-tou Farisi nu minerur, Yesus si minueiy wia nisea, pokeiy-Na: 42“Sapa ku’a re’en eng kete’uan niouw en tanume si Mesias? Urang ni seiy ku’a re’en Sia?” Pokeiy nea wia-Nisia:” Urang ni Daud.”43Pokeiy-Na wia nisea: “Satuana, kumura ku’a re’en si Daud kaa si pa’aka-aka’an e Roh si toro tumotorla Nisia si Tuangna, katoroan sia nu limila’: 44Tuhan si minuwu’ mola wia si Tuangku: rumuberouw witu esa nga weka lele’os-Ku, ma’ayo se kesaru-kesaru-Mu se i weeKu witu e wawa’ ne’a-Mu.45Jadi sa si Daud timotor Nisia si Tuangna, kumura mouw wona’ Sia urangna kangkasi?” 46Reiy’la siesa tou tu’u si toro mingkot-Nisia, wo rengan en toro ni’itu reiy’la siesa tou tu’u kangkasi si berani mueiyla wo’o sapa wia-Nisia.
1Takar mila’ mola si Yesus wia se tou kelaker wo wia se murid-murid-Na, pokeiy-Na: 2“Rinuberanouw ne ahli-ahli Taurat wo ne tou-tou Farisi eng kadera ni Musa. 3Kaa ni’itu mouw ki’itanola wo tuananola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e neiy i turu’ neala wia nikoo, ta’an te’a mouw ki’itan niouw em pasiwo-siwon nea, karengan nisea se maturu’la nyi’a ta’an se reiy’ matuanala nyi’a.4Nisea se mewa’akes em pemesa’anen-pemesa’anen wuter, laa o rumeta’la nyi’a witu e natas em paluka ni tou, ta’an nisea nuesa se reiy’ pa’ar lumelerla nyi’a. 5Em baya em pepa’ayangen tinuana neala eng kepa’ar nea i te rio loo’on ne tou; nisea se minake en tali sombayang le’ar wo en jumbai labot;6nisea se pa’ar maruber witu en tampa paormaten witu em pesakeiyan wo witu en tampa kasa rerior witu e wale ibadat; 7nisea se pa’ar maka’ato e normat witu em pasar wo pa’ar pakereten Rabi.8Ta’an nikouw, te’a mouw kouw patotoren Rabi; karengan si esa i te si Rabimu wo nikouw nu waya kouw matuari. 9Wo te’a mouw kouw tumotor si seiy i te tu’u ama’ wia em bumi yi’i, karengan si esa i te si Ama’mu, nyi’a i ti’i Nisia si waki sorga. 10Te’a mouw kangkasi kouw totoren pa’aka-aka’an, karengan si esa i te si Pa’aka-aka’annu, nyi’a i ti’i si Mesias.11Seiy i te si kasa wangko’ witu e nelet miouw, satorona sia si mamuali pelayanmu. 12Wo seiy i te si merakekla en tetou sia si laa i kumengla wo seiy i te si kimumengla en tetou, sia si laa i rakekla.13Cilaka mouw kouw, heiy ahli-ahli Taurat wo tou-tou Farisi, heiy kouw tou-tou munafik, karengan kouw kimusi’ em pepalen-pepalen Keraja’an Sorga witu en sinaru ne tou. Karengan kouw nuesa reiy’ ghimorem wo kouw minape’la nisea se me’inakut megheghorem. [ 14Cilaka mouw kouw, heiy ahli-ahli Taurat wo tou-tou Farisi, heiy kouw tou-tou munafik, karengan kouw nime’enep em bale ne balu-balu kasuatan kouw limi’ibusla em beren ne tou ampit en sesombayangen labot-labot. Kaa ni’itu kouw tantu mouw laa maka’ato nukuman lumantouwla eng kawuter.] 15Cilaka mouw kouw, heiy ahli-ahli Taurat wo tou-tou Farisi, heiy kouw tou-tou munafik, karengan nikouw kouw sumusu e lawanan wo tumete eng ketana’an, kaa mapa i kedo’la siesa tou i te si mamuali maki’i-ki’it e nagamamu wo sia nu minakedo’ mouw, nikouw kouw simiwola nisia sitou e naraka, si makaruala lebe lewo’ ta’an nikouw nuesa.16Cilaka mouw kouw, heiy pa’aka-aka’an- pa’aka-aka’an rapa, se meiyla’: Matiwa’ demi em Bait Suci, en tiwa’ i ti’i e reiy’ sah; ta’an en tiwa’ demi e mas Bait Suci, en tiwa’ i ti’i mina’akes. 17Heiy kouw tou-tou we’engel wo tou-tou rapa, sapa ku’a re’en eng kasa pemandungen, e mas ka’apa em Bait Suci e makudusla e mas i ti’i?18Matiwa’ demi e mezbah, en tiwa’ i ti’i e reiy’ sah; ta’an matiwa’ demi en sesempe witu e natasna, en tiwa’ i ti’i mina’akes. 19Heiy kouw tou-tou rapa, sapa ku’a re’en eng kasa pemandungen, en sesempe ka’apa mezbah e makudusla en sesempe i ti’i?20Kaa ni’itu seiy i te si matiwa’ demi e mezbah, sia si matiwa’ demi e mezbah wo kangkasi demi e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e rimeta’ witu e natasna. 21Wo seiy i te si matiwa’ demi em Bait Suci, sia si matiwa’ demi em Bait Suci wo kangkasi en demi nisia, si minena’ witu. 22Wo seiy i te si matiwa’ demi en sorga, sia si matiwa’ demi en takhta ni Empung wo kangkasi en demi nisia, si rimuber witu e natasna.23Cilaka mouw kouw, heiy ahli-ahi Taurat wo tou-tou Farisi, heiy kouw tou-tou munafik, karengan esa nga mapulu witu en selasih, adas emis wo en jintan e winear miouw, ta’an eng kasa pemadungen witu e nukum Taurat reiy’ padungen niouw, nyi’a i ti’i: eng ka’adilan wo en tongkoupusen wo eng kelale’an. Nesa e lewo’ sa reiy’ tinuanala wo em balina te’a i pewayala. 24Heiy kouw pa’aka-aka’an-pa’aka-aka’an rapa, rongit witu eng gorem kekoo’on niouw en tinapis miouwla, ta’an si unta witu eng goremna nine’enep miouw.25Cilaka mouw kouw, heiy ahli-ahli Taurat wo tou-tou Farisi, heiy kouw tou-tou munafik, karengan en cawan wo em pinggan wineresi miouwla esa nga weka luarna, ta’an esa nga weka goremna wuta eng kinaat wo eng kalo’omotan. 26Heiy tou Farisi rapa, weresine’la ketare esa nga weka gorem en cawan i ti’i, takar esa nga weka luarna kangkasi e laa maweresi.27Cilaka mouw kouw, heiy ahli-ahli Taurat wo tou-tou Farisi, heiy kouw tou-tou munafik, karengan nikouw kouw masuat tanu eng kubur linabur em puti’, esa nga weka luarna memang weresi paloo’ola, ta’an esa nga weka goremna e wuta ruiy wo mineghe ghioan e riberek. 28Tuana mouw kangkasi kouw, witu esa nga weka luar miouw, paloo’ola ulit witu em beren ne tou, ta’an witu esa nga weka eng gorem miouw e wuta kamunafikan wo eng kadurjana’an.29Cilaka mouw kouw, heiy ahli-ahli Taurat wo tou-tou Farisi, heiy kouw tou-tou munafik, karengan kouw maredeiy e waruga ne nabi-nabi wo mewangunla en tugu ne tou-tou saleh 3030 wo lumila’: Sa ta matou-tou witu en zaman ne nene moyang ta, tantu mouw keiy reiy’ kumi’it ampit nisea witu e winunu’an se nabi-nabi i ti’i. 3131 Ta’an tuana mouw kouw simairi witu en tetou miouw nuesa, kaa nikouw mouw kouw see’ ne minunu’ se nabi-nabi i ti’i.32Jadi, wutanola kangkasi e nukuran ne nene moyang mu! 33Heiy kouw leloiy’-leloiy’, heiy kouw see’ ni leloiy biludak! Wo’o kumura wona’ ku’a kouw toro lumempotla en tetou witu e nukuman naraka?34Kaa ni’itu, loo’onouw, Niaku ku timoke wia nikoo se nabi-nabi, se tou-tou bijaksana wo se ahli-ahli Taurat: esa nga parua witu e nelet nea se laa wunu’un niouw wo e salib miouwla, se walina se laa wewen niouw witu e wale-wale ibadatmu wo ghioan niouw waki kota wo eng kota, 35rio kouw mesa’an e minamuali kinatoa’an e raa’ ne tou reiy’ si selok muleiy waki si Habel, tou ulit i ti’i, i ka’ayo wia si Zakharia urang ni Berekhya, si winunu’ miouw witu e nelet en tampa kudus wo e mezbah. 36Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitena em baya nyi’a yi’i e laa pesa’anen ne angkatan yi’i!”37“Yerusalem, Yerusalem, nikoo koo minunu’ se nabi-nabi wo limawala ampit em batu se tou-tou neiy i toke wia nikoo! Makapira Niaku lumelo ma’arurla se oki-oki’mu, masuat tanu si ko’oko’ ma’arurla se oki-okina witu e rarem eng kale’ekewna, ta’an nikouw kouw so’o. 38Loo’onola em balemu yi’i e laa i tele’ula wo mine kasa penes. 39Wo Niaku lumila’me wia nikoo: Rengan e yi’i kouw reiy’ mouw laa lumoo’ Niaku kasi, i ka’ayo kouw lumila’: Binerkatola Sia si mineiy witu e ngaran ni Tuhan!”
1Nu reiy’ mouw i tu Yesus si rumou’mi witu em Bait ni Empung, laa o mea. Takar meiy mouw se murid-murid-Na wo tumudu’ wia em bangunan-bangunan em Bait ni Empung. 2Sia lumila’ wia nisea: “Nikouw kouw limoo’ em baya nyi’a i ti’i? Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna reiy’ siesa watu tu’u wia nyi’i e laa i wayala rimeta’ witu e natas em batu walina; em baya nyi’a e laa i ronga’la.”3Katoroan si Yesus nu rimuber waki atas eng Kuntung Zaitun, meiy mouw wia-Nisia se murid-murid-Na kaa mesesusuiy i tela ampit Nisia. Pokeiy nea: “Lila’ mola wia nikeiy, wo’o kawisa re’en e ni’itu laa mamuali wo sapa ku’a re’en eng kowa’ eng ke’e eiy-Mu wo eng kowa kesampetan eng kaoatan?” 4Wingkot ni Yesus wia nisea: “Mategha-teghamouw rio te’a wawean tou si sumeipla nikouw! 5Karengan laker tou se laa meiy ampit mepake e ngaran-Ku wo lumila’: Niaku mouw ku Mesias, wo nisea se laa sumeipla laker tou.6Nikouw kouw laa luminga nederan em perang ka’apa e naba-abar tanume em perang. Ta’an mategha-teghamouw te’a o kouw balisa; karengan em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ mamuali, ta’an e ni’itu reiy’pe’ eng kesampetanna. 7Karengan se bangsa se laa tumo’or sumaru se bangsa, wo se keraja’an sumaru se keraja’an. E laa wawean kelalenan wo em pengero’ witu e reiy’ sa mina’asa tampa. 8Ta’an i laa em baya nyi’a i ti’i tare mouw i te eng ketarean em peme’itan melelaa en zaman weru.9Witu en toro ni’itu nikouw kouw laa i sarakan rio kouw siksan, wo nikouw kouw laa wunu’un wo laa i kari’iris em baya ne bangsa karengan e ngaran-Ku, 10wo laker tou se laa mamurtad wo nisea se laa mesesarakanan wo mereri’irisan. 11Laker nabi palsu se laa modol wo sumeipla laker tou.12Wo karengan eng kasa maka’awesola eng kadurhaka’an, takar e nupus ne kelakeran tou e laa maghe’egher. 13Ta’an sitou timaang i ka’ayo witu eng kesampetan si laa melawir. 14Wo Injil Keraja’an yi’i e laa i abarla wia e minapekasa eng kaoatan e mamuali kasairian wia em baya ne bangsa, nu reiy’ mouw i tu tare mouw i te i ka’ayo eng kesampetanna.”15“Jadi sakawisa kouw lumoo’ Mememuneng lewo’ rimedeiy witu en tampa kudus, i ki’it e nuwu neiy i pa’ayola ni nabi Daniel – se mewaca satorona maweela ghenang nyi’a – 16takar se tou-tou waki Yudea, lewo’ mouw sa reiy’ tumingkas waki kakuntungan. 17Sitou witu em paroisan witu e natas em bale te’a mouw sia metetumpa kaa ma’edo em barang-barang witu em balena, 18wo se tou-tou waki uma te’a mouw sia mareng kaa meiy ma’edo e labungna.19Cilaka mouw se ina’-ina’ megandong ka’apa se mawee susu si oki’ witu e noras ni’itu. 20Sumombayangouw, rio e nedo ketetingkas miouw i ti’i te’a tumena’ witu e noras eng ghe’egher wo te’a witu e nendo Sabat. 21Karengan witu e noras ni’itu e laa mamuali siksa’an kaente’ tanu e reiy’pe’ ma’an mekasa minamuali rengan ketareanna eng kaoatan i ka’ayo teakan wo e reiy’ mouw laa mamuali kasi. 22Wo sawona’ e nedona reiy’ pinemotot, takar waki e reiy’ sa mina’asa matou-tou reiy’la si laa melawir; ta’an i te kaa eng karengan se tou-tou pineleng en toro ni’itu e laa pemototen.23Witu en toro ni’itu sa sitou lumila’la wia nikoo: Loo’on, Mesias si wia nyi’i, ka’apa Mesias si waki ti’ime, te’a kouw ma’eman. 24Karengan se Mesias-mesias palsu wo se nabi-nabi palsu se laa modol wo nisea se laa sumiwola eng kowa’-kowa’ hebat wo e mujizat-mujizat, i ka’ayo sawona’ toro, sea sumeipla se tou-tou pinelengla kangkasi. 25Ghena-ghenangenola, Niaku ku limila’ mola nyi’a eng ketare wia nikoo.26Jadi, sakawisa sitou lumila’la wia nikoo: Loo’on, Sia si waki padang gurun, te’a mouw kouw melelaa witu; ka’apa: Loo’on, Sia si witu eng gorem woang, te’a mouw kouw ma’eman. 27Karengan masuat tanu eng kerap kimerapi waki esa nga weka sendangan wo rumesike en sena’na i ka’ayo waki esa nga weka talikuran, tuana mouw kangkasi ee sangari eng ke’e eiy ni Oki’ ni Tou. 28Wisa e wawean wange, witu se burung nazar muyut.”2929 Makarengan nu reiy mouw en siksa’an witu e masa ni’itu, si endo si laa mareidem wo si sumedot si reiy’ laa sumena’ wo se sumesena’-sumesena’ se laa mera’araghi waki langit wo eng kuasa-kuasa langit e laa moghe.3030 Witu en toro ni’itu e laa loo’on eng kowa’ ni Oki’ ni Tou waki langit wo em baya ne bangsa wia em bumi se laa ma’arip wo nisea se laa lumoo’ si Oki’ ni Tou i ti’i meiy witu e natas linaak-linaak waki e langit ampit e reiy’ sa mina’asa kakuasa’an wo eng kamulia’an-Na. 31Wo Sia si laa rumeo se malaikat-malaikat-Na rumou’mi ampit masengo en sangkakala kasa legu’ e legu’anna wo nisea se laa merurla se tou-tou pineleng-Na waki epat ruuna em bumi, waki tempok e langit esa mea waki tempok e langit walina.32Edola teturu’ witu em peulurela tanume e nakana ara: Sakawisa em pangana-pangana rumewo’ wo muleiy sumuru, kouw mete’u, kaa e noras ra’ar en tawi mouw. 33Tuanakan kangkasi, sa kouw lumoo’ em baya nyi’a yi’i, kete’uanola, kaa e nedona en tawi mouw, witu mouw en tawi em pepalen.34Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna se angkatan yi’i se reiy’ laa lumangkoiy, nu reiy’pe’ em baya nyi’a yi’i mamuali. 35Langit wo em bumi e laa lumangkoiy, ta’an e lelila’an-Ku e reiy’ laa lumangkoiy.36Ta’an tanume e nendo wo e nedo ni’itu reiy’ siesa tou tu’u si mete’u, malaikat-malaikat waki sorga reiy’, wo si Oki’ tu’u reiy’, si Ama’ i te nuesa.”37“Karengan sakumura eng kapualitanna witu en zaman ni Nuh, tuana mouw kangkasi eng kapualitanna ee sangari eng ke’e eiy ni Oki’ ni Tou. 38Karengan eng kumura nisea nu witu en zaman nu reiy’pe’ e rano ampuan i ti’i kumaan wo kumoo’, kaweng wo kumawengla, i ka’ayo witu e nendo si Nuh nu ghumorem witu eng gorem em bahtera, 39wo nisea se reiy’ mete’u en sapa-sapa, nu reiy’pe’ e rano ampuan i ti’i meiy wo rume’ila nisea nu waya, tuana mouw kangkasi eng kapualitanna ee sangari eng ke’e eiy ni Oki’ ni Tou.40Witu en toro ni’itu sa wawean rua tou waki uma, siesa tou si laa alin wo siesa si laa i tele’ula; 41sa wawean rua wewene mawiling em batu kilangan, siesa tou si laa alin wo siesa si laa i tele’ula. 42Kaa ni’itu mategha-teghamouw, karengan nikouw kouw reiy’ mete’u witu e nendo wisa si Tuhanmu meiy.43Ta’an kete’uanola nyi’i: Sa si mekewale si mete’u witu e nedo wisa witu e nendo wengi si rongkit si laa meiy, tantu mouw sia si timayu-tayur, wo reiy’ laa i wayanala em balena ghogharen. 44Kaa ni’itu, satorona nikouw kangkasi kouw timiro’-tiro’ mouw, karengan si Oki’ ni Tou si meiy witu e nedo wo’o wona’ reiy’ kakete’uan niouw,”45“Seiy ku’a si hamba lale’ wo bijaksana, si pinopo ni tuangna wia se tou-touna kaa meweweela nisea kumaan witu e nedona? 46Ma’aruiyola si hamba, si niatola ni tuangna matuanala en tugas i ti’i, katoroan si tuangna i ti’i meiy. 47Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna si tuangna i ti’i si laa mopo nisia mamuali tumetegha’ e reiy’ sa mina’asa kapunya’anna.48Ta’an sa si hamba i ti’i lewo’ wo lumila’ witu eng gorem natena: 49Tuangku si reiy’ maiy-yai, laa o sia muleiy mewe se hamba-hamba walina, wo kumaan kumoo’ mewali-wali se tetelewen-tetelewen, 50takar si tuang ni hamba i ti’i si laa meiy witu e nendo e reiy’ pa’ara-arapen, wo witu e nedo reiy’ kinakete’uanna, 51wo laa munu’ nisia wo sumiwo nisia esa nge nasib ampit se tou-tou munafik, Mana mouw e laa atoan e narip wo eng kare’eket em ba’ang.”
1“Witu en toro ni’itu eng kapualitan Keraja’an Sorga e nulur se mapulu’ reraa, se minedo em pelita nea wo mea sumungkul si peredegom. 2Lima se witu e nelet nea se we’engel wo se lima se bijaksana. 3Reraa-reraa we’engel i ti’i se minali em pelita nea, ta’an se reiy’ minaali lana, 4Awes tare se reraa-reraa bijaksana i ti’i se minaali em pelita nea wo kangkasi e lana witu eng gorem em buli-buli nea.5Ta’an karengan si peredegom i ti’i si keure reiy’pe’ mengeiy kangkasi, melelea mouw sea nu waya laa o katekelan. 6Witu eng katoroan maparua em bengi kalinga’anouw sitou marekeiy: Mengeiy mouw si peredegom! Sungkulenouw sia!7Se reraa-reraa i ti’i tu’u em baya nea se timo’or laa o tumu’utulela em pelita nea. 8Se reraa-reraa we’engel se limila’ wia se reraa-reraa bijaksana: Weeane’mi oki’ keiy witu e lana miouw i ti’i, karengan em pelita meiy en tawi mouw mate. 9Ta’an wingkot ne reraa-reraa bijaksana i ti’i: Reiy’, sangari tu reiy’ ma’awes wia nikeiy wo wia nikouw. Kasa le’os kouw mea wia si mewangker lana wo tumeles witu.10Ta’an, witu eng kasuatan sea minea kaa meteteles nyi’a, o meiy mouw si peredegom i ti’i wo nisea se timiro’-tiro’ mouw sea ghumorem mewali-wali ampit nisia witu e woang pesakeiyan kimaweng, laa o kusi’in em pepalen. 11Kamurian meiy kangkasi se reraa-reraa walina i ti’i wo lumila’: Tuang, tuang, wuka’ane’la keiy pepalen! 12Ta’an sia si miningkot: Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna niaku ku reiy’ maka sine’u nikouw. 13Kaa ni’itu, mategha-teghamouw, karengan nikouw kouw reiy’ mete’u e nendo ka’apa tu’u e nedona.”14“Karengan eng kapualitan Keraja’an Sorga e masuat tanu siesa tou si me’a waki luar em banua, si kimeret se hamba-hambana wo minemanla eng hartana wia nisea. 15Si esa tou wineeanna lima talenta, si esa tou kasi rua wo si esa tou walina kasi e nesa, siesa o siesa i ki’it eng kaawoanna, laa o sia mea. 16Makarengan mea mouw si hamba minaka’atola lima talenta i ti’i. Sia si kimelangla e loit i ti’i laa o maka’ato e nuntung lima talenta.17Si hamba minaka’ato rua talenta i ti’i tu’u si simiwo en tuana kangkasi wo si minuntung rua talenta. 18Ta’an si hamba minaka’ato e nesa talenta i ti’i mea wo kumiar eng ko’okor witu eng gorem en tana’ laa o kumirongla e loit ni tuangna.19E nure nu reiy’ mouw i tu marengomi si tuang ne hamba-hamba i ti’i laa o sumiwola rerekenan ampit nisea. 20Si hamba minaka’ato lima talenta i ti’i mineiy wo sia si maali-ali e nuntung lima talenta, pokeiyna: Tuang, e lima talenta neiy i emanla ni tuang wia niaku; loo’on, niaku ku minaka’ato mouw e nuntung lima talenta. 21Takar pokeiy ni tuangna i ti’i wia nisia: Le’os kasa em pasiwo-siwonnu i ti’i, heiy hambaku le’os wo lale’; nikoo koo lale’ mouw witu eng kapualitan rintek, niaku ku laa meela wia nikoo em pemesa’anen witu eng kapualitan sumelala. Ghumoremouw wo kumi’itouw witu e naruiy ni tuangmu.22Laa o meiy mouw si hamba minaka’ato rua talenta i ti’i, pokeiyna: Tuang, rua talenta ni tuang neiy i emanla wia niaku; loo’on, niaku ku minaka’ato mouw e nuntung rua talenta. 23Takar pokeiy ni tuangna i ti’i wia nisia: Le’os kasa em pasiwo-siwonnu i ti’i, heiy hambaku le’os wo lale’, nikoo koo lale’ mouw minesa’an em pemesa’anen witu eng kapualitan rintek, niaku ku laa meweweela wia nikoo em pemesa’anen witu eng kapualitan sumelala. Ghumoremouw wo kumi’itouw witu e naruiy ni tuangmu.24Teakan meiy mouw kangkasi si hamba minaka’ato e nesa talenta i ti’i wo lumila’: Tuang, kete’uanku kaa si tuang sitou kejam meupu’ witu en tampa wisa si tuang reiy’ kimeror wo mapurut witu en tampa wisa si tuang reiy’ timanem. 25Kaa ni’itu ku meide’ wo mea kumirongla en talenta ni tuang i ti’i witu eng gorem en tana’: Nyi’i mouw, edonola eng kapunya’an ni tuang!26Takar wingkot ni tuangna i ti’i: Heiy koo, hamba lewo’ wo malas, jadi kete’uannu mouw, kaa niaku ku meupu’ witu en tampa wisa niaku reiy’ kimeror wo mapurut witu en tampa wisa niaku reiy’ timanem? 27Kaa ni’itu lewo’ mouw sa reiy’ e loitku i ti’i i weemula wia sitou makelangla loit, rio eng kinewewarengku niaku ku maka’atola nyi’a ampitouw em bungangna.28Kaa ni’itu edonola en talenta i ti’i wia nisia i wee mola wia sitou makapunya mapulu’ talenta i ti’i. 29Karengan susur tou si makapunya, wia nisia si laa weean, i ka’ayo sia kalokonan. Ta’an seiy si reiy’ makapunya, sapa i te tu’u kangkasi em bia nisia e laa edoni wia nisia. 30Wo i sea’ mola si hamba reiy’la ka’ara’an i ti’i witu eng gorem kareideman eng kasa reidem. Mana mouw e laa atoan e narip wo eng kare’eket em ba’ang.”31“Sakawisa si Oki’ ni Tou meiy witu eng kamulia’an-Na wo em baya ne malaikat se mewali-wali ampit Nisia, takar Sia si laa rumuber witu e natas en takhta kamulia’an-Na. 32Laa em baya ne bangsa se laa erurela witu en sinaru-Na wo Sia si laa tuma’atasla nisea siesa tou wia siesa tou masuat tanu si rumerawir tima’atasla se domba wia se membe’, 33wo Sia si laa tumampala se domba-domba witu esa nga weka lele’os-Na wo se membe’-membe’ witu esa nga weka kawii-Na.34Wo si Raja i ti’i si laa lumila’ wia nisea se witu esa nga weka lele’os-Na : Meiy, heiy kouw nu binerkatla ni Ama’-Ku, edonola eng keraja’an en sinadia mola i wee nikoo e rengane’ eng kaoatan siniwola. 35Karengan eng katoroan niaku maarem, nikouw kouw minee Niaku kumaan; katoroan Niaku nu re’o, nikouw kouw minee Niaku kumoo’; katoroan Niaku nu tou wo’oseiy, nikouw kouw minee Niaku tete’upan; 36katoroan Niaku nu poteiy, nikouw kouw minee Niaku labung; katoroan Niaku nu rara’an, nikouw kouw mineiy limalesi Niaku; katoroan Niaku nu witu eng gorem penjara, nikouw kouw miney limalesi Niaku.37Takar se tou-tou ulit i ti’i se laa mingkot Nisia, pokeiy nea: Tuhan, kawisa mouw re’en keiy limoo’ Koo maarem wo keiy mee Nikoo kumaan, ka’apa re’o wo keiy mee Nikoo kumoo’? 38Kawisa mouw re’en keiy limoo Koo tanume si tou wo’oseiy wo keiy mee Nikoo tete’upan, ka’apa poteiy wo keiy mee Nikoo labung? 39Kawisa mouw re’en keiy limoo’ Koo rara’an ka’apa witu eng gorem penjara wo keiy lumalesla Nikoo? 40Wo si Raja i ti’i si laa mingkot nisea: Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en tinuana miouwla i wee si meta’asa’an wia se patuari-Ku kasa hina yi’i, nikouw kouw timuana mola nyi’a i wee Niaku.41Wo Sia si laa lumila’ kangkasi wia nisea se witu esa nga weka kawii-Na: Rumou’la witu en sinaru-Ku, heiy kouw tou-tou neiy i kutok, rumou’la mea witu eng gorem napi kekal en sadia mouw i wee si iblis wo se malaikat-malaikatna. 42Karengan katoroan Niaku nu maarem, kouw reiy’ minee Niaku kumaan; katoroan Niaku nu re’o, kouw reiy’ minee Niaku kumoo’; 43katoroan Niaku nu tou wo’oseiy, kouw reiy’ minee Niaku tete’upan; katoroan Niku nu poteiy, kouw reiy’ minee Niaku labung; katoroan Niaku nu rara’an wo witu eng gorem em penjara, kouw reiy’ limalesi Niaku.44Laa o sea tu’u laa mingkot Nisia, pokeiy nea: Tuhan, kawisa mouw re’en keiy limoo’ Koo maarem, ka’apa re’o, ka’apa tanume sitou wo’oseiy, ka’apa poteiy ka’apa rara’an, ka’apa witu eng gorem em penjara wo keiy reiy’ limayanela Nikoo? 45Takar Nisia si laa mingkot nisea: Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e reiy’ siniwo miouwla i wee si meta’asa’an wia se kasa hina yi’i, nikouw kouw reiy’ simiwola nyi’a kangkasi i wee Niaku. 46Wo nisea yi’i se laa ghumorem witu em pasiksa’an kekal, ta’an se tou ulit witu eng gorem patou-touan kekal.”
1Si yesus nu simampetouw ampit e reiy’ sa mina’asa teturu’-Na i ti’i, lumila’ mouw Sia wia se murid-murid-Na: 2“Kouw mete’u, kaa e ruape’ nga endo kasi en siwonouw em Paskah, takar si Oki’ ni Tou si laa i sarakan kaa si pesesalibela.”3Witu en toro ni’itu merurola se imam-imam kepala wo se tu’a-tu’a ne bangsa Yahudi waki istana ni Imam Wangko’ si mekengaran Kayafas, 4wo sea rumundingla e nesa rencana kaa mese sikop si Yesus ampit em biles kawilesan wo kaa mewewunu’ Nisia. 5Ta’an nisea se limila’: “Te’a witu e nedo kesesiwo em Paskah, rio te’a lumentut eng karungkaran witu e nelet ne rakyat.”6Katoroan si Yesus si waki Betania, witu em bale ni Simon si kusta, 7meiy mouw si esa wewene wia-Nisia maali-ali e nesa buli-buli pualam pinumpunan e lana wangi eng kasa maal, Lana i ti’i neiy i toa’nala witu e natas eng kokong ni Yesus, si rimuber mekaan. 8Limoo’ ni’itu se murid-murid se meupi’ wo lumila’: “Edon sapa em peghio-ghion i yi’i? 9Karengan e lana i ti’i en toro i wangker maal wo e loitna en toro i weela wia se tou-tou miskin.”10Ta’an si Yesus si mete’u eng genang nea, laa o lumila’: “Ka’a kouw mesesusahla si wewene yi’i? Karengan nisia si simiwo mola e nesa pasiwo-siwon le’os wia-Niaku. 11Karengan se tou-tou miskin se re’eregh wia nikoo, ta’an Niaku ku reiy’ laa re’eregh mewali-wali nikouw.12Karengan ampit en timoa’la e lana i ti’i witu e nouwak-Ku, sia si simiwo mola e nesa tetiro’an kaa em pekekuburan-Niaku. 13Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna wisa i te injil yi’i neiy i abarla wia em pakasa’an eng kaoatan, sapa en tinuananala yi’i e laa totoren kangkasi kaa laa ghumenang nisia.”14Kamurian mea mouw siesa tou wia se mapulu’ o rua murid i ti’i, si mekengaran Yudas Iskariot, wia se imam-imam kepala. 15Sia lumila’: “Sapa e laa i weemula wia niaku, rio ku sumarakanla Nisia wia nikouw?” Nisea se minear telu nga pulu’ loit perak wia nisia. 16Wo rengan en nedo ni’itu sia si menero-nero e nedo le’os kaa laa sumarakan si Yesus.17Witu e nendo ketare nendo wangko’ Roti Reiy’ Siragi meiy mouw se murid-murid ni Yesus wia-Nisia wo lumila’ : “ Wisa eng kepa’aran-Nu tiro’an neiyla sesakeiyan Paskah i wee Nikoo ?” 18Wingkot ni Yesus : “ Mea mouw waki kota wia si Anu wo i lila’la wia nisia : Nge’enge’ ni Guru : Nedo-Ku en tawi mouw i ka’ayo; witu mouw eng gorem em bale mu Niaku ku pa’ar mewewangko’la em Paskah mewali-wali ampit se murid-murid-Ku.” 19Laa se murid-murid-Na se timuanala tanu e neiy i tokela ni Yesus wia nisea wo metetiro’la em Paskah.20Ni’itu nu wengi mouw, Yesus si rimuber mekaan mewali-wali ampit se mapulu’ o rua murid i ti’i. 21Wo katoroan sea nu mekaan, Sia lumila’: “Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna siesa witu e nelet miouw si laa sumarakan Niaku.” 22Wo ampit e nate kasa susah lumila’ mouw sea siesa o siesa wia-Nisia : “ Reiy’ niaku, ee Tuhan?”23Sia mingkot : “ Sia si mewali-wali ampit Niaku simosouwla e lawasna witu em pinggan yi’i, sia mow si laa sumarakan Niaku. 24Oki’ ni Tou memang si laa mea minatoroan ampit e neiy i patik tanume Nisia, ta’an cilaka mouw sitou kaa nisia si Oki’ ni Tou i ti’i i sarakan. Eng kasa mouw le’os wia si tou i ti’i wo’o wona’ sia reiy’ neiy i patoula.” 25Yudas, si laa mesesarakan Nisia i ti’i miningkot, pokeiyna: “Reiy’ niaku, ee Rabi?” Pokeiy ni Yesus wia nisia: “Nikoo koo limila’ mola nyi’a.”26Wo katoroan sea nu mekaan, Yesus minedomi roti, tumotorla em berkat, mengebi-ngebi’la nyi’a laa o meela nyi’a wia se murid-murid-Na wo lumila’: “Edonouw, kaanenouw, nyi’i mouw e nouwak-Ku.”27Nu reiy’ mouw i tu Sia medola en cawan, tumotorla syukur laa o meela nyi’a wia nisea wo lumila’: “Koo’onouw, kouw nu waya, wia en cawan yi’i. 28Karengan e nyi’i mouw e raa’-Ku, e raa’ tata’aran, e neiy i toa’ i wee se laker tou kaa em paampungan en dosa. 29Ta’an Niaku lumila’me wia nikoo: muleiy i temi teakan Niaku ku reiy’ mouw kasi laa kumoo’ e wua’ nakana anggor yi’i i ka’ayo witu nendo Niaku kumoo’ nyi’a, nyi’a i ti’i em beru, mewali-wali ampit nikouw witu eng Keraja’an ni Ama-Ku.”30Sea nu kimantarola eng kekantaren pujian, mea mouw si Yesus wo se murid-murid-Na waki Kuntung Zaitun. 31Takar lumila’ mouw si Yesus wia nisea: “Wengi yi’i kouw nu waya e laa i kaoghe imanmu kaa Niaku. Karengan wawean neiy i patik: Niaku ku laa munu’ rumerawir wo se kawang ne domba-domba i ti’i se laa i ketabuke’is. 32Ta’an Niaku nu tumo’orouw, Niaku ku laa rumeriorla wia nikouw laa waki Galilea.”33Petrus si miningkot-Nisia: “Ma’an tu’u sea nu waya i kaoghe iman nea kaa Nikoo, niaku ma’an mekasa i te reiy’.” 34Yesus minila’ wia nisia: “Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna wengi yi’i, nu reiy’pe’ se ko’oko’ kumukuk, nikoo koo simangkalouw Niaku makatelu.” 35Pokeiy ni Petrus wia-Nisia: “Ma’anouw tu’u niaku ku laa mate mewali-wali Nikoo, niaku ku reiy’ laa sumangkal Nikoo.” Em baya se murid walina tu’u limila’ tuana kangkasi.36Takar i ka’ayo mola si Yesus mewali-wali se murid-murid-Na witu e nesa tampa mekengaran Getsemani. Laa o Sia mila’ wia se murid-murid-Na: “Rumuberouw wia nyi’i, kaa Niaku ku lumaa weti’ila laa mesesombayang.” 37Wo Sia si minaali si Petrus wo se rua urang ni Zebedeus ma’an-Nisia. Takar muleiy mouw Sia mapedam susah wo meide’, 38Laa o pokeiy-Na wia nisea: “Nate-Ku eng kasa susah, tanu mepepate papedamen. Mena’ mouw wia nyi’i wo mategha-teghamola ampit Niaku.”39Takar Sia majula oki’, laa o kumurur wo sumombayang, pokeiy-Na: “Ya Ama’-Ku, sa satorona wona, ma’anouw en cawan yi’i lumngkoiye wia-Niaku, ta’an te’a mouw en tanu neiy Ku i kepa’arla, ta’an i te en tanu neiy Mu i kepa’arla.” 40Nu reiy mouw i tu Sia mareng wia se murid-murid-Na i ti’i wo matola nisea se timekel. Wo Sia lumila’ wia si Petrus: “Reiy’ re’en makawoo koo mategha-tegham esa i te jam ampit Niaku? 41Mategha-teghamouw wo sumombayangouw, rio te’a kouw i kawolon witu eng gorem pewa’awa’an: roh si memang maki’i-ki’it, ta’an e le’ona lewea’.”42Laa o Sia mea eng karuana wo sumombayang, pokeiy-Na: “Ya Ama’-Ku sa en cawan yi’i e reiy’ wona’ lumangkoiy, kacuali sakawisa Niaku kumoo’ nyi’a, mamuali mouw eng kepa’ar-Mu!” 43Wo katoroan Sia marengi kasi, Sia matola nisea se timekel, karengan em beren nea em buterouw. 44Sia si minayala nisea witu laa o mea wo sumombayang eng kateluna wo tumotorla en sesombayangen ni’itukan kangkasi.45Nu reiy mouw i tu Sia meiy wia se murid-murid-Na wo lumila’ wia nisea: “Tumekelouw teakan wo masenge’la. Loo’on, nedona e wia mouw, kaa si Oki’ ni Tou si i sarakan witu e lawas ne tou-tou berdosa. 46Tumo’orouw, meiy mouw ta mea. Sia si mesesarakan Niaku si tawi mouw.”47Witu en toro si Yesus nu masusiye’ meiy mouw si Yudas, si meta’asa’an wia se mapulu’ o rua murid i ti’i, wo se mewali-wali nisia se esa nga rewok tou maali-ali en santi wo em bewewe, neiy i reo ne imam-imam kepala wo se tua-tua ne bangsa Yahudi. 48Sitou mesesarakan Nisia si minaki te’u mola eng kowa’ yi’i wia nisea: “Sitou laa sionganku, ni’itu mouw Sia, sikopenouw Sia.”49Wo makarengan sia maju lumalesla si Yesus wo lumila’: “Tabea Rabi,” Laa o sumiongla Nisia. 50Ta’an si Yesus limila’ wia nisia: “Heiy kalo, kaa ni’itu re’en o koo meiy?” Takar maju mola sea tumiboiy si Yesus wo sumikop-Nisia.51Ta’an siesa wia nisea si matepe-teper si Yesus si minayatla e lawasna, sumawut en santina wo i ta’atakla wia si hamba Imam Wangko’ i ka’ayo mina tegol en talingana. 52Takar pokeiy ni Yesus wia nisia: “Ghoremla en santi i ti’i i wareng witu eng gorem ne’uma’anna, karengan seiy i te si mepakela en santi, si laa mapuneng kaa en santi. 53Ka’apa eng genangmu, kaa Niaku ku reiy’ mete’u maaleiy wia si Ama’-Ku, rio Sia si makarengan mapa’alimi se lumantouwla wia se mapulu’ o rua pasukan malaikat sumawang Niaku? 54Satuana, kumura mouw tu laa lekepen e neiy i patik witu eng Kitab Suci, e limila’la, kaa e lewo’ sa reiy’ mamuali tuana?”55Witu en toro ni’itu Yesus si limila’ wia se tou kelaker: “Pokeiymu Niaku yi’i ku penyamun, takar kouw mineiy lekep ampit en santi wo em bewewe kaa mesesikop Niaku? E nulitna susur nendo Niaku ku rumuber mawee teturu’ witu em Bait ni Empung, wo nikouw kouw reiy’ simikop Niaku. 56Ta’an em baya nyi’a minamuali rio malekep e neiy i patik witu eng kitab nabi-nabi.” Laa o em baya ne murid-murid i ti’i timele’ula Nisia wo tumingkas.57Ni’itu nu reiy mouw sea nu simikopla si Yesus, nisea se minali-Nisia sumaru si Kayafas, Imam Wangko’, Witu minerurouw se ahli-ahli Taurat wo se tua-tua. 58Petrus si maki’itla Nisia witu em ba’akat i ka’ayo waki kalasan Imam Wangko’, wo sia nu ghimoremouw witu eng gorem, sia rumuber witu e nelet ne pengawal-pengawal kaa meleloo’ eng kesampetan eng kapualitan i ti’i.59Imam-imam kepala, ma’an tare se pakasa’an Mahkamah Agama mesesero kasairian palsu wia si Yesus rio Sia toro ukumen paten, 60ta’an sea se reiy’ minaka’atola nyi’a, ma’anouw tu’u mineiy laker se sairi towo. Ta’an mamuri meiy mouw se rua tou, 61se meila’la: “Sitou yi’i limila’: Niaku ku toro rumewala em bait ni Empung wo rumedeiyla nyi’a sumeup witu en telu nga endo.”62Laa o rumedeiy si Imam Wangko’ i ti’i wo lumila’ wia-Nisia: “Reiy’ re’en Koo meela wewingkot witu en teturean-teturean ne sairi-sairi yi’i wia Nikoo?” 63Ta’an si Yesus si minakapenes i te. Laa o pokeiy ni Imam Wangko’ i ti’i wia-Nisia: “Demi si Empung matou-tou, i lila’ momi wia nikeiy, sapa ku’a re’en Nikoo koo Mesias, Urang ni Empung, ka’apa reiy’.” 64Wingkot ni Yesus: “Nikoo koo limila’ mola nyi’a. Ta’an, Niaku lumila’me wia nikoo, rengan en teakan nikouw kouw laa lumoo’ si Oki’ ni Tou rimuber witu esa nga weka lele’os Ni Mahakuasa wo meiy witu e natas linaak-linaak waki langit.”65Takar si Imam Wangko’ i ti’i kumurensangla e labungna wo lumila’: “Sia si maojat si Empung, Edon sapa ta medope’ kasi sairi? Teakan e lininga miouw mouw e nojat-Na. 66Kumura eng genang miouw?” Nisea se miningkot wo lumila’: “Sia si lewo’ sa reiy ukumen paten!”67Laa o rura’an neala eng gio-Na wo kumunteiy-Nisia; se tou-tou walina se minewe Nisia, 68Mesias, seiy re’en si minewe Nikoo?”6969 Kasuatan ni’itu Petrus si rimuber witu luar witu eng kalasan. Takar meiy mouw wia nisia si esa hamba wewene, pokeiyna : “ Nikoo kangkasi koo re’eregh mewali-wali ampit si Yesus, sitou Galilea i ti’i.” 70Ta’an nisia si simangkal nyi’a witu en sinaru em baya ne tou, pokeiyna : “ Niaku ku reiy’ mete’u, sapa e maksudmu.”71Katoroan sia nu mea waki pepalen lengko’an, si esa hamba walina limoo’ nisia wo lumila’ wia se tou-tou witu : “ Sitou yi’i si mewali-wali ampit si Yesus, tou Nazaret i ti’i.” 72Wo sia si simangkal nyi’a kangkasi ampit en timiwa’: “ Niaku ku reiy’ makasine’u sitou i ti’i.”7373 Reiy’ ure e ni’itu se tou-tou witu meiy wia si Petrus wo lumila’: “ Tantu mouw nikoo kangkasi koo meta’asa’an wia nisea, ni’itu em pakalinga-lingan witu eng kapa susuiymu.” 74Takar makarenganouw si Petrus makutok wo matiwa’: “ Niaku ku reiy’ makasine’u sitou i ti’i.” witu i te en toro ni’itu kumukukouw se ko’oko’. 75Takar i kaghenangouw si Petrus sapa neiy i lila’la ni Yesus wia nisia: “Nu reiy’pe’ se ko’oko’ kumukuk, nikoo koo simangkalouw Niaku makatelu.” Laa o sia mea witu luar wo maame’ ampit eng kasusana.
1Katoroan e nendo maoatouw, em baya ne imam kepala wo se tua-tua ne bangsa Yahudi minerur wo medo kaputusan kaa laa mewewunu’ si Yesus. 2Nisea se timorongku Nisia, laa o mali-Nisia wo sumarakan-Nisia wia si Pilatus, wali em banua i ti’i.3Witu eng katoroan si Yudas, si simarakan-Nisia, limoo’, kaa si yesus pinutusanouw e nukuman paten, meneselouw sia. Laa o warengnala e loit telu nga pulu’ perak i ti’i wia se imam-imam kepala wo se tua-tua, 4wo lumila: “Niaku ku minaberdosa mouw karengan simarakan e raa’ nitou reiy’ si selok.” Ta’an wingkot nea: “Sapa e nurusan neiy ampit e ni’itu? Ni’itu nurusannu nuesa!” 5Takar sia tu’u si limawala e loit perak i ti’i witu eng gorem em Bait Suci, laa o rumeu’la witu, wo rumantong.6Imam-imam kepala minedo e loit perak i ti’i wo lumila’: “Reiy’ i wee megheghoremla e loit yi’i witu eng gorem em piti sesempean, karengan nyi’i e loit raa’.” 7Sea nu rimundingola sea tumeles ampit e loit i ti’i en tana’ em patotoren Tana’ Sumesiwo Kure’ kaa em pesesiwon tampa pakuburan se tou wo’oseiy. 8Kaa ni’itu mouw en tana’ i ti’i i ka’ayomi e nendo yi’i em patotoren Tana’ raa’.9Satuana lekepouw e nuwu’ neiy i pa’ayola ni nabi Yeremia: “Nisea se minaka’ato telu nga pulu’ loit perak, nyi’a i ti’i e narga neiy i tetapla i wee sitou i ki’it eng kenaramen witu e nelet ne tou Israel, 10wo i wee neala e loit i ti’i i wee en tana’ ni sumesiwo kure’, tanu neiy i owerla ni Tuhan wia niaku.”11Laa o i sarula si Yesus wia si wali em banua. Wo si wali em banua minueiy wia –Nisia: “Nikoo re’en koo raja ne tou Yahudi?” Wingkot ni Yesus: “Nikoo nuesa koo limila’la nyi’a.” 12Ta’an witu en teturean neiy i pa’ayola ne imam-imam kepala wo se tua-tua wia Nisia, Sia si reiy’ miningkot sapa tu’u. 13Takar pokeiy ni Pilatus wia-Nisia: “Koo reiy’ re’en liminga kumura eng kelakerna en teturean ne sairi-sairi i yi’i wia Nikoo?” 14Ta’an Nisia si reiy’ miningkot esa nga totor tu’u, i ka’ayo si wali em banua i ti’i si kasa mina’erang.15Minamuali mouw kenaramen wia si wali em banua kaa mewewayala siesa tou ukuman witu en susur nendo wangko’ i ti’i i ki’it em pineleng ne laker tou. 16Wo witu en toro ni’itu wawean witu eng gorem penjara siesa tou si kasa mouw kasine’uan eng kalewo’anna si mekengaran Yesus Barabas.17Karengan nisea se minerurouw maname, si Pilatus limila’ wia nisea: “Seiy si kepa’ar miouw i wayakula i wee nikouw, Yesus Barabas ka’apa Yesus, si patotoren Kristus?” 18Sia si memang mete’u mouw, kaa nisea se simarakanola si Yesus karengan en dengki. 19Katoroan si Pilatus rimuber witu eng kadera paadilan, ka’awuna si minapa’ali e nower wia nisia: “Te’a koo mesesewokla eng kapualitan ni tou ulit i ti’i, karengan kaa Nisia niaku ku kasa peme’itan witu e nipi eng kawengi.”20Ta’an kaa e nule ne imam-imam kepala wo ne tua-tua, se tou kelaker se me’inakut mekekiwee rio si Barnabas si i wayala wo si Yesus si ukumen paten. 21Wali em banua miningkot wo lumila’ wia nisea: “Seiy si witu e nelet ne rua tou i ti’i si kepa’ar miouw i wayakula i wee nikouw?” Pokeiy nea: “Barabas.” 22Pokeiy ni Pilatus wia nisea: “Satuana, sapa re’en e lewo’ sa reiy laa ku siwon wia si Yesus, si patotoren Kristus?” Sea nu waya se minaleiy: “Sia si lewo’ sa reiy’ i salibela!”23Pokeiyna: “Ta’an eng kalewo’an sapa re’en en siniwo-Nala?” Ta’an nisea se maka ente’ mola maaleiy: “Nisia si lewo’ sa reiy’ i salibela!” 24Katoroan si Pilatus limoo’ kaa e reiy’ sa mina’asa pe’inakuten e laa maghio, awesla mamuleiy mouw malentut eng kekaceuan, sia medo rano wo rumano witu en sinaru ne tou kelaker wo lumila’: “Niaku ku reiy’ si selok witu e raa’ ni tou yi’i; ni’itu e nurusan niouw nuesa!”25Wo se pakasa’an rakyat i ti’i se miningkot: “Ma’anouw e raa’-Na i pesa’anla wia nikeiy wo wia se urang-urang meiy!” 26Laa o sia i wayanala si Barabas i wee nisea, ta’an si Yesus winewena laa o i sarakannala kaa si laa pesesalibla.27Kamurian se suraro-suraro wali em banua minali si Yesus witu eng gedung paadilan, laa o kumeret se pakasa’an pasukan merur lumedong si Yesus. 28Nisea se limengatela e labung-Na wo tumodongla eng karaiy buwung wia-Nisia. 29Nisea se minayamla e mahkota tetunean wo rumeta’la nyi’a witu e natas eng kokong-Na, laa o meela Nisia esa nge wa’atang tabelang witu e lawas lele’os-Na. Kamurian sea kumudu witu en sinaru-Na wo menero-nero’la wia Nisia, pokeiy nea: Tabea, heiy raja ne tou Yahudi!”30Nisea se rimura’la-Nisia wo medo en tabelang i ti’i wo i wewe neala nyi’a witu eng kokong-Na. 31Nu reiy’ mouw sea nu mine nero-nero’la wia Nisia lengaten neala eng karaiy i ti’i wia-Nisia wo i todongla kasi e labung-Na wia-Nisia. Kamurian sea mali Nisia rumou’ kaa si’i pesesalibla.32Katoroan sea nu makelang mea waki luar kota, sea masungkul si esa tou waki Kirene si mewali-wali si Simon. Sitou i ti’i si paketeran nea mesa’an en salib ni Yesus. 33Takar ma’ayo mouw sea witu e nesa tampa mekengaran Golgota, em penoronna: Tampa en tereuka’. 34Laa o weean nea kumoo’ Sia e nanggor sinewok em peru. Sia nu mine’anola nyi’a, Nisia si so’o mouw kumoo’ nyi’a.35Nu reiy’ mouw sea nu simalibla Nisia sea memete-meteng e labung-Na ampit makoba’. 36Laa o sea rumuber witu timayur wia Nisia. 37Wo witu e natas eng kokong-Na em pinatikan en timotor e nalasan ka’a Sia niukum: “Yi’i mouw si Yesus si Raja ne Tou Yahudi.”38Mewali-wali ampit Nisia neiy i salibla se rua tou penyamun, siesa witu esa nga weka lele’os wo siesa witu esa nga weka kawii-Na. 39Tou-tou se melangkoiy maname se maojat Nisia wo makuyungla eng kokong, 40Nisea se meila’: “Heiy Koo si pa’ar mereronga’la em Bait Suci wo pa’ar mererediyla nyi’a sumeup witu en telu nga endo, lawirenola en tou-Mu sawona’ Koo Urang ni Empung, tumumpa momi witu en salib i ti’i!”41wia Nisia wo sea meila: 42“Tou walina se linawir-Na, ta’an en tou-Na nuesa e reiy’ mete’u kelawiran-Na! Sia si Raja Israel? Le’osouw Sia tumumpami witu en salib i ti’i wo keiy laa ma’eman wia-Nisia.43Sia si minee e narapan-Na wia si Empung: le’osouw si Empung si lumawirla Nisia, sa si Empung si mepa’arla wia-Nisia! Karengan Nisia si limila’ mouw: Niaku mouw ku Urang ni Empung.” 44Awes tare se penyamun-penyamun neiy i salibla mewali-wali ampit Nisia se masese’la-Nisia tuanakan kangkasi.4545 Muleiymi en jam dua belas eng kareiydeman simongkouwi e minapekasa en daerah i ti’i mina’ayo en jam tiga. 4646 Wo’o wona’ jam tiga ma’aleiyouw si Yesus ampit eng kasa legu’: “Eli, Eli, lama sabakhtani?” Em penoronna: Empung-Ku, Empung-Ku, ka’a Koo tumele’ula Niaku?” 4747 Liminga ni’itu, se pirala tou rimedeiy witu limila’: “Nisia si makeret si Elia.”48Wo makarenganouw meiy siesa wia nisea; sia medo e wungang karang, sumosouwla nyi’a witu eng gorem nanggor esem, laa o tumude’la nyi’a witu e nesa wa’atang tabelang wo meela si Yesus kumoo’. 49Ta’an se tou-tou walina limila’: “Tea’, le’osouw loo’on ta, sapatare si Elia meiy kaa melelawirla Nisia.” 50Yesus si minaleiy kangkasi eng kasa legu’ laa o sumarakan e nyawa-Na.51Wo loo’onouw, en tabir Bait Suci minaparua waki atas mina’ayo em bawa’ wo mamuali mola em pengero’, wo eng kuntung-kuntung watu minakewe’, 52wo eng kuburan-kuburan e minawuka’ wo laker se tou kudus minate mouw se timo’or. 53Wo nu reiy’ mouw eng kineteto’or ni Yesus, sea tu’u rumou’mi witu eng kubur, laa o ghumorem witu eng kota kudus wo mapa’atola en tetou wia se laker tou.54Kepala pasukan wo se perajurit-perajuritna se timayur wia si Yesus se kasa mineide’ katoroan sea nu limoo’ em pengero’ wo sapa e minamuali mola, laa o lumila’: “Ulit, Nisia yi’i mouw si Urang ni Empung.” 55Wo wawean witu laker se wewene maloo’omi waki wa’akat, sea i ti’i se wewene-wewene se matode-todeiy wia si Yesus waki Galilea kaa melelayanela Nisia. 56Witu e nelet nea wawean si Maria Maghdalena, wo si Maria ina’ ni Yakobus wo ni Yusuf, wo si ina’ ne urang-urang ni Zebedeus.57Melaa mouw em bengi meiy mouw siesa tou kaya, sitou Arimatea, si mekengaran Yusuf wo si minamuali mouw murid ni Yesus kangkasi. 58Sia mea sumaru si Pilatus wo kumiwee e mayat ni Yesus. Pilatus si minerentala laa sumarakanla nyi’a wia nisia.59Wo si Yusuf tu’u medola e mayat i ti’i, kumafanla nyi’a ampit e roko’ lenan em puti’ weresi, 60laa o ghumoleiyla nyi’a witu eng kuburna weru, eng kiniarna witu eng gorem kuntung watu, wo nu reiy’ mouw e minolonla e nesa watu sela witu em pepalen eng kubur i ti’i, mea mouw sia. 61Ta’an si Maria Magdalena wo se Maria walina minena’ witu rimuber witu en sinaru eng kubur i ti’i.62Kawo’odoanna, nyi’a i ti’i nu reiy mouw e nendo tiniro’an, meiy mouw se imam-imam kepala wo se tou-tou Farisi mewali-wali simaru si Pilatus, 63wo nisea se limila’: “Tuang, keiy ghimenang, kaa si sumeseip i ti’i witu Nisia nu matou-toupe’ si limila’: Ni’itu nu reiy’ mouw en telu nga endo Niaku ku laa tumo’or. 64Kaa ni’itu perentanola kaa laa metetayurela witu eng kubur i ti’i i ka’ayola e nendo katelu; sawona’ reiy’, se murid-murid-Na se wo’o wona’ meiy kaa meiy mererongkit Nisia, laa o lumila’la wia se rakyat : Sia si timo’orouw witu e nelet ne tou minate, i ka’ayo em paseipan kesampetan e laa makawurukla e mamuali ta’an eng ketare.”65Pokeiy ni Pilatus wia nisea : “ Yi’i se tumetayur-tumetayur i wee nikoo, mea wo tayuranola eng kubur i ti’i makale’o-le’os.” 66Takar mea mouw sea wo ampit en sesawangan ne tumetayur-tumetayur i ti’i sea mee meterai eng kubur i ti’i wo tumayur witu.
1Ni’itu e nendo sabat nu limangkoiyouw, e laa mouw meiy e wuena witu e nendo ketare duminggu i ti’i, mea mouw si Maria Magdalena wo se Maria walina, mea lumoo’ eng kubur i ti’i. 2Takar mamuali mola em pengero’ kasa hebat ee pasil karengan siesa malaikat ni Tuhan timumpami waki langit wo meiy witu e watu i ti’i wo molonla nyi’a laa o rumuber witu e natasna.3Eng giona en tanu mokan eng kerap wo e labungna em puti’ tanu mokan en salju. 4Wo se tumetayur-tumetayur i ti’i se kineide’an wo se minamuali tanu se tou-tou minate.5Ta’an si malaikat i ti’i limila’ wia se wewene-wewene i ti’i: “Te’a mouw kouw meide’; karengan eng kete’uanku kouw menero si Yesus si neiy i salibla i ti’i. 6Sia si reiy’ wia nyi’i, karengan sia si timo’orouw, masuat tanu mouw e neiy i lila’-Nala. Meiy, loo’onouw en tampa Sia nu neiy i gholeiyla. 7Wo makarenganouw mea wo i lila’ mola wia se murid-murid-Na kaa Nisia si timo’orouw witu e nelet ne tou minate. Sia si rimeriorola wia nikouw mea waki Galilea; maname kouw laa lumoo’ Nisia. Kaulitna niaku ku limila mola nyi’a wia nikouw.”8Nisea se makarengan rumou’mi witu eng kubur i ti’i, ampit e nide’ wo ampit mepa’a-pa’ar wangko’ wo tumingkas rimepe-repet kaa laa makite’ula nyi’a wia se murid-murid ni Yesus. 9I kasenge’mi si Yesus si minasungkulouw ampit nisea wo lumila’: “Tabea wia nikouw.” Nisea se rimetenla- Nisia wo rumawak e ne’a-Na ampit simempe-Nisia. 10Takar pokeiy ni Yesus wia nisea: “Te’a meide’. Mea wo i lila’ mola wia se patuari-patuari-Ku, rio sea mea waki Galilea, wo mana mouw sea laa lumoo’ Niaku.”11Katoroan sea nu witu e nuner lalan, meiy mouw se pirala tou wia se tumetayur i ti’i meiy waki kota wo makite’ula e reiy’ sa mina’asa minamualila i ti’i wia se imam-imam kepala. 12Wo sea nu rimundingola ampit se tua-tua, nisea se minedo kaputusan laa o meela e loit kasa laker wia se suraro-suraro i ti’i 13wo lumila’: “Nikouw kouw lewo’ sa reiy lumila’la, kaa se murid-murid-Na se mineiy mawengi-wengi wo rumongkit-Nisia katoroan kouw nu timekel.14Wo sakawisa eng kapualitan yi’i kalinga’an ne wali em banua, nikeiy keiy laa sumusuiy ampit nisea, i ka’ayo kouw reiy’ maka’ato kasulitan sapa-sapa.” 15Nisea se minaka’ato e loit i ti’i wo sumiwo tanu e neiy i owerla wia nisea. Wo e ne’umanen i yi’i e rimangket witu e nelet ne tou Yahudi i ka’ayo en teakan yi’i.16Wo se mapulu’ o rua murid i ti’i mea waki Galilea, waki kuntung e neiy mouw i tudu’la ni Yesus wia nisea. 17Katoroan nu limoo’ Nisia nisea se simempe-Nisia, ta’an se pirala tou se meware-wareng.18Yesus si simusutla nisea wo lumila’: “Wia-Niaku e neiy mouw i weela e reiy’ sa mina’asa kuasa waki sorga wo wia em bumi. 19Kaa ni’itu mea mouw, siwonola em baya ne bangsa murid-Ku wo baptisela sea witu e ngaran ni Ama’ wo ni Oki’ wo e Roh Kudus,20wo turu’unouw sea matuanala e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e neiy Ku mouw i perentala wia nikoo. Wo kete’uanola, Niaku ku rumapitela nikouw reiy’ si ena’na i ka’ayo witu eng kesampetan zaman.”
1Witu e mekasa Yesus si muleiy mouw kasi mawee teturu’ witu li’ilik e lour. Takar meiy mouw se tou kelaker se ka’asa’an eng kelakerna se minuyutla Nisia, i ka’ayo Sia sumeret witu e nesa lodeiy kasuatan simuwa’ laa o rumuber witu, kasuatan em baya ne tou kelaker i ti’i se witu eng ketana’an, witu li’ilik e lour i ti’i. 2Wo Nisia si mineela teturu’ kelaker kapualitan witu em peulurela wia nisea. Witu en teturu’-Na i ti’i Nisia si limila’ wia nisea:3“Linganouw! Wawean siesa tou mememu’uwur si rimou’mi kaa laa mewewu’uwur. 4Witu e nedo nisia nu mawu’uwur esa nga weteng koloko i ti’i limenta’ witu li’ilik e lalan, laa o meiy mouw se wara o kumaan nyi’a i ka’ayo mina’apu. 5Esa nga weteng e limenta’ witu en tana’ wewatun, reiy’ laker en tana’na, laa em bibit i ti’i tu’u e makarengan timou, karengan en tana’na e napis.6Ta’an sia nu rimetikouw siendo, minawelesouw sia wo minapera karengan e reiy’ kimalat. 7Esa nga weteng kasi e limenta’ witu eng kongkom tetunean, laa o makasela mouw eng kongkom i ti’i wo kumimpit nyi’a i ka’ayo minate i ka’ayo sia reiy’ minee wu’ana .8Wo esa nga weteng e limenta’ witu en tana’ le’os, sia tumou eng kasoborna wo mee wu’ana, wua’na wawean e limepet maka telu nga pulu’ wawean e limepet maka enem nga pulu’, wawean e limepet maka esa nga atus.” 9Wo pokeiy-Na: “Seiy si makapunya en talinga palinga, satorona nisia si luminga!”10Katoroan Nisia nu ma’esa-esa, se maki’i-ki’it-Nisia wo se mapulu o rua murid i ti’i se mawueiyla wia Nisia tanume em peulurela i ti’i. 11Wingkot-Na: “Wia nikoo neiy mouw i weela em pengiro-ngirong eng Keraja’an ni Empung, ta’an wia se tou walina e reiy’. sa mina’asa wo’o sapa neiy i pa’ayola witu em peulurela, 12rio : Ma’anouw tu’u limoo’, nisea se reiy’ limoo’ makale’os, ma’anouw tu’u liminga, nisea se reiy’ mangarti, rio te’a sea murikiti wo maka’ato ampung.”13Laa o Sia lumila’ wia nisea: “Reiy’ ku’a re’en pangartian niouw em peulurela i yi’i? Sa tuana kumura kouw toro mamete’ula em baya em peulurela walina? 14Si mememu’uwur i ti’i si mawu’uwurla e nuwu’. 15Se tou-tou witu li’ilik e lalan, en tampa e nuwu’ i ti’i neiy i wu’uwurla, nyi’a mouw nisea se melelinga e nuwu’, laa o meiy mouw si Iblis wo medo e nuwu’ en tare mouw i te i wu’uwurla witu nisea.16Tuanakan kangkasi neiy i wu’uwurla witu en tana’ wewatun, nyi’a mouw se tou-tou liminga e nuwu’ i ti’i wo makarengan minedola nyi’a ampit e mepa’a-pa’ar, 17ta’an nisea se reiy’ kimalat wo se timaang i tela reiy’ ure. Sakawisa eng kamurian tu meiy em palotoiyan ka’apa em pasiasa’an karengan e nuwu i ti’i, nisea se makarengan mina murtad.18Wo e walina nyi’a mouw neiy i wu’uwurla witu nuner eng kongkom tetunean, ni’itu mouw se liminga e nuwu’ i ti’i, 19o laa eng kalieiyan eng kaoatan i yi’i wo em biles eng kekaya’an wo eng kepa’a-pa’aran-kepa’a-pa’aran witu eng kapualitan walina ghimorem o kumopit e nuwu’ i ti’i i ka’ayo reiy’ minee wu’ana. 20Wo mamuri neiy i wu’uwurla witu en tana’ le’os, nisea mouw se tou liminga wo simungkul e nuwu’ i ti’i laa o mee wu’ana, wawean e limepet minaka telu nga pulu’, wawean e limepet minaka enem nga pulu’, wo wawean e limepet minaka esa nga atus.”21O laa si Yesus lumila’ wia nisea: “Sitou maali-ali em solo reiy’ o rio i reta’la witu rarem e wantang ka’apa witu rarem en tetekelan, ta’an i te rio i weela witu natas ne’ana en solo. 22Karengan reiy’la wo’o sapa neiy i kakirong e reiy’ laa i papa’atola, wo reiy’la wo’o sapa em pengiro-ngirong o reiy’ laa i kawuka’. 23Seiy i te si makapunya talinga kaa em palinga, satorona nisia si luminga!”24Laa o Sia lumila’ kasi: “Weeanola ghenang sapa e lininga miouw! E nukuran pinake miouw kaa meukur, e laa i ukurla wia nikoo wo mewali-wali ampit e ni’itu e laa i awesla kasi wia nikoo. 25Karengan seiy si makapunya, wia nisia e laa i weela, ta’an seiy si reiy’ makapunya, sapa i te tu’u kangkasi em bia nisia e laa edoni wia nisia.”26Laa o pokeiy ni Yesus: “Teinti’i mouw eng kapualitan eng Keraja’an ni Empung i ti’i: e nulur sitou minu’uwurla em bibit witu en tana’, 27o laa witu e nendo wengi sia tumekel wo witu nendo oat sia tumo’or, wo em bibit i ti’i minee mouw suru wo en suru i ti’i mekerakekouw, kumura eng kinesesuruna reiy’ kete’uan ni tou i ti’i. 28Em tana' mouw nuesa e maweemi wu’ana, ketare-tare en tolena, laa e wulisna, kamurian e wu’ana-wu’ana wesu witu e wulisna i ti’i. 29Sakawisa e wu’ana i ti’i e nawesouw eng kawowosna, sitou i ti’i si makarengan sumampur, karengan e noras meupu’ em bia mouw.”30Pokeiy-Na kasi: “Ampit en sapa ta mesesuatla eng Keraja’an ni Empung i ti’i, ka’apa ampit em peulurela wisa ku’a re’en satorona ta gumambarla nyi’a? 31Kapualitan eng Keraja’an i ti’i nulur e watuna en sesawi neiy i wu’uwurla witu en tana’. Maan e watuna i ti’i eng kasa rintek witu e reiy’ sa mina’asa jenis em bibit wia em bumi. 32Ta’an sakawisa sia i wu’uwurla, sia si tumou wo mamuali sumelala ta’an e reiy’ sa mina’asa raaren walina wo mineela pangana-pangana sela, i ka’ayo se burung-burung wia natas se toro sumala witu en tinerunganna.”33Witu eng kelaker peulurela tanu ni’itu Nisia si maabarla e nuwu’ wia nisea minatoroan ampit em pangartian nea, 34wo sa reiy’la em peulurela Nisia si reiy’ mengila-ngila’ wia nisea, ta’an wia se murid-murid-Na Nisia si minitarla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa witu eng kenaramen neiy i ketampas.35Witu e nendo ni’itu, e nendo mawengindo mouw, Yesus si limila’la wia nisea: “Meiy mouw ta tumodome waki lewet.” 36Sea tumele’ula se tou kelaker i ti’i laa o tumodome wo mali si Yesus mewali-wali ampit nisea witu e lodeiy wisa si Yesus rimuberouw wo e lodeiy-lodeiy walina kangkasi e rimapitla Nisia. 37Laa o rumangu mouw e reghes tumokol eng kasa ente’ wo em balolongan en simerewok ghimorem witu eng gorem e lodeiy, i ka’ayo e lodeiy i ti’i muleiy mouw mawuta rano.38Witu en toro ni’itu Yesus si timekel witu muri lodeiy witu e nesa na’ali’. Takar se murid-murid-Na se minongkela Nisia wo lumila’ wia-Nisia: “Guru, Nikoo koo reiy’ mepadung sa kita mapuneng?” 39Sia tu’u tumo’or, o rumekak e reghes i ti’i wo lumila’ wia si lour i ti’i: “Makapenes, Mena’ mola!” Laa e reghes i ti’i e minompas wo e lour i ti’i eng kasa minalompon.40Laa o Sia lumila’ wia nisea: “Ka’a kouw meide’ tuana? Ka’a ku’a re’en kouw reiy’ ma’eman?” 41Nisea se kasa mineide’ wo lumila’ siesa wia se walina: “Seiy mouw ee pasil sitou i yi’i, i ka’ayo e reghes wo e lour e lale’ wia-Nisia?”
1Laa o i ka’ayo mola sea waki lewet e lour, waki daerah ne tou Gerasa. 2Tare mouw i te si Yesus nu tumumpami witu lodeiy o meiy mouw siesa tou sinelaran ni roh lewo’ waki pakuburan meiy mato Nisia.3Sitou i ti’i si maena’ maname wo reiy’ siesa tou tu’u si pa’ar ma’akes nisia, ma’anouw tu’u ampit e rante, 4karengan e re’ereghouw sia patorongkun wo peranten ta’an e rante em perangkutenna i te wo en torongkuna em pare’inna i tela, i ka’ayo reiy’la siesa tou tu’u si awes eng keter kaa menenaramla nisia.5Oat o wengi si memoya-moya waki pakuburan wo waki kuntung-kuntung ampit mereke-rekeiy wo mawewe en touna ampit em batu. 6Katoroan sia nu limoo’ si Yesus waki wa’akat, tumingkasouw sia meiy matola-Nisia laa o sumempe-Nisia,7wo eng kaente’ sia rimekeiy: “Sapa e nurusan-Nu ampit niaku, heiy Yesus, Oki’ ni Empung Si Kasarakek? Demi si Empung, te’a pesesiasan niaku!” 8Karengan nu reiy’pe’ nyi’a Yesus si limila’la wia nisia: “Heiy koo ee roh lewo’! Rumou’la wia sitou i yi’i!”9Kamurian Sia mueiy wia sitou i ti’i: “Sapa ngarannu?” Wingkotna: “Ngaranku Legion, karengan keiy kelaker.” 10Nisia si kasa makiwee rio si Yesus te’a me’ure’ se roh-roh i ti’i rumou’ waki daerah i ti’i.11Wawean maname waki lembe eng kuntung se ka’asa’an se tieiy kasuatan masero kumaan, 12laa se roh-roh i ti’i se kimiwee wia-Nisia, pokeiy nea: “Reo mouw keiy sumoro’ witu eng gorem ne tieiy-tieiy i ti’i, i wayamola keiy ghumoremla wia nisea!” 13Yesus si lime’ele’la em pengiween nea. Laa o rumou’ mouw se roh-roh lewo’ i ti’i wo ghumoremla wia se tieiy-tieiy i ti’i. Se kawang ne tieiy se wo’o wona rua nga riwu eng kelaker nea i ti’i se timumpele’ witu en tebir en temping witu eng gorem e lour wo mate mina le’emes witu eng gorem e lour.14Takar tumingkasouw se tumetayur-tumetayur ne tieiy i ti’i wo mesesusuiyla eng kapualitan i ti’i waki kota wo waki wanua-wanua kaledongna. Laa o rumou’mi se tou kaa meiy meleloo’ sapa e minamuali. 15Nisea se mineiy wia si Yesus wo limoo’ sitou sinelaran i ti’i si rimuber, limabungouw wo wena’asouw, sitou eng ketare si sinelaran ni legion i ti’i. Takar meide’ mouw sea.16Se tou-tou se limoo’ mouw sandiri eng kapualitan i ti’i se simusuiyla wia nisea tanume en sapa e minamuali mola wia sitou sinelaran ni setang i ti’i, wo en tanume se tieiy-tieiy i ti’i. 17Laa o sea malupu si Yesus rio sia tumele’ula en daerah nea.18Witu eng katoroan si Yesus nu sumeret kasi witu eng gorem e lodeiy, sitou eng ketarena sinelaran ni setang i ti’i si kimiwee, rio sia eneala rumapit Nisia. 19Yesus si reiy’ minenela nisia, ta’an Nisia si limila’ wia sitou i ti’i: “Marengouw waki walemu, wia se tou-tou esa nga wanuamu, wo pakite’u mola wia nisea e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en siniwo mola ni Tuhan wia nikoo wo kumura Nisia nu mineupusola nikoo!” 20Sitou i ti’i tu’u mea wo muleiy maabarla waki daerah Dekapolis e reiy’ sa mina’asa sapa en siniwo mola ni Yesus witu en touna wo nisea nu waya se mina’erang.21Yesus nu limewetomi kasi ampit e lodeiy, se tou kelaker se mareo-reokan mineiy laa o muyutla wia Nisia. Kasuatan Nisia nu witu li’ilik e lour, 22meiy mouw siesa tou si kepala wale ibadat mekengaran Yairus. Katoroan nisia nu limoo’ si Yesus, i kasungkurouw sia witu en sinaru ne’a-Na 23wo kasa makiwee wia-Nisia: “Si oki’ku wewene si rara’an, ta’arouw mate, meiy mouw satorona wo i reta’ mola e lawas-Mu wia nisia, rio sia melawir wo tumoukan.” 24Laa o mea mouw si Yesus ampit sitou i ti’i. Tou kelaker se mareo-reokan maki’i-ki’it Nisia wo se mineimpesekan witu en tawi-Na25Wawean witu siesa wewene si mapulu’ o rua mouw nge te’un eng keurena peme’itan em peraa’an. 26Nisia si pinenou-noupouw pinaelotla ne reiy’ sa mina’asa mengelot, i ka’ayo kina’apuna mola em baya-waya wia nisia, ta’an eng kasa reiy’la penoronna awes tare e minurikit minakawurukla. 27Nisia si liminga mouw e naba-abar tanume si Yesus, takar witu eng keuneran ne tou kelaker i ti’i sia tumawila si Yesus wia muri wo lumelerla eng karaiy-Na.28Karengan em pokeiyna: “Asal ku limelerola eng karaiy-Na, niaku ku laa male’os.” 29Rengan i te e ni’itu kangkasi minena’ mouw em peraa’anna wo sia medam, kaa e neuwakna le’osouw witu rumarana.30Witu i te en toro ni’itu kangkasi Yesus si minete’ula, kaa wawean eng keter rimou’mi witu en touna, laa o Sia lumengeme waki se tou kelaker wo mueiy: “Seiy si limelerla eng karaiy-Ku?” 31Se murid-murid-Na se miningkot: “Nikoo koo limoo’ mouw kumura se tou-tou i yi’i se mesese’ese’an witu e reten-Nu, wo Nikoo koo mawueiy: Seiy si limelerla Niaku?” 32Laa o Sia lumoo’me eng kaledong-Na kaa meleloo’ seiy si timuana mola eng kapualitan i ti’i.33Si wewene i ti’i, si mineide’ wo matenggo’ogho’ katoroan mamete’ula sapa e minamuali mola witu en touna, sia mapa’ato wo i kasungkur witu en sinaru ni Yesus wo ampit en tulus makite’ula e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa wia-Nisia. 34Takar pokeiy-Na wia si wewene i ti’i: “Heiy oki’-Ku, imanmu e limawirola nikoo. Mea mouw ampit eng kelawiran wo male’osouw witu e rumaramu!”35Katoroan si Yesus nu masusuiye’ meiy mouw siesa tou wia se me’urang ni kapala wale ibadat i ti’i wo lumila’: “Si oki’mu si minate mouw, sapape’ kasi em pemandungenna koo menusa-nusa mokan si Guru?”36Ta’an si Yesus si reiy’ minadungla em peila’ neala wo lumila’ wia si kapala wale ibadat: “Te’a meide’, ma’emanola!” 37O laa si Yesus si reiy’ mineela siesa tou tu’u kumi’it mewali-wali, kacuali si Petrus, Yakobus wo si Yohanes, patuari ni Yakobus. 38Sea i ka’ayome waki wale ni kepala wale ibadat, wo maname linoo’-Na se tou-tou marungkea’, maame’, wo ma’arip eng kaente’.39Nu reiy’ mouw Nisia nu ghimoremla Sia lumila’ wia se tou-tou i ti’i: “Ka’a kouw marungkea’ wo maame’? Si oki’ i yi’i si reiy’ minate, ta’an si timekel!” 40Ta’an nisea se kime’eke’ i tela Nisia.Takar neiy i ure’-Na em baya se tou i ti’i, laa o alin-Na si ama’ wo si ina’ ni oki’ i ti’i wo sea mewali-wali ampit Nisia ghumorem witu eng kamar ni oki’ i ti’i.41Laa o tiboiyan-Na e lawas ni oki’ i ti’i, pokeiy-Na: “Talitakum,” em penoronna: “Heiy oki’, Niaku ku lumila’me wia nikoo, tumo’orouw!” 42Eng katoroan i te e ni’itu kangkasi si oki’ i ti’i si timo’or rumedeiy wo kumelang, karengan e numurna mapulu’ o rua mouw ngete’un. Em baya se tou witu se kasa ma’erang. 43Ampit eng kasa ulit Nisia si minower wia nisea, rio te’a siesa tou tu’u mete’ula eng kapualitan i ti’i, laa o Sia rumeo nisea meela si oki’ i ti’i kumaan.
1Kamurian Yesus si rimou’mi witu wo i ka’ayo mouw waki tampa asal-Na, kasuatan se murid-murid-Na se mengi’itla Nisia. 2Witu e nendo Sabat Sia muleiy mawee teturu’ witu e wale ibadat wo se jama’at ka’asa’an se ma’erang katoroan liminga Nisia wo sea meila’: “Waki wisa o ka’atoan-Na em baya nyi’a i ti’i ? Hikmat sapa mouw kangkasi neiy i weela-Nisia? Wo e mujizat-mujizat tuana kumura ku’a re’en o toro tinuanala e lawas-Na? 3Reiy’ ku’a re’en Nisia i yi’i si sumesiwo eng kayu, si oki’ ni Maria, patuari ni Yakobus, ni Yoses, ni Yudas wo ni Simon? Wo reiy’ ku’a re’en se patuari-patuari-Na wewene se wia mewali-wali nikita?” Laa o sea oki’ ghenang wo sumede’ Nisia.4Takar si Yesus si limila’ wia nisea: “Nabi si pa’ormaten wisa i te kacuali witu en tampana nuesa, witu e nelet ne me’urangna wo witu em balena.” 5Nisia si reiy’ mete’u tumuanala e nesa mujizat tu’u maname, kacuali lime’osla se pirala tou rara’an ampit e rimeta’la e lawas-Na wia nisea. 6Nisia si ma’erang witu e reiy’ kapa’emanan nea. Laa o kumelangouw si Yesus maledong waki wanua mea waki wanua kasuatan mawee teturu’.7Sia kumeret se mapulu’ o rua murid i ti’i wo tumoke nisea tumererua, Nisia si mineela nisea kuasa witu se roh-roh lewo’, 8wo minower wia nisea rio te’a ma’ali sapa-sapa witu em pakela-kelangan nea, kacuali en diki-diki, e roti tu’u tea’, e walun tu’u tea’, e loit witu e ne’ereten tu’u tea’, 9toro i te make e na’alas ne’a, ta’an te’a mepake rua labung.10Pokeiy-Na kasi wia nisea: “Sa witu e nesa tampa kouw sinungkulola witu e nesa wale, mena’ mouw witu i ka’ayo kouw rumou’mi witu en tampa i ti’i. 11Wo sa wawean e nesa tampa se so’o mesesungkulla nikouw wo sa sea so’o melelingalanikouw’ rumou’ mola witu wo i pi’ipikola e riawu witu ne’amu tanume e nge’enge’ wia nisea.”12Laa o mea mouw sea maabarla kaa sitou si lewo’ sa reiy’ makedo’, 13Wo nisea se minure’ kelaker setang, wo minisu’la se kelaker tou rara’an ampit e lana wo lime’osla nisea.14Raja Herodes kangkasi si liminga en tanume si Yesus, karengan e ngaran-Na eng kasine’uanouw wo se tou se meila’la: “ Yohanes pembaptis si timo’orouw witu e nelet ne tou minate wo ni’itu mouw ee pasil eng kuasa-kuasa i ti’i mepa’ayang wia Nisia.” 15Se walina se meila’la: “Nisia i ti’i si Elia!” Se walina kasi se meila’la: “Nisia i ti’i si esa nabi masuat tanu se nabi-nabi eng ketarean.”16E nedo si Herodes nu liminga eng kapualitan i ti’i, sia lumila’: “Reiy’, nisia i ti’i si Yohanes en sinabouwku mouw eng kokongna, wo si timo’ore’ kasi.” 17Karengan memang si Herodesouw si rimeo tou sumikop si Yohanes wo tumorongku nisia witu em penjara minato’orongan ampit em peristiwa ni Herodias, ka’awu ni Filipus patuarina, karengan si Herodes si minedo mola nisia tanume si ka’awuna.18Karengan si Yohanes si timogorla si Herodes: “Reiy’ halal koo minedo si ka’awu ni patuarimu!” 19Kaa ni’itu si Herodias si minee dendam wia si Yohanes wo pa’ar laa mewewunu’ nisia, ta’an reiy’ mete’u, 20Karengan si Herodes si ormat wia si Yohanes kaa nisia si mete’u, karengan si Yohanes nisia mouw sitou ulit wo lenas, jadi sia si materungla nisia. Ta’an sakawisa sia lumingala si Yohanes, e natena reiy’ mena’ melengki-lengki’, ta’an nisia si mapedam senaang kangkasi limingala nisia.21Kamurian e mina’ayokan e nedo le’os ni Herodias, katoroan si Herodes witu e nendo nari jadina si simiwola sesakeiyan i wee se pemangko’-pemangko’na, se perwira-perwirana, wo se tou-tou pa’aka-aka’an waki Galilea. 22witu e nedo ni’itu si oki’ wewene ni Herodias si minapa’ato wo ma’engket, wo nisia si minakimpa’arela e nate ni Herodes wo se sakeiy-sakeiyna. Raja si limila’la wia si reraa i ti’i: “Kumiweela wia niaku sapa i te neiynu i kepa’ar, takar i weekula wia nikoo!”,23laa o tumiwa’ wia nisia: “Sapa i te eng kiweennu e laaku i weela wia nikoo, ma’anouw tu’u esa nga parua eng keraja’angku!” 24Si oki’ i ti’i si minea wo mueiyla wia si ina’na: “Sapa e lewo’ sa reiy’ kiweengku?” Wingkotna: “Eng kokong ni Yohanes Pembaptis!” 25Takar mario-rior sia mea wia si raja wo kumiwee: “Eng kepa’arku, en teakan i te kangkasi ni’i weemula wia niaku eng kokong ni Yohanes Pembaptis witu e nesa baki!”26Laa o kasa mouw tekur e nate ni raja, ta’an karengan en tiwa’na wo karengan se sakeiy-sakeiyna nisia si so’o sumede’la nyi’a. 27Raja si makarengan rimeo siesa pengawal ampit em perenta rio mea medomi eng kokong ni Yohanes. Sitou i ti’i si minea wo sumabouwla eng kokong ni Yohanes witu em penjara. 28Nisia si minali eng kokong i ti’i witu e nesa baki wo meela nyi’a wia si reraa i ti’i wo si reraa i ti’i si mineela nyi’a kangkasi wia si ina’na. 29Katoroan se murid-murid ni Yohanes nu limingala eng kapualitan i ti’i sea meiy wo medo e mayatna, laa o i gholeiy neala witu em pakuburan.30Kamurian se rasul-rasul i ti’i se minaerur sumeup ampit si Yesus wo minakite’ula wia-Nisia e minapekasa em pina’ayang neala wo e neiy i turu’la. 31Laa o Sia lumila’ wia nisea: “Meiy mouw wia en tampa kapenesan, rio kita i te nuesa, wo masenge’la reiy’ ure!” Karengan memang tuana eng kelaker ne tou mineiy wo minea, i ka’ayo eng kumaan tu’u nisea se reiy’ neiy i kekaan. 32Takar mea mouw sea kaa mesesea’la en tou ampit e lodeiy waki kapenesan.33Ta’an witu e nedo sea nu tumodome kelaker se tou limoo’ nisea wo se mete’u em pelela’an nea. Minedo lalan ketana’an o makarenganouw meiy se tou waki em baya eng kota mineiy waki tampa i ti’i i ka’ayo rimeriorla wia nisea. 34Katoroan si Yesus nu simuwa’, Sia lumoo’ se tuana eng ka’asa’an eng kelakerna se tou, takar i kaoghe mouw e nate-Na kaa en tongkoupusen wia nisea, karengan nisea se tanu se domba reiy’la si rumerawir. Laa o muleiy mouw Sia maturu’la eng kelaker kapualitan wia nisea.35Witu nedo e nendo mawengi mouw, meiy mouw se murid-murid-Na wia-Nisia wo lumila’: “En tampa i yi’i eng kapenesan, wo e nendo mawengi mouw. 36Reo mouw sea mea, rio sea toro tumeles kekaanen waki wanua-wanua kaledong i yi’i.”37Ta’an wingkot-Na: “Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mee nisea kumaan!” Pokeiy nea wia-Nisia: “Jadi e lewo’ sa reiy’ ku’a re’en keiy tumeles roti arga rua nga atus dinar kaa meweweela nisea kumaan?” 38Ta’an Nisia si limila’ wia nisea: “Pira eng kelaker roti wia nikouw? Wa’awa’anouw soisapen!” Ni’itu nu sinoisap nea mola nyi’a sea lumila’la: “E lima roti wo se rua sera’.”39Laa o Sia rumeo se tou-tou i ti’i, rio em baya nea rumuber esa nga erur-esa nga erur witu e rukut lisouw. 40Takar rumuberouw sea esa nga erur-esa nga erur, wawean se esa nga atus, wawean se lima nga pulu’ tou. 41Wo Nisia nu minedo mola e lima roti wo se rua sera’ i ti’i, Sia kuma’ate waki langit wo tumotorla em berkat, laa o mengebi-ngebi’la e roti i ti’i wo meela nyi’a wia se murid-murid-Na, rio pemete-metengla wia se tou-tou i ti’i; tuanakan kangkasi se rua sera’ i ti’i neiy i pemete-meteng-Na wia em baya nea.42Wo nisea nu waya se kimaan i ka’ayo minawesu. 43Kamurian se tou se minerurla eng kakebi’-kakebi’ e roti mapulu’ o rua wulolong wuta, reiy’pe’ en tele’u-tele’u ne sera’. 44Se kimi’it kimaan e roti i ti’i se lima ngariwu tou tuama.45Nu reiy mouw i tu Yesus si makarengan minerentala se murid-murid-Na sumeret witu lodeiy wo mea rumerior waki lewet, waki Betsaida, kasuatan e ni’itu Sia rumeo se tou kelaker mareng. 46Nisia nu tima’atasola wia nisea, Sia mea waki kuntung kaa mea mesesombayang. 47Katoroan e nendo wengi mouw e lodeiy i ti’i witu mouw nuner e lour, ta’an si Yesus si minena’ maesa-esa waki ketana’an.48Katoroan Sia nu limoo’ kumura eng kapedisna sea nu mawole karengan e reghes sali’idek, takar wo’o wona’ jam tiga wengi Sia meiy wia nisea makelang witu natas en dano wo Nisia si melelangkoiyla nisea. 49Katoroan nisea nu limoo’ Nisia makelang witu natas en dano, pokeiy nea i te kaa Nisia si mengengide’, laa o sea mereke-rekeiy, 50karengan nisea nu waya se limoo’ Nisia wo nisea tu’u se kasa neiy i kalo’osit. Ta’an makarengan Sia limila’ wia nisea: “Makapenesouw! Niaku ku yi’i, te’a meide’!”51Laa o Sia sumeret witu lodeiy matola nisea, wo e reghes tu’u e minompasouw. Nisea se neiy i kenganga wo likoko, 52karengan nu reiy’ mouw em peristiwa roti i ti’i nisea se reiy’pe’ kangkasi mangarti, wo e nate nea minena’ kete watu.53I kekeka’ayome waki lewet Yesus wo se murid-murid-Na se timana’ waki Genesaret wo simuwa’ witu. 54Katoroan sea nu rumou’mi witu lodeiy, se tou se makarengan simine’u si Yesus. 55Takar matingka-tingkasouw sea waki minapekasa en daerah i ti’i wo muleiy muleng se tou-tou rara’an witu natas en tetekelanna o meiy wia si Yesus, wisa i te e nabarna Sia nu witu.56Wisa i te tu’u Sia mea, waki desa-desa, waki kota-kota, ka’apa waki wanua-wanua, se tou se rimeta’la se tou rara’an witu em pasar wo ma’aleiy wia Nisia, rio sea iyonala rumingkap i tela en jumbai eng karaiy-Na. Wo em baya se tou rimingkap-Nisia se minale’os.
1Witu e mekasa se esa nga reokan tou Farisi wo se pirala ahli Taurat waki Yerusalem se mineiy matola si Yesus.2Nisea se limoo’, kaa se pirala murid-Na se kimaan ampit e lawas najis, nyi’a i ti’i ampit e lawas reiy’ nioasan. 3Karengan se tou-tou Farisi se tanu se tou Yahudi walina se reiy’ kumaan sa reiy’ tumuanape’la em peranoan e lawas rerior, karengan nisea se timiboiy witu eng kenaramen ne nene moyang nea; 4wo sa marengi waki pasar nisea kangkasi se reiy’ kumaan sa reiy’ meresipe’la rior en tou nea. Laker e warisan walina kasi en tiniboiyan nea, nulurla eng kapualitan maoas en cawan, kendi wo em pakakas-pakakas tambaga.5Kaa ni’itu se tou-tou Farisi wo se ahli-ahli Taurat i ti’i se minueiy wia-Nisia: “Ka’a se murid-murid-Mu se reiy’ matou-tou maki’it eng kenaramen ne nene moyang ta, ta’an se mekaan ampit e lawas najis?”6Wingkot-Na wia nisea: “E nulitouw e wenti’ ni Yesaya en tanume nikouw heiy tou-tou munafik! Karengan neiy i kepatik: Bangsa i yi’i se malo’orla Niaku ampit en sumpingna, eng kaulitna e nate nea wa’akat wia-Niaku. 7Reiy’ si penoron sea meraghes wia-Niaku, awesla en teturu’ i paturu’ neala nyi’a mouw em perenta ni tou.8Em perenta ni Empung em pinepar miouwla kaa laa metetiboiy witu eng kenaramen ni tou.” 9Yesus si limila’ kangkasi wia nisea: “Uli-ulit sigha’ kouw simangawekala em perenta ni Empung, rio kouw toro miarala eng kenaramennu nuesa. 10Karengan si Musa si limila’ mouw: “Ormatenola si ama’mu wo si ina’mu! Wo: Seiy si kumutokla si ama’na ka’apa si ina’na si lewo’ sa reiy’ mate.11Ta’an nikouw kouw limila’: Sa siesa tou si lumila’ wia si ama’na ka’apa si ina’na: Sapa e wawean wia niaku, en toro i ka’arala kaa em pepepiara’an nikoo, neiy mouw i ka’arala i wee en tetule – nyi’a i ti’i en sesempean wia si Empung –, 12takar nikouw kouw reiy’ minayala nisia kasi sumiwo wo’o sapa tu’u i wee si ama’na ka’apa si ina’na. 13Ampit en tuana e nuwu’ ni Empung e neiy miouw i papaloo’o-loo’ola reiy’ pepaken kaa eng kenaramen paki’iten niouwla i ti’i. Wo kelaker eng kapualitan walina en tanu ni’itu em patuanan niouwla.”14Laa o kereten ni Yesus kasi se tou kelaker wo lumila’ wia nisea: “Nikouw nu waya, luminga mouw wia-Niaku wo ghenangenola. 15Sapa tu’u e waki luar, ghimorem witu eng gorem niesa tou, e reiy’ numajisla nisia, ta’an sapa e rimou’mi wia siesa tou, ni’itu mouw e numajisla nisia.” 16[ Seiy i te si maka talinga kaa em palinga satorona nisia si luminga!]17Nu reiy’ mouw Nisia nu ghimoremla witu e nesa wale kaa laa mesesingkirla wia se tou kelaker, se murid-murid-Na se minueiy wia-Nisia tanume em penoron em peulurela i ti’i. 18Takar e wingkot-Na: “Sapa ku’a re’en nikouw kangkasi kouw reiy’ mete’u memangartila nyi’a? Reiy’ mete’u ku’a re’en kouw kaa e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa waki luar e ghimorem witu eng gorem niesa tou e reiy’ numajisla nisia, 19karengan e reiy’ ghimorem witu eng gorem e nate ta’an witu eng gorem em po’otna, laa o i tea’ witu eng kakus?” Sa tuana Nisia si minapaloo’o-loo’o mola em baya eng kekaanen halal.20Pokeiy-Na kasi: “Sapa e rimou’mi wia siesa tou, ni’itu mouw e numajisla nisia, 21karengan waki ghorem, waki e nate ni tou, o lumentuti e reiy’ sa mina’asa eng ghenang lewo’, em pesa’amekan, parongkitan, pawunu’an, 22pazinah’an, eng kasorodoan, kalewo’an, kawilesan, en serit, iri ate, nojat, katingkeiyan, keba’abalan. 23Em baya eng kapualitan-kapualitan lewo’ i yi’i e limentuti witu eng gorem wo numajisla sitou.”24Laa o rumou’mi witu si Yesus wo mea waki daerah Tirus, Sia ghumorem witu e nesa wale wo reiy’ pa’ar sa wawean tou mete’ula nyi’a, ta’an eng kine’e eiy-Na reiy’ mete’u i pekekirongla. 25Awes tare siesa ina’, si oki’na wewene si sinelaran ni roh lewo’, si makarengan liminga en tanume Nisia, laa o meiy wo i kasungkur witu en sinaru ne’a-Na. 26Si wewene i ti’i siesa tou Yunani bangsa Siro-Fenisia. Nisia si maaleiy wia si Yesus kaa me’ure’ si setang i ti’i waki si oki’na.27Laa o lumila’ mouw si Yesus wia nisia: “I waya mola se oki-oki’ mawesupe’la rior, karengan reiy’ waar medo e roti sinadiala i wee se oki-oki’ wo i lawala nyi’a wia se asu.” 28Ta’an si wewene i ti’i si miningkot: “E nulit, Tuhan. Ta’an se asu witu rarem e meja kangkasi se kimaan e rema-rema neiy i lenta’la ne oki-oki’.”29Takar pokeiy ni Yesus wia si wewene i ti’i: “Karengan em penoto-notorennu i ti’i, mea mouw teakan karengan si setang i ti’i si rimou’ momi wia si oki’mu.” 30Wewene i ti’i si minareng waki walena, laa o atonnala si oki’ i ti’i si ghimoleiy witu en tetekelan, ta’an si setang i ti’i si rimou’ mouw.31Kamurian Yesus si timele’ula kasi en daerah Tirus wo ampit timoro en Sidon minea waki lour Galilea, waki keuneran en daerah Dekapolis. 32Witu se tou minali wia-Nisia siesa tou lunteng wo si ga’agap wo makiwee wia-Nisia, rio Sia rumeta’la e lawas-Na wia sitou i ti’i.33Wo nu reiy’ mouw si Yesus nu tima’atasla nisia wia se tou kelaker, i ka’ayo nisea mokan, Sia ghumoremla en tetudu’-Na witu en talinga ni tou i ti’i, laa o Sia rumura’ wo rumingkap e lila’ ni tou i ti’i. 34Kamurian eng kasuatan si kima’ate waki langit Yesus si kimeong e nasengan wo lumila’ wia nisia: “Efrata!”, em penoronna: Mawuka’ mola! 35Takar mawuka’ mola en talinga ni tou i ti’i wo eng katoroan i te ni’itu neiy i kareta’la kangkasi e mina’akes e lila’na, laa o sia matoto-totor eng kale’osna.36Yesus si minower wia se tou-tou witu rio te’a mesesusuiyla nyi’a wia si seiy i te tu’u kangkasi. Ta’an pakapalouwan-Na sea, makapelasla sea maabarla nyi’a. 37Nisea se ma’erang wo neiy i kenganga wo lumila’: “Nisia si simiwola em baya-wayana le’os, si lunteng si siniwo-Na malinga, si wowo’ si siniwo-Na matoto-totor.”
1Witu e nedo ni’itu wawean kangkasi se tou kelaker witu se ka’asa’an eng kelakerna, wo karengan nisea se reiy’la kekaanen, Yesus si kimeret se murid-murid-Na wo lumila’: 2“Nate-Ku neiy i kaoghe kaa en tongkoupusen wia se tou kelaker i ti’i. En telu mouw nga endo sea maki’i-ki’it Niaku nisea se reiy’la si kekaanen. 3Wo sa Kurumeo nisea mareng waki wale nea ampit e narem, nisea se laa i karewa wia lalan, karengan wawean se waki wa’akat o meiy.” 4Murid-murid-Na se miningkot: “Kumura wia en tampa kapenesan i yi’i sitou o toro meela nisea roti i ka’ayo mawesu?”5Yesus si minueiy wia nisea: “Pira roti em bia nikoo?” Wingkot nea: “Em pitu.” 6Laa o Sia rumeo se tou kelaker i ti’i rumuber witu en tana’. Nu reiy’ mouw i tu Sia medo em pitu roti i ti’i, o tumotor syukur, mengebi-ngebi’la nyi’a wo meela nyi’a wia se murid-murid-Na kaa laa i pemete-metengla, wo nisea se mineela nyi’a wia se tou kelaker.7Nisea kangkasi se makapunya pirala sera’, wo nu reiy’ mouw en timotorla em berkat witu nyi’a, Sia rumeo rio se sera’ i ti’i kangkasi se i pemete-metengla. 8Wo nisea se kimaan i ka’ayo mina wesu. Kamurian se tou se minerurla eng kakebi’-kakebi’ e roti tele’u, eng kelakerna em pitu wulolong. 9Nisea i ti’i se wo’o wona’ epat nga riwu tou. Laa o reo ni Yesus sea mareng. 10Nisia si makarengan simeret witu lodeiy ampit se murid-murid-Na wo tumodome waki daerah Dalmanuta.11Laa o modolouw se tou-tou Farisi wo mewewueiyan ampit si Yesus. Kaa mewewa’awa’la Nisia nisea se makiwee wia-Nisia e nesa kowa’ waki sorga. 12Takar nguma’angalouw Sia witu nate-Na wo lumila: “Ka’a se angkatan i yi’i se makiwee kowa’? Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna wia se angkatan i yi’i ma’an mekasa se reiy’ laa weean kowa’.” 13Sia tumele’ula nisea; Sia ghumorem kasi witu e lodeiy wo tumodome waki lewet.14Kamurian kaloo’ala se murid-murid ni Yesus se limiur minaali roti, wawean e nesa i te wia nisea witu lodeiy. 15Laa o ngume’enge’la si Yesus wia nisea, pokeiy-Na: “Mategha-teghamouw wo maato-ato mouw witu e ragi ne tou Farisi wo e ragi ni Herodes.”16Takar nisea se meghena-ghenang wo siesa si meila’ wia se walina: “Ni’itu em peila’-Na kaa nikita ta reiy’la si roti.” 17Wo eng katoroan si Yesus nu mete’ula sapa em pesesusiyen nea, Sia lumila’: “Ka’a kouw mesesusuiyla eng kapualitan reiy’la si roti? Reiy’pe’ kangkasi ku’a re’en kouw mangartila wo mangarti? Mina kete watu mouw ku’a re’en e natemu?18Nikouw kouw maka weren, reiy’ ku’a re’en kouw maloo’ wo nikouw kouw maka talinga, reiy ku’a re’en kouw malinga? Reiy’ ku’a re’en ghinenang miouw kasi, 19Witu e nedo Niaku nu minemete-mete’la e lima roti neiy i wee se lima nga riwu tou i ti’i, pira wulolong wuta eng kaketor-kaketor e roti nierur miouwla?” Wingkot nea: “Mapulu’ o rua wulolong.”20“Wo witu e nedo em pitu roti neiy i wee se epat nga riwu tou i ti’i, pira wulolong wuta eng kaketor-kaketor e roti nierur miouwla?” Wingkot nea: “Em pitu wulolong.” 21Laa o pokeiy-Na wia nisea: “Reiy’pe’ ku’a re’en kasi kouw mangarti?”22Kamurian ma’ayo mola si Yesus wo se murid-murid-Na waki Betsaida. Witu se tou se minali wia si Yesus siesa tou rapa wo nisea se maaleiy wia-Nisia, rio Sia lumelerla nisia. 23Yesus si timiboiy e lawas ni tou rapa i ti’i wo mali nisia rumou’mi witu em banua. Laa o Sia rumura’la witu em beren ni tou i ti’i wo rumeta’la e lawas-Na wia nisia, wo mueiy: “Koo limoo’ mola wo’o sapa?”24Sitou i ti’i si limoo’me waki sinaruna, laa o lumila’: “Niaku ku limoo’ tou, karengan limoo’ nisea se mengela-ngelang, ta’an se paloo’ola tanu e nakana-nakana.” 25Yesus si rimeta’la kasi e lawas-Na witu em beren ni tou i ti’i, takar sitou i ti’i si uli-ulit maloo’ mouw wo minale’osouw, i ka’ayo sia toro lumoo’ e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa eng kalenona. 26Nu reiy’ mouw i tu Yesus si rimeo nisia mareng waki walena wo lumila’: “Te’a megheghorem waki wanua!”27Kamurian si Yesus ampit se murid-murid-Na se minea waki wanua-wanua witu eng kaledong Kaesaria Filipi. Witu nuner e lalan Sia mueiy wia se murid-murid-Na, pokeiy-Na: “Pokeiy ne tou, seiy ku’a re’en Niaku i yi’i?” 28Wingkot nea: “Wawean se meila’la: Yohanes Pembaptis, wawean kangkasi se meila’la: Elia, wawean kangkasi se meila’la: siesa tou wia se pakasa’an nabi.”29Sia mueiy wia nisea: “Ta’an sapa em peila’mu, seiy ku’a re’en Niaku i yi’i?” Takar wingkot ni Petrus: “Nikoo mouw koo Mesias!” 30Laa o kasa pepalouwan ni Yesus sea rio te’a makite’ula wia si seiy i te tu’u en tanume Nisia.31Kamurian muleiy mouw si Yesus mawee teturu’ wia nisea, kaa si Oki’ ni Tou si lewo’ sa reiy’ mesa’an e laker peme’itan wo i sede’ ne tu’a-tu’a, imam-imam kepala wo ne ahli-ahli Taurat, laa o wunu’un wo tumo’or nu reiy’ mouw en telu nga endo. 32Eng kapualitan i yi’i neiy i lila’-Na minakaredeiy. Ta’an si Petrus si kimeong si Yesus witu esa nga weka wo tumogor Nisia.33Takar lumenge mouw si Yesus wo kasuatan timu’use se murid-murid-Na Sia kumoupi’ wia si Petrus, pokeiy-Na: “Rumou’la Iblis, karengan nikoo koo reiy’ maghenang sapa em paghenangela ni Empung, ta’an i te sapa em paghenangela ni tou.” 34O laa si Yesus si kimeret se tou kelaker wo se murid-murid-Na wo lumila’ wia nisea: “Susur tou si pa’ar kumi’it Niaku, nisia si lewo’ sa reiy’ kumelong en touna, mesa’an en salibna wo kumi’it Niaku.35Karengan seiy si pa’ar melelawirla e nyawana, nisia si laa kaliongan e nyawana; ta’an seiy i te si kinaliongan e nyawana karengan Niaku wo karengan e Injil, nisia si laa lumawirla nisia. 36Sapa eng ka’ara’anna sitou minaka’ato e minapekasa eng kaoatan, ta’an nisia si kinaliongan e nyawana. 37Karengan sapa ku’a re’en en toro i weenala tanu en sawel e nyawana?38Karengan seiy i te si meirang kaa Niaku wo kaa em patotor-Ku witu eng keuneran ne angkatan reiy’ lale’ wo se berdosa i yi’i, si Oki’ ni Tou tu’u si laa meirang karengan sitou i ti’i sakawisa Sia meiy ee sangari witu eng kamulia’an ni Ama’-Na, patepe-teperen ne malaikat-malaikat kudus.”
1Pokeiy-Na kasi wia nisea: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna witu e nelet ne tou mineiy wia nyi’i wawean se reiy’ laa mate nu reiy’pe’ sea limoo’ kaa eng Keraja’an ni Empung e mineiy mouw ampit eng kuasa.” 2Enem nga endo kamurian Yesus si minali si Petrus, Yakobus wo si Yohanes wo mewali-wali ampit nisea Sia sumosor witu e nesa kuntung kerakek. Witu nisea i te nuesa. O laa si Yesus e minaseup eng gio witu en sinaru em beren nea, 3wo em pakean-Na eng kasa puti’ maserengat. Reiy’la siesa tou tu’u wia eng kaoatan i yi’i si mete’u lumoo’ eng kalenona em pakean tanu e ni’itu.4Takar mapa’ato mouw wia nisea si Elia mewali-wali ampit si Musa, sea nu rua se mesesusuiy ampit si Yesus. 5Pokeiy ni Petrus wia si Yesus: “Rabi, kumura eng ka’aruiyna keiy wia en tampa i yi’i. Le’osouw keiy rumedeiyla telu dasing, nesa i wee Nikoo, nesa i wee si Musa, wo e nesa i wee si Elia.” 6Nisia si limila’ en tuana, karengan si reiy’ mete’u en sapa e lewo’ sa reiy’ i lila’nala, karengan nisea se kasa kineide’an.7Takar meiy mouw e linaak timerungi nisea wo witu eng gorem e linaak i t’i lininga en suara: “ Yi’i mouw si Oki’ neiy Ku i keupusla, linganola Sia.” 8Wo i kalo’ositi eng katoroan nisea nu limoo’ eng kaledong nea, nisea se reiy’ mouw limoo’ siesa tou tu’u kasi mewali-wali nisea, kacuali si Yesus maesa-esa.9Witu e nedo nisea nu tumumpami waki kuntung i ti’i, Yesus si minower wia nisea, rio sea te’a mesesusuiyla wia siesa tou tu’u sapa e linoo’ nea mola i ti’i, nu reiy’pe’ si Oki’ ni Tou tumo’ori witu e nelet ne tou minate. 10Nisea se timiboiy e nower’ ketare kasuatan minangimpoongla witu e nelet nea sapa neiy i maksudla ampit en “timo’ori witu nelet ne tou minate.”11Laa o sea mueiy wia-Nisia: “Ka’a se ahli-ahli Taurat se limila’, kaa si Elia si lewo’ sa reiy’ meiy rerior?” 12Wingkot ni Yesus: “Memang si Elia si laa meiy rerior wo mesesegaya’la e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa. Ta’an i te, kumura ku’a re’en ampit e neiy i kepatik en tanume si Oki’ ni Tou, kaa Nisia si laa laker peme’itan wo laa sero’an ? 13Ta’an Niaku ku lumila’me wia nikoo: Memang si Elia si mineiy mouw wo se tou se matuanala nisia i ki’it eng kepa’aran nea, minatoroan ampit e wawean neiy i kepatik en tanume nisia.”14Katoroan si Yesus, Petrus, Yakobus wo si Yohanes marengi wia se murid-murid walina, sea lumoo’ se tou kelaker se minuyut wia se murid-murid i ti’i, wo se pirala ahli Taurat se minangimpoongla wo’o sapa ampit nisea. 15Witu e nedo se tou kelaker i ti’i nu limoo’ si Yesus, i kenganga mouw sea nu waya wo rumingangar sumungkul Nisia. 16Laa o mueiy mouw si Yesus wia nisea: “Sapa em pinewewueiyan niouwla ampit nisea?”17Pokeiy ni esa tou wia se tou kelaker i ti’i: “Guru, si oki’ku i yi’i si nialiku wia-Nikoo, karengan nisia si sinelaran ni roh minowo’la nisia. 18Wo susur si roh i ti’i sumeke’ nisia, si roh i ti’i si mewansalela nisia witu en tana’; laa o masewu en sumana, em ba’angna mekare’eket wo e nouwakna en timegher. Niaku ku kimiwee mola wia se murid-murid-Mu, rio sea mure’ si roh i ti’i, ta’an nisea se reiy’ makawoo’.” 19Takar pokeiy ni Yesus wia nisea: “Heiy kouw angkatan reiy’ ma’eman, pirape’ eng keurena kasi Niaku ku lewo’ sa reiy’ mena’ witu e nelet miouw?” Pirape’ eng keurena kasi Niaku ku lewo’ sa reiy’ sumabaar wia nikouw?” Alinomi sioki’ i ti’i wia nyi’i!”20Laa o alin neami sia wia-Nisia. E nedo si roh i ti’i nu limoo’ si Yesus, sioki’ i ti’i si makarengan i pegho’ogho-gho’ogho’na, wo sioki’ i ti’i si neiy i kewalengkeiy witu en tana’ wo minakede-kedeng, kasuatan en sumana masewu. 21Laa o mueiy si Yesus wia si ama’ ni oki’ i ti’i: “Pira mouw eng keurena sia patoron e nyi’i?” Rengan nisia nu rinteke’. 22Wo mere’ereghla si roh i ti’i makeong nisia witu eng gorem e napi ka’apa tu’u witu eng gorem en dano kaa laa mepepunengla nisia. Kaa ni’itu sa Koo toro sumiwola sapa, tulungela keiy wo i keupus i tela keiy.”23Wingkot ni Yesus: “Pokeiymu: sa Koo toro? Reiy’la si mustahil wia sitou ma’eman!” 24Makarengan si ama’ ni oki’ i ti’i rimekeiy: “Niaku ku ma’eman. Tulungenouw niaku nu reiy’ ma’eman i yi’i!” 25Katoroan si Yesus nu limoo’ se tou kelaker se maka eiy mouw mewewuyut, Sia tumogoor si roh lewo’ i ti’i eng kaente’na, pokeiy-Na: “Heiy koo ee roh simiwola sitou mina wowo’ wo lunteng, Niaku ku merentala nikoo, rumou’ mola wia si oki’ i yi’i wo te’a mouw kasi megheghoremla wia nisia!”26Laa o rumou’ mola si roh i ti’i kasuatan marekeiy wo megho’ogho-gho’ogho’ si oki’ i ti’i eng kahebatna. Sioki’ i ti’i si paloo’onokan tanu sitou minate, i ka’ayo kelaker se tou meila’: “Nisia si minate mouw.” 27Ta’an si Yesus si timiboiy e lawas ni oki’ i ti’i wo mongkela nisia, laa o sia tumo’ori sandiri.28Katoroan si Yesus nu waki mouw wale, wo se murid-murid-Na maesa-esa ampit Nisia, o mueiy mouw sea: “Ka’a keiy reiy’ maka woo wia si roh i ti’i ?” 29Wingkot-Na wia nisea: “En jenis i yi’i si reiy’ i keure’ kacuali ampit en sesombayangen.”30Yesus wo se murid-murid-Na se rimou’mi witu wo lumangkoiyi eng Galilea, wo si Yesus si reiy’ pa’ar eng kapualitan i ti’i kakete’uan ne tou; 31karengan Nisia si kasuatan mawee teturu’ se murid-murid-Na. Nisia si limila’la wia nisea: “Si Oki’ ni Tou si laa i sarakan witu e lawas ne tou, wo nisea se laa munu’ Nisia, wo telu nga endo nu reiy’ mouw Nisia nu winunu’ Nisia si laa tumo’or.” 32Nisea se reiy’ mangarti em patotorla i ti’i, ta’an se meirang mueiyla nyi’a wia-Nisia.33Kamurian ma’ayo mola si Yesus wo se murid-murid-Na waki Kapernaum. Katoroan si Yesus witu mouw em bale, Sia mueiy wia se murid-murid-Na: “Sapa em pesesusuiyen niouw eng ketare wia nuner e lalan?” 34Ta’an nisea se minenes, karengan wia nuner e lalan ketare nisea se minepe’isingla sa seiy si kasa wangko’ witu e nelet nea. 35Laa o rumuber si Yesus wo kumeret se mapulu’ o rua murid i ti’i. Pokeiy-Na wia nisea: “Sa siesa tou si pa’ar mamuali kasa ketare, satorona nisia si mamuali mamuri wia em baya nea wo si pelayan wia em baya nea.”36Takar si Yesus si minedola siesa oki’ wo tumampala nisia witu nuner nea, laa o Sia rumawak sioki’ i ti’i wo lumila’ wia nisea: 37“Seiy i te si sumungkul sioki’ tanu si yi’i witu e ngaran-Ku, nisia si simungkul Niaku. Wo seiy i te si simungkul Niaku, reiy’ Niaku ku sinungkulna, ta’an Nisia si timoke Niaku.”38Pokeiy ni Yohanes wia si Yesus: “Guru, Nikeiy keiy limoo’ siesa tou reiy‘ maki’i-ki’it nikita minure’ si setang kaa e ngaran-Nu, laa o palouwan neiy sitou i ti’i, karengan nisia si reiy’ maki’i-ki’it nikita.” 39Ta’an pokeiy ni Yesus: “Te’a kouw maape’ nisia! Karengan reiy’ siesa tou tu’u si timuana mola e mujizat kaa e ngaran-Ku, si toro eng katoroan i te ni’itu kangkasi sia mabut Niaku.40Seiy i te si reiy’ mesaru nikita, nisia si witu em beteng ta. 41Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna seiy i te si mee nikoo kumoo’ esa nga ghelas rano eng karengan nikouw nyi’a mouw si maki’i-ki’it si Kristus, nisia si reiy’ laa kaliongan en tetorona.”42Seiy i te sia si simeipla si meta’asa’an wia se oki-oki’ rintek se ma’eman i yi’i, eng kasa le’os wia nisia sa e nesa watu kilangan ni’i wa’akesla witu e lee’na laa o sia i lobo’la witu eng gorem en tasik. 43Wo sa e lawasmu en sumeipla nikoo, panggalenouw, karengan eng kasa le’os koo ghumorem witu eng gorem em patou-touan ampit e lawas pekol ta’an i te ampit e rua lawasmu lekep o koo i tea’ witu eng gorem e naraka, witu eng gorem e napi reiy’ kawunu’an; 44[ witu en tampa i ti’i se witekna se reiy’ laa mate, wo napina e reiy’ laa kawunu’an]45Wo sa e ne’amu en sumeipla nikoo, panggalenouw, karengan eng kasa le’os koo ghumorem witu eng gorem em patou-touan ampit e we’ol, ta’an i te ampit e rua ne’amu lekep o koo i terekla witu eng gorem e naraka; [ 46witu en tampa i ti’i se witekna se reiy’ laa mate, wo napina e reiy’ laa kawunu’an.]47Wo sa em berennu en sumeipla nikoo, tuilenouw, karengan eng kasa le’os koo ghumorem witu eng gorem eng Keraja’an ni Empung ampit e maka weren esa ta’an i te maka weren rua o koo i terekla witu eng gorem e naraka, 48witu wisa se witek-witek em bangke se reiy’ mate wo napi e reiy’ mate’.49Karengan susur tou si laa wurasen ampit e napi. 50Wuras memang le’os, ta’an sa e wuras mina tewangouw, ampit en sapa ku’a re’en kouw mewewurasla nyi’a?Satorona kouw reiy’ maena-ena’ makapunyala wuras witu en toumu wo reiy’ maena-ena’ tumou medamean siesa ampit se walina.”
1Witula si Yesus o mae waki daerah Yudea wo waki daerah lewet en temberan Yordan wo witu tu’u se tou kelaker se mineiy minuyutla wia Nisia; wo tanu eng kenaramen Nisia si maweela teturu’ wia nisea kangkasi. 2Takar meiy mouw se tou-tou Farisi, wo kaa laa mewewa’awa’la si Yesus nisea se minueiy wia-Nisia: “Sapa ku’a re’en siesa tu’atuama si toro i te tuma’atasla si tu’awenena?” 3Ta’an wingkot-Na wia nisea: “Sapa em perenta ni Musa wia nikouw?” 4Wingkot nea: “Musa si miniyonla sa meteta’atasla nisia ampit sumiwo surat cere.”5Laa o pokeiy ni Yesus wia nisea: “Awes tare karengan eng kaketean e natemu mouw takar si Musa si minatikla em perenta i yi’i i wee nikouw. 6Karengan witu eng ketareani eng kaoatan, Empung si simiwola nisea tuama wo wewene,7kaa ni’itu si tuama si laa tumele’ula si ama’na wo si ina’na wo maesa wo si ka’awuna, 8i ka’ayo sea nu rua i ti’i se minamuali mouw esa le’ona. Tuana mouw nisea se reiy’ mouw kasi rua, ta’an i te se esa. 9Kaa ni’itu, sapa em pinaesa mola ni Empung, reiy’ mete’u peteta’atasen ni tou.”10Katoroan nisea nu waki mouw wale, se murid-murid i ti’i se minueiy kangkasi wia si Yesus tanume eng kapualitan i ti’i. 11Laa o pokeiy-Na wia nisea: “Seiy i te si tuma’atasla si tu’awewenena laa o kumaweng ampit si wewene walina, nisia si matou-tou witu em pazinah’an wia si ka’awuna i ti’i. 12Wo sa si tu’awewene si tuma’atasla si tu’atuamana wo kumaweng ampit se tuama walina, nisia si masiwo en zinah.”13Laa o alin ne tou se oki-oki’ rintek wia si Yesus, rio Sia lumelerla nisea; ta’an se murid-murid-Na se makoupi’la se tou-tou i ti’i. 14Katoroan si Yesus nu limoo’ eng kapualitan i ti’i, Nisia si meupi’ wo lumila’ wia nisea: “I wayala se oki-oki’ i ti’i meiy wia-Niaku, te’a penempe-nemperen sea, karengan se tou-tou tanu se yi’i mouw se makapunya eng Keraja’an ni Empung.15Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna seiy i te si reiy’ sumungkul eng Keraja’an ni Empung tanu siesa oki’ rintek, nisia si reiy’ laa ghumorem witu eng goremna.” 16Laa o Sia rumawak se oki-oki’ i ti’i wo eng kasuatan rimeta’la e lawas-Na wia nisea Sia merkatla nisea.17Witu e nedo si Yesus nu mae mouw kaa mapawee-weela em pakela-kelangan-Na, o meiy mouw siesa tou matingka-tingkas meiy matola Nisia wo kasuatan kimurur witu en sinaru-Na sia mueiy: “Guru le’os, sapa e lewo’ sa reiy’ siwongku rio ku maka’ato em patou-touan kekal?” 18Wingkot ni Yesus: “Ka’a koo matotorla Niaku le’os? Reiy’la siesa tou tu’u si le’os sa reiy’ si Empung i te. 19Nikoo koo tantu mouw mete’u e reiy’ sa mina’asa perenta ni Empung: Te’a mawunu’, te’a masiwo en zinah, te’a marongkit’, te’a matotorla en sairi towo, te’a pareu’ala eng hak ni tou, ormatenola si ama’mu wo si ina’mu!”20Laa o pokeiy ni tou i ti’i wia-Nisia: “Guru, em baya nyi’a i ti’i eng kini’itangku mouw rengane’ niaku nu mudape’.” 21Ta’an si Yesus si timu’usla wia nisia wo minee upus wia nisia, laa o lumila’ wia nisia: “Nesape’ kasi e reiy’ awes wia nikoo: mea mouw, wangkerouw sapa eng kapunya’annu wo i wee mola ni’itu wia se tou-tou miskin, takar nikoo koo laa maka’ato eng harta waki sorga, kamurian meiy mouw wia nyi’i wo kumi’itouw Niaku.” 22Liminga em patotorla i ti’i nisia si minaoki’ ate, laa o mea ampit en tekur, karengan kelaker eng hartana.23Laa o tumu’usouw si Yesus wia se murid-murid-Na witu eng kaledong-Na wo lumila’ wia nisea: “Kumura eng kapedisanna sitou maka loit megheghorem witu eng gorem eng Keraja’an ni Empung.” 24Se murid-murid-Na se neiy i kenganga liminga em patotor-Na i ti’i. Ta’an si Yesus si timo’orongla kasi: “Oki-oki’-Ku, kumura eng kapedisanna megheghorem witu eng gorem eng Keraja’an ni Empung. 25Eng kasa gampang siesa unta ghumorem witu em po’optna em bewilit ta’an siesa tou kaya megheghorem witu eng gorem eng Keraja’an ni Empung.”26Nisea se kasa minaringka’ wo lumila’ siesa wia se walina: “Sa tuana, seiy ku’a re’en si toro lawiren?” 27Yesus si timu’use wia nisea wo lumila’: “Wia sitou eng kapualitan i ti’i e reiy’ wona’, ta’an e reiy’ tuana wia si Empung, karengan e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa nyi’a mouw e wona’ i wee si Empung.” 28Lumila’ mola si Petrus wia si Yesus: “Nikeiy i yi’i keiy timele’u mola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa wo kumi’it Nikoo!”29Wingkot ni Yesus: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna susur tou karengan Niaku wo karengan e Injil sia timele’ula em balena, se patuarina tuama ka’apa se patuarina wewene, si ina’na ka’apa si ama’na, se oki-oki’na ka’apa e numana, 30sitou i ti’i en teakan wia e masa i yi’i te kangkasi nisia si laa maka’ato sumeup e maka esa nga atus lumepet: wale, patuari tuama, patuari wewene, ina’, oki’ wo e numa, ma’anouw tu’u tu rinapitla e reiy’ sa mina’asa pasiasa’an, wo witu en zaman laa meiy nisia si laa maka’ato em patou-touan kekal. 31Ta’an kelaker se tou kimetare se laa mamuali mamuri wo se mamuri se laa mamuali kumetare.”32Yesus wo se murid-murid-Na se witu em pakela-kelangan mea waki Yerusalem wo si Yesus si makelang marerior. Murid-murid se mapedam balisa wo kangkasi se tou-tou maki’i-ki’it Nisia wia muri se mapedam meide’. Mekasape’ kasi si Yesus kimeret se mapulu’ o rua murid-Na wo Sia muleiy meila’la wia nisea sapa e laa mamuali witu en tou-Na, 33pokeiy-Na: “En teakan ta mengea mouw waki Yerusalem wo si Oki’ ni Tou si laa i sarakan wia se imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat, wo nisea se laa tumantula Nisia ukumen paten. Wo nisea se laa sumarakan Nisia wia se bangsa-bangsa reiy’ makasine’u si Empung, 34wo Nisia si laa penero-nero’ala, rura’an, wewen wo wunu’un, wo nu reiy’ mouw en telu nga endo Nisia si laa tumo’or.”35O laa si Yakobus wo si Yohanes, se oki’ ni Zebedeus, rumetenla si Yesus wo lumila’ wia-Nisia: “Guru, paarapen neiy rio Nikoo satorona Koo lume’ele’la e nesa pengiween neiy!” 36Wingkot-Na wia nisea: “Sapa eng kepa’ar miouw siwong-Kula i wee nikouw?” 37Laa o pokeiy nea: “Te’esan i tela keiy rumuber witu eng kamulia’an-Nu wia eng kamurian, siesa tou kasi si witu esa nga weka lele’os-Mu wo siesa tou si witu esa nga weka kawii-Mu.”38Ta’an pokeiy ni Yesus wia nisea: “Nikouw kouw reiy’ mete’u sapa em pengiween niouw. Toro ku’a re’en kouw kumoo’ en cawan e lewo’ sa reiy’ koo’ong-Ku wo em baptisen ampit em pebaptis e lewo’ sa reiy’ edong-Ku?” 39Wingkot nea: “Nikeiy keiy toro.” Yesus si limila’ wia nisea: “ Memang, nikouw kouw laa kumoo’ en cawan e lewo’ sa reiy’ koo’ong-Ku wo laa baptisen ampit em pebaptis e lewo’ sa reiy’ edong-Ku. 40Ta’an eng kapualitan rumuber witu esa nga weka lele’os-Ku ka’apa witu esa nga weka kawii-Ku, Niaku ku reiy’la hak meweweela nyi’a. Ni’itu e laa i weela wia se tou-tou wia si seiy e ni’itu neiy mouw i sadiala.”41Liminga e ni’itu se mapulu’ murid walina se mineupi’ wia si Yakobus wo si Yohanes. 42Ta’an si Yesus si kimeret nisea laa o lumila’: “Kete’uan niouw, kaa nisea se patotoren pemerintah ne bangsa-bangsa se maperentah se rakyatna ampit e lawas wesi, wo se pemangko’-pemangko’na se makelangla eng kuasa nea ampit eng kaketena wia nisea.43Reiy’ kouman tuana witu e nelet miouw. Seiy i te si pa’ar mamuali wangko’ witu e nelet miouw, satorona nisia si mamuali pelayanmu, 44wo seiy i te si pa’ar mamuali maketa-ketare witu e nelet miouw, satorona nisia si mamuali hamba em baya nea. 45Karengan si Oki’ ni Tou kangkasi si mineiy reiy’ o layanen, ta’an i te kaa melelayanla wo kaa laa meweweela e nyawa-Na mamuali sesuli’ wia se kelaker tou.”46Laa o ma’ayo mola si Yesus wo se murid-murid-Na waki Yerikho. Wo eng katoroan si Yesus nu rumou’mi waki Yerikho, mewali-wali ampit se murid-murid-Na wo se tou kelaker se mareo-reok, wawean si mengengiwee rapa, si mekengaran Bartimeus, sioki’ ni Timeus, si rimuber witu li’ilik e lalan. 47Katoroan liningana, kaa Nisia mouw si Yesus tou Nazaret, o muleiy mouw sia maaleiy: “Yesus, Oki’ ni Daud, i koupus i tela niaku!” 48Laker tou se timogor nisia rio sia makapenes. Ta’an maka ente’ mola sia maaleiy: “Oki’ ni Daud, i koupus i tela niaku!”49Laa o mena’ si Yesus wo lumila’: “Keretenomi sia!” Nisea se kimeretla sitou rapa i ti’i wo lumila’ wia nisia: “Ente’en e natemu, rumedeiy mouw, Nisia si makeret nikoo.” 50Laa o sia rumou’la eng karaiyna, nisia si makarengan rimedeiy wo mea matola si Yesus.51o wueiyen ni Yesus sia: “Sapa eng kepa’arannula siwong-Ku i wee nikoo?” Wingkot ni tou rapa i ti’i: “Rabuni, rio niaku ku toro lumoo’!” 52Laa o pokeiy ni Yesus wia nisia: “Mea mouw, imanmu e limawirola nikoo!” Witu i te en toro ni’itu kangkasi limoo’ mouw sia, laa o sia kumi’it si Yesus witu em pakela-kelangan-Na.
1Katoroan si Yesus wo se murid-murid-Na se tawi mouw e Yerusalem, reten em Betfage wo em Betania e rimeta’ waki kuntung Zaitun, Yesus si rimeo se rua murid-Na 2ampit e nower: “Mea mouw waki wanua witu en sinarumu i ti’i. Witu e nedo kouw nu ghumoreme witu, kouw makarengan laa matola siesa keledai mudape’ si neiy i ka’antung, si reiy’pe’ ma’an mekasa sakeala ni tou. I reta’la si keledai i ti’i wo alini wia nyi’i. 3Wo sa wawean tou si lumila’la wia nikoo: Ka’a kouw timuanala ni’itu, wingkotenouw: Tuhan si mepadungla nisia. Sia si makarengan marengla nisia wia nyi’i.”4Sea tu’u mea, wo matola siesa keledai muda neiy i ka’antung witu en sinaru em pepalen waki luar, witu li’ilik e lalan, laa o rumeta’la nisia. 55Wo se pirala tou witu se limila’ wia nisea: “Sapa e maksudna kouw rimeta’la si keledai i ti’i?” 6Laa o sea mingkot tanu e neiy mouw i lila’la ni Yesus. Takar se tou-tou i ti’i se minayala nisea.7Laa o alin nea si keledai i ti’i wia si Yesus, wo ali’an neala ampit e labung nea, kamurian si Yesus si simeret witu natasna. 8Laker se tou minitarla e labung nea witu lalan, wawean kangkasi se simerala em pangana-pangana lisouw niedo neami waki uma. 9Se tou-tou makelang marerior wo nisea se maki’i-ki’it wia muri se maaleiy: “Hosana! Binerkatola Sia si mineiy witu e ngaran ni Tuhan, 10binerkatola eng Keraja’an mineiy, Eng Keraja’an ni ama’ ta Daud, Hosanna waki tampa kasarakek !”11I kekeka’ayome waki Yerusalem Sia ghumorem witu em Bait ni Empung. Maname Sia meloo-loo’ em baya nyi’a, ta’an karengan e nendo en tawi mouw mawengi Sia rumou’mi o mea waki Betania minewali ampit se mapulu’ o rua murid-Na. 12Kawo’odoanna nu reiy’ mouw si Yesus wo se mapulu’ o rua murid-Na timele’ula em Betania, Yesus si mapedam maarem.13Wo waki wa’akat Sia lumoo’ e nakana ara limaleiyna mouw. Sia tumawila nyi’a kaa meleloo’ sa wona’ Sia maka’ato sapa-sapa witu e nakana i ti’i. Ta’an witu e nedo Sia nu i ka’ayola witu, Nisia si reiy’ minatola sapa-sapa witu e nakana i ti’i ta’an e laleiyna-laleiyna i te, karengan memang reiy’ oras em bu’ana ara. 14Takar pokeiy-Na wia si akana ara i ti’i: “Te’a kasi siesa tou tu’u si kumaan em bu’amu eng keure-urena!” Wo se murid-murid-Na tu’u se liminga nyi’a.15Laa o ma’ayo mola si Yesus wo se murid-murid-Na waki Yerusalem. Yesus nu ghimoremola witu em Bait ni Empung, o muleiy mouw Sia meure’ se tou-tou mewangker mateles witu eng kalasan em Bait ni Empung. E meja-meja peno’oran loit wo e wangkoiy-wangkoiy ne belante’ pombo neiy i purikit-Na, 16wo Nisia si reiy’ mineela se tou-tou maali em barang-barang lumease eng kalasan em Bait ni Empung.17Laa o Sia mee teturu’ wia nisea, pokeiy-Na: “Reiy’ ku’a re’en wawean neiy i kepatik: Wale-Ku e laa totoren wale sesombayangan wia se reiy’ sa mina’asa bangsa? Ta’an siniwo miouw mola nyi’a sala ne penyamun!” 18Se imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat se liminga tanume em peristiwa i ti’i, wo nisea se me’inakut laa mepepunengla Nisia, karengan nisea se meide’ wia Nisia, se limoo’ kaa se minapekasa ne tou kelaker se ma’erang witu en teturu’-Na. 19Melelaa mouw wengi sea rumou’mi kasi waki kota.20Memo’odope’ katoroan si Yesus wo se murid-murid-Na nu melangkoiy, sea lumoo’ e nakana ara ketare em pera mouw mina’ayo eng kalat-kalatna. 21Takar i kaghenangouw si Petrus witu en sapa minamuali mola, laa o sia lumila’ wia si Yesus: “Rabi, loo’onouw, e nakana ara neiy-Mu i kutokla i ti’i em pera mouw.”22Yesus si miningkot nisia: “Ma’emanouw wia si Empung! 23Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna seiy i te si lumila’ wia si kuntung i yi’i: Kumesotola wo i katerekola waki ghorem en tasik! Asal reiy’ meware-wareng e natena, ta’an ma’eman, kaa en sapa neiy i lila’nala i ti’i e laa mamuali, takar eng kapualitan i ti’i e laa mamuali i wee nisia.24Kaa ni’itu Niaku ku lumila’me wia nikoo: sapa i te em pakiweennu wo i sombayangla, emanenouw kaa nikoo koo minaka’ato mola nyi’a, takar eng kapualitan i ti’i e laa i weela wia nikoo. 25Wo sa koo rumedeiy kaa mesesombayang, ampungane’la ketare sa wona’ wawean wo’o sapa witu e natemu wia siesa tou, rio kangkasi si Ama’mu waki sorga si mampungla eng kaselokan-kaselokannu.” [ 26Ta’an sa kouw reiy’ maampungla, takar si Ama’mu waki sorga kangkasi si reiy’ laa mampungla eng kaselokan-kaselokannu.]2727 O laa si Yesus wo se murid-murid-Na i ka’ayola kangkasi waki Yerusalem. Katoroan si Yesus nu makelang witu eng kalasan em Bait ni Empung, o meiy mouw wia-Nisia se imam-imam kepala, se ahli-ahli Taurat wo se tu’a-tu’a, 2828 wo mueiy wia-Nisia: “Ampit eng kuasa sapa ku’a re’en Koo matuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i? Wo seiy ku’a re’en si mineela eng kuasa i ti’i wia-Nikoo, i ka’ayo Koo matuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i?”29Wingkot ni Yesus wia nisea: “Niaku ku laa ma’ayola e nesa wewueiyen wia nikoo. Weeanola Niaku wewingkotna, takar Niaku ku laa lumila’la wia nikoo ampit eng kuasa sapa ku’a re’en Niaku ku matuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i. 30Em baptisan ni Yohanes i ti’i, waki sorga ka’apa waki sitou? Weeanola Niaku wewingkotna!”31Nisea se minesesusuiye’la nyi’a witu e nelet nea, wo lumila’: “Sa kita lumila’la : Waki sorga, Nisia si laa lumila’: Sa tuana, ka’a kouw reiy’ ma’eman wia nisia? 32Ta’an masa’kan ta lumila’la: Waki sitou!” Karengan nisea se meide’ wia se tou kelaker, karengan em baya ne tou se maloo’ola kaa si Yohanes si uli-ulit nabi. 33Laa o sea mingkot si Yesus: “Nikeiy keiy reiy’ mete’u.” Takar pokeiy ni Yesus wia nisea: “Sa tuana, Niaku kangkasi ku reiy’ lumila’la wia nikoo ampit eng kuasa sapa ku’a re’en Niaku matuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i.”
1O laa si Yesus si muleiy mouw sumusuiy wia nisea witu em peulurela: “Wawean siesa tou si minuka’ e numa anggor wo rumeen eng kaledongna. Sia kumiar eng ko’okor papuusan e nanggor wo rumedeiyla em pewale. Kamurian i eramnala e numa i ti’i wia se mengenguma-mengenguma laa o mea waki wanua walina. 2Wo eng katoroan witu mouw e norasna, sia rumeo siesa hamba mea wia se mengenguma-mengenguma i ti’i kaa laa maka’ato esa nga weteng witu e wua’na e numa i ti’i wia nisea. 3Ta’an nisea se simikop si hamba i ti’i wo mewe nisia, laa o rumeo nisia mea ampit e lawas memayos.4Kamurian sia rumeo kangkasi siesa hamba walina wia nisea. Sitou i yi’i si winewe nea i ka’ayo minepali’ eng kokongna wo kasa neiy nea i papaira-irangla. 5Laa o sia rumeo siesa hamba walina kasi, wo sitou i yi’i si winunu’ nea. Wo lakere’ kasi se walina, wawean si winewe nea wo wawean si winunu’ nea.6Teakan siesa mokan oki’na si i keupusna. Mamuri sia rumeo nisia wia nisea, pokeiyna: Sioki’ku si laa ormaten neala. 7Ta’an se mengenguma-mengenguma i ti’i se limila siesa wia se walina: Nisia mouw si ahli waris, meiy mouw sia wunu’un ta, takar e warisan i yi’i mamuali punyata.8Nisea se simikop nisia wo munu’ nisia, laa o i lawala sia witu luar e numa anggor i ti’i. 9Teakan sapa e laa tuananla ni makauma anggor i ti’i? Nisia si laa meiy wo munengla se mengenguma-mengenguma i ti’i, laa o mapa emanla e numa anggor i ti’i wia se tou-tou walina.10Reiy’ ma’an mekasa ku’a re’en kouw maca e nats i yi’i: Watu neiy i terek ne meneniwo-meneniwo bangunan e minamuali mouw watu penjuru: 11eng kapualitan i ti’i minamuali waki suat ni Tuhan, e nesa pasiwo-siwon maka’erangen witu em beren ta.” 12Laa o sea me’inakut mesesikop si Yesus, karengan nisea se mete’u, kaa nisea mouw se i pemaksud-Nala ampit em peulurela i ti’i. Ta’an nisea se meide’ wia se tou kelaker, jadi sea mea wo mayala Nisia.13Kamurian i reomi se pirala tou Farisi wo se tou Herodian wia si Yesus kaa meiy mewewe’etes Nisia ampit e nesa wewueiyen. 14Se tou-tou i ti’i se mineiy wo lumila’ wia-Nisia: “Guru, nikeiy keiy mete’u, Nikoo koo esa tou jujur, wo Nikoo koo reiy’ meide’ wia si seiy i te tu’u kangkasi, karengan Nikoo koo reiy’ pa’ar mengisu-ngisu’, ta’an i te ampit en jujur mawee teturu’ e lalan ni Empung ampit e reiy’ sa mina’asa kajujuran. Sapa ku’a re’en ni’i wee i te mawear em pajak wia si Kaisar ka’apa reiy’? Lewo’ sa reiy’ku’a re’en keiy mear ka’apa reiy’?” 15Ta’an si Yesus si mete’u eng kamunafikan nea, laa o lumila’ wia nisea: “Ka’a kouw mewa’awa’ Niaku? Alinomi e nesa dinar rio tu loo’eng-Kula!”16Laa o sea malila. Takar Sia mueiy wia nisea: “Eng gambar wo em patik ni seiy ku’a re’en e nyi’i?” Wingkot nea: “Eng gambar wo em patik ni Kaisar.” 17Laa o pokeiy ni Yesus wia nisea: “I wee mola wia si Kaisar sapa e lewo’ sa reiy i wee miouwla wia si Kaisar wo wia si Empung sapa e lewo’ sa reiy’ i wee miouwla wia si Empung!” Nisea se kasa mina’erang liminga Nisia.18Meiy mouw wia si Yesus se pirala tou Saduki, se maka ghenang, kaa reiy’la eng kato’oran. Nisea se minueiy wia-Nisia: 19“Guru, Musa si minatikla em perenta i yi’i i wee nikita: Sa siesa tou, si maka patuari tuama, si minate ampit si timele’ula siesa tu’awewene ta’an si reiy’ timele’ula urang, patuarina si lewo’ sa reiy’ kumaweng ampit si tu’awewenena i ti’i wo meteto’ori see’ i wee si patuarina i ti’i.2020 Nisea se pitu matuari. Si ketare si kimaweng ampit siesa wewene wo mate si reiy’ timele’ula see’. 2121 Laa o si karua kangkasi si kimawengla nisia wo mate si reiy’ timele’ula see’. Tuanakan kangkasi ampit si katelu. 2222 Wo tuana mouw se katodongna, nisea nu pitu se reiy’ timele’ula see’. Wo eng kamurian, nu reiy’ mouw sea nu waya, si wewene i ti’i tu’u si minate. 2323 Witu e nendo nu to’oren, sakawisa sea tumo’or, seiy ku’a re’en si minamuali tu’atuama ni wewene i ti’i? Karengan nisea nu pitu se timu’awewene mola nisia.”24Wingkot ni Yesus wia nisea: “Nikouw kouw seip, eng kaulitna kaa nikouw kouw reiy’ mangarti eng Kaol Suci ka’apa tu’u eng kuasa ni Empung. 25Karengan sakawisa sitou tumo’or witu e nelet ne tou minate, sitou si reiy’ kimaweng wo reiy’ neiy i kawengla ta’an i te matou-tou tanu si malaikat waki sorga.26Wo kangkasi en tanume eng keteto’or ne tou-tou minate, reiy’ ku’a re’en winaca miouw witu eng kaol ni Musa, witu e numan tanume eng kongkom tetunean, kumura lininga e nuwu’ ni Empung wia nisia: Niaku mouw Ku Empung ni Abraham, Empung ni Ishak wo Empung ni Yakub? 27Nisia si reiy’ mouw Empung ne tou minate, ta’an i te si Empung ne tou matou-tou. Nikouw kouw uli-ulit simeip!”28O laa siesa ahli Taurat, liminga si Yesus wo se tou-tou Saduki mewewueiyan wo mete’u, kaa si Yesus si minee wewingkot en timena’ wia se tou-tou i ti’i, si mineiy wia-Nisia wo mueiy: “E nukum wisa ku’a re’en eng kasa i paketa-ketare?” 29Wingkot ni Yesus: “E nukum kasa i paketa-ketare nyi’a mouw: Linganouw, heiy tou Israel, Tuhan si Empung ta, Tuhan i ti’i si esa. 30I keupusola si Tuhan, Empungmu, ampit em pakasa’an e natemu wo ampit em pakasa’an ni imukurmu wo ampit em pakasa’an eng genangmu wo ampit em pakasa’an eng kaketerannu. 31Wo e nukum eng karua nyi’a mouw: I keupusola si kasuatmu en tou tanukan en toumu nuesa. Reiy’la ukum walina eng kasa i paketa-ketare ta’an i te e rua ukum i yi’i.”32Laa o pokeiy ni ahli Taurat i ti’i wia si Yesus: “Eng kasa timena’, Guru, e nulit em pokeiy-Mu i ti’i’, kaa Nisia siesa, wo kaa reiy’la si walina kacuali Nisia. 33Memang meupusla Nisia ampit em pakasa’an e nate wo ampit em pakasa’an eng genang wo ampit em pakasa’an eng kaketeran, wo kangkasi meupusla si kasuat en tou tanukan en tou nuesa nyi’a mouw e wa’akat kasa i paketa-ketare ta’an i te em baya en tetule tinunu wo en tetule rineret.” 34Yesus si limoo’, kumura en sama’na e wewingkot ni tou i ti’i, wo Sia lumila’ wia nisia: “Nikoo koo reiy’ wa’akat witu eng Keraja’an ni Empung!” Wo siesa tou tu’u si reiy’ mouw berani kasi mueiyla wo’o sapa wia si Yesus.35Witu e mekasa katoroan si Yesus nu mawee teturu’ witu em Bait ni Empung, Sia lumila’: “Kumura se ahli-ahli Taurat o toro lumila’la, kaa si Mesias nyi’a mouw si oki’ ni Daud? 36Si Daud nuesa kaa em pa’aka-aka’an ni Roh Kudus si limila’: Tuhan si minee mola nuwu’ wia si Tuangku: rumuberola witu esa nga weka lele’os-Ku i ka’ayo se kesaru-kesaru-Mu se i reta’-Ku witu wawa’ e ne’a-Mu. 37Si Daud nuesa si matotor Nisia si Tuangna, kumura mouw wona’ o Sia oki’na kangkasi? Se tou kelaker se ka’asa’an eng kelakerna se malingala Nisia ampit minawuta em pa’ar.38Witu eng kapawee-Na teturu’ Yesus si limila’: “Maato-ato mouw wia se ahli-ahli Taurat se pa’ar mengela-ngelang minake eng karaiy labot wo se pa’ar maka’ato eng kaormatan waki pasar, 39se pa’ar maruber witu en tampa kasa muka witu e wale ibadat wo witu en tampa kasa paormaten witu em pesakeiyan, 40se nime’enep em bale ne balu-balu, kasuatan sea nu limi’ibusla em beren ne tou ampit en sesombayangen labo-labot. Nisea i yi’i tantu mouw se laa maka’ato e nukuman lebe wuter.”41Witu e mekasa Yesus si rimuber simarula em piti sesempean wo maweela ghenang kumura se tou kelaker maghoremla e loit witu eng gorem em piti i ti’i. Laker se tou kaya se mawee eng kelaker. 42Laa o meiy mouw siesa balu miskin wo sia ghumoremla rua peser, nyi’a i ti’i e nesa loit.43Takar kineret-Na se murid-murid-Na wo lumila’ wia nisea: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna si balu miskin i yi’i si minee e lumantouwla eng kelaker ta’an em baya ne tou se ghimoremla e loit witu eng gorem em piti sesempean. 44Karengan nisea nu waya se minee witu eng kalokonan nea, ta’an si balu i yi’i si minee witu eng kareiy’awesanna, em baya em bia nisia, nyi’a i ti’i e minapekasa em bene’na.”
1Katoroan si Yesus nu rumou’mi witu em Bait ni Empung, siesa murid-Na si limila’ wia-Nisia: “Guru, loo’onouw kumura eng kate’etepna em batu-batu i ti’i wo kumura eng kamega’anna eng gedung-gedung i ti’i !” 2Laa o lumila si Yesus wia nisia: “Loo’onnu eng gedung-gedung hebat i yi’i? Reiy’la siesa watu tu’u e laa i wayala rumeta’ witu natas em batu walina, em baya nyi’a e laa i ronga’la.”3Katoroan si Yesus nu rimuber witu natas eng kakenturan Zaitun, minesaruan ampit em Bait ni Empung, Petrus, Yakobus, Yohanes wo si Andreas se minueiy sandiri wia-Nisia: 4“I lila’momi wia nikeiy, sakawisa ku’a re’en e ni’itu laa mamuali, wo sapa ku’a re’en eng kowa’na, sa em baya nyi’a i ti’i e laa i ka’ayola witu eng kesampetanna.”5Takar muleiy mouw si Yesus lumila’ wia nisea: “Tumeghamouw rio te’a wawean tou si sumeipla nikouw! 6Laa meiy kelaker se tou ampit mepake e ngaran-Ku wo lumila’: Niaku mouw Sia, wo nisea se laa sumeipla laker tou.7Wo sakawisa kouw luminga e nederan em perang ka’apa e naba-abar em perang, te’a mouw kouw balisa, em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ mamuali, ta’an e ni’itu reiy’pe’ eng kesampetanna. 8Karengan se bangsa se laa tumo’or sumaru se bangsa wo eng keraja’an sumaru eng keraja’an. E laa mamuali em pengero’ wia e reiy’ sa mina’asa tampa, wo e laa wawean kelalenan. Em baya ni’itu en tare mouw i te ketarean em peme’itan melelaa en zaman weru.9Ta’an nikouw i yi’i, maato-ato mouw! Nikouw kouw laa i sarakan wia se majelis agama wo nikouw kouw laa wewen witu e wale ibadat wo nikouw kouw laa i sarula witu en sinaru ne penguasa-penguasa wo ne raja-raja kaa Niaku, en tanume eng kasairian i wee nisea. 10Ta’an e Injil e lewo’ sa reiy’ i abarla rerior wia em baya ne bangsa.11Wo sa kouw rawiren wo i sarakanla, te’a mouw kouw lieiy sa sapa e lewo’ sa reiy’ i lila’ miouwla, ta’an i lila’mola sapa e neiy i karuniala wia nikoo witu i te en toro ni’itu kangkasi, karengan reiy’ nikoo si meila-ila’ ta’an i te e Roh Kudus. 12Siesa patuari si laa sumarakan si patuarina kaa laa wunu’un, tuanakan kangkasi siesa ama’ wia si oki’na. Wo se oki-oki’ se laa rumangu wia se tu’ana wo laa munu’ nisea. 13Nikouw kouw laa i kari’iris em baya ne tou karengan e ngaran-Ku. Ta’an sitou timaang i ka’ayo witu eng kesampetanna nisia si laa melawir.”14“Sakawisa kouw lumoo’ si Mememuneng lewo’ rimedeiy witu en tampa reiy’ kewaarna – em baya ne mememaca satorona se meela ghenang nyi’a – takar se tou-tou waki Yudea se lewo’ sa reiy’ mouw tumingkasla waki kakuntungan. 15Sitou kasuatan witu em paroisan witu natas em bale te’a mouw sia metetumpa wo ghumorem kaa laa ma’edo wo’o sapa witu em balena, 16wo se tou waki uma te’a mouw sia mareng kaa ma’edo em pakeanna.1717 Cilaka mouw se ina-ina’ megandong ka’apa se matoto’la si dadeoki witu e masa i ti’i. 1818 Sumombayangouw, rio em baya nyi’a i ti’i te’a mamuali witu e noras eng ge’egher. 1919 Karengan witu e masa ni’itu e laa mamuali siksa’an tanu e reiy’pe’ ma’an mekasa mamualila rengane’ eng ketareanna eng kaoatan, en siniwola ni Empung, i ka’ayomi en teakan wo e reiy’ mouw laa mamuali kasi. 2020 Wo sa wona’na si Tuhan si reiy’ minapapototla e nedona, takar waki se reiy’ sa mina’asa matou-tou reiy’ laa wawean si melawir; ta’an kaa eng karengan se tou-tou pineleng se pineleng-Na mola, Tuhan si minapapototla e nedona.21Witu e nedo ni’itu sa sitou lumila’la wia nikoo: Loo’on, si Mesias si waki ti’ime, te’a kouw ma’eman. 22Karengan se Mesias-mesias palsu wo se nabi-nabi palsu se laa modol wo nisea se laa tumuanala eng kowa’-kowa’ wo e mujizat-mujizat ampit e maksud, satorona wona’, sumeipla se tou-tou pinelengla. 23Maato-ato mouw kouw! Niaku ku kimetare mola limila’la em baya nyi’a i yi’i wia nikouw.”24Ta’an witu e masa ni’itu, nu reiy’ mouw en siksa’an i ti’i, si endo si laa mareiydem wo si sumendot si reiy’ sumena’ 25wo se sumesena’-sumesena’ se laa mera’araghi waki langit, wo eng kuasa-kuasa langit e laa moghe. 26Witu en toro ni’itu se tou se laa lumoo’ si Oki’ ni Tou si meiy witu e linaak-linaak ampit e reiy’ sa mina’asa kakuasa’an wo eng kamulia’an-Na. 27Wo witu e nedo ni’itu tu’u Nisia si laa rumeo rumou’mi se malaikat-malaikat-Na wo laa merurla se tou-tou pineleng-Na waki epat ruuna em bumi, waki tempok em bumi i ka’ayo waki tempok e langit.28Medo mouw teturu’ witu em peulurela tanume e nakana ara. Sakawisa em pangana-pangana rumewo’ wo muleiy masuru, kete’uan niouw, kaa noras ra’ar en tawi mouw. 29Tuanakan kangkasi, sa kouw lumoo’ eng kapualitan-kapualitan i ti’i mamuali, kete’uanola kaa e nedona en tawi mouw, witu mouw en sinaru em pepalen.30Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna se angkatan i yi’i se reiy’ laa lumangkoiy, nu reiy’pe’ em baya nyi’a i ti’i mamuali. 31Langit wo em bumi e laa lumangkoiy, ta’an em patotor-Ku e reiy’ laa lumangkoiy. 32Ta’an tanume e nendo ka’apa e nedo ni’itu e reiy’ siesa tou tu’u si mete’u, se malaikat-malaikat waki sorga reiy’, wo si Oki’ tu’u reiy’, si Ama’ i te.”33“Maato-ato mouw wo mategha-teghamouw! Karengan nikouw kouw reiy’ mete’u sakawisa ku’a re’en e nedona ma’ayomi. 34Wo eng kapualitanna masuat en tanu siesa tou si minea, si timele’ula em balena wo sumarakan en tanggong jawab wia se hamba-hambana, siesa o siesa ampitouw e lukarna, wo minerentala si tumetayur em pepalen rio mategha-tegham.35Kaa ni’itu mategha-teghamouw, karengan nikouw kouw reiy’ mete’u sakawisa ku’a re’en si mekewale i ti’i o marengi, melelaa wengi, ka’apa maparua em bengi, ka’apa kasa wengi, ka’apa memo’odope’ kasa, 36rio sa sia i kalo’ositi meiy te’a o kouw atonna timekel. 37Sapa em peila’-Kula wia nikoo, em peila’-Kula wia em baya ne tou: mategha-teghamouw!”
1E nendo wangko’ Paskah wo e nendo wangko’ Roti Reiy’ Siragi e laa muleiy rua nga endope’ kasi, imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat se masero lalan kaa laa mesesikop wo mewewunu’ si Yesus ampit em biles kawilesan , 2karengan nisea se limila’: “Te’a witu e nendo pewangko’an, rio te’a tu lumentut eng karungkea’an witu nelet ne rakyat.”3Katoroan si Yesus nu waki Betania, witu em bale ni Simon si kusta, wo rimuber mekaan, meiy mouw siesa wewene maali-ali e nesa buli-buli pualam pinumpunan e lana narwastu murni eng kemaal e nargana. Ni’itu nu pinete’na mola e lee’na em buli-buli i ti’i, o i toa’nala e lana i ti’i witu natas eng kokong ni Yesus. 4Wawean se tou mineupi’ wo lumila’ siesa wia se walina: “Edon sapa peghio-ghion e lana narwastu i yi’i? 5Karengan e lana i yi’i en toro i wangker lumantouwla en telu ngaatus dinar wo e loitna en toro i weela wia se tou-tou miskin.” Laa o koupi’an nea si wewene i ti’i.6Ta’an si Yesus si limila’: “I waya mola sia. Ka’a ku’a kouw mesesusa nisia? Nisia si simiwo mola e nesa pasiwo-siwon le’os wia-Niaku. 7Karengan se tou-tou miskin se re’eregh wia nikoo, wo nikoo koo toro tumulung nisea, sakawisa koo mepa’arla nyi’a, ta’an Niaku ku reiy’ re’eregh laa mewali-wali nikouw. 8Nisia si timuana mola sapa en toro tinuananala. E nouwak-Ku e linanana mola tanukan en tetiro’an kaa em pekekuburan-Niaku. 9Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna waki wisa i te e Injil ni’i abarla wia e minapekasa eng kaoatan, sapa en siniwonala i yi’i e laa totoren kangkasi kaa laa ghumenang nisia.”10Laa o mea mouw si Yudas Iskariot, si meta’asa’an wia se mapulu’ o rua murid i ti’i, wia se imam-imam kepala ampit e maksud kaa laa mesesarakanla si Yesus wia nisea. 11Nisea se kasa mepa’a-pa’ar witu e nedo liminga nyi’a wo nisea se tima’ar kaa laa meweweela loit wia nisia. Kamurian nisia si masero kalempotan e le’os kaa laa mesesarakan si Yesus.12Witu e nendo kasa ketarean waki nendo wangko Roti Reiy’ Siragi, witu e nedo se tou nu rumeret domba Paskah, murid-murid ni Yesus se limila’ wia-Nisia: “Waki tampa wisa eng kepa’aran-Nu keiy mea kaa mea metetiro’la en sesakeiyan Paskah i wee-Nikoo?” 13Laa o Sia rumeo se rua murid-Na ampit e nower: “Mea mouw waki kota; maname koo laa maatoan ampit siesa tou maali-ali eng kure’ pinumpunan rano. Todeiyanola sia 14wo i lila’ mola wia si mekewale ghinoremanna: E nower ni Guru: wisa ku’a re’en e woang sinadiala i wee-Niaku kaa mekekaan Paskah mewali-wali ampit se murid-murid-Ku?15O laa sitou i ti’i si laa tumudu’la wia nikoo e nesa woang kasela witu natas, e lekepouw wo en sadia mouw. Witu mouw kouw lewo’ sar eiy’ tumiro’la en sesakeiyan Paskah i wee nikita!” 16Takar mea mouw se rua murid i ti’i wo i kekeka’ayome waki kota, loo’on neala em baya nyi’a en tanu neiy i lila’la ni Yesus wia nisea. Laa o sea tumiro’la em Paskah.17E nendo nu wengi mouw, meiy mouw si Yesus mewali-wali ampit se mapulu’ o rua murid i ti’i. 18Katoroan sea nu rimuber witu wo mekaan, Yesus si limila’: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna siesa wia e nelet miouw si laa sumarakan Niaku, nisia i ti’i si kimaan ampit Niaku.” 19Takar en tekurouw e nate nea wo siesa o siesa lumila’ wia-Nisia: “Reiy’ niaku, ee Tuhan?”20Sia mingkot: “Sitou i ti’i nyi’a mouw si meta’asa’an wia nikouw nu mapulu’ o rua i yi’i, nisia si simosouwla e roti witu eng gorem em baki ampit Niaku. 21Si Oki’ ni Tou si memang laa mea minatoroan ampit e wawean neiy i kepatik en tanume Nisia, ta’an cilaka mouw sitou karengan nisia si Oki’ ni Tou i ti’i si neiy i sarakan. Eng kasa mouw le’os wia sitou i ti’i sa wona’ sia reiy’ neiy i patoula.”22Wo eng katoroan si Yesus wo se murid-murid-Na se mekaan, Yesus si minedo e roti, tumotorla em berkat, mengebi-ngebi’la nyi’a laa o meela nyi’a wia nisea wo lumila: “Edonouw, nyi’i mouw e nouwak-Ku.” 23Nu reiy’ mouw i tu Sia medo en cawan, tumotor en syukur laa o meela nyi’a wia nisea, wo nisea nu waya se kimoo witu en cawan i ti’i. 24Wo Nisia si limila’ wia nisea: “Nyi’i mouw e raa’-Ku, e raa teta’aran, neiy i toa’la i wee se laker tou. 25Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna Niaku ku reiy’ mouw laa kumoo’ kasi e wua’na nakana anggor i ka’ayo witu e nendo Niaku nu kumoo’ nyi’a, nyi’a i ti’i em beru, witu eng Keraja’an ni Empung.”26Nisea nu kimantarola eng kekantaren pujian, o mea mouw sea waki Kakenturan Zaitun. 27Laa o lumila’ mouw si Yesus wia nisea: “Nikouw nu waya kouw laa’ i kaoghe e imanmu. Karengan wawean neiy i kepatik: Niaku ku laa mewe si rumerawir wo se domba-domba i ti’i se laa i kasera.28Ta’an nu reiy’ mouw Niaku nu tumo’ori, Niaku ku laa rumeriorla nikouw lumaa waki Galilea.” 29Pokeiy ni Petrus wia-Nisia: “Ma’anouw tu’u nisea nu waya ni’i kaoghe e iman nea, niaku e reiy’.”30Laa o pokeiy ni Yesus wia nisia: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna wia e nendo i yi’i, wengi i yi’i te kangkasi, nu reiy’pe’ se ko’oko’ nu kumukuk makarua, nikoo koo kimelongouw Niaku makatelu.” 31Ta’an ampit eng kasa uli-ulit Petrus si limila’: “Ma’anouw tu’u niaku ku lewo’ sa reiy’ mate mewali-wali Nikoo, niaku ku reiy’ laa kumelong Nikoo.” Em baya ne walina tu’u se limila’ en tuana kangkasi.32Laa o i ka’ayo mola si Yesus wo se murid-murid-Na waki e nesa tampa mekengaran Getsemani. Pokeiy ni Yesus wia se murid-murid-Na: “Rumuberouw wia nyi’i, kasuatan Niaku nu masombayang.” 33Wo Sia mali si Petrus, Yakobus wo si Yohanes ma’an-Nisia. Nisia si kasa meide’ wo kineide’an, 34laa o pokeiy-Na wia nisea: “Nate-Ku eng kasa tekur, tanu mepepate papedamen. Mena’ mouw wia nyi’i wo mategha-teghamouw.”35Sia majula oki’, mapakolo’la en tou witu en tana’ wo sumombayang rio, satorona wona’, e nedo i ti’i lumease wia-Nisia. 36Pokeiy-Na: “Oh Abba, oh Ama’, reiy’la e mustahil i wee-Nikoo, edonouw en kower i yi’i wia-Niaku, ta’an te’a mouw en sapa e neiy-Ku i kepa’arla, ta’an i te sapa neiy-Mu i kepa’arla.”37Nu reiy’ mouw i tu Sia meiy sumeup, wo matola nisea nu telu se timekel. Wo Sia lumila’ wia si Petrus: “Simon, timekel ku’a re’en koo? Reiy’ ku’a re’en makawoo koo mategha-teghamla esa jam? 38Mategha-teghamouw wo sumombayangouw, rio kouw te’a i kawolon witu eng gorem em pewa’awa’an; e roh memang maki’i-ki’it, ta’an e le’ona e lewea’.” 39Laa o Sia mea kasi wo tumotorla en sesombayangen e ni’itukan kasi.40Wo katoroan Sia nu marengi kasi, Sia matola nisea se timekel, karengan em beren nea em buterouw wo nisea se reiy’ mete’u e wewingkot sapa e lewo’ sa reiy’ i wee neala wia-Nisia. 41Kamurian Sia marengi eng kateluna wo lumila’ wia nisea: “Tumekelouw en teakan wo masengouw. Toro mouw. Nedona neiy mouw i ka’ayo, loo’on, si Oki’ ni Tou si’i sarakanouw witu e lawas ne tou-tou berdosa. 42Tumo’orouw, meiy mouw ta mea. Nisia si mesesarakan Niaku si tawi mouw.”43E nedo si Yesus nu masusuiye’, modolomi si Yudas, si meta’asa’an wia se mapulu’ o rua murid i ti’i, wo mewali-wali nisia se esa nga reokan tou maali-ali en santi wo em bewewe, neiy i reo ne imam-imam kepala, ahli-ahli Taurat wo ne tu’a-tu’a. 44Sitou mesesarakan Nisia si minakite’u mola eng kowa i yi’i wia nisea: “Sitou laa sionganku, ni’itu mouw Sia, sikopenouw Sia wo alinouw Sia ampit e lawir.” 45Wo eng katoroan sia i ka’ayola witu wo nisia si makarengan limaa matola si Yesus wo lumila’: “Rabi,” laa o sumiong Nisia. 46Takar sea tumiboiy si Yesus wo sumikop-Nisia.47Si meta’asa’an wia nisea nu witu si simawut en santina, laa o i ta’ataknala wia si hamba Imam Wangko’ i ka’ayo minategol en talingana. 48Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Pokeiymu Niaku i yi’i ku penyamun, takar kouw mineiy lekep ampit en santi wo em bewewe kaa mesesikop Niaku? 49Eng kaulitna susur e nendo Niaku ku wia nuner miouw mawee teturu witu em Bait ni Empung, wo nikouw kouw reiy’ sumikop Niaku. Ta’an e lewo’ sa reiy’ mouw linekepla neiy i kepatik witu eng Kaol Suci.” 50O laa em baya ne murid i ti’i se tumele’ula Nisia wo tumingkas.51Wawean siesa taretumou, witu e nedo i ti’i si minake i te esa nga ketor roko’ lenan kaa laa kumelungla e nouwakna, mengi’itla Nisia. Nisea se mesesikop nisia, 52ta’an nisia si rimeta’la e roko’na wo tumingkas poteiy.53Kamurian Yesus si niali simaru se Imam Wangko’. O laa em baya ne imam kepala, tu’a-tu’a wo se ahli Taurat se minerur witu. 54Wo si Petrus si mengi’itla Nisia wia em ba’akat, i ka’ayo witu eng gorem eng kalasan ne Imam Wangko’, wo maname sia rumuber witu e nelet ne pengawal-pengawal kasuatan merarang witu reten e napi.55Imam-imam kepala, awes tare em baya ne Mahkamah Agama se masero eng kasairian wia si Yesus rio Sia toro ukumen paten, ta’an nisea se reiy’ minatola nyi’a. 56Laker kangkasi se tou matotorla eng kasairian towo wia Nisia, ta’an eng kasairian-kasairian i ti’i e reiy’ minatoroan e nesa ampit em balina.57O laa se pirala tou se simairi simaru Nisia ampit en teturean towo i yi’i: 58“Nikeiy keiy liminga mouw sitou i yi’i si limila’: Niaku ku laa rumonga’la em Bait Suci siniwo e lawas ne tou i yi’i wo witu eng katelu nga endo e laa Ku i redeiyla walina, e reiy’ siniwo e lawas ni tou.” 59Witu eng kapualitan i yi’i tu’u eng kasairian nea e reiy’ minatoroan e nesa ampit em balina.60Takar si Imam Wangko’ si timo’or o rumedeiy witu eng keuneran en sidang wo mueiy wia si Yesus, pokeiyna: “Sapa ku’a re’en Nikoo koo reiy’ meela wewingkot witu en teturean-teturean ne mesairi i yi’i wia Nikoo?” 61Ta’an Nisia si minena-ena’ minekapenes wo reiy’ miningkot sapa-sapa. Si Imam Wangko’ i ti’i si minueiy wia-Nisia mekasape’ kasi, pokeiyna: “Sapa ku’a re’en Nikoo koo Mesias. Oki’ waki Si Kasapalo’oren?” 62Wingkot ni Yesus: “Niaku mouw Sia, wo nikouw kouw laa lumoo’ si Oki ni Tou si rumuber witu esa nga weka lele’os ni Si Kasakuasa wo meiy witu eng keuneran e linaak-linaak waki langit.”63Takar si Imam Wangko’ i ti’i si kimurensangla e labungna wo lumila’: “I wee sapape’ kasi ta mepadungla en sairi? 64Nikouw kouw liminga mouw e nojat-Na wia si Empung. Kumura e lininga’an niouw?” Laa o sea maesa’an tumantula, kaa Nisia si lewo’ sa reiy’ ukumen paten. 65Laa o muleiy mouw se pirala tou rumura’la Nisia wo tumawunla eng gio-Na wo kumunteiy-Nisia kasuatan meila’ wia-Nisia: “Heiy nabi, wa’awa’anouw petetoron!” Awes tare se pakasa’an ne pengawal tu’u se mawewe Nisia.66676866 Witu e nedo ni’itu Petrus si witupe’ em bawa’, witu eng kalasan. Laa o meiy mouw siesa hamba wewene ni Imam Wangko’, 67 wo eng katoroan si wewene i ti’i nu limoo’ si Petrus merarang, sia tumu’us eng giona wo lumila’: “Nikoo kangkasi koo reiy’ mena’ mewali-wali ampit si Yesus, tou Nazaret i ti’i.” 68 Ta’an nisia si simangkal nyi’a wo lumila’: “Niaku ku reiy’ mete’u wo reiy’ mangarti sapa e maksudmu.” Laa o sia mea waki podol muka [wo kumukukouw se ko’oko’].69Katoroan si hamba wewene i ti’i nu limoo’ si Petrus kasi, o lumila’ mouw sia kasi wia se tou-tou witu: “Sitou i yi’i nisia mouw si meta’asa’an wia nisea.” 70Ta’an si Petrus si simangkal e nyi’a kangkasi. Reiy’ ure kamurian se tou-tou witu se limila’ kangkasi wia si Petrus: “Nikoo i yi’i tantu mouw koo meta’asa’an wia nisea, sapape’ kasi nikoo koo tou Galilea!”71Takar muleiy mouw si Petrus makutok wo matiwa’: “Niaku ku reiy’ sumine’u sitou penoto-notoren niouw i yi’i !” 72Wo witu e nedo ni’itu kumukukouw se ko’oko’ eng karuana. Takar i kaghenangouw si Petrus, kaa si Yesus si limila’ mouw wia nisia: “Nu reiy’pe’ se ko’oko’ nu kumukuk eng karuana, nikoo koo simangkalouw Niaku maka telu.” Laa o mame’ mouw sia seseghu’un.
1Memo’odope’ kasa se imam-imam kepala ampit se tu’a-tu’a wo se ahli-ahli Taurat wo se minapekasa ne Mahkamah Agama en tabulelengouw em pinaesa’an nea. Nisea se timorongku si Yesus laa o mali-Nisia wo sumarakan-Nisia wia si Pilatus. 2Pilatus si minueiy wia-Nisia: “Nikoo ku’a re’en koo raja ne tou Yahudi?” Wingkot ni Yesus: “Nikoo nuesa koo limila’la nyi’a.” 3O laa se imam-imam kepala se mina’ayola kelaker en teturean nea wia Nisia.4Pilatus si minueiy kasi wia-Nisia, pokeiyna: “Koo reiy’ ku’a re’en meela wewingkot? Loo’onouw kumura eng kelakerna em pature nea wia Nikoo!” 5Ta’an si Yesus si kasa mouw reiy’ miningkot, i ka’ayo si Pilatus si mina’erang.6Minamuali mouw kenaramen kaa laa mewewayala siesa tou niukum witu en susur e nendo wangko’ i ti’i i ki’it em pakiween ne tou kelaker. 7Wo witu e nedo ni’itu wawean siesa tou si mekengaran Barabas si pinenjarala ampit se pirala tou rumerontak walina. Nisea se simiwo mola em pawunu’an witu em parontakan. 8Takar meiy mouw se tou kelaker wo makiwee rio en teakan eng kenaramen i ti’i eng ki’itala kangkasi.9Pilatus si miningkot nisea wo mueiy: “Sapa ku’a re’en nikouw kouw mepa’arla rio i wayakula si raja ne tou Yahudi i yi’i?” 10Nisia si memang mete’u, kaa se imam-imam kepala se simarakanola si Yesus karengan eng kadangkean. 11Ta’an se imam-imam kepala se minulela se tou kelaker o laa kumiwee rio si Barabasouw si’i wayanala i wee nisea.12Pilatus si mekasape’ kasi mingkot wo mueiy wia nisea: “Sa tuana, sapa ku’a re’en e lewo’ sa reiy’ siwongku ampit sitou patotoren niouw raja ne tou Yahudi i yi’i?” 13Takar nisea se marekeiy kasi, pokeiy nea: “I salibla Sia!”14Laa o lumila’ si Pilatus wia nisea: “Ta’an eng kalewo’an sapa ku’a re’en en siniwo-Na mola?” Ta’an nisea se maka ente’ mola marekeiy: “I salibla Sia!” 15Wo karengan si Pilatus si pa’ar mepepa’arla e nate ne tou kelaker i ti’i, sia i wayanala si Barabas i wee nisea. Ta’an si Yesus si siniasana laa o i sarakannala kaa si laa i pesesalibla.16Kamurian se suraro-suraro se minali si Yesus witu eng gorem e istana, nyi’a i ti’i eng gedung paadilan, wo kumeret se minapekasa ne pasukan merur. 17Nisea se limabungla eng karaiy buwung wia-Nisia, o mayamla e nesa mahkota tetunean wo meela nyi’a witu natas eng kokong-Na. 18Kamurian sea muleiy mawee ormat wia-Nisia, pokeiy nea: “Tabea, heiy raja ne tou Yahudi!”19Nisea se minewee eng kokong-Na ampit en tabelang, wo rumura’la-Nisia wo kumurur sumempe-Nisia. 20a Nu reiy’ mouw e menero-nero’la Nisia o i rou’ neala eng karaiy buwung i ti’i wia-Nisia wo pakela kasi wia-Nisia e labung-Na.20b Kamurian si Yesus si niali witu luar kaa si’i pesesalib. 21Witu e nedo ni’itu lumangkoiyouw siesa tou mekengaran Simon, sitou eng Kirene, ama’ ni Aleksander wo ni Rufus, si werukan mineiy waki luar kota, wo sitou i ti’i si paketeran nea mesa’an en salib ni Yesus.22Nisea se minali si Yesus waki tampa mekengaran Golgota, e makapenoron: Tampa en Tereuka’. 23Laa o sea meela e nanggor sinewok mur wia-Nisia, ta’an Nisia si simede’la nyi’a. 24Kamurian sea sumalibla Nisia, laa o sea meteng e labung-Na ampit makoba’ witu nyi’a kaa se metetantula e weteng niesa o niesa.25E nendo jam sembilan katoroan Sia nu neiy i salibla. 26Wo e nalasan ka’a Sia niukum en tinotor witu em patikan neiy i wee witu: “Raja ne tou Yahudi”. 27Mewali-wali ampit Nisia neiy i salibla se rua penyamun, siesa si witu esa nga weka lele’os-Na wo siesa si witu esa nga weka kawii-Na. 28[ sa tuana lekepouw e nats Alkitab lininga: “Nisia si laa i kareken witu e nelet ne tou-tou durhaka.”]29Se tou-tou melangkoiy maname se maojat Nisia, wo eng kasuatan nisea nu makuyungla se meila’: “Heiy Koo si pa’ar mereronga’la em Bait Suci wo pa’ar mereredeiyla nyi’a sumeup witu en telu nga endo, 30tumumpa momi witu en salib i ti’i wo lawirenola en tou-Mu!”31Tuanakan kangkasi se imam-imam kepala mewali-wali se ahli Taurat se menero-nero’ wia Nisia witu e nelet nea nuesa wo sea meila’: “Tou walina se linawir-Nala, ta’an en tou-Na nuesa e reiy’ kelawiran-Nala! 32Le’osouw si Mesias, Raja ne Israel i ti’i, tumumpami witu en salib i ti’i, rio ta lumoo’ wo ma’eman.” Awes tare se rua tou neiy i salibla mewali-wali ampit Nisia se masese’la Nisia kangkasi.33Witu en jam dua belas, kareiydeman en simongkouwi e minapekasa en daerah i ti’i wo minapawee-wee mina’ayo en jam tiga. 34Wo witu en jam tiga maaleiy mouw si Yesus ampit en suara kaente’: “Eloi, Eloi, lama sabakhtani?”, e makapenoron: Empungku, Empungku, ka’a Koo tumele’ula Niaku? 35Liminga e ni’itu, se pirala tou rimedeiy witu se limila: “Loo’on, Nisia si makeret si Elia.”36Takar meiy mouw siesa tou ampit e wungang karang, sumosouwla nyi’a witu eng gorem e nanggor esem laa o tumude’la nyi’a witu e wa’atang tabelang wo meela si Yesus kumoo’ ma’an limila’: “Le’osouw ta ma’ana’ wo lumoo’ sapa ku’a re’en si Elia si meiy kaa meiy metetumpala Nisia.” 37Laa o maaleiy mouw si Yesus ampit en suara kasa ente’ wo sumarakanla e nyawa-Na. 38Katoroan e ni’itu en tabir em Bait Suci minaparua waki atas mina’ayomi rarem.39E nedo si kepala pasukan nu rimedeiy minesaruan ampit Nisia si limoo’ eng kinepepate-Na en tuana, o lumila’ mouw sia: “Uli-ulit sitou i yi’i Nisia mouw si Oki’ ni Empung!” 40Wawean kangkasi se pirala wewene se maloo’mi waki wa’akat, witu neletna si Maria Magdalena, si Maria ina’ ni Yakobus Muda wo si Yoses, ma’an si Salome. 41Nisea nu waya se kimi’itouw si Yesus wo melayanla-Nisia witu e nedo Nisia nu waki Galilea. Wo wawean kangkasi witu kelaker se wewene walina se mineiy waki Yerusalem mewali-wali ampit si Yesus.42Kasuatan e ni’itu e nendo mawengi mouw, wo e nendo ni’itu nyi’a mouw e nendo patiro’an, nyi’a i ti’i e nendo melelaa Sabat. 43Kaa ni’itu si Yusuf, tou Arimatea, siesa anggota Majelis Wangko’ si’i parerio-rerior, nisia kangkasi si mengena-ngena’ eng Keraja’an ni Empung, si mineranila en tou sumaru si Pilatus wo kumiwe e mayat ni Yesus. 44Pilatus si mina’erang katoroan nu limingala kaa si Yesus si minate mouw. Takar sia kumeret si kepala pasukan wo mueiy wia nisia sapa ku’a re’en si Yesus si minate mouw.45Ni’itu nu liningana mola em peila’la ni kepala pasukan, nisia si pa’ar mineela e mayat i ti’i wia si Yusuf. 46Yusuf tu’u si timeles e roko’ lenan, kamurian sia tumumpala e mayat ni Yesus witu en salib wo kumafanla nyi’a ampit e roko’ lenan i ti’i. Laa o i gholeiynala Sia witu eng gorem eng kubur eng kiniar witu eng gorem eng kuntung watu. Kamurian i wolonnala e nesa watu witu em pepalen eng kubur i ti’i. 47Maria Magdalena wo si Maria ina’ ni Yoses se limoo’ wisa si Yesus neiy i gholeiyla.
1Ni’itu nu limangkoiy mouw e nendo Sabat, Maria Magdalena wo si Maria ina’ ni Yakobus, ma’an si Salome se timeles e rerampa kaa se me’a waki kubur wo melelanala si Yesus. 2Wo memo’odope’ kasa witu e nendo kasa ketare en duminggu ni’itu, si endo nu rimetikouw, mea mouw sea waki kubur.3Nisea se meila’ siesa wia se walina: “Seiy si laa moloni em batu i ti’i i wee nikita waki pepalen eng kubur?” 4Ta’an eng katoroan nisea nu limoo’la witu en tawi, kaloo’anola, em batu memang kasa sela i ti’i e minolonouw.5Laa o sea ghumorem witu eng gorem eng kubur wo sea lumoo’ siesa taretumou si minake eng karaiy puti’ rimuber witu esa nga weka lele’os, nisea tu’u se kasa neiy i kasenge’, 6ta’an si taretumou i ti’i si limila’ wia nisea: “Te’a meide’! Nikouw kouw mesesero si Yesus tou Nazaret, si neiy i salibla i ti’i. Nisia si timo’orouw. Nisia si reiy’ mouw wia nyi’i. Loo’on! Nyi’i mouw en tampa ghinoleiyan neala Nisia. 7Ta’an en teakan mea mouw, i lila’ mola wia se murid-murid-Na wo wia si Petrus: Nisia si rimeriorola wia nikouw minea waki Galilea; maname kouw laa lumoo’ Nisia, tanu e neiy mouw i lila’-Nala wia nikouw.”8Laa o sea rumou’mi wo tumingkas tumele’ula eng kubur i ti’i, karengan eng keide’an wo eng kaente’an en timoro nisea. Nisea se reiy’ limila’la sapa-sapa wia si seiy i te tu’u kangkasi karengan e nide’. Ampit em pinemotot i tela nisea se mina’ayola em baya e nower i ti’i wia si Petrus wo se ka’ampit-ka’ampitna. Nu reiy’ mouw i tu si Yesus nuesa ampit nieletan ne murid-murid-Na se minabarla waki Sendangan mea waki Talikuran e nabar kudus wo e reiy’ kapunengala tanume eng kelawiran kekal i ti’i.9Nu reiy’ mouw si Yesus nu timo’or memo’odope’ witu e nendo kasa ketare duminggu ni’itu, Nisia eng ketare-tare si minapa’atola en tou-Na wia si Maria Magdalena. Wia nisia Yesus si mekasa mouw minure’la se pitu setang. 10Laa o mea si wewene i ti’i makite’ula nyi’a wia nisea se reiy’ mena’ mateperla si Yesus, wo witu e nedo ni’itu se kasuatan mengasi’ wo maame’. 11Ta’an eng katoroan nisea nu limingala, kaa si Yesus si timou wo linoo’ona mouw, nisea se reiy’ ma’eman.12Nu reiy’ mouw i tu Sia mapa’atola en tou witu eng gio walina wia se rua tou witu nisea, katoroan sea nu rua se witu em pakela-kelangan mengea waki luar kota. 13Laa o marengouw sea wo makite’ula nyi’a wia se ka’ampit-ka’ampit walina, ta’an wia nisea tu’u se ka’ampit-ka’ampit i ti’i se reiy’ ma’eman.14Eng kesampetanna Sia mapa’atola en tou wia se mapulu’ o esa tou i ti’i eng katoroan nisea nu mekaan, wo Nisia si masese’la e reiy’ kapa’emanan wo eng kakete watuan e nate nea, karengan nisea se reiy’ ma’eman wia se tou-tou limoo’ mola Nisia nu reiy’ mouw eng kineteto’or-Na. 15Laa o Sia lumila’ wia nisea: “Mea mouw waki minapekasa eng kaoatan, i abarola e Injil wia se reiy’ sa mina’asa makhluk. 16Seiy si ma’eman wo baptisen si laa lawiren, ta’an seiy si reiy’ ma’eman si laa ukumen.17Eng kowa’-kowa’ i yi’i e laa rumapitla se tou-tou ma’eman: nisea se laa mure’ se setang-setang kaa e ngaran-Ku, nisea se laa mesesusuiy witu e baasa-baasa weru i wee nisea, 18nisea se laa tumiboiy leloiy’, wo ma’anouw tu’u sea kumoo’ e racung maut, nisea se reiy’ laa maka’ato cilaka; nisea se laa rumeta’la e lawas nea witu natas ne tou rara’an, wo sitou i ti’i si laa male’os.”19Nu reiy mouw si Tuhan Yesus nu simusuiyla en tuana wia nisea, ka’adetanome Sia mea waki sorga, laa o rumuber witu esa nga weka lele’os ni Empung. 20Sea tu’u mea mouw maabarla e Injil waki e reiy’ sa mina’asa ruuna, wo si Tuhan si kimi’it mepa’ayang wo time’etepla e nuwu’ i ti’i ampit eng kowa’-kowa’ mateperla nyi’a.
1Kelaker tou se mine’inakutola mereransun e nesa abar tanume em peristiwa-peristiwa minamuali mola witu e nelet ta, 2en tanu neiy i pa’ayo neala wia nikita, waki ketareanna nyi’a mouw se sairi mineren wo se pelayan e nuwu’. 3Kaa ni’itu, niaku ku simoisapola e reiy’ sa mina’asa peristiwa i ti’i maka le’o-le’os waki asal eng ketareanna, niaku ku minedola kaputusan kaa laa mebebuukla nyi’a pakale’osen i wee nikoo, 4rio koo toro mete’ula, kaa e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa neiy i turu’la wia nikoo e nuli-ulit ulit.5Witu en zaman ni Herodes, raja Yudea, wawean siesa imam mekengaran Zakharia wia se rombongan Abia. Si ka’awuna kangkasi si asal wia se see’ ni Harun, ngaranna Elisabet. 6Nisea nu rua se ulit witu en sinaru ni Empung wo matou-tou maki’it e reiy’ sa mina’asa perenta wo eng katataapan ni Tuhan ampit e reiy’ si walulang. 7Ta’an nisea se reiy’la si oki’, karengan si Elisabet si mandul wo nisea nu rua se langkoiy mouw e numurna.8Witu mekasa, e nedo i ka’ayola em pontol ne rombonganna, Zakharia si timuanala e lukar ka’imaman witu en sinaru ni Tuhan. 9Karengan eng katoroan ni onde, kumura eng kenaramen, sa metetantula si imam melelukar, nisia mouw si tinu’udek laa ghumorem witu eng gorem em Bait Suci wo tumunu e nukupan witu. 10Kasuatan e ni’itu se minapekasa umat se minerur witu luar wo sumombayang. E nedo ni’itu nyi’a mouw e nedo patunuan e nukupan.11Takar mapa’ato mouw wia si Zakharia siesa malaikat ni Tuhan si rimedeiy witu esa nga weka lele’os em patunuan ukupan. 12Limoo’ eng kapualitan i ti’i sia i kasenge’ wo mineide’. 13Ta’an si malaikat i ti’i si limila’ wia nisia: “Te’a meide’, heiy Zakharia, karengan en sombayangmu e line’ele’ala wo si Elisabet, ka’awumu, si laa tumimea’la siesa oki’ tuama i wee nikoo wo lewo’ sa reiy’ mouw koo ngumaranla nisia Yohanes.14Nikoo koo laa mepa’a-pa’ar wo lumaya’, awesla laker tou se laa mepa’a-pa’ar witu eng katouanna i ti’i. 15Karengan nisia si laa mewangko’ witu en sinaru ni Tuhan wo nisia si reiy’ laa kumoo’ anggor ka’apa eng kekoo’on menoek wo nisia si laa mawuta ampit e Roh Kudus muleiymi waki rahim ni ina’na;16nisia si laa sumiwo laker se tou Israel marengi wia si Tuhan, Empung nea, 17wo nisia si laa kumelang rumeriorla si Tuhan witu e Roh wo eng kuasa ni Elia kaa laa mesesiwo e nate ne ama’-ama’ murikit wia se oki-oki’na wo e nate ne tou-tou durhaka witu eng genang ne tou-tou ulit wo ampit en tuana metetiro’la i wee si Tuhan esa umat se waar wia-Nisia.”18Laa o pokeiy ni Zakaria wia si malaikat i ti’i: “Kumura mouw kakete’uangku, kaa eng kapualitan i yi’i e laa mamuali? Karengan niaku ku tu’a mouw wo si ka’awuku langkoiy mouw e numurna.” 19Wingkot ni malaikat i ti’i wia nisia: “Niaku mouw ku Gabriel melayanla si Empung wo niaku ku neiy mouw i tokemi kaa meiy mesesusuiy ampit nikoo wo kaa meiy ma’ayola e nabar le’os i yi’i wia nikoo. 20Eng kaulitna nikoo koo laa mawowo’ wo reiy’ mete’u matoto-totor i ka’ayola witu e nendo, witu wisa em baya nyi’a i yi’i mamuali, karengan nikoo koo reiy’ ma’eman witu e lelila’angku laa pakaloo’o-loo’on eng kaulitanna witu e nedona.”21Kasuatan e ni’itu se tou kelaker se mengena-ngena’ si Zakharia. Nisea se mina’erang, kaa nisia si tuana eng keure witu eng gorem em Bait Suci. 22Katoroan nisia nu rumou’mi, nisia si reiy’ mouw mete’u matoto-totor wia nisea wo mangarti mouw sea, kaa nisia si limoo’ mouw e nesa pineleloo’ witu eng gorem em Bait Suci. Laa o sia matudu-tudu’ wia nisea, karengan nisia si minena’ wowo’. 23Katoroan simampetouw eng kelabotan e nedo lukar jabatanna, sia mareng waki wale.24Reiy’ ure kamurian si Elisabet, ka’awuna, gumandong wo eng keurean lima nga sumedot nisia si reiy’ minapa’atola en tou, pokeiyna: 25“Nyi’i mouw e nesa pasiwo-siwon ni Tuhan wia niaku, wo en teakan Nisia si minepa’ar merere’ila e nirangku witu en sinaru ne tou.”26Witu en sumedot ka enem Empung si rimeo si malaikat Gabriel mea waki e nesa kota mekengaran Nazaret, 27wia siesa reraa si matunangan ampit siesa tou mekengaran Yusuf wia se me’urang ni Daud; ngaran ni reraa i ti’i Maria. 28Katoroan si malaikat i ti’i nu ghumoremla witu em bale ni Maria, sia lumila’: “Tabea, heiy koo si kinaruniala, Tuhan si rimapit nikoo.” 29Maria si neiy i kasenge’ liminga en tetotoren i ti’i, laa o mueiy witu eng gorem e natena, sapa ku’a re’en em penoron en tabea i ti’i.30Pokeiy ni malaikat i ti’i wia nisia: “Te’a meide’, heiy Maria, karengan nikoo koo minaka’ato e nupus karunia witu en sinaru ni Empung. 31Eng kaulitna nikoo koo laa gumandong wo laa tumimea’la siesa oki’ tuama wo satorona nikoo koo ngumaranla Nisia Yesus. 32Sia si laa mewangko’ wo laa totoren Oki’ ni Empung Si Kasarakek. Wo Si Empung Tuhan si laa kumaruniala wia-Nisia en takhta Daud, ama’ ne opo’-Na, 33wo Nisia si laa mamuali raja wia se kaum see’ ni Yakub i ka’ayo reiy’ siniakaran wo eng Keraja’an-Na e reiy’ si kinesampetan.”34Pokeiy ni Maria wia si malaikat i ti’i: “Kumura eng kapualitan i ti’i o wona’ mamuali, karengan niaku ku reiy’pe’la si ka’awu?“ 35Wingkot ni malaikat i ti’i wia nisia: “Roh Kudus e laa tumumpa wia nikoo wo eng kuasa ni Empung Si Kasarakek e laa tumerungla nikoo; kaa ni’itu sioki’ i laa patoumula i ti’i si laa totoren kudus, Oki’ ni Empung.36Wo eng kaulitna, si Elisabet, kawanuamu i ti’i, sia kangkasi si megandong siesa oki’ tuama witu e nendo katua’anna wo e nyi’i mouw en sumedot ka enem wia nisia, si patotoren mandul i ti’i. 37Karengan wia si Empung reiy’la si mustahil.” 38Pokeiy ni Maria: “Eng kaulitna niaku i yi’i ku hamba ni Tuhan; mamuali mouw wia niaku i ki’it em patotormu i ti’i.” O laa si malaikat i ti’i tumele’ula nisia.39Em pira mola tempo kamurian mae mouw si Maria wo mapawee-wee kimelang waki kakuntungan matorome e nesa kota waki Yehuda. 40Witula sia ghumorem witu em bale ni Zakharia wo mee tabea wia si Elisabet. 41Wo eng katoroan si Elisabet nu liminga en tabea ni Maria, kumompo’ mouw sioki’ witu eng gorem e rahimna wo si Elisabet tu’u si mina wuta ampit e Roh Kudus,42laa o sia maaleiy eng kalegu’: “Binerkatola nikoo witu nelet em baya ne wewene wo binerkatola em bu’ana e rahimmu. 43Seiy ku’a re’en niaku i yi’i i ka’ayo si ina’ ni Tuhanku si mineiy limalesi niaku? 44Karengan eng kaulitna, katoroan en tabeamu nu mina’ayo witu en talingaku, sioki’ witu eng gorem e rahimku si kimompo’ mepa’a-pa’ar. 45Wo ma’aruiyola sia, si mina’emanola, karengan sapa neiy i lila’la wia nisia e waki si Tuhan, e laa katuana’anla.”46Laa o pokeiy ni Maria: “Imukurku malo’orla si Tuhan, 47wo nateku melaya-laya’ karengan si Empung, si Lumelawirku,48karengan Nisia si minee mola ghenang eng kakumengan ni hamba-Na. Eng kaulitna, muleiy i temi en teakan se reiy’ sa mina’asa see’ se laa tumotor niaku mina’aruiy, 49karengan Si Kasakuasa si timuana mola em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon wangko’ wia niaku wo e ngaran-Na nyi’a mouw eng kudus.50Wo e rahmat-Na matumpa wia se tou meide’ Nisia. 51Nisia si minapaloo’ola eng kuasa-Na ampit em pasiwo-siwon e lawas-Na wo timabuke’isla se tou-tou tingkeiy e natena;52Nisia si tumumpala se tou-tou makakuasa witu en takhta nea wo rumakekla se tou-tou kumeng; 53Nisia si simani’la e reiy’ sa mina’asa e le’os wia se tou maarem, wo rumeo se tou kaya mea ampit e lawas memayos;54Nisia si timulung si Israel, hamba-Na, karengan Nisia si ghimenang e rahmat-Na, 55tanu neiy i ta’ar-Nala wia se nene moyang ta, wia si Abraham wo se see’na i wee eng keure-urena.”56Wo si Maria si minena’ wo’o wona’ telu nga sumedot eng keurena mewali-wali ampit si Elisabet, laa o mareng sumeup waki walena. 57Kamurian lekepouw en sumedotna i wee si Elisabet kaa laa metetimea’ wo sia tu’u tumimea’la siesa oki’ tuama. 58Katoroan se ketana’-ketana’na ma’an se kawanua patuarina se liminga, kaa si Tuhan si minapa’ato mola e rahmat-Na tuana eng kewangko’ wia nisia, mepa’a-pa’arouw sea mewali-wali ampit nisia.59Takar meiy mouw sea witu e nendo kauwalu kaa meiy mesesunatla sioki’ i ti’i wo nisea se mengengaranla nisia Zakharia i ki’it e ngaran ni ama’na, 60ta’an si ina’na si limila”: “Tea’, nisia si lewo’ sa reiy’ ngaranan Yohanes.” 61Pokeiy nea wia nisia: “Reiy’la si witu e nelet ne kawanua patuarimu si mekengaran tuana.”62Laa o sea matudu-tudu’ wia si ama’na kaa mewewueiy, e ngaran sapa ni’i peweweenala wia sioki’na i ti’i. 63Sia kumiwee watu pepatikan, laa o matikla e lelila’an-lelila’an i yi’i: “Ngaranna nyi’a mouw e Yohanes.” Wo sea tu’u ma’erang em baya nea.64Wo en toro i te ni’itu kangkasi minawuka’ mola en sumana wo i kewaya mola e lila’na, laa o sia melila-lila’ wo malo’or si Empung. 65Takar kineide’anouw em baya ne tou se maena’ witu eng kaledongna, wo e reiy’ sa mina’asa minamualila i ti’i e minamuali penoto-notoren waki minapekasa kakuntungan Yudea. 66Wo em baya ne tou, se liminga nyi’a, se meghena-ghenang nyi’a wo lumila’: “Mamuali sapa ku’a re’en sioki’ i yi’i ee sangari?” Karengan e lawas ni Tuhan rimapit nisia.67Wo si Zakharia, ama’na, si minawuta ampit e Roh Kudus, laa o sia mawenti’, pokeiyna: 68“Lo’orenouw si Tuhan, Empung ni Israel, karengan Nisia si limalesi se umat-Na wo mali eng kaliseiyan wia nisea,69Nisia si timeula e nesa sunge kelawiran i wee nikita witu en see’ ni Daud, si hamba-Na i ti’i, 70– En tanu neiy mouw i nuwu’-Nala rengane’ em purbakala kaa en suma ne nabi-nabi-Na kudus – 71kaa laa merereta’mi nikita waki se kesaru-kesaru ta wo witu e lawas em baya ne tou mari’iris nikita,72kaa laa mapa’atola e rahmat-Na wia se nene moyang ta wo ghumenang en teta’aran-Na kudus, 73nyi’a i ti’i en tiwa’ neiy i totor-Nala wia si Abraham, ama’ ne opo’ ta, kaa Nisia si kimaruniala nikita, 74rio kita, i kareu’mi witu e lawas ne kesaru, o toro meraghesla wia-Nisia reiy’la si ide’, 75witu eng kakudusan wo eng kaulitan witu en sinaru-Na esa nga umur em patou-touan ta.76Wo nikoo, heiy oki’ku, koo laa totoren nabi ni Empung Si Kasarakek; karengan nikoo koo laa kumelang rumeriorla si Tuhan kaa laa metetiro’la e lalan i wee-Nisia, 77kaa laa meweweela wia se umat-Na em pangartian lumaa eng kelawiran tumo’otolela witu em paampungan en dosa-dosa nea,78karengan e rahmat wo en tongkoupusen waki si Empung ta, ampit e wisa Sia laa lumales nikita, Siendo memo’odo waki e tampa rakek, 79kaa laa meteterangla nisea se maena’ witu eng kareiydeman wo witu en tinerungan e maut kaa laa mapatorola e ne’a ta witu e lalan dame sejahtera.”80Sapa tare sioki’ i ti’i si maawes eng kasela wo maka ente’ mola e rohna. Wo nisia si maena’ waki padang gurun i ka’ayo witu e nendo nisia nu lewo’ sa reiy mapa’atola en tou wia si Israel.
1Witu e nedo ni’itu si Kaisar Agustus si rimeu’mi e nesa perenta, rimeo matikla em baya se tou wia minapekasa eng kaoatan. 2Nyi’i mouw em pepatikan kasa ketare katoroan si Kirenius minamuali wali em banua waki Siria. 3Takar mea mouw em baya ne tou minea matikla en tou, siesa o siesa waki kotana nuesa.4Tuanakan kangkasi si Yusuf si rimou’mi waki kota Nazaret waki Galilea o mea waki Yudea, minea waki kota Daud mekengaran Betlehem, - karengan nisia si asal wia se me’urang wo see’ ni Daud – 5rio i patikla mewali-wali ampit si Maria, tunanganna, si kasuatan megandong.6Katoroan sea nu witu mina’ayo mouw e nedona i wee si Maria kaa laa metetimea’la, 7wo sia tumimea’la siesa oki’ tuama, sioki’na polon, laa o saputenna ampit e lampin wo i gholeiynala witu e lontang, karengan e reiy’la si tampa i wee nisea witu e wale tete’upan.8Waki daerah i ti’i wawean se rumerawir-rumerawir maena’ waki padang metayur se kawang ne ternak nea witu e nedo wengi. 9I kasenge’mi si rimedeiy mouw siesa malaikat ni Tuhan witu en tawi nea wo eng kamulia’an ni Tuhan e masena’ simaputla nisea wo nisea se kasa kineide’an.10Laa o pokeiy ni malaikat i ti’i wia nisea: “Te’a meide’, karengan eng kaulitna niaku ku ma’abarla wia nikouw e mekepa’aren wangko’ ni’i wee se minapekasa bangsa: 11E nendo i yi’i minatou mouw i wee nikoo si Lumelawir, nyi’a iti’i si Kristus, Tuhan, waki kota Daud. 12Wo nyi’i mouw eng kowa’na i wee nikoo: Nikouw kouw laa tume’upla siesa dade sinaput ampit e lampin wo neiy i gholeiy witu e lontang.”13Wo i kasenge’mi loo’onouw se mewali-wali ampit si malaikat i ti’i se ka’asa’an eng kelakerna se suraro sorga se malo’or si Empung, pokeiy nea: 14“Eng kamulia’an i wee si Empung waki tampa kasarakek wo en dame sejahtera wia em bumi witu e nelet ne tou mekepa’aren wia-Nisia.”15Se malaikat-malaikat nu timele’u mola nisea wo mareng waki sorga, se rumerawir-rumerawir i ti’i se limila’ siesa wia se walina: “Meiy mouw ta mea waki Betlehem kaa mea meleloo’ sapa e minamuali maname, tanu neiy i pakite’ula ni Tuhan wia nikita.” 16Laa o sea mario-rior mea wo tume’upla si Maria wo si Yusuf wo si dade i ti’i, si kasuatan ghimoleiy witu eng gorem e lontang.17Wo eng katoroan nisea nu limoo’- Nisia, sea makite’ula sapa e neiy mouw i lila’la wia nisea en tanume si Oki’ i ti’i. 18Wo em baya ne tou se liminga nyi’a se ma’erang tanume en sapa neiy i lila’la ne rumerawir-rumerawir i ti’i wia nisea. 19Ta’an si Maria si kimirong e reiy’ sa mina’asa em perkara i ti’i witu eng gorem e natena wo meghena-ghenangla nyi’a. 20Takar marengouw se rumerawir-rumerawir i ti’i kasuatan mapuji wo malo’orla si Empung karengan e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e lininga nea wo e linoo’ nea, em baya nyi’a minatoroan ampit en sapa neiy mouw i lila’la wia nisea.21Wo eng katoroan lekepouw uwalu nga endo wo Nisia si lewo’ sa reiy’ sunaten, Nisia si wineean ngaran Yesus, nyi’a i ti’i e ngaran neiy i totorla ni malaikat nu reiy’pe’ Nisia nu ginandong ni ina’na22Wo katoroan e lekepouw e nedo palenasan, i ki’it e nukum Taurat ni Musa, nisea se minali Nisia waki Yerusalem kaa laa mesesarakanla-Nisia wia si Tuhan, 23tanu wawean neiy i kepatik witu e nukum ni Tuhan: “Em baya ne oki’ tuama polon se lewo’ sa reiy’ kudusela i wee si Empung”, 24wo kaa laa mesesempe’la en tetule i ki’it en sapa neiy i nuwu’la witu e nukum ni Tuhan, nyi’a i ti’i se esa nge paar wukur ka’apa rua nga ipus oki’ ni Pombo.25Wawean waki Yerusalem siesa tou si mekengaran Simeon. Nisia siesa tou ulit wo saleh si ma’ana’la em pangiboran i wee si Israel. Roh Kudus e witu natasna, 26wo wia nisia neiy mouw i papaloo’ola ni Roh Kudus, kaa nisia si reiy’ laa mate nu reiy’pe’ nisia nu lumoo’ si Mesias, nyi’a i ti’i Nisia si ni’isu’la ni Tuhan.27Nisia si mineiy waki Bait ni Empung kaa e Roh Kudus. Katoroan si Yesus, Oki’ i ti’i, si niali ghumorem ne tu’ana kaa laa metetuanala wia Nisia sapa neiy i tantula e nukum Taurat, 28nisia si simungkul si Oki’ i ti’i wo malar-Nisia kasuatan malo’or si Empung, pokeiyna: 29“En teakan, Tuhan, i waya mola si hamba-Mu i yi’i mea witu en dame sejahtera, minatoroan ampit e nuwu’-Mu,30karengan em berenku limoo’ mouw eng kelawiran waki-Nikoo, 31en sinadia-Mu mola witu en sinaru ne reiy’ sa mina’asa bangsa, 32nyi’a i ti’i en terang minamuali pakaloo’-loo’on i wee se bangsa-bangsa walina wo mamuali kamulia’an i wee se umat-Mu, Israel.”33Wo si ama’ wo si ina’na se kasa mina’erang witu e reiy’ sa mina’asa sapa neiy i lila’la en tanume Nisia. 34Laa o berkatela ni Simeon sea wo lumila’ wia si Maria, ina’ ni Oki’ i ti’i: “Eng kaulitna si Oki’ i yi’i si neiy i tantula mekeka’anula ka’apa meteto’orla kelaker tou waki Israel wo kaa laa mamuali esa kowa’ lumentutla em pe’isingan 35– wo e nesa santi laa lumampat si imukurmu nuesa -, rio mamuali pakaloo’o-loo’ola eng genang e nate ne kelaker tou.”36Awes kangkasi witu wawean si Hana, siesa nabi wewene, si urang ni Fanuel wia se suku Asyer. Nisia si kasa mouw limangkoiy e numurna. Nisia nu kimawengola si timou pitu nge te’un mewali-wali si ka’awuna, 37wo en teakan nisia si balu wo makaumur uwalu nga pulu’ o epat nge te’un. Nisia si reiype’ ma’an mekasa tumele’ula em Bait ni Empung wo noat o wengi si meraghes ampit maposo wo masombayang. 38Wo witu en toro ni’itu kangkasi meiy mouw sia witu wo tumotor en syukur wia si Empung wo mesesusuiy en tanume si Oki’ i ti’i wia em baya se tou se ma’ena’la eng kaliseiyan i wee e Yerusalem.39Wo ni’itu nu simampetouw em baya e lewo’ sa reiy tinuanala i ki’it e nukum ni Tuhan, o marengouw sea waki kota paana’an nea, nyi’a i ti’i eng kota Nazaret waki Galilea. 40Si Oki’ i ti’i si maawes eng kasela wo mina ente’, si wuta eng hikmat, wo e nupus karunia ni Empung em bia-Nisia.41Susur en te’un se tu’a ni Yesus se mea waki Yerusalem witu e nendo wangko’ Paskah. 42Katoroan si Yesus nu maka umurouw mapulu’ o rua nge te’un o mea mouw sea waki Yerusalem tanu eng kenaramen witu e nendo wangko’ i ti’i. 43Ni’itu nu mina’apu mola e nendo-nendo pewangko’an i ti’i, katoroan nisea nu makelang mewareng, o mena’ mouw si Yesus waki Yerusalem si reiy’ kete’uan ne tu’ana. 44Karengan pokeiy nea i te kaa Nisia si witu e nelet ne tou makelang mewali-wali nisea, kumelangouw sea esa nga endo pakelangen eng kewa’akatna, laa o sumero Nisia witu e nelet ne kawanua nea.45Karengan nisea se reiy’ minatola Nisia, o marengouw sea waki Yerusalem kasuatan reiy’ maena-ena’ masero Nisia. 46Ni’itu nu telu mouw nga endo sea matola Nisia si witu eng gorem em Bait ni Empung; Nisia si rimuber witu nuner ne alim ulama, kasuatan malingala nisea wo ma’ayola e wewueiyen-wewueiyen wia nisea. 47Wo em baya ne tou se malinga Nisia se kasa ma’erang kaa eng kepandean-Na wo e reiy’ sa mina’asa wewingkot neiy i wee-Nala.48Wo eng katoroan se tu’a-Na nu limoo’ Nisia, i kenganga mouw sea, laa o pokeiy ni ina’-Na wia-Nisia: “Tole, ka’a ku’a Koo sumiwo en tuana wia nikeiy? Si ama’-Mu wo niaku ampitouw e nide’ masero Nikoo.” 49Wingkot-Na wia nisea: “Ka’a ku’a kouw masero Niaku? Reiy’ ku’a re’en kete’uan niouw, kaa Niaku ku lewo’ sa reiy’ wia eng gorem em bale ni Ama’-Ku?“ 50Ta’an nisea se reiy’ mangarti sapa neiy i lila’-Nala wia nisea.51witu e nurusan nea. Wo si ina’-Na si kimirong em baya em perkara i ti’i witu eng gorem e natena. 52Wo si Yesus si kasa mouw maawes eng kasela wo maawes eng hikmat-Na wo eng kewangko’-Na, wo si kasa mouw i koupusla ni Empung wo ne tou.
1Witu en te’un kamapulu’ o lima witu em paperenta’an ni Kaisar Tiberius, katoroan si Pontius Pilatus minamuali wali em banua Yudea, wo si Herodes si raja wilayah Galilea, Filipus, patuarina, si raja wilayah Iturea wo en Trakhoitis, wo si Lisanias si raja wilayah Abilene, 2witu e nedo si Hanas wo si Kayafas se minamuali Imam Wangko’, meiy mouw e nuwu’ ni Empung wia si Yohanes, oki’ ni Zakharia, waki padang gurun.3Takar meiy mouw si Yohanes waki minapekasa en daerah Yordan wo maaleiyla: “Makedo’ mola wo i wee mouw en toumu baptisen wo si Empung si laa mampungla en dosamu,4tanu wawean neiy i kepatik witu em buuk nubuat-nubuat ni Yesaya: Wawean palingan si mengale-ngaleiy waki padang gurun: Tiro’onola e lalan i wee si Tuhan, rondorenola e lalan i wee-Nisia.5Susur eng kewong e laa tawunan wo susur eng kuntung wo eng kentur e laa merampen, e mine reko-reko’ e laa terenen, e mine ngewo-ngewong e laa pataren, 6wo em baya ne tou se laa lumoo’ eng kelawiran waki si Tuhan.”7Laa o sia lumila’ wia se tou kelaker se mineiy wia nisia kaa neiy pebebaptisen, pokeiyna: “Heiy kouw see’ ni leloiy biludak! Seiy ku’a re’en si limila’la wia nikouw rio tumingkasla en tou witu e murka laa meiy?8Jadi i wua’ mola e wu’ana-wu’ana minatoroan ampit em pakedo’an. Wo te’a mouw maghenangla witu e natemu: Kaa si Abraham nisia mouw si ama’ meiy! Karengan niaku ku lumila’me wia nikoo: Si Empung si toro i te sumiwola se watu-watu i yi’i mamuali oki-oki’ i wee si Abraham!9Pati en sadia mouw witu eng kalat e nakana wo susur e nakana reiy’ mawua’la wu’ana le’os e laa pelen wo i tea’ witu napi.”10Se tou kelaker se minueiy wia nisia: “Sa tuana sapa ku’a re’en e lewo’ sa reiy’ siwon neiy? “ 11Wingkotna: “Seiy i te si makapunya rua nga ketor labung, satorona nisia si metengla nyi’a ampit se reiy’la, wo seiy i te si makapunya kekaanen, satorona nisia kangkasi si sumiwola en tuana.”12Mineiy kangkasi se mememurut-mememurut cukai kaa neiy pebebaptisen wo nisea se minueiy wia nisia: “Guru, sapa ku’a re’en e lewo’ sa reiy’ siwon neiy?” 13Wingkotna: “ Te’a makiwee lumantouwla eng kelaker witu en sapa neiy mouw i tantula i wee nikoo.”14Wo se perajurit-perajurit kangkasi se minueiy wia nisia: “Wo nikeiy, sapa ku’a re’en e lewo’ sa reiy’ siwon neiy? Wingkot ni Yohanes wia nisea: “Te’a mekaat wo te’a maperas wo pa’awesenola en toumu ampit en tetoromu.”15Ta’an eng karengan se tou kelaker se kasuatan ma’ena’ wo ma’arap, wo em baya nea se mawueiy witu e nate nea en tanume si Yohanes, wo’o wona’ nisia mouw si Mesias, 16Yohanes si miningkot wo limila’ wia em baya se tou i ti’i: “Niaku ku mebaptis nikouw ampit en dano, ta’an Nisia si lumantouwla eng kuasa ta’an wia niaku si laa meiy wo mewewuka’la en tali kasut-Na tu’u niaku ku reiy’ waar. Nisia si laa maptis nikouw ampit e Roh Kudus wo ampit e napi.17Niu witu mouw e lawas-Na kaa laa meweweresila en tampa peirikan-Na wo kaa laa ma’erurla eng gandum-Na witu eng gorem e lumbung-Na, ta’an e riawu en daami i ti’i e laa tunun-Na witu e napi reiy’ kawunu’an.”18Ampit eng kelaker teturu’ walina si Yohanes si maabarla e Injil wia se tou kelaker. 19Ta’an nisia nu timogorla si Herodes raja wilayah karengan em peristiwa ni Herodias, ka’awu ni patuarina, wo karengan e reiy’ sa mina’asa kalewo’an walina en tinuananala, 20si raja i ti’i si minawes eng kalewo’anna ampit ghimoremla si Yohanes witu eng gorem em pejara.21Katoroan em baya ne tou kelaker i ti’i se binaptisola wo katoroan si Yesus kangkasi si binaptisola wo eng kasuatan masombayang, o mawuka’ mouw e langit 22wo tumumpa mouw e Roh Kudus minasar si Pombo mineiy witu natas-Na. Wo kaling’anouw en suara waki langit: “Nikoo mouw si Oki-Ku neiy-Ku i keupus, wia-Nikoo mouw Niaku mepa’ar.”23Katoroan si Yesus nu mememuleiy em pepa’ayangen-Na, Nisia si makaumur wo’o wona’ telu nga pulu’ nge te’un wo i ki’it em paloo’ala ne tou, Nisia nyi’a mouw si urang ni Yusuf, urang ni Eli, 24urang ni Matat, urang ni Lewi, urang ni Malkhi, urang ni Yanai, urang ni Yusuf,25urang ni Matica, urang ni Amos, urang ni Nahum, urang ni Hesli, urang ni Nagai, 26urang ni Maat, urang ni Matica, urang ni Simei, urang ni Yosekh, urang ni Yoda,27urang ni Yohanan, urang ni Resa, urang ni Zerubabel, urang ni Sealtiel, urang ni Neri, 28urang ni Malkhi, urang ni Adi, urang ni Kosam, urang ni Elmadam, urang ni Er, 29urang ni Yosua, urang ni Eliezer, urang ni Yorim, urang ni Matat, urang ni Lewi,30urang ni Simeon, urang ni Yehuda, urang ni Yusuf, urang ni Yonam, urang ni Elyakim, 31urang ni Melea, urang ni Mina, urang ni Matata, urang ni Natan, urang ni Daud, 32urang ni Isai, urang ni Obed, urang ni Boas, urang ni Salmon, urang ni Nahason,33urang ni Aminadab, urang ni Admin, urang ni Arni, urang ni Herson, urang ni Peres, urang ni Yehuda, 34urang ni Yakub, urang ni Ishak, urang ni Abraham, urang ni Tera, urang ni Nahor, 35urang ni Serug, urang ni Rehu, urang ni Pelek, urang ni Eber, urang ni Salmon,36urang ni Kenan, urang ni Arpakhsad, urang ni Sem, urang ni Nuh, urang ni Lamekh, 37urang ni Metusalah, urang ni Henokh, urang ni Yared, urang ni Mahalaleel, urang ni Kenan, 38urang ni Enos, urang ni Set urang ni Adam, urang ni Empung.
1Yesus, si wuta ampit e Roh Kudus, marengi waki temberan Yordan, laa o alin ni Roh Kudus waki padang gurun. 2Witu Nisia si minena’ epat nga pulu’ nga endo eng keurena wo wina’awa’an ni Iblis. Eng keurean nu witu Nisia si reiy’ kimaan sapa-sapa wo nu reiy’ mouw e nedo ni’itu o Sia maarem.3Laa o lumila’ mouw si Iblis wia-Nisia: “Sa Koo urang ni Empung, reo mouw se watu i yi’i mamuali roti.” 4Wingkot ni Yesus wia nisia: “Wawean neiy i kepatik: Sitou si matou-tou reiy’ witu e roti i te.”5Kamurian sia mali si Yesus waki e nesa tampa rakek wo reiy’ pini’ipitan weren wo sia mapaloo’ola wia-Nisia em baya eng keraja’an sorga. 6Pokeiy ni Iblis wia-Nisia: “E reiy’ sa mina’asa kuasa i ti’i ma’an eng kamulia’anna e laaku i weela wia-Nikoo, karengan em baya nyi’a i ti’i neiy mouw i sarakan wia niaku wo niaku ku meweweela nyi’a wia si seiy i te si neiy ku i kepa’arla. 7Jadi sa Koo sumempe niaku, minapekasa ni’itu e laa mamuali punya-Mu.”8Ta’an si Yesus si limila’ wia nisia: “Wawean neiy i kepatik: Nikoo koo lewo’ sa reiy sumempe si Tuhan, si Empungmu wo wia i te Nisia koo lumukar!”9Kamurian sia mali si Yesus waki Yerusalem wo tumampala Nisia witu en songkouw em Bait ni Empung, laa o lumila’ wia-Nisia: “Sa Koo Oki’ ni Empung, mapalenta’ mola en tou-Mu wia nyi’i o mawa’, 10karengan wawean neiy i kepatik: En tanume Nikoo, Nisia si laa merentala se malaikat-malaikat-Na kaa laa kumedirla Nikoo, 11wo nisea se laa malar Nikoo witu natas e lawas nea, rio e ne’a-Mu te’a i kasu’usu’ witu em batu.”12Yesus si miningkot nisia, pokeiy-Na: “Wawean e nuwu’: Te’a koo mewewa’awa’ si Tuhan, Empungmu!” 13Si Iblis nu simampetola em pewa’awa’an i ti’i, sia munduri wia-Nisia wo ma’ena’ e nedo le’os.14Witu eng kuasa Roh o marengouw si Yesus waki Galilea. Wo rumangketouw e nabar tanume Nisia waki minapekasa en daerah i ti’i. 15Kasuatan e ni’itu Nisia si mawee teturu’ witu e wale-wale ibadat witu wo em baya ne tou se malo’or Nisia.16Sia meiy waki Nazaret en tampa Nisia nu sinelami, wo i ki’it eng kenaramen-Na witu e nendo sabad Nisia si ghumorem witu e wale ibadat, laa o rumedeiy kaa laa mewewaca waki Kaol 17Wia Nisia si wineeanla eng kaol ni nabi Yesaya wo eng kinewewuka’-Nala, Sia matola e nats, witu e wisa wawean neiy i kepatik:18“E Roh ni Tuhan em bia-Niaku’, karengan Nisia si minisu’ mola Niaku, kaa laa mepepa’ayola e nabar le’os wia se tou-tou miskin; wo Nisia si timoke mouw Niaku 19kaa laa ma’abarla eng kaliseiyan wia se tou-tou tawanan, wo em pineleloo’ wia se tou-tou rapa, kaa laa mewewayala se tou-tou siniasa, kaa laa ma’abarla en te’un rahmat ni Tuhan mineiy mouw.”20Kamurian Sia menetla eng kaol i ti’i, o meela nyi’a sumeup wia si pejabat, laa o rumuber; wo em beren em baya ne tou witu eng gorem wale ibadat i ti’i neiy i kawuyut wia-Nisia. 21Laa o Sia muleiy mee teturu’ wia nisea, pokeiy-Na: “Wia e nendo i yi’i lekepouw e nats i yi’i witu e nedo nikouw nu liminga nyi’a.” 22Wo em baya ne tou i ti’i se minulitla Nisia wo nisea se ma’erang witu e lelila’an-lelila’an wangun neiy i totor-Nala, laa o pokeiy nea: “Reiy’ ku’a re’en Nisia i yi’i si urang ni Yusuf?”23Takar lumila’ mouw Sia wia nisea: “Tantu nikouw kouw laa lumila’la em pepatah i yi’i wia-Niaku: Heiy mengelot, le’osenola en tou-Mu nuesa. Siwonola wia nyi’i kangkasi, wia en tampa asal-Mu i yi’i, e reiy’ sa mina’asa lininga meiy minamuali mola waki Kapernaum!” 24Wo pokeiy-Na kasi: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna reiy’la si nabi si paarga’an witu en tampa asalna.25Wo Niaku ku lumila’me wia nikoo, wo em peila’-Ku i yi’i e nulit: Witu en zaman ni Elia niatoan kelaker se wewene balu waki Israel eng katoroan e langit mina penet eng keurean telu nge te’un wo enem nga sumedot wo eng katoroan em bahaya kelalenan ee pasil en timoro e minapekasa em banua. 26Ta’an si Elia si neiy i toke reiy’ wia si meta’asa’an wia nisea, ta’an i te wia siesa wewene balu waki Sarfat, waki tana’ Sidon. 27Wo witu en zaman ni nabi Elisa kelaker se tou kusta waki Israel wo reiy’la siesa tou tu’u si linenasla, reiy’ siwalina ta’an i te si Naaman, sitou en Siria i ti’i.”28Liminga ni’itu kasa mouw meupi’ em baya ne tou se witu e wale ibadat i ti’i. 29Sea rumedeiy, laa o rumawir si Yesus mea waki luar kota wo mali Nisia waki ri’iping eng kuntung, en tampa eng kota i ti’i rimeta’, kaa laa melelawala Nisia witu e ri’iping i ti’i. 30Ta’an Nisia si kimelang limangkoiyi eng keuneran nea, laa o mea.31Kamurian Yesus si minea waki Kapernaum, e nesa kota waki Galilea, laa o mawee teturu’ witu witu e nendo-nendo Sabad. 32Nisea se ma’erang malinga en teturu’-Na, karengan eng kapaila’-Na wuta eng kuasa.33Witu eng gorem e wale ibadat i ti’i wawean siesa tou sinelaran ni setang wo nisia si marekeiy kaente’: 34“Hei Koo, Yesus tou Nazaret, sapa e nurusan-Nu ampit nikeiy? Nikoo koo mineiy kaa mepepunengla nikeiy? Niaku ku mete’u seiy Koo: Si Kudus waki si Empung.”35Ta’an si Yesus si rimekak nisia pokeiy-Na: “Menes, rumou’ mouw wia nisia!” Wo si setang i ti’i tu’u si mine’epesla sitou i ti’i witu eng keuneran ne tou kelaker, laa o rumou’la wia nisia wo si kasa reiy’ rimarala nisia. 36Wo em baya ne tou se ma’erang, laa o lumila’ siesa wia se walina, pokeiy nea: “Kumura eng kahebatna en tetotoren i yi’i! Karengan ampit e minawuta wibawa wo eng kuasa Nisia si minee perenta wia se roh-roh lewo’ wo sea tu’u rumou’.” 37Wo i kasera mouw e nabar tanume Nisia witu e wisa i te waki daerah i ti’i.38Kamurian Sia tumele’ula e wale ibadat i ti’i wo mea waki wale ni Simon. Sapa tare si ina’ manuang ni Simon si kasa nanar wo nisea se kimiwee wia si Yesus rio tumulung nisia. 39Takar Sia rumedeiy witu li’ilik ni wewene i ti’i, laa o rumekak e nanar i ti’i, wo e rumara i ti’i tu’u en timele’ula nisia. Si wewene i ti’i si makarengan timo’or wo melayanla nisea.40Katoroan si endo nu tumenem, em baya ne tou se minali wia-Nisia se tou-tou rara’an nea, se peme’itan e minegheghioan rumara. Sia tu’u rumeta’la lawas-Na wia nisea siesa o siesa wo lume’osla nisea. 41Waki se kelaker tou sea rumou’mi kangkasi se setang-setang kasuatan marekeiy: “Nikoo mouw koo Urang ni Empung.” Laa o ampit eng kasa ente’ Sia mepalouw nisea wo reiy’ meela nisea sumusuiy, karengan nisea se mete’u kaa Nisia si Mesias.42Katoroan e nendo oat, Yesus si minae wo mea waki e nesa tampa kapenesan. Ta’an se tou kelaker se menero Nisia, laa o matola-Nisia wo me’inakut metaang Nisia rio te’a metetele’ula nisea. 43Ta’an Nisia si limila’ wia nisea: “Waki kota-kota walina Niaku kangkasi ku lewo’ sa reiy’ maabarla e Injil Keraja’an ni Empung karengan kaa ni’itu mouw Niaku ku neiy i toke.” 44Wo Sia si maabarla e Injil witu e wale-wale ibadat waki Yudea.
1Witu mekasa Yesus si rimedeiy waki pante lour Genesaret, kasuatan se tou kelaker se minuyutla Nisia kaa se melelingala e nuwu’ ni Empung. 2Sia lumoo’ e rua lodeiy witu li’ilik em pante. Se lumelour-lumelourna se timumpa mouw wo kasuatan makemes em puket nea. 3Sia sumeret witu eng gorem e meta’asa’an lodeiy i ti’i, nyi’a i ti’i e lodeiy ni Simon, wo rumeo nisia tumodola lodeiyna ma’akatla oki’ witu em pante. Laa o Sia rumuber wo mawee teturu wia se tou kelaker witu i te natas e lodeiy.4Nisia nu simampetouw mesesusuiy, Sia lumila’ wia si Simon: “Tumodo mouw waki tampa kerareman wo i pitarouw em puketmu kaa em pesesikop sera’.” 5Simon si miningkot: “Guru, simanga wengi mouw keiy mengente’ mepa’ayang wo nikeiy keiy reiy’ simikop sapa-sapa, ta’an kaa Nikoo si rimeo nyi’a, niaku ku laa mitarla em puket kasi.” 6Wo sea nu timuana mola nyi’a, nisea se simikop ka’asa’an sera’ i ka’ayo em puket nea e muleiy makurensang. 7Laa o sea mengape-ngapeiy se ka’ampit-ka’ampit nea witu lodeiy walina rio sea meiy sumawang nisea. Wo nisea i ti’i se mineiy, laa o sea mewali-wali mapumpun e rua lodeiy i ti’i ampit se sera’ i ka’ayo weitouw i katenem.88 Katoroan si Simon Petrus limoo’ eng kapualitan i ti’i sia tu’u i kasungkur witu en sinaru ni Yesus wo lumila’: “Tuhan, ma’akatola wia niaku, karengan niaku i yi’i ku esa tou berdosa.” 9Karengan nisia wo em baya se tou mewali-wali ampit nisia se ma’erang karengan eng kelakerna se sera’ sinikop nea; 10tuanakan kangkasi si Yakobus wo si Yohanes, se oki’ ni Zebedeus, se minamuali ka’ampit ni Simon. Pokeiy ni Yesus wia si Simon: “Te’a meide’, muleiymi en teakan nikoo koo muket se tou.” 11Wo nu reiy’ mouw i tu sea kumeongi e lodeiy-lodeiy nea witu eng ketana’an o sea tu’u tumele’ula e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa, laa o kumi’it si Yesus.12Witu mekasa Yesus si witu eng gorem e nesa kota. Witu wawean siesa tou si wuta eng kusta. Katoroan sia nu limoo’ si Yesus, i kasungkurouw sia wo makiwee: “Tuang, sa si Tuang pa’ar, Tuang si toro i te lumenasla niaku.” 13Laa o i yayatla ni Yesus e lawas-Na, lumelerla sitou i ti’i, wo lumila’: “Niaku ku pa’ar, mamuali mouw koo lenas.” En toro i te ni’itu kangkasi minere’i mouw e rumara kustana.14Yesus si minalouw sitou i ti’i makite’ula nyi’a wia si seiy i te tu’u kangkasi wo lumila’: “Mea mouw, i papaloo’o mola en toumu wia se imam wo i sempe mola witu eng kinalenasannu en sesempean tanu neiy i perentala ni Musa, tanume em bukti wia nisea.”15Ta’an e nabar tanume si Yesus eng kasa mouw wa’akat neiy i ka’abar wo meiy mouw se tou kelaker mareo-reok wia-Nisia kaa meiy melelinga Nisia wo kaa laa pelele’osela witu rumara nea. 16Ta’an Nisia si minundurla en touna witu en tampa-tampa kapenesan wo sumombayang.17Witu e nendo mekasa katoroan si Yesus nu mawee teturu’, wawean se pirala tou Farisi wo se ahli Taurat se rimuber melelingala-Nisia. Nisea nu mineiy se waki e reiy’ sa mina’asa desa waki Galilea wo Yudea wo waki Yerusalem. Eng kuasa ni Tuhan rimapitla Nisia, i ka’ayo Sia toro lume’osla se tou rara’an.18Laa o meiy mouw se pirala tou se minuleng siesa tou kepor witu natas en tetekelan; nisea se me’inakut ma’ali nisia ghumorem wo merereta’la nisia witu en sinaru ni Yesus. 19Karengan nisea se reiy’ mete’u mali nisia ghumorem minato’orongan ampit eng kelakerna ne tou witu, o lumongkotouw sea witu natepna em bale, laa o ghumoghar e natep i ti’i, wo tumumpala sitou i ti’i ampit en tetekelanna witu eng keuneran ne tou kelaker e minakatoro witu en sinaru ni Yesus.20Katoroan si Yesus nu limoo’ e iman nea, o lumila’ mouw Sia: “Heiy patuari, en dosamu niampunganouw.” 21Ta’an se ahli-ahli Taurat wo se tou-tou Farisi se ghimenang witu e natena: “Seiy ku’a re’en sitou maojat si Empung i yi’i? Seiy si toro ma’ampungla en dosa sa reiy’ si Empung nuesa?”22Ta’an si Yesus si mete’u eng genang nea, laa o lumila’ wia nisea: “Sapa ku’a re’en em peghena-ghenangen niouw witu e natemu? 23Wisa ku’a re’en e lebe gampang, lumila’la: En dosamu niampunganouw, ka’apa lumila’la: Tumo’orouw, wo kumelangouw? 24Ta’an rio kouw mete’u, kaa wia eng kaoatan i yi’i si Oki ni Tou si wawean kuasa ma’ampungla en dosa” – o lumila’ mola Sia wia sitou kepor i ti’i - : “Wia nikoo Kulumila’la, tumo’orouw, poponouw en tetekelannu wo marengouw waki walemu!”25Wo witu i te en toro ni’itu kangkasi tumo’orouw sia, witu en sinaru nea, laa o mopo en tetekelanna wo mareng waki walena kasuatan malo’orla si Empung. 26Em baya se tou i ti’i se ma’erang, laa o lumo’orla si Empung, wo nisea se kasa meide’, pokeiy nea: “E nendo i yi’i nikeiy keiy minakaloo-loo’ mola eng kapualitan-kapualitan kasa maka’erangen.”27Kamurian, eng katoroan si Yesus nu limaa witu luar, Sia lumoo’ siesa tou mememurut cukai, mekengaran Lewi, si kasuatan merube-ruber witu e wale cukai. Yesus si limila wia nisia: ”Kumi’itouw Niaku!” 28Takar o rumedeiy mouw si Lewi wo tumele’ula e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa, laa o kumi’it Nisia.29Wo si Lewi si simiwola e nesa sesakeiyan wangko’ i wee Nisia witu em balena wo se ka’asa’an se mememurut cukai wo se tou-tou walina se kimi’it kimaan mewali-wali ampit Nisia. 30Se tou-tou Farisi wo se ahli-ahli Taurat se mengu’ungu-ngu’ungul wia se murid-murid ni Yesus, pokeiy nea: “Ka’a kouw mekaan wo makoo’ mewali-wali ampit se mememurut cukai wo se tou berdosa?” 31Laa o wingkot ni Yesus wia nisea, pokeiy-Na: “Reiy’ sitou segaya’ si mepadungla mengelot, ta’an sitou rara’an; 32Niaku ku mineiy reiy’ kaa meiy mekekeret se tou ulit, ta’an se tou berdosa, rio sea makedo’.”33Se tou-tou Farisi i ti’i se limila’ kangkasi wia si Yesus: “Se murid-murid ni Yohanes se re’eregh maposo wo masombayang, tuanakan kangkasi se murid-murid tou Farisi, ta’an se murid-murid-Mu se mekaan wo makoo’.” 34Wingkot ni Yesus wia nisea: “Toro ku’a re’en se kalo ni peredegom se i reo moso, kasuatan si peredegom i ti’i si mewali-wali nisea? 35Ta’an e laa meiy e nedona, sakawisa si predegom i ti’i edoni wia nisea, witu e nedo ni’itu mouw nisea se laa moso.”36Nisia si limila’la kangkasi e nesa peulurela wia nisea: “Reiy’ siesa tou tu’u si kumurensangla esa nga kisi’ roko’ witu e labung weru kaa ni’i pekekubarla nyi’a witu e labung tu’a. Sa tuana, em beru i ti’i kangkasi e laa makurensang wo witu en tu’a i t’i e reiy’ laa matoroan o roko’ pakubar eng kinurensangla witu em beru i ti’i.37Tuanakan kangkasi e reiy’ siesa tou tu’u si mumpunla e nanggor weru witu eng gorem en sompoiy kuli’ tu’a, karengan sa tuana, e nanggor weru i ti’i e laa kumurensangla en sompoiy i ti’i wo e nanggor i ti’i e laa i katea’ wo en sompiy i ti’i tu’u e makemu. 38Ta’an e nanggor weru e lewo’ sa reiy’ tu’utulan witu en sompoiy weru tu’u. 39Wo e reiy’ siesa tou tu’u si kimoo’ mouw e nanggor tu’a si pa’ar kumoo’ e nanggor weru, karengan nisia si laa lumila’: E nanggor tu’a i ti’i e le’os.”
1Witu mekasa e nendo Sabat, katoroan si Yesus nu makelang witu e numa gandum, se murid-murid-Na se timipu’ e wulisna eng gandum wo kumaan nyi’a, kasuatan nisea nu mapisul nyi’a ampit e lawas nea. 2Ta’an se pirala tou Farisi se limila’: “Ka’a kouw masiwo sapa e reiy’ i wee siwon witu e nendo Sabat?”3Laa o wingkoten ni Yesus sea: “Reiy’ ku’a re’en winaca miouw sapa en tinuanala ni Daud, katoroan nisia wo nisea se maki’i-ki’it nisia nu maarem, 4o kumura nisia nu ghimorem witu eng gorem e Wale ni Empung wo medo e roti sesakeiyan, laa o kumaan nyi’a wo meela nyi’a wia se maki’i-ki’it nisia, eng kaulitna e roti i ti’i e reiy’ toro kaanen nea kacuali se imam-imam?” 5Pokeiy ni Yesus kasi wia nisea: “Si Oki ni Tou nyi’a mouw si Tuhan witu e nendo Sabat.”6Witu mekasa e nendo Sabat walina, Yesus si ghimorem witu e wale ibadat, laa o mee teturu’. Witu wawean sitou minate e lawas lele’osna. 7Se ahli-ahli Taurat wo se tou-tou Farisi se menegha-negha’la si Yesus kaa wo’o wona’ Sia lume’osla tou witu e nendo Sabat, rio sea maka’ato to’otolan kaa laa manginselokla Nisia. 8Ta’an Nisia si mete’u eng genang nea, laa o lumila’ wia sitou minate e lawasna i ti’i: “Tumo’orouw wo rumedeiy mouw witu nuner!” Takar tumo’orouw sitou i ti’i wo rumedeiy.9Laa o lumila si Yesus wia nisea: “Niaku ku mueiyme wia nikouw: Wisa ku’a re’en e ni’i wee i te witu e nendo Sabat, sumiwo le’os ka’apa sumiwo lewo’, lumawirla e nyawa nitou ka’apa mepepunengla nisia?“ 10Nu reiy’ mouw i tu Sia tumu’use eng kaledong wia nisea nu waya, laa o lumila’ wia sitou rara’an i ti’i: “I yayatola e lawasmu!” sitou i ti’i si simiwo en tuana wo mina le’osouw e lawasna. 11Takar tu sumegoa’ mouw e nupi’ nea, laa o sea rumunding, sapa ku’a e laa tuanan nea wia si Yesus.12Witu e nedo ni’itu mea mouw si Yesus waki kentur kaa mea mesesombayang wo esa nga wengi-wengian Nisia masombayang wia si Empung. 13Katoroan e nendo oat, Sia kumeret se murid-murid-Na meiy wia-Nisia, laa o meleng witu e nelet nea se mapulu’ o rua tou, se patotoren-Na rasul:14Simon kangkasi si wineean-Na ngaran Petrus, wo si Andreas patuari ni Simon, si Yakobus wo si Yohanes, si Filipus wo si Bartolomeus, 15si Matius wo si Tomas, si Yakobus urang ni Alfeus, wo si Simon si patotoren tou Zelot, 16si Yudas urang ni Yakobus, wo si Yudas Iskariot eng kamurian si minamuali pengkhianat.17Laa o Sia tumumpa ampit nisea wo mena’ witu e nesa tampa patar: witu se minerur se ka’asa’an waki se murid-murid-Na wo kelaker se tou walina mineiy se waki minapkasa Yudea wo waki Yerusalem wo waki daerah pante Tirus wo en Sidon. 18Nisea se mineiy kaa meiy melelingala Nisia wo kaa laa pelele’osela witu rumara nea; o kangkasi nisea se sinelaran ne roh-roh lewo’ se maka’ato eng kale’osan. 19Wo em baya ne tou kelaker i ti’i se me’inakut meleleler Nisia, karengan wawean eng kuasa rime’umi wia-Nisia wo em baya ne tou i ti’i se line’os-Nala.20Laa o tumu’use si Yesus wia se murid-murid-Na wo lumila’: “Ma’aruiyola, heiy kouw si miskin, karengan nikouw mouw si makapunya eng Keraja’an ni Empung 21Ma’aruiyola, heiy kouw en teakan i yi’i maarem, karengan nikouw kouw laa pakateu-teunla. Ma’aruiyola, heiy kouw en teakan i yi’i maame’, karengan nikouw kouw laa kume’eke’.22Ma’aruiyola kouw, sa eng karengan si Oki’ ni Tou se tou mari’irisla nikouw, wo sa sea sumea’la nikouw, wo masero’la nikouw ma’an sumede’la e ngarannu tanume e nesa e lewo’. 23Mepa’a-pa’arola witu e nedo ni’itu wo lumaya-laya’ mouw, karengan eng kaulitna, en tetoromu wangko’ waki sorga; karengan eng kenaramen tuana kangkasi se nene moyang nea se minatuana mola em baya se nabi24Ta’an cilaka mouw kouw, heiy kouw nu kaya, kaa witu eng kekaya’annu kouw minaka’ato mola em pangiborannu. 25Cilaka mouw kouw, en teakan i yi’i wesu, karengan nikouw make’eke’ karengan nikouw kouw laa mengasi’ wo mame’.26Cilaka mouw kouw, sa em baya ne tou se malo’or nikouw; karengan eng kenaramen tuana kangkasi se nene moyang nea se minatuana mola se nabi-nabi palsu.”27“Ta’an wia nikouw, si malingala Niaku, Niaku ku lumila’: I keupusla si kesarumu, sumiwo mouw le’os wia se tou mari’iris nikoo; 28kumiwee mouw em berkat i wee sitou makutok nikoo; sumombayangola i wee se tou maabut nikoo.29Seiy i te si sumepe’ eng keremu esa, i weela kangkasi wia nisia eng keremu walina, wo seiy i te si medo eng karaiymu, i waya mola kangkasi sia medo e labungmu. 30Weeala wia se susur tou makiwee wia nikoo; wo te’a mouw pakiween sumeup wia sitou si minedo eng kapunya’annu.31Wo kumura eng kepa’ar miouwla rio siwon ne tou wia nikoo, sumiwo mouw kangkasi en tuana wia nisea. 32Wo sa kouw meupusla sitou si meupusla nikouw, sapa ku’a re’en en tetoromu? Karengan se tou-tou berdosa tu’u se mineupusla kangkasi se tou-tou meupusla nisea. 33Karengan sa koo masiwola e le’os wia se tou masiwola le’os wia nikoo, sapa ku’a re’en en tetoromu? Se tou-tou berdosa tu’u se masiwo en tuana. 34Wo sa wona’ kouw meela pinjangan wo’o sapa wia sitou, karengan kouw ma’arapla laa maka’ato sapa wia nisia, sapa ku’a re’en en tetoromu? Se tou-tou berdosa tu’u se mineela pinjangan wia se tou-tou berdosa, rio sea maka’atola sumeup masuat eng kelaker.35Ta’an nikouw, i keupusla si kesarumu wo sumiwo mola le’os wia nisea wo pinjangala ampit e reiy’ ma’arapla suli’an, takar en tetoromu e laa wangko’ wo nikouw kouw laa mamuali oki’-oki’ ni Empung Si Kasarakek, karengan nisia si le’os wia se tou-tou reiy’ mete’u en taruma kase wo wia se tou-tou lewo’. 36Satorona kouw mura ate, masuat tanu si Amamu si mura ate.”37“Te’a mouw koo maakimla, takar nikouw tu’u kouw reiy’ laa akimen. Wo te’a mouw kouw meukum, takar kouw tu’u kouw reiy’ laa ukumen; ampunganola wo kouw laa ampungala.38Meela wo kouw laa weean: e nesa peukuran le’os, neiy i ransakla, neiy i oghe wo en timoa’ kimaluar e laa i wu’uwusla witu em pinalarmu. Karengan em peukuran pepaken niouw peukur, e laa i ukurla wia nikoo.”39Yesus si limila’la kangkasi e nesa peulurla wia nisea: “Toro ku’a re’en sitou rapa rumawir sitou rapa? Reiy’ ku’a re’en nisea nu rua se laa i kawu’uwu’ witu eng ko’okor? 40Siesa murid si reiy’ lumantouwla wia si guruna, ta’an seiy i te si kimawusola witu em petete’unna si laa masuat ampit si guruna.41Ka’a ku’a re’en nikoo koo limoo’ e lele’esek witu em beren ni patuarimu, kasuatan em bangin witu em berennu nuesa e reiy’ kakete’uannula? 42Kumura mouw ku’a re’en koo toro lumila’la wia si patuarimu: Patuari, i waya mola niaku ku rumou’la e lele’esek witu em berennu, awesla em bangin witu em berennu e reiy’ paloo’onnu? Heiy tou munafik, i rou’ pe’la rior em bangin witu em berennu, takar koo laa lumoo’ ampit e makaloo’o-loo’ola kaa laa merereu’la e lele’esek i ti’i witu em beren ni patuarimu.”43“Karengan e reiy’la si akana le’os si mawua’la wu’ana reiy’ le’os, wo kangkasi reiy’la si akana reiy’ le’os si mawua’la wu’ana le’os. 44Karengan susur e nakana eng kasine’uan witu em bu’ana. Karengan waki kongkom tetunean sitou si reiy’ tumipu’ em bu’ana ara wo waki en tetune-tetune si reiy’ tumipu’ em bu’ana nanggor.45Sitou le’os si rumeu’mi em barang le’os witu em penu’utu-nu’utulan e natena le’os wo sitou lewo’ si rumeu’mi em barang lewo’ witu em penu’utu-nu’utulanna lewo’. Karengan ni’i patotorla en sumana, masegori witu natena.”46Ka’a ku’a kouw maaleiy wia-Niaku: Tuhan, Tuhan, eng keulitna kouw reiy’ masiwola sapa em peila’-Kula? 47Susur tou si mineiy wia-Niaku si limingala em patotor-Ku ma’an simiwola nyi’a – Niaku ku laa mapaloo’ola wia nikoo ampit si seiy sia toro i panginsuatla -, 48nisia si masuat ampit siesa tou rimedeiyla wale: Sitou i ti’i si kimiar e rimare-rarem wo rumeta’la en teto’otolanna witu natas em batu. Katoroan mineiy e rano ampuan wo en songker en timoro em bale i ti’i, em bale i ti’i e reiy’ mete’u kaoghean, karengan em bale i ti’i en te’etep kinereredeiy.49Ta’an seiy i te si liminga em patotor-Ku, ta’an si reiy’ masiwola nyi’a, nisia si masuat ampit siesa tou rimedeiyla wale witu natas en tana reiy’ si teto’otolan. Katoroan en songker timoromi nyi’a, em bale i ti’i makarengan i kakolo’ wo hebatouw eng katerianna.”
1Si Yesus nu simampetla masusuiy witu en sinaru ne tou kelaker, ghumoremouw Sia waki Kapernaum.2Witu wawean siesa perwira makapunya siesa hamba, si kasa pa’arga’anna. Si hamba i it’i si kasuatan kasa rara’an wo si weitouw mate. 3Katoroan si perwira i ti’i nu liminga en tanume si Yesus, sia rumeo se pirala tou se tu’a-tu’a Yahudi meiy wia-Nisia kaa laa mekekiwee, rio Sia meiy wo lume’osla si hambana. 4Nisea se mineiy wia si Yesus wo nisea se kasa makiwee en tetulungan-Na, pokeiy nea: Nisia si waar tulungen-Nu, 5karengan nisia si meupus se bangsa ta wo nisia mouw si timanggong eng kinaparedeiy e wale ibadat meiy.”6Laa o mea si Yesus mewali-wali ampit nisea. Katoroan Sia nu reiy’ mouw wa’akatla waki wale ni perwira i ti’i, si perwira i ti’i si rimeo se kalo-kalona laa lumila’la wia-Nisia: “Tuang, te’a mouw memedu-medu, karengan niaku ku reiy’ waar sumungkul si tuang witu eng gorem em baleku; 7kaa ni’itu mouw niaku kangkasi ku maloo’ola en touku ku reiy’ waar ma’eiy wia-Nikoo. Ta’an lumila’ mola esa nga totor tetotoren, takar si hambaku i ti’i si laa male’os. 8Karengan niaku nuesa ku bawahan, wo witu e wawa’ku waweane’ kangkasi perajurit. Sa aku lumilala’ si meta’asa’an wia se perajurit i ti’i: “Mea!, takar sia mea, wo wia si esape’ kasi: “Meiy!, takar sia meiy, ka’apa tu’u wia si hambaku: “Pa’ayangenouw e nyi’i!, takar sia ma’ayangla nyi’a.”9Yesus nu liminga mola em peiyla’la i ti’i, Nisia si ma’erang wia nisia, wo eng kasuatan si limenge wia se tou kelaker se maki’itla Nisia, Sia lumila’: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, iman eng kasela i yi’i e reiy’pe’ ma’an mekasa i pasungkul-Ku, ma’anouw tu’u witu e nelet ne tou Israel!” 10Wo se tou-tou neiy i reo i ti’i nu minarengouw waki wale, neiy aton neala si hamba i ti’i si segaya’ mouw sumoup.11Kamurian Yesus si minea waki e nesa kota mekengaran Nain, se murid-murid-Na se minea mewali-wali ampit Nisia, wo kangkasi se tou kelaker se rimapitla-Nisia mareo-reok. 12Nisia nu tawi mouw em pepalen leloangan kota, wawean sitou minate si pinesa’an witu luar, sioki’ tuama, sioki’ pengesan ni ina’na si balu mouw, wo kelaker se tou witu eng kota i ti’i se rimapitla si balu i ti’i. 13Wo katoroan si Tuhan nu limoo’ si balu i ti’i, i kaoghe mouw e nate-Na kaa en tongkoupusen, laa o Sia lumila’la wia nisia: “Te’a maame’!” 14Kasuatan metawila e wewulengan i ti’i Sia lumelerla nyi’a, wo eng kasuatan se mawuleng i ti’i nu minena’, Sia lumila: “Heiy oki’ taretumou, Niaku ku lumila’me wia nikoo, tumo’orouw!” 15Takar tumo’orouw sitou i t’i wo rumuber wo muleiy mengila-ngila’, wo si Yesus si simarakanla nisia wia si ina’na.16Em baya ne tou i ti’i se kineide’an wo sea malo’orla si Empung, kasuatan meila’: “Siesa nabi wangko si minodolouw wia eng keuneran ta,” wo “Si Empung si limalesouw se umat-Na.” 17Takar tu rumangketouw e nabar tanume si Yesus waki minapekasa Yudea wo waki minapekasa en daerah kaledongna.18Katoroan si Yohanes nu minaka’ato abar tanume e reiy’ sa mina’asa em peristiwa i ti’i wia se murid-muridna, 19sia kumeret se rua tou witu e neletna wo rumeo nisea mueiy wia si Tuhan: “Nikoo mouw si laa meiy i ti’i ka’apa e lewo’ sa reiy’ ku’a re’en keiy ma’ana’la tou walina?” 20Katoroan se rua tou i ti’i i ka’ayola wia si Yesus, sea lumila’: “Si Yohanes Pembaptis si rimeo nikeiy mueiy wia-Nikoo: Sa Nikoo ku’a re’en si laa meiy i ti’i ka’apa e lewo’ sa reiy’ mouw ku’a re’en keiy ma’ana’la tou walina?”21Witu e nedo i ti’i Yesus si lime’osla kelaker tou witu e reiy’ sa mina’asa rumara wo em peme’itan wo witu e roh-roh lewo’, wo Sia kumaruniala ni’i paloo’la wia se kelaker tou rapa. 22Wo si Yesus si miningkot nisea: “Mea mouw, wo i lila’ mola wia si Yohanes sapa e linoo’ miouw wo en sapa e lininga miouw: Sitou rapa si limoo’, sitou kepor si kimelang, sitou kusta si minalenas, sitou tuli si liminga, sitou minate si tino’orla wo wia se tou miskin neiy i abarla e nabar le’os. 23Wo ma’aruiyola se tou reiy’ minerara e nate wo sumede’ Niaku.”24Se rereoan ni Yohanes i ti’i nu minea mouw, o muleiy mouw si Yesus sumusuiy wia se tou kelaker i ti’i en tanume si Yohanes: “I wee sapa ku’a re’en kouw mea waki padang gurun? Lumoo’ en tabelang ni’i paoghela e reghes mea o meiy? 25Ka’apa i wee sapa ku’a re’en kouw mea? Lumoo’ sitou minake e nalus? Sitou minake eng kewangun wo si matou-tou mewah, en tampana waki istana raja. 26Jadi i wee sapa ku’a re’en kouw me’a? Lumoo’ si nabi? Nulit, wo Niaku ku lumila’me wia nikoo, awes tare e lumantouwla ta’an si nabi.27Karengan en tanume Nisia wawean neiy i kepatik: Loo’onouw, Niaku ku rimeo si neiy i toke-Ku rumeriorla wia Nikoo, nisia si laa tumiro’la e lalan-Mu witu en sinaru-Mu. 28Niaku ku lumila’me wia nikoo: Witu e nelet nea nu neiy i patoula ni wewene reiy’la siesa tou tu’u si lumantouwla eng kewangko’ ta’an si Yohanes, ta’an si kasa rintek witu eng Keraja’an ni Empung si lumantouwla eng kewangko’ ta’an nisia.”29Se minapekasa tou kelaker se liminga e lelila’an-Na, ampitouw se mememurut cukai, se meulitla eng kaulitan ni Empung, karengan nisea se minee mola en tou binaptis ni Yohanes. 30Ta’an se tou-tou Farisi wo se ahli-ahli Taurat se simede’ e maksud ni Empung witu en tou nea, karengan nisea se so’o baptisen ni Yohanes.31Pokeiy ni Yesus: “Ampit en sapa ku’a re’en se laa Ku i ulurla se tou-tou waki se angkatan i yi’i wo ampit en sapa ku’a re’en sea i ti’i masuat? 32Nisea i ti’i se i ulur se oki’-oki’ rimuber waki pasar wo se ma’aleiyan: Nikeiy keiy masengo e no’olingen i wee nikoo, ta’an nikouw kouw reiy’ ma’engket, nikeiy keiy mekantarla eng kidung mengasi’, ta’an nikouw kouw reiy’ maame’.33Karengan si Yohanes Pembaptis si mineiy, nisia si reiy’ kimaan roti wo si reiy’ kimoo’ anggor, wo kouw lumila’: Nisia si sinelaran ni setang. 34Kamurian si Oki ni Tou si mineiy, Sia kumaan wo kumoo’, wo kouw lumila’: Loo’onouw, Nisia si tou karoko’ wo mengoo’, kalo ne mememurut cukai wo ne tou berdosa. 35Ta’an eng hikmat neiy i ulitla em baya ne tou se minaka’ato nyi’a.”36Siesa tou Farisi si minundang si Yesus kaa meiy kumaan waki walena. Yesus si mineiy waki wale ni tou Farisi i ti’i, laa o rumuber kumaan. 37Witu eng kota i ti’i wawean siesa wewene si kasa mouw kasine’uan si tanume siesa tou berdosa. Katoroan si wewene i ti’i nu liminga, kaa si Yesus si kasuatan mekaan witu em bale ni tou Farisi i ti’i, o meiy mouw sia maali-ali e nesa buli-buli pualam pinumpunan e lana wangi. 38Kasuatan maame’ sia laa rumedeiy witu muri ni Yesus tawi e ne’a-Na, laa o kumekosla e ne’a-Na i ti’i ampit e lue’na wo memeo-meosla ampit em bu’ukna, kamurian sia sumiong e ne’a-Na wo lumanala nyi’a ampit e lana wangi i ti’i.39Katoroan sitou Farisi minundang si Yesus nu limoo’ eng kapualitan i ti’i, sia lumila’ witu eng gorem e natena: “Sa Sia i yi’i si nabi, tantu Nisia si mete’u, seiy ku’a re’en wo tou en sapa ku’a re’en si wewene kima’apang-Nisia i yi’i; tantu Nisia si mete’u, karengan si wewene i ti’i siesa tou berdosa.” 40Laa o lumila si Yesus wia nisia: “Simon wawean e laa Ku i pelelila’la wia nikoo.” Singkom ni Simon: “I lila’ momi, Guru.”41“Wawean se rua tou se minutang wia siesa tou rumereta’ loit. Siesa tou si minutang lima nga atus dinar, si walina e lima nga pulu’. 42Karengan nisea se reiy’ makawoo mear, takar sia rume’ila e nutang ne rua tou i ti’i. Seiy ku’a re’en si witu e nelet nea si laa makaupusla nisia?” 43Wingkot ni Simon: “Niaku wona’ nisia si kasa laker rine’iala e nutangna.” Pokeiy ni Yesus wia nisia: “E nulit eng genangmu i ti’i.”44Wo eng kasuatan si limenge wia si wewene i ti’i, Sia lumila’ wia si Simon: “Nikoo koo limoo’ si wewene i yi’i? Niaku nu ghimorem wia em balemu, ta’an nikoo koo reiy’ mineela Niaku rano kaa ni pa’oas e ne’a-Ku, ta’an nisia si kimekosola e ne’a-Ku ampit e lue’ wo memeo-meosla ampit em bu’ukna. 45Nikoo koo reiy’ simiong Niaku, ta’an rengan Niaku nu ghimoremi nisia si reiy’la si ena’na masiong e ne’a-Ku.46Nikoo koo reiy’ limanala eng kokong-Ku ampit e lana, ta’an nisia si limanala e ne’a-Ku ampit e lana wangi. 47Kaa ni’itu Niaku ku lumila’me wia nikoo: En dosana kelaker i ti’i e niampunganouw, karengan nisia si lakerouw simiwo e nupus. Ta’an sitou en toyo’ neiy i ampungla, en toyo’ kangasi sia masiwo upus.”48Laa o Sia lumila’ wia si wewene i ti’i: “En dosamu niampunganola.” 49Wo nisea, se rimuber mekaan mewali-wali Nisia, se megheghenang witu e nate nea: “Seiy ku’a re’en Nisia i yi’i, i ka’ayo Sia toro ma’ampungela en dosa?” 50Ta’an si Yesus si limila’ wia si wewene i ti’i: “Imanmu e limawirola nikoo, mea mouw ampit eng kelawiran!”
1Reiy’ ure nu reiy’ mouw i tu Yesus si makelang maledong waki kota mea waki kota wo waki desa mea waki desa maabarla e Injil Keraja’an ni Empung. Se mapulu’ o rua murid-Na se mewali-wali ampit Nisia, 2wo kangkasi se pirala wewene se line’osola witu e roh-roh lewo’ ka’apa e reiy’ sa mina’asa rumara, nisea i ti’i si Maria si patotoren Magdalena, si neiy i reta’la wia se pitu roh lewo’, 3Yohana si ka’awu ni Khuza si bendahara ni Herodes, si Susana wo laker se wewene walina. Se wewene-wewene i yi’i se melayanla se rombongan i ti’i ampit eng kakaya’an nea.4Katoroan se tou kelaker se mareo-reok mineiy, sea i ti’i se tou-tou waki kota o kota se kima’ampetla en tou wia si Yesus, o lumila’ mouw Sia witu e nesa peulurela: 5“Wawean siesa tou mememu’uwur si rumou’mi kaa laa mewewu’uwurla em bibitna. Witu e nedo sia nu mawu’uwur, esa nga weteng bibit i ti’i limenta’ witu li’ilik e lalan, laa o le’ek ne tou wo se burung-burung wia natas se kimaan nyi’a i ka’ayo mina’apu. 6Esa nga weteng limenta’ witu en tana’ wewatun, wo eng kineteteumi e minapera karengan e reiy’ minaka’ato rano.7Esa nga weteng kasi limenta’ witu eng kongkom tetunean, wo eng kongkom i ti’i en timeu mewali-wali wo kumimpit nyi’a i ka’ayo minate. 8Wo esa nga weteng limenta’ witu en tana’ le’os, wo ni’itu nu timeu mouw minee wu’ana limepet maka esa nga atus.” Nisia nu limila’ mola en tuana Yesus si minaleiy: “Seiy si maka talinga kaa em palinga satorona nisia si luminga!”9Se murid-murid-Na se minueiy wia-Nisia, sapa e maksud em peulurela i ti’i. 10Laa o Sia mingkot: “Wia nikoo wineean eng karunia kaa laa metete’ula em pengiro-ngirong eng Keraja’an ni Empung, ta’an wia se tou-tou walina eng kapualitan i ti’i neiy i abarla witu em peulurela, rio ma’anouw tu’u timu’us, nisea se reiy’ limoo’ wo ma’anouw tu’u liminga, nisea se reiy’ mangarti.11Nyi’i mouw em penoron em peulurela i ti’i: Em bibit i ti’i nyi’a mouw e nuwu’ ni Empung. 12E limenta’ witu li’ilik e lalan i ti’i nyi’a mouw se tou liminga mouw nyi’a; kamurian meiy mouw si Iblis laa o medomi e nuwu’ i ti’i witu eng gorem e nate nea, rio sea te’a ma’eman wo neiy lawiren. 13E limenta’ witu en tana’ wewatun i ti’i nyi’a mouw se tou, nisea nu liminga mola e nuwu’ i ti’i, sea sumungkulla nyi’a ampit e mepa’a-pa’ar, ta’an nisea i ti’i se reiy’ kimalat, nisea se ma’eman reiy’ ure wo witu e noras em pewa’awa’an nisea se minamurtad.14E limenta’ witu eng kongkom tetunean nyi’a mouw se tou liminga mouw e nuwu’ i ti’i, wo witu eng kapatouna tumodongla nyi’a nisea se kakopitan eng kalieiyan wo eng kekaya’an wo eng kasedapan nu matou-tou, i ka’ayo sea reiy’ mawua’la e wu’ana wowos. 15E limenta’ witu en tana le’os i ti’i nyi’a mouw se tou, nisea nu liminga mola e nuwu’ i ti’i, se kimirongla nyi’a witu eng gorem e nate le’os wo rume’umi wu’ana witu eng katenteman.”16Reiy’la sitou si tumutungla en solo laa o songkouwala nyi’a ampit en tampayang ka’apa tumampala nyi’a witu rarem en tetekelan, ta’an nisia si tumampala nyi’a witu natas e ne’ana en solo, rio em baya ne tou se ghumorem witu eng gorem em bale se toro lumoo’ en sena’na. 17karengan reiy’la e wo’o sapa neiy i kakirong o reiy’ laa i papa’atola, wo reiy’la e nesa pengiro-ngirong o reiy’ laa kakete’uan wo i palakatla. 18Kaa ni’itu, weeala ghenang eng kenaramen niouw malinga. Karengan seiy si minakapunyala, wia nisia si laa weean, ta’an seiy si reiy’ minakapunyala, waki nisia e laa edoni, o kangkasi sapa em pokeiyna wawean wia nisia.”19Si Ina’ wo se patuari-patuari ni Yesus se mineiy wia-Nisia, ta’an nisea se reiy’ i kaleler Nisia karengan se tou se kelaker 20Se tou se minaki te’ula wia-Nisia: “Si ina’-Mu wo se patuari-patuari-Mu se witu luar wo se pa’ar ma’atoan ampit Nikoo.” 21Ta’an Nisia si miningkot nisea: “Ina’-Ku wo se patuari-patuari-Ku nyi’a mouw nisea, se liminga mola e nuwu’ ni Empung wo timuanala nyi’a.22Witu e nendo mekasa Yesus si simeret witu lodeiy mewali-wali ampit se murid-murid-Na, wo Sia lumila’ wia nisea: “Meiy mouw ta tumodome waki lewet e lour.” Laa o tumodo mouw sea. 23Wo eng katoroan sea nu mawole, Yesus si kinaweean tekel. I ka senge’mi tu tumumpa mouw e reghes tumokol witu e lour, i ka’ayo e lodeiy i ti’i eng kina ghoreman rano wo nisea se witu em bahaya.24Takar meiy mouw se murid-murid-Na o mongkela Nisia, pokeiy nea: “Guru, Guru, ta mapunengouw!” Sia tu’u tumo’or, laa o rumekak e reghes wo en dano merangu i ti’i. Wo e reghes wo en dano i ti’i tu’u e minompas wo e lour i ti’i minalompon. 25Laa o pokeiy-Na wia nisea: “Wisa ku’a re’en eng ka’emanannu?” Takar meide’mouw sea wo ma’erang, laa o lumila’ siesa wia se walina: “Seiy mouw ee pasil sitou i yi’i, i ka’ayo Sia mee perenta wia e reghes wo en dano wo sea lale’ wia-Nisia?”26Laa o sumuwa’ mouw si Yesus wo se murid-murid-Na waki tana’ ne tou Gerasa e rimeta’ waki lewet eng Galilea. 27Si Yesus nu limongkotouw witu eng ketana’an, meiy mouw siesa tuama waki kota i ti’i meiy matola Nisia; sitou i ti’i si sinelaran ne setang-setang wo e nure mouw sia lengat wo reiy’ maena’ witu em bale, ta’an witu em pakuburan.28Katoroan nisia nu limoo’ si Yesus, sia rumekeiy laa o i kasungkur witu en sinaru-Na wo lumila’ eng ka legu’: “Sapa e nurusan-Nu ampit niaku, heiy Yesus Oki’ ni Empung Si Kasarakek? Niaku ku maaleiy wia-Nikoo, rio Koo te’a mesesiksa niaku.” 29Nisia si limila’ en tuana karengan si Yesus si minerentala e roh lewo’ iti’i rumou’la witu sitou i ti’i. Karengan e re’eregh e roh i ti’i mengate-ngater nisia, takar kaa laa mejejagala nisia, o sia ranten wo torongkun, ta’an nisia si rimangkutla e reiy’ sa mina’asa wewa’akes i ti’i wo nisia si perawiren ni setang i ti’i witu en tampa-tampa kapenesan.30Wo si Yesus si minueiy wia nisia: “Sapa ku’a re’en e ngarannu?” Wingkotna: “Legion,” kaa nisia si sinelaran ne setang kelaker. 31Laa o maaleiy se setang-setang i ti’i wia si Yesus, rio Sia te’a mepeperentala nisea ghumorem witu eng gorem en temping maut.32Wawean maname kelaker kasa se tieiy se kasuatan masero kumaan waki lembe eng kuntung, o laa se setang-setang i ti’i se makiwee wia si Yesus, rio Sia mangimpa’arela nisea ghumoremla wia se tieiy-tieiy i ti’i. Yesus si lime’ele’la em pakiween nea. 33Laa o rumou’ mouw se setang-setang i ti’i wia sitou i ti’i wo ghumoremla wia se tieiy-tieiy i ti’i. Se kawang ne tiey i ti’i se timumpele’ witu en tebir en temping mea witu eng gorem e lour laa o mate minale’emes.34Se tumetayur-tumetayur ne tieiy i ti’i nu limoo’ mola sapa e minamualila, sea tumingkas laa o mea sumusuiyla eng kapualitan i ti’i waki kota wo waki wanua-wanua kaledong nyi’a. 35Wo rumou’ momi se tou kaa se laa meleloo’ sapa mouw e minamualila. Nisea se mineiy wia si Yesus wo nisea se time’upla sitou neiy mouw i tele’ula ne setang-setang i ti’i si rimuber witu e ne’a ni Yesus; nisia si limabungouw wo si wena’asouw. Takar meide’ mouw sea.36Se tou-tou limoo’ mola sandiri eng kapualitan i ti’i se minakite’ula wia nisea, sa kumura sitou sinelaran ni setang i ti’i si linawirola. 37O laa se minapekasa ne penduduk en daerah Gerasa se kimiwee wia si Yesus, rio Sia tumele’ula nisea, karengan nisea se kasa kineide’an. Takar sumeretouw Sia witu e lodeiy, laa o mole kasi.38Wo sitou neiy mouw i tele’ula ne setang-setang i ti’i si kimiwee rio sia iyonala rumapitla-Nisia. Ta’an si Yesus si rimeo nisia mea, pokeiy-Na: 39“Marengouw waki walemu wo i susuiy mola e reiy’ samina’asa wo’o sapa en siniwo mola ni Empung wia nikoo.” Sitou i ti’i tu’u si minea o lumedongla e minapekasa eng kota wo makite’ula e reiy’ samina’asa sapa en siniwo mola ni Yesus witu en touna.40Katoroan si Yesus nu marengi, se tou kelaker se simungkul Nisia karengan nisea nu waya se mengena-ngena’ Nisia. 41Takar meiy mouw siesa tou mekengaran Yairus. Nisia mouw si kapala e wale ibadat. Kasuatan simungkur witu en sinaru ne’a ni Yesus sia maaleiy wia-Nisia, rio si Yesus si meiy waki walena, 42karengan sioki’na wewene pengesan, si makaumur wo’o wona’ mapulu’ o rua ngete’un, si weitouw mate. Witu em pakela-kelangan mengea witu Yesus si peransa-ransaken ne tou kelaker.43Wawean siesa wewene si mapulu’ o rua mouw ngete’un peme’itan em peraa’an wo reiy’la si seiy i te tu’u si lime’osla. 44Sia meiy tumawila si Yesus wia muri wo lumeler en jumbai eng karaiy-Na, wo eng katoroan i te ni’itu kangkasi e minena’ mouw em peraa’anna.45Laa o pokeiy ni Yesus: “Seiy si limeler Niaku?” Wo eng karengan reiy’la si maakula nyi’a, mila’ mouw si Petrus: “Guru, tou se kelaker se minuyut wo rimansak Nikoo.” 46Ta’an si Yesus si limila’: “Wawean siesa tou si limeler Niaku, karengan Niaku ku minedam wawean eng kuasa rimeu’la wia en tou-Ku.”47Katoroan si wewene i ti’i nu limoo’, kaa em pasiwo-siwonna i ti’i eng kinakete’uan, sia meiy ampit e matenggo’ogho, i kasungkur witu en sinaru-Na wo sumusuiyla wia se tou kelaker karengan en sapa sia lumeler Nisia wo kaa nisia en toro i te ni’itu kangkasi si mina le’os. 48Takar pokeiy-Na wia si wewene i ti’i: “Heiy oki’-Ku, imanmu e limawirola nikoo, mea mouw ampit eng kelawiran!”49Katoroan si Yesus nu masusuiye’, meiy mouw siesa tou wia se me’urang ni kapala wale ibadat i ti’i wo lumila’: “Si oki’mu si minate mouw, te’a mouw kasi koo memee-mee susah si Guru!” 50Ta’an si Yesus si liminga nyi’a wo lumila’ wia si Yairus: “Te’a meide’, ma’emanola, wo si oki’mu si laa melawir.”51I kekeka’ayola waki wale ni Yairus, Yesus si reiy’ minangintorola siesa tou tu’u kumi’it ghumorem ampit Nisia, kacuali si Petrus, Yohanes wo si Yakobus wo si ama’ ni oki’ i ti’i ma’an si ina’na. 52Em baya ne tou se maame’ wo ma’aripla sioki’ i ti’i. Ta’an si Yesus si limila’: “Te’a maame’; nisia si reiy’ minate, ta’an si timekel.” 53Nisea se kime’eke’la Nisia, karengan nisea se mete’u kaa sioki’ i ti’i si minate mouw.54Laa o tiboiyan ni Yesus e lawas ni oki’ i ti’i wo rumekeiy, pokeiy-Na: “Hei oki’ tumo’orouw!” 55Takar marengomi e roh ni oki’ i ti’i wo en toro i te ni’itu kangkasi sia tumo’or o rumedeiy. Laa o reo ni Yesus sea weean kumaan sioki’ i ti’i. 56Wo ma’erangouw se tu’a ni oki’ i ti’i, ta’an si Yesus si minalouw nisea mapakite’ula wia si seiy i te tu’u kangkasi sapa e minamualila i ti’i.
1Takar si Yesus si kimeret se mapulu’ o rua murid-Na, laa o meela eng keter wo eng kuasa wia nisea kaa se laa mekekuasala se setang-setang wo kaa se melele’osla e rumara-rumara. 2Wo Nisia si timoke nisea kaa ma’abarla eng Keraja’an ni Empung wo kaa laa melele’osla se tou,3pokeiy-Na wia nisea: “Te’a maali sapa-sapa wia em pakela-kelangan, te’a maali wulu’ ka’apa walun, roti ka’apa loit, ka’apa rua nga ketor labung. 4Wo sakawisa kouw sinungkulla witu e nesa wale, mena’ mouw witu i ka’ayo kouw rumou’mi witu.5Wo sa wawean tou si reiy’ pa’ar sumungkulla nikoo, rumou’ momi witu eng kota nea wo i pi’ipikla e riawuna witu e ne’amu tanume e nge’enge’ wia nisea.” 6Laa o mea mouw sea wo lumedong e reiy’ samina’asa wanua kasuatan maabarla e Injil wo male’osla se tou rara’an waki e reiy’ samina’asa tampa.7Herodes, raja wilayah, si liminga e reiy’ samina’asa minamuali i ti’i wo sia tu’u mapedam meide’, karengan wawean se tou meila’la, kaa si Yohanes si timo’orouw witu e nelet ne tou minate. 8Wawean kasi se meila’la, kaa si Elia si minodolouw sumeup, wo wawean kangkasi se meila’la, kaa siesa wia se nabi-nabi eng ketare si timo’orouw. 9Ta’an si Herodes si limila’: “Si Yohanes en sinabouwku mouw eng kokongna. Seiy mouw ee pasil Nisia i yi’i, e nabarna si matuanala eng kapualitan-kapualitan tuana?” Laa o sia me’inakut rio toro maatoan ampit si Yesus.10Eng kinewewarengi ne rasul-rasul i ti’i se simusuiyla wia si Yesus sapa em pina’ayang nea mola. Laa o alin ni Yesus sea wo sumingkir waki e nesa kota mekengaran Betsaida, i ka’ayo nisea i te ma’an Nisia. 11Ta’an se tou kelaker se minete’ula nyi’a, laa o kumi’itla Nisia. Nisia si simungkulla nisea wo mengila-ngila’ wia nisea tanume eng Keraja’an ni Empung wo Nisia si lime’osla se tou-tou mepadungla em pelele’osan.12Witu e nedo nendo mawengi mouw meiy mouw wia-Nisia se mapulu’ o rua murid-Na wo lumila’: “Reo mouw se tou kelaker i ti’i mea, rio sea mea waki desa-desa wo e wanua-wanua kaledong i yi’i kaa laa sumero en tampa tete’upan wo eng kekaanen, karengan wia nyi’i nikita ta wia en tampa kapenesan.” 13Ta’an Nisia si limila’ wia nisea: “Nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mee nisea kumaan!” Nisea se miningkot: “Wawean wia nikeiy e reiy’ lumantoula witu e lima roti wo se rua sera’, kacuali sa keiy mea tumeles kekaanen ni’i wee em baya se tou kelaker i yi’i.” 14Karengan witu wawean wo’o wona’ lima nga riwu tou tuama. Laa o Sia lumila’ wia se murid-murid-Na: “I reo mouw sea rumuber esa nga erur-esa nga erur, wo’o wona’ lima nga pulu tou esa nga erur.”15Se murid-murid se timuanala nyi’a wo rumeo em baya ne tou kelaker i ti’i rumuber. 16Wo Nisia nu minedo mola e lima roti wo se rua sera’ i ti’i, Sia kuma’ate waki langit, o tumotorla em berkat, laa o mengebi-ngebi’la e roti i ti’i wo meela nyi’a wia se murid-murid-Na rio i pemete-metengla nyi’a wia se tou kelaker. 17Wo nisea nu waya se kimaan i ka’ayo minawesu. Kamurian e nierurla eng kaketor-kaketor e roti tele’u eng kelakerna e mapulu’ o rua wulolong’.18Witu e mekasa katoroan si Yesus nu masombayang maesa-esa, meiy mouw se murid-murid-Na wia-Nisia. Laa o Sia mueiy wia nisea: “Pokeiy ne tou kelaker, seiy ku’a re’en Niaku i yi’i?” 19Wingkot nea: “Yohanes Pembaptis, wawean kangkasi se meila’la: Elia, wawean kangkasi se meila’la, siesa wia se nabi-nabi eng ketare si timo’orouw.”20Yesus si minueiy wia nisea: “I ki’it nikouw, seiy ku’a re’en Niaku i yi’i?” Wingkot ni Petrus: “Mesias waki si Empung.” 21Laa o kasa pepalouwan ni Yesus sea, rio sea te’a makite’ula eng kapualitan i ti’i wia si seiy i te tu’u. 22Wo si Yesus si limila’: “Si Oki’ ni Tou si lewo’ sa reiy’ mesa’an e laker peme’itan wo i sede’ ne tu’a-tu’a, imam-imam kepala wo ne ahli-ahli Taurat, laa o wunu’un wo to’oren witu e nendo katelu.”23Pokeiy-Na wia nisea nu waya: “Susur tou si pa’ar kumi’it Niaku, nisia si lewo’ sa reiy’ kumelong en touna, mesa’an en salibna susur e nendo wo kumi’it Niaku. 24Karengan seiy i te si pa’ar melelawirla e nyawana, nisia si laa kaliongan e nyawana; ta’an seiy i te si kaliongan e nyawana kaa Niaku, nisia si laa lumawirla nisia. 25Sapa em penoronna sitou si maka’ato e minapekasa eng kaoatan, ta’an nisia si minunengla ka’apa rimugila en touna nuesa?26Karengan seiy i te si meirang kaa Niaku wo karengan em peiyla’-Ku, si Oki’ ni Tou kangkasi si laa meirang kaa sitou i ti’i, sakawisa Sia meiy ee sangari witu eng kamulia’an-Na wo witu eng kamulia’an ni Ama’ wo ne malaikat-malaikat kudus. 27Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna witu e nelet ne tou mineiy wia nyi’i wawean se reiy’ laa mate nu reiy’pe’ sea nu limoo’ eng Keraja’an ni Empung.”28Wo’o wona uwalu nga endo nu reiy’ mouw e reiy’ sa mina’asa teturu’ i ti’i, Yesus si minali si Petrus, Yohanes wo si Yakobus, laa o sumosor witu natas eng kuntung kaa laa mesesombayang. 29Katoroan Nisia nu masombayang, rupa eng gio-Na en simeup wo e labung-Na minaputi’ masena’.30wo loo’onouw se rua tou mesesusuiy ampit Nisia, nisea i ti’i si Musa wo si Elia. 31Nisea nu rua se minapa’atola en tou witu eng kamulia’an wo mesesusuiy tanume en toroan em pela’an-Na e neiy lekepen-Nala waki Yerusalem.32Kasuatan e ni’itu si Petrus wo se ka’ampit-ka’ampitna se kina tekelanouw wo eng katoroan nisea nu mawongke nisea se limoo’ si Yesus witu eng kamulia’an-Na: wo se rua tou se rimedeiy witu e reten-Na i ti’i. 33Wo eng katoroan se rua tou i ti’i nu metetele’ula si Yesus, Petrus si limila’ wia-Nisia: “Guru, kumura eng ka’aruiyna keiy nu wia en tampa i yi’i. Le’osouw keiy rumedeiyla teakan en telu dasing, nesa ni’i wee Nikoo, nesa ni’i wee si Musa wo e nesa ni’i wee si Elia.” Ta’an si Petrus si reiy’ mete’u sapa neiy i lila’nala i ti’i.34Kasuatan nisia nu meila’ tuana, o meiy mouw e linaak tumerungi nisea. Wo eng katoroan nisea nu ghumorem witu eng gorem e linaak i ti’i, meide’ mouw sea. 35Takar kalinga’anouw en suara waki ghorem e linaak i ti’i, si meila’: “Yi’i mouw si Oki’-Ku si pineleng-Ku, linganola Sia.” 36Katoroan en suara i ti’i lininga, kaloo’anola si Yesus si maesa-esa mokan. Wo se murid-murid i ti’i se mengiro-ngirong nyi’a, wo witu e nedo ni’itu nisea se reiy’ simusuiyla wia si seiy i te tu’u sapa e linoo’ nea mola i ti’i.37Witu eng kawo’odoanna katoroan nisea nu merosi waki kuntung i ti’i, meiy mouw se tou kelaker se mareo-reok lumalesi si Yesus. 38Siesa wia se tou kelaker i ti’i si maaleiy, pokeiyna: “Guru, niaku ku makiwee rio Koo lumoo’ola si oki’ku, karengan nisia si maesa-esa i te oki’ku. 39Kawisa i te nisia si paseke’en e roh, laa o kasenge’mi nisia si marekeiy wo e roh i ti’i megho’ogho-gho’ogho’la nisia i ka’ayo en semurna masewu. E roh i ti’i e reiy’ mena’la masiksa nisia wo weitouw mokan so’o metetele’ula nisia. 40Wo niaku ku kimiwee mola wia se murid-murid-Mu rio sea mure’la e roh i ti’i, ta’an nisea se reiy’ mete’u.”41Takar pokeiy ni Yesus: “Heiy kouw nu angkatan reiy’ ma’eman wo neiy i kaseip, pirape’ kasi eng keure Niaku ku lewo’ sa reiy’ mena’ witu e nelet miouw wo sabar wia nikouw? Alini sioki’mu i ti’i wia nyi’i!” 42Wo eng katoroan sioki’ i ti’i nu rumeteni si Yesus, si setang i ti’i si minansalela nisia witu en tana’ wo megho’ogho-gho’ogho’ nisia. Ta’an si Yesus si timogor e roh lewo’ i ti’i ampit eng kaente’ wo lime’osla sioki’ i ti’i, laa o i warengla sia wia si ama’na.43Takar ma’erangouw em baya ne tou i ti’i karengan eng kewangko’an ni Empung. Katoroan em baya ne tou i ti’i nu ma’erange’ karengan e reiy’ sa mina’asa en siniwo-Na i ti’i, Yesus si limila’ wia se murid-murid-Na: 44“Linganola wo weeanola ghenang e reiy’ sa mina’asa tetotoreng-Ku i yi’i: Si Oki’ ni Tou si laa i sarakan witu lawas ni tou.” 45Nisea se reiy’ mangarti en tetotoren i ti’i, karengan em penoronna neiy i kakirong i wee nisea, i ka’ayo sea reiy’ minamete’ula nyi’a. Wo nisea se reiy’ berani mewewueiyla em penoron en tetotoren i ti’i wia-Nisia.46Takar tu lumentutouw em pe’isingan witu e nelet ne murid-murid ni Yesus tanume seiy ku’a re’en si kasa wangko’ witu e nelet nea. 47Ta’an si Yesus si mete’ula eng genang nea. Kaa ni’itu Sia medo siesa anakoki’ wo tumampala nisia witu esa nga weka-Na, 48wo lumila’ wia nisea: “Seiy i te si sumungkul si oki’ i yi’i witu e ngaran-Ku, nisia si simungkul Niaku; wo seiy i te si sumungkul Niaku, nisia si simungkul Nisia, si timoke Niaku. Karengan si kasa rintek witu e nelet miouw nu waya, nisia mouw si kasa wangko’.”49Yohanes si limila’: “Guru, nikeiy keiy limoo’ siesa tou si minure’ setang kaa e ngaran-Nu, laa o palouwan neiy sitou i ti’i, karengan nisia si reiy’ maki’i-ki’it nikita.” 50Yesus si limila’ wia nisia: “Te’a kouw mepalouw, karengan seiy i te si reiy’ mesaru nikouw, nisia si witu em beteng miouw.”51Katoroan en tawi mouw malekep e nedona Yesus si adetene waki sorga, Sia mapatorome en tu’usan-Na kaa me’a waki Yerusalem, 52wo Nisia si minapa’ali se pirala tetoke rumeriorla Nisia. Nisea i ti’i se minea, laa o ghumorem witu e nesa wanua ne tou Samaria kaa laa metetiro’la e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa i wee-Nisia. 53Ta’an se tou-tou Samaria i ti’i se so’o mesesungkul Nisia, karengan em pakela-kelangan-Na matoro e Yerusalem.54Katoroan se rua murid-Na, nyi’a i ti’i si Yakobus wo si Yohanes, se limoo’ eng kapualitan i ti’i, sea lumila’: “Tuhan, sapa ku’a Koo pa’ar, rio keiy rumeo e napi tumumpami waki langit kaa laa mepepunengla nisea?” 55Ta’an Nisia si limenge wo tumogor nisea. 56Laa o sea mea waki desa walina.57Katoroan si Yesus wo se murid-murid-Na se minapa wee-weela em pakela-kelangan nea, o lumila’ mouw wia si Yesus siesa tou witu nuner e lalan: “Niaku ku laa mouw kumi’it Nikoo, wisa i te Koo mea.” 58Yesus si limila’ wia nisia: “Serigala se makaruragh wo se burung se mekesala, ta’an si Oki’ ni Tou si reiy’ meketampa metetedela eng kokong-Na.”59Laa o Sia lumila wia siesa tou walina: “Kumi’itouw Niaku!” Ta’an sitou i ti’i si limila’: “Iyonala niaku ku meape’ kumuburla si ama’ku.” 60Ta’an si Yesus si limila’ wia nisia: “Ma’anouw sitou minate si kumuburla sitou minate; ta’an nikoo, mea mouw wo i abarola eng Keraja’an ni Empung waki wisa i te.”61Wo siesa tou walina kasi si limila’: “Niaku ku laa kumi’it Nikoo, Tuhan, ta’an iyonala niaku ku lumiwaghe’ ketare wia se me’urangku.” 62Ta’an si Yesus si limila’: “Susur tou si timiro’ kaa laa mepepajeko ta’an si limengeme muri, nisia si reiy’ waar i wee eng Keraja’an ni Empung.”
1Kamurian witu e ni’itu Tuhan si timudu’la se pitu nga pulu’ murid walina, laa o tumoke nisea tumererua rumeriorla-Nisia waki susur eng kota wo en tampa neiy petete’upan-Na. 2Pokeiy-Na wia nisea: “Em peupu’an memang kelaker, ta’an se memema’ayang se toyo’. Kaa ni’itu kumiwee mouw wia si Tuang makapunya em peupu’an, rio Sia mapa’alimi se memema’ayang-memema’ayang i wee em peupu’an i ti’i.3Mea mouw, eng kaulitna Niaku ku timoke nikouw tanu sioki’ ni domba witu eng keuneran ne serigala. 4Te’a mouw maali en sompoiy-sompoiy ka’apa walun ka’apa na’alas e ne’a, wo te’a mouw metabea wia si seiy i te tu’u keurean wia em pakela-kelangan.5Sa koo ghumoremla witu e nesa wale, i lila’ mola rerior: En dame sejahtera i wee em bale i yi’i. 6Wo sa witu wawean tou si waar sumungkul en dame sejahtera, takar en tabeamu i ti’i e laa mena’ wia nisia. Ta’an sa reiy’, en tabeamu i ti’i mareng wia nikoo. 7Mena’ mola witu em bale i ti’i, kumaan wo kumoo’ mouw sapa neiy i weela ne tou wia nikoo, karengan siesa tou memema’ayang si waar maka’ato en tetorona. Te’a mouw menoro-noro’ wale.8Wo sa kouw ghumorem witu eng gorem e nesa kota wo kouw sinungkulla witu, kumaanouw sapa neiy i akirla wia nikoo, 9wo le’osenola se tou-tou rara’an witu wo i lila’ mola wia nisea: Eng Keraja’an ni Empung en tawi mouw wia nikoo.10Ta’an sa koo ghumorem witu eng gorem e nesa kota wo koo reiy’ sinungkulla witu, mea mouw witu e lalan-lalan wangko’ eng kota i ti’i wo i aleiy mola: 11O kangkasi e riawu eng kotamu eng kimerut witu e ne’a meiy, ni’i pi’ipik meiyla witu en sinarumu, ta’an kete’uanola e nyi’i: Eng Keraja’an ni Empung en tawi mouw. 12Niaku ku lumila’me wia nikoo: witu e nendo ni’itu en Sodom e laa lebe wure’ em pemesa’anenna ta’an eng kota i ti’i.”13Cilaka mouw koo ee Khorazim! Cilaka mouw koo ee Betsaida! Karengan sa waki Tirus wo waki Sidon minamuali e mujizat-mujizat minamuali mola witu eng keuneran niouw, e nure mouw nisea mina kedo’ wo mengasi’. 14Ta’an witu e nendo paakiman, em pemesa’anen ni Tirus wo ni Sidon e laa lebe wure’ ta’an em pemesa’anennu. 15Wo koo ee Kapernaum, sapa ku’a re’en koo laa i longkotla i ka’ayo waki langit? Reiy’, nikoo koo laa i tumpala i ka’ayo waki kaoatan ne tou minate!16Seiy i te si limingala nikoo, nisia si limingala Niaku; wo seiy i te si sumede’ nikoo, nisia si sumede’ Niaku; wo seiy i te si sumede’ Niaku, nisia si sumede’ Nisia si timoke Niaku.”17Kamurian se pitu nga pulu’ murid i ti’i nu marengi mepa’a-pa’ar wo lumila’: “Tuhan, o kangkasi se setang-setang se tu’utuk wia nikeiy kaa e ngaran-Nu.” 18Laa o pokeiy ni Yesus wia nisea: “Niaku ku limoo’ si Iblis rima’aragh tanu eng kerap waki langit. 19Eng keulitna Niaku ku minee mola eng kuasa wia nikouw kaa laa lume’ek si leloiy’ wo si kalajengking wo eng kuasa kaa laa metetaang eng kaente’an ne kesaru, i ka’ayo reiy’la si laa mebebahayala nikouw. 20Ma’an tuana te’a mouw mepa’a-pa’ar kaa e roh-roh i ti’i se tu’utuk wia nikoo, ta’an mepa’a-pa’arola karengan e ngarannu neiy i kepatik mana en sorga.”21Witu en toro ni’itu kangkasi melaya-laya’ mouw si Yesus witu e Roh Kudus wo lumila’: “Niaku ku masyukur wia-Nikoo, Ama’, Tuhan e langit wo em bumi, karengan em baya nyi’a i ti’i neiy i kirong-Mula wia se tou sama’ wo se tou sigha’, ta’an neiy i papaloo’o-loo’o - Mula wia se tou rintek. Oh Ama’, ni’itu mouw e mekepa’aren wia-Nikoo.22Em baya nyi’a neiy mouw i sarakan ni Ama’-Ku wia Niaku wo reiy’la siesa tou tu’u si mete’u seiy ku’a re’en si Oki’ ta’an i te si Ama’, wo seiy ku’a re’en si Ama’ ta’an i te si Oki’ wo sitou e wia nisia si Oki’ i ti’i mepa’ar minapaloo’o-loo’ola eng kapualitan i ti’i.”23Nu reiy’ mouw i tu o lumenge mouw si Yesus wia se murid-murid-Na neiy i ketampas wo lumila’: “Ma’aruiyola em beren limoo’ sapa e linoo’ miouw. 24Karengan Niaku ku lumila’me wia nikouw: Laker se nabi wo se raja reghes se limoo’ sapa e linoo’ miouw, ta’an se reiy’ limoo’ nyi’a, wo se pa’ar melelinga sapa e lininga miouw, ta’an se reiy’ liminga nyi’a.”25Witu mekasa rumedeiy mouw siesa tou ahli Taurat kaa laa mewewa’awa’ si Yesus, pokeiyna: “Guru, sapa e lewo’ sa reiy’ siwongku rio ku maka’ato em patou-touan kekal?” 26Wingkot ni Yesus wia nisia: “Sapa neiy i kepatik witu e nukum Taurat? Sapa e winacamu maname?” 27Wingkot ni tou i ti’i: “I keupusla si Tuhan, Empungmu, ampit em pakasa’an e natemu wo ampit em pakasa’an ni imukurmu wo ampit em pakasa’an eng kaketerannu wo ampit em pakasa’an akal budimu, wo i keupusla si kasuat en tou tanukan en toumu nuesa.” 28Pokeiy ni Yesus wia nisia: “E wingkotmu i ti’i e nulit; sumiwo mouw en tuana, takar koo laa matou-tou.”29Ta’an kaa si mapaulitla en touna sitou i ti’i si limila’ wia si Yesus: “Wo seiy ku’a re’en si kasuatku en tou?” 30Wingkot ni Yesus: “Wawean siesa tou si timumpami waki Yerusalem mineiy waki Yerikho; si limenta’ witu e lawas ne penyamun-penyamun se reiy’kan i te rimampok nisia uli-ulit, ta’an kangkasi se minewe nisia wo nu reiy’ mouw i tu o mea tumele’ula nisia si esa nga parua minate.31Lime’osla wawean siesa imam si timumpami timoro e lalan i ti’i; nisia si limoo’ sitou i ti’i, ta’an sia si limangkoiyla nisia waki lewet e lalan. 32Tuanakan kangkasi sitou Lewi si mineiy witu en tampa i ti’i; katoroan sia nu limoo’ sitou i ti’i; sia si limangkoiyla nisia waki lewet e lalan.33Laa o meiy sitou Samaria, si kasuatan witu em pakela-kelangan, me’a witu en tampa i ti’i; wo eng katoroan nisia nu limoo’ sitou i ti’i, i kaoghe mouw e natena kaa en tongkoupusen. 34Sia mea wia nisia laa o melot em pali’-pali’na, nu reiy’ mouw sia nu simerewla nisia ampit e lana wo e nanggor. Kamurian i seretnala sitou i ti’i witu natas ni keledai pesake-sakeanna nuesa wo mali nisia waki tampa tete’upan wo murus nisia. 35Eng kawo’odoanna sia sumarakanla e rua dinar wia si makapunya en tete’upan i ti’i, pokeiyna: Urusenouw sia wo sa ni’i telesmula lumantouwla e nyi’i, niaku ku meiy sumawella nyi’a, e nedo niaku nu marengi.36Seiy ku’a reken si witu e nelet ne telu tou i yi’i, sa i ki’it eng genangmu, seiy mouw si kasuat en tou wia sitou limenta’ witu e lawas ne penyamun i ti’i?” 37Wingkot ni tou i ti’i: “Sitou si minapa’ato mola en tongkoupusen wia nisia.” Pokeiy ni Yesus wia nisia: “Mea mouw, wo sumiwo mouw en tuana!”38Katoroan si Yesus wo se murid-murid-Na se witu em pakela-kelangan, i ka’ayo mola Sia witu e nesa wanua. Siesa wewene mekengaran Marta si simungkulla Nisia witu em balena. 39Si wewene i ti’i si makapatuari esa si mekengaran Maria. Maria i yi’i si rimuber witu en tawi e ne’a ni Tuhan wo si reiy’ mena’ malingala em peila’-Na,40kasuatan si Marta si kasa maringangar melayanla. O Sia tumawila si Yesus wo lumila’: “Tuhan, reiy’ ku’a reken Koo padung, kaa si patuariku si minayala niaku melayanla maesa-esa? I reo mouw sia sumawang niaku.” 41Ta’an si Tuhan si miningkot nisia: “Marta, Marta, nikoo koo lieiy wo mesesusala en tou ampit e laker perkara, 42ta’an e nesa i te em padungen: Maria si minelengouw e weteng kasa le’os, e reiy’ laa edoni wia nisia.”
1Witu e mekasa Yesus si kasuatan masombayang witu e nesa tampa. Katoroan Sia nu mena’ masombayang, lumila’ mouw wia Nisia siesa wia se murid-murid-Na: “Tuhan, turu’uni keiy en sesombayangen, masuat tanu neiy i turu’la ni Yohanes wia se murid-muridna.”2Wingkot ni Yesus wia nisea: “Sakawisa kouw sumombayang, lumila’ mola: Ama’, eng kinudusola e ngaran-Nu; meiy mouw eng Keraja’an-Nu.3Weeanola keiy susur nendo eng kekaanen neiy esa nga wuntul 4wo ampunganola keiy witu en dosa meiy, karengan nikeiy kangkasi keiy ma’ampungela susur tou si simelokouw wia nikeiy; wo te’a mouw pa’alin nikeiy witu em pewa’awa’an.”5Laa o pokeiy-Na wia nisea: “Sa siesa tou witu e nelet miouw witu maparua em bengi si mea witu em bale niesa kalona wo lumila’ wia nisia: Patuari, pinjangane’la niaku telu roti, 6karengan siesa kaloku si kasuatan witu em pakela-kelangan si timuli witu em baleku wo niaku ku reiy’ makapunya sapa-sapa e laa i petete’esla wia nisia; 7torokan si witu eng gorem em bale i ti’i si laa mingkot: Te’a mareung niaku, pepalen eng kinusi’ mouw wo niaku ma’an se oki’ku keiy timekelouw; niaku ku reiy’ mouw i kato’or wo meela nyi’a wia si patuari. 8Niaku ku lumila’me wia nikoo: Ma’anouw tu’u sia so’o tumo’or wo meela nyi’a wia nisia karengan sitou i ti’i si kalona, ta’an karengan e reiy’ tongkoirangenna i ti’i, nisia si laakan tumo’or tu’u wo meela wia nisia sapa em pemandungenna.9Kaa ni’itu mouw Niaku ku lumila’me wia nikoo: Kumiwee mouw, takar e laa i weela wia nikoo; seronouw, takar kouw laa maka’ato; tumengkorouw, takar em pepalen e laa i wuka’la wia nikoo. 10Karengan susur tou si makiwee, si sumungkul wo susur tou si masero, si maka’ato wo susur tou si matengkor, wia nisia em pepalen ni’i wuka’la.11Ama’ wisa ku’a re’en si witu e nelet miouw, sa sioki’na makiwee sera’ wia nisia, si laa meela leloiy wia sioki’na i ti’i sawel ni sera’? 12Ka’apa, sa sia makiwee wurenga, si laa meela wia nisia kalajengking? 13Jadi sa nikouw nu lewo’ kouw mete’u maweela em paweela le’os wia se oki’mu, sapape’ kasi si Ama’mu waki sorga! Nisia si laa meela e Roh Kudus wia nisea se makiwee wia-Nisia.”14Witu e mekasa Yesus si minure’ waki siesa nga touan siesa setang makawowo’on. Katoroan si setang i ti’i nu rimou’la, sitou wowo’ i ti’i si toro mouw meila-ila’. Takar ma’erangouw se tou kelaker. 15Ta’an wawean witu e nelet nea si limila’: “Nisia si meure’ si setang ampit eng kuasa ni Beelzebul, si kokong ne setang.”16Wawean kangkasi si kimiwee wia-Nisia e nesa kowa’ waki sorga, kaa mewewa’awa’la Nisia. 17Ta’an si Yesus si mete’u eng genang nea laa o lumila’: “Susur eng keraja’an mina pete-pete’ tantu mouw e mapuneng, wo susur e rumah tangga mina pete-pete’, tantu mouw i karewa.18Sa wona’ si Iblis i ti’i kangkasi si mina wete-weteng wo sumaru en touna nuesa, kumura mouw tare eng keraja’anna o toro tumaang? Karengan kouw limila’, kaa Niaku ku minure’ si setang ampit eng kuasa ni Beelzebul. 19Jadi sa Ku meure’ setang ampit eng kuasa ni Beelzebul, ampit eng kuasa sapa ku’a re’en se maki’i-ki’it nikoo meure’ nisia? Kaa ni’itu nisea mouw se laa mamuali akimmu. 20Ta’an sa Aku meure’ si setang ampit eng kuasa ni Empung, takar eng kaulitna eng Keraja’an ni Empung e mineiy mouw wia nikoo.21Sakawisa siesa tou ente’ wo si lekep makalelutam si timayur em balena nuesa, takar amanouw e reiy’ sa mina’asa punyana. 22Ta’an sa siesa tou si lumantouwla eng kaente’an ta’an nisia si sumeke’ wo kumalala nisia, takar sitou i ti’i si laa kumaat eng kalekepan e lelutam, patede-tedeanna, wo sia laa memete-metengla eng kinaatna. 23Seiy si reiy’ mewali-wali Niaku, nisia si masu’usuk Niaku wo seiy si reiy’ minerurla mewali-wali Niaku, nisia si metabuke’isla.”24“Sakawisa e roh lewo’ rumou’mi wia sitou, sia tu’u lumepu waki tampa-tampa karesean mesesero paena’an, karengan nisia si reiy’ minaka’atola nyi’a, sia lumila’: Niaku ku laa mareng waki wale neiy mouw i tele’ukula i ti’i. 25Takar mea mouw sia wo matola em bale i ti’i weresi sinapuan wo e wangun kinetetu’utul. 26Laa o sia rumou’ wo maruiy se pitu roh walina se lumewo’pe’la nisia, wo sea ghumorem wo mena’ witu. Takar eng kesampetanna eng ka’ada’an ni tou i ti’i e minakawurukola ta’an eng ka’ada’anna eng ketare.”27Katoroan si Yesus nu masusuiye’, ma’aleiy mouw siesa wewene witu e nelet ne tou kelaker wo lumila’ wia-Nisia: “Ma’aruiyola si ina’ gimandongola Nikoo wo en susu simusu mola Nikoo.” 28Ta’an Nisia si limila’: “Si mina’aruiy nisia mouw si limingala e nuwu’ ni Empung wo miniarala nyi’a.”29Katoroan se tou kelaker se minuyutla Nisia, o lumila’ mouw si Yesus: “Angkatan i yi’i nisea mouw se angkatan lewo’. Nisea se mepepa’arla e nesa kowa’, ta’an wia nisea se reiy’ laa weean kowa’ ta’an i te eng kowa ni nabi Yunus. 30Karengan en tanu si Yunus minamuali kowa i wee se tou-tou Niniwe, tuana mouw kangkasi si Oki’ ni Tou si laa mamuali kowa’ i wee se angkatan i yi’i.31Witu e nedo paakiman, si ratu waki timu i ti’i si laa tumo’or mewali se tou wia se angkatan i yi’i wo nisia si laa mukum nisea. Karengan si ratu i yi’i si waki tempok em bumi o meiy kaa meiy melelingala eng hikmat ni Salomo, wo eng kaulitna si wia nyi’i si lumantouwla wia si Salomo!32Witu e nedo paakiman, se tou-tou Niniwe se laa tumo’or mewali se angkatan i yi’i wo nisia si laa mukum nisea. Karengan se tou-tou Niniwe i ti’i se mina kedo’ kinelelinga neala neiy i abarla ni Yunus, wo eng kaulitna si wia nyi’i si lumantouwla wia si Yunus!”33Reiy’ siesa tou tu’u si tumutungla en solo laa o rumeta’la nyi’a witu en solong em bale ka’apa witu rarem eng gantang, ta’an i te witu natas e ne’ana en solo, rio em baya ne tou ghumorem, se toro lumoo’ en sena’na. 34Em berennu nyi’a mouw en solo nouwak. Sa em berennu e le’os, en terangouw e minapekasa nouwakmu, ta’an sa em berennu e lewo’, e reiydemouw nouwakmu. 35Kaa ni’itu weeanola ghenang rio en terang wia nikoo te’a tu mamuali kareiydeman. 36Sa e minapekasa nouwakmu en terang wo reiy’la weteng e reiydem, takar e minapekasa nyi’a e laa tumerang, masuat tanu sakawisa en solo tumerangla nikoo ampit en sena’na.”37Katoroan si Yesus nu simampetouw mawee teturu’, siesa tou Farisi si minundang Nisia laa kumaan waki walena. Takar ghumoremouw Sia witu em bale i ti’i, laa o rumuber kumaan. 38Sitou Farisi i ti’i nu limoo’ eng kapualitan i ti’i wo sia mina’erang, karengan si Yesus si reiy’ minoas e lawas-Na nu reiy’pe’ kimaan.39Ta’an si Tuhan si limila’ wia nisia: “Nikouw tou-tou Farisi, nikouw kouw mineresila luarna en cawan wo em pinggan, ta’an eng goremna wuta eng kinaat wo eng kalewo’an. 40Heiy tou-tou we’engel, reiy’ ku’a Nisia si simiwola e luarna, Nisia kangkasi si simiwola eng goremna? 41Sa’anu, i wee mola em pumpunna tanume esa nga wuntul wo eng kaulitna em baya nyi’a e laa maweresi i wee nikoo.42Ta’an cilaka mouw kouw, heiy tou-tou Farisi, karengan nikouw kouw mawear esa nga mapulu’an witu en selasih, inggu wo e reiy’ sa mina’asa raaren, ta’an nikouw kouw reiy’ mepadungla eng ka’adilan wo e nupus ni Empung. Nesa e lewo’ sa reiy’ tinuanala wo em balina te’a o reiy’ padungela.43Cilaka mouw kouw, heiy tou-tou Farisi, karengan nikouw kouw pa’ar maruber witu en tampa kasa muka witu e wale ibadat wo pa’ar paormaten wia em pasar. 44Cilaka mouw kouw, karengan kouw masuat tanu eng kubur reiy’ minake kowa’; se tou-tou makelang witu natasna, se reiy’ mete’ula nyi’a.”45Siesa tou witu e nelet ne ahli-ahli Taurat i ti’i si miningkot wo lumila’ wia-Nisia: “Guru, ampit limila’ en tuana, Nikoo koo masero’ mouw wia nikeiy kangkasi.” 46Ta’an Nisia si miningkot: “Cilaka mouw kouw kangkasi, heiy ahli-ahli Taurat, karengan nikouw kouw rimeta’la em pemesa’anen-pemesa’anen reiy’ kapesa’anan wia sitou, ta’an nikouw nuesa kouw reiy’ limelerla em pemesa’anen i ti’i ampit e nesa tetudu’ tu’u.47Cilaka mouw kouw, karengan nikouw kouw masiwo eng kubur ne nabi-nabi, ta’an se nene moyangmu se minunu’la nisea. 48Ampit en tuana kouw minakaredeiy, kaa nikouw kouw mangiulitla em pasiwo-siwon ne nene moyangmu, karengan nisea se minunu’ mola se nabi-nabi i ti’i wo nikouw kouw masiwo eng kubur nea.49Kaa ni’itu mouw eng hikmat ni Empung limila’: Niaku ku laa tumoke wia nisea se nabi-nabi wo se rasul-rasul wo se esa nga parua witu e nelet ne nabi-nabi wo ne rasul-rasul i ti’i se laa wunu’un nea wo laa ghioan nea, 50Rio wia se angkatan i yi’i se kiweean e raa’ em baya ne nabi e neiy mouw i katoa’ rengane’ eng kaoatan i yi’i siniwola, 51Muleiymi waki raa’ ni Habel i ka’ayomi e raa’ ni Zakharia si winunu’ mola witu e nelet Mezbah wo e Wale ni Empung. Awesla, Niaku ku lumila’me wia nikoo: Em baya nyi’a i ti’i e laa kiween wia se angkatan i yi’i.52Cilaka mouw kouw, heiy ahli-ahli Taurat, karengan nikouw kouw minedo mouw eng kekusi’ en tine’u; nikouw nuesa kouw reiy’ ghimorem witu eng gorem wo se tou me’inakut megheghorem witu eng gorem se pengape-ngape’an niouw.”53Wo si Yesus nu rimou’ momi witu en tampa i ti’i, se ahli-ahli Taurat wo se tou-tou Farisi se reiy’ mena’ mategha’ wo mawuyutla-Nisia ampit e reiy’ sa mina’asa kapualitan. 54Kaa ni’itu nisea se me’inakut ma’opas-Nisia, rio sea toro sumikop-Nisia tumo’otolela witu en sapa neiy i totor-Nala.
1Kasuatan e ni’itu se manga riwu-riwu tou kelaker se minaerurouw, i ka’ayo sea mereransakan. Laa o muleiy mouw si Yesus mawee teturu’, ketare-tare wia se murid-murid-Na, pokeiy-Na: “Mategha-teghamola witu e ragi, nyi’a i ti’i eng kamunafikan ne tou Farisi.2Reiy’la e nesa tu’u eng kinusi’ o reiy’ laa i wuka’ wo reiy’la e nesa tu’u neiy i kakirong o reiy’ laa kakete’uan. 3Kaa ni’itu sapa e neiymu i lila’la witu reiydem e laa kalinga’an witu en terang, wo sapa neiymu i tena’la witu en talinga witu eng gorem eng kamar e laa i abarla waki atas natep em bale.4Niaku ku lumila’me wia nikoo, heiy kalo-kaloku, te’a mouw koo meide’ wia nisea se toro munu’ nouwak wo kamurian se reiy’ mouw mete’u sumiwo sapa-sapa kasi. 5Niaku ku laa tumuru’la wia nikouw seiy ku’a re’en si lewo’ sa reiy’ i keide’ miouwla. I keide’ mola Nisia, sa minunu’ mola, si makapunya kuasa laa melelawala sitou witu eng gorem e naraka. Eng kaulitna Niaku ku lumila’me wia nikoo, i keide’ mola Nisia!6Reiy’ ku’a se burung pipit i wangker lima nga ipus rua loit? Sa ulit tu’u tuana e reiy’ siesa nga ipus tu’u wia nisea si liniurla ni Empung, 7awes tare e wu’uk eng kokongmu tu’u eng kinarekenan em baya nyi’a. Kaa ni’itu te’a meide’, karengan nikoo koo lebe arga ta’an eng kelaker ne burung pipit.8Niaku ku lumila’me wia nikoo: Susur tou si maakula Niaku witu en sinaru ni tou, si Oki’ ni Tou kangkasi si laa maakula nisia witu en sinaru ne malaikat-malaikat ni Empung. 9Ta’an seiy i te si kumelong Niaku witu en sinaru ne tou, nisia si laa kelongen witu en sinaru ne malaikat-malaikat ni Empung. 10Susur tou si limila’la wo’o sapa e masu’usuk si Oki’ ni Tou, nisia si laa ampungala; ta’an seiy i te si maojat e Roh Kudus, nisia si reiy’ laa ampungala.11Sakawisa sitou sumarula nikouw wia se majelis-majelis ka’apa wia se pemerentah-pemerentah wo se penguasa-penguasa, te’a mouw koo lieiy eng kumura wo en sapa e lewo’ sa reiy’ i lila’ miouwla kaa laa mesesawang en toumu. 12Karengan witukan e nedo ni’itu kangkasi e Roh Kudus e laa mee teturu’ wia nikouw sapa e lewo’ sa reiy’ i lila’ miouwla.”13Siesa wia se tou kelaker i ti’i si limila’ wia si Yesus: “Guru, i lila’ mola wia si patuariku rio sia mawetengala warisan ampit niaku.” 14Ta’an si Yesus si limila’ wia nisia: “Patuari, seiy mouw si minopola Niaku mamuali akim ka’apa meune-uner wia nikouw?” 15Pokeiy-Na kasi wia nisea: “Maato-ato mouw wo mateghamla witu e reiy’ sa mina’asa kasoreman, karengan ma’anouw tu’u sitou si linokonan eng hartana, em patou-touanna e reiy’ kimayong witu eng hartana i ti’i.”16Kamurian Sia lumila’la wia nisea e nesa peulurela, pokeiy-Na: “Wawean siesa tou kaya, en tana’na mineloko-lokon e wua’na. 17Sia mueiy witu e natena: Sapa ku’a re’en e lewo’ sa reiy’ siwongku, karengan niaku ku reiy’ makapunya tampa wisa niaku toro tumu’utulela e wua’na en tana’ku. 18Laa o pokeiyna: nyi’i mouw e laa ku pesesiwon; niaku ku laa rumobe’ e lumbung-lumbungku wo niaku ku laa rumedeiyla en sumelala wo niaku ku laa tumu’utulela witu eng goremna e reiy’ sa mina’asa gandum wo em barang-barangku. 19Nu reiy’ mouw i tu niaku ku laa lumila’ wia si imukurku: Imukurku, wawean wia nikoo kelaker em barang, nierur minete’u-te’un eng keurena; masengouw, kumaanouw, kumoo’ mouw wo sumena-senangouw!20Ta’an e nuwu’ ni Empung wia nisia: Hei koo tou we’engel, wia i te em bengi i yi’i kangkasi si imukurmu si laa edoni wia nikoo, wo sapa en sinadiamu mola, i wee si seiy ku’a re’en e ni’itu ee sangali? 21Tuana mouw e mamualina ampit sitou minerurla eng harta i wee en touna nuesa, sa wona’ sia reiy’ kaya witu en sinaru ni Empung.”22Yesus si limila’ wia se murid-murid-Na: “Kaa ni’itu Niaku ku lumila’me wia nikoo: Te’a mouw koo lieiy witu em patou-touannu, witu en sapa e laa pekekaanennu, wo te’a mouw lieiy kangkasi witu e nouwakmu, witu en sapa e laa labungennu. 23Karengan em patou-touan i ti’i e lebe i paketa-ketare ta’an eng kekaanen wo e nouwak i ti’i e lebe i paketa-ketare ta’an e lelabungen.24Weeanola ghenang se burung- burung keleak se reiy’ minu’uwur wo reiy’ minupu’ wo se reiy’ makapunya gudang ka’apa lumbung, ma’anouw tu’u tuana se paweean kumaan ni Empung. Tuana mouw nikouw kouw wa’akat lumantouwla se burung-burung i ti’i! 25Seiy ku’a re’an si witu e nelet miouw karengan eng kalieiyanna en toro mawesla esa nga hasta witu e lalan patou-touanna? 26Jadi, sa kouw reiy’ makawoo sumiwo em barang kasa rintek, ka’a koo lieiy witu eng kapualitan-kapualitan walina?27Weeanola ghenang e wungang bakung, reiy’ kimedong wo reiy’ minayam, ta’an Niaku ku lumila’me wia nikoo: Salomo witu e reiy’ sa mina’asa eng kamega’anna tu’u si reiy’ limabung eng kewangun e meta’asa’an witu se wungang i ti’i. 28Jadi, sa e rukut waki uma, e nendo i yi’i wia wo wo’odo ni’i terek witu e napi tuana mouw eng kinesesudeiyla ni Empung, e lebe-lebepe’ kasi nikouw, heiy tou reiy’ kasa ma’eman!29Jadi, te’a pangimpoongen niouwla sapa e laa kaanen niouw ka’apa sapa e laa koo’on niouw wo te’a mouw lieiy e natemu. 30Em baya ni’itu em peneron ne bangsa-bangsa wia eng kaoatan se reiy’ makasine’u si Empung. Ta’an si Ama’mu si mete’u, kaa nikouw kouw memang mepadungla em baya nyi’a i ti’i.31Ta’an seronola eng Keraja’an-Na, takar em baya nyi’a i ti’i e laa i awesla kangkasi wia nikoo. 32Te’a mouw meide’, hei kouw kawang oki’! Karengan si Ama’mu si minepa’arola meweweela wia nikouw eng Keraja’an i ti’i.33Wangkerouw e reiy’ sa mina’asa kapunya’annu wo mee mola esa nga wuntul! Sumiwo mouw i wee nikoo en sompoiy-sompoiy reiy’ mete’u matu’a, e nesa harta waki sorga e reiy’ laa ma’apu, reiy’ mamuali retenela ni rongkit wo e reiy’ terinla ne tanga’. 34Karengan wisa eng hartamu witu, witu kangkasi e natemu witu.”35“Satorona e rereenannu e minena-ena’ mineret, wo en solomu e minena-ena’ melayas. 36Wo satorona nikouw kouw masuat tanu se tou mengena-ngena’la si tuangna marengi waki kinawengan, rio sia meiy wo tumengkor em pepalen, o makarengan i wuka’la em pepalen i wee nisia.37Ma’aruiyola se hamba-hamba sinempakla ni tuangna se menayu-nayur eng katoroan nisia nu mineiy. Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna nisia si laa ma’akes e rereenanna wo tume’es wia nisea rumuber kumaan, wo nisia si laa meiy lumayanla nisea. 38Wo sakawisa sia meiy witu maparua em bengi ka’apa witu en tawi moat wo sumempakla nisea se masiwo en tuana, takar ma’aruiyola nisea.39Ta’an kete’uanola e nyi’i: Sa si mekewale si mete’u en jam pira si rongkit laa meiy, nisia si reiy’ laa mayala em balena ghogharen. 40Satorona nikouw kangkasi kouw matiro-tiro’, karengan si Oki’ ni Tou si meiy witu e nedo reiy’ pa’ara-arapen niouw,”41Pokeiy ni Petrus: “Tuhan, nikeiy ku’a re’en si pemaksud-Mula ampit em peulurela i ti’i ka’apa kangkasi em baya ne tou?” 42Wingkot ni Tuhan: “Jadi, seiy ku’a re’en si mengengurus em bale si lale’ wo sama’ si laa popon ni tuangna mamuali kapala wia em baya ne hambana kaa laa meweweela kekaanen wia nisea witu e nedona? 43Ma’aruiyola si hamba, sinempakla ni tuangna matuanala e lukarna i ti’i, eng katoroan si tuangna nu mineiy. 44Niaku ku lumila’me wia nikoo: “Eng kaulitna si tuangna i ti’i si laa mopo nisia mamuali tumetegha’ e reiy’ sa mina’asa kapunya’anna.45Ta’an, sa wona’ si hamba i ti’i si lewo’ wo lumila’ witu eng gorem e natena: Tuangku si reiy’ maeiy-eiy, laa o sia muleiy mewe se hamba-hamba tuama wo se hamba-hamba wewene, wo kumaan kumoo’ wo toeken, 46takar si tuang ni hamba i ti’i si laa meiy witu e nedo reiy’ pa’ara-arapenna, wo witu e nedo reiy’ kinakete’uannala, wo laa mewewunu’ nisia wo sumiwo nisia esa nge nasib ampit se tou-tou reiy’ lale’.47Sapa tu’u si hamba si mete’u witu eng kepa’aran ni tuangna, ta’an si reiy’ timu’utulela tetiro’an ka’apa si reiy’ timuanala sapa neiy i kepa’arla ni tuangna, nisia si laa maka’ato laker wewewe. 48Ta’an seiy i te si reiy’ mete’u witu eng kepa’aran ni tuangna wo matuanala sapa e lewo’ sa reiy’ mapa eiy em bewewe, nisia si laa maka’ato toyo’ wewewe. Susur tou wia nisia si laker wineean, waki nisia e laa laker neiy kiween, wo wia si seiy si laker niemanala, waki nisia e laa lebepe’ laker kasi e neiy kiween.”49“Niaku ku mineiy kaa meiy melelawala e napi wia em bumi wo en tuana mouw Niaku nu maarapla, e napi i ti’i melayasouw! 50Niaku ku lewo’ sa reiy’ maka’ato baptisan, wo en tuana mouw eng kasusana nate-Ku, nu reiy’pe’ eng kapualitan i ti’i minapa wee-wee!51Nikouw kouw mengara-ngarapla, kaa Niaku ku mineiy kaa maalimi en dame wia natas em bumi? Reiy’, ni’i lila-Kume wia nikoo, reiy’ en dame, ta’an i te em pesali’isi’an. 52Karengan muleiy i temi en teakan e laa wawean em pesali’isi’an e nelet ne lima tou witu eng gorem e nesa wale, se telu mesaru se rua wo se rua mesaru se telu. 53Nisea se laa mesesali’isi’an, si ama’ si sumaru sioki’na tuama wo sioki’ tuama si sumaru si ama’na, ina’ si sumaru sioki’na wewene wo sioki’ wewene si sumaru si ina’na, si ina’ manuang si sumaru sioki manuangna wewene wo sioki’ manuang wewene si sumaru si ina’ manuangna.”54Yesus si limila’ kangkasi wia se tou kelaker: “Sakawisa kouw lumoo’ e linaak maatas waki esa nga weka talikuran, makarengan kouw lumila’: E laa meiy e naro, wo eng kapualitan i ti’i memang mamuali. 55Wo sakawisa kouw lumoo’ e reghes timu mawi’iwis, kouw lumila’: E nendo e laa tume’etel e ra’ar, wo eng kapualitan i ti’i memang mamuali. 56Heiy tou-tou munafik, eng gio em bumi wo e langit kouw mete’u maweela ghenang nyi’a, ka’a ku’a re’en kouw reiy’ mete’u meweweela ghenang en zaman i yi’i?57Wo ka’a ku’a re’en nikoo kangkasi koo reiy’ timantula sandiri sapa e nulit? 58Karengan, sa nikoo ampit si kesarumu mea sumaru si pemerenta, me’inakutola medamean ampit nisia keurean witu nuner e lalan, rio te’a koo keongenna witu si akim wo si akim si sumarakan nikoo wia si sumesawangna wo si sumesawangna i ti’i si lumobo’la nikoo witu eng gorem em penjara. 59Niaku ku lumila’me wia nikoo: Nikoo koo reiy’ laa rumou’mi maname, nu reiy’ pe’ koo minear e nutangmu i ka’ayo malekep.”
1Witu e nedo ni’itu o meiy mouw wia si Yesus se pirala tou maali-ali e nabar tanume se tou-tou Galilea, e raa’ nea neiy i sewokla ni Pilatus ampit e raa’ en tetule neiy nea i sempela. 2Yesus si miningkot nisea: “Pokeiymu se tou-tou Galilea i yi’i lebe sela en dosa nea ta’an en dosa em baya ne tou Galilea walina, karengan nisea se mine’anla e nasib i ti’i? 3Reiy’, em pokeiy-Ku wia nikoo. Ta’an sa wona’ kouw reiy’ makedo’, kouw nu waya kouw laa mapuneng witu eng kenaramen tuana.4Ka’apa em pokeiymu se mapulu’ o uwalu tou, se minate tinoro e menara waki tawi en Siloam, e lebe sela eng kaselokan nea ta’an eng kaselokan em baya ne tou walina se maena’ waki Yerusalem? 5Reiy’, em pokeiy-Ku wia nikoo. Ta’an sa wona’ kouw reiy’ makedo’, kouw nu waya kouw laa mapuneng witu eng kenaramen tuana.”6Laa o lumila’la si Yesus em peulurela i yi’i: “Sitou si makapunya e nakana ara timou witu e numa anggorna, wo sia meiy kaa si mesesero em bu’ana witu e nakana i ti’i, ta’an nisia si reiy’ minatola nyi’a. 7Laa o sia lumila’ wia si mengengurus e numa anggor i ti’i: En telu mouw nge te’un niaku mengeiy masero em bu’ana witu nakana ara i yi’i wo niaku ku reiy’ minatola nyi’a. Pelenouw e nakana i yi’i! Edon sapa sia matou-tou wia en tana’ i yi’i sa reiy’ peka’ara’an!8Wingkot ni tou i ti’i: Tuang, i waya mola sia tumou en te’une’ i yi’i kasi, niaku ku laa mingkung en tana’ kaledongna wo mee pupuk wia nisia, 9wo’o wona’ te’un tumodong sia mee wu’ana; sa reiy’, pelenouw sia!”10Witu mekasa Yesus si kasuatan mawee teturu’ witu meta’asa’an wale ibadat witu nendo Sabat. 11Witu wawean siesa wewene mapulu’ o uwalu mouw nge te’un sinelaran ni roh i ka’ayo sia minerara’an i ka’ayo minawoko e ru’urna wo si reiy’ mouw kasi mete’u rumedeiy makateren.12Katoroan si Yesus nu limoo’ si wewene i ti’i, Sia kumeret nisia wo lumila’ wia nisia: “Hei ina’, e rumaramu minale’osouw.” 13Laa o Sia rumeta’la e lawas-Na wia si wewene i ti’i’ wo eng katoroan i te ni’itu kangkasi rimedeiy mouw si wewene i ti’i, wo lumo’orla si Empung. 14Ta’an si kapala wale ibadat si meupi’ karengan si Yesus si lime’osla tou witu e nendo Sabat, laa o sia lumila’ wia se tou kelaker: “Wawean enem nga endo e laa pepa’ayangan. Kaa ni’itu meiy mouw witu meta’esa’an e nendo i ti’i kaa laa pelele’osela wo te’a witu e nendo Sabat.”15Ta’an si Tuhan si miningkot nisia, pokeiy-Na: “Hei tou-tou munafik, reiy’ ku’a re’en susur tou witu e neletmu si rimeta’la se sapina ka’apa keledaina witu e nendo Sabat witu eng kalerona wo mali nisea waki tampa kekoo’an? 16Reiy’ ku’a re’en si wewene i yi’i, si mapulu o uwalu mouw nge te’un wina’akes ni Iblis, si lewo’ sa reiy’ i reta’la witu e wewa’akesna i ti’i, karengan nisia si see’ ni Abraham?”17Wo eng katoroan Nisia nu limila’ en tuana, em baya se kesaru-Na se meirang wo em baya ne tou kelaker se mepa’a-pa’ar karengan e reiy’ sa mina’asa perkara mulia en tinuana-Na mola.18Takar pokeiy ni Yesus: “Nulur en sapa ku’a re’en eng kapualitan Keraja’an ni Empung wo ampit en sapa ku’a re’en Ku laa me’ulurela nyi’a? 19Nisia si ulur e watuna en sesawi, niedo wo neiy i wu’uwurla ni tou witu numana; watuna i ti’i en timou wo mamuali akana wo se burung-burung wia natas se simala witu em pangana-pangana.”20Wo Sia lumila’ kasi: “Ampit en sapa ku’a re’en Ku laa me’ulurela eng Keraja’an ni Empung? 21Nisia si ulur e ragi niedo ni esa wewene wo i kayo’la witu eng gorem en topong terigu telu sukat i ka’ayo minasewokan em baya nyi’a22Kamurian Yesus si makelang waki kota o kota wo waki desa o desa kasuatan mawee teturu’ wo mapawee-weela em pakela-kelangan-Na mengea waki Yerusalem. 23Wo wawean siesa tou limila’ wia-Nisia: “Tuhan, toyo’ i te ku’a re’en se tou linawirla?” 24Wingkot ni Yesus wia se tou-tou witu: “Me’inakutouw lumaa ghumorem tumoro em pepalen peset i ti’i! Karengan Niaku ku lumila’me wia nikoo: Kelaker tou se laa me’inakut megheghorem, ta’an se reiy’ mete’u ghumorem.25Sa si mekewale si timo’orouw wo kimusi’ mouw em pepalen, nikouw kouw laa rumedeiy witu luar wo menengko-nengkor em pepalen kasuatan meila’: Tuang, wuka’anola pepalen keiy! Wo Nisia si laa mingkot wo lumila’ wia nikoo: Reiy’ kete’uang-Ku waki wisa kouw meiy. 26Takar kouw laa lumila’: Nikeiy keiy kimaanouw wo kimoo’ witu en sinaru-Mu wo Nikoo koo minee mola teturu’ witu e lalan-lalan eng kota meiy. 27Ta’an Nisia si laa lumila’ wia nikoo: Reiy’ kete’uang-Ku waki wisa kouw meiy, rumou’la wia en sinaru-Ku, hei kouw nu waya si timuanala eng kalewo’an!28Manamome neiy atoan e narip wo eng kare’eket em ba’ang, sakawisa kouw laa lumoo’ si Abraham wo si Ishak wo si Yakub wo em baya ne nabi waki ghorem eng Keraja’an ni Empung, ta’an nikouw nuesa kouw i pe’epesla witu luar. 29Wo se tou laa meiy se waki sendangan wo talikuran wo se waki amian wo timu wo nisea se laa rumuber kumaan witu eng gorem eng Keraja’an ni Empung. 30Wo eng kaulitna wawean sitou kamurian si laa mamuali tou kimetare wo wawean sitou kimetare si laa mamuali tou kamurian.”31Witu e nedo ni’itu meiy mouw se pirala tou Farisi wo lumila’ wia si Yesus: “Mea mouw, i tele’u mola en tampa i yi’i, karengan si Herodes si mewewunu’ Nikoo.” 32Wingkot ni Yesus wia nisea: “Mea mouw wo i lila’ mola wia si serigala i ti’i: Niaku ku meure’ si setang wo male’osla tou, wia e nendo i yi’i wo wo’odo, wo witu e nendo katelu Niaku ku laa sumampet. 33Ta’an e nendo i yi’i wo e wo’odo wo e ngasusa Niaku ku lewo’ sa reiy’ mapawee-weela em pakela-kelangan-Ku, karengan e reiy’ mouw kewaarna siesa nabi si wunu’un sa reiy’ waki Yerusalem.34Yerusalem, Yerusalem, nikoo si minunu’ se nabi-nabi wo limawala ampit em batu se tou-tou neiy i toke wia nikoo! Makapepira mouw Niaku ku lumelo ma’arurla se oki-oki’mu, masuat tanu si inang ne ko’oko’ si simalangkouwla se oki-oki’na witu e wawa’ eng kale’ekewna, ta’an nikouw kouw so’o. 35Eng kaulitna em balemu i yi’i e laa i tele’ula wo e mina penes. Ta’an Niaku ku lumila’me wia nikoo: Nikouw kouw reiy’ mouw laa lumoo’ Niaku kasi i ka’ayo witu e nedo kouw lumila’: Binerkatola Sia si mineiy witu e ngaran ni Tuhan!”
1Witu e nendo mekasa e nendo Sabat Yesus si mineiy witu em bale ni meta’asa’an wia se pa’aka-aka’an ne tou-tou Farisi kaa meiy mekekaan witu. Em baya se witu se menegha-negha’ Nisia maka le’o-le’os. 2I ka senge’mi mineiy mouw siesa tou rara’an niunteghan e rano o rumedeiy witu en sinaru-Na. 3Laa o lumila’ mouw si Yesus wia se ahli-ahli Taurat wo se tou-tou Farisi i ti’i, pokeiy-Na: “I wee i te ku’a re’en lume’osla tou witu e nendo Sabat ka’apa reiy’?”4Nisea i ti’i se minenes waya. Laa o Sia tumiboiy e lawas ni tou rara’an i ti’i wo lume’osla nisia wo rumeo nisia mea. 5Kamurian Sia lumila’ wia nisea: “Seiy ku’a re’en si witu e nelet miou si reiy’ makarengan kumeong sioki’na ka’apa sapina sa i kawu’uwu’ witu eng gorem em parigi, ma’anouw tu’u witu e nendo Sabat?” 6Nisea se reiy’ makawoo mepepero-Nisia.7Karengan Yesus si limoo’, kaa se sakeiy – sakeiy se me’inakut mereruberla witu en tampa-tampa kaormatan, Sia lumila’la em peulurla i yi’i wia nisea: 8“Sa sitou mundang nikoo mea witu em pelesir kinawengan, te’a mouw mereruber witu en tampa kaormatan, karengan wo’o wona’ sitou i ti’i si minundangouw sitou lebe paormaten ta’an nikoo, 9rio sitou i ti’i, si minundang nikoo wo nisia, te’a meiy wo lumila’ wia nikoo: I wee mola en tampa i yi’i wia sitou i ti’i, Laa o ampit e nirang koo lewo’ sa reiy’ mea rumuber waki tampa kasa kumeng.10Ta’an, sakawisa koo undangen, mea mouw rumuber witu en tampa kasa kumeng. Wo’o wona’ si mekewale si laa meiy wo lumila’ wia nikoo: Kalo, meiy mouw rumuber waki muka. Ampit en tuana nikoo koo laa maka’ato e normat witu en sinaru em beren em baya ne sakeiy walina. 11Karengan seiy i te si rumakekla en tou, nisia si laa i kumengla wo seiy i te si kumumengla en tou, nisia si laa i rakekla.”12Wo si Yesus si limila’ kangkasi wia sitou minundang Nisia: “Sakawisa koo sumiwola pesakeiyan oat ka’apa wengi, te’a mouw koo me’undang se kalo-kalomu ka’apa se patuari-patuarimu ka’apa se kaum ne me’urangmu ka’apa se ketana’-ketana’mu kaya, karengan nisea se laa sumuli’la nyi’a ampit mundang nikoo kangkasi wo ampit en tuana nikoo koo minaka’to en sesuli’na.13Ta’an sakawisa koo sumiwola pesakeiyan, undangenouw se tou-tou miskin, se tou-tou cacat, se tou-tou kepor wo se tou-tou rapa. 14Wo nikoo koo la ma’aruiy, karengan nisea se reiy’ makapunya sapa-sapa laa mesesuli’la nyi’a wia nikoo. Karengan nikoo koo laa maka’ato en sesuli’na witu e nendo kineteto’or ne tou-tou ulit.”15Liminga ni’itu o lumila’ mouw siesa wia se sakeiy-sakeiy i ti’i wia si Yesus: “Ma’aruiyola sitou si laa i akirla witu eng Keraja’an ni Empung.” 16Ta’an si Yesus si limila’ wia nisia: “Wawean siesa tou si simiwola pesakeiyan wangko’ wo nisia si minundang se kelaker tou. 17Melaa’mouw mememuleiy em pesakeiyan i ti’i, sia rumeo si hambana lumila’la wia em baya se niundang: Meiy mouw, karengan e reiy’ sa mina’asa en tiniro’ mouw.18Ta’an nisea se mewali-wali kimiwee ampungan. Si ketare si limila’ wia nisia: Niaku ku timelesouw uma wo niaku ku lewo’ sa reiy’ mea lumoo’ nyi’a; niaku ku makiwee ampungala. 19Si walina si limila’: Niaku ku timelesouw lima nge paar sapi kabiri wo niaku ku lewo’ sa reiy’ mea ma’awa’ nisea; niaku ku makiwee ampungala. 20Si walina kasi si limila’: Niaku ku weru kimaweng wo kaa ni’itu niaku ku reiy’ meiy.21Takar marengouw si hamba i ti’i wo i pa’ayonala em baya nyi’a i ti’i wia si tuangna. Laa o meupi’ mouw si mekewale i ti’i wo lumila’ wia si hambana: Mea mouw mario-rior waki e reiy’ sa mina’asa lalan wo e lorong kota wo alinomi wia nyi’i se tou-tou miskin wo se tou-tou cacat wo se tou-tou rapa wo se tou-tou pekol. 22Kamurian si hamba i ti’i rumapotla: Tuang, sapa neiy i perentala ni tuang i ti’i en tinuana mola, ta’an ma’anouw tu’u tu tuana waweane’ tampa.23Laa o pokeiy ni tuang i ti’i wia si hambana: Mea mouw waki em baya e lalan wo em papontaran wo se’esekenouw se tou-tou witu, ghumorem, karengan em baleku e lewo’ sa reiy’ mawuta. 24Karengan Niaku ku lumila’me wia nikoo: Reiy’la siesa tou tu’u wia se tou-tou niundangouw i ti’i si laa me’anla en sesakeiyan-Ku.”25Witu mekasa kelaker se tou mareo-reok maki’it si Yesus witu em pakela-kelangan-Na. Kasuatan nu limenge Sia lumila’ wia nisea: 26“Sa wona’ siesa tou si meiy wia-Niaku wo nisia si reiy’ mari’iris si ama’na, si ina’na, si ka’awuna, se oki’na, se patuari-patuarina tuama ka’apa wewene, ma’anouw e nyawana nuesa, nisia si reiy’ mete’u mamuali murid-Ku. 27Seiy i te si reiy’ minesa’an en salibna wo kumi’it Niaku, nisia si reiy’ mamuali murid-Ku.28Karengan seiy ku’a re’en si witu e nelet miouw sa sia pa’ar mereredeiyla e nesa menara si reiy’ rumubere’la ketare rumekenla em pesesiwona, sa wona’ tu awes loitna mesesampetla em pepa’ayangen i ti’i? 29Rio sa wona’ sia rumeta’ mola en teto’otolanna wo reiy’ mouw i kesampetnala nyi’a, wo’o wona em baya se tou limoo’ nyi’a, se sumero’ wia nisia, 30se kasuatan meila’: Sitou i ti’i si muleiy maredeiyla, ta’an si reiy’ makawoo mesesampetla nyi’a.31Ka’apa, si raja wisa ku’a re’en sa sia pa’ar me’a meseseke’ sumaru se raja walina si reiy’ rumubere’la rior kaa laa memili-miling’la, sapa ku’a re’en ampit se mapulu’ nga riwu tou sia si makawoo sumarula se kesaru se mineiy nisia ampit se rua nga pulu’ nga riwu tou? 32Sa wona’ reiy’, nisia si laa mapa’ali se tetoke eng keurean se kesaru i ti’i se wa’akate’ kaa laa mewewueiyla en sarat-sarat medamean. 33Tuana mouw kangkasi susur tou witu e nelet miouw, si reiy’ minayala en touna witu e reiy’ sa mina’asa kapunya’anna, si reiy’ mete’u mamuali murid-Ku.34Wuras memang le’os, ta’an sa e wuras kangkasi mina tewangouw, ampit en sapa ku’a re’en sia wurasen? 35Reiy’ mola kasi si penoronna le’os i wee e numa ka’apa tu’u i pupuk, wo se tou se matea’ i tela nyi’a. Seiy si makapunya talinga kaa ni’i palinga, satorona nisia si luminga!”
1Em baya ne mememurut cukai wo se tou-tou berdosa eng kenaramen nea sea meiy wia si Yesus kaa se meiy melelingala Nisia. 2Takar mengu’ungu-ngu’ungulouw se tou-tou Farisi wo se ahli-ahli Taurat, pokeiy nea: “Nisia si simungkul se tou-tou berdosa wo si kimaan mewali-wali ampit nisea.”3Laa o Sia lumila’la em peulurela i yi’i wia nisea: 4“Seiy ku’a re’en si witu nelet miouw si makapunya se esa nga atus domba, wo sa wona’ sia kaliongan siesa nga ipus witu e nelet nea, sia reiy’ tumele’ula se siouw nga pulu’ o siouw nga ipus waki padang gurun wo mea sumero si neiy i kaseip i ti’i i ka’ayo sia ka’atoanna? 5Wo sa sia kina’atoanna mola, sia rumeta’la nisia witu natas em palukana ampit e mepa’a-pa’ar,6wo i kekeka’ayona waki wale sia kumeret se kalo-kalona wo se ketana’-ketana’na kasuatan lumila’ wia nisea: Mepa’a-pa’arola mewali-wali ampit niaku, karengan si dombaku neiy i kaliong i ti’i si niatoku mouw. 7Niaku ku lumila’me wia nikoo: Tuanakan kangkasi e laa wawean eng kepa’a-pa’aran waki sorga karengan siesa tou berdosa si minakedo’, lumantouwla witu eng kepa’a-pa’aran eng karengan se siouw nga pulu’ o siouw tou ulit se reiy’ mepadungla em pakedo’an.”8“Ka’apa wewene wisa ku’a re’en si makapunya e mapulu’ dirham, wo sa sia kaliongan e nesa witu nelet nyi’a, sia reiy’ tumutungla solo wo sumapu em bale kasuatan masero nyi’a ampit eng kasa maato-ato i ka’ayo sia matola nyi’a? 9Wo sa i tu kina’atoanna mola nyi’a, sia kumeret se karia-karia wo se ketana’-ketana’na kasuatan lumila’: Mepa’a-pa’arola mewali-wali ampit niaku, karengan en dirhamku neiy i kaliong i ti’i e niatoku mouw. 10Niaku ku lumila’me wia nikoo: Tuanakan kangkasi e laa wawean kepa’a-pa’aran wia se malaikat-malaikat ni Empung karengan siesa tou berdosa si minakedo’.”11Yesus si limila’ kasi: “Wawean siesa tou makapunya rua oki’ tuama. 12Pokeiy ni taweng wia si ama’na: Ama’, i wee mola wia niaku e weteng eng harta kapunya’an ta e minamuali wetengku. Laa o i pemete-metengla ni ama’na eng harta kakaya’an i ti’i witu e nelet nea.13Em pira mola nga endo kamurian sioki’ taweng i ti’i si minangker e minapekasa wetengna i ti’i laa o mea waki wanua wa’akat. Manamome o sia meghio-ghiola eng harta kapunya’anna i ti’i ampit e memoya-moya. 14Ni’itu nu kina’apuna mola em baya nyi’a, o lumentutouw eng kelalenan witu em banua i ti’i wo sia tu’u muleiy mapedis.15Laa o sia mea wo ma’ayang wia siesa pemema’ayangan witu em banua i ti’i. Sitou i ti’i si rimeo nisia mea waki uma kaa mea tumayur wia se tieiyna. 16Laa o sia pa’ar mekekaanla e nampas minamuali kekaanen ne tieiy i ti’i, ta’an reiy’la siesa tou tu’u si mineela nyi’a wia nisia.17Laa o sia mamete’ula eng ka’ada’anna, pokeiyna: Kumura eng kelakerna se tou mengengedo nendo wia si ama’ku e mangasesewel eng kekaanen nea, ta’an niaku wia nyi’i ku mate mouw kelalenan. 18Niaku ku laa tumo’or wo mea wia si ama’ku wo lumila’ wia nisia: Ama’, niaku ku mina berdosa mouw witu en sinaru en sorga wo witu en sinaru ni ama’, 19niaku ku reiy’ mouw waar kasi totoren oki’ ni ama’; edonola niaku tanume si meta’asa’an tou maedo-edo nendo wia si ama’.20Takar tumo’orouw sia wo mea wia si ama’na. Katoroan sia nu wakipe’ wa’akat, si linoo’ mouw ni ama’na, laa o i kaoghe mouw e natena kaa en tongkoupusen. Si ama’na i ti’i si timingkas mea matola nisia laa o kuma’abeng wo sumiong nisia. 21Pokeiy ni oki’ i ti’i wia nisia: Ama’, niaku ku mina berdosa mouw witu en sinaru en sorga wo witu en sinaru ni ama’, niaku ku reiy’ mouw waar kasi totoren oki’ ni ama’.22Ta’an si ama’ i ti’i si limila’ wia se hamba-hambana: Mario-riorouw alini wia nyi’i eng karaiy kasa le’os, i pake mola ni’itu wia nisia wo todongala sesolong witu en tetudu’na wo en sapatu witu e ne’ana. 23Wo edonola sioki’ ni sapi rebur i ti’i, reretanola sia wo meiy mouw ta kumaan wo mepa’a-pa’ar. 24Karengan si oki’ku i yi’i si minate mouw wo si timou sumeup, nisia si neiy mouw i kaliong wo ka’atoan sumeup. Takar muleiy mouw sea mepa’a-pa’ar.25Ta’an si oki’na polon si waki uma wo eng katoroan nisia nu marengi wo tumawi witu em bale, sia luminga e legu’na en no’olingen wo eng kekantaren na’engketen. 26Laa o sia kumeret si meta’asa’an hamba wo mueiy wia nisia sapa em penoron em baya nyi’a i ti’i. 27Wingkot ni hamba i ti’i: Tuarimu si minarengomi wo si ama’mu si rimeretola sioki’ ni sapi rebur, karengan sia si minatola nisia si minarengi ampit en segaya’.28Takar meupi’ mouw sioki’ polon i ti’i wo nisia si so’o ghumorem. Laa o rumou’mi si ama’na wo sumusuiy ampit nisia. 29Ta’an nisia si miningkot si ama’na, pokeiyna: Mina te’u-te’unouw niaku melayanla si ama’ wo reiy’pe’ ma’an mekasa niaku lumangkoiy em perenta ni ama’, ta’an wia niaku reiy’pe’ ma’an mekasa si ama’ meela siesa nga ipus oki’ ni membe’ kaa mepepa’a-pa’arla ampit se kalo-kaloku. 30Ta’an tare mouw i te meiy sioki’ ni ama’ si kima’apu mola eng harta kakaya’an ni ama’ mewali-wali ampit se sumesa’amek-aumesa’amek, takar si ama’ si rimeretla sioki’ ni sapi rebur i ti’i i wee nisia.31Pokeiy ni ama’na wia nisia: Oki’ku, nikoo koo minena’ ampit niaku, wo e reiy’ sa mina’asa eng kapunya’anku nyi’a mouw eng kapunya’annu. 32Kita ta waar mepa’a-pa’ar wo melaya-laya’ karengan si tuarimu si minate mouw wo si timou sumeup, nisia si neiy mouw i kaliong wo si kina’atoan sumeup.”
1Wo si Yesus si limila’ wia se murid-murid-Na: “Wawean siesa tou kaya si makapunya siesa bendahara. Wia nisia si pina’ayoala en teturean, kaa si bendahara i ti’i si menera-nerala eng kapunya’anna. 2Laa o sia kumeret si bendahara i ti’i wo lumila’ wia nisia: “Sapa ku’a re’en e liningakula en tanume nikoo? Weeani pertanggong jawaban witu nurusannu, karengan nikoo koo reiy’ mouw kasi toro ma’ayang tanume si bendahara.3Pokeiy ni bendahara i ti’i witu eng gorem e natena: Sapa mouw e lewo’ sa reiy’ siwongku? Tuangku si minena’la niaku witu en jabatanku tanume ku bendahara. Mingkung niaku ku lengeiy, mengengiwee niaku ku meirang. 4Niaku ku mete’u sa sapa e laaku siwon, rio sakawisa ku i ena’ witu en jabatanku tanume si bendahara, wawean tou si laa tuma’apung niaku witu em balena.5Laa o sia kumeret siesa o siesa se minutang wia si tuangna. Pokeiyna wia si ketare: Takura ku’a re’en e nutangmu wia si tuangku? 6Wingkot ni tou i ti’i: Esa nga atus tampayang lana. Laa o pokeiyna wia sitou i ti’i: Nyi’i mouw en surat nutangmu, rumuberouw wo sumiwo mouw surat utang walina en teakan i te kangkasi: Lima nga pulu’ tampayang. 7Kamurian sia lumila’ wia si karua: Wo takura ku’a re’en e nutangmu? Wingkot ni tou i ti’i: esa nga atus pikul gandum. Pokeiyna wia sitou i ti’i: Nyi’i mouw en surat nutangmu, sumiwo mouw surat utang walina: Uwalu nga pulu’ pikul.8Laa o lo’oren ni tuang i ti’i si bendahara reiy’ jujur i ti’i, karengan nisia si mininta’ mola ampit e lali’iket. Karengan se oki-oki’ eng kaoatan i yi’i se lumantouwla eng kelali’iketan wia se kasuat nea ta’an wia se oki-oki’ en terang. 9Wo Niaku ku lumila’me wia nikoo: Wa’akesenouw em pekaloan ampit mepakela si Mamon reiy’ jujur, rio sa si Mamon i ti’i si reiy’ mouw kasi mete’u tumulung, nikouw kouw sinungkulouw witu eng gorem en dasing abadi.”10Seiy i te si lale’ witu em perkara-perkara rintek, nisia si lale’ kangkasi witu em perkara-perkara wangko’, Wo seiy i te si reiy’ ulit witu em perkara-perkara rintek, nisia si reiy’ ulit kangkasi witu em perkara-perkara wangko’. 11Jadi, sa kouw reiy’ lale’ witu eng kapualitan ni Mamon reiy’ jujur, seiy mouw ku’a re’en si laa mapa’emanla wia nikoo eng harta kaulitna? 12Wo sa kouw reiy’ lale’ witu eng harta ne tou walina, seiy mouw si laa sumarakan eng hartamu nuesa wia nikoo?13Siesa hamba si reiy’ mete’u lumukar wia se rua tuang. Karengan sa tuana nisia si laa rumi’iris siesa wo meupus se walina. Ka’apa nisia si laa lale’ wia siesa wo si reiy’ melelo’orla se walina. Nikouw kouw reiy’ mete’u lumukar wia si Empung wo wia si Mamon.”14Em baya nyi’a i ti’i e lininga ne tou-tou Farisi, se hamba-hamba e loit i ti’i, wo nisea se masero’la wia Nisia. 15Laa o Sia lumila’ wia nisea: “Nikouw kouw minulitla en tou witu en sinaru ne tou, Ta’an si Empung si mete’u natemu. Karengan sapa em pa’erangen ne tou, eng kari’iris ni Empung.16E nukum Taurat wo eng kaol em baya ne nabi em pepakene’ i ka’ayo witu en zaman ni Yohanes; wo rengan e nedo ni’itu eng Keraja’an ni Empung neiy i abarla wo susur tou se mekekontoiyla nyi’a se mekekaatan megheghoremla nyi’a. 17Kasa gampang e langit wo em bumi mere’i ta’an e nesa ti’itik witu nukum Taurat e mapo’opol.18Susur tou si tima'atasla si tu'awewena laa o kumaweng ampit si wewene walina, sia si masiwo en sa'amek; wo seiy i te si kumaweng ampit si wewene si tina'atasla ni tu'atuamana, nisia si masiwo en sa'amek"19Wawean siesa tou kaya si reiy’ mena’ mepake eng karaiy buwung wo e roko’ nalus, wo susur e nendo nisia si mepa’a-pa’ar witu eng kamewa’an. 20Wo wawean siesa tou mengengiwee mekengaran Lazarus, e nouwakna mina wuta ampit eng kudis, si ghimoleiy tawi witu em pepalen em bale ni tou kaya i ti’i, 21wo si pa’ar merere’ila e naremna ampit en sapa malenta’mi witu e meja ni tou kaya i ti’i. Awes tare se asu-asu se mineiy wo masila’ eng kudisna.22Kamurian mate mouw sitou miskin i ti’i, laa o alin ne malaikat-malaikat witu em pinalar ni Abraham. 23Sitou kaya i ti’i kangkasi si minate, laa o kuburen. Wo eng kasuatan nisia nu peme’itan en sengsara waki alam maut sia kuma’ate waki atas, wo waki wa’akat o loo’onna si Abraham, wo si Lazarus si rimuber witu em pinalarna.24Laa o sia maaleiy, pokeiyna: Ama’ Abraham, i keupus i tela niaku. Reo mouw si Lazarus, rio sia sumosouwla en tempok en tetudu’na witu eng gorem en dano wo ghume’egherla e lilaku, karengan niaku ku kasa merara witu layas e napi i yi’i.25Ta’an si Abraham si limila’: Ee oki’, ghenangenola, kaa nikoo koo minaka’ato mouw e reiy’ sa mina’asa e le’os witu e nedo patou-touannu, kasuatan si Lazarus e reiy’ sa mina’asa wuruk. Teakan si minaka’ato e niboran wo nikoo koo kasa peme’itan. 26En tumampasla witu ni’itu witu e nelet meiy wo nikoo minitar en temping reiy’ kalewetan, rio sea nu pa’ar rumou’me wia nyi’i o me’a wia nikoo ka’apa tu’u sea nu pa’ar merereu’mi maname o ma’eiy wia nikeiy se reiy’ i kalewet.27Pokeiy ni tou i ti’i: Sa tuana, niaku ku kumiwee wia nikoo, ama’, rio koo rumeo nisia mea waki wale ni ama’ku, 28karengan waweane’ se lima patuariku, rio sia ngume’enge’la wia nisea ampit e makauli-ulit, rio te’a sea ghumorem ee sangari witu eng gorem en tampa peme’itan i yi’i.29Ta’an pokeiy ni Abraham: Wawean witu nisea eng kasairian ni Musa wo em baya ne nabi; le’osouw sea lumingala eng kasairian i ti’i. 30Wingkot ni tou i ti’i: Reiy’, Ama’ Abraham, ta’an sa wawean siesa tou waki elet ne tou minate o meiy wia nisea, nisea se laa makedo’. 31Pokeiy ni Abraham wia nisia: Sa sea reiy’ limingala eng kasairian ni Musa wo em baya ne nabi, nisea se reiy’ kangkasi laa pa’ar pinapa’emanela, ma’anouw tu’u ni esa tou si timo’ori witu e nelet ne tou minate.
1Yesus si limila’ wia se murid-murid-Na: “Reiy’ wona’ o reiy’ laa wawean em pangaseseipan, ta’an cilaka mouw sitou masiwola nyi’a. 2Sapa tare e lebe le’os wia nisia sa e nesa watu kilangan ni’i wa’akesla witu lee’na, laa o sia i lawala witu eng gorem en tasik, ta’an i te sa sia sumeipla si meta’asa’an wia se tou-tou lewea’ i yi’i.3Tayuranouw en toumu! Sa si patuarimu simiwo en dosa, togorenouw sia, wo sa sia menesel, ampunganola sia. 4Awes tare sa sia sumiwo dosa wia nikoo makapitu esa nga endo wo makapitu sia marengi wia nikoo wo lumila’: Niaku ku menesel, nikoo koo lewo’ sa reiy’ mampungla nisia.”5Laa o pokeiy ne rasul-rasul i ti’i wia si Tuhan: “Awesala e iman neiy!” 6Wingkot ni Tuhan: “Sa wona’na kouw makapunyala iman kasela e watuna en sesawi, nikouw kouw toro lumila’la wia e nakana ara i yi’i: Mesawutola koo wo i ketanemola witu eng gorem en tasik, wo nisia si laa lale’ wia nikoo.”7“Seiy si witu nelet miouw si makapunya siesa hamba mepajeko ka’apa merawirla se ternak i wee nisia, si laa lumila’ wia si hamba i ti’i, nisia nu minarengomi waki uma: Meiy o makarenganouw kumaan! 8Reiy’ ku’a re’en eng kapurikitna nisia si laa lumila’ wia si hamba i ti’i: Sadianola eng kekaanengku. Wa’akesenouw e rereenannu wo layanenola niaku i ka’ayo ku sumampet mekaan wo makoo’.9Sapa ku’a re’en nisia si timarumakasekan wia si hamba i ti’i, karengan si hamba i ti’i si simiwo mola sapa neiy i lukarla wia nisia? 10Tuana mouw kangkasi nikouw. Sakawisa kouw simiwo mola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa neiy i lukarla wia nikoo, satorona kouw lumila’: Nikeiy mouw keiy hamba-hamba reiy’ sika’ara’an; nikeiy keiy matuana i tela sapa e lewo’ sa reiy’ tuanan neiy11Witu em pakela-kelangan-Na mea waki Yerusalem Yesus si simusu em pasupuan Samaria wo eng Galilea. 12Katoroan Nisia nu maghoremla e nesa desa o meiy mouw se mapulu’ tou kusta meiy matola Nisia. Nisea se minena’ rimedeiy wa’akatla 13wo rumekeiy: “Yesus, Guru, i keupus i tela keiy!”14Laa o Sia tumu’use nisea wo lumila’: “Mea mouw, i papa’ato mola en toumu wia se imam-imam.” Wo eng kasuatan nisea nu witu nuner e lalan nisea se minalenasouw. 15Siesa wia nisea, eng katoroan nisia nu limoo’ola kaa nisia si le’osouw, o mareng kasuatan malo’orla si Empung ampit en suara kalegu’, 16laa o i kasungkur witu en sinaru ne’a ni Yesus wo matotor syukur wia-Nisia. Sitou i ti’i nyi’a mouw siesa tou Samaria.17Laa o lumila si Yesus: “Reiy’ ku’a se mapulu’ tou eng ketare em baya nea se mina lenasouw? 18Reiy’la ku’a re’en witu e nelet nea si minareng kaa melelo’orla si Empung ta’an i te sitou wo’oseiy i yi’i?” 19Laa o Sia lumila’ wia sitou i ti’i: “Rumedeiy mouw wo mea mouw, imanmu e limawirola nikoo.”20Witu wewueiyen ne tou-tou Farisi, sakawisa eng Keraja’an ni Empung laa meiy, Yesus si miningkot, pokeiy-Na: “Eng Keraja’an ni Empung e meiy reiy’ ampit eng kowa’-kowa’ paloo’ola. 21O kangkasi sitou si reiy’ mete’u lumila’la: Loo’on, sia si wia nyi’i ka’apa sia si waki ti’ime! Karengan eng kaulitna eng Keraja’an ni Empung witukan e nelet miouw.”22Wo Sia lumila’ wia se murid-murid-Na: “Laa meiy e nedona kouw pa’ar meleloo’ e nesa witu e nendo-nendo ni Oki’ ni Tou i ti’i wo nikouw kouw reiy’ laa lumoo’ nyi’a. 23Wo se tou se laa lumila’ wia nikoo: Loo’on, sia si waki ti’ime; loo’on, sia si wia nyi’i! Te’a kouw mea witu, te’a kouw kumi’it. 24Karengan masuat tanu eng kerap rimesiki waki tempok e langit esa mea waki tempok e langit walina, tuana mouw kangkasi ee sangari eng kapualitanna si Oki’ ni Tou witu e nendo ke’e eiy-Na.25Ta’an Nisia si lewo’ sa reiy’ mesa’an laker peme’itan wo i sede’ ne angkatan i yi’i. 26Wo masuat tanu e minamuali witu en zaman ni Nuh, tuana mouw kangkasi eng kapualitanna ee sangari witu e nendo-nendo ni Oki’ ni Tou: 27nisea se kumaan wo kumoo’, nisea se kumaweng wo i kawengla, i ka’ayo witu e nendo ni Nuh ghumorem witu eng gorem em bahtera, laa o meiy mouw e rano ampuan wo munengla em baya nea.28Tuanakan kangkasi tanu e minamuali witu en zaman ni Lot: nisea se kumaan wo kumoo’, nisea se mateles wo mewangker, nisea se metanem wo mebangun. 29Ta’an witu e nendo si Lot nu rumou’mi waki Sodom tu tumumpa mouw e naro napi wo e naro balelang waki langit wo munengla em baya nea.30Tuana mouw eng kapualitanna ee sangari witu e nendo, witu e wisa si Oki’ ni Tou mapa’atola en tou-Na. 31Seiy i te si witu e nendo ni’itu si kasuatan witu em paroisan witu natas em bale wo em barang-barangna witu eng gorem em bale, te’a mouw sia metetumpa kaa meiy ma’edo nyi’a, wo tuanakan kangkasi sitou si kasuatan waki uma, te’a mouw sia mewewarengi.32Ghenangenola si ka’awu ni Lot! 33Seiy i te si me’inakut mepepiara e nyawana, nisia si laa kaliongan e nyawana, wo seiy i te si kaliongan e nyawana, sia si laa lumawirla nyi’a.34Niaku ku lumila’me wia nikoo: Witu e wengi ni’itu wawean se rua tou witu natas e nesa tetekelan, siesa si laa paalin wo siesa si laa i tele’ula. 35Wawean se rua wewene se mewali-wali matibe, siesa si laa paalin wo siesa si laa i tele’ula.” [ 36Sa wawean rua tou waki uma, siesa si laa paalin wo siesa si laa i tele’ula.]37Pokeiy nea wia si Yesus: “Waki wisa, Tuhan?” Pokeiy-Na wia nisea: “Waki wisa wawean mayat, witu e winuyutan ne burung nasar.”
1Yesus si limila’la e nesa peulurela wia nisea kaa laa meleledosla, kaa nisea se lewo’ sa reiy’ re’eregh masombayang ampit e reiy’ masenso-senso’. 2Pokeiy-Na: “Witu e nesa kota wawean siesa akim si reiy’ meide’ si Empung wo si reiy’ ma’ormatla sitou tu’u.3Wo witu eng kota i ti’i wawean siesa balu si re’eregh mengeiy wia si akim i ti’i wo lumila’: Sa’alianouw eng hakku wia si kesaruku. 4Reiy’ pirala tempo eng keurena si akim i ti’i si simede’. Ta’an kamurian sia lumila witu natena: Ma’anouw tu’u ku reiy’ meide’la si Empung wo reiy’ ma’ormatla siesa tou tu’u, 5ta’anouw karengan si balu i yi’i si simusala niaku, le’osouw ku mulitla nisia, rio te’a sia reiy’ mena’ mengeiy wo eng kamurianna si rumego niaku.”6Pokeiy ni Tuhan: “Weeanola ghenang sapa neiy i lila’la ni akim bengis i ti’i! 7Reiy’ ku’a re’en si Empung si laa mulitla se tou-tou pineleng-Na se oat o wengi maaleiy wia-Nisia? Wo sapa ku’a re’en Sia meghou-ghou nu reiy’pe’ timulung nisea? 8Niaku ku lumila’me wia nikoo: Nisia si laa makarengan mulitla nisea. Ta’an, sa si Oki’ ni Tou i ti’i nu meiy, sapa ku’a re’en Sia si meiy matola e iman wia em bumi?”9Wo wia se pirala tou se mapokeiyla en tou nea e nulit wo maloo’ola kumeng em baya se tou walina, Yesus si limila’la em peulurela i yi’i: 10“Wawean se rua tou se limaa waki Bait ni Empung kaa laa mesesombayang; siesa nyi’a mouw si Farisi wo siesa si mememurut cukai.11Sitou Farisi i ti’i si rimedeiy wo sumombayang witu e natena teinti’i: Oh Empung, niaku ku matotor syukur wia-Nikoo, karengan niaku ku reiy’ masuat tanu em baya se tou walina, reiy’ remu’, reiy’ tou bengis, reiy’ sumezinah wo reiy’ kangkasi tanu si mememurut cukai i yi’i; 12niaku ku maposo maka rua esa nga duminggu, niaku ku maweela esa nga mapulu’ witu e reiy’ sa mina’asa wewua’engku.13Ta’an si mememurut cukai i ti’i si rimedeiy wa’aka-wa’akat, awesla nisia si reiy’ berani mekeka’ate waki langit, ta’an i te nisia si minewe en tou wo lumila: Oh Empung, i keupus i tela niaku nu tou berdosa i yi’i. 14Niaku ku lumila’me wia nikoo: Sitou i yi’i si minareng waki walena tanu sitou neiy i ulitla ni Empung wo se tou walina i ti’i reiy’. Karengan seiy i te si rumakekla en tou, nisia si laa i kumengla wo seiy i te si kimumengla en tou, nisia si laa i rakekla.”15Takar meiy mouw wia si Yesus se tou-tou maali-ali se oki-oki’ nea rintek, rio Sia lumelerla nisea. Limoo’ e ni’itu se murid-murid-Na se kimoupi’la wia se tou-tou i ti’i. 16Ta’an si Yesus si kimeret nisea wo lumila’: “I waya mola se oki-oki’ i ti’i meiy wia-Niaku wo te’a kouw mengape-ngape’ wia nisea, karengan se tou-tou tanu se ti’i mouw se makapunya eng Keraja’an ni Empung. 17Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna seiy i te si reiy’ simungkul eng Keraja’an ni Empung tanu siesa anakoki’, nisia si reiy’ laa ghumorem witu eng goremna.”18wawean siesa tou pa’aka-aka’an minueiy wia si Yesus, pokeiyna: “Guru le’os, sapa e lewo’ sa reiy’ siwongku rio ku maka’ato em patou-touan kekal?” 19Wingkot ni Yesus: “Ka’a koo meila’la Niaku le’os? Reiy’ siesa tou tu’u si le’os ta’an si Empung i te. 20Nikoo koo tantu mete’u e reiy’ sa mina’asa perenta ni Empung: Te’a masiwo en zinah, te’a mawunu’, te’a marongkit, te’a matotorla en sairi towo, ormatela si ama’mu wo si ina’mu.” 21Pokeiy ni tou i ti’i: “Em baya nyi’a i ti’i eng kini’itangku mouw rengan kumudape’.”22Liminga ni’itu Yesus si limila’ wia nisia: “E nesa mokan kapualitan kasi e lewo’ sa reiy’ tuanannula: I wangkerouw e reiy’ sa mina’asa kapunya’annu wo i pemete-metengola ni’itu wia se tou-tou miskin, takar koo laa maka’ato eng harta waki sorga, kamurian meiy mouw wia nyi’i wo kumi’itouw Niaku.” 23Katoroan sitou i ti’i nu liminga em patotorla i ti’i, nisia si kasa mina tekur, karengan nisia si kasa kaya.24Laa o tumu’use si Yesus wia nisia wo lumila’: “Kumura eng kapedisna sitou makaloit megheghorem witu eng gorem eng Keraja’an ni Empung. 25karengan e lebe gampang siesa unta ghumorem tumoro em po’opotna em bewilit ta’an sitou kaya megheghorem witu eng gorem eng Keraja’an ni Empung.”26Wo nisea se liminga e ni’itu se limila’: “Sa tuana, seiy ku’a re’en si toro linawiren?” 27Pokeiy ni Yesus: “Sapa e reiy’ wona’ wia sitou, e wona’ wia si Empung.”28Petrus si limila’: “Nikeiy i yi’i keiy timele’u mola e reiy’ sa mina’asa kapunya’an neiy wo kumi’it Nikoo.” 29Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna susur tou karengan eng Keraja’an ni empung o tumele’ula em balena, si ka’awuna ka’apa se patuarina, se tu’ana ka’apa se oki-oki’na, 30se laa maka’ato sumeup e lumepet manga rerua wia e masa yi’i te kangkasi wo witu en zaman e laa meiy nisia si laa maka’ato em patou-touan kekal.”31Yesus si kimeret se mapulu’ o rua murid-Na, laa o lumila’ wia nisea: “En teakan kita ta mea waki Yerusalem wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa neiy i patik em baya ne nabi tanume si Oki’ ni Tou e laa lekepen. 32Karengan Nisia si laa i sarakan wia se bangsa-bangsa reiy’ makasine’u si Empung, laa o penero-nero’ala, sero’an wo rura’an, 33wo nisea se sumiasa wo munu’ Nisia, wo witu e nendo katelu Nisia si laa tumo’or.”34Ta’an nisea se kasa reiy’ mangarti em baya nyi’a i ti’i; em penoron lelila’an i ti’i neiy i kakirong wia nisea wo nisea se reiy’ mete’u sapa neiy i maksudla.35Katoroan si Yesus nu tawi mouw ma’ayola waki Yerikho, wawean siesa tou rapa rimuber witu li’ilik e lalan wo mengiwee-ngiwee. 36Katoroan sitou i ti’i nu liminga se tou kelaker melangkoiy, sia mueiy: “Sapa ni’itu?” 37Pokeiy ne tou wia nisia: “Yesus tou Nazaret si melangkoiy.”38Laa o sia maaleiy: “Yesus, Oki’ ni Daud, i keupus i tela niaku!” 39Takar nisea, se makelang marerior, se timogor nisia rio sia makapenes. Ta’an maka ente’ mola sia maaleiy: “Oki’ ni Daud, i keupus i tela niaku!”40Laa o mena’ mouw si Yesus wo rumeo alini sitou i ti’i wia nisia. Wo eng katoroan nisia nu witu mouw en tawi-Na, Yesus si minueiy wia nisia: 41“Sapa eng kepa’arannula rio Niaku ku sumiwola sapa wia nikoo?” Wingkot ni tou i ti’i: “Tuhan, rio ku toro lumoo’!”42Laa o pokeiy ni Yesus wia nisia: “Lumoo’o mouw koo, imanmu e limawirola nikoo!” 43wo en toro i te ni’itu kangkasi maloo’o mouw sia, laa o mengi’itla Nisia kasuatan malo’orla si Empung. Se minapekasa rakyat se limoo’o eng kapualitan i ti’i wo sea melo’o-lo’or si Empung.
1Yesus si ghimorem waki kota Yerikho wo makelang mapawee-wee malease eng kota i ti’i. 2Witu wawean siesa tou mekengaran Zakheus, si kapala ne mememurut cukai, wo nisia sitou kaya.3Nisia si me’inakut laa meleloo’ sa tou en sapa ku’a re’en si Yesus i ti’i, ta’an nisia si reiy’ i kaloo’ kaa se tou se kelaker, karengan e nouwakna em potot. 4Takar tumingkasouw sia rumeriorla se tou kelaker, laa o kumawok e nakana ara kaa laa meleloo’ si Yesus, laa lumangkoiy witu.5Katoroan si Yesus i ka’ayola witu en tampa i ti’i, Sia kuma’atla wo lumila’: “Zakheus, makarenganouw tumumpa, karengan e nendo i yi’i Niaku ku lewo’ sa reiy’ tume’up waki walemu.” 6Laa si Zakheus si makarengan timumpa wo sumungkul si Yesus ampit e mepa’a-pa’ar. 7Ta’an em baya ne tou se limoo’ eng kapualitan i ti’i se mengu’ungu-ngu’ungul, pokeiy nea: “Nisia si time’up witu em bale ni tou berdosa.”8Ta’an si Zakheus si rimedeiy wo lumila’ wia si Tuhan: “Tuhan, esa nga parua witu eng kapunya’angku e laaku i weela wia se tou miskin wo sa wona’ wawean sapa em pinerasku wia sitou e laa ku i wareng maka epat lumepet.” 9Pokeiy ni Yesus wia nisia: “E nendo i yi’i minamuali mola eng kelawiran wia em bale i yi’i, karengan sitou i yi’i tu’u sioki’ ni Abraham. 10Karengan si Oki’ ni Tou si mineiy kaa meiy mesesero wo melelawirla se neiy i kaliong.”11I wee nisea se limingala Nisia si witu, Yesus si minapawee-weela elelila’an-Na ampit e nesa peulurela, karengan Nisia si tawi mouw e Yerusalem wo nisea se mapokeiyla, kaa eng Keraja’an ni Empung e laa makarengan kaloo’an. 12Takar Sia lumila’: “Wawean siesa bangsawan si minae waki e nesa wanua kasa wa’akat kaa si pepepopon mamuali raja witu wo nu reiy’ mouw i tu tare sia mareng.13Sia kumeret se mapulu’ tou hambana wo meela mapulu’ mina wia nisea, pokeiyna: “Pakenola nyi’i ni’i belante’ i ka’ayo niaku nu meiy sumeup. 14Ta’an se tou-tou esa nge bangsana se mari’iris nisia, laa o mapa’alila tetoke tumodeiy wia nisia kaa laa melelila’la: Nikeiy keiy so’o sitou i yi’i sia mamuali raja wia nikeiy. 15Wo mamuali mola, eng katoroan nisia nu marengi, nisia nu pinopo mola minamuali raja, sia rumeo kereten se hamba-hambana, wineeanna mola loit i ti’i, rio mamete’ula sa takura e wua’na em belante’ nea siesa o siesa.16Sitou ketare-tare si mineiy wo lumila’: Tuang, e mina ni tuang esa i ti’i e minua’ mola mapulu’ mina. 17Pokeiyna wia sitou i ti’i: Eng kasa le’os em pasiwo-siwonnu i ti’i, heiy hamba le’os; nikoo koo lale’ mouw witu em perkara rintek, kaa ni’itu sungkulenouw eng kakuasa’an witu e mapulu’ kota.18Meiy mouw si karua wo lumila’: Tuang, e mina ni tuang minua’ mola lima mina. 19Pokeiyna wia sitou i ti’i: Wo nikoo, kontoiyanouw e lima kota.20Wo si hamba katelu si mineiy wo lumila’: Tuang, nyi’i mouw e mina ni tuang, niaku ku timu’utulla e ni’itu witu lenso. 21Karengan niaku ku meide’ si tuang, kaa si tuang sitou kete; tuang si maedo sapa e reiy’pe’ ma’an mekasa i reta’ ni tuang wo si tuang si meupu’ sapa e reiy’ neiy i keror ni tuang.22Pokeiyna wia sitou iti’i: Heiy hamba lewo’, niaku ku laa makimla nikoo ni’i ki’it e lelila’annu nuesa. Nikoo koo mete’u kaa niaku nyi’a mouw sitou kete, ku maedo en sapa e reiy’pe’ ma’an mekasa i reta’kula wo ku meupu’ witu en sapa e reiy’ neiyku i keror. 23Sa tuana, ka’a e loitku i ti’i e reiy’ neiynu i weela wia sitou makelang loit? Takar eng kewewarengku ku toro medola nyi’a mewali ampit em bungangna.24Laa o pokeiyna wia se tou-tou rimedeiy witu: Edonouw e mina esa i ti’i wia nisia wo i wee mola wia sitou makapunya mapulu’ mina i ti’i. 25Pokeiy nea wia nisia: Tuang, nisia si makapunya mouw e mapulu’ mina.26Wingkotna: Niaku ku lumila’me wia nikoo: Susur tou si makapunya, wia nisia si laa weean, ta’an seiy si reiy’ makapunya, wia nisia e laa edon, o kangkasi sapa em bia nisia. 27Ta’an em baya se kesaruku i yi’i, se reiy’ pa’ar niaku ku minamuali raja nea, alinomi sea wia nyi’i wo wunu’unouw witu en sinaru em berenku.”28Wo nu reiy’ mouw Nisia nu limila’la em baya nyi’a i ti’i Yesus si rimeriorla wia nisea wo mapawee-weela em pakela-kelangan-Na mea waki Yerusalem.29Katoroan Nisia nu tawi mouw em Betfage wo em Betania, rimeta’ waki kuntung mekengaran Bukit Zaitun, Yesus si rimeo se rua murid-Na 30ampit e nower: “Mea mouw waki wanua witu en sinarumu i ti’i: Witu eng katoroan kouw nu ghumorem witu nikouw kouw laa matola siesa keledai muda si neiy i ka’antung, si reiy’pe’ ma’an mekasa sakeala ni tou. I reta’ mola si keledai i ti’i wo alinomi wia nyi’i. 31Wo sa wawean sitou mawueiyla wia nikoo: Ka’a kouw rumeta’la nisia? Wingkotenouw teinti’i: Tuhan si mepadungla nisia.”3234Laa o mea mouw se i pareo i ti’i, wo sea matola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en tanu mouw neiy i lila’la ni Yesus. 33Katoroan nisea nu rumeta’la si keledai i ti’i, lumila’ mouw sitou makapunya si keledai i ti’i: “Ka’a kouw rumeta’la si keledai i ti’i?” 34 Pokeiy nea: “Tuhan si mepadungla nisia.” 35Nisea se minali si keledai i ti’i wia si Yesus, laa o ali’an nea ampit e labung nea wo tumulung si Yesus sumeret witu natasna. 36Wo eng kasuatan si Yesus nu maali si keledai i ti’i nisea se mapitarla e labung nea witu lalan.37Katoroan Sia nu tawi mouw e Yerusalem, witu en tampa lalan memerosi waki Bukit Zaitun, muleiy mouw em baya ne murid matepe-teper Nisia se mepa’a-pa’ar wo malo’or si Empung ampit en suara menaleinteng karengan e reiy’ sa mina’asa mujizat e linoo’ nea mola. 38Pokeiy nea: “Binerkatola Sia nu mineiy tanume si Raja witu e ngaran ni Tuhan, dame sejahtera waki sorga wo eng kamulia’an waki tampa kasarakek!”39Pirala tou Farisi se kimi’it ampit se tou kelaker i ti’i se limila’ wia si Yesus: “Guru, togorela se murid-murid-Mu i ti’i.” 40Wingkot-Na: “Niaku ku lumila’me wia nikoo: Sa nisea i yi’i se makapenes, takar em batu i yi’i e laa rumekeiy.”41Wo eng katoroan si Yesus tawi mouw wo lumoo’ eng kota i ti’i, Sia si miname’la nyi’a, 42pokeiy-Na: “Ohoiy, kumura eng kale’osna sa wia nendo i yi’i kangkasi koo mangarti sapa em pemandungen i wee en dame sejahteramu! Ta’an en teakan eng kapualitan i ti’i neiy i kakirong i wee em berennu.43Karengan e laa meiy e nendona, kaa si kesarumu si laa lumedongla nikoo ampit e rereen, laa o kumepung nikoo wo kumimpit nikoo witu e reiy’ sa mina’asa ruuna, 44wo nisea se laa munengla nikoo ampitouw se pendudukmu wo witu eng kedir watumu nisea se reiy’ laa mayala e nesa watu tu’u e minena’ rimeta’ witu natas em batu walina, karengan nikoo koo reiy’ mete’ula e nedo, sakawisa si Empung lumalesi nikoo.”45Olaa si Yesus ghumorem witu em Bait ni Empung wo muleiy mouw Sia meure’ em baya ne belante’ witu, 46pokeiy-Na wia nisea: “Wawean neiy i kepatik: Wale-Ku nyi’a mouw e wale sesombayangan. Ta’an nikouw kouw masiwola nyi’a sala ne penyamun.”47Susur e nendo Sia si mawee teturu’ witu eng gorem em Bait ni Empung. Se imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat ma’an se tou kasa i pamuka-muka wia se bangsa Israel se me’inakut mepepunengla Nisia, 48ta’an nisea se reiy’ mete’u, kumura e lewo’ sa reiy’ tuanan neala, karengan se minapekasa rakyat se neiy i kepa’ar wia-Nisia wo se pa’ar melelingala Nisia.
1Witu e nendo mekasa katoroan si Yesus nu mawee teturu’ se tou kelaker witu em Bait ni Empung wo maabarla e Injil, meiy mouw se imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat ma’an se tu’a-tu’a se mineiy witu, 2wo nisea se limila’ wia si Yesus: “I lila’momi wia nikeiy ampit eng kuasa wisa ku’a re’en Koo matuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i, wo seiy si maweela eng kuasa i ti’i wia-Nikoo!”3Wingkot ni Yesus wia nisea: “Niaku kangkasi ku laa ma’ayola e nesa wewueiyen wia nikouw. I lila’ momi wia-Niaku: 4Em baptisan ni Yohanes i ti’i, waki sorga ka’apa waki sitou?”5Nisea se memili-miling nyi’a witu e nelet nea, wo lumila’: “Sa wona’ ta lumila’la: Waki sorga, Nisia si laa lumila’: Ka’a ku’a re’en kouw reiy’ ma’eman wia nisia? 6Ta’an sa wona’ ta lumila’la: Waki sitou, se minapekasa rakyat se laa lumawala nikita ampit em batu, karengan nisea se ma’eman, kaa si Yohanes nyi’a mouw siesa nabi.”7Laa o sea mingkot, kaa nisea se reiy’ mete’u waki wisa em baptisan i ti’i. 8Takar pokeiy ni Yesus wia nisea: “Sa tuana, Niaku kangkasi ku reiy’ lumila’la wia nikoo ampit eng kuasa wisa ku’a re’en Niaku matuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i.”9O laa si Yesus si limila’la em peulurela i yi’i wia se tou kelaker: “Siesa tou si minuka’ e numa anggor; kamurian neiy i eramnala nyi’a wia se mengenguma-mengenguma laa o mae waki wanua walina witu e nedo wo’o i keurela, 10Wo eng katoroan mina’ayo mouw e norasna, sia rumeo siesa hamba wia se mengenguma-mengenguma i ti’i, rio sea meela esa nga weteng witu e wua’na e numa anggor i ti’i wia nisia. Ta’an se mengenguma-mengenguma i ti’i se minewe si hamba i ti’i wo rumeo nisia mareng ampit e lawas memayos.11Nu reiy’ mouw i tu sia rumeo siesa hamba walina, ta’an si hamba i ti’i kangkasi si winewe wo i pepeirang neala, laa o i reo mareng ampit e lawas memayos. 12Tumodongla nyi’a sia rumeo si hamba katelu, ta’an sitou i ti’i kangkasi si pinali’an nea, laa o i lawala witu luar e numa i ti’i.13Takar pokeiy ni makauma anggor i ti’i: Sapa ku’a re’en e lewo’ sa reiy’ siwongku? Niaku ku laa rumeo sioki’ku i keupusku; tantu nisia si pa’ormaten nea. 14Ta’an eng katoroan se mengenguma-mengenguma i ti’i nu limoo’ sioki’na i ti’i, sea rumunding, pokeiy nea: Nisia mouw si ahli waris, meiy sia wunu’un ta, rio e warisan i yi’i mamuali punya ta.15Laa o i lawa neala sia witu luar e numa anggor i ti’i wo munu’ nisia. Teakan sapa e laa tuananla ni makauma anggor i ti’i ampit nisea? 16Nisia si laa meiy wo munengla se mengenguma-mengenguma i ti’i, wo mapa’emanla e numa anggor i ti’i wia se tou-tou walina.” Liminga ni’itu sea lumila’: “Ma’an mekasa e reiy’ toro!”17Ta’an si Yesus si timu’use nisea wo lumila’: “Sa tuana sapa ku’a re’en em penoron e nats i yi’i: Watu neiy i tea’ ne meneniwo-meneniwo bangunan e minamuali mouw watu penjuru? 18Seiy i te si kera’aragh witu natas em batu i ti’i, nisia si laa makemu, wo seiy i te si toron em batu i ti’i, nisia si laa marimu’umuk.”19O laa se ahli-ahli Taurat wo se imam-imam kepala se me’inakut mesesikop Nisia witukan en toro ni’itu kangkasi, karengan nisea se mete’u, kaa nisea mouw se i pemaksud-Nala ampit em peulurela i ti’i, ta’an nisea se meide’ wia se tou kelaker. 20Se ahli-ahli Taurat wo se imam-imam kepala se menegha-negha’ si Yesus. Nisea se rimeo wia-Nisia se tumetegha’ se ma’asa-asar tanu mokan sitou jujur, rio sea toro me’etes-Nisia ampit e nesa wewueiyen wo sumarakan-Nisia witu e wewenang wo eng kuasa ni wali em banua.21Se tou-tou i ti’i se mina’ayola e wewueiyen i yi’i wia-Nisia: “Guru, kete’uan neiy, kaa e reiy’ sa mina’asa tetotoren wo en teturu’-Mu e nulit wo Nikoo koo reiy’ pa’ar mengisu-ngisu’, ta’an i te ampit en jujur mawee teturu’ e lalan ni Empung. 22Sapa ku’a re’en keiy i wee i te maweear em pajak wia si Kaisar ka’apa reiy’?”23Ta’an si Yesus si mete’u e maksud nea wiles i ti’i, laa o lumila’ wia nisea: 24“I papa’ato momi wia-Niaku e nesa dinar; eng gambar wo em patik ni seiy ku’a re’en witu e nyi’a?” Wingkot nea: “Eng gambar wo em patik ni Kaisar.”25Laa o pokeiy ni Yesus wia nisea: “Sa tuana i wee mola wia si Kaisar sapa e lewo’ sa reiy’ i weemula si Kaisar wo wia si Empung sapa e lewo’ sa reiy’ i weemula si Empung!” 26Wo nisea se reiy’ mete’u me’etes Nisia witu e lelila’an-Na witu en sinaru ne tou kelaker. Nisea se ma’erang e wewingkot-Na i ti’i wo sea menes.27Takar meiy mouw wia si Yesus se pirala tou Saduki, se reiy’ maakula sa wawean eng kato’oran. Nisea se minueiy wia-Nisia: 28“Guru, Musa si minatikla em perenta i yi’i wia nikita: Sa siesa tou, si makapunyala patuari tuama, si minate kasuatan si ka’awuna si wiape’, ta’an nisia si reiy’ timele’ula oki’, si patuarina si lewo’ sa reiy’ kumaweng ampit si ka’awuna i ti’i wo meteto’ori see’ i wee si patuarina i ti’i.29Wawean se pitu matuari, Si ketare si kimaweng ampit siesa wewene laa o mate si reiy’ timele’ula oki’. 30Laa o kawengen ni karua si wewene i ti’i, 31wo ampit si katelu wo tuana mouw minenodo-nodongla se pitu matuari i ti’i, sea nu waya se minate reiy’ timele’ula oki’. 32Mamuri si wewene i ti’i tu’u mate. 33Kumura en teakan ampit si wewene i ti’i, seiy ku’a re’en si witu e nelet ne tou-tou i ti’i si mamuali ka’awuna witu e nendo kineteto’or? Karengan nisea nu pitu se kima’awu mola nisia.”34Wingkot ni Yesus wia nisea: “Se tou-tou eng kaoatan i yi’i se kimaweng wo neiy i kawengla, 35ta’an nisea se linoo’ waar laa maka’ato weteng witu eng kaoatan walina i ti’i wo witu eng kineteto’or waki elet ne tou minate, reiy’ kimaweng wo reiy’ neiy i kawengla. 36karengan nisea se reiy’ mete’u mate kasi; nisea se masuat tanu se malaikat-malaikat wo nisea mouw se oki-oki’ ni Empung, karengan nisea se tino’orola.37Tanume eng kineteto’or ne tou-tou minate, Musa si minakite’u mola nyi’a witu nats tanume em punten tetunean, witu e wisa si Tuhan si tinotor Empung ni Abraham, Empung ni Ishak, wo Empung ni Yakub. 38Nisia si reiy’ Empung ne tou minate, ta’an i te si Empung ne tou matou-tou, karengan witu en sinaru-Na em baya ne tou se matou-tou.”39Liminga e ni’itu se pirala ahli Taurat se limila’: “Guru, e wewingkot-Mu i ti’i eng kasa timena’.” 40Karengan nisea se reiy’ mouw berani kasi mewewueiyla sapa-sapa wia si Yesus.41Ta’an si Yesus si limila’ wia nisea: “Kumura sitou o toro lumila’la, kaa si Mesias nyi’a mouw si Oki’ ni Daud? 42Karengan si Daud nuesa si limila’ witu eng kaol Mazmur: Tuhan si minuwu’ mola wia si Tuangku: rumuberouw witu esa nga weka lele’os-Ku, 43I ka’ayo siwongKu se kesaru-kesaru-Mu se mamuali kontoiyan e ne’a-Mu. 44Jadi Daud si timotor Nisia Tuangna, kumura wona’ o Sia oki’na kangkasi?”45Katoroan em baya ne tou kelaker se limingala, Yesus si limila’ wia se murid-murid-Na: 46“Mategha-teghamola wia se ahli-ahli Taurat se pa’ar mengela-ngelang minake eng karaiy labot wo pa’ar maka’ato kaormatan waki pasar, se pa’ar rumuber witu en tampa kasa muka witu e wale ibadat wo witu en tampa kasa paormaten witu en sinakeiyan, 47se nime’enep em bale ne balu-balu wo si limi’ibusla em beren ne tou ampit en sesombayangen labot-labot. Nisea i ti’i tantu mouw se laa maka’ato e nukuman lumantouwla eng kawuter.”
1Katoroan si Yesus nu kuma’ati eng gio-Na, Sia lumoo se tou-tou kaya se ghimoremla en sesempe nea witu eng gorem em piti sesempean. 2Sia lumoo’ kangkasi siesa balu miskin ghimoremla e rua peser witu eng gorem em piti i ti’i. 3Laa o Sia lumila’: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna si balu miskin i yi’i si minee e lumantouwla eng kelaker ta’an em baya ne tou i ti’i. 4Karengan nisea nu waya se minee en sesempe nea witu eng kinalokonan nea ta’an si balu i yi’i si minee witu eng kareiy’awesanna awes tare nisia si minee e minapekasa eng kamangna.”5Katoroan se pirala tou se mesesusuiy tanume em Bait ni Empung wo ma’erangla em bangunan i ti’i e lino’or ampit e watu wangun-wangun wo ampit e minegheghioan barang sesempe, o lumila’ mouw si Yesus: 6“Sapa e linoo’mu witu – e laa meiy e nendona witu e wisa reiy’la esa watu tu’u e laa i wayala rumeta’ witu natas e watu walina; em baya nyi’a e laa i rewala.”7Wo se murid-murid se minueiy wia si Yesus, pokeiy nea: “Guru, kawisa ku’a re’en e ni’itu laa mamuali? Wo sapa ku’a re’en eng kowa’na, sa i tu laa mamuali?” 8Wingkot-Na: “Mategha-teeghamola, rio kouw te’a i seipla. Karengan kelaker se tou laa meiy ampit mepakela e ngaran-Ku wo lumila’: Niaku mouw Sia, wo: Nedona en tawi mouw. Te’a mouw kouw kumi’itla nisea. 9Wo sakawisa kouw luminga tanume em perang wo em peranguan, te’a mouw kouw i kalo’osit. Karengan em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ mamualipe’la rior, ta’an e ni’itu reiy’ makapenoron eng kesampetanna e laa makarengan meiy.”10Sia lumila’ wia nisea: “Se bangsa se laa tumo’or sumaru se bangsa wo eng keraja’an sumaru eng keraja’an, 11wo e laa mamuali em pengero’ kasa ringka’ wo witu e reiy’ sa mina’asa tampa e laa wawean rumara menganup wo eng kelalenan, wo e laa mamuali kangkasi eng kapualitan-kapualitan makalo’ositen wo eng kowa’-kowa’ kasa ringka’ waki langit.12Ta’an nu reiy’pe’ em baya nyi’a i ti’i nikouw kouw laa sikopen wo ghioan; nikouw kouw laa i sarakan witu e wale-wale ibadat wo em penjara-penjara, wo nikouw kouw laa i sarula wia se raja-raja wo se penguasa-penguasa karengan e ngaran-Ku. 13Eng kapulitan i ti’i e laa mamuali kalempotan wia nikoo kaa laa sumairi.14Kaa ni’itu i tantu mola witu eng gorem e natemu, rio te’a kouw megheghenange’la rior en sesa’alimu. 15Karengan Niaku nuesa ku laa meweweela wia nikoo en tetotoren-tetotoren hikmat, i ka’ayo kouw reiy’ toro kawaren ka’apa i pero ne kesaru-kesarumu.16Wo nikoo koo laa i sarakan kangkasi ne tu’amu, ne patuari-patuarimu, kaum ne me’urangmu wo se kalo-kalomu wo se pirala tou witu e nelet miouw se laa wunu’un 17wo nikouw kouw laa i kari’iris em baya ne tou karengan e ngaran-Ku. 18Ta’an reiy’ siesa tu’u witu em bu’uk eng kokongmu e laa i kaliong. 19Sa koo minena’ timaang, nikoo koo laa maka’ato em patou-touannu.”20“Sakawisa kouw lumoo’ e Yerusalem kinepung ne tentara-tentara, kete’uanola, karengan eng karonga’anna en tawi mouw 21Witu e nedo ni’itu se tou-tou waki Yudea se lewo’ sa reiy’ tumingkasla en tou waki kakuntungan, wo se tou-tou witu eng gorem eng kota se lewo’ sa reiy’ tumewa, wo se tou-tou waki tewa te’a mouw megheghorem kasi witu eng kota, 22Kaa ni’itu mouw e masa pesesuli’an witu e wisa e laa malekep waya neiy i kepatik.23Cilaka mouw se ina’-ina’ se kasuatan megandong ka’apa se matoto’la si dade witu e masa ni’itu! Karengan e laa meiy eng kapedisan kasa ringka wia e minapekasa wanua wo wia se bangsa i yi’i, 24wo nisea se laa mate kaa em beren en santi wo alin tanume si tawanan mea waki se reiy’ sa mina’asa bangsa, wo e Yerusalem e laa i pele’e-le’ek ne bangsa-bangsa reiy’ makasine’u si Empung, i ka’ayo lekepoouw en zaman ne bangsa-bangsa i ti’i.”25“Wo e laa wawean eng kowa’-kowa’ wia si endo wo si sumendot wo se sumesena’-sumesena’ wo wia em bumi se bangsa -bangsa se laa meide’ wo likoko mesesarula e nerut wo e wuayana en tasik. 26Tou si laa mate kineide’an karengan si melie-lieiy minato’orong ampit e reiy’ sa mina’asa sapa en timoro em bumi i yi’i, karengan eng kuasa-kuasa langit e laa tumenggo’ogho’27Witu e nedo ni’itu se tou se laa lumoo’ si Oki’ ni Tou mineiy witu e linaak ampit e reiy’ sa mina’asa kakuasa’an wo eng kamulia’an-Na. 28Sakawisa em baya nyi’a i ti’i muleiy mamuali, tumo’orouw i ka’atouw eng giomu, karengan em pelelawirannu en tawi mouw.”29Laa o lumila’la si Yesus em peulurela i yi’i wia nisea: “Weeanola ghenang e nakana ara ka’apa e nakana sapa i te. 30Sakawisa kouw lumoo’ e nakana-nakana i ti’i en simuru mouw, kete’uan niouw ampit en sandirina kaa noras e ra’ar en tawi mouw. 31Tuanakan kangkasi, sa kouw lumoo’ eng kapualitan-kapualitan i ti’i mamuali, kete’uanola, kaa eng Keraja’an ni Empung en tawi mouw.32Niaku ku lumila’me wia nikoo: Eng kaulitna se angkatan i yi’i se reiy’ laa lumeas, nu reiy’pe’ em baya nyi’i mamuali. 33Langit wo em bumi e laa lumeas, ta’an e lelila’eng-Ku e reiy’ laa lumeas.”34“Tayuranouw en toumu, rio e natemu te’a mawuta ampit em pelesir wo eng katinawean ma’an eng kapoongan-kapoongan eng kaoatan wo rio e nendo ni Tuhan te’a tu lumo’ositi o lumenta’ witu natas en tuomu tanu e nesa we’etes. 35Karengan nyi’a e laa tumoro em baya ne penduduk em bumi i yi’i.36Te’amaena-ena’ mategha-tegham kasuatan masombayang, rio kouw maka’ato kaketeran kaa laa i kase’engket witu em baya e laa mamuali i ti’i, wo rio kouw taang rumedeiy witu en sinaru ni Oki’ ni Tou.”37Witu e nendo oat Yesus si mawee teturu’ witu em Bait ni Empung wo witu e nendo wengi Sia rumou’ wo minapawengi waki kuntung mekengaran Bukit Zaitun. 38Wo e memo’odope’ em baya ne tou kelaker se mineiy wia-Nisia witu eng gorem em Bait ni Empung kaa se meiy melelingala Nisia.
1Nendo wangko’ e Roti Reiy’ Siragi, em patotoren Paskah, en tawi mouw. 2Se imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat se masero lalan, kumura sea toro munu’ si Yesus, karengan nisea se meide’ wia se tou kelaker.3Takar ghumoremouw si Iblis wia si Yudas, mekengaran Iskariot, siesa wia se mapulu’ o rua murid i ti’i. 4Laa o mea mouw si Yudas wia se imam-imam kepala wo se kepala-kepala pengawal em Bait ni Empung wo rumunding ampit nisea, sa kumura sia toro sumarakanla si Yesus wia nisea.5Nisea se kasa mepa’a-pa’ar wo se minaesa’an kaa laa meweweela eng kelakerna e loit wia nisia. 6Nisia si miniyonla nyi’a, wo muleiye’mi en toro ni’itu nisia si menero-nero e nedo le’os kaa laa mesesarakanla si Yesus wia nisea ampit e reiy’ kakete’uala ne tou kelaker.7Takar mina’ayo mouw e nendo wangko’ Roti Reiy’ Siragi, nyi’a i ti’i e nendo wisa se tou se lewo’ sa reiy’ rumeretla domba Paskah. 8O laa si Yesus si rimeo si Petrus wo si Yohanes, pokeiy-Na: “Mea mouw, tiro’onola en sesakeiyan Paskah i wee nikita rio kita kumaan.” 9Pokeiy nea wia-Nisia: “Witu e wisa ku’a re’en eng kepa’aran-Nu keiy tumiro’la nyi’a?”10Wingkot-Na: “Sakawisa kouw ghumorem witu eng gorem eng kota, nikouw kouw laa masungkul ampit siesa tou maali-ali eng kure’ pinumpunan rano. Todeiyanouw sia witu eng gorem em bale ghinoremannala, 11wo i lila’ mola wia si mekewale i ti’i: Guru si mawueiy wia nikoo: witu wisa ku’a re’en e woang tampa Niaku mewali-wali ampit se murid-murid-Ku laa kumaan Paskah?12O laa sitou i ti’i si laa mapa’atola wia nikoo e nesa woang atas kasa sela e lekepouw, witu ni’itu mouw kouw lewo’ sa reiy’ tumiro’la nyi’a.” 13Takar mae mouw sea wo sea matola em baya nyi’a en tanu neiy i lila’la ni Yesus wia nisea. Laa o sea tumiro’la em Paskah.14Katoroan neiy mouw i ka’ayola e nedona, Yesus si rimuber mekaan mewali-wali ampit se rasul-rasul-Na. 15Pokeiy-Na wia nisea: “Niaku ku kasa lumelo kumaan Paskah i yi’i mewali-wali ampit nikouw, nu reiy’pe’ Niaku nu peme’itan. 16Karengan Niaku ku lumila’me wia nikoo: Niaku ku reiy’ mouw laa kumaan nyi’a kasi i ka’ayo sia maka’atola eng kalekepanna witu eng Keraja’an ni Empung.”17Kamurian Sia medo e nesa cawan, tumotor syukur, laa o lumila’: “Edonouw e nyi’i wo i wetengola witu e nelet miouw. 18Karengan Niaku ku lumila’me wia nikoo: muleiy i temi en teakan i yi’i Niaku ku reiy’ mouw laa kumoo’ kasi e wua’na nakana e nanggor i ka’ayo eng Keraja’an ni Empung e mineiy mouw.”19Laa o Sia medo e roti, tumotor syukur, mengebi-ngebi’la nyi’a wo meela nyi’a wia nisea, pokeiy-Na: “Nyi’i mouw e nouwak-Ku neiy i sarakan i wee nikouw; siwonouw e nyi’i mamuali paghenangan Niaku.” 20Tuanakan kangkasi en siniwo-Na ampit en cawan ni’itu nu kimaanola; Sia si limila: “En cawan i yi’i nyi’a mouw en teta’aran weru kaa e raa’-Ku, neiy i toa’la i wee nikouw.21Ta’an, loo’on, e lawas nitou simarakan Niaku, si wia mewali-wali ampit Niaku wia e meja i yi’i. 22Karengan si Oki ni Tou si memang laa mea tanu neiy mouw i tantula, ta’an, cilaka mouw sitou kaa nisia o Sia i sarakan!” 23Laa o muleiy mouw sea mewewueiyan, seiy si witu e nelet nea si laa sumiwo en tuana.24O mamuali mola kangkasi em pe’isingan witu nelet ne murid-murid ni Yesus, sa seiy mouw si toro paloo’ola kasa wangko’ witu nelet nea. 25Yesus si limila’ wia nisea: “Raja-raja ne bangsa-bangsa se maperenta se rakyat nea wo se tou-tou makelangla eng kuasa wia nisea se patotoren tumeterung-tumeterung.26Ta’an nikouw kouw reiy’ i te tuana, ta’an i te si kasa wangko’ witu e nelet miouw satorona si mamuali tanume si kasa muda wo pa’aka-aka’an tanume si pelayan. 27Karengan seiy ku’a re’en si lumantouwla eng kewangko’: si rimuber mekaan, ka’apa si melayanla? Reiy ku’a re’en nisia si rimuber mekaan? Ta’an Niaku ku witu eng keuneran niouw ku tanume si pelayan.28Nikouw mouw si minena-ena’ mewali-wali ampit Niaku witu e reiy’ sa mina’asa pewa’awa’an em pine’an-Kumi. 29Wo Niaku ku metantula eng hak-hak eng Keraja’an i wee nikouw, masuatkan tanu si Ama’-Ku si timantula nyi’a i wee-Niaku, 30kaa nikouw kouw laa kumaan wo kumoo’ esa meja ampit Niaku witu eng gorem eng Keraja’an-Ku wo nikouw kouw laa rumuber witu natas en takhta kaa laa ma’akimla se mapulu’ o rua suku Israel.31Simon, Simon, loo’on, Iblis si makiwee mouw kaa laa mesesiri nikouw tanu eng gandum, 32Ta’an Niaku ku simombayangola i wee nikoo, rio e imanmu te’a i kera’aragh. Wo nikoo, sa wona’ koo mina wena’asouw, keterenola se patuari-patuarimu.”33Wingkot ni Petrus: “Tuhan, niaku ku sadia ghumorem em penjara wo mate mewali-wali ampit Nikoo.” 34Ta’an si Yesus si limila’: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, Petrus, e nendo i yi’i se ko’oko’ se reiy’ laa kumukuk, nu reiy’pe’ koo nu sumangkal maka telu, kaa nikoo koo sumine’u Niaku.”35Laa o Sia lumila’ wia nisea: “Katoroan Niaku nu tumoke nikouw ampit e reiy’ maali sompoiy-sompoiy, walun wo eng kasut, wawean ku’a re’en kouw reiy’ siawes en sapa-sapa?” 36Wingkot nea: “E nesa tu’u reiy’.” Pokeiy-Na wia nisea: ”Ta’an en teakan i yi’i, seiy si makapunyala en sompoiy-sompoiy, satorona nisia si maali nyi’a, tuanakan kangkasi si makapunya walun; wo seiy si reiy’ makapunyala nyi’a satorona nisia si mangkerla eng karaina wo tumeles en santi.37Karengan Niaku ku lumila’me wia nikouw, kaa nats eng Kaol Suci i yi’i e lewo’ sa reiy’ i lekepela wia-Niaku: Nisia si laa i kareken witu e nelet ne rumerangu-rumeranguKarengan sapa neiy i kepatik tanume Niaku eng kasuatan palekepen.” 38Pokeiy nea: “Tuhan, nyi’i e rua santi.” Wingkot-Na: “E nawesouw.”39Laa o mea mouw si Yesus waki luar kota wo kumura eng kenaramen Nisia nu matorome em bukit Zaitun. Se murid-murid-Na kangkasi se maki’itla Nisia. 40Nisea nu mina’ayo mola en tampa i ti’i o Sia lumila’ wia nisea: “Sumombayangouw rio kouw reiy’ i kawolon witu em pewa’awa’an.”41Kamurian Sia ma’akatla en tou wia nisea wo’o’ wona esa nge lawa watu eng kewa’akatna’, laa o Sia kumudu wo sumombayang, pokeiy-Na: 42“Oh Ama-Ku, sa wona’ Koo pa’ar, edonouw en cawan i yi’i wia-Niaku; ta’an reiy’ eng kepa’arang-Ku, ta’an i te eng kepa’aran-Nu mouw e minamuali.”43Takar siesa malaikat waki langit si minapa’atola en tou wia-Nisia kaa laa mewewee eng kaketeran wia-Nisia. 44Nisia si kasa kineide’an wo makauli-ulitola masombayang. Logo-Na minamuali tanu en ti’itik-ti’itik raa’ e mangatetiis witu en tana’.45Laa o Sia tumo’ori witu en sesombayangen-Na wo mareng waki se murid-murid-Na, wo Sia matola nisea se kasuatan timekel karengan e mengasi’. 46Pokeiy-Na wia nisea: “Ka’a kouw tumekel? Tumo’orouw wo sumombayangouw, rio kouw te’a i kawolon witu em pewa’awa’an.”47E nedo si Yesus nu masusuiye’ o meiy mouw se esa nga reok tou, kasuatan si murid-Na mekengaran Yudas, siesa wia se mapulu’ o rua murid i ti’i, si makelang witu rerior nea. Yudas si timawila si Yesus kaa laa mesesiongla-Nisia. 48Takar pokeiy ni Yesus wia nisia: “Heiy Yudas, nikoo koo simarakan si Oki’ ni Tou ampit en siong?”49Katoroan nisea, se mewali-wali ampit si Yesus, se limoo’ sapa e laa mamuali, o lumila’ mouw sea: “Tuhan, lewo’ sa reiy’ ku’a re’en keiy sumeke’ nisea ampit en santi?” 50Wo siesa wia nisea si simeke’ si hamba Imam wangko’ i ka’ayo mineta’atas en talingana lele’os. 51Ta’an si Yesus si limila’: “Tuana mouw i tu.” Laa o Sia lumelerla en talinga ni tou i ti’i wo lume’osla nisia.52Takar si Yesus si limila’ wia se imam-imam kepala wo se kepala-kepala pengawal em Bait ni Empung ma’an se tu’a-tu’a se mineiy kaa meiy mesesikop Nisia, pokeiy-Na: “Peila’ miouw i te Niaku i yi’i ku penyamun, takar kouw mineiy lekep ampit en santi wo em bewewe?” 53Eng kaulitna susur nendo Niaku ku witu nuner miouw witu eng gorem em Bait ni Empung, wo kouw reiy’ sumikop Niaku. Ta’an nyi’i mouw e nedo miouw, wo e nyi’i mouw eng kuasa kareiydeman i ti’i.54Laa o sikopen si Yesus wo alin rumou’mi witu. Sia alinouw waki wale ni Imam Wangko’. Wo si Petrus si maki’iti waki wa’akat. 55Witu eng keuneran eng kalasan e wale i ti’i se tou se timutung api wo nisea se rimuber limedong nyi’a. Petrus kangkasi si rimuber witu nuner nea.5658Siesa hamba wewene si limoo’ nisia rimuber tawi e napi; sia si menegha-negha’ nisia, laa o lumila’: “O kangkasi sitou i yi’i si mewali-wali ampit Nisia.” 57Ta’an si Petrus si simangkal, pokeiyna: “Reiy’, niaku ku reiy’ sumine’u Nisia!” Reiy’ pirala eng keurena kamurian siesa tou walina si limoo’ nisia laa o lumila’: “Nikoo kangkasi siesa wia nisea!” Ta’an si Petrus si limila’: “Reiy’, niaku ku reiy’!”59Wo wo’o wona’ satu jam kamurian siesa tou walina si limila’ eng kategol: “E nulit, sitou i yi’i kangkasi si mewali-wali ampit Nisia, karengan nisia kangkasi sitou Galilea.” 60Ta’an si Petrus si limila’: “Reiy’, Niaku ku reiy’ mete’u en sapa neiymu i lila’la.” Katoroan i te ni’itu kangkasi, kasuatan nisia nu meila’, kumukukouw se ko’oko’.61Laa o lumenge mouw si Tuhan tumu’usla si Petrus, Takar i kaghenangouw si Petrus kaa si Tuhan si limila’ mola wia nisia: “Nu reiy’pe’ se ko’oko’ kimukuk wia nendo i yi’i, nikoo koo makatelu mouw simangkal Niaku.” 62Laa o sia mea witu luar wo maame’ kasa ma’arip.63Wo se tou-tou timaang si Yesus, se menero-nero’la wia Nisia wo mawewe-Nisia. 64Nisea se timutuwla eng gio-Na wo mawueiy: “Ma’awa’ mouw mila’la seiy ku’a re’en si minewe Nikoo?” 65Wo lakere’ kasi e nojat neiy i totor neala wia-Nisia.66Wo ni’itu nu oatouw merurouw se sidang em baya ne tu’a-tu’a ne bangsa Yahudi wo se imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat, laa o Sia i saru neala witu se Mahkamah Agama nea, 67pokeiy nea: “Sa wona’ Nikoo mouw si Mesias, i lila’ momi wia nikeiy.” Wingkot ni Yesus: “Ma’anouw tu’u Ku lumila’la nyia wia nikouw, ta’an nikouw kouw reiy’ laa ma’eman; 68wo ma’anouw tu’u Ku mueiyla sapa wia nikouw, ta’an nikouw kouw reiy’ laa mingkot.69Muleiy en teakan si Oki’ ni Tou si rimuberouw witu esa nga weka lele’os ni Empung Si Kasakuasa.” 70Pokeiy nea nu waya: “Sa tuana, Nikoo i yi’i si Oki’ ni Empung?” Wingkot ni Yesus: “Nikouw nuesa si limila’la, kaa Niaku mouw si Oki’ ni Empung.” 71Laa o pokeiy nea: “Edon sapa ta madunge’ kasi eng kasairian? Nikita i yi’i ta liminga mola nyi’a witu en suma-Na nuesa.”
1Laa o tumo’orouw se minapekasa en sidang i ti’i wo si Yesus si niali sumaru si Pilatus 2witu o sea muleiy mature Nisia, pokeiy nea: “E niato meiy mola, kaa sitou i yi’i si manginseipla se bangsa meiy, wo mepalouw mear em pajak wia si Kaisar, wo tanume en tou-Na Nisia si meila’la, kaa Nisia nyi’a mouw si Kristus, nyi’a i ti’i Raja.”3Pilatus si minueiy wia-Nisia: “Nikoo ku’a re’en si raja ne tou Yahudi?” Wingkot ni Yesus: “Nikoo nuesa si limila’la nyi’a.” 4Pokeiy ni Pilatus wia se imam-imam kepala wo se minapekasa tou kelaker i ti’i: “Niaku ku reiy’ minatola kaselokan sapa tu’u wia sitou i yi’i.” 5Ta’an nisea se kasa ente’ mase’esek, pokeiy nea: “Nisia si meule’ se rakyat ampit en teturu’-Na wia minapekasa Yudea, Nisia si minuleiye’mi waki Galilea wo mina’ayo momi wia nyi’i.”6Katoroan si Pilatus nulimingala ni’itu sia mueiy, sapa ku’a re’en sitou i ti’i sitou Galilea. 7Wo eng katoroan nisia nu mete’ula, kaa si Yesus sitou waki wilayah ni Herodes, sia si minakialime Nisia sumaru si Herodes, si witu e nedo ni’itu si waki kangkasi Yerusalem.8Katoroan si Herodes nu limoo’ si Yesus, nisia si kasa mepa’a-pa’ar. Karengan e nure mouw sia pa’ar meleloo’-Nisia, karengan nisia si re’eregh malingala en tanume Nisia, awes kangkasi nisia si maarapla meleloo’ eng kumura si Yesus matuanala e nesa kowa’. 9Nisia si mina’ayola laker wewueiyen wia si Yesus, ta’an si Yesus si reiy’ miningkotla sapa tu’u. 10Kasuatan e ni’itu se imam-imam kepala wo se ahli-ahli Taurat se minea waki muka wo ma’yola en teturean-teturean wuter wia Nisia.11Takar muleiy mouw si Herodes wo se pasukanna maweleiy wo menero-nero’la Nisia, nisea se minakela eng karaiy kewangko’an wia-Nisia wo i papa’alime sumeup waki si Pilatus. 12Wo witukan e nendo i ti’i kangkasi se mekalo mouw si Herodes wo si Pilatus; nu reiy’pe ni’itu nisea se makatokol.13Wo erurela ni Pilatus se imam-imam kepala wo se pa’aka-aka’an-pa’aka-aka’an ma’an se rakyat, 14wo lumila’ wia nisea: “Nikouw kouw minali momi sitou i yi’i wia niaku tanume sitou maseipla se rakyat. Kouw limoo’ mouw sandiri niaku nu mineriksa Nisia, wo witu eng kaselokan-kaselokan neiy miouw i turela wia-Nisia reiy’la e niatokula wia-Nisia.15Wo si Herodes kangkasi reiy’, karengan nisia si minapa’alimi Nisia marengi wia nikeiy. Eng kaulitna reiy’la e nesa sapa tu’u en siniwo-Nala e waar ampit e nukuman paten. 16Jadi niaku ku laa sumiasa Nisia, laa o rumeta’la-Nisia.” [ 17Karengan nisia si lewo’ sa reiy’ rumeta’la tou i wee nisea witu e nendo wangko’ i ti’i.]18Ta’an nisea se marekeiy mewali-wali: “Re’inola Sia, i reta’ mola si Barabas i wee nikeiy!” 19Barabas i yi’i si neiy i ghoremla witu eng gorem em penjara minato’orongan ampit e nesa pinarontakan minamualila witu eng gorem eng kota wo eng karengan em pawunu’an.20Mekasape’ kasi si Pilatus meila’ ampit eng kaante’ wia nisea, karengan nisia si pa’ar merereta’la si Yesus. 21Ta’an nisea se marekeiy masingkomla nisia, pokeiy nea: “Salibenola Sia! Salibenola Sia!” 22Pokeiy ni Pilatus eng kateluna wia nisea: “Kalewo’an sapa nulitna en tinuana mola ni tou i yi’i? Reiy’la siesa kaselokan tu’u niatokula wia-Nisia, e waar ampit e nukuman paten. Jadi niaku ku laa sumiasa Nisia, laa o rumeta’la-Nisia.”23Ta’an ampit marekeiy nisea se mase’esek wo makiwee, rio Sia i salibla, wo eng kamurianna sea se minuntung ampit e rekeiy nea. 24Laa o i tantula ni Pilatus, rio en teturean nea e le’ele’ala. 25Wo sia rumeta’la sitou neiy i ghoremla witu eng gorem em penjara karengan em parontakan wo em pawunu’an i ti’i minatoroan ampit en teturean nea, ta’an si Yesus si neiy i sarakannala wia nisea kaa laa petetuananla witu eng kepa’a-pa’aran nea.2626 Katoroan sea nu maali si Yesus, nisea se timaangla siesa tou mekengaran Simon waki Kirene, si tare mouw i te meiy waki luar kota, laa o sia reta’ala en salib i ti’i witu natas em palukana, rio tu pesa’anenna kasuatan maki’itla si Yesus.27Kasa ka’asa’an se tou maki’itla Nisia; witu e neletna laker se wewene maame’ wo ma’aripla Nisia. 28Yesus si limenge wia nisea wo lumila’: “Heiy puteri-puteri Yerusalem, te’a mouw kouw maame’la Niaku, ta’an i te maame’ mola en toumu nuesa wo se oki-oki’mu!29Karengan loo’on, e laa meiy masana se tou lumila’: Ma’aruiyola se wewene mandul wo e rahimna reiy’ ma’an mekasa tumimea’la, wo en toto’na e reiy’ ma’an mekasa tumoto’la. 30Takar se tou se laa muleiy lumila’ wia se kuntung-kuntung: Rumonga’ mouw tumoromi nikeiy! wo eng kentur-kentur: Tawunanomi keiy! 31Karengan sa sitou sumiwo en tuana ampit eng kayu matou-tou, sapa mouw e laa mamuali ampit eng kayu pera?”32Wo wawean kangkasi se rinawir se rua tou walina, sea i ti’i se rua lumelewo’ se pe’ukumen paten mewali-wali ampit Nisia.33Katoroan sea nu i ka’ayola waki tampa mekengaran Tereuka’, sea sumalibla si Yesus witu wo kangkasi se rua tou meneniwo lewo’ i ti’i, siesa si witu esa nga weka lele’os-Na wo siesa si witu esa nga weka kaawi-Na. 34Yesus si limila’: “Oh Ama’, ampungala sea, karengan nisea se reiy’ mete’u sapa en siniwo neala.” Wo nisea se kimoba’la kaa meweweteng e labung-Na.35Se tou kelaker se rimedeiy witu wo limoo’ em baya nyi’a. Se pa’aka-aka’an-pa’aka-aka’an se masero’ wia Nisia, pokeiy nea: “Se tou walina se linawir-Nala, ma’anouw en teakan Sia lumawirla en tou-Na nuesa, sa Nisia mouw si Mesias, sitou pineleng ni Empung.”36O kangkasi se perajurit-perajurit se menero-nero’la wia Nisia; nisea se minayatla e nanggor esem wia-Nisia 37wo lumila’: “Sa Nikoo mouw si raja ne tou Yahudi, lawirenola en tou-Mu!” 38Wawean kangkasi neiy i kepatik witu natas eng kokong-Na: “Yi’i mouw si raja ne tou Yahudi”.39Siesa wia se meneniwo lewo’ neiy i sangkong i ti’i si minojat Nisia, pokeiyna: “Reiy’ ku’a re’en Nikoo nyi’a mouw si Kristus? Lawirenola en tou-Mu wo nikeiy!” 40Ta’an siesa si timogor nisia, pokeiyna: “Reiy’ ku’a re’en meide’ koo, o reiy’ kangkasi wia si Empung, kasuatan nikoo koo minaka’ato e nukuman masuat? 41Nikita ta memang waar ukumen, karengan nikita ta minaka’ato suli’ e waar ampit em pasiwo-siwon ta, ta’an sitou i yi’i si reiy’ simiwola sapa en selok.”42Laa o sia lumila’: “Yesus, ghenangela niaku, sakawisa Koo meiy tanume si Raja.” 43Pokeiy ni Yesus wia nisia: “Niaku ku lumila’me wia nikoo, eng kaulitna e nendo i te i yi’i kangkasi nikoo koo laa mewali-wali ampit Niaku waki Firdaus.”44Katoroan ni’itu e nendo wo’o mouw wona’ jam dua belas, o laa eng kareideman simongkouwi e minapekasa en daerah i ti’i i ka’ayo en jam tiga, 45karengan siendo si reiy’ masena’. Wo em peremel em Bait Suci minaparua.46Laa o maaleiy si Yesus eng kaente’: “Oh Ama’, witu e lawas-Mu i sarakan-Kula e nyawa-Ku.” Wo Sia nu limila’ mola en tuana Sia sumarakanla e nyawa-Na. 47Katoroan si kepala pasukan nu limoo’ sapa e minamuali, sia lumo’orla si Empung, pokeiyna: “E nulit, sitou i yi’i nyi’a mouw sitou ulit!”48Wo nu reiy’ mouw i tu em baya ne tou kelaker, se mineiy muyut witu kaa em pa’aton i ti’i, se meleloo’ sapa e minamualila i ti’i, marengouw sea kasuatan memewe-mewe en tou. 49Em baya ne tou se kasa sumine’u si Yesus, ampitouw se wewene-wewene kimi’iti ampit Nisia waki Galilea, se rimedeiy mina’aka-wa’akat wo meleloo’ em baya nyi’a i ti’i.50Wawean siesa tou mekengaran Yusuf. Nisia si anggota Majelis Wangko’, wo siesa tou le’os si ulite’ kasi. 51Nisia si reiy’ esa nga iyon ampit em putusan wo e winta’ ne Majelis i ti’i. Nisia si asal waki Arimatea, e nesa kota Yahudi wo nisia si mengena-ngena’la eng Keraja’an ni Empung.52Nisia si minea sumaru si Pilatus wo kumiwee e mayat ni Yesus. 53Wo nu reiy’ mouw nisia nu timumpala e mayat i ti’i, sia kumafanla nyi’a ampit e roko’ lenan, laa o i gholeiynala witu eng gorem eng kubur kiniar witu eng gorem eng kuntung watu witu e reiy’pe’ ma’an mekasa gholeiyala mayat.54E nendo ni’itu nyi’a mouw e nendo patiro’an wo en sabat en tawi mouw muleiy. 55Wo se wewene-wewene se mineiy mewali-wali ampit si Yesus waki Galilea, se kimi’it mewali-wali wo nisea se limoo’ eng kubur i ti’i wo kumura e mayat-Na neiy i gholeiyla. 56Wo sea nu minarengouw, sea sumadiala rampa-rampa wo e lana mur.Wo witu e nendo Sabat sea maseng i ki’it e nukum Taurat,
1Ta’an e memo’odope’ kasa witu e nendo kasa ketare duminggu ni’itu sea mea waki kubur minaali e rampa-rampa en sinadia nea mola. 2Aton neala em batu minolonomi waki kubur i ti’i, 3wo sea nu ghimoremola se reiy’ minatola e mayat ni Tuhan Yesus.4Kasuatan nisea nu rimedeiy meneku-nekur karengan eng kapualitan i ti’i, i kalo’ositi wawean se rua tou rimedeiy witu en tawi nea se minake labung masena’. 5Nisea se kasa kineide’an wo tumu’utuk, ta’an se rua tou i ti’i se limila’ wia nisea: “Ka’a kouw menero Nisia si matou-tou, witu e nelet ne tou minate?6Nisia si reiy’ wia nyi’i, Nisia si timo’orouw. Ghenangenouw sapa neiy mouw i lila-Nala wia nikouw, eng katoroan Nisia nu wakipe’ Galilea, 7nyi’a i ti’i kaa si Oki’ ni Tou si lewo’ sa reiy’ i sarakan witu e lawas ne tou-tou berdosa wo i salibla, wo laa tumo’or witu e nendo katelu.”8Takar i kaghenangouw sea e lelila’an ni Yesus i ti’i. 9Wo sea nu minarengomi waki kubur, i susuiy neala em baya nyi’a i ti’i wia se mapulu’ o esa murid wo wia em baya se patuari walina. 10Se wewene-wewene i ti’i nyi’a mouw si Maria waki Magdala, wo si Yohana, wo si Maria ina’ ni Yakobus. Wo se wewene-wewene walina kangkasi se mewali-wali ampit nisea se minakite’ula nyi’a wia se rasul-rasul.11Ta’an i wee nisea e lelila’an-lelila’an i ti’i en tanu i te e wela’awa’ wo nisea se reiy’ ma’emanla se wewene-wewene i ti’i. 12Ma’anouw tu’u tuana Petrus si timo’or, laa o mario-rior mea waki kubur i ti’i. Katoroan nisia nu lumalesla witu eng gorem, sia lumoo’ e roko’ kafan i te. Laa o sia mea, wo sia mawueiy witu natena e wo’o sapa wona’ minamulila.13Witu e nendo i ti’i kangkasi se rua wia se murid-murid ni Yesus se minea waki e nesa wanua mekengaran Emaus, e rimeta’ wo’o wona’ pitu mil eng kewa’akatna waki Yerusalem, 14wo nisea se menusu-nusuiy tanume e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e minamuali mola.15Katoroan sea nu menusu-nusuiy wo memero-meroan, meiy mouw si Yesus nuesa tumawimi nisea, laa o kumelang mewali-wali ampit nisea. 16Ta’an wawean wo’o sapa eng kimelungla em beren nea, i ka’ayo sea reiy’ sumine’ula Nisia.17Yesus si limila’ wia nisea: “Sapa ku’a re’en em pesesusuiyen niouw katoroan nikouw nu makelang?” Takar mena’ mouw sea ampit eng gio simebut. 18Siesa wia nisea, e ngaranna Kleopas, si miningkot-Nisia: “Sapa ku’a re’en Nikoo koo maesa-esa tou wo’oseiy wia Yerusalem, o reiy’ mete’u e minamualila wia nyi’i wia e nendo-nendo mamuri i yi’i?”19Pokeiy-Na wia nisea: “Sapa ku’a re’en e ni’itu?” Wingkot nea: “Sapa e minamuali ampit si Yesus tou Nazaret. Nisia nyi’a mouw siesa nabi, si wawean kuasa witu em pepa’ayangen wo e lelila’an witu en sinaru ni Empung wo witu en sinaru ne minapekasa bangsa meiy. 20Ta’an se imam-imam kepala wo se pa-aka-aka’an - pa’aka-aka’an neiy se simarakanola Nisia kaa si ukumen paten wo nisea se simalibola-Nisia.21Eng kaulitna nikeiy eng ketareanna keiy maarapla, kaa Nisia mouw si mineiy kaa meiy mewewayala se bangsa Israel. Ta’an kasuatan e ni’itu limangkoiy mouw en telu nga endo, rengane’ em baya nyi’a i ti’i minamualila.22Ta’an se pirala wewene wia en suat meiy se limo’ositola nikeiy: Memo’odope’ kasa se mineamomi waki kubur, 23wo se reiy’ minatola e mayat-Na. Laa o sea meiy ampit e nabar, kaa kinaloo’anouw wia nisea se malaikat-malaikat, se limila’la, kaa Nisia si timou. 24Wo se pirala ka’ampit meiy se minea momi waki kubur i ti’i wo matola, kaa memang ulit neiy i lila’la ne wewene-wewene i ti’i, Ta’an Nisia si reiy’ linoo’ nea.”25Laa o Sia lumila’ wia nisea: “Heiy kouw tou we’engel, kumura eng kaetipna e natemu, i ka’ayo kouw reiy’ ma’eman e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa’, neiy mouw i lila’la em baya ne nabi! 26Reiy’ ku’a re’en si Mesias si lewo’ sa reiy’ peme’itan em baya nyi’a i ti’i kaa si laa megheghorem witu eng kamulia’an-Na?” 27Laa o Sia makite’ula wia nisea sapa neiy i kepatik en tanume Nisia witu e minapekasa eng Kaol Suci, muleiymi waki eng kaol-kaol ni Musa wo e reiy’ sa mina’asa eng kaol ne nabi-nabi.28Nisea se metawi mola em banua pela’an nea, laa o Sia sumiwo en tanu mokan si mapawee-weela em pakela-kelangan-Na. 29Ta’an nisea se kasa mase’esek-Nisia, pokeiy nea: “Mena’ mola mewali-wli ampit nikeiy, karengan e nendo melelaa mouw wengi wo siendo si tawi mouw tumenem.” Laa o ghumoremouw Sia kaa laa ma’ena’ mewali-wali ampit nisea.30E nedo Sia nu rimuber mekaan ampit nisea, Sia medo roti, tumotor berkat, Laa o mengebi-ngebi’la nyi’a wo meela nyi’a wia nisea. 31Katoroan e ni’itu mawuka’ mouw em beren nea wo sea tu’u sumine’u Nisia, ta’an Nisia si minere’i witu eng keuneran nea. 32Pokeiy nea siesa wia se walina: “Reiy’ ku’a re’en nateta e melaya-layas, katoroan Nisia nu mesesusuiy ampit nikita witu nuner e lalan wo eng katoroan Sia nu minitarla eng Kaol Suci wia nikita?”33Laa o tumo’orouw sea wo mapawee-wee minareng waki Yerusalem. Witu o sea matola se mapulu’ o esa murid i ti’i. Nisea se kasuatan minerur mewali-wali ampit se ka’ampit-ka’ampit nea. 34Pokeiy’ nea i ti’i: “Eng kaulitna si Tuhan si timo’orouw wo si minapa’ato mola en tou wia si Simon.” 35Laa o susuiyla tu’u ne rua tou i ti’i sapa minamuali witu nuner e lalan wo kumura sea simine’u Nisia witu e nedo Sia nu mengebi-ngebi’la e roti.36Wo eng kasuatan nisea nu menusu-nusuiy tanume eng kapualitan-kapualitan i ti’i, i kasenge’mi si Yesus si rimedeiy mouw witu eng keuneran nea wo lumila’ wia nisea: “Dame sejahtera i wee nikouw!” 37Nisea se neiy i kasenge’ wo meide’ wo mapokeiyla kaa nisea se limoo’ mengengide’.38Ta’an Nisia si limila’ wia nisea: “Ka’a kouw i kasenge’ wo sapa eng karenganna tu lumentut eng kalikokoan witu eng gorem e nate miouw? 39Loo’onouw e lawas-Ku wo e ne’a-Ku; Niaku mouw nuesa ku yi’i; pedamenouw Niaku wo loo’onouw, karengan si mengengide’’ si reiy’la le’ona wo ruiyna, tanu e linoo’ miouw wawean wia-Niaku.” 40Kasuatan meila’ tuana, Sia mapaloo’la e lawas wo e ne’a-Na wia nisea.41Wo eng katoroan nisea nu reiy’pe’ ma’eman karengan eng kepa’a-pa’aran nea wo ma’erange’, o lumila’ mouw Sia wia nisea: “Wawean ku’a kekaanen kouw wia nyi’i?” 42Laa o sea meela wia Nisia esa nga ketor sera’ ginoreng. 43Sia medola nyi’a wo kumaan nyi’a witu en sinaru em beren nea.44Sia lumila’ wia nisea: “Nyi’i mouw e lelia’ang-Ku, neiy-Ku i lila’la wia nikouw eng katoroan Niaku nu mewali-walipe’ ampit nikouw, nyi’a i ti’i kaa e lewo’ sa reiy’ linekepla em baya neiy i kepatik en tanume Niaku witu eng kaol en Taurat ni Musa wo eng kaol ne nabi-nabi wo eng kaol e Mazmur.”45Laa o Sia muka’ eng genang nea, i ka’ayo sea mangarti eng Kaol Suci. 46Pokeiy-Na wia nisea: “Wawean neiy i kepatik en tuana: Mesias si lewo’ sa reiy’ peme’itan wo tumo’or witu e nelet ne tou minate witu e nendo katelu, 47wo kasi: witu e ngaran-Na e nabar tanume em pakedo’an wo em paampungan en dosa e lewo’ sa reiy’ i pa’ayola wia se reiy’ sa mina’asa bangsa, muleiymi waki Yerusalem.48Nikouw mouw kouw sairi witu em baya nyi’a i yi’i 49Wo Niaku ku laa mapa’alime wia nikoo sapa neiy i ta’arla ni Ama-Ku. Ta’an nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mena’ wia eng gorem eng kota i yi’i i ka’ayo kouw lekepela ampit eng kakuasa’an waki tampa rakek.50Laa o alin ni Yesus sea waki luar kota i ka’ayo en tawi Betania. Witu Sia mayatla e lawas-Na wo merkatla nisea. 51Wo eng katoroan Nisia nu maberkatla nisea, Sia tumampas wia nisea wo ka’adetane waki Sorga.52Sea maongkot wo sumempe wia-Nisia, laa o sea mareng waki Yerusalem ampit eng kasa mepa’a-pa’ar. 53Nisea se reiy’ maena-ena’ witu eng gorem em Bait ni Empung wo malo’orla si Empung.
1Witu eng ketareanna nyi’a mouw e Nuwu’; Nuwu’ i ti’i e mewali-wali ampit si Empung wo Nuwu’ i ti’i nyi’a mouw si Empung. 2Sia witu eng ketareanna si mewali-wali ampit si Empung. 3Reiy’ sa mina’asa wo’o sapa Nisia si simiwola wo sa reiy’ Nisia e reiy’la sapa tu’u e minamuali mola witu e reiy’ sa mina’asa en siniwo mola.4Wia Nisia wawean em patou-touan wo em patou-touan i ti’i nyi’a mouw en terang ni tou. 5Terang i ti’i e masena’ witu eng gorem kareideman wo eng kareideman i ti’i reiy’ kumontoiyla nyi’a.6Meiy mouw siesa tou neiy i toke ni Empung, ngaranna Yohanes; 7sia si mineiy tanume si sairi kaa meiy mewewee kasairian tanume en terang i ti’i, rio kaa nisia em baya ne tou se mina’eman. 8Sia si reiy’ en terang i ti’i, ta’an nisia si lewo’ sa reiy’ mee kasairian tanume en terang i ti’i.9En terang kaulitena, e materangela susur tou, kasuatan mengeiy wia eng gorem kaoatan.10Sia si wia mouw eng gorem kaoatan wo eng kaoatan en siniwo-Na, ta’an eng kaoatan reiy’ sumine’u-Nisia. 11Sia si mineiy wia se milik kapunya’an-Na, ta’an se tou-tou kapunya’an-Na i ti’i se reiy’ simungkulela-Nisia.12Ta’an em baya ne tou simungkulela-Nisia wineean-Na kuasa rio mamuali oki-oki’ ni Empung, nyi’a i ti’i nisea se ma’eman witu e ngaran-Na; 13tou-tou se neiy i paanakla reiy’ waki e raa’ ka’apa waki e le’ona, reiy’ kangkasi eng kenaramen e nouwak kaa eng kepa’aran niesa tuama, ta’an i te e waki si Empung.14Nuwu’ i ti’i e minamuali mouw tou, wo mena’ witu e nelet ta, wo ta limoo’ mouw eng kamulia’an-Na, nyi’a i ti’i eng kamulia’an e neiy i weela wia-Nisia tanume si Oki’ Pengesan ni Ama’, si wuta eng kasih karunia wo eng kaulitan. 15Yohanes si minee kasairian tanume Nisia wo maaleiy, pokeiyna : “ Yi’i mouw Sia, si neiyku i maksudla katoroan niaku limila’ : Kamurian wia niaku laa meiy Sia si rimeriorla niaku, karengan Nisia si wia mouw nu reiy’ pe’ niaku.”16Karengan witu eng kepenuhan-Na kita nu waya ta minaka’ato mola eng kasih karunia demi eng kasih karunia; 17karengan e nukum Taurat neiy’ i weela ni Musa, ta’an eng kasih karunia wo eng kaulitan mineiy kaa si Yesus Kristus. 18Reiy’ siesa tou tu’u si limoo’ mola si Empung; ta’an si Oki’ Pengesan ni Empung, si witu em pinalar ni Ama’, Sia mouw si minapaloo’ola-Nisia.19Wo nyi’i mouw eng kasairian ni Yohanes katoroan si tou Yahudi waki Yerusalem timoke wia Nisia se pirala imam wo se tou-tou Lewi kaa meiy mewewueiyela nisia : “ Seiy ku’a re’en Koo?” 20Sia si minakaredeiy wo reiy’ matowo, pokeiyna : “ Niaku ku reiy’ Mesias.” 21Laa o sea mueiy wia nisia : “ Satuana seiy ku’a re’en koo? Elia? Wo sia mingkot : “ Reiy’!” “ Nikoo mouw si nabi e laa meiy?” Wo sia mingkot : “ Reiy’!”22Takar pokeiy nea wia nisia : “ Seiy ku’a re’en koo?” Karengan nikeiy keiy lewo’ sa reiy mee wewingkot wia nisea se timoke nikeiy, sapa ku’a re’en em pokeiymu tanume en tetoumu nuesa?” 23Wingkotna : “ Niaku mouw ku suara ni tou si mengale-ngaleiy waki padang gurun : Rondorenola e lalan ni Tuhan! Tanu e neiy mouw i lila’la ni nabi Yesaya.”24Wo witu e nelet ne tou-tou se neiy i toke i ti’i wawean se pirala tou Farisi. 25Nisea se minueiy wia nisia, pokeiy nea : “ Ka’a ku’a koo mebaptis, sa koo reiy’ Mesias, reiy’ Elia, wo reiy’ nabi si laa meiy?”26Yohanes si miningkot nisea, pokeiyna : “ Niaku ku mebaptis ampit e rano; ta’an witu e nuner miouw rimedeiy Sia si reiy’ kasine’uan niouw, 27nyi’a i ti’i Sia, si mineiy kamurian ta’an niaku. Mewewuka’ en tali kasut-Na tu’u niaku ku reiy’ waar.” 28Kapualitan i ti’i e minamuali waki Betania waki e lewet en teberan Yordan, witu e wisa si Yohanes mebaptis.29Witu e nendo kawo’doanna Yohanes si limoo’ si Yesus mineiy wia nisia wo sia lumila’: “ Loo’onouw si Oki’ domba ni Empung, si rime’ila en dosa eng kaoatan. 30Sia mouw si neiyku i maksudla katoroan kulimila’la : Kamurian ta’an niaku laa meiy siesa tou, si rimeriorola niaku, karengan Nisia si wia mouw nu reiy’pe’ niaku. 31Wo niaku nuesa tu’u ketare-tare ku reiy’ makasine’u Nisia, ta’an kaa e ni’itu mouw ku mineiy wo mebaptis ampit e rano, rio Sia i papa’atola wia Israel.”32Wo si Yohanes minee kasairian, pokeiyna : “ Niaku ku limoo’ mouw e Roh timumpami waki langit tanu si Pombo, wo Sia mena’ witu e natas-Na. 33Wo niaku tu’u ku reiy’ sumine’u-Nisia, ta’an Nisia, si timoke niaku kaa meiy mebaptis ampit e rano, minee mola nuwu’ wia niaku : Sa koo lumoo’ e Roh i ti’i tumumpa witu e natas niesa tou wo mena’ witu e natas-Na, Nisia mouw i ti’i si laa mebaptis ampit e Roh Kudus. 34Wo niaku ku limoo’ mouw Nisia wo mee kasairian : Sia mouw yi’i si Oki’ ni Empung.”35Witu e nendo kawo’odoanna Yohanes si rimedeiy witu kangkasi ampit se rua muridna. 36Wo katoroan sia nu limoo’ si Yesus melangkoiy, sia lumila’: “ Loo’onouw si Oki’ domba ni Empung!”37Se rua murid i ti’i se liminga sapa e neiy i lila’nala i ti’i, laa o sea mea kumi’it si Yesus. 38Ta’an Yesus si limengeme muri. Sia lumoo’, kaa nisea se maki’iti Nisia laa o lumila’ wia nisea : “ Sapa re’en em peneron niouw?” Pokeiy nea wia-Nisia : “ Rabi ( em penoronna: Guru), wisa re’en em paana’an-Nu?” 39Sia lumila’ wia nisea : “ Meiy mouw wo kouw laa lumoo’ nyi’a.” Sea tu’u meiy wo lumoo’ wisa em paana’an-Na, wo e nendo ni’itu sea mena’ mewali-wali ampit Nisia; en toro ni’itu wo’o wona’ jam empat.40Si meta’asa’an wia nisea nu rua si liminga en totor ni Yohanes laa o kumi’it si Yesus siamouw si Andreas, patuari ni Simon Petrus. 41Andreas ketare-tare minasungkul ampit si Simon, patuarina, wo sia lumila’ wia nisia : “ Nikeiy keiy minato mola si Mesias ( em penoronna: Kristus).” 42Sia mali nisia wia si Yesus. Yesus timu’us nisia wo lumila’: “ Nikoo Simon, oki’ ni Yohanes, nikoo koo laa ngaranala Kefas ( em penoronna: Petrus).”43Witu e nendo kawo’odoanna Yesus si minedo kaputusan mae waki Galilea. Sia masungkul ampit si Filipus, wo lumila’ wia nisia : “ Kumi’itouw Niaku!” 44Filipus i ti’i siasal waki Betsaida, eng kota ni Andreas wo ni Petrus. 45Filipus si minasungkul ampit si natanael wo lumila’ wia nisia : “ Kina’atoan neiy mola Sia, si tinotor ni Musa witu eng kitab Taurat wo em baya ne nabi, nyi’a i ti’i si Yesus, urang ni Yusuf waki Nazaret.”46Pokeiy ni Natanael wia nisia : “ Wo’o wona’ re’en wo’o sapa e le’os waki Nazaret ?” 47Pokeiy ni Filipus wia nisia : “ Meiy wo loo’onouw!” Yesus si limoo’ si Natanael mengeiy wia-Nisia, laa o lumila’ en tanume nisia : “ Loo’on yi’i mouw sitou Israel tulen, reiy’la kepalsuan witu eng goremna!” 48Pokeiy ni Natanael wia-Nisia : “ Kumura Koo simine’u niaku?” Wingkot ni Yesus wia nisia : “ Nu reiy’pe’ si Filipus kimeret nikoo, Niaku ku limoo’ mouw nikoo witu e rarem nakana ara.”49Pokeiy ni Natanael wia-Nisia : “ Rabi, Nikoo koo Urang ni Empung, Nikoo koo Raja ne tou Israel!” 50Yesus si miningkot, pokeiy-Na : “ Karengan Niaku lumila’me wia nikoo: Niaku limoo’ nikoo witu e rarem nakana ara, takar koo ma’eman? Nikoo koo laa lumoo’ eng kapualitan-kapualitan sumelala ta’an e ni’itu.” 51Laa o pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna nikoo koo laa lumoo’ e langit minawuka’ wo se malaikat-malaikat ni Empung rumoyor lumongkot wia si Oki’ ni Tou.”
1Witu e nendo katelu wawean kinawengan waki Kana e waki Galilea, wo si ina’ ni Yesus si witu; 2Yesus wo se murid-murid-Na se niundang kangkasi witu eng kinawengan i ti’i.3Katoroan reiy’ awes e nanggor nea, si ina’ ni Yesus limila’ wia-Nisia : “ Nisea se kina’apuan anggor.” 4Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Pa’ar sapa ku’a nikoo wia-Niaku, ina? E nedo-Ku reiy’pe’ neiy i ka’ayo.” 5Ta’an si ina’ ni Yesus limila’ wia se pelayan-pelayan : “ Sapa e neiy i lila’la wia nikoo, siwonouw i tu!”6Witu wawean e nenem tampayang en tiniro’la paoasan i ki’it eng kenaramen ne tou Yahudi, susur em pumpunena rua telu buyung. 7Yesus si limila’ wia se pelayan-pelayan i ti’i : “ Pumpunanouw en tampayang-tampayang i ti’i wutanouw ampit e rano.” Wo sea tu’u mumpunela nyi’a i ka’ayo minawuta. 8Laa o pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Teakan takurenouw wo alinouw wia si pa’aka-aka’an em pelesir.” Laa o sea tu’u malila nyi’a.9Nu reiy’ mouw si pa’aka-aka’an em pelesir i ti’i mine’an e rano, e minamuali mouw anggor i ti’i – wo sia si reiy’ mete’u wisa o meiy nyi’a, Ta’an se pelayan-pelayan se timakuri e rano i ti’i, se mete’u e nyi’a – sia kumeret si peredegom, 10wo lumila’ wia nisia : ‘ Susur tou se simakeiyla nanggor e le’ose’ eng ketarean wo se tou nu minateu mola kimoo’, tare mouw e reiy’ kasa le’os; ta’an nikoo koo timu’utule’ e nanggor le’os i ka’ayo teakan.”11Eng kapualitan i ti’i en siniwo ni Yesus waki Kana e waki Galilea, tanume eng ketarean witu eng kowa’-kowa’-Na wo ampit e ni’itu Sia si minapaloo’ mola eng kamulia’an-Na, wo se murid-murid-Na se ma’eman wia-Nisia.12Nu reiy’ mouw i tu Yesus si minea waki Kapernaum, mewali-wali ampit si ina’-Na wo se patuari-patuari-Na wo se murid-murid-Na wo sea mena’ witu wo’o i te pirala nga endo.13Katoroan e nendo wangko’ Paskah ne tou Yahudi en tawi mouw, Yesus si minae waki Yerusalem. 14Witu em Bait Suci niato-Nala se belante’-belante’ sapi, membe’ domba wo Pombo, wo se meneno’or-meneno’or loit rimuber witu.15Sia sumiwo en sesa’alit tali laa o mure’ nisea nu waya witu em Bait Suci ampit em baya ne membe’ domba wo se sapi nea; e loit ne meneno’or-meneno’or neiy i sera-Nala witu en tana’ wo e meja-meja nea neiy i pule’ite-Nala. 16Wia se belante’-belante’ Pombo Sia si limila : “ Edon em baya nyi’a yi’i wia nyi’i, te’a kouw masiwo e wale ni Ama’-Ku wewangkeran.”17Takar i kaghenangouw se murid-murid-Na, kaa wawean e neiy i patik : “ Nupus i wee em bale-Mu e rumengisela Niaku.” 18Tou-tou Yahudi se mekawar si Yesus, pokeiy nea : “ Kowa’ sapa ku’a re’en en toro i papa’ato-Mula wia nikeiy, kaa Nikoo koo mekehak matindak tuana?” 19Wingkot ni Yesus wia nisea : “ Ghogharen em Bait ni Empung yi’i , wo witu en telu nga endo Niaku ku laa rumedeiyela nyi’a sumeup.”20Laa o pokeiy ne tou Yahudi wia-Nisia : “ Epat nga pulu’ o enem nge te’un se tou rimedeiyela em Bait ni Empug yi’i wo Nikoo koo toro rumedeiyela nyi’a witu en telu nga endo?” 21Ta’an e neiy i maksud-Nala ampit em Bait ni Empung nyi’a mouw e nouwak-Na nuesa. 22Kamurian, Sia nu timo’orouw witu e nelet ne tou minate, tare mouw kaghenangan ne murid-murid-Na kaa eng kapualitan i ti’i neiy mouw i lila’-Nala, wo nisea tu’u se ma’emanouw eng Kitab Suci wo en tetotoren e neiy mouw i lila’la ni Yesus.23Wo kasuatan Sia waki Yerusalem kaurean e nendo wangko’ Paskah, laker se tou ma’eman witu e ngaran-Na, karengan nisea se limoo’ mouw eng kowa’-kowa’ tinuana-Nala. 24Ta’an si Yesus nuesa si reiy’ minemanela en tetou-Na wia nisea, karengan Sia si sumine’u nisea nu waya, 25wo karengan reiy’ mouw pemandungen siesa tou tu’u mewewee kasairian wia-Nisia en tanume sitou, karengan Nisia si mete’u sapa em bitu eng gorem nate ni tou.
1Wawean siesa tou Farisi si mekengaran Nikodemus, siesa tou pa’aka-aka’an e nagama Yahudi. 2Sia si mineiy witu e nedo wengi wia si Yesus wo lumila’ : “ Rabi, keiy mete’u, kaa Nikoo koo mineiy tanume si guru neiy i toke ni Empung; karengan reiy’la siesa tou tu’u si toro tumuanala eng kowa’-kowa’ en tinuana-Mula i ti’i, sa si Empung si reiy’ rimapitela nyi’a.”3Yesus si miningkot, pokeiy-Na : “ Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna sa sitou reiy’ i patoula sumeup, sia si reiy’ i kaloo’ eng Keraja’an ni Empung.” 4Pokeiy ni Nikodemus wia-Nisia : “ Wo’o kumura re’en wona sitou si i patoula, sa sia tu’a mouw? Toro ku’a re’en sia ghumorem sumeup witu eng gorem e rahim ni ina’na wo i patoula kasi?”5Wingkot ni Yesus : “ Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna sa sitou si reiy’ i patoula witu e rano wo e Roh, sia si reiy’ i kaghorem witu eng gorem eng Keraja’an ni Empung. 6Sapa e neiy i patoula witu e le’ona, nyi’a mouw e le’ona, wo sapa e neiy i patoula witu e Roh, nyi’a mouw e Roh.7Te’a mouw koo ma’erang, karengan Niaku lumila’me wia nikoo: Nikoo koo lewo’ sa reiy’ i patoula sumeup. 8Reghes e masengo wisa i te sia pa’ar, wo nikoo koo malinga en saliwikena, ta’an nikoo koo reiy’ mete’u waki wisa sia meiy ka’apa wisa sia mea. Tuana mouw eng kapualitanna ampit se susur tou se minatou witu e Roh.”9Nikodemus si miningkot, pokeiyna : “ Wo’o kumura re’en wona’ eng kapualitan i ti’i mamuali?’ 10Wingkot ni Yesus : “ Nikoo mouw si mawee teturu’ ne Israel, wo nikoo koo reiy’ mangarti eng kapualitan-kapualitan i ti’i? 11Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna keiy menusu-nusuiy tanume en sapa eng kete’uan neiy wo keiy sumairi tanume en sapa e linoo’ meiy, ta’an nikouw kouw reiy’ simungkul eng kasairian neiy.12Nikouw kouw reiy’ ma’eman, e nedo Niaku menusu-nusuiy ampit nikouw tanume eng kapualitan-kapualitan eng kaoatan, kumura kouw laa ma’eman, sa Ku sumusuiy ampit nikouw tanume eng kapualitan-kapualitan sorgawi? 13Reiy’la siesa tou tu’u si limongkotouw waki sorga, ta’an i te Nisia si timumpa momi waki sorga, nyi’a i ti’i si Oki’ ni Tou.14Wo masuat tanu si Musa rimakekla si leloiy’ waki padang gurun, tuanakan kangkasi si Oki’ ni Tou lewo’ sa reiy’ i rakekla, 15rio susur tou se ma’eman wia-Nisia maka’ato em patou-touan kekal.16Karengan tuana eng kewangko’ e nupus ni Empung eng kaoatan i yi’i, i ka’ayo Sia kimaruniala si Urang-Na pengesan, rio susur tou se ma’eman wia-Nisia se reiy’ mapuneng, ta’an i te maka’ato em patou-touan kekal. 17Karengan Empung si timoke si Urang-Na wia eng kaoatan reiy’ kaa meiy ma’akimla eng kaoatan, ta’an i te kaa meiy melelawirela nyi’a kaa Nisia. 18Seiy i te si ma’eman wia-Nisia, sia si reiy’ laa ukumen; seiy i te si reiy’ ma’eman, sia si witu mouw e wawa’ nukuman, karengan sia si reiy’ ma’eman witu e ngaran ni Oki’ Pengesan ni Empung.19Wo nyi’i mouw e nukuman i ti’i : Terang e mineiy mouw wia eng kaoatan, ta’an se tou se lebe mepa’arela eng kareideman ta’an en terang, karengan em pasiwosiwon-pasiwosiwon nea e lewo’. 20Karengan seiy i te si masiwo e lewo’, mari’iris en terang wo reiy’ mineiy witu en terang i ti’i, rio em pasiwosiwon-pasiwosiwonna e lewo’ i ti’i reiy’ loo’on; 21ta’an seiy i te si matuanala e nulit, sia si mineiy witu en terang rio mamuali pakaloo’o-loo’on, kaa em pasiwosiwon-pasiwosiwonna en tinuanala witu si Empung.”22Nu reiy’ mouw i tu Yesus si minea ampit se murid-murid-Na waki tana’ Yudea wo Sia mena’ maname mewali-wali nisea wo mebaptis. 23Ta’an si Yohanes tu’u si mebaptis kangkasi waki Ainon, tawi en Salim, karengan witu e laker rano, wo se tou-tou mineiy witu kaa neiy pebebaptisen, 24karengan witu en toro ni’itu si Yohanes si reiy’pe’ neiy i ghoremela witu eng gorem em penjara.25Takar lumentutouw em pesali’isi’an witu e nelet ne murid-murid ni Yohanes ampit siesa tou Yahudi tanume e lelenoan. 26Laa o sea meiy wia si Yohanes wo lumila’ wia nisia : “ Rabi, sitou mewali-wali ampit nikoo waki lewet en teberan Yordan wo en tanume Nisia koo minee mola kasairian, Sia si mebaptis kangkasi wo em baya ne tou se mengea wia-Nisia.”27Wingkot ni Yohanes : “ Reiy’la siesa tou tu’u si toro medo e wo’o sapa i wee en touna, sa reiy’ neiy i karuniami wia nisia waki sorga. 28Nikouw nuesa kouw toro meela kasairian, kaa niaku ku limila’ mola : Niaku reiy’ Mesias, ta’an niaku neiy i toke rumeriori-Nisia.29Si makapunya si beroit, nisia mouw si peredegom; ta’an si kalo ni peredegom si rimedeiy retenna wo si melelingala nisia, si kasa mepa’a-pa’ar malinga en suara ni peredegom i ti’i. Ni’itu mouw eng kepa’a-pa’aranku, wo teakan eng kepa’a-pa’aranku i ti’i e wuta. 30Sia si lewo’ sa reiy’ makaselala, ta’an niaku ku lewo’ sa reiy’ makarintekela.31Seiy si mineiy waki atas sia mouw si witu e natas em baya nyi’a; seiy si asal waki em bumi, neiy i kaghorem witu em bumi wo melila-lila’ witu em baasa em bumi. Seiy si mineiy waki sorga sia mouw si witu e natas em baya nyi’a. 32Sia si minee kasairian tanume en sapa linoo’o-Na wo e lininga-Na, ta’an reiy’la siesa tou tu’u si simungkul eng kasairian-Na i ti’i. 33Seiy si simungkul eng kasairian-Na i ti’i, sia si maaku, kaa si Empung siamouw si ulit.34Karengan seiy si neiy i toke ni Empung, Nisia mouw si ma’ayola e nuwu’ ni Empung, karengan si Empung si kimaruniala e Roh-Na ampit e reiy’ si niakaran. 35Ama’ meupusela si oki’ wo simarakanola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa wia-Nisia. 36Seiy i te si ma’eman wia si Oki’, sia si maka’ato em patou-touan kekal, ta’an seiy i te si reiy’ lale’ wia si Oki’, sia si reiy’ laa lumoo’ em patou-touan, ta’an i te e murka ni Empung minena’ witu e natasna.”
1Katoroan si Tuhan Yesus mete’ula, kaa se tou-tou Farisi se liminga mola, kaa Nisia si minaka’ato wo minaptis murid lumakerela ta’an si Yohanes 2– ma’anouw tu’u si Yesus nuesa si reiy’ mebaptis, ta’an i te se murid-murid-Na, - 3Sia tu’u tumele’uela e Yudea wo mareng kasi waki Galilea.4Sia si lewo’ sa reiy’ lumease en daerah Samaria. 5Takar i ka’ayo mola Sia waki e nesa kota waki Samaria, e mekengaran Sikhar tawi en tana’ neiy i weela ni Yakub dulu wia si urangna, Yusuf.6Witu wawean em parigi ni Yakub. Yesus si kasa re’o kaa em pakela-kelangan, kaa ni’itu Sia rumuber witu e li’ilik em parigi i ti’i. E nendo wo’o wona jam dua belas. 7Takar meiy mouw siesa wewene Samaria metetimba rano. Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Weeani Niaku kumoo’.” 8Karengan se murid-murid-Na se minea mouw waki kota meteteles kekaanen.9Takar pokeiy ni wewene Samaria i ti’i wia-Nisia : “ Masa’kan Koo, esa tou Yahudi, kumiwee kumoo’ wia niaku, tou Samaria?” ( Karengan se tou Yahudi se reiy’ masewokan ampit se tou Samaria.) 10Wingkot ni Yesus wia nisia : “ Sawona’ koo mete’u en tanume eng karunia ni Empung wo seiy ku’a re’en Sia si limila’ wia nikoo: Weeani Niaku kumoo! Tantu nikoo koo kimiwee mouw wia-Nisia wo Nisia si minee mola wia nikoo e rano patou-touan.”11Pokeiy ni wewene i ti’i wia-Nisia : “ Tuhan, Nikoo koo reiy’ makapunya timba wo em parigi yi’i eng kasa rarem; waki wisa ku’a re’en Koo maka’ato e rano patou-touan i ti’i? 12Sapa ku’a Nikoo koo lebe wangko’ ta’an si ama’ meiy Yakub, si mineela em parigi yi’i wia nikeiy wo si kimoo’ mola sandiri witu eng goremna, sia ma’an se ura-urangna wo se ternakna?”13Wingkot ni Yesus wia nisia : “ Seiy i te si kimoo e rano yi’i, sia si laa mare’o kasi, 14seiy i te si kumoo’ rano e laa Kuiweela wia nisia, sia si reiy’ laa mare’o e reiy’ si niakaran. Kapurikitena rano e laa Kuiweela wia nisia, e laa mamuali kembu’an witu en tetouna, e reiy’ maana-ana’ makeresot i ka’ayo witu em patou-touan kekal.”15Pokeiy ni wewene i ti’i wia-Nisia : “ Tuhan, weeanola niaku e rano i ti’i, rio niaku reiy’ mare’o wo reiy’ mouw meiy kasi wia nyi’i kaa meiy metetimba rano.” 16Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Mea mouw, keretenomi si ka’awumu wo meiy wia nyi’i.”17Pokeiy ni wewene i ti’i : “ Niaku ku reiy’ makapunya ka’awu.” Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Timena’ em pokeiymu, kaa nikoo koo reiy’ makapunya ka’awu, 18karengan nikoo koo makapunya mouw lima ka’awu wo si teakan wia nikoo, si reiy’ ka’awumu. Wia eng kapualitan yi’i nikoo koo limila’ e nulit.”19Pokeiy ni wewene i ti’i wia-Nisia : “ Tuhan, e nyata teakan wia niaku, kaa Nikoo koo esa nabi. 20Nene moyang meiy se masempe wia e natas eng kuntung yi’i, ta’an nikoo limila’la, kaa e Yerusalemouw en tampa ne tou masempe.”21Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Ma’emanouw wia-Niaku, heiy wewene, e nedona laa i ka’ayo, kaa nikouw kouw laa sumempe si Ama’ reiy’ wia eng kuntung i yi’i wo reiy’ kangkasi waki Yerusalem. 22Nikouw kouw masempe sapa e reiy’ kasine’uan niouw, nikeiy keiy masempe sapa eng kasine’uan neiy, karengan eng kelawiran mineiy waki se bangsa Yahudi.23Ta’an nedona e laa meiy wo e wia mouw teakan kaa se sumesempe-sumesempe ulit se laa sumempe si Ama’ witu e roh wo eng kaulitan; karengan si Ama’ si mepa’arela se sumesempe-sumesempe tuana. 24Empung i ti’i e Roh wo seiy i te si masempe Nisia, lewo’ sa reiy’ sumempe-Nisia witu e roh wo eng kaulitan.”25Wingkot ni wewene i ti’i wia-Nisia : “ Niaku ku mete’u, kaa si Mesias si laa meiy, si patotoren kangkasi Kristus; sakawisa Sia meiy, Sia si laa mabarela e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa wia nikeiy.” 26Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Niaku mouw Sia, si kasuatan mesesusuiy ampit nikoo.”27Witu en toro ni’itu meiy mouw se murid-murid-Na wo nisea se ma’erang, kaa Nisia si mesesusuiy ampit siesa wewene. Ta’an reiy’la siesa tou tu’u si limila’: “ Sapa eng kepa’ar-Mu? Ka’apa : Sapa em psesusuiyen-Nu ampit nisia?”28Takar si wewene i ti’i si timele’ula en tampayangna witu laa o mea waki kota wo lumila’ wia se tou-tou witu : 29Meiy, loo’on! Waki ti’ime wawean siesa tou si meila’la wia niaku e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en siniwoku mola. Wo’o wona’ re’en Nisia si Kristus i ti’i?” 30Takar sea mea tu’u waki luar kota laa o meiy wia si Yesus.31Kasuatan e ni’itu se murid-murid-Na se ma’aruiy Nisia, pokeiy nea : “ Rabi, kumaanouw.” 32Ta’an laa Sia lumila’ wia nisea : “ Wia-Niaku wawean kekaanen e reiy’ kasine’uan niouw.” 33Takar se murid-murid i ti’i limila’ siesa wia se walina : “ Waweanouw re’en tou si minalimi wo’o sapa wia-Nisia kaa em pekekaanen?”34Pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Kekaanen-Ku nyi’a mouw masiwola eng kepa’aran-Na si timoke Niaku wo sumampetela em pepa’ayangen-Na. 35Reiy’ ku’a re’en kouw limila’la : “ Epat nga sumedot kasi ma’ayo mola e noras meupu’? Ta’an Niaku lumila’me wia nikoo : Loo’onouw eng kaledongmu wo tu’usanouw e numa-uma eng kimunirouw wo wowosouw pe’upu’un. 36Teakan i te kangkasi se mengengupu’ se minaka’ato mola en tetorona wo sia si maerurela em bu’ana kaa em patou-touan e kekal, i ka’ayo se mememu’uwur wo se mengengupu’ se mewali-wali mepa’a-pa’ar.37Karengan witu eng kapualitan yi’i e nulitouw em pribaasa : Siesa tou si mawu’uwur wo se walina se meupu’. 38Niaku ku timoke nikouw kaa laa me’upu’ sapa e reiy’ pine’inakutmula; se tou walina se mine’inakut wo nikouw kouw mineiy tumipu’ e wua’na em pine’inakut nea.”39Wo laker se tou Samaria waki kota i ti’i se mina’emanouw wia-Nisia karengan e lelila’an ni wewene i ti’i, si simairi : “ Sia si limila’la wia niaku e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en siniwoku mola.” 40Katoroan se tou-tou Samaria i ti’i i ka’ayola witu si Yesus, nisea se kimiwee wia-Nisia, rio Sia mena’ wia nisea; wo Sia tu’u mena’ witu rua nga endo eng keurena.41Wo se lebepe’ laker kasi se tou mina’eman karengan e lelila’an-Na, 42wo nisea se limila’ wia si wewene i ti’i : “ Nikeiy keiy ma’eman, ta’an e reiy’ kasi karengan en sapa e neiymu i lila’la, kaa nikeiy sandiri keiy liminga mola Nisia wo keiy mete’u, kaa Nisia mouw si uli-ulit Lumelawir eng kaoatan.”43Wo nu reiy’ mouw e rua nga endo i ti’i Yesus si rimou’mi maname o mea waki Galilea, 44karengan si Yesus nuesa si simairi mola, kaa si nabi si reiy’ pa’ormaten waki wanuana nuesa. 45Takar Sia nu neiy mouw i ka’ayola waki Galilea, se tou-tou Galilea tu’u se simungkul Nisia, karengan nisea se limoo’ mouw e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em pina’ayang-Nala waki Yerusalem witu em pelesir i ti’i, karengan nisea sandiri tu’u se kimi’it witu em pelesir i ti’i.46Takar si Yesus mareng kasi waki Kana waki Galilea, witu e wisa Sia nu simiwo e rano minamuali anggor. Wo waki Kapernaum wawean siesa pegawai istana, si urangna si kasuatan rara’an. 47Katoroan sia nu liminga, kaa si Yesus si mineiy mouw waki Yudea mineiy waki Galilea, mea mouw sia wia-Nisia laa o makiwee, rio Sia meiy wo lume’osela si urangna, karengan si urangna i ti’i si ta’are’ mate.48Takar pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Sa kouw reiy’ limoo’ eng kowa’ wo e mujizat, kouw reiy’ ma’eman.” 49Si pegawai istana i ti’i limila’ wia-Nisia : “ Tuhan, meiy mouw nu reiy’pe’ si urangku mate.” 50Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Mea mouw si urangmu si matou-tou!” Sitou i ti’i si ma’eman sapa e lelila’an e neiy i lila’la ni Yesus wia nisia, laa o mea.51Katoroan sia nu witupe’ e nuner lalan se hamba-hambana se mineiy mouw wia nisia ampit e nabar, kaa si urangna si matou-tou. 52Sia mueiy wia nisea jam pira si oki’ i ti’i muleiy male’os. Wingkot nea : “ Noat eng kaawi’in jam satu em pasu’na e re’i mouw.”53Takar i kaghenangouw si papa i ti’i, kaa witu e nedo ni’itu mouw si Yesus limila’ wia nisia : “ Si oki’mu si matou-tou.” Laa o sia tu’u ma’eman, sia wo se minapekasa ne me’urangna. 54Wo ni’itu mouw eng kowa karua en siniwo ni Yesus katoroan Sia nu marengi waki Yudea meiy waki Galilea.
1Nu reiy mouw i tu wawean e nendo wangko ne tou Yahudi, wo si Yesus mae waki Yerusalem. 2Waki Yerusalem tawi e Lengko’an Domba wawean e nesa kolam, witu em baasa Ibrani em patotoren Betesda; wawean e lima em podolna 3wo witu em podol-podolna i ti’i se ghimoleiy se tuana eng ka’asa’an se tou rara’an: se tou-tou rapa, se tou-tou kepa’, wo se tou-tou pekol, se ma’ana’la noghean e rano eng kolam i ti’i. 4Karengan kakurala tumumpa si malaikat ni Tuhan witu em kolam i ti’i wo moghe e rano i ti’i; seiy i te si kasa ketare ghumorem witu eng goremna nu reiy’mouw noghean e rano i ti’i, si male’os, sapa i te tu’u kangkasi e rumarana.5Witu wawean siesa tou si telu nga pulu’ o uwalu mouw nge te’un eng keurena rara’an. 6Katoroan si Yesus nu limoo’ sitou i ti’i ghimoleiy witu wo kaa Nisia si mete’u, karengan nisia si ure mouw witu eng ka’ada’an i ti’i, lumila’ mouw Sia wia nisia : “ Pa’ar re’en ku’a koo male’os?”7Wingkot ni tou rara’an i ti’i wia-Nisia : “ Tuhan, reiy’la sitou si tumumpala niaku witu eng kolam i ti’i sakawisa e rano muleiy maoghe, wo kasuatan niaku nu matorome eng kolam i ti’i, tou walina se timumpa mouw rimeriorela niaku.” 8Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Tumo’orouw, poponouw e na’ali’mu wo kumelangouw.”9Wo witu i te e nedo i ti’i kangkasi si le’osouw sitou i ti’i laa o sia mopo e na’ali’na wo kumelang. Ta’an e nendo ni’itu nendo Sabat.10Kaa ni’itu se tou-tou Yahudi limila’ wia se tou weru mina le’osla i ti’i : “ Nendo yi’i nendo Sabat wo reiy’ toro koo mesa’an e na’ali’mu.” 11Ta’an laa sia mingkot nisea : “ Sitou lime’osola niaku, sia si limila’la wia niaku: Poponouw e na’ali’mu wo kumelangouw?”12Sea mueiy wia nisia : “ Seiy re’en sitou i ti’i si limila’la wia nikoo: Poponouw e na’ali’mu wo kumelangouw?” 13Ta’an sitou weru mina le’os i ti’i reiy’ mete’u seiy sitou i ti’i, karengan Yesus si limiongouw witu e nuner ne tou kelaker witu en tampa i ti’i.14Kamurian si Yesus masungkul ampit nisia witu em Bait ni Empung laa o lumila’ wia nisia : “ Nikoo koo le’osouw; Te’a mouw masiwo en dosa kasi, rio wia nikoo te’a mamuali e lebe wuruk.” 15Sitou i ti’i kumaluar, laa o sumusuiyla wia se tou-tou Yahudi, kaa si Yesusouw si lime’osla nisia.16Wo kaa ni’itu se tou-tou Yahudi se me’inakut mesesiasa si Yesus, karengan Nisia si matuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i witu e nendo Sabat. 17Ta’an Sia si limila’ wia nisea : “ Ama’-Ku si mepa’ayang ka’ayo teakan, takar Niaku tu’u ku mepa’ayang kangkasi.” 18Kaa ni’itu se tou-tou Yahudi se kasape’ kasi me’inakut mewewunu’-Nisia, reiy’kan i te kaa Nisia si rime’ila e nendo Sabat, ta’an kangkasi kaa Nisia si limila’la kaa si Empung siamouw si Ama’-Na nuesa wo ampit en tuana si manginsuatela en tetou-Na ampit si Empung.19Takar Yesus si miningkot nisea, pokeiy-Na : “ Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitena si Oki’ si reiy’ mete’u ma’ayangela wo’o sapa witu en tetou-Na nuesa, sawona’ Sia reiy’ limoo’ si Ama’ mina’ayangela nyi’a; karengan sapa em pina’ayangela ni Ama’, ni’itu kangkasi em pa’ayangela ni Oki’. 20Karengan si Ama’ si meupusela si Oki’ wo Sia si minapa’atola wia-Nisia e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em pina’ayang-Nala sandiri, awes tare Sia si laa mapa’atola wia-Nisia em pepa’ayangen-pepa’ayangen en sumelape’la kasi ta’an em pepa’ayangen-pepa’ayangen i ti’i, i ka’ayo kouw mina’erang.21Karengan masuat tanu si Ama’ timo’orela se tou-tou minate wo timoula nisea, tuanakan kangkasi si Oki’ tumoula seiy i te si neiy i kepa’ar-Nala. 22Ama’ si reiy’ maakimla si seiy i te tu’u, ta’an i te si simarakanola em paakiman i ti’i em baya nyi’a wia si Oki’, 23rio embaya ne tou masighi’la si Oki’ masuat tanu nisea masighi’la si Ama’. Seiy i te si reiy’ masighi’la si Oki’, sia kangkasi si reiy’ masighi’la si Ama’, si timoke Nisia.24Niaku lumila’me wia nikoo : Kaulitena seiy i te si liminga e lelila’an-Ku wo ma’eman wia Nisia si timoke Niaku, sia si makapunya em patou-touan kekal wo reiy’ i ki’it ukumen, karengan nisia si simoro’ momi waki eng gorem e maut mineiy witu eng gorem em patou-touan.25Niaku lumila’me wia nikoo : Kaulitena e nedona laa i ka’ayo wo neiy mouw i ka’ayo, kaa se tou-tou minate se laa luminga en suara ni Oki’ ni Empung, wo nisea se liminga nyi’a, se laa matou-tou.26Karengan masuat tanu si Ama’ makapunya em patou-touan witu en tetou-Na nuesa, tuanakan kangkasi wineean-Na si Oki’ makapunyala em patou-touan witu en tetou-Na nuesa. 27Wo Sia si minee mola eng kuasa wia-Nisia kaa ma’akimla, karengan Nisia mouw si Oki ni Tou.28Te’a mouw kouw ma’erang witue ng kapualitan i ti’i, karengan e nedona e laa i ka’ayo, kaa em baya ne tou se witu eng gorem eng kuburan se laa luminga en suara-Na, 29wo nisea se simiwo mola e le’os se laa rumou’mi wo tumo’or kaa em patou-touan kekal, ta’an nisea se simiwo mola e lewo’ se laa tumo’or kaa laa ukumen.30Niaku ku reiy’ mete’u sumiwo sapa-sapa witu en tetou-Ku nuesa; Niaku ku maakimla i ki’it en sapa lininga-Ku, wo em paakiman-Ku adil, karengan Niaku ku reiy maki’itla eng kepa’aran-Ku sandiri, ta’an i te eng kepa’aran-Na si timoke Niaku. 31Sa Niaku ku sumairi en tetou-Ku sandiri, takar eng kasairian-Ku i ti’i e reiy’ ulit; 32wawean se walina se masairi en tanume Niaku wo Niaku ku mete’u, kaa eng kasairian e neiy i wee-Nala tanume Niaku nyi’a mouw e nulit.33Nikouw kouw minapa’ali mouw tetoke wia si Yohanes wo sia si simairi mola tanume eng kaulitan; 34ta’an Niaku ku reiy’ mepadungla eng kasairian waki sitou, ta’an Niaku ku lumila’la eng kapualitan yi’i, rio kouw neiy lawiren. 35Sia mouw en solo melayas wo e masena’ wo nikouw kouw pa’ar i te maloo’ola e reiy’ ure en sena’na i ti’i.36Ta’an Niaku ku makapunya e nesa kasairian lebe paketa-ketare ta’an eng kasairian ni Yohanes, nyi’a i ti’i e reiy’ sa mina’asa papa’ayangen e neiy i sarakanla ni Ama’ wia-Niaku, rio Niaku tumuanala nyi’a. Pepa’ayangen i ti’i kangkasi em pepa’ayangen-Kula teakan, wo ni’itu mouw e mawee kasairian en tanume Niaku, kaa si Ama’ si timoke Niaku. 37Ama’ si timoke Niaku, Sia mouw si masairi tanume Niaku. Nikouw reiy’ ma’an mekasa luminga en suara-Na, eng gio-Na tu’u e reiy’ ma’an mekasa loo’on niouw, 38wo nuwu’-Na e reiy’ mena’ mapa wee-wee witu en tetoumu, karengan kouw reiy’ ma’eman wia Nisia si neiy i toke-Na.39Nikouw kouw maselidikela eng Kitab-kitab Suci, karengan nikouw mapokeiyla kaa-Nisia o kouw makapunyala em patou-touan kekal, ta’an ma’anouw tu’u eng Kitab-kitab Suci i ti’i mawee kasairian tanume Niaku, 40ta’an kouw reiy’ pa’ar ma’aiy wia-Niaku kaa laa maka’ato em patou-touan i ti’i.41Niaku ku reiy’ mepadungla en sighi’ wia sitou. 42Ta’an tanume nikoo, memang Niaku ku mete’u kaa witu eng gorem e natemu koo reiy’ makapunyala upus wia si Empung.43Niaku ku mineiy witu e ngaran ni Ama’-Ku wo nikouw kouw reiy’ simungkul Niaku; sawona’ se tou walina meiy i ki’it e ngaranna sandiri, nikouw kouw laa sumungkul nisia. 44Kumura re’en ku’a kouw toro ma’eman, nikouw si minaka’ato e normat ni esa wia se walina wo reiy’ masero e normat mineiy waki Empung si Esa?45Te’a kouw mapokeiyla, kaa Niaku ku laa tumure nikoo witu en sinaru ni Ama’; si timure nikouw sia mouw si Musa, nyi’a i ti’i si Musa, e wia nisia kouw mineela em paarapennu. 46Karengan sawona’ kouw ma’eman wia si Musa, tantu kouw laa ma’eman kangkasi wia-Niaku, karengan nisia si minatikola en tanume Niaku. 47Ta’an sawona’ kouw reiy’ ma’emanla sapa e neiy i patikna, kumura mouw ku’a re’en kouw laa ma’eman witu en sapa neiy Kuilila’la?”
11 Nu reiy’ mouw i tu Yesus si minae waki lewet e lour Galilea, nyi’a i ti’i e lour Tiberias. 2Se tou kelaker mareo-reok maki’itla Nisia, karengan nisea se limoo’ e mujizat-mujizat pinale’osan, en siniwo-Nala wia se tou-tou rara’an. 3Wo Yesus si simosor witu e natas eng kuntung wo rumuber witu ampit se murid-murid-Na.4Wo em Paskah, nendo wangko’ ne tou Yahudi, en tawi mouw. 5Katoroan si Yesus nu tumu’use eng kaledong-Na wo lumoo’, kaa se tou kelaker se mareo-reok mengeiy wia-Nisia, lumila’ mouw Sia wia si Filipus : “ Waki wisa ku’a re’en e laa telesan ta roti, rio nisea yi’i se toro kumaan?” 6Eng kapualitan i ti’i neiy i lila’-Nala kaa mewewa’awa’la nisia, karengan Nisia sandiri si mete’u, sapa em petetuanan-Nala.7Wingkot ni Filipus wia-Nisia : “ Roti e narga rua nga atus dinar reiy’ laa ma’awes i wee nisea yi’i, ma’anouw tu’u siesa o siesa maka’ato esa nga ketor rintek i te.” 8Siesa wia se murid-murid-Na, nyi’a i ti’i si Andreas, patuari ni Simon Petrus, limila’ wia-Nisia : 9“ Wia nyi’i wawean siesa oki’, si makapunya e lima roti jelai wo rua sera’; ta’an sapa mouw em penoronna i ti’i sa i wee se tou kelaker yi’i?”10Pokeiy ni Yesus : “ Reo mouw se tou-tou i ti’i rumuber.” Sapa tu’un witu en tampa i ti’i laker rukut. Takar rumuberouw se tou-tou i ti’i, wo’o wona lima nga riwu tuama eng kelakerna. 11Laa o edon ni Yesus e roti i ti’i, tumotor syukur wo memete-metengla nyi’a wia nisea se rimuber witu, tuanakan kangkasi en siniwo-Na ampit se sera’-sera’ i ti’i, kelaker eng kepa’aran nea. 12Wo sea nu wesu mouw Sia lumila’ wia se murid-murid-Na : “ Erurenola eng kaketor-kaketor e lebe rio reiy’la si katea’.”13Takar sea tu’u merurla nyi’a, wo mumpun e mapulu’ o rua wulolong wuta ampit eng kaketor-kaketor witu lima roti jelai e lebe se tou nu kimaanola. 14Katoroan se tou-tou i ti’i limoo’ e mujizat en siniwo-Na mola, sea lumila : “ Nisia mouw yi’i si uli-ulit nabi e laa meiy wia eng kaoatan.” 15Karengan Yesus si mete’u, kaa nisea se ma’aiy wo ma’ali Nisia ampit em paksa kaa laa mesesiwola Nisia raja, Sia sumingkir kasi waki kuntung , maesa-esa.16Wo katoroan e nendo muleiy mouw mawengi, murid-murid ni Yesus se minea waki lour, laa o sumeret witu e lodeiy 17wo lumewet waki Kapernaum. Katoroan e nendo reidemouw Yesus si riy’pe’ kasi mineiy matola nisea, 18kasuatan en tasik mawuaya karengan reghes e nente’.19sea nu minole mola rua telu mil eng kewa’akatna, sea lumoo’ si Yesus makelang witu natas e rano metawimi e lodeiy i ti’i. Takar kineide’anouw sea. 20Ta’an Sia si limila’ wia nisea : “ Niaku ku yi’i, te’a meide’!” 21Nisea se pa’ar meseseretla Nisia witu e lodeiy, wo en toro i te ni’itu kangkasi e lodeiy i t’i mina’ayo mouw waki pante pela’an nea.22Witu eng kawo’odoanna se tou kelaker, se minena’pe’ waki lewet, se limoo’ kaa witu e reiy’la si lodeiy walina ta’an i te e nesa ketare wo kaa si Yesus si reiy’ kimi’it simeret witu e lodeiy i ti’i mewali-wali ampit se murid-murid-Na, wo kaa se murid-murid-Na i te se minae. 23Ta’an kasuatan e ni’itu em pirala lodeiy walina e mineiy waki Tiberias tawi en tampa sea kimaan roti, nu reiy’ mouw si Tuhan nu timotorela en syukur witu nyi’a.24Katoroan se tou kelaker limoo’, kaa si Yesu si reiy’ witu wo se murid-murid-Na kangkasi reiy’, sea sumeret witu e lodeiy-lodeiy i ti’i laa o mae waki Kapernaum kaa mea mesesero si Yesus. 25Katoroan se tou kelaker minatola si Yesus waki lewet en tasik i ti’i, sea lumila’ wia-Nisia : “ Rabi, kawisa Koo i ka’ayomi wia nyi’i?”26Yesus si miningkot nisea : “ Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna kouw masero Niaku, reiy’ kaa kouw limoo’ mouw eng kowa’-kowa’, ta’an i te kaa kouw kimaanouw e roti i ti’i wo kouw wesu. 27Ma’ayangouw, reiy’ kaa eng kekaanen en toro laa mapuneng, ta’an i te kaa eng kekaanen timaang i ka’ayo witu em patou-touan kekal, e laa i weela ni Oki’ ni Tou wia nikoo; karengan Nisia mouw si sinahla ni Ama’, Empung, ampit e meterai-Na.”28Laa o pokeiy nea wia-Nisia : “ Sapa re’en e lewo’ sa reiy’ siwon neiy, rio keiy ma’ayangla em pepa’ayangen ni’i kepa’arla ni Empung?” 29Wingkot ni Yesus wia nisea : “ Nyi’i mouw em pepa’ayangen ni’i kepa’arela ni Empung, nyi’a i ti’i satorona kouw ma’emanla wia Nisia si neiy mouw i toke ni Empung.”30Takar pokeiy nea wia-Nisia : “ Kowa’ sapa ku’a re’en en siniwo-Mu, rio keiy toro lumoo’ nyi’a wo ma’eman wia-Nikoo? Papa’ayangen sapa ku’a re’en en tinuana-Mula? 31Nene moyang meiy se kimaanola e manna waki padang gurun, tanu wawean e neiy i patik: Nisea se wineean-Na kumaan roti waki sorga.”32Takar pokeiy ni Yesus wia ni sea : “ Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitena reiy’ Musa si mineela nikouw roti waki sorga, ta’an i te si Ama’-Ku si mineela nikouw roti e ulit waki sorga. 33Karengan e roti waki si Empung nyi’a mouw e roti timumpami waki sorga wo e minee patou-touan wia eng kaoatan.” 34Takar pokeiy nea wia-Nisa : “ Tuhan, weeanola keiy e roti i ti’i salalu.”35Pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Niaku mouw si roti em patou-touan; seiy i te si meiy wia-Niaku, nisia si reiy’ laa maarem kasi, wo seiy i te si ma’eman wia-Niaku, nisia si reiy’ laa mare’o kasi. 36Ta’an Niaku ku limila’ mola wia nikoo: Ma’anouw tu’u kouw limoo’ mouw Niaku, kouw reiy’ ma’eman. 37Em baya neiy i weela ni Ama’ wia-Niaku e laa meiy wia-Niaku, wo seiy i te si meiy wia-Niaku, sia si reiy’ laa i tea’-Ku.3840Karengan Niaku ku timumpa momi waki sorga reiy’ kaa meiy metetuanala eng kepa’aran-Ku, ta’an kaa meiy metetuanala eng kepa’aran-Na si timoke mouw Niaku. 39Wo nyi’i mouw eng kepa’aran-Na si timoke mouw Niaku, nyi’a i ti’i rio em baya neiy mouw i wee-Nala wia-Niaku te’a wawean i kaliong, ta’an rio to’or eng-Kula witu eng kesampetan zaman.”41Takar mengu’ngu-ngu’ngulouw se tou Yahudi en tanume Nisia, karengan Nisia si limila’ mola : “ Niaku mouw si roti en timumpa momi waki sorga.” 42Pokeiy nea : “ Reiy’ ku’a Sia yi’i si Yesus, urang ni Yusuf, si ina’ ama’-Na se kasine’uan ta ? Kumura Sia toro lumila’: Niaku ku timumpa momi waki sorga?”43Wingkot ni Yesus wia nisea : “ Te’a kouw mengu’ngu-ngu’ngul. 44Reiy’la siesa tou tu’u si toro meiy wia-Niaku, sawona’ sia reiy’ kineong ni Ama’ si timoke Niaku, wo sia si laa to’or eng-Kula witu eng kesampetan zaman. 45Wawean neiy kepatik witu eng kitab nabi-nabi: Wo sea nu waya se laa turu’un ni Empung. Wo susur tou, si liminga mola wo simungkul en teturu’un waki si Empung, meiy wia-Niaku.46Kapualitan i ti’i reiy’ si penoron, kaa wawean tou si limoo’ mouw si Ama’, Sia i te si waki si Empung o meiy, Nisia mouw si limoo’ mola si Ama’. 47Niaku lumila’me wia nikoo : Kaulitena seiy i te si ma’eman, sia si makapunyala em patou-touan kekal.48Niaku mouw ku roti em patou-touan. 49Nene moyangmu se kimaanola e manna waki padang gurun wo nisea se minate mouw.50Nyi’i mouw e roti timumpami waki sorga: Seiy i te si kumaan witu nyi’a, sia si reiy’ laa mate. 51Niaku mouw ku roti em patou-touan timumpa momi waki sorga. Sawona’ siesa tou kumaan witu e roti yi’i, sia si laa tumou reiy’ si niakaran, wo e roti neiy Kuiweela i ti’i nyi’a mouw e le’ona-Ku, e laa Kuiweela i wee em patou-touan eng kaoatan.”52Tou-tou Yahudi se me’ising witu e nelet ne kasuat nea wo lumila’ : “ Kumura Sia yi’i sia toro meweweela e le’ona-Na wia nikita kaa em pekekaanen.” 53Takar pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna sawona’ kouw reiy’ kumaan e le’ona ni Oki’ ni Tou wo kumoo’ e raa’-Na, kouw reiy’ makapunya em patou-touan witu eng gorem en tetoumu.54Seiy i te si kumaan e le’ona-Ku wo kumoo’ e raa’-Ku, sia si makapunya em patou-touan kekal wo Niaku ku laa tumo’orla nisia witu eng kesampetan en zaman. 555Karengan e le’ona-Ku nyi’a mouw e nuli-ulit kekaanen wo e raa’-Ku nyi’a mouw e nuli-ulit kekoo’on. 56Seiy i te si kumaan e le’ona-Ku wo kumoo’ e raa’-Ku sia si minena’ witu Niaku wo Niaku ku minena’ witu nisia.57Masuat tanu si Ama’ matou-tou timoke Niaku wo Niaku matou-tou kaa si Ama’, tuanakan kangkasi seiy i te si kumaan Niaku, si laa tumou kaa Niaku. 58Nyi’i mouw e roti timumpa momi waki sorga, reiy’ e roti tanu eng kinaan ne nene moyangmu wo nisea se minate mouw. Seiy i te si kumaan e roti yi’i, sia si laa tumou reiy’ si niakaran.” 59Em baya nyi’a yi’i e neiy i lila’la ni Yesus waki Kapernaum katoroan Sia nu mawee teturu’ witu e wale ibadat.60Nu reiy’ mouw e limingala em baya nyi’a i ti’i laker wia se murid-murid ni Yesus se limila’ : “ Lelila’an yi’i eng kete, seiy mouw si makawoo melelingala nyi’a?” 61Yesus witu e nate-Na si mete’u, kaa se murid-murid-Na se mengu’ngu-ngu’ngul en tanume eng kapualitan i ti’i, o lumila’ wia nisea : “ Wawean ku’a re’en e lelila’an i ti’i minoghela e imanmu?62Wo kumura ku’a re’en, sawona’ kouw lumoo’ si Oki’ ni Tou lumongkot witu en tampa wisa Sia nu reiy’pe’ nyi’a si witu? 63Rohouw si minee em patou-touan, e le’ona eng kasa reiy’ si penoron. Lelila’an-lelila’an e neiy Kuilila’la wia nikoo nyi’a mouw e roh wo em patou-touan.6464 Ta’an witu e neletmu wawean se reiy’ ma’eman.” Ta’an Yesus si mete’u wakipe’ ketarean seiy si reiy’ ma’eman wo seiy si laa sumarakan Nisia. 65Laa o Sia lumila’: “ Kaa ni’itu neiy Kumouw i lila’la wia nikoo : Reiy’la siesa tou tu’u si toro meiy wia-Niaku, sa si Ama’ si reiy’ kumaruniala nyi’a wia nisia.”66Muleiymi en toro ni’itu laker se murid-murid-Na mina’akatla en tetou wo reiy’ mouw kasi maki’it Nisia.67Takar pokeiy ni Yesus wia se mapulu’ o rua murid-Na : “ Sapa ku’a kouw so’o mea kangkasi?”68Wingkot ni Simon Petrus wia-Nisia : “ Tuhan, wia si seiy re’en keiy laa mea? Lelila’an-Nu nyi’a mouw em patou-touan kekal;69wo keiy keiy mina’emanouw wo mete’u, kaa Nikoo mouw Si Kudus waki si Empung.”70Wingkot ni Yesus wia nisea : “ Reiy’ ku’a re’en Niaku sandiri si mineleng nikouw nu mapulu’ o rua yi’i ? Ta’an siesa witu e nelet miouw si Iblis.” 71Si neiy i maksud-Nala nyi’a mouw si Yudas, urang ni Simon Iskariot; karengan nisia mouw si laa sumarakan si Yesus, sia si meta’asa’an witu e nelet ne mapulu’ o rua murid i ti’i.
1Nu reiy’ mouw i tu Yesus si kimelang maledong eng Galilea, karengan Nisia si so’o tetap mena’ witu e Yudea, karengan maname se tou-tou Yahudi se me’inakut mewewunu’-Nisia. 2Eng katoroan ni’itu en tawi mouw e nendo wangko’ ne tou Yahudi, nyi’a i ti’i e nendo wangko’ Pondok Daun.3Takar pokeiy ne patuari-patuari ni Yesus wia-Nisia : “ Mae mouw wia nyi’i wo mea waki Yudea, rio se murid-murid-Mu kangkasi se lumoo’ em pasiwosiwon-pasiwosiwon en tuanan-Nula. 4Karengan reiy’ siesa tou tu’u si masiwo wo’o sapa witu en tampa neiy i kakirong, sa sia pa’ar paakunela witu en sinaru ne ka’asa’an. Sawona’ koo sumiwo eng kapualitan-kapualitan tuana, i papa’ato mola en tetoumu wia eng kaoatan.”5Karengan se patuari-patuari-Na sandiri tu’u se reiy’ ma’eman wia-Nisia. 6Takar wingkot ni Yesus wia nisea : “ Nedo-Ku reiy’pe’ neiy i ka’ayo, ta’an i wee nikouw salalu wawean edo. 7Kaoatan e reiy’ mete’u rumi’iris nikouw, , ta’an nisia si rumi’iris Niaku, karengan Niaku ku simairi en tanume nisia, kaa em pepa’ayangen-pepa’ayangenna lewo’.8Mea mouw koo witu em pelesir iti’i. Niaku ku reiy’pe’ minea witu, karengan e nedo-Ku reiy’pe’ lekep.” 9Tuana mouw em pokeiy-Na wia nisea, wo Sia tu’u mena’ waki Galilea.10Ta’an se patuari-patuari ni Yesus nu minae mouw waki pelesir i ti’i, Sia tu’un si minea kangkasi witu, reiy’ minakaredeiy ta’an memene-menes. 11Tou-tou Yahudi se simero Nisia witu em pelesir i ti’i wo lumila’ : “ Wisa re’en Sia?”12Wo e laker lininga en tetena’an witu e nelet ne tou kelaker en tanume Nisia. Wawean se limila’ : “ Sia sitou le’os.” Wawean kangkasi se limila’ : “ Reiy’, Sia si maseipla se rakyat.” 13Ta’an reiy’la siesa tou tu’un si berani limila’ makaredeiy en tanume Nisia karengan meide’ wia se tou-tou Yahudi.14Witu en toro em pelesir i ti’i kasuatan e memeepe’, Yesus si ghimorem witu em Bait ni Empung laa o mee teturu’ witu. 15Takar ma’erangouw se tou-tou Yahudi wo lumila’ : “ Kumura re’en sitou yi’i sia makapunyala e najaran tuana sa reiy’ mina’ajar!” 16Wingkot ni Yesus wia nisea : “ Najaran-Ku reiy’ asal witu en tetou-Ku sandiri, ta’an waki Nisia si timoke momi Niaku.17Seiy i te si pa’ar matuanala eng kepa’aran-Na, sia si laa mete’u andi e najaran-Ku yi’i asal waki si Empung, andi Niaku mengila-ngila’ witu en tetou-Ku sandiri. 18Seiy i te si mengila-ngila’ witu en touna sandiri, sia si masero e normat i wee en tetouna sandiri, ta’an seiy i te si masero e normat i wee Nisia si timoke nisia, sia si ulit wo reiy’la ka reiy’ulitan wia nisia.19Reiy’ ku’a ka si Musa si minee mola e nukum Taurat wia nikoo? Ta’an reiy’ siesa tou tu’u witu e nelet miouw si timuanala e nukum Taurat i ti’i. Ka’a kouw me’inakut mewewunu’ Niaku?” 20Se tou kelaker i ti’i miningkot : “ Nikoo koo sinelaran ni Setang; seiy re’en si me’inakut mewewunu’ Nikoo?”21Wingkot ni Yesus wia nisea : “ E nesa i te pasiwo-siwon en tinuana-Kula wo kouw nu waya kouw ma’erangouw. 22Jadi: Musa si timetapla rio kouw makasunat – e nulitena en sunat i ti’i reiy’ asal waki si Musa, ta’an waki se nene moyang ta – wo nikouw kouw masunat tou witu e nendo Sabat!23Sawona’ siesa tou maka’ato sunat witu e nendo Sabat, rio te’a lumangkoiy e nukum ni Musa, Ka’a kouw meupi’ wia-Niaku, karengan Niaku ku lime’osela e minapekasa nouwak ni esa nga tou witu e nendo Sabat. 24Te’a mouw maakimla i ki’it sapa em paloo’on, ta’an akimenola ampit e nadil.”25Pirala tou Yerusalem limila’:” Reiy’ ku’a Nisia yi’i si pewewunu’un nea? 26Wo loo’onouw, Sia si mesesusuiy waya’an em pa’ar wo nisea se reiy’ meila’la sapa-sapa wia-Nisia. Wo’o ku’a re’en se pa’aka-aka’an ta se uli-ulit mete’u mouw, kaa Nisia mouw si Kristus? 27Ta’an tanume sitou yi’i kete’uan ta waki wisa e nasal-Na, ta’an sakawisa si Krstus meiy, reiy’la siesa tou tu’u si mete’u waki wisa e nasal-Na.”28E nedo si Yesus mawee teturu’ witu em Bait ni Empung, Sia maaleiy : “ Memang Niaku ku kasine’uan niouw wo nikouw kouw mete’u waki wisa e nasal-Ku; ta’an Niaku ku mineiy reiy’ kaa eng kepa’aran-Ku nuesa, ta’an Niaku ku neiy i tokemi ni Nisia nu ulit si reiy’ kasine’uan niouw. 29Niaku ku sumine’u Nisia, karengan Niaku kumineiy waki Nisia wo Nisia mouw si timoke Niaku.”30Nisea se me’inakut mesesikop Nisia, ta’an reiy’la siesa tou tu’u si limeler Nisia, karengan e nedo-Na reiy’pe’ neiy i ka’ayo. 31Ta’an witu e nelet ne tou kelaker i ti’i wawean kelaker se ma’eman wia-Nisia wo nisea se limila’ : “ Sakawisa si Kristus meiy, wo’o wona’ re’en Sia laa sumiwola e lebe laker mujizat ta’an en siniwo-Na mola yi’i?” 32Tou-tou Farisi se liminga se tou kelaker matena’la eng kapualitan-kapualitan i ti’i en tanume Nisia, wo kaa e ni’itu se imam-imam kepala wo se tou-tou Farisi rimeo se tumetayur-tumetayur em Bait ni Empung kaa laa mesesikop-Nisia .33Takar pokeiy ni Yesus : “ Noki’ mokan e nedo Niaku wia mewali-wali nikouw wo nu reiy’ mouw i tu Niaku ku laa mea wia Nisia si timoke mouw Niaku. 34Nikouw kouw laa sumero Niaku, ta’an reiy’ laa maatoan ampit Niaku, karengan kouw reiy’ mete’u meiy witu en tampa wisa Niaku witu.”35Tou-tou Yahudi i ti’i limila’ siesa wia se walina : “ Waki wisa ku’a re’en e la’an-Na, i ka’ayo kita ta reiy’ mete’u maatoan ampit Nisia? Wawean re’en e maksud-Na kaa mea wia nisea se maana’ waki pasengkotan, witu e nelet ne tou Yunani, kaa mewewee teturu’ se tou Yunani? 36Sapa re’en e maksud lelila’an e neiy i totor-Nala yi’i : Nikouw kouw laa sumero Niaku, ta’an nikouw kouw reiy’ laa maatoan ampit Niaku, wo: Nikouw kouw reiy’ mete’u meiy witu en tampa wisa Niaku witu?”37Wo witu e nendo kesampetan, nyi’a i ti’i witu en tokana em pelesir i ti’i, Yesus si rimedeiy wo maaleiy : “ Seiy i te si re’o, le’osouw sia meiy wia-Niaku wo kumoo’! 38Seiy i te si ma’eman wia-Niaku, tanu neiy i lila’la ni Kitab Suci: Waki eng gorem natena e laa sumo’oso’ en so’oso’an-so’oso’an rano patou-touan.”39Neiy i maksud-Nala nyi’a mouw e Roh laa ka’atoan ne ma’eman wia-Nisia; karengan e Roh i ti’i reiy’pe’ mineiy, karengan si Yesus si reiy’pe’ neiy i muliala.40Pirala tou witu e nelet ne tou kelaker, se limingala e lelila’an-lelila’an i ti’i, limila’ : “ Sia yi’i uli-ulit nabi si laa meiy.” 41Se walina limila’ : “ Sia yi’i si Mesias.” Ta’an se walina kasi se limila’ : “ Reiy’, Mesias si reiy’ waki Galilea o meiy! 42Karengan eng Kitab Suci limila’la, kaa si Mesias si asal waki see’ ni Daud wo waki wanua Betlehem, en tampa paana’an ni Daud ketare.”43Takar lumentutouw em pesali’si’an witu e nelet ne tou kelaker karengan Nisia. 44Pirala tou witu e nelet nea pa’ar mesesikop Nisia, ta’an reiy’la siesa tou tu’u si berani lumeler-Nisia.45Takar se tumetayur-tumetayur i ti’i mea wia se imam-imam kepala wo se tou-tou Farisi, se limila’ wia nisea : “ Ka’a kouw reiy’ minalimi-Nisia?” 46Wingkot ne tumetayur-tumetayur i ti’i : “ Reiy’pe’ ma’an mekasa siesa nga touan lumila’ tanu sitou i ti’i !”47Wingkot ne tou-tou Farisi i ti’i wia nisea : “ Sapa ku’a nikouw kangkasi kouw neiy i seipla? 48Wawean re’en siesa tou witu e nelet ne pa’aka’aka’an-pa’aka’aka’an se ma’eman wia-Nisia, ka’apa siesa tou witu e nelet ne tou-tou Farisi? 49Ta’an se tou kelaker yi’i se reiy’ makasine’u e nukum Taurat, i kakutokola sea!”50Nikodemus, siesa wia nisea, eng ketarean si mineiy mola wia-Nisia, limila’ wia nisea : 51“ Sapa ku’a e nukum Taurat ta meukum siesa tou, nu reiy’pe’ sia lininga wo nu reiy’pe se tou mete’ula sapa en siniwo-Na mola?” 52Wingkot nea : “ Sapa ku’a nikoo kangkasi koo tou eng Galilea? Kumisinola eng Kitab Suci wo nikoo koo laa mete’u kaa reiy’la nabi waki Galilea o meiy.”53Laa o sea mareng, siesa o siesa waki walena,
1ta’an si Yesus minea waki bukit Zaitun. 2Memo’odope’ kasa Sia si witu mouw kasi em Bait ni Empung, wo se minapekasa rakyat se mineiy wia-Nisia. Sia rumuber wo mee teturu’ nisea. 3Takar se ahli-ahli Taurat wo se tou-tou Farisi minali wia-Nisia siesa wewene si kina’atoan simiwo en zinah.4Nisea se timampala si wewene i ti’i witu eng keuneran laa o lumila’ wia si Yesus : “ Rabi, wewene i yi’i si kinasempakan katoroan sia nu masiwo en zinah. 5Musa witu e nukum Taurat minerentala nikita lumawala se wewene-wewene tuana. Sapa ku’a em pendapat-Mu tanume eng kapualitan i ti’i?” 6Nisea se limila’la eng kapualitan i ti’i kaa mewewa’awa’la Nisia, rio sea maka’ato sapa-sapa kaa laa manginselokela-Nisia. Ta’an Yesus si minengkurla laa o matik ampit en tetudu’-Na witu en tana’.7Wo katoroan nisea nu reiy’ siena’na mawueiy wia-Nisia, Sia tu’u tumo’or rumedeiy laa o lumila’ wia nisea : “ Seiy i te witu e nelet miouw si reiy’ berdosa, satorona sia si kumetare lumawala em batu wia si wewene i ti’i.” 8Laa o Sia mengkurla kasi wo matik witu en tana’.9Ta’an sea nu liminga mola e lelila’an i ti’i, mea mouw sea siesa demi siesa, muleiy waki si kasa tu’a. kesampetanna timele’ula si Yesus okan maesa-esa ampit si wewene i ti’i se minena’ witu en tampana. 10Laa o tumo’or rumedeiy si Yesus wo lumila’ wia nisia : “ Heiy wewene, wisa mouw ku’a re’en sea? Reiy’la ku’a re’en siesa tou si minukum nikoo?” 11Wingkotna : “ Reiy’la, Tuhan.” Laa o pokeiy ni Yesus : “ Niaku kangkasi ku reiy’ minukum nikoo. Mea mouw, wo te’a mouw masiwo en dosa kasi muleiymi en teakan.”12Takar Yesus si limila’ kangkasi wia se tou kelaker, pokeiy-Na : “ Niaku mouw ku terang eng kaoatan; seiy i te si kumi’it Niaku, sia si reiy’ laa kumelang witu eng kareideman, ta’an i te si laa makapunyala en terang patou-touan.” 13Pokeiy ne tou-tou Farisi wia-NIsia : “ Nikoo koo masairi tanume en tetou-Mu, eng kasairian-Nu e reiy’ ulit.”14Wingkot ni Yesus wia nisea, pokeiy-Na : “ Ma’an tu’u Niaku masairi tanume en tetou-Ku sandiri, ta’an eng kasairian-Ku i ti’i nulit, karengan Niaku ku mete’u, waki wisa Niaku o meiy wo waki wisa Niaku mea. Ta’an nikouw kouw reiy’ mete’u waki wisa Niaku o meiy wo waki wisa Niaku mea. 15Nikouw kouw maakimla i ki’it e nukuran ni tou, Niaku ku reiy’ maakimla siesa tou tu’u, 16wo sawona’ Niaku maakimla, takar em paakiman-Ku iti’i e nulit, karengan Niaku ku reiy’ maesa-esa, ta’an Niaku ku mewali-wali ampit Nisia si timoke Niaku.17Wo witu eng kitab Tauratmu wawean e neiy i patik, kaa eng kasairian ne rua tou nyi’a mouw en sah; 18Niaku mouw si simairi tanume en tou-Ku sandiri, wo kangkasi si Ama’, si timoke Niaku, simairi tanume e Niaku.”19Takar pokeiy nea wia-Nisia : “ Waki wisa ku’a re’en si Ama’-Mu?” Wingkot ni Yesus : “ Le’os Niaku, ma’an tu’u si Ama-ku reiy’ kasine’uan niouw. Sa wo’o wona’ kouw sumine’u Niaku, kouw sumine’u kangkasi si Ama’-Ku.” 20En lelila’an-lelila’an i ti’i neiy i lila’la ni Yesus tawi em penu’utu-nu’utulan, e nedo Sia nu mawee teturu witu eng gorem em Bait ni Empung. Wo reiy’ siesa tou tu’u si simikop Nisia, karengan e nedo-Na reiy’pe’ neiy i ka’ayo.21Takar Yesus si limila’ kasi wia se tou kelaker : “ Niaku ku laa mea wo nikouw kouw laa sumero Niaku ta’an nikouw kouw laa mate witu en dosamu. Witu en tampa Niaku mea, reiy’ wona’ kouw meiy.” 22Takar pokeiy ne tou-tou Yahudi i ti’i : “ Sapa ku’a re’en Sia si mewewunu’ en tetou wo kaa ni’itu neiy i lila’-Nala : Waki tampa Niaku mea, reiy’ wona’ kouw meiy?”2323 Laa o Sia lumila’ wia nisea : “ Nikouw kouw asal wia e wawa’, Niaku wia e natas; nikouw wia eng kaoatan yi’i, Niaku reiy’ wia eng kaoatan yi’i. 24Kaa ni’itu eng ketare Niaku limila’ wia nikoo, kaa nikouw kouw laa mate witu en dosamu; karengan sawona’ kouw reiy’ ma’eman, kaa Niaku mouw Sia, nikouw kouw laa mate witu en dosamu.”25Takar pokeiy nea wia-Nisia : “ Seiy ku’a re’en Nikoo?” Wingkot ni Yesus wia nisea : “ Sapa ku’a re’en em penoronna kasi Niaku mesesusuiy ampit nikouw? 26Laker e lewo’ sa reiy’ i lila’-Kula wo akim eng-Kula en tanume nikouw; ta’an Nisia, si timoke Niaku, Sia mouw si ulit, wo sapa e lininga-Ku waki-Nisia, ni’itu e lila’-Kula wia si kaoatan.” 27Nisea se reiy’ mangarti, kaa Nisia si meila’ wia nisea en tanume si Ama’.28Takar pokeiy ni Yesus : “ Sakawisa kouw mineperakekola si Oki ni Tou, tare mouw kouw mete’u, kaa Niaku mouw Sia, wo kaa Niaku ku reiy’ simiwo sapa-sapa witu en tetou-Ku sandiri, ta’an Niaku ku meila’ en tanume eng kapualitan-kapualitan, eng kumura neiy i turu’la ni Ama’ wia-Niaku. 29Wo Nisia, si timoke mouw Niaku, Sia si merapitla Niaku. Sia si reiy’ mewayala Niaku maesa-esa, karengan Niaku ku reiy’ mena’ masiwo sapa e mekepa’aren i wee-Nisia.” 30Yesus nu limila’ mola em baya nyi’a i ti’i, kelaker se tou ma’eman wia-Nisia.31Takar pokeiy-Na wia se tou-tou Yahudi se ma’eman wia-Nisia : “ Sa kouw mena-ena’ witu e nuwu’-Ku, nikouw mouw kouw uli-ulit murid-Ku 32wo nikouw kouw laa mete’ula eng kaulitan, wo eng kaulitan i ti’i e laa mamerdekala nikouw.” 33Wingkot nea : “ Nikeiy mouw keiy see’ ni Abraham wo reiy’pe’ ma’an mekasa mamuali hamba ni seiy i te tu’u. Kumura Koo toro lumila’ : Kouw laa merdeka?”34Pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitena susur tou si masiwo en dosa, sia mouw si hamba en dosa. 35Wo si hamba si reiy’ minena’ maana’ witu eng gorem em bale, ta’an si oki’ si minena’ maana’ witu eng gorem em bale. 36Jadi sakawisa si Oki’ i ti’i mamerdekala nikouw, nikouw tu’u uli-ulit merdeka.”37“Niaku ku mete’u, kaa nikouw mouw kouw see’ ni Abraham, ta’an nikouw kouw me’inakut mewewunu Niaku karengan e nuwu’-Ku reiy’ minaka’ato tampa witu nikouw. 38Sapa e linoo’-Ku wia si Ama’, ni’itu mouw em peila’-Kula, wo tuanakan kangkasi en siwon niouw tanume en sapa e lininga miouw wia si ama’mu.”39Wingkot nea wia-Nisia : “ Ama’ meiy sia mouw si Abraham.” Pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Sa wona’na kouw oki-oki’ ni Abraham, tantu mouw kouw mepa’ayangela em pepa’ayangen pina’ayangela ni Abraham. 40Ta’an em pina’ayang miouwla nyi’a mouw e me’inakut mewewunu’ Niaku; Niaku, siesa nga tou limila’la eng kaulitan wia nikoo, nyi’a i ti’i eng kaulitan lininga-Ku waki si Empung; em pepa’ayangen tuana e reiy’ pina’ayangla ni Abraham. 41Nikouw kouw mepa’ayangela em pepa’ayangen ni ama’mu sandiri.” Wingkot nea : “ Nikeiy keiy reiy’ neiy i patoula witu en zinah. Ama’ meiy siesa, nyi’a i ti’i si Empung.”42Pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Sa si Empung nyi’a mouw si Ama’mu, nikouw kouw laa meupusela Niaku, karengan Niaku rumou’ wo meiy waki si Empung, wo Niaku mineiy reiy’ kaa eng kepa’aran-Ku sandiri, ta’an i te Nisia si timoke Niaku. 43Sapa ku’a re’en ee karengan o kouw reiy’ mangarti em baasa-Ku? Karengan kouw reiy’ mete’u i kaedo e nuwu’-Ku. 44Iblisouw si minamuali Ama’mu wo kouw pa’ar matuanala eng kepa’aran-kepa’aran ni ama’mu.Sia mouw si memunu’ tou rengane’ eng ketarean wo reiy’ matou-tou witu eng kaulitan, karengan wia nisia reiy’la kaulitan, Sakawisa sia lumila’ en towo, sia si malila’ witu eng kepa’aranna sandiri, karengan nisia mouw si menenowo wo ama’ e reiy’ sa mina’asa towo.45Ta’an karengan Niaku malila’la eng kaulitan wia nikoo, kouw reiy’ ma’eman wia –Niaku. 46Seiy re’en si witu e neletmu si mebebuktila kaa Niaku simiwo en dosa? Sakawisa Niaku lumila’la eng kaulitan, ka’a ku’a kouw reiy’ ma’eman wia-Niaku? 47Seiy i te si asal waki si Empung, sia si malingala e nuwu’ ni Empung; ni’itu mouw ee karengan kouw reiy’ limingala nyi’a, karengan ni kouw kouw reiy’ asal waki si Empung.”48Tou-tou Yahudi se miningkot si Yesus : “ Reiy’ ku’a re’en ulit sa keiy lumila’la kaa Nikoo koo tou Samaria wo sinelaran ni setang?” 49Wingkot ni Yesus : “ Niaku ku reiy’ sinelaran ni setang, ta’an Niaku ku maormatela si Ama-Ku wo nikouw kouw reiy’ maormatela Niaku.50Ta’an Niaku ku riy’ masero e normat i wee-Niaku: wawean Siesa si masero nyi’a wo Nisia kangkasi si maakimla. 51Niaku lumila’me wia nikoo : Kaulitna seiy i te si maki’itla e nuwu’-Ku, sia si reiy’ laa me’anla e maut i ka’ayo reiy’ si niakaran.”52Pokeiy ne tou-tou Yahudi wia-Nisia : “ Teakan keiy mete’u, kaa Nikoo koo sinelaran ni setang. Karengan si Abraham si minate mouw wo tuanakan kangkasi se nabi-nabi, ta’an Nikoo koo limila’: Seiy i te si maki’itla e nuwu’-Ku, sia si reiy’ laa me’anla e maut i ka’ayo reiy’ si niakaran. 53Sapa ku’a Koo koo lumantouwela eng kewangko’ ta’an si ama’ ta Abraham, si minate mouw! Nabi-nabi tu’u minate mouw; ampit si seiy re’en Koo masuatla en tetou-Mu?”54Wingkot ni Yesus : “ Sawona’ Niaku mamuliala en tetou-Ku nuesa, takar eng kamulia’an-Ku i ti’i e noki’ i te tu’u reiy’la si penoronna. Ama’-Ku mouw si mamuliala Niaku, en tanume si seiy kouw meila’: Nisia mouw si Empung meiy, 55kaulitna nikouw kouw reiy’ makasine’u Nisia, ta’an Niaku ku sumine’u Nisia. Wo sa Niaku lumila’: Niaku ku reiy’ makasine’u Nisia, takar Niaku mouw si menenowo, masuat tanu nikouw, ta’an Niaku ku makasine’u Nisia wo Niaku ku maki’it i tela e nuwu’-Na. 56Abraham ama’mu si mepa’a-pa’ar kaa nisia si laa lumoo’ e nendo-Ku wo nisia si limoo’ mouw nyi’a wo nisia si mepa’a-pa’ar.”57Takar pokeiy ne tou-tou Yahudi i ti’i wia-Nisia : “ Numur-Mu reiy’pe’ mina’ayo lima nga pulu’ nge te’un wo Koo limoo’ mouw si Abraham?” 58Pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna nu reiy’pe’ si Ambraham minamuali, Niaku ku wia mouw.” 59Laa o sea medo watu kaa melelawala Nisia; ta’an Yesus si limiong wo tumele’ula em Bait ni Empung.
1E nedo kasuatan si Yesus melangkoiy, Sia lumoo’ siesa tou rapa rengane’ eng kinetetouna. 2Murid-murid-Na se minueiy wia-Nisia : “ Rabi, seiy reken si simiwo dosa, sitou yi’i sandiri ka’apa se tu’ana, i ka’ayo sia neiy i patoula rapa?”3Wingkot ni Yesus : “ Reiy’ nisia wo reiy’ kangkasi se tu’ana, ta’an karengan em pepa’ayangen-pepa’ayangen ni Empung e lewo’ sa reiy’ i papa’atola witu nisia. 4Kita ta lewo’ sa reiy’ ma’ayangla em pepa’ayangen-Na si timoke Niaku, keurean e noate’; laa meiy e wengi, wisa reiy’la siesa tou tu’u si toro ma’ayang. 5Keurean Niaku wia eng kaoatan, Niaku mouw ku terang eng kaoatan.”6Nu reiy’ mouw Sia nu limila’la em baya nyi’a i ti’i, Sia rumura’ witu en tana’, wo kumayo’ e rura’-Na i ti’i ampit en tana’, laa o misu’la nyi’a witu em beren ni tou rapa eng ketare 7wo lumila’ wia nisia : “ Mea mouw, oasanouw en tetoumu witu em kolam Siloam.” Siloam em penoronna : “ Si neiy i toke.” Takar mea mouw sitou i ti’i sia moas en touna laa o mareng ampit em berenna e wula’ mouw.8Ta’an se ketana’-ketana’na wo nisea, se ketarean simine’u nisia tanume si mengengiwee, limila’: “ Reiy’ ku’a nisia yi’i, si reiy’ mena’ mengengiwee?” 9Wawean se meila’ : “ Ulit, sia mouw si yi’i.” Wawean kangkasi se meila’ : “ Reiy’, ta’an nisia si mange’an ampit nisia.” Tou i ti’i nuesa si limila : “ Nulit niaku mouw i tu.”10Pokeiy nea wia nisia : “ Kumura em berennu mina wula’?” 11Wingkotna : “ Tou si patotoren Yesus i ti’i kimayo’ en tana’, misu’la nyi’a witu em berenku wo lumila’ wia niaku : Mea mouw waki Siloam wo oasanouw en toumu. Laa o ku mea wo niaku nu moasla en touku, niaku ku toro mouw maloo’.” 12Laa o sea lumila’ wia nisia : “ Waki wisa re’en Sia?” Wingkotna : “ Reiy’ kete’uanku.”13Laa o sea maali sitou eng ketarena i ti’i si rapa wia se tou-tou Farisi. 14Sapa tare e nendo kinekekayo’ ni Yesus en tana’ wo minula’la em beren ni tou i ti’i, nyi’a mouw e nendo Sabat. 15Kaa ni’itu se tou-tou Farisi tu’u minueiy wia nisia , kumura em berenna mina wula’. Wingkotna : “ Sia si minisu’la eng kinayo’an en tana’ witu em berenku, laa o ku moas en touku, wo teakan niaku ku toro mouw maloo’.”16Takar pokeiy ne esa nga weteng tou-tou Farisi iti’i : “ Tou yi’i si reiy’ mineiy waki si Empung, karengan Nisia si reiy’ mapiarala e nendo Sabat.” 17Laa o pokeiy nea kangkasi wia sitou rapa i ti’i : “ Wo nikoo, sapa re’en e lila’mu tanume Nisia, karengan Nisia si minula’ mola em berennu? “ Wingkotna : “ Nisia mouw siesa nabi.” 18Ta’an se tou-tou Yahudi i ti’i se reiy’ ma’eman, kaa eng ketarena sia si rapa wo tea mouw lumoo’ kasi, i ka’ayo sea kimeret se tu’ana19wo mueiy wia nisea : “ Si yi’i re’en si oki’mu, si peila’ miouwla kaa nisia si neiy i patoumi rapa? Satuana kumura re’en sia teakan si toro mouw maloo’?” 20Wingkot ne tu’a i ti’i : “ Eng kete’uan neiy nyi’a mouw, kaa nisia yi’i si oki’ meiy wo nisia si neiy i patoumi rapa, 21ta’an kumura sia teakan toro mouw maloo’, keiy reiy’ mete’u, wo seiy si minula’la em berenna, keiy reiy’ mete’u kangkasi. Wueiyenola wia nisia sandiri, sia si sela mouw, sia si toro matoto-totor i wee en touna sandiri.”22Se tu’ana se limila’ tuana, kaa nisea se meide’ wia se tou-tou Yahudi, karengan se tou-tou Yahudi i ti’i se minaasa’an nouw kaa susur sitou maaku Nisia tanume si Mesias, si laa i sea’la. 23Ni’itu mouw ee karengan takar se tu’ana limila’: “ Sia si sela mouw, wueiyenola wia nisia sandiri.”24Laa o sea kumeret mekasape’ kasi sitou ketarena rapa i ti’i wo lumila’ wia nisia : “ Lumila’ mola eng kaulitan witu en sinaru ni Empung; kete’uan neiy kaa sitou i ti’i sitou berdosa.” 25Wingkotna : “ Sapa ku’a sitou i ti’i tou berdosa, niaku ku reiy’ mete’u; ta’an e nesa kapualitan kete’uanku, nyi’a i ti’i kaa niaku ketarena rapa, wo teakan toro mouw maloo’.”2626 Pokeiy nea wia nisia : “ Sapa re’en en siniwo-Na wia nikoo? Kumura Sia minula’la em berennu?” 27Wingkotna : “ Neiy mouw i lila’kula wia nikoo, ta’an kouw reiy’ minelelingala nyi’a; ka’a kouw pa’ar melelingala nyi’a kasi? Wo’o wona kouw pa’ar mamuali murid-Na kangkasi?”28Kasuatan masero’ sea lumila’ wia nisia : “ Nikoo koo murid ni tou i ti’i ta’an nikeiy keiy murid-murid ni Musa. 29Keiy mete’u, kaa si Empung si minee mola nuwu’ wia si Musa, ta’an en tanume Nisia i ti’i nikeiy keiy reiy’ mete’u waki wisa sia meiy.”30Wingkot ni tou i ti’i wia nisea : “ Likoko kangkasi sa kouw reiy’ mete’u waki wisa Sia meiy, kaulitena Sia si minula’ mola em berenku. 31Kita ta mete’u, kaa si Empung si reiy’ minelelingala se tou-tou berdosa, ta’an i te se tou-tou saleh wo se matuanala eng kepa’aran-Na.32Wakipe’ ketarean i ka’ayomi teakan reiy’ ma’an mekasa lingan, kaa wawean tou si minula’la em beren ni tou neiy i patoumi rapa. 33sawona’ sitou i ti’i reiy’ waki si Empung o meiy, Sia si reiy’ mete’u sumiwo sapa-sapa.” 34Wingkot nea : “ Nikoo yi’i koo neiy i patou uli-ulit witu en dosa wo nikoo koo mewewee teturu’ nikeiy?” Laa o sia ure’ nea witu luar.35Yesus si liminga kaa nisia si neiy mouw i ure’ nea witu luar. Kamurian Sia masungkul ampit nisia wo lumila’ : “ Ma’eman ku’a re’en koo wia si Oki’ ni Tou?” 36Wingkotna : “ Seiy re’en Sia, Tuhan? Rio niaku ma’eman wia-Nisia.” 37Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Nikoo reiy’kan i te lumoo’ Nisia; ta’an Nisia si kasuatan mesesusuiy ampit nikoo, Nisia mouw i tu!” 3838 Pokeiyna : “ Niaku ma’eman, Tuhan!” Laa o sia maongkot sumempe-Nisia.39Pokeiy ni Yesus : “ Niaku mineiy wia eng kaoatan kaa meiy ma’akimela wo seiy i te si reiy’ limoo’, si toro lumoo’, wo rio seiy i te si toro lumoo’, si merapa.” 40Lelila’an-lelila’an i ti’i e lininga ne pirala tou Farisi se witu wo lumila’la wia-Nisia : “ Sapa ku’a re’en i tu e maka penoron kaa nikeiy kangkasi keiy rapa?” 41Wingkot ni Yesus wia nisea : ‘ Sawona’ kouw rapa, kouw reiy’ berdosa, ta’an karengan kouw limila’: Keiy maloo’, takar en tetapouw en dosamu.”
1“Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitena seiy si ghumorem witu eng gorem kalero ni domba ampit si reiy’ timorola em pepalen, ta’an kimawok i te em beton, sia mouw siesa tou rongkit wo siesa tou ro’obit; 2ta’an seiy si ghimorem timorola em pepalen, Nisia mouw si rumerawir domba.3Kaa nisia si tumetayur minuka’ em pepalen wo se domba-domba se melelingala en suarana wo sia kumeret se domba-dombana siesa o siesa i ki’it e ngaranna wo rumawir nisea kumaluar. 4Sa em baya ne dombana se nialina mola witu e luar, sia kumelang witu e rerior nea wo se domba-domba i ti’i maki’it i tela nisia, karengan nisea se sumine’u en suarana.5Ta’an siesa tou wo’oseiy tantu si reiy’ ki’itan neala, awes tare sea tumingkasla wia nisia, karengan en suara ne tou-tou wo’oseiy e reiy’ kasine’uan nea.” 6Ni’itu mouw e neiy i lila’la ni Yesus wia nisea witu em peulurela, ta’an nisea se reiy’ mangarti e maksudna Sia limila’ en tuana wia nisea.7Takar pokeiy ni Yesus mekasape’ kasi: “Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna Niaku mouw em pepalen mea wia se domba-domba i ti’i. 8Em baya ne tou se mineiy nu reiy’pe’ Niaku, nyi’a mouw se rumerongkit wo se rumero’obit, wo se domba-domba i ti’i se reiy’ melelinga nisea.9Niaku mouw si pepalen; seiy i te si ghimorem timorola Niaku, nisia si laa melawir wo nisia si laa ghumorem wo rumou’ wo tume’upela em padang rukut. 10Rongkit si mineiy kaa meiy i te mererongkit wo mewewunu’ wo mepepunengela; Niaku mineiy, rio sea makapunyala em patou-touan, wo makapunyala nyi’a witu e reiy’ sa mina’asa kalokonan.11Niaku mouw si rumerawir le’os. Si rumerawir le’os si meweweela e nyawana i wee se domba-dombana; 12sedangkan siesa tou mengengedo nedo si reiy’ rumerawir, wo reiy’ makapunya sandiri se domba-domba i ti’i , katoroan limoo’ si srigala mengeiy, tumele’ula se domba-domba i ti’i laa o tumingkas, i ka’ayo se serigala i ti’i rima’akep wo timabuke’isela se domba-domba i ti’i. 13Sia si timingkas karengan nisia sitou mengengedo nedo wo reiy’ maweela ghenang se domba-domba i ti’i.14Niaku mouw si rumerawir le’os wo Niaku ku sumine’u se domba-domba-Ku wo se domba-domba-Ku se sumine’u Niaku 15masuat tanu si Ama’ sumine’u Niaku wo Niaku sumine’u si Ama’ wo Niaku ku meweweela e nyawa-Ku i wee se domba-domba-Ku. 16Waweeane’ kasi wia-Niaku se domba-domba walina, se reiy’ wia eng kalero yi’i; se domba-domba i ti’i se lewo sa reiy’ tuntun eng-Ku kangkasi wo nisea se laa lumingala en suara-Ku wo nisea se laa mamuali esa kawang ampit siesa rumerawir.17Ama’ si meupusela Niaku, eng karengan Niaku ku mineela e nyawa-Ku kaa laa maka’ato nyi’a sumeup. 18Reiy’ siesa tou tu’u medo nyi’a wia-Niaku, ta’an i te Niaku meela nyi’a i ki’it eng kepa’aran-Ku nuesa. Niaku wawean kuasa meweweela nyi’a wo wawean kuasa ma’edo nyi’a sumeup. Nyi’i mouw en tugas kina’atoan-Ku waki si Ama’-Ku.”19Takar tu lumentutouw kasi em pesali’si’an witu e nelet ne tou-tou Yahudi karengan e lelila’an i ti’i. Laker witu e nelet nea se limila’: 20“ Sia si sinelaran ni setang wo palela’an: ka’a kouw malingala Nisia?” 21Se walina limila : “ Ni’itu reiy’ tetotoren ni tou sinelaran ni setang; toro re’en si setang mewewula’la em beren ni tou-tou rapa?”22Reiy’ ure kamurian ma’ayo mouw e nendo wangko’ Pengtahbisan em Bait ni Empung waki Yerusalem; katoroan e ni’itu noras eng ge’egher. 23Wo Yesus si mengela-ngelang witu em Bait ni Empung, witu em podol ni Salomo. 24Takar se tou-tou Yahudi se limedongela Nisia wo lumila wia-Nisia : “ Pirape’ eng keure kasi Koo mayala nikeiy tumou witu eng kabimbangan? Sawona’ Koo Mesias, i lila’ momi pakaredeiy wia nikeiy.”25Yesus si miningkot nisea : “ Niaku ku limila’ mola nyi’a wia nikouw, ta’an nikouw kouw reiy’ ma’eman; pepa’ayangen-pepa’ayangen en tinuana-Kula witu e ngaran ni Ama’-Ku, ni’itu mouw e mineela kasairian tanume Niaku, 26ta’an nikouw kouw reiy’ ma’eman, karengan nikouw kouw reiy’ neiy i kaghorem domba-domba-Ku.27Domba-domba-Ku se malingala en suara-Ku wo Niaku ku sumine’u nisea wo nisea se maki’it Niaku, 28wo Niaku mineela patou-touan kekal wia nisea wo nisea tantu mouw se reiy’ laa mapuneng i ka’ayo eng keure-urena wo siesa tou tu’u si reiy’ laa kumaat nisea witu e lawas-Ku.29Ama’-Ku, si mineela nisea wia-Niaku, si lebe wangko’ ta’an si seiy i te tu’u wo siesa tou tu’u si reiy’ mete’u kaaten nea witu e lawas ni Ama’. 30Niaku wo si Ama’ keiy esa.” 31Mekasa pe’ kasi se tou-tou Yahudi minedo watu kaa em pelelawala si Yesus.32Pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Laker em pepa’ayangen le’os e nasal waki si Ama’-Ku e neiy Ku i papa’atola wia nikoo; em pepa’ayangen wisa re’en witu e neletna en simiwola nikouw o pa’ar melelawala Niaku?” 33Wingkot ne tou-tou Yahudi i ti’i : “ Reiy’ karengan e nesa pepa’ayangen le’os takar keiy pa’ar melelawala Nikoo, ta’an i te kaa Nikoo maojat si Empung wo kaa Nikoo, ma’anouw tu’u esa nga touan i te, manginsuatela en tetou-Mu ampit si Empung.”34Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Reiy’ ku’a re’en wawean e neiy i patik witu eng kitab Taurat miouw: Niaku ku minee mola nuwu’: Nikouw mouw si empung? 35Sa nisea, wia si seiy e nuwu’ i ti’i neiy i pa’ayola, tinotor empung – kasuatan eng Kitab Suci e reiy’ mete’u batalen -, 36kouw limila’pe’la ka’asi’ ku’a re’en wia Nisia si kinudusela ni Ama’ wo si neiy mouw i toke-Na wia eng kaoatan; Nikoo koo maojat si Empung! Karengan Niaku ku limila’ mola: Niaku Urang ni Empung?37Sawona’ Niaku reiy’ timuanala em pepa’ayangen-pepa’ayangen ni Ama’-Ku, te’a mouw ma’eman wia-Niaku, 38ta’an sawona’ Niaku simiwola nyi’a wo kouw reiy’ pa’ar ma’eman wia-Niaku, ma’emanola witu em papa’ayangen-papa’ayangen i ti’i, rio kouw toro mete’ula wo mangarti, kaa si Ama’ witu Niaku wo Niaku witu si Ama’.” 39Mekasa pe’ kasi sea ma’awa’ mesesikop Nisia, ta’an Nisia si neiy i kase’engket witu e lawas nea.40Kamurian si Yesus minea kasi waki lewet e Yordan, waki tampa si Yohanes nu minaptis eng ketareanna, laa o Sia mena’ witu. 41Wo kelaker se tou mineiy wia-Nisia wo lumila’: “ Yohanes memang si reiy’ simiwo esa kowa’ tu’u, ta’an em baya neiy mouw i lila’la ni Yohanes en tanume sitou yi’i nyi’a mouw e nulit.” 42Wo laker se tou witu ma’eman wia-Nisia.
1Wawean siesa tou si kasuatan rara’an, ngaranna Lazarus. Sia si maana’ waki Betania, e wanua ni Maria wo si tuarina Marta. 2Maria sia mouw si wewene mekasa limanala e ne’a ni Tuhan ampit e lana mur wo misu’la nyia ampit em bu’ukna.3Wo si Lazarus rara’an i ti’i si patuarina. Se rua wewene i ti’i se minapa’ali e nabar wia si Yesus: “Tuhan, nisia si i koupus-Mu, si rara’an.” 4Katoroan si Yesus nu liminga e nabar i ti’i, Sia lumila’: “Rumara i ti’i e reiy’ laa mali em patean, ta’an e laa mapa’atola eng kalo’oran ni Empung, karengan kaa e rumara i ti’i si Oki’ ni Empung si laa lo’orela.”5Yesus si memang meupusela si Marta wo si kaka’na wo si Lazarus. 6ta’an ni’itu nu lininga-Na mola, kaa si Lazarus si rara’an, Sia si timu’utu’ minena’ rua nga endo pe’ kasi witu en tampa, wisa Sia witu; 7ta’an nu reiy’ mouw i tu Sia lumila’ wia se murid-murid-Na: “Meiy ta mareng kasi waki Yudea.”8Murid-murid i ti’i limila’ wia-Nisia: “Rabi, werukan yi’i se tou-tou Yahudi se mina’awa’ melelawala Nikoo, mepa’are’ re’en Koo mareng maname?” 9Wingkot ni Yesus: “Reiy’ ku’a wawean mapulu’ o rua jam witu e nesa nga endo? Seiy si makelang witu e nendo oat, e ne’ana reiy’ i kasu’usu’, karengan nisia si maloo’ en terang eng kaoatan yi’i.10Ta’an sawona’ sitou makelang witu e nendo wengi, e ne’ana ni’i kasu’usu’, karengan en terang reiy’la witu en touna.” 11Tuana mouw e lelila’an-Na, wo nu reiy’ mouw i tu Sia lumila’ wia nisea : “ Lazarus, patuari ta, si neiy mouw i katekel, ta’an Niaku ku mea maname kaa laa meteto’orela nisia witu en tekelna.”12Takar pokeiy ne murid-murid i ti’i wia-Nisia : “ Tuhan, sawona’ sia timekel, sia si laa male’os.” 13Ta’an maksud ni Yesus nyi’a mouw en timekel witu em penoron minate, e nulitna pokeiy nea i te Yesus si limila’ tanume en timekel witu em penoron kenaramen. 14Kaa ni’itu Yesus si limila’ ampit e neiy i pakaredeiy: “Lazarus si minate mouw;15ta’an syukurouw Niaku ku reiy’ hadir witu e nedo ni’itu, karengan en tuana lebe le’os wia nikoo, rio kouw toro ma’ajarela ma’eman. Meiy mouw ta mea wia nisia teakan.” 16Laa o si Tomas, si patotoren Didimus, lumila’ wia se ka’ampit-ka’ampitna, sea i ti’i se murid-murid walina: “Meiy mouw ta mea kangkasi kaa laa mate mewali-wali ampit Nisia.”17Takar katoroan si Yesus nu neiy i ka’ayola, neiy aton-Nala si Lazarus epat nga endo mouw ghimoleiy witu eng gorem eng kubur. 18Em Betania rimeta’ tawi e Yerusalem, wo’o wona’ rua mil eng kewa’akatna. 19Witu kelaker se tou Yahudi mineiy mouw wia si Marta wo si Maria kaa meiy me’ibor nisea minato’orongan ampit em pinatean ni patuari nea. 20Katoroan si Marta liminga, kaa si Yesus mineiy sia mea maatoala-Nisia. Ta’an Maria si minena’ waki wale.21Takar pokeiy ni Marta wia si Yesus : “ Tuhan, sawona’ Koo wia nyi’i, si patuariku tantu si reiy’ minate. 22Ta’an teakan tu’u kete’uanku, kaa si Empung si laa meela wia-Nikoo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa eng kiween-Nu wia-Nisia.” 23Pokeiy ni Yesus wia si Marta : “ Patuarimu si laa tumo’or.”24Pokeiy ni Marta wia-Nisia: “Niaku ku mete’u kaa nisia si laa tumo’or witu e nedo se tou-tou tumo’or witu eng kesampetan zaman.” 25Wingkot ni Yesus: “Niaku mouw ku kato’oran wo em patou-touan; seiy i te si ma’eman wia-Niaku, sia si laa tumou ma’anouw tu’u sia minate mouw, 26wo susur tou si matou-tou wo si ma’eman wia-Niaku, si reiy’ laa mate eng keure-urena. Ma’eman reken koo witu eng kapualitan yi’i?”27Wingkot ni Marta : “ Yon, Tuhan, niaku ku ma’eman, kaa Nikoo mouw si Mesias, Urang ni Empung, Sia si laa meiy wia eng kaoatan.” 28Wo sia nu limila’ mola en tuana sia mea kumeret si patuarina Maria wo tumena’ wia nisia : “ Guru si waki ti’ime wo Sia si mengeret nikoo.” 29Liminga ni’itu si Maria si makarengan timo’or laa o mea matola si Yesus.30Ta’an en toro ni’itu Yesus si reiy’ pe’ mina’ayo witu eng gorem em banua i t’i. Nisia si wakipe’ tampa ni Maria nu time’upela Nisia. 31Katoroan se tou-tou Yahudi se mewali-wali ampit si Maria witu em bale i ti’i kaa me’ibor nisia, limoo’ kaa si Maria makarengan timo’or wo mea waki luar, nisea se kimi’itla nisia, karengan nisea se mapokeiyla kaa nisia si mea waki kubur kaa me’a ma’arip witu. 32I kekeka’ayola ni Maria waki tampa ni Yesus nu witu wo limoo’ Nisia, i kasungkurouw sia witu en sinaru e ne’a-Na wo lumila’ wia-Nisia : “ Tuhan, sawona’ Koo wia nyi’i, si patuariku tantu si reiy’ minate.”33Katoroan si Yesus limoo’ si Maria maame’ wo kangkasi se tou-tou Yahudi mewali-wali nisia, takar en tekurouw e natena-Na. Sia si kasa arip wo lumila’: 34“Witu e wisa ku’a re’en eng ghinoleiyan niouwla nisia?” Wingkot nea: “Tuhan, meiy mouw wo loo’onouw!” 35Takar mame’ mouw si Yesus.36Pokeiy ne tou-tou Yahudi: “Loo’onouw, kumura eng koupus-Na wia nisia!” 37Ta’an se pirala tou witu e nelet nea limila’: “Sia si minula’la em beren ni tou rapa, reiy’ makawoo ku’a re’en Sia tumuana, i ka’ayo sitou yi’i si reiy’ minate?”38Takar en tekurouw kasi e nate ni Yesus laa o Sia mea waki kubur i ti’i. Eng kubur i ti’i nyi’a mouw e nesa goa pinalenan watu. 39Pokeiy ni Yesus: “Popon em batu i ti’i!” Marta, patuari ni tou timayan i ti’i, limila’ wia-Nisia: “Tuhan, sia si mawou mouw, karengan epatouw nga endo sia minate.” 40Wingkot ni Yesus: “Reiy’ ku’a neiy Ku mouw i lila’la wia nikoo: Sawona’ koo ma’eman koo laa lumoo’ eng kamulia’an ni Empung?”41Takar tu popon nea em batu i ti’i. Laa o kuma’ate waki atas si Yesus wo lumila’: “Ama’, Niaku ku tumotore en syukur wia-Nikoo, karengan Nikoo koo liminga mola Niaku. 42Niaku ku mete’u, kaa Nikoo koo salalu malingala Niaku, ta’an kaa eng karengan se tou kelaker se rimedeiy wia nyi’i limedongla Niaku, Niaku limila’la nyi’a, rio sea ma’eman, kaa Nikoo mouw si timokemi Niaku.”43Wo Sia nu limila’ mola en tuana, wo maaleiyouw Sia ampit en suara kaente’: “Lazarus, meiy mouw wia luar!” 44Sitou minate mouw i ti’i mineiy wia luar, ne’a wo e lawasna wina’akese’ ampit eng roko’ kafan wo eng giona eng kinakelungan en saraweta. Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Wuka’anouw e roko’-roko’ i ti’i wo i waya mola sia mea.”45Laker witu e nelet ne tou-tou Yahudi se mineiy lumales si Maria wo limoo’ola sandiri sapa en siniwo mola ni Yesus, ma’eman wia-Nisia. 46Ta’an wawean se minea wia se tou-tou Farisi wo sumusuiyela wia nisea, sapa en siniwo mola ni Yesus i ti’i.47Laa o se imam-imam kepala wo se tou-tou Farisi kumeret se Mahkamah Agama meiy merur wo sea lumila’: “Sapa re’en e lewo’ sa reiy’ siwon ta? Karengan sitou i ti’i si laker masiwo mujizat. 48Sawona’ Sia i waya ta, takar em baya ne tou se laa ma’eman wia-Nisia wo se tou-tou Roma se laa meiy wo kumaat en tampa suci ta ma’an em bangsa ta.”49Ta’an siesa tou witu e nelet nea, sia i ti’i si Kayafas, Imam Wangko’ witu en te’un i ti’i, limila’ wia nisea : “ Nikouw kouw reiy’ mete’u en sapa-sapa, 50wo nikouw kouw reiy’ mina wena’as, kaa e lebepe’ wawean penoron wia nikoo, sa siesa tou mate kaa em bangsa ta ta’an i te e minapekasa em bangsa ta mapuneng.”51Eng kapualitan i ti’i neiy i lila’na reiy’ waki en touna nuesa, ta’an en tanume sia nu Imam Wangko’ witu en te’un i ti’i sia mee nubuat, kaa si Yesus si laa mate i wee se bangsa i ti’i, 52ta’an reiy’ kaa se bangsa i te i ti’i, ta’an kangkasi ma’arurela wo mapa esala se oki-oki’ ni Empung se neiy i kasera. 53Muleiymi en nendo ni’itu sea maasa’an kaa mewewunu’ Nisia.54Kaa ni’itu Yesus si reiy’ minapa’ato kasi witu en sinaru ne tou kelaker witu e nelet ne tou-tou Yahudi, Sia rumou’mi witu wo mea waki daerah tawi em padang gurun, waki e nesa kota mekengaran Efraim, wo witu Sia mena’ mewali-wali se murid-murid-Na. 55Witu en toro ni’itu e nendo wangko’ Paskah ne tou Yahudi en tawi mouw wo kelaker se tou waki wanua i ti’i minae waki Yerusalem kaa laa melelenasela en tetou nu reiy’ pe’ em Paskah i ti’i.56Nisea se menero si Yesus wo kasuatan rimedeiy witu eng gorem em Bait ni Empung, sea lumila siesa wia se walina: “Kumura em pendapatmu? Meiykan kangkasi ku’a re’en Sia wia em pelesir?” 57Kasuatan e ni’itu se imam-imam kepala wo se tou-tou Farisi se minee mola perenta rio susur tou si mete’u wisa Sia witu makite’ula nyi’a, rio sea toro sumikop Nisia.
1Enem nga endo nu reiy’pe’ em Paskah Yesus si mineiy waki Betania, em paana’an ni Lazarus si tino’orla ni Yesus witu e nelet ne tou minate. 2Witu en siniwoan pesakeiyan i wee Nisia wo si Marta melayanela, kasuatan siesa nga tou kimi’it mekaan ampit si Yesus nyi’a mouw si Lazarus. 3Takar si Maria minedo esa nga parua kati e lana narwastu tulen eng kemaal e nargana, laa o lumanala e ne’a ni Yesus wo misu’la ampit em bu’ukna; wo em beuna lana en sime’u e minapekasa em bale i ti’i.4Ta’an si Yudas Iskariot, si meta’asa’an wia se murid-murid ni Yesus, si laa makarengan mesesarakanla Nisia, limila’: 5“Ka’a e lana narwastu i yi’i reiy’ neiy i wangker telu nga atus dinar wo e loitna ni’i weela se tou-tou miskin?” 6Eng kapualitan i ti’i neiy i lila’nala reiy’ karengan sia si mawee ghenangla e nasib ne tou-tou miskin, ta’an i te nisia mouw siesa tou rongkit; sia si re’eregh maedo e loit tinu’utulan witu eng kas tiniboiyanna.7Takar pokeiy ni Yesus: “I waya mola sia tumuanala eng kapualitan yi’i e ghumenang nendo kinuburan Niaku. 8Karengan se tou-tou miskin se re’eregh wia nikouw, ta’an Niaku ku reiy’ re’eregh wia nikouw.”911Kasa ka’asa’an se tou Yahudi liminga, kaa si Yesus si maname wo sea meiy reiy’kan i te kaa si Yesus, ta’an i te kangkasi kaa meiy meleloo’ si Lazarus, si tino’or-Na mola witu e nelet ne tou minate. 1010 Laa o se imam-imam kepala se minaasa’an kaa laa mewewunu’ si Lazarus kangkasi, 11 karengan kaa nisia laker se tou Yahudi timele’ula nisea wo ma’eman wia si Yesus.12E nendo kawo’odoanna katoroan se tou kelaker se mineiy mewewangko’la em pelesir liminga, kaa si Yesus si kasuatan wia nuner e lalan mengeiy wia e Yerusalem, 13nisea se minedo e laleina-laleina em palem, wo mea sumungkul Nisia kasuatan mengale-ngaleiy : “Hosana! Binerkatola Sia si mineiy witu e ngaran ni Tuhan, Raja Israel !”14Yesus si minatola siesa keledai oki’ laa o Sia sumeret witu e natasna, tanu neiy i patik : 15“Te’a meide’, heiy puteri Sion, loo’onouw, si Rajamu mengeiy, rimuber witu e natas ni esa oki’ ni keledai.”16Ketare-tare se murid-murid ni Yesus se reiy’ mangarti eng kapualitan i ti’i, ta’an si Yesus nu lino’orola, i kaghenangouw sea, kaa e nats i ti’i en tanume Nisia, kaa nisea se timuana mola nyi’a kangkasi i wee Nisia.17Tou kelaker se mewali-wali ampit Nisia katoroan Sia nu kimeret si Lasarus rumou’mi witu eng kubur wo timo’orela nisia witu e nelet ne tou minate, se minee kasairian en tanume Nisia. 18Kaa ni’itu se tou kelaker i ti’i se minea sumungkul Nisia, karengan nisea se liminga, kaa Nisia si simiwo e mujizat i ti’i. 19Takar pokeiy ne tou-tou Farisi siesa wia se walina: “Kouw limoo’ sandiri, kaa nikouw kouw kasa reiy’ minua’, loo’onouw, e minapekasa eng kaoatan mineiy kumi’itela Nisia.”20Witu e nelet nea nu minae kaa ma’e me’e ibadah witu e nendo wangko’ i ti’i, wawean se pirala tou Yunani. 21Se tou-tou i ti’i minea waki si Filipus, si asal waki Betsaida waki Galilea, laa o lumila’ wia nisia: “Tuang, keiy pa’ar maatoan ampit si Yesus.” 22Filipus si minea makite’ula nyi’a wia si Andreas; Andreas wo si Filipus se mina’ayola nyi’a kangkasi wia si Yesus.23Ta’an Yesus si miningkot nisea, pokeiy-Na: “Neiy mouw i ka’ayo e nedona si Oki’ ni Tou si lo’orela. 24Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna sawona’ e watuna eng gandum reiy’ rima’aragh witu eng gorem en tana’ wo mate, sia si minena’ esa watuna i te; ta’an sa sia mate, sia si laa mua’la laker wu’ana.25Seiy i te si meupusla e nyawana, sia si laa kaliongan e nyawana, ta’an seiy i te si reiy’ meupusela e nyawana wia eng kaoatan yi’i, sia si laa miarala nyi’a kaa em patou-touan kekal. 26Seiy i te si melayanla Niaku, sia si lewo’ sa reiy’ kumi’it Niaku wo wisa Niaku witu. Seiy i te si melayanla Niaku, sia si laa ormaten ni Ama’.27Teakan e imukur-Ku e ma’arip wo sapa mouw ku’a e laa Ku i lila’la? Ama’, lawirenola Niaku muleiy i temi yi’i? Reiy’, karengan kaa e ni’itu mouw Niaku mineiy wia eng gorem e nedo yi’i. 28Ama’, lo’orenola e ngaran-Nu!” Takar tu kalinga’anouw en suara waki sorga : “ Niaku ku limo’orola-Nyi’a, wo Niaku ku laa melelo’orela;Nyi’a kasi!” 29Tou kelaker se rimedeiy witu wo limingala nyi’a se limila’, kaa ni’itu e legu’an lenter. Wawean kangkasi se limila’: “ Siesa malaikat si simusuiyola ampit Nisia.”30Wingkot ni Yesus : “ En suara i ti’i lininga mola reiy’ kaa Niaku, ta’an i te kaa nikouw. 31Teakan e makelang em paakiman eng kaoatan yi’i: teakan kangkasi se penguasa eng kaoatan yi’i se laa i lawala witu e luar;32wo Niaku, sakawisa Niaku i rakekla wia eng kaoatan yi’i, Niaku ku laa madet em baya ne tou se meiy wia-Niaku.” 33Nyi’i e neiy i lila’-Nala kaa makite’ula kumura eng kepepate-Na.34Laa o wingkot ne tou kelaker i ti’i : “ Nikeiy keiy liminga mola witu e nukum Taurat, kaa si Mesias si minena’ timou e reiy’ si kina’ayoan; kumura mouw wona’ Koo meila’la, kaa si Oki’ ni Tou si lewo’ sa reiy’ i rakekla? Seiy re’en si Oki’ ni Tou i ti’i?” 35Pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Noki’ mokan kasi e nedo en terang witu mouw e nelet miouw. Kaurean en terang i ti’i e wia nikoo, ma’emanouw wia nisia, rio eng kareideman te’a kumontoiyla nikoo; seiy i te si makelang witu eng kareideman, sia si reiy’ mete’u sa wisa em pengeanna. 36Ma’emanouw witu en terang i ti’i, eng kaurean en terang i ti’i wia nikoo, rio kouw mamuali oki-oki’ en terang.” Yesus nu limila’ mola en tuana, Sia rumou’ o kumirongi waki elet nea.37Wo ma’anouw tu’u si Yesus si simiwola en tuana eng kelaker mujizat witu en sinaru em beren nea, ta’an nisea se reiy’ ma’eman wia-Nisia, 38rio lekepouw e nuwu’ neiy i pa’ayola ni nabi Yesaya: “Tuhan, seiy ku’a si ma’eman witu em pinakite’uan neiy? Wo wia si seiy ku’a re’en e lawas kakuasa’an ni Tuhan ni’i wera’la?”39Kaa ni’itu sea se reiy’ mete’u pa’emanen, karengan si Yesaya si limila’ mouw kangkasi : 40“Nisia si rimapa mola em beren wo kimetela e nate nea, rio sea te’a lumoo’ ampit em beren, wo meeghenang ampit e nate, laa o murikit, i ka’ayo Niaku lume’osela nisea.”41Kapualitan yi’i neiy’ i lila’la ni Yesaya, karengan nisia si limoo’ mouw eng kamulia’an-Na wo minenoto-notorola en tanume Nisia. 42Ta’an laker kangkasi witu e nelet ne pa’aka-aka’an se ma’eman wia-Nisia, ta’an eng karengan se tou-tou Farisi nisea se reiy’ maakula nyi’a makaredeiy, rio sea te’a neiy i sea’la. 43Karengan nisea se lebe pa’ar eng kaormatan ni tou ta’an eng kaormatan ni Empung.44Ta’an Yesus si minaleiy pokeiy-Na: “Seiy i te si ma’eman wia-Niaku, sia si reiy’ ma’eman wia-Niaku, ta’an wia Nisia, si timoke mouw Niaku; 45wo seiy i te si limoo’ Niaku, sia si limoo’ Nisia, si timoke mouw Niaku.46Niaku ku mineiy mouw wia eng gorem kaoatan tanume en terang, rio susur tou si ma’eman wia-Niaku, te’a mena’ witu eng gorem kareideman. 47Wo sawona’ siesa tou si liminga e lelila’an-Ku, ta’an reiy’ timuanala nyi’a, Niaku ku reiy’ mamuali akimna, karengan Niaku mineiy reiy’ kaa ma’akimla eng kaoatan, ta’an i te kaa melelawirela nyi’a.48Seiy i te si sumede’ Niaku, wo reiy’ sumungkulela e lelila’an-Ku, sia si waweanouw akimna, nyi’a i ti’i e nuwu’ neiy Kumouw i lila’la, ni’itu mouw e laa mamuali akimna witu eng kesampetan zaman. 49Karengan Niaku mengila-ngila’ reiy’ e witu en tetou-Ku nuesa, ta’an si Ama’, si timoke Niaku, Nisia mouw si minerentala Niaku kaa laa melelila’la sapa e lewo’ sa reiy’ i lila’-Kula wo ni’i pa’ayo-Kula. 50Wo Niaku ku mete’u, kaa em perenta-Na i ti’i nyi’a mouw em patou-touan kekal. Jadi sapa e neiy i lila’-Kula, Niaku ku mina’ayola nyi’a eng kumura neiy i nuwu’la ni Ama’ wia-Niaku.”
1Kasuatan ni’itu nu reiy’pe’ e nendo wangko’ Paskah muleiy, Yesus si mete’u mouw, kaa e nedo-Na e mina’ayo mouw kaa mesesoro’ wia eng kaoatan yi’i mea waki si Ama’. Masuat tanu Nisia si reiy’ mena’ meupusela se murid-murid-Na tuana mouw en teakan Nisia si meupusela nisea i ka’ayo witu eng kesampetanna. 2Nisea se kasuatan mekaan mewali-wali, wo si Iblis si timena’ mola e rencana witu nate ni Yudas Iskariot, urang ni Simon, kaa mewewilesela Nisia.3Yesus si mete’u, kaa si Ama’-Na si simarakanola e reiy’ sa mina’asa wia-Nisia wo kaa Nisia si waki si Empung o meiy wo mareng wia si Empung. 4Laa o tumo’orouw si Yesus wo lumengatla eng karaiy-Na. Sia medo esa nga kisi’ roko’ lenan wo ma’akesla nyi’a witu rereenan-Na, 5kamurian Sia tumoa’la rano witu e nesa baki, wo muleiy moas e ne’a ne murid-murid-Na laa o misu’ nyi’a ampit e roko’ neiy i wa’akes witu rereenan-Na i ti’i.6Takar i ka’ayo mola Sia wia si Simon Petrus. Pokeiy ni Petrus wia-Nisia : “ Tuhan, Nikoo koo ma’oas e ne’aku?” 7Wingkot ni Yesus wia nisia : “ Sapa em pasiwon-Ku, reiy’ kete’uannu en teakan, ta’an nikoo koo laa mangartila nyi’a kamurian.” 8Pokeiy ni Petrus wia-Nisia : “ Nikoo koo reiy’ laa moas e ne’aku i ka’ayo reiy’ si niakaran.” Wingkot ni Yesus : “ Sawona’ Niaku ku reiy’ moasla nikoo, nikoo koo reiy’ maka’ato weteng wia Niaku.” 9Pokeiy ni Simon Petrus wia-Nisia : “ Tuhan, te’a i te e ne’aku, ta’an kangkasi e lawas wo eng kokongku!”10Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Seiy i te si limele’ mouw, sia si reiy’ mouw mete’u moas en touna kasi ta’an i te moas e ne’ana, karengan nisia si weresi mouw e minapekasana. Nikoo kangkasi koo weresi mouw, ta’an i te reiy’ waya.” 11Karengan Nisia si mete’u, seiy si laa sumarakan Nisia. Kaa ni’itu Sia lumila’: “ Reiy’ e waya nikouw weresi.”12Nu reiy’ mouw Sia minoasla e ne’a nea, Sia makela e labung-Na wo mareng sumeup witu en tampa-Na. Laa o Sia lumila’ wia nisea : “ Mangarti ku’a re’en kouw sapa en siniwo-Ku mola wia nikoo?” 1313 Nikouw kouw matotor Niaku Guru wo Tuhan, wo em pokeiymu ni’i tu en timoro, karengan memang Niaku mouw si Guru wo Tuhan. 1414 Jadi sawona’ Niaku moasla e ne’amu, Niaku nyi’a mouw si Tuhan wo Gurumu, takar nikouw tu’un lewo’ sa reiy’ mo’asala e ne’a miouw; 1515 karengan Niaku ku minee mola e nesa patoka’an wia nikouw, rio kouw kangkasi kouw sumiwola masuat tanu en siniwo-Ku mola wia nikouw.16Niaku lumila’me wia nikoo : Kaulitna siesa hamba si reiy’ lumantouwla eng kerakek ni tuangna, ka’apa tu’u siesa tou neiy i toke wia si timoke nisia. 17Sawona’ kouw mete’u em baya nyi’a yi’i, takar ma’aruiyola kouw, sa kouw tumuanala nyi’a. 18Reiy’ en tanume nikouw nu waya Niaku lumila’. Niaku ku mete’u, seiy si pineleng-Ku mouw. Ta’an lewo’ sa reiy’ mouw lekep e nats yi’i : Tou si kimaan e roti-Ku, si minangkatouw en tu’umirna wia Niaku.1919 Niaku ku lumila’la nyi’a wia nikoo teakan i te kangkasi nu reiy’pe’ eng kapualitan i ti’i minamuali, rio sa eng kapualitan i ti’i mamuali, nikouw kouw ma’eman, kaa Niaku mouw Sia. 20Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna seiy i te si sumungkulela sitou neiy Ku i toke, sia si simungkulola Niaku, sia si simungkul Nisia si timoke Niaku.”21Si Yesus nu limila’ mola en tuana Sia si kasa mina’arip, laa o sumairi: “Niaku lumila’me wia nikoo, kaulitna siesa tou witu e nelet miouw si laa sumarakan Niaku.” 22Murid-murid i ti’i se metetu’usan siesa wia se walina, nisea se meware-wareng sa seiy si papokeiy-Nala.23Siesa witu e nelet ne murid ni Yesus, sia i ti’i si murid neiy i koupus-Na, timebe tawi wia-Nisia, witu esa nga weka lele’os-Na. 24Wia si murid i ti’i Simon Petrus si minee tanda wo lumila’ : “ Wueiyela seiy si pemaksud-Nala!” 25Murid si rimuber en tawi ni Yesus i ti’i limenge wo lumila’ wia-Nisia : “ Tuhan, seiy ku’a re’en sia i ti’i?”26Wingkot ni Yesus : “ Sia mouw i ti’i, e wia nisia Niaku laa meela e roti, Niaku nu simosouwola nyi’a.” Sia nu limila’ mola tuana Sia medo roti, sumosouwla nyi’a wo meela nyi’a wia si Yudas, urang ni Simon Iskariot. 27Wo si Yudas nu minedo mola e roti i ti’i, sia si sinelaran ni Iblis. Takar si Yesus limila’ wia nisia: “Sapa e laa pesesiwonnu, makarenganouw siwonola.”28Ta’an reiy’la siesa tou tu’un witu e nelet nea se rimuber mekaan i ti’i se mangarti, sapa e maksud ni Yesus limila’la e ni’itu wia si Yudas. 29Karengan si Yudas si timiboiy eng kas wawean se mapokeiyla, kaa Yesus si mareo nisia tumeles sapa-sapa em pemandungen kaa em peraya’an i ti’i, ka’apa mewewee sapa-sapa wia se tou miskin. 30Yudas si simungkulela e roti i ti’i laa o makarengan minea. Witu en toro ni’itu nendo e wengi mouw.31Yudas nu minea mouw, lumila’ mouw si Yesus: “Teakan si Oki’ ni Tou si neiy lo’orela wo si Empung si lo’orela witu Nisia. 32Sawona’ si Empung si lo’orela witu Nisia, Empung si laa lumo’orela Nisia kangkasi witu en tetou-Na, wo makarengan laa lumo’orela Nisia. 33Heiy urang-urang-Ku, e noki’ mokan kasi e nedo Niaku wia mewali-wali nikouw. Nikouw kouw laa sumero Niaku, wo en tanu neiy Ku mouw i lila’la wia se tou-tou Yahudi: Waki tampa Niaku minea, reiy’ wona’ kouw meiy, tuanakan tu’u Niaku lumila’la nyi’a teakan i te kangkasi wia nikouw.34Niaku ku mineela em perenta weru wia nikouw, nyi’a i ti’i rio kouw me’upusala; masuat tanu Niaku mineupusola nikouw tuanakan kangkasi kouw lewo’ sa reiy’ me’upusala. 35Ampit en tuana se tou se laa mete’u, kaa nikouw mouw kouw murid-murid-Ku, nyi’a i ti’i sawona’ nikouw me’upusala.”36Simon Petrus si limila’ wia si Yesus: “Tuhan, wisa ku’a re’en em pela’an-Nu?” Wingkot ni Yesus: “Waki tampa pela’an-Ku, nikoo koo reiy’ mamuali kumi’itla Niaku teakan, ta’an ee sangari nikoo koo laa kumi’itla Niaku.” 37Pokeiy ni Petrus wia-Nisia: “Tuhan, ka’a niaku ku reiy’ mamuali kumi’itla Nikoo teakan? Niaku ku laa meela e nyawaku wia-Nikoo!” 38Wingkot ni Yesus: “Nyawamu e laa i weemula Niaku? Kaulitna Niaku lumila’me wia nikoo: Nu reiy’pe’ se ko’oko’ kimukuk, nikoo koo simangkalouw Niaku maka telu.”
1Te’a mouw balisa e natemu; ma’emanouw wia si Empung, ma’emanouw kangkasi wia-Niaku. 2Waki wale ni Ama’-Ku laker em paana’an. Sa reiy’ tuana, tantu Niaku ku lumila’la nyi’a wia nikoo. Karengan Niaku mea witu kaa mea mesesadiala tampa i wee nikoo. 3Wo sakawisa Niaku minea mouw witu wo simadia mola en tampa i wee nikoo, Niaku ku laa meiy sumeup wo mali nikouw waki tampa-Ku, rio waki tampa wisa Niaku witu, nikouw tu’un witu.4Wo wisa Niaku mea, kouw mete’u e lalan mea witu.” 5Pokeiy ni Tomas wia-Nisia : “ Tuhan, nikeiy keiy reiy’ mete’u sa wisa e lina’an-Nu; jadi kumura kete’uan neiy e lalan mea witu?” 6Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Niaku mouw ku lalan wo eng kaulitan wo em patou-touan. Reiy’la siesa tou tu’un si meiy wia si Ama’, sa reiy’ tumorola Niaku. 7Sawona’ kouw sumine’u Niaku, tantu mouw nikouw kangkasi kouw sumine’u si Ama’-Ku. Teakan yi’i kouw sumine’u Nisia wo kouw limoo’ mouw Nisia.”8Pokeiy ni Filipus wia-Nisia : “ Tuhan, i papa’ato mola si Ama’ i ti’i wia nikeiy, ni’itu e nawesouw wia nikeiy.” 9Pokeiy ni Yesus wia nisia : “ Tuana mouw eng keure Niaku mewali-wali nikouw, Filipus, ta’an nikoo koo reiy’ sumine’u Niaku? Seiy i te si limoo’ mouw Niaku, nisia si limoo’ mouw si Ama’; kumura o koo lumila’: I papa’ato mola si Ama’ i ti’i wia nikeiy.10Reiy’ ma’eman ku’a re’en nikoo, kaa Niaku witu si Ama’ wo si Ama’ si witu Niaku? Sapa e neiy Ku i lila’la wia nikoo, reiy’ neiy Ku i lila’la kaa witu en tetou-Ku nuesa, ta’an si Ama’, si minena’ witu Niaku, Nisia mouw si timuanala em pepa’ayengen-Na. 11Ma’emanouw wia-Niaku, kaa Niaku witu si Ama’ wo si Ama witu Niaku; ka’apa sa reiy’, ma’emanouw karengan em papa’ayangen-papa’ayangen i ti’i nuesa.12Niaku lumila’me wia nikoo : Kaulitna seiy i te si ma’eman wia-Niaku, nisia si laa tumuanala kangkasi em papa’ayangen-papa’ayangen en tinuana-Kula, awes tare em papa’ayangn-papa’ayangen e lumantouwla eng kewangko’ ta’an e ni’itu. Karengan Niaku minea waki si Ama’; 13wo sapa kangkasi em pengiween niouw witu e ngaran-Ku, Niaku ku laa tumuanala nyi’a, rio si Ama’ si neiy lo’orela witu si Oki’. 14Sa kouw makiwee sapa wia-Niaku witu e ngaran-Ku, Niaku ku laa tumuanala nyi’a.”15“ Sa kouw moupusela Niaku, kouw laa kumi’itela e reiy’ sa mina’asa em perenta-Ku. 16Niaku ku laa kumiwee wia si Ama’, wo Nisia si laa meela wia nikoo siesa tou Sumesawang walina, rio sia rumapitla nikouw reiy’ si niakaran, 17nyi’a i ti’i e Roh Kaulitan. Eng kaoatan reiy’ mete’u sumungkul Nisia, karengan eng kaoatan reiy’ limoo’ Nisia wo reiy’ sumine’u Nisia. Ta’an nikouw kouw sumine’u Nisia, karengan Nisia si rimapitla nikouw wo laa mena witu eng gorem miouw.18Niaku ku reiy’ laa tumele’ula nikouw tanume se ula. Niaku ku meiy sumeup wia nikoo. 19Noki’ mokan e nedo kasi wo eng kaoatan reiy’ mouw laa lumoo’ Niaku kasi, ta’an nikouw kouw limoo’ Niaku, karengan Niaku ku matou-tou wo nikouw tu’u kouw laa matou-tou. 20Witu en toro ni’itu mouw kouw laa mete’u, kaa Niaku witu si Ama’-Ku wo nikouw witu Niaku wo Niaku witu nikouw.21Seiy i te si timiboiy em perenta-Ku wo tumuanala nyi’a, nisia mouw si meupusela Niaku. Wo seiy i te si meupusla Niaku, nisia si laa i keupusela ni Ama’-Ku wo Niaku tu’u ku laa meupusla nisia wo laa mapa’atola en tetou-Ku wia nisia.” 22Yudas si reiy’ Iskariot, si limila’ wia-Nisia : “ Tuhan, karengan en sapa ku’a re’en takar Koo mepepa’atola en tetou-Mu wia nikeiy, wo reiy’ wia eng kaoatan?”23Wingkot ni Yesus : “ Sa siesa nga touan meupusla Niaku, sia si laa kumi’itla e nuwu’-Ku wo si Ama’-Ku si laa meupusela nisia wo Nikeiy keiy laa meiy wia nisia wo mena’ mewali-wali ampit nisia. 24Seiy i te si reiy’ meupusla Niaku, nisia si reiy’ maki’it e nuwu’-Ku; wo e nuwu’ lininga miouw i ti’i reiy’ waki-Niaku ta’an i te waki si Ama’ si timoke Niaku.25Em baya nyi’a i ti’i neiy i lila-Kula wia nikoo, kaurean Niaku nu wia pe’ mewali-wali ampit nikouw; 26ta’an si Mengengibor, nyi’a mouw i ti’i e Roh Kudus, e laa i toke ni Ama’ witu e ngaran-Ku, Nisia mouw si laa tumuru’la e reiy’ sa mina’asa wia nikoo wo laa maki ghenangla nikouw witu em baya neiy mouw i lila’-Kula wia nikoo. 27En Damai Sejahtera ni’i tele’uKula i wee nikoo. En Damai Sejahtera-Ku ni’i wee-Kula wia nikoo wo sapa e neiy Ku i weela reiy’ tanu e neiy i weela eng kaoatan wia nikoo. Te’a mouw balisa wo meide’ e natemu.28Nikouw kouw liminga mouw, kaa Niaku ku limila’ mola wia nikoo : Niaku ku mea, ta’an Niaku ku meiy sumeup wia nikoo. Sawona’ kouw meupusela Niaku, kouw tantu mepa’a-pa’ar kaa Niaku ku minea waki si Ama’-Ku, karengan si Ama’-Ku si lumantouwla eng kewangko’ ta’an Niaku. 29Wo teakan i te tu’un Niaku lumila’la nyi’a wia nikoo nu reiy’pe’ eng kapualitan i ti’i minamuali, rio kouw ma’eman, sakawisa eng kapualitan i ti’i mamuali.30Reiy’ mouw laker kasi Niaku mesesusuiy ampit nikouw, karengan si penguasa eng kaoatan yi’i mineiy wo sia si reiy’la kuasa ma’an oki’ i te tu’u witu en tetou-Ku. 31Ta’an rio kete’uan eng kaoatan, kaa Niaku ku meupusla si Ama’ wo Niaku ku matuanala e reiy’ sa mina’asa tanu neiy i perentala ni Ama’ wia-Niaku, tumo’orouw, meiy mouw ta mea wia nyi’i.”
1“ Niaku mouw ku pong e nakana nanggor ulit wo Ama’-Ku mouw si pengusahana. 2Susur panga witu-Niaku e reiy’ mawu’ana, eng ketoren-Na wo en susur panga e mawu’ana, e weresin-Nala, rio sia lebe laker mawu’ana.3Nikouw memang weresi mouw karengan e nuwu’ neiy Kumouw i lila’la wia nikoo. 4Mena’ mola witu Niaku wo Niaku witu nikouw. Masuat tanu em panga reiy’ mete’u mee wu’ana waki en tetouna nuesa, sa sia reiy’ mena’ witu e nakana nanggor, tuanakan kangkasi nikouw kouw reiy’ mee wu’ana, sawona’ kouw reiy’ mena’ witu Niaku.5Niaku mouw ku akana nanggor wo nikouw mouw em pangana-pangana. Seiy i te si mena’ witu Niaku wo Niaku witu nisia, sia si mee wu’ana laker, karengan sa reiy’ Niaku kouw reiy’ mete’u sumiwo sapa-sapa. 6Seiy i te si reiy’ minena’ witu Niaku, sia si i terek witu luar tanu em pangana wo mapera, kamurian nierurla ne tou wo i suala witu e napi laa o tunun. 7Sawona’ kouw mena’ witu Niaku wo e nuwu’-Ku mena’ witu nikouw, kumiwee mouw en sapa i te eng kepa’aran miouw, wo nikouw kouw laa maka’ato nyi’a.9Witu eng kapualitan yi’i mouw si Ama’-Ku pinalo’orela, nyi’a i ti’i sa kouw mee wu’ana laker wo ampitouw en tuana nikou mouw kouw murid-murid-Ku.” 8“ Tanu si Ama’ mineupusola Niaku, tuana mouw kangkasi Niaku mineupusola nikouw; mena’ mouw witu e nupus-Ku i ti’i.10Sawona’ kouw maki’itla em perenta-Ku, nikouw kouw laa mena’ witu e nupus-Ku, tanu Niaku maki’itla em perenta ni Ama’-Ku wo mena’ witu e nupus-Na. 11Em baya nyi’a i ti’i ni’i lila Kula wia nikoo, rio e mepa’a-pa’ar-Ku witu eng gorem miouw wo mepa’a-pa’armu mina wuta.1213Nyi’i mouw em perenta-Ku, nyi’a i ti’i rio kouw me’upusala, tanu Niaku mineupusola nikouw. 13 Reiy’la upus e lumantouwla eng kasela ta’an e nupus ni esa nga touan si mineela e nyawana kaa se kalo-kalona.14Nikouw mouw kouw kalo-Ku, sawona’ kouw sumiwola sapa e neiy Ku i perentala wia nikoo. 15Niaku ku reiy’ mouw tumotorla nikouw kasi hamba, karengan hamba si reiy’ mete’u, sapa en siniwo ni tuangna, ta’an Niaku ku tumotor nikouw kalo, karengan Niaku ku minakite’u mola wia nikouw e reiy’ sa mina’asa lininga-Ku mouw waki si Ama’-Ku.16Reiy’ nikouw si mineleng Niaku, ta’an Niaku mouw si mineleng nikouw. Wo Niaku ku timetapola nikouw, rio kouw mea wo mua’la e wu’ana wo e wu’anamu i ti’i tetap, rio sapa em pengiween niouw wia si Ama’ witu e ngaran-Ku, ni’i wee-Nala wia nikoo. 17Nyi’i mouw em perenta-Ku wia nikoo : Me’upusala siesa nga tou wia se walina.”18“Sawona’ eng kaoatan e mari’iris nikouw, ghenangenouw kaa nisia si kimetare mouw rimi’iris Niaku ta’an nikouw. 19sawona’ kouw waki kaoatan, tantu mouw eng kaoatan mepusela nikouw tanume nikou nu kapunya’anna. Ta’an karengan kouw reiy’ waki kaoatan, ta’an i te Niaku ku minelengola nikouw waki kaoatan, kaa ni’itu mouw eng kaoatan mari’iris nikouw.20Ghenangenouw sapa e neiy Ku mouw i lila’la wia nikoo : Siesa hamba si reiy’ lumantouwla eng kerakek ni tuangna. Sawona sea ghimio mola Niaku, nisea kangkasi se laa ghumiola nikouw, sawona’ sea kimi’itola e nuwu’-Ku, nisea kangkasi se laa kumi’itla e lelila’annu. 21Ta’an em baya nyi’a i ti’i e laa tuanan neala wia nikouw kaa e ngaran-Ku, karenga nisea se reiy’ sumine’u Nisia, si timoke momi Niaku. 22Sawona’ Niaku reiy’ mineiy wo reiy’ mengila-ngila’ wia nisea, nisea tantu se reiy’ berdosa. Ta’an teakan sea se reiy’ maka punya dalih witu en dosa nea!23Seiy i te si mari’iris Niaku, sia si mari’iris kangkasi si Ama’-Ku. 24Sawona’ Niaku ku reiy’ timuanala em papa’ayangen witu eng keuneran nea tanu e reiy’ ma’an mekasa tinuanala ne tou walina, nisea tantu se reiy’ berdosa. Ta’an teakan ma’anouw tu’u sea limoo’ mouw em baya nyi’a i ti’i, ta’an nisea se mari’iris le’os Niaku ka’apa tu’u si Ama’-Ku. 25Ta’an e nuwu’ wawean neiy i patik witu eng kitab Taurat nea e lewo’ sa reiy’ linekepela : Nisea se mari’iris Niaku reiy’la si alasan.2626 Sawona’ si Mengengibor si i toke Kumi waki si Ama’ si laa meiy, nyi’a i ti’i e Roh Kaulitan e rimou’mi waki si Ama’, sia si laa sumairi en tanume Niaku. 27Ta’an nikouw kangkasi kouw lewo’ sa reiy’ sumairi, karengan nikouw nu waki ketareani mewali-wali ampit Niaku.”
1“Em baya nyi’a yi’i ni’i lila’-Kula wia nikoo, rio kouw te’a oki’ ghenang wo sumede’ Niaku. 2Nikouw kouw laa i sea’la, awesla e laa meiy nedona kaa susur tou si munu’ nikouw si laa mengara-ngarap kaa nisia si masiwo le’os i wee si Empung.3Nisea se laa suiwo tuana, karengan nisea se reiy’ makasine’u le’os si Ama’ ka’apa tu’u Niaku. 4a Ta’an em baya nyi’i ni’i lila’-Kula wia nikoo, rio sakawisa meiy e nedona nikouw kouw ghumenang, kaa Niaku ku limila’ mola nyi’a wia nikoo.”4b “Eng kapualitan yi’i reiy’ neiy Ku i lila’la wia nikoo wakipe’ ketareani, karengan eng kaurean yi’i Niaku ku mewali-walipe’ ampit nikouw,5Ta’an teakan Niaku ku mea waki Nisia si timoke mouw Niaku, wo reiy’la siesa tou tu’u witu e nelet miouw si minueiy wia-Niaku : Waki wisa em pela’an-Nu? 6Ta’an karengan Niaku ku limila’la eng kapualitan i ti’i wia nikoo, kaa ni’itu e natemu en sinuat mengasi’ 7Ta’anouw e nulit neiy Ku i lila’la yi’i wia nikoo: Sapa tare e lebe wawean penoron wia nikouw, sa Niaku mea, karengan sawona’ Niaku ku reiy’ mea, si Mengengibor i ti’i si reiy’ laa meiy wia nikoo, ta’an sawona’ Niaku ku mea, Niaku ku laa tumoke Nisia wia nikoo.8Wo sa Sia meiy, Nisia si laa mewewena’asla eng kaoatan witu en dosa, kaulitan wo em paakiman; 9laa en dosa, karengan nisea se minena’ i te reiy’ ma’eman wia-Niaku; 10witu eng kaulitan, karengan Niaku ku minea wia si Ama’ wo nikouw kouw reiy’ mouw lumoo’ Niaku kasi; 11laa em paakiman, karengan se penguasa eng kaoatan yi’i se niukumouw.1212 Lakere’ kasi eng kapualitan e lewo’ sa reiy’ i lila’-Kula wia nikoo, ta’an teakan kouw reiy’pe’ mete’u mesa’an nyi’a. 13Ta’an sakawisa Sia meiy, nyi’a i ti’i e Roh Kaulitan, Sia si laa ma’aka-aka wia nikouw witu e minapekasa eng kaulitan; karengan Nisia si reiy’ laa menoto-notor waki en tetou-Na nuesa, ta’an e reiy’ sa mina’asa lininga-Na ni’itu mouw e laa i lila’-Nala wo Nisia si laa mabarla wia nikoo eng kapualitan-kapualitan e laa meiy. 14Nisia si laa lumo’orela Niaku, karengan nisia si laa mabarla wia nikoo sapa eng kina’atoan-Na wia Niaku.15E reiy’ sa mina’asa punya ni Ama’, nyi’a mouw em punya-Ku; kaa ni’itu mouw Niaku limila’: Sia si laa mabarla wia nikoo sapa eng kina’atoan-Na wia Niaku.” 16“Esa nga edo mokan i te wo kouw reiy’ lumoo’ Niaku kasi wo esa nga edo mokan i te kangkasi wo kouw laa lumoo’ Niaku.”17Liminga ni’itu pirala wia se murid-Na limila’ siesa wia se walina : “ Sapa re’en em penoronna Sia lumila’ wia nikita: Esa nga edo mokan i te wo kouw reiy’ lumoo’ Niaku wo esa nga edo mokan i te kangkasi wo kouw laa lumoo’ Niaku? Wo: Niaku minea waki si Ama’? 18Takar pokeiy nea : “ Sapa re’en em penoronna Sia limila’ : Esa nga edo mokan i te? Kita ta reiy’ mete’u sapa e maksud-Na.”19Yesus si mete’u, ka anisea se laa mewewueiyela wo’o sapa wia Nisia, laa o Sia lumila’ wia nisea : “ Sapa ku’a kouw minesesusuiyla siesa ampit se walina sapa e neiy Kuilila’la eng ketare, nyi’a i ti’i: Esa nga edo mokan kasi wo kouw reiy’ lumoo’ Niaku wo esa nga edo mokan kangkasi wo kouw laa lumoo’ Niaku? 20Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna nikouw kouw laa maame’ wo ma’arip, ta’an eng kaoatan e laa lumaya’; nikouw kouw laa mengasi’, ta’an e mengasi’mu laa melaeng e mamuali mepa’a-pa’ar. 21Siesa wewene si mengasi’ witu e nedo sia nu tumimea’la, ta’an nu reiy’ mouw sia nu timimea’la si oki’na, nisia si reiy’ mouw ghumenangla kasi witu em peme’itanna, karengan eng kelaya-laya’an kaa siesa nga touan si neiy mouw i patoula wia eng kaoatan.22Tuanakan kangkasi nikouw teakan kouw sinuat e mengasi’, ta’an Niaku ku laa lumoo’ nikouw kasi wo natemu e laa lumaya’ wo reiy’la siesa tou tu’u si toro kumaat e lelaya’annu i ti’i wia nikoo. 23Wo witu e nendo ni’itu kouw reiy’ laa mueiyla sapa-sapa wia-Niaku. Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna e reiy’ sa mina’asa eng kiniwee miouw wia si Ama’, e laa i wee-Nala wia nikoo witu e ngaran-Ku. 24I ka’ayomi en teakan kouw reiy’pe’ kimiwee wo’o sapa tu’u witu e ngaran-Ku, Kiweenouw takar kouw laa maka’ato, rio mawuta mouw e mepa’a-pa’armu.25Em baya nyi’a i yi’i ni’i lila’-Kula wia nikoo ampit eng kiasan. E laa i ka’ayo e nedona Niaku ku reiy’ kasi mengila-ngila’ wia nikoo ampit eng kiasan, ta’an e makaredeiy ma’abarla si Ama’ wia nikoo.26Witu e nendo ni’tu kouw laa sumombayang witu e ngaran-Ku. Wo reiy’ i lila’-Kula wia nikoo, kaa Niaku kumiwee nikoo wia si Ama’, 27karengan si Ama’ nuesa si meupusela nikouw, karengan nikouw kouw mineupusola Niaku wo ma’eman, kaa Niaku waki si Empung o meiy. 28Niaku ku waki si Empung o meiy wo Niaku ku mineiy wia eng kaoatan; Niaku ku tumele’ula eng kaoatan kangkasi wo mea waki si Ama’.”29Pokeiy ne murid-murid-Na: “Loo’on, teakan Koo makaredeiy mengila-ngila’ wo Nikoo koo reiy’ mepake eng kiasan. 30Teakan keiy mete’u, kaa Nikoo koo mete’u e reiy’ sa mina’asa wo reiy’ mepadung tou mewewueiy wia-Nikoo. Kaa ni’itu keiy ma’eman, kaa Nikoo koo waki si Empung o meiy.” 31Wingkot ni Yesus wia nisea: “Ma’emanouw ku’a re’en kouw teakan?32Loo’on, e nedona mineiy, awes tare e mineiy mouw, kaa nikouw kouw i tabuke’isla siesa o siesa waki tampana nuesa wo nikouw kouw tumele’ula Niaku maesa-esa, ta’anouw Niaku ku reiy’ maesa-esa, karengan si Ama’ si rimapitla Niaku. 33Em baya nyi’a i ti’i ni’i lila’-Kula wia nikoo, rio koo maka’ato en damai sejahtera wia Niaku. Wia eng kaoatan kouw peme’itan eng gheghioan, ta’an ente’enola e natemu, Niaku ku kimala mola eng kaoatan.”
1Tuana mouw em pokeiy ni Yesus. Laa o Sia kuma’ate waki langit wo lumila’ : “ Ama’, mina’ayo mouw e nedona; pelelo’orenola si Oki’-Mu, rio si Oki-Mu si melelo’orela Nikoo. 2Masuat tanu Nikoo minee mola wia-Nisia eng kuasa wia se reiy’ sa mina’asa matou-tou, tuanakan kangkasi Sia si laa meela em patou-touan kekal witu em baya neiy mouw i wee-Mula wia-Nisia.3Nyi’i mouw em patou-touan kekal i ti’i, nyi’a i ti’i kaa nisea se sumine’u Nikoo, si maesa-esa Empung ulit, wo sumine’u si Yesus Kristus si neiy mouw i toke-Mu. 4Niaku ku limo’orola Nikoo wia em bumi e lalana i te sumampetela em papa’ayangen neiy i wee-Mula wia-Niaku kaa metetuanala nyi’a. 5Kaa e ni’itu mouw, ya Ama’, pelelo’orenola Niaku wia-Nikoo nuesa ampit eng kalo’oran wia Niaku witu eng hadirat-Mu nu reiy’pe’ eng kaoatan wia.6Niaku ku minapaloo’o mola e ngaran-Nu wia em baya ne tou, e neiy-Mu i weela wia-Niaku waki kaoatan. Nisea i ti’i se kapunya’an-Nu wo Nikoo koo minee mola nisea wia-Niaku wo nisea se maki’itouw e nuwu’-Mu. 7Teakan sea se mete’u, kaa em baya neiy-Mu i weela wia-Niaku i ti’i e nasalna waki-Nikoo. 8karengan e reiy’ sa mina’asa nuwu’ neiy i pa’ayo-Mula wia-Niaku e neiy mouw i pa’ayo-Kula wia nisea wo nisea se simungkulola nyi’a. Nisea se mete’u makauli-ulit, kaa Niaku ku waki Nikoo o meiy, wo nisea se ma’eman, kaa Nikoo mouw si timokemi Niaku.9Niaku ku masombayang i wee nisea. Reiy’ i wee eng kaoatan Niaku masombayang, ta’an i wee nisea, se neiy mouw i wee-Mula wia-Niaku, karengan nisea se kapunya’an-Nu 10wo e reiy’ sa mina’asa kapunya’an-Ku e nyi’a mouw eng kapunya’an-Nu wo eng kapunya’an-Nu e nyi’a mouw eng kapunya’an-Ku, wo Niaku ku pinelelo’orola witu nisea. 11Wo Niaku ku reiy’ mouw kasi wia eng kaoatan, ta’an nisea se wiape’ eng kaoatan, wo Niaku ku mineiy wia-Nikoo. Ya Ama’ e kudus, piaranouw sea witu e ngaran-Nu, nyi’a i ti’i e ngaran-Nu e neiy mouw i wee-Mula wia-Niaku, rio sea mamuali esa masuat tanu Nikita.12Kaurean Niaku mewali-wali nisea, Niaku ku miara nisea witu e ngaran-Nu, nyi’a i ti’i e ngaran-Nu e neiy mouw i wee-Mula wia-Niaku; Niaku ku timayurola nisea wo reiy’la siesa tou tu’u wia nisea si minapuneng ta’an i te nisia si neiy mouw i tantula laa mapuneng, rio lekepouw e neiy i patik witu eng Kitab Suci. 13Ta’an teakan, Niaku ku meiy wia-Nikoo wo Niaku ku lumila’la em baya nyi’a yi’i kasuatan Niaku wiape’ eng kaoatan, rio mawuta mouw e mepa’a-pa’ar-Ku witu en tetou nea. 14Niaku ku minee mola e nuwu’-Mu wia nisea wo eng kaoatan e mari’iris nisea, karengan nisea s reiy’ waki kaoatan, masuat tanu Niaku reiy’ waki kaoatan.15Niaku ku reiy’ makiwee, rio Koo medo nisea waki kaoatan, ta’an rio Koo tumerungla nisea wia si lewo’. 16Nisea se reiy’ waki kaoatan, masuat tanu Niaku reiy’ waki kaoatan. 17Kudusenola sea witu eng kaulitan; nuwu’-Mu nyi’a mouw eng kaulitan.18Masuat tanu Nikoo timoke mouw Niaku wia eng kaoatan, tuana mouw kangkasi Niaku ku timoke mouw nisea wia eng kaoatan; 19wo Niaku ku kimudusela en tetou-Ku i wee nisea, rio sea tu’u kudusela witu eng kaulitan.20Wo reiy’kan i te i wee nisea yi’i kasi Niaku masombayang, ta’an kangkasi i wee se tou-tou, se ma’eman wia-Niaku kaa em paabaran nea; 21rio sea nu waya se mamuali esa, masuat tanu nikoo, ya Ama’, witu Niaku wo Niaku witu Nikoo, rio nisea kangkasi witu Nikita, rio eng kaoatan ma’eman, kaa Nikoo mouw si timokela Niaku.22Wo Niaku ku minee mola wia nisea eng kalo’oran, e neiy i wee-Mula wia-Niaku, rio nisea se mamuali esa, masuat tanu mouw Nikita esa: 23Niaku witu nisea wo Nikoo witu Niaku rio sea reiy’ si peroan mamuali esa, rio eng kaoatan mete’u, kaa Nikoo si timoke mouw Niaku kaa Nikoo koo meupusla nisea, masuat tanu Nikoo meupusla Niaku.24Ya Ama’, Niaku pa’ar rio, wisa tu’u Niaku witu, nisea kangkasi se witu mewali-wali ampit Niaku, nisea se neiy mouw i wee-Mula wia-Niaku, rio sea lumoo’ eng kalo’oran-Ku e neiy mouw i wee-Mula wia-Niaku, karengan Nikoo koo mineupusola Niaku nu reiy’pe’ eng kaoatan siniwola.25Ya si Ama’ adil, memang eng kaoatan reiy’ sumine’u Nikoo, wo nisea yi’i se mete’u, kaa Nikoo mouw si timokela Niaku; 26wo Niaku ku minakite’u mola e ngaran-Nu wia nisea wo Niaku ku laa makite’ula nyi’a, rio e nupus neiy i wee-Mula wia-Niaku witu eng gorem nea wo Niaku ku witu eng gorem nea.”
1Yesus nu limila’ mola em bya nyi’a i ti’i rumou’ momi Sia witu ampit se murid-murid-Na wo sea mea waki e lewet en temberan Kidron. Witu wawean e nesa taman wo Sia ghumorem witu en taman i ti’i mewali-wali ampit se murid-murid-Na. 2Yudas, si khimianatla si Yesus, si mete’u kangkasi en tampa i ti’i, karengan Yesus si re’eregh maarurla witu ampit se murid-murid-Na. 3Takar meiy mouw kangkasi si Yudas witu ampit se pasukan perajurit wo se tumetayur-tumetayur em Bait ni Empung se neiy i reo ne imam-imam kepala wo se tou-tou Farisi lekep ampit e lanterna, warung wo en senjata.4Takar Yesus, si mete’u em baya e laa tumoro en tetou-Na, majula wo lumila’ wia nisea : “ Seiy re’en si peneron niouw?” 5Wingkot nea : “ Yesus waki Nasaret.” Pokeiy-Na wia nisea : “ Niaku mouw Sia.” Yudas si khimianatla Nisia si rimedeiy kangkasi witu mewali-wali nisea.6Katoroan Sia nu limila’ wia nisea : “ Niaku mouw Sia,” mundurouw sea wo i ka’anu witu en tana’. 7Takar Sia mueiy kangkasi : “ Seiy re’en si peneron niouw?” Pokeiy nea : “ Yesus waki Nasaret.”8Wingkot ni Yesus : “ Neiy Kumouw i lila’la wia nikoo, Niaku mouw Sia. Sa Niaku si peneron niouw, i waya mola sea yi’i mea.” 9Tuana mouw eng kela’anna rio lekepouw e nuwu’ neiy mouw i lila’-Nala : “ Waki nisea se neiy i sarakan-Nu wia-Niaku, reiy’ siesa tou tu’u si’i waya-Kula mapuneng.”10Laa o si Simon Petrus, si maali-ali en santi, sumawut en santi i ti’i, tuma’atakela nyi’a wia si hamba Imam wangko’ wo tima’atasla en talinga lele’osna. Ngaran ni hamba i ti’i Malkhus. 11Pokeiy ni Yesus wia si Petrus : “ I uma’la en santimu i ti’i; reiy’ ku’a Niaku ku lewo’ sa reiy’ kumoo’ en cawan neiy i weela ni Ama’ wia-Niaku?”12Takar se pasukan prajurit ma’an se perwirana wo se tumetayur-tumetayur se neiy i reo ne tou Yahudi i ti’i simikop si Yesus wo tumorongku Nisia. 13Laa o sea mali Nisia ketare-tare waki si Hanas karengan si Hanas si manuang ni Kayafas, e witu en te’un i ti’i si minamuali Imam Wangko’; 14wo si Kayafasouw si ngime’enge’la wia se tou-tou Yahudi : “ Sapa mouw e lebe ka’ara’ala sa siesa tou mate i wee se minapekasa bangsa.”15Simon Petrus wo siesa murid walina maki’itla si Yesus. Murid i ti’i si sumine’u si Imam Wangko’ wo sia ghumorem mewali-wali ampit si Yesus witu eng kalasan istana ni Imam Wangko’, 16ta’an si Petrus si minena’ witu e luar reten em pepalen. Takar si murid walina eng ketare, si sumine’u si Imam Wangko’, mareng witu e luar, menusu-nusuiyla ampit si wewene tumetayur em pepalen laa o mali si Petrus ghumorem.17Takar pokeiy ni hamba wewene tumetayur em pepalen wia si Petrus : “ Reiy’ ku’a nikoo kangkasi koo murid ni tou i ti’i?” Wingkot ni Petrus : “ Reiy’!” 18Kasuatan e ni’itu se hamba-hamba wo se tumetayur-tumetayur em Bait ni Empung se timutungola e napi en temur, karengan eng ge’egher en toro ni’itu, wo sea rumedeiy merarang witu. Petrus kangkasi si rimedeiy merarang mewali-wali ampt nisea.19Takar muleiy mouw si Imam Wangko’ mawueiyla si Yesus en tanume se murid-murid-Na wo en tanume en teturu’-Na. 20Wingkot ni Yesus wia nisia : “ Niaku ku mesesusuiy e makaredeiy wia eng kaoatan: Niaku ku reiy’ mena’ mawee teturu’ witu e wale-wale ibadat wo witu em Bait ni Empung, en tampa em baya ne tou Yahudi maerur; Niaku reiy’ ma’an mekasa mesesusuiy makiro-kirong. 21Ka’a re’en koo mawueiymi Niaku? Wueiyenola sea, se liminga mola sapa e neiy mouw i lila’-Kula wia nisea; uli-ulit, nisea se mete’u sapa e neiy mouw i lila’-Kula.”22Katoroan Sia limila’la eng kapualitan i ti’i, siesa tou tumeteyur si rimedeiy witu, simepe’ eng gio-Na kasuatan limila’ : “ Tuana re’en e wingkot-Mu wia si Imam Wangko’?” 23Wingkot ni Yesus wia nisia : “ Sawona’ em pokeiy-Ku i ti’i en selok, i turu’ mola en selokna, ta’an sawona’ em pokeiy-Ku i ti’i e nulit, ka’a ku’a koo sumepe’ Niaku?” 24Takar si Hanas minapa’ali Nisia nu tinorongku wia si Kayafas, Imam Wangko’ i ti’i.25Simon Petrus si rimedeiye’ merarang. Pokeiy ne tou-tou witu wia nisia : “ Reiy’ ku’a nikoo kangkasi koo esa murid-Na?” 26Sia si simangkal nyi’a, pokeiyna : “ Reiy’.” Pokeiy ni esa hamba Imam Wangko’, siesa tou me’urang ni hamba en talingana eng kinetor ni Petrus : “ Reiy’ ku’a nikoo koo linoo’oku waki taman i ti’i mewali-wali ampit Nisia?” 27Takar si Petrus si simangkal nyi’a kangkasi wo katoroan e ni’itu kumukukouw se ko’oko’.28Takar sea mali si Yesus waki si Kayafas mea waki gedung paadilan. Katoroan ni’itu e nendo memo’odope’. Nisea sandiri se reiy’ ghimorem witu eng gedung paadilan i ti’i, rio te’a numajisela en tou, karenga nisea se mekekaan Paskah. 29Kaa ni’itu si Pilatus kimaluar matola nisea wo lumila’: “ Sapa re’en en teturean niouw wia sitou yi’i?” 30Wingkot nea wia nisia : “ Sawona’ Sia reiy’ esa tou lumelewo’, nikeiy keiy reiy’ simarakanla-Nisia wia-Nikoo!”31Pokeiy ni Pilatus wia nisea: “Edonouw Sia wo akimenola Sia i ki’it e nukum Tauratmu.” Pokeiy ne tou-tou Yahudi i ti’i: “Nikeiy keiy reiy’ wee mewewunu’la siesa nga touan.” 32Tuana mouw eng kelaa’anna rio lekepouw e nuwu’ ni Yesus, e neiy i lila’-Nala kaa mapaloo’ola kumura e lalanna Sia laa mate.33Takar marengouw si Pilatus witu eng gorem eng gedung paadilan, laa o kumeret si Yesus wo mueiy wia-Nisia: “Nikoo mouw yi’i koo raja ne tou Yahudi?” 34Wingkot ni Yesus: “Sapa re’en nikoo koo limila’la eng kapualitan i ti’i witu e natemu nuesa, ka’apa wawean re’en tou walina se limila’la nyi’a wia nikoo tanume Niaku?” 35Pokeiy ni Pilatus: “Sapa re’en niaku ku esa tou Yahudi? Bangsa-Mu nuesa wo se imam-imam kepala se simarakanola Nikoo wia niaku; sapa mouw re’en em pinasiwo-Mula?”36Wingkot ni Yesus: “Eng keraja’an-Ku reiy’ e wia eng kaoatan yi’i ; sa eng Keraja’an-Ku e wia eng kaoatan yi’i , tantu mouw se hamba-hamba-Ku se simaru mouw, rio Niaku te’a i sarakan wia se tou Yahudi, ta’an eng Keraja’an-Ku reiy’ wia nyi’i.” 37Takar pokeiy ni Petrus wia-Nisia : “ Jadi Nikoo mouw si raja?” Wingkot ni Yesus: “Nikoo si limila’la, kaa Niaku mouw si raja. I wee ni’itu mouw Niaku neiy i patou wo i wee ni’itu mouw Niaku mineiy wia eng kaoatan yi’i, rio Niaku mee kasairian en tanume eng kaulitan; susur tou si asal witu eng kaulitan si lumingala en suara-Ku.”38Pokeiy ni Pilatus wia-Nisia: “Sapa re’en eng kaulitan i ti’i?”Sia nu limila’ mola en tuana, rumou’ mouw kasi si Pilatus matola se tou-tou Yahudi wo lumila’ wia nisea: “Niaku ku reiy’ minatola eng kaselokan sapa tu’u wia-Nisia. 39Ta’an wia nikouw wawean eng kenaramen, kaa witu em Paskah niaku ku mewewayala siesa tou i wee nikoo. Pa’ar re’en kouw, rio niaku ku mayala sitou Yahudi i wee nikoo?” 40Nisea se rimekeiy kangkasi: “Te’a Nisia, ta’an i te si Barabas!” Barabas sia mouw siesa tou penyamun.
1Laa si Pilatus minedo si Yesus wo rumeo se tou sumiasa Nisia. 2Prajurit-prajurit se minayamla e nesa mahkota tetunean wo rumeta’la nyi’a witu e natas eng kokong-Na. Nisea se minakela wia Nisia eng karaiy buwung, 3wo kasuatan majume waki muka sea lumila’: “ Tabea, heiy raja ne tou Yahudi!” Laa o sea sumepe’ eng gio-Na.4Pilatus si rimou’mi kasi wo lumila’ wia nisea: “Loo’onouw, niaku ku minalimi Nisia kumaluar meiy wia nikouw, rio kouw mete’u, kaa niaku ku reiy’ minatola kaselokan sapa i te tu’u wia-Nisia.” 5Laa si Yesus kumaluar, minake mahkota tetunean wo eng karaiy buwung. Takar pokeiy ni Pilatus wia nisea: “Loo’onouw Sitou i ti’i!” 6Katoroan se imam-imam kepala wo se tumetayur-tumetayur i ti’i limoo’ Nisia, o rumekeiyouw sea: “Salibela Sia, salibela Sia!” Pokeiy ni Pilatus wia nisea: “Edone Sia wo salibela Sia; karenga niaku ku reiy’ minatola kaselokan sapa i te tu’u wia-Nisia.”7Wingkot ne tou-tou Yahudi i ti’i wia-Nisia: “Nikeiy keiy makapunya ukum wo i ki’it e nukum i ti’i Sia si lewo’ sa reiy’ mate, karengan Nisia si mapokeiyla en tetou-Na tanu si Oki’ ni Empung.” 8Katoroan si Paulus nu liminga en tetotoren i ti’i minekeide’ mola sia, 9laa o sia ghumorem kasi witu eng gorem gedung paadilan wo lumila’ wia si Yesus: “Waki wisa ku’a re’en e Nasal-Mu?” Ta’an Yesus si reiy’ miningkot wia nisia.10Takar pokeiy ni Pilatus wia-Nisia: “Reiy’ ku’a re’en pa’ar Koo sumusuiy ampit niaku? Reiy re’en kete’uan-Nu, kaa niaku ku wawean kuasa kangkasi laa merereta’la Nikoo wo wawean kuasa kangkasi laa mesesalibela Nikoo?” 11Yesus si miningkot: “Nikoo koo reiy’ makapunya eng kuasa sapa tu’u wia Niaku, sawona’ eng kuasa i ti’i e reiy’ waki atas tu i weela wia nikoo. Kaa ni’itu: sia, si simarakan Niaku wia nikoo, e lebe wangko’ en dosana.”12Rengan e ni’itu Pilatus si me’inakut laa merereta’la Nisia, ta’an se tou-tou Yahudi marekeiy: “Sa koo merereta’la Nisia nikoo koo reiy’ mouw kalo ni Kaisar. Susur tou si mapokeiyla en tetouna tanu si raja, sia si masu’usuk si Kaisar.” 13Katoroan si Pilatus nu liminga e lelila’an i ti’i, sia rumeo alin si Yesus witu luar, sia rumuber witu eng kadera paadilan, waki tampa meke ngaran Litostrotos, witu em baasa Ibrani Gabata.14Nendo ni’itu nyi’a mouw e nendo petetu’utulan em Paskah, wo’o wona’ jam dua belas. Pokeiy ni Pilatus wia se tou-tou Yahudi i ti’i: “Yi’i mouw si rajamu!” 15Takar rumekeiy mouw sea: “Re’inla Sia! Re’inla Sia! Salibela Sia!” Pokeiy ni Pilatus wia nisea: “Lewo’ sa reiy’ re’en niaku sumalibela si rajamu?” Wingkot ne imam-imam kepala: “Nikeiy keiy reiy’ makapunya raja walina ta’an i te si Kaisar!” 16Eng kamurianna Pilatus si simarakan si Yesus wia nisea kaa neiy i pesesalibela. Nisea se simungkul si Yesus.17Kasuatan minesa’an en salib-Na Sia mea waki luar waki en tampa meke ngaran Tampa en Tereuka’, witu em baasa Ibrani: Golgota. 18Wo witu Sia i salib neala wo mewali-wali ampit Nisia neiy i salibela kangkasi se rua tou walina, minesesangaweka’an, Yesus si witu eng keuneran.19Wo si Pilatus si rimeo meela kangkasi em pinatikan witu e natas eng kayu salib i ti’i, en teinti’i palingan: “Yesus, tou Nazaret, Raja ne tou Yahudi.” 20Laker se tou Yahudi se minaca e neiy i patik i ti’i, karengan en tampa wisa si Yesus neiy i salibela e rimeta’ en tawi eng kota wo en tetotoren-tetotoren i ti’i neiy i kepatik witu em baasa Ibrani, baasa Latin wo em baasa Yunani.21Takar pokeiy ne imam-imam kepala ne tou Yahudi wia si Pilatus: “Te’a koo mepatik: Raja ne tou Yahudi, ta’an kaa nisia si limila’la: Niaku mouw ku raja ne tou Yahudi.” 22Wingkot ni Pilatus: “Sapa e neiy ku i patik, minena’ neiy’ i kepatik.”23Nu reiy’ mouw se prajurit-prajurit i ti’i simalibela si Yesus, nisea se minedo e labung-Na laa o meteng nyi’a e minamuali epat nga weteng i wee susur prajurit esa nga weteng – wo eng karaiy-Na kangkasi e niedo nea. Eng karaiy i ti’i reiy’ winilitan, waki atas o mawa’ e nesa i te nayaman tu’u. 24Kaa ni’itu sea lumila’ siesa wia se walina: “Te’a mouw ta meweweteng nyi’a mamuali pirala nga ketor, ta’an le’osouw ta kumoba’la kaa metetantula seiy si maka’ato nyi’a.” Tuana mouw eng kelaa’anna rio lekepouw e wawean neiy i patik witu eng Kitab Suci: “Nisea se memete-meteng e labung-Ku witu e nelet nea wo sea kumoba’ kaa eng karaiy-Ku.” Eng kapualitan i ti’i en tinuana mola ne prajurit-prajurit i ti’i.25Wo e reten en salib ni Yesus rimedeiy si ina’-Na wo se patuari ni ina’-Na, Maria, ka’awu ni Klopas wo si Maria Magdalena. 26Katoroan si Yesus nu limoo’ si ina’-Na wo se murid i keupus-Na witu esa nga weka-Na, lumila’ mouw Sia wia si ina’-Na: “Ina’, yi’i mouw, si oki’mu!” 27Kamurian pokeiy-Na wia se murid-murid-Na: “Yi’i mouw si ina’mu!” Wo rengan e ni’itu se murid i ti’i se simungkul nisia witu em bale nea.28Nu reiy’ mouw i tu, kaa Yesus si mete’u, kaa e reiy’ sa mina’asa en simampetouw, lumila’ mouw Sia – rio lekepouw e wawean neiy i patik witu eng Kitab Suci --: “Niaku mare’o!” 29Witu wawean e nesa potung wuta e nanggor esem, takar sea tumude’la e wungang karang, e neiy mouw i sosouwla witu eng gorem e nanggor esem, witu esa nga wa’atang hisop laa o i yayatla nyi’a witu en suma ni Yesus. 30Yesus nu kimoo’ mola e nanggor esem i ti’i, lumila’ mouw Sia: “Simampetouw.” Laa o Sia tumu’utukla eng kokong-Na wo sumarakan e nyawa-Na.3133Karengan nendo ni’itu e nendo patiro’an wo rio witu e nendo Sabat se mayat-mayat i ti’i reiy’ minena’ simangkong witu eng kayu salib – karengan en Sabat i ti’i nendo kewangko’ – takar meiy mouw se tou-tou Yahudi wia si Pilatus wo makiwee wia nisia rio e ne’a ne tou i ti’i e repu’unela wo e mayat-mayatna ni’i tumpala. 32Takar meiy mouw se prajurit-prajurit laa o rumepu’la e ne’a ni tou ketarean wo ne’a ne tou walina se neiy i salibela mewali-wali ampit si Yesus;34ta’an siesa witu e nelet ne prajurit i ti’i kimuek en tian-Na ampit em bengkouw, wo makarengan simo’oso’ kimaluar e raa’ wo rano. 35Wo sitou si limoo’ sandiri eng kapualitan i ti’i si mineela eng kasairian yi’i wo eng kasairianna e nulit, wo nisia si mete’u, kaa nisia si limila’la eng kaulitan, rio nikouw kangkasi kouw ma’eman.36Karengan eng kapualitan i ti’i minamuali, rio lekepouw neiy i patik witu eng Kitab Suci: “Reiy’la rui-Na e laa repu’unela.” 37Wo wawean kangkasi nats e matotorla:” Nisea se laa tumu’us wia Nisia si kinuek nea mola.”38Nu reiy’ mouw i tu Yusuf waki Arimatea – sia si murid ni Yesus, ta’an si makiro-kirong karengan meide’ wia se tou-tou Yahudi – kimiwee wia si Pilatus, rio sia iyonala metetumpala e mayat ni Yesus. Wo si Pilatus si lime’ele’la em pakiweenna i ti’i. Laa o meiy mouw sia wo tumumpala e mayat i ti’i. 39Nikodemus kangkasi si mineiy witu. Nisia mouw si ketare-tare mineiy em bengi wia si Yesus. Sia si maali-ali en sinewokan e lana mur ampit e lana gaharu, wo’o wona’ lima nga pulu’ kati eng kawuterna.40Sea se minedo e mayat ni Yesus, kumafanla nyi’a ampit e roko’ lenan wo rumampala nyi’a ampit e rampa-rampa i ki’it eng kenaramen ne tou Yahudi sa melele’osela e mayat. 41Tawi en tampa wisa si Yesus neiy i salibela wawean e nesa taman wo witu en taman i ti’i wawean e nasa kubur weru e witu eng goremna reiy’pe’ ma’an mekasa line’osala siesa nga tou. 42Karengan e nendo i ti’i e nendo patiro’an ne tou Yahudi, awesla eng kubur i ti’i e reiy’ wa’akatla reta’na, takar sea rumeta’la e mayat ni Yesus witu.
1Witu e nendo ketare duminggu ni’itu, memo’odope kasa katoroan e nendo reideme’, mea mouw si Maria Magdalena waki kubur i ti’i wo sia lumoo’ kaa em batu e niedo momi witu eng kubur. 2Sia tumingkas mea matola si Simon Petrus wo se murid walina se neiy i keupusela ni Yesus, wo lumila’ wia nisea: “Tuhan si niedo mouw ne tou waki kuburna wo nikeiy keiy reiy’ mete’u wisa rineta’ala Nisia.”3Takar mae mouw si Petrus wo si murid walina i ti’i witu eng kubur. 4Sea nu rua se matingkas mewali-wali, ta’an si murid walina i ti’i matingkas lebe repet ta’an si Petrus i ka’ayo si kasa ketarean neiy i ka’ayo waki kubur. 5Sia mangatla witu eng gorem, wo lumoo’ e roko’ kafan rimeta’ witu en tana’; ta’anouw sia si reiy’ ghimorem witu eng gorem.6Takar meiy mouw kangkasi si Simon Petrus timodeiy wia nisia wo ghumorem witu eng gorem kubur i ti’i. Sia si limoo’ e roko’ kafan rimeta’ witu en tana’, 7kasuatan en saraweta eng ketarena witu eng kokong ni Yesus e reiy’ rimeta’ reten e roko’ kafan i ti’i, ta’an en simangawekala witu en tampa walina wo e limingkunouw.8Takar ghumoremouw kangkasi si murid walina, si ketarean neiy i kaa’ayo waki kubur i ti’i wo sia si limoo’ nyi’a wo ma’eman. 9Karengan eng kaurean ni’itu nisea se reiy’pe’ mangarti em pumpun eng Kitab Suci e limila’la , kaa Nisia si lewo’ sa reiy’ tumo’or witu e nelet ne tou minate. 10Laa o marengouw se rua murid i ti’i waki wale.11Ta’an si Maria si rimedeiy reten eng kubur i ti’i wo maame’. Kasuatan maame’ sia mangat witu eng kubur i ti’i, 12wo atonna mola se rua malaikat limabung puti’, siesa si rimuber esa nga weka eng kokong wo siesa si rimuber witu e ne’a witu en tampa e mayat ni Yesus neiy i gholeiy. 13Pokeiy ne malaikat-malaikat i ti’i wia nisia: “Ina’, ka’a koo maame’?” Wingkot ni Mria wia nisea: “Tuhanku si niedo mouw ne tou wo niaku ku reiy’ mete’u wisa e rineta’ala Nisia.”14sia nu limila’ mola en tuana sia lumengeme muri wo lumoo’ si Yesus rimedeiy witu, ta’an nisia si reiy’ mete’u, kaa ni’itu mouw si Yesus. 15Pokeiy ni Yesus wia nisia: “Ina’, ka’a koo maame’? Seiy re’en si peneronnu?” Maria si mapokeiyla sitou i ti’i sia mouw si menaang witu en taman, laa o lumila’ wia-Nisia: “Tuang, sawona’ si tuang si minedo Nisia, i lila’ momi wia niaku, wisa e rineta’ala ni tuang Nisia, rio niaku ku toro medola-Nisia.”16Pokeiy ni Yesus wia nisia: “Maria!” Maria si limengela wo lumila’ wia-Nisia witu em baasa Ibrani: “Rabuni!”, em penoronna Guru. 17Pokeiy ni Yesus wia nisia: “Te’a mouw koo metetiboiy Niaku, karengan Niaku ku reiy’pe’ minea waki si Ama’, ta’an mea mouw waki se patuari-patuari-Ku wo i lila’ mola wia nisea, kaa teakan Niaku ku laa mea wia si Ama’-Ku wo si Ama’mu, witu si Empung-Ku wo si Empungmu.” 18Maria Magdalena mea wo lumila’ wia se murid-murid: “Niaku ku limoo’ mouw si Tuhan!” wo kangkasi kaa Nisia si limila’la eng kapualitan-kapualitan i ti’i wia nisia.19Katoroan e nendo wengi mouw witu nendo ketarean duminggu ni’itu merurouw se murid-murid ni Yesus witu e nesa tampa ampit em pepalen-pepalen kinusi’ karengan nisea se meide’ wia se tou-tou Yahudi. Witu en toro ni’itu meiy mouw si Yesus wo rumedeiy witu e nuner nea wo lumila’: “Damai sejahtera i wee nikouw!” 20Wo Sia nu limila’ mola en tuana, Sia mapa’atola e lawas-Na wo en tian-Na wia nisea. Murid-murid i ti’i se mepa’a-pa’ar katoroan sea nu limoo’ si Tuhan.21Takar pokeiy ni Yesus mekasape’ kasi: “Damai sejahtera i wee nikouw! Masuat tanu si Ama’ timoke Niaku, tuanakan kangkasi teakan Niaku ku tumoke nikouw.” 22Wo Sia nu limila’ mola en tuana, Sia sumengola nisea wo lumila’: “Sungkulenouw e Roh Kudus. 23Sawona’ kouw ma’ampungela en dosa ni tou, en dosana e nampungala, wo sawona’ kouw lumila’la en dosana e minena’ witukan, en dosana e witukan.”24Ta’an si Tomas, siesa wia se mapulu’ o rua murid i ti’i, si patotoren Didimus, si reiy’ mewali-wali nisea, katoroan si Yesus nu mineiy witu. 25Takar pokeiy ne murid-murid walina i ti’i wia nisia: “Nikeiy keiy limoo’ mouw si Tuhan!” Ta’an si Tomas si limila’ wia nisea: “Nu reiy’pe’ niaku limoo’ em bekas em paku witu e lawas-Na wo nu reiy’pe’ niaku timude’la en tetudu’ku witu em bekas em paku i ti’i wo tumude’la e lawasku witu en tian-Na, ma’an mekasa niaku ku reiy’ laa ma’eman.”26Uwalu nga endo kamurian se murid-murid ni Yesus se witu sumeup eng gorem em bale i ti’i wo si Tomas si mewali-wali ampit nisea. Kasuatan em pepalen-pepalen eng kinusi’, Yesus si mineiy wo Sia rumedeiy witu e nuner nea wo lumila’: “Damai sejahtera i wee nikouw!” 27Kamurian Sia lumila’ wia si Tomas: “Reta’ mola en tetudu’mu wia nyi’i wo loo’onouw e lawas-Ku, i kaya’ momi e lawasmu wo i tude’ mola witu eng gorem en tian-Ku wo te’a koo reiy’ ma’emanla kasi, ta’an i te ma’emanola.”28Tomas si miningkot Nisia: “Yon Tuhanku wo Empungku!” 29Pokeiy ni Yesus wia nisia: “Karengan koo limoo’ mouw Niaku, takar koo ma’eman. Ma’aruiyola sea nu reiy’ limoo’, ta’an se ma’eman.”30Memang e lakere’ eng kowa’ walina en siniwo ni Yesus witu en sinaru em beren ne murid-murid-Na, e reiy’ neiy kepatik witu eng kitab yi’i, 31ta’an em baya neiy i kaghorem wia nyi’i neiy mouw i patik, rio kouw ma’eman, kaa si Yesusouw si Mesias, Oki’ ni Empung, wo rio kaa e imanmu kouw maka’ato em patou-touan witu e ngaran-Na.
1Kamurian si Yesus minapa’atola en tetou kasi wia se murid-murid-Na waki pante lour Tiberias wo Sia si minapa’atola en tetou tanu en tumodong. 2Waki pante iti’i minerur si Simon Petrus, Tomas si patotoren Didimus, Natanael si waki Kana e waki Galilea, wo se oki-oki’ ni Zebedeus wo se rua murid-Na walina. 3Pokeiy ni Simon Petrus wia nisea: “Niaku ku mea mesesikop sera’.” Pokeiy nea wia nisia: “Nikeiy keiy mea kangkasi ampit nikoo.” Sea mae laa o sumeret witu e lodeiy, ta’an e wengi ni’itu sea se reiy’ simikop sapa-sapa.4Katoroan e nendo maoatouw, Yesus si rimedeiy waki pante; ta’an se murid-murid i ti’i se reiy’ mete’u, kaa nyi’a mouw si Yesus. 5Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Heiy oki-oki’, wawean ku’a re’en kouw si makapunya nenanam? “Wingkot nea: “Reiy’la.” 6Takar pokeiy ni Yesus wia nisea : “ Pitarola em puketmu witu esa nga weka lele’os lodeiy, takar kouw laa maka’ato.” Laa o sea mitarla nyi’a wo nisea s reiy’ mouw mete’u kumeong nyi’a kasi karengan eng kelakerna ne sera’.7Takar si murid neiy i keupusla ni Yesus i ti’i limila’ wia si Petrus: “Ti’i si Tuhan.” Katoroan si Petrus nu liminga, kaa ni’itu mouw si Tuhan, takar sia makela e labungna, karengan nisia si limengat, laa o tumumpele’ witu eng gorem e lour. 8Murid-murid walina se mineiy ampit e lodeiy karengan nisea se reiy’ wa’akat waki ketana’an, wo’o i te wona’ rua nga atus hasta wo sea kumeong em puket wuta ne sera’ i ti’i. 9Katoroan sea nu i ka’ayo waki ketana’an, sea lumoo’ e waana napi wo witu e natasna en sera’ wo roti.10Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Ali momi pirala sera’, se weru sinikop miouwla i ti’i.” 11Simon Petrus si simeret witu e lodeiy laa o kumeong em puket i ti’i waki ketana’an, wuta ne sera’-sera’ sela: esa nga atus lima nga pulu’ o telu nga ipus eng kelakerna, wo ma’anouw tu’u se kelaker ni’itu, em puket i ti’i e reiy’ mina kurensang.1214Pokeiy ni Yesus wia nisea: “Meiy mouw wo mente’ mouw.” Reiy’la witu e nelet ne murid-murid i ti’i si berani mueiy wia-Nisia: “Seiy re’en Nikoo?” Karengan nisea se mete’u, kaa Nisia mouw si Tuhan. 13Yesus si minajula witu e muka, medo roti wo meela nyi’a wia nisea, tuanakan kangkasi se sera’ i ti’i. Ni’itu mouw eng kateluna si Yesus minapa’atola en tetou wia se murid-murid-Na nu reiy’ mouw Sia nu timo’or witu e nelet ne tou minate.15Sea nu minente’ mola Yesus si limila’ wia si Simon Petrus: “Simon, urang ni Yohanes, sapa ku’a koo meupusla Niaku e lumebela ta’an nisea yi’i?” Wingkot ni Petrus wia-Nisia: “Nulit Tuhan, Nikoo koo mete’u, kaa niaku ku meupusela Nikoo.” Pokeiy ni Yesus wia nisia: “Rawirenola se domba-domba-Ku.” 16Pokeiy ni Yesus kangkasi wia nisia laa eng karuana: “Simon, urang ni Yohanes, sapa ku’a koo meupusela Niaku?” Wingkot ni Petrus wia-Nisia: “Nulit Tuhan, Nikoo koo mete’u, kaa niaku ku meupusla Nikoo.” Pokeiy ni Yesus wia nisia: “Rawirenola se domba-domba-Ku.”17Pokeiy ni Yesus wia nisia laa eng kateluna: “Simon, urang ni Yohanes, sapa ku’a koo meupusela Niaku?” Takar en tekurouw e nate ni Petrus karengan Yesus si limila’ eng kateluna: “Sapa ku’a nikoo koo meupusla Niaku?” Wo sia lumila’ wia-Nisia: “Tuhan, Nikoo koo mete’u e reiy’ sa mina’asa, Nikoo koo mete’u, kaa niaku ku meupusla Nikoo.” Pokeiy ni Yesus wia nisia: “Rawirenola se domba-domba-Ku. 18Niaku lumila’me wia nikoo: Kaulitna katoroan nikoo nu mudape’ nikoo koo ma’akes e rereenannu sandiri wo koo kumelang wisa i te eng kepa’arannula, ta’an sa koo mina tu’a mouw, koo laa kumaya’la e lawasmu wo se tou walina se laa ma’akes nikoo wo mali nikoo waki tampa e reiy’ i kepa’armula.”19Wo eng kapualitan yi’i neiy i lila’-Nala kaa meteturu’la kumura si Petrus laa mate wo lumo’orela si Empung. Sia nu limila’ mola en tuana Sia lumila’ wia si Petrus: “Kumi’itouw Niaku.”20Kasuatan si Petrus nu limenge, sia lumoo’ kaa si murid neiy i keupusla ni Yesus si kasuatan maki’iti nisea, nyi’a i ti’i si murid witu e nedo kasuatan sea nu mekaan mewali-wali si rimuber reten ni Yesus wo si limila’: “Tuhan, seiy re’en sia si laa sumarakan Nikoo?” 21Katoroan si Petrus nu limoo’ si murid i ti’i, sia lumila’ wia si Yesus : “ Tuhan, sapa ku’a re’en e laa mamuali wia nisia yi’i?”22Wingkot ni Yesus: “Sawona’ Niaku mepa’arla, rio sia minena’ matou-tou i ka’ayo Niaku meiy, ni’itu e reiy’ urusannu. Ta’an nikoo: kumi’itouw Niaku.” 23Takar tu rumangketouw e nabarwitu e nelet ne patuari-patuari i ti’i, kaa si murid i ti’i si reiy’ laa mate. Ta’an si Yesus si reiy’ limila’la wia si Petrus, kaa si murid i ti’i si reiy’ laa mate, ta’an i te: “Sawona’ Niaku mepa’arla rio sia minena’ matou-tou i ka’ayo Niaku meiy, ni’itu e reiy’ urusannu.”24Nisia mouw si murid, si minee kasairian tanume em baya nyi’a yi’i wo si minatikola nyi’a wo kita ta mete’u, kaa eng kasairianna i ti’i e nulit. 25E lakere’ eng kapualitan-kapualitan walina kasi en siniwo ni Yesus, ta’an sawona’ em baya nyi’a i ti’i e lewo’ sa reiy’ i patikla pengesa-ngesan, takar e wona’ eng kaoatan yi’i e reiy’ mete’u muat em baya eng kitab e lewo’sa reiy’ i patik i ti’i.
1Heiy Teofilus, witu em buukeku eng ketare niaku ku minatik en tanume e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em pina’ayangla wo e neiy i turu’la ni Yesus, 2i ka’ayo witu e nendo Sia nu kina’adetan. Nu reiy’ pe’ i tu Nisia si minee mola em perenta-Na kaa e Roh Kudus wia se rasul-rasul pineleng-Na. 3Wia nisea Sia si minapa’atola en tou-Na ni’itu nu simampetouw em peme’itan-Na, wo ampit e laker kowa’ Nisia si minapaulitla, kaa Nisia si matou-tou. Karengan eng kaurean epat nga pulu’ nga endo Nisia si minenou-noup minapa’atola en tou wo mesesusuiy wia nisea en tanume eng Keraja’an ni Empung.4Witu e nendo mekasa katoroan Sia nu mekaan mewali-wali ampit nisea, Sia malouw nisea metetele’ula e Yerusalem, wo rimeo nisea mena’ witu ma’ana’la en ta’ar ni Ama’, en – tuana em pokeiy-Na – “ e lininga miouw mola wia-Niaku. 5Karengan Yohanes si mebaptis ampit e rano, ta’an reiy’ mouw ure kasi nikouw kouw laa baptisen ampit e Roh Kudus.”6Takar mueiy mouw sea nu minerur witu : “ Tuhan, pa’ar ku’a Koo wia e masa i yi’i sumegaya’la eng keraja’an ni’i wee si Israel ?” 7E wingkot-Na : “ Nikoo koo reiy’ perlu mamete’ula e masa wo e nedo, e neiy i tatapla ni Ama’ sandiri ni’i ki’it eng kuasa-Na. 8Ta’an nikouw kouw laa maka’ato eng kuasa, sa e Roh Kudus en tumumpa witu e natas miouw, wo nikouw kouw laa mamuali sairi-Ku waki Yerusalem wo waki e minapekasa Yudea wo en Samaria wo i ka’ayo waki en tempok em bumi.”9Nisia nu limila’ mola en tuana, ka’adetanouw Sia pinaka loo-loo’ nea, wo e linaak eng kimelungla wia-Nisia witu e leloo’an nea. 10Katoroan sea nu mawerene waki langit e nedo Sia nu maatas i ti’i, i kalo’ositi rimedeiy mouw se rua tou minake puti’ witu en tawi nea, 11wo lumila’ wia nisea : “ Heiy tou-tou Galilea, ka’a ku’a kouw rumedeiy maloo’me waki langit? Si Yesus yi’i, si kina’adetane waki sorga timele’ula nikouw, si laa meiy sumeup ampit eng kenaramen masuat en tanu nikouw nu limoo’ Nisia limongkot waki sorga.”12Takar marengouw se rasul-rasul i ti’i mea waki Yerusalem waki eng kuntung em patotoren Kuntung Zaitun, esa nga kekelangan i te en Sabat eng kewa’akatna waki Yerusalem. 13Nisea nu neiy mouw i ka’ayola waki kota, o lumongkotouw sea waki woang atas, witu en tampa tino’upan nea. Nisea i ti’i nyi’a mouw si Petrus wo si Yohanes, Yakobus wo si Andreas, Filipus wo si Tomas, Bartolomeus wo si Matius, Yakobus bin Alfeus, wo si Simon tou Zelot wo si Yudas bin Yakobus. 14Nisea nu waya se timentem ampit esa nga ate witu en sesombayangen mewali-wali, ampit se pirala wewene ma’an si Maria, ina’ ni Yesus, wo ampit se patuari-patuari ni Yesus.15Witu e nendo-nendo ni’itu rumedeiy mouw si Petrus witu eng kauneran ne patuari-patuari se kasuatan minerur witu, wo’o wona’ esa nga atus tou eng kelakerna laa o lumila’: 16“Heiy patuari waya, lewo’ mouw sa reiy’ lekep e nats eng Kitab Suci, e neiy i pa’ayola e Roh Kudus ampit e nieletan ni Daud en tanume si Yudas, si pa’aka-aka’an ne tou-tou simikop si Yesus i ti’i.17En dulu sia si neiy i kaghorem witu e rerekenan neiy wo maedo e weteng witu em pelayanan i yi’i.” 18– Yudas i yi’i si timelesouw esa nga werot e tana’ ampit en tetoro pasiwo-siwonna lewo’, laa o sia i ka’anu neiy i kasumparak, wo en tianna e mina kewe’ i ka’ayo em baya em pumpun en tianna en timeroa’ wia luar. 19Eng kapualitan i ti’i eng kete’uan em baya ne penduduk Yerusalem, i ka’ayo en tana i ti’i em patotoren nea witu em baasa nea nuesa “Hakal – Dama”, em penoronna Tana’ Raa’20“Karengan neiy i patik witu eng kitab Mazmur : Ma’anouw en dinasinganna e mapenes, wo ma’anouw reiy’la si maana’ witu eng goremna : wo : Ma’anouw en jabatanna e nedonla ne tou walina.21Jadi e lewo’ sa reiy’ awesala wia nikeiy siesa tou witu nisea si reiy’ mena’ meiy maarur ampit nikeiy kaurean si Tuhan Yesus mewali-wali ampit nikeiy, 22nyi’a i ti’i muleiymi waki baptisan ni Yohanes i ka’ayomi e nedo si Yesus nu kina’adetane waki sorga timele’ula nikeiy, kaa laa mamuali sairi ampit nikeiy tanume eng kebangkitan-Na.” 23Laa o sea ma’ayola se rua tou : Yusuf si patotoren Barsabas wo si kangkasi mekengaran Yustus, wo si Matias.24Nisea nu waya se simombayang wo limila’ : “ Ya Tuhan, Nikoo mouw si maka sine’u e nate em baya ne tou, i tudu’ mola satorona seiy si pineleng-Mu wia se rua tou i yi’i, 25kaa laa maka’ato en jabatan pelayanan, e nyi’a i ti’i eng kerasulan neiy i tele’ula ni Yudas si neiy mouw i kawolon witu en tampa waar i wee nisia.” 26Laa o sea kumoba’ i wee se rua tou i ti’i wo si tinena’ eng koba’ nyi’a mouw si Matias wo ampit en tuana sia si neiy i awesla witu e rerekenan ne mapulu’ o esa rasul i ti’i.
1Katoroan i ka’ayola e nendo Pentakosta, em baya ne tou ma’eman se minerur witu e nesa tampa. 2Kalo’ositi en timumpa momi waki langit e nesa legu’an tanu en sengoan e reghes ente’ minutala e minapekasa em bale, witu e wisa sea rimuber; 3wo mapa’ato mouw wia nisea e lila’-lila’ en tanu e layasna napi e minangasesera wo tumeka’ wia nisea siesa o siesa. 4Takar wuta mouw sea ampit e Roh Kudus, laa o sea muleiy mengila-ngila’ witu em baasa walina, tanu neiy i weela ni Roh i ti’i wia nisea kaa laa melelila’la nyi’a.5En toro ni’itu waki Yerusalem se maana’ se tou-tou Yahudi se saleh waki e reiy’ sa mina’asa bangsa wia em bawa’ en solong langit. 6Katoroan tumumpami e legu’an i ti’i, o muyutouw se tou kelaker. Nisea se likoko karengan nisea siesa o siesa liminga se rasul-rasul i ti’i mengila-ngila’ witu em baasa nea nuesa. 7Nisea nu waya se minenganga-nganga wo ma’erang, laa o lumila’ : “ Reiy’ ku’a re’en sea nu waya nu mengila-ngila’ i ti’i se tou eng Galilea?8Kumura mouw wona’ nikita siesa o siesa liminga nisea mengila-ngila’ witu em baasa ta nuesa, nyi’a i ti’i em baasa pepaken ta waki wanua asal ta nuesa : 9nikita ta tou em Partia, Media, Elam, penduduk Mesopotamia, Yudea wo Kapadokia, Pontus wo Asia, 10Frigia wo em Pamfilia, Mesir wo en daerah-daerah Libia e minetawian ampit eng Kirene, se malepu-lepu – malepu-lepu waki Roma, 11le’os se tou Yahudi ma’anouw tu’u se maki’i-ki’it e agama Yahudi, se tou Kreta wo se tou Arab, nikita ta liminga nisea se mengila-ngila’ witu em baasa witu em baasa ta nuesa en tanume em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon wangko’ en tinuanala ni Empung.”12Nisea nu waya se minenganga-nganga wo kasa mine ngera-ngerang katoroan meila’ siesa wia se walina : “ Sapa ku’a re’en em penoronna e nyi’i ?” 13Ta’an se tou walina se masindir : “ Nisea se kasuatan tinoek e nanggor emis.”14Takar tumo’orouw si Petrus rumedeiy ampit se mapulu o esa rasul i ti’i, wo ampit en suara menaleinteng sia lumila’ wia nisea :” Heiy kouw tou Yahudi wo nikouw nu waya maana’ waki e Yerusalem, kete’uanola wo ghenangenola e lelila’anku i yi’i. 15Se tou-tou i yi’i se reiy’ tinoek tanu em pokeiy miouwla karengan e nendo en tare mouw i te jam Sembilan,16ta’an e ni’itu mouw e neiy i nuwu’la ni Empung ampit e nieletala ni nabi Yoel : 17E laa mamuali witu e nendo-nendo kesampetan – tuana mouw e nuwu’ ni Empung – kaa Niaku ku laa mura’arakla e Roh-Ku witu e natas em baya ne tou; takar se oki-oki’mu tuama wo wewene se laa mawetik, wo se tole-tolemu se laa maka’ato em peleloo’an-peleloo’an, wo se tou-toumu tu’a se laa maka’ato e nipi.18O kangkasi witu e natas ne hamba-hamba-Ku tuama wo wewene e laa Kuiwura’arakla e Roh-Ku witu e nendo-nendo i ti’i wo nisea se laa mawetik. 19Wo Niaku ku laa sumiwola e mujizat-mujizat waki atas, waki langit wo eng kowa’-kowa’ waki wawa’, waki bumi : raa’ wo e napi wo en talume’eme’-talume’eme’ e nawun.20Si endo si laa melaeng si mamuali kasa reidem wo si sumendot si mamuali raa’ nu reiy’pe’ mineiy e nendo ni Tuhan, e nendo wangko’ wo mulia i ti’i. 21Wo seiy i te si maaleiy witu e ngaran ni Tuhan si laa lawiren.22Heiy tou-tou Israel, linganouw e lelila’an i yi’i : Si neiy ku i maksudla, nyi’a mouw si Yesus waki Nazaret, siesa tou si neiy mouw i tantula ni Empung wo si neiy i nyatala wia nikoo ampit eng kaente’an-kaente’an wo e mujizat-mujizat wo eng kowa’-kowa’ en tinuanala ni Empung ampit em perantara’an-Na witu e nuner miouw, tanu eng kete’uan niouw. 23Nisia si neiy i sarakan ni’i ki’it e maksud wo eng kepa’ar-Na, si neiy miouw mouw i salibla wo winunu’ miouw kaa e lawas ne bangsa-bangsa durhaka. 24Ta’an si Empung si timo’orla Nisia ampit rimou’la Nisia witu em peme’itan maut, karengan reiy’ wona’ o Sia minena’ witu eng kuasa maut i ti’i.25Karengan Daud si limila’ en tanume Nisia : Niaku ku reiy’ mena’ maloo’ wia si Empung, karengan Nisia si rimedeiy witu esa nga weka lele’osku, niaku ku reiy’ moghe. 26Kaa ni’itu e nateku mepa’a-pa’ar wo si imukurku si mario-rio, awesla e nouwakku e laa makapenes ampit eng kaleneran,27karengan Nikoo koo reiy’ simarakan niaku witu eng kaoatan ne tou minate, wo reiy’ minayala se Tou Kudus-Mu lumoo’ eng kapunengan. 28Nikoo koo minakite’ula wia niaku e lalan patou-touan; Nikoo koo laa kumaruniala niaku ampit e mepa’a-pa’ar witu en sinaru-Mu.29Patuari waya, niaku ku toro menoto-notor ampit e makaredeiy wia nikoo en tanume si Daud, ama’ ne bangsa ta. Nisia si minate mouw wo kinuburouw, wo eng kuburanna e wiape’ nikita i ka’ayomi e nendo yi’i. 30Ta’an nisia siesa nabi wo nisia si mete’u, kaa si Empung si tima’arola wia nisia ampit minopo en tiwa’, kaa Nisia si laa rumuberla siesa tou witu en see’ ni Daud nuesa witu e natas en takhtana. 31Kaa ni’itu nisia si limoo’ mouw wia e rerior wo si simusuiyola en tanume eng kineteto’or ni Mesias, katoroan nisia nu limila’la, kaa nisia si reiy’ neiy i tele’ula witu eng gorem eng kaoatan ne tou minate, wo kaa le’o-Na e reiy’ me’anla eng kapunengan.32Si Yesus i yi’i mouw si tino’orla ni Empung, wo en tanume eng kapualitan i ti’i nikeiy mouw nu waya keiy sairi. 33Wo Sia nu neiy mouw i rakekla e lawas lele’os ni Empung wo miaka’ato e Roh Kudus neiy i ta’arla i ti’i, takar i wura’arak-Nala sapa e linoo’ wo lininga miouw wia nyi’i.34Karengan reiy’ si Daud si limongkot waki sorga, awesla si Daud sandiri si limila’: Tuhan si minuwu’ mola wia si Tuangku, 35Rumuberouw witu esa nga weka lele’os-Ku, i ka’ayo Kusumiwo se kesaru-kesaru-Mu se mamuali kontoiyan e ne’a-Mu. 36Jadi se minapekasa kaum Israel se lewo’ sa reiy’ mete’u ampit makauli-ulit, kaa si Empung si simiwo mola si Yesus, si neiy miouw i salibla i ti’i, si minamuali Tuhan wo Kristus.”37Katoroan sea nu liminga eng kapualitan i ti’i e nate nea eng kasa mina’arip, laa o sea mueiy wia si Petrus wo se rasul-rasul walina: “Sapa ku’a re’en e lewo’ sa reiy’ siwon neiy, patuari waya?” 38Wingkot ni Petrus wia nisea: “Makedo’ mouw wo satorona nikouw siesa o siesa meela en tou baptisen witu e ngaran ni Yesus Kristus kaa laa pa’ampungan en dosamu, takar nikouw kouw laa maka’ato eng karunia e Roh Kudus. 39Karengan wia nikouw mouw en ta’ar i ti’i wo wia se oki-oki’mu wo wia se tou se wa’akate’, nyi’a i ti’i eng kelaker ne laa kereten ni Tuhan Empung ta.”40.” Wo ampit e laker lelila’an walina kasi nisia si minee e nesa kasairian makauli-ulit wo nisia si mapero wo mange’enge’la nisea, pokeiyna: “I wee mouw en toumu lawirela wia se angkatan lewo’ i yi’i.” 41Se tou-tou se simungkul e lelila’anna i ti’i se mineela en tou baptisen wo witu e nendo ni’itu eng kelaker nea se minawes wo’o wona’ telu nga riwu jiwa. 42Nisea se timentem witu en teturu’ ne rasul-rasul wo witu em paasa-asa’an. Wo nisea se reiy’ mena’ maarur kaa laa mepepete’la e roti wo sumombayang.43Takar kineide’anouw sea nu waya, kasuatan se rasul-rasul i ti’i se timuanala laker e mujizat wo eng kowa’. 44Wo em baya ne tou mina’emanouw se minena’ minaesa’an, wo e reiy’ sa mina’asa eng kapunya’an nea nyi’a mouw eng kapunya’an mewali-wali, 45wo reiy’ mena’ wawean wia nisea si mewangker eng harta kapunya’anna, laa o memete-metengla nyi’a wia em baya ne tou minatroan ampit em pemandungen niesa o niesa.46Ampit en tentem wo ampit esa nga ate nisea se maarur susur e nendo witu em bait ni Empung. Nisea se mapete’la e roti waki wale niesa o niesa e nesa kenaramen em papontol wo mekaan mewali-wali ampit e melaya-laya’ wo ampit en tulus ate, 47kasuatan malo’or si Empung. Wo nisea se kepa’ar em baya ne tou. Wo susur e nendo Tuhan si maawesla eng kelaker nea ampit se tou linawirla.
1Witu e nendo mekasa melelaa mouw e nedo sumombayang, nyi’a i ti’i en jam tiga mawengindo, lumongkotouw si Petrus wo si Yohanes witu em Bait ni Empung. 2Witu wawean siesa tuama, si kepor rengane’ eng kinetetouna i ka’ayo sia si lewo’ sa reiy’ wulengan. Susur e nendo sitou i ti’i si neiy i reta’la tawi e lengko’an em Bait ni Empung, e mekengaran Gerbang Indah, kaa mekekiwee esa nga wuntul wia se tou maghorem witu em Bait ni Empung. 3Katoroan sitou i ti’i limoo’, kaa si Petrus wo si Yohanes se megheghorem witu em Bait ni Empung, sia kumiwee esa nga wuntul.4Nisea se timu’usla nisia wo si Petrus si limila’ : “ Lumoo’ mouw wia nikeiy.” 5Laa sitou i ti’i tumu’usla nisea ampit e narapan laa maka’ato wo’o sapa wia nisea. 6Ta’an si Petrus si limila’ : “ E mas wo em perak reiy’la wia niaku, ta’an sapa em bia niaku, ni’i weekula wia nikoo : Demi e ngaran ni Yesus Kristus, tou Nazaret i ti’i, kumelangouw !”7Laa o sia tumiboiy e lawas lele’os ni tou i ti’i wo sumawang nisia rumedeiy. En toro i te ni’itu kangkasi eng keterouw e ne’a wo em berenna e ne’a ni tou i ti’i. 8Sia kumompo’ rumedeiy laa o kumelang mea o meiy wo kumi’itla nisea witu eng gorem em Bait ni Empung, kumelang wo mengompo-ngompo’ kasuatan malo’or si Empung.9Se minapekasa rakyat i ti’i se limoo’ nisia makelang kasuatan malo’or si Empung, 10laa o sea sumine’u nisia si tanume sitou mengengiwee esa nga wuntul witu eng Gerbang Indah em Bait ni Empung, i ka’ayo nisea se ma’erang wo i kenganga en tanume en sapa e minamuali mola wia nisia.11Karengan sitou i ti’i si reiy’ mena’ maki’itla si Petrus wo si Yohanes, takar se minapekasa ne tou kelaker se kasa kina’erangan i ti’i se mineiy muyutla nisea witu em pondol patotoren Pondol Salomo. 12Petrus si lomoo’ se tou kelaker i ti’i laa o lumila’: “ Heiy tou Israel, ka’a kouw ma’erang en tanume e minamuali i ti’i wo ka’a kouw matu’us nikeiy tanu mokan nikeiy keiy simiwola sitou i yi’i kimelang karengan eng kuasa ka’apa eng kelale’an neiy nuesa?13Empung ni Abraham, Ishak, wo ni Yakub, Empung ne nene moyang ta se limo’orola si Hamba-Na, nyi’a i ti’i si Yesus neiy miouw i sarakan wo i sede’ witu en sinaru ni Pilatus, ma’anouw tu’u si Pilatus si maka ghenang, kaa Nisia si lewo’ sa reiy’ i reta’la. 14Ta’an nikouw kouw simede’ Eng Kudus wo e Nulit, ampit mepa’arla siesa tou memunu’ tanu en taber wia nikouw.15Tuana mouw Sia, Si Pa’aka-aka’an witu em patou-touan, si winunu’ miouw mouw, ta’an si Empung si timo’orola Nisia witu e nelet ne tou minate; wo en tanume eng kapualitan i ti’i nikeiy mouw keiy sairi. 16Wo karengan em pa’emanan witu e Ngaran ni Yesus, takar e Ngaran i ti’i eng kimeterola sitou linoo’ miouw wo kasine’uan niouw i yi’i ; wo em pa’emanan i ti’i e minee mola kale’osan wia sitou i yi’i witu en sinaru em baya miouw.17Heiy patuari waya, niaku ku mete’u kaa nikouw kouw simiwomola en tuana karengan eng kareiy’mete’uan, masuat tanu se pa’aka-aka’an niouw. 18Ta’an ampit e lalan tuana Empung si limekepola en sapa neiy mouw i nuwu’-Nala eng ketarean ampit e nieletan ne nabi-nabi-Na, nyi’a i ti’i kaa si Mesias si neiy i toke-Na si lewo’ sa reiy’ peme’itan.19Kaa ni’itu mawena’asouw wo makedo’ mouw, rio en dosamu e re’inla, 20rio si Tuhan si mapa eiymi e nendo kale’aran, wo tumoke si Yesus, si wakipe’ eng ketareani neiy i weela nikoo si tanume si Kristus.21Kristus i ti’i si lewo’ sa reiy’ mena’ waki sorga i ka’ayo e nedo pesesegaya’an e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa, tanu neiy i nuwu’la ni Empung ampit e nieletan ne nabi-nabi-Na kudus witu en zaman dulu. 22Reiy’ re’en e neiy mouw i lila’la ni Musa : Empung Tuhan si laa tumo’orla i wee nikoo siesa nabi witu e nelet ne patuari-patuarimu, masuat tanu niaku : Linganola sia witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e laa i lila’nala wia nikoo. 23Wo e laa mamuali, kaa em baya ne tou se reiy’ limingala si nabi i ti’i, se laa punengen witu se umat ta.24Wo em baya ne nabi se simusuiyola, e muleiymi waki si Semuel, wo nu reiy’ mouw nisia, se minawetikola en tanume en zaman i yi’i. 25Nikouw mouw kouw maka’ato e wetik-wetik i ti’i wo maka’ato weteng witu en teta’aran tinuana mola ni Empung ampit se nene moyang ta, katoroan Sia nu minee nuwu’ wia si Abraham : Kaa se see’mu em baya ne bangsa wia en saruan em bumi se neiy berkaten. 26Wo i wee nikouw mouw eng ketare-tare si Empung tumo’orela si Hamba-Na wo tumoke-Nisia wia nikouw, rio Sia merkatla nikouw ampit ma’aka-akala wia nikouw siesa o siesa marengi waki e reiy’ sa mina’asa eng kalewo’annu.”
1Katoroan si Petrus wo si Yohanes masusuiy wia se tou kelaker, i kalo’ositi se nieiy mouw ne imam-imam wo si kepala pengawal em Bait ni Empung ma’an se tou-tou Saduki. 2Se tou-tou i ti’i se kasa meupi’ karengan nisea se maturu’ se tou kelaker wo maabarla, kaa witu si Yesus wawean eng keteto’or witu e nelet ne tou minate. 3Nisea se sinikop wo i sarakan witu eng gorem en tahanan i ka’ayo e nendo kawo’odoanna, karengan nendo e wengi mouw. 4Ta’an witu e nelet ne tou liminga en teturu’ i ti’i laker se mina’eman, i ka’ayo eng kelaker nea se minamuali wo’o wona’ lima nga riwu tou tuama.5Witu e nendo kawo’odoanna se pa’aka-aka’an – pa’aka-aka’an ne Yahudi ma’an se tu’a-tu’a wo se ahli-ahli Taurat se timuanala sidang waki Yerusalem 6ampit si Imam Wangko’ Hanas wo si Kayafas, Yohanes wo si Aleksander wo em baya se tou walina se neiy i kaghorem see’ ne Imam Wangko’. 7Laa si Petrus wo si Yohanes se neiy i sarula witu en sidang i ti’i wo muleiy periksan ampit e wewueiyen i yi’i : “ Ampit eng kuasa wisa ku’a re’en ka’apa witu e ngaran ni seiy ku’a re’en kouw mawinta’ en tuana i ti’i?”8Takar wingkot ni Petrus, wuta ampit e Roh Kudus : “ Heiy pa’aka-aka’an – pa’ak-aka’an ne umat wo tu’a-tu’a, 9sa nikeiy teakan keiy lewo’ sa reiy’ periksan karengan e nesa kale’osan wia siesa tou rara’an wo lewo’ sa reiy’ tumerangla ampit eng kuasa wisa ku’a re’en sitou i ti’i line’osla, 10takar kete’uan niouw mola nu waya wo ne minapekasa umat Israel, kaa witu e ngaran ni Yesus Kristus, tou Nazaret, si neiy miouw mouw i salibla, ta’an si tino’orla ni Empung witu e nelet ne tou minate – kaa eng karengan si Yesus i ti’i mouw sitou i yi’i si rimedeiy ampit en segaya’ teakan wia en sinaru miouw.11Yesus nyi’a mouw si watu neiy i tea’ ne meneniwo-meneniwo bangunan – nyi’a i ti’i nikouw nuesa – , ta’an nisia si minamuali mouw watu penjuru 12Wo eng kelawiran reiy’la witu eng gorem ni seiy i te tu’u kangkasi ta’an witu i te eng gorem-Na, karengan wia e wawa’ en solong e langit i yi’i reiy’la e ngaran walina neiy i weela wia sitou kaa nyi’a o kita toro lawiren.”13Katoroan en sidang i ti’i limoo’ eng kaberanian ni Petrus wo ni Yohanes wo mamete’ula, kaa nisea nu rua se tou karengan se reiy’ simekolah, ma’erangouw sea; wo nisea se sumine’u nisea nu rua se tanume se maki’i-ki’it si Yesus. 14Ta’an karengan nisea se limoo’ sitou si line’osla i ti’i si rimedeiy witu esa nga weka ne rua rasul i ti’i, nisea se reiy’ mete’u lumila’la sapa-sapa kaa mepepero nyi’a.15Wo nu reiy’ mouw sea nu rimeo se rasul-rasul i ti’i tumele’ula e woang sidang, rumundingouw sea, 1616 wo lumila’ : “ E winta’ sapa ku’a re’en e lewo’ sa reiy’ edon ta wia se tou-tou i yi’i? karengan em pakaloo’o-loo’onola wia em baya ne penduduk Yerusalem, kaa nisea se timuana mola e nesa mujizat em pakaloo’-loo’n wo nikita ta reiy’ mete’u sumangkal nyi’a. 17Ta’an rio eng kapualitan i ti’i te’a tu kumere i ka’abar witu e nelet ne tou kelaker, le’osouw ta miwet wo malouw nisea, rio sea te’a sumusuiy kasi wia si seiy i te tu’u witu e ngaran i ti’i.” 18Wo nu reiy’ mouw sea nu rua nu neiy i reo ghumorem, nisea se pinerentala, rio kasa mouw te’a mesesusuiy ka’apa mawee teturu’ kasi witu e ngaran ni Yesus.19Ta’an si Petrus wo si Yohanes se miningkot nisea : “ I laa mouw nikouw kouw mutusla nuesa wisa re’en e nulit witu en sinaru ni Empung : lale’ wia nikouw ka’apa lale’ wia si Empung. 20Karengan reiy’ wona’ wia nikeiy e laa reiy’ mengila-ngila’ en tanume en sapa e linoo’ meiy mouw wo e lininga meiy mouw.”21Nisea se makakete mola maiwet wia se rasul-rasul i ti’i, ta’an eng kesampetanna e rimeta’la nisea tu’u, karengan en sidang e reiy’ limoo’ e lalan kaa laa me’ukum nisea karenga se meide’ wia se tou kelaker se limo’orola e ngara ni Empung minato’orongan ampit en sapa e minamuali mola. 22Karengan sitou si line’osla e mujizat i ti’i e limantouw mouw witu e nepat nga pulu’ nge te’un e numurna.23Sea nu neiy mouw i reta’la mea mouw si Petrus wo si Yohanes wia se ka’ampit-ka’ampit nea , laa o sea ma’asarla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e neiy i lila’la ne imam-imam kepala wo se tu’a-tu’a wia nisea. 24Katoroan se ka’ampit-ka’ampit nea nu liminga eng kapualitan i ti’i, maaleiy mouw sea mewali-wali wia si Empung, pokeiy nea : “ Oh Tuhan, Nikoo mouw si simiwola e langit wo em bumi, en tasik wo e reiy’ sa mina’asa em pumpunna. 25Wo kaa e Roh Kudus ampit e nieletan ni hamba-Mu Daud, ama’ meiy, Nikoo koo minuwu’ mouw :Ka’a se rungkar se bangsa-bangsa,ka’a se suku-suku bangsamawona-wona’ em perkara reiy’ si ka’ara’an?2626 Se raja-raja eng kaoatan se matiro-tiro’ wo em baya ne pemangko’ se minerurkaa mesesu’usuk si Tuhan wo Se Niurap-Nala27Karengan eng kaulitna se minerurouw wia eng kota i yi’i si Herodes wo si Pontius Pilatus ma’an se bangsa-bangsa wo se walak-walak ne bangsa Israel se mesesu’usuk si Yesus, si Hamba-Mu kudus, si niurap-Mula, 28kaa laa metetuanala e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e neiy mouw i tantu-Mula wakipe’ eng ketareani kaa eng kuasa wo eng kepa’aran-Nu.29Wo teakan, oh Tuhan loo’onouw kumura sea me’iwet nikeiy wo weeanola wia se hamba-hamba-Mu eng kaberanian kaa laa ma’abarla e nuwu’-Mu. 30I ulurola e lawas-Mu kaa melele’osla sitou, wo i siwo mola eng kowa’-kowa’ wo e mujizat-mujizat kaa e ngaran ni Yesus, si Hamba-Mu kudus.” 31Wo katoroan nisea nu kasuatan masombayang, o moghe mouw en tampa nieruran nea i ti’i wo nisea nu waya se wuta ampit e Roh Kudus, laa o sea maabarla e nuwu’ ni Empung ampit eng kaberanian.32Sapa tare em paeru-eruran ne tou se mina’emanouw i ti’i, nisea se esa nga ate wo se esa nga imukur, wo reiy’ siesa tou tu’u si lumila’, kaa e wo’o sapa witu eng kapunya’anna nyi’a mouw eng kapunya’anna nuesa, ta’an e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa nyi’a mouw eng kapunya’an mewali-wali. 33Wo ampit eng kuasa wangko’ se rasul-rasul se minee eng kasairian tanume eng kineteto’or ni Tuhan Yesus wo nisea nu waya se matou-tou witu e nupus karunia mineloko-lokon.34Karengan reiy’la siesa tou tu’u si reiy’ awes witu e nelet nea; karengan em baya ne tou se makapunya tana’ ka’apa wale, se minangker eng kapunya’anna i ti’i, wo e wua’ winangkeran i ti’i e niali nea 35wo i reta’ neala witu en sinaru ne’a ne rasul-rasul; laa o i pemete-metengla wia se susur tou minatoroan ampit em pemandungen nea.36Tuana mouw kangkasi ampit si Yusuf, si patotoren ne rasul-rasul Barnabas, em penoronna si oki’ pangiboran, siesa tou Lewi waki Siprus. 37Nisia si minangker e numa, kapunya’anna, laa o mali e loitna i ti’i wo rumeta’la nyi’a witu en sinaru ne’a ne rasul-rasul.
1Wawean siesa tou walina si mekengaran Ananias. Nisia ma’an si ka’awuna Safira se minangker esa nga werot tana’. 2Ampit eng kete’uan ni ka’awuna sia tumaang e nesa nga weteng witu e wua’ winangkeran i ti’i wo e nesa nga weteng walina e niali wo neiy i reta’la witu en sinaru e ne’a ne rasul-rasul.3Ta’an si Petrus si limila’: “ Ananias, ka’a e natemu eng kinuasa’an ni Iblis, i ka’ayo koo timowo mola e Roh Kudus wo timaang e nesa nga weteng witu e wua’ winangkeran en tana’ i ti’i? 44Kaurean en tana’ i ti’i reiy’ neiy i wangker, reiy’ ku’a e ni’itu e minena’ kapunya’annu, wo nu neiy mouw i wangker, reiy’ ku’a e wua’na i ti’i e minena’ witu eng kuasamu? Ka’a koo minepa’arlala em pasiwo-siwon i ti’i witu e natemu? Nikoo koo reiy’ timowola sitou, ta’an koo timowola si Empung.” 5Katoroan nu liminga e lelila’an i ti’i o i karewa mouw si Ananias wo rangkutouw e nyawana. Takar se kasa mouw kineide’an em baya se tou liminga eng kapualitan i ti’i. 6Laa o meiy mouw se pirala taretumou; sea kumafanla e mayat i ti’i, muleng nyi’a kumaluar wo mea kumuburla nisia.7Wo’o wona tiga jam kamurian ghumoremouw si ka’awu ni Ananias, ta’an nisia si reiy’ mete’u sa sapa e minamuali mola. 8Pokeiy ni Petrus wia nisia : “ I lila’ momi wia niaku, ampit e narga tuana re’en en tana’ i ti’i neiymu i wangker?” Wingkot ni wewene i ti’i : “ E nulit tuana.”9Pokeiy ni Petrus : “ Ka’a nikouw nu rua kouw minaesa’an kaa mewewa’awa’la e Roh ni Tuhan? Loo’onouw, se tou-tou se werukan kimuburla si ka’awumu se rimedeiy witu en sinaru em pepalen wo nisea se laa muleng nikoo kangkasi kumaluar.” 10Laa o i karewa mouw si wewene i ti’i en toro i te ni’itu kangkasi witu en sinaru e ne’a ni Petrus wo rangkutouw e nyawana. Katoroan se taretumou-taretumou i ti’i ghumorem, nisea se minatola nisia si minate mouw, laa o sea muleng nisia kumaluar wo kumuburla nisia witu esa nga weka ni ka’awuna. 11Takar se kasa kineide’anouw se minapekasa ne jema’at wo em baya ne tou se liminga eng kapualitan i ti’i.12Wo kaa en tinuanala ne rasul-rasul eng kelaker eng kowa’ wo e mujizat witu e nelet ne tou kelaker. Em baya se tou ma’eman se reiy’ mena’ maarur witu em Pondol Salomo witu em paasa-asa’an ente’. 13Se tou-tou walina se reiy’la si berani sumewokla en tou wia nisea. Ta’an nisea se kasa pa’ormaten ne tou laker.14Wo makaurela se maka’awesola eng kelaker ne tou ma’eman wia si Tuhan le’os tuama ka’apa tu’u wewene, 15awes tare nisea se maali se tou rara’an kumaluar, witu e lalan wangko’, wo ghumoleiyla nisea witu e natas en dego-dego wo en tetekelan, rio, sakawisa si Petrus lumangkoiy, ma’anouw tu’u kumura em bayangna en tumena’la si meta’esa’an wia nisea. 16Wo kangkasi se tou kelaker waki kota-kota kaledong e Yerusalem se mineiy mareo-reok ampit e maali-ali se tou-tou rara’an wo se tou-tou paroungen e roh lewo’. Wo nisea nu waya se line’osla.17Kamurianna muleiy mouw si Imam Wangko’ wo se maki’i-ki’it nisia, nyi’a i ti’i se tou-tou waki mazhab Saduki, se mawinta’ karengan nisea se kasa iri ate. 18Nisea se simikop se rasul-rasul i ti’i, laa o ghumoremla nisea witu eng gorem em penjara kota.19Ta’an e nedo wengi siesa malaikat ni Tuhan si minuka’ em pepalen-pepalen em penjara i ti’i wo mali nisea kumaluar, pokeiyna : 20“ Mea mouw, rumedeiy mouw witu em Bait ni Empung wo i abarola e minapekasa e nuwu’ matou-tou i ti’i wia se tou laker.” 21Nisea se lale’ witu e nower i ti’i, wo melelaa mouw memo’odo o ghumoremouw sea witu eng gorem em Bait ni Empung, laa o muleiy mawee teturu’ witu. Kasuatan e ni’itu si Imam Wangko’ wo se maki’i-ki’it nisia se rimeo se Mahkamah Agama merur, nyi’a i ti’i se minapekasa majelis tu’a-tu’a ne bangsa Israel, wo nisea se rimeo medo se rasul-rasul i ti’i waki penjara.22Ta’an katoroan se pejabat-pejabat mineiy waki penjara, nisea se reiy’ minatola se rasul-rasul i ti’i witu. Laa o sea mareng wo makite’ula, 23pokeiy nea : “ Nikeiy keiy minatola em penjara eng kinusi’ makale’os wo em baya se pengawal se witu en tampana witu en sinaru em pepalen, ta’an ni’itu nu winuka’ meiy mola, reiy’la siesa tou tu’u si niato meiyla witu eng goremna.”24Katoroan si kepala pengawal em Bait ni Empung wo se imam-imam kepala nu liminga e rapot i ti’i, nisea se lieiy wo mawueiy sa sapa e minamuali mola wia se rasul-rasul i ti’i. 25Ta’an meiy mouw siesa tou matola nisea ampit e nabar : “ Loo’on, se tou-tou neiy mouw i ghorem miouwla witu eng gorem em penjara, se witu eng gorem em Bait ni Empung wo nisea se mawee teturu’ wia se tou kelaker.”26Takar mea mouw si kepala pengawal ma’an se tou-touna mea waki Bait ni Empung, laa o medo se rua rasul i ti’i, ta’an reiy’ ampit eng kaketean, karengan nisea se meide’, kaa wo’o wona’ se tou kelaker se lumawala nisea. 27Nisea se minali sea nu rua wo i sarula sea wia se Mahkamah Agama. Imam Wangko’ si muleiy mawueiyla nisea, 28pokeiyna : “ Ampit eng kakete keiy mepalouw nikouw mawee teturu’ witu e ngaran i ti’i. Ta’an e kaloo’ala, nikouw kouw minuta mola e Yerusalem ampit en teturu’mu wo nikouw kouw laa mepepesa’anla e raa’ ni Tou i ti’i wia nikeiy.”29Ta’an si Petrus wo se rasul-rasul i ti’i se miningkot, pokeiy nea : “ Nikita ta lewo’ sa reiy’ lumantouwla eng kelale’ wia si Empung ta’an wia sitou. 3030 Empung ni nene moyang ta si timo’orola si Yesus si neiy miouw i sangkongla witu eng kayu salib wo wunu’un niouw. 31Nisia mouw si neiy mouw i rakekla ni Empung ampit e lawas lele’os-Na mamuali Pa’aka-aka’an wo Lumelawir, rio si Israel si toro makedo’ wo sumungkul em paampungan en dosa. 32Wo nikeiy mouw keiy sairi waki e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa i ti’i, nikeiy wo e Roh Kudus, e neiy karuniala ni Empung wia em baya ne tou se melale’la Nisia.”33Liminga e lelila’an i ti’i eng kasa mouw kinatude’an e nate nea wo nisea se mekemaksud mewewunu’ se rasul-rasul i ti’i. 34Ta’an siesa tou Farisi si witu e Mahkamah Agama i ti’i, si mekengaran Gamaliel, siesa tou ahli Taurat si kasa pa’ormaten ne minapekasa tou kelaker, tumo’or wo makiwee, rio se tou-tou i ti’i i se i reo kumaluar reiy’ ure.35Nu reiy’ mouw i tu sia lumila’ witu en sidang : “ Heiy tou-tou Israel, pemili-milingela maka le’o-le’os, sapa e laa pesesiwon niouw wia se tou-tou i yi’i ! 36Karengan e limangkoiyla si minodol si Teudas, si maaku en touna siesa tou pe’uku-ukumen wo nisia si makapunya wo’o wona’ epat nga atus tou maki’i-ki’it; ta’an nisia si winunu’ wo i ketabuke’isouw se minapekasa ne maki’i-ki’it nisia wo se minare’i. 37Nu reiy’ mouw nisia, witu e nedo pepatikan se penduduk, modolouw si Yudas, siesa tou Galilea. Sia si kimeong laker tou witu em parontakanna, ta’an nisia kangkasi si minate wo i ketabuke’isouw se minapekasa ne maki’i-ki’it nisia.38Kaa ni’itu niaku lumila’me wia nikoo : Te’a mouw mawinta’la wia se tou-tou i yi’i. I waya mola sea, karengan sa e maksud wo em pasiwo-siwon nea e nasalna waki sitou, tantu e laa mare’i, 39ta’an sa e nasalna waki si Empung, nikouw kouw reiy’ mete’u rume’ila se tou-tou i yi’i; wo’o wona’ kaloo’ala kangkasi ee sangari, kaa nikouw kouw masu’usuk si Empung.” E nge’enge’ i ti’i en sinungkul.40Nisea se kimeret se rasul-rasul i ti’i, laa o sumiasa nisea wo mepalouw nisea mawee teturu’ witu e ngaran ni Yesus. Nu reiy’ mouw i tu sea i reta’la. 41Se rasul-rasul i ti’i se timele’ula en sidang Mahkamah Agama ampit e melaya-laya’, karengan nisea se linoo’ mouw waar peme’itan em pasero’an karengan e Ngaran ni Yesus. 42Wo susur nendo nisea se mapawee-weela e mawee teturu nea witu em Bait ni Empung wo witu e wale-wale ne tou wo maabarla e Injil en tanume si Yesus Nisia mouw si Mesias.
1Witu e masa ni’itu, katoroan eng kelaker ne murid se maka awesouw, o lumentutouw e ngu’ungu – ngu’ungul witu e nelet ne tou-tou Yahudi se mebaasa Yunani wia se tou-tou Ibrani, karengan e wewetengan wia se balu-balu e neiy nea i kawila witu em pelayanan susur nendo.2Minato’orongan ampit e ni’itu se mapulu’ o rua rasul i ti’i se kimeret em baya se murid merur wo lumila’: “ Nikeiy keiy reiy’ mapedam minateula, karengan nikeiy keiy mineparla witu e Nuwu’ ni Empung kaa melelayanla e meja. 3Kaa ni’itu, ee patuari waya, melengouw pitu tou witu e nelet miouw, se kasine’uan le’os, wo se wuta e Roh wo eng hikmat, rio keiy mopola nisea kaa e lukar i ti’i, 4wo rio keiy nuesa keiy toro meela ghenang witu en sesombayangen wo em pelayanan e nuwu’.”5E nusul i ti’i en sinungkul le’os ne minapekasa jema’at, laa o sea meleng si Stefanus siesa tou si wuta iman wo e Roh Kudus, wo si Filipus, si Prokhorus, si Nikanor, si Timon, si Parmenas wo si Nikolaus, siesa tou maki’i-ki’it e agama Yahudi waki Antiokhia. 6Nisea i ti’i se neiy i sarula se rasul-rasul, laa se rasul-rasul i ti’i tu’u se simombayang wo rumeta’la e lawas witu e natas nea.7E Nuwu’ ni Empung eng kasa mouw makere, wo eng kelaker ne murid waki Yerusalem se kasa mouw maawes eng kelaker; o kangkasi se pirala eng kelaker ne imam se simarakan en tou wo ma’eman8Wo si Stefanus, si minawuta ampit eng karunia wo eng kuasa, si timuanala e mujizat-mujizat wo eng kowa’-kowa’ witu e nelet ne tou kelaker. 9Ta’an mapa’ato mouw se pirala tou waki jema’at Yahudi se patotoren jema’at ne tou Libertini – se anggota-anggota ne jema’at i ti’i nyi’a mouw se tou-tou waki Kirene wo waki Aleksandria – mewali-wali ampit se pirala tou Yahudi waki Kilikia wo waki Asia. Se tou-tou i ti’i se mewewueiyan ampit si Stefanus,10Ta’an nisea se reiy’ maka woo sumu’usuk eng hikmatna wo e Roh matodo nisia masusuiy. 11Laa o sea meule wia se pirala tou kaa laa melelila’la : “ Nikeiy keiy liminga mouw nisia nu meila’la en toto-totor nojat wia si Musa wo si Empung.”12Ampit e lalan tuana nisea se simiwola e nesa gerakan witu e nelet ne tou kelaker ma’an se tu’a-tu’a wo se ahli-ahli Taurat ; nisea se rima’akep si Stefanus, kumeong nisia wo mali nisia witu en sinaru Mahkamah Agama. 13Laa o sea mepelaa se sairi-sairi towo se meila’: “ Sitou i yi’i si reiy’ mena’ matotorla e lelila’an maweleiy en tampa kudus i yi’i wo e nukum Taurat, 14karengan nikeiy keiy liminga mola nisia nu meila’la , kaa si Yesus, tou Nazaret i ti’i, si laa mereronga’la en tampa i yi’i wo meseseupla eng kenaramen neiy i warisla ni Musa wia nikita.” 15Em baya ne tou se rimuber witu en sidang Mahkamah Agama i ti’i se timu’us wia si Stefanus, laa o sea lumoo’ eng gio ni Stefanus masuat tanu eng gio ni esa malaikat.
1Pokeiy ni Imam Wangko’ : “ E nulit re’en tuana?” 2Wingkot ni Stefanus : “ Hey patuari waya wo se ama’-ama’, linganola! Si Empung Kasamulia si minapa’ato mola en tou-Na wia si ama’ ni opo’ ta Abraham, katoroan sia nu wakipe’ Mesopotamia, nu reiy’pe’ sia nu minena’ waki Haran, 3wo minee nuwu’ wia nisia : Rumou’ momi waki wanuamu wo waki se kawanua patuarimu wo mea mouw waki wanua e laa Kuituru’la wia nikoo.4Takar rumou’ momi sia waki e wanua ne tou Kasdim, laa o mena’ waki Haran. Wo nu reiy’ mouw si ama’na nu timayan, Empung si rimeo nisia sumoro’mi maname meiy wia en tana’ i yi’i, en tampa paana’an niouw teakan; 5wo witu si Empung si reiy’ mineela eng kapunya’an pusaka wia nisia, awesla esa nga ke’ang tana’ tu’u reiy’, ta’an Nisia si tima’ar si laa meweweela en tana’ i ti’i wia nisia e mamuali kapunya’anna wo kapunya’an ne see’na, ma’anouw tu’u witu en toro ni’itu sia si reiy’ maka oki’.6Teinti mouw e nuwu’ ni Empung, nyi’a i ti’i kaa se see’na se laa mamuali malepu-lepu waki wanua wo’oseiy wo kaa nisea se laa budaken wo ghioan epat nga atus nge te’un eng keurena. 7Ta’an se bangsa laa mebebudak nisea i ti’i se laa Kuukumen, e nuwu’ ni Empung, wo nu reiy’ mouw i tu nisea se laa rumou’mi witu wo rumaghes wia-Niaku wia en tampa i yi’i. 8Laa si Empung si mineela wia nisia en teta’aran sunat ; wo en tuana mouw si Abraham nu minapaurangla si Ishak, laa o mapasunatla nisia witu e nendo ka uwalu ; wo si Ishak si minapaurangla si Yakub, wo si Yakub si minapaurangla se mapulu’ o rua ama’ ne opo’ ta.9Karengan e iri ate, se ama’-ama’ ne opo’ ta se minangker si Yusuf waki tana’ Mesir, ta’an si Empung si rimapitla nisia, 10wo rimeta’la nisia witu e reiy’ sa mina’asa pasiasa’an ma’an minanugerala wia nisia e nupus karunia wo eng hikmat, katoroan sia nu simaru si Firaun, raja Mesir, Firaun si minopo nisia minamuali kuasa witu en tana Mesir wo witu e minapkasa istanana.11Takar o meiy mouw em bahaya kelalenan en timoro e minapekasa en tana’ Mesir wo en tana’ Kana’an ma’an em peme’itan e wangko’, i ka’ayo se nene moyang ta se reiy’ minaka’ato kekaanen. 12Ta’an katoroan si Yakub nu liminga, kaa waki tana’ Mesir wawean gandum, sia rumeo se nene moyang ta mea maname. Ni’itu mouw eng kinelelales nea eng ketare-tare; 13witu eng kinelelales nea eng karua Yusuf si minapasine’ula en touna wia se patuari-patuarina, laa o kakete’uanola ni Firaun e nasal en see’ ni Yusuf.14Kamurian Yusuf si rimeo sungkulan si Yakub, ama’na, wo em baya se kawanua patuarina, se pitu nga pulu’ o lima jiwa eng kelaker nea, 15Laa o mea mouw si Yakub waki tana’ Mesir. Witu sia tumayan, sia wo se nene moyang ta; 16e mayat nea neiy i soro’la waki Sikhem wo neiy i reta’la witu eng gorem e waruga en tinelesola ni Abraham ampit eng kelakerna e loit perak wia se oki-oki’ ni Hemor waki Sikhem.17Ta’an meketawila e lekepna en ta’ar neiy i weela ni Empung wia si Abraham, se maka’awesouw eng kelaker se bangsa i ti’i waki Mesir, 18i ka’ayo nu tumo’or siesa raja walina si maperenta en tana’ Mesir, siesa tou reiy’ makasine’u si Yusuf. 19Raja i ti’i si minepeka’arala en towo wiles wia se bangsa ta wo si simiasa se nene moyang ta ampit e rimeo tumea’ se dade nea, rio se bangsa ta i ti’i te’a sumena.20Witu en toro ni’itu mouw si Musa nu minatou wo nisia si wangun witu em beren ni Empung. Telu nga sumedot eng keurena sia peurusen witu em bale ni ama’na. 21Laa o sia i tea’, ta’an si keke’ ni Firaun si minurut nisia wo rimeo murus nisia tanu sioki’na nuesa.22Wo si Musa si tinuru’ witu e reiy’ sa mina’asa eng hikmat ne tou Mesir, wo nisia si makakuasa witu e lelila’an wo em pasiwo-siwonna. 23Witu en toro sia nu makaumur epat nga pulu’ nge te’un, o lumentutouw eng kepa’aran witu e natena kaa laa melelalesla se patuari-patuarina nyi’a i ti’i se tou-tou Israel. 24Katoroan e ni’itu sia lumoo siesa tou si siniasa ni esa tou Mesir, laa o sia tumulung wo rumapit wia sitou i ti’i ampit minunu’ sitou Mesir i ti’i. 25Witu eng genangna se patuari-patuarina se laa mangarti, kaa si Empung si minake nisia kaa laa melelawirla nisea, ta’an nisea se reiy’ mangarti.26Witu e nendo kawo’odoanna sia modoli kasi katoroan se rua tou Israel se metetokol, laa o sia me’inakut mededamela nisea, pokeiyna : Patuari waya! Reiy’ ku’a re’en nikouw i yi’i kouw matuari? Ka’a ku’a kouw mesesiasa’an? 27Ta’an sitou simiwola eng kaselokan wia si ka’ampitna i ti’i si simede’ si Musa wo lumila’: Seiy re’en si minopola nikoo o mamuali pa’aka-aka’an wo akim wia nikeiy? 28Sapa ku’a koo mewewunu’ niaku, masuat tanu eng kaawi’in koo minunu’ sitou Mesir i ti’i?29Liminga e lelila’an i ti’i, tumingkasouw si Musa wo matou-tou tanu se malepu-lepu waki tana’ Midian. Witu o sia mapaurangla se rua oki’ tuama. 30Wo nu reiy’ mouw epat nga pulu’ nge te’un mapa’ato mouw wia nisia siesa malaikat waki padang gurun eng kuntung Sinai witu eng gorem e layasna napi o rumou’mi witu eng kongkom tetunean.31Musa si mina’erang en tanume e linoo’na i ti’i, wo katoroan sia nu lumaa witu kaa laa meleloo’ nyi’a witu en tawi, meiy mouw en suara ni Tuhan wia nisia : 32Niaku mouw si Empung ne nene moyangmu, Empung ni Abraham, Ishak wo ni Yakub. Takar o tumenggo’ogho’ mouw si Musa, wo nisia si reiy’ mouw berani kasi lumoo’ nyi’a.33Laa e nuwu’ ni Empung wia nisia : Pangkulenola eng kasutmu witu e ne’amu, karengan en tampa, wisa koo rimedeiy i ti’i, nyi’a mouw en tana’ kudus. 34Niaku ku minee mola ghenang ampit e uli-ulit eng kapedisan ne umat-Ku waki tana’ Mesir wo Niaku ku liminga mouw e nga’angal nea, wo Niaku ku timumpa mouw kaa merereta’la nisea; kaa ni’itu meiy mouw, nikoo koo laa Kuitoke waki tana’ Mesir.35Si Musa yi’i, si neiy nea mouw i sede’ , ampit e limila’la : Seiy re’en si minopola nikoo mamuali pa’aka-aka’an wo akim? – si Musa i yi’i mouw kangkasi si neiy i toke ni Empung tanume si pa’aka-aka’an wo lumelawir kaa se malaikat, se minapa’ato mola en tou wia nisia waki eng kongkom tetunean i ti’i. 36Nisia mouw si minali nisea rumou’ ampit simiwola e mujizat-mujizat wo eng kowa’-kowa’ waki tana’ Mesir, waki Tasik Mea’ wo waki padang gurun epat nga pulu’ nge te’un eng keurena. 37Musa i yi’i mouw kangkasi si limila’ wia se tou Israel : Siesa nabi tanu niaku i yi’i si laa to’orela ni Empung i wee nikoo witu e nelet ne patuari-patuarimu.38Musa i yi’i mouw si minamuali paelet witu en sidang jema’ah waki padang gurun witu e nelet ne malaikat se minee e nuwu wia nisia waki eng kuntung Sinai wo se nene moyang ta; wo nisia mouw si simungkul e nuwu-nuwu’ matou-tou kaa laa mapa’ayola nyi’a wia nikouw. 39Ta’an se nene moyang ta se reiy’ pa’ar lumale’ wia nisia, awes tare nisea se simede’ nisia. Witu e nate nea se pa’ar mareng waki tana’ Mesir. 40Wia si Harun sea lumila’: Siwo mouw i wee nikeiy se pirala empung se laa kumelang witu e rerior meiy, karengan si Musa i yi’i si mina’aka-aka mola wia nikeiy kimaluari waki tana’ Mesir – nikeiy keiy reiy’ mete’u sapa e minamuali mola ampit nisia.41Laa o witu en toro ni’itu sea sumiwo e nesa sioki’ ni lembu wo sumempela wia sesempean wia si berhala i ti’i wo sea mepa’a-pa’ar tanume en sapa en siniwo neala nuesa. 42Takar lumenge mouw si Empung wia nisea wo mayala nisea marahges wia se suraro langit, tanu neiy i patik witu em buuk ne nabi-nabiSapa ku’a kouw simempela wia-Niaku en tetule rineret wo e sesempeaneng kaurean epat nga pulu’ nge te’un waki padang gurun i ti’i, heiy kaum Israel ?43Reiy’ ma’a mekasa, awes tare kouw minuleng en dasing Molokh wo si sumesena’ ni dewa Refan, se patong-patong siniwo miouw i ti’i kaa se laa pa’ongkoten. Takar Niaku ku laa mali nikouw witu eng gorem en tinea’an i ka’ayo waki e lewetname em Babel.44Dasing Kasairian em bia se nene moyang ta waki padang gurun, tanu neiy i perentala ni Empung wia si Musa kaa mesesiwola nisia i ki’it en contoh linoo’na mouw. 45Eng dasing i ti’i eng kina’atoan ne nene moyang taw o ampit e niaka’an ni Yosua nialimi ghumorem wia en tana’ yi’i, nyi’a i ti’i e nedo en tana’ yi’i kinaatla wia se bangsa-bangsa walina se niape’an ni Empung witu en sinaru ne nene moyang ta; tuana mouw i ka’ayomi en zaman ni Daud. 46Daud si minaka’ato mola e nupus karunia witu en sinaru ni Empung wo nisia si makiwee, rio sia iyonala kaa laa mereredeiyla e nesa tampa paana’an i wee si Empung ni Yakub.47Ta’an si Salomo mouw si rimedeiyla e nesa wale i wee si Empung. 48Ta’an Si Kasarakek si reiy’ minena’ witu eng gorem sapa en siniwo e lawas ni tou, tanu neiy i lila’la ni nabi : 49Langit nyi’a mouw en takhta-Ku, wo em bumi nyi’a mouw eng kontoiyan e ne’a-Ku.Wale sapa re’en e laa i redeiymula i wee-Niaku,tuana mouw e nuwu’ ni Tuhan, en tampa sapa re’en elaa mamuali ena’an-Ku? 50Reiy’ ku’a e lawas-Ku sandiri en simiwo em baya nyi’a yi’i?51Heiy tou-tou se kete kokong wo se reiy’ makasunat ate wo talinga, nikouw kouw reiy’ mena’ mekawar e Roh Kudus, masuat tanu se nene moyangmu, tuana mouw kangkasi nikouw. 52Seiy re’en wia se nabi-nabi si reiy’ siniasa ne nene moyangmu? Awesla nisea se minunu’ se tou-tou se kasa ketare minabarla en tanume eng ke’e eiy ni Tou Ulit, en takan si winilesan niouw mola wo winunu’ miouw. 53Nikouw kouw minaka’ato mouw e nukum Taurat e neiy i pa’ayola ne malaikat-malaikat, ta’an kouw reiy’ kimi’itla nyi’a.”54Katoroan se anggota-anggota Mahkamah Agama i ti’i liminga em baya nyi’a i ti’i, eng kasa kina tude’an e nate nea. Takar nisea se simungkul nyi’a ampit eng kare’eket em ba’ang. 55Ta’an si Stefanus, si minawuta ampit e Roh Kudus, timu’use waki langit, laa o lumoo’ eng kamulia’an ni Empung wo si Yesus si rimedeiy witu esa nga weka lele’os ni Empung. 56Laa o pokeiyna : “ E nuli-ulit, niaku ku limoo’ e langit mina wuka’ wo si Oki’ ni Tou si rimedeiy witu esa nga weka lele’os ni Empung.”57Takar mereke-rekeiyow sea wo kasuatan minenet en talinga makarengan simerbu nisia. 58Nisea se kimeong nisia waki luar kota , laa o lumawa nisia. Wo se sairi-sairi se rimeta’la eng karaiy nea witu en sinaru e ne’a ni esa taretumou si mekengaran Saulus.59Kasuatan se nu melawala nisia Stefanus si simombayang, pokeiyna : “ Oh Tuhan Yesus, sungkuleouw e rohku.” 60Kasuatan kimurur sia maaleiy ampit en suara menaleinteng : “ Tuhan, te’a mouw i pepepesa’anla en dosa yi’i wia nisea!” Wo ampit e lelila’an i ti’i tumayanouw sia.
11a Saulus kangkasi si minene, kaa si Stefanus si minate winunu’.Jema’at se paghioan waki Yerusalem 1b Witu e nedo ni’itu muleiy mouw em paghioan ee pasil wia se jema’at waki Yerusalem. Sea nu waya, kacuali se rasul-rasul, se simera waki e minapekasa en daerah Yudea wo e Samaria. 2Se tou-tou saleh se kimuburla e mayat ni Stefanus ma’an se kasa ma’aripla nyi’a. 3Ta’an si Saulus si me’inakut mepepunengla se jema’at i ti’i wo sia si maghoremla e wale kaa e wale wo kumeong se tuama wo se wewene rumumi wo sumarakanla nisea kaa laa i pegheghoremla witu eng gorem em penjara.4Nisea se neiy i kasera i ti’i se simusu e minapekasa em banua i ti’i kasuatan maabarla e Injil. 5Wo si Filipus si minea waki e nesa kota waki Samaria wo maabarla si Mesias wia se tou-tou witu.6Katoroan se tou kelaker i ti’i nu liminga em paabarla ni Filipus wo limoo’ eng kowa’-kowa’ en tinuananala, sea nu waya ampit en tabuleleng ate se simungkul sapa e neiy i abarnala i ti’i. 7Karengan witu eng kelaker ne tou sinelaran e roh lewo’ o rumou’ mouw e roh-roh i ti’i kasuatan maaleiy ampit en suara kaente’, wo laker kangkasi se tou kepor wo se tou we’ol se line’osla. 8Takar eng kasa mouw wangko’ e mepa’a-pa’ar witu eng kota i ti’i.9Siesa tou si mekengaran Simon rengane’ eng ketareani si matuana mouw en sihir waki kota i ti’i wo mapa’erangla se rakyat Samaria, ampit e ma’asa-asar wiakan sia sitou kasa pe’uku-ukumen. 10Em baya ne tou, wangko’ o rintek, se maki’itla nisia wo meila’: “ Sitou i yi’i nyi’a mouw si kuasa ni Empung si kasa kasine’uan tanu si Kuasa Wangko’.” 11Wo nisea se maki’itla nisia, karengan ure mouw sia minapa’erangla nisea kaa em pasiwo-siwon en sihirna.12Ta’an teakan sea se ma’eman wia si Filipus si minabarla Injil en tanume eng Keraja’an ni Empung wo en tanume e ngaran ni Yesus Kristus, wo nisea se minee en tou nea baptisen, le’os tuama ma’anouw tu’u wewene. 13Si Simon nuesa kangkasi si mina’eman, wo sia nu binaptisouw, sia si reiy’ mena’ mewali-wali si Filipus, wo ma’erang katoroan sia nu limoo’ eng kowa’kowa’ wo e mujizat-mujizat wangko’ e minamuali.14Katoroan se rasul-rasul waki Yerusalem se liminga, kaa en tana’ Samaria en simungkulouw e nuwu’ ni Empung, nisea se timoke si Petrus wo si Yohanes mea witu. 15I kekeka’ayola witu se rua rasul i ti’i se simombayang, rio se tou-tou Samaria i ti’i se maka’ato e Roh Kudus. 16Karengan e Roh Kudus reiy’pe’ timumpa witue natas ni esa tou tu’u witu e nelet nea, karengan nisea se binaptis i te witu e ngaran ni Tuhan Yesus. 17Kamurian sea nu rua se time’upla e lawas witu e natas nea, laa o sea maka’ato e Roh Kudus.18Katoroan si Simon nu limoo’, kaa neiy i weela ni Roh Kudus e minamuali karengan se rasul-rasul i ti’i se time’upla e lawas nea, nisia si time’esla loit wia nisea, 19ampit limila’: “ Weeanola kangkasi wia niaku eng kuasa i ti’i, rio sa ku tume’upla e lawasku witu e natas ni esa tou, sia si toro maka’ato e Roh Kudus.”20Ta’an si Petrus si limila’ wia nisia : “ Punengouw satorona e loitmu i ti’i mewali ampit nikoo, karengan nikoo koo mapokeiyla, kaa nikoo koo toro tumeles eng karunia ni Empung ampit e loit. 21Reiy’la e weteng ka’apa eng hakmu witu em perkara i yi’i, karengan e natemu e reko’ witu en sinaru ni Empung. 22Jadi makedo’ mouw witu eng kalewo’annu i yi’i wo sumombayangouw wia si Tuhan, wo Sia mampungela eng kepa’aran e natemu; 23karengan kulimoo’, kaa natemu en tanu mouw em peru pe’it wo kina we’etesan witu eng kalewo’an.”24Wingkot ni Simon : “ Satorona kouw sumombayang i wee niaku wia si Tuhan, rio te’a o wona’mamuali wia niaku e reiy’ sa mina’asa sapa e neiy mouw i lila’mula i ti’i.”2525 Nu reiy’ mouw sea nu rua nu simairi wo minabarla e nuwu’ ni Tuhan, o marengouw sea waki Yerusalem wo witu em pakela-kelangan nea i ti’i nisea se maabarla e Injil witu e laker wanua waki Samaria.26Kamurian lumila’ mouw siesa malaikat ni Tuhan wia si Filipus, pokeiyna : “ Tumo’orouw wo mae mouw waki esa nga weka timu, kumi’it e llan timumpami waki Yerusalem meiy waki Gasa.” E lalan ni’itu e lalan kapenesan. 27Laa o mae mouw si Filipus. Sapa mouw siesa tou Etiopia, siesa sida-sida, si pemangko’ wo si kapala em penu’utu-nu’utulan ni Sri Kandahe, si ratu e wanua Etiopia si minea waki Yerusalem kaa si mea mereraghes. 28Teakan sitou i ti’i si kasuatan witu em pakela-kelangan mewareng wo si rimuber witu eng gorem eng karetana kasuatan mewaca eng kiab ni nabi Yesaya.29Laa o pokeiy ni Roh wia si Filipus : “ Mea mouw witu wo retenenola eng kareta i ti’i!” 30Filipus si makarengan limaa witu wo luminga si sida-sida i ti’i si kasuatan mewaca eng kitab ni nabi Yesaya. Pokeiy ni Filipus : “ Mangartikan si tuang sapa em pewacan ni tuang i ti’i?” 31Wingkotna : “ Kumura mouw o ku toro mangarti, sa reiy’la si rumawir niaku?” Laa o sia kumiwee si Filipus sumeret wo rumuber witu esa nga wekana.32E nats pewacanna i ti’i e lininga tanu en tumodongla : Tanu siesa nga ipus domba Nisia si niali waki pareretan ;wo tanu soki’ ni domba kinalo’ositanwitu en sinaru ni tou si mekekunting embu’ukna,tuana mouw Sia si reiy’ minuka’ ensuma-Na 33Witu eng kahina’an-Na e mapawee-wee mouwe nukum-Na ;Seiy mouw si laa sumusuiylae nasal-usul-Na?Karengan e nyawa-Na e niedomi waki bumi.34Takar pokeiy ni sida-sida i ti’i wia si Filipus : “ Niaku ku mueiyme wia nikoo, en tanume si seiy ku’a re’en si nabi o lumila’ en tuana? En tanume en touna nuesa ka’apa en tanume se tou walina?” 35Takar o muleiy mouw si Filipus sumusuiy wo en timo’otoli witu e nats i ti’i sia mabarla e Injil ni Yesus wia nisia.36Nisea se minapawee-weela em pakela-kelangan nea, wo i ka’ayo witu e nesa tampa wawean rano. Laa o pokeiy ni sida-sida i ti i : “ Loo’on, witu wawean rano; sapa ku’a e mape’la, sa ku baptisen?” [ 37En singkom ni Filipus: “ Sa si tuang si ma’eman ampit em pakasa’an e nate, toro.” E wingkotna : “ Niaku ku ma’eman, Ka si Yesus Kristus nyi’a mouw si Oki’ ni Empung.” ] 38O laa sitou Etiopia i ti’i si rimeo i ena’la eng kareta i ti’i, wo sea nu rua se timumpa witu e rano, le’os si Filipus ma’anouw tu’u si sida-sida i ti’i, wo si Filipus si minabtis nisia.39Wo nisea nu rimeu’ momi waki rano, e Roh ni Tuhan i kasenge’mi en timingkasla si Filipus wo si sida-sida i ti’i si reiy’ mouw limoo’la nisia kasi. Nisia si minapawee-weela em pakela-kelanganna ampit e mepa’a-pa’ar. 40Ta’an kaloo’ala si Filipus si waki Asdod. Nisia si kimelang si timoro en daerah i ti’i wo maabarla e Injil waki em baya eng kota i ka’ayo sia nu ma’ayola waki Kaesaria
1Kasuatan e ni’itu eng kasa melayas e nate ni Saulus kaa si mapero wo mewewunu’ se murid ni Tuhan. Nisia si minea sumaru si Imam Wangko’, 2wo si kimiwee surat kuasa wia nisia kaa em pa’alin wia se majelis-majelis Yahudi waki Damsyik, rio, sa sia matola tuama ka’apa wewene se maki’itla e Lalan ni Tuhan, sia si sumikop nisea wo mali nisea waki Yerusalem.3Witu em pakela-kelanganna mea waki Damsyik, katoroan sia nu tawi mouw eng kota i ti’i, i kalo’ositi en sena’ e rimesiki waki langit e limedongla nisia. 4Sia i karewa witu en tana’ o kalinga’anna mouw e nesa suara e limila’ wia nisia : “ Saulus, Saulus, ka’a re’en ku’a koo masiasa Niaku?5Wingkot ni Saulus : “ Seiy re’en Nikoo, Tuhan?” Pokeiy-Na : “ Niaku mouw si Yesus si pasiasannu i ti’i. 6Ta’an tumo’orouw wo mea mouw waki eng gorem eng kota, o maname e laa i lila’la wia nikoo, sapa e lewo’ sa reiy’ siwonnula.” 7Takar minaliko-likoko mouw se ka’ampit-ka’ampitna esa nga pakela-kelangan, karengan nisea se memang liminga en suara i ti’i, ta’an se reiy’ limoo’ siesa tou tu’u kangkasi.8Saulus si timo’or wo rumedeiy, laa o muka’ em berenna, ta’an nisia si reiy’ mouw mete’u lumoo’ sapa-sapa; nisea se lewo’ sa reiy’ rumawir nisia ghumorem waki Damsyik. 9En telu nga endo eng keurena sia si reiy’ mete’u lumoo’ wo en telu nga endo sia si reiy’ kimaan wo kimoo.10Waki Damsyik wawean siesa murid ni Tuhan si mekengaran Ananias. E nuwu’ ni Tuhan wia nisia witu e nesa pineleloo’: “ Ananias!” Wingkotna : “ Nyi’ikan niaku , Tuhan!” 11E nuwu’ ni Tuhan : “ Meiy, mea mouw witu e lalan mekengaran Lalan Teren, wo seronouw witu e wale ni Yudas siesa tou waki Tarsus si mekengaran Saulus, Nisia en teakan si masombayang, 12wo witu e nesa pineleloo’ nisia si limoo’, kaa siesa tou si mekengaran Ananias si ghimorem witu eng gorem wo si time’upla e lawasna witu e natasna, rio sia toro lumoo’ kasi.”13Wingkot ni Ananias : “ Tuhan, waki eng kelaker ne tou e liningaku mouw en tanume sitou i ti’i, kumura eng kelakerna eng kalewo’an en tinuananala wia se tou-tou kudus-Mu waki Yerusalem. 14Wo nisia si mineiy wia nyi’i amit eng kuasa kasa waki se imam-imam kepala kaa mesesikop em baya ne tou se makeret e ngaran-Nu.” 15Ta’an e nuwu’ ni Tuhan wia nisia : “ Mea mouw, karengan sitou i yi’i nyi’a mouw si pakakas pineleng i wee-Niaku kaa laa ma’abarla e ngaran-Ku wia se bangsa-bangsa walina ma’an se raja-raja wo se tou-tou Israel. 16Niaku nuesa ku laa tumuru’la wia nisia, kumura eng kelakerna em peme’itan e lewo’ sa reiy’ pesa’anenna karengan e ngaran-Ku.”17Laa o mea mouw si Ananias witu wo ghumorem witu em bale i ti’i. Sia tumo’upla e lawasna witu e natas ni Saulus, pokeiyna : “ Saulus, patuariku, Tuhan Yesus, si minapa’ato mola en tou wia nikoowitu e lalan tinoroannumi, si rimeo mouw niaku wia nikoo, rio koo toro lumoo’ kasi wo mawuta ampit e Roh Kudus.” 18Wo en toro i te ni’itu kangkasi en tanu mokan eng kuli’ ipis e rima’araghiwitu em berenna, i ka’ayo sia si toro mouw lumoo’ kasi. Sia tumo’or laa o babtisen. 19a Wo sia nu kimaanola, en segaya’ mouw eng keterna.19b Saulus si minena’ pirala nga endo mewali-wali ampit se murid-murid waki Damsyik.20Katoroan i te ni’itu kangkasi sia si maabarla si Yesus witu e wale-wale ibadat, wo meila’la kaa si Yesus nyi’a mouw si Oki’ ni Empung. 21Em baya se tou liminga eng kapualitan i ti’i se ma’erang wo lumila’ : “ Reiy’ ku’a nisia i yi’i si waki Yerusalem si pa’ar mepepunengla seiy i te tu’u si makeret e ngaran ni Yesus i yi’i? Wo reiy’ ku’a nisia si mineiy wia nyi’i ampit e maksud kaa mesesikop wo ma’ali nisea witu en sinaru ne imam-imam kepala?” 22Ta’an si Saulus e makasela mola em pengaruna wo nisia si minapalikokola se tou-tou Yahudi se maana’ waki Damsyik, kaa nisia si minapa’atola, kaa si Yesus nyi’a mouw si Mesias.23Em pirala nga endo kamurian se tou Yahudi se simusuiyla e nesa petetuanan kaa laa mewewunu’ si Saulus. 24Ta’an e maksud e lewo’ i ti’i eng kinakete’uan ni Saulus. Oat o wengi se tou-tou se timayur witu em pepalen lengko’an kota, rio sea toro munu’ nisia. 25ma’anouw tu’u tuana witu e wengi mekasa se murid-muridna se minedo nisia wo tumumpala nisia waki atas em beton eng kota witu eng gorem e nesa karanjang.26I kekeka’ayome waki Yerusalem saulus si mina’awa’ mekeka’ampetla en tou wia se murid-murid, ta’an em baya nisea se meide’ wia nisia, karengan nisea, karengan nisea se reiy’ ma’eman, kaa nisia kangkasi siesa murid. 27Ta’an si Barnabas si simungkul nisia wo mali nisia wia se rasul-rasul wo neiy i susuiyla wia nisea, kumura si Saulus nu limoo’ si Tuhan witu e nuner e lalan wo kaa si Tuhan si minesesusuiy ampit nisia wo kumura eng kaberanianna mawee teturu’ waki Damsyik witu e ngaran ni Yesus.28. Wo si Saulus si minena’ mewali-wali ampit nisea waki Yerusalem, wo ampit eng kaberanian mawee teturu’ witu e ngaran ni Tuhan. 29Nisia kangkasi si mesesusuiy wo mewewueiyan ampit se tou-tou Yahudi, mabaasa Yunani, ta’an nisea i ti’i se me’inakut mewewunu’ nisia. 30Ta’an eng kapualitan i ti’i nu kenakete’uanola ne patuari-patuari jema’at, nisea se minali nisia waki Kaisarea wo witu sea sumawang nisia mea waki Tarsus.31Eng kaurean pirala nga edo se jema’at waki e minapekasa Yudea, Galilea wo Samaria se witu eng ka’ada’an dame. Jema’at i ti’i neiy i redeiy wo matou-tou witu e meide’la wia si Tuhan. Eng kelakerna e maka’awesola eng kasela kaa en tulungan woe m pangiboran e Roh Kudus. 32Witu en toro ni’itu Petrus si makelang materok, melalesla waki wisa-wisa i te. Witu em pakela-kelangan i ti’i sia tumuli kangkasi wia se tou-tou kudus se waki Lida.33Witu niatonala siesa tou mekengaran Eneas, si uwalu mouw nge te’un neiy i katekel witu en tetekelankarengan si kepor. 34Pokeiy ni Petrus wia nisia : “ Eneas, Yesus Kristus lume’osla nikoo; tumo’orouw wo tu’tulenouw en tetekelannu!” En toro i te ni’itu kangkasi o tumo’orouw sitou i ti’i. 35Em baya se penduduk Lida wo e Saron se limoo’ nisia, laa o sea murikit wia si Tuhan.36Waki Yope wawean siesa murid wewene mekengaran Tabita – witu em baasa Yunani Dorkas. Si wewene i ti’i si laker kasa masiwo e le’os wo mawee esa nga wuntul. 37Ta’an witu en toro ni’itu si rara’an laa o tumayan. Wo sia nu linele’ mola, e mayatna neiy i gholeiyla witu e woang atas.38Lida e minetawian ampit e Yope. Katoroan se murid-murid nu liminga, kaa si Petrus si waki Lida, nisea se rimeo se rua tou wia nisia ampit em pakiween: “Maka-renganouw meiy wia en tampa meiy.” 39Takar rumingangarouw si Petrus wo mae mewali-wali ampit nisea. Sea nu neiy mouw i ka’ayome mana, sia alin waki woang atas wo em baya ne balu se mineiy rumedeiy witu e retenna wo kasuatan maame’ sea mapa’atola wia nisia em baya e labung wo em pakean, en siniwo ni Dorkas witu e nedo sia nu matou-toupe’.40Ta’an si Petrus si rimeo nisea nu waya rumou’, laa o sia kumurur wo sumombayang. Kamurian sia lumengeme waki e mayat i ti’i wo lumila: “Tabita, tumo’orouw!” O laa si Tabita si minuka’ em berenna wo katoroan limoo’ si Petrus, sia tumo’or laa o rumuber. 41Petrus si timiboiy e lawasna wo sumawang nisia rumedeiy. Kamurian sia kumeret se tou-tou kudusma’an se balu-balu, laa o mapa’atola wia nisea, kaa si wewene i ti’i si matou-tou. 42Em peristiwa i ti’i e neiy i ka’abar waki e minapekasa Yope wo kelaker se tou mina’eman wia si Tuhan. 43Kamurian witu e ni’itu Petrus si minena’ pirala nga endo waki Yope, witu em bale ni esa tou mekengaran Simon, siesa tou lumelutu’ kuli’.
1Waki Kaisarea wawean siesa tou mekengaran Kornelius, siesa perwira pasukan se patotoren pasukan Italia. 2Sia si saleh, nisia ampit se esa nga pumpun em balena se meide’la wia si Empung wo nisia si mawee kelaker esa nga wuntul wia se umat Yahudi wo reiy’ mena’ masombayang wia Empung.3Witu e nesa pneleloo’, wo’o wona’ jam tiga mawengindo, kaleno minapa’ato wia nisia siesa malaikat ni Empung ghimorem witu em balena wo lumila’ wia nisia : “ Kornelius!” 4Sia tumu’us si malaikat i ti’i wo ampit e nide’ sia lumila: “Wawean sapa, Tuhan?” Wingkot ni malaikat i ti’i: “Em baya en sombayangmu wo esa nga wuntulmu e mina’ayo mouw witu en sinaru ni Empung wo si Empung si ghimenang nikoo. 5Wo teakan, i reo mouw se pirala tou mea waki Yope mea sumungkulla siesa tou mekengaran Simon wo si patotoren Petrus. 6Nisia si time’up witu em bale ni esa tou lumelutu’ kuli’ mekengaran Simon, si maana’ witu e li’ilik en tasik.”7Nu reiy’ mouw si malaikat si simusuiyla wia nisia i ti’i nu timele’ula nisia, o keretenna mouw se rua tou se hambana ma’an siesa prajurit saleh wia se tou-tou reiy’ mena’ mewali-wali ampit nisia. 8Wo nu reiy’ mouw sia nu minitarla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa wia nisea, sia rumeo nisea mea waki Yope.9E nendo kawo’odoanna se telu tou i ti’i se witu em pakela-kelangan wo se tawi mouw eng kota Yope, wo’o wona’ jam dua belas marorake, o lumongkotouw si Petrus witu natas em bale kaa mesesombayang. 10Sia si mapedam maarem wo pa’ar mekekaan, ta’an kasuatan eng kekaanen patiro’on, i kasenge’mi e rohna en sinongkouw mouw eng kuasa ilahi. 11Eng kinaloo’anna e langit mina wuka’ wo tu tumumpa mouw e nesa roko’ penar eng kimayong witu e nepat ruuna, e neiy i tumpala witu en tana’. 12Witu eng goremna niato se minegheghioan en jenis ne tekapen maka ne’a epat, tekapen maanap wo se burung.13O kalinga’anna mouw e nesa suara e limila’: “Tumo’orouw, heiy Petrus, reretanouw wo kumaanouw!” 14Ta’an si Petrus si miningkot: “Reiy’, Tuhan, reiy’, karengan niaku ku reiy’pe’ ma’an mekasa kumaan e wo’o sapa eng haram wo e reiy’ lenas.” 15O kalinga’anouw kangkasi eng karuana en suara e limila’ wia nisia: “Sapa e neiy i lila’la halal ni Empung, e reiy’ toro koo lumila’la haram.” 16Eng kapualitan i ti’i e minamuali maka telu wo makarengan nu reiy’ mouw i tu o ka’adetanouw em benda i ti’i waki langit.17Petrus si memue-mueiy witu eng gorem e natena, saa wona’ em penorona em pineleloo’ e linoo’nala i ti’i. Kasuatan e ni’itu se mina’ayo mouw witu en sinaru em pepalen se tou-tou neiy i reo ni Kornelius wo se me’inakut metet’ula wisa em bale ni Petrus. 18Nisea se kimeret siesa tou wo mueiy, Sapa ku’a si Simon si patotoren Petrus si time’up witu em bale i ti’i.19Wo katoroan si Petrus nu megheghenang en tanume em pineleloo’na i ti’i, o lumila’ mouw e Roh: “Wawean telu tou se masero nikoo. 20Tumo’orouw, tumumpa mouw waki wawa’ wo mae mouw mewali-wali ampit nisea, te’a meware-wareng, karengan Niaku ku rimeo nisea wia nyi’i.” 21Laa o tumumpa mouw si Petrus waki wawa’ wo lumila’ wia se tou-tou i ti’i : “ Niaku mouw si peneron niouw; sapa e maksud kakouw mineiy.”22Wingkot nea : “ Kornelius, siesa perwira tulus ate wo meide’ si Empung, wo si kasine’uan le’os witu e nelet ne minapekasa bangsa Yahudi, si minaka’ato mola em pernyata’an ni Empung ampit e nieletan niesa malaikat kudus, rio sia mundang nikoo waki walena wo luminga sapa e laa i lila’mula.” 23Nisia si time’esla wia nisea tumekel witu.E nendo kawo’odoanna sia tumo’or wo mae mewali-wali ampit nisea, wo se pirala patuari waki Yope se rimapitla nisia.24Wo witu e nendo tumodongla nyi’a i ka’ayo mouw sea waki Kaisarea. Kornelius si kasuatan ma’ana’la nisea wo nisia si kimeretouw se kawanua patuarina wo se kalo-kalona merur.25Katoroan si Petrus nu ghumorem, meiy mouw si Kornelius sumungkulla nisia, wo kasuatan si neiy i kasungkur witu en sinaru e ne’ana, sia si simempe si Petrus. 26Ta’an si Petrus si timaga’la nisia, pokeiyna: “Tumo’orouw, niaku ku tou i te.”27Wo kasuatan menusu-nusuiy ampit nisia, sia ghumorem wo matola kelaker tou se kasuatan minerur. 28Sia lumila’ wia nisea: “Kete’uan niouw, kumura eng kaketena em palouw wia sitou Yahudi kaa laa meka’ampetan ampit se tou-tou se reiy’ Yahudi ka’apa ghumorem witu em bale nea. Ta’an si Empung si timuru’ mola wia niaku, kaa niaku ku reiy’ toro tumotor sitou najis ka’apa reiy’ lenas. 29Ni’itu mouw en timuanala niaku ku reiy’ kaberatan katoroan niaku nu kineret, laa o meiy wia nyi’i. Teakan niaku ku pa’ar mamete’u, sapa en timuanala o kouw kumeret niaku.”30Wingkot ni Kornelius : “ Epat nga endo limangkoiyla wo’o wona’ en toro ni’itu en tanu en teakan, nyi’a i ti’i en jam tiga mawengindo, niaku ku kasuatan masombayang witu em bale, I kasenge’mi wawean sitou rimedeiy witu en sinaruku, em pakeanna e masere-serengat 31Wo sia lumila’ : “ Kornelius, en sesomb ayangen-nu e lininga mola ni Empung wo e nesa nga wuntulmu neiy mouw i papaghenangla witu en sinaru-Na. 32Rumeo mouw tou mea waki Yope kaa mesesungkul si Simon si patotoren Petrus, nisia si kasuatan time’up witu em bale ni Simon, siesa tou lumelutu’ kuli’, si maana’ waki li’ilik en tasik. 33Kaa ni’itu makarenga kurumeo tou wia nikoo wo ampit en senang ate koo mineiy mouw. Teakan keiy nu waya keiy wia mouw nyi’i wia en sinaru ni Empung kaa melelingala sapa e lukarla ni Empung wia nikoo.”34Laa o muleiy mouw si Petrus sumusuiy, pokeiyna: “Eng kaulitna niaku ku mangarti mouw, kaa si Empung si reiy’ mangi-nge’anla tou. 35Susur tou waki se bangsa wisa tu’u se meide’la Nisia wo se masiwola e nulit mekepa’aren wia-Nisia.36Ni’itu mouw e nuwu’ ni’i pareo-Na i pa’ayola wia se tou-tou Israel, e nyi’a i ti’i e nuwu maabarla en damai sejahtera kaa ni Yesus Kristus, nyi’a mouw si Tuhan wia em baya ne tou. 37Nikouw kouw mete’u tanume e reiy’ sa mina’asa wo’o sapae minamuali waki e minapekasa en tana’ Yudea, muleiymi waki Galilea, nu reiy’ mouw em baptisan neiy i abarla ni Yohanes, 38nyi’a i ti’i en tanume si Yesus waki Nazaret: kumura si Empung minurapla Nisia ampit e Roh Kudus wo eng kuasa ente’, Sia, si makelang materok kasuatan masiwo e le’os wo male’osla em baya ne tou se kinuasa’ala ni Iblis, karengan si Empung si rimapit Nisia.39Wo nikeiy mouw si sairi witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en siniwo-Na waki tana’ Yudea ka’apa tu’u waki Yerusalem; wo nisea se minunu’ mouw Nisia wo simangkong Nisia witu eng kayu salib. 40Yesus i ti’i si tino’orola ni Empung witu e nendo katelu, wo Si Empung si mepa’ar, kaa Nisia si mapa’atola en tou, 41reiy’ wia se minapekasa bangsa, ta’an wia se sairi-sairi, sea nu reiy’pe’ nyi’a se tinuru’ mouw ni Empung, nyi’a i ti’i wia nikeiy nu kimaanouw wo kimoo mewali-wali ampit Nisia, nu reiy’ mouw Sia nu timo’or witu e nelet ne tou minate.42Wo Nisia si limukarola nikeiy mabarla wia se minapekasa bangsa wo sumairi, kaa Nisia mouw si neiy i tantula ni Empung mamuali akim wia se tou-tou matou-tou wo se tou-tou minate. 43En tanume Nisia mouw em baya ne nabi se masairi, kaa seiy i te si ma’eman wia-Nisia, sia si laa maka’ato em paampungan en dosa karengan e ngaran-Na.”44Katoroan si Petrus si kasuatan meila’ tuana, tu tumumpa mouw e Roh Kudus witu e natas em baya ne tou se melelinga em paabaran i ti’i. 45Wo em baya ne tou ma’eman waki weteng ne tou makasunat se rimapitla si Petrus, se minenganga-nganga, karengan limoo’, kaa eng karunia e Roh Kudus neiy i wura’arakla witu e natas ne bangsa walina kangkasi,46karengan nisea se liminga se tou-tou i ti’i se menoto-notor witu em baasa roh wo malo’orla si Empung. Laa o pokeiy ni Petrus: 47Toro re’en sitou si mape’la kaa mebebaptis se tou-tou i yi’i ampit e rano, kasuatan nisea se simungkulouw e Roh Kudus masuat tanu nikita?” 48Laa o sia rumeo nisea baptisen witu e ngaran ni Yesus Kristus. Kamurian sea kumiwee si Petrus, rio sia mena pirala nga endo kasi mewali-wali ampit nisea.
1Rasul-tasul wo se patuari-patuari waki Yudea se liminga, kaa se bangsa-bangsa walina kangkasi se simungkul e nuwu’ ni Empung. 2Katoroan si Petrus i ka’ayola waki Yerusalem, se tou-tou witu e weteng ne makasunat se minesali’isi’an ghenang ampit nisia. 3Pokeiy nea : “ Nikoo koo ghimoremouw witu em bale ne tou-tou se reiy’ makasunat wo kumaan mewali-wali ampit nisea.”4Ta’an si Petrus si minitarla e reiy’ sa mina’asa minenodo-nodong, pokeiyna : 5“ Niaku ku kasuatan masombayang waki kota Yope, i kalo’ositi e rohku en sinongkouwi eng kuasa ilahi wo niaku ku limoo’ e nesa pineleloo’: e nesa roko’ penar eng kimayong witu e nepat ruuna neiy i tumpami waki langit i ka’ayomi witu en sinaruku. 6Niaku ku timu’usla nyi’a wo witu eng goremna niaku ku limoo’ se reiy’ sa mina’asa en jenis ne tekapen maka ne’a epat wo se tekapen siru wo se tekapen maanap wo se burung-burung.7Laa o ku luminga en suara e limila’ wia niaku : Tumo’orouw, heiy Petrus, reretanouw wo kumaanouw! 8Ta’an niaku ku limila’ : Reiy’, Tuhan, reiy’, karengan reiy’pe’ ma’an mekasa e wo’o sapa eng haram wo e reiy’ lenas e ghimorem witu eng gorem en sumaku. 9Ta’an e laa eng karuana en suara waki sorga e limila’ wia niaku : Sapa e neiy i lila’la halal ni Empung, e reiy’ toro i welarmula haram! 10Eng kapualitan i ti’i e minamuali maka telu, laa o em baya nyi’a eng kineonge mareng waki langit.11Wo katoroan i te ni’itu kangkasi se telu tou se rimedeiy mouw witu en sinaru em bale, wisa keiy time’up; nisea se neiy i tokemi wia niaku waki Kaisarea. 12Laa o pokeiy ni Roh wia niaku : Mea mewali nisea amit e reiy’ meware-wareng! Wo se enem patuari i yi’i se rimapitla niaku. O keiy ghumorem witu eng gorem em bale ni tou i ti’i, 13wo nisia si simusuiyla wia nikeiy, kumura sia limoo’ siesa malaikat si rimedeiy witu eng gorem em balena wo lumila’ wia nisia : “ Rumeo mouw tou mea waki Yope kaa mea mesesungkulla si Simon si patotoren Petrus. 14Nisia si laa ma’ayola e nesa abar wia nikouw, e laa mapaeiyla eng kalawiran i wee nikoo wo i wee se minapekasa em pumpun em balemu.15Wo katoroan niaku nu muleiy mesesusuiy, wo tu tumumpa mouw e Roh Kudus witu e natas nea, masuat tanu eng ketarean witu e natas ta. 16Takar i kaghenangouw aku witu e lelila’an ni Tuhan: Yohanes si mebaptis ampit e rano, ta’an nikouw kouw laa baptisea ampit e Roh Kudus.17Jadi sa si Empung si mineela eng karunia-Na wia nisea masuat tanu wia nikita witu e nedo kita muleiy ma’eman wia si Yesus Kristus, kumura mouw wona’ niaku mepepero Nisia?” 18Katoroan sea nu liminga eng kapualitan i ti’i, nisea se minatenang, laa o lumo’orla si Empung, pokeiy nea : “ Jadi wia se bangsa-bangsa walina kangkasi si Empung si kimaruniala em pakedo’an e ma’aka-aka witu em patou-touan.”19Kasuatan e ni’itu laker se patuari-patuari se neiy mouw i kasera karengan em pasiasa’an e limentut nu reiy’ mouw si Stefanus nu niukum paten. Nisea se neiy i kasera mina’ayo waki Fenesia, Siprus wo Antiokia ; ta’an nisea se maabarla e Injil wia se tou Yahudi i te. 20Ta’anouw witu e nelet nea wawean se pirala tou Siprus wo se tou eng Kirene se neiy i ka’ayomi wia e Antiokhia wo mengila-ngila’ kangkasi wia se tou-tou Yunani wo maabarla e Injil, kaa si Yesus nyi’a mouw si Tuhan. 21Wo e lawas ni Tuhan e rimapitla nisea wo se kasa ka’asa’an setou mina’eman wo minurikit wia si Tuhan.22Takar tu ma’ayo mouw e nabar en tanume nisea i ti’i wia se jema’at waki Yerusalem, laa o se jema’at i ti’i tumoke si Barnabas mea waki Antiokhia. 23Nu reiy’ mouw si Barnabas nu mineiy wo lumoo’ e nupus karunia ni Empung, mepa’a-pa’arouw sia. Sia ngume’enge’la nisea, rio sea nu waya se minena’ lale wia si Tuhan, 24karengan si Barnabas nyi’a mouw sitou le’os, minawuta ampit e Roh Kudus wo iman. Eng kelakerouw ne tou se niali wia si Tuhan.25Laa o mea mouw si Barnabas waki Tarsus kaa mea mesesero si Saulus; wo sia nu minaatoanola ampit nisia, sia alinna waki Antiokhia. 26Nisea se minena’ mewali-wali ampit se jema’at i ti’i esa nge te’un eng keurena, kasuatan mawee teturu’ se kelaker tou. Waki Antiokhia mouw se murid-murid i ti’i eng kasa ketarena se patotoren Kristen.27Witu en toro ni’itu o meiy mouw se pirala nabi waki Yerusalem mineiy waki Antiokhia. 28Siesa wia nisea si mekengaran Agabus rumedeiy wo kaa eng kuasa Roh sia lumila’la, kaa e minapekasa eng kaoatan e laa toron em bahaya kelalenan wangko’. Eng kapualitan i ti’i e minamuali kangkasi witu en zaman ni Klaudius.29O laa se murid-murid se timantula kaa laa ma’arurla sumbangan, minatoroan ampit eng kaawoan nea siesa o siesa wo mapa’alila nyi’a wia se patuari-patuari se maana’ waki Yudea. 30Eng kapualitan i ti’i en tinuana neala kangkasi wo sea mapa’alila nyi’a wia se penatua-penatua ampit e nieletala ni Barnabas wo ni Saulus.
1Wo’o wona’ witu en toro ni’itu si raja Herodes si muleiy mawinta’ ampit eng kete wia se pirala tou waki jema’at. 2Nisia si rimeo wunu’un si Yakobus, patuari ni Yohanes, ampit en santi.3Katoroan sia nu limoo’, kaa eng kapualiten i ti’i e minaruiyla e nate ne tou Yahudi, sia si minapawee-weela em pasiwo-siwonna i ti’i wo rumeo tumaang si Petrus. En toro ni’itu e nendo wangko’ Roti Reiy’ Siragi. 4Nu reiy’ mouw si Petrus nu sinikop, Herodes si rimeo menjarala nisia witu en tinayuran ne epat regu, e nesa o nesa se epat preajurit. E maksudna nyi’a mouw, rio tu reiy’ mouw em Paskah sia si sumarula nisia witu en sinaru ne tou kelaker.5Tuana mouw si Petrus nu tinaang witu eng gorem em penjara. Ta’an se jema’at se tentem masombayangla nisia wia si Empung. 6Witu em bengi nu reiy’pe’ si Herodes nu mesesarula nisia wia se tou kelaker, Petrus si timekel witu e nelet ne rua perajurit, tinorongku ampit e rua rante. Awes tare se perajurit-perajurit pengawal se kasuatan mekawal witu en sinaru em pepalen.7i kasenge’mi rimedeiy mouw siesa malaikat ni Tuhan witu en tawi ni Petrus wo en terang en simena’ witu eng gorem e woang i ti’i. Malaikat i ti’i si mina’apal si Ptrus kaa mewewongkela nisia, pokeiyna: “Makarenganouw tumo’or!” Takar i kera’araghouw e rante i ti’i witu e lawas ni Petrus. 8Laa o pokeiy ni malaikat i ti’i wia nisia: “wa’akesenouw e rerereenannu wo todonganouw en sapatumu!” Sia tu’u sumiwo en tuana. Laa o lumila’ mouw si malaikat i ti’i wia nisia: “Todonganouw eng karaiymu wo kumi’itouw niaku!”9Laa o sia kumi’iti si malaikat i ti’i witu e luar wo nisia si reiy’ mete’u, kaa sapa en tinuanala ni malaikat i ti’i e nuli-ulit minamuali, pokeiyna sia si limoo’ e nesa pineleloo’. 10Nu reiy’ mouw sea nu timorola en tampa kawal ketarean wo en tampa kawal karua, i ka’ayo mouw sea witu e lengko’an wesi e matorome eng kota. E lengko’an i ti’i e minawuka’ sandirina i wee nisea. Nu reiy’ mouw e ney i ka’ayola witu e luar, sea kumelang i ka’ayo waki tempok e lalan, wo i kasenge’mi si malaikat i ti’i si timele’u mola nisia.11Wo sia nu wena’asouw witu en touna, Petrus si limila’: “Teakan mete’u mouw uli-ulit niaku kaa si Tuhan si rimeo mouw si malaikat-Na wo lumawirla niaku witu e lawas ni Herodes wo witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em paarapela ne tou Yahudi.” 12Wo sia nu minikirola reiy’ ure, o mea mouw sia waki wale ni Maria, ina’ ni Yohanes si patotoren kangkasi Markus, Witu kelaker se tou minerur wo masombayang.13Wo katoroan sia nu tumengkorla em pepalen, o meiy mouw siesa hamba wewene mekengaran Rode kaa laa metete’ula seiy si matengkor em pepalen i ti’i. 14Sia si makarengan simine’u en suara ni Petrus, ta’an karengan eng kepa’a-pa’aranna sia si reiy’ minuka’ em pepalen i ti’i wo makarengan ghimorem witu eng gorem kaa laa makite’ula, kaa si Petrus si witu en sinaru em pepalen. 15Pokeiy nea wia si wewene i ti’i: “Nikoo koo marawit.” Ta’an nisia si reiy’ mena’ meila’la, kaa e nuli-ulit en tuana. Pokeiy nea: “Ni’itu si malaikatna.”16Ta’an si Petrus si reiy’ siena’na matengkor wo katoroan sea nu muka’ em pepalen wo lumoo’ nisia, nisea se neiy i kenganga-nganga. 17Ta’an si Petrus si mineela tanda ampit e lawasna, rio sea makapenes, laa o i susuiynala eng kumura si Tuhan rimawir nisia rumou’mi waki penjara, pokeiyna: “I pakite’u mola eng kapualitan i yi’i wia si Yakobus wo se patuari-patuari ta.” Laa o sia rumou’la wo mea waki tampa walina.18Witu e nendo kawo’odoanna se ringka’ mouw se perajurit-perajurit i ti’i. Nisea se memue-mueiy sa sapa mouw e minamuali ampit si Petrus. 19Herodes si rimeo seron si Petrus, ta’an nisia si reiy’ niatola. O laa si Herodes si rimeo kumisin se pengawal-pengawal i ti’i wo wunu’un sea. Kamurian sia rumou’mi waki Yudea o mae waki Kaisarea wo mena’ witu.20Herodes si kasa meupi’ wia se tou Tirus wo Sidon witu em pinaesa’an nea mewali minea sumaru nisia. Nisea se minua’la minelur si Blastus, si pegawai istana raja, si mineiy witu em beteng nea, laa o sea makiweela en dame, karengan em banua nea e maka’ato em bahan kekaanen waki e wilayah ni raja. 21Wo witu e nendo mekasa e neiy i tantula, Herodes si minake e labung keraja’an, laa o rumuber witu natas en takhta wo mapidato wia nisea.22Wo se rakyatna se Mario masingkom nyi’a: “E nyi’i en suara ni empung wo e reiy’ suara ni tou!” 23Wo katoroan i te ni’itu kangkasi sia sepe’en ni malaikat ni Tuhan karngan nisia si reiy’ minee ormat wia si Empung; sia mate kinaan ne witek-witek.24Takar e nuwu’ ni Empung e maka sera mouw wo e meke-lakerla lininga ne tou. 25Barnabas wo si Saulus se waki Yerusalem o marengi, nu reiy’ mouw sea nu simampetla e lukar pelayanan nea. Nisea se minali si Yohanes, si patotoren kangkasi Markus.
1Witu e nedo ni’itu witu se jema’at waki Antiokhia wawean se pirala nabi wo se mememee teturu’, nyi’a i ti’i: Si Barabas wo si Simeon si patotoren Niger, wo si Lukius tou Kirene, wo si Menahem si niurus mewali-wali ampit si raja wilayah Herodes, wo si Saulus. 2Witu e nendo mekasa katoroan sea nu maraghes wia si Tuhan wo maposo, o lumila’ mouw e Roh Kudus: “I wuntulola si Barnabas wo si Saulus i wee-Niaku kaa e lukar neiy mouw i Kutantula i wee nisea.” 3Takar moso mouw wo sumombayangouw sea, wo sea nu rimeta’ mola e lawas witu natas ne rua tou i ti’i, sea mayala sea nu rua mea.4Karengan neiy i reo ni Roh Kudus, Barnabas wo si Saulus se minae waki Seleukia, wo maname sea mole mea waki Siprus. 5I keka’ayome waki Salamis nisea se minabarla e nuwu’ ni Empung witu e wale-wale ibadat ne tou Yahudi. Wo si Yohanes si rimapitla nisea tanume si sumesawang nea.6Nisea se limedongla e minapekasa em pulau i ti’i i ka’ayo waki Pafos. Witu sea maatoan ampit siesa tou Yahudi mekengaran Baryesus. Sia siesa tou menenihir wo si nabi palsu. 7Nisia mouw si ka’ampit ni gubernur em pulau i ti’i, Sergius Paulus, sia mouw si tou pande. Gubernur i ti’i si kimeret si Barnabas wo si Saulus, karengan nisia si pa’ar melelingala e nuwu’ ni Empung. 8Ta’an si Elimas – tuana mouw e ngaranna witu em baasa Yunani –, si menenihir i ti’i, si mengape-ngape’la wo me’inakut ma’engkolla si gubernur i ti’i witu e imanna.9Ta’an si Saulus, o kangkasi si patotoren Paulus, si wuta ampit e Roh Kudus, si timu’us nisia, 10wo lumila’: “Heiy oki’ ni Iblis, nikoo koo minawuta ampit e rupa-rupa wiles eng kawilesan wo eng kalewo’an, nikoo koo kesaru e reiy’ sa mina’asa eng kaulitan, reiy’ re’en koo laa mena’ ma’engkolla e Lalan ni Tuhan e rondor i ti’i?11Teakan, loo’onouw, e lawas ni Tuhan mineiy en timoro nikoo, wo nikoo koo minerapa, em pirala nendo eng kaurena nikoo koo reiy’ mete’u lumoo’ si endo.” Wo katoroan i te ni’itu kangkasi sitou i ti’i si mapedam tinawunani en semu wo e reidem, wo katoroan meringka-ringkap nisia si lewo’ sa reiy’ sumero tou rumawir nisia. 12Limoo’ sapa e minamuali mola i ti’i, ma’emanouw si gubernur i ti’i; nisia si mina’erang kaa en teturu’ ni Tuhan.13O laa si Paulus wo se ka’ampit-ka’ampitna se timele’ula em Pafos wo moleme waki Perga waki Pamfilia; ta’an si Yohanes si timele’ula nisea laa o mareng waki Yerusalem. 14Waki Perga sea mapawee-weela em pakela-kelangan nea, laa o sea i ka’ayola waki Antiokhia waki Pisidia. Witu e nendo Sabat nisea se minea waki wale ibadat, laa o rumuber witu. 15Ni’itu nu simampetou em pewaca’an witu e nukum Taurat wo eng kitab ne nabi-nabi, se pejabat-pejabat e wale ibadat se rimeo mueiy wia nisea: “ Patuari waya, sawona’ se patuari waya se wawean ower kaa laa meteteren wo me’ibor se umat i yi’i, i laa mouw!”16Takar tumo’orouw si Paulus, sia si minee tanda ampit e lawasna, laa o lumila’ : “ Heiy tou-tou Israel wo nikouw si meide’la si Tuhan, linganola! 17Empung ne umat Israel i yi’i si minelengola se nene moyang taw o simiwo se umat i ti’i minamuali wangko’, katoroan nisea nu maana’ waki Mesir tanume se tou wo’oseiy. Ampit e lawas-Na mulia Sia si mina’aka-aka mola wia nisea rumou’mi waki e wanua i ti’i. 18Epat nga pulu’ nge te’un eng keurena Sia si sabar witu em pake’a-ke’angan nea waki padang gurun.19Wo sia nu minunengola se pitu bangsa waki tana’ Kana’an, Sia memete-metengla en tana’ i ti’i wia nisea kaa laa mamuali warisan nea 20eng kaurean wo’o wona’ epat nga atus lima nga pulu’ nge te’un. Nu reiy’ mouw i tu Sia meela wia nisea se aki-akim i ka’ayo witu en zaman ni nabi Samuel.21Kamurian sea kumiwee siesa raja wo si Empung si mineela wia nisea si Saul bin Kish wia se walak ni Benyamin, epat nga pulu’ nge te’un eng keurena. 22Si Saul nu neiy mouw i singkirla, Empung si minopo si Daud minamuali raja nea. En tanume si Daud Empung si limila’ mola: Niaku ku minato mola si Daud bin Isai, siesa tou mekepa’aren witu e nate-Ku wo si matuanala e reiy’ sa mina’asa eng kepa’ar-Ku.23Wo waki se see’na mouw, se minatoroan ampit e neiy mouw i ta’ar-Nala, Empung si timo’orola si Lumelawir i wee se tou Israel, nyi’a i ti’i si Yesus. 24Melelaa eng ke’e eiy-Na Yohanes si minaaleiy mola wia se minapekasa bangsa Israel rio sea makedo’ wo meela en tou baptisen. 25Wo katoroan si Yohanes nu tawi mouw sumampet lumekepla e lukarna, sia lumila’: Niaku ku reiy’ Nisia si i papokeiy miouw, ta’an Nisia si laa meiy kamurian ta’an niaku. Mewewuka’la eng kasut witu e ne’a-Na tu’u niaku ku reiy’ waar.26Heiy patuari-patuariku, le’os se neiy i kaghorem see’ ni Abraham, ma’anouw tu’u se meide’la si Empung, e nabar kalawiran i ti’i e neiy mouw i pa’ayola wia nikita. 27Karengan se penduduk Yerusalem wo se ma’aka-aka nea se reiy’ maakula si Yesus. Ampit e mineela e nukuman paten wia Nisia, nisea se limekepla e lelila’an ne nabi-nabi em pewacala susur e nendo Sabat.28Wo ma’anouw tu’u sea reiy’ minatola wo’o sapa en toro mamuali to’otolan kaa e nukuman paten i ti’i, ta’an nisea se kimiwee mouw wia si Pilatus rio Sia wunu’in. 29Wo sea nu limekepola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e neiy i kepatik en tanume Nisia, nisea se timumpala Nisia witu eng kayu salib, laa o ghumoleiyla-Nisia witu eng gorem eng kubur.30Ta’an si Empung si timo’orla Nisia witu e nelet ne tou minate. 31Wo eng keurean pirala nga edo Sia minapa’atola en tou wia nisea se maki’itla Nisia waki Galilea mea waki Yerusalem. Nisea i ti’i mouw en teakan se minamuali sairi-Na i wee se umat i yi’i.32Wo nikeiy teakan keiy maabarla e nabar mekepa’aren wia nikouw, nyi’a i ti’i kaa en ta’ar neiy i weela wia se nene moyang ta, 33e linekepola ni Empung wia nikita, se see’ nea, ampit timo’orla si Yesus, tanu neiy i kepatik witu e mazmur karua:Si Oki’-Ku Nikoo!Niaku ku minapaurangola NikooWitu e nendo i yi’i. 34Empung si timo’orola Nisia witu e nelet ne tou minate wo Sia si reiy’ laa i sarakan sumeup witu eng kapunengan. Eng kapualitan i ti’i e neiy i papaloo-loo’ola ni Tuhan witu enuwu’ i yi’i:Niaku ku laa lumekepla wia nikooen ta’ar-ta’ar kudus en toro emanela,e neiy Kumouw i weela wia si Daud.35Kaa ni’itu Sia si limila’la witu e mazmur walina:Nikoo koo reiy’ laa mayala SitouKudus-Mu lumoo’ eng kapunengan. 36Karengan si Daud si timuanala eng kepa’ar ni Empung witu en zamanna, laa o sia tumayan wo i le’osla witu esa nga weka ne nene moyangna, wo nisia si memang neiy i sarakan witu eng kapunengan. 37Ta’an si Yesus, si tino’orla ni Empung, reiy’ tuana.38Jadi kete’uanola, heiy patuari waya, o karengan Nisia mouw takar tu i abarla wia nikoo em paampungan en dosa. 39Wo witu Nisia susur tou se ma’eman se maka’ato eng kabebasan waki e reiy’ sa mina’asa dosa, e reiy’ ka’atoan niouw witu e nukum ni Musa.40Kaa e ni’itu, tumeghamouw, rio te’a mamuali wia nikouw sapa e neiy mouw i lila’la witu eng kitab ne nabi-nabi: 41Ghenangenouw, heiy kouwsumesero’-sumesero’, i kenganga mouwwo mere’i mouw,karengan Niaku ku metetuanala e nesapepa’ayangen witu en zamannu,e nesa pepa’ayangen, e reiy’ laaemanen niouw,sa i susuiyla wia nikoo.”42Katoroan si Paulus wo si Barnabas kumaluar, nisea se kiniwee kaa laa sumusuiy en tanume em poong i ti’i’ kangkasi witu e nendo Sabat tumodongla nyi’a. 43Ni’itu nu simampetouw e maraghes, kelaker se tou-tou Yahudi wo se maki’i-ki’it e agama Yahudi se meide’ wia si Empung, se kimi’itla si Paulus wo si Barnabas; se rua rasul i ti’i se timuru’ nisea wo ngime’enge’la rio sea reiy’ mena’ matou-tou witu e nupus karunia ni Empung.44Witu e nendo Sabat tumodongla nyi’a o meiy mouw se weitouw e minapekasa eng kota i ti’i se minerur kaa melelinga e nuwu’ ni Empung. 45Ta’an kaa, eng katoroan se tou Yahudi nu limoo’ se tou kelaker i ti’i, o mawuta mouw sea ampit e niri ate wo kasuatan maojat, sea makelong sapa e neiy i lila’la ni Paulus.46Ta’an ampit em berani si Paulus wo si Barnabas se limila’: “Memang wia nikouw mouw e nuwu’ ni Empung e lewo’ sa reiy’ i abarla ketarean, ta’an nikouw kouw simede’ nyi’a wo mapokeiyla en toumu e reiy’ waar laa maka’ato em patou-touan kekal. Kaa e ni’itu o keiy lumenge wia se bangsa-bangsa walina. 47Karengan e nyi’i mouw e neiy i perentala wia nikeiy:Niaku ku timantu mola nikoomamuali terang i wee se bangsa-bangsase reiy’ makasine’u si Empung,rio koo malieng kalawiran i ka’ayo waki en tempok em bumi.”48Liminga e ni’itu o lumaya’ mouw em baya ne tou se reiy’ maka sine’u si Empung wo nisea se limo’orla e nuwu’ ni Empung; woe m baya se tou neiy i tantula ni Empung kaa laa matou-tou kekal, se ma’eman. 49O laa e nuwu’ ni Tuhan e neiy i siarla waki e minapekasa en daerah i ti’i.50Se tou-tou Yahudi se meule se wewene-wewene i parerio-rerior se meide’la si Empung, wo se pemangko’-pemangko’ witu eng kota i ti’i, wo nisea se limentutla em paghioan wia si Paulus wo si Barnabas wo minure’ nisea waki en daerah i ti’i. 51Ta’an kaa si Paulus wo si Barnabas se kime’isla e riawu ne’a nea en tanume e nge’enge’ wia se tou-tou, laa o mea waki Ikonium. 52Wo se murid-murid waki Antiokhia se minawuta ampit e mepa’a-pa’ar wo ampit e Roh Kudus.
1Waki Ikonium tu’u se rua rasul i ti’i se ghimorem witu e wale ibadat ne tou Yahudi, laa o mee teturu’ en tuana rupa, i ka’ayo eng kelaker se tou Yahudi wo se tou Yunani se mina eman. 2Ta’an se tou-rou Yahudi, se simede’ em paabaran nea, se minasu’la e nate ne tou-tou reiy’ maka sine’u si Empung wo e simiwo nisea meupi’ wia se patuari-patuari i ti’i.3Paulus wo si Barnabas se minena’ pirala nga edo eng keurena witu. Nisea se mawee teturu’ ampit em berani, kaa nisea se ma’eman wia si Tuhan. Wo si Tuhan si minente’la e nabar tanume e nupus karunia-Na ampit e kimaruniala wia nisea eng kuasa kaa laa metetuanala eng kowa’-kowa’ wo e mujizat-mijizat. 4Ta’an se tou kelaker witu eng kota i ti’i se minaweteng minapa rua: wawean se maedo-edo se tou Yahudi, wawean kangkasi se maedo-edo wia se rua rasul i ti’i.5Takar muleiy mouw se tou-tou reiy’ maka sine’u si Empung wo se tou-tou Yahudi mewali-wali ampit se pa’aka-aka’an nea e limentutla e nesa gerakan kaa mesesiksa wo melelawala se rua rasul i ti’i ampit em batu. 6Se rasul-rasul i ti’i nu minete’u mola nyi’a, o sumingkirouw sea mea waki kota-kota waki Likaonia, nyi’a i ti’i e Listra wo en Derbe wo en daerah kaledongna. 7Witu sea maabarla e Injil.8Waki Listra wawean siesa tou si merube-ruber i te, karengan e lewea’ e ne’ana wo si kepor rengane’ neiy i patoumi wo reiy’pe’ ma’an mekasa toro kumelang. 9Nisia si rimuber o malingala, katoroan si Paulus nu meila’. Wo si Paulus si timu’us nisia wo limoo’, kaa nisia si maka iman wo si toro le’osen. 10Laa o pokeiy ni Paulus ampit en suara menaleinteng: “Rumedeiy mouw makateren witu natas e ne’amu!” Wo sitou i ti’i si kimompo’ rimedeiy, laa o kumelang mea o meiy.11Katoroan se tou kelaker nu limoo sapa en siniwola ni Paulus, nisea i ti’i se minaleiy witu em baasa Liakonia: “dewa-dewa se timumpa mouw wia eng keuneran ta witu e nasar ne tou.” 12Barnabas si patotoren nea Zeus wo si Paulus si patotoren nea Hermes, karengan nisia si meila-ila’. 13Takar meiy mouw si imam ni dewa Zeus, eng kuilna e rimeta’ waki luar kota, si maali-ali se sapi-sapi raghar wo e wungang-wungang e niali waki lengko’an kota kaa laa mesesempela en tetule mewali-wali ampit se tou kelaker wia se rasul-rasul i ti’i.14Liminga e ni’itu si Barnabas wo si Paulus se kimurensangla e labung nea, laa o tumumpele’ witu eng keuneran ne tou kelaker kasuatan maaleiy: 15“Heiy kouw nu waya, ka’a kouw simiwo en tuana? Nikeiy i yi’i keiy tou i te karengan masuat tanu nikouw. Nikeiy keiy wia nyi’i kaa ma’abarla e Injil wia nikouw, rio kouw tumele’ula em pasiwo-siwon reiy’ sipenoron i yi’i wo murikit wia si Empung matou-tou, si simiwo mola e langit wo em bumi, en tasik wo e reiy’ sa mina’asa em pumpunna. 16Witu en zaman limangkoiyla Empung si minayala em baya ne bangsa kumi’itla e lalanna siesa o siesa,17Ta’an Nisia reiy’ kaa e reiy’ minapa’atola en tou-Na ampit e reiy sa mina’asa kale’osan, nyi’a i ti’i ampit en timumpami e naro waki langit wo ampit mineela e nora-oras rewur i wee nikouw. Nisia si minapateu-teula e natemu ampit eng kekaanen wo eng kelaya-laya’an.” 18Ma’anouw tu’u se rasul-rasul i ti’i se limila’ en tuana, ta’an sea se tawi-tawi reiy’ mete’u malouw wia se tou kelaker se mesesempela en tetule wia nisea.19Ta’an meiy mouw se tou-tou Yahudi waki Antiokia wo Ikonium wo nisea se minelur se tou kelaker i ti’i o rio maedo-edo nisea. Laa o sea lumawa si Paulus ampit em batu wo kumeong nisia waki luar kota, karengan nisea se mapokeiyla, kaa nisia si minate mouw. 20Ta’an katoroan se murid-murid i ti’i rimedeiy limedongla nisia, o tumo’orouw sia laa o ghumorem witu eng gorem eng kota. E nendo kawo’odoanna o mae mouw sia mewali-wali ampit si Barnabas mea waki Derbe.21Paulus wo si Barnabas se maabarla e Injil waki kota i ti’i wo se minaka’ato laker murid. Laa o marengouw sea waki Listra, Ikonium wo e Antiokhia. 22Witu en tampa i ti’i nisea se minente’la e nate ne murid-murid i ti’i wo ngime’enge’la wia nisea rio sea tumentem witu e iman, wo limila’la, kaa sa megheghorem witu eng Keraja’an ni Empung nikita ta lewo’ sa reiy’ me’anla e laker peme’itan.23Wia e susur jema’at se rasul-rasul i ti’i se timantula se penatua-penatua i wee se jema’at i ti’i wo nisea nu simombayangola wo minoso mola, sea sumarakan se penatua-penatua i ti’i wia si Tuhan, si kembu’an em pa’emanan nea. 24Nisea se kimere e minapekasa em Pisidia wo i ka’ayola waki Pamfilia. 25Witu sea se minabarla e nuwu’ waki Pirga, laa o mea waki Atalia, waki pante. 26Maname o mole mouw sea mea waki Antiokhia; waki tampa i ti’i mouw nisea eng ketarean nu neiy i sarakan witu e nupus karunia ni Empung kaa laa mememuleiy em pepa’ayangen, e neiy mouw i sampet neala.27I kekeka’ayola witu sea kumeret se jema’at merur, laa o sea mumanla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en tinuanala ni Empung ampit e nieletan nea, wo kaa Nisia si minuka’ mola em pepalen i wee se bangsa-bangsa walina witu e iman. 28Witu sea se ure maana’ mewali-wali ampit se murid-murid i ti’i.
1Se pirala tou se mineiy waki Yudea meiy waki Antiokhia wo maweela teturu’ wia se patuari-patuari witu: “Sa kouw reiy’ sunaten i ki’it eng kenaramen neiy i warisla ni Musa, nikouw kouw reiy’ mete’u lawirela.” 2Ta’an si Paulus wo si Barnabas ampit eng kakete masu’usuk wo makelong eng genang nea i ti’i. Eng kesampetanna e neiy tantula, rio si Paulus wo si Barnabas ma’an se pirala tou walina wia se jema’at i ti’i mea wia se rasul-rasul wo se penatua-penatua waki Yerusalem kaa mea mesesusuiyla em poong i ti’i.3Nisea se nialila ne jema’at i ka’ayola waki luar kota, laa o sea kumelang timoro em Fenisia wo en Samaria, wo witu en tampa-tampa i ti’i nisea se simusuiyla en tanume em pakedo’an ne tou-tou se reiy’ makasine’u si Empung. Eng kapualitan i ti’i eng kasa limaya’la e nate ne patuari-patuari witu. 4I kekeka’ayola waki Yerusalem sea se sinungkul ne jema’at wo ne rasul-rasul wo ne penatua-penatua, laa o sea sumusuiyla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en tinuanala ni Empung ampit e nieletan nea.5Ta’an se pirala tou wia se golongan Farisi, se mina’emanouw, mineiy wo lumila’: “Se tou-tou reiy’ Yahudi se lewo’ sa reiy’ sunaten wo se lewo’ sa reiy’ kumi’itla e nukum ni Musa.” 6Takar sumidangouw se rasul-rasul wo se penatua-penatua kaa laa mesesusuiyla em poong i ti’i.7Ni’itu nu pirala mola nga edo eng keurena se mineno’o-no’oran eng genang en tanume em poong i ti’i, o rumedeiy mouw si Petrus wo lumila’ wia nisea: “Heiy patuari waya, kouw mete’u, kaa e rengane’ eng ketarena si Empung mineleng niaku witu e nelet miouw, rio ampit e nieletan en sumaku se bangsa-bangsa walina se luminga e Injil wo ma’eman. 8Wo si Empung, si sumine’u e nate ni tou, si minapa’ato mola eng kepa’aran-Na sumungkul nisea, karengan Nisia si kimarunia mola e Roh Kudus kangkasi wia nisea masuat tanu e wia nikita, 9wo Nisia si kasa reiy’ minange’anla nikita ampit nisea, Sia nu limenasola e nate nea kaa e iman.10Sa tuana, ka’a koo pa’ar mewewa’awa’la si Empung ampit e rimeta’la witu e lee’ ne murid-murid i ti’i e nesa bongkouw, e reiy’ mete’u kapesa’anan, le’os se nene moyang ta ka’apa tu’u nikita nuesa? 11Eng kapurikitna, nikita ta ma’eman, kaa e nupus karunia ni Tuhan Yesus Kristus nikita ta laa maka’ato eng kalawiran masuat tanu nisea kangkasi.”12Takar menesouw se minapekasa umat i ti’i, laa o sea lumingala si Paulus wo si Barnabas simusuiyla e reiy’ sa mina’asa kowa’ wo e mujizat en tinuanala ni Empung ampit e nieletan nea witu e nuner ne bangsa-bangsa walina.13Nu reiy’ mouw si Paulus wo si Barnabas nu simampetla meila’, lumila’ mouw si Yakobus: “Heiy patuari waya, linganola niaku: 14Simon si simusuiyola, kaa e rengane’ eng ketarean si Empung si minapa’ato mola e rahmat-Na wia se bangsa-bangsa walina, nyi’a i ti’i ampit e minelengla esa umat witu e nelet nea i wee e ngaran-Na.15Eng kapualitan i ti’i e minatoroan ampit en tetotoren-tetotoren ne nabi en tanu neiy i patik: 16Kamurian Niaku ku laa marengiwo rumedeiyla sumeupem pondok Daud neiy mouw i karonga’,wo e riberekna e laaKuiredeiy sumeupwo e laa Kute’etepela, 17rio em baya se tou walinase sumero si Tuhanwo se reiy’ sa mina’asa bangsase reiy’ sumine’u si Empung,se patotoren-Ku kapunya’an-Kutuana mouw e nuwu’ ni Tuhansi timuanala em baya nyi’a i yi’i, 18eng kinakete’uanola rengane’ waki eng ketareanna.19Kaa ni’itu niaku ku maka ghenang, kaa nikita ta reiy’ toro lumentutla eng kapedisan wia nisea waki se bangsa-bangsa walina se minurikit wia si Empung, 20ta’an nikita ta lewo’ sa reiy’ matikla surat wia nisea, rio sea ma’akatla en tou witu eng kekaanen eng kinewurola em berhala-berhala, witu em pesa’amekan, witu e le’ona ni tekapen minate kino’omes wo witu e raa’. 21Kaa e rengane’ en zaman dulu e nukum ni Musa e neiy i abarla wia en susur kota, wo ma’ayomi yi’i e nukum i ti’i ni’i pewacala susur nendo Sabat witu e wale-wale ibadat.”22Takar se rasul-rasul wo se penatua-penatua ma’an se minapekasa ne jema’at i ti’i se minedo kaputusan kaa mepepeleng witu e nelet nea se pirala tou se laa i petetoke waki Antiokhia mewali-wali si Paulus ampit si Barnabas, nyi’a i ti’i si Yudas si patotoren Barsabas wo si Silas. Sea nu rua se tou paloo’o-loo’on witu e nelet ne patuari-patuari i ti’i. 23Wia nisea neiy i sarakanla en surat en teinti’i palingan: “Tabea waki se rasul-rasul wo se penatua-penatua, o waki se patuari-patuarimu i wee se patuari-patuari waki Antiokhia, Siria wo Kilikia e nasal waki se bangsa-bangsa walina.24Nikeiy keiy liminga mouw, kaa wawean se pirala tou witu e nelet meiy, se reiy’ minaka’ato e nower wia nikeiy, e minalisa mola wo e minoghe mola e natemu ampit en teturuan nea. 25Kaa e ni’itu ampitouw en tabuleleng e nate nikeiy keiy timantu mola kaa laa meleng wo tumoke se pirala tou witu nikouw mewali-wali ampit si Barnabas wo si Paulus se i koupus meiyla, 26nyi’a i ti’i se rua tou se simaelangola e nyawa nea krengan e ngaran ni Tuhan ta Yesus Kristus.27Takar keiy timoke mouw si Yudas wo si Silas, ampit e lumila’la se laa ma’ayola e nower neiy i patik i yi’i kangkasi wia nikouw. 28Karengan e nyi’a mouw eng kaputusan e Roh Kudus wo eng kaputusan neiy, rio wia nikouw te’a i pesa’anla e lumantouwla eng kelaker em pemesa’anen witu em pemandungen i yi’i: 29nikouw kouw lewo’ sa reiy’ ma’akatla en tou witu eng kekaanen e neiy i sempela witu em berhala, witu e raa’, witu e le’ona ne tekapen minate kino’omes wo witu em pesa’amekan. Sa koo mapiara en tou witu eng kapualitan-kapualitan i yi’i, koo masiwo e le’os. Tuana mouw, selamat.”30Sea nu limila’ mola, Yudas wo si Silas minae waki Antiokhia. Witu sea kumeret se minapekasa jema’at merur, laa o sumarakan en surat i ti’i wia nisea. 31Sea nu minaca mola en surat i ti’i, se jema’at se mepa’a-pa’ar karengan em pumpunna e makaiboren. 32Yudas wo si Silas, sea se nabi kangkasi, se ure minange’enge’la se patuari-patuari i ti’i wo minente’la e nate nea.33Wo nu reiy’ mouw em pirala nga edo sea nu rua se minena’ witu, se patuari-patuari i ti’i se rimeta’la nisea witu en dame kaa se mareng wia se timoke nisea. 34[Ta’an si Silas si timantula si mena’ witu.] 35Paulus wo si Barnabas se minena’ pirala eng keure waki Antiokhia. Nisea se mewali-wali ampit se kelaker tou walina mawee teturu’ wo maabarla e nuwu’ ni Tuhan.36Ta’an em pirala nga edo kamurian o lumila’ mouw si Paulus wia si Barnabas: “Le’osouw ta mareng wia se patuari-patuari ta wia en susur eng kota, waki wisa kita minabarola e nuwu’ ni Tuhan, kaa laa lumoo’, sa kumura eng ka’ada’an nea.” 37Barnabas si pa’ar ma’ali kangkasi si Yohanes si patotoren Markus; 38ta’an si Paulus ampit en tegol limila’, kaa e reiy’ le’os maali sitou si timele’u mola nisea waki Pamfilia wo si reiy pa’ar kumi’it ma’ayang mewali-wali ampit nisea.39Eng kapualitan i ti’i e limentutla pesali’isi’an tarem, i ka’ayo sea mineta’atasan wo si Barnabas si minali si Markuskangkasi ma’an nisia moleme waki Siprus. 40Ta’an si Paulus si mineleng si Silas, wo nu reiy’ mouw nu neiy i sarakanla ne patuari-patuari i ti’i witu e nupus karunia ni Tuhan 41o mae mouw sia lumedongla en Siria wo eng Kilikia kasuatan mateguhla se jema’at-jema’at witu.
1Paulus si mineiy kangkasi waki Derbe wo waki Listra. Witu wawean siesa murid mekengaran Timotius; si ina’na siesa tou Yahudi wo si mina emanouw, sedangkan si ama’na sitou Yunani. 2Timotius i yi’i si kasine’uan le’os ne patuari-patuari waki Listra wo waki Ikonium, 3wo si Paulus si pa’ar, rio sia rumapit nisia witu em pakela-kelangan. Paulus si rimeo sumunatla nisia kaa se tou-tou Yahudi waki daerah i ti’i, karengan susur tou se mete’u kaa si ama’na sitou Yunani.4Witu em pakela-kelangan maledong waki kota mea waki kota Paulus wo si Silas mina’ayola eng kaputusan-kaputusan e niedo ne rasul wo ne penatua waki Yerusalem ampit e nower, rio se jema’at-jema’at kumi’itla nyi’a. 5Tuana mouw se jema’at-jema’at tineguhla witu e iman wo maka urela maka awesla eng kasela eng kelakerna.6Nisea se limease en tana’ Frigia wo en tana’ Galatia, karengan e Roh Kudus minalouw nisea sa ma’abarla e Injil waki Asia. 7Wo i kekeka’ayola waki Misia nisea se mina’awa’ megheghorem waki daerah Bitinia, ta’an e Roh ni Yesus e reiy’ minyionla wia nisea. 8Nu reiy’ mouw e limease e Misia, sea i ka’ayola waki Troas.9Witu e nendona wengi kaloo’anouw ni Paulus e nesa pineleloo’: wawean siesa tou Makedonia si rimedeiy witu wo maaleiy wia nisia, pokeiyna: “Lumewetomi wia nyi’i wo tulungen keiy!” 10Si Paulus nu limoo’ mola em pineleloo’ i ti’i, makarenganouw keiy sumero kesempatan kaa ma’ae waki Makedonia, karengan witu em pineleloo’ i ti’i keiy minedola kaputusan, kaa si Empung si kimeretola nikeiy kaa laa ma’abarla e Injil wia se tou-tou maname.11Laa o keiy tumodomi waki Troas wo mapawee-wee moleme waki Samotrake, wo e nendo kawo’odoanna i ka’ayo mola keiy waki Neapolis; 12witu o keiy mea waki Filipi, eng kota ketarean wia em beteng e Makedonia i yi’i, e nesa kota palepuan ne tou Roma. Witu eng kota i ti’i keiy minena’ pirala nga endo. 13Witu e nendo Sabat keiy kumaluar e lengko’an kota. Keiy simusu e li’ilik en temberan wo matola en tampa sesombayangan Yahudi, en tinakser meiy mouw em bitu; nu rimuberouw, o keiy sumusuiy wia se wewene-wewene se minerur witu.14Siesa wia se wewene-wewene i ti’i si mekengaran Lidia si kimi’it melelingala. Nisia siesa mememangker roko’ waki kota Tiatira, si maraghes wia si Empung. Tuhan si minuka’ e natena, i ka’ayo sia si maweela ghenang sapa em peila’la ni Paulus. 15Sia nu binaptisola mewali-wali ampit se esa nga pumpun em balena, sia si minaruiy nikeiy, pokeiyna: “Sa kouw makapenoron, kaa niaku ku uli-ulit ma’eman wia si Tuhan, meiy mouw tume’up waki waleku.” Nisia si mase’esek i ka’ayo keiy sumungkulela nyi’a.16Witu e mekasa katoroan keiy nu mengea waki tampa sesombayangan i ti’i, keiy maatoan ampit siesa hamba wewene si maka punya e roh tenung; ampit en tenungan-tenunganna se tuangna se maka’ato wua’ wangko’. 17Nisia si maki’iti si Paulus wo nikeiy wia muri kasuatan maaleiy, pokeiyna: “Se tou-tou i yi’i nisea mouw se hamba ni Empung Si Kasarakek. Nisea se maabarla wia nikoo e lalan witu eng kalawiran.” 18Eng kapualitan i ti’i en tinuanana em pirala nga endo eng keurena. Ta’an katoroan si Paulus si reiy’ mouw tumaang kasi witu e reung i ti’i, sia lumenge wo lumila’ wia si roh i ti’i: “Demi e ngaran ni Yesus Kristus niaku ku rumeo nikoo rumou’la wia si wewene yi’i.” katoroan i te e ni’itu kangkasi rimou’ mouw e roh i ti’i.19Katoroan se tuang-tuang ni wewene i ti’i limoo’, kaa e narapan nea laa maka’ato wua’ minere’I, nisea se simikop si Paulus wo si Silas, laa o kumeong nisea mea waki pasar sumaru se penguasa. 20Nisea nu minali mola sea nu rua sumaru se pemangko’-pemangko’ eng kota i ti’i, o lumila’ mouw sea, pokeiy nea: “Se tou-tou i yi’i se mekacau eng kota ta i yi’i, karengan nisea se tou Yahudi, 21wo nisea se mawee teturu eng kenaramen, kaa n ikita ta tanume tou Rum ta reiy’ toro sumungkul nyi’a ka’apa kumi’itla nyi’a.”22O kangkasi tou kelaker se timo’or mapero nisea. O laa se pemangko’-pemangko’ eng kota i ti’i se rimeo kumurensangla e labung witu nouwak nea wo suma’abok nisea. 23Sea nu pinenou-noupouw sina’abok, sea i lawala witu eng gorem em penjara. Kepala penjara si pinerentala tumayur wia nisea ampit e makauli-ulit. 24Minatoroan ampit em perenta i ti’i, kepala penjara si ghimoremla nisea witu e woang penjara eng kasa uner wo tumorongku e ne’a nea witu en torongku ente’.25Ta’an wo’o wona maparua em bengi Paulus wo si Silas sumombayang wo kumantarla em puji-pujian wia si Empung wo se tou-tou ukuman walina se malingala nisea. 26Ta’an laa o mamuali mouw em pengero’ hebat, i ka’ayo em penjara i ti’i e minoghe; wo katoroan i te ni’itu kangkasi mina wuka’ mouw em baya em pepalen wo minangkulouw en torongku em baya nea.27Katoroan si kepala penjara i ti’i mawongkemi witu en tekelna wo lumoo’ em pepalen-pepalen em penjara mina wuka’, sia sumawut en santina mewewunu en tou, karengan em pokeiyna i te, kaa se tou-tou ukuman i ti’i se timingkasouw. 28Ta’an si Paulus si minaleiy ampit en suara menaleinteng, pokeiyna: “Te’a mececilakala en toumu, karengan keiy nu waya keiy wiakan e nyi’i!”29Kepala penjara i ti’i si rimeo malimi solo, laa o tumingkas ghumorem wo ampit matenggo’ogho’ o i kasungkurouw sia witu en sinaru ni Paulus wo ni Silas. 30Sia si minalila nisea witu luar, kasuatan limila’: “Tuang-tuang, sapa ku’a re’en e lewo’ sa reiy’ siwongku, rio ku melawir?” 31Wingkot nea: “Ma’emanouw wia si Tuhan Yesus Kristus wo koo laa melawir, nikoo wo se esa nga pumpun em balemu.”32Laa o sea maabarla e nuwu’ ni Tuhan wia nisia wo wia em baya ne tou se witu em balena. 33Witu i te en jam i ti’i kangkasi si kepala penjara i ti’i minali nisea wo moas em pali’ nea. Katoroan i te ni’itu kangkasi sia wo se me’urangna se mineela en tou baptisen. 34Laa o sia mali nisea waki walena wo makirla kekaanen wia nisea. Wo nisia si kasa mepa’a-pa’ar, kaa nisia wo se esa nga pumpun em balena se mina’emanouw wia si Empung.35Ni’itu nu oatouw se pemangko’-pemangko’ eng kota se rimeo se pejabat-pejabat eng kota mea wia si kepala penjara ampit e nower : “ I waya mola se rua tou i ti’i !” 36Kepala penjara si minapawee-weela e nower i ti’i wia si Paulus, pokeiyna : “ Se pemangko’-pemangko’ eng kota se rimeo mouw mayala nikouw; jadi rumou’ mouw kouw teakan wo mea mouw ampit e lawir!”37Ta’an si Paulus si limila’ wia se tou-tou i ti’i : “ Ma’anouw reiy’ pe’ niadilela nisea se sima’abokouw nikeiy, se warganegara-warganegara Roma, witu en sinaru ne tou, laa o lumawala nikeiy witu eng gorem em penjara. Teakan sea se pa’ar merere’ula nikeiy ampit e memene-menes? Reiy’ wona’ tuana! I waya mola sea meiy sandiri wo mali nikeiy kumaluar.” 38Se pejabat-pejabat i ti’i se mina’ayola e lelila’an i ti’i wia se pemangko’-pemangko’ eng kota. Katoroan sea nu liminga, kaa si Paulus wo si Silas se tou Rum, takar meide’ mouw sea. 39Nisea se mineiy makiwee ampung laa o mali se rua rasul i ti’i kumaluar wo makiwee, rio sea tumele’ula eng kota i ti’i.40Laa o sea tumele’ula em penjara i ti’i wo mea waki wale ni Lidia; wo sea nu minaatoanola ampit se patuari-patuari witu wo miniborla nisea, o mae mouw se rua rasul i ti’i.
1Paulus wo si Silas se minedo lalan timoro e Amfipolis wo e Apolonia wo i ka’ayola waki Tesalonika. Witu wawean e nesa wale ibadat ne tou Yahudi. 2Tanu eng kenaramen Paulus si ghimorem witu e wale ibadat i ti’i. Telu nga endo Sabat minenodo-nodol nisia si minesesusuiyla ampit nisea e wete-weteng witu eng Kitab Suci.3Sia si timerangla nyi’a wia nisea wo timuru’la, kaa si Mesias si lewo’ sa reiy’ peme’itanwo tumo’ori witu e nelet ne tou minate, laa o sia lumila’: “Yi’i mouw si Mesias, nyi’a i ti’i si Yesus, si neiy kuiabarla wia nikoo.” 4Se pirala tou wia nisea se mine yakin wo kuma’ampetla en tou ampit si Paulus wo si Silas wo kangkasi se ka’asa’an tou Yunani se meide’ wia si Empung, wo se reiy’ i te toyo se wewene-wewene parerio-rerior.5Ta’an se tou-tou Yahudi se mina iri ate wo ampit sinawang ne pirala meneniwo lewo’ witu e nelet ne lumelepu-lumelepu waki pasar, nisea se simiwola eng karungkea’an wo kumaceu eng kota i ti’i. Nisea se simerbu em bale ni Yason ampit e maksud kaa laa mesesarula si Paulus wo si Silas witu en sidang rakyat. 6Ta’an katoroan nisea nu reiy’ minatola sea nu rua, sea kumeong si Yason wo se pirala patuari witu en sinaru ne pemangko’-pemangko’ eng kota, kasuatan marekeiy, pokeiy nea: “Se tou-tou mekaceula e minapekasa eng kaoatan se mineiy mouw kangkasi wia nyi’i, 7wo si Yason si simungkul nisea tume’up witu em balena. Sea nu waya se mininta’ simu’usuk eng katetapan-katetapan ni Kaisar ampit e limila’la, kaa wawean siesa raja walina, nyi’a i ti’i si Yesus.”8Katoroan se tou kelaker wo se pemangko’-pemangko eng kota liminga em baya nyi’a i ti’i, nisea se mina balisa. 9Ta’an sea nu minaka’ato mouw jaminan wia si Yason wo wia se patuari-patuari walina, o sea tu’u i reta’la.10Ta’an witu em bengi i ti’i kangkasi makarengan se patuari-patuari witu se rimeo si Paulus wo si Silas mae waki Berea. I kekeka’ayola witu mea mouw sea witu e wale ibadat ne tou Yahudi. 11Se tou-tou Yahudi witu eng kota i ti’i e lumantouwla eng kale’os e nate nea ta’an se tou-tou Yahudi waki Tesalonika, karengan nisea se simungkul e nuwu’ i ti’i ampit e reiy’ sa mina’asa eng karela’an e nate wo susur e nendo sea se makumisila eng Kitab Suci kaa laa rio mamete’ula, sapa ku’a re’en em baya nyi’a i ti’i e nulit tuana. 12Laker witu e nelet nea se mina’eman; o kangkasi se reiy’ toyo’ witu e nelet ne wewene-wewene parerio-rerior wo se tuama-tuama Yunani.13Ta’an katoroan se tou-tou Yahudi waki Tesalonika minete’u, kaa kangkasi waki Berea e neiy mouw i abarla ni Paulus e nuwu’ ni Empung, o meiy mouw kangkasi sea maname meule wo mebebalisala e nate ne tou kelaker. 14Ta’an se patuari-patuari se rimeo si Paulus makarengan mae tumoro em pante tasik, ta’an si Silas wo si Timotius se minena’ pe’ waki Berea. 15Se tou-tou mateperla si Paulus kima’ampitla nisia i ka’ayo waki Atena, laa o mareng ampit e nower wia si Silas wo si Timotius, rio sea mario-rior meiy wia nisia.16Katoroan si Paulus nu ma’ana’la nisea waki Atena, eng kasa tekur e natena karengan sia si limoo’, kaa eng kota i ti’i e wuta ampit se patong-patong berhala. 17Kaa ni’itu witu e wale ibadat sia si meteto’oran ghenang ampit se tou-tou Yahudi wo se tou-tou meide’ si Empung, wo waki pasar susur e nendo ampit se tou-tou i pasungkulna witu.18Wo kangkasi se pirala ahli piker wia se golongan ne Epikuros wo ne Stoa se mewewueiyan ampit nisia wo wawean se meila’: “Sapa ku’a re’en e nipelelila’la ni ruke’eket i yi’i?” Ta’an se walina se limila’: “Sa paloo’ola nisia mouw si mengengabar en teturu’ ne dewa-dewa wo’oseiy.” Karengan nisia si maabarla e Injil en tanume si Yesus wo en tanume eng keteto’or-Na.19Laa o sia alin nea sumaru en sidang Areopagus wo lumila’la: “Toro ku’a keiy mete’ula en teturu weru wisa em paturu’mula i yi’i?” 20Karengan nikoo koo minapalingala wia nikeiy em perkara-perkara maka’erangen. Kaa ni’itu keiy pa’ar mamete’ula, sapa ku’a em penoronna em baya ni’itu.” 21Sapa tare se tou-tou Atena wo se tou-tou wo’oseiy se maana’ witu se reiy’ maka punyala e nedo kaa en sapa ta’an i te kaa melelila’la ka’apa melelinga e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em beru.22Paulus si minea rumedeiy waki atas e Areopagus wo lumila’: “Heiy tou-tou Atena, linoo’ku, kaa witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan kouw kasa maraghes wia se dewa-dewa. 23Karengan katoroan niaku nu mengela-ngelang waki kota miouw wo meloo-loo’ em barang-barang palo’orennu, niaku ku minasungkulla kangkasi e nes mezbah ampit em pinatikan: I wee si Empung reiy’ kasine’uan. Sapa em pasempen niouw sa reiy’ sumine’u nisia, ni’itu mouw e ni paabarkula wia nikouw.24Empung si simiwo mola em bumi wo e reiy’ sa mina’asa pumpunna, Nisia, nyi’a mouw si Tuhan natas e langit wo em bumi, si reiy’ maana’ witu eng gorem eng kuil-kuil en siniwo e lawas ni tou, 25wo kangkasi si reiy’ pelayanela e lawas ni tou, tanu mokan si reiy’ awes sapa-sapa, karengan Nisia mouw si mineela em patou-touan wo nasengan wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa wia em baya ne tou.26Wia siesa tou i te Sia si simiwo mola em baya ne bangsa wo se umat ne tou laa mena’la wia e minapekasa en saruan em bumi wo Nisia si timantu mola e nora-oras i wee nisea wo em pasupuan-pasupuan paana’an nea, 27rio sea sumero Nisia wo satorona lumeler wo matola Nisia, ma’anouw tu’u Sia reiy’ wa’akatla wia nikita siesa o siesa.28Karengan witu Nisia ta matou-tou, ta maoghe, ta wia, tanu e neiy mouw kangkasi i lila’la ne pujangga-pujanggamu: 29Karengan nikita ta asal waki see’ ni Empung, ta reiy’ toro maghenangla, kaa eng ka’ada’an ilahi e masuat tanu e mas ka’apa perak ka’apa watu, siniwo eng kesenian wo eng ka’ahlian ni tou.30Ampit e reiy’ mouw limoo’ kasi en zaman kawe’engelan, takar teakan si Empung si minabarla wia sitou, wisa-wisa i tee m baya nea se lewo’ sa reiy’ makedo’. 31Karengan Nisia si timantu mola e nesa nga endo, witu e nedo wisa Sia ampit e nadil si laa ma’akimla eng kaoatan ni esa tou si neiy mouw i tantu-Nala, Sia nu minee mola wia em baya ne tou e nesa bukti en tanume eng kapualitan i ti’i ampit en timo’orla Nisia witu e nelet ne tou minate.”32Katoroan sea nu liminga tanume eng kineteto’or ne tou minate, takar wawean se masero’, wo se walina se meila’ : “ Kawisa mokan keiy luminga koo mesesusuiy tanume eng kapualitan i ti’i.” 33O laa si Paulus mea tumele’ula nisea. 34Ta’an se pirala tou tuama se kima’ampetla en tou ampit nisia wo se mina eman, witu e neletna kangkasi si Dionisius, si anggota majelis Areopagus, wo siesa wewene mekengaran Damaris, wo kangkasi se tou-tou walina mewali-wali ampit nisea.
1Kamurian Paulus si timele’ula e Atena, laa o mea waki Korintus. 2Waki Korintus sia masungkul ampit siesa tou Yahudi mekengaran Akwila, si asal waki Pontus. Nisia si werukan mineiy waki Italia ampit si Priskila, ka’awuna, karengan si kaisar Klaudius si minerenta mola, rio em baya ne tou Yahudi se tumele’ula e Roma. Paulus si timuli witu em bale nea. 3Wo karengan nisea se matuanala em pepa’ayangen masuat, nisia si minena’ mewali-wali ampit ni sea. Nisea se mepa’ayang mewali-wali, karengan nisea se mewali-wali meneniwo dasing.4Wo susur e nendo Sabat Paulus si meila’ witu e wale ibadat wo si me’inakut me’e emanla se tou-tou Yahudi wo se tou-tou Yunani. 5Katoroan si Silas wo si Timotius nu mineiy se waki Makedonia o meiy, Paulus ampitouw eng kasa mengente’ si toro maabarla e nuwu’, witu e wisa sia mawee kasairian wia se tou-tou Yahudi, kaa si Yesus nyi’a mouw si Mesias. 6Ta’an katoroan se tou-tou i ti’i nu simu’usukla nisia wo maojat, nisia si mini’ipikla e riawu witu e labungna wo lumila’ wia nisea: “Ma’anouw e raa’mu ni’i katoa’ witu e natas eng kokongmu sandiri; niaku ku weresi, reiy’ simelok. Muleiymi teakan niaku ku laa mea wia se bangsa-bangsa walina.”7Takar rumou’ momi sia witu, laa o meiy witu em bale ni esa tou mekengaran Titus Yustus, si maraghes wia si Empung , wo em balena e mina esa nga weka’an ampit e wale ibadat. 8Ta’an si Krispus, si kepala e wale ibadat i ti’i, si mina eman wia si Tuhan mewali-wali ampit se esa nga pumpun em balena, wo laker wia se tou-tou eng Korintus, se limingala em paabarla ni Paulus, se mina eman wo mineela en tou nea baptisen.9Witu em bengi mekasa mee mola nuwu’ si Tuhan wia si Paulus witu e nesa pineleloo’: “Te’a meide’! Mapawee-wee mouw maabarla e nuwu’ wo te’a makapenes! 10Karengan Niaku ku matepe-teper nikoo wo reiy’la siesa tou tu’u si laa lumeler wo sumiasa nikoo, karengan laker se umat-Ku wia eng kota yi’i.” 11Takar mena’ mouw si Paulus witu eng kaurean esa nge te’un enem nga sumedot wo sia maturu’la e nuwu ni Empung witu e nuner nea.12Ta’an si Galio nu mina muali mouw gubernur waki Akhaya, tumo’orouw se tou-tou Yahudi mewali-wali sumaru si Paulus, laa o mali nisia witu en sinaru em pengadilan. 13Pokeiy nea : “ Nisia i yi’i si me’inakut me’e emanla se tou kaa laa rumaghes wia si Empung ampit e lalan minasu’usukan ampit e nukum Taurat.”14Katoroan si Paulus nu muleiy mouw melelila’, lumila’ mouw si Galio wia se tou-tou Yahudi i ti’i : “ Heiy tou-tou Yahudi, sa wona’na en tetureannu en tanume e nesa pelanggaran ka’apa kalewo’an, e waarna mouw niaku sumungkulla em perkaramu, 15ta’an sa eng kapualitan i ti’i e nyi’a mouw em pinesali’isi’an en tanume en tetotoren ka’apa ngaran ka’apa e nukum em pepakene’ witu e nelet miouw, takar satorona nikouw nuesa kouw murus nyi’a; niaku ku reiy’ menee mamuali akim witu em perkara tuana.”16Laa o sia mure’ nisea waki woang paadilan. 17Takar se tou i ti’i nu waya simerbu si Sostenes, si kepala wale ibadat, laa o mewe nisia witu en sinaru em paadilan i ti’i; ta’an si Galio si kasa reiy’ minadungla eng kapualitan i ti’i.18Paulus si minena’ pirala nga endo kasi waki Korintus. Laa o lumila’la me’a mouw wia se patuari-patuari witu, wo moleme waki Siria, sia nu simukurola em bu’ukna waki Kengkrea, karengan nisia si tima’arouw. Si Priskila wo si Akwila se tumeper nisia. 19Laa o i ka’ayo mola sea waki Efesus. Paulus si timele’ula si Priskila wo si Akwila witu. Sia nuesa si ghimorem witu e wale ibadat wo mesesusuiy ampit se tou-tou Yahudi.20Nisea se makiwee wia nisia sa toro mena’pe’ lebe ure witu, ta’an nisia si reiy’ mineneela nyi’a. 21Nisia si limila’la me’a mouw wo lumila’: “Niaku ku laa marengi wia nikouw, sa si Empung si mepa’arla nyi’a.” Laa o tumodo momi sia waki Efesus.22Sia ma’ayola waki Kaesaria wo sia nu limongkotouw witu eng ketana’an wo mee tabea wia se jema’at, sia mae waki Antiokhia. 23Ni’itu nu pira mola nga endo eng keurena sia maana’ witu, sia mae tu’u, laa o sia kumerela e minapekasa en tana’ Galatia wo em Frigia kaa metete’etepla e nate em baya ne murid.24Kasuatan e ni’itu meiy mouw waki Efesus siesa tou Yahudi mekengaran Apolos, si asal waki Aleksandria. Sia siesa tou sigha’ meila-ila’ wo si kasa mete’u witu en so’al-so’al Kitab Suci. 25Nisia si simungkulouw en teturu’ witu e Lalan ni Tuhan. Ampit en semangat sia meila’ wo ampit en teliti sia mawee teturu’ tanume si Yesus, ta’an nisia si mete’u i tela em baptisan ni Yohanes. 26Nisia si muleiy mawee teturu’ ampit em berani witu e wale ibadat. Ta’an si Priskila wo si Akwila nu liminga mola nyi’a, sea mali nisia waki wale nea wo ampit en teliti se minitarla wia nisia e Lalan ni Empung.27Karengan si Apolos si pa’ar melelewetla waki Akhaya, se patuari-patuari waki Efesus se minapa’ali surat i wee se murid-murid witu, rio sea sumungkul nisia. I kekeka’ayola waki Akhaya takar sia, kaa e nupus karunia ni Empung, si minamuali esa tou kasa paka’ara’an i wee se tou-tou ma’eman. 28Karengan ampit e reiy’ masenso-senso’ sia si mapero se tou-tou Yahudi witu en sinaru ne tou kelaker wo minuktila witu eng Kitab Suci kaa si Yesus nyi’a mouw si Mesias.
1Katoroan si Apolos nu wakipe’ Korintus, Paulus si kemere mola en daerah-daerah tewa wo i ka’ayola waki Efesus. Witu e niatoanna se pirala murid. 2Pokeiyna wia nisea: “Kouw minaka’ato mola e Roh Kudus, katoroa kouw nu mina eman?” Ta’an nisea se miningkot nisia: “Reiy’pe’, awesla keiy reiy’pe’ ma’an mekasa liminga, kaa wawean e Roh Kudus.”3Laa o pokeiy ni Paulus wia nisea: “Sa tuana ampit em baptisan wisa re’en kouw binaptisla?” Wingkot nea: “Ampit em baptisan ni Yohanes.” 4Pokeiy ni Paulus: “Baptisan ni Yohanes nyi’a mouw em pebaptisan se tou mina kedo’ mouw, wo sia lumila’ wia se tou kelaker, kaa nisea se lewo’ sa reiy’ ma’eman wia Nisia si mineiy eng kamurian ta’an nisia, nyi’a i ti’i si Yesus.”5Katoroan sea nu liminga eng kapualitan i ti’i, nisea se minee en tou nea baptisen witu e ngaran ni Tuhan Yesus. 6Wo katoroan si Paulus nu limelerla e lawas witu e natas nea, tu tumumpa mouw e Roh Kudus witu e natas nea, wo muleiy mouw sea melila-lila’ witu em baasa roh wo mawetik. 7Eng kelaker nea wo’o wona’ mapulu’ o rua tou.8Eng kaurean telu nga sumedot Paulus si limalesla e wale ibadat witu wo mawee teturu’ ampit em berani. Kaa em paabaranna nisia si me’inakut mapa’emanla nisea tanume eng Keraja’an ni Empung. 9Ta’an wawean se pirala tou se ente’ e natena. Nisea se reiy’ pa’ar pe’e emanela, awes tare se mengedo-ngedo lewo’ e Lalan ni Tuhan witu en sinaru ne tou kelaker. Kaa ni’itu Paulus si timele’ula nisea wo tima’atasla se murid-muridna wia nisea, wo susur e nendo masusuiy witu e woang kuliah ni Tiranus. 10Eng kapualitan i yi’i en tinuananala rua nge te’un eng keurena, i ka’ayo em baya ne penduduk Asia se liminga e nuwu’ ni Tuhan, le’os se tou Yahudi ka’apa tu’u se tou Yunani.11Kaa si Paulus Empung si simiwola e mujizat-mujizat luar biasa, 12awesla se tou se minali e lenso ka’apa roko’ em pernah mouw pinakela ni Paulus wo rumeta’la nyi’a witu e natas ne tou-tou rara’an, takar e minere’i mouw e rumara nea wo rumo’u mouw se roh-roh lewo’.13O kangkasi se pirala dumedoti ne Yahudi, se makelang maledong em banua i ti’i, se mewewa’awa’ metetotor e ngaran ni Tuhan Yesus witu se sinelaran e roh lewo’ ampit minaleiy, pokeiyna : “ Niaku ku tumiwa’la nikoo demi e ngaran ni Yesus e neiy i abarla ni Paulus.” 14Nisea se timuanala eng kapualitan i ti’i nyi’a mouw se pitu oki’ wia siesa imam kepala Yahudi si mekengaran Skewa.15Ta’an si roh lewo’ i ti’i si miningkot: “Yesus si kasine’uangku, wo si Paulus si kete’uangku, ta’an nikouw, seiy re’en kouw?” 16Wo sitou si sinelaran ni roh lewo’ i ti’i si rima’akep nisea wo kimontoiyla wia nisea nu waya wo kimalala nisea, i ka’ayo sea tumingkasi waki wale ni tou i ti’i ampit se poteiy wo pepali’ mokan. 17Eng kapualitan i ti’i eng kinete’uan ne minapekasa penduduk Efesus, le’os se tou Yahudi ka’apa se tou Yunani, takar kineide’anouw sea nu waya wo eng kasa mouw kasine’uala e ngaran ni Tuhan Yesus.18Laker se witu e nelet nea se mina emanouw, se mineiy o minakaredeiyla witu en sinaru ne tou kelaker, kaa nisea se pernah timuanala em pasiwo-siwon tanu e ni’itu. 19Laker kangkasi se witu e nelet nea, se pernah timuanala en sihir, se minerurla eng kitab-kitab nea laa o tumunula nyi’a witu en sinaru em beren em baya ne tou. E narga eng kitab-kitab i ti’i en tinakser e lima nga pulu’ nga riwu loit perak. 20Ampit e lalan i yi’i eng kasa mouw neiy i ka’abarla e nuwu’ ni Tuhan wo kasa mouw makuasa.21Kamurian witu em baya nyi’a i ti’i Paulus si meke pa’ar me’a waki Yerusalem tumoro e Makedonia wo e Akhaya. Pokeiyna: “ Niaku nu limalesola witu niaku ku lewo’ sa reiy’ lumoo’ e Roma kangkasi.” 22Laa o sia rumeo se rua sumesawangna , nyi’a i ti’i si Timotius wo si Erastus, rumeriorla nisia mea waki Makedonia, ta’an sia nuesa si minena pirala eng keure kasi waki Asia.23Wo’o wona’ en toro ni’itu e limentut eng huru-hara wangko’ en tanume e Lala ni Tuhan. 24Karengan wawean siesa tou mekengaran Demetrius, siesa tou meneniwo perak, si simiwo eng kuil-kuilan ni dewi Artemis em perak o siwon. Em pine’inakutna i ti’i e minapa’eiyla wua’ e reiy’kan i te toyo’ i wee se sumesiwo-sumesiwona. 25Nisia si minerurla nisea mewali-wali ampit se memema’ayang-memema’ayang walina witu em pe’inakutan i ti’i wo lumila’: “Patuari waya, kete’uan niouw, kaa eng kemakmuran ta nyi’a mouw e wua’ em pe’inakutan i yi’i!26Teakan kouw nuesa kouw limoo’ wo liminga, kumura si Paulus, reiy’kan i te waki Efesus, ta’an kangkasi ta’arouw wia e minapekasa Asia si minelurouw wo simeipla kelaker tou ampit e limila’la, kaa sapa en siniwo e lawas ni tou e reiy’ tu dewa. 27Ampit e lalan en tuana e reiy’kan i te em pe’inakutan ta e witu em bahaya kaa en sero’an ne tou, ta’an kangkasi eng kuil Artemis, ni dewi wangko’ i ti’i, witu em bahaya e laa kaliongan em penoronna. Wo si Artemis nuesa, Artemis si pasempen ne minapekasa Asia wo ne minapekasa eng kaoatan beradab, e laa kaliongan eng kewangko’anna.”28Liminga e ni’itu tu tumeroa’ mouw e nupi’ nea, laa o sea mereke-rekeiy, pokeiy nea: “Wangko’ mouw si Artemis dewi ne tou Efesus!” 29E minapekasa emg kota e minekaceu wo nisea se mareo-reok minutala eng gedung kesenian ma’an makeong si Gayus wo si Aristarkhus, sea nu rua se tou Makedonia wo se ka’ampit esa pakela-kelangan ni Paulus.30Paulus si me’a witu eng kauneran ne rakyat i ti’i, ta’an se murid-muridna se reiy yimonla nisia. 31Awesla se pirala pemangko’ se asal waki Asia se mekalo ampit si Paulus, se minapa’ali em peringatan wia nisia, rio sia te’a megheghorem witu eng gedung kesenian i ti’i. 32Kasuatan e ni’itu se tou minerur witu eng gorem eng gedung i ti’i se mereke-rekeiy; siesa si meila’la e nyi’i wo se walina se meila’la ni’itu, karengan eng kumpulan i ti’i eng kacau-balau wo kelakeran wia nisea se reiy’ mete’u kaa en sapa sea o merur.33O laa siesa tou mekengaran Aleksander si neiy i todola ne tou-tou Yahudi witu muka. Nisia si minaka’ato katerangan wia se tou kelaker tanume en sapa e minamuali. Makarengan sia minee tanda ampit e lawasna wo si pa’ar mewewee penjelasan tanume en sawang witu en sinaru ne rakyat i ti’i. 34Ta’an katoroan sea nu mete’ula, kaa nisia sitou Yahudi, o rumekeiy mouw sea mewali-wali wo’o wona’ dua jam eng keurena: “Wangko’ mouw si Artemis dewi ne tou Efesus!”35Ta’an laa si panitra kota si simabaarla se tou kelaker i ti’i wo limila’: “Heiy rou Efesus! Seiy ku’a si wia eng kaoatan i yi’i si reiy’ mete’u, kaa eng kota Efesusouw e mapiara makale’os eng kuil ni dewi Artemis, eng kasawangko’, ka’apa tu’u em patongna en timumpami waki langit? 36Eng kapualitan i ti’i e reiy’ mete’u i pero, kaa ni’itu mouw satorona kouw sabaar wo te’a mouw matuyu-tuyu mewewinta’. 37Karengan nikouw kouw minali momi se tou-tou i yi’i wia nyi’i, ma’anouw tu’u sea se reiy’ rimampok eng kuil ni dewi taw o reiy’ minojat e ngaranna.38Jadi sa si Demetrius wo se meneniwo-meneniwona se rimapotla siesa tou, reiy’ ku’a e wawean en sidang-sidang paadilan wo wawean gubernur, jadi satorona se rua nga weteng se ma’ayola en teturean nea mea witu. 39Wo sa wawean wo’o sapa walina eng kepa’ar miouwla, le’osouw eng kepa’armu i ti’i ni’i sampetla witu en sidang rakyat sah. 40Karengan nikita ta witu em bahaya laa i ture, kaa nikita ta limentutla eng huru-hara wia e nendo i yi’i, karengan reiy’la si to’otolan en toro i pa’ayola kaa laa mapaulitla eng kumpulan kaceu-baleu i yi’i.” 41Wo ampit e lelila’an-lelila’an i ti’i sia kumawusla eng kumpulan ne rakyat i ti’i.
1Ni’itu nu minompasouw eng karungkea’an i ti’i, Paulus si kimeret se murid-murid wo minente’la e nate nea. Wo sia nu limila’ mola, sia mae waki Makedonia. 2Sia si kimere en daerah i ti’i wo ampit e laker e nge’enge’ si minente’la e nate ne patuari-patuari witu. Laa o ma’ayo mola sia waki tana’ Yunani. 3Nu reiy’ mouw en telu nga sumedot eng keurena maana’ witu nisia si mewewoleme waki Siria. Ta’an witu en toro ni’itu se tou-tou Yahudi se pa’ar mewewunu’ nisia. Kaa ni’itu sia si minutusla laa mareng tumorola e Makedonia.4Nisia si rinapitla ni Sopater urang ni Pirus, waki Barea wo si Aristarkhus wo si Sekundus, sea nu rua waki Tesalonika, wo si Gayus waki Derbe, wo si Timotius wo se rua tou waki Asia, nyi’a i ti’i si Tikhikus wo si Trofimus. 5Nisea i ti’i se minae rimerior wo ma’ana’la nikeiy waki Troas. 6Ta’an nu reiy’ mouw e nendo wangko’ Roti Reiy’ Siragi o keiy molemi waki Filipi woe pat nga endo kamurian i ka’ayo mola keiy waki Troas wo maatoan ampit nisea. Witu o keiy mena’ pitu nga endo eng keurena.7Witu e nendo ketare witu en duminggu i ti’i, katoroan keiy nu mineruru kaa laa memete-mete’la e roti, Paulus si mesesusuiy ampit se patuari-patuari witu, karengan nisia si mekepa’ar kaa ma’e witu e nendo kawo’odoanna. En sesusuiyen i ti’i e minapawee neiy i ka’ayo maparua em bengi. 8Waki woang atas, witu e wisa keiy minerur, neiy i layasla eng kelaker en solo.9Siesa taretumou mekengaran Eutikhus rimuber witu en teteboan. Karengan si Paulus si kasa ure mesesusuiy, si taretumou i ti’i si reiy’ maka woo e leana. Eng kesampetanna sia katekelan e re’erep wo i ka’anumi waki ransun katelu o mawa’mi. Katoroan sia nu popon ne tou, nisia si minate mouw. 10Ta’an si Paulus si timumpame waki wawa’. Sia mapakolo’me en tou witu e natas ni taretumou i ti’i, rumawak nisia, wo lumila’: “Te’a marungkea’, karengan nisia si matou-toupe’.”11Sia nu minarengouw sumeup waki woang atas, Paulus si minemete-mete’la e roti laa o kumaan; nu simampetouw mekaan e nurepe’ kasi sia masusuiy, i ka’ayo e wuena e loo’onouw. Kamurian sia mae. 12Kasuatan e ni’itu sea malila si taretumou i ti’i matou-tou waki walena, wo sea nu waya se mapedam kasa ni’ibor.13Nikeiy keiy minae rimeriorla waki kapal wo moleme waki Asos, ampit e maksud kaa laa mesesungkulela si Paulus witu minatoroan ampit e nowerna, karengan nisia nuesa si pa’ar mekekelang tumoro eng ketana’an. 14Katoroan sia nu minaatoan ampit nikeiy waki Asos, keiy malila nisia waki kapal, laa o mapawee-weela em pawolean neiy mea waki Metilene.15Waki witu keiy reiy’ mena’ mawole wo witu e nendo kawo’odoanna keiy minesaruanouw ampit em pulau Khios. Witu e nendo tumodongla nyia’ keiy matorome en Samos wo esa nga endo kamurian i ka’ayo mola keiy waki Miletus. 16Paulus si timantu mola kaa reiy’ tumuli waki Efesus, rio te’a ma’apu e nedona waki Asia. Karengan nisia si mererior, rio sawona’, sia waki mouw Yerusalem witu e nendo wangko’ Pentakosta.17Kaa ni’itu sia rumeo siesa tou waki Miletus mea waki Efesus ampit e nower rio se penatua jema’at meiy waki Miletus. 18Sea nu mineiy mouw, o lumila’ mouw sia wia nisea: “Kete’uan niouw, kumura niaku matou-tou witu e nelet miouw rengane’ e nendo ketarean niaku nu i ka’ayomi wia Asia i yi’i: 19ampit eng kakumengan e nate niaku ku melayanla si Tuhan. Witu em pelayanan i ti’i niaku ku laker minatiisla lue’ wo laker minalami em pewa’awa’an witu em beteng ne tou Yahudi se mewewunu’ niaku. 20Ma’anouw tu’u tuana niaku ku reiy’ ma’an mekasa mepepeparla sapa eng ka’ara’an i wee nikouw. Em baya nyi’a neiy kuiabarla wo neiy kuituru’la wia nikouw, le’os witu en sinaru ne tou kelaker ka’apa tu’u witu e rerukupan-rerukupan witu em bale miouw; 21niaku ku reiy’ mena’ masairi wia se tou-tou Yahudi wo se tou-tou Yunani, rio sea makedo’ wia si Empung wo ma’eman wia si Tuhan ta, Yesus Kristus.22Ta’an teakan iasar si tawanan ni Roh niaku ku minea waki Yerusalem wo niaku ku reiy’ mete’u sapa e laa mamuali witu en touku witu 23reiy’kan i te e neiy i welarla ni Roh Kudus waki kota o kota wia niaku, kaa em penjara wo em peme’itan e ma’ana’ niaku. 24Ta’an niaku ku reiy’ mepadungla e nyawaku ma’an oki’ i te tu’u, asal i te niaku ku toro i ka’ayola e warot kesampetan wo sumampetla em pelayanan e neiy i lukarla ni Tuhan Yesus wia niaku kaa laa mewewee kasairian en tanume e Injil nupus karunia ni Empung.25Wo teakan kete’uanku, kaa nikouw kouw reiy’ laa lumoo’ eng gioku kasi, nikouw nu waya si linalesku momi kaa ma’abarla eng Keraja’an ni Empung. 26Kaa ni’itu wia e nendo i yi’i niaku ku sumairila wia nikoo, kaa niaku ku leno, reiy’ siselok wia si seiy i te tu’u si laa mapuneng. 27Karengan niaku ku reiy’ pepar minabarla em baya e maksud ni Empung wia nikoo.28Kaa ni’itu tayuranouw en toumu wo tayuranouw se minapekasa ne kawang, karengan nikouw mouw kouw neiy i tantula ni Roh Kudus mamuali penilik kaa laa mererawirla se jema’at ni Empung se kina’atoan-Na ampit e raa’ ni Oki’-Na nuesa. 29Kete’uangku, kaa niaku nu minea mouw, se serigala-serigala ganas se laa ghumorem witu eng keuneran niouw wo reiy’ laa meupusla se kawang i ti’i. 30Awesla witu e nelet miouw nuesa se laa modol se pirala tou, wo se ampit en teturu’ palsu nisea se me’inakut mekekeongi se murid-murid witu e lalan ulit wo rio kumi’it nisea.31Kaa ni’itu tumegha-teghamouw wo ghenangenouw, kaa niaku ku telu nge te’un eng keurena, oat o wengi, ampit e reiy’ maana-ana’ mange’enge’la wia nikouw siesa o siesa ampit e matiisla lue’. 32Wo teakan niaku ku sumarakanla nikouw wia si Tuhan wo witu e nuwu’ nupus karunia-Na, si maka kuasa mewewangun nikouw wo manugerala wia nikouw em beteng neiy i tantula wia em baya se tou kinudus-Na mola.33Perak ka’apa e mas ka’apa e labung e reiy’ pe’ ma’an mekasa o kumepa’arla wia si seiy i te tu’u kangkasi. 34Nikouw nuesa kouw mete’u, kaa ampit e lawasku nuesa niaku ku mina’ayangola kaa mewewutala em pemandungengku woe m pemandungen ne ka’ampit-ka’ampit esa pakela-kelanganku. 35Witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa ni’i weekula en contoh wia nikouw, kaa ampit e mepa’ayang tuana ta lewo’ sa reiy’ sumawangla se tou-tou lewea’ wo lewo’ sa reiy ghumenang e lelila’an ni Tuhan Yesus, karengan Nisia nuesa si limila’ mola: E lebepe’ le’os e maweela ta’an maka’ato.”36Sia nu limila’ mola e lelila’an-lelila’an i ti’i Paulus si kimurur wo sumombayang mewali-wali ampit sea nu waya. 37Takar mame’ mouw seseghu’un sea nu waya, wo kasuatan rumawak si Paulus, nisea se meneu-neup masiong nisia. 38Nisea se kasa ma’arip, awesla karengan nisia si limila’la, kaa nisea se reiy’ mouw laa lumoo’ eng giona kasi. Laa o sea mali nisia waki kapal.
1Nu reiy’ mouw em pineta’atasan wuter i ti’i o tumodo mouw keiy wo mapawee-wee minole matorome eng Kos. E nendo kawo’odoanna i ka’ayo mola keiy waki Rodos wo witu keiy mea waki Patara. 2Waki Patara o keiy maka’ato kapal, e melelewet waki Fenisia. O keiy sumeret eng kapal i ti’i, laa o tumodome.3Kamurian o loo’ola en Siprus witu esa nga weka kawii, ta’an nikeiy keiy limangkoiyla nyi’a wo matorome en Siria. Kesampetanna keiy i ka’ayola waki Tirus, karengan e muatan eng kapal e lewo’ sa reiy’ ghogharen witu eng kota i ti’i. 4Witu keiy lumalesla se murid-murid wo mena’ witu pitu nga endo eng keurena. Kaa e tineena’an ni Roh se murid-murid i ti’i se ngime’enge’la wia si Paulus, rio sia te’a me’a waki Yerusalem.5Ta’an ni’itu nu limangkoiy mouw e nedona, keiy mae minapawee-weela em pakela-kelangan neiy. Em baya se murid-murid ampit se ka’awu wo se oki-oki’ nea se minalila nikeiy i ka’ayo waki luar kota; wo waki e li’ilik em pante keiy kumudu wo sumombayang. 6Keiy nu limila’ mola o keiy sumeret witu eng kapal, wo sea mareng waki wale.7Waki Tirus o keiy i ka’ayola waki Ptolemais wo witu tu sumampetla em pawolean neiy. Keiy tumabeala wia se patuari-patuari wo mena’ esa nga endo witu e nelet nea. 8Witu e nendo kawo’odoanna keiy mae wo i ka’ayola waki Kaisarea. Keiy ghumorem witu em bale ni Filipus, si mengengabar e Injil i ti’i, nyi’a i ti’i si esa wia se pitu tou pineleng waki Yerusalem, wo keiy mena’ witu em balena. 9Filipus si maka oki’ epat reraa se minaka’ato karunia mawetik.10Ni’itu nu pira mola nga endo keiy maana’ witu, o meiy mouw siesa nabi waki Yudea si mekengaran Agabus. 11Nisia si mineiy wia nikeiy, laa o medo e ne’ereten ni Paulus. Kasuatan mewa’akes e ne’a wo e lawasna nuesa sia lumila’: “Tuana mouw em peila’ e Roh Kudus: Teinti’i mouw sitou makapunya e ne’ereten i yi’i si laa wa’akesen ne tou-tou Yahudi waki Yerusalem wo i sarakan witu e lawas ne bangsa-bangsa walina.”12Liminga e ni’itu keiy mewali-wali ampit se murid-murid witu en tampa i ti’i kimiwee, rio si Paulus te’a me’a waki Yerusalem. 13Ta’an si Pulus si miningkot: “Ka’a kouw maame’ wo ampit e lalan tuana kouw mererimu’umuk e nateku? Karengan niaku i yi’i ku pa’ar reiy’kan i te kaa wa’akesen, ta’an kangkasi kaa mea mate waki Yerusalem karengan e ngaran ni Tuhan Yesus.” 14Karengan nisia si reiy’ pa’ar mesesungkulela e nge’enge’ meiy, keiy menyerah wo lumila’: “Mamuali mouw eng kepa’ar ni Tuhan!”15Nu reiy’ mouw em pirala nga endo eng keurena maana’ waki Kaisarea, wo mantalouw keiy, laa o mae waki Yerusalem. 16Mewali-wali ampit nikeiy se kimi’it kangkasi se pirala murid waki Kaesaria. Nisea se minali nikeiy witu em bale niesa tou mekengaran Manason. Nisia si waki Siprus wo si ure mouw minamuali murid. Nikeiy keiy mete’up witu em balena.17Katororan keiy nu i ka’ayome waki Yerusalem, em baya se patuari se simungkul nikeiy ampit e nate mepa’a-pa’ar. 18Witu e nendo kawo’odoanna o mea mouw si Paulus mewali-wali ampit nikeiy limalesla si Yakobus; em baya se penatua se witu mouw. 19Paulus si mineela tabea wia nisea, laa o sumusuiyla ampit em pinengesa-ngesa sapa en tinuanala ni Empung witu e nelet ne bangsa-bangsa walina kaa em pelayananna.20Liminga e ni’itu sea lumo’orla si Empung. Laa o sea lumila’ wia si Paulus: “Patuari, loo’onouw, se manga riwu-riwu tou Yahudi se mina’emanouw wo sea nu waya se rajing mapiara e nukum Taurat. 21Ta’an nisea se liminga en tanume nikoo, kaa nikoo koo mawee teturu’ wi em baya ne tou Yahudi se maana’ witu e nelet ne bangsa-bangsa walina kaa mewewayala e nukum ni Musa, karengan nikoo koo limila’la, rio sea te’a mesesunatla se oki-oki’ nea wo te’a matou-tou kumi’it eng kenaramen ta.22Jadi kumura en teakan? Tantu nisea se laa luminga, kaa nikoo koo mineiy mouw wia e nyi’i. 23Kaa e ni’itu, tuananola sapa e neiy i lila’la meiyla i yi’i: Witu e nelet meiy wawean epat se tima’ar. 24Alinouw sea mewali-wali ampit nikoo, tuananola em pelelenasan en toumu mewali-wali ampit nisea wo pesa’anen e wewear nea, i ka’ayo sea toro sumukurla em bu’uk nea; takar em baya ne tou se laa mamete’u, kaa e reiy’ sa mina’asa abar e lininga nea en tanume nikoo eng kasa reiy’ ulit, ta’an i te kaa nikoo koo tetap mapiara e nukum Taurat.25Ta’an en tanume se bangsa-bangsa walina, se mina’emanouw, e neiy mouw i patik meiyla eng keputusan-keputusan neiy, nyi’a i ti’i nisea se lewo’ sa reiy’ ma’akatla en tou witu eng kekaanen e neiy i sempela wia si berhala, waki raa’, waki le’ona ni tekapen si pinate kino’omes wo waki pesa’amekan.” 26Witu e nendo tumodongna Paulus si minali se tou-tou i ti’i ma’an nisia, wo nisia si limenasla en tou mewali-wali ampit nisea , Laa o ghumorem witu em bait ni Empung kaa laa makite’ula, sakawisa em palenasan i ti’i e laa sumampet i wee nisea siesa o siesa.27Katoroan e masa pitu nga endo i ti’i en tawi mouw sumampet, se tou-tou Yahudi waki Asia se mineiy, meleloo’ si Paulus witu eng gorem em Bait ni Empung, laa o sea mule wia se rakyat wo sumikop nisia, 28kasuatan marekeiy: “Heiy tou-tou Israel, tulung! Nyi’i mouw sitou si waki wisa i te si mawee teturu’ em baya se tou laa sumu’usuk em bangsa taw o sumu’usuk e nukum Taurat wo en tampa i yi’i! Wo teakan sia si minalimi se tou-tou Yunani kangkasi wia eng gorem em Bait ni Empung wo numajisla en tampa lenas i yi’i!” 29Karengan nisea se limoo’ mouw si Trofimus waki Efesus nu reiy’pe’ nyi’a mewali-wali ampit si Paulus waki kota, wo nisea se mapokeiyla, kaa si Paulus si minali mouw nisia witu eng gorem em Bait ni Empung.30Takar e ringka’ mouw e minapekasa eng kota, wo se rakyat se mineiy muyut, wo sumikop si Paulus wo kumeong nisia kumaluari witu em Bait ni Empung wo katoroan i te ni’itu kangkasi em baya em pepalen em Bait ni Empung eng kinusi’. 31Kasuatan sea nu marencanala kaa mewewunu’ nisia, o i ka’ayo mouw e nabar wia si kepala pasukan, kaa e minapekasa e Yerusalem e ringka’.32Kepala pasukan i ti’i si makarengan minoghe ampit se perajurit-perajurit wo se perwira-perwira wo mea matola se tou kelaker i ti’i. Katoroan sea nu limoo’ nisia wo se perajurit-perajurit i ti’i, o mena’ mouw sea mawewe si Paulus. 33Kepala pasukan i ti’i si timawila si Paulus, o sumikop nisia wo rumeo wa’akesen sia ampit e rua rante, laa o mawueiy seiy re’en sia wo sapa re’en en siniwona mola.34Ta’an witu e nelet ne tou kelaker i ti’i wawean se marekeiyla i yi’i, wawean kangkasi se marekeiyla ni’itu. Wo karengan eng karungkea’an i ti’i sia si reiy’ mete’u mamete’ula sapa ku’a re’en eng keulitna e minamuali. Kaa ni’itu sia rumeo alin si Paulus waki markas. 35Katoroan i ka’ayola waki aran Paulus si lewo’ sa reiy’ dinukung ne perajurit-perajurit karengan e mesese’ese’an ne tou kelaker, 36se mareo-reok maki’itla nisia, kasuatan marekeiy: “Re’inola sia!”37Katoroan si Paulus nu niali megheghorem witu e markas, sia lumila’ wia si kepala pasukan i ti’i: “Toro ku’a niaku lumila’la wo’o sapa wia nikoo?” Wingkotna: “Mete’u ku’a re’en koo em baasa Yunani? 38Jadi nikoo koo reiy’ sitou Mesir i ti’i, e werukan i yi’i si limentutla em parontakan wo timingkasla se epat nga riwu tou pengaceuw maka lelutam waki padang gurun?”39Paulus si miningkot: “Niaku ku tou Yahudi, waki Tarsus, warga waki kota eng kasa kasine’uan waki Kilikia; niaku ku makiwee, rio niaku ku iyonala lumila wia se tou kelaker i ti’i.” 40Paulus nu ni’iyonanola ni kepala pasukan, o mea mouw sia rumedeiyla waki aran wo meela tanda ampit e lawasna wia se rakyat i ti’i; katoroan e lomponouw, o muleiy mouw sia lumila’ wia nisea witu em baasa Ibrani, pokeiyna:
1“Heiy patuari waya wo se ama-ama’, linganola, sapa ni’i pelelila’kula wia nikouw tanume e rerapitan en tou.” 2Katoroan se tou kelaker i ti’i liminga sia nu meila’ witu em baasa Ibrani, maka lomponola sea. Sia lumila’:3“Niaku ku tou Yahudi, minatou waki Tarsus waki tana’ Kilikia, ta’an minasela wia eng kota i yi’i; dinidik ampit eng kasa maato’ato witu em pa’aka-aka’an ni Gamaliel witu e nukum ne nene moyang ta, i ka’ayo niaku ku minamuali esa tou lali’iket mepepa’ayang i wee si Empung masuat tanu nikouw nu waya wia e nedo i yi’i. 4Wo niaku ku simiasa mola se maki’i-ki’it e Lalan ni Tuhan i ka’ayo sea minate; tuama wo wewene se sinikopku wo i sarakankula witu eng gorem em penjara. 5Tanume eng kapualitan i ti’i le’os se Imam Wangko’ ka’apa tu’u se Majelis Tua-tua se toro meela kasairian. Waki nisea niaku ku minalimi surat-surat i wee se patuari-patuari waki Damsyik wo niaku ku minea mouw maname kaa mesesikop se maki’i-ki’it e Lalan ni Tuhan, se niato kangkasi witu wo mali nisea waki Yerusalem kaa neiy ukumen.6Ta’an witu em pakela-kelanganku mea maname, katoroan niaku nu tawi mouw en Damsyik, nyi’a i ti’i e nedo marorake, i kasenge’mi e rimesikomi en sena makasilauen waki langit e limedongla niaku. 7Takar i karewa mouw niaku witu en tana’ wo niaku ku liminga e nesa suara limila’ wia niaku: Saulus, Saulus, ka’a ku’a koo masiasa Niaku? 8Wingkotku: Seiy ku’a re’en Koo, Tuhan? Pokeiy-Na: Niaku mouw si Yesus, tou Nazaret, si pasiasannu i ti’i.9Wo nisea se mewali-wali niaku, memang se limoo’ en sena’ i ti’i, ta’a en suara Nisia, e limila’ wia niaku, e reiy’ lininga nea. 10Takar pokeiyku: Tuhan, sapa re’en e lewo’ sa reiy’ siwongku? Pokeiy ni Tuhan wia niaku: Tumo’orouw wo mea mouw waki Damsyik. Maname e laa i pakite’ula wia nikoo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa ni’i lukarla wia nikoo. 11Wo kerengan niaku ku reiy’ mete’u lumoo’ karengan en sena’ makasilauen em beren i ti’i, takar se ka’ampit-ka’ampit esa pakela-kelangan o niaku se timiboiy e lawasku wo tumeper niaku mea waki Damsyik.12Witu wawean siesa tou mekengaran Ananias, siesa tou saleh sa i ki’it e nukum Taurat wo si kasa kasine’uan le’os witu e nelet em baya ne tou Yahudi se witu. 13Sia si mineiy rumedeiy witu e retanku wo lumila’: Saulus, patuariku, wuka’anouw em berennu wo lumoo’ mouw! Wo eng katoroan i te ni’itu kangkasi niaku ku maloo’ mouw sumeup wo tumu’us nisia.14Laa o pokeiyna: Si Empung ne opo’ ta si timantu mola nikoo kaa laa mamete’ula eng kapa’aran-Na, kaa laa lumoo’ E Nulit wo kaa laa luminga en suara e rime’umi witu en suma-Na. 15Karengan nikoo koo lewo’ sa reiy’ mamuali sairi-Na wia em baya ne tou tanume en sapa linoo’mu wo e liningamu. 16Wo teakan, ka’a koo meware-warenge’? Tumo’orouw, i wee mola en toumu baptisen wo en dosa-dosamu e lenasela kasuatan maaleiy witu e ngaran ni Tuhan!17Nu reiy’ mouw niaku nu marengi waki Yerusalem wo katoroan niaku nu masombayang witu eng gorem em bait ni Empung, e rohku en sinongkouwi eng kuasa ilahi. 18Niaku ku limoo’ Nisia, si limila’ wia niaku: Meriorouw, makarenganouw i tele’ula e Yerusalem, karengan nisea se reiy’ laa sumungkul eng kasairiannu en tanume Niaku.19Wingkotku: Tuhan, nisea se mete’u, kaa niaku mouw si timele’ula e wale ibadat esa mea witu e wale ibadat walina wo si ghimoremla nisea se ma’eman wia-Nikoo witu eng gorem em penjara wo mewe nisea. 20Wo katoroan e raa’ ni Stefanus, si sairi-Mu i ti’i, neiy i toa’la, niaku ku witu wo miniyonla em pasiwo-siwon i ti’i wo niaku ku timayurla witu e labung ne minunu’ nisia. 21Ta’an pokeiy ni Tuhan wia niaku: Mea mouw, karengan Niaku ku laa tumoke nikoo wa’akate wia e nyi’i wia se bangsa-bangsa walina.”22Rakyat se limingala si Paulus i ka’ayo witu e lelila’an i ti’i ; ta’an nu reiy’ mouw i tu, sea muleiy rumekeiy, pokeiy nea : “ Re’inla sitou i yi’i wia en saruan em bumi! Sia si reiy’ waar matou-tou!” 23Nisea se reiy’ mena’ marekeiy kasuatan melawala eng karaiy nea wo maserala e riawu wia natas. 24Kaa ni’itu si kepala pasukan si minee perenta laa mali si Paulus waki markas wo rimeo sumoisap wo mewe nisia, rio toro kakete’uala sapa eng karenganna se tou kelaker i ti’i se mereke-rekeiy en tuana wia nisia.25Ta’an katoroan si Paulus nu neiy i talo’aiyla kaa pewewewen, o lumila’ mouw sia wia si perwira malukar: “Toro ku’a kouw mewe siesa tou warga negara Rum, sapape’ kasi si reiy’pe niadilla?” 26Liminga e lelila’an i ti’i si perwira i ti’i si rimapotla nyi’a wia si kepala pasukan, pokeiyna: “Sapa re’en e laa pesesiwonnu? Sitou i ti’i si warga negara Rum.”27Takar meiy mouw si kepala pasukan i ti’i wia si Paulus wo lumila’: “I lila’ momi, ulit re’en koo warga negara Rum.” Wingkot ni Paulus: “Ulit.” 28Laa o pokeiy ni kepala pasukan i ti’i: “Eng kewarganegara’an i ti’i en tinelesku ampit e narga kemaal.” Wingkot ni Paulus: “Ta’an niaku ku makapunya hak e ni’itu karengan eng kinatouanku.” 29Takar nisea se lewo’ sa reiy’ mewe nisia, se makarengan minundur; wo si kepala pasukan i ti’i kangkasi si meide’, sia nu minamete’u mola, kaa si Paulus, si neiy i reona wa’akesen i ti’i, sitou Rum.30Ta’an si kepala pasukan i ti’i si pa’ar mamete’ula ampit en teliti sapa e neiy i turela ne tou-tou Yahudi wia si Paulus. Kaa ni’itu witu e nendo kawo’odoanna sia rumeo edon si Paulus waki penjara wo minerentala, rio se imam-imam kepala wo se minapekasa Mahkamah Agama merur. Laa o sia mali si Paulus rumou’mi waki markas wo sumarula nisia wia nisea.
1Kasuatan matu’usla se anggota-anggota Mahkamah Agama, Paulus si limila’: “Heiy patuariku waya, i ka’ayo wia e nendo i yi’i niaku ku tetap matou-tou ampit e nate murni witu en sinaru ni Empung.” 2Ta’an si Imam wangko’ Ananias si rimeo se tou-tou rimedeiy witu e retan ni Paulus sumepe’ en suma ni Paulus. 3Mesesuli’ e ni’itu Paulus si limila’ wia nisia: “Empung si laa sumepe’ nikoo, heiy em beton en cinet puti’-puti’! Nikoo koo rimuber wia e nyi’i kaa ma’akimla niaku ni’i ki’it e nukum Taurat, ta’an nikoo koo limangkoiy e nukum Taurat kaa em perentamu o sumepe’ niaku.”4Wo se tou-tou himadir witu se limila’: “Nikoo koo masero’ si Imam Wangko’ ni Empung?” 5Wingkot ni Paulus: “Heiy patuari waya, niaku ku reiy’ mete’u, kaa nisia si Imam Wangko’. Memang neiy i kepatik : Te’a mouw koo lumila’ e lewo’ en tanume siesa tou pa’aka-aka’an ne bangsamu!”6Wo karengan nisia si mete’u, kaa se esa nga weteng wia nisea i ti’i se neiy i kaghorem golongan ne tou Saduki wo se esa nga weteng se neiy i kaghorem golongan ne tou Farisi, sia maaleiy witu e Mahkamah Agama i ti’i, pokeiyna : “ Heiy patuariku waya Niaku ku tou Farisi, see’ ne tou Farisi; niaku ku neiy i sarula e Mahkamah i yi’i, karengan niaku ku maarapla eng kato’oran ne tou minate.” 7Katoroan sia nu limila’ en tuana, o lumentutouw em pinawetengan e nelet ne tou-tou Farisi wo ne tou-tou Saduki wo minawete-wetengouw se tou kelaker i ti’i. 8Karengan se tou-tou Saduki se limila’la, kaa e reiy’la eng kato’oran wo reiy’la si malaikat ka’apa roh, ta’an se tou-tou Farisi se maakula eng karua-ruana.9Takar tu mamuali mouw eng karungkea’an wangko’. Se pirala ahli Taurat wia se golongan Farisi se mineiy waki muka se kasa mapero, pokeiy nea: “Nikeiy keiy kasa reiy’ minatola wo’o sapa en selok wia sitou i yi’i! Wo’o wona’ wawean roh ka’apa malaikat si simusuiyola wia nisia.” 10Takar tu mamuali mouw em pinawetengan wangko’, i ka’ayo si kepala pasukan si meide’, sawona’ sea laa tumoyak si Paulus. Kaa ni’itu sia merentala se pasukan tumumpame waki wawa’ wo medo si Paulus witu eng keuneran nea wo alin waki markas.11Witu e wengi tumodongla nyi’a Tuhan si mineiy rumedeiy witu esa nga wekana wo lumila’ wia nisia: “Ente’enla e natemu, karengan eng kumura koo ampit em berani koo simairi mola en tanume Niaku waki Yerusalem, tuana mouw kangkasi satorona koo mea sumairi waki Roma.”12Wo e nendo nu oatouw se tou-tou Yahudi se simiwola komplotan wo se timiwa’ ampit kimutokla en tou, kaa nisea se reiy’ laa kumaan ka’apa kumoo’, nu reiy’ pe’ sea minunu’ si Paulus. 13Eng kelaker nea se simiwola eng komplotan i ti’i se lumantouwla epat nga pulu’ tou.14Nisea se minea wia se imam-imam kepala wo se tu’a-tu’a ne bangsa Yahudi, wo lumila’: “Nikeiy keiy timiwa’ mouw ampit kimutokla en tou, kaa nikeiy keiy reiy’ laa kumaan ka’apa kumoo’, nu reiy’ pe’ keiy munu’ si Paulus. 15Kaa ni’itu satorona kouw mewali-wali ampit se Mahkamah Agama lumupula wia si kepala pasukan, rio sia sumarula si Paulus kasi wia nikouw, tanu mokan kouw mepeperiksa em perkarana e lebepe’ maato-ato, wo kasuatan e ni’itu keiy timiro’ mouw laa munu’ nisia nu reiy’pe’ sia mina’ayo wia nikouw.”16Ta’an si paanaken ni Paulus, si oki’ ni patuarina wewene, si liminga en tanume em pepepontaran i ti’i. Sia meiy waki markas wo si nu ni’iyonanola ghumorem, sia si minaki te’ula wia si Paulus. 17O laa si Paulus kumeret si meta’asa’an perwira wo lumila’ wia nisia : “ Alinla si oki’ i yi’i wia si kepala pasukan, karengan wawean e wo’o sapa em perlu pakite’unala wia nisia.”18Perwira i ti’I si minali nisia wia si kepala pasukan wo lumila’ : “ Paulus si tahanan i ti’i, kimeret niaku wo kumiwee, rio ku mali si taretumou i yi’i wia nikoo, karengan wawean em perlu i pakite’unala wia nikoo.” 19Takar si kepala pasukan i ti’i si timiboiy e lawas ni taretumou i ti’i, laa o mali nisia witu esa nga weka wo mueiy : “ Sapa re’en em perlu i pakite’umula wia niaku?”20Wingkotna : “ Se tou-tou Yahudi se minaesa’anouw meiy mekekiwee wia nikoo, rio wo’odo koo sumarula si Paulus kasi witu e Mahkamah Agama, tanu mokan se Mahkamah i ti’i se pa’ar maka’ato katerangan maka uli-ulit wia nisia. 21Ta’an te’a mouw koo melelingala nisea, karengan se lumantoula epat nga pulu’ tou wia nisea se timiro’ mouw mepepontar nisia. Nisea se timiwa’ mouw ampit eng kimutok en tou, kaa nisea se reiy’ laa kumaan wo kumoo’, nu reiy’ pe’ sea minunu’ nisia; teakan sea se timiro’ mouw wo ma’ana’la eng kaputusannu.”22O laa si kepala pasukan si rimeo si taretumou i ti’i mareng wo minerentala wia nisia : “ Te’a i pakite’ula wia si seiy i te tu’u kangkasi, kaa nikoo koo minakite’u mola eng kapualitan i yi’i wia niaku.” 23Kamurian si kepala pasukan si kimeret se rua perwira wo lumila’: “I tiro’la rua nga atus perajurit kaa ma’e waki Kaesaria ma’an se pitu nga pulu’ tou mesake-sake kawalo wo se rua nga atus tou maka wengkouw, wo’o wona witu en jam Sembilan wengi i yi’i. 24I tu’tulla kangkasi se pirala keledai pesakean i wee si Paulus wo alinouw sia ampit e lawir wia si wali em banua Feliks.”25Wo nisia si minatikla surat, em pumpunna en tanu en tumodongla: 26“Tabea waki si Klaudius Lisiaswia si wali em banua Feliks si mulia. 27Sitou i yi’i si sinikop ne tou-tou Yahudi wo katoroan sea nu mewewunu’ nisia, o ku meiy ampit se pasukan malouw wo mayala nisia, karengan kuliminga, kaa nisia si warganegara Roma.28Kaa metete’ula spa e nalasanna sea tumure nisia, niaku ku simarula nisia witu e Mahkamah Agama nea. 29O kaloo’angku mola, kaa nisia si i pature karengan eng kapualitan-kapualitan e nukum Taurat nea, ta’an e reiy’la teturean, witu e wisa sia waar ukumen paten ka’apa penjaranla. 30Wia niaku e neiy mouw i pakite’ula, kaa wawean komplotan se mewewunu’ nisia. Kaa ni’itu niaku ku makarengan rimeo mali nisia wia nikoo, kasuatan wia se mature e neiy ku mouw i pakite’ula, kaa nisea se lewo’ sa reiy’ ma’ayola em perkara i ti’i wia nikoo.”31O laa se perajurit-perajurit i ti’i se minedola si Paulus e minatoroan ampit e neiy i perentala wia nisea wo mali nisia witu e nedo wengi mea waki Antipatris. 32Witu e nendo kawo’odoanna sea mayala se tou-tou mesake-sake kawalo wo si Paulus mapawee-weela em pakela-kelangan, wo nisea nuesa se minareng waki markas. 33I kekeka’ayome waki Kaesaria se tou-tou mesake-sake kawalo i ti’i se mina’ayola en surat i ti’i wia si wali em banua ma’an simarakanla si Paulus wia nisia.34Wo sia nu minaca ola en surat i ti’i, si wali em banua i ti’i si minueiyla si Paulus sa waki propinsi wisa re’en e nasalna. Wo katoroan sia nu liminga, kaa si Paulus si waki Kilikia, 35sia lumila’: “Niaku ku laa meriksa em perkaramu, sa se mature nikoo kangkasi se mina’ayo momi wia e nyi’i.” Laa o sia rumeo taangen si Paulus waki istana ni Herodes.
1Lima nga endo kamurian meiy mouw si Imam Wangko’ Ananias mewali-wali ampit se pirala tu’a-tu’a wo siesa pengacara mekengaran Tertulus. Nisea se simarula si wali em banua wo mina’ayola en teturean nea wia si Paulus. 2Paulus si kineret sumaru wo si Tertulus si muleiy mature nisia, pokeiyna: “Feliks si mulia, kaa em pe’inakutennu nikeiy keiy reiy’ maena-ena’ mape’anla eng kasenangan, wo kaa eng kabijaksana’annu e laker kasa e line’osola i wee se bangsa meiy. 3Em baya nyi’a i ti’i e reiy’ mena’ wo wisa i te keiy sumungkul ampit eng kasa matarumakase.4Ta’an rio te’a taleus laker ma’apula e nedomu, niaku ku makiwee, rio koo lumingala nikeiy reiy’ ure ampit eng kamura’an e natemu eng kasa kasine’uan i ti’i. 5Em pinakaloo’o-loo’o mouw i wee nikeiy, kaa sitou i yi’i nyi’a mouw si rumara menganup, sitou mapalentutla eng karungkea’an witu nelet em baya ne tou Yahudi wia minapekasa eng kaoatan se maka adab, wo kaa nisia mouw siesa tou paki’i-ki’itan waki sekte ne tou Nasrani. 6Awesla nisia si mewa’awa’ melelangkoiyla eng kalenasan em Bait ni Empung. Kaa ni’itu mouw keiy simikop nisia wo laa ma’akimla nisia i ki’it e nukum Taurat meiy.7Ta’an si kapala pasukan Lisias si mineiy malouw nisia wo rumo’obit nisia ampit eng kaketean witu lawas meiy, 8laa o rumeo se tumeture meiy sumaru nikoo. Sa nikoo nuesa koo kumumisi nisia, toro mouw koo mamete’ula e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa ni’i pature meiyla wia nisia.” 9Wo kangkasi se tou-tou Yahudi masu’un en teturean i ti’i ampit meila’la, kaa eng kapualitan i ti’i e nuli-ulit tuana.10O laa si wali em banua i ti’i si minee tanda wia si Paulus, kaa nisia si toro lumila’. Takar lumila’ mouw si Paulus: “Niaku ku mete’u, kaa mina te’u-te’unouw eng keurena nikoo koo minamuali akim wia se bangsa i yi’i. Kaa ni’itu niaku ku reiy’ meware-wareng merapitla em perkaraku i yi’i witu en sinarumu: 11Nikoo koo toro tumantula, kaa e reiy’ lebe witu mapulu’ o rua nga endo limangkoiyla niaku ku mineiy wia Yerusalem kaa meiy mereraghes. 12Wo reiy’ ma’an mekasa se tou minatola niaku ku kasuatan me’ising ampit siesa tou ka’apa matuanala eng huru-hara, le’os witu eng gorem em Bait ni Empung, ka’apa tu’u witu eng gorem e wale ibadat, ka’apa witu en tampa walina waki kota. 13Wo nisea se reiy’ i katuru’la wia nikoo sa sapa en teakan ni’i pature neala wia en touku.14Ta’an niaku ku makaredeiyla wia nikoo, kaa niaku ku malukar wia si Empung nene moyang meiy ampit maki’it e Lalan ni Tuhan, nyi’a i ti’i e Lalan patotoren nea sekte. Niaku ku ma’eman witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa neiy’ i kepatik witu e nukum Taurat wo witu eng kaol ne nabi-nabi. 15Niaku ku minee paarapen wia si Empung, masuat tanu nisea kangkasi, kaa e laa wawean kato’oran em baya ne tou minate, le’os se tou-tou ulit ka’apa tu’u se tou-tou reiy’ ulit. 16Kaa ni’itu niaku ku reiy’ maena-ena’ me’inakut laa matou-tou ampit e nate nurani murni witu en sinaru ni Empung wo ni tou.17Wo nu reiy’ mouw em pirala nge te’un eng keurena niaku ku mineiy sumeup waki Yerusalem kaa laa ma’alila em petaber i wee se bangsaku wo kaa laa mesesempela en sesempe-sesempe. 18Kasuatan niaku nu matuanala em baya nyi’a i ti’i, se pirala tou Yahudi waki Asia se minatola niaku witu eng gorem em Bait ni Empung, nu reiy’ mouw niaku nu limenasla en touku, reiy’ ampit se tou kelaker wo reiy’ ampit eng karungkea’an. 19Nisea mouw se kaulitna se lewo’ sa reiy’ sumaru nikoo wia nyi’i wo ma’ayola en teturean nea, sa sea makapunyala wo’o sapa witu niaku.20Ta’an ma’anouw se tou-tou himadir wia nyi’i en teakan se mapa’atola eng kalewo’an sapa ku’a re’en e niato neala, katoroan niaku nu neiy i sarula wia e Mahkamah Agama. 21Ka’apa wo’o wona’ ku’a re’en karengan e maesa-esana en tetotoren neiyku i aleiyla, katoroan niaku nu rimedeiy witu eng keuneran nea, nyi’a i yi’i : Karengan eng kapualitan kato’oran ne tou-tou minate, niaku e nendo i yi’i ku neiy i sarula wia nikoo.”22Ta’an si Feliks si mete’u uli-ulit e Lalan ni Tuhan, si limodokla em perkara nea, pokeiyna: “I kekeka’ayomi ni kapala pasukan Lisias wia nyi’i, niaku ku laa medo kaputusan witu em perkaramu.” 23Laa o sia rumeo si perwira i ti’i mena’ tumaang si Paulus, ta’an ampit eng kawure’an, wo reiy’ toro maape’ se kalo-kalona melayanela nisia.24Wo ni’itu nu pira mola nga endo o meiy mouw si Feliks mewali-wali ampit si ka’awuna Dursila, siesa tou Yahudi; sia rumeo kumeret si Paulus, laa o luminga wia nisia tanume em pa’emanen wia si Yesus Kristus. 25Ta’an eng katoroan si Paulus nu mesesusuiy tanume eng kaulitan, pangakekuasa’an en tou wo em paakiman e laa meiy, Feliks si mineide wo lumila’: “Toro mouw ee lalo wo mea mouw en teakan; sakawisa wawean kalempotan le’os, niaku ku laa rumeo kumeret nikoo.”26Kasuatan ni’itu nisia si maarap, kaa si Paulus si laa meela loit wia nisia. Kaa ni’itu sia si re’eregh kumeret nisia meiy menusu-nusuiy ampit nisia. 27Ta’an ni’itu nu lekepouw rua nge te’un, Feliks si sinawelan ni Perkius Festus, wo kaa ma’edo e nate ne tou Yahudi, nisia si minayala si Paulus minena’ witu em penjara
1Telu nga endo nu neiy mouw i ka’ayola waki propinsi i ti’i o mae mouw si Festus waki Kaesaria mea waki Yerusalem. 2Witu se imam-imam kepala wo se tou-tou Yahudi parerio-rerior se mineiy sumaru nisia wo ma’ayola en teturean wia si Paulus. 3Wia nisia se kimiwee e nesa anugerah, rumugila si Paulus, nyi’a i ti’i kaa merereo si paulus meiy waki Yerusalem. Karengan nisea se kasuatan masiwo rencana kaa mewewunu’ nisia witu nuner e lalan.4Ta’an si Festus si miningkot, kaa si Paulus si minena-ena’ taangen waki Kaesaria wo kaa nisia nuesa si mekemaksud makarengan mareng maname. 5Pokeiyna: “Kaa ni’itu le’osouw se tou-tou maka kuasa witu nelet miouw se kumi’it maname mewali-wali ampit niaku wo ma’ayola en teturean wia nisia, sa wawean eng kaselokanna.”6Festus si minena’ reiy’ lumantouwla witu e nuwalu ka’apa mapulu’ nga endo waki Yerusalem. Nu reiy’ mouw i tu sia mareng waki Kaesaria. Witu e nendo kawo’odoanna sia tumuanala en sidang paadilan, wo rumeo i sarula si Paulus. 7Paulus nu neiy mouw i ka’ayola witu, em baya ne tou Yahudi waki Yerusalem o meiy se rimedeiy limedongla nisia wo sea ma’ayola eng kelaker teturean wuter wia nisia e reiy’ kabuktianneala. 8Kapurikitna si Paulus si merapitla en touna, pokeiyna: “Niaku ma’an oki’ i te tu’u ku reiy’ siselok, le’os witu e nukum Taurat ne tou Yahudi ka’apa tu’u witu em Bait ni Empung ka’apa wia si Kaisar.”9Ta’an si Festus si ma’edo e nate ne tou Yahudi, si miningkot si Paulus, pokeiyna: “Sapa ku’a re’en koo pa’ar mea waki Yerusalem, rio koo akimen maname witu en sinaruku tanume em perkara i yi’i?” 10Ta’an pokeiy ni Paulus: “Niaku en teakan ku rimedeiy wia nyi’i wia en sinaru em paadilan ni Kaisar wo wia nyi’i mouw aku lewo’ sa reiy’ akimela. Tanu nikoo nuesa koo mete’u uli-ulit, ma’an oki’ i te tu’u niaku ku reiy’ simiwo selok wia se tou Yahudi.11Jadi, sa aku uli-ulit simelok wo simiwo wona’ kaselokan waar ampit e nukuman paten, niaku ku pa’ar mate, ta’an, sa sapa em pature neala i ti’i wia niaku eng keulitla e reiy’ ulit, reiy’la siesa tou tu’u si mekehak sumarakan niaku tanume e nesa anugerah wia nisea. Niaku ku lumongkot em banding wia si Kaisar!” 12Nisia nu rimundingola ampit se anggota-anggota paadilan, Festus si miningkot: “Nikoo koo limongkotouw em banding wia si Kaisar, jadi nikoo koo lewo’ sa reiy’ mea sumaru si Kaisar.”1313 Em pira mola nga endo kamurian o meiy mouw si raja Agripa ampit si Bernike mineiy waki Kaesaria kaa laa mesesiwola e lalesna eng kaormatan wia si Festus. 1414 Karengan nisea se pirala nga endo eng keurena mena’ witu, Festus si minitarla em perkara ni Paulus wia si raja i ti’i, pokeiyna: “Wia nyi’i wawean siesa tahanan si neiy i tele’ula ni Feliks witu e nedo nisia nu mea. 1515 Katoroan niaku nu waki Yerusalem, se imam-imam kepala wo se tu’a-tu’a ne tou Yahudi se mina’ayola en teturean wia sitou i ti’i wo makiwee rio sia ukumen. 1616 Niaku ku miningkot nisea, kaa reiy’ ku’a kenaramen wia se tou-tou Roma kaa laa mesesarakanla siesa tou neiy i ture tanume siesa anugerah nu reiy’pe’ nisia nu neiy i sarula ampit se tou-tou mature nisia wo wineean kalempotan laa rumapitla en tou witu en teturean i ti’i.17Kaa ni’itu nisea se kimi’iti mewali-wali ampit niaku wia nyi’i. Witu e nendo kawo’odoanna niaku ku makarengan tumuanala en sidang paadilan wo rumeo sumarula sitou i ti’i. 18Ta’an eng katoroan se mature nu rumedeiy witu eng kaledongna, nisea se reiy’ mina’ayola esa teturean tu’u tanume em pasiwo-siwon lewo’ tanu eng kinatika’angku mouw. 19Ta’an nisea se minasali’isi’an i te eng genang ampit nisia tanume em poong-poongna e agama nea, wo en tanume siesa tou mekengaran Yesus, si minate mouw, kasuatan si Paulus nu meila’la ampit en tantu mouw, kaa Nisia si matou-tou. 20Karengan niaku ku meware-wareng kumura ku lewo’ sa reiy kumumisi em perkara-perkara tanu ni’itu, niaku ku minueiyla sapa ku’a sia pa’ar mea waki Yerusalem, rio em perkarana e nakimela witu.21Ta’an si Paulus si limongkot em banding. Nisia si makiwee, rio sia minena’ tinaang wo ma’ena’, i ka’ayo em perkarana putusela ni Kaisar. Kaa ni’itu niaku ku rimeo tumaang nisia i ka’ayo ku toro mapa’ali nisia wia si Kaisar.” 22Pokeiy ni Agripa wia si Festus: “Niaku ku pa’ar melelingala wia sitou i ti’i nuesa.” Wingkot ni Festus: “Wo’odo koo laa luminga nisia.”23Witu e nendo kawo’odoanna o meiy mouw si Agripa wo si Bernike ampit e reiy’ sa mina’asa kewangko’an wo nisea nu ghimoremola witu e woang paadilan mewali-wali ampit se kapala-kapala pasukan wo se tou-tou pamuka-muka witu eng kota i ti’i, Festus si minee perenta, rio si Paulus si i sarula. 24Festus si limila’: “Ya raja Agripa ampit em baya ne wia nyi’i mewali-wali ampit nikeiy. Loo’onouw sitou i yi’i, si’i pature em baya ne tou Yahudi, le’os se waki Yerusalem, ka’apa tu’u se wia nyi’i. Nisea se mineiy mouw wia niaku wo kasuatan mereke-rekeiy se meila’la, kaa nisia si reiy’ mete’u tumou lebe ure.25Ta’an neiy kaloo’angkula, kaa nisia si reiy’ simiwola sapa tu’u e waar ampit e nukuman paten wo eng karengan nisia si limongkot em banding wia si Kaisar, niaku ku minutusla laa mapa’ali nisia sumaru si Kaisar. 26Ta’an reiy’la sapa-sapa en tantu e lewo’ sa reiy i patikku wia si Kaisar en tanume nisia. Ni’itu mouw eng karenganna niaku ku simarula nisia wia nyi’i wia nikouw nu waya, kasa ketarena wia nikoo, raja Agripa, rio, ni’itu nu kinumisianola, niaku ku toro matikla wo’o sapa. 27Karengan witu e ru’utku reiy’ mouw waar kaa laa mapa’alila siesa tou tinaang ampit e reiy’ minapaloo’o-loo’ola en teturean-teturean neiy i pa’ayola wia nisia.”
1Pokeiy ni Agripa wia si Paulus: “Nikoo koo wineean kalempotan laa rumapit en tou.” Paulus si minee tanda ampit e lawasna, laa o mee e rerapitna tanume en tumodongla: 2“Ya raja Agripa, niaku ku mapedam aruiy, karengan wia e nendo i yi’i niaku ku ni’iyonala mewewee pertanggungan jawab witu en sinarumu witu e reiy’ sa mina’asa teturean neiy i pa’ayola ne tou-tou Yahudi wia en touku, 3kasa ketare kaa nikoo koo mete’u uli-ulit eng kenaramen wo eng kapoongan ne tou Yahudi. Kaa ni’itu niaku ku makiwee wia nikoo, rio koo lumingala niaku ampit en sabaar.4Em baya ne tou Yahudi se mete’u e lalan patou-touangku rengane’ e masa mudaku, karengan wakipe’ eng ketarean niaku ku matou-tou witu eng keuneran ne bangsaku waki Yerusalem. 5Nure mouw sea makasine’u niaku wo sa wona’ sea pa’ar, nisea se toro meela kasairian, kaa niaku ku timou mouw tanu siesa tou Farisi ni’i ki’it e mazhab kasa kete witu agama ta.6Wo en teakan niaku ku lewo’ sa reiy’ sumaru em paadilan karengan niaku ku maarapla eng kalekepan en ta’ar, neiy i weela ni Empung wia se nene moyang ta, 7wo em pengena-ngena’anla ne mapulu’ o rua suku ta, kasuatan nisea oat o wengi matuanala e raghes nea ampit en tentem. Wo karengan em paarapen e ni’itu mouw, ya raja Agripa, niaku ku i pature ne tou-tou Yahudi. 8Ka’a kouw mapokeiyla e mustahil, kaa si Empung si mato’orla se tou minate?9Ma’an kumura tu’u kangkasi, niaku nuesa ku mekasa mouw mapokeiyla, kaa niaku ku lewo’ sa reiy’ kete mawinta’ mapero e ngaran ni Yesus waki Nazaret. 10Eng kapualitan i ti’i en tinuanakula kangkasi waki Yerusalem. Niaku ku reiy’kan i te ghimoremola kelaker se tou kudus witu eng gorem em penjara, niaku nu minaka’ato mola eng kuasa wia se imam-imam kepala, ta’an niaku kangkasi ku miyon, sa sea ukumen paten. 11Witu e wale-wale ibadat niaku ku re’eregh masiasa nisea wo mase’esek nisea sumangkal e iman nea wo witu e nupi mekaro’oko’ ku maki’it nisea, awes tare i ka’ayo eng kota-kota wo’oseiy.”12“Wo witu eng ka’ada’an tuana, katoroan niaku ampit eng kuasa kasa wo e lukar waki se imam-imam kepala kasuatan niaku nu witu em pakela-kelangan mengea waki Damsyik, 13i kasenge’mi, ya raja Agripa, witu e marorake te’etel niaku ku limoo witu nuner e lalan i ti’i en sena’ lumantouwla ta’an en sena’ ni endo, en timumpami waki langit simaputi niaku ampit se ka’ampit-ka’ampit esa pakela-kelangan o niaku. 14Nikeiy nu waya keiy neiy i karewa witu en tana’ wo niaku ku liminga e nesa suara meila’la wia niaku witu em baasa Ibrani: Saulus, Saulus, ka’a koo masiasa Niaku? Em pedis i wee nikoo melelubake waki tetegher palewo’.15Ta’an niaku ku miningkot: Seiy Koo, Tuhan? Pokeiy ni Tuhan: Niaku mouw si Yesus, si pasiasannu i ti’i. 16Ta’an en teakan, tumo’orouw wo rumedeiy mouw, Niaku ku mapa’atola en tou wia nikoo kaa metetantula nikoo mamuali pelayan wo sairi tanume e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e linoo’mu mouw wia-Niaku wo en tanume en sapa e laa Ku i papaloo’ola wia nikoo ee sangali. 17Niaku ku laa mesesea’la nikoo wia se bangsa i yi’i wo wia se bangsa-bangsa walina. Wo Niaku ku laa tumoke nikoo wia nisea, 18kaa laa mewewuka’ em beren nea, rio sea murikiti waki kareiydeman meiy wia en terang wo waki kuasa ni Iblis meiy wia si Empung, rio nisea karengan e iman nea wia-Niaku se maka’ato em paampungan dosa wo se maka’ato weteng witu en sapa neiy i tantula i wee se tou-tou kinudusola.19Kaa ni’itu, ya raja Agripa, witu em pineleloo’ waki sorga o meiy i ti’i reiy’ ma’an mekasa o ku reiy’ lale’. 20Ta’an eng ketare-tare niaku ku minabarla wia se tou-tou Yahudi waki Damsyik, waki Yerusalem, wo waki minapekasa en tana’ Yudea, wo kangkasi wia se bangsa-bangsa walina, kaa nisea se lewo’ sa reiy’ makedo’ wo murikit wia si Empung ampit matuanala em pepa’ayangen-pap’ayangen miatoroan ampit em pakedo’an i ti’i. 21Kaa ni’itu mouw se tou-tou Yahudi se simikop niaku witu em Bait ni Empung, wo se mina’awa’ mewewunu’ niaku.22Ta’an kaa en tulungan ni Empung ku toro timou i ka’ayomi en teakan wo meela kasairian wia se tou-tou rintek wo se tou-tou sela. Wo sapa neiyku i abarla i ti’i reiy’ si walina ta’an nu reiy’pe’ nyi’a e neiy mouw i pakite’ula ne nabi wo kangkasi ni Musa, nyi’a i ti’i, 23kaa si Mesias si lewo’ sa reiy’ me’an em peme’itan wo kaa Nisia mouw si ketare laa tumo’ori witu nelet ne tou minate, wo kaa Nisia si laa mabarla en terang wia se bangsa i yi’i wo wia se bangsa-bangsa walina.”24Kasuatan si Paulus nu ma’ayola em baya nyi’a i ti’i kaa mepepertanggong jawabla em pepa’ayengenna, o lumila’ mouw si Festus ampit en suara ente’: “Koo palela’an, Paulus! En tine’umu kelaker i ti’i en simiwo nikoo mepalela’an.” 25Ta’an si Paulus si miningkot: “Niaku ku reiy’ palela’an, Festus si mulia! Niaku ku meila’la eng kaulitan ampit eng genang segaya’! 26Raja kangkasi si mete’u tanume e reiy’ sa mina’asa em perkara i yi’i, kaa ni’itu niaku ku berani limila’ makaredeiy wia nisia. Niaku ku ma’eman, kaa e reiy’la wo’o sapa tu’u witu em baya nyi’a i yi’i e reiy’pe’ liningana, karengan em perkara i yi’i e reiy’ minamuali waki kaso’obitan.27Ma’eman ku’a re’en Nikoo, raja Agripa, wia se nabi? Niaku ku mete’u, kaa nikoo koo ma’eman wia nisea.” 28Wingkot ni Agripa: “Weitouw mokan i te ku emanennula mamuali tou Kristen!” 29Pokeiy ni Paulus: “Niaku ku mesesombayang wia si Empung, rio makarengan ka’apa meure-meure reiy’kan i te nikoo, ta’an em baya ne tou walina se wia nyi’i wo se limingala em patotorku se mamuali masuat tanu niaku, kacuali en torongku-torongku i yi’i.”30Laa o tumo’orouw si raja wo si wali em banua ma’an si Bernike wo em baya ne tou se rimuber mewali-wali nisea. 31Kasuatan sea nu mekaluar, sea meila’ siesa wia se walina: “Sitou i yi’i si reiy’ simiwola wo’o sapa e waar ampit e nukuman paten ka’apa ukuman penjara.” 32Pokeiy ni Agripa wia si Festus: “Sitou i ti’i eng kaulitna si toro mouw i wayala sa wona’ sia reiy’ limongkot em banding wia si Kaisar.”
1Ni’itu nu pinutusola, kaa nikeiy keiy laa moleme mea waki Italia, takar si Paulus wo se pirala tou tinaang walina se neiy i sarakan wia siesa perwira mekengaran Yulius waki se pasukan ni Kaisar. 2Nikeiy keiy simeret witu e nesa kapal waki Adramitium laa ma’e waki sesuwa’an-sesuwa’an waki kelabotan em pante Asia, laa o keiy tumodome. Si Aristarkhus, siesa tou Makedonia waki Tesalonika, si rimapitla nikeiy.3Witu e nendo kawo’odoanna keiy timuli waki Sidon. Yulius si matuanala si Paulus ampit e le’os wo mineela nisia toro lumalesla se kalo-kalona, rio sea lumekepla em pemandungenna. 4Karengan e reghes en sali’idek keiy minolemi witu simusu em pante Siprus. 55 Wo ni’itu nu simu’usukola en tasik waki saruan eng Kilikia wo em Pamfilia, i ka’ayo mola keiy waki Mira, waki daerah Likia. 6Witu si perwira meiy si minatola e nesa kapal waki Aleksandria mewewoleme me’a waki Italia, nisia si simoro’la nikeiy witu eng kapal i ti’i.7Eng keurean pirala nga endo mawole, nikeiy keiy weitouw reiy’ kelaa wo ampit eng kasa peme’itan keiy metawila eng Knidus. Karengan e reghes reiy’ le’os, o keiy sumusu em pante Kreta limangkoiyla en tongkeiyna Salmone. 8Ni’itu nu reiy’ mouw keiy ampit eng kasa kapedisan limangkoiyla en tongkeiyna i ti’i, i ka’ayo mola keiy waki e nesa tampa mekengaran Sesuwa’an wangun, tawi eng kota Lasea.9Kasuatan e ni’itu lakerouw e nedo neiy i katea’. E nedo maposo limangkoiy mouw wo em bahaya mouw sa laa mapawee-weela em pawole-wolean. Kaa ni’itu si Paulus si ngime’enge’la nisea, pokeiyna: 10“Patuari waya, linoo’oku, kaa em pawole-wolean ta e laa mapa’eiyla eng kapedisan-kapedisan wo eng karugian wangko’, reiy’kan i te kaa e muatan wo eng kapal, ta’an kangkasi kaa e nyawa ta.” 11Ta’an si perwira i ti’i si lebe ma’eman wia si mengengulin wo si nahkoda ta’an en tetotoren ni Paulus.12Karengan en sesuwa’an i ti’i reiy’ le’os sa mena’ witu eng kaurean noras eng ge’egher, takar kelakeran wia nisea se lebe pa’ar sa mole mapawee-wee wo ma’awa’ ma’ayola eng kota Feniks kaa laa mena’ witu keurean e noras eng ge’egher. Eng kota Feniks nyi’a mouw e nesa sesuwa’an em pulau Kreta, e minawuka’ matorome en talikuran warat wo matorome talikuran en tasik. 13Witu e nedo ni’itu reghes e mawi’iwisi waki timu. Nisea se mapokeiyla, kaa e maksud nea tantu mouw e laa ka’ayoan. Nisea se ghimoghar en sauh, laa o mawole tawi kasa masusu em pante Kreta.14Ta’an reiy’ pirala eng keurena kamurian tu tumumpa momi waki katoroan em pulau i ti’i e reghes tumokol, em patotoren reghes “Sendangan en Tasik”. 15Kapal i ti’i en tinorona wo reiy’ timaang mesarula e reghes haluang. Kaa ni’itu keiy minapasuatola wo mayala eng kapal meiy malengki-lengki’. 16Kamurian o keiy i kaso’oso’ i ka’ayo waki pante e nesa pulau rintek mekengaran Kauda, wo witu ampit eng kasa kapedisan keiy toro kimuasala en sekoci eng kapal i ti’i.17Wo en sekoci i ti’i nu neiy mouw i seretla witu natas eng kapal, nisea se minaas em pakakas-pakakas sesawang ampit rimikerla eng kapal i ti’i ampit en tali. Wo karengan meide’ i kawe’ewe’ witu e neris Siritis, nisea se timumpala e layar wo mayala eng kapal i ti’i melengki-lengki’ mokan. 18Karengan nikeiy keiy kasa hebat i pelengki-lengki’la e reghes tumokol, takar witu nendo kawo’odoanna sea muleiy tumea’ e muatan eng kapal witu en tasik.19Wo witu e nendo katelu sea tumea’ em pakakas-pakakas eng kapal ampit e lawas nea nuesa. 20Ni’itu nu pira mola nga endo eng keurena le’os siendo ka’apa tu’u se sumesena’-sumesena’ se reiy’ paloo’on, wo e reghes tumokol eng kasa ente’ reiy’ maena-ena’ me’iwet nikeiy, eng kesampetanna mineta’atasouw e narapan neiy kaa toro laa lumawirla en tou meiy.21Wo eng karengan nisea se pira mola eng keurena reiy’ mekaan, o rumedeiy mouw si Paulus witu eng keuneran nea wo lumila’: “Patuari waya, sa wona’na e nge’enge’ku eng kini’itala, rio kita te’a molemi waki Kreta, ta tantu mouw kinakendiran witu eng kapedisan wo eng karugian i yi’i! 22Ta’an en teakan, o kangkasi witu eng kapedisan i yi’i, niaku ku ngume’enge’la nikouw, rio kouw minena-ena’ kimeter e nate, karengan reiy’ siesa tou tu’u witu nelet miouw si laa mapuneng, kacuali eng kapal i yi’i.23Karengan eng kawengi siesa malaikat waki si Empung, nyi’a i ti’i waki si Empung pasempegku tanume si kapunya’an-Na, rimedeiy witu esa nga wekaku, 24wo sia lumila’: Te’a meide’, Paulus! Nikoo koo lewo’ sa reiy’ sumaru si Kaisar; wo eng kaulitna kaa eng karunia ni Empung, takar em baya ne tou se wia mewali-wali ampit nikoo wia eng kapal i yi’i se laa melawir kaa nikoo. 25Kaa ni’itu keterenouw e natemu, patuari waya! Karengan niaku ku ma’eman wia si Empung, kaa em baya nyi’a en tantu mamuali masuat tanu neiy i papaloo’ola wia niaku. 26Ta’an ta lewo’ sa reiy’ me’ewe’la eng kapal i yi’i witu meta’asa’an em pulau.”27E wengi kamapulu’ o epat em bia mouw wo nikeiy keiy minena’pe’ malengki-lengki’ waki tasik Adria. Ta’an wo’o wona’ maparua em bengi se oki-oki’ eng kapal se mapedam, kaa nisea se tawi mouw eng ketana’an. 28Laa o sea meroiyla em batu pawona’, wo kaloo’ala en dano em bitu e rua nga pulu’ depa eng keraremna. Ni’itu nu majula oki’ nisea se mawona’la kasi wo kaloo’ala e mapulu’ o lima depa. 29Wo karengan meide’, kaa nikeiy keiy laa i kera’aser witu e meta’asa’an watu karang, nisea se limobo’ e nepat jangkar waki buritan, wo nikeiy keiy kasa maarap satorona e nendo mario-rior maoat.30Ta’an laa se oki-oki’ eng kapal se me’inakut laa metetingkasla en tou witu eng kapal. Nisea se timumpala en sekoci, wo se simiwo tanu mokan se laa mesesuwa’la em pirala ladung waki haluang. 31Kaa ni’itu si Paulus si limila’ wia si perwira wo se prajurit-prajuritna: “Sa kouw reiy’ mena’ wia eng kapal, nikouw kouw reiy wona’ melawir.” 32O laa se prajurit-prajurit i ti’i se kimetor en tali sekoci wo mayala nyi’a sumo’oso’.3333 Katoroan e nendo maoatouw, Paulus si minaruiy em baya ne tou laa kumaan, pokeiyna: “Mapulu’ o epatouw nga endo eng keurena kouw mengena-ngena’ i te, metaang e narem wo reiy’ mekaan sapa-sapa. 3434 Kaa ni’itu niaku ku ngume’enge’la nikouw, rio kouw kumaane’la. Eng kapualitan i ti’i em pemandungen kaa eng kelawirannu. Reiy’ siesa tou tu’u witu nelet miouw si laa kaliongan e nesa tu’u witu e wu’uk eng kokongna.”3535 Nisia nu limila’ mola en tuana, sia medo roti, tumotor syukur wia si Empung witu en sinaru em baya nea, memete-mete’la nyi’a, laa o muleiy kumaan.36Takar keterouw e nate em baya ne tou i ti’i, wo sea tu’u kumaan kangkasi. 37Eng kelaker meiy nu waya witu eng kapal i ti’i rua nga atus pitu nga pulu’ o enem jiwa. 38Nisea nu wesu mouw, sea tumea’ e muatan gandum witu en tasik kaa mewewure’la eng kapal i ti’i.39Wo katoroan e nendo maoatouw, sea lumoo e nesa teluk patar em pantena. Ma’anouw tu’u sea reiy’ sumine’u eng ketana’an i ti’i, sea mutusla kaa sa tanu en toro wona’ me’ewe’la eng kapal i ti’i witu. 40Nisea se rimeta’la en tali-tali ladung, laa o tumele’ula e ladung-ladung i ti’i witu en to’otolan en tasik. Kasuatan e ni’itu sea meroiyla en tali-tali kamudi, o maasla e layar patobol, rio e reghes tumodola eng kapal i ti’i tumodome waki pante. 41Ta’an nisea se limangkoiy eng kakuwuan e neris, wo i kera’aserouw eng kapal i ti’i. Eng haluangna neiy i kepa’asek wo e reiy’ mete’u moghe wo em buritanna eng kemu winewe em balolongan hebat.42Witu e nedo ni’itu se prajurit-prajurit se mepa’ar laa mewewunu’ se tahanan-tahanan, te’a wawean siesa tou tu’u si tumingkasla en tou ampit lumi’ilip. 43Ta’an si perwira i ti’i si pa’ar melelawirla si Paulus. Kaa ni’itu nisia si mino’opolela e maksud nea, wo minerentala, rio se tou-tou sigha’ mali’ilip se kumetare tumumpele’ witu en tasik wo lumongkot waki ketana’an, 44wo rio se tou-tou walina se tumodeiy ampit makela em papang ka’apa em pete’-pete’na eng kapal. Tuana mouw nisea nu waya se minelawir se limongkot waki ketana’an.
1Keiy nu neiy mouw i ka’ayola ampit e lawir waki pante, tare mouw i te keiy mete’u, kaa eng ketana’an i ti’i nyi’a mouw em pulau Malta. 2Se penduduk em pulau i ti’i se kasa rinda wia nikeiy. Nisea se timeula e napi wangko’ wo maruiy nikeiy nu waya mea witu karengan mamuleiy mouw e naro wo reghesna eng ge’egher.3Katoroan si Paulus nu mapurut esa nga ke’ekes pangana-pangana wo rumeta’la nyi’a witu natas e napi, o rumou’ momi siesa leloiy’ biludak karengan em pasu’na e napi i ti’i, laa o kumiki lawasna. 4Katoroan se tou-tou i ti’i nu limoo’ si leloiy’ i ti’i kime’edel witu lawas ni Paulus, nisea se limila’ siesa wia se walina: “Sitou i yi’i tantu mouw siesa tou mememunu’, karengan, ma’anouw tu’u sia neiy i kaliseiymi waki tasik, nisia si reiy’ neiy i wayala matou-tou ni Dewi Ka’adilan.”5” Ta’an si Paulus si mini’ipikla si leloiy i ti’i witu eng gorem e napi, wo nisia si kasa reiy’ sapa-sapa. 6Ta’an nisea se mapokeiyla, kaa nisia si laa kumesa ka’apa mate i karewa en toro i te ni’itu kangkasi. Ta’an e nure mouw mengena-ngena’, sea lumoo’, kaa reiy’la sapa-sapa e minamuali wia nisia, takar eng kapurikitna nisea se makagenang, kaa nisia siesa dewa.7Reiy’ wa’akatla waki tampa i ti’i wawean tana’ em punya ni gubernur em pulau i ti’i. Gubernur i ti’i ngaranna Publius. Nisia si simungkul nikeiy wo time’esla nikeiy ampit e rindana keurean telu nga endo. 8Katoroan e ni’itu si ama’ ni Publius si neiy i katekel karengan si minasu’ wo en disentri. Paulus si ghimorem witu eng kamarna; nisia si simombayang ampit limelerla e lawas witu natasna wo lume’osla nisia. 9Nu reiy’ mouw e minamualila i ti’i o meiy mouw kangkasi se tou-tou rara’an walina waki pulau i ti’i wo nisea tu’u se line’osla kangkasi. 10Nisea se kasa maormatla nikeiy wo eng katoroan keiy nu metetodo mouw, nisea se simadiala e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em pemandungen neiy.11Telu nga sumedot eng kamurian nikeiy nu rumou’mi witu o sumeret e nesa kapal waki Aleksandria keurean e noras eng ge’egher en simuwa’ witu em pulau i ti’i. Eng kapal i ti’i minake lambang Dioskuri. 12Nikeiy keiy timuli witu en Sirakusa wo mena’ witu en telu nga endo eng keurena.13Waki witula o keiy sumusu em pante, laa o i ka’ayola waki Regium. Esa nga endo kamurian o sumengo mouw e reghes timu wo witu e nendo karua i ka’ayo mola keiy witu em Putioli. 14Witu keiy mato’upan ampit se anggota-anggota jema’at, wo kaa e nundangan nea o keiy mena’ pitu nga endo mewali-wali nisea. Nu reiy’ mouw i tu o keiy mae waki Roma. 15Se patuari-patuari maname se liminga mouw tanume eng kapualitan neiy wo nisea se mineiy tume’upla nikeiy i ka’ayo waki Forum Apius wo en Tres Taberne. Katoroan si Paulus nu limoo’ nisea, sia tumotor syukur wia si Empung laa o keterouw e natena.16Nikeiy nu neiy mouw i ka’ayola waki Roma, Paulus si neiy i weela mena’ witu em bale nuesa mewali-wali siesa prajurit mekawal nisia. 17Telu nga endo kamurian Paulus si kimeret se tou-tou i pamuka-muka ne bangsa Yahudi wo nisea nu minerurouw, Paulus si limila’: “Patuari waya, ma’anouw tu’u ku reiy’ simiwo eng kaselokan wia se bangsa ta ka’apa witu eng kenaramen ne nene moyang ta, ta’an niaku ku sinikop waki Yerusalem wo i sarakanla wia se tou-tou Roma. 18Niaku nu kinumisi mola, nisea se mekemaksud merereta’la niaku, karengan se reiy’ minato esa kaselokan tu’u wia niaku e waar ampit e nukuman paten.19Ta’an laa se tou-tou Yahudi se mapero nyi’a wo kaa ni’itu e limupu mouw niaku lumongkot em banding wia si Kaisar, ta’an reiy’ ampit e maksud kaa laa mererapotla se bangsaku. 20Ni’itu mouw eng karenganna niaku ku kimiwee, rio niaku ku lumoo nikouw wo sumusuiy ampit nikouw, karengan awes tare kaa em paarapen ni Israelouw o ku wa’akesen ampit en torongku i yi’i.”21Ta’an laa sea lumila’ wia nisia: “Nikeiy keiy reiy’ minaka’ato en surat-surat waki Yudea tanume nikoo wo kangkasi reiy’la siesa tou tu’u wia se patuari-patuari ta se mineiy mabarla sapa-sapa e lewo’ tanume nikoo. 22Ta’an nikeiy keiy pa’ar luminga wia nikoo, kumura eng genangmu, karengan tanume e mazhab i yi’i eng kete’uan neiy, kaa waki wisa-wisa tu’u nisia si maka’ato peroan.”23Laa o sea tumantula e nesa endo i wee si Paulus. Witu e nendo neiy i tantula i ti’i o meiy mouw sea se ka’asa’an eng kelaker meiy witu en tampa tine’upanna. Nisia si timerangla wo mineela kasairian wia nisea tanume eng Keraja’an ni Empung; wo en timo’otolela witu e nukum ni Musa wo eng kaol ne nabi nisia si me’inakut me’emanla nisea tanume si Yesus. Eng kapualitan i ti’i minapawee-wee wakipe’ memo’odo i ka’ayo mawengido. 24Wawean se toro niemanla kaa en tetotorenna, wawean se minena’ reiy’ ma’eman.25Takar i kasera mouw em pinate’upan i ti’i ampit reiy’la siminatoroan witu e nelet nea. Ta’an si Paulus si limila’pe’la en tetotoren nesa i yi’i: “En timena’ mouw e nuwu’ neiy i pa’ayola e Roh Kudus wia se nene moyang ta ampit e nieletan ni nabi Yesaya: 26Mea mouw wia se bangsa i yi’i,wo i lila’ mola:Nikouw kouw laa luminga woluminga, ta’an kouw reiy’ mangarti,nikouw kouw laa lumoo’ wo lumoo’ta’anouw reiy’ lumoo’ maka le’os.27Karengan e nate ne bangsa i yi’i eng kimuraberouw, wo en talingana e wuterouw malinga, wo em berenna eng kimerut minereng; rio te’a sea lumoo’ ampit em berenna wo luminga ampit en talingana wo mangarti ampit e natena, laa o murikit i ka’ayo Niaku nu lume’osla nisea.28Kaa ni’itu kouw lewo’ sa reiy’ mete’u, kaa eng kelawiran waki si Empung i yi’i neiy i pa’ayola wia se bangsa-bangsa walina wo nisea se laa luminga nyi’a.” 29[Wo si Paulus nu limila’ mola en tuana, o mea mouw se tou-tou Yahudi i ti’i ampit e minegheghioan ghenang witu nelet nea.]30Wo si Paulus si minena’ rua nge te’un tu’u witu em bale sinewana nuesa i ti’i; nisia si masungkulela em baya ne tou se mengeiy wia nisia. 31Ampit e makaredeiy wo reiy’la sapa tu’u e minape’ nisia si maabarla eng Keraja’an ni Empung wo mawee teturu’ tanume si Tuhan Yesus Kristus.
3Tabea 1Waki si Paulus, hamba ni Kristus Yesus, si kineret mamuali rasul wo kinudusla kaa laa ma’abarla e Injil ni Empung. 2Injil i ti’i neiy mouw i ta’ar-Nala nu reiy’pe’ nyi’a ampit nieletan ne nabi-nabi-Na witu eng kaol-kaol suci, 3 tanume si Oki’-Na, sa i ki’it e le’ona si neiy i peurangla waki see’ ni Daud,4wo i ki’it e Roh kakudusan neiy i papaloo’o-loo’ola kaa eng kinato’oran-Na witu nelet ne tou minate, kaa Nisia nyi’a mouw si Oki’ ni Empung makakuasa, Yesus Kristus Tuhan ta. 5Ampit nieletan-Na nikeiy keiy minaka’ato e nupus karunia wo en jabatan rasul kaa laa mererawir em baya se bangsa, rio sea ma’eman wo lale’ witu e ngaran-Na. 6Nikouw kangkasi kouw neiy i kaghorem witu nelet nea, nikouw si kineretouw mamuali kapunya’an ni Kristus.7Wia nikouw nu waya se maena’ waki Roma, si’i koupus ni Empung, si kineret wo siniwola tou-tou kudus: E nupus karunia rumapitla nikouw wo en dame sejahtera waki si Empung, Ama’ ta, wo waki si Tuhan Yesus Kristus.Paulus si pa’ar me’a waki Roma 8Ketare-tare niaku ku matotor syukur wia si Empungku kaa si Yesus Kristus witu nikouw nu waya, karengan neiy mouw i ka’abar e nabar tanume e imanmu wia minapekasa eng kaoatan. 9Karengan si Empung, si pelayanengkula ampit em pakasa’an nateku witu em paabaran e Injil ni Oki’-Na, nyi’a mouw en sairiku, kaa witu en sesombayangengku niaku ku reiy’ mena’ maghenang nikouw: 10Niaku ku simombayang, satorona ampit eng kepa’aran ni Empung niaku eng kamurianna ku i kalempote lumalesla nikouw.11Karengan niaku ku pa’ar lumoo’ nikouw kaa meweweela karunia rohani wia nikouw kaa mekeketerla nikouw, 12nyi’a i ti’i, rio ku witu nelet miouw wo kaki’it kaiboran karengan e iman ta mewali, le’os kaa e imanmu ka’apa tu’u kaa e imanku.13Patuari waya, niaku ku pa’ar, rio kouw mete’ula, kaa niaku ku re’ereghouw mekepa’ar ma’eiy wia nikouw – ta’an i ka’ayomi i yi’i ku reiy’ mena’ kina’ape’an – rio witu eng keuneran niouw ku maka’atola wu’ana, tanukan kangkasi witu eng keuneran ne bangsa reiy’ Yahudi walina. 14Niaku kuminutang le’os wia se tou Yunani, ka’apa tu’u wia se tou reiy’ Yunani, le’os wia se tou simekolah, ka’apa tu’u wia se tou reiy’ simekolah. 15Ni’itu mouw eng karenganna niaku ku pa’ar laa ma’abarla e Injil wia nikouw o kangkasi se maena’ waki Roma.Injil i ti’i eng kaketeran ni Empung 16Karengan niaku ku makapunya ka’emanan te’etep witu e Injil, karengan e Injil nyi’a mouw eng kaketeran ni Empung lumawirla susur tou se ma’eman, ketare-tare se tou Yahudi, ta’an kangkasi se tou Yunani. 17Karengan witu eng goremna em pakaloo’o-loo’ola eng kaulitan ni Empung, timodomi waki iman wo ma’akala witu e iman, tanu wawean neiy i kepatik: “Sitou ulit si laa tumou kaa e iman.”E nukuman ni Empung witu eng ka’alipuruan wo eng kabengisan ne tou 18Karengan e nupi’ ni Empung em pakaloo’o-loo’ola waki sorga witu e reiy’ sa mina’asa ka’alipuruan wo eng kabengisan ne tou, se malotoiy eng kaulitan ampit eng kabengisan. 19Karengan sapa en toro kakete’uan neala tanume si Empung em pakaloo’o-loo’ola wia nisea, karengan si Empung si minaploo’o-loo’o mola nyi’a wia nisea.20Karengan sapa e reiy’ paloo’ola waki-Nisia, nyi’a i ti’i eng kaketeran-Na kekal wo eng kailahian-Na, en toro kaloo’an witu eng genang waki siniwo-Na rengan eng kaoatan siniwola, i ka’ayo sea reiy’ mete’u lumi’ikur. 21Karengan ma’anouw tu’u sea sumine’u si Empung, nisea se reiy’ malo’orla Nisia tanume si Empung ka’apa matotor syukur wia-Nisia. Kapurikitna eng genang nea mamuali peghio-ghion wo e nate nea we’engel minareiydem.22Nisea se masiwo tanu mokan se wuta eng hikmat, ta’an nisea se mina we’engelouw. 23Nisea se simawelela eng kalo’oran ni Empung reiy’ fana ampit eng gambaran mange’an ampit sitou fana, se burung-burung, se tekapen-tekapen maka ne’a epat ka’apa se tekapen-tekapen maanap.24Kaa ni’itu si Empung si simarakan nisea witu eng kepa’aran e nate nea lumaa eng kakewuran, i ka’ayo nisea nu mekekewuran e nouwak nea. 25Karengan nisea se simawelela eng kaulitan ni Empung ampit en towo wo malo’or wo masempe si makhluk ampit limiurla si Simiwo nisia si lewo’ sa reiy’ lo’oren eng keure-urena, amin.26Kaa ni’itu si Empung si simarakan nisea witu eng hawa nafsu makairangen, karengan se tu’awewene-tu’awewene nea se simawelela em paesa’an e nouwak waar ampit em paesa’an e nouwak reiy’ waar. 27Tuanakan kangkasi se tu’atuama-tu’atuama se timele’ula em paesa’an e nouwak waar ampit se tu’awewene nea wo melaya-layas witu en serit nea siesa wia se walina, i ka’ayo sea simiwola eng kesa’amekan, tuama ampit si tuama, wo kaa ni’itu nisea se minaka’ato witu en tou nea en sesuli’ waar i wee eng kinaseipan nea.28Wo karengan nisea se reiy’ mapedam mepadung kaa laa ma’akula si Empung, takar si Empung si simarakanla nisea witu eng genang-genang neiy i kakutok, i ka’ayo sea masiwola sapa e reiy’ waar:29wuta ampit e reiy’ sa mina’asa kabengisan, kalewo’an, kasorodoan, wo eng kawurukan, wuta ampit en dengki, pawunu’an, pesali’isi’an, towo wiles, wo eng ka’alipuruan. 30Nisea nyi’a mouw se mengengabut, menenero’, rumeri’iris si Empung, kurang ajar, se congkak, tingkeiy, sigha’ witu eng kalewo’an, reiy’ lale’ wia se tu’a, 31reiy’ siakal, reiy’ lale’, reiy’ siupus, reiy’ makasine’u en tongkoupusen.32Karengan ma’anouw tu’u sea mete’ula em pengiween-pengiween e nukum ni Empung, nyi’a i ti’i kaa susur tou si matuanala eng kapualitan-kapualitan tuana, si waar ukumen paten, nisea se reiy’kan i te matuanala nyi’a nuesa, ta’an nisea kangkasi se ma’iyon ampit nisea se matuanala nyi’a.
E nukuman ni Empung wia em baya ne tou 1Kaa ni’itu, hei tou, seiy i te tu’u kangkasi koo, si maakimla se tou walina, nikoo nuesa koo reiy’ i kewaya witu en selok. Karengan, witu maakimla se tou walina nikoo koo maakimla en toumu nuesa, karengan nikoo si maakimla se tou walina, koo masiwola eng kapualitan-kapualitan masuat. 2Ta’an nikita ta mete’u, kaa e nukuman ni Empung lumaa eng kenaramen jujur wia nisea nu masiwola en tuana.3Wo nikoo, hei tou, nikoo si minakimla nisea nu simiwo en tuana, kasuatan nikoo nuesa koo timuanala nyi’a kangkasi, sapa ku’a re’en koo mapokeiyla, kaa nikoo koo laa i kaliseiy witu e nukuman ni Empung? 4Pa’ar ku’a re’en koo mapokeiyla penes eng kakaya’an kamura’an-Na, eng kasabaran-Na wo eng kapelasan e nate-Na? Reiy’ ku’a re’en kete’uannu, kaa e maksud kamura’an ni Empung nyi’a mouw e laa rumawir nikoo witu em pakedo’an?5Ta’an karengan eng kaketean natemu e reiy’ pa’ar makedo’, nikoo koo metawun e nupi’ witu en toumu nuesa witu nendo e nedo wisa e nupi wo e nukuman ni Empung adil e laa i papaloo’-loo’ola. 6Nisia si laa sumuli’la susur tou i ki’it em pasiwo-siwonna, 7nyi’a i ti’i em patou-touan kekal wia nisea se ampit en tentem masiwo le’os, masero eng kalo’oran, eng kaormatan wo reiy’ eng kapunengan,8ta’an e nupi wo e we’eteng wia nisea se masero em pe’uku-ukumen nuesa, se reiy’ lale’ witu eng kaulitan, ta’an i te se lale’ witu eng kabengisan. 9Peme’itan wo eng kase’esekan e laa tumoro susur tou si matou-tou masiwo lewo’, ketare-tare se tou Yahudi wo kangkasi se tou Yunani,10Ta’an eng kalo’oran, kaormatan wo en dame sejahtera e laa ka’atoan em baya ne tou se masiwo le’os, ketare-tare se tou Yahudi, wo kangkasi se tou Yunani. 11Karengan si Empung si reiy’ mapele-peleng. 12Karengan em baya se tou berdosa reiy’ ampit e nukum Taurat se laa mapuneng reiy’ kaa e nukum Taurat; wo em baya ne tou berdosa se witu wawa’ e nukumTaurat se laa akimela ni ukum Taurat.13Karengan reiy’ mouw sitou liminga e nukum Taurat si ulit witu en sinaru ni Empung, ta’an sitou matuanala e nukum Tauratouw si laa i ulitla. 14Sakawisa se bangsa-bangsa walina se reiy’ makapunyala ukum Taurat karengan se’ese’an en tou nuesa o matuanala sapa em pengiween e nukum Taurat, takar, ma’anouw tu’u se reiy’ makapunya ukum Taurat, nisea se minamuali ukum Taurat i wee en tou nea nuesa.15Karengan ampit e ni’itu nisea se timudu’la, kaa em pumpun e nukum Taurat neiy i kepatik witu nate nea wo en suara nate nea eng kimi’it simairi wo eng genang nea meteturean ka’apa mererapitan. 16Eng kapualitan i ti’i e laa kaloo’an witu e nendo, sakawisa si Empung, minatoroan ampit e Injil neiyku i abarla, si laa ma’akimla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa neiy i kakirong witu e nate ni tou, kaa ni Kristus Yesus.E nukum Taurat wo en sunat reiy’ lumawirla se tou Yahudi 17Ta’an, sa kouw matotor en toumu tou Yahudi wo tumebe witu nukum Taurat, mesawa’ witu si Empung, 18wo mete’ula eng kepa’aran-Na, wo eng karengan neiy i turu’ witu e nukum Taurat, o toro mete’u wisa e le’os wo wisa e reiy’, 19wo ma’eman, kaa nikoo nyi’a mouw si rumerawir se tou rapa wo terang wia nisea se witu eng gorem eng kareiydeman, 20madidik se tou we’engel, wo menenuru’ se tou reiy’pe’ dewasa, karengan witu nukum Taurat nikoo koo makapunyala kalekepan e reiy’ sa mina’asa kepandean wo eng kaulitan.21Jadi, kumura ku’a re’en koo si maturu’ se tou walina, reiy’ ku’a re’en nikoo koo maturu’ en toumu nuesa? Nikoo si maturu’: “Te’a marongkit,” ka’a nikoo nuesa koo marongkit? 22Nikoo si limila’: “Te’a masiwo en zinah,” ka’a nikoo nuesa koo masiwo en zinah? Nikoo si mari’iris e reiy’ sa mina’asa berhala, ka’a nikoo nuesa koo rimemu’ witu e wale berhala?23Nikoo koo mesawa’ witu e nukum Taurat, ka’a nikoo nuesa koo masero’ si Empung ampit melangkoiy e nukum Taurat i ti’i? 24Tanu wawean neiy i kepatik: “Karengan kaa nikoo mouw e ngaran ni Empung niojat witu e nelet ne bangsa-bangsa walina.”25Sunat memang wawean penoronna, sa koo melale’la e nukum Taurat; ta’an sa koo melangkoiy e nukum Taurat, takar en sunatmu e reiy’ mola kasi sipenoronna. 26Jadi sa sitou reiy’ makasunat si mawee ghenangla em pengiween-pengiween e nukum Taurat, reiy’ ku’a re’en nisia si papokeiyla masuat ampit sitou sinunatouw? 27Sa tuana, takar sitou reiy’ makasunat, ta’an si matuanala e nukum Taurat, si laa ma’akimla nikouw nu makapunya e nukum neiy i kepatik wo en sunat, ta’an si limangkoiy e nukum Taurat.28Karengan si patotoren Yahudi reiy’ sitou lahiriah Yahudi, wo si tinotor sunat, reiy’ mouw en sunat tinuanala eng kenaramen lahiriah. 29Ta’an sitou Yahudi tulen nyi’a mouw nisia si reiy’ paloo’oala eng keyahudianna wo en sunat nyi’a mouw en sunat witu eng gorem e nate, kenaramen rohani, reiy’ eng kenaramen hurufiah. Takar em pujian i wee nisia e mineiy reiy’ waki sitou, ta’an i te waki si Empung.
Kalebean ne tou Yahudi wo eng kelale’an ni Empung 1Sa tuana, sapa ku’a re’en eng kalebean ne tou Yahudi wo sapa ku’a re’en em penoronna en sunat? 2Kelaker kasa, wo witu eng gorem e reiy’ sa mina’asa kapualitan. Ketare-tare: karengan e wia nisea mouw neiy i emanla e nuwu’ ni Empung.3Jadi kumura, sa witu nelet nea wawean si reiy’ lale’, mete’u ku’a re’en eng kareiy’lale’an i ti’i e mo’opolela eng kelale’an ni Empung? 4Ma’an mekasa reiy’! Eng kapurikitna: Empung nyi’a mouw si ulit, wo em baya ne tou se menenowo, tanu wawean neiy i kepatik: “Rio Koo kasa pakaloo’o-loo’ola ulit witu e reiy’ sa mina’asa nuwu’-Mu, wo muntung, sa Koo akimen.”5Ta’an sa eng kareiy’ulitan ta e matudu’la eng kaulitan ni Empung, sapa ku’a re’en e laa i lila’ ta? Reiy’ adil ku’a re’en si Empung - niaku ku meilala’ tanume sitou – sa Sia mapa’atola e nupi-Na? 6Ma’an mekasa reiy’! Sa andeiyna tuana, kumura ku’a re’en si Empung o toro ma’akimla eng kaoatan?7Ta’an sa eng kaulitan ni Empung kaa en towoku makalokonola i wee eng kalo’oran-Na, ka’a ku paakimene’la kasi tanume sitou berdosa? 8Reiy’ ku’a e reiy’ ulit en sero’an ni tou si limila’la, kaa nikita ta limila’: “Meiy mouw ta sumiwo e lewo’, rio e le’os lumentuti wia nyi’a.” Sitou tanu ni’itu si’i kewaarna mouw maka’ato ukuman.Em baya ne tou nyi’a mouw se tou berdosa 9Jadi kumura? Sapa ku’a re’en kita makapunyala kalebean ta’an se tou walina? Eng kasa reiy’. Karengan waki atas se neiy mouw i ture ta le’os se tou Yahudi ka’apa tu’u se tou Yunani, kaa nisea nu waya se witu e wawa’ eng kuasa dosa, 10tanu neiy i kepatik: “Reiy’la si ulit, siesa tou tu’u reiy’.11Reiy’la siesa tou tu’u si meke akal budi, reiy’la siesa tou tu’u si menero si Empung 12Em baya ne tou se simelewengouw, nisea nu waya se reiy’ sika’ara’an, reiy’la si masiwo le’os, siesa tou tu’u reiy’.13Tikoo nea tanu eng kubur ngimanga, lila’ nea mengelu-ngelur, en sumping nea megandong racung. 14Suma nea minawuta ampit en tiwa’ kutok,15ne’a nea repet kaa laa metetoa’la raa’. 16Karewa’an wo eng kapunengan neiy i tele’u neala witu e lalan nea, 17wo e lalan dame e reiy’ kasine’uan nea; 18pedaman meide’ wia si Empung reiy’la witu sitou i ti’i.”19Ta’an eng kete’uan ta, kaa e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa neiy i kepatik witu eng Kaol Taurat ni’i pelelaa wia nisea nu matou-tou witu em bawa’ e nukum Taurat, rio tu kawusengan susur en suma wo e minapekasa eng kaoatan lumenta’ witu e wawa’ nukuman ni Empung. 20Karengan reiy’ siesa tou tu’u si mete’u i ulitla witu en sinaru ni Empung karengan si matuanala e nukum Taurat, karengan awes tare karengan e nukum Taurat sitou o sumine’u en dosa.Sitou si neiy i ulitla karengan e iman 21Ta’an en teakan, reiy’ ampit e nukum Taurat eng kaulitan ni Empung neiy mouw i papaloo’o-loo’la tanu neiy i sairila witu eng Kaol Taurat wo eng Kaol-kaol ne nabi, 22nyi’a i ti’i eng kaulitan ni Empung karengan e iman wia si Yesus Kristus i wee em baya se tou ma’eman.23Karengan reiy’la si pemange’anen. Karengan em baya ne tou se simiwo mouw en dosa wo se kinalionganouw eng kalo’oran ni Empung, 24wo kaa e nupus karunia se neiy mouw i ulitla ampit neiy i taber karengan en tetubuusan witu si Kristus Yesus.25Kristus Yesus si neiy mouw i tantula ni Empung mamuali lalan pedamean karengan e iman, witu e raa’-Na. Kapualitan i yi’i en siniwo-Na kaa laa mapaloo’ola eng ka’adilan-Na, karengan Nisia si minaya mola en dosa-dosa minamuali mola eng ketareanna witu e masa eng kesabaran-Na 26Maksud-Na nyi’a mouw kaa laa mapaloo’ola eng ka’adilan-Na wia e masa i yi’i, rio pakaloo’o-loo’ola, kaa Nisia si ulit wo kangkasi mulitla tou se ma’eman wia si Yesus.27Sa tuana, sapa ku’a re’en en to’otolanna sa laa sumawa’? Reiy’la! Tumo’otolela witu en sapa? Tumo’otolla witu em pasiwo-siwon? Reiy’, ta’an i te ni’i to’otolela witu e iman! 28Karengan nikeiy keiy ma’eman, kaa sitou si neiy i ulitla kaa e iman, wo reiy’ kaa nisia nu matuanala e nukum Taurat.29Ka’apa wawean ku’a re’en si Empung si Empung i te ne tou Yahudi? Reiy’ ku’a re’en Nisia kangkasi nyi’a mouw si Empung ne bangsa-bangsa walina! 30Em penoronna, sa wawean esa Empung, si laa mulitla le’os se tou-tou makasunat karengan e iman, ma’anouw tu’u se tou-tou reiy’ maka sunat kangkasi karengan e iman.31Sa tuana, sapa ku’a keiy mino’opolela e nukum Taurat karengan e iman? Eng kasa reiy’! Kapurikitna, nikeiy keiy time’etepla nyi’a.
1Abraham si neiy i ulitla karengan e iman Jadi sapa ku’a re’en e laa i lila’ ta en tanume si Abraham, si ama’ opo’ e nouwak ta? 2Karengan sa wona’ si Abraham si ulitla karengan em pasiwo-siwonna, takar nisia si minaka’ato to’otolan kaa laa sumawa’, ta’an reiy’ witu en sinaru ni Empung. 3Karengan sapa ku’a re’en neiy i lila’la e nats eng Kaol Suci? “Laa o ma’emanouw si Abraham wia si Tuhan, wo si Tuhan si minereke-rekenla eng kapualitan i ti’i wia nisia tanume eng kaulitan.”4Sa wawean tou si mepa’ayang, en tetorona reiy’ i parekenla tanume en tetaber, ta’an en tanume eng hakna. 5Ta’an sa wawean tou si reiy’ mepa’ayang, ta’an si ma’eman wia Nisia si minulitla sitou durhaka, imanna ni’i rekenla mamuali kaulitan. Tanukan kangkasi si Daud si timotor ma’aruiyola sitou neiy i ulitla ni Empung reiy’ neiy i to’otolela witu em pasiwo-siwonna:6Tanukan kangkasi si Daud si timotor ma’aruiyola sitou neiy i ulitla ni Empung reiy’ neiy i to’otolela witu em pasiwo-siwonna: 7“Ma’aruiyola sitou niampungala eng kaselokan-kaselokanna,wo eng kinelungala en dosa-dosana; 8ma’aruiyola sitou eng kaselokanna e reiy’ neiy i rekenla ni Tuhan wia nisia.”9Sapa ku’a re’en en tetotoren aruiy i yi’i em pepaken wia se tou maka sunat i te ka’apa kangkasi wia se tou reiy’ maka sunat? Karengan neiy mouw i lila’ meiyla, kaa wia si Abraham iman ni’i parekenla tanume eng kaulitan. 10Witu eng ka’ada’an wisala ku’a re’en eng kapualitan i ti’i ni’i parekenla? Nu reiy’pe’ ka’apa nu reiy’ mouw sia nu sinunat? Reiy’ nu reiy’ mouw nu sinunat, ta’an nu reiy’pe’ nyi’a.11Wo eng kowa’ en sunat i ti’i eng kina’atoanna tanume e wa’il eng kaulitan timo’otolela witu e iman neiy i papa’atonala, nu reiy’pe’ sia nu makasunat. Tuana mouw sia toro mamuali ama’ em baya ne tou ma’eman se reiy’ makasunat, rio eng kaulitan ni’i parekenla wia nisea, 12wo kangkasi mamuali ama’ ne tou-tou makasunat, nyi’a i ti’i nisea se reiy’kan i te makasunat, ta’an kangkasi se maki’itla e nenus iman ni Abraham, ama’ ne opo’ ta, witu e nedo sia nu reiy’pe’ sinunat.13Karengan reiy’ kaa e nukum Taurat neiy mouw i weela en ta’ar wia si Abraham wo se see’na, kaa nisia si laa makapunyala eng kaoatan, ta’an karengan eng kaulitan, timo’otolela witu e iman. 14Karengan sa nisea se minarapla nyi’a witu e nukum Taurat, se maka’ato weteng neiy i ta’arla ni Empung, takar minaghio-ghio mouw e iman wo minapo’opolouw en ta’ar i ti’i. 15Karengan e nukum Taurat makato’oren e nupi’, ta’an wisa e reiy’la ukum Taurat, witu e reiy’la kangkasi kaselokan.16Kaa ni’itu mouw eng kaulitan timo’otolela witu e iman rio metanula e nupus karunia, i ka’ayo en ta’ar i ti’i em paken wia em baya ne see’ ni Abraham, reiy’kan i te wia nisea nu matou-tou witu e nukum Taurat, ta’an kangkasi wia nisea nu matou-tou witu e iman ni Abraham. Karengan si Abraham nyi’a mouw si ama’ ta nu waya, 17tanu wawean neiy i kepatik: “Nikoo koo neiy-Ku mouw i tantula mamuali ama’ ne laker bangsa” – witu en sinaru ni Empung wia-Nisia sia ma’eman, nyi’a i ti’i Empung si timoula sitou minate wo si simiwo mola ampit e nuwu’-Na sapa e reiy’la minamuali wawean.18Karengan ma’anouw tu’u reiy’la to’otolan kaa laa ma’arapla, ta’an si Abraham si ma’arapla kangkasi wo ma’eman, kaa nisia si laa mamuali ama’ ne kelaker bangsa, i ki’it e neiy mouw i nuwu’la: “Tuana mouw eng kelakerna ee sangari se see’mu.” 19Imanna e reiy’ minalewea’, ma’anouw tu’u sia mete’ula, kaa e nouwakna eng kasa mouw lewea’, karengan e numurna wo’o mouw wona’ esa nga atus nge te’un, wo kaa e rahim ni Sara minapenetouw.20Ta’an witu en ta’ar ni Empung nisia si reiy’ meware-wareng karengan e reiy’ kapa’emanan, awes tare si niente’ witu e imanna wo sia malo’orla si Empung, 21ampit minawuta eng ka’emanan, kaa si Empung si makakuasa laa metetuanala en sapa neiy mouw i ta’ar-Nala. 22Kaa ni’itu eng kapualitan i yi’i ni’i parekenla wia nisia tanume eng kaulitan.23Tetotoren-tetotoren i yi’i, nyi’a i ti’i “eng kapualitan i yi’i ni’i parekenla wia nisia,“ reiy’ neiy i patik i wee si Abraham i te, 24ta’an neiy i patik kangkasi i wee nikita; karengan wia nikita tu’u si Empung si minaparekenla nyi’a, karengan nikita ta ma’eman wia Nisia, si timo’orola si Yesus, Tuhan ta, witu nelet ne tou minate, 25nyi’a i ti’i si Yesus, si neiy mouw i sarakanla karengan eng kaselokan ta wo si tino’orola karengan em pe’ulitan nikita.
Wua’na em peulitan 1Kaa ni’itu, nikita si neiy i ulitla karengan e iman, kita matou-tou witu en dame sejahtera ampit si Empung eng karengan si Tuhan ta, Yesus Kristus. 2Kaa Nisia nikita kangkasi ta minaka’ato lalan ghumorem kaa e iman wia e nupus karunia i yi’i. Witu e nupus karunia i yi’i kita rumedeiy wo kita sumawa’ witu em paarapen laa sumungkul eng kalo’oran ni Empung.3Wo reiy’ kaa ni’itu i te. Nikita ta awes tare sumawa’ kangkasi witu em peme’itan ta, karengan nikita ta mete’u, kaa em peme’itan i ti’i malentutla katenteman, 4wo eng katenteman malentutla ketaangan wo eng ketaangan malentutla em paarapen. 5Wo em paarapen e reiy’ makasenso’on, karengan e nupus ni Empung neiy mouw i wu’uwusla witu eng gorem e nate ta kaa e Roh Kudus neiy mouw i karuniala wia nikita.6Karengan e nedo nikita nu lewea’pe’, Kristus si minate mouw i wee nikita nu tou-tou durhaka witu e nedo neiy mouw i tantula ni Empung. 7Karengan reiy’ gampang siesa tou pa’ar mate i wee se tou ulit – ta’an wona’ i wee se tou le’os wawean tou se berani mate - .8Ta’an laa si Empung si minapa’atola e nupus-Na wia nikita, eng karengan si Kristus si minate mouw i wee nikita, katoroan nikita nu maka dosape’. 9Lebe-lebe, karengan nikita en teakan ta neiy mouw i ulitla karengan e raa’-Na, nikita ta tantu laa lawiren witu e nupi’ ni Empung.10Karengan sa wona’ kita, katoroan ta makasu’usuke’, ta pinedamela ampit si Empung kaa em pinatean ni Oki’-Na, awes tare nikita, en teakan ta pinedame mola, tantu ta laa lawiren kaa em patou-touan-Na! 11Wo reiy’kan e ni’itu i te! Nikita ta awes tare sumawa’ witu si Empung kaa si Yesus Kristus, Tuhan ta, karengan kaa Nisia o kita simungkulouw em pinedamean i ti’i.Adam wo si Kristus 12Kaa ni’itu, masuat tanu en dosa gimoremouw wia eng gorem eng kaoatan kaa niesa tou, wo kaa en dosa i ti’i kangkasi e maut, tuana mouw e maut i ti’i minanapouw wia em baya ne tou, karengan em baya ne tou se simiwo mouw en dosa. 13Karengan nu reiy’pe’ e nukum Taurat wia, waweanouw dosa wia eng kaoatan. Ta’an en dosa i ti’i reiy’ neiy i parekenla sa reiy’la e nukum Taurat.14Ma’anouw tu’u tuana e maut eng kimuasa mouw waki zaman ni Adam i ka’ayomi en zaman ni Musa o kangkasi witu nisea, se reiy’ masiwo en dosa ampit eng kenaramen masuat tanu en siniwo mola ni Adam, nyi’a mouw eng gambaran Nisia si laa meiy. 15Ta’an eng karunia ni Empung reiy’ masuat ampit eng kaselokan ni Adam. Kaa, sa karengan eng kaselokan niesa tou em baya ne tou se neiy mouw i kawolon witu eng gorem eng kuasa maut, wa’akat lumantouwla eng kasela kasi e nupus karunia ni Empung wo eng karunia-Na, neiy i wura’arak-Nala wia em baya ne tou karengan siesa tou, nyi’a i ti’i si Yesus Kristus.16Wo e nupus karunia reiy’ minaimbangan ampit en dosa niesa tou. Karengan em paakiman witu e nesa kaselokan i ti’i minua’ mola peukuman, ta’an em pa’anugerahan eng karunia witu e laker kaselokan i ti’i minua’la paulitan. 17Kaa, sa karengan en dosa niesa tou, maut eng kimuasa mouw kaa siesa tou i ti’i, takar lebe ulite’ kasi nisea, se simungkulouw eng kalokonan e nupus karunia wo e anugerah kaulitan, si laa tumou wo kumuasa karengan siesa tou i ti’i, nyi’a i ti’i si Yesus Kristus.18Kaa ni’itu, masuat tanu kaa e nesa kaselokan em baya ne tou se maka’ato em peukuman, tuanakan kangkasi kaa e nesa pasiwo-siwon kaulitan em baya ne tou se maka’ato em paulitan kaa laa tumou. 19Jadi masuat tanu kaa e reiy’ kelale’an niesa tou em baya ne tou se minamuali mouw tou makadosa, tuanakan kangkasi kaa eng kelale’an niesa tou em baya ne tou se minamuali tou ulit.20Ta’an e nukum Taurat neiy i awesla, rio eng kaselokan mekelakerla; wo witu wisa en dosa maawes eng kelaker, maname e nupus karunia minakaloko-lokonla, 21rio, masuat tanu en dosa makuasa witu alam maut, tuana mouw e nupus karunia laa kumuasa kaa eng kaulitan kaa laa tumou kekal, kaa ni Yesus Kristus, Tuhan ta.
Mate wo tumo’or ampit si Kristus 1Sa tuana, sapa ku’a re’en e laa i pelelila’ tala? Toro ku’a re’en kita tumentem witu en dosa, rio maka’awesla e nupus karunia i ti’i? 2Ma’an mekasa reiy’! Reiy’ ku’a re’en nikita ta minate mouw i wee en dosa, kumura mouw ku’a re’en o kita torope’ tumou witu nyi’a? 3Ka’apa rey’ mete’u ku’a re’en kouw, karengan nikita nu waya si binaptisouw witu si Kristus, kita binaptisouw witu em pinatean-Na?4Ampit en tuana nikita ta kinuburola mewali-wali ampit Nisia kaa em baptisan witu em pinatean, rio, masuat tanu si Kristus si tino’orola witu nelet ne tou minate kaa eng kamulia’an ni Ama’, tuanakan kangkasi nikita ta laa tumou witu em patou-touan weru. 5Karengan sa kita minaesa mouw ampit en sapa e masuat ampit em pinatean-Na, nikita kangkasi ta laa mamuali esa ampit en sapa e masuat ampit eng kineteto’or-Na.6Karengan nikita ta mete’u, kaa en tou ureta eng kimi’itouw neiy i salibla, rio e nouwak en dosa ta mere’i eng kuasana, rio te’a kita mepehambala en tou kasi witu en dosa. 7Karengan seiy si minate mouw, nisia si neiy mouw i kewayami waki dosa.8Jadi sa kita minate mouw ampit si Kristus, nikita ta ma’eman, kaa nikita ta laa tumou kangkasi ampit Nisia. 9Karengan nikita ta mete’u, kaa si Kristus, nu reiy’ mouw Nisia nu timo’or witu nelet ne tou minate, reiy’ mouw minate kasi: maut e reiy’ mouw kimuasala kasi wia Nisia.10Karengan em pinatean-Na nyi’a mouw em pinatean witu en dosa, mekasa i te wo i wee eng keure-urena, wo em patou-touan-Na nyi’a mouw em patou-touan i wee si Empung. 11Tuana mouw satorona kouw maloo’ola nyi’a: kaa nikouw kouw minate mouw i wee en dosa, ta’an nikouw kouw matou-tou i wee si Empung witu si Kristus Yesus.12Kaa ni’itu satorona en dosa te’a o kumuasala kasi witu eng gorem en toumu fana, rio kouw te’a kasi kumi’itla eng kapa’aranna. 13Wo te’a mouw koo mesesarakanla e weteng-weteng e nouwakmu witu en dosa kaa em pepepaken tanume en senjata kabengisan, ta’an i sarakanola en toumu wia si Empung tanume se tou-tou, eng ketareanna se minate, ta’an en teakan se matou-tou. Wo i sarakanola e weteng-weteng en toumu wia si Empung kaa laa mamuali senjata eng kaulitan. 14Karengan nikoo koo reiy’ mouw laa kuasa’ala kasi ni dosa, karengan nikoo koo reiy’ mouw witu e wawa’ nukum Taurat, ta’an witu e wawa’ e nupus karunia.Rua nga ghio pehamba’an 15Jadi kumura? Sapa ku’a re’en kita laa sumiwo en dosa, karengan nikita ta reiy’ witu e wawa’ nukum Taurat, ta’an witu e wawa’ e nupus karunia? Ma’an mekasa reiy’! 16Sapa ku’a re’en kouw reiy’ mete’u, kaa sakawisa kouw sumarakan en toumu wia siesa tou tanume si hamba kaa laa lumale’la nisia, nikoo mouw si hamba ni tou i ti’i, si lewo’ sa reiy’ lale’ennula, le’os witu en dosa ma’aka-aka nikoo witu em patean, ka’apa tu’u witu eng kelale’an ma’aka-aka nikoo witu eng kaulitan?17Ta’an syukurouw wia si Empung! Eng ketareanna memang nikouw kouw hamba en dosa, ta’an en teakan nikouw kouw ampit em pakasa’an e nate kouw limale’ mola en teturu’ neiy mouw i papawee-weela wia nikoo. 18Nikouw kouw minerdeka mola witu en dosa wo minamuali hamba eng kaulitan.19Niaku ku limila’la eng kapualitan i yi’i eng kenaramen ni tou karengan eng kalewea’an niouw. Karengan masuat tanu nikouw nu simarakanola e weteng-weteng e nouwakmu minamuali hamba eng kakewuran wo eng kadurhaka’an e minali nikouw wia eng kadurhaka’an, tuana mouw eng kapualitan niouw en teakan kouw lewo’ sa reiy sumarakan e weteng-weteng e nouwakmu mamuali hamba eng kaulitan e mali nikouw witu em pakudusan. 20Karengan e nedo kouw nu hamba en dosa, kouw neiy i kewaya waki kaulitan. 21Wo em bu’ana sapa ku’a re’en en tinipu’ miouw witu nyi’a? Em baya nyi’a i ti’i en timuanala nikouw o kouw mapedam meirang en teakan, karengan eng kesampetan em baya nyi’a i ti’i nyi’a mouw em patean.22Ta’an en teakan, nu reiy mouw kouw nu minerdeka mola witu en dosa wo nikouw nu minamuali mouw hamba ni Empung, nikouw kouw minaka’ato wu’ana e mali nikouw witu em pakudusan wo en tanume eng kesampetanna nyi’a mouw em patou-touan kekal. 23Karengan en tetoro en dosa nyi’a mouw e maut; ta’an eng karunia ni Empung nyi’a mouw em patou-touan kekal witu si Kristus Yesus, Tuhan ta.
Penoron e nukum Taurat 1Sapa ku’a re’en kouw reiy’ mete’u, patuari waya, - karengan niaku ku simusuiyla wia nisea se mete’ula e nukum – kaa e nukum makakuasa wia siesa nga touan eng keurean sitou i ti’i nu matou-tou?2Karengan siesa tu’awewene si neiy i kewa’akes witu e nukum wia si tu’atuamana eng keurean si tu’atuamana nu matou-tou. Ta’an laa sakawisa si tu’atuamana i ti’i mate, nisia si neiy mouw i kewaya witu e nukum mina’akes nisia witu si tu’atuamana i ti’i. 3Jadi eng keurean si tu’atuamana i ti’i nu matou-tou nisia si’i papokeiyla masiwo en zinah, sa sia mamuali tu’awewene ne tuama walina; ta’an sa si tu’atuamana si minate mouw, nisia si neiy i kewayami witu e nukum, i ka’ayo sia si reiy’ mouw makazinah, sa sia mamuali tu’awewene ne tuama walina.4Kaa ni’itu, patuariku waya, nikouw kangkasi kouw minate mouw i wee e nukum Taurat kaa e nouwak ni Kristus, rio kouw mamuali kapunya’an ne tou walina, nyi’a i ti’i kapunya’an-Na, si tino’orla witu nelet ne tou minate, rio kita mua’ i wee si Empung. 5Karengan e nedo nikita nu matou-toupe’ witu le’ona, serit en dosa, rineinseng e nukum Taurat, mepa’ayang witu e weteng-weteng e nouwak ta, rio kita mawu’ala i wee e maut.6Ta’an en teakan nikita ta neiy mouw i wayala witu e nukum Taurat, karengan nikita ta minate mouw i wee nisia, si kimurung nikita, i ka’ayo kita en teakan ta melayanla witu eng ka’ada’an weru i ki’it e Roh wo reiy’ witu eng ka’ada’an ure i ki’it e nurup ukum Taurat.7Sa tuana, sapa ku’a re’en e laa i pelelila’tala? Sapa ku’a re’en e nukum Taurat i ti’i en dosa? Ma’an mekasa reiy’! Eng kapurikitna, awes tare kaa e nukum Taurat niaku ku simine’u mouw en dosa. Karengan niaku kangkasi ku reiy’ mete’u sapa i tu eng kepa’aran, sa e nukum Taurat reiy’ limila’la: “Te’a mepepa’arla!” 8Ta’an witu em perenta i ti’i en dosa minaka’ato kalempotan kaa laa meteto’orla witu en touku e reiy’ sa mina’asa kepa’aran; karengan reiy’ ampit e nukum Taurat en dosa minate.9Ketareanna niaku ku matou-tou reiy’ ampit e nukum Taurat. Ta’an laa ni’itu nu mineiy mouw em perenta i ti’i, en dosa muleiy tumou, 10Eng kapurikitna niaku ku minate. Wo em perenta e lewo’ sa reiy’na mali witu em patou-touan, neiy pakaloo’o-loo’ongkula awes tare e mali witu em patean.11Karengan witu em perenta i ti’i, en dosa minaka’ato kalempotan kaa mewewiles niaku wo kaa em perenta i ti’i nisia si munu’ niaku. 12Jadi e nukum Taurat nyi’a mouw eng kudus, wo em perenta i ti’i kangkasi nyi’a mouw eng kudus, ulit wo le’os.Perjuangan e nukum Taurat wo en dosa 13Sa tuana, wawean ku’a re’en e le’os i ti’i mamuali patean i wee niaku? Ma’an mekasa reiy’! Ta’an rio pakaloo’o-loo’ola, kaa nisia nyi’a mouw en dosa, takar en dosa minakipakela e le’os kaa laa mapa eiy em patean i wee niaku, rio kaa em perenta i ti’i en dosa e lebepe’ pakaloo’o-loo’ola kasi eng ka’ada’anna tanume en dosa. 14Karengan nikita ta mete’u, kaa e nukum Taurat nyi’a mouw e rohani, ta’an niaku ku makasifat le’ona neiy i kewangker witu wawa’ eng kuasa dosa.15Karengan sapa em pasiwongku, reiy’ kete’uangku. Karengan reiy’ sapa eng kepa’arangkula em pasiwongku, ta’an en sapa ni’i kari’irisku, ni’itu mouw em pasiwongku. 16Jadi sa aku masiwola sapa e reiy’ kepa’arangkula, niaku ku miyonla, kaa e nukum Taurat i ti’i e le’os.17Sa tuana reiy’ mouw niaku kasi si mesesiwo nyi’a, ta’an en dosa witu eng goremku. 18Karengan niaku ku mete’u, kaa witu niaku, nyi’a i ti’i witu niaku ku tanume sitou, reiy’la wo’o sapa e le’os. Karengan eng kepa’aran memang wawean witu niaku, ta’an reiy’ eng kapualitan mesesiwo sapa e le’os.19Karengan reiy’ sapa eng kepa’arangkula, nyi’a i ti’i e le’os, en siniwokula, ta’an i te en sapa e reiy’ i kepa’arkula, nyi’a i ti’i e lewo’, pasiwongku. 20Jadi sa aku masiwola sapa e reiy’ kepa’arangkula, takar reiy’ kasi niaku si masiwola nyi’a, ta’an en dosa minena’ witu eng goremku. 21Tuana mouw niaku minatola e nukum i yi’i: sa aku mepa’arla sumiwo sapa e le’os, e lewo’ i ti’i em bia niaku.22Karengan witu eng gorem em batinku niaku ku pa’ar e nukum ni Empung, 23ta’an witu eng gorem e weteng-weteng nouwakku niaku ku limoo’ e nukum walina mame’inakut masu’usuk e nukum akal budiku wo en simiwo niaku minamuali tawanan e nukum dosa witu eng gorem e weteng-weteng nouwakku.24Niaku, ku tou cilaka! Seiy ku’a si laa rumeta’la niaku witu e nouwak maut i yi’i? 25Syukur wia si Empung! Kaa si Yesus Kristus, Tuhan ta. 26Jadi ampit e akal budiku niaku ku melayanla e nukum ni Empung, ta’an ampit e nouwak en touku niaku ku melayanla e nukum dosa.
Matou-tou karengan e Roh 1Tuana mouw en teakan reiy’la peukuman wia nisea se witu eng gorem ni Kristus Yesus. 2Roh, e minee patou-touan minerdeka mola nikouw witu si Kristus waki e nukum dosa wo e nukum maut.3Karengan sapa e reiy’ wona’ tinuanala e nukum Taurat karengan e reiy’ mete’u kumura kaa e le’ona, en tinuana mola ni Empung. Ampit e lalan timoke si Oki-Na nuesa witu e le’ona, si mange’an ampit le’ona si kinuasa’an en dosa karengan en dosa. Nisia si minee mola ukuman witu en dosa witu eng gorem e le’ona, 4rio em pengiween e nukum Taurat linekepla witu nikita, si reiy’ matou-tou i ki’it e le’ona, ta’an i ki’it e Roh. 5Karengan nisea se matou-tou i ki’it e le’ona, se maghenangla eng kapualitan-kapualitan waki le’ona; nisea se matou-tou i ki’it e Roh, se maghenangla eng kapualitan-kapualitan waki Roh.6Karengan eng kepa’aran e le’ona nyi’a mouw e maut, ta’an eng kepa’aran e Roh nyi’a mouw em patou-touan wo en dame sejahtera. 7Karengan eng kepa’aran e le’ona nyi’a mouw em pe’isingan witu si Empung, karengan nisia si reiy’ tu’utuk witu e nukum ni Empung; eng kapualitan i yi’i memang wo’o wona’ reiy’ i wee nisia. 8Nisea se matou-tou witu e le’ona, se reiy’ wona’ mekepa’aren wia si Empung.9Ta’an nikouw kouw reiy’ matou-tou witu e le’ona, ta’an i te witu e Roh, sa memang e Roh ni Empung minena’ witu eng gorem miouw. Ta’an sa sitou reiy’ makapunyala e Roh ni Kristus, nisia si reiy’ kapunya’an ni Kristus. 10Ta’an sa si Kristus si witu eng gorem miouw, takar e nouwak memang mate karengan en dosa, ta’an e Roh nyi’a mouw em patou-touan karengan eng kaulitan.11Wo sa e Roh Nisia, si timo’orola si Yesus witu nelet ne tou minate, minena’ witu eng gorem miouw, takar Nisia, si timo’orola si Kristus Yesus witu nelet ne tou minate, si laa tumoula kangkasi e nouwakmu fana i ti’i kaa e Roh-Na, minena’ witu eng gorem miouw.12Jadi, patuari waya, nikita nyi’a mouw ta tou minutang, ta’an reiy’ witu e le’ona, rio matou-tou i ki’it e le’ona. 13Karengan, sa kouw matou-tou i ki’it e le’ona, nikouw kouw laa mate; ta’an sa karengan e Roh kouw mepatela em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon e nouwakmu, nikouw kouw laa tumou.14Em baya ne tou, si pa’aka-aka’an e Roh ni Empung, nyi’a mouw sioki’ ni Empung. 15Karengan nikouw kouw reiy’ simungkul e roh pabudakan en simiwo nikouw meide’la kasi, ta’an nikouw kouw simungkulola e Roh simiwola nikouw oki’ ni Empung. Kaa e Roh i ti’i o kita maaleiy: “Ya Abba, ya Ama’!”16E Roh i ti’i en simairi mewali-wali ampit e roh ta, kaa nikita nyi’a mouw kita oki-oki’ ni Empung. 17Wo sa nikita nyi’a mouw sioki’, takar nikita kangkasi nyi’a mouw kita ahli waris, e maksudna se tou-tou mekehak sumungkul en ta’ar-ta’ar ni Empung, si laa sumungkul nyi’a mewali-wali ampit si Kristus, nyi’a i ti’i sa kita peme’itan mewali-wali ampit Nisia, rio nikita kangkasi kita lino’orla mewali-wali ampit Nisia.Em paarapen ne oki-oki’ ni Empung 18Karengan niaku ku ma’eman, kaa em peme’itan zaman en teakan i yi’i reiy’ mete’u pasuaten ampit eng kalo’oran e laa i papaloo’o-loo’ola wia nikita. 19Karengan ampit eng kasa lumelo se minapekasa makhluk se ma’ena’la e nedo se oki-oki’ ni Empung se i papaloo’o-loo’ola.20Karengan se minapekasa makhluk se neiy mouw i tu’utukla witu e reiy’ si penoron, reiy’ kaa eng kepa’aranna nuesa, ta’an kaa eng kepa’aran-Na, si timu’utukola nyi’a, 21ta’an witu em paarapen, karengan se makhluk i ti’i nuesa kangkasi se laa i merdekala witu em pabudakan kapunengan wo ghumorem witu eng gorem kamerdeka’an eng kalo’oran ne oki-oki’ ni Empung. 22Kaa nikita ta mete’u, karengan i ka’ayomi en teakan se reiy’ sa mina’asa makhluk mewali-wali menga’angal wo mewali-wali mape’an rumara matimea’.23Wo reiy’kan nisea i te, ta’an nikita si simungkulola eng karunia polon e Roh, nikita kangkasi ta menga’angal witu e nate ta kasuatan ma’ena’la em pepepopoan tanume sioki’, nyi’a i ti’i em pewewaya’an e nouwak ta. 24Karengan nikita ta linawirla witu em paarapen. Ta’an em paarapen e linoo’,reiy’ mouw em paarapen kasi; karengan kumura sitou maarape’la kasi sapa e linoo’na? 25Ta’an sa kita maarapla sapa e linoo’ ta, nikita ta ma’ena’la nyi’a ampit en tentem.26Tuanakan kangkasi e Roh en sumawang nikita witu eng kalewea’an ta; karengan nikita ta reiy’ mete’u, kumura e nulitna ta lewo’ sa reiy’ sumombayang; ta’an e Roh nuesa masombayang i wee nikita wia si Empung ampit e nga’angal-nga’angal reiy’ katotoran. 27Wo si Empung si kimumisila e nate nurani, si mete’ula maksud e Roh i ti’i, nyi’a i ti’i kaa Nisia, si minatoroan ampit eng kepa’aran ni Empung, si masombayang i wee se tou-tou kudus.28Nikita ta mete’u en teakan, kaa si Empung si kimi’it mepa’ayang witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa kaa laa mapa eiyla eng kale’osan i wee nisea se meupusla Nisia, nyi’a i ti’i wia nisea se kinakeretan minatoroan ampit e rencana ni Empung. 29Karengan em baya ne tou se pineleng-Na wakipe’ ketareanna, nisea kangkasi se neiy i tantu-Nala wakipe’ ketareanna kaa se laa mamuali mange’an ampit eng gambaran ni Oki’-Na, rio Sia, si Oki’-Na i ti’i si mamuali polon witu e nelet ne laker patuari. 30Wo nisea se neiy i tantu-Nala wakipe’ ketareanna, nisea i ti’i kangkasi se kineret-Na. Wo nisea se kineret-Na, nisea i ti’i kangkasi se neiy i ulit-Nala. Wo se neiy i ulit-Nala, nisea i ti’i kangkasi se lino’or-Nala.Ka’emanan e iman 31Kaa ni’itu, sapa ku’a re’en e laa i pelelila’ tala tanume em baya nyi’a i ti’i? Sa si Empung si witu e weteng ta, seiy ku’a re’en si laa sumaru nikita? 32Nisia, si reiy’ mineupusla si Oki’-Na nuesa, ta’an si simarakan Nisia i wee nikita nu waya, kumura mouw wona’ o Sia reiy’ kumaruniala e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa wia nikita nu mewali-wali ampit Nisia?33Seiy ku’a re’en si laa kumulitik se tou-tou pineleng ni Empung? Empung, si minulitla nisea? Seiy ku’a re’en si laa mukum nisea? 34Kristus Yesus, si minate mouw? Awes tare e lebepe’ kasi: si timo’orouw, o kangkasi si rimuber witu esa nga weka lele’os ni Empung, awes tare si minamuali Rumerapit i wee nikita?35Seiy ku’a re’en si laa tuma’atasla nikita witu e nupus ni Kristus? Em palotoiyan ka’apa eng kase’esekan ka’apa em pasiasa’an, ka’apa eng kelalenan ka’apa eng kalengatan, ka’apa em bahaya, ka’apa en santi? 36Tanu wawean neiy i kepatik: “Kaa eng karengan Nikoo nikeiy keiy witu em bahaya maut eng kelabotan ni endo, nikeiy keiy linoo’ mouw tanume se domba-domba pareretan.”37Ta’an witu em baya nyi’a i ti’i nikita ta lumantouwla wia se tou-tou minuntung, kaa Nisia si mineupusola nikita. 38Karengan niaku ku ma’eman, kaa le’os e maut, ka’apa tu’u em patou-touan , le’os se malaikat-malaikat, ka’apa tu’u se pemerenta-pemerenta, le’os se wia en teakan, ka’apa tu’u se laa meiy, 39ka’apa eng kuasa-kuasa, le’os waki atas, ka’apa tu’u wia em bawa’, ka’pa tu’u siesa makhluk walina, se reiy’ laa mete’u tuma’atasla nikita waki upus ni Empung, witu eng gorem ni Kristus Yesus, Tuhan ta.
2Pineleng witu se Israel 1Niaku ku meila’la eng kaulitan witu si Kristus, niaku ku reiy’ matowo. Suara nateku eng kumi’it sumairi witu e Roh Kudus, 2 kaa niaku ku kasa mengasi’ wo niaku ku reiy’ maena-ena’ masusa ate.3Awes tare, niaku ku pa’ar i kakutok wo i keta’atas waki si Kristus demi se patuari-patuariku, kaum esa nge bangsaku eng kenaramen jasmani. 4Karengan nisea nyi’a mouw se tou Israel, nisea se pinopo mola minamuali oki’, wo nisea se simungkulola eng kalo’oran, wo en teta’aran-teta’aran, wo e nukum Taurat, wo e raghes, wo en ta’ar-ta’ar. 5Nisea nyi’a mouw se see’ ne ama’-ama’ opo’, se timumpala si Mesias witu eng ka’ada’an-Na tanume sitou, witu natas e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa. Nisia nyi’a mouw si Empung lewo’ sa reiy’ lo’oren i ka’ayo eng keure-urena. Amin!6Ta’an laa e nuwu’ ni Empung reiy’ wona’ mapo’opol. Karengan reiy’ em baya ne tou se asal waki Israel nyi’a mouw se tou Israel, 7wo kangkasi reiy’ em baya se neiy i kareken see’ ni Abraham nyi’a mouw se oki’ ni Abraham, ta’an: “Se asal waki si Ishak se laa totoren see’mu.”8Em penoronna: reiy’ se oki-oki’ i ki’it e le’ona nyi’a mouw se oki-oki’ ni Empung, ta’an se oki-oki’ en teta’aran se tinotor see’ e nulit. 9Karengan e nuwu’ i yi’i eng gimandong en ta’ar: “Witu nedo tanu e nyi’i mouw Niaku ku laa meiy wo si Sara si laa makapunyala siesa oki’ tuama.”10Ta’an reiy’ e ni’itu i te. E lebe terange’ kasi nisia mouw si Ribka si gimandong wia i te siesa tou, nyi’a i ti’i wia i te si Ishak, ama’ ne opo’ta. 11Karengan e nedo se oki-oki’ i ti’i nu reiy’pe’ neiy i patoula wo reiy’pe’ matuanala e le’os ka’apa e lewo’, - rio e rencana ni Empung tanume em pepepelengan-Na en te’etepela, reiy’ i to’otolela witu em pasiwo-siwon, ta’an ni’i to’otolela witu eng kineretan-Na – 12neiy i lila’la wia si Ribka: “ Sioki’ polon si laa mamuali hamba ni oki’ muda,” 13tanu wawean neiy i kepatik: “Niaku ku meupus si Yakub, ta’an mari’iris si Esau.”14Sa tuana, sapa ku’a re’en e laa i pelelila’tala? Sapa ku’a re’en si Empung si reiy’ adil? Reiy’ wona’! 15Karengan Nisia si minee nuwu’ wia si Musa : “Niaku ku laa meweweela en tongkoupusen wia si seiy Niaku mepa’ar meweweela en tongkoupusen wo Niaku ku laa mamura ate wia si seiy Niaku mepa’ar mamura ate. 16Jadi eng kapualitan i ti’i reiy’ kimayong witu eng kepa’aran ni tou ka’apa em pe’inakuten ni tou, ta’an witu eng kamura’an e nate ni Empung.17Karengan eng Kaol Suci limila’ wia si Firaun: “Ni’itu mouw eng karenganna Niaku ku timo’orola nikoo, nyi’a i ti’i rio Niaku ku mapa’atola eng kuasa-Ku witu nikoo, wo rio e ngaran-Ku masyurela wia minapekasa em bumi.” 18Jadi Nisia si mineela en tongkoupusen wia si seiy si neiy i kepa’ar-Nala wo Nisia si time’etepla e nate ni seiy si neiy i kepa’ar-Nala.19En teakan kouw laa lumila’ wia niaku: “Sa tuana, sapa pe’ kasi en sinelok-Nala? Karengan seiy si masu’usuk eng kepa’aran-Na?” 20Seiy ku’a re’en nikoo, hei tou, takar koo mapero si Empung? Toro ku’a re’en si siniwo si lumila’la wia si simiwo nisia: “Ka’a ku’a koo sumiwo niaku tuana?” 21Sapa ku’a si sumesiwo kure’ si reiy’ mekehak witu en tana’ pulutna, kaa laa mesesiwo waki me’eme’ masuat e nesa barang kaa laa paken eng ka’ara’an en toroan mulia wo e nesa barang walina e laa paken eng ka’ara’an en toroan karengan?22Jadi, sa laa mapa’atola e nupi’-Na wo mapaloo’o-loo’ola eng kuasa-Na, Empung si minee kasabaran wangko’ witu em barang-barang kamurka’an-Na, en tiniro mola kaa laa eng kapunengan – 23awes tare kaa laa mapaloo’o-loo’ola eng kakaya’an kalo’oran-Na witu se barang-barang en tongkoupusen-Na se tiniro’-Na mola i wee eng kalo’oran, 24nyi’a i ti’i nikita, si kineret-Na mola reiy’kan i te waki elet ne tou Yahudi, ta’an kangkasi waki elet ne bangsa-bangsa walina,25tanu neiy i nuwu’-Nala kangkasi witu eng kaol ni nabi Hosea: “Se reiy’ umat-Ku se laa Kutotoren: umat-Ku wo se reiy’ i koupus: i koupus.” 26Wo waki tampa, waki wisa e laa i pelelila’la wia nisea: “Nikouw i yi’i kouw reiy’ umat-Ku,” maname e laa i pelelila’la wia nisea: “Oki-oki’ ni Empung matou-tou.”27Wo si Yesaya si maaleiy tanume si Israel: “Ma’anouw tu’u eng kelakerna ne oki’ ni Israel se tanu e neris waki tasik, ta’an se tele’una i te se laa lawiren. 28Karengan sapa neiy mouw i nuwu’-Nala, e laa tuananla ni Tuhan wia natas em bumi, reiy’ siperoan wo makarengan.” 29Wo tanu neiy i lila’la ni Yesaya nu reiy’pe’ nyi’a: “Sa andeiyna Tuhan semesta alam si reiy’ timele’ula wia nikita see’, kita minamuali mouw tanu en Sodom wo masuat tanu eng Gomora.”Eng kelawiran ne bangsa-bangsa walina wo eng kaseipan ne tou Israel 30Sa tuana, sapa ku’a re’en e laa i pelelila’tala? Nyi’i: kaa se bangsa-bangsa walina se reiy’ mekeki’it eng kaulitan, se minaka’ato mola eng kaulitan, nyi’a i ti’i eng kaulitan karengan e iman. 31Ta’an: kaa si Israel, uli-ulit tu’u mekeki’it e nukum laa mapa eiy eng kaulitan, reiy’ mouw mina’ayo witu e nukum i ti’i.32Ka’a reiy’? Karengan si Israel mekeki’it nyi’a reiy’ karengan e iman, ta’an karengan em pasiwo-siwon. Nisea se neiy i kasu’usu’ witu e watu kasu’usu’an, 33tanu wawean neiy i kepatik: “Eng kaulitna, Niaku ku rimeta’la waki Sion e nesa watu paleleren wo e nesa watu kasu’usu’an, wo seiy si ma’eman wia-Nisia, si reiy’ laa i papairangla.”
1Patuari waya, eng kepa’aran nateku wo en sombayangku wia si Tuhan nyi’a mouw, rio sea lawiren. 2Karengan niaku ku toro mee kasairian tanume nisea, se uli-ulit mengente’ i wee si Empung, ta’an reiy’ ampit em pangartian e ulit. 3Karengan, kaa nisea se reiy’ makasine’u eng kaulitan ni Empung wo kaa nisea se me’inakut kaa laa mereredeiyla eng kaulitan nea nuesa, takar nisea se reiy’ tu’utuk witu eng kaulitan ni Empung.Kaulitan karengan e iman 4Karengan si Kristus nyi’a mouw si kalekepan e nukum Taurat, i ka’ayo eng kaulitan kina’atoan ne susur tou si ma’eman. 5Karengan si Musa si minatik tanume eng kaulitan kaa e nukum Taurat: “Sitou matuanala nyi’a, si laa tumou karengan nyi’a.”6Ta’an eng kaulitan karengan e iman limila tuana: “Te’a meila’la witu eng gorem e natemu : Seiy ku’a re’en si laa lumongkot waki sorga?”, nyi’a i ti’i: kaa laa ma’alimi si Yesus tumumpa, 7ka’apa: “Seiy ku’a re’en si laa tumumpa witu e ri’iping maut?”, nyi’a i ti’i : kaa laa ma’alimi si Kristus lumongkoti waki elet ne tou minate.8Ta’an sapa ku’a re’en em pokeiyna? E nyi’i: “Nuwu’ i ti’i en tawi witu nikoo, nyi’a i yi’i witu eng gorem en sumamu wo witu eng gorem e natemu.”Ni’itu mouw e nuwu’ iman, neiy i abar meiyla. 9Karengan sa kouw makaredeiy ampit en sumamu, kaa si Yesus nyi’a mouw si Tuhan, wo ma’eman witu e natemu, kaa si Empung si timo’orola Nisia witu nelet ne tou minate, takar nikouw kouw laa lawiren. 10Karengan ampit e nate sitou ma’eman wo i ulitla, wo ampit en suma sitou makaredeiy wo lawiren.11Karengan eng Kaol Suci limila’: “Seiy i te si ma’eman wia Nisia, si reiy’ laa i papairangla.” 12Karengan reiy’la si mange’an e nelet ne tou Yahudi wo ne tou Yunani. Karengan, si Empung esa i ti’i nyi’a mouw si Tuhan em baya ne tou, si kaya i wee em baya ne tou se maaleiy wia-Nisia. 13Karengan, seiy i te si maaleiy witu e ngaran ni Tuhan, nisia si laa lawiren.14Ta’an kumura sea toro maaleiy wia-Nisia, sa sea reiy’ ma’eman wia Nisia, sa sea reiy’ liminga en tanume Nisia. Kumura sea luminga en tanume Nisia, sa reiy’la si mabarla-Nisia? 15Wo kumura sea toro mabarla-Nisia, sa sea reiy’ neiy i toke? Tanu wawean neiy i kepatik: “Kumura eng kewangunna kine’e eiy nea se maali-ali e nabar le’os!”Reiy’ kapa’emanan ni Israel 16Ta’an reiy’ em baya ne tou se simungkulola e nabar le’os i ti’i. Yesaya nuesa si limila’: “Tuhan, seiy ku’a re’en si ma’eman witu em pinaabaran neiy?” 17Jadi, iman limentuti waki lelinga’an, wo e lelinga’an kaa e nuwu’ ni Kristus.18Ta’an niaku ku minueiy: Sapa ku’a re’en nisea se reiy’ liminga nyi’a? Memang nisea se liminga mouw nyi’a: “En suara nea mina’ayo waki minapekasa eng kaoatan, wo e lelila’an nea mina’ayo waki tempok em bumi.”19Ta’an niaku ku minueiy: Sapa ku’a re’en si Israel si liminga makaleo-le’os nyi’a? Ketare-tare si Musa si limila’: “Niaku ku simiwola nikouw tetayuren wia se tou-tou reiy’ umat wo timo’orla e nupi’mu wia se bangsa ba’abal.”20Wo ampit em berani si Yesaya limila’la: “Niaku ku minepa’arouw niato neala se reiy’ masero niaku, Niaku ku minapa’ato mola en tou wia nisea se reiy’ mawueiyla Niaku.” 21Ta’an en tanume si Israel nisia si limila’: “Kelabotan e nendo Niaku ku kimaya’ mola e lawas-Ku wia se bangsa reiy’ lale’ wo se mapero.”
Israel mokan 1Takar niaku ku mawueiy: Sapa ku’a re’en si Empung si wo’o wona’ simede’ mola se umat-Na? Ma’an mekasa reiy’! Karengan niaku nuesa tu’u ku tou Israel, witu en see’ ni Abraham, waki suku ni Benyamin. 2Empung si reiy’ masede’ se umat-Na pineleng-Na. Ka’apa ku’a re’en nikouw kouw reiy’ mete’u, sapa neiy i lila’la eng Kaol Suci en tanume si Elia, e nedo nisia nu sima’alila si Israel wia si Empung: 3“Tuhan, se nabi-nabi-Mu se winunu’ nea mouw, e mezbah-mezbah-Mu neiy mouw i rewa neala; niaku mokan nu maesa-esa si matou-toupe’ wo nisea se pa’ar mesesawut e imukurku.”4Ta’an kumura ku’a re’en e nuwu’ ni Empung wia nisia? “Niaku ku timele’upe’la pitu nga riwu tou i wee-Niaku, se reiy’ ma’an mekasa maongkot masempe si Baal.” 5Tuanakan kangkasi witu e nedo i yi’i wawean timele’u e nesa tele’u, i ki’it em pineleng e nupus karunia.6Ta’an sa eng kapualitan i ti’i mamuali karengan e nupus karunia, takar reiy’ mouw kasi kaa em pasiwo-siwon, kaa sa reiy’ tuana, takar e nupus karunia i ti’i e reiy’ mouw kasi upus karunia. 7Jadi kumura? Israel si reiy’ minaka’ato sapa em pinekeki’itna, ta’an se tou-tou kinapelengan se minaka’ato mouw nyi’a. Wo se tou-tou walina se ente’ mouw e natena, 8tanu wawean neiy i kepatik: “Empung si simiwo nisea re’erep en tekel, mineela em beren kaa laa reiy’ lumoo’ wo en talinga kaa laa reiy’ luminga, i ka’ayo witu nendo en teakan i yi’i.”9Wo si Daud si limila’: “Ma’anouw en sesakeiyan nea mamuali we’etes wo en torak, paseipan wo em pasuli’an i wee nisea. 10Wo i waya mola em beren nea mareiydem, i ka’ayo sea reiy’ lumoo’, wo siwonouw e ru’ur nea reiy’ maena-ena’ mawengkur.” Israel neiy i kasu’usu’, bangsa-bangsa walina minelawirIsrael neiy i kasu’usu’, bangsa-bangsa walina minelawir 11Takar niaku ku minueiy: Sapa ku’a re’en nisea se neiy i kasu’usu’ wo lewo’ sa reiy’ i ka’anu? Ma’an mekasa reiy’! Ta’an kaa eng kaselokan nea, eng kelawiran mina’ayo mouw wia se bangsa-bangsa walina, rio sumiwo nisea tumayur. 12Karengan sa eng kaselokan nea makapenoron kakaya’an i wee eng kaoatan, wo eng kareiy’awesan nea eng kakaya’an i wee se bangsa-bangsa walina, eng kasa lebe-lebepe’ kasi eng kalekepan nea.13Niaku ku lumila’me wia nikoo, hei bangsa-bangsa reiy’ Yahudi. Awes tare karengan niaku nyi’a mouw ku rasul i wee se bangsa-bangsa reiy’ Yahudi, niaku ku maloo’ola eng kapualitan i ti’i eng kalo’oran em pelayananku, 14nyi’a i ti’i e wo’o wona’ niaku ku toro tumo’orla en tetayuren witu eng gorem e nate ne kaum kaa esa nge bangsaku i ki’it e le’ona wo toro lumawirla pirala tou wia nisea.15Karengan sa em pasede’an nea makapenoron padamean i wee eng kaoatan, toro ku’a re’en en sinungkulan nea makapenoronla walina waki patou-touan witu e nelet ne tou minate? 16Sa wo’o wona’ e roti polon nyi’a mouw eng kudus, takar e minapekasa kinayo’an kangkasi eng kudus, wo sa wona’ eng kalat nyi’a mouw eng kudus, takar em pangana-pangana kangkasi eng kudus.17Kaa ni’itu sakawisa em pirala panga rinepu’ mola wo nikouw kouw tanume en suru siru neiy mouw i cangkokla witu e neletna wo i ki’it minaka’ato weteng witu eng kalat e nakana en zaitun minawuta en sering, 18Te’a mouw koo sumawa’ witu em pangana-pangana i ti’i! Sa wo’o wona’ koo sumawa’, ghenangenouw, kaa reiy’ nikouw kouw matobol eng kalat i ti’i, ta’an i te eng kalat i ti’i matobol nikouw.19Wo’o wona’ kouw laa lumila’: wawean em pangana-pangana rinepu’la, rio ku i cangkokla witu e neletna tanume en suru. 20Le’osouw! Nisea se rinepu’la karengan e reiy’ kapa’emanan nea, wo nikouw kouw taga’ neiy i kepa’asek karengan e iman. Te’a mouw kouw tingkeiy, ta’an meide’ mola! 21Karengan sa si Empung si reiy’ mineupusla em pangana-pangana tulen, Nisia kangkasi si reiy’ laa meupusla nikouw.22Kaa ni’itu weeanola ghenang eng kamura’an ni Empung wo kangkasi eng kaketean-Na, nyi’a i ti’i eng kaketean wia se tou-tou neiy mouw i ka’anu, ta’an wia nikouw eng kamura’an-Na, nyi’a i ti’i sa kouw minena-ena’ witu eng kamura’an-Na; sa reiy’, nikouw tu’u kouw laa ketoren kangkasi.23Ta’an nisea tu’u se laa i cangkokla sumeup, sa sea reiy’ minena-ena’ witu e reiy’ kapa’emanan nea, karengan si Empung si makakuasa laa mececangkokla nisea sumeup. 24Karengan sa koo kinetoromi tanume em pangana waki akana en zaitun siru, wo minasu’usukan ampit eng ka’ada’annu i ti’i nikoo koo neiy mouw i cangkokla witu e nakana en zaitun sejati, sapape’ kasi nisea i yi’i, i ki’it e nasal nea se laa i cangkokla witu e nakana en zaitun nea nuesa.Linawiran e Israel. 25Karengan, patuari waya, rio kouw te’a mapokeiyla en toumu pande, niaku ku pa’ar rio kouw mamete’ula em pengiro-ngirong i yi’i: Esa nga weteng wia se Israel se mina kete ate mouw i ka’ayo eng kelakerna se wuta waki se bangsa-bangsa walina se ghimoremouw.26Ampit e lalan tuana se minapekasa Israel se laa lawiren, tanu wawean neiy’ i kepatik: “Waki Sion laa meiy si Menenubuus, Nisia si laa sumingkirla e reiy’ sa mina’asa eng kalewo’an waki si Yakub. 27Wo nyi’i mouw en teta’aran-Ku ampit nisea, sakawisa Niaku nu rume’ila en dosa nea.”28Tanume e Injil nea nyi’a mouw eng kesaru ni Empung kaa ni kouw, ta’an tanume em pineleng nea nyi’a mouw e nupus ni Empung kaa se nene moyang. 29Karengan si Empung si reiy’ simeselela e nupus karunia wo eng kineretan-Nisia.30Karengan masuat tanu nikouw eng ketarean kouw reiy’ lale’ wia si Empung, ta’an en teakan minaka’ato kamura’an kaa eng kareiy’lale’an nea, 31tuanakan kangkasi nisea en teakan se reiy’ lale’, rio kaa eng kamura’an kina’atoan niouw mola, nisea kangkasi se laa maka’ato kamura’an. 32Karengan si Empung si kimurungouw em baya se tou witu e reiy’ kelale’an, rio Sia toro tumudu’la eng kamura’an-Na wia nisea nu waya.33O, kumura ku’a re’en ee pasil eng keraremna eng kakaya’an, hikmat wo en tine’u ni Empung! E nuli-ulit reiy’ kaselidikan eng kaputusan-kaputusan-Na wo e nuli-ulit reiy’ keuntepan e lalan-lalan-Na! 34Karengan, seiy ku’a re’en si mete’ula eng genang ni Tuhan? Ka’apa seiy ku’a re’en si mekasa mouw Minamualila penasehat-Na?35Ka’apa seiy mouw si mekasa mouw mineela wo’o sapa wia-Nisia, i ka’ayo Sia lewo’ sa reiy’ sumawelela nyi’a? 36Karengan e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e waki Nisia, wo kaa Nisia, wo wia Nisia: I wee Nisia mouw eng kamulia’an i ka’ayo eng keure-urena!
Sesempe e nulit 1Kaa ni’itu, patuari waya, demi eng kamura’an ni Empung niaku ku ngume’enge’la nikouw, rio kouw sumempela e nouwakmu tanume en sesempe matou-tou, eng kudus wo mekepa’aren wia si Empung: ni’itu mouw e raghesmu sejati. 2Te’a mouw koo mamuali mange’an ampit eng kaoatan i yi’i, ta’an maroba mouw kaa em peweweruan em budimu, i ka’ayo kouw mete’u mememange’anla wisa ku’a re’en eng kepa’aran ni Empung: sapa e le’os, mekepa’aren wia si Empung wo reiy’ siperoan.3Timo’otolela witu e nupus karunia neiy i anugerahla wia niaku, niaku ku lumila’me wia se susur tou witu nelet miouw: Te’a mouw kouw maghenangla eng kapualitan-kapualitan lebe rakek ta’an witu e waar ghenangen niouwla, ta’an satorona kouw ghumenangla en tuana rupa, i ka’ayo kouw kumuasala en tou i ki’it e nukuran iman, neiy i karuniala ni Empung wia nikouw siesa o siesa.4Karengan masuat tanu witu e nesa nouwak ta makapunyala kelaker weteng, ta’an reiy’ waya em beteng i ti’i makapunya lukar masuat, 5tuanakan kangkasi nikita, ma’anouw tu’u kelaker, nyi’a mouw ta esa nouwak witu si Kristus; ta’an nikita siesa o siesa nyi’a mouw ta weteng niesa wia se walina.6Tuana mouw nikita ta makapunya karunia minegheghioan i ki’it e nupus karunia neiy i anugerahla wia nikita: Sa eng karunia i ti’i nyi’a mouw kaa laa mewewenti’ le’osouw kita tumuanala nyi’a minatoroan ampit e iman ta. 7Sa eng karunia kaa laa melelayanla, le’osouw kita lumayanla; sa eng karunia kaa laa mewewee teturu’, le’osouw kita mee teturu’; 8sa eng karunia kaa laa mengenge’enge’la, le’osouw kita ngume’enge’la. Seiy si memete-metengla wo’o sapa, satorona sia si matuanala nyi’a ampit e nate ikhlas; seiy si minee pa’aka-aka’an, satorona nisia si matuanala nyi’a ampit e rajing; seiy si mapa’atola eng kamura’an, satorona nisia si matuanala nyi’a ampit e mepa’a-pa’ar.E nge’enge’ kaa laa tumou witu e nupus 9Satorona e nupus i ti’i te’a towo-towo! Wa’akaten e lewo’ wo tuananola e le’os. 10Satorona kouw me’upusan tanume si patuari wo mererioran witu mawee ormat.11Te’a mouw satorona eng kerajingannu eng kumo’okos, ma’anouw e rohmu melaya-layas wo layanenouw si Tuhan. 12Mepa’a-pa’arola witu em paarapen, sumabaarouw witu eng kase’esekan, wo tumentemouw witu en sesombayangen! 13Sawangenouw witu eng kakurangan ne tou-tou kudus wo pe’inakutenola en toumu laa reiy’ maena-ena’ maweela tete’upan!14Berkatenola seiy si simiasa nikoo, berkatenola wo te’a makutok! 15Mepa’a-pa’arola ampit se tou mepa’a-pa’ar, wo mame’ mouw ampit se tou maame’! 16Satorona kouw esa nga ate esa nga ghenang witu em patou-touannu mewali-wali; te’a mouw kouw maghenangla em perkara-perkara rakek, ta’an i pakatoro mola en toumu witu em perkara-perkara rinda. Te’a mouw mapokeiyla en toumu pande!17Te’a mouw masuli’la eng kalewo’an ampit eng kalewo’an; tuananola sapa e le’os i wee em baya se tou! 18Satoro-torona, sa eng kapualitan i ti’i kimayong wia nikoo, tumou mouw witu em pedamean ampit em baya ne tou!19Patuariku waya i koupus, te’a mouw kouw nuesa kouw makiwee em pasuli’an, ta’an weeanola tampa e nupi’ ni Empung, karengan wawean neiy i kepatik: Sesuli’an i ti’i eng hak-Ku. Niaku mouw si laa kumiwee en sesuli’an, e nuwu’ ni Empung. 20Ta’an sa si kesarumu si arem, weeanouw sia kumaan; sa sia re’o, weeanouw sia kumoo’! Ampit simiwo en tuana nikouw kouw rimurukla em baana napi witu natas eng kokongna. 21Te’a mouw kouw kalah witu eng kalewo’an, ta’an kalanola eng kalewo’an ampit eng kale’osan!
Kelale’an wia se pemerenta 1Susur tou si lewo’ sa reiy’ tu’utuk wia si pemerenta witu natasna, karengan reiy’la si pemerenta, si reiy’ asal waki si Empung; wo se pemerenta-pemerenta wia, se neiy i tantula ni Empung. 2Kaa ni’itu seiy i te si masu’usuk se pemerenta, nisia si masu’usuk eng katantuan ni Empung wo seiy si matuanala nyi’a, nisia si laa mapa eiy e nukuman witu en touna.3Karengan sa siesa tou simiwo e le’os, nisia si reiy’ mouw toro meide’ wia si pemerenta, ta’an sa sia masiwo lewo’, Pa’ar ku’a re’en koo tumou reiy’la si ide’na wia si pemerenta? Siwonola sapa e le’os wo kouw laa maka’ato e lo’or witu nyi’a. 4Karengan si pemerenta nyi’a mouw si hamba ni Empung i wee eng kale’osannu. Ta’an sa koo masiwo lewo’, meide’ mola nisia karengan reiy’ percuma si pemerenta minaweiy en santi. Pemerenta nyi’a mouw si hamba ni Empung kaa laa mesesuli’la e nupi’ ni Empung wia nisea se masiwo lewo’. 5Kaa ni’itu mepadung ki ta tumu’utukla en tou, reiy’kan i te kaa e nupi’an ni Empung, ta’an kangkasi karengan en suara nate ta.6Ni’itu mouw kangkasi eng karenganna takar kouw mawear em pajak. Karengan nisea se meurus eng kapualitan i ti’i nyi’a mouw se pelayan-pelayan ni Empung. 7Wearenouw wia em baya ne tou sapa e lewo’ sa reiy’ wearen niouw: em pajak wia sitou mekehak maka’ato em pajak, cukai wia sitou mekehak maka’ato en cukai; em pedaman meide’ wia sitou mekehak maka’ato em pedaman meide’ wo e normat wia sitou mekehak maka’ato e normat.Nupus nyi’a mouw eng kalekepan e nukum Taurat 8Te’a mouw kouw me’utang sapa-sapa wia si seiy i te tu’u kangkasi, ta’an satorona kouw mengengupusan. Karengan seiy i te si meupusla si kasuatna en tou, nisia si kimelangola e nukum Taurat. 9Karengan e nuwu’: te’a masiwo en zinah, te’a mawunu’, te’a marongkit, te’a mepepa’arla wo e nuwu walina sapa tu’u kangkasi, neiy mouw i kakokulu witu e nuwu’ i yi’i, nyi’a i ti’i: I koupusola si kasuat en toumu tanukan en toumu nuesa! 10Nupus e reiy’ masiwo lewo’ wia si kasuat en tou, kaa ni’itu e nupus nyi’a mouw eng kalekepan e nukum Taurat.11Eng kapualitan i yi’i e lewo’ sa reiy’ tuanannula, karengan nikouw kouw mete’u eng ka’ada’an e nedo en teakan, nyi’a i ti’i kaa e nedona mina’ayo mouw i wee nikouw kaa laa mawongke witu en tekel. Karengan en teakan eng kelawiran lebe mouw tawi i wee nikita ta’an i te witu e nedo nikita nu mina’eman. 12E nendo eng kasa mouw wengi, tawi mouw maoat. Kaa ni’itu meiy mouw kita lumengatla em pasiwo-siwon kareiydeman wo pakenola eng kalekepan en senjata terang!13Meiy mouw kita tumou ampit en sopan, tanu witu e nendo oat, te’a witu em pelesir wo en tetoekan, te’a witu em pesa’amekan wo eng hawa nafsu, te’a witu em pesali’isi’an wo iri ate. 14Ta’an pakenola si Tuhan Yesus Kristus tanume eng kalekepan en senjata terang wo te’a mouw me’urus en toumu kaa laa makiteu-teula eng kepa’aranna.
Te’a maakimla si patuarimu 1Sungkulenouw sitou e lewea’ imanna reiy’ ampit minapasusuiyla eng genangna. 2Si esa tou me’eman, kaa nisia si toro kumaan e reiy’ sa mina’asa jenis kekaanen, ta’an sitou lewea’ imanna si mekaan e raaren-raaren i te.3Seiy si mekaan, te’a mouw masero’la sitou reiy’ mekaan, wo seiy si reiy’ mekaan, te’a mouw maakimla sitou mekaan, karengan si Empung si simungkulouw sitou i ti’i. 4Seiy ku’a re’en nikouw, i ka’ayo kouw maakimla si hamba ne tou walina? Andi ku’a re’en sia rimedeiy, andi ku’a re’en sia i ka’anu, ni’itu e nyi’a mouw nurusan ni tuangna nuesa. Ta’an nisia si laa minena-ena’ rimedeiy, karengan si Tuhan si makakuasa jumaga nisia minena-ena’ rimedeiy.5Si esa nga tou si mapokeiyla e nendo esa lebe pe’uku-ukumen ta’an e nendo walina, ta’an se walina se mapokeiyla em baya e nendo masuat i te. Satorona susur tou se uli-ulit ma’eman witu e natena nuesa. 6Seiy si timiboiy witu e nesa nendo neiy i ketantu, nisia si matuanala nyi’a i wee si Tuhan, wo nisia kangkasi si matotor syukur wia si Empung.7Karengan reiy’la siesa tou tu’u witu e nelet ta si matou-tou kaa en touna nuesa, wo reiy’la siesa tou tu’u si minate kaa en touna nuesa. 8Karengan sa kita matou-tou, kita matou-tou i wee si Tuhan, wo sa kita mate, kita mate i wee si Tuhan. Jadi le’os matou-tou ka’apa mate, nikita nyi’a mouw kita kapunya’an ni Tuhan. 9Karengan kaa ni’itu mouw si Kristus si minate mouw wo tumou sumeup, rio Sia mamuali Tuhan, le’os wia se tou-tou minate, ma’anouw tu’u wia se tou-tou matou-tou.10Ta’an nikoo, ka’a ku’a re’en koo maakimla si patuarimu? Ka’apa ka’a ku’a re’en koo masero’la si patuarimu? Karengan nikita nu waya kita lewo’ sa reiy’ sumaru en takhta paadilan ni Empung. 11Karengan wawean neiy i kepatik: “Demi Niaku nu matou-tou, tuana mouw e nuwu’ ni Tuhan, em baya ne tou se laa kumudu kumurur witu en sinaru-Ku wo em baya ne tou se laa lumo’or si Empung.”12Tuana mouw susur tou witu e nelet ta se laa mee pertangungan jawab tanume en touna nuesa wia si Empung. Te’a mawee watu kasu’usu’an 13Kaa ni’itu te’a mouw kita ma’akiman kasi! Ta’an lebe le’os kouw kumi’it em pandangan i yi’i: Te’a kita sumiwo si patuari ta i ka’anu ka’apa i kasu’usu’!14Niaku ku mete’u wo ma’eman wia si Tuhan Yesus, kaa reiy’la si wo’o sapa e najis witu en touna nuesa. Wia i te se tou mapokeiyla, kaa wo’o sapa nyi’a mouw e najis, wia sitou i ti’i mouw e wo’o sapa i ti’i e najis. 15Karengan sa koo rumarala e nate ni patuarimu karengan e wo’o sapa eng kinaannu, takar koo reiy’ matou-tou kasi i ki’it em pengiween e nupus. Te’a mouw koo mepepunengla si patuarimu karengan eng kekaanennu, karengan si Kristus si minate mouw i wee nisia.16Sapa e le’os, eng kapunya’an niouw, te’a mouw kouw mewewayala ni’itu sero’an. 17Karengan eng Keraja’an ni Empung reiy’ mouw em poong kekaanen wo eng kekoo’on, ta’an em poong eng kaulitan, dame sejahtera wo e mepa’a-pa’ar ni Roh Kudus.18Karengan seiy i te si melayanla si Kristus ampit eng kenaramen i yi’i, nisia si mekepa’aren wia si Empung wo paormaten ne tou. 19Kaa ni’itu meiy mouw kita kumi’it sapa e mapa eiy en dame sejahtera wo wawean ka’ara’an kaa laa mewewangunan.20Te’a mouw koo meteterila em pepa’ayangen ni Empung karengan eng kekaanen! E reiy’ sa mina’asa wo’o sapa nyi’a mouw en suci, ta’an cilaka mouw sitou, sa karengan eng kekaanenna se tou walina i kasu’usu’! 21Le’osouw koo te’a mekekaan e le’ona ka’apa kumoo’ e nanggor, ka’apa e wo’o sapa minamuali watu kasu’usu’an ni patuarimu.22Tumiboiy mouw witu eng ka’emanan kapunya’annu i ti’i, i wee en toumu nuesa witu en sinaru ni Empung. Ma’aruiyola sia,si reiy’ minukum en touna nuesa witu en sapa ni’i papokeiynala le’os kaa laa petetuananla. 23Ta’an seiy i te si meware-wareng, sa sia kumaan, nisia si niukumouw, karengan nisia si reiy’ timuanala nyi’a timo’otolela witu iman. Wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e reiy’ timo’otolela witu e iman, nyi’a mouw en dosa.
Sitou lewea’ wo sitou ente’ 1Nikita, si ente’, kita lewo’ sa reiy’ mesa’an eng kalewea’an ne tou reiy’ ente’ wo te’a kita masero eng kasenangan ta nuesa. 2Susur tou witu nelet ta si lewo’ sa reiy’ sumero kasenangan ni kasuat ta demi eng kale’osanna kaa laa mewewangun nisia.3Karengan si Kristus kangkasi si reiy’ masero eng kasenangan-Na nuesa, ta’an tanu wawean neiy i kepatik: “En tetotoren-tetotoren na’abuten nea, e maabut Nikoo, en timena’ mola niaku.” 4Karengan e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa neiy i patik eng ketareanna, neiy mouw i patik kaa laa mamuali teturu wia nikita, rio kita te’etep tumiboiy witu em paarapen kaa eng katenteman wo em pangiboran waki Kaol Suci.5Satorona si Empung, si kembu’an eng katenteman wo em pangiboran, kumaruniala eng karetukan wia nikouw, minatoroan ampit eng kepa’aran ni Kristus Yesus, 6i ka’ayo ampit esa nga ate wo esa nga suara kouw lumo’orla si Empung wo si Ama’ Tuhan ta, Yesus Kristus. 7Kaa ni’itu sungkulenouw siesa wia se walina, masuat tanu si Kristus kangkasi simungkulola nikita, i wee eng kalo’oran ni Empung.8Si pemaksudkula nyi’a mouw, karengan eng kaulitan ni Empung Kristus minamuali mouw pelayan ne tou-tou makasunat kaa laa metete’etepla en ta’ar neiy mouw i wee-Nala wia se nene moyang ta, 9wo kaa laa mesesiwola se bangsa-bangsa, rio sea lumo’orla si Empung karengan e rahmat-Na, tanu wawean neiy i kepatik: “Kaa ni’itu niaku ku laa lumo’orla Nikoo witu e nelet ne bangsa-bangsa wo kumantarla e mazmur i wee e ngaran-Nu.”10Wo en tumodongla nyi’a: “Mepa’a-pa’arola, hei bangsa-bangsa, ampit se umat-Na.” 11Wo kasi: “Lo’orenouw si Tuhan, hei kouw nu waya ee bangsa-bangsa wo ma’anouw se reiy’ sa mina’asa suku bangsa se lumo’or Nisia.”12Wo ne tumodongla nyi’a pokeiy ni Yesaya: “En suru waki aka ni Esai e laa rumetik, wo Nisia si laa tumo’or kaa laa mepeperenta se bangsa-bangsa, wo wia-Nisia mouw se bangsa bangsa se laa meela e narapan.”13Satorona si Empung, kembu’an em paarapen, si mutala nikouw ampit e reiy’ sa mina’asa kepa’a-pa’aran wo en dame sejahtera witu iman miouw, rio kaa eng kaketeran e Roh Kudus kouw makaloko-lokon witu em paarapen.14Paulus si minapaloo’o-loo’ola en to’otolan-to’otolan em patikanna14 Patuariku waya, niaku nuesa ku memang ma’eman tanume nikouw, kaa nikouw kangkasi kouw minawuta mouw ampit eng kale’osan wo ampit e reiy’ sa mina’asa tine’u wo makawoo laa mengenge’enge’an.15Ta’an, karengan e nupus karunia neiy mouw i anugerahla ni Empung wia niaku, niaku wisa i te ampit e noki berani ku minatikola wia nikoo kaa laa makighenangla nikouw, 16nyi’a i ti’i kaa niaku ku toro mamuali pelayan ni Kristus Yesus i wee se bangsa-bangsa reiy’ Yahudi witu em pelayanan paabaran e Injil ni Empung, rio se bangsa-bangsa reiy’ Yahudi se toro sungkulen ni Empung tanume en sesempe mekepa’aren wia-Nisia, se sinucila ni Roh Kudus.17Jadi witu si Kristus niaku ku toro sumawa’ tanume em pelayananku i wee si Empung. 18Karengan niaku ku reiy’ laa berani menoto-notor tanume e wo’o sapa walina, kacuali tanume en sapa em pina’ayangola ni Kristus kaa niaku, nyi’a i ti’i kaa laa ma’aka-akala se bangsa-bangsa walina witu eng kelale’an, kaa e lelila’an wo em pasiwo-siwon, 19kaa eng kuasa eng kowa’-kowa’ wo e mujizat-mujizat wo kaa eng kuasa e Roh. Tuana mouw witu em pakela-kelangan maledong waki Yerusalem i ka’ayo waki Ilirikum niaku ku minabarola eng kawutana e Injil ni Kristus.20Wo witu em pinaabaran i ti’i niaku ku mapokeiyla tanume eng kaormatanku, kaa niaku ku reiy’ timuanala nyi’a witu en tampa-tampa, waki wisa e ngaran ni Kristus eng kasine’uanouw ne tou, rio niaku ku te’a mebebangun witu natas en teto’otolan, rineta’anola ne tou walina, 21ta’an minatoroan ampit wawean neiy i kepatik: “Nisea, se reiy’pe’ ma’an mekasa maka’ato abar tanume Nisia, se laa lumoo’ Nisia, wo nisea, se reiy’ ma’an mekasa liminga nyi’a, se laa mangarti nyi’a.”Narapan ni Paulus kaa laa ma’eiy waki Roma 22Ni’itu mouw eng karenganna niaku ku maena-ena’ kina’ape’an kaa laa melelalesla nikouw. 23Ta’an en teakan, karengan niaku ku reiy’ mola kasi tampa pepa’ayangan wia en daerah i yi’i wo karengan niaku ku pira mola nge te’un eng keurena pa’ar melelalesla nikouw,24niaku ku maarapla witu em pakela-kelangangku me’a waki Spanyol niaku ku toro tumuli witu en tampamu wo maatoan ampit nikouw, i ka’ayo kouw toro malila niaku witume, nu reiy’ mouw niaku nu reiy’ ure mine’anla em pinate’upan ampit nikouw. 25Ta’an en teakan niaku ku kasuatan witu em pakela-kelangan me’a waki Yerusalem ma’alila en sesawang wia se tou-tou kudus.26Karengan e Makedonia wo e Akhaya se minedo mola kaputusan kaa laa mesesumbangla sapa-sapa wia se tou-tou miskin witu nelet ne tou-tou kudus waki Yerusalem. 27Eng kaputusan i ti’i memang niedo nea mouw, ta’an e ni’itu nyi’a mouw eng kewajiban nea. Karengan, sa se bangsa-bangsa walina se minaka’ato mouw weteng witu eng harta rohani ne tou Yahudi, takar e lewo’ sa reiy’ mouw kangkasi se bangsa-bangsa walina i ti’i se melayanla se tou Yahudi ampit eng harta duniawi nea.28Sakawisa niaku ku limekepola e lukar i ti’i wo simarakanola e wua’na ne bangsa-bangsa walina i ti’i wia nisea, niaku ku laa mae waki Spanyol tumorome eng kota miouw. 29Wo kete’uangku, kaa sa aku meiy lumalesi nikouw, niaku ku laa tumuanala nyi’a ampit wuta em berkat ni Kristus.30Ta’an demi si Kristus, Tuhan ta, wo demi nupus e Roh, niaku ku ngume’enge’la nikouw, patuari waya, kaa laa kumiwee mewali-wali ampit niaku witu en sesombayangen wia si Empung i wee niaku, 31rio niaku ku minapiara waki se tou-tou reiy’ lale’ waki Yudea, wo rio em pelayanangku i wee e Yerusalem en sungkulen ampit e le’os ne tou-tou kudus maname, 32rio niaku ku ampit mepa’a-pa’ar meiy wia nikouw kaa eng kepa’aran ni Empung, maka’ato kasegaya’an mewali-wali ampit nikouw.33Empung, si kembu’an en dame sejahtera, si rumapitla nikouw nu waya! Amin.
Tabea 1Niaku ku makiwee eng genangmu witu si Febe, patuari ta si melayanla se jema’at waki Kengkrea, 2rio kouw sumungkul nisia witu si Tuhan, tanu eng kumurana wia se tou-tou kudus, wo sawanganola sia sa i tu pemandungenna. Karengan nisia nuesa si simawangola se kelaker tou, o kangkasi wia niaku nuesa.3I pa’ayo mola en tabea wia si Priskila wo si Akwila, se ka’ampit-ka’ampit esa nga pepa’ayangan ampit niaku witu si Kristus Yesus. 4Nisea se simaelangola e nyawa nea kaa em patou-touangku. Wia nisea reiy’kan i te niaku si metarumakase, ta’an kangkasi em baya se jema’at reiy’ Yahudi. 5Tabea kangkasi wia se jema’at witu em bale nea. Tabea wia si Epenetus si patuari neiy i koupuskula, nyi’a mouw si wu’ana ketare waki daerah Asia i wee si Kristus.6Tabea wia si Maria, si mina’ayangola mengente’ i wee nikouw. 7Tabea wia si Andronikus wo si Yunias, se patuari-patuariku esa nge bangsa, se mekasa mouw pinenjarala mewali-wali ampit niaku, nyi’a i ti’i se tou-tou paloo’o-loo’on witu nelet ne rasul wo se minamuali mouw Kristen nu reiy’pe’ niaku. 8Tabea wia si Ampliatus si neiyku i koupusla witu si Tuhan.9Tabea wia si Urbanus, si ka’ampit esa nga pepa’ayangen ampit nikeiy witu si Kristus, wo tabea wia si Stakhis, si’i koupusku. 10Tabea wia si Apeles si taangouw uji wia si Kristus. Tabea wia nisea, se witu em bale ni Aristobulus. 11Tabea wia si Herodion, si ka’ampitku esa nge bangsa. Tabea wia nisea se witu em bale ni Narkisus, se witu si Tuhan.12Tabea wia si Trifena wo si Trifosa se mepa’ayang mengente’ witu em pelayanan Tuhan. Tabea wia si Persis si neiyku i koupusla, si mina’ayangola mengente’ witu em pelayanan Tuhan. 13Tabea wia si Rufus, sitou pineleng witu si Tuhan, wo tabea wia si ina’na, si i wee niaku nyi’a mouw kangkasi si ina’. 14Tabea wia si Asinkritus, Flegon, Hermes, Patrobas, hermas wo se patuari-patuari mewali-wali ampit nisea.15Tabea wia si Filologus, wo si Yulia, Nereus wo se patuarina wewene, wo si Olimpas, wo kangkasi wia se reiy’ sa mina’asa tou kudus se mewali-wali ampit nisea. 16Metabe-tabea’anouw kouw ampit en siong kudus. Tabea wia nikouw waki em baya ne jema’at Kristus.Nge’enge’ 17Ta’an niaku ku ngume’enge’la nikouw, patuari waya, rio kouw mategha-tegham wia nisea, se minasu’usukan ampit en tine’u kina’atoan niouw mola, e lumentutla peta’atasan wo em bewilot. Kaa ni’itu liseiyenouw sea! 18Karengan se tou-tou tuana se reiy’ melayanla si Kristus, Tuhan ta, ta’an se melayanla em po’ot nea nuesa. Wo ampit e lelila’an-lelila’an nea mengaruiy witu em baasa nea emis nisea se mawiles wia se tou-tou tulus e natena.19E nabar tanume eng kelale’annu eng kinalinga’anouw em baya ne tou. Kaa ni’itu niaku ku mepa’a-pa’ar tanume nikouw. Ta’an niaku ku pa’ar rio kouw sama’ witu en sapa e le’os wo weresi witu en sapa e lewo’, 20Satorona si Empung, si kembu’an en dame sejahtera, si mapawee-wee kumemula si Iblis witu em bawa’ e ne’amu.21Tabea wia nikouw waki si Timotius, ka’ampitku esa nga pepa’ayangan, wo waki si Lukius, Yason, wo si Sosipater, se ka’ampit-ka’ampitku esa nge bangsa. 22Tabea witu si Tuhan wia nikouw waki si Tertius, nyi’a i ti’i niaku, si minatik en surat i yi’i.23Tabea wia nikouw waki si Gayus, si minee tete’upan wia niaku, wo wia em baya ne jema’at. Tabea wia nikouw waki si Erastus, si bendahara em banua, wo waki si Kwartus, patuari ta. 24E nupus karunia ni Yesus Kristus, Tuhan ta, rumapitla nikouw nu waya! Amin.E reiy’ sa mina’asa kalo’oran i wee si Empung 25I wee Nisia, si makakuasa mekeketerla nikouw, - i ki’it e Injil kasa kasine’uan wo e nabar tanume si Yesus Kristus, minatoroan ampit e lelila’an pengiro-ngirong, neiy i penesla makaaba-abad eng keurena, 26ta’an en teakan neiy mouw i papaloo’o-loo’ola wo sa i ki’it em perenta ni Empung abadi, neiy mouw i abarla eng kaol-kaol ne nabi wia se reiy’ sa mina’asa bangsa kaa laa meteteperla nisea witu eng kelale’an e iman –27i wee Nisia, si maesa-esa Empung wuta eng hikmat, kaa si Yesus Kristus: e reiy’ sa mina’asa kalo’oran i ka’ayo eng keure-urena! Amin.
1Tuana mouw kangkasi, eng katoroan niaku nu mineiy wia nikouw, patuariku waya, niaku ku mineiy reiy’ ampit e lelila’an-lelila’an wangun ka’apa ampit en sama’ kaa laa ma’ayola eng kasairian ni Empung wia nikouw. 2Karengan niaku ku timenggolola kaa laa reiy’ mete’ula sapa-sapa witu e nelet miouw ta’an i te si Yesus Kristus, nyi’a i ti’i Sia si neiy i salibla.3Niaku kangkasi ku mineiy mouw wia nikoo witu eng kalewea’an wo ampit eng kasa meide’ wo kori’. 4Leos e lelila’angku ka’apa tu’u em paabarangku e reiy’ neiyku i pa’ayola ampit e lelila’an-lelila’an hikmat maka emanen witu eng kaketeran e Roh, 5rio e neman miouw te’a kumayong witu eng hikmat ni tou, ta’an witu eng kaketeran ni Empung.
1Mamuali mouw maki’i-ki’it niaku, masuat tanu niaku kangkasi ku minamuali maki’i-ki’it si Kristus.
1Ma’anouw tu’u aku toro melila-lila’ ampit em baya em baasa ne tou wo em baasa ne malaikat, ta’an sa aku reiy’ makapunya upus, niaku ku masuat tanu eng kolintang e malegu’ wo en tetengkoren e menaleideng. 2Ma’anouw tu’u aku makapunyala eng karunia kaa laa menti’ wo niaku ku mete’ula e reiy’ sa mina’asa em pengiro-ngirong wo makapunyala e minapekasa en tine’u; wo ma’anouw tu’u aku makapunya e neman e reiy’ siperoan kaa laa mesesoro’la eng kuntung, ta’an sa aku reiy’ makapunyala upus, niaku ku kasa reiy’ si ka’ara’an. 3Wo ma’anouw tu’u aku memete-metengla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em bia niaku, awes tare sumarakanla e nouwakeku kaa laa tunun, ta’an sa aku reiy’ makapunyala upus, ma’an toyo i te tu’u e reiy’la si penoronna i wee niaku.4E nupus i ti’i en sabaar; e nupus i ti’i e murah ate; nisia si reiy’ tetayuren. Nisia si reiy’ mesawa’la en tou wo si reiy’ tingkeiy. 5Nisia si reiy’ matuanala e reiy’ siadat wo reiy’ masero eng kamang en tou nuesa. Nisia si reiy’ mengengupi’ wo reiy’ makirong eng kaselokan ne tou walina. 6Nisia si reiy’ mepa’a-pa’ar karengan eng kareiy’adilan, ta’an eng karengan eng kaulitan. 7Nisia si mapenetla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa, ma’eman e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa, maarapla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa, sabaar tumanggong e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa.8Upus e reiy’ siniakaran; wenti’ e laa kumawus; em baasa roh e laa mena’; en tine’u e laa mere’i. 9Karengan en tine’u ta e reiy’ lekep wo e wenti’ ta e reiy’ reiy’ siperoan. 10Ta’an sa si reiy’ siperoan i ka’ayomi, takar e reiy’ reiy’ siperoan i ti’i e laa mere’i.11Eng katoroan niaku nu anakoki’, niaku ku mengila-ngila’ tanu si anakoki’, niaku ku mapedam tanu si anakoki’, niaku ku megheghenang tanu si anakoki’. En teakan niaku ku sela mouw, niaku ku timele’ula eng kenaramen ne anakoki’ i ti’i. 12Karengan en teakan ta limoo’ witu en sereming e nesa lumian kewur, ta’an ee sangari ta laa lumoo’ eng gio ampit eng gio. En teakan niaku ku makasine’u i te ampit e reiy’ reiy’ siperoan, ta’an ee sangali niaku ku laa sumine’u ampit e reiy’ siperoan, en tanu niaku nuesa nu sine’un. 13Tuana mouw en timele’u en telu kapualitan i yi’i, nyi’a i ti’i e neman, em paarapen wo e nupus, wo eng kasa wangko’ witu e neletna nyi’a mouw e nupus.
1Niaku ku minedo mouw katenggolan witu e nateku, kaa niaku ku reiy’ laa meiy kasi wia nikoo witu e mengasi’. 2karengan, sa aku sumusala e natemu, seiype’ kasi si toro sumiwo niaku melaya-laya’ ta’an i te nisia si mengasi’ karengan niaku.3Wo awes tare ni’itu mouw e maksut en suratku i yi’i, nyi’a mouw rio sa aku meiy, te’a o ku mengasi’ kaa nisea, se lewo’ sa reiy’ sumiwo niaku melaya-laya’. Karengan niaku ku ma’eman en tanume nikouw nu waya, kaa e mepa’a-pa’arku nyi’a mouw kangkasi e mepa’a-pa’ar miouw. 4Niaku ku minatik wia nikouw ampit e nate kasa kimori’ wo en se’esek wo ampit en timiisla kelaker lue’, reiy’ o rio kouw mete’u kumura eng kaselana e nupusku wia nikouw nu waya.Lewo’ sa reiy’ ampungan se tou simelok 5Ta’an sa wawean tou si kimarenganla eng kasusa’an, takar e reiy’ e nateku en sinusanala, ta’an i te e nate miouw nu waya, ka’apa satorona wona’ – rio te’a ku melebe-lebela –, e nate ne pirala tou witu e nelet miouw. 6Wia sitou tuana nawesouw en togoran ne esa nga weteng wangko’ waki nikouw, 7i ka’ayo eng kapurikitna kouw lewo’ sa reiy’ ma’ampungela wo mibor nisia, rio sia te’a mapuneng kaa eng kasusa’anna e limantouw eng kawuter.8Karengan e ni’itu niaku ku ngume’enge’la nikouw, rio kouw uli-ulit meupusla nisia. 9Karengan awes tare ni’itu mouw e maksutna niaku ku minatikla en surat wia nikouw, nyi’a i ti’i kaa laa ma’awa’ nikouw, sapa ku’a re’en kouw lale’ witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa.10Karengan seiy i te si ampungan niouwla eng kaselokanna, niaku ku mampungela nyi’a kangkasi. Karengan sa aku mampungela, – sa wona’na wawean si lewo’ sa reiy’ ampungangkula –, takar eng kapualitan i ti’i en siniwoku karengan nikouw kouw witu en sinaru ni Kristus, 11rio si Iblis si te’a maka’ato kamang witu nikita, karengan nikita ta mete’u sapa e maksutna.
1Karengan nikeiy keiy mete’u, kaa sa en dasing tampa paena’an ta wia em bumi i yi’i eng gogharen, Empung si timiro’ mola e nesa tampa paena’an waki sorga i wee nikita, e nesa paena’an ke’ekel, e reiy’ siniwo e lawas ni tou. 2Eng keurean kita witu eng gorem en dasing i yi’i, kita menga’angal, karengan nikita ta lumelo makela en tampa paena’an sorgawi witu natas en tampa paena’an ta en teakan i yi’i, 3karengan ampit en tuana nikita ta limabung wo reiy’ niatola poteiy.4Karengan eng keurean maena’pe’ witu eng gorem en dasing i yi’i, kita menga’angal karengan em buterna e nubelan, karengan nikita ta pa’ar mepepakela e labung weru i ti’i reiy’ ampit mangkulela e nure, rio e laa materi i ti’i e ne’enepen e matou-tou. 5Ta’an si Empungouw si ulitna metetiro’la nikita i wee eng kapualitan i ti’i wo e kumaruniala Roh, wia nikita tanume e neram e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en tiniro’ mola i wee nikita.6Takar eng karengan e ni’itu e nate meiy e reiy’ maena-ena’ kelut, ma’anouw tu’u keiy mete’u, kaa eng keurean nikeiy nu maena’ witu e nouwak, nikeiy keiy wa’akate’ waki si Tuhan, 7– karengan em patou-touan neiy i yi’i nyi’a mouw em patou-touan karengan e ma’eman, e reiy’ karengan e limoo’ – 8ta’an e nate meiy eng kelut, wo eng kasa kepa’ar meiy merala wia e nouwak i yi’i kaa laa mena-ena’ witu si Tuhan.9Karengan e ni’itu mouw kangkasi nikeiy keiy me’inakut, le’os keiy mena’ witu eng gorem e nouwak i yi’i, ka’apa tu’u keiy mena’ witu e luarna, rio keiy mekepa’aren wia-Nisia. 10Karengan nikita nu waya ta lewo’ sa reiy’ sumaru e reruberan em paadilan ni Kristus, rio susur tou si maka’ato sapa e waar sungkulenna, minatoroan ampit en tinuananala witu em patou-touanna i yi’i, le’os ka’apa tu’u lewo’.
Paulus witu em pasempunganna 1Tanume se ka’ampit-ka’ampit esa nga pepa’ayangen, nikeiy keiy ngume’enge’la nikouw, rio kouw te’a sumiwo mamuali reiy’ sipenoron e nupus karunia ni Empung, en sinungkul miouw mola. 2Karengan si Empung si minee nuwu’: “Witu e nedo Niaku nu mepa’ar, Niaku ku laa lumingala nikoo, wo witu e nendo Niaku nu lumawirla, Niaku ku laa male’ nikoo.” Eng kaulitna, e nedo i yi’i nyi’a mouw e nedo pangapepa’aran i ti’i; eng kauitna, e nendo i yi’i nyi’a mouw e nendo pelawiran i ti’i. 3Witu eng kapualitan sapa tu’u nikeiy keiy reiy’ mee karengan se tou i kasu’usu’, rio em pasempungan neiy te’a i ka’ayo weleiyen.4Eng kapurikitna, witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan nikeiy keiy minapa’atola, kaa nikeiy nyi’a mouw keiy sumesempung ni Empung, nyi’a i ti’i: witu e metaang ampit e wuta eng kasabaaran witu em peme’itan, kase’esekan wo eng kapedisan, 5Witu metanggong em bewetu, witu eng gorem em penjara wo eng karungkea’an, witu em bedu rawoiy, witu e menayu-nayur wo maposo; 6witu eng kalenasan e nate, tine’u, eng kasabaaran, wo eng kamura’an e nate; witu e Roh Kudus wo e nupus reiy’ linsu’; 7witu em paabaran eng kaulitan wo eng kakuwasa’an ni Empung; ampit mepakela en saliatan-saliatan ka’adilan kaa laa mererego ka’apa tu’u kaa laa mererapit8eng katoroan sighi’in wo eng katoroan sero’an; eng katoroan ri’awuten ka’apa eng katoran lo’oren; eng katoroan i papokeiyla tanume si le’ekok, ta’anouw niemanla, 9tanume sitou reiy’ kasine’uan, ta’anouw si kasa kasine’uan; tanume sitou weitouw mate, wo ulit nikeiy keiy matou-tou; tanume sitou winetuan, ta’anouw reiy’ minate; 10tanume sitou mengasi’, ta’anouw reiy’ siena’na mepa’a-pa’ar; tanume sitou lengeiy, ta’anouw mepekaya laker tou; tanume sitou reiy’ makapunya, ma’anouw tu’u keiy makapunya e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa.11
1Patuariku waya i koupus, karengan nikita en teakan ta makapunyala en ta’ar-ta’ar i ti’i, meiy mouw ta lumenasi en tou ta waki em baya eng kakewuran jasmani wo e rohani, wo ampit en tuana e mapareiy’siperoanla eng kakudusan ta witu e meide’la si Empung.
1Kumura e le’osna, sa kouw sabaar witu eng kawe’engelangku e noki’ i ti’i. Memang nikouw kouw sabaar witu niaku! 2Karengan niaku ku iri ate wia nikouw ampit e iri ate kaempungan. Karengan niaku ku minapatunanganola nikouw wia siesa tuama kaa laa ma’ali nikouw tanume si reraa lenas wia si Kristus.3Ta’an niaku ku meide’, e wo’o wona’na eng genang miouw ni’i seipi waki kelale’an niouw e nuli-ulit wia si Kristus, masuat tanu si Hawa nu pinonge’la ni leloiy’ i ti’i ampit eng kawilesanna. 4Karengan nikouw kouw sabaar i te, sa wawean siesa tou meiy mabarla si Yesus e walina ta’an i te si neiy mouw i abar meiyla, ka’apa meela wia nikouw e roh walina ta’an i te en sinungkul miouw mola ka’apa e Injil e walina ta’an i te si sinungkul miouw mola.5Ta’an i ki’it eng genangku e noki’ tu’u niaku ku reiy’ mamuri wia se rasul-rasul e reiy’la sikasuat i ti’i. 6Sa wona’na aku reiy’ kasa mangarti witu eng kapualitan meila-ila’, e reiy’ mouw tuana witu eng kapualitan en tine’u; karengan nikeiy keiy minapaloo’o-loo’o mola nyia wia nikouw witu e reiy’ sa mina’asa e nedo wo witu e reiy’ sa mina’asa eng kapualitan.7Sapa ku’a re’en niaku ku masiwo en selok, sa aku kumumengla en tou kaa laa mererakekla nikouw, karengan niaku ku maabarla e Injil ni Empung wia nikouw ampit em petaber? 8Jema’at-jema’at walina se rino’obitangku mola ampit simungkuli en sesawang waki nisea, rio aku toro sumempungla nikouw! 9Wo eng katoroan niaku nu witu eng kareiy’awesan witu eng keuneran niouw, niaku ku reiy’ simusala siesa tou tu’u, karengan sapa e reiy’ awes wia niaku, niawesla ne patuari-patuari se waki Makedonia o meiy, witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan niaku ku maalar en touku, rio te’a mamuali pemesa’anen i wee nikouw, wo niaku ku laa mena-ena’ masiwo en tuana.10Kaa eng kaulitan ni Kristus witu en touku, niaku ku lumedosla, kaa eng kesawa’angku i ti’i e reiy’ laa ape’en ni seiy’ i te tu’u waki daerah-daerah Akhaya. 11Ka’a reiy’? Sapa ku’a re’en karengan niaku ku reiy’ moupusla nikouw? Empung si mete’ula nyi’a.12Ta’an sapa en tinuanakula, e laa mena-ena’ tuanangkula kaa laa mepepalouwla nisea se masero eng kalempotan kaa laa mapaloo’o-loo’ola, kaa niesea se masuat ampit nikeiy witu eng kapualitan en toro i sawa’la. 13Karengan se tou-tou i ti’i nyi’a mouw se rasul-rasul reiy’ ulit, se memema’ayang-memema’ayang wiles, se ma’asa-asar tanume se rasul-rasul ni Kristus.14Eng kapualitan i ti’i e reiy’ perlu maka’erangen, karengan si Iblis tu’u si minasar tanume si malaikat en Terang. 15Ni’itu mouw e reiy’ mouw e nesa kapualitan e reiy’ lekep, sa se sumesempung-sumesempungna se minasar tanume se sumesempung-sumesempung eng kaulitan. Eng kesampetan nea e laa matoroan ampit em pasiwo-siwon nea.16Soupengkula kasi: te’a satorona wawean tou si mapokeiyla niaku ku we’engel. Wo sa nikouw kangkasi kouw mapokeiyla en tuana, sungkulenouw niaku tanu sitou we’engel rio aku tu’u ku toro sumawa’la oki’. 17Sapa e neiyku i lila’la, niaku ku limila’la nyi’a reiy’ ku tanume siesa tou si meila’la i ki’it e nuwu’ ni Tuhan, reiy’ siwalina ku tanume siesa tou we’engel si maka ka’emanan, kaa nisia si toro sumawa’. 18Karengan laker tou se mesawa’ eng kenaramen eng kaoatan, niaku ku pa’ar sumawa’ kangkasi.19Karengan nikouw kouw pa’ar masabaar witu se tou we’engel, karengan nikouw kouw tuana eng kesama’: 20karengan nikouw kouw sabaar, sa sitou mepehambala nikouw, sa sitou rume’erep nikouw, sa sitou kumuwasala nikouw, sa sitou mawinta’ tingkeiy witu nikouw, sa sitou sumepe’ nikouw. 21Ampit eng kasa meirang niaku ku lewo’ sa reiy’ maakula, kaa witu eng kapualitan tanu e ni’itu nikeiy keiy taleus lewea’. Ta’an sa se tou-tou walina se berani memangko-mangko’la e wo’o sapa, takar niaku tu’u – niaku ku limila’ witu eng kawe’engelan – berani kangkasi!22Sapa ku’a re’en nisea se tou Ibrani? Niaku kangkasi ku tou Ibrani! Sapa ku’a re’en nisea se tou Israel? Niaku kangkasi ku tou Israel. Sapa ku’a re’en nisea se see’ ni Abraham? Niaku kangkasi ku see’ ni Abraham! 23Sapa ku’a re’en nisea se sumesempung ni Kristus? – niaku ku meila’ tanu sitou sepereng – niaku ku lebepe’ kasi! Niaku ku lebe laker minemedu-medu; lebe re’eregh witu eng gorem em penjara; pawewen reiy’ siniakaran; re’eregh kasa witu em bahaya em patean.24Minaka lima niaku winewe ne tou Yahudi susur maka epat nga pulu’ ro’uan esa wewewe, 25maka telu niaku winewe, mekasa niaku ku linawala ampit em batu, maka telu mine’anla eng kapal rima’aser, esa nga endo esa nga wengi niaku ku malentu-lentut waki uner en tasik. 26Witu em pakela-kelangangku niaku ku re’eregh pe’iwetan em bahaya en songker wo em bahaya ne rumero’obit, em bahaya waki weteng ne tou-tou Yahudi wo waki weteng ne tou-tou e reiy’ Yahudi; em bahaya witu eng kota, em bahaya waki patar kaerisan, em bahaya witu nuner en tasik, wo em bahaya waki weteng ne patuari-patuari reiy’ ulit.27Niaku ku laker minemedu-medu wo mepa’ayang wuter; re’eregh kasa niaku reiy’ matekel; ku maarem wo mare’o; re’eregh kasa niaku maposo, maghe’egher wo limengat, 28wo, reiy’ ampit matotor laker eng kapualitan walina kasi, e nurusangku susur nendo, nyi’a i ti’i kaa laa ma’alar em baya ne jema’at-jema’at. 29Sa wawean tou si mapedam lewea’, reiy’ ku’a re’en niaku ku kumi’it mapedam lewea’? Sa wawean tou neiy i kasu’usu’, e reiy’ ku’a re’en e nateku eng kemu kaa e mangasi?30Sa aku lewo’ sa reiy’ sumawa’, takar niaku ku laa sumawa’ witu eng kalewea’angku. 31Empung, nyi’a i ti’i si Ama’ waki Yesus, Tuhan ta, si palo’oren i ka’ayo eng keure-urena, si mete’u, kaa niaku ku reiy’ matowo.32Waki Damsyik si wali em banua ni raja Aretas si rimeo tumeper eng kota ne tou-tou en Damsyik kaa laa mesesikop niaku. 33Ta’an witu e nesa karanjang niaku ku neiy i tumpami waki e nesa ansouw mea waki luar em beton kota wo ampit en tuana niaku ku neiy i kaliseiyi waki lawasna.
1Kamurian nu limangkoiyouw e mapulu o epat nge te’un, o ku mea kangkasi waki e Yerusalem ampit si Barnabas wo si Titus tu’u si nialiku kangkasi. 2Niaku ku minea en timo’otolela witu e nesa pinapaloo’o-loo’oan. Wo wia nisea e neiy i pitarkula e Injil e neiy i abarkula witu e nelet ne bangsa-bangsa reiy’ Yahudi – witu en sesusuiyen neiy i ketampas wia nisea se paloo’-loo’on –, rio te’a ampit em peghio-ghion niaku ku me’inakut ka’apa mine’inakutola.3Ta’an ma’anouw tu’u si Titus, si mewali-wali ampit niaku, e nyi’a mouw siesa tou Yunani, ta’an nisia si reiy’ palupuan kaa laa mesesunatla en touna. 4Memang e wawean en se’esekan waki se patuari-patuari palsu se simori’isip ghimorem, e nyi’a i ti’i nisea se simori’isip witu eng gorem kaa laa ma’adang eng kabebasan ta, eng kapunya’an ta witu si Kristus Yesus, rio ampit e lalan i ti’i nisea se toro mepehambala nikita. 5Ta’an esa nga nedo tu’u nikeiy keiy reiy’ pa’ar mundur wo tumu’utuk wia nisea, rio eng kaulitan e Injil en toro mena-ena’ witu ni kouw.6Wo en tanume nisea se papokeiyla paloo’o-loo’on i ti’i – kumura eng kadudukan nea eng ketarean, e ni’itu e reiy’ pe’ukumen wia niaku, karengan si Empung si reiy’ matu’us eng gio – kumura mouw tu’u kangkasi, nisea se paloo’o-loo’on i ti’i se reiy’ malupula e wo’o sapa walina wia niaku. 7Ta’an eng kapurikitna, nisea nu limoo’ mola wia niaku e neiy mouw i emanla em paabaran e Injil i wee se tou-tou reiy’ makasunat, e masuat en tanu wia si Petrus i wee se tou-tou makasunat 8– karengan Nisia si minee mola eng kaketeran wia si Petrus kaa laa mamuali rasul i wee se tou-tou makasunat, Nisia kangkasi si minee mola eng kaketeran wia niaku i wee se tou-tou reiy’ makasunat.9Wo nu limoo’ mola e nupus karunia e neiy i anugerahla wia niaku, takar si Yakobus, Kefas wo si Yohanes, se linoo’ en tanu se tobol uner ne jema’at, minetabea’an ampit niaku wo ampit si Barnabas en tanume eng kowa’ pinaesa’an, rio keiy mea wia se tou-tou reiy’ makasunat wo nisea wia se tou-tou makasunat; 10ta’an nikeiy keiy lewo’ sa reiy’ mena-ena’ ghumenang se tou-tou miskin wo memang e ni’itu mouw e nuli-ulit pe’inakutengkula metetuanala e nyi’a.11Ta’an e nedo si Kefas nu mineiy waki Antiokhia, niaku ku minakaredeiy simu’usk nisia, karengan nisia si selok. 12Karengan nu reiy’pe’ se pirala tou waki e kalangan ni Yakobus nu mineiy, nisia si kimaan esa nga sesakeiyan ampit se patuari- patuari reiy’ makasunat, ta’an nisea nu mineiy mouw, nisia si minundurla en tou wo mina’akatla wia nisea eng karengan si meide’ wia se patuari-patuari makasunat.13Wo se tou-tou Yahudi walina tu’u se kimi’it mina munafik ampit nisia, i ka’ayo si Barnabas nuesa si neiy i kaki’it eng kamunafikan nea. 14Ta’an e nedo niaku nu limoo’, kaa em pasiwo-siwon nea i ti’i e reiy’ minatoroan ampit eng kaulitan e Injil, niaku ku limila’ wia si Kefas witu en sinaru nea nu waya: “Sa koo, esa tou Yahudi, matou-tou eng kenaramen kafir wo e reiy’ eng kenaramen Yahudi, kumura mouw ku’a re’en o koo toro lumupu se patuari-patuari se reiy’ makasunat se laa tumou eng kenaramen e Yahudi?”15I ki’it eng kinatouan neiy e nyia’mouw keiy tou Yahudi wo reiy’ tou berdosa waki se bangsa-bangsa walina. 16Eng kete’uan niouw, kaa e reiy’ siesa tou tu’u si neiy i ulitla eng karengan si matuanala e nukum Taurat, ta’an i te eng karengan e iman witu si Kristus Yesus. Kaa e ni’itu nikeiy tu’u keiy ma’emanola wia si Kristus Yesus rio keiy i ulitla kaa eng karengan e iman witu si Kristus wo e reiy’ kaa eng karengan matuanala e nukum Taurat. Karengan: “reiy’la siesa tou tu’u si neiy i ulitla” kaa eng karengan si matuanala e nukum Taurat.17Ta’an sa nikeiy nuesa, eng kasuatan nikeiy nu me’inakut kaa laa i ulitla witu si Kristus eng kaloo’ala nikeiy keiy tou-tou berdosa, sapa ku’a re’en eng kapualitan i ti’i e makapenoron, kaa si Kristus e nyi’a mouw si pelayan en dosa? Ma’an mekasa e reiy’. 18Karengan, sa wona’ ku mewewangun sumeup sapa e rinobe’ku mola, niaku ku miapaloo’o-loo’ola en touku ku tanume si lumelangkoiy e nukum Taurat. 19Karengan niaku ku minate mouw kaa e nukum Taurat i wee e nukum Taurat, rio ku tumou i wee si Empung. Niaku ku neiy mouw i salibla ampit si Kristus;20ta’an niaku ku matou-tou, ta’an e reiy’ mouw kasi niaku nuesa si matou-tou, ta’an i te si Kristus si matou-tou witu niaku. Wo em patou-touangku em patou-touangkula en teakan witu e le’ona, e nyi’a mouw em patou-touan kaa e iman witu si Oki’ ni Empung si mineupusola niaku wo simarakan en touna i wee niaku. 21Niaku ku reiy’ masede’ e nupus karunia ni Empung. Karengan sa wona’na e wawean eng kaulitan kaa e nukum Taurat, takar e minaghio-ghio mouw eng kinepatean ni Kristus.
1Hey tou-tou Galatia si we’engel, seiy ku’a re’en si minilotola nikouw? Reiy’ ku’a re’en si Yesus Kristus si neiy i salibla i ti’i si neiy mouw i lukisla ampit eng katerangna witu en sinarumu? 2E nyi’i i te e laa petete’ungkula waki nikouw: Sapa ku’a re’en nikouw kouw simungkulola e Roh karengan e matuanala e nukum Taurat ka’apa eng karengan ma’eman witu em paabaran e Injil? 3Sapa ku’a re’en nikouw kouw kawe’engel e ni’itu? Nikouw kouw minuleiy mouw ampit e Roh, pa’ar ku’a re’en nikouw en teakan kumawusla e nyi’a witu e le’ona?4E minaghio ku’a re’en em baya em pine’anan niouw momi eng kelaker e ni’itu? Ma’an tu’u e minaghio! 5Jadi kumura en teakan, sapa ku’a re’en Nisia si minanugerahla e Roh wia nikouw ampit e meloko-lokon wo si timuanala e mujizat witu e nelet miouw, si masiwo en tuana karengan nikouw kouw matuanala e nukum Taurat ka’apa eng karengan nikouw kouw ma’eman witu em paabaran e Injil?6Kenaramen e ni’itu mouw kangkasi o si Abraham si ma’eman wia si Empung, en takar si Empung si minaparekenla eng kapualitan i ti’i wia nisia en tanume eng kaulitan. 7Jadi loo’on niouw, kaa nisea se matou-tou waki e iman, nisea i ti’i mouw se oki-oki’ ni Abraham. 8Wo eng Kitab Suci, e nu reiy’pe’ e nyi’a e minamete’ula, kaa si Empung si minangiulitola se tou-tou reiy’ Yahudi kaa eng karengan e iman, eng kasa mouw kimetare minabarla e Injil wia si Abraham: “Kaa nikoo se reiy’ sa mina’asa bangsa se laa berkaten.” 9Jadi nisea se matou-tou waki e iman, nisea mouw se binerkatla mewali-wali o si Abraham si maka iman i ti’i.10Karengan em baya ne tou, se matou-tou witu em pepa’ayangen e nukum Taurat, se witu e wawa’ eng kutok. Karengan e wawean neiy i kepatik: “I kakutokola sitou reiy’ lale’ matuanala e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e neiy i kepatik witu eng kitab e nukum Taurat.” 11Wo kaa e reiy’la sitou si neiy i ulitla witu en sinaru ni Empung karengan si matuanala e nukum Taurat e nyi’a mouw e leno, karengan: “Sitou ulit si laa matou-tou kaa e iman.” 12Ta’an en teto’otolan e nukum Taurat e reiy’ mouw iman, ta’an i te seiy si matuanala e nyi’a, nisia si laa tumou karengan e nyi’a.13Kristus si timubuusola nikita witu eng kutok e nukum Taurat ampit e lalan si minamuali kutok karengan nikita, karengan e wawean neiy i kepatik: “I kakutokola sitou neiy i sangkong witu eng kayu salib!” 14Yesus Kristus si simiwo mola e nyi’i, rio witu Nisia em berkat ni Abraham e ma’ayo wia se bangsa-bangsa walina, i ka’ayo kaa e iman nikita ta maka’ato e Roh e neiy mouw i ta’arla i ti’i.15Patuari waya, le’osouw ku makela e nesa contoh witu em patou-touan en susur en nendo. E nesa wasiat e sinahola, ma’anouw tu’u nisia si waki sitou, e reiy’ mete’u po’opolela ka’apa awesan niesa tou tu’u. 16Sapa tu’u wia si Abraham e neiy i totorla e reiy’ sa mina’asa en ta’ar i ti’i wo wia se see’na. E reiy’ neiy i lila’la “e wia se see’-see’na” en tanu mokan e neiy i maksudla eng kelaker tou, ta’an siesa tou i te: “wo wia se see’mu”, e nyi’a i ti’i si Kristus.17E maksudku e nyi’a mouw: En ta’ar nu reiy’pe’ e nyi’a en sinahola ni Empung, e reiy’ mete’u po’opolela e nukum Taurat, en tare mouw rumetik epat nga atus telu nga pulu’ nge te’un kamurian, i ka’ayo en ta’ar i ti’i eng kinaliongan eng kaente’anna. 18Karengan, sa wona’ en sapa e neiy i tantula ni Empung e nasal waki e ukum Taurat, nisia si reiy’ asal waki en ta’ar; ta’an awes tare kaa en ta’arouw ni Empung e minanugerah mola e nupus karunia-Na wia si Abraham.19Satuana, sapa ku’a re’en e maksudna e nukum Taurat? Nisia si neiy i awesla karengan em pasiwo-siwon – i ka’ayo meiy se see’ neiy i maksud en ta’ar i ti’i – wo nisia si neiy i pa’ayola ampit em pinaeletan ne malaikat-malaikat witu e lawas ni esa tou mengengelet. 20Siesa tou mengengelet si reiy’ i te mesawelela siesa tou i te, sedangkan si Empung e nyi’a mouw siesa.21Satuana, e minasu’usukan ku’a re’en e nukum Taurat ampit en ta’ar-ta’ar ni Empung? Ma’an mekasa e reiy’. Karengan sa andeiyna e nukum Taurat e neiy i weela en tanume e nesa en toro mangintounla, takar e memang eng kaulitan e nasal waki e nukum Taurat. 22Ta’an eng Kitab Suci eng kimurungola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa witu e wawa’ eng kakuasa’an en dosa, rio kaa eng karengan e iman witu si Yesus Kristus en ta’ar i ti’i e neiy i weela wia nisea se ma’eman.23nu reiy’pe’ e iman i ti’i nu mineiy nikita ta witu e wawa’ em pateperan e nukum Taurat, wo eng kinurung i ka’ayo e iman i ti’i e neiy mouw i papaloo’o-loo’ola. 24Jadi e nukum Taurat e nyi’a mouw e ma’aka-akala nikita i ka’ayo si Kristus nu meiy, rio kita i ulitla karengan e iman. 25En teakan e iman i ti’i e mineiy mouw, kaa e ni’itu ta reiy’ mouw witu kasi e wawa’ em pategha’an ni tumeteper. 26Karengan nikouw nu waya e nyi’a mouw si oki-oki’ ni Empung karengan e iman witu si Yesus Kristus.27Karengan nikouw nu waya, si binaptis witu si Kristus, kouw limabungola si Kristus. 28Witu eng kapualitan i yi’i e reiy’la sitou Yahudi ka’apa sitou Yunani, reiy’la hamba ka’apa tou merdeka, reiy’la si tuama ka’apa wewene, karengan nikouw nu waya e nyi’a mouw siesa witu si Kristus Yesus. 29Wo sa wona’ nikouw mouw si kapunya’an ni Kristus, takar nikouw mouw kangkasi kouw see’ ni Abraham wo mekehak sumungkul en ta’ar ni Empung.
1E neiy i maksudla e nyi’a mouw: eng keurean siesa ahli waris si reiy’pe’ dewasa, ma’an oki’ i te tu’u nisia si reiy’ silaeng ampit siesa hamba, ma’anouw tu’u sia mouw si tuang ne reiy’ sa mina’asa e wo’o sapa; 2ta’an nisia si witu e wawa’ em pe’uru-urusan wo em pategha-tegha’an i ka’ayola witu e nedo e neiy mouw i tantula ni ama’na.3En tuanakan kangkasi nikita: eng keurean ta reiy’pe’ dewasa, ta tu’utuk kangkasi witu e roh-roh eng kaoatan. 4Ta’an nu lekepouw e nedona, takar si Empung si tumoke si Oki’-Na, si minatoumi wia siesa wewene wo si tu’utuk witu e nukum Taurat. 5Nisia si neiy i toke kaa laa tumubus nisea, se tu’utuk witu e nukum Taurat, rio kita sungkulen mamuali oki’.6Wo eng karengan nikouw mouw si oki’, takar si Empung si rimeo mouw e Roh ni Oki-Na lumaa witu eng gorem e nate ta, e maaleiy: “Ya Abba, ya Ama’!” 7Jadi nikouw kouw reiy’ mouw kasi hamba, ta’an i te oki’; sa wona’ kouw oki’, takar nikouw kangkasi kouw ahli-ahli waris, kaa si Empung.88 Eng ketarean, eng katoroan nikouw nu reiy’ sumine’u si Empung, niaku ku minapahambala en tou wia se empung-empung e witu eng kaulitna se reiy’ Empung. 9Ta’an en teakan nu reiy’ mouw nikouw nu simine’u mola si Empung, ka’apa eng kasa le’os, nikouw nu sinine’u mola ni Empung, kumura mouw re’en ku’a o kouw mepepurikite’ kasi witu e roh-roh eng kaoatan e lewea’ wo e deila sapa wo pa’ar mememuleiy mapahambala en tou kasi wia nisia?10Nikouw ampit eng kasa maato-ato mapiara e nendo-nendo e neiy i ketantu, en sumedot-sumedot, e masa-masa tataap wo en te’un-te’un. 11Niaku ku lieiy sa wona’ em pinemedu-meduangku i wee nikouw e minaghio-ghio mouw.12Niaku ku makiwee wia nikoo, patuari waya, mamuali mouw tanu niaku, karengan niaku tu’u ku minamuali mouw masuat en tanu nikouw. E reiy’pe’ ma’an mekasa ku me’anla e wo’o sapa e reiy’ le’os waki nikoo. 13Kete’uan niouw, kaa niaku eng kasa ketare ku minabarola e Injil wia nikoo kaa eng karengan niaku e raran witu e nouwakku. 14Uli-ulit tu’u en tuana eng ka’ada’an e nouwakku i ti’i, en tanukan em pewa’awa’ wia nikouw, ta’an nikouw kouw reiy’ mapokeiyla e nyi’a en tanume e wo’o sapa eng hina wo e makari’irisen, ta’an nikouw kouw simungkulouw niaku, e masuat tanu en simungkul siesa malaikat ni Empung, awes tare e masuat en tanu en simungkul si Kristus Yesus nuesa.15Kumura mouw eng ka’aruiyna nikouw nu witu e nedo ni’itu! Wo en teakan, witu e wisa ku’a re’en e naruiymu i ti’i? Karengan niaku ku toro sumairi en tanume nikouw, kaa sa wona’, kouw timu’ilouw em beren nu wo mineela e nyi’a wia niaku. 16Sapa ku’a re’en e ampit e limila’la eng kaulitan wia nikoo niaku ku minamuali mouw kesarumu?17Nisea ampit eng kasa mengente’ se me’inakut kaa laa mekekeong nikouw, ta’an e reiy’ ampit eng kauli-ulitan e nate, karengan nisea se pa’ar mesesea’la nikouw, rio kouw ampit eng kasa mengente’ maki’itla nisea. 18Memang le’os sa sitou si kasa mengente’ me’inakut mekekeong tou walina witu em perkara-perkara le’os, ta’an witu en susur e nedo wo e reiy’ i te sa aku witu e neletmu.19Hey oki-oki’ku, karengan nikouw o ku peme’itan e rumara matimea’ kasi, i ka’ayo eng gio ni Kristus e minamuali pakaloo’o-loo’ola witu nikouw. 20Eng kumura e leloku kaa laa witu e nelet miouw witu e nedo i yi’i wo toro sumusuiy ampit en suara walina, karengan niaku ku kina’apuanouw akal mesarula nikouw.21mola wia niaku, hey kouw si pa’ar matou-tou witu e wawa’ e nukum Taurat, reiy’ ku’a re’en nikouw kouw melelingala e nukum Taurat? 22Reiy’ ku’a re’en e wawean neiy i kepatik, kaa si Abraham si makapunya rua oki’, siesa wia si wewene si minamuali hambana wo siesa wia si wewene merdeka? 23Ta’an si oki’ wia si wewene si minamuali hambana i ti’i si neiy i peurangla i ki’it e le’ona wo si oki’ wia si wewene merdeka i ti’i kaa eng karengan en ta’ar.24E nyi’i e nyi’a mouw e nesa kiasan. Karengan se rua wewene i ti’i e nyi’a mouw se rua katantuan ni Empung: siesa si asal waki kuntung Sinai wo si timimea’la se oki-oki’ pehamba’an, e ni’itu mouw si Hagar – 25Hagar nisia mouw si kuntung Sinai waki en tana’ Arab – wo nisia si masuat ampit e Yerusalem en teakan, karengan nisia si matou-tou witu em pehamba’an ampit se oki-oki’na.26Ta’an e Yerusalem sorgawi e nyi’a mouw si wewene merdeka wo nisia mouw si ina’ ta. 27Karengan e wawean neiy i kepatik:“Mepa’a-pa’arola , hey si mandul si reiy’ ma’an mekasa tumimea’la! Lumaya-laya’ wo rumio-rio mouw, hey koo si reiy’ ma’an mekasa e peme’itan e rumara matimea’! Karengan si neiy i tele’ula ni tu’atuamana si laa makapunyala lebe laker oki’ ta’an si makatu’atuama.”28Wo nikouw, patuari waya, nikouw kouw masuat tanu si Ishak e nyi’a mouw si oki-oki’ en ta’ar. 29Ta’an en tanu eng ketarean, nisia, si neiy i peurangla i ki’it e le’ona, si simiasa se neiy i peurangla i ki’it e Roh, en tuanakan kangkasi en teakan i yi’i.30Ta’an sapa e lelila’an eng Kitab Suci? “I ure’ mouw si hamba wewene i ti’i ma’an si oki’na, karengan si oki’ ni hamba wewene i ti’i si reiy’ laa mamuali ahli waris mewali-wali ampit si oki’ ni wewene merdeka i ti’i.” 31Kaa e ni’itu, patuari waya, nikita ta reiy’ mouw oki-oki’ ni hamba wewene, ta’an i te oki-oki’ ni wewene merdeka.
1Rio kita kasa uli-ulit merdeka, Kristus si minerdeka mola nikita. Kaa e ni’itu rumedeiy mouw te’etep wo te’a pa’ar kasi pakeala em bongkouw pehamba’an. 2Eng kaulitna, niaku, si Paulus, lumila’la wia nikoo: sa wona’ kouw makisunatla en toumu. Kristus si kasa reiy’ laa makaka’ara’an i wee nikoo.3Mekasape’ kasi niaku ku lumila’la wia se susur tou se minakisunatla en touna, kaa nisia si lewo’ sa reiy’ tumuanala e minapekasa e nukum Taurat. 4Nikouw kouw rimeta’mi waki si Kristus, sa wona’ kouw maarapla eng kaulitan kaa e nukum Taurat; nikouw kouw matou-tou witu luar e nupus karunia.5Karengan kaa e Roh, wo eng karengan e iman, nikita ta mengena-ngena’la eng kaulitan em paarepentala. 6Karengan i wee se tou-tou se witu si Kristus Yesus eng kapualitan makasunat ka’apa e reiy’ makasunat e reiy’ makapunyala e nesa penoron, iman i te e mepa’ayang kaa e nupus. 7Eng ketarean nikouw kouw melelowa’an ampit e le’os. Seiy ku’a re’en si minengape-ngape’la nikouw, i ka’ayo kouw reiy’ maki’itla eng kaulitan kasi? 8E naruiyan kaa laa reiy’ kumi’itla e nyi’a kasi e reiy’ waki Nisia o meiy, si kimeret nikouw.9En toyo’ ragi eng kimayo’ mola e minapekasa e adonan. 10Witu si Tuhan niaku ku ma’eman en tanume nikouw, kaa nikouw kouw reiy’ makapendirian walina ta’an em pedirian i yi’i. Ta’an seiy i te si sumelawarla nikouw, nisia si laa mesa’an e nukumanna, seiy i te tu’u kangkasi sia.11Wo kasi e niaku i yi’i, patuari waya, sa wona’ ku maabare’la en sunat, ka’a ku’a re’en ku pasiasane’ kangkasi? Karengan satuana, en salib e reiy’ mouw watu kasu’usu’an kasi. 12Le’osouw nisea se meulela nikouw i ti’i se makikabiri mola en touna!13Patuari waya, memang nikouw kouw kineretouw kaa laa mamerdeka. Ta’an te’a mouw koo mepakela eng kamerdeka’an i ti’i en tanume eng kalempotan i wee em patou-touan witu en dosa, ta’an i te layanenola siesa wia se walina kaa e nupus. 14Karengan e minapekasa e nukum Taurat en sime’u witu e nesa nuwu’ i yi’i, e nyi’a i ti’i: “I koupusola si kasuatmu en tou en tanu en toumu nuesa!” 15Ta’an sa wona’ kouw mekekikian wo melele’ouwan, maato’ato mouw, rio te’a kouw mepepunengan.1616 E maksudku e nyi’a mouw: tumou mouw kaa e Roh, takar nikouw kouw reiy’ laa kumi’itla eng kepa’aran e le’ona. 17Karengan eng kepa’aran e le’ona e minasu’usukan ampit eng kepa’aran e Roh wo eng kepa’aran e Roh e minasu’usukan ampit eng kepa’aran e le’ona – karengan nisea nu rua se minaperoan – i ka’ayo nikouw en susur e mekasa kouw reiy’ matuanala sapa eng kepa’aran niouwla. 18Ta’an laa sa wona’ kouw mineela en toumu pa’aka-aka’anla ni Roh, takar kouw reiy’ matou-tou witu e wawa’ e nukum Taurat.19Em pasiwo-siwon e le’ona em pakaloo’o-loo’onola, e nyi’a i ti’i: em pesa’amekan, em pakewuran, eng hawa nafsu, 20em pasempean berhala, en sihir, em patokolan, em pesali’isi’an, e niri ate, e nupi’, em pe’ukumen en tou nuesa, em paghioan, e roh pemete’, 21eng kadangkean,em patoekan, em pelesir wo e reiy’ sa mina’asa. Witu em baya e nyi’a i ti’i ni’i nge’enge’kula wia nikouw – en tanu en siniwoku mola eng ketarean – kaa seiy i te si matuanala eng kapualitan-kapualitan en tuana, nisia si reiy’ laa maka’ato weteng witu eng Karaja’an ni Empung.22Ta’an e wu’ana e Roh e nyi’a mouw: e nupus, e mepa’a-pa’ar, en dame sejahtera, eng kasabaaran, eng kamura’an, eng kale’osan, eng kelale’an, 23eng karinda’an, e makuasala en tou. Reiy’la si ukum e mapero eng kapualitan-kapualitan i ti’i. 24Seiy i te si minamuali kapunya’an ni Kristus Yesus, nisia si simalibola e le’ona ampit e reiy’ sa mina’asa hawa nafsu wo eng kepa’aranna.2525 Sa wona’ ta matou-tou kaa e Roh, le’osouw em patou-touan ta kangkasi em pa’aka-aka’an ni Roh, 26wo te’a mouw kita gila ormat, te’a mouw kita mekekawaran wo mededangkean.
1Patuari waya, sa wona’ tu’u siesa tou si kina’atoala timuanala e nesa kaselokan, takar kouw si rohani, lewo’ sa reiy’ ma’aka-akala sitou i ti’i witu e lalan ulit witu e roh rinda, eng kasuatan metayurla en toumu nuesa, rio nikouw kangkasi te’a tena’an e wewa’awa’. 2Matulu-tulunganola mapesa’an em pemesa’anennu! En tuana mouw nikouw nu malekepla e nukum ni Kristus.3Karengan sa siesa tou si mapokeiyla, kaa nisia si makapenoron, eng kaulitna nisia si kasa reiy’ makapenoron, nisia si male’ekok en touna nuesa. 4E le’osouw susur tou si muji em pepa’ayangenna nuesa; takar nisia si toro sumawa’ lumoo’ eng ka’ada’anna nuesa wo e reiy’ lumoo’ eng ka’ada’an ne tou walina. 5Karengan susur tou si laa mesa’an em pemesa’anen-na nuesa.6Wo e le’osouw nisia, si simungkul en teturu’ witu e nuwu’, mawetengla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e wia nisia ampit sitou si mineela en teturu’ i ti’i. 7Te’a seip! Empung si reiy’ minayala en tou-Na pema’aya-ma’ayangela. Karengan sapa e neiy i keror ni tou, e ni’itu kangkasi e laa upu’unna. 8Karengan seiy i te si makeror witu e le’ona, nisia si laa mupu’ eng kapunengan witu e le’ona, ta’an seiy i te si makeror witu e Roh, nisia si laa mupu’ em patou-touan kekal witu e Roh i ti’i.9Te’a mouw kita masenso-senso’ masiwo e le’os, karengan sakawisa nu meiy mouw e nedona, nikita ta laa mupu’, sa kita reiy’ malewea’. 10Kaa e ni’itu, eng kaurean waweane’ eng kalempota i wee nikita, meiy mouw kita sumiwo e le’os wia em baya ne tou, ta’an se i paketa-ketare se ka’ampit-ka’ampit ta esa nga iman.11Loo’onouw, kumura eng kaselana se uru-urup neiy i patikkula wia nikoo ampit e lawasku nuesa. 12Nisea se mekenaramen lahiriah se pa’ar menu-nu’la en tou, nisea mouw se me’inakut malupu nikouw kaa laa makasunat, ampit i te e maksud, rio sea reiy’ siasan karengan en salib ni Kristus. 13Karengan nisea se minakisunatla en touna tu’u, se reiy’ miniara e nukum Taurat. Ta’an nisea se mepepa’arla, rio kouw makisunatla en tou, rio sea toro sumawa’ witu eng ka’ada’annu e lahiriah.14Ta’an niaku ma’an mekasa ku reiy’ pa’ar mesesawa’, reiy’ siwalina e witu en salib ni Tuhan ta Yesus Kristus, karengan kaa e nyi’a eng kaoatan e neiy mouw i salibla i wee niaku wo e niaku i wee eng kaoatan. 15Karengan makasunat ka’apa reiy’ makasunat e reiy’la sipenoronna, ta’an e mamuali cipta’an weru, ni’itu mouw e wawean em penoron-na. 16Wo em baya ne tou, se mineela en touna pa’aka-aka’la ni pa’aka’an i yi’i, en tumumpa mouw satorona en dame sejahtera wo e rahmat witu nisea wo witu si Israel kapunya’an ni Empung.17Tumodongla e nyi’a te’a mouw e wawean tou si sumusala niaku, karengan witu e nouwakku e wawean eng kowa’-kowa’ eng kapunya’an ni Yesus. 18E nupus karunia ni Tuhan ta Yesus Kristus e rumapitla e roh miouw, patuari waya! Amin.
1Waki si Paulus, rasul ni Kristus Yesus kaa eng kepa’aran ni Empung, wia se tou-tou kudus waki Efesus, se tou-tou ma’eman witu si Kristus Yesus. 2E nupus karunia wo en dame sejahtera waki si Empung, Ama’ ta wo waki si Tuhan Yesus Kristus e rumapitla nikouw.3Lino’orola si Empung wo si Ama’ Tuhan ta wo waki si Tuhan Yesus Kristus witu eng gorem ni Kristus si kimarunia mola wia nikita e reiy’ sa mina’asa berkat rohani witu eng gorem en surga. 4Karengan witu Nisia si Empung si minelengola nikita nu reiy’pe’ eng kaoatan siniwola, rio kita kudus wo reiy’ si walulang witu en sinaru-Na.5Witu e nupus Nisia si timantu mola nikita wakipe’ eng ketarean kaa si Yesus Kristus kaa laa mamuali oki-oki’-Na, e minatoroan ampit eng karela’an eng kepa’aran-Na, 6rio e lo’orenola e nupus karunia-Na e mulia, e neiy i karunia-Nala wia nikita nu witu Nisia, si neiy i koupus-Nala.7Karengan witu Nisia wo kaa e raa’-Na nikita ta minaka’ato em penebusan, e nyi’a i ti’i e niampungan en dosa, i ki’it eng kakaya’an e nupus karunia-Na, 8e neiy i era-Nala wia nikita witu e reiy’ sa mina’asa hikmat wo em pangartian.9Karengan Nisia si minapaloo’o-loo’o mola em pengiro-ngirong eng kepa’aran-Na wia nikita, e minatoroan ampit e rencana eng karela’an-Na, e nyi’a i ti’i eng karela’an e wakipe’ eng ketarean e neiy mouw i tatap-Nala witu si Kristus 10en tanume en tetiro’an eng kalekepan e nedo kaa laa mapaesala witu si Kristus si tanume si Kokong e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa, e le’os e waki sorga ka’apa tu’u e wia em bumi.11Niaku ku lumila’la “witu si Kristus”, karengan witu Nisia mouw o keiy maka’ato e weteng e neiy i ta’arla – nikeiy si waki eng ketarean neiy i tantula kaa laa sumungkul e weteng i ti’i e minatoroan ampit e maksud ni Empung, witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e mepa’ayang i ki’it eng kaputusan eng kepa’aran-Na – 12Rio nikeiy, e nu reiy’pe’ e nyi’a keiy minee mola arapan wia si Kristus, keiy toro mamuali puji-puji’an witu eng kamulia’an-Na.13Witu Nisia nikouw kangkasi – karengan nikouw kouw liminga mola e nuwu’ eng kaulitan, e nyi’a i ti’i e Injil eng kelawirannu – witu Nisia nikouw kangkasi, eng katoroan nikouw nu ma’eman, nikouw kouw wina’ilela ampit e Roh Kudus, e neiy i ta’ar-Nala i ti’i. 14Wo e Roh Kudus i ti’i e nyi’a mouw e neram e weteng ta i ka’ayo ta maka’ato e minapekasa e nyi’a, e nyi’a i ti’i em penebusan en simiwola nikita kapunya’an ni Empung, kaa laa mepepuji eng kamulia’an-Na.15Kaa e ni’itu, niaku nu liminga mola en tanume e imanmu witu si Tuhan Yesus wo en tanume e nupusmu wia em baya ne tou kudus, 16niaku tu’u ku reiy’ maena-ena’ matotor en syukur karengan nikouw. Wo niaku ku reiy’ maena-ena’ maghenang nikouw witu en sesombayangengku,17wo makiwee wia si Empung Tuhan ta Yesus Kristus, e nyi’a i ti’i si Ama’ e mulia i ti’i, rio Sia meela wia nikoo e Roh hikmat wo e wahyu kaa laa sumine’ula Nisia ampit e nulit. 18Wo rio Sia sumiwola e weren e natemu en terang, rio kouw mangarti em paarapen sapa ku’a re’en eng gimorem witu eng kineretan-Na: kumura eng kekayana eng kamulia’an e weteng neiy i tantu-Nala wia se tou-tou kudus,19wo eng kumura eng kahebat eng kuasa-Na wia nikita si ma’eman, e minatoroan ampit eng kaente’an eng kuasa-Na, 20em pina’ayang-Nala witu si Kristus ampit en timo’orla Nisia witu e nelet ne tou minate wo rimuberla Nisia witu esa nga weka lele’os-Na waki sorga, 21e wa’akat lumantouwla waki e reiy’ sa mina’asa pemerentah wo se makua-kuasa wo eng kakuasa’an wo eng karaja’an wo en susur e ngaran en toro totoren, e reiy’kan i te e wia eng kaoatan i yi’i kasi, ta’an i te kangkasi waki eng kaoatan e laa meiy.22Wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e neiy mouw i reta’-Nala witu e wawa’ e ne’a ni Kristus wo Nisia si neiy-Na mouw i weela wia se jema’at si tanume si Kokong waki e reiy’ sa mina’asa e wia. 23Jema’at kaa e nyi’a mouw se nouwak-Na, e nyi’a i ti’i se kalekepan-Na, se minutala em baya wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa.
1Nikouw eng ketarean kouw minate mouw karengan eng kaselokan-kaselokan wo en dosa-dosamu. 2Nikouw kouw matou-tou witu e nyi’a, karengan nikouw kouw maki’itla e lalan eng kaoatan i yi’i karengan nikouw kouw melale’la se makua-kuasa eng karaja’an angkasa, e nyi’a i ti’i e roh en teakan eng kasuatan mepa’ayang witu e nelet ne tou-tou durhaka. 3Eng kaulitna eng ketarean nikeiy nu waya kangkasi keiy neiy i kareken witu e nelet nea, eng katoroan nikeiy nu matou-tou witu eng hawa nafsu e le’ona wo e maki’itla eng kepa’aran e le’ona wo eng genang meiy lewo’. Witu en to’otolanna nikeiy e nyi’a mouw sitou-tou e lewo’ sa reiy’ keupi’an, e masuat tanu nisea nu walina.4Ta’an si Empung si kaya ampit e rahmat, kaa eng karengan e nupus-Na e wangko’, e neiy i era-Nala wia nikita, 5en timou mola nikita mewali-wali ampit si Kristus, ma’anouw tu’u kita minate mouw kaa eng kaselokan-kaselokan ta – kaa e nupus karunia o kouw linawirla – 6wo witu si Kristus Yesus Nisia si timo’orola nikita kangkasi wo mineela tampa mewali-wali ampit Nisia waki sorga, 7rio witu e nedo e laa meiy Nisia si mapa’atola wia nikita eng kakaya’an e nupus karunia-Na e meloko-lokon e minatoroan ampit eng kale’osan-Na wia nikita witu si Kristus Yesus.8Kaa eng karengan e nupus karunia nikouw kouw linawirla e iman; ni’itu e reiy’ e wua’na em pe’inakutennu, ta’an e neiy i wee ni Empung, 9ni’itu e reiy’ e wua’na em pina’ayangmu: te’a o wawean tou si mesawa’la en tou. 10Karengan nikita i yi’i kita siniwola ni Empung, ciniptala witu si Krtistus Yesus kaa laa metetuanala em pepa’ayangen e le’os, en tiniro’ mola ni Empung nu reiy’pe’ e nyi’a. Nisia si pa’ar, rio kita matou-tou witu e nyi’a.11Kaa e ni’itu ghenangenouw, kaa eng ketarean nikouw – kouw tanume se tou-tou reiy’ Yahudi i ki’it e le’ona, se patotoren tou-tou reiy’ makasunat ne ngimaranla en touna “sunat”, e nyi’a i ti’i en sunat lahiriah em pina’ayangla e lawas ni tou, – 12kaa en toro e ni’itu nikouw kouw reiy’ ampit si Kristus, reiy’ neiy i kaghorem me’urang ne Israel wo reiy’ minaka’ato e weteng witu eng katantuan-katantuan e neiy i ta’arla, e reiy’ ampit em paarapen wo e reiy’ ampit si Empung wia eng gorem eng kaoatan.13Ta’an en tekan witu si Kristus Yesus nikouw, eng ketarean “wa’akat” e minamuali mouw “tawi” kaa e raa’ ni Kristus. 14Karengan Nisia mouw si dame sejahtera ta, si minaesa mola se rua weteng wo si kimolo’ mola em beton paape’, e nyi’a i ti’i em patokolan, 15Karengan ampit em pinatean-Na tanume sitou Nisia si mino’opolola e nukum Taurat ampit e reiy’ sa mina’asa em perenta wo eng katantuanna, kaa laa mesesiwola nisea nu rua se mamuali esa tou weru witu en tou-Na, wo ampit e ni’itu tumuanala en dame sejahterah, 16wo kaa laa mededamela nisea nu rua, witu e nesa nouwak, ampit si Empung kaa en salib, ampit e merere’ila em patokolan witu en salib i ti’i.17Nisia si mineiy wo maabarla en dame sejahtera wia nikouw si “wa’akat” wo en dame sejahtera wia nisea se “tawi”, 18karengan kaa Nisia nikita nu rua nga weteng ta witu e nesa Roh kita maka’ato lalan ghumorem witu si Ama’.19En tuana mouw nikouw kouw reiy’ mouw kasi tou wo’oseiy wo malepu-lepu, ta’an i te maka’ampit esa nga me’urang wia se tou-tou kudus wo se weteng-weteng e me’urang ni Empung, 20e neiy i redeiyla witu e natas en teto’otolan ne para rasul wo ne para nabi, ampit si Kristus Yesus si tanume si watu penjuru. 21Witu Nisia en timou em baya em bangunan, rimansun wangun, e minamuali bait ni Empung kudus, witu si Tuhan. 22Witu Nisia nikouw kangkasi kouw kimi’it neiy i redeiyla minamuali tampa paena’an ni Empung, witu e Roh.
1Ni’itu mouw eng karenganna niaku i yi’i, si Paulus, sitou pinenjarala karengan si Kristus Yesus i wee nikouw nu tou-tou si reiy’ makasine’u si Empung 2– memang nikouw kouw liminga mola en tanume e lukar em petetuananla e nupus karunia ni Empung, e neiy i emanla wia niaku karengan nikouw,3e nyi’a i ti’i eng kumura em pengiro-ngirong e nyi’a e neiy i papaloo’o-loo’ola wia niaku ampit e wahyu, en tanu e neiyku mouw i patik waki eng ketarean em potot i te. 4Sakawisa kouw macala e nyi’a, nikouw kouw toro mete’ula witu e nyi’a em pangartiangku laa em pengiro-ngirong ni Kristus, 5e witu en zaman ne angkatang-angkatan eng ketarean se reiy’ neiy i abarla wia se oki-oki’ ni tou, , ta’an se teakan se neiy i papaloo’o-loo’ola witu e Roh wia se rasul-rasul wo se nabi-nabi-Na kudus,6e nyi’a i ti’i kaa se tou-tou reiy’ Yahudi, karengan e Nabar Injil, eng kimi’it minamuali ahli-ahli waris wo e weteng-weteng e nouwak wo si maki’i-ki’it witu en ta’ar e neiy i weela witu si Kristus Yesus. 7Waki e Injil i ti’i niaku ku minamuali mouw pelayan e nyi’a i ki’it e neiy i weela e nupus karunia ni Empung, e neiy i anugerahla wia niaku minatoroan ampit em pinema’ayangan eng kuasa-Na.8Wia niaku, si kasa hina witu e nelet ne reiy’ sa mina’asa tou kudus, nianugera’anola e nupus karunia i yi’i, kaa laa ma’abarla wia se tou-tou reiy’ Yahudi eng kakaya’an ni Kristus, e reiy’ i katuru’ i ti’i, 9wo kaa laa mapaloo’o-loo’ola sapa em pumpunna e lukar metetuanala em pengiro-ngirong e mine aba-abatouw e neiy i kakirong witu si Empung, si simiwola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa,10rio en teakan kaa ne jema’at e neiy i pakite’ula e minegheghioan eng hikmat ni Empung wia se pemerenta-pemerenta wo se penguasa-penguasa waki sorga, 11e minatoroan ampit e maksud abadi, en tinuana-Na mola witu si Kristus Yesus, Tuhan ta.12Witu Nisia nikita ta minaka’ato eng kaberanian wo e lalan ghumorem wia si Empung ampit e wuta eng ka’emanan kaa e iman ta wia-Nisia. 13Kaa e ni’itu niaku ku makiwee wia nikoo, rio kouw te’a tewang ate lumoo’ eng kase’esekangku karengan nikouw, karengan eng kase’esekanku i ti’i e nyi’a mouw eng kamulia’annu.14Ni’itu mouw eng karenganna niaku ku maongkot wia si Ama’, 15e waki Nisia em baya ne see’ witu eng gorem en sorga wo se waki atas em bumi se maka’ato e ngaran nea. 16Niaku ku masombayang rio Sia, i ki’it eng kakaya’an eng kamulia’an-Na, si kumeterla wo tume’etepla nikouw kaa e Roh-Na e witu em batinmu,17i ka’ayo kaa e imanmu si Kristus si minena-ena’ witu eng gorem e natemu wo kouw kumalat ampit en timo’otolela witu e nupus. 18Niaku ku masombayang, rio kouw mewali-wali ampit se reiy’ sa mina’asa tou kudus se toro mangartila, kumura eng kapenarna, wo eng kelabotna, wo eng kerakekna wo eng keraremna e nupus ni Kristus, 19wo toro sumine’u e nupus i ti’i, ma’anouw tu’u sia lumantouwla e reiy’ sa mina’asa en tine’u. Niaku ku masombayang, rio kouw winutala witu em baya eng kalekepan ni Empung.20I wee Nisia mouw, si toro tumuanala e wa’akat lebe laker ta’an witu e neiy ta i sombayangla ka’apa eng ginenangla, en tanu em pinakaloo’o-loo’ola waki eng kuasa e mepa’ayang witu nikita, 21i wee Nisia mouw eng kamulia’an witu se jema’at wo witu si Kristus Yesus turun-temurun i ka’ayo eng keure-urena. Amin.
1Kaa e ni’itu niaku ku ngume’enge’la nikouw, niaku, sitou pinenjarala karengan si Tuhan, rio em patou-touannu tanume nu tou-tou kineretouw e minatoroan ampit eng kineretan i ti’i. 2Satorona kouw reiy’ mena’ kumeng ate, rinda, wo sabaar. I papa’ato mola e nupusmu witu eng kapualitan mesesawangan. 3Wo e me’inakutouw miara em paesa’an e Roh kaa e wina’akes en dame sejahtrah:4esa nouwak, wo esa Roh, en tanu eng kumura kouw nu kineretouw witu e nesa paarapen eng gimorem witu eng kineretan nikoo, 5esa Tuhan, esa iman, esa baptisan, 6esa Empung wo Ama’ waki em baya waya, si Empung si waki atas em baya waya wo kaa em baya waya wo witu em baya waya.7Ta’an wia nikita siesa o siesa e neiy mouw i anugerala e nupus karunia i ki’it e nukuran neiy i wee ni Kristus. 8Ni’itu mouw eng karenganna em pokeiy e nats:“Witu en toro e ni’itu Nisia si lumongkot waki en tampa rakek, Nisia si minaali se tawanan-tawanan; Nisia si mineela en tetaber-tetaber wia se tou.”9Reiy’ ku’a re’en “Nisia si limongkotouw” em penoronna, kaa Nisia kangkasi si timumpa momi wia e weteng em bumi eng kasa wawa’? 10Nisia si timumpa momi, Nisia kangkasi si limongkotouw wa’akat e lumantouwla eng kerakek ta’an witu em baya e langit, kaa laa mewewutala e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa.11Wo Nisia mouw si mineela e le’os se rasul-rasul ka’apa tu’u se nabi-nabi, le’os se mengengabar-mengengabar e Injil ka’apa tu’u se rumerawir-rumerawir wo se mememee teturu’, 12kaa laa manginlekepela se tou-tou kudus witu em pepa’ayangen en pelayanan, i wee em pereredeiyan e nouwak ni Kristus, 13i ka’ayo nikita nu waya kita mina’ayo mouw em paesa’an e iman wo en tine’u e ulit en tanume si Oki’ ni Empung, eng kadewasa’an wuta, wo e ransun eng kapatou e minatoroan ampit eng kawuta’an ni Kristus,14i ka’ayo nikita ta reiy’ mouw kasi anakoki’, si’i palengki-lengki’la e reiy’ sa mina’asa e reghes pangajaran kaa em pa’ayangen palsu ni tou witu eng kawilesan nea e makaseipen, 15ta’an ampit en te’etep timiboiy witu eng kaulitan witu e nupus nikita ta e tumou witu e reiy’ sa mina’asa eng kapualitan e matorome waki Nisia, si Kristus, e nyi’a mouw si Kokong. 16Waki Nisia mouw e minapekasa e nouwak, – e wangun sinusung wo e wina’akes e minamuali esa kaa em pelayanan em baya em betengna, e minatoroan ampit eng kaante’an em pepa’ayangen ne susur anggota – se maka’ato eng kapatouna wo mewewangun en touna witu e nupus.17Kaa e ni’itu i lila’kula wo i ledoskula e nyi’i wia nikoo witu si Tuhan: Te’a kasi matou-tou masuat en tanu se tou-tou reiy’ makasine’u si Empung ampit eng genangna reiy’ sipenoron 18wo em pangartianna e reiydem, se wa’akat witu em patou-touan em paasa-asa’an ampit si Empung, karengan eng kawe’engelan e witu nisea wo eng karengan eng kakete watuan e nate nea. 19Em pedaman nea en sumpulouw, i ka’ayo sea simarakan en tou witu eng hawa nafsu wo mina’ayangla ampit en sorodo e reiy’ sa mina’asa macam eng kakewuran.20Ta’an nikouw kouw reiy’ tuana. Nikouw kouw mina’ajarouw sumine’u si Kristus. 21Karengan nikouw kouw liminga mola en tanume Nisia wo simungkul en teturu’ witu Nisia wo i ki’it eng kaulitan em pakaloo’o-loo’ola witu si Yesus, 22e nyi’a i ti’i kaa nikouw, e minato’orong ampit em patou-touan niouw eng ketarean, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mangkulela en tou ure, e minaatoala o eng kapunenganna kaa e nafsuna e makaseipen,23rio kouw winerula witu e roh wo eng genangmu, 24wo makela en tou weru, si siniwo mola i ki’it eng kepa’aran ni Empung witu eng kaulitan wo eng kakudusan eng kauliulitanna.25Kaa e ni’itu i tea’ mouw en towo wo lumila’ e nulit siesa wia se walina, karengan nikita ta masuat anggota. 26Sakawisa kouw mineupi’, te’a mouw kouw sumiwo en dosa: te’a mouw si endo tumenem, nu reiy’pe’ minompas e nupi’mu 27wo te’a mouw mewewee kalempotan wia si Iblis.28Sitou rimongkit, te’a mouw sia rumongkit kasi, ta’an le’osouw sia ma’ayang mengente’ wo matuanala em pepa’ayangen e le’os ampit e lawasna nuesa, rio sia toro metengla sapa wia se tou reiy’ siawes. 29Te’a mouw wawean e lelila’an kotor e rumou’mi witu en sumamu, ta’an pakenouw e lelila’an e le’os kaa laa mebebangun, witu e wisa em pemandungen, rio sea nu liminga e nyi’a, se maka’ato e nupus karunia. 30Wo te’a mouw kouw mememengasi’la e Roh Kudus ni Empung, e mina’ilola nikouw melelaa e nendo pelelawiran.31E reiy’ sa mina’asa eng kape’itan, eng kakudirian, eng kaupi’an, em patokolan wo em fitnah satorona ni’i tea’mi waki e nelet miouw,en tuanakan kangkasi e reiy’ sa mina’asa eng kalewo’an. 32Ta’an satorona nikouw kouw rinda siesa wia se walina, wuta e nupus tu’u wo ma’ampungala, en tanu eng kumura si Empung witu si Kristus si minampungola nikouw.
1Kaa e ni’itu mamuali mouw e maki’i-ki’it – maki’i-ki’it si Empung, en tanu se oki-oki’ i koupus 2wo tumou mouw witu e nupus, en tanu eng kumura si Kristus Yesus kangkasi si mineupusola nikouw wo si simarakanola en tou-Na i wee nikita en tanume en sesempe wo en tetule maweu sedap i wee si Empung.3Ta’an em pesa’amekan wo e rupa-rupa eng kakewuran ka’apa eng kasorodoan en totoren i te tu’u en te’a witu e nelet miouw, en tanu eng kumura eng kewaarna i wee se tou-tou kudus. 4En tuanakan kangkasi e lelila’an kotor, e reiy’ sipumpun ka’apa e reiy’ maato-ato – karengan eng kapualitan-kapualitan i yi’i e reiy’ waar – ta’an eng kapurikitna tumotorola en syukur.5Karengan ghenangenouw e nyi’i makale’o-le’os: e reiy’la sitou sundal, tou kewur ka’apa tou sorodo, em penoronna si sumesempe em berhala, si minaka’ato weteng witu eng Karaja’an ni Kristus wo ni Empung. 6Te’a mouw koo i seipla ni tou ampit e lelila’an-lelila’an e reiy’ sisapa, karengan eng kapualitan-kapualitan en tuana e mapa eiyla e nupi’ ni Empung wia se tou-tou durhaka. 7Kaa e ni’itu te’a mouw kouw maka’ampitla ampit nisea.8Memang eng ketarean nikouw mouw kouw kareiydeman, ta’an en teakan nikouw mouw kouw terang witu si Tuhan. Kaa e ni’itu tumou mouw tanume se oki-oki’ en terang, 9karengan en terang e mawu’a i tela eng kale’osan wo eng ka’adilan wo eng kaulitan, 10wo ujinouw sapa e mekepa’aren wia si Tuhan. 11Te’a mouw kumi’it ma’edo weteng witu em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon eng kareiydeman e reiy’ mawu’ala sapa-sapa, ta’an eng kapurikitna pangkulenola em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon i ti’i. 12Karengan en tumotor i tela tu’u sapa en siniwo nea waki tampa-tampa neiy i kakirong e minepeirangola.13Ta’an e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em pinangkulola ni terang i ti’i e minamuali pakaloo’o-loo’ola, karengan em baya em pakaloo’o-loo’ola e nyi’a mouw en terang. 14Ni’itu mouw eng karenganna e ni’i lila’la: “Tumo’orouw, hey kouw si timekel wo tumo’oromi witu e nelet ne tou minate wo si Kristus si laa sumena’ witu nikouw.”15Kaa e ni’itu, weeanola ghenang ampit e makale’o-le’os, eng kumura kouw matou-tou, te’a mouw tanu se tou ba’abal, ta’an en tanu se tou arif, 16wo pakenola e nedo e wia , karengan e nendo-nendo i yi’i e nyi’a mouw e lewo’. 17Kaa e ni’itu te’a mouw kouw we’engel, ta’an me’inakutola rio kouw mangarti eng kepa’aran ni Tuhan.18Wo te’a mouw kouw toeken kaa e nanggor, karengan e nanggor e lumentutla eng hawa nafsu, ta’an satorona kouw wuta ampit e Roh, 19wo melila-lila’ mouw siesa wia se walina witu e mazmur, eng kidung puji-pujian wo eng kekantaren rohani. Kumantar wo rumio-rio mouw i wee si Tuhan ampit e minapekasa e nate. 20Tumotorouw en syukur e reiy’ maena-ena’ witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa witu e ngaran ni Tuhan ta Yesus Kristus wia si Empung wo si Ama’ ta 21wo i kumengola en toumu siesa wia se walina witu e nide’ wia si Kristus.2222 Hey tu’awewene, tumu’utukouw wia si tu’atuamamu en tanu wia si Tuhan, 23karengan si tu’atuama si kokong ni tu’awewene e masuat en tanu si Kristus e nyi’a mouw si kokong ne jema’at. Nisia mouw si limawirla e nouwak. 24Kaa e ni’itu en tanu eng kumura se jema’at nu tu’utuk wia si Kristus, en tuana mouw kangkasi si tu’awewene wia si tu’atuama witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa.25Hey tu’atuama, i koupusola si tu’awewenemu en tanu eng kumura si Kristus mineupusola se jema’at wo simarakanola en tou-Na i wee e nyi’a 26kaa laa mekekudusla e nyi’a, nu reiy’ mouw Nisia nu simucila e nyi’a ampit e limele’la e nyi’a ampit e rano wo e nuwu’, 27rio ampit en tuana Nisia si timampala se jema’at witu en sinaru en tou-Na ampit e maserengat e reiy’ si walulang ka’apa e warot ka’apa e mange’an e ni’itu, ta’an rio se jema’at se kudus wo e reiy’ sisering.28En tuanakan kangkasi si tu’atuama si lewo’ sa reiy’ meupusla si tu’awewenena e masuat en tanu e nouwakna nuesa: Seiy si meupusla si tu’awewenena si meupusla en touna nuesa. 29Karengan e reiy’ ma’an mekasa sitou si rumi’iris en touna nuesa, ta’an e murus wo e miarala e nyi’a e masuat en tanu si Kristus wia se jema’at, 30karengan nikita e nyi’a mouw ta weteng e nouwak-Na.31Kaa e ni’itu si tuama si laa tumele’ula si ama’na wo si ina’na wo maesa’an ampit si tu’awewenena, i ka’ayo nisea nu rua i ti’i se minaesa le’ona. 32Em pengiro-ngirong i yi’i e wangko’, ta’an e neiy i maksudkula e nyi’a mouw em paato-atoan ni Kristus wo ne jema’at. 33Kumura tu’u kangkasi, i wee nikouw siesa o siesa em pepaken: i koupusola si tu’awewenemu en tanu en toumu nuesa wo si tu’awewene satorona si masighi’la si tu’atuamana.
1Hey oki-oki’, lale’enola se tu’amu witu si Tuhan, karengan e lewo’ sa reiy’ mouw en tuana. 2Sighi’inola si ama’mu wo si ina’mu – e nyi’i mouw e nesa perenta em pe’uku-ukumen, en tanu em pakaloo’o-loo’ola witu en ta’ar i yi’i: 3rio kouw ma’aruiy wo e pakatu’an wia em bumi.4Wo nikouw, ama’-ama’, te’a mouw meteto’orla e nupi’ witu e nate ne oki-oki’mu, ta’an turu’unouw sea witu en teturu’ wo e nge’enge’ ni Tuhan.5Hey hamba-hamba, lale’enola si tuangmu si wia eng kaoatan ampit e nide’ wo e meiyde’, wo ampit en tulus ate, e masuat en tanu nikouw nu lale’ wia si Kristus, 6te’a i te witu en sinaru nea kaa laa mesesenangla e nate ni tou, ta’an en tanume se hamba-hamba ni Kristus se ampit e minapekasa e nate se timuanala eng kepa’aran ni Empung, 7wo se ampit en timiro’ kimelangla em pelayanan nea se tanu se tou-tou melayanela si Tuhan wo e reiy’ sitou. 8Eng kete’uan niouw, kaa susur tou, e le’os si hamba, ka’apa tu’u sitou merdeka, sa sia simiwo mouw e wo’o sapa e le’os, nisia si laa maka’ato en suli’na waki si Tuhan.9Wo nikouw tuang-tuang, sumiwo mouw en tuana kangkasi wia nisea wo i wa’akatola e niwet. Ghenangenouw, si Tuhan nea wo si Tuhan miouw si waki sorga wo Nisia si reiy’ maloo’ eng gio.10Eng kesampetanna, satorona kouw ente’ witu si Tuhan, witu eng kaante’an eng kuasa-Na. 11pakenola e minapekasa eng kalekepan en senjata ni Empung, rio kouw toro tumaang sumaru e le’ekok ni Iblis;12karengan em perjuangan ta e reiy’ kaa mesesaru e raa’ wo e le’ona, ta’an sumaru se pemerentah-pemerentah, sumaru se penguasa-penguasa, sumaru se penghulu-penghulu eng kaoatan e reiydem i yi’i, sumaru e roh-roh lewo’ wia e udara. 13Kaa e ni’itu edonouw e minapekasa eng kalekepan en senjata ni Empung, rio kouw toro sumu’usukla witu e nendo lewo’ i ti’i wo minena-ena’ rimedeiy, nu reiy’ mouw nikouw nu simampetla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa.14Jadi rumedeiy mouw te’etep, makane’eretenouw eng kaulitan wo mekelabungzirala eng ka’adilan, 15e ne’amu e makakasutla eng karela’an kaa laa ma’abarla e Injil dame sejahtera; 16witu e reiy’ sa mina’asa eng ka’ada’an pakenola eng kekelung iman, karengan ampit eng kekelung i ti’i kouw toro laa munu’la em baya em panah napi waki si lewo’,17wo sungkulenouw en seipa’ eng kelawiran wo en santi e Roh, e nyi’a i ti’i e nuwu’ ni Empung, 18witu e reiy’ sa mina’asa en sesombayangen wo em pa’aleiyen. Sumombayangouw susur e nedo witu e roh wo mategha-teghamouw witu en sesombayangennu i ti’i ampit e maaleiy e reiy’ si ena’na i wee se reiy’ sa mina’asa tou kudus,19o kangkasi i wee niaku, rio wia niaku, sa ku muka’ en sumaku, ku kinarunia’la e lelila’an ulit, rio ampit eng kaberanian niaku ku mabarla em pengiro-ngirong e Injil, 20si pelayanengkula si tanume si neiy i toke pinenjarala. Sumombayanguouw rio ampit eng kaberanian ku mapaloo’o-loo’ola e nyi’a, en tanu eng kumura e lewo’ sa reiy’na niaku nu sumusuiy.21Rio o nikouw kangkasi kouw mete’ula eng ka’ada’an wo eng kapualitan en tanume niaku, takar si Tikhikus, si patuari ta i koupus wo si pelayan e lale’ wia si Tuhan, si laa makite’ula em baya e nyi’a wia nikouw. 22Ampit e maksud i yi’i mouw nisia si neiyku i reo wia nikoo, e nyi’a i ti’i wo rio kouw mete’ula eng kapualitan en tanume nikeiy wo rio sia mibor e natemu.23Dame sejahtera wo e nupus ampit e iman waki si Empung, Ama’ wo waki si Tuhan Yesus Kristus rumapitla nikouw nu waya patuari. 24E nupus karunia e rumapitla em baya se tou, se meupusla si Tuhan ta Yesus Kristus ampit e nupus e reiy’ mapuneng.
11 Waki si Paulus wo si Timotius, hamba-hamba ni Kristus Yesus, wia em baya ne tou kudus se witu si Kristus Yesus waki Filipi, ampit se penilik jema’at wo se diaken. 2E nupus karunia wo en dame sejahtera waki si Empung, Ama’ ta, wo waki si Tuhan Yesus Kristus e rumapitla nikouw.3Niaku ku matotor syukur wia si Empungku susur ku ghumenang nikouw. 4Wo susur ku sumombayang i wee nikouw nu waya, niaku ku reiy’ maena-ena’ masombayang ampit e mepa’a-pa’ar. 5Niaku ku ma’ayola en syukur wia si Empungku karengan em paasa-asa’annu witu e Nabar Injil minuleiymi waki e nendo kasa ketare i ka’ayomi en teakan i yi’i. 6Witu eng kapualitan i yi’i niaku ku ma’eman eng kawutana, nyi’a i ti’i Nisia, si minuleiyla em pepa’ayangen e le’os witu e nelet miouw, si laa mapawee-weela nyi’a i ka’ayo witu eng kesampetanna witu e nendo ni Kristus Yesus.7Memang tuana mouw eng kewaarna niaku ku maghenangla tuana wia nikouw nu waya, karengan nikouw kouw witu eng gorem e nateku, eng karengan nikouw nu waya kouw kimi’it minaka’ato weteng witu e nupus karunia neiy i weela wia niaku, le’os witu e nedo niaku nu pinenjarala, ka’apa tu’u witu e nedo niaku nu merapit wo mate’etepla e Nabar Injil. 8Karengan si Empung nyi’a mouw si sairiku kumura niaku ampit e nupus o rendem ni Kristus Yesus limelola nikouw nu waya.9Wo nyi’i mouw en sesombayangengku, satorona e nupusmu makalokonla witu en tine’u e ulit wo witu e minegheghioan pangartian, 10i ka’ayo kouw toro meleng sapa e le’os, rio kouw suci wo reiy’ siwalulang melelaa e nendo ni Kristus, 11minawuta ampit e wu’ana eng kaulitan pina’ayangla ni Yesus Kristus kaa laa mewewangko’la wo lumo’or si Empung.12Niaku ku mekepa’arla, ee patuari waya, rio kouw mete’u, kaa en sapa minamuali wia niaku i yi’i sapa tare e minawesla eng kemajuan e Injil, 13i ka’ayo em pinakaloo’o-loo’o mola i wee se minapekasa istana wo em baya ne tou walina, karengan niaku ku pinenjarala kaa si Kristus. 14Wo kelakeran se patuari witu si Tuhan se minaka’ato mouw eng ka’emanan karengan em pinenjara’an niaku kaa laa ma’awes eng kaberanian meila-ila’ tanume e nuwu’ ni Empung ampit e reiy’ meide’.15Wawean tou si minabarla si Kristus karengan en dengki wo em pesali’isi’an, ta’an wawean kangkasi si minabarla-Nisia ampit e maksud le’os. 16Nisea i yi’i se minabarla si Kristus kaa e nupus, karengan nisea se mete’u, kaa niaku ku wia nyi’i kaa laa mererapitla e Injil, 17ta’an se walina karengan em peuku-ukumen nuesa wo ampit e maksud reiy’ tulus ate, pokeiy nea ampit en tuana nisea se mewewuterla em pemesa’anengku witu em penjara.18Ta’an reiy’ sapa-sapa, karengan eng kumura tu’u kangkasi, si Kristus si neiy i abarla, le’os ampit e maksud palsu ka’apa tu’u ampit en jujur. Tanume eng kapualitan i ti’i niaku ku mepa’a-pa’ar. Wo niaku ku minena-ena’ mepa’a-pa’ar, 19karengan niaku ku mete’u, kaa eng kesampetan em baya nyi’a i yi’i nyi’a mouw eng kelawirangku kaa en sesombayangennu wo en tulungan e Roh ni Yesus Kristus.20Karengan eng kasa palelongkula wo em paarapengkula nyi’a mouw kaa niaku ku witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan ku reiy’ laa maka’ato e nirang, ta’an i te tanu eng ketareanna, tuana mouw tu’u en teakan, Kristus ampit em pinakaloo’o-loo’ola si lino’orla witu e nouwakku, le’os kaa em patou-touangku ka’apa tu’u kaa em pateangku. 21Karengan i wee niaku em patou-touan nyi’a mouw si Kristus wo e mate nyi’a mouw eng ka’untungan.22Ta’an sa aku lewo’ sa reiy’ tumou wia eng kaoatan i yi’i, ni’itu e makapenoron wia niaku mapa’ayang mawee wu’ana. Jadi wisa e lewo’ sa reiy’ pelengengku, reiy’ kete’uangku. 23Niaku ku sine’esek ne rua nga weteng: niaku ku pa’ar mea wo mena’ mewali-wali ampit si Kristus – ni’itu memang wa’akat lumantouwla eng kaleos; 24ta’an e lebe pemandungen sa aku mena’ wia eng kaoatan i yi’i kaa nikouw.25Wo witu eng ka’emanan i yi’i eng kete’uangku mouw: niaku ku laa mena’ wo laa mewali-wali kasi ampit nikouw nu waya rio kouw mekelaa-laala wo mepa’a-pa’ar witu e iman, 26i ka’ayo eng kesawa’annu witu si Kristus Yesus e maka’awesla karengan niaku, sakawisa ku marengi wia nikouw. 27Ta’an i te, satorona em patou-touannu e minepada’an ampit e Injil ni Kristus, rio, sakawisa ku meiy o ku lumoo’ wo sakawisa ku reiy’ mineiy o ku luminga, kaa nikouw kouw te’etep rimedeiy witu e nesa Roh, wo esa nga ate esa nga imukur mame’inakut i wee e iman limentuti waki Abar Injil,28ampit e reiy’ neiy i keide’la ma’an oki’ i te tu’u ne kesarumu. I wee nisea em baya nyi’a i ti’i nyi’a mouw eng kowa’ kapunengan, ta’an i wee nikouw eng kowa’ kelawiran, wo ni’itu e waki si Empung o meiy. 2929 Karengan wia nikouw neiy i karuniala reiy’kan i te kaa laa ma’eman wia si Kristus, ta’an i te kangkasi kaa laa peme’itan i wee Nisia, 3030 witu em pemalo-malo’an masuat tanu eng ketareanna linoo’ miouw wia niaku, wo en teakan kouw liminga en tanume niaku.
1Jadi karengan witu si Kristus wawean e nge’enge’. Wawean pangiboran e nupus, wawean em paasa-asa’an e Roh, wawean e nupus o rendem wo en tongkoupusen, 2kaa ni’itu lekepenola e mepa’a-pa’arku ampit e nyi’i: satorona kouw esa nga ate esa nga ghenang, witu e nesa upus, esa imukur, esa toroan,3ampit e reiy’ masero em pe’uku-ukumen nuesa ka’apa em puji-pujian reiy’ sipenoron. Eng kapurikitna satorona ampit eng kumeng ate siesa si mapokeiyla se walina si lebe i paketa-ketare ta’an en touna nuesa; 4wo te’a mouw susur tou si mawee ghenang i tela em pe’uku-ukumenna nuesa, ta’an em pe’uku-ukumen ne tou walina kangkasi.5Satorona nikouw witu em patou-touannu mewali-wali, kouw meela eng genang wo em pedaman e niatola kangkasi witu si Kristus Yesus, 6ma’anouw tu’u witu e rupa ni Empung, reiy’ mapokeiyla eng kateperan ampit si Empung i ti’i tanume eng kapunya’an e lewo’ sa reiy’ pinetetaangla, 7ta’an eng kimosongola en touna nuesa, wo medola e rupa niesa hamba, wo mamuali masuat ampit sitou. 8Wo witu eng ka’ada’an tanume sitou, Nisia si kimumengola en tou-Na wo lale’ i ka’ayo mate, awes tare i ka’ayo minate witu eng kayu salib.9Ni’itu mouw eng karenganna si Empung si kasa rimakekla Nisia wo kimaruniala wia-Nisia e ngaran witu natas e reiy’ sa mina’asa ngaran, 10rio witu e ngaran ni Yesus en tumu’utuk o kumurur e reiy’ sa mina’asa waki langit wo wia natas em bumi wo waki wawa’ em bumi, 11wo e reiy’ sa mina’asa lila’ e maakula: “Yesus Kristus nyi’a mouw si Tuhan,” i wee eng kamulia’an ni Empung, Ama’!12Heiy patuariku waya i koupus, nikouw kouw reiy’ maena-ena’ lale’; kaa ni’itu mena-ena’ mouw pa’ayangela eng kelawirannu ampit e nide’ wo meide’, reiy’kan i te tanu e nedo niaku nu wiape’, ta’an awes kangkasi en teakan e nedo niaku nu reiy’ witu, 13karengan si Empungouw si mina’ayangla witu nikouw, le’os eng kepa’aran ka’apa tu’u em pepa’ayangen i ki’it eng karela’an-Na.14Tuananola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa ampit e reiy’ mengu’ungu-ngu’ungul wo mepeperoan, 15rio kouw reiy’la sikawurukan wo reiy’ sisering, tanume se oki’oki’ ni Empung reiy’ siwoang witu eng keuneran ne angkatan reko’ e natena wo se seip i yi’i, i ka’ayo kouw sumena’ witu nelet nea tanu se sumesena’-sumesena’ wia eng kaoatan, 16kasuatan tumiboiy witu e nuwu’ em patou-touan, rio ku toro sumawa’ witu e nendo ni Kristus, kaa niaku ku reiy’ minaghio melelowa’an wo reiy’ minaghio memedu-medu.17Ta’an ma’anouw tu’u e raa’ku neiy i toa’la witu en tetule wo e raghes e imanmu, niaku ku mepa’a-pa’ar wo ku mepa’a-pa’ar ampit nikouw nu waya. 18Wo nikouw kangkasi kouw waar mepa’a-pa’ar tuana wo mepa’a-pa’arouw ampit niaku.19Ta’an witu si Tuhan Yesus niaku ku maarap makarengan mapa’alila si Timotius wia nikoo, rio lompon kangkasi e nateku kaa e nabar tanume eng kapualitannu. 20Karengan reiy’la siesa tou wia niaku, si esa nga ate wo esa nga ghenang ampit niaku wo si tuana makauli-ulit maweeghenangla em pe’uku-ukumennu; 21karengan em baya nea se masero em pe’uku-ukumen nea nuesa, reiy’ em pe’uku-ukumen ni Kristus Yesus.22Kete’uan niouw kaa eng kelale’anna e mineuji mola wo kaa nisia si timulungola niaku witu em pelayanan Injil masuat tanu siesa oki’ timulungla si ama’na. 23Nisia mouw si paarapengkula kaa laa i papa’alikula ampit mario-rior, ni’itu nu pinakaloo’o-loo’o mola i wee niaku kumura eng kapakelangna em perkaraku; 24ta’an witu si Tuhan niaku ku ma’eman, kaa niaku nuesa tu’u ku laa makarengan meiy.25Kasuatan e ni’itu niaku ku mapokeiyla padung mapa’alila si Epafroditus wia nikoo, nyi’a i ti’i si patuariku wo si ka’ampit esa nga pepe’eyangengku ma’an esa nga pe’inakutanku, si neiy i toke miouw kaa si meiy melelayanla niaku witu em pemandungengku. 26Karengan nisia si kasa lumelo wia nikouw nu waya wo susah kangkasi e natena, karengan nikouw kouw limingala kaa nisia si rara’an. 27Memang ulit nisia si rara’an wo ta’are’ mate, ta’an si Empung si mineupusla nisia, wo reiy’ nisia i te, ta’an i te niaku kangkasi, rio em pengasi’angku te’a maka awe-awesla.28Ni’itu mouw eng karenganna niaku ku lebe mario-rior minapa’alila nisia, rio sa kouw lumoo’ nisia, kouw toro mepa’a-pa’ar kangkasi wo makurangla em pengasi’angku. 29Jadi sungkulenouw sia witu si Tuhan ampit e reiy’ sa mina’asa mepa’a-pa’ar wo sighi’inola se tou-tou tanu nisia. 30Kaa eng karengan em pepayangen ni Kristus nisia si ta’are’ mate wo nisia si simaelangla e imukurna kaa laa mewewutala sapa e reiy’pe’ awes witu em pelayanannu wia niaku.
1Eng kesampetanna, patuariku waya, mepa’a-pa’arola witu si Tuhan. Minatikla eng kapualitan i yi’i kasi wia nikoo e reiy’ mouw wuter wia niaku wo minee katantuan wia nikoo. 2Maato-ato mouw wia se asu-asu, maato-ato mouw wia se memema’ayang-memema’ayang e lewo’, maato-ato mouw wia se menenunat-menenunat palsu, 3karengan nikita mouw ta tou-tou makasunat, ta meraghes kaa e Roh ni Empung, wo mesawa’ witu si Kristus Yesus wo reiy’ mee eman witu eng kapualitan-kapualitan lahiriah.4Ma’anouw tu’u niaku kangkasi ku wawean to’otolan kaa laa mee eman witu eng kapualitan-kapualitan lahiriah.Sa wawean tou walina si mapokeiyla toro mee eman witu eng kapualitan-kapualitan lahiriah, niaku ku lebepe’ kasi: 5sinunat witu e nendo kauwalu, waki se bangsa Israel, waki se suku ni Benyamin, tou Ibrani asli, tanume en sikap witu e nukum Taurat niaku ku tou Farisi,6tanume eng kagiatan niaku ku sumesiasa se jema’at, tanume eng kaulitan witu melale’la e nukum Taurat niaku ku reiy’ siwalulang. 7Ta’an sapa eng ketareanna tanu eng kauntungan wia niaku, en teakan em papokeiykula rugi karengan si Kristus.8Awes tare e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em papokeiykula rugi, karengan em pinakisine’uala si Kristus Yesus, Tuhanku, e lebe mulia ta’an em baya nyi’a. Kaa eng karengan Nisia mouw niaku ku rimeta’ mola em baya nyi’a i ti’i wo mapokeiyla nyi’a riberek, rio ku maka’ato si Kristus, 9wo witu Nisia reiy’ ampit eng kaulitangku nuesa karengan melale’la e nukum Taurat, ta’an i te ampit eng kaulitan karengan eng ka’emanan wia si Kristus, nyi’a i ti’i eng kaulitan neiy i anugerahla ni Empung timo’otolela witu eng ka’emanan. 10Neiyku i kepa’arla nyi’a mouw en sumine’u Nisia wo eng kuasa kineteto’or-Na wo em paasa-asa’an witu em peme’itan-Na, witu e wisa niaku ku minamuali mange’an ampit Nisia witu em pinatean-Na, 11rio niaku eng kesampetanna ku maka’ato eng kato’oran witu e nelet ne tou minate.12Reiy’ tanu mokan niaku ku minaka’ato mola eng kapualitan i yi’i ka’apa lekepouw , ta’an i te niaku ku mekeki’it nyi’a, sa wona’na ku toro kangkasi sumikop nyi’a, karengan niaku tu’u ku sinikopouw ni Kristus Yesus. 13Patuari waya, niaku nuesa ku reiy’ mapokeiyla, kaa niaku ku simikopola nyi’a, ta’an e nyi’i en tinuanakula: niaku ku limiurola sapa e witu mouw muriku wo mapatorola en tou witu en sapa e witu en sinaruku, 14wo matingka-tingkas witu em pelaa’an kaa laa maka’ato tetaber, nyi’a i ti’i em pengeretan sorgawi waki si Empung witu si Kristus Yesus.15Kaa ni’itu meiy mouw nikita, nu lekep, ghumenang en tuana. Wo sa wona’ laeng eng genangmu tanume e meta’asa’an kapualitan, eng kapualitan i ti’i e laa i papaloo’o-loo’ola ni Empung kangkasi wia nikoo. 16Ta’an le’osouw e ransun pamangartian e niayo ta mola ni’i papawee-weetala i ki’it e lalan kinelangan ta mouw.17Patuari waya, ki’itanouw em pa’asa-asarangku wo weeanola ghenang sea, se matou-tou masuat tanu nikeiy nu minamuali pa’asa-asarannu. 18Karengan, tanu e re’ereghouw neiyku i peila’la wia nikoo, wo neiyku i papaloo’o-loo’ola kangkasi en teakan kasuatan ku maame’, laker se tou matou-tou tanume si kesaru en salib ni Kristus. 19Eng kesampetan nea nyi’a mouw eng kapunengan, Tuhan nea nyi’a mouw em po’ot nea, eng kamulia’an nea nyi’a mouw eng kaselokan nea, eng genang nea neiy i te i katuyu witu em perkara eng kaoatan.20Karengan eng kewarga’an ta nyi’a mouw witu eng gorem en sorga, wo waki e ni’itu kangkasi kita ma’ena’la si Tuhan Yesus Kristus tanume si Lumelawir, 21si laa rumoba e nouwak ta hina i yi’i, i ka’ayo mange’an ampit e nouwak-Na mulia, i ki’it eng kuasa-Na en toro tumu’utukla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa witu en tou-Na.
1Kaa ni’itu, patuari waya si’i koupuskula wo si palelongkula, mepa’a-pa’arku wo e mahkotaku, rimedeiy mouw kangkasi ampit en te’etep witu si Tuhan, heiy patuariku waya i koupus! 2Euodia e ngine’enge’angkula wo en Sintikhe e ngine’enge’angkula, rio esa nga ate esa nga genang witu si Tuhan. 3Awes tare, em pengiweengku wia nikoo kangkasi, Sunsugos, ka’ampitku si lale’: tulungenouw sea. Karengan nisea se mine’inakutouw ampit niaku witu em paabaran e Injil, mewali-wali ampit si Klemens wo se ka’ampit-ka’ampitku esa nga pepa’ayangen walina, e ngaran-ngaran nea neiy i kepatik witu eng kaol patou-touan.4Mepa’a-pa’arola reiy’ maena-ena’ witu si Tuhan! Mekasape’ kasi i lila’kula: Mepa’a-pa’arola! 55 Satorona eng kale’osan e natemu eng kete’uala em baya ne tou. Tuhan si tawi mouw! 6Te’a mouw satorona kouw lieiy tanume en sapa tu’u kangkasi, ta’an i papaloo’o-loo’o mola witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan eng kepa’arannu wia si Empung witu en sesombayangen wo em paaleiyen ampit tumotor en syukur. 7Dame sejahtera ni Empung, limantouwla e reiy’ sa mina’asa akal, e laa miara e nate wo eng genangmu witu si Kristus Yesus.8Jadi eng kesampetanna, patuari waya, em baya e nulit, em baya e mulia, em baya e nadil, em baya en suci, em baya e nemis, em baya en sedap palingan, em baya em patotoren kebajikan wo e waar pujin, ghenangenola em baya nyi’a i ti’i. 9Wo sapa em pinetete’u miouw mola wo sapa en sinungkul miouw mola, wo sapa e lininga miouw mola wo sapa e linoo’ miouw mola wia niaku, tuananola e ni’itu. Takar si Empung si kembu’an en dame sejahtera si laa rumapitla nikouw.10Niaku ku kasa mepa’a-pa’ar witu si Tuhan, kaa eng kesampetanna eng genangmu wo em pedamannu en timou sumoup i wee niaku. Memang e minena-ena’ wawean e maweeghenangmu, ta’an e reiy’la si kalempotan i wee nikoo. 11Ni’i lila’kula nyi’i reiy’ mouw kaa eng kakurangan, karengan niaku ku mina’ajarola mangiawesla en tou witu e reiy’ sa mina’asa eng ka’ada’an. 12Niaku ku mete’u sapa i tu eng kakurangan wo niaku ku mete’u sapa i tu eng kalokonan. Witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan wo witu e reiy’ sa mina’asa perkara reiy’la wo’o sapa en tanu em pengiro-ngirong i wee niaku; le’os witu eng kapualitan wesu, ka’apa tu’u witu eng kapualitan kelalenan, le’os witu eng kapualitan kalokonan, ka’apa tu’u witu eng kapualitan kakurangan. 13E reiy’ sa mina’asa perkara en toro pesa’anengku witu Nisia si minee eng kaketeran wia niaku.14Ta’an e le’os kangkasi em pasiwo-siwonnu, kaa nikoo koo minedo mouw weteng witu eng kasusa’angku. 15Nikoo nuesa koo mete’u kangkasi, heiy tou-tou Filipi; witu e nedo niaku nu tare mouw i te ma’abarla e Injil, katoroan niaku nu rumou’mi waki Makedonia, reiy’la siesa jema’at tu’u si simiwola rerekenan nutang wo e niutang ampit niaku ta’an i te nikouw. 16Karengan waki Tesalonika tu’u nikouw kouw minekasa makarua mouw mapa’alila sesawangan wia niaku. 17Ta’an em paketa-ketarekula reiy’ mouw e neiy i weela i ti’i, ta’an i te em bu’ana, e makaselamola eng kauntungannu.18Yi’in niaku ku minaka’ato mola em baya em pemandungen waki nikoo, awes tare e limantouwla witu e ni’itu. Niaku ku kinalokonan, karengan niaku ku simungkulola neiy i papa’alimumi waki Epafroditus, e nesa sesempean maweu sedap e nesa tetule neiy i kepa’arla wo e mekepa’aren wia si Empung. 19Si Empungku si laa mewewutala e reiy’ sa mina’asa em pemandungennu i ki’it eng kakaya’an wo eng kamulian-Na witu si Kristus Yesus. 20Lino’orola si Empung wo si Ama’ ta eng keure-urena! Amin.21I pa’ayo mola en tabeaku wia se susur tou kudus witu si Kristus Yesus. En tabea wia nikoo waki se patuari waya, se mewali-wali ampit niaku. 22Tabea wia nikoo waki se reiy’ sa mina’asa tou kudus, e wuntulna waki nisea se waki istana ni Kaisar. 23E nupus karunia ni Tuhan Yesus Kristus e rumapitla e rohmu!
Tabea 1Waki si Paulus, rasul ni Kristus Yesus, kaa eng kepa’aran ni Empung, wo si Timotius patuari ta, 2wia se patuari-patuari kudus wo se ma’eman witu si Kristus waki Kolose. E nupus karunia wo le’os eng kale’osan waki si Empung, Ama’ ta, e rumapitla nikouw.En tetotor syukur wo en sombayang 3Nikeiy keiy reiy’ maena-ena’ matotor syukur wia si Empung, Ama’ Tuhan ta Yesus Kristus, susur keiy sumombayang i wee nikouw,4karengan nikeiy keiy liminga mouw en tanume e nemanmu witu si Kristus Yesus wo en tanume e nupusmu wia em baya ne tou kudus, 5eng karengan em paarapen, en tiniro’la i wee nikouw waki sorga. En tanume em paarapen i ti’i e lininga miouw mola eng ketareanna witu e nuwu’ eng kaulitan, nyi’a i ti’i e Injil, 6e mina’ayo mola wia nikouw. Injil i ti’i e mawee wu’ana wo merangket wia minapekasa eng kaoatan, tuanakan kangkasi witu e nelet miouw rengan e nedo nikouw nu liminga nyi’a wo simine’u e nupus karunia ni Empung ampit eng kaulitna.7Em baya nyi’a i ti’i eng kinete’uan niouw mola waki si Epafras, si ka’ampit sumesempung i koupus meiyla’, i wee nikouw nyi’a mouw si sumesempung ni Kristus e lale’. 8Nisia mouw kangkasi si minapaloo’o-loo’ola wia nikeiy e nupusmu witu e Roh.9Karengan e ni’itu rengan e nedo nikeiy nu liminga nyi’a, nikeiy keiy reiy’ minena-ena’ masombayang i wee nikouw. Keiy makiwee, rio kouw sumungkul e reiy’ sa mina’asa en sama’ wo em pangartian e ulit, kaa laa mamete’ula eng kepa’aran ni Tuhan ampit e reiy’ siperoan, 10i ka’ayo em patou-touannu e waar witu en sinaru-Na ma’an o mekepa’aren wia-Nisia witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan, wo nikouw kouw minee wu’ana witu e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangen e le’os wo tumou witu en tine’u e ulit en tanume si Empung,11wo kineterla ampit e reiy’ sa mina’asa kaketeran kaa eng kuwasa kewangko’an-Na kaa laa tumanggong e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa ampit en tentem wo sabaar, 12wo tumotor syukur ampit e mepa’a-pa’ar wia si Ama’, si minewaarla nikouw kaa laa maka’ato weteng witu en sapa neiy i tantula i wee se tou-tou kudus witu eng karaja’an terang.13Nisia si minaya momi nikita waki kuwasa kareiydeman wo simoro’la nikita witu eng Karaja’an ni Oki’-Na i koupus; 14witu Nisia nikita ta makapunya en tetubuusan ta, nyi’a i ti’i em paampungan en dosa.Kapaketa-ketarean si Kristus 15Nisia nyi’a mouw si lumian ni Empung si reiy’ paloo’on, si polon, si lebe i paketa-ketare wia e reiy’ sa mina’asa en siniwola, 16karengan e witu Nisia mouw en siniwo mola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa, waki sorga wo wia e napul, em paloo’ola wo e reiy’ paloo’ola, le’os e reruberan ni raja, ka’apa tu’u eng karaja’an, le’os se mapere-perenta, ka’apa tu’u se makuwa-kuwasa; e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa si simiwola Nisia wo i wee Nisia. 17Nisia si wia eng kasa ketareanna ta’an e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em bitu Nisia.18Nisia mouw si kokong e nouwak, nyi’a i ti’i en jema’at. Nisia mouw si polon, si kasa ketare-tare timo’ori waki elet ne tou minate, i ka’ayo Nisia si kasa i paketa-ketare witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa. 19Karengan e minapekasa kawuta’an ni Empung e mepa’ar mena’ witu Nisia, 20wo kaa Nisia mouw Sia manginle’osela e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa ampit en tou-Na, le’os em bia e napul, ka’apa tu’u em baki sorga, nu reiy’ mouw Nisia nu timuanala em pinanginle’osan kaa en daa’ en salib ni Kristus.21O kangkasi nikouw eng ketareanna kouw matou-tou wa’akati waki si Empung wo nikouw kouw simu’usukla-Nisia witu e nate wo eng genang tanu em pakaloo’o-loo’ola witu em pasiwo-siwonnu e lewo’, 22en teakan em pinanginle’osen-Nala, witu eng gorem e nouwak ni Kristus kaa eng kinepatean-Na, kaa laa metetampala nikouw kudus wo reiy’ sisering wo reiy’ siwalulang witu en sinaru-Na. 23Karengan e ni’itu nikouw kouw lewo’ sa reiy’ tumentem witu e neman, mena-ena’ te’etep wo reiy’ moghe, wo te’a pa’ar i pa’ensongi waki paarapan e Injil, e lininga miouw mola wo e neiy mouw i abarla wia minapekasa eng kaoatan wia em bawa’ e langit, wo niaku i yi’i, Paulus, ku minamuali mouw sumesempung e nyi’a.Pasempungan wo em peme’itan ni Paulus 24En teakan niaku ku mepa’a-pa’ar kaa niaku ku toro peme’itan karengan nikouw, wo melelekepla witu e le’onaku sapa e reiy’ awes witu em peme’itan ni Kristus, i wee e nouwak-Na, nyi’a i ti’i en jema’at. 25Niaku ku minamuali mouw sumesempung ne jema’at i ti’i minatoroan ampit e lukar neiy i emanla ni Empung wia niaku kaa laa mapawee-weela e nuwu’-Na ampit eng kawutana wia nikouw, 26nyi’a i ti’i em pengiro-ngirong neiy i kakirong waki abad o abad wo waki see’ o see’, ta’an en teakan neiy i papaloo’o-loo’ola wia se tou-tou kudus-Na. 27Wia nisea si Empung si pa’ar mapakite’ula, kumura eng kekaya wo eng kewangko’na em pengiro-ngirong i ti’i witu e nelet ne bangsa-bangsa walina, nyi’a i ti’i: Kristus si witu eng keuneran niouw, Kristus nyi’a mouw si paarapan witu eng kewangko’an!28Nisia mouw si neiy’ i abar meiyla, sakawisa susur tou se nge’enge’an neiyla wo susur tou se turu’un neiyla witu e reiy’ sa mina’asa en sama’, kaa laa ma’aka-akala se susur tou wia eng kareiy’siperoanan witu si Kristus. 29Ni’itu mouw em pe’inakutengkula wo em pemalo-malo’angkula ampit e reiy’ sa mina’asa eng keter minatoroan ampit eng kuwasa-Na, e mepa’ayang ampit eng kaente’na witu niaku.
1Karengan niaku ku pa’ar, rio kouw mete’ula, kumura eng kawuterna em pe’inakutan en tinuanakula i wee nikouw, wo i wee nisea se waki Laodikia wo i wee em baya nea, se reiy’pe’ sumine’u niaku nu touna, 2rio e nate nea e mineibor wo nisea se maesa’an witu e nupus, i ka’ayo sea maka’ato e reiy’ sa mina’asa eng kakaya’an wo eng ka’emanan em pangartian, wo sumine’u em pengiro-ngirong ni Empung, nyi’a i ti’i si Kristus, 3karengan witu Nisia mouw neiy i kakirong e reiy’ sa mina’asa em budel en sama’ wo en tine’u.4Eng kapualitan i yi’i ni’i lila’kula, rio te’a wawean si mepeponge’la nikouw ampit e lelila’an-lelila’an wangun. 5Karengan ma’anouw tu’u niaku nuesa ku reiy’ witu e nelet miouw, ta’an witu e roh niaku ku mewali-wali ampit nikouw wo niaku ku limoo’ ampit e mepa’a-pa’ar eng katu’utulna em patou-touannu wo eng kate’etepan e nemanmu witu si Kristus.Kawuta’an em patou-touan witu si Kristus 6Nikouw kouw simungkulola si Kristus Yesus, Tuhan ta. Karengan e ni’itu satorona em patou-touannu e minena-ena’ witu Nisia. 7Satorona kouw kumalat witu Nisia wo i redeiy’ witu natas-Na, satorona kouw maawes eng kate’etep witu e neman neiy mouw i turu’la wia nikoo, wo satorona natemu lumokon ampit en syukur.8Maato-ato mouw, rio te’a wawean si maruiy nikoo ampit en tine’una reiy’ sisapa wo reiy’ ulit i ki’it en teturu’ see’ o see’ wo e roh-roh eng kaoatan, ta’an e reiy’ i ki’it si Kristus. 9Karengan witu Nisia mouw minena’ eng kenaramen e nouwak e minapekasa eng kawuta’an ka-Empungan,10wo nikouw kouw winuta mola witu Nisia. Nisia mouw si kokong em baya ne mapere-perenta wo ne makuwa-kuwasa. 11Witu Nisia kouw sinunatola, e reiy’ ampit en sunat en tinuanala ni tou, ta’an ampit en sunat ni Kristus, neiy i karedeiyi waki pinangkulala e nouwak e makadosa, 12karengan ampit Nisia kouw neiy i le’osela witu em baptisan, wo witu Nisia kouw ki’it to’oreni kangkasi kaa eng ka’emanannu witu em pepa’ayangen eng kuwasa ni Empung, en timo’oromi Nisia waki se tou minate.13Nikouw kangkasi, ma’anouw tu’u eng ketareanna kouw minate kaa eng kaselokannu wo eng karengan e reiy’ sinunat eng kenaramen lahiriah, nikouw kouw tinou mola ni Empung mewali-wali ampit Nisia, nu reiy’ mouw Nisia nu minampungela e reiy’ sa mina’asa eng kaselokan ta, 14ampit e rime’ila en surat e nutang, kaa eng katantuan-katantuan e nukum e mature wo meiwet nikita. Wo ni’itu e rine’i- Nala ampit e mina’asekla nyi’a witu eng kayu salib: 15Nisia si minangkulomi se mapere-perenta wo se makuwa-kuwasa wo si simiwola nisea pa’aton ne kelakeran witu eng kamang-Na witu nisea.Seronouw eng kapualitan e waki atas 16Karengan e ni’itu te’a mouw kouw mewewayala sitou mukum nikouw tanume eng kekaanen wo eng kekoo’on ka’apa tanume e nendo wangko, en sumedot weru ka’apa tu’u e nendo Sabat; 17em baya nyi’a i yi’i eng kumalenoan i te witu en sapa e lewo’ sa reiy’ meiy, kasuatan e rupana nyi’a mouw si Kristus.18Te’a mouw kouw mewewayala eng kamangmu po’opolela ni tou si menowo-nowo makumengla en tou wo meraghes wia si malaikat, ma’an kimete ate witu em pineleloo’-pineleloo’ wo reiy’ ampit en to’otolan memangko-mangko’la en tou kaa eng genangna eng kaoatan i te, 19eng kasuatan nisia si reiy’ timiboiy te’etep wia si Kokong, waki wisa e minapekasa nouwak, en tinobol wo wina’akes e noa-oat wo e wingkol-wingkol minamuali esa, minaka’ato eng kapatou e nempungenna.20Sakawisa kouw minate mouw mewali-wali ampit si Kristus wo neiy mouw i kewayami waki se roh-roh eng kaoatan, ka’a ku’a re’en kouw timu’utukla en toumu witu e minegheghioan natoran, en tanu mokan nikouw kouw matou-toupe’ wia eng kaoatan: 21Te’a mekeka’apang e nyi’i, te’a mepepe’an e ni’itu, te’a meleleler e nyi’i; 22em baya nyi’a i ti’i en tanu i te em pakakas minapuneng kaa em pepaken wo eng kimi’it i te em perenta-perenta wo en teturu’-teturu’ ni tou. 23E natoran-natoran i yi’i, ma’anouw tu’u tu paloo’ola wuta en sama’ ampit e raghes siwoan nuesa, tanu eng kumumengla en tou, mangimpedis en tou, reiy’la si ka’ara’anna e reiy’ siwalina kaa laa mapateu-teula em patou-touan eng kaoatan.
1Karengan e ni’itu, sa kouw to’oreni mewali ampit si Kristus, sumero mouw eng kapualitan waki atas, witu e wisa si Kristus witu, rimuber witu esa nga weka lele’os ni Empung. 2Ghenangenola eng kapualitan waki atas, e reiy’ wia napul. 3Karengan nikouw kouw minate mouw wo em patou-touannu neiy i kakirong mewali ampit si Kristus witu eng gorem ni Empung. 4Sakawisa si Kristus, nyi’a mouw si patou-touan ta, mapaloo’o-loo’ola en tou ee sangali, nikouw tu’u kouw laa mapaloo’o-loo’ola en tou mewali ampit Nisia witu eng kewangko’an.Tou weru 5Karengan e ni’itu wunu’enola witu en toumu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa eng kenaramen eng kaoatan, nyi’a i ti’i em pesa’amekan, makari’irisen, serit, serit lewo’ wo kangkasi eng kasorodoan, e masuat ampit em pasempean paepungen, 6em baya nyi’a i ti’i e mapa eiymi eng kaupi’an ni Empung [witu se tou-tou lewo’]. 7Eng ketareanna nikouw kangkasi kouw timuanala eng kapualitan-kapualitan i ti’i eng katoroan nikouw nu matou-tou witu nyi’a. 8Ta’an en teakan, i tea’ mouw em baya nyi’a i yi’i, nyi’a i ti’i e nupi’, kasa moupi’, kalewo’an, sero’, wo e lelila’an-lelila’an sa’amek e mare’umi waki sumamu.9Te’a mouw kasi kouw metetowoan, karengan nikouw kouw minangkulola en tou ure ampit eng kalakuanna, 10wo minake mola en tou weru e reiy’ maena-ena’ pawerunla kaa laa maka’ato en tine’u e ulit i ki’it e lumian ni Khalikna; 11witu eng kapualitan i yi’i e reiy’ mola kasi tou Yunani ka’apa tou Yahudi, tou makasunat ka’apa tou reiy’ makasunat, tou Barbar ka’apa tou Skit, ata ka’apa tou merdeka, ta’an si Kristus nyi’a mouw si waya-waya wo si witu eng gorem e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa.12Karengan e ni’itu, tanume se tou-tou pineleng ni Empung se kinudusla wo i koupus-Nala, pakenola en tongkoupusen, kamura’an, kakumengan e nate, karinda’an wo eng kasabaaran. 13Sumabaarouw kouw siesa witu se walina, wo ampunganola siesa wia se walina sakawisa siesa tou si kasa mesesuli’ witu se walina, masuat tanu si Tuhan si minampungola nikouw, kouw sumiwo mouw kangkasi en tuana. 14Wo witu natas em baya nyi’a i ti’i: pakenola e nupus, tanume e wewa’akes mangiesala wo mangireiy’siperoanla.15Satorona e le’os eng kale’osan ni Kristus e merenta witu e natemu, karengan i wee e ni’itu mouw kouw kineretola mamuali esa nouwak. Wo syumukurouw. 16Satorona e lelila’an ni Kristus e mena’ ampit e reiy’ sa mina’asa eng kakaya’anna witu e nelet miouw, i ka’ayo nikouw ampit e reiy’ sa mina’asa en sama’ kouw mee teturu’ wo matogoran siesa o se walina wo kasuatan mekantarla mazmur, wo lelo’or-lelo’or wo eng kekantaren rohani, o kouw tumotor syukur wia si Empung witu eng gorem e netemu. 17Wo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en tinuana miouwla ampit e lelila’an ka’apa em pasiwo-siwon, tuananola em baya nyi’a i ti’i witu e ngaran ni Tuhan Yesus, kasuatan tumotor syukur kaa Nisia wia si Empung, Ama’ ta.Paato-atoan e nelet e weteng-weteng ne me’urang 18Heiy tu’awewene-tu’awewene, tu’utukouw wia si tu’atuamamu, tanu eng kumura e lewo’ sa reiy’na witu si Tuhan. 19Heiy tu’atuama-tu’atuama, i koupusola si tu’awewenemu wo te’a mouw masiwo e reiy’ waar witu nisia. 20Heiy oki-oki’, lale’enola se tu’amu witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan, karengan ni’itu mouw em bangun witu si Tuhan. 21Heiy ama-ama’, te’a mouw pereraranla e nate ni oki’mu, rio te’a tewang e natena.22Heiy hamba-hamba, lale’enola si tuangmu si wia eng kaoatan i yi’i witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan, te’a witu i te en sinaru nea kaa laa mangimpa’arela nisea, ta’an i te ampit eng kepa’aran e nate karengan e meide’la si Tuhan. 23Sapa tu’u kangkasi en siwon niouw, siwonouw ampit em pakasa’an e natemu tanu ni’i wee si Tuhan wo e reiy’ i wee sitou. 24Nikouw kouw mete’u, kaa waki si Tuhanouw kouw laa maka’ato weteng e neiy i tantula i wee nikoo tanume en tetoro. Kristus nyi’a mouw si tuang wo nikouw kouw hamba-Na. 25Seiy i te si masiwo eng kaselokan, nisia si laa tumanggong eng kaselokanna i ti’i, karengan si Tuhan si reiy’ maloo’ tou.
1Heiy tuang-tuang, sumiwo mouw e nadil woredeiy witu si hambamu; ghenangenouw, kaa nikouw kangkasi kouw makapunya tuang waki sorga.2Tumentemouw witu en sombayang wo witu e ni’itu tumegha-teghamouw kasuatan matotor syukur. 3Sumombayanguouw kangkasi i wee nikeiy, rio si Empung si muka’la em pepalen i wee em paabaran neiy, i ka’ayo keiy toro sumusuiy en tanume em pengiro-ngirong ni Kristus, eng karengan e nyi’a niaku ku pinenjarala. 4Ampit en tuana niaku ku toro mapaloo’o-loo’ola nyi’a tanu eng kumura e lewo’ sa reiy’na.5Tumou mouw ampit e wuta en sama’ witu se tou-tou luar, i pepeka’ara mola e nedo wia. 6Satorona e lelila’an-lelila’annu e reiy’ siena’na wuta e nupus, te’a tewang, i ka’ayo kouw mete’u, kumura kouw lewo’ sa reiy’ mee wewingkot wia se susur tou.Pakusi’ wo en tabea 7Em baya eng kapualitan-kapualitangku e laa i pakite’ula ni Tikhikus wia nikouw, si patuari ta i koupus, si hamba e lale’ wo si ka’ampit sumesempung witu si Tuhan. 8Nisia si neiyku i reo wia nikoo ampit e maksut, rio kouw mete’ula eng kapualitan neiy wo rio sia mibor e natemu. 9Nisia si neiyku i reo mewali-wali ampit si Onesimus, si patuari ta lale’ wo i koupus siesa tou waki eletmu. Nisea se laa makite’ula wia nikoo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e minamuali wia nyi’i.10Tabea wia nikouw waki si Aristarkhus, ka’ampitku esa nga penjara wo waki si Markus, paanaken ni Barnabas – en tanume nisia nikouw kouw minaka’ato mola ower; sungkulenouw sia, sakawisa sia meiy wia nikoo – 11wo waki si Yesus, si nginaranala Yustus. Se telu i te tou i yi’i se witu e nelet nea nu makasunat se minamuali ka’ampitku esa nga papa’ayangen i wee eng Karaja’an ni Empung; nisea i ti’i se minamuali mouw mengengibor niaku.12Tabea waki si Epafras wia nikouw; nisia siesa tou witu e neletmu, si hamba ni Kristus Yesus, si reiy’ mena’ makiwee witu en sombayangna i wee nikouw, rio kouw rumedeiy te’etep, tanume se tou-tou e sela mouw wo se maka ka’emanan wuta ampit e reiy’ sa mina’asa kapualitan neiy i kepa’arla ni Empung. 13Karengan niaku ku toro mee kasairian en tanume nisia, kaa nisia si kasa me’inakut i wee nikouw wo i wee nisea se waki Laodikia wo se waki Hierapolis. 14Tabea wia nikoo waki si tabib Lukas i koupus wo waki si Demas.15I pa’ayola en tabea meiy wia se patuari-patuari waki Laodikia; wo kangkasi wia si Nimfa wo se jema’at se witu em balena. 16Wo sakawisa en surat i yi’i neiy mouw i wacala witu nelet miouw, pe’inakutenola ,rio ni’i wacala kangkasi waki se jema’at Laodikia wo rio en surat ni’i wee se Laodikia ni’i wacala kangkasi wia nikoo. 17Wo i pa’ayo mola wia si Arkhipus: Weeanola ghenang, rio em pasempungan en sinungkulmu witu si Tuhan ni’i kelangmula kawutana.18Tabea waki niaku, Paulus. Tabea i yi’i e neiyku i patik ampit e lawasku nuesa. Ghenangenola en torongkuku. Nupus karunia e rumapitla nikouw.
1Waki si Paulus, Silwanus wo si Timotius wia se jema’at ne tou-tou Tesalonika se witu si Ama’ Empung wo se witu si Tuhan Yesus Kristus. E nupus karunia wo en dame sejahtera e rumapitla nikouw.2Nikeiy keiy reiy’ maena-ena’ matotor en syukur wia si Empung karengan nikouw nu waya wo matotor nikouw witu en sesombayangen neiy. 3Karengan nikeiy keiy reiy’ maena-ena’ maghenang em pepa’ayangen e imanmu, em pe’inakuten e nupusmu wo eng katenteman em paarapennu wia si Tuhan ta Yesus Kristus witu en sinaru ni Empung wo ni Ama’ ta.4Wo nikeiy keiy mete’u, heiy patuari waya i koupus ni Empung, kaa Nisia si minelengouw nikouw. 5Karengan e Injil neiy i abar meiyla reiy’ neiy i pa’ayola wia nikouw ampit e lelila’an-lelila’an i te, ta’an kangkasi ampit eng kaente’an e Roh Kudus wo ampit e nesa katantuan te’etep. Memang nikouw kouw mete’u, kumura nikeiy nu mepa’ayang witu e nelet miouw karengan nikouw.6Wo nikouw kouw minamuali mouw maki’i-ki’it nikeiy wo maki’i-ki’it si Tuhan; witu em palotoiyan e wuter nikouw kouw simungkulouw e nuwu’ i ti’i ampit e mepa’a-pa’ar em pina’ayangla ni Roh Kudus, 7i ka’ayo kouw minamuali mouw pa’asa-asaran wia em baya ne tou ma’eman waki wilayah Makedonia wo Akhaya.8Karengan waki elet miouw e nuwu’ ni Tuhan masingkom reiy’kan i te waki Makedonia wo Akhaya, ta’an waki em baya en tampa rimangketouw e nabar tanume e imanmu wia si Empung, i ka’ayo keiy reiy’ mouw toro lumila’la sapa-sapa tanume eng kapualitan i ti’i. 9Karengan nisea nuesa se mesesusuiy en tanume nikeiy kumura keiy nu sinungkul miouw wo kumura kouw nu minurikiti waki em berhala-berhala o meiy wia si Empung kaa meiy melelayanla si Empung matou-tou wo si ulit, 10wo kaa laa mengena-ngena’la eng ke’e eiy ni Oki-Na waki sorga, si tino’or-Na mola witu e nelet ne tou minate, nyi’a i ti’i si Yesus, si limawirla nikita waki e nupi’ e laa meiy.
1Nikouw nuesa tu’u kouw memang mete’u, patuari waya, kaa eng kine’e eiy meiy witu nelet miouw e reiy’ minaghio. 2Ta’an ma’anouw tu’u keiy nu reiy’pe’ nyi’a, tanu eng kete’uan niouw, nikeiy keiy siniasa mola wo sinero’an waki Filipi, ta’an ampit en tulungan ni Empung ta, nikeiy keiy minaka’ato eng kaberanian kaa ma’abarla e Injil ni Empung wia nikouw witu em pe’inakutan wuter.3Karengan e nge’enge’ meiy e reiy’ timoumi waki kaseipan ka’apa waki maksud reiy’ murni wo kangkasi reiy’ rinapitla em biles. 4Eng kapurikitna, karengan si Empung si minokeiy mola nikeiy keiy waar kaa laa mapa’emanla e Injil wia nikeiy, kaa ni’itu mouw keiy masusuiy, reiy’ kaa laa mangimpa’arla sitou, ta’an i te kaa laa mangimpa’arla si Empung si meuji e nate ta.5Karengan nikeiy keiy reiy’ ma’an mekasa makasuma emis – eng kapualitan i ti’i eng kinete’uan niouwla – wo reiy’ ma’an mekasa makapunyala e maksud loba neiy i kakirong – Empung nyi’a mouw si sairi – 6o kangkasi reiy’ ma’an mekasa keiy masero pujian wia sitou, le’os wia nikoo, ka’apa tu’u wia se tou-tou walina, ma’anouw tu’u keiy toro sumiwo en tuana e nasar se rasul-rasul ni Kristus.7Ta’an nikeiy keiy masiwo-siwo e rinda witu e nelet miouw, masuat tanu siesa ina’ si meurus wo mapiarala se oki’na. 8En tuana mouw nikeiy, witu e nupus o rendem wangko’ wia nikouw, reiy’kan i te rela meweweteng e Injil ni Empung ampit nikouw, ta’an kangkasi em petou-touan neiy nuesa ampit nikouw, karengan nikouw kouw neiy mouw i koupus meiyla. 9Karengan e ghinenang miouwpe’, patuari waya, em pine’inakut wo em bedu meiy. Kasuatan nikeiy nu mepa’ayang oat o wengi, rio te’a mamuali pemesa’anen wia si seiy i te tu’u kangkasi witu e nelet miouw, nikeiy keiy maabarla e Injil ni Empung wia nikouw.10Nikouw mouw si sairi, tuanakan kangkasi si Empung, kumura eng kesaleh, adil wo e reiy’ siwalulangna keiy matuanala witu e nelet miouw, nu ma’eman. 11Kete’uan niouw, kumura nikeiy, tanu si ama’ wia se oki’na, ngime’enge’ mola nikouw wo kimeterola e nate miouw siesa demi siesa, 12wo ampit eng kasa makiwee, rio kouw matou-tou minatoroan ampit eng kepa’aran ni Empung, si kimeret nikouw witu eng Keraja’an wo eng kamulia’an-Na.13Wo kaa ni’itu mouw o keiy reiy’la siena’na matotor en syukur kangkasi wia si Empung, karengan nikouw kouw simungkulouw e nuwu’ ni Empung neiy i abar meiyla i ti’i, reiy’ tanu e lelila’an ni tou, ta’an – wo memang eng kasa uli-ulit tuana – tanume e nuwu’ ni Empung, e mepa’ayang kangkasi witu nikouw nu ma’eman.14Karengan nikouw, patuari waya, kouw minamuali mouw maki’i-ki’it ne je’ma’at-jema’at ni Empung waki Yudea, jema’at-jema’at witu si Kristus Yesus, karengan nikouw kangkasi kouw pineme’itanola waki se ka’ampit-ka’ampit esa nge bangsamu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em pineme’itan neala waki se tou-tou Yahudi. 15Awes tare se tou-tou Yahudi i ti’i se minunu’ mouw si Tuhan Yesus wo se nabi wo simiasa mouw nikeiy. Sapa e mekepa’aren wia si Empung reiy’ pepadungen neala wo em baya ne tou se pasu’usuken neala, 16karengan nisea se pa’ar mengape-ngape’la nikeiy nu ma’abarla e Injil wia se bangsa walina i wee eng kelawiran nea. Tuana mouw nisea nu reiy’ maena-ena’ maawes en dosa nea i ka’ayo minalekep eng kelakerna wo en teakan e nupi’ eng kasa mouw timoro nisea eng kawuta-wutana.17Ta’an nikeiy, patuari waya, katoroan neiy i ketampasi waki nikouw, wa’akat witu em beren, ta’an reiy’ wa’akat witu e nate, kasa uli-uli, ampit e lelo wangko’ nikeiy keiy mine’inakutola kaa meiy melelalesla nikouw. 18Karengan nikeiy keiy minepa’arouw ma’eiy wia nikouw – niaku, si Paulus, awes tare lebe witu e mekasa –, ta’an si Iblis si minape’ mola nikeiy. 19Karengan seiy ku’a re’en si paarapen neiy ka’apa si kepa’a-pa’aran neiy ka’apa si mahkota eng kesawa’an neiy witu en sinaru ni Yesus, Tuhan ta, witu e nedo ke’e eiy-Na, sa reiy’ nikouw? 20Uli-ulit, nikouw mouw si kamulia’an neiy wo si kepa’a-pa’aran neiy.
1Nikeiy keiy reiy’ mouw meketaang kasi, kaa ni’itu keiy minedo kaputusan laa mena’ maesa-esa waki Atena. 2Laa o keiy mapa’ali si Timotius, si patuari mepa’ayang ampit nikeiy i wee si Empung witu em paabaran e Injil ni Kristus, kaa laa mekeketerla e natemu wo mengenge’enge’la nikouw tanume e imanmu, 3rio te’a wawean tou si moghe e imanna karengan eng kasusa’an-kasusa’an i yi’i. Nikouw nuesa kouw mete’u, kaa nikita kita neiy i tantula i wee e ni’itu.4Karengan, o kangkasi e nedo nikeiy nu mewali-wali ampit nikouw, e neiy mouw i lila’ meiyla wia nikouw, kaa nikita ta laa me’anla eng kasusa’an. Wo eng kapualitan i ti’i, tanu eng kete’uan niouw, e minamuali mouw. 5Ni’itu mouw eng karenganna, takar niaku, karengan ku reiy’ mouw meketaang kasi, niaku ku minapa’ali mouw nisia, rio ku mete’u en tanume e imannu, karengan niaku ku lieiy sa wo’o wona’ kouw wina’awa’anouw ni memilot wo sa wo’o wona’ em pe’inakuten neiy e minaghio.6Ta’an en teakan, nu reiy’ mouw si Timotius nu minurikiti waki nikouw wo maali-ali e nabar mekepa’aren tanume e imanmu wo e nupusmu, wo kaa nikouw kouw reiy’ siena’na mawee kenang-kenangan e le’os wia nikeiy wo pa’ar laa maatoan ampit nikeiy, tanu nikeiy kangkasi nu pa’ar laa maatoan ampit nikouw, 7takar nikeiy kangkasi, patuari waya, witu e reiy’ sa mina’asa kase’esekan wo eng kapedisan nikeiy keiy minaibor kaa nikouw wo kaa e imanmu.8En teakan nikeiy keiy timou sumeup, asal i te kouw te’etep rimedeiy witu si Tuhan. 9Karengan en totor syukur sapa ku’a re’en en toro i sempe meiyla wia si Empung witu e reiy’ sa mina’asa kepa’a-pa’aran, eng kina’atoan neiy kaa nikouw, witu en sinaru ni Empung ta? 10Oat o wengi keiy masombayang makauli-ulit, rio kita mawerenan wo ma’awesla sapa e reiy’pe’ awes witu e imanmu.11Satorona Nisia, Empung wo si Ama’ ta, wo si Yesus, Tuhan ta, si muka’la nikeiy lalan mea wia nikouw. 12Wo satorona si Tuhan si sumiwola nikouw maawes-maawes wo maka kalokonan e nupus siesa wia se walina wo wia em baya ne tou, masuat en tanu nikeiy kangkasi nu moupusla nikouw. 13Satorona Nisia si kumeterla e natemu, rio reiy’ siwalulang wo eng kudus, witu en sinaru ni Empung wo ni Ama’ ta witu e nedo eng ke’e eiy ni Yesus, Tuhan ta, ampit em baya ne tou kudus-Na.
1Eng kesampetanna, patuari waya, nikeiy keiy makiwee wo mange’enge’la nikouw witu si Tuhan Yesus: Nikouw kouw liminga mola wia nikeiy kumura kouw lewo’ sa reiy’ tumou rio mekepa’aren wia si Empung. Eng kapualitan i ti’i memang eng kini’itan niouw mouw, ta’an e le’osouw kouw tumuanala nyi’a eng kasa makauli-ulite’ kasi. 2Nikouw kouw mete’u kangkasi en teturu’-teturu’ wisa e neiy mouw i wee meiyla wia nikoo witu e ngaran ni Tuhan Yesus.3Karengan e nyi’i mouw eng kepa’aran ni Empung: em pengudusannu, nyi’a i ti’i rio kouw ma’akatla em pesa’amekan, 4rio kouw siesa o siesa medo siesa wewene mamuali tu’awewenemu nuesa wo tumou witu em pengudusan wo em paormatan, 5reiy’ witu eng kepa’aran eng hawa nafsu, tanu en siniwo ne tou-tou reiy’ makasine’u si Empung, 6wo rio witu eng kapualitan-kapualitan i yi’i sitou te’a matuanala si patuarina ampit e reiy’ le’os ka’apa maponge’la nisia. Karengan si Tuhan nyi’a mouw si sumesuli’ witu em baya nyi’a i yi’i, tanu e neiy mouw i lila’ meiyla wo i ledosla eng ketare wia nikoo.7Empung si kimeret nikita reiy’ kaa laa metetuanala sapa eng kewur, ta’an i te sapa eng kudus. 8Kaa ni’itu seiy si masede’ e nyi’i reiy’ kaa mesesede’ sitou, ta’an i te mesesede’ si Empung si minee mola kangkasi e Roh-Na kudus wia nikouw.9Tanume e nupus pepatuarian reiy’ perlu i patikla wia nikoo, karengan nikouw nuesa kouw minajarola meupus o meupusla waki si Empung. 10Eng kapualitan i yi’i en tinuana miouwla kangkasi wia em baya ne patuari waki e minapekasa wilayah Makedonia. Ta’an nikeiy keiy ngume’enge’la nikouw, patuari waya, rio kouw makauli-ulite’ kasi matuanala nyi’a. 11Wo papokeiyola tanume e nesa kaormatan kaa laa tumou lompon, kaa laa me’urus eng kinapoongan-kinapoongan nuesa wo ma’ayang ampit e lawas, tanu e neiy mouw i ower meiyla wia nikoo, 12i ka’ayo kouw tumou tanume se tou-tou sopan witu em beren ne tou luar wo reiy’ kumayong wia nisea.13Tumodongla nyi’a nikeiy keiy so’o, patuari waya, kaa nikouw kouw reiy’ mete’ula en tanume nisea se timayan, rio kouw te’a mengasi’ tanu se tou-tou walina se reiy’ makapunyala em paarapen. 14Karengan sa wona’ kita ma’eman, kaa si Yesus si minate mouw wo si timo’orouw, takar kita ma’eman kangkasi kaa nisea se timayanouw witu si Yesus se laa eruren ni Empung mewali-wali ampit Nisia. 15E nyi’i ni’i lila’ meiyla wia nikoo ampit e nuwu’ ni Tuhan: nikita si matou-tou, si timele’upe’ i ka’ayo eng ke’e eiy ni Tuhan, ma’an mekasa ta reiy’ laa rumeriorla nisea se timayanouw.16Karengan witu e nedo eng kowa’ ni’i wee, nyi’a i ti’i witu e nedo si kokong ne malaikat nu maaleiy wo en sesebungen ni Empung e lumegu’, Takar si Tuhan nuesa si laa tumumpami waki sorga wo nisea se minate witu si Kristus se laa kumetare tumo’or; 17nu reiy’ mouw i tu, nikita si matou-tou, si timele’upe’, ta laa popon mewali-wali ampit nisea witu e linaak mesesungkul si Tuhan waki angkasa. En tuana mouw nikita ta laa eng keure-urena mewali-wali ampit si Tuhan. 18Kaa ni’itu iborenola siesa wia se walina ampit e lelila’an-lelila’an i yi’i.
11 Ta’an tanume en zaman wo e masa, patuari waya, reiy’ perlu i pepepatikla wia nikoo, 22 karengan nikouw nuesa kouw mete’u uli-ulit, kaa e nedo ni Tuhan e meiy tanu si rongkit witu em bengi. 33 Sakaiwsa sea lumila’la: Em baya nyi’a en dame wo e aman – takar i kasenge’mi se tinoro eng kapunengan, tanu siesa wewene megandong si tinoro rumara matimea’ – nisea se tantu mouw reiy’ laa i kaliseiy.4Ta’an nikouw, patuari waya, kouw reiy’ matou-tou witu eng kareiydeman, i ka’ayo e nendo ni’itu i kasenge’mi e mineiy mouw nikouw tanu si rongkit, 5karengan nikouw nu waya nyi’a mouw kouw oki-oki’ en terang wo oki-oki’ e noat. Nikita kita reiy’ mouw tou-tou em bengi ka’apa tou-tou eng kareiydeman. 6Kaa ni’itu le’osouw te’a kita tumekel tanu se tou-tou walina, ta’an mategha-tegham wo mawena-wena’as. 7Karengan nisea se timekel, timekel e nedo wengi wo nisea se tinoek, tinoek e nedo wengi.8Ta’an nikita, nyi’a mouw ta tou-tou oat, le’osouw ta mawena-wena’as, mekelabungzirahla e iman wo e nupus, wo maka seipa’la em paarapen kelawiran. 9Karengan si Empung si reiy’ timantula nikita kaa laa toron e nupi’, ta’an kaa laa maka’ato eng kelawiran ni Yesus Kristus, Tuhan ta, 10si minate mouw i wee nikita, rio andi ta mategha-tegham, andi ta timekel, nikita ta matou-tou mewali-wali ampit Nisia. 11Kaa ni’itu nge’enge’anola siesa wia se walina wo mewewangunanola kouw tanu e memang patuanan niouwla.12Nikeiy keiy makiwee wia nikoo, patuari waya, rio kouw masighi’la nisea nu mepa’ayang mengente’ witu e nelet miouw, si ma’aka-aka nikouw witu si Tuhan wo si matogor nikouw; 13wo rio kouw makauli-ulit sumu’un nisea witu e nupus karengan em pepa’ayangen nea. Tumou mouw reiy’ maena-ena’ witu en dame siesa ampit se walina. 14Nikeiy kangkasi keiy mange’enge’la nikouw, patuari waya, togorenouw sea nu matou-tou reiy’ tertib, iborenouw sea nu tewang ate, rapitanouw nisea nu lepe, sumabaarouw wia em baya ne tou.15Weeanola ghenang, rio te’a wawean tou si sumuli’ e lewo’ ampit e lewo’, ta’an pe’inakutenola reiy’ siena’na e le’os, wia nikouw siesa o siesa wo wia em baya ne tou. 16Mepa’a-pa’arola reiy’ maena-ena’. 17Mena-ena’mouw masombayang. 18Tumotorouw en syukur witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan, kaa ni’itu mouw e neiy i kepa’arla ni Empung witu si Kristus Yesus i wee nikouw.19Te’a mouw pesesewuan e Roh, 2020 wo te’a mouw papokeiyla kumeng e wenti’-wenti’. 21Ujinouw e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa wo tiboiyanouw maka le’o-le’os. 22I wa’akatola en toumu waki e reiy’ sa mina’asa jenis kalewo’an.23Satorona si Empung en dame sejahtera si kumudusla nikouw nu waya wo satorona e roh, e imukur wo e nouwakmu minapiara lekep ampit e reiy’ siwalulang witu eng ke’e eiy ni Yesus Kristus, Tuhan ta. 24Nisia si kimeret nikouw nyi’a mouw si lale’, Nisia kangkasi si laa lumekepla nyi’a.25Patuari waya i sombayangola nikeiy. 26I pa’ayo mola en tabea meiy wia em baya se patuari ampit en siong kudus. 27Demi e ngaran ni Tuhan niaku ku ampit eng kasa makiwee wia nikoo, rio en surat i yi’i ni’i wacala wia em baya se patuari. 28E nupus karunia ni Yesus Kristus, Tuhan ta, e rumapitla nikouw!
1Waki si Paulus, Silwanus wo si Timotius, wia se jema’at ne tou-tou Tesalonika witu si Ama’ Empung ta wo witu si Tuhan Yesus Kristus. 2E nupus karunia wo en dame sejahtera waki si Empung, Ama’ ta, wo waki si Tuhan Yesus Kristus e rumapitla nikouw.3Nikeiy keiy lewo’ sa reiy’ maena-ena’ matotor en syukur wia si Empung karengan nikouw, patuari waya. Wo memang waarouw tuana, karengan e imanmu maka awesouw wo e nupusmu siesa wia se walina e maka ente’ mouw witu e nelet miouw, 4I ka’ayo witu se jema’at-jema’at ni Empung meiy nuesa se mesawa’la tanume nikouw karengan eng katentemannu wo e imannu witu e reiy’ sa mina’asa pasiasa’an wo em palotoiyan pineme’itan niouw: 5e nesa bukti tanume em paadilan ni Empung, e minapaloo’o-loo’ola kaa nikouw kouw waar mamuali warga eng Keraja’an ni Empung, nikouw en teakan nu peme’itan karengan eng Keraja’an i ti’i.6Karengan memang adil wia si Empung kaa laa mesesuli’la em palotoiyan wia nisea se malotoiy nikouw 7wo kaa laa meweweela kapenasan wia nikouw nu neiy i lotoiy, wo kangkasi wia nikeiy, witu e nedo si Tuhan Yesus waki ghorem en sorga si minapaloo’o-loo’ola en tou-Na minewali ampit se malaikat-malaikat-Na, witu eng kuasa-Na, witu e napi melaya-layas, 8wo simuli’la wia nisea se reiy’ pa’ar sumine’u si Empung wo se reiy’ melale’la e Injil ni Yesus, Tuhan ta.9Nisea i yi’i se laa kumelang witu e nukuman kapunengan eng keure-urena, se i wa’akatla waki hadirat ni Tuhan wo waki kamulia’an eng kaante’an-Na, 10sakawisa Sia meiy witu e nendo i ti’i kaa laa pelelo’orela witu e nelet ne tou-tou kudus-Na wo kaa laa epungen em baya ne tou ma’eman, karengan eng kasairian niali meiymi wia nikouw e nieman miouw mola.11Kaa ni’itu nikeiy keiy reiy’ maena-ena’ masombayang kangkasi i wee nikouw, rio si Empung ta si mapokeiyla nikouw kouw waar witu eng kineretan-Na wo ampit eng kaketeran-Na lumekepla eng kepa’arannu kaa laa sumiwo le’os wo lumekepla e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangen e imanmu, 12i ka’ayo e ngaran ni Yesus, Tuhan ta, e lino’orla witu nikouw wo nikouw witu Nisia, i ki’it e nupus karunia ni Empung ta wo ni Tuhan Yesus Kristus.
1Tanume eng ke’e eiy ni Tuhan ta Yesus Kristus wo eng kine’e erur ta ampit Nisia nikeiy keiy makiwee wia nikoo, patuari waya, 2rio kouw te’a repet malikoko wo balisa, le’os kaa e ilham e roh, ka’apa tu’u kaa em paabaran ka’apa en surat neiy i lila’la waki nikeiy, tanu mokan e nendo ni Tuhan em bia mouw.3Te’a mouw kouw mewewee en toumu ni’i seipla ni tou ampit eng kenaramen kumura tu’u kangkasi! Karengan nu reiy’pe’ e Nendo ni’itu e lewo’ sa reiy’ mouw meiype’ ketareanna e murtad wo e lewo’ sa reiy’ mouw i papaloo’o-loo’ola ketareanna sitou durhaka, si lewo’ sa reiy’ mapuneng, 4nyi’a i ti’i si kesaru merakekla en tou witu natas e reiy’ sa mina’asa patotoren ka’apa em pasempen tanume si Empung. Awes tare nisia si rimuber witu em bait ni Empung wo pa’ar mapaloo’o-loo’ola en tou tanu si Empung.5Reiy’ ku’a re’en ghinenang miouw, kaa eng kapualitan i ti’i e re’ereghouw i peila’kula wia nikouw, katoroan niaku nu mewali-walipe’ ampit nikouw? 6Wo en teakan nikouw kouw mete’u sapa en timaang nisia, i ka’ayo sia tare mouw i te laa mapaloo’o-loo’ola en tou witu e nedo neiy mouw i tantula i wee nisia. 7Karengan kaa eng kenaramen pengiro-ngirong eng kadurhaka’an e mamuleiy mouw mepa’ayang, ta’an en teakan waweane’ si timaang. Sa si timaang nyi’a i ti’i si neiy mouw i singkirla,8witu e nedo ni’itu mouw si dumedurhaka si tare mouw i te laa mapaloo’o-loo’ola en touna, ta’an si Tuhan Yesus si laa munu’ nisia ampit e nasengan en suma-Na wo laa rume’ila nisia, sa Sia meiy sumeup. 9Eng ke’e eiy ni dumedurhaka i ti’i nyi’a mouw em pepa’ayangen ni Iblis, wo laa i pewali e minegheghioan pasiwo-siwon makalikokon, eng kowa’-kowa’ wo e mujizat-mujizat palsu, 10ampit e minegheghioan em biles lewo’ wia se tou-tou se lewo’ sa reiy’ mapuneng karengan nisea se reiy’ simungkul wo mineupusla eng kaulitan en toro lumawirla nisea.11Wo e ni’itu mouw eng karenganna si Empung si minapa eiy eng kaseipan wia nisea, en tumuanala nisea ma’eman witu en towo, 12rio ukumen em baya ne tou se reiy’ ma’emanla eng kaulitan wo se pa’ar eng kalewo’an.13Ta’an laa nikeiy keiy lewo’ sa reiy’ maena-ena’ matotor en syukur wia si Empung karengan nikouw, patuari waya, si’i koupusla ni Tuhan, karengan si Empung wakipe’ eng ketareanna si minelengouw nikouw kaa laa pelelawiren witu e Roh eng kimudusla nikouw wo witu eng kaulitan e nieman miouwla. 14Iwee e ni’itu mouw Nisia si kimeretouw nikouw kaa e Injil neiy i abar meiyla, i ka’ayo kouw toro maka’ato eng kamulia’an ni Yesus Kristus, Tuhan ta. 15Kaa ni’itu, rumedeiy mouw te’etep wo tumiboiyouw witu en teturu’-teturu’ eng kina’atoan niouw wia nikeiy, le’os eng kenaramen ni’i peila’la ka’apa tu’u eng kenaramen neiy i kepatik.16Wo Nisia, si Tuhan ta Yesus Kristus, wo si Empung, Ama’ ta, witu e nupus karunia-Na si mineupusola nikita wo si minanugerah mola em pangiboran abadi wo em paarapen le’os wia nikita, 17satorona e mibor wo eng kumeterla e natemu witu em pepa’ayangen wo en tetotoren le’os.
1Tumodongla nyi’a, patuari waya, sumombayangouw i wee nikeiy, rio e nuwu’ ni Tuhan e maka’ato kamajuan wo e lo’oren, masuat tanu e minamuali mola witu e nelet miouw, 2wo rio keiy i kewayami waki se sumeserok wo se tou-tou lewo’, karengan reiy’ em baya ne tou se minaka’ato e iman. 3Ta’an si Tuhan nyi’a mouw si lale’. Nisia si laa kumeterla e natemu wo miara nikouw witu en sinaru e lewo’.4Wo nikeiy keiy ma’eman witu si Tuhan, kaa en sapa neiy i ower meiyla wia nikoo, en tinuana miouwla wo e laa tuanan niouwla. 5Satorona si Tuhan si minena-ena’ mapatorola e natemu witu e nupus ni Empung wo witu eng katenteman ni Kristus.6Ta’an nikeiy keiy maower wia nikoo, patuari waya, witu e ngaran ni Tuhan Yesus Kristus, rio kouw ma’akatla en tou waki se susur patuari reiy’ matuanala em pepa’ayngenna wo se reiy’ maki’it en teturu’ sinungkul miouw mola wia nikeiy. 7Karengan nikouw nuesa kouw mete’u, kumura kouw nu lewo’ sa reiy’ kumi’itla em pa’asa-asaran neiy, karengan nikeiy keiy reiy’ pepar mepa’ayang witu e nelet miouw, 8wo reiy’ kumaan e roti ne tou ampit e reiy’ sipenoron, ta’an nikeiy keiy me’inakut wo mengente’ me’ulit oat o wengi, rio te’a mamuali pemesa’anen wia si seiy i te tu’u witu e nelet miouw. 9E reiy’ karengan nikeiy keiy reiy’ mekehak i wee e ni’itu, ta’an i te karengan nikeiy keiy pa’ar mesesiwola en tou meiy pa’asa-asaran i wee nikouw, rio ki’itan niouw.10Karengan, kangkasi e nedo nikeiy nu witu e nelet miouw, nikeiy keiy minee e nge’enge’ i yi’i wia nikouw: sa siesa tou si reiy’ pa’ar ma’ayang, te’a mouw sia mekekaan. 11Nikeiy keiy limila’la e nyi’i karengan nikeiy keiy liminga, kaa wawean tou si reiy’ tertib em patou-touanna wo si reiy’ mepa’ayang, ta’an i te si maringangar ampit eng kapualitan-kapualitan reiy’ sika’ara’an. 12Se tou-tou tuana se ni’iwetan neiyla wo ngine’enge’ala witu si Tuhan Yesus Kristus, rio sea minena-ena’ lompon matuanala em pepa’ayangen nea wo ampit en tuana si kumaan eng kekaanenna nuesa.13Wo nikouw, patuari waya, te’a mouw masenso-senso’ masiwo sapa e le’os. 14Sa wawean tou si so’o melelingala sapa e neiy meiy i lila’la witu en surat i yi’i, tanda’ala sia wo te’a makasewok ampit nisia, rio sia meirang, 15ta’an te’a mouw mapokeiyla nisia tanu si kesaru, ta’an togorenouw sia tanume siesa patuari.16Wo Nisia, si Tuhan en dame sejahtera, satorona si kumaruniala en dame sejahtera-Na mangapawewee-wee, witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan, wia nikouw. Tuhan si rumapitla nikouw nu waya. 17Tabea waki niaku, Paulus. En tabea i yi’i neiyku i patik ampit e lawasku nuesa. E nyi’i mouw eng kowa witu en susur en surat: teinti’i mouw em patikangku. 18E nupus karunia ni Yesus Kristus, Tuhan ta, e rumapitla nikouw nu waya!
1Waki si Paulus, rasul ni Kristus Yesus kaa eng kepa’aran ni Empung kaa laa ma’abarla en ta’ar tanume e matou-tou witu si Kristus Yesus, 2wia si Timotius, oki’ku i koupus: e nupus karunia, e rahmat wo en dame sejahtera waki si Ama’ Empung wo si Kristus Yesus, Tuhan ta, e rumapitla nikoo.3Katoroan niaku nu mapawewee-weela em pakela-kelangangku mea waki wilayah Makedonia, niaku ku sime’esekouw nikoo rio koo mena’ waki Efesus wo ngume’enge’la se tou-tou neiy i ketantu, rio sea te’a mawee teturu’ en teturu’ walina 4ka’apa tu’u maringangar ampit e me’uman wo en silsilah e reiy’ sirangkutna, e mawua’ i tela eng kapoongan e waya, wo reiy’ em pale’os em patou-touan eng kelawiran neiy i weela ni Empung witu e iman.5Em pelaan e nge’enge’ i ti’i nyi’a mouw e nupus limentuti waki ate suci, waki ate nurani murni wo waki e iman kasa uli-ulit. 6Ta’an wawean tou si reiy’ mina’ayo witu em pelaan i ti’i wo si neiy i kaseip witu e lelila’an reiy’ si penoron. 7Nisea i ti’i se pa’ar laa mamuali menenuru’ e nukum Taurat reiy’ ampit mangartila e lelila’an nea nuesa wo em poong-poong neiy i ketantu neiy i pa’ayo neala. 8Nikita ta mete’u kaa e nukum Taurat i ti’i e le’os sa i tu makatena’ paken,9nyi’a i yi’i ampit eng kawena’asan kaa e nukum Taurat i ti’i e reiy’ mouw kaa i wee se tou ulit, ta’an i te ni’ i wee se tou durhaka wo se tou lalim, i wee se tou fasik wo se tou makadosa, i wee se tou en duniawi wo se reiy’ maka agama, i wee se tou memunu’ si ama’ wo se memunu’ si ina’, i wee se memunu’ witu eng kelakeranna, 10i wee se tou sa’amek wo se sumesa’amek, i wee se memu’is, i wee se menenowo, i wee se tou mekaan en tiwa’ wo eng katodongna e reiy’ sa mina’asa minasu’usukan ampit en teturu’ segaya’ 11en timo’otolla witu e Injil waki si Empung mulia wo si kasa ma’aruiy, tanu neiy mouw i emanla wia niaku.12Niaku ku masyukur wia Nisia, si kimeterla niaku, nyi’a i ti’i si Kristus Yesus, Tuhan ta, karengan Nisia si mapokeiyla niaku ku lale’ wo minapa’emanla em pelayanan i yi’i wia niaku – 13niaku eng ketarena ku esa nga tou mengengojat wo esa nga tou sumesiasa wo esa nga tou lela’, ta’an niaku ku neiy mouw i koupus-Nala, karengan em baya nyi’a i ti’i en tinuana ku mola reiy’ ampit en tine’u nyi’a i ti’i witu luar e iman. 14Awes tare e nupus karunia ni Tuhan ta i ti’i neiy mouw i karuniala ampit eng kalokonna wia niaku ampit e iman wo e nupus witu si Kristus Yesus.15E lelila’an i yi’i e nulit wo eng kasa waar sungkulen: “Kristus Yesus si mineiy wia eng kaoatan kaa meiy melelawirla se tou makadosa,” wo witu e nelet nea niaku mouw si kasa makadosa. 16Ta’an awes tare kaa e ni’itu niaku ku neiy i koupusla, rio witu en touku i yi’i, tanume sitou kasa makadosa, Yesus Kristus si timudu’la e minapekasa kasabaaran-Na. Ampit en tuana niaku ku minamuali paki’i-ki’itan i wee nisea eng kamurian se mina’eman wia-Nisia wo minaka’ato em patou-touan kekal. 17En sighi’ wo eng kamulia’an i ka’ayo eng keure-urena i wee si Raja e reiy’ sa mina’asa en zaman, Empung kekal, si reiy’ paloo’ola, si esa! Amin.18E lukar i yi’i ni’i weekula wia nikoo, Timotius urangku, minatoroan ampit en sapa neiy mouw i wenti’la tanume en toumu, rio keterela e wenti’ i ti’i nikoo koo minapa’inakutla em pe’inakuten le’os ampit e iman wo e nate nurani murni. 19Se pirala tou se simede’ mola e nate nuranina murni i ti’i, wo kaa ni’itu e rima’aserouw e iman nea, 20witu e neletna si Himeneus wo si Aleksander, se neiy mouw i sarakankula wia si Iblis, rio kedo’ sea maojat.
1Eng ketare-tare niaku ku ngume-enge’la: I longkotola em pengiween, en sombayang pengiweean wo en totor syukur i wee em baya ne tou, 2i wee se raja-raja wo i wee em baya ne pemangko’, rio kita toro tumou lompon wo lener witu e reiy’ sa mina’asa kelale’an wo eng kaormatan. 3Ni’itu mouw e le’os wo e mekepa’aren wia si Empung, Lumelawir ta, 4si mangimpa’arla rio em baya ne tou se lawiren wo se maka’ato en tine’u eng kaulitan.5Karengan si Empung i ti’i si esa wo esa kangkasi Sia si minamuali paelet e nelet ni Empung wo ne tou, nyi’a i ti’i sitou Kristus Yesus, 6si simarakanola en tou-Na tanume en tetubuus i wee em baya ne tou: ni’itu eng kasairian witu e nedo neiy i tantula. 7I wee eng kasairian e ni’itu mouw niaku ku neiy mouw i tantula tanume si mengengabar wo rasul – em peila’kula i yi’i e nulit, niaku ku reiy’ matowo – wo tanume si menenuru’ se tou-tou reiy’ Yahudi, witu e iman wo eng kaulitan.8Kaa eng karengan e ni’itu niaku ku pa’ar, rio wisa-wisa i te si tuama si sumombayang ampit maalungla e lawas suci, reiy’ ampit e nupi’ wo reiy’ ampit em pesali’isi’an. 9En tuanakan kangkasi satorona si wewene, Satorona nisia si sumudeiy ampit e waar, ampit en sopan wo e rindah, em bu’ukna te’a o pinengepa-ngepang, te’a o mepake mas ka’apa mutiara ka’apa tu’u e labung maal-maal, 10ta’an satorona nisia si sumudeiy ampit em pasiwo-siwon le’os, tanu e waar wia si wewene meraghes.11E lewo’ sa reiy’na mouw si wewene makapenes en tou wo sumungkul en teturu’ ampit e lale’. 12Niaku ku reiy’ me’iyonla si wewene mewewee teturu’ wo kangkasi reiy’ me’iyonla nisia mepeperenta si tuama; satorona nisia si makapenes en tou.13Karengan si Adam si kasa ketare siniwola, kamurian tare mouw si Hawa. 14Awes kangkasi reiy’ si Adam si kina’aruiyan, ta’an i te si wewene i ti’i mouw si kina’aruiyan wo i kawolon witu en dosa. 15Ta’an si wewene si laa lawiren karengan si tumimea’la sioki’, asal sia tumentem witu e iman wo e nupus wo em pengudusan ampit e reiy’ sa mina’asa karinda’an.
11 E nulitouw e lelila’an i yi’i: “sitou mepa’arla en jabatan penilik jema’at si mepa’arla em pepa’ayangen wangun.” 2Kaa ni’itu si penilik jema’at e lewo’ sa reiy’ mouw siesa tou reiy’ siwalulang, tu’atuama ni esa tu’awewene, si toro tumaang en tou, sama’, sopan, pa’ar mawee tete’upan, sigha’ mawee teturu’ se tou, 3reiy’ mengoo’, reiy’ mengengupi’ ta’an i te si rinda, dumedame, reiy’ hamba e loit,4siesa kapala le’os ne me’urang, si pasighi’in wo si paormaten ne oki’na. 5Sa siesa tou si reiy’ mete’u kumapalala se me’urangna nuesa, kumura mouw o sia toro murus se Jema’at ni Empung?6Te’a mouw sia siesa tou tare mouw makedo’la, rio te’a sia mamuali tingkeiy wo tena’an e nukuman ni Iblis. 7Satorona nisia kangkasi si makapunyala e ngaran le’os witu luar jema’at, rio te’a sia kulitiken ne tou wo i kawolon witu e we’etes ni Iblis.8Tuanakan kangkasi se diaken-diaken se lewo’ sa reiy’ mouw tou kasa paormaten, te’a mekepanga e lila’, te’a o kasa mepa’ar e nanggor, te’a sorodo, 9ta’an i te sitou mapiara em pengiro-ngirong e iman witu e nate nurani suci. 10Nisea kangkasi se lewo’ sa reiy’ ujine’ eng ketareanna, tare mouw i te i tantula witu em pelayanan i ti’i nisea nu pinakaloo’-loo’o mola reiy’ siwalulang.11Tuanakan kangkasi se tu’awewene- tu’awewene satorona sitou pa’ormaten, te’a si sumesero’, satorona si toro tumaang en tou wo si toro pa’emanela witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan. 12Diaken si lewo’ sa reiy’ mouw tu’atuama wia siesa tu’awewene wo meurus se oki’na wo se me’urangna ampit e le’os. 13Karengan nisea nu melayanla ampit e le’os se maka’ato reruberan le’os i ka’ayo witu e iman wia si Kristus Yesus nisea se toro sumairi ampit eng kapelasna.14Em baya nyi’a i ti’i ni’i patikkula wia nikoo, ma’anouw tu’u paarapengkula ku toro makarengan lumalesla nikouw. 15Jadi sa aku neiy i keure, eng kete’uannu mouw kumura se tou se lewo’ sa reiy’ tumou tanume se me’urang ni Empung, nyi’a i yi’i se jema’at waki si Empung matou-tou, pa’asek tetobol wo to’otolan eng kaulitan.16Wo eng kaulitna e wangko’ mouw em pengiro-ngirong e raghes ta: “Nisia, si minapaloo’o-loo’o mola en tou-Na witu e rupa ni tou, si neiy i ulitla witu e Roh; si minapa’atola en tou-Na wia se malaikat-malaikat, si neiy i abarla witu e nelet ne bangsa-bangsa reiy’ makasine’u si Empung; si niemanla witu eng gorem eng kaoatan, si niadet witu eng kamulia’an.”
1Ta’an e Roh ampit e ledos limila’la kaa witu e nedo-nedo kamurian, wawean tou si laa mamurtad laa o kumi’itla e roh-roh sumeseip wo en teturu’ ne setang-setang 2kaa e le’ekok ponge’ ne menenowo-menenowo e nate nuranina minakela en cap nea.3nisea i ti’i se mepalouw sitou kumaweng, mepalouw sitou kumaan eng kekaanen siniwola ni Empung rio ampit em patotoran syukur eng kaanela ne tou ma’eman wo se simine’u mouw eng kaulitan. 4Karengan em baya en siniwola ni Empung i ti’i e le’os wo e nesa tu’u reiy’la si haram, sa sungkulen ampit em patotoran syukur, 5karengan em baya nyi’a i ti’i eng kinudusla e nuwu’ ni Empung wo kaa en sesombayangen.6Ampit e reiy’ maena-ena’ mapaghenangla eng kapualitan-kapualitan i ti’i wia se patuari-patuari ta, nikoo koo laa mamuali esa pelayan le’os ni Kristus Yesus, minadidik witu em poong-poong e iman ta wo witu en teturu’ segaya’ eng kini’itmu mola eng keurean i yi’i. 7Ta’an wa’akaten en takhayul wo e numan ne nene-nene tu’a. Latinouw en toumu rumaghes. 8Latian e nouwak minakar i te em peka’ara’anna, ta’an e rumaghes i ti’i eng ka’ara’an witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan, karengan en tina’apungan en ta’ar, le’os i wee em patou-touan en teakan ka’apa tu’u i wee em patou-touan e laa meiy.9Lelila’an i yi’i e nulit wo e waar sungkulen eng kawutana. 10Ni’itu mouw eng karenganna nikita ta mengente’ me’ulit wo me’inakut, karengan nikita ta minee em paarapen ta wia si Empung matou-tou, lumelawir em baya ne tou, si kasa i paketa-ketare nea nu ma’eman.11I abarola wo i turu’ mola em baya nyi’a i ti’i. 12te’a siesa tou tu’u si mapokeiyla nikoo koo kumeng karengan nikoo koo muda. Mamuali mouw patoka’an wia se tou-tou ma’eman, witu e lelila’annu, witu em pasiwo-siwonnu, witu e nupusmu, witu eng kelale’annu wo witu eng kasuciannu. 13Kasuatan e ni’itu, i ka’ayo niaku nu meiy tumentemola witu mewaca eng Kaol-kaol Suci, witu mewewangun wo witu mawee teturu’.14Te’a pepar witu mepakela eng karunia wia nikoo, neiy mouw i weela wia nikoo kaa e wenti’ wo ampit em pinate’upan e lawas ne sidang penatua. 15Weeanola ghenang em baya nyi’a i ti’i, tumou mouw witu nyi’a rio eng kemajuannu em pakaloo’o-loo’ola witu em baya ne tou. 16Weeanouw ghenang en toumu nuesa wo weeanouw ghenang en teturu’mu. Tumentemouw witu em baya nyi’a i ti’i, karengan ampit sumiwo en tuana nikoo koo laa lumawirla en toumu wo em baya ne tou se liminga nikoo.
1Te’a mouw koo kete wia se tou tu’a, ta’an i te togorenouw sia tanume si ama’. Togorenouw se tou-tou muda tanume se patuarimu, 2se wewene-wewene tu’a tanume si ina’ wo se wewene-wewene muda tanume se tuarimu ampit e wuta kamurnian.3Ormatela se balu-balu se uli-ulit balu. 4Ta’an sa siesa balu si makapunya oki’ ka’apa puyun, satorona nisea i ti’i ketare-tare se ma’ajar lumukar wia se kaum ne me’urangna nuesa wo sumuli’ em budi ne tu’a wo ne nene nea, kaa ni’itu mouw e mekepa’aren wia si Empung.5Kasuatan siesa balu si uli-ulit balu, si neiy i tele’ula maesa-esa, si minee e narapanna wia si Empung wo si timentem witu em pengiween wo en sesombayangen oat o wengi. 6Ta’an siesa balu matou-tou mewah wo si kasa mouw lebe, nisia si minate mouw nu matou-toupe’.7I nge’enge’ mola eng kapualitan-kapualitan i yi’i kangkasi wia se balu-balu i ti’i rio sea tumou ampit e reiy’ si sering. 8Ta’an sa wawean siesa tou si reiy’ mapiarala se kawanua patuarina, sapape’ kasi se esa nga pumpun em balena, sitou i ti’i si murtad wo si lumantouwla eng kawuruk wia se tou reiy’ maka iman.9Se neiy i patikla tanume se balu, nisea i te se reiy’ minawa’mi waki enem nga pulu’ nge te’un, se mekasa i te maka tu’atuama 10wo se niato-ato mola matuanala em pepa’ayangen e le’os, tanu e meurus se oki’, mawee tete’upan, maoas e ne’a ne patuari-patuari esa nga iman, matulung se tou matou-tou witu eng kase’esekan – e nulitna nisea se minake mola e reiy’ sa mina’asa eng kalempotan kaa laa mesesiwo le’os.11I sede’ mouw em pepatikan se balu-balu lebe muda. Karengan sakawisa sea mekasa sineritla eng kabirahian en tuma’atasla nisea waki si Kristus, nisea i ti’i se pa’ar kumaweng 12wo ampit kumelongla eng kelale’an nea eng ketarean wia-Nisia, nisea se minapa eiy e nukuman witu en tou nea. 13Awes kangkasi ampit kumaluar ghumorem em bale ne tou, nisea se nimaramla en tou memala-malas wo riy’ kaa e memala-malas i te, ta’an kangkasi merawi-rawit wo menewok-newokla eng kapoongan ne tou walina wo meila’la eng kapualitan-kapualitan reiy’ waar.14Kaa ni’itu niaku ku pa’ar se balu-balu muda se kumawenge’ kasi, maka’ato oki’, ma’aka-aka e rumah tanggana wo te’a mawee to’otolan wia si kesaru kaa laa memuru-murukla e ngaran ta. 15Karengan se pirala balu se neiy mouw i kaseip kimi’it si Iblis. 16Sa siesa tuama ka’apa wewene ma’eman si makapunyala weteng me’urang balu, satorona sia si sumawang nisia i ka’ayo sia te’a mamuali pemesa’anen wia se jema’at. Ampit en tuana se jema’at se toro sumawang nisia nu uli-ulit balu.17Penatua-penatua se le’os em pa’aka-aka’anna se waar pa’ormaten maka rua lumepet, i paketa-ketare nisea se ampit e mengente’ me’ulit makhotbah wo mawee teturu’. 18Reiy’ ku’a re’en eng Kaol Suci e limila’: “Te’a mouw koo metetongko’esem en suma ni sapi si kasuatan meirik,” wo kasi, “siesa tou memema’ayang si waar maka’ato en tetorona.”19Te’a mouw koo mesesungkul en teturean wia siesa penatua kacuali koo dinukung ne rua ka’apa telu tou sairi. 20Nisea se masiwo en dosa satorona se togorennu witu en sinaru em baya ne tou rio se walina i ti’i tu’u se meide’.21Witu en sinaru ni Empung wo ni Kristus Yesus wo ne malaikat-malaikat pineleng-Na ni’i owerkula ampit e makauli-ulit wia nikoo: ghenangenola en teturu’ i yi’i reiy’ ampit em papokeiyla wo minta’ mouw witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa reiy’ ampit e mesangaweka. 22Te’a mouw koo matuyu-tuyu tume’upla e lawas witu siesa tou wo te’a mouw ka’alian witu en dosa ne tou walina. Tayuranouw eng kamurnian en toumu.Te’a mouw kasi makoo’ e rano i te, ta’an i te awesala anggor oki’, karengan e wewalunannu eng kinareungan wo e nouwakmu e re’eregh lepe. 24En dosa ne pirala tou en timeroa’, tanu mokan e mareriorla nisea mea waki paadilan, ta’an en dosa ne pirala tou kasi en tare mouw i te pakaloo’o-loo’ola eng kamurian.25Tuana mouw tu’u em pasiwo-siwon e le’os i ti’i e makarengan pakaloo’o-loo’ola wo sa reiy’ tuana, nisia si reiy’ mete’u mapawee-wee minena-ena’ neiy i kakirong.
1Em baya ne tou se minesa’an em pemesa’anen pabudakan satorona se mapokeiyla si tuang nea si waar maka’ato e reiy’ sa mina’asa kaormatan, rio e ngaran ni Empung wo en tine’u ta te’a ojaten ne tou. 2Sa si tuang nea siesa tou ma’eman, te’a mouw sia reiy’ kasa pasighi’in karengan mapatuarian witu si Kristus, ta’an i te satorona si layanen neala ampit eng kasa makale’o-le’ose’ kasi, karengan si tuang simungkul em berkat pelayanan nea nisia mouw si patuari ma’eman wo si’i koupus.
1Waki si Paulus, rasul ni Kristus Yesus kaa eng kepa’aran ni Empung kaa laa ma’abarla en ta’ar tanume e matou-tou witu si Kristus Yesus, 2wia si Timotius, oki’ku i koupus: e nupus karunia, e rahmat wo en dame sejahtera waki si Ama’ Empung wo si Kristus Yesus, Tuhan ta, e rumapitla nikoo.3Niaku ku matotor en syukur wia si Empung, si pelayanengku ampit e nate nurani murni tanu en tinuanala ne nene moyangku. Wo reiy’ maena-ena’ ku maghenang nikoo witu em paaleyengku, le’os oat ka’apa tu’u wengi. 4Wo sakawisa ku i kaghenang e lue’mu neiy i tiismula, niaku ku pa’ar lumoo’ nikoo sumeup rio wuta mouw eng kepa’arangku. 5Karengan niaku ku neiy i kaghenang e imanmu kasa uli-ulit, nyi’a i ti’i e iman eng kasa ketare-tare timou witu si nenemu Lois wo witu si ina’mu Eunike wo em pa’emanengku e matou-tou kangkasi witu en toumu.6Karengan e ni’itu mouw niaku ku ngume’enge’la nikoo kaa laa mewewuayala eng karunia ni Empung em bia nikoo kaa en tine’upan e lawasku witu nikoo. 7Karengan si Empung si mineela wia nikita reiy’ e roh mekeide’en, ta’an i te e roh makato’oren eng kaketeran, e nupus wo eng katertiban.8Jadi te’a mouw meirang mesesairi tanume si Tuhan ta wo te’a mouw meirang kaa niaku, ku esa tou ukuman karengan Nisia, ta’an i te kumi’itouw em peme’itan witu e Injil-Na kaa eng kaketeran ni Empung. 9Nisia mouw si limawirla nikita wo kimeret nikita ampit em pakereten kudus, reiy’ tumo’otolela witu em pasiwo-siwon ta, ta’an i te en tumo’otolela witu e maksud wo e nupus karunia-Na nuesa, e neiy mouw i karuniala wia nikita witu si Kristus Yesus nu reiy’pe’ eng kinetareani en zaman 10wo en teakan neiy i papaloo’o-loo’ola kaa eng ke’e eiy ni Lumelawir ta Yesus Kristus, kaa e Injil e rimepu’ mola eng kuasa maut wo e minapa eiy mouw em patou-touan reiy’ mete’u mapuneng. 11I wee e Injil i yi’i mouw niaku ku neiy mouw i tantula tanume si mengengabar, tanume si rasul wo tanume si guru.12Ni’itu mouw eng karenganna niaku ku peme’itan em baya nyi’a i yi’i, ta’an niaku ku reiy’ meirang; karengan niaku ku mete’u wia si seiy ku ma’eman wo niaku ku ma’eman kaa Nisia si makakuasa mepepiarala en sapa neiy mouw i eman-Nala wia niaku i ka’ayola witu e nendo ni Tuhan. 13Tiboiyanouw e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e liningamu mola wia niaku tanume em pa’asa-asaran e teturu’ segaya’ wo tuananola i tu witu e iman wo e nupus witu si Kristus Yesus. 14Piaranouw eng harta kewangun, e neiy mouw i eman-Nala wia nikita, kaa e Roh Kudus minena’ witu nikita.15Nikoo koo mete’u kaa em baya nisea se waki daerah Asia Oki’ se limenge mouw wia niaku; neiy i kaghorem si Figelus wo si Hermogenes. 16Tuhan satorona si kumaruniala e rahmat-Na wia se me’urang ni Onesiforus se mineneu-neupouw masegaya’la e nateku. Nisia si reiy’ meirang limalesla niaku witu em penjara. 17Katoroan waki Roma, nisia si me’inakut masero niaku wo kangkasi minato mola niaku. 18Satorona si Tuhan si tumudu’la e rahmat-Na wia nisia witu e nendo-Na. Kumura eng kelakerna em pelayanan en tinuananala waki Efesus nikoo koo lebe mete’ula nyi’a ta’an niaku.
1Kaa ni’itu, heiy oki’ku, mamuali mouw ente’ kaa e nupus karunia witu si Kristus Yesus. 2Sapa e liningamu mola wia niaku witu en sinaru ne kelaker sairi, i emanola i tu wia se tou-tou toro emanela, wo kangkasi se sigha’ mawee teturu’ wia se tou walina.3Kumi’itouw peme’itan tanume siesa prajurit le’os waki si Kristus Yesus. 4Siesa prajurit kasuatan mame’inakut si reiy’ mepepusingla en touna ampit eng kapualitan-kapualitan pengidopanna, rio ampit en tuana nisia si mekepa’aren wia si komandanna. 5Siesa olaragawan si toro i te maka’ato mahkota tanume si juara, sakawisa sia melelowa’an i ki’it e natoran-natoran olahraga.6Siesa tumetani’ si mepa’ayang mengente’ si lewo’ sa reiy’ mouw kumetare kumeipi e wu’ana em pine’inakutna. 7Weeanola ghenang sapa e neiyku i lila’la; Tuhan si laa meela wia nikoo em pangartian witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa.8Ghenangenouw e nyi’i: Yesus Kristus, si timo’oromi waki elet ne tou minate, si neiy mouw i patoula tanume si see’ ni Daud, ni’itu mouw e neiyku i abarla witu e Injilku. 9Karengan em paabaran e Injil i yi’i mouw o ku peme’itan, awes tare ku tinorongku tanu siesa lumelewo’, ta’an e nuwu’ ni Empung e reiy’ minatorongku. 10Kaa ni’itu niaku ku sabaar minesa’an em baya nyi’a i ti’i i wee se tou-tou pineleng ni Empung, rio nisea kangkasi se maka’ato eng kelawiran witu si Kristus Yesus ampit eng kamulia’an kekal.11Nulitouw e lelila’an i yi’i: “Sa kita mate ampit Nisia, nikita tu’u kita laa tumou ampit Nisia: 12sa kita tumentem, nikita tu’u kita laa kumi’it merenta ampit Nisia; sa kita sumangkal Nisia , Nisia tu’u si laa sumangkal nikita; 13sa kita reiy’ lale’, Nisia si minena-ena’ lale’, karengan Nisia si reiy’ mete’u kumelong en tou-Na.”14I ghenange’la wo i sani’pe’la em baya nyi’a i ti’i ampit e makauli-ulit wia nisea witu en sinaru ni Empung, rio te’a sea mepepureiyan e lelila’an, karengan eng kapualitan i ti’i eng kasa reiy’ si ka’ara’an, awes tare eng kumaceula se tou liminga nyi’a. 15Pe’inakutenola rio koo waar witu en sinaru ni Empung tanume siesa tou memema’ayang te’a mouw meirang, makaredeiy maabarla e lelila’an eng kaulitan i ti’i.16Ta’an liseiyenola e lo’odegh wo e reiy’ suci e maawes i tela eng kefasikan. 17E lelila’an nea maanap tanu e rumara kanker. Witu e nelet nea neiy i kaghorem si Himeneus wo si Filetus, 18se sime’epangomi waki eng kaulitan ampit maturu’la kaa eng kinato’oran ta eng kimelangouw wo ampit en tuana en tumerila e iman ne esa nga weteng tou.19Ta’an en to’otolan neiy i reta’la ni Empung i ti’i en te’etep wo e wa’ilna nyi’a mouw: “Tuhan si sumine’u seiy si kapunya’an-Na” wo “Susur tou si matotor e ngaran ni Tuhan satorona si tumele’ula eng kalewo’an.” 20Witu e wale wangko’ reiy’ i te atoan em perabot mas wo em perak, ta’an i te kangkasi eng kayu wo en tana’; eng ketare-tare pinake kaa e maksud mulia wo eng kesampetanna kaa e maksud reiy’ kasa mulia. 21Sa siesa tou si sumucila en touna waki kapualitan-kapualitan e lewo’, nisia si laa mamuali perabot em bale kaa e maksud mulia, nisia si kinudusla, si linoo’ waar laa paken ni tuangna wo neiy i sadiala witu en susur pepa’ayangen mulia.22Kaa ni’itu wa’akatenola en serit ne tou muda, ki’itenouw eng ka’adilan, eng kelale’an, e nupus wo en dame mewali-wali ampit nisea se maaleiy wia si Tuhan ampit e nate murni. 23Liseiyenola em poong-poong penero-neron, e we’engel wo e reiy’ waar. Nikoo koo mete’u kaa em poong-poong i ti’i e lumentutla pe’isingan,24kasuatan siesa hamba ni Tuhan si reiy’ toro me’ising, ta’an si lewo’ sa reiy’ rinda wia em baya ne tou. Nisia si lewo’ sa reiy’ sigha’ mawee teturu’, sabaar 25wo ampit e rinda si toro tumeper sitou pa’ar masu’usuk, karengan wo’o wona’ si Tuhan si meweweela kalempotan wia nisea kaa laa makedo’ wo ma’aka-aka wia nisea i ka’ayo sea sumine’u eng kaulitan, 26wo ampit en tuana nisea se minawena’as sumeup, karengan se neiy i kareta’mi waki we’etes ni Iblis e mina’akesouw nisea witu eng kepa’aranna.
1Kete’uanola kaa witu e nendo-nendo kesampetan e laa meiy e masa kapedisan. 2Sitou si laa meupusla en touna nuesa wo mamuali hamba e loit. Nisea se laa lumo’odegh wo tumingkeiyla en tou, nisea se laa mamuali menenero’, nisea se laa rumangu wia se tu’a wo se reiy’ mete’u metarumakase, se reiy’ mepadungla e agama, 3se reiy’ tongkoupusen, se reiy’ pa’ar medamean, se pa’ar mewewu’ulela sitou, se reiy’ mete’u mali en tou, se lela’, se reiy’ pa’ar e le’os, 4se pa’ar makhianat, se reiy’ maghenang e labot, se ma’asar-asar se mete’u, se lebe maki’itla en serit ta’an i te maki’itla si Empung.5Eng kenaramen lahiriah nisea se makelangla e raghes nea, ta’an witu e nulitna nisea se makelongla eng kaente’an nyi’a. Wa’akatenola sea i ti’i! 6Karengan witu e nelet nea niatoan se tou-tou ghimorem memene-menes witu em bale ne tou walina wo me’etes se wewene-wewene lewea’ se winuta’an ampit en dosa wo se kinuasa’ala e minegheghioan serit, 7se ma’anouw tu’u reiy’ maena-ena’ pa’ar turu’un ta’an se reiy’ makasine’u eng kaulitan.8Masuat tanu si Yanes wo si Yambres se simu’usuk si Musa, en tuanakan kangkasi nisea se simu’usuk eng kaulitan. Akal nea en teri wo iman nea e reiy’ taang uji. 9Ta’an tantu mouw nisea se reiy’ lumaa lebe maju, karengan tanu witu eng kapualitan ni Yanes wo ni Yambres, eng kawe’engelan nea tu’u e laa pakaloo’o-loo’ola i wee em baya ne tou.10Ta’an nikoo koo kimi’itouw en teturu’ku, eng kenaramen em patou-touangku, em pendiriangku, e imanku, eng kasabaarangku, e nupusku wo eng katentemangku. 11Nikoo koo kimi’itouw em pineme’itan pasiasa’an wo eng kapedisan tanu em pine’anku mouw waki Antiokhia wo waki Ikonium wo waki Listra. Em baya em pasiasa’an i ti’i em pine’anku wo si Tuhan si rimeta’ momi niaku witu nyi’a. 12Memang susur tou si pa’ar tumou rumaghes witu si Kristus Yesus si laa peme’itan en siasa, 13Kasuatan sitou lewo’ wo si le’ekok si laa maka’awesla eng kalewo’, nisea se maseipla wo i seipla.14Ta’an satorona koo minena-ena’ timiboiy witu eng kaulitan sinungkulmu mola wo e niemanmula, ampit e reiy’ maena-ena’ maghenang sitou timuru’ mola nyi’a wia nikoo. 15Ghenangenola kangkasi kaa waki nu oki’pe’ nikoo koo simine’u mouw eng Kaol Suci en toro meela hikmat wia nikoo wo tumeper nikoo witu eng kelawiran kaa e iman wia si Kristus Yesus.16Reiy’ sa mina’asa em patik neiy i ilhamla ni Empung e memang maka ka’ara’an kaa laa mewewee teturu’, kaa laa mapaloo’o-loo’ola eng kaselokan, kaa laa mapalele’osla eng kalakuan wo kaa laa dumidik sitou witu eng kaulitan. 17Ampit en tuana susur tou si kapunya’an ni Empung si laa pakalekepela i wee en susur pasiwo-siwon le’os.
1Witu en sinaru ni Empung wo ni Kristus Yesus si laa ma’akimla se tou matou-tou wo se minate, niaku ku maower ampit e maka uli-ulit wia nikoo demi em pinapaloo’o-loo’oan-Na wo kaa eng Keraja’an-Na: 2I abarola e nuwu’, tumiro-tiro’ mouw e le’os ka’apa reiy’ le’os e nedona, i papaloo’o-loo’o mola sapa en selok, togorenouw wo nge’enge’anola ampit e reiy’ sa mina’asa kasabaaran wo en teturu’.3Karengan e laa meiy e nedona, sitou si reiy’ mete’u kasi sumungkul en teturu’ segaya’, ta’an nisea se laa merurla se guru-guru i ki’it eng kepa’aran nea kaa laa mapateu-teula eng kepa’aran en talinga nea. 4Nisea se laa lumengela en talinga nea witu eng kaulitan wo muka’ nyi’a i wee e ne’umanen. 5Ta’an kuasa’anola en toumu witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan, sumabaarouw peme’itan, tuananola em pepa’ayangen mengengabar e Injil wo lekepenola e lukar pelayanannu!6Tanume en touku, e raa’ku muleiy mouw i patiisla tanume en sesempe wo noras eng kepepateku en tawi mouw. 7Niaku ku simampetola em palowa’an e le’os, niaku ku mina’ayo mola e warot kesampetan wo niaku ku miniara mola e iman. 8Teakan en tiniro’ mouw i wee niaku e mahkota eng kaulitan e laa i karuniala ni Tuhan wia niaku, Akim si adil, witu e nendo-Na; ta’an reiy’kan i te wia niaku, ta’an i te kangkasi wia em baya ne tou malelola eng ke’e eiy-Na.9Me’inakutouw rio makarengan meiy wia niaku, 10karengan si Demas si mineupusola eng kaoatan i yi’i wo tumele’ula niaku. Nisia si minae mouw waki Tesalonika. Si Kreskes si minea mouw waki Galatia wo si Titus si minea waki Dalmatia.11Lukas i te si minena’ ampit niaku. Eanomi si Markus wo alinomi sia wia nyi’i, karengan em pelayananna em pe’uku-ukumen i wee niaku. 12Si Tikhikus si neiyku mouw i papa’ali mea waki Efesus. 13Sa koo meiy wia nyi’i alini kangkasi eng karaiy neiyku i tele’umi waki Troas witu em bale ni Karpus wo kangkasi eng kaol-kaolku, eng kasa i paketa-ketare em perkamen i ti’i.14Aleksander, si sumesiwo tambaga i ti’i, si lakerouw simiwo eng kalewo’an wia niaku. Tuhan si laa sumuli’la nisia i ki’it em pasiwo-siwonna. 15Satorona nikoo kangkasi koo mategha-tegham wia nisia, karengan nisia si kasa masu’usuk en teturu’ ta. 16Witu e nedo perapitangku eng kasa ketare e reiy’ siesa tou tu’u si simawang niaku, em baya nea se timele’ula niaku – satorona eng kapualitan i ti’i te’a i pepepesa’anla wia nisea –,17ta’an si Tuhan si timeperola niaku wo kimeterola niaku, rio ampit e nieletangku e Injil ni’i abarla ampit eng kawutana wo em baya ne tou reiy’ Yahudi se lumingala nyi’a. Ampit en tuana niaku ku neiy’ i kareta’mi waki suma ni singa. 18Wo si Tuhan si laa mayami niaku waki susur em pe’inakuten e lewo’. Nisia si laa lumawirla niaku, i ka’ayo ku ghumorem witu eng Keraja’an-Na waki sorga. I wee Nisia mouw eng kamulia’an eng keure-urena! Amin.19Tabea wia si Priska wo si Akwila wo wia se me’urang ni Onesiforus. 20Erastus si minena-ena’ waki Korintus wo si Trofimus si neiyku i tele’ula witu eng ka’ada’an rara’an waki Miletus. 21Me’inakutouw meiy wia nyi’i nu reiy’pe’ noras eng ge’egher. Tabea waki si Ebulus wo si Pudes wo si Lanus wo si Klaudia wo waki em baya ne patuari. 22Tuhan si rumapitla e rohmu. E nupus karunia-Na e rumapitla nikouw!
1Waki si Paulus, hamba ni Empung wo si rasul ni Yesus Kristus kaa laa mepepiara e iman ne tou-tou pineleng ni Empung wo en tine’u witu eng kaulitan tanu em paloo’ola witu e raghes ta, 2wo en timo’otolela witu em paarapen lumaa em patou-touan kekal nu reiy’pe’ eng kinetareani en zaman neiy mouw i ta’arla ni Empung si reiy’ matowo, 3wo witu e nedo neiy i kepa’ar-Nala si minapaloo’o-loo’o mola e nuwu’-Na witu em paabaran e Injil e neiy mouw i emanla wia niaku minatoroan ampit em perenta ni Empung, Lumelawir ta.4Wia si Titus, urangku sah i ki’it e iman ta mewali: e nupus karunia wo en dame sejahtera waki si Ama’ Empung wo si Kristus Yesus, Lumelawir ta, e rumapitla nikoo. 5Niaku ku timele’u mola nikoo waki Kreta ampit e maksud i yi’i, rio koo tumu’utul sapa en torope’ tu’utulen wo rio koo tumataapla se penatua-penatua waki susur eng kota, tanu e neiy mouw i owerkula wia nikoo,6nyi’a i yi’i se tou-tou reiy’ si walulang, se makapunya i te esa tu’awewene, se oki-oki’na se matou-tou maka iman wo reiy’ mete’u i ture kaa se matou-tou reiy’ waar ka’apa matou-tou reiy’ minakale’os. 7Karengan tanume si tumetu’utul em bale ni Empung siesa penilik jema’at satorona si reiy’ si walulang, si reiy’ tingkeiy, si reiy’ rumerangu, si reiy’ mengoo’, si reiy’ mengengupi’, si reiy’ sorodo,8ta’an i te si pa’ar mawee tete’upan, si pa’ar sapa e le’os, si sama’, adil, saleh, si toro makuasala en tou 9wo si timiboiy witu e lelila’an ulit, e minatoroan ampit en teturu’ segaya’, rio sia makawoo ngume’enge’la sitou en tumo’otolela en teturu’ i ti’i wo si makawoo me’emanla se menenu’usuk-menenu’usuk nisia.10Karengan lakerouw se tou matou-tou reiy’ minakale’os, i paketa-ketare se witu e nelet nea nu timiboiy e nukum sunat. Ampit e lelila’an reiy’ si penoron nisea se maseipla eng genang. 11Se tou-tou tanu e ni’itu se lewo’ sa reiy’ penetan en suma nea, karengan nisea se mekacau kelaker ne me’urang ampit en timuru’la em baya e reiy’-reiy’ kaa laa maka’ato e nuntung mekeirangen.12Siesa tou waki kalangan nea, si nabi nea nuesa, si mekasa mouw limila’: “Dasar tou eng Kreta menenowo, tekapen lela’, rumera’abus malas.” 13Eng kasairian i ti’i e nulit. Kaa ni’itu togorenola sea ampit e ledos rio sea masegaya’ witu e iman,14wo e reiy’ mouw kasi mepepadungla e ne’umanen-ne’umanen Yahudi wo e nuku-nukum ni tou e limengemi waki kaulitan.15I wee se tou suci em baya nyi’a en suci; ta’an i wee se tou najis wo i wee se tou reiy’ maka iman e nesa tu’u reiy’la en suci, karengan le’os e akal ka’apa tu’u en suara nate nea e najis. 16Nisea se maaku sumine’u si Empung, ta’an ampit em pasiwo-siwon nea , nisea se kimelong Nisia, Nisea se kasa wuruk wo durhaka wo reiy’ makawoo sumiwo sapa e le’os.
1Ta’an nikoo, i abarola sapa e minatoroan ampit en teturu’ segaya’: 2Tuama tu’a satorona si matou-tou rinda, si paormaten, sama’, segaya’ witu e iman, witu e nupus wo witu eng katenteman.3Tuanakan kangkasi se wewene-wewene tu’a, satorona nisea se matou-tou tanume se tou-tou meraghes, te’a masero’, te’a mamuali hamba e nanggor, ta’an sigha’ maturu’la eng kapualitan-kapualitan e le’os 4wo ampit en tuana en dumidik se wewene-wewene muda meupusla si tu’atuama wo se oki-oki’na, 5matou-tou sama’ wo suci, rajing matu’utul e rumah tanggana, le’os ate wo lale’ wia si tu’atuamana, rio e Nuwu’ ni Empung te’a ojaten ne tou.6Tuanakan kangkasi se tou-tou muda; nge’enge’anola sea rio sea kumuasala en tou witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan 7wo siwonola en toumu nuesa e nesa pa’asa-asaran witu masiwo le’os. Satorona koo jujur wo kasa makauli-ulit witu en teturu’mu. 8Segaya’ wo reiy’ si woang witu em paabarannu i ka’ayo se kesaru se mineirang, karengan reiy’la eng kapualitan-kapualitan wuruk en toro i rangket neala tanume nikita.9Hamba-hamba satorona se lale’ wia si tuangna witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan wo mekepa’aren wia nisea, te’a mapero, 10te’a mawiles, ta’an satorona reiy’ maena-ena’ tulus wo lale’, rio ampit en tuana nisea witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan se malo’orla en teturu’ ni Empung, si Lumelawir ta.11Karengan e nupus karunia ni Empung e limawirola em baya se tou em pinakaloo’o-loo’o mola. 12Nisia si dimidik nikita rio kita tumele’ula eng kefasikan wo eng kepa’aran-kepa’aran eng kaoatan wo rio kita matou-tou sama’, adil wo meraghes wia eng kaoatan en teakan i yi’i 13ampit mengena-ngena’la em pelelekepan em paarapen ta e wuta e naruiy wo em pinapaloo’o-loo’oan eng kamulia’an ni Empung si Kasawangko’ wo si Lumelawir ta Yesus Kristus,14si simarakanola en tou-Na i wee nikita kaa laa mewewayala nikita witu e reiy’ sa mina’asa kalewo’an wo kaa laa mekekudusla I wee en tou-Na se esa umat, kapunya’an-Na nuesa, se rajing masiwo e le’os.15I abarola em baya nyi’a i ti’i, nge’enge’anola wo emanenola sitou ampit e reiy’ sa mina’asa kawibawa’annu.Te’a mouw wawean tou si mapokeiyla koo kumeng.
1Pakighenangola nisea rio sea tu’utuk wia se pemerenta wo se tou-tou makakuasa, lale’ wo timiro’ kaa laa metetuanala susur em papa’ayangen e le’os. 2Te’a mouw sea masero’, te’a mouw sea me’ising, satorona nisea se reiy’ maena-ena’ ramah wo marinda-rinda wia em baya ne tou.3Karengan eng ketareanna nikita kangkasi kita matou-tou witu eng kewantian: reiy’ lale’, seip, minamuali hamba e mineghe-ghioan nafsu wo eng kepa’aran, matou-tou witu eng kalewo’an wo eng kadangkean, lewo’, mereri’irisan.4Ta’an katoroan pakaloo’o-loo’ola eng kamura’an ni Empung, Lumelawir ta, wo e nupus-Na wia se tou, 5witu e nedo ni’itu Nisia si limawirola nikita, reiy’ karengan em pasiwo-siwon le’os en tinuana ta mola, ta’an eng karengan e rahmat-Na kaa e linele’an eng kinatouan sumeup wo kaa em bineruan em pina’ayangla e Roh Kudus,6e neiy mouw i era-Nala wia nikita kaa si Yesus Kristus, Lumelawir ta, 7rio kita, tanume sitou neiy i ulitla kaa e nupus karunia-Na, kita mekehak maka’ato em patou-touan kekal, minatoroan ampit em paarapen ta.8E lelila’an i yi’i e nulit wo niaku ku pa’ar rio nikoo ampit e neman mente’la nyi’a, rio nisea nu ma’emanouw wia si Empung se makauli-ulit me’inakut matuanala em pepa’ayangen e le’os. Ni’itu mouw e le’os wo makaka’ara’an i wee sitou.9Ta’an liseiyenola eng kapoongan penero-neron wo e we’engel, eng kapoongan en silsilah, em pesali’isi’an wo em pe’isingan tanume e nukum Taurat, karengan em baya ni’itu e reiy’ si ka’ara’an wo reiy’ sipenoron waya. 10Siesa tou bidat si mekasa maka rua mouw nge’enge’annula, satorona koo ma’akatla. 11Kete’uannu kaa sitou tanu ni’itu si uli-ulit seip wo ampit en dosana e minukum en touna nuesa.12Makarengan nisia nu neiyku mouw i papa’ali si Artemas ka’apa si Tikhikus wia nikoo, me’inakutouw meiy wia niaku wia Nikopolis, karengan em pinutusku mola kaa laa mena’ witu en tampa i ti’i eng keurean e noras eng ghe’egher i yi’i. 13Tulungenouw maka le’o-le’os si Zenas, si ahli Taurat i ti’i, wo si Apolos, witu em pakela-kelangan nea, rio sea reiy’ kakurangan wo’o sapa.14Wo i waya mola se tou-tou ta kangkasi se ma’ajar matuanala em pepa’ayangen e le’os rio toro mewewutala em pemandungen em patou-touan eng kapoongna, rio em patou-touan nea te’a o reiy’ mee wu’ana.15Tabea waki em baya ne tou mewali-wali niaku wia nyi’i wo i pa’ayo mola en tabeaku wia nisea se meupusla nikeiy witu e iman. E nupus karunia e rumapitla nikouw nu waya!
1Waki si Paulus, siesa tou ukuman karengan si Kristus Yesus wo waki si Timotius patuari ta, wia si Filemon i koupus, si ka’ampit esa nga papa’ayangan o nikeiy 2wo wia si Apfia si patuari ta wewene wo wia si Arkhipus, si ka’ampit ta esa nga pe’inakutan wo wia se jema’at witu em balemu: 3E nupus karunia wo en dame sejahtera waki si Empung, Ama’ ta, wo waki si Tuhan Yesus Kristus e rumapitla nikouw.4Niaku ku matotor en syukur wia si Empungku, susur ku i kaghenang nikoo witu en sesombayangengku, 5karengan niaku ku liminga tanume e nupusmu wia em baya se tou kudus wo en tanume e imanmu wia si Tuhan Yesus. 6Wo niaku ku masombayang, rio em pa’asa-asa’annu witu e iman eng kumi’it ma’ayangla en tine’u laa e le’os witu e nelet ta i wee si Kristus. 7Waki upusmu eng kina’atoangku mola eng kalelaya’an wangko’ wo eng kaketeran, karengan e nate ne tou-tou kudus e ni’ibormu mola, patuariku.8Kaa ni’itu, ma’anouw tu’u witu si Kristus niaku ku makapunya eng kabebasan wuta kaa laa mepeperentala wia nikoo sapa e lewo’ sa reiy’ tuanannula, 9ta’an maghenang e nupusmu i ti’i, eng kasa le’os niaku ku kumiwee nyi’a waki nikoo. Niaku, si Paulus, si mina tu’a mouw, awes kangkasi en teakan si pinenjarala karengan si Kristus Yesus,10ma’ayola em pengiween wia nikoo tanume sioki’ku si niatoku kasuatan niaku nu witu em penjara, nyi’a i yi’i si Onesimus 11– ketareanna memang nisia si reiy’ maka ka’ara’an wia nikoo, ta’an en teakan si kasa maka ka’ara’an wia nikoo ma’anouw tu’u wia niaku. 12Nisia si neiyku i reo mareng wia nikoo – nisia, nyi’a i ti’i si wu’ana e nateku –. 13E nulitna niaku ku pa’ar metetaang nisia wia nyi’i tanume si sawelmu kaa melelayanla niaku eng keurean niaku nu pinenjara karengan e Injil,14ta’an sa reiy’ ampit e ni’iyonannu, niaku ku so’o sumiwo wo’o sapa, rio e le’os i ti’i te’a petetuanannula tanumokan ampit em papupusan, ta’an i te ampit em pa’ar eng kepa’aran. 15Karengan wo’o wona’ kaa ni’itu mouw nisia si neiy i ta’atasla reiy’ ure wia nikoo’, rio koo toro sumungkul nisia i wee eng keure-urena, 16si reiy’ mouw kasi tanume si hamba, ta’an i te lumantouwla ta’an si hamba, nyi’a i ti’i tanume si patuari i koupus, wia niaku si tuana mouw, sapape’ kasi wia nikoo, le’os eng kenaramen ni tou ka’apa tu’u witu si Tuhan.17Sa koo mapokeiyla niaku ku ka’ampitmu esa nga iman, sungkulenouw sia tanukan niaku nuesa. 18Wo sa sia rimugi mola nikoo ka’apa tu’u minutang wia nikoo, i pesa’anola em baya nyi’a i ti’i wia niaku – 19niaku, si Paulus, jumamin nyi’a ampit em patikan e lawasku nuesa: niaku ku laa mear nyi’a – rio te’a kulumila’la: “I pesa’anola em baya nyi’a i ti’i wia nikoo!” – karengan nikoo koo minutang wia niaku, nyi’a i ti’i en toumu nuesa. 20Yon patuariku, satorona nikoo koo maka ka’ara’an wia niaku witu si Tuhan: Iborenola e nateku witu si Kristus!21Ampit ma’eman witu eng kelale’annu, ni’i patikkula nyi’i wia nikoo. Niaku ku mete’u, e lumantouwla ta’an em pengiweengku i yi’i e laa tuanannula. 22Witu e ni’itu tumiro’ mouw kangkasi meweweela tete’upan wia niaku, karengan niaku ku maarap kaa en sesombayangennu niaku ku laa i warengla wia nikoo.23Tabea wia nikoo waki si Epafras, si ka’ampitku esa nga penjara karengan si Kristus Yesus, 24wo waki si Markus, Aristarkhus, Demas wo si Lukas, se ka’ampit-ka’ampit esa nga papa’ayangangku. 25E nupus karunia ni Tuhan Yesus Kristus rumapitla e roh miouw!
Empung minee nuwu’ ampit nieletan ni Oki’-Na 1Nu reiy’ mouw witu en zaman eng ketareanna Empung si minenou-noupouw wo witu e reiy’ sa mina’asa eng kenaramen simusuiy wia se nene moyang ta ampit em pinaeletan ne nabi-nabi, 2takar wia en zaman kesampetan i yi’i Nisia si masusuiy mola wia nikita ampit e nieletan ni Oki’-Na, si neiy mouw i tataap-Nala tanume si mekehak sumungkul e reiy’ sa mina’asa em bia. Karengan Nisia Empung si simiwo mola eng kaoatan minapekasana. 3Nisia nyi’a mouw si sena’ eng kewangko’an ni Empung wo lumian e nasar si Empung wo timobol e reiy’ sa mina’asa em bia ampit e nuwu’-Na wuta eng kakuwasa’an. Wo Nisia nu simampetouw timuanala em palenasan en dosa, Sia rumuber witu esa nga weka lele’os Ni Kasawangko’, waki tampa rakek,4e wa’akat lebe rakek ta’an se malaikat-malaikat, masuat tanu e ngaran neiy i karuniala wia-Nisia e wa’akat lebe wangun ta’an e ngaran nea.Oki’ ni Empung si lebe rakek ta’an se malaikat-malaikat 5Karengan wia si seiy ku’a re’en witu e nelet ne malaikat-malaikat i ti’i e mekasa mouw Sia lumila’la: “Oki’-Ku Nikoo! Nikoo koo neiy mouw i peurang-Kula wia e nendo i yi’i?” wo “Niaku ku laa mamuali Ama’-Na, wo Nisia si laa mamuali Oki’-Ku?”6Wo eng katoroan Nisia nu mali kasi si Oki’-Na si polon meiy wia eng kaoatan, Nisia si limila’: “Em baya ne malaikat ni Empung se lewo’ sa reiy’ sumempe Nisia.” 7Wo en tanume se malaikat-malaikat Nisia si limila’: “En simiwo se malaikat-malaikat-Na minamuali reghes tumokol wo se sumesempung-sumesempung-Na minamuali layas e napi.”8Ta’an en tanume si Oki’ Nisia si limila’: “Reruberan-Nu, ee Empung, en tataap i wee e mapawee-weena wo eng keurena, wo e wulu’ eng karaja’an-Nu nyi’a mouw e wulu’ eng kaulitan. 9Nikoo koo meupusla eng ka’adilan wo mari’iris eng kawurukan; karengan e ni’itu si Empung, Empung-Mu si minisu’ mola Nikoo ampit e lana tanume eng kowa’ kepa’aran, e limantouwla se ka’ampit-ka’ampit kaasa-Mu.”10Wo: “witu eng ketareanna, ee Tuhan, Nikoo koo rimeta’ mola en to’otolan em bumi, wo e langit nyi’a mouw en siniwo e lawas-Mu. 11Em baya nyi’a i ti’i e laa mapuneng, ta’an Nikoo koo minena-ena’ wia, wo em baya nyi’a i ti’i e laa mamuali ure tanu e labung; 12tanu eng karaiy Koo laa lumangkunla nisea, wo tanu em pematimea’an nisea laa soupen, ta’an Nikoo koo minena-ena’ masuat, wo en te’un-te’un-Nu e reiy’ sikinesampetan.”13Wo wia si seiy ku’a re’en witu nelet ne malaikat i ti’i e mekasa mouw Sia lumila’: “Rumuberouw witu esa nga weka lele’os-Ku, i ka’ayo siwong-Ku se kesaru-kesaru-Mu mamuali kontoiyan e ne’a-Mu?” 14E reiy’ ku’a re’en nisea nu waya nyi’a mouw se roh-roh masempungla, se neiy i toke kaa laa mesesempungla nisea nu lewo’ sa reiy’ maka’ato kelawiran?
Eng kelawiran e wangko’ 1Karengan e ni’itu e lewo’ sa reiy’ lebe maato-ato kita mawee ghenangla sapa e lininga ta mola, rio kita te’a i ayur alin en so’oso’.2Karengan sa e nuwu’ neiy i lila’la ampit e nieletan ne malaikat-malaikat e minena-ena’ pepaken, wo susur eng kaselokan wo eng kareiy’lale’an e maka’ato sesuli’ kewaarna, 3kumura ku’a re’en o kita laa i kaliseiyi, sa wona’na kita meghio-ghiola eng kelawiran kaselana i ti’i, eng ketare-tarena neiy i abarla ni Tuhan wo nisea se liminga mola nyi’a, wia nikita ampit eng kenaramen toro emanela, kasuatan 4Empung si time’etepla eng kasairian nea karengan eng kowa’-kowa’ wo e maka’erangen-maka’erangen wo karengan e mineghio-ghioan em pinapaloo-loo’an eng kakuwasa’an wo eng karunia e Roh Kudus, em pinemete-meteng-Nala i ki’it eng kepa’aran-Na.Yesus esa nga edo lebe kumeng ta’an se malaikat-malaikat 5Karengan e reiy’ wia se malaikat-malaikat o neiy mouw i tu’utuk-Nala eng kaoatan e laa meiy, em pasusuiyentala i yi’i. 6Wawean tou si mekasa mouw mee kasairian witu e nesa nats, em pokeiyna: “Sapa ku’a re’en sitou, i ka’ayo Koo maghenang nisia, ka’apa oki’ ni tou, i ka’ayo Koo mepadungla nisia?7Ta’anouw Nikoo koo simiwo mola nisia i wee e nedo potot oki’ lebe kumeng ta’an se malaikat-malaikat, wo minahkota mola nisea ampit eng kewangko’an wo en sighi’, 8e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e neiy-Mu mouw i tu’utukla witu e wawa’ e ne’a-Na.” Karengan witu metetu’utukla e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa wia-Nisia, reiy’la e nesa tu’u neiy i kawi-Nala, o reiy’ tu’utuk wia-Nisia. Ta’an en teakan i yi’i e reiy’pe’ linoo’ ta, kaa e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e neiy mouw i tu’utukla wia-Nisia.9Ta’an Nisia, i wee e nedo potot si siniwo oki’ lebe kumeng ta’an se malaikat-malaikat, nyi’a i ti’i si Yesus, loo’on ta, eng karengan em peme’itan em patean, si minahkota’ala ampit eng kewangko’an wo en sighi’, rio karengan e nupus karunia ni Empung Nisia si me’anla em patean i wee em baya ne tou. 10Karengan e memang minatoroan ampit eng ka’ada’an ni Empung – e niwee-Nisia wo karengan-Nisia e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en siniwola –, nyi’a i ti’i Empung si minaali kelaker tou wia eng kewangko’an, o kangkasi minanginreiy’siperoanla si Yesus, si mina’akala nisea witu eng kelawiran, ampit em peme’itan.11Karengan Nisia si kimudusla wo nisea se kinudusla, nisea nu waya se asal waki si Esa; ni’itu mouw eng karenganna Nisia si reiy’ meirang matotorla nisea patuari, 12em pokeiy-Na: “Niaku ku laa mabarla e ngaran-Nu wia se patuari-patuari-Ku, wo melo’o-lo’or Nikoo witu eng keuneran ne jema’at,”13wo kasi: “Niaku ku laa meela ka’emanan wia-Nisia,” Wo kasi: “Eng kaulitna, i yi’i mouw Niaku wo se oki-oki’ neiy mouw i weela ni Empung wia-Niaku.” 14Karengan se oki-oki’ i ti’i nyi’a mouw se oki-oki’ waki raa’ wo le’ona, takar Nisia kangkasi si minamuali masuat ampit nisea wo si minaka’ato weteng witu eng ka’ada’an nea, rio karengan eng kinepatean-Na Sia munengla nisia, nyi’a i ti’i si Iblis, si makuwasa witu em patean; 15wo rio ampit e lalan tuana Nisia si mayala nisea se esa nga umur em patou-touan nea se witu eng gorem em pehamba’an eng karengan e nide’na witu em patean.16Karengan eng kaulitna, e reiy’ se malaikat-malaikat se i koupus-Nala, ta’an se see’ ni Abraham se i pakeupus-Nala. 17Ni’itu mouw eng karenganna, takar witu e reiy’ sa mina’asa kapualitan Nisia si lewo’ sa reiy’ i pasuatela ampit se patuari-patuari-Na, rio Sia mamuali Imam Wangko’ si minee en tongkoupusen wo si lale’ wia si Empung kaa laa melele’osela en dosa ne minapekasa bangsa. 18Eng karengan Nisia nuesa si pineme’itanola karengan em pewa’awa’an, takar Sia toro male’ nisea se wina’awa’ala.
Yesus si lebe rakek ta’an si Musa 1Karengan e ni’itu, heiy patuari-patuari e kudus, se minaka’ato weteng witu em pakeretan sorgawi, tumu’usouw wia si Rasul wo si Imam Wangko’ paakun tala, nyi’a i ti’i si Yesus, 2si lale’ wia Nisia si timataapola-Nisia, tanu eng kumura si Musa tu’u si lale’ witu se pakasa’an em bale-Na. 3Karengan Nisia si paloo’on waar maka’ato eng kewangko’an lebe wangko’ ta’an si Musa, masuat tanu si kasasigha’ em bangunan si lebe pasighi’in ta’an em bale siniwona. 4Karengan susur em bale neiy i redeiy niesa tou kasasigha’ em bangunan, ta’an si kasasigha’ em bangunan e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa nyi’a mouw si Empung.5Wo si Musa si memang lale’ witu se pakasa’an em bale ni Empung tanume si sumesempung kaa laa mee kasairian en tanume en sapa e laa i abarla kamurian, 6ta’an si Kristus si lale’ tanume si Oki’ mekapalala em bale-Na; wo em bale-Na nyi’a mouw nikita, sa kita i ka’ayola witu eng kesampetanna o ta te’etep timiboiy witu em pa’emanen wo em paarapen ni’i pesawa’ tala.Minapuneng karengan timele’u e neman 7Karengan e ni’itu, tanu neiy i lila’la e Roh Kudus: “Wia nendo i yi’i, sa kouw luminga en totor-Na, 8te’a mouw pekeketen e natemu tanu witu eng kaupi’an witu e nedo pewa’awa’an waki patar kaerisan,9witu e wisa se nene moyangmu mina’awa’la Niaku ampit e lalan mewewa’awa’ Niaku, ma’anouw tu’u sea limoo’ em pasiwo-siwon – pasiwo-siwongKu, e nepat nga pulu’ nge te’un eng keurena. 10Ni’itu mouw eng karenganna Niaku ku moupi’ wia se makateper i ti’i, wo lumila’: Reiy’ sea seip ate, wo nisea se reiy’ sumine’u e lalan-Ku, 11i ka’ayo Aku timiwa’ witu eng kaupi’ang-Ku: Nisea se reiy’ laa ghumorem mea witu en tampa niena’ang-Ku.”12Mategha-teghamouw, heiy patuari waya, rio witu nelet miouw te’a ka’atoan siesa tou e natena e lewo’ wo si reiy’ ma’eman eng karengan nisia si timele’umi e neman waki si Empung matou-tou. 13Ta’an nge’enge’anola siesa wia se walina susur e nendo, eng keurean torope’ ni’i lila’la “nendo i yi’i”, rio te’a wawean witu nelet miouw si minakete natena karengan e le’ekok wiles en dosa.14Karengan nikita ta minaka’ato mola weteng witu si Kristus, asal i te kita te’etep tumiboiy i ka’ayo wia eng kesampetanna witu eng ka’emanan e neman ta eng ketarena. 15Ta’an sakawisa e mekasa mouw i lila’la: “Wia nendo i yi’i, sa kouw luminga en totor-Na, te’a mouw pekeketenla e natemu tanu witu eng kaupi’an”,16Seiy ku’a re’en nisea se timo’ori eng kaupi’an ni Empung, ma’anouw tu’u sea liminga en totor-Na? E reiy’ ku’a re’en nisea nu waya se rimo’umi waki Mesir witu em pa’aka-aka’an ni Musa? 17Wo seiy ku’a re’en si neiy i kakeupi’-Nala epat nga pulu’ ngete’un eng keurena? E reiy’ ku’a re’en nisea se simiwo en dosa wo e mayat nea e mineteta’ateran waki patar kaerisan? 18Wo seiy ku’a re’en si neiy mouw i tiwa’-Nala, kaa nisea se reiy’ laa ghumorem mea waki tampa niena’an-Na? E reiy’ ku’a re’en nisea se reiy’ lale’? 19Tuana mouw kita lumoo’, kaa nisea se reiy’ mete’u ghumorem eng karengan e reiy’ kapa’emanan nea.
1Karengan e ni’itu, le’osouw kita tumegham, rio te’a wawean tou witu nelet miouw si’i papokeiyla neiy i katele’u, ma’anouw tu’u en ta’ar laa ghumorem mea witu eng gorem e nena’an-Na em pepakene’. 2Karengan wia nikita neiy i abarla kangkasi e nabar mekepa’aren masuat tanu wia nisea, ta’an e nuwu’ i paabaran i ti’i e reiy’ si ka’ara’an i wee nisea, karengan e reiy’ timou mewali-wali karengan e neman ampit nisea se liminga nyi’a3Karengan nikita nu maka eman, ta laa ghumorem mea witu en tampa ena’an tanu neiy i lila’-Nala: “I ka’ayo Niaku ku timiwa’ witu e nupi’-Ku: Nisea se reiy’ laa ghumorem mea witu en tampa niena’ang-Ku,” ma’anouw tu’u em pepa’ayangen-Na en simampetouw rengan eng kaoatan siniwola. 4Karengan en tanume e nendo kapitu e mekasa mouw neiy i lila’la witu e nesa nats: “Wo si Empung si minena’ witu e nendo kapitu waki reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangen-Na.” 5Wo witu e nats i ti’i e wacan ta: “Nisea se reiy’ laa ghumorem mea witu en tampa niena’ang-Ku.”6Ni’itu mouw e leno mouw, kaa wawean kelakerna ne tou se laa ghumorem mea witu en tampa niena’an i ti’i, kasuatan nisea e wia nisea lebe ketareanna neiy i abaran e nabar mekepa’aren i ti’i, se reiy’ ghimorem karengan eng kareiy’lale’an nea. 7Karengan e ni’itu Nisia si timataapla kangkasi e nesa nendo, nyi’a i ti’i “e nendo i yi’i”, eng katoroan Nisia nu pira mola eng keure mawee nuwu’ ampit nieletan ni Daud tanu neiy i lila’la witu natas: “Wia nendo i yi’i, sa kouw luminga en totor-Na, te’a mouw i pekeketenla natemu!”8Karengan, sa wona’na si Yosua si minali mola nisea ghimorem mea witu en tampa niena’an, tantu mouw si Empung si reiy’ laa mengila-ngila’ kamurian en tanume e nesa endo walina. 9Ni’itu mouw en timiro’pe’ e nesa endo ena’an, e nendo kapitu, i wee se umat ni Empung. 10Karengan seiy i te si ghimoremouw mea waki tampa niena’an-Na, nisia nuesa si minena’ momi waki e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangenna, masuat tanu si Empung minena’mi waki pepa’ayangen-Na. 11Karengan e ni’itu le’osouw kita me’inakut kaa laa ghumorem mea witu eng gorem e niena’an i ti’i, rio te’a siesa tou tu’u si’i kawolon karengan kimi’itla e nasaran eng kareiy’lale’an i ti’i kangkasi.12Karengan e nuwu’ ni Empung e matou-tou wo nente’ wo e lebe tarem ta’an en santi makaweren rua wisa i te tu’u; sia si matude’ kasa ghorem i ka’ayo tuma’atasla si imukur wo e roh, em buku-wukuna wo em be’enek; sia si makawoo mememange’anla em pemili-milingen wo eng genang e nate ta. 13Wo reiy’la siesa makhluk tu’u si neiy i kakirong witu en sinaru-Na, karengan e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em poteiy wo neiy i kawuka’ witu en sinaru em beren-Na, e wia-Nisia kita lewo’ sa reiy’ meela e wewingkotna.Yesus si tanume si Imam Wangko’ 14Karengan nikita en teakan kita makapunyala si Imam Wangko’ Kewangko’, si limeasome em baya e langit, nyi’a i ti’i si Yesus, Oki’ ni Empung, le’osouw kita te’etep tumiboiy witu em paakuan e neman ta. 15Karengan si Imam Wangko’ punya ta, si reiy’ mouw i te imam wangko’ reiy’ mete’u kumi’it me’anla eng kalewea’an-kalewea’an ta, eng kapurikitna si masuat ampit nikita, Nisia si wina’awa’anola, ta’an i te si reiy’ simiwo en dosa. 16Karengan e ni’itu meiy mouw kita ampit wuta eng kaberanian kita tumawila e reruberan e nupus karunia, rio kita maka’ato e nupus o rendem wo matola e nupus karunia kaa laa maka’ato e na’ale’an ta witu nedona.
1Karengan susur imam wangko’, se pinelengi waki elet ne tou, neiy i tataapla i wee se tou witu em paato-atoan nea ampit si Empung, rio sia mapasempela en sesempe wo en tetule karengan en dosa. 2Nisia si lewo’ sa reiy’ mete’u mangarti se tou-tou waluiy wo se tou-tou e seip, karengan nisia nuesa si wuta eng kalewea’an, 3e malewo’sareiy’la nisia kaa laa mapasempela en tetule karengan en dosa, e reiy’ i te i wee se umat, ta’an kangkasi i wee en touna nuesa.4Wo e reiy’ siesa tou tu’u si medo eng kaorematan i ti’i i wee en touna nuesa, ta’an si kineret ni Empung i wee e ni’itu, tanu e minamuali mola ampit si Harun. 5Tuana mouw kangkasi si Kristus si reiy’ mewangko’la en tou-Na nuesa ampit e mamuali Imam Wangko’, ta’an si winangko’la ni Sia si minee nuwu’ wia-Nisia: “Oki’-Ku Nikoo! Nikoo koo neiy mouw i peurang-Kula wia e nendo i yi’i”,6tanu eng kumura nuwu’-Na witu e nesa nats walina: “Nikoo nyi’a mouw si Imam i wee eng keure-urena, i ki’it e natoran ni Melkisedek.”7Witu em patou-touan-Na tanume sitou, Nisia si minapasempe mola en sombayang wo em paaleiyen ampit e rebek wo e nga’angal wia Nisia, si makawoo limawiri-Nisia waki patean, wo karengan eng kelale’an-Na Nisia si lininga mola. 8Wo ma’anouw tu’u Sia nyi’a mouw si Oki’, Nisia si minetete’u mola minamuali lale’ waki sapa em pineme’itan-Na momi9wo nu treiy’ mouw Nisia nu mina’ayola eng kareiy’siperoan-Na, Nisia si minamuali poong eng kelawiran e ke’ekel i wee em baya ne tou se lale’ wia-Nisia, 10wo Nisia si kineret ni Empung minamuali Imam Wangko’, i ki’it e natoran ni Melkisedek.[Nge’enge’ rio te’a tumele’u e neman] 11En tanume eng kapualitan i ti’i kelaker e lewo’ sa reiy’ i lila’ meiyla, ta’an em pedis laa i pewewelarla, karengan nikouw kouw kepa’ mouw witu eng kapualitan melelingala.12Karengan ma’anouw tu’u kouw, loo’oni waki ruuna e nedo, e lewo’ sa reiy’na mouw mamuali menenuru’, nikouw kouw mepadunge’ kasi turu’unla en to’otolan-to’otolan em poong waki pinapaloo’-loo’an ni Empung, wo nikouw kouw mepadunge’la en susu, e reiy’ kekaanen kete. 13Karengan seiy i te si mepadunge’la en susu nisia si reiy’ mamangartila en teturu’ en tanume eng kaulitan, karengan nisia nyi’a mouw si anakoki. 14Ta’an eng kekaanen kete nyi’a mouw i wee se tou-tou sela mouw, eng karengan se makapunyala em pancaindra minelati kaa laa mememange’ala e le’os waki e lewo’.
1Karengan e ni’itu meiy mouw kita tumele’ula en to’otolan-to’otolan kasa ketare-tare waki teturu’ en tanume si Kristus wo mera wia eng kapaselana kasa. Te’a mouw kita rumeta’la kasi en to’otolan pakedo’an waki pasiwo-siwon – pasiwo-siwon e reiy’ si penoron, wo en to’otolan ka’emanan wia si Empung, 2nyi’a i ti’i en teturu’ en tanume minegheghioan pebaptisan, pate’upan e lawas, kato’oran ne tou-tou minate wo e nukuman ke’ekel. 3Wo e ni’itu mouw e laa siwon ta, sa si Empung si miyonla nyi’a.4Karengan nisea se mekasa mouw tinerangla e natena, se mekasa mouw me’an eng karunia sorgawi, wo se mekasa mouw maka’ato weteng witu e Roh Kudus, 5wo se mine’ani e nuwu’ e le’os waki si Empung wo eng karunia-karunia eng kaoatan e laa meiy, 6ta’anouw se timele’u e neman kasi, se reiy’ wona’na werunela mekasape’ kasi tanu en tuana, i ka’ayo sea makedo’, karengan nisea se simalibla kasi si Oki’ ni Empung i wee en tou nea wo simero’la-Nisia witu en saruan ne kelakeran.7Karengan en tana’ e mase’esep en dano naro e re’eregh matumpami witu natasna, wo mawua’la en tanemen-tanemen makaka’ara’an wia nisea nu mina’ayangla nyi’a, se minaka’atomi berkat waki si Empung; 8ta’an sa wona’na en tana i ti’i e minua’la kongkom tetunean wo en dukut tetunean, e reiy’ mouw sia makaka’ara’an wo tawi mouw witu eng kutok, eng kimawus ampit em pinatunuan.Tumiboiy te’etep wia em paarapen 9Ta’an, heiy patuari-patuariku i koupus, ma’anouw tu’u keiy lumila’ tuana en tanume nikouw, keiy ma’eman, kaa nikouw kouw makapunya e wo’o sapa lebe le’os, en tima’apung kelawiran. 10Karengan si Empung si reiy’ e reiy’ adil, i ka’ayo Sia limiurla em pepa’ayangennu wo nupusmu neiy miouw i papa’atola witu e ngaran-Na kaa em pasempungan niouw wia se tou-tou kudus, em patuanan niouwpe’la i ka’ayomi en teakan.11Ta’an nikeiy keiy pa’ar, rio kouw siesa o siesa mapa’atola eng kauli-ulitan e masuat kaa laa mememualila em paarapennu esa kapunya’an en tantu, i ka’ayo wia eng kesampetanna, 12rio kouw te’a mamuali kepa’, ta’an mamuali maki’i-ki’it – maki’i-ki’it nisea eng karengan e neman wo eng kasabaaran maka’ato weteng witu en sapa neiy i ta’arla ni Empung.13Karengan eng katoroan si Empung nu mineela en ta’ar-Na wia si Abraham, Nisia si timiwa’ kaa en tou-Na nuesa, karengan e reiy’la tou si lebe rakek ta’an Nisia, 14em pokeiy-Na: “Eng kaulitna Niaku ku laa merkatla nikoo makaloko-lokon wo laa sumiwo nikoo kasa laker.” 15Abraham si mina’ena’ ampit en sabaar wo ampit en tuana nisia si minaka’ato sapa neiy i ta’arla wia nisia.16Karengan sitou si tumiwa’ kaa sitou lebe rakek, wo en tiwa’ i ti’i e mamuali esa kate’etepan i wee nisia si kimawusla e reiy’ sa mina’asa peroan. 17Karengan e ni’itu, kaa laa lebe mapa’emanla nisea nu mekehak sumungkul en ta’ar i ti’i witu eng katantuan eng katenggolan-Na, Empung si mina’akesola en tou-Na ampit en tiwa’, 18rio karengan e rua pakaloo’o-loo’ola e reiy’ masou-soup, en tanume e wisa si Empung si reiy’ wona’na matowo, nikita si masero en teterungan, kita minaka’ato e lelupu kaente’ kaa laa mekeka’apang em paarapen e rimeta’ witu en saruan ta.19Em paarapen i ti’i nyi’a mouw em belangouw kaente’ wo aman i wee si imukur ta, e neiy mouw i suwa’la i ka’ayo mea waki muri em peremel, 20witu e wisa si Yesus si ghimoremouw tanume si Timani’’ i wee nikita, eng katoroan Nisia, i ki’it e natoran ni Melkisedek, si mamuali Imam Wangko i ka’ayo eng keure-urena.
Kristus wo si Melkisedek 1Karengan si Melkisedek nyi’a mouw si raja Salem wo si imam ni Empung Si Kasarakek; nisia si minea sumungkul si Abraham eng katoroan si Abraham nu marengi waki kimalala se raja-raja, wo merkatla nisia. 2Wia nisia tu’u si Abraham si mineela esa nga mapulu’ waki em baya nyi’a. I ki’it em penoron e ngaranna Melkisedek nyi’a mouw si kasa ketare-tare raja eng kaulitan, wo kangkasi si raja Salem, nyi’a i ti’i si raja e le’os eng kale’osan. 3Nisia si reiy’ meke ama’, si reiy’ maka ina’, si reiy’ maka silsila, e nendona e reiy’ si kinetareani wo em patou-touanna e reiy’ sikinesampetan, wo eng karengan nisia si siniwola masuat ampit si Oki’ ni Empung nisia si minena-ena’ minamuali imam i ka’ayo eng keure-urena.4Weeanola ghenang kumura eng kewangko’na ni tou i ti’i, wia nisia si Abraham, ama’ ne opo’ ta, si mineela esa nga mapulu’ waki e reiy’ sa mina’asa eng kinaat kasa le’os. 5Wo nisea se waki se oki-oki’ ni Lewi, se minaka’ato en jabatan imam, se minaka’ato lukar, i ki’it e nukum Torat, kaa laa mapurut esa nga mapulu’ wia se umat Israel, nyi’a i ti’i wia se patuari-patuari nea, ma’anouw tu’u nisea i yi’i kangkasi nyi’a mouw se see’ ni Abraham. 6Ta’an si Melkisedek, si reiy’ see’ nea, si mapurut esa nga mapulu wia si Abraham wo maberkatla nisia, ma’anouw tu’u nisia mouw si makapunya en ta’ar.7Memang e reiy’ mete’u kelongen, kaa si lebe kumeng si berkatela ni lebe rakek. 8Wo wia nyi’i se tou-tou reiy’ ke’ekel se minaka’ato esa nga mapulu, wo maname Nisia, en tanume Nisia wineean kasairian, kaa Nisia si matou-tou. 9Takar en toro mouw i lila’la, kaa ampit e nieletan ni Abraham em pinuruti kangkasi esa nga mapulu’ waki si Lewi, si mekehak maka’ato esa nga mapulu’, 10karengan nisia si witupe’ e nouwak ni ama’ ni opo’na, eng katoroan si Melkisedek nu simungkul si ama’ ni opo’na i ti’i.Kristus nyi’a mouw si Imam lebe rakek ta’an si Harun 11Karengan e ni’itu, sa wona’na karengan e imamat ni Lewi o ka’ayoanola eng kareiy’siperoan – eng karengan e imamat i ti’i se umat Israel se simungkulola en Torat – sapa ku’a re’en eng karenganna mepadunge’ siesa tou walina i tataapla mamuali imam wangko’ i ki’it e natoran ni Melkisedek wo en tanume nisia si reiy’ neiy i lila’la i ki’it e natoran ni Harun? 12Karengan, sa wona’na e imamat e masoup, ampit e nuesana e laa masoup kangkasi e nukum Torat i ti’i.13Karengan Nisia, si neiy i maksutla wia nyi’i, si neiy i kaghorem suku walina; wia se suku i yi’i e reiy’la siesa tou tu’u si mekasa mouw sumempungla waki mezbah. 14Karengan eng kinete’uanola em baya ne tou, kaa si Tuhan ta si asal waki se suku Yehuda wo en tanume se suku i ti’i si Musa si reiy’pe’ ma’an mekasa limila’la wo’o sapa tu’u en tanume se imam-imam15Wo eng kapualitan i ti’i e wa’akat lebe pakaloo’o-loo’ola, sa wona’na i tantula siesa imam walina i ki’it eng kenaramen ni Melkisedek, 16si mamuali imam si reiy’ tumo’otolela witu e natoran-natoran ni tou, ta’an si tumo’otolela witu em patou-touan e reiy’ mete’u mapuneng. 17Karengan en tanume Nisia si wineean kasairian: “Nikoo nyi’a mouw si Imam i wee eng keure-urena, ki’it e natoran ni Melkisedek.”18Memang e nesa ukum neiy i ro’umi eng ketareanna em po’opolela, sa e nukum i ti’i e reiy’ makapunyala kaente’an wo karengan e ni’itu e reiy’ maka ka’ara’an, 19– karengan e nukum Torat eng kasa reiy’ maali eng kareiy’siperoan – ta’an en teakan neiy i lentuti em paarapen e lebe le’os, e metetawila nikita wia si Empung.20Wo masuat tanu eng kapualitan i yi’i e reiy’ minamuali sa reiy’ ampit en tiwa’ – memang nisea se minamuali mouw imam reiy’ ampit en tiwa’, 21ta’an Nisia ampit en tiwa’, si tinotorla ni Sia si minee nuwu’ wia-Nisia: “Tuhan si timiwa’ mola wo Nisia si reiy’ laa menesel: Nikoo nyi’a mouw si Imam i wee eng keure-urena” –22tuanakan kangkasi si Yesus nyi’a mouw si eram waki e nesa teta’aran e lebe ente’. 23Wo witu eng kasa ka’asa’an eng kelakerna nisea se minamuali mouw imam, karengan nisea se niape’ ni patean kaa laa mena-ena’ jumabat imam. 24Ta’an, karengan Nisia si minena-ena’ eng keure-urena, imamat-Na e reiy’ mete’u mera wia se tou walina.25Karengan e ni’itu Nisia si makawoo kangkasi lumawirla ampit eng kareiy’siperoan em baya ne tou kaa Nisia se mineiy wia si Empung. Karengan Nisia si matou-tou e reiy’ maena-ena’ kaa laa mamuali Pengelet nea. 26Karengan si Imam Wangko’ tuana mouw si pemandungentala: nyi’a i ti’i si lale’, reiy’ siselok, reiy’ sisering, si neiy i ketampasi waki se tou-tou makadosa wo si lebe rakek ta’an e ransun-ransun en sorga,27si reiy’ tanu se imam-imam wangko’ walina, se susur nendo se lewo’ sa reiy’ mapasempe’la en tetule i wee en dosana nuesa wo nu reiy’ mouw i tu tare mouw i wee en dosa ne umatna, karengan eng kapualitan i ti’i en tinuana-Na mola pinekasa i wee eng keure-urena, eng katoroan Nisia nu minapasempela en tou-Na nuesa tanume en tetule. 28Karengan e nukum Torat en timantula se tou-tou se lini’iker eng kaleme’an se minamuali Imam Wangko’, ta’an en tiwa’, neiy i totorla kamurian ta’an e nukum Torat, en timantula si Oki’, si minamuali e reiy’siperoan i ka’ayo eng keure-urena.
Imam Wangko’ en teta’aran weru 1Em be’ina e reiy’ sa mina’asa em pinasusuiytala i ti’i nyi’a mouw: nikita ta makapunya Imam Wangko’ si tuana, si rimuber witu esa nga weka lele’os e reruberan Ni Kasawangko’ waki sorga, 2wo si masempungla e raghes witu en tampa kudus, nyi’a i ti’i witu eng gorem en dasing karengan, neiy i redeiyla ni Tuhan wo e reiy’ ni tou.3Karengan susur Imam Wangko’ se neiy i tantula laa mapasempela en tetule wo en sesempe wo eng karengan e ni’itu Yesus si mepadung makapunyala e wo’o sapa kaa laa i pesesempela. 4Sa wona’na Sia wia em bumi i yi’i, Nisia si kasa reiy’ laa mamuali imam, karengan wia nyi’i waweanouw se tou-tou simempela en sesempe i ki’it e nukum Torat. 5Em pasempungan nea nyi’a mouw e lumian wo eng kumalenoan waki sapa em baki sorga, masuat tanu neiy i pakite’ula wia si Musa, eng katoroan nisia nu minereredeiyla en dasing: “Ghenangenouw,” en tuana e nuwu’-Na, “kaa nikoo koo simiwo em baya nyi’a i ti’i i ki’it e nasaran neiy mouw i tudu’la wia nikoo waki atas eng kuntung i ti’i.”6Ta’an en teakan Nisia si minaka’ato mola e nesa pasempungan e wa’akat lebe wangko’, karengan Nisia si minamuali Paelet waki teta’aran e lebe wangko’, neiy i to’otolela witu en ta’ar e lebe rakek. 7Karengan sawona’na en teta’aran kasa ketare-tare i ti’i e reiy’ siwalulang, e reiy’ mouw laa seron kasi en tampa i wee eng karua.8Karengan Nisia si timogor nisea eng katoroan Nisia nu limila’: “Eng kaulitna, e laa meiy e nedona,” tuana mouw e nuwu’ ni Tuhan, “Niaku ku laa sumiwola teta’aran weru ampit se kaum Israel wo ampit se kaum Yehuda, 9e reiy’ tanu en teta’aran en siniwo-Ku mola ampit se nene moyang nea, witu e nedo Niaku nu timiboiy e lawas nea kaa laa ma’ali nisea rumo’umi waki tana’ Mesir. Karengan nisea se reiy’ lale’ wia en teta’aran-Ku wo Niaku ku sumede’ nisea,” en tuana e nuwu’ ni Tuhan.10“Takar e nyi’i mouw en teta’aran en siniwo-Kula ampit se kaum Israel nu reiy’ mouw e nedo ni’itu,” en tuana mouw e nuwu’ ni Tuhan. “Niaku ku laa meela e nukum-Ku witu e akal budi nea wo matikla nyi’a witu e nate nea, takar Niaku ku laa mamuali Empung nea wo nisea se laa mamuali umat-Ku.11Wo nisea se reiy’ mouw laa mee teturu’ kasi se kasuat wargana, ka’apa se kasuat ne patuarina ampit e limila’la: Sine’unouw si Tuhan! Karengan nisea nu waya, sela o rintek, se laa sumine’u Niaku. 12Karengan Niaku ku laa mee en tongkoupusen witu eng kaselokan nea wo reiy’ mouw kasi ghumenang en dosa-dosa nea.”13Eng karengan Nisia si mengila-ngila’ en tanume en teta’aran e weru, Nisia si minapaloo’o-loo’ola eng kasa ketare-tare si tanume en teta’aran e mina tu’a mouw. Wo sapa e mina tu’a mouw wo e nure mouw, en tawi mouw wia eng kapunenganna.
En tampa kudus wia em bumi wo waki sorga 1Memang en teta’aran kasa ketare-tare kangkasi e makapunya natoran-natoran i wee e raghes wo i wee en tampa kudus en siniwo e lawas ni tou. 2Karengan wawean en tiniro’la e nesa dasing, nyi’a i ti’i e weteng kasa muka wo e witu niatoan e ne’ana en solo wo e meja ampit e roti sesakeiyan. E weteng i yi’i em patotoren tampa kudus.3Witu muri em peremel karua niatoan e nesa dasing kasi em patotoren tampa kasa kudus. 4Witu niatoan e mezbah mas patunuan e nukupan, wo en tabut teta’aran, e minapekasana en sino’okep ampit e mas; witu eng gorem en tabut teta’aran i ti’i en tinu’utulan em buli-buli mas pinumpunan e manna, em bewulu’ ni Harun e mekasa mouw sumuru wo e loh-loh watu pinatikan en teta’aran, 5wo witu natas nyi’a e rua kerub kewangko’an en timerungla en songkouw pale’osan. Ta’an eng kapualitan i yi’i e reiy’ mete’u susuiyentala en teakan pengesa-ngesan.6Tuana mouw eng kenaramenna en tampa kudus i ti’i tinu’utul. Takar se imam-imam se reiy’ siena’na maghorem witu eng gorem en dasing kasa muka i ti’i kaa laa metetuanala e raghes nea, 7ta’an mea witu eng gorem en dasing e karua se Imam Wangko’ i te se toro ghumorem mekasa esa nge te’un, wo e lewo’ sa reiy’ ampit e raa’ neiyna i sempela karengan en touna nuesa wo karengan eng kaselokan-kaselokan, siniwo ne umatna ampit e reiy’ minete’ula.8Ampit e nyi’i e Roh Kudus e minapaloo’o-loo’ola, kaa e lalan mea waki tampa kudus i ti’i e reiy’pe’ minawuka’, eng keurean en dasing kasa ketare-tare i ti’i em biape’. 9E ni’itu nyi’a mouw en tanula e masa en teakan, Minatoroan ampit e ni’itu neiy i papasempela en tetule wo en sesempe reiy’ mete’u manginreiy’siperoala nisea se simempela nyi’a i ki’it e nate leno nea, 10karengan em baya nyi’a i ti’i, reiy’kan i te kekaanen kekoo’on wo e reiy’ sa mina’asa minegheghioan em paoasan, ta’a i te e natoran-natoran kaa laa tumou insani, em paken i te i ka’ayo ma’ayona e nedo paweruan.Kristus nyi’a mouw si Pangelet waki teta’aran e weru 11Ta’an si Kristus si mineiy mouw tanume si Imam Wangko’ i wee eng kapualitan-kapualitan e le’os e laa meiy: Nisia si limeasome en dasing lebe sela wo e lebe reiy’ siperoan, e reiy’ siniwo e lawas ni tou, – em penoronna e reiy’ neiy i kaghorem en siniwo i yi’i, – 12wo Nisia si ghimoremola mekasa i wee eng keure-urena mea witu eng gorem en tampa e kudus e reiy’ ampit maali e raa’ ni domba raghar wo e raa’ ni sapi oki’, ta’an ampit e mali en daa’-Na nuesa. Wo ampit e ni’itu Nisia si minaka’ato mouw eng kewaya’an e ke’ekel.13Karengan, sa en daa’ ni domba raghar wo en daa’ ni sapi raghar wo em pi’ipikan e riawu ni sapi sobor eng kumudusla nisea nu seremor, i ka’ayo sea linenasla eng kenaramen lahiriah, 14kumura e lebena en daa’ ni Kristus, karengan e Roh ke’ekel e minapasempe mola en tou-Na nuesa wia si Empung tanume en sesempe reiy’ siwalulang, e laa lumenasla e nate lenas ta witu em pasiwo-siwon e reiy’ sipenoron, rio kita toro rumaghes wia si Empung matou-tou. 15Karengan e ni’itu Nisia nyi’a mouw si Pangelet waki e nesa teta’aran e weru, rio nisea se kinakeretanouw se toro sumungkul e weteng ke’ekel neiy i ta’arla, Karengan Nisia si minate mouw kaa laa metetubuus eng kaselokan-kaselokan en tinuana mola eng keurean en teta’aran eng kasa ketare-tare.16Karengan wisa wawean e wasiat, witu e lewo’ sa reiy’ i pakite’ula en tanume em pinatean ni simiwo e wasiat i ti’i. 17Karengan e nesa wasiat en tare mouw i te sah, sa si simiwo e wasiat i ti’i si minate mouw, karengan e ni’itu e reiy’ mete’u paken, eng keurean si simiwo e wasiat i ti’i si matou-toupe’.18Ni’itu mouw eng karenganna, takar en teta’aran eng kasa ketare-tare e reiy’ sinahla sa reiy’ ampit en daa’. 19Karengan nu reiy’ mouw si Musa nu minakite’ula em baya em perenta e nukum Torat wia se minapekasa umat, nisia si minedo en daa’ ni oki’ ni sapi wo en daa’ ni domba raghar ma’an en dano, wo em bu’uk mea’ wo em pepi’ipik, laa o mi’ipikla eng kaol i ti’i nuesa wo se minapekasa umat, 20kasuatan limila’: “Nyi’i mouw en daa’ en teta’aran neiy i tantula ni Empung wia nikouw.”21Wo kangkasi en dasing wo em baya em pakakas i wee e raghes em pini’ipikannala eng kenaramen tuana ampit en daa’. 22Wo ta’arouw e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e linenasla i ki’it e nukum Torat ampit en daa’, wo reiy’ ampit em patoa’an raa’ e rereiy’la em paampungan.23NI’itu mouw e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e mapasine’ula sapa em baki sorga e lewo’ sa reiy’ mouw lenasen eng kenaramen tuana, ta’an em barang-barang sorgawi nuesa karengan en sesempe-sesempe e lebe le’os ta’an e ni’itu. 24Karengan si Kristus si reiy’ ghimorem witu eng gorem en tampa kudus en siniwo lawas ni tou en tanu i te e lumian waki kaulitenna, ta’an mea waki ghorem en sorga nuesa kaa laa sumaru witu en sinaru ni Empung i wee em pe’uku-ukumen ta.25Wo Nisia si reiy’ ghimorem kaa laa menou-noup mapasempela en tou-Na nuesa, tanu eng kumura se Imam Wangko’ susur en te’un se ghumorem mea witu eng gorem en tampa kudus ampit e raa’ e reiy’ raa’na nuesa. 26Karengan sa tuana Nisia si lewo’ sa reiy’ menou-noup peme’itan rengane’ eng kaoatan i yi’i siniwola. Ta’an en teakan Nisia si mekasa i te mapaloo’o-loo’ola en tou-Na, wia en zaman kesampetan kaa laa merere’ila en dosa karengan en tetule-Na.27Wo masuat tanu sitou neiy i tantula kaa laa mate mekasa i te, wo nu reiy’ mouw i tu si akimen, 28tuanakan mouw kangkasi si Kristus si mekasa i te tumulela en tou-Na kaa laa tumanggong en dosa ne laker tou. Nu reiy’ mouw i tu Nisia si laa mapaloo’o-loo’ola en tou-Na mekasape’ kasi reiy’ ampit tumanggong en dosa kaa laa ma’anugerahla eng kelawiran wia nisea, se mengena-ngena’la Nisia.
Sesempe e reiy’ siperoan 1Witu eng gorem e nukum Torat niatoan eng kumalenoan i te waki kelawiran e laa meiy, wo e reiy’ kaulitan waki kelawiran i ti’i nuesa. Karengan e ni’itu ampit en tetule masuat, susur en te’un e reiy’ maena-ena’na ni’i pasempela, e nukum Torat e reiy’ wona’na manginreiy’siperoanla nisea se mineiy medo weteng witu eng gorem nyi’a. 2Karengan sa eng kapualitan i ti’i e wona’na, tantu sitou si reiy’ mouw mapasempela en tetule kasi, karengan nisea se timuanala e raghes i ti’i se reiy’ mouw mete’ula kasi en dosa nu reiy’ mouw nu linenasla mekasa i wee eng keure-urena. 3Ta’an awes tare karengan en tetule-tetule i ti’i susur en te’un se tou se ngine’enge’anla laa waweanna en dosa. 4Karengan e reiy’ wona’na e raa’ ni sapi raghar ka’apa e raa’ ni domba raghar e rume’ila en dosa.5Karengan e ni’itu eng katoroan Nisia nu ghimorem meiy wia eng kaoatan, Nisia si limila: “En tetule wo en sesempe reiy’ i kepa’ar-Mula – ta’an Nikoo koo timiro’ mola e nouwak i wee niaku – 6Wia en tetule tinunu wo en tetule pare’i en dosa Nikoo koo reiy’ minepa’ar. 7Laa o Ku lumila’: E nulit, Niaku ku mineiy; witu langkunan eng kaol wawean neiy’ i kepatik en tanume Niaku kaa laa metetuanala eng kepa’aran-Nu, ee Empung-Ku.”8Witu natas Nisia si limila’: “Tetule wo en sesempe, tetule tinunu wo en tetule pare’i en dosa e reiy’ i kepa’ar-Mula wo Nikoo koo reiy’ mepa’ar wia nyi’a” – ma’anouw tu’u neiy i sempela i ki’it e nukum Torat –. 9Wo kamurian em pokeiy-Na: “E nulit, Niaku ku mineiy kaa meiy metetuanala eng kepa’aran-Nu.” Eng kasa ketare-tare e rine’i-Nala, rio malinto’orla eng karua. 10Wo karengan eng kepa’aran-Na i yi’i mouw kita kinudusola mekasa i wee eng keure-urena karengan en sesempe nouwak ni Yesus Kristus.11Tumodongla nyi’a susur imam se tumuanala susur e nendo em pasempunganna wo meneu-neup mapasempela en tetule e masuat, eng kasa reiy’ mete’u rume’ila en dosa. 12Ta’an Nisia, nu reiy’ moiuw e minapasempela esa i te tetule karengan en dosa, Sia rumuber i wee eng keure-urena witu esa nga weka lele’os ni Empung, 13wo en teakan Nisia si mengena-ngena’ mokan e nedona, witu e wisa se kesaru-kesaru-Na se laa siwonla kontoiyan e ne’a-Na. 14Karengan kaa siesa tetule i te Nisia si minangin-reiy’siperoanola i wee eng keure-urena nisea se kinudus-Nala.15Wo en tanume eng kapualitan i ti’i e Roh Kudus kangkasi e minee kasairian wia nikita, 16karengan nu reiy’ mouw Nisia nu minee nuwu’: “Nyi’i mouw en teta’aran e laa Ku siwonla ampit nisea nu reiy’ mouw e nedo ni’itu,” Sia mee nuwu’ kasi: “Niaku ku laa rumeta’ e nukum-Ku witu eng gorem e nate nea wo matikla nyi’a witu e akal budi nea,17wo Niaku ku reiy’ mouw kasi ghimenang en dosa-dosa wo eng kaselokan nea.” 18Ni’itu mouw sakawisa i wee em baya nyi’a i ti’i em bawean paampungan, e reiy’ mouw padungen kasi i sempela en tetule karengan en dosa.Katenteman 19Ni’itu mouw, ee patuari waya, karengan en daa’ ni Yesus nikita en teakan ta wuta eng kaberanian o toro ghumorem mea witu eng gorem en tampa kudus, 20karengan Nisia si minuka’ mola lalan e weru wo si timou i wee nikita timoromi em peremel, nyi’a i ti’i en tou-Na nuesa, 21wo nikita ta makapunyala siesa Imam Wangko’ tanume si kokong e Wale ni Empung. 22Karengan e ni’itu meiy mouw kita sumaru si Empung ampit e nate kasa uli-ulit wo eng ka’emanan e neman e te’etep, eng karengan e nate ta em bineresi momi waki ate e lewo’ wo e nouwak ta e nioasanouw ampit en dano lenas.23Meiy mouw kita te’etep tumiboiy witu em paakuan en tanume em paarapen ta, karengan Nisia, si tima’arla nyi’a, si lale’. 24Wo meiy mouw kita meweweean ghenangla rio kita melelupuan witu e nupus wo witu em pepa’ayangen le’os. 25Te’a mouw kita mewewa’akti en tou waki pinasungkulan – pinasungkulan e raghes ta, tanu neiy i naramla ne pirala tou, ta’an meiy mouw kita mengenge’enge’an wo makalingkama’la matuanala nyi’a melelaa e nendo ni Tuhan e metawimi.26Karengan sa kita tumu’utu’ sumiwo en dosa, nu minaka’ato mola en tine’u en tanume eng kaulitan, takar e reiy’ mola kasi en tetule kaa laa i perere’i en dosa i ti’i. 27Ta’an em bia nyi’a mouw em patean mekeide’en lumaa em paakiman wo e napi kasa hebat e laa rumengisla em baya ne tou lewo’.28Sa wawean tou si masede’ e nukum ni Musa, nisia si ukumen paten reiy’ ampit en tongkoupusen witu e lelila’an ne rua ka’apa telu tou sairi. 29Kumura lebe wuterna e nukuman e lewo’ sa reiy’ i weela witu nisia, si mele’e-le’ek si Oki’ ni Empung, si mapokeiyla seremor e raa’ teta’aran kimudusla nisia, wo si masero’ e Roh nupus karunia?30Karengan nikita ta sumine’u Nisia si limila’: “Sesuli’an nyi’a mouw eng hak-Ku. Niaku mouw si laa kume’i en sesuli’an.” Wo kasi: “Tuhan si laa makimla se umat-Na.” 31Mekeide’en ulit, sa i ka’anu mea witu eng gorem e lawas ni Empung matou-tou.32Ghenangenola e masa limangkoiyla. Nu reiy’ mouw nikouw nu simungkul en terang, nikouw kouw laker pineme’itan eng karengan nikouw kouw timaang witu em pe’inakutan e wuter, 33le’os e nedo nikouw nu siniwola pa’aton karengan en sesero’an wo em peme’itan ka’apa tu’u witu e nedo nikouw nu minedo weteng witu em peme’itan nea se pinatuanala eng katuanana. 34Memang nikouw kouw kimi’itola minedo weteng witu em peme’itan ne tou-tou ukuman wo eng katoroan em budel miouw eng kinaat, nikouw kouw simungkul eng kapualitan i ti’i ampit e mepa’a-pa’ar, karengan nikouw kouw mete’u, kaa nikouw kouw makapunyala em budel e lebe le’os wo e lebe timataap en sifatna.35Karengan e ni’itu te’a mouw kouw mewewayala eng ka’emanannu, karengan wangko’ en tetoro e ma’ena’ nyi’a. 36Karengan nikouw kouw mepadungla eng katenteman, rio nu reiy’ mouw nikouw nu tumuanala eng kepa’aran ni Empung, kouw maka’ato sapa neiy i ta’arla i ti’i. 37“Karengan en toyo’, awes tare eng kasa toyo’ e nedo kasi, wo Nisia si laa ma’eiy, si mawia mouw, reiy’ ampit meleodokla eng ke’e eiy-Na.38Ta’an se tou-Ku se ulit se laa tumou karengan e neman, wo sakawisa sia rumou’mi en tou, takar Niaku ku reiy’ mepa’ar wia nisia.” 39Ta’an nikita e reiy’ mouw se tou-tou se rimou’mi en tou wo mapuneng, ta’an se tou-tou ma’eman wo se minaka’ato em patou-touan.
Sairi-sairi e neman 1E neman nyi’a mouw en to’otolan waki e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa em paarapentala wo en tuu’ waki e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e reiy’ linoo’o ta. 2Karengan kaa e nemanouw tu neiy mouw i weela eng kasairian wia se nene moyang ta. 3Karengan e neman o kita mangarti, kaa eng kaoatan en siniwo mola e nuwu’ ni Empung, i ka’ayo en sapa e linoo’o ta e minamuali momi waki sapa e reiy’ mete’u loo’on ta.4Karengan e neman si Habel si simempe mola wia si Empung en tetule e lebe le’os ta’an en tetule ni Kain. Ampit e lalan i ti’i o sia maka’ato kasairian wia nisia, kaa nisia si ulit, karengan si Empung si mepa’arla en sesempena i ti’i wo karengan e neman nisia si mesesusuiye’, nu reiy’ mouw nisia nu minate.5Karengan e neman Henokh si kina’adetan, rio sia reiy’ me’anla em patean, wo nisia si reiy’ niatola, karengan si Empung si minadetome nisia. Karengan nu reiy’pe’ nisia nu kina’adetan, nisia si minaka’ato kasairian, kaa nisia si mekepa’aren wia si Empung. 6Ta’an reiy’ ampit e neman e reiy’ wona’na sitou o mekepa’aren wia si Empung. Karengan seiy i te si limenge wia si Empung, nisia si lewo’ sa reiy’ ma’eman kaa si Empung si wia, wo kaa si Empung si mee tetoro wia se tou se kasa uli-ulit menero Nisia7Karengan e neman, takar si Nuh – ampit em patudu’ ni Empung en tanume e wo’o sapa e reiy’pe’ paloo’on – ampit e lale’ minapatiro’la em bahtera kaa laa melelawirla se me’urangna; wo eng karengan e neman i ti’i sia mukum eng kaoatan, wo nisia si neiy i tantula kaa laa sumungkul eng kaulitan, minatoroan ampit e nemanna.8Karengan e neman Abraham si lale’, eng katoroan nisia nu kineret kaa laa mae waki wanua e laa sungkulenna mamuali kapunya’an pusakana, laa o sia mae ampit e reiy’ mete’ula en tampa pelela’anna. 9Karengan e neman sia mena’ witu en tana’ neiy i ta’arla i ti’i tanu mokan witu e nesa tana’ ne wo’oseiy wo witu o sia mena’ witu en dasing ampit si Ishak wo si Yakub, se kimi’it minamuali sumesani’ en ta’ar esa i ti’i. 10Karengan nisia si mengena-ngena’la eng kota makapunyala to’otolan, en tiniro’la wo em bangunen ni Empung.11Karengan e neman nisia kangkasi wo si Sara se minaka’ato kaketeran kaa laa mesesee’la se oki’ o puyun, ma’anouw tu’u e numurna e langkoiyouw, karengan sia si mapokeiyla Nisia, si mineela en ta’ar i ti’i si lale’. 12Ni’itu mouw eng karenganna, takar waki siesa tou, awes tare sitou e minate mouw en seputna, rimesiki se see’ ka’asa’an tanu se sumesena’ waki langit wo tanu e neris waki li’ilik en tasik, e reiy’ karekenan eng kelakerna.13Witu e neman em baya nisea i yi’i, se minate mouw tanume se tou-tou reiy’ minaka’ato sapa neiy i ta’arla i ti’i, ta’an se waki i te wa’akat o maloo’mi nyi’a wo se mengape-ngapeiy wia nisia wo se maakula, kaa nisea nyi’a mouw se tou wo’oseiy wo mato’u-to’up wia em bumi i yi’i. 14Karengan nisea se limila’ en tuana se mapaloo’o-loo’ola, kaa nisea ampit e lelo se menero e nesa ranotana’.15Wo sa wona’na witu eng kapualitan i ti’i sea ghumenangla en tana’ asal, e neiy nea mouw i tele’umi, takar nisea se awesouw makapunyala eng kalempotan kaa laa marenge witu. 16Ta’an en teakan nisea se malelola e ranotana’ lebe le’os nyi’a i ti’i e nesa ranotana’ sorgawi. Karengan e ni’itu si Empung si reiy’ meirang totoren Empung nea, karengan Nisia si minangintiro’ mola e nesa kota i wee nisea.17Karengan e neman takar si Abraham, eng katoroan nisia neiy i wa’awa’la, mapasempela si Ishak. Nisia, si simungkulola en ta’ar i ti’i, si mina’arla em pa’ar minapasempela sioki’na pengesan, 18ma’anouw tu’u wia nisia neiy mouw i lila’la: “See’ se asal waki si Ishakouw se laa totoren see’mu.” 19Karengan nisia si ghimenang, kaa si Empung si maka kuwasa meteto’ori se tou-tou ma’anouw tu’u waki elet ne tou minate. Wo maname nisia en tanu mokan si simungkulola nisia sumoup.20Karengan e neman takar si Ishak, kasuatan maaloo’o rou’ mea waki rerior, o meela em berkatna wia si Yakub wo si Esau. 21Karengan e neman takar si Yakub, eng katoroan tawi mouw e nedona laa mate, o merkatla se rua urang ni Yusuf, laa o sumempe kasuatan timebe witu eng kokong em bewulu’na. 22Karengan e neman takar si Yusuf melelaa eng kepepatena si minabarla en tanume eng kinererou’na ne tou-tou Israel wo mower en tanume en duiy-reruiyna.23Karengan e neman takar si Musa, sia nu neiy mouw i patoumi, si neiy i kirongla eng keurean telu nga sumedot ne tu’ana, karengan nisea se limoo’, kaa sioki’ i ti’i si wulouw eng giona wo nisea se reiy’ meide’la em perenta ni raja. 24Karengan e neman takar si Musa, nu taretumou mouw, si masede’ totoren oki’ ni keke’ Firaun, 25karengan nisia si lebe pa’ar peme’itan eng kapedisan ampit se umat ni Empung ta’an i te kaa laa kasuatan makeipila eng kasenaangan waki dosa. 26Nisia si mapokeiyla em pesesero’an karengan si Kristus tanume eng kakaya’an lebe wangko’ ta’an i te em baya em budel Mesir, karengan en tu’usanna neiyna i torola wia en tetoro.27Karengan e neman takar nisia si timele’u mola e Mesir ampit e reiy’ meide’la eng kaupi’an ni raja. Nisia si timaang masuat tanu nisia nu limoo’ sapa e reiy’ paloo’ola. 28Karengan e neman takar nisia si simiwola em Paskah wo em pemi’ipikan raa’, rio si mememuneng se oki-oki’ polon te’a lumeler nisea.29Karengan e neman takar nisea se limeasome en Tasik Mea’ masuat tanu limeasla en tana’ pera, eng kasuatan se tou-tou Mesir se timenem, eng katoroan nisea nu mina’awa’ nyi’a kangkasi. 30Karengan e neman takar i karewa mouw em beton-beton Yerikho, nu reiy’ mouw eng kota i ti’i nu linedongla pitu nga endo eng keurena. 31Karengan e neman takar si Rahab, wewene sa’amek i ti’i, si reiy’ kimi’it minapuneng mewali-wali ampit se tou-tou lewo’, karengan nisia si simungkulola se tumetegha’-tumetegha’ i ti’i ampit e le’os.32Wo sapape’ kasi e lewo’ sa reiy’ totorengku? Karengan niaku ku laa kareiy’awesan e nedo, sakawisa aku laa mesesusuiyla en tanume si Gideon, Barak, Simson, Yefta, Daud wo si Samuel wo se nabi, 33eng karengan e neman timu’utukola eng karaja’an-karaja’an, masiwola eng kaulitan, maka’ato sapa neiy i ta’arla, menet en semur ne singa-singa, 34munu’la e napi kasa hebat. Nisea se neiy mouw i kaliseiyi waki weren en santi, minaka’ato mola kaketeran witu eng kalewea’an, minaente’ mola witu em paseke’an wo minewe mola mundur se pasukan-pasukan ne suraro wo’oseiy.35Se ina’-ina’ se simungkulouw sumoup se tou-touna se minate mouw, karengan se tino’ori. Ta’an se tou-tou walina se minayala en touna pedisen wo se so’o sumungkul em pewewaya’an, rio sea maka’ato eng kato’oran e lebe le’os. 36Wawean kangkasi se sinero’an wo winetuan, awes tare se tinorongku wo pinenjarala. 37Nisea se linawala, ghini’ighir, winunu’ ampit en santi; nisea se limepu ampit e limabung eng kuli’ ni domba wo eng kuli’ ni membe’ kasuatan peme’itan eng kareiy’awesan, eng kase’esekan, wo em papedisan. 38Eng kaoatan i yi’i e reiy’ waar i wee nisea. Nisea se limepu waki patar kaerisan wo waki kakuntungan, witu eng goa-goa wo em boang-woang eng kuntung.39Wo nisea nu waya se reiy’ minaka’ato sapa neiy i ta’arla i ti’i, ma’anouw tu’u e neman nea e minee mola wia nisea e nesa kasairian e le’os. 40Karengan si Empung si timiro’ mola e nesa lebe le’os i wee nikita; reiy’ ampit nikita nisea se reiy’ mete’u i ka’ayo wia eng kareiy’siperoan.
E nge’enge’ rio tumentem witu e neman 1Karengan nikita ta makapunyala kelaker sairi, tanu mokan e linaak se limedongi nikita, meiy mouw kita mangkulela em baya em pemesa’anen wo en dosa en tuana maape’la nikita, wo melelowa’an ampit en tentem witu em palowa’an neiy i tantula i wee nikita. 2Meiy mouw kita tumuanala nyi’a ampit em beren neiy i katoro wia si Yesus, si ma’aka-aka nikita witu e neman, wo si minali e neman ta i ti’i wia eng kareiy’siperoan, ampit kimawila eng kakumengan tentem mesa’an en salib sawel e mepa’a-pa’ar en tiniro’la i wee Nisia, en teakan si rimuber witu esa nga weka lele’os e reruberan ni Empung. 3Ghenangenola reiy’ maena-ena’ Sia, si tentem timanggong em peroan kahebat i ti’i witu en tou-Na waki suat ne tou-tou makadosa, rio te’a kouw malewea’ wo merangkut e narapan.4Witu em pemalo-malo’an niouw mesaru en dosa nikouw kouw re’ipe’ mina’ayo matiisla raa’. 5Wo minaliurola ku’a re’en nikouw witu e nge’enge’ e masusuiy wia nikouw tanu wia se oki-oki’: “Heiy oki’ku te’a mapokeiyla apis en teturu’an ni Tuhan, wo te’a mouw oki’ ghenang sakawisa koo nge’enge’an-Nala; 6karengan si Tuhan si metu sitou si’i koupus-Nala, wo Nisia si sumasa sitou si paakun-Nala tanume sioki’.”7Sa kouw lewo’ sa reiy’ tumanggong en sesu’i; Empung si mangintuanala nikouw tanu sioki’. Waki wisa ku’a re’en eng kina’atoan sioki’ si reiy’ winetuan ni ama’na? 8Ta’an, sa wona’na kouw i kewayami waki sesu’i, e lewo’ sa reiy’ peme’iten ne susur tou, takar nikouw kouw e reiy’ mouw oki’, ta’an nikouw kouw oki-oki’ wure’na.9Tumodongla nyi’a: waki si ama’ ta e uli-ulitna kita maka’ato sesu’i, wo nisea se sighi’in ta; sa tuana reiy’ ku’a re’en nikita ta lewo’ sa reiy’ lebe lale’ wia si Ama’ e reiy’ sa mina’asa roh, rio kita toro tumou? 10Karengan nisea se timuru’ nikita witu nedo e potot minatoroan ampit en sapa ni’i papokeiy nea le’os, ta’an Nisia si mawetu nikita i wee eng kale’osan ta, rio kita maka’ato weteng witu eng kakudusan-Na. 11Memang susur en sesu’i witu e nedo sia neiy i weela e reiy’ mapa eiymi e mepa’a-pa’ar, ta’an e mengasi’. Ta’an eng kamurian sia mua’la em bu’ana eng kaulitan e mineela le’os wia nisea se linatina.12Karengan e ni’itu ente’enola e lawas lewea’ wo eng kurur magho’ogho’; 13wo rondorenola e lalan i wee e ne’amu, i ka’ayo si pekol te’a i kaseki’, ta’an si male’os.14Me’inakutouw tumou le’os ampit em baya ne tou wo ki’itenouw eng kakudusan, karengan reiy’ ampit eng kakudusan e reiy’ siesa tou tu’u si laa lumoo’ si Tuhan. 15Tayuranouw rio te’a wawean siesa tou tu’u si ma’akati en tou waki e nupus karunia ni Empung, rio te’a tumou e namut e pe’it lumentuti karungkea’an wo eng kumewurla laker tou. 16Te’a mouw wawean tou si minesa’amek ka’apa si makaserit eng kumeng tanu si Esau, si minangker eng hak kapolonanna i wee esa nga piring kekaanen. 17Karengan nikouw kouw mete’u, kaa eng kamurian, eng katoroan nisia nu mesesungkul em berkat i ti’i, nisia si neiy i sede’, karengan nisia si reiy’ minaka’ato kalempotan kaa laa melele’osla eng kaselokanna, ma’anouw tu’u sia simero nyi’a ampit e minangatetiisla lue’.Pemesa’anen e wuter 18Karengan nikouw kouw reiy’ mineiy wia eng kuntung en toro leleren wo napi e melaya-layas, wia eng karibe’ebengan, kareiydeman, wo e reghes tumokol, 19wia legu’an en sesebungen, wo legu’an en simiwo nisea nu liminga nyi’a se minaleiy, rio te’a kasi mesesusuiy wia nisea, 20Karengan nisea se reiy’ tumaang malinga em perenta i yi’i: “Awes tare sa si tekapen tu’u si lumeler eng kuntung, sia si lewo’ sa reiy’ lawanla ampit em batu.” 21Wo eng kasa mekeide’en em peleloo’on i ti’i, i ka’ayo si Musa si limila’: “Niaku ku kasa kineide’an wo kasa matenggo’ogho.”22Ta’an nikouw kouw mineiy mouw wia eng Kakenturan Sion, waki kota ni Empung matou-tou, Yerusalem sorgawi wo wia se manga riwu-riwu malaikat, se esa nieruran kerame, 23wo wia se jema’at ne oki-oki’ polon, e ngaranna neiy i kakelat waki sorga, wo wia si Empung, si minakimla em baya ne tou, wo witu e roh-roh ne tou-tou ulit se minamuali mouw reiy’siperoan, 24wo wia si Yesus, Pangelet en teta’aran weru, wo wia en daa’ pemi’ipikan, e masusuiy lebe ente’ ta’an en daa’ ni Habel.25Alarenouw rio kouw te’a sumede’ Nisia, si minee nuwu’. Karengan sa wona’na nisea, se simede’ Nisia si mina’ayola e nuwu’ ni Empung wia em bumi, si reiy’ i kaliseiy, sapape’ kasi nikita, sa kita lumengemi waki Nisia si masusuiyi waki sorga? 26E nedo ni’itu en totor-Na e ghimo’ogho’la em bumi, ta’an en teakan Nisia si mineela en ta’ar: “Mekasape’ kasi Niaku laa ghumo’ogho’la e reiy’ kaa em bumi i te, ta’an i te e langit kangkasi.”27E lelila’an “Mekasape’ kasi” en timudu’ wia em pasoupan witu en sapa en toro i gho’ogho’la, karengan sia si siniwola rio minena’ tataap sapa e reiy’ i kagho’ogho’la. 28Ni’itu mouw, karengan nikita ta simungkul eng karaja’an e reiy’ i kagho’ogho’la, meiy mouw kita tumotor syukur wo rumaghes wia si Empung i ki’it eng kenaramen e mekepa’aren wia-Nisia, ampit sumighi’ wo meide’. 29Karengan si Empung ta nyi’a mouw si api makarengisen.
E nge’enge’ wo en sombayang lelawir 1Alarenouw e nupus pepatuarian! 2Te’a kouw lumiur mee teto’upan wia se tou, karengan ampit e masiwo en tuana se pirala tou ampit e reiy’ kinete’uannala si minee minakirola kumaan se malaikat-malaikat.3Ghenangenola se tou-tou ukuman, karengan nikouw nuesa kangkasi nyi’a mouw kouw tou-tou ukuman. Wo ghenangenola se tou-tou tinuanala waya’an em pa’ar, karengan nikouw nuesa kangkasi kouw matou-toupe’ wia eng kaoatan i yi’i. 4Satorona nikouw nu waya kouw wuta en sesighi’ witu em pinekawengan wo te’a mouw kouw mekekewurla en tetekelan, karengan se tou-tou sa’amek wo se sumesa’amek se laa akimen ni Empung.5Te’a mouw kouw mamuali hamba e loit wo pa’awesenola en toumu ampit en sapa em bia nikoo. Karengan si Empung si minuwu’ mola: “Niaku ma’an mekasa ku reiy’ laa mayala nikoo wo Niaku ma’an mekasa ku reiy’ laa tumele’ula nikoo.” 6Karengan e ni’itu ampit e me’eman nikita ta toro lumila: “Tuhan nyi’a mouw si Ma’ale-ale’ku. Niaku ku reiy’ laa meide’. Sapa ku’a re’en en toro tuananla ni tou witu niaku?”7Ghenangenouw se ma’aka-aka – ma’aka-aka miouw, se minayo mola e nuwu’ ni Empung wia nikoo. Weeanola ghenang eng kesampetan em patou-touan nea wo asaranouw e neman nea. 8Yesus Kristus si tataap masuat, le’os eng kaawi’in ka’apa tu’u e nendo i yi’i wo i ka’ayo eng keure-urena.9Te’a mouw kouw i peseseipla e minegheghioan teturu’ ne wo’oseiy. Karengan e le’os nyi’a mouw, kaa e nate miouw e niente’ ampit e nupus karunia wo reiy’ ampit e minegheghioan kekaanen e reiy’ mawee ka’ara’an wia nisea se maki’itla e natoran-natoran eng kekaanen tanu e ni’itu. 10Nikita ta makapunyala e nesa mezbah wo se tou-tou se masempungla en dasing se reiy’ toro kumaan waki sapa em bitu eng ghoremna. 11Karengan e nouwak ne tekapen-tekapen e raa’na niali ghimorem mea waki tampa kudus ni Imam Wangko’ tanume en tetule i pare’i en dosa, en tinunu witu luar en dedasingan.12Ni’itu mouw kangkasi eng karenganna si Yesus si pineme’itanola witu luar e leloangan kaa laa mekekudusla se umat-Na ampit en daa’-Na nuesa. 13Karengan e ni’itu meiy mouw kita mea wia-Nisia waki luar en dedasingan wo tumanggong eng kasero’an-Na. 14Karengan wia nyi’i nikita ta reiy’ makapunya tampa paena’an e tataap; nikita ta masero eng kota e laa meiy.15Karengan e ni’itu meiy mouw kita, eng karengan Nisia, ta reiy’ maena-ena’ mapasempela en tetule syukur wia si Empung, nyi’a i ti’i en tetotoren en sumping e mewangko’la e ngaran-Na. 16Wo te’a mouw koo maliur masiwo le’os wo mee sesawang, karengan en tetule-tetule en tuana mouw e mekepa’aren wia si Empung. 17Lale’enola se ma’aka-aka – ma’aka-akamu wo tu’utukouw wia nisea, karengan nisea se menayu-nayur witu si imukurmu, tanume se tou-tou se lewo’ sa reiy’ mesa’anla witu nyi’a. Ampit e lalan ni’itu nisea se laa tumuanala nyi’a ampit e melaya-laya’, e reiy’ ampit e nga’angal i penga’angal, karengan eng kapualitan i ti’i e reiy’ laa maali kamang i wee nikoo.18Sumombayangouw reiy’ mena’ i wee nikeiy; karengan nikeiy keiy me’eman, kaa e nate leno meiy nyi’a mouw e le’os, karengan witu eng gorem e reiy’ sa mina’asa kapualitan nikeiy keiy mepa’arla e nesa patou-touan e le’os. 19Wo eng kenaramen wuntul niaku ku ngume’enge’la nikouw, rio kouw tumuanala nyi’a, rio aku lebe repet i warengi wia nikouw.20Takar si Empung e le’os eng kale’osan, eng karengan en daa’ teta’aran e ke’ekel e minaali momi sumoup waki elet ne tou minate si Rumerawir Wangko’ ne reiy’ sa mina’asa domba, nyi’a i ti’i si Yesus, Tuhan ta, 21satorona si mapalekepla nikouw ampit e reiy’ sa mina’asa e le’os kaa laa metetuanala eng kepa’aran-Na wo ma’ayangla witu eng gorem ta sapa e mekepa’aren wia-Nisia karengan si Yesus Kristus. I wee Nisia mouw eng kewangko’an i ka’ayo eng keure-urena! Amin.22Wo niaku ku ngume’enge’la nikouw, ee patuari waya, rio e lelila’an-lelila’an e nge’enge’ i yi’i en sungkulen niouw ampit eng kepa’aran em pa’ar e nate, ma’anouw tu’u tu potot i te en suratku i yi’i wia nikouw. 23Kete’uanola, kaa si Timotius, patuari ta, si minae mouw. Makarengan nu reiy’ mouw nisia nu mineiy, niaku ku laa lumalese nikouw mewali-wali ampit nisia24I pa’ayo mola en tabea wia em baya se ma’aka-aka nikouw wo em baya se tou kudus. Sungkulenouw en tabea waki se patuari-patuari wia Italia. 25E nupus karunia rumapitla nikouw nu waya
1Tabea waki si Yakobus, hamba ni Empung wo ni Tuhan Yesus Kristus, wia se mapulu’ o rua suku waki pasengkotan. 2Patuariku waya, papokeiy mola tanume e nesa ka’aruiyan, sakawisa kouw i kawolon witu e reiy’ sa mina’asa pewa’awa’an, 3karengan nikouw kouw mete’u, kaa e nujian witu e imanmu i ti’i e minua’la katenteman.4Wo i waya mola eng katenteman i ti’i maka’ato wu’ana wowos, rio kouw mamuali reiy’ siperoan wo lekep wo reiy’ sikinakurangan sapa i te tu’u. 5Ta’an sakawisa witu e nelet miouw wawean sikinakurangan hikmat, satorona nisia si makiweela nyi’a wia si Empung, – si mineela wia em baya ne tou ampit e mura ate wo ampit e reiy’ mebangki-bangkil –, takar eng kapualitan i ti’i e laa i weela wia nisia.6Satorona sia si kumiwee nyi’a witu e iman, wo kasa reiy’ toro meware-wareng, karengan sitou meware-wareng si masuat ampit em balolongan en tasik, si’i pelengki-lengki’la e reghes mea o meiy. 7Sitou tuana te’a mouw sia mawona’la, kaa nisia si laa maka’ato wo’o sapa wia si Tuhan. 8Karengan sitou rimua ate si reiy’ laa lumompon witu em patou-touanna.9Le’osouw si patuari witu eng ka’ada’an kakumengan si sumawa’ karengan eng kinaruberanna e rakek, 10wo sitou kaya karengan eng kinaruberanna eng kumeng karengan nisia si laa mere’i tanu wungangna e rukut. 11Karengan si endo si rimetik ampit em pasu’na te’etel wo minelesla e rukut i ti’i, i ka’ayo rima’araghouw em bungangna wo mina’apu mouw en sena’na. Tuana mouw kangkasi eng kapualitanna ampit sitou kaya; witu eng keuneran e reiy’ sa mina’asa pe’inakutanna nisia si laa mere’i.12Ma’aruiyola sitou timaang witu em pewa’awa’an, karengan sakawisa sia taangouw uji, nisia si laa maka’ato mahkota em patou-touan neiy i ta’arla ni Empung wia si seiy i te si meupusla Nisia. 13Sakawisa siesa tou si wina’awa’ala, te’a mouw sia lumila’: “Em pewa’awa’an i yi’i e waki si Empung o meiy!” Karengan si Empung si reiy’ mete’u i pewewa’awa’la ni lewo’, wo Nisia nuesa si reiy’ mewewa’awa’la si seiy i te tu’u.14Ta’an susur tou si’i pewa’awa’la eng kepa’aranna nuesa karengan nisia si kineong wo niaruiy nyi’a. 15Wo sakawisa eng kepa’aran i ti’i e winu’anola, nisia si mapatoula en dosa; wo sakawisa en dosa i ti’i minawowosola, nisia si tumiea’la e maut. 16Patuari waya si’i koupusku, te’a mouw seip!17Susur en tetaber le’os wo susur e anugerah lekep, waki atas o meiy, neiy i tumpami waki si Ama’ e reiy’ sa mina’sa terang; wia-Nisia reiy’la peroba’an ka’apa bayangan karengan e mineteto’oran. 18Witu eng kepa’aran-Na nuesa Nisia si simiwo mola nikita kaa e nuwu’ eng kaulitan, rio kita witu e ransun neiy i ketantu kita mamuali oki’ polon witu e nelet em baya en siniwo-Na.19Heiy patuari waya i koupusku, ghenangenouw eng kapualitan i yi’i: susur tou satorona si repet laa luminga, ta’an si ngerer laa matoto-totor, wo kangkasi ngerer laa meupi’; 20karengan e nupi’ ni tou e reiy’ mepa’ayangla eng kaulitan witu en sinaru ni Empung. 21Kaa ni’itu i tea’ mouw e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa eng kotor wo eng kalewo’an tuana eng kelaker i ti’i wo sungkulenouw ampit e rinda e nuwu’ neiy i ketanem witu natemu, e makakuasa melelawirla e imukurmu.22Ta’an satorona kouw mamuali tumetuana e nuwu’ wo reiy’ lumelinga i te; karengan sa reiy’ tuana nikouw kouw lime’ekok en tou nuesa. 23Karengan sa siesa tou si malinga e nuwu’ i te wo si reiy’ matuanala nyi’a, nisia nyi’a mouw si peulurela siesa tou kasuatan mengeti-ngetip eng giona ulit witu en sinaru en sereming. 24En tare mouw i te sia nu limoo’ eng giona, nisia si minea mouw ka’apa si makarengan lumiurla sa kumura eng giona. 25Ta’an seiy i te si sumoisap e nukum kalekep, nyi’a i ti’i e nukum mamerdekala sitou wo nisia si timentem witu nyi’a, jadi reiy’kan i te liminga kaa laa meleliurla nyi’a, ta’an si kasa uli-ulit matuanala nyi’a, nisia si laa ma’aruiy kaa em pasiwo-siwonna.26Sa wona’ wawean siesa tou mapokeiyla en touna e meraghes, ta’an si reiy’ tumaang e lila’na, nisia si male’ekok en touna nuesa, takar e minaghio mouw e raghesna. 27E raghes murni wo e reiy’ siwalulang witu en sinaru ni Empung, Ama’ ta, nyi’a mouw e melalesla se ula wo se balu-balu witu eng kasusa’an nea, wo mategha-tegham rio en touna nuesa e reiy’ kewurela eng kaoatan.
1Patuariku waya, tanume sitou maka iman wia si Yesus Kristus, Tuhan ta si mulia, te’a mouw e iman i ti’i patuanan niouwla ampit maloo’ eng gio. 2Karengan, sa wawean siesa tou si ghumorem witu eng gorem em pengengerurannu ampit minake sesolong mas wo e labung wangun wo mineiy kangkasi witu siesa tou miskin si minake labung wuruk, 3wo nikouw kouw maormatla sitou minake labung wangun i ti’i wo lumila’ wia nisia: “I laa mouw tuang rumuberouw witu en tampa le’os i yi’i!”, kasuatan wia sitou miskin i ti’i kouw limila’: “Rumedeiy mouw weti’ila!” ka’apa: “Rumuberouw wia em bela i yi’i reten eng kinontoiyan ne’aku!”, 4reiy’ ku’a re’en nikouw kouw simiwo mouw em pemange’anan witu eng gorem e natemu wo mawinta’ tanume si akim ampit eng genang lewo’?5Linganola, heiy patuari waya neiyku i koupusla! Reiy’ ku’a re’en si Empung si mineleng se tou-tou i papokeiyla miskin eng kaoatan i yi’i kaa se laa mamuali kaya witu e iman wo se mamuali ahli waris eng Keraja’an neiy mouw i ta’ar-Nala wia si seiy i te si meupusla Nisia? 6Ta’an nikouw kouw simero’ mola se tou-tou miskin. Reiy’ ku’a re’en kaa awes tare se tou-tou kaya se lume’ek nikouw wo se kumeong nikouw witu em paadilan? 7Reiy’ ku’a re’en nisea se minojat e Ngaran mulia, kaa-Nyi’a kouw minamuali kapunya’an ni Empung?8Ta’an laa, sa wona’ kouw makelangla e nukum kasa i paketa-ketare neiy i kepatik witu eng Kaol Suci: “I koupusola si kasuat en toumu tanukan en toumu nuesa”, nikouw kouw simiwo e le’os. 9Ta’an, sa wona’ kouw maloo’ eng gio, kouw simiwo en dosa, wo kaa e nukum i ti’i minamuali pakaloo’o-loo’ola, kaa nikouw kouw timuanala eng kaselokan.10Karengan seiy i te si maki’itla e minapekasa ukum i ti’i, ta’an si kimawila e nesa weteng witu nyi’a, nisia si simelok witu e minapekasa nyi’a. 11Karengan Nisia si limila’la: “Te’a masiwo en zinah”, Nisia si limila’la kangkasi: “Te’a mawunu’”. Jadi sa kouw reiy’ masiwo en zinah ta’an kouw mawunu’, takar nikouw kouw minamuali lumelangkoiy e nukum kangkasi.12Lumila’ mouw wo matuana mola tanu se tou-tou laa pa’akimen e nukum mamerdekala sitou. 13Karengan em paakiman e reiy’ maka tongkoupusen e laa paken wia sitou reiy’ maka tongkoupusen. Ta’an en tongkoupusen e laa muntung witu em paadilan.14Sapa ku’a re’en eng ka’ara’anna, patuariku waya, sa siesa tou si lumila’la, kaa nisia si makapunyala iman, e nulitna nisia si reiy’ makapunya em pasiwo-siwon? Toro ku’a re’en e iman i ti’i lumawirla nisia? 15Sa siesa kalo ka’apa karia si reiy’ makapunya labung wo reiy’ awes eng kumaan susur nendo, 16wo siesa witu e nelet miouw si limila’: “Tabea i kelangouw, Pakenola e roko’ pasu’ wo kumaanola i ka’ayo mawesu!”, ta’an nisia si reiy’ mineela wia nisia sapa em pemandungen e nouwakna, sapa ku’a re’en eng ka’ara’anna e ni’itu? 17Tuanakan kangkasi eng kapualitanna ampit e iman: sa e iman i ti’i e reiy’ rinapitla em pasiwo-siwon, takar e iman i ti’i witu e nulitna nyi’a mouw e minate.18Ta’an wo’o wona’ wawean tou si limila’: “Wia nikoo wawean e iman wo wia niaku wawean em pasiwo-siwon”, niaku ku laa mingkot nisia: “I papa’ato mola wia niaku e imanmu i ti’i sa reiy’ ampit em pasiwo-siwon, wo niaku ku laa mapa’atola wia nikoo e imanku witu em pasiwo-siwon – pasiwo-siwongku.” 19Nikoo koo ma’eman, kaa wawean i te esa Empung? Ni’itu e le’os! Ta’an se setang-setang tu’u kangkasi se ma’eman witu eng kapualitan i ti’i wo nisea se matenggo’ogho’. 20Heiy tou ba’abal, pa’ar ku’a re’en koo maakula en teakan, kaa e iman reiy’ ampit em pasiwo-siwon nyi’a mouw e iman reiy’ sisapa?21Reiy’ ku’a re’en si Abraham, ama’ ta, si neiy i ulitla karengan em pasiwo-siwon – pasiwo-siwonna, katoroan nisia nu mesesempela si Ishak, urangna, witu natas e mezbah? 22Loo’on niouw, kaa e iman mepa’ayang mewali-wali ampit em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon wo kaa em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon i ti’i iman e minalekep. 23Ampit e lalan tuana mina lekepouw e nats limila’la: “Laa o ma’emanouw si Abraham wia si Empung, takar si Empung si minaparekenla eng kapualitan i ti’i wia nisia tanume eng kaulitan.” Kaa ni’itu si Abraham si tinotor: “Kalo ni Empung.” 24Jadi loo’on niouw, kaa sitou neiy i ulitla karengan em pasiwo-siwon – pasiwo-siwonna wo reiy’ i te karengan e iman.25Wo reiy’ ku’a re’en tuana kangkasi si Rahab, si pelacur i ti’i, si neiy i ulitla karengan em pasiwo-siwon – pasiwo-siwonna, katoroan nisia nu kimirongla se tou-tou neiy i reo i ti’i witu eng gorem em balena, laa o tumulung nisea limempot timoro e lalan walina? 26Karengan tanu e nouwak reiy’ ampit e roh nyi’a mouw e minate, tuana mouw kangkasi e iman reiy’ ampit em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon nyi’a mouw e minate.
1Patuariku waya, te’a mouw laker tou witu e nelet miouw o pa’ar mamuali guru; Karengan nikita ta mete’u, kaa sa kita tanume si guru kita laa akimen i ki’it e nukuran lebe wuter. 2Karengan nikita nu waya kita simelok witu e laker kapualitan; seiy i te si reiy’ simelok witu e lelila’anna, nisia nyi’a mouw sitou lekep, si toro kangkasi mengulinla e minapekasa nouwakna.3Nikita ta minakela en tom witu en semur ni kawalo, i ka’ayo sia maki’itla sapa eng kepa’aran ta, ampit e lalan tuana nikita ta toro kangkasi mengulinla e minapekasa nouwakna. 4Wo loo’on i tela eng kapal-kapal, ma’anouw tu’u tu kasa sela wo ni’i paoghela e reghes ente’, ta’an en toro ulinen e ne’ulin kasa rintek kumi’it eng kepa’ar ni mengulin.5Tuanakan kangkasi e lila’, ma’anouw tu’u tu esa weteng rintek witu e nouwak, ta’an en toro mesawa’la em perkara-perkara wangko’ Loo’onouw, kumura tu’u eng karintekna e napi, nisia si toro tumunu en talun kasela. 6E lila’ tu’u nyi’a mouw e napi; nisia si tanula e nesa kaoatan eng kalewo’an wo e minedo tampa witu nelet e weteng-weteng e nouwak ta tanume sapa en toro sumeringla e minapekasa nouwak wo lumayasla e wola patou-touan ta, kasuatan nisia nuesa si linayasla e napi naraka.7Em baya en jenis ne tekapen siru, burung-burung, ma’an se tekapen-tekapen maanap wo se tekapen-tekapen en tasik se toro ninaramla wo se ninaramola en sifat ni tou, 8ta’an reiy’la siesa tou tu’u si makakuasa menenaramla e lila’; nisia nyi’a mouw si wo’o sapa lela’, si reiy’ kakuasa’ala, wo si wuta e racung mekepaten.9Ampit e lila’ ta malo’or si Tuhan, Ama’ ta; wo ampit e lila’ ta makutok sitou siniwola neiy i ki’it e rupa ni Empung, 10witu en suma esa rime’umi em berkat wo eng kutok. Eng kapualitan i yi’i, patuariku waya, reiy’ toro tuana e mamuali.11Wawean ku’a re’en eng kembu’an makeresoti rano tewang wo e rano pe’it witu eng kembu’an masuat? 12Patuariku waya, wawean ku’a re’en e nakana ara en toro mua’la wu’ana en zaitun wo wawean ku’a re’en e nakana nanggor en toro mua’la e wu’ana ara? Tuanakan kangkasi eng kembu’an wurasen e reiy’ mete’u rumeu’mi rano tewang.13Seiy ku’a re’en si witu e nelet miouw si sama’ wo makabudi? Le’osouw sia ampit eng kenaramen em patou-touan le’os si mapaloo’o-loo’ola em pasiwo-siwonna kaa eng hikmat timoumi waki karinda’an. 14Sa kouw minee’la em pedaman iri ate wo kouw me’ukum i tela en tou nuesa, te’a mouw kouw mesesawa’la en tou wo te’a mouw matowo masu’usuk eng kaulitan!15Ni’itu e reiy’ mouw hikmat waki atas o meiy, ta’an e waki kaoatan, waki e nafsu ni tou, waki se setang-setang. 16Karengan wisa wawean iri ate wo me’ukumla en tou nuesa witu wawean eng karungkea’an wo e reiy’ sa mina’asa pasiwo-siwon lewo’. 17Ta’an eng hikmat ni waki atas nyi’a mouw eng ketare-tare murni, tumodongla nyi’a, en dumedame, rinda, maki’i-ki’it, wuta en tongkoupusen wo e wu’ana-wu’ana le’os, reiy’ mesangaweka wo reiy’ munafik. 18wo e wu’ana neiy i karedeiy witu eng kaulitan neiy i wu’uwurla witu en dame i wee nisea se timuanala en dame.
1Waki wisa ku’a re’en eng kine’e eiy em pesali’isi’an wo em pe’isingan witu e nelet miouw? Reiy’ ku’a re’en eng kine’e eiyna witu eng hawa nafsumu e mame’inakutan witu eng gorem e nouwakmu? 2Nikouw kouw mepa’arla e nesa wo’o sapa, ta’an kouw reiy’ minaka’atola nyi’a, laa o kouw munu’; kouw iri ate, ta’an kouw reiy’ mina’ayola em pela’annu, laa o kouw me’ising wo kouw matokol. Nikouw kouw reiy’ minaka’ato sapa-sapa, karengan nikouw kouw reiy’ simombayang. 3Ka’apa kouw simombayang kangkasi, ta’an kouw reiy’ minaka’ato sapa-sapa, karengan nikouw kouw selok masombayang, karengan em pengiween niouw i ti’i e laa pekeka’apun niouwla kaa laa mepateu-teula eng hawa nafsumu.4Heiy kouw, tou-tou reiy’ lale’! Reiy’ ku’a re’en kete’uan niouw, kaa em pekaloan ampit eng kaoatan nyi’a mouw em pasu’usukan ampit si Empung? Jadi seiy i te si pa’ar laa mamuali kalo eng kaoatan i yi’i, nisia si simiwola en touna kasu’usuk ni Empung. 5Te’a mouw kouw mapokeiyla, kaa eng Kaol Suci reiy’ ampit en to’otolan e lumila’: “E Roh neiy i tampala ni Empung witu eng gorem en tou ta, ni’i kepa’ar-Nala ampit en tetayur!”6Ta’an e nupus karunia, neiy i anugerah-Nala wia nikita, en sumelala ta’an e ni’itu. Kaa ni’itu Nisia si limila’la: “Empung si mapero se tou tingkeiy, ta’an si mineupusla se tou kumeng ate.” 7Kaa ni’itu tu’utukouw wia si Empung, wo su’usukenouw si Iblis, takar nisia si laa tumingkasla wia nikoo!8Tumawi mouw wia si Empung, wo Nisia si laa tumawi wia nikoo. Lenasenola e lawasmu, heiy kouw tou-tou makadosa! Wo sucinola e natemu, heiy kouw si rimua ate! 9Weeanola ghenang en cilakamu, mengasi’ wo ma’aripouw; satorona eng ke’eke’annu en sawelannu ampit e narip wo e mepa’a-pa’armu ampit e mengasi. 10I kumengola en toumu witu en sinaru ni Tuhan, wo Nisia si laa rumakekla nikouw.11Patuariku waya, te’a mouw kouw mesesero’an! Seiy i te si masero’la si patuarina ka’apa maakimla nisia, nisia si makelong e nukum wo maakimla nyi’a; wo sa koo maakimla e nukum, takar nikoo koo reiy’ mouw maki’i-ki’it e nukum ta’an si akimna. 12Wawean i te siesa si Sumesiwo e nukum wo si Akim, nyi’a i ti’i Nisia si makakuasa melelawirla wo mepepunengla. Ta’an seiy ku’a re’en nikoo, i ka’ayo koo pa’ar ma’akimla si kasuatmu en tou?13Jadi en teakan, heiy kouw si limila’: “E nendo i yi’i ka’apa wo’odo nikeiy keiy ma’e waki kota anu, wo maname keiy laa mena’ esa nge te’un wo melante’ ma’an maka’ato untung”, 14kasuatan nikouw kouw reiy’ mete’u en sapa e laa mamuali wo’odo. Sapa ku’a re’en em penoron em patou-touannu? Em patou-touannu i ti’i masuat tanu en segor reiy’ ure i te kinaloo’ala o mere’ila.15E nulitna nikouw kouw lewo’ sa reiy’ lumila’: “Sa si Tuhan si mekepa’arla nyi’a, nikeiy keiy laa matou-tou wo sumiwo e nyi’i wo e ni’itu.” 16Ta’an en teakan nikouw kouw mesawa’la en tou witu en sendoyomu, wo em baya eng kesawa’an tuana nyi’a mouw en selok. 17Jadi sa siesa tou si mete’u eng kumura sia lewo’ sa reiy’ sumiwo le’os, ta’an nisia si reiy’ matuanala nyi’a, nisia si makadosa.
1Jadi en teakan heiy nikouw nu tou-tou kaya, mame’ mouw wo ma’aripouw witu em peme’itan laa tumoro nikouw! 2Eng kakaya’annu em bu’ulouw, wo e labungmu eng kinaanouw ne mo’omot! 3E mas wo em perakmu en time’i mouw, wo en te’ina e laa mamuali kasairian witu nikoo wo e laa kumaan e le’onamu tanu e napi. Nikoo koo minerurola eng harta witu e nendo-nendo kasuatan mesampetouw.4Eng kaulitna e lininga mola e rekeiyan wangko’, karengan en tetoro tinaang miouw wia se memema’ayang minupu’ mola e wua’na em pengumannu, wo e mina’ayo mola witu en talinga ni Tuhan e minapekasa alam e nga’angal nea se simampur e niupu’mu. 5Witu eng kamewa’an kouw timou mouw wo memoya-moya wia em bumi, nikouw kouw minapateu-teu mola e natemu masuat tanu witu e nendo pareretan. 6Nikouw kouw minukumola, awes tare minunu’la sitou ulit wo nisia si reiy’ mete’u sumu’usuk nikouw.7Kaa ni’itu, patuari waya, sumabaarouw i ka’ayo witu eng ke’e eiy ni Tuhan! Eng kaulitna si metani’ si mengena-ngena’la e wua’na wawean arga witu en tana’na wo nisia si sabaar i ka’ayo tu tumumpa mouw e naro noras mera’aragh wo e naro noras masuru. 8Nikouw kangkasi kouw lewo’ sa reiy’ sumabaar wo lewo’ sa reiy’ tume’etepla e natemu, karengan eng ke’e eiy ni Tuhan en tawi mouw!9Patuari waya, te’a mouw kouw mengu’ungu-ngu’ungul wo manginseselokala, rio te’a kouw ukumen. Eng kaulitna si Akim si rimedeiy mouw witu en tawi em pepalen. 10Patuari waya, ki’itanola em patoka’an witu em peme’itan wo eng kasabaaran ne nabi se simusuiyola demi e ngaran ni Tuhan. 11Eng kaulitna nikeiy keiy matotor nisea mina’aruiy, nyi’a i ti’i nisea se timentem mola; nikouw kouw liminga mola tanume eng katenteman ni Ayub wo nikouw kouw minete’u mola sapa em bitu eng kesampetanna sinadiala ni Tuhan i wee nisia, karengan si Tuhan si kasa tongkoupusen wo si wuta en tongkoupusen.12Ta’an eng kasa i paketa-ketare, patuari waya, te’a mouw kouw matiwa’ demi en sorga ka’apa tu’u demi em bumi ka’apa demi e nesa wo’o sapa walina. Sa iyon, satorona kouw lumila’la iyon, sa reiy’ satorona kouw lumila’la reiy’, rio kouw reiy’ tena’an e nukuman.13Sa wawean siesa tou witu e nelet miouw si peme’itan, le’osouw sia sumombayang! Sa wawean siesa tou melaya-laya’ le’osouw sia kumantar! 14Sa wawean siesa tou witu e nelet miouw si rara’an, le’osouw sia kumeret se penatua jema’at, rio sea sumombayangla nisia ma’an misu’la nisia ampit e lana witu e ngaran ni Tuhan. 15Wo en sesombayangen timoumi witu e iman e laa lumawirla sitou rara’an i ti’i wo si Tuhan si laa mongkela nisia; wo sa sia simiwo mouw en dosa, takar en dosana i ti’i e laa ampungala.16Kaa ni’itu satorona nikouw kouw mememakaredeiyala en dosamu wo mesesombayangala, rio kouw male’os. En sesombayangen ni tou ulit, sa ampit e neman ni’i sombayangla, eng kasa wangko’ eng kuasana. 17Elia nyi’a mouw sitou karengan masuat tanu nikita, wo nisia si kasa mouw minakauli-ulit masombayang, rio e naro te’a metetumpa, wo e naro tu’u e reiy’ timumpami wia em bumi keurean en telu nge te’un wo enem nga sumedot. 18Laa o sia sumombayang kangkasi wo langit en timumpami e naro wo em bumi tu’u eng kimaluari wu’ana.19Patuariku waya, sa wawean witu e nelet miouw si sime’epang witu eng kaulitan wo wawean siesa tou si simiwo nisia minurikit, 20kete’uanola, kaa seiy i te si simiwola sitou maka dosa minurikiti waki lalanna seip, nisia si laa lumawirla e imukur ni tou i ti’i witu e maut wo mi’otla e laker dosa.
TABEA 1Waki si Petrus, rasul ni Yesus Kristus, wia se tou-tou mate’u-te’up, se neiy i kasera waki Pontus, Galatia, Kapadokia, Asia Oki’ wo em Bitania, 2nyi’a i ti’i se tou-tou pineleng, minatoroan ampit em pelelaan ni Empung, Ama’ ta, wo se kinudusla ni Roh, rio sea lale’ wia si Yesus Kristus wo sumungkul em pi’ipikan e raa’-Na. Satorona e nupus karunia wo en dame sejahtera e makalokonla witu nikouw.PAARAPEN, IMAN WO NUPUS 3Lino’orola si Empung wo si Ama’ Tuhan ta Yesus Kristus, karengan e rahmat-Na kewangko’ en timimea’ mola nikita sumeup kaa eng kinato’oran ni Yesus Kristus witu e nelet ne tou minate, witu e nesa patou-touan wuta em paarapen, 4kaa laa mesesungkulla e nesa weteng reiy’ mete’u mapuneng, reiy’ mete’u makewur wo e reiy’ mete’u maweles, en tinu’utulan waki sorga i wee nikouw. 5Nyi’a i ti’i nikouw, si piniarala witu eng kaente’an ni Empung karengan e imanmu kasuatan nikouw nu mengena-ngena’la eng kelawiran sinadia mola kaa laa i papaloo’o-loo’ola witu eng kesampetan en zaman.6Lumaya-laya’ mola witu eng kapualitan i ti’i, ma’anouw tu’u en teakan i yi’i i kalo’ositi kouw lewo’ sa reiy’ mengasi’ kaa e reiy’ sa mina’asa pewa’awa’an. 7Maksud em baya nyi’a i ti’i nyi’a mouw kaa laa mebebuktila eng kamurnian e imanmu – wa’akat lebe rakek e nargana ta’an e mas fana, niuji eng kamurnianna ampit e napi – i ka’ayo kouw maka’ato em puji-pujian wo eng kamulia’an wo eng kaormatan witu e nendo si Yesus Kristus nu mapaloo’o-loo’ola en tou-Na.8Ma’anouw tu’u kouw reiy’pe’ ma’an mekasa lumoo’ Nisia, ta’an nikouw kouw meupusla Nisia. Nikouw kouw ma’eman wia Nisia, ma’anouw tu’u kouw en teakan kouw reiy’ limoo’ Nisia. Nikouw kouw melaya-laya’ karengan e mepa’a-pa’ar mulia wo e reiy’ i keila’la, 9karengan nikouw kouw mina’ayo mola em pelela’an e imanmu, nyi’a i ti’i eng kelawiran ni imukurmu. 10Eng kelawiran i ti’i mouw en sinoisap makale’o-le’os ne nabi-nabi, se minenti’ mola tanume e nupus karunia ni’i weela i wee nikoo.11Wo nisea se simoisap makale’os e nedo wisa wo eng kumura neiy i maksudla e Roh ni Kristus, em bitu eng gorem nea, nyi’a i ti’i e Roh nu reiy’pe’ nyi’a e minee kasairian tanume e reiy’ sa mina’asa peme’itan e laa tumoro si Kristus wo en tanume e reiy’ sa mina’asa kalo’oran en tumodeiy nu reiy’ mouw ni’itu. 12Wia nisea neiy mouw i papaloo’o-loo’ola, kaa nisea se reiy’ melayanla en tou nea nuesa, ta’an se melayanla nikouw ampit e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e neiy mouw i abarla en teakan wia nikouw ampit em pinaeletan nea, kaa e Roh Kudus, neiy i tokemi waki sorga, mina’ayola e nabar Injil wia nikouw, nyi’a i ti’i eng kapualitan-kapualitan em pa’ar pinetete’ula ne malaikat-malaikat.KAKUDUSAN WO E NUPUS PEPATUARIAN 13Kaa ni’itu tiro’onola e akal budimu, tumegha-teghamouw wo i reta’ mola em paarapennu minapekasana witu e nupus karunia neiy i anugerala wia nikoo e nedo pinapaloo’o-loo’oan ni Yesus Kristus. 14Tumou mouw tanu se oki-oki’ lale’ wo te’a pekeki’itala en serit kumuasala nikoo witu e nedo kawe’engelannu,15ta’an satorona kouw mamuali kudus witu e minapekasa em patou-touannu masuat tanu Nisia si kudus, si kimeretouw nikouw, 16karengan wawean neiy i kepatik: Kudusouw kouw, karengan Niaku ku kudus. 17Wo sa kouw matotor Nisia Ama’, nyi’a i ti’i Nisia si reiy’ maloo’ eng gio si ma’akimla em baya se tou i ki’it em pasiwo-siwonna, takar satorona kouw tumou witu eng kineide’an eng keurean kouw nu time’up wia eng kaoatan i yi’i.18Karengan eng kete’uan niouw, kaa nikouw kouw tinubusouw witu eng kenaramen em petou-touannu reiy’ sipenoron eng kina’atoan niouwla wia se nene moyangmu i ti’i reiy’ kaa em barang fana, reiy’ kangkasi ampit em perak ka’pa e mas, 19ta’an i te ampit e raa’ kemaal, nyi’a i ti’i e raa’ ni Kristus masuat tanu e raa’ ni oki’ ni domba reiy’ sisering wo reiy’ siwalulang.20Nisia si pinelengouw nu reiy’pe’ eng kaoatan i yi’i nu siniwola, ta’an eng karengan nikouw kouw tare mouw i te mapaloo’o-loo’ola en tou-Na wia en zaman kesampetan. 21Kaa Nisia mouw o kouw ma’eman wia si Empung, si timo’orola Nisia witu e nelet ne tou minate wo si limo’orola-Nisia, i ka’ayo e imanmu wo em paarapennu neiy i katoro wia si Empung.22Karengan nikouw kouw simuci mola en toumu kaa eng kelale’an wia eng kaulitan, i ka’ayo kouw toro tumuanala e nupus pepatuarian kasa uli-ulit, satorona kouw kasa makauli-ulit mengengupusala ampit em pakasa’an e natemu. 23Karengan nikouw kouw neiy mouw i patoula sumeup reiy’ waki bibit fana, ta’an waki bibit reiy’ fana, kaa e nuwu’ ni Empung, e matou-tou wo eng kekal.24Karengan: “Em baya e matou-tou nyi’a mouw en tanu e rukut, wo e reiy’ sa mina’asa kalo’oranna tanu e wungang rukut, rukut e minapera, wo e wungang e rima’aragh, 25ta’an e nuwu’ ni Tuhan e minena-ena’ eng keure-urena.” Nyi’i mouw e nuwu’ neiy i pa’ayola e Injil wia nikouw.
YESUS KRISTUS SI WATU PENJURU 1Kaa ni’itu i te’a mouw e reiy’ sa mina’asa kalewo’an, e reiy’ sa mina’asa le’ekok wo e minegheghioan kamunafikan, eng kadangkean wo en sero’. 2Wo mamuali mouw masuat tanu si dade tare mouw i patoumi, si reiy’ maena-ena’ mepa’arla e ranona en susu murni wo e rohani, rio kaa e nyi’a o kouw tumou wo maka’ato eng kelawiran, 3sa kouw uli-ulit mine’anola eng kale’osan ni Tuhan.4Wo meiy mouw wia-Nisia, si watu matou-tou i ti’i, memang si neiy i terek ne tou, ta’an si pineleng wo niormat witu eng hadirat ni Empung. 5Wo ma’anouw nikouw kangkasi kouw paken tanume si watu matou-tou kaa laa mereredeiyla e nesa wale rohani, i wee e nesa imamat kudus, kaa laa mesesempela en sesempe rohani karengan si Yesus Kristus si mekepa’aren wia si Empung.6Karengan wawean neiy i kepatik witu eng Kaol Suci: “Eng kaulitna, Niaku ku rimeta’la waki Sion e nesa watu kinapelengan, e nesa watu ruuna kemaal, wo seiy si ma’eman wia-Nisia, si reiy’ laa i papaira-irangla.”7Kaa ni’itu i wee nikouw, si ma’eman, nisia si kemaal, ta’an i wee nisea nu reiy’ ma’eman: “E watu neiy mouw i terek ne meneniwo-meneniwo bangunan, minamuali mouw watu ruuna, o kangkasi e minamuali mouw watu paleleren wo e nesa watu kasu’usu’an.” 8Nisea se neiy i kasu’usu’ wia nyi’a, karengan nisea se reiy’ lale’ witu e Nuwu’ ni Empung; wo i wee e ni’itu nisea kangkasi se neiy mouw i sadiala.9Ta’an nikouw mouw si bangsa kinapelengan, imamat si rajani, bangsa kudus, umat kapunya’an ni Empung nuesa, rio kouw mabarla em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon wangko waki Nisia, si kimeretouw nikouw kumaluari waki kareiydeman mineiy witu en terang-Na maka’erangen: 10nikouw, eng ketareanna kouw reiy’ umat ni Empung, ta’an en teakan kouw minamuali mouw umat-Na, eng ketareanna kouw reiy’ i pakoupusla ta’an en teakan kouw minaka’ato mouw en tongkoupusen.E NGE'ENGE KAA LAA TUMOU TANUME SI HAMBA NI EMPUNG 11Patuariku waya i koupus, niaku ku ngume’enge’ la nikouw, rio tanume si mate’u-te’up wo masengko-sengkot, nikouw kouw ma’akatla en tou witu eng kepa’aran-kepa’aran e le’ona e me’inakut mesaru e imukur. 12Makapunya mola eng kenaramen em patou-touan e le’os witu eng keuneran ne bangsa-bangsa reiy’ Yahudi, rio sakawisa sea masero’ nikouw tanume sitou durjana, nisea se toro lumoo’ nyi’a witu em pasiwo-siwon – pasiwo-siwonnu le’os wo malo’orla si Empung witu e nendo Nisia nu lumales nisea.13Tumu’utukouw, karengan si Empung, witu em baya eng kinetareani ni tou, le’os wia si raja tanume si timiboiy eng kakuasa’an kasa rakek, 14ka’apa tu’u wia se wali-wali neiy i tokena kaa laa mukum se tou-tou masiwo lewo’ wo ma’ormatla se tou-tou masiwo le’os. 15Karengan e nyi’i mouw eng kepa’aran ni Empung, nyi’a i ti’i rio ampit e masiwo le’os nikouw kouw kume’ekepla eng kapicikan ne tou-tou we’engel. 16Tumou mouw tanume se tou merdeka wo reiy’ tanu nisea se maselok mepakela eng kamerdeka’an i ti’i kaa laa metetawunla eng kalewo’an-kalewo’an nea, ta’an tumou mouw tanume si hamba ni Empung, 17Ormatenola em baya ne tou, i koupusola se patuari-patuarimu, meide’ mola si Empung, ormatenola si raja!PEME'ITAN NI KRISTUS TANUME EM PAKI'I-KI'ITAN 18Heiy kouw, hamba-hamba, tumu’utukouw ampit e wuta eng keide’an wia si tuangmu, reiy’kan i te wia si le’os wo si rinda, ta’an kangkasi wia si bengis. 19Karengan nyi’a mouw e nupus karunia, sa siesa tou karengan si wena’as witu eng kepa’aran ni Empung mesa’an em peme’itan reiy’ neiy i tantu pesa’anenna. 20Karengan toro ku’a re’en totoren pujian, sa kouw peme’itan e wewewe karengan kouw simiwo dosa? Ta’an sa kouw masiwo le’os wo kaa ni’itu o kouw lewo’ sa reiy’ peme’itan, takar e ni’itu nyi’a mouw e nupus karunia wia si Empung.21Karengan i wee e ni’itu mouw kouw kineret, karengan si Kristus tu’u si pineme’itanola i wee nikouw wo si timele’u mola paki’i-ki’itan i wee nikoo, rio kouw kumi’itla e nenus-Na. 22Nisia si reiy’ simiwo en dosa, wo e le’ekok reiy’la witu en suma-Na. 23Katoroan Nisia nu paabuten, Nisia si reiy’ sumuli’ ampit e maabut; katoroan Nisia nu peme’itan, Nisia si reiy’ me’iwet, ta’an Nisia si simarakanla nyi’a wia Nisia, si maakimla ampit e nadil.24Nisia nuesa si minesa’anola en dosa ta witu e nouwak-Na witu eng kayu salib, rio kita, si minate mouw witu en dosa, kita tumou i wee eng kaulitan. Kaa em pali’-pali’-Na kouw minale’osouw. 25Karengan eng ketareanna kouw seip tanu si domba, ta’an en teakan kouw minarengomi wia si rumerawir wo si mememiara e imukurmu.
MATOU-TOU MEWALI ESA NGA AWU 1Tuanakan kangkasi nikouw, heiy tu’awewene-tu’awewene, tumu’utukouw wia si tu’atuamamu, rio sa wawean witu e nelet nea se reiy’ lale’ witu e Nuwu’, nisea kangkasi reiy’ ampit e lelila’an se neiy i untungla kaa eng kalakuan ni tu’awewenena, 2sa sea lumoo’, kumura eng kamurni wo eng kelale’na em patou-touan ni tu’awewene nea i ti’i.3E lelo’ormu te’a mouw eng kenaramen lahiriah, nyi’a i ti’i ampit e mengepa-ngepang em bu’uk, mepake lelo’or mas ka’apa ampit mepakela e labung wangun-wangun, 4ta’an e lelo’ormu nyi’a mouw sitou batinia neiy i kakirong ampit e lelo’or reiy’ mapuneng e nasal waki roh rinda wo e lompon, eng kasa waweean arga witu em beren ni Empung.5Karengan tuana mouw eng kenaramenna ne wewene-wewene kudus eng ketareanna masudeiy, nyi’a i ti’i se wewene-wewene minee em paarapen nea wia si Empung; nisea se tu’utuk wia si tu’atuamana, 6Masuat tanu si Sara si lale’ wia si Abraham wo ngimaranla nisia tuangna. Wo nikouw nyi’a mouw kouw urang-urangna, sa kouw masiwo le’os wo reiy’ meide’la pe’iwetan.7Tuanakan kangkasi nikouw, heiy tu’atuama-tu’atuama, tumou mouw sama’ ampit si tu’awewenemu, tanume se kaum lebe lewea! Ormatenola sea tanume si ka’ampit pewaris witu e nupus karunia, nyi’a i ti’i em patou-touan, rio en sesombayangennu te’a ka’ape’an.E NUPUS WO EN DAME 8Wo eng kesampetanna, satorona kouw nu waya kouw esa nga iyon esa nga totor, esa nga pedaman, meupusla se patuari-patuari, tongkoupusen, wo kumeng ate, 9wo te’a mouw mesesuli’la eng kalewo’an ampit eng kalewo’an ka’apa e na’abuten ampit e na’abuten, ta’an eng kapurikitna, satorona kouw maberkatla, karengan kaa ni’itu mouw kouw kineret, nyi’a i ti’i kaa laa maka’ato em berkat. Karengan:10“Seiy si pa’ar meupusla em patou-touan wo pa’ar lumoo’ e nendo-nendo le’os, nisia si lewo’ sa reiy’ tumayur e lila’na witu e lewo’ wo en sumpingna witu e lelila’an-lelila’an mele’ekok. 11Nisia si lewo’ sa reiy’ ma’akatla e lewo’ wo matuanala e le’os, nisia si lewo’ sa reiy’ sumero em pedamean wo me’inakut maka’atola nyi’a. 12Karengan em beren ni Tuhan en timuyu wia se tou-tou ulit, wo en talinga-Na witu em paaleiyen nea nu maki tulung, ta’an eng gio ni Tuhan e mapero se tou-tou masiwo lewo’.”PEME'ITAN AMPIT EN SABAAR 13Wo seiy ku’a re’en si laa sumiwo lewo’ wia nikouw, sa kouw rajing masiwo le’os? 14Ta’an ma’anouw tu’u kouw lewo’ sa reiy’ peme’itan kangkasi karengan eng kaulitan, nikouw kouw laa ma’aruiy. Kaa ni’itu te’a mouw i keide’ miouwla sapa neiy i keide’ neala wo te’a mouw meide’.15Ta’an kudusenola si Kristus witu e natemu tanume si Tuhan! Wo tumiro-tiro’ mouw witu e reiy’ sa mina’asa nedo kaa laa mewewee pertangongan jawab wia se susur tou makiwee em pertanggongan jawab wia nikouw tanume em paarapen em bia nikoo, ta’an e lewo’ sa reiy’ mouw ampit e rinda wo e normat, 16wo ampit e nate makauli-ulit murni, rio nisea, se masero’ nikoo karengan em patou-touannu lale’ witu si Kristus, se mineirang karengan en sero’an nea i ti’i. 17Karengan lebe le’os em peme’itan karengan e masiwo le’os, sa eng kapualitan i ti’i ni’i kepa’arla ni Empung, ta’an i te em peme’itan karengan masiwo lewo’.18Karengan kangkasi si Kristus si minate mouw mekasa i wee e reiy’ sa mina’asa dosa ta, Nisia si ulit i wee se tou-tou reiy’ ulit, rio Sia mali nikita wia si Empung; Nisia, si winunu’ mola witu eng ka’ada’anna tanume sitou, ta’an si tino’orola i ki’it e Roh, 19wo witu e Roh i ti’i kangkasi Nisia si minea mabarla e Injil wia se roh-roh witu eng gorem em penjara, 20nyi’a i ti’i wia se roh-roh nea se ketareanna witu e nedo si Nuh nu reiy’ lale’ wia si Empung, katoroan si Empung si minena-ena’ ma’ena’ ampit en sabaar witu e nedo si Nuh nu kasuatan matiro’pe’ em bahterana, witu e wisa se toyo’ i te, nyi’a i ti’i se uwalu tou, se linawirla e rano ampuan i ti’i.21O kangkasi nikouw en teakan kouw linawirla kaa e na’asarenna, nyi’a iti’i em baptisan – maksudna reiy’ kaa laa meweweresila eng kari’irisan en jasmani, ta’an i te kaa laa mapa’aleiyla e nate nurani le’os wia si Empung – kaa eng kinato’oran ni Yesus Kristus, 22si rimuber witu esa nga weka lele’os ni Empung, nu reiy’ mouw Nisia nu limongkot waki sorga nu reiy’ mouw ne reiy’ sa mina’asa malaikat, eng kuasa wo eng kaente’an neiy’ i tu’utukla wia–Nisia.
1Jadi, karengan si Kristus si pineme’itanola em peme’itan e nouwak, nikouw tu’u kouw lewo’sa reiy’ kangkasi manginlelutamla en toumu ampit eng genang tuana, – karengan seiy i te si pineme’itanola em peme’itan e nouwak, nisia si minena’ mouw masiwo en dosa –, 2rio e nedo tele’u te’a i pekeka’ara miouwla i ki’it eng kepa’aran ni tou, ta’an i ki’it eng kepa’aran ni Empung.3Karengan awesouw eng kelaker e nedo i peka’ara miouwla matuanala eng kepa’aran ne tou-tou reiy’ makasine’u si Empung. Nikouw kouw timou mouw witu e minegheghioan serit, eng kepa’aran, eng katinawean, em pelesir, em pesakeiyan eng kekoo’on wo em pasempean berhala neiy i palouw. 4Kaa ni’itu nisea se ma’erang, kaa nikouw kouw reiy’ kimi’it timelebu’la en tou mewali-wali nisea witu e wunong kareiy’waaran masuat, wo nisea se masero’ nikouw. 5Ta’an nisea se lewo’ sa reiy’ mee pertangongan jawab wia Nisia, si timiro-tiro’ mola ma’akimla se tou matou-tou wo se tou minate. 6Ni’itu eng karenganna takar e Injil neiy mouw i abarla kangkasi wia se tou-tou minate, rio nisea, se masuat tanu em baya ne tou, niakimla eng kenaramen e nouwak; ta’an kaa e roh en toro tumou i ki’it eng kepa’aran ni Empung.EM PATOU-TOUAN NE TOU KRISTEN 7Eng kesampetan e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa en tawi mouw. Kaa ni’itu kuasa’anola en toumu wo maka penesouw, rio kouw toro sumombayang. 8Ta’an eng kasa i paketa-ketare: i koupusola uli-ulit siesa wia se walina, karengan e nupus en timutuwla eng kelaker kasa dosa. 9Weeanola tete’upan siesa wia se walina ampit e reiy’ mengu’ungu-ngu’ungul.10Layanenola siesa wia se walina, minatoroan ampit eng karunia kina’atoanola ne susur tou tanume si mengengurus e le’os witu e nupus karunia ni Empung. 11Sa wawean tou si mesesusuiy, le’osouw sia mesesusuiy tanume sitou ma’ayola e nuwu’ ni Empung; sa wawean tou si melayanla, le’osouw sia matuanala nyi’a ampit eng kaente’an neiy i anugerala ni Empung, rio si Empung si lo’orela witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa karengan si Yesus Kristus . Nisia mouw si makapunya eng kalo’oran wo eng kuasa i ka’ayo eng keure-urena! Amin.PEME'ITAN TANUME SI KRISTEN 12Patuari waya i koupus, te’a mouw kouw ma’erang witu layas e napi siksa’an mineiy wia nikoo tanume e nujian. Tanu mokan wawean e nesa kawuntulan ee pasil minamuali wia nikouw. 13Eng kapurikitna, mepa’a-pa’arouw, minatoroan ampit e weteng kina’atoan niouw witu em peme’itan ni Kristus, rio kouw kangkasi kouw toro lumaya’ wo mepa’a-pa’ar witu e nedo Nisia nu mapaloo’o-loo’ola eng kalo’oran-Na. 14Ma’aruiyola kouw, sa kouw sinero’an karengan e ngaran ni Kristus, karengan e Roh kalo’oran, nyi’a i ti’i e Roh ni Empung wia nikoo.15Te’a mouw wawean witu e nelet miouw si lewo’ sa reiy’ peme’itam tanume si mememunu’ ka’apa rongkit ka’apa lumelewo’, ka’apa sumeserok. 16Ta’an, sa sia peme’itan tanume sitou Kristen, takar te’a mouw sia meirang, ta’an i te satorona sia lumo’orla si Empung witu e ngaran ni Kristus i ti’i.17Karengan en teakan mina’ayo mouw e nedona paakiman ni’i muleiy, wo witu e wale ni Empung nuesa e lewo’ sa reiy’ kasa ketare-tare akimen. Wo sa em paakiman i ti’i ni’i muleiy wia nikita, kumura mouw ku’a re’en eng kesampetanna ampit nisea se reiy’ ma’eman witu e Injil ni Empung? 18Wo sa se tou ulit se weitouw mokan reiy’ kelawirala, sapa ku’a re’en e laa mamuali ampit sitou fasik wo sitou makadosa? 19Kaa ni’itu le’osouw kangkasi nisea se lewo’ sa reiy’ peme’itan karengan eng kepa’aran ni Empung, sumarakan e imukurna, ampit e reiy’ mena’ masiwo le’os, wia si Sumesiwo si lale’.
RAWILENOLA SE KAWENG NE DOMBA NI EMPUNG 1Niaku ku ngume’enge’la se penatua witu e nelet miouw, niaku ku tanume si ka’ampit ne penatua wo sairi em peme’itan ni Kristus, o kangkasi ku laa maka’ato weteng witu eng kalo’oran e laa i papaloo’o-loo’ola ee sangali. 2Rawirenola se kawang ne domba ni Empung se wia nikoo, te’a ampit em pupus, ta’an ampit eng kepa’aran em pa’ar minatoroan ampit eng kepa’aran ni Empung, wo te’a karengan em pa’ar mesesero kauntungan, ta’an ampit e neri’an en tou. 3Te’a mouw kouw masiwo tanu mokan kouw pa’ar mepeperenta nisea se neiy’ i emanla wia nikoo, ta’an satorona kouw mamuali paki’i-ki’itan wia se kawang ne domba i ti’i. 4Takar nikouw, sakawisa si Rumerawir Wangko’ nu meiy, nikouw kouw laa maka’ato e mahkota kalo’oran e reiy’ mete’u maweles.5Tuana mouw kangkasi nikouw, heiy tou-tou muda, tu’utukouw wia se tou-tou tu’a. Wo nikouw nu waya, i kumengola en toumu siesa wia se walina, karengan: “Empung si mapero sitou tingkeiy, ta’an si meupusla sitou kumeng ate.” 6Kaa ni’itu i kumengola en toumu witu lawas ente’ ni Tuhan, rio kouw i rakek-Nala witu e nedona. 7I sarakanola e reiy’ sa mina’asa kalieiyannu wia-Nisia karengan Nisia si mapiara nikouw.8Mawena’asouw wo mategha-teghamouw! Kesarumu, si Iblis, si makelang maledong masuat tanu si singa menga’aka-nga’akak wo menero tou si toro ne’enepenna. 9Sarunouw sia ampit e iman te’etep, karengan eng kete’uan niouw, kaa em baya ne patuarimu wia e minapekasa eng kaoatan se minesa’an em peme’itan masuat.10Wo si Empung, kembu’an e reiy’ sa mina’asa nupus karunia, si kimeretola nikouw wia si Kristus witu eng kalo’oran-Na kekal, laa lumekepla, tume’etepla, kumeterla, wo mente-ente’la nikouw, nu reiy’ mouw nikouw nu pineme’itala reiy’ ure eng keurena. 11Nisia mouw si maka punya eng kuasa i ka’ayo eng keure-urena! Amin.14TABEA 12Ampit e nieletan ni Silwanus, si’i papokeiykula tanume siesa patuari si toro emanen, niaku ku minatik ampit em pinemotot i tela wia nikouw kaa laa mengenge’enge’la wo me’emanla nikouw, kaa e nyi’i nyi’a mouw e nupus karunia e nuli-ulit waki si Empung. Rumedeiy mouw ampit en te’etep witu nyi’a! 13Tabea wia nikouw nu waya waki si ka’ampitmu kinapelengan waki Babilon, wo kangkasi waki si Markus, urangku.v14 Mee mouw tabea siesa wia se walina ampit en siong kudus. Dame sejahtera e rumapitla nikouw nu waya witu si Kristus. Amin.
TABEA 1Waki si Simon Petrus, hamba wo si rasul ni Yesus Kristus, i wee wia nisea se mewali-wali ampit nikeiy se minaka’ato e iman karengan eng ka’adilan ni Empung wo si Lumelawir ta, Yesus Kristus. 2E nupus karunia wo en dame sejahtera e lumokonla nikouw kaa em panginsine’uala si Empung wo si Yesus, Tuhan ta.PEKERETAN WO EM PELENGAN NI EMPUNG 3Karengan eng kuasa ilahi-Na e minanugerah mola wia nikita e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e makaka’ara’an kaa laa tumou e lale’ kaa em pasine’uantala Nisia, si kimeretouw nikita kaa eng kuasa-Na mulia wo e maka’erangen. 4Ampit e lalan ni’itu Nisia si minanugerah mola wia nikita en ta’ar-ta’ar maka’arga wo eng kasa sela, rio kaa e nyi’a o kouw toro medo weteng witu eng kodrat ilahi, wo neiy i kaliseiy witu en serit eng kaoatan e makapunengen eng kaoatan.5Awes tare kaa e ni’itu o kouw lewo’ sa reiy’ maka uli-ulit me’inakut kaa laa ma’awesla wia e imanmu eng kalele’osan, wo wia eng kalele’osan tine’u, 6wo wia en tine’u makuasala en tou, wia makuasala en tou katenteman, wo wia eng katenteman kelale’an, 7wo witu eng kelale’an e nupus wia se patuari-patuari, wo e nupus wia se patuari-patuari e nupus wia em baya ne tou.8Karengan sakawisa em baya nyi’a i ti’i em bia nikoo ampit e makaloko-lokon, nikoo koo siwonna laa merajing wo mee wua’na witu em pasine’uannula si Yesus Kristus, Tuhan ta. 9Ta’an seiy i te si reiy’ makapunyala em baya nyi’a i ti’i, nisia si merapa wo ba’abal, karengan nisia si minaliur, kaa en dosa-dosana eng ketareanna e rine’i mola.10Kaa ni’itu, patuariku waya, me’inakutola maka uli-ulit, rio em pengeretan wo em pelengannu e maka te’etepla. Karengan sa kouw tumuanala nyi’a, kouw reiy’ ma’an mekasa laa i kasu’usu’. 11Ampit en tuana wia nikouw e laa i karuniala eng hak kawutana kaa laa megheghoremla eng Keraja’an kekal, nyi’a i ti’i eng Keraja’an ni Tuhan wo ni Lumelawir ta, Yesus Kristus.12Kaa ni’itu niaku ku reiy’ maena-ena’ mekemaksud makighenangla nikouw witu em baya nyi’a i ti’i, ma’anouw tu’u kouw minete’u mola nyi’a wo te’etepouw witu eng kaulitan sinungkul miouw mola. 13Niaku ku mapokeiyla tanume eng kewajibangku kaa laa mena-ena’ mapaghenangla nikouw witu em baya nyi’a i ti’i eng keurean niaku nu reiy’pe’ minangkulela en dasing e nouwaku i yi’i. 14Karengan eng kete’uangku, kaa niaku ku makarengan mangkulela en dasing e nouwakku i yi’i, tanu eng kumura neiy mouw i pakite’ula ni Yesus Kristus, Tuhan ta wia niaku. 15Ta’an niaku ku laa me’inakut, rio kangkasi nu reiy’ mouw eng kine’e eaku i ti’i kouw reiy’ maena-ena’ maghenangla em baya nyi’a i ti’i.E WENTI' TANUME ENG KALO'ORAN NI KRISTUS E LINEKEPOLA 16Karengan nikeiy keiy reiy’ maki’itla e ne’umanen-ne’umanen en towo ni tou, katoroan nikeiy nu minakite’ula wia nikoo eng kuasa wo eng ke’e eiy ni Tuhan ta, Yesus Kristus teume si raja, ta’an nikeiy nyi’a mouw keiy sairi em beren witu eng kewangko’an-Na. 17Nikeiy keiy minakaloo’ola, kumura Nisia nu simungkul eng kaormatan wo eng kalo’oran waki si Ama’ Empung, katoroan mineiy wia-Nisia en suara waki Si Kasamulia, si limila’la: “I yi’i mouw si Oki’ si’i koupus-Kula, wia Nisia mouw Niaku mepa’ar.” 18Suara i ti’i e lininga meiy waki sorga o meiy, katoroan nikeiy nu mewali-wali ampit Nisia waki atas eng kuntung kudus.19Ampit en tuana nikeiy keiy pinakate’etepola e nuwu’ neiy mouw i pa’ayola ne nabi. Eng kasa mouw le’os sa kouw mawee ghenangla nyi’a masuat tanu mawee ghenangla en solo masena’ witu en tampa reiydem i ka’ayo em beena em paloo’onouw wo si potrintang si rimetik witu eng gorem e natemu. 20Eng kasa i paketa-ketare e lewo’ sa reiy’ kete’uannula, nyi’a mouw kaa e wenti’-wenti’ witu eng Kaol Suci e reiy’ mete’u i tafsirla i ki’it eng kepa’aran nuesa, 21karengan reiy’pe’ ma’an mekasa e wenti’ ni’i wua’la eng kepa’aran ni tou, ta’an kaa en se’ese’an e Roh Kudus se tou-tou se mesesusuiy witu e ngaran ni Empung.
NABI-NABI WO SE GURU-GURU PALSU 1Tanu eng kumura se nabi-nabi palsu eng ketareanna se minapa’ato witu eng keuneran ne umat ni Empung, tuanakan kangkasi witu e nelet miouw e laa wawean guru-guru palsu. Nisea se laa ghumoremla en teturu’-teturu’ meneip maka punengen, awesla nisea se laa kumelong si Penguasa timubusola nisea wo ampit e lalan tuana e makarengan mapa eiyla eng kapunengan witu en tou nea. 2Laker tou se laa kumi’itla eng kenaramen em patou-touan nea eng kinuasa’ala en serit, wo kaa nisea e Lalan Kaulitan e laa ojaten. 3Wo karengan eng kasorodoanna se guru-guru palsu i ti’i se laa me’inakut sumero e nuntung wia nikouw ampit e ne’umanen-ne’umanen towo nea. Ta’an i wee em pasiwo-siwon nea i ti’i e nukum e nure mouw sinadiala wo eng kapunengan e reiy’ laa i kalodok.4Karengan sa wona’ si Empung si reiy’ mineupusla se malaikat-malaikat simiwo en dosa ta’an limawala nisea witu eng gorem e naraka wo ampit en tuana simarakanla nisea witu eng gorem eng goa-goa reiydem kaa laa mekekirongla nisea i ka’ayola e nendo paakiman; 5wo sa wona’ si Empung si reiy’ mineupusla eng kaoatan purba, ta’an si limawir i tela si Noh, mengengabar eng kaulitan i ti’i, ampit se pitu tou walina, katoroan Nisia nu minapa eiy e rano ampuan wia se tou-tou fasik; 6wo sa wona’ si Empung si minunengla eng kota Sodom wo eng Gomora ampit e napi, wo ampit en tuana si rime’ila nyi’a wo simiwola nyi’a e nesa nge’enge’ i wee nisea nu matou-tou fasik witu e nora–oras kamurian,7ta’an Nisia si limawirla si Lot, sitou ulit, reiy’ maena-ena’ peme’itan kaa eng kenaramen em patou-touan ne tou-tou reiy’ makasine’u e nukum wo se maki’it i tela en serit nea nuesa, – 8karengan sitou ulit i yi’i si maena’ witu eng keuneran nea wo susur e nendo si maloo’ wo malinga em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon nea e lewo’ i ti’i, i ka’ayo e imukurna ulit i ti’i e minasiksa – 9takar em pakaloo’o-loo’on, kaa si Tuhan si mete’u melelawirla se tou-tou lale’ witu em pewa’awa’an wo mete’u kumirong se tou-tou lewo’ kaa pesesiksan witu e nendo paakiman,10se kasa pe’uku-ukumen nisea se maki’itla eng seritna karengan se pa’ar mekekewurla en tou wo masero’ em paperenta’an ni Empung. Nisea se tuana eng kaberani wo tingkeiy, i ka’ayo se reiy’ meware-wareng maojat eng kalo’oran, 11padahal se malaikat-malaikat nuesa, se ma’anouw tu’u lebe ente’ wo lebe makakuasa ta’an nisea, se reiy’ mepake e lelila’an-lelila’an ojat, sa se malaikat-malaikat makiwee e nukuman wia nisea witu en sinaru ni Empung.12Ta’an nisea i ti’i se masuat ampit se tekapen reiy’ siakal, masuat ampit se tekapen neiy’ i te i patoula kaa laa sikopen wo punengen. Nisea se maojat sapa e reiy’ kete’uan nea, i ka’ayo kaa em pasiwo-siwon nea e lewo’ nisea nuesa se laa mapuneng tanu se tekapen siru, 13wo se laa me’an e nasib wuruk teume en tetoro eng kalewo’an nea. Memoya-moya witu e nendo oat, em papokeiy neala kanikmatan. Nisea nyi’a mouw se riberek wo se sering, se tinoek witu en serit nea sa sea rumuber kumaan kumoo’mewali-wali ampit nikouw. 14Em beren nea wuta e nafsu zinah wo nisea se reiy’ ma’an mekasa masenso’ masiwo en dosa. Nisea se ma’aruiy se tou-tou lewea’. E nate nea minelati mouw witu eng kasorodoan. Nisea nyi’a mouw se tou-tou neiy i kakutok!15Eng karengan nisea se timele’u mola e lalan ulit, takar i kaseipola sea, laa o kumi’itla e lalan ni Bileam, urang ni Beor, si pa’ar maka’ato tetoro i wee em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon e lewo’. 16Ta’an si Beliam si kasa minaka’ato nge’enge’ witu eng kalewo’anna, karengan si keledai papesa’anan wowo si mesesusuiy ampit en suara ni tou wo mepalouw eng keba’abalan ni nabi i ti’i.17Se guru-guru palsu i ti’i nyi’a mouw se tanu eng kembu’an pera, se tanu e rabun neiy i se’ese’ e reghes tumokol; i wee nisea sinadia mouw en tampa witu eng kareiydeman kasa mekeide’en. 18Karengan nisea se matotorla e lelila’an-lelila’an tingkeiy wo reiy’ sisapa wo mepakela en serit sa’amek kaa laa ma’aruiy se tou-tou tare mouw i te rumeta’mi en tou waki nisea nu matou-tou witu eng kaseipan. 19Nisea se meta’arla eng kamerdeka’an wia se tou walina, padahal nisea nuesa nyi’a mouw se hamba-hamba eng kapunengan, karengan seiy si kinalala ni tou, nisia nyi’a mouw si hamba ni tou i ti’i.20Karengan sa sea, kaa em pasine’uan neala si Tuhan wo si Lumelawir ta, Yesus Kristus, si rimeta’ mola en tou waki eng kakewuran-kakewuran eng kaoatan, ta’an si neiy i kalibat kasi witu nyia’, takar eng kesampetanna eng ka’ada’an nea e lebe wuruk ta’an eng ketarena. 21Kaa ni’itu i wee nisea sapa tare lebe le’os, sa sea reiy’ ma’an mekasa sumine’u e Lalan Kaulitan ta’an i te sea sumine’u nyi’a, ta’an eng kamurian se minurikiti witu em perenta kudus neiy i pa’ayola wia nisea. 22I wee nisea e minatoroan en sapa neiy i lila’la em peribaasa ulit i yi’i: “Si asu si minareng kasi witu eng kero’na, wo si tieiy si limele’ sumeup kasi witu em pawuta’anna.”
NENDO NI TUHAN 1Patuari waya i koupus, nyi’i en suratouw karua, neiyku i patikla wia nikoo. Witu e rua suratku i ti’i niaku ku me’inakut metetoula em pangartian murni karengan e ge’enge’-nge’enge’, 2rio kouw ghumenangla e lelila’an eng ketareanna neiy mouw i lila’la ne nabi-nabi kudus wo ghumenangla em perenta ni Tuhan wo ni Lumelawir e neiy mouw i pa’ayola ne rasul-rasulmu wia nikoo.3Eng kasa i paketa-ketare e lewo’ sa reiy’ kete’uan niouwla nyi’a mouw, kaa witu e nendo-nendo en zaman kesampetan se laa mapa’ato se wela’awa’an-wela’awa’an ampit e wela’awa’-wela’awa’na, nyi’a i ti’i se tou-tou matou-tou maki’itla en seritna. 4Pokeiy nea: “Wisa ku’a re’en en ta’ar tanume eng ke’e eiy-Na i ti’i? Karengan e rengane’ se ama’-ama’ ne opo’ ta nu timayan, e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e minena’kan tanu eng ketarena, witu en toro eng kaoatan nu siniwola.”5Nisea se timu’utu’ reiy’ pa’ar mamete’u, karengan e nuwu’ ni Empung e langit em bia mouw rengane’ eng ketareanna, wo kangkasi em bumi e nasal waki rano wo kaa en dano, 6wo kaa en dano i ti’i, bumi eng ketareanna minapunengouw, pinunengla e rano ampuan. 7Ta’an kaa e nuwu’ i ti’i kangkasi e langit wo em bumi en teakan e minapiarami witu e napi wo en tinu’utulan i wee e nendo paakiman wo eng kapunengan ne tou-tou fasik.8Ta’an laa, patuariku waya i koupus, e nesa i yi’i e reiy’ toro liuren niouwla, nyi’a i ti’i, kaa witu en sinaru ni Tuhan esa nga endo masuat tanu esa nga riwu nge te’un wo esa nga riwu nge te’un masuat tanu esa nga endo. 9Tuhan si reiy’ pepar minapatorola en ta’ar-Na, ma’anouw tu’u wawean tou si mapokeiyla nyi’a tanu eng kapeparan, ta’an Nisia si sabaar wia nikouw, karengan Nisia si mepa’arla rio te’a wawean si mapuneng, ta’an i te rio em baya ne tou se murikit wo makedo’.10Ta’an e nendo ni Tuhan e laa i ka’ayomi tanu si rongkit. Witu e nendo ni’itu langit e laa mere’i ampit e lenter mekeide’en wo e rinte’na-rinte’na eng kaoatan e laa marengis witu e layas e napi, wo em bumi wo e reiy’ sa mina’asa em bitu natasna e laa i kaliong minere’i.11Jadi, sa e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa i yi’i lumaa makemu eng kenaramen tuana, kumura eng kasuci wo eng kelale’na nikouw nu lewo’ sa reiy’ matou-tou 12nyi’a i ti’i nikouw si mengena-ngena’la wo manginriorla eng ke’e eiy e nendo ni Empung. Witu e nendo ni’itu langit e laa mapuneng witu e napi wo e rinte’na-rinte’na eng kaoatan e laa makemu karengan e layasna. 13Ta’an minatoroan ampit en ta’ar-Na, nikita ta mengena-ngena’la e langit weru wo em bumi weru, witu e wisa e laa atoan eng kaulitan.14Kaa ni’itu, patuariku waya i koupus, kasuatan mengena-ngena’la em baya nyi’a i yi’i, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ me’inakut, rio kouw ka’atoan reiy’ siwalulang wo reiy’ sisering witu en sinaru-Na, witu em pedamean ampit Nisia. 15Papokeiy mola eng kasabaaran ni Tuhan ta en teume eng kalempotan wia nikoo kaa laa maka’ato lelawir, tanukan kangkasi si Paulus, si patuari ta i koupus, si minatikouw wia nikoo i ki’it eng hikmat neiy i karuniala wia nisia. 16Eng kapualitan i ti’i en siniwona witu em baya en suratna, sakawisa sia sumusuiy tanume em perkara-perkara i yi’i. Witu en surat-suratna i ti’i wawean eng kapualitan-kapualitan em pedis petete’unla, i ka’ayo se tou-tou reiy’ mamete’ula nyi’a wo se reiy’ te’etep e imanna, se manginpurikitla nyi’a mamuali kapunengan nea nuesa, masuat tanu en siniwo neala kangkasi ampit em patikan-patikan walina.17Ta’an nikouw, patuariku waya i koupus, nikouw kouw minete’u mola eng kapualitan i yi’i nu reiy’pe’ nyi’a. Kaa ni’itu tumegha-tegham mouw, rio kouw te’a kakeongan witu eng kaseipan ne tou-tou se reiy’ makasine’u e nukum, wo te’a kaliongan en tetiboiyannu te’etep. 18Ta’an tumou mouw witu e nupus karunia wo witu em pasine’uala wia si Tuhan wo si Lumelawir ta, Yesus Kristus. I wee-Nisia eng kalo’oran, en teakan i ka’ayo eng keure-urena.
ENG KASAIRIAN NI RASUL TANUME E NUWU' MATOU-TOU 1Sapa em bia mouw rengane’ eng ketarena, e lininga meiy mola, e linoo’ meiy mola ampit em beren neiy, em pinakaloo’ meiy mola wo e riningkap meiy mola ampit e lawas meiy tanume e Nuwu’ matou-tou – ni’itu mouw neiy i patik meiyla wia nikouw. 2Em patou-touan i ti’i neiy mouw i papaloo’o-loo’ola, wo nikeiy keiy limoo’ mola nyi’a wo en teakan nikeiy keiy sumairi wo ma’abarla wia nikouw tanume em patou-touan kekal, mewali-wali ampit si Ama’ wo neiy mouw i papaloo’o-loo’ola wia nikeiy.3Sapa e linoo’ meiy mola wo e lininga meiy mola i ti’i, ni’i abar meiyla kangkasi wia nikouw, rio kouw tu’u maka’ato em paasa-asa’an ampit nikeiy. Wo em paasa-asa’an neiy nyi’a mouw em paasa-asa’an ampit si Ama’ wo ampit si Oki’-Na, Yesus Kristus. 4Wo em baya nyi’a i yi’i neiy i patik meiyla wia nikouw, rio e mepa’a-pa’ar meiy e mamuali reiy’ siperoan.EMPUNG NYI'A MOUW SI TERANG 5Wo nyi’i mouw e nabar, lininga meiy mola wia Nisia, wo ni’i pa’ayo meiyla wia nikouw: si Empung nyi’a mouw si terang wo witu Nisia eng kasa reiy’la kareiydeman. 6Sa kita lumila’la, kaa nikita kita minaka’ato em paasa-asa’an ampit Nisia, ta’an nikita kita matou-tou witu eng kareiydeman, nikita kita matowo wo reiy’ matuanala eng kaulitan. 7Ta’an sa kita matou-tou witu en terang kita masuat tanu Nisia si witu en terang, takar nikita kita maka’ato em paasa-asa’an siesa ampit se walina, wo e raa’ ni Yesus, si Oki’-Na i ti’i, e lumenasla nikita witu e reiy’ sa mina’asa dosa.8Sa kita lumila’la, kaa nikita kita reiy’ makadosa, takar nikita kita male’ekok en tou ta nuesa wo eng kaulitan e reiy’ witu nikita. 9Sa kita maaku en dosa ta, takar Nisia nyi’a mouw si lale’ wo adil, i ka’ayo Nisia si laa ma’ampungla e reiy’ sa mina’asa en dosa ta wo lumenasla nikita witu e reiy’ sa mina’asa kalewo’an. 10Sa kita lumila’la, kaa nikita ta reiy’ masiwo en dosa, takar nikita ta masiwo Nisia si mamuali menenowo wo e nuwu’-Na e reiy’ witu nikita.
KRISTUS SI PANGELAT NIKITA 1Oki-oki’ku, eng kapualitan-kapualitan i yi’i neiyku i patikla wia nikouw, rio kouw te’a masiwo en dosa, ta’an sa siesa tou si sumiwo en dosa, nikita ta makapunya siesa tou paelet wia si Ama’, nyi’a i ti’i Yesus Kristus, si adil. 2Wo Nisia nyi’a mouw si pedamean witu e reiy’ sa mina’asa en dosa ta, ta’an reiy’ witu en dosa ta i te, ta’an kangkasi en dosa ne minapekasa eng kaoatan. 3Wo nyi’i mouw eng kowa’na, kaa nikita kita sumine’u si Empung, nyi’a i ti’i sa wona’ kita kumi’itla em perenta-perenta-Na.4Seiy i te si limila’: Niaku ku sumine’u Nisia, ta’an si reiy’ maki’itla em perenta-Na, nisia nyi’a mouw siesa tou tumetowo wo witu nisia reiy’la eng kaulitan. 5Ta’an seiy i te si maki’itla e nuwu’-Na, witu sitou i ti’i e nuli-ulit lekepouw e nupus ni Empung; ampit e ni’itu mouw kita mete’ula, kaa nikita kita witu Nisia. 6Seiy i te si lumila’la, kaa nisia si witu Nisia, nisia si waar tumou masuat tanu si Kristus timou mouw.EM PARENTA WERU 7Patuari waya i koupus, reiy’ em perenta weru e neiyku i patikla wia nikouw, ta’an i te em perenta ure em bia mouw nikoo wakipe’ ketarena. Em perenta ure i ti’i nyi’a mouw e nuwu’ lininga miouw mola. 8Ta’an em perenta weru kangkasi neiy i patikkula wia nikouw, em pinakaloo’o-loo’o mola ulit witu Nisia wo witu nikouw; karengan eng kareiydeman eng kasuatan mere’i wo en terang ulit en simena’ mouw.9Seiy i te si lumila’la, kaa nisia si witu en terang, ta’an si mari’iris si patuarina, nisia si witu eng kareiydeman i ka’ayomi en teakan. 10Seiy i te si meupusla si patuarina, nisia si minena-ena’ witu en terang, wo witu nisia reiy’la eng kaseipan. 11Ta’an seiy i te si mari’iris si patuarina, nisia si witu eng kareiydeman wo matou-tou witu eng kareiydeman. Nisia si reiy’ mete’u wisa em pengeanna, karengan eng kareiydeman i ti’i rimapa mola em berenna.12Niaku ku minatik wia nikouw, heiy oki-oki’, karengan en dosamu niampunganola karengan e ngaran-Na. 13Niaku ku minatik wia nikouw, heiy ama’-ama’, karengan nikouw kouw makasine’u mouw Nisia, si wia wakipe’ eng ketarena. Niaku ku minatik wia nikouw, heiy taretumouw o reraa, karengan nikouw kouw kimala mola e lewo’. 14Niaku ku minatik wia nikouw, heiy oki-oki’, karengan nikouw kouw sumine’u si Ama’. Niaku ku minatik wia nikouw, heiy ama’-ama’, karengan nikouw kouw sumine’u Nisia, si wia wakipe’ eng ketarena. Niaku ku minatik wia nikouw, heiy taretumouw o reraa, karengan nikouw kouw ente’ wo e nuwu’ ni Empung e minena’ witu nikouw wo nikouw kouw kimala mola e lewo’.15Te’a mouw kouw meupusla eng kaoatan wo sapa em bitu eng goremna, sa sitou si meupusla eng kaoatan, takar meupusla si Ama’ reiy’la witu sitou i ti’i. 16Karengan em baya em bia eng gorem eng kaoatan, nyi’a i ti’i eng kepa’aran e le’ona wo eng kepa’aran em beren ma’an eng katingkeiyan em patou-touan, reiy’ mouw asal waki si Ama’, ta’an i te e waki kaoatan. 17Wo eng kaoatan i yi’i eng kasuatan mere’i ampit eng kepa’aranna, ta’an sitou si matuanala eng kepa’aran ni Empung si minena-ena’ matou-tou eng keure-urena.ANTIKRISTUS 18Oki-oki’ku, e nedo i yi’i nyi’a mouw e nedo kesampetan, wo en tanu lininga miouw mola, siesa tou antikristus si laa meiy, en teakan se timo’orouw kelaker se antikristus. Ni’itu mouw eng kowa’na, kaa e nedo i yi’i e nuli-ulit nyi’a mouw e nedo kesampetan. 19Memang nisea se asal witu e nelet ta, ta’an nisea se reiy’ kasa uli-ulit neiy i kaghorem witu nikita; karengan sa sea maka uli-ulit neiy i kaghorem witu nikita, tantu nisea se minena-ena’ mewali-wali ampit nikita. Ta’an eng kapualitan i ti’i e minamuali, rio mamuali pakaloo’o-loo’ola, kaa e reiy’ em baya nisea se kasa uli-ulit neiy i kaghorem witu nikita.20Ta’an nikouw kouw minaka’ato mola em peisu’an waki Si Kudus, wo ampit en tuana nikouw nu waya kouw minete’u mola nyi’a. 21Niaku ku minatikla wia nikoo, reiy’ karengan nikouw kouw reiy’ mete’ula eng kaulitan, ta’an awes tare nikouw kouw minete’ula nyi’a wo karengan nikouw kangkasi kouw minete’ula, kaa reiy’la en towo e nasal waki kaulitan.22Seiy ku’a re’en si tumetowo i ti’i? Reiy’ ku’a nisia si makelong kaa si Yesus nyi’a mouw si Kristus? Nisia i ti’i nyi’a mouw si antikristus, nyi’a i ti’i nisia si makelong le’os si Ama’ ka’apa tu’u si Oki’. 23Karengan seiy i te si makelong si Oki’, nisia kangkasi si reiy’ makapunya si Ama’. Seiy i te si maaku si Oki’, nisia kangkasi si makapunya si Ama’.24Wo nikouw, sapa e lininga miouw mola waki ketarena, ni’itu e lewo’ sa reiy’ minena-ena’ witu nikouw. Sa sapa e lininga miouw mola waki ketarena i ti’i e minena-ena’ witu nikouw, takar nikouw kouw laa mena-ena’ witu si Oki’ wo witu si Ama’. 25Wo nyi’i mouw en ta’ar neiy mouw i ta’ar-Nala nuesa wia nikita, nyi’a i ti’i em patou-touan kekal. 26Em baya ni’itu ni’i patikku wia nikoo, nyi’a i ti’i en tanume se tou-tou mame’inakut meseseipla nikouw.27Karengan witu eng gorem en tou miouw minena-ena’ wawean em peisu’an sinungkul miouw mola waki-Nisia. Kaa ni’itu reiy’ perlu kouw turu’un ne tou walina. Ta’an tanu eng kumura em peisu’an-Na en timuru’ nikouw tanume e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa – wo en teturu’anna i ti’i e nulit, reiy’ towo – wo tanu eng kumura Nisia eng ketareanna nu timuru’ mola nikouw, tuana mouw satorona kouw minena-ena’ witu Nisia. OKI-OKI NI EMPUNG 28Takar en teakan, ee oki-oki’ku, mena’ mouw witu si Kristus, rio sakawisa Sia mapaloo’o-loo’ola en tou-Na, nikita kita maka’ato eng kaberanian ma’eman wo te’a mouw meirang wia Nisia witu e nendo ke’e eiy-Na. 29Sa wona’ kouw mete’u, kaa Nisia nyi’a mouw si ulit, nikouw kouw lewo’ sa reiy’ mete’u kangkasi, kaa susur tou, si masiwo eng kaulitan, si timoumi waki-Nisia.
1Loo’onouw, kumura eng kaselana e nupus neiy i karuniala ni Ama’ wia nikita, i ka’ayo kita tinotor oki-oki’ ni Empung, wo memang nikita nyi’a mouw kita oki-oki’ ni Empung, Kaa ni’itu eng kaoatan e reiy’ sumine’u nikita, karengan eng kaoatan e reiy’ sumine’u Nisia. 2Patuariku waya i koupus, en teakan nikita kita oki-oki’ ni Empung, ta’an e reiy’pe’ pakaaloo’o-loo’ola sapa eng ka’ada’an ta ee sangali; ta’an nikita kita mete’u, kaa sakawisa si Kristus mapaloo’o-loo’ola en tou-Na, nikita kita laa mamuali masuat tanu Nisia, karengan nikita ta laa lumoo’ Nisia witu eng ka’ada’an-Na eng kauli-ulitna. 3Susur tou si minee em paarapen i ti’i wia-Nisia, si sumucila en tou masuat tanu Nisia nyi’a mouw si suci.4Susur tou si masiwo en dosa, si limangkoiy kangkasi e nukum ni Empung, karengan en dosa nyi’a mouw e limangkoiyla e nukum ni Empung. 5Wo eng kete’uan niouw, kaa Nisia si minapaloo’o-loo’o mola en tou-Na, rio Sia rume’i e reiy’ sa mina’asa dosa, wo witu Nisia reiy’la en dosa. 6Kaa ni’itu susur tou si minena-ena’ witu Nisia, si reiy’ masiwo en dosa kasi; susur tou si minena-ena’ masiwo en dosa, si reiy’ limoo’ wo si reiy’ makasine’u Nisia.7Oki-oki’ku, te’a mouw mewewayala siesa tou tu’u si sumeipla nikouw. Seiy i te si masiwo eng kaulitan nyi’a mouw si ulit, masuat tanu si Kristus nyi’a mouw si ulit; 8seiy i te si minena-ena’ masiwo en dosa, si asal waki si Iblis, karengan si Iblis si masiwo en dosa wakipe’ eng ketarena. I wee e nyi’i mouw si Oki’ ni Empung si minapaloo’o-loo’ola en tou-Na, nyi’a i ti’i rio Sia munengla em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon ni Iblis i ti’i.9Susur tou si neiy i patoumi waki si Empung, si reiy’ mouw masiwo en dosa kasi; karengan em bibit ilahi e minena’ wawean witu nisia wo nisia si reiy’ mete’u sumiwo en dosa, karengan nisia si neiy i patoumi waki si Empung. 10E nyi’i mouw eng kowa’na ne oki-oki’ ni Empung wo ne oki-oki’ ni Iblis: susur tou si reiy’ masiwo eng kaulitan, si reiy’ asal waki si Empung, tuanakan kangkasi seiy i te si reiy’ meupusla si patuarina.11Karengan e nyi’i mouw e nabar lininga miouw mola wakipe’ eng ketarena, nyi’a i ti’i kaa nikita kita lewo’ sa reiy’ mengengupusala; 12reiy’ tanu si Kain, si asal waki si lewo’ wo si minunu’ si tuarina. Wo sapa ku’a re’en eng kinewalianna o sia munu’ nisia? Karengan e reiy’ sa mina’asa pasiwo-siwonna e lewo wo em pasiwo-siwon ni tuarina e nulit.13Te’a mouw kouw ma’erang, patuari waya, sakawisa eng kaoatan rumi’iris nikouw. 14Nikita ta mete’u, kaa nikita kita simoro’ momi waki ghorem e maut kita mineiy witu eng gorem em patou-touan, nyi’a i ti’i karengan nikita ta meupusla si patuari ta. Seiy i te si reiy’ meupusla, nisia si minena-ena’ witu eng gorem e maut. 15Susur tou si mari’irisla si patuarina, nyi’a mouw siesa tou mememunu’ tou. Wo kete’uan niouw, kaa reiy’la siesa tou mememunu’ si minena-ena’ makapunya em patou-touan kekal witu eng gorem en touna.16Tuana mouw nikita nu mete’ula e nupus ni Kristus, nyi’a i ti’i kaa Nisia si simarakanola e nyawa-Na i wee nikita; jadi nikita tu’u kita waar sumarakan e nyawa ta i wee se patuari-patuari ta. 17Seiy i te si makapunya eng harta eng kaoatan wo maloo’ si patuarina peme’itan eng kakurangan ta’an si makusi’ em pepalen e natena wia si patuarina i ti’i, kumura mouw e nupus ni Empung o toro minena-ena’ witu en touna? 18Oki-oki’ku, meiy mouw kita meupusla reiy’ ampit e lelila’an ka’apa ampit e lila’, ta’an ampit em pasiwo-siwon wo witu eng kaulitan.KA'EMANAN WITU EN SINARU NI EMPUNG 19Tuana mouw nikita nu mete’ula, kaa nikita kita asal waki kaulitan. Tuanakan kangkasi nikita kita toro mangimpenesla e nate ta witu en sinaru ni Empung, 20karengan sa kita i ture e nyi’a, si Empung nyi’a mouw si lumantouwla eng kewangko’ ta’an e nate ta ampit si mete’ula e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa. 21Patuariku waya i koupus, sa wona’ e nate ta e reiy’ mature nikita, takar nikita ta makapunyala kaberanian ma’eman kaa laa metetawila si Empung, 22wo sapa i te eng kiween ta, nikita ta maka’atola nyi’a waki-Nisia, kaa nikita ta maki’i-ki’itla e reiy’ sa mina’asa em perenta-Na wo masiwo sapa e mekepa’aren wia-Nisia.23Wo nyi’i mouw em perenta-Na i ti’i: rio kita ma’emanla e ngaran ni Yesus Kristus, si Oki’-Na, wo rio kita me’upusala minatoroan ampit em perenta neiy i weela ni Kristus wia nikita. 24Seiy i te si maki’itla e reiy’ sa mina’asa em perenta-Na, nisia si minena-ena’ witu si Empung wo si Empung si witu nisia. Wo tuana mouw nikita nu mete’ula, kaa si Empung si witu nikita, nyi’a i ti’i e Roh neiy mouw i karunia-Nala wia nikita.
E ROH NI EMPUNG WO E ROH ANTIKRISTUS 1Patuariku waya i koupus, te’a mouw pa’emanela susur e roh, ta’an ujinouw e roh-roh i ti’i, sapa ku’a re’en nisea se asal waki si Empung; karengan kelaker se nabi-nabi palsu se limentutomi wo minea waki minapekasa eng kaoatan. 2Tuana mouw kita sumine’u e Roh ni Empung: susur e roh si maaku, kaa si Yesus Kristus si mineiy mouw tanume sitou, siasal waki si Empung, 3wo susur e roh, reiy’ maaku si Yesus, reiy’ asal waki si Empung. E Roh i ti’i nyi’a mouw e roh antikristus wo en tanume nisia e lininga miouw mola, kaa nisia si laa meiy wo en teakan i yi’i nisia si wia mouw eng kaoatan.4Nikouw kouw asal waki si Empung, oki-oki’ku, wo nikouw kouw kimala mola se nabi-nabi palsu i ti’i; karengan e Roh witu nikouw, e lumantouwla eng kewangko’ ta’an e roh wia eng kaoatan. 5Nisea se asal waki kaoatan; kaa ni’itu nisea se mesesusuiy tanume eng kapualitan-kapualitan eng kaoatan wo eng kaoatan e malingala nisea. 6Nikeiy keiy asal waki si Empung: seiy i te si sumine’u si Empung, nisia si malingala nikeiy; seiy i te si reiy’ asal waki si Empung, nisia si reiy’ malingala nikeiy’. Ni’itu mouw eng kowa’na e Roh eng kaulitan wo e roh makaseipen.EMPUNG NYI'A MOUW UPUS 7Patuariku waya i koupus, meiy mouw kita me’upusan, karengan e nupus i ti’i e nasal waki si Empung; wo susur tou si meupusla, si timoumi waki si Empung wo sumine’u si Empung. 8Seiy i te si reiy’ meupusla, nisia si reiy’ makasine’u si Empung, karengan si Empung nyi’a mouw si upus.9Witu eng kapualitan i yi’i mouw e nupus ni Empung neiy i papaloo’o-loo’ola witu eng keuneran ta, nyi’a i ti’i kaa si Empung si timoke mouw si Oki-Na pengesan wia eng kaoatan, rio kita matou-tou kaa-Nisia. 10Nyi’i mouw e nupus i ti’i: Reiy’ nikita si mineupusola si Empung, ta’an si Empung si mineupusola nikita wo si timoke mouw si Oki’-Na tanume em pedamean witu en dosa-dosa ta.11Patuariku waya i koupus, sa wona’ si Empung si kasa tuana meupusla nikita, takar e lewo’ sa reiy’ mouw nikita kangkasi me’upusala. 12Reiy’la siesa tou tu’u si mekasa mouw lumoo’ si Empung. Sa kita me’upusala, si Empung si minena-ena’ witu nikita, wo e nupus-Na e reiy’ siperoan witu nikita. 13Tuana mouw nikita nu mete’ula, kaa nikita ta minena-ena’ witu si Empung wo Nisia si witu nikita: Nisia si kimarunia mola nikita nu minaka’ato weteng witu e Roh-Na. 14Wo nikeiy keiy limoo’ mouw wo sumairi, kaa si Ama’ si timoke mouw si Oki’-Na minamuali Lumelawir eng kaoatan.15Seiy i te si maaku, kaa si Yesus nyi’a mouw si Oki’ ni Empung, Empung si minena-ena’ witu nisia wo nisia si witu si Empung. 16Nikita ta simine’u mola wo minemanola e nupus ni Empung wia nikita. Empung nyi’a mouw si upus, wo seiy i te si minena-ena’ witu e nupus, nisia si minena-ena’ witu si Empung wo si Empung si witu nisia.17Witu eng kapualitan i yi’i mouw e nupus ni Empung e reiy’ siperoan witu nikita, nyi’a i ti’i sa wona’ kita makapunyala kaberanian ma’eman witu e nendo paakiman, karengan masuat tanu Nisia, nikita kangkasi kita wia eng kaoatan i yi’i. 18Witu e nupus reiy’la si kineide’an: nupus reiy’ siperoan e rume’ila eng kineide’an; karengan eng kineide’an e maali-ali ukuman, wo seiy i te si meide’, nisia si reiy’ lekep witu e nupus.19Nikita ta meupusla, karengan si Empung si kimetare mouw mineupusla nikita. 20Sa wona’ siesa tou si lumila’: “Niaku ku meupusla si Empung,” wo nisia si mari’iris si patuarina, takar nisia nyi’a mouw si tumetowo, karengan seiy i te si reiy’ meupusla si patuarina linoo’ona, si reiy’ wona’ meupusla si Empung, reiy’ linoo’na. 21Wo em perenta i yi’i eng kina’atoan ta waki Nisia: seiy i te si meupusla si Empung, nisia si lewo’ sa reiy’ kangkasi meupusla si patuarina.
IMAN ENG KUMALALA ENG KAOTAN 1Susur tou si ma’eman, kaa si Yesus nyi’a mouw si Kristus, minatoumi waki si Empung; wo susur tou si meupusla Nisia si minapatoumi, si meupusla kangkasi nisia si timoumi waki-Nisia. 2Nyi’i mouw eng kowa’na, kaa nikita kita meupusla se oki-oki’ ni Empung, nyi’a i ti’i sa kita meupusla si Empung ampit matuanala em perenta-perenta-Na. 3Karengan nyi’i mouw e nupus i wee si Empung, nyi’a i ti’i, kaa nikita kita maki’itla em perenta-perenta-Na. Em perenta-perenta-Na i ti’i e reiy’ wuter,4karengan em baya se minatoumi waki si Empung, se kimalala eng kaoatan. Wo nyi’i mouw eng kamenangan kimalala eng kaoatan: e iman ta. 5Seiy ku’a re’en si kimalala eng kaoatan, ta’an i te nisia si ma’eman, kaa si Yesus nyi’a mouw si Oki’ni Empung?ENG KASAIRIAN TANUKE SI OKI' NI EMPUNG 6I yi’i mouw Sia si mineiy mouw ampit e rano wo e raa’, nyi’a i ti’i si Yesus Kristus, reiy’kan i te ampit e rano, ta’an ampit e rano wo ampit e raa’. Wo e Rohouw e minee kasairian, karengan e Roh nyi’a mouw eng kaulitan. 7Karengan wawean telu se minee kasairian [witu en sorga: si Ama’, e nuwu’, wo e Roh Kudus; wo en telu nyi’a e nyi’a mouw e nesa. 8Wo wawean telu se minee kasairian wia em bumi]: E Roh wo e rano wo e raa’ wo en telu nyi’a e nyia mouw e nesa.9Nikita kita simungkul eng kasairian ni tou, ta’an eng kasairian ni Empung e lebe ente’. Karengan en tuana mouw eng kasairian neiy i weela ni Empung tanume si Oki’-Na. 10Seiy i te si ma’eman wia si Oki’ ni Empung, nisia si makapunya eng kasairian i ti’i witu en touna; seiy i te si reiy’ ma’eman wia si Empung, nisia si masiwo Nisia mamuali tumetowo, karengan nisia si reiy’ ma’emanla eng kasairian neiy i weela ni Empung en tanume si Oki’-Na.11Wo e nyi’i mouw eng kasairian i ti’i: Empung si kimarunia mola em patou-touan kekal wia nikita wo em patou-touan i ti’i e witu eng gorem ni Oki’-Na. 12Seiy i te si makapunya si Oki’, nisia si makapunya em petou-touan; seiy i te si reiy’ makapunya si Oki’, nisia si reiy’ makapunya em patou-touan.EN TINE'U WITU EM PATOU-TOUAN KEKAL 13Em baya nyi’a i ti’i ni’i patikkula wia nikouw, rio kouw si ma’eman witu e ngaran ni Oki’ ni Empung, mete’u, kaa nikouw kouw makapunyala em patou-touan kekal. 14Wo nyi’i mouw eng kaberanian ma’eman ta wia-Nisia, nyi’a i ti’i kaa Nisia si lume’ele’la en sesombayangen ta, sa kita makiwee wo’o sapa wia-Nisia i ki’it eng kepa’aran-Na. 15Wo sa kita mete’u, kaa Nisia si lume’ele’la sapa i te em pengiween ta, takar nikita kangkasi kita mete’u, kaa nikita kita minaka’ato mola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa eng kiniwee ta mola wia-Nisia.16Sa wawean siesa tou limoo’ si patuarina masiwo en dosa, nyi’a i ti’i en dosa reiy’ mapa eiy e maut, satorona nisia si sumombayang wia si Empung wo Nisia si laa meela em patou-touan wia nisia, nyi’a i ti’i nisea, se masiwo en dosa reiy’ mapa’eiy e maut. Wawean en dosa mapa’eiy e maut: tanume e ni’itu e reiy’ i lila’kula, kaa nisia si lewo’ sa reiy’ sumombayang. 17Em baya eng kalewo’an nyi’a mouw en dosa, ta’an wawean en dosa reiy’ mapa’eiy e maut.18Nikita kita mete’u, kaa susur tou si neiy i patoumi waki si Empung, si reiy’ masiwo en dosa; ta’an Nisia si neiy i patoumi waki si Empung si kumedirla nisia, wo si lewo’ si reiy’ mete’u lumeler nisia. 19Nikita kita mete’u, kaa nikita ta asal waki si Empung wo e minapekasa eng kaoatan witu e wawa’ eng kuasa ni lewo’.20Ta’an laa nikita kita mete’u, kaa si Oki’ ni Empung si mineiy mouw wo kimarunia mola em pangartian wia nikita, rio kita sumine’u Si Ulit; wo nikita ta witu Si Ulit, witu si Oki’-Na Yesus Kristus. Nisia nyi’a mouw si Empung si ulit wo si patou-touan kekal. 21Oki-oki’ku, tumegha-teghamouw witu e reiy’ sa mina’asa berhala.
TABEA 1Waki si penatua i wee si Ina’ kinapelengan wo se oki-oki’na se kasa uli-ulit i koupuskula. Reiy’ niaku i te si meupusla nikouw, ta’an kangkasi em baya ne tou se simine’u mola eng kaulitan, 2karengan eng kaulitan e minena-ena’ witu nikita wo e laa rumapitla nikita i ka’ayo eng keure-urena. 3E nupus karunia, e rahmat wo en dame sejahtera waki si Ama’ Empung, wo waki si Yesus Kristus, Oki’ ni Ama’, e laa rumapitla nikita witu eng kaulitan wo e nupus.MENA-ENA' MOUW EN TETURU' NI KRISTUS 4Niaku ku kasa mepa’a-pa’ar, kaa niaku ku minatola, kaa se esa nga parua wia se oki-oki’mu se matou-tou witu eng kaulitan minatoroan ampit em perenta sinungkul ta mola waki si Ama’. 5Wo en teakan kumakiwee wia nikoo, Ina’ – reiy’ tanu mokan niaku ku minatikla perenta weru i wee nikoo, ta’an ni’i ki’it em perenta em bia mouw nikita nu wakipe’ eng ketarena – rio kita me’upusala. 6Wo nyi’i mouw e nupus i ti’i, nyi’a i ti’i kaa nikita kita lewo’ sa reiy’ matou-tou kumi’it em perenta-Na. Wo nyi’i mouw em perenta i ti’i, nyi’a i ti’i kaa nikouw kouw lewo’ sa reiy’ matou-tou witu e nupus, tanu eng kumura e lininga miouw mola wakipe’ eng ketarena.7Karengan kelaker se sumeseip minodolouw wo mea waki e minapekasa eng kaoatan, se reiy’ maaku, kaa si Yesus Kristus si mineiy mouw tanume sitou. E ni’itu nyi’a mouw si sumeseip wo si antikristus. 8Tumegha-teghamouw, rio kouw te’a kaliongan sapa em pina’ayang meiy mola i ti’i, ta’an rio kouw maka’ato en tetoromu kawutana.9Susur tou si reiy’ minena-ena’ witu en teturu’ ni Kristus, ta’an si kime’ang rimou’mi witu, si reiy’ minakapunyala si Empung. Seiy i te si minena-ena’ witu en teturu’ i ti’i, nisia si minakapunyala si Ama’ ka’apa tu’u si Oki’. 10Sa siesa Tou meiy wia nikoo wo nisia si reiy' wo nisia si reiy' maali-ali en teturu' i yi'i, tē'a mouw Koo mesesungkul nisia with em inbalemu wo tē'a mouw metetabea wia nisia. 11Karengan seiy i te si mee tabea wia nisia, nisia si maka'ato weteng witu em pasiwo-siwonna e lewo'.PAKUSI' 12Ma’anouw tu’u kelaker e lewo’ sa reiy’ i patikkula wia nikoo, niaku ku so’o metetuanala nyi’a ampit eng karetas wo en tinta, ta’an niaku ku maarap meiy sandiri wia nikoo wo sumusuiy mawerenan ampit nikouw, rio lekepouw e mepa’a-pa’ar ta. 13Tabea wia nikouw waki se oki-oki’ ne patuarimu kinapelengan.
TABEA 1Waki si penatua i wee si Gayus i koupus, si’i koupuskula witu eng kaulitan. 2Patuariku i koupus, niaku ku masombayang, satorona nikoo koo male’o-le’os wo masega-segaya’kan witu e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa, masuat tanu si imukurmu si male’o-le’oskan. 3Karengan niaku ku kasa mepa’a-pa’ar, katoroan se pirala patuari se mineiy wo mee kasairian tanume em patou-touannu witu eng kaulitan, karengan nikoo koo matou-tou witu eng kaulitan. 4I wee niaku reiy’la e mepa’a-pa’ar lebe wangko’ ta’an malingala, kaa se oki-oki’ku se matou-tou witu eng kaulitan.MATETULUNGAN WO EM PASU'USUKAN 5Patuariku i koupus, nikoo koo mawinta’ tanume sitou ma’eman, witu e wisa koo masiwo e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa i wee se patuari waya, ma’anouw tu’u sea tou-tou wo’oseiy. 6Nisea se minee mola kasairian witu en sinaru ne jema’at tanume e nupusmu. E le’os ulit em pasiwo-siwonnu, sa koo timulung nisea witu em pakela-kelangan nea, ampit e nesa kenaramen mekepa’aren wia si Empung. 7Kaa eng karengan e ngaran-Na nisea se minae mouw ampit e reiy’ minaka’ato sapa i te tu’u wia se tou-tou reiy’ makasine’u si Empung. 8Nikita ta waar sumungkul se tou-tou tuana, rio kita toro medo suweng witu em pepa’ayangen nea i wee eng kaulitan.9Niaku ku minatikola oki’ wia se jema’at, ta’an si Diotrefes si pa’ar mamuali tou pamuka-muka witu e nelet nea, si reiy’ pa’ar maakula nikeiy. 10Kaa ni’itu, sakawisa ku meiy, niaku ku laa kumiwee ghenang witu e reiy’ sa mina’asa pasiwo-siwon en tinuanana mola, karengan nisia si ruke’eket materoa’mi e lelila’an-lelila’an risa’asap wia nikeiy; wo reiy’pe’ minateula ampit e ni’itu, nisia nuesa si reiy’ i te so’o mesesungkul se patuari-patuari mineiy, ta’an kangkasi si maape’ se tou-tou, pa’ar mesesungkul nisea wo mesesea’la se tou-tou i ti’i wia se jema’at.11Patuariku i koupus, te’a mouw ma’asarla si lewo’, ta’an i te si le’os. Seiy i te si masiwo le’os, nisia si asal waki si Empung, ta’an seiy i te si masiwo lewo’, nisia si reiy’pe’ ma’an mekasa limoo’ si Empung. 12Tanume si Demetrius em baya ne tou se minee kasairian e le’os, awes tare eng kaulitan nuesa e minee kasairian tuana. Wo nikeiy kangkasi keiy minee kasairian e le’os tanume nisia, wo nikoo koo mete’u, kaa eng kasairian neiy nyi’a mouw e nulit.PAKUSI' 13Kelaker eng kapualitan e lewo’ sa reiy’ i patikkula wia nikoo, ta’an niaku ku so’o mepepatik wia nikoo ampit en tinta wo em pena. 14Niaku ku maarap ku makarengan masungkul ampit nikoo wo sumusuiy mawerenan. 15En dame sejahtera rumapitla nikoo! Tabea waki se kalo-kalomu. I pa’ayo mola en tabeaku wia se kalo-kalo siesa o siesa.
1Waki si Yudas, hamba ni Yesus Kristus wo si patuari Yakobus, wia nisea, se kinakeretan, se i koupusla witu si Ama’ Empung, wo se piniara i wee si Yesus Kristus. 2E rahmat, en dame sejahtera wo e nupus satorona e lumokonla nikouw.E nukuman wia se guru-guru palsu 3Patuariku waya i koupus, kasuatan niaku nu kasa uli-ulit me’inakut mepepatikla wia nikouw tanume eng kelawiran ta nu waya, niaku ku mapedam palupuan kaa laa mepepatikla nyi’i wia nikouw wo ngume’enge’la nikouw, rio kouw minena-ena’ me’inakut mangintaangla e iman neiy mouw i pa’ayola wia se tou-tou kudus. 4Karengan neiy kaloo’ala wawean se tou neiy i ketantu se ghimoremouw simori’isip witu eng keuneran nikouw, nyi’a i ti’i se tou-tou ure mouw neiy i tantula kaa laa pe’ukumen. Nisea nyi’a mow se tou-tou fasik, se maselok mepakela e nupus karunia ni Empung ta kaa laa metetuyula en serit nea, wo se simangkal si maesa-esa Penguasa wo si Tuhan ta, Yesus Kristus.5Ta’an, ma’anouw tu’u kouw minete’u mola em baya nyi’a i ti’i wo reiy’ mouw wareng witu nyi’a kasi, niaku ku pa’ar mapaghenangla nikouw kaa memang Tuhan si limawirla se umat-Na waki tana’ Mesir, ta’anouw mekasape’ kasi minunengla nisea nu reiy’ ma’eman. 6Wo kaa Nisia si timaang se malaikat-malaikat reiy’ lale’ witu em pa’apasan-pa’apasan eng kakuasa’an nea, ta’an se timele’ula en tampa paana’an nea, ampit en torongku abadi witu eng kaoatan karibe’ebengan i ka’ayola em paakiman witu e nendo wangko’,7masuat tanu en Sodom wo eng Gomora wo eng kota-kota kaledongna, ampit eng kenaramen masuat se matuanala em pesa’amekan wo mekeki’it eng kateuan – kateuan e reiy’ waar, en timanggongouw en siksa’an e napi kekal en teume e nge’enge’ wia em baya ne tou. 8Ma’anouw tuana se tou-tou mengipi-ngipi e nyi’i kangkasi se makewurla e nouwak nea wo masero’ eng kakuasa’an ni Empung ampit maojat em baya e mulia waki sorga.9Ta’an si kokong ne malaikat, Mikhael, katoroan witu e nesa pesali’isi’an si mine’ising ampit si Iblis tanume e mayat ni Musa, si reiy’ berani ma’akimla si Iblis i ti’i ampit e lelila’an-lelila’an maojat, ta’an si limila’: “Satorona si Tuhan si rumekak nikoo!” 10Ta’an laa nisea se maojat e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e reiy’ kete’uan neala wo awes tare sapa eng kete’uan neala ampit e nalurina tanu si tekapen reiy’ siakal, ni’itu mouw e minua’la eng kapunengan nea. 11Cilaka mouw nisea, karengan nisea se kimi’itla e lalan kinelangani ni Kain wo karengan nisea, kaa en tetoro, se timelebu’la en tou witu eng kaseipan ni Bileam, wo sea mapuneng karengan eng kadurhaka’an tanu eng Korah.12Nisea i yi’i mouw se sering witu em pesakeiyan e nupusmu, witu e wisa nisea se reiy’ meira-irang malo’omot wo me’ukum i te en touna nuesa; Nisea se tanu mokan e linaak reiy’ sirano, limangkoiy sinengo reghes; nisea se tanu mokan e nakana-nakana witu noras mera’aragh reiy’ mawua’la wu’ana, e nakana-nakana minesawut ampit e namut-namutna wo eng kasa mouw minate. 13Nisea se tanu mokan em balolongan en tasik lela’, masewumi e mekeirangen nea nuesa; nisea se tanu mokan se sumesena’-sumesena’ kaa wia nisia en sadia mouw en tampa waki kaoatan karibe’ebengan i wee eng keure-urena.14O kangkasi tanume nisea si Henokh, si see’ kapitu waki si Adam, si minenti’ mouw, pokeiyna: “Eng kaulitna si Tuhan si mineiy ampit se manga riwu-riwu tou kudus-Na, 15laa ma’akimla em baya ne tou wo meweweela ukuman wia se tou-tou fasik karengan em baya em pasiwo-siwon fasik, en tinuana neala wo karengan em baya e lelila’an-lelila’an nista, neiy i totorla ne tou-tou makadosa fasik i ti’i wia si Tuhan.” 16Nisea i ti’i se tou-tou mangu’ungul wo menga’angal tanume e mérot nea, se matou-tou maki’itla en serit nea, ta’an en suma nea marou’mi e lelila’an-lelila’an e reiy’-reiy’ wo nisea se masila’ sitou kaa laa maka’ato ka’untungan.E nge’enge’-nge’enge’ kaa laa metete’etepla e iman 17Ta’an nikouw patuariku waya i koupus, ghenangenola sapa eng ketareanna neiy mouw i lila’la ne rasul-rasul ni Tuhan ta, Yesus Kristus wia nikouw. 18Karengan nisea se limila’ mola wia nikouw: “Melelaa eng kesampetan en zaman se laa mapa’ato se sumesero’-sumesero’ se laa tumou kumi’itla en serit kefasikan nea.” 19Nisea nyi’a mouw se memete’ mengewe’ se kinuasa’ala eng kepa’aran-kepa’aran i te eng kaoatan i yi’i wo se matou-tou reiy’ ampit e Roh Kudus,20Ta’an laa nikouw, patuariku waya i koupus, wangunenouw en toumu nuesa witu natas en to’otolan e imanmu kasa suci wo sumombayangouw witu e Roh Kudus. 21Piaranouw en toumu tuana witu e nupus ni Empung kasuatan mengena-ngena’la e rahmat ni Tuhan ta, Yesus Kristus, i wee em patou-touan kekal.22I tudu’ mola en tongkoupusen wia nisea nu meware-wareng, 23Lawirenola sea ampit e lalan kumaati nisea witu napi. Ta’an i tudu’ mola en tongkoupusen e rinapitla eng keide’an wia se tou-tou walina kangkasi, wo ri’irisenouw e labung nea eng kinewurla eng kepa’aran-kepa’aran en dosa.Pakusi’ 24I wee Nisia, si maka kuasa metetayur rio te’a kouw i kasu’usu’ wo minali nikouw ampit e reiy’ sisering wo wuta e lelaya’an witu en sinaru eng kalo’oran-Na, 25Empung si esa, Lumelawir ta,kaa si Yesus Kristus, Tuhan ta, i wee Nisia nyi’a mouw eng kalo’oran, kawangko’an, kaketeran wo eng kuasa nu reiy’pe’ e reiy’ sa mina’asa abad wo en teakan wo e ma’ayo eng keure-urena. Amin
1Nyi’i mouw e wahyu ni Yesus Kristus, neiy i karuniala ni Empung wia-Nisia, rio i turu’-Nala wia se hamba-hamba-Na sapa e lewo’ sa reiy’ makarengan laa mamuali. Wo kaa ne malaikat-Na se neiy i toke-Na, Nisia si minapaloo’o-loo’o mola nyi’a wia si hamba-Na Yohanes. 2Yohanes si simairi mola tanume e nuwu’ ni Empung wo tanume eng kasairian neiy i weela ni Yesus Kristus, nyi’a i ti’i e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e linoo’ona mola. 3Ma’aruiyola nisia si minacala wo nisea se limingala e lelila’an-lelila’an e wenti’ i yi’i, wo si kimi’itla sapa neiy i kepatik witu nyi’a, karengan e nedona en tawi mouw.4Waki si Yohanes i wee se pitu jema’at waki Asia Oki’: E nupus karunia wo en dame sejahtera e rumapitla nikouw, waki Nisia, si wia wo si wia mouw wo si laa meiy, wo waki se pitu roh witu en sinaru en takhta-Na, 5wo waki si Yesus Kristus, si Sairi lale’, si kasa ketare timo’ori waki elet ne tou minate wo si maka kuasa wia se raja-raja em bumi i yi’i.I wee Nisia, si meupusla nikita wo si rimeta’ mola nikita witu en dosa ta kaa e raa’-Na – 6wo si simiwo mola nikita minamuali esa keraja’an, kita minamuali imam-imam i wee si Empung, Ama’-Na, – i wee Nisia mouw eng kamulia’an wo eng kuasa i ka’ayo eng keure-urena. Amin.7Loo’onouw, Nisia si meiy ampit e linak-linak wo susur em beren e laa lumoo’ Nisia, o kangkasi nisea se kimuekola Nisia. Wo em baya ne bangsa wia em bumi se laa ma’aripla Nisia. Iyon, amin. 8“Niaku nyi’a mouw si Alfa wo Omega, si nuwu’ ni Empung Tuhan, si wia wo si wia mouw wo si laa meiy, Si Kasakuasa.”9Niaku, si Yohanes, patuari wo si kaesamu witu eng kasusa’an, witu eng Keraja’an wo witu eng katenteman mengena-ngena’la si Yesus, si waki pulau mekengaran Patmos eng karengan e nuwu’ ni Empung wo eng kasairian neiy i weela ni Yesus. 10Witu e nendo ni Tuhan niaku ku kinuasa’ala ni Roh wo niaku ku liminga waki muriku e nesa suara menaleinteng, tanu e legu’an en sesebungen, 11pokeiyna: “Sapa e linoo’mu, i patikola witu e nesa kaol wo papa’ali mouw wia se pitu jema’at i yi’i: waki Efesus, waki Smirna, waki Pergamus, waki Tiatira, waki Sardis, waki Filadelfia wo waki Laodikia.”12Laa o kulumenge kaa meleloo’ en suara masusuiy wia niaku. Wo niaku nu limenge mola, kaloo’anola wia niaku em pitu ne’ana en solo e mas o siwon. 13Wo witu eng keuneran e ne’ana en solo i ti’i wawean siesa tou mange’an si Oki’ ni Tou, limabung eng karaiy eng kelabotna mina’ayo waki ne’a, wo em be’ewerna rinikeran e ne’ereten mas.14Eng kokong wo em bu’uk-Na em puti’ tanu mokan e wu’uk puti’ kulo’, wo em beren-Na en tanu mokan e layasna napi. 15Wo e ne’a-Na maserengat tanu mokan en tambaga minewaa witu em paapian; suara-Na en tanu mokan nerutan e rano ampuan. 16Wo witu e lawas lele’os-Na Nisia si timiboiy se pitu sumesena’ wo waki suma-Na rimou’mi e nesa santi teleuw makaweren rua, wo eng gio-Na masena’ tanu mokan si endo te’etel.17Katoroan niaku nu limoo’ Nisia, i kasungkurouw niaku witu en saruan e ne’a-Na masuat tanu sitou minate; ta’an Nisia si rimeta’la e lawas lele’os-Na witu natasku, laa o lumila’: “Te’a meide’! Niaku nyi’a mouw Si Ketarean wo Si Kesampetan, 18wo Si Matou-tou. Niaku ku minate mouw, ta’an loo’onouw, Niaku ku matou-tou, i ka’ayo eng keure-urena wo Niaku ku timiboiy e reiy’ sa mina’asa kekusi’ maut wo eng keraja’an maut.19Kaa ni’itu i patikola sapa e linoo’mu mouw, le’os e minamuali en teakan ka’apa tu’u e laa mamuali nu reiy’ mouw nyi’i. 20Wo em pengiro-ngirong ne pitu sumesena’ linoo’mu mola witu e lawas lele’os-Ku wo em pitu ne’ana en solo mas i ti’i: se pitu sumesena’ i ti’i nyi’a mouw se malaikat wo em pitu ne’ana en solo i ti’i nyi’a mouw se pitu jema’at.”
1“I patikola wia si malaikat ne jema’at waki Efesus:Nyi’i mouw e nuwu’ waki Nisia, si timiboiy se pitu sumesena’ i ti’i witu e lawas lele’os-Na wo makelang witu e nelet em pitu ne’ana en solo e mas i ti’i. 2Niaku ku mete’u e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangennu: le’os em bedumu ka’apa tu’u eng katentemannu, Niaku ku mete’u, kaa nikoo koo reiy’ mete’u sumabaar witu se tou-tou lewo’, kaa nikoo koo mina’awa’ mola nisea se matotor en tou nea rasul, ta’an eng kaulitna se reiy’ tuana, kaa nikoo koo minato mola nisea se tumetowo.3Wo nikoo koo minena-ena’ sabaar wo peme’itan eng karengan e ngaran-Ku; wo nikoo koo reiy’ makasine’u em bedu. 4Ma’anouw tu tuana Niaku ku mapero nikoo, karengan koo timele’u mola e nupusmu eng ketarena. 5Kaa ni’itu ghenangenouw kumura eng keraremna koo nu neiy mouw i kawolon! Makedo’ mola wo tuananola kasi sapa eng ketarena tinuanamula. Sa reiy’ tuana, Niaku ku laa meiy wia nikoo wo Niaku ku laa medo ne’ana en solomu waki tampana, sa wona’ koo reiy’ makedo’.6Ta’an nyi’i em bia nikoo, i ti’i nikoo koo mari’iris e reiy’ sa mina’asa pasiwo-siwon ne maki’i-ki’it si Nikolaus, o kangkasi si neiy-Ku i kari’iris. 7Seiy si maka talinga, satorona nisia si lumingala sapa neiy i lila’la e Roh wia se jema’at-jema’at:Seiy i te si muntung, nisia si laa Ku weean kumaan witu e nakana em patou-touan waki Taman Firdaus ni Empung.”Wia se jema’at waki Smirna 8“Wo i patikola wia si malaikat ne jema’at waki Smirna:Nyi’i mouw e nuwu’ waki Si Ketarean wo Si Kesampetan, si minate mouw wo tumou sumeup: 9Niaku ku mete’u eng kasusa’annu wo eng kamiskinannu – ta’an nikoo koo kaya – wo em fitnah nea, se matotor en touna tou Yahudi, ta’an eng kaulitna e reiy’ tuana: eng kapurikitna nisea nyi’a mouw se jama’ah ni Iblis.10Te’a meide’ witu en sapa e lewo’ sa reiy’ peme’itannu! Eng kaulitna si Iblis si laa lumawala se pirala tou witu e neletmu witu em penjara rio kouw wa’awa’an wo nikouw kouw laa maka’ato kasusa’an eng keurean mapulu’ nga endo. Satorona koo lale’ i ka’ayo mate, wo Niaku ku laa kumaruniala wia nikoo e mahkota em patou-touan. 11Seiy si maka talinga, satorona nisia si lumingala sapa neiy i lila’la e Roh wia se jema’t-jema’at:Seiy i te si muntung, nisia si reiy’ laa peme’itan sapa-sapa kaa em patean karua.”Wia se jema’at waki Pergamus 12“Wo i patikola wia si malaikat ne jema’at waki Pergamus: Nyi’i mouw e nuwu’-Na, si minake en santi kateleuw wo e makaweren rua: 13Niaku ku mete’u wisa niena’annu, nyi’a i ti’i waki ti’ime, waki tampa en takhta ni Iblis; wo nikoo koo timiboiy witu e ngaran-Ku, wo nikoo koo reiy’ makelong e imanmu wia Niaku, o kangkasi reiy’ witu en zaman ni Antipas, sairi-Ku, si lale’ wia Niaku, si winunu’ witu en sinaru miouw, witu e wisa niena’an ni Iblis.14Ta’an Niaku ku makapunya em pirala kaberatan wia nikoo: witu e neletmu wawean pirala se maki’itla en teturu’ ni Beliem, si minee nge’enge’ wia si Balak kaa laa meseseipla se tou Israel, rio sea kumaan en sesempe berhala wo sumiwo en zinah. 15Tuanakan kangkasi e wawean wia nikoo se tou-tou timiboiy witu en teturu’ ne maki’i-ki’it si Nikolaus.16Kaa ni’itu makedo’ mouw! Sa reiy’ tuana, Niaku ku laa makarengan meiy wia nikoo wo Niaku ku sumeke’la nisea ampit en santi wia en suma-Ku i yi’i. 17Seiy si maka talinga, satorona nisia si lumingala sapa neiy i lila’la e Roh wia se jema’at-jema’at: Seiy i te si muntung, wia nisia si laa Ku weeanla witu e manna neiy i kakirong; wo Niaku ku laa kumaruniala wia nisia e watu puti’, witu e natasna em pinatikan ngaran weru, reiy’ kete’uala ni seiy i te tu’u, ta’an i te si simungkul nyi’a.”Wia se jema’at waki Tiatira 18“Wo i patikola wia si malaikat ne jema’at waki Tiatira: Nyi’i mouw e nuwu’ ni Oki’ ni Empung, em beren-Na en tanu mokan layasna e napi wo e ne’a-Na en tanu mokan en tambaga: 19Niaku ku mete’u e reiy’ sa mina’asa em pepa’ayangennu: le’os e nupusmu ka’apa tu’u e imanmu, le’os em pelayanannu ka’apa tu’u eng katentemannu. Niaku ku mete’u, kaa em pepa’ayengennu kamurian e lumantouwla eng kelaker ta’an eng kasa ketare.20Ta’an Niaku ku mapero nikoo, karengan nikoo koo minayala si wewene Izebel, si matotor en touna nabiah, si mawee teturu’ wo maseipla se hamba-hamba-Ku rio sumiwo en zinah wo kumaan en sesempe-sesempe berhala. 21Wo niaku ku minee mola nisia e nedo laa makedo’, ta’an nisia si so’o makedo’la witu en zinahna.22Loo’onouw, Niaku ku laa lumawala nisia witu natas en tetekelan ne tou rara’an wo nisea se masiwo en zinah ampit nisia se laa Ku i lawala witu eng kapedisan wangko’, sa sea reiy’ makedo’ witu em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon ni wewene i ti’i. 23Wo se oki-oki’na se laa Ku paten wo em baya ne jema’at se laa mete’ula, kaa Niaku mouw si meuji em batin wo e nate ni tou, wo kaa Niaku ku laa sumuli’la wia nikouw susur tou i ki’it em pasiwo-siwonna.24Ta’an wia nikouw, nyi’a i ti’i se tou-tou walina waki Tiatira, se reiy’ maki’itla en teturu’ i ti’i wo se reiy’ masoisapla sapa em patotoren nea minake’itan o si Iblis, wia nikouw Niaku ku lumila’la: Niaku ku so’o mepepesa’anla em pemesa’anen walina wia nikoo. 25Ta’an sapa em bia nikoo, tiboiyanouw ni’itu i ka’ayo Ku meiy.26Wo seiy i te si muntung wo matuanala em pepa’ayangeng-Ku i ka’ayo eng kesampetanna, wia nisia si laa Ku karunia’ala eng kuasa wia se bangsa-bangsa; 27wo nisia si laa merenta nisea ampit en diki-diki wesi; nisea se laa rimu’umuken tanu en sempe ne meneniwo kure’ – masuat tanu en sinungkul-Ku waki si Ama’-Ku – 28wo wia nisia e laa Ku i karuniala si sumesena’ en sendangan. 29Seiy si maka talinga, satorona nisia si lumingala sapa neiy i lila’la e Roh wia se jema’at-jema’at.”
Wia se jema’at waki Sardis 1“Wo i patikola wia si malaikat ne jema’at waki Sardis:Nyi’i mouw e nuwu’-Na, si makapuya em pitu Roh ni Empung wo se pitu sumesena’ i ti’i: Niaku ku mete’u e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangennu: nikoo koo neiy i lila’la matou-tou, e nulitna nikoo koo minate! 2Tumo’orouw, wo ente’enola sapa en timele’upe’ en tawi mouw mate, karengan reiy’ siesa tu’u witu em pepa’ayangennu si niato-Kula lekep witu en sinaru ni Empung-Ku.3Kaa ni’itu ghenangenouw, kumura koo simungkulola wo liminga nyi’a; ki’itanola i tu wo makedo’ mouw! Karengan sa wona’ koo reiy’ mategha-tegham, Niaku ku laa meiy tanu si rongkit wo nikoo koo reiy’ mete’u witu e nedo kawisa ku’a re’en Niaku i kasenge’mi ku mineiy mouw wia nikoo. 4Ta’an waki Sardis wawean se pirala tou se reiy’ makewurla e labungna; nisea se laa kumelang ampit Niaku witu e labung puti’, karengan nisea nyi’a mouw se waar witu e ni’itu.5Seiy i te si muntung, nisia si laa pakean e labung puti’ tuana; Niaku ku reiy’ laa rume’ila e ngaranna witu eng kaol patou-touan, ta’an i te Niaku ku laa maaku e ngaranna witu en sinaru ni Ama’-Ku wo witu en sinaru ne malaikat-Na. 6Seiy si maka talinga, satorona nisia si lumingala sapa neiy i lila’la e Roh wia se jema’at-jema’at.”Wia se jema’at waki Filadelfia 7“Wo i patikola wia si malaikat ne jema’at waki Filadelfia: Nyi’i mouw e nuwu’ waki Si Kudus, Si Ulit, si kimulu eng kekusi’ ni Daud; sakawisa Sia muka’, reiy’la si mete’u kumusi’; sakawisa Sia kumusi’ reiy’la si mete’u muka’. 8Niaku ku mete’u e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangennu: loo’onouw, Niaku ku minuka’ mola em pepalen wia nikoo, e reiy’ mete’u kusi’in ni seiy i te tu’u. Niaku ku mete’u kaa eng kaketerannu e reiy’ takura, ta’an nikoo koo maki’itla e nuwu’-Ku wo nikoo koo reiy’ makelong e ngaran-Ku.9Loo’onouw, se pirala tou waki se jama’ah ni Iblis, nyi’a i ti’i nisea se matotor en touna tou Yahudi, ta’an e nulitna e reiy’ tuana, ta’an i te se matowo, se laa Ku i sarakan wia nikoo. Eng kaulitna Niaku ku laa rumeo nisea meiy wo i kasungkur witu en saruan e ne’amu wo maaku, kaa Niaku ku meupusla nikoo. 10Karengan nikoo koo maki’itla e nuwu’-Ku, kaa laa tumentem ma’ena’la Niaku, takar Niaku tu’u ku laa kumedirla nikoo witu e nendo pewa’awa’an e laa meiy wia e minapekasa eng kaoatan kaa laa mewewa’awa’la nisea se maena’ wia em bumi. 11Niaku ku makarengan meiy. Kulunouw sapa em bia nikoo, rio reiy’ siesa tou tu’u si medo e mahkotamu.12Seiy i te si muntung, nisia si laa Ku siwon tobol uner witu em Bait Suci ni Empung-Ku, wo nisia si reiy’ mouw kasi laa rumou’mi witu; wo wia nisia e laa Ku i patikla e ngaran ni Empung-Ku, e ngaran eng kota ni Empung-Ku, nyi’a i ti’i e Yerusalem weru, en timumpami waki sorga waki si Empung-Ku, wo e ngaran-Ku weru. 13Seiy si maka talinga, satorona nisia si lumingala sapa neiy i lila’la e Roh wia se jema’at-jema’at.”Wia se jema’at waki Laodikia 14“Wo i patikola wia si malaikat ne jema’at waki Laodikia: Nyi’i mouw e nuwu’ waki si Amin, si sairi lale’ wo ulit, si kasa ketareani waki en siniwo ni Empung: 15Niaku ku mete’u e reiy’ sa mina’asa pepa’ayangennu: nikoo koo reiy’ ghe’egher wo reiy’ pasu’. Wo’o wona’ re’en eng kale’osna sa koo ghe’egher ka’apa pasu’! 16Jadi karengan koo nanar, wo koo reiy’ ghe’egher ka’apa pasu’, Niaku ku laa kumero’la nikoo waki suma-Ku.17Karengan nikoo koo limila’: Niaku ku kaya wo niaku ku minepekaya mola en touku wo niaku ku reiy’la kakurangan sapa-sapa, wo karengan nikoo koo reiy’ mete’u, kaa nikoo koo neiy i kawe’ewe’, wo reiy’ kinamang, miskin, rapa wo poteiy, 18takar Niaku ku ngume’enge’la nikoo, rio koo tumelesla wia-Niaku e mas minurni mola witu napi, , takar koo mekaya, wo kangkasi e labung puti’, rio koo make nyi’a, rio te’a kaloo’an eng kapoteiyannu mekeirangen; wo kasi e lana kaa laa melelana em berennu, rio koo toro lumoo’.19Seiy i te si’i koupus-Kula, nisia si togoreng-Ku wo si turu’ung-Ku; kaa ni’itu i pakawee-wee mola e natemu wo makedo’ mouw! 20Loo’on, Niaku ku rimedeiy witu en sinaru em pepalen wo matengkor; sa wawean sitou malinga en suara-Ku wo muka’la em pepalen, Niaku ku laa ghumorem matola nisia wo Niaku ku kumaan mewali-wali ampit nisia, wo nisia si mewali-wali ampit Niaku.21Seiy i te si muntung, nisia si laa Ku i ruberla mewali-wali ampit Niaku witu natas en takhta-Ku, tanu eng kumura Niaku tu’u nu minuntungola wo rumuber mewali-wali ampit si Ama’-Ku waki atas en takhta-Na. 22Seiy si makatalinga, satorona nisia si lumingala sapa neiy i lila’la e Roh wia se jema’at-jema’at,”
Se rua nga pulu’ o epat tu’a-tu’a wo se epat tekapen 1Kamurian witu e ni’itu niaku ku limoo’: Eng kaulitna, e nesa pepalen minawuka’ waki sorga wo en suara eng ketareanna liningaku mola, limila’ wia niaku tanu e legu’an en sesebungen, pokeiyna: Lumongkotouw wia nyi’i wo Niaku ku laa metetudu’la wia nikoo sapa e lewo’ sa reiy’ mamuali nu reiy’ mouw e nyi’i. 2Makarengan niaku ku kinuasa’ala ni Roh wo loo’onouw, e nesa takhta rimedeiy waki sorga, wo witu en takhta i ti’i rimuber Siesa tou. 3Wo Nisia si rimuber witu en takhta i ti’i si paloo’ola tanu mokan em permata yaspis wo em permata sardis; wo e nesa kole’ kimungkungla en takhta i ti’i e maserengat masena’ tanu mokan en zamrud paloo’ola.4Wo eng kaledong en takhta i ti’i wawean rua nga pulu’ o epat takhta, wo witu en takhta-takhta i ti’i rimuber se rua nga pulu’ o epat tu’a-tu’a, se minake labung puti’ wo e mahkota mas witu eng kokong nea. 5Wo witu en takhta i ti’i kimaluari eng kerap wo legu’an e lenter maeder, wo em pitu warung melaya-layas witu en sinaru en takhta i ti’i: ni’itu mouw em pitu Roh ni Empung.66 Wo witu en sinaru en takhta i ti’i wawean e lawanan kaca en tanu mokan eng Kristal; witu eng keuneran en takhta i ti’i wo witu eng kaledongna wawean se epat makhluk se winuta’an ampit em beren, witu esa nga weka en saruan wo witu esa nga weka murian.7Sapa tu’u si makhluk kasa ketare si masuat tanu si singa, wo si makhluk eng karua si masuat tanu si oki’ ni sapi, wo si makhluk eng katelu si makapunya eng gio tanu eng gio ni tou, wo si makhluk eng kaepat si masuat tanu si burung nasar kasuatan mateleuw. 8Wo se epat makhluk i ti’i siesa o siesa se maka kale’ekeuw enem, eng kaledongna wo witu esa nga weka eng goremna wuta ampit em beren, wo ampit e reiy’ siena’na nisea se maaleiy oat o wengi: “Kudus, kudus, kudusouw si Empung Tuhan, Si Kasakuasa, si wia mouw wo si wia wo si laa meiy.”9Wo susur se makhluk-makhluk i ti’i se masempela em puji-pujian, wo e normat wo matotor syukur wia Nisia, si rimuber witu natas en takhta i ti’i wo si timou i ka’ayo eng keure-urena, 10takar i kasungkurouw se rua nga pulu’ o epat tu’a-tu’a i ti’i witu en sinaru-Na si rimuber witu natas en takhta i ti’i, wo nisea se masempe Nisia se timou i ka’ayo eng keure-urena. Wo nisea se limawala e mahkotana witu en sinaru en takhta i ti’i, kasuatan meila’: 11“Ya Tuhan wo Empung meiy, Nikoo koo waar maka’ato em puji-pujian wo e normat wo eng kuasa; karengan Nikoo koo simiwola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa; wo karengan eng kepa’aran-Nu em baya nyi’a i ti’i em bia wo en siniwola.”
Eng kaol wina’ilan wo si Oki ni Domba 1Takar niaku ku limoo’ witu e lawas lele’os-Na si rimuber witu natas en takhta i ti’i, esa nga langkunan kaol, pinatikan esa nga weka ghorem wo esa nga weka luarna wo e wina’ilan ampit em pitu wa’il. 2Wo niaku ku limoo’ siesa malaikat gagah, si maaleiy ampit en suara menaleinteng, pokeiyna: “Seiy ku’a re’en si waar muka’ e langkunan eng kaol i ti’i wo muka’ e wa’il-wa’ilna?”3Ta’an reiy’la siesa tou tu’u si waki sorga ka’apa wia em bumi ka’apa wia rarem em bumi si toro muka’ e langkunan eng kaol i ti’i ka’apa si toro lumoo’ esa nga weka ghoremna. 4Takar mame’ mouw niaku ampit eng kasusahna, karengan reiy’la siesa tou tu’u si’i papokeiyla waar laa mewewuka’ e langkunan eng kaol i ti’i ka’apa tu’u lumoo’ esa nga weka ghoremna. 5Laa o lumila’ mouw wia niaku siesa wia se tu’a-tu’a i ti’i: “Te’a maame’ koo! Eng kaulitna, si singa waki se suku Yehuda, nyi’a i ti’i si suru ni Daud, si minuntungouw, i ka’ayo Sia toro mouw minuka’ e langkunan eng kaol i ti’i wo minuka’ em pitu wa’ilna.”6Takar niaku ku limoo’ witu eng keuneran en takhta wo se epat makhluk i ti’i wo witu eng keuneran ne tu’a-tu’a i ti’i rimedeiy siesa nga ipus Oki’ ni Domba tanu si rineretanouw, si maka sunge pitu wo si maka weren pitu: ni’itu mouw em pitu Roh ni Empung neiy i toke wia e minapekasa em bumi. 7Laa o meiy mouw si Oki’ ni Domba i ti’i wo sumungkul e langkunan eng kaol i ti’i witu e lawas-Na si rimuber witu natas en takhta i ti’i.88 Katoroan Nisia nu minedo e langkunan eng kaol i ti’i, i kasungkurouw se epat makhluk wo se rua nga pulu’ o epat tu’a-tu’a i ti’i witu en sinaru ni Oki’ ni Domba i ti’i, siesa o siesa timiboiy e nesa kecapi wo e nesa cawan mas, wuta ampit eng kamania: ni’itu mouw en sesombayangen ne tou-tou kudus.9Wo sea kumantarla e nesa kekantaren weru pokeiy nea: “Nikoo koo waar maka’ato e langkunan eng kaol i ti’i wo muka’ e wa’il-wa’ilna; karengan Nikoo koo rineretanola wo ampit e raa’-Mu Nikoo koo timelesola nikeiy i wee si Empung waki susur ne suku wo em baasa, wo se kaum wo se bangsa. 10Wo Nikoo koo simiwo mola nisea minamuali esa keraja’an, wo minamuali imam-imam i wee si Empung ta, wo nisea se laa merenta teume si raja wia em bumi.”11Takar niaku ku limoo’ wo liminga en suara ne kelaker malaikat kaledong en takhta, se makhluk-makhluk wo se tu’a-tu’a i ti’i; eng kelaker nea se ka’asa’an kasa wo se manga riwu-riwu laksa, 12pokeiy nea ampit en suara menaleinteng: “Si Oki’ ni Domba rineretan i ti’i si waar laa maka’ato eng kuasa, wo eng kakaya’an, wo eng hikmat, wo eng kaketeran, wo e normat, wo eng kalo’oran wo em puji-pujian.”13Wo niaku ku liminga em baya ne makhluk waki sorga wo se wia em bumi wo se wia rarem em bumi wo se wia en tasik wo em baya ne witu eng goremna, se limila’: “I wee Nisia si rimuber witu natas en takhta wo i wee si Oki’ ni Domba, nyi’a mouw em puji-pujian wo e normat wo eng kalo’oran wo eng kuasa i ka’ayo eng keure-urena!” 14Wo se epat makhluk i ti’i se limila’: “Amin”. Wo se tu’a-tu’a i ti’i se neiy i ka’anu i kasungkur wo sumempe.
E nenem wa’il ketarean winuka’ 1Takar niaku ku limoo’ si Oki’ ni Domba i ti’i nu minuka’ eng ketarean witu em pitu wa’il i ti’i, wo niaku ku liminga si ketarean witu se epat makhluk i ti’i si limila’ tanu mokan e legu’an e lenter: “Meiy!” 2Wo niaku ku limoo’: eng kaulitna, wawean siesa kawalo puti’ wo sitou mesake-sake nisia si timiboiy e nesa panah wo wia nisia si kinarunia’ala e nesa mahkota. Laa o sia maju tanume si minuntung kaa laa mekekaat eng kamenangan.3Wo eng katoroan si Oki’ ni Domba i ti’i nu minuka’ e wa’il eng karua, niaku ku liminga si makhluk eng karua si limila: “Meiy!” 4Wo maju mouw siesa kawalo walina, siesa kawalo mea’ rengis wo sitou mesake-sake nisia si kinarunia’ala eng kuasa kaa laa ma’edo en dame sejahtera waki atas em bumi, i ka’ayo sea mewewunu’an, wo wia nisia si kinarunia’ala e nesa santi wangko’.5Wo eng katoroan si Oki’ ni Domba i ti’i nu minuka’ e wa’il eng katelu, niaku ku liminga si makhluk eng katelu si limila: “Meiy” Wo niaku ku limoo’: eng kaulitna, wawean siesa kawalo item wo sitou mesake-sake nisia si timiboiy e nesa timbangan witu lawasna. 6Wo niaku ku liminga tanu wawean en suara witu eng keuneran ne epat makhluk i ti’i e meila’: “Esa nga cupak gandum esa nga dinar, wo en telu cupak jelai esa nga dinar. Ta’an te’a mouw peteterin e lana wo e nanggor i ti’i.”7Wo eng katoroan si Oki’ ni Domba i ti’i nu minuka’ e wa’il eng kaepat, niaku ku liminga en suara ni makhluk eng kaepat si limila’: “Meiy!” 8Wo niaku ku limoo’: eng kaulitna, wawean siesa kawalo lisouw kunir wo sitou mesake-sake nisia si mekengaran Maut wo eng keraja’an maut e maki’i-ki’it nisia. Wo wia nisea se wineeanla kuasa witu esa nga paepat em bumi kaa laa mewewunu’ ampit en santi, wo ampit eng kelalenan wo e rumara menganup, wo ampit se tekapen-tekapen lela’ wia em bumi.9Wo eng katoroan si Oki’ ni Domba i ti’i nu minuka’ e wa’il eng kalima, niaku ku limoo’ witu rarem e mezbah se imukur-imukur nea se winunu’ mola eng karengan e nuwu’ ni Empung wo eng karengan eng kasairian kapunya‘an nea. 10Wo nisea se maaleiy ampit en suara menaleinteng, pokeiyna: “Pirape’ kasi eng keure ku’a re’en, ee Penguasa kudus wo ulit, Nikoo koo reiy’ ma’akimla wo reiy’ sumuli’la e raa’ meiy wia nisea se maena’ wia em bumi?” 11Wo wia nisea siesa o siesa se wineeanla e nesa karaiy puti’, wo wia nisea neiy i lila’la, kaa nisea se lewo’ sa reiy’ masenge’la reiy’ ure kasi i ka’ayo malekepla eng kelakerna ne ka’ampit-ka’ampit pelayan wo se patuari-patuari nea, se laa wunu’un masuat tanu nisea.12Takar niaku ku limoo’, eng katoroan si Oki’ ni Domba i ti’i nu minuka’ e wa’il eng kaenem, eng kaulitna o mamuali mouw em pengero’ kasa ente’ wo si endo si mineitem tanu mokan en sompoiy wu’uk wo si sumedot si minamea’ e minapekasana tanu mokan e raa’. 13Wo se sumesena’-sumesena’ waki langit se mangalelenta’mi wia natas em bumi tanu mokan e nakana ara mera’araghla e wu’ana-wu’ana mata’, sakawisa sia i pagho’ogho’ e reghes ente’. 14Takar tu kumo’okosouw e langit tanu mokan e langkunan eng kaol linangkun wo i kase’ese’ mouw eng kuntung-kuntung wo em pulau-pulau waki tampana.15Wo se raja-raja wia em bumi wo se pemangko’ – pemangko’ ma’an se perwira-perwira, wo se tou-tou kaya ma’an se tou-tou makakuasa, wo em baya ne budak ma’an se tou merdeka se kimirong witu eng gorem eng goa-goa wo e woang-woang watu karang waki kuntung. 16Wo nisea se limila’ wia se kuntung-kuntung wo wia se watu-watu karang i ti’i: “I karonga’ mouw tumoro nikeiy wo i kirongola keiy witu Nisia, si rimuber witu natas en takhta wo witu e nupi’ ni Oki’ ni Domba i ti’i.” 17Karengan neiy mouw i ka’ayo e nendo wangko’ e nupi’ nea wo seiy mouw si toro tumaang?
Se tou-tou wina’ilela waki se bangsa Israel 1Kamurian witu e ni’itu niaku ku limoo’ se epat malaikat se rimedeiy witu e nepat ruuna em bumi wo nisea se timaang e nepat reghes em bumi, rio te’a wawean e reghes sumengomi waki ketana’an, ka’apa waki tasik ka’apa waki akana-akana. 2Wo niaku ku limoo’ siesa malaikat walina si minodoli waki tampa paretikan ni endo. Nisia si maali-ali e wa’il ni Empung matou-tou; wo nisia si maaleiy ampit en suara menaleinteng wia se epat malaikat se linukarala kaa laa meteterila em bumi wo en tasik, 3pokeiyna: “Te’a mouw meteterila em bumi ka’apa en tasik ka’apa e nakana-nakana nu reiy’pe’ keiy nu meela wa’il wia se hamba-hamba ni Empung meiy witu en tuintung nea!”4Wo niaku ku liminga eng kelakerna se wina’ilala i ti’i: se esa nga atus epat nga pulu’ o epat nga riwu se wina’ilanola waki em baya ne suku see’ ni Israel. 5Waki se suku Yehuda se mapulu’ o rua nga riwu se wina’ilala, waki se suku ni Ruben se mapulu’ o rua nga riwu, waki se suku ni Gad se mapulu’ o rua nga riwu, 6waki se suku ni Asyer se mapulu o rua nga riwu, waki se suku ni Naftali se mapulu o rua nga riwu, waki se suku ni Manasye se mapulu’ o rua nga riwu,7waki se suku ni Simeon se mapulu’ o rua nga riwu, waki se suku ni Lewi se mapulu’ o rua nga riwu, waki se suku ni Isakhar se mapulu’ o rua nga riwu, 8waki se suku ni Zebulon se mapulu’ o rua nga riwu, waki se suku ni Yusuf se mapulu’ o rua nga riwu, waki se suku ni Benyamin se mapulu’ o rua nga riwu.Se tou ka’asa’an se reiy’ karekenan eng kelakerna 9Kamurian witu e ni’itu niaku ku limoo’: eng kaulitna, e nesa pinaeruran wangko’ ne tou ka’asa’an se reiy’ karekenan eng kelakerna, waki se reiy’ sa mina’asa bangsa wo se suku wo se kaum wo em baasa, se rimedeiy witu en sinaru en takhta wo witu en sinaru ni Oki’ ni Domba, se minake eng karaiy puti’ wo se timiboiy e laleiyna-laleiyna em palem witu e lawas nea. 10Wo ampit en suara menaleinteng sea maaleiy: “Eng kelawiran i wee si Empung meiy si rimuber witu natas en takhta wo i wee si Oki’ ni Domba!”11Wo em baya ne malaikat se rimedeiy limedongla en takhta wo se tu’a-tu’a wo se epat makhluk i ti’i; nisea se neiy i kasungkur witu en sinaru en takhta i ti’i wo sumempe si Empung, 12se kasuatan meila’: “Amin! Em puji-pujian wo eng kalo’oran, wo eng hikmat wo en syukur, wo e normat wo eng kakuasa’an wo eng kaketeran i wee si Empung ta i ka’ayo eng keure-urena! Amin!”13Wo siesa witu e nelet ne tu’a-tu’a i ti’i si limila’ wia niaku: “Seiy ku’a re’en nisea se minake eng karaiy puti’ i ti’i wo waki wisa ku’a re’en nisea o meiy?” 14Takar pokeiyku wia nisia: “Tuangku, tuang si mete’ula nyi’a.” Laa o sia lumila’ wia niaku: “Nisea i yi’i nyi’a mouw se tou-tou rimeu’mi witu eng kasusa’an wangko; wo nisea se kimemesola eng karaiy nea wo simiwola nyi’a mina puti’ witu e raa’ ni Oki’ ni Domba.15Kaa ni’itu nisea se rimedeiy witu en sinaru en takhta ni Empung wo melayanla Nisia oat o wengi witu em Bait Suci-Na. Wo Nisia si rimuber witu natas en takhta i ti’i si laa mitarla en dasing-Na witu natas nea. 16Nisea se reiy’ mouw laa peme’itan e narem wo e re’o kasi, wo ni endo ka’apa e ra’ar te’etel e reiy’ mouw laa tumoro nisea kasi. 17Karengan si Oki’ ni Domba si witu eng keuneran en takhta i ti’i, si laa rumawirla nisea wo si laa tumeperla nisea mea waki kembu’an e rano em patou-touan. Wo si Empung si laa rume’ila e reiy’ sa mina’asa lue’ waki weren nea.”
E wa’il kapitu 1Wo eng katoroan si Oki’ ni Domba i ti’i nu minuka’ e wa’il kapitu, takar eng kasa penesouw e waki sorga, wo’o wona’ esa nga parua jam eng keurena. 2Laa o ku lumoo’ se pitu malaikat, se rimedeiy witu en sinaru ni Empung, wo wia nisea se wineeanla em pitu sesebungen.3Takar o meiy mouw siesa malaikat walina, wo sia mea rumedeiy witu en tawi e mezbah ampit e nesa padupa’an mas. Wo wia nisia si wineeanla kelaker eng kamania kaa laa i pesesempenala mewali-wali ampit en sesombayangen em baya ne tou kudus witu natas e mezbah mas witu en sinaru en takhta i ti’i. 4Takar matasouw e nawun eng kamania mewali-wali ampit en sesombayangen ne tou-tou kudus i ti’i witu e lawas ni malaikat i ti’i mea witu en sinaru ni Empung. 5O laa si malaikat i ti’i si minedo em padupa’an i ti’i, o mumpunla nyi’a ampit e napi waki mezbah, wo lumawala nyi’a wia em bumi. Takar tu lumetokouw e legu’an e lenter, rinapiti eng kerap wo em pengero’.E nepat sesebungen kasa ketare 6Wo se pitu malaikat se timiboiy em pitu sesebungen i ti’i se meniro-niro’ kaa laa mesesengo en sesebungen. 7O laa si malaikat kasa ketare si simengo en sesebungenna wo mamuali mola e naro eis, wo e napi, minasewok e raa’; wo em baya nyi’a i ti’i neiy i lawala wia em bumi; takar marengisouw esa nga patelu em bumi wo esa nga patelu akana-akana wo marengisola e minapekasa rukut-rukut lisouw.8O laa si malaikat eng karua si simengo en sesebungenna wo wawean e nesa tanu eng kuntung wangko’, melaya-layas kaa e napi, neiy i lawala witu eng gorem en tasik. Wo esa nga patelu witu en tasik i ti’i e minamuali raa’, 9wo mate mola se esa nga patelu wia se reiy’ sa mina’asa makhluk meke nyawa witu eng gorem en tasik wo mapunengouw esa nga patelu witu em baya eng kapal.10O laa si malaikat eng katelu si simengo en sesebungenna wo ruma’araghomi waki langit siesa sumesena’ wangko’, melaya-layas tanu em barung, wo nisia si timorola esa nga patelu witu e temberan-temberan wo eng kembu’an-kembu’an e rano. 11Ngaran ni sumesena’ i ti’i nyi’a mouw e Apsintus. Wo esa nga patelu witu em baya e rano minamuali apsintus, wo kelaker se tou minate karengan e rano i ti’i, kaa e minape’itouw.1212 O laa si malaikat eng kaepat si simengo en sesebungenna wo kaweweanouw esa nga patelu wia si endo wo esa nga patelu wia si sumedot wo esa nga patelu wia se sumesena’-sumesena’, i ka’ayo esa nga patelu wia nisia e minareiydem wo esa nga patelu witu e nendo oat e reiy’ terang wo tuanakan kangkasi e nendo wengi.1313 Laa o ku lumoo’: niaku ku liminga siesa burung nasar si timewel waki uner e langit wo meila’ ampit en suara menaleinteng: “Cilaka, cilaka, cilaka mouw nisea se maena’ wia natas em bumi karengan e legu’an en sesebungen ne telu malaikat walina, se laape’ sumengo en sesebungen nea.”
Sesebungen eng kalima 1O laa si malaikat eng kalima si simengo en sesebungenna, wo niaku ku limoo’ siesa sumesena’ si rima’araghi waki langit mineiy wia natas em bumi, wo nisia si wineeanla eng kekusi’ e ruragh temping maut. 2Takar e winuka’nala em pepalen ruragh temping maut i ti’i, laa o matasouw e nawun waki ruragh i ti’i tanu mokan e nawun palewes wangko’, wo si endo wo en songkouw eng kaoatan e minareiydem kaa e nawunna e ruragh i ti’i.3Wo witu e nawun i ti’i se mangarerou’ momi se kompo’-kompo’ mineiy wia natas em bumi wo wia nisea se wineeanla eng kuasa tanu eng kuasa ne kalajengking-kalajengking wia em bumi. 4Wo wia nisea neiy i owerla, rio sea te’a meteterila e rukut-rukut wia em bumi ka’apa en tumetou-tumetou ka’apa tu’u e nakana-nakana, ta’an i te sitou si reiy’ minake e wa’il ni Empung witu en tuintungna.5Wo nisea se ni’iyonala reiy’ kaa laa munu’ sitou, ta’an i te kaa laa sumiksa nisea lima nga sumedot eng keurena, wo en siksa’an i ti’i tanu en siksa’an ni kalajengking, sakawisa sia kumiki sitou. 6Wo witu e masa ni’itu se tou-tou se laa sumero e maut, ta’an nisea se reiy’ laa matola nyi’a, wo nisea se laa mepa’ar mate, ta’an e maut en timingkasla wia nisea.7Ta’an e rupa ne kompo’-kompo’ i ti’i masuat tanu si kawalo tiniro’la i wee em paseke’an, wo witu natas eng kokong nea wawean wo’o sapa minasarla e mahkota mas, wo eng gio nea masuat tanu eng gio ni tou, 8wo em bu’uk nea masuat tanu em bu’uk ni wewene wo em ba’ang nea masuat tanu em ba’ang ni singa, 9wo em be’ewer nea masuat tanu e labung zirah, wo e legu’an eng kale’ekeuw nea en tanu mokan e legu’an eng kareta-kareta pakeongen ne kawalo kelaker, kasuatan matingkas waki tampa paseke’an.10Wo e nipus nea masuat tanu si kalajengking wo wawean tetunena, wo witu eng gorem e nipus nea i ti’i wawean eng kuasa nea kaa laa mererarala sitou, lima nga sumedot eng keurena. 11Wo si raja maperenta nisea nisia mouw si malaikat en temping maut; ngaranna witu em baasa Ibrani nyi’a mouw e Abadon wo witu em baasa Yunani nyi’a mouw e Apolion. 12En cilaka kasa ketare e limangkoiy mouw. Teakan e laa tumodeiy e ruape’ cilaka kasi.Sesebungen eng kaenem 13O laa si malaikat eng kaenem si simengo en sesebungenna, wo niaku ku liminga e nesa suara rimeu’mi witu e nepat en sunge mezbah mas witu en sinaru ni Empung, 14wo lumila’ wia si malaikat eng kaenem si timiboiy en sesebungen i ti’i: “I waya mola se epat malaikat neiy i kewa’akes tawi en temberan wangko’ Efrat i ti’i.” 15Takar i waya mola se epat malaikat se tiniro’ mola i wee en jam wo e nendo, en sumedot wo en te’un kaa laa mewewunu’ se esa nga patelu witu se umat ne tou.16Wo eng kelaker ne suraro i ti’i nyi’a mouw se rua nga pulu’ nga riwu laksa pasukan makakawalo; niaku ku liminga eng kelaker nea. 17Takar tuana mouw niaku nu limoo’ witu em pineleloo’oku i yi’i se kawalo-kawalo wo se tou-tou mesake-sake nisea; nisea se minake labung zirah, e mea’ napi wo em belao wo eng kunir em balelang eng keliurna; eng kokong ne kawalo-kawalo i ti’i masuat tanu eng kokong ni singa, wo waki sumana mareu’mi api, wo e nawun wo em balelang.18Kaa en telu malapetaka i yi’i se winunu’ se esa nga patelu wia se umat ne tou, nyi’a i ti’i kaa e napi, wo e nawun, wo em balelang, e rimeu’mi waki sumana. 19Karengan eng kuasa ne kawalo-kawalo i ti’i e niato witu eng gorem en sumana wo witu eng gorem e nipusna. Karengan e nipusna masuat tanu si leloiy’; nisea se maka kokong wo ampit eng kokong nea i ti’i nisea se minapa eiy eng katerian.20Ta’an se tou walina, se reiy’ minate kaa e malapetaka i ti’i, o reiy’ kangkasi makedo’la witu em pasiwo-siwon e lawas nea: nisea se reiy’ maena-ena’ masempe se roh-roh lewo’ wo em berhala-berhala waki e mas wo em perak, waki tambaga, watu wo eng kayu e reiy’ mete’u lumoo’ ka’apa luminga ka’apa kumelang, 21wo nisea se reiy’ makedo’ witu em pawunu’an, sihir, pesa’amekan wo em parongkitan.
Eng kaol neiy i kawuka’ 1Wo niaku ku limoo’ siesa malaikat walina si ente’ si timumpami waki sorga, si sinalelengla e linaak, wo eng kole’ em bitu natas eng kokongna wo eng giona masuat tanu si endo, wo e ne’ana en tanu mokan en tobol e napi. 2Witu lawasna nisia si timiboiy e nesa langkunan eng kaol oki’ neiy i kawuka’. Nisia si kimonta’la e ne’a lele’osna witu natas en tasik wo e ne’a kaawina witu natas em bumi,3wo nisia si maaleiy ampit en suara menaleinteng masuat tanu si singa manguang. Wo nisia nu minaleiy mola, se pitu lenter i ti’i se minapalingala en suara nea. 4Wo nu reiy’ mouw se pitu lenter i ti’i nu simampetouw masusuiy, niaku ku pa’ar mepepatikla nyi’a, ta’an niaku ku liminga e nesa suara waki sorga limila’: “I wa’ilola sapa neiy i lila’la ne pitu lenter i ti’i wo te’a mouw koo mepepatikla nyi’a!”5Wo si malaikat linoo’ku rimedeiy witu natas en tasik wo witu natas em bumi, si minayat e lawas lele’osna waki langit, 6wo sia tumiwa’ demi Nisia nu matou-tou i ka’ayo eng keure-urena, si simiwo mola e langit wo e reiy’ sa mina’asa em pumpunna, wo em bumi wo e reiy’ sa mina’asa em pumpunna, wo en tasik wo e reiy’ sa mina’asa em pumpunna, pokeiyna: “Reiy’ mola ni’i pelelodokla kasi! 7Ta’an witu en toro e legu’an sesebungen waki si malaikat eng kapitu, nyi’a i ti’i sakawisa sia sumengo en sesebungenna, takar e laa mouw malekep eng kaputusan em pengiro-ngirong ni Empung, tanu e neiy mouw i abar-Nala wia se hamba-hambana, nyi’a i ti’i se nabi.”8Wo en suara liningaku mola waki langit i ti’i, limila’ kangkasi wia niaku, pokeiyna: “Mea mouw, edonouw e langkunan eng kaol minawuka’ witu e lawas ni malaikat, si rimedeiy witu natas en tasik wo witu natas em bumi i ti’i.” 9Laa o ku mea wia si malaikat i ti’i wo kumiwee wia nisia, rio sia meela e langkunan eng kaol i ti’i wia niaku. Pokeiyna wia niaku: “Edonouw wo kaanenouw sia; sia si laa sumiwo en tiannu mape’an pe’it, ta’an witu eng gorem en sumamu nisia si laa pe’anen emis tanu e madu.”10Laa o ku medo eng kaol i ti’i witu lawas ni malaikat i ti’i, wo kumaan nyi’a: witu eng gorem en sumaku nisia si pape’anen emis tanu e madu, ta’an niaku nu kimaanola nyi’a, en tianku e minape’it pape’anen. 11Takar sia lumila’ wia niaku: “Nikoo koo lewo’ sa reiy’ mawenti’ kasi wia se kelaker bangsa wo ne kaum wo em baasa wo ne raja.”
Rua sairi ni Empung 1Kamurian i wee mola wia niaku esa nge wa’atang tabelang, tanu en diki-diki i peukur paloo’ola, ampit e lelila’an-lelila’an tumodongla: “Tumo’orouw wo ukurenouw em Bait Suci ni Empung wo e mezbah wo nisea se meraghes witu eng goremna. 2Ta’an i kawila eng kalasan em Bait Suci witu esa nga weka luar, te’a mouw koo me’ukur nyi’a, karengan nyi’a neiy mouw i weela wia se bangsa-bangsa walina wo nisea se laa mele’e-le’ek eng Kota Suci epat nga pulu’ o rua nga sumedot eng keurena.”3Wo Niaku ku laa mee lukar wia se rua sairi-Ku, rio sea menti’ eng kasuatan mengasi’, esa nga riwu rua nga atus enem nga pulu’ nga endo eng keurena. 4Nisea nyi’a mouw se rua akana en zaitun wo se rua ne’ana en solo se rimedeiy witu en sinaru ni Tuhan semesta alam. 5Wo sa wona’ wawean tou si laa mererarala nisea, kumaluarouw e napi waki suma nea e rumengisla em baya se kesaru nea. Wo sa wona’ wawean tou si laa mererarala nisea, takar sitou i ti’i si lewo’ sa reiy’ mate ampit eng kenaramen i ti’i.6Nisea se makapunya kuasa mepepenet e langit, rio te’a tumumpa e naro eng keurean nisea nu mawenti’; wo nisea se makapunya kuasa witu e reiy’ sa mina’asa rano kaa laa meseseupla nyi’a mamuali raa’, wo kaa laa mewewewe em bumi ampit e reiy’ sa mina’asa jenis malapetaka, susur sea mepa’arla nyi’a. 7Wo sakawisa sea nu simampetola eng kasairian nea, takar si tekapen minodoli waki temping e maut, si laa sumeke’la nisea wo kumalala ampit e munu’ nisea.8Wo e mayat nea e laa i kareta’ witu natas e lalan sela eng kota wangko’, kaa eng kenaramen rohani en tinotor Sodom wo e Mesir, witu e wisa kangkasi si Tuhan nea si neiy i salibla. 9Wo se tou-tou waki e reiy’ sa mina’asa bangsa wo se suku wo em baasa wo se kaum, se limoo’ se mayat nea telu esa nga parua nga endo eng keurena wo se tou-tou i ti’i se reiy’ meela se mayat nea i pekekuburla.10Wo nisea se maena’ wia natas em bumi se melaya-laya’ wo mepa’a-pa’ar witu nisea i ti’i wo mapelesir wo se mepepa’alian tetaber, karengan se rua nabi i ti’i se tanu mokan en siksa’an wia em baya ne tou se maena’ wia natas em bumi. 11Telu esa nga parua nga endo kamurian o ghumoremouw e roh em patou-touan waki si Empung mineiy witu eng gorem nea, i ka’ayo sea tumo’or wo em baya ne tou se limoo’ nisea se kasa mineide’. 12Wo se tou-tou i ti’i se liminga e nesa suara menaleinteng waki sorga e meila’ wia nisea: “Lumongkotomi wia nyi’i!” Laa o lumongkotouw sea waki langit, sinaputla e linaak, se peloo’o-loo’on ne kesaru-kesaru nea.13Witu e nedo ni’itu o mamuali mouw em pengero’ kasa hebat wo esa nga mapulu’ nga weteng witu eng kota i ti’i e rimonga’, wo se pitu nga riwu tou se minate kaa em pengero’ i ti’i wo se tou-tou walina se kasa kineide’an, laa o malo’orla si Empung waki sorga. 14Cilaka eng karua e limangkoiy mouw: loo’onouw, en cilaka katelu e makarengan tumodeiy.Sesebungen eng kapitu Kekantaren puji-pujian ne tu’a-tu’a 15O laa si malaikat eng kapitu si simengo en sesebungenna, wo kalinga’anouw en suara-suara menaleinteng waki ghorem en sorga, pokeiyna: “Em pemerenta’an wia eng kaoatan en tiniboiyan ni Tuhan ta wo Nisia si ni’isu’-Nala, wo Nisia si laa merenta tanume si raja i ka’ayo eng keure-urena.”16Wo se rua nga pulu’ o epat tu’a-tu’a, se rimuber witu en sinaru ni Empung witu natas en takhta nea, se neiy’ i kasungkur wo masempe si Empung, 17kasuatan meila’: “Nikeiy keiy matotor syukur wia-Nikoo, ee Tuhan, Empung, Si Kasakuasa, si wia wo si wia mouw, karengan Nikoo koo minalarouw eng kuasa-Mu wangko’ wo mamuleiy mouw maperenta tanume si raja1818 wo em baya ne bangsa se meupi’ mouw, ta’an e nupi’-Mu mineiy mouw wo e nedo wia se tou-tou minate kaa laa pa’akimen wo kaa laa mewewee tetoro wia se hamba-hamba-Mu, se nabi-nabi wo se tou-tou kudus wo wia nisea se meide’la e ngaran-Nu, wia se tou-tou rintek wo se tou-tou sela wo kaa laa mepepunengla seiy i te si mepepunengla em bumi.”1919 Takar mawuka’ mouw em Bait Suci ni Empung waki sorga, wo kaloo’anola en tabut teta’aran-Na witu eng gorem em Bait Suci i ti’i wo mamuali mola eng kerap wo neder e lenter wo em pengero’ wo e naro repet eis.
Wewene wo si naga 1Takar tu kaloo’anouw e nesa kowa’ wangko’ waki langit: Siesa wewene sinalelengla ni endo, ampit si sumedot si witu e wawa’ e ne’ana wo e nesa mahkota waki se mapulu’ o rua sumesena’ se witu natas eng kokongna. 2Nisia si kasuatan megandong wo witu e nga’angal wo em peme’itanna kaa laa metetimea’la nisia si marekeiy kaa eng kerara.3Takar kaloo’anola e nesa kowa’ walina waki langit; wo loo’onouw, siesa naga mea’ rengis sela, si maka kokong pitu wo si maka sunge mapulu’, wo witu natas eng kokongna wawean em pitu mahkota. 4Wo nipusna makeo-keong esa nga patelu wia se sumesena’-sumesena’ waki langit wo lumawala nyi’a wia natas em bumi.Wo si naga i ti’i si rimedeiy witu en sinaru ni wewene metetimea’ i ti’i, kaa laa melele’ouw si Oki’na, nu reiy’ mouw si wewene i ti’i nu timimea’la Nisia.5Takar sia tumimea’la siesa Oki’ tuama, si laa mererawirla em baya ne bangsa-bangsa ampit eng gada wesi; i kasenge’mi si Oki’na i ti’i si kinaat wo niali neiy i tingkas wia si Empung wo mea waki takhta-Na. 6Si wewene i ti’i si timingkas waki padang gurun, waki wisa en sinadia mola ni Empung e nesa tampa i wee nisia, rio sia piaran witu esa nga riwu rua nga atus enem nga pulu’ nga endo eng keurena.Naga si kinalala 7Takar lumentutouw em paseke’an waki sorga. Mikhael wo se malaikat-malaikatna se maseke’ mesaru si naga i ti’i, wo si naga i ti’i si sinawang ne malaikat-malaikatna, 8ta’an nisea se reiy’ mete’u timaang; nisea se reiy’ mouw minaka’ato kasi en tampa waki sorga. 9Wo si naga sela i ti’i, si leloiy’ tu’a, si patotoren Iblis ka’apa Setang, si simeipla se minapekasa eng kaoatan, si neiy i lawala waki wawa’; nisia si neiy i lawala wia em bumi, mewali-wali ampit se malaikat-malaikatna.Kekantaren kamenangan 10Wo niaku ku liminga en suara menaleinteng waki sorga e meila’: “Teakan e neiy mouw i kaa’ayo eng kelawiran wo eng kuasa wo em paperenta’an ni Empung ta, wo eng kakuasa’an-Na e ni’isu’-Nala, karengan si neiy mouw i lawala waki wawa’ si tumeture se patuari -patuari ta, si mature nisea oat wo wengi witu en sinaru ni Empung ta.11Wo nisea se kimalala nisia kaa e raa’ ni Oki’ ni Domba, wo kaa e lelila’an kasairian nea. Karengan nisea se reiy’ meupusla e nyawa nea i ka’ayo waki ghorem e maut. 12Kaa ni’itu mepa’a-pa’arola, heiy sorga heiy nikouw nu waya si maena’ witu eng goremna, cilaka mouw nikouw, heiy bumi wo en tasik! Karengan si Iblis si timumpa mouw wia nikouw witu e nupi’na kasa hebat, karengan nisia si mete’u, kaa e nedona em pototokan.”Naga si masero si wewene i ti’i 13Wo eng katoroan si naga i ti’i nu mawena’as, kaa nisia si neiy mouw i lawala wia natas em bumi, nisia si masero si wewene timimea’la si Oki’ tuama i ti’i. 14Wia si wewene i ti’i si wineeanla rua tetelew ni burung nasar sela, rio sia tumelew waki tampana waki padang gurun, waki e wisa sia nu papiaran wa’akat waki en tampa ni leloiy’ i ti’i eng keurean e nesa masa wo e rua masa wo esa nga parua masa.15O laa si leloiy’ i ti’i kumeresoti rano witu en sumana, kaselana en temberan, matorola si wewene i ti’i, rio sia i so’oso’la en temberan i ti’i. 16Ta’an em bumi mineiy tumulung si wewene i ti’i. Nisia si minuka’ en sumana, wo lume’ouw en temberan neiy i keresotla ni naga i ti’i waki sumana. 17Takar meupi’ mouw si naga i ti’i wia si wewene i ti’i, laa o mea sumeke’la se see’na walina, se maki’itla e nukum-ukum ni Empung wo se makapunya eng kasairian ni Yesus. 18Wo nisia si minena-ena’ rimedeiy waki pante tasik.
Si tekapen rimou’mi waki ghorem en tasik 1Laa o ku lumoo’ siesa tekapen rimou’mi waki ghorem en tasik, si maka sunge mapulu’ wo maka kokong pitu; witu natas en sunge-sungena wawean e mapulu’ mahkota wo witu eng kokongna neiy i kepatik ngaran-ngaran e nojat. 2Si tekapen linoo’ku i ti’i si masuat ampit si macang ti’itikan, wo e ne’ana en tanu ne’a ni beruang wo en sumana tanu en suma ni singa. Wo si naga i ti’i si mineela wia nisia eng kaente’anna, wo en takhtana wo eng kakuasa’anna wangko’.3Takar mapaloo’o mouw wia niaku e nesa witu eng kokong-kokongna tanu en tinena’ em pali’ meteterila em patou-touanna, ta’an em pali’ meteterila em patou-touanna i ti’i e minale’os. Se minapekasa eng kaoatan se mina’erang, laa o kumi’itla si tekapen i ti’i. 4Wo nisea se masempe si naga i ti’i, karengan nisia si mineela eng kakuasa’an wia si tekapen i ti’i. wo nisea se masempe si tekapen i ti’i, kasuatan meila’: “Seiy ku’a re’en si masuat tanu si tekapen i yi’i? Wo seiy ku’a re’en si toro sumeke’ sumaru nisia?”5Wo wia si tekapen i ti’i si wineeanla suma, wuta eng katingkeiyan wo e nojat; wia nisia si wineeanla kangkasi eng kuasa kaa laa metetuanala nyi’a epat nga pulu’ o rua nga sumedot eng keurena. 6Laa o sia muka’ en sumana kaa laa ma’ojat si Empung, ma’ojat e ngaran-Na wo en dasing paena’an-Na wo em baya nea nu maena’ waki sorga.7Wo nisia si ni’iyonala kaa laa sumeke’ sumaru se tou-tou kudus wo kaa laa mekekalala nisea; wo wia nisia si wineeanla eng kuasa wia se susur suku wo se umat wo em baasa wo se bangsa. 8Wo em baya ne tou maena’ wia em bumi se laa sumempe nisia, nyi’a i ti’i susur tou e ngaranna reiy’ neiy i kepatik rengane’ eng kaoatan siniwola witu eng kaol em patou-touan waki si Oki’ ni Domba, si rineretanola.9Seiy i te si makatalinga, satorona nisia si luminga! 10Seiy i te si neiy i tantula kaa laa taangen, nisia si laa taangen; seiy i te si neiy i tantula kaa laa wunu’un ampit en santi, nisia si lewo’ sa reiy’ wunu’un ampit en santi. Em peuku-ukumen wia nyi’i nyi’a mouw eng katenteman wo e iman ne tou-tou kudus.Si tekapen rimou’mi waki ghorem em bumi 11Wo niaku ku limoo siesa tekapen walina si rimou’mi waki ghorem em bumi wo si maka sunge rua masuat tanu si oki’ ni domba wo nisia si mesesusuiy tanu si esa nga ipus naga. 12Wo e minapekasa kuasa ni tekapen kasa ketare i ti’i ni’i pakelangnala witu en sinaru em berenna. Nisia si simiwola se minapekasa em bumi wo em baya ne maena’ witu se masempe si tekapen kasa ketare, em pali’na e le’osouw.13wo nisia si simiwola eng kowa’-kowa’ kasa hebat, awes tare nisia si timumpami e napi waki langit mineiy wia em bumi witu en sinaru em beren em baya ne tou. 14Nisia si simeipla nisea se maena’ wia em bumi ampit eng kowa’-kowa’, neiy mouw i weela wia nisia kaa laa petetuanannala witu en sinaru em beren ni tekapen i ti’i. Wo nisia si rimeo nisea se maena’ wia em bumi rio sea rumedeiyla patong kaa laa ma’ormatla si tekapen minepali’ kaa en santi, ta’an si minena-ena’ matou-tou i ti’i.15Wo wia nisia si wineean eng kuasa kaa laa meweweela e nyawa wia si patong tekapen i ti’i, i ka’ayo si patong tekapen i ti’i si simusuiy kangkasi, wo si mininta’ en tuana rupa, i ka’ayo em baya ne tou, se reiy’ masempe si patong tekapen i ti’i, se winunu’. 16Wo nisia si simiwola, i ka’ayo wia em baya ne tou, rintek ka’apa sela, kaya ka’apa miskin, merdeka ka’apa hamba, se wineean kowa witu e lawas lele’osna ka’apa witu en tuintungna, 17wo reiy’la siesa tou tu’u si toro tumeles ka’apa mangker ta’an i te nisea se minake eng kowa’ i ti’i, nyi’a i ti’i e ngaran ni tekapen i ti’i ka’apa eng kelakerna e ngaranna.18Em pe’ukumen wia nyi’i nyi’a mouw eng hikmat: seiy i te si sama’, le’osouw sia rumeken eng kelakerna ne tekapen i ti’i, karengan eng kelakerna i ti’i nyi’a mouw eng kelakerna ni esa tou, wo eng kelakerna nyi’a mouw e nenem nga atus enem nga pulu’ o enem.
Oki’ ni Domba wo se maki’i-ki’it Nisia se tinubus-Na 1Wo niaku ku limoo’: eng kaulitna, si Oki’ ni Domba si rimedeiy waki kakenturan Sion wo mewali-wali ampit Nisia se esa nga atus epat nga pulu’ o epat nga riwu tou wo witu en tuintung nea neiy i kepatik e ngaran-Na wo e ngaran ni Ama’-Na. 2Wo niaku ku liminga e nesa suara waki langit en tanu mokan e nerutan e rano ampuan wo en tanu mokan e re’erekan e lenter kasa hebat. Wo en suara liningaku i ti’i en tanu e legu’an ne memema’ayang no’olingen se mepa’ayangla e no’olingen nea.3Nisea se mekantarla e nesa kekantaren weru witu en sinaru en takhta wo witu en saruan ne epat makhluk wo ne tu’a-tu’a i ti’i, wo e reiy’ siesa tou tu’u si mete’u mina’ajarla eng kekantaren i ti’i ta’an i te se esa nga atus epat nga pulu’ o epat nga riwu tou se tinubusola waki bumi i ti’i. 4Nisea nyi’a mouw se tou-tou reiy’ kimewurla en touna ampit se wewene-wewene, karengan nisea se murni masuat tanu si reraa. Nisea nyi’a mouw se tou-tou maki’i-ki’it si Oki’ ni Domba i ti’i wisa i te Sia mea. Nisea se tinubus witu e nelet ne tou tanume se tetule-tetule polon i wee si Empung wo i wee si Oki’ ni Domba i ti’i. 5Wo witu eng gorem en suma nea reiy’ niatoan en towo; nisea se reiy’ siwoang.Pinakite’uan tanume em paakiman 6Wo niaku ku limoo’ siesa malaikat walina si timelew witu eng keuneran e langit wo wia nisia wawean e Injil kekal kaa laa i pa’abarnala wia nisea se maena’ wia natas em bumi wo wia em baya ne bangsa wo se suku wo em baasa wo se kaum, 7wo nisia si maaleiy ampit en suara menalainteng: “Meide’ mola wia si Empung wo lo’orenola Sia, karengan neiy mouw i ka’ayo e nedo pa’akiman-Na, wo sempenouw Sia si simiwo mola e langit wo em bumi wo en tasik wo em baya eng kembu’an e rano.”88 Wo siesa malaikat walina, si malaikat eng karua, si timodeiyi wia nisia wo lumila’: “Rimonga’ mouw, rimonga’ mouw em Babel, eng kota wangko’ i ti’i, en timoekola se reiy’ sa mina’asa bangsa ampit e nanggor en serit sa’amekna.”9Wo siesa malaikat walina, si malaikat eng katelu, si timodeiyi wia nisea, wo lumila’ ampit en suara menaleinteng: “Sa wona’ siesa tou si sumempe si tekapen wo si patongna i ti’i, wo maka’ato kowa’ witu en tuintungna i ti’i ka’apa witu e lawasna, 10takar nisia si laa kumoo’ witu e nanggor nupi’ ni Empung, en sinadiala reiy’ sisewokna witu eng kower e nupi’-Na; wo nisia si laa siksan ampit e napi wo em balelang witu en sinaru em beren ne malaikat-malaikat kudus wo witu en sinaru em beren ni Oki’ ni Domba.11Takar e nawun napi masiksa nisea i ti’i e minatas i ka’ayo reiy’ siniakaran, wo oat o wengi nisea se reiy’ siena’na pasiksan, nyi’a i ti’i nisea se masempe si tekapen ma’an si patongna i ti’i, wo seiy i te si minaka’ato mola eng kowa’ e ngaranna.” 12Em pe’uku-ukumen wia nyi’i nyi’a mouw eng katenteman ne tou-tou kudus, se maki’itla em perenta ni Empung wo e iman wia si Yesus Kristus.1313 Wo niaku ku liminga en suara waki sorga meila’: I patikla: “Ma’aruiyola se tou-tou minate se minate witu si Tuhan, rengan en teakan i yi’i.” “Uli-ulit,” em pokeiy ni Roh, “rio sea toro maseng witu em bineduan nea, karengan e reiy’ sa mina’asa pasiwo-siwon nea e merapitla nisea.”Em peupu’an wia em bumi 14Wo niaku ku limoo’: eng kaulitna, wawean e nesa linaak puti’, wo witu natas e linaak i ti’i rimuber siesa tou tanu si Oki’ ni Tou ampit e nesa mahkota mas witu natas eng kokong-Na wo e nesa sa’abit tarem witu e lawas-Na. 15Takar rumou’ momi siesa malaikat walina waki Bait Suci; wo nisia si maaleiy ampit en suara menaleinteng wia Nisia si rimuber witu natas e linaak i ti’i: “I wayongola en sesampur-Mu i ti’i wo mupu’ mouw, karengan neiy mouw i ka’ayo e nedona laa me’upu’; karengan em pe’upu’un wia em bumi em bowosouw.” 16Wo Nisia, si rimuber witu natas e linaak i ti’i, si minayongla en sesampur-Na waki atas em bumi, wo em bumi tu’u e niupu’ mouw.17Wo siesa malaikat walina si rimou’mi waki Bait Suci waki sorga; o kangkasi em bia nisia wawean e nesa sesampur tewel. 18Wo siesa malaikat walina si waki mezbah o meiy; nisia si makakuasa witu e napi wo nisia si maaleiy ampit en suara menaleinteng wia si malaikat timiboiy en sesampur tewel i ti’i, pokeiyna: “I wayongola en sesampurmu tewel i ti’i wo ketorenouw e wu’ana-wu’ana e nakana nanggor waki bumi, karengan e wu’ana em bowosouw.”19O laa si malaikat i ti’i si minayongla en sesampurna waki atas em bumi, wo kumetor em bu’ana nakana e nanggor waki bumi wo lumawala nyi’a witu eng gorem em pagilingan wangko’,nyi’a i ti’i e nupi’ ni Empung. 20Wo e wu’ana-wu’ana e nanggor i ti’i eng giniling waki luar kota wo waki gilingan i ti’i en simo’oso’ e raa’, kerakekna e mina’ayo en tom ni kawalo wo eng kewa’akatna e rua nga atus mil.
Eng kekantaren nea ne minuntung 1Wo niaku ku limoo’ e nesa kowa’ walina waki langit, wangko wo maka’erangen: se pitu malaikat ampit em pitu kacilaka’an kesampetan, karengan ampit e ni’itu eng kimawusola e nupi’ ni Empung.2Wo niaku ku limoo’ wo’o sapa en tanu mokan e lawanan kaca minasewok e napi, wo witu em biwina lawanan kaca i ti’i rimedeiy se tou-tou kimala mola si tekapen i ti’i wo si patongna wo eng kelakeran e ngaranna. Witu nisea wawean e no’olingen ni Empung.3Wo nisea se mekantarla eng kekantaren ni Musa, hamba ni Empung, wo eng kekantaren ni Oki’ ni Domba, e linga’anna: “Wangko’ wo maka’erangen e reiy’ sa mina’asa em pina’ayang-Mu, ee Tuhan, Empung, Si Kasakuasa! Adil wo e nulit em baya lalan-Nu, ee raja em baya ne bangsa! 4Seiy ku’a re’en si reiy’ meide’, ee Tuhan, wo si reiy’ malo’orla e ngaran-Nu? Karengan Nikoo i te si kudus; karengan em baya ne bangsa se laa meiy wo mongkot sumempe Nikoo, karengan em pakaloo’o-loo’onola eng kaulitan e reiy’ sa mina’asa em pa’akiman-Nu.”Se pitu malaikat ampit em pitu kower e nupi’ ni Empung 5Kamurian witu e ni’itu niaku ku limoo’ sitou minuka’ em Bait Suci – en dasing kasairian – waki sorga. 6Wo se pitu malaikat ampit em pitu kacilaka’an i ti’i, se rimou’mi witu em Bait Suci, se minake e lenan puti’ weresi e maserenga-serengat wo em be’ewerna eng kinulilitan e ne’ereten mas.7Wo siesa wia se epat makhluk i ti’i si mineela wia se pitu malaikat i ti’i em pitu cawan mas wuta pinumpunan e nupi’ ni Empung, nyi’a i ti’i si Empung si matou-tou i ka’ayo eng keure-urena. 8Wo em Bait Suci i ti’i winutala e nawun karengan eng kalo’oran ni Empung wo eng karengan eng kuasa-Na, wo siesa tou tu’u si reiy’ mete’u megheghoremla em Bait Suci i ti’i, nu reiy’pe’ simampet em pitu kacilaka’an waki se pitu malaikat i ti’i.
Em pitu kacilaka’an 1Wo niaku ku liminga en suara menaleinteng waki ghorem em Bait Suci meila’la wia se pitu malaikat i ti’i: “Mea mouw wo i toa’ mola em pitu kower e nupi’ ni Empung i ti’i witu natas em bumi.”2Takar mea mouw si malaikat kasa ketare wo sia tumoa’la eng kowerna waki atas em bumi; takar tu lumentutouw eng kupes lewo’ wo em bahaya wia em baya ne tou se mepake eng kowa’ ni tekapen i ti’i wo se masempe si patongna.3Wo si malaikat eng karua si timoa’la eng kowerna waki atas en tasik; takar e rano nyi’a minamuali raa’, tanu e raa’ ni tou minate wo mate mouw se reiy’ sa mina’asa mekenyawa, se matou-tou witu eng gorem en tasik.4Wo si malaikat eng katelu si timoa’la eng kowerna witu en temberan-temberan wo eng kembu’an-kembu’an e rano, wo em baya nyi’a miamuali raa’. 5Wo niaku ku liminga si malaikat makakuasa witu en dano i ti’i si limila’: “Nikoo koo adil, Nikoo si wia wo si wia mouw, Nikoo si kudus, si minee mola e nukuman i yi’i. 6Karengan nisea se timoa’ mola e raa’ ne tou-tou kudus wo ne nabi, Nikoo kangkasi koo minee mola nisea kumoo e raa’; eng kapualitan i ti’i e waar i wee nisea!” 7Wo niaku ku liminga e mezbah i ti’i limila’: “Ya Tuhan, Empung, Si Kasakuasa, e nulit wo e nadil e reiy’ sa mina’asa em paakiman-Nu.”8Wo si malaikat eng kaepat si timoa’la eng kowerna waki atas ni endo, wo wia nisia si wineean eng kuasa kaa laa mererengisla se tou ampit e napi. 9Wo se tou se rinengisla em pasu’na e napi kasa hebat, wo nisea se maojat e ngaran ni Empung si makakuasa witu eng kacilaka’an-kacilaka’an i ti’i wo nisea se reiy’ minakedo’ kaa laa melelo’orla Nisia.10Wo si malaikat eng kalima si timoa’la eng kowerna witu natas en takhta ni tekapen i ti’i wo eng keraja’anna e mina reiydem, wo nisea se kimiki e lila’ nea karengan se kinerara’an, 11wo nisea se maojat si Empung waki sorga karengan se kinerara’an wo karengan eng kupes nea, ta’an nisea se reiy’ makedo’ witu em pasiwo-siwon nea.12Wo si malaikat eng kaenem si timoa’la eng kowerna witu natas en temberan wangko’, en temberan Efrat, laa o mapera mouw en danona, rio tiro’ mouw e lalan i wee se raja-raja waki esa nga weka sendangan o meiy. 13Wo niaku ku limoo’ witu en suma ni naga wo witu en suma ni tekapen wo witu en suma ni nabi palsu i ti’i e rimou’mi se telu roh najis se mange’an si pekak. 14E ni’itu mouw e roh-roh ne setang se timuanala em pasiwo-siwon makalikokon, wo nisea se minea matola se raja-raja waki minapekasa eng kaoatan, kaa laa ma’arurla nisea se pekeka’arala em paseke’an witu en toro e nendo wangko’, nyi’a i ti’i e nendo ni Empung Si Kasakuasa.15“Loo’onouw, Niaku ku mineiy tanu si rongkit. Ma’aruiyola sia, si mategha-tegham wo si mawee ghenangla e labungna, rio te’a sia kumelang poteiy wo te’a loo’on e mekeirangenna.” 16Laa o sia merurla nisea witu en tampa, sa witu em baasa Ibrani em patotoren Harmagedon.17Wo si malaikat eng kapitu si timoa’la eng kowerna waki angkasa. Wo waki ghorem em Bait Suci eng kinalinga’anouw en suara menaleinteng waki takhta i ti’i, pokeiyna: “E minamuali mola.” 18Takar tu rumesikouw eng kerap wo mederouw e legu’an e lenter wo mamuali mouw em pengero’ kasa hebat tanu e reiy’pe’ ma’an mekasa mamualila rengane’ sitou wia natas em bumi. Tuana eng kahebatna em pengero’ i ti’i. 19Laa o makewe’ mouw eng kota wangko’ i ti’i minamuali telu nga weteng wo i karonga’ mouw eng kota-kota ne bangsa-bangsa reiy’ makasine’u si Empung. Takar i kaghenangola si Empung em Babel kewangko’ i ti’i kaa laa meweweela nisia eng kower wuta ampit e nanggor eng kaupi’an e nupi’-Na.20Wo em baya em pulau neiy’ i kaliong mina’apu, wo e reiy’ mouw kasi niatoala eng kuntung-kuntung. 21Wo e naro eis wangko’, eng kawuter esa nga atus pon, mera’araghi waki langit matoromi se tou, wo se tou se maojat si Empung karengan eng kacilaka’an eis i ti’i, karengan eng kacilaka’an i ti’i eng kasa hebat.
Paakiman em Babel 1Laa o meiy mouw siesa waki se pitu malaikat, si maali-ali em pitu kower i ti’i wo lumila’ wia niaku: “Meiy wia nyi’i, niaku ku laa tumuru’la wia nikoo em putusan wia si pelacur wangko’, si rimuber witu en tampa laker ranona. 2Ampit nisia se raja-raja wia em bumi se simiwo mola en sa’amek, wo se maena-ena’-maena-ena’ wia em bumi se tinoekouw e nanggor pesa’amekanna.”3witu e roh niaku ku nialina waki padang gurun. Wo niaku ku limoo siesa wewene rimuber witu natas ni esa tekapen si mea’ buwung, si wuta pinatikan ampit e ngaran-ngaran e nojat. Si tekapen i ti’i si maka kokong pitu wo mapulu’ sunge. 4Wo si wewene i ti’i si minake e roko’ buwung wo e roko’ kirmizi lino’or ampit e mas, permata wo e mutiara, wo witu e lawasna wawean e nesa kower mas wuta ampit e reiy’ sa mina’asa kakejian wo eng kanajisan pesa’amekanna. 5Wo witu en tuintungna eng kinepatikan e nesa ngaran, e nesa pengiro-ngirong: “Em Babel wangko’, ina’ ne wewene-wewene pelacur wo waki kakejian em bumi.”6Wo niaku ku limoo’ si wewene i ti’i si tinoek e raa’ ne tou-tou kudus wo e raa’ ne sairi-sairi ni Yesus. Wo eng katoroan niaku nu limoo’ nisia, niaku ku kasa ma’erang. 7Laa o pokeiy ni malaikat i ti’i wia niaku: “Ka’a koo ma’erang? Niaku ku laa me’ila’la wia nikoo em pengiro-ngirong ni wewene i ti’i wo em pengiro-ngirong ni tekapen minesa’an nisia, si tekapen maka kokong pitu wo si maka sunge mapulu’ i ti’i.8Sapa tare si tekapen linoo’mu mola i ti’i, si wia mouw, ta’an si reiy’ wia, nisia si laa modoli waki temping e maut, wo nisia si matoro witu eng kapunengan. Wo nisea se maena’ wia em bumi, nyi’a i ti’i nisea se reiy’ neiy i kepatik witu eng kaol em patou-touan rengan eng kaoatan nu siniwola, nisea se laa ma’erang, sakawisa sea lumoo’, kaa si tekapen i ti’i si wia mouw, ta’an si reiy’ wia, wo si laa modol kasi.9Em pe’uku-ukumen wia nyi’i nyi’a mouw e akal minumpun eng hikmat: em pitu kokong i ti’i nyi’a mouw em pitu kuntung, witu natasna rinuberan ni wewene i ti’i, 10eng kapitu nea nyi’a mouw kangkasi se pitu raja: se lima witu e neletna se neiy mouw i ka’anu, siesa si wia wo si walina si reiy’pe’ mineiy, wo sa sia meiy, nisia si laa mena’ mario-rior i te.11Wo si tekapen si mekasa mouw wia wo en teakan si reiy’ wia i ti’i, nisia nuesa nyi’a mouw si raja kauwalu wo ma’anouw tu tuana nisia siesa wia se pitu i ti’i wo nisia si matoro witu eng kapunengan.12Wo mapulu’ sunge linoo’mu mouw i ti’i nyi’a mouw se mapulu’ raja, se reiy’pe’ mamuleiy maperenta, ta’an esa jam eng keurena nisea se laa maka’ato eng kuasa tanume si raja, mewali-wali ampit si tekapen i ti’i. 13Nisea se esa nga iyon esa nga totor, eng kaente’an wo eng kakuasa’an nea e neiy nea i weela wia si tekapen i ti’i. 14Nisea se laa sumeke’ sumaru si Oki’ ni Domba. Ta’an si Oki’ ni Domba si laa kumalala nisea, karengan Nisia nyi’a mouw si Tuang witu natas ne reiy’ sa mina’asa tuang wo si Raja witu natas ne reiy’ sa mina’asa raja. Nisea se mewali-wali ampit Nisia kangkasi se laa muntung, nyi’a i ti’i nisea se kinakeretan, se pinelengouw wo se lale’.”15Laa o sia lumila’ wia niaku: “Em baya en dano linoo’mu mola, witu e wisa si pelacur i ti’i rimuber, nyi’a mouw se bangsa-bangsa wo se rakyat kelaker wo se kaum wo em baasa.16Wo e mapulu’ sunge linoo’mu mola i ti’i ma’an si tekapen i ti’i se laa rumi’iris si pelacur i ti’i wo nisea se laa sumiwo nisia mapenes wo poteiy, wo nisea se laa kumaan e le’ona wo tumunu nyi’a ampit e napi. 17Karengan si Empung si timerangola e nate nea kaa laa metetuanala eng kepa’aran-Na ampit esa nga iyon esa nga totor wo kaa laa meweweela em paperenta’an nea wia si tekapen i ti’i, i ka’ayo e reiy’ sa mina’asa nuwu’ ni Empung e linekepola.1818 Wo si wewene linoo’mu mola i ti’i, nyi’a mouw eng kota wangko’ maperenta se raja-raja wia em bumi.”
Kinewewolon em Babel 1Kamurian witu e ni’itu niaku ku limoo’ siesa malaikat walina si timumpami waki sorga. Nisia si makapunya eng kakuasa’an wangko’ wo em bumi minaterang kaa eng kalo’oranna. 2Wo nisia si maaleiy ampit en suara kaente’, pokeiyna: “Rimonga’ mouw, rimonga’ mouw em Babel, eng kota wangko’ i ti’i, wo nisia si minamuali mouw tampa penampa’an ne roh-roh lewo’ wo en tampa pakirongan em baya ne roh najis wo en tampa pakirongan ne reiy’ sa mina’asa burung najis wo se i kari’iris, 3karengan em baya ne bangsa se kimoo’ mouw witu e nanggor en serit sa’amekna wo se raja-raja wia em bumi se simiwo mouw en sa’amek ampit nisia, wo se belante’-belante wia em bumi se minekaya kaa eng kalokonan en seritna.”4Laa o ku luminga en suara walina waki sorga e meila’: “Mea mouw kouw, heiy umat-Ku, rumou’ momi waki nisia rio kouw te’a medo suweng witu en dosa-dosana, wo rio kouw te’a i kaki’it toron eng kacilaka’an-kacilaka’anna. 5Karengan en dosa-dosana e minenawu-nawunouw mina’ayo waki langit, wo si Empung si ghimenangouw e reiy’ sa mina’asa eng kalewo’anna. 6I suli’ mola wia nisia, masuat tanu nisia kangkasi simuli’la, wo weeanola sia maka rua lumepet i ki’it em pepa’ayangenna, i sewokola i wee nisia maka rua lumepet witu eng kower pasewokanna;7weeanola wia nisia en siksa’an wo em pengasi’an, esa nge laker eng kalo’oran wo eng kamewa’an, eng kineipianna mola. Karengan nisia si limila witu e natena: Niaku ku timakhta tanu si ratu, niaku ku reiy’ balu, wo niaku ku reiy’ ma’an mekasa laa mengasi’. 8Kaa ni’itu e reiy’ sa mina’asa kacilaka’anna e laa meiy witu esa nga endo, nyi’a i ti’i e rumara menganup wo em pengasi’an wo eng kelalenan; wo nisia si laa tunun ampit e napi, karengan si Empung Tuhan, si ma’akimla nisia, nyi’a mouw si ente’.”9Wo se raja-raja wia em bumi, se simiwo mola en sa’amek wo se matou-tou witu eng kalokonan ampit nisia, se laa ma’ame’la wo ma’aripla nyi’a, sakawisa sea lumoo’ e nawun e napi matunu nisea. 10Nisea se laa rumedeiy wa’aka-wa’akat karengan se meide’la en siksa’anna wo nisea se laa lumila’: “Cilaka, cilaka koo, heiy kota wangko’, Babel, heiy kota ente’, karengan witu e nesa jam i te minamuali mola e niakiman nikoo!”11Wo se belante-belante wia em bumi se maame’ wo mengasi’ kaa nisia, karengan reiy’ mola sitou kasi si tumeles em barang-barang nea, 12nyi’a i ti’i em barang-barang pewangker e mas wo em perak, em permata wo e mutiara, e lenan nalus wo e roko’ buwung, en sutra wo e roko’ kirmizi, e minegheghioan jenis em barang kayu en sedap em bouna, e minegheghioan jenis em barang gading, e minegheghioan jenis eng kayu kemaal, en tambaga, wesi wo em pualam, 13eng kuli’ emis wo e rampa-rampa, wangi-wangian, e mur wo eng kamania, e nanggor, e lana, en topong rinte’, wo eng gandum, se lembu sapi, se domba, se kawalo wo eng kareta, se budak wo awes tare e nyawa ne tou.1414 Wo nisea se laa lumila’: “E mina’apu mouw e wu’ana-wu’ana eng kinepa’arala e natemu, wo e reiy’ sa mina’asa e mewah wo e wangun e limiongola wia nikoo, wo e reiy’ mouw laa ka’atoan kasi.”15Nisea se mememangker em barang-barang i ti’i, se minekaya mola kaa nisia, se laa rumedeiy wa’aka-wa’akat karengan se meide’la en siksa’anna, wo kasuatan maame wo ma’arip, 16nisea se limila’: “Cilaka, cilaka, eng kota wangko’, limabung e lenan nalus, wo e roko’ buwung wo e roko’ kirmizi, wo e lino’orla ampit e mas, wo em permata wo e mutiara, karengan witu e nesa jam i te eng kakaya’an kelaker i ti’i e minapunengouw.” 17Wo susur nakhoda wo se mememole wo se oki-oki’ eng kapal wo em baya ne tou em pengidopan nea waki tasik se rimedeiy mina’aka-wa’akat,18wo maaleiy, katoroan nisea nu limoo’ e nawun e napi matunu nisea, pokeiy nea: “Eng kota wisa ku’a re’en e masuat ampit eng kota wangko’ i yi’i?” 19Wo nisea se simerala e riawu witu natas eng kokong nea wo maaleiy, kasuatan maame’ wo ma’arip, pokeiy nea: “Cilaka, cilaka, eng kota wangko’, kaa nisia em baya ne tou, se minakapunyala kapal waki tasik, se minekaya mouw kaa em barangna eng kemaal, karengan witu e nesa jam i te nisia si mina-punengouw. 20Mepa’a-pa’arola witu nisia, heiy sorga, wo nikouw, heiy tou-tou kudus, rasul-rasul wo nabi-nabi, karengan si Empung si minee mola ukuman wia nisia karengan nikouw.”Em Babel e reiy’ mouw laa tumo’or kasi 21Wo siesa malaikat ente’, si minopo e nesa watu wangko’ e watu gilingan, laa o lumawala nyi’a witu eng gorem en tasik, pokeiyna: “Tuana mouw em Babel, eng kota wangko’ i ti’i laa i lawala ampit eng kaente’an mea waki wawa’, wo nisia si reiy’ mouw laa ka’atoan kasi. 22Wo en suara ne memema’ayang no’olingen wo se mengengantar, wo se sumesengo en sesulingen wo en sesebungen, se reiy’ mouw laa lingan kasi witu nikoo, wo siesa tou ahli witu e nesa kesenian si reiy’ mouw laa ka’atoan kasi witu nikoo, wo en suara eng gilingan e reiy’ mouw laa kalinga’an kasi witu nikoo.23Wo en sena’na en solo e reiy’ mouw laa sumena’ kasi witu nikoo, wo en suara ni peredegom wo ni beroit e reiy’ mouw laa kalinga’an kasi witu nikoo. Karengan se belante’-belante’mu nyi’a mouw se pemangko’-pemangko’ wia em bumi, kaa en tine’u en sihirmu em baya ne bangsa se neiy i seipla.” 24Wo witu eng goremna niatoan e raa’ ne nabi-nabi wo ne tou-tou kudus wo e raa’ em baya ne tou, se winunu’ wia em bumi.
Kekantaren witu eng kinawolonan em Babel 1Kamurian witu e ni’itu niaku ku liminga tanu en suara menaleinteng witu nieruran ne tou ka’asa’an waki sorga, pokeiyna: “Haleluya! Eng kelawiran wo eng kalo’oran wo eng kakuasa’an nyi’a mouw em bia si Empung ta, 2karengan e nulit wo e nadil e reiy’ sa mina’asa em paakiman-Na, karengan Nisia mouw si minakimla si pelacur sela i ti’i, si timerila em bumi ampit em pesa’amekanna; wo Nisia mouw si simuli’la e raa’ ne hamba-hamba-Na wia si pelacur i ti’i.”3Wo i wee eng karuana nisea se limila’: “Haleluya! Iyon, e nawunna minatas i ka’ayo eng keure-urena.” 4Wo se rua nga pulu’ o epat tu’a-tu’a wo se epat makhluk i ti’i se neiy i kasungkur wo masempe si Empung rimuber witu natas en takhta i ti’i, wo nisea se limila’: “Amin, Haleluya.”5Takar kalinga’anola e nesa suara waki takhta i ti’i: “Lo’orenouw si Empung ta, heiy em baya nikouw nu hamba-Na, nikouw si meide’la Nisia, le’os si rintek ka’apa tu’u si sela!”Pesakeiyan kinawengan ni Oki’ ni Domba 6Laa o ku luminga tanu en suara nieruran ne ka’asa’an tou kelaker, tanu e nerutan e rano ampuan wo tanu e nederan e lenter kasa hebat, pokeiyna: “Haleluya! Karengan si Tuhan, si Empung ta, Si Kasakuasa, si minamuali mouw raja.7Meiy mouw kita mepa’a-pa’ar wo merio-rio, wo lumo’orla Nisia! Karengan e nendo pekekawengan ni Oki’ ni Domba e wia mouw, wo si beroit-Na si kasa mouw timiro’. 8Wo wia nisia neiy i karuniala rio makela e roko’ lenan nalus masena’ maserengat wo em puti weresi!” [ e lenan nalus i ti’i nyi’a mouw em pasiwo-siwon – pasiwo-siwon ulit waki se tou-tou kudus.]9Laa o sia lumila’ wia niaku: “I patikola: Ma’aruiyola nisea se niundang witu em pesakeiyan kinawengan ni Oki’ ni Domba.” Pokeiyna kasi wia niaku: “E lelila’an i yi’i nyi’a mouw e nulit, e lelila’an-lelila’an waki si Empung.” 10Takar i kasungkurouw niaku witu en sinaru e ne’ana kaa mesesempe nisia, ta’an nisia si limila’ wia niaku: “Te’a mouw masiwo en tuana! Niaku nyi’a mouw si hamba, masuat ampit nikoo wo se patuari-patuarimu, se makapunya eng kasairian si Yesus. Sempenouw si Empung! Karengan eng kasairian ni Yesus nyi’a mouw e roh mawenti.”Nuwu’ ni Empung 11Laa o ku lumoo’ en sorga minawuka’: eng kaulitna, wawean siesa kawalo puti’; wo Nisia si mesake-sake siesa nga ipus kawalo mekengaran: “Si Lale’ wo Si Ulit”, Nisia si maakimla wo maseke’ ampit e nadil. 12Wo em beren-Na en tanu mokan e layasna napi wo witu natas eng kokong-Na wawean kelaker mahkota wo wia-Nisia wawean neiy’ i kepatik e nesa ngaran reiy’ kinete’uala ni esa tou tu’u, kacuali Nisia nuesa. 13Wo Nisia si minake eng karaiy neiy mouw i sosouwla witu e raa’ wo e ngaran-Na nyi’a mouw: “E nuwu’ ni Empung.”14Wo em baya se pasukan waki sorga se maki’itla Nisia; nisea se mesake-sake si kawalo puti’ wo se minake e lenan nalus puti’ weresi. 15Wo waki suma-Na rimou’mi e nesa santi telew e laa mewe se reiy’ sa mina’asa bangsa. Wo Nisia si laa rumawirla nisea ampit eng gada wesi wo Nisia si laa muus e nanggor witu eng gilingan nanggor, nyi’a i ti’i eng kaupi’an e nupi’ ni Empung, Si Kasakuasa. 16Wo witu eng karaiy-Na wo em pa’a-Na eng kinepatikan e nesa ngaran, nyi’a i ti’i: “Raja ne reiy’ sa mina’asa raja wo tuang witu e natas ne reiy’ sa mina’asa tuang.”Tekapen ma’an si nabina se kinalala 17Laa o ku lumoo’ siesa malaikat rimedeiy witu eng gorem ni endo wo sia maaley ampit en suara menaleinteng wia em baya ne burung se matewel waki uner e langit, pokeiyna: “Meiy mouw wia nyi’i wo merurouw kaa laa kumi’it witu em pesakeiyan ni Empung, em pesakeiyan wangko’, 18rio kouw kumaan e le’ona em baya ne raja wo e le’ona em baya ne panglima wo e le’ona em baya ne pahlawan wo e le’ona em baya ne kawalo wo e le’ona em baya ne mesake-sake nisea wo e le’ona em baya ne tou, le’os se merdeka ka’apa tu’u hamba, le’os se rintek ka’apa tu’u se sela.”19Wo niaku ku limoo’ si tekapen i ti’i wo se raja-raja wia em bumi ma’an se suraro-suraro nea se minerurouw kaa laa metetuanala em paseke’an sumaru si Mesake-sake si kawalo i ti’i wo se suraro-Na. 20Takar kasikopanouw si tekapen i ti’i wo mewali-wali ampit nisia si nabi palsu, si simiwo mola eng kowa’-kowa’ witu en sinaru em berenna, wo ampit en tuana nisia si simeipla nisea se minaka’ato mola eng kowa’ waki si tekapen i ti’i wo se simempe mola si patongna. Nisea nu rua se neiy i lawala matou-tou witu eng gorem e lawanan napi melaya-layas kaa em balelang.21Wo em baya se tou walina se winunu’ ampit en santi, se rimou’mi witu en suma ni Mesake-sake kawalo i ti’i; wo em baya ne burung se wesu kaa e le’o nea.
Karaja’an esa nga riwu nge te’un 1Laa o ku lumoo’ siesa malaikat timumpami waki sorga si timiboiy eng kekusi’ temping e maut wo e nesa rante wangko’ witu e lawasna; 2nisia si simikop si naga, leloiy’ tu’a i ti’i, nyi’a i ti’i si Iblis wo si setang. Wo nisia si mina’akes nisia esa nga riwu nge te’un eng keurena, 3laa o lumawala nisia witu en temping e maut, wo kumusi’ en temping e maut i ti’i wo meela wa’il nyi’a witu natasna, rio sia te’a kasi sumeipla se bangsa-bangsa, nu reiy’pe’ simampet e masa esa nga riwu nge te’un i ti’i; kamurian witu e ni’itu nisia si laa i reta’lai wee en toyo’ nedo eng keurena.4Laa o ku lumoo’ en takhta-takhta wo se tou-tou rimuber witu natasna; wia nisea se sinarakanala eng kuasa kaa laa ma’akimla. Niaku kangkasi ku limoo’ se imukur-imukur nea, em pinanggalouw eng kokongna karengan eng kasairian nea tanume si Yesus wo karengan e nuwu’ ni Empung; se reiy’ masempe si tekapen i ti’i wo em patongna wo se reiy’ kangkasi simungkul eng kowa’na witu en tuintung wo e lawas nea; wo nisea se timou sumeup wo maperenta tanume si raja mewali-wali ampit si Kristus lumaa esa nga riwu nge te’un.5Ta’an se tou-tou minate walina se reiy’ timo’or nu reiy’pe’ kimawus e masa esa nga riwu nge te’un i ti’i. Nyi’i mouw eng kineteto’or kasa ketare. 6Ma’aruiyouw wo kudusouw sia, si minaka’ato weteng witu eng kineteto’or kasa ketare i ti’i. Pinatean eng karua e reiy’ mouw makakuasa kasi witu nisea, ta’an nisea se laa mamuali imam-imam ni Empung wo ni Kristus, wo nisea se laa merenta tanume si raja mewali-wali ampit Nisia, esa nga riwu nge te’un eng keurena.Iblis niukum 7Wo e masa esa nga riwu nge te’un i ti’i nu simampetola, Iblis si laa i reta’mi waki penjarana, 8wo nisia si laa mea sumeipla se bangsa-bangsa witu e nepat ruuna em bumi, nyi’a i ti’i si Gog wo si Magog, wo merurla nisea kaa laa sumeke’ wo eng kelaker nea masuat ampit eng kelakerna e neris waki tasik.9Takar lumongkotouw sea mea waki e minapekasa nataran em bumi, laa o kumepung en dinasingan ne suraro ne tou-tou kudus wo eng kota neiy i koupusla i ti’i. Ta’an waki langit tu tumumpa momi e napi o rumengisla nisea, 10wo si Iblis, si simeipla nisea, si neiy i lawala witu eng gorem e lawanan napi wo em balelang, nyi’a i ti’i en tampa ni tekapen wo ni nabi palsu i ti’i, wo nisea se pasiksan oat o wengi i ka’ayo eng keure-urena.E nukuman eng kesampetan 11Laa o ku lumoo’ e nesa takhta puti’ wangko’ wo Nisia, si rimuber witu natasna. Witu en sinaru-Na o ma’apula em bumi wo e langit wo reiy’ mouw kinia’atoala kasi en tampana. 12Wo niaku ku limoo’ se tou-tou minate, sela o rintek se rimedeiy witu en sinaru en takhta i ti’i. Laa o wuka’an em baya eng kaol. Wo winuka’ kangkasi e nesa kaol walina, nyi’a i ti’i eng kaol em patou-touan. Wo se tou-tou minate se niakimla i ki’it em pasiwo-siwon nea, timo’otol witu en sapa neiy i kepatik witu eng kaol-kaol i ti’i.13Takar en tasik en simarakanla se tou-tou minate witu eng goremna, wo e maut wo eng keraja’an maut en simarakanla se tou-tou minate witu eng goremna, wo nisea se niakimla siesa o siesa i ki’it em pasiwo-siwon nea. 14O laa e maut wo eng keraja’an maut i ti’i neiy i lawala witu e lawanan napi. Ni’itu mouw em patean karua: e lawanan napi. 15Wo susur tou e ngaranna reiy’ niatola neiy i kepatik witu eng kaol em patou-touan i ti’i, nisia si’i lawala witu eng gorem e lawanan napi i ti’i.
Langit weru wo em bumi weru 1Laa o ku lumoo’ e langit weru wo em bumi weru, karengan e langit kasa ketare wo em bumi kasa ketare e limeasouw, wo en tasik tu’u e reiy’ mola kasi. 2Wo niaku ku limoo’ eng kota kudus, Yerusalem weru, en timumpami waki sorga, waki si Empung, si lino’or tanu mokan si beroit simudeiy i wee si tu’atuamana3Laa o ku luminga en suara menaleinteng waki takhta i ti’i e meila’: “Loo’onouw, en dasing ni Empung em bitu mouw eng keuneran ne tou wo Nisia si laa mena’ mewali-wali ampit nisea. Nisea se laa mamuali umat-Na wo Nisia si laa mamuali Empung nea. 4Wo Nisia si laa rume’ila e reiy’ sa mina’sa lue’ witu em beren nea, wo e maut e reiy’ mouw laa wawean kasi; e reiy’ mouw laa wawean kasi em paeruran pinatean, ka’apa e narip e name’, ka’apa e mengasi’, karengan e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa e nure i ti’i e limeasouw.”5Nisia si rimuber witu natas en takhta i ti’i si limila’: “Loo’onouw, Niaku ku simiwola e reiy’ sa mina’asa wo’o sapa weru!” Wo e nuwu’-Na: “I patikola, karengan e reiy’ sa mina’asa lelila’an i yi’i nyi’a mouw e minakatena’ wo e nulit.” 6E nuwu’-Na kasi wia niaku: “Em baya nyi’a e minamuali mouw. Niaku nyi’a mouw si Alfa wo si Omega, Si Ketareani wo Si Kesampetan. Sitou re’o si laa Kuweean kumoo’ ni taber i te waki kembu’an e rano petou-touan.7Seiy i te si minuntung, nisia si laa maka’ato em baya nyi’a i yi’i, wo Niaku ku laa mamuali Empungna wo nisia si laa mamuali oki’-Ku. 8Ta’an se tou-tou toroide’, se tou-tou reiy’ ma’eman, se tou-tou keji, se tou-tou memunu’, se tou-tou sa’amek, se meneniwo-meneniwo en sihir, se sumesempe-sumesempe berhala wo em baya ne menenowo, nisea se laa maka’ato e weteng nea witu eng gorem e lawanan melaya-layas kaa e napi wo em balelang; nyi’i mouw em patean karua.”Yerusaalem weru 9Takar meiy mouw siesa tou waki se pitu malaikat timiboiy em pitu kower, wuta ampit em pitu kacilaka’an kesampetan i ti’i, laa o sia lumila’ wia niaku, pokeiyna: “Meiy mouw wia nyi’i, niaku ku laa tumudu’la wia nikoo si beroit, beroit ni Oki’ ni Domba.” 10O laa, witu e roh sia mali niaku minatas waki e nesa kuntung wangko’ e rakeke’ kasi wo nisia si timudu’la wia niaku eng kota kudus i ti’i, e Yerusalem, en timumpami waki sorga, waki si Empung.11Eng kota i ti’i e wuta ampit eng kalo’oran ni Empung wo en sena’na masuat tanu em permata kasa wangun, tanu mokan em permata yaspis, e leno tanu eng Kristal. 12Wo em betonna e wangko’ rakeke’ kasi wo em pepalen leloanganna e mapulu’ o rua; wo witu natas em pepalen-pepalen e leloangan i ti’i wawean se mapulu’ o rua malaikat wo witu natasna neiy i kepatik e ngaran ne mapulu’ o rua suku Israel. 13Waki esa nga weka sendangan niatoan en telu pepalen leloangan wo waki esa nga weka amian en telu pepalen leloangan wo waki esa nga weka timu en telu pepalen leloangan wo waki esa nga weka talikuran en telu pepalen leloangan.14Wo em beton kota i ti’i e makapunya mapulu’ o rua watu to’otolan wo witu natasna neiy i kepatik e mapulu’ o rua ngaran ne mapulu’ o rua rasul ni Oki’ ni Domba i ti’i. 15Wo nisia, si menusu-nusuiy ampit niaku, si makapunya e nesa diki-diki mas i peukur kaa laa me’ukur eng kota i ti’i ma’an em pepalen-pepalen leloanganna wo em betonna.16Eng kota i ti’i en tempa paloo’on, eng kelabotna masuat ampit eng kapenarna. Wo nisia si minukur eng kota i ti’i ampit en diki-diki i ti’i: e mapulu’ o rua nga riwu stadia; eng kelabotna wo eng kapenarna wo eng kerakekna masuat. 17Laa o sia mukur em betonna: esa nga atus epat nga pulu o epat hasta, i ki’it e nukuran ni tou, nyi’a mouw kangkasi e nukuran ne malaikat.18Em beton i ti’i em permata yaspis o siwon; wo eng kota i ti’i nuesa e mas tulen, en tanu mokan eng kaca murni. 19Wo en to’otolan-to’otolan em beton eng kota i ti’i e lino’orla ampit e reiy’ sa mina’asa jenis permata. En to’otolan kasa ketare e watu yaspis, en to’otolan karua e watu nilam, en to’otolan katelu e watu mirah wo en to’otolan kaepat e watu zamrud, 20en to’otolan kalima e watu unam, en to’otolan kaenem e watu sardis, en to’otolan kapitu e watu ratna campaka, eng kauwalu e watu beril, eng kasiouw e watu krisolit, eng kapulu’ e watu krisopras, eng kapulu’ o esa e watu lazuardi wo eng kapulu’ o rua e watu kecubung.21Wo e mapulu’ o rua pepalen leloangan i ti’i nyi’a mouw e mapulu’ o rua mutiara: susur em pepalen leloangan en timo’otoli witu e nesa mutiara wo e lalan-lalan eng kota i ti’i e mas murni tanu mokan eng kaca leno. 22Wo niaku ku reiy’ limoo’ em Bait Suci witu eng gorem nyi’a; karengan si Empung, Tuhan Si Kasakuasa, nyi’a mouw si Bait Sucina, tuanakan kangkasi si Oki’ ni Domba i ti’i.23Wo eng kota i ti’i e reiy’ mepadungla si endo wo si sumedot kaa meteterangla nyi’a, karengan eng kalo’oran ni Empung en timerangla nyi’a wo si Oki’ ni Domba i ti’i nyi’a mouw si solona. 24Wo se bangsa-bangsa se laa kumelang witu en terangna wo se raja-raja wia em bumi se mali eng kakaya’an nea witu nyi’a; 25wo em pepalen-pepalen leloanganna e reiy’ laa kusi’in witu e nendo oat, karengan e wengi e reiy’ mola kasi maname;26wo eng kakaya’an wo e normat ne bangsa-bangsa e laa alin wia nisia. 27Ta’an e reiy’ laa ghumorem witu nyi’a e wo’o sapa e najis, ka’apa sitou si simiwola eng kakejian ka’apa towo, ta’an nisea i te e ngaranna neiy i kepatik witu eng kaol em patou-touan ni Oki’ ni Domba i ti’i.
Ke'e eiy ni Empung Yesus 1Laa o sia tumuru’la wia niaku en temberan e rano patou-touan, e leno tanu mokan eng Kristal, wo e maso’oso’ mekaluari waki takhta ni empung wo waki takhta ni Oki’ ni Domba i ti’i. 2Witu eng keuneran e lalan kota i ti’i, nyi’a i ti’i witu e lewet-lewetna en temberan i ti’i, wawean e nakana-nakana em patou-touan e mawu’ala maka mapulu o rua, susur en sumedot mekasa; wo laleiyna e nakana-nakana i ti’i em paken kaa laa melele’osla se bangsa-bangsa.3Takar e reiy’ mouw laa wawean kasi si kinutok. En takhta ni Empung wo en takhta ni Oki’ ni Domba e laa wawean witu eng goremna wo se hamba-hamba-Na se laa rumaghes wia-Nisia, 4Wo nisea se laa lumoo’ eng gio-Na, wo e ngaran-Na e laa i patik witu en tuintung nea. 5Wo em bengi e reiy’ mouw laa wawean kasi maname, wo nisea se reiy’ mepadungla en terangna en solo wo en terangna ni endo, karengan si Empung Tuhan si laa tumerangla nisea, wo nisea se laa merenta tanume si raja i ka’ayo eng keure-urena.Kine’e eiy ni Tuhan Yesus 6Laa o Sia lumila’ wia niaku: “E lelila’an-lelila’an i yi’i e minakatena’ wo e nulit, Wo si Tuhan, Empung si minee e roh wia se nabi, si timoke mouw si malaikat-Na kaa laa tumuru’la wia se hamba-hamba-Na sapa e lewo’ sa reiy’ makarengan mamuali.” 7“Eng kaulitna Niaku ku makarengan meiy. Ma’aruiyola se tou maki’itla e lelila’an-lelila’an e wenti’ eng kaol i yi’i!”8Wo niaku, si Yohanes, niaku mouw si liminga mola wo limoo’ em baya nyi’a i ti’i. Wo nu reiy’ mouw niaku nu limingala wo limoo’ nyi’a, niaku ku neiy i kasungkur witu en saruan e ne’a ni malaikat, si timuru’ mola em baya nyi’a i ti’i wia niaku, kaa laa mesesempe nisia. 9Ta’an nisia si limila’ wia niaku: “Te’a masiwo en tuana! Niaku nyi’a mouw si hamba, masuat tanu nikoo wo se patuari-patuarimu, se nabi wo nisea nu waya se maki’itla e reiy’ sa mina’asa lelila’an eng kaol i yi’i. Sempenou si Empung!”10Laa o sia lumila’ wia niaku: “Te’a mewewa’ilela e lelila’an-lelila’an e wenti’ witu eng kaol i yi’i, karengan e nedona en tawi mouw. 11Seiy i te si sumiwo lewo’, i waya mola sia mapawee-weela masiwo lewo’; seiy i te si sa’amek, i waya mola sia mapawee-weela sa’amek; wo seiy i te si ulit, i waya mola sia mapawee-weela masiwo eng kaulitan; seiy i te si kudus, i waya mola sia mapawee-weela makudusla en touna!”12“Eng kaulitna Niaku ku makarengan meiy wo Niaku ku maali-ali en tetoro-Ku kaa laa mesesuli’la wia se susur tou i ki’it em pasiwo-siwonna. 13Niaku nyi’a mouw si Alfa wo si Omega, Si Kasaketare wo Si Kasakamurian, Si Ketareani wo Si Kesampetan.”14Ma’aruiyola nisea se minoas eng karaiyna. Nisea se laa maka’ato eng hak witu e nakana-nakana em patou-touan wo ghumorem tumorola em pepalen-pepalen leloangan o mea witu eng gorem eng kota i ti’i. 15Ta’an se asu-asu wo se menenihir-menenihir, se tou-tou sa’amek, se tou-tou mememunu’, se sumesempe-sumesempe berhala wo susur tou se meupusla en towo wo se timuanala nyi’a, mena’ witu luar.16“Niaku, si Yesus, timoke mouw si malaikat-Ku kaa laa mee kasairian en tanume em baya nyi’a i yi’i wia nikoo i wee se jema’at-jema’at. Niaku nyi’a mouw si suruna, nyi’a i ti’i si see’ ni Daud, sumesena’ en sendangan si masena’ maserengat.”17E Roh wo si beroit i ti’i se limila’: “Meiy mouw!” Wo seiy i te si luminga nyi’a, satorona nisia si lumila’: “Meiy mouw!” Wo seiy i te si re’o, satorona nisia si meiy, wo seiy i te si pa’ar, satorona nisia si medo rano em patou-touan ampit ni’i taber i te!Pakusi’ 18Niaku ku mesairi wia se susur tou liminga e lelila’an-lelila’an e wenti’ witu eng kaol i yi’i: “Sa siesa tou si mawesla wo’o sapa witu e lelila’an-lelila’an i yi’i, takar si Empung si laa mawesla wia nisia eng kacilaka’an-kacilaka’an neiy i kepatik witu eng kaol i yi’i. 19Wo sa wona’ siesa tou si kumurangla wo’o sapa witu e lelila’an-lelila’an witu eng kaol e wenti’ i yi’i, takar si Empung si laa medo e wetengna waki akana em patou-touan wo e waki kota kudus, tanu neiy i kepatik witu eng kaol i yi’i.”20Nisia si minee kasairian tanume em baya nyi’a i yi’i, si minee nuwu’: “Iyon, Niaku ku makarengan meiy!” Amin, meiy mouw, Tuhan Yesus! 21E nupus karunia ni Tuhan Yesus e rumapitla nikouw nu waya! Amin.